Gjakmarrje~Zakon i egr i kohs s kaluar, sipas t cilit, pr t marr hakun e nj t vrari,

duhet vrar nj prej antarve t familjes a t fisit t vrassit; marrja e gjakut sipas ktij zakoni, hakmarrja.

Kanun~Prmbledhje ligjesh e normash t pashkruara, t trashguara brez pas brezi, trsia e

normave t s drejts zakonore (LIGJ)

Ngujim~Mbyllja brenda pr nj koh t gjat pr t'u ruajtur nga gjaksi.

far sht gjakmarrja? Cilat jan lidhjet e saj me kanunin dhe ngujimin?
Gjakmarrja sht nj form e hakmarrjes e cila i ka rrnjt e saj n mesjet e ndoshta m tej.Gjakmarrja quhet nj hakmarrje gjak pr gjak midis dy familjesh, ku t afrmit e viktims prpiqen te hakmerren pr vdekjen e tij, duke vrar autorin apo dik nga familja e tij. Nj familje e tr mban prgjegjsi pr veprimin e cilitdo antar t saj. Edhe pse shum aspekte t hakmarrjes ngjajn me konceptin e drejtsis, hakmarrja ka nj fokus m t padrejt dhe ndshkues n krahasim m t. Ndrsa drejtsia n prgjithsi nnkupton veprimet e ndrmarra dhe t mbshtetura nga nj sistem i etikes, ose n emr t etiks s shumics. Hakmarrja n prgjithsi nnkupton veprimet t ndrmarra nga nj individ ose grup i ngusht personash, jasht kufijve t sjelljes gjyqsore ose etike. Fenomeni i t miturve t ngujuar, sht dhn ndryshe n gjuhen letrare t mbyllur n shtpi, sht i gjer dhe i ndryshm dhe mbi t gjitha nuk mund t analizohen i vetm sepse ai bn pjes n nj sistem shoqror t vjetr q akoma sot mbijeton n Shqipri. Nuk mjafton q bn pjes n nj sistem shoqror t vjetr q akoma sot mbijeton n Shqipri. Nuk mjafton q t hysh n realitetin e qindrave fmijve t mbyllur brenda katr mureve pa ndjer ndrgjegjen tnde t rebelohet, si ndodh shpesh me ne shqiptart. Duhet t hysh brenda problemit, me t gjith kompleksitetin q ai paraqet dhe t ndrgjegjsohemi duhet t nisemi nga kanuni pr tu orientuar n reflektimin ton. Jo me nje prarje t tipit juridik, por duke u prpjekur t kuptojm para se t gjithash se far sht ajo q e bn kt kod t vjetr me shekuj, dika nga e cila s mund t heqin dor shqiptart.

Vshtrim historik mbi problemin e gjakmarrjes

Historia e evoluimit te gjakmarrjes ka pasur mjaft luhatje prgjat viteve. N periudha t caktuara historike gjakmarrja dhe kanuni kan qen t nj rndsie t madhe dhe t vlefshme, n periudha t tjera ajo humbet fuqin dhe dobin, pastaj rishfaqet shprthyeshm n periudha t tjera. M posht analizohet ky fenomen dhe zhvillimi i tij n periudha t ndryshme historike dhe kulturore. - Vrasjet pr hakmarrje e gjakmarrje kan lindur q n lashtsi, n rendin gjinor si rezultat i jetess s prbashkt dhe I mbrojtjes s prbashkt. N kto kushte jetese gjakmarrja nuk ishte e drejt vetm pr vetmbrojtje por edhe nj detyr e t afrmeve t viktimave pr t marr hakun kundr do t huaji. - Hakmarrja e gjakmarrja nuk jan vetm fenomene shqiptare, si jan paraqitur nga disa studiues t huaj. Faktet flasin pr egzistencn e ktyre fenomeneve n popuj t ndryshm t bots si tek kinezt, japonezt, afrikant, grekt e vjetr, gjermant, hebrenjt, arabt, sllavt, etj. E veanta e gjakmarrjes dhe hakmarrjes n vendin ton qndron n faktin e egzistencs s saj deri n ditt e sotme. - Institucionalizimi I gjakmarrjes n vendin ton, u pasqyrua n kanunet shqiptare, t cilat lindn dhe i qndruan kohs si nj domosdoshmri e rregullimit t brendshm t shoqris shqiptare t kohs, e cila nuk pranoi ti nnshtrohej ligjeve t administrats otomane. Kto kanune, pr kohn, kan patur nj ndikim mjaft pozitiv ,por aplikimi i tyre n shoqrit moderne sht nj paradoks, i cili duhet luftuar me t gjith forcn e ligjit. - Nj ndikim mjaft negativ n vazhdimin e vrasjeve pr gjakmarrje kan patur edhe pushtimet e huaja dhe vshtirsit e konsolidimit t shtetit shqiptar n fillim t shekullit t 20-t. - Konsolidimi i shtetit shqiptar n periudhn e qeverisjes s mbretit Zog, megjithse u miratuan dhe u vun n zbatim nj sr ligjesh t karakterit penal dhe procedurial penal, q luftonin vrasjet pr gjakmarrje e hakmarrje nuk u arrit ndonj kufizim i ndjeshm n kt drejtim. - N kohn e pushtimit fashist t Shqipris kto vrasje patn nj rnie t ndjeshme dhe kufizime t plota n shum zona t Shqipris. Kjo shpjegohet me faktin e angazhimit t shoqeris shqiptare t kohs ,n luft pr lirimin e vendit nga pushtimi i huaj. - N vitet e para t vendosjes s pushtetit t pas lufts s dyt botrore nuk pati ndonj rnie t ndjeshme t krimeve pr gjakmarrje e hakmarrje e kjo ne mnyr t veant n zonat malore t vendit. Por me kalimin e viteve si rezultat i masave t gjithanshme ligjore, represive e organizative pati nj ulje t ndjeshme t ktyre krimeve. -Nga viti 1971 e deri n vitin 1987 n Shqipri nuk sht evidentuar asnj vrasje pr gjakmarrje. Duhet theksuar se gjat ksaj periudhe sanksionet ligjore pr kto vepra penale kan qen mjaft t ashpra dhe nga policia bhej nj pun mjaft e madhe pr zgjidhjen e pajtimin e kontradiktave e

hasmrive q evidentoheshin. Krahas puns s policis n kt drejtim angazhoheshin edhe organizatat e partis dhe organizatat e tjera shoqrore t kohs. N rastet kur nuk arrihej pajtimi n mes palve n konflikt, ndaj ktyre familjeve merreshin masa t tjera t karakterit administrativ deri n internimin e tyre n zona mjaft larg njra-tjeres dhe me nj kontoll t plot t lvizjes. - Me fillimin e proeseve demokratike n vendin ton, n fillim t viteve `90 pati nj shtim t menjhershm t vrasjeve pr gjakmarrje e hakmarrje. N vitet e para t viteve `90 u evidentuan vrasje pr t marr gjakun pr nj vrasje t kryer para 50-60 vitesh. Kryerja e ktyre vrasjeve nxiti nj riaktivizim dhe nj institucionalizim t kanuneve e n mnyr t veant t kanunit t Lek Dukagjinit, si nj kanun q i ka qndruar m gjat kohs. - N kto vite si rezultat i ndryshimeve q psoi gjith jeta e vendit e sidomos n fushn ekonomike solli pr pasoj lindjen e mjaft konflikteve pr arsye t ndarjes s tokave, pronave, etj. Gjallrimi i interesave t prons private si dhe kofliktet q egzistonin dhe lindn n kt periudh rritn n mnyr t ndjeshme vrasjet pr interesa pasurore, pr hakmarrje e gjakmarrje. - N kto vite krahas vrasjeve pr gjakmarrje q pesuan nj rritje, pati nj aktivizim t ndjeshm t komisioneve t pajtimit t gjakrave e mosmarrveshjeve t cilat n mjaft raste kan luajtur nj rol mjaft pozitiv n zgjidhjen me pajtim t mosmarrveshjeve t ndryshme dhe faljen e mjaft gjakrave. - N krizn e gjithanshme q kaloi vendi n vitin 1997 dhe sidomos rrmbimi dhe shprndarja e armve nga depot e ushtris u shoqrua me nj rritje t jashtzakonshme t vrasjeve n prgjithsi dhe n kt kuadr edhe i vrasjeve pr gjakmarrje e hakmarrje. Gjithashtu n kt vit pati nj rritje t konflikteve n radht e popullats q u shoqrua me rritjen e vrasjeve pr hakmarrje e pr gjakmarrje. Gjat ktij viti vrasjet dhe veprat e tjera penale patn nj rritje t ndjeshme edhe si rezultat i mos funksionimit t struktuarave shttrore n pjesn m t madhe t territorit t vendit. - Gjakmarrja n vitet 2000 m mizore se n Kanune. N emr t drejtsis kanunore n njzet vite jan kryer krime t cilsuara pr gjakmarrje por t pabazuara n zgjidhjen e t drejts kanunore. Kshtu vrasja e nj gruaje pr shpagimin e krimit t kryer nga i biri, marrja e gjakut tek fmij t parritur, ekzekutimi i nj kleriku apo vendimi pr gjakmarrje pa pleqsi jan forma q prkojn me thyerje t rnda edhe t s drejts son t pashkruar q prkon me rregullime t shekujve t mparshm. Pr shkak t lvizjeve qytetare, ndrgjegjsimit social, forcimit t rendit dhe siguris n vend n vitet 2004 2007 ky lloj krimi pati nj rnie sipas statistikave zyrtare. Nj analiz e Open Data Albania konfirmon se n 2009 numri i krimeve dhe shtjeve penale t gjykuara pr gjakmarrje ka psuar rritje ndrsa ngjarje t 2010-s dhe fillimit t 2011 shnojn ashprsim t forms s ekzekutimit pr gjakmarrje.

Cilat jan pasojat e gjakmarrjes? Spektri i problemeve sociale shqetsuese pr shoqrin shqiptare sot sht mjaft i gjer, por ajo q sht br nj plag e rnd, sidomos pr veriun e Shqipris dhe po merr jet njerzish t pafajshm sht gjakmarrja dhe ngujimi i fmijve nga krimi i saj. Gjakmarrja, ky fenomen i ndaluar me dhun n regjimin komunist, por q arriti t rishfaqej n periudhn e tranzicionit kryesisht pr rrjedhoj t shprthimit t depove t armatimit gjat trazirave t vitit 1997, armatosjes s popullats dhe mangsive n legjislacionin shqiptar, solli pr pasoj edhe zgjidhjen e konflikteve n vetgjygjsi. Ky krim i shmtuar dhe tinzar ka prekur tashm, rrethin apo prefekturn e Shkodrs, zonn veriore t vendit dhe q nuk ka mas gjykimi kur arrin t ndalet edhe tek fmijt apo grat. far jan kto doke dhe zakone mesjetare q po qeverisin shoqrin shqiptare sot, sidomos n veri, n mnyr t hekurt, ku ndihet zgjedha e tyre barbare antishoqrore mesjetare. Ato po pengojn e dmtojn rnd shoqrin ton t ecin n rrugn e demokracis, prandaj puna pr parandalimin e krimit sht nj detyr e mpreht dhe aktuale e shoqris civile, e ligjit dhe e shtetit. Familjet, kur prballen me problemin e ngujimit tentojn t fshihen dhe t mos shfaqen prpara autoriteteve shtetrore apo prfaqsueseve t shoqatave t ndryshme. Ato shpesh i ndrrojn vendbanimet e tyre dhe nuk e tregojn vendndodhjen e re, nuk i regjistrojn fmijt n shkolla etj. Ky fakt e bn m t komplikuar dhe shpesh t pamundur nxjerrjen e t dhnave t sakta. T dhnat dhe shifrat e nxjerra nga organet shtetrore apo nga organizata t caktuara t interesuara pr kt problem shpesh mund t fryhen apo zvoglohen pr qllime t ndryshme.

Situata n familjet e ngujuara Familjet e ngujuara jetojn n kushte t paprballueshme, duke u ballafaquar me mungesa t shumta t karakterit ekonomik, shndetsor, edukativ etj. M t prekurit n kt rast padyshim jan grat dhe fmijt, si pjesa m e pa mbrojtur e shoqris. Grat n familjet e ngujuara nga gjakmarrja jan viktimat e vrteta t saj. Ato megjithse jan t lira pasi zakoni dhe kanuni nuk lejon vrasjen e tyre pr gjakmarrje, jan pjes m e persekutuar dhe e dhunuar e familjes. Ato duhet t kryejn t gjitha punt e shtpis n munges t burrave t cilt jan t detyruar t qndrojn t mbyllur. Po ashtu, edhe fmijt sidomos ata meshkuj, jan nj tjetr viktim e dhimbshme e gjakmarrjes. Ata duhet t jetojn plotsisht t izoluar n shtpit e ngujuara, gj q do t thot t mos shkojn n shkoll, t mos luajn m moshatart e tyre, pra t mos edukohen, t mos argtohen. T rriten me psikozn se ata duhet t mbrojn familjen, duhet ta mbrojn nderin e saj, duhet t vrasin t tjert pr gjakmarrje dhe duhet t vritet edhe vet. N kto kushte fmijt rriten t varfr, t pashkolluar dhe t egr. Nj fmij 11-vjear i quajtur Nikolin, i intervistuar nga BBC, familja e t cilit ka qen grindje me nj tjetr pr 30 vitet e fundit, thot se ai ka ndrr q nj dit t shkoje n shkoll. Un e imagjinoj se sht nj vend i bukur, me libra, karrige, dhe nj drras e zez. E imagjinoj shkolln t mbushur me fmij t tjer.

Raste t rnda 2010 dhe 2011. Tetor 2010, Vrasja e Klerikut. E drejta e pashkruar kanunore konsideron krim t rnd dhe dhunim t gjith komunitetit vrasjen e nj kleriku (person i dedikuar fes). N datn 8 shtator 2010 n Shkodr nj njzet e nj vjear Mark Njemza vrau me arm zjarri pistolet njzetennt vjeearin Dritan Prroni i njohur nga mbar komuniteti shkodran si Pastor pran kishs Fjala e Krishtit. Njemza autor i krimit deklaron se kishte vrar pr gjakmarrje pasi n 2005 xhaxhai i viktims i kishte vrar t vllan. Krimi i rnd u konsiderua i paprshtatshm edhe nga komuniteti konservator q njeh dhe pranon mentalitetin e shpagimit nprmjet gjakmarrjes pr dy arsye: s pari viktima ishte nj klerik (pastor) kategori q sipas t drejts zakonore nuk bie n gjak, dhe s dyti lidhja e viktims me krimin e shpaguar ishte e largt, gjakmarrje pr nj veprim t kryer nga xhaxhai. Janar 2011. Vrasja nga nj i mitur, prokuroria neglizhon nxitsit e krimit. Ndrrimi i viteve n qytetin verior t Shkodrs sht shnuar me nj vrasje tronditse pr gjakmarrje. Ekzekutori i krimit sht nj pesmbdhjetvjear me inicialet I. Sh i cili vetm dy or prpara mbrritjes s 2011 ka qlluar me arm automatik nj tridhjetvjear me emrin Albert Dhampiraj. Pesmbdhjetvjeari ka kryer krimin pr t marr gjakun e babait t tij t vrar vite m par nga viktima. Aktualisht edhe pse i mitur autori mbahet n ambientet e paraburgimit n Shkodr. Pr rehabilitimin e tij, si nj i mitur i gjendur prpara nj presioni t rnd emocional e social pr humbjen e t atit nuk sht programuar ndonj mas gjyqsore nga drejtsia n rrethin verior. Prokuroria e rrethit Shkodr ka formuluar akuzn e pranuar nga i mituri pa zgjeruar rrethin e hetimit tek persona nxits t mundshm, apo bashkpuntor n kryerjen e krimit apo n sigurimin e arms nga i mituri. N baz t nenit 83/a prgjegjsi penale n raste t tilla kan edhe familjart apo rrethi shoqror q ka nxitur autorin,pr m shum n mosh t mitur, t vras pr gjakmarrje. Kanuni i Lek Dukagjinit sht nj vepr unikale me frym humaniste e periudhs s Rilindjes Evropiane n gjuhn shqipe, e cila, megjithse u prfol dhe vazhdon t prflitet edhe sot e ksaj dite, sht vlersuar nga studiues serioz, vendas dhe t huaj, si nj <vepr monumentale> (A.Buda), <kontribut n thesarin e kulturs botrore>(Schwerin) dhe autori i saj, Lek Dukagjini, sht cilsuar <nj personalitet fisnik> (Durham) e <Hero Kombtar>(Hahn) i popullit t vet.

far sht br pr gjakmarrjen dhe far mund t bhet me qllim ndalimin e ketij fenomeni?

Gjakmarrja ka qen nj problem shum koh m shqetsues q n koht e hershme. M par zbatohej parimi pr nj t mir, duhej t vriteshin dy t kqinjt. Sknderbeu e znvendsoi kt me parimin e barazis, se i miri dhe i keqi jan njsoj, se prej t keqit del i miri dhe e kundrta. Pra, me kt ndryshim prgjysmoi rrethin e gjakmarrjes. Sknderbeu prjashtoi nga e drejta pr t marr gjak fisin nga nna, duke formuluar parimin se nipi sht pushk e varur n kuptimin se ai nuk mund t marr gjak pr fisin e nns. Po kshtu , ai ndryshoi parimin nga faji pr fis n fajin pr gisht , q do t thot se duhej t vritej ai q

kishte vrar.Me kto ndryshime Sknderbeu kufizoi shum fushn e veprimtaris s gjakmrrjes. Zgjidhja e konflikteve krkon nj shqyrtim kritik t alternativave t ndryshme dhe t mundshme si dhe nj angazhim me veprime konkrete t njerzve. Nse prpjekjet dhe prkushtimi i atyre njerzve q merren me pajtim dhe shuarje t konflikteve bazohen n njohuri dhe vlera, ather mund t themi se ata prfshihen n nj veprim shoqror t dshirueshm dhe rezultatet mund t jen t pritshme. N kt mnyr, e gjith kjo shnon nj rrug t suksesshme drejt rritjes s vlerave pozitive t personalitetit t ktyre njerzve, i cili pastaj do t prdoret pr pajtim dhe ndrmjetsim n rastet e tjera.Viti 2004 u deklarua nga ish Presidenti i Republiks Alfred Moisiu si viti i lufts kundr gjakmarrjes. Kjo ishte nj shenj e rndsishme por e pamjaftueshme. Ka nevoj pr ligje t prshtatshme dhe pr nj drejtsi q t detyroj njerzit ta respekojn. Gjat vers 2004 u paraqit n Parlament nj Projektligj pr luftn kundr fenomenit t Gjakmarrjes (prot. nr. 1886 i dt 20.07.2004). N relacionin q e shoqron kt projektligj tregohen arsyet pr t cilat mbahet si i domosdoshm krijimi i nj ligji t veant. S pari sht konstatuar se mjetet e prdorura n rastet e gjakmarrjes shkojn prtej ligjeve t kanunit. Bhet fjal pr vepra kriminale q duhen t denoncohen n baz t nenit 21 t Kushtetuts Shqiptare: Jeta mbrohet me ligj. Kanuni konsiderohet si nj trsi ligjesh mesjetare, rndsia historike dhe kulturore e t cilit nuk duhet t lihet pas dore, por q zbatimi i tij duhet t ndshkohet. Sipas relacionit qllimi sht t ndalohet krimi i gjakmarrjes, lirimi nga ngujimi i qindra fmijve, krijimi i mundsive t barabarta me bashkatdhetart e tyre. Pavarsisht piksynimeve t shtetit, realisht nuk shihet akoma dika konkrete q ti jap fund ktij fenomeni. Shoqata t ndryshme jan prpjekur q nprmjet veprimtarive sensibilizuese t mentalitetit t mirformuar pro gjakmarrjes, t bindin shqiptart se konfliktet zgjidhen nga shteti dhe se nuk sht shtje vetm e tyre, kshtu q duhet t besojn n fuqin e ligjit t shtetit dhe duhet t pranojn format e tij t zgjidhjes, t besojn n drejtsin e tij. Pasojat e ngujimit nuk jan vetm ekonomike, por edhe psikologjike, dhe populli shqiptar do t vuaj plagt e saj. Te ngujuarit prben nje nga problemet kyc te Shqipris, por q uditrisht shteti bn veshin e shurdhr dhe gjithka mbetet n dorn e shoqatave dhe organizatave joqeveritare. Lind pyetja: A jan kontributet e tyre te mjaftueshme? Njohja e gjendjes aktuale t vrasjeve t ndodhura, t familjeve t ngujuara, problemeve psikosociale t tyre e bn m t dobishm dhe t pazvendsueshm rolin e punonjsit social. Megjithat punonjsi social nuk mund t punoj m vete. Duhet para s gjithash ndrhyrja e shtetit Shqiptar n zgjidhjen e ksaj shtje. Shoqatat dhe organizatat vazhdojn t bjn prpjekjet e tyre, por nuk mjaftojn. Populli shqiptar duhet t mobilizoj gjith potencialin fizik e mendor n ndalimin e gjakderdhjes, ksaj epidemie q vjen nga thellsit e shekujve pr t sfiduar kulturn dhe qytetrimin ton si shtet europian. Partit, organizatat e shoqatat duhet t udhhiqen nga interesat kombtare dhe bazamenti i ktyre interesave, padyshim sht forcimi i unitetit kombtar. Rinia shqiptare, pjesa m vitale e kombit, gjaku i s cils sht tepr i muar, duhet msuar q ti ruaj armt pr t mbrojtur trojet e t parve, dhe jo pr t vrar njeri-tjetrin. Krkoni dashuri se do ta gjeni. Arma m e fuqishme sht dashuria. Ne shqiptart nuk kemi qen e as nuk jemi barbar. Bota i njohu paraardhsit tan, si burra t bess e bujaris. Duhet t jemi trashgimtar t denj.Projekti shkolla vjen tek un u zhvillua edhe vitin shkollor 2011-2012 duke prfshij rreth 30 fmij t ngujuar. Fmij nga qyteti i Shkodres t ardhur nga zonat e Tropojs e Dukagjinit, fmij nga fshati Bardhaj, nga Bushati, nga Gruda dhe Golemi q do zhvillojn msimin n shtpit e tyre. Projekt i cili ka filluar q n vitin 2004. Projekti zhvillohet 2 her n jave nga 3 or n dit. Msuesit jan shum t prkushtuar pr t zhvilluar rregullisht dhe n mnyr shum profesionale. Puna e br nga msuesit sht e rndsishme, jo vetm pr t shpjeguar lndet mesimore, por i prgatisin edhe pr t hyr n jetn shoqrore, i ndihmojn pr tu hapur pr t dialoguar mbi vlerat e rndsishme t jets, mbi drejta, mbi drejtsin, dhe kulturnPuna e Ambasadorve t Paqes me projektin shkolla vjen tek un nuk sht ndalur vetm me punn e

msueseve, por ka ecur me tej me objektivat e saj duke krkuar t sensibilizoj e t formoj t rinjt. do fillim Tetori organizojn fund-java formimi duke ju referuar moshave t ndryshme sipas klasave duke filluar nga klasa e V-XI. Kto takime jan drejtuar nga edukatort e ambasadorve t paqes pran qendrs A.P Baqel-Lezhe, zakonisht t Premten pasdite deri t Shtunen pasdite me nj numr prej 40-50 fmij. Ambasadort e Paqes nuk ju ofrojn familjeve t ngujuara vetm arsimin pr fmijt e tyre, por jan prezent pr do lloj ndihme, nga emergjencat q lindin. Duke ju sjelle ushqime , dru pr zjarr , vizitat mjeksore prfshi ktu edhe ilaet pr ta, t cilat vet kto familje kan nevoj. Gjat pushimeve verore fmijt dhe adoleshentt n gjakmarrje jan prezent n do kamp veror q zhvillohet gjat gjith muajit korrik me mosha t ndryshme duke filluar nga kl. V- XII me fmijt Ambasadort t paqes t cilt jetojn gjith javn s bashku. Pr ata sht nj eksperienc shum e mrekullueshme dhe paharrueshme. Kampi veror pr kto fmij sht nj mundsi shfryrjeje, nj mundsi pr tu argtuar dhe pr t dal nga ajo situat shum e rnd familjare q jetojn do dit.

(Pr t gjith ata sy t lodhur nga pritja pr t shklqyer nj dit) Kjo gjakmarrje shnon nj epok ku shteti nuk i detyronte ligjet e veta e rridhte nga nj kod shum i prpikt, q nuk linte asgj n hije n zonn e kanunit e drejta e vetgjykimit nuk ekziston. (Nga parathnia e romanit Prilli i thyer t Ismail Kadares.) Fenomeni i gjakmarrjes sht nj fenomen mjaft i prhapur po aq sa edhe i prfolur, sidomos n zonn e veriut. Shum studime jan realizuar lidhur me kt fenomen, shum analiza dhe statistika jan referuar megjithat akoma nuk jan ofruar shum alternativa pr ti dhn nj zgjidhje prfundimtare ksaj plage shumvjeare t shoqris. Gjakmarrja sht nj fenomen tipik i shoqrive ku ligji nuk ka forc, ose shteti nuk e quan prgjegjsi t vetn shuarjen e konflikteve t tilla. Jo vetm pasiviteti i organizmave shtetrore ka kontribuar n jetgjatsin e ktij fenomeni, por edhe mosndrgjegjsimi i shoqris shqiptare, mbi t gjitha asaj t zonave veriore, q ligjet e vjetra kanunore jan vetm mbetje t pavlefshme t nj mentaliteti shekullor. Kanuni sht ai q i jep jet gjakmarrjes. Ky sht nj slogan, mbi t cilin njerzit nuk duan t thellohen shum t cilt n thelb nuk e njohin shum at. N pamje t par, Kanuni aq i prfolshm, aq i egr dhe aktualisht aq i zhvlersuar n hijeshin e tij shekullore ka nisur t funksionoj si nj merit e nj mendjemprehtsie t lasht. Kanuni fatkeqsisht, n vend q t vlersohet ai urrehet dhe transformohet sipas interesave personale. N vend q t ruhet si nj pasuri e kombit Shqiptar, pasuri e cila ka pasur nj rol specifik dhe t rndsishm n funksionim e shoqrive t disa shekujve m par, Kanuni prdoret akoma edhe sot, n shekullin XXI. Ndrkoh me qindra t ngujuar presin ditn e shpagimit dhe ditn e ekzekutimit ndrkoh nuk sht gjetur asnj rrugdalje pr t kaprcyer kt dram q po mban peng mijra banor verior, dhjetra-qindra fmij q jo vetm nuk kan mundsi t ndjekin shkolla por edhe do t mbesin me pasoja t rnda psikologjike. Gjakmarrja e re shqiptare jo vetm po shkatrron aktualisht mijra jet, por psikologjikisht ka shkatrruar peizazhin e tradits, duke thelluar n mendjen e njerzve humnera t tjera kulturore. Si t gjith shqiptart, dhe ne kemi dgjuar n prgjithsi pr kt fenomen dhe ndjeshmria jon nuk ka qen aq e fort sa sht dhe vazhdon t jet tani. Vazhdimisht, kam dgjuar t flitet pr fmij t ngujuar, prindr t privuar nga t drejtat themelore t njeriut, nga e drejta pr t qen t lire. Shum sht abuzuar me termin dhe prhapjen e ktij fenomeni, aq sa njerzit ndoshta jan lodhur s dgjuari, por un mendoj se asnjher nuk sht e teprt s trajtuari dhe analizuari kt problematike po ashtu asnjher nuk sht von pr t ndrmarr hapa konkrete n zgjidhjen e tij. Duke iu referuar pasojave negative t ktij fenomeni, mbi t gjitha atyre psikologjike duhet t theksojm rolin e punonjsit social n mbshtetjen sociale dhe suportin psikologjik t tyre. Ne jemi t mendimit se sa m shum t prflitet, t shqyrtohet dhe t diskutohet n media t shkruar dhe vizive, n takime dhe n

konferenca aq m tepr shoqria do t ndrgjegjsohet dhe bhet m e ndjeshme kundrejt ksaj plage t shoqris dhe m t motivuar pr t ndrmarr hapa konkret.