SEMINARSKI RAD

Tema:
Pregled sistema poreza na dobit novih lanica Evropske Unije

Profesor:

Student:

SADRAJ:
1. Evropska Unija -------------------------------------------------- 3 1.1. Institucije i ostala tijela EU---------------------------------- 5 2. Porezi u zemljama EU ----------------------------------------- 6 2.1. Sistemi poreza na dobit -------------------------------------- 6 2.2. Zakonske (nominalne) stope poreza na dobit u novim lanicama EU-------------------------------------------------------- 8 2.3. Poreska osnovica ---------------------------------------------- 9 2.4. Poreski podsticaji -------------------------------------------- 10 Literatura------------------------------------------------------------ 12

-2-

1. EVROPSKA UNIJA
Evropska unija (EU) je meuvladina i nadnacionalna zajednica dvedeset i sedam evropskih zemalja. Unija vodi korijene od 25. marta 1957. godine kada je Rimskim ugovorom osnovana Evropska ekonomska zajednica. Dananji naziv, Ugovor o Evropskoj uniji ( Mastrihtski ugovor), je usvojen 07. septembra 1992. godine. Dana 29. oktobra 2004. godine predstavnici i premijeri ovih evropskih drava su donijeli prvi ustav Evropske unije koji trenutno eka ratifikaciju pojedinano svake zemlje potpisnice. Evropska unija stvara jedinstveno trite putem sistema zakona koji se primjenjuje u svim zemljama lanicama. Evropska unija je 1999. godine uvela zajedniku valutu evro (), koji je do sada usvojilo 13 zemalja lanica. Sa skoro 500 miliona stanovnika EU ima 31% udjela u svjetskom nominalnom bruto domaem proizvodu (BDP), 15,8 biliona $ u 2007.

-3-

Slijedi tabela sa podacima o BDP po glavi stanovnika pojedinano svake zemlje lanice EU
BDP (PPP) po stanovniku 28,477 72,945 42,859 36,079 35,002 32,822 32,5 32,062 31,628 31,572 31,235 30,322 29,727 27,542 23,519 23,25 22,334 20,365 19,949 19,478 18,492 17,802 17,239 15,443 13,797 13,784 10,003 9,446 17,885 8,385 8,08 6,456 7,234 5,107 3,8 BDP (nominal) po stanovniku 29,763 76,224 49,533 48,53 37,378 36,928 35,843 38,323 36,875 33,356 39,562 33,387 30,144 27,815 20,545 17,535 20,5 13,847 17,224 12,587 11,375 10,342 9,471 8,31 8,41 8,401 3,686 5,254 8,71 5,692 2,564 2,561 3,215 2,441 1,784

Drave lanice Evropska Unija Luksemburg Republika Irska Danska Austrija Finska Belgija Holandija Velika Britanija Njemaka vedska Francuska Italija panija Grka Slovenija Kipar Malta Portugal eka Maarka Estonija Slovaka Litvanija Poljska Letonija Bugarska Rumunija Drave kandidati Hrvatska Turska Makedonija Potencijalni kandidati BiH Srbija Albanija Crna Gora

BDP (PPP) 12,954,042 33,436 179,516 195,788 286,767 171,848 338,452 524,035 1,911,943 2,605,373 283,802 1,900,467 1,726,869 1,145,078 261,018 46,384 18,563 8,103 210,049 198,931 179,606 23,927 93,288 52,705 526,253 31,841 76,696 204,412 57,983 609,987 16,7 25,505 47,77 18,329 2,412

Izvor podataka : MMF

-4-

U nove lanice EU spada deset zemalja koje su se prikljuile 01. maja 2004 i dvije zemlje koje su se prikljuile 2007. godine: Kipar (od 2004.) eka Republika (od 2004.) Estonija (od 2004.) Maarska (od 2004.) Latvija (od 2004.) Litvanija (od 2004.) Malta (od 2004.) Poljska (od 2004.) Slovaka Republika (od 2004.) Slovenija (od 2004.) Bugarska (od 2007.) Rumunija (od 2007.)

1.1. INSTITUCIJE I OSTALA TIJELA EU Evropska unija ima nekoliko institucija: Evropski parlament (785 lanova) Savjet Evropske unije ( 27 lanova) Evropski savjet Evropska komisija (27 lanova) Evropski sud (15 sudija) Evropski finansijski sud ( 27 lanova) Savjet Evrope (46 lanova) nije institucija ve kvaziinstitucija

-5-

Postoji i nekoliko finansijskih tijela: Evropska centralna banka Evropska investiciona banka Takoe postoje i neka savjetodavna tijela, kao to je: Odbor regija

2. POREZI U ZEMLJAMA EU
U podruju indirektnog oporezivanja, lanice EU su obavezne pridravati se pravila koja je propisala sama EU, tj. uvesti PDV, koji e svojim karakteristikama zadovoljiti kriterije 6. direktive.

2.1. SISTEMI POREZA NA DOBIT

Iako u Evropi postoji mnogo razliitih sistema poreza moemo izdvojiti tri osnovne, glavne, kategorije poreza koji se odnose na dobit korporacija i pojedinaca: Klasini sistem Sistem ublaavanja duplog oporezivanja Sistem izbjegavanja duplog oporezivanja Klasini sistem rezultira duplim oporezivanjem dividendi, odnosno oporezivanjem i kompanije i dioniara. Od zemalja EU ovaj sistem jedino primjenjuje Irska. Od novih lanica EU, niko ga ne primjenjuje. Sistem izbjegavanja duplog oporezivanja osigurava da se profit oporezuje samo jednom, na nivou kompanije ili oporezivanjem samog dioniara (tzv. sistem pune imputacije). Od novih zemalja lanica jedino Malta primjenjuje sistem pune imputacije. Dividende primljene od dioniara se uveavaju za pripadajui porez na dobit kompannije, a onda se na nivou pojedinca progresivno oporezuju. U isto vrijeme, kompanije se
-6-

odobravaju za poreski kredit za porez na nivou pojedinca. Kao rezultat, dobit koja se distribuira dioniarima ostaje neoporezovana na nivou kompanije i biva (u cjelosti) predmet oporezivanja poreza na dohodak pojedinca. U sljedeoj tabeli se nalazi pregled sistema za oporezivanje koje koriste lanice EU:
Klasini sistem Sistem umanjenja duplog oporezivanja Nivo kompanije Nivo dioniara Osloba Umanjenje Sistem za podjele anje od Djelimina dividende stope oporeziv imputacija <100% poreza anja Austrija, Italija, Njemaka, Luksemburg, Holandija, Portugal, panija vedska, V. Britanija, Kipar, eka, Maarska, Litvanija, Poljska, Rumunija, Bugarska, Slovenija, Belgija, Danska, Finska (2005), Francuska (2005) Sistem izbjegavanja duplog oporezivanja Nivo kompanije Nivo dioniara Umanjenje Sistem za podjele Potpuna Izuzee dividende stope imputacija dividendi 100% poreza (Estonija) Finska, Francuska, Malta Grka, Estonija, Latvija, Slovaka

Irska

Estonija, Latvija i Slovaka elimiu duplo oporezivanje kroz sistem izuzea od oporezivanja na nivou dioniara. Dobit se oporezuje na nivou kompanije i stopa poreza na dobit odreuje porezno optereenje i zadrane i distribuirane dobiti. Sistem u Estoniji je jedinstven jer nema poreza na dobit kao takvog, nego se samo distribuirana dobit oporezuje (na nivou kompanije), a zadrana dobit je izuzeta od oporezivanja. Ovakva diskriminacija distribuirane dobiti moe voditi do ekonomske neefikasnosti, jer postoji potsticaj da se izbjegne oporezivanje kroz zadravanje dobiti, a tako zadrana dobit moda nikad nee biti iskoritena na najefikasniji nain, nego investirana u manje produktivne projekte. Na nivou dioniara, dividende su izuzete od oporezivanja, kao to je sluaj, recimo u Latviji. Najvei broj zemalja lanica EU, i novih, i starih, daje samo djelimino oslobaanje od duplog oporezivanja. Na Kipru, u ekoj, Maarskoj, Litvaniji, Poljskoj, Rumuniji, Bugarskoj i Sloveniji dioniari primaju preferencijalni dohodak za svoj dohodak od dividendi.

-7-

Na Kipru, u ekoj, i Litvaniji porez po odbitku na distribuiranu dobit iznosi 15%. Taj porez od 15% odrava preferencijalni tretman poto je jednak najnioj stopi poreza na dohodak. U Poljskoj dividende su predmet poreza po odbitku po stopi od 19%. I ovo predstavlja preferencijalni status poto stopa za najnii porezni razred iznosi 19%. Isti je sluaj sa Maarskom, samo to je stopa oporezivanja 20%, u Rumuniji 24%, a u Bugarskoj 18%. U Sloveniji se primjenjuju dodatne olakice za dioniare, gdje se 40% od primljenih dividendi izuzima kod poreza na dohodak, a preostalih 60% se oporezuje.

2.2. ZAKONSKE (NOMINALNE) STOPE POREZA NA DOBIT U NOVIM LANICAMA EU

Sljedea tabela pokazuje zakonske (nominalne) stope poreza na dobit u novim lanicama EU

zemlja zakonska poreska stopa

Kipar 10

eka 24

Estonija 20

Maarska 17,7

Latvija 15

Litvanija 15

Malta 19

Slovenija 25

Slovaka 19

Poljska 19

Rumunija 24

Bugarska 18

U zemljama novim lanicama postoji trend smanjenja poreske stope poreza na dobit. Prosjek poreza na dobit u nivim lanicama ima opadajui trend od 2003. godine kada je iznosio 23,8% , 2004. (21,5%), a sada je oko 20%. Prosjek poreza na dobit u novim lanicama je za oko 10% manji od prosjeka poreza na dobit zemalja starih lanica EU.

-8-

2.3. PORESKA OSNOVICA

U svim zemljama novim lanicama profit koji podlijee porezu na dobit kompanije je odreen na osnovu raunovodstvenih standarda i zatim je prilagoen u razliitom obimu. Svim zemljama je zajedniko da je oporeziva dobit bazirana na akrualnom principu zbog te veze izmeu poreza i finansijskog raunovodstva. Industrijske zgrade se mogu amortizovati za potrebe oorezivanja u svim zemljama. Doputeni period amortizacije je od 20 do 40 godina. Metod amortizacije na opadajuu osnovicu je doputen u Latviji i Litvaniji. U ekoj i Slovakoj kompanije imaju opciju koritenja posebne ubrzane amortizacije bazirane na koeficijentima. Ovaj metod se moe klasificirati kao metod amortizacije na opadajuu osnovicu, jer daje sline rezultate. U ostalim zemljama linearni metod je obavezan. Na Malti je doputeno inicijalno dodatno amortizovanje od 10%, pored godinje stope od 2%. U svim zemljama izdaci za nabavku nematerijalnih sredstava se kapitalizuju i amortizuju kroz korisni vijek upotrebe ili se primjenjuje metod i stopa amortizacije propisani u poreskim zakonima. Amortizacioni period definisan u poreskim sistemima varira od tri godine (Poljska) do pet godina (Latvija, Slovaka i Slovenija). U Litvaniji se imovina amortizuje po stopi 66,67%, bazirano na metodu opadajue osnovice. Materijalna stalna imovina, kao to su oprema, maine, kancelarijska oprema..., se moe amortizovati u svim zemljama. U veini njih se moe primjeniti metod opadajue osnovice. eka i Slovaka koriste metod ubrzane amortizacije koji je baziran na koeficijentima. U ekoj recimo kompanije mogu ve u prvoj godini nabavke nove opreme poveati amortizaciju za dodatnih 10%, dok Kipar, Maarska, Malta i Slovenija ograniavaju amortizaciju na linearnu metodu. Zalihe se vode po pripadajui trokovima. Promjene u zalihama gotovih proizvoda i proizvodnje u toku se vrednuju na osnovu razliitih metoda. Na Kipru, Litvaniji i Malti FIFO metod je obavezan. eka, Latvija i Slovaka pruaju mogunost koritenja metode ponderisanih prosjenih trokova. Pored toga Maarska, Slovenija i Poljska dozvoljavaju i LIFO metod. Zbog razliitih poreskih tretmana nije mogue dati opti pregled. U svim zemljama rezervisanja za potenvijalneobaveze nisu priznata za potrebe

-9-

oporezivanja. Pored toga na Kipru, Malti, Latviji, Maarskoj i Sloveniji rezervisanja za nenaplativa potraivanja su nepriznata. U ekoj, Alovakoj i Poljskoj kompanije mogu priznati trokove po osnovu nenaplativih potraivanja, dok u Litvaniji samo finansijske institucije imaju ovu mogunost. U vezi sa poreskim tretmanom gubitka nijedna od ovih zemalja ne dozvoljava prenos gubitka unazad, dok unaprijed sve dozvoljavaju. U nekim zemljama je samo prenos gubitka unaprijed ogranien na pet godina. Jedinstveno poreski sistem ima Estonija, gdje poreska osnovica nije vezana za profit. Opreziva dobit je jednaka iznosu koji se distribuira dioniarima, ukljuujui iznose koji se smatraju skrivenom distribucijom dobiti.

2.4. PORESKI PODSTICAJI

Davanje poreskih olakica je jo uvijek uobiajena politika novih lanica u cilju privlaenja stranih investicija. Mnoge od tih olakica su vrlo dareljive. One su od umanjenja poreske osnovice (ubrzana amortizacija) do poreskog izuzea od oporezivanja odreen broj godina. Istraivanje je identifikovalo oko 30 razliitih poreskih olakica. Naveemo samo neke od njih: Oslobaanje od poreza novoosnovanih kompanija u narednih deset godina (eka) Oslobaanje od oporezivanja zadrane dobiti (Estonija) Priznavanje poreskog kredita u visini od 35-50% od iznosa investicije u okviru pet godina (Maarska) 80%-tno umanjenje poreza za kompanije u slobodnim zonama do 2017 godine (Latvija) Oslobaanje od poreza za prvih pet godina i smanjenje poreske stope za 50% za narednih deset godina preduzeima u slobodnim zonama (Litvanija) Ubrzana amortizacija od 30% u prvoj godini nabavke odreene vrste opreme Novoosnovane kompanije i proirenja postojeih osloboena poreza u narednih deset godina (Slovaka) Umanjenje poreza za iznose rezervisanja za investicije u nova stalna sredstva (koja se trebaju realizovati u naredne dvije godine) (Slovenija)

- 10 -

LITERATURA: 1. Porezni savjetnik-Revicon (Mahir Dafi, dipl ecc.)

- 11 -

2. Internet-Vikipedija (http://sr.wikipedia.org/) 3. Internet-Poreska uprava RS (http://www.poreskaupravars.org/) 4. Internet (http://www.balkantimes.com/)

- 12 -