GLOSSARIUM

TOMUS V.

SIGL.E BENEDICTINORUM :

Praeponitur vocabulis de novo additis. Praeponitur explicationibus quibus aut apertius Cangii sententia explanatur, aut emendatur opinio. [ ] Includuntur quae in ipsum textum Cangii inserta sunt.
SIGLM EDITIONIS DIDOTIAN^E :

* [*] * psj

Additamenta CAEPENTERII separatim posita. Additamenta OAEPENTERII Cangiano textui inserta. Voces novae quse in hac editione accesserunt. Additamenta Editoris suis locis inserta. lis quae sunt Adelungii subjectum ADEL.
NOSTR^I EDITIONIS :

Additamenta Editoris suis locis inserta. lis quae sunt DIEFENBAGHI subjectum DIEF. lis quss sunt ALVISII FRATI, Eq. Biblioth. municip. Bonon. Praef., subjectum FR.

GLOSSARIU
MEDIAE ET I N F I M ^ E L A T I N I T A T I S
CONDITUM A CAROLO DU FRESNE

DOMINO DU CANGE
AUCTUM

A M O N A C H I S O R D I N I S S.
CUM SUPPLEMENTIS

BENEDICTI

INTEGRIS

D. P. C A R P E N T E R I I
ADELUNGII, ALIORUM, SUISQUE
DIGESSIT

G. A. L. H E N S C H E L
SEQUUNTUR

GLOSSARIUM GALLKUM, TABULA, INDICES AUCTORUM ET RERUM, DISSERTATIONS

EDITIO NOVA aucta pluribus verbis aliorum scriptorum
A

Leopold FAVRE Membre de la Soci&6 de 1'Histoire de France et correspondant de la Socit des Antiquaires de France.

TOMUS QUINTUS

NIORT L. F A V R E , IMPRIMEUR-fiDITEUR
1885
TOUS DROITS

AD SCRIPTORES

LAA
L. LITTERA numeralis, quse 50. denotat, unde versus :
Quinquies L. denos nuraero designat habendos.

LAB
* LAASUM dicitur Parisiis locus, ubi constructa ecclesia parocbialis S. Andrese, in Charta ann. 1228. ex Chartul. AD. S. Germ. Prat. : Sanctus Andreas in Laaso. Alia ann. 1250. ibid, habet, in arcubus. Denique in alia ann. 1254. ibidem legitur : Parochia S. Andreas in assiciis. 3f. LABA. [Labina. DIEF.] * LABAGENSIS, Moneta Carinthiae. Comput. decimse collectae ann. 1278. pro subsidio T. S. ex Cod. reg. 5376. fol. 228. v : Marchas xliij. et denarios xxxix. ad computum in Vrisacensibus, Lahacensibus et aliis diversis monetis Carinthias. jje LABACIDM, TIUM. [Lapathum. DIEF.] :;;: LABAMNI, mine Libies, quondam putei vocabantur. Grlossar. vetus ex Cod. reg. 7613. LABANDAGQ. Lucifer Calaritanus lib. Mpriendum esse pro Dei Filio pag. 337: Nihil refert... an securi caput auferas, an ad palum me, an ad crucem alliges, igne torreas, an vivum humo condas, saxo prsecipites, an in maria mergas, Labandagine magnis viribus conatus uno vastlssimo ictu longe a me meum caput excutias, etc. Ubi Tillius Meldensis Episcopus : Dictio barbara, pro forma quadarn instrumenti, quod vi ducebatur : unde eliam apud nos illud, quo balistae tendunlur, vocatur Bendaqe. Sed vocis GaUicse istius alia est originatio, de qua

LAB
in Binda. Quid si legas, an a pendigine, i. e. a reliquo corpore : est enim pendigo idem quod 7r^y[ia, compago, ita ut bifariam hie sumi possit id vocabuli, vel pro machina lignea, seu tabulate, quod Tt9iy[xa etiam Graeci vocant, a quo caput longius excutiatur : vel pro ipsa reliqui corporis compactione, a qua caput evellatur: (quemadmodum catapulta tortilibus nervis, ut est apud Ammianum lib. 15.) qua postrema notiqne Pendiginem interpretatur Salmasius apud Arnobium lib. 6: 0 utinam liceret in simulacri alicujus medias introire Pendigines : immo utinam liceret Olympiacos illos et Capitolinos Joves deducere... in membra solutos, omnesque illas partes, quibus summa concluditur corporum, discretas ad singulas contueri. Garioppntus lib. 5. Passionarii cap. 23. Pendiginem strictius interpretatur, ubi de apostemate : Si vero non dissolutum et solutum videris apostema factum, id est, quod non facile possit adhserere, fit enim per nimiam suppurationem, quando cutis ipsi ut pannus conlritus nimium succunt vivacem emiltit, et dicitur colpus, id est, quasi sinus quidam pendens intus, non in suo tempore sectus... tune debemus mulsa lavare aquata, ut Pendiginem vel colpurn ipsum purges, etc. Infra : Ideoque utilissima sunt talia ad paracolesin, vel

Eidem literae si recta linea superaddatur, 50. millia significat. L. in superscriptione cantilenas, levare Isetatur. Ita Notkerus Balbulus Opusc. Quid singulse literss significent in superscript. cantilenas. Vide A. c L. littera interdum pro D. ponitur, ut Latum pro Datum, Calamitas pro Cadamitas. Pro N. vetustissimi Grsecorum scribebant ; unde signum Quinquaginta, quod illi per N. nos per L. scribimus : Limphapro Nimpha. Glossar. Vetus ex Cod. reg. 7613. * L. pro R. ssepius occurrit; Blanda, Blando, pro Branda, Brando, etc. A. Graecum pro L. occurrit in aliquot vett. Inscript. 98. 2. 793. 5. 741. 9. :! " LAANCCHIL, perperam pro Launechild, Reciprocum donum, seu pretium quodammodo rei donatse. Vide Launechilde. Charta ann. 1095. torn. 1. Cod. Ital. diplom. col. 1534 : Et ad hanc confirmandam promissionis cartulam accepi ego, gui supra Fulco, exinde Laancchil a te jam dicto Ugo crosinam unam, ut hsec mea promissio in te, cui supra Ugo tuisque heredibus, per omnibus temporibus firma permaneat. V

LAB

LAB

LAB
* LABATORIUM. Vide infra Lavatorium I. 1 LABCEAP. Vide Landceap. I LABDACISMUS est, si pro uno L duo pronuntienlur, ut Afri faciunl, sicut Colloquium pro Conloquium; vel quoties unum L exilius, duo largius proferimus, quod contra est; nam unum largius, duo exilius proferre debemus. Isid. lib. 1. cap. 31. Adde Martianum Capellam lib. 5. et Papiam. 1 LABDAREUS, seu LAMDAREUS, Species macliinae bellicae ad instar Labdse seu Lambdas Graecorum ex ligno construct* et ad sustinendam saxorum atque missilium vim accomodae. Hero lib. 1. de Machinis bellicis cap. 1: Adversus ha&c autem repugnantes murices ligneos conslruere oportet quinque cubitorum , Labdareos a quibusdam vocalos : quorum unumquodcjue crus gyrum quasi duorum pedum liabeat, ne franganlur vel disrumpantur; sed resistant ponderibuv, quse deorsum feruntur. Hujuscemodi machinas ad resistendum delineavit Franciscus Barocius ad h u n c Heronis locum. *. LABDARIUS. [Qui labdacismo utitur. DJEP.] * LABEA, Tegulse ligneee species. Stat. Montis-reg. pag. 271 : Item statutum est, quod dom. vicarius teneatur facere, quod omnes fnrni seu sedi/icia in quibus sunt, debeant cooperiri per illos fornarios qui eos tenent, de copis, teguliv, vel scandalis vel Labels, etc. * LABEFICERE. [Labefactare. DIEF.] 1 LABELINTUS, Ital. et Hisp. Laberinto, Joanni de Janua, Laberintus, Labyrinthus. Litterse ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalpbin. pag. 513: Ne forsan dispersus populus, Sestitulus pastore, in scandalosum caderet Labelintum, etc. ><c LABELLA. [Oscula quse dantur pueris. DIEF.] 1 LABELLULUS. Vide in Lablellus. f 1. LABELLUM, vel LABELLUS, Loculus, area sepulcralis, Ital. Lavello. Acta S. Bernard! Menthonensis, torn. 2. Junii pag. 1085 : Inter cetera quidam civium Labellum sibi donavit, in quo sancta membra reconderentur. Vide Lavellum. 2. LABELLUM. Veteres Chartae apud Ughellum torn. 7. pag. 396. et 397: Et palmentum, el Labellum, seu et una cisterna. Ubi idem Ugbellus pag. 411 : Labellum ad mustum recipiendum a labendo dictum est, locus ex palmento seu torculari labens; est autem Labellum instar piscinae, et ab aliis locus dicitur Amalftco vocabulo Labellum. LABELLUM sumitur pro Canlharo, in quo reponitur aqua benedicta. Vetus Inquesta apud Puricellum in Ambrosiana Basilica pag. 1157: Et multoties vidi cutitodes Monachorum, et non alias accendere, et extinguere cicendile.... et portare aquam in Labello, qui est in Ecclexia S. Satyri. 1 LABELLUS, Parmas limbus tesserarius, Gall. Lambel, Angl. Label. Charta ann. 1394. apud Rymer. torn. 7. pag. 763: Habeat justum litulum hereditarium ad portandum pro cresta sua unum leopardum de auro, cum uno Labello albo.V. Lablellus et Lambellus. T LABELULUS. Vide in Lablellus. t 1. LABEO, Cui magna sunt labia, Plinio lib. 11. cap. 37. Tabernarius vel leccator, Joan, de Janua ; Tavernier ou Leclieur, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Papias editus : Labeones dicuntur qui s&pe per injuriam cadunt. Melius in MS. Qui ssepe in perjuria cadunt: quod posterius. Tabernariis et Leccatoribus baud male convenit. Vide Labio.

Pendiginum, vel aliorum vulnerum. Qua primis Augusti, Neronis, Claudii Drusi, notione vocem usurpasse videtur Vegf- Domitiani, Nervae, Trajani, Antonini, tius lib. 2. Artis veterin. cap. 44 : Quod Veri, etc. Apud Jacobum Biaeum post si jumenlo scapulas fuerint dissolutes, di- Augustini Dial. pag. 10. 17. 24. 31. 84. ligenter inspicias, ne quas inter nervos 40. 46. 50. adeo ut ab iis gentibus illud et commissures Pendigines faciaf. Ad mutuatos Romanes prorsus existimanpriorem signiflcationem referri potest dum sit. Certe Labarum Danorurn vexillocus iste ex Paulo Warnefndo Jib. 5. lum appellatum fuisse, videtur innuere de Gest. Longobardor. cap. 8 : Jussu auctor miraculorum S. Bertini lib. 2. Imperatorum caput ejus abscinsum est, cap. 11: Pagani in antefaii collis cacuatque in belli machina, quam Petrariam mine principale vexillum, quod Labarum vacant, in urbem projeclum est. Matth. vocari fertur, alto stipiti pro terrore infiSilvatic. : Pendigo, id eat colopus vulne- xerunt. Subdam prseterea queedam de ris. Vide A pondice cedri. Labaro ab aliis omissa : ac primum ex | LABANDRIA, Ad lavandum data, inAlthelmo de Laude Virgin, cap. 10 : Vocabulario S'rssanna3i e t i n Amalthea. Cuspide vexilli scrobem sulcare memento, Melius Lmandria. Vide Lavanderius. Labara sic equitans per ten-am tendito dextra. * LABANUM. [Labarum. DIEF.] ' LAEAADI. Liber cens. eccl. Rom. : Cap.4 : Quidir.1 milites, qui dicuntur Labardi, Denique cum voti remeasset compos ad urbem, Crossetanensis diocesis, tenenlur solvere Compta triumphorum sortitus Labbara princeps, ttiinuatim xx. solidos Pissanorum, pro Inclita Romariis revehcns ex hoste trophaea. Suriano et quibusdam aliis castris. LABARUM, Signurn mili-tare Romano- Et cap.44 : rum, pensile, ex panno aut serico conAttamon ad cceli scandunt spiracula sedes, fectum, fimbriis ac aliis ornamentis insAbsque chao densis gestantia Lahbara turniis. tructum, et transversario antennae specie ligno affixum a suprema conti parte Addo etiam Labari Roman! flguram pendens. Glossae MSS. : Labarus, lata servatam postmodum in vexillis nostris lancea vel vexillum. Glossae Isonis : La- Ecclesiasticis , quibus perinde Labari barum, vexillum vel frenum. Id vero non nomen tribuit Eckeardus Junior de Canuperum, et Constantini dumtaxat eevo sibus S. Galli cap. 8 : Sonatur conlinuo cognitum, quo appellationem ejusmodi ad concursum et laudes Csesaris abiluri : vexilli turn primum apud Scriptores arripit ille infelix futurus Labarum eo constat reperiri, sed et Republica stante die ordinis sui dominum antecedendi, et sub Imperatoribus Romanis, ut in etc. Sed et Labarum pro hasta usurpavij, nummis Consul um et Imperatorum Anselmus in Actis S. Guigneri et sociopassim videre est : quod quidem velum, rum n. 4. siparum vexillorum vocat Tertullianus 5S3" Scrieckius in Originum Indice 2. in Apologetico. Ita porro appellatur Miscello Labarum deducit a Lab-hair pressertim sub Constantino vexillum, vel Hair-lab : quod luce clarius, inquit, in quo Christianus factus, Christi mo- Celtis est Panniculus exercitus. nogramma describi curavit : quod quiLABARUS, mascul. Fuldem TWV aXXwv Tijjuakspov, cseteris pretio- gentius Homil. 60. de gen. dixit S. : SuS. Laurentio sius ac sanclius haberi, Imperatorem per Labaros fidget terrant Regis triumsemper praecedere, et a militibus adorari, et in preeliis a fortioribus exercitus phus Martyris Confessoris; non enim ejus fulgent militibus ambiri et stipari prsecepit, ut in triumpho corruscant csscimargaritse et videntes, et babent auctor Vitse Constantini lib. 2. gemmee, sed cap. 8. et Sozomenus lib. 1. cap. 4. quos satiati panibus indigentes. 0 Labarum Crucis, quern partabat cerviciquidem milites eos esse plerique autu- dominicseet suis, oculis clausis, mant, quos Prsepositos Laborum vocat bus aperiens imponebat Labarum. enim portas csecilalis. non Codex Tbeodosianus. Nam quod Laba- gemmis infixis pannum habebat purpurum Ambrosius lib. 6. Epist. 29. Pru- reum, sed cum vulneribus Salvatoris in dentius lib. 1. contra Symmachum, et sanguine uvse pallium purpuratum. alii, Laborum vocant Sozomenus loco 1 LABARUM, nude pro Cruce sive Crucitato, veteres Glossse apud Turneburn lib. 15. cap. 16. Acta secundse Synodi cis signo saepius usurpant Scriptores inferioris seyi; atque bine est quod siNicense, Althelmus de Laud, virginit. num Crucis in literis sive diplomatietc. us hac estate apponi solitum Labari Sed unde utraque haac nomenclatura ortum habeat, multa multi hariolati nomine donabant. Vita S. Cassiani mesunt, nee quicquam certi aut sani tra- tro descripta apud 111. Fontaninum de didere. Hos consule, si Jubet, et quod Antiq. Hortae pag. 360. de Labaro scribi potest, in iis inspice, Felix coelitibus postquam fuerat comitatus, ne aliorum dicta hie congeram, TurneSaxo candenti mandalis artubus ejus, bum loco laudato, Fuller'um lib. 2. MisInsculpsit Labarum roseo fulgore decussura. Res hie arcana prubalur : cell. sacror. cap. 1. lib. 4. cap. 12. SteCandor enim lapidis splundorem corporis albi wechium ad Vegetium lib. 3. cap. 17. Praeclue sterna Crucis roseo fulgore rubentis. d'Orleans ad 1. Anna). Taciti, Baronium ann. 312. n. 23. et seq. Gretzerum lib. 1. Vita S. Romani Archiep. Rotom. itidem de Sancta Cruce cap. 4. Tristanum torn. metrice scripta, apud Marten, torn. 3. 3. Commentar. pag. 484. denique Jaco- Anecd. col. 1656 : bum Gothofredum ad tit. Cod. Th. de Tcrrilus exanguis vis illico perdidit anguis Prsepositis laborum. (6, 25.) Ad Christ! Labarum quo deposuit dominatum. Verum si cum aliis licet conjecture indulgere, ut Labarum veterum GermaT LABARUM IMPERIALS, in Epitome norum, Dacorum, Pannonum et Arme- Chron. Casinens. auctore Anastasio Biniorum fuisse vexillum prorsus exis- Blioth. apud Murator. torn: 2. pag. 365 : timo, ita et vocabulum. Ut sic putem, Dans ei potestatem bibendi in auro, et faciunt Imperatorum numismata, in leclum ipsius unius coloris operire purquibus ferme semper inter earumdem pur a; et in processioni bus ante se ferre gentium spolia effingitur, cum eo cly- hastam puram deargenteam, et Labarum peorum genere, quod iis proprium fuisse Imperiale, id est, Crucem auream cum' satis iidem nummi declarant : atque in gemmis et unionibus.

LAB

LAB

LAB
Alibi: Peculiare quod habet, aut inantea, Laborare potuerit, cessum in perpetuum habeat. Vide Gregor. Turon. de Gloria Confess, cap. 82. Gesta Regum Francqr. cap. 13. Formulam 7. ex Baluzianis, etc. ELABORARE, Eadem notione. Lex Salica tit. 47. | 2 : Et si ibi aliquid Elaboravit, quia legem noluit audire, amittat. Vita S. Desiderii Episc. Cadurc. cap. 18: Aurum et argentum, quod ex successions parentum habeo, vel quod in Regis aula, et in principum Elaboravi. ELABORATUS, Idem quod Labor: quod quis sua industria acquisivit, comparavit. Tradit. Fuld. lib. 1. trad. 15 : Quicquid mihi pater metis et mater mea et fratres hasreditaverunt, et proprio Elaboratu acquisivi. Occurrit ibi pluries trad. 59. 68. 93. 109. 128. lib. 2. trad. 26. 40. 42. 68. 120. 175. 235. et in Fragm. Capit. editis a Baluzio cap. 9. ELA.BORATUM, in iisdem Traditionibus lib. 1. trad. 23. Charta Adalasiae Comitissse ann. 1075 : Dum et offero a prsesenti die... medietatem de manso uno cum omnibus rebus ac medietatem ipso manso perlinentam, jacel in vico Pinoralio, vel in ejus territorio, prope Ecclesiam sancli Martini, et est rectum Elaboratum. LABORATUS, in Capitulari Carpli M. ann. 807. cap. 7. in Capitulari Pipini Regis Italise cap. 4. in Chartis Alarnannicis Goldasti cap. 74. in Lege Longob. lib. 3. tit. 4. | 5. [** Pippin. 16.] LABORARIUM, Qusesitum. Charta Adalbert! Episcopi Pergamensis : Sive sint de meispropriis domicultibusprsesentibus, sive colendis futuris, sive de meis successoribus, Coepiscopis, vel et de meis, seu et omnium ipsorum successorum meorum Laborariis. T LAVORATIO, Acquisitum. Charta xi. saec. ex Archive S. Victoris Massil. Armar. Forojul. n. 10 : Omne decimum suae Lavorationis amplo animo tribuit S. Victori Goirandus de Gonfanono. Vide Laboratio in Labor 3. CONLABORATIO, Acquisitio, quse n't a conjugibus stante matrimonio ; Gallis Conquest. Lex Ripuariprum tit. 37 : Tertiam partem de omni re, quam simul Conlaboraverint, sibi studeat evendicare. Capit. Caroli M. lib. 4. cap. 9 : Volumus, ut uxores defunctorum post obitum maritorum tertiam partem Conlaborationis, quam simul in beneficio Conlaboraverunt, accipiant. Tradit. Fuld. lib. 2. cap. 11 : Quantum nobis genitores nostri dimiserant, et nos ipsi Conlaborati habemus, donamus atque transcribirnus, et post nostrum amborum discessum, quantum Conlaboravimus, etc. Tertiam porro conlaborationis partem uxoribus cessisse testantur praeterea Appendix Gregor. Turon. cap. 85. Aimoinus lib. 4. cap. 36. Marculfus, Gesta Dagob. cap. 47. Can. 5. Synodi Meldensis, etc. CONLABORATIO. Decimas conlaborationum, in Capitul. Caroli C. tit. 41. cap. 11. Vide Conlaboralio seu ordine. COLLABORATES, COLLABORATUM, Eadem notione. Polyptychus S. Remigii Remensis : Donant araticum de omni Conlaboratu. Hincmarus Laudun. ad Remensem : Obsecrantes et contestantes nihilominus, ut nihil de suo Collaborate perciperet. Capitulare de Villis cap. 6 : Volumus, ut judices nostri decimam ex omni Conlaboratu pleniter donent ad Ecclesias. Adde cap. 30. Vita S. AVinoci Abb. cap. 11. Adeo erat devotus, ut impensas magna ex parts ex Collaboratu pro-

2. LABEO, Piscis genus. Tract. MS. Gall. Bord. Bulla Lucii III. PP. ann. de Pise. cap. 116. ex Cod. reg. 6838. C. : 1181. inter Probat. torn. 2. Annal. PrseLabeo,nostrischaluc, labra crassafspissa, monst. col. 413 : A prato Bovini, sicut promine,nlia habet,unde.Labeonis nomen. dictat Labium nemoris, quod dicitur FoLineas nigricantesabranchiis ad caudam, rest, usque ad viarn ovium : . . . ab eodem sequalibus spatiis distantes, protensas ha- prato Bovini, sicut dictat Labium Chelme, bet; unde vergadelle a quibusdam voca- usque adfontem Beliardis. tur. * 2. LABIUM , [Carduus fullonum. * LABERE, [Labi. DIEF.] DIEF.] LABLELLUS, seu potius Labellus, nam * LABERINTUS, [Labyrinthas. DIEF.] | 1. LABERNA, Ferramenta latronum, legendum apud Helgaldum in Rosic vet grassatorum, vel farum. Gloss. Isid. berto Rege : Qui non obliviosus faclus ubirursus.-Lafoerna, Gladiator. Laberna, ornamenturn quod erat in sex unciis auri latro aut qui filios alienos seducit. La- dependent a genibus, et quod nos lingua berna scribitur pro Laverna, Dea latro- rustica Lablellos vocamus, ipso conspinum satis nota. Vide Martinium. Pro ciente, cultello diripuit quanlocius discesFerramentum legendum videturDea, vel surus. Ita appellabant nostri lacinias, Dsemonium, et pro Gladiator restituen- quse a sago militari pendebant, vulgo dum GframUorsecundo loco; nisi, inquit Lambeaux, vel Labeaux, quas Pittaciola GraBvius, Gladiator hie accipias pro sce- nuncupat Monachus Sangallensis lib. leratissimo hpmine, ut ssepissime acci- 1. deCarolo M. cap. 36. quod pittaciorum pitur apud Ciceronem. Qui filios alienos formam, dequa suo loco,referrent. Fqrseducit, i. e. seorsum ducit ad auferen- tescutus de Laudibus Legum Anglise dum : quod non male congruit Plagiario cap. 51. descdbens habitum Servienrium seu furi alienorum operum, ut apud Au- ad leg em : Servians ad ley em ipse exissonium ubi de Poeta piagiario : tens roba longa ad instar Sacerdotis cum capitio penulato circa humeros ejus, et Nee jam post metues ubique dictum : desuper collobio, cum duobus Labelidis, Hie est ille Theo Poela falsus, qualiter uti solent Doctores legumin UniBonorum mala carminum Laverna. versitatibus quibusdam, cum supra des* 2. LABERNA, [Laverna. DIEF.] cripto birrelo vestiebantur. [Sermo RaLABES, Glades. Glossee antiquse MSS.: bodi Episc. Noviom. de Annuntiatione Labina, hoc est calamitas, Labes, asgritu- ann. 1081. in veteri Lectiqnario S. Elidines, morbus. Aurelius Victor Schotti in gii : In conspectu adstantium Labellulo Vespasiano : Gum satis constet serarii vinculum misericorditer excussit.] A Liminopia, ac Labe urbium, novas eum neque bis vox videtur deducta, quos sagis mialiquandiu postea habilas, vecligalium litaribus adscribit Sidonius lib. 4. Epist. pensiones exquisivisse. In Severe : Labes 20 : Viridantia saga Limbis marginata publica. In Gallieno : Quas Labes Mur- puniceis. Vide quse de Labellis observasina reliquos fecerat. Usum etiam En- mus in Dissert. 1. ad Joinvillam pag. nium et Plautum observatum ab aliis. 139. LABES, pro Lapsus, habetur in Vita S. * LABOLODIUM, [Anaboladium. DIEF.] Deicoli Abbatis Lautrensis n. 45. [et in 1. LABOR, VexiJlum ita dictum quiVita S. Sulpitii Pii, torn. 2. Jan. pag. dam eruditi censent, cujus meminit 174.] Gregorius Nazianzenus Orat. in Julia>|c LABESCERE, [Labe maculare.DiEF.J num, quod vim habeat solvendorum la3Jc LABETEN, [Timon d'un char. DIEF.] borum. Exstat in Cod. Theod, lib. 6. jjc LABI, [Csespitare. DIEF.] titulus (25.) de Prsspositis Laborum, ubi 1 LABIALIS POSSESSIO, Ore tantum sic : Prsepositi Laborum nostro judicio et firmata, nonscripto. Compendiosabene- stipendiorum sudoribus promoventur. Atflciorum expositio fol.57 : Labialem,non que ita legi in omnibus Cpdd. MSS. realem, nee corporalern possessionem tra- observant viri docW, licet quidam repodere debent. nant labarorum, eoque versus hosce Ter* LABIFACERE, [Labefacere. DIEF.] tulliani, Carmine de Jona referendos LABILICIDIUM, Gallice corba, vel trici- p u t a n t : dium. Ita Glossas MSS. ad Disticha MaPalpitat antenna stridens, Labor horret ab allo, gistri Cornuti. Ipsa etiam infringi dubitans infleclitur arbor. * LABILIS PORT A, Cataracta, vulgo Vide Laburum. Herse. Vide infra in Porto, 6. * LABILITAS, Levitas, inconstantia, 2. LABOR, Quod quis labore suo ac ininstabilitas. Joan, de Cardalh. serm. in dustria qugesivit, qusesitum, acquisitum, Nativ. Dom. : Secundo attende homo ad Aquest. Lex. Longobard. lib. 2. tit. 23. vitss instabilitatem et Labilitatem, cum di- [* Liutpr. 133. (6, 80.)] : Nam si de illo cit : Brevi vivens tempore. Andr. Bilii Labore comparaverit, quod postea laborahist, apud Murator. torn. 19. Script. Ital. vit aul fecit, postquam in ipsa causa ad col. 37 : Incertumfacitquid in his probem censurn reddendum introierit, in ipso ipsa fortunes varietas, turn nostras spei cespite dimittat, ubi laboravit. TraditioLabilitas. Labilitas memorise, in Stat. nes Fuldenses lib. 2. trad. 15 : Trado ad crimin. Saonse cap. 31. pag. 62. B. de Monasterium S. Bonifacii.... pecuniam Amoribus in Spectilo sacerdot. MS. meam, quicquid fuerit in domibus, sedificap. 28 : ciis , el omnem Laborem meum, tolutn et integriim, et unum puerum nomine Si bene concernas mundanam Labilitatem. Otger cum omni Labore suo. Tradit. 35 : * LABILLUS, [Lapillus. DIEF.] Cum mobilibus et immobilibus, cum omni c LABINA, [ Idem quod Pasturagium, adjacenlia eorum, et cum Monasterio suPascuum, pratum. Lit. remiss.' ann. perposilo, quas ego ipsa proprio Labore 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg.'ch. 274 : construxi et asdificavi, etc. Quod verp hie Cum in Labina seu pasturagio ac com- Labor, Tradit. 119. Acquisitio dicitur : muni dictss villas spaciamentum causa Trado ancillam ad S. Bonifacium... cum spaliandi ivissent, etc.] Vide Lavina. omni Acquisitione sua, etc. LABIO, Tabernarius, vel Lecator, apud LABORARE, Acquirere, labore suo ac Ugutionem. [Vide Labeo.] industria acquisitionem facere. Formu* LABITA, [Imber. DIEF.] \3d vett. : Et quidquid pariter in conju* LABITINA, [Libitina. DIEF.] gium positi Laboravimus. Alia : Et quid" 1. LABIUM, perperam pro Labrum, quid Laborare potuerint, cessum habeant.

LAB
prio pro restaurando sancti viri administraret Oratorio. Vide in Labor 3. 3. LABOR, Agri cultura, Gall. Labour. Virgilius :
Sternit agros, sternit sata laeta, boumque Labores.

LAB
is.Rursum occurrit art.85. pCharta ann. 1177. in Chartul. Cluniac. : Item partem suatn de tasquis et decimis, quse sunt in terminio de Caunis,. . . excepta Laborantia sua (concedit). Vide -supra Laboragium 1.] 1 LABORANTIA, f. Agrarium , campipars, terragium, Gall. Champart, terrage. Litterae Officialis Valbrensis ann. 1342 : Item dixit prsefatus nomine quo supra quintumet Laborantiam campi mansi S. Johannis de Balmis cum omnimoda jurisdictione ad dictum prioratum de Roserio pertinere. 1 LABORANZA, Ager cultus, apud Moretum Antiq. Navarrse pag. 413 : Offero Deo et S. Juliano de Labasal monasterio ego Tpta Regina matre de Rege Garsea Sancionis, ilia decima et primitia de tola ilia Laboranza, quse labor ant homines de Ardenes. Testam. Ranimiri Regis Aragon. sera 1099. in Hist. Pinnatensi lib. 2. cap. 38 : Similiter de pane et vino de meas Laboranzas, et radizes et totos meos peculiares, etc. LABOR ARE, Agrum colere, Labourer. Laborare terram, in Lege Longob. lib. 1. tit. 9. 22. [Liutpr. 91. (6,38.)] Capitul. Caroli C. tit. 23. cap. 14 : Laborent et excolant terras et vineas in tempore cum debita sollicitudine : salvent et dispensent Laborata cum fideli discretione, facient nutrimenta congrua et necessaria. PraBceptum Caroli M. proHispanis ann. 812: Dicunt etiam, quod aliquas villas, quas ipsi Laboraverunt, Laboratas illis eis abstractas habeatis. Locus Laboratus, in Constit. Sicul. lib. 3. tit. 38. 4. Odoarius Episcopus Lucensis, de Restauratione ejusdem urbis a se facta : Fecimus de nostra familia possessores per undique partes, et dedimus illis boves ad Laborandum. Infra : Exivimus per terras civitatis ad inquirendum , ut Laborassent illas. Charta ann. 1038. ex Archive S. Victoris Massil. : Dono foris istatermina de terra erma, quantum homines supradicte Ecclesie potuerint Laborare. Alia ann. 1455. exeodem Archive : Laborando et cultivando terram hermam.] Petrus de Vineis lib. 5. Epist. 85 : Certas possessiones ipsorum secure et quiete Laborandi, et ex us fructus et redditus percipiendi, etc. Vide Franciscum Mariam in Mathildi lib. 3. pag. 117.Probat. Histor. Sabaud. pag. 15. LABORIGARE, pro Laborare, in laudato Prsecepto Garoli M. pro Hispanis. 1 LABORATIO, Aratio, Gall. Labourage. Poterunt... facere eorum culturas et Laborationes, in Litteris ann. 1413. apud Rymer. torn. 8. pag. 772. ^ LABORATIO, Ager cultus. Charta Bettonis Episcopi Lingon. ann. 794. inter Instrum. torn. 4. Gall. Christ, col. 128 : Et de villis unde nonx et decimas domui homines reddere debent... per legem et consuetudinem de ipsis rebus, sicuti eocactum fuit, id est, omnes Laborationes, vinum, annonas, etc. Rolandinus de factis in marchia Tarvisina lib. 5. cap. 10. apud Murator. torn. 8. col. 240 : Devastates sunt arbores et vineas et Laborationes cunctss. Decimse Laborationum, apud Moretum Antiq. Navarrae pag. 657. [ Fruges agri culti. Adalh. Stat. S. Petri Corb. lib. 2. cap. 9 : Quidquid in diversis Laborationibus quolibet modo acquiritur . . . similiter fenum vel quse in arboribus gratis nascuntur, etc. Infra: Si omnis ilia Laboratio quas per manipulos decimari potest, etc.] LABORATORES, Agricblee, colon!. [Gall. Laboureurs. Saisimentum Comitatus Tolosani ann. 1271. apud la Faille in Pro-

LAB
bat. Annal. Tolos. pag. 19 : De quolibet Laboratore habente aratrum bourn, unam eminam frumenti. Occurrit in Chronico Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 491. in Histpr. Dalphin. torn. 1. pag. 64. Laboralor vinearum, in Charta ann. 1351. ex Regesto 80. Chartophylacii Regii.] Vide Medium plantum, in Complantum. 1 LABORTOSUS, Eadem notione. Miracula S. Stanislai Episc. torn. 2. Maii pag. 278 : Valentini Golay Laboriosi in Pislravin Sebastianus filius animam agens, etc. ] LABORIOSI BESTIR, Quse deputantur agriculturae. Ordinatio Curiae Caroli Regis Siciliae ann. 1278. ex MS. D. Brunet fol. 68. v : Ille extraneus possit in tenemento Arelatis tenere bestias Laboriosas necessarias agriculturss. * 1. LABORAGIUM, Ager cultus, seu agri fructus. Charta Guill. archiep. Senon. pro libert. villae S. Julian, ann. 1259. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 561 : Nullus de burgensibus. . . solvet tonleium vel coustumam de nutritura sua, nee minagium de suo Laboragio. Vide in Labor 3. * 2. LABORAGIUM, Labor, opus quodvis, Gall. Ouvrage, travail, alias Labourage. Lit. remiss, ann. 1357 in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 65 : Qui serviens, dum esset certa die in dicta villa, non invenit ibidem nisi dumtaxatmulieres,quiaearum viriiverant ad eorum Laboragia facienda. Aliae ann. 1391. in Reg. 141. ch. 171 \Drievet Potee poure jeune homme vivant du mestier et Labourage de mer, etc. Stat. ann. 1382. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 744. art. 10 : Les gardes le pourront et son Labourage aussi bien visiter comme ailleurs. Viia J. C. MS. :
En sa cambre avoit une ymage, Quant aloit a son Labourage Cascun matin, si 1'aouroit.

Pactus Legis Salicse tit. 10. | 6: Si cujus pecora de damno, cum alias Labores vastantur, aut inclaudantur, aut in domum minantur.8.Siquis... in quemlibet Laborem pecora immiserit, ille cujus est Labor, testibus eum convincat, etc. Capitulare de Villis cap. 5 : Quando judices nostri Labores nostros facere debent, seminare, aut arare, messes colligere,etc. Laboremsuum facere, in Lege Longob. lib. 1. tit. 17. |4.[ Liutpr. 134. (6, 81.)] Faire son Labeur, Agrum suum colere. Hist. Wambae Regis : Collecta dein manu, cives depopulantur, Labores exhauriunt, omnisque provincia Gallias deprssdatur. [S. Sturmii Consuetud. Fuld. : Secunda feria eunt cum cruce et patrocinio et aqua sancta per singulos Labores.] Cultura Laboris, apud Gregor. M. lib. 7. Ind. 2. Epist. 66. Vide Leg. Bajwar. tit. 16. cap. l.| 2. Legem Longob. lib. 1. tit. 15. 3. tit. 16. 17. [*> Roth. 29. Liutpr. 146. (6, 93.)] Leges Luitprandi Regis tit. 65.115. [ 89. (6, 86.)] Gregor. Turon. lib. 7. cap. 22. etc. Hinc vulgaris formula in Bullis PP. pro Monasteriis : Sane Laborum vestrorum, quos propriis manibus,-aut sumtibus colitis... nullus decimas a vobis exigere prsesumat. Vide Chron. Reichersp. pag. 172. TERRA. LABORIS, Campania felix, in Italia ita nuncupata, quod agriculturae, seu labori peridonea sit. Appellationem istam baud adeo recentem arguit S. Martinus PP. in Epistola de exilio suo : Et pervenimus Kl. Junii Messanam, in qua erat navis id est, career ; non autem Messanss tantum, sed in Terra Laboris ; et non tantum in Terra Laboris, quse subdita est magnse urbi Romanorum, sed et in plurimis insularum, in quibus ne nos transissemus, peccata impedierunt, nullam compassionem adeptus sum. 1 LABORABILES TERR.E, Arabiles, culturae idoneae, Gall. Terres labourables. Index MS. beneflciorum Eccl. Constant, fol. 3 : Cum 36. virgatis terras, vel eo circa Laborabiles. Charta ann. 1482. ex Archive B. M. de Bono-Nuntio Rotomagens. : Quod si omnes terras Laborabiles ejusdem parochise sine cultura manerent, etc. 1 LABORANTICT^E TERR.E, Eodem significatu, in Chartario Ecclesiae Auxitanae cap. 136. T LABORATICIA TERRA, in Chronico Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 591. LABORATORIES TERR.E, apud Petrum de Vineis lib. 5. Epist. 65. [in Addit. ad Chronicon Casaur. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 940. Adde Tabul. S. Cyrici Nivern. n. 7. Nicol. de Jamsilla, apud eumd. Murator. torn. 8. col. 558. etc.] LABORIOSJE , in veteri Charta apud Sammarthanps in Abbatibus S. Trinitatis Exaquensis : Silvam de Catis, et terram Laboriosam et inlaboriosam, molendinum, etc. } LABORAGIUM, Terras cultae. Charta ann. 1455. ex Archive S. Victoria Massil. : Prior deportabit decimas Laboragii et pastorgagii. Vide vocem suo loco. f LABORANTIA, Eadem notione. Consuet. Auscicorum ann. 1301. MSS. art. 54 : Item est consuetudo ibidem, quod homines de Auscio habeant usum et expletam... depascendi cum animalibus suis... per omnes pertinentias et Laborantias

Labour, eodem sensu, ibid. :

Jouste la mer de Galilee Trouva trois freres pescheours, Illuec faisoient lor Labours.

* Labourage praaterea appellatur Tributum, quod pro doliis vinariis e nave in terram adductis episcopo Noviomensi pensitabatur. Charta Caroli VI. reg. Franc, ann. 1408. : Tantost que les vins amenez par ladite riviere et arrivez audit port (du Pont 1'eveque) sont tirez et mis hors des nefs ou des bateaulx, et assis a terre sur ledit port, nostre dit conseiller doit avoir et a accoustume recevoir, pour chacune piece de vin, trois poiteviaes de Labourage. * LABORAMEN. [Labor. DIEF.] 1 LABORANTES, Vespillones. Vetus Interpres Epistolee S. Ignatii ad Antiqchenos : Saluto hypodiaconos, lectores, janitores, Labor antes, exorcistas, confessores. 1 1. LABORARE, Acquirere. Vide in Labor 2. 12. LABORARE, Agrum colere. Vide Labor 3. 3. LABORARE, Negotium alicui facessere : Galli dicunt, Travailler qu'elqu'un. Anonymus Barencis in Chron. ann. 1012 : Mesardoniti Laboravit castello Domnico. An. 1034 : Bisantius Archiepiscopus dirupavit Episcopum Barinum, et ccepit Laborare. Vide Miracula S. Ludgeri Episc. Mimigard. n. 57. * Sic nostri Labourer dixerunt. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 1: Pour la presumption et renommee, qui contre lui Labouroient estre coulpable et participant de la perpetration

LAB

LAB

LAB
est sermo Universitatis, ubi tenetur dominus Rector adesse. LABORITIUM, ut Laborerium, in Vita B. ^Egidii n. 7. 10. [et in Actis S. Isidori Agricolse, torn. 3. Maii pag. 518.J t LAVORITIUM, Eadem notione. Acta S. Franciscae Rom. torn. 2. Martii pag. 146. ;;:: : Voluit quod ille secundus Angelus mutaret suum Lavorilium. * LABORITIUS, Arabilis, culturaa idoneus. Charta ann. 1181. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 151 : Ego Elisiarius Poscheriefisis.... dono D. Deo et B. Marise Francarum vallium.... omnes terrasgLaborilias, quas habeo et possideo in territorio de Villanova. Vide supra Laborativus. LABORIVUM, Ager cultus, Terre a labeur. Pactum nuptiale Guillelmi Montispessulani cum Malthide fllia Ducis Burgundies, 5. Kal. Mart. 1156: Dono et mitto tibi eidem Matildi uxori mese in sponsalilium seu donationem propter nuptias, Castrum scilicet de Monteferrario.... et totum meum Laborivum de Arneir. j|c LABORUSGA. [Labrusca. DIEF.] * LABORUSGUS. [Diabolus. DIEF.] LABRA. Vide in Laura. * LABRANA. [Ut LABINA. DIEF.] | 1. LABRATORIUM, irXucr^ov, Balneare labriim, apud Janum in Supplemento Antiquarii. * 2. LABRATORIUM. [Ut LABORATORIUM. DIEF.] LABRATUM. Vide Lavratum. ^ LABRILLA, [i. Librille ; n. Instrumentum ad projiciendos lapides. DIEF.] ?|c LABRO. [Labeo. DIEF.] * LABROCERA, TERA. [Imber. DIEF.] 1 LABRORES , Armigerorum genus apud Anglos. Charta ann. 1284. apud Rymer. torn. 2. pag. 265 : Recepimus de pecunia domini noslri Regis Anglise illustris 2270. libras Turon. pro soldo 41. Militum de quibus erant septem Banereti; et pro soldo 50. Labror. et 9. Scuteriorum pro 60. diebus... dando 8. solidos Turon. pro Milite et 6. solidos pro Scutario. ?)c LABROSGA. [Labrusca. DIEF.] LABROSUS, n;p6xt)>o;, in Gloss. Graec. Lat. T 1. LABRUM, Isidore lib. 20. cap. 6. vocalum, eo quod in eo lavationem soliturn, est fieri infantum, cujus diminutivum Labellum. Idem et Alveum, quod in ablutionem fieri solitum sit. Vox Latinis non ignota, et ab Anastasio in S. Silvestro PP. usurpata ad indicandam fontis baptismalis concham, in qua continebatur aqua ad baptismum necessaria ; ab Ambrosio autem ad significandum vas sepulcrale aptum condendo cadaveri. Sic S. Doctor Epist. 34: Est hie porphyreticum Labrum pulcherrimum et in usus hujusmodi aptissimum ; nam et Maximianus Diocletiani socius ita humatus est. Ead. notione Leo Ostiensis lib. 2. Chrqn. Casin. cap. 9 : Otho II. Romam rediens eodem tempore defunctus est, atque in Labro porphyretico sepultus in atrio Ecclesise B. Petri Apostoli. Vide Lavellum. Pro fossa Labrum dixit Ausonius :
Moeniaque in -valli forraam circundata Labro.

dudit fait, Atraveiller, eodem "sensu, in ) construclio fiat et fieri debeat expensis communibus dictorum communium FtoConsolat. Boetii MS. lib. 1: rentini et S. Miniatis. Et quod habentes Encor ne te dois merveiller, seu habituri terrena seu sedificia, quse Se mauvais te portent envie, prsedicto Laboratorio occuparentur, etc. Et s'il te font Atraveiller. Vide Laborerium 1. 4. LABORARE, Fatigari, Travailler. In3. LABORATORIUM. [Ergastulum. nocentius III. PP. in Gestis ejusdem T LABORATUM, Acquisitum. Vide in pag. 110: Cum difficile sit tuse jurisdictioni subjeclis pro singulis qusesliombus Labor 2. ad sedem Apostolicam Laborare super * LABORATURA. [Ut Laborerium : appellationibus, etc. Eadem Gesta pag. Velio memorato pro hujusmodi (ensis) 129 : Laborans ultra misi ad utramque Laboratura. (Mandat. earner. Apostol. partem viros venerabiles, etc. id est, cum arch, vatic. 1417-21. f. 30.) ] T LABORATUS, Labor humilis, servilis multp labore ac cura. Infra : Laboravimus interim adinvenire viam pads, etc. opera. Miracula S. Zitae torn. 3. Aprilis pag. 525: Qaia debebat... trebbiare mi5. LABORARE, Periclitari, in periculo esse, in 1. 2. D. ad Leg. Bhod. (14, 2.) et lium et alias eorum Laboratux facere. 1 LABORERIA, Officina, Gallic. Manuin 1. 4. Cod. Th. de Operib. publ. (15, 1.) Siculus Flaccus de Condit. agror.: De facture. Mantissa adjecta ad Ghron. superioribus vicinisque agris defluentes Mon. Patavini, apud Murator. torn. 8. aquas excipiunt, ne inferiores terrse La- col. 739 : Quo anno facli fuerunt fulli omnium Sanctorum et Laborerine pannoborent. rum lanse. et papyri chartarum. 6. LABORARE, Operari, fabricare, conI LABORERIUM, Italis ficere, Travailler. Constitut. Siculse lib. agriculturse, vel quodvisLavoriero, Opus 3. tit. 36. | 1 : Nullus in Regno nostro Venetor. ann. 1242. lib. 2. aliud. : Statuta cap. 5 Si Laboret aurum, quod per libram de puro vel Laborerium factum fuerit supra opus posauro minus ha/beat, quam octo uncias, etc. sessione, etc. Adde lib. 3. cap. 57. lib. 6. * Hinc Pain bien laboure, in Stat. cap. 13. Vitam B. Justinse de Aretio ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 554. art. 1. Vide supra Laboragium 2. num. 5.8. Vitam B. ^gidii Minoritse num. et Rollandinum in Summa NoLABORARE ALIQUEM, Operi faciendo tarise cap. 8. destinare, vel ad laborem mittere, En- vis opere,, ut Sumitur prseterea pro quoin Hist. Cortusiorum voyer au travail, ut vulgo dicimus. Sta- 8. cap. 2. 5. Sanutus 1. 1. part. 1. cap.lib. 3: tuta Corbeiensia lib. 2 : Ut Fratres, qui Laboratur etiam Laborerium solius serici: eos Laborare debent, sine molestia, vel et quamvis sericum cum nullis partibus aliqua incommoditate inhonesta possint tamen ipsum linum, et in eis of/icium sibi commission ad com- non nascalur,mercimonia supradicta Laboreria ac ad munem explere utilitatem : constituimus, partes Tramontanes... deportantur. [Reetc. gimina Paduse apud Murator. torn. 8. LABORARIUM, Locus laborantium. Ugu- col. tioni: operatorium, officina, IpyaaT^ptov. castri385: Completum fuit Laborerium Baldi. Adde Memoriale Pptesta[Vide alia notione supra in Labor 2.} tum Regiens. ad ann. 1233. ibid. col. LABORARIUS , pperarius, Anglis, a 1108. Chronicon Estense apud eumdem Labourer. Amalarius lib. 3. de Eccl. Of- Murator. torn. 15. col. 404. etc. Bestiafic. cap. 5 : Operarii Labor ami Christi. mina a Laborerio, Aratorii Boves vel Knyghton. ann. 1340 : Exceptis mendicis, equi, in Chronico Bergom. torn. 6. col. et Laboranis ad prsedictam quintamdeci- 979. Gall. Betes de Labour.] Vide Hist. mam non taxatis. Alibi : Rex fecit atta- Eccles. Placent. lib. 15. pag. 77. chiare Laborarios quamplures, et misit * 2. LABORERIUM, Opiflcium, artificis eos in career em. opera. Charta -ann. 1351. in Reg. N. 1 LABORATIO. Vide in Labor 3. Chartoph. reg. ch. 26 : Item unum nap* LABORATIVUS , Arabilis, culture idoneus. Charta ann. 1358. apud Corbi- pum seu ciphum aettribus pedibus cum nel. inter Probat. Hist, domus de Gondi tribus servientibus, unam cuppinam de pag. 156 : Item plures petias terrarum argento ejusdem facturss et Laborerii, etc. <* 3. LABORERIUM, Offlcium, obseLaborativarum, etc. Terras buschivas, saldivas, prativas, neque Laborativas spec- quium, Gall. Service. Mirac. B. Margar. tantes, in Stat. Castri Redaldi lib. 3. Favent. torn. 5. Aug. pag. 853. col. 1 : Cum vindemiarum tempore per civitatem pag. 49. r. Vide in Labor 8. * LABORATOR, Opifex, Gall. Ouvrier. et comitatum Florentiee pro Laborerio moStat. Cadubr. pag. 52. r. : Item quod nasterii ambularet, etc. '* LABORIA, Ager cultus, territorium. nullus buscherius et Laborator lignaminis, etc. Laboureur de vins, Qui vineas colit, Charta ann. 1157. inter Probat. Hist. in Lit. remiss, ann. 1373. ex Reg. 105. Occit. torn. 2. col. 565 : Ego Sicardus de Chartoph. reg. ch. 3. Labourier, pro La- Laurac et uxor mea donamus et concediboureur, Agricola, colonus, in Reg. 13. mus Deo et S. Marise et tibi Gausberto abCorb. sign. Habacuc ad ann. 1513. fol. bati Candelii et monachis.... quidquid 207 : Ont accords qu'il puist cornmetlre et habemus in Laboria de Lagajaria. Vide ordonner un Labourier pour entretenir, in Labor 3. * LABORINTUS. [Labyrinthus. DIEF.] labourer et messonner les terres et choses dessusdites. LABORIOSUS, ^Eger, invalidus : qui | LABORATORES, Agricola3. Vide inpatitur Laborem, inquit Ugutio: qui Labor 8. multp labore victum sibi quserit, y.^fi-i\1 1. LABORATORIUM, ut Laborarium. po?, in Gloss. Grsec. Lat. In Lat. Gr. Buschius de Reformatione Monast. apud xaxoTraO^?. Occurrit apud Avitum Vienn. Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsvic. Ep. 39. 77. et aliis locis. Vide Savaron. pag. 868: Quomodo in claustro et dormi- lib. 3. Ep. 9. [et supra in Labor 3.J toriof in ambitu et Laboratorio se habere f LABORIOSUS SERMO, Oratio de Pasdeberent, declaravi. Gall. Laboratoire. sione Domini, Rob. Goulet in Compen* 2. LABORATORIUM, Opus quodvis. dio Jurium et Consuetud. Universitatis Charta ann. 1347. apud Lamium in De- Paris, fol. 10: Fit die Veneris Sancta lic. erudit. inter not. ad Hodoepor. Laboriosus sermo ad populum per DoctoCharit. part. 1. pag. 62 : Quse quidem rem Theologum de Passions Domini, et
|

^ 2. LABRUM. [Labarum. DIEF.] * LABRUSGETUM, Locus ubi multa labrusca, apud Laur. m Amalth. ex Catholico, ubi scribitur Labrustetum, Labrustosum. Hinc Labruscus, pro Stolidus, a^rrestis 1 LABRUSGUS, Stolidus, agrestis. Epistola ann. 1466. in Actis SS. Maii torn. 2. pag. 273 : Sane ruditati mese. hunc per te de Vita B. P. nostri Stanislai editum

LAG

LAG
fodiunt, interprotatur in 1. 1. Cod. de Excusat. artific. lib. 10. (66.) * LACGIA, Piscis genus. Vide supra Alosa. *. LAGCINIA. [Lacinia. DIEF.] * LAGGINIUM. [Lacticinium. DIEF.] * LAGCIUOLUS, Laqueus, pedicaj, tendicula, Ital. Lacciuolo, Gall. Lacet. Stat. ant. Florent. lib. 3. cap. 177. ex God. reg. 4621 : Nullux capiat cum rete, vel Lacciuolo, vel aliquo alia arti/icio aliquos columbos, vel starnas, etc. * LACCIZZA, Piscis genus. Vide infra Pastinaca. LACEATUS. Vide Laqueatus. 1. LACEBRA, pro Illecebra. Althelmus de Virgin. :
Qui mode dirumpunt connubia nexa thororum, Et dernunt proprias devota mente Lacebras.

LAG
87: Primitias dentur de caseis et de toto lacte unius guirse integrse totius averse Lachalis. ** LACHANA, Olera, e Gr. Actyava, apud Liutpr. Antapod. lib. 5. cap. 23 : Dulces adsunt fabss, Lachana porrique recentes, ubi Glossa i. e. herbse. 1 LAGHINONES. Vide Lacinones. o LACHRIMABILITER, Lachrymas fundendo. Gloss, super tres lib. SHiom. in Bibl. Heilsbr. pag. 62. Flens Lachrimabiliter, Cum gemitu clamare. Vide Lacrymabililer. LAGHUS, [Teuton. Lachen, ut est apud Schilterum, in Lachbuche, Incisip arborum, divisio, scil. agrorum, qui hisce incisionibus terminantur. Donatio Cancronis Oomitis Rhenensis ann. 770. apud Tolnerum Hist. Palatinoa pag. 4. Probat et] Chron. Laurishamense pag. 57 : Sicut ipsa incisio arborum in ipsa die facta fuit, quse vulgo Lachus appellatur, sive divisio. Mox : Et inde per ipsam incisionem arborum sive Lachum. Rursum : Quidquid infra illam divisionem arborum, sen Lachum, sive divisionem. [Diploma Conradi II. Imp. apud Eccardum Hist, geneal. Landgraviorum Turing, col. 314 : Omnia qusscumque his Lachis et let-minis circumdata sunt cum villulis infra positis, etc. Prseceptum Henrici IV. Imper. ann. 1108. in Vindemiis Litter, pag. 109 : Prsedium unum concedenles... quod his Lachis concluditur, etc. Aliud ejusd. Imp. Prseceptum ann. 1111. ibid. pag. 112 : Quod (prsedium) suprascriptis Lachis circumseptum videtur.] Spelmannus ejusdem originis censet, cujus Laha, de qua voce infra. Vide Arbor finalis. [** Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 544. et Graff. Thesaur. Ling, Franc, torn. 2. col. 100. voce Lath.] * LAGIMARE, [Lacunare. DIEP.] LACINA VIA. Titulus 84. Pacti Legis Salicse, est de Via Lacina, ubi editio Pithoei habet de Vise Lacina, ut et tituIus82. Legis Ripuarise apud Herqlduni, quo loco Editio Lindenbrogii tit. 80. habet de Via Lacinia. In hisce Legibus Via Lacina, aut Lacinia, aut Vise Lacina, obsiaculum vis?., seu itineris esse dicitur. In Lege Salica d. tit. : Si quis Baroni viam suam obstaverit, aut impinxerit, etc. Lex Ripuaria : Si quis ingenuus ingenuum Ripnarium de via obstaverit, etc. Ita viam Lacinam facere, est impedire viam , et eunti moram facere, quod Grseca interpretatio vetus Legis Longobardicse, ait Salmasius, oSotr-raTouv vertit. Hinc Lacinosa vestis, oSoaTaroOa-a, eidem. Pactus Legis Salicse tit. 16. | 4. Restare facere, sistere habet: ubi Editio Pithoei, Viam Lacinam facere. Eadem Editio tit. 15. | 4 : Si quis hominem prseceptum Regis habentem contra ordinationem Regis adsalire, vel vise Lacinam ei facere prsesumpserit, etc. Editio vero Heroldi : Si quis hominem, qui alicubi migrare disponit, et dirigere habet prseceptum Regis, et si aliunde ierit in mallum publicum, et aliquis extra ordinationem Regis restare eum facit, aut adsalire prsesumpserit, etc. [Lacina vel Lachina, idem est Eccardp ac Laging vel Legung, Positiq, impedimentum, a Legen, Ponere, impedire.] Wendelinus purum putum esse Theutonismum, ait, weghe laghen, \. vise obstaculum, quod fit per latrones aut improbos homines insidiantes: unde weghe laeghen dicuntur insidiee yiarum. Utcunque sit de Wendelini conjectura, vix crediderim ad lacinias Agrimensorum pertinere, licet id rentur viri magni : in laciniis enim assignari agri dicuntur apud auctorem de Coloniis,

diserlissime libellum dignatus es dedicare, meque Labruscum, nedum lectorem, magis rigidum per omnia delegisti censor em. * LABRUTUS. [Ut LABORUSCUS. DIEF.] 1 LABS, Olla senea. Papias MS. Bituric. *. LABULA. [Ut LABRILLA. DIEF.] LABULUM. Vita S. Hermelandi Abbat. num. 25 : Instigatus facinore cupiditatis quidam rusticus Labulum de sella viri Dei prsecidens, in sinum abdidit. Ubi viri docti ad marg. an Lapillum ? Forte pro Labellum, i. vasculum, vel potius pro Labelluni, i. laciuia. Vide Labellus. * LABUNCULA. [Laguncula. DIEF.] T LABURA, Cultura. Terra ad laburam, Gall. Terre en Labour, Arvum, ager cultus , in Tabulario S. Petri de CellaFroini Engolism. Vide Labor S. * LABURNA. [Ut LABERNA. DlEF.] LABIJS, pro Labor. Columella in Horto:

Vosius latebras legendum putat. * 2. LACEBRA. [Latebra. DIEF.] * LAGENA. [Brochet. DIEF.] Ne Labus hausturis tendentibus ilia vellat. ^ LAGENARE. [Lacerare. DIEF.] * LAGERA. [Ut LACENA. DIEF.] Utitur et Vegetius lib. 3. de Re veterin. 1 LAGERABILIS, Qui lacerari facile cap. 23. * LABUSTRA. [Ut LABRUSCA. DIEF.] potest, apud A.usonium Idill. 15. 17. LAB7RINTHUS, u n a ex notis apponi 1 LACERAMEN, Laceratio. Gloss. Lat. solitis marginibus librorum, de quibus Gall. Sangerman. : Laceramen, DecopeIsidqrus, qua locum difficilem esse os- menx, Deisicemens. 1 LACEUOSITAS, Eadem notione, Job., tendit. Marius Mercator. pag. 164. Edit. Baluzianse : Ad cujus loca peroidenda, de Janua. quse. hie exponere curavimus, signa Labyt LACERATOR, Qui lacerat, S. Augustino de mor. Eccl. Cath. cap. 1. Lacerarintfiorwn apposita Lector inveniet. LAG AUFERRE per veneflcium, lactife- trix, Macro 1. 2. cap. 6. ,-)c LACERATURA. [Dechirure. DIEF.] ris scilicet animalibns in Addit 2. Lud. T LACERDUS, Clades imaginaria. PaImp. cap. 18. [!;":: Vide Grimm. Mythol. pias. [* Rectius, Clades inguinaria, in Germ. pag. 605.] 1 LAGA, LA.CCA, Gall. Lacque, Ital. vett. Glossar. ex Codd. reg. 7613. et 7641.] * LACEREUS. [Lacer. DIEF.] Lacca, Hisp. Lacra, Species resinse, de * LACERNA.[1. Laterna. y. Latrina. qua Sahnasius ad Solinum, Martinius in Lexico, et Dictionarium Universale DIEF.] ^c LACERNIA. [Lacrima. DIEF.] in voce Lacque. Epistola Bajuli Regis 1 LACEROLUS. Ignota vox, in TorsatoMajpricae acl Massilienses ann. 1827: Facit caricari... tria pondera de mostayla, torium. * LACEROSUS. [Lacertosus. DiEF.] et duas sarrias de orchica, et L. duodenas LACERTI, Vires, Copiae militares. Iside Laca, et duas botas de aleofol. dorus Pacensis Episcopus in Chron. 5^c LACAIUS. [Pedissequus, Laquais. sera 754: Hujus tempore Alaor per HisDIEF.] paniam Lacertos judicum mittit, atque Jf. LACANAR. [Lacunar. DIEF.] * LACANVANDA, Vox lectu difficilis et, debellan-do et paciftcando psene per 3. anut opinqr, corrupta, cuj us sensum, q uan- nos Gallium Narbonensem petit, etc. Utiquam nihil melius mihi praesto sit, haud tur prseterea semel. LACERTINA Avis. Andreas aulse Regise Intellexisse videtur D. Secousse, cum d_e pi-sestatione, quae domino feudi exsolvi- Capellanus in Amatoriis : Licet falco a Lacertina quandoque ave fugetur, ninilotur pro facultate alienandi fundum, explicat. Libert. Salvet. ann. 1869. torn. 5. minus tamen falco inter falcones, et LaOrdinat. reg. Franc, pag. 694. art. 2 : certina avis inter Lacertinas computabiConcedimus quod ipsi consules et univer- tur, etc. Infra : Inter Larcentinas (sic) sitas dicti loci possint et valeaut sedifficare fertur aves nasci quasdam, quanquam quandam ecclesiam in dido loco, et clo- quse sua ferocilate capiunt perdices, etc. querium, in quo sint campanss, Lacan} LACERTIOR, Latior. Lit. Phil. Pule, vanda ecclesiae preediclse reddantur ex ann. 1289. inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 35. v.: Omnia alia ingenia piscatointegro dictse ecclesise libere. Rursum esedem Literae occurrunt in Reg. 163. ria, qui de /ilo sunt, volumus quod flant Chartoph. reg. ch. 228. ubi voci Lacan- ad modulum nostrum, videlicet ad amplivanda pra3ponitur particula et; sed dis- tudinem unius Turonis grossi qusslibet medella ; poterunt tamen fieri Lacertiora tinctius non scribitur. propter grossos pisces capiendos. * LACATA. [Locata. DIEF.] * LAGERTUOSUS. [Lacertosus. DIEF.] 1 LAGATISMUS. Vide Laquetismus. * LACERUS, Laceratus, discerptus. LAGGA. Auctqr Mamotrecti ad 15. Judic. Sura, est tibia sive Lacca. Vox Ita- Hymn, de S. Potito torn. 1. Jan. pag. lica. [Vegetio Lacca in gambis, nodus 765. col. 1: est in cruribus : h u n c vide lib. 1. cap. Carcerum vinclis puer arctus, uncis 27. lib. 3. cap. 19. Vide Laca.] [ Conf. Pectinum clavis Lacerus, lebetem Murator. Antiq. Ital. torn. 2. col. 1236. et Intrat ignitum. infra L'agi.] LACCARIUS, qui Laccam conficit, in 1 LAGESSITIO, Actus lacessendi, apud GlOSS. vet. Xaxxapso?, alias Xaxxato;. De Ammianum lib. 19. et 25. edit. Valesii. j LAGHA, ut Laca. Charta pro Comlacca, fuse Salmasius ad Solinum. Adde munia Balneoli ex Schedis D. Lancelot : Meursium in Aaxxa. Vel LAGGA.RIUS idem est ac Xoootironoi;, La- De quintali Lachss iv. denar. ] LAGHALIS AVERA., Animal ex quo cunarius. Est enim in iisdem Glossis, et apud Graecos, Xaxxo?, lacuna, fossa. Sic lac exprimitur. Charta ann. 1830. ex Cujacius Laccarios, qui fossas vel puteos Archive S. Victor. Massil. armar. Aq. n.

LAG
qui non per universitatem, sed viritim et per portiunculas assignantur.: Gloss. Lat. Gr. : Lacinia, an60uao-(Aa. [":t Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 632.] Aperto sensu Codex Estens. Leg. Sal. tit. 15. cap. 4. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 287. pro Si quis hominem, etc. adsallire vel vise, Laciniam ei facere prsesumserit ; habet : AdsalieriF vel violentiam ei facere prsesumpserit. LACINA, Eadem, ut videtur, notione, in Lege Ripuar. tit. 71 : JDe quacunque causa fistuca intercesserit, Lacina interdicalur se cum sacramentoidoneare. Edit. Heroldi tit. 73: De quacumque causa fistuca interfecerit, Lacina interdicalur ; sed cum sacramento se idoneare. Perperam : Legis enim sensus est, ut si de quacumque re traditio intervenerit, omnis via intercludatur ei, qui ut suam repetit, per sacramentumid afn'rmandi. Lacinam Suavorum ant Sueonum querndam Regem habent Annales nostri torn. 3. Hist. Francor. pag. 345. LACINONES, LAGHINONES. Concilium Tolosanum ann. 1228. cap. 36. Edit. Acherianae : Nullus eliam latrones, ruptarios, vel Lachinon&s recipiat, sed ab omnibus abjiciantur. Nupera ex MSS. Editio habet Lacinones ; [Stephanotius in Fragmentis MSS. torn. 10. pag. 54. Lathiniones.] Vide an hoc Joco Lacinones sint latrones, qui in viis publicis transeuntibus insidias tendunt ac struunt. [Id asserit Eccardus ad Pactum Legis Salicee pag. 40. Vide Lacina.] * Balistariorum seu sagittariorurn genus ; iidem qui Alacays, Alagues, Halagues, Lacays et Laquaiz appellabantur. Lit. remiss, ann. 1470. in Reg. 196. Chartoph. reg. ch. 222: En I'annee dernierement passee, ou derrenier voiage de I'armee de Calheloigne, le suppliant eut charge de par son cappitaine de rnener et conduire certain nombre de gens arbalestiers, appellez Laquaiz, audit voiage. Alise ann. 1477. ex Reg. 201. ch. 56: Deux hommes de guerre qui selon I'usage du temps present en fait deguerre, on nomme Halagues. Infra : Alagues, Alacays et Lacays. Unde a voce Gallica Alecret, lorica, thorax, vel a Laches, eadem acceptione, quod laminis ferreis, Laisches dictis, contexta esset lorica, sic n u n c u pati videntur. Chron. Caroli VIEL ad 1515. fol. 120. v: Plusieurs Alecrets et utencilles pour le fait de la guerre. Lit. ann. 1459. ex Reg. 189. ch. 369: Les supplians ficherent leurs espieux en la poitrine d'icellui le Vaque, sachans q-ue en sadite poitrine Us ne le pouoient gueres blecer, pour ce qu'ilz savoient bien qu'il avoit lousjours vestu ung Laches ou armures. An quis Lacinones mallet accersere a Gallico Lancegaye, quse spiculi seu jaculi species erat, qua ii fortean in praelio potissimum utebantur ? Vide infra Lancea. * Alquant vero militem vel famulum sonat, in Fragm. traduct. Passion. D. N. J. C. torn. 17. Comment. Acad. Inscript. pag. 725: Dons encommencerent li Alquant scupir en lui. Ubi S. Marcus cap. 14. v. 65 : Et cosperunt quidam conspuere eum. * LAGISCA. [Phoque. DIEF.] * LACISCERE. [Lacessere. DIEF.] * LACISSCA. [Gaine de couteau. DIEF.] * LACOCULA. [ Gibus ; laidhver ex Zeuss, in gram. celt. DIEF.] * LAGONE. [Lacuna. DIEF.] LACOPUM. Leges Ethelredi Regis apud Wanetyngum editae 3 : Et Landcopum, et domini donum, quod per rec-

LAG
tum habeat dari,et Lacopum, et Wilword, Gewitnessa, hoc ila permaneat, ut nullus evertat. Ubi Spmnerus Lacopum vocem formatam existimat ex Saxon, l a g , Lex, et c e a p e , emptio. Ita Lacopum erit redemptio Legis, seu purgatipnis : nisi (subdit ille) sit pactip de litibus redimendis vel cpmponendis inita. Vide Layam emere. [** Thorpio ad hunc locum Lahcop est Redemptio privilegiorum,quae per utlagationem fuerint amissa. Schmidius vertit Inlagatio.] LACORA. Vide Lacus. * LACOSTRATOR. [Carreleur. DIEF.] * LACRIMA. Charta ann. 1320. in Reg. 59. Ghartppb. r.eg. ch. 376 : Super duobus molendinis, sitis et positis supra pontem Xantonensem, ante Lacrimas dicli pontis, etc. Vox architectonica, Supercilium, nostris Larme vel Larmier. * LAGRIMABILITER, Deploranda ratione. Chron. W. Godelli torn. 10: Collect. Histor. Franc, pag. 260 : Johannes vero XVI. papa Romanus post decem menses Lacrimabiliter satis vitam finivit. * LAGRIMALE, Glandula oculi, per quam expriinuntur lacryma?, ut notant docti Editores ad Mirac. S. Fiacrii torn. 6. Aug. pag. 616. col. 2: In parochia S. Michaelis de Divione Isabellis neptis Haymonini de Mootani aurifabri habebat fistulam in Lacrimali. * LACRIMENA. [Reglisse. DIEF.] 1 LAGRYMABILITER, Lacrymas effundendo, apud S. Hieronymum lib. 2. adv. R u f i n u m cap. 7. et, Epist. 139. in Cantatorio MS. Monasterii S. Huberti fol. 17. etc. I'LACRYMATOR, Qui lacrymatur, S. Augustino. 1. LACRYMATORIUM, Locus lacrymarum, Johan. de Janua ; Ploreux, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. * 2. LACRYMATORIUM, Linteum, quo oculi absterguntur. Stat. MSS. eccl. S. Petri Insul. ann. 1388. ex Tabul. ejusd.: Nullus eliam existens in sacris prxsumat ...manus tergere ad manutergia altarium aut ad Lacrymatoria sacerdotum, sub pcena privationis chori. 1 LACRYMATORIUS, Quasi tristis, lacrymas commovens, eidem de Janua ; Pleurables, tristes,in iisdem Glossis Lat. Gall. Sangerman. 1. LAGTA, Defectus ponderis in moneta, ut Lactare, deficere in pondere. Assisa ann. 6. Joannis Regis Angl. de moneta : Assisum est de moneta, quod velus moneta currat, unde qusellbet libra sit Lacla 2. sol. 6. den. ad plus: et ilia libra, quse plus Lactavit, et denarii, qui plus Lactaverint, perforentur et reddantur, sicul alias provisum est. LA.CTUM, Eadem notione. Leges Ethelredi Regis editae apud Wanetyngum | 28 : Et diximus de mercatoribus, qui falsum et Lactum afferunt ad Portum,... vel eadem lada se innoxient, quam prssdiximus, quod in ipsa pecunia nil immundum sciebant, unde suam negotiationem exercuerunt. Ex his emendandus locus in Fleta lib. 1. cap. 22. 6 : Sunt monetarii Regis, qui ultra assisam licitam argento Lacum imponunt, quidam aulem debitum pondus librse non apponunt. Legendum enim Lactum, Anglis Lacke, est defectus : to Lack, deficere, unde forte vocis origo. >K 2. LAGTA. [Lacerta. DIEF.] T LACT!, Asserculi. Vide Lattae. .jjf LACTAGO. [Herba, germanis Zungenblat. DIEF.J % LACTAMA. [Lacuna. DIEF.] LAGTAMIA. Charta ann. 1246. in Tabulario Comitatus Tolosae Camerge Corn-

LAG
put. Paris, fol. 114 : Leudis, pedagiis, bannis, laudimiis, et terrenis serviliis, censibus, dominiis seu dominationibus, vel dominicaturis, et feudis, et feudatiis, /irmanciis, justitiis sanguinis, et commissionibus... et Lactamiis, adulliis, (f. adulteriis) et in omnibus ad me vel ad dictam senioriam pertinentibus, etc. * LACTANDA, ARIA. [Lathyris. DIEF.] * LAGTANEUS, Nutritores Lactanei, Qui infantes lactant vel n u t r i u n t , in vet. Inscript. apud Murator. torn. 3. Inscript. pag. 1477. 2. LACTANS, Papiae, quse lac prsebet: Lactens, cui prsebetur. Lex Alem. tit. 72. g 2: Alia autern jumenta de grege, quse Lactanlia sunt, etc. Gloss. Gr. Lat.: TaXaOr)v6i;, Lactantia,Lactans. Inaliis Glossis rap\ xpE&v : Caro porcina, xoipstov. Lactanlia. ya),a9y]v6v. Ubi Laclans est tener pprculus, quomodo a Lampridio et S. Hieronymo usurpatam hanc vocem docuitSalmasius ad eumdem Lampridinm pag. 203. [eadem notione usurpatur in Libertatibus Habitantium villae de Villereys ann. 1253. apud Acherium torn. 9. Spicil. pag. 193.] * Nostris Laictiere, eodem intellectu. Lit. Remiss, a n n . 1480. in Reg. 208. Chartoph. Reg. ch. 118 : Deux beufs, trois vaclies, ... une desdittes vaches qui estoit Laictiere, etc. Boeuf arable ny vache Laictiere, apud Math, de Couciaco in Carolo VII. pag. 610. Leciere vero, quae lac sugit, in Lit. Phil, ducis Aurel. ann. 1361. ex Reg. 124. ch. 357 : Iceulx habitans . . . peuent mettre et avoir des la fesle S. Michier jusques au jour de Noel, une truye et sa signance d'une Leciere, nee depuis le Noel precedens ou deux pourceaulx tant seulement. LAGTANTIA, ita Lactaria et Lacticinia, seu cibos ex lacte confectos vpcant Celsus lib. 2. cap. 7. et Apicius lib. 7. cap. 10. Eadem notione LACTATUM, Joanni de Janua, Cibus, qui fit ex Lacte amygdalorum. [Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : Lactatum, Viande faicte de laid comme d'amendres ou d'autres.} Papias : Lactentia, quasi succo lacteo plena. At Isidore lib. 20. cap. 3. Lactatum, est Potio e lacte. [Hinc emendandus Papias ; apud quern perperam : Laptaturn, Potio e lacte.] ;;:: Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Laclatum, quod ex lacte fiat amicdalarum, et omnis cibus sic factus potest sic did, Anenat, Prov. LACTARII, Qui Lactaria, de quibus Cornelius Celsus, seu opus pistorium, vel cibos ex lacte conficiunt. Lampridius in Heliogabalo : Dulciarios et Lactarios tales habuit, lit qusecumque coqui de diversis edulibus exhibuissent, vel structores, vel pomarii, illi modo de dulciis, modo de Lactariis exhiberent. LAGTAEIUS, Ya^axT07ic6XYj<;, in Gloss. Gr. Lat. ^c LACTATUS. [Lactatum. DIEF.] 1. LACTENA, Malleum, in Glossis Isid. Lactina, in Excerptis Pithoean. [Chironeum ulcus est, inquit Greevius, cui ego sanando non sum.] >K 2. LACTENA. [Lacticinium. DIEF.] * LAGTENDERIUM, Jus tendendi laqueos animalium capiendorum causa. Charta Mariee reg. Sicil. ann. 1399. ex Reg. Cam. Comput. Proy. sign. Lividi fol. 52: Cum dicli castri (de Turretis) fortalicio, hominibus, vassallis... silvis, nemoribus, arbuxtis, micelletis, (f. nucelletis)... piscationibus, venationibus, Lactenderiis, etc. * LACTENUS , Lacteus, in Regula S. Csesarii torn. 1. Jan. pag. 734. col. 1. et

LAG

LAG

LAG

12. LACUNA, LAGUENA, Lagena, vas * LACTIPHAGUS. [Qui lacte vescitur. 2. ubi Laciinus legit Cangius. Vide in vinarium. Chronicon Farfense apud hac voce et Laius. Hinc Laitisse, Pellitii DIEF.] Murator. torn. 2. part.2. col. 545 : Hordei * LACTIRIA. [Lathyris. DIEF.] genus, a colore lacteno sic dictum, in * LACTIS, Laitanse de poisson. Glossar. et spellse medium 1. musti Lacunas xx. Lit. remiss, ann. 1370. ex Eeg. 100. Chartoph. reg. ch. 915: Un timbre de vairs, Gall. Lat. ex .Cod. reg. 7684. Leste de Et col. 564 : Ad pensionem in menses quatre Laitisses et deux bourses. Costumse harenc, in altero Lat. Gall, ex Cod. 7692. septem Lacunas LX. musti mundi... de vindemia musti mundi Laguenas ~&.justas Paris, ex Reg. sign. Noster Cam. Corn* LACTISCERE. [Lacessere. DIEF.] put, fol. 35. v : Pelelerie... Le cent de LACTORONES. Ruffinus in Vitis Pa- et operas tres. Vide Lagena. Lelices et ermines, iiij. den. Lettice et trum lib. 3. n. 200 : Unus quidem defere3. LACUNA, Festo, Aquas collectio. Will. Lettiche, in Pedag. Peron. ann. 1295. ex bat nuc.es, alius Lactorones. Ubi forte Brito in Vocabul. MS : Lacuna, quse alio Chaitul.21. Corb. foJ. 855. v. Lesliche, leg. Lacioriones, ut fuerint fructus ar- nomine dicilur Lacus, est receptaculum in Lit. remiss, ann. 1454. ex Reg. 184. boris, quam Lactorim vocat Plinius 1. aquarum. Ugutio et Jo. de Janua : Lach. 476. 24. cap. 18 : JEquz nota Lactoris vulgo est, cuna, quse alio nomine dicitur Lacus, et * LACTERIDIA, DOS. [Lathyris. DIEF.] plena lactis, quod degustatum vomitatio- est fossa, ubi remanent aquae post effu* LACTERO. [Endive. DIEF.] nes concitat. sionem imbrium, vel ad quern confluunt * LACTIARIDA. [Lathyris. DIEF.] T LACTOSUS, yaXaxTeoSvi?. Gr. Lat. Gr. immunditiae: Et est proprie intra fores, * LAGTIBUSIA. [Vulgo fleur de beurre. Lacteus. sicut forica extra. Gloss. Grsec. Lat. : DIEF.] LACTRUM, Vasis genus. Charta Aaxxo; Lacuna, lacus, cisterna. Alibi : * LACTIC APED M, IUM, UM. [Vas lac- Eduardi reg. Angl. pro castro Bellini, in Tapooraa-tov, stagnum, Lacuna. S. Autis. DIEF.] agro Petragor. in Reg. 198. Chartoph. gustin. I. 3. contra Crescon. cap. 48: * LACTICELLA. [Endive. DIEF.] reg. ch. 266 : De onere vierrorum (f. vi- Fustibus cassus, in Lacuna lutulenta volu* 1. LACTICINA CARO, Junior, tene- trorum) videlicet de onere hominis, unum tatus. Charta Caroli C. ann. 23. Ind. 10. rior, Gall. Viande de La.it. Stat. Cadubr. denarium, ant unum Lactrum valens in Tabulario S. Dionysii n. 31: Videlicet cap. 4. pag. 54 : Quod aliquis terrigena unum denarium. ad pisces comparandos, vel in piscatoriis non possit nee debeat vendere nee alio | LACTUCATUS, Crispatus ad instar seu Lacunis congruentiingenio acquirenmodo dare alicui forensi carries Lactici- lactucae capitatse. Synodus Limensis dos. Charta Philippi Comitis Flandrennas, videlicet agnos, ssdos, vitulos, etc. ann. 1582 : Nee (Clerici) manicas thoracis sis pro Coanobio Marcianensi apud BuLaictanz, nude, appellantur in Libert. gerant oculis expositas aut Lactucatas zelinum pag. 351: Excepto eo, quod ibi villae de Tannay ann. 1352. torn. 6. Or- seu crispas. Alia Terracon. ann. 1591 : habet Aquicintensis Ecclesia a rascia Podinat. reg. Franc, pag. 63. Vide Lac- Nullits Clericus subuculam collari et ma- merii, usque ad rasciam Rullagii, et quod tans. domino Warlemii in angulo suo licet hanicis rugatis seu Lactucatis deferat. * 2. LACTICINA. [Lacticinium. DIEF.] * 1. LACTUCELLA, Lactuca tenerior. bere tres tantummodo Lacunas, talis (f. * LACTICINATOR , TRIX. [Qui , quse Alex. latrosoph. MS. lib. 1. Passion, palis) et viminibus compositas ; sed nulcap. 32: Succos ptysanae dabis et vitella lam ex jure licet ei exercere piscationem mulget. DIEF.] ovorum et malvas juscellatas et Lactucel- per decurrentes aquas. [In atiqua spiri| LACTICINIA, Lactaria, Gall. Laitage,las. tuali Lacuna procul a tempestatibus conin Laudibus Papise apud Murator. torn. quiescere, in Epistola Gozechini Scho* 2. LACTUCELLA. [Endive. DIEF.] 11. col. 37. in Epistola Sixti IV. PP. ann. LACTUM. Vide Lacta. lastici sub ann. 1060. apud Mabillon. 1475. apud Marten, torn. 2. Ampliss. 1 LACTURCIA, lactescentium 4. Analect. pag. venCollect, col. 1480. in Consilio Hisp. ann. mentorum, apudDea Augustinum defru- torn. in Charta Roberti372. Lacuna apud S. Ci- tris, Fr. Regis 1512. in Charta ann. 1550. apud Rymer, vit. Dei 1. 4. cap. 8. Vide Lacturnus. Doubletum Histor. San-Dionys. pag. torn. 15. pag. 207. Adde pag. 210. et 211. ILACTURIUS, Porcellus nondum ablacet Lacuna avaritise, apud Vide Lactantia. [ Gloss. Philox : Lati- tatus, apud Lindenbrogium in Glossis 825. Ingluvies Patav. de factis in MarRolandinum cina, woyoda. Acad. Matrit : Lacticinio, ad Codic. Leg. antiquarum. chia Taryisina lib. 11. cap. 17. torn. 8. cibus ex lade. Vox ssepe occurrit in disLACTURIUS. Vide Lectarium. Muratorii col. 340. ubi 01. Editor annopensationi bus quoad cibos per quadra| LACTURNUM Pagani aiunt, dum mes-tat Latrocinium haberi in uno Codice gesimam.] sis adhuc lactescens est. Gloss. Sanger- Ambrosiano.] * LACTICINIUS. [Petit lait. DIEF.] man. n. 501. Interdum Lacuna est aqua viva, non 1 LACTICOLOR , in Excerptis vett. j LACTURNUS, Deus qui prseest segeti vero restagnans. Incertus Agrimensor : Auctorum apud Leibnitium torn. 2. lactanti. Johannes de Janua. Vide Lac- Stagnum finale aliquoties direximus, et Scriptor. Brunsvic. pag. 59 : turcia. Lacunam, quse interpretabitur aqua viva, T LACUALIS, Qui habitat in lacubus. unde ipsiim stagnum exiet. Flammivolum vinccns rutilans in curribus aurum Strato solo recubat, Laclicolor Amati. Aves Lacuales et morinse, in Opuscule LACUNAEIUS, Qui lacunas expurgat. Gualvanei Flammei apud Murator. torn. Julius Firmicus lib. 8. Math. cap. 21: Id est, Amethysti. Vide Lactinus. 12. : col. 1011. Operarios faciet, Lacunarios, et perpetuo * LACTICOPIUM. [Vas lactis. DIEF.] ~ Lacualis et infernalis eques, in Vita infelicitatis onere gravatos. Lib. 4. cap. LACTICULARIUS, Gloss. Gr. Lat : Aewcd- S. Walth. torn. 1. Aug. pag. 264. col. 2. 6 : Aut jubebuntur assidue Lacunas cloa>fc LACULA. [Laculata vestis. DIEF.] y XaxTo;, Laticularius, Laticulosus. Sic in casque purgare. In Gloss. Graec. Lat. : S. Sed legend u m Lacticulanus et LacLACULATA VESTIS, Isidore lib. 19. cap. Lacunarius, exponitur Xaxxouoto;, [Qui ticulosus. In Gloss. Lat. Gall. Gr. Lac- 22. et Papise, Quse lacus quadratos quos- lacunas effodit.1 tigulosus perperam scribitur, [Pro AECTCO- dam cum pictura habet intextos,... aut ^ LACUNARIUM, 6po9wa-n; Laquear, in yaXaxToe Martinius legit ocuoyaXaxTO? : additos acu. Sunt autem Lacus, Colu- Supplemento Antiquarii. In aliis Glosquod eodem redit quoad significatio- mellaB lib. 1. .cap. 6. spatia qusedam sis : Lacunarium, XijAvrj, (Lacus) opocpwari?. nem; utraque enim Graeca vox eum in- quadrada, quibus distinguuntur gra- Genitivo plurali Lacunariorum, usus est dicat vel qui caret lacte, vel qui parum naria, ubi separatim reponuntur quseque Vitruvius lib. 4. cap. 3. legumiria. Vide Salmasium ad Vopislactis habet.] LACUNULA, Parva lacuna. Versus cum pag. 513. * LACTICUS. [Lectica. DIEF.] de Excid. Aquileise apud Endlich. Ca* LACULUS. [Loculus. DIEF.] 3i< LACTIDAVIS. [Latum atrium. DIEF.] tal. Bibl. Vindob. torn. 1. pag. 301 : j LACUM. Vide Lactum in voce Lacta. * LACTIDES. [Endive. DIEF.] Semper ibi colubres et rana> degent in Lacunulis. ^ LACUMAR. [Lacunar. DIEF.] 1 1. LACTINA. Vide Lactena. * LACUMARE- [Lacunare. DIEF.] LACUS, Piscina. Glossse Isidori : Ter* 2. LACTINA. [Latrina. DIEF.] * LACUMIA. [Baculum. DiEF.J ripiscinas, (ita Papias MS. pro terrigi* LACTINIA. [Lacuna. DIEF.] j 1. LACUNA, pro Lacunar, ut videtur. ponse) quse terra capiunt, id est, piscinae, . LACTINUS COLOB, in Regula S. Caesarii cap. 12. et aliorum, qui Lactineus di- Litteraa Regis Anglise ad Innocentium quas et Lacus rustici vacant. Sulpitius citur in Vita S. Fulgentii Episc. Rusp. V. PP. apud Rymer. torn. 2. pag. 63 : Severus lib. 1. Hist, de Josepho : Sed cap. 18 : Casulam pretiosam... ut ipse ha- Rex Regum... personam vestram, tam- obsistente Ruben, cui a tanto facinore buit, nee Monachos suos habere permisit. quam lampadem oleo sacree doctrines re- abhorrebat animus, in Locum demissus, Subtus casulam nigallo vel Lactineo pallia fertam, in ejus (Ecelesise.) Lacuna subli- etc. ubi Gen. 37. habet in Cisternam. miori constituit, ut igne divinse charitatis Sanctus Hieronymus in cap. 6. Ezechiel: circumdatus incessit. Ausonius : accensa, non diutius lucerna ipsius clarita Hoc autem Latinus lector intelligat, ut Aut cunclis pariler versibus oblinas tis sub minoris status modio celaretur ab- semel dixisse sufficiat, Lacum, non staFulvam Lacticolor spongia sa;piam. dita, sedut luceat, etc. Lampades Eccle- gnum, sonare juxta Grsecos, sed cisterVide Laius et Pseudolactinus. siarum e lacunari vulgo dependentes nam. Grac. Xaxxo; est fovea, fossa, * LACTIOPIUM. [Vas lactis. DIEF.] attendit. Glossar. Graec. Lat: 'Opocpyj, -raippoc. Vide Lacta [et Laisseria.] * LACTIPA. [Laitier. DIEF.] Lacunar, laquearium, fastigium, culmen. LACOKA, pro Lacus, enuntiatione

LAD

LAD

LAD

Longobardica. Charta Aistulfl Reg. cap. 65. triplex accusatio appellatur, in Longobard. ann. 753. apud Ughell. torn. qua nulla fit mentio ferri candentis : 2. pag. 106 : Et omnes Lacoras usque ad Sacerdos, qui regularem vitam ducit, in grumam sen silvam, etc. Vide Bullarium simplici accusatione solus, in triplici cum Casinense torn. 2. pag. 17. Vett. Glossae duobus ordinis sui juret, etc. Ubi simplex editse ab. H. Stephano pag. 327. [et accusatio est, quod mox simplex Lada Janus Laurenberg. in Supplements An- dicitur, quse judicatur simplici perjuramento, seu praejuramento. Eodem cap. tiquarii,] Lsecorus, Xt(xvYj, leg. Lacorus. 1. LADA, Purgatio, qua quis per legem 65. simplex et triplex ordalium appellase purgat ab illato crinrine. Est enim tur : Si quis adeo sit incredibilis hundredo, Lada, idem quod lex ; quse vox posterior et a tribus tune incusetur, tune nihil pro ipsa purgatione canonica et vulgari aliud interveniat, quin ad triplex ordacrebro usurpatur, ut in voce Lex doce- lium eat, et eligat accusatus alterutrum mus. Capitula Ethelredi Regis | 1 : Etquod velit sive simplex ordalium, sive si domino ejus accusetur, quod consilium jurisjurandum unius liberi in tribus ejus fregerit. et antea malum fecerit, as- hundredis super triginta denarios: et si sumat secum 5. Thainos, et idem sit sex- jurare prseaudeant cum eo, eat ad triplex tus, et laidat se : et si Lada procedat, sit ordalium, et inducatur (f. judicatur) werse suss dignus : si non procedat, habeat triplex ordalium hoc modo : sumat quinRex weram, et sit ipse fur utlagatus que, et ipse sit sextus, si dominus comapud populum. Mox : Si Laga frangat ei, pelletur, quod suorum aliquis prselatorum etc. Idem Ethelredus in Legibus apud consilio suo fugerit, et antea malum feceWanetyngum editis 17 : Et ubi Thay- rit, et assumat secum-quinque credibiles nus habet duas optiones amicitiss vel Thaynos, et idem sit sextus, et inde se Lagse, et amicitiam elegerit, stet hoc ita purget. Si quis amicis destitutus, vel firmum sicut et ipsum judicium. [** Vide alienigena ad tantum laborem veniat, ut Phillips. Hist. Jur. Anglici torn. 2. pag. amicum non habeat, in prima accusa264. sqq. Grimm. Antiq. Jur. Germ, tione ponatwin Hengen, etibi sustineat, pag. 856. et 908.J donee ad Dei judicium vadat. Et cap. Lada autem seu purgatio, alia sim- 66: Si quis a Vicecomite, vel Justitia plex, alia triplex. Simplicem vocabant, Regis legitime implacitetur de furto, de quse adhibebatur in levioribus crimini- incendio, de robaria, vel similibus, ad bus, vel quse exigebatur a viris nullq triplicem Ladam jure sit applicandus, antea crimine infamatis: ita ut qui tune oportet ut die congruo 30. Consacrasacrament! seu juramenti judicium mentales habeat, quorum nullus in alisubibat, siquidem vir erat famae inte- quo reculpandus sit, et cum quindecim grioris, aut de leviori accusaretur cri- ex eis, quos Justitia elegerit, sextus decimine, solusjuraret: si vero antea fuisset mus juret, sicut earn dictabit. Ubi obserde aliquo crimine incusatus, aut si vandum, triplicem Ladam subiisse graaccusaretur de graviori delicto, tune viorum criminum reos. Neque aliter cum certo consacramentalium definite simplex et triplex ordalium intelligunt numero jurabat. Hsec distinctio utrius- Leges Saxonicse, a Lambardo editse, in que ladse diserte habetur in Legibus quibus simplex ordalium occurrit in Henrici I. cap. 64 : Sacerdos qui regula- Legibus ^Ethelstani . 7. Ethelredi . 1. rem vitam ducat, in simplici accusatione et Canuti cap. de Jurib. politicis f. 20. solus, in triplici cum duobus sui ordinis 27. triplex vero in Legibus ejusdem juret ...el sit homo credibilis, qui non Ethelredi |. 1. in Legibus Canuti eod. fuit accusationibus infamatus, et neutrum cap. |. 27. 54. quod triplex accusatio ejus fregerit, vel juramentum, vel orda- dicitur in Legibus Edmundi. Frustra lium in hundredo simplici Lada dignus. autem his locis Lambardus et SpelmanIn credibili, eligatur simplex Lada in nus simplex ordalium, ferrum unius tribus hundredis, et triplex Lada tantum librse, triplex, ferrum trium librarum late sicut ad ipsam Curiam obedietur, vel interpretantur. Nam triplex ordalium, eat ad ordalium, et judicatur simplex vel triplex Lada, spectavit quasvis purLada simplici prsejuramento, triplex gationes, ac purgationem quidem per Lada perjuratione, et nullum unquam juramentum, ut ex locis laudatis satis antejuramentum condonetur. [** Legen- constat, quae quidem perjuratio dicitur dum Incredibili eligatur, etc. Vide Phi- dicto capite 64. extremo Legum Henrici lips, de Jur. Anglos, not. 515.] Quae I. ubi deflnitur judicari simplicem Laquidem obscuriora sic interpreter, La- dam Prsejuramento, triplicem Ladam dam simplicem in credibili et non infa- perjuratione. Perperam enim perjuramato, seu, qui nee in juramento, nee mento editum, quod mox antejuramenin purgatione vulgari reus inventus est, tum vocatur, id est, sacramentuma solo requiri: id est, ut in tribus hundredis, reo factum, cum perjuratio appelletur sive locis juridicis Sacramento edito sacramentum, quod reus cum Consasolus a se crimen diluat: quod repeti- cramentalibus peragit. tur cap. 67: Sit omnis homo qui non Atque ut in purgatione per juramenfuerit accusationibus infamatus, simplici tum in triplici lada vel ordalio augebaLada dignus, sicut prsediximus, in credi- tur Consacramentalium numerus, pro bili eligatur simplex Lada in tribus hun- gravitate criminis, vel infamatione perdredis. Mox hsec de triplici lada inge- son83, ita in purgatione per ferrum runtur, ex quibus percipi fortean pote- candens augebatur ferri igniti pondus. runt, quae habentur dicto cap. 64: Leges Henrici cap. 67. laudato : Et de Triplex Lada tarn late sicut ad ipsam omnibus unde accusatus juraret se sexto, Curiam obeditur, et de omnibus unde sit judicium 20. solid, in triplici vero accusatus juraret se sexto, sit judicium Lada, ferrum judiciale triplex sit, i. 60. 20. solidorum. In triplici Lada ferrum solid. Quorum quidem verborum eum judiciale triplex sit, i. 60. solid, quam esse sensum arbitror, ut simplex lada triplicem Ladam intelligit Spelmannus adhibeaturin criminibus, quee eluuntur de triplici ordalio, scilicet de ferro ca- compositiorte simplici, quse fuit 20. lido pensante 60. solid, id est, 3. libras. solidorum; triplex vero in majoribus Verum triplex Lada non solum examen delictis pro quibus mulcta triplex, 60. ferri candentis spectavit; sed et quam- scilicet solidorum, irrogari solet a vis piirgationem, atque adeo etiam judice, quam triplam compositionem appurgationem per juramentum, quod pellatam alibi ostendimus.

Jam vero ferri pondus auctum in triplici lada docet prseterea Formula adjurationis ferri candentis apud Lindenbrogium et alios : Incipit adjuratio ferri vel aquas ferventis, in simplo unum pondus, in triplo tria ferrum sequiparet pondera, etc. Quod \eropondus hoc loco, pensa appellatur in Decretis S. Ladislai Regis Hungar. lib. 1. cap. 28. Sed et in judicio aquae ferventis lapis fune suspensus in cacabum et aquam ferventem altius immittebatur, si triplex lada esset, quern reus extraheret. Eadem formula : In aqua fervente accipiat homo lapidem, qui per funem suspendatur in simpla probatione per mensuram palmse,, in tnpla autem unius ulnss; manus vero sigilletur, et aperiatur, ut supra diximus in consecratione ferri. LA.DA PLENA. , Eadem, quse triplex. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 11: Qui ordinatum occiderit, et malignaverit, emendet ei sicut rectum sit, . . . vel plena Lada neget. Cap. 65: Si quis furem gratis dimittat, emendat secundum weram ipsius furis, aut plena Lada perneget, quod cum eo falsum nescivit. Et cap. 18: Francigena compellatus, juret se sexto: Anglicus liber triplici Lada , plane, (f. plana) vel simplici exigenti, vel judicio neget. Ubi quod plena Lada dicitur, plener lei, appellatur in Legibus Willelmi Nothi vernnculis cap. 48. Vide easdem Leges Henrici cap. 64. 66 et 70. LAD ARE, LAID ARE , LADTARE , Purgare, a Saxon, l a d i a n , Purgare, per translationem Excusare, crimen eluere. Capitula Ethelredi Regis Anglise cap. 1 : Et si domino ejus accusetur, quod consilium ejus fregerit, et antea malum fecerit, assumat secum quinque Thaynos, et idem sit sextus, el Laidat se: et si Lada procedat, sit werse. SUM dignus, etc. Infra : Et si dominus accusetur, quod consilio suo fugerit, Laidietse cum quinque Thaynis, et ipse sit sextus. Leges Henrici 1. cap. 65: Si quis audito clamore, non exierit, reddat owersenesse Regis, aut plane se Ladiet. A Lada, et Ladare, vel Laidare, deductse voces nostris olim familiares, Laid, et Lait, Laidir, et Laidange. Laid enim et Lait, turpitudinem seu potius injuriam notat; sic faire lait a quelqu'un, est injuriam alicui inferre. Injuriam enim infert, qui alium accusat, et ad Ladam, id est, ad purgationem adigit. Usatici MSS. urbis Ambianensis : Quiconques che soit a qui on fache Lait, et chil a qui on fait le Lait, se deffent encontre chelui qui li fait le Lait, il ne doit point d'amende portant qu'il li ait fait le Lait, ne fourfait, ne cose qui monte a plus haute amende, n'a plus haut furfait, que chil li avoit anchois fait, etc. Alibi: Cil amendera pour tous les Laids, et pour tous les fourfais, pour la cuellee qui ara este faite, etc. Charta ann. 1247. in Tabular. Campanise ex Bibl. Regia fol. 343 : S'aucuns dit Lait a I'autre dans la ville . . . il paiera pour I'amende, etc. [Le Roman d'Athis MS.:
Et je ainsi le vous ottroy, Dites sans mesparler de moy, Ne lenroye pas a raison Dire moy Lait en ma maison.]

Assisise Hierosol. MSS. cap. 88: Mettre sus moult de Lait et de vilainie. Cap. 209 : Ou consent ou seufre que il fu ferus, ou Laidis, et le peut defendre. Le Voyage d'outremer du Comte de Ponthieu MS.: Petit dernora apres ke li Soudans ot afaire, car un Soudans, qui a lui marcisoit, si li feist sa terre Laide, et il pour 2

10

LAD

LJES
T LADIILA, Species vasis. Job. Longinus in Vita B. Kingse torn. 5. Julii pag. 706: Indicibili lacrymarum perfundebatur imbre, ut Ladulam non mediocrem, quss imaginem passionis Christi sustinebat, fletibus lacrymarum inundaret et rigaret ... vas illud trina voce fletuum, etc. Vide ibi Sollerium. [** Chart, ann. 1360. in Guden. cod. diplom. torn. 8. pag. 448: Anliquissimam Ladulam repertam in quadam cista sive archa . . . eandem Ladulam aperiens, thesaurum subscriptum cum, sufficients litterarum testimonio invenit. Germ. Lade est Area, capsa.] * LADUM. [Couperet. DIEF.] 11. LADUS, Eadem, ut videtur, notione qua Ladula. Guibertus de Laude B. M. cap. 10: Qui ocius sumto Lado cellarium reserat, sed priusquam in vas vina deponebat, etc. * 2. LADUS, adject, f. pro Latus. Invent, honor. Joan, de Madalhano ann. 1450 : Item plus xij. scudellas Ladas stangni ponderis xv. librarum. * LfluAMEN, Fimus, idem quod Lsetamen. Vide in hac voce. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 94. ex Cod.-reg. 4622. A : Item quod nulla persona ponat Leamen, paleam,... vel aliquid aliud sordium projiciat in mercatum vel in vias publicas solatas. Vide infra Litamus. L.ECASIN. Fragmentum Petrpnii: Sed cum mulsi pultarium obduxi, frigori Lsscasim dico. Ex Gr. Xaixa^stv, fellare, apud Martialem. Vide Lecator. 1 LffiCORUS. Vide Lacora in Lacus. LffiDAMEN, in Statutis Mediolanensibus 2. part. cap. 258. Vide Lsstamen. } L&DARE, pro Ladare: de quo in Lada I. Diploma Rodulphi Rom. Regis apud Ludewig. torn. 2. pag. 240 : Qui alium vulneraverit, non Lssdabitur. 1 L51DIA. Vide in Leudes. L.SIDORIUM, ex Gr. TO XotSopov, vel loiSopt'a, convicium, Brocard. Silvester Giraldus in Descript. Cambriaa cap. 14 : Facetiam in sermone plurimam observant, dum vel sales, vel Lssdoria, nunc levi lingua, nunc mordaci, sub sequivocationis vel arnphiboliss nebula... emittunt. L^INA. Strabo lib. 4. densa Gallorum saga Xatvoc? vocari scribit: nempe Lsena idem quod x\atva Grsecis. Charta securitatis plenariaa sub Justiniano scripta, apud Bnsson. lib. 6. Formul.: Mappa valente asprionis siliqua una, Lena vetere una, etc. Gregorius M. lib. 12. Epist. 16 : Minimus Lfenas 15. rachanas 30. lectos 15. Ennodius lib. 9. Ep. 17 : Lsenam et racanas, cum volueritis, coloris rubei aut fusci mihi cum celeritate mittite. Vide Linna. * L^ERNUM, Simulacrum, aya^jxa. Reg. Larvum, statuta Dei. Castigationes in utrumque Glossar. Vide infra Lernum. T L^ISCIA, Tegumenta corporis omnia, quss manu sustineantur. Vocabul. Sussannaei. T L.ESIVERPUM, L^SOVERPIRE. Vide in Laisus. 1 L51SOR, Qui Issdit seu infert damnum. Statuta Eccles. Nannet. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 747: Vero domino facienda est restitutio... et Lsssor possit solvere. Bis recurrit col. seq. LffiSURA. Conradus II. Rex Sicilise, in Charta ann. 1326. in Metropoli Salisburgensi torn. 2. pag. 162: Declaramus, quod Lsssurse nomine non Isstalis, contineri volumus quamcunque offensam, verbis, jurgiis, blasphemiis, colaphis, alapis, et qualitercunque illatam dicto et facto, ex qua mors non fuerit subsecuta. [Vetus Inscriptio apud Gruterum 567. 8: Quss

LET
vixit mecum annis xvil. m. II. d. ill. sine ulla animi Lsssura. Lsssura divitiarum, Detrimentum, apud Tertull. lib. de Patientia cap. 7.1 LJETAMEN. Isidorus lib. 17. cap. 1 : Et dictus fimus, quod fiat imus, quod vulgo Lsstamen vocatur, eo quod suo nutrimento Iseta faciat germina, reddatque pinguia arva et foscunda. Papias ex eod. Isidoro : Stercorare, est Letamine aspergere. Stercus dictum, quod sternitur in agris ; Idem est et fimus, quod vulgo Letamen dicitur. Ugutio : Fimus, stercus, quod per agros jacitur, quod vulgo Letamen vocatur. Utuntur Plinius lib. 18. cap. 16. Palladius lib. 9. cap. 5. etc. Vide Chron. S. Sophise Benevent. pag. 606. L^ETARE ARBORES, apud eumdem Palladinum lib. 1. cap. 6. w L^TAMEN, L^TITIES, Laetitia. Virgil. Grammat. pag. 9 : Qum dicimus Isetitiam, jucunditatem animi significamus stabilem et quodammodo perennem, at Lastitiem si dicamus subitam esse intelligimus ; et Lsstamen, gratiam cujusdam additss gratulationis judicamus. 1 L^TANIA. Vide Litaniss. ] LffiTASTER, Qui laetum se ostendit, apud Festum in Obstrudant : ubi Scaliger consulendus. ' L.ETI, L^TICUS. Vide in Leti. L^TIFER, Afferens lastitiam, in Actis SS. Junii torn. 5. pag. 280. de SS. Arialdo et Herlembaldo : Vox Lsstifera, id est, Isstitise plena, loco nostro insonuit. * L^TIFICE, Lsete. Liemenl, apud Joinvil. edit. reg. pag. 81. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 509 : Cum dictus exponens die festi assumptionis B. Maries Virginis... aliquos ex amicis suis in domo sua, ob dicti festi reverentiam, invitasset, et eisdem de fronts et epulis suis dare gloriose et Lsstifice prssposuisset, etc. Nostris Leesce, a Lastitia. Le Roman de Robert le Diable MS. :
De grant pitie et de Leesce, Cascuns a Dieu les mains en dregce, etc.

vengier manda gent, etc. Ita etiam Laidir, pro aliquem maledictis incessere usurpat le Roman de Garin :
Sire, dist ele, con po^s le sofrir, Que li veez vos Chevalier Ledir.

Hinc Laidange, injuria , convicium. [Ordinatio Galterii Domini Commerciaci ann. 1263. ex MS. ejusd. urbis fol. 90 : Item la femme qui dira Laidange a I'aultre . . . payera v. sols a nous, iv. sols au Maire. Chartularium Calense pag. 32 : De legiere bateure sans sane, de Ledenges, comme de vilaines paroles dire . . . de la Lesdengeure I'Abesse connoitra en sa court.] Guill. Guiart ann. 1298 :
Vers Ypre cheminent grant erre, Pour faire au Corate Gui Laidanges.

Le Miroir : Soufri moul de Laidanges et de reproches vilaines. Adde veterem Consuetud. Normannise cap. 86. Monstrelletum 1. vol. cap. 40. et Consuetud. Normannise cap. 51. 53. 86. et Pictavens. art. 17. Laidanger, in Chronico Flandrise cap. 60. Le Roman de Garin :
Sire, fit ele, dant Bernard de Nessil M'a Lesdangiee devant le Roy Pepin.

* Annal. regni S. Ludqv. edit. reg. pag. 216 : Si lor firent et dirent moult de Laidure et de blasphemes. Vituperes et Laidures, in Vita ejusd. reg. ibid. pag. 305. Laidoier, apud Petr. de Font. cap. 11. art. 2. pag. 88 : Et ne quit pas aucuns amparliers ke s'onneurs soit amenuisiee, s'il est Laidoies pour soustenir loiaument le droiture de se partie. Ledangier, in Lit. remiss, ann. 1409. ex Reg. 163. Cbartoph. reg. ch. 483: Lesquelx compaignons se prindrent a de fouler, vituperer et Ledangier de paroles le suppliant. Deslengier, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 152. ch. 290 : Laquelle Jehanne eust Deslengies lesdittes trois jeunes filles, pour ce qu'elles mengeoient du fruit de laditte Jehanne. 2. LADA, pro Via. Vide Leda 3. jl. LAD ARE, L ADI ARE. Vide in Lada 1. -= 2. LADARE, perperam pro Lodare, quod Italis Laudare, probare sonat, in Decreto ann. 1191. inter Stat. Saonas pag. 98 : Lectis etiam dictis litteris, quibus Ladat proclama in senlentiam dictse formulae fieri et publican, etc. f. mendum est pro Laudat. 1 LADMEN, LADMONES, f. Corvata, seu opera, quam dominis suis debent mulieres servae, a Saxon. Lade, Onus et M e n n e n , Verna, ancilla. [* Guerardo in Glossar. Irminon. Ladmo est Pensum textile, mulieribus lidis vel obnoxiis impositum, velut confectio camsilium etsarcilium. Conf. Lidimonium in Litus.\ Breviarium yillarum ex MS. Folquini compilatum in Archive S. Audomari: Faciunt in hebdomada 3. dies, et ancillse sex Ladm. 6. alias ingenues faciunt unaqussque Ladm. 1/2. Infra: Ancillss 12. faciunt Ladm. 12. Infra : Ancillss 9. faciunt Ladm. 9. ... et de ingenuis feminis 10. veniunt Ladm. 5. Rursus : Ancillse 7. faciunt Ladm. 7. ... ingenues feminse, unaqussque facit Ladm. 1/2. Iterum: Ancillss 2. faciunt Ladm. 2. ... et de ingenuisfeminis veniunt Ladmen. 5. Rursum : Ancillss quss faciunt Ladm. 2. et alias ingenuss feminse, unaqussque facit Ladmen. 1/2. Denique : Ancillss 3. faciunt Ladmones 3. ... alise ingenuss faciunt unaqussque Ladmones 1/2. [** Vide post Irmin. pag. 292. sqq.] LADRIDUS, Cucumer amarus, in Gl. Arabico-Lat.

Leesche, in Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 167. Unde se Leesser, pro se rejouir, Gaudere, laetari, in Chron. Bert. Guescl. MS. :
Quant la dame Toy foment s'en Leesse.

Resleeschier, Lsetificare, laate excipere, in iisd. Chron. ibid. pag. 167. et 225. Esleechier, eodem sensu, apud Guignevil. in Peregr. hum. gen. MS. :
Et de quanques sans vous fait ai, Vous deuschies plus Esleechier, Che me samble, que courouchier... Esleechies vous ou courouchies, Se voles, etc.

* Ejusdem originis videtur vox Gallica Lesse, pro Air, chanson, Cantilena, apud Joinvil. edit. reg. pag. 140 : II attendoit d oir ses graces tant que le menestrier eust fait sa Lesse. 1 LSTIFICUS, Lsetus. Ut sicut nos alternorum osculorum impensione Lsstificos effecit, in Concilio Tolet. XVI. inter Hispan, torn. 2. pag. 735. LSJTITIUS, Adjectivum, ex voce Isstitia formatum, Plenus Isetitia. Commodianus Instruct. 26 :
Sed vita privati juvenes senescere forte, Lxtitias dies, perfruique ipsi parabant.

^ LjETRUM, apt<TTpov, Lsevum sinistrum, apud Janum in Supplemento Antiquarii. o 1. LffiTUS, Cui de debito factum est satis. Charta ann. 1372. in Reg. Joan, ducis Bitur. ex Cam. Comput. Paris.

LAG
fol. 86. v: Idem venditor se habuit et tenuit pro contento, Lseto et bene pacato. 2. L.ffiTUS, Vigilans, attentus, Gall. Alerte. B. de Amoribus in Speculo sacerd. MS. cap. 57. de Vigilia :

LAG

LAG

11

intraturi et gratiarum actiones Deo et Sanctis ejus pro impensis beneficiis relaturi. LAGAMANNUS, Legalis, homo legis, non exlex : ex Saxon. L a g h , Lex, et M a n , homo; Lahman, in SenatusconNon vigilantes reprobantur, sed dormientes ; sulto de Monticulis Wallise cap. 3. apud A sponso Laetaa sunt adveniente receptae. Lambardum. [** Judices vel scabini LAEYA, Silva, Gall. Laie, unde S. Ger- sunt Phillipsio de Jur. Angloss. not. main en Laie, id est, vicus S. Germani 543. et Thorpio in Glossar. voce Lahin Silva. Oharta ann. 1294. apud Augus- man.] Leges Edwardi Confess, c. 38 : tinum du Pas in Stemmatibus Armori- Postea inquisisset Justitia per Lagamancis part. 1. pag. 149 : Asserebat habere nos et per meliores homines de burgo vel debere in Plesseya et Laeya et aliis nemo- de villa. Domesdei : Comes Picot... habet ribus usuagium suum, etc. [* Vide infra hereotum de Lagemannis, 7. lib. et 1. palefridum et arma unius Militis. Apud Laia et Laya 1.1 Edwardum Cokum ad Littletonem sect. * LAFICUS. rCristula. DIEF.] LAFORDSWIC, Domini proditio, infi- 73. lego, Lageman, i. habens socam et delitas erga dominum, in Saxonicis Le- sacam super homines suos, seu juris digibus Canuti ppliticis cap. 61. (65.) et in cendi potestatem : atque ita hancvocem Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 12. accipi debere censet Somnerus in Glosubi ita emendat Spelmannus, ex Saxon, sario Saxonico, Thainos nempe seu Bah l a f o r d dominus, et swice, proditio. rones, qui Socam et Sacam habent. De 1. LAGA, LAGHA, Lex, a Saxon. L a g , Lagemannis Danicis agit Jus aulicum quod idem sonat : unde Angli Law. Ca- Norvegicum vetus cap. 33. et ejus interpitula post Concilium Grateleanum pres Janus Dolmerus, utet Joan. Stierann. 928 : Aliquando fuit in Anglorum nhoockus lib. de Jure Sueonum vetusto Laga, quod populus et leges (f. 'Reges) pag. 18. 34. et alibi. Vide Legalis. consilio regebantur, etc. Leges Henrici I. ILANGEMANNUS, Eadem notione, apud cap. 2 : Murdra... quse amodo facta fue- Tbom. Blount in Nomolexico ex Domesrint emendentur secundum Lagam Regis dei tit. Lincolnscire : Item in ipsa civiEduardi. Infra : Lagam regis Edwardi tate erant 12. Langemanni, i. habentes vobis reddo cum illis emendationibus qui- socam et sacam. bus pater meus earn emendavit consilio LAGAN, seu LAGANUM, Jus illud apBaronum suorum. Eadem habentur in pellabant, quod dominis feudalibus Charta Johannis Reg. apud Matth. Pa- competebat in rebus, quse ad litus ejiris, ann. 1213. et Ricardum Hagulstad. ciebat maris aestus : ratione cujus, de Gestis Reg. Stephani ann. 1135. Ese- quidquid navis, naufragium passa, condem Leges cap. 54 : Ubi vero aliquis eo- tineret, eorum erat. Licet porro vox rum optionem habet per justitiam amici- hsec prorsus barbara sit, nee cognita tise, vel Lagse, et amicitiam eligit, fiet hoc nisi posterioribus saeculis, jus tamen in ita firmum ut ipsum judicium. Cap. 66 : naufragiis, quod ea exprimitur, haud Si quis ordinatorum aliquem verberibus noyitium recensve est. Atque ut provel vinculis, vel aliquatenus affligat, lixiori, nee fortean injucundo parergo emendet ei sicut rectum sit, et Episcopo res minus trita, vocisque hactenus inemendationem altaris, Regi vel domino certum etymon illustretur, ab ipsis anplenum mundbreche, vel plena Laga per- tiquioribus Scriptoribus juris ipsius neget. Cap. 66 : Laga Anglorum, Dene- origo videtur repetenda. Legimus apud laga, etc. Vide Lada, Lex. [** et Phillips, Sopatrum et Syrianum in Hermogenem pag. 107. Curium Fortunatum lib. de Jure Angloss. not. 300.] LAGHA, Eadem notione. Charta Guil- 1. Art. Rhetor, pag. 46. et alios, qui valelmi Comitis Flandrieeann. 1127. super rias judiciis terminandas controversies confirmatione Consuetudinis villse S. proponunt, non res duntaxat naufragio Audomari : Laghas seu consuetudines su- deperditas, sed et quse naves naufraprascriptas perpetuo eis concede, et ratas gium passse continerent, Publicanorum permanere prsecipio. Eadem habentur in fuisse, tanquam quse ad Fiscum pertiCharta Theodorici Comitis Flandrise nerent : unde Juvenalis Sat. 3. Res fisci est ubicunque natat. Quod quidem adeo anH.1128. LAGAM EMERE, REDIMERE, soluta ali- verum est, ut omni licet humanitati requa pecunia, vel mulcta definita legis pugnaret, miserosque ac afflictos insucompptem se reddere, vel idoneare et per durius attereret, in omnibus fere adlegiare se. Leges Ethelredi apud tamen regionibus jus istud receptum fuerit, quod nee Leges ipsse subinde a Wanetyngum | 6. de accusatis : Et omnis emat sibi Lagam 12. oris, dimidium Principibus latae abolere potuerunt. AtLandefrico, dimidium Wapentako. Et que id quidem factum inde arbitror, 11. : Et omnis monetarius, qui infamis ut, quod barbarse nationes, quibusque sit, redimat sibi Lagam 12. oris. Vide nihil erat cum humanioribus moribus cpmmercium, lucri causa induxerant, Lacapum. * 2. LAGA, La spada, in Glossar. Lat. sibi etiam eorum exemplo licitum putarent religiosi et probi Principes : sciliItal. MS. * LAGAANNUM, ut Lagan seu Laga- cet legem deputantes, quod pagani per num, Jus quod dominis feudalibus cpm- tyrannidem faciebant : ut ait Simeon petebat in rebus, quas ad littus ejicie- Dunelm. Jib. 2. Hist. Dunelm. cap. 16. bat maris sestus. Charta Joannse reg. seu, ut loquitur Honorius IV. PP. apud Caste!. et comit. Pontiv. ann. 1257. in Odoricum Raynaldum ann. 1295. num. Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 303 : Damns 30 : Dum opinantur forsitan licita, quse Ferrando primogenito et hssredi nostro ab illis audiverant tam longis temporibus Noellam super Summam,... et quidquid usurpata. Scribit Paulus Venetus lib. 3. ibi habebamus... in salinis, in sale, in cap. 33. in regno, nescio quo, Eli vocato, waresco seu Lagaanno. si quando nans aliqua onerata prsster * LAGAMA, Idem quod Laga, Lex, vectorum ejus intentionem ad illam proconsuetudo. Mirac. S. Auctor. torn. 4. vinciam appulerit, puta tempestate aut Aug. pag. 50. col. 2 : Fratres disciplinate alia, necessitate id cogente, habitatores surgunt ab accubitu, et directo per Laga- ejus rapere quidquid in navi inveniunt, tnam gradiuntur in ordine, sanctuarium gubernatoribusque ejus dicere : Institue-

batis ad aliam divertere provinciam, cum mercibus vestris, sed Deus noster et fortuna vos ad nos direxit ; et idcircd accipimus, quod Deus et fortuna nobis miserunt. [ Vide Mitterm. Princip. Jur. Germ. | 162. Murator. Antiq. Ital. torn. 2. col. 15. sqq.] Quemadmodum igitur inductus passim iste in naufragiis abusus aboleri non potuit, quod apud omnes fere nationes obtineret, factum inde, ut pro lege in mari recepta haberetur. Atque ita intelligendam putant plerique celeberrimam Leg. 9. D. ad Leg. Rhodiam (14, 2.), ex Volusio Moaciano, ubi porrectis Antonino Augusto libellis supplicibus a quibusdam, qui in .iEgeo mari naufragium erant passi, et a Cycladum Publicanis expilati fuerant, Imperator hsec yerba subintulit : Ego quidem mundi Dominus, Lex autem maris, subdens, velle se, ut controversia Lege Rhodia dirimeretur, ubi Imperii Legibus contraria non esset. In quo quidem Antonini responso, per se obscuro, enodando, insudarunt celebriores Jurisconsulti, Scriptoresque alii, atque in iis Alciatus lib. 2. Disput. cap. 5. Samuel Petitus lib. 3. Miscell. cap. 11. Seldenus lib. 1. de Maris dominio cap. 25. Isaacus Pontanus lib. 2. Discuss. Histor. cap. 15. Jo. Bapt. Burgus lib. 1. de Dominio maris Ligust. cap. 14. Claud. Salmasius de Modo usurarum cap. 5. etc. qui in varias abiere sententias. Sed eorum potior videtur, qui Imperatorem dixisse volunt : Licet mundi dominus sit, hanc tamen obtinere Legem maris, velleque se, ut controversia per Legem Rhodiam dirimatur, ubi Imperii Legibus non adversaretur. Atque huic explication! non minime fa vet vox Lagan, quaa idem quod Laga, id est, Lex, sonat, cujus jure naufragorum res ac bona in dominorum potestatem cedebant ; quse quidem vox etiam cum maris adjuncto interdum scribitur ; adeo ut quse Laga maris primitus, postmodum nude Laga dicta fuerit. In Charta enim Philippi Regis Francise, de qua mox, ita appellatur : Quitamus et remittimus in perpetuum le Lagan maris. Ex quo haud segre emendari possunt Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 10. ubi jura regia recensentur : H&c sunt jura, quse Rex Anglise solus, et super omnes homines habet in sua terra,... thesaurus inventus, naufragium., maris algarum, violentus concubitus, etc. Nemo enim non videt, restituendum maris laganum pro algarum, quod nihili est. Scio, Spelmannum aliud etymon voci Lagan arcessere, a Saxonico scilicet L a g a n , jacere, ut Lagan idem valeat quod ejectus. Id porro in naufragio jus, quod Wreccum etiam appellatum suo loco ostendemus, in Lewellini, Gervasii filii Nortwallise Principis, Charta pro Abbatia Aberconweyensi ita esse dicitur : Concessi etiam eisdem (Monachis) ut uti et gaudere possint naufragio in omnibus terris suis et littoribus, meliori modo, quo in terris meis utar : videlicet quxcunque bona seu res per submersionem, aut per fractionem, seu per aliud infortunium ad terras suas, seu ad littora terris suis conjuncta de mari evenerint, ipsa bona totaliteret integre sint ipsorum Monachorum. Neque dumtaxat naves ipsae fractas et naufragium passse, resque in iis contentse dominorum erant: sed et homines ipsi, qui in iis vehebantur : adeo ut et per vim caperentur, et persoluto pretio a captivitate liberari cogerentur.

LAG
Hujusce pravi moris usum firmat Albertus Stadensis ann. 1112. scribens, secundum prisci juris rigorem tarn homines quam res, Regise ditioni mancipatos : hominesque ipsos, qui in navigiis istis naufragisyehebantur, subprsetextu naufragii captivates. Sed prse caeteris inhumanae prorsus consuetudinis exemplum insigne in Haraldo, qui postea Anglise Rex fuit, praebuit Guido Pontivi Comes, qui eumdera Haraldum in littpribus suis naufragium passum detinuit aliquandiu, rebus omnibus suis direptis, pro ritu loci, pro more gentis insito, ut est apud Eadmerum lib. 1. Npvor. Simeonem Dunelmensem, et Willelmum Malmesbur. lib. 2. de Gest. Angl. cujus haec sunt : Barbarum et effraenatum morem regionis esse, ut qui evaserant in mari naufragium, in terra invenirent periculum. Eddius Stephanusin Vita S. Wilfridi Episcopi Eboracens. cap. 13. de eodem Wilfrido, quern tempestas in Australian! Saxonum oras ejecerat : Gentiles autem cum ingenti exercitu venientes navem arripere, prxdam sibi pecunise dividere, captivos subjugatos deducere. resistentesque gladio occidere, incunctanter proposuerunt. Et infra : Dicentes superbi, sua esse omnia, quasi propria, quse mare ad terras projecit. Quibus cpnsona sunt, quse habent Gesta Guillelmi Nothi : Docuit enim avaritiae calliditas Galliarum quasdam naliones execrandam consuetudinem barbaram, et longe ab omni sequitate Christiana alienam. Illaqueant potentes aut locupletes, trusos in ergastula afficiunt contumeliis, tormentis. Sic varia mtseriaprope ad necem usque conlritos ejiciunt ssepissime venditos magno. Verum lex ista maris non Francorum modo propria fuit, sed ab omnibus ea estate nationibus recepta, licet identidem, nee semel, annixi sint Principes, ut omni prorsus contrarium humanitati abrogarent. Quippe Adrianus et Antoninus leges edidere, quibus cuique res naufragio deperditas recolligere excluso flsco liceret, leg. 12. D.delncend. (47,9.) et leg. 1. Cod. de Naufrag. (11, 6.) ubi Antoninus legis suse rationem hanc reddit : Quod enim habet jus fiscus in aliena calamitate, ut de re tarn luctuosa compendium sectetur 9 Quo ista referri possunt Euripidis in Helena, v. 456 :
Nauayb; YJXW, Ijivo?., aau)or)Tov yevoi;.

LAG
cinis sibi nationibus receptum et perceptum dimittere aagre poterant. Oommuni denique Theplogorum sententia deflnitum, ejusmodi prava Eegum statuta ab restitutione non excusare. Summula Raymundi :
Qui bona naufragium patient!, sive ruinani, Tollit, vel reperit, ubicunque sit, nisi redd at, Est reus a^ternae poenae : praeccpta, statuta, Nee consuetudo terrae, riec Priucipis ilium Excusat: deponatur, si Clericus hie est.

LAG
prior Philippi August! ea, quae supra attulimus, verba praefert, qua praeterea Laganum maris prorsus se dimittere profitetur, quemadmodum dimiserat Flandrensis Comes turn fatp functus. Altera est Willelmi Archiepiscopi Remensis, qua praedictam Regis Philippi et Comitum ac Baronum cessionem conflrmat, et anathema decernit in eos, qui hanc detestabilern consuetudinem (sic Laganum appellat) in posterum reducere conarentur : Ad hoc dominum ac nepotem nostrum carissimum Philippum Francorum Regem cum cseteris, quos prsenominavimus, Baronibus efftcaciterinduximus, quod ipse dominus Rex illud Langan ex toto quittavit, et libere in perpetuum remisit, sicutscripto ipsius patet authentico: similiter et omnes praenominati Barones pro salute animarum idem Lagan quittaverunt. Charta Rainaldi Comitis Bononiae et Idae conjugis ann. 1206 ex Tabuquae Regio : In perpetuum quitosclamalario vimus a Lagano maris burgenses S. Audomari. et eorum res, quse in, lerram nostram de Bolonesio et in terram nostram de Merc venient ad Laganum. Cum porro Laganum abrogarunt in terris suis supradicti Principes, id intelligendum de prava ilia, quam descripsimus, consuetudine, qua et homines naufragi, et res naufragio ad littus ejectae, licet repetitae, eorum erant : non verp de iis quae a nemine repeterentur. Proinde ita capienda Charta FJorentii Abbatis S. Judoci et Willelmi Comitis Pontivi ann. 1203. in Tabul. ejusdem Monasterii S. Judoci : Sciendurn quoque, quod si Laganum evenerit in Comitatu B. Judoci, et homines de tenetnento ejusdem Sancti fiierint accusati apud Comitem de Lagano, Abbas S. Judoci debet eos submonilos in Curiam suam vocare, prassente Comite, vel ejus Serviente, et ibidem, si potuerit, pacetn facere. Quod si querela ad voluntatem et arbitrium Comitis non potuerit ibi terminari, Abbas S. Judoci accusatos super usurpations Lagani usque Monsterolum debet conducsre, et non alibi, et ibi querela eorum judicio ejusdem villas debet terminari. Sad et Lagani nomen longe post haee tempora baud omninoextinctumdocent ComputadomaniorumComitatuum Pontivi et Bononiae annorum 1369.1405.1465. et 1474. in quibus fit recepta des Lagans, des grans et petits Lagans, et des gros Lagans : ubi grandiora Lagana esse dicuntur, quae 60. solidorum pretiumexcedunt. Sed ex ipso contextu satis apparet, has voces sumi tantum pro ejectibus maris, iisque rebus, ad littus a mari remissis, quae nullius domini sunt, et a nemine repetuntur. In Computo ann. 1369. habentur les Lagans venus par maree a Thormont; id est, res, quas adversus maris aestus ad littus invehit. Posterioribus tamen saeculis videtur id nomenclaturse potissimum attributum rebus in mari deperditis, vel ejectis, adhuc fluctuantibus , necdum ad littus appulsis, quse inventoris sunt. Quae est sententia Bractoni lib. 3. tract, de Corona cap. 2. | 5 : Quae si in mari longius a littore inveniantur, ita quod constare non possit, ad quam terram vel regionem essent applicandse, tune quicquid ita iwenlurn fuerit, erit inventoris, eo quod in nullius bonis esse dicantur, et dicitur a nautis Lagan, et quod idea occupanti conceditur, quia non est aliquis, qui inde privilegium habere possit, Rex non magis quam privata persona, propter incertum rei eventum. Ex quo quidem jus naufragii triplex esse dixerunt: primum

Exinde Jurisconsult! passim decrevere, res, quas mare ad littus ejecisset, vel quse navis levandae gratia pro vitando naufragio in ipsum mare essent projectae, non pro derelictis, sed pro perditis haberi debere, ita ut si inveniantur, earum possessoribus restitui debeant. L. 21. D. de Amitt. possess. (41, 2.) 1. 44. de Acquir. rer. dom. (41, 1.) I. 1. 3. etc. de Incend. (47, 9.) Atque ejusmodi Jurisconsultorum et Imperatorum decreta ac statuta intelligit Honorius II. PP. apud Hildebertum Cenoman. Epist. 67 : Priorum namque Imperatorum evanuit auctoritas, ut etiam earum rerum, quse in tempestate maris, levandas navis ejiciuntur, non amittatur dominium : non enim eas quis eo animo abjicit, quod habere nolit, sed quod periculum effugere possit. Et qui res ipsas lucrandi animo abstulerit, furtum committit. Testatur tamen Paulinus Epist. 37. pravum hunc sua adhuc et Theodosii M. estate obtinuisse morem, quod Publicanorum flscalium, atque adeo ipsorum Prssfectorum ayaritise ac praedationibus plerique attribuunt, qui jus a vi-

Neque minori diligentia ac cura adhibita usum hunc abrogare annixi sunt Summi Pontiflces, ac inprimis Gregorius VII. in Concil. Romano ann. 1078. Alexander III. cap. 24. ipsique Imperatores Occidentis ; maxime Fridericus II. in Statutis, quae habentur in 5. Compilat. Decret. tit. 3. cap. 4. in Charta Privilegiorum urbis Ratisponensis ann. 1230. et in Constitut. Sicul. lib. 1. cap. 27. Nam licet in iisdem Constitutionibus lib. 1. cap. 58. | 2. Naufragiorum curise debentur, mentio agatur, id de iis intelligendum, quae a nemine repetuntur. Idem Imperator in Charta ann. 1237. pr,p Viennensibus Austriae apud Lambecium lib. 2. Comment, de Biblioth. Caesar, pag. 81 : Quandocumque aliquis Viennensium civium naufragium incurrerit, res suas, quas ab impetu torrentis manus hominis asportavit, libere ponsit repetere et habere a quolibet detentore, cum indignum penitus censeamus immisericorditer reliquias naufragii detineri per hominem, quibus rapacis fluminis unda pepercit. Verum iis statutis, Publicanorum et Provinciarum Praefectorum praedatipnes in Regni Siculi acNeapolitanilittoribus non ita extinctae, ut identidem non exercerentur. Exstat eniip Hpnorii IV. Constitutio apud Rainaldum in Annalib. Eccl. ann. 1285. n. 40. qua prphibentur. Isaacium Tyrannum Cyprium ex hac turn ubique fere recepta maris lege, in Ricardi Regis Angliae navigia naufragium passa, et ad Cypri insulae littora, tempestatis ac prpceilarum vi ejecta, manus violentas injecisse plerique arbitrantur. Quae quidem sententia eo verosimilior videtur, quod ex Niceta in Andronico lib. 2. n. 5. docemur, in omnibus Orientalis Imperii provinciis usurpatam, eumdemque Andronicum Comnenum Tyrannum ejusmodi depraedationes inhibere conatum fuisse, gravissimis propositis ppenis in eos, qui naufragorum bona diriperent. Quod de Guidonis PontivensisComitis facinore supra annotavimus, satis declarat, in Gallia idipsum obtinuisse : quod etiam omninp firmat Hildebertus Cenpmanensis Epist. 65. scribens, Britanniae Comitem id sibi juris asseruisse in suis littoribus : Prseterea quidquid evadebat ex naufragiis, totum sibi fiscus vindicabat patrise, passosque naufragium miserabilius violentia Principis spoliabat, quam rapina. Verum Concilii Nannetensis Patrum suasionibus pravo huic juri renuntiavit Comes, quod postmoduna ab Honorio II. PP. firmatum tradidit Hildebertus Epist. 67. Comitis Armorici exemplo, Philippus Augustus Franciae Rex, Comes Flandriae, Comitissa Bononiae, Comes Pontivensis, Bernardus San-Valericensis et Guillelmus Cayocensis Toparchae, qui eodem singulatim in littoribus suis jure gaudebant in naufragos, Willelmi Campaniensis Remensis Archiepiscppi precious et suasionibus, eidem perinde nuntium dixere. Binae super hac re exaratae habentur Tabulae ann. 1191. quarum

LAG
quod innatans, seu fluitans, Angli Plotson, vocant; alter"um, quod ejectitium, siyequoda mari fluctibusque in terrain ejicitur, iisdem Anglis Jetson ; tertium denique, quod submersum dicunt, sive quod in fundo maris inventum est, quod Lagon iidem Angli appellant, a Saxonico, ut aiunt, sive Germanico Liggen, vel Leggen, non vero aligando, ut yoluit Cookius. At cum ex antedictis satis appareat, Laganum acceptum pro quovis Tiaufragii j ure ; id est, turn pro rebus in mari deperditis, e mari ejectis adhuc fluctuantibus, turn pro iis, quae ad littora ab aestu invehuntur : dicendum est, complexum esse id genus naufragii, de quo Bracton. quomodo wreccum usurpant Statuta Alexandri II. Regis Scotiae cap. 25. Consuetude Normanniae 1. part, sect. 2. cap. 5. Bretius lib. 4. de Regis supr. dom. cap. 4. ubi etiam Lagani meminit, et alii. Reges denique Angliee, qui id peri ride juris in suis obtinuere, seu usurpavere, littoribus, ut est in Legibus Henrici I. loco laudato, utillud omnino tollerent, curas etiam suas contulere, uti patet ex aliquot eorum diplornatibus, quae describuntur in Monast. Anglic, torn. 1. pag. 237. et 920. Primus vero ex iis Ethelredus in eo Foedere, quod cum exercitu Anlavi pepigit, cap. 2. 3. et 4. Edit. Saxonicae, apud Lambardum pacem ac securitatem indixit navibus et horninibus naufragium passis in dominii sui provinciis : deinde sub primes regni annos pravam istam consuetudinem abrogare tentavitHenricus II. utauctor est Willelmus Neubrig. lib. 3. cap. 26 : Antiquam, ait ille, inhumanam circa naufragos consuetudinem in ipsis regni sui initiis eximia pietate correxit : atque ejusmodi homtnibus ab aequoreo discrimine liberates hurnanitatis officium exhiberi prsecipiens, graves in eos pcenats sanxit, qui forte illis in aliquo molesti esse, vel de rebus eorum quippiam usurpare prsesumerent. Cui simile aliud exaratum est ab Ricardo I. filio, cum iter Hierosolymitanum est aggressus, Messanse in Sicilia anno 1190. ut babent Rogerus Hovedenus et Bromptonus;quod flrmatum est alio Henrici III. Statute date Merewelli anno regni 28. quod descriptum legitur in Regesto Constabulariae Burdegal. fol. 195. non mode pro naufragiis, quae ad Angliae, sed etiam Aquitaniae et Pictavorum littora acciderent: in quibus quidemRegumAngliaaStatutisjus istud Wrecci nomine donatur. Neque tamen ita abolitum, ut non aliquatenus revixerit in Aquitaniae locis maritimis. Testatur quippe Jacobus Billius lib. 1. Observ. Sacrar. cap. 6. sua aetate in Insulis Rupellae vicinis omnibus oris illis maritimis viguisse crudelissimam illam Consuetudinem, ut si gravior quaedam tempestas navem aliquam multis ante detrimentis affectam , magnaque ex parte fractam in littus ejecisset, tantum abest, ut ii, ad quos delata erat, ejusmodi calamitate commoverentur, ut eos ipsos, quod miseri essent, hostium loco et numero haberent, atque id omne, quod fluctuum rabies ipsis reliqui fecerat, confestim deriperent : imo ne ab ipsorum quidem corporibus, si sua tueri ac retinere conati essent, manus interdum abstinerent. Certe fatendum, non humane modoinhisceqccasionibus sese etiamnum gerere provinciarum maritimarum praefectos. [** Vide Ludov. XIV. Ordin. de rebus marit. ann. 1681. lib. 4. tit. 9.] Id porro Juris Christiernus II. Daniae Rex etiam dimisit, licet pi us cen-

LAG
tum aureorum nummorum esset, ut auctor est Isaacius Pontanus. Vide Leges Scanicas Andreae Suenonis lib. 8. cap. 2. et Histor. Segov. Colmenarezii cap. 18. | 2. * Inter principes, quibus inhumana prorsus visa est isthaec consuetudo, annumerandus CasimirusIIi.rex Poloniae, qui pravo huic juri renuntiat Literis ann. 1454. inter Leg. Polon. torn. 1. pag. 177: Nos, qui rex catholicus sumus, sortern hujusmodinalurali et divinojure,sedisque Apostolicse decrelo darnnatain, velut crudelem et injustamexecramur,pollicemurque quod res et bona, cujuscumque pondet'is vel valoris existant, earuni personarum qusemaris naufragiopericlilabuntur, nunquam per nos aut of/iciales noslros, velut nostras aut juris nostri petemus aut requiremus ; sed Mas abuque diminutione per eos, quorum ante naufragium fuerunt, aut eorum propinquiores demonstratione evidenti propimiuitatem probantes et in usus convertendas beneplacitos, decernimus colligendas. Contraries consuetudini aut juri, vel potius corruptelse pro nobis et successoribus nostris renuntiantes; nisi forte nullus bonorum hujusmodi extaret Justus hseres et successor, quoniam in casu illo bona ex naufragio habita nostr& potestati volumus subjacere. Huic praeiverat Barnimus dux Pomeraniae Charta ann. 1274. inter Notas ad Orig. Pomeran. pag. 331: Noturn esse volumus... quod nos oinnes velificatores, cum omnibus rebus ipsorum, ita si naufragium passi fuerint, quod absil, ubicumque circa parten dominii terras nostras continget, recepimus in nostram protectionem et defensionem, volentes omnibus modis ipsos cum universis bouis el rebus ipsorum esse liberos et secures, nee ab aliquo aduocatorum vel ministerialium nostrorum ullatenus indebite gravari vel molestari. Vide Laganum. Multa hoc loco alia addi possent ad hunc firmandum inhumanum mqrem, quae consalto prsstereo, cum jam instituti rationem excesserim. Addo tantum, juris Langan mentionem adhuc fieri in Historia Ecclesiastica Abbavillensi lib. 1. pag. 469. et apud nostrates olim usurpatum vocabulum pro eo, quod late patet et excurrit, ut sunt res, quae in mari fluctuant, nullos intra fines coercitae. Philippus Mouskes in Theodorico :

LAG

13

supra laudato, est Abunde, liberaliter dare. >K LAGANA, [Lagena. DIEF.] * LAGAPIS, [Gemma. DIEF.] %. LAGARIUS, [ Sanguinis racani sive Lagarii quae est lacerta magna. (B. N. ms. lat. 10272, p. 215).] LAGDAGE, Ejusdem notionis et originis atque Lagedayum, Dies legis, dies juridicus. Leg. Danicae apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 185 : Teneatur advocatus, sub pcena trium marcarum, assumptis secum quatuor fide dignis, ad domicilium convicti accedere et bondoni justitiam facere et recji ; ita tamen quod 'prius servaverint ibi tria Lagdage. jJeLAGDONUM, [Ladanum. DIEF.] LAGEDAYUM, Dies Legis, dies juridicus, ex Saxon. Lag, Lex, et Day, dies : Anglis, Lawday. Charta Almerici de Lucy, apud W. Thorn, ann. 1280. | 12 : Una cum omnibus sectis Lagedayorum, quae Prior de Ledes, et omnes alii eorum tenentes debuerunt ad Laghedaya mea de Newenton per tenementa, quae de ipsis tenent in hundredis prsediclis. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 279: Sunt quieti de secta illius hundredi,.... excepto, quod villani sui ter in anno venient arflalaghday ad prsesentandum Placita Corona? nine occasione. 1 LAGEMANNUS. Vide Lagamannus. LAGENA, Mensurae species apud Anglos, quae sic describitur in Assfsa Davidis Regis Scotiae de Ponderibus et mensuris | 8 : Lagena debet continere 12. libras aquse, videlicet 4. libras de aqua marina, et 4. libras de lacu vel stagno, et 4. libras de aqua currente et clara. Lagena debet esse in profunditate 6. pollices cum dimidio pollicis. In latitudine inferiore debet esse 8. pollicum, cum dimidio pollicis, et cum spissitudine ligni utriusque partis : et in rotunditate partis superioris debet esse 27. pollicum : et in rotunditate inferiore debet esse 23. pollicum. Statuta Hospitalis S. Juliani, in Additam. ad Matth. Paris, pag. 163 : Habeant .... qualibet septimana 14. Lagenas cervisise. Vide Iter Camerarii Scotici cap. 10. | 8. [::";: Lagena arvinae, in chart. Belg. ann. 1315. apudLappenb. Orig. Hans, in indice.] Fuit etiam Lagena non liquidorum dumtaxat, sed et aridorum mensura. Fleta lib. 2. cap. 12. 11 : Sciat, quantum bladum teneat Lagena, et quantum busSi fist de son tresor Lagan. sellos. Lagena butiri, lib. 2. cap. 76. | 12. cap. 87. 1. [** De quolibet tonello seu LaEt in Philippo Augusto : gena varii operis, in chart. Belg. ann. Li Rois vot traire par Lagan, 1357. apud Lappenb. Orig. Hans. pag. Vers la Rocielle au Roi Jean. 440. Una Lagena (al. tunna) cum opere, Inter bona Ecclesiae Trajectensis apud in chart. Novogorod. ann. 1298. ibid, W. Hedam pag. 246. 1. Edit, recensetur pag. 159.] decima navium, quae illuc procellarum LA.GUNA, pro Lagena. Vetus Inscripimpetu feruntur, ac inventionis. Vide Ja- tio 578. 1: A potione, item a Laguna, etc. cpbum Godofredum in Tract, de Impe- Alia ibid.: A veste, item a Laguna.[Ghrorio, deque Jure naufragii colligendi, et nicon Farfense apud Murator. torn. 2. Thesim in Academia Cantabrigiensi agi- part. 2. col. 482 : Ad pensionem musti Latatam hoctit.editam Londini ann. 1657: gunas II. et grant rnodia II.] Naufragiapublicanorum esse, nee jus, nee J LAGUENJE de musto, ibidem col. 570. rationem permittere. [** 6. Laguenas de oleo, in Ratpert. Gas. * Nostris Lagan praeterea, idem quod 5. Galli apud Pertz. Script, torn. 2. pag. Abundantia, copia, inultitudo. Chron. 73. J Franc, ad ann. 1287. apud D. Le Beuf LAGUENNA. Charta Rogerii Regis Sitorn. 1. Dissert, pag. clij : ciliae ann. 1137. apud Ughellum torn. 7. pag. 564 : Plateaticum quoque piscium, Cele annee furent vin bon, quos Salernitani capiunt, eis iterum diEl ble si fu a grant Lagan, Pour quatre sols avoit 1'ere tel mittimtts, et prsecipimus, ut pro mensura Qui fist bon pain en grant ostel. Laguennae nihil persolvant. Alia ann. 1207. ibid. pag._ 594 : Debent dare omni Phil. Mouskes : anno tempore vindemiarum 8. laurnas de I ot ocis a grant Lagan, musto mundo, quorum quseque habeat 8. Dont la terre fu pis en 1'an. Lang uenas juste cartatorias, etc. LAGENA. Chronicon Montis Sereni Hinc Faire Lagan ex eodem Philippo

14

LAG

LAH

LAI

ann. 1196 : Cum red-ire disponeret, Impe- gio stater due. 33. bol. 40. (Libri censua- liberalis Lahslit vacant decem dimidise marcse, hoc est, quinque marcse. Hominis ratoriis insidiis adeo arctatus est, ut pu- les S. Petri Romse, an. 1484).] blice navem ingredi npn auderet ; sed a ^ LAGIUS [Legitur in mandatis ca- alodium (Bocland) habentis 6. dimidiae fidelibus suis Lagena inclusus, el navigio mere apostolice, apud Archivium Vati- marcse. Villani Lahslit, quern Angli vaHiatus, sicque, donee in alturn navis pro- canum, an. 1417-21, f. 156 : Propter re- cant Ceorlman 12. orae. Foedus Edwardi cederet, occultatus est. tentiones factas sibi in solutionibus et Guthurni Regum cap. 3 : Si Presbyter LAGENARES vel ORCULABES TERMINI, dicti laborerii quse secundum pacta ad rectum terminum sacrum Chrisma nan In quibus sunt lagenae vel orculse, apud fieri non debebant et propter Lagium perquirat, vel Baptismum neget ei, cui Vitalem et Arcadium Agrimensores florenorum sibi datorum, in totum qua- necesse sit, reddat witam cum Anglis, et pag. 258. Oaius et Theodosius pag. 260 : tuor florenos auri de camera. ] cum Danis Lahslit, hoc est, 12. oras. Adde !! Lagenas et orculas in finibus posuimus, - LAGOLETTA, Leg. distinctis vocibus I 6. et 9. Leges Henrici I. Regis Angl. etc. La Goletta, Arcis nomen, vulgo La Gou- cap. 11 : Si quis Dei rectitudines per vim LAGUNCULA, Idem quod Lagena. Syn- lette. Pactum inter reg. Tunetan. et Pi- teneat, solvat Lashlite cum Danis, plenum odus Sodorensis in Mannia : Si vir vel san. ann. 1398. torn. 1. Cod. Ital. diplom. weram cum Anglis, aut neget cum 12. mulier cervisiam vendendam pandoxave- col. 1121 : Item si accident, quod curia Infra : Qui ordinis infracturam faciet, rint,.... Lagunculam decimalem Ecclesise regise majestatis concederet alicui Chris- emendet hoc secundum ordinis dignitapersolvant. Gobelinus Persona in Cos- tiana aliquo modo, quod barcss vel ligna tem, wera, wita, et Lashlita, et omni miraodromio astate 6. cap. 80 : Laguncula, ejus venirent ad Lagolettam Tunisii, seu sericordia. Adde cap. 24. 66. et Leges quss vulgo barile dicitur, pro granis 5. usque ad dohanam, teneatur ipsa regia ejusdem Canuti 35. Perperam vero Laxvsenivit.' [** Isai. cap. 5. vers. 10. Vul- majestas similiter concedere ipsis Pisanis. lite scribitur in Legibus vernaculis gat. : Decem enim jug era vinearum fa- Vide Colax. Willelmi Nothi cap. 41. quod dispunxicient Lagunculam unam. Hebr. m.] LAGONA. Fridegodus de Vila S. Wil- mus, et sumus interpretati in nupera LAGENA. Charta Friderici II. Imp. fridi cap. 43: Editione Operum S. Anselmi Cantuar. ann. 1211. pro Ecclesia Panormitana Archiepisc. quam viro eruditissimo GaTandem vafrinos blandis suggestibus aslus apud Rqcchum Pirrum torn. 1. pag. 144 : Increpitans, Italas suadebat credere chartas. brieli Gerberono debemus. [** Vide Bthnica sed nullis molliri corda Lagonis Et de vineis musti nupli puri Lagenas Thorp. Glossar. in hac voce.] Caedebant, virusque tegunt sub mente nocivum. magnas 200. et de pede Lagenas centum. LAHSUS, Piscis species. Liber donajje LAGENULA, [Gall. Mesure de liquiLAGUENNA , LAGUNCULA. Vide La- tionum Ecclesias Ratisponensis in Medes : Solvi pro una lagena unius quar- gena. tropoli Salisburgensi torn. 1. pag. 246 : | LAGUNA, ut supra Lacuna, Lacus,Qui interrogatus... respondit, quod de Jutonis, et dimidii quartonis, i. lagena ill. fulhetarum, in.Lagenularumet imor palus, Ital. et Hisp. Laguna. Charta Ed- vanensi Sede per totius anni circulum in salmeriorum...(Comptes de I'ArchevSchS wardi I. Regis Angl. apud Rymer. torn. ipso supra nominato lacu, una navis fieri de Bordeaux du XIIIe et du XIV" siecle. 2. pag. 19 : Prout semita transit per me- deberet ad piscationem, alia de Castello Arch, histor. de la Gironde, T. 22. p. dium loci ejusdem, et versus Lagunam sursum, tertia de Maninseo, excepto aucurvam... et ex hinc versus, elc. Vide alia tumnali tempore, quando patuli pisces, 441).] *. LAGEPUS, [Lagopus. DIEF.] notione in Lagena. quos vulgo Lahsos vacant, coire debent, etc. * LAGERUS, [Vestis quoddam genus : * LAGUS. Comput. ann. 1399. inter [* Esox, salmo, Germ, olim Lahs, hodie Forma hqminis erecti suas manus su- Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 155. col. Lachs. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, pra caput ipsius erigentis et in eis pis- 1: Pro quatuor intorticMs.... ponderis xvj. torn. 2. col. 163.] cem tenentiset infra ejus pedes similem librarum cerse, dando pro libra viij. albos, * LAHUTDM, Naviculae species, vulgo unius Lageri, 1. racam habentis. (B. N. assendunl ij. francos, x. grosses, x. dena- Lahut. Form. MSS. ex Cod. reg. 7657. ms. lat. 10272, p. 8).] rios Turon. de quibus deducantur pro viij. fol. 36. r.: Dictus delatus.... quamdam T LAGETA GALLINARUM, nempe cen- libris cerse. Lagse de intorticiis habitis die muUerem accepit,... et contra voluntatem Eucharistiss Domini. sualium, in Tabulario Solemniacensi. ipsius ascendere fecit quamdam barcham LAGUZADERA, vox Occitanica. Charta sive Lautum (sic), cum quo Lahuto ipsam * LAC-FESTE-MEN, Consacramentalis homo, [** Homo Legalis, bonus, integer. ann. 1231. in Regesto Tolosano Cameras portavit ad locum de Casico. Lit. remiss, Conf. Rosenving. Histor. Jur. Dan. | 75.]Comput. Paris, fol. 24 : Concessit eidem ann. 1461. in Reg. 198. Chartoph. reg.ch. Vide in Juramentum. Leges Danic. apud Abbati medietatem eorum, quse percipit 78 : Cum quadam navicula sive barcha, Ludew. torn. 12. Rel. MSS. pag. 187 : idem Comes in dictis villis occasione de vulgariter nuncupata Lahut,... piscando Item quicumque cognatos non habet infra Laguzaderas. Verumtamen si dominus venerunt. Vide Laudus 1. LAIA. [ Chartul. S. Joan. Angeriac. regnum, juret sohis per Sanctos, quod co- Comes dimittat vel derelinquat Laguzagnatos non habet infra regnum, et postea deras, quod facere potent, si voluerit, fol. 63. r. : Addita magna parte ipsius defendat se manu duodena hominum, qui habebit medietatem illius servitii quod sylvse, secundum quod percalcatio facta facient detenlores earum hac de causa do- est et Laia facta sunt in arboribus. Ex dicuntur Lag-feste-men. Vide Lada 1. mino Comiti. Vide Agusadura. quibus colligitur Laia proprie appellari LAGHA. Vide Laga. LAHA, Signum, positiq, positura, ex arborum incisiones, quibus agrorum ter1 LAGHDAY. Vide Lagedayum. LAGHSLIT. Leges Presbyterum Nort- Germanico Laeghe. Traditiones Fulden- mini vel silvse portio csedenda designahumbrensmm cap. 20 : Si quis apud Ec- ses lib. 2. cap. 47 : Exinde in album fon- bantur. Vide Lachus. Hinc Laier un bois clesiam mercaturam exerceat, Lagslit, id tem, et sic per nostra signa, (id est Laha) est silyam vel illius partes ejusmodi est, Legis violatse poena eslo. Ex Saxon, in Windimonseo. [Apud Aremoricos terminis deflnire, in Charta ann. 1307. l a g h , Lex, et slite, scissura. [Videiaft- Lech, Lack et Liah lapides aliquot sunt ex Chartul. Pontiniac. pag. 172: Les juxta vias in desertis locis tribus aliis trois parz(dudit bois)gui demeurent ausi slita.] LAGI. Leges Rotharis Regis Longob. lapidibus nullo modo elaboratis impo- comme elles sont arpentees, guiees, departit. 121. 7. [* 387.J : Si coxam ruperit siti, qui aperto latere uno utcumque ties et Laiees, etc. Reg. 13. Corb. sign. super genuculum, hoc est, Lagi, componat speciem referunt altaris aut cellulse. Habacuc ad ann. 1510. fol. 36 : En prendant sur les marchans, quant on Layera solidos 20. Vide Largica. [* Conf. Graff. L** Vide Lachus.] 5 LAHMAN. Vide Lagamannus. lesdiz bos, de chacun quartier xij. den. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 222. iiAHSLITA, LAGSLIT, etc. vox Saxo- Alayer, eodem intellectu^ in Chartul. voce Lancha. Angli hodie Leg. Vide nica, Ruptio Legis, transgressio Legis, S. Joan. Laudun. : Chacun an, au temps Lacca.] poena violataa Legis: L a h enimet l a g h , que ly bois s'Alayront, ly dits abbe et LAGIA. Charta ann. 857. apud Ughel- est Lex, slit, Ruptio, viqlatio. Sed prse- couvent penront une woitie a leur chois, lum torn. 1. Ital. sacr. pag. 815 : Et per sertim Anglos-Danos ejusmodi poena et I'aulre moitie desdits taillis a nous jam dictum collem descendit in fossatum, spectavit, seu potius vox ipsa, ex eorum appartiendra. Vide infra Laya 1. et] in .... deindepergit in Lagia, et per decur- fortean Legibus desumpta, ut wera, et Leda 3. susjam dictasLagiss descendit in furcam, wita Anglos. In Gloss. Saxonico post LAIGALITER, LAIGATUS. Tide infra quse vocalur, etc. Ubi Lagia videtur esse Lambardum edito, Lah slite, exponi- in Laicus. semita, quam Lee dicimus. Vide Lada. tur, duodecim orse : sunt autem orse. seu 5)e LAICARI. [Laicum fieri. DIEF.] oi.LAGINA, Cadus, dolium. Tract. MS. ore, Anglo-Saxonibus uncise, quarum 12. * LAICIVA, Lixivia, Gall. Lessive. de Re milit. et mach. bellic. cap. 101 : libram faciunt sterlingorum. Ita Lahs- Charta ann. 1334. ex Tabul. D. Venciae : Mitlantur in caratellis sive Laginis, alias lite mulcta fuit unius librae monetarise : Item quod nulla persona faciat Laidbarilibus, etc. Vide Lagena. varia ac diversa tamen fuit mulcta ista vam aliquam in fonte dicti castri. Vide * 2. LAGINA, [Lagena. DIEF.] pro personarum discrimine, ut discere Lexiva. LAIGUS. Eucherius : Laicus, Popularis. %. LAGINUM, [Laganum. DIEF.] est ex textu Roffensi, laudato a Somnero: >|c LAGIUM, [ Ad rationem 5 quatre- In Lege Danorum erit reus forisfacturae, [Addit Joh. de Janua : Et dicitur a Laos, norum pro qualibet libra, diffalcato La- quam Dani vacant Lahslit. In Lege eorum (Xa6?) Populus; vel potius a Laos (>.5?f

LAI
Lapis. Inde Laicus i. Lapideus; quia durus et extraneus a scientia literarum. Charta anil. 1084. in Chronico Andrensi torn. 9. Spicil. Acher. pag. 350 : Hoc autem totum factum est in generalibus placitis apud Gesnes prsssentibus Militibus et Laicis regionis Gisnesnis. Albertinus Mussatus de Gestis Henrici Imp. apud Murator. lorn. 10. col. 412 : Ex civitatum ceterarum legatis aderant et Paduani quatuor, Rolandus de Plaziola, Jacobus de Alvarotis, Johannes Henricus deCapite vaccse, Judices, et Albertinus Mussatus Laicus. Recte pignorius : Laicus hie opponitur Judicibus et Jurisconsultis, quod videlicet non esset adeptus gradum, ut vacant, doctoratus: quo sensu apud Joan. Villanum legitur lib. 9. cap. 135. de Dante Aligerio : Quest! fu grande letterato, quasi in ogni scienza, tutte fosse Laico. Mirum enim admodum ease videbatur, tot litteras callere, et doctrinis fere omnibus imbutus esse, neque tamen ad magisterii apicem pervenisse; alwqui Laicus alibi distinguitur a Clerico.] Salvianus lib. 1. de Gubernat. Dei: Ut omnes Laid intelligerent quantum iram Dei timere deberent, cum a praesenti posna filios Sacerdotis, nee meritum pafentis eriperet, etc. Idem lib. 5 : Atque hoc videlicet Laid tantummodo, non quidam etiam Clericorum sseculares, non multi etiam religiosi, etc. * Oharta ann. 944. apud Ughel. torn. 1. Ital. sacr. edit. ann. 1717. col. 551 : Ego Eudo episcopus cum voluntate et consensu de sacerdotes noslros, cardinales, presbyteros seu venerabiles Laicos, etc. * LAICUS, Illiteratus, indoctus. Guillel. Neubrig. lib. 4. rer. Anglic, cap. 3 : Laid estis, si perdpere non potuistis vim verbi. Goffrid. Vindocin. lib. 3. epist. 8 : Ad cujus objecta monachus, quia Laicus est, non Latina, quam non didicit, lingua, sed materna respondet. [** Vide Haltaus.- Glossar. German, col. 1209. voce Lay.] T LAICA COMMUNIO. Vide Communio 4. 1" LAIGA LINGUA, Vulgaris, vernacula. Fundatio Tolosani Collegii Cisterciensis ann. 1286. inter Anecd. Marten, torn. 1. col. 1213 : Clero et populo Latinis verbis et Laica verba (sic)vel lingua verbum Dei proponere valeant et etiam prssdicare. Inquesta ann. 1440. ex Archive Abbatiae Cassanise in Bressia : Articuli lingua Laica et intelligibili voce expositi. Sententia arbitralis inter Dominos et Communitatem Calliani ann. 1497 : Prsesentaverunt quandam Cedulam in lingua Laica descriptam. [_* Doctrin. Alex, de Villa Dei qui vivebat ann. 1240 : Atque legens pueris Layca lingua reserabit. Ubi Gjossa : id est, Vulgari. Vide infra in Lingua.] LAICI, dicti in Monasteries, qui vulgo Conversi, Oblati, Donati. Vide Haeftenum lib. 3. Disquisit. Monast. tract. 1. disq. 8. et Menardum ad Concordiam Regular, pag. 1028. 1 LAICALIS, ut Laicus, pertinens ad laicum. Laicalis habitus,, in Capitul. Caroli C. tit. 1. Regalis et Laicalis potestas, apud Gerohum de corrupto Ecclesiae statu ad Eugenium III. PP. torn, 5. Miscell. Baluz. pag. 180. Laicalia imperia, in Charta ann. 863. apud D. Calmetum Hist. Lotharingiae torn. 1. col. 307. Laicalis persona, in Chron. Andrensi torn. 9. Spicil. Acher. pag. 386. Laicalis patronus, in Litteris ann. 1410. apud Rymer. torn. 8. pag. 633. Laicalia offida, in Bulla Pauli III. PP. ann. 1549.

LAI
torn. 1. Maceriarum Insulae Barbaras pag. 255. LAIGALITAS, Proprietas, qua quis dicitur laicus, vel laicorum congregatio. Jo. de Janua. ILAICALITER, Johanni de Janua, More laicali; Layement, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. [* Gharta Guill. episc. Paris, ann. 1245. in Chartul. S. Dion. pag. 492. col. 1 : Girardus presbyter de Sereniifi recognovit cor am nobis se tenere Laicaliter tantum, quod est dicere, sicut laicus et ad usus et consuetudines, quibus laid tenent, etc. Stat. synod, eccl. Corisopit. MSS. : Prohibemus omnibus et singulis viris ecclesiastids nostrarum dvitatis et diocesis, ne se Laicaliter ingerant in vestibus aut capillis, gestu vel sermone.] T LAICATUS, Laicalis conditio, distincta a clericali. Consuetud. Tolos. MSS. fol. 36 : Si non in possessione clericatus sit, penes Episcopum erit, donee qusestio Laycatus fuerit terminata. ^ Charta vet. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 455 : Terra vestra scripli sancti vestri monasterii, qui fuit quondam Timothei monachi vestri, qui in Laicatum Taurus vocabatur, etc.} s ;s -" LAICABE, Clericatus ordinem abjicere. Chart, ann. 1218. apud Guden.Cod. Dipl. torn. 2. pag. 35 : Si filius fratris mei, quod absit, Laicaverit. Alia ann. 1292. ibid. pag. 271 : Si canting at Reinhardurn viam ingredi carni, universes, vel monachari vel Laicari, etc. LAIDARE, LAREIDIA. Vide in Lada 1. * LAIGNERIUM, LAYGNERIUM, Vecuura lignaria, cui obnoxii erant tenentes seu mansionarii, quam interdum pecunia redimebant, nostris Laignier et Loingnier, a vocabulo Laigne et Loingne, quo lignum quodvis ad comburendum signiflcatur. Charta ann. 1318. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 533 : In capponibus et redditibus caponum, censibus pecuniariis quibuscumque, Laignerio, vinagiis, corveis, etc. Alia ann. 1319. in Reg. 59. ch. 56 : Item (concedimus) Laygnerium extimatum sex solidos Parisienses valere per annum in villis de Bosco et de Parigniaco;... et in summa omnium prsedictorum, tarn in pecunia quam Laygnerio, corveis, caponibus, etc. Charta Odon. ducis Burg. ann. 1325. in Reg. 93. ch. 43 : Item les bois de Tremblay,... ouquel bois le chastellain de Brandon veut faire un Loignier pour soy chauffer chascun an. Infra : Laignier. Libert, villas de Borbon. ann. 1204. in Reg. 61. ch. 306 : Ma courvee dou bruil,... et mon Leignier chascun an a feste Touzsainz. Charta ann. 1321. ibid. ch. 123 : Li habitans de ladite ville doient a leurdit seigneur le charroi de leurzdiz chivaus par chascun an deus jours, pour son Leingnier charier. Loignier, in alia ann. 1312. ex Reg. 60. ch. 220. Lengnier, in Stat. Joan. dom. de Comercy ann. 1386. Libert. Joinvil. ann. 1354. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 297. art. 23 : Chascuns hernoiz de chevaux nous devrait amener une chartee de Loignes une foiz en Van, prise en nos bois de Jonville, pour faire nostre Loingnier a Nouel. Loingner, in Lit. ann. 1357. torn. 6. earumd. Ordinat. pag. 631. art. 4. Charta ann. 1339. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 281. r.: La faille acoustumee a paier en argent chascun an de mes hommes,... et le charoy dou Laignier du Noel. Charta vernacula Joan, comit. Pontiv. ann. 1177. in Lib. albo domus publ. Abbavil. fol. 167. v. : Le quesne et ossi hestre et toutes les

LAI

15

autres Laignes, etc. Lit. remiss, ann. 1361. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 266 : En laquelle maison je ay mis ma Laigne et fagos,.... licet dictus exponens aliqua ligna vel fagotos in eadem domo non haberet. Stat. pro bono publ. ex Lib. rub. fol. magn. Abbavil. art. 16 : Que toute le Laigne, le merieng et le carbon qui vient par karette en le ville,.... et que le Laigne qui vient en navel, etc. Une busche, que I'en nomme communement a Abbeville une Laigne, in Lit. remiss, ann. 1451. ex Reg. 184. ch. 184. Fabul. torn. 1. pag. 17 :
Li vilains a demande Laingne.

* Hinc Laigner et Laignier, pro Bucher, Cella lignaria. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. 142. ch. 97: En entrant en icelle taverne I'exposant chey a un genoul en Laigner d'icelle. Alias ann. 1431. in Reg. 175. ch. 108: Le suppliant print ou Laignier de I'hostel une busche ou baston, etc. Vide Lignarium 1. et 2. * Aliud vero sonat verbum Laigner, Obmurmurare scilicet vel increpare, in Lit. remiss, ann. 1366. ex Reg. 97. Chartoph. reg. ch. 525 : Apres plusieurs paroles, sa femme il fery, et non contempt de ce, vint a Ysabeau sa chamberriere, laquelle Laignoit ou reapondoit despiteusement. | LAINARIUS, LAINERIUS. Accipitris genus, vulgo Lanier, Vide Falco 1. et Lanarii 2. 1 LAIRISCUM. Vide in Larricium, LAIRWITA, LEYRWITA, LEGERWITA, etc. Stupri, seu concubitus illegitimi mulcta. Vide Spelmannum. LEJERWITE. Leges Henrici I. Reg. Angl. cap. 81: Quidam villani et qui sunt ejusmodi Lejerwitam et blodwitam, et hujus minora f'orisfacta emerunt a dominis suis, etc. LERWJTE, in Charta ejusd. Henrici I. Reg. Angl. pro Monasterio S. Catharinae Rotomag. in Regesto Norman, sign. P. in Camero Coinput. Paris.: Quietas, liberas et solutas, de shiris, et de hundredis, et pladtis, et querellis et de mudris, et de warpenl, et scutagio, et gildis, et danegildis, et assisiis, et hidagiis, et de operationibus pontium et castellorum, et de Lerwite, et de hegelwite, et de fleantineswite, etc. LEJEWITE, in Charta Regis Henrici II. torn. 2. Monast. Angl. pag. 283. LEGERWITA, Eadem notione. Bromptonus : Legerwite, (perperam Edit. Letherwithe) est emenda pro corruptione nativaB. Ex Saxon, laegar, Concubitor, et wite, Mulcta. Leges Henrici I. Reg. Angl. cap. 23. de Forestis : Si quis blodwitam, fintwitam, Legerwitam, et hujusmodi forisfaciat, et inde veniat sine dividiatione vel calumnia, pladtum domini sui est. LAISGUM. Lex Longob. lib. 1. tit. 19. 8. [** Rothar. 305.]: Si quis roborem, aut quercum, seu cerrum, quod est modo Laiscum.... indderit. Edit. Heroldi tit. 101. | 62. Seu quercum, quod est medula Ischal, etc. [Muratorii, Quod est modula Iscol. Cod. Mutin. Quod est Modolaisclo ; Estens. Quod est modulo, Hisclo.] * Leson, nostris, haud scio unde, Scamni genus. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 128. Chartoph. reg. ch. 228 : L'exposant qui se apoioit a un bane, appelle Leson,:; qui estoit emmi la maison, etc. LAISSA,Donatio, legatum, Gall. Legs, alias Lais. Vide in Divisa 1. Les, apud Bellom. Ms. cap. 12. pag. 30. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Layssas, Prov. Leguatum, quod in testamento di-

16

LAL

LAM

LAM

mittitur. Charta Matth. episc. Tree. ann. cillima fuit, atque inter primas reponenda; tis SS. Julii torn. 3. pag. 453 : Jussit insuper, ut suis sumptibus tola crux argen~, 1174. in Chartul. Arremar.: Ecclesia S. lactentis enim xtatis est. Johannis habebit... medietatem omnium 1 LALLUS, Nutricum cantiunculse la, tea tela, quam Lamam vulgo appellant, oblationum, tain in omnibus Laissis mor- la, ut somnus pueris inducatur. Auson. convestiretur. Papias: Lamse, fractuf& tuorum, guam in omnibus oblationibus Epist. 16: cujuslibet metalli in latitudinem ductsevivorum. Vide in Laxare 2. [* Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Nutricis inter lemmata Chartoph. reg. ch. 351 : Ipsum ensem <* LAISSAMENTUM, Cessatio, ab aliqua Lallique somniferos modos re discessio, Gall. Desistement, delaisseapprehendit nuda manu per alemellam Suescat peritis fabulis. ment. Charta senesc. Ruthen. ann. 1810. sive Lamam.] Vide Lama 1. in Reg. 49. Chartoph. reg. ch. 80: Dicti Turnebus lib. 18. Advers. cap. 34. Deum jjc: LAMBA. [Lamina. DIEP.] macellarii... debent ipsum macellum te- interpretatur, qui praeerat naeniis illis >|e LAMBADA. [Murasna. DIEF.] nere intus et extra,.... quilibet in perpe- balbis, quas nutrices pueris occinunt; ^ LAMBARE, pro Lumbare. Crucifixum tuum et sine excusatione parlis, sive di- secus vero Scaliger et alii. argenteum aureum habentem Lambare minutione seu Laissamento causes. pretiosis lapidibus intextum, in Diariis * LALLATOR. [Qui lallat. DIEP.] ILAISSERIA, Lacus, piscina. Charta 1. LAMA. Festus : Lama, Lacuna. Trevoltianis ann. 1714. pag. 1327. Curiae Suession. ann. 1240: Recognove- Gloss. Lat. Grsec. Lama?, TtrjXtoSeie TO^ 1. LAMBELLUS, Transversa in capite runt etiam quod in lacu vel Laisseria dic- TOK. Ugutio et Joan, de Janua: Lama, scuti gentilitii tsenia, vulgo Lambel. torum Jacobi et Eremburgis, quod conti- mse, est locus vorayinosus, vel lapis in via Conventiones Ludovici Regis Siciliaa guum est dicto vivario S. Medardi piscari abruptus. Lama, i. frustum auri, vel ar- cum Arelatensibus ann. 1386. ex MS. D. non polerunt. genti, vel alterius metalli. Papiae, Lamse Brunei fol. 1. v. : Arma dicti D. Regis LAISTIS, Sinus. Pactus Legis Salicse sunt confractiones viarum, quse. fieri so- florum lilii cum tribus Lambellis desuper. tit. 49 : Et sic festucam in Laisum jactet. lent pluvia interveniente. Vita S. Mauri Vide Labellus. * 2. LAMBELLUS, Ornamenti genus, Forma traditionis, et transferendi domi- Episc. Csesenatis n. 5 : Locus scilicet nee nii. De yocis prigine vide conjecturam prssruptis cacuminibus sublimius ad alta diminut. fortassis a Limbus. Chrpn. Wendelini, [** Grimm. Antiq. Jur. Ger- porrectus, nee omnino depressus in ima, Guill. Bardini inter Probat. torn. 4. Hist. man, pag. 122. et Eichhorn. Histor. Jur. ad arvalis Lames videbatur planitiem Occit. col. 13 : In qua (tabula) erant cosequatus. [Ennius : Silvarum saltus, la- descripta eorum nomina, qui in parlaGerman. | 59.] L^ESIVEEPUM, Cessio, gurpitiq : Lseso- tebras Lamasque lutosas.] Paulus War- menlo Tolosano sedere debebant, quorum verpire, Cedere, transferre, quasi in Las- nefridus lib. 1. de Gest. Longobardor. prseconisatione facta,... acceperunt a fsesum, id est, sinum alicujus werpire, fes- cap. 15. Piscinam Longobar. lingua La- cialibus regis vestimenta solemnia, pallia tuca, quse est signum traditionis, in mam appellari auctor est. [Papias : coccinea herminacea, Lambellos, (alias Laisum seu sinum jacta, secundum Le- Lama, Piscina dicitur a quibusdam Bar- Cambellos) pileos ex denso panno serico gem Salicam tit. 48. Habetur apud Mar- baris.\ Charta Alfonsi VII. Regis Hisp. cum circulo aureo. Vide infra Lambus. *. LAMBETA. [Piscis: Perca lucioculfum lib. 1. for. 13 : Prseceplum de Lse- 33r33 1182. apud Yepez torn. 7 : Et exinde siverpo, [Baluz. Lsssiuverpo, melius Lsesi- per earn Lamam degenerari-Lama^anii perca. DIEP.] werpo] per manum Regis, ubi/ vocis Lse- in Infer, cant. 20. usurpatur pro valle. 1 LAMBITIO, Actus lambentis. Vita S. soverpire notio indicatur : Quod ipsas Inde Lamina, parva Lama. Vide Ughel- Richardi Episc. Cicest. torn. 1. April, villas in suprascriptis locis nobis volun- lum torn. 6. pag. 845. torn. 7. pag. 1273. pag. 286 : Et sicut ex fluida materia ignis to.no ordine visus est Lsssoverpisse, vel torn. 9. pag. 206. Chronic. S. Bartholo- beneficio sal in solidam petrae materiam, condonasse. [Eccardus in suis ad Pac- msei de Carpineco lib. 2. pag. 1242. etc. animalium infirmorum Lambitioni profutum Legis Salicse notis pag. 92. legit [** Vide Forcellin.] turum vertitur, sic, etc. Leuseverpisse, obseryatque veteres etiam * Stat. Mutin. rubr. 212. pag. 39. v: LAMBITTA. Chronicon Trudonense scripsisse Lesoverpire, et Leisoverpire Fossata, quss vadunt et sunt juxta stra- lib. 1. pag. 350 : Item clavicellam ex pro Laisoverpire. Baluzius habet Leuseu- tam Ganaceti, serrentur et serrata tenean- auro , Lambittas duas argento textas , verpire.] tur, ita quod aqua discurrat in Lamam. LAITIHUNT. Vide in Canis. Italis, Lama est planicies, campus. Idem vexilla quatuor, etc. [Legendum CambutLAIUS. S. Oaesarius in Regula ad Mo- quod Torrens monte prsecipiti devolu- tas probabiliter conjectat Mabillonius nachos cap. 26 : Vestimenta alio colors tus, in Vita B. Cicchi torn. 1. Aug. pag. torn. 3. Annal. Benedict, pag. 163.] * LAMBOYA, Fluvius, qui in Venenam non induatis, nisi Laia, lactina et nigra 661. col. 1 : Diabolus serpens ejus felicinativa. Idem in Regula ad Virg. cap. 40: bus actibus invidens, aquarum violentia labitur. Charta Henr. comit. Tree. ann. Omnia vero indumenta simplici tantum et pestilentise inauditse ita fortiter Lamam 1172. in Chartul. Pontiniac. ch. 72 : Conet honesto colore habeant, nunquam ni- cimse superioris induxit et irruit in eccle- cessi quod infra fines illos, quos claudit gra, non lucida, sed tantum Laia, vel siam prselibatam, etc. Haud scio quid Lamboya fluvius, sicut in Vennam flulactina. Cap. seq.: Tinctura in Monaste- Lame signiflcet, nisi sit mendum pro vium defluit et Venna versus Senonis rio nulla alia fiat, nisi, ut supra dictum Sanclse, vel Lunse, in Charta ann. 1309. currit,... nee ego nee alius... villam amodo est, Laia et lactina. Idem repetit Csesa- ex Reg. 13. Chartoph. reg. ch. 164: Pro constituemus. rius in Recapitul. cap. 7. ut et S. Aure- facienda quadam elemosina annis singu* LAMBRECLA, f. Imbrex, stillicidium, lianus in Reg. ad Virg. cap. 22. et S. Do- lis in prima die Lame Quadragesimse Gall. Goutiere. Charta ann. 1293. apud natus in Reg. cap. 63. pauperibus ad ecclesiam seu villam de Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi * LAIXA, ut supra Laissa. Charta ann. Chanzeyo dicta die anno undecimque col. 669 : Edificium cujusdam domus lon1202. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, confluentibus. gitudinis viginti septem pedum et largicol. 50: Quicunque homo vel femina ali2. LAMA, Daemonum species. Apud tudinis decem pedum et dimidii, scilicet quam Laixam vel donum de honore, vel Gervasium Tilleberiensem MS. lib. 3. de cupos, Lambreclas, columpnas, spondas, auro, vel rebus suis pro amore Dei et sa- Otiis Imperial, cap. 87. Lamse dicuntur mureas, positas in ea. Vide infra Lambrus. lute animss suse ibi fecerit, illam Laixam esse mulieres, quse noctu domos momen1 LAMBRIGARE, Lacunare, Gallice vel donum, quodcunque sit, dono et con- taneo discursu penetrant, dolia * relent Lambrisser, Lambrices, Lacunar. Gall. firmo ego per me et meos omni tempore [f. deplent,] cofinos, catinos, et ollas per- Lambris. Vide Jambricare. valituram et firmam. scruiantur, et infantes ex cunis extrahunt, LAMBROFICAEE. Tabular. Fossatense: | LALANGULA, Crustula. Laurent, in luminaria accendunt, et nonnumquam Apud Euriacum fecit Abbas appentitia, dormientes affiigunt. Quo loco Lamas quss sunt juxta portam domus super viAmalthea. | LALLARE, Lac trahere, apud Papiam.alias videntur a Lamiis, de quibus ita neas, fecit Lambroficari, et caminum in Fusius Joh. de Janua : Lallare, Dormire cap. seq. : Lamias, quas vulgo mascas eadem, et in altero soho fieri caminum vel lac sugere, lactere, et est verbum fic- vacant,... dicuntur autem Lamiss... vel ad opus suum et sociorum suorum, etc. titium, i. de sono tractum. Cum enim nu- potius lanise a laniando quia laniant in- Forte idem quod apud nos Lambrisser, trices pueris plorantibus prsscipiunt dor- fantes. Eucherius Lugdunensis : Lama, in lacunar camerare. mire vel lactere, dicunt la la la la, i. in Esaia, genus monstri, ut quidam affirT LA.MBRUCATUS, Laqueatus, Gall. dormi vel lade: et est tractum a sono qui mant. Vide Nilum Mqn. lib. 2. Epist. Lambrisse, Fundatio Monast. Coalestinofit in ore pueri lactantis, sell, la la la : 205. et infra in voce Striga, et Ughellum rum Suession. apud Marten, torn. 6. et inde tractum est Lallare, i. lactere. torn. 8. pag. 712. [* Glossar. Lat. Gall, Ampliss. Collect, col. 608: Claustrum ex Cod. reg. 4120: Lamia, genus mon- cum pilaribus duri lapidis pulcre compoPersius : stri, Gall. Mare, vel animal.] [** Vide situm, et mire desuper HgnoLambrucatum. Jratus mammae, Lallare recusas. Grimm. Mythol. German, pag. 597.] 1 LAMBRUGHIUM, Lacunar, Gall. LamGloss. Lat. Grsec. : Lallare , pa6aetv, | 3. LAMA, Lamina, Gall. Lame, Ital. bris. Computus ann. 1202. apud D. BrusInarticulatam vocem edere. Scaliger de Lama. Translatio Cruciflxi qui S. Jo- sel de Feudorum usu ad calcem torn. 2. causis Ling. Lat. cap. 38: L quoque fa- hanni Gualberto caput inclinavit, in Ac- pag. CXLII. col. 2 : Pro palicio reficiendo

LAM
x. sol. pro Lambruchio domus Fratris Garini xil. Solid. T LAMBRTJSCARE , Lacunare. Vetus Gharta apud Lobinell. torn. 2. Histor. Britan. col. 550 : Postquam fuit Dux Britanmse fecit eamdem Ecclesiam Lambruscari. * LAMBROISSARE , Lacunare, Gall. Lambrisser, alias Lambroissier et Lembroissier. Reg. A. 2. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1321. fol. 50. r: Rex mandavil... viridario forestse de Brotona, quod ipse deliberaret fratribus Pr&dicatorum Rothomagensium dimidium arpentumbosci... pro Lambroissando eorum dormitorio et pro ardere. Lit. remiss, ann. 1412. in Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 296: Un chariot convert afiertre et Lembroissie de boys. Mirac Mss. B. M. V. lib. 1:

LAM

LAM
fascicules intelligas, quomodo Lame de gerbes, spicarum manipulus appellatur, in Lit. remiss, ann. 1371. ex Reg. 100. ch. 885 : Lesquelx supplians ont pris un parcel, une brebis,... certaine Lame de gerbes, etc. * 3. LAMINA, Locus subterraneus, quod in longum, instar lamina}, protendatur sic dictus. Consuet. Neapolit. Mss : In domo conducta non licet conductori tenere vel habere paleam vel fenum,... nisi locus conductus sit cripta vel Lamina. 4. LAMINA, Segmen Gall. Lambeau. Alex latrosoph. MS. lib. 2. Passion, cap. 73 : Deinde si incancrierint ulcera, deponunt stercora varia et nigra, cum aliquibus Laminis putridarum carnium. * LAMINARIUS. [Lamineur. DIEF.] * LAMINULA. [Lamella. DIEF.] ] LAMIRO, Blandus, in Glossis Isid. f. a Gr83co Xa[u>p6?, Disertus, facetus, scurrilis. j LAMISIO. Papias : Lama, Piscina dicitur a quibusdam Barbaris ; inde Lamisio proprium. Sic multa sunt occulta. LAMISSIO. Chron. Mss. S. Viet. Paris, ex Bibl. reg. fol. 10. r : Lamissio dictus est, eo quod a lama, id est voragine fuit extractus. Vide Lama 1. [** Lamisio secundus rex Langobardorum, apud Pertz. Scriptor. torn. 3. pag. 217. lin. 42. ex vet. Catal. regum in cod. legum Langobard. Vatican.] 1 LAMITABILIS, Lamentabilis. Eventus dolorosus et Lamitabilis, apud Ryrner. torn. 2. pag. 1075. LAMNA, pro Lamina. Vett. Glossss : Larnna, Xem?. Gloss. Gr. Lat. : "EX<7[xa ^puatou, Y] aX)^? uXYji;, Lamna, Lamella. Esedem : XafAva. Vincentius Belvac. lib. 30. cap. 79 : Artnati sunt autem coriis superpositis Lamnis ferreis eonjunctis, Larnnisque vel corio brachia cooperiunt. Silvester Giraldus lib. 1. de Expugn. Hibern. cap. 21 : Undique ferro ventiti : alii loricis longis, alii Laminis ferreis arte consutis. Vide Meursii Gloss, in Aajj,va. Occurrit etiam apud Ulpianum et alios. | LAMNISCA, Fasciolse., apud Papiam ; seel legendum Lemnisci, ut apud Livium et alios. * LAMORPHA. [Larva. DIEF.] T LAMOSUS, Voraginosus, plenus lamis, apud Johannem de Janua. Vide Lama I. LAMPABILIS. Theodericus Monachus in Historia Inventionis S. Celsi Episc. Trevir. n. 5 : Vir virtutum Egbertus Archimandrita Lampabilis. Fridegodus in S. Wilfrido cap. 48 :
Archanus Michael nitido Lampabilis ore.

Offanus autem (Offse filius, qui et Offa II. dicitur) oculos patris sui pie claudens, Lamentationes Mensurnas cum magnis ejulatibus, lacrymis, et specialibus planetibus, prout moris tune erat Principibus magnificis, lugubriter pro tanto favore continuavit, obsequiisque magnifice tarn in Ecclesia quam in locis forinsecis completis, apparatu regio et celeberrimo in eminentiori Ecclesia penes Gloverniam urbem egregiam eidem exhiberi jubet sepulturam. Ex Spelmanno in Monthday. Vide Mensurnum. LAMENTATRICES. Vide Cantatrices. * LAMENTELA, Querela. Gall. Plainte. Lit. Joan, march. Montisfer. ann. 1355. ex Bibl. S. Germ. Prat. : Dicebatis quod de nobis habebatis causam et veram materiam Lamentelse. : tamen istud seu causam quare, dicere seu exprimere nolebatis. Lors moustiers tiennent ors et sales, * LAMENTUM, Acta S. Sebaldi torn. 3. Et lor cambres et lor grans sales Aug. pag. 772. col. 2: Quod cernens deFont Lambroissier, paindre et pourtraire. vota mulier, quse poanitentium jam vitam A voce Lambrois, Lacunar, tabulatum, agebat, quia circulum ferreum in Lamenvulgo Lambris, plancher. Lit. remiss, tum gestabat ad brachium. Id est, ut adann. 1389. in Reg. 135. ch. 220 : Jehan de dunt docti Edi tores, in signum poeniVendosme chevalier, nostre chambellan et tentia? vel dolpris de suis peccatis. Vide seigneur de Feuillet, desirant de tout son Circuli ferret in Circulus. cceur savoir la verite du cas, fist mettre * LAMERA, Lamina, Ital. Lamiera. et tapir secretement sur le Lambroiz de Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. so, chambre un de ses varies. Cost. Paris, 3. Antiq. Ital. med. a?vi col. 1204: Et in Reg. sign. Noster Cam. Comput. fol. unus venit ad portam cum una hasta, 37. v: Le millier de Lambrois, ij. den. super quam erat una Lamera ferrea cum Reg. sign. Pater ejusd. Cam. fol. 249. sagitlis accensis, putans ignem in porla v: Item pour le millier de Lambruiz de infigere. de ij. pies, et de ij. pies et demi I'un * LAMERE. [Lambere. DIEF.] parmi Vautre, iiij. den. Lambru, eadem * LAMERIA, Thorax, Ital. Lamiera. notione, unde Lambrucher, Contabulare, Stat. datiar. Riper, cap. 12. fol. 4. v : in Lit. remiss, ann. 1379. ex Reg. 115. De qualibet soma calybis, ferri soldi, Lach. 162 : Le suppliant se tint dessus la meriarum et pectoralium , de pensibus chambre, oil gisoit son pere, qui est Lam- duodecim, pro introitu soldi sex. bruchee;... une des fois qu'il estoit sur * LAMETATOR. [Lamentator. DIEF.] laditte chambre, il vit par un pertuis, qui * LAMIA. Vide supra, Lama 2. estoit ou Lambru d'icelle, etc. Pedag. LAMIARI , Fascinari , [Leonardo] in prior. S. Gondulfi ann. 1314: Le millier Additionibus ad Vitam S. Antonini. de Lambrus, iiij. den. Vide Lambricare. 1 LAMIARIA, Fascinatrix. Vide Fac* LAMBRICUS. [Lumbricus. DiEF.J * LAMBRUC. Vox contracta et forte *. LAMIGO. [Lama. DIEF.] mendosa, cujus tamen sensus satis est >ie LAMILA. [Lamia. DIEF.] 1. LAMINA, utpicc tseda, inter pao-avouc, apertus, in Libert. Brianc. ann. 1343. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 726. in sanctorum Martyrum Actis recenseart. 11 : Considerans... quod in recogni- tur passim. [** Lamina ferrea aut aerea cione per ipsas universitates vel singula- candens corpori admovebatur. Vide res personas dictss bailliviss Brianczonesii, Forcellinum.j de juribus dalphinalibus facienda T LAMINABES NUMMI, Qui constant multi possent incidere in Lambruc, ex ex tenuissimis laminis, de quibus conignorancia, simplicitate, vel rufticitate, sulendus Joh.Christoph.Olearii Isagoge etc. Id est, in errorem, quapropter mule- ad Numophylacium Bracteatorum, etc. tarn falsae declarationis incurrerunt. Jense 1694. ] LAMINATUS, Laminis tectus,ornatus, * LAMBRUS, Tegulse species, imbrex. Stat. Vercel. lib. 4. pag. 82. v: Item Ital. Laminato. Testam. Gregorii XI. PP. quod fornasarius faciat sen fieri faciat Apud Acher. torn. 6. Spicil. pag. 681 : lapides, cupos, Lambros et cugnolios, cu- Item legamus dicto monasterio Casse-Dei juscumque modi sint, bene coctos. unum valde pretiosum jocale de~ auro et * LAMBUS, Ornament! genus, idem de argento et lapidibus pretiosis Laminavidetur quod Diadema. Elog. Ludov. Pii turn et elaboratum, in quo est reconditum torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 266: brachium S. Andreas Aposioli. "- 2. LAMINA, Locus, ut videtur, ubi Non temet, mi Rex, Lambus non aureus inflat; arundines seu cannae crescunt; Lame Non diadenia micans mentis in arce sedel. quippe cannarn dixerunt nostri, teste Vide supra Lambellus 2. Cotgravio. Charta ann. 1258. in Chartul. 1 LAMDAREUS. Vide supra Labdareus. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 234. * LAMEA. [ Lamia. DIEF.] v : Robelinus (debet) vj. denarios de La* LAMEN. [Lamina. DIEF.] mina Boisserise.,. Simon li tannieres iij. LAMENTATIO, Querela, actio,- calum- den. de Lamina et iij. den. et obol. de nia. Charta Hugonis Archiepiscopi Ge- boisseria. Laurentius Coque iij. den. de nuensis ann. 1184. apud Ughellum : Si eadem Lamina. Hinc forte vero ante alium judicem Lamentatio trac* LAMINA OANDEL^E , quod instar tabitur, donationis a nobis factse testimo- cannaa sit candela. Inquisit. forestae de nium perhibebimus. Occurrit prseterea Lyons in Reg. 34. bis Chartoph. reg. in Charta ann. 1161. apud P. Mariam part. 2. fol. 118. r. col. 1 : Abbas S. AuCampum in Hist. Ecc. Placent. in Reg. doeni... quitus de pasnagio propriorum 2. part. Charta 17. porcorum per unum sextarium avenae, ..... LAMENTATIO MENSUBNA. Histor. Off* et quinquaginta Laminas candelss de diRegis Merciorum, ex MS. S. Albani: midio pedis longas. Nisi Candelarum v

Dignus forte, qui ut vir sanctus lampadibus ante ilium accensis colatur. Italis lampo et lampa, est splendor, lampeggiare, resplendere ; vel potius, quod ut lampas effulgeat. [** Lampare, Splendere. apud Cassiod. Instit. Divin. Lect. 21. Complex. Apocal. 26. A. Gr. AajMrw. Lampabilis apud eund. in prssf. Psalter.: Sermo Lampabilis. Vide Furnalett. Append. 1. ad Forcell. Lexic.] | LAMPADA, f. pro Lampetra, Gall. Lamproie, Muraena. Chronicon S. Trudonis torn. 7. Spicil. Acher. pag. 509: Frequentissime magnte. portiones strutionum, tempore quo Lampadse in usu sunt, inter duos una ; sea et crassus piscis, quse Balena dicitur, frequenter abunde ministratur. LAMPADA, pro Lampades, a Pollione usurpari, ex MSS. Codd. observavit Salmasius. [Tabular. S. Albini de Nemore : Monachi debent unam Lampadam facere ardere node et die ante S. Corpus Do-

LAM
mini. Sed et apud Plautum : Tene hanc Lampadam.] LAMPADARE , Lampades supponere lateribus: tqrmenti species, quo in Martyres sseviebant Pagani. Vita S. Politi Mart. cap. 3. n. 17.: Tune Imperator jussit eum in equuleo appendi, et Lampadari. Alia ejusdem S. Vita cap. 6: Jussit eum in equuleo suspendi, et Lampades ardentes lateribus applicari. Acta S. Marcelli PP. cap. 4. n. 19 : Date Flammas ad latera ejus. Prudentius lib. itp\ <rT9avwv, in S. Eulalia : Ultima carnificina dehinc, non laceratio vulni/ica crate tenus. nee arata cutis, flamma, sed undique Lampadibus in latera, stomachumque furit. Theoderetus lib. 8. Grsecar. affect, pag. 112. ^de Martyribus : IlpoOeivca 8e TOC vwTa TCKC eOeXouac [AatmyoOv, xat XajAiracrt, xa\ ovut Ta? itXEUpac, xa\ TOV? aux^va? uTO>0lvat TOI? ^rjcpeac, etc. Vide Lactantium lib. de Mortib. Persecut. n. 21. Palladium in Vita Chrysostomi pag. 198. Acta SS. Marii, Marthse et al. n. 18. Acta S. Asclse n. 5. Acta S. Dorotheas n. 9.17. S. EulaliaeVirg.Barcinon. 7. Vitam B. Faustini et Ipvitae Mart. n. 1. Menologium Basilii in S. Crescente 13. 16. April. Martyrolog. Eom. 24. Novemb. Baron, ann. 259. n. 17. ann. 285. num. 5. etc. LAMPADAEE, Fulgere. Cassipdor. in Psalmum 43 : Ecce nobis Dominicus ordo domino revelante Lampadavit. Vide Lampabilis. LAMPADARII, offlciis ac ministris inlustrium dignitatum vulgo accensetur, tametsi de eorum munere baud constet: maxime vero Praefectis Prsetorio, et Magistris offlciorum adscribuntur apud Julianum Antecessor. Constit. 37. et in Notitia Imperil, ac deinde inferioribus etiam Magistratibus ex Imperatorum indulto, ut Quaestoribus seu Praefectis insularum, apud eumdem Julianum loco laudato: et aliis, in Constitutione Leonis M. et Zenonis, Cod. de Diversis Offic. Concessum etiam Pontici tractus Vicario, ut et Praecone et Lampadibus quatuor uti posset, Justiniani Edicto 8. 4. unde patet, plures fuisse Lampadarios majoribus Magistratibus, quorum princeps, Primicerius Lampadariorum oicitur in Novella Valentiniani 34. ex Thepdosianis quas edidit Pithoeus, Opilioni Magistro qfficiorum inscripta. [li porro SaSou/oc videntur appellari in veteri Inscriptione apud Sponium torn. 3. Itiner. part. 2. pag. 18: Ilpovoca $Xagio<j Tlojj.. 6aSou)(ou TOU 3iaar)[j.OTaTou xa\ cmoyoftiTwv. [* Ibi de Ministris sacrorum Cereris aut Proserpinse, qui in iis sacris faces deferre solebant, agitur. Vide Polluc. Castell. de Ludis Graec. Meurs. de Eleusin. et Vandal. Dissert. 6. cap. 5. pag. 500. et seqq.] Cum igitur lampades quatuor concedantur Vicario Pontici tractus, satis apparet, Lampadarios non fuisse, qui lampadum Paiatiicuram haberent, ut accenderentur et niterent : quod volunt Brissonius, Pancirolus, et alii. Neque plures quam quatuor lampades habuisse magistratus ex eo colligo, quod inter insignia Prsefectorum Praetorio, in Notitia Imperil totidem depingantur: ubi lampades, non lucernae oleariae sunt, quod quidam volunt; sed candelabra cereis suis candelis instructa. Aderat preeterea inter ea insignia Imperatoris imago, quae aut Magistratui praeferebatur, ut observare est ex Senatore 1. 6. in formula Consularitatis 20. adeo ut lampades iis concessas par sit credere ob ejusmodi imagines, cum deferri (IETOC xrjpwv et ^Td XYipa^ca;, SOle-

LAM
rent, ut decent Acta Synodi VII. act. 1. et Chronico Alexandrin. in Pboca. Neque id summis Magistratibus proprium fuit, cum et Imperatoribus praeferrentur, quod produnt Herodianus in Commodo et in Antonino, Tertullianus in Apologetico cap. 34. et ad Uxorem cap. 2. et aliquot alii. Inde yero fluxisse, ut cum faculis et acclamationibus, cum urbes ingrederentur, Imperatpres Occidentis exciperentur, quod tradit Lambertus Schafnaburgensis ann. 1077. non ausim afflrmare. Verum ut sese res habeat, hinc videtur ortus apud Orientales Augustos qui inyaluit, ritus, ut a Lampadario in sacris liturgiis prascederentur (ATa 8t6a(AirouXou xat TV)? ),a[ATcaSoi;, ut auctor est Codinus de Offic. cap. 6. n. 4. 31. 41. cap. 7. n. 24. [quod etiam attigit Balsamon de Privileg. Patriarch, pag. 445.] Matthaeus Monachusde Offlc. aulae

LAM

| LAMPAS OLEI, Mensura olearia.continens quatuor libras in pagis Lugdunensi et Bellijocensi; in aliis vero vicinis locis tres tantum libras, seu quartsrones, ut libras vocant vulgari idiomate. Charta Sacristae Montis Bertodi in Dumbis ann. 1467 : Sub servitio dimidiss Lampadis olei, etc. Sub servitio novern Lampadarum nlei, mensurss Villae-francse. * 2. LAMPAS, sic apud Jacobitas vocatur Olei unctio variis in casibus adhibita, ut colligitur ex yet. Ordin. apud Asseman. torn. 2. Bibl. Orient, pag. 503 : Ordo Lampadis seu unctionis oleof juxta ritum Syrorum et jEyyptiorum, in quinque offtcia divisus. Officium 1. pro infirmis 2. pro Her agentibus. 3. pro quacunque necessitate. 4. pro gratiarum actione. 5. pro calechumenis, energumenis et pcenitentibus. * LAMPATES, LAMPESTE. [ Fructus flci inter duas turtas pressi. DIEF.] CP. xav Tas; ioptal; XajXuaSriyopo? aXXo;. :;:= LAMPAX, Idem quod supra LampaSed cur Lampadarii Mensoribus adjungantur in Notitia Imperil, et in d. 1. darius. Testam. Guill. de Meleduno arult. C. de Divers, pffic. (12. 59.) rationem chiep. Senon. ann. 1376. in Eeg. 108. aliam non perspicio, nisi quod ex Men- Chartoph. reg. ch. 338 : Item volumus et sorum ordine essent, vel quod ut ii, Im- ordinamus, quod sumptibus et expensis peratorem et Magistratus praecederent. noslrse. executionis,ponatur qusedatn LamVide Henric. Valesium ad Euseb. de pax in uno lampadario argenti, quss perpetuo ardebit coram Crucifixo. Gloslaudib. Constant, cap. 1. Habuit etiam Ecclesia Grsecanica suos sar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Lampadarios, qui scilicet lampades ac Lampesa, Prov. lampas, candela, fax. LAMPENA, Vehiculum splendidum, faces prseferebant Patriarchae in Liturgiis, ut est apud eumdem Codinum de Xa^rivr,, [Hesychio et] Polluci, cui est Offic. pag. 9. Edit. Reg. Quo etiam jure currus regius. Esaias juxta versionem gaudebant Metropolitan! (xy-rox^aXoc, Hieronymi cap. 66. 20 : Adducent fratres apud Balsamonem de Privileg. Pa- veslros de cunctis nationibus domum triarch. [pag. 444. et 445.] Meminit Pa- Domino cum equis et rhedis in Lampenis chymeres lib. 4. cap. 16. XajxmxSapiou TOO mulorum, cum umbraculis in sanctam xX^pou, qui scilicet in Palati- civitatem Hierusalem , dicit Dominus. nis Ecclesiis lampadem Imperatori for- Editio vulgata : In equis, et in quadrigis, te, aut ipsi Patriarchse, vel alii Metro- et in Lecticis, et in mulis, et in carrucis. politano, in iis sacra facienti, prsefere- Joan, de Janua, Lapense, seu potius bat. Docet praeterea idem Pachymeres Lampenss, sunt stellss fulgentes. Italis lib. 2. cap. 15. pay.TYiptav xa\ TO XajATta- Lampana, est lampas. :5 LAMPERIUS, ut Lampadarius, in ApSoOxov, symbola fuisse Patriarchicae dignitatis , quae ab Arsenio Patriarcha pend, de B. Gandol. torn. 5. Sept. pag. repetiit Michael Palseologus, cum eum 726. col. 2 : Et obtulerunt et prxsentaveabdicavit. AtgatiuouXov dicitur eidem Pa- runt Lamperium magnum argenteum. f 1. LAMPESERIUS, f. Candelabrum ad chymeri 1. 7. cap. 28. quod duplici constaret lampade, de quo Meursius et Gret- sustinendas lampades. Charta ann. 1329. zerus ad Codinum. [Vide Glossar. n. 286. armar. Forojul. ex Archive S. mediae Graecit. in Acga^gouXov et in AMJJL- Victoris Massil. : Item 4. crucesde cupro, et aliam de fusto. Item 1. ferratum. Item rcaSapto;, COl. 300. et 785.] LAMPADAKII PENSILBS, Plures susti- 2. Lampeserios de ferro. * 2. LAMPESERIUS, adject. Ad lampenentes lampades in Ceremoniali Episcoserium , candelabri genus , spectans, por. lib. 1. cap. 12. 1 LAMPADARIUM, Candelabrum sus- Occit. Lampesier. Leudae min. Carcass. tinendis Lampadibus in Ecclesiis. Bulla Mss. : Item de duodena cordarum dardeInnocentii VIII. PP. ann. 1484. in Con- narum, j. den. et de cordis Lampeseriis, tinuatione magni Bullarii Eom. pag. j. obol. 1 LAMPETRA, Mustela, muraena. Ono288. col. 2 : Inter magnum altare et Lampadarium. mast. Gr. Lat : Mupatva, Lampetra, Gall. Lamproie. Perottus : Mustelse, quas " LAMPADARIUS, Lampas, lucerna, Gall. Lampe, alias Lampier. Invent. S. a lambendis petris vulgo nunc LampeCapel. Paris, ann. 1376. ex Bibl. reg. : tras nominant. Medicina Salern. : De Item tres Lampadarii argenti pendentes mustelis quoque, quse vulgato jam noin navicapellas prope portam. Aliud Gal- mine Lampetrse dicuntur, etc. Vide mox lic. : Item trois Lampiers d'argent pen- Lampreda et Martinii Lexicon in Mustela. * dans devant la grant porte. LAMPIFICUS, Splendidus. Stephanus *" LAMPADITAS, apud Virgil. Gramm. Africanus in cap. 8. Vita MS. S. Amatopag. 122 : Lapides dicuntur de sua Lampaditate, quia ex eis lampades ignis ac- ris Episcopi, [nunc edita torn. 1. SS. Maii pag. 54.]. Ipso autem die Dominicss cenduntur. Vide Lampabilis. f LAMPARE, Illustrare. Vita S. Tu- Resurrectionis, utpote neophyta, ad sancriani torn. 3. Julii pag. 619 : Miraculo- tam Ecclesiam Lampiftcis ornamentis rum complurium nomine clarissimo to- obsita processit. LAMPIUM, Pulpitum, analogium. Glostam vitam suam quasi quamdam in Ecclesia lucernam mirabili fulgore Lam- sae Isid. * LAMPRAGIUM, Praestatio quae ex pavit. Vide Lampabilis. Lampredis seu muraenis percipitur, vel * LAMPARIS. [Ut INCEDULA. DIEF.] ^1. LAMPAS, Solstitium aestivum. Pa- locus iis capiendis aptus. Charta Eic. pias : Lampas ideo solstitium sestivum reg. Angl. in Eeg. 81. Chartoph. reg. ch. dicitur, quia tune Lampas solis clarita- 473 : Concedimus eis (monachis de Oratorio) medietarias et vineas de Balu, et tem et calorem majorem accipiat.

LAM
piscarias suas de Salta, et Lampragium swum de Cenomannis. 1 LAMPREA, ut mox Lampreda. Vide locum in Atachia. 1 1. LAMPREDA; Mustela, mursena, Gall. Lamproye, Hisp. Lamprea, Ital. Lampreda, Germ. Lamprid, a Xa[tupi;, si credimus Salmasio ad Tertullianum de Pallio, quia colorem habet Xajjiuupiv ; non a lambendis petris, ut volunt alii. Bernardi Monachi Ordo Cluniac. part. 1. cap. 17 : Pro signo Lampredss in maxilla cum digito Simula punctos tres vel quatuor, propter illos punctos, quos Lampreda sub oculos habet. Occurrit apud Limborchium Sentent. Inquisit. Tolos. pag. 105. in Charta ann. 1212. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1102. in alia ann. 1215. ex Archive Monasterii Villae-novse, in alia ann. 1243. ex Archive Ecclesise Lugdun. in Litteris ann. 1406. aqud Rymer. torn. 8. pag. 429. in aliis ann. 1422. apud eumd. torn. 10. pag. 175. et alibi. Vide Lampetra et Menagii Etymol. Gallic, voce Latnproie. j LAMPREDONIUS. Eadem notione. Diarium Jqh. Bruchardi in Probat. Commentariorum de Comines torn. 3. pag. 483: Ordinasse cum quodam cive suo amico, ut Conventui mitteret Lampredonium optime paratum, veneno tamen imposito... et de pisce illo Lampredonio... dedisse gatlo, qui gattus parte piscis sumpta cecidit et mortuus eat. *2. LAMPREDA, sic appellatur in ecclesia Carnotensi Distributio annua ex proventibus fortuitis dignitatum, ut vocant, ejusdem ecclesiee, quse fit in capitulo generali post Puriflcationem B. M. V. inter canonicosillius percipiendae capaces. Inter multa ea de re edita statuta, quae mecum perhumaniter communicavit abbas D. Courbondu Terney, canonicus et archidiaconus Carnotensis, antiquius est illud, quod descripsit ex Reg. capitul. ad ann. 1313 : Die Jovis post Puriflcationem declaratum fuit per Capitulum generale, quod quicumque canonicus Carnotensis, qui non fecit et complevit primam residentiam consuetam in ecclesia Carnotensi, nihil percipere debet de Lampreda in crastino festi Purificationis B. M. V. Item declaratum fuit quod infirmi canonici nihil debeat percipere in Lampreda. Item declaratum est quod canonici, qui non fuerint prassentes in capitulo generali in crastino festi Purificationis B. M. V. antequam computatores in plena capitulo super quarellos, ubi consuelum est incipere ad computandum, de compulo recesserint, nihil percipere debent in dicta Lampreda. Ibidem : xvij. Februarii die Lunse an. 1499. multee in priscis temporibus declarationes et statuta factae fuerunt de et super modo lucrandi et distributions Lampredee quolibet anno in capitulo generali festi Puriftcationis B. M. V. quibus visis et attentis statutis et consuetudinibus ecclesise ab antiquo observatis, decjaratum et observatum per capitulum, quod de csstero nullus canonicus aliquid percipiet in Lampreda. quae solet distribui assistentibus quolibet anno in eodem capitulo generali festi Purificationis B. M. V. nisi lalis canonicus sit in sacris ordinibus constitutus qui suutn fecerit et perfecerit stagium seu suam primam residentiam, et qui habeat domum canonialem, secundum consuetudinem ecclesias, et in Augusto preecedente habuerit suum grossum in manu sua. Sequiori vero eatate nonnihil in iis statutis immutatum est, quod usus hodiernus docet. Hinc Lamprillon vulgo vocant quod

LAN

LAN

19

Lampredae additur ex solutis reliquis \ lidorius, Stat. Senesi della Lana de computi praecedentis. Vocis originem Sec.XIII. e XIV. torn. i. pag. 435 : che aliis perquirendam relinquo : certe non le appellazioni di lana, o di panni del a Lampreda, pisce ; cum Carnoti raris- Garbo si estendessero ad ogni sorta di sima sit aut etiam nulla. Vide infra in lana, e ad ogni specie di panni tessuti Revodum et Roburga. con lana fatta venire da paesi occiden* LAMPREDO , Mursena, Gall. Lam- tali eo quod vox Garb (unde etiam proie. Consuet. MSS. monast. S. Crucis Garbinus) significat apud Arabos earn Burdeg. ante ann. 1305: Item quando terrarum orbis partem, quam nos apdictus cellerarius dat Lampredones seu pellamus Ponentem. Stat. Bonon. ann. lucia in Advent u, debet recipere dir.tus 1250-67. torn. II. pag. 72 : Statuimus quod abbas xxv. Lampredones .Vide Lampreda. nulla lana debeat habere tinturam, nisi * LAMPRESIS, Eadem notione. Corn- fuerit Lana de Garbo. [FR.] put, ann. 1495. inter Probat. torn. 4. *. LANAGUSSIN. [Linteamen. DIEF.] Hist. Nem. pag. 61. col. 2 : Pro emendo * LANAGIUM, Laneum opificium, lanimurasnas sive Lampreses, etc. ficium, vel merces lanea, Gall. Lainage. T LAMPROBIUS, Splendidus, apud Pa- Charta ann. 1316. in Reg. 53. Ghartoph. piam, ex Xajircpos, Splendidus et pio?, reg. ch. 334 : Plures panni lanei fiebant Vita. in villa Tholosae per nonnullos textores, [ LAMPROIA , Eodem intellectu, a in quibus pannis texendo immiscebantur Gall. Lamproie. Charta ann. 1170. ex filatures, vocatse tramadas sive filatures Chartui. S. Sever. Burdeg.: Cum eccle- falsi Lanagii, propter quod dicti panni sia B. Severini conquereretur de Arnaudo fiebant et erant viciosi... Nam tales fiGarcias, qui duodecim Lamproias, quas ei laturae, vocatse tramadas seu falsi Lacensualiter debebat,... auferre non vere- nagii, colores tincturarum capere non batur. poterant commode. Libert, castri Mon*. LAMPUCA. [Lactuca. DIEP.] tis-reg. ann. 1319. in Reg. 59. ch. 313 : if; LAMPUGO. [Piscis, hippurus. DIEF.] Item quod ponderagium lanarum et Laj|c LAMPURUS. [Canis species. DIEF.] nagiorum et aliarum rerum possint ipsi consules concedere certis personis * LAMURIA. [Lemures. DIEF.] 1. LANA, seu Decimse de lanis, in An- gratis. !: glia. Charta Edw. III. Reg. Angl. torn. " LANAIUOLUS, Lanarum artifex aut 2. Mpnast. Angl. pag. 387 : Sicque dicti negotiator, lanarius, Ital. Lanaiuolo. Magister, fratres, et sorores, de decimis, Stat. ant. Florent. lib. 4. cap. 5. ex Cod. quintisdecimiSf nonis, Lanis, et auxiliis reg. 4621 : Investigare (teneatur poteset aliis oneribus... quieli et exonerati. tas) quoscumque mercatores et artifices, 1 LANA, Vellus, Gall. Toison. Chroni- campsores, Lanaiuolos, etc. Vide Lacon Farfense apud Murator. torn. 2. narii 1. part. 2. col. 441 : Exinde dare debeat ei * LANALIS, Laniger, Gall. Bete a laine. grani tritici modia XXX. vin.i decimatas Inquisit. ann. 1268. ex schedis Pr. de L. casei formas xxx. porcos in lardo xx. Mazaugues: Requisitus quae pignora porLanas c. tabant, dixit quod bestias, videlicet bes1 LANA REGIN.E, f. Eadem quse nos- tias Lanales, scilicet oves et multones. tris Laine mere, vel Laine prime, ut ha- Rursum ibid: Vidit quod... deportavebetur apud D. Secousse torn. 3. Ordinat. runt duas bestias Lanales. Vide infra Reg.pag. 254.in Edicto Johannis Franc. Lanaris. ::s Regis ann. 1358. Lana scilicet recentior, Nostris vero Laner est Lanam prsequaa de ipsa ove detondetur, et alii du- parare vel tractare. Lit. Phil. VI. ann. dum tonsae praestantior est. Charta Wil- 1334. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 1: lelmi Reg. Angliae ex Chartulario SS. Filler, tressir, fouler, Laner et taindre, Trinit. Cadom.: Ad cameram autem et comme de toutes autres chases, qui a misad ligna dederunt in Anglia Filestedem tere de drapperie appartient. Lanner, in .... et decimam de Lana reginse. aliis Lit. ann. 1402. torn. 8. Ordinat. reg. * LANA G^SSA vel PRIMA, Priqris Franc, pag. 514. At Lenner, in Stat. scilicet conditionis, Gall. Laine-prime ann. 1388. torn. 7. earumd. Ordinat. pag. vel Laine-mere. Inquisit. ann. 1385. in 217. est Lanam seu pilos carduis eriReg. 139. Chartoph. reg. ch. 133: Per gere, vulgo Chardonner. ordinationes regias cavetur,quod nullus... - 1. LANARIA, Lanificium. Leg. reisit ausus a regno Franciae extrahere... publ. Genuens. ann. 1576. part. 1. cap. Lanas grossas vel primas. 3. torn. 2. Cod. Ital. diplom. col. 2158 : * LANA PERSA, Ad caeruleum colorem Declaramus artes infrascriptas... nihil accedens. Pactum ann. 1257. in Lib. prsejudicare nobilitati: artes scilicet senig. 1. S. Vulfr. Abbavil. fol. 19. r : rici, lanse et pannorum, quas vulgus seaSuper prasdictis pannis, Lana persa et teriam, Lanariam... vocal. Lainerie vero, rubea, et expensis prssfatis... duximus pro foro ubi lana divenditur, in Charta ordinandum... in hunc modum, videlicet Renaldi vicecom. Fales. ann. 1295. ex quod dicti decanus et capitulum pro pre- Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 242. tio Lanas Persse et panni rubei, etc. v. col. 2 : Item lapeleterie et Lainerie en LANAM CARPERE, seu Carminare, lib. ladite ville, pour dix livres. 1. Capit. Carol. M. s cap. 81. [* 75.] ^ 2. LANARIA. [Herba, BLANDONIA. Gloss. : Carpit, %a.ivzi, ei|av6i'ec, ffuopaa-aet. DIEF.] Gloss. Gr. Lat.: Eavcri?, carptus. Plaut. 1. LANARII, Lanarum artifices aut in Menaech.: Inter ancillas sedere jubeas, negotiatores, Lainiers, in Statutis LeoLanam carpere. Quidam Codd. habent diensibus. Lanarius pectinarius, in vecarere, de qua voce Salmasius ad Solin. teri Inscript. qui Xavcxpto? et xTevto-TTic dicitur Scholiastse Apollonii, qui lanas pag. 398. | LANARE, Lanam ferre, gerere, nupectit. Lanarius coactiliarius, in alia trire. Gloss. Lat. Gr.: Lano, epiocpopsw, Inscript. coactilium artifex. [Vide La* 2. LANA, Praestationis species.Charta nista.] Theob. comit. Bles. ex Chartui. S. Joan, 2. LANARII, LANERII et LAYNERII, de Valle : Cepistis octo solidos exactionis, Falconum species, nostris Laniers. Silquod vulgariter Lana dicitur, in terra S. vester Giraldus in Topogr. Hibern. dist. Johannis de Valleia. Sed leg. fortassis 1. cap. 18 : Falcones Hibernia praster geLada vel Leda. Vide in Leudis. nerosos non habet: degeneres enim illi jjc LANA DE GARBO, Sembra, ait Po- desunt, quos vulgari vocabulo Lanerios

20

LAN

LAN

LAN

vacant. Describuntur a Friderico II. 1. 2 de arte venandi cap. 28. Adalberto Magno lib. 28. de Animal, et a Jacobo Augusto Thuano lib. 1. de Re accipitraria, qui a Laniena eis nomen arcessit:

pag. 270: Arma vetita intelligimus cul< Chartoph. reg. ch. 6 : Commune Florentellum inpunctatum de ferire, vel schini- tise teneatur mittere, tenere et suppl^re pum, falconem , cultellacum, penatos, mille Lanceas, computando tres equips lanconem, burdonem, Lancaspitum (Lan- pro una lancea. Steph. de Infestura MS. caspetum '59. '(32.) etc. E notione vocum ubi de Innoc. PP. VIII : Fertur ad paSpitum, vel Spetum, quae jaculum, ve- pom fuisse transmissas litleras regis Hie verna est nobis, ubi fercula inempta parare nabulum significant, opinor Lancaspe- Francise, quibus continebatur... se missuNobiliuni merisis, atque exercere cutinam Dicitur ; inde etiam ab Laniena est indita origo tum nil aliud esse nisi tenue veru longae rum... centum Lanceas more antiquo, Nominis. hastae infixum, vulgo appellatum Ita- quarum unaqussque dicitur habere quin[Alii a pilis lanae similibus etymon de- lice Spuntone, Gallice Esponton, quale que milites vel homines. * LANCEA, Vexillum, signum miliducunt.] Gerte Laniarii dicuntur Bromp- ad amussim apparet in diagrammate tono ex eodern Giraldo : Desunt etiam torn. 1. pag. 269. n. 3. eorumdem Statu- tare, quod hastse seu Lanceas afflgi solebat. Lit. remiss, ann. 1451. in Reg. 185. degeneres falcones, quos Laniarios va- torum. FR.] LANCEA. teste Diodoro Siculo 1. 5. Chartoph. reg. ch. 257 : Comma le supcant. Sweymer Germanis appellari ait Albertus Magnus cap. 9. Ita porro ejus- Gallicum est vocabulum : upogaUcmai pliant nous a servi comme archier soubz modi falcones fortean dixerunt nostri, Xoyxa;, a? IxsTvot Xayxia; xaXoOai. Varro la Lance de nostre ame et feal Jehan de quod ita degeneres et ignavos vocarent, apud Gellium lib. 15. cap. 20. Hispani- Lezay chevalier, seigneur des Maroys. qui ut feminae Lanarum pensis operand cum verbum esse asserit : et apud No- Hodie diceremus, sous la banniere ou darent. Le Roman de Girard de Vienne nium Sisenna yidetur ad Germanos re- drapeau. ferre : Galli, inquit, materibus, Suevi AD FUSUM A LANCEA TEANSIRE. Vide MS.: Lanceis configunt. [Isidor. lib. 18. Orig. Fusus. Car teuz est poures qui a corage fers, cap. 7 : Lancea est hasta, amentum haLANGEA CAROLI MAGNI. Scribit InEt teuz est riches qui a le coeur Laner. bens in media ; dicta autem Lancea, quia gulfus, et ex eo Willelmus Malmesbur. Le Roman de Garin MS : s&qua lance, id est, sequali amento pon- 1. 2. de Gestis Angl. cap. 6. inter alia derata vibratur. Huic Etymo utcumque cimelia, quae ab Hugone Rege FrancoOn dira Ten que eat mauvais et Laniers. fa vet Servius cum ait : Amentum, lo- rum ad Adelstanum Regem Anglprum Le Caton en Roman MS: rum, quo hasta media religatur.] Festus missa sunt, fuisse partem dominicae Garde que tu sois de cheus, denique a voce Graeca X6yx~l> Lanceam Crucis, ensem Constantini M. vexillum Qui Lanier sunt et perecheus. dictam vult. Gloss. : Lancea Xoyx*)- His- S. Mauricii, et Lanceam Caroli Magni Qui perecheus est et Laniers, pani Lanza dicunt, Galli Lance, Ger- n6n apud Francos exigui pretii : seu, De nouveaute est parchonniers. mani Lanz, unde Lanzkaecht, militem ut habet Malmesburiensis, quam Impe* LANARIS, ut supra Lanalis. Lanares peditem et lancearium vocant. Vide rator invictissimus, contra Saracenos pecudes, Gall. Betes a laine, in Lit. re- Cluverium lib. 1. Germ. ant. cap. 44. exercitum ducens, siquando in hostem miss, ann. 1364. ex Reg. 108. Chartoph. Lancearum mentio est in Legibus Wi- vibraverat, nunquam nisi victor abibat : reg. ch. 179. sig. lib. 9. tit. 2. 9. Burgund. tit. 18. ferebalurque eadem esse, quae dorninico * LANARIUM. [Filature. DIEP.] 2. Ripuar. tit. 36. 11. Capital. 2. ann. lateri Centurionis manu impacta, pretiosi 3Jc LANARIUS. [Faucon lanier. DIEF.] 805. cap. 5. Capit. 2. Capitul. 3. ann. vulneris hiatu paradisum miseris morta^ LANARUS, Reciarius. Gloss. Sanger- 806. cap. 1. Capit. 2. ann. 813. cap. 9. libus aperuit. Vide Knyghtonem pag. man. MS. n. 501. Puto legendum Lania- Capit. Pipini Regis Italic cap. 36. Leg. 2321. [* Et quidem etiamnum extat inter rius, qui idem sit ac Lanista, Gladiator, Longob. lib. 1. tit. 37. | 2. 1.2. tit. 4. 2.S. Capellae Paris, reliquias hujus de quo infra. Reiiarii dicti olim gladia- [ Carol. M. 20....] Henrici I. Reg. lanceaa potior pars, de qua ita Steph. tores qui adversus mirmillones pugna- Angl. cap. 83. in Vita S. Eucherii Lug- de Infestura MS. in Bibl. S. Germ. bant, quod rete gererent sub scuto, ut dun, p. 78. Edit. Chifflet. Apuleius 1. 10. Prat. : Die ultimo mensis Maii 1492. in Lanceam longissimo hastili conspicuam, die Ascensionis intravit urbem orator eos involverent. LANASSARIA, Mulier, quae lanas ven- dixit pro ferro sen cuspide lanceae : ubi magni Turd, qui donavit Lanceam vel dit, in Consuetudinibus Tolosae part. 2. lanceam, pro Xoyx'0> posuit, unde forsan ferrum lancese Longini, cum quo fodit et originem trahit. Lanceis prasvaluisse latus Domini nostri Jesu Christi in cruce, Rubr. de Debitis. * LANATOR, Lanarum artifex, nostris Francos nostros docuimus in Notis ad et fuit recepta a pontiftce et toto clero alias Laneur et Lanneur. Arest. ann. Alexiadem. Vide Silvestrum Giraldum processionalmente ab ecclesia S. Marise 1305. in Reg. Olim parlam. Paris, fol. in Itiner. Cambr. 1. 2. cap. 5. et supra de populo usque ad S. Petrum ; et erat inclusum dictum ferrum in quodam ta109. v: Cum inter textores ex una parte, in Arma, et Flammulum. et fullones et Lanatores pannorum Pruvi* Unde nostris Lancegaye, Spiculi seu bernaculo pulcherrimo cristalli, cum pede nensium ex altera, qusestionis materia... jaculi species. Lit. remiss, ann. 1389. in et aliis ornamentis puri auri ; et fuit res mota esset, etc. Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 137. Chartoph. reg. ch. 63 : Icellui magnse sestimationis ; et forma ejus est Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 113 : Jaque- Jehan Doulcet embeu de I'ennemi a tout designata, et forma propria ipsius et cusmin Hermin de Nielle le Chastel Lanneur une Lancegaye, dague, coustel ou espee, pis ejus est apud regem Franciae, prout de draps, lequel Lanneur requist, etc. etc. Dart ou Lancegaye, in aliis ann. ipsemet Turcus nuntiavit per prsedictum Alise ann. 1391. in Reg. 140. ch. 208: Ro- 1393. ex Reg. 145. ch. 9 : Lance genetaire ambasciatorem.] LANCEA CONSTANTINI M. inter Cimebin Trebut poure varlet Laneur de la ville ou javeline, eodem sensu, in aliis Lit. lia et Symbola Imperatoria vulgo. red'Evreux, etc. Lasneur,in aliis ann. 1450. ann. 1474. ex Reg. 195. ch. 1033. ex Reg. 180. ch. 122 : Henri Roche foulon LANCEA, pro Milite, qui Lancea uti- censetur. Cujusmodi autem ilia fuerit, et Lasneur de draps a Pe'ronne, etc. Lay- tur in bello, cujusmodi sunt, qui Mili- et quomodo ad Imperatores Germanicos neux, eadem acceptione. Lit. remiss, tum dignitate et nomine gaudent. Go- pervenerit, narrantConradus Uspergenann. 1474. in Reg. 195. ch. 1043 : Glaude belinus Persona in Cosmodromio aetate sis et Albertus Stadensis ann. 922 : BurFouacier foulon et Layneux de draps... 6. cap. 77 : Alii enim ex centenis, alii ex gundionum Rex Rudolphus, qui nonnuldemourant a Troyes, etc. sexagenis Lancearum millibus, alii ex lis annis Italicis imperabat, Lanceam tot millibus armatorum earn (gentium quandam ibi a Sansone quodam Comite * LANATRICES. [Belle-soeur. DIEF.] >jc LANCALATA. [ Lanceola, herba. multitudinem) constitisse contendunt. dono acceperat, quam Constantini MaDIEF.] Adde pag. 283. 292. 293. etc. [Descriptio gni, sanctse. Helens^ ftlii, fuisse dicebant, | LANQARE, Hisp. Lancar, Gall. Lan-apparatus be!lici apud Marten, torn. 2. 'quse excepta cseterarum specie Lanceacer, Jacere, mittere. Charta ann. 1351. Itin. liter, pag. 379 : Lancea autem quse- rum, novo quodammodo opere, novaque Armar. Forojul. num. 55. ex Archive S. libet continet equites ternos... Summa elaborata arte et figura, juxta medium Victoria Massil. : Et tune Lancavit con- omnium equitum Lancearum quatuorde- spinam habuit, utrobique quasi fen.estra ipsos lapidem. cim millia.] Chronicon. Flandr. cap. tram, et in media spina cruces ex clavis, * Hinc Lance a feu appellatur Machina 103 : Et estoient nombrez a quatrevints manibus et pedibus Salvatoris noslri Dobellica, quae ignem emittit. Lit. remiss, mille Lances et dix mille archers. Cap. mini Jesu Christi affixis, etc. [*# Ex ann. 1472. in Reg. 197. Chartoph. reg.114 : Or estoit la somme den gens d'armes Liutpr. Antap. lib. 4. cap. 24. (12.)] Mox ch. 222 : Lesqitels archiers allerent en la nombree a dix huit mille Lances, de gens su.bdunt, ut lanceam istam Henrico Imville de Dieppe pour querir des Lances a tous receus et escrits a gaing du Roi, peratori largitus fuerit Rudolphus, et feu et autres chases necessaires, pour la sans les autres Lances, et disoit-on qu'il ut ab Ottone I. in prseho contra Lotuition et deffense de la place d'Arques. y avoit bien 200. mille chevaux. Lanceis tharingos et Hungaros, ab Henrico IV. Vide infra Lanceare 2. uti vetantur servi, lib. 6. Capit. cap. ann. 1089. Lausannae Episcopp earn deferente, elata fuerit. quse quidem lan* LANQASPETUM, LANgASPiTUM, Ar- 271. novse Edit. * Confoeder. inter Carol. VI. reg. cea exinde, ut dixi, inter symbola Impemorum genus inter vetita recensitum Franc, et Florent. ann. 1396. ex Reg. D. ratoria praecipue babita est. Idem Usin Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn.. 1.

LAN
pergensis ann. 1106. de eodem Henrico 17 : Regalia vel Imperialia insignia, crucem scilicet et Lanceam, sceptrum, globum, atque coronam filii (Henrici V.) potestati tradidit. Adde Chronic. Reichersp. ann. 1004. et Sigebert. Luithprand. Knyghtonem pag. 2821. Epistoiam Henrici Imp. torn. 2. Spicilegii Acheriani pag. 891. 893. Vitam S. Gerardi apud Surium 8. Octob. etc. Constantinum vero Magnum ^era Xoy^vK, cum Lancea quam alii <rxr|UTpov vocant, stetisse supra columnam porphyreticam Constantinopoli, ex Scriptoribus docuimus ad'Alexiadum pag. 383. At LANCEA S. MAURICII, non Constantini, dicitur Ademaro Cabanensi p. 182. ubi de electione Conradi Imperatoris: Et tradiderunt ei sceptrum et coronam et Lanceam S. Mauricii. Quam quidem lanceam S. Mauricii, in qua videtur impressa qusedam dominici ligni sanctse Crucis portio, quam Angetus Dei impressit, in Goenobio Melicensi asservatam tradit Historia istius Monasterii. Hanc pariter lanceam S. Mauricii indigitat Sugerius in Ludovico VI. pag. 288. ubi de Henrico Imperatore, quam a Rodulfo Rege Burgundiae donatam Conrado Imper. cum Regno Burgundise scribit Hugo Flaviniacensis in Ohron. pag. 185 : Rodulfus vero Rex, absque liberis existens, Conrado Imperatori Burgundies regnum dereliquit, dans ei Lanceam S. Mauricii, quod erat in signe regni Burgundise. Denique Gregqrius IX. PP. Jib. 1. Epist. 142. ad Fridericum IT. Imp. videtur existimasse, lanceam istam Imperatoriam fuisse earn, qua Christi latus transfixumest: Crux, ubi est lignum Domini, et Lancea, ubi clavus ejus consistit, ante te in Processionibus solennibus deportantur. Mox : Lanceam considera diligenter, cujus acumen latus ejus aperuit, de quo Christus largiter sacramenta fuse salutis effudit. Hisce suffragatur ChartaGaroli Regis Francorurn atque Italicorum, nee non et Alemannorum, et uxoris Hirmintrudis data Arelate an. Imperii 15. in Tabulario Ecclesise Viennensis fol. 7 : Notum sit omnibus Christianitatis titulo insignitis preesentibus et futuris, quod in expulsions atque ejectione nostra, in, qua Dei judicio a Lodoico fratre de regno sumus expulsi, votum Deo vovisse, ut si nobis Davidicam diutius optatam misericordiam fecisset intercessione et meritis B. Mauricii prsscipui Martyris, cujus corona et Lancea nos ubique victores non dubitamus, donamus praedicto Sancto, etc. Quae quidem Charta falsitatis nota non caret, licet Tabularium istud scriptum sit circa ann. 1150. Hanc descripsere Joannes a Bpsco et Joannes le Lievre in Vienna. Vide Festum Coronas, et Notas nostras ad Alexiadem, pag. 345. Albertum Stadensem ann. 939. Ditmarum lib. 4. pag. 44. etc. [** De lanceis Imperator. German, vide Ohron. Gottwic. pag. 111. et Pfeffing. ad Vitriar. torn. 1. pag. 245. sqq. lib. 1. tit. 2. 10. not. h. v. 6.] LANCEA REGALIS, Regum Bohemias. Monachus Pegayiensis, ex eo Conradus Abb. Uspergensis et Albertus Stadensis ann. 1079 : Bellum fuit inter Henricum IV, et Rudolphum in loco qui dicitur Fladecheim, ubi in primo congressu Saxones terga vertunt. Ibi Vratislaus Dux et Rex Bohemias regalem Lanceam adeptus, quse exinde permissione Imperatoris semper quemvis illius gentis ducatu insignem in omni festiva Processions prs&cedit. LANCEA S. OLAI, ab Regib. Danis in prpp.liis contra ethnicos deferri solita.

LAN

LAN

21

Vide Janum Dolmerum ad Jus aulicum licet appellari, quod longitudine esset unius lanceas; Sartatoriam vero a Sarvetus Norvagicum pag. 418. LANGEA, "Ayt'a Xoyx*] Graecis, Cultellus, tare, terram incultam colere, deducit. quo hostia consecranda a tota panis LANCEA. Charta Hugonis Ducis Burmassa separatur. Humbertus Gardina- gundiae ann. 1184. in Reg. Feodorum lis Dial, contra Graecos : Nee quomodo Burgundiae : Permisit, ut castrum TileGrseci habent Lanceam ferream, qua scin- castri firmaret hoc modo, ipsum vero casdunt in modum crucis ipsam oblationem, trum muro claudi, cujus altitudo a ripa id est, proscomidem. eta Xoyxfy in No- exteriori sit unius Lancese absque batalmocanone, edito a Joan. Baptist. Cote- liis. Vide Thomasseriurn in Consuetud. lerio cap. 180. Vide Goarum ad Eucho- Bituric. pag. 431. logium Graecorum pag. 116. ubi ejus fi1 LANCEA SOLIS, Radius. Tertullianus guram dedit. de Pudicitia LANCEA EMENDARI. Poena3 nobilio- non lucernes cap._ 7 : Quibus exquirendis, spiculi lumine, sed totius rum species. Lactantius de Mortib. Persecut. n. 22 : Domestici et administrato- Solis Lancea opus est. 1. LANCEARE, Hastiludio, seu lanceares Lancea emendabantur : in causa capitis animadversio gladii admodum pau- rum ludicro sese exercere. Ordericus cis quasi beneficii (loco) deferebatur, etc. Vitalis 1. 8 : Dum... cum connodalibus suis sese Lanceando exercuisset. [TertulGalJi dicunt, Passer par les piques. LANGEA.FIXA vel sellaposita, vel erecto lianus adv. Judaeos cap. 9 : Infantes... clypeo sibi Hospitium quietis eligere, qui anie norint Lanceare, quam lanciapud Andream Suenonis lib. 5. Legum nare.] Lanceari jaculis, lancea vulnerari, apud Matth. Paris, pag. 119. Hesychius : Scaniae cap. 17. LANCEAM FIGEBE. Statuta Willelmi Aopa^ei, XoyxaCs'- AopaTi^ojAevot, 86pa<rt (JiaRegis Scotiae cap. 27. 11 : De ipso duel- voaevoi. Vide Dissert. 6. ad Joinvill. lum haberi potest, et illud bellum potest pag. 167. sic remitti, scilicet cum fixerint Lanceas * Hinc Courre de lance, eadem accepsuas, potest calumniatus concedere delic- tione, apud Guiartum : tum, et facere pacem. Et | 3 : Sanguis Sans Courre de lance de fresne extractus subtus anhelitum, quando fixeFust un an entier a Biauquesne. runt Lanceas suas potest defensor conceLANCEATUS. Ictus, confossus lancea. dere sanguinem, etc. p Vide Grimm. Firmicus : Quicumque habuerunt horosAntiq. Jur. Germ. p. 163.] * LANCEAM vel PALUM FIGERE in si- copum in XXI. parte Tauri, Lanceati mognum adeptae possessipnis alicujus cas- riuntur. Hist. Paparum apud Bern. Pez tri diruti. Hujus moris mentio fit in torn. 1. Anecd. part. 3. col. 380. (BonifaGonsuet. Catal. MSS. cap. 4 : Qualiter cius VII.) subitanea morte prssventus, datur potestas castri, si castrum est diru- odio suorum post mortem csesus et Lantum... Et si non est aliqua turris (ex qua ceatus, etc. Chronic. Siciliae apud Marnomen domini possessionem adipiscen- ten, torn. 3. Anecd. col. 52 : Multi Messatis conclametiir, ut mos erat) vel forti- nenses fuerunt Lanceati et gladio intertudo, seu habitatio castri, quia castrum fecti. dirutum est totaliter, ut in pluribus con* Lancege, eodem intellectu, in Lit. tingit, tune dpminus vel alius, qui no- remiss, ann. 1457. ex Reg. 187. Charmine suo recipit potestatem, intrabit ter- toph. reg. ch. 282 : Pierre du Treg dist minos castri, et dominus ponet duos, vel au suppliant que son frere, en levant les tres, vel quot volueritf homines de familia dismes de Vevesque de Comminge, avoit sua in dorno alicujus rustici, sive in ali- este playe et Lancege ;... il avoit eu ung quo fundo alto ipsius castri, qui altis vo- cop de lance par les eschines. Vide in cibus advocent nomen domini sui, figendo Lancea. * 2. LANCEARE, a Gallico Lancer, Japalum in fundo illo, vel Lanceam, vel aliquid tale in signum receptss potestatis. cula mittere, sagittare. Lit. remiss, ann. 1360. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 446 : Vide in Feudum reddibile. 1 LANCEA GELDARIA. Le Roman de Dicti juvenes concordarunt, quod duo ex ipsis cum aliis duobus, secundum sortem Rou MS. : partiturse quam facerent, causa spaArchiers trovent villaiaz, dont la terre est planiere... ciandi sagittarent sive Lancearent de suis Qui portearc et qui hache, qu'il grant LanceGeldiere. sagittis, visuri sic ludendo quse partitura LANCEA SARTATORIA, Mensurae agri eorumdem sagittaret sive Lancearet maspecies. Charta Gerardi de S. Auberto gis prope intersignium. Hinc fenestricula ann. 1193. in Tabul. Abbatiae Montis oblongior et strictior in urbium et casS. Martini : Concesserunt mihi quandam trorum muris, per quam sagittarii vel indaginem sui proprii nemoris, latam de- balistarii sagittas suas aut tela in obsicem Lanceis sartatoriis. Alia Philippi dentes lanceabant seu emittebant, LanComitis Flandr. ann. 1180. in eodem ceour appellatur, in Charta Guid. de Tabul. : A via, quse duc.it de Brancort Ruppe ann. 1314. ex Reg. 56. ch. 424 : Harchias 10. Lanceas sartatorias in la- Concedimus... quod idem magister (Artum, et in longum prout nemus se exten- naldus Leutardi) aut sui heredes... posdit. In eodem Tabul. et Cbarta Galcheri sint sedificare... domum fortem,... cum de Torota Castellani Noviomensis ann. necessariis muralibus, cranellis, portali1272 : Et la contree de le fowee xxxiri. bus, archeriis et dictis Lanceours, fossamoyes et xn. Lances. Alia ann. 1223 : Et tis et fortaliciis. Vide supra Lancare. de Lanceis, quse remanserunt in diversis * 3. LANCEARE, LANCIARE , Hastam, campis super mencaldatas prsedictas, gladium vel cultellurn in aliquem intortantum terras colligitur, quod inde fit quere. Ghartul. Major, monast. propago una mencaldata. Est autem Lancea sar- Vindoc. ch. 91 : Quern (hpminem) ob catatoria, quod nostri Lechefrite vocant, lumniam illam voluit occidere coram illo, unde et nomen. Vide Asta. Lanceans illi sex vicibus suam hastam. * Charta ann. 1268. ex Tabul. eccl. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 85. CharCamerac. : Vingt mencaudees de terre et toph. reg. ch. 74 : Plures ictus de gladiis xix. Lances et demie ke je tenoie a Vies- et cutellis contra et super ipsos projecelis en deux pieces. Aliam hujusce nun- runt et Lanciaverunt. Donner une Lancupation! s originem proppnit D. de la pade, eodem intellectu, in aliis Lit. ann. Monoye in Glossar. Burg. Lanceam sci- 1460. ex Reg. 190. ch. 151 : Le suppliant

LAN

LAN

LAN
1 LAND. Acta MSS. S. Petroci : Venit S. Petrocus ad cellam Welhenoci Episcopi, qui eum suosque honorifice excepit. Ab eo Petrocus petiit habitandi ibi licentiam. Votis Episcopus annuit suamque ei cellam dedit, ea tamen conditione ut suo nomine earn nominaret. Unde etiam lingua gentis illius Land-Wethinoc dicitur. Hoc est, si bene conjecto, C'ella Wethinoci, ab Armorico Lecmdi,Monasterium, cella. Vide Lanna. 1. LANDA, Planities inculta, et vepribus obsita, Hispanis Liana, nostris Lande ; Landa, Danti in Infer, cap. 14. in Purgat. cap. 27. vox ex Saxonico aut Germ. Land, Terra. Vita S. Leonis Archiep. Rotomag. : Iter suum carpserunt usque ad Landas nobilium, quse terra dicitur infertilis et deserta. Charta ann. 1145. apud August, du Pas in Stemmate Dolensi: Donavimus etiam quandam partem forestse nostrse ipsi Hermitagio contiguam, cum Landis, pratis, etc. Occurrit crebro. Vide Hist. Beneharnensem Marcse pag. 223. 224. 233. Fletam lib. 2. cap. 41.115. Monast. Anglic, torn. 1. pag. 400. etc. Notissimse sunt Landse Burdegalenses, les Landes de Bordeaux, de quibus Turpinus de Vita Caroli M. cap. 11: Tune omnes exercitus in Landis Burdegalensibus coadunantur. Has silvestres saltus Burdegalae vocat Baldricus Burguliensis pag. 270. Mettre le feu aux Landes ou boscages, in Consuetud. Solensi tit. 3. art. 21. 1 2. LANDA, f. pro Lamina vel Banda. Translatio S. Angeli Mart. torn. 2. Mail pag. 60 : Eripuerunt a prsedicta vetere area Landas argenteas, adeo quod Reliquise prsedictse minime videri possent, &tc T LANDAGRAVA. Vide in Landgravius. LANDBOC, LANDBOK. Vide Liber. LANDCEAP et LABGEAP, Voces Saxpnicse, de quarum notione Somnerus in voce Land-ceap, [et Thomas Blount in Nomolexico, ubi : Forte, Pretium fundi pacto datum vel debitum.] Leges Presbyterorum Northumbrensium cap. 56. [** 67.]: Et volumus, ut Landceap et Labceap, et responsa prudentium, et verum testimonium et justum judicium et falloc etfrum tallu, firma permaneant p:":: Wilk. et Thorp, pro Labceap habent Lahceap. Vide Lacopum.] * LANDCOP, Legitima emptio, ex Saxon, lag, Lex, et ceape, Emptio. Vide Lacopum. [** Emptio terrae; land, terra.] Charta Philip, comit. Fland. ann. 1187. in Chartul. S. Bert. pag. 96 : Ad hoc faciendum legitimam emptionem terras, quse vulgo dicitur Landcop, infra villam et extra, ut ecclesia habeat prsecepi. LAND-COPUM. Vide Lacopum. LANDEA, vel LANDIA, vox in palustribus nota regionibus : Fossa nempe in paludum marginecircumductaaquarum excipiendarum gratia, quse a vicinis et montanis tractibus derivantur : easdemque, aut in rnare, aut in fluvium celebrem deducens, ne paludes opprimant scatur-ientes: a Land terra, et Eia, aqua, ut aquam terrestrem suscipiens. Ordinatio Marisci Rumeiensis: Verejudicia et awarda faciat de valliis, Landeis, watergangis, seweris, gutteris, fontibus, etc. Infra : Non liceat alicui de csetero facere dammas, aut fordas, aut alia impedimenta in aliquibus Landeis, watergangeis, fossatis, sive aquagiis communibus in marisco prsedicto, etc. Ex Spelmanno. LANDEFRICUS. Leges Ethelredi editse

donna a icellui Bernart une Lancade par I residens, ut Cotseta, in cota residens. Apud Somnerum in Gl. Saxon. L a n d la poitrine, etc. Vide infra Lansare. LANCEARIUS, [Miles gerens lanceam. s i t e n d m a n , exponitur terram possiAmmian. lib. 21 : Iter suum prgeire cum dens, vel in, terra residens. Lanceariis et Matlhiariis et catervis ex* LANCEYA, LANSEYA, pro Lancea. peditorum prsscepit.] Libellus precum Proces. crimin. ann. 1488. ex Tabul. D. Maximi et Faustini: Ita ut aliquoties so- Venciss : Cum viginti hominibus armatis lum intempesta raptum per Lancearios curassis, targuetis, Lanseys, plumbatis, de urbe sustulerit. [Albertinus Mussatus balistis bendatis et aliis diversorum geneapud Murator. torn. 10. col. 624: Lan- rum armis. Infra : Lanceya. ceariorum cum hastis lonr/issimis, quas * LANCHRINA, Piscis genus. Tract. zaldas vacant Itali, n. millia. Lancea- MS. de Pise. cap. 132. ex Cod. reg. 6838. rios in Italiam ab Anglis primum fuisse C : Locusta, a nostris Langoutte, a Liguductos tradit Matth. Villan. lib. 11. ribus alagousta nuncupatur; ab aliis dicap. 81 : Ed eglino furono i primi, che citur Lanchrina. recarono in Italia il conducere la gente T 1. LANCIA, pro Lanx, bilanx, Forda cavallo, sotto il name di Lands, che mulae Andegav. form. 36 : Tu cum ipsis prima si conducevano sotto di barbute e sequalis Lancise dividere facias. bandiere. Ubi id quoque notandum in* 2. LANCIA, vox Italica, Lancea. ter equestres copias Lancearios recen- Stat. Vercel. lib. 3. pag. 102. r.: Targise, seri.] scuta, brazarolix, coffini, cassias, sellss et T LANCERIUS, Eadem notione. Chro- Lanciae, etc. Et si forte sagitam, telum, nic. Sicilise apud Marten, torn. 3. Anecd. Lanciam, etc. in Stat. crimin. Saonse col. 79 : In quo (castro) fuerunt viri pe- cap. 35. pag. 76. dites balistrerii, et Lancerii trecentl Pa* LANCIARE. Vide supra Lanceare 3. normitanenses. Lancerius, Artifex lan^LANCIARIA, Navis bellicae genus. cearum, in Catalogo Sodalium B. Ma- Maffeius Histor. Ind. lib. 7 : Lanciarias tres confestim expediri jubet; correptisriae Deauratse Tolos. 1 LANCIARIUS, Xoy^ocpopoc, qui gestat que quse fors obtulit telis, in singulas aptas instructasque remigio, centum et lanceam. Gloss. Lat. Graec. MSS. Sanquinquaginta armatos imponit. Itali germ. ! LANCIFER. Hist. Cortus. lib. 2. apud Lancia vocant navem expeditam et Murator. torn. 12. col. 794 : Milites inter- celerem ; verum ea nihil ad Indicam, clusit de Lanciferis suis cum lanceis lon- inquit Carolus de Aquino in Lexico migis numero decem millibus. litari. LANCEOLA, Scalpellus, Gallis, Lan1 LANCICDLA, Lanx parva. Arnob. lib. cette. Willel. Brito in Vocabulario MS. : 2: Trulla, Lancicula, candelabrum. LanLanceola dicitur subtile ferrum acutum, cula dixit Vitruvius eadem notione. cum quo minutores aliqui pungendo ve* LANCIETUS, diminut. & Lancia. Stat. nam aperiunt in minutione : aliqui cum Cadubr. lib. 3. cap. 22 : Et si spatam vel flebotomo venam percutiunt, unde et fle- Lancietum sive cultellum, aut alia hujusbotomia dicitur minutio. Apud Capitoli- modi arma solum evaginaverit, etc. Lansnum in Maximino Juniore, Lanceola, est sot, in Lit. remiss, ann. 1398. ex Reg. minor lancea : Lanceola sic fissa est ful- 153. Chartoph. reg. ch. 433 : Jehan Guilmine, ut tola etiam per ferrum scindere- lory tenoit en sa main un petit dart ou tur, etc. [Le Roman de Florence et de Lanssot. Blanche Flore MS. : 1 LANCIFER. Vide in Lancea. * LANCIGERUS. [Lancearius. DIEP.] J'ai les Hacetes a seigner.] LANCINARE, [Bellicare, trucidare, la* LANCEOLATA vocatur platago minor cerare, apud Papiam. Gloss. Sangerm. secundum Macrum. Glossar. medic. MS. MS. n. 501 : Lancinare, Bellicare, truciSimon. Januens. ex Cod. reg. 6959. dare, lacessere, laniare. Job. de Janua : LANCEOLUM. Anonymus in Gestis Lancinare, a Lancea, Lanceis ludere, vel Gonstantini M. pag. 484. ait, Anastasio confligere, vel lancea percutere, vel lanImp. Eunomianam hseresim amplexo, ceare. Gloss.Lat. Gall. Sangerman. MS. : acclamatum in Ecclesia : In Trinitale Lancinare vel Lanceare, Lancerer, c'est Lanceola non mittis. Sed legendum, in feriroujouer de lance.] Gloss. Lat. Gr. : Trinitale Lanceolam mittis. Quibus ver- Lancinat, xairaxvtSst. [Aliae Grsec. Lat. : bis carpebatur ejus hseresis Ariana, KocTav^w, Lanio. Verbo Lancinare, pro cum Eunomius eadem, quae Arius senti- lacerare aut vexare usi sunt Solinus, ret. AtaTO[uirou appellabantur Ariani, ut Plinius, Catullus, Seneca, Tertullianus est apud Joan. Damascenum de Haere- et alii recentiores.] sib. Editionis Cotelerii, quod divinitaLANCINATOR , Carnifex. Flodoardus tem sanctamque Trinitatem nefario lib. 4. Hist. Remens. cap. 52: Eodem tempore, quo hsec sacra virgo passa est, ausu discinderent. Lancinator ejus Riciovarus per urbem * LANCETTA. Vide infra Lanzetta. LANCETUS, LANCETTA, Colonorum Remensem transiens,.... trucidari praespecies apud Anglos, praestationibus et cepit. LANCIOLA^ Incertus de Limitibus : operis obnoxia. Monasticum Anglican, torn. 1. pag. 337 : Et parvum nemus... et E. in scamnum jacet per jugum in Lanciolam ; habet ad pedem aquam vivam, decem homines Lancetosin Sutwode, juxta prsedictam Wicam, et 12. libras terrss etc. Ubi Rigaltius f. Laciniola. Vide arabilis,... octoginta acrias 40. Lancetis, Lacina. et tenementis eorum in eadem villa. Cus* LANCIOLATA. [Lanceola, herba. tumarium Prioris Lewensis in Anglia DlEF-T apud Spelmann. : In Socha de Hecham LANCLA, Xexavv), in vett. Glossis pag. sunt 24. Lancetse. Consuetudo eorum est, 316. [Lanx, patina, in Supplemento Anunusquisque eorum debet operari a S. tiquariijUbi perperam legitur XeicavY] pro Michaele usque ad Autumnum unaquaque hebdomada per unam diem, sive cum furca, LANGULA, Tdaemvl, Lanx, in eod. sive cum besca, vel flagello ad libitum do- Supplemento. Utitur Vitruvius. [* Adde mini, cum corredio ad Nonam, et uno post Cujac. ex Castigat. in utrumque pane ad Vesperam, etc. Spelmannus vo- Glossar. Lancula, ancula.] cis etymon a Germanico Land-seet, ar* LANCUS, pro Laneus. Vide infra in cessit i. indigena, inquilinus, in terra hac voce.

LAN

LAN

LAN

23

apud Wenetingum 6 [** 3.] : Et omnis omni servicio. Recurrit ibid, in Charta emat sibi lagam 12. oris, dimidium Lan- subsequenti.] LANDGERICHT, vox Germanica, cujus defrido, dimidium wapentako. Ubi Somnerus emendat Landesrico, id est, terrae notio exponitur in Charta Friderici II. domino, ex Saxon. L a n d r i c a , vox Imp. ann. 1215. in Metropoli Salisburcomposita a L a n d , terra, et rica, Rec- gensi torn. 1. pag. 380 : Super jure patrotor, dominus. [**Ita in Saxon, et Latin, natus... super advocatia fori in sancto apud Thorp, multis locis. Vide ibi In- Yppolito, super generali terras judicio, quod Landgericht nominatur, quod idem dicem.J LANDEGANDMAN, Custumariorum ge- Dux in quibusdam bonis Pataviensis Ecnus, seu inferiorum Tenentium mane- clesias suss juri vindicabat. [Concil. Salisrii, lancetis, ceu permanentibus forte burg. ann. 1456. apud Hansizium torn. contrarium. Gaend-man enim, ut docet 2. German, sacrae pag. 497 : Majori modp Kilianus, viatorem et transeuntem si- contrahitur sub specie dotis et donationis gnificat. Occurrit vox in Custumario propter nuptias sub obligatione jurium de Hecham pag. 15. Spelman. [** L a n d forensium, vulgariter Landgericht, et aegende man est Homo terram possi- propler non solutionem in termino promisso dotis vel donationis propter nupdens.] 1 LANDEGRAVUS. Vide in Landgra- tias.] vius. T LANDGRAFIUS, ut mox Landgravius, | LANDER, vox Aremorica, Gall. Lan- Charta ann. 1228. apud Ludewig. torn. in dier, Canterius focarius. Locum vide in 4. pag. 394. et in Charta ann. 1282. ibid, Retro focilium. pag. 401. * LANDESTHING. Vim vocis explicat LANDGRAVIUS, Comes Provincialis, ex Charta Voldem. reg. Danor. ann. 1354. Germ. Land, terra, provincia, et Grave, apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. Comes, ut Marcgravius, Comes Marcse pag. 196 : Item si aliguis aliquem super seu limitis, vel ^larchio,Burgravius, Cofronts sive terris, violenter sibi ablatis, in- mes Castrensis. Historia Hierosolymicusare voluerit, ipsa causa debito pro- tana pag. 1165: De Germania quoque vir cessu, videlicet placito sui hareth, sysel quidam illustris et potens accedit, quern et terre, quod Landesthing dicitur, coram lingua Theutonica Landegravum dicunt, dapifero nostro justitiario seu nobis, si quod juxta rationem nominis Terrse Cojusticiam prius consequi non voluerit, mes, quasi per excellentiam dictum sonare ventilari debeat et finiri. [** Placitum videtur. Rigordus ann. 1208: Quidam rurale. Vide Rosenving. Histor. Jur. Comes Palatinus, qui Landagrava vocaDan. | 72.] batur, id est Comes Palatii. Vide Comes 1 LANDEVEVA, Lex patriae, regionis, a Provincialis. [** Conf. Eichhorn. Histor. Saxon, vel Germ. Land, Terra, regio, pa- Jur. Germ. 234. a.] :; tria, et Ewa, Lex. Occurrit Landeveva - Comes patriss etiam appellatur in in Pactu Legis Salicae tit. 19. Landoveva, Charta ann. 1139. apud Leuckfeld. in tit. 20. et tit. 21. Landeofa tit. 31. alibi Antiq. Walckenried. part. 1. cap. 13. Landofeva. Vide Euva. Vide supra in Comes 2. LANDFRID, Pax terrae, vox Germanica. * LANDHOUDER, Offlcii municipals Froissart. 3. vol. cap. 97. de Oarolo IV. nomen. Vide supra Handhouder. * LANDIA. Vide supra Landea. Imp.: Institua le Due Wincelant de Boheme; et le fit souverain regard d'une T LANDICA, lerxapaSiov, Thuribulum, in Institution et Ordonnance, qu'on dit en Supplemento Antiquarii. Exponerem Alemagne la Languefride; c'est a dire, Canterius focarius, Gall. Landier. 'E<y)(atenir les chemins couverts et seurs, et que pciSiov ab ecrxapa, Focus, melius, ut puto, toutes manieres de gens peussent aller, quam^lffxapaSiv Glossarum S. Benedict!, venir, et chevaucher de ville en autre seu- u b i : eax a P& v > Landica. In Valesianis rement. Infra : Seigneur et souverain de pag. 93. laudatur Glossar. Gr. Lat. ubi: la Languefride.[f"~Chror\. Noriberg. apud ec?xapa yuvatxo;. Vide Andena. [* Adde Oefelium torn. 1. Script, rer. Boicar. ex Castigat. in utrumque Glossar. Leg. pag. 325. col. 2: Tandem rex Wences- eorxapa yuvatxsTa, Vulc. alibi l^xapa expolaus fecit communem pacem (Lantfrid.) nitur Craticula. Hinc Landie, totum sciVide infra Landtfride.] [* Vide Eich- licet pro parte, in Lit. remiss, ann. 1395. horn. Histor. Jur. Germ. 262. Pfef- ex Reg. 149. Chartoph. reg. ch. 175: Le fing. ad Vitriar. lib. 1. tit. 2. 15. not. fournier les avoit envoyez d la Landie leur 6. et 2. Pertz. Leg. vol. 2. in Indice voce mere. Jehannin Faulchon dist au suppliant qu'il alast a le Landije sa mere, in Pax.] LANDGABLE, Census, qui a praedio, aliis ann. 1456. ex Reg. 189. ch. 44. Lanseu agro debetur : agrarium : a Saxon. dra Italis, meretrix. Vide supra BataL a n d - g a b l e i. terrse census vel redi- rum et infra Laterna 2.] :;: = LANDIGUM, LANDITUM, nostris Lantus. Occurrit in Domesdei. [**Landg a f o l in Rectitud. singul. person, cap. dit, Nundinee Sandionysienses. Arest. ann. 1334. 9. Apr. in Reg. Olim parlam. 2. et8.] LANGABULUM dicitur in Histor. Nor- Paris. : Portarius monachus S. Dionysii wicensis Coenobii in Monastico Angl. erat in possessione veniendi anno quolitorn. 1. pag. 20 : Et ulterius illi non sunt bet, prima die Landiti, armatus et cum de Villa Norwici, nee cum eis respondent gentibus suis armatis ad processionem B. in Lott, nee in Slott; sed solummodo te- Maries Parisiensis ibidem ad dictam diem nent de Ecclesia S. Trinitatis, cui solvunt causa benedictionis faciendse anno quoliLangabulum. Idem Monastic, torn. 3. bet accedentem , conducendique dictam pag. 226 : Debeo acquietare dictum mes- processionem cum armis, ut prssmiltitur, suagium adversus Willelmum Martel de a quodam loco vocato Puincta Lisiardi in una libra piperis per annum, et adversus via qux venit de Clihencourt apud S. dominum Reg em de uno denario de Lan- Dionysium et per quam itur de Parisiis gabulo de Porttocha ad Festum S. Mar.- apud S. Dionysium prsedictum, faciendo tini. Ibid. pag. 267: Solutam et quietam transitum de subtus montem Martyrum, de Longabulo et parcagio, etc. [Charta ad locum in quo dictse duse. vise faciunt Radulti Grassi apud Madox Formu I.An- dictam puinclam, in tantum quod si dicglic, pag. 279 : Reddendo inde annuatim tus portarius et ejus gentes preedictse non ad Langabulum prsedicti burgi octo dena- venirent ibidem, dicta processio rediret rios ad Nativitatem S. Jo. Baptistse pro Parisios, nee fieret ibi benedictio illo

anno... Portarius monachus dicti monasterii et ejus gentes omnes armati possunt venire... ad occursurn procc.ssionis prsedictse,... ad prseservandam dictam processionem a pressura populi et conducendum eamdem, movendumque populumad devotionem. Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 562: Cum die Martis in festivitatibus Penthecostes ultimo prseteritatss prsefatus Guillelmus... ivisset ad Landicum (sic) et deinde apud S. Dionysium, etc. Locum nundinarum hie intelhge. Memor. C. Cam. Comput. Paris, fol. 137. r.: Erat fidejussoretobligatus regi pro ixe. florenis ad scutum debitis regi ralione impositionis Flamingorum, quam dicti Flamingi debebant regi pro Landilo ultimo preeterito de pannis per eos ibi venditis. Consule D. Le Beuf torn. 3. Hist, dioec. Paris, pag. 246. et vide Indicium 3. * LENDITUM, Eadem notione. Charta Joan. reg. Franc, ann. 1354. ex Bibl. reg. : Cum religiosi S. Dionysii constituerint Guernerium Allegrin... in offtciomilitis gueti in Lendito,... qui quidem miles ad causam sui officii habet conducere secum plures homines arrnatos incedentes die ac nocte ad custodiam dicti Lenditi. Lit. remiss, ann. 1387. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 198 : Cum Robinetus.... certain auri summam pro pannis emendis in tune futuro Lendito realiter tradidisset, etc. LANDIMERA, Terras limes, vel meta : a Saxon. L a n d gemaere, g, ut solet in j verso; L a n d autem Terra : gemaere, Finis, terminus : unde hodie agrorum partitiones meires Angli vocant. Fcedus Alvredi et Guthurni Regum cap. 1: In primis de nostris Landimeris sursum in Thamisia, et tune superius in Ligam usque ad exortum ejus, etc. Sic Codex MS. Cottonianus, Codex vero Spelmanni : Inprimis de nostris Landimeris commarchionibus sursum, etc. ubi commarchionibus, idem valet ac confiniis. Vide Marcha 1. T LANDIS, ut Landa I. Terra sterilis et dumis abundans. Gall. Lande. Charta ann. 1233 : Hugo Dominus Feritatis Bernardi cum assensu Isabellas uxoris meas vendidi Abbati et Conventui LXXVI. arpenta terras.... partim in nemoribus, partim in brueriis, in Landibus de CouLANDLEITA. Vide Landtleita. LANDMANNUS, Terrae incola, ex Saxon. L a n d e s m a n , vox formata ex L a n d , terra, et m a n , homo. Occurrit in Pacto Ethelredi cum Analavo et aliis I 9. [** 7.] * LANDON, vox Gallica, Fustis brevior et crassior, qui canibus ad collum appenditur ne excurrant, vulgatius Billot. Charta ann. 1320. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 309 : Lequel sergent commandoit d ceus qui avoierit chienz, que il meissent Landons d leurs chiens, en la saison que il appartient d mettre Landon. Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. 165. ch. 171 : 11 avoit esle signifte que chacun qui auroit chiens, leur mist d chacun un baston, appelle Landon, au col, d ce qu'ilz n'entrassent ne feissent dommage es vignes. Mirac. Mss. B. M. V. lib. 2 :
Vous li feissies d'un cavesire Un Lando faire et un coler, Traire eri un bois et decoler.

] LANDOEFA, LANDOVEVA. Vide Landeveva. 1 LANDPHENNIGE, Denarius provinciae, terrae, regionis, a Germ. Land, Terra et Pfennig, Denarius, nummulus,

24

LAN

LAN

LAN

teruncius. Denarii qui dicuntur Landphennige, in Chronico Mellicensi pag. 144. col. 1. * LANDRERIUS , Tripus, Gall. Trepied. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. FJamar. : Item plus duos tripodes sive Landrerios ferri, quemlibet cum tribus pedibus. LANDRIDDER, Eques, Miles, vir equestris ordinis ac dignitatis, vox Germanica, ex Lanz, Lancea, et Bidder, vel Ritler, Eques : quasi Eques lanceatus, ut Lansknecht, pedes miles lanceatus. [** Land, Provincia. Gonf. supra Equites et vide Warnkoenig. Histor. Jur. Fland. torn. 2. pap. 66. et chart, ann. 1110. num. 179. ibid.] Charta Philippi Comitis Flandr. ann. 1190. [in Tabulario S. Bertini et] apud Malbrancum lib. 10. de Morinis cap. 28 : Sciendum tamen, quod Comes in eadem (villa de Poperinghes) debet habere Equites, qui Landridderes vocantur ad expeditionem suam secundum patriae consuetudinem, etc. * Landridres edidit Miraeus torn. 2. fol. 1383. ubi Chartul. 1. Fland. fol. 10. ex Cam. Comput. Insul. habet, Landru1 LANDSASSIUS, vox Germanica quam explicat Ludewig. in Praefat. torn. iv. pag. 27 : Quod enim de Silesiae Principibus hodieque dicitur, illos esse Landsassios, id est, in suis tractibus, pagis, latifundiis, eminentiora jura, quse regalia dicimus, illos nonnisi ex Bohemias Regum benevolentia et privilegio afftrmare libet. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voc. Landsasse, col. 1178. et Mitterm. Princip. Jur. German. I 109.] ^ LANDSCRIBA, Scriba prpvincise, a German. Land, Terra, regio, et Lat. Scriba. Charta Alberti Ducis Austriae ann. 1342. apud Steyerum in Commentariis pro Hist. Alberti II. col. 65 : Inhibemus universis et singulis Comitibus, Baronibus t Ministerialibus, Militibus , Clientibus, Burggraviis, Landscribis, Judicibus, Offtcialibus et aliis quibuscunque personis, etc. Vide Landschreibe. 1 LANDSECLES, Species colonorum, ut videtur, eadem forte quse Lancetorum apud Anglos. Chartul. SS. Trinit. Cadom. fol. 51. v. : Homines de Delegate tres solidos, et quisque tres dies in autumpno... et xxvn. Landsecles habentur praeter istos prandictos. * LANDSEDELE, Terrae usufructus, ni fallor, sen jus in ea sedendi vel manendi. Charta ann. 1278. torn. 1. Amoenit. liter, pag. 193: Hoc adtendentes quod cultores prssdictorum ortorum, sive possessores, nihil juris habent in jam dictis ortis, nee eos habere protestamur, nisi hoc solum, quod vulgariter dicimus Landsedele. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Landsiedel. col. 1182.] LANDSERVIENTES. Vocem interpretatur Placit. Cumbr. ann. 5. reg. Joh. rot. 5. in Abbrev. Eotul. pag. 42 : Dicit etiam quod debet habere 4. Landservientes, custodes scilicet pads patrise. . . duos debet ipse hospitari et pascere et invenire eis sectam ad testar,dum malefacta pads. * LANDTFRIDE, Pax terrae, vox Germanica. Charta ann. 1344. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. abHontheim pag. 156. col. 1 : Cum nos de treugis, quse Landtfride nuncupantur, de novo prorogatis.... gaudere desideremus, etc. Vide supra Land /'rid. LANDTLEITA, Popularis circuitio, ex Germ. Land, terra, et Leyde, ductus, tractus , transitus , meatus , Kiliano. Charta Marcuardi Abb. Fuld. apud Bro-

wer. lib. 8. Antiq. Fuld. cap. 18 : Cir- tioni nostrse partem nemoris nostri, dicti cumlustrando terminos finium, tarn silva- Wirde, quse viginti quatuor Laneos (leg. rum, quam agrorum , pratorum atque Lanceos) contineat.... conferimus. Alia, camporum, reperique sic, ac requisivi cum ann. 1467. ibid. pag. 221. col. 2 : Unam populari circuitione, quss dicitur Landt- etiam curiam allodialem cum tribus Laleita, quamplures mansos, agros...injuste neis agrorum, etc. [** Vide Haltaus. detractos. [Iterum refertur hie locus in Glossar. German, voce Scholshube, col. Addition, in calce secnndi voluminis 1640. ] LANGABULUM. Vide Langdabulum. primaeeditionis ubi Landleita non male.] [ vide Haltaus. in hac voce col. 1168. * LANGAGIUM, Lingua, idioma, Gall. et voce Umfart col. 1920. Grimm. Antiq. Langage. Lit. remiss, ann. 1364. in Reg. Jur. Germ. pag. 546.] 96. Chartoph. reg. ch. 146 : Duo famuli 1. LANDULA, Alauda, apud Petrum de qui prsesumebantur esse Anglici, eo maxime quod male loquebantur et tarn alieCrescentiis lib. 10. de Agricult. cap. 13. 20. et alibi. num Langagium, quod non poterant in1 2- LANDULA, Parva Landa, seu agel- telligi. Vide Linguagium 2. lus sterilis et incultus. Charta Monas* LANGANA, Idem forte quod Laguna, terii Savigneiensis : Guido Forestarius Palus, lacus. Placit. ann. 920. inter Prodedi Monachis de Savigneio totum pratum bat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 19. col. 1 : de Fonte Cheois et Landulam juxta illud, De ipsos campos unde Geosaldus interpelexcepta recognitione xviii. denariorum lavit jam dicto Ansemiro presbitero, ante mihi singulis annis reddendorum. Vide dom.no Ucberio episcopo, et de voles minoLanda 1. res usque in ipsa Langana et ad ponte | LANDWERC, Opera?, quas praestantmajore, ipsas decimas, etc. subditi totius districtus, a German. jjc LANGEA, [Lacuna, latrina. DIEF.] Land, Terra, territorium et Were, Opus, 1 LANGELLUM, Infantiles fasciae, Gall. opera. Vide locum in Banwerc et Uth- Langes. Computus ann. 1202. apud D. landes. Schilterus eadem notione legit Brussel torn. 2. de Feudorum usu pag. Lantwerk in Glossario Teuton, voce CLVI. col. 2 : Expensa puerorum PisBann. siaci.... Pro uno Langello et pro capellis * LANEA.[Ergastulum. DIEF.] et pro ftesell, x. sol. Vide mox in Lan| LANEFICIUM, Lanificium, Opificiumgeolum. Iana3, in vett. Canon. Poenitent. torn. 11. 1 LANGEMANNUS. Vide in Lagamannus. Spicil. pag. 73. , * LANEOLUM, [Flocon de laine. DIEF.] LANGEOLUM, Vestis interior lanea MoLANEOTUS, Pannus laneus, seu sagum nachorum ad genua usque pertingens, vel stragulum ex lana confectum. Vita sic dicta, quod lanea, unde laneos panWillelmi Abbatis Roschild. cap. 14 : In niculos, quibus infantes circumvolvunlectulo suo nihil prseter Laneotum strami- tur, Langes etiamnum appellamus. Monibus impositum... habebat. nasticum Angl. torn. 1. pag. 419 : Ad | LANERIUS. Vide Lanarii. vestiendum autem suscipiunt, quicunque 1 LANERUM, Festo, Vestimenti genus annum ibicompleverint, capam, tunicam, ex lana succida confectum. et pallium.-duo etiam Langeola, et omnia LANESTRIS, Laneus. Vopiscus in Au- lanea. Mox : Ad pallium 2. ulnasetquarreliano : Pallium breve purpureum La- terium, ad Langeolum duas ulnas et nestre. quarterium. | 1. LANEUS, ut Laneotus, Pannus seuT LANGERE. Epistola Concilii Pisani stragulum e lana. Institutio Vallis-Scho- ad Benedictum XIII. ann. 1409. inter larum ann. 1215. inter Instrum. torn. 4. Concil. torn. 3. pag. 641. col. 1 : Hoc Gall. Christ, col. 200 : Hospites etiam ja- schisma pestiferum... ab erroribus quam cebunt sine culcitris, Laneis contenti sicut plurimis Ecclesiss fidem Langentibus inet cseteri Fratres. Constitut. Sororum tromissis ortum habuit. Suspicor legenPcenitent. S. Magdalense art. 9. apud dum frangentibus vel tangentibus. Raim. Duellium lib.l. Miscell. pag. 189 : *LANGETUM, Pannus laneus, quo moSuper culcitras non dormiant Sorores nachi lectum sternunt, nostris alias nostras. nisi infirmae. Cum tunica cinctse, Langeul. Constit. Carmelit. Mss. part. 1. dormiant super stramina, et super Laneos rubr. 6 : Utantur fratres lodicibus laneis et saccones dormire licebit. Alium locum seu Langetis, et aliis cooperturis religiosis, vide in Wanbisius post Gambeso. sine ptcturis, simplicibus et honestis. Lit. *2. LANEUS, Polonis et Bohemis idem remiss, ann. 1391. in Reg. 142. Chartoph. quod apud nostros Mansus, Certa scili- reg. ch. 66 : Un Languel a lit, qui bien cet agri portio cum sede coloni. Charta valoit dix solz. Langais, eadem forte noOttocari reg. Bohem. ann. 1234. inter tione, in Comput. redit. comitat. PonProbat. torn. 1. Annal. Praemonstr. col. tiv. ann. 1554 : Des profficts des gros Lan523 : Tres Laneos ecclesise adjudicamus gais dudit lieu de Rue, qui se soulloient possidendos in bonis saepe nominaiis, quos bailler afferme (sic) pour trois ans. Vide a quodam Teutonico Ottone contra justi- Blanchetum. tiam detentos, coram nobis rationabiliter * LANGIARIUS , Mercator lintearius, prsspositus obtinuit et evicit. Alia ann. Gall. Linger. Charta Phil. Pule. ann. 1879. ibid. torn. 2. 09!. 49 : Quosdam tres 1313. in Reg. 49. Chartoph. reg. ch. 63 : Laneos nostros in villa Kalendorff, adja- Cum mercatores freperii, pelliparii, tapicentes ad curiam nostrum colonariam, cerii et Langiarii civitatis Paris, etc. ibidem sitam, de jure perlinentes... vendiLANGOBARDI, qui alias Longobardi, dimus. Stat. Vladisl. Jagel. ann. 1433. populi Septentrionales, qui Italiam perinter Leg. Polon. torn. 1. pag. 92: Hortu- vaserunt, de quorum appellatione sic lanis non habentibus nee colentibus agros, Paulus Warnefrid. lib. 1. de Gestis Lanhoc est mansos seu Laneos integros vel me- gob. cap. 9 : Cerium est Langobardos, ab diosduntaxatexceptis...Siautemprs3dictorum...aliquisintegrum Laneum agrorum intactse ferro barbae longitudine, cumpricoluerit :tunc ad solutionem duorumgros- mitus Winili dicti fuerint, ita postmodum sorum ; si vero medium Laneum, ad sol- appellatos. Nam juxta illorum linguam, vendum unum grossum... sint adstricti. Lang, longam, baert, barbam significat. Chart, fundat. Cartus. Pragens. ann. Guntherus lib. 2. ex Ottone Frising. lib. 1342. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. 2. cap. 13. de Gestis Friderici : pag. 37. col. 1 : Praedictx quoque fundaDicitur a longis ea Longobardia barbis.

LAN
Epitaphium Doctrulse seu Doctrulfi , gente Suevi, unius ex primis Ducibus Langobardis. apud Rubeum in Hist. Bavennate lib. 5. sub. ann. 586 :
Terribllis visu fades, sed corda benigna, Longaque robusto pectore barba fuit.

LAN
transiit, uniyersimqueLom&antorwm appellatione dicti fere publici Foeneratores ac Usurarii: in quos identidem a Principibus nostris saevitum legimus. Concil. Senonense ann. 1269. cap. 2 : Prohibentes ne quis in domibus, vel in locis aut terris Ecclesiarum Lombardos vel alias advenas, qui vulgariter... dicuntur, usurarios manifestos recipere audeat. Ubi in lacuna Caorcini, reponendum puto : [uti liquet ex Statutis Eccles. Meld, apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 908. ubi eadem leguntur.] Statutum Phi,lippi III. contra Usurarios, in Regesto Carcassonensi Cameras Comput. Paris.: Extirpare volentes definibus Regni nostri usurariam pramtatem , quam quosdam Lombardos et Caorsinos aliosque quamplures alienigenasin eodem Regnopublice intelleximus exercere, etc. [Pr83iverat S. Ludovicus similibus Litteris ann. 1268. quas edidit de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 96.] Aliud Caroli II. Regis Siciliaa, datum Andegavi 8. Decemb. ann. 1289 : Prsecipimus, ut expulsio (J^udaeorum)prxdicta ad omnes Lombardos, Caturcinos, aliasque personas alienigenas, usuras publice exercentes, etc. Vide Caorcini. 1 LANGONES, sic vulgo dictas fuisse libras Lingonenses nos docet Valesius pag. 279. Notitise Galliarum col. 2. ubi hsec profert : Cette vendue fu faite pour trois cens Langones : et ex Litteris ann. 1255. x. livres d'Estevenans ou de LangoineSf id est, Lingonensium ab urbe Lingone seu Langone, ut ibidem legitur ex Litteris ann. 1225. * 1. LANGOR, Labor, cura, sollicitudo, Italis Langura. Comput. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 253. col. 2 : Pro sex caponibus prsesentatis domino thesaurario Francise, quia laboravit pluries et plures Langores fecit et habuit,pro utilitate reipublicae dictas civitatis. %: 2. LANGOR, [Languor : Johannes Bernardi, qui est ibi parrochianus, dicitur quod est sortilegus et quod per verba et nepharios actus asserit se multos Langores sanare. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 34.).] 1 LANGRAVIUS, ut Landgravius. Utitur Cardinalis de Aragonia apud Muratorium torn. 3. pag. 580. col. 2. 1 LANGUEFRIDE. Vide Landfrid. * LANGUELLA, Lagena. Vita S. Joan, episc. torn. 3. Aug. pag. 511. col. 2 : Affer nobis Languellam aquse fluminis, ut operariis ecclesiss ad potandum distribuamus. Langeau, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1406. ex Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 333 : Une chopine, six escuelles et un Langeau barre. Vide in Lagena. 1 LANGUENA. Vide Laguenna in Lagena. LANGUETA, Lingula, examen trutina3, Gall. Languette. Stat. Avellse cap. 107. ex Cod. reg. 4624 : Qusslibet persona; quas aliquid alicui ponderabit,... debeat... taliter tenere balancias,... quod Langueta .... ponderis eorumdem possit libere sine aliquo impedimenta currere seu ponderare hinc et inde. T LANGUIDATUS, Marcidus ; item adductus in languorem, frigescens. Joan. Longinus in Actis S. Stanislai Episc. torn. 2. Maii pag. 222. col. 2 : Tantam videns assidue malorum labem, tantaquotidie flagitia cumulari, sic omnia confusa, sic omnia resoluta, ut tabo pessimo viderentur Languidata, etc. Ibid. pag. 258. col. 1 : Negotio itaque canonizationis viri Dei Stanislai Languidato, et ab omni spe et cura dilapxo, etc. * LANGUIDUS, Immunitus, aut parum munitus. Gesta Consul. Andegav. torn.

LAN
10. Collect.jHistor. Franc, pag. 255 : Interea Conanus... filiis suis ut Andegavum discurrerent et interim Lanrjuidiorajerras, ut explorarent, prsecepit. LANGUINAGLIA, Pestis inguinaria. Mirac. S. Rosaa torn. 2. Sept. pag. 456 : col. 2 : Cum mulierqusedam... gravissime infirmaretur eo morbo, qui vulgariter dicitur Languinaglia, etc. LANGUITUDO, LANGUITAS, Languor. Vide JEgrimonium. * Nostris alias Languine. Lit. remiss, ann. 1443. in Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 273 : A {'occasion desquelz coups icellui Ancel a este en grant Languine. Neque aliud videtur significare vox Lougau-r gues, in aliis Lit. ann. 1388. ex Reg. 135. ch. 120 : Comme le suppliant a este et encores est si malades de Lougaugues, qu'il en a este bien en grant fureur pour la vuidance de la teste, etc. LANGUOSUS , Languidus. Florentius Wigorniensis ann. 1115 : Rex Guillelmus junior... vehementi percussus infirmitate per totam Quadragesimam Languosus jacuit. Id est, in languore. * LANGURIRE , Glutire , Empassar , Prov. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. LANGUS. Aldhelmus de Laudibus Virginitatis :
Loth quoque qui Langos sceleratos vixerat inter Hospes hospitibus prsebens unibracula tecti.

Vide Fredegar. Epit. cap. 65. Alii a Bardis Saxoniae populis dictps vqlunt. Plura de iis haoent Cluyerius lib. 3. Germ, antiq. cap. 26. et viri doctissimi ad Vitam S. Antonini Abbat. Surrentini 14. Febr. [Adde Schilteri Glossar. Teutonicum.] potissimum in Francia, mercatores Itali, qui magno numero eo confluebant exercendi commercii gratia : quibus etiam Reges nostri complura subinde indulsere privilegia, atque adeo ut civitatem sibi deligere liceret, in qua negotia sua ac mercimonia agerent, mercesque distraherent. Exstat in veteri Regesto Charta 19. Febr. ann. 1277. Indict. 6. firmata Parisiis in Regio Palatio 2. Mart, ann. 1278. continens pactum factum cum Reg. Franciae a Fulcone Cacio cive Placentino, Capitaneo universitatis mercatorum Lombardorum, et Tuscanorum, habente etiam potestatem et speciale mandatum a consulibus mercatorum Romanorum Januse, Venetiarum, Placentise, Lucas, Bononias, Pistorii, Astensium, Albas, Florentiae, Senarum et Mediolanensium traclandi cum domino Rege Francise super translalione facienda ad civitatem Nemausensem, etc. Quo quidem pacto Lombardis mercatoribus facultatem concedit, urbem Nemausensem sibi deligendi ad sua exercenda commercia : prqtectionem suamindulget, eademque, quibus Parisienses gaudent, privilegia : praeterea ut extra Nemausensis Judicis Regii jurisdictionem trahi non possint : ut decedentium bona haeredibus serventur, sine reclamatione manus mortuas : ut a civitatis excubiis et talliis, et ab hoste seu exercitu sint immunes, ita tamen , ut ordinarias praestationes pro mercibus exsolvant, uti in urbeMonpessulana solebant : ut Capitaneum, seu Rectorem, et Consules in eadem urbe habere iis liceat, et in tota Bellocadrensi Senescallia, quemadmodum habent in nundinis Campaniensibus, qui in suae societatis mercatores rebelles jus habeant animadvertendi secundum patrise suae leges et statuta :quod si quis ex iis mercatoribus naufragium in Regiis oris patiatur, quidquid ex eo Princeps percipere solet, indulget, etc. Ex quibus docemur, Lombardos, antequam Nemausum transferrentur, in urbe Monspessulana commercia sua exercuisserequa excessere anno 1268. Chronicum MS. Consulum Monspessulan. hoc anno : En aquel an issiron li Lombart de Montpeslier la vespra de Totsans. [In Compute ann. 1272. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 413. memorantur Lombardi de Guengamp, de Quemper, de Kemperleg, de Nanneto; et in alio Oomputo Castri Nannet. ann. 1273. Lombardi de Dinanno.] * Hinc Lombarderie dicitur Vectigal, quod ab iis mercatoribus in nundinis Campanise pensitabatur, in Chartul. Latiniac. fol. 246. v. : Ce sont aucunes fermes, qui estoient de prouffit a I'abbaye de Laigny es foires de Champaigne et Brye a Laigny sur Marne.... La Lombarderie, uyxx. livres. At quod ii non commercia duntaxat, sed et usuras illicitas exercerent, horum nomen in maJam partem postmodum V
LONGOBARm, S6U LOMBAEDI, appellati

Ubi Langus idem valet quod Graacis XayYWV. G10SS33 Gr. Lat. : Aayywv, Reses, Trico. G10SS33 Lat. Graec. : Tricosus, apyelo?, fxX'JTO?, Xayytov. LANGUSTA, Herbee species, quse in Syria nascitur, qua vesci solitum sanctum Joannem Baptistam aiunt, pro qua locustas manducasse pqstea persuasum. Vide Jacobum de Vitriaco in Hist. Hierosol. cap. 53. * 1. LANIA. TERRA LANI^E, Arena, Gall. Sable, gravier. Charta ann. 1264. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 210. y. : Perrerise pro trahendo lapide et Lanise terra pro faciendo mortario, omnia communia. * 2. LANIA.. La striga, in Glossar. Lat. Ital. Ms. pro Lamia. Vide Lama 2. * LANIARE, Rumpere, frangere, Gall. Briser. Charta Rob. comit. Alenc. ann. 1211. in Reg. forest, comitat. Alenc. etc. ex Cam. Comput. Paris, fol. 13. v. : Et si ferramenta sua Laniata fuerint in servicio meo, de meo proprio reficientur. 1 LANIARIUS. Vide in Lanarii. LANIATORIUM, Macellum, ubi laniantur carnes. Joann. de Janua ;[Boucherie, in Gloss. Lat. Gall. Sangerman.J * LANIBATA, [MuraBna. DIEF.] T LANICUS, Laneus, Johanni de Janua; de Laine, in Glossis Latino-Gallic. Sangerman. | LANICUTIS, Cujus cutis Lanigera est. Aries Lanicutis, Laberio apud Tertullian. de Pallio cap. 1. * LANIFERIUM, f. pro Laniflcium, laneum opiflcium, vel merx lanea, Gall. Lainage. Libert. Regalis-mont. ann. 1431. torn. 7. Ordinat. reg. Franc. ,pag. 195. art. 10 : Ipsi tamen sunt in usupacifico et longasvo carnes salsas, Laniferium, sagimina, et alia liquorern habencia in pondere domini nostri regis ponderare. Vide supra Lanagium. jje LANIFEX, [Ouvrier en laine. DIEF.] | LANIFICINA, Laniflcium. Synodus Limse ann. 1582 : Sciunt etiam Parochi Indorum mineralium officinas sive ingenia, pannorum quoque Laniftcinas, c&terasque qusestarias artes sibi esse penitus interdictas. 4

LAN
* LANIGO, [Lanugo. DIEF.] w LANILEGUS, Lanarius, qui lanam tractat. Eein. Vulp. lib. 4. vers. 8 :

LAN
Annal. Benedict, pag. 333. in Actis SS. Junii torn. 3. pag. 445. col. 2. ubi de S. Raynerio, etc. Pro quodam virorum bellatorum genere, mihi non satis notp, Lanistse. sumuntur ab Odone de varia Ernesti Bavarias Ducis fortuna, apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 372 :

LAN

Testam. ann. 1274. torn. 2. Hist. Oassin. pag. 502. col. 1: Relinquo... de oleo Lanquenas sex. Vide supra Languella. 1 LANSA, Lancea, ut puto, Gall. Quorum (denHum) exauditur longe collisio, tanquam Lance, Hisp. Lanca. Charta Ecclesiaa Lanilcgus pecten pectiue crebra sonans. Brivat. ann. 1362 : Informatio facta per 1 LANILUTOR , ipion\\>^i;, Fullo, qui Hugonem Jorda Locum-tenentem super lavat lanas, ; in Gloss. Lat. Graec. in aliis quandam Lansam quam amiserant li Dcinde vires acres ducens ad bella ducentos, Graec. Lat. ipionlvt^c, Lanitor. Espanhol in platea de la Feneria. Et quadringentis dans emolimenta Lanistis, 1 LANIO, ut Lanius, in Concilio HisAssiduis armis Agarenos concutit, urbes | LANSAGIUM, Leodiensibus Lansage, pal. ann. 1512. et apud Marten, torn. 2. Obruit, et villas Oararaa populatur et arva. Alienatio ; Lansager, Alienare ; LansaAmpliss. Collect, col. 1400. !: " Vide Salmas. ad Florum pag. 88. et gers, Qui ex alienatione domini jus haLANIOLA, in Glossis Isonis Magistri, locus, nbi Medici faciunt medicinas, et ad Hist. Aug. pag. 328. et Coteler. ad bent dominii vel hypothec. Consuetudo Leod. cap. 6. art. 4 : Toutefois les Constit. Apostol. pag. 319. laniant carries infirmorum. Laniena. peuvent departir leurs heritages * LANION, US. [Lanio. DIEF.] 1 LANISTERIUM, Laniflcium. Agnellus par ens enfans en Lansage a I'un plus * LANIOSUS. [Laniger. DIEF.] in Vita S. Severi Pontif. apud Murator. d leurs qu'a I'autre, sans aller a la justice. Ibid, * LANIPEDIUM. [Lineum calceamen- torn. 2. pag. 44. col. 2 : Quadam die La- art. 28 : Feumain ne pent Lansager heritum. DIEF.] nisterii opere praegravatus cum esset ipse tages d'enfans, LANIPENDIUM, Locus in Sanctimo- cum conjuge sua, lanificium, ut dixi, 15. art. 17: Tonsdont il est feumain. Cap. treff'onciers et Lansagers nialium Monasteriis, ubi reponuntur nearent officium, ait ad conjugem, etc. lanse ad Monacharum laniflcia, vel etiam 1 LANISTERUM, Lanicium, ut con- peuvent deminer pour faute de relief. * LANSARE, Jacere, jaculari, Hisp. ad vestes laneas. Regula S. Csesarii ad jectq. Gregor. Mon. in Ghronico FarVirgines cap. 28: Ad cellarium, et ad fensi apud eumdem Murator. torn. 2. Lanzar, Gall. Lancer. Lit. remiss, ann. posticium, vel Lanipendium tales a se- part. 2. col. 545 : Concessit in villa S. 1362. in Reg. 93. Chartoph. reg. eh. 168: niore eUgantur, etc. Adde cap. 30. et Viti de casale dominici ad quartam om- Cum quadam funda contra dictum Bernium frugum. excepto paniclo et semun- trandum duos lapides Lansavit. Form. Regulam S. Donati cap. 62. LANIPENDIA, Quas lanipendii curam clo, et musti mundi tertiam, et olivarum Mss. ex Cod. reg. 7657. fol. 35. v: Unum gerit, apud eumdem Cassarium cap. 25: medietatem, et quintam de Lanislero, et magnum cutellum evaginavit repente et... ictus quamplures contra eum Lansando... Omnis lanificii cura, unde vestimenta operas. sanclis Sororibus ministrentur, ad solli%. LANISTRUM. [Salle d'armes. DIEF.] percussit. Vide supra Lancare et Lancitudinem Praepositse, vel Lanipendias LANITOR^ IptouXutrK, in Gloss. Gr. Lat. ceare 3. | LANSGEA, pro Lancea. Item vim. capertinebit. [Habetur supra Lanilutor.] 1 LANIUS, pro Laneus. Pannum La- drelli. Item ccc. Lanscee, in InformaLANIPENDIUS, in Gloss. Lat. Gr. exponitur oraOjjioOxo; IpiSt'wv, Qui lanam pen- nium viridis colons, in Mandate Ricardi tionibus Civitatis Massil. pro passagio dit ac distribuit. Gloss. Gr. Lat.: Sta6- II. Regis Angl. ann. 1282. apud Rymer. transmarine ex MS. Sangerman. * LANSEYA. Vide supra Lanceya. (j-oOyoi;, yuvY) TJ TOV Gra6[ibv Tiape^o-jtra tal; torn. 7. pag. 356. col. 1. * LANSISSA, Tabulatum superius. ^f. LANMA, perperam pro Lamna, per aXXais, Lanipendia. Vox occurrit apud Paul, in leg. 31. D. de Donat. vir. et Syncopen a Lamina. Stat. Bonon. ann. Form. Mss. ex Cod. reg. 7657. fol. 42. ux. (24, 1.) Vetus interpres Juvenalis ad 1250-67. torn. III. pag. 608 : Arma vero r: Per cujus (domus) Lansissam, seu defensibilia intelligimus esse panceriam, supernum solarium, idem talis dictas tali illud Sat. 6. sive coritum, cum manicis, vel sine ma- scienter dedit viaticum et accessum. periit libraria, ponunt LANSITICUS. Obseryantiaa Regni Aranias, gamberias, maleatam, cerveleriam, Cosmetae tunicas, etc. sive bacillitum, bracarolam, sive rotel- gon. lib. 8. de Homicidio | 14 : Si quis Librariam, Lanipendiam interpretatur. lam, sive tavolatium, collarium et guantos se occiderit, vel suspenderit, et fuerit de ferro et lantnas sive plattas ferreas. Lansiticus, vel insensatus, vel dasmoniaEt infra, ad illud : cus, vel consimilis, etc. An Lunaticus 9 [FR.] Est in concilio materna, admotaque lanis 1 LANSKENETUS, Pedes, Gall. Pieton, 1. LANNA. Vita S. Gilda? : Quse insula Emerita qute cessat acu. usque in hodiernum diem Lanna Hilduti fantassin, Germ. Landsknecht. [* Miles Lanipendia matris, facta ornatrix, quasi vocitatur; [hoc est, terra, ditio, ager. lanceatus. Vide Lancea et Landridder.] magistra. Vide Cujacium lib. 9. Obser- Lanna enim Armoricis, qui d post n Duo millia peditum Lanskenetorum, in vat. cap. 30. mutare solent in alterum n, idem est Conventionibus ann. 1543. apud Rymer. * LANIPESTE. [Placentum. DIEF.] quod populis Septentrionalibus Landa, torn. 14. pag. 779. [* Vide Eichhorn. T LANISCA, LANISCUS, Papias in MS. duplicis notionis vox, quaa et terram Histor. Jur. German. 1437.] Hinc apud Bituric.: Fasces erant Laniscse, id est, incultam signiflcat, et territorium, re- npstrates Lansquenet, Ludus quidam Fasciolss, etc. Editus habet Lanistae, per- gionem, dominium. Hinc emendanda pictorum foliorum a Germanis Lanskeperperam. Jo. de Janua: Laniscus, sequentis vocis exppsitio ; Lanna quippe netis advectus in Galliam. Fasciola ex lana facta. Latinis Lemnis- nusquam Monasterium signiflcavit apud * LANSOLATA, LANSSOLATA, Matta, cus est Vitta, taenia, pro quo nostri Armoricos, sed Leandi, a Lean, Mona- storea, quia solo sternitur, sic dicta, Glossatores dixisse videntur Lanisca et chus vel coelebs eiti, Domus. Vide Land Gall. Natte. Comput. ann. 1372. inter Laniscus. Vide Lamniscae. Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 319. et Leanes.] \_LANISTA, LANISTRA. Isid. lib. 10. LANNA, Monasterium, veteribus Ar- col. 1 : Item solvi pro viij. Lanssolatis Orig.: Lanista, Gladiator, id est, carnifex moricis. Occurrit in Vita S. Pauli Episc. palearum positarum in solo hospicii comuTusca lingua appellatus, a laniando sci- Leonensis n. 28. nis propter frigus, de qualibet Lansolata licet corpora. Lanista Latinis non est ^ 2. LANNA. [1 Angulus auris; 2 ij. albos. * LANTANA. [Viburnum. DIEF.] gladiator nude, sed proprie gladiato- Lamia. DIEF.] rum magister, qui casteris praeerat, et | LANN.ffi. Xogot, Lobi, faseoli, in Sup- 1 LANTEGRAVISSA, Uxor Landgravii, tirones erudiebat in arte gladiatoria. plemento Antiquarii, pro Lamnse au- in Litteris ann. 1382. apud Rymer. torn. Gloss. Lat. Gr.: Lanista, XouSoirpotpoc, rium, seu ima auricula, inquit Valesius 7. pag. 343. * LANTERNA, LANTERNERIUS. Vide uovojjiaxoTpocpoc, 7uaTaTY]<; jiovopLa^wy. Alise: in Valesianis pag. 94. Laterna 1. Lanistse, yu[xvaffTat. AouSotp69o? ille est | LANNECHILD, pro Launechild, in * LANTGERICHTE, Item quod Landgequi ludum alit seu familiam ludis gla- Legibus Rotharis : quod vidit Muratoricht, Terras judicium seu jus potestadiatoriis destinatam : quod erat Lanis- rius torn. 1. part. 2. pag. 28. col. 2. tarum. Gloss, ejusd. Isid.: Lanistra, * LANNERIUM, Perperam pro Laygne- tem judiciariam in aliquo territorio Lanarius. Graavius annotat retinendum rium, in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 155. exercendi. Charta ann. 1189. apud MeiLanistra, qu33 antiqua est, inquit, scri- ex Charta ann. 1319. laudata supra in chelbec. torn. 1. Hist. Frising. pag. 380 : Cum dux Austrise, Leopoldus ejusque filius bendi ratio. Papias : Lanista, laniarius voce Laignerium. Vide ibi. Fridericus omnem majestati nostras resicarnifex a laniando corpora, gladiator, j|c LANOSGULUS.[Lanoculus. DIEF.] macellarius, qui carnes laniat ferro. * LANOSITAS, Lanugo. Tertul. de Pal- gnassent justitiam, quam per dominicalia Gloss. Sangerm. MS. n. 501: Lanista, lio cap. 3 : Nam et de mari vellera, quas Frisingensis episcopi quondam ab imperio Laniarius. Lanistae, Macellarii, quoqui muscosae Lanositatis lautiores conchae possederant in Austria, id est marchrecht et lanii. Job. de Janua : Lanio, Qui la- comant. Vide ibi Salmas. pag. 175. et in et Lantgerichte et burchwerch, quas speniat. Lanista et lanius Carnifices, vel Exercitat. Plin. ad Solin. Polyhist. cap. cialiter ad jus ipsorum respiciebant. homicides et macellatores a laniando soil, 53. torn. 2. pag. 792. * LANTGRAVIA, US. [Landgraviat, carnes. Pro Lanista legitur torn. 2. * LANQUENA, pro Languena, Lagena. grave. DIEF.]

LAN
* LANTICULUM. [Primus cibus quo jejunium solvitur. DIEF.] 1 LANTIGRAVIUS, ut supra Landgravius. Lantigravius de Turinga, apud Rolandinum Patavinum de factis in Marchia Tarvisina, torn. 8. Muratorii col. 244. * LANTINC, Placitum provinciate, ex Germ. Land, terra, provincia, et Tag vel Ting, conventus. Charta Leopold! duels Aust. ann. 1181. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 2. pag. 89. col. 2 : Cum enim varias et diversas justitias in terra nostra jure requirere debeamus, nos tamen redditus ipsius ecclesias ab omni jure noslro, tain a placito provinciali , quod vulgo Lantinc dicitur, quam a pabulo... penitus excepimus. * LANTINUM. [Camus. DIEF.] jjc LANTIOLATA. Lanceola, herba. DIEP.] * LANTSCHREIBE, Provincial scriba, a Germ, Land, provincia, et Schreiber, scriba; vir non yulgaris dignitatis, ut videre est in Scribones. Oharta Freder. III. imper. ann. 1444. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 296. col. 1: Volumus quoque quod capitanei nostri, Lantschreibe, castellanei, judices quicunque aut quasvis alia secularis potestas, etc. Vide Landscriba. *LANTSCOEF, proprie Reditus ex terra, Agrarium. Tabular. Audomar.: Dividitur namque lota terra, de Eska... in soestis, quse Flaminge dicitur mente ; en terrage, quod Flaminge dicitur Lantscoef. Rursum : Terragium, quod dicitur Lantscosf, jacet in pluribus diversis locis. [** Vide infra Soestes, et Terragium 1. terrae elocataeerant jure medietario, meente, aut sub conditione prsestandi terragii, Lantscaep. Confer Waterscap, Aquagium.] 1 LANTUML33, vox dubia. Vide Cautumse. * LANTUMIUM. [Catena vel latomise. DIEF.] LANTWERI. Conventus apud Marsnam cap. 2 : Nisi talis regni invasio, quam Lantweri dicunt, quod absit, accident. Ubi Sirmondus : vox hsec in usu etiamnum Alamannis, qua regionis fines significant. Sive hinc igitur originem arcessas, quod in fines incurratur, sive aliud etymum fingas, dubium non est, publicum et communem belli motum designari. At Sicama ad Legem Frision. tit. 18. terrss defensionem interpretatur, cui cqnsonat vetus nota ex Codice Remensi apud Steph. Baluzium ad Capitul.: Et qnia in hostem aut propter terram defendendam, aut propter terratn acquirendam itur, de Lantweri, id est de patnse defensione non aliter nisi secundum istum modum, in Lege aut in Capitulis Imperatorum scriptum habemus, etc. SSP" Genuina vocis origo Teutonica, .Land scilicet vel Lant, Terra, regio, provincia, et Weri seu Were, Arma : quae tam pro incursione quam pro defensione capi possunt. | LANTWERK. Vide Landwerc. LANULA. Fridericus II. Imper. lib. 1. de Arte venandi cap. 45 : Pullis namque noviter genitis primo innascuntur illte, quse nee sunt ut pill, neque ut Lanulae, sed habent naturam inter utrumque, quae cooperiunt, et a frigore quoquo modo defendunt. Secundo innascuntur alias, quse dicuntur Lanulse, a quibusdam dumse ; has sunt exiles et molles, densiores et longiores primis, etc. Adde lib. 2. cap. 31. Vide Duma. 1 LANUTUS, Lanosus, lanam habens vel lana abundans. Joh. de Janua ; Ha-

LAP
bundant de laine ou qui a laine, in Gloss. Sangerman. Animal Lanutum ovinum, in Sententia ann. 1339. ex Schedis Pr. de Mazaugues. Lanutum avere, in Transactione ann. 1490. ex iisdem Schedis. Lanutse pelles, apud Rymer. torn. 2. pag. 1051. * Peaux lanues, in Stat. ann. 1358. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 254. art. 2. * LANXINACTA. [Corbeille pour les plats. DIEF.] LANZARIUS. Charta Alfonsi III. Reg. Portugall. ann. 1289. apud Brandaonum torn. 4. Monarch. Lusitan. pag. 279. v: Item omnis laborator, qui non fuerit Lanzarius, stet in pace, et nullus mactet eum. * Hispan. Lanzado, a verbo Lanzar, Ejicere, expellere. * LANZETTA, LANCETTA, Ornamenti genus in vestibus in formam lanceolse; unde nomen. Stat. ann. 1342. inter Monum. eccl. Aquilej. cap. 90. col. 903: Item quod in pannis et in vestibus non possint portare ornamenta, exceptis Lanzettis seu maspillis circa pectus Quse tamen Lancettse vel maspilli non excedant valorem unius marches denariorum. : "= LANZO, LANZONUS, Acad. Cruse. Lancione, Grandis lancea, contus. Stat. Ferrar. ann. 1268. apud Murator. torn. 2. Antiq. ItaJ. med. sevi col. 515: Si quis de nocte inventus fuerit portare falzonem de Cavezo, bordonem,Lanzonem, etc, Verumtamen licitum sit cuilibet de civitate Ferrarias portare impune, eundo et redeundo ad villas, spatam, cultellum de ferire, lanceam seu Lanzonern. Stat. Mantuae lib. 1. cap. 55. ex Cod. reg. 4620 : Ad dictum incendium destruendum et extinguendum, cum instruments aptis ad illud et armis, videlicet scuto, ... lancea sive Lanzono... vadant. Decreta Placent. ad calcem statut. fol. 108. r : Primo pro una lancea, sive gieverina, seu Lanzono lib. I. | LAODIUM. Vide in LaudareS. * LAOFICUS. [Ut LAFICUS. DIEF.] * LAORATIVUS, pro Laborativus, Arabilis. Charta ann. 987. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 141: Imprimis dono ad alodem illam meam boriam Laorativam, quam hue usque tenui in dominio. Vide supra Laborativus. 1 LAOS, Xoco?, Populus, turba. Acta S. Ca'ssiani apud 111. Fontaninum in Appendice ad Antiq. Hortse pag. 350 :

LAP

27

equum emere, prius ilium vides si habet la Lapadina, si oculos gibbos, si bonam cropam. * LAPANUM, pro Langanum. Vide supra Crespellss. 1. LAPAS, atis, secundum magistrum in historiis, est cibus exoleribus confectus: ita dicit in libra Judith. Jo. de Janua. [Idem infra : Lappates, scilicet lib. Judith c. 10. dicitur cibus ex olsribus confectus, unde quidam :
Lappates cibus est et olus componit eumdem.

Hugo vero dicit: Lappates, earless, ficus sicoK. Ex eodem fonte Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Lapates, Cibus ex oleribus confectus, Viande confute de chos. Perperam ubique; legendumenimPaZaf/ja?, ut habet vulgatus Interpres laudato cap. 5. a Greeco no&aOr), Massa ficorum et pinguium caricarum, quas in morem laterum figurantes, ut diu illeesae permaneant, calcant atque compingunt.] %. 2. LAPAS. [Fructus fici inter duas turtas pressi. DIEF.] ^ LAPATIA. [Lapathum. DIEF.] f 1. LAPATICA, Quasdam herba quse, in cibo sumpta confortat stomachum, venerem reprimit, urinam provocat, ructum excitat, et dicitur a Lapa. Joh. de Janua. Vide Lapistrus. ^ 2. LAPATICA. [Herba quae stomachum confortat. DIEF.] * LAPATIOLUM. [Ovile. DIEF.] * LAPATIUM. Vide supra Lapa 2. | LAPATUM, pro Lupatum, Frenum durius ad domandos equos ferociores. Vide Scispadum. ^ L A P D A G I S M U S . [Labdacismus. DIEF.] 1 LAPEN.H, Stellse fulgentes. Joh. de Janua ; Estelles resplendissans, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. | LAPETUM, Locus ubi lapse abundant vel crescunt. Joh. de Janua; lieu ou croissent gletons, in Gloss. Lat. Gall. Sangerman. * LAPHUS. [Cervus, cf. Xa<po?. DIEF.] f LAPICEDIA, Locus vel domus, ubi lapides cssduntur. Johan. de Janua ; Lapicidina Latinis. LAPICEDIUS, Lapidis csssor, Ugutioni. 1 LAPICIDINARIUS , ^aleuTYJc. Gloss. Lat. Graec. Sangerman. 1 LAPICIDINUS, Idem. Vide locum in Macio. LAPIGIDA, LAPISCIDA, ^Edificiorum structor, Gall. Macon. Pactum inter Guigon. de Jarente dom. de Montecl. et habit, ejusd. loci ann. 1392: Et deinde Ardet abire dehinc, propriamque relinquere terram, idem dom. de Monteclaro habebit LapiCumque Laon patulas istud percelleret auros. cidas sive muratores, qui turrim ipsam Id est, populorum, pro Grseco Xawv. et anambarrium murabunt et ssdificabunt. * 1. LAPA, Vestimenti genus. Stat. Instr. ann. 1304. inter Probat. torn. 2. Cone. Trevir. ann. 1238. torn. 1. Hist. Hist. Nem. pag. 49. col. 2: Item dicti Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. commissarii fecerunt vocari... Lapiscidas, 721. col. 1: Nullam cordam vel nodum qui fuerunt missi per dictos dominos comin tunica vel supertunicali habeant (cle- missarios ad castrum Calvissionis ad extirici) non solum in Lapa. mandum asdificia duarum turrium et * 2. LAPA, LAPPA, Cardui species. hospicii regii Calvissionis; qui Lapiscidse Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. seu massoni, etc. Vide in Lapis. reg. 4120: Lapa vel Lapatium, Cherdons. s|c LAPIGILLE. [Diamant des vitriers. Hist, translat. S. Corn, apud D. Le DIEF.] Beuftom. 1. Collect, var. script. p_ag. 5<e LAPICIUM. [Terrainpierreux. DlEF.] 362 : Rite etenim cautaque provisions 1. LAPIDARE, Conviciis insectari. Hieactum est, ut subductis Lappis, paliuris ronym. Epist. 2. ad Nepotianum : Lapiet carduis, tali in loco ecclesias erigeren- dato jam Virginitatis libello, quern sancto tur macerise,. Vide alia rursus notione Eucherio Romss scripseram. Spartianus infra in Lappa 1. in Pescennio : Inter Lapidationes execra* LAPACEOLUM, [parele. (Glos. ms. tionesque omnium. [Macrob. lib. 2. Sae Turon. xii s. Bibl. Schol. Chart. 1869, turn, cap. 7 : Quodicto universitas populi p. 327.)] ad solum Cassarem oculos et ora convertit, >|c LAPACIUM. [Lapathum. DIEF.] notantes impotentiam ejus hac dicacitate * LAPADINA, vox Italica. Serm. Barel. Lapidatam.] in fer. 6. hebdom. 4. Quadrag. Si vis *. 2. LAPIDARE. [Lapider. DIEF.]

LAP
^ LAPIDARIUM. [Lapicidina. DIEF.] 1. LAPIDARIUS, LAPIDICINARIUS, >.aeuT7)(; XtOovpyoc, in Gloss. Graeco-Lat. Hermas lib. 3. Pastor.: Quid facimus de his lapidibus ? et ego dixi: Domine nescio :... 30, inquam, artem hanc non novi, nee Lapidarius sum. [Ulpianus leg. 5. 7. Dig. Commodati (13. 6.): Si servus Lapidario commodatus sub machina perierit, etc.] 2. LAPIDARIUS, Ad lapidem, hoc est, in jus vocatus; formula Iqquendi a sedibus lapideis, quibus judices sedebant, deducta. Charta Phil, comit. Fland. pro libert. castel. Brug. ex Cam. Comput. Insul.: Homo liber subrnonitus ad lapidem,... scoutetss respondebit... Omne injustum deponet comes, sive de nummis notarii, sive de nummis cricwardiss, sive Lapidarii, sive de alia qualibet re. Ubi etiam intelligi potest is, qui mulctas a judicibus statutas percipiebat. Vide infra in Lapis. LAPIDATUS, Qui super lapidem sedet. Gualt. Hemingford. de gest. Eduardi I. reg. Angl. ad ann. 1292. pag. 37. edit. Hearn.: Rege itaque novo in lapide posito, missarum sollempnia incepta peraguntur, et prseterquam in elevatione sacn Dominici Corporis, semper Lapidatus mansit. Thronum lapideum hie designari, monere superfluum videtur. 1 LAPIDEUS IGNIS. Vide Ignis. j LAPIDIA, Lapicidina. Lapidiam sua sollicitudine compleverat, apud Leibnitium Scriptor. Brunsvic. torn. 2. pag. 442. ex Chronico Monast. Marienrod. ^ LAPIDIC-S1SOR , XGCTOIAO?, Lapicida. Supplem. Antiquarii. j LAPIDICINARIUS, Idem. Vide in Lapidarius. [!: Occurrit praeterea in vet. Inscript. apud Gudium cxl. 4. edit, ann. 1731.] 0 LAPIDIFIGATURUS, Qui in lapidem convertere vim habet. Arnald. de Villanova in Rosar. Ms. : Multiplicando virtutes minerales Lapidificaturas et coagulativas et indurativas. 1 LAPIDIFODINA , Lapicidina, apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsvic. pag. 360. ex Chronico Clusino Henrici Bodonis. * LAPIDISGINIUM, Lapicidina, in Bulla Lucii PP. ann. 1184. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 139. * LAPIDOSITAS, Lapidibus producendis habilitas. Tertul. de Habitu mulieb.: Aiunt et de front ibus draconum gemmas erui, sicut et in piscium cerebris Lapidositas inest. * LAPIFARE. [Frequenter labi. DIEF.] 1. LAPILLUS, Lapis in terminum positus. Innocentius Gromaticus: De area usque Lapillum, hoc est, terminum. Auctor incertus: Lapilli natura tornatiles, sive alia factura breviores, etc. ] 2. LAPILLUS, Calculi morbus, Gall. la Pierre. Vita S. Gerardi Abb. Bron. ssec. 5. Benedict, pag. 270: Continuis namque cruciatibus macerabat eum calculus, intolerabilis videlicet morbus, qui urinam inhibens nuncupatur vulgo Lapillus. 1 LAPILLUS ALBUS, Idem qui Calculus albus, quo olim Tbraces notabant singulos anni currentis faustos dies, calculum album in urnam immittendo, vel atrum si infelices, ut scirent anno exactq quot fuissent laeti dies, quot infausti: ad hunc mprem respiciens Scriptor Hist. Beccensis MS. ait ad ann. 1152: Hie annus albo notandus Lapillo Beccensibus, quo videlicet Joannes Romanus... Mona~ chus Becci perrexit Romam, et inde rediem caput B. Felicis Mart, socii Adaucti

LAP

LAP

attulit secum, et gratuito dono dedit illud inscriplione, quos ideo quia nulla signiEcclesise Beccensi. ficatione apparent, Mutos appellant. His * LAPIS, pro quadam locorum distan- oppqnuntur Petrss notatse et signatse. Ita tia, milliare, quod lapide vel columna Lapidum scriptura, apud Dplabellam lapidea notaretur. S. Victric. episc. Ro- Agrimensorem. Charta Ordonii II. Regis tomag. de Laude SS. apud D. Le Beuf Navarrse serae 950. apud Anton, de Yepez torn. 2. Collect, var. script, pag. xvj. : torn. 4 : Et sunt ipsse Ecclesise cantatse Ignoscere ergo debetis, quadragesimo tan- in toto gyro per petras erectas et scriptas. turn Lapide pene tardus occurri. LAPIDES NATIVI, in ipso solo nati. LAPIS, Ponderis vel mensurae species. Vide Agrimensores. [* Charta Andr. reg. Hungar. ann. 1233. 1 LAPIS NERONIANUS, mirae viriditatis apud Cencium inter Gens. eccl. Rom. : ac splendoris, apud Gregorium Turon. Ecclesise vero relinebunt de salibus suis lib. 1. Miracul. Smaragdus. ad usus suos hoc modo;...Prsepositus OrioLAPIS ORDINARIUS. Vetus interpres diensis cum capitulo suo duo millia Lapi- Juvenalis Sat. 10. de Babylqne : Quam condidit urbem Semiramis Nini uxor, et dum.] Vide Potra. [** Germ. Stein.] * LAPIS ARDESIUS, Gall. Ardoise. Vide coclili latere munivit, quern hodie dicimus Ordinarium Lapidem. supra Ardesius. LAPIS PAGIS, Qui inter Missee solennia * LAPIS CALGINARIUS, Ex calce. Vide Supra Calcinarius. post consecrationem osculandus fideliLAPIDES CATENATOS FERRE, Poense bus defertur, quo turn tempore, olim species , feminis potissimum indicia. mutuis se osculis, quse pads appellaCharta MS. Henrici Ducis Brabantise bant, prosequebantur. Statuta Ordinis et Henrici primogeniti ann. 1229. pro de Sempringham : Ipsa quoque Sacrista Communia Bruxellensi: Si mulier mu- vel alia matura recipiat ad fenestram lierem percusserit solvet 20. sol. si con- aquam benedictam, et Lapidem pads, victa fuerit, vel portabit Lapides catena- quern circumferat Monialibus sororibus tos a sua Parochia ad aliam. Charta ann. indpiens semper pacem dare in dextro 1247. Tabul. Campaniae fol. 343 : La fame choro, etc. Vide Osculwn Pads. qui dira vilonie a autre, si come de pu1 LAPIS PHYSICUS, Rocho le Baillifin tage, paiera 5. sols, ou portera la Pierre Dictionario Spagyrico, est Medicina ilia toute nue en sa chemise a la procession, per quam veteres transmutarunt metalla etc. Joann. Stiernhookus de Jure Sueo- et morbos omnes sanaverunt. num vetustolib. 1. pag. 19 : Igniominiosa * LAPIS PISCIUM, Locus, ubi pisces Lapidum ilia civitatis gestatio in confu- divenduntur. Inquisit. ann. 1371 in Acsionem flagitiosi concubitus toties cele- cess, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 428. brata, quse etiamnum extat, etc. Idem cpl. 2 : Lapis piscium, quse valet annuapag. 326. de posna adulterii: Jus nostrum tim unciam unam, tarenos sex. municipale sola ignominia et relegatione LAPIS PORTATILIS, pro Altari portaconlentum est: sed ignominia, qua ma- tili, in Synodo Bajocensi anno 1300. jor adulleris excogitari non potest. Asser- cap. 20. :;:: vabant enim in Curiis duos Lapides quos LAPIS SACRUS, Sacris agendis destiLapides publicos seu civitatis, vocabant, natus, altare portatile, nostris Pierre Stadzens Stena. Hi scapulis adulterss d'autel. Inventar. ann. 1449. ex Tabul. impositi sunt, ac deinde funiculus ad D. Vencise : Una capsia de sap, in qua genitale adulteri membrum adstrictus, consistunt ornamenta capellse B. Joannis; quo sic onerata sessorem suum per oppi- et : primo, Lapis sacrus. Vide in Altare 1. dum publice circumducebat, etc. Vide -: LAPIS VITREUS, Gemma factitia. InPutagium. vent, ann. 1371. apud Cl. Vir. Garamp. * LAPIS FINILIS, Qui vice finis ponitur, in Disquisit. de sigil. Garfagn. pag. 88. terminalis, in Charta ann. 1265. in Reg. in nota : Una mitra cum Lapidibus vitreis S. Ludov. ex Chartoph. reg. fol. 22. v. et grossis perlis oculorum piscium... Vi* LAPIS GRISEUS, Silex, Gall. Graisvel ginti Lapides, qui videntur zafftri; sed Gres. Comput. fabr. S. Petri Insul. ann. magister Ricardus dixit eos esse vitreos 1483 : Johanni Wyot mercatori griseorum vel cristallinos. Lapidum Bethuniensium, pro Lapidibus LAPIS Vivus, apud Gratium in Cynegriseis ad cooperiendum muros atrii Ec- getico, et apud Agrimens. pag. 273. qui clesise, xxj. lib. iv. sol. TOpi-cY]?, ut est apud Turnebum lib. 6. LAPIS IGNITUS, quo cum focili ignis Advers. cap. 9. Ignifer, apud Agrimenexcitatur. Guigo II. Prior Cartusiens. sor. pag. 311. Statuta Mediolanensia 2. in Statutis ejusdem Ordin. cap. 28. | 5 : part. cap. 329 : Fiant scales Lapidum viAd ignem focile, esca, Lapis ignitus, se- vorum, etc. curis, signa. | GUERPIRE GUM LAPIDE, Singularis LAPIDES INCHORES, Nativi. Vide En- modus rei alicujus dimittendsa memochori. ratus in Transactione ann. 1085. ex Ar| LAPIDES INSCRIPTI. Vide Inscriptus.chivo S. Victoris Massil. armar. Forojul. LAPIDES LIBERI. Silvester Giraldus num. 7. lib. 1. Itiner. Cambrise cap. 3 : Id etiam... * LAPIDES PROJICERE per tres primes quasi pro miraculo duximus, quod in anni menses vetant Stat. ant. Florent. summis, quibus claudilur undique mon- lib. 3. cap. 167. ex Cqd. reg. 4621: Nullus tium verticibus non petrosis aut saxosis, major duodecim annis audeat de mensised mollibus potius et herbosis, Parii la- bus Januarii, Februarii et Martii projipides reperiri soleant, qui Liberi vulgo cere Lapides versus aliquam personam in dicuntur, quia secabiles ferroque quo- aliqua vel per aliquam viam seu vicum dammodo polibiles, sese quasi liberaliter aut plateam civitatis Florentise, aut super prsestant, ex quibus Ecclesia ipsorum jam aliquo ponte ipsius civitatis, etc. extat egregie constructa. Est autem Pa* VENIRE AD LAPIDEM quid signiflcet, rius lapis candoris eximii, ut est apud explicat Charta Phil. Pule. ann. 1291. Isidor. lib. 16. cap. 5. ex Cam. Comput. Insul. : Per praeceptum 1 LAPIS LUN.E, LAPIS SPEGULARIS, ad quod fecerunt et adhuc intendunt facere modum vitri perspicuus. Vide Gypseas de veniendo dicto Johanne ad Lapidem, fenestras. hoc est dicere, in prisionem venire comj LAPIDES MENSURARI^E. Vide Car- pellunt, etc. Vide supra Lapidarius 2. ter ia. ^ LAPIS COGTUS, Later, sive terra LAPIS MUTUS. Hygenus : Lapides sine igni sepius percocta, in usum eedift-

LAP
candi. Italics Maone,Gall. Brique. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 625 : Statuimus et ordinamus quod strata dicte contrate Medii debeat selegari a strata sancti Stephani usque selegatam sancti Petronii de bonis Lapidibus coctis, expensis omnium personarum habitantium in dicta contrata. [FR.] %. LAPIS FOCARIUS , Idem ac Lapis coctus, nam ignis vi coquebatur. Stat. cit. torn. II. pag. 248 : Ordinamus quod unus puteus muratus de Lapidibus focariis, et cum bona delta de masigna debeat fieri. [FR.] >jc Occurrunt etiam in eisdem Statutis vocabula LAPIS FAgARius, eodem significatu usurpata ; in quibus locis nesciq an discrimen vocis Facarius referri debeat scripturse mendo, vel potiusquod lapides conjungerentur inter se per eorurn facies (vernacule faca), ut hie praescribitur, torn.II. pag. 624 : Statuimus et ordinamus quod quilibet homo habens caput et terrenum ad dictarn foxiam debeat tantum selegare suis propriis expensis de Lapidibus facariis in cultellum, quantum tenet suum terrenum super foxiam dictam. [FR.] * LAPIS JUDAICDS. [ Est lapis sicut nux parva ad longitudinem paucam declinans, proximus figure amigdalea aut datili... (B. N. ras. lat. 16186, f. 67 .) ] \ LAPISCIDA, pro Lapicida, in Notis obituum et fundalionum ad marginem Martyrologii MS. S. SalvatorisAquensis. [* Vide supra Lapicida.] s|e LAPISDIGINIA. [ Lapisdicinia. ma~ chon. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. s.)] LAPISTA, Genus vasis lapidei et aquarii, dicti a Lapis. Jo. de Jan. et Glossse MSS. 1 1. LAPISTRUS, LAPATIUM, Oleris species, de qua Isid. lib. 17. cap. 10. scribit: Hxc in cibo sumpta stomachum confortat, venerem reprimit. Vide Lapatica. * 2. LAPISTRUS. [Gramen. DIEF.] \ LAPITIDIS. Supplicatio (an. 1328.) facia domino Vicario Massil. per Guil. Codoliti magistrum Lapiditem deputatum ad curam barqueliorum, in SchediS D. le Fournier. Videtur legendum Lapicidam. j LAPOSUS, Plenus lapis (lappis,) Johanni de Janua; Plein de gletons, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. 8 1. LAPPA, Gloutonnier vel rosel staterse. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Aliud Gall. Lat. ex Cod. 7684 : Gleteron ou gloton, Lapa. * 2. LAPPA, Cardui species. Vide supra in Lapa 2. ^ LAPPACIA. [Est herba quae stomachum confortat. DIEF.] * LAPPACIUM, pro Lapathum, ut post Echardum monent docti Editores ad Acta S. Domin. torn. 1. Aug. pag. 619. col. 2. : Ms viride, pylatrum, Lappacium, et succum porri. Ital. Lapazio. Vide Lapistrus. * LAPPOSUS. [Pilosus. DIEF.] * LAPPUS. [Oiseau de mer. DIBF.] T LAPSABUNDUS, Ruinosus, caducus. S. Apri Antiquum monasterium vetustate Lapsabundum, in Notitia ann. circiter 1031. inter Probat. Hist. Tull. pag. LXX. et Hist. Lotharing. torn. 1. col. 407. LAPSANIUM, Herba sale condita, qua ^Egyptii Monachi yescebantur, ut auctor est Cassianus lib. 4. de Monach. cap. 11. et 22. vox forte a Lapsana deducta, quae Plinio lib. 20. cap. 9. olus silvestre fuisse dicitur. * LAPSATIO. [Lapsus. DIEF.]

LAQ
* LAPSATOR. [Qui frequenter labitur. DIEF.] LAPSI, Qui a Fide discedentes Paganismum aut haeresim amplectebantur, et postea per poenitentiam redibant ad Ecclesiam. Concil. Agathense can. 60. et Epaonense can. 29 : Lapis, id est, qui in Catholica Fide baptizati sunt, si prsevaricatione damnabili post in hseresim transierint, grandem redeundi difficultatem sanxit antiquitas. Adde Aurelian. IV. can. 8. Valentin, can. 3. Sententias Cone. Tolet. XVII. can. 13. Baron, ann. 253. n. 103. et Jacobum Gothofred. ad 1. 5. Cod. Th. de Apostatis. (16, 7.) Negatores etiam dicebantur, quod Christum negassent, ut colligitur ex S. Paciano Barcinonensi Ep. 3. LAPSI praeterea dicuntur, qui aliquod delictum commisere, ex quo posnitentiae publicaa subjacere debeant. Gregorius M. 1. 1. Ep. 42 : Et in iisdem Monasteriis ad poenitentiam eosdem Lapsos trade. * LAPSIDIUM. [Est illud quod cadit de metallo quum acuitur. DIEF.J ^{LAPSILE, yXta^pov, Lubricum, lentum, apud Janum in Supplemento Antiquarii. * LAPSINA, Lapsus, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. Sed forte legendura Lapsiva. dicitur in Lapsivosus. * LAPSINOSUS, in Gloss. Lat. Gr. ex Cod. S. Germ. Prat, ubi aliae habent Lapsivosus. Vide in hac voce. 1 LAPSITUDO, Lapsus, defectio. Epistola Conradi Imp. apud Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 1211: Hortamur attente, quatenus non expectans, ut solaminis remedia tibi Lapsitudo mosroris indulgeat. LAPSIVOSUS. Gloss. Graec. Lat. : 'OXtffOriposj.Lapsivosus, lubricus. Apud Papiam Lapsina, est Lapsus, ubi forte legendum Lapsiva. LAPSUS, Aquae divortium, quo se pisces recipiunt: Chute d'eau. Gregorius Turon. de Vitis Patr. cap. 17 : Abierunt ad Lapsum , et aspicientes invenerunt eum ita refertum piscibus, ut decem viri quse repererant, vix exhibere potuissent. Infra : Lapsus noster. in quern, pisces decidere soliti sunt, prorsus desertus habetur. Idem lib. de Gloria Confessor, cap. 5 : Surrexitque e lectulo, invenitque immanem esocem in Lapsum suum, quern ubi jussus fuit, exhibuit. [* Vide supra Capsum 2.] * LAPTICIA. [Vehicyli genus. DIEF.] LAPUS. Vide Cams. | LAQUATUS. Statutum Guidonis Episc. Traject. ann. 1310. Bataviae sacrae pag. 174 : Item prohibemus, ne Sacerdotes vel Clerici calceos vel sotulares portent Laquatos. Lege Laqueatos et vide Laqueatse vestes et Calceus Laqueatus. LAQUEARE, Laqueis seu lorulis astringere, Hisp. Lacear, Gall. Lacer ; Laqueus seu cingulum ad astringendas vestes, et Lasseure, Vestis pars, ubi laquei alligantur. Lit. remiss, ann. 1395. in Reg. 148. Chartoph. reg. eh. 284 : Et lors ycelui exposant... d'une paire de cousteaux a trenchier pain qu'il avoit pendus aux Lassieres de sa cote, etc. Alias ann. 1475. in Reg. 195. eh. 1566 : Le suppliant cousturier dist qu'il lui failloit des crochets et des portes pour mettre a la Lasseure des robes d'icelle fille. Lit. remiss, ann. 1374. in Reg. 105. eh. 601 : Guilebertus de Boura de cubili surgens, tunicam seu superpunctum suum Laqueando et nodando, nudus capite et pedibus perrexit cum dicto domino de Morebeque locuturus. Stat. Henr. abb. Cluniac. ann. 1308. apud Menag. in Diction, etymol. v. Lacer: Inhibemus ne fratres

LAQ

29

portent vestes Laqueatas seu boutonatas. Vide Laqueatas vestes. LAQUEARII, Tectorum lignarii, in Glossis MSS. apud Salmasium. [Architecti, Laquearii, etc. in leg. 2. Cod. Theodosiani de excusat. Artif. (13, 4.)] * Nqstris Lasceure, vulgatius Lassiere, Intertignium , manipulorum locus in horreo. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 134: Le suppliant monta en une Lasceure ou travee de granche pour descendre du feurre. LAQUEAT^E VESTES, Laqueis, seu lorulis, exornatae, vel astrictse : nostri ejusmodi laqueolos, Las et Lassets, vocant : perperam enim Lacets quidam scribunt. Regula Templariorum cap. 29 : De rostris et Laqueis, manifestum est esse gentile : et cum abominabile hoc agnoscatur, prohibemus... ut aliquis ea non habeat. Bromptonus ann. 1188 : Ibi statulum fuit in Anglorum gente, ne quis escarleto, sabelino, vario, vel griseo, aut vestimentis Laqueatis... uteretur. Gervasius Dorobern. eodem anno : Et quod nullus habeat pannos decisos et Laceatos. Male laceratos habet Neubrigensis Picardi lib. 3. cap. 23. extremo. Regula Fratrum HospitalisS. Julianiin Anglia : Habeant tunicam et supertunicam de russeto, cum capucio de eadetn secta : ita quod manubria tunicas sint clausa usque ad manum, non nodulis vel filo ad modum secularium Laqueata. Liber Niger Capituli Parisiensis : Statutum fuit in Capitulo generali ann. 1325. in crastino festi Nat. S. Joan. B. quod aliquis de Ecclesia Paris, non deferret sotulares consutitios, seu ad Laqueos, aut caligas alterius colons quam nigri. [Le Roman d'Athis MS. :
Ou tel semblant, promesse ou don, Ou manche, ou las, ou confanon.]

Vide Laquatus. | LAQUEATORES, Retiarii, Laceurs, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Isid. lib. 18. cap. 56. de Laqueatoribus: Laqueatorum pugna erat fugientes in ludo homines injecto laqueo impeditos consecutosque prosirare, amictos umbone pelliceo. Utitur Vegetius lib. 3. cap. 22. Non in lUidis solum, sed et in quibusvis certaminibus laqueis usos fuisse plerosque populos docent passim Scdptores, Pausanias de Sarmatis lib. 1. Hegesippus de Alanis lib. 5. cap. 1. Valerius Flaccus lib. 6. de Anchatibus, Herodotus de Persis lib. 7. quorum omnium verba refert Carolus de Aquino in Lexico Militari v. Laqueus. T LAQUEATURA, Fascis, manipulus. Charta ann. 1253: Omnia qu& pertinent ad grangiam... excussores ligare tenebuntur, de quibus Religiosi habebunt unam Laqueaturam. LAQUETISMUS , Tendicula, quasi laqueus tensus. Jo. de Janua. Gloss. Isid.: Lacalismus, laqueus, decipula. [Gloss. Lat. Gall. Sangerman.: Laquetismus, Tendue de Las.] 1 1. LAQUEUS, f. Corona collaris, Gall. Collier. Testament. Yzeu Dominse d'Anio ann. 1293. apud Baluz. lorn. 2. Hist. Arvern. pag. 704 : Item sepulturam meam eligo in cimiterio Fratrum Minorum Viennse; quibus Fratribus jocalia mea, videlicet Laqueos et garlandas do et lego, ut exinde perpetuo ibidem faciant anniversarium meum annuatim. Vide Laqueatas vestes. LAQUEOS FERIS PR^TENDERE, in Lege Wisigoth. lib. 8. tit. 4. 23. in Lege Saxon, tit. 12. | 3. tit. 13. | 2. et 1. 29. D. ad Leg. Aquil. (9, 2.) et 1. 55. de Acq. rer. dom. (41, 1.)

30

LAR

LAR

LAR
ut emendat Cangius in v. Oleum. Vide ibi. 1. LARDUM, Laridum. S. Augustinus lib. 2. de Moribus Manichseor. cap. 13 : Ut huic cxnanti oluscula cum exiguo Lardo apponantur, eodem Lardo uncta atque condita, etc. Zacharias PP. Epist. 13. ad Bonifac. Moguntinum : Post quantum temporis Lardum debet comedi. Ita etiam usi Ovidius, et aliquot alii e Latinis. Observat Casaubonus ad Wulcatium veteres Lardum scribere, non Laridum. XapStov, dixit Nicetas Chron. in Alexio lib. 2. n. 5. Vide Gabrielem Humelbergium ad Apicium lib. 7. cap. 9. J LARDUS. S. Willhelmi Constitut. Hirsaug. lib. 1. cap. 97 : Accipiunt Lardum, qui cum aliquando coctus fuerit cum oleribus, exprimunt inde sagimen fabis superfundendum. Vide Oleum Lardinum. Menoti Sermones fol. 77 : De Carne fit bonus Lardus. [** Vide Glossar. med. Graec. in AapSoc, col. 790.] i;;: 2. LARDUM, et nostris Lart, Porcus saginatus, ustulatus et salitus. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 275 : Hostium cujusdam domus fregit et ibidem medietatem unlus Lardi seu baconis sub valore xx. solidorum Paris, cepit. Alias ann. 1357. in Reg. 85. ch. 187 : Ipse supplicans, qui tune, considerata caristia bladorum, non habebat de quo possit sibl et uxorl suse de vlctualibus providere, fuit consors et particeps, una cum allis duobuspauperibus hominibus,... de furando unum porcum salsatum sive Lardum in domo prioris de Calceya. Alias ann. 1398. in Reg. 153. ch. 294 : Lesquelz prizdrent cinq boisseaux ou entour et la moitle d'un bacon ou Lart. L'exposant leur promlst donner une queue de vin et un Lart pour batre ledit Perrot, in aliis Lit. ann. 1402. ex Reg. 157. ch. 69. -*! LARDARIUS POROUS, Eadem acceptione. Tradit. 101. Ebersperg. apud Oefelium torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. 29 : Mansum... dedit... ob Id, ut Ipse annuatim pro eo... acciplat Lardarium poreum, cerevisiam plenam, qulnque modios sigalis et unum modlum tritici. LARDARIUM, Ugutioni et Joanni de Janua, Locus ubi lardum servatur et retinetur : atque adeo carnes caeterae. [Lardier, in Glossis Lat. Gall. Sangerman.] Chronicon S. Trudonis lib. 10. pag. 465 : Quod si in Lardario Abbatis aut in curti Invenlrentur, (carnes) aut in curti inde acclperet, quod ipsis infirmls convenire vlderetur. Fleta lib. 2. cap. 72. | 8 : Debet (Senescallus) a prasposito de Lardario... per talliam recipere unumquodque genus carnium et piscium, et quod in sua prsesentia fercula scindi faclat. Monasticum Angl. torn. 2. pag. 935 : Concedlmus... 20. porcos ad swnptus communes domus, pro eorum Lardario faciendo. Adde pag. 114. [In veteri Charta apud Jilgid. Gelenium in Colonia pag. 169. male scribitur Cardarium pro Lardarium, vel Carnarium.] Le Roman du Renard :
Trois bacons avoit en un mont Chez un preud'home en un Lardier.

Ja nel besasse pour 1'Archiere, * 2. LAQUEUS, Zpna, cingulum. InvenNe pour 1'Arc, ne pour le brandon. tar. mqnast. Cassin. ann. 1497. torn. 2. Hist, ejusd. pag. 599. col. 2: Camisi un* LARGUS, Falsidico. Glossar. Lat. decim cum stalls et manipulis, Laqueis et Ital. Ms. ammictis, etc. T LARDALIS PORCUS, Pinguis, opimus, J LAQUIRIUM. Vide in Loquericium. in | 1. LAR, Princeps, Hetruscis, ut docet Chr. Farfensi apud Murator. torn. 2. Scaliger ad Prqpertium. Lar, Lartis, part. 2. col. 402. Dux vel Rex, ut interpretatur Turnebus 11. LARDARE, Lardo sufflgere, Gall. lib. 17. cap. 1. ubi narrat Viridomarum Larder. Joh. de Janua : Lardare, Lardo Gallorum Ducem, quern interfecit Mar- impmguare, vel guttatim^ lardo assare, cellus, cuique opima spolia detraxit, vel lardatum facere. Pulli assati et LarAremoricum Lartem, id est, Gallicum dati, in PanchartatitulorumS. Stephani Ducem appellari ab Ausonio : de Vallibus prope Xantones Ch. 66. Metaphorice Menotus Sermon, fol. 8 : NunTertia opima dedit spoliatus Aremoricus Lar. quid hodie Cardinalatus et ArchiepiscoHinc, nisi me fallo, Johannes de Janua : patus sunt, Lardati de Episcopatibus, et Lar fuit quidatn Rex; sed tune facit ge- Episcopatus pluribus Abbatiis et Prioranitivum Lartis, interposita t, causa diffe- tlbus ? Ad omnes diabolos talis modus farentiae. Sussannaeus in Vocabulario: ciendi. Larthes, Summus regum. * 2. LARDARE, metaphorice, quomodo *2. LAR. Vita S. Schetzel. torn. 2. vulgari locutione Larder dicimus, pro Aug. pag. 178. col. 2 : Diversorium tamen Cqnfigere, Gall. Plquer, percer. Lit. reipsius ingredi recusabat: reclinato capite miss, ann. 1361. in Reg. 91. Chartoph. quiescebat in Laribus domatis, vel potius reg. ch. 128 : Qui pasticerius... responin media curtis. Id est, Lateribus, ut disse dlcitur, quod ipse pro dicta prssponotant docti Editores. At minus bene, sito suo non promitteret quin Lardaret ni fallor : pars enim domus seu locus, dictum Gilotum. Vide supra Interlarubi ignis accenditur, videtur esse, ut dare. colligitur ex Lit. remiss, ann. 1853. in 1 LARDARIOLUS, Vox incertse notioReg. 82. Chartoph. reg. ch. 83 : Item ipsa nis. Vide in Sigitula. existens nuper in domo sui hospitis prge1 LARDARIUM, etc. Vide mox in Lardicti, invenit in Lare tres grossos Turo- dum. nenses argenti, de lege et tempore beatl . * Nostris Lardier et Lardage. Charta Ludovici. ann. 1313. in Reg. 49. Chartoph. reg. ch. ** LAR, ut Focus, Domus. Chart. Lo- 74 : Item apud Viriacum in Viromandia, thar. III. Imperat. ann. 1134. apud rations quorumdam reddituum, qui vulErath. Cod. Quedling. num. 3. pag. 80 : gariter dicuntur le Lardier, centum soliVillico de unoquoque Lare obolum red- dos Paris, annul redditus. Charta Ludov. dant. Vide Forcellinum. comit. Fland. ann. 1331. ex Chartul. 2. LAREM FOVERE dicuntur, qui in ali- Fland. ch. 573. in Cam. Comput. Insul.: quo loco domicilium habent. Charta De nos briefs dou Lardier de Bruges,... Philippi Reg. Franc, ann. 1310. pro li- trois livres et trois solz. Alia ejusd. ann. bertatibus Bastidse in Petragoricis, ex in Reg. 66. ch. 518. pro Lauduno : Le 47. Regesto Tabul. Reg. n. 38 : Si vero droit que il (1'eveque) demandoit et se contigerit ipsos nobiles fovere vel nan fo- disoit avoir par point de chartre... ou vere Larem vel domicilium in ipsa bas- Lardage ou fu le berfroy. tida, tenebuntur duntaxat pro rebus quas * LARDARIUS PORGUS. Vide mox in acquisierint in pertinentiis et honore dic- Lardum 2. tse bastidse ad contribuendum, ut c&teri, * LARDATORIUM, Veruculum lardaprout tenebantur illi a quibus dictas res rium, Gall. Lardoire. Glossar. Lat. Gall, vel possesslones acquisiverint. [Edictum ex Cod. reg. 7692 : Lardatorium, LarPhilippi IV. Franc. Regis ann. 1302. ex douere. Lardouer, pro Locus, ubi larChartulario S. Vandregisili torn. 2. pag. dum servatur, in Lit. remiss, ann. 1416. 1851 : Inhibentes insuper ne morentur ex Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 324 : Le seu Larem foveant in prsedictis terris. suppliant... prinst en la cuisine un jamEadem habentur in edicto Philippi VI. bon de pore, qui estoit pendu ou LarFranc. Regis ann. 1344. torn. 2. Ordinat. douer. Vide Lardarium in Lardum. * LARDELLUS, Animalis genus, ab Reg. pag. 199. Occurrit. alibi non semel.] Vide Focus, Ignis. Italico Leardo, albus. Stat. datiar. Ri* LAREM TENERE, Domicilium ha- per, fol. 4. r : De qualibet fodra seu bere. Libert, civit. Ruthen. ann. 1371. mantello Lardellorum, zibellinorum, foitorn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 411. norum el aliarum sufultrarum, etc. Vide art. 3 : Quod nullus serviens regius pos- Lareones. * LARDERIA, Funis species. Comput. sit nee debeat moram continuum facere, nee tenere domicilium, hospicium vel La- ann. 1363. inter Probat. torn. 2. Hist. rem in dictis civitate et burgo Ruthense. Nem. pag. 259. col. 2 : Solvit... dicto Phl[ vide Haltaus. Glossar. German, liberto Girl pro una Larderla necessarla ad timpanum signi excubise nocturnss, voce Rauch, col. 1507.] * 3. LAR, Alia notione, in Consuet. etc. Infra : Solvit, dicto mandate, PhiliPerpin. Mss. cap. 37 : Item possunt (ho- berto Girl campderio, pro duabus Lardemines Perpiniani) habere duas foguace- riis necessariis pontibus Prsedicatorum et rias de lena et duas de Lari ad venden- S. Anthonll, pro stangandls de nocte dos panes cum voluerint. Vide supra Fo- pontibus, cum levati sunt, ne per aliquos a parte possit tirari, etc. guaceria et, infra Lena 4. * LARDERIUM, Locus ubi lardum et * LARANTOLA, Piscis genus. Vide inalise carnes servantur, Gall. Gardemenfra Lichuda. | LARCERIUM, Pharetra, Gall. Car-ger. Charta Henr. Hosati inter Probat. quois, quasi Arcerium, adjuncto L, vice torn. 1. Annal. Praemonstr. col. 535 : articuli. Computus ann. 1336. Hist. Prseterea dedi eisdem in dotem prssdictse Dalph. torn. 2. pag. 306: Item pro MGCCG. ecclesise... decimam de carnibus Larderil carellis quos dicti balistarii portaverunt mei. Vide Lardarium in Lardum. apud Avinionem cum cordis, flethonibus * LARDIPOLUS. [Vermiculus lardi. et Larcerio, in quo fuerunt ligati... LIV. DIEF.] sol. vi. den. Le Roman de la Rose : * LARDIVUS, perperam pro Lardinus,

LARDARIUM, Certum vectigal quod pro lardo quod venum exponitur exsolvitur. Charta Ludovici VII. Reg. Franc, ann. 1177. pro Communia Laudunensi : Rotagii, tolonei, cambii, Lardarli, jalagil. Alia S. Ludovici ann. 1241. pro Lauduno : Justltia de teloneo, rotaglo, jalagio, Lardario, cambio, et loco in quo fuit Berfredus in faro Laudunensi. Charta Rogeri Comitis Herefordiae torn.

Est etiam

LAR

LAR

LAR

31

1. Monast. Angl. pag. 321 : Et decimam Dionysii in Francia ann. 1170. ex ejus- se'nt meut... sur la Leesse et la justice don Lardarii de Haga. Adde torn. 2. dem Monasterii Chartulario : Mathseus chemin,... sommes venut a acort... C'est de Rellomonte Comes, etc. Injustas etiam assavoir que li chemin... demourra dopag. 262. LARDARIUM prseterea appellabant et pessimas consuetudines quas in villa resenavant a tousjours de telle Leesse, diem Martis Carnisprivii. Gaufredus Morenciaco habebat omnino Ecclesiss J3. comme il est ore tous esbondes. Vosiensis 2. part. cap. 12 : Die Martis Dionysii dimisit, videlicet talliam, moltuLARGITIONES, Thesaurus publicus, (quern) Lardarium, eo quod carnes plu- nagium, Largagium, herbagium, messio- flscus.^SchoHastes Basilic, lib. 7.^tit. 1 : rimae a quibusdam devorantur, vulgus nem Prsepositi sui de JBellomonte, et TpsT? sTaav TO TtaXat'ov at TOU pacrtXlw? TCOquasdam alias perniciosas exactiones, ptoudiat, Xapycrtwve?, uptga-ra, xa\ 7tarpt(Ji.oappellat. | LARDERUM, Cadus salsamentarius.nullam omnino consueludinem in prae- viaXtat. Lactantius de Mortibus PerseGall. Saloir. Chartularium S. Cornell! dicta villa retinens, prsster viaturam, et cut, n. 7 : Idem insatiabili avaritia theCompendiensis : Hsec sunt nomina uten- tensamentum et molturam hominum sauros nunquam minus volebat, sed insusilia de Ruminiaco... unum tapetum, tria ejusdem villas justam et rationabilem. per extraordinarias opes ac Largitiones scrinia ferrata, unum bufetum et unum Nisi Lardagium legendum sit, a lardo congerebat, ut ea quas recondebat integra seu larido. Vide Lardarium in Lardum. atque inviolata servaret. Vide Comes Larderum. | LARDATIO, Actio lardifigendi.Lar- * LARGATUM, Eadem notione, vel Te- Largitionum et Glossar. med. Grsec. datio hominis cum lardo et cera, inter rebinthina resina. Correct, stat. Cadubr. VOCe AapyiTt'wvei;, COl. 790. j LARGITIONALIS^ Largitionum minisatrocia cujusdam Archiepiscopi facinora cap. 36 : Non sit licitum alicui forensi recensetur in Epistola Innocentii III. colligere Largalum seu terbentinam in ter, Prsefectus aBrarii privati, apud Vonemoribus Cadubrii, sine licentia consilii piscum in Carino cap. 20. Largitionales PP. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 415. ] LARDOSUS, Plenus lardo, Johanni de generalis Cadubrii ; et qui contra fecerit, tituli, leg. 12. Cod. Theod. de Vectigal. Janua ; Lardeux, habundant en lard, in cadat de libris xxv. et perdat Largaium. (4, 12.) Largilionale aurum, leg. 13. Cod. Stat. Riper, cap. 12. fol. 5 : De quolibet de Suscept. (11,17.) Gloss. Lat. Gall. Sangermanensibus. j|c LARGITRAMUS. [Vermis lignorum. LARDARIUS, in Legibus Malcolmi II. pense Largati, pro introitu denarii sex. Regis Scotise cap. 6. | 9. [et Lardarius | LARGEARE, vel LARGEARI, pro LarDIEF.] dispensator, in Libro nigro Scaccarii giri, in Actis Henrici VIII. Angl. Regis *1. LARGITUDO, ut Largitio. Lit. Caann. 1515. apud Rymer. torn. 13. pag. rol! VI. ann. 1384. in Reg. 125. Charpag. 46.] idem qui 519 : Concedendi el Largeandi, quemad- toph. reg. ch. 106 : Jussit fieri per magiLARDERARIUS, aliis, Praefectus lardario. Eadmerus lib. 3. Hist. Novor. modum prius Cancellarius Parisiensis stros praediclos lapicidas duos murtos sive aleyas Largitudinis sive spissitudinis pag. 66 : Rogerium Larderarium suum concedebat et largiebatur. 1 LARCENS^ Domesticus. Gloss. Isid. trium palmorum. Pontificatu Herefordensi... inveslivit. Ea2. LARGITUDO, LARGITAS, Sa^Aeta, in dem habent Wigorniensis, Hovedenus, Emenda post Gra3vium : Lar, Genius doet Simeon Dunelmensis ann. 1102. Fleta mesticus. Glossar. Grsec. Lat. oa^tXlairopoc. Largi8 lib. 2. cap. 14. | 3 : Item duos Magistros LARGIAMENTDM, Id quo domus la- tor, in eisdem. Sa^iXsyoaat, Largo, inCoquorum, Larderarium, Poletarium, xior et amplior est. Charta ann. 1352. dulgeo. Sa^tX-^c, Largus, Largitor. a^stS/j? Scutellarium, etc. Et 4 : Marescalli au- in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 829 : AftXeiao Largus. Largitates Princitem de Servientibus debent inferiori Ma- fectans aisiamenta seu Largiamenta et is, largitas principalis, in Cod. Th. rescallo testimonium perhibere : Hostia- spaciamenta sui ospitii,... augmentare. ide Nonium. LARGICA. Lex Longob. lib. 1. tit. 6. rius Miles, Hostiariis aliis de numero * LARGITUS, Largitio, munus, doferculorum : Larderarius coquo, Camera- 6 : Si vero coxam ruperit super genucu- num. Epist. Joan. PP. VIII. torn. 9. rius Hostiario Cameras Regis, etc. Lardi- lum, hoc est, Largicam, componat sol. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 170 : Divino rarius Regis, torn. 1. Monast. Angl. si autem subtus genuculum, quod est ti- quia Romanum pontificium Largitu enibia, componat sol. 6. Ubi Edictum Ro- tet universis, illud luce clarius constat pag. 75. T LARDENARIUS, pro Larderarius, in tharis Reg. tit. 121. 7. [* 387.] hoc est, largita defendere cunctis. Vide Largimentum. Librp nigro Scaccarii pag. 346 : Larde- Lagi. V. in hac voce. narii, qui per vicem serviunt, consuetu1 LARGIFLUUS, Largus, Johanni de * LARGIUM, Idem quod Largitio. Charta Eustach. dom. de Conflans ann. dinarium cibum et homini suo in. ob. in Janua. Juvencus in caput 1. Lucse : 1242. in Chartul. Campan. ex Cam. die. Largifluis humiles opibus ditavit egenles. Comput. Paris, fol. 380. v. col. 2 : Ipse LAREONES, dicuntur esse animalia latentia sub lapidibus interpret! Joan- Rolandinus Patav. de factis in Marchia (Theobaldus) mihi concessit quod ego Tarvisina lib. 6. cap. 6. apud Murator. passim ipsam (domum) perfirmare de nis de Gallandia in Synonymis : torn. 8. col. 263 : Juvenem quidem affabi- plenis muris sine turribus et de fossatis Dant pelles pallis, Morder, Bever, Cyrogrillus, lem et decorum, Militem Largifluum et habentibus spatium viginti quinque peId quoque cuniculus, cisimus dant et Lareones. benignum, multa strenuitate prudentem, dum in Largio. [* Vide supra Lardellus.] etc. Largiftuus imber, apud Ciceronem ex * LARGOR, Eadem notione. Contract, navig. inter, reg. Franc, et Venet. ann. T LARERIUS. LAYRERIUS SALIS, Idem veteri Poeta. T LARGIMENTUM, Munus, donum. 1268. in Reg. sign. Noster Cam. Comput. quod Saumata salis, Tantum salis, quantum ferre solet jumentum. Inqui- Fulgent!us lib. 2. Mythol. : Non hominis, Paris, fol. 284. r. : Navis, quse vocatur Sancta Maria, est longa pedibus cviij. sitio ann. 1330. torn. 2. Hist. Dalphin. sed divinum est Largimentum. * LARGIRE, Ampliorem facere, Gall. quae longitudo est de pedibus Ixx. in copag. 230. col. 2 : Item levavit idem Johannes Raymundi... pro qualibet navi- Elargir. Comput. ann. 1244 : Pro peli- lumba, et in Largore prorss et puppis est giata salis... continente infra 50. sauma- cone suo Largiendo et pro suo gardecorsio de pedibus xxxviij. * LARGUS, Amplus, diffusus. Hist, intas salis unum Larerium ipsius, seu sau- similiter Largiendo xx. sol. 1 LARGITAS. Vide mox Largitudo. vent. S. Baudel. inter Probat. torn. 1. matam unam... et pro qualibet navigiata * LARGITIO, Latitude, Gall. Largeur, Hist. Nem. pag. 4. col. 1 : Quod sepulsalis supra 50. saumatas... duos Larerios seu saumatas salis prasdicti. Et col. alias Largesse et Layeur. Charta ann. chrum gloriosum, etiam a Gregorio Tuseq. : Ad quas (sex libras) communi exti- 1207. ex Chartul. S. Joan, in Valle : Do- ronensi episcopo, miraculorum scriptore matione reducti fuerunt Layrerii seu mum... ssdificabunt in platea, quam libe- egregio, inter Largissima scripta celebraram et quietam ab omni consuetudine tum. Confirm, privil. episc. Mimat. ann. saumatse salis. * LARESUS, Arboris species, larix, domui sedificandee assignabo, cum compe- 1372. torn. 5. Qrdinat. reg. Franc, pag. Ital. Larice. Stat. datiar. Riper, cap. 12. tenti Largitione et spatio. Lit. remiss, 604 : Quod ratione libertatum antiquafol. 5. v : De quolibet vase doarum La- ann. 1373. in Reg. 105. Chartoph. reg. rum dictss ecclesiss bullseque aureas et paresi, castaneas, ruperis albarse, et cujusli- ch. 15 : Icelui Arondiaux sacha son cou- riagii, de quibus supra fit mentio, dicta bet alterius lignaminis de septem quartis, tel... sans ferir ledit Malprive, ne aussi declaratio fieri non potuit ; quin ymo ferir ne le peust, obslant la petitesse Au- Largior erat et magis ampla, quam. espro introitu denarii octo. dit coutel et Largesse de la table d'en- sent dicta pariagium et bulla super qui* LARETICA. [Gratia. DIEF.] ije LARETICE. [ Gratiative. DIEF.] tr'eux. Larguesche des voies et chemins, bus fundabatur. [** Syllaba Larga, in * LAREXINA, Gummi ex larice. Stat. apud Bellom. Ms. cap. 25. Reg. 13. Corb. Donat. provinc. pag. 171. et alibi.] A crimin. Cumanae cap. 204. ex Cod. reg. sign. Habacuc ad ann. 1512. fol. 132 : Lat. Largus, genuino sensu,nostr!Larjfe, 4622. fol. 110. r : Nemini spiziario seu Laquelle voyerie se comporte et estend pro Liberal, dixerunt. Hinc Henricus apotecario... liceat facere... vel vendere... en la Layeur, qui est presentement entre comes Campanise le Large cognominaaliquos dupplerios,... cum mixtion. La- les anchiens solins desdites masures et les tus est ; cujus appellationis rationem rexinst. etc. murs de ladite forteresse. Leesse, eodem ita subdit Joinvilla in Hist. S. Ludov. LARGAGIUM, Tributi species, cujus sensu^ in Charta ann. 1290. ex Chartul. edit. reg. pag. 20 : Ce Henri desus dit mentio in Charta Ivonis Abbatis S. S. Vine. Laudun. : Comme descort fus- fust conte de Champaingne et de Brie, et

32

LAR

LAR

LAS

* LARVALIS, elSioXoavY)?, in Castigat' tuum censum super Larricum Wiardi Mignot situm apud Mincyacum super ad utrumque Glossarium. Axonam. Et infra: Ita quod tenentes % LARVATUS. [Vulgo Masque: Rmus Larricum supradictum pro quo debetur D. Cardinalis de Columna Larvatus Se vous estes cortois, et Larges et me"tans. dictus census. Larritium, in altera Charta equo cum tribus aliis cardinalibus * AD LARGUM VADERE, Hue et illuc ejnsdem Curise ann. 1262. In quodam etiam Larvatis per plateam discurrens. libere vagari, Gall. Aller fa et Id. Cbarta Lairisco sito desuper Monasterium de (Diar. Burchardi, an. 1487. p. 240.) ] j LARUNDA, Quidam Lamiam dicunt. ann. 1330. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. Mincy, in alia ann. 1230. Larriscum, in 426 : Cum sit res mali exempli, quod homo Charta ann. 1212. torn. 2. Hist. Eccl. Papias: Larunda sive Lara Dea Pagaaccusatus de morte duorum hominum, ita Meld. pag. 303. norum fuit, ex qua a Mercuric comvadat ad Largum, etc. LARRICIUS, Pari intellects Charta pressa geniti sunt fratres gemini, a ma1 AD LARGUM MODUM FACERE miseri- ann. 1218. ex Chartul. B. M. de Josa- tris nomine Lares appellati. Ausonius cordiam, id est, Largiter, large, beni- phat: Hernaudus de Bosco miles Guarino inldylliis: gne, in Chron. Danduli, apud Murator. fratri suo et hssredibus suis vendidit... Nee genius domuum Larunda progenitus Lar. valles et omnes Larricios ex utraque torn. 12. col. 489. j LARUS, Animal tarn in terra quam LARICINIUM, Latrqcinium, ex Gallico parte. | LARSUS, xaporcoc, Venustus, glaucus,in aqua, volat enim et natat; (noe et vole, Larrecin. Cowellus lib. 4. Instit. tit. 3. | 2 : Felonia qux jure communi talis dici- in Supplemento Antiquarii. Martinio in Glossis Lat. Gall. Sangerm.) parva tur, et bona tantum special, Latrocinium legendum videtur Laetificus, Laetitiam avis, ut fertur, nigra et pinguis, semper appellatur, vel potius Laricinium, quod vultu afferens, quod hsec vis sit vocis habitans juxta aquas : nee potest longe est fraudulenta bonorum mobilium vel Grange. Quid si legeretur Larvus, ut ex volare; unde et agiles homines frequenter personalium, absente et invito domino, Gloss, idem Martinius habet infra xaP" earn capiunt. Joh. de Janua. inter aves Tea?, Cs&sius, Larvus. A Larva, Persona, prohibitas memoratur Larus Levit. 11. subductio. ficta facies, Larvus dictus, quasi Larva- 16. et Deuter. 14. 15. Fulicam interpre| LARICIUM. Vide mox Larricium. LARICULA, Mamotrectus ad 7. Pro- tus, Larvaornatus, sicquejocosam vultu tatur Sussannseus in Vocabulario, non verb : Cancellus aliquando dicitur Lari- prodens Isetitiam, vel earn afferens ocu- ita male, Xapo? enim Fulicam vel Gacula sive appodiatio.Legendum Loricula. lis aliorum : quod significat vox Grseca viam reddunt. Quod hasc avis sit voraVLARIDUS, |r]p6?, Aridus. Supplement. xapoTto?, vel xapw'l'- [* Adde ex Castigat. cior dictum proverbium, Larus hians, in utrumque Glossar. in aliis Gloss. pro homine avido et rapace. Vide GesAntiq. | LARISSA. Bernardus Thesaurarius Csesius, Larvus; ubi vir doctus Ravus neri Historiam avium et Lexicon Martinii. de Acquisitione T. S. cap. 192. apud Mu- emendat.] >|e LARTAGO. [Crinis in membris pudiLARWA, Doctor ; ex Saxonico Laratpr. torn. 7. col. 828 : Et sic resumptis r e o v , Doctor, magister , dogmatistes. viribus cum defensoribus turris, gladiis, bundis. DIEF.] T LARTHES. Vide in Lar. Lare, vel Isere, Dogma. Anonymus de Larissis, clavis et aliis instruments viriLARVAE, Daemones aerii,JE'spri(s follets. Miraculis S. Wilfridi Eboracensis cap. liter pugnaverunt. An Lancets 9 [Apuleius de Deo Socratis : Qui vero ob 15 : Vocabatur Alvredus... quern etiam | LARNA, Rasorium. Gl. Isid. Grsevius suspicatur legendum esse : Larva, Dse- adversa vitas merita, nullis bonis sedibus ob doctrinse. et sapienlise gratiam Alvred incerta vagatione ceu quodam exilio, pu- Larwa, id est, doctorem, nominabant. monium. Vide Larvas. * LARNATIUM. [CTmJiuaZi. (Gloss. Lat. nitur, inane terriculamentum hominibus LASASSUS. Chart. Adolf. Roman, bonis, ceterum noxium malis, id genus reg. ann. 1292. apud Guden. Cod. Dipl. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] plerique Larvas putabant. Isid. lib. 8. torn. 1. pag. 861 : Castrum Sunnenberg | LARNAX, Gr. ),<ipva, Urna, capsa. Vita S. Martinse Virg. et Mart. torn. 1. cap. ult. sub flnem : Larvas ex homini- cum Lasassis hominibus, etc. Forte LandJanuarii pag. 17: Adduxerunt sanctum bus factos dsemones aiunt, qui meriti mali sassiis. corpus... et posuerunt in onychinum Lar- fuerint, quarum natura esse dicitur ter1 LASAVERIUM. Computus ann. 1336. rere parvulos in angulis lenebrosis. Adde torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 306. col. 2 : nacem. * LARRERITJS, Ager incultus, a Gall. Papiam et Johannem de Janua. Gloss. Item, apud Massiliam tradidit pro LasaLarris, idem quod Larricium. Charta Lat. Grsec : Larva, Sa^ovoov, ei'SwXov. veriis de sepo pro Domino, x. d. gr. In ann. 1320. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. Aliud Grsec. Lat: Ei'SwXov, Simulacrum, Regesto Comput. Graisivod. fol. 149. pro 225: Item quadraginta solidi... super me- Larva. Rursus: 4>avTa<r(ia, Larva, vana de sepo legitur de seya. Lubentius legedietate Larreriorum, vocatorum supra visio, ostentum. Gloss. Sangerm. MS. n. rem de sapone, ita ut Lasaverium sit Blavetonem, quos debet annuatim Jacobus 501 : Larva, Umbra, maleficus, aut incan- nostrum Savonette, Sapo tonsorius, Nevelons de Verberia. tator. Utitur Plautus.] p Glossar. Lat. smegmaticus globulus, quo barbam la* LARRETIUM, Eadem notione. Gharta Gall, ex Cod. 7692. Larva, fauce culti- vant et emolliunt tonsores, ut facilius ann. 1229. in Chartul. Buxer. part. 14. veure. Castigat. in utrumque Glossar. radant. Vide Lascivium et Lesavium. Ch. 4: Qitousque exartatum sit (illud ne- Larva, 8at[x6vtov. Addit reg. vel divina LASCIA. Gregorius Turon. lib. 4. Hist, mus) prasdicli homines in Larretio illo, ira.] Monachus Sangallensis lib. 1. de cap. 26: Aspicit hunc (lanarium artiflubicumque nemus fuerit, habebunt usua- Carolo M. cap. 25: Tune d&mon, qui di- cem) Lascias regias componentem, ubi ad gium et cursum suum. citur Larva, cui cures est ludicris homi- marginem, al. lanas. f. fascias. Credo LARRICIUM, Ager incultus, ex Gall. num vel illusionibus vacare, fecit consue- lascias fuisse funiculos ad vestium orLarris. Charta Philippi August! ann. tudinem ad cujusdam fabri ferrarii do- natum, quomodo lesses dicimus. [Lau1215: Circiter arpenum et dimidium de mum venire, et per nodes malleis et in- rent, in Am.althea: Lascia, Ornatus ad Larricio quod habemus apud Bestins de cudibus ludere. Vide Folleti in Follis 3. et vestitum spectans.] Vide Lexa. feodo Valesii. Alia anni 1219: Damus et Gobelinus. [** Grimm. Mythol. German, * Restis species, in Charta Raym. concedimus totum Larricium quod est pag. 284. et 511.] Gauffredi dom. de Trez : Vendidimus... octavam illam partem, quam habuimus supra stagna, etc. in Regesto Philippi | LARVARE, Larvam induere; LarvaAug. Herouvalliano f. 98. Alia ann. 1266. tus, Larva indutus, vel a dssmone posses- vel tenemus pro indiviso in civitate Masex Ghartulario S. Arnulphi Crispeiaeen- sus. Joh. de Janua. Firmicus lib. 3. cap. silise... in ferro quintalis, et in Lasciis et Sis : Apud Glavam quamdam peciam 14 : Fascinantes mulieres, quse etiam in corda, etc. vinese, et unum Laricium et unum pra- ipsos artus Larvari ac fascinari faciant. * LASCIVIA, Superflua copia. Hist, tum, etc. Le Roman de Garin le Lohe- Furiosos olim et mente captos Larvatos translat. S. Taur. torn. 2. Aug. pag. 645. rans MS : dicebant, quod crederent larvarum visu col. 2 : Sed jam ad rem, de qua tractanhomines in furorem agitari, unde Fes- dum proposuimus dimissa verborum LasSanglante en est 1'herbe et li Larris, tus : Larvati, furiosi et mente moti, quasi civia, Deo juvante perveniamus. Del sane vermeil qiri des Sarrazins ist. larvis exterriti. * LASCIVIETAS, Lascivia, ad generaGuill. Guiart ann. 1304 : 1 LARVARIUM. Statuta Eccl. JEduen- tionem habilitas, Adloc. in consecrat. sis ann. 1468. apud Marten, torn. 4. Hermintr. regin. torn. 7. Collect. Histor. Se vont loger sous Mons en Pelve, Anecd. col. 506 : Larvaria, Gallice Chari- Franc, pag. 672 : Jam enim et Abraham Tout au lone d'un Larris sauvage vari, de cetera fieri prohibentur sub posna presbyter merito vocabatur, et defecerant Plain de fosses, pres de boscage. excommunicationis et centum solidorum muliebria, id est omnis Lascivietas, Sar[Charta ann. 1268. ex Chartulario Do- eleemosynse dicti reverendissimi Patris rse. Lacivieux, pro Lascif, Lascivus, in mus-Dei Pontisar : Demandoient le con- applicandorum. Ne faciant Larvas seu Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. 158. Charduit... des vins... que marcheant estrange carivaria super matnmoniis faciendis, in toph. reg. ch. 443 : Pour ce qu'il sembloit amainent de dehors par les Larris.] Statutis Capituli Ambian. apud eumd. au suppliant que sa femme estoit de trap 'LARRICUM. Charta Curise Suession. Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col. Lacivieuse et fole maniere, etc. ann. 1259: Habebat annuum et perpe- 1271. Vide Charivarium. ^LASCIVIUM. Species lixivii vel pofu appele le conte Henri le Large ; et dut ainsi estre appele, car il fu Large a Dieu et au siecle. Le Doctrinal Ms. :

LAS
this sapo tonsorius, nostris Savonette. Pro Lascivio ad abluendum caput Domini, vi. gr. in Compute ann.1383. torn. 2. Hist.Dalphin.pag.275. Vide Lesavium et Lasaverium. LASCIVUS, Languidus. [Glosses vett. MSS : Lascivus, Solutus, vanus.] Vita MS. S. Arigii Episcopi Vapiscensis : Misit... operarios in prxdia sua : et cum ad horam sextam venisset, unus ex operariis inerti animo, corde impedito, dicendo se Lascivum corpus pertrahere, etc. Sugerius in Ludovico VI. pag. 308 : Erat enim Ecclesiarum liberalis dilator, et eleemosynarum dapsilis dispensator, sed Lascivus parcere. Id est, raro parcebat, si quis in eum offendisset. At contra Latini hanc yocem usurpant, Lascivosque irpomxTeie interpretantur. Glossae Graec. Lat. et Spartianus , Lascivum functatori opponit. Vide ibi Salmasium pag. 41. * Las, eodem sensu, in Mirac. B. M. V. MSS. lib. 3 :

LAS
1320. Phil, comit. Ebroic. ex Tabul. archiep. Paris : Comme noslre tres-chier seigneur et pere monseigneur Lays de bonne memoire, jadis conte d'Evreus, que Diex absoille, eust Lescie en son testa-

LAS

2. LASTA, LA.STUS, LESTUS, LAST, LEST, voces Onus, pondus, sarcinam in genere denotantes ; sed qua3 in specie certis quibusdam mensuris ac ponderibus aptantur. Fleta lib. 2. cap. 12. 2. ex Statute Henrici III. de Ponder, et * 2.' LASSARE, pro Laxare, in Comoad. mens : Duodecim Wayias lanse faciunt sine nomine act. 1. sc. 5. ex Cod. reg. unum saccitm, et 12. sacca faciunt unum 8163 : Fortius Lassate fibras, altius extol- Lestum. Lestus autem alleciorum consistit ex 10. milliar. et quodlibet milliare lite odas. LASSATINUS, perperam pro Assassinus, consistit ex decies centum, et quodlibet apud Walsinghamum ann. 1271. Vide centum ex sexies viginti. Item Lastus coriorum consistit ex 12. dacris, etc. In StaAssassini. 1 LASSATIO, Lassitudo, apud Martia- tuto Henrici VIII. Reg. Angl. : Le Last num Capellam et in Adnuntiatione Ca- osmunds cineris, et picis liquids continet 14. barillas. Lasta coriorum, in Statutis roli C. ad Editum Pistense. * Nostris alias Lasle. Vitae SS. MSS. Gildse Scoticae cap. 21. et apud Knyghex Cod. 28. S. Viet. Paris, fpl. 372. r. tonum. Lasta frumenti, apud Pontan. col. 1 : Li sainz Apostres estoit un pau lib. 7. Hist. Danicae pag. 416. Knygthon. endormi en la nef pour la grant Laste. ann. 1385 : Cepit 48. naves... quarum duse Vitae Patrum MSS. ad calcem Mirac. B. onustas cum speciebus. et qusedam cum alece albo ad summam quadringentarum M. V.: Lastarum. Pour chou me met en abandon * Charta Phil. II. Rom. reg. ann. 1208. Et a mesaise et en Lastes, torn. 2. Hist. Leod. pag. 389 : In civitate Ensi vocl vivre en povertes. Bien laist lang-ir et afamer Leodiensi vir, cujus est officium illuc venEn son Las cors sa Lasse d'ame, LASSI. Nithardus lib. 4 : Gens Saxo- dere non debet ille plus quam summam Qui del dous nun de Nostre Dame numomnis in tribus ordinibus divisa con- illam, quse Last vulgariter dicilur, simiEritre ses dens sovent ne suche. sistit. Sunt enim inter illos Edelengi, liter emere, aut in solarium suum repo| LASCOPITIUM, pro Laserpitium, ut sunt quiFrilingi, sunt qui Lassi illorum nere. Un Lest de cuirs, in Lit. ann. 1350. pulo, Planta vel succus plantse saepius lingua dicuntur : Latino, vero lingua hoc torn. 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 440. dictus Laser: quod duplex distinguitur. sunt nobiles, ingenui, et serviles. Vide Mensuram annonariam designat in Laser cyrenaicum, vulgo Asa dulcis odo- Pontanum lib. 6. Orig. Franc, cap. 15. Charta ann. 1226. torn. 5. Cod. diplom. rata, et Laser medicum vel Syriacum, [Infra legitur Lazzi.] Polon. pag. 11. col. 2 : Reddat magister vulgo Asa fcelida. Miracula B. Ray* Teschenmach. Annal. Cliv. part. 1. episcopo novem Last siligims pro primo mundi, torn. 5. Junii pag. 690: Nan pag. 74. Unde apud Saxones Lassen, anno, quo percepit episcopi partem, rezibethi, moschi, ambrsR, Lascopitii, thuris, apud Sicambros Lathen, apud Frisios tento decem Last pro duobus dimidiis, opobahami, rosarum, violarumque et aro- Liten, ejusdem etymi vocabula, quod etc. matum, nee aliorum quorumcumque odo- scilicet primo capti, et postea ex comLASTALEGHIUM, pro Lasta alecium, in rum odorificantium. miseratione in agris relicti, nee ejecti, Charta ann. 1230. pro Monasterio Mar1 LASENA, f. Ala, Italis, Ascella, Gal- aut venditi essent, dicti sunt. Vide quetano apud Buzelinum lib. 2. Gallolis, Aisselle. Chronicon Mutin. apud Mu- Schilt. in Praxi J. R. in foro Germ, Fl. cap. 30 : Dedimus prseterea in eleemorator. torn. 15. col. 613 : Dimiserunt torn. 1. pag. 52. Quo spectare videtur synam ipsi Monasterio unum Lastaleipsam in marl descendere usque ad Lase- vox Gallica Las, qua Vir obnoxiae cpndi- chium, quod singulis annis in feslo S. nas absque confessione, quse cum tot tor- tionis, rusticus significatur in Libert. Martini debet accipere apud Mar die. menta ferre non valeret, horribilia fuit Joinvil. ann. 1354. torn. 4. Ordinat. reg. [Miraeus torn. 1. pag. 577. Legit Last /io confessa. Franc, pag. 301: Renoncens en cest fait lecium distinctis vocibus. ] Quod vero ^ LASERTA, [Lacerta : Laserta co- pour nous, pour noz hoirs et successeurs a milliaribus constiterit, observatum sumedens grillum in prasmate. (Inv. toutes exceptions... a toutes autres choses pra ex Fleta. T LESTA ALEGIUM, in Charta Philippi card. Barbo ex transcript. Muntz. et aides faisans pour les nobles conlre les Las ou lours subgis. [ Vide Grimm. Flandriae Comitis ann. 1188. torn. 1. 1457.) ] Anecd. Marten, col. 632. I LASHLITA. Vide Lahslit. Antiq. Jur. German, pag. 306.] *LASINA, Serva, ancilla ; et Lase, vel | LASSIGIUS, Mus, animal, in Amal- LASTAGIUM, LASTADIUM, Onus, quod navi imponitur, ut solidior sit, ne niLasse, servus, mancipium, in not. Ec- thea. cardi ad Leg. Sal. tit. 11. art. 4. >Jc LASSITAS, [Lassitudo : Exterius mium fluctuet, quod ut plurimum ex * LASIO, f. ab Italico Laecio, Laqueus. quidem coste, carnositate multa con- lapidibus, vel sabulo constat; nostris esta, imbecillitatem denunciant et Lestage, Anglis Lastarje, Belgis LastaStat. ant. Florent. lib. 3. cap. 168. ex Cod. reg. 4621: Qui vero abstraxerit... assitatem. (B. N. Ms. Lat. 16089. f. gie, a Saxon, h l s e s t a n , vel behlaest a n , , Onerare. Unde Anglis Ballace, hostium de dorno alterius aut etiam La- 107.) ] 1 LASSO, Species salmonis, Germ. Lax Belgis Ballast. Sabulum, quo naves onesiones... condempnetur in libris quinquaginta. f. Cardo, Gall. Gond, quo porta vel Lachs. S. Wilhelmi Constitut. Hir- rari solent. [** Vide Ihrii Glossar. Sueonrmatur et illigatur. Vide infra Las- saug. lib. 1. cap. 8 : Pro signo Lassonis Goth. in hac vpce. Danis Baglast, forte idem quod et salmonis, addito signo simi- a bag, retro, ita ut sit Onus quod in sus 2. reditu vehitur.j Compositio inter Nico1 LASSAAIA, Genus cibi. Vide Cue- litudinis. * 1. LASSUS SED.E , Filum sericum, laum Abbatem S. Augustini Cantuatella. LASSANEfM Vasis genus, in quo exone- cui sigillum in Chartis appendebatur, a riensis et homines de St.onore ann. ratur venter. Papias. [Videtur sic dic- vulgari dictioneias de soie. Charta ann. 1283 : Item quod nullus de eadem commutum quod in eo laxetur anus.] 1347. in Reg. 77. Chartoph. reg. ch. 316 : nitate in wallis contra mare inter Sto1 LASSAR, pro Laser, ut puto, Succi Sigillo magno regio cera viridi in Lassu nore et Clyvesende petram colligat de caetero, nee asportet, necLastagia navium genus , de quo in Lascopitium. Vide sedse sigillata, etc. Crema. * 2. LASSUS, Vinculum. Gualt. He- capiat, nisi sub plena mare in communi11. LASSARE, voxltalica, Relinquere, mingford. de gest. Eduardi II. reg. bus fluctibus, inter fluctum altissimum et dimittere, Gall. Laisser. Vita S. Francaa, Angl. ad ann. 1307. pag. 243 : Apprehen- fluctum infimum. Charta Woldemari torn. 3. April, pag. 393 : Situlam... ad sis capillis utraque manu, dilaceravit eos Reg. Daniae ann. 1326. apud Pontanum altare pr&dictum portavit et obtulit, ibi- in quantum potuit, et in Lassus ejecit lib. 7. Hist. Dan : Item liceat ipsis Lasque Lassavit. Vide Laxare. eum. Vide supra Lasio. tadia sumere in fluctibus, maris, ubi vo* Lit Soldani apud Lam. in Delic. * 3. LASSUS, pro Lapsus. Form. MSS. lunt. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonin- Senens. ann. 1414. ex Cod. reg. 4726. fol. LASTAGIUM, LESTAGIUM, Bromptono cont. part. 1. pag. 199 : Fecerunt nobis 1. v: Et hoc post Lassum et cursum tem- pag. 957. dicitur consuetudo exacta in preces, ut qualiscumque homo de eorum poris quatuor annorum. nundinis et mercibus. Rastallo, est quiegente in terra nostra obiisset, in toto nos1 1. LASTA, pro Lastra, de qua mox. tum esse de quadam consueludine exacta tro regno, et Lassasset aliquam pecuniam Agnellus in Vita Damiani Pontif. apud in nundinis et mercatis, pro rebus carianaut merces, ut (a) sociis eorum apprehen- Murator. torn. 2. pag. 156. col. 1: Lapi- dis, ubi homo vult. Fleta lib. 1. cap. 47. | derentur et ad parentes eorum deferren- des Ecclesiae, columnss et Lastse atque 11 : Lestinge, est quietantia Lestagii. Letur. Lescier, eodem sensu, in Cn. ann. lateres, tegulae, etc. ges Henrici 1. Reg. Angl. cap. 2 : Omnes

34

LAT

LAT
tam, hac tamen conditione ut, si actor male, suam exposuerit postulationem, reus mulctam hanc possit repetere. Triplicatur, si fraudulenter a debitore debitum denegatur. Charta ann. 1296. ex Archivo S. Victoris Massil. : Ex antiqua consuetudine in possessione erat Monasterium S. Victoris non dandi Latam pro causis quas movet, movit et moverentur coram Judicibus, quod confirmat magnificus vir R. de Baucio Miles, Dominus Podii Ricardi, Vicarius Massiliensis. Charta ann. 1293. torn. 1. Histor. Dalphin. pag. 37. col. 1 : Item quod dictus Raymundus et successores sui expemas et sportulas, Latas, nee aliquid aliud pro causis suis solvere minime teneantur, nee ipsi Domino Dalphino vel ejus successoribus, nee Judici nee Assessori eorum. Alia ann. 1300. ibid. pag. 55. col. 1 : Jurisdictio, cognitio ac definitio qussstionum hujusmodi (realium) et Latas, ac quidquid emolumenli ex iisdem qussstionibus, vel ipsarum occasione provenerit, ad prsefatos dominum Episcopum et Comitem debeant communiter pertinere. Alia ann. 1317. ibid. pag. 61. edit. Paris. : Cum omnibus juribus... trezenis, lesdis, Laiis, sportulis, etc. Adde aliam ann. 1338. torn. 2. edit. Genev. pag. 372. col. 2. et ibi vide pag. 374. nota h. Jacobum Morgues in Statuta Provincise pag. 399. et 400. Bonifacium torn. 2. Arrest, ejusd. Provincise part. 3. lib. 2. tit. 10. cap. 1. et 3. * Rectius definit Margaletus in Stat. Aquens. curise submiss. lib. 2. cap. 5. pag. 126 : Mulcta proprie Lata est. quam ideo statim incurrit debitor cum die solutionis dicta creditori non solvit, qui perjurus esse videtur et fidem datam non praestitit; quse quidem mulcta, quia principi et fisco applicatur, Lata nuncupatur, quasi ad principem Lata pecunia. A Leta forte accersendam hanc vocem opinatur Cangius. Vide in Leta. Quse mulcta ex usu et consuetudine inducta describitur in Reg. Pergamenorum fol. 201. unde transcripta a Claperio cans. 57. qu. un. Hinc * LAT ARE, In registrum latarum, quod Latarium vel Laterium vocabant, inferre. Stat. curias submiss. lib. 1. art. 16. pag. 58. apud eumd. Margalet. : Item quod dicti notarii... debeant fideliter Latare seu registrare clamores fiendos in camera prsedicta, antequam litterse citatoriss expediantur. Ibid. pag. 59 : Ordinamus quod notarii statim lata sententia, decisionem causse in Laterio suo loco describere teneantur. Et lib. 2. art. 4. pag. 125 : Descripto prius in libra, quern Latarium appellant, die clamoris expositi, etc. Lattier nuncupatur in Arest. ejusdem curise. -2. LATA, Latus. Epist. Alph. reg. Aragon. ann. 1432. apud Marten, torn. 8. Amp!. Collect, col. 192 : Statueramus.... aridum mare juxta Latam poniis seu molis navigare. "* LATA CULPA, Aperta, manifesta. Libert. Dalph. ann. 1349. ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Vienne fol. 10. r. : Item et quandocurnque cnntingeret aliquem ex eis (baronibus) emere equm pro guerra dalphinali, quod qualitercumque equs morerelur, etiam in stabulo, dum tamen sinedolo et fraudeet sine Lata culpa ipsius cujus esset, ipse dictus dalphinus et successores :sui emendare debeant dictum equm. [s;[s:" Vide JO.] LA.TJE, Minutiores asseres, sectiles, qui supra cantherios ponuntur, quibusqueaptantur tegulse, nostris Lates: quidam Templa esse Festi ac Vitruvii putant, de qua voce consule Bernaldinum

LAT
Baldum. Gloss33 veteres MSS. : Asser, Lata tecli. Papias : Asseres, Latas, Latinum est. Idem alibi Lactas habet : Asseres, pali vel paxilli, vulgo Lactse dicuntur. Gloss. Saxon. ^Elfrici : Asseres, L a t t a , Charta Raimundi Comitis Tolosani ann. 1181. apud Catellum : In qua fusta intelligimus areas, vel vasa sive vinaria, vel alia, et circulos, et Latas, et scamna. etc. fCharta Petri de Roteys Vicarii Tolos. ad Bajulos de conditione materise ann. 1272. ex Libro MS. Consuetud. Tolos. f. 27. e Bibl. D. Abbatis de Crozat: Etquod cayrones... habeant 12. palmos de longo et medium pedum de amplo et unum durnum de spisso, et quod Latas habeant 12. palmos de longo et unum digitum de spisso. Statuta Arelatens. MSS. art. 33 : Qui dampnum dederit, seu erradicaverit plansonos... seu etiam Latam de cepibus diviserit, etc. Hie Lata videtur axiculus transversus, affixus parti palorum superiori, quo firmius colligantur.] Le Roman de Rou MS. :
Les couvertures des me'sons, Et les Lates et les quevrons.

homines 'London sint quieti et liberi, et omnes res eorum per totam Angliam, et per portus maris de thelonio, et passagio, et Leslagio, et omnibus aliis consuetudinibus, etc. Charta Philippi Aug. ann. 1204 -.Dedimus et concessimus burgensibus nostris de Falesia et hseredibus suis quitanciam per totam terram nostrum, excepta Medunta, de passagio, pontagio, pedagio, et Lestagio, etc. Computum de Domanio Comitat. Pontiyi ann. 1369 : Du Liestage des nefs arrivez cet an au Crotoy. Adde Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 193. 310. 316. 317. 503. 689. 922. torn. 2. pag. 184.193.264.317. etc. [ Abbr. Placit. ann. 16. Edw. I. Line. rot. 3. pag. 280. et ann. 19. tin. ejusd. Norf. Lynn, rot. 15. p. 285. Hue etiam pertinet chart, ann. 1099. apud Madox Forraul. Anglic, num. 285. p. 176. in qua male Schoenemannus in Glpssar. lat. Codic. Diplom. vocem Lestagium interpretatur Locum ubi naves constituuntur et, aedificantur-; quamvis hodie in portubus septentrionaJibus earn signin'catipnem obtinere scribat Lappenb. in Orig. Hans. pag. 367. not. 3.] * LASTERNA, [Ut Basterna. DIEP.] * LASTINGHA, Vectigalis species, idem quod Lastagium. Letaige, in Gomput. redit. comitat. Pontiv. ann. 1554 : Des revenus des Letaiges de nefs, etc. ProLestaiges. Charta Phil, comit. Fland. ann. 1163. ex Chartul. 1. Fland. in Cam. Cornpat. Insul. ch. 325 : Lastingha navium justiliarii est, et qui earn habuerit, fures suspendet. 1 LASTRA, vox Italica, Tabula lapidea vel bractea tenuis, quo modo secari solent marmora ad pavimentum vel ad parietes inducendos. Acta S. Richardi Episc. torn. 2. Junii pag. 248 : Post illam quoque particulam, sicut parvimentum fuisset, lapidea Lastra continebatur, in qua crux in ipso lapide manebat. TransJatio S. Prosper^ torn. 5. Junii pag. 59 : Frangi et aperiri fecit altare prged. et arcam magnam ultra communem staturam, in ipso sub una Lastra marmorea posilam. Alius locus exstat in Bisalus. Vide Lastrum. LASTRUM, Basis, seu pes columnse. Vide Wadding, ann. 1230. pag. 417. torn. 1. Italis Lastra, est pietra larga et sottile, la quale serve per tegoli da tetto. Utitur Joannes Villaneus lib, 10. cap. 168. lib. 12. cap. 20. hinc Lastricare, Sternere, munire viam, eidem Villaneo lib. 6. cap. 27. 1. LASTUM, L^ESTUM, ex Saxon. L se^ e, et L 33 ^, unde Angli a Lathe, portio Comitatus major, tres vel plures hundredos continens. Ernulfusin Textu Ecclesise Roffensis, in Itinerario Cantii: Sexta pera debet fieri de Holingburna, et de toto illo Lasto, quod ad hoc pertinet. Ordinatio Marisci Romeneiensis : Si aliquis super hoc convincatur per testimonium Baillivi et Juratorum in communi Lasto, amercietur in 10. solidis. Interpres vertit in common assembly. Willelmus Thorn de Elfredo Rege Anglise : Hie constituit Hundred et Lestes. Vide Leta. *2. LASTUM, Mensura frumentaria. Chron. Danic. ad ann. 1445. apud Ludewig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 77 : In ilia ipsa hyeme Lastum hordei aut siliginis quadraginta Daleris venundaretur, etc. Vide supra Lasta 2. 1 LASTUS. Vide Lasta 2. LASURIUS, LASUEUS. Vide in Lazur. f 1. LATA, Mulcta debitori, qui statuto tempore non solvit, imposita. Domino debetur per nudam expositionem postulationis creditoris in acta publica rela-

Cambro Britannis Llath et Llhaten est virga, pertica tres pedeslonga, qua quid mensuratur, mensura trium pedum. 1 LATALIA, Diploma Ferrandi Castellae Regis ann. 1224. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 916 : Dono... medietatem omnium heredilatum et donorum, quas habeo in Latalia de Ferrus. Et mox : Ad faciendum insuper vobis cortigium Altalaya de Ferrus. Idem videntur-Lafaiia et Altalaya ; sed utraque vox mini perinde ignota, nisi forte legendum sit divisis vocibtis Lata lia, Alta laya, et Lia vel Layaidem sit quod nostris Lee vel Laye, Via, vel silva ; sed hsec divinando. Vide Leda 2. f 1. LATARE, In latum extenders, ampliare, et tune derivatur a latus, a, um. Joh. de Janua. Derivatum idem verbum a Latum supino verbi ferre, eidem de Janua est Frequenter ferre. Glqssar. Lat. Gall. Sangerman. : Latere, Faire ample, eslargir. Latatus, Amples, eslargis. * 2. LATARE , Latas seu minutiores asseres pqnere. Gall. Latter ; unde Lateur, in Lit. remiss, ann. 1447. ex Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 513 : Danel Chevalet poure homme Lateur de maisons, etc. Comput. fabr. S. Lazari JMuens. ann. 1295, ex Cod. reg. 10396. 2 : Item carpentariis, qui Lataverunt ecclesiam beati Lazari, x. lib. viij. sol. iiij. den. Alius eccl. Paris, ann. circ. 1381. ex Bibl. S. Germ. Prat. : Item dicto Roller, pro duobus millearibus latarum.... pro Latando granchiam loci, vij. francos auri. Vide Latas. * 3. LATARE, LATARIUM. Vide supra in Lata 1. LATEBRARE, Latebras quaerere. Vita S. Fructuosi Archiep. Bracarensis num. 7 : Nunc etiam rupibus, quae solis ibicibus pervias sunt, Latebrando latitans, etc. 1 LATEIRA. Vide Lecteria. LATENA, Navigii species. Messianus Presbyter lib. 2. de Vita S. Caesarii Episc. Arelat. : Antequam ipsa lux diei claresceret, tres naves, quas Latenas vacant, majores, plenas tritico direxerunt. Vide Lautomia. LATERALES, Comites, socii, familiares. qui lateri alicujus vel domini adhasren't. Petrus Diac. lib. 4. Chr. Casin. cap. 40 : Comes Albertus de Blanderada, et cseteri Imperatoris Laterales, etc. Ita usurpant Ivo Carnot. Epist. 109. Joannes Sarisber. lib. 7. Polycr. cap. 19. Guibertus lib. 8. de Vita sua cap. 8. et alii.

LAT
COLLATERALES, Simili notione. Petrus Valissarn. cap. 9 : Misit enim dominus Papa unum de Collateralibus suis Clericis ad partes Provincial, nomine Milonem. Familia Collateralis, apud Matthseum Paris pag. 648. Praesertim vero Cardinales Collaterales suos videntur appellasse Summi Pontifices. Innocentius III. Papa in Gestis ejusdem Pontificis pag. 118 : Episcopum Sabinensem unum ex septem Episcopis, qui nobis in Ecclesia Romana Collaterales existunt. Vide Legatus a latere. LATERALIS, Qui ad latus est alicujus, apud Silvestrum Giraldum in Itiner. Cambr. lib. 1. cap. 5. et 12. in Translat. S. Isidori Hispalensis n. 12. etc. [Lateralis porcellus, Lactens, qui matrislateri adhaeret, apud Schannatum Vindem. Litter, pag. 45.1 1. LATERALIA, Ornamenta marginum in libris et Godicibus MSS. apud Justum Urgelitanum. Locum vide in Desistere. 1 2. LATERALIA, vel LATERARIA, Capsulse ad ephippium utrinque suspensse, in quibus ea quae sunt iter facientibus necessaria reconduntur, lib. 32. Dig. leg. 102. LATERALITER, Ad latus. Liber ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 31 : Quando Fratres in claustro sedent, ii qui in una parte sederint, nee dorsn ad dorsum, nee facie ad faciem, sed Collateraliter sedere debent. Will. Brito lib. 10. Philipp. :

LAT

LAT

Rursum occurrit pag. seq. ut et in prae- ult. : Duss Laternse argenteue magnse, et cepto Caroli C. torn. 3. Concil. Hispan. una cotidiana. Ibidem : Laternam argennag. 143. col. 2. et in Appendice Marcse team magnam librarum 5. cum nigello. Hispan. col. 784. in Charta Willelmi Statuta ^Egidii Episcopi Sarisber. ann. Duels Aquitaniae in Instrum. torn. 2. 1255 : Provideat etiam (Sacerdos) de phiaGall. Christ, col. 465. etc. Vide Late- lis honestis ad vinum et ad aquam, de rare. thuribulo, de candelabris, et Lanterna, et LATERATUM, in Gloss. TtXivOiov, Later- tintinnabulo deferendo ante Sacerdotem culum. in visitatione infirmorum. [Gone. Tolet. 1 1. LATERCULUS, Parvus later ; vox IV. inter Hispanica torn. 2. pag. 144 : nota. Turris Laterculis ligneis cooperta, Lampades et Lanternas in accendendo id est, scandulis, Gall. Bardeaux} in seu in extinguendo pervigil existat (cusGhronico Andrensi torn. 9. Spicileg. tos Ecclesise.)] Acher. pag. 421 : Laterculus pedis unius LATERNA VITREA. S. Altelmus de in latitudine et 24. unciarum in longilu- Laude Virginum num. 1 : dine, apud Papiam. De Laterculis seu Nee Laterna tibi vilescat vitrea, Virgo, Codicibus dignitatum tarn militarium Tergore vel rasso, et lignis compacta salignis, Seu membranarura tenui velamine facta, quam civilium consule Garolum de Quamlibet ferata prrecellat forte lucerna. Aquino in Lexico Militari. t ] 2. LATERCULUS, Parvum latus. GoLANTERNA, ipavo?, Lat. celinus in Translatione S. Augustini Isidor. lib. 20. cap. in Gloss. Graec.dicta, 10 : Lanterna Cantuar.tom. 6. Maii pag. 423 :Infans... quod lucem habeat interius clausam. Etepavimento extenditur, manus et Laterculi nimex vitro intus recluso lumine. ut venti in regulam suam diriguntur. * 3. LATERCULUS TESSERARIUS, Sigil- flatus adire non possit, et ad prsebendum lumen facile ubique circumferatur. Hislum. Testam. Heriberti Viromand. co- toria Trevirensis : Cum per mulierem , mit. ann. 1059. in Suppl. ad Miraeum quae ei Lanternam prsebere videbatur, pag. 301. col. 2 : Hanc chartam propria proditus fuisset, etc. Gaufridus Grossus manu subtus signavi el Laterculi mei tes- in Vita B. Bernardi Abbat. Tiron. serarii impressione corroborari prsecapi. ] LATERE, Notione activa, Occultare, n. 91 : Grandem Lanternam radiant! lumine plenam abscondere. Gononus in Vita S. Angeli A nullo ferri vidit, elc. Oarmel. torn. 2. Maii pag. 830 : Precorut ad domum Margarita festinanter adire [Lanterna cum candela accensa, in vedebeatis, eamque Latere ne differatis, ne teri Geremoniali MS. B. Marias Deauiste Bercngarius earn interficiat. rata?.] * Nostris Lataument a Latenter, vulgo t LANTERNA, Career monachicus, ubi In Scala Regis Regi Lateraliter haerent. secretement. Lit. ann. 1404. torn. 9. Ordi- delinquens latere cogitur. Statuta CisUtitur et pag. 227. ut et Ordericus Vi- nat. reg. Franc, pag. 44 : Lataument et terc. ann. 1276. apud Baluzium torn. 6. talis lib. 4. pag. 514. [necnon Robertus en appert. Miscell. pag. 505: Lusores monachi cum Goulet in Compendio Jurium UniversiLATERENSES, Comites, Gollaterales, taxillis sententiam excommunicationis tatis Paris, fol. 13. v. : Episcopus et qui a latere sunt. Tertullianus lib. 4. ipso facto incurrant, et nihilominus Rector semper Lateraliter incedunt.] Item, advers. Marcion. cap. 43 : Sed et duo ibi- gravissime per quinque dies sint in cusex obliquo, de coste. Pseudo-Ovidius de dem angeli apparuerunt, tot fere Late- todia vel Lanterna quousque fuerint abrensibus uti solebat, in duobus testibus soluti. Vetula lib. 2 : consistens Dei sermo. LANTERNA PIXALIS, in Vitis Abba.... Lateraliter intrans 1 LATERES. Statuta Ludovici Regis turn S. Albani pag. 32 : Lanternam quoExplorante manu, cameram lectumque require. Franc, ann. 1154. apud Marten, torn. 1. ?ue pixalem cum candela in choro, noctiCOLLATERALIS, COLLATERALITER, Ea- Anecd. col. 439 : Judsei cessent ab usuris us, ut sic desides ac somnolentos excitadem notione, apud SilvestrumGirald.in et blasptiemiis, sortilegiis, Lateribus ; et ret, circumferri constituit. Pro gravioriTopogr. Hibern. dist. 1. cap. 2. 5. in tarn Talemut, quam alii libri, in quibus bus autem culpis, Lanternam majorem a Itiner. Oambr. lib. 1. cap. 3. lib. 2. inveniuntur blasphemiss, comburantur. reo et agente posnitentiam, in edito cencap. 7. Gharacteres magicos suspicor in coctili- suit anteferri. Ubi observanda poena LATERATIM , Eadem notione , apud bus lateribus exaratos. Scripturas quas- mpnachica. Le Roman de Girard de Will. Briton, lib. 7. Philipp. v. 112. [.Vide dam hujusmodi .lateribus plim fuisse Vienne MS.: infra.] consignatas testes sunt Plinius lib. 7. Feu et Lanterne lor ot devant porte. LATERALIUM, in Gloss. Graeco-Lat. UTCO- cap. 56. ubi narrat, Babylonios Leges et Instituta publica coctilibus laterculis Laternarum cornearum nescio cur inLATERANEUS, Agnatus, qui est du coste tradere cpnsuevisse ; et Diogenes Laer- ventionem adscribat Alfredo Regi Anet ligne, in Statutis Venetor. ann. 1242. tius , qui refert Cleantem ossibus in glo-Saxonum Asserus lib. deillius rebus lib. 1. cap. 33. lib. 3. cap. 11. 12. etc. tegula adnotasse, quae a Zenone au- gestis pag. 20. cum earum Plautus et Hinc Collateranitas, agnatio, ibidem. dierat. alii meminerint: Excogitavit, unde talem | LATERARE , Jungere, aliquid lateri * Emendandus Martenius ex torn. 1. ventorum sufflationem prohibere potuisset, apponere, Johanni de Janua ; Joindre au Ordinat. reg. Franc, pag. 75. art. 32. ubi consilioque artificiose atque sapienter incoste, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. pro Lateribus, legitur Caracteribus. vento, Lanternam ex lignis et bovinis corMaxime dicitur de agris collateral! bus. * LATERGERIUS, Qui laternam gerit. nibus pulcherrime construere imperavit; Testamentum Ermengaudi Episc. Aga- Tract. MS. de Re milit. et mach. .bellic. bovina namque cornua alba ac in una tethensis ann. 1149 : Relinquo... Pontio na- cap. 11 : De victoria optinenda cum lumi- nuiter dolabris erasa, non minus vitreo turali filio fratris mei XV. modios fru- geriis et Latergenis tempore noctis... La- vasculo elucent, etc. Vide Salmasium ad menti et campum unum de ripa, cui se tergerii in astis portent laternas intus Plinium pag. 166. Lateral via, quas discurrit, etc. Vide La- lumina habentes. Laternarum vero militarium, quarum teratio. ^ LATERIA, [LECTERIA : Una Late- scilicet usus est in conducendis per nocLATERARIA. Vide Lateralia 2. ria cum duobus mathelatiis. (Invent. tem exercitibus, inventionem Manueli T LATERATIM , Super latus. S. Wil- Calixt. Ill, an. 1458, in Archiv. Vati- Comneno Imperatori tribuit Cinnamus, helmi Constitut. Hirsaug. lib. 1. cap. cano).] a quo describuntur lib. 5. n. 2. Vide Ju71 : Quocunque modo recumbens jaceat, | LATERINA, Lateraria, offlcina in qua lium Africanum de Apparatu bellico videlicet vel supernus, vel Lataralim, sive lateres flunt. Tertull. adv. Marc. lib. 2. cap. 70. apud Casaubonum ad Sueton. contractis genibuSj nemo vituperet. Vide cap. 20. ubi de Hebraeis et ^Egyptiis : in Julio cap. 31. Vide Latergerius. in Lateraliter. Mercedes pro Laterinis deductis. * LANTERNA AMBULATORIA , Cavese ! TLATERATIO, Finis, terminus, quo ager "= LATERIUM, Registrum seu liber la- species, machina bellica. Tract. MS. de alter! Zaterafwseuconjungitur, circum- tarum. Vide supra in Lata 1. Re milit. et mach. bellic. cap. 23: De scriptio. Histor. MS. S. Gypriani Pictav. LATERNA, LANTERNA, interdum repo- cabia et Lanterna ambulatoria... Lanpag. 136 : Habent Laterationes ex tribus nitur inter vasa ac ministeria sacra, ut terna, alias cabbia, in ea homines prsepartibus alodus prsedicti Ricardi Sacer- in Chronico Casin. lib. 3. cap. 57 : La- liantes stabant. Hinc Lanterne appelladotis, quarto vero fronte alodus Yldegarii. ternam argenteam librarum 8. Capit. tur, locus cancellis ligneis septus, in

LAT
Lit. remiss, ann. 1394. ex Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 139 : Icelui sergent entra de fait en un petit cabaret, que on ait la Lanterne, par ou I'en va ou celier dudit hostel. * LANTERNERIUS, Qui Lanternam seu lacem prsefert alicui. Stat. ant. Florent. lib. 3. cap. 191. ex Cod. reg. 4621 : Tres Lanternerii domini potestatis et duo Lanternerii domini executoris ordinamentorum justitise, etc. Lantrenier vero Lanternarum artifex, in Pedag. de Cappi ex Chartul. 21. Corb.: Uns Lantreniers portans ouvree nceufve, doit un denier. LATERNA. Tabularium sanctse Genovefse Paris, ann. 1226: Cum controversia esaet inter I. Abbatem S. Victoria, et Conventum, ex una parte, et censarios illos, qui tenebant censivam S, Genovefas super ripam Beveris, ex alia, de quibus conquerebantur quod impediebant cursum aquse, turn propter Laternam quam fundaverant, turn propter sedificia, quae construxerant super ripam, etc. * Idem quod Latriua, ut colligitur ex Lit. ann. 1388. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 284. art. 6 : Aygueriis, theatis (1. cloacis) Laternis, etc. Ibid. art. 7 : Coathorum (1. cloacarum), aygueriarum, Latrinarum, etc. Hinc pudendum muliebre, nostri Lanterne vocabant. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 324: L'exposant dist qu'il s'en alast a la Lanterne sa mere; et adonc ledit Deschamps lui dist, mais va a la Lendrie ta mere. Ubi legendum Lendie, ut videre est supra in Landica. Quae apertius efferuntur in aliis Lit. ann. 1472. ex Reg. 195. ch. 791: Icellui Cathelaire dist au suppliant qu'il estoit ung sot coquart, et qu'il alast a la vulve immunde de sa mere. Unde Lanterner, pro ejusmodi convicio aliquem lacessere. Lit. remiss, ann. 1392. in Reg. 142. ch. 287 : Icelli Jehan dist au suppliant moult de mllenies en I'appellant pluseurs foiz filz de putain et en le Lanternant. Leidesce, eodem sensu, in Stat. eccl. Turon. ann. 1396. cap. 77. ex Cod. reg. 1237: Neque obtractaverit turpitudinem feminarum. Ubi versio Gallica : Ne n'atoucheras la Leidesce des femmes. LATERSICINIUM. Gloss. Saxon. Alfrici: Monodia g. Latersicinium: quasi salicinium.wat is a n e s sones,i.quasi unius cantus. * LATEX proprie liquor fontis est, dictus Latex quod in venis terras lateat, Isidore lib. 13. cap. 20. pro quolibet humore sumunt Latini. Papias in MS. Bituric. : Latex, Vinum eliam dictum quod in vasis lateat. Laticum honor (f. humor) id est, vinum. Latex Lyeeus, Virgilio vinum est LATHE. Vide Lastum. 1 LATHINIONES. Vide Lacinones. 1LATHOMARE, Sectis lapidibus instruere, sepire, munire. Statuta MS. S. Audomari : Executores faciant foveam debits murari seu La^/iowmri.Melius scriberetur Latomare, a Xato^o?, Lapicida. Vide Latomus. * LATHONIARIA, Opiflcium ex latone seu orichalco. Vide infra Lato. Invent. S. Capel. Paris, ann. 1376. ex Bibl. reg.: Qusedam spongia supra unum pedem argenti deauratum de factione Lathoniarise, quae cotidie ponitur super majus altare in magna Missa. 1 LATHOS. Vide Latos. LATHRUD, vox Wallica, Boxhornio in Lexico Cambrico Llathlud, vel Llathrud, raptus mulierum. Occurrit in Legibus Hoeli Boni cap. 21. Ita etiam legendum

LAT
videtur cap. 10 : Alterum de treis, id est, l de raptu, etc. LA.TI. Vide Lassi, Leti et Litus. 1 LATI-SJ, Munditise, apud Janssonium in Auctario Glossarum Isidori. Legendum Lautise. Johan. de Janua : Proprie Laucise vel Lauticiie dicuntur deliciosi et delicati c.ibi, vel mundiciae. Festus : Lautia, Epularum magnificentia, etc. Livius dixit Lautia, orum, neutro genere. 1 LATIALITER, Latine, apud Sidonium Carm. 23. v. 225. Martian. Capellam lib. 5. Mabillonium torn. 4. Annal. Benedict, pag. 719. torn. 5. pag. 98. et in Actis SS. Benedict, ssec. 5. pag. 13. Colloquium ^Elfrici ad pueros apud Wanleium de antiq. Litter. Septemtr. pag. 196 : Nos pueri rogamus te, magister, ut doceas nos loqui Latialiter recte, quia idiotsz sumus. [** Latiariter, apud Richer, lib. 3. cap. 85J T LATIBULOSUS, Latebrosus, in Capitulis Caroli C. tit. 48. cap. 7. et in Actis S. Petri Mart. torn. 3. April, pag. 679. *LATIBITSIS, Lo fabro,in Glossar. Lat. Ital. MS. T LATICyLARIUS, LATICULOSUS. Vide Lacticularius. LATIFUNDUS, Late possidens, Gloss, antiq. MSS. j LATIGRADUS, Qui late graditur, seu multa brevi tempore peragrat spatia; hinc metaphorice Notkerus Balbulus de Interpretibus Scripturae cap. 4. apud Pezium torn. 1. Anecd. part. 1. col. 5 : In Lucam soligradum (tibi sufficiat) Beda Latigradus adeo ut oinne quod ipsum reperil Evangelium, volumen compingeret in unum. 1 LATILOQUENS, ^arj^oyoc. Gloss. Grsec. Lat. LATINARE, Latine loqui. Gloss. Gr. Lat. : Tw[AaJ?w, Latino. Ugutio : Latinari et Latinizare, more Latinorurn se habere et loqui : unde excellentius ille dicitur proprie Latinari, qui congrue loquitur liter is Latinis: nam Laid et Italici quasi barbari dicli sunt respectu Literatorum. Apud Cselium Aurelianum Siccensem lib. 5. Tardar. passion, cap. 6. Lalinare, est in Latinam linguam vertere. Hinc Latinator dictus apud Will. Tyrium lib. 13. cap. 27. Petrus Monachus, aut quia linguam Latinam probe callebat, aut quia interpretis munus obibat. Latinistam, qui Latine loquitur, vocat Caesarius Eistersbach. lib. 3. cap. 2. [ut st Buschius de Refqrmatione Monasteriorum, apud Leibnitium torn.2. Scriptor. Brunsvic. pag. 869.] LATINARIUS^ Interpres: Latinse enim linguae peritum, inquit Seldenus, caeteras, quae in usu, ita calluisse existimabant, ut generale interpretis nomen non immerito ei inde donandum putarent. Domesdei apud eumdem : Godwinus Accipitrarius, Hugo Latinarius, Milo Portarius. Latinier, eadem notione apud nostros Scriptores. Le Roman de Garin MS. :
Un Latinier vieil ferant el henu, Mult sot de plet, et moult enresnie fu.

LAT
qu'ele li dist de quel linaige ele estoit. Utitur etiam Froissartes 4. vol. cap. 87. et89. 5 LATINERI, ut Latinari, Latine loqui. Miracula S. Amalbergae torn. 3. Julii pag. Ill : Quidam fullo, purus laicus, qui numquam didicerat solam literam, obsessus per quindenam, ita congrue Latinebatur,quod vix aliqui Clericorum sibi respondere valuerunt. LATINI, Christiani Occidentales, qui Ecclesiam Latinam agnoscebant, dicti. Vide Seldenum ad Origines Eutychii pag. 154. 155. 1. Edit. LATINI, appellati Indigenae, seu veteres incolae, vel coloni, in iis regionibus, quee a barbaris gentibus pervasee sunt. Speculum Saxonicum lib. 1. art. 6. g 3 : Per teslimonium 72. bannitorum, aut totidem legitimorum Latinorum, prout juris ratio exposcit, etc. ubi ad marginem, al. Originalium. Et lib. 3. art. 44 : Etcurn in numero essent paucit ita quod agros cultures tradere commode non possent, fugatis et interfectis dominis Thurinyorum, reliquam gentem, ut operaretur terra, vivere permiserunt, talia imponentes eis jura, quemadmodum adhuc consistunt in conditionibus Latinorum. Et ex his, qui juri derogant suo, dedititiorum conditiom subjiciebantur. Et art. 45. | 9: Werigeldus 10. talenta 20. solidi et 6. nummi cum quadrante, emenda est Latinorum. Ad marginem, al. agricolarum. Vide Romani. p;:-- In textu Germ. Laten. Vide Lassi, Leti et Liti.] JLATINIOSUS, Verbosus, ut videtur. Marculfus lib. 2. form. 1 : Multa quidem et alia, quse Latiniosa sunt prosequi, pro eleemosynis faciendis testimonia in Scriptuns sanctis reperimus; inter quibus vel ex quibus illam ego existimo potiorem sentenliam quse ait : Sicut aqua extinguit ignem, sic eleemosyna extinguit peccatum. 1 LATINISTA. Vide in Latinare. ] 1. LATINITAS, Occidens, ubi Latina lingua in usu in divinis officiis, et ubi Christian! Latinam agnoscunt Ecclesiam. Ordericus lib. 10: Urbanus (II. PP.) generali sanxerat auctorilate et aposlolico jussu inviolabiliter teneri coegerat in omni Lalinitate, ut universi qui Christi crucem acceperant, nee iter in Jerusalem pro defectione voluntatis peregerant, in nomine Domini reciprocurn callem inirent, aut anathemate percussi extra Ecclesiam posnas'luerent. :;:= 2. LATINITAS, Jus Latinorum seu indigenarum et veterum colonorum. Justin, imper. in L. unic. 11. C. de Latin, libert. tollenda : Cum enim Latini liberti ad similitudinem antiques Latinitatis, quse in coloniis missa est, videntur esse introducti. Et infra | 3 : Jus Latinum, quo qusedam colonise gaudebant. De eo consulendi Sigon. de Antiq. jure, etc. et Everard. Otto de JSdilibus coloniarum et municipiorum cap. 14. n. 4. pag. 503. edit. Lips. ann. 1732. Vide in Latini. LATINIZARE, in Latinam linguam vertere, apud Ceelium Aurelianum lib. 2. Acut. cap. 1.10. * LATINUS PONS, Navalis, ex navigiis, quas Latense vel Lautomise dicebantur, compactus. Vide in Pons. : : LATINA SUFFIGIENTIA, Scientia navalis, ut videtur. Elmham. in Vita Henr. V. reg. Angl. cap. 63. pag. 174. edit. Hearn : Viris nobilibus ad hoc prseelectis, quantum Latina permisit sufficientia, onerates festinis remigiis Sequanam transcurrebatit classiculse. Latin vero intellectum sonat in Bestiar. MS.:

Alibi:
Latinier fu, si sot parler Roman, Englois, Gallois, et Breton, el Norman.

Maistre Vacces au Roman des Dues de Normandie MS. :

L'Archevesque Tranches a Lumeges ala, A Rou et a sa gent par Latinier parla.

Le Voyage d'outre-mer du Oomte de Pontieu : Le fist requerre par Latiniers,

LAT
Et encore en autre Latin, Dies loue ouvriers au matin, Quant il prent un homnie d'enfance En bonne foi et en creance.

LAT

LAT
aliquot Ecclesiae S. Laudi, cum sanguine et Latrone, cum incendio, et raptu, et murtro. Alia Willelmi Nothi : Sciatis, quod Abbati Ailisi socam, teloneum et Latronem... habere concedo. Occurrit non semel. Le Roman de Rou MS.:
Et tant franchise leur donna, Gome le Due en sa terre a, Us ont le raurdre et le Larron, Le rap, 1'omecide, 1'arson.

plures hsereditates. Id est, ut opinor, assignati, exigendi super, etc. 1 LATORORUM, Genus navis, sed latrociniorum, Gloss. Isid. Grsevius conjicit scribendum : Latena, Genus navis, sed f LATIO. Concilium Senon. ann. circiter 834. torn. 2. Spicil. Acher. pag. 581: ta{rocmcwnim,exsuperiori voce Latena: Lausa cum adjacentiis suis, hoc est, vico quam vide. ^ LATOS, Navis. Gloss. Isid. Papias : S. Sidronii cum territoriis, et sylvis, et simul Latione... Caprenciis cum territoriis Lathos, Arboris genus. Legendum Lotus, et sylvis, et simul puteolis. Italicum La- Grsec. XWTO?, Arbor frequens in Africa, ubi Celtis dicitur. De Loto arbore multa tione porturn significat. * Npmen est loci, qui in Chartis ver- Salmasius in Exercitationibus Plinaculis teste D. Le Beuf, appellatur nianis. * LATRANUM. Vide infra Leatorium. S. Sidroine de Lacon vel Lasson; quod ^ 1. LATRIA, (Xaipsta') Servitus quse soli nomen ab Italico Latione, portus, deductum vix putem, licet ibi exstet por- Deo debet exhiberi... Latriensis, Qui Latriam impendit. Joh. de Janua. Vox notus species. LATITIA, Latitudo, ut Longitia, Lon- tissima Scriptoribus Ecclesiasticis. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. gitudo : utitur Innocentius de Oasis litterarum pag. 237. 248. etc. Vide La- 7692 : Latria, cultiveure de Dieu. Pro cultu etiam Sanctis exhibendo legitur tura. ^ LATO, LATON, Metallum factitium in Mirac. S. Auctor. torn. 4. Aug. pag. ex cupro et cadmia, orichalcum, Gall. 54. col. 1: Quibus subjugatis hactenusdoLaiton, olirn Laton, ut nunc Hispanis, a minati estis et ammodo dominabiminif si Belgico Laloen, Anglis Latten: quod in Latria ipsius profeceritis et obsequioidem significat; vel, ut quibusdam pla- sum cultum memorali patroni veslri B. cet a Grseco ( IXaTpby, unde Hesychius, Auctoris antiquitus celebriter institutum, 'EXonrpeu?, 6 Tpf-rrjv Ttupwacv Ywv TO-J Gi8r\- moderno tempore et imposterum non dipou TOXpa 1:01? [isiraXXcGffiv. Charta ann. minueritis. 5: 2. LATRIA, Aournemens, in jam lau1054 : Donamus duos bacinos de Latone. Nicolaus Bertrandi in Vita B. Guillelmi dato Glossar. * Nostris a Latino Latrare, Lattrer, Erera. Augustin. torn. 4. Maii pag. 199 : Disciplinabat enim se catenis tribus pro Abboyer, dixerunt. Lit. remiss, ann. electri vel de Latone. Vide Laton et La- 1380. in Reg. 117. Chartoph. reg. ch. 35 : Le suppliant oy leur chien Lattrer et abatonum. T LATO, f. Moneta ex Latone. Charta hier Ires-fort, etc. * LATRINA LIGXI, Sella lignea ventri ann. 1387. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 13 : Cum magnificus Princeps exonerando accommoda, vulgo Chaise dominus Joannes Boemise Rex nobis in- percee. Consuet. MSS. S. Crucis Burdedulsit, ut in civitate a bonis civium et ho- gal. ante ann. 1305 : Tnfirmarius habet teminum Sittaviensium de marca qualibet nere cameras infirmorum... bene garnitas unum Latonem grossum...exigeremus, etc. archalectis lignorum, tabulis, scamnis et sedilibus et Latrinis lignorum, Lalrina, Sed f. leg. LotO) ut infra. * Haud scio an emendanda sit vox Longuaigne, in Glossar. Lat. Gall, ex Blaton, eadem notione, in Lit. remiss, Cod. reg. 7692. a longo canali latrinse ann. 1394. ex Keg. 146. Ohartoph. reg. fortassis sic dicta; quam yocem minus ch. 185: Ourjuel chaste I trouverent... cer- bene de canali vel stagno interpretatus taine quantite de Blatons on morceaux de est Editor Fabul. torn. 2. pag. 160 : cuivre a fourme de gettons non signez. Noiez soit en une Longaigne. 1 LATOMI./E. Vide Lautumisc-.. * Pro Cloaca, apud Jqinyillam edit, t LATOMUS, XaT6[Aoc, Lapicida. Job. de Janua : Lathomus, Csesor lapidum, La- reg. pag. 120. Unde convicii loco usurthomia, Lapidis csssio. Latornus sive lapi- patur ibid. pag. 89. ubi Longaingne lecida,in Epitome Constitut. Eccl. Valent. gitur. ILATRIX, Portatilis. Vita B. Caroli torn. 4. Concil. Hisp. pag. 186. Carpentarii ac Latomi, apud Marten, torn. 2. Am- Comitis Flandrise, torn. 2. Martii pag. 194: Intro conscenderunt per subfiles scapliss. Collect, col. 1392. T LATON, LATONIA, ut Lato. Charta las et Latrices. LATRO, Cognitio de latrone, quse ad ann. 1382. apud Rymer. torn. 7. pag. 357: Tresdecim candelabra de Latonia; duo eum pertinet, qui in feudo suo magnam vasa de eodem metallo. Vox Laton habe- justitiam, seu jus gladii habet. Charta Willel. Comitis Pontivi ann. 1149. pro tur in Cogina. 1 LATONIUS, pro Latomus, in Charta Monasterio Persiniensi : Concedo etiam Dumbensi ann. 1497.et in Computoann. ipsis Monachis duellum suum et sangui1347. ex Commentariis ad Hist. Dalphin. nem suum, et Latronem suum et catalla pag. 89 : Joanne de Parena Maconeto, La- Latronis si fugerit, vel deprehensus fuerit. tonio de Gratianopoli. Charta ann. 1060. apud Louvetum in 1 LATONUS, utLato. Inventarium ann. Hist. Bellov. : Nihilque sibi omnino reti1377. ex Archive S. Victoris Massil. : nuit in villa, nee justitiam, nee sanguiItem duos platellos cum armis Domini nem, nee Latronem, nee talliam, etc. Franciss de Latono ftno bonoetsufficiente. [Charta Balduini Comitis Hannoniensis Caligse (militares) de Latono, in Compute ann. 1086. apud Mirseurn torn. 1. pag. ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 268: Locum ilium ab omni sseculari lege 278. hoc est, Tibialia laminis e latono vel consuetudine liberum, banno scilicet, tecta. Latrone, inventione, furto, foro... tradidi LATONUS. Vide Latus in Litus. S. Petro Principi Apostolorum, Ccenobii LATOPLAGA, Planities, ager planus. Hasnoniensis,submanumAbbatis.]Chart& Tabularium Casauriense ann. 19. Lud. Brunonis Abbat. Dervensis in Tabul. Imp. Lot. fll. : Cum silvis, stalariis,ripis, Persin. Monaster. : Quod neque bannum, rupinis, ac patulibus, montibus, Latopla- neque corvadam neque ullam ibi accipiet gis. fEdidit Murator. torn. 2. part. 2. col. consuetudinem, vel justitiam, vel Latronem, nisi forte, quod absit, castelli sui 931J * LATORALIS. Charta ann. 1322.in Reg. proditorem. Exstat Charta Goffridi Du61. Chartoph. reg. ch. 60: Viginti libras cis Normann. et Comitis Andegavise, in Parisienses census annui, La tora Us super Tabul. Andegav. qua concedit praedia

[Idem auctor alibi Lerres vocat latronem seu praedatorem :

Hastainz li Lerres 1'essilla, L'avoir emprist, puis 1'aluma.]

LATROGINIUM, eadem notione. Charta Henrici I. Reg. Angl. apud Spelmannum : Sacam et socam habere in totam terram suam et Latrocinium, etc. Chronicon Besuense : Clamantem in atrio S. Martini de Montusca justitiam et Latrocinium. JUSTITIA LATRONUM. Hugo Flaviniacensis in Chron. pag. 132: Justitiamque Latronum, qui in bannum inciderunt, et sanguinis, qui effusus fuerit, sive Vicedominarium placitum concessimus. Aresta ann. 1257. in 1. Reg. Parlam. f. 5 : Item dicit, quod habet justitiam Latronis, et potest Latronem capere et justitiare, etc. Vide Stabilimenta S. Ludovici lib. 1. cap. 38. et ibi Notas nostras, Consuetud. S. Audomari art. 7. Hemerseum in Aug. Viromand. in Regesto pag. 47. etc. LATRONIS REDDITIO. Charta Ludovici Regis ann. 1144. in Tabul. S. Dionysii: Corveias, omne carretum, palagium, expeditionem, Latronis redditionem, fossatorum castelli sui relevationem, etc. Charta Philippi Regis ann. 1275. ex Tabular. S. Germani Paris.: Et quot homines seu hospites ipsorum Abbatis et conventus... de conducendis et adducendis Latronibus et aliis malefactoribus, quando ex parte ipsius Prsepositi nostri de Castro forti super hoc requirebantur, quod quidem ipsi homines facere consueverant. de csetero sint quiti, liberi et immunes. T LATRONIS REDEMPTIO. Charta Anselli Episc. Bellovac. ann. 1099: In molendinis ad Capitulum pertinentibus et in aliis quibus conceditur cavalla aut alia substantia seu redemptio Latronis. JUSTITIA de suo Latrone residente, in veteri Inquesta in Regesto Philippi Aug. Herouvalliano fol. 130. JUDICIUM de Latronibus cum manuopere captis, apud Will. Thorn, ann. 1283. id est, qui in flagranti delicto capiuntur, cum ipso furto, furtum habentibus in manibus: forensibus Anglis, a thief e taken with the manner. Ubi pro manu opere, manu habere, restituit Somnerus. Vide Furtum. * Latronis poenam haud vulgarem indicit Charta Rich. reg. Angl. apud Rymer. torn. 1. pag. 65 : Latro autem de furto convictus, tondealur ad modum campionis, et pix bulliens super caput ejus effundatur, et pluma pulvinaris super caput ejus excutiatur ad cognoscendum eum, et in prima terra, qua naves applicuerint, projiciatur. Severius eequo quibusdam in locis animadversum in latrones domesticos, cum de leyiori furto agebatur, judicavit S. Ludovicus ex Reg. Olim. parlam. Paris, ad ann. 1260 : Intimatum fuit domino regi quod in baillivia Turonensi erat prava quaedam consuetudo, videlicet quod quando aliquis homo vel aliqua mulier furabatur domino suo, de cujus familia erat, unum panem, vel unam gallinam, vel unum

38

LAT

LAT

LAT
3

potum vini ; si posset inde convinci, aliquod membrum propter hoc amittebat. Dominus rex amovit istam consuetudinem. Nostris Lerre, Latro; undeLererie, latrocinium. Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120: Deprsedatio, Lererie sive roberie. Le Roman de Garin : Lerres, trailres et briseres de chemins. Chron. Bertr. Guescl.: Sires, font les bourgois, c'est un lerre prouvez. Liers, in Vita J. C. MS.:

* LATRONALIS, Ad latronem spectans. <p6peTpov. Vetus interpres ad Juvenal* Mirac. S. Martial, torn. 5. Jun. pag. 555. Sat. 19. v. 142. col. 2: Latronali custodias eum manciEt duo fortes. pandum ira sssviente proclamant. Vide Lecticarios ait, quorum Laturas locetn^6^ Latrocinalis. 1 LATRONICULATOR. Vide Latruncu- securus Circenses expectem. Ita enim lator. legendum, pro Laturus. 1 LATRONICUS, Qui Latronis est. LaLATURARIUS, Bajulus, qui fert onus. tronica licentia, Sallas Malaspinae de Papias : Corbulo gestator manualis, LaRebus Siculis, apud Stephanum Balu- turarius. Ita Codex MS. pro Laluarius. zium torn. 6. Miscell. pag. 312. S. Augustinus Serm. de Temp. 50. cap. * LATRONISSA, Latro femina, Gall. 8 : Quid sint pauperes, quibus damus, nisi Larronnesse. Charta Nicol. Andegav. Laturarii nostri per quos in coelum de Pour chou nel dist Judas niant episc. ann. 1275. in Chartul. priorat. de terra migramus ? Da, Laturario tuo das, Qu'il ait cure de poure gant, Guilcio fol. 50. v: Si caperent aliquos ad cesium portat quod das. Eadem habet Mais Liers ert et usuriers. latronem, Latronissam, latrones aut La- Serm. 245. cap. 7. Occurrit etiam apud Liarre et Lierre, apud Joinvill. edit, tronissas, etc. Vide Latrona. F i r m i c u m e t S . Fulgentium Homil. 60. reg. pag. 87. et 150. LATROPR!DARI. Gloss. MS. Reg. 1. LATUS. Juxta, Lez. Pactus legis LA.TRO MANCIPIORUM. In Pacto Chil- 1197: Grasaatur, Latroprasdatur. Salicee tit. 8. 1 : Si quis vero pomarium deberti et Chlotarii Regum cap. 7 : Qui | LATRUNGIAT, Per naves pugnat. domesticum, aut perarium deintus curte, mancipia aliena injuste tenet. Gloss. Isid. aut Latus curie furaverit, aut capulaveLA.TRO, Proditor, Traitre. Charta GuiLATRUNCULATOR , X-/]<rroSieixi;]?, vox rit. Ubi Glossa marginalis, aut extra donis de Rupe ann. 1205 : Quia pro eo, Ulpiano nota. Julianus Antecessor Cons- clausuram. Lez et costs, in Consuet. quod locutus sum cum Galtero de Man- tit. 15: Cumque in provinciis Prsesides' Sanpaulensi art. 36. 41. Atrebat. art. drevilla de proditore et Latrone domini justi mittuntur, superfluum est Latrun- 105. 119. Lillensi art 83. Hannoniensi mei Regis Francise, et propter probrum, culatores mittere, et eos quos Biocolytas, cap. 77. et Bononiensi art. 172. 174. Vide quod dixit eidem Galtero, qui proditor id est, qui violentias prohibent, vel apho- Delatus et Legati a latere. erat domini Regis Francise, etc. Capit. 3. plistas vacant,... mittere. [Perperam in T 2. LATUS, us, Latitude. Charta ann. Caroli M. ann. 806. cap. 2. et lib. 3. cap. Glossis Lat. Graec.: Latroniculator, XY]<TTO- 1251. e Chartulario S. Vandregesili torn. 23 : Si hoc jurare non potuerit, et ab alio SitoxTY)?.] [** Vide Glossar. med. Graecit. 1. pag. 1127 : Sicuti se prseportat integre, convictus fuerit, quod Latronem in hospi- in hac voce col. 808.] longo et Latu, a kemino Regis, qui ducit tio suscepisset, quasi Latro et infidelis LATRUNGULI, Excursores, praecurso- apud Calidum-beccum. [** Abentes finis judicetur : quia Latro infidelis est nostro res exercitus, seu potius milites, qui in de uno latu et uno capu bia publica, in regno Francorum, et qui ilium suscepit, insidiis latent. Thwroczius in Andrea chart, ann. 849. apud de Blasio, Series similis est illi. Rege cap. autem qui princip. Salern. num. 2. pag. 10. et pas| LATROCINALIS, Spectans latronem,ferebat Hungar. captus43: Is Latrunculis sim in chartis Longobard.] Gall. En litteras, est a rapax, prsedatorius. Latrocinalis invasit Andrese Regis, et ad eum ductus. Latrun- long et en large; En long et en Lei, in manus, apud Apuleium lib. 2. Miles. culos vocat Miscella anno 23. Leonis Charta ann. 1310. ex eodem Chartulario Latrocinalia castra perrupit, apud Am- Isauri, quos Theophanes (iovowvou;, ubi S. Vandregisili torn. 1. pag. 20. Vide mianum lib. 27. cap. 2. Latrocinales globi de Solimanno : Ao^s'^wv ev [/.upc'oc; [/.ovo^w- Leda 3. vicina acrius incursabant, lib. 31. cap. 16. VOK; TOC TVJ? "AffiaxiSoi; j^s [ilprj. Qbi [xovo^to* 3. LATUS, Vectigalis species , idem 1 LA.TROGINALITER, More latronum, forte quod Lastagium. Capit. pacis ad milites levis armaturse reddit apud Martian. Capellam lib. 6 : Latro- vou?, Vide Nonium in Latrocinari. Goa- calcem Statut. Massil. MSS. cap. 59: rus. cinaliter interimere. Item quod cives Massilise... sint perpetuo * 1. LATRUNCULUS, Miles stipator. quitii et liberi de facto Latuum navium *Nostris, Larrechineusement et Larrecineusement. Lit. remiss, ann. 1366. in Vita S. Lugid. torn. 1. Aug. pag. 343. et galearum... Item quod occasione LaPueg. 97. Chartoph. reg. ch. 143 : Icelle col. 2: In ilia hora filius regis Felanus, tuum navium seu galearum vel aliorum Ysabel prist Larrechineusement en I'ostel ftlius Dimma, cum suo Latrunculo, per lignorum nichil solvere teneantur et hac dudit Guillaume trois mitons de four- eamdem viam venit. Vide Latrunculi. perpetuo gaudeant libertate. Vide supra ment. Alise ann. 1390. in Reg. 138. ch. * 2. LATRUNCULUS. [Latro : Comu- Lastingha. [** Confer Laudus 1.] 175: Jeanne la Mongnesse emporta nitates insignes <licte senescallie de * 4. LATUS, Pars. Stat. Mutin. rubr. Larrecineusement une cote de pers. Lar- licentia dicti domini senescalli congre- 278. pag. 53. v: Cum sit quod homines roncineusement, in aliis an. ejusd. ibid, gatas pro deffencione et tuitione patrie de Villanova a Latere mane situlse exinde ch. 187. dicte senescallie contra Anglicos, inimi- habeant maximum utititatem, etc. LATROCINIUM. Vide Latro, et Conci- cos et Latrunculos patriam dicte senes* 5. LATUS, Panni vel telae latitude, liabulum. callie discurrentes et depredantes. Gall. Le. Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. LATROCINIUS, Latro. Pactus pro te- (B. N. Clair. Sceaux, v. 234, p. 5, an. 82. Chartoph. reg. ch. 83: Duo paria nore pacis Childeberti et Clotharii Re- 1382.)] linteaminum, quodlibet de duobus Latis, gum cap. 1: Id ergo decretum est, ut etc. | LATTUNATUS, Factus vel tectus ex Necrolog. Paris. MS.: Unum lectum apud quemcunque, post interdictum, La- Latone seu aurichalco. Computum ann. cum pulvinari, quatuor lintheaminibus trocinius comprobatur, vitse incurrat pe- 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 278: de duobus Latis quodlibet lintheamen. riculum. Item, solvit pro gamberiis, cossalis brache- Hinc nostri Le, pro Large, Latus, plaf LATROISMUM, pro Latrocinium. riis pro ante et retro et gantis Lattunatis, nus, dixerunt. Christ. Pisan. in Carolo Charta ann. 1123. apud D. Calmetum unc. in. taren. xil. Vide Lalo. V. part. 1. cap. 17: De corsage estoit Hist. Lotharing. torn. 2. col. CGLXXI : 1 LATUBRIS. Glossse Isidori: Palla hault et bien forme, droit et Le par les Si bannalis eorum pacem fregerit, vel Latubres. Legendum Pallse lugubres, quae epaules. Acuto opponitur in Lit. remiss, Latroismum fecerit, extraneus quoque si esedem sunt ac Pallas sepulcrales, de ann. 1400. ex Reg. 155. ch. 370: Deux super bannum eorum fugerit, prssdictus quibus suo loco. mesgles, que I'en dit pioches, a labourer Dominus sine licentia Abbatis et conductu * LATUM, pro Latus. Charta ann. 1153. es vignes, I'une Lee et I'autre ague. ministerialis capere eum non potent. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. * 6. LATUS GROSSUS, f. Qui in usu 1 LATROLABON , Forfex medicinalis, ad Hodoepor. Charit. part. 3. pag. 1161: circumfertur. Charta ann. 1457. inter ut ex Gloss, exponitur in Vertibella. Latum unum tenet in terra Iscialchi filii Leg. Polon. torn. 1. pag. 187 : QUSR quiIbrida vox, ut videtur, a Latro et Xa6<iv quondam Morandi, aliud Latum tenet in dem quinquaginta millia marcarum Laterra Angirelli, etc. Alia ann. 1053. apud torum grossorum ab eodem dom. Casideducta. 1 LATRONA, MuIier quae latrocinatur. Murator. in Antiq. Estens. pag. 202: miro rege... percepisse prsesentibus recoGall. Larronesse. Consuetud. Brageriaci Cum meam portione, quse est medietatem gnoscimus. Vide supra Grossus 3. art. 83 : Si quis bonus homo et boni status de una petia de terra,:., quse... Lato uno * 7. LATUS. A LATERE, Seorsim, sepapropter importunitatem cujusdam vilis tenet in Simitula, et alio Lato tenet, etc. rate, Gall. A part. Lit. remiss, ann. 1417. personse motus dixerit seu vocaverit dic- Non sernel ibi. in Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 20 : Jacotam vilem personam, seu modici status, j LATUMI.E. Vide Lautumise. bus Lietart venit locutum a Latere et ribaldam seu ribaldum, latronem seu LATURA, Quod pro onere ferendo ac- secrete dicto reo, etc, Latronam, aut tales injunas verbosas in cipit bajulus, Salmasio : <popa Ipyarou, <* 8. LATUS , pro Elatus , celebratus. eos intulerit, dum tamen manus injectio in Gloss. Graec. Lat. unde emendandus Vita S. Caii torn. 7. Sept. pag. 396. col. non interveniat, talia verba et injuries lOCUS alter, epya-rou cpopd, laticia. GlOSS. 1 : Sanctum virum totis prssconiis Latum Lat. Greec.: Latura, 9opTpov. Vectura, anhelo spiritu ssepissime requirebant. minima reputabuntur.

LAV

LAV

LAV

39

* LATUSCA, pro Lactuca, Gall. Laitue. byter, tenens officium Lavanderias in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: ecclesia Lugdunensi, etc. 1 3. LAVANDERIA, Lotrix, Gall. LavanLatitsca, Letue. | LATUSFINIS, Limes lateralis. Vidediere. Computus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 280 : Pro cannis duabus Caput finis. de panno pro tunica Lavanderise domini 1 LATZONIUM, Hastile, in Amalthea. j LAVACRIUS, vel f. Levacrius, Idem Andrese, flor. 11. Rursum occurrit infra quod infra Levamen, Relevium. Tabula- pag. 334. 1 LAVENDARIA, Loturse offlcium. rium Calense pag. 127: Noverilis quod in nostra constitutus prsesentia dictus Charta ann. 1260. e Chartul. S. Vandreg. Gaufridus de Milliaco, magistro Philippo torn. 1. pag. 859: Ego Laurentius, dictus fratri suo quitavit Lavacrios de omnibus de A trio, Burgensis de S. Vandregesillo et de terra venerabilis dominse Abbatisse vendidi... Conventui ejusdem loci pro centum solidis Turon. decem solidos ande Kala sitis in Castolaria de Milliaco nui redditus... assignatos supra ministeActum an. D. MCCXXXix. rium meum Lavendariss, quod habeo in | LAVACRUM, Vas vinarium. Duo Lavacra ad tenendum vinum argentea, in Abbatia eorumdem Religiosorum. LAVANDARIUM. Tabular. Casauriense Charta ann. 1406. apud Rymerum torn. ann. 969: Et fine fluvio Gomano, et ipsa 8. pag. 428. via, quse pergit ad Leguniano, quomodo I LAVADOR, apud Aryernos, idem quod Sudarium. Inventarium Ecclesise venit ad ipsum vadum de illo Lavandario Aniciensis ann. 1444 : Item duos Lava- in fluvio Gomano. Regino de Ecclesiast. dors, sive sudaria telle (telse) pro mortuis disciplina, cap. 68. de Corporali : Et et unum sandale nigrum pro sepulturis. quando abluitur a Sacerdote, Diacono vel 1 LAVANCHIA, Nivis moles excidens e Subdiacono, primo in Ecclesia in loco et quod montibus, Lavange apud Dalphinates, vase ad hoc prseparatoetabluatur, eoin feeSanguine quibusdam aliis Avalange vel Avalanche. ex dominico Corpore Lavandario in nitido turn sit: post haec a Cbarta ann. 1323. torn. 1. Hist. Dalphin. loco paretur. al. reponatur. Ubi lavandapag. 41. col. 2 : Item, quod idem Guigo rium, idem est quod Czuppi Castellanus nemus Domini desuLavanderie, per burgum S. Laurentii scindi, destrui in LAVANDARIA, Lavacrum, vox occurrit quse et colliyi fecit in maximum prssjudicium in quo panni eluuntur,184. et in Statutis Notis Tyronis D. Dalphini, et in magnum damnum et Corbeiensib. pag.pag. ubi Lavendaria, 2. [** periculum parrochise S. Laurentii et apud Guerard. post Irmin. pag. 307.] domus D. Dalphini, quse est et remansit * eluunin magno periculo Lavanchiarum et rui- tur. LAVANDRIA, Locus ubi panniSolaria Chartul. narum propter destructionem nemoris duo, cellarium, Virzion. fol. 7: Lavancoquina, fenile, prssdicti. dria, pistrinum, etc. LAVANDARIUS, LAVANDARTA. Papias: 1 LAVANIOE, Purgamenta, elutia, Fullo, Lavandarius, decorator. [Chron. Gall. Lavures. Capitul. Gener. MS. S. Senoniense lib. 4. cap. 19. torn. 3. Spi- Victoria Massil. ann. 1322 : Ordinamus ciJ. Acher. pag. 396 : Ecclesia Senonien- quod Helemosinarius fragmenta sive relisis duos carpentarios haberet, unum quias mensarum Abbatis et ubicumque in coquum, adcratatorem unum, Lavanda- Monasterio fiant, et Lavanhas coquinarium unum, sutorem unum, piscatores rum et furni percipiat. In altero exemduos. Ibidem recurrit lib. 5. cap. 8. plari habetur Lavaycha. pag. 427.] 1 LAVANTAILLE. Usus Sangerman. in LAVANDER, Idem, qui Lavandarius : Probat. liist. ejusdem Monasterii pag, unde Gallis Nqstratibus Lavandier. 143. col. 1 : Duo rnonachi in flosculis suis Versus descripti in Grammatica MS. accipient cereos de manibus ConversoSmaragdi: rum, et ibunt per Lavantaille. An locus ante alam, seu Latus Ecclesise, Gall. Ille est Sinscalcus \ere, Buticlarius ille, Aile9 Hie Lavander adest, etiam Focarius ille. LAVARCHA. Ugutio ; Stiricios, vel stru1 LAVANDERIUS. Consuetud. Tolosse cios, herba est, quam quidem vacant Larubrica de debitis art. 1: Nee Lavande- varcham, quia plerique ex ea lanam larii, vel filanderix lini vel lanss, pannos, vant. Leg. Lanariam, ut est in Cod. nee vestes, nee sericum, nee filata sibi Navarr. tradita non possunt vendere nee pignori LAVARI dicuntur capita Monachorum, cum raduntur, in Poenitentiali S. Coobligare. * LAVANDARUS, ut et Lavandarius, lumbani cap. 9 : Posnitentes fralres Servus pannis eluendisaddictus. Charta quamvis opera difficilia et sordida effiann. 1092. apud Murator. torn. 5. Antiq. ciant, non Lavent capita nisi Dominica, Ital. med. sevi col. 217 : Insuper et qua- id est, octava: si autem 15. diebus, aut tuor manuales personas ad serviendum eerie propter fluentium capillorum incrededit, scilicet pistorem, cocum, Lavanda- mentum, arbitrio senior is unusquisque in rum et bifulcum. Alia ann. 867. ibid, Lavando utatur. Cumeanus Abbas de col. 514: Donamus ibidem alias servos Mensura Poenitentiarum cap. 12: Lavanostros manuales ministeriales.... Gotte- crum capitis potest esse in Dominica, et fredo Lavandarius cum Froumberga in lixivio pedes Lavare licet, etc. Vide uxore sua. Regulam S. Pachomii cap. 52. 54. * 1. LAVANDERIA, Lotura, Gall. La1 LAVARIUM, Pelvis ad lavandas mavanderie. Testam. Guill. de Meled. ar- nus, Gall. Bassin. Coronatio Regis Hunchiep. Senon. ann. 1376. in Reg. 108. garise apud Ludewig. torn. 6. pag. 341 : Chartoph. reg. ch. 338: Item legamus... Ad mensam prandenti suas Majestati hi Arnoleto Dorezeaus domum nostram, in servibunt: Lavarium porriget dominus qua moratur lotrix nostra, et in qua fit Andreas Dozy : mantile porriget dominus Lavanderia nostra. Pro Lotrix, vide mox Palatinus. Lavanderia 3. * LAVASSERIUS, Fullo. Charta ann. * 2. LAVANDERIA, Officium in eccle- 1335. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 239 : sia Lugdunensi, cujus est pannis eccle- Convocatis etiam suprapositis omnium siae eluendis invigilare. Acta MSS. capit. ministeriorum Carcassonse, scilicet... Laejusd. eccl. ad ann. 1346. fol. 124. v. col. vasseriorum, aluderiorum, pellipariorum, 1: Cum dominus Hugo de Givorgio pres- etc. Vide Lavandarius.

* 1. LAVATOR, Eodem intellectu. Charta ann. 1230. apud Gene, inter Gens. eccl. Rom. : In quo consilio etiam interfuerunt capitanei Lavatorum S. Petri majorisf et capitanei illorum de S. Christoforo, etc. >:s 2. LAVATOR inter servientes monachorum recensetur, in Charta Henr. III. imper. ann. 1056. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 400. col. 2 : Servientes vero... vel pistores, bavarii, aut piscatorett, cod aut Lavatores, etc. 1. LAVATORIUM, nXO^iiov, in Gloss. Lat. Gra3C. [* In edit. nXoortjAov, Labatorium, ex mutatione v in 6 Leg. vero TtXuffjAoc.] Will. Brittq in Vocab. MS.: Luter, dicitur Lavatorium, et quodcumque vas purgandis sordibus deputatum. Ita Lavoir Picardi nostri vocant vasa, in quibus panni eluuntur. Pro tonstrina monachorum videtur usurpare Eckeardus Junior de Casib. S. Galli cap. 11 : Veniunt in pyrale, et inde Lavatorium, nee non proximum pyrali scriptorium, et has tres regulartssimas prx omnibus, quas unquam viderint, asserebant esse officinas. Lavatoria et domus lavatoria, in Chron. Trudon. lib. 10. pag. 470. et 473. neque enirn Goldasto assentior, qui Lavatorium apud EcUeardum, vaporarium aut sudatorium interpretatur. Lavalorii domus, apud Matth. Paris in Vitis Abbat S. Albani. Bernardus Monach. in Consuetudin. Cluniac. MSS. cap. 54 : Sumptoque urceo abluendis manibus praeparato, Lavatorium petit : primitus quidem manus et faciem lavat, etc. LAVATORIUM, abi manus Javant Monachi, priusquam eant ad refectorium. Liber Ordinis S. Victoris MS. cap. 35. de Refectorio : Quando percutitur cymbalum, si Fratres in Ecclesia fuerint, exeant cum Processione ad Lavatorium. 1 LAVATORIUM, Cornu altaris ubi Sacerdos lavat manus sacra faciendo. Charta ann. 1503. apud Madox Formul. Anglic, pag. 339 : Presbiter celebrans post Evangelium cujuslibet Misuse, prsedictfe, antequam ad Lavatorium se divertat, Psalmum De profundis alia et audibili voce dicet cum orationibus consuetis. *2. LAVATORIUM,Vas fundendo aquam ad manus lavandas aptum. Inventar. ann. 1420. inter Probat. torn. 2. Anna!. Praamonst. col. 591: Duas pelves argenteas, trio, Lavatoria argentea, duas ewers argenteas, etc. Pot lavoir vero in Pedag. Pe'ron. ann. 1295. ex Chartul. 21. Corb. fol. 355. v. aliud esse videtur, vas nempe in quo panni eluuntur, ex Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 324 : Le suppliant... print en la mile de Therouenne deux chauffrettes, que on nomme au lieu Pos lavoirs. Alias ann. 1470. in Reg. 196. ch. 293 : Le suppliant print ung Lavouer de terre qu'-il trouva sur le bort de la riviere. Inventar. S. Capel. Paris, ann. 1376. ex Bibl. reg. : Una pelvis sive bacinus cum uno Lavatorio pro servilio custodum nocturnorutn. Un bacin et un Lavoer, in Inventario Gallico. 3. LAVATORIUM, Locus, ubi equi lavan tur et adaquantur, Gall. Abreuvoir. Necrol. eccl. Paris. MS. : Dedit nobis manerium suum de Spedona, situm ante ecclesiam S. Beati, prout in latitudine et longitudine se comportat, cum virgulto, in quo est equorum Lavatorium. Charta Ludov. junior, reg. Franc, ann. 1157. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 562: Usque ad medium flumen Atacis et usque ad Lavatorium Coriani, etc. LAVATORIUS, ut infra Lavatura, in Bonacossa de servis qua3St. 261: Quod si

40

IAU

LAU

LAU

ancilla projicit Lavatories per fenestram, etc. * LAVATREIUM, Ubi maims lavant monachi, priusquam eant ad refectorivim. Ghartul. Gellon.: Hoc factum fuit circa Lavatreium S. Guillelmi anno ab incarnatione Domini MCGX. Vide in Lavatorium 1. LAVATRINA, Idem quod Lavatorium : Locus sell, in fluvio pannis eluendis addictus. Charta Aistulti Regis Longob. ann. 753. apud Ughellum torn. 2. pag. 105 : Et ne ullus inferioris magnseve potestatis homo molendina vel portum cum sandonibus, OMt naves in ipso fluvio, vel (in) Lavatrinam sedificare audeat, aut piscationem facere, etc. Lavalorium, eadem notione in Spicilegio Acheriano torn. 13. pag. 317. [Varro de Lingua Lat. lib. 8. cap. 41 : Domi suse quisque ubi lavatur, Balineum dixerit... cum hoc antiqui non Balineum, sed Lavatrinam appellare consuevissent. Idem lib. 11. de Anal. : Cum brevitatis caussa nomina contraherent, quo essent aptiora, pro Lavatrina Latrinam nominaverunt. Ubi Latrina non foricam signiflcat, sed balneum. Nonius : Latrina et Lavatrina, quod nunc Balneum dicitur. Duplex igitur, ut hie obiter dicam, distinguenda videtur originatio ut et notio vocis Latrina. Cum balneum signiflcat, contracta est ex Lavatrina ; si foricam, potius a latendo deduxerim, quod sese abdant homines, cum alvum evacuant. Vide Etymologicon Vossii.] * Lavaiche, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1472. ex Reg. 197. Chartoph. reg. ch. 218 : Lesquelles femmes et filles traveitlans en ladite mare ou Lavaiche pour la nestoier, etc. * LAVATURA, Aqua, qua aliquid lotum est, Gall. Lavure. Stat. MSS. S. Viet. Paris, part. 1. cap. 19 : Ipse sacrista lavans, singulas Lavaturas in piscinam projiciat. Vide Lavanhse. T LAVAYCfLffi, Purgamenta. Vide Lavanha. LAUBIA, [Porticus , Gallerie.] Vide Lobia. ] LAUCA, pro Leuca, torn. 3. Ordinat. Reg. pag. 206. * LAUCET et LAUSSET, Voces vernaculae, quibus signiflcatur Pretium, quod pro acuendis instrumentis rusticis solvitur. Gharta ann. 1266. ex Tabul. monast. Monti sol. inter schedas Mabill.: Dedimus ad anapitum Bernardo Escot totam fabricam suam loci de Brossis acuendi vomeres, relhas et pics, et totum Lausset, et alia quse, ad dictam fabricam pertinebant,... ita quod nullus praster eum et successores ejus haberet licentiam.... recipiendi Laucet seu habendi quod pro 'acuendis vomeribus seu relhis debet recipi. Alia ann. 1343. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 232 : Fiat (assignatio) in... fabrica sive Lauset (infra Lauzet) dictorum locorum de Monteguiscardo, de Villafranca et Campinasii. Vide supra Acumentum. *t LAUGIA, lv6o[j,V[c, Supellectile, apud Janum Laurenberg. in Supplemento Antiquarii. * LAUCUS. Vide infra Laudus 1. T 1. LAUDA. Charta ann. 1399. apud Rymer. torn. 8. pag. 95: Cum... pratis, pasturis, boscis, parcis, chaceis, Laudis, warennis, assartis, etc. Puto legendum 1 Landis. Vide Landa 1. 1 2. LAUDA, Pars offlcii Gothici. Vide Offlcium Mozarabicum de S. Pelagio, torn. 5. .Tunii pag. 216. Occurrit alia notione in Laudare 5. LAUDABILIS, Approbatus. Ita vocem

hanc usurpat Cod. Th. leg. 3. de Tes- illuc tendere penitus DislaudamuS' tim. (7, 21.) leg. 41. de Episc. (16, 2.) leg. Roman du Renard MS. : ult. de Itiuer. munit. (15, 3.) Marculfus Nous ne vous savons Deslouer, lib. 2. form. 37 : Adstante viro illo LaudaQue vous nel fade's encrouer. bili defensore. [Laudabile bladum, Genuinum, sincerum, legitimum, in Charta Le Roman de la Guerre de Troyes : ann. 1202.] Le combatre out Desloe, LAUDABILITAS , Titulus honorarius Gn autre s'en fust lost alle.] Praesidum, Consularium, etc. de quo 3. LAUDARE, Concedere. Vetus Charta copiose Brissonius in Formul. pag. 355. Epistola Severi ad Paulinum, in torn. 5. apud Jo. Columbum : Comes concessit Spicilegii Acheriani pag. 354 : Oportet eis, et Laudavit terras et feuda eorum ad Laudabilitatetn vestram bonis favere pro- suam fidelitatem et servitium. [Charta positis, etc. Comitis Ceritaniensis in Diario Ital. D. de | LAUDABIS, pro Laudabilis, ut legen- Montfaucon pag. 7 : Dono et Laudo dum omnino videtur : Rogo te, Laudabis supradictum monasterium Domino Deo et vir Defensor, apud Marten, torn. 1. Am- S. Marise Crassse, et Abbati et Monachis.] pliss. Collect, col. 58. LAUS, Donatio, seu potius Concessio. * 1. LAUDAMENTUM, Judicium, sen- Charta ann. 1150. apud Ruffium in Cotentia arbitri. Charta ann. 1284. apud mitibus Provinciaa pag. 133 : Facta est Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Ho- hsec Laus sive concessio in claustro sancti dpepor. Gharit. part. 2. pag. 412 : Qui Marti de Manuasca, etc. videant diligenter sententiam et LaudaLAUDARI et COLLAUDARI Dicitur, qui mentum seu arbitrium prsedictum ; et si ritu solemni ad supremam aliquam dividerint quod in dicta sententia seu Lau- gnitatem eligitur aut evehitur, cui damento sit aliquid iniquum, cassent il- nempe laudes dicuntur. Occurrit passim lud. [** Constitutio Lothar. Imper. ann. in Chron. MS. Andreae Danduli. Tabula1133. pr. et | 3. apud Pertz. Leg. torn. 2.rium Monasterii S. Theofredi in dioecesi Aniciensi : Ut nullus Abbas in eodem pag. 184.1 Vide Laudum 2. * 2. LAUDAMENTUM, Consilium, con- ccenobio Laudetur aliquando a fratribus, sensus, ut infra Laudum 3. Pactum ann. aut ordinetur ab Episcopo, nisi prius, etc. s :: 1150. inter Probat. torn. 2. Hist. Oceit. [ = In dominum Laudatur, apud Dietcol. 532 : Laudamentum et consilium de- mar. lib. 5. cap. 18.] [Vide Collaudare derunt super hoc, etc. Testam. Raym. suo loco.] 4. LAUDARE, Approbare, consentire. Trene. ann. 1154. ibid. col. 550 : Et infractiones quas ego in eadem terra eccle- Chronicon Besuense pag. 583 : Donum... siis (feci),... quod homo redrecet eis cum super altare posuit, et filiam suam LauLaudamento episcopi de Helna. Alii no- dare fecit. Vide Parerga Alciati lib. 1. cap. 45. [Leges Monspelienses MSS. cap. tionibus, vide in Laudare 4. T 3. LAUDAMENTUM, LAUDAMINIUM. 71 : Quilibet habitator Montispessuli pro domo vel locali suo, cujuscumque sit preVide infra in Laudare 5. tii, debent salvare cuppas et lesdas, et BaLAUDAN. Vide Laudunss. * LAUDANUM. [ Recipe policarise, julus Montispessulani debet ei Laudare bedellii, mirrae, Laudani. (B. N. MS. illam domum vel locale. Litterae Philippi Franc. Regis ann. 1279. insert* in LitLat. 10272, p. 171.) ] j 1. LAUDARE, Arbitrari, arbitrii sen- teris Johan. Reg. ann. 1350. apud D. tentiam ferre. Vide in Laudum 2. Lau- Secousse torn. 4. Ordinat. Reg. pag. 45. art. 3 : Si quis emerit vel permutaverit dare testes. Vide Laudator. 2. LAUDARE, Consilium dare, seu po- domum vel possessiones in villa vel terri~ tius persuadere. Leges Edwardi Con- torio dicli loci (Aquarum mortuarum,) fess. cap. 39 : Et Laudatum est Regi que possessiones de nobis teneantur, Viquatenus consuetudines justas... non auf- carius vel Bajulus loci teneantur Laudare ferret. Hugo de Cleeriis : Laudaverunt emplori ; ita quod Bajulus vel curia nosComiti Fulconi, ut per quendam, quem tra dicti loci non possit sibi retinere vel Rex cognosceret, Regi responderet. Gau- alium preferre ; nee recipiat pro laudimio fridus Monemuthensis lib. 1. cap. 6 : ultra vicesimam par-tern pvecii, et semper Laudo igitur, ut ab eo suam filiam pri- emptor laudimia solvere teneatur. Charta mogenitam petatis Duci nostro conjugem. ann. 1201. ex Tabulario Maurigniacensi . Adde lib. 2. cap. 1. 3. 4. 6. Utuntur Jaquelina uxor prsefati Anselli cor am noetiam Ordericus Vitalis lib. 6. pag. 624. bis constituta hanc venditionem Laudavit, lib. 8. pag. 711. lib. 10. pag. 771. 802. lib. voluit et concessit. Adde Chartam ann. 12. pag. 880. Thwroczius pag. 59. et alii. 1254. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 162. Vide Reinhartum Robigium lib. 11. Ro- aliam ann. 1063. torn. 6. Spicil. Acher. bigal. cap. 16. Vacces en son Roman de pag. 441. Statuta Massil. lib. 1. cap. 30. Rou MS. : Chartam ann. 1297. inter Instrum. torn. 4. Gall. Christ, col. 253. etc.] Volontiers, ce dist, retornast, ** LAUDARE, Promittere, Germ. GeloSe son barnage li Loast, ben, apud Dietmar. lib. 4. cap. Ruodlieb. Mes ne Loent que il n'i past. fr. 2. vers 43. 61. 116. 158. 177. 183. 199. Philippus Mouskes : fr. 3. vers. 36. fr. 5. vers. 85. fr. 8. vers. 64. fr. 14. vers. 21. Vide Haltaus. GlosEt Loa qu'il tenist justice sar. German, col. 633. voce GeloebnisSeur bas et haul, et pauvre et rice. Geld. et col. 1273. vqce Loben. Villharduinus n. 42: Sire, nos vos Loons * LAUDARE, Laudes, pro alienando que vos le preignies, et si le vos prion. fundo percipere. Libert. Florent. ann. Chronicon Flahdr. cap. 72 : Et pour ce 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. Louoit-on qu'on tint le Roy d'Angleterre a 389. art. 7 : Concedimus quod habitatores Amy. Adde 77. sub finem. dictse villse Florencix et imposterum habiLAUS, Consilium. Rogerus Hpveden. taturi valeant perpetuo bona sua retropag. 729 : Rex Angliss assignabit ei in feudare, et dum bona retrofeudata venterra sua ad Laudem et consilium Regis dentur, Laudare et vendas eorumdem Franciss et Archiepiscopi Remensis 50. li- recipere. bratas Andegavensium, etc. LAUS, Consensus. Ditmarus lib. 2. pag. DISLAUDARE, Dissuadere. Godefridus 22 : Prsesentia et Laude Imperatricts et Vindocin. Abb. lib. 3. Epist. 13 : Et vos filii, etc. Lib. 7. pag. 98 : Praedictum civi-

LAU
tatem fratris suimet filio... ea ratione dedit, ut cum Laude sua, quia hssres suimet fuit,... liceret sibi tribus filiabus prssdium omne quodremansit tradere. Charta arm. 1174. apud Columbum : Hanc vero permutationem Comes Willelmus (Forcalcariensis) dicebat non valere, quia facta erat sine sua Laude et voluntate. Charta Heriberti Comitis Viromand. ann. 1407 : Illam terram Laude mea et Laude D. Henrici Francorum Regis... dedit idem Herembaldus, etc. [Charta ann. 1184. inter Instrum. torn. 4. Gall. Christ, col. 23 : Dederunt et cpncesserunt... libertatem acquirendi sine aliqua fraude (Laude) et consensu, et sine aliquo usiatico et dominio.] Vide Beshum pag. 440. Hemerseum in Eegesto Augustas Viromand. pag. 35. 36. 40. 44. [Le Koman de la Guerre de Troyes MS.
Soil esleuz au Los de los, Tiel qu'il soil sages et pros.]

LAU

LAU

41

* Arbitrium, voluntas. Charta commun. Bullarum in Belvac. ann. 1181. art. 27 : Quicumque de communia obstiterit deliberationi parium, pares suam justitiam de corpore suo et de rebus suis facient,... et quicquid de forefacturis acceperint, ad Laudern nostram ad villam firmandam mitient. Charta ann. 1245. ex Tabul. S. Apri Tull. : Willermius le fiz monsignor Perron de Rossoil par Lous et lo cre'ante son pere, etc. Lausisme, in Lit. ann. 1389. ex Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 223 : Sans obtenir Lausisme ne licence du souverain. Loenge, eadem acceptione, in veteri versione Ghartse ann. 1177. ex Tabul. archiep. Camerac. : On vendra vin en le mile (de Bousies) a le Loenge ou condition prefixe des eskievins oujures. Vide supra Laudamentum 2. LAUDES, pro eo, quod domino feudi fsive territorii] exsolvitur, pro facultate, seu consensu, quern prsestat vassallo, pro alienando feudo, [seu alio quovis tenemento,] nostris, Los et ventes. Charta Ludovici D. Bellijocensis pro Libertatibus Villa? Bellijoc. ann. 1274: Si burgensis Bellijoc. emerit aliquam rem, terram, vel possessionem, tenentur de tertio decimo denario, et non plus, de Laudibus. Tabular. S. Theofredi in Vellavis, ann. 1159 : Item si alii donent, vel vendant, jam dictus Abbas vel successores ejus pro Laude vel vendis inde exigant. Tabularium S. Flori in Arvernis ann. 1282: Confitentes, nos inde habuisse pro Laudibus et vendis, et investitura 12. libr. Turon. Occurrit non semel in Charta apud Guichenonum in Probat. Histor. Bress. pag. 24. 64. 106. etc. * Charta ann. 1352. in Lib. pitent. S. Germ. Prat. fol. 101. v. : Domus dexij. solidis in parvis censibus portantibus Laudes et ventes, etc. Quod varie a nostris exprimitur. Charta ann. 1328. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 243: La tierce partie des Louz, que Von doit pour raison des vendues et des gagies que I'on fail a Tournus. Alia ann. 1368. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 104 : Lauduminies, censives, rentes, etc. Pariag. inter reg. et monast. S. Severi ann. 1461. in Keg. 198. Chartoph. reg. ch. 273: Item retindrent iceulx religieux a eulx appartenans toules les leides, peages, coustumes, veues, Lausirnes, etc. Lit. remiss, ann. 1462. ibid. ch. 536 : On impose a icellui Jehan Aubert que lui estant viguier de Baignolz, avail approprie a lui plusieurs Lauzemes de ladite viguerie, sans en rendre aucun compte. 1 LAUDA, LAUDIA ut mox Laudes. Tabular. Prioratus S. Johan. Tolos.: Et V

retinuit dictus Procurator... in dictis re- Priorat. Neronisvillae : Hoc donum Laubus et processione censum antiquum et davit Adam Maringotus, de cujus feodo consuetum, cum vendis, Laudis... et reco- erat. Alibi: Quam eleemosynam calumgnovit se habuisse vendas et Laudiam et niabatur Hugo de Dongione, et omnimoalia devecia usque in hunc prsesentem dis tali dono resistebat: asseverabat enim, diem. Charta ann. 1256. torn. 1. Hist. hanc eleemosynam de suo jure esse et de Dalphin. pag. 59: Item, si damns, pedse suo feodo, nee se vel aliquem suorum vel alia res immobilis infra terminos sub- Laudasse, etc. pequentes vendatur, debemus inde Laudas | LAUDUMINIA, ut Laudumia. Charta Clementis PP. pro Monasterio S. Johanet vendas habere et percipere. LAUDATIONES , Eadem notione, in nis Angeriac. e Chartulario ejusd. MoCharta Philippi Aug. 1185. in Hist. Vas- nasterii pag. 397 : Super nonnullis censitinensi pag. 707: Laudationes, et vendi- bus, Lauduminiis, redditibus et legatis tiones, sicut haclenus habitss sunt, red- ratione quorumdam prssdiorum. Occurrit dentur. [Charta ann. 1308. apud Baluzium rursus pag. 398. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 782 : De pos1 LAUDIUM, LAUDUM. Eadem rursus sessionibus venditis debet dari domino, de notione. Charta Guill. de Bellavaura cujus dominio movet de solido unus dena- Episc. Cabilon. ann. 1297. inter Instrum. rius pro vendis, et alius denarius pro Lau- torn. 4. Gall. Christ, col. 253: De pecunia dationibus seu pro servitio ipsius, et non et de Laudo, seu remuagio pro venditioamplius. Hie observandum Laudationes nibus cantingentibus debitis, quartum deexsolvi in professionem vassallatus sive narium dictis Canonicis solvere tenebunservitii.] tur. Si vero Decanus et Capitulum, vel ^ LAUDEMIA, Eodem intellectu. Epi- terrarii dictorum locorum, res quse ventome Constitut. Eccl. Valent. torn. 4. dentur sibi retinuerint, vel retinere volueConcil. Hispan. pag. 167 : In quibuscum- rint, nomine dictse. Ecclesise Cabilonensis que ad minis trationibus, pro Laudemiis .... nee etiatn terrarii locorum aliquid nonon valeat fieri aliqua gratia ultra ter- mine Laudii percipient vel habebunt. Littiampartem. Rursum occurrit ibid. pag. terse Johannis Franc. Regis ann. 1362. 146. ut et in Franchisiis Lugdun. ann. apud D. Secpusse torn. 3. Ordinat. Reg. 1320. apud Menesteriumin Probat. Hist, pag. 597 : Si fiat permutatio vel excamejusdem urbis pag. 95. col. 2. bium in dicta villa rerum immobilium, | LAUDAMINIUM. Consuetud. Auscio-non interveniente pecunia, nihil debetur rum MSS. ann. 1301. art. 41 : Item est de Laudo; si vero pecunia intervenerit, consuetudo ibidem, quod pro aliqua pigno- dabitur Laudum ad similitudinem vendiratiune, vel venditione, vel alienatione, tionis. vel permutatione, non datur aliquid ra1 LAODIUM, Eodem intellectu. Charta tione venditionis, vel impignorationis, vel ann. 1322. apud Menesterium in Probat. alienationis, nee permutationis, nee Lau- Hist. Lugdun. pag. LII. col. 2 : Nee imdaminium, nee retrocapita, nee vendee, pedient eos uti pedagiis suis ubiijue per nee pignorationes, etc. terram et aquas, Laodiis, censibus, jure ILAUDEMIUM. Praaceptum Ludovici X. quod ad ipsos pertinet, etc. Franc. Regis ann. 1315. apud deLauriere j LAUDIMIUM , Consensus. Statuta torn. 1. Ordinal, pag. 554 : Item, conces- Massil. lib. 1. cap. 30 : Si quis in Massimus quod de feodis et retrofeodis in em- silia emit vel emet rem aliquam vel jura phyteosim vel acapitum per Ecclesiasticas aliqua, unde fieri debeat publicum instrupersonas datis. et trandatis in personas mentum, in quo vel in quibus necessarium innobiles, nulla financia debeatur, nisi sit Laudimium Domini vel consensus, a fuerint castra, ville, seu loca alia, cum quo tenentur res illse ad censum aliquem justitia alta, que a nobis in feodum, vel inde dandum, etc. Recurrit eodem cap. homagium,seu ad servitium ahud tenean- ut lib. 2. cap. 1. 37. et 38. cap. 29. 2. tur, de quibus alienationem fieri nplumus lib. 3. cap. 11. cap. 30. | 12. cap. 34. et sine nostro Laudemio, aut nostra gratia, 35. | 2. speciali. [** Vide Haltaus. Glossar. GerLAUDAMENTUM, Copia, facultas, Perman, voce Lehnware, col. 1234. et Geloe- mission. Ghronicon Besuense pag. 550 : bnis-Geld col. 633. Mitterm. Princip. Jur. Et quia ipsum Castrum cum ddjacenti Germ. | 496. terra de casamento nostrse diceceseos nosLAUDIMIA, Pari perinde significatu. citur esse, per Laudamentum nostrum Charta Rotroci Comitis Perticensis ann. concedit S. Mameti commutationem prae1136: Equitaturas, Laudimia, releva- dictse terras, etc. [Consuet. Ausciorum menta, tallias, corveias, biannos, etc. [Pa- MSS. ann. 1301. art. 93 : Item consuetudo ctum inter Jacobum Aragon. Regem et est ibidem, quod quicumque ex civibus Berengarium Magalonse Episc. ann. praedictis possint emere prsedia, domos et 1271 : Est etiam sciendum quod de supra- possessiones, et qusecumque alia a nobilidictis excipiuntur usalica, Laudimia, con- buscum consensu Domini et Laudamento. silia, etc. Occurrit supra in v. Incariare, Charta ann. 1162. apud Sponium Histor. ut et in Charta ann. 1241. apud Ache- Genev. torn. 2. pag. 30 : Inde Wirziburrium torn. 10. Spicil. pag. 181. Adde Hist. gensis Episcopus.... sententiam cum LauDalphin. torn. 2. pag. 15. etc.] Laudisme, damento et assensu communi protulit, in Foris Beneharn. Ad ejusmodi lauden etc. Le Roman de la Guerre de Troyes et consensus dominorum pro alienandis MS. : feudis spectant, qua3 habet Guntherus Iceus de 1'pst trives ont quises lib. 8. Ligurini : Au Roi Prians par tel devises,
Si quis habens feudum, prelio seu vendere totum, Seu pro parte velit, dominique licentia desit, Seu dare, seu vadio supponrre cogitur, ille Qui dedit, amittet ; nun, qui suscepit, habebit. Qil les dona au Loement De ses dos fils et de sa jant.J

Tabularium Vindocinense : Eo quod Suthardus ille de fevo Comitis firmam donationem facere non poluisset sine auctoritate Comitis,de quo beneficium illud tenebat : id quoque ah omnibus judicatum est fieri non posse sine Legum aut Consuetudinum regionis prsejudicio. Tabular.

Item Pactum , conventio. Gerhohus Reichersp. lib. 1. de Investigatione Antichristi : Duplicem autem eis conspirationem vel conjurationem objiciunt, unam, qua Augustale Imperium Friderici Imp. et contra Laudamentum in verbo Domini factum, cum Siculo Willelmo... fcederati sint. [Apologetica Henrici Regis Epistola ann. 1235. apud Schanattum Vin-

42

LAU

LAU

LAU

dem. Litter, pag. 198 : Exercitum collegimus iterate* contra eumdem, arctantes ipsum dare obsidem filium suum, tali adhibito Laudamento, quod nunquam se opponere attemptaret imperatorisu vel regies Majestati. Le Roman d' A this MS. :

LAUDIDIGNUS , unica voce , mus atque concedinms... tibi domino Bernardo Atoni... alteram medietatem om- a?io?, in Glossar. Grasc. Lat. nium usaticorum et omnium leddarum, LAUDIFICARE, uaveTv, in Glossis Grsec. quse ab ipsis nundinis... exierint. Hanc Lat. f LAUDIFLUUS, Laudum plenus. Vita concessionem et Laudationem in perpetuum facimus tibi, etc. Quo sensu etiam S. Isidori Hispal. torn. 1. A^prilis pag. intelligenda Charta ex Tabul. Maurign. 863 : Cantione Laudiflua prosequentes Te Aydies moy par tel convenant Deum laudamus, prorumpimus magna laudata. Vide Laudare 3. Que tout a vostre Loement.] 1 2. LAUDATIO, Conventio, pactum. voce. Laudifluas gratiarum actiones re^ LAUDAMENTUM, Charta conventio- Forma juramenti a Tolosanis pra^stiti pendere, in Epistola Stephani VI. PP. nis. Instrumentum ann. 1096. apud Ma- Legatis Innocentii III. PP. apud Catel- torn. 3. Concil. Hispan. pag. 161. col. 2. billon. Diplom. pag. 618 : Laudamentum lum cap. 6. Hist. Comitum Tolos. pag. 1 1. LAUDIS, Compositio, mulcta. Vide hoc jussu preenominati Richardi.... Gota- 236. et in Actis SS. Martii pag. 412 : Qui in Leudis. [* Locus ibi allatus, eodem fredo Episcopo dictante Pontius scripsit. omnes pro seipsis et pro omnibus eorum sensu intelligendus quoZ-awdis 3.] * 5. LAUDARE SE DE ALIQUO, Phrasis sociis, qui tune erant de Capitulo, et pro 2. LAUDIS, Cithara, testudo, ex Germ. Gallica, Se louer de quelqu'un, Alicujus universis hominibus et feminis Tolosse, Laute, uti hoc a Lauten, Sonare, resobenevolentiam erga se prsedicare. Instr. prsesentibus et futuris, hoc mandatum, nare, tinnire. Gallis Luth. Certe apud ann. 1210. inter Probat. torn. 1. Hist. confirmationem et Laudationem a prsefa- Fortunatum inEpist. ad Gregor. Turon. Nem. pag. 48. col. 2 : Ipse vero respondit tis Legatis receperunt. ad lib. 1. Poem. Leudus, sonum signifiquod non juvaret ei, quia non Laudabat * 3. LAUDATIO, Quod domino feudi cat : Apud quos nihil dispar erat, aut se de eo. At vero Se louer, pro Queri, ex- pro facultate alienandi fundum, exsol- stridor anseris, aut canor oloris, sola ssepe postulare ; unde Louenge, querela, in vitur. Charta ann. 1221. in Chartul. Ar- bombicans, barbaros Leudos harpa relideLit. remiss, ann. 1416. ex Reg. 169. Ohar- remar. ch. 82 : Cum querela verteretur... bat. Godefridus Viterb. part. 9. Chron. : toph. reg. ch.283 : Laquelle fille respondi super sexta parte Laudationum et ventaMira videre meat, celebri plaudente chorea, que elles'en Loueroitd son maistre ; pour- rumpertinentium adcensum dela Chape; Laude, tuba, cithara, festa canuntur ea. quoy et en despit duquel Louenge icelui quas videlicet Laudationes et ventas nos LEUTUM dixit Petrarcha in TestaJacotin lui donna une grant buffe sur le petebamus, etc. Inventar. MS. ann. 1366 : visaige. Item quod rector comitatus Veneyssini mento : Thomse Bombasiss de Ferraria LAUDATICUM , in veteribus Chartis possit cornmittere Laudationes clavariis. lego Leutum meum bonum, non, ut eum sonet pro vanitate sseculi fugacis, sed ad Eegum nostrorum primae et secundae Vide supra Laudes in Laudare 4. stirpis passim occurrit inter tributa, a %. 4. LAUDATIO, [Gallice Assentiment : laudem Dei ssterni. Italis, Luto, et Liuto. quipus eximuntur Monasteria,nulla alia Sine nostro successorumque nostro- Josephus Scaliger ad Manil. ab Arabico notionis indicatione. In Vita Aldrici rum Laudatione etconsensu. (Cartul. Allaud etymon accersit, ut et Bochartus Episcopi Cenom. num. 56. apud Double- S. Andreas Vienn. ed. Chevalier, p. 290, lib. 1. de Colon. Pboenic. cap. 2. Vide Turcograeciam Crusii pag. 210. turn in Hist. Sandionys. pag. 656. Bes- an. 1123).] 1 3. LAUDIS, ut mox Laudum, Sentenlium in Episc. Pictavens. pag. 28. Chif1 LAUDATOR, Arbiter. Vide in Lautia arbitri. Literss Ludovici VII. ann. fletium in Trenorch. pag. 193. Baluzium dum 2. in Appendice ad Capitul. n. 21. 47. et f LATJDATOR TESTIUM, Qui testes lau- 1145. pro Bituricensibus, apud de Laualios. Lode, in Consuetud. Britannica dat seu approbat, firmans eos esse viros riere torn. 1. Ordinat. pag. 10 : Quod si art. 317. et Senonensi art. 20. probos et dignos, Quibus fides habeatur. infra urbem aliquid forifecerint, pro Sag- His addere juvat Laudatid men- Leges Ludovici Pii p"s Formul. ad cap. Laude Baronum ipsius civitatis emendationem constanter fieri, ubi enumeran- 8.] apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. bunt. In Litteris Ludovici VIII. ibid, tur tributa, quibus eximuntur naves a 127 : Martinus dedit vadimonium de pro- pag. 49. ubi istae confirmantur pro Laude Principibus cbncessas ad utilitatem et bare, et modo est paratus cum testibus et Baronum habetur Laude proborum hominecessitate,Monasteriorum. Exemplum testium Laudatoribus. Tune testibus et num : quod eodem redit. 1 LAUDISONUS, ut Laudiftuus, vel Lauunum referre sufficiet ;eadem enim ubi- Laudatoribus adstantibus ibi interrogetur que formula. Praeceptum Ludovici Pii adversarius antequam testes laudantur, des canens. De S. Yvone Episc. Persse torn. 2. Junii pag. 290 : Preces et hymni ann. 816. apud Baluzium in Appendice si vult aliquem testium criminari. Si diad Capitularia col. 1412 : Quatuor naves xerit -Nolo.; tune interrogetur unusquis- Laudisoni aera gratificant. quse per fluvium Ligeris, vel per csetera que Laudatorum, quid sapiat de testi* LAUDISSA , A vulgari Provincial! flumina intra ditionem imperil nostri ob bus, etc. Lauvisse vel Louisse, Domus pars quae utilitatem et necessitatem ipsius Monaste* LAUDELA, Eodem intellects Charta tecto subest; nisi idem sit quod Lobia. rii discurrunt, ad quascumque civitates, ballivi Constant, ann. 1294. in Reg. 58. Vide in hac voce. Charta ann. 1383. ex castella, aut portus, vel caetera loca acces- Chartoph. reg. fol. 58. r: Concessit ad Tabul. Massil. : Dom. Bartholomeus Bosum habuerint, nullus ex eis aut homini- firmam perpetuam... medietatem lauda- nivini amiratus denuntiavit obsidibus bus qui eas prsevident, nullum teloneum, rum, quae vocantur laudss de Piron, cum civitatis Massilise infrascriptis, existentiaut ripaticum, aut portaticum, aut ponta- Laudelis de Foliata, etc. Vide Lauda in bus in quadam Laudissa palatii regii ticum, aut salutaticum, aut cispaticum, Laudare 4. Barchinonise, etc. Actum in quadam Lauaut csenaticum, aut pastionem, aut Lau* LAUDERIA, Census, pr&statio. Tes- dissa palatii Barchinonise. * LAUDOCIA, La navita expectata. Glosdaticum, aut tranaticum, aut pulverati- tam. Sibueti de Viriaco ann. 1491. in cum, aut ullum occursum, vel ullum cen- Reg. 3. Armor, gener. part. 2. pag. xxj : sar. Lat. Ital. MS. Vide Laudus 1. 1 LAUDOSI^, inter ornamenta muliesum aut ullam redibitionem accipere, vel Item dat... medietatem omnium garniexigere audeat. mentorum suorum domus castre Fabrica- bria numerantur infra in voce Liliolum. | 1. LAUDATIO, Jussus vel consensus. rum,exceptis et reservatis Lauderiis, ultra * LAUDULA, [Alauda, DIEF.] Charta ann. 1075. vel 1076. inter Ins- id quod domina mea Fabricarum.... de T 1. LAUDUM, Clarigatio, repraesaliae, trum. torn. 4. Gall. Christ, col. 283 : De dictis bonis percipiet. terris vero arabilibus et planis, quia divi11. LAUDES, Jus ratse emptionis, Gall. Gall. Represailles, Jus recipiendi quod suum est, atque ob id.manum injiciendi s& non erant, judicalum est, ut si alii Lots et ventes. Vide in Laudare 5. illas laborarent per Laudationem et prse1 2. LAUDES, Pars officii divini; Ac- in bona vel corpus debitoris ; item, Charta qua cuipiam illud jus concediceptum, obedientiales, vel ministri ejus clamationes publicse. Vide in Laus 2. atque ministri illius Hugonis illas habe13. LAUDES , Retis genus. Littery tur, Gall. Lettres de marques. Statuta rent, et redditus earum inter se divide- Renati Comitis Provincise ann. 1479. in Massil. lib. 2. cap. 30. de Laudo concer-en*. Alia ann. 1063. torn. 6. Spicil.Acher. Privilegiis Piscatorum Massil. : Vestra dendo civibus Massiliae : Si aliquis extrapag. 440 : Concedo omnipotenti Deo et S. prsedicta ordinatione, et cessando corre neus... Masuiliensi... aliquid abstulerit.... Marias atque S. Stephana (Nivernensi).... ad tonairas, de Laudes fecerunt senchas et ille qui jurisdictionem habet super debitorem vel ablatorem... dicto Massiliensi et Canonicis ibidem Deo servientibus ac in magna quantitate. servituris, per Laudationem D. Hugonis 11. LAUDIA, ut Laudes 1. Vide in Lau- justiliam non faciat exhiberi... Rector vel Consules ad petitionem dicti Massiliensis Episc. et D. Goffridi Autissiod. Prsesulis, dare A. etc. Alia ann. 1201. e Tabulario Mauri* 2. LAUDIA, Panni species, f. a Lau- Laudum concedat vel concedant sibi super gniacensi: Promiserunt quod contra Lau- densi urbe, vulgo Lodi, sic appellata. omnibus rebus dicti debitoris vel ablatoris, dationem et concessionem de cetera non Testam. Phil, episc, Sabin. ann. 1372. et etiam super rebus ahorum hominum, venient. ex Cod. reg. 9612. A. F : Item mantellum qui essent sub jurisdictione illius qui de* Item, Concessio. Charta ann. 1145. de assana de Memba, mantellum Laudise. beret, et nollet dicto Massiliensi justitiam inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. de obscuro, cum duobus magno et parvo exhibere. Annales Mutinens. ad ann. 508 : Et nos omnes suprascripti... lauda- capuciis. 1204. apud Murator. torn. 11. col. 56: Mu-

LAU

LAV

LAV

43

. tinenses compromiserunt se in Bononien- exhibere et prsesentare domino vicario, circa lapidicinam prsedictam, in quibus duobus arpantis eadem lapidicina sive sibus, qui tulerunt iniquum Laudum de &tc 1 LAUDUMINIA. Vide in Laudare 5. Laveria computari et includi debebit ; sed confinibus Mulinse. Charta ann. 1416. ex LAUDUN&, Papise, Ecclesiastica vasa. nichilominus jurisdictio omnimoda eidem Archivis Massil. : Super altercationem, quse est inter Massilienses et Flosculinos... Anastasius in Hadriano PP. pag. 110 : dicto episcopo et successoribus in dicta in causa cujusdam marches reprsesalia- Fecit in Basilica B. Hadriani cerostata Laveria remanebit. * LAVEZIA, Italis Laveggio, Lebes, rum sive Laudum laxatorum per olim argenteapens. lib. 12. simulque et LaudaVicarium Massiliss contra ipsos Flosculi- nas duas ex argento pens. lib. 8. quas cacabus. Stat. AstaB pro Intrat. portar: nos. Haud satis scio an eadem notions posuit super rugas de presbyterto, ubi Lavezise de petra solvant pro qualibet soChronicon Siciliae, torn. 3. Anecd. Mar- arcus de argento existit. Sed ibi, ut apud mata libras xx. ten, col. 28. et 29 : Interea communi Mes- Papiam, Codices alios Laudunas prse* LAVEZIUM, Vestimenti genus. Tessanenses retinentes se sub dominio dicti ferre monent Editores. Proinde evanes- tam. Math. Calbani ann. 1197. apud Regis Caroli et nolentes in prssdictis sequi cit Bulengeri conjectura, qui Laudanas Hier. Zanetti in Dissert, de Orig. et anvestigia prsedictorum Panorrnitanensium ait fuisse ornarnenta aurea, vel argen- tiq. monetae Venet. ex Diar. exot. ann. ... venerunt cum hominibus et galeis par- tea, quasi virgas, quse suspendebantur 1754. mens. Jun. pag. 11: Lego Stanss tium principatus ad portum Panormi, ante altaria, aut rugis imponebantur a ancillse mess... unum meum mantellum, extollentes sen alta voce clamantes in eo- laudando dictas, quia in laudem et ho- et unum seclum, et unum Lavezium. LAVEZOLUM. Charta ann. 1148. apud dem portu Laudum sive 'Lausum dicti Re- norem Martyrum ponebantur : frivolum gis Caroli. sane etymon. [Apud Muratorium torn. Puricellum in Ambrosiana Basilica pag. 3. pag. 188. Laudinas legitur ad margi- 704: Et habuerunt refectionem... in se2. LAUDUM, Breviloquo, est sentential, arbitri. Nicol. Trivettus ann. 1293 : Rex nem.H'""* Idem Anastas. in Stephan. IV. cundo pullos plenos, et carnem porcinam Anglissdicto eorum(arbitrorum)ei Laudo PP : Fecit et regulares argenteos super cum piperata, et turtellam de Lavezolo, etc. sub certa obligatione se submittet. Charta rugas, etc. Vide Regulares 1.] | 1. LAUDUS, Species navis. Charta * LAUFETUS, Armorum species. Form. ann. 1345 : Non contra facere, vel venire de jure vel de facto... omni Laudo, o,rbi- ann. 1357. ex Archivo Episcopatus Mas- MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 24. v: Ditrio, dito, diffinitioni, et pronuntiationi sil. : Cum esset super quodam Laudo, versis armorum generibus presnominati, ejus, etc. Adde Walsinghamum pag. 60. quem ibi naulizavit et cepit, cujus erat ut puta gladiis, platis, paviseriis, servelEollandinum in Summa Notarise ca-p. 6. dominus et patronus, etc. Mox recurrit leriis, Laufetis, etc. * Aliud vero sonat vox Lauffaiz, FiJo. Lucium de Regno Dalmat. pag. 184. ibi; sed forte legendum Lembus utrobilum nempe texendae telse accommodum, etc. Laud in Foris Beneharnens. Ruhr. que. Quae Leouge Massiliensibus nuncupa- in Lit. remiss, ann. 1416. ex Reg. 169. Deus arbltres art. 1. Vide Turneb. lib. 14. Adv. cap. 12. et Alciatum lib. 1. Pa- t u r ; nihil ergo ibi emendandum: at Ohartoph. reg. ch. 223 : Ouquel celier lea perperam Laucus, pro Laudus, in Charta supplians prindrent,... douze livres de rerg. cap. 45. Vide Laudamentum 1. toille. Dicti amLAUDARE, Arbitrari, arbitrii senten- ann. 1337. ex Tabul. Massil.: apud Avi- Lauffaiz a fairevox Teutonica, Decursus. * LAUFFEN, tiam proferre apudeumd. Rollandinum. bassiatores Massiliss portentur tune arma- Acta S. Reginswind. torn. 6. Collect. V. Arbitrator. Henric. Knygthon. pag. nionem super unam de galeis Franc, pag. 331: Quem (locum) tis hujus universitatis, unum 2527. et Gujac. ad lib. 2. Feudor. tit. 20. Laucum armatum, proutvel super promp- Histor.ob impetum pervalidum Neckaris melius et [Sententia anni circiter 1080. ex Bibl. tius fieri poterit. [** Confer Lahutum et incolseegregii comitis Rheni, lingua Theufluvii Colbert. : Laudamus nos, quod Vicecomi3. tissa recuperaret totam ipsam partem Latus162.1Vide Jal. Antiq. Naval, torn. 2. tonica Lonfum (leg. Lauffen) id est dequam Bernardus de Aviniaco et uxor sua pag. LAUDUS, pro Lautus. Charta S. Ka- cursum appellant. LAUGHELESMAN, Exlex, Utlagatus. 2. habebant in castello de Montadino... Lau- rilefl in Actis Episcopor. Cenom. pag. Bracton : Pro exlege tenebitur, cum Prindamus iterum Imbertum reddere Ber- 82 : Nullus functiones vel exactiones neque cipi non obediat, nee legi: et tune utlanardo de Aviciano ipsum avere, quod in exquisita et Lauda convivia... de prses- gabitur, sicut ille, qui est extra legem, ipso castello... inventum fuerat. Bis aut cripta facultate penitus requirant. Oc- sicut Laughelesman. ter recurrit infra.] [* Constit. Lothar. 1 LAUHUNDREDUM. Vide Lawehundrepag. 90. Imper. ann. 1133. apud Pertz. Leg. torn. currunt eadem verba LAVELLUS, Locu- dum. 2. pag. 185. | 4 : Nisi convicta culpa, j 1. LAVELLUM, vel * LAVIA, lus, area quae sit Laudata per judicium parium Anselmi sepulcralis,Ital. Lavello. VitaS. Charta ann.Lapidis species, vulgo Lave. 1265. in Chartul. eccl. LinAbb. Nonantul. sasc. 4. Benesuorum.] Perpart. 1. pag. 12 : flentes FraLAUDATOR, Arbiter. Idem Knyghton. dict,et psallentes superTuneviri corpus... gon. ex Cod. reg. 5r88. fol. 206. y: terra rerige pro trahendo lapide et Laviss, tres B. pag. 2526. [Vita B. Johannis Nepomu- condiderunt illud in marmoreo Lavello, pro faciendo morterio, totum commune. ceni, torn. 3. Maii pag. 670 : In causis infra si et Vir- Alia difficillimis, quae. per sententiam judicum ginis oratorium B. Dei Genitricis torn. 3. abbasann. 1276. ibid. fol. 255. v: Et doet Marise. Miracula diu finiri non poterant... B. Johannes ar- Aprilis pag. 510 : Ante S. Zit33, et Lavel- mificare conventus prssdicti voluerint aut domum suam de Pusaco corpus biter atque, ut illi loquuntur, Laudator lum eligitur. Arbitros, arbitratores, Laudato- apudS. Virginia. Chronicon Cremonense reparare et ressdificare, ipsi poterunt Murator. torn. 7. Vitsssuse lapides res seu amicabiles composilores, in Charta diem clausit extremum col. 638 :Ecclesiam capere. et Lavies in finagio de etMaresco et apud infra ann. 1273. apud Baluzium torn. 2. Hist. majorem in Lavello lapideo est reclusus. Lausa 2.Vide supra Laveria Arvern. pag. 275.] * LAVIARIA, Prov. Velocitas, celeritas. Rursum occurrit in Chron. Bergom. * 3. LAUDUM, Consensus, approbatio, apud eumdem Murator. torn. 16. col. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: ut supra Laudamentum 2. Charta ann. 925. Vita S. Mercurialis Episc. n. 23. Laugier, Prov. Pernix proprie pedibus. 1455 : Pro eodem consensu, Laudo, aucto- torn. 3. Aprilis pag. 756: Duas illi tri- Ibid. ritate et approbatione, etc. Los, in Lit. buit Ecclesias baptismales, S. Martini 1. LAVINA, LABINA. Glossse Isidori : ann. 1231. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, scilicet, quss vocatur in Lavello, sed me- Lavina, Lapsum inferens. [Perperam in pag. 550. Pro fama vero legitur in Stat. lius in Lavacro, et S. Cassiani. Quo in Excerptis Pithoeanis, Lubina.] Idem lib. ann. 1388. torn. 7. earumdem Ordinat. loco vas lavatorium intelligo, non sepul- 16. Orig. cap. 1 : Labina, eo quod ambupag. 216. Lit. remiss, ann. 1367. in Reg. crum. Vide Labrum. lantibus lapsum inferat, dicla per deri97. Chartoph. reg. ch. 425: Pour diffamer %. 2. LAVELLUM, pro Labellum, parvum vationem a labe. Glossss ejusd : LubriI'estat d'icellui suppliant,... le clama... Labrum , id est vas lati oris , Italis cum, lutum cum Labina. Gloss. Longocoup, en reputant la femme dudit sup- Conca, Vasca, Gall. Cuve. Stat. Bonpn. bard. S. Germani Paris : Labina, lapsus pliant... pour ribaude;... lequel suppliant ann. 1250-67: Statuimus quod quelibet inferens, aquae pervium, alluviones. S. moult doulens et courciez du Los que lui contrata civitatis bononie puteum habens Hieronymus Epist. 113: Casterum amat alevoit ledit Cuvelier, etc. Ubi convicium teneatur... facere juxta puteum bonam Deus hominem , ut artifex fabricam ; sonat. Vide Elogium I. tinellam lapideam, vel de lignamine, sed odit mala opera, quibus fabrica ver* 4. LAUDUM, Statutum, decretum. sive Lavellum. [FR.J git in lapsum, et cogitur in Lavinam. Correct, stalut.Cadubr. cap. 79 : Ad ma1 LAVENDARIA. Vide in Lavandarius. Infra: Sicuti aliquem securis incessibus jorem utilitatem et commodiorem guber* LAVERIA, Lapicidina unde lapides, gradientem repentino casu, aut marmoris nationem commumum sancimus, quod Laviss dicti, eruuntur. Charta ann. 1336. Issvitas, aut Lavina pavimenti, subversa quaslibet regula el commune Cadubrii in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. pedum tutela, cpntorsit, etc. Paulus Warpossit... Lauda sua formare acreformare; 5188. fol. 105. r : Eadem domina habeat nefrid. de Gestis Longob. lib. 3. cap. 23 :quibus dispositionibus et Laudis factis, et teneat quamdam Laveriam sive lapidi- Eo tempore fuit aquee diluvium in finibus formatis et reformatis, ipsa communia et cinam, quae est in nemore supradicto, Venetiarum,... factss sunt Lavinse possesregulas dicta Lauda teneantur et debeant una cum duobus arpantis dicti nemoris sionum seu villarum, hominumque pari-

44

LAU

LAU

LAU

Differebat tamen Laura a Monasterio, ter el animantium magnus interitus. Rex in suo Capitulo replicavit, ego nulHinc Labina, pro paludoso loco. Terra lum Launegild require, nisi remedium. quod, ut ait Cyrillus in Vita S. Sab33, in labilis, dicitur in Glossis MSS. ad Disti- salutis animse nostrse. Charta Richildae Coenobiis illi viverent, qui vitam exercha Magistri Cornuti. Joanni de Janua, Comitissae ann. 1025. in Bullario Casi- cebant communem : in Lauris vero, qui est terra aqnosa el mobilis, et labilis, in nensi torn. 2. pag. 77 : Et hanc confir- a congressione separatam et quietam. qua quis facile labilur. [Papias : Labina, mandam promissionis cartulam, accept In Laura igitur vitam exigebant Analapsum inferens, dicitur alluvia. Labina, ego qui supra Richalda Comitissa per choretae, suis quique distincti cellis, terra aquosa et mobilis, in qua quis labi- Mis so pars ipsius Ecclesise exinde Lau- unique suberant Abbati. Idem Cyrillus tur, dicta a labe, vel quasi lapsum infe- nechild aureum annulum unum, etc. Oc- in Vita S. Euthymii num. 45. et 48. trarens.] Charta Henrici VI. Regis Angl. currit passim hac notione in Legib. dit in Laura S. Euthymii unicuique aeditorn. 2. Monast. Angl. pag. 372 : Jamque Longobard. lib. 2. tit. 1. | 6. tit. 15. g iicatam fuisse cellam, et cellas Fratrum 4. diversi ligei nostri, juxta prssdictum Hos- tit. 18. | 3. tit. 20. 11. tit. 36. 2. lib. 3. a se invicem in media solitudine fuisse pitale tempore hiemali et noctanter tran- tit. 18. [*> Rothar. 184. 175. Aist. 3. sejunctas. Et S. Gerasimus in medio seuntes, si ipsi ibidem hospitalitatem non Liutpr. 64. (6, 11.) 43. (5, 14.)] in vett. Laurae Coenobium collocavit, in quo haberent, in aquis, Labinis, et mariscis Tabulis apud Puricellum in Basilica Monachi primo exercebantur, quos, cum ssspissirne penclitarenlur. Rhaeti etiam- Ambrosiana pag. 581. Ughellum torn. 4. ad perfectionis mensuram pervenerant, num hanc vocern retment: conglome- pag. 1073. torn. 5. pag. 652. 1483. etc. Ex in cellis Laurae collocabat, eosque Anaratas enim nivium moles de summis his patet, nullam fidem habendam ve- choretas appellabant : in quorum sorAlpibus decidentes, Lowin, id est, Lavi- teri Glossario apudLindenbrogium,ubi, tem admissi tantum Monachi provecnas yocant, uti observatum a Stumpflo Launechild, sine solennitate testium, tioris aetatis, exclusis juvenibus et adoet Simlero. [** Lowina, in chart, ann. vertit. De vocis etymo, vide Somneri lescentibus, ut est apud Cyrillum in Euthymio n. 40. 88. 89. ut apud nos In1302. apud Kopp. Histor. Feeder. Helvet. Glossarium Saxonicum in Lean. 0 LAUNESTELLUS, in Charta Joan, clusi. pag. 54 : Horridam et execrabilem cladem Horum ea erat Vivendi forma, ut 5. Lowinarum. Vide ibid. pag. 55. et 56.] dalph. Vienn. ann. 1316. ex Reg. 87. Atque inde forte perinde apud nos vox Chartoph. reg. ch. 84 : Territorium cas- dies hebdomadae unusquisque in cella Lavine seu Ravine, Occitams Labassi, tri et rnandamenti Sechillinas duret et manens sileret, nihil gustans nisi paqua aquarum ex nivibus confectarum, protendatur a parte castri et mandamenti nem et aquam et dactylos : Sabbato Visilise, usque ad Launestellum, vulgari- autem et Dominica veniret in Eccleet ex montibus in agros excurrentium ter appellalum Launesteluer,... et usque siam, percepta Eucharistia cocto uterecopiam denotamus. * 2. LAVINA, apud Mabill. torn. 2. ad aquam, quss exit de dicto Launestello. tur in Coenobio, et sumeret parum vini. Haec pluribus Cyrillus d. num. 89. et 90. Musei Ital. pag. 202. ex Ordine Romano Vide Launa. Cencii; ubi Codex MS. Bibl. reg. sign. 1 LAVORATIO, Quaesitum. Vide in La- quern etiamconsule ad vocis Laurae vim num. 42. 45. 98. 4188. habet Savinam : unde Saumam bor 2. :;: = LAVORIA, Fructus cujusvis generis emendare facile est. Quidam existimant vocem esse pu* LAVIRE, Humectare, aqua asper- ex agris cultis.Charta ann. 1398. in Reg. ramputam Graecam: namXaOpav, Gramgere. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 156. Chartoph. reg. ch. 118 : Item quod matici exponunt py^v, vel Sr)[AOfftav 6Sbv, prsefati decanus, canonici et capitulum id est, viam publicam, quia Si' auT^? ol 7692 : Lavare, laver. Lavire, amouetir : (B. Marise Diensis) possint et valeant Xaoi pfouo-i, per earn, populus fluit seu Non bene se lavit, qui sua membra Lavit. extrahere et extrahi facere propria ipso- commeat; interdum, ut Suidas, pu[jiv)v rum frumenta, blada, Lavoria et legumi- cjTvr)v '-f\ (T-rsvwTcbv, vicum angustum, aut *[ LAVITIUS. Vide Panis lavitius. * LAUMIUM, pro Laudimium, Quod na. Vide supra Laboria. angiportum, Hesychius, TOTTOV wpbs UTTO1 LAVORITIUM, Opus, Vide in Labori- )(wp/)criv avst|Avov, locum ad ventrem exodomino feudi pro facultate alienandi fundum exsolvitur. Charta ann. 1212. ex tium. nerandum, uti quidam hunc locum inCod. reg. 4659 : In accaptis, in Laumiis, LAVORIVUS, Arabilis, Gall. Labou- terpretantur, vel potius ad secessum et trec&ms, mulalionibus, etc. Vide in Lau- rable. Charta ann. 1076. ex Tabul. S. receitsum, ita ut ad similitudinem TWV Viet. Massil : Damns in piano de Saleta >aupwv in urbibus exstructae fuerint Modare 4. * LAUNA, yulgp Laune, Fluvii bra- sex modiatas de terra Lavoriva. Vide su- nachorum cellae, quae cum ab invicem chiolum, passim in Recpgnit. burgi S. pra Laborativus. sejunctae essent,angiportus ac vias quo1 LAUPIA, Porticus species. [* Charta dammodo formabant, ac referebant. Ita Andeoli. Hmc diminutivum Launestellus. ann. 1262. inter Instr. torn. 6. Gall. Fullerus lib. 2. Miscell. sacr. cap. 1. LAUNECHILDE, et LAUNEGILT, Reci- Christ, col. 307 : Rayno de Usetia praece- [*- Vide Henr. Stephan. Thesaur. Ling. procum donum, seu pretium quodam- pit Ppntio Macario civi Uticensi sub posna Gr. in bac voce edit. Didot. torn. 5. col. modq rei donatae, avxtSwpov. Donatio rei 20. librarum Turonensium . quod ipse 135.J similis, sive remuneratio, Boherio. Pa- diruet Laupiam, quam fecerat ante hosLA.BRA., pro Lavra, habet Concilium pias: Launechild, id est, taho. [Placitum pitium ipsius Pontii... infra triduum a Lateranense sub Martino PP. pag. 423. ann. 814. apud Murator. torn. 4. part. 2. receptione dicti prsecepti compulandum ; Edit. 1618. quomodo Xa6pa Epiphanius col. 362 : Scaptolfus sua sponte cessit et a quo prsecepto diclus Pontius Macarius... contra Arianos. perdonavit eis ipsos GXG. mancos, et sus- in scriptis appellavit , et appellatione s LAURAGIUS, Lauracus vel Lauriacepit ab eis Launechild similiter mani- pendente, dictus Rayno diruit seu dirui censis, Gall, de Lauraguais. Charta ann. cias par unum. Vide ibid. col. 930.] Pac- fecit ligna prssdictse Laupise.} Vide in 1316. in Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 74 : Item quod in dicta villa de Alta-ripa, tum initum a Gregorio Duce Neapoli- Lobia. 1 LAUPREDA, Mustela , ut videtur, judex Lauragius, seu alius judex domini tano an. Chr. 911. apud Camillum Peregrin um : Nos vero omnem compositionem Gall. Lamproie, apud Petrum Damiani regis, non teneat assisias, nisi esset per et legem et justitiam, qux parti nostrse Opusc. 20. cap. 4. Vide Lampedra et dictum regem seu dom. senescallum Tolosse et per dictos condominos institufacere debet auctor ille, donamus omnia Naupreda. ea parti vestri Langobardorum per LauLAURA, Mpnasterium, apud Anasta- tus. T LAURARIUS, pro Labrarius seu Lanegilt receptum a vobis exiguum. Tabu- sium in Hist. Bcclesiastica, et apud Jarium Casauriense ann. Lud. Imp. F. Paulum Diac. in Histor. Miscella lib. borarius, Colonus, agricola, Gall. LaLotharii 14 : Et in tali tenore accepimus 24. pag. 762. in Itinerar. S. Willibaldi boureur. Charta Ausoldi Abb. Compend. a vobis per Mtssum vestrum Adegerium n. 20. etc. quemadmodum Xaupa usurpa- e Tabulario ejusdem Coenobii : Ad fesLaunechild caballum unum. Alibi : Unde tur apud Graecos Scriptores, Africanum tum S. Johannis manuoperarius debet LaunegiU recepi ego Urso... a te, Rornane apud Syncellum pag. 107. Joannem Patr. III. denar. et Laurarius v. De Mesvillare Abbas, pro hac mea donatione confir- Hierosol. in Vita S. Jo. Damasceni pag. manuoperarius VII. denar. ad festum S. manda comcam unam. Rursum : Et re- 245. 255. 263. 268. Edit. Rom. Photium Remigii et Laurarius xill. si habet carrucepi ego Sicelperga a te Aimerico Abbate cod. 119. Johannem Moschum cap. 3. et cam integrant, si dimidiam VI. et obolum. Launegild argentum solidos quinque ip- 4. S. Antiochum Epist. ad Eustathium, Vide Labor 3. sum memoratum donum in ipso sancto Theophanem pag. 239. 423. ConstantiLAURATUM, LABRATUM, Imago PrinMonasterio confirmandum, sicut in lege num de Adm. Imper. cap. 22. Joannem Cipis, Thoracida, aTYjOapiov, quod, ut plenostra continetur. Alia Charta donatio- Phocam cap. 15. 16. Pachymer. lib. 5. rique consent, laurea caput cingeretur. nis ana. 1051. ibid : Et pro Launegild cap. 28. Cantacuzenum lib. 1. Hist. cap. Multiplex autem fuit lauratarum usus ; imputo mercedem meam, quia D. Luit- 31. Perdiccam (cujus meminit idem sed praecipuus fuit in Imperatorum prandus in suo Capitulari affixit, quia Pachymeres lib. 6. cap. 24.) in Descript. inaugurationibus. Statim enim atque in cam Sanctorum, aut in Synodochio Terras Sanctae, et aliquot alios, a Meur- augustam adepti erant dignitatem, mitLaunegild impedire non debet. Alia ann. sio laudatps, [et ab ipso Cangio in Glos- tebantur in provincias eprupa statuae, 1064. ibid : Et sicut D. Luithprandus sario mediae Graecitatis, col. 792.] in sign urn adeptae dignitatis, et ut a

LAU

LAU

LAU

45

populis exciperentur : Perfecta enim rum reverentia cumulatus orneris, et mox devotio, hoc debet imagini, quod et Regi. de Principum imagine metuendus. Atque Philostorgius ^ib. 12. cap. 10,: At Se TOU eae sunt Imperatorum imagines, quse KwvoravTtvou elxovs?, w? t6o? rjv Tot? apTC inter insignia Praefecti Praetorio cum TOxpeX6oO<rtv el? {JaaiXsiav upaTTetv avauejAuov- binis cereis describuntur ac efflnguntur Tat rcpb? T/|v lu>av. De eodem Constantino in Notitia Imperii. Nam imagines istas Lactantius de Mqrtibus persecutor, n. cum cereis et funalibus praelatas, supra 25 : Faucis post diebus Laureata imago observavimus, ubi de Lampadariis egiejus allata est ad malam bestiam, delibe- mus. Erant denique Laurala, vel certeelravit, an susciperet...suscepit itaque ima- xove? pafftXetot inter vexilla militaria, ut ginem admodum invitus, etc. Adde n. est apud Dexippum in Legat. pag. 8. 42. 43. Chronicon Alexandrinum pag. Varie autem haec vox scribitur apud 748 : TOUTTO) TW Tt ISacnXeuaEv 6 'Av9rj[juo?, Graecos Scriptores,XaupaTov habent Theoxat arcriXOev et? 'PcSfjujv, xal elcrrjXOEv Ta Xa- phanes, Gregorius Dialqgus Epist. ad gpara autoO Iv KwvcrravTtvou uoXEt Sta $epev- Leonem Isaurum, septima Synodus, TIOV eTtapxou T/J? TtoXew;. Concilium Chal- Concil. Calchedonense, etc. Xagparov, cedonense act. 3 : Twv yap SstwXaupaTwv Chronicon Alexandr. Joan. Damascenus ITC' euTu^'? olxoujAsviXTj elffep^o^evtov, xa\ Iv lib. 3. de Imag. pag. 155. libri Basilicwv T?) (jieyaXoTioXst 'AXeijavSeta, etc. Adde Gre- etc. Ex priori lectione tanquam laureag'oriurn Dialogum torn. 3. Concil. pag. tas, quod adstruit locus Lactantii, ex 460. Edit. 1618. et apud Baron, ann. 726. posteriori velut laboratas, seu probe efQuomodoverp eae imagines a populis flctas, vel denique a labris dictas istas exciperentur, discere est ex lib. 10. Epis- imagines plerique censent: et laboratas tolarum Gregorii M : Ver.it autem icona quidem, quomodo fossas ad terminos supra scriptorum Phocas et Leontise Au- agrqrum XagpaTa appellatas, auctor est gustorum Romam vn. Kal. Maii, et ac- Pediasimus apud Rigaltium ad Agriclamatum est ei in Lateranis in Basilica mensores, quod sint laboratae, inquiunt Julii ab omni Clero vel Senatu : Exaudi Glossse Basil. Alii a labris dictas yolunt, Christe : Pliocse Augusta et Leontise Au- quod osculis et adorationibus exciperenguslee vita. Tune jussit ipsam iconam tur a populis, eoque referunt quod hadominus Bealissimus et Apostolicus Gre- bet Gloss. Lat. Graec. : Labratum, 9tX-/)[Aa gorius Papa reponi in Oratorio S. Csesarii paatXtxbv, a<7ua<rTtxbv pacrtXew;. Haec exMartyris, intra palatium. Praeterea ex pendat cui per otium licet: interim conseptima Synodo act. 1. pag. 483: El yap sulat Cujac. lib. 11. Obs. cap. 27. Lin(3a<nXlwv XaupaTcn? xa\ elxoatv amjaTeXXop.!- denbrogium ad lib. 22. Ammiani, Salvaic Iv rcoXsat xat )(<6pai? aTravTwcrt Xao\ masium ad Vopiscum, Jac. Gothofre[Asta xrjpwv xat OujJuajJtaTwv, oO TYJV x/)p6)(u- dum, [** Glossar. med. Grascit. col. 793.] cov cravtSa TIJJIWVTE?, aXXa TOV pacrtXsa. Ve- et alios. LAUREA. Vide Corona Ferrea. tus Interpres : Lauratis et iconibus, quse mlttuntur ad civitates vel regiones, obvii T LAUREARE, Decorare, coronare. S. adeunt populi cum cereis et incensis, non Petrus Chrysologus, Serm. 66 : Ubi poscera perfusam tabulam, sed Imperatorem tes tuos suis ulceribus Laureavit (Lazahonoranten. Quae verba perperam Meur- rus), ubi sanie sua pinxit micas tuas ? sius et alii tanquam Optati laudarunt. Johan. Sarisber. Epist. 298 : Ecclesia Chrysostomus Serm. 60. in Paulum Martyrum sanguine Laureatur. Vita S. Apost. ait, Lauratas istas praecessisse Bibiani Episc. Sancton, apud Marten, tubicines et militum catervas, gestatas- torn. 6. Ampliss. Collect, col. 774 : que a gerulis munde vestitis auroque Mt&rnse. glorise sertis honorifice Lauornatis. Imagines verq ita erant efftctae, reatur. LAUREAT.33 LITERS, Victoriarum inquod idem Scriptor alibi ait, ut in summitate hastae efferrentur, et infra victo- dices. [Plinius lib. 15. cap. ult. : Laurus rias , triumphi , resque bello praeclare praecipue Isetitise victoriarumque nuncio, gestae describerentur : exceptse autem a additur literis, et militum lanceis pilispopulis festum diem agentibus et ado- que.] Schol. Juv. Sat. 4 : Si victorias nunratae : quo spectant ista ex L. 4. Cod. ciabantur, laurus in epistola fiebatur : si Th. Ne quid publ. laetit. (8, 11.): Sacros autem aliquid adversi, pinna, fiebatur. vultus inhiantibus si forte populis infere- Ammianus lib. 16. de Juliano Imp. : Et si verbi gratia, eo agente tune in Italia, mus. Alius Lauratorum usus fuit in Am- dux quidam egisset fortiter contra Perttas, phitheatris, dum Circenses perageren- nulla ejus mentione per longissimum textur. Narrat quippe Theophanes ann. 5. tum facta, Laureatas literas ad provinPhocae, celebratis Domentiae Augusti ciarum damna mittebat, se inter primores flli33 cum Prisco Patricio nuptiis, actis- versatum cum, odiosa sui jactatione signique equestribus ludis, aprincipibus fac- ficans. Vide Theodorum Marcilium ad tionum locatas in Circo Crispi et Do- Persium, Demsterum lib. 10. Antiq. Romentiae imagines cum Imperatoriis manar. [Carolum de Aquino in Lexico imaginibus : Suv TWV patrtXtxwv Xaypa-vwv Militari v. Nuncii militares.] etc. XffTYia-av Hptcrxoy xat Ao[AevT^a? Xaupara. * LAUREOLA. [Aureola. DIEF.] Quo loco Nicephorus CP. elxova? habet. LAUREOLUM, Ferramenti Chirurgici In Circum vero inferebantur cum cereis species, apud Caelium Aurelian. lib. 5. etfunalibus, a viris Candida vesteindutis. Chron. cap. 2. Scalpreolum, ajjuXtov. Chronic. Alexandr. de eodem Phoca : Kot * LAUREREA PLAGA., Ohirotheca lae ? TO tTcirtxv, (JLETOC TYJ; e x o v a ? minis contecta. Stat. senesc. Bellic. ann. v Ttva slffrjyov Iv TVJ ^wrj auToO si? TO 1320. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. xbv [xeTa x-^pa^tac affitpotpopouvTS? ol col. 162 : Item quicumque portaverit arma yap avOpwitwv. deffensiva, ut pote haubergerium,... capelLauratarum denique usus obtinuit in- lum ferreum, placas Laurereas, etc. Vide ter prsecipua illustrium dignitatum in- in Plata 1. ^eLAURIGALE, [haubregons. (Gloss. Lat. signia, seu Magistratuum, ante quos praeferebantur in auctoritatis ac potes- Gal. Bibl. Insul. E. 36, xve s.)] tatis a Principe collates symbolum. SeLAURIENDRUM, po8oS<pvrj, in Gl. Gr. nator de formula Consularitatis lib. 6. Lat. MS. Editum habet, Taxus, Lauria, Var. 20 : Vultus quia etiam regnantium andrum, viburna: sed videtur legendum geniata obsequii pompa praemittit, ut non Lauridendrum, poSoSatpvvj enim poSo&vsolum summi judicis, sed etiam domino- Spov etiam Graecis dicitur.

LAURNA, Mensurae species, in Charta ann. 1207. apud Ughellum torn. 7. pag. 594. nisi mendum subsit. ["Locus exstat in Cartatoria.] Vide Lagena. LAUROS OPEEIRE, Maleflcii aut sortilegii species. Pirminii Excerpta de Libris Canonicis : Non vulcanalia et Kalendas observare, Lauras operire, pedem observare, effundere super truncum frugem, etc. 11. LAUS. Charta Robert! Comitis Arverniae ann. 1284. apud Baluz. torn. 2. Hist. Aryern. pag. 134 : Nee permittemus sedificari a nobis seu ab aliquo alio alitjuodmolendinum batiffol seu Laus seu malleos infra confines superius nominatos. * Nostris Los, Piscariae species. Lit. ann. 1295. in Memor. E. Cam. Comput. Paris, fol. 302. r. : Une maniere de pescheries, que I'en appelle Los, qui prenent toute maniere de petits poisson, doivent estre abatues. .2. LAUS, LA.UDES, Pars ultima officii nocturnalis : seu Psalmus 148. et duo sequentes, qui post Matutinos et Benedictiones cantantur, ut est in Regula S. Benedicti cap. 12. et olim etiam cantabantur ab Jigyptiis Monachis, utmonet Cassianus lib. 3. de nocturnis oration, cap. 6. Hugo a S. Victore lib. 2. de Offic. Eccl. cap. 10 : Laudes matutinse noctis partem sibi vendicant ultimam, quartam videlicet vigiliam, quae ad solis orlum usque protenditur, etc. Durandus lib. 5. Ration, cap. 4 : Dicuntur autem Laudes, quod illud officium laudem prsecipue sonat divinam, quam ei facimus pro eo quod a tenebris erroris nos ad lucem, seu viam veritatis, reduxit, etc. | LA.UDES, dictum Alleluia quod post Epistolam decantatur. Concil. Toletanum IV. can. 12 : Laudes post Apostolum decantari, priusquam Evangelium prxdicetur, dum canones praecipiunt post Apostolum, non Laudes, sed Evanyelium annuntiari. Ubi Alleluia significari probat Mabillonius lib. 1. De Liturg. Gall. cap. 4. ex Isidore qui de divinis officiis cap. 13. scribit : Laudes, hoc est, Alleluia canere ; et ex Walafrido Strabo,quern vide loco Liturg. Gall, citato. 1 LA.US et SONUS, in Breviario Mozarabico appellantur Responsoria quae in nocturno offlcio decantant Mozarabes ; teste Mabillonio in disquisitione de cursu Gallicano num. 16. LAUS DIVINA, officium Ecclesiasticum. Vita B. Stephani Abbatis Obasin. lib.l. cap. 7 : Excepto quod aut lectio, aut Laus sibi vendicabat divina. Vide Acasmeti, ubi de laude perenni. LAUDES etiam dictae acclamationes publicae quae flebant Principibus, cum inaugurabantur, vel in Theatris, aut in Ecclesia, atque adeo in celebrioribus ceremoniis : Graacis Byzantinis, e^Yjjua; Eunapio in JMesio pag. 41. '^aivot. Mamotrectus ad lib. 1. Machab. cap. 5 : Fausta acclamantes, i. Laudes de felicitate et prosperis successibus decantantes. Ammianus lib. 17. extreme : Post hunc dicendi finem (Constantii ad milites orationem) concio omnis alacripr solito aucta spe potiorum et lucris, vocibus festis in Laudes Imperatoris assurgens, denique ex usu testata, non posse Constantium vinci, tentoria repetit Iseta. Corripus 1. 2. de Justini jun. Imper. inauguratione v. 167 :
Laiulibus innumeris Regnantum nomina tollunt, Justino vitam ter centum vocibus optant, Augustae totiJem Sophia; plebs tota reclamat, Mille canunt Laudes, vocum discrimina mille.

46

LAU

LAU
de Casibus S. Galli cap. 3 : Sonatur continuo ad concursurn et Laudes Caesaris abituri. Leo IX. PP. Enist. 1. cap. 23. ad Patr. CP : Ad quid vestro Imperatori Latinse Laudes, et in Ecclesia Grsecis recitantur Latinse lectiones ? Gesta Innocentii III. PP.deejusdem electionein Summum Pontiftcem : Et publicata electione, cum Laudibus ductus est a multitudine Cleri ac populi.... ad Constantinianam Basilicam. Infra : Factaque Laude tarn in Ecclesia S. Petri, quam ante Lateranense Palatium, etc. Ceremoniale Cencii Cardinalis : Notandum quod Laudes ab Archidiacono cum Cardinalibus, subdiaconis et scriniariis dicuntur, in coronatione Papse. Sententia Innocentii IV. lata in Concilio Lugdunensi contra Fridericum II. Imp. : Etnuper nuncios Soldani Babylonise... fecit per regnum Sicilise cum Laudibus ad ejusdem Soldani extollentiam, et sicut fertur , honorifice suscipi, et magnifice procurari. Laurentius Leodiensis in Episcopis VirdunenSibus : Metasque ductus de manu Regis baculum Pontificii suscepit, et rediens cum Trevirorum Archiepiscopo susceptus est cum Laudibus. Acta Concilii Lugdunensis ann. 1274: Quo symbolo finito, idem Patriarclia, Archiepiscopi, et Logotheta cum aliis cantaverunt Laudes solennes in lingua Grteca domino Papse. Adde Ottonem a S. Blasio cap. 40. Jam vero cujusmodi fuerint Laudes istae, seu acclamationes ex verbis Corippi, Eginhardi et Luithprandi supra laudatis percipitur: victories scilicet vel vitse diuturnioris adprecationes, quas uo>,uXPy'ou voce indigitant Scriptores Grseci, et labentibus potissimum SEBCUlis, in ipsis Ecclesiis inter Sacrae Liturgise solennia acclamabant, Psaltis seu Cantoribus, interdum Canonarcha incipientibus, utest apud Codinum de Offlc. cap. 6. et alibi non semel. Anselmus Episcop. Havelbergensis lib. 3. Dialog, cap. 12: Eodem tempore Joannes Episcopus Portuensis Dominicorum die octavo, Paschse in Ecclesia sanctss Sophise publicas Missas coram Principe et Patriarchis Latine celebravit, et unanimiter in Laudes et victorias piissimorum Imperatorum Latinis vocibus omnes acclamaverunt. [** Vide Glossar. med. Graecit. in E'jqjyj[Aetv, col. 450.] A Graecis ad Latinos idem mos postmqdum derivatus, ut in ipsis Litaniis PrincipiJbus Laudes dicerentur, et iis acclamaretur, quod etiamnum in DalmaticisEcclesiisobtinere observat Joannes Lucius lib.2.de Regno Dalmat. cap. 6. Charta Petri Ziani Ducis Venetiar. ann. 1211. de Venetis Cretensibus, apud Georgium PilonuminHistor.Bellunensi pag. 109 : Laudes nobis et successoribus nostris in Archiepiscopatu et Episcopatibus decantare facietis quater in anno, in Nativitate Domini, in Pascha Resurrectionis, in festo S. Marci, et in festo majoris Ecclesise Cretensis. Andr. Dandulus in Chron. MSS. ann. 998 : Insuper Episcopi eisdem sacris confirmaverunt, quod feriatis diebus, quibus Laudis pompam in Ecclesia depromere solebant, islius principisnomen post Imperatorem Laudis preeconiis gloriftcarent. Litaniarum cum acclamationibus, seu potius faustis adprecationibus, formulae exstant aliquot, praasertim apud Canisium torn. 5. Antiq. lect. pag. 735. 736. et Goldastum torn. 2. Rerum Aleman. pag. 175. et Baluzium lib. 2. Miscellan. pag. 143. ex quo cpncini solitas colligimus ad sacree Missaa Liturgiam, post hymnum Angelicum, quo finito, Sacer-

LAU
dos ter dicebat, [ut etiamnum fit in Ecclesia Remensi, majoribus festiyitatibus, Archiepiscopo sacra faciente,] Christus vincit, ut et Clerus; Turn pro summo Pontifice Nicolao, Ludovico Rege, Hemma Regina, prole regia, judicibus, id est, Comitibus, et exercitu Francorum et Alemannorum, etc. Sancti ac Sanctsa invocantur, ut ab eorum precibus adjuventur. Antiquissimam aliam hie describemus ex Codice MS. Ecclesi83 Arelatensis, argenteis et eburneis laminis tecto : CHRISTUS vincit, CHRISTUS regnat, CHRISTUS imperat. Exaudi CHRISTE. Summo Pontifici et universali Papae vita. SALVATOR mundi, Tu ilium adjuva. Sancte Petre, Tu ilium adjuva. Sancte Paule, Tu ilium adjuva. Sancte Andrea, Tu ilium adjuva. Exaudi CHRISTE. N. Pontifici, Clero, et populo sibi commisso salus et gloria. REDEMPTOR mundi, Tu ilium adjuva. Sancte Ferreole, Tu ilium adjuva. Sancte Antidi, Tu ilium adjuva. Sancte Desiderate, Tu ilium adjuva. Exaudi CHRISTE. N. Regi Excellentissimo, Magno, et Pacifico, a Deo coronato, vita et victoria. PROTECTOR mundi, Tu ilium adjuva. Sancte Maurici, Tu ilium adjuva. Sancte Sigismunde, Tu ilium adjuva. Sancte Victor, Tu ilium adjuva. Exaudi CHRISTE. N.InclytaeReginae lux et gratia. Lux mundi, Tu illam adjuva. Sancta Perpetua, Tu illam adjuva. Sancta Lucia, Tu illam adjuva. Sancta Walburgis, Tu illam adjuva. Exaudi CHRISTE. Omnibus Judicibus,.cuncto exercitui Christianorum, vita et victoria. SALVATIO nostra, Tu illos adjuva. Sancte Georgi, Tu illos adjuva. Sancte Theodore, Tu illos adjuva. Sancte Mercuri, Tu illos adjuva. CHRISTUS vincit, CHRISTUS regnat, CHRISTUS imperat. Rex noster : Christus vincit. ia nostra : Christus vincit. Auxilium nostrum : Christus vincit. Liberatio et redemptio nostra: Christus vincit. Victoria nostra : Christus vincit. Arma nostra invictissima : Christus vincit. Murus noster inexpugnabilis : Christus vincit. Defensiq et exaltatio nostra : Christus vincit. Lux, via et vita nostra : Christus vincit. Ipsi soli imperium, gloria et potestas per immortalia saecula saeculorum, Amen. Ipsi soli honor et jubilatio per infinita saecula saeculorum, Amen. Ipsi soli virtus, fortitudo, et victoria per omnia saecula saeculorum, Amen. CHRISTE audi nos, CHRISTE audi nos, CHRISTE audi nos. Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison. Te Pastorem Dominus elegit. In Ista Sede Dominus conservet. Annos vitse Dominus multiplicet. Feliciter, Feliciter, Feliciter. Tempora bona habeas, Tempora bona habeas, Tempora bona habeas. Multos annos, Multos annos, Multos annos. Similes habentur Litaniae in MS.

Et lib. 4. vers. 155 :

Tune oratorum gemmae facundia linguae Egregias cecinit solenni munere Laudes.

Paulus Diaconus de Gestis Longobard. lib. 3. cap. 15 : Mauritius indutus purpura, redimitus diademate, ad Circum proceasit, acclamatisque sibi Laudibus, largitus populo munera, primus ex Grsecorum genera in Imperio confirmatus est. Gregorius Turon. lib. 6. cap. 11 : Ingrediuntur utrlque civitatem, Dux scilicet et Episcopus, cum signis et Laudibus., diversisque honorumvexilhs. Versus Hadriani PP. ad Carol urn M. : Nimis Laudibus hymnisque populo celebratur ab omai. Eginhardus de Carolo M. ann. 801 : Leo Papa coronam capiti ejusimposuit,cuncto Romano populo acclamante, Karolo Auguslo a Deo coronato magno et pacifico Imperatori Romanornm vita et victoria. Post quas Laudes a Pontifice more antiquorum Principum adoralus est. Chronicon Francicura editum a Lambecio lib. 1. Comment, de Bibl. Csesarea pag. 372. de eodem Carolo : Rex vero alia die cum hymnis et Laudibus ingrediens (Papiam) thesauros Regis ibidem repertos dedit exercitui suo. Anastasius in Hormisda : Occurrerunt... cum gloria et Laudibus. In Adrianp pag. 107. de Carolo M. : Et durn appropinquasset fere unius milliario a Romana urbe, direxit universas scholas militise, una cum patronis,... deport antes ornnes ramos palmarurn atque olivarum, Laudesque omnes canentes, cum acclamationum earumdem vocibus ipsum Francorum susceperunt Regem. Infra : Laudem Deo et ejus excellentise decantantes. Ibidem pag. 108 : Pontifex Missarum solennia celebrans Deo omnipotenti, et prssfato Carolo excellentissimo Regi Francorum et Patricia Romanorum Laudes reddere fecit. Adde pag. 59. 176. Concilium Triburiense ann. 821. c. ult. : Omnes Gallise et Germanise Principes,.... et Ecclesiasticus Ordo, Deo et Principibus Laudes referentes, hymnum Te Deum la/tdamus decantabant. Theganus .cap. 16. de Ludoyico Pio : Qui cum diu oraverunt, erexit se Pontifex, et excelsa voce cum Clero suo fecit ei Laudes regales. Annales Francorum Fuldenses de Arnulfo Imp.: Regem honorifice cum Laudibus et hymnis suscipientes ad urbem perduxer.unt. Luithprandus lib. 3. cap. 7 : Ad Palatium autem minime transfretavit, Laudesque juxta consuetudinem Porphyrogenito minime decantavit. Idem in Legatione, de Nicephori Phocae Imp. patre cap. 28 : Cui itidem et filio Graeci in Laudibus, immo in ventis suis, Deus annos ut multiplicet, conclamant.^yidQ ibid. cap.9.] Panegyricus Berengarii Imp.:
Carolnm sic advenientem Suscepit, Laudum modulamina dulcia cantans.

Ubi Laudes non fuere carmina in Laudem Principis composita, quod volunt viri docti,sed merae acclamationes.Guillelmus Apuliensis lib. 4. de Gestis Normannorum pag. 40:
Laus personal Imperialis.

Paulus Diac. lib. 4. Chron. Casin. cap. 39. de Imp. : Qui cum equo delapswn ad sancti Petri Gradus, cum Laudibus deduxerunt, Ditmarus lib. 4. Hac in festivitate a suis publice Rex appellatur, Laudibus d-ivinis attollitur. Infra : Romuleas pervenit ad arces ubi ab Apostolico cszterisque Coepiscopis, maynis Laudibus suscipitur. Et lib. 6 : Et a primis regionis illius susceptus, cum admirabili Laude ad Ecclesiamdiicitur. Eckehardus junior

LAU
S. Martialis Lemovic. canendae diebus Paschatis et Pentecostes. Prior invocatio pro Ecclesia his verbis exprimitur : Exaudi Christe, Ecclesiss sanctse Dei salus et defensio perpetua. Christe Redemptor mundi, tu illam adjuva. S. Maria, tu illam adjuva. S. Michael, tu illam adjuva. S. Petre, tu illam adjuva. Cetera fere ut in Litaniis hie exhibitis, excepto Christe audi nos, quod omnino praetermittitur usque ad finem. * Inter Kyrie et Gloria decantatas docet Pontiflcale MS. ecclesiae Elnensis: Laudes sive rogationes sequentes dicuntur in prsecipuis sollempnitatibus, videlicet in diebus sollempnibus, vel in quibus ponlifex sedet post altare ; quod fit hoc modo. Praecentor cum qualuor bonis cantoribus et cum totidem pueris bene cantantibus, immediate post Kyrie eleyson, incipit post allare, Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat. Et chorus respondet idem in eodem tono. Et cantores, Gloria nostra. Chorus, Christus vincit. Cantores, Hunc diem. Chorus, Laeti ducamus. Cantores, Summo pontiflci N. integritatem fldei. Chorus, Deus conservet. Cantores, Istam sedem. Chorus, Deus conservet. Cantores, Populum Christianum. Chorus, Feliciter, feliciter, feliciter. Cantores, Tempera bona habeant, ter. Chorus simpliciter respondet, Feliciter, etc. ut supra. Cantores, Multos annos. Chorus, Christus in eis regnet. Cantores, In Christp semper vivant. Chorus, Amen. Et immediate pontifex incipit, Gloria in excelsis Deo. * LAUDES REGIME, Eodem sensu, memorantur in vetust. Cerem. MS. eccl. Car not: Missa, Puer natus est, cum tropis. Kyrie eleison quem volueris et Laudem similiter. Dicantur regies Laudes. * In episcoporum quoque inaugurationibus seu inthronizatiqnibus faustas acclamationes, quae Laudis nomine significantur, adhibitas fuisse testatur Charta Frider. II. imper. ann. 1211. apud Cencium inter Gens. eccl. Rom.: Antequam assensus regius requiratur, non intronizetur electus, nee decantetur Laudis sollempnitas, quae intronizationi videtur annexa. * Laudes seu acclamationes Romse fieri solitas exhibet Codex MS. ecclesiae Cameracensis sseculo xm. ineunte scriptus, quas ob styli barbariem hie referre supersedeo. Harum specimen videsis supra in Cornomannia. * 1. LAUSA, pro Alausa vel Alosa, piscis, Gall. Alose. Charta ann. 1310. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 212 : In usu et possessione... venandi,... et piscandi Lausas. *2. LAUSA, LAUZA, Lapidis species, qua domibus cooperiendis et sternendis solariis utuntur, Gall. Dalle. Charta ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 185. col. 1: Lapides pro provisione dictse reparacionis, et etiam Lausas vos aut duo vestrum capiatis seu capi faciatis. Comput. ann. 1363. ibid. pag. 259. col. 1 : Et portandis quibusdam Lausis necessariis ad complendum I'aleya dicti portalis. Libert. Petras assisiae ann. 1341. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 647: Item quod habitatores dictse. bastitse possint et sit eis licitum capere Lauzam, arenam et petram de dicto loco... ad aedificandum et construendum in dicta bastida ; dum tamen satisfiat domino possessionis, de qua dicti lapides, Lauzss et arena percipientur. Reparat. factae in senescal. Carcass, ann. 1435: Pro quatuor sarcinatis de Lauza, etc. Hinc

LAU
* LAUSA, pro Lapicidina, unde Lausas eruuntur, in Charta ann. 1261. ex Reg. S. Ludov. Chartoph. reg. fol. 55. v: De dicta meta usque ad ulmatellos et usque ad Lausam de Dompnova. Vide supra Lavia. f LAUSANTES, Lavantes. Papias editus et MS. Forte legendum Laudantes. Vide mox Lausare. LAUSARE, Laudare, Joanni de Janua : [qui addit, Lausans, Laudans. Vide Lausantes.] * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Lausar, Prov. laudare, Lausare frequentativum, canere , commendare. Lausor, Prov. Lausor, oris, laus. LAUSATUM , Sqlarium lausis stratum. Actum Massilias anno Domini 1346. die 8. Januarii... in Lausato domus eleemosinae S. Victoris, in Chartul. ejusd. abbat. ubi pluries occurrit. LAUSE, Occitanis Lauze, Census, laudimium, laus, uti supra in voce Laudare 5. monuimus. Charta lldefonsi Comitis Tolosani ann. 1144. pro Montalbanensibus, apud Catellum in Hist. Occitanica pag. 324: Carbonellus faber habeat de laboratoribus suis suum censum, qui vulgo vocatur Lause, etc. Vide Laudare 4. LAUSERA. Versus Eucberiae, lib. 4. Epigr. vet. pag. 188:
Nectareum vitiet nunc Lausera terra rosaturn, Mellaque cum fellis sint modo mixta mails.

LAW

47

Ubi legendum videtur, vitient nunc Lasera. * LAUSIACTJS. Historia Lausiaca a Palladio sic inscripta ab illius nomine, cui nuncupatur. [** Vide Glossar. med. Grsecit. voce Aauo-aixov, col. 794.] T LAUSISSA. Regestum Guillel. Ferandi Notarii Massil.: Actumin quadam Lausissa palatii Regis Barchinonise. Vide Lobia. [* Leg. Laudissa. Vide supra in hac voce.] * LAUSOR. Vide supra in Lausare. * LAUSSET. Vide supra Laucet. LAUSUS, Idem quod Laus, Consilium. Tabular. Fossatense fol. 138: Ad Lawsum duorum hominum. Vide Laudare 2. * LAUTIA, LAUTITIA, Delicatives viandes. Lautiositas, delicativete. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. 1 LAUTITAS, iroXuTeXeia, in Gloss. Gr33C. Lat. 1 LAUTITIA, Aqua farina conspersa. Gloss. Isidor. Festus habet: I^autitia, Farina appellatur ex tritico aqua consperso. Suetonio Lautitia dicitur elegantia, mundicies in cibo et vestitu. Lautitius cibus, delicatior, cupedise, in Vita B. Helense Utin. torn. 3. April, pag. 257. LAUTOMIA, [Species navis.] Fridegodus in Vita S. Wilfridi cap. 46:
Carpebanl placida libratis xquora yelis, Figitur et notis vehemens Lautomia arenis.

-LADTOR, Lavator. Carm. Adalber. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 69 :
Non sunt Lautores, contemnunt fervere vestes.

* 1. LAUTUM. Vide supra Lahutum. 4c 2. LAUTUM. A voceGermanica Laute, Musicum instrumentum, ut cithara, in cqrdibus habens harmoniam, Italis, Liuto, Gallis, Luth. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 558: Item statuit dominus Potestas, quod nemo de civitate bon. vel districtu, vel aliqua alia persona ire debeat per civilatem bon. vel burgos de nocte ante campanam, vel post cum Lauto (Liuto '65), violo, seu aliquo alio instrumento.... et qui contrafecerit solvat ille qui portaverit Lautum (Liutum '65),

seu aliquod aliud instrumentum c. sol. bon. pro qualibet vice. [FR.] 1 LAUTUMI^, ut libri melioris notse prapferunt, quasi XaoTO[xtat, vel, ut in aliis habetur, Latomise, Latumiae, Latumnee, etc. Lapicidince generatim, speciatim vero Career Syracusanus, quem descripsit Tullius Orat. 5. in Verrem cap. 27. ubi ait: Quse sunt hse custodise ?... Lautumias Syracusanas omnes audistis; plerique nostis. Opus est ingens, magnificum Regum ac tyrannorum: Totutn est ex saxo in mirandam altitudinem depresso, et multorum operis penitus exciso. Nil tarn clausum ad exitus, nihil tam septum undique> nihil tam tutum ad custodias nee fieri, nee cogitari potest. Varro lib. 4. de Lingua Lat.: Quod Syracusis, ubi simili de caussa custodiuntur, vocantur Latomise et de Latonia translatum : ubi Turnebus lib. 2. cap. 17. recte corrigit, exinde Lautumia translatum. Gloss, vet. apud eumd. Turnebum lib. 28. cap. 6 : Lautumise, Carceres apud Siracusas. Hinc Lautumiee ad quosvis carceres translatae. Ulpianus leg. 1. ult. de Aleatoribus (11, 5.): In Lautumias vel vincula publica ducatur. Gloss. Sangerman. MS. n. 501 : Lautomia, custodia carceris. Papias Lautumia, Career. Isid. lib. 5. cap. ult.: Lautumna, Supplicii genus ad verberandum aptum, inventum a Tarquinio Superbo ad pcenas sceleratorum. Iste enim prior Lautumnas, tormenta, fustes, metalla atque exilia adinvenit, et ipse prior ex Regibus exilium meruit. Lautumnas seu Lautumise hie sunt Lapicidinae, ad quas mittebantur scelerati, ut olim ad fodinas metallorum. Illas autem Isidorus definit Supplicii genus ad verberandum aptum, quod in eis desidiosi verberibus adigerentur ad laborem. De hujuscempdi Lautumiis seu lapicidinis Plautum intelligq cum ait: Vel in Lautumiis vel in pistrino mavelim setatem agere. LAUTUS, Cithara, testudo, Ital. Liuto, Gall. Luth. Stat. erimin. Cuman. cap. 83. ex Cod. reg.,4622. fol. 84. v: Nulla persona audeat ire per civitatem Cumanam... post tertiumsonum campanae usque ad diem, cum viola nee Lauto, nee aliquo instrumento sonandi. Lou, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1448. ex Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 613 : Auquelesbatement icellui de Beaumont avoit joue de I'instrument du Lou, duquel il se scet aucunement entremettre. Luz, in aliis ann. 1413. ex Reg. 167. ch. 156 : Le varlet d'icelui aveugle, qui en sa main portoit un instrument, nomme Luz, etc. Vide Laudis 2. LAWEDAY, quasi Dies legis, ex Angl. Laiv, lex, et Day, dies : alias dicitur de visu franci plegii, vulgo leta: alias de Curia Comilatus, juxta Stat. ann. 1. Edw. IV. cap. 2. Ita Spelmannus. Charta Henrici I. Regis Angl. in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 502 : Quietas sint de sectis Comitatuum et Hundredorum nostrorum, de visu franci plegii, et Lawedaiorum, de turno etauxilio Vicecomitum, etc. Ibidem pag. 977: Habeant letas suas et Lawdayes cum omnibus ad letas et Lawdayes spectantibus de omnibus hominibus et tenentibus suis. 1 LAWEHUNDREDUM, LAUHUNDREDUM, Lex Centenss seu partis comitatus vel regionis, ab Anglico Law, Lex, et Hundred, Centum ; unde Hundredus, Centena, de quibus supra. Charta ann. 1258. apud Madox Formal. Anglic, pag. 161 : Dictus vero Ricardus et hseredes sui.... warantizabunt dictis Abbati et Conventui (de Brueria)... ab omnimodis

48

LAX

LAX

LAY
inquam, quse vulgari nomine Lessa nuncupantur, Monachis S. Germani et Ecclesise S. Joannis ex s&quo dividentur. Determinatum quoque est, quod Lessa servorum S. Germani de Patrimonio facta nunquam nisi assensu Monachorum a Canonicis recipiantur, etc. Charta alia ibidem : De dimissis, id est Lessis, habebunt monachi medietatem unam, etc. LESSUM, item, in Charta Manassis Episcopi Aurelianensis, ann. 1142 : Et duaz partes omnium Lessorum mobilium rerum. LESSA, Cowello et Anglis JC. significat locatipnem terrarum vel tenementorum alicui factam. Vox, ni fallor, ejusdem originis. | 1. LAXATIO, Emissio e custodia, Gallis Elargissement. Chartular. Turenae ann. 1334. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 189 : Ipsum Johannem (furti accusatum) licentiavimus justitia mediante... post suam Laxationem, etc. LAXATIO RETIUM. Vide Tragal. * 2. LAXATIO, Gessio, rei possessse dimissio. Charta ann. 1063. ex Tabul. Gel Ion.: Facta est haze guirpitio vel Laxatio, etc. Vide Laxare 2. * 3. LAXATIO CARNIS, Tempus, quo carnium esus laxatur seu iis vescendis finem imponunt fideles, Carniprivium. Charta Vital, ducis Venet. ann. 1094. torn. 4. Cod. Ital. diplom. col. 1536: Dare nobis... debeatis pullos tres et denarios tres per annum, unum scilicet ad Nativitatem Dominicam cum denario suo, alterum ad carnis Laxationem cum denario suo, tertium vero in Pascha cum denario suo. Vide supra Carnem Laxare. s;;; LAXATIVA, nude, Medicina, purgatio. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Laxativa, medecina, Prov. JLAXATIVUS, Vox medica, Gall. Laxatif. Qui movet alvum. Usi sunt Gael. Aurel. lib. 2. Tard. cap. 3. et Apul. de Herbis cap. 60. ^ LAXIATUS, Dimissus, interruptus. Gesta Manfredi et Conradi Regum apud Murator. torn. 8. col. 607: Jam jam omnino volens irruere denuo... Laxialum frernebat et anxiebatur aggredi bellum. Vide Laxare 2. ^ LAXIVIRE. [Lascivire : Et quorum Laxivientium mulierum similis est intuitus, luxuriosi denotantur et invidi. (B. N. ms. lat. 16089, fol. 104.)] * 1. LAYA, Silvae pprtio caedenda, signatis arboribus designata. Charta Ingerrani dom. de Marign. pro fundat. eccl. colleg. Escoiar. ann. 1310: Insuper do prxdictis canonicis videlicet cuilibet xij. quadrigatas bosci percipiendum anno quolibet in foresta de Basquevilla juxla boscum arduum (leg. cseduum) sive Layam. Ubi versio Gallica habet, Dans la forest de Basqueville au bois de coupe ou ventes. Charta Phil. V. ann. 1320. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 473: Pro hujusmodi capiendo usagio ad ssdificandum et ardere certa et sufficiens assignabitur Laya, ... extra quam Layam nichil omnino pro sedificando vel ardere reclamare poterunt. Vide Laia et in Leda 3. '- 2. LAYA, Lamina, Gall. Lame. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 124. ex Cod. reg. 4624 : Nulla persona... portare audeat... aliquem cultellum... seu aliquem gladium... majorem et longiorem uno pede et dimidio, ... lam in manubrio quam in ferro seu Laya, ac inter manubrium et Layam. } LAYCATUS. Vide Laicatus in Laicus. * LAYDA, Quaevis prsestatio, vel quodvis tributum, maxime quod pro mercibus penditur. Charta ann. 1318. inter

sectis Curiarum, Hundredorum et Lau- bordariam meam quam senior tneus Berhundredorum, et ab omni servicio, con- nardus Laxavit S. Petro. Chronicon suetudine et demanda sseculari. Alia in- Ademari Caban.: Vurpivit Vanascum certi anni ibid. pag. 162. pro eodem boscum, et Laxavit duo candelabra argenMonasterio : Ego Joannes Tylli... et hs&- tea, etc. Tabular. Caturcense : Ego Geredes mei... warantizabimus... prsedictis raldus de Castro Gordonis Miles volens Abbati et Conventui prsediclas tres ire ad S. Sepulcrum... Laxo totam terram dimidias acras... de omnibus sectis Cu- meam Aimerico filio meo, etc. Adde Cariarum, Hundredorum, Lawehundredo- tellam in Hist. Tolosana pag. 189. et in rum, Syrorum, et ab omnibus serviciis, Histor. Occitan. pag. 787. Beslium pag. consnetiidinibus et demandis. 424. etc. * LAUZA. Vide supra Lausa 2. Item pro Relinquere, dimittere, Las* LAUZENGA, Adulatio seu falsa laus, cher. Idem Gregorius lib. 4. cap. 16 : Ital. Lusinga. Hisp. Lisonja. Oharta Omne quod circuivi, Laxare non potero, ann. 1197. inter Probat. torn. 3. Hist. sed sub meahoc poteslale... cupio retinere. Occit. col. 182 : Raymundus per Dei gra- Lib. 6. cap. 8 : Et cur hodie induratus tiam dux Narbonss, comes Tolosse,... pro- hominem, pro cujus vita rogaveram, non misit omnibus hominibus Moyssiaci, Laxasti"? Cap. 11 : Et graviter injuriatus, quod eos non capiat,... nee malam con- tandem Laxatus est. Commodianus Inssuetudinem eis miltat. nee mitti faciat, truct. 85: nee aliquam Lauzengam de eis credat, Si quidam doctores, dum expectant munera vestra, usque dum ille qui Lauzengam dixerit, in Aut timent personas, Laxant singula vobis. prsesentia sua et hominum Moyssiacensium illam praesentialiter tenuerit et Testamentum S. Fulcranni Episc. Ludixerit. Eadem rursum leguntur ibid, tevensis sub finem : Vineas quas Aldegerius el Focedisclus, Laxaverunt mihi, col. 271. Vide Losinga. * LAUZENGUEIARE. [Gall, bldmer, dono Gontardo. etc. Baldricus Noviom. critiquer: Dixit quod cum W. B. vel lib. 1. cap. 17: Ut militias cingulo posthaDonatus dicerent in parlamento publico bito, Laxatoque conjugio, monastico haquod quidam Lauzengueiabant eos et bitu sumptOf sub sanctss conversations castrum. (A. N. J. 820, n 74, an. 1251, regula se constringeret. Sic enim restituendum puto, pro Laxoque. Najaci ap. Ruthen.)] * Hinc Faire lasche, Remissius agere, LAXA, Lorum, haoena. Laxa leporariorum, Gallis, une Laisse de Levriers, indulgentius habere, in Gest. Ludov. in Charta Walteri de Gant Coraitis, Pii cap. 17. torn. 6. Collect. Histor. apud Edw. Bisseum in Notis ad Upto- Franc, pag. 155 : Quant il (Pepin) fu Id num pag. 86. [Vide alio significatu in menez (a Treves en prison) cil qui garder le devoient, le firent si grant Lasche, ou Laxare 2.] * Hinc Eslaissier, Lprum seu copulam apenseement ou par negligence, que il s'en eschapapar nuit. Ubi Vita ejusd. rumpere, in Lit. remiss, ann. 1429. ex Reg. 174. Chartoph. reg. ch. 293: Les- Ludov. ibid. pag. 112 : Quo cum ducerequelz deux mastins se Eslaissierent et tur, et indulgentius haberetur, a suis cuscoururent. a iceulx moutons. todies noctu subducitur. LAXAMENTUM PRETII, nostris, Rabais, 1 LAXARE Votum. Le Roman de Vacce in leg. 2. Cod. Th. Tributa in ipsis spe- MS.: ciebus, etc. (11, 2.) A 1'Apostole ont envoye, LAXAMINA, Habenss, in Glossis Isidori Cil a du vou le Roiz Laschie. et Pithoeanis : vox videtur ejusdem LAXA, Donatio, legatum. Charta Raynotionis quse Lessia, funiculus. Vide Lexa. mundi Comitis S. ^gidii, apud Catel55W Graevius suspicatur scripturam lum [et inter Instrument, torn. 2. Gall. hanc esse mendosam ex eo Papise loco : Christ, col. 230.]: Qui impugnare prssLaxamentum, spatium, requies, intermis- sumpserint donationes et Laxas quas illi sio. Sed si mendo caret, inquit, Laxa- faciunt, qui ad dominici Sepulcri liberamina dictse sunt habenae, quia possunt tionem vadunt. Alia Fulconis Comitis laxari. Recte ; sic enim ^aXivo? Grseci a Andegav. apud Sammarthanos torn. 4. Gall. Christ, pag. 822: Concessit etiam xaXav, Laxare deduxerunt. | 'l. LAXARE, nude pro Laxare ven-omnes Laxas quse Monachis S. Sergii fient trem, Alvum ducere, purgare. Chroni- absque toto fevo Militum suorum. [Alia con Anonymi Salern. apud Murator. ann. circiter 924. apud Baluz. Hist. Tutorn. 2. part. 2. col. 212 : Et ego denique tel. col. 323. inscribitur : Laxa Immonis eras ad Laxandum potionem potabo. et Itiburgis quam fecerunt S. Martina.] * Lesser de I'eaue, pro Lacker de I'eau, LEXIA, Vox ejusdem notionis et oripisser, Urinam facere, in Lit. remiss, ginis, nisi a Lez, vel Leg's, Legatum, ann. 1412. ex Reg. 166. Chartoph. reg. etymon ducatur. Charta Jacobi Regis ch. 312 : A un arrest que fist icellui Do- Aragon. ann. 1272. qua Jacobo filio remyne pour Lesser de I'eaue, etc. gnu m Majoricanum concedit: Volumus 2. LAXARE, Dimittere, sinere, Gall. etiam quod donationes et Lexiss quas Laisser. Gesta Purgationis Felicis : Dico fecimus de Castris et aliis rebus, habeant illi ego: Molestus es mihi, tu homo immis- plenariam firmitatem. Libertates consus es: Laxa hinc te a me, id est, recede. cessse Barcinonensibus a Petro Rege Galli dicerent: Laissez moi la. Gregorius Arag. ann. 1283 : Concedimus quod VicaTur. lib. 2. Hist. cap. 41 : Quod mina- rii el Bajuli possint facere compositiones, rentur sibi cassariem ad crescendum gratias, et Lexias de juribus Curiarum, Laxare. Adde lib. 7. cap. 32. Acta Mar- sicut antiquitus fieri consuetum est. tyrii S. Vassii Mart. n. 1: Cmpitque vir LESSA, Eodem perinde significatu, in bealissimus om nia sua pauperibus erogare, Monast. Angl. torn. 1. pag. 562 : Eleemoet omnem suam familiam liberam Laxare, synas quas mei homines facient de suis etc. Tabularium Abbat. S. Amantii In- dectmis, atque Lessas de suis substantiis, culism.: Pelrus Robertus de Ambairiaco Deo et S. Nicolao concedo. Charta ann. in vitse suss fine fuit Monachus S. Aman- 1164. ex Tabulario S. Germani Pratentii, et Laxavit S. Amantio totum quod sis: Ea conditions, tamen interposita, habebat in terra, etc. aliam ve.ro partem quod beneficia parrochianorum in infirjam dudum Laxaverat. Tabul. Abbat. mitale facta, et Ecclesiae S. Georgii colBelliloci in Lemovicib. num. 87 : Dono lata, ubicunque sepulti fuerint, beneficia,

LAZ
Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 405 : Percipiant dimidiam partem omnium obventionum communiter, quss prsstextu Laydss dicti fori el nundinarum evenient, vel evenire possent in futurum. Vide in Leudis. 1 LAYETA , Capsa, Capsula, Gall. Layette. Inventarium Ecclesiae Npviom. ann. 1419 : Una parva Layetta, in qua sunt plures pecise argentese omnes vel deauratss. Potissimum dicitur de capsulis archivorum, in quibus per ordinem distribuuntur et asservantur instrumenta MSS. bacque notione passim occurrit in Catalogis MSS. chartarum S. Bertini. Vox ducta a Lagena, si credimus Borello, si Menagio a Capsula. * LAYGNERIUM. Vide supra Laignerium. * LAYNAGIUM, Jus ligna exscindendi in nemoribus ad usum suum, pro quo certa praestatio domino exsolvebatur. Charta admort. Caroli V. ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 274: Laynagium, vulgariter le Laynage, de Waubento, valoris centum solidorum rendualium quolibet anno ; quod quidem nemus ac Laynagium a nobis.... tenentur, dare et assignare proponit. Vide Lignagium. * LAYRANH, Gerta quantitas, sic dicta a vase hujus nominis, in quo res ipsa conLinetur: nisi vecturae nomen sit. Martyrol. eccl. SS. Steph. et Sebast. Narbon. : Remigia,... quss dimisit ecclesigs S. Stephani j. Layranh vindemise pro suo anniversario de mallolo de asperis Narb. de quo pater ejus dimisit eidem ecclesias unarn saumatam et mater sua j. Layranh. 1 LAYRERIUS. Vide Larrerius. * LAYRONERIA, Spelunca latronum, Gall. Repaire des voleurs. Lit. remiss, ann. 1379. in Eeg. 117. Chartoph. reg. ch. 37: Ad caput castri Clarismontis accesserunt clamando et vociferando, apperiatis, apperiatis januas castri, ut possimus intrare, et tradatis nobis proditores infra Layroneriam reclusos. Larronnaille vero pro vili multitudine, in Lit. remiss, ann. 1373. ex Reg. 105. ch. 120. Lairrenaille, eodem intellectu, in aliis ann. 1384. ex Reg. 125. Ch. 46 : Icellui Thomas dist plusieurs grans injures et vilenies, en les appellant Lairrenaille, etc. * LAYSANjE, Immunditias, Gall. Ordures. Ordinal, ann. 1352. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem/pag. 150. col. 2 : Item quod nulla persona sit ausa aliquas Laysanas jacere seu projicere juxta portalia. * LAYSSA, Lorum, habena, Gatt.Lesse. Charta ann. 1361. in Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 78 : Petrus Gosini de Caramanno... tenetur facere quoque anno pro amparantia unum morulum parvum cum sonnulin argenteis et Layssis de cirico pro quibusdam bonis sitis prope villam Montis-Galhardi, sine aliqua alia servitute. Vide Laxa. Alia notione occurrit supra in voce Laissa. ] LAZANA NEMORIS, Portio silvae longior, quam latior. Codex censualis MS. Humberti de Villaribus Domini Castellarii in pago Dumbensi ann. 1391 : Johannes Champagnon fuconerius et burgensis Castellarii tenet unam Lazanam nemoris sitam juxta nemus Petri de Montferrandi domicelli. [* Vide an non idem Sit quod supra Laia 1.] LAZARI, Leprosi, Gallis Ladres: sic dicti, quod eorum domus seu Ecclesia extra muros Hierosolymitanse civitatis sita, sancto Lazaro dicata esset. De hac mentio fit in Monastico Anglic, torn. 2. pag. 397. et 399. Charta Ludov. Regis, ex Tabul. S. Cornelii Compendiensis : v

LAZ
De infirmis qui et leprosi, vulgo autem Lazarii nominantur. Charta ann. 1146. in Miscellan. Labbei torn. 2. pag. 610: Concedo Lazaris de Belloloco decimam molendini, etc. Statuta Hospitalis S. Juliani in Anglia : Lazaros congregavit, ad eorumque sustentationem, etc. Laurentius Leodiensis in Episcopis Virdunensibus : Ut enim laceam quantos Lazaros cxleris abhorrendos cum sua conjuge, officio Deo vere offtcioso, dorni abluerit, cooperuerit, et foverit, etc. Adde idem Monasticum Anglican, pag. 376. et Thwroczium in Hist. Hungar. pag. 33. [** Vide Murator. Antiq. Ital. med. aevi torn. 1. col. 907.] Leprosorum vero olim magnam habuisse curam Episcopos arguunt Concilia Aurel. V. cap. 21. et Lugdun. III. cap. 6. Exstat S. Ildefonsi Toletani Carmen in Xenodochium a parentibus suis conditum :
Livua cum Stephano gcnelrix : sed avunculus ilium Compulit Engenius Praesul ad hospitium. Lazarus hoc mendicus habet sub moenibus urbis, Qua via Complutum cursibus apta patent.

LEA

49

locis Hieros. cap. 14: Ka\ 6 vab? '^vai y.1 TpouXXriv '^vat, xa\ ^wypa^ta-jAevri \J.zio Xa^ouprj. Lazulum Acconense non semel commendat Octavianus de S. Gelais in Viridario honoris:
D'azur d'acre grand bardes azurees. Alibi: Chevaulx hpussez de veloux de drap d'or, Bardez d'acier d'azur d'acre et pointure.

1 LAZARRAZINA, Annulus forte sic dictus a lapide Lazurio sive caeruleo. Testam. Olivarii de Pennart Aqu. Archiep. ann. 1481. inter Instrum. torn. 1. Gall. Chr. pag. 70: Baga auri nominata Lazarrazina sistente in area mea. 1 LAZIA, f. Idem quod Leda 3. Via lata. Memoriale PotestatumRegiens. ad ann. 1218. apud Murat. torn. 8. col. 1102 : Christiani... ordinaverunt qualiter polerat capi civitas (Damiata) et diviserunt totam gentem, et prssceperunt custodire Lazias et carbonaria. * LAZOLUS, Laqueus, pedica, tendicula, Ital. Laccio et Lacciolo. Stat. Mantuaa lib. 1. cap. 115. ex Cod. reg. 4620: Nullus de civitate Mantuse et districtu capiat leporem vel lepores ad Lazolos vel ad taiolas. 4: LAZULI. [ Formam pueri parvi ensem elevantis facies in hora veneris in lapide Lazuli. (B. N. MS. Lat. 10272. p. 92.)] LAZUR, LAZUBIUS, LAZULUM, vulgo Azur : Constantino Africano lib. de Gradibus, et Arabibus Lapis Lazuli. Matth. Silvaticus : Lapis Lazuli Latinis. Arabibus, Hager Alzenar sive Alzanar. Ubi Eager lapidem sonat. Alibi: Lauzud, Arab. Azurinum, lapis Lazuli. Mox : Lazud, i. lapis Lazuri. Alii aiunt zul Arabibus casruleum sonare. Palladius de Architectura : Colorum... medii, rubeus, viridis , croceus , purpureus, prasinus, Lazur, indicus. Frotharius Episcop. Tull. Epist. 20 : Peto ut nobis mittas ad decorandos parietes colores diversos,.... videlicet auri pigmentum, folium Indicum, minium, Lazur atque prasinum. Chronicon Constantiense: Venetiarum namque Episcopus modium plenum Graici colons, qui Lazurius dicitur, etc. Sericum Lazunum, apud Krantzium in Metrop. cap. 8. [Joh. Iperius in Chronico S. Bertini apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 497: Hie arma detulit auri et Lazuri distincta pyraminibus in umbonis... scuto aureo junctis. Agitur de Liederico egregio Milite initio regni Caroli Mag. unde quae hie dicuntur de insignibus ejus gentilitiis pr33 nimia antiquitate merito sunt suspecta; hujuscemodi enim yirorum nobilium et familiarum insignia ante annum 1000. non agnoscunt doctiores critici.] LAZULUM. Paulus Venetus lib. 1. cap. 34 : Suppeditat quoque mons alius in hac provincia Lazulum, de quo fit azurum optimum. Adde cap. 64. Annonymus de

De Lazulo consule quae habent Leonardus Fuchsius lib. 1. Paradoxor. medicin. cap. 12. Philander ad Vitruvium lib. 7. cap. 11. et Salmasius ad Solinum pag. 1153. Vide prseterea Meursium in Aa?oypiov, [et Glossar. med. Graecit. in eadem voce.] * LAZURIUM. [Incaustum. DIEF.] LAZZI. Nithardus lib. 4. de Saxonibus : Quse gens omnis in tribus ordinibus divisa consistit. Sunt enim inter illos qui Edhilingi, sunt qui Frilingi, sunt qui Lazzi illorum lingua dicuntur. Latina vero lingua hoc sunt, nobiles, ingenuiles, atque serviles. [Supra habetur Lassi. Eosdem esse quos alii, sublato medio sibilo, Lsstos, Lelos, Lidos vel Litos appellant, baud male adnotat Eccardus ad Pactum legis Salicae tit. 11. 4. Vide Litus.] :;:= LEA, a Gallico Laie, Aper femina. Lit. Alfonsi comit. Pictav. ann. 1269. in Reg. 11. Chartoph. reg. fol. 40. r. : Venari facial et apros et Leas capi in majori quantitate quam poierit, usque ad ducentos vel circa, et eos bene facial salsari ad defferendum ultra mare. Charta ann. 1317. in Reg. 54. fol. 41. v.: Concessum est domino Johanni Saladin Dangleure, quod ipse in foresta de Otha singulis annis sex apros et octo Leas seu sues venari cum canibus... valeat. LEAFGABULUM, [f. Reliquus census, Saxon. L a f , L a f e , Reliquum et g a f e l , Census, tributum, reditus.] Vetus Charta apud Somnerum in Tractatu de Gavelkynd pag. 27 : Et de 12 lib. 4. den. ob. de annuo redditu assis. Cum Leafgabulo ad terminum S. Martini, etc. Vide Lyef-yeld. ;;:= LEAGIUM, Jus signandi arbores caedendas, vel quas pro terrninis notantur. Charta Rqtroci Catalaun. episc. ann. 1196. ex Bibl. reg. : Albricus filius Roberti mihtis de Belesma... dedit ecclesias B. Marias de Cheminon... quicquid habebat in foresta de Luirz, tarn in nemore quam in piano, et in Leagio sive in alia jure. ;;s Aliud vero est jus quod Leage dicitur et explicatur in Recognit. feud, dona, de Veteri-ponte pro castell. de Buri ann. 1366 : Item le Leage en la ripviere de la Cisse;... lequel Leage est tel, que chascun molin nouvellement fait ou rediffie, jasoit ce que icellui molin autresfoiz ait este; cil ou ceux qui faire ou rediffier le font, ne doivent et ne peuent mettre le fust granier esdiz molins, ne en aucun, sans appeller noz gens et officiers. 1 LEALDADIS, Fidelitas, Hispan. Lealtad, Gall. Loyaute. Vide locum in Filiare, * LEALIS, Qui domino feudali fidelitatis sacramento adstrictus est, idem qui Ligius. Libert, loci de Stagello ann. 1331. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 174 : Bernardus et uxor ejus et infantes eorum et omnis posteritas ipsorum sint Leales et firmigarantes ad S. Mariam Crassam, et ad ejus monachos omni tempore sine engan. LEALS, Mensurae liquidorum species, apud Arvernos. Tabularium Brivatense ann. 1274: Qui solvebat tibi occasions

LEG .
ejusdem viness tres Leals vini annuatim. Occurrit ibi non semel. " LEAMEN. Vide supra Lseamen, LEANES , in vetustissimo Glossario Britannis dictas Moniales et Sanctimoniales auctor est Camdenus in Britan. [Vide Land et Lanna.] 1 LEAR, f. Vervex vel aries, Gall. Belier. Codex MS. Irminonis Abb. Sangerman. fol. 41. v. col. 1 : Solvit porcum 1. crassum, Learem 1. denar. xn. postas III. ova LX. Et fol. 108. v. col. 2 : Iterum ad in. annum non solvit ovtculam, sed solvi Learem 1. de denar. mi. et solvit omni anno de vino mod. 11. * Hinc Leasse, Pellis arietina vel vervecina, in Lit. remiss, ann. 1380. ex Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 233: Ysabeau de Dampnemarie.... et Guillaume Huet... furent serviteurs en I'ostel de Pierre de Neelle escuier, et Id.... prindrent... un seurcot de mabre fourre de gros ver a manches fourrees de Leasses. 1 LEARIUS. Leonis films, apud Papiam. LEATORIUM, Locus lege defensus et prohibitus ; nisi forte legendum sit, ut paulo ante Latranum, in Charta Hug. comit. Emporit. ann. 1079. in Append, ad Marcam Hisp. col. 1170 : Iterum dono Domino Deo et prsedicto ccenobio et habitatoribus loci illius in ipsa nostra defensa, quB& dicunt in Latrono, in ipsa mare omni tempore, ut Caynovo dominicus et alii homines in eodetn Leatorio piscari sibi faciant piscationem. * LEAUDA, Idem quod Leuda, Tributum, quod pro mercibus penditur. Libert. S. Rom. de Tarno ann. 1822. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 477: Emolumentum Leaudarum et aliorum jurium occurrencium per gentes regias levandum et exigendum, etc. Vide in Leudis. T LEBANTARE, ab Hispanico Levantar, apud venatores Excire, excitare feras, Gall. Faire lever le gibier. J. Moretus Antiq. Nayarrse pag. 324. ex Tabulario Pinnatensi : Exivit una die cum suos varones et Lebantaverunt unum aper, et sequentes ilium venerunt, etc. 1 LEBEDIUM, vel Scapha, Vaisseau a vomir. Sussanseus. Vas ad vomitum. Est Xeglxiov Graecorum, Parvus lebes. \ LEBES, f. Cacumen, apex, Gall. La pointe. Guill. Armoricus de Gestis Philippi Aug. apud Duchesnium torn. 5. pag. 92: Frequenterque ienuit in illis diebus, adeo ut in crastino Nativitatis B. Marise fulmen desursum veniens in campanariam turrim B. Dionysii, quse mirse erat allitudinis, gallum auratum cum Lebete deaurato prostraverit de turris summitate in terram. [* Mallem de globulo, vulgp Pomme, intelligere; ad lebetem quippe seu ollam proprius accedit.l 1 1. LEBETA, Olla, fern. gen. Lebetmse, Popinse. Papias MS. Editus habet Lebetinae; Glqssar. Sangerman. MS. num. 501. : Lebitinse. 2. LEBETA, LEBETES. Vide Levitonarium. *LEBETARIUS. [Lebetum fabricator. DIEP.] ^ LEBETI^E, Lecania, scaphse, pelves, apud Laurentium in Amalthea. 1 LEBETIN^, LEBITIN.E. VideLefcefal. 1 LEBITO, etc. Vide Levitonarium. 11. LECA. Praeceptum Ludovici Transmarini ann. 938. Marcee Hispan. col. 850: Qui pergit per ipso riulo usque in rivolo, qui descendit de ipsas Lecas et injungit in torrentes. Forte nomen proprium. p Glossar. Pro vine. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Leca, Prov. muscipula, decipula.]

LEG
* 2. LECA, LEGAGITAS, La giotonia, e lecardia, in Glossar. Lat. Ital. Ms. Vide Lecator. jjc 3. LECA. [ Et in tres mansos Miraponchi Paillarenco Lecam cedo ad sanctam Fidem. (Cartular. Conchar. Ruthen. p. 305. an. 948.)] LECATOR, LECCATOR, Catillo, scurra, Gallis [olim] Lichard, Belgice een lecker oft lekspet. Gloss. Isidori: Leccator, gulosus. [Alibi, Lena, Lecator, mediator.] Ugutio : Scurra, Lecator, vaniloquus. Brito in Synon. :
Bst epulo, scurra, Leccator vel parasitus.

LEG
Lecacitate sua redarguebantur. [Chron. S. Trudonis torn. 7. Spicil. Acher. : Lethargicumque cerebrum ejus fostido adulationis suse oleo impinguantes interius Leccatrise suse sic cum eo satisfaciebant.] Lescherie, apud Willelm. Guiart in sancto Ludovico:
Gil sains Rois se relargissoit A autres gieus que Lescherie.

[Le Roman de la Rose MS.:

A regarder lores me pris Les cors, les fagons, et Leschieres, Les semblances et les manieres Des gens qu'ilec karoloierit.]

Idem in Vocabulario : Ganeus dicitur Leccator. Ganea , Leccatrix, meretrix. Alibi: Monile ornamentum est pectoris, a munio dictum, quasi munile, quod munit pectus mulieris, ne Leccatores possint immittere manum in pectus ejus. Breviloq. : Ambrones, dicuntur homines devorntes et Leccatores. Ugutio: Ardelio, qui ardens est in Leccacitate, Ganeo qui moratur in tabernis, ubi fit Leccacitas. Item ganea, Leccacitas. Idem Ugutio et Jo. de Janua : Lecca est propnetas lingendi: inde Leccacitas et Leccator et Leccatrix : nam taliurn est lingers. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Lecca, Leccacitas, Lecherie; Leccator, Lecheur ; Leccatrix, Lecherresse. Alibi ut et aliud] Gloss. Lat. Gall.: Ambro, nis, Lescheur. Vocis origo Graaca. Lexic?. Gr. M^S. Reg. Cod. 2062 : Aouxaw, TO aTtaTw, auaT^Ttxa\ ya(J al Xouxacrrptou TI uopvat. Chron. Medardi Suession. ann. 1225: Quidam rusticus Lecator... finxit se esse Comitem Flandrise Balduinum. Charta Philippi Aug. Regis Fr. ann. 1209. pro Communia Ambianensi: Qui pugno aut palma aliquem de Communia prseterquam consuetudinarium, vel perturbatorem, vel Lecatorem percusserit, etc. Eadem Gallicis verbis concepta in Homagio Episcopi Amb. pro Regalib. ann. 1302. in Camera Cornput. Paris.: Qui fieri de puing ou de paume aucun qui est de commune, se n'est glouton ou Lecheeur, etc. Csesarius Heisterbac. lib. 4. cap. 6: Quidam Monachus, ante conversionem Leccator opere, vino et tesseris deditus. Adde Ordericum Vital. 1. 12. pag. 865. Rigordum in Philipp. Aug. ann. 1185. Guibertum lib. 3. de Vita sua cap. 5. 15. Albertum Stadensem pag. 184. Concil. Herbipolense ann. 1287. cap. 34. Vitam S. Willelmi Abbat. Roschild. n. 24. etc.] Si aliquis Licator vel meretrix, in Libertatibus Moirenci ann. 1164. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 16.] Phil. Mouskes MS. de Poetis Provincialibus verba faciens :
Quar quant li buens Rois Karlemaigne Ot toute inise a son demaine Provence, qtri mult ierl plentive De vins, de bois, d'aigue, de rive, As Leceours, as menestreus, Qui sunt auques luxurieus, Le donna toute et depart!.

Le Caton en Roman MS. :

N'ailles pas 6 Lecheours, Mais toujours avoec les meillours.

Le Roman de Garin MS.:

Par Lecheor est pruedome engignies, Et riches Princes trais par losengier.

[Anonymus e Bibliotheca Coisliniana :

En son lit mist le Lecheor, Puis ovri 1'uis a son seignor.]

Hinc Leccacitas, pro scurrilitas apud Balbum in Catholico. Ugutio : Lecacitas vel Leccitudo, officium lenonis. [Gloss. Isid.: Lenocinium, Lecacitas.] Ordericus Vitalis 1. 9. pag. 752: Incontinentes de

[** Ubi legendum les chieres.] * Et nostris Lecherie, pro Boufonnerie. Vita S. Ludpv. edit. reg. pag. 370 : Onques en sa vie ne li oy dire parole de Lecherie, ni oiseuse. Sed et pro Voluptas, luxuria, interdum usurpatur. Lib. de Just, et Plac. ibid, in Glossar. : Oil fet pechie de char, qui tient franche fame par cause de Lecherie, et ne mie de mariage. LECCANTER, More leccatorum, scurriliter. Chart, ann. 1371. in Guden. Cod. Diplom. torn. 3. pag. 503: Turpiter et Leccanter vivendo , nee studio vacare velint. :;:s LECCADA, Certum onus vel pondus, idem quod Lasta 2. Vide in hac voce. Charta ann. 1226. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 204 : Ego Bermundus dominus Ucetise et Armasanicarum dono duas Leccadas de anguillis in aquis de Iscla. Vide mox Leclia. *{ LECEBRA, Illecebra, a Lacere, quod usurparunt quidam- inter antiquos. Gloss. MS. Sangerman. n. 501: Lecebra, Seductio vel occulta blandicio. LECH. Foedus Edwardi et Guthurni Regum, apud Spelmannum : Habeant se omnes in Flokesmoth, et in Shiremoth, et in Hundred, et in Wapenlac, et in Trething, et in Lech, secundum consuetudinem patriarum et provinciarum. Ubi Lech, idem quod Lath, quod vide in Lastum et Leda 3. * LECHAN, Piscis species. Tract. Ms. de Pise. cap. 104. ex Cod. reg. 6838. C: Lyra, a nostris grouau vel grougnant, quod grunniat more suis, a Liguribus organo, ob sonum quern edit, a Gallis rouget, a Germanis inferioribus Lechan, quasi gallus marinus. * LECHITUS, pro Lecythus. Glossse ad Doct. Alex, de Villa-Dei: Lechitus, vas olei ad luminanda. | LECHUGUILLA, Hisp. Parva lactuca ; unde pro quodam ornatu vestis parvse lactucse formam utcumque referente usurpatur in Concilio Limse ann. 1582 : Removeantur vero a clericali usu nova qusedam inventa indumentorum, aut ornatus, quse milites, non Clericos decent; qualia sunt quse patrio more vocare solent Lechuguillas, polaynas, punctas, etc. [* Academ. Hispan. in Diction. : Collare plicatum in lactucx formam.] ^ LEGITUS. [Lecythus : Lecitus, uns vaissidus. (Lex. lat. Gal.Bibl. Ebroic. n. 23, xin. 5.)] * LECIVA. [Lessive. DIEF.] * LECLIA, f. Pondus vel mensura, idem quod Lasta 2. quomodo etiam forte legendum est. Vide in hac yoce. Charta ann. 1172. ex Chartul. archiep. Bituric. fol. 119. v : Sciant omnes quod cum controversia esset inter nos et Rabellum militem, scilicet de justitia omnium hominum, de furno, de Lecliis panis, vini et carnium et vivorum animalium, etc. Vide supra Leccada. 1 LECNA, Planta palustris, Gall. Ne-

LEG
nuphar. Charta ann. 1436. apud Ludewig. torn. 4. pag. 307 : Dinastse de Auguzdez, qui originem suam ex Kaunicziis traxere, quique in suis innigniis duas nymphseas albas, vulgo Lecnas, e radiciibus prodeuntes gerunt. LECTARIUM, Apparatus et instrumentum Jecti. [** Guerardo in Glossar. Irminon. id quod Lectisternium, scilicet Instragulum, thorale, Gall. Courtepointe.] Formula Andegav. 1. : Cido tibi bracile valente solidus tantus, tonencas lantas, Lectario ad lecto vestito valento solidus tantus, etc. Regula S. Fructuosi cap. 4 : Quicquid in vestimentis, calceamentis, vel Lectariis Monachorum vetustum fuerit,... pauperibus erogetur. Cap. 10. de Hospitibus : Lectaria f Lucerna, et stramina mollia exhibenda. [Testamentum Erraentrudis apud Mabill. de Liturg. Gall. pag. 463 : Lectaria ad lecto uno qui melior fuerit.] Adalardus in Statutisantiq. Corbeiensib. lib. 1. cap. 3 : Cotlum aut Lectarium, sive sagum in tertioanno accipiant. Gapitulare de Villis cap. 4 : Ut unaqussque villa intra cameram Lectaria, culcitas, plumatia*,... habeat. Vita S. Benedict! Anian. Abb. cap. 3 : Ut impigrum depellerent frigus, Lectariis utebantur. Vita S. Paterni Episc. Abrincens. cap. 9 : Lectulum nunquam habens, Lectaria nesciens. Tradit. Fuldens. lib. 2. cap. 38 : Omnia vero alia quse remaneant, ita dividentur, ut prseaixi, id est, Lectaria, sive villosi, sivemanutergia, sive canifelli, sive cujuscumque sint vestimenta, linea vel lanea. LECTARIA, feminine genere. Formulae veteres Bignonii cap. 37 : Tantas Lectarias condignas ad lectos. Perperam lectarios apud Lindenbrog. form. 77. pro leetarios; Lectarios condignos ac lectos tantos. p Charta fundat. abbat. Aquilar. ann. 832. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 104 -.Duodecim lectos cum sua Lectaria, etc. Vide Lectarium.] LETEIRA. Testam. Sancii I. Reg. Portug. torn. 4. Monarch. Lusit. pag. 260 : Ut post mortem meam habeat totam meam Leteiram et meas annulos et sortilias, etc. [** Meum Lectum cum tota sua Literia, in Testam. Urraccse Fernandez ann. 1254. apud S. Rosa de Viterbo Elucidarii torn. 2. pag. 91. in hac voce.] T LECTARIOLA, diminut. Vita S. Walarici torn. 1. April, pag. 22 : Cujus lectus ex virgis contextus vili satis Lectariola tegebatur. LECTARIUS, Lectorum artifex, confector, xXivouoio?, in Gloss. Grsec. Lat. Vide Lectarium. % LECTEGA. [Lecti stragulum. DIEP.] * LECTER. [Loriot, avis. DIEF.] 1 1. LEGTERIA, f. Lectica, species vehiculi, Gall. Litiere. Gomputus ann. 1333 : Item pro una Lecteria facta pro domina Dalphina, taren. xvm. 2. LEGTERIA, Stramentum pecuarium ex foeno et paleis, quod vice lecti est, unde vox Litiere nostris, Littiera Italis. Charta fundationis Monasterii Orbisterii ann. 1007. [Apud Stephanot. torn. 4. Antiq. Pictav. MSS. pag. 632.] ; Propria, animalia,... et Lecterias ad opus eorundem animalium per totam forestam meam. LITERA, Eadem notione. Monasticum Anglican, torn. 2. pag. 32 : Pro Us dicti Canonici reddunt per annum... duo corrodia duorum Canontcorum et 5000. turbarum ad comburendum, ef tres carretatas Literse. Fleta lib. 2. cap. 20 : Clerici Marescalcise est emere foenum, avenam, Literam, et ferramenta, etc. .Adde cap. 14. | 4. cap. 74i 3.

LEG
LITERTA. Charta fundat. Prioratus Montis-Guidonis a Juhello D. Meduanse ann. 1098 : Eorumdem hominum animalia quocunque nomine censeantur, exceptis capris, possunt nutriri et pasci in eadem foresta, et (habebunt) Literiam quse dictis hominibus necessaria fuerit. [* Lecteriam legit Menagius Provincialibus Lichiero, eadem acceptione.] * 3. LECTERIA, Lecll fulcrum, fuleimen turn, Ital. Lettiera. Stat. Astfe collat. 17. cap. 83. pag. 62. v8. : Item providerunt quod potestas civitatis Astensis, ejus judices et milites non debeat fieri facere... in domo habitationis ipsius potestatis nee Lecterias, nee banchas, nee aliquid aliud opus lignaminis, expensis communis Astenais. Vide mox Lectica 3. * LEGTERITUM. Vide infra Lectritum. * LECTHUGHIUM (?) [Lectulus : Pro uno Lecthuchio de reposo pro persona prefati SS. D. N. pape et pro portitura dictarum rerum usque palatium.(Mandam. Cam. apost. f. 36, an. 1460-62.)] T 1. LEGTICA, Lectus. Guidonis Disciplina Farfensis cap. 22 : Mox ut sonuerit custos Ecclesi'B signum, surgant omnes e Lecticis, et provideant indigeriis suis, et conveniant. 2. LEGTICA, Feretrum, quo defuncti cadaver effertur : in lecticis enim ac lecticulis elata honestiorum cadavera pluribus docuit Jo. Kirchmannus lib. 2. de Funerib. Roman, cap. 9. S. Hilarius Areiat. in Vita S. Honorati pag. 32. 1. Edit. : Pro magno munere habitum est, Lecticse manum admovisse. Fortunatus in Vita S. Medardi cap. 17 : DeindePontificum primi nobiliumque secundi... beati funeris Lecticam per gaudia mixta pudori sustiderunt. Hariulfus lib. 4. Chronici Centulensis cap. 32 : In eodem quo pausaverat sarcofago invenit Lecticam ligneam coriatam domini Nithardi filii ejus, Abbatis et Comitis corpus continentem sale perfusum. Maxime vero ita appellabant Sanctorum feretra quse in Ecclesiis colenda exponebantur. Helgaudus in Roberto Rege Franc. : Lecticam ipsius S. Aniani a fronte auro bono et optima, et lapidibus pretiosis... prseoccupavit. Hariulfus lib. 3. cap. 24 : Fecerat Arnulfus Comes beatissimis Confessoribus Lecticas argenteas, ubi cum honore corpora eorum sancta condiderat. Sugerius in Ludovico VI. pag. 313 : Sacras" enim venerabiles sacratissimorum corporum Lecticas argenteas, quse altari principali superpositas, etc. Adde eumdem de Cpnsecratiqne Ecclesia3 S. Dionysii, Librum Miracul. S. Mauri Abb. cap. 19. etc. * 3. LECTICA, ut supra Lecteria 3. Stat. colleg. Fuxens. Tolos. ann. 1457. ex Cod. reg. 4223. fol. 210. v: Cum cameras ipsius collegii rotis, Lecticis et scamnis studentibus necessariis fulciri fecerimus, volumus ut lectum condecentem et garnitum sibi quisque porlet. Vide infra Letica. Potesttamen et Pulpitum intelligi, atque tune leg. Lecticum. * 4. LECTICA, Lecon, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. * LECTICALIA, Lecti apparatus. Stat. S. Viet. Paris. Mss. cap. 5. part. 1 : Vestimenta ejus (abbatis) calceamenta et Lecticalia nee colors, nee pretio, nee forma ab habitu cseterorum differre debent. Vide Lectisternium. LECTICALIS, qui lectulos facit, in Gloss. Isid. [et in Glossario Sangerman. MS. num. 501.1 LEGTICARIA, PraBdium, ad quod lectica pervenitur. Anastasius Bibl. in S. Had. pag. Ill : Monasterium B. Lauren-

LEG

51

tii... simulque et Lecticariam quse vocatur Asprula. LEGTICARII, Qui mortuos in lecticis efferebant, de quibus Novella Justiniani 43. Vide Vitam S. Alexandri Acoemeti Abb. cap. 6. n. 41. * LECTICARIUS, Lectorum opifex. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Lecticarius, faiseur de liz. Vide Lecti calis. 1 LECTICIUS PORGUS, Lactens, Gall. Cochon de lait, in Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 46. Legendum Lacticius. LECTICOGESSIUM, in Nptis Tyronis pag. 158. ubi forte leg. Lecticotectum, xaTacrTeyov ^opsiov, quod tectam nude dici quidam volunt in Glossis Isidori : Basterna, tecta manualis : vel certe Lecticapsum, est enim, capsus, vel capsum eidem Isidoro lib. 20. carruca undique contecta, ita ut Lecticocapsum medium tenuerit inter lecticam et capsurn. LECTIGUL^ inquit Durandus lib. 5. Ration, cap. 2. n. 50. a quibusdam dictae diurna? lectiones in ofh'ciis Ecclesiasticis quod breves sint, a pluribus vero Capitula, eo quod ut plurimurn de Capitibus Epistolarum illorum dierurn, quibus dicuntur, sumuntur. Haec siquidem post psalmos et antiphonas in singulis Horis dicuntur, prout statutum est in Concil. Agathensi.
* LECTIDICLADUM. [Latum
DfRF.]

atrium.

^ LECTIFLORUM, Collectio flora m seu rerum prascipuarum et selectarum. Chronica, quae. dicitur Lectiflorum, quam composuit Gaschapinus Cremonensis, in Opusculo Guavalnei Flammei apud Murator. torn. 12. col. 1008. LEGTILE, Junceum', in Glossis Lat. MSS. Reg. jjc LEGTIMINGA. [Herba, corona monachi. DIEF.] 1 1. LECTIO. Charta Henrici Regis Angl. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1411 : Sicut teneo cum murdro et morte hominis, et plaga nichaim, et sanguine et duello et Lections et aqua et rapo, et cum omnibus aliis regiis libertatibus. Habetur Lacone torn. 3. pag. 183. sed utrobique legendum Latrone. Vide Lectiones. * 2. LECTIO, pro Scriptura Sacra. Vita metr. S. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. pag. 238. col. 2 :
Mixtaque apostolicis vernacula verba loquelis, Concilia sermonem testatur Lectio castum.

3. LECTIO, Scriptum quodvis. Audachri constit. in Append, ad torn. 3. Annal. Bened. pag. 675. col. 1 : Placuit nobis et dignum duxirnus inserere Lectioni qualiter, etc. Vide infra Lectum. 1. LECTIONARIUS, LECTIONARIUM, Liber continens lectiones Ecclesiasticas, quem a S. Hieronymo compositum scribunt Honorius August. 1. 1. Gemmse anim.33 cap. 88. et Berno Augiensis 1. de Missa cap. 1. [S. Bonifacius Mogunt. Ep. 85. ad Egbertum Eboracensem. : Flagitamus, ut... destinare curetis, id est de tractalibus quos spiritalis Presbyter et investigator sanctarum Scripturarum Beda reserando composuit : maxime... super Lectionarium anniversarium et Proverbia Salomonis.] Maxime vero ita appellatur liber continens lectiones ex Epist. S. Pauli, quse ad missam leguntur. Anastasius in Benedicto- III. PP : Textum scilicet voluminis, in quo constant veras prsedicationis, Pauli videlicet Apostoli, et aliorum Apostolorum Epistolss, atque Prophetarum ordinabiliter constitutes Lectiones, quse a Subdiaconi-

LEG
&us leguntur per cunctas Ecdesiarum stationes, more solito, sursum in ambone, etc. Flodoard. 1. 3. Hist. Rem. cap. 5: Lib-rum quoque Sacramentorum, sect et Leclionarium quos scribere fecit, ebore aryentoque decoravit. Et cap. 9 : Sed et Lectionarium ad Missas librum pari decore venustatum ibidem contulit. Rathbertus de Casib. S. Galli cap. 9 : Lectionarium ad Basilicam sine Evangelio. Cap. 10 : Lectionarium elephanto et auro paratum. Adde Gapit. Carol! M. 1. 1. c. 109. [ 103.] [Acta Murensis Monast. apud Eccardum in Orig. HabsburgoAustriac. p. 207. Baluzium in Notis ad Capital, torn. 2. col. 1155. et 1156.] Vide Comes 1. Exstat Constitutio Caroli M. de Emendatione librorum et officiorum Ecclesiasticorum, qua Lectionarium de novo conficiendi Paulo Diacono Aquileiensi curam se demandasse scribit, quia ad nocturnale officium compilatas quorumdam casso labore, licet recto intuitu, minus tamen idoneo, reperisset lectiones, quas et sine auctorum suorum vocabulis essent positse, et infinitis vitiorum anfractibus scaterent, etc. [** Vide Glossar. med. Graecit. voce 'Avayvwdst?, col. 66.] 2. LECTIONARIDS, qui crebro legit. Alexander latrospphista MS. lib. 1. Passionum : Ego quidem vidi quendam Lectionarium incurrisse hanc passionem, scil. epilepsise. 1. LECTIONES, Excerpta ex SS. Patribus, quae in singulis horis tarn nocturnis, quam diurnis dicuntur : ita vero appellantur, quia non cantantur, ut Psalmus vel Hymnus, sed leguntur tantum : illic enim modulatio, hie sola pronuntiatio quaeritur. Ita Durandus lib.5. Ration, cap. 2. n. 43. Harum usus in Ecclesia antiquissimus, in officio praesertim nocturno, ut liquet ex Cassiano lib. 2. de Coenob. Instit. cap. 6. et aliis quos laudat Gazeus ad hunc Scriptorem. Sigebertus ann. 807 : Carolus Imperator per manum Pauli Diaconi sui decerpens optima quseque de scriptis Catholicorum Patrum, Lectiones unicuique festivitati convenientes, per circulum anni in Ecclesia legendos compilari fecit. Agobardus de Correctione Antiphonarii cap. 29 : Habet et (Ecclesia) librum Lectionum ex divinis libris congrua ratione collectum. Vide Lectionarius. 2. LECTIONES, Auctpritates, allegationes, testimonia Jurisconsultorum legum quae adducuntur ad conflrmandam aliquam sententiam. Vide Jacob. Gothofredum ad leg. 9. Cod. Th. de Infirm, his quae sub tyr. ^ LECTIS, Filia fratris, apud Papiam, pro Neptis. Vide Leptis. * LEGTISTERIUM, Perperam pro Lectisternium, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Lectisterium, drap en lit. LECTISTERNIUM, Lecti apparatus et Instrumentum, vel lectus ipse. Gloss. ^Elfrici : Lectisternium, b e d - r e a f , i. vestis Lecti. Papias : Pulvinus, privati hominis cervical : pulvinar vero principum: vel Lectisternium, quod sternebatur in templis. Jo. de Janua : Lectisternium, lectus stratus et praeparatus, vel locus in quo lectuli sternuntur, i. pr&parantur, vel locus in quo homines seders vel jacere consueverunt. Vita S. Geremari Abbat. cap. 4 : Consilium inter KB acceperunt, ut cultellum sub Lectisternio ponerent. Vita S. Winwaloei Abbat. n. 15 : Pro laneo aut lineo indumenta, caprinis usus est pellibus : pro plumis, aut Lectisterniis, arboreis utebantur corticibus. Vita S. Gilbert! de Sempringham

LEG
pag. 682 : Lectisternio laneo mediante sic super stramenta residebat. [Charta Odonis Abb. San-Dionys. ann. 1231. e MS. B. Marias de Argentolio : Prior... fratribus suis in vestibus laneis et lineis, capuciis, botis, pelliciis et in Lectisterniis regulariter provideat] Lectisternia caprina, in Ep. 9. S. Bonifacii Arch. Moguntini, Lectisternia et acu tapetia confacta, in Miscella ann^ 17. Heraclii, ubi Theophanes vaxxorau-ota xod TaTCrjirca. Sed legendum vooc-coTamiTa, ex coactilibus confecta lectisternia. Ita usurpant S. Benedictus in Regula cap. 29. Gregorius M. lib. 6. Epist. 23. lib. 11. Ep. 20. lib. 12. Ep. 16. Beda in Vita S. Cuthberti n. 57. Florentius Wigorn. pag. 631. Vita S. Findani Confess, cap. 4. apud Goldastum, Eckeardus jun. de Casib. S. Galli cap. 5. [Guido in Disciplina Farfens! cap. 45. AlbertinusMussatus, apud Murator. torn. 10. col. 649.] etc. Adde Probat. Hist. Luxemburg. Duchesnii pag. 35. De yeterum lectisterniis agunt Savaro ad Sidon. lib. 4. Ep. 15. Menard. ad Concord, regul. D'Orleans, ad 15. Annal. Taciti, et alii. Vide Lectarium. * LECTISTERTICIUM, Stramentum pecuarium ex fenp et paleis, Gall. Litiere. Hug. Metelli canon, epist. 8. torn. 2. Monum. sacr. antiq. pag. 339 : Moleste itaque fert prsesepium unulse, perdidisse solatium ; abundat siquidem pabulo plurimoque Lectisterticio. Vide Lecteria 2. LEGTISTITIUM, Statio lecti, in Gloss. Isid. [Graevius emendat : Lectisternium, Stralio lecti.] 1 LECTITARE TEKRAM, Terram pro lecto habere, humi jacere. Matt. Massius in Vita S. Gerii. torn. 6. Maii pag. 160 : Gerius nimia oppressus et gravatus inftrmitate... terram Lectitavit, a qua surgere non potens, etc. LECTIVAGIUM, Lactis venditio, ut videtur. Charta ann. 1346. ex Cod. reg. 8387. 4. fol. 27. r : Impositiones aliquas in dicta villa (Liburnise) super certis causis (major et jurati) imposuerunt, videlicet super venditione vinorum, salis, rumagio, Lectivagio, mensuris btadii, etc. ] LECTIUM, Analogium super quo legitur, in Amalthea. Lege et vide Lectrum. 1. LECTOR, Secundus gradus Ordinis Ecclesiastic!. Marcellinus Comes de Joanne Chrysostomo: Joannes Antiochise, natus, ibique a Meletio ejusdem civitatis Episcopo, eodemque Confessore, Lector Ecclesi& ordinatus, per singulos offtcii Gradus ascendit. Lectorum munus erat Lectiones pronuntiare, et ea quae Prophetse vaticinarunt, populis prazdicare, ut est apud Isidorum juniorem in Epist. ad Luitfredum : praeterea Lectiones desumplas ex Evangeliis et Epistolis S. Pauli, ut colligitur ex S. Cypriano Ep. 33. et 34. et Concilio Tpletano I. can. 2. et 4. Gregor. Turon. lib. 2. de Mirac. cap. 16. de Miracul. S. Martini cap. 49. etc. Acta Passionis SS. Martyrum Cibalitanorum n. 2 : Presses dixit : Quod officium geris ? Pullio respondit : Primicerius Lectorum. Probus Presses dixit: Quorum Lectorum ? Pullio respondit : Qui eloquentiam divinam populis legere consueverunt. [** 'Apxtavayvc5aTY)i;, in Concil. Antioch. et Calched. act. 14. Vide Glossar. med. Graecit. col. 66.] Non tamen Evangelium et Epistolam in ipsa sacrae Missae Liturgia legebant, quod velle videntur viri docti. Similia porro de Lectorum offlcio produnt S. Eulogius in documento Martyrii, Isidorus lib. 2. de Eccl. offlc. cap. 11. lib. 7. Orig. cap. 12. Alcuinus lib. de Offle. divin.

LEG
cap. de Eccles. ord. et cap. de Tonsura Cleric. Amalarius lib. 2. de Eccl. offlc. cap. 8. Rabanus lib. 2. de Instit. Cleric, cap. 11. Ivo Carnot. Serm. 2. de Excellent, sacror. ord. Honorius Augustod. lib. 1. cap. 176. Steph. Eduensis Episc. lib. de Sacram. cap. 2. Baron, ann. 253. n. 93. Menardus ad lib. Sacram. etc. lis etiam incumbebat sacrorum Codicum servandorum cura, ut indicant Acta Purgationis Caeciliani et Felicis apud S. Augustinum. Olim et Cyprian! aevo, ut habetur in citatis illius Epistolis, et nonnullis aliis, splis provectae aetatis hominibus, meritis et doctrina insignibus Lectoris munus demandabatur. At postnaodum, cum e primis is esset Ordinis Ecclesiastic! gradibus, ad illud admissi impuberes, et infantuli, ut colligitur ex iis quae habentur in Concilio Carthag. III. can. 4. Valensi II. can. 1. Wormaciensi ann. 868. can. 68. ex Ferrando Diac. cap. 129. Victore Uticensi lib. 4. Histor. Vandal. Paulino lib. 4. de Vita S. Felicis, Sidonio lib. 4. Ep. 25. Ennodio in Vita S. Epiphariii Episc. Ticin. [Siricio PP. Epist. ad Himerium cap. 9. Zosimo Epist. ad Hesychium cap. 3. S. Augustino Epist. 209. ad Caelestinum PP. n. 3. Hibe'rn. Canon, lib. 1. cap. 9. torn. 9. Spicil. Acher. ac pro Oriente ex Cyrillo in Vita Euthymii torn. 1. Analect. Grsec. etc. At suo tempore vetuit Justinianus Novella 123. ne Lectores ante annum duodevigesimum ordinarentur.j Ordinantur autem Lectores ab Episcopo per traditionem sacri Codicis, ut est in Ordine Romano, et in libro Sacramentor. Gregorii: quae quidem ceremoniae in ejusmodi ordinationibus , quas etiamnum servantur, desumptse sunt e Concilio Carthag. IV. can. 8. Preces alias in Lectoris ordinatione olim recitari solitas habet D. Clemens lib. 8. Constit. cap. 28. Lectorum seu 'Avayvworwv mentio fit in Canonibus Apostolpr. can. 43. in Epist. S. Ignatii ad Antioch. in Ep. Cornelii PP. apud Euseb. lib. 6. Hist. Eccl. cap. 35. An vero ii diversi fuerint a Psalmistis seu Cantoribus, vide Menardum ad librum Sacrament, pag. 62. 63. In septima Synodo data facultas Abbatibus Lectores faciendi in proprio Monasterio. Vide Doubletum pag. 569. Alia de Lectoribus suggerunt Concilia Calchedon. can. 14. Braccarense I. can. 11. Hipponense cap. 2. Vasense I. cap. 1. Nicenum II. cap. 14. etc. | 2. LECTOR, Cancellarius, Scriba, Notarius. Charta 69. apud Goldastum : Ruodo laicus Lector scripsi. Clericus et Lector, in Charta 77. Gharta Theodetrudis S33C. vii. apud Doubletum pag. 659 : Ego Recomarus Lector rogante et praesente supradicta Theodetrude hanc donationem scripsi. Sic saec. viu. Sicbrannus Lector et Dodo Lector, in Monasterio S. Benigni Divion. apud Perardum in Burgund. pag. 10. j 3. LECTOR, Praeceptor, in Monasteriis. Ethelwolfus de Abbatibus Lindisfarnensibus saec. 4. Benedict, part. 2. pag. 320 :
Sederat in scamno Doctor Lectorque beatus Higlac, indutus nimium qui vestibus albis, etc.

Eadem notione in Epistola Alcuini inter Hibernicas 18. Colcu Lector appellatur, et Presbyter et Lector a Symeone Dunelm. de Gestis Reg. Angl. ad ann. 794. Hodieque apud Monachos plerosque viget Lectoris nomen ad Professo-

LEG
rem Philosophise ac Theologies significandum. Vide Lectura et Legere. 4. LECTOR in Ecclesiis Cathedralibus, cujus dignitas Lectoria nuncupatur in Historia Episcoporum Autisiodor. cap. 59 : In majori, scilicet Cathedrali, Ecclesia, prseter alia quse ibi provide fecit, vel liberaliter contulit, Lectoriam et Succentoriam, per quas totum in legendo, cantandove servitium dispensatur,... reditibus ampliavit. Charta anni 1213. in Tabul. Episc. Autiss. : Hugo Altissiodorensis Archidiaconus omnibus P. L. 1. Sal. Noverint universi, etc. Quod cum ad offtcium dignitatis Archidiaconalis spectaret Ecclesise nostrse providere Lectorem, qui totum legendi offtcium ordinaret, nee inveniretur propter reddituum paucitatem, qui onus vellet subire Lectoris quoniam laborem stipendia non sequebantur condigna ; unde Ecclesise servitium non modicum turbabatur, etc. 3S^* Lector laudatis in Ipcis, saltern in priori, dici videtur is, qui legenda in choro disponebat; at secus aliis in Cathedralibus ; Lector enim dicebatur Theologus Professor, quern vulgo Theologal appellamus: id patet ex Balla Innocentii PP. ann. 1353. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 229. ubi Lectoris officia sicdescribnntur: Qui Lector ipsius Ecclesise nuncupatur, in dicta Ecclesia personaliter resident, et sermones, ut moris est, facere, et tribus diebus, videlicet secunda et quarta et sexto, feriis in ebdomada sacram legere Scripturam, nisi ex alia rationabili causa fuerit impeditus; quo casu lectiones omissas propter impedimentum ejusmodi supplere et reddere in aliis feriis sequentibus, prout decenter et commode poterit, teneatur, studii Parisiensis circa hoc se consuetudini conformando. Vide Lectoria. ] LECTOR ETHIGORUM. Eob. Goulet in Compendio jurium et consuetud. Universitatis Paris fol. 8. verso : De abrogatione publici Ethicorum Lectoris. Fuit retroactis temporibus generalis et publicus Ethicorum Lector super examinandos in utroque examine licentiandos, etc. LECTOR MENS.E, Qui in Refectorip legit. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 48 : Mensse Lector apte et distincte, et tractim legat, et dum legit, aurem accommpdet Priori, ut si quando emendavent, intelligere possit, etc. Vadianus lib. 1. de Colleg. Germ, ait, in Monasteriis Lectorem appellatum, qui fratribus, vel discumbentibus quiddam ex sacris praelegebat: praeterea exstitisse Ecclesiasticos Lector-es, qui officio suo nonnisi in sacris peragendis, veteri more, fungebantur. De offlcio Lectoris ad mensain, vide [Regulam S. Benedict! cap. 38. de hebdomadario Lectore,} Consuetudines Gluniacens. Uldarici Jib. 2. cap. 34. Adde prseterea quae congessit Nicol. Serrarius ad Vitam S. Romarici cap. 4. de hoc religioso more legendi ad mensam. SCHOLJS LECTORUM. Ledradus Archiepiscopus Lugdunensis in Epist. ad Oarolum M : Habep Scholas Cantorum, ex quibus plerique ita sunt eruditi, ut alias etiam erudire possint. Prseter hsec vero habep Scholas Lectorum, non solum qui officiorum Lectionibus exercentur, sed etiam in divinorum librorum meditatione spiritalis intelligentise fructus consequantur: ex quibus nonnulli de libra Evangeliorum sensum spiritalem jam ex parte adipisci possunt. Plerique vero librum Prophetarum secundum spiritalem intelligentiam adepti sunt : similiter libros Salomonis, vel libros Psalmorum, atque

LEG

LEG

53

etiam Job. [_** Vide Monach. Sangall. de cum Felibiano in Hist. Sandion. pag. vita Carol. M. lib. 1. cap. 7. Einhard. 11. intelligerem de feretro S. Dionysii. Vide Lectica 2. et Lectus 1.] Acta Concicap. 26.] PRIMICERIUS SCHOL^E CLA.RISSIM^E lii Pontigonensis ann. 876 : Lectorio suMILITI^EQUE LECTORUM, in Epistola S. perpositis sacrosanctis Evangeliis. HaRemigii Remensis ad Falconem Episc. riulfus Jib. 2. cap. 10: Lectoria auro, Tungrensem : qui scilicet Lectorum argento, et marmoribus parata duo. Lib. Scholae praeerat. Vide Codinum, lib. de 3. cap. 3 : In eisdem Ecclesiis sunt LectoOfflc. cap. 1. ria tria ex marmore, argento et auro faPRIMIGERIUS LECTORUM, in Actis bricata. Anastasius in Vitis PP. pag. Passionis SS. Martyrum Cibalitanorum 134 : Fecit lucernas fusiles duas,... et hoc n. 1. qui apud Petrum de Natalibus constituit, ut dominicorum dies, vel in Prior Lectorum. In Cone. Calchedo- sanctis solemnitatibus, hinc inde juxta nensi Act. 14. apxnxvaYvc6<TTK, in veteri Lectoriam consisterent, et ad legendum versione, Primicerius Lectorum red- sacras lectiones luminis splendore refulditur. gerent. Pag. seq. habetur, Lectorium : LEGTORARIUS, Lector , avayvt6<mK, Fecit vero ubi supra Lectorium ex argento apud veterem Interpretem Concilii CP. purissimo, etc. Ita pag. 144. 195. 198. et Agapeto PP. act. 1. et Concilii CP. sub 207. [Bernardi Mon. Ordo Cluniac. part. 1. cap. 64 : Lectorium etiam festivo ornaMenna act. 5. * LECTORATA, Modus agri. Chron. tum velamine prssparat.] monast. S. Petri Anic. ad ann. circ. LECTORIOLUM , in Vita S. Basoli. 1015. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. cap. 22. col. 7 : Insuper tres Lectoratas de epis1 2. LECTORIUM, Lecti apparatus vel copali prato eidem monasterio contiguas lectus ipse. Statuta Bertrandi de Turre donavit. Epist. Tullensis ann. 1359. apud BaluLECTORATUS, Lectoris dignitas et offi- zium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 860 : cium, in Concilio Braccarensi ann. 563. Circa vero abdicationem, castitatem . . . cap. 20. et apud Martinum Braccaren- silentium, cibos et vestimenta, Lectoria, sem cap. 43. [necnon in Bulla Innocentii focularia et capucia, etc. Vide LectaPP. ann. 1353. torn. 2. Hist. Eccl. Meld, rium. pag. 229.1 1 LECTRALE, ut infra Lectuale, ni sit 1 LECTORIA, Offlcium Lectoris seu ita legendum. Institutio Ordinis VallisProfessoris Theologiae in collegiis Cano- Schplarium ann. 1215. torn. 4. Gall. nicorum Epitome Constitutipnum Eccl. Christ. Instrum. col. 200 : Habebunt Valent. torn. 4. Concil. Hispan. pag. Lectralia culcitris et linteis carentia, dor184 : Vacante Lectoriae Theologise officio mientes succincti tunica et calceati cain Ecclesia, ad illud adsumatur... Cano- ligis. nicus ejusdem Ecclesise, si reperiatur idoLECTRICIUM, Pulpitum, analogium. neus. Vide Lector 4. et Lectorium 1. JEgidius Aure33vallis Monach. in RaLECTORI ALE, Idem quod Lectorium 1. dulpho Episcopo Leodiensi cap. 53: Gillebertus Lunicensis Episcqpus de Lectricium auro et gemmis pretiosis insiUsu Ecclesiastico : Absconsa etiam sub gniter fabrefactum exportatum est. Uticandela, et Lecturiale sub libra. Vide tur etiam Rupertus lib.l.de Divin. offlc. Puricellum in Basilica Ambrosiana pag. cap. 36. 1093. | LECTRICUM, pro Lectricium. Ordina* LEGTORILE, Pluteus vel pulpitum, rium Canonicorum Regul. ad calcem analogium. Inventar. Ms. thes. Sedis libri Johan. Abrinc. de Offlc. Eccl. pag. Apost. ann. 1295: Item unum Lectorile 267. Edit. 1679 : Redditoque textu Subargenti deauratum...ad tenendum librum diacono ad Lectricum inter chorum et super altari. Charta ann. 1349. torn. 2. altare honesteprseparatum... accedat. Hist, monast. Cassin. pag. 546. col. 1: LECTRINUM, Eadem notione, nostris Item prominit dictus mayister Johannes Lectrin. Brompton : Cirotecas suas, dum facere Lectorile in tnedio chori notabile et oraret , super Lectrinum posuit. Adde pulchrum cum armariis pro libris. Ita Statuta Ecclesiae Leichefeldensis in etiam legendum pro Lectorilium. Monastico Anglic, torn. 3. pag. 243. [et | LECTORILIUM, Eadem signiflcatione.Bullam Innocentii VII. PP. ann. 1484. Laudes Papiae apud Murat. torn. 11. col. in Continuatione magni Bullarii Eom. 41 : Habet...duo Lectorilia lapidea,unum pag. 288. col. 2.J pro Evangelio, aliud pro Epistola. * Locum ex Bromptono, ut et Galli* LECTORINUM, Eadem notione. Ordo cum Lectrun in voce Lectrum, de precaeccl. Ambros. Mediol. ann. circ. 1130. tionis pluteo intelligp, vulgo Prie-Dieu ; apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. cantorum vero pulpitum signiflcat in sevi col. 863 : Osliarius ebdomadarius Stat. S. Capel. Bitur. ann. 1407. ex Bibl. semper cooperit Lectorinum pannis sum- reg : Ordinarnus insuper quod pro dicentis de camera archiepiscopi. Nostris Lec- dis matutinis, a festo S. Remigii usque trin et Letrin. Hist, chronol. Carpli VII. ad Pascha, matricularii distribuent quaad ann. 1451. pag. 463: Et laisserent tuor Lectrinis capellanorum et vicariorum iceux seigneurs en entrant dedans le dictae capellae. quatuor candelas. chceur de ladite eglise (de Bordeaux) an LETRINUM, in Charta ann. 1247. in Lectrin une des bannieres du roy... Le- Hist. Monast. S. Marias Suession. D. trins volans ou a cygoignes sur les chaeses, Mich. Germani pag. 454. * LECTRITUM, Ambo, analogium. Orin Cerem. Ms. eccl. Brioc. Vide infra Legium. dinar. Ms. S. Petri Aureae-val : Et acce] LECTORINDS, f. Pannus quo tegitur dens prsedictus diaconus ad Lectritum et ornatur Lectorium. Annales Medio- sive ambonem, incenset prsedictum texlan. apud Murator. torn. 16. col.- 810: tum apertum, et postea incipiat legere Lectorinus unus zenotini albi; planeta more unius lectionis prsedictum Evangeuna drappi ultramarini fodrata zandali lium. Infra : Lecteritum. Vide Lectricum, et infra Letricum. nigro. 1. LECTORIUM, Analogium, Arnbo, pul^ LECTRIVUM. [LEGTRINUM : Lecpitum in quo legitur in Ecclesia. S. trivo I. optimo. (In Thesaur. eccl. ClaAudoenus in Vita S. Eligii, ex Edit. romont. p. 40. an. 980).] Duchesnii : Lectorium quoque et ostia LECTRIX, Quae legit. Alcuinus Poem. diligenter auro vestivit. [* Ubi lubens 3. [ S. Aldhelm. de basilic, aedific. a

LEG
Bugge vers. 58. apud Maium Classic. Auctor. torn. 5. pag. 389.]

LEG
198.1

LEG
med. ternpor. torn. 3. cap. 88. 168. et -LECTURIRE. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Legir, Prov. legere, Lecturire, desiderativum. Utitur Sidon. lib. 9. epist. 7. 1 LECTURIUM, ut Lectuarium. Vide in hac voo.e. 1 LECTURIUS. Vide Lectaria in Lectarium. 1. LECTUS, Feretrum in quo defunctorum cadavera efferuntur tumulanda , apud Julianum Antecessor. Constit. 53. ubi etiam maximorum, vel deauratorum lectorum fit mentio, in quibus ad majorem pompamdeferebantur magnatumac procerumcadavera,quique in scheuophyJacio Ecclesise asservabantur. Epiphanius xara avo[iotwv : KXiva? e7rotY)<T TOI? (Twjxacnv TWV e^oSsuovTwv TOtyjiTai ev apiQ(/.w Ttv\, xa\ aveu TWV uit' auiroO lutTeTayjjievwv oyx l?xo[j.\^stTO ffw(Aa TWV TeXeuTtiTwv. Tabularium Monasterii S. Andreae Viennensis : Notum sit omnibus hominibus, quod Abbas Galterius dedit Bosoni Presbytero de Ponte prss Capellania sua tertiam partem de appenditiis Ecclesise S. Laurentii de Ponte, de oblationibus, de primiciis, de decimis, de sepultura, excepto Lecto in quo defunctus ad Ecclesiam deportatus fuerit, etc. [Vide Glossarium mediae Grsecit. in KXtvaptov.] LEGTUS, Feretrum in quo Sanctorum corpora quiescunt. apud Adrevaldumde Miraculis S. Benedict! cap. 29 : Fatentur facinus, seque ob id Ecclesiam ea hora ingressos, ut omne aurum atque argentum cum gemmis a S. Benedicti Lecto extrahentes auferrent. Vita S. Wilibrodi cap. 28 :
Inque loco sancti quo slant sacra Lectula Patris Saepius aetherium lumen venisse videtur.

nio cunctorum approbatum et corroboratum est. p Vide supra Lectio 2. Potest tamen accipi pro participio passive verbi Unusquisque novum comat cum voce sacellum, legere.] . Et Lector Leclrixve volumina sacra resolvat. LECTUMSTRATUM, Lectisternium.GreLECTRUM. Glossae Isid : Lectrum, ana- gorius M. lib. 7. Ind. 1. Epist. 6 : Calicem logium super quo leyitur. Esedem Glos- argenteum... sindones 2. coopertorlum susse: Pulpitum, analogium, Lectrum. Jo. per altare unum, Lectastrata numero 10. de Janua: Lectrum et hoc legium, pro etc. Lib. 10. Epist. 13: Argenti libras, eodem, scilicet pro pulpito. [Le Roman Lectumstratum unum, etc. Vide Turnede Vacce MS : bum l i b . 7. Advers. cap. 24. LECTUOLUS. Vide Lectuale. Devant 1'autel s'agegnoilla. Sour un Lectrun ses ganz jeta. 11. LECTURA, Lectio, Gallice Lecture. Charta ann. 1454. ex Schedis D. LanceDubium est an eadem notione sumatur lot : Audita Lectura dictarum litterarum in Charta anni 1405. apud Rymerum exequutoriarum confirmationis, dixit non torn. 8. pag. 384. ubi recensentur uten- consentire dlctss confirmationi. Juramensilia cujusdam castri, quod in castris tum Cantoris S. Capellae Paris, apud rarior usus sit analogii.] Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 151: LECTUALE, Instrumentum lecti, proUt in Lectura et pronunciation non inprie stragulum. Possidius in Vita S. terveniat defectus. Occurrit alibi. :;: Augustini cap. 22 : Vestis ejus et calcea= Or,dinar. Ms. S. Petri Aurese-yal. : In menta et Lectualia ex moderato et compe- capitulo legatur lectio consueta et in libris tenti habilu erant. Regula S. Caesarii ad ad hoc deputatls, ut moris est ; et fiat Virgines cap. 41 : Lectualia ipsa slmpll- Lectura per bachalarium vel per alium cia sint : nam satis indecorum est, si in religiosum. leclo religioso stragula ssscularia, aut ta] LECTURA, Ars seu petia picta resplendeant. Lectualia ster- docendi scientias.vel actus legendi1340. Litterse ann. nere, in libro Ordinis S. Victor-is Pari- torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 424: Gulgosiensis MS. cap. 37. Regula Solitarior. nem Galberti Decanurn Ecclesise Dlensis, cap. 50 : Ita etiam in lectisternlls modum probatutn scientia et venustis moribus tenere debent discretionis,id est, non pre- perornalum... ad Lecturam extraordinatiosa velint habere Lectualia, sed villa, riam Decretalium consulto meditamine etc. Regula Tempiarior. cap. 70 : Lectua- duximus admiltendum. Notificatio de lia vel lectisternia moderata dispensatione inchoatione Studii Lovan. ann. 1426. Magistri unusquisque habeat. Occurrit torn. 1. Anecdot. Marten, col. 1772 : Docapud Crodogangum Metensem Archiep. tores, Licentiati et Magistri Lecturas in Regula Canonicor. cap. 54. Vide Pa- suas, quilibet In sua facullate, ac alias nellum. consuetos actus scholasticos secunda die LECTQOLUS , Idem quod Lectuale. mensis Octobris proxime futura InchoaCharta Adelgastri, fllii Sylonis Regis bunt. Adde Glossarium Lobinelli torn. Ovetensis, ann. 781. apud Sandovallium: Manias sex, quinque feltros, et septem 3. Histor. Paris. * 2. LECTURA, Habilitas ad legendum. Lectuolos, et tres scanos. LEGTUALIS MOEBUS, Quoquis in lecto Acta Mss. capit. eccl. Lugdun. ad ann. detinetur, xXivtxo?. Vide Salmasium ad 1341. fol. 171. r. col. 2: Pro ipso electo (in abbatem S. Regneberti) examlnando, Histor. August, pag. 57. LECTUARIUM, Idem quod Lectuale, et ipsum adduxerunt ad capitulum, et ipLectarium. Gregor. Turon. de Vitis Patr. sum introduxerunt In dorno thesauri ; cap. 6: Lectulum sancti Sacerdotis expe- ubi ipsum, prassentibus dictis dom. Guitiit, in quo decubans, a lecturia ipse oper- done et Hugone, in litteratura, videlicet tus paululum obdormiens, ita sanatus Lectura, cantu et quaestione juris examiest, etc. Legend urn forte pro a lectuaria, naverunt. nude lectuario. Capitula ad Legem Ala* 3. LECTURA, Commentarium, et praemannor. cap. 29: Et si maritum super- sertim j u r i illustrando scriptum ; quod vixerit, tota Lectuaria ei concedantur. ex diurnis jurisconsultorum lectionibus Infra: Lectaria partiant sequale. Vita componatur, sic appellatum ; 'nostris S. Lupicini Abbat. Jurens. n. 2 : Lectua- etiam Lecture, eadem acceptione. Tesria vero aut lectum nunquam perhibetur tam. Simon, de Drocis ann. 1329: Item habuisse in usum. Regula S. Aureliani lego magistro Petro Eccliruchier, olim cap. 27 : Lectuaria sxcularia de coloribus dilecto nocio meo, meam Lecturam Ostlenfacta in usu non habeatis. Fortunatus in sem. Gerem. Rom. Ms. fol. 3. v: HortaVita S. Paterni num. 6 : Leclulo nun- mur reverendissimos dom. cardinales, ut quam utens, Lectuaria nesciens, etc. Tes- cum electioms negotium Imminebit, secuntamentum S. Aredii: Boves, porcos, Lec- dum consilium Hostiensis in sua Lectura, diligenter revideant pontificum et concituria, utensilia, etc. Vide Lectarium. liorum statuta de electione Romani ponti| LECTULA, LECTULUS. Vide mox in ficis et doctorum super ea re interpretaLectus. * LECTULUS, Pala, Gall. Chaton, quod tiones. Annal. Victor. Mss. ad ann. 1337: in ea jaceat gemma. Descript. tumbae Johannes Andreas doctor eximius, qui S. Wencesl. torn. 7. Sept. pag. 806. col. librum sextum Decretalium glosavit, et 2 : In, superiori monili illius rlgss deficit super ipso et Decretalibus Lecturam utilisLectulus unus cum perils... In superiors simam fecit, quse Novella appellatur... riga sunt triginta quatuor gemmae; defi- Item Paulus de Lazanis etiam doctor procit una, Lectulo remanente. Vide alia fundissimus Decretorum, qui super Clementinas valde notabilem Lectiiram comnotione in Lectus 1. posuit. Annal. Placent. ad ann. 1464. | LECTUM, Charta, Scriptura, sic opinor dicta quod palam lecta fuerit ad apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. confirmationem. Gharta Agoberti Car- 915 : In legibus Bartholi Lecturas, Baldi, not. Episc. torn. 4. Annal. Bened. pag. Angeli (transcripsit). Testam. Theob. Le 751: Quod etiam ut in Inconcussum et Maine episc. Carnot. ann. 1441. ex Charirrefragabile in sssculum perseveret, in tul. ejusd. episc. : Je donne a mon neveu Capitnlo Dominse nostrae Virginis perpe- Alexis Bouin ma. Lecture de Geoffroij de tuse Mariae, coram Canonicis nostris, qui- Salignii,s et mon breviaire a I'usage d'Anbus prsesentavimus illud Lectum, testimo- gers. [!:" Vide Savin. Histor. Jur. Roman.

Guill. Bibliothecanus in Stephano VI. PP. sub flnem : Oratorium B. Gregorii, ubi ejus Lectus habetur. Adde librum de Miraculis S. Lamberti Episcopi Trajectensis, Historiam Translat. S. Gorgonii cap. 14. Thietfridum Epternac. in Florib. 1. 3. cap. 7. etc. Vide Lectica. | LECTULUS. Descriptio Ecclesise Gemeticensis : Introrsus dotnus alma fulget, habitantibus digna, ab Euro surgens Ecclesia, crucis instar erecta : cujus apicem obtinet alma virgo Maria, ante altare faciem Lectuli condente beatissimo Filiberto, picturn gemmarum lumine, comtum auri et argenti congerie. Hunc in locum adnqtat Mabillonius lib. 1. de Liturg. Gallic, cap. 8. n. 3. Lectus seu Lectulus vocabulis aliquando altare, aliquando Sancti tumulum signiflcari. In Actis S. Anstrudis Abbatissae Laudun. n. 33. seec. 2. Benedict, pag. 983. Adalsinda, quse ei successerat, caelitus admonetur, Ut Lectum citius facial sedificari : quod cum ab alia Sanctimoniali, cui id revelatum fuerat, audisset, intellexit Lectum ilium signiftcare altare. At in Actis S. Trudonis num. 25. ibid. pag. 1084. quidam ante Lectum piissimi Patris, id est, ante ejus tumulum, se prostrasse dicitur : quo sensu passim apud auctores mediae 33tatis reperitur, ut apud Gregorium lib. 1. de Miraculis S. Martini cap. 33. ubi Lectuli S. Martini pro tumulo meminit. Hinc conflcit Vir eruditusomnino dici posse Lectulum hoc loco esse mensam ipsam altaris, cujus summa pars Altare appellatur ab hoc Auctore, qui saeculo septimo florebat. 1 LBGTUS. Testamentum Saurae de Medullione uxoris Petri Izoardi Domini de Aysio ann. 1286. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 61 : Imprimis eligo mihi sepulturam

LEG
in cimeterio Fratrum Prsedicatorum de Avenione, ubi relinquo Lectum meum honorifice ornalum et completum condecenter. Hie observat 01. Historicus consuetudinem hanc olim obtinuisse, praesertim apud nobiliores matronas, ut Lectum suum omnibus ornamentis instructum Ecclesiis, in quibus sepeliebantur, legarent, ad instar virorum, qui ssepius equum, arma aliosque suos apparatus bellicos Ecclesiis largiebantur, eumque usum ita deinceps invaluisse, ut ab Ecclesiasticis viris tanquam debitum exigeretur, atque inter Ecclesiae redditus annumerarentur : hinc lecti aliquando pecunia redemti. Testamentum Agnetis Fucigniaci, matris Beatricis Dalphinse, ann. 1262. ibid. pag. 62 : Je doinma courtre pointe et tnon cuverture lai ou je serai sevelie, et tnon Lit de plumes ensemble. Testamentum Clementiae Ludovici Hutini viduae : A la grand Maison Dieu de Paris, si nous mourons en France, le Lit ou nous jarrons a I'heure de noire, mart, ou si nous mourrons autrepart quatrevintz livres Parisis. Libertates concessae Viennensibus per Johannem Archiep. ejusdem urbis, et ab Innocentio IV. PP. confirmatae ibidem : Et si ex consuetudine ad aliquas(Ecclesias)pertinet Lectus morientis, non melior si plures habeat, sed mediocrisduntaxatexigatur.'^oliiia.Eccl. Diniensis ad ann. 1320. pag. 83. Edit. Paris, ann. 1654: Bona, proventus... Prseposituras consistunt... inLectis mortuorum et in guagiis spiritualibus. Sententia Aldefonsi Comitis Tolosani ann. 1131. de cqntroversia inter Bermundum Episc. Biterr. et Bogerium et Raimundum Trencavellum Vicecomites : Conquerebatur prsedictus Episcopus.... de cartis sponsaliciis et deLectis mortuorum... quse omnia praedicta tarn ipsi fratres quam Burgenses villas Bitter. Domino Deo et Eeclesiae Biterrensi auferebant... de calcheriis et mortuorum Lectos et cereos usaticos in villa Biterr. habeat, sicut Arnaldus , modo Archiepiscopus , cum esset Episcopus, habuit. * LECTUS FUNERORUM appellatus is, qui ecclesiae a morientibus concedebatur, et ssepius pecunia redimebatur ab haeredibus. Charta ann. 1427. in Tabul. Gellon. : Item quod hseredes seu successores patrum et matrum familias parrochiarum ejusdem loci, habentium in bonis usque ad valorem 300. mutonum auri, dent et solvere teneantur ipsi abbati et ejus successoribus pro Lecto funerorum duos mutones auri , quorum novem valeant unam marcham argenti. Lectus firmarius, perperam pro Funerarius. Vide supra Fimarius. * Hue spectat hodiernus etiam usus ecclesiae Parisiensis ab anno 1168. inductus , et post quampluribus arestis flrmatus et maxime 8. Apr. ann. 1683. torn. 5. Diar. Audient. edit. ann. 1707. pag. 11. quo lectus archiepiscopi et cujuslibet canonici decedentis vel dignitatem abdicantis, ad xenodochium Parisiense ex jure pertinet. LECTOS RECTORUM, seu Curionum, decedentium sibi de consuetudine arrogasse Archidiaconos et Archipresbyteros in dioecesi Turonensi, docemur ex Concilip Andegavensi ann. 1365. cap. 11. quo id juris lecti ad certain pecunise suinmam redigitur. c Idem jus archiepiscopo Lugdunensi in decanum capitulumque suee ecclesiae competebat, quod iis remittit Charta ann. 1376. ex Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 327 : Remittit (archiepiscopus) dictis decano et capilulo et successoribus suis....

LEG
omnia jura et emolumenta Lectorum decani, dignitatum , canonicorum, custodum, militum , incorporatorum et capellanorum perpetuorum dictee ecclesiae, deceden1 LEGTUS OBSEQUIORUM, Mausoleum seu lectus ad pompam funebrem ornatus. Extractum Computi ann. 1334. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 282 : Item magistris qui laboraverunt in opere Lecti obsequiorum quondam bonse memoriae domini Guigonis Dalphini gros. XIV. :: - LEGTUS MORTALIS, Quo quis moriens jacet, nostris Lit mortel, vulgatius Lit de la mart. Assis. apud Cadom. ann. 1234. ex Cod. reg. 4653. A : Bene potest quilibet dare de hxreditate sua in Lecto mortali. Charta ann. 1355. torn. 2. Hist. Leod. pag. 421 : Item se ung horns mariez veut porteir heritaige fours de ses mains au Lit mortel de sa femme, faire le puet. Lit. remiss, ann. 1396. in Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 247 : Laquelle def uncle estant en son Lit mortel et recordant son tort, pardonna audit suppliant pluseurs foiz :sa mort. i;::! " LECTULUS J^GRITUDINIS, Eodem intellectu. Chart, ann. 1271. in Guden. Cod. Dipl. torn. 2. pag. 178 : In JEgritudinis lectulo positus . . . meum sub hac forma condidi testamentum. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Bett-bret, col. 159. * LEGTUS PARTUS, In quo puerpera jacet. Charta ann. 1207. ex Chartul. S. Petri Insul. sign. Decanus ch. 56 : Omnia parrochialis juris officia tenebitur sicut prius parrochialis presbyter adimplere, videlicet baptismala parvulorum, sollempnia nuptiarum, receptiones post Lectum partus ad Missarum sollempnia mulierum, visitationes infirmorum et mortuorum pariter sepulturas. :;:: LECTUM MARITI OBSERVARE VEL LECTUM SUUM CUSTODIRE dicitur uxor, quse fidem priori marito datam servat, ad secundas nuptias non convolando. Charta ann. 1113. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Chron. Leon. Urbevet. part. 2. pag. 315 : Tune prxdicta Csecilia habeat de omnibus prssdiclis rebus ususfructus , donee Lectum mariti sub casto ordine observaverit ; sic prsedictus Ugo comes judicavit et confirmavit in ea infirm-Hate, in quamortuus fuit. Testam. Joan, de Luxemb. comit. Cupers. ann. 1395. exBibl. reg. -.Item... fecit tutrices et ballias dominorum filiorum et filiarum suarum dominam Johannam de Sancto Severino comitissam Cupersani socrum suam et prsefatam comil^ssam Cupersani consortem suam, donee dicta domina comitissa consors sua Lectum suum custodierit et ad secunda vota non convolaverit. LEGTUS PLUMALIS, Lit de plume, nostris in Legi bus Burgor. Scoticor. cap. 125. 1. 1 LEGTUS VESTITUS, Omnibus ornamentis instructus. Formulas Andegav. art. 53 : Transcribo ad ipsa per hancepistola atque cessione, hoc est, casa cum curte vel omni circumcincto suo, hoc est mobile et immobile, Lecto vestito, campo ferente modius tantus, etc. LEGTUS FERREUS, Catasta, tormentum ad cruciandos captivos comparatum, in quo jacebant supini manibus pedibusque ligatis. Chron. Mont. Seren. apud Mencken, torn. 2. pag. 168 : Eumque captum et in castro Kirchberg custodies traditum, Lecto Ferreo et multis malis usque ad mortem suam oppressum detinuit. Vide Haltaus. voce Bette. * LECTUS JusinxE, vulgo Lit de jus-

LED
tice, Tribunal judiciarium, cui rex prseest. Arest. ann. 1416. in Memor. H. Cam. Comput. Paris, fol. 82. r : Quse. per nos in nostro mag no consilio ordinata extilerant, et in Leclo Justitiss revocata et adnullata exliterant, etc. 1 LEGTUS, us, in Actis Monasterii Murensis, si tamen librarii mendum non est, apud Eccardum in Orig. HasburgoAustnac. pag. 221. ^ LECTUS, Alveus, Gall. Lit d'une riviere. Chron. Parmense apud Murator. torn. 9. col. 789 : Flumina episcopatus ParmsR creverunt et exierunt de Lectis suis. Recurrit ibidem col. 792. * 2. LECTUS, Pluteus precatorius, vel Tapes super terrain stratus. Pontif. Senon. ad usum eccl. Paris. : Cum autem venerit episcopus in medium ecclesise , fiant ibi lelanise et prosternat se episcopus super Leclo aut solio ibidem prseparato. : = LECUM, f. Operculum. Proces. verbal, ann. 1438. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 260. col. 1 : Fuerunt restituta dictis poleriis sequentia. Primo duse pitalfae cum Leco. * LECZTA, Tributum, quod pro mercibus penditur, idem quod Lesda. Vide in Leudis. Charta Phil. V. ann. 1317. pro habitat, villae de Sangossa in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 195 : Pro pedagio et Leczta solvere consueverunt pro quintallo quatuor denarios cum obolo Morlanorum. Vide mox Ledium. 1 1. LEDA, Praestatio, tributum. Vide Leudis. 2.LEDA, LETH, Tertia pars Comitatus, apud Anglos, alias Trithinga, continens 3. vel 4. hundredos seu centurias. Foedus Alyredi et Godwini Regum: Sint omnes... et in Fridgild juxta conditiones et professiones suas, et in Folkesmoth, et in Schiremoth, et in Handred, et in Wapentoc, et in Treting, et in Leth secundum consuetudines patriarum et provinciarum, et Comitatuum Regni. Alias Lech habetur. Leges Edwardi Confess, cap. 34. quod inscribitur de Trithengis et Ledis : In quibusdam vero provinciis Anglice vocabantur Leth, quod isti dicunt Trithinge. Vide Lastum, Trithinga. 3. LEDA. Charta Eustachii D. de Campainies in tractatu Bononiensi in Morinis ann. 1216. in Chron. Andrensi : Dedi totam partem maresci... jacentem inter marescum de Gisnes et marescum S. Wilmari de nemore, ultra Ledam de Gisnes, ab orienlali parte ipsius Ledse, etc. Alia anni 1136. in Probat. Hist. Guinensis : Terram, alnetum, paludem, quse jacent inter Ledam de Alardesbroc et slusatn molendini prssdicti Comitis, etc. Ubi Leda videtur esse via latior, Gal Iis Lee, quomodo in silvissemitasgrandioresetiamnum vocamus : unde denique la lee, perperam postmodum alee, pro la lee, semita in hortis et silvis dicta. Vox formata a lata, via; vel quod lateri agri aut silvae adjaceat, lez enim est latus, seu potius ad latus. Itaque ager qui alteri agro adjacet, lez, seu prope ilium agrum esse dicitur. Lee autem pro lata usurpat le Roman de Garin :
La lande fu et belle, et grande, et Lee.

Id est, lata. Ita vicissim lee, pro latitudine usurpatur in Charta Normannica apud Spelmannum : En Lunghure 27. perches et en Lee douze perches. Et Leed, in alia Charta in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 478 : Et la culture del Heighe, et undecim parches del bois en Leed, et 26. acras versus Orientem deHalech, et versus

LED
Occidentem Halgh, tredecim perches de Leed, et 25. in longum de prato, etc. LADA, Simili significatu. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 854 : Unde placitum fuit inter eos in curia domini Regis, scilicet quod omnes Ladas quas Monachi de Saltreia fecerant in illo marisco, obstupabuntur: excepta ilia magna Lada, quas vadit de Wittlesmare, versus Saltreiam, quae remanebit aperla, per quam ipsi Monachi de Saltreia adducent lapides et ceetera necessaria ad constructionem Monasterii sui, etc. Charta Edw. Confessor. in lib. Rames. sect. 102 : Ex parte scilicet orientali ipsius Ladas, usque ad locum qui dicitur Gangstede. Ubi Lada, non est canalis ad derivandam aquam e paludibus, uti censuit Spelmannus, quod satis ex loco proxime laudato colligitur. [Le Roman d'Athis MS. :

LED

LED
tumuli, propter immensas Malinas irruptiones, quas diverso inter se ordine, maris asstu, Oceanique recursu, sed et aquarum diminutione, infusioneque commoventur, ab imo in excelsum usque construeretur, etc. Vetus scriptor in Appendice ad torn. 3. S. Augustini in lib. 1. de Mirabilib. sacrae Scripturae cap. 7 : Haec namque quotidiana inundatio bis in die a tempore ad tempus per horas 24. semper peragitur, et per alternatas hebdomadas Ledonis et Malinae vicissitudo comitatur. Sed Ledo sex horas inundationis et totidem recessus habet; Malina vero grandis per quinque horas ebullit, et per septem horas littorum dorsa retegit, etc. Vita S. Condedi Monachi Fontanellensis cap. 6: Hanc (Insulam Belcinnacam in Sequana) unda marina tempore Malinae ac Lidonis ter per revolutionem diei ac noctis undique ambiendo invisere non negligit: quse tanto sui vigoris impetu agitalur, ut ultra hanc Insulam ad orientalem plagam sexaginta millibus et ampliusper lympham Sequanas retrorsum incedens, usque ad locum qui dicitur Pistas, accedat, cum a mari usque ad hanc Insulam lymphaticum iter 30. fere millibus asstimetur. Sicque hoc rheuma, quod de umbilico, sive charybde maris egreditur, bis in die fluctus absorbet, et rursum evomit, etc. Martyrologium vetus a Furmerio laudatum in Orat. adversus Ubbonem Emmium : Frisones in loco ubi Martyrum sanguis erat effusus, aggesta terra collem exaltarunt, propter Lidonis et Malinse quotidianas eruptiones, ex maris asstu quotidiano prsevenientes, ubi Ecclesiam extruxerunt. Est igitur Ledo, seu Ledona, gestus maris languidior, qui per 4. paene dies, tarn ante, quam post secundam atque ultimam Lunae quadraturam, mense unoquoque accedit, cum certis diebus languidius et minore aquarum cumulq terrae oras adlambit, Malinte contrarius, quae fit cum effusius et majori aestuum quantitate in littus proruit et effunditur. Ubi enim Lunam potentiorem credimus in conjunctione et oppositione Solis, debilem in aspectu ejus sextili et trino: ita sestus pariter fieri turgentiores vel depressiores, mptum et affectum Lunse cum Sole exactius prosequentes. Idem Beda : JEstus Oceani Lunam sequitur, tanquam ejus aspiratione retrorsum trahitur, ejusque impulsu retracto refunditur: quod quotidie bis adfluere et remeare, unius semper horse el dodrante et semiuncia transmissa, videtur: ejusque omnes cursus in Ledones et Malinas, id est, in minores asstus dividuntur et met/ores. Sed Ledon a quinta et vicesima Luna inchoans, quot horis occurrit, tot et recurrit. Malina autem a 13. et 28. incipiens, citior in accessu, sed tardior in recessu, 7. diebus et 15. horis perseverat. In media sui semper Lunam primam et decimam quintarn ostendens, et per asquinoctia vel solstitia soldo validius exasstuans: per octonos autem annos, ad principia motus et paria incrementa, certissimo Lunss revocantur ambitu : ilia semper Aquilonia tenente mitiores, quam cum in Austro, digressa propiore nisu vim suam exercet, sestus adfluere naturalis ratio cogit. De his agit pluribus idem Scriptor cap. 27. Cui adjungenda quae Procopius lib. 1. de Bello Gothico cap. 1. extremo, Mela lib. 3. cap. 1. Vegetius lib. 5. cap. 12. Plin. Will. Brito lib. 8. Philipp. pag. 184. et alii tradunt de causis reciproci aestus ad Lunae affectus crescentis aut decrescentis. Ledonum meminit etiam Ermentarius

T 4. LEDA, Femina servilis. Vide in Litus. LEDDA , Mulcta vel tributum. Vide Leudis. ^ [Gallice Peage : Et in ipso Ameliavo" partem quam habeo in Ledda. (Cart. Conchar. Ruthen. p. 21 , an. 1070.)] * LEDERKOP. Charta ann. 1284. apud Ludewig. torn. 11. Reliq. Mss. pag. 623 : Item prsedicti sutores, scilicet ipsorum magistri custodiant et illudjurati, cautela ad hasc adliibita ne cui pco (sic) bovinarum pellium, quod dicitur Lederkop, prohibeatur inter illos et calceos faciendos. LEDGRAVIUS, yel LEIDGRAVIUS, Comes Ledas praepositus, praefectus, ex Led, de qua supra, et Greve, praefectus. Leidgrevii, in Legibus Henrici I. cap. 8. T1. LEDIA, Mulcta vel tributum. Vide Sur son cheval que moult tost vait Leudis. Perithous coure fe Lait.] ^c 2. LEDIA, [Piscis genus, Germanis * Aquaeductum seu canalem, quo aqua Hornenfisch. DlEF.] LEDIGH-MAN. Charta Ottqnis de Bentderivatur, hac yoce interdum significari hem ann. 1253. apud Frederic. Sandium baud dubiecolligitur ex Charta Margar. Consuet. feudal. tit. 1. comit. Fland. inSuppl. ad Miraeum pag. in 12 : Et proinde Gelriae sumus cap. 1. effecti ligius 363. col. 2 : Ex parte australi terminus est aquasductus, qui vulgariter dicitur homo, quod Teutonice dicitur Ledighman, ejusdem Comitis Gelriensis contra Leda. Cui notioni plura ex allatis con- bet, etc. Charta alia, ibid. n. 27:Etquosliipsius veniunt. suorum LEIA, Eadem notione, in Monastico domini nostri Comitis prsedicti etdicti Lehasredum erimus homines legii Anglic, torn. 2. pag. 483 : De dono Ayle- digman. [Schiltero in Glossario Teutonse... terram de bosco, long am Ley am, nico, Lethig, Ledig, est Vacuus, in Laticurtam Leyam, Croftam Harduini, etc. num, inquit, receptum Ligius [Consuetud. Furn. MSS. ex Archivo S. man, Homo ligius, qui uni soli ; Ledighhomagio Audomari : Et post hsec Comes potest eos obligatus. Vide ejusdem Comment, in ducere et ponere ubicumque voluerit inter Jus feud. Alem. et infra Ligius.] [** HalLeiam et mare sine ferro et compedibus.] taus. Glossar. German, in hac voce col. Charta Philippi I. Reg. Franc, in Tabular. Ferrariensi : Brancas etiam de Leia, 1220.] LEDILIS, Vide in Mansus. quantum necesse fuerit ad focum Mona* LEDIUM, Idem quod supra Leczta.Lichorum. Ubi Leia accipitur pro silva cae- bert. Villae-npvae de Coynau ann. 1312. dua. Charta de divisione boscorum ann. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 109. 1219. in Regesto Philippi Augusti HeStatuimus et ordinamus quod rouvalliano fol. 170 : Concedunt metas et art. 19 :nunc et in futurum habitatores homines Leias factas et positas per prasdictos. dictee villas vel terminorum ejusdem, nobis LIA , Simili pariter significatu, in vel nostris pedogium, Ledium vel pontaCharta Jo. de Lacy, Constabularii Ces- nagium alicubi in nostris comitatibus, triae apud Spelmannum : Confirmavi Deo dare vel solvere nullathenus teneantur. et S. Joanni HospitalisHierosol... 22. acras LEDO, LEDONA. Gloss. Isidori: Ledo, terras in villa de Altancotes, infra Lias marts asstuatio. Papias : Ledona, asstus divisas, scilicet de Orientali latere de maris dicitur. Alibi : Euripus, est deducStenwood usque ad semitam, quas, etc. tio maris, vel aquarum, quod fit secunHinc Laier les bois, in Consuet. Aure- dum crementum, vel decrementum Lunae: lian. cap. 1. art. 82. est silvam per vias et majus, Molina; minus, Ledona vocadiyidere : Laie in aliis pars silvae viis tur. Glossarium Saxon. ^Elfrici : Lesuis definita : unde S. Germain en Laie, dona, N e p - f l o d , vel E b b a. Vocis posid est, in ipsis silyis situm suburba- tremae notionem mox indicat idem num, non vero a Letis populis uti opina- Scriptor : Accessus , f l o d . Recessus , tur Jacobus Gothofredus ad leg. 12. Cod. Ebbe. Sic fallitur Joannes de Janua, Th. de Veteranis. Vide Consuetud. Lo- qui Ledoni adscribit quod Malinae f u i t : dunensem cap. 13. art. 3. At Laiam pro Ledo, onis, fem. gen. i. maris exundatio, caeduo usurpare videtur Charta funda- sicut Malina est ejusdem retractio, et ditionis Collegii Canonicor. in Ecclesia citur a lasdo, dis. Beda de Natura rerum Parochiali Escoiarum dioecesis Rpto- cap. 28 : jEstus crescentes Malinas, demag. ab Ingerranno de Marigniaco crescentes autem placuit appellare Ledomense Jan. ann. 1310. ex 47. Regesto Ta- nes. Glaber Rudolfus lib. 3. Hist. cap. bularii Regii n. 64 : Insuper de prsedictis 3: Cujus etiam maris (Oceani) excreCanonicis videlicet cuilibetll. quadrigatas mentum Malinas, decrementum quoque bosci seu buchias pro ardendo, videlicet Ledones nuncupant. Simeon Dunelmenquamlibet quadrigatam ad 3. equos per- sis de Gestis Regum Angl. ann. 793: cipiendo anno quolibet in foresta de Bas- Lindis dicitur flumen quod excurrit in quevella juxta boscum casduum, sive mare, duorum pedum altitudinem habens, Layam, quas fuit novissime mensurata. quando Ledon fuerit, id est, minor aestus, LAIA, Ligna signata, seu arbores si- et videri potest; quando vero Malina gnatae in silvis, ad earum vias scilicet. fuerit. id est, major asstus maris, tune Charta Adelae Reginae Fr. ann. 1205. in nequit Lindis videri. Eadem verba habet Tabul. Abb. Barbellensis n. 62 : Idem Roger. Hovedenus 1. part. pag. 405. Milo quitavit ligna signata quas vulgo Willibaldus in Vita S. Bpnifacii Archiep. dicuntur Laia, et quicquid nemoris con- Moguntini torn. 2. Antiq. lect. Canis.: tinetur intra prssdicta ligna et jam dicta In loco ubi quondam pretiosus sancti Marfossata, etc. Occurrit pra&terea in Charta tyris effusus est sanguis, cum consilio 113. populi Fresonum, structura cujusdam

LED

LEG

LEG

lib. 5. de Vita et translat. S. Pbiliberti Ubi indubie pro Luna, legendum Li- per Cartas editis ann. 28. Edw. I. cap. cap. 1: Quia ipsa Insula Ledonibus ma- duna. Unde nescio an non conjiciendum 10. Decreta Alberti Regis Hungar.: Cuxime impedientibus non semper accessibi- sit potius voces esse veterum Gallorum, dantur obuli in eadem Lega, qua ipsi lis esse palest nostratibus: cum Norman- quas ii Lunse decrescent! ac plense tri- majores denarii cuduntur. Vide Lex. nis cunctis temporibus quibus mare tran- buerint: ita ut postea ad ipsos maris * Hinc inter monetas Florentines offiquillatur, inaccessibilis esse minime aestus decrescentes et crescentes sectm- ciarios recensetur Approbator monetse dum Lunse ipsius affectus transtulerint. argenti seu Legarum, in Charta ann. dignoscatur. Ingulphus pag. 902: Mane Prsedictis addo quas habet Cleiracus 1317. apud Manni de Sigil. torn. 4. exorta maxima tempestas, similiter et Ledone in naviculam irruente, etc. Et de vocabulis rei navalis : Au renouveau pag. 77. 1 3. LEGA, pro Leuca, Gall. Lieue. PisWillelmus Malmesbur. lib. 2. de Gestis et au plain de la Lune, les eaux de la Reg. cap. 10 : Eodem anno (979.) fluctus mer marinent et inondent au plus haut, catio per Legas tres, in Tabulario S. marinus, quern Grseci Euripum, nos Le- et lors c'est Chef d'eau, Malina, id est, Vitonz Virdun. 1 4. LEGA, vox Ital. Gall. Ligue, Foedonem vocamus, mirum in modum excre- major aestus : A suite et trois jours apres vit, quantum nulla hominum rnemoria le renouveau, ou le plain a chasque retour dus, societas. Chron. Dominici Gravinse potest atlingere, ita ut villas ultra millia- de maree, les eaux decroissent, et n'ayan- apud Murator. torn. 12. col. 570: Dux ria submergeret, et habitatores interemp- cent si avant, et ce depuis le troisieme idem Ligam maximum fecerat cum Comitos necaret. Sed hisce locis Ledo pro jour de la Lune nouvelle, jusques au pre- tibus et Magistratibus regni. Recurrit Malina perperam usurpatur. Vita S. mier quartier, et depuis le troisieme jour ibid. Qui Legam et amicitiam cum prseTheodulphi Abbat. n. 2: Sed et in vita du plain jusques au dernier quartier, et dicto Rege inire voluerint, apud Lobinell. eorum et in morte stupenda fiunt mira- pendant cette langueur ou decroissement, torn. 2. Hist. Britan. col. 441. * Item, Induciae, pax. Annal. Placent. cula: quorum alia Malinas ssquiparant sont eaux mortes, Ledon, minor aestus : immensitale, Ledones alia numerositate. De sorte qu'a ce premier quartier, et jus- ad ann. 1443. apud Murator. torn. 20. Vita S. Hermelandi: Omnes cursus maris qu'au dixieme jour de la Lune, c'est Bas- Script. Ital. col. 879: Die 18. mensis in Ledones et Malinas, id est minores et ses eaux. L'onzieme jour qui est apres le Octobris hora 23. cum dimidia publice majores ssstus dividi. premier quartier, les marees commencent clamata fuit treuga seu Lega inter illustr. De vocis Ledo, vel Leduna etymo va- a surmonter la maree suivante plus que dominium Venetorum et magnificam comriae sunt Scriptorum sententise. Bride- la precedents, et lors sont eaux vives. Ce munitatem Florentise et Legas cum illustr. fertus Ramesiensis vetus Bedae Inter- qui precede jusques au plain et trois jours D. duce Mediolani ac Januse domino. pres Malinam a majore Luna, Ledonam apres que derechef, c'est Chef d'eau con- Rursus ad ann. 1475. ibid. col. 950: Die quasi Isesam undam, dictam putavit. tinuant de la mesme revolution d'eaux 25. Augusti inter Francorum regem et Alii Ledunas, quasi Isetas Lunas, dici mortes, jusqu'au dernier quartier, et de Mediolani ducem proclamata fuit pax et volunt, quia cum mare subsidet, tempe- Id viennent eaux vives jusques au renou- Lega. ratius est, et placidius. Unde Vegetius veau. Caeterum exstat in Bibl. Regia * LEGAIA, Mensura itineraria, idem lib. 5. cap. 11. de Luna : Lsetus orbis ac Cod. 1121. Tractatus de Malina et Le- quod Leuca. Vide in hac evoce. Chartul. lucidus serenitatem navigiis repromittit. duna. S. Sulpit. Bitur. fol. 47. v : Concessimus Contra vero Malinam, quasi malam vel LEDORIA, Convitium, ex Gr. XoiSopJa. iterum quod si ego vel aliquis filiorum malignam Lunam, quia cum mare intu- Joan. Sarisb. Epist. 212: Quid autem vel successorum nostrorum intra viginti mescit, ventis magis obnoxium sit. scripsit, ut Ledorias et scommata, id est, Legaias ab urbe Bituricensi mortui fueJosephus Scaliger lib. 2. de Emendat. patentes morsus et figuratos taceam, etc. rimus, ad prsefatum Nevensis monastetemp. pag. 170. et Spelmannus Ledunam [*> Vide in Lada I.] rium nos deferri faciemus, et ipsi in a Saxonico Leid, quod est Lenis, deduLEDTCHET. Charta Henrici Abbatis claustro inter patres nostros honorifice cunt, quod Leduna tempore mare lenius Fiscanensis in Tabular. Fisc. f. 34: sepelient. appareat: idque eliciunt ex Beda lib. Hominibus nostris de Ria et eorum hse,reLEGALIS, in Jure Anglicano, dicitur, de Rat. temp. cap. 15. qui ait veteribus dibus in perpetuum relaxavimusLedtchet, qui stare juri idoneus est, cui opponitur Anglis Lidam, vocari menses Junium Childwitefeld, et vendendse domus con- Exlex, utlagatus. Papias : Legalis, recet Julium, quod sint blandi et navigabi- suetudinem, etc. tus, talis qualem lex prsecipit. Brito in les, et in utroque mense et blanda sit Vocab.: Legalis qui legem servat et fidem. 1 LEDUNA. Vide in Ledo, Ledona. serenitas aurarum, et navigari soleant t LEDUS, Servus ascriptitius. Vide Nostris, Leal, pro fidelis. Leges Edwardi sequora. Olaus Wormius in Fastis Dani- Litus. Confess, cap. 19 : Expurgent se judicio cis lib. 1. cap. 11. Ledunam et Malinam Dei, | LEES, Pascuum, a Saxonico Lsesve : quas si dementia Dei et innocentia voces esse adstruit Danicas seu Runicas, quod idem signiflcat. Antiquit. Ambros- sua salvaverit, remaneant Legales cum Malinam nempe a Magle, id est, ma- den. ad ann. 1325: Dimidia acra bi Lese- dotibus suis et maritagiis. Leges Henrici gnus, dictam, quasi maglinam: quia morside juxta terram domini de Bigen- I. Regis Angl. cap. 45 : Si quis diligiatus Oceani intumescentis aestus majori hull. Ead. notione Leys ibidem legitur (exlex) Legalem hominem accuset, funescopia aquas in littus effundit: Ledu- pag. 624. Commune pascuum exponit tam dicimus vocem ejus. Tabular. Vinnam vero a Liden, id est, parvus, eo Kennettus in Glossario ; unde , inquit docinense Ch. 242 : Hugo fdius Odonis quod decrescente aestu parvum ac mi- pleraque Cantii ericeta, quaa communia Dubinin, honorem Montis Dublelli nbtinuit nus reddatur mare, quam antea erat: sunt Leeses appellantur. Vide Lessylver. a Comite Gaufredo cogn. Marlello, rogatu * LEFA, Apri femina, Gall. Laie. Hugonis patrui, de quo revestitus fuit in proindeque Bedam hsec nomina secum ex Cumbria in Angliam detulisse. Neque Chart. Henr. II. Imp. ann. 1017. in Alsat. Curia Baronum, Militum, Legaliumque ab hac sententia procul abest Josephus Diplom. num. 189. torn. 1. pag. 150: Ita virorum. Ibidem Ch. 411 : Ad quos missi Scaliger loco citato, scribens, Danos et vero ut nullus ibi cervum vel cervam, sunt quatuor Legales homines qui de Saxones TvXYijApjpa? majores, Malinas; ursum aut ursam, aprum vel Lefam, prsedictis alodiis auctoramentum audiefapiat. Vide runt ex ore ipsorum. S. Bernard. Epist. minores autem, Ledunas, vel Lidunas capreos vel capreas 121: Neque enim et perjurus esse, et Levocasse : tametsi haec nomina tribuisse Leha. 3|< LEFFAS. [Occultus terree succus. galis simul manere potent. Matth. Paris, Malinis ac Ledunis quae fiebant in pleniluniis amborum sequlnoxiorum scri- DIEF.] ann. 1244: Affirmantibus quod Legalis bat. At longe ante Bedam isthsec nota * LEFFRUS, f. Ager pascuus. Charta factus fuerat precibus et muneribus fraesse yocabula constat, cum Marcellus S. Ludov. ann. 1226. ex Cod. reg. 5149. tris sui Andrese versus Regem, etc. Empiricus, qui in Gallia Theodosio se- fol. 1. v : Quittavimus partem illam, Idem ann. 1249 : Qui Legales et boni viri niore imperante vixit, utriusque ita quam habebamus in castenearia S. Mar- reputabantur. Historia fundationis Priomeminerit, ut non tarn sestui maris, tini in colle,... et haiam et Leffros quos ratus Dunstaplensis in agro Bedforquam Lunae ipsi tribuisse videatur: habebamus ibidem, videlicet quatuor ar- diensi : Locus autem ille... extitit undique Lidunam enim Lunam veterem, seu de- penta ad eandem perticam. Leffre vero, nemorosus et latronibus sic repletus, ut crescentem, vocat. Sic quippe cap. 16: pro Levre, Labrum, in Lit. remiss, ann. vix posset ibi Legalis pertransire, quin Herba qux Gallice Calliomarcus, Latine 1400. ex Reg. 155. Chartoph. reg. eh. per eosdem necaretur. [Littera? Villelmi equi ungula vocatur, collecta Luna vetere 360 : Icellui Jehan getta un voire plain de Rotomag. et SufFraganeorum ad PhilipLiduna die Jovis, etc. Et cap. 25 : Colli- vin ou visaige dudit Gieffroy, tellement pum IV. Franc. Regem torn. 6. Spicil. gitur die Jovis Luna vetere Liduna ante que la Leffre dudit Gieffroy fut entamee Acher. pag. 483 : Eligent bona fide Presprandium, etc. Eodem cap.: Conficitur et en sailli un pou de sang. byteros et Milites fideliores et Legaliores, vetere Luna et Liduna a mense Martio, 1. LEGA, Locus. Lelando, Hurstlega, quos poterunt invenire. Firmicus lib. 5. etc. Lidunae autem alio loco Malinam Locus silvestris, h y r s t enim Saxonibus cap. 7 : Docti, sapientes, Legales et qui opponit: Conficitur 12. Kal. Julias ; non est silva. optimo legum ac judiciorum discursu interest quo die, vel Luna, vel Malina, 2. LEGA, Gradus, bonitasque metallo- omnia pertractant.] Occurrit non semel dummodo supradictus dies observetur. rum. Gall. Aloy ; Allay, in Articulis su- in legibus Scotorun^ et alibi passim. V 8

58

LEG

LEG
Ludewig. torn. 7. pag. 177: Ligantiam autem sive Legalitatem de omnibus hominibus tocius provinde debet habere; id est, fidelitatem ei debent omnes. Vide Fidelitas. 1 3. LEGALITAS, Gradus bonitasque monetse. Charta Galteri Archiep. Senon. ann. 1231 : Cortes in civitate Autissiodorensi non poterat facere cudi monetam nisi ad pondus et Legalitatem xvi. solidorum et vili. denariorum. Vide Lega 2. 11. LEGALITER, Legitime, juxta leges, regulariter. Legaliter provocare, Senatori lib. 4. Epist. 37. Nunquam stat Legaliter sine appare, in Chronico Farfensi, apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 552. 12. LEGALITER, Fideliter, Gall. Loialement. Legaliter et fideliter, in Charta ann. 1311. apud Murator. torn. 10. col. 370. Legaliter custodire, in Charta ann. 1355. apud Ludewig. torn. 5. pag. 453. Vide Legalitas 2. * Leaument, in Charta Guil. de Veteriponte ann. 1289. ex Chartul. S. Joan, in Valle. 1 LEGALIUS. Placitum ann. 862. inter Instrum. novae Hist. Occit. torn. 1. col. 114: Ego exinde scripturam emptionis habeo, exactorem nomine Petrone, qui ipsas res in Legalios autorisare debet. Id est juxta leges, utex similibus loquendi formulis coniecto. w LEGAMEN, Legati mandatum vel negotium. Ruodl. fragm. 2. vers. 22:

LEG

1 LEGALES ANTIQUI HOMINES, ^Etate, fide et probitate laudabiles, quorum auctoritas p J u r i m u m valet. Charta ann. 1181. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 134 : Sex Legales antiqui homines, jurati dixerunt, etc. Charta ann. 12. Henrici IV. Regis Angl. apud Madox Forrnul. Anglic, pag. 15: Noveritis nos inquisisse tarn per quamplurimas cartas, quam per examinationem antiquorum proborum et Legalium hominum, etc. 1 LEGALIS, Legitimus, juxta leges. Legale concannium, seu concambium, legitima permutatio, in Chartulario S. Sulpitii Bituric. fol. 14. Legalis hseres, Legalis uxor, in Charta ann. 1034. ex Archive S. Victoris Massil. Legalis moneta, Proba, legi consentanea, in Charta ann. 1345. apud Madox Formul. Anglic, pag. 32. Legalis potestas, Legitima, in Litteris ann. 1469. apud Ludewig. torn. 6. pag. 77. Legalis ratio, in Schedis Prsesidis de Mazaugues; Legalis vestitura, Legitima missio in possessionem, in Charta ann. 1096. apud D. Calmet. torn. 1. Hist. Lotharing. col. 503. LEGALIS FILIUS,. Legitimus, in Tabulario Prioratus Paredi f. 57: Si Filium Legalem non habuerit. 1 LEGALES MILITES. Vide in Miles. LEGALIS PLAGA, Plaie Lejau, in Consuet. S. Severi tit. 18. art. 1. 2. Vide Plaga. 1. LEGALITAS, Probitas, ratione cujus quisjuri stare potest, idoneus est, ac legalis. Hugo Flavmiacensis in Chron. pag. 257 : Legatis e diverso respondentibus... accusatorum esse probare quod objecerint, si legitimi sunt, vel in causa simonies, ubi nulla requiritur Legalitas, eo quoque qui accusatur, Rpmanam Sedem appellante, etc. Ordericus lib. 11: Legalitatis, et futures derogationis immemor. Lex Friderici I. Imp. apud Conradum Usperg.: Universo jure, honors et Legalitate privatus habeatur, ita ut ferendo testimonio, vel ad judicandum de cs&tero nequaquam sit admittentus. Vide Waddingum ann. 1347. n. 7. et Mauritium Episcop. Catanensem de Translatione S. Agathse virg. num. 12. LEGALITATEM SUAM REDIMERE, in Legibus Canuti Regis 134. dicitur Judex qui pravo judicio edito exlex, legalitatem redimit, seu idoneitatem, mulcta definita Regi exsoluta. Vide Lagam redimere. 1 2. LEGALITAS, Fidelitas, fides, probitas. S. Bernard us Epist. 39. ad Theobald. Comitem Campanise ann. 1127: Non quidem pro ipsorum jure precor ; in tantum quippe de vestra justitia et Legalitate confidens, ut nee hosti veslro in vestra curia placitanti de suo jure timendum esse existimem. Votum Jacobi Regis Aragon. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 496 : Promiltimus in fide de nostra Legalitate, quod si Deus, etc. Chartularium Cenoman. fol. 154: Proinde Legalitatem suam in manu domini sui Gaufridi Decani Britlonis sicundum ordines suos loco Abbatis dedit, ut per hoc fiducialiter daret intelligi, se nobis hoc pactum semper legaliter servaturum. Ordinatio Ludov. Reg. Siciliae ann. 1359. ex MSS. D. Brunei f. 104 : Propter ipsorum constantiam Legalitatis et fidei merita. Tabul. B. M. Piperacensis: Quod nostraz Legalitati videbitur faciendum. Fidelis et maximas legalitatis vir, lib. 1. Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 279. Adde torn. 8. col. 272 : Juraverunt Legalitatem et obedientiam, in Chronico Estensi apud eumdem Murator. torn. 15. col. 464. Codex Legum Normann. cap. 13. apud

Regis pergentem hospitio suscipere contempserit, etc. Gesta Dagoberti Regis Fr. cap. 27 : Dirigens itaque Dagobertus Sicharium Legatariurn ad Samonem, etc. Fredegarius cap. 45 : Hi duodecim Duces, singulique Legatarios destinant, pacem et patrocinium Imperil petentes. Occurrit passim. Vide Epistolas 25. 26. 27. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. etc. quse habentur torn. 1. Hist. Franc. Flodoardum lib. 1. Hist. Rem. cap. 25. Aimoinum lib. 3. Hist. Franc, cap. 77. etc. [* Glossar. med. GraBCit. col. 797. in Aeydnrcx;.] LEGATORIUS, Walafrido Strab. in Vita S. Galli Abbatis cap. 3. 2. LEGATARIUS, Executor testamenti, in 1. Testamento Widradi Abbatis Flaviniacensis : Perinluster vir Amalsindo quern in hac pagina testamenti nostri Legatarinm institui. [Marculfus lib. 2. formula 17 : Viros illos, quos in hac pagina testamenti nostri Legatarios instituimus. Similia leguntur apud Lindenbrogium formula 72. et Baluzium formula 28. torn. 2. Capitul. col. 571.] [* Cui allquid legatum est.] 1 LEGATARIA, Exsecutrix testamenti, apud Ludewig. torn. 1. pag. 278: Nos Hardewigis... ejusdem (Siffridi) testamentaria et Legataria, prout ab ipso in commisso recepimus, seriam bonam voluntatem effectui mancipamus. 11. LEGATIA, LEGATIO. Vide in Legatus. !! - 2. LEGATIA, Pecuniee qualitas, docEn regis vestri domini nostri vel amici tis Editoribus; malim ab Italico LegacDulcia narravi fidei Legamina plena, cia, Vinculum, ligamen': modica quippe Quam pie tractavit, raerito quos perdere quivtt. pecunia sic in ligaculis asservari a pau^ LEGANUM. [ Leganum, grumiaus. peribus solet. Mirac. B. Margar. Favent. (Lex Lat. Gall. Bibl. Ebrbic. n. 23. torn. 5. Aug. pag. 853. col. 1: Cum dicta soror Margarita... non haberet nisi paucos XIII. s.)] 11. LEGARE, pro Ligare. Leges Rotha- denarios pro his operibus faciendis, in ris art. 377. torn. 1. Muratorii part. 2. quibusdam Legatiis in unica sua capsula pag. 47: Si eum batiderit, aut Legaverit colligatos, etc. simili modo componat. Habetur in MS. f LEGATIO, Munus, donum, Gall. PreEt si battitus fuerit, aut si Ligatus, simi- sent. Gesta Consulum Andegav. torn. liler componatur. 10. Spicil. Acher. pag. 414 : Venite ergo ^2. LEGARE, Includere. Lapidem pre- ad donationis confirmationem, ad benedlcciosum... auro Legatum vel non Legatum, tionem et ad nuptiarum celebrationem in Litteris ann. 1391. apud Rymer. torn. domini dominssque vestrss, et facite;;: Legationem eis: quod et factum est. [!"- i. e. 12. pag. 460. 1 LEGARIOL. Charta Philippi Fr. Re- mittite eis legates. Vide in Legatus.] gis ann. 1215. apud Labbaeum Miscell. 1 LEGATIVUM, Legatorum viaticum. pag. 641: Prsedicti etiam homines ad fir- Ulpianus leg. 2. Dig. de Legationibus mandum caslrum adducunt pallum et (50, 7.): His, qui non gratuitam legatioLegariol, et debent auxilium ad addu- nem suscipiunt, Legativum ex forma rescendum rarnentum ad faciendum capitale tituatur. sedificium domini de Nonancourt rationa1 l.LEGATOR, Legatus missus. Littera? biliter, quando opus erit, et erunt submo- Johannis XI. PP. in Histor. MS. Monasniti. Legendum Le gariol distinctis voci- terii S. Cypriani Pictav. pag. 119 : Prater bus, ut le articulus sit, et Gariol idem noster Frotherius Episcopus missis Legaquod supra Garrolium, Repagulum, ut toribus suis ad nos, etc. Charta ann. 990. ibi conjectatum. ex Archivo Montis S. Michaelis : Inprof LEGARIUM, Legumen. Legarii sexta- batione hujus cartulae Mainardus Prseporiurn, in Charta ann. 1070. ex magno situs et Heroardus Decanus fuerunt LeChartulario S. Victoris Massil. Varro de gatores hujus facti, apud Comitem missi Re Rust. lib. 1: Serendum viciam, len- a Mainardo Abbdte. tem, cicerculam, ervilam, cseteraque, quse * 2. LEGATOR. Meichelb. Hist. Frialii legumina, alii, ut Gallicani quidam, sing. torn. 2. part. 1. pag. 13. in. tradit. Legaria appellant. ann. 1234: Per manum Legatoris qui LEGATARI^I CHARTS, quibus res ac vulgo dicitur Salman. Vide Salamannus. praadia monasteriis et aliis legantur, ac LEGATORIUM, Ugutio : Pulpitum, anadonantur. Fulcuinus de Gestis Abbatum logium, legium, lectrum, Legalorium, in Lobiensium cap. 4: Multa Ecclesise nos- quo publice legitur. trss prsedia collata sunt, quse describeren11. LEGATORIUS, Missus. Vide Legatur, si non in promptu essent donationes, tarius 1. et Chartse Legatariss. 1 2. LEGATORIUS, Legatarius, cui alif LEGATARI^E EDITIONES, Testamento quid testamento legatur et donatur, mandatse, apud Tertullianum de Spec- Gall. Legataire. Testamentum ann. 1317. taculis cap. 6. . torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 154: Ad re1. LEGATARIUS, Legatus, missus, Ttps- quisitionem dictorum Legatoriorum Joceo-6euT^; ita Legatariurn reddit apud randi et Beatrisitse. prsedictas clausulas Theophanem auctor Miscellae. Lex Ri- institutionis et legatorum, prout in prsedicto testamento jacent, in hanc formam puarior. tit. 65. | 3: Si quis Legatariurn Regis, vel ad Regem, seu in utilitatem publicam redegi.

LEG

LEG

LEG

59

| LEGATRIX, Precatrix, quae pro alioris: Notum sit tibi, quia terribile impeintercedit. Vita S. Agnetis de Monte- rium ad nos pervenit Domini Imperatoris, Politiano, torn. 2. Aprilis pag. 803 : Sed ut omnibus notum facerernus, qui in noscum ilia oraret et eamdem visionem Do- tra legatione manere videntur, quatenus minus vice quadam replicaret, nee dicta universi se prseparent, etc. Vide Adonem in Chron. ann. 796. 815. Ratpertum de Legatrix hoc intelligeret, etc. |1. LEGATUM. Edictum Philippi Aug. Casib. S. Galli cap. 5. et Capital. 3. ann. Fr. Regis ann. 1219. torn. 1. Ordinat. 812. cap. 8. LEGATUS, pro nuntio privati alicujus Reg. pag. 38 : Si mulier sine herede decesserit, parentes ipsius mulieris non par- hominis. Occurrit inlib.Rames.sect.265. ticipabunt cum marito suo, ex hiis quse LEGATI a LATERE, seu Apostolici, a ipsa et maritus suus simul acr/uiesierunt, Romano Pontifice in provincias cum dum ipsa viveret, in mobilibus, nee in amplissima auctoritate delegati, quse tenementis, ymo quisle remanebunt ma- ejusmodi est, ut toto legationis temrito ipsius mulieris, salvis rationabilibus pore non secus ac Pontifex ipse, hono-. Legatis ipsius mulieris. Parentibus vero rentur, et suprema in rebus Ecclesiastimulieris accedet id quod ipsa secum at- cis potestate gaudeant, et ad Apostolitulit in matrimonium, salvo Legato suo, cam sedem factas appellationes ipsi quod ipsa potuit facere per jus. 01. Edi- judicent, ut estin cap. 1. extr. de offlcio tor, de Lauriere Legatum hie interpre- Legati. Gregorius VII. PP. in Epist. tatur Res in usus pios testamento reli- qua Legati munus Amato Episcopo Oloctas, observatque id qlim usu receptum ronensi impertit : Romana Ecclesia hanc fuisse, ut nemo, nisi prius expetito consuetudinem fiabuit ab ipsis SUM funhaeredum consensu, de rebus suis dispo- dationis primordiis, ut ad omnes paries neret, quod et de bonis acquisitis intel- quse Christianas religionis titulo prsenoligendum non raro volebant haeredes. tantur, suos Legatos mitteret, quatenus Ubi vero invaluit consuetude, ut sacro- ea quas gubernator et rector ejusdem Rosancto Viatico, delictorum absolutione manse Ecclesiae per suam prsssentiam exatque ecclesiastica sepultura privaren- pedire non prssvalet, vice sua Legatis tur ii, qui nullam bonorum suorum concessa, monita salutis, &c morum honespartem in Ecclesiarum pauperumve fa- tatern per eos cunctis per orbem terrarum vorem distribuerent, usus etiam obti- constitutis Ecclesits nuntiaret, easque nuit, ut de bonis pro rations faculta- Apostolica doctrina in omnibus quse sacrse tum. suarum disponere cuique liberum Religioni conveniunt, diligenter instrueesset, quod deinceps ad quintam usque ret. Vide Ep. 1. et 26. Joannis VIII. PP. partem rerum propriarum licitum fuit. ex iis quas Sirmondus edidit, praeterea vide Intestatio et Mortuarium. Petrum Morinum lib. 1. Exercitat. cap. * Hinc nostris Legat et Legater, a 20. et Andream Saussaium in Libello verbo legare. Lit. remiss, ann. 1450. in apologetico cap. 2. [Baluzium in AddiReg. 184. Chartoph. reg. ch. 78 : Leguel tionibus ad librum 5. Marcae de Confief avoit este laissie au suppliant a cordia Sacerdotii et Imperil,] et supra charge de paier ung Legat de cent livres Lateralis. et autres sommes laissiees ou Legatees a Generating porro a latere mitti ac depluseurs. Charta ann. 1470. ex Chartul. legari quivis Legati dicuntur, qui ex 21. Oorb. fol. 125..v: Laquelle terre icel- familia mittentis sunt. Possidius in lui Caradot et dame Mane de Quinquem- Vita S. Augustini cap. 13 : Propter quod pois qui fu sa femme donnerent, Lega- perficiendum etiam a suo Latere... ad terent environ a soixante ans a laditte Africam judicern miserat. Concilium eglise et monastere de Corbie,... soubs au- Sardic. can.^5: El... arcb TOO Isiou uXsupoO cunes conditions et charges opposees audit TrpsffSuTspoyi; a7co<3Ti),ot. Gregorius M. lib. 12 : A quo cum veneritis, quern a Latere Legat, au moyen duquel Legal., etc. * 2. LEGATUM, Pars decimae, ut vide- nostro transmiserimus eas possit accipere. tur, quam percipiebat is, qui ligandis Monachus Sangall. lib. 2. cap. 9 : Tune manipulis vincula ministrabat. Charta ex Latere Csesaris directi sunt, qui eos hoann. 1263. in Chartul. eccl. Lingon. ex norifice introducerent. Epistola BonifaCod. reg. 5188. fol. 146. v: Recognove- cii PP. I. in Synodo Rom. sub Bonifacio runt se quittasse penitus... Guidoni epis- II. edita ab Holstenio : Qiias (litteras) a copo Lingonensi et ejus successoribus epis- nobis per Severum Apostolicse Sedis Nocopis Lingonensibus tractum et Legatum, tarium... e nostro Latere destinatum visive aliud jus quod dicebant se habere in deatis esse directas. Concilium Carthag. tertia parte decimse de Champigneyo. VI. cap. 13: Deprecatione sua moverit Episcopum Romanum, ut e Latere suo Vide Tractus 3. * LEGATURUS, Italis Legatura, Liga- Presbyterum mittat. [Episcopi African! mentum, zona, cingulum. Acta Mss. in Epistola ad Cselestinum. PP. n. 4 : notar. Se'nens. ad ann. 1284. ex Cod. reg. Nam ut aliqui tanquam a tuse Sanctitatis 4725. fol. 27. v: Si dicta uxor mea vellet Latere mittantur, in nulla invenimus ad matrimonium devenire, habeat supra Patrum synodo constitutum. Ignorabant dotes suas et antifatium, lectum suum canonem 5. Sardicensem, quem Romani fornitum sicut erit, et omnia paramenta Pontiflces Synodo Nicenas, ubi frustra ad sui dorsus et Legaturos. quserebatur ab Afris, falso tribuebant.] LEGATUS, Missus, seu qui in proyin- Concilium Duciacense I. part. 5 : Vel si cias a Principe ad exercenda judicia decreveritis tnittere a Latere vestro hamittebatur. Annales Franc. Tilianiann. bentes auctoritatem vestrarn, qui cum 799 : Legatos regios, qui tune ad justitias Episcopis judicent, etc. Victor III. PP. faciendas apud eos commorabantur, com- lib. 1. Dial. : Optimos ex Latere suo viros prehendunt. Annales alii Francor.: Sa- Capuam mittere placuit Pandulpho Prinxones occasions nacta, Legatos Regis qui cipi. Silvester Girald. in Prsefat. ad Toad eos ob justitias faciendas missi erant pogr. Hiberniaa ad Regem Anglise : Placomprehensos interficiunt. Eginhardus cuit Excellentise vestrse... me cum dilecto ann. 814 : Ad justitias faciendas, et op- filio vestro Joanne in Hiberniam a Latere pressiones popularium relevandas, Lega- vestro transmitter e. Vide Juretum ad tos in otnnes regni sui fines misit. Fro- Epistolam Ivonis 36. Legali Apostolici a Latere munus Retharius Tullensis Epist. 25. nomine Hetti Archiepiscopi Trevirensis, necnon gibus etiam indultum a summis Pontiet Legali Ludovici serenissimi Imperato- flcibus legimus. Scribit enim Hovede-

nus ann. 1164. Henrico II. Regi summum Pontiflcem concessisse ; ut Legatus esset totius Anglise: quod ille munus certis de causis abnuit. LEGATI NATI, Archiepiscopi vel Episcopi, qui jure Legatorum Apostplicae Sedis in suis dioecesibus ac provinciis gaudent. Bulla Urbani PP. ann. 1378. de Cantuariensi Archiepiscppo : In suis civitate et dioicesi acprovincia Cantuariss, in quibus Apostolicse Sedis Legatus Natus existit, etc. Eoque jure a potestate et ditione Legatorum ab Apostolica Sede in Angliam delegatorum immunes erant, ut est apud Gervasium Dorobernensem in Actis Pontiflcum Cantuar. in Willelmo pag. 1663. LEGATUS IMPERIL, Qui alias Vicarius. Exstat Ottonis Imp. Diploma ann. 1209. apud Corium in Histpr. Mediol. part. 2. quo Wlphgerp Patriarchse Aquileiensi legationem totius Italiae committit, ubi haec habentur : Volentes quod ipse vice et loco nostro et Imperil Legati, et quidquid ipse ibi de honore nostro et Imperil tractaverit, nos per omnia.sumus habituri. LEGATIA, Districtus Legati, intra quem jurisdictipnem suam exerceret, apud Matth. Paris ann. 1217. et Bromptonum ann. 1214. LEGATIO, Munus et offlcium Legati. Chronicon Reichersperg. ann. 936 : Agapitus PP. dedit Pallium et Legationem cum privilegio Gerahardo Episcopo Lauriacensi. Ann. 971: Hie Benedictus PP. Pilgrimo Lauriacensi Archiepiscopi Pallium, et commisit Legationem cum privilegio. Alexander PP. successor Evaristi, ad Episcopos : Si quis autem Legationem vestram impedit, non unius, sed multorum profectum avertit. [Suppositia est hsec Alexandri Epistola.] Vide Capital. 5. ann. 819. cap. 1. Concilium Triburiense ann. 895. cap. 9. etc. 1 LEGATIO LIBERA, Cum Legatus omnimoda auctoritate ejus a quo mittitur, gaudet, in Cod. African, cap. 93. 94. [** Vide Forcellinum.] LEGATIO, Prpvincia ubi Missi dpminici legatio obitur, quse et Missaticum dicitur in Capital. 3. ann. 812. cap. 7. Capit. ann. 828. cap. 3. 4. etc. Charta Will. Siciliae Reg. ann. 1156. apud Baron. : In Apulia et Cabria, et partibus illis quse Apuliae sunt affines, Romana Ecclesia libere Legationes habebit. Illi tamen qui ad hoc a Romana Ecclesia fuerint delegati possessiones Ecclesiae non devastent. [** Legatio apud Widuk. lib. 2. cap. 9. et Thietm. lib. 2. cap. 1. videtur esse Munus et offlcium missi i. e. comitis limitum, quem legatum dicit idem Widuk. lib. 1. cap. 36.] LEGATIO, Epistola formata. Concilium Rotomagense ann. 1050. cap. 9: Ut Episcopus alterius dioecesis Clericum, nisi sub Legatione, aut probabilibus signis ordinare prsesumat. LEGAULUS, Lo gatto, in Glossar. Lat. Ital. Ms. LEGDUS, pro Laadus, Gall, le Loir. Vita S. Arnulphi torn. 6. Sept. pag. 97. col. 2 : Sub nomine sanctae et individual Trinitatis per Legdum fluvium Vindocini monasterium est constructum. --- LEGEANGEA, Sacramentum fidelitatis, quod domino suo vassallus praestat, idem quod Ligantia. Vide in Ligius. Chron. Angi. Th. Otterbourne edit. Hearn. pag. 240 : Qui sub conjurations eorum praetendentes se non proposuisse aliquid agere contra Legeanceam suam, vel fidelitatem regi prasstitam, etc. Vide infra Legia 3. 1. LEGENDA, LEGENDARIUS, Liber

58

LEG

LEG
Ludewig. torn. 7. pag. 177: Ligantiam autem sive Legalitatem de omnibus hominibus tocius provincie debet habere; id est, ftdelitatem ei debent omnes. Vide Fidelitas. 1 3. LEGALITAS, Gradus bonitasque monetae. Charta Galteri Archiep. Senon. ann. 1231 : Comes in civitate Autissiodorensi non poterat facers cudi monetam nisi ad pondus et Legalitatem xvi. solidorum et vill. denariorum. Vide Lega 2. 1 1. LEGALITER, Legitime, juxta leges, regulariter. Legaliter provocare, Senatori lib. 4. Epist. 37. Nunquam stat Legaliter sine appare, in Chronico Farfensi, apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 552. 12. LEGALITER, Fideliter, Gall. Loialement. Legaliter et fideliter, in Charta ann. 1311. apud Murator. torn. 10. col. 370. Legaliter custodire, in Charta ann. 1355. apud Ludewig. torn. 5. pag. 453. Vide Legalitas 2. * Leaument, in Charta Guil. de Veteriponte ann. 1289. ex Chartul. S. Joan, in Valle. 1 LEGALIUS. Placitum ann. 862. inter Instrum. novae Hist. Occit. torn. 1. col. 114: Ego exinde scripturam emptionis habeo, exactorem nomine Petrone, qui ipsas res in Legalios autorisare debet. Id est juxta leges, utex similibus loquendi formulis coniecto. LEGAMEN, Legati mandatum vel negotium. Ruodl. fragm. 2. vers. 22:

LEG

1 LEG ALES ANTIQUI HOMINES, JState, fide et probitate laudabiles, quorum auctoritas plurimum valet. Charta ann. 1181. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 184 : Sex Legales antiqui homines, jurati dixerunt, etc. Charta ann. 12. Henrici IV. Regis Angl. apud Madox Formal. Anglic, pag. 15: Noveritis nos inquisisse tarn per quamplurimas cartas, quam per examinationem antiquorum proborum et Legalium hominum, etc. ] LEGALIS, Legitimus, juxta leges. Legale concannium, seu concambium, legitima permutatio, in Chartulario S. Sulpitii Bituric. fol. 14. Legalis heeres, Legalis .uxor, in Charta ann. 1034. ex Archive S. Victoris Massil. Legalis moneta, Proba, legi consentanea, fa Charta ann. 1345. apud Madox Formul. Anglic, pag. 32. Legalis potestas, Legitima, in Litteris ann. 1469. apud Ludewig. torn. 6. pag. 77. Legalis ratio, in Schedis Praesidis de Mazaugues; Legalis vestitura, Legitima missio in possessionem, in Charta ann. 1096. apud D. Calmet. torn. 1. Hist. Lotharing. col. 503. LEGALIS FILIUS,. Legitimus, in Tabulario Prioratus Paredi f. 57: Si Filium Legalem non habuerit. f LEGALES MILITES. Vide in Miles. LEGALIS PLAGA, Plaie Lejau, in Consuet. S. Severi tit. 18. art. 1. 2. Vide Flag a. 1. LEGALITAS, Probitas, ratione cujus quisjuri stare potest, idoneus est, ac legalis. Hugo Flavmiacensis in Chron. pag. 257 : Legatis e diverso respondentibus... accusatorum esse probare quod objecerint, si legitimi sunt, vel in causa simonies, ubi nulla requiritur Legalitas, eo quoque qui accusatur, Romanam Sedem appellante, etc. Ordericus lib. 11: Legalitatis, et futurse derogationis immemor. Lex Friderici I. Imp. apud Conradum Usperg.: Universo jure, honore et Legalitate privatus habeatur, ita ut ferendo testimonio, vel ad judicandum de csetero nequaquam sit admittentus. Vide Waddingum ann. 1347. n. 7. et Mauritium Episcop. Catanensem de Translatione S. Agathae virg. num. 12. LEGALITATEM SUAM REDIMERE , in Legibus Canuti Regis 34. dicitur Judex qui pravo judicio edito exlex, legalitatem redimit, seu idoneitatem, mulcta definita Regi exsoluta. Vide Lagam redimere. 1 2. LEGALITAS, Fidelitas, fides, probitas. S. Bernardus Epist. 39. ad Theobald. Comitem Campaniae ann. 1127: Non quidem pro ipsorum jure precor ; in tantum quippe de vestra justitia et Legalitate conftdens, ut nee hosti veslro in vestra curia placitanti de suo jure timendum esse existimem. Votum Jacobi Regis Aragon. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 496 : Promittimus in fide de nostra Legalitate, quod si Deus, etc. Chartularium Cenoman. fol. 154: Proinde Legalitatem suam in manu domini sui Gaufridi Decani Britlonis svcundum ordines sues loco Abbatis dedit, ui per hoc fiducialiter daret intelligi, se nobis hoc pactum semper legaliter servaturum. Ordinatio Ludov. Reg. Siciliseann. 1359. ex MSS. D. Brunet f. 104 : Propter ipsorum constantiam Legalitatis et fidei merita. Tabul. B. M. Piperacensis: Quod nostrse. Legalitati videbitur faciendum. Fidelis et maximss legalitatis vir, lib. 1. Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 279. Adde torn. 8. col. 272 : Juraverunt Legalitatem et obedientiam, in Chronico Estensi apud eumdem Murator. torn. 15. col. 464. Codex Legum Normann. cap. 13. apud

Regis pergentem hospilio suscipere contempserit, etc. Gesta Dagoberti Regis Fr. cap. 27: Dirigens itaque Dagobertus Sicharium Legatarium ad Samonem, etc. Fredegarius cap. 45 : Hi duodecim Duces, singulique Legatarios destinant, pacem et patrocinium Imperii petentes. Occurrit passim. Vide Epistolas25. 26. 27. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. etc. quae habentur torn. 1. Hist. Franc. Flodoardum lib. 1. Hist. Rem. cap. 25. Aimoinum lib. 3. Hist. Franc, cap. 77. etc. [* Glossar. med. Graecit. col. 797. in AeycxTo?.] LEGATORIUS, Walafrido Strab. in Vita S. Galli Abbatis cap. 3. 2. LEGATARIUS, Executor testamenti, in 1. Testamento Widradi Abbatis Flaviniacensis : Perlnluster vir Amalsindo quern in hac pagina testamenti noatri Legatarium institui. [Marculfus lib. 2. formula 17 : Viros illos, quos in hac pagina testamenti nostri Legatarios instituimus. Similia leguntur apud Lindenbrogium formula 72. et Baluzium formula 28. torn. 2. Capitul. col. 571.] [ Cui allquid' legatum est.] 1 LEGATARIA, Exsecutrix testamenti, apud Ludewig. torn. 1. pag. 278: Nos Hardewigis... ejusdem (Siffridi) testamentaria et Legataria, prout ab ipso in commisso recepimus, seriam bonam voluntatem effectui mancipamus. 11. LEGATIA, LEGATIO. Vide in Legatus. * 2. LEGATIA, Pecuniae qualitas, docEn regis vestri domini nostri vel atnici tis Editoribus ; malim ab Italico LegacDulcia narravi fidei Legamina plena, cia, Vinculum, ligamen': modica quippe Quam pie tractavit, merito quos perdere quivit. pecunia sic in ligaculis asservari a pau>|c LEGANUM. [ Leganum, grumiaus. peribus solet. Mirac. B. Margar. Favent. (Lex Lat. Gall. Bibl. Ebr'oic. n. 23. .torn. 5. Aug. pag. 853. col. 1 : Cum dicta soror Margarita... non haberet nisi paucos XIII. s.)] 11. LEGARE, pro Ligare. Leges Rotha- denarios pro his operibus faciendis, in ris art. 377. torn. 1. Muratorii part. 2. quibusdam Legatiis in unica sua capsula pag. 47: Si eum batiderit, aut Legaverit colligatos, etc. simili modo componat. Habetur in MS. 1 LEGATIO, Munus, donum, Gall. PreEt si battitus fuerit, aut si Ligatus, simi- sent. Gesta Consulum Andegav. torn. liter componatur. 10. Spicil. Acher. pag. 414 : Venite ergo 1 2. LEGARE, Includere. Lapidem pre- ad donationis confirmationem, ad benedicciosum... auro Legatum vel nonLegatum, tionem et ad nuptiarum celebrationem in Litteris ann. 1391. apud Rymer. torn. domini dominseque vestrss, et facite Legationem eis: quod et factum est. [** i. e. 12. pag. 460. 1 LEGARIOL. Charta Philippi Fr. Re- mittite eis legatos. Vide in Legatus.] gis ann. 1215. apud Labbaeum Miscell. | LEGATIVUM, Legatorum viaticum. pag. 641: Prssdicti etiam homines ad fir- Ulpianus leg. 2. Dig. de Legationibus mandum caslrum adducunt pallum et (50, 7.): His, qui non gratuitam legatioLegariol, et debent auxilium ad addu- nem suscipiunt, Legativum ex forma rescendum ramentum ad faciendum capitale tituatur. sedificium domini de Nonancourt rationa1 1. LEGATOR, Legatus missus. Litterae biliter, quando opus erit, et erunt submo- Johannis XL PP. in Histor. MS. Monasniti. Legendum Le gariol distinctis voci- terii S. Cypriani Pictav. pag. 119 : Frater bus, ut le articulus sit, et Gariol idem noster Frotherius Episcopus missis Legaquod supra Garrolium, Repagulum, ut toribus suis ad nos, etc. Charta ann. 990. ex Archive Montis S. Michaelis : Inproibi conjectatum. f LEGARIUM, Legumen. Legarii sexta- batione hujus cartulse Mainardus Prseporium, in Charta ann. 1070. ex magno situs et Heroardus Decanus fuerunt LeChartulario S. Victoris Massil. Varro de gatores hujus facti, apud Comitem missi Re Rust. lib. 1: Serendum viciam, len- a Mainardo Abbdte. tem, cicerculam, ervilam, cseteraque, quse > 2. LEGATOR. Meichelb. Hist. Frialii legumina, alii, ut Gallicani quidam, sing. torn. 2. part. 1. pag. 13. in.tradit. Legaria appellant. ann. 1234: Per manum Legatoris qui LEGATARI^E CHARTS, quibus res ac vulgo dicitur Salman. Vide Salamannus. praedia monasteriis et aliis legantur, ac LEGATORIUM, Ugutio : Pulpitum, anadonantur. Fulcuinus de Gestis Abbatum logium, legium, lectrum, Legalorium, in Lobiensium cap. 4: Multa Ecclesiss nos- quo publice legitur. trse prsedia collata sunt, quse describeren11. LEGATO'RJUS, Missus. Vide Legatur, si non in promptu essent donationes, tarius 1. et Charts Legatarise. 1 2. LEGATORIUS, Legatarius, cui all] LEGATARI^C EDITIONES, Testamento quid testamento legatur et donatur, mandates, apud Tertullianum de Spec- Gall. Legataire. Testamentum ann. 1317. taculis cap. 6. . torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 154: Ad re1. LEGATARIUS, Legatus, missus, Tipe- quisitionem dictorum Legatoriorum JocecSsyTvi?; ita Legatarium reddit apud randi et Beatrisitse prsedictas clausulas Theophanem auctor Miscellae. Lex Ri- institulionis et legatorum, prout in prsepuarior. tit. 65. | 3: Si quis Legatarium testamento jacent, in hanc formam dicto Regis, vel ad Regem, seu in utilitatem publicam redegi.

LEG

LEG

LEG

59

| LEGATRIX, Precatrix, quse pro alioris: Notum sit tibi, quia terribile impeintercedit. Vita S. Agnetis de Monte- rium ad nos pervenit Domini Imperatoris, Politiano, torn. 2. Aprilis pag. 803 : Sed ut omnibus notum faceremus, qui in noscum ilia oraret et eamdem visionem Do- tra legatione manere videntur, quatenus minus vice quadam replicaret, nee dicta universi se prseparent, etc. Vide Adonem in Ohron. ann. 796. 815. Ratpertum de Legatrix hoc intelligeret, etc, ] 1. LEGATUM. Edictum Philippi Aug. Oasib. S. Galli cap. 5. etCapitul. 3. ann. Fr. Regis ann. 1219. torn. 1. Ordinat. 812. cap. 8. LEGATUS, pro nuntio privati alicujus Reg. pag. 38 : Si mulier sine herede decessent, parentes ipsius mulieris non par- hominis. Occurrit inlib.Rames. sect. 265. ticipabunt cum marito suo, ex hiis quse LEGATI a LATERE, seu Apostolici, a ipsa et maritus suus simul acquiesierunt, Romano Pontifice in provincias cum dum ipsa viveret, in mobilibus, nee in amplissima auctoritate delegati, quse tenementis, ymo quiets remanebunt ma- ejusmodi est, ut toto legationis ternrito ipsius mulieris, salvis rationabilibus pore non secus ac Pontifex ipse, hono-. Legatis ipsius mulieris. Parentibus vero rentur, et suprema in rebus Ecclesiastimulieris accedet id quod ipsa secum at- cis potestate gaudeant, et ad Apostolitulit in matrimonium, salvo Legato suo, cam sedem factas appellationes ipsi quod ipsa potuit facere per jus. 01. Edi- judicent, ut est in cap. 1. extr. de offlcio tor, de Lauriere Legatum hie interpre- Legati. Gregorius VII. PP. in Epist. tatur Res in usus pios testamento reli- qua Legati munus Amato Episcopo Oloctas, observatque id qlim usu receptum ronensi impertit: Romano, Ecclesia hanc fuisse, ut nemo, nisi prius expetito consuetudinem habuit ab ipsis suse funhseredum consensu, de rebus suis dispo- dationis primordiis, ut ad omnes partes neret, quod et de bonis acquisitis intel- quse. Christianse religionis titulo prsenoligendum non raro volebant hseredes. tantur, suos Legatos mitteret, quatenus Ubi vero invaluit consuetude, ut sacro- ea quss gubernator et rector ejusdem Rosancto Viatico, delictorum absolutione mans Ecclesise per suam prsesentiam exatque ecclesiastica sepultura privaren- pedire non prsevalet, vice sua Legatis tur ii, qui nullam bonorura suorum concessa, monita salutis, ac morum honespartem in Ecclesiarum pauperumve fa- tatem per eos cunctis per orbem terrarum vorem distribuerent, usus etiam obti- constitutis Ecclesiis nuntiaret, easque nuit, ut de bonis pro ratione faculta- Apostolica doctrina in omnibus quss sacrss tum suarum disponere cuique liberum Religioni conveniunt, diligenter instrueesset, quod deinceps ad quintam usque ret. Vide Ep. 1. et 26. Joannis VIII. PP. partem rerum propriarum licitum fuit. ex iis quas Sirmondus edidit, prseterea Vide Intestatio et Mortuarium. Petrum Morinum lib. 1. Exercitat. cap. * Hinc nostris Legat et Legater, a 20. et Andream Saussaium in Libello verbo legare. Lit. remiss, ann. 1450. in apologetico cap. 2. [Baluzium in AddiReg. 184. Chartoph. reg. ch. 78 : Lequel tionibus ad librum 5. Marcse de Confief avoit este laissie au suppliant a cordia Sacerdotii et Imperii,] et supra charge de paier ung Legal de cent livres Lateralis. et autres sommes laissiees ou Legatees a Generating porro a latere mitti ac depluseurs. Charta ann. 1470. ex Ghartul. legari quivis Legati dicuntur, qui ex 21. Oorb. fol. 125. v: Laquelle terre icel- familia mittentis sunt. Possidius in lui Caradot et dame Marie de Quinquem- Vita S. Augustini cap. 13 : Propter quod pois qui fu sa femme donnerent, Lega- perficiendum etiam a suo Latere... ad terent environ a soixante ans a laditte Africam judicern miserat. Concilium eglise et monastere de Corbie,... soubs au- Sardic. can. 5 : El... omb TOO \8iov TtXsupoO cunes conditions et charges opposees audit TrpsffSuTlpou? aTToercsiXot. Gregorius M. lib. 12: A quo cum veneritis, quern a Latere Legal, au moyen duquel Legal, etc. * 2. LEGATtJM, Pars decimse, ut vide- noslro transmiserimus eas possit accipere. tur, quatn percipiebat is, qui ligandis Monachus Sangall. lib. 2. cap. 9 : Tune manipulis vincula ministrabat. Charta ex Latere Csssaris directi sunt, qui eos hoann. 1263. in Ghartul. eccl. Lingon. ex norifipe introducerent. Epistola BonifaOod. reg. 5188. fol. 146. v: Recognove- cii PP. I. in Synodo Rom. sub Bonifacio runt se quittasse penitus... Guidoni epis- II. edita ab Holstenio : Quas (litteras) a copo Lingonensi et ejus successoribus epis- nobis per Severum Apostolicse Sedis Nocopis Ling one nsibus tractutn et Legatum, tarium... e nostro Latere destinatum visive aliud jus quod dicebant se habere in deatis esse directas. Concilium Carthag. tertia parte decimse de Champigneyo. VI. cap. 13: Deprecatione sua moverit Episcopum Romanum, ut e Latere suo Vide Tractus 3 * LEGATURUS, Italis Legatura, Liga- Presbyterurn mittat. [Episcopi Africani mentum, zona, cingulum. Acta Mss. in Epistola ad Cselestinum PP. n. 4 : notar. Senens. ad ann. 1284. ex Cod. reg. Nam ut aliqui tanquam a tugs Sanctitatis 4725. fol. 27. y: Si dicta uxor mea vellet Latere mittantur, in nulla invenimus ad matrimonium devenire, habeat supra Patrum synodo constitutum. Ignorabant dotes suas et antifatium, lectum suum canonem 5. Sardicensem, quem Romani fornitum sicul erit, et omnia paramenta Pontifices Synodo Nicense, ubi frustra ad sui dorsus et Legaturos. quserebatur ab Afris, falso tribuebant.] LEGATUS, Missus, seu qui in proyin- Concilium Duciacense I. part. 5 : Vel si cias a Principe ad exercenda judicia decreveritis mittere a Latere vestro hamittebatur. Annales Franc. Tilianiann. bentes auctoritatem vestram, qui cum 799 : Legalos regios, qui tune ad justitias Episcopis judicent, etc. Victor III. PP. faciendas apud eos commorabantur, com- lib. 1. Dial. : Optimos ex Latere suo viros prehendunt. Annales alii Francor.: Sa- Capuam mittere placuit Pandulpho Prinxones occasione nacta, Legatos Regis qui cipi. Silvester Girald. in Praefat. ad Toad eos ob justitias faciendas missi erant pogr. Hibernise ad Regem Anglise : Placomprehensoa interficiunt. Eginhardus cuit Excellentise veslrse... me cum dilecto ann. 814: Ad justitias faciendas, et op- filio vestro Joanne in Hiberniam a Latere pressiones popularium relevandas, Lega- vestro transmittere. Vide Juretum ad tos in omnes regni sui fines misit, Fro- Epistolam Ivonis 36. tharius Tullensis Epist. 25. nomine Legati Apostolici a Latere munus ReHetti Archiepiscopi Trevirensis, necnon gibus etiam indultum a summis Pontiet Legati Ludovici serenissimi Imperato- flcibus legimus. Scribit enim Hovede-

nusann. 1164. Henrico II. Regi summum Pontiflcem concessisse ; ut Legatus esset totius Anglise : quod ille munus certis de causis abnuit. LEGATI NATI, Archiepiscopi vel Episcopi, qui jure Legatorum Apostolicse Sedis in suis dioecesibus ac provinciis gaudent. Bulla Urbani PP. ann. 1378. de Cantuariensi Archiepiscppo : In suis civitate et dioecesi acprovincia Cantuarise, in quibus Apostolicse Sedis Legatus Natus existit, etc. Eoque jure a potestate et ditione Legatorum ab Apostolica Sede in Angliam delegatorum immunes erant, ut est apud Gervasium Dorobernensem in Actis Pontiflcum Cantuar. in Willelmo pag. 1663. LEGATUS IMPERII, Qui alias Vicarius. Exstat Ottonis Imp. Diploma ann. 1209. apud Corium in Histpr. Mediol. part. 2. quo Wolphgero Patriarchaa Aquileiensi legationem totius Italiae committit, ubi haec habentur: Volentes quod ipse vice et loco nostro et Imperii Legati, et quidquid ipse ibi de honore nostro et Imperii tractaverit, nos per omnia sumus hab'uuri. LEGATIA, Districtus Legati, intra quem jurisdictionem suam exerceret, apud Matth. Paris ann. 1217. et Bromptonum ann. 1214. LEGATIO, Munus et offlcium Legati. Chronicon Reichersperg. ann. 936 : Agapitus PP. dedit Pallium et Legationem cum priyilegio Gerahardo Episcopo Lauriacensi. Ann. 971: Hie Renedictus PP. Pilgrimo Lauriacensi Archiepiscopi Pallium, et commisit Legalionem cum privilegio. Alexander PP. successor Evaristi, ad Episcopos : Si quis autem Legationem vestram impedit, non unius, sed multorum profectum avertit. [Suppositia est hsec Alexandri Epistola.] Vide Capital. 5. ann. 819. cap. 1. Concilium Triburiense ann. 895. cap. 9. etc. | LEGATIO LIBERA, Cum Legatus omnimoda auctoritate ejus a quo mittitur, gaudet, in Cod. African, cap. 93. 94. [' vide Forcellinum.] LEGATIO, Prpvincia ubi Missi dominici legatio obitur, quae et Missaticum dicitur in Capitul. 3. ann. 812. cap. 7. Capit. ann. 828. cap. 3. 4. etc. Charta Will. Sicilian Reg. ann. 1156. apud Baron. : In Apulia et Cabria, et partibus illis quse Apuliae sunt afftnes, Romana Ecclesia libere Legationes habebit. Illi tamen qui ad hoc a Romana Ecclesia fuerint delegati possessiones Ecclesise non devastent. [** Legatio apud Widuk. lib. 2. cap. 9. et Thietm. lib. 2. cap. 1. videtur esse Munus et offlcium missi i. e. comitis limitum, quem legatum dicit idem Widuk. lib. 1. cap. 36.] LEGATIO, Epistola formata. Concilium Rotomagense ann. 1050. cap. 9: Ut Episcopus alterius dicecesis Clericum, nisi sub Legatione, aut probabilibus signis ordinare prsesumat. * LEGAULUS, Logatto, in Glossar. Lat. Ital. Ms. --LEGDUS, pro Lsedus, Gall, le Loir. Vita S. Arnulphi torn. 6. Sept. pag. 97. col. 2 : Sub nomine sanctse et individuse Trinitatis per Legdum fluvium Vindocini monasterium est construclum. * LEGEANCEA, Sacramentum fldelitatis, quod domino suo vassallus praestat, idem quod Ligantia. Vide in Ligius. Chron. Angi. Th. Otterbourne edit. Hearn. pag. 240: Qui sub conjuratione eorum prgstendentes se non proposuisse aliquid agere contra Legeanceam suam, vel fidelitatem regi prsestitam, etc. Vide infra Legia 3. 1. LEGEND A, LEGEND ARIUS, Liber

60

LEG

LEG

LEG
fori et feriarum communes, et clamores atque banni communes, exceptis Clericis et familiis eorum domesticia. Forte pro Leidse, seu praestationes. Vide in Leudis. * LEGIETAS, ut Legia 3. Charta Rener. dom. Nogenti ann. 1206. ex Bibl. reg. : Accepi de episcopo Lingonensi in feodo et in casamento in perpetuum quicquid habeo vel habere polero... Super hoc fed Legietatem episcopo Lingonensi, salva tamen Legietate dominas comitissse Campaniae. Vide in Ligius. LEGIFERI PROVINCIARUM, apud Suecos, non semel occurrunt in Erici Upsalensis Historia Suecor. lib. 3. pag. 57. 74. 79. 80. 96. 99. 111. 119. Horum districtus LEGIFERA.TUS dicitur lib. 2. pag. 44. ibid. : Non advertit patriae consuetudinem, et privilegia regionis, quibus cavetur ne Rex sine comitiva antiquitus designata, Legiferatum aliquem Regni intrare prsesumeret. Sic enim laudabilis Regni decernit antiquitas, ut unusquisque Regni districtus Regem per suos limites propriis viris et armis salvum perducat, et juxta positis deducendum assignet. LEGILE, Analqgium. Vide Ceremoniale Episcop. lib. 1. cap. 11. ubi instar Legilis esse dicitur Presbyter qui Episcopo sacra facienti de libro ministrat. 1 LEGILOQUUS LIBER appellantur Capitularia in versibus Ansegisi collectioni praescriptis in antiquis Codicibus :
Legiloquum quisquis librum recitaveris istum Principibus nostris, die, Miserere Deus.

acta Sanctorum per anni totius circu- tio sexta de illo Legere, quod ita incipit : lum digesta continens, sic dictus, quia Post, etc. Ibidem : Legitur abreviatum certis diebus legenda in Ecclesia et in Legere, etc. Rursum infra : Festum trium sacris synaxibus designabantur a mo- leclionum de proprio Legere. deratore Chori: unde a Grsecis o-uvalap'.a LEGERGILDUM, Mulcta irrogata ei appellantur. Beletus cap. 60. et ex eo qui fugitivum servum excipit, et cubile, Durandus lib. 6. Rat. c. 1. n. 29: Legen- quod Saxones L e g e r - b e d d vocant, darius vocatur liber ille, ubi agitur de praebet. Leges Henrici I. cap. 11 : Si vita fit sbitu Confessorum, qui legitur in quis Dei fugitivum habeat injuste, redeorum festis, Martyrum autem in Passio- dat ei ad rectum, et persolvat ei cujus nariis. Leggenda, Joanni Villaneo lib. erit, et Regi emendet secundum Leger4. cap. 16. Braulio Caesaraugustanus gildum. Somnerus perperam scriptum in Vita S. jEmiliani in Epistola ad Fro- putat, pro Weregildum. [#* Ita habet minianum : Libellum de ejus Sancti vita Thorpius.l conscripsi, ut possit in Missse ejus celeLEGERWITA. Vide Lairwita. . britate quantocius Legi. Joannes NeapoLEGESPEND, apud Manwodum et litans Ecclesise Cimeliarcha in prsefat. Cowellum, pro Lespegend. Vide in hac ad Vitam S. Joannis Episcopi Neapoli- voce. tan! : Et cum vita ejus, et qualiter fuerit 1 LEGEUS, pro Lights, de quo infra, ad Episcopum assumptus et in eo lauda- apud Rymerum torn. 8. pag. 236. biliter conversatus, in Chronica haberetur ^LEGI HOMINES, pro Legis homines, antiqua: nee tamen Legenda, quse ad hoc est, Legis Judaicae sectatores, perhonorem ejus in festivitate sua legeretur, peram legitur, torn. 4. Anecd. Marten, scripta aliquatenus appareret, etc. Utun- col. 1142. ut satis patet ex dictis in voce tur Philippus Eystetensis in Vita S. Cagoti. Wilibaldi cap. 20. 28. Rainerus contra 1. LEGIA, Parva navia, Joan, de Janua, Waldenses cap. 5. et alii. nostris Alege. In Gl. Lat. Gall. : Legia, * Nostris Legendier. Lit. remiss, ann. Nef, ou le gras de I'oreille. At posterior 1449. in Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 304 : signiflcatio yoci Legula, convenit. EbrarIcellui Balins disoit publiquement.... qu'il dus in Graecismo cap. 10 : avoit oste ung calice d'argent de I'eglise Ossis cartilage, sed Legia dicitur auris ; deDonfront,...et siosteroit le Legendier,... Cartilago tamen arnborum dicitur esse. afin que le cure ne chantast plus, ne deist ses heures. Aurium Legulas dixit vetus Scriptor. * 2. LEGENDA, Alia notione, quse ex- [Adde Sidonium lib. 1. Epist. 2.] plicatur in Testam. Audoyni card. Os* Glossar. Lat. Ital. Ms. Legia, la nave tiens. ann. 1363. ex Cod. Reg. 4223. fol. de passare. Altera notione, in Glossar. 138. v: Item lego conventui monialium Prov. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Legia, te5. Laurentii infra civitatem Avenionen- neritas aurium. sem turrim et cavam meas quas fed aedi2. LEGIA, apud Gosselinum in Vita ficari,... sub ilia conditione,... ut dictss S. Wereburgae n. 12. idem est quod moniales... faciant unum anniversarium Leuca. pro me et anima mea, cum Legenda sen * 3. LEGIA, Sacramentum fldelitatis, matutinis mortuorum in vigilia diei obi- quo vassallus domino suo obnoxius est, tus mei solemniter. idem quod supra Legeancea.Charta ann. * LEGERARE, f. pro Legatare, Legatum 1226. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. mittere. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. reg. 5188. fol. 221. r : Regnierus miles... 7692: Legerare, envoier. recognovit se accepisse a domino Hugone T 1. LEGERE, Docere, profiteri, Gall. Lingonensi episcopo in feodum et casaEnseigner, Professer. Beda in Epistola mentum ligium quicquid habet in villa ad Egbertum : Memini me hesterno di- Choigne,... salva Legia domini S. Clarixisse anno, ctim tecum aliquot diebus Le- montis et dom. R. Nogenti et dom. S. Casgendi gratia in monasteriotuo demorarer, trivillani. Vide in Ligius. etc. Bulla Gregorii X. PP. ann. 1272. pro *. 4. LEGIA. [Lembas. DIEF.] Cisterciensibus Collegii S. Bernardi j|c 5. LEGIA. [ Legia, tendre cuir d'oapud Lobinell. torn. 3. Histor. Paris, reille, dur et mol. e (Gloss. Lat. Gal. pag. 161: In prsedicando publice, si fue- Bibl. Insul. E. 36, xv s.)] ritis requisiti, et Legendo ordinarie in 1 LEGIAMENTUM, LEGIATIO. Vide LiTheologia... omnimoda utamini libertate. gius. ] LEGIBILE, suavayvwarov, in Glossis Litterae Humberti II. Dalphin. ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 520. Lat. Graecis. col. 2 : Item, in Consilio nostro Gratiano1 LEGIBILIS DIES, Quo habentur schopoli residente ease vplumus Consiliarios Ise. Rob. Goulet in Compendio jurium et infra scriptos, videlicet D. Guillelmum consuetud. Universitatis Paris, fol. 4. de Manso Legum Doctor em Cancellarium v. : Electio autem Rectoris fit quater in dicti Consilii, Legentemque in studio, etc. anno in dicta Ecclesia S. Juliani, scilicet Jacobus Gelu Archiep. Turon. in Vita ultima die Legibili ante festum Nativitasua, torn. 8. Anecd. Marten, col. 1947 : tis Domini. Alia electio fit ultima die LeMartii 29. ann. Dom. 1402. inccepi Legere gibili. etc. Pluries occurrit ibi, ut et apud ordinarium Parisiis in facultate Decreto- Lobinellum torn. 3. Hist. Paris, in Glosrum. Vide supra Lector 3. [** Consul. sario. Vide Legere. T LEGIBILITER, Ita ut legi possit. Savin. Histor. Jur. Roman, med. temp, torn. 3. cap. 23. 198. et cap. 25. | Scheda Legibiliter descripta, in Actis SS. 221. Junii torn. 1. pag. 266. not. e.l 1LEGICREPA, Rabula, qui crepat leges. * 2. LEGERE, pro Colligere, sacco condere, in Comput. ann. 1488. inter Pro- Varro Atacimus apud Fulgentium : bat, torn. 4. Hist. Nem. pag. 47. col. 1: Legicrepae tradunt, latrant fora, classica turbant. Item pariter solverunt Johanni du Vray, seu Jacobo Sobeyrani pro viginti quatuor Supplem. Antiquarii: Legiscrepa, vojjioStsacis, emtis pro Legendo bladum dictse 9a;, Legisperitus. Hinc emendandus Pacaritalis et apportando ad molendinum pias editus, qui legit Legiorecar, Legispro molendo. consultor; et MS. ubi, Legiprecar. * 3. LEGERE, idem quod supra LeLEGIDES. Pactum MS. inter Clericos genda 1. Cerem. vet. Ms. eccl. Carnot. : Ecclesia? Lugdunensis, et Guigonem Sexto Calendas Martii ad matutinas lec- Comitem Forensem ann. 1167 : Legides

1LEGIMEN, Electio. Vita S. Materniani, torn. 3. Aprilis pag. 759: Cceperunt pro digni Pastoris Legimine diutinam studiosissimamque vigiliis et obsecrationibus habere cancertationem. -LEGIMUS, Hac una voce Chartis suis subscribere consuevisse Ravennates archiepiscopos, atque hujus consuetudinis exempla non pauca in Archivo Estensi se vidisse testatur Muratorius torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 176. * LEGIO, Sacramentum, quo aliquod dictum seu promissum, quasi legione, flrmatur et munitur. Charta ann. 1239. ex Chartul. AD. S. Germ. Prat. fol. 104. r. col. 2 : Quicquid in eisdem habeat vel habere poterat ratione dotalitii, vel alio modo, sub ejusdem fidei Legione quittavit penitus et expresse. 1 LEGIOREGAR, LEGIPREOAR. Vide Legicrepa. 1 LEGIRUPA, Qui legem rupit, Martinio : recte. Carmen de Laudibus Berengarii Aug. apud Muratorium torn. 2. pag. 399. col. 1 :
Vix proprios tetigit fines Rex ijle verendus, Legirupis en Wido tubis rediviva resumit.

1 LEGIRUPIO, Eadem notione, irapavotxoc, apud laudatum Martinium in Lexico. 1 LEGISCREPA. Vide Legicrepa. * LEGISDOCTUS, Disciplina Christiana eruditus. Charta ann. 1125. ex Tabul. prior. S. Mart, de Camarc. : Helvisa Legisdocta dedit Deo et beato Martina ecclesiam B. Johannis de Camarcio, quas dicitur de Albania, cum omni decima ad earn pertinente, et tres arpennos terrse. in cimiterio ejusdem ecclesias ; quod concessit Robertus Legisdoctus filius ejus. LEGISFALGK. Throwczius 1. part. Chr. Hungar. cap. 5 : Ibidem in mon-

LEG
tibus hujus deserti yriphones nidificare, et aves Legisfalck, quse vulgo Kerechet vocantur, pullos generare posuerunt. Forte intelligit earn falconum, seu accipitrum speciem, quam cercerellas nostri vocant.. LEGISTA, Qui docet leges, vel qui vacat legibus, Ugutioni [et Johanni de Janua ; Legistres, in Glossis Sangerman.J Anonymi liber Revelationum cap. 21 : Iste autem suo tempore inter eos, quos Legistas et Decretistas vocant, peritissimus habebatur. Tidericus Langenius in Saxonia :
Illic doclores Decretorum meliores, Sunt ibi Legistae mul'.i, pariterque Sophista;.

LEG
niae Rex in Concilio Turiasonensi ann. 1229 : Si Legitimatione indigere aliquatenus videatur (Alfonsus ex matrimonio dubio prognatus,) nos auctoritate et potestate regia Legitimamus ad omnia, ad quse Legitimari potest auctoritate regia, et hseredem et successorem regni nostri constituimus et declaramus. Rursum occurrit in Charta ann. 1416. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 359. et alibi. 1 LEGITIMARE PONDERA ET MENSURAS, Ea cum aliis authenticis collata comprobare et legitima declarare. Statuta Arelat. MSS. art. 74 : Commune habeat ponder a, qus& erunt in Arelate, et a, libra inferius, cum quibus Legitimentur omnia pondera. Et art. 99 : Commune habeat mensuram cupream, qua Legitimentur barralia. LEGITIMARE DOTE EGGLESIAM, apud Gerhard, in vita S. Oudalrici cap. 20. Vid. Deer. pars. 3. de Consecr. dist. 1. cap. 9. LEGITIMATIO per subsequens matrimonium inducta primitus fuit ex lege a Constantino M.lata, quam restituit Zeno leg. Divi (5.) Cod. de Natur. lib. (5, 27.) ac deinde Justinianus Nov. 12. 84. 117. etc. receptaque in jure Pontiflcio, ex rescripto Alexandra III. PP. in Append, ad Concilium Lateran. ann. 1181. part. 33. cap. 1. et cap. 6. extr. Qui filii sint legitimi. Ab Anglis tamen non admissa, nisi quantum ad gradus Ecclesiasticos: quoad verq successipnem in bona paterna, omnino repudiata, Statuto preesertim Mertonensi ann. 1235. cap. 9. 20. quod etiam observatum a Bractono lib. 2. cap. 29. 4. Fortescuto de Laudibus Legum Angliae cap. 39. auctore Fletae lib. 1. cap. 15. | 3. et lib. 6. cap. 39. et Seldeno in Disertat. ad Fletam cap. 9. Vide Pallium. [---Vide Haltaus. Glossar. German, voce Rucli-kinder. Grimm. Antiq. German, pag. 463.] * Singulares prorsus, ut pote ab usu et consuetudine alienas et legibus repugnantes, sed ad Glossarii institutum aptissimas, hie perscribendas censui Literas legitimationis ex Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 40 : Johannes Dei gratia Francorum rex. Ad perpetuam rei memoriam. Et si princeps xternus in generationibus hominum culpam nascentibus non opponat, sed potius frequenter gratiam infundat; eodem exemplo terrenus princeps vestigia superni principis insequendo, suam gratiam subditis ilia egentibus consuevit infundere quantum potest, ne minister dicatur esse tenax, ubi dominus noscituresse largus. Sane ad nostrum nuper devenit auditum, quod ex dilecto et fideli thesaurario nostro Ingeranno de Parvo-celario, qui diu et fideliter prsedecessoribus nostris regibus et nobis multa et dioersa servicia utilia ac sibi meritoria impendit et adhuc impendere non desistit, et ex Margareta dicta de Pommolain domicella, fuit quidatn filius procreatus, qui Rernardus vulgariter et communiter nominatur, dicto Ingeranno pro tune et nunc existente conjugato, ac dicta Margareta pro tune existente moniali professa. a qua professione, sicut accepimus, per Sedem Apostolicam extitit postmodum absolula, quodque idem filius, quern prssdicti pro eorum communi ftlio cognoverunt et cognoscunt, et qui adhuc in infantia nunc existit, non solum pro moderno tempore posset carere naturalibus alimentis ; verum etiam pro futuro victualibus opportunis, licet genitorum ipsius possent cum Dei gratia suppetere facultates, si non deficerent voluntates, et non insultarent ad

LEG

61

Jo. Fortescutus de Legibus Angl. cap. 8 : Denommari Legista mereberis, si legum principia et causas usque ad elementa, discipuli more,indagaveris.[Lambertus Prior S. Vedasti Atrebat. de Divinis Offlciis :
Allegat Legista potens sermone potent!, Postulat Orator, ulpote Sermo Dei.

Occurrit passim. Advocatus Legista, in Constitutionibus ann. 1251. in Appendice Marcse Hispan. col. 1439.] Martialis Parisiensis in Arestis amoris :
Apres y avoit les Deesses, En moult grand triomphe et honneur, Toutes Legistes et Clergesses, Qui scavoient le Decret par cceur.

* Nostris etiam Legistre. Le Roman de Robert le Diable MS. :

Des grans plaintes de ce mal homrae Vinrent a 1'Apostole de Romme, Qui moult en fu dolans et tristres. Par le conseil de ses Legistres, Mist en escumeniement Le due et tout son tenement.

LEGISTERIUM, Jus, Juris et Legum scientia. Ericus Uspalensis lib. 6. Hist. Suecicae : Habebat autem Rex Carolus Prsefectos nequissimos... qui sub specie juslitise conservandse, et injustitise puniendse, erant in Legisterio doctissimi. In, tantum autem Legisterium pertractabant, ut vix inveniretur in Regno unus rusticus, qui non esset a prsefecto suo in pecunia et rebus aliis talliatus. Supra eod. lib. pag. 195 : Consedentibus igitur cunctis, qui vocem in electione Regis habere putabantur, non tantum secundum formam Legisterii, datis scrutator ibus, duobus scilicet Episcopis, et duobus Militibus, tres electi fuerunt. T LEGITIMA, nude, Pars hsereditatis Legibus constituta, Gall. La legitime. Charta ann. 1273. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 198 : Ita quod (Anna filia Dalphini Guigonis) non possit aliquid plus in prsedictis bonis et hsereditate et terra dicti Domini, rations frareschise vel Legitimse, vel supplementi Legitimse. Alium locum vide in Advenimentum. [** Legitima Portio. Vide JO. Legitima nude pro Uxore legitima, passim occurrit, ut apud Schann. Hist. Wormat. torn. 1. pag. 172. Chart, ann. 1325. apud Guden. Cod. Diplotn. t. 3. p. 240 : Cum- Elizabeth nunc Legitima mea secundaria, i. e. quam secundis nuptiis duxerat.] 1 LEGITIMA, f. Appendices, Gall. Dependances. Traditio Liodrici de Mekerias pro monasterio Sithiensi : Dono igitur, donatumque in perpetuum esse volo legaliter per festucam et andelaginem, rem proprietatis mese nuncupante Mekerias.... una cum ipsorum locorum perviis, Legitimis et wadriscapis. V LEGITIMARE, Legitimo connubio prognati jus spurio tribuere, Gall. Legitimer, Hisp. Legitimar. Jacobus Arago-

contraria proles vel successores utriusque, sicut solet facere mos humanus. Quare nos dictorum Ingeranni et Margaretse facultatibus et voluntatibus prseattentis, considerantes etiam ipsorum, prsecipue in aliis, multiplicem honestatem, et quod dicto Ingeranno non est multa liberorum copia linese masculines, ac volentes eidem infanti de beniyno Misericordiss et pietatis intuitu subvenire, prsemissorum nobis veritate relata, nostro mero et proprio motu, non habentes respectum ad preces vel supplicationem alicujus, sed solum ejusdem infanti (sic) compacientes deffectui ac ejus necessitatibus prsesentibus et futuris, ut cum ad setatem pervenerit suaque discretio viderit temporalis gralise munere se prseventum, ad meliores actus amplioris gratix se festinet, prsefatum Bernardum ab ipsis conjugato et professa moniali taliter ex prohibita copula generatum ad omnes honores, gradus, officia et actus legitimos et civiles, potentates et digaitates, tarn in minoribus el mediocribus, quam majoribus, seculares et temporales, ad quos et ad quas potest accedere et ascendere filius legitimus ac de legitimo matrimonio procreatus, tenore prassentium de plenitudine et auctoritate regies potestatis ac etiam absoluta specialique gratia et ex certa scientia Legitimamus et habilitamus ac etiam Legitimationis et habilitationis titulo, gratia et nomine decoramus, et illo Legitimationis nomine ipsum uti et gaudere volumus, quo filius legitimus ex carne dicti Ingeranni in uxorem suam propriam procreatus uteretur, ac ab eodem quacumque procedente linea possent uti, ita quod ipsius Ingeranni patris cognomen perferat, ac si idem Rernardus certus, legitimus filius ejus esset, restituentes ipsum Bernardum plenarie 34. ad natalia legitima ac ipsum habilem et legitimum facientes et reddentes ad omnia et singula, ad quas filius legitimus et legitime natus habilis reputatur, delentes et abolentes totaliter omnem geniturse et illegitimitatis ac inhabilitatis maculam atque nomen, ita quod de sua nativitate vel illegitimatione, in quocumque actu vel contractu gratise vel justitiie, officii vel dignitatis assecutione aut aliter, non teneatur quomodolibet facere mentionem ; concedentes eidem ac cum eo dispensantes de regia auctoritate et absoluta potestate, speciali gratia et scientia prxlibatis sibi et suis successoribus vel hseredibus, quos eidem ex nunc decernimus posse et debere succedere, tarn in recta linea quam collateraliter, ac si in omnibus ab initio originis legitimus extitisset, ut in hasreditatibus et bonis quibuscumque paternis et maternis, nee non paterni et materni generis, tarn mobilibus quam immobilibus, in quibus non esset jus alii acquisitum, et in quibus de jure vel consuetudine sive usu succederet aut posset succedere vel deberet in recta vel collaterali linea, si de legitimo fuisset matrimonio procreatus, succedat, et ea, tanquam legitimus hseres vel successor, possit et debeat vendicare, adipisci et retinere ac pacifice possidere sine impedimenta quocumque, et de ipsis disponere tanquam successor legitimus in eisdem. Concedimus insuper quod sua proles de legitimo procreata matrimonio et procreanda in universis bonis suis mobilibus et immobilibus, acquisitis vel acquirendis ac obveniendis quoquo modo succedat, dum lamen aliud quam deffectus prsediclus natalium non repugnet, hujusmodi natalium deffectu non obstante. Decernimus quia omnia supra et infra scripta valere et tenere constitutions, ordinatione, statuto vel lege editis,

LEG
et consuetudine vel usu generali vel locali regm nostri ad hoc contrariis vel in contrarium facientibus non obstantibus quibuscumque, quarurn vim et potestatem et auctoritatem, quathenus conlentis prsesentibus litteris omnibus et singulis repugnarent, viribus omnino vacuamus, et non obstante eliam quod dictus Bernardus non ex simplici fornicatione, sed ex spurioso, incestuoso et dampnato cohitu genitus sit et natus, et quod nati ex talibus nefariis amplexibus, de jure, consuetudine vel aliter inhabiles sint et reputentur ac censeantur indigni ad suscipiendum titulumt nomen et dignitatem legitimationis cujuscumque per principem, vel aliam legitimationem qualemcumque seu prsssentem gratiam duximus faciendum, non vocatis dictis parentibus seu aliis, quos tangere potest et polerit in futurum; quse omnia et alia qualiac.umque quss nostrie prsesenti gratiss, quam vim sanctionis et decreti habere volumus et jubemus, possent quomodolibet nunc vel in futurum obici vel opponi et ipsius e/fectum gratias. impedire vel differre, volumus omnino non obstare el reici, perinde ac si expresse et sigillatim essent specificata pr&sentibus et expressa. Volumus eliam quod prxdictss confessiones seu recognitiones dictorum Ingeranni et Margaretss genitorum, per . quas dictum Bernardum carnali copula ex se generasse et suscepisse cognoscunt. de quibus quidem recognitionibus nobis constat, vim, auctoritatem et effectum plense probalionis, filiationis pro prsesenti!} gratise concessioni (sic) et exhibitions obtineant, et pro omni probatione sufficiant, absque eo quod idem Bernardus, seu posteritas sua vel causam ab eo in futurum habituri, onere alterius probationis quomodolibet adstringantur. Volumus etiam et ex uberiori gratia concedimus quod idem Bernardus sit capax omnium donationum et gratiarum, quas sibi fient vel jam factss sunt inter vivos, vel causa mortis, sive titulo legatorum, vel fideicommissorum ex testamento vel codicillo, aut aliter ultima voluntate, sive fiant a patre vel a malre, vel a quibuscumque personis, proximis vel extraneis, ipsumque capacem et habilem^ ad adipiscendum et acquirendum omnia donata et legata, mobilia vel immobilia sibi facta et facienda a quibusvis personis, facimus, ordinamus, constituimus et decernimus per prsesentes de plenitudine regise potestatis, nonobslantibus lege vel statuto, consuetudine locali vel generali, super quibus, quantum ad hoc, de speciali gracia dispensamus, firmiter inhibentes universis et singulis justiliariis nostris et successorum nostrorum ac quibuscumque deputatis et deputandis a nobis vel successoribus nostris, ne quis eundem Bernardum vel prolem suam, vel successores aut posteros, vel causam seu titulum ab eis habituros, in bonis quibuslibet ejusdem acquisitisvel acquirendis, seu undecumque obvenientibus, occasions deffectus natalium ipsius Bernardi, contra preemissa impetere, perturbare aut molestari quoquo modo prsesumant. Prssmissa autem omnia et singula sic certas plenitudine potestatis absolutes et regies magestatis facimus, concedimus, statuimus et prascipimus inviolabiliter perpetuo observari, eisque quoad observantiam eorumdem nostrum auctoritatem per prsesentes interponimus et decretum, nostro in aliis et alieno in omnibus jure salvo. Quod ut firmum et stabile pennaneat in futurum prsesentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Datum Parisius anno Domini 1353. mense Aprilis post Pascha. Al sic

LEG
signata. Per regem. Sen's, et correcta per vos in cancellaria. J. Royer. * In praeallatis verp Literis a recepto jure si nonnihil ex indulgentia discessum est, scrupulosioris contra juris observantiae exemplum produnt aliae legitimationis Literse, quibus liben ex legitimo matrimonio procreati, quod eorum mater setatis octo annorum sacrum religionis velum accepisset, nullo licet dehinc voto obstricta, legitimi declarantur. Lit. Phil. V. ann. 1317. in Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 190 : Philippus, etc. Notum... quod nos dilecti nostri Johannis de Efficuria, domini de Arentanis, militis, devolis supplicationibus annuentes, ipsius liberis ex Margareta filia Guillelmi de Monsterello armigeri sua conjuge procreatis, constante matrimonio inter ipsos in facie ecclesise solempniter celebrato, ut ipsi eorum quilibet, eo nonobstante quod prsedicta Marguareta mater ipsorum, dum esset setatis octo annorum vel circa, prioratum monialium de Valle Donnae or.dinis S. Benedicti dio3cesis Cathalaunensis intrasse et tanquam monialisvelata, non tamen benedicta, nee alias expresse professa, moram in eodem monasterio diuturnam fecisse dicitur, in haereditatibus, conquestiOus aliisque bonis ac rebus quibuslibet, tam mobilibus quam immobilibus, dictorum parentum suorum succedere et ad omnem aliam quamcumque successionem venire, necnon ad quoslibet legitimos actus admitti valeant, jure aut consuetudine quibuslibet contrariis nonobslantibus, concedimus de gratia speciali, et ipsos quoad hoc Legitimamus de plenitudine regies potestatis, siet quacumque legitimatione indigeant occasions prsedicta. Ex quibus ultimis verbis facile efflci potest hujusmodi usum nulla lege apud nos stabilitum fuisse. Et quidem non alia hac de re mihi nota est, prseter legem Liutprandi, de qua infra in Velamen. * Neque silentio prsetereundum est in hujusmodi literis patrum et matrum nomina non rarp omitti; quod cancellarii vel notarii arbitrio tribuendum opinor : id enim, ut eorum famae parceretur, factumfuisse haud versimile est; siquidem illorum nomina interdum appellantur, quae religionis causa tacenda erant, ut in Lit. ann. 1370. ex Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 616. quibus legitimatur quidam Antonius FUius Johannes de Chenerio religiosss in monasterio Paracletijuxta Nogentum supra Sequanam et Henrici quondam episcopi Trecensis. Ejusdem tenpris sunttres subsequentes literse ad totidem eorumdem parentum fllias spectantes. ] LEGITIMITAS, Ortus, nascentia ex legitimo thoro. Statuta Eccl. Aurelian. art. 59. apud Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col. 1279 : Inquirat Sacerdps..-. de Legitimitate sponsi et sponsss. Alibi est actio qua nothus declaratur legitimus. Vide torn. 3. Concil. Hispan. pag. 492. col. 1. 1. LEGITIMUS, ex Lege idoneus ad aliquid agendum. Lex Longob. lib. 2. tit. 29. 1. [ Liutpr. 19. (4, 1.)] : Hoc prospeximus ut intra 18. annos non sit Legitimus homo ad res suas alienandas, etc. [Charta ann. 1277. ex Chartulario S. Vandregisilli torn. 1. pag. 306 : Vendidi... pro LXIV. sol. Tur. quos a prsedictis Religiosis viris legitimis prss manibus recepi. Suspicpr legendum esse, Quos a prsedictis Religiosis viris Legitimos... recepi J] Vide Legalis. * Vel Probus. Charta pro monast. de Fontaneto in Reg. 106. Chartoph. reg.

LEG
ch. 371 : Electi sunt quatuor Legitimi viri communi assensu, qui omnia hsec, quse prsedicta sunt, recordati sunt, et se ilia verissime recordatos fuisse super sanctum Evangelium juraverunt. Ubi Legitimi viri, iidem videntur qui alibi Boni homines appellantur. Vide in hac voce. 2. LEGITIMUS, Ingenuus. Charta apud Meichelbec. torn. 2. Hist. Frising. pag. 529 : Tradidit eadem matrona... suum servientem Herimannum, ea ratione ut ipse cum omni sua posteritate Legitimorum servientium uteretur jure. [** Vide Hseberlin. de Histor. Frising. torn. 1. pag. 164.] * LEGITORIUM, Pulpitum, pluteus, analogium. Glpssar. Prov. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Letrier, Prov. legium, lectrum, Legilorium, analogium. Acta capit. MSS. eccl. Brioc. : Cantor... tenetur... suis propriis sumptibus habere coram Legitorio... duas magnas tsedas cerss ardentes. Vide Legium. LEGIUM, seu LEGIVUM, in Gloss. Lat. Gall. : Pulpitre, Letrin amettre livresus. Ugutio : A lego, lectrum et Legium, pulpitum. Leo Ostiensis lib. 3. Chr. Cas. cap. 31. (al. 33.) : Legivum quoque perpulcrum et eminens in eo constituit. Cap. seq. : Legivum quoque pulcherrimum auro atque coloribus pictorum ingenio decoratum ibidem extrui jussil. Aoyeia et Logea Graeci vocabant ejusmodi pulpita, non ea duntaxatin quibus recitabantur comoedige, ut auctqr est Vitruvius lib. 5. cap. 8. sed et Tribunalium juridicorum et Ecclesiarum. Hesychius : Br^a, TtXst'ova JA!V crr)(ji.aJvsf xotvorspov s OUTW;, xa\ TO Xoyelov, wauep Iv exxXYjuia xa\ Scxacrtrjpta). Sed hie pro OUTW;, quod nihili est, videtur legendum o5Sa;, solum, pavimentum, editius scilicet, p* Hsec correctius leguntur apud Grammat. Bekker. pag. 219. 28. Vide Henr. Stephan. Thesaur. Ling. Grsec. voce B^aaedit. Didot. torn. 2.1 col. 230.] LEGIUS. Vide Ligius. 1 LEGNAGIUM, ut infra Lignagium, Jus exscidendi lignum in silvis, vei Prsestatio pro hujusmodi jure, Legnagium et carbonagium, in Regesto Philippi Aug. f. 87. e Chartophylacio Regio. LEGNAIUOLUS, Faber lignarius, Ital. Legnaiuolo, in Stat. ant. Florent. 1. 5. c. 19. ^ LEGNAYRARE, LIGNA.YRARE, Jus ligna exscindendi in nemoribus. Italis, Lignare, far legna; Gall, faire du bois. Stat. Nicise ann. 1333. in Mon. Hist. Patriae Taur. torn. II. col. 182: Quod homines Nicise possint Legnayrare in territorio Gaudse, et locis circumvicinis; et paulo post: Pro parte universitatis ho.minum dictx civitatis (Nicise) fuit nobis nuper expositum querelanter, quod cum ipsi... fuerint, sintque ad prsesens in possessione, seu quasi Lignayrandi, seu ligna faciendi qusscumque tam in nemore de Gauda, quam in aliis locis cirumvicinis dictse civitatis, etc. [FR.] ] LEGNEIRARE, LEIGNERARE, ut infra Lignare, Lignum in silvis exscindere. Sententia arbitralis inter Dominos et Communitatem Calliani ann. 1497 : In antiquissima et vera possessione pastorgandi, eyssartandi, Leignerandi, fusteiandi, glandeiandi, etc. Infra legitur : Legneirandi. * LEGOY, LIGOY, Distinctis vocibus leg. le Goy et li Goy, Instrumentum ligno scindendo aptum. Vide supra Goia 1. Consuet. Domb. MSS. ann. 1325. art. 27 : Quod si reperiatur in tallia dicti nemoris, tres solidos Viennenses solvere teneatur vel Legoy ; et si dictus Ligoy non

LEI
valebit tres solidos prsedictos, quod dictus scindens dictos ires solidos solvers et perficere teneatur et in emenda parti. 1 LEGUA, Hisp. Leuca, Gall. Lieue. P Legua etiam Hispanis, Provincialibus Legue.] Concil. Dertusanum ann. 1429 : Cum itaque locus S. Matthssi non distaret a castro Paniscolse nisi per tres Leguas. Codex MS. Irminonis Abb. Sangerman. fol. 25. v. col. 1 : Silva que habet in totum Leguam 1. et dimid. ubi possunt saginari porci cc. Recurrit fol. 116. col. 1. Vide Lena et Leuca. LEGULA. ^Elfricus : Legula, vel Coclea, vel Code, Mete-lacca. Ubi Somnerus : Legendum forte, loculus, vel locellus, Metesacca, vel Codde. Sed hie Legula, est pro Ligula, quse est mensura Medicis et aliis nota, de qua Marcellus Empiricus pag. 47. 122. Glossse vett. Koylidpiov, cochliarium, Ligula. Muorpov, Legula. [Vide alia notione in Legia.] LEGUMENARIUS, oorrcp<Mi<XY)?, in Gl. Gr. Lat. [Alii preeferunt Leguminarius, Qui vendit leguraina.] * LEGUMENIUM, LEGUMENTUM, Legumen. Consuet. MSS. monast. S. Crucis Burdegal. ante ann. 1305 : Item hortolanus... debet tenere hot-turn conventus valide garnitum...de cunctis herbis et Legumeniis... Item duo furnerii recipiunt... a dicto cellerario piaces, carnes et Legumena. ** LEHA, Apri femina. Vide Etleha et Lefa. LEHEN. Charta Rudolphi Imp. ann. 1277. in Metropoli Salisburg. torn. 1. pag. 890 : Idem in villa Hollern sex mansos et dimidium mansum, qui Lehen vulgariter nominatur, 14. libras solventes, quos ibidem dominus noster nunc habuit liberos et solutos, etc. LEHENREGHT, Jus feudale : vox Germanica ex Lehen, feudum, et Recht, jus, rectum. Gesta Marcwardi Abbatis Fuldensis : Abbatis totius utilitas in Laicorum manu posita fuit, et si aliquis eis contradicere vellet Abbatum, ac judiciali lege placitum faciens, justitiam ab eis exquirere cospisset, ingeniosa et callida argumentatione juris sui, Lehenrecht nominant, anguis more de manibus elapsi, per anfractus sermonum sine suo discrimine effugiebant. [Diploma Friderici II. Imp. ann. 1219. apud Tolnerum in Probat. Hist. Palat. pag. 68 : Item nullus dominus aliquem Nurembergensem compellere debeat ad jus, quod appellatur Lehenrecht.] LEIA. Videsis in Leda 3. LEIBO, LEIBUNCULUS, Panis crassior, etrelictis furfuribus minus candicans, Goldasto. Ephemerides Monasterii S. Galli torn. 1. Rerum Alam.: 16. Kl. Dec. Eodem die dantur carnes, pisces, casei et ova cum stoupo, et maxima Leibone et minore Leibunculo de Stanheim. Occurrunt passim ibi 15. Kl. Martii, 3. Non. April, etc. Vide Joann. Winckelman. in Notitia Saxo-Westphalic. pag. 458. [** Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 4. col. 1111. voce Hlaib.] LEIDA, LEIDARIUS. Vide in Leudis. 1 LEIDGRAVIUS, LEIDGREVIUS. Vide Ledgravius. * LEIDIS, Tributum, quod pro mercibus exigitur. Pactum inter eccl. Lugdun, et comit. Forens. ann. 1167. ex Bibl. reg. : Leides fori et feriarum, communes sunt. Vide in Leudis. LEJEWITE, LEGERWITE. Vide Lairwita. 1 LEIGIALIS TERRA, Quam tenet homo Ligius. Vide locum in voce Terra. LEIGIUM. Charta Henrici Regis Fran-

LEM
cise ann. 1060. pro Ecclesia S. Martini de Campis : De redditibus quidem pastionis vierise, silvae, atque Leigii, omnem decimam... concedo. Occurrunt eadem verba in alia Charta Ludovici VII. ann. 1137. Idem videtur quod Alegium. Vide in hac voce. 1 LEIGNAGIUM, Jus lignationis. Vide Lignagium. *{ LEIGNERARE. Videsis in Legneirare. LEIOSTREA, [Laevis ostrea.] Vide Aspratilis. LEIPA, Fuga, vox incertse originis. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 43 : Si quis a domino suo sine licentia discedat, ut Leipa emendetur, et redire cogatur. [** Lege Utleipa et vide Utlep.] LEIRWITA. Vide Lainvita. 1 LEISIVERPIRE. Vide L&siverpum in Laisus. * LEITA, Minutissimse monetae ex latone vel cupro species. Charta ann. 1320. in Reg. C. Chartoph. reg. ch. 25 : Vendit... quatuor modios frumenti boni, novi, sicci et legalis ad mensuram Pontis Ligeris Turon. duobus denariis, minus de Leita, quodlibet sextarium (de) meliori frumento. Vide Lato et Loto. LEITIHUNT, etc. Vide Canis Leitihunt. LEITO. Charta-Alfonsi III. Reg. Portugalliea apud Brandaon. torn. 4. pag. 279. v. : Gallinam, caponem, capritum, anxerem, aut Leitonem. 1 LEIXARE, Permiltere, sinere, Gallis, Laisser. Charta Lusitanica apud Brandaon. lib. 14. Mqnarchiae Lusitan. cap. 16 : Mando vobis ipsum torrem et porturn, et non Leixetis ibi morare aliquem hominem de illis, qui ibi erant, quando Infans Dominus Alfonsus earn filiavit. Alius exstat locus in Crebantare. [* Vide Laxare 2.] ;; - LELEX, Jurisconsultus.legis peritus, advocatus. Charta ann. 1152. inter Probat, torn. 2. Hist. Occit. col. 539 : Istius rei est testis Guillermus de S. Felice vicarius Carcassonse et Guillelmus de Durban et Gauzberlus de Avalino et Petrus Raymundi de Altopullo et Willermus de Isla ambo Leleges, et Petrus de Vilario vicarius Eedensis. LEM, [Teuton. Leme et Lseme, Laesio, mutilatio, a Lam, Mutilus, Schiltero.J Vide Arata. * LEMA, La voragine. Glossar. Lat. Ital. MS. pro Lama 1. Vide ibi. * LEMRELLUS. [Tegula. DIEF.] * LEMBULUS, diminut. a Lembus, Navis genus, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. j|c LEMBUM. [Purpureum vestimentum. DIEF.] T LEMBUS, Vestis regia, Papiaa. An Limbus, Fimbria ad ornatum yestibus assuta ? Agnellus in libro Pontif. apud Murator. torn. 2. pag. 178. col. 2 : Ornaveruntque diversis palliis exanime corpus, et Lembum (MS. Loibum) a barba usque ad caput innodatus erat, quod illi sua ex auro Basilii miserat mater. LEMIGA. Vita S. Pardulfl Confessoris in Cod. MS. et apud Labbeum torn. 2. Biblioth. pag. 601 : Quidam ex rusticis vulgaribus, dum ligna ad usum ignis cs&deret, ut adsolet, in vetusta arbore, bolidos, quos vulgo Lemigas vacant, adhaerentes reperit ; et cum eas collegisset, decrevit ut eas ad virum Dei Pardulfum deferret, etc. Mox : Sciscitatus ab eo cui has deferret Lemigas. Tune homo confitendo dixit, quod ad virum Dei Pardulfum, qui nihil carnium, nee volatilium edebat. Occurrit ibi semel ac iterum : ubi bolidus, ponitur pro boletus, uti haberi in MS. Compendiensi monet Ma-

LEM

63

billonius, fungus, Champignon. Sic Lemiga, idem erit quod boletus. 1 LEMINALATGE, f. Heminagium, seu praastatio ex quacumque hemina frumenti aut alterius grani. Chartularium Gratianopol. f. 41. n. 33 : Sextam partern leyd& hujus civitatis de sale et denariis, et tertiam part em de linguis vaccarum sive bourn, et tertiam de Leminalatge cum tertia parte lanarum, et cum omnibus rebus minutis qux de lezda exeunt. Vide Hemina. * LEMINES. [Exequiae. DIEF.] * LEMMA, in Charta Caroli M. ann. 774. apud Mabill. Diplom. pag. 645. pro Lemmia. Vide in hac voce. LEMMANE. Gregorius Turon. lib. 1. Miracul. cap. 84 : In illis autem diebus cum jam semina triturarentur, et sicut Lemmane vestitum segelibus nudum habetur, a silvis intercedente gelu, cum non esset unde ignis accenderetur, ab ipsis paleis focos sibi adhibuerant excussores. Ita prseferunt tres Editiones : qua voce pars Aryernorum agri intelligitur plana et fertilitate nota, quse vulgo Limaigne dicitur, quamque Lemane Arvernam vocat ideni Gregorius lib. 3. Histor. cap. 9. Limane, lib. 5. cap. 35. quam vocem quidam ab alimonium deducunt; vel quod ea animalia usui rustico necessaria nutriat, quse Hispani alimana vocant. Vide Jacobum Bourgoing de Origine et usu vulgarium vocum pag. 76. et infra in Limania. 1 LEMMONES. Vide Lemnones. 1 LEMNA, Vectigal in urbis exitu vel introitu pro mercibus solvendum, forte sic dictum a limen. Statuta S. Severi in Capite Vasconiae circa ann. 1100. torn. I. Anecd. Marten, col. 280 : Stalutum etiam fuit, quod si extranei, causa vendendi, in animalibus vel in plaustris aliquid abstraxerint, in exitu portarum Lemnam persolvant. Idem dicimus de corariis, quod Lemnam debeant dare. De burgensibus villse statutum est, quod in exitu non debeant dare Lemnam, nisi de ferro, sale et piscibus. Verumtamen quamdiu nundinse duraverint, jam dicti burgenses, sicut ceteri homines, Lemnam persolvent. Vide alia notione in Lemnia. 1 LEMNARIUS, Portitor, exactor lemnse, ibid. col. 279 : Extranei vero, si aliquid venale ad villam attulerint, sive in prsesenti sive in futuro, vendiderint in introitu portarum, Lesdam persolvant, vel securitatem non vendendi Lemnario faciant. Ex hoc loco patet Lemnam idem esse quod Lesdam ; unde proclive esset suspicari ubique scribendum fuisse Lesdam, vel Leudam, ut Lesdario seu Leudario, pro Lemnario, si vox Lemna toties non repeteretur. LEMNIA, LEMNA, LEMPNA, Silva. Tabular. S. Eparchii Inculism.: Egodono... et ad ignem et ad alia necessaria omnes arbores Lemniarum mearum de Pontos, prseter chaisnum et fraxinum. Charta Aimerici de Ronconio, ibid. : Dono Deo et S. Eparchio lo chaufatgha in Lempnis meis de Marcillac, etc... et accipiant de Lempnis meis, quantum eis opus fuerit ad suum chaufatgha. Rursum f. 870 : In ilia terra, quse est trans la Lemna de Palirs, juxta mansum Brolii. 1 LEMNI^E, Homines monstrosi et fabulosi quos sic describit Isidqrus lib. II. Orig. cap. 2 : Lemnias in Libya credunt truncos sine capite nasci, et os et oculos habere in pectore ; alias sine cervicibus gigni, oculos habere in humeris. Odo de varia Ernesti Bavarise Ducis fortuna, torn. 3. Anecd. Marten, col. 362.

64

LEN

LEN

LEN

* 4. LENA; Fascis virgeus, lignum ca- Gallis, Cardeur in veteri Catalogo MS. lefaciendo furno accommodum, Hisp. Sodalium confraternitatis B. Marise Lenna, Gall. Bourree. Consuet. Mss. Deauratse. Perpin. cap. 37: Item homines Perpi| LENHAIRRARE, Lignum in silvis niani possunt habere Lenas suas ad co- exscindere. Charta ann. 1289 : Jus exsarquendum panes ad opus suum... Item tandi... laborandi et fusterandi, et Len* LEMNISC-ffi, Fasciolse purpuress. possunt habere duas foguacerias de Lena hairrandi, etc. Vide Lignerare. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. Vide et duas de lari ad vendendos panes cum 1 LENHAYRAGIUM, Jus lignorum in Lamniscse. voluerint. Lenchas verq Occitanis paxil- silvis exscindendorum. Conventip LudoT LEMNIUS, Luctuosus dicitur. Pa- lum sonat. Lit. remiss, ann. 1413. in vici Regis Sicilian cum Arelatensib. ann. pias. Reg. 167. Chartoph. reg. ch. 372. bis: 1385. ex MS. D. Brunei: Item retinet dicta T LEMNONES, Larvse, animss mortuo- Pierre Sture print un pieu de haye, dit Universitas patuum Castelleti Montis-marum. Papias. In Gloss. Sangerman. MS. au pays (Languedoc) Lenchas,... et bailla joris et Auriculas, et quecumque alia, n. 501. habetur Lemmones : an pro Le- un grant cop dudit pieu ou Lenchas au tarn piscationes quatn venationes, Lenmures 9 suppliant parmi le front. hayragia et explechias quorumcumque | LEMNUNCULUS, pro Lembunculus, * LENAGIUM, in Reg. Phil. Aug. ex patuorum. apud Papiam. Lemnunculum, lembum, Chartoph. reg. sign. 34. bis fol. 69. r. LENICANARIUM, Vestis species. Cain Glossis Sangerm. MSS. num. 501. col. 2. part. 2. pro Legnagium, ut legitur tholicon Armoricum : Huclien, Gallice, T: LEMOCIA, LKMONA. Vide Barbarini, ibid. part. 1. fol. 46. v. col. 1. Vide in Huquet de toile, Lat. hoc Lenicanarium. " LEMOISSELLUS, LEMUISSELLUS, LE- hac voce. Item prsstexta, Gall. Hucquete a genes MUSSELLUS, Globus, Gall. Peloton. Muj LENARE , Lenocinari, lenocinium enfans. Hucpillotet, Gall. Hucque pillonit. castr. dom. reg. ex Cod. Phil. Aug. facere. Salmasius ad Vopiscum ex ve- tee, Lat. hssc lacerna. [Forte melius in Chartoph. reg. sign. 34. bis part. 1. teri Epigrammate : legeretur Hoclenicanavium, pro Huclien fol. 93. r. 5 : Losdunum... x. fundas et canab. Gall. Huquet de toile de chanvre.] Lenandi callidus arto. vij, Lemusselli fill... Chinon. xx. Lemus* LENIS, pro Lsvis, planus, ut moselli fill. Et fol. 94. r". col. 1 : Decem Et ex alio inedito: nent docti Editores ad Mirac. S. Annem. globi, id est, Lemusselli de filo. Ibid. fol. torn. 7. Sept. pag. 747. col. 2: In quo cum Quod si formosas redeas Lcnare puellas, 97. v. : Quatuor targise, duo Lemoisselli nullum visus appareret vestigium, erat Et dederit quaestus cotidiana Venus. fill. Rursum part. 2. fol. 3. y. col. 1. et enim oculorum locus Lenis, ut csetera 2 : ij. Lemuisellos fili. Ubi Guido.de Dam- Vetus Scholiastes Juvenalis ad illud Sa- fades, etc. petra in epist. ad Phil. Aug. apud Mar- tyree 2: * LENITIVUS, Lenis, Ital. Lenitivo. ten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1114. haCharta Henr. VII. imper. ann. 1311. Ilia docet, missis a corruptore tabellis, bet, Glomos fili. Vide infra Loisellus. apud Lam. in Delic. erudit. inter, not. 1 LEMONIUM, Malum citreum minus, adnotat: Socius filiam suam Lenat et ad Hist. Sicul. Boninc. part. 3. pag. 210: Gall. Limon, apud Bern, de Breydenbach docet earn tnoschis caute rescribere. Lau- Volentes tamen consideration pii ac beItiner. Hierosol. pag. 226. rentius in Amalthea ex vet. Glossis : nigni patris et domini, filios et subditos ^ LEMOSINA, Eleemosyna, Ital is, Limo- Lenare, Lenire. devios a via perditionis retrahere, Lenisina, apud Laurentium in Amalthea. 1 LENARIA , Qua3 facit lenocinium. tivo modo et de piano, ete. * LEMPINAS. [Orpiment. DIEP.] Miracula S. Cunerse, torn. 2. Junii pag. * LENODOCHIUM, [Licherie. (Gloss. * LEMPITULA, [Truita. (Gloss. Ms. 564: Blasphemando... dixit: B. Cunera Ms. Turon. XII. s. Bibl. Schol. Chart. Turon. XII. s. Bibl. Schol. Chart. 1869. videtur esse Lenaria,quia leni et lense qui 1869. p. 329.)] p. 328.)] invicem copulari non possunt, veniunt LENONIA, Lenocinium, Maquerelage. 1 LEMPNA. Vide in Lemnia. hie ad B. Cuneram, ut ibidem fornicari Eckehardus Junior de Casib. S. Galli 1 LEMPNI-ffi. Vide Lemnise. possint. cap. 1. extreme : Ad amplexus Arnolfi I. LENA, apud Petrum de Crescentiis ] LENAYRARE, Pro pascayrando vel Regis clam dum peteretur, respondisse lib. 10. cap. 37. Suber seu Liege vertitur pasqueria sumendo cum eorum averi fertur Lenoniss prods, etc. Statuta MSS. a veteri Interprete Gallico. grosso et minuto, pro Lenayrando, et Le- Caroli I. Regis 205: | 2. LENA, Pannus laneus qui culci-nayra faciendo, in veteri Charta Massil. de Lenoine et de Sicil. cap.etc. La poine lecherie, trse supersternitur. Guido Discipl. Farf. ex Schedis D. le Fournier, id est, pro LENSIA, Lintea supellex. Charta Cacap. 47 : In lectulo ad unumquemque de- lignis in silva exscindendis. Vide Ligne- roli IV. imper. ann. 1357. torn. 1. Cod. putetur Lena cum pelhcula investita, sa- rare et Legneirare. Ital. diplom. col. 2467 : Prseterea studii gum laneum, capitale. Bernardus Ord. % LENCIA. ^Viola. DIEF.] Senensis scholares... una cum familiis, Cluniac. part. 1. cap. 17: Pro signo strati | LENGIO, Iv Tot? TcevOefftv op^oy^evoi;,equitaturis, arnisiis, Lensiis, vallisiis, et quod substernitur, et Lena vocatur a S. Tempore luctus saltans. Supplem. Anti- rebus suis omnibus liberos esse decerniBenedicto, etc. S. Willelmus lib. 1. Cons- quarii. Vide Lentio. mus. Vide Lencius. titut. Hirsaug. cap. 16: Pro signo straLENCIUS. Testamentum Sancii I. Re^ LENTA. [Tanche. DIEF.] gulie quse substernitur, et Lena vocatur a gis Portugalliae serae 1217. apud BranT LENTACULTJM, Crustatia, apud PaS. Benedicto: scilicet in Regula, cap. daon. torn. 3. pag. 260 : Habeat et meas piam. 55. ubi: Stramenta autem lectorum suffi- cintas, et meas scarlatas, et penas varias, * LENTAGO. [Laurus. DIEF.] dant, matta, sagum, Lena et capitale. arrancanes et Lencius, id est, Lintea. [In LENTARE, pro Morari,non semel usurWillelmus Mon. in Vita Sugerii Abb. Actis SS. Junii torn. 3. pag. 477. habetur pat Gregorius M. lib. 2. Ind. 11. Epist. lib. 2. sub finem : Hie illi quiescenli pro Lindas.] [* Lintea supellex. Vide infra 1. 42. lib. 10. Epist. 35. Papias : Lentare, pluma erat palea, pro mollitie lini subs- Lensia.] tardare. [Gloss. Sangerman. MS. n. 501: ternebatur lanea parum levis Lena. LaT LENDEX, Tarmus, (tarmes) vermis in tardus. S. tinis Lse,na pallii genus est, quod ceteris lardo, Johanni de Janua, Vert de Lart, Lentandus,num. 149 :Ambrosius lib. 10. in Lucam Ergo ne tanquam vestimentis super induebatur, prseser- in Glossis Sangerm. inerti gubernatori in arenis littoris mihi tim hiberno tempore et ad iter facien* LENDITUM. Vide in Landicum. hsereat sermo, tamquam in vada cseca dum, hocque intellectu Lenam accipio * LENEUS, Lo vino, in Glossar. Lat. in Statutis Cisterc. ann. 1183. torn. 4. Ital. Ms. pro Lenseus, ut legitur Georg. Lentandum iter quam prsecipitandum arbitror, etc. Fata Lentata, id est, tarAnecd. Marten, col. 1256. ubi : In Lenis lib. 2. v. 4. et lib. 3. v. 509. et 510. data, apud Trebellium Pollionem in artificiose fiunt varietates colorum in MoT LENGLISH, Species monetse Flan- Claudio cap. 6. Virgilius ^Eneid. 3.: nasteriis nostris; quod ne ulterius fiat dricae. Charta ann. 1342. apud Rymer. Ante et Trinacria Lentandus remus in unda est. modis omnibus prohibemus : sed si conti- torn. 5. pag. 315 : Duo millia librarum gerit quod fimbrias tinctas emerint, non monetse vocatse, Lenglish in Flandria cur- Id est, lente aut diu ducendus, nisi Lennisi unius colons in una Lena ponant. rentis. tare remum simpliciter hie sit navigare, Vide Cozzo. * LENGUETA, Lingula,Gall.Langfuee, quia, ut habet Turnebus lib. 4. cap. 22. c Pro panno serico legitur in Charta Ital. Linguetta. Stat. sabbat. Carcass, cum remiges magnis viribus remigant, ann. 1019. apud Murator. torn. 4. Antiq. ann. 1402. in Reg. 157. Chartoph. reg. Lentant, id est, curvant et flectunt panItal. med. sevi col. 768 : Posuimits autem ch.320: Non sit ausus immiscere...corium duntque remos. S. Orientiuslib. 1. Comsuper ipsum altare una Lena serico Cons- mutonis cum corio vaguss seu de cordoa, monitorii : tantinopolitana. Hirta tibi melius pallia prsebet ovis, nee e converse, nisi esset tamen horlse Quam qu;e, Lentato per lubrica fila metallo, 3. LENA PANIS, Frustum, offella, vel Lengueta. Male Vengueta editum Alternos frangit vestis onusta gradus. Gall. Leche. Testim. de S. Domin. torn. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 560. 1. Aug. pag. 646. col. 1 : Nee etiam vidit art. 7. Ubi Lentatum per lubrica fila metallum, eum comedere ultra unam Lenam panis. 1 LENHAGERIUS, Qui carminat lanam, i aureum intelligit argentumve textum,
Sunt alii sells hirci, mirabile dictu, Non caput est, nee vultus eis, humerisque relrusi Ignescunt oculi, parvum pro nare foramen Pectus habet, rietusque loco parvissimus oris ; Lempnias appellant ; crudis de more lomallis Vescuntur, salsaque maris potantur ab unda.

LEN
Gallis, Galon, quo vestes ornantur et onerantur, nulloinduentium commodo.] Vide Adlentare. LENTEA, Fovea. Papiae. 1 LENTENA. Charta vetus apud Stephanotium Antiq. Petragor. MSS. pag. 89 : Res sitas in pago Petragorico, in Lentena Albucense et villa quse dicitur Miliacus, etc. Sed legendum Centena, Pars comitatus vel regionis: de quo in Centena 2. 1. LENTERNA, Vincula modica. Papise [et veteri Glossatori Sangerinan. MS. num. 501.] ^ 2. LENTERNA, Species vasis. Acta S. Samsonis MSS: Samson, quern, in cello, tua posuisti, omnia bona, quse congregas , inaniter dispergit, et maxime Lenternas melle plenas fundo tenus evacuavit. Dubritius introivit in cello, et introiens vidit omnia vasa summo tenus plena. * LENTESCERE, dicitur de colle declivi, in Mirac. S. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. pag. 274. col. 1 : Erat locus naturali quodam situ commodissimus ; atque a parte orientali, clivo montis paulatim Lentescente, competenter adcline pendulus. Galli diceremus, s'Adoucissant insensiblement. 1 1. LENTIA. Annales Genuenses apud Murator. torn. 6. col. 349 : Et facto proinde consilio sic * Lentiam, quse Rempublicam annue nituntur augere, ad creandam militiam, Deo auspice, profecturam, Isetiores solito authoritatem hilari mente prsestarunt. Vox ignota ac forte mendosa, hincque locus perobscurus. * 2. LENTIA, Ital. Lenza, Ager in Iongum protensus. Charta ann. 1083. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aeyi col. 1034 : Quas (terras) detinet Bonaccio massario ad manum sua (sic) ad laborandum, et de una alia Lentia ibi posita, etc. Vide infra Lesa. LENTIACUM , Praestatio, ex lentibus. Vide Meativarius in Mestiva. LENTIARIDS, pro Lintearius. Gl. Gr. Lat: '06oviax6?, Lentianus. Sic etiam in Gloss. S. Bened. pag. 266. Xevnov, dixere Pisides in Hexaemero v. 1747. Palladius in, Hist. Lausiaca cap. 52. German us Pa'tr. CP. pag. 150. et alii quos laudat Meursius. 1 LENTICLA, dimin. Lentis. Vide Lenticularia. 1. LENTICULA, Eucherio Lugdun.: Vasculum ex sere habens oleum quo ungebantur in regnum. Lib.l. Reg.cap. 10.1. lib. 4. cap. 9. ubi Graec. Interpr. cpaxb? eXaioo.[Isid. lib. 2. cap. 7 : Lenticula, medicum (modicum) vas seneum vel argenteum, quadranguhtm, in latere apertum, quod et Lichitum, (Lecythum) est enim vas olei, quo Reges et Sacerdotes unge~ bantur, a liniendo dictum. Alii Lenticulam dictam volunt, quod lentis formam quodammodo referret. Vide Plinium lib. 18. cap. 12. et Martinium in Lexico.] 1 2. LENTICULA, Genus placentae. Pelagius Diac. de Vita SS. Patrum cap. 4. n. 59 : Fecit de farinula Lenticulam et zippulas. * 3. LENTICULA, Lentigo, macula. Mirac. S. Rosae torn. 2. Sept. pag. 454. col. 2 : Itaque omnia signa in ea mortem sibi initiari videbantur; prseserlim cum per totum ejus corpus signa, quse vulgariter Lenticulse cognominantur, apparuissent. Et pag. 455. col. 1 : Cum jam signa mortis in ea apparerent, quse vulgariter Lenticulse cognominantur. LENTIGULARIA, Ager lenticulis consitus. Lex Salica tit. 29. 13 : Si quis in napinam, in fabariam, in Lenticulariam, V

LEN
vel his similia ad furtum faciendum ingressus fuerit, etc. Gloss. Lenticla, cpcotY). T LENTICUM, Praestatio pro vendendis Lentibus. Vide locum in Sandalis. 1 LENTIGAMEN. Gesta Archiepiscoporum Trevir. apud Marten, torn. 4. Ampliss. Collect, col. 426 : Dominus Cuno submisit se ad fossatum castri per arctam fenestram cum Lentigamine, et sic evasit. Videtur legendum Ligamen, nisi Lentigamen dictum sit, quod ligamen fuerit ex linteo textum. 1 LENTILAT, vox vernacula, Lens, species leguminis nota, Gall. Lentille. NecrologiumCarnotense: Agumi>i< etiam apud Menuesin generaliter quicquid Major habebat in granica Capituli, scilicet duos trituratores, vechiat, pesiat, Lentilat, favat. LENTIO, o Iv TO^C ulvOeo'tv op^oujAsvo?. Vide Salmasium ad Vopiscum pag. 504. et Joan. Kirchmannum lib. 2. de Funerib. cap. 7. [Supra habeturLendo, Ternpore luctus saltans.] e LENTIOLUM, Linteolum. Vita S. Ubaldi torn. 3. Maii pag. 637. col. 1: Solvens autem Lenliolum ita sanam (fistulam) reperit, ut nee aliquod signum appareret cicatricis. Vide Lenzonum. 1 LENTIPES, Lento seu tardo gradiens pede. Ausonius Epist. 21 :

LEO

65

ram prssdictis sic indutis de Lenzolis, seu pannis albis lini, ut col. seq. !; - LENZONUM, Linteum,Ital. Lenzuolo. Charta ann. 1019. torn. 1. Hist. Cassin. monast. pag. 81. col. 2: Duo Lenzona linei operati propter altaria, etc. Eslese, pro Alese, in Lit. remiss, ann. 1435. in Reg. 175. Chartoph. reg. ch. 346: Deux draps a lit et une Eslese de drap linge. Vide Lenziolus. * LEO, Aper, ut videtur. Charta ann. 1035. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 328 : Ipse idem Guillelmus comes dedit sanctse Marise coenobii Villarensis decimam nemorum vicecomitatus Fiscanni... et decimam silvestrium bestiarum sive Leonum. * LEO MITIS, Lion pacifique, Cognomen Ludoyici VIII. regis Francorum, qui vulgatius Cor Leonis nuncupatur, in Obituar. eccl. Ambian. ex Cod. reg. 5535. ad xy. diem. Nov.: Eodem die obitus Ludovici, qui dictus est Leo mitis, regis Francise, Philippi fortunatissimi
filii.

1 LEOA, Leuca, Gall. Lieue. Codex Irminonis Abb. Sangerman. fol. 12. recto col. 1: Habet ibi de silva in totum gyro Leoas v. ubi possunt saginari porci mille. 1 LEOCRYSUS, Lapis pretiosus, colore aureo interveniente Candida, ut habet Isid. lib. 16. cap. 13. Jo. de Janua praeSpondeus illi Lentipes ibat comes. fert Leocrisis vel Leochrisis, Papias Leoj LENTIS, Navis pusilla. Papias et Gl. chysus. Legendum cum Plinio Leucochrysus a Graeco Xsyxo^puaoi;. Sangerman. ^ LENTISMA, Mastiche, lentisci resina. * LEODA, Tributum, maxime quod pro Laurentius in Amalthea ex Onomas- mercibus penditur , interdum quaevis praestatio. Charta Baym. Trencavel. vitico. | LENTIUM, cagavov, Gloss. Lat. Graec.cecom. Biter, ann. 1163. in Chartul. Sangerm. Sabanum, sudarium. Vox Gemund. : Concede... ut ex sale, quod ad ducta ex XEVTIOV, quod Graeci recentiores proprios usus domus prsefati monasterii transportabitis, in omni terra mea Leoda formarunt ex Latino Linteum. 1 LENTRUS, Linteum lecti, Gall. Lin- vobis non requiratur. Vide Leudis. 1 LEODARDI, LEUDAEDI, melius quam ceul. Charta serae 1060. apud Anton, de Yepez in Chron. Benedict, torn. 5. pag. Leodasdi, ut recte monet Eccardus in 435 : Quatuor plumacios, literius 3. Len- Notis ad Pactum Legis Salicse tit. 6. tros de leno (i. e. de lino) 3. duos etiam Voces frequenter qccurrentes in eadem pares de sabanes. Sed videtur legendum Lege, quas arcessit Schilterus ex Leoden, sive Leudan, Leiten, Ducere, scil. Lentios. Vide Lencius. 1 LENUM, pro Linutn. Videsis in Len- testes, et Ardi, Art, Genus, species. Nitrus. mirum inquit, duo genera vel species jjc LENUTA. [ Parvam literam quo- sunt condemnandi reum, aut. per modam magno sigillo in pendenti sigilla- dum confessionis aut per modum contam, sub anno Dni. MCCXVII. mense victionis per testes, etc. in quo postemayo, continentem quod D. dalphinus riori genere locum habet poena inflciaconcessit Lenutam de Moyrenco Villel- tionis, utroque et Romano et Germanico mo Chamllardi pro V. solid, censuali- jure usitata. Luculentus textus Juris bus perpetuo. (Chevalier, Inv. Archiv. Francici est in Legis Salicae titulo 10. | 1 : Si quis animal, aut caballum, vel quodDelphin. p. 173.)] LENWAR. Vetus Charta Danica, apud libet pecus in messe sua invenerit. peniIsaacum Pontanum lib. 7. Hist. Danicse tus eum vastare non debet, quod si fecerit, pag. 389 : Ita tamen quod iidem ratione capitale loco restituat, ipse vero debilem receptionis bonorum prsedictorum, Eccle- ad se recipiat. Si vero Confessus non fuesiae noatrse homagio adstringantur, secun- rit, et ei fuerit Adprobatum, Malb. Leodum quod cseteri vassalli Ecclesise ratione dardi DC. denar. qui faciunt sol. XV. exsuorum Lenwar receptorum :=ab Ecclesia, cepto capitale et delatura.B.inc infert Vir affecti fuerint ab antiquo. [:;" Laudemia. eruditus, Leodardi alteram esse speciem V. in Laudare 4. et Haltaus. Glossar. condemnationis ad mulctam, si quis non confessus, sed inficiatus factum, desuGerman, col. 1233.] T LENZA, Ital. Fascia. Miracula B. per convictus fuerit. Quod confirmat ex Henrici Baucen. torn. 2. Junii pag. 386 : ejusdem tituli 4. ubi: Si negaverit et Fortiter claudicabat ab utroque latere, tamen convictus fuerit, Malb. Leodardi, quia ipsa ludente cum Lenza, sibi hoc ut et seq. et ult. ibi: Testibus eum convincat. Et tit. 2. f 3: Et ei fuerit adevenit. 1 LENZIOLUS, Linteum lecti, Gall. probatum, Malb. Leodardi. Tit. 27. f 2 : Linceul. Miracula S. Zitae, torn. 3. April, Et ei fuerit approbatum, Malb. Leudardi. pag. 525 : Et earn in quodam Lenziolo ad Tit. 33. 6. tit. 68 : Si negat et convictus domum deportaverunt. fuerit Malberg. Leudardi, solidos XV. 1 LENZOLUS, Eadem notione. Chron. componat. Concludit tandem laudatus Bergom. apud Murator. torn. 16. col. meritoque laudandus Scriptor, ex iis 918: Maxima quantitas hominum et mu- locis, quee manifesta sunt, cetera, quse lierum... fuit congregata super montem obscuriora sunt, esse interpretanda. de Fara... omnes induti et indutse... una- Alio prorsus modo, sed nobis minus nimiter et ibidem... prsedicatum fuit co- probalbili, rem expedire conatur Eccar-

66

LEO

LEO

LEO

dus loco laudato : quern, si vis, con- donra a tous marchans 58. livres 16. sols, ex iis quos Leoninos appellamus, vel ledit Flourin compte pour 20. sols de la Rythmicos, et OUOIOTEXEVTOVI;. Thierricus sul e. monnoie du Maistre, et de tout autre or a Valliscoloris in Vita Urban! IV. Papae : LEODE. Vide Leudis. LEODICUS, LEODIGUS, LEODIUS, Fis- I'avenant. His replicans clare tres causas explico, quare Mars 1453. calis, regalis, publicus, ut Valesius exMore Leonino dicere metra sino. ponit pag. 270. Notitife Galliarum, a LeuPrimo pour le mark d'or fin alijer condibus vel Leudis, Leodisve, quaspopulum vientG. Estrelins,2. tierch d'aloy quipeut Episcopus Senogall. in Itinerario Gresignificat veteri Germanicp. Litteras Hu- valoir environ une maille de laditte mon- gor. XI. PP. : Mihi quoque indulgeatis, meseque imbecillitati ac imperitise ascrigonis Regis ann. 4. regni pro Arnulfo Estrelin, et est Episc. Aurel. : Leodise quoque silvse ve- noye pour chascun fin 6. sols 8. den. pour balis, quia passus Leoninos et Rhetoricas chascun mark d'or vaul prosequutus non fui. Guillelmus Guiarnationem, sicut antecessores ejus visi sunt I' Estrelin. tus : habuisse, eidem matri Ecclesise habere Le viez Escu de France de 64. sur le Et oils qui ne set en sa rime, concedo. Robertus Hugonis filius eam- mark Empirance 5. den. 53. gros 21. Qu'est consonnant, ou Lionime, etc. dem silvam, Leodigam appellat, in Lit- mites. teris, quas citat Valesius loco laudato : Couronnez au grand Escu de 64... 7. Et alibi : ubi etiam observat, Leodicum vicum pu- den. 53. gr. 9. mites. Centre celui un en feroie, blicum a plerisque nostris Annalium et Couronnez Augustins de 64... 13. den. Ou leur hobes adreceroie, Chronicorum veteribus auctoribus ap- 48. gr. 14. mites. Bt feroit come Lionime, pellari, nomineGermanico, vicum ilium De la rais jusques en la cime. Couronnez a I'Aignelet de 68... 24. d. qui initium fuit percelebris civitatis ob. 46. gr. Couronne d la Trangumue de Vide Chronicon Augustanum part. 2. Leodium hodie dicta3;unde conficit earn 68... 2. s. 9. d. ob. 43. gr. 6. miles. cap. 2. et Fauchetum lib. 1. de Poetis Leodicum potius esse nuncupandam. Couronnez d la Croix S. Andrieu de 68... Francicis cap. 6. Leudicam vocat Carol us C. in Capitulis 2. s. 7. den. 42. gr. * Vel pptius a Leonio celebri ecclesise ann. 854. eodem etymo deducta vpce. Couronnez d la droicte Croix de 68. et Parisiensis canonico, ut scribit D. Le Plura videsis apud eumdem Valesium demy. 4. s. 2. den. 39. gr. Beuf torn. 1. Dissert, pag. 268. et seqq. pag. 270. et seq. et apud Lipsium lib. 1. Le premier Piectre de Namur de 67. et Alia est Muratorii torn. 3. Antiq. Ital, Poliorceticon Dialog. 2. demy... 3. s. 10. d. 40. gr. med. 33yi col. 687. sententia, cui repu LEODIENSIS Monetse mentio fit, in Escu Guillermus seconde de 68... 4. s. 2. gnare difficillimum est; nequaquam sciCharta Adalber. Leod. episc. ann. 1124. d. 39. gr. 9. mites. licet ejusmodi versuum inventionem illi ex Chartul. Cluniac. ch. 401 : Unum auPremiers et derniers Pietres de Brareum denarium Leodiensis monetse in bant de 68. et demy... 4. s. 8. den. 37. gr. Leonio tribuendam esse, cum versus ejusdem consonantiae longe antiquiores Pascha ipsi fro tres persolvant. e demy. | LEODIS, LEODUS. Vide Leudes et Premier Clinquart de Gand de 68. et habeamus, quos utrum perfecerit ille etiam iricertum est ; nisi quod poet33 Leudis. demy... 5. s. 9. den. ob. 34. 3. gr. 3. priores in una taritum syllaba consof LEOFWINUS, Anglorum lingua, Ca- mz'Zes. nante cam altera, Lie vero in duabus rusamicus, in Translatione S. Cuthberti Clinquart d point dessous le D. 68. et concentum suorurn metrorum collocassec. 4. Benedict, part. 2. pag. 295. a Sa- demy... 6. s. 1. d. 33. gr. verit, atque idcirco illius poema concirixonico L e o f , Dilectus et v i n , FortiC7ingars d Ze droite CroisetteQS. demy, nius caateris omnibus visum fuerit. Et tudo, unde terminationes nominum pro- ... 6. s. 9. d. 31. gr. 3. wzites. certe nostri pro eleganter versiflcare, priprum, Alwin, Baldwin, etc. [** V i n e , Clinquars d 3. Agnelets de 68. e demy Leonimer dixerunt. Regula S. Aug. GalAmiens, etc.] ... 7. s. 1. d. 30. gr. 6. mites. lice reddita a Th. Bened. ann. 1392. lau1 LEON A, Ital. Lesena, Gall. Lionne. Mailles d' Utrecht Frederic et deBaviere data in Comment. Acad. Inscrip. torn. Utitur Boncompagnus apud Murator. de 74... 6. s. 5. d. 28. gr. 9. mites. 17. pag. 744 : torn. 6. col. 932. et Chronograph us Parm. Mailles d Ernouldus des tierches qui torn. 9. col. 826. etc. La rime en maint lieu n'est pas gente ; sont des derraines. de 78. s. 3. den... 22. Mes miex vault rudement rimer 1 LEONATUS, Coloris lepnini. Vela seOu sens de 1'acteur et entente, rica Leonata, Anastasio in Vitis Papa- gr. 6. mites. Mens et de Bethune78... 7. s. Qu'eri autre son Leonimer. rum apud Murator. torn. 3. pag. 272. col. 9. Mailles de d. 22 gr. 1. Concil. Tolet. ann. 1582 : Nee (CleriCi) LEONINITAS. Metulinus ad Ebrardum Nobles in vestibus laneis alios usurpent colores ob. 95. gr.de Gand de 35. et demy... 17. d. Betun. in Grsecismp cap. 15 : Forte dicit 8. mites. prxter quatuor modestos et obscurioresf ut haberet Mailles de Rin vieses de 71... 3. s. 3. d. ita, LEONINUM Leoninitatem in versu. nempe nigrum. violaceum, cinericium, 40. gr. * PALLIUM, Cplorisleonini. hoc est pardum, et caslaneum, hoc est S. in Mailles Poustulas les premieres de 75... Codex7887. Mart. Lemov. IdusBibl. reg. Leonatum. Vide Leoninum Pallium. sign. fol. 3. r. : vij. Januarii s. 8. d. 32. gr. 19. * LEONCULUS, [Lyonnet. (Gloss. Lat. 4. Mailles 06.I'Estoilette mites. 5. s. 22. (obiit) Galterius : hie fecit signum quod d de 75... Gal. Bibl. Insul. E. 36, XV. S.)] vocatur vox Domini et unum pallium Leogr. 1. LEONES, Nummi aurei Francici. VeMs. eccl. Carnot. : Mailles ou ban Trieuron de 75... 5. s. 4. ninum. Cerem. vet. tegitur altare pallio tus Regest.um : A 1. Febr. 1336. ad 14. d. 31. gr. Dum vadit processio, Novemb. 1338. fiebant Leones ponderis 48. Ibidem infra: Mailles au bon T. de 76... 6. s. 10. den. Leonino. frons ecclesise Chorus non paraVide infra Mpneta. tur, sed tantam Leoninis ob. 25. gr. 6. den. ob. * Lit. remiss, ann. 1455. in Reg. 189. dorsalibus. Vide Leonatus. Mailles au Chartpph. reg. ch. 34 : La suppliant re- den. 24. gr. 7. mauvais T. de 76... 7. s. 3. LEONIST^, Hasretici, qui alias Valdende. quist d icellui Saunier qu'il voulsist lui ses, a quodam Leone, uti vult Goldas2. LEONES. Vide Jlfare Leonis. prester... cent escus, tant en Lyons de tus, vel ut Illyricus Centur. 12. cap. 8. moderez saluz, nobles et rides. LEONIFERI, a Petro Diac. lib. 4. cap. Freherus, ipse quoque Gretzerus, a LugIta etiam appellati n u m m i aurei Co- 31. al. 39. inter Vexillarios Eccl. Rom. dunensi civitate, quse Lion dicitur, apmitum Flandrise ac Ducum Burgundise, recensentur. Aquiliferos, Leoniferos, Lu- pellati. Horum mentio in Constitutione quod in iis effictus esset Leo. Horum piferos. Draconarios, etc. [Sic diountur Friderici contra hsereticos, [quam approtypum exhibet Hautinus in lib. de Mo- ob leohes depictos in vexillis : Albertus bat Ludovicus X. Franc. Rex Literis 15. netis Francicis pag. 95. Magnum Chro- portator vini sive Leonifer, in Chronico Dec. ann. 1315. datis,] et apud Reinenicon Belgicum ann. 1456 : Insuper de- Parmensi, apud Murator. torn. 9. col. rum libro contra Valdenses cap. 4. qui claratum est, quod eidem Gusberto pro 791.1 ita. in Alemannia potissimum indigitasuis expensis tribueretur summa 50. milLEONINI VERSUS. Sic forte nuncupati, tos observat, et cap. 5. bane originatioHum Leonum. Inseram hoc loco quod de quod invent! fuerint a quodam Leone nem firmat : Secta pauperum de Lugduno, Leonibus, et cseteris ejusve asvi Flandri- Poe'ta, qui circa tempora Ludovici VII. qui etiam Leonistse dicuntur. Lugdunencis et Belgicis aureis habet Regestum vel Philippi Augusti Regum Francise ses vocat Guillel. de Podio Laurentii in urbis Ambianensis, a Joanne Bargoul, vixit, cujus meminit jEgidius Parisien- Chron.in Praefatione Valdenses sive Lug dunenses. Clerico ejusdem urbis, descriptum, fol. sis in Karolino lib. 3 : ~- LEOPARDI, Monetaa Anglicas species 113. 114. ne posteritati pereat. Nee minus in sacris meiico sermone Leonem, leopardo insignita. Consuet. Mss. moEmpirance faitepour I'osuvre du Denier Ludentcm historiis, et quern intepuisse dolemus. d'or appelle Lions de Flandres, qui est d nast. S. Crucis Burdegal. ante ann. 1305 : 23. karats d'or fin, en aloy 57. demy de Quae est etiam sententia Stephani Pas- Omnibus festis duplicibus prior claustrapois sur le mark de Troies, duquel la trai- chasii lib. 7. Disquisit. Francicar. cap. lis tenetur capitulare vesperos, matutinos, tie du mark d'or fin est de 60. d'iceux 2. ubi complures ejusdem versus des- et celebrare Missam Tertix, nomine abbaFlourins pour mark d'or fin, dont Ven cripsit perelegantes, in iisque aliquot tis, si abbas non potest preesens interesse

LEP
in istis feslis ; et idea abbas tenelur sibi dare xij. Leopardos auri. Charta ann. 1366. ex Tabul. S. Petri de Reg. : Jordanus de Cairans... dedit cosnobio divi Petri centum aureos, centum Leopardos aureos,' quartallum bladi, etc. Occurrit prseterea apud Rymer. torn. 6. pag. 553. * LEOPARIUS, [Levrier. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. S.)] f LEOTUM, Latum, Gall. Large. Statuta Massil. lib. 3. cap. 18 : Lapides de car a habeant duos palmos de longo, et unum palmum de alto, et ad minus unum tornum de Leoto, et lapides de miliario unum palmum de longo, et unum tornum de alto a torno usque ad unum palmum de Leoto. LEPA, Mensurae species apud Anglos. Vox formata a Saxonico Leap, Galathus, corbis. Extenta de Garingges,apud Spelmannum : Debet triturare tres bussellos frumenti, et dimidium Lepas, vel 5. bussellos fabarum,pisarum, vel vescarum. Extenta alia Manerii de Cerring in agro Sussexiensi ann. 5. Edw. I. in Archive Archiepisc. Cantuar.: Willelmus le Cuperc tenet ferlingum unius virgatas, continentem 14. acras pro 18. den. solvend... et colliget de nucibus in bosco cornini tertiam partem unius mensurse, quse vocatur Lepe, quod est tertia pars 2. bussellorum, et valet quadrantem. w LEPERIA, Leprse. Rot. 4. Northumb. ann. 7. Edw. I. in Rot. Abbr. 1.1. p. 33 : Adam de Gangy, qui de rege tenuit in capite, Leperia percussus est, quod ad presenciam reyis ad homagium suum regi faciendum commode accedere non potest, mandatum est Thomas de Normanvill seniori, quod de fidelitate predicti Adae de terris et tenementis predictis loco et vice regis capiat, etc. Conf. Specul. Saxon, lib. 1. art. 4. ubi leprosos in feuda succedendi capaces non esse statuitur. * LEPIDA, La imagine di santi padri. Glossar. Lat. Ital. Ms. * LEPISGUM, Lo vaso dal vino, in eod. Glossar. Vide Lepista. LEPISTA, Fasts genus, in Gloss. Lat. MS. Reg. diminutiyum forte a Lepa. [Vox est Graecse originis : XEUOKJTYI, vel XercacTTYi xvMS, Atheneeo dicitur de poculo ampliore, et XeTcao-uJ? Hesychio OIVO^OYJ et sTSo? xuXixo?. Hinc Lepastss apud Varronem lib. 1. de Vita populi Rom. et Lepista, Genus vasis aquarii, apud Festum Gloss, vetus Sangerm. Lepiscam, (Lepistam) Fas vinarium antiqui ita nuncupabant ; ex quibus emendari debet laudatus Varro lib. 4. de Lingua Lat. ubi perperam Depesta pro Lepesta, ut a Scaligerojammonitum. Gloss. Latin. Graec. Sangerman.: Lepistra, slSo; ^y-upa?. Laurentius in Amalthea : Lepaste, poculum in formam alias, quod una ansa apprehenditur, ex Clemente Alexandrine, Plura Martinius in Lexico voce Lepasta.] T LEPITUDO, Epifora. Papias. Legendnm Lippitudo, vitium lacrymantium oculorum Epiphora dictum medicis> a Graeco Im<popa, Humor irruens vel influens in aliquam partem corporis. * LEPO, Piscis genus. Vide supra Fuca 2. ^ LEPORA. Lambertus Ardensis apud Ludewig. torn. 8. pag. 486 : Rubescente aurora, promptiori animo corniculum auscultat venatoris quam campanam Sacerdotis, avidius vocem Leporarum quam Capellani. Videtur legendum Leporariorum, nisi forte Lepora sit Vertagus femina, nostris Levrette. Vide Cams Leporarius. 1 LEPORALIS. Vide Cams Leporarius.

LEP
LEPORAREATQRIA. Chronic. Pisanum ab Ughello editum, ann. 1159 : Fecerunt quinque galeas ad custodiam maris, et fossam magnam in Leporareatoria, usque prope petraria de Trifi, etc. Vereor ne mendum subsit, pessime enim Ughelliana Italia impressa est. Legendum forte Leporaria. * 1. LEPORARIUS, Qui canes leporarios curat. Lib. nig. scacar. edit. Hearn. pag. 356 : Et unicuique Leporario, obolum in die. Vide Cams leporarius. 2. LEPORARIUS : [ Leporarius, levrier. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. S.)] LEPORETA, dicta arva inculta, ubi lepores morari amant. Hinc sumpsit appellationem Alebretorum nobilis familia in Vasconibus, quorum sedes prsecipua in Landis, seu arvis eremis et incultis Vascoaum exstat, qui in veteribus tabulis Latinis de Leporeto, apud Froissartem de Lebret, fere semper cognominantur. Vide Historian! Abbatiae Gondomensis pag. 447. 468. et Marcam in Hist. Beneharn. lib. 7. cap. 10. n. 3. jjcLEPORIA, [Vitis quae cito tendit ad maturitatem. DIEF.] LEPORIGUS, LEPORIA. Virgil. Grammat, pag. 112. et 113 : Rhetores ac Leporici. Ibid. : Philosophise arles sunt multse, quarum studia principalia sunt poema, rhetorica, grammatica, Leporia, dialectica, geometria, etc. Sermo nitidus et ornatus. LEPORIUM, Locus ubi lepores asservantur. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 1035 : In turbariis, in vivariis, et Leporiis, in Ecclesiis, et capellis, etc. Videtur legendum leporariis. Gloss. Gr. Lat. : Aaywrpo^stov, leporarium,in MS. Cod.XaywTrpoqnov. T LEPRARIUS CANIS, ut Leporarius, Gall. Levrier, in Constitutionibus Frederici Regis Sicilias cap. 115. LEPRATICUS, Lepra infectus, apud Stephanum African, in Vita S. Amatoris num. 28. * LEPROSALIS, Ad leprosum spectans. Leprosalis habitus. Vide mox in Leprosi. 1 LEPROSARIA, nude, Domus leprosorum, in Charta ann. 1237. torn. 1. Chartularii S. Vandregisili pag. 150. et in Chartulario S. Crucis Kemperleg. Leprosarias extra urbes fuisse patet ex lib. 4. Reg. cap. 7. quod etiamnum conspicimus. De his loquitur Clementina de Relig. Dom. Matthseus Paris Hist. Angl. pag. 63. affirmat suo tempore fuisse Leprosarias 1900. in toto orbe Christiano. In Galliis Leprpsariae concessae sunt Equitibus Ordinis S. Lazari et B. Mariae de Monte Carmelo, Edicto Regio ann. 1664. quod denuo conflrmatum est ann. 1672. [> Vide Murator. Antiq. Ital. med. 36vi torn. 1. col. 906. sqq. Glossar. med. Graec. voce AwSot, col. 834. d.] LEpROSA.RirE DOMUS, in Histor. Episcopor. et Comitum Engolism. cap. 35. extreme. 1 LEPROSARIUM, Eadem notione : Domos religiosas, aut hospitalia, vel Leprosaria, in Charta Ludovici II. Regis Siciliae ex MS. D. Brunei fol. 115. ] LEPROSARIUS, Rector domus leprosorum, in Epistola Sixti PP. ann. 1477. ad Abbatem S. Faronis, ex Archivo Hospitalis Meldensis. j LFPROSIA, ut Leprosaria, in Charta ann. 1239. ex Archivo Camerae-fontis, in alia ann. 1236. ex Archivo S. Martini Pontisarensis, in Litteris P. Archidiaconi Paris, ann. 1250. eTabulario S. Clo-

LEP

67

doaldi, et in Statutis Eccl. Meld. torn. 4. Anecd. Marten, col. 918. * LEPROSI, Morbo leprse irifecti, ab hominum consuetudine multis cum. cerernoniis ecclesiasticis segrebabantur , quas hie referre nostri esse instituti duximus. Offlciar. curator, dioec. Clarom. et S. Flori edit..ann. 1490 : De modoseparandi Leprosos. In ecclesia ante altare pannus niger, si habeatur, supponatur duobus tretellis disjunctis, et juxta stet infirmus genibus flexis inter tretellos, subtus ponitur similitudinem mortui gerens, quamvis vivat corpore et spiritu, Deo donante : et sic ibi devote missam debet audire... Presbyter ad Leprosum : ... Si vis bibere, haurias aquam cum tuo busillo vel aliquo vase... Item defendo tibi, ne de castero vadas sine habitu Leprosali, ut cognoscaris ab aliis : et noli decalciatus esse extra domum tuam, etc. Stat. eccl. lull. Mss. fol. 103. r. : Si contingeret quod canonicus Leprosus ad hoc a Domino esset ductus et inspiratus, quod causa humilitatis faceret se projici palam, id est manifeste ; tune fieret officium tallium solemniter, in modum qui sequitur. Post primam venirent congregationes et pulsaretur appellatio , et postmodum a toto conventu iretur eum quaesitum ad suum hospitium cum cruce;et canonicus Leprosus sit indutus robis nigris vel albis cum superlicio et almutia, more aliorum, et solus procedat post crucem et sic perveniat in choro. In media autem chori sit cathedra cooperta tapeto, et ipse desuper sedeat, et cantetur missa solemnis de Requiem, et fient exequiae super eum. Officio expleto, conducatur ab omnibus et cum cruce usque ad murotum ante ecclesiam, ubi sit quadriga parata super quam ascendere debet infirmus et conduct debet usque ad suum habitaculum, cruce semper antecedente, uno canonico eques sacerdoti (leg. f. equite sacerdote) qui ipsum in habitaculum recludat. Insequi eliam debent ipsum amid sui per totam viam, eliam si esset una dieta a civitate et amplius. ^ [ Cum super dissolutionibus Leprosorum tarn detestabilis apud nos enormitas pullulasset, ut qui manere consueyerant a pubhca conversatione seculi, contra statum approbate consuetudinis ubique locorum plus libere quam licite discurrentes, evagandi sibi licentiam assunqpsissent, nos, ex debito pastoralis offlcii periculis occurrere cupientes, que ex hujusmodi confusione frequentius emergisse noscuntur, ne se, quod absit, ad totius gregis infectionem morbus extenderet, ovem morbidam separantes a grege, predictorum Leprosorum illicitos prohibere discursus, et eorum dissolutionem ad status regularis observantiam curavimus revocare. De yoluntate siquidem domine A (dele), illustris regine Francorum et assensu, universes Leprosos castrorum et castellaniarum de Meleduno et de .Corboliq, in duobus tantummodo locis, yiros scilicet Leprosos in domo sancti Lazari Meledunensis, mulieresieprosas in domo sancti Lazari Corboliensis decrevimus collocare, ita quod nee viris ad mulieres, nee mulieribus ad viros transire seu cohabitare licebit. (Cartul. N. D. Paris. I, 86, ann. 1201.)] * LEPROSI etiam dicti qui Leprosorum curam agebant. Charta ann. 1320. in Reg. 58. Chartoph. reg. fol. 63. r. : Cum presbiteri Leprosi et condonati leprosarias S. Michaelis de Constanc.iis annuos redditus ... acquisivisse dicantur, etc. ^LEPROSITAS, Lepra, morbus Leprosi. Vita S. Odiliae apud Eccardum Orig.

68

LES

LES
1305. ex Chartoph. reg. Montispess.: Item lego Reginas filias meae centum solidos Turonenses in pecunia numerata, vel unum annulum cum lapide dicto saphir, ad Lescam sen optionem ipsius Reginas. 1 LESCHERIA, Locus palustris, ub'i junci et herbae palustres nascuntur, unde Lesche rusticis Dumbensibus, Foenum crassius in hujusrnodi locis natum. * Charta ann. 1267. in Reg. 3. Armor, gener. part. 2. pag. V : Item recognosco me tenere a dicto domino Alberto de Turre... quidquid habeo... ultra Lescheriam S. Theuderii a parte castri de Cremieu. 1 LESCIVIA, Lixivium, Gall. Lescive, in Mirac. S. Gibriani, torn. 7. Maii pag. 650 : Caldarium pendens Lescivia plenum et bullions, etc. LESDA, [Qusevis praestatio.] Vide Leudis. * LESDARE, Lesdam seu tributum, uod pro mercibus penditur, exsolvere. harta de pedagio salis et Lesda civitatis Avenionis ann. 1215. ex Cod. reg. 4659: De blado vero vendito et Lesdato semel in cociis, nichil amplius percipiatur pro eadem venditione. * LESEVEE. Bulla Greg. IX. PP. ann. 1234. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 145: Lesevee etiam omnium hominum vestrorum ibidem morantium ; et si iidem homines vestri naves habuerint in mari piscatorias, quidquid ad regem de illis navibus pertinet. Ubi legendum forsan Le wreck. Vide infra Le wareck et Wreckum. 1 LESGRINI. Index MS. Beneflciorum Eccl. Constant, fol. 15 : Habet omnes decimas bladorum, lini et canabi, duas partes lane et duas partes de toto Lesgrini. An legumen ? An potius pro Gallico de tous les grains, de omnibus granis ? Quo posteriori posito vox bladorum de solo tritico deberet intelligi. 1 LESHA. Polyptychum Fiscam. ann. 1235 : In eadem Ecclesia reddit Presbyter ad Puriftcationem B. Marias tres Leshas cere pro candela. Si vera lectio est, videtur species ponderis ; sed suspicor leg. libras. * 1. LESIA, Lo paradiso, in Glossar. Lat. Ital. Ms. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641. Lessia, paradisum. '* 2. LESIA, Alia notione. Vide supra Lesa. * LESINA, vox Italica, Subula. Acta B. Amad. torn. 2. Aug. pag. 578. col. 1: Habebat ille caldirarius unam Lesinam in bulga, quam ipse pater accipere volens, ut ea operaretur pro suenda veste sua, quam multum laceratam habebat, et accipiens ipsam Lesinam, etc. * LESINEUS, an Electus, selectus, ab Italico Lezione, electio ? Charta ann. 1133. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 353: De grano starium unum, et galllnam unam, et de lino gramulato Lesineo triginta. Nisi sit Certum pondus aut fasciculus lini. Vide Lasta 2. s|c LESNO, a voce Hispanica Lesna, vel Alesna, magna Subula, instrumentum, quo cerdones corium perforant. Italis, Lesinone, Gall. Grande Alene. Inter arma vetita recensetur in Stat. Consulat. Jan. ann. 1143. in Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 247: Si quis homo nostre civitatis habitator a xim. annis in sursum cultellum vel Lesnonem... sine llcentia nostra, nisi causa exeundi foras, portaverit, tollemus ei sol. XX. si invenerimus. [Fit]

LET
^ LESOVERPIRE. Vide Laesiverpum in Laisus. LESPEGEND. Constitutiones Canuti Regis de foresta cap. 2 : Sint sub quolibet horum quatuor ex mediocribus liominibus, [quos Angli Lespegend vacant : Dani vero Yoong mon vacant} locati, qui curam et onus turn viridis, turn venerias suscipidnt. Ubi Spelmannus legit Lesthegen, [** Thorp. LesJ>egenes.] id est, Tlieinum, seu Baronem minorem. Theinorum enim duo erant genera, majores, quos Theinos Regis appellabant, et Theini simpliciter, seu Theini minores, qui iidem erant qui Barones minores, et nonnunquam libere tenentes nuncupantur. 1. LESSA, JC. Anglis, significat locationem terrarum vel tenementorum alicui factam: ex Gallico Laisser, relinquere, nostris Bail a ferme. Cowel. Vide Laxa in Laxare 2. * 2. LESSA, Pascuum, idem quod Lees. Vide in hac voce. Can. Hibern. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 18: Nullus alterius silvam, Lessam et algarn devorat. *: LESSIA. Vide supra Lesia 1. LESSYLVER, Pascuarium, tributum quod pro pascuis praestatur, ab Anglos. Iaes, pascuum et s y l v e r , argentum. Placit. Essexi. rot. 6. ann. 15. Edw. I. in Placit. Abbr. pag. 212 : Item de omnibus prasdictis et aliis pascentibus mariscum prs&dictorum demaniorum de pecoribus, pro quolibet equo 2. den. pullano 2. den. have 2. den. boveto 1. den. quinque bidentibus 1. den. quas pnestacio vocalur Lessylver. Vide Lessa 2. * LESTA, Prsastatio, tributum, maxima quod pro mercibus penditur, idem quod Lesda. Vide in Leudis. Charta ann. 1324. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 184: In negotio tangente universitatem burgi S. Saturnini Pampilonensis... ratione Lestse piscium et carnium nobis debitas. * Leste vero Vestimenti genus sonat in Charta Ludov. comit. Clarom. dom. Borb. ann. 1315. ex Bibl. reg. ubi de eleemosyna pauperibus eroganda : Lesquelz vicaires donneront a chacun drap pour fairs un Leste a la valeur de cinq sols chacun une paire de sailer. LESTA. Vide Leta. LESTAGIUM.VideLasta^ium in Lasta2. 1 LESTES. Vide Lastum. t LESTINGE, LESTUS. Vide in Lasta 2. * LESTRIGUS, [Turtel in paele. (Gloss. Ms. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 330.)] LETA, JC. Anglis, est qugedam jurisdictio, quam Vicecomes (Regius) de certis minoribus criminibus et aliis causis infra Comitatum, ut Regis Offlcialis, exercet: quam quidem jurisdictionem habent etiam alii intra Jimites sui manerii, dummodo earn vel Charta Regis, vel praescriptione ad se pertinere ostendant. Ita Cowellus. Vulgo a leete, yel a court-leete. Tenebatur vero Leta in singulis villis semel quotannis, hoc est juxta Magnam Chartam cap. 36. sub festum S. Michaelis : interdum ad semestre spatium renovabatur ; sed tune Leta posterior Residuum letas nuncupabatur. Bis teneri letam docet etiam Charta Edwardi III. ann. 1358 : Visus franci plegii, cum omnibus ad hujusmodi visus pertinentibus, et in Letis suis in quolibet hundredonim prs&dictorum bis per annum tentis. Scribit Spelmannus Letam AngloNormannis visum franci plegii appellari, quod conscribi hie soleant liberiores villae, seu designatae stationis, homines, pacis regiae fldejussores. Est perinde,

Hasburgo-Austriac. col. 88 : Nee prioris Leprositatis aut foetoris nota in illo apparuit. LEPROSORIUM, Domus leprosorum, in Ohronico Colmariensi part. 2. ann. 1293. LEPTIS, Filius fratris, in Glossis antiquis MSS. [Puto legendum, Neptis, Filia fratris. Vide Lectis.] 1 LEPTYNTICOS, XsTnruvuxoc, Vim habens attenuandi et gracilem reddendi. Th. Priscianus de Diseta cap. 10: Ceparum virtus Leptyntica. LEPUDIUM. Glossae antiquae MSS. : Homo elegansetmollis, facetus, Lepudiwn vocatus. * LEPUS, Leporis captio recensetur inter forisfacta, quorum cognitio ad dominum feudalem reservatur, in Charta ann. circ. 1080. ex Tabul. S. Alb. Andegav.: Constringentes nos ad antiquam sex forsfactorum consuetudinem, quas sunt. raptum et incendium, sanguis ac furtum, Lepus et pedagium. LEPUSCULA. Gloss. Saxon. ^Ifrici : Tesserae, vel Lepusculas, f e d e r s c i t e t a e f e l , apud Somnerum, t s e f l , est alea, tessera, talus. [Isid. lib. 18. cap. 63 : Tesserae vocatss, quia quadras sunt ex partibus omnibus. Has alii Lepusculos vacant, eo quod exiliendo discurrunt.] JLERETIC!, a lertse, i.invectio, Papias. In MS.: Lerretice, alerte, i. e. invectio. * LERIA, Lo palio, in Glossar. Lat. Ital. Ms. 1 LERNUM, Simulacrum, ayaXjjia, in Glossis Lat. Graec. Sangerman. MSS. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar. Larvum. Vide Barthium lib. 42. Adv. cap. 6. Vide supra Laernum.] * LEROBENDENA. [Verbena. DIEF.] LERWITA. Vide Lairwita. * LESA, LESIA, Idem videtur quod supra Lentia 2. Ager in longum protensus, qui alterius lateri adjacet. Charta ann. 1407. in Keg. feud, comitat. Pictav. fol. 129. r. ex Cam. Comput. Paris.: Item prata du mareys et duas Lesias terras apud Cuni... Item unam Lesam orti ante domum de la Salpreniere. Vide infra Leza 2. 1 LESJE, Species vinearum ad muros subruendos, quas Cedrenus Xeaa? vocat in apparatu bellico Sultani adversus Bpmanos, quasque ex eo sic describunt Lipsius lib. 1. Poliorceticon Dialog. 7. et Carolus de Aquino in Lexico Militari: Tabernacula qu.se.dam habens ex vimimbus texta, et superne bovillis cortis operta, quibus et rotae erant subjects* basibus columnarum (vacant autem id genus machinas, Lesas) has inquam machinas habens, implevit eas copia militum, quos jussit bidentes, dolabras, aliaque agrestia instrumenta ferre; existimans scilicet, paulatim admovere muris Lesas, atque ita subfodere assidue et secure ipsa fundamenta. T LESAVIUM, Smegmaticus globulus barbae lavandae et emolliendae, antequam radatur; Gall. Savonnette, vel ipsa Lotio. Cqmputum ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 274 : Barberio pro emendo uno sacco, pro faciendo Lesavio pro Domino, duabus quartariis et uno cantaro, taren. 1. Vide Lascivium. * 1. LESCA, Eadem forte notione ; nisi idem sit quod Lesda, Praestatio, tributum. Charta ann. 1155. in Chartul. Raym. VII. comit. Tolos. pag. 288 : Promitto etiam quod dominos et homines de Montilio Lescam tuam, quam auferunt, tibi reddere faciam. -2. LESCA, Optio, Gall. Choix. Testam. Isaac medici Carcass. Judsei ann.

LET
subdit ille, haec Curia prisca quae inter Saxones ad Friborgos, Decanias, Tenmentalas pertinebat, et cognoscit, non de Jsesa Majestate, sed de aliis omnibus transgressionibus et delictis contra pacem regiam, regiam dignitatem, et bonum publicum, et statuta plurima infra praescriptam contingentibus dictionem. Animadvertit tamen non In haec omnia , sed propemodum in leviora: gravioribus, utpote feloniis, etc. ad Justitiarios Assisarum e Statuto ann. 1. Edw. III. relegatis. [** Abbr. Placit. pag. 291. ann. 22. Edw. 1. Norf. rot. 2 : Et quia predicta transgressio (scilicet prsestacio faldss apud BurnhamJ mag is sonat injuria senescalli quam injuria eorum qui fuerunt prsesentatores, nee prsesentacio in Leta alicujus facta, est fundamentum judicii, eo quod illi super quos prsesentacio facta fuerit, habent responsionem suam ad ea quse super eos prsesentata sunt, etc.] Quando autem et quo auctore facta sit haec Letarum distributio, incertum est, nisi referatar ad Alvredum qui friborgas, id est, francos plegios, de quibus haec Curia cognoscit, instituebat, licet Letse, aut visus franci plegii, vocabula in Anglo-Saxpnum, vel Anglo-Normannorum Principum tabulis minime deprehendantur : sed discretis appellationibus concedi inter privilegia, Grithbrich, Fithwite, Bloodwit, Hamsoke, Forstall, Weif, Stray, et plurima hujusmodi, quae collective sub Letae nomine continentur. De vocis etymo nihil certi traditur a Spelmanno et Somnero, qui, ut, solent, a Soxonico deducunt. Hos consule, si lubet: nam cum res perspicua non sit, eorum sententiis recensendis taedet immorari. Leta interdum sumitur pro emendis, seu mulctis quae in letarum judiciis irrogantur. Gharta Eicardi II. Regis Angl. torn. 1. Monast. Angl. pag. 538 : Terras, tenementa, redditus, Letas, servitia, feoda Militum, etc. Et pag. 576: Cum wardis, maritagiis, releviis, escaetis, curiis, lestis, (leg. Letis} hundredis, etc. Alia torn. 2. pag. 275 : Et de omnibus amerciamentis... tarn pistorum, braciatorum, quam ceeterorum... quse eidem Rogero vel hseredibus suis qualitercunque, in quocunque defectu in Leta ejusdem villas competere seu pervenire poluerunt. A leta forte hoc significatu Provinciates nostri hausere guum late, pro ea emenda pecuniaria quae debetur pro contestatione. LETABUNDUS, pro Lethalis. Vita S. Guthlaci num. 27 : Arrepta lunali bipenne, tria virorum corpora Letabundis ictibus humi sternens mori coegit. * LETAGA, Lactuca. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Letaga, Letue. Vide supra Latusca. *LETAGIO, Morte dignus vel capite damnatus, a voce Letum. Cbarta ann. 1339. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 45: Cui (Guillelmo) imponebant ipsum receptasse aliquos Letagiones seu malefactores, et ad locum de Fenolhaco addussisse, ad finem interficiendi aliquos homines de Galliaco. LETAGIUM, Merx lactea, Gall. Laitage. Arest. ann. 1365. 1. Apr. in vol. 5. arestor. par lam. Paris.: Venditio caseorum, ovorum, Letagiorum, prunorum, pomorum, etc. 1 LETALES MANSI, Qui a Letis, excolebantur. Vide Mansi Lidiales in Mansus, et mox vocem Leti. 1 LETAMEN, pro Lsetamen. Vide in hac voce. LETANIA. Vide Litania.

LET
* LETARGERIUM. [Litharge: Recipe croci, storacis, incensi, nucis muscatse, Letargerii. (B. N. Ms. lat. 10272, p. 171.)] 1 LETARIUM, Necrologium, Kalendarium, a Letum, Mors, sic dictum. Ita Kalendarium suum inscribit Johannes de Paguera, teste Mabillonio Diplom. lib. 2. cap. 23. num. 7. 1 LET AVI A. Vide mox in Leti. 11. LETDA, LETDABIUS. Vide in Leudis. * 2. LETDA. [Ut LEUDIS : Ego Willelmus Arvernorum comes reformando pacem cum domino Petro Cluniacensium abbate medietatem omnium Letdarum que in villa Riomensi quoquo temporeacceptefuerint... dono.(Chart. Clun. Coll. Burgund. B. N. t. LXXX, n. 204, circ. 1122-1158.)] jjc LETERIA. [Confer LATERIA ; LECTEEIA : Una leteria cum duobus mathelatiis et uno lecto de plumis cum duobus copertis albis, cum uno parvo coxino. (Invent. Calixt. III. an. 1458, in Archiv. Vaticani.)] j LETERINUM, Pluteus, analogium, Gall. Lutrin, Pupitre. Circa Leterinum seu pulpitum, in Gestis Guillelmi Majoris Episc. Andegav. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 251. :;;: Hinc Leteri vel Leteril, pro Suggesto, Gall. Tribune, apud Villehard. paragr. 17 : Li bon dux de Venise, qui mult ere sages et proz, monta el Leteri et parla au pueple. Infra : Leteril. Vide supra Lectorile. * LETEUM, Lo povero. Glossar. Lat. Ital. MS. 1 LETGIUS. Videsis infra in Ligius. LETH. Vide Lech, Lastum, et Leda 2. LETHA. Vita S. Carthaci Episcopi n. 12 : Et ipse solus egrediens duas Lethas Hbris plenas suis humeris imposuit. Clitellas interpretantur viri docti. 1 LETHANIA. Vide Litania. 1 LETHARDUS. Miracula S. Vedasti Episc. ssec. 4. Benedict, part. 1. pag. 602: Ecce rnoritur Lethardus secundum nomen suum, si ita volueritis, compositum ex Latino et Teudisco, Mors dura, quam non sibi optamus. Teutonibus Hart, Durus, fortis. ut Schilterus exponit. * LETHERIA. Charta Guill. de Guerchia torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 908: Dedi etiam els (fratribus de Fonte-Haruys) parvum nemus viride ad faciendum parva sine monstra et Letherias per totam forestam prsedictam. Forte, Tortiles ex virgultis laquei. LETHERWITHE. Vide Legerwita. 1 LETHUM, ut infra Letum 1. Justitia de homicidio. Charta Arnulfl Archiep. Rem. ann. 1008. torn. 4. Annal. Benedict, pag. 690 : Neque de banno, neque de latrone, neque de sanguine, neque de Letho partem aliquam ab illis hominibus requireret. Loci similes exstant in Charta Rainaldi Archiep. Rem. ann. 1127. torn. 1. Anecd. Marten, col. 368. et in Charta Geraldi Tornac. Episc. ann. 1152. ibid, col. 432. LETI, sive L^TI, Populi Septentrionales, qui cum Francis aliisque nationibus barbaris in Gallias et Germaniam irrumpentes, ibi tandem Imperatorum concessione consedere, acceptis ad excolendum agris, ita ut delectibus et servitio militari obnoxii essent. Ex Eumenio quippe, et Panegyrico dictq Constantino Caesari, constat arva jacentia et praedia, in Gallia, Francis, Letis, populisque aliis barbaris excolenda data, unde eruebantur postmodum militum cohortes, quae ab locorum, in quibus domicilia sua fixerant, denomi-

LET

69

natione appellationem sortiebantur, adjecta Letorum nomenclatura. Ita passim in Notitia Imperii, Letos Batavos, Contraginenses, Nemetacenses, Francos, Suevos, Lingonenses, Nervios, Teutonicianos, Lagenses , observare est. Quod vero maxime in Galliishabitarent, Gens Gallica, e'6vo? rXaTt%bv, dicuntur Zozimo pag. 696. Sed et inde Armoricam provinciam Letaviam dictam auctor est Camdenus, quod in ea potissimum consederint: qua quidem Letaviss appellatione utitur Scriptor Vitee S. Gild83 Sapientis n. 16. quae in Lexico CambroBritannico Llydaw nuncupari dicitur. Ejusmodi Letorum prasterea mentio est in 1. 10. et 12. Cod. Th. de Veteranis (7, 20.), et 1. 12. de Erogat. milit. ann. (7, 4.) et apud Ammianum Marcellinum lib. 16. et 20. De iis vero copiose egere Henricus Valesius ad eumdem Ammianum, et Jacobus Gothofredus ad d. 1. 12. de Veteranis. Porro agri iis in Gallia et alibi assignati. [* Consule Dubos torn. 1. Hist. crit. 2<z. edit. pag. 94.] [** Vesmii librum Vicende della proprieta in Italia pag. 48. Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 307.] L^TIG^E TERR^E appellantur in 1. 9. eod. Cod. de Censitoribus (13,11.), quarum ratione Leti obnoxii erant servitio militari: unde haud insulse opinantur viri doctissimi feudorum inde apud nos fluxisse originem, vel certe servitii militaris^ita ut cum obnoxiae quodammodo essent conditionis ob id oneris, pro servis et conditionalibus habiti deinceps fuerint, dictique sint agri omnes iis adstricti servitiis liti, ac litales, et mansi lidiales. Nam litos appellarunt nostri, quosvis conditionibus obnoxios, sed maxime militaribus servitiis, quod etiam observavimus in Dissert. 17. ad Joinvillam, indeque omnimodum servitium seu obsequium militare, ligium appellatum, utpote agrorum istorum possessoribus nude et immediate a dominis suis pendentibus, iisque ratione servitii militaris prorsus obnoxiis. Vide Ligius. A Lseiis denique videtur deducta vox Theutonica Laet, et Laeten, pro Colono seu conductore fundi, vel iis quos , inquit Miraeus in Diplomatib. Belgicis pag. 548. Hospites vulgo vocamus, qui scilicet dominicis obsequiis obnoxii sunt, uti in hac voce docuimus. Laet, ut ait Kilianus, Colonus dicitur, cui ager colendus permittitur, qui fundum villamque conducit. Vide in Litus. % LETIA ex abbreviatione pro Leteria, Lectica, species vehiculi. Comput. MS. ann. 1239: Pro domino Carolo portando in Letiam a Parisiis usque ad Vincennam et pro elemosyna, xlv. sol. Vide Lecteria 1. *LETICA, Lecti fulcrum, fulcimentum, Gall. Bois de lit. Comput. ann. 1482. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 19. col. 2 : Fecerunt dicti domini consules... apportari ad dictum hospitale militum lectos sequentes, captos in aliis hospitalibus. Primo de hospitali Magdalenest duas Leticas fustae. Pluries ibi. Vide supra Lectica 3. * LETIGOPIUM. [Pot de mn. DIEF.] 1 LETIMONIUM. Vide infra in Litus. * LETIS, Pars carri, nescio quae. Vide supra Haia carrucse. Chartul. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 83: Costumarii (habent)... unum festuin ad hospitandum per liberationem, et iiayam carucae, et Letes, et charretii} si habuerint quadrig am.

70

LET

LEV

LEV

Advocatus... et si debitor Leti vel sangui1 LEVAGIUM , Collectio frugum et nis in tali loco erit, vel ad talem domi- partitio inter dominum et colonum. num confugerit, ut advocatus Letum vel Gharta Prioratus S. Triverii in Dumbis Nascitur ibris aper, si porca domestics nubit, sanguinern habere non possit, etc. Ghana ann. 1420: Sub servilio 6. den. fortium Patre lupo gaudet, matre Letissa cane. Ludovici VII. Regis Franc, ann. 1156. et 1. cuppx messis ad quodlibet Levagium Regestum censuum Oarnotensis urbis in 30. Regesto Archivi Regii Ch. 399 : cum tachia septima talis bladi, qualis aim. 1302. fol. 19. de Tannatoribus: Nos quoque concedimus jure perpetuo, crescet in dicta terra tachabili. Vide CarItem il est accoustume que nul Taneeur (Monasterio S. Crispin! Suession.) scili- bonagium. ne puet ne ne doit taner nul cuir de cet manurn mortuam, et sanguinem, et LEVARE, Exigere, tributum imponere, chien ne de Lisse. Letum, et licenliam accipiendi uxores in Gallis Lever. Charta ann. 1283 : Consue1 LETO, vel LETON, Metallum ex cupro hominibus B. Crispini extra castrum Ris- tudines suas ibidem sine calumnia et imet cadmia cornpositum, Gall. Leton, in tisiaci manentibus. Vide Lethum. pedimenta Levare. Vide suo ordine LeStatutis Massil. lib. 2. cap. 38. | 2. [* In- 2. LETUM, Alia notione, Gall. Relief. vare 3. ventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Charta Ivonis Episcopi Carnotensis in * 3. LEVA, Recensio, index, Gall. Role. Item unam bassinam Letonis.] Vide Lato. Tabul. Ecclesiae Carnot. n. 42 : Et fade- Comput. ann. 1479. inter Probat. torn. 3. * LETONUS, Eadem notione. Inventar. bant sibi parari saepe ingentia prandia Hist. Nem. pag. 338. col. 1: Ut constat bonor. Raym. de Villanova ann. 1449. tam Prsepositi quam servienles sine licen- quittancia dicti Malheti in fine Levse sive ex Tabul. D. Vencise : Item unum specu- tia Capituli; Leta capiebant, et de homi- rotuli emprumptorum hujusmodi expenlum cum quinque canitis, garnitum de nibus Ecclesiee relevationem terrarum, de sarum descripta. conjunyendis feminis, venditiones, et plu 4. LEVA, Rebellio. Chron. Sublac. Letono. * LETRATUS, an Tapes, quo pluteus rima carricia faciebant, quod non licet, apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. cooperitur ? Oharta fundat. abb. Aqui- exceptis duobus, etc. Alia ann. 1218. ibid, flevi col. 1052 : Philippus cum Oddone fralar. ann. 832. inter Probat. torn. 1. An- num. 228 : Dicimus etiam quod percipiant tre suo cum hominibus abbatise Levam fenal. Prsemonst. col. 104: Tuli inde.... de Valeiensibus lam pro prssbenda Abba- cit, et Pontiam et Effidem abstulerunt. illos duos Letratos et tres parelios de ta- tis, quam pro annualibus in denariis de Et col. 1053 : Philippus qui tune in Aucalesias Letratos, et duos vassos argen- chamera, ita etiam quod Leta et releva- gusta habitabat cum quodam milite, Recaldo nomine, qui roccam Canterani teneteos. Nisi forte legendum sit Listatus, menta sint de chamera. Vide Levamen. limbo ornatus. Vide Lista. 1 LETURGICUS, pro Lethargicus. Vita bat, contra abbatem Leoam fecit. Itaque T LETRICUM , Pluteus, analogium, 2. S. Bonifacii Archiep. et Mart. torn. fere totam abbatiam contra eum irritavit. Gall. Lutnn. Usus Oulturae Cenoman. 1. Junii pag. 481: Quos ira phreneticos, * LEVADA PISCIUM, Jus ex piscibus MSS : Letricum.de Capitulo sit paralum... odium chephalagricos, error stomachicos, captis aliquot levandi seu exigendi. Diaconus ponat Textum super Letricum. impietas insanos, superbia epilepticos, Vide in Levata 4. Charta Hugon. deBauet ferat thuribulum Abbati. Vide Lectri- socordia Leturgicos fecerat.... saluti res- ciis ann. 1184. in Reg. sign. Rubei ex cum. titiiebat. Cam. Comput. Aquens. : Concessi pisca* Nostris alias Letri et Letrun. Reg. * 1. LETUS, Panni vel telae latitude. riam... ad censum unius denarii in festisign. Noster Cam. Comput. Paris, fol. Gall. Le. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. vitate Omnium Sanctorum, et ad Levadam 196. r. : Ci sont les chases bailliees d 85. Chartoph. reg. ch. 86 : In ea archa piscium, sicut in aliis piscariis habetur. mons. Eude tnestre de la chapele royal cepit dictus Sarracenus duo tableria , Alia notione, vide in Leva 2. de Paris... Item un dras reiez pour le duas mappas et quatuor linteamina de LEVADISSUS P9NS, Versatilis Plinio, Letri et autre d couvrir I'autel. Chron. S. duobus Letis. Vide supra Latus 5. Pontlevis, Hisp. Levadizo. Charta Dion. torn. 7. Collect. Histpr. Franc, * 2. LETUS ALECIUM, Certa halecutn Gall. 1370. in Tabul. Massil.: Pro reparaann. pag. 142 : Li tiextes des evangiles fu mis quantitas. Arest. ann. 1386. 12. Maii in tione paramurorum et pontis Levadissi sur un Letrun droit devant le siege ou li vol. 7. arestor. parlam. Paris.: Petebant de porta Gallica. Lit. Caroli VI. ann. empereres devoit seoir. Lettrin praaterea prssdictos defensores ad sibi reddendum 1384. in Reg. 125. Chartoph. reg. ch. appellatur Tabulatum quoddam sen tu- et restituendum dictos quinquaginta sex 106 : Jussit fieri... unum pontem, vocatum mulus honorarius, in Arest. parlam. Letosalecium... condemnari, VideLasla2. Levadiz, per quern intrare et exire possit. Paris, ann. 1380. ex Lib. nig. prior. S. | LEUA, Leuca, Gall. Lieue. Codex MS. Petri Abbavil. fol. 15fl. v. : Les marre- Irminon. Abb. Sangerman. fol. 29. col. Vide Levatilis et Pans levator. LEVADORIUS PONS, Pari intellectu, gliers... en signet et par maniere de re- 1 : Habet ibi de silva, sicut sestimatur presentation mirent et estendirent un totum in gyro, Leuas 11. et dimid. Vide in Chron. Tarvis. ad ann. 1379. apud Murator. torn. 19. Script. Ital. col. 774. drap d'or ou poll horde de noir sur un Leg ua. Lettrin assis sur la fosse dudit feu Jacques. 1 1. LEVA, Cataracta, Gall. Ecluse. * LEVAGIUM, Vectigal pro mercibus, LETRUVII. Gharta Libertatum de Mo- Tabularium Casauriense : Donavimus quse importantur vel exportantur, exsolneto in Biturigib. ann. 1269. apud Tho- medietatem de uno molino... cum Leva et vendum i Levage in Consuet. Andegav. masserium pag. 96: Letruvii, textores pausa sua. art. 9. 10. 30. et Cenoman. art. 10. 11.35. villas et textrices habent reponere fosnum 2. LEVA, Collecta, tributum quod ex- Charta fundat. prior. S. Crucis de Rupemeum in grangiam meam, etc. igitur et levatur. Levage, in Consuetu- Derrian. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. T LETTEKETEL, Lebes cupreus, a Bel- dine Andegavensi art. 9. 10. 30. et Ceno- 640 : Pfseterea supradictis canonicis donagico Ketel, Lebes, et Lattoen, Species manensi art. 10. 11. 35. Chronicon. Ca- vimusLevagium nostrum, id est, redditum cupri, Angl. Latten, Gall. Leton. Jura sin. lib. 2. can. 97 : Seditiones, quas di- Mum, quern de sale et vino recepimus, SS. Bertini et Audomari in theloneo cunt Levas, seu prsedationes... ne ulterius quse de portu nostro et tola villa nostra... Audomarensi, ex Archivo Eccl. ejusd. fierint severissime interdixit. Bulla Inno- transpoftantur. Charta Will. Aquit. ducivitatis : Unus brouketel iv. den. unus centii III. PP. in Bullario Casinensi cis ann. 1087. apud Besl. in Comit. PicLetteketel n. den... venditor cacaborum, torn. 1. pag. 29 : Omnesomnino seditiones, tav. pag. 404 : Dederam in civitate de Lequas Levas dicunt, seu direptiones in- vagio salis duas partes. Alia Ludov. Jun. etc* f LETTERIA, Stramentum, Gall. Li- terdicimus. Adde aliam Honorii III. PP. ann. 1146. in Reg. A. Chartoph. reg. tiere. Ordinatio ann. 1340. torn. 2. Hist. torn. 2. pag. 246. Charta ann. 1274. apud ch. 33: Damns eidem ecclesise (S. Joan. Dalphin. pag. 394. col. 2: Item, ipsos Paradinuin in Hist. Lugdun. lib. 2. cap. Pictav.) atque concedimus ut deinceps equos fretari, estriliari, acomari, Lette- 52 : Circa Levas insurer sicut collectas id proprium ponat et habeat servientem, qui rias eis fieri et bene estachari facere te- volumus et determinamus observari: ut de Levagio salis accipiat debitam et conneatur per valletos ipsorum. In MS. D. si quando Levis sicut collectis communibus suetam partem suarn. Charta Nic. episc. Lancelot habetur Lettoria, minus recte. in civitate prgedicta faciendis Archiepis- Andegav. ann. 1275. in Chartul. prior, Vide Lecteria 2. copus auctoritatem prxstare voluerit, etc. de Guilcio fol. 50. v. : Cpstumss, chargia* LETTRA, Vox Hispanica, Litera, [Alia ann. 1270. apud Menesterium in gia, aut Levagia, aut alias servitutes quasyngraphum nummularium. Charta Probat. Histor. Lugdun. pag. 10. col. 1 : litercumque nominentur, etc. Homag. Aldef. reg. Aragon. pro habitat. Tutelse Prseterea super articulo Levarum confessi ann. 1332 : Habeo et teneo et avoo in feodo aera 1165. in Reg. 53. Chartoph. reg. ch. sunt dicti cives... quod si in civitate Lug- sub homagio ligio a nobili et potenti DD. 295 : Mando vobis quod non donetis Let- duni fieri contigerit collectam aliquam Amalricode Credonio... unam ollam de tras in tola, mea terra, nisi ad illos portos seu Levam, ad eos non pertinet coertio. Levagio in undinis (sic) de Marcilhanis. sicut jam antea fuit presum et constitutum Adde Hist. Dalphin. torn. 1. pag. 116.] Vide alia notione in Leva 2. inter me et vos. | LEVA.DA, Eadem notione. Jura Go- s LEVATGIUM, Eodem intellectu. Char1. LETUM, Justitia de homicidio. mi tis Biterr. in Civitate Albiensi ann. tul. S. Joan. Angeriac. fol. 185. v.: GisCharta Simonis Episcopi Noviomensis 1252 : Si aliqui detinent Levadas seu pe- lebertus de Rochefort do et concedo... ecann. 1139. in M. Pastorali Eccless. Paris. dagia, vel alia jura ad dictum Regem clesias S. Joannis Angeliacensis... ex inteCh. 7 : In Leto et sanguine nihil habet pertinentia, etc. gro Levatgium et ribatgium ab esterio LETISSA, Canicula, Gallis une Lisse. Ebrardus in Graecismo:

LEV
Sebilio usque ad mosnerium de Labessa de ponte natali. LEVAMEN, quod alias Relevium in re feudali. Charta de Paroeciis Cort>eiensis urbis ex Bibl. S. German! Paris. Cod. 564 : Faciunt homagium Abbati vel fidelitatem, et solvunt pro Levamine 60. sol. vel amplius. 11. LEVAMENTUM, Gall. Levain. Papias : Fermentum, Levamentum, a fervore, dictum, etc. 2. LEVAMENTUM, Minus navigium, onerariae navi, illius levandse gratia, adjunctum. Lex 4. D. de Lege Rhodia (14, 2 . ) : Navis onustse Levandse- causa, si qusedam merces in scapham trajectss aunt. Vide Cujacium ad lib. 4. Instit. tit. de Societate. Nostris vulgo Aleges ejusmodi scaphae dicuntur, quod allevientur seu leviores tiant. Hist, de exilio S. Martini PP. et Martyris pag. 79: Et nonnisi cum sex puerulis, et uno cauculo eduxerunt nos ex urbe; et cum immisissent in unum eorum quse dicebantur Levamenta, circa horam plus minus quartam diei ad porlum pervenimus. Occurrit ibi semel ac iterum. Hinc LEVAMENTARIUS, in 1.1. Cod. Th. de Navicular. (13, 5.) Levamentorum navicularius. Vide Alegium. f LEVANS, Oriens, Ital. Levante, Gall. Levant. Annal. Genuens. ad ann. 1283. apud Murator. torn. 6. col. 581 : Quum quotidie esset venlus ad Levanlem vel Sirochum; nostri vero versus Levantem ire non polerant ullo modo.

LEV

LEV

71

Eccl. Constant, f. 20 : Levat dictus Rector cimiterium cum pertinenciis una cum altalagium. Hoc est, percipit oblationes pro humationc et altari factas. Charta ann. 1064. apud Miraeum torn. 1. pag. 63 : Theodencus Mediomatricse sedis Episcopus.... donavit eidem Ecclesise (S. Trudonis).... scrutum ejusdem oppidi, hoc est, potestatem ponere et deponere ilium qui materiam faceret unde Levarentur cervisiss, et de singulis cervisiis, quss brasciarentur in oppido nostro, sex picarios ad opus fratrum suscipere. Ubi cervisias levare, est illud tributum exigere seu percipere, quod pro cervisiis pensitatur, situm hoc loco in certis cervisiae mensuris.] [_** Levare hoc ultimo loco est Conncere vel fermentare. Vide Levanum et Scrotum.] Vide Leva 2. ** SUBLEVAKE , Accipere, sumere. Chart. Otton. Archiap. Bremens. ann. 1405: Vendidimus pro 60. florenis.... per nos effectuality receptis et Sublevatis et in usum et utilitatem ecclesise nostrx conversis, etc. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Upbozren, col. 56. et infra Sublevare suo loco. 4. LEVARE, Paulus Diaconus Emeritensis in Vita S. Masonae Emerit. Episcopi cap. 2 : Si quis... vas parvulum in quo Levaret, exhibmsset. Hispanismus, en que llevarlo valet in quo deferret. 1 5. LEVARE, ^Edificare, exstruere. Breviarium Historiaa PisanaB, torn. 6. Muratorii col. 186 : Anno 1173. Lucenses cum magno exercitu Levaverunt castrum Mutronis cum ssdificiis magnis, et Pisani LEV ANTES ET CUBANTES, DOStriS Levans et Couctians, Mansionarii, Manen- iverunt illuc et turpiter fugaverunt eos tes, qui in dominorum prsediis sedem et castfum destruxerunt. Et col. 191 : Eofixere, iis obnoxii: quibus opponuntur dem anno (1157.) Lucenses cum JanuensiAlbani, seu Alienigenae. Statutum de bus Levaverunt castrum Viaregii, et per Decimis Saladinis apud Rigordum ann. conventionem pads illud destruere pro1188 : Et si nullum dominum ligium ha- miserunt, et facta pace deslruxerunt. 1 6. LEVARE, Ascendere. Et in capite bebit, ei in cujus feudo manserit Levans et Cubans, dabit decimam de suo proprio marcasii Levat fossa per montem Huelgomobili. Bracton. lib. 1. cap. 10. | ret, in veteri Charta, apud Lobinell. 3: Quamditi manentes fuerint in villenagio torn. 2. Hist. Britan. col. 250. '-' 7. LEVARE, Acquirere, cornparare. Levantes et Cubantes. Apud Rastallum in Expositione vocabulorum Legum An- Stat. Palavic. lib. 2. cap. 65. pag. 125: glicarum : Levant et Couchant, est dit, Ordinatum est quod nulla persona... prasquant les beastes ou catel d'un estranger, sumat portare, tenere, seu aliqualiter uti sont venue en la terre d'un autre home, in terris prsefali domini aliquo sale, nisi et la ont remains un certaine bone espace fuerit de sale Levato et habito de doanis de temps. Vide Stabilimenta S. Ludovici prsefati domini. * 8. LEVARE, Educere, abducere, Gall. lib. 2. cap. 32. Petrum Fontanum in Concil. cap. 3. 1. et Consuetudines Emmener, enlever, alias Lever. Charta Melodunens. art. 209. 330. Stampensem Ferdin. reg. Castel. inter Acta SS. torn. art. 87. Bituric. tit. 1. art. 1. 2. et alibi. 6. Jul. pag. 56. col. 2 : Et quicumque cum LEVANUM, Fermentum, ex Gall. Le- uxore sua ad suas haereditates ultra Servain, quod farina fermento imbuta in- ram ire voluerit, relinquat cavallerum in tumescat, ac levetur. Occurrit in Fleta domo sua... Si vero uxorem non Levaverit, non relinquat cum ea cavallerum. Lit. lib. 2. cap. 10. Vide Levamentum 1. 1. LEVARE, Germina producere, Gall. remiss, ann. 1426. in Reg. 173. Chartoph. Lever. Pactus Legis Salicae tit. 37. 2 : reg. ch. 606: Icellui Carrier Leva icelle Si quis per alienam messem, postquam femme d'avecques le suppliant son mary, Levaverit, herbice traxerit, etc. Ubi Edi- et I'emmena ou bon lui sembla. Liever tio recentior tit. 86. postquam germina vero, pro Lower, Conducere, in aliis ann. 1386. ex Reg. 129. ch. 214 : Comme le supproduxerit, habet. 2. LEVARE, Auferre, furari, Gallis, pliant eust Lieve un varlet...pour lui serLever, Enlever. Sidonius lib. 7. Epist. 2: vir en son hostel, etc. :; Levat divitem pauper adamatus. Id est, >- 9. LEVARE, Italis in navem impoait Savaro, abducit: ubi ille plura ex nere, Gall. Prendre sur son vaisseau. Gregorio Turon. lib. 6. cap. 45. lib. 7. Form. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 38. cap. 4. et ex Lege Wisig. 1. 3. tit. 3. | 4. r. : Super quoddam lignum suum dictum 1. 6. tit. 4. 2. talem presbyterum de partibus Tholosanis 3. LEVARE, Tributum exigere, Lever quern receperal, vulgo Levaverat, etc. des imposts. Edictum Pistense | 21 : Et infra in Levatorium 2. Vide :;;: quoniam audivimus quosdam plus a pau10. LEVARE, nostris Lever, Aliquem peribus accepisse, quam bannus Levet, expedire, debito liberare. Lit. remiss, etc. [Oratio Legatorum Regis Fr. coram ann. 1384. in Reg. 125. Chartoph. reg. Pio. II. PP. ann. 1459. torn. 9. Spicil. ch. 144: Disant... que qui auroit son Acher. pag. 321 : Nam cum denarii sint amy en icelle compaignie que il I'en LePrincipis supremi, Levan nequeunt pu- vast, c'est assavoir que il paiast pour son blica cessante auctoritate prssdicti Prin- amy. cipis supremi. Index MS. Beneficiorum f LEVARE SE, Regnum invadere. Ida-

tius in Fastis Consularibus : Valentinianus Junior apud Viennam est interfectus, et Levavit se Eugenius tyrannus. Levare in Regem, dixerunt Scriptores media? aetatis, ex usu Francis, Gothis aliisque populis quibusdam recepto, quo Reges Ducesve suos futures imponebant scuto humerisque attollebant: qua de re consulendi Pithoeus lib. 2. Advers. cap. 6. et Lipsius lib. 4. ad Hist. Taciti pag. 519. [** Glossar. med. Graecit. voce 'ETtaipetv, Append, col. 71.] 1 LEVARE CAMPUM. Castra movere, Gall. Lever le camp, apud Parisium de Cereta in Chron. Veron. torn. 8. Muratorii col. 623. Movere se de campo, in Annal. Genuens. torn. 6. ejusd. Murat. col. 475. LEVARE CARTAM, Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 557. ** LEVARE FERIAM, Nundinas instituere. Vide supra in Ferise, 3. * LEVARE FIDEM. Vide supra in Fides. * LEVARE HOMINES, Milites cogere, conscribere, Gall. Lever des troupes, in Litteris Edwardi III. Angl. Regis ann. 1337. apud Rymer torn. 4. pag. 781. LEVARE JUDICEM, Accedere ad Judicem, j u s a b e o requirere. Vita S. Fructuosi Episc. Bracarens. cap. 17 : Sicque de prgesenlia Regis Lebavit judicem, qui inter eos examinaret judicii veritatem. Ubi vir doctus ad marginem reponit, Levavit. Edit. Bollandina habet Levavit, num. 16. 1 LEVARE LAUDEM, f. Signaproponere, vexilla figere, erigere, Gall. Lever, seu Arborer I'etendart. Annal. Genuens. ad ann. 1266. apud Murator. torn. 6. col. 537 : Tandem facto conftictu Rex Carolus Manfredum et ejus exercitum devicit; in quo conflictu D. Manfredus fuit interfectus. Quo devicto et mortuo, Magnates terras, et loca, et civitates regni Sicilies D. Regi Carolo laudem Levaverunt, et universaliter sine praelio et labore aliquo ad ejus mandata devenerunt. Et ad ann. 1283. ibid. col. 583 : Et in die Martis steterunt usque ad Tertiam Levando laudem Communis Januss, et illos, qui erant in turribus, balistando, turrim etiam Veronicas, diruentes. [** Acclamare. Vide in Laus 2.] [* Vel alicujus laudem promulgare, in vulgus spargere : qua notione Levar voce dicunt Itali, et nostri Lever bruit, ut apud Joan, de Saintre mihi pag. 145. pro Rumorem excitare.] * LEVARE NEMORA, Ligna excissa exportare, Gall. : Enlever le bois, vuider les ventes, vox forestaria. Charta ann. 1202. exChartul. Campan. fol. 237. col. 2 : Emptores autem tenentur empta nemora Levare infra quatuor annos. 1 LEVARE PSALMUM, Praecinere, Gall. Entonner. Statuta Eccl. Valentinae, torn. 3. Concil. Hispan. pag. 511. col. 2 : Et ubi plures Clerici fuerint, semper unus Levet Psalmum. Sic Levare antiphonam, in Vita S. Wilboradae Virg. et Mart. saec. 5. Bened. pag. 50. LEVARE SEDITIONEM , Excitare , in Lege Bajwar. tit. 2. cap. 3. | 1. et Longob. lib. 1. tit. 18. 1. [ Liutpr. 36. (5, 6.)] LEVARE DE SAGRO FONTE, dicitur qui alias susceptor, seu patrinus. Anastasius in S. Silvestro PP. : Hie et hoc constituit ut baptizatum liniret Presbyter Levatum de aqua propter occasionem transitus mortis. Ordo Roman. : Ut autem surrexerint a fonte, illi qui eos suscipiunt, Levantes ipsos infantes in manibus suis, offerunt eosuni Presbytero. Ipse vero Presbyter facit de chrismate crucem cum pollice in vertice eorum. Capitulare Attonis

LEV
cap. 77 : Nee de sacra fonte aliquem Levare... audeat. Adde Leg. Longob. lib. . 2. tit. 8. 5. [* Luitpr. 35. (5, 5.)] Acta S. Stephani PP. apud Baron, arm. 259. n. 23. Theganum cap. 33. etc. Philippus Mouskes MS. :
Un fil ot de ceste par nom Le fist apeler Phelipon. Li (Jueus Felippies le Leva De Flandrcs, et si li doutia Son nom, et promist grant onor.

!LEV
LEVARIUS, Vectis, Gall. Levier, Ital. Leva. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. 20 : Accepit unum magnum baculum, dictum levarium cadrigse, .... et percussit eundem supplicantem de dicto Levario. Quemdam baculum vocatum Levier, infra ch. 27. Vide infra Levatorium 2. * 1. LEVATA, Exta, viscera et qusevis animalium intestina, ut cor, jecur et alia hujusmodi, Gall. Issue, p a Provinciali Levado, unde diminut. Levadetto, nostris Pressure.] Statuta S. Victoris Massil. ann. 1591. per Cardinalem Trivultium : Debet pitanciarius dare de duobus in duobus Religiosis unam Levatam, sive unum jecur, vel unum caput cabrici. Miracula MSS. UrbanilV. PP. : Offerret unam libram cerse in figura unius Levatss sive viscerum. 1 2. LEVATA, f. Pars, portio. Ordinatio ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 417. col. 1. Possintque dicti Magistri monetarum in deliberationibus faciendis facers tres Levatas, et de qualibet Levata tria pondera, et eligere quamlibet voluerint ipsi Magistri ex eisdem, tarn in ponderibus quam Levatis. Alia Ordinatio ann. 1342. pro Magistris Mpnetarum,ibid. pag. 420 : Remedia vero ligas et ponderis punctas, Levatas, essayamenta et alia jura, et privilegia habeatis, quse in nostris monetis antea habebatis. 3. LEVATA, Agger, Levee nostris. Papias : Mantipara, Levata. Charta ann. 1271. in Regesto 30. Tabularii Regii Ch. 220 : Calciata seu Levata, qua?, ducit ad Motam. Occurrit praeterea in alia Charta apud Gariellum et Sammarthanos in Episcopis Magalon. n. 17. [Levatse molendinorum, in Charta ann. 1308. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 783. LEVATARIUS, Qui Levatas, seu aggeres curat. Conventio Caroli I. Comitis Andegaviae et Provinciae, cum Arelatensibus ann. 1251. art. 5 : Item debet dominus Comes vel ejus Vicarius Levatarios cives Arelatis eligere pro Levatis aptandis et faciendis, et etiam custodiendis. Ubi versio Gallica habet Levadiers. [Statuta Arelat. MSS. art. 87 : Receptacula cyrogrillorum... destruantur quolibet mense semel per Levatarios, etipsi Levatarii possint cyrogrillos, quos in Levatis invenerint capere impune. Ibid art. 162 : Si aliquis habet fronteriam in riparia Arelatis et voluerit earn plantare, Levatarii illius terrilorii teneantur dare, si commode fieri poterit, cum consilio Militum et proborum virorum illorum territoriorum, ut (ubi) fieri debent dicte plantate, medietatem lignorum, que necesse fuerint ad plantandum per duas cannas mensurandas a pede vallati Levatarum et versus Rhodanum, etc.] 4. LEVATA, Exactio , nostris Levee. Charta ann. 1216. apud Guesnaium in Annalib. Massiliensib. -.Habeatplenojure dominationem, piscationem, et lanas, et pabuli, et piscium, et Levatas, et omnium quas quondam habuerat. [Codex MS. reddituum Episcopatus Autiss. : Quselibet cucufaria debet unum denarium et duas Levatas ad manum. Quidnam sint hie Levatas, non satis liquet.] Vide Leva 2. et Levatio 1. * 5. LEVATA, Frugum fructuumque perceptio, Gall. Recolte. Form, concessionis ad flrmam inter Form. Instr. fol. 70. v. : Inde ad novem annos extunc continue sequentes complendos et successive numerandos per novem Levatas et collectas. Vide infra Leveata. ft At vero Levee, Onus carri slgniflcat, in Lit. remiss, ann. 1391. ex Reg. 141.

LEV
Chartoph. reg. ch. 17 : Comme Thevenart eust fait ou fait faire de bois a chaufage environ une Levee a bceufs, etc. T LEVATA PISCIUM, Piscatus, piscium captura. Charta Guillelmi Episc. Autissiod. ann. 1219 : Dedit insuper aisamenta terras et lapidum in terra sua ad opus exclusarum molendinorum dictarum Monialium apud Arsiacum sitorum, et Levatam piscium ipsorum molendinorum. Alia Ottonis Ducis Aquit. inter Instrum. torn. 2. Gall. Christ. 478 -.Amplius confirmo eis annuam Levatam anguillarum in fluvio Carontonas... et sicut burgenses Xantonenses de consuetudine ibant ad submonitionem Comitis cum navibus suis ad Levatam illius faciendum, similiter faciant ad submonitionem de Sabloncellis. Compositio inter Universitatem villas Mari et Fr. Raymundum Payladam Procuratorem Monasterii Silyae-regalis ann. 1321. ex Schedis Praesidis de Idazaugues : Ipsi possint facere Levatam piscium semel in septimana sine dampnificatione retwm piscatorum. T LEVATOR PISGIUM, ibidem : Piscatores seu Levatores possint facere Levatam Piscium, et pisces, quos capient, dividantur. * LEVATARIA. Vide mox in Levator 2. 1 LEVATARIUS. Vide Levata 3. LEVATGIUM. Vide supra in Levagium. | LEVATILIS PONTUS, Pons qui ductariis catenis attollitur, Gall. Pont levis, Ital. Ponte levatoio, in Chronico Petri Azarii, apud Murator. torn. 16. col. 365. Vide in Pons. 11. LEVATIO, ut Levata, Exactio, collectio, Gall. Levee. Mandatum Edwardi Regis Angl. ann. 1302. apud Rymer. torn. 2. pag. 912 : Cujus quidem auxilii Levationis,pro dictas Communitatisaisiamento, hue usque supersedimus. Charta ann. 1321. apud Thomasserium in Biturig. pag. 731 : Omnes et singulse Levationes bladorum a mense Augusti ultimo prasterito dictas terras de Borbonio. 1 2. LEVATIO, Egressus e lecto, Gall. Le lever. Charta ann. 1309. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. pag. 926 : Quod campanae parochialis Ecclesias prssdictas nullatenus pulsarentur quousque ad horam Levationis Monachorum. 3. LEVATIO SAGRAMENTI, Sacra? Hostiae sublatio ; nostris etiam Levation , pro Elevation, eodem sensu. Charta ann. 1399. ex Chartul. episc. Carnot. : Porro ut populus valeat Levationis Sacramenti dictss majoris Misses habere noticiam, incosptionis dictas Misses perpetua qualibet die dicendes ad altare S. Nicholai, dum incipietur cantari Sanctus, pro sacramento dictas majoris Miss* una campanularum super media chori appensarum, pulsabitur cum tintignamento usque ad Elevationem Corpor'is Christi, et dum Christi Corpus elevabitur, pulsabitur ad plenum. Alia Caroli VI. reg. Franc, pro capel. Pissiac. : Linrer luminaires, cierges et torches pour lesdites Messes, et pour la Levation du benoist Saint-Sacrement. Leveement, pro Elevation, excelsitas, in Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 418. * 4. LEVATIO ANGUILLARUM, ut supra Levada, Jus ex anguillis captis aliquot levandi seu exigendi. Charta ann. 1106. ex Chartul. S. Eparchii Engolism. :Dono iterum illam Levationem anguillarum, quam habebam in anguillariis de Visnaco. Vide Levata piscium in Levata 4. LEVATITIA AURA. Vide in Aura 1. jl. LEVATOR, Exactor, coactor. Charta Philippi Pulcri ann. 1307. apud Menes-

Le Eoman d'Amile et d'Amy MS. :

Bt enz un fons baptize et Leve.

Le Eoman de Jourdain de Blaye MS. :

Gil le Leva des sains fons et de 1'aigue. * Le Roman de Robert le Diable MS. :
Li dus tous les vesques mande,... Qu'il viegnent pour son fils Lever.... Cil sont venu qui 1'enfant prisent, Et Crestiens adonc le flsent : Son propre nom li enseelent Et Robiert par droit nom 1'apielent.

LEVARI SUPRA CHORUM, dicitur Canonicus qui ad altiora Ghori subsellia, quae formas vocant, admittitur. Statuta Ecclesiae Lugdun. cap. 16 : Supra Chorum anteguam Subdiaconus fiat, nullus recipiatur, et ante nee vocem habet in Capitulo, nee aliquid percipit in divisions terrarum. Cum autem aliquis Levandus fuerit supra Chorum, habito super hoc tractatu in Capitulo, et licentia obtenta, si fuerit de dextro Choro, Levatur a Prsecentore, si de sinistro fuerit, a Cantore. Ordo Diaconatus Levat omnes Canonicos supra Chorum... Ordo sacerdotalis Levat omnes supra Chorum. T LEVARE TERRAM, Agrum noviter colere, arare. Concordia Capituli J3duensis cum Domino de Perreria ann. 1257 : Tenent quidam terras Levatas pro quibus debent bladum et alia servitia consueta... Qui vero terram Levavit de novo' debet xxx. denarios... qui autem terram alias Levatam xv. den. debet. Et paulo post : In quibus (nemoribus) si quis extirpaverit, in terris sic extirpatis habent tertias Decanns et Capitulum antequam factas fuerint terras novae vel Levatas...postquam vero factas sunt terras novse vel Levatas debebit hie qui Levavit, bladum et alia servitia consueta. Vide Terra nova. * LEVARE A TERRA, Monachum ob culpam humi comedentem a poena absolvere. Regula Hospit. S. Jac. de Alto passu ann. circ. 1240. cap. 61 : Frater si pro aliqua offensa... mittatur ad aliquam domum ad justitiam faciendam, preeceptor illius domus, vel quilibet frater, potestate inferior ipso magistro vel priore, non debet ipsum fratrem ad terram (1. a terra) Levare, quamvis festivitates interveniant. Si vero aliquis praslatus vel quselibet secularis poteslas superveniens fratrem a terra erexerit, admensam fratrum sedere poterit, donee magister redeat, qui pro suo beneplacito sibi debet indulgere. Verumptarnen si prssceptor, priore inferior, aliquem fratrum in justitiam miserit, si absens fuerit, locum ejus tenens fratrem a justitia poterit Levare. * LEVARE TESTEM, Lever un tesmoin, apud Bellom. MS. c. 6. p. 19. v. col. 2. Testem ej urare, vulgo Recuser. Vide in Testis. * LEV ARIA, Agger, Gall. Levee, sen jus quod ex aggeribus percipitur. Charta Joan, de Monte-reg. ann. 1224. inter Probat. torn. 2. Hist. Burg. pag. 8. col. 2 : Damus prasterea ipsis fratribus piscationem perpetuam in omnibus aquis nostris a dicta domo, etinsulam et Levariam. Vide Levata 3.

LEV
terium in Probat. Hist. Lugdun. pag. 42. col. 1 : Si vero fiat aliqua injuria vel rescoussa Levatoribus emolumentorum , etc. Charta Eccl. Brivat. ann. 1365 : Antonius Torrent Levator et receptarius emolumentorum curias Praspositatus, etc. Charta ann. 1338. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 372. col. 2 : Etiam et super reclemptionibus factis per subditos, ne per Levatores signarentur vel caperentur animalia sua. Vide Levator Piscium in Levata 4. * 2. LEVATOR, Magistratus qui levatas seu aggeres curat; cujus offlcium Levalaria appellatur. Instr. ann. 1234. apud Vir. 01. Garamp. in Disquisit. de Sigil. Garfagn. pag. 27 : In quo etiam consilio interfuerunt capitanei Levatorum S. Petri majoris, etc. Charta ann. 1351. ex schedis Pr. de Mazaugues : Elegerunt in Leratores, rectores et gubernatores levatarum prsedictarum ad unum annum tantitm, etc.Etincontinenti praenominati Levatarii... prssdictum officium Levatariss in se gratis suscipientes, juraverunt... se dictum officium bene, fideliter et legaliter exercere. Qbi promiscue Levatores et Levatarii non semel nominantur. Vide in Levala 3. ;; 3. LEVATOR EXERCITUS, Qui milites levat seu delectum habet, vel rei bellicse prsepositus , Gall. Intendant d'armee. Charta ann. 1468. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 222. col. 1 : Mathias D. G. rex Hungarian, etc. fidelibus nostris capitaneis, belliducibus , Levatoribusque et sollicitatoribus pr&sentis exercitus nostri, etc. Vide Levare homines in Levare 6. 1. LEVATORIUM, Locus in quo levatur, vel plantatur aliquid. Joan, de Janua Gloss. Lat. Gall. : Levatorium, Leveur. (sic) [Levement, in MS. Sangerm.l * 2. LEVATORIUM, LEVATORIUS, Vectis, Gall. Levier. Tract. MS. de Re milit, et mach. bellic. cap. 38 : Levatonus ambulatorius est utilissimus levandi et inclinandi sursum et deorsum, componendi super currum bombardas et omnia alia pondera. Et cap. 154 :Levo,torium super barcharum pontem causa palos ficlos in aqua debarbandi Levatur. Vide supra Levarius. 1 LEVATORIUS, Leveur, in Glossis Lai. Gall. Sangerman. Levatorius pans, in Chron. Petri Azarii apud Murator. torn. 16. col. 322. Idem qui Levalilis. Vide in Pans. * LEVATUM, Fermentum, Gall. Levain. Stat. Vereell. lib. 3. pag. 72. v : Teneatur fornarius facere et habere Levatum pulchrum et mundum; videlicet adpanem frumenti, Levatum puri frumenti, et ad panem siliginis, purse, siliginis. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Levame, Prov. fermentum, zima. Vide Levamentum 1. <* 1. LEVATURA, nostris Leveure, Locus, ut videtur, sedificandae domui aptus, Gall. Emplacement. Chartul. Casal. Bened. : Evroinus et filius ejus concesserunt monachis Casalis Benedicti octo nummos, pro qua concessione monachi dederunt eidem Evroino Levaturam unius domus. Lit. admort. ann. 1464. in Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 424 : Trois Leveures d'un festre de maison neufve couverte de tuille scant audit Troyes en la rue de la grant taverne,... affrestant de son long selon ladite rue, contenant les dites trois Leveures trente pieds de largeur,... tenant d'une. part a une autre Leveure d'icellui frestre. (sic). Vide Levare 5. et Levatorium 1. *2. LEVATURA, Collecta, tributum. Charta Henr. I. reg. Franc, ann. 1042. v

LEU

LEU

73

inter Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. Angl. torn. 1. Monast. Angl. pag. 768 : 284 : Quinquaginta carratas ligni et duo De bosco de Shepehet continente unam modia vini, cum quinque solidis et decima Leucatam in latitudinem, et dimidiam in Levaturss cervisiarum. Vide Leva 2. longitudine. Le Roman de Garin : 1 LEVATURA PORT^E, Cataracta, cratis D'une Loee les pcut-on bien oir. ferrea ad portas urbium. Vide Saracenesca. Alibi : 1. LEUCA, LEUGA, LEWA, Vox et MenN'est loin d'ilesques que demi Loee. sura itineraria Gallica, 1500. passuum, uti passim testantur Scriptores, [ArmoLEUGA MOLENDINI, in Consuetudine ricis Lew, vel, ut pronunciant Leo.] He- Andegavensi art. 22. Cenpmanensi art. sychius : AEUY-/I, (xerpoy TI FaXaT'.xov. Jor- 23. et Lodunensi art. 9. Lieue de moulin. nandes de Rebus Geticis : Leuga autem * Cujus vocis etymon proponitur torn. Gallica mille et quingentorum passuum 21. Comment. Acad. Inscript. pag. 66. quantitate metitur. Vita S. Remacli cap. Leuga vel Leouga, a Celtico Leoug vel 20 : Dicitur autem Leuca apud Gallos Leak, lapis ; quod ejusmodi spatia itinespatium mille quingentorum passuum, id raria lapide distinguerentur sic dicta ; est 12. stadiorum. Vetus Agrimensor. : unde hunc usum Gallis notum fuisse Miliarius et dimidius apud GallosLewam ante Romanorum invasionem probabile facit, habentem passus mille quingentos. mihi videtur. Adde Isid. lib. 15. cap. 16. [Hieronymum * 2. LEUCA, Horse spatium, nostris in Joel cap. 3.] Ammianus lib. 15. de quoque Lieue, eadem acceptione. Arest. Lugduno : Qui locus exordium est Gal- ann. 1333. 2. Dec. in Reg. Olim parJam. liarum ; exindeque non millenis passibus, Paris. : In camisiis et brachis in pilorio sedLeugis itinera metiuntur.Tabula Peu- semel apud Soigny,... in die qua tenetur jtinger. : Lugdunum caput Galliarum ; ibi plenum mercatum, per spalium unius usque hie Leugas. Vide Rasta. Ita pe- Leucss lenebuntur. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 543 : Hora ri nde LEUGA, in veteri Inscript. 1078. 7. Lex tarda spatio fere duarurn Leucarum, nocBajwar. tit. I. cap. 14. | 4 : Angarias cum tis, etc. Alise ann. 1358. in Reg. 86. ch. carro faciant usque 50. Leugas. Gilo Pa- 412 : Die Martis post Nalale Domini circiter duas Leucas in node, etc. Alias ann. risiensis lib. 4. Vise Hieros. : 1376. in Reg. 109. ch. 191 : L'exposant esEmensisque tribus Leugis, aliisque duabus. tant couchie en son lit avec sa femme, LEUGA USUALIS, Mensura terram me- vint environ trois Lieues de nuit un aptentium apud Francos constat de duobus pelle Jehan Coanne a I'huys dudit expomillibus passuum. Ingulphus pag. 910. sant. Alise ann. 1380. in Reg. 118. ch. LEUGA ANGLICA duodecim quarentei- 431 : Doubtant que ledit chastel ne fust nis confici dicitur in Monastico Angl. escheliez celle nuit par lesdiz Anglais.... se releva environ une Lieue devant le torn. 1. pag. 313. Vide Quarentena. LEWA, apud Bedam lib. de Numeror. jour, etc. Denique alise ann. 1400. in Reg. divisione, in Chartis Sigeberti apud 155. ch. 391 : Pour cequ'il estoit bien tart Henschenium 1. Febr. pag. 234. Caroli environ deux Lieues ou heures de nuit. Cal. apud Doublet, pag. 706. apud Ni- etc. Libert. Engolism. ann. 1373. torn'. thard. lib. 2. et 3. pag. 365. 369. 371. 373. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 679. art. 378. Ivonem Carnot. Epist. 101. et 259. 3 : Le Dimenche devant Pasques fleitetc. Gloss. ^Elfrici : Milliarium, Leove, ries,.... le maire fait sonner a journee mile. Usurpatur autem ^roBanleuca in- kanlte le grand sain de la commune bien cit. Chartis Sigeberti, Caroli, et apud I'alent d'une Lieue. Ubi ita legendum Ivonem Carnot. ut observavit Sirmon- pro Lalent. 1 LEUCAS significat cucullum, Papiaa. dus ad Goflfridum Vindqcin. Charta fun* LEUCIUS, Telse vel panni species, a dat. Monasteriide Belloin Angliaa Will. Notho , apud Prynneum in Libertat. colore albo sic dicta ; Leuce, ex Gr. XeuAngl. torn. 1. pag. 1192 : Concedo etiam xoc, albus, candidus, apud Rabelais, lib. eidem Ecclesiss Leugam .circumquaque 1. cap. 12. Acta MSS. Inquisit. Carcass, adjacentem liberam et quietam ab omni ann. 1308. fql. 29. v. : Dedit Guillelmo geldo. et scoto, et hydagio. et denegeldis, Auterii hseretico prazdicto duas cannas de et opere pontium, et castellorum, et par- Leucio, et Jacobo Auterii hseretico dedit corum, etc. [Charta ann. 1179. torn. 2. qusedam manutergia. Leudse min. MSS. Hist. Eccl. Meld. pag. 656: Siquisalicui Carcass. : Item pro duodena de Leuciis et Meldis ad mercatum venienti infra Leu- traliciis, obolum. * LEUCOCUNUS, Aqua et oleum. Glosgam ejusdem villss forisfecerit, audito inde clamore , communia inde ei auxilium sar. vet. ex Cod. reg. 7613. confer et. ] Vide Bannum Leugse , et * LEUCOFLANCIA, pro quo legendum Quinta. esse Leucophlegmatia opinantur docti LEVIA, Joanni de Janua et Ugutioni. Editores ad Vit. S. Walth. 19111. 1. Aug. LEWIA, in Chron. Besuensi pag. 572. pag. 272. col. 2 : Quatuor quidem secunubi pariter pro banleuca usurpatur. dum physicos sunt hydropisis species; Hisce praeBictis addo verba Jo. Maria- quarum duas, scilicet Leucoflancia et hynas lib. de Ponderib. et mensuris cap. posarcha sunt in initio, antequam radi21 : Leuca duplex est : legalis quinque cenlur et roborentur, curabiles, etc. millium virgarum, nempe continens pas sus 3000. pedes 15000. Leuca communis et alboLETJCONIUM , Gossipium, a colore sic appellatum. Leuconii usitata unius mensurae non est, sed varies cumque; de cotton de toute sorte, cujus2. sol. pro regionum varietate. Consentiunt ta- Tur. in Stat. Avenion. lib. 1. rubr. 19. men auclores quatuor fere Italica millia pag. 60. efftcere. Ildefonsus de viris illustribus in LEUCOPORPHYRUS, Ex purpura alba. Asturio, Complutum Toleto distare ait ferme 60. passuum millibus : et sane 15. Charta donationis Ecclesise Cornutianae hodie Leucss recta numerantur. Infra : edita a Suaresio : Vela tramoserica LeuLeuca (Toletana) continet . . . . passus coprasina 2. [Hoc est, ex viridi seu porraceo dilution, a Xeuxo?, Candidus, et 5000 . . . pedes 25000. LEUCATA, Spatium quantum continet Tipaffov, Porrum.] LEUCORHODINUS, ibidem, Ex roseo leuca. Infra Leucatam villse, apud Bromptonum pag. 1183. Charta Edw.III. Reg. colore dilutiore.

10

74

LEU

LEU

LEU

f LEUCROY, Vox mendosa. Vide Leveroy. 1. LEUDA, Compositura in longum, Papise. Le vocant agrimensores nostri fatus agri, qua parte in longitudinem porrigitur. Idem porro valet quod Latus, ta, turn; vel certe idem quod latus, teris. Nescio an hue respexerit Papias. 2. LEUDA, Tributum, praestatio. Vide in Leudis. ?|c [ Nolentes aliquo modo ut libertas de predicta Leuda et de predicto pedagio eisdem a nobis data et concessa ullo tempore pqssit aliquo modo irritari vel auferri. (Cart. Rogerii Bernardi, Comitis Fuxi, an. 1270, Mus. Arch. Dep. p. 186.)! OLEUDABILIS, Tributo, quod Leuda nuncupatur, obnoxius. Charta Phil. V. ann. 1319. in Reg. 59. Ohartoph. reg. ch. 318 : Item pro leuda, quam habebamus in dido loco ab hominibus venientibus de versus montaneas cum rebus Leudabilibus, 1. sol. Turon. Lit. ann. 1237. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 46. art. 20 : Tarn per Lautricum, quam per alia, loca Lautrici et Lautriguesii, viatores cum rebus mercimonialibus Leudabilibus, aliter transitum faciant, etc. Vide in Leudis. 1 1. LEUDARIUM, Districtus Leudis, seu viri nobilioris, territorium, tractus. Littersa Philippi VI. Franc. Regis ann. 1338. torn. 2. Ordinat. pag. 127 : Concedimus quod Nobiles habentes ab antiquo pedagia in terris et fluminibus suis, non impediantur per aliquem seu per aliquos de officialibus nostris, quin ilia levare possint a mercatoribus per eorum Leudarium seu districtum transeuntibus, prout hactenus consueverunt. -= 2. LEUDARIUM, Occitanis Laudaire vel Leudaire, dicitur Liber seu Charta continens Leudas seu vectigalia exigenda. Leudte vero appellantur non modo ese prsestationes, quse pro mercium transitu penduntur; sed etiam quae ab iis qui venum exponunt et ab emptoribus exiguntur. Leudas majores, Leudes mages, Carcassonae vocant, quae pro mercibus transeuntibus solvuntur ; minutas vero, quae pro mercibus minutatim venditis.Ejusdem est originis vox Gallica Leuderie, pro Locus, ubi leudse percipiuntur, in Lit. remiss, ann. 1451. ex Reg. 185. Ohartoph. reg. ch. 177 : Devant les boutiques de la Leuderie et blanquerie de Besiers. Vide in Leudis. * LEUDATARIUS, Qui leudas seu vectigalia colligit. Lit. ann. 1368. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 409: Mandamus... singulis praedictarum senescalliarum justiciariis, offtciariis, imposicionariis, Leudatariis, gabellarum, redibenciarum, barragiorum et aliorum quorumcumque subsidiorum levatoribus, collectoribus, etc. Vide in Leudis. * LEUDERIUS, Pari significatu. Lit. ann. 1390. torn. 7. Ordinat, reg. Franc, pag. 380 : Portuum et passagiorum custodibus, reveriis, Leuderiis et coustumeriis, etc. Occurrit prseterea in Charta Caroli VI. ann. 1400. ex Reg. Cam. Comput. Paris, alias Bitur. fol. 11. v. Hinc Laideur in Libert, vills?. d'Aigue-perse ann. 1374. ex Reg. 198. Chartoph. reg. ch. 360 : Item le Laideur jqui tindra et portera la quarte du ble ne doye prandre riens pour bailler la quarte, fors laide tant seulement. Vide infra Leydarius. LEUDES, Vassalli, subditi; Saxonibus L e o ^ ; Germanis, Lieden, luden, luyden et leute, homines dicuntur. Vide

Joan. Gryphiandrum de Weichbildis nuum hominem occiderit, ipse homicida Saxonic. cap. 14. n. 9. et Fredericum pro medietate compositionis hominis occisi Sandium ad Consuetudines feudales parenlibus tradatur, et aliam medietatem Gelrite pag. 16. [* Quae definitio minus dominus servi se noverit soluturum : aut accurata videtur D. Bouquet torn. 1. Jur. si legem intellexerit, poterit se obmallare publ. Franc, pag. 94. et seqq. cui Leudes ut Leudem non solvat. Tit. 43. | 11 : Si ii sunt, qui ad stipendia principis vel autem qui prsecipitatus est, mortuus fuealicujus ex proceribus militabant, at- rit, tola Leude sua componat. Vide tit. que adeo nee inter vassallos, nee. inter 55. | 6. 7. Lex Angl. tit. 6. | 5 : Ad quemsubditos accensendi. Ipsurn consule et cunque hsereditas terrse pervenerit, ad vide an tanti sint, qute ab ipso prqfe- istum vestis bellica, i. e. lorica et ultio runtur argumenta, ut a doctiorum viro- proximi, et solutio Leudis debet pertinere. rum hactenus recepta opinione disce- Formulas vett. cap. 51 : Exinde taliter das.] [** Qui fidem principi obligabant ab ipsis bonis hominibus fuit judicatum, et subjectionem, Murator. Antiq. Ital. ut illam Leudem, ut lex erat, ipsi illi soltorn. 1. col. 553. B. Vide in Trustis.] Lex vere deberet. Formula 7. et 8. ex ParenWisigoth. lib. 4. tit. 5. | 5 : Inter Leudes : Ut post tiunc diem nee ipsi illi, salib. quicunque nee Regiis beneficiis aliquid nee ullus in causa ipsorum, nee ulla opfuerit consecutus. Occurrit passim in posita persona de prsefata morte illius Addit. 1. ad Leg. Burgund. tit. 1. 2. quondam, nee de ipso homicidio, nee de apud Gregor. Turon. lib. 2. Hist. cap. ipsa Leude nullam reclamationem nee 42. lib. 3. cap. 23. lib. 8. cap. 9. lib. 9. nullum impedimentum pontificium non cap. 20. Fredegar. in Chron. cap. 1. 27. habeant ad faciendum. Hincmarus Re41. 42. 46. 53. 54. 56. 58. 61. 87. 109. in mensis in Epistola ad Carol urn C. ReChronic. Francor.Moissiacensiann. 641. gem Franc, edita torn. 2. Spicilegii Chron. Besuensi, etc. Acheriani; de quodam Liudone qui hoMaxime vero Leudes dicuntur vassalli micidiam perpetrarat : Cum judicatum nobiliores, cujusmodi sunt Barones. Lex fuerit, ut eisdem Leudem renuntiaret; et Longob. lib. 2. tit. 22. 11. [*> Carol. M. homines vestri faidam jurarent. Rectius 76.] : De omnibus debitis solvendis, sicut Editio Cellotii, Leudem rewadiaret. antiquitus fuit consuetudo, per 12. dena- Charta Nicolai PP. ex Tabulario S. Virios solidi solvantur per tolam Legem toni Virdun. de Advocato : Et de resiSalicam : excepto, si Leudes, id est, si dua suum tertium habeat de Leude, et de Saxo aut Friso Salicum occiderit, per 60. sanguine facto, etc. Adde Legem Fridenarios solidus solvatur. Nam Salici no- sion. tit. 2. 3. 4. 5. 6. 7. tit. 5. | 2. tit. bilissimi Francorum dicuntur Ottoni 14. 4. Capitul. Caroli M. 5. ann. 803. Frisingensi. [** Vide Capit. 3. Mabill. cap. 12. Capitul. Caroli C. tit. 12. | 5. tit. cap. 5. et Grimm. Antiq. Jur. German, 39. 2. etc. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 652. Philips, de Jure Anglopag. 652.] LEODES ET FIDELES, in Edicto Chlo- sax. 31.] tarii II. in Synodo Parisiensi V. apud LEODE, in Pacto Legis Salicae tit. 44. Gregor. Turon. lib. 3. Hist. cap. 23. et form. 125. apud Lindenbrogium; LeoGesta Regum Francorum cap. 13: Vivat dis, in Capitul. 3. ann. 813. cap. 11. 29. Rex, qui tales habet Leodos. et in Capit. 3. ann. 819. cap. 7. LEUDI. Fredegarius Nibelungi ann. LIUDIS. Capitulare triplex ann. 808. 768 : Rex Pepinus... Comites suos scaritos, cap. 2. Edit. Baluzianse : Et si de ipsa et Leudos suos ad perquirendum Waifa- morte evaserit, ipse ipsam Liudem recirium transmisit. Adde Aimoinum lib. 3. piat, et liber postea remaneat. cap. 81. 92. lib. 4. cap. 8. 15. Chrpnicon VLAUDIS. Litterse Ludovici Jun. ReS. Benigni pag. 387. Chartas Pipini Re- gis Franc, ann. 1145. torn. 1. Ordinat. gis apud Doubletum pag. 695. 701. Da- pag. 10 : Quod si infra urbem aliquid goberti apud Mirseum lib. 2. Diplom. forifecerint, pro Laude Baronum ipsius Belgic. etc. civitatis emendabunt. [** Vide in LauLUIDI. Charta Dagoberti Regis apud dum 2.] Browerum lib. 7. Annal. Trevir. pag. LEUDUM. Vett. Glossss : Leudum, com422. 1. Edit. : Manu id propria cum Lui- positio, sive Widrigilt. Lex Longob. lib. dis nostris subter firmavimus. Vide Vi- 1. tit. 9. 28. [ Pipin. 11.] : Et qui ex gnerium in tract, de Minori Britannia ipsis peregrinis ausus fuerit occidere, 60. pag. 159. 160. sol. in sacro palatio nostro componat: et LEUDESAMIUM. Formula 39.apud Lin- insuper compositio ipsa fiat de ipso hodenbrogium sic inscribitur : Ut Leude- micidio, cui legibus Leudum ipsum persamia promiltantur Regi. Mox : Rex Co- tinuit. Adde 35. Transiit postea hsec miti illi... jubemus ut omnes pagenses ves- vox ad quasvis praestationes; nam etiamtros.... congregare faciatis, quatenus.... num fidelitatem praecelso fdio nostro vel nobis, LEUDA., LESDA, LEDA, etc. [Gall. et Leudisarnium per loca Sanctorum.... Laude, Loua.de, Leude,] appellatur quaedebeant promittere et conjurare. Eadem vis praestatio, vel quodvis tributum, Marculf. lib. 1. cap. ult. habet: Ut Leude maxime quod pro mercibus penditur : samio promittantur Regi. Ipse vero con- frustra enim Expillius actione forensi textus, vel nobis et Leode et samio per 15. ait ita in Dalphinatu appellari trilocus, etc. Sed non dividi debet vox; butum quod pro plassagio, seu loco ubi est enim Leudesamium, servitium [vel venum exponitur bladum, et ejusdem juramentum, ut exponit Eccardus ad bladi mensuratipne exsolvitur, cum Legem Salicam pag. 94.] quod Leudes, constet id nominis passim pro quovis id est, subditi, Principi suo debent, ut tributo usurpari. Neque felicius scripsit Litimonium, servitium quod Lili domi- Chopinus lib. 1. de Domanio tit. 9. n. 1. Leudam dici a laudanda venditione renis suis. * LEUDINIA, Legi serviens, ingenua, rum publice venalium : id est, pro faciliin not. Eccardi ad Leg. Salic, tit. 28. tate venum merces exponendi : sed non 8 4 ego credulus illi. [A voce Teutonica LEUDIS, LEUDUM, Compositio, mulcta Leysten, Leystan. quse prastare signiflpro homicidio. Compositio homicidii, in cat apud Willeramum in Cantica CanLege Frision. tit. 14. | 3. 4. estticorum pag. 70. num.31. Leudam accerforte compositio leudis, id est, hominis liberi. sit Gravelor. in notis ad Rocheflavinum, Lex Salica tit. 37. | 8 : Si servus inge- ubi addit Leude apud Occitanos, id po-

LEU
tissimum appellari, quod a rusticis aliquid in foro vendentibus carnifici prsestatur et exsolvitur.] Varie autem haec vox effertur. LEUDA, in Rescripto Alphonsi Regis Aragonum apud Saxium in Pontificio Arelat. Leuda vel pedaticum. Libertates Salvaeterrae in Ruthenis ann. 1284 : Nullus habitans in dicta villa det Leudam de re quam vendat, vel emat. Curia Generalis Oatalaniae celebrata in villa Montissoni ann. 1289. sub Alphonso Rege Aragon. : Et quod aliqua barca, vel aliquod aliud vexellum quod vadat per aquam, non compellatur nee teneatur applicare, nisi in illis locis in quibus debeat Leuda persolvi. Charta R. Abbatis Caroffensis ann. 1308. ex 2. Regesto Philippi Pulcri Regis in Tabulario Regio n. 11 : Quicunque Leudam furatus fuerit, in decem solidis puniatur. Cbarta anni 1370. in Probat. Hist. Turen. : Pedagia, botagia, dralhas, quidagia, aspergia, Leudas, etc. [Occurrit vox Leuda, iii Charta Raymundi Berengarii Comitis Barcinon. ann. 1067. Marcae Hisp. col. 1135. in Testamento Raymundi Comitis Ceritanise ann. 1095. ibid. col. 1194. in alio Testam. ann. 1131. ibid. col. 1274. Statutis Massil. lib. 2. cap. 1. 33. Charta Raymundi Comitis Tolosani ann. 1222. Litteris Philippi Pulcri pro Tolosanis ann. 1303. torn. 1. Ordinal. Reg. pag. 394. Charta Richardi Regis Angl. ann. 1190. torn. 1. Anecd. Marten, col. 637. Statutis Edwardi ann. 1283. apud Rymerum torn. 2. pag. 262. etc.] Vide Catellum in Hist. Tolosana pag. 31. 89. et Gariellum in Episcop. Magalon. pag. 154. LAUDA. Consuet. loci de Troi in Biturigib. art. 6. apud Thomasserium : Et sur chascun desdits habitans non ayans beufs, 2. den. Tourn. et s'appelle ledit droit, le droit de Laude. 1 LEUSDA,in ChartaMassil. ann. 1202: Pedaticum , guidaticum, Leusdam vel alium usaticum. LEUZDA, in Charta Mariae D. Montispessulani ann. 1205. torn. 8. Spicileg. Acher. pag. 220. ^ LEZDA , in Chartulario Gratianop. fol. XLI. f LEZNA. Sententia ann. 1208. apud Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col. 96: De aliis Leznis et pedagiis, dicimus, etc. Forte legendum Lezdis. LEZTA, in Charta Sanctii Regis Aragon. aerae 1090. apud Martinezium in Hist. Pinnatensi lib. 3. cap. 10. LESDA, in Charta Libertatum Villefrancae apud Gallandum : Quidquid ibi vendiderint, non dabunt Lesdam excepto sale. Ibidem : Lesda annonse et salis. Fori Morlanenses art. 26 : Si quod non tenentur solvere Ortesii Lesdam, neque pedagium, neque aliud deverium pro eisdem. [Rursus habetur in Tabulario S. Martialis Lemovic. in Libertatibus Moirenci concessis ann. 1164. et confirmatis ann. 1209. tom.l. Hist. Dalphin. pag. 17. col. 1. Charta Raymundi Comitis Provinciae ann. 1173. inter Instrum. torn. 1. Gall. pag. 67. bis terve in Consuetudinibus Lugdun. ann. 1206. apud Menesterium in Probat. Hist, ejusd. civitatis pag. 97. col. 1. in Charta ann. 1216. ex parvo Chartul. S. Victoris Massil. fol. 157. v. Charta ann. 1223. apud Baluzium lorn. 2. Hist. Arvern. pag. 256. Charta ann. 1268. ex Archivo Episcppatus Massil. Alia ann. 1297. ex Archivo Piperac. Tabulario Diniensi ann. 1320. apud Gassendumin Notitia Eccl. Diniensis pag. 83. Charta ann. 1429. ex Archivo Piscatorum Massiliensium, etc.]

LEU

LEV

75

LIDDA, in Charta ann. 1066. in Notis LISDA, In Charta Hugonis Regis Italiae ann. 928 : Et cum Lisdis et curvatis, ad Concilia Narbon. pag. 79. et cum omni districtu suo, etc. L/EDIA, in Charta Humberti D. Bellijoci | Li'SiDA. Dotatio Ecclesiae S. Nicolai pro libertatib. Bellevillae ann. 1233. juxta mare ann. 1056. apud Stepha- [torn. 9. Spicil. Acher. pag. 185.] : Quinotium torn. 10. Fragment. MSS. pag. cunque extraneus ad forum JSellevillss 283 : Donamus illi Ecclesise Lisidas de venerit, si in foro Lsedias dederit, de peomni labore, quern laboraverint homines, dagio non tenetur. [Ibid. pag. 182. Lsedia, qui ibi stabunt, et donamus illi mansio- et Ledia leguntur.] nem unam, quse est in mercato juxta ec1 LIBIA, in Charta ann. 1269. apud clesiam S. Pauli et medietatem Lisidss de Thomasserium in Consuetudinibus Bituric. pag. 96. Feira. LIDIA, in Charta libertatum oppidi de T LETIA, in Charta Willelmi Domini Montispessulani ann. 1103. apud D. Moneto in Biturigibus ann. 1269. LEDA. Charta Raimundi Comitis S. Brussel. torn. 2. de Feudorum usu pag. jEgidii ann. 1164 : Et in Leda et corda 728. de mercato medietas erit mea, et vnedielas | LETDABIUS, ut mox Leidarius, ibiillorum, excepta Leda lumborum et lin- dem. guarum, et excepta Leda ubiarum, et omLEIDARII seu LEUDARII, Collectores nium fructuum, qui ad sextarium non Leidse, in Statutis Montispessulani. vadunt. [Hominium Guidonis Viceco- [Leudatarii, in Praecepto Johannis mitis Lemov. Abbati S. Martialis ann. Franc. Regis ann. 1363. torn. 3. Ordinat. 1245. torn. 2. Fragm. Hist. Stephanotii Reg. pag. 624. Leyderius, in Charta ann. MSS. : Abbas et Conventus S. Martialis 1308. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arjus dominii, districtum et jurisdictionern vern. pag. 793.] LESDARII, in Consuetudinibus Barcitemporalem se habere dicebant, et etiam asserebant, quod in Leda sive pedagio nonensibus, in Charta ann. 1273. apud totius vini, quod apportatur Lemovicas a Gariellum pag. 286. et in Tabulario S. quibusdarn deforis villam, et reponitur in Flqri in Arvernis, [nee non in Epistola tabernis vel venditur in plateis quod Bajuli Reg. Majoricae ad Massilienses pedagiitm sive Leda ipsorum locorum ad ann. 1327 : Noveritis nobis constare per ipsos pertinet.] Vide Gariellum in Epis- albaranum Lesdariorum tabulse civitatis copis Monpessulanis pag. 63. 64. 110. Majoricse, etc.] Laiders et Lseders, in Li[et Statuta Massiliensia lib. 1. cap. 15. bertatibus villae de Perouse ann. 1260. apud Thomas, in Consuet. localib. BiI 2-1 ^ L.EDA , in Conflrmatione privile- tur. pag. 66. 1 LEYDATOR, in Charta ann. 1309. torn. giorum Civitatis Aquensis ann. 1291. apud Pittonem Hist, ejusd. urbis pag. 1. Hist. Dalphin. pag. 86. T LEUDOISMUS , Idem quod Leuda. 170. LEIDA, LEYDA. Charta Ademari Vi- Charta Arnaldi Episc. Barcinon. pro cecomitis Lemovic. ann. 1184. in Tabul. Magistro Ordinis S. Jacobi de Spata : Dalonensi fol. 11 : Pedagia et Leidas re- Tenemini vendere infra sex menses salvo rum suarum, sive alias consueludines, Leudoismo. quse a vendentibus et ementibus exigi so11. LEUDUS, Vassallus. Vide in Leulent. Charta anni 1222. apud Chopinum des. 2. LEUDUS, Cantus, ex Germanico lib. 3. de Sacra Polit. tit. 2. n. 18 : Immunes et absoluti ab omni questa, et Lied, Cantilena, Fortunatus in Epist. tolta, et ab omni Leida. Alia anni 1231. ad Gregor. Turon. Episc. praeflxa lib. 1. in Regesto Tolosan. f. 38 : Item habebit Poemat.: Apud quos nihil dispar erat, in foro S. Andreas medietatem Leidse in- aut stridor anseris, aut canor oloris, sola tegrse de omnibus venalibus quse ibi ve- saepe bombicans barbaros Leudos harpa niunt, vel deferuntur. Libertates urbis relidebat, etc. Et lib. 7. Poem. 8 : Montisregalis in Sebusiis : De pomis, Nos tibi versiculos, dent barbara carmina Leudos, piris, castaneis et similibus, et minutis Sic variante tropo laus sonet una viro. fructibns non debet Ley da levari. [Libertates Belli-visus de Marco ann. 1256. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. Histor. Dalphin. pag. 58 : Lei- torn. 2. col. 199.] dam autem bladi, vini, animalium, et | LEVE, Facile, proclive. Sallas Malascannabis, et aliarurn rerum venalium le- pinae de Rebus Siculis, apud Baluzium vare debemus, secundum quod in civilate torn. 6. Miscell. pag. 303: Dummodo amViennss levari hactenus consuevit.] Adde pla pugnandi trahatur deliberate cupeLibertates urbis Seysellensis ann. 1285. dine, Leve est audere quod placeat. Jaco[Ohartam ann. 1262. apud Baluzium torn. bus Episc. Accon.in Epist.ad Honorium 2. Hist. Arvern. pag. 268. aliam ann. III. PP.: Dictum est quod si viriliter 1308. ibid. pag. 783. Hist. Dalphin. torn. institissent, de Levi castrum acquisissent. 1. pag. 78. 97. etc.] [* De levi, phrasis Gallica, De legier. LEDDA. Charta ann. 1165. torn. 13. Charta ann. 1406. ex Bibl. reg. : La reSpicileg. Acher. pag. 317 : Et de omnibus venue s'en prant sur landes sauvages et omnino rebus, de quibus Ledda vel usa- bruyeres, qui peuent de Legier par cas de ticus dari solet. Occurrit praeterea in fortune de mortalite ou autrement estre Charta Raimundi Comitis Tolosani ann. delessiez.] 1149. apud Gallandum de Franco alodio | LEVEA, Exactio, cpllecta, Gall. Lepag. 197. et in alia ann. 1242. apud Ba- vee. Pactum matrimonii inter Carolum luzium in Notis ad Concilia Narbon. Reg. Aragon. et Marguaritam flliam pag. 90. [in Charta ann. 1067. Marcse Caroli II. Regis Siciliae, torn. l.Anecdot. Hisp. col. 1132. in Litteris ann. 1128. Marten, col. 1239 : Nos inde percipiemus ibid. col. 1262. etc.] Perperam Jedda sex millia librarum ejnsdem monetse ad scriptum reperitur pro Ledda facili lapsu opus nostrum, ex primis Levels emoluin Charta Oldegarii Episc. Barcin. in mentorum prsedictorum. Vide Leva 2. illius Vita num. 36. 1 LEVEIA, Eadem notione. Tabula1 LEDDIS. Charta Rengardis Comi- rium Calense pag. 344 : Deliberabitur tissae Biterr. ann. 1070. Marcae Hispan. dictis Religiosis saisina dictorum bonorum col. 1153 : Census, redditus, mercata. te- una cum LXX. libris Paris, pro exitibus lonea, Leddes, etc. Eadem habentur ibid, et Leveiis dictorum bonorum, qui per vn. annos a tempore captionis citra levati col. 1160.

76

LEV

LEV

LEV

fuerunt. Regestum Parlamenti ann. 1879. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 164: Et insuper ad reddendum et tradendum dicto avunculo nostro fructus, Leveias, census, redditus, etc. Vide suo loco. * LEVEATA, Frugumfructuumque colIecti9, Gall. Recolte. Gharta ann. 1293. ex Bibl. S. Germ. Prat: Petrus de Goryeio dominus de Meeille confessus est se vendidisse... fructus, exitus et Leveatas totius gahagnerise suds de Meeille. Vide supra Levata 5. * LEVEIA, Eodem intellectu. Arest. ann. 1277. in Reg. Olim parlam. Paris: Cum petiisset dictus vicecom.es fructus et Leveias dicti castri et pertinentiarum a temporecommodati facti usque ad tempus litis motse in noslra curia. Quo sensu accipienda etiam quae proferuntur in hac voce sub Levea. LEVERIUM. Abbrev. Placit. pag. 36. ann. 4. Job. Sommers. rot. 12: Ipsa veniel sine domino suo, sicut ipsa perquisivit breve de Leverio suo, postquam languor ei adjudicatus fuit, etc. Legendum videtur Relevio. 1 1. LEVERIUS, Vectis, Gall. Levier. Munitiones Castri Sommeriae ann. 1260 : Item tres Leverios de ferro ; item v. paria anulorum ; itetn sex martellos.. 1 2. LEVERIUS, Species panni feralis. Testamentum ann. 1365. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 716 : In die sepulturss meae supra corpus meum ponantur duo panni aurei, quorum unus sit bornatus de sandali nigro... et unus Leverius... unus detur capellas Oliergii, et alter pannus et Leverius supradicti dentur Fratribus Minoribus pro faciendo vestimenta sacerdotalia. LE VE ROY. Lex Vervinensis ann. 1233. cap. 13: Quod si neque Scabinos, neque Juratos habuerit, per Le ve Roy eum vocabit, id est, sola manu faciet jusjurandum. Occurrunt eadem verba in Lege de Solers ann. 1235. Ubi Thomasserius haec verba per verum Regem interpretatur, quod vix probem, tametsi quod divinem, animo nihil vero simile oboritur. Ita etiam praefert [ Charta Blanchae Comitissae Trecensis ann. 1212. torn. 1. Anecd. Marten, col. 830. nisi quod pro Leveroy habetur Leucroy, et] apographum Duchesnianum, ubi vir doctus margini adscripsit, id est, per verum Regem, id est, Deum. Sed malim haec verba sonare, per verum, Gall. Par le vray. 1 LEVESCERE, Levins fieri. Gocelinus in Translatione S. Augustmi Cantuar. torn. 6. Maii pag. 428: Solet enim languor magis in noctem gravescere, in diem Levescere. * LEUGA, Locus vacuus domui 83dificandse aptus. Instr. ann. 1294. inter Probat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 121. col. 1: Concessiones seu accapita Leugarum ad hedificandum dictis hominibus factas seu facia totaliter revocare, etc. Vide alia notione in Leuca 1. LEVI FERRE, Flocci facere. Vita metr. S. Germ. Autiss. t. 7. Jul. p. 228. col. 1:

Glane de tribus Levibus. de quibus Estam torn. 2. Maii pag. 695. col. 2: Hie igitur est jurabile et etiam reddibile... Item do- rex (Hugo) ad S. Majoli expetendum auminus de Chastul debet ease in homagio xilium veniens, super infirmitatis suss domini de Glane super omnia Levia, et gravitudineminvenire promeruit aliquanChastul jurabilis, reddibilis cum appen- tulamLevigabilitatem.Vid.e moxLevigare. * LEVIG'AL, A. [Polissoir. DiBF.J diciissuis. Vereor ne mendumsitin hac voce. [* Leg. Fevium vel Fevum, pro | 1. LEVIGARE, Bitumine linire, apud Feudum. Vide in hac voce.] Papiam in MS. Bitur. Vide Leviga. T LEVIARE, Levare, levem facere, vel T 2. LEVIGARE , Sublevare, alleviare, exonerare, pondus auferre vel diminuere, levius reddere. Judxos converses a penJohanni de Janua; Alleger, faire leger, sionibus Levigat, in Vita S. Gregorii PP. in Gloss. Sangerm. Lat. Gall. MS. Irlo- torn. 2. Martii pag. 147. Supplementum netam in lege vel pondere Leviare, in ad Vitam S. Medardi, torn. 2. Junii pag. Charta ann. 1188. torn. 8. Fragm. MSS. 84 : Extollunt super ulnas beatissimi fuStephanotii pag. 37. Usuras Leviare et neris sarcinam adeo Levigatam, ut putadebita minorare, in Charta ann. circiter res pro aeris gravedine stipulse accessisse 1197. apud D. Calmet torn. 1. Hist. Lo- levitatem. Levigare delictum grave, apud th aring. col. 248. Gravedinem carnis per Nicolaum de Jamsilla de Gestis Fredeabstinentiam Leviare, in Vita S. Alferii, rici II. Imper. torn. 8. Muratorii col. torn. 1. April, pag. 99. Libellus de reme- 520. * Hinc Aleger, pro Sanari, valetudidiis peccatorum ante annos 800. exaratus, torn. 7. Ampliss. Collect. Martenii nem recuperare, in Chron. S. Dion. torn. col. 37: Adolescens si cum virgine pecca- 8. Collect. Histor. Franc, pag. 327: La verit, annum unum poeniteat; si semel et (a Tours le roy) fit tres durement malafortuito, Levietur et tamen usque ad an- des, que Von cuida bien que il en deust num. Adde Statuta canonicorum Regul. morir: mais la merci notre Segneur, il saecul. xin. apud Raymundum Duellium Aleja de cele maladie. Ubi Annal. Bertin. torn. 1. Miscell. pag. 92. ad ann. 878. ann. 878. ibid. pag. 28: Aliquantulum convalescens, etc. * LEVIATOR. [Chien braque. DIEP.] * 3. LEVIGARE, in Annal. Bertin. ad * LEVICUS. Philippi reg. Aleman.epist. ad Innoc. III. PP. inter not. Cangii ad vpcem Leviga laudatis exponitur LexiVillehard. pag. 278: Si omnipotens Domi- vio lavare; minus bene, ut opinor : vinus regnum Grascorum mihi vel Levico detur enim idem esse quod Ferro levimeo subdiderit, etc. Mendum est, pro gare, Gall. Repasser au fer. [** Vel LinLeviro, ut videtur; atque pro Genero hie tea tormento, quod phalangis subjectis accipiendum ppinor : de Othone enim movetur, premere, Gall. Calandrer.] qui Philippi filiam in uxorem duxerat f LEVIORATIO, f. Animi levitas, inconstantia, mutatio. [* Melius D. Bouloqui Philippum existimo. * LEVIDENSIS. Vestis raro filo, leviter- quet torn. 4. Collect. Histor. Franc. Leque densata. Glossar. vet. ex Cod. reg. vamen.] Praeceptum Theodorici Reg. Fr. apud Mabillonium torn. 3. Analect. 7613. | LEVIDIS, vel LEVIS, idis, Plaga, vul-pag. 206 : Et res ad prasdictum Monastenus, ut videtur, a Gallicp Livide, Livi- rium monemus, ut neque nos, neque sucdus. Charta ann. circiter 1060. D. Cal- cessores nostri... auferre aut alienare a met in Probat. Histor. Lotharingiae col. jure et dominatione jam dictss matris 451: DeLivide vero et sanguine facto, aliis- Cenomannicse urbis Ecclesise, aut propter que injuriis, etc. [** Pro Livido.] benevolentiam vel Leviorationem, seu ser* LEVIDO, Mansuetudo. Charta Prior. vitii praefati domni et apostolici viri AiTeffordise in Chartul.Cluniac : Mittemus gliberti Episcopi aliqua succedat occaad vos solempnem nuntium nostrum ad sione, aut qualiter calliditate vel malo implorandam vestrse misericordise Levidi- ingenio machinetur. nem. f LEVIS, ut mox Levita 2. Osbernus LEVIGA, Ugutioni et J. de Janua, Ins- in Vita sancti Dunstani Episc. torn. 4. trumentum Levigandi, quod etiam Com- Maii pag. 360 : Commendantes puerum in planatorium dicitur ; Gall, un Polissoir. templo, ut esset Levis Domino, et portio [Gloss. Lat. Gall. Sangerm : Leviga, illius Dominus existeret. idem quod Planatorium, Plaine ou Ra} LEVISATA, Tunica militaris. Gloss. bat.] Annales Francorum Bertiniani Isid. Conjectat Graevius legendum Laann. 862 : Vestitum lineum, quod Cami- cerna ex Isidorp lib. 19. cap. 34. ubi Lasium vulgo vacant, Levigare, [id est Lexi- cernam dicit fuisse Pallium fimbriatum, vio lavare,] incipiens... ad primum ini- quo olim soli milites utebantur. tium quo Levigam impnmens traxit, ves* LEVISSATA, Genus armorum, in timentum sanguineum est effectum. Sic- Gloss, vet. ex Cod. reg. 7641. V. Levique quotiens idem mancipium Levigam sata. traxit, sanguis est subsecutus. Hinc Levi1. LEVITA, Vasa senea, apud Papiam. gare, Polire. Homines divellere ac Levi- Forte pro Lebita, seu Lebetes. gare, apud Capitolinum. 2. LEVITA, Diaconus. Isid. lib. 7. cap. SS^" Ex vocabulis a Cangio prater- 12: Levitas ex nomine auctoris vocati: de missis [** non sunt apud Pertz. Script. Levi enim Levitas exorti sunt, a quibus in 1.1. p. 458.] et a nobis nostro more inter templo Dei mysteria explebantur. Hi uncinos adjectis, conjicimus Levigam Grasce Diaconi, Latine Ministri dicuntur, in hoc Annalium Bertin. loco Lexivium etc. Epistola Remigii Episc. Remensis esse, cut notioni belle cohssrent haec ad Fulconem Episc.: Cum Levitas feceverba : Levigam traxit, sanguis est subse- ris, Presbyteros consecraris, Archidiacocutus, quae nonnisi improprie admodum nos institueris, etc. Vita S. Sulpitii Pii Saepius ista viri praesul stillabat in aurem ; politorio possunt accommodari. Vide Bitur. Episc. cap. 2 : Leviticam sortem. Ille Levi ferre, et coeplis instare superbis. Levigare 3. indeptus Ecclesias ministravit. Levitica Vide supra Leve. | LEVIGABILIS, qui potest alleviari,dignitas, Sidonio lib. 5. Ep. 1. Leviticum 1 1. LEVIA, Mensura itineraria. V. seu levior fieri. Bulla Johannis PP. ministerium, Maximo Taurinensi, [LeviLeuca. ann. 1276. apud Rymer. torn. 2. pag. talis honor, Jphanni Diacono in Vita S. 1 2. LEVIA, Idem videtur quod Feuda 66 : Onus ex humano defectu importa- Athanasii Episc. apud Murator. torn. 2. seu praedia feudaliter tenta. Oatalogus bile, divina tamen omnipotentia Leviga- part. 2. col. 1046.] Ita usurpant Concil. feudorum Castellaniae de Glane ann. bile. Tolet. II. cap. 1. Carthag. III. cap. 4. 1262. e Chartulario JEduensi: Idem D. LEVIGABILITAS, Alleviatio, levamen, Agathense cap. 16. 17. Arelat. III. cap. Perreria debet esse in homagio domini de Gall. Soulagement. Mirac. S. Majoli 1. Wormac. cap. 69. Capital. Carol! M.

LEY
lib. 5. cap. 34. [ 36.] lib. 6. cap. 41. 242. [ 815.] Gregor. M. lib. 1. Epist. 42. LEVITA. SEDIS APOSTOLIC.E consecratus Valentinus II. PP. antequam Pontificiam dignitatem consequeretur, apud Anastasium in ejus Vita. LEVITISSA, Femme de Diacre. Gloss. Lat. Gall. LEVITIANA. Vita 2. S. Oarthaci Episc. num. 2. S. Mochuda ad prsedictum S. Colmanum venit in suo Monaslerio Lainneala manentem ut veniens secum Levitianam signaret in suo Monasterio Raithin: quia mos S. Colmano erat, cum angelis loco, Levitianarum signare, et donatum est a Domino S. Colmano, ut filii mortis non assurgerent in Leoitianis, quas ipse signaret. Infra: Exivi ad Levitianam own angelis signare, revertere, et sicut videbis signa minima constituta per senem in Australi plaga cellas tuse, ita conslituit Levitianam : et ne tibi videatur modica, qui ab alia tibi major ab angelis in tua alia civilate in australi Hibernies regione signabitur. Et reversus S. Carthagus ita invenit Levitianam signatam, sicut S. Colmanus dixit. Hie benedictionem coemeterii auguratur editor ; [cui utcumque favet Vita S. Declani Episc. torn. 5. Julii pag. 608 : Cujus sacrum corpusculum... debito honore in sua civitate Ardmor in Levitiana, quam ipse jussione angelica signavit, sepultum est. Sollerius interpretatur sacellum, in quo sepeliri voluerit vir sanctus, aut habitum seu vestem in qua sepultus sit: malim coemeterium. Vita S. Coemgeni, torn. 1. Junii pag. 317: Levitianaque monachorum tuorum tarn sancta erit, ut nullus eorum introiens sub humo, tormenta infer ni pertulerit.] * LEVITALIS, Ad Levitam seu diaconum spectans. Acta S. Januar. torn. 6. Sept. pag. 874. col. 2: ,Nulla parentum ipsius, nee pantiftcis saltern, qui eum redimitione Levitali dicaverat, mentio inerat. Vide Levita 2. * LEVITATES, Crepundia, Gall. Babioles. Barel. in serm. de Choreis : 0 vanse mulieres ! Deferunt secum mille farlugse ; ex una parte Levitates, ex alia coralla,
etc. * LEVITO, idem quod mox Levitonarium. Apophtheg. S. Poemen. torn. 6. Aug. pag. 34. col. 2: Audit aliquando presbyter Pelusii de quibusdam fratribus, quod assiduo in urbe versarentur, lavarent, negligerent se: quocirca veniens ad collectam, sustulit ab Us habitum monachalem. Sed postea corde se tactum sensit, ac ponnitentia ductus est. Accessit ergo ad abbatem Poemenem, velut cogitationibus ebrius, portans etiam Levitones fratrum; remque seni annunciat. Vide Glossar. med. Grsecit. v. AEgrjToov. LEVITONARIUM, LEBITONAEIUM. Isidorus lib. 19. Orig. cap. 22. et ex eo Papias, ex Vita S. Pachomii cap. 14 : Levitonarium est colobium lineum sine manicis, quali Monachi jEgyptii utuntur. Suidas : Ae6r)Twvapiov , ^tfwv [iova')('.xbi; ex TpiywvffuvTeOEi(xevoc.S. Hieronymus de Tabennensib. Mqnachis : Nihil habet in cellulis prseter psiathlum et duo Lebilonaria, quod JEgyptiis Monachis genus est vestimenti absque manicis. Levitonarium occurrit non semel in Regula S. Pachomii cap. 2. 67. 81. et in doctrina S. Oresii cap. 22. 26. Xe6m6v, apud Palladium in Hist. Laus. cap. 38. 52. et Metaphrast. in Vita S. Apollinaris Syncleticae n. 7. Vide Menardum ad Concord. Regular, p Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Levitonarium, i Collobium lineum sine

LEU

LEX

77

manicis, i. dalmatica, Tenicle. Sic pro 1 LEUSEVERPIRE, LEUSEWEBPIRE. Tunique. Vide Levito.] Vide Laisus. | LEBITON. Vita, Doctrina et Perfectio *. LEUSTORIUM. [Testa in qua purSS. PP. cap. 20. torn. 3. Bibl. Asceticae gatur frumentum. DIEP.] pag. 424 : Narraverunt de quodam solitaT 1. LEUTUS, Ascriptitius servus. Vide rio, quia exivit in eremum vestitus lineo Litus. sacco tantum... Prater autem iUe projecit 1 2. LEUTUS, Testudo, cithara. Vide Lebitonem, quo erat indutus. Rursum Laudis 2. LEUVA, vel LEW A.. Vide in Leuca. occurrit in Vita S. Jonse Monachi torn. LEUZDA. Vide in Leudis. 2. Febr. pag. 520. et alibi. LEWAREG, Terra novalis, quse alter1 LEVITORIUM, apud Papiam MS. Binis annis requiescit, Warectum, Gall. turic. LEBETES. Ruffinus de Vitis Patrum Gueret. Charta ann. 1181. torn. 2. Hist. lib. 2. cap. 7: Indumentum ejus stuppeum Britan. col. 133 : Villa Lupellorum cum colobium erat, quod apud illos Lebetes omnibus pertinentiis suis, et Ploagar cum appellatur. Idem cap. 9: Cui ille cum anqulis suis, et anguli de Ros cum tota habitum Monachorum, hoc est, Lebetam, riveria et tota brueria, que est inter et cucullam, ac melotem, quse. est caprina Coisnon et Castellum de Noes, et totum Lewarec et magni pisces sicut Lesturjon, pellis, imposuisset, etc. * LEVIUS, Potius, Gall. Preferable- salmon, balena et alii magni pisces sunt ment. Charta ann. 1056. inter Probat. de dominico Archiepiscopi. Vocem Lewault. Hist. Trenorch. pag. 125: Alodium rec aliter exponit Lobinellus in Glossaautem ejusdem ecclesiss supradictis mo- rio : quod, si vis, consule. [* Distinctis nachis habere concessi, eo tenore quod vocibus le Warec legendum puto. Vide ipsi fevatores, qui tune temporis reliquas supra Lesevee.] paries ejusdem ecclesise tenebant, vel subf LEWENHANTVATE , Vas Lavandis sequaces eorum tenerent, cum monachis manibus, Buschio apud Leibnitium supradictis, omnibus aliis postpositis emp- torn. 2. Scriptor. Brunsvic. pag. 888 : tonbus, Levius concordarent. Alia ann. Amphoras de stanno habuerunt 150... ca1188. ex Chartul. Cluniac: Si proximus cabos et messinc becken simul 50. Lawerepetere voluerit terram defuncti, Levius nhantevate 2. ferra ad coquendum tortas earn debet ei prior concedere quam al- 12. etc. teri... Si homo de voile terram suam venLEWYTHEIL. Vitse Abbatum S. Albani dere voluerit, prius earn submonebit pag. 99 : Fecit triturare omnia blada Ropriori: si prior emere voluerit, Levius manorum per eos qui vocantur Lewytheil. emek. Hie hseret Watsius. LEX. Hsec vox varie sumitur in Legi* LEIJN, vox vernacula, Grani seu leguminis species. Vita S. Ludov. edit, bus antiquis: interdum enim pro jure reg. pag. 336 : Lesaint roy Lays... li com- scripto, ut sunt Leges Salicse, Burgunmanda que il widast les nes et getast en dionum, Bajoarise, et similes : interdum I'iaue les chars, les Leuns et les autres pro judicio, vel pro judicis sententia, vivres qui i estoient. Charta ann. 1257. in vel etiam pro mulcta judiciaria. Ac LEX quidem pro jure scripto, vel reChartul. S. Corn. Compend, fol. 182. v: Par les chases devant dites je leur cuite cepta consuetudine, ut in veteribus toutes les parties quej'avoieen tousgrains, Chartis, in quibus passim occurrit, seen tous Leuns de le devant dite dimes, cundum Legem Salicam, Romanam, etc. sans ce que se lins ou chanve croist en la quae quidem Lex loci dicitur in Lege Ridevant dite disme, je i averai le tierche puar. tit. 33. Vetus formula: Sicut Lex . partie, et li abbes et li convens les deus est et nostra consuetudo. Hinc La Loy de pars; et se en aucun lieu, la ou il ait eu la Ville, in Consuet. Insulensi art. 30. lin ou chanve, croissoit bles ou avnine 31. 52. 98. 106. 125. La Loi de Cambrai, ou autres Leuns, il emporteroient tout. apud Monstrelletum 1. vol. cap. 88. La Reg. Comitat. Clarim. ex Ch. Radul. Loi d'Amiens, in Consuetud. Arabian. comit. ann. 1290: Je ay donne a ichelli Similia passim occurrunt in nostris prestre... deux mines de Leun a prenre Consuetudinibus municipalibus, quee en me grange a Crtilg ou mois d'Aoust collegit Raguellus. [* Lex villse., in chascun an. Lib. pedag. Paris, ex Reg. Charta libert. Peron. ann. 1207. torn. 5. Cam. Comput. fol. 1. v: Toute maniere Ordinat. reg. Franc, pag. 160. art. 8 : Si de Leun, nois, pois de Vermendois en quis alicujus domum, nisi per Legem villse, char, ne doivent paier que deux deniers assilierit, etc. Vide infra Legem facere.} de chaussee. Vitas SS. MSS. ex Cod. 28. Lex Bajwar. tit. 2. cap. 15. 2 : Comes S. Viet. Paris, fol. 65. r. col. 2. Ubi de vero secum habeat judicem, qui ibi consS. Greg. : Une escuele d'argent, laquele titutus est judicare, et librum Legis, ut estoit de sa mere, qu'il li avoit accous- semper rectum judicium judicet. [*" Vide tume d'envoier Leun ou autre potaige en Haltaus. Glossar. voce Recht, col. 1512. cele. Ubi Vita Lat. : Quas cum infusis sqq.] leguminibus mitti solita erat. Guill. Differebant autem Leges a Capitulis, Guiart. ad ann. 1251: quod Leges solius populi consensuolim editaa essent; [cui tamen accedebat ReSon frere Alfons en France envoie gis constitutio. Capitul. Caroli Calvi Querre fin or, non pas Leun. ann. 864. torn. 2. Capitularium col. 177 : LEVRERII, Canes leporarii. Levrerii Et quoniam Lex consensu populi fit et ad leporem, et vulpem et catum et texon, constitutione Regis.] Capitula vero vel in Regesto Herouvalliano Philippi Aug. Capitularia a Regibus et Principibus, f. 159. Ex Gallico Levriers. sed populi item consensu. Luitolphus * LEURMEL, Tributi species; cujus [** Einhardus ann. 819 : Convenlus Aquisgrani post Natalem Domini habinomenclaturse ratio explicatur in Redit. comit. Campan. ex Cod. reg. 8312. 5. fol. tus ; in quo multa de statu Ecclesiarum, 88. v.: II (le Comte) a marche, pour et Monasteriorum tractata atque ordinata raison duquel le sire prent le rouilz des sunt; Legibus etiam Capitula queedam toilles et le pois ; et se appelle Leurmel : necessaria, quia deerant, conscripta atque car il se prent devant la maison de addita sunt. Theganus [ Anonymus Lormel. auctor vitae Ludovici Pii] de eodem Conf LEUS, Navis pusilla: Gloss. Sangerm. ventu : Interea Capitula qusedam in Legibus superaddidit, in quibus causa? foMS.

78

LEX

LEX

LEX
laudata : Maria quse professa sum Lege vivere Romana, sed nunc pro ipso viro meo Lege Longobardorum vivere videor, qui professus est ex natione sua Lege vivere Longobardorum. Alia ann. 1054. apud Chiffletium in Luminibus Salicis cap. 6 : Const at nos Clarizo, fiiio bonse memoriae Raineri et Rotilda, qui Gilda vocata, jugalibus, filia Tebaidi, qui professa sum ego ex natione mea Lege vivere Saliga, similiter ex nunc pro ipso viro meo Lege vivere Longobardorum, etc. Alia ann. 1156. in Bibl. Sebusiana cent. 1. cap. 93: Nos Guillelmus Marchio (Monteferratensis) filius quondam Rainerii, itemque Marchionis, et Julitta jugalis filia quondam Leopoldi Marchiunis de Austria,... nos itaque supradicti jugalis, qui professi sumus ex natione nostra Lege vivere Sallica, sed ego Julitta mea Lege vivere videor Alamannorum, etc. Quse- quidem postrema verba ita capienda existimaverim, non quod proflteatur Julitta se vivere lege Alamannorum, sed ut indicet quod ea lege viveret, nisi conjugio esset illigata. Nam FeminaB, maritis fato functis, ab eorum lege erant absolutae, ex Lege Longobard. lib. 2. tit. 7. 2. [* Lothar. I. 14.] ita tamen ut liberum iis esset lege viri extincti vivere, quod eo casu profiteri tenebantur. Charta Mathildis GomitissaB ann. 1076. apud Pranciscum Mariam lib. 3. pag. 105 : Ego Mathilda Marchionissa et Ducatrix, relicta bonse memorise Ronefacii, qui fuit similiter Dux et Marchio , quia ego qui supra Mathilda Marchionissa professa sum, ex natione mea Legem vivere videor Lantgobardorum, sed nunc modo pro parte supradicti viri mei, qui fuit viro meo, Legem vivere videor Saligam, etc. Alia ejusdem Comitissae ann. 1078: Quia ex parte supradicti viri mei, qui fuit Salichus, Lege videor vivere Saliga, etc. Adde pag. 156. Si pater post natos filios Clericus effectus esset, ii Jege patris vivebant, qua ipse vivebat cum eos genuerat, ex Lege Luitprandi Regis tit. 116. [** 153. (6, 100.)] non vero romana, qua Clerici vivebant. Liberti legibus dominorum suorum vivere debebant, secundum qualiter a suis dominis concessum fuerat. Ita Lex Longob. lib. 2. tit. 34. | 2. [** Rothar. 229. Vide Savin. 1. 1. 40.] SSIT Servi quemadmodum et homines de generali placito, hoc est qui tallies obnoxii erant, uxores extra Legem suam ducere nullatenus poterant; hinc servus, si secus fecerat, bonis suis omnibus privabatur: alter vero in arbitrio domini erat pro mulcta solvenda. Charta ann. 1070. apud Mabill. torn. 5. Annal. pag. 28 : Licentiam vero conjugia ineundi ab ejusdem monasterii Abbate, vel ab ejus ministris accipiat, (unusquisque servus,) et pro mortua manu, si uxorem duxerit non de sua Lege, quidquid habuerit vel possederit, in jus monasterii venial. Constitutio Leduini Abb. S. Vedasti Atrebat. an. circ. 1020. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 789: Homo de generali placito.... si extra Legem suam uxorem acceperit, illicitam rem operatus est; tantum dabit quantum deprecari poterit. Si liberam feminam uxorem duxerit, nihil dabit quia libertatem uxoris suss ad Legem suam convertit. Advense, seu extranei, lege vivebant illius regionis in qua sedem figebant, nisi legem aliam a Principe impetrassent, ex eadem Lege Longobard. lib. 3. tit. 15. [ Rothar. 390.] Chartas complures in quibus Legem,

renses claudicare videbantur, quse hacte- aut jurent cum idoneis juratoribus hoc nus veluti pernecessaria servantur. Hinc- pro malo non, fecisse; aut si facere non marus Remensis in Admonit. pro Caro- potuerint, eorum Legem componant. Id lomanno apud Sparnacum cap. 15. de est, secundum quod ea lege qua vivunt, malorum Comitum rapacitate : Quando sta'tuitur. Adde Capitulare 4. ann. 805. enim sperant aliquid lucrari, ad Legem cap. 10. Legem Longobardorum lib. 1. se convertunt, quando vero per Legem tit. 30. 13. lib. 2. tit. 6. 3. [ Ludov. non seslimant aajuirere, ad Capitula con- P. 17.12.] Eadem Lex lib. 1. tit. 25. |68. fugiunt; sicque interdum fit, ut nee Ca- [** Carol. M. 86.] : Constituimus ut dopitula pleniter conserventur , sed pro minus servi Mius, secundum Legem cui nihilo habeantur, nac Lex. Sed postmo- furta facta fuerunt, solvere debeat. Secundum Capitula ipsa in legem abierunt. dum legem suam delictum emendare, in Capit. Ludovici Pii : Generaliter omnes Capitulari de 'Villis cap. 4. admonemus, ut Capitula quse prseterito Hinc etiam formula, in sua Legeconsanno Legi Saliae cum omni consensu ad- criptus; scilicet qui Legem qua vivere denda esse censuimus, jam non ulterins statuit, professus est. Charta vetus HuCapitula, sed tant-am Leges dicantur, irno gonis Episcopi Tqlosani apud Sammarpro Legibus Salicis teneantur. Carolus thanos : De repetitione vero, quam miGalvus in Conventu apud Carisiacum nime fieri credimus, si quis... contra hanc ann. 873. cap. 8: Capitula avi et patris convenienliam venditionis aliquam canostri, quse Franci pro Lege tanendajudi- lumniam inferre tentaverit, hoc quod accaverunt, et fideles nostri in generalipla- cepit, non vindicet sibi, sed in sua Lege cito nostro conservanda decreverunt. conscriptus, componat ei qui litern inlule[** Vide Savin. Histor. Jur. Eoman. rit tantum, et aliud tantum quantum ipsse supradictse Ecclesise habebant. Quae torn. 1. cap. 3. 37. et 47.] Enimvero post Burgundiorum, Fran- verba idem sonant, quod ilia quse hacorum et Gothorum in Galliam, atque b'entur in Charta alia Islonis Episcopi adeo in Italiam, et Hispaniam irrup- Tolosani, apud eosdem Sammarthanos: tiones, excusso Romanorum jugo, coe- De repetitione vero, si nos aut ullus de pere hae prpvincise ab diversarum natio- h&redibus nostris, aut quislibet homo num populis incoli, quibus, Legibus suis fuerit, qui contra hanc chartam venditioantiquis regi et vivere concessum est nis ista inquietare voluerit, quali Lege a victoribus Principibus. Chronicon vivit, tale componat, et postea se taceat, laudatum a Catello in Hist. Oecitanica et aliis tacentibus faciat. pag. 538 : Anno 759. Franci Narbonam Quod si inter homines qui diversis obsident, datoque sacramento Gothis, ut viverent legibus, emergerent controversi civitatem traderent parlibus Pepini, sial, a judicibus earumdem legum sipermitterent eos Legem suam habere: quo mul convenientibus dirimebantur, ut facto Got hi Saracenos occiderunt, et civi- docent Senator lib. 7. Variar. Epist. 3. tatem partibus Francorum reddiderunt. et Lex Burgundionum non uno loco. Ut plurimum vero liberi patrum legem Concilium Meldense ann. 845. cap. 3: Legem vero unicuique competentem, sicut sequebantur, ex Lege Longob. lib. 2. antecessores sui tempore nostrorum prse- tit. 5. tit. 7. [ Liutpr. 153. 127. (6, 100, decessorum habuerunt, in omni dignitate 74.)] Dixi, ut plurimum ; nam ssepe libeet ordine, favente domino, noslram Magni- rumerat cuique qua vellet lege vivere, ficentiam observaturam promittimus. Ca- seu avita unde ei prima natalium erat pitulare Pipini Regis Italise cap. 37: origo, seu ilia quae in ea in qua degebat Quia omnino voluntas domni Regis est, provincia obtinebat: quod quidem cout unusquisque homo suam Legem pleni- ram testibus et publice, et in ipsis tabulis cogebatur profiteri. Constitutio Hloter habeat conservatam. Ita porro sua lege quisque vivebat, ut tarii Imp. edita ab Holstenio cap. 5: secundum earn avitas et paternas sue- Volumus etiam ut omnis Senatus et Pocessiones adiret, conficeret Chartas, sa- pulus Romanus interrogetur quali vult cramenta ederet, et de statu ingenuita- Lege vivere, ut sub ea vivat, eisque denuntis se defenderet: juxta legem tamen tietur, quod procuJ dubio si offenderint illiuscui injuria factaerat, componeret: contra eandem, eidem Legi quam profile de casteris vero causis communi Lege vi- buntur,... subjacebunt. Totidem et iisdem veret, quam Princeps per Capitula sua paane verbis habentur in Lege Longob. ediderat. Ita Lex Longob. lib. 2. tit. 56. lib. 2. tit. 57. p Lothar. I. 37.] et apud p* Pippin. 46. 28. 29.] Constitutio Chlo- Goldast. torn. 1. Constit. Imp. pag. 188. tarii Regis torn. 1. Concil. Gall. pag. Adde Capitul. 1. Caroli M. incerti anni 318: Inter Romanos negotia causarum cap. 48. et Gapit. Pipini Reg. Ital. cap. Romanis Legibus prsecipimus terminari. 37. Vetus Notitia ex Tabul. Persiensi, Fredegarius in Chr. cap. 53. de Chlota- apud Perard. pag. 35 : Tune interrogarii et Dagoberti fllii dissidio : Electi tum fuit jam die to Maurino sub quale sunt ab his duobus Regibus 12. Franci, Lege vivebat, et ipsius sibi a Lege Salica ut eorum disceptalione hsec finiretur in- adnunliavit, etc. Ita tamen ut semel actentio. Vita Ludovici Pii ann. 820 : In cepta lege, ab ea recedere non liceret. palatio quoque Rera Comes Barcinonen- Charta Alrici Episc. Ast. ann. 1029. apud sis, quum impeteretur a quodam Sunila, Fr. August, de la Chieza in Hist. Eccleet infidelitatis arguerelur, cum eodem sise Pedemont. nag. 243: Et idea quod secundum Legem propriam, utpote quia ego qui supra Alricus Episcopus honorem uterque Gothus erat, equestri prselio con- sacerdotalem habeo, et Legem Romanam gressus est et victus. Hinc frequens for- nunc vivere videor, quamvis ex natione, ut supra, Salicus sim, nee mihi liceat ullo mula LEGEM SUAM COMPONERE, pro mule- tempore nolle quod volui, sed quod a me tarn, quse a sua lege definita est, exsol- semel factum vel conscriptum est, inviovere. Nam quilibet reus in alieno solo labiliter observare, promitto, etc. Legem deprehensus, sicut Lex loci ubi natus nempe Salicam dimiserat Alricus Episerat, respondebat; et si damnaretur, se- copus factus, quod Lex Rprnana Ecclecundum Leg em propriam, non secundum si83 et Ordinis Ecclesiastic! esset prolegem loci sustinebat, ut est in Lege pria. Ripuar. tit. 31. | 3. 4. Capitula ad Legem FeminaB vero lege conjugum vivebant, Salicam : Si vero per dexteras aliqua ex Lege Longobardorum lib. 2. tit. 7. conspiratio firmata fuerit, si liberi sunt, [ Liutpr. 127. (6, 74.)] Charta a Sigonio

LEX
qua is vivebat qui eas conficiebat, profitetur, proferunt Scriptores : verbi gratia, qui Lege Salica, [Andr. Dandulus in Chron. MS. ann. 976.] Franciscus Maria in Mathildi Comitissa lib. 3. pag. 44. Gallandus lib. de Franco alodio pag. 317. 318. Guichenonus in Probat. Hist. Sabaud. pag. 14. 16. 17. 18. 19. 22. 23. in Bibl. Sebus. cent. 2. cap. 3. Fr. August. de la Chieza in Histor. Eccl. Pedemont. pag. 220, 232. 238. Chiffletius in Vindiciis Hispan. pag. 247. 248. 249. etc. Lege Romana, Guicberion. in Probat. Hist. Sabaud. pag. 27. Ughellus torn. 5. pag. 636. 691. Galland. pag. 319. Lege Alemannorum, Gallandus pag. 318. 319. Lege Ripuariorum, idem Franciscus Maria lib. 3. Hist. Mathild. pag. 48. [* De hisce professionibus, quas dicunt, videatur Savin. 1. 1. 41. sqq.] Praeterea testes qui chartas et Diplomata subscribebant, qua lege viverent, vel ex qua natione essent in ipsis subscriptionibus declarabant: cujus moris exempla proferunt Ughellus torn. 5. Italiae sacrse pag. 636. Guichenonus in Hist. Sabaudica locis laudatis, et Chiffletius in Luminibus Salicis pag. 248. Jam vero posterioribus longe etiam saeculis, ut qua viverent lege, denotarent, qui chartas seu tabulas exarabant, obtinuisse probant Chartae aliquot, atque in iis Charta Ludovici Comitis Lonensium ann. 1155. apud Chiffletium in Vindiciis Hispanicis pag. 39. Charta anni 1156. apud Guichenonum in Bibl. Sebus. cent. 1. cap. 93. et alia ann. 1254. ex Tabulario Sandionysiano apud Gallandum pag.' 321. [Adde Statuta MSS. Caroli I. Regis Siciliae cap. 141.] Sed et expugnata a Christianis urbe Hierosolymitana, totaque Syria, cum ex variis a procul diversis habitaretur nationibus, suas quique leges servavere. Will, ab Oldenborg in Itinerario Terrae sanctae, de Antiochia : Ipsa etiam civitas divites et plurimos habet inhabitatores, Francos et Surianos, Grsecos et Judseos, et quilibet eorum suas Leges observant. Ita Franci nostri in Regno Siculo, sub Andegavens. Regibus, Legem Francorum observabant, uti docemus in Historia nostra Franco-Byzantina lib. 8. n. 9. Apud Byzantinos etiam, ipsos Veneti, Pisani, et Genuenses, qui in hac urbe primariacommercii causa sedesiixerant, suis quique legibus regebantur. Cum igitur variae essent leges quibus regebantur, unusquisque originis suae appellationem servabat, ita ut si lege Romanorum, Romanus ; si Salica, Salicus; si Gundobada, Burgundus ; si Wisigothorum, Gothus, diceretur; quod potissimum observare est ex iisdem Legibus, ex Gestis Dagoberti cap. 35. etc. Leo Ostiens. lib. 2. cap. 26 : Adam etiam, cognomento Salicus, obtulit, etc. qui quidem Adam se esse de gente Francorum profitetur in Instrumento quod asservatur Casini. Ita etiam in Chartis aliquot apud Chiffletium in Luminibus Salicis cap. 6. qui Lege Salica vivere se profitentur, Salici et Saligi dicuntur. Neque alia ratione Conrado Imperatori Salici cognomen inditum, quam quod esset ex gente et natione Salica. Adde Sammarthanos torn. 3. Gall. Chr. pag. 649. Verum diversitatem hanc legum, ut concordiae et quieti publics contrariam improbat Agobardus Lugdunensis lib. adversus Legem Gundebadam cap. 14. hisce verbis: Atque utinam placeret omnipotent Deo, ut sub uno piissimo Rege una omnes regerentur Lege, ea ipsa ad quam et ipse vivit, et proximi ejus

LEX
respondent. Valeret profecto mullum ad concordiam civium Dei, et sequitatem populorum. Sed quia hoc grande est, et forsitan homini impossibile, saltern una hsec, (Gundebada) de qua sermo est , non solum ut inutilis, sed eliam ut noxia, de media auferretur. At quam improbat Agobardus legum sui temporis diversitatem, eamdem quas hodie obtinet , in municipalibus civitatum et provinciarum Franciae consuetudinibus, qui perinde minime probarent, non defuere; adeo ut iis prorsus abrogatis, unica omnes lege vivere debere existimarent. Verum ut Agobardus sua id tempesta impossible censuit, ita hac nostra, cum re saepius frustra tentata et in Consilium Regium adducta, receptas ab omni fere memoria a populis leges abrogare baud tutum, facileque visum fuisset, eas duntaxat emendari et corrigi Principes nostri curarunt: Caroli M. exemplo. qui cum tot quae sua aetate vigebant, leges omnino abolere nee vellet nee posset, eas recensuit, et emendavit, additisque Capitulis auxit. Chronicon Moissiacense ann. 802: Sed et ipse Imperator interim quod ipsa synodus facta est, congregavit duces et Comites, et reliquum populum Christianum, cum Legislatoribus ; et fecit omnes Leges in Regno suo legere, et tradere unicuique homini Legem suam, et emendare ubicunque necesse fuit, et emendatam Legem scribere, ut judices per scriptum judicarent, et munera non acciperent: sed omnes homines pauperes, et divites in Regno suo justitiam haberent. Poeta Saxonicus lib. 5. de Gestis Caroli M.:
In quibus antiquas Leges correxit, in ipsis Uniri mandans dissona qua; fuerant. Cunctorumque sui Regni Leges populorum Collegit, plures inde libros faciens.

LEX

79

LEX, nude, pro Novellis Justiniani ex versione Juliani Antecessoris, non semel usurpatur apud Abbonem Floriacensem in Canonibus cap. 11.13. 14. 22. 32. etc. LEX ALAMANKOEUM, e patriis cqnsuetudinibus primum redacta in scriptis a Theodorico Francorum rege, Cblodovsei filio, emendata deinde a Childeberto : denique temporibus Chlotarii Regis una cum Principibus suis, id sunt, 33. Episcopis et 34. Ducibus, el 72. Comitibus, vel cxtero populo , constituta est, ut ejusdem Legis praefert Epigraphe. Scribit Agathias lib. 1. pag. 18. Edit. Reg. Alamannos, Justiniano imperante, in reipublicae administratione T-^V 9payxi-/Yiv uoXcreiav secutOS ; id eSt, leges a Francorum Regibus conditas. LEX ANGLIORUM ET WERINOEUM, hoc est, Thuringorum, qua usi dicuntur Angli veteres in Germania, a Qarolo M. postmodum confirmata. Anglos ad Albim statuunt Geographi, Varinos ad flumen Warne, quod Rostochium adluit. Thuringi etiamnum nomen servant. Vide Cluverium lib. 3. Germaniae antiq. cap. 27. Alia est LEX ANGLOEUM, in Britannia scilicet majori, a veteribusillisAnglo-Germanis seu Anglo-Saxonibus et Danis, qui Insulam hanc occuparunt, primitus condita: quae quidem triplex potissimum f u i t , n e m p e W e s t s e a x n a l a g a , Myrcn a l a g a , D e n e l a g a , i : Lex Qcciduorum Saxonum, Lex Merciorum, et Lex Danorum, de quibus sigillatim agemus. Omnium autem quos novimus Leges in scriptis primus edidit Ethelredus Cantii Rex, qui regnum iniit ann. 561. fideique Christianae nomen dedit, sed breves illas et satis rudes. Huic proximus suas edidit Occiduorum Saxonum

Rexlnas, qui regnare cospit ann. 712. Exhinc Ofta Merciorum Rex, qui regnavit ann. 758. suas pariter edidit, ac demum Auluredus, Alvredus vel Alfredus, Rex item West-Saxiae, seu Occidentalium Saxonum, cujus Angli omnes et Saxones ultro dominio sese subdidere, recognitis Ethelredi, Inse, atque Offae legibus, quidquid in iis dignum observatione censuit, omissis aliis, inter stridores lituorum et inter fremitus armorum, ut ait Willel. MalmesburiensiS, in suas transcripsit: unde in libro Ramesiensi sect. 5. Anglicarum Legum conditor appellatur: obiit ille ann. 900. Atque ea est Lex quam Westsexnelagam vocant, qua3 potissimum obtinuit in novem australibus provinciis, quas Tamesis fluvius a reliqua parte Angliae secernit. Tandem Danis in Anglia dominantibus Lex alia emanavit, quae Denelaga, i. Lex Danica dicta fuit, qua Lege quindecim olim provinciae orientales et boreales judicabantur. De supradictis tandem Legibus, videlicet Merciorum, Saxonum Occiduorum, et Danorum, Edwardus III. qui et Confessor, Legem communem edidit, quas Lex Edwardi vulgo appellatur, tametsi illius auctorem primarium Edgarum fuisse prodant quas in ipsa Lege leguntur cap. 35 : Postquam Rex Edwardus venit ad Regnum, consilio Raronum Angliae Ley em 68. annis sopilam excitavit, excitatam reparavit, reparatam decoravit, decoratam confirmavit. Confirmata vero vocata eat Lex Regis Edwardi, non quod ipse primus adinvenisset earn, sed cum prsetermissa fuisset, et oblivioni penitus dedita a diebus avi sui Regis Edgari, qui 17. annos regnavit, et qui primus ejus inventor fuisse dicitur, usque ad sua tempora, videlicet, ut prsedictum est, 68. annos, post dies ipsius Edgari, ipse Edwardus, quia justa erat et honesta, a profundo abysso exslruxit earn, et renovavit, et ut suam observandam contradidit. Hinc pprro Ed\vardus Anglicarum Legum legilimus restitutor dicitur Willelmo Gemet. 1. 6. cap. 9. Denique Willelmus Nothus Normanniae Dux subacta Britannia, populis non tain novas leges dixit, quam veteres firmavit, maxime legem Edwardi, cui quaedam addidit. Nam cum Noricorum et Danorum Legem, ut est in cap. 35. Legis Edw. caeteris praeferre decrevisset, quod ipse praecipuique e Normannicis Baronibus e Dania traxissent originem, rogatus a regni incolis, ut suis vivere Legibus liceret, tandem concessit, hoc eat, Edwardi Confessoris, quod et traditur in Chronico Lichfeldensi,, non abrogatis tamen omnino Merciorum, Saxonum Occiduorum, et Danorum Legibus, maxime quoad mulctas et compositiones, ut ex variis capitibus Legis Edwardi, et iis quas ipse edidit,. colligitur. Exstant quippe ejusdem Willelmi Leges quas Anglis dixit, vetere Francico idiomate descriptae, quas excipiunt capita aliquot alia Latino exarata. Has primus edidit Seldenus in notis ad Eadmerum, ac deinde Welocus in collectione Legum Anglicarum, addita versione Latina. ejusdem Seldeni,. quae cum vernaculi idiomatis vim non omnino exprimeret, turn propter depravatas et male descriptas ac intellectas voces, perperamque observatas interpunctiones, ut hanc recenserem, rogatus sum a viro doctissimo Gabriele Gerberono Benedictine, qui Ansel mi Cantuariensis opera, atque adeo Eadmerum Seldenianum, qui ejus gesta fusius-

80

LEX

LEX
ad Episcopale judicium provocetur, silentium accommodetur; et si quis ad Legem Chrixtianam negotium transferre volueril, et illud judicium observare, audiatur. LEGEM COMMUNEM vocat Lex Longobard. lib. 2. tit. 56. [* Pippin. 46.] earn quae a Principe statuebatur, in casibus praesertim qui in legibus privatis non erant deflniti; cujusmodi sunt Capitula Regum et Imperatprum, quibus interdum legibus privatis derogabatur. Edictum Pistense cap. 20: In illis aulem regionibus in quibus secundym Legem Romanam judicantur judicia, juxta ipsam Legem commiltentes talia judicentur: quia super illam Legem vel contra ipsam Legem, nee antecessores nostri quodcunque Capitulum statuerunt, nee nos aliquid constituimus. Ita Leges appellari vpluit Carolus M. Capitula quae Legi Salicse addidit, in Legibus Longob. lib. 3. tit. 31. [* Carol. M. 143.J LEX COMMUNIS, Common ley, apud Anglos dicitur Consuetude generalis, qua? per universum Regnum aeque custoditur; ut particularis, quae in diversis Comitatibus, civitatibus, burgis, etc. vim habet. Cowell. lib. 1. Instit. tit. 2. 7. et Rastallus in Exposit. vocum Leg. Anglic, eadem quae Lex terras, de qua infra. Anonymo in 1. Rhetoric. Aristot. pag. 20. XOIVCK vojj-oi; dicitur, 6 aypo^oc,. xa\ Ttacnv d auTO? 6[j.oXoyou(jevo<; contra i'Sto? VOJJLOC, lyypa9W? T6\?, xa\ xupw6e\? reapa vojJLoOeTwv xa\ TTJ; 7to).iTsia? ffO^wv. LEX CoMMUNis ANGLORUM , dicitur ea quam S. Edwardus Confessor edidit. Bromptonus de Edwardp: Qui leges Communes Anglorum genti tempore suo ordinavit, quia per ante Leges nirnis partiales editse fuerant. Simeon Dunelmensis ann. 1099. et Florentius Wigorniensis ann. 1122. de Henrico I. Rege Angl.: Legem etiam Regis Edwardi omnibus in Commune reddidit, cum illis emendationibus, quibus pater suus illam etnendavit. Vide in Laga. LEX DANORUM, Saxonice Danelaga, qua scilicet Dani Anglici vivebant, cum Angli lege Anglorum viverent, ex quo ii in Angliam transierunt ann. 790. eamque obtinuerunt, Lex scilicet Canuti Regis edita a Lambardo et Weloco, quse Lex Danorum, in Leg. Edwardi cap. 10.19. etc. Danelaga cap. 12. etc. Denelaga, in Legibus Henrici I. cap. 6. Denelae, in Legibus Willelmi Nothi vernaculis cap. 3. appellatur. Bromptqn. pag. 956 : Tandem Danis in Zerra(Anglia) dominantibus, tertia Lex emanavit, qua Denelaga, id est, Lex Danica, sive Danorum Lex dicebatur. Qua Lege olim 15. Schirse Orientales et Roreales judicabantur, etc. :; - Cehcius in Reg. cens. eccl. Rom. ^.pud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 827 : Hoc est scriptum, quod magister Synitius camerse domini Papse clericus, nuntius Aposlolicse sedis in Anglia, ad curiam asportavit. Incipit Lex, quse Anglise Danelaije vocata est, Latine vero Lex Dacorum est interpretata, ab invictissimo et glorioso rege Anglorum, Dacorum, Noragenorum, Suenonum, Kennutio instituta et diligenter custodita consilio principum suorum et sapientum. [** Canut. Leg. Eccl. cap. 9. Vide Denarius S. Petri.] Habuere praeterea Danici Reges (in Dania scilicet) Legem propriam pro aulse suae ministris, quam Castrensem sive Militarem, vel Legem Curise vocat Sueno, a Kanuto Magnp Rege Suenonis filio, quam ille peculiari libello descrip-

LEX
sit, editam a Stephano Stephanie : eamdem quam sub nomine Juris aulici Norwagici vernacule et Latine edidit Petrus Delmerus: Quarum formidine, inquit Suenp cap. 4 : Nullus alterum quibuslibet injuriis lacessere auderet. Ejusdem etiam Legis praecipua capita perstringit Saxo Grammaticus 1. 10. Hanc Witherlogh appellant Dani, ut auctor est Sueno in iisdem Legib. cap. 1. et 11. quasi Witarum seu Jutharum Legem, ut conjicit Stephanius : qui verp ea vivebant, seu aulici, vel Ministri, seu Milites, qui etiam et Thayni, Wltherlogmanni appellabantur, quasi homines Legis Aulicse, ut est apud eumdem Suenonem cap. 8. Edidit praeterea Arnolfus Huitfeldius ann. 1589. Hafnise Leges ScaniaB, a Valdemaro I. cogn. Magno conditas circiter ann. 1163. de consensu ordinum provincialium Scanise, quas ex Danico in Latinum sermonem, non quidem ad verbum, sed sensum et materias sub certis titulis comprehendens, yerlit Andreas Suenonis tilius Archiepiscopus Lundensis, cui Historian! suam Danicam dicavit Saxo Grammat. LEX DICEGESANA. Charta R. Belvacensis Episcopi ann. 1240: Abbas et Conventus S. Joannis Angeliaci in Pictavia Prioratum seu domum de Rruriaco, in qua manebant duo Monachi, sitam in dicecesi Relvacensi, et sic jure communi, et Lege dioscesana, ut dicebat, Episcopo Relvacensi in omnibus spiritualibus subjectam. Ex Tabular. Cluniac. Ch. 227. | LEX DiviNA, Canones sacri. Capitul. Caroli 0. tit. 37. ex Epistola Episcoporum Provinciarum Rem. et Rotomag. ad Ludovicum Germanicum ann. 858: Sed et Divinis Legibus, quas et vos observaturos cum vestris fratribus nobis denuntiastis, cautum esse dinoscitur, quia sicut nee Archiepiscopi sine Coepiscopis, ita nee Coepiscopi sine Archiepiscoporum consensu vel jussu, nisi quse ad proprias pertinent parrochias, debent prsesumere. Leges dividebant in divinas sive ecclesiasticas et humanas sive civiles, ut observat Baluzius ad hunc locum. * LEX FALGIDIA. Vide Falcidia. LEX FRANCORUM, seu Francica, Eadem est quse Salica : si quidem Franci Orientales Salii appellati, ut recte observatum a Sigonio lib. 4. de Regno Italise. Unde Francorum Lex Salica dicitur apud Hincmarum Remensem in Vita S. Remigii. Charta Caroli M. Regis ann. 797. edita a Mabillonio : Fuerunt namque aliqui in nostra prsesentia convicti, et secundum Judicium Francorum dijudicati. Vide Prolpgum ad legem Bajwariorum, et Dominicum in Assertore Gallico cap. 5. Descripsit Heroldus primam Capitularium Caroli M. editionem ab Abbate Lobiensi confectam sub titulo Legis Francicse per Carolum M. editse, libris 4. cpmprehensam. Vide quaa de hac congessit Stephanus Baluzius. Adde praeterea Ottonem de S. Blasio cap. 51. et Historiam nostram Franco Byzantinam lib. 8. num. 9. LEX FRISIONUM, inter Leges antiquas locum obtinet, de qua consulendus Sibrandus a Sikama in Commentariis in earn Legem editis. 0 LEX GISELERII. Annal. Placent. ad ann. 1445. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 890: Post vero palatium ipsius (Baptistae) in ruinam dederunt, et Giselerii ibi Lex dicta est, Ne quis audeat sedificare, sed locus sit immunditiatus. 1 LEX GOTHA, Quae in Gothia, id est, Narbonensi Gallia, vigebat. Charta in-

prosequitur, in lucem edebat. Hanc ille, non pmissa tamen Seldeniana, eidem operi inseruit. Novas denique Leges descripsit Henricus I. quas idem edidit Welocus, et excepere deinde varia Regum Statuta, qua? in eo volumine, quod Magna Ghana inscribitur, edita sunt Londini ann. 1618. LEX ANTIQUA, in Pacto Legis Salicse tit. 58. quae ante Salicam conditam ac scriptam apud Salios vel Francos vigebat. LEX BAJUVARIORUM , de qua sic in ejus Prologo : Theodericus Rex Francorum, cum esset Catalanis elegit viros sapientes qui in Regno suo Legibus antiquis eruditi erant. Ipso autem dic.tante jussit conscribere Legem Francorum, et Alamannorum et Bajwariorum , unicuique genti, quse in ejus potestate erat, secundum consuetudinem suam. Addidit quse addenda erant, et improvisa el incomposita resecavit, et qusz erant secundum consnetudinem paganorum, mutavit secundum Legem Christlanorum. Etquicquid Theodericus Rex propler vetustissimam paganorum consueludinem emendare non potuit, post hsec Ckildebertus Rex inchoavit, sed Chlotarius Rex perfecit. Hsec omnia Dagobertus Rex gloriosissimusper viros illustres, Claudium, Ghadium, Indomagum et Agilulfum renovavit, et omnia vetera Legum in melius transtulit, et unicuique genti scripta tradidit, quse usque hodie perseverant. Hoc decretum est apud Regem et Principes ejus, et apud cunctum populum Christianum, qui infra Regnum Merwungorum consistunt. lisdem Legibus additum postea Decretum Tassilonis Ducis Bajoariorum, addita etiam Capitula aliquot Caroli M. Vide Ottpnem de S. Blasio cap. 50. et Metropolim Salisburgensem torn. 1. pag. 464. LEX BARBARICA. Vide Barbarus. LEX CAROLI. Joan. Hocsemius in Adolpho a Marka Episc. Leodiensi cap. 5 : Erat namque Lex qusedam per abusum longis temporibus observata, quse Lex Caroli dicitur, inter csstera continens, quod si quis hominem interficeret, etiam videntibus Villico et Scabinis, nisi Villicus factum hoc verbaliter poneret in custodia Scabinorum, etiamsi malefactor caput interfecti sub sua veste portaret, ad judicium accusatus, nullis probationibus convinci poterat, sed suo se juramento purgans absolutus recedebat impune. Contra quam Legem Episcopi ex alto dominio contra maleficos introducta rationabili consuetudine, inquisitione facta per testes, excessus secundum facti merita puniebant, sed hac solum contra miseros utebantur:' nam quoties potens in terra deliquerat, Carolinse Legis auxilium implorabat, et sic delicta piurima frequenter impunita manebant. Ubi Lex Caroli, liber forte Capitulorum innuitur, vel certe Lex a Carolo M. inducta, sed perperam intellecta, cum nihil ejusmodi statutum uspiam reperiatur, sacramentaque recepta tantum fuerint in casibus in quibus probationes ac testes deerant. Sed potius videtur esse Jus illud quod Caroli vocat Wichbild Magdeburgense. Vide Jus Caroli. LEGES CASTRENSES. Vide Leges Dandrum. LEX CATHOLICA, Lex Christiana, Lex sanctissima, Lex venerabilis, passim in Cod. Theod. pro Christiana Religipne. LEX CHRISTIANA. Episcopalis audientia, Curia Christianitatis. Constit. 17. in Appendice Cod. Theod.: Judex pro sua solliciludine observare debebit, ut si

LEX
certi anni torn. 1. Gall. Christ, inter Instr. pag. 3 : Mult urn declarat auctoritas et Lex Romana, et Gotha, sive Salica, ut qualiscumque homo res suas proprias in Dei nomen licentiam habeat donandi vel cedendi. Vldesis infra Lex WisigoIhorum. * LEX GOTICA, ut et Romana, in causis secularlbus apud Aragonios non admittitur. Stat. Jac. I. reg. Aragon. ann. 1251 : Item statuimus... quod Leges Romanse et Goticse. Decreta vel Decrelales in causis secularibus non recipiantur, admittantur, indicentur vel allegentur. Vide Lex Romana. LEX GUNDEBADA, seu Burgundionum, a Gundebaldo eorum Rege, qui vixit eo ipso tempore quo Theodericus in Italia, et Chlodovseus in Francia, circa ann. 501. Gregorius Turon. lib. 2. Hist. cap. 33. de Gundebaldo : Ipse vero regionem omnem quae nunc Burgundia dicitur, in suo dominio restauravit, Leges miliores instiluit, ne Romanos opprimerent. Agobardus lib. adversus legem Gundebadi n . 6 : Qnse utilitas est ut propter Legem quam dicunt Gundobadam, cujus auctor extitil homo hsereticus, et fidei Catholicse vehemenler inimic.ns, cvjus Legis homines sunt perpauci, non possit super ilium testificari alter eliam bonus Christianus? Lex Longqb. 1. 2. t. 55. J 22. [* Car. M. 39.] : Ut infantes qui sine rationabili setate sunt, non jurare cogantv.r, sicut Gundebada Lege vicentes. Ubi Capit. Caroli M. 1. 1. c. 63. [* 61.]: Et ut parvuli qui sine rationabili setate sunt, non cogantur jurare, sicut Gundebodingi faciunt. Hincm. de coercend. raptor, cap. 12 : Tamen si Christiani sunt, sciant se in die judicii nee Romanis, nee Salicis, nee Gundobadis, sed Divinis et Apostolicis Legibus judicando*. Exstat base Lex Gundebada in corpore Legum antiquarum, cum hac inscriptione : Liber Constitutionum, de preeteritis et prsesentibus atque in perpetuo conservandis, editus sub die 4. Kal. April. Lugduni. LEX LONGOBARDORUM, primo a Rothari Rege in ordinem digesta est, hoc titulo, apud Heroldum : Incipiunt Leges Longobardorum quas Rotharis Rex sola memoria et usu retinebat, et composuit, jussitque Edictum appellari, anno 77. ex quo Longobardi in Italiam venerant. Id etiara observatura ab Hermanno Contracto a n n . 637 : Per hsec lentpora Rotharius Rex Longobardorum, quamvis Arianus, justitise (amen amalor, Leges Longobardorum scripsit. Exhinc Grimoaldus, anno regni sui 6. Luithprandus anno regni 1. Ratchis et Aistulphus Reges, Legem hanc emendarunt, novaque Statuta addiderunt, quee in Editione Heroldina suis distincta capitibus habentur. Denique Carolus M. Ludovicus Pius, Lotharius, Pipinus, Guido, Otto, Henricus, Conradus Imperatores pauca quaedam adjecere, totusque Codex in tres libros dispertitus est, tametsi de tempore non constet. In hac autem recentiori Lege complura habentur ex Capitnlaribus Carpli M. desumta Capit u l a , quaa indicavit in nupera ac accurata Capitularium Editione Stephanus Baluzius. * LEX MARINALIS, Eadem quse Oleroniana. [** Minime.] Charta Ric. reg. Angl. ex Cod. reg. 8387. 4. fql. 66. v : Concesserunt... terras et hseredilates, quss fuerunt Gai'ardi de Gont domini de Roaillac...apud Pessacmarinali Lege et alibi in Burdelois. ** LEX MARISCJ, Cqnsuetudines, quse circa locos palustres in comitatu -Essex

LEX
obtinebant. Recognitores qui Leg em sciant Marisci, in Abbrev. Placit. pag. 33. ann. 3. Joh. reg. rot. 9. et pag. 74. ann. inc. ejusd. rot. 6. LEX MARTIANA. Galfridus Monerauthensis de Orig. Britannor. Jib. 1. cap. 20 : Post ilium Guintelinus diadema regni suscepit. Erat ei nobihs mulier Martia nomine, omnibus actibus erudila : hsec inter multa et inaudita, quse proprio ingenioinvenerat, invenit Legem quam Brittones Martianam vocaverunt. Hanc eliam Rex Alvredus inter caeteras transtulit, quam Saxonica lingua Marchehelage vocavit. Eadem. LEX MERGIORUM , et Merchenelaga dicta : Merchenelae, in Legibus vernaculis Willelmi Nothi cap. 1. 3. 4. Jo. Brqmptonus pag. 956 : Marcia Regina Britonum, uxor Gwitelmi, a qua provincia Merciorurn putatur denominata, Legem edidit discretione et justitia plenum, quse Lex Mercia vocalur. Has duaa leges (Merciam et Molmuciam) Gitdas Historicus de Britannico transtulit in Latinum, et sic vulgariter MercheneUtga, i. Lex Merciana, siue Lex Merciorurn, postea dicebatur, qua lege olim octo Schirse, i. provincise judicabantur, etc. LEX MOLMUTINA, a Molmutio primum in Angliaedita. Willelmus Westmonast. setate 5. cap. 2 : Succedente tandem tempore suscitavit probitas juvenem quendam, filium scilicet Clolhonis Regis Cornubise, qui Dumoallo Molmutius vocabatur... hie Leges Molmulinas statuit, quse usque ho~ die inter Anglos celebrantur. Brompton.: Primo Leges in Britannia edidit Dunivallo Molmucius, cujus Leges Molmucinss dinebantur, usque ad tempora istius Regis Edwardi (Confessoris) satin celebres. Gervasius Tilleberiensis de Dungallo Rege Angliae : Hie primus sibi fecit diadema ex auro. Hie fecit Leges Mulmueias, quse adhuc servantur in Anglia. Galfridus Monemuthensis lib. 1. cap. 16 : Hie Leges, quse Mulmutinse dicebantur, inter Britones statuit, quse. usque ad hoc tempus inter Anglos celebrantur. Statuit siquidem inter csetera, quse multo tempore post beatus Gildas scripsit, ut templa deorum, et civitates lalem dignitatem haberent, ut quicunque fngitivun sive revs ad ea confug erit, venlam cor am inimico suo hn beret. Statuit etiam ut vise quse ad prsedicta templa et civilates ducebant, necnnn et aralra colonorum, eadem Lege confirmarentur. Idem cap. 18: Si quis autem scire voluerit omnia quse. de eis statuerit, legat Mulmutinas Leges, quas Gildas Historiographus de Britannico in Latinum, Rex vero Alveredus in Anglicum sermonem transtulit. ** LEX MERCATORIA. Vide Mercatum, Nundinse. LEX MUXDANA, TERRENA, in Excerpt. Egbert! cap. 130. Civilis, quse Extrinseca dicitur in Cqncilio Calchedon. can. 18. in Capitulari Aquisgran. ann. 787. cap. 28. cui opponitur Christiana, Ecclesiastica. Praefatio ad Concilium Moguntiacum ann. 813 : In tertia denique turba sederunt Comites et judices in Mundanis Legibus decertantes, vulgi justitias perquirenles, omniumque advenientium causas diligenter examinantes, etc. [* Capit u l . ann. 802. cap. 5. apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 16 : De legibus Mundanis ut unusquisque sciat, qua lege vivat veljudicat.] Epitaphium Romualdi tilii Arichis Principis Beneventani apud Camillum Peregrinum :
Gromati pollens, Mundana Lege tog-atus, Divina instructus nee minus ille fuit.

LEX

81

Occurrit passim, in Concilio Toletano VII. cap. 1. Hispalensi cap. 1. 3. Parisiensi ann. 829. lib. 2. cap. 7. in lib. 1. Capitul. cap. 101. in Capit. Caroli Calvi tit. 43. part. 2. cap. 2. in Synodo Ticinensi ann. 850. cap. 22. in Tricassino tit. 7. in Fragmentis Capitular, editis a Baluzip cap. 10. apud Auxilium de Ordinationibus Formosi Papas lib. 1. cap. 30. Scriptorem Vita3 Aldrici Episc. Cenoman. pag. 119. Hincmar. de Coerc. raptor, cap. 12. in Visione Wettini Monacni Augiensis n. 9. in Annal. Franc. Bertin. ann. 862. in Form. 16. Baluziana, apud Ivonem Carnot. Epist. 280. Fulbertum Epist. 41. etc. [* Vide Savin. Histor. Jur. Rom. med. temp. torn. 1. 38.] 1 LEX MUNDANALIS, Eadem notione. Charta ann. 1000. Marc* Hispan. col. 957 : Sicut Legibus decretum est mundanalibus et Ecclesiastici Canones docent. LEGES OLERONIAN.E, seu Leges maris, quarum Ricardum I. Angliae Regem auctorem asserit Seldenus in Dissert, ad FJetam pag. 532. et 539. et lib. 2. de Maris dominio cap. 21. qua3 quidem sententia, a Dionysio Morisoto lib. 2. et Cleyraco, a quo Leges editaa sunt Rothomagi, deinde Burdigala? ann. 1647. refellitur, asserentibus ab Eleonora Aquitania? Ducissa post reditum ex Syria conditas, iisque Rotuli Oleronis inditam appellationem, quas postmodum idem Ricardus I. Elepnorse ftlius auxit. "Nee scio an eaa additiones diversse fuerint ab Ricardi Charta continente Statuto, illorum qui per mare ituri erunt, quam descripsere Hovedenus pag. 666. Mattha3us Paris pag. 111. et alii. Leguntur. etiam esedem Leges in Anglicum sermonem versse : nos Gallicas manuscriptas habemus. [** Vide Pardessus Collect. Leg. Marit. torn. 1. pag. 288.] **LEGES PAPATIG^, Canonicfie. Chart, ann. 962. apud Pertz. Leg. torn. 2. Append, pag. 162 : Confusis vero Papaticis Legibus et jam abjecta ecclesia Romana. ! - LEGES PARTITARUM. De iis ita Acaderaici Madritenses in Diction. Hispan. v. Partidas. Por excelencia se llaman las Leyes de Castilla, que mando recoger el santo rey D. Fernando a los mas sabios jurisconsultos de su liempo, cuya obra se concluyo y perficlono en liempo de su hijo el rey D. Alonso el ocj. LExRiPUARiORU-\r,quandoconstituta, dictum supra, ubi de Lege Bajwariorum. Laudatur autem tit. 70. | 4. Legis Ripuariae in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 90. Vide Ripuarii. LEX ROMANA, Cathwlpho in Epistola adCarolum M. Imp. dicitur totiusmundi prima. Hoc nomine postea donatum CodicisTheodosiani Breviarium.quod Tho-' losee 20. Alarici anno collectum, biennio post per Anianum Aduris editum fuit, ut patet ex subscriptione Coinmonitorii Alarici ad Thimotheum h u i c Collection! praeh'xi. Qui quidem Codex interdum in MSS. Auctoritas Alarici Regis, interdum, Liber legum, sed crebrius Lex Romana appellatur, ut in Codice Bibliothecae Regi33 1197 : Incipil Lex Romana. In, hoc csrpore continentur libri Legum Romanarum libri 13. Novellarum libri 5. etc. [In Bibliotheca Ottoboniana, teste Brencmannolib. 1. Hist. Pandect, alter exstat Codex MS. membranaceus, Lex Romana palam inscriptus, qui Theodosianum Codicem, hoc est potissimam Legis Romanae partem cum Novell is Theodqsii , Valentiniani et Majoriani complectitur, addita Juris epitome, quique circa annum 1000. exaratus videtur ; turn addit idem Brencmannus u n u m alterumque

82

LEX

LEX

LEX

simile volumen a se visum fuisse in se- rici I. Regis Angl.cap.87. et89. ubi inter agri cxxil. tnansi censuales xxvil. vineas mansuales xn. alias IV... in Medebach lecta Christinse, Suecorum quondam alia caput 45. Legis Salicse, indicatur. Principis, Bibliotheca, qusepartem facit SALICI HOMINES, Qui Lege Salica vi- mansi censuales vi. et dimidia censualis inVaticanee baud ignobilem. Quod ideo vunt. Lex Salica tit. 43. | 1 : Si quis vm.terrse Salicssi.vii. agrorum;inChalmonendum fuit, inquit, ne Legis Roma- genuus Francum, aut hominern barbarum tebach terrse Salicas in uno campo LXXX. nse mentio ad Pandectas et Justinia- Occident, qui Lege Salita vivit, etc. Sali- agri, in alio xc. in tertio XL. mansi cenneum systema imprudenter extendatur, cus Francus, in Capit. ad eamflem Le- suales xvn. vinearum agri x. Donatio ut a quibusdam factum.] [** Vide Savin. gem, in Decreto Chiideb. g 14. et lib. 4. Caroli M. facta Ecclesise Tigurinae : In 1.1.| 37.1 Hac porro lege utebanturprse- Capit. cap. 75. Salica persona, in Notitia Honica duos mansos et dimidium, prseler sertim Galli Romani, id est, qui a vete- Tabul. Casaur. ann. 8. Ludov. Imp. Lo- Salicam terram, de nostra propria manu in suam tnanurn. ut justum est, percepit. ribus Gallise incolis, qui Romanis, ante- tharii iilii. quam Burgundionibus ac Francis pareSALIC.E LEGIS JUDIQES, apud Adreval- Traditio MS. S.Henriciad Monasterium rent, ortum ducebant. Constitutio Chlo- dum Floriacensem lib. 1. Miracul. S. Fuldense : Cum omni utilitate, quss pertinet ad eum locum, mancipiis, hubis, terra tarii Regis cap. 4: Inter Romanes negolia Benedicti cap. 25. causarum Romanis Legibus prsecipimus SALICA TERRA. Pactus Leg. Salicse Salica, pratis, pascuis, molendinis, etc. terminari. Hac prseterea Lege vivebant tit. 62. | 6 : De terra vero Salica in mu- Traditio Fuld. MS. : Dedit illi beneAlia proyincise Gallisequse Gpthis paruerant. lierem nulla portio hssreditati'i transit, ficium, quod prssdicta tenuit Acela, exciRegiones in quibus judicia terminantur sed hoc virilis sexus acquirit : hoc est, piens unam curlem Mulinhusen vocatam, secundum Legem Romanam, in Edicto filii in ipsa hsereditate succedunt. Sed ubi ejus scilicet terram Salicam, cum xxxill. Pistensi cap. 13. 16. 20. Regiones quse Le- inter nepotes aut pronepotes, post longum hubis. Vide Decimas. gem Romanam sequuntur, cap. 81. llli tempus, de alode terrss contentio suxcitaLEX SAXONUM, quse in Collectione lequi secundum Legem Romanam vivunt, tur, non per stirpen, sed per capita divi- gum antiquarum descripta legitur, viin eodem Edicto cap. S9. 34. Vide Legem danlur. Ubi Lex Salica tit. 62. 6 : De detur ea esse qua utebantur ante Caroterra vero Salica nulla portio hsereditatis l u m M. qui iis subditis patrio jure uti Wisigoth. Jib. 2. tit. 1. | 9. Sed et Legem Romanam in causis Ec- mulieri venial, sed ad virilem sexum tola ultro concessit. Poeta Saxonicus lib. 4. clesiasticis pbservatam potissimum do- hsereditas pervenit. Charta Alamannica de Carolo M. ann. 803. : cent Concilium Aurelianense ann. 511. Goldasti 28 : Hoc est, in Mechingen cum Turn sub judicibus, quos Rex imponeret ipsis, can. 1. Goncil. Turonense ann. 567. can. Salica terra, et hobis quse Canonicis perLegatisque suis, perinisit Legibus uti 20. 21. Lex Ripuar. tit. 58. 1. Gesta Da- tinebant : et in Heminofum cum Salica Saxones patriis, et libertatis honore. goberti Regis Franc, cap. 35. Vita S. terra, et hobis : et in Goldakun cum SaPrsejecti ex Cod. Atrebat. torn. 1. Hist. lica terra, simul cum ilia hoba quse illi Vide Lindenbrogium in Prolegomenis Franc, pag. 673. Annales Francor. Ber- adjacet, etc. Et Gharta 64 : Et in Witu- ad Leges antiquas. Alia, ni fallor, Lex tiniani ann. 868. Lex Longob. 1. 3. t. 1. nouva rnarcha, tarn marchis, quam sedi/i- Saxonica intelligitur in Diplomatibus ciis, | 37. [* Lud. Pii 55.] Capitul. Caroli M. excepta domo Salica. curtilibus, ter- Ottonis M. Imp. ann. 952. et Ottonis III. 1. 7. c. 37. Add. 4. c. 29. [** 45.] Adreval- ris, pratis, etc. Infra : Et ille a nobis ac- ann. 997. apud Hermannum Stangefodus 1. 1. de Mirac. S. Bened. c. 25. Atto cipiat in beneftcium... quod habemus in lium lib. 2. Annal. Circuli Westphal. Vercellensis Episc. Epist. 3. ex iis quas Maingas, excepta Salica terra, nisi 4. ju- pag. 185. :;;; LEGES TAURI, Altera legum Hispaedidit Lucas Acherius : Ivo Carnotensis gera ex ipsa. Joachimus Vadianus in Epist. 280. Cap. Super specula, Extra de Epist. ad Henricum Bullingerum, ait nicarum collectio, quam commentariis Privileg. etc. Adde Joan. Sarisberien- terras Salicas dici, quse ab omni servi- illustravit Gomesius. Vide infra Majosem lib. 8. Policrat. cap. 22. extremo. tute vacabant, quseque a Germanis Fry- ratus 1. Vide Innocentium Cironum ad 5. Com- gelehengut vocantur, easque solos masLEX WESTSAXOXUM, in Anglia, Westpilat. Decretpr. lib. 5. tit. 12. cap. 3. et culos spectasse, nulla prorsus parte ad saxenelaga dicta, ab Ina et Alvredo ReSteph. Baluzium in Notis ad Capitul. mulieres attinente, ut est in Lege Sa- gibus subinde edita: Qua Lege antiquis Reg. pag. 995. [* Savin. 1. 1. 40.] lica. Addit Wendelinus Salicam terrain temporibus 9. australes Schirse, i. provin|LEX S^ECULARIS, Eadem quse Mun- fundum esse vel praedium quod Salicus cise, quatenus flumen Thamesise eas a dana, cuiopponitur Ecclesiaslica, in Con- homo possidet, qui ut nobilis est ac liber, reliqua parte Atiglise secuerit, judicabancilio apud S. Mariana Orrese in territorio ita et bona sua possidet libera alode, en tur, etc. Brompton. pag. 956. a quo LaBigorritano, de quo Mabillonius torn. 5. franc aleu. Sed rectius, opinpr, uterque tine eae editse, ut Saxonice a Lambardo Annal. Benedict, pag. 71. dixisset, primitus ea conditione datas et Wenloco. Vide Leges vernaculas LEX SALICA, duplex fuit : prior quse Saliis vel Salicishominibus, terras ejus- Willelmi Nothi cap. 3. 4. 8.25. et Leges ante susceptum Christianismum obti- modi, ut qui eas possiderent, militare Henrici I. cap. 6. 9. nuit, quamque earn esse putant, quse ex officium yelservitium exhiberent, cujus LEX WISIGOTHORUM, ab Eurico Rege Fuldensi Codice ab Heroldo edita est cum mulieres baud capaces essent, ab composita sera 504. ut testatur Isidorus sub titulo Pacli Legis Salicse, et quam earum successione ese submotse sunt Hispalensis in Chronico, cum antea tanppstmodum Gotefridus Wendelinus eru- Lege ipsa Salica, ut et in Lege Ripuaria turn moribu set consuetudinetenerentur. dito commentario illustravit. Qui ejus tit. de Alode. Proinde terra Salica intel- Hanc correxit Leuvigildus, plurimasauctores fuerint , docet Prsefatio Legi ligi debet apud Marculfum lib. 2. form. que adjecit Leges, plerasque superfluas ipsi prsefixa: Franci uti coeperunt legibus, 12. cum ait, diuturnam, sed impiam con- auferens, ut idem scribit sera 608. Postet Legem Salicam dictaverunt per quatuor suetudinem apud Francos teneri, qua de modum Chindaswindus et Receswindus gentis suss proceres, electos de pluribus, terra paterna sorores cum fralribus por- plenissirnum roburhuicCodicidederunt, his appellatos nominibus, Wisogast, Bo- tionem non habent. Vide Dissert. 17. ad abolitis aliis omnibus aliarum gentium sogast, Salogast, Witlogast, in villis Ger- Joinvill. [** Grimm. Antiq. Jur. Germ, Legibus, ut est in Lege Wisigothorum manise Salechaim , Bodochaim, Winge- pag. 493. Pardessus, in Commentariis lib. 2. tit. 1. 11. 5. 7. 9. Novissima denihaim. Hi quatuor proceres per Ires mallos Legis Salic33 nuper editis pag. 704. infra que omnium recensio a Fl. Egica facta convenientes, causarum origines sollicite Terra Salica in Terra.] fuisse videtur, quam etiam in Cpncilio tractantes, de singulis disculiendo, sicut SSIT Salicam terram felicius interpre- Toletano XVI. a Patribus confirmari Lex Salica jubet, judicare decreverunt. tatur Eccardus ad titulum laudatum postulayit. Hinc usus ejus in Hispania Adde Gesta Regum Francorum, Chroni- Pactus Legis Salicse, Terram scilicet et Gothia, id est, Narbonensi Gallia, frecon Moissiacense, Adonem Viennensem, quse ad Salam, hoc est, ut exponit ipse, quens, et quidem tantse auctoritatis, ut Sigebertum , Ivonem Carnotensem et ad do mum curtis prsecipuam pertinet ; ex ilia in Capitulare Caroli Mag. quseOttonem Frisingensem lib. 4. Chron. eum enim in curte plures essentdomus, dam inserta legantur lib. 6. cap. 269. lib. r*nr\ oa. prsecipua dicebatur Sala, seu Domus Sa- 7. add. 4. cap. 1. Liber Legis Gothicse Cap. QO Altera Legis Salicse editio ilia est re- lica, ut habetur in Charta Goldasti 64. vocatur a Joanne PP. VIII. apud Ivon. centior, et a Regibus Francis Christia- et terra ad earn pertinens domum voca- part. 3. cap. 98. Hsec fere ex Lindenbronis emendata et correcta, quam publi- batur Salica, deducta voce a Germanico gio, Catello lib. 3. Rerum Occitan. pag. carunt Tilius, Pithoeus , et Lindenbro- Sala, non a Francis Saliis, ut vulgo 474. Marca lib. 1. Hist. Beneharn. cap. gius, quibus indidem addita Capitula creditur. In Glossis MSS. Florentinis 15. n. 1. et aliis. Adde Chronic. Regum Caroli M. et Ludov. Pii. Multa de utra- Terra salica redditur SeZi/anf, qua poste- Gothorum n. 1. 9. 19. in torn. 1. Hist. que Lege congesserunt Gotefridus Wen- riori voce, ut docet idem Eccardus, intel- Francor. pag. 818. 819. delinus ad Legem Salicam, et Domini- ligi debet terra spectans domum curtis LEX, Mqnetarum in metallo probitas prsecipuam, quam etiam adnotat nulli a lege requisita ac deflnita : Italis Lega, cus in Assertore Gallico cap. 5. Mansit etiam in Anglia Salicse Legis censui obnoxiam fuisse, quod alodii pars nostris Lay, Aloy. Chron. Alexandrin. memoria, secundum q u a m delicta quse- esset. Catalogus MS. redituum Abbatise ann. 22. Heraclii : TOUTW TW etst yeyovsv dam eluebantur, ut est in Legibus Hen- Fuldensis : In Isinesheim terrss Salicse OCTO VOJAO-J v6[xtff(xa i^aypajx^ov apyupouv.

LEX

LEX

LEX

83

LEGES, Exactiones, tributa. Gregor. Concilium Remense ann. 813. can. 41 : Ne solidi qui in Lege habentur, per 40. Turon. lib. 9. cap. 30 : llle cum juradenarios discurrant. Charta ann. 1212. mento promisit, ut Leges consueludinesin Hist. Episcoporum Cadurcensium n. que novas populo non infligeret, etc. Le87 : Monetam istam non mutabimus, nee ges tortse, pravse exactiones, male toltgs, minuemus de ponders et Lege omnibus in Charta Fulcon. Abb. Corbeiensis diebus vitas nostrse. Alia ann. 1218. ibid.: ann. 1055. in Tabul. ejusdem Monast. Et sex denarii debent esse ejusdem Legis Vide Tortitudo 2. et ponderis, cujus unus denarius. Alia * LEX AUGUSTI, Eadem notione, qua ann. 1265. n. 130 : Cum nos fecissemus supra Bannum Augusti, Jus scilicet banoperari monetam in Lege trium denario- num quo messibus cavetur promulrum argenti, et in pondere 20. solidorum gandi, yel eo tempore vinum particulaet 4. denariorum pro qualibet marcha, etc. tim dividend}. Charta ann. circ. 1244. Adde n. 105. et Perardum in Burgundi- in magn. Chartul. nigro Corb. fol. 97. cis pag. 276. Charta Petri Regis Aragon. v. : Li recommant et les Loix d'Aoust ann. 1285 : Unusquisque denarius cuda- sont a I'eglise, dont mesires Jehans fait tur et fiat ad Legem undecirn denariorum tort a I'eglise. et oboli, etc. Charta Jacobi Regis Aragon. * LEX CHRISTIANA, Quicquidex jure ann. 1312:Noverint universi... quod pater curionibus a parochianis exsolvennoster tradidit nobis mutuo 60. millia Tu- dum est. Concamb. Ebersperg. apud ronens. argenti S. Ludovici sanctae memo- Oefelium torn. 2. Script, rer. Boicar. rife Regis Francise, optimse Legis, quae pag. 45. col. 1 : Quatenus ab iWiws (ecclesibi confessi sumus debere. [Vide Liga 3.] siae) Sacerdote omnem Chrislianam LeLEX, pro Judicio. Legem audire, intel- gem percipiant. Infra : Ut quicquid inhabitantes hsec loca debent exsolvere ligere, in Pacto Legis Salicae tit. 38. | 7. tit. 48. | 1. In jus venire. Estre Legibus, Lege Christiana, in S. Sebastiani persolibidem tit. 76. pro Juri stare. [Charta in- vant ecclesia. Alia notione occurrit sucerti anni apud Lobinell. torn. 2. Hist. pra pag. 84. Britan. col. 69 : Deinde per tempus voluit * LEX CONDITIONALIS, Servitus, conCatweten istam elocution em disfacere, et ditio servilis. Gharta manumis. ex venerunt simul in Lege ante Jarmlhin et Chartul. S. Alb. Andegav. in Bibl. reg. : filios suos.] Jour de loi, dies juridicus quo Quemdam mei juris collibertum, nomine judex pro tribunalisedet, in Consuetud. Robertum, Frogerii filium,... ab omni jugo Hannoniensi cap. 50. Jugement de loi, sei'vitutis absolvo,... et liberum eum facio ibid. cap. 17. et in Montensi cap. 12. 13. a Lege conditionali ab hoc die in ,-evum, | LEX, Jus civile. Studium generatecum filiis et filiabus deinceps ex Mo qequinque Facultatibus, Theologia videlicet, nerandis, ac si .ab ingenuis parentibus Lege, Decretis, Medicina et Artibus com- fuisset progenitus... Si vero ullus ex meis positum, in Conrtrmatione Academiae haeredibus... hanc libertatis chartulam Cadomensis a Carolo VII. Franc. Rege supranominati Roberti de servili condiann. 1452. apud Acherium torn. 6. Spi- tione liberationem... infringere temptaverit. Vide supra Conditionali. cil. pag. 500. " LEX DEGENNA, Decalogus. B. de LEX, Sententia Judicis. Pactus Legis Salicse tit. 59 : Si quis alterum per Le- Arnoribus in Speculo sacerdot. MS. gem vicerit. Tit. 60 : Dicite nobis per Le- cap. 39 : gem Salicam, id est, pronuntiate senServa praecepta Moysi data Lege decenna. tentiam secundum Legem Salicam. [Leges Rachis cap. 7. apud Murator. torn. LEX EXGOMMUNICATIONIS, JUS 6X1. part. 2. pag. 88 : Habeat licentiam communicandi vel puniendi per excomcausam agere et usque ad Legem perdu- municationem. Charta Anselli Episcopi Belvacensis anno 1099 : Damns incere.] '- LEX, .ZEquum, jus, Gall. Equite, super potestatem et licentiam Ecclesiae S. justice. Leg. Lusit. sub Alph. reg. torn. Petri. ut Canonici excommnnicent, et ab1. Probat. hist, geneal. domus reg. Por- solvant de suis propriis 'forisfacturis, et tugal, pag. 11 : Si marituv non vult quod Legem excommunicationis habeant : sic cremetur mulier de malfairo, non creme- tamen ut de casatis et de servientibus tur vir, qui fecit malfairo ; sed vadat liber Episcopi, si Ecclesise injuriam fecarint, quia non est Lex vivere illam, et matare ad Episcopum proclament, etc. ilium. ** LEX INOPERATIONIS, Qua certis * LEX, Officium municipale, corpus diebus omnia placita cessant. Vide civitatis. Reg. 2. sign. R. domus publ. Inoperatio. Duac. ad 8. Jan. ann. 1439. fol. 26. v. : LEX INVESTITURE, Pactum in Item fu ale audevant d'elle (M c . de Gha- investitura feudal! conventum. Vide rolois) par les officiers de M. le Due, le Feudistas. Loy et gens notables, etc. Lit. ann. 1447. * LEX JURATA, i. e. communitatis. pro civit. S. Audom. : Est nrdonne que Vide in Chora et Haltaus. Glossar. Gerdez-cy-en-avant chacun an, pour faire man, col. 1119. voce Kore. cesser lesdils abus, laditte Loy de S. Omer " LEX MONITORIA, vim yocis explise fera et renouvellera en, la maniere qui cat Laur. Bonincont. in suis Annal. ad s'ensuit... Item que avant que I'on pro- ann. 1379. apud Murator. torn. 21. cede a faire laditte election desdits Script. Ital. coJ. 36 : Erat Lex monitomayeur, echeuins et jures, etc. ria, qua qui admomti erant, ad magis| Lex, Legitima pars haereditatis le-tratus gerendos quasi inhabiles habebangibus constituta. Leges Grimoaldi tur. [** cap. 5.] Regis Longobard. apud Mu** LEX MURDRATORUM. Vide Murrator. torn. 1. part. 2. pag. 50. col. 1 : drum in Morth et Englescheria. Similiter etsi filise legilimss una aut plu1 LEX MUTA, Pr33script.iq. Hieratium res, aut filii naturales unus aut plures juris Pontificii pag. 60 : Sicut et tutor fuerint, habeant Legem suam, sic.ut in feudum sui pupilli nullis Legibus penhoc Edicto legitur : quia inhumanum et dente tutela, verum etiam Mutis, quse impium videlur nobis esse, ut pro tali Prescriptiones vocantur, sibi arrogare causa exhseredentur filii ab hseredilate nequit, etc. [** Vide Muta.~\ 0 LEX MUTATA, Gall. Loy muee, Lex patris sui... etsi legilimi non fuerint, et nalurales inventi fuerint, habeant Le- yetus emendata et illustrata. Pactum inter clerum et cives Leod. ann. 1287. gem suam, id est tertiainpartern.

torn. 2. Hist. Leod. pag. 401 : Li maire I'evesque et le sergeant^... doent aller sur le weriscaps a plus pres del enclosure, la ou cil sera demeurant, qui la paine aura forfait ; et li doent commander qu'il le paie dedans le terme, qui est et sera content en la Loy muee... Laquelle Loy muee nolredit reverend pere et sire a noire requete nous a ottrie et donne a durer cinque cens ans, etc. Ly Loy muee, ly novelle lay, in Charta ann. 1424. ibid, pag. 445. 1 LEGES PCENITENTIUM, Bernardo Constantiensi Presbytero lib. de Reconciliatione lapsorum pag. 285. Liber ecclesiasticus, in quo continentur quae spectant poenitentiam peccatoribus imponendam et poenitentes reconciliandos. ':":- LEX PUBLIGA, Instructio Legator. Papae ann. 1220. apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 242 : Studeatis ut capitularia, quse vobis mittimus prsesentibus interclusa, sub competentibus verbis servata senlenlia, sub nomine regio in Leges Publicas redigantur, nobiaque mittantur regise bullse roborata rnunimine. Romanis Leges Publicae sunt quibus per pactiones derogare privatis non Jicet, Gall. Loix d'ordrepublic ; hie vero eadem esse videtur quae Lex Mundana. Henric. Imper. ann. 1022. apud Pertz. ibid. pag. 563. Papae respondet : Omnia quae... instituit et reformavit paternitas tua... inter publica jura semper recipienda et Humanis Legibus solenniter inscribenda... corroboramus. ] LEX SATURA, Quse de pluribus simul loquitur rebus, dicta sic a copia rerum et quasi a saturitate, in veteri Vocabulario juris utriusque. :;s LEX STATUTARIA, Statuto communi magistratuum flrmata et promulgata. Annal. Placenl. ad ann. 1467. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 921 : Dum una conventum esset... pro templo Divas Virginis restaurando, quod jurejurando annis quasi ducentis, Lege statutaria et municipali ita oatendunte, et civitas promiserat instaurare. Vide Statularii. LEX TRICENARIA, Prasscriptio 80. annorum, in veteri Charta sub Carolo M. Locum habes in Perportare. Vide Jacob. Gothofredum ad leg. 7. Cod. Th. de Act. certo tempore finiendis. [* Tricennalia, apud Baluz. lib. 7. Capitul. cap. 248.] LEX VILLANA, Qua reguntur villani, rustici, manentes, mansionarii : alia enim est yirorum nobilium Jex. Consilium Petri de Fontaines, cap. 3. f 6 : Si catel et ses convenances sont jnstichables par Loi Vilaine, et s'il riest mie Gentixhoms de lingnage, etc. Et infra : Et se il est autrui frans horn, et il est coukans et levans en ton vilenage, kil tient de toy, lor convenroit il ke tu le menaisses par la Loi Vilaine. * LEX VINAGII, Praestatip certse yini mensurae pro vineis, ex jure domino fundi soJvenda. Charta ann. 1253. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 632 : Quod si die ilia non reddiderint, proxirna die sequenti et censum et consuetam vinagii Legem persolvant ; ac si nee censum nee Legem reddere voluerint, etc. Vide Vinagium 2. *' LEX ULTRATA, vulgo Loi outree, Judicium, quo jus seu lex impugnatur. Arest. scacar. Norman, ex Cod. reg. 4651 : Puer non potest peters recordationem assisise, nisi de Lege ultrala, pula de duello, vel stabilita, vel recordatione. LEGEM AMITTERE dicitur infamis,

84

LEX

LEX

LEX

perjurus, exlex : quia, inquit Bractqn. ex legibus debetur, haereditatem mento et igne notatam laudaviit, sed gralib. 8. Tr. 1. cap. 19. 2. non esL ulterius adire, in vet. Notitia ynn. 2. Ludov. tiam et of/icium presbyteratus in illo firdignus lege. Legis beneficium et terras Imp. apud Perardum pag. 35. Acta mavit. WilJ. Thorn, ann. 1194 : Quod amitiere, in Regiam Majest. lib. 1. cap. Episcoporum Cenomanensium pag. 178 : Abbas de S. Augustino Cant, debel habere, 14. | 5. Possessionibus suis, quas dudum aliis et quod antecessores ejus habuerunt, liLEGEM APOSTATARE, Contra legem Ecclesiis et propinquis minime tradide- bertalem Legis, scilicet judicii aquse, et agere, legi contraire. Leges Henrici I. rat, per strumenta cartarum mullis subs- ignis, et duelli, et quod pertinet ad regaRegis Anglise cap. 12 : Qui legem apos- cribentibus Episcopis,... et nobilibus Vi- lem justitiam in Curia sua de homin'ibus tatabit, weree sum sit reus prima vice : si ris, Legibus contradidit sanctte Cenoman- suis de terris suis. Tabular. S. Amantii secundo fecerit, reddat bis weram suam, nicee matri Ecclesiae, etc. Charta Theo- Inculism. fql. 79 : Et propter calumniam qui tertio prsesumat, perdat quidquid derici Regis, ibid. pag. 198: A memorato illam judicio Aimerici... Legern accepihabet. Aghilberto et a suis ministris sunt Legi- mus. Cum autem ad tempus Legis veniLEOEM FACERE, Illud agere quod lex bus evindicata. rem, habui hominem meurn paratum ad postulat, jurare nimirum summam peLEGIBUS INVENIRE, Per vel secun- Legem perpetrandam, defecit calumniatitam et unamquamque ejus partem dum Leges. Lex Longob. lib. 2. tit. 55. tor ille qui Legem acciperet. Quoniam esse indebitam, et alios secum addu- | 21. [f Carol. M. 38.] : Cum 6. eleclis Attachiamenta cap. 5. | 5 : Et si non cere, qui vere juratum esse Sacramento aut sibi 12. ease debeanl, quales potuerint habeat probalionem, pars negans suum de credulitate sua suscepto affirment. Legibus invenire, et sic juret, etc. Ita in debilum facial Legem suam ad proximam Cqwel. lib. 3. Instit. tit. 30. 1 ult. leg. 1. Cod. Th. de Religione (1C, 11.) : Cunam cum se sexto. Adde Regiam Ma!::: LEGEM FACERE. Quod j u s t u m est et Quas ad ordinarios cognitores, vel ad jest, lib. 2. cap. 12. 112. [Charta incerti secundum legem judicare. Charta ann. usum publici juris pertinent, Legibus anni apud Lobinell. torn. 2. Hist. Bri1012. pro monast. Florin. : Si super ali- oportet audiri, id est, secundum leges. tan. col. 242 : Relatis ilaque dictis decrequo de familia vel bonum ecclesise tenenLEGEM ALICUI JUDICARE, Secundum veruntjudices, ut monaclii per unum satibus clamaverit (advocatus) quindecim legern scriptam jus ei dicere, in Capitu- cramenlo firmarent ita esse ut dicebant, diebus, et postea octo ab abbate justitiam lar. Caroli Mag. lib. 5. cap. 14. [** 16. et deinde judicium ferri calidi portaret; expeclabit ; post hssc si abbas ei Legem Vide Capital. Pippin, ann. incerti cap. quod monactd concedentes plegios in ipnon fecerit, per se justitiam accipiet. Li- 7. Pertz. pag. 31. Adde Leg. Rachis. sam Legem peragendam miserunt.] bert. Peron. ann. 1207. torn. 5. Ordinal, cap. 6.] LEGEM FACERE, J u d i c i u m Dei subire, reg. Franc, pag. 160. art. 7 : Si aliquis LEGUM DOMINI, Qui aliis Doctores Le- apud L a n d u l f u m ds S. Paulo in Chromajori incedenti propter Legem villse fa- gis dicuntur. Otto de S. Blasio cap. 14 : riico Mediolanensi cap. 11. Post Legem ciendam, dedecus fecerit, decem libras Quod a Principibus et Legum Dominis de eo factam ignitam, cap. 26. dabit communiss. Libert, ann. 1370. pro diligenter examinatum, generali omnium LEX APPARENS, Gall. Loi apparoissant commun. Tornac. ibid. pag. 375. art. 7 : sententia judicatur. Vide Doctor. [** Sa- vel apparissant, in veteri Consuetud. Les trante eswardeurs... feront avant vin. Histor. Jur. Rom. med. temp. torn. Normann. cap. 81. nova art. 60. 61. 62. toute euvre serement solennel... que il fe- 3. cap. 21. 64. et 77.] ubi oppqnitur legi simplici, Loi simple, ront la Loy de la mile aussi Men au poIN UNA VEL ALTERA LEGE ERUDITI, seu potius simplici juramento, quod vre comme au riche. Hinc Prendre la formula sat frequens in Statutis Re- simplicem ladam vocant Leges Henrici Loy de la ville, Legibus municipalibus gum Angliae. Statutum Henrici IV. apud I. Regis Angl. Est autem Lex apparens, Westmonast. ann. 1 : Ac illis, qui de quae et aperta, et paribilis, purgatio seu se:;::subjicere, ibid. pag. 377. art. 23. LEGEM HABERE, Ex jure suo ali- consilio suo existunt, tam spiritualibus, judicium divinum, cujus eventu rei conquid agere. Lit. remiss, ann. 1389. in quam temporoMbusin una Lege vel altera troversae ac dubiaa veritas elucescit, eviReg. 138. Chartoph. reg. ch. 98 : Evrart eruditis, etc. [ Canonica scilicet atque denter apparet, vel aperitur, se decouvre. eslant sergent du guet a cheval de nuit,... mundana.] Querelarum autem alise s u n t simplices, avoit Loy d'aler par nuit sous ombre de ^ LEGIS TERMINUS, Spatium temporis alias apparentes. Simplices dicuntur queson office, etc. lege vel consuetudme constitutum. relie, possessionales, quando per simpliLEGEM WADIARE, Spondere se ad Charta ann. 43. regnante Chunrado cem Legem processus earum lerminalur. diem judicialiter assignatum in Curiam Rege Alamandorum atque Provincia- Apparentes autem, quando per Legem venturum, et legem facturum, apud rum ; ex Chartulario Eccl. Apt. fol. 25. apparentem, vel per duellum, vel per inCowelium lib. 3. Institut. tit. 30. ul- v. : Donat ipsam terram per talem con- quisilionem patriae, quae Recognitio dicitimo. venientiam, ut ille Allaldus Mam terram tur, earum processus terminatur. Verba LEGEM VADIARE, Contravadiare, Fa- ad terminum Legis, i. e. per septem an- sunt Juris Normannici cap. 87. Fieri aucere. Legis vadiatio, dicitur modus tol- nos bene plantare vitis et propagare, al- tem vetantur Leges simplices et apertse, lendae obligationis : verbi gratia si quis que asdificare studeat, et cum ad ipsurn iis diebus quibus nuptiarum celebratio super simplici contractu pecunias ab terminum bene advineata fuerit, prseno- interdicitur, cap. 81. Regiam Majestaalio vendicet, potest ille vadiare legem minatus Episcopus (Teudrichus) unam tem lib. 4. cap. 4. 2. de eo qui occultat contra eum, id est, potest spondere se medietatem de ipsa vinea recipiat, aliam thesaurum fraudulose : 06 infamiam ad diem sibi judicialiter assignatum in autem medietatem ipse Allaldus et uxor autem illius criminis non solet quis juxta Curiam venturum, et legem facturum. ejus pro sua sedificatione habeant. Legem terrse per Legem apparentem se Est autem legem facere in hoc casu, AD LEGEM CADERE. Charta Alexan- purgare, licet aliter per aasisam id fieri agere quod lex postulat, seu juramento dri Comitis Cupersanensis ann. 1102. possit, nisi prius conviclus vel confessus firmare rem petitarn esse indebitam, et apud Ughellum torn. 7. pag. 864 : In fuerit,... si enim super hoc convictus fue- ' alios adducere qui hunc vere jurasse captionemvos non millet, nee mittifaciet, rit in Curia, prassumptione contra eum sacramento suo asserant. Ita Cowellus excepto si aliquis in capitalibus depre- faciente, tenetur se purgare per Legem hensus fuerit, qui fidejusssores idoneos terrse se nihil amplius invenisse, vel ab lib. 3. tit. 30. | 6. lib. 4. tit. 13. | 4. Skeneus ad Regiam Majestatem lib. 3. invenire non possit, aut nisi aliquis ad alio recepisse. Bracton. lib. 3- tract. 2. cap. 1. v. 24. et Rastailus verbo Lex. Legem ceciderit, el facta lege sit solulus. cap. 11. 3 : Non autem appellum habet Leges Henrici I. cap. 46 : Et si Lex doLEX, J'udicium Dei : purgatio cano- femina nisi de morte viri sui inter bramino vadietur, differat csstera placita, nica vel vulgaris, a Lege, barbarica chia sua interfecti, vel de corpore suo prodonee lex deducatur per burgi legem, nisi nempe, inducta, ac per sententiam ju- prio; per quod alicui indici debeat Lex de furlo vel capitalibus, etc. Cap. 53 : Le- dicis indicta. De utraque enim vox haec apparens. Et cap. 29. | 1 : Sciendum quod gem vel rectum domino suo vadiaverit. usurpatur, quomodo Lada apud Anglo- non nisi in duobus casibus (femina apBracton. lib. 5. tract. 5. cap. 13. | 3 : Et Saxones. Leges Henrici I. Regis Angl. pellum habet) per quod alicui Lex appaquo casu vadiet Legem quilibet se 12. cap. 62 : Ab Advenlu Domini, usque ad rens debeat adjudicari, scilicet non nisi inanu, qua vadiata et plegiis inventis de octavas Epiphanise,... non est tempus Le- de injuria et violentia corpori suo illata. Lege facienda, dabitur eis dies ad Legem ges faciendi, i. vel jusjurandum pro /ide- Loy aperte, in Cons. Norm. Tabul. S. faciendam, etc. f 4. Formantur autem litate dotnini, vel concordia, vel bellum, Joan. Andeg. : Et si quis dixeril vineam verba legis secundum formam recordi, si- ferri, vel aquse, vel alias Leges examina- suam esse ssdiftcatam ante moriein Gaucut in omnibus aliis Legibus faciendis tionis tractari. Idoneum Legis examen, fridi Comitis, probabit hoc Lege aperta. observatur, etc. Adde lib. 3. tit. 2. cap. cap. 87. Adde cap. 48. extreme. Landul- Charta alia : Quod in Curia' S. Mariee 37. 4. 9. 10. Vet. Consuetud. Norman- fus de S. Paulo in Chron. Mediolanensi ante Richildim Abbatissam veraces subliniae cap. 85 : Se cil qui est querelle, en- cap. 11.-de Petro Igneo, qui judicium mesque personse... aperta Lege probanchiet de la Loy qu'il a gagee, il doit ignis subierat, Presbyter Liprandus cau- dum fore judicaverunt. [Vide de Lauriere amender le mesfait a celui a qui il le fist, sarn, quam adversus Cirosulanum habuit, in Glossar. Juris Gallici v. Loy, et mox et a la Court. Vide Bannum rewadiare. pure^notificavit, ut Apostolicus non Legem Lex paribilis et Lex plenaria.] LEGIBUS H^EREDITARE, Legitimam et per ipsum Presbyterum datam et sacraS2S" Neque a Lege apparente dift'ert

LEX
ilia quse Loi outree dicitur in vet. Consuetudine Norman, cap. 43. quamvis eadem quae Lex duelli priinum videatur, ut ibidem probat idem de Lauriere : quern consule. ^ LEX GAMPALIS, qua duellum in carnpo ineundum decernitur. Gharta Henrici Leodiensis Episcopi ann. 1081. in Appendice ad Histor. Monasterii S. Laurentii Leod. apud Marten, torn. 4. Ampliss. Collect, col. 1175 : Tola villula et lotus Comitatus sit omnino in districtu Abbatis, quicumque allodium ibi habeat, sit falsa mensura et latro, et Lex campalis, et slur-ma et burma et cetera ad Comitatum appendentia. Vide Campus 3. LEX DEI , quomodo Judicium Dei. Lex Longob. lib. 1. tit. 9. 20. [** Liutpr. 21. (4, 3.)] : Et si dominus ejus negaverit, quod per ipsius consilium facLutn non fuisset, puri/icet se ad Leg em Dei, etc. LEX DUELLJ. Sugerius in Lud. VI. cap. 18: Rex vero ratione et Lege duelli nunquam se pepigisse, per Ansellum- Dapiferum suum, ubicumtjue secure vellent defendere. [Charta ann. 1258. apud D. Brussel de Usu feudorum torn. 2. pag. 1019 : Et siaucuns prent Loi. et il ne puet assouvir a jor qu'il la doit faire, il paye vint sols.] ] LEX IGNEA, Judicium ignis, cum quis ad comprobandam veritatem per ardentem rogum transire compellitur, in Vita S. Johaiinis Gualberti cap. 33. 63. 63. et 64. LEX JuDiciALis , proprie Purgatio per Judicium ferri, in Leg. Henrici I. Reg. Angl. cap. 9. quse nude Judicium dicitur cap. 45. 49. et alibi. Vide Judicium. LEX LEGALIS, Purgatio vulgaris a l.ege inducta. Tabul. Vindocin. Thuani Oh. 172 : Convenerunt itaque ipse et dominus Severtus monachus nosier, et priedictus calumniator, Dado scilicet, apud Castrum Raynaldi ante multos Barones, et ibi paratus fuit Hilgoidus probare omni Lege Legali, nee Dadoni, nee alii cuiquam se dedisse, vel vendidisse tsrram illam, nisi S. Martina, etc. * LEX MANIPESTA, Eadem quae Apparent vel Aperta, Purgatio nempe canonica vel vulgaris, in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 35. v. col. 2. Vide Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. v. art. 37. LEX PARIBILIS, Eadem qua Apparens, Cujacio auctore, in Constit. Sicul. lib. 2. tit. 31. [Johan. Skenaeus de verborum significatione pag. 97 : Lex apparens... significat legem latam de singulari cerlamine... vocatur etiam Lex parabilis, a parium sen campionum pugna vel concerlatione.] Statuta MSS. Caroli I. Reg. Sicil. cap. 22 : En tel maniere le* prouves ordinaires cessans ou fait, et les extraordinaires cest assaveir de Bataille Paribile, etc. Ita cap. 28. Rursum cap. 114: Ca en arier estoit une loi, laquele I'en apeloit Lois paribile. Cele loi nos volons oster. Infra : Par la Loi devant dite cuidoient eschaper til qui estoient acuse d'aucun crime. Car I'en metoit le fer eschaufer, et le faisoient prendre al'acuse: s'il ardoit, il estoit coupable ; s'il ne s'ardoit, il esloit quites, etc. * Alias Parilis; sic dicta, ut volunt interpretes Constit. Sicul. quia manifeste apparebat per eas leges de reatu vel innocentia alicujus ex opinione vulgi. Charta Bern. abb. ann. 1267. in Access. ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 305. col. 2 : Quia vero duella et Leges paribiles Deo

LEX

LEX

85

sunt odibiles, et sanctorum patrutn cons- opportunum fuerit licentiam habeatis titutionibus contraries, hac nostra consti- una cum cartula ista finem ponendum, tutione renovamus et confirmamus, ut respontium reddendum, ei usque ad veram nullus ve-strum in curia nostra vel eorum, Legem perducendum. qui nostra auctoritate curiam tenebunt LEX, Mulcta, emenda a lege deflnita, in quacumque causa per pugnam fatige- statuta. Lex Salica tit. 42. | 13: Quod si tur, nee judicetur, set neque per ferrum adliuc major culpa fuerit quae servo recalidum, neque per aquam calidam vel quiritur, dominus servi non ut servus, sed ut ingenuus totam Legem super se frigidam. LEX PATRICE. Regiam Majestatem lib. solviturus accipiat. Charta Garoli Magni 4. cap. 1. | 4: Inquiretur rei^ veritas, et pro Monasterio Sandionysiano, apud ex verisimilibus rerum indiciis et conjee- Doubletum : Quod si homines illi exjudituns, nunc pro eo, nunc contra eum qui ciaria causa aliquid persolverint, quod accusatur facientibus, per Legem patrise nos Leges vocamus, in tres paries dividepuniendus est, aut omnino ab imposito tur, quarum duas Prs&posilufi, et tertiam crimine puryandus est. Ubi Skenaeus, ex Advocatus habebit. [Diploma Caroli Sim| 12. seq. per legem patriss , duellum plicis ann. 917. apud Mabill. Diplom. interpretatur, vel per assisam Parium, pag. 563 : Quod si quis hanc auctorilatem quse lex propterea vocatur Lex Paribilis. nostram adversari, et nonlrae uxoris FriPares vero convassallos ejusdem domini derunse. contradictionem refragari conaqui de eodem domino feuda sua tenenl. tus fuerit, Legem quam statuit Pipinus Loi de bataille, in Consuetud. Norman, Rex... coactus exsolvat.] Baldricus in cap. 117. 120. etc. Idem Bracton. d. lib. Chrqn. Camerac. lib. 3. cap. 44: Hsec LEX PLANA. Concilium Islebonense omnia ei dimisi, et de his quse emendaann. 1080. cap. 41 : Si plana Lex erit fa- vit, omnes Leges perdonavi. Adde cap. 45. ciefida, ibi (iat ubi placitum prius fuit. Chronicon Besuense : Monachi vero quoVide Lada. quo modo aut ipsi aut sui famuli, scienter LEX PLENARIA, Idem quod Lex appa- vel nescienter damnum fecennt, damnum rens. Leges vernaculae Willelmi Nothi sine Lege prorsus restituant. Notitia de cap. 48 : E ki larun encontre, e sans qui Rogero Episcopo Belvacensi, apud Loia ancient li leit aler, si I'amend a la vai- sellum : Commisit supra memoratum lance de larun, u se purge per plener Lei, alodum prssfato Othoni... dans ei mediequi il laron nel sout, e ki le cri orat, et tatern Vicecomitatus, et dimidias Leges sursera, la sursise li Rei amend, u s'en de forensibus hominibus, ita ut minister espurget. Quorum verborum notionem Episcopi et minister Comitis justificent poterat expiscari eruditus Seldenus ex reos, et Leges ssqualiter dividant. TabuLegibus Henrici I. cap. 65. ubi totidem larium Vindocinense fol. 48: Liber ab Latine habentur: Si quis furem gratis omni redditione, vel vicarietatis, vel alteditnittat, emendet secundurn weram ip- rius Legis, excepia decima. Alia Petri sius furis, aut plena Lada perneget, quod Abbatis S. Luciani Bellovac: Quod si cum eo falsum nescivit: si quis audito Ecclesia S. Luciani summam prsedictam clamore non exierit, reddat werseunesse statuto tempore et termino non persolveRegis, aut plane se ladiet. Ubi Lada, rit, persolvet Legem 10. solidorutn. Alia idem valet quod Lex. Adde cap. 12. Lex ex Tabulario Majoris Monasterii Ch. 14 : Sacramentalis, plena, in iisdem Legibus Mihi vero forisfacto emendato Legem et Henrici I. cap. 9. districtum persolvat. Tabularium CarnoLEX PHOBABILIS, Qua aliquid proba- tensis Ecclesiae ann. 1179. n. 101: Potetur per Sacramentales. Gall. : Loy pro- rit ab hominibus nostris censum exigere, bable et monstrable. Jura et Consuetudi- et anuoniB conductum, et pro transgresnes Normanniae cap. 25: Est qusedam sione termini Legem qu& vulgo appellalex, quse probabihs sive monstralis in lai- tur secundum quod umcuique convenerit, cali curia nuncupatur, per quam quis a singulis transgressoribus poterit exiprobare in curia nilitur, quod intendit... gere. Hue etiam spectant ista ex Visione Sciendum ergo est, quod fiat Lex proba- Wettini Monachi Augiensis n. 9. de Cobilis quandoque per sacramentum pro- mitibus : Munerum prseventione csecati bantis, quandoque per sacramentum duo- pro mercede futurorum nihil agunt: sed rum, quandoque trium, quandoque quin- cum mundanas Leges pro coercenda mali que, quandoque septem recipitur in curia audacia administrant, damna legalia laicali. quas debitoribus infligunt, absque miseriLEX SACRAMENTALIS, Purgatio per cordia, et quasi sibi ex jure debita suss sacramentum. Leges Henrici I. Reg. avaritise reponunt. Vide Foros MorlaAngl. cap. 9 : Differt etiam an aliquis nenses art. 32. Perardum in Burgund. cum suo, vel alterius homine, causam pag. 428. Probat. Hist. Monrnorenciac. suam agat, et si quid in actu, vel in sola pag. 48. Probat. Hist. Sabaud. pag. 26. til ha consistat, et si quid bello, vel Lege [Acherium torn. 2. Spicil. pag. 593. D. Sacramentali, plena vel frangenti, vel Brussel torn. 2. de Usu feudorum pag. etiam judiciali repelattir. Adde cap. 45. 789.] etc. Ita vocem Loy hac notione 49. Passer par la Loi, venir a la Loi, in usurpant passim Consuetudinea nostrae Consuetud. Pontivensi art. 86. Vide Ju- municipales, ubi et interdum emende ramentum. de loi, loi el emende, et emende en loi LEX TERR^;, Lex et Consuetudo Re- scribitur. Locos collegit Raguellus. gni, a Lege Csesarea. civili vulgo dicta, [* Libert, villse de Tan'nay ann. 1352. distincta, inquit Seldenus in Dissertat. torn. 6. Ordinat. reg. Franc^ pag. 60. art. ad Fletam cap. 9. | 3. Charta Liberta- Toutes amendes, qui selon droit ou 6: tuin Angli33 : Nee eum in carcere mitte- coustume sont appellees Loy, etc.] mus, nisi per legale Judicium Parium LEX MAJOR, Major mulcta, quae ob suorum, vel per Legem terras. Juxta Le- majora crimina et delicta irrogari sogem terrse, per legem apparentem se pur- let : Grande amende, Ley major, in Congare, in Regiam Majestatem lib. 4. f 2. suetud. Solensi tit. 8. art. 3. et in Foris Purgare se per Legem terrse, 5. [** Vide Beneharn. tit. de Jugiament, art. 3. 4. 5. Chronicon Besuense : Ita tamen ut si supra Lex Patriae.\ * LEX VERA, Judicium quo lis termi- aliquod scelus a suis vel ab aliis homininatur. Charta ann. 1185. apud Lam. in bus illic comitteretur, isdem ad Abbatem Delic. erudit. inter not. ad Hist. Si- Besuensem clamationem facer et, et pro cul. Bonincont. part. 2. pag. 337: Et si ullo patrato scelere, si etiam homicidium

86

LEX

LEZ

LHI

aut adulterium esset, quorum Lex major esse dignoscitur aliis sceleribus, ultra qtiinos solidoslege rectiludinis inde quippiam haberet. Charta Hlotarii et Ludovici Regum Franciae in 9. Regesto Philippi Pulcri Reg. in Tabulario Regio Oh. 7: Et si forte calliditale judicis, aut alicujus personas ipsse emunitates alicubi irruptas fuerint, priscorum Lege, id est, solid. DC. multetur. Ubi priscorum Lege Salica intelligitur, in qua major mulcta est 600. solid. LEX ALTA ET INFJMA, nostris Grande et petite amende. Charta Caroli Oomitis Flandrise ann. 1125. in Tabul. Monasterii S. Bertini : Concedens ut proprios Scabinos Abbas ibidem habeat,per quos tarn de alta quam infima Lege libere et sine contradictions placitaret. Lex duplex, mulcta duplex. Libertates urbis Seysellensis ann. 1285 : Qui insultat aliquem in domo sua, duplicem Legem debet. Lex triplex, mulcta triplex. Synodus Pontigonensis ann. 876. cap. 6. et 10 : Transgressoribus autem indiiimus injuste prsssumpta restituere, et sicut prse/ixum est, triplicem Legem, et triplex bannum nostrum persolvere. Vide Bannum 1. et Lada 2. Compositio. * LEX PLENA, Eadem quae Vulgalis. Libert, loci de Aliodiis ann. 1174. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 276 : Ab aliis omnibus consuetudinibus et exactionibus liberi et immunes imperpetuum erunt per tolam terram nostrum. excepta plena Lege, quse duodedm iantum denai'iis emendabitur. * LEX VULGALIS, Mulcta consueta. Charta Sugerii abb. ann. 1145. ex Ohartul. S. Dion. fol. 476 : Leges autem Vulgales, quas plenas dicunt inter se, decent nummorum constituimus. Vide supra Lex plena. ] 1. LEXA, Luxuriosa, quasi laxa, id est, inutilis, apud Papiam. 2. LEXA, Funiculus, Gall. Lesse, vox ut videtur ex licia, orum, formata, stamina, vel fila quibus in telis textrices implicant stamina. Gaufridus Malaterra lib. 3. cap. 28 : Venetianus autem in adjutorium DucAs (ex funibus per) Lexas advenientibus hostibus de muro dependentes porrigit. Ubi unco inclusa delenda existimaverim. ASTOC, eadern notione habet Constantinus Porph. de Administr. Imp. cap. 51. pag. 196. ubi 7iX6xr] et TtXoxo? exponitur. Vide infra Licias. 1 LEXALIS, pro Localis, Locus ubi domus potest sediflcari. [* Locus vacuus, a verbo fortassis Z/ao;are,Dimittere.Vide in hac voce.] Donatio ann. 1062. Monasterio S. Victoris Massil. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col.459: Et decimam suas prsebosdias (in MS. S. VictoriS'Massil.: presbodise.) concedit et cameram adhserenlem Ecclesiss,et unum Lexalem qui ei adhssret, in quo magna domus conslruatur, et in paxeria supradicti molini (MS. molendini) unam piscatoriam. Vide Locale. T LEXENA, Subula, Ital. Lesina, Hisp. Lesna, G&\\.Alene. Lexena ad suendum sotulares, in Miraculis B. Simonis Eremitse Augustin, torn. 2. SS. Aprilis pag. $25 LEXIA, [Donatio, legatum.] Vide Laxare 2. * LEXIO, pro Lsesio, offensa, noxa, Ital. Lf.sione. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 3: Ipsi hostes non curaverint amplins de insultu et aggressura, vino quod eis Lexionem non recipiunt. LEXIVA, pro Lixivia, vel Lixivium, quomodo Lexive dicimus , apud Ed-

dium Stephanum in Vita S. Wilfridi suis duos denarios: et si in ea fuerit aliquid quod ad Ecclesiam non pertineret, cap. 62. * 1. LEXIVIA, Lintea, quae lixiviopur- unde muta (telonium) dari debet, de hoc gantur. Tabul. Fossat. fol. 5 : Item qu&- solvetur muta. Cum vero reducitur navis dam mulier furala fuit quamdam Lexi- de Austria , iterum dabuntur Mutario nostro pro Leza 12. den. Ubi Leza, forte viam sive buee, etc. * 2. LEXIVIA. [Letsive : Post exitum idem est quod Lesda, vel Leuda, tribubalnei debet mulier capillos suos or- tum. Vide in Leudis. ] 2. LEZA, Lemovicibus, Agellus stricnare. In prirais abluat eos curn tali Lexivia. (B. N. Ms. Lat. 16089. f. 1149.) ] tior, qualis est areola, pulvinus. Obitua1 LEXUIUM. Elogium Petri Fortii Ana- rium S. Geraldi Lemovic. f. 18: Anno choritse x. circiter saeculo exaratum, Domini 1502. et die 14. Aprilis Yvers leapud Stephanotium torn. 1. Antiq. Occi- gavit unum sextarium frumenti anno tan. MSS. pag. 482: De pilis camelorum quolibet levandi et percipiendi supra 17. induebatur et tunica, utebatur pane duro Lezas ei pertinentes. Iterum occurrit fol. Lexuio composito. An panis quasi Lixivio 33. et41. * Idem quod supra Lesa, vulgo Leze. subactus, ut nullus in eo superesset Charta ann. 1401 : Dictus domicellus... gratus sapor? * LEXUS, Elixus, aqua coctus, Ital. assensavit perpetuo... dicto Johanni...duas LesKo. Tract. MS. de Re milit. et mach. Lezas ortorum, scitas apud Brinliacum. bellic. cap. 9: Fingat (dux) aliquem ca- Vide Vismeria. * LEZARE, Lezatam compingere; est sum habere, propter quern est sibi necesse accipere fugam, et dimittat in dicto loco autem Lezata, ut videtur, carri species. caldarias et ollas cum brodo et carnibus Stat. Montis-reg. pag. 204: Item slatutum est quod aliqua persona non audeat coctis, Lexis et axis. | LEYDA, LEYDATOR, etc. Vide in Leu- vel prsesumat capere aliquod alienum banchum causa Lezandi, vel faciendi bidis. * LEYDARIUS, LEYDERIUS, Vectigalis, coc/iam, vel aliud simile ; et qui se LezaLeyda nuncupati, collector. Libert. Lau- vent super alieno bancho, vel bichocham, dosi ann. 1392. torn. 8. Ordinat. reg. seu aliud simile de alieno bancho fecerit, Franc, pag. 200 : Et quot Leydarius, qui solvat bannum incontinenti solidorum leydam in dido loco p&rcipit diebus fori decem, et emendet banchum in duplum, et nundinarum, se exponere debebat et si banchum deterioraretur. Ibid. pag. exhibere ad levandum leydam suam, etc. 308 : Item slatutum est quod quilibet qui Stat. Perns, pag. 56 : Statutum est quod contrafecerit in prsedictis vel aliquo prssnulla persona audeat mensurare aliquid dictorum, incurrat poenam pro qualibet pro quo debeatur leyda, prseterquam ad somata solidorum viginti, pro qualibet sextarium vel eminam, aut alias mensu- carrata seu Lezata solidorum centum. ras Leyderii, nisi fuerit de voluntate ip- Vide mox Lezia. * LEZGA, Praestatio, tributum. Ordisius Lei/derii. Charta Ludov. Clarim. ann. 1315. pro S. Capell. Borbonii &r- nat. pro reformat, regni Navar. ann. chemb. : Us auronl et recevront sur la 1322. ex Cod. reg. 8406. fol. 303. v: Item Layde et sur le four de la ville franche est ordinatum, ne fiat carniceria, ubi sunt de Bourbon douze livres, sur les halles de stalla ad vendendum carnes et pisces ;... Bourbon huit livres, et sur la Layde de la de quibus rex habeat tributum suum et boucherie de Limoire cent sols. Pluries Lezcam. Vide Lesda in Leudis. ibi. Vide in Leudis. T LEZDA, LEZNA, LEZTA. Vide in Leu;::; LEYHA, a Gall. Layette, Arcula, cap- dis. * LEZIA, Carri species. Stat. Perus. sula. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flaraar. : Item plus unum dressaderium pag. 54: Si quis furatus fuerit foenum in coralli cum duobus armariis et duobus fosnerio seu motta de die, solvat pro banno tirelis sive Leyhas fasti, munitum de suis solidos quinque ; et si cum curru vel Lezia cozperit de die, solvat pro banno solisarrallnis et clavibus. Vide Layeta. * LEYN, Feudi species. Gloss. Caasar. dos decem. Occurrit rursum infra. Vide Heisterbac. in Reg. Prnm. torn. 1. Hist. supra Lezare. >(c LEZIO. [Lassio: Et renunciavit Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 671. col. 1 : Sunt autem ibi pictiren 58. qui idem nobilis Gaufridus super premissis mansi appellanlur ibidem, sed non sunt expresse omni exception! doli mali, fori veraciter tnanni; feoda enim sunt, quse loci, fraudis, Lezionis, vis, metus, omni aliis in, locis appellantur vulgo Leyn : decepciom. (Arch. hosp. Lemovic. ser. quse videlicet Leyn habent singulas areas. B. an. 1428.)] * LEZNA, Eadem notione, qua supra LEYRWIT, Tributi species apud Anglos, occurrit in Monastico torn. 2. pag. Lezca. Sent. Navar. episc. Conseran. ann. 1208. apud Marten, torn. 7. Ampl. 827. Vide Lairwita. LEYSON. Herraannus de Lerbecke, in Collect, col. 93: Jus quoddam, quod Chron. Gomitum Schawenburg. pag. 35: vulgo dicitur Lezna, de quibusdam, quse Eodem tempore Benedictus XI. Papa, Or- extra villam in foro pads tempore vendedinis Prsedicalorum, c-in^ecratur, et secta bantur, el pedagium salts, etc. quxdam fatuorum, dicti Fratres Leyson %. LEZUS. [Laesus : Renunciavit.... j u r i per quod deceptis seu Lezis ultra fuerunt. Unde versus : medietatem vel alias quomodolibet subAnno milleno trecenteno quoque deno venitur. (Arch. hosp. Lemovic. ser. B. Secta fuit Beta Leyson fratrum maledicla. an. 1428.)] * LHIEVRARE , LHIVRARE, Praebere, Sic dicti ii forte, quod crebrius Kyrie tradere, dare. Gall. Livrer; unde Lhieeleison inclamarent. vratio , traditio , nostris Delivrance. 1 LEYTERIA , Lectica , Gall. Litiere. Computus ann. 1335. torn. 2. Hist. Dal- Charta ann. 1324. in Reg. 71. Chartoph. phin. pag. 297: Item pro Leyteria Dam. reg. ch. 109: Dixit Lhievrationem eidem portanda apud Balmam, LXI. solid, vill. factam non valere de jure,... prsedicta den. bona omnia et singula... tanquam plus 1. LEZA. Charta ann. 1256. in Metro- offerenti Lhievravit seu Lhievrari fecit. poli Salisburgensi torn. 2. pag. 581: Cum Alia ann. 1407. ex Tabul. Flamar. : Et navis Ecclesise ad Austriam deducitur, regestra ejusdem hospitii... eidem Aymeprocurator ipsius dabit Mulario (Telona- rico tradere et Lhivrare debet. Vide Lirio) nostro pro Leza 12. denarios, et servis berare 2.

LIA
1. LIA, Amurca, Papise : Gallis Lie. Joannes de Garlandia in Hortulanq cap. 21 : Alii Liam, id est, faeces vini calcinati. 2. LIA, Alia-nptione. Vide in Leda 3. :! - 3. LIA, Jus in vina minutatim vendita, a Lia, seu amurca sic dictum. Charta Mathild. comit. Nivern. ann. 1226. inter Probat. Hist. Autiss. pag. 48. c o l . l : Concessimus centum solidos redditus cursualis monetse in cryeria et Lya Autissiodorensi annuatim in perpetuum percipiendox. Vide mox Liagium. 1 LIACULUM, AtavTTip, Vitiligo, in Supplernento Antiquarii. Aliter mox in Liare. * LIAGIUM, Ejusdem originis et notionis, cujus Lia 3. yulgo Liage, recensetur inter jura dignitati majoris Francice buticularii annexa ; quod non ex vinis tantum, quae minutatim. divendebantur, sed ex iis etiam, quse ad usum quprumdam monasteriorum erant, percipiebatur. Charta Phil. Pule. ann. 1311. in Glossar. Jur. Gall, ad hanc vocem : Mandamus tibi quatenus... Guidonem comitern S. Pauli et buticularium Francise, ac gentes suas pro Liagio, ac aliis juribus, franchisiis et libertatibus, justitia et cognitione ad officium prsedictse buticularise spectantibus, gaudere libere et uti pacifice in villa Par. et alibi permittas, prout ipsum et prsedecessores suos buticularios quondam Franciae antiquitus et haclenus legitime gavisos et usos noveris extitinse. Et in Lit. prsepos. Paris, ann. 1341. i b i d . : Avoit droit pour cause de laditle bouteillerie de avoir la moitie des lies de tons les vins cjue I'en vendoit a broche en plusieurs celliers en la ville de Paris. Jura buticul. ex Reg. sign. Pater Cam. Comput. Paris, fol. 155. v. col. 2 : Item le jour de sainte Genevieve celui qui tient ledit Liage, il convient qu'il soil en I'abbaye de S. Genevieve ou nom dudit bouteillier et qu'il preigne et recoive un muy de vin de la tonne ou du tonniau de quoy le convent boit, et des deux autres pieces empres prent ledit muy de vin duquel qu'il veult... Item le jour de la S. Vincent a S. Germain des prez en I'abbaye, celui qui tient ledit Liage, prent un muy de vin, etc. Charta ann. 1368. in Reg. 99. Chartoph. reg. ch. 369 : Lesquelx habitans sur la riviere de Marne ne soloient paier a Paris pour queue de vin.... que I'en dist Liage a Paris. Quae prsestatio alia est ab ea, quae buticulario debebatur, ut et in Lib. pedag. Paris, ex ead. Cam. Comput. fol. 10. v.: La nef qui va a Compiengne et maine^ vin,.... chascune navee doit iiij. liv. et vj. s. vj. den. an roy : laquelle coustume I'en appelle le Liage. Vide Chopin, in Consuet. Andegav. lib. 1. cap. 8. pag. 178. * LIAGULA, Ligula, Gall. Jartiere. Glossar. Provjnc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Liacamba, Prov. Liagula, subliguor. Ibidem : Liam, Prov. ligualura, ligula, corrigia. * LIALIS, Idem quod Ligius. Vide supra Feudum Hale. 1 LIAIRUS , ut mox Liardus. Mula Liaira, in Notitia Ecclesise de Vancio, torn. 6. Miscell. Baluzii pag. 434. 1. LIARDUS, Color equi, Gris pommele, nostri?: Leardo Italis, apud Claudium Corte Italum lib. 1. Del Cavalerizzo cap. 13. ubi eumdem colorem in sex alios dividit, scil. Leardo rotato, o pomelato, I'armelino o candido, il moscato nero e rosso, I'argentino, il mellatto, et il stornello. Jul. Scaliger exercit. 325. in Cardanum num. 15. ubi de colore cinericio : Grisum vulgus vocat, Itali Bretinum voce Gothica, nostri Germani Ghrau, Colu-

LIB
mella in asino Murinum, in equis Glaucum Virgilius, Leardum vulgus Italian, Versus de Ricardo I. Rege Angl. apud. Nicol. Uptonumde Militari Offic. lib. 5. pag. 131:

LIB

87

Facial in sua platea, si Libanverit, plures domos, forte pro Libanvere. * LIBANUM , Massiliensibus Liban, Restis crassior. Inventar. ann. 1363. ex Tabul. Massil. : Item unum Libanum de offa trium cannarum vel circa. En Saffadinus vidit quando Saladinus 1 LIBASSIUS, Liber, apud Papiam. Ictu Ricardi peliit postrema Liardi. t LIBATIO. Diploma ann. 1345. apud Ludewig. torn. 5. pag. 535 : Quam quiId est, equi liardi. Le Roman d'Aubry dem pecunieR sumrnam... absque LibaMS. : tione quacunque reddere et solvere totaliPdchard siet sor un destrier Liart. ter promittirnus. Vereor ne legendum sit dilatione. Si retinenda vox. Libatio intel[Le Roman de Blanchandin MS. : ligi potest Detractio, diminutio, aLibare, Lors brosche le destrier Liart. Excerpere. 1 LIBATORIUM , Coxale, Gloss. Isid. Le Roman d'Athis MS. : Sed hie restituendum pnloLumbatorium, Athis y vint sur un Liart, ut jam in Coxale dictum. Alibi LibatoEt Prophilias d'autre part.] rium est Crater ad effundendum libamen 12. LIARDUS, Moneta minutior, ter- in sacris, qua notione sumitur lib. 3. uncius, Gall. Liard. Vide Moneta regia Esdrae 2. 13. et lib. 1. Macch. 1. 23. Epistola Gaufridi Canonici Regul. torn. 1. argenlea. * Stat. Avenion. lib. 4. pag. 370 : Pro Anecd. Marten, col. 497 : Ibi odoramenta custodia carcerati exigere possit sin'gulo orationum in Libatorio vasis aurei. Joandie unuin Liardum seu sex denarios par- nes de Janua : Libatorium, Locus ubi vos. Charta ann. 1523. in Reg. 3. Armor. sacrificatur. 11. LIBELLA, Parva libra, seu libra gener. part. 2. pag. xlix : Accensavit quandam platheam ad construendum do- parvorum denariorum, qui ssre et argento mixti Parvi vocabantur, unde mum, sitam in loco Anconss,... sub censu annuo seu canone perpetuo duorum Lyar- eprum libra Libella dicta, quse 20. denariorum parvorum erat, quemadmodum dorum. LIARE, Polire, Grascis, Ataivetv. Glos- libra vulgaris 20. denariorum argenteoS33: Acov Ttotw, Polio, Tectorio polire. rum. Parthenon! Thura dictae, dioecesis Liare cisternam , apud Tertullianum. Namurcensis, centum Libellas annuas Hinc Liaculum exponitur in Gloss. Lat. delegasse legitur Jacobus de Cray EpisGraec. XtavT^p, instrumentum quo subi- copus Camerac. in Nova Gall. Christ, gebant ac fricabant tectorium opus in- torn. 3. col. 618. Vide Libra et Moneta. * Est etiam Libella dimidia chpenicis ductum calci et arena, quibus parietes linebant. Utitur Vitruvius lib. 2. cap. 4. pars. Vide Lex. jurid. Calvin, in hac et lib. 7. Vetus Inscriptio : Calce hare- voce. * 2. LIBELLA, Piscis genus. Tract. nala lito politoque. * LIASONUS, Lignum quoddam, ut vi- MS. de Pise. cap. 33. ex Cod reg. 6838. detur, ad usum molendini. Pedag. castri C. : Libellam Massilienses peis jouziou de Les ann. 1263. ex Cod. reg. 4659 : In appellant, non a foeditate, sed a teguxlij. peciis Liasoni cujuslibet molendini menti capilis similitudine, quo Judsei percipiuntur quinque solidi Melgorienses. oiim in Provincia utebantur, Hispani peis 1 LIATOR, in veteri Catalogo Sodalium limo, limada toilandalo. Malim vocem Confraternitatis S. Mariee Deauratae, vel Jouziou a Gr. Zuyatva, quo nomine Grseci Qui polit, vel potius Qui in fasciculum i l i u m piscern designant, deducere ; quod colligat, aut Qui facit capsas , Gall. Massiliensibus non est insolens. 11. LIBELLARE, Libellum dare. Vide Layettes, Hispanis Liar, ut et Italis Liare, Ligare est, Gallis Lier ; unde Lia- Libellus. 2. LIBELLARE, Area, in qua reconduntor deducere malim, quam a Liare, Potur libri. Gregorius Turon. lib. 4. Hist, lire. Sed haec meraa conjectures. cap. 41 : Loricam, ut ferunt, in Libellari, 1 LIAVES, Ruina, apud Papiam. * LIAUREGH, Picardis, Aq uosus. Charta quo chartfe abdi solitas sunt, recondidit. * Libellarium, eadem acceptione seu ann. 1331. ex Chartul. 23. Corb. : A loco qui dicitur le vier du cherisier usque ad pro Codex, dixit Cicero in Orat. pro calceiam de Sailliaco aquoso. Quse in Milone : Exhibe libellarium illud legum ead. Ch. vernacule scripta sic reddun- vestrarum. 1 LIBELLARIA. Vide paulo post in Litur. ibid. : Depuis le vier du cherisier bellus. jusque a le caucliie de Sailly Liaurech. LIBELLARII, Servi per libellum, seu LIBA, pro Lib amen vel Libamentum : ex Grsec. XotS-^. Joannes Scotus in Areo- per char lam rnanumissi. Libellarii antiqui, vel noviter facti, in Lege Longob. pagiticis : lib. 2. tit. 44. | 2. [ Carol. M. 100.] Adde Hanc Libam sacro Gra;corum nectare fact am, lib. 3. tit. 5. | 2. [w Pippin. 17.] et CaAdvena Johannes spendo meo Carolo. pitulare Pipini Regis Italise cap. 6. 1 LIBACUNCULUS, Parvum libum. Charta Ludovici II. Imp. in Chronico Tertull. de Spectac. cap. 27 : Stillicidium Farfensi pag. 654 : Cum piscatoribus suis, servis, ancillis, Libellariis, cartulatis, ofmellis de Libacunculo venenato. LIBANINUM, Henricus de Knyghton fertis, etc. Alia Caroli Imp. ibidem pag. ann. 1270: Pr&conizatum est voce pu- 658: Tarn ingenuos, quam servos, Libelblica, quod Edwardus cum peregrinis suis larios, aldiones et aldianas, seu Clericos, partem torniamenti tenerent contra om- vel cartulatos et offertos, etc. Adde pag. _ nes advenire volentes. Concurrerunt ita- 667. .[Albertinus Mussatus lib. 12. de que multi ex omni parte regionis illius, Gestis Ital. apud Murator. torn. 10. col. inter quos pedestres multi, et eliam eques- 765: Viduarum, pupillorum, pauperum tres conjurati sunt ad invicem in spolia- civium, qui inquilini, vassalli, Libellarii tionem Anglorum, prss manibus venden- erant, acimproprietariorum quibuslibet tites et ecjuos et arma, et bibentes unum tulis uterentur, etc.] Vide Commendatus. ":; Muratorio Antiq.Ital. med. aevi torn. Libaninum in spoliationem captivando. col. 244. Libellarii sunt Emphyteutse, rum. Forte Libarnen. * LIBANRE. Libert. Vernol. torn. 4. qui libellario jure possident. Vide in Ordinal, reg. Franc, pag. 640. art. 27 : Libellus. Libellarios ante Caroli M. tern-

LIB
pora praebet Speciosi Episc. Florent. charta ann. 724. apud Brunett. Cod. Diplom. Tusc. torn. 1. pag. 649 : Trado suprascripta curte quamque et omnibus rebus ad ipsam perkinentibus, Libellariis, angarialibus, vineis, silvis, etc.] 1 LIBELLARIS SENTENTIA, PROFESSIO, Sententia vel professiolibelloseu scripto declarata. Cpncil. Tolet. I : Omnes decem et novem isti sunt, qui et aliis gestis adversus Priscilliani sectatores et hferesim guam adstruxerit, Libellarem direxere sententiam. Epistol a Gerberti torn. 1. Amp/is. Collect, Marten, col. 851 : Acceptis ab eo terrtbilibus sacramentis et Libellari professione, pro fide suis Regibus conservanda, quam viva voce in conventu Ecclesise recitavit, et propria manu subscribendo roboravit. | LIBELLARIUM. Vide in Libellus. I . LIBELLARIUS, Notarius. Testamentum Ephibii Abbatis : Simplicius Quaestor, Senator, Notarius, Libellarius publicus dictavi, subscripsi anno 2. Childeberli Regis. f 2. LIBELLARIUS, Alia notione, in Libellus. LIBELLATICI , dicti Christian! qui Gentilibus Christum abnegare et diis sacrificare adacti, libello per se, vel per alium judici porrecto , quo ingenue Christianos se esse profitebantur, ob idque sacrificare sibi non licere, praemium seu pecunise suromam aliquam offerebant et porrigebant, ne quod iis non licebat, facerent. Ita quidem censent Cypriani Interpretes ad Epist. 52. et lib. de Lapsis. At Baronius ann. 253. n. 19. Libellaticos dictos censet ex ejusdem Cypriani verbis, Epist. 31. non quod libellos darent magistratui, sed quod acciperent. Horum prseterea meminit Epist. 15. 21. Libellaticorum culpam, etsi Sacrificatorum , seu Christianorum, qui posnae metu sacrificarent idolis, Jonge minorem statuat, in eos tamen graviter invehitur, ut qui etsi nefandis sacrificiis manus non contaminaverant, libellis tamen conscientiam polluerant, etc. Vide S. Augustin. Epist. 164. WIT Potior videtur Baronii sententia. Et quidem S. Cypriani verba in Epistola ad Fortunatum spectes, videtur libellus quo pecunia data a sacrificio sese eximebant Libellatici, his fere verbis constitisse, ut eos scilicet diis sacriflcasse Imperatorumque mandatis obtemperasse signiflcaretur; quern libellum a raagistratu accepisse longe probabilius est quam eumdem ipsi tradidisse. 1 LIBELLATIGUM. Vide in Libellus. LIBELLENSIS, Magistrates apud Siculos. R e t alios, ut colligitur ex leg. 32. Cod. de Appellat. (7, 62.) Vide Calvin. Lex. jurid.] qui aliis Magister libellorum, qui scilicet libellos suppiices subditorum excipiebat, examinabat, et de iis ad principem referebat, in Constitutionibus Sicnlis lib. 1. tit. 38. 2. [ Vide Glossar. med. Grascit. in AigeXXiaco?, col. 809.] LIBELLIFIUS. LIBELLIFICUS, Qui libellos facit, qui reorum confessiones et testium responsa describit; Greffter. Hist, de Exilio S. Martini PP. apud Anastas. in Collectan. pag. 97 : Dirigitur ab Imperatore ad Diomedis custodiam ad magnanimum Papam Demosthenes Rescriptor et Collaborator sacellarii, et Libellifius cum eo. Quo loco Baronius babet Libeltitius.

LIB

LIB
dare, vel possidere, iil SyrlOdo ann. 876. cap. 10. Libellario jure dare in Chronico Casin. lib. 1. cap. 50. Libellarium pladtum constituere, ibidem Jib. -2. Cap. 3. Libellario titulo dare, apud Senatorem lib. 5. Epist. 7. Sub specie Lib-ellorum possidere, apud Gregor.... M. lib. 8. Epist. 8. In terra aliena Libellario nomine residere, in Lege Long. Jib. 1, ti^. 9. | 22. [** Liutpr. 91. (6, 38.) Libellarfr nomine in feudum dare, lib. 1. Feud, tifcj. 5. 1. lib. 2. tit. 9.. 1. Libellario nomine concedere apud Gregor. M, lib, 2. Iii.4i'. 1. Epist. 1. Petrum Damian. lib. 4. Epist* 12. Ratherium Veronensem de Qualitatis conjectura pag. 211. Leonem Ost. lib. >.. Chron. Casin. cap. 47. in Chartis vetfiribus apud Ughellum torn. 1. pag. 874. 896. ll'OO. torn. 5. pag. 676. 677. torn. 7; pag. 1294. etc. LIBELLARIUS, pro Libellus, se\i Precaria. Charta Podionis Episcopi Florentini apud Ughellum torn. 3. pag; 56': Neque volo ut aliquis de ipsis' Canonicis: habeat potestatem de ipsis rebus Libella* rios facere, aut aliquid donare. > ^ LIBELLABIUM, Eadem notione; ; Charta Ottonis III. Imp. ann. 999. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 503 : Monasterium ipsum teneat cum omnibus privr-' legiis quse ab antiquis temporibus illi pertinere visa sunt. et quas noviler per chartulas homines illic contulerunt, aut per Libellaria in toto territorio Tuschano aut Centumcellensi. LIBELLARIO LEGES, apud Gerbertum Epist. 12 : Contemnetur Imperialist Majestas, cum in me, turn in se ipsa, in divisione sanctuarii secundum Leges libellarias fact a, quia consentire nolo, etc. LIBELLARIA, Prsedium libellario nomine, vel titulo, concessum. Gerbertus : Epist. 6: De beneficiis et Libellariis, ex parte nostrum velle ex voto domini nostri Csesaris executi sumus. Charta Hubert! Marchionis Savonae ann. 1061. apud Guichenonum in Bibl. Sebusiana cent. l.< cap. 76 : Contentionem autem vel litemprsedii vel Libellariss, vel cujuscnngue' rei, etc. * Feudo opponitur et pro allodiousurpatur passim in Libris feud. Cpnsule Calvin. Lex. jurid. Vide mox in Libellus: LIBELLARE, per libellum dare. Charta ann. 1053. apud Puricellum in Monumentis Ambrosianae Basilicae pag. 429 : Alicui dare, vel commutare, seu Libellare, vel venundare, etc. LiBELLATicuM, Coiicessio et datio ad libellum, seu emphyteusin, vel potius pensio quse pro libellariis prsediis quotannis exsolvitur. Gregor. M. lib. 1. Ep. 42 : Sed ipsa etiam Libellatica, prout summa pensionis fuerit, moderentur* 1 2. LIBELLUS, Causidici scriptum HI litigiis. Statuta Massil. l i b . 1. cap. 20. | 11 : Si qua persona litigans in curia Communis Massiliss perdiderit causam suam per Libellum seu occasions Libelli male dictati, Hie qui fuit dictator Libelli teneatur illi perdenti reddere, quod nomine salariiinde acceper at. * Latius patet hsec definitio, proprior est, quam proponit Calvin, in Lex. Jurid.: Qusedam scriptura, in qua continetur nomen actoris et rei, res quaapetitur et causa petendi. Has Llbellif Gall. Requete, demande, conditiones his versibus exprimitHostiensis :
Quis, quid, coram quo, quo jure petatur, et a quo, Recte compositus quisque Libellus habet.

ut tabellionem, apud NoniPm ex Varrone. De capsa miseri Libettiti&s, apud Statium, hoc est pauperis Bibliopolas, minutos libros vendit. Gloss, Sang6rman. MSS.: Libellio, pigXtoTtfiXvj,?. AliSS apud Martinium : BigXtoypa^o?, Libellio ; pigXwmoXrj:, Libellio. Onomast. apud eumdem : Libelliones, ypajj.(j.aTet?, Scrib33.] * LIBELLIUM, Uno fiore, in Glossar. Lat. Ita). MS. 1. LIBELLUS, Charta qua prsedium in emphyteusin conceditur, quae quidem contractus ac pactionis species frequens oiim fuit in praadiis Ecclesiasticis : sub vulgar! ac recepta nomenclatura, Precarise et Prestariss, Gerbertus Epist. 2: Nescio quibuit codicibus, quos Libellos vocant, totum sanctuarium Domini venundatum est. Libellum facere de prsediis, etc. frequens formula in Chron. Casin. lib. 1. cap. 50. 57. 59. 63. lib. 2. cap. 6. 7. 13. 20. 26. 58. 65. 67. 74. lib. 3. cap. 59. lib. 4. cap. 28. etc. Sub specie Libellorum possidere, apud Gregorium M. lib. 8. Ep. 61. Factis Libellis locare, Jib. 9. Epist. 14. Tenere per Libellum, in Charta ann. 1179. exarata Papise : Et omnes alias res quas tenent per allodium, vel per Libellum, vel per feudum, sive alio modo. [Per Libellum habere, in Chronico Farfensi, apud Muratorium torn. 2. part. 2. col. 427.] Per Libellum concedere, apud Leon. Ost. lib. 2. cap. 91. et in vet. Charta apud Ugh ell. torn. 5. pag. 684. Dare ad Libellum, in Statutis Venetis ann. 1242. lib. 1. cap. 4. id est, in precariarn aut emphyteusin. Libelli rerum immobilium, ibid. cap. 5. Vide lib. 4. cap. 11. Godefridus Monachus S. Pantaleonis ann. 1168. de Imperatore : Bonos usus urbis, et localionis Libellos tertii et quarti generis conservabit. Id est, precarias ad tertiam vel quartam generationem concessas. Rollandinus in Summa Notarise cap. 1. rubr. de Notulis Ecclesiarum, ubi de Emphyteusi: Et contractus iste secundum diversas terrarum consuetudines diver sis nominibus nuncupalur : dicitur enim Emphyteuvis, Precaria, Libellus, Census, Fictum, etc. Vide Zazium de Feudis parte 9. 36. * Libellum et Prseslarium idem fuisse luculenter probat Instr. ann. 870. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. asvi col. 155 : Priscarum legum auctoritates concesserunt, ut qualiscumque persona res ecclesiasticas sub usu beneftcii in suis necessitalibus procurandis vel adsequendis adquirere voluerit, sub ipsius munificentia, qui capud ecclesiss prssesse dinoscitur, in nomine prsestarise sive Libelli, eas tenere sub censo decem et novem annis debeat, atque his expletis aut ipsum Libellum renovare studeat, aut rector ecclesise ipsas res in suo jure ac dominatione recipiat... Et postea vos, illuslrissima Ingelberga augusta, a nobis expetistis, ut ipsam villam cum omnibus ad se appendiciis pertinentibus in nomine Libelli sive prsextarise vobis concedere deberemus. Ad Libellum perpetualem, in Ch. ann. 1199. ibid. col. 161. Qui Libellus regis aut superioris domini consensu flrmabatur. Charta Chunradi reg. ex Chartul. eccl. Vienn. : Priscorum norma et cunclarum legum patet auctoritas, ut quicumque res ecclesise per Libellum habere voluerit, videlicet xxix. annis, ipsius petat suffragium et tuitionem, in quibus videtur habere dominationem. Quapropter ego in Dei nomine Chuonradus nutu LIBELLIO, Notharius, 'Meneae ad 10. Dei omnipotenlis rex... tibi et ad unum Mail in S. Alphseo : 'EpwTwvtat o\liv TOWTOVtuum hseredem per Libellum sub usu beneficii concedo, etc. TCapa Xt^s^Xt'ovoi; TIVO? Ix PWJJLY)C [IETOC ypajxpa<nXtxwv Trs^cpQlvTOi;. [Libellionem LIBELLABIO vel Emphyteuticario jure

LIBELLUS ANA.THEMATIS, Excommunicationis bulla. Anastasius in S. Aga-. peto: Hie ortii Episcopatus sui Libellos

LIB

LIB

LIB

89

Anathematis, quos invidise dolo extorse- tiales vacant; quorum sunt certi errores, rat... incendio consumpsit. incerti auctores. Vide in Pcenitentes. \ LIBELLUS PE^CEPTOEIUS , Script! * LIBELLI APPELLATORII. Vide Calv. obligatio, Gallis, Obligation. Statuta Lex. jurid. | LIBELLUS CONFESSIONIS , Quo quisArelat. MSS. art. 161 : Consules Arelatis reatum suum confltetur, et ab eo ab- recipiant omnes Libellos Preceptorios a conquerenlibus, et satisfieri faciant credisolvi flagitat. Vide in Posnitentes. toribus. Haud scio an melius * LIBELLUS CONVENTIONALIS, Charta Precatorios, Libellus quo quis legerim, aliquem conventionum. Oharta ann. 1210. ex de re quapiam precatur. Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 159 : Tan* Stadem idem comes Libello conventionali tutaNihil mutandum esse probant Cod. Avenion. ann. super prsedictis omnibus... qusedam spe- reg. 4659: Statuimus1243. cap. 19. ex quodnullusinantea, cialiter ad jus ecclesisz pertinere recogno- nisi sit notarius, facial Libellos prascepvit. Libellus conventialis, in Consuet. torios ad Ix. solidos superius, inferius Carcass, ex Eeg. L. Chartoph. reg. tamen possint illos facere scriptores juch. 8. rati a curia. Eodem sensu dicimus, Un * LIBELLUS DIVORTII, in L. fin. poe- billet a ordre. nituit ff de Divortiis (24, 2.), qui et j LIBELLUS nude, Eadem notione. Libellus repudii, apud S. Matth. cap. 5. Statuta eadem art. 139 : Neque clavarii... v. 31. quo matrimonium dissolvitur. possint... Libellum facere super bona com1 LIBELLUS FAMOSUS, Gall. Libelle munis... nisi de voluntate totius Consilii. diffamatoire. Capitul. lib. 6. cap. 316 : Si Litterae Philippi Pulcri ann. 1292. inqui inventi fuerint Libellos famosos in sertse Litteris Johannis Franc. Eegis Ecclesia ponere, anathematizentur. Et ann. 1362. torn. 3. Ordinat. pag. 611 : lib. 7. cap. 361: Qui in alterius famam Quod habitatores dicti loci non teneantur in publico scripturam aut verba contu- Libellum reddere infra quantitatem 50. meliosa confinxerit, et repertus scripta solidorum, nee usque ad dictam quantinan probaverit, flagelletur. Et qui ea tatem ; nee de aliqua quantitate de quo prius invenerit, rumpat, si non vult auc- perceptum exstet a Curia dicti loci sigillo toris facti causam incurrere. Adde cap. dicte Curie sigillatum. 200. ejusd. lib. ubi exilio mulctantur 1 LIBELLUS PBOFESSIONIS, Charta qua ejusmodi libellorum auctores: et Concil. quis monastics vitse nomen dedit. Vita Terracon. ann. 1329. apud Marten, torn. S. Bernardi edit. 1690. col. 1221 : Pout 4. Anecd. col. 288. ubi eadem excom- decessum beati viri simul in uno loco municationis sententia atque conspira- reperti Libelli Professionum octingenti tores innodantur. octoginta octo, exceptis quam pluribus * Eadem, quse in Capitulis regum nos- aliis, qui negligentia et longinquitate trorum statuitur poena adversus hujus- temporis dilapsi, non poterant inveniri. modi libellorum auctores divulgato- Vide Libellaris Sententia. resve, legitur etiam in Legibus Polpniae 1 LIBELLI OBLATIO, In jus vocatio, a Prilusip collectis pag. 448 : Si quis fa- Gall. Assignation, prima litis actio. mosum Libellum, sive domi, sive in pu- Charta ann. 1329. in Chartul. JEduensi: blico vel quocumque loco, ignarus repere- Omnia et singula quae et prout superius rit: aut corumpat priusquam alter inve- sunt expressa tenenda firmiter, attenniat, aut nulli confiteatur inventum. Si denda, complenda... inviolabiliter observero non statim easdem chartulas vel cor- vanda de piano absque strepitu et figura ruperit, vel igni consumpserit, sed vim judicii, absque Oblatione Libelli, contesearum manifestaverit; sciat se quasi talione litis, et sine copia litterarum authorem hujusmodi delicti severss sen- prsesentium facta parti alteri. [* Libelli tentise subjugandum. Extat titulus de oblatio non est vocatio in jus, sed ipsa Famosis libellis in Cod. Justin, lib. 9. scriptura judici porrecta, cujus titulus tit. 36. Vide Dissert, de iis ad calcern est in Decretalibus.] Diction. Baylii. * LIBELLUS RECUSATIONIS, Quojudex * LIBELLUS FUNERALIS. Vide supra vel testis recusatur, in L. apertissimi Funeralis. Cod. de jud. (3, 1.) LIBELLOS DARE. Tradit S. Augustin. * LIBELLUS OSCULI, Charta donationis propter nuptias. Vide in Osculum. lib. 22. de Civitate Dei cap. 8. Fideles, Charta dotalit. Teuthelinse ann. circ. in quibus Dei miraculum quodpiam 1020. ex museo D. de Clairambault: Ease operatus esset, libellos dare solitos omnia suprascripta examantissima con- Episcopo, qui rem prout gesta esset, jux mea per hunc Libellum osculi tibi continerent, et populo recitarentur. cedo ad habendum, tenendum et possi- Exempla ejusmodi libellorum profert dendum. Si autern aliquis fuerit qui idem Augustinus Ser. 31. et 39. de Dicontra hunc osculum venire aut ulla re- versis: morem vero etiam attigit Evopetitions infrangere temptaverit, quod dius Uzalensis Episcopus lib. 2. de petit non vindicet. Mirac. S. Stephani cap. 1. T LIBELTITIUS. Vide Libellifius. * LIBELLUS PENSIONARITJS, Quo pensio seu prsestatio annua reservatur. LIBER, Saxonice L a n d - b o c , vel Charta ann. 952. apud Murator. torn. 1. Bo e l a n d , id est, terra ex scrip to, quasi Antiq. Ital. med. sevi col. 164: Quod si terra libraria, terra testamentalis, in Lequolibet modo quispiam Chartam pro gibus Kanuti Reg. cap. 32. apud Brompquavis modis vel tenore fecerint absque tonum. Terra hsereditaria, in Legibus Libello Pensionario, hanc Charta inane Alvredi cap. 20. et ejusdem Kanuti cap. et vacuam decerno permanere, et ipsa res 104. apud eumdem Bromptonum. Funsine omni obstaculo ad me meosque here- dum, inquit Lambardus, veteres aut ex des redeat potestate. scripto, qui B o c l a n d : aut sine scripto, 1 LIBELLUS PCENITENTI.E seu Pceni- qui Fold and dicebatur, possidebant. tentialis, Quo quis imposita et indicta Quse fuit ex scripto possessio, cqmmopoenitentia, a reatu, quern ultro fatetur, diori erat conditione, hsereditaria, liabsolvitur, aut absqlvendus reservatur bera, atque immunis. Fundus sine et Ecclesise reconciliandus. Qui quidem scripto, censum pensitabat annuum, libelli repudiantuf in Addit. 3. ad Capi- atque officiorum servitute erat obligatul. torn. 1. col. 1199 : Repudiatisac pe- tus. Priorem viri plerumque nobiles, nitus eliminatis Libellis quos Poeniten- atque ingenui, posteriorem rustici fere V

et paganipossidebant. Illam Angli vulgo Freehold, et per Chartam ; hanc ad voluntatem Domini appellant. Ejusmodi autem fuit conditionis Bocl a n d , ut ad hseredes transire necessario deberet, proindeque alienari non posset, nee vendi. Leges Henrici I. cap. 70: Si Bocland habeat, quam ei parentes dederint, non mittat earn extra cognationem suam. Quod etiam statui in Legibus Alvredi cap. 37. observat Spelmannus, etsi aliam legis sententiam fuisse contendat Somnerus, nernpe, alienari non posse, si testamento, aut alio scripto, id prohibitum fuerit. V. Leges Edwardi Senioris c. 3. et Henrici I. c. 13. Epistola Gauffridi Supprioris et Monachorum Ecclesise Cantuariensis ad Regem Henricum II. apud Somnerum in Tractatu de Gavelkind, pag. 210 : Sed et hoc attestantur scripta vetustissima, quae, lingua Anglorum Landbokes, id est, terrarum Libros vacant. Concilium Clovesohense ann. 822 : Huic reconciliationi consensit, ea conditione, ut prsefata Abbatissa prsenominatam ter ram ^scilicet centum manentium, cum libris quos Angli dicunt Landhoc, et cum eadem libertate quam ante habuerat, in perpetuam hsereditatem tradere. Mox : Ista quoque reconciliatio nee hac vice rata fuit, quia post hsec prsemissio 12. mensibus imperfecla remansit. Retenti sunt enim tres manentes de prsedicta conditione, et Libri quinquaginta septem manentium, Liber de Bockland, Liber de Wambelea, Liber etiam Herferdingland. Rursum : At ilia coram posita Concilia, suffusa leni pudore, omnia quse. deerant, humiliter promisit se reditluram. Libros etiam quarundam terrarum quos ante nan promiserat, cum terris in eodem Concilia Archiepiscopo libenti animo reddebat terram quoque 30. manentium ubi dicitur Cumbe, cum libello ejusdem terra;, pro emendatione Archiepiscopo dedit. Conventiculum Clovesohense ann. 824 : Habuit autem Episcopus ante nominatus terram cum Libris, sicul JElhelricus ante prsecepit, ut ad Wigorniensem Ecelesiam redderetur. Statuta autem atque deer eta ab Archiepiscopo et ab omni sancta Synodo ilia consentienti, ut Episcopus qui Monasterium et agellum cum Libris haberet, cum juramento Dei servorum,... sibi in propriam possessionem terram illam cum adjuratione adjurassel. Unde porro Angli et Dani boc et bog pro libro usurparint, vide conjecturam Olai Wormii in Literatura Runica cap. 1. [** Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 493.] ^ LIBER CENSUALIS, seu Polyptychum, in quo summa cujusque Ecclesise seu Monasterii possessionum exhibebatur. Nullum antiquiorem novimus Codice MS. Irminonis Abb. Sangerman. regnante Carolo M. exarato. * LIBRI CLAUSTRALES, De vita monastica agentes. Testam. Alani episc. Autiss. ann. 1182. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ. cpK 137 : Dedit nobis prseterea septem calices et omnes Libros suos, tarn claustrales quam ecclesiaslicos. LIBRI DEIFICI. Ita Christianorum libros sacros vocabant gentiles. Vide Passionem S. Felicis Episcopi Tubizacensis, et gesta ptirgationis Felicis Episcopi Aptungitani. T LIBRI JUDICUM , Codex legum Gothicarum apud Navarrps Antiq. Navarrse pag. 421: Cindasuinctus Rex. Recesuinctus Rex. Egica Rex. Urraca Regina. Sancio Rex. Ranimirus Rex. Sarr&cinus socius. Vigila Scriba. Garsea discipulus. Hi sunt Reges qui abtaverunt 12

90

LIB

LIB
in Mirac. S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 499. col. 1. * LIBER SERMOGINALIS, Qui Sermones continet. Vide infra Serrnocinalis. :: " LIBER SIGNORUM, Qui, ut videtur, notis scriptus est. Stat. Vercel. lib. 3. pag. 49. r: Item statutum est quod amnia fodra, banna et condemnationes imposila et facta, et quse de csetero fient et imponentur per commune Vercellarum... scribi debeant per notarios cameras, librorum communis Vercellarum in eorum libra, qui appellatur Liber Signorum. Vide Signum 7. T LIBER TEMPORUM, id est, Paralippmenon, apud S. Hieronymum lib. 2. in Ruftinum cap. 8. LIBER VITJS, Martyrologium, ad cujus calcem scribuntur npmina benefactorum. Testament. BertichramniEpiscop. Cenoman.: Sic quoque ut nomina illorum in Libro Vitas in ipsa Basilica redtentur. Infra : Post meum obitum ipsa S. Ecclesia in honore sancti Stephani ad suam revocet ditionem, et noinen meum. in Libro vitas inibi, qui tune tempore Ponlifex fuerit scribi jubeat. [Charta ann. 1219. apud Kennettum Antiq. Ambrosden. pag. 189: Et cum de hac vita migraverimus, fadent nomina nostra scribi in Martirologio suo. Vide Martyrologium.] WOT Ritus iste adscribendi in Libro vitss seu Martyrologio nomina Fratrum, benefactorum et eprum qui ex cpndicto in societatem admissi erant, ab ineunte saeculo sexto invaluit, uti colligere est ex laudato Bertichramni testamentp. Ejusdem rei testes Litterae Theodetrutis matronae, quae eodem tempore, anno scilicet XLIII. Chlotharii Regis ob donationes Dionysiano cosnobio factas postulat, ut nomen suum in Libro vitas conscriberetur. Insignis hac eadem de re locus eodem sevo exstat apud Bedam in Epistola ad Eadfridum Episcopum et ad Congregationem Lindisfarnensium Monachorum. Observandum vero quod benefactores aliique non adscribebantur inter Monachos, sed inter Familiares; unde vetus Necrologium S. Benigni, ut dpcet Mabillon. torn. 3. Analect. pag. 488. ita dispositum est, ut in duplici aperti codicis pagina iidem dies utrimque repetantur, et in uno quidem loco Fratres, in alio Familiares recenseantur. Plura vide apud Mabill. ibid, pag. 485. et seqq. 1 LIBER VIVENTIUM, In quo quotidianae Monachorum prsebendas, seu cibi et potus portiones diurnae, unde Liber viventium dictus, recensentur. Charta incerti anni apud Mabillon. torn 5. Annal. Bened. pag. 678 : Prsebendas aliasque administrationes, prout ab antecessoribus nostris accepimus, in hoc Libro qui dicitur Viventium, fecimus adnotari, quatenus Fratres liberiores in divino Officio peragendo redderemus, sublata totius murmurationis tinea. 1 1. LIBERA, pro Libra. Charta Chlodovaei III. ann. 692. apud Felibian. Hist. Sandion. p. xn: Milli quingentas Liberas. Charta Harvichi torn. 1. Ampliss. Collect. Marten, col. 56 : Insuper etiam inferat in partibus ipsius Monasterii auri Liberas duas, argento pondo quinque. Vide Libra. * 2. LIBERA, Hedera, ni fallor, Gall. Lierre. Charta Hugon. de Gornayo pro monast. Belb. in Reg. 155. Chartoph. reg. ch. 378 : In 'cunctis nemoribus suis herbagium, pasnagium, felgam et Liberam ad fenum faciendum. LIBERA WARA. Vide Wara. LIBERALIS HOMO, Saxonibus

LIB
unde vox Thainus, Baro, vir nobilis. Leges Kan uti Regis Angl. ex textu Roffensi : Si in domo Liberalis, quern supra Thegen nominavimus, et quidam dicunt Twelfhsendman, hoc fit, etc. Vide Thainus. * Charta Balduini comit. Hann. ann. 1147. in Chartul. Clarifont. ch. 16 : Prsssentis scripti paginam sigilli nostri impressione firmamus et Liberalium virorum subnolatione roboramus. Testes comitis Balduini. S. Teoderici de Waslers. S>. Teoderici filii ejus. S. Lodeuuid de Frana. In alia ann. 1170. ibid. ch. 38. miliiibus praeponuntur viri Liberales. [** Servis exceptis si qui Liberalis Mulieres acquirant, eorum filii nullum censum reddant, in chart. Dagobert. ann. 675. apud Brequin. num. 380. novas edit.] 1. LIBERALITAS, Libertas. Ita Glossse MSS. ad Concil. Carthag. can. 32. * Ita et nostri Liberal, pro Libre, Qui libero solutoque animq est, sui compos. Lit. remiss, ann. 1410. in Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 149 : La suppliante doubtant que un sien ami ne la voulsist delaissier, se complaigny a une femme lors demourant en la mile de la Rochelle, qui se savoit entremettre et estoit experte en la science et art d'enchantemens, sortileges et conjuremens de herbes, et lid pria qu'il lui pleust lui pourveoir; laquelle femme lui respondi qu'elle lui bailleroit une telle herbe, que se elle en pouoit toucher son ami, il I'ameroit et seroit plus ardent de son amour qu'il n'avoit oncques este et ne s'en pourroit departir sans le consentement de la suppliante : et de fait icelle femme lui bailla ledit jour de I'erbe, appellee prouvenche, toute conjuree,... et lui ordonna que sur icelle herbe elle deist premierement et avant toute euvre certain nombre de patenostres et Ave Maria ; ce que fist la suppliante, et toucha son ami de ladite herbe; lequel n'a point sceu, trouve ne congneu que ladite herbe ait ouvre en sa personne: ains se sent et tient si Liberal de soy, qu'il n'a plus cure de la suppliante. Liberalement vero,idem quod Sponte, libenter. Math, de Couciaco in Carolo VII. pag. 699: Lesquelles chases iceluy comte de Sainct-Paul ne faisoit pas bien Liberalement ny de bon coeur. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 185. ch. 31 : Laquelle fille, qui avoit grant affection de s'en aler avecques lesdiz compaignons, s'en sortist Liberallement et sans contrainte hors de laditte chambre. 2. LIBERALITAS, Artes liberales. S. Bened. Crisp, poemat. medic, apud Maium classic, auctor. torn. 5. pag. 391 : Septiformis facundiss Liberalitate ditavi. * LIBERALIDS, Liber, immunis. Charta ann. 1483. ex schedis D. Chaix adv. Aquens. : Possessiones francas et Liberalias ab omni onere et servido. * LIBERAMEN. [Exactio. DIEF.] 1. LIBERARE, Mittere, remittere, Expedier, envoyer, renvoyer. Vetera Statuta Corbeiensis Monasterii pag. 1. et 2. ubi de Monachis qui ad Cellas, vel ad ministeria sua mittuntur : Vel si alii adhuc mittantur Clerici vel Laid, non tamen ad ilium numerum 150. adjungendi sunt, sed semper separation habendi, et tune Liberandi sunt secundum quod temporis ille qui prssest eis singulis dare jusserit. Isti vero 150. uno semper tenore in nostris diebus Liberandi sunt, sicut hodie per singulas officinas Liberantur. Ita liberari dicitur, qui causam suam prosecutus coram judice, prolata sententia ab eo domum remittitur. Leges Luithprandi

Librum Judicum In tempore horum Regum atque Reginss perfectum est opus libn hujus discurrente T. XIIII. id est, 1014. Moretus vertit: Estos son los Reyes, que ajustaron el Libra del Fuerojuzgo. ] LIBRI LINTEI, In tela linea descripti, de quibus Titus Livius aliique Romanarum scriptores. Horum hie meminimus tantum ut moneamus telam hanc lineam aliam prorsus" fuisse a charta nostra, quae usus est longe recensions. Vide Mabi'll. lib. 1. Diplom. cap. 8. num. 16. 1 LIBER MIXTUS, si sic legendum, videtur esse genus esculenti cibis in Monasterio ministrari consuetis superadditum. Necrologium Parthenonis sancti Petri de Oasis: iv. Augusti obiit D. Petrus Estrelatz, qui dedit Conventui unum Librum mixtum et unam crelhat apres la mas pro pitancia. 1. Libum. 1 LIBER ORDINALIS, ORDINARIUS, ORDINIS, Liber in quo ordinatur modus celebrandi offtcii divini. Vide Ordinale. LIBRI NIGRI, de Necromantia, apud Eckehardum de Casib. S. Gall. cap. 2 : Ne miremini, si diabolus a quo nigros Libros noctibus discunt, fascinatorum suorum calices, ne offenderentur, continuit. Martian us Capella lib. 2 : Erantque quidam (libri) sacra nigredine colorati, quorum literss animantium credebantur effigies. ] LIBER ORDINARIUS, In quern quotidie referuntur acceptum et expensum. Leges Palatinae Jacobi II. Regis Majoricae inter Acta Sanctorum Junii torn. 3. pag. L : Habeat etiam tertium libritm, qui vocetur Liber ordinarius, in quo scribat omnes receptas nostras et datas. c LIBER PROVINCIALIS , Liber censuum/qui in diversis provinciis ecclesise Romanae pensitabantur. Apocha census Romae persoluti inter Probat. Hist. S. Emmer. Ratisbon. .pag. 15: Sicut in Libra provinciali siv'e censuali Romanes ecclesise vidimus contineri. * LIBER SACRAMENTORUM, Liber ecclesiasticus, in quo continetur Missarum offlcium, idem quod Missale 2. Chartul. S. Joan. Angeriac. fol. 172. v: Hujus rei ipsa A Ideardis et filii sui cum Libra sacramenlorum, qui vulgo didtiir Missalis, donum super altare sancti Petri fecit. Vide in Sacramentum. '* LIBER SACRIFICIORUM, Eadem acceptione. Vide infra in Sacrificium. T LIBER S^ECULARIS, A profano et gentili auctore scriptus. S. Wilhelmi Constitut. Hirsaug. lib. 1. cap. 21 : Pro signo Libri saecularis, quern aliquis composuit Paganus, generali prsemisso signo Libri, hoc adde, ut aurem cum digito tang as, sicut canis cum pede pruriens solet; quod nee immerito tali animanti infidelis comparatur ; quod etiam signum est canis. LIBER PACIS, qui, ni fallor, osculandus qffertur Sacerdoti a Diacpno vel Subdiacono. Charta ann. 1247. in Hist. Monasterii S. Mariae Suession. pag. 445 : Relictoque thuribulo in Choro, Diaconus offeret librum pads, et hora consueta Subdiaconus portabit Librum pads ad Abbatissam et Priorissam, et ad tenentes chorum, et ad alias Dominas, et exibit cum thuribulo et Libro pads, alia quse ad celebrationem Missss pertinent, offidabitur fadendo. Infra : De modo incensandi ad Vesperas, de processions diei, de Pace et textu portandis, et de tota Missa, etc. . " LIBRI PLENARII EVANGELIORUM , integer quatuor Evangeliorum textus,

LIB
Regis Longob. tit. 70.11. [ 95. (6,42.)]: Si quis.... vivente eo (judice) requisierit dicendo, quod Liberatus non sit, facial ilti justitiam, post quantoscunque annos requisierit. Causam liberare, judicium conficere, proferre, ibidem tit. 20. 9. tit. 52. 1. [oo 27. (4, 9.) 73. (6, 20.)] ."* Hoc posteriori sensu legitur in Charta Roger, castel. Insul. ann. 1225. ex Tabul. S. Petri Gand. : Quod si eos (captos) Liberare nescientes (Scabini) et tnagisterium suum consulere et inquisitionem veritatis habere voluerint, abbas et castellanus eis et magisterii sui consilium et inquisilionem veritatis faciet exhiberi. 2. LIBERARE, Prsebere, dare, Gall. Livrer, delivrer. Capitula Caroli 0. apud Carisiacum : Dedit omnibus Hcentiam... redeundi ad propria, exceptis his quos specialiter pro specialibufs causis considerandis, vet pro dona Liberanda secum aliquantis diebus manere praecepit. Hugo de Cleeriis de Majoratu Franciee : Senescallus prssparare et Liberare faciet hospitium. Matth. Paris ann. 1257 : Rex interim Francorum fecit optime communiri Castra Normannias, et a personis suspectis amovit custodias et Magistratus, et Liberavit eas suis Francigenis et Normannis. [Charta Conventionuna inter Henricum Regem Angl. et Willelmum Regera Scot, in Libro nigro Scaccarii pag. 38 : Liberavit Rex Scotarum domino Regi caslellum de Rokesburc. Infra : Liberavit... David fratrem suum inobsidem. Charta ann. 1337. apud Rymer. torn. 4. pag. 735: Prasfatus comes... Liberatus fuit in prisona... detinendus.] 1 LIBRARE, Eadem notione. Bernardus in Ordine Cluniac. part. 1. cap. 12: Hospitibus et omnibus qui in monasterio ad equos prasbendam recipiunt, ipse Librat earn. Computus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 277 : Item Libravit per manus Jacobi de Riveria usseriis regiis... taren... v. gran. xvi. Charta ann, 1392. torn. 2. Maceriarum Insulae Barbaras pag. 665 : Sacrista et successores sui in perpetuum teneantur et debeant Librare singulis Canonicis... ~s.il. denarios monets& in dicta Ecclesia Librari consueta. Occurrit in veteri Calendario Ecclesiae Claromont. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arver-n. pag. 508. in Epistola dementis IV. PP. torn. 2. Anecd. Marten, col. 478. etc. JLIVRARE, Eodem perinde significatu, a Gallico Livrer. Charta vetus apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. 836 : Dux tenebitur assignare, trader e et Livrare eidem Comitissne x. M. librarum reditus. Alia ann. 1381. ibid, col. 1615 : Episcopus incontinenti tradidit et Livravit eidem Laurentio dictum equurn. Occurrit alibi. T LIVERARE, LIVERATIO. Statuta Vercell. 1. 1. f. 15. v. : Qui ostenderint ipsius Liverationis instrumenta, quse facia fuerint de jure, solvatur eis precium pro quo Liverata sunt. T LIBERARE SE, Gall. Se livrer, Sese tradere. Ogerii Panis Annales Genuens. ad ann. 1203. torn. 6. Muratorii col. 403 : Papienses vero cum magna multitudine militum duxerunt ilium (Regem Siciliae) ultra Lambrum, ibique expectatus a Cremonensibus et Marchione de Este, eis se Liberavit, et cum maxima gaudio Cremonam intravit. T LIBERARE, notione passiva non semel occurrit in Processu de Miraculis B. Simonis Erem. Aug. torn. 2. Aprilis pag. 628. et 629 : Cursius Liberavit,, id

LIB
est, Liberatus fuit. Infra : Ejus filius rios sex de rebus Liberatis seu ad incanLiberavit. tationem venditis pro libra et non ultra; 1 LIBERARE IN SACRARIO, Incerta no- et ubi non Liberarentur res seu bona tione legitur in Capitulis Adalhardi in- quae incantarentur, pro ipso eodem inter Acta SS. Benedict, saec. 4. part. 1. cantu tres denarios recipiat. Vide infra pag. 758. XLVII : De miscendo in sacrario Librare 3. et cito Liberando. XLVIII : De tepide canLIBERATIO, Quidquid in pecunia, yel tando. cibo, et potu, vel vesti mentis a domino DELIBERARE, Idem quod Liberare. domesticis, aut Of/icialibus quotannis, Gall. Delivrer. Porrigere, in manus vel certis ac deflnitis anni tempestatitradere, in Capit. Caroli M. lib. 6. bus liberatur, seu prsebetur. Hugo de cap. 285. [ 370.] Capitul. Caroli C. tit. Cleeriis de Majoratu Franciae : Tune 43. extreme, apud Gaufredum Mala- Panetarius mittet Comiti duos panes atterram lib. 4. cap. 27. in Epistola 40. in- que vini sextarium, et coquus frustum ter Sugerianas, etc. [Vide Deliberare suo panis et vini haustum : haec est enim Liloco.] beratio Senescalli illo die. Charta Roberti DELIBERATIO, Gallis Delivrance, in Duels Norman, filii Ricardi : Habens Chartis Parensalib. form. 9. apud Mgi- unaquaque die... de Liberatione 6. panes dium de Roya ann. 1395. in Monast. et 6. fercula coquinse, et unum sextarium Anglic, torn. 1. pag. 324. etc. Charta de- vini, etc. Ricardus Hagustaldensis de liberationis, id est, traditionis, in Privi- Episc. Hagustald. : In prsedicta Eboralegio S. Amandi torn. 2. SS. Ord. S. Be- censi Ecclesia unam portionem de comnedicti pag. 1094. muni eorum pro Liberatione ipsius illi DELIBERARE. Concilium Dusiacense I. dedit. Rogerius Hoyedenus pag. 738 : part. 2. cap. 33 : Hincmarus autem res- Cum autem Rex Scotiss ad Curium Regis pondit, quia febris ilium tangebat, et sta- Anglise venerit, quandiu ipse in Curia tim deinde vellet Deliberari, ut sangui- Regis Anglias moram fecerit, habebit quonem posset minuere, quo loco Deliberare tidie de Liberatione 30. sol. et 12. wastelest egredi. los dominicos, et 12. simenellos dominicos, 1 LIBRARE EQUOS, Pabulum, et quid- et 4. sextaria de dominico vino Regis, etc. quid nomine fodri signiflcabatur, equis Brompton : Et dedit unicuique eorum ministrare. Charta ann. circ. 1298. in vadia sua, et Liberationem ab illo die uslustrum, torn. 4. Gall. Chr. col. 35 : Et que ad proximum Pasctia sequens. Consquia dictus locus patens est omnibus via- titutiones Ottoboni Cardinalis apud toribus, et posset ab hospilibus maxima in Lindwodam, seu Concilium Londinense Librando equos multipliciter gravari; no- ann. 1268. cap. 49 : Quidam Abbates, lumus quod in dicta Monasterio ministre- Priores, interveniente pretio... ad cerium tur Libra equorum ibidem hospitantibus. tempus vel ad vitam illorum quibus fit Vide Fodrum. concessio, certum quid, quod communiter | LIBRAGIUAI HERB^S, Jus exigendiLiberationes appellant, communiter venlibrationem kerbx seu foeni pro erjuis. dunt, et assignant pro vitas necessariis Pacta ann. 1300. tom.-l. Hist. Daiph. singulis diebus, vel certis temporibus expag. 54. col. 1 : Ordinamus quod dictus solvendum. [Charta ann. 1270. torn. 1. Consolatus et jus civaeri, bladorum, le- Chartularii S. Vandregeslli pag. 767 : guminum et aliorum, prout et de quibus Scilicet in pane, potu, cibo... oblationibus, soliti sunt prsestari, Libragium herbas ac carnibus et aliis omnibus LiberoMonibus. salinagiurn, quod olim dicebatur esse de Alia ann. 1318. apud Madox Formul. juribus Consolatus prsedicti. Vide Herba- Anglic, pag. 316 : Concessimus Johanni gium et Forragium in Fodrum. dicta piscatori unam Liberalionem an\ LIBRARE B'ESTUM, Die festo pecu- nuam in domo nostra quoad vixerit caniam distribuere. Kalendarium Claro- piendam; videlicet qualibet xeptimana mont. apud Duchesnium in Notis ad septem panes qui vocantur Prikelings, et Bibl. Cluniacens. : Quarto Nonas Jan. septem lagenas cervisise. Adde Chartam Octava S. Stephani et Odilonis Abbatis et fundationis Sacrae Capellae Paris, ann. Confessoris, pro quo festo Librando Odilo 1245. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, de Mercorio Canonicus Claromontensis.... pag. 121. col. 2. et aliam Philippi V. promisit XL. solidos censuales aut reddere Franc. Regis ann. 1318. ibid. pag. 128. semel XL. libras, et debent Librari in col. 1.] Liberationes diurnae, in Fleta 1. 2. Missa et Vesperis dicti festi. cap. 27. | 5. Ita usurpant Ricardus Ha\ LIBRARE MOBILES ET FRANCOS in gustaldensis cap. 8. et alii. Le Roman Dalphinatu dicebantur Castellani, qui de Florimont MS. : nobilibus et Francis ad bellum profecSi ont pris del Roi congi^, turis, ac militaturis sumtibus Dalphini, Et li Rois leur a moult proie, Li povres perdu pi-end cengie cibaria necessaria providebant: hinc in Qui preniienl de lui Livraison, Litteris ad Castellanos missis pro belBt il et tuit si companion. lica citatione, ut observatur torn. 1. Et il respond^ Non prendrai mie, Hist. Dalphin. pag. 48. ssepius occurrunt Livrer nous doit li Rois d'Ongrie. hsec verba : Castellani provisi per unum mensem Librare Nobiles et Francos Cas- Le Roman de Vacce MS. : tellaniarum suarum. Charta ann. 1340. A ceux qui voudront promit terres, Si Angleterre peut conquerre : apud Duchesnium in Probat. Hist. DalA plusieurs promit Livmisons, phin. Vienn. pag. 63 : Ut primo allocetur Riches soudoiers ct bons dons. et Libretur in exercitu et cavalcatis Dalphinalibus ipse (Aynardus Claromont.)et Maxime vero ita appellabant nostri vessua comitiva post D. Dalphinum. Alia tes, quae certis anni tempestatibus ac ejusd. anni torn. 1. Hist. Dalphin. pag. festis a Regibus nostris, (atque adeo 53 : Parati Nobiles et Francos vestrae Cas- etiam proceribus aliis) liberis, domestitellanise Librare per omne tempus et mo- cis ac officialibus quotannis prasbebandum in aliis nostris Litteris dicti mandi tur : idque Livrees vocabant. Computum Stephani Fontani Argentarii Regii ann. insertum. Vide mox Liberatio. * LIBERARE, Auctione facta adjudi- 1351 : Ledit Argentier n'a rien delivre care, occurrit in Charta ann. 1442. ex lesdits jeunes enfans de France, excepte schedis Pr. de Mazaugues : Quod dictus pour Messeigneurs Jean et Philippes de nuntius pro qualibet incantatione et in- France, et Lays de Bourbon, lesquiex fucantu faciendo per eum, recipiat dena- rent vestus de Livree avec Monsieur le

92

LIB
IV : Nullus Vicecomes, vel Baillivus noster, vel alius capiat equos vel caretas alicujus pro cariagio faciendo, nisi reddat Liberationem antiquitus statutam; sed et pro careta ad tres equos x. denarios per diem, et pro careta ad tres equos, xm. den. per diem. \ LIBERATIO, Voluntas, sententia, consilium. Testamentum Bertichrarani Episc. Cenoman. torn. 3. Analect. Mabill. pag. 127 : Ergo quia votus, et Liberalio, et deliberatio mea est, ut, etc. 1 LIBERATIO, Securitas, cautio. Conventio inter Henricum Reg. Angl. et Theodorum Cqmitem Flandriae in Libro nigro Scaccarii pag. 30 : Si Rex eon (obsides) tamdiu retinere voluerit ad Liberationes Regis, etc. CLERIGUS LIBERATIONIS, in Legibus Malcolmi II. Regis Scotiae cap. 5. qui Liberationibus annotandis et describendis praeest. LIBERATA, Praebitio, Livree. Tabularium Dunstapulense : Liberata bosci quam habet Prior in Bocwood. Infra : Liberata prati in le South-Maede. Statuta Henrici IV. Regis Angl. Apud Westmonast. ann. 1. inter caetera statuitur, quod nullus Archiepiscopus, Episcopus, Abbas, vel Prior, nee aliquis alius Ecclesiasticus, vel temporalis cujuscumque status seu conditionis existat infra Regnum Angliss, det aliquam Liberatam panni, nisi solummodo familiaribus et officiariis suis, ac illis, qui de consilio suo existunt tam spiritualibus, quam temporalibus in una leye, vel in altera eruditis, etc. Vide Capitium. LIBERATA, Idem quod Liberatio. Nicol. Upton, lib. 1. de Militari officio cap. 17 : In Anglia quando Rex aliquem nobilitat, solet una cum feudo signum, hoc est, Liberatam suam nobilitando condonare, etc. Vide Sebastian. Fantinum Castruccium in Hist. Avenionensi pag. 288. T BREVE DE LIBERATE, Chartula liberationis. Mandatum Henrici III. Regis. Angl. ann. 1262. apud Rymer. torn. 1. pag. 751 : Mandamus vobis quod scrutatis rotulis Cancellanse nostrse, faciatis habere venerabili Patri R. Carent. Archiep. Breve suum de Liberate de termino S. Michaelis... de annuo feodo suo, quod percipit ad scaccarium nostrum. 1 LIBERATURA, ut Liberata, Praebitio. Statuta Ricardi II. Reg. Angl. ann. 1380. apud Rymer. torn. 7. pag. 242 : Item, quod quilibet scholarium prsedictorum de Liberatura sua sibi fieri facial robam talarem, decentern et honestam pro statu clericali. Charta Henrici VIII. ann. 1545. apud eumd. Rymer. torn. 15. pag. 76 : Damus... licentiam specialem quod ipse deinceps annuatim quolibet anno... dare possit viginli Liberaturas panni... dabit Liberatas seu Liberaturas panni. 1 LIBRATURA, Eadem notione. D. Episcopus Cabilonensis pro procuratione Prioratus de Chievres percipit sex libras Viennenses et unam thiiris libram in festo S. Vincentii ; delatori vero debet Prsesul unum candelse cerese cubitum et unam Libraturam avenss, torn. 4. Gall. Christ, col. 909. j LIBRATIO, ut Liberatio, Prsebitio, distributio. Jura et reditus Ecclesiae Nobiliac. apud Stephanotium torn. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. 527 : In festo B. Juniani accipit Abbas a Priore unum bovem ad faciendas Librationes. Charta Guidonis Comitis Nivern. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 31 : Dominus de Thierno petebat sibi prsestari

LIB
talem Librationem, qualem uni ex Canonicis prasstatur in pane et vino et denariis. Testamentum ann. 1337. ibid. pag. 311 : Lego ecclesise Camaleriss perpetuo duas Librationes vini et panis quolibet anno. Charta ann. 1223. ibid. pag. 490 : Assedimus... XL. solidos Claromont. debitales in redditibus villas nostrae de Mono, percipiendos in perpetuum annuatim... ad Librationem dicti anniversarii faciendam. Pro quodam annuo reditu sumi videtur in Charta ann. 1239. torn. 1. Chartular. S. Vandreg. pag. 1119: Quidquid de Libratione percipiebamus annualim ratione dicti molendini. 1 LIBRATIO CLAUSTRI, LIBRATIO SuPERPELLICII. Haec distributi9 est quse singulis fit Clericis, qui divinis intersunt officiis ; ilia verq quae iisdem fit ratione prsebendse. Epist. Clementis IV. PP. pro Eccl. Aniciensi ann. 1267. torn. 2. Anecd. Marten, col. 478 : Clericuli omnibus Horis intersint, et si duabus Horis diurnis vel nocturnis defecerint, priventur Libratione superpellicii ipsa die. Et si succentor negligens fuerit circa correctionem eorum, die ilia qua non correxerit negligentes, claustri Libratione puniatur. Et col. 479 : Quilibet qui in Canonicum ejusdem Ecclesise fuerit receptus, vel dignitatem seu personatum adeptus, nihil percipiat de Librationibus superpellicii vel prsebendie, prima Libratione dumtaxat excepta, donee, etc. Hinc j LIBRATUS CANONIGUS dicitur, #ui hujusmodi Librationes percepit. Bulla Innocentii VIII. PP. pro Canqnicis Genevensibus ann. 1484. in Continuatione magni Bullarii Rom. pag. 291. col. 1 : Ordinarunt quod singula nomina Canonicorum per ordinem secundum eorum receptionem in libra regulse scribantur... et ille prior vel primus esse dicatur et senior, qui primum manualiter in choro extiterit Libratus, licet alius forte primo extiterit installatus et receptus, sed non Libratus. LiVREiA, ex Gallico Livree. Charta Philippi Reg. Franc, ann. 1316. ex Tabulariq S. Wandregesili : Significatum est nobis forestam nostram... multipliciter devastari sub umbra Livreise, quam percipiunt Abbas et Conventus S. Wandregesili, etc. * 1. LIBERATA, Tessera vestiaria, Gall. Livree. Elmham. in vita Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 10. pag. 20 : Post tanta regalis convivii solemnia, novelli milites ipsa pallia exuentes, vestes de Liberata regia ejusdem sectse preciosas nimium induebant. Vide in Liberare 2. * 2. LIBERATA, Acceptilatio, Gall. Decharge. Pactum inter Ludov. XI. dalph. et ducem Sabaud. ann.' 1445. apud Guichen. pag. 356 : Quod ipse debeat nobis seu nuncio nostro aut procuratori mandatum sufftciens et potestatem a nobis habentem recipiendi, recepisse confitendi, acquitationem dandi et Liberatam faciendi, etc. Hinc * LIBERATARIUS, Qui liberatas seu acceptilationes potest legitime dare. Vide supra Appaltor. T LIBERCULUS, Libellus. Acta B. Andreae Hispellati torn. 1. Junii pag. 365 : Surnmarium ex Liberculo Fr. Thames de Hispello. LIBERI, Qui nulli servituti qbnoxii sunt, ingenui. Duplex autem fuit liberorum ordo, eorum scilicet qui Liberi et Nobiles, et aliorum qui Liberi quidem essent, sed non nobiles. Lex Frision. tit. 11. | 2 : Si nobilis Liberum occiderit, etc. % 4. Si Liber nobilem occiderit, etc. Adde 113. 14. In Lege Angliorum tit. 1.

Dauphin le jour de Noel, et retenus en sa compagnie : quar il fu ordene qu'ils seroient fails Chevaliers nouveauxa la feste de I'Estoile prochainement ensuivant. Alibi : Des dras qua Madame la Royne et pour sa Livree de myaoust, et aussi de la tonture et de la facon des robes d'icelle Livrees, I'Argentier en fait mise en son compte precedent. Rursum in alio cap.: Dras de laine pour le corps de Mons. le Dauphin, et de ceux de sa compagnie; c'est a savoir le Due d'Orliens, le Comte d'Anjou, les Comtes d'Alencon et d'Estampes, et le Due de Bourgogne, et aussi pour Mess. Jean el Philippes de France, et Lays de Bourbon, de leurs robes qu'ils orent de Livree ensemble, et a part eus a la myaoust, et en compagnee avec lesdits Seigneurs, depuis qu'ils furent ostez du Gouvernement de Madame la Roine, des robes qu'ils orenl a leur Chevalerie, et ceux aussi qui furent faits Chevaliers ensemble avec eux, c'est a savoir Messire Philippe et Loys de Navarre et Charles d'Artois, et des habits que ledit Mess. Charles ot avec lesdits Seigneurs et Comtes a la feste de I'Estoile. Haec et similia quse apud Scriptores nostros crebro occurrunt, docentrur pedissequi seu famuli Liberatas, seu les Livrees, dominorum suorum deferre dicantur : de quibus praeterea agimus in vocibus Pallium et Roba. 1 LIBRATA, Eadem nptione. Charta ann. 1394. ex Archive S.Victoris MassiL: Johannes Abbas erat obligatus in 300. flor. auri causa emptionis pannorum diversorum colorum in butigia draparise, tarn pro suo vestiario, quam et pro vestiario seu Librata scutiferorum. Alia ann. 1480. ex eodem Archive : Quidam verberavit acriter servitorem... portantem Libratam civitatis. Manet id nominis, taeniolis ac lemniscis, quos pileis apponunt adolescentes, aut quibus se adornant mulierculae : sed et eo referunt Rigaltius et Meursius quod habet Gonstantinus Porphyrqgenitus in Tacticis, ubi praecipit ut milites cassides habeant pulcre samiatas, in earumque cono TOU<PC<X \uxpy., r,youv Xtgpca, id est, uti interpretantur, des Livrees. Quod si ita est, istius vocis usum perant.iquum esse dicendum erit, tametsi vixputayerim Constantini aetate nostris ejusmodi taeniolas nuncupatas. Praebebantur autem Liberate seu robee in festo Christi natalitio, et in Assurntione Deiparse, quas Livrees de Noeletde la Myaoust appellabant. 1 LIBRATA, Hospitiorum praebitio seu designatio. Litterae Clementis VII. PP. ann. 1382. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 242 : Ad hsec si Romanus Pontifex, qui pro tempore fuerit, vellet cum sua curia in ahqua civitatum... regni Adriss morari, hoc possit libere et absque impedimenta quocumque... et tarn circa Libratas ordinandas, cancellos f:::.ta, rationes domorum, jurisdictione Marescalli libera et aliorum officialium curise Romanes. Ordinatio Jqhannis XXII. PP. supra ordinandis Libratis Cardinalibus in Civitate Avenionis, a-pud Sebastianum Lantoni torn. 1. Histor. Avenion. pag. 164 : In Librata superiori domus episcopalis assignata sunt hospitia infrascripta. Et infra : Istud hospitium exemptum fuit a dicta Librata, et loco ipsius hospitii fuit assignata ipsi Librata qusedam cava seu volta lapidea, quas est subtus ipsum hospilium. t LIBERATIO, Merces, salarium. Charta Henrici Regis Angl. ann. 1155. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feudorum pag.

LIB

LIB

LIB

93

venerint in Communiam, poterunt esse \ monia. Sed quid si libertas hie signifl| 1. nobilis, Adalingus dicitur, cujus interfecti compositio longe major esse cum omnibus rebus suis illuc secum alla- caret coelibatum ? Quse coelebs vivit, dicitur quam liberi. [* Console Murato- lis. Vide Colonus. Potioris tamen esse libera est seu a lege viri liberata, ut lorium de Liberorum conditione disse- eonditionis Liberi dicuntur in Oapit. quitur Apostolus 1. Cor. 7. 39. Potius rentem torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi Garoli C. tit. 12. cap. 5 : Si Liber homo ergo crediderim legendum libertatem, col. 713.] [** Grimm. Antiq. Jur. Germ, fuerit, bannum dominicum componat ; et quam retinendum esse barbaram vocem pag. 281. sqq. Guerard. Chartul. S. Pe- si colonus fuerit, 60. ictus accipiat. Adde Liberriam, qua fortasse insinuare voluetri Carnot. 26.] tit. 31. cap. 15. 23. tit. 89. cap. 2. ubi rit Scriptor S. Godelevam a liberis abhorruisse, ut habet laudatus vir erudiIta apud Saxones, Liberos a Nobilibus coloni servorum loco habentur. * LIBERI ex omni costa, Qui ab operi- tus. fuisse distinctos observat Adam Bre1. LIBERTARE, Manumittere, libertarnensis cap. 5. Liberi autem proprie dicti bus immunes sunt, vel qui ex omni videntur, qui ab antique ex servis ma- parte sunt liberi et ingenui. Vide su- tem impertiri, liberum facere. Lex Burgund. tit. 87. 1 : Minorum setati ita numissis originem traxerant. Thega- pra Costa 4. nus de Gestis Ludovici Pii cap. 44 : Fe;:! LIBERI FORESTS, Quibus foresta credidimus consulendum, ut ante 15. setacit te Liberum, non nobilem, quod impos- uti liberutn est. Chartar. Norman, ex tis annos eis Libertare, nee vendere, nee sibile est post libertatem. Ita nobiles sunt, Cod. reg. 4653. A. fol. 69 : Dicunt quod donare liceat. Concilium Ticinense sub qui nulla originis ac servitutis macula abbas de Noa habet singulis diebus unam Benedicto VIII. in Praefat. : Servos Licoinquinantur. Liberi autem homines quadrigatam brancarum sine liberatione, bertant, licet non possint. Occurrit in sub patrocinio alicujus esse debebant, et nemus fractum et irradiatum ; dum Ooncilio Hispalensi I. can. 1. fin Lege nee omnino sui juris erant. Charta di- tamen famuli abbatis ibi veniant ante- Ripuar. tit. 58. | 1.] in Legibus Wisigoth. lib. 12. tit. 2. 14. in Chron. S. visionis Imperil Carol! M. cap. 3 : Prse- quam alii Liberi forestse. cipimus ut quemlibet Liberum hominem, LIBERI HOMINES apud Alemannos Sophia? Benevent. pag. 618. in veteri qui dominum suum contra voluntatem nobiliores dicuntur, Freyherren, quorum Charta apud Ugheli. torn. 7. pag. 865. ejus dimiserit... neque Rex suscipiat,... scilicet majores nullam, quod sciatur, d. etc. hoc non solum de Liberia, sed etiam de servierunt servitutem, et hi, proprie LIBERTARE, Libertatem et immunitaservis fugitivis statuimus ordinandum. Nobiles. Nam qui ex servitute manus- tem loco alicui conferre. Liber de FunEt cap. 5 : Et unusquisque Liber homo missi libertatem consequebantur, Inge- dat. Monasterii Gozecensis pag. 233 : post mortem domini sui licentiam habeat nui dicti, et ab Alemannis Semperfry, Quod Cosnobium isdem Comes in honore se commendandi, etc. Similia habentur ex formula manumissionis, Semper In- B. Joannis Evangelists^ cpnstructum sub in Gonventu apud Marsnam in Adnun- genuus atque securus existat. Ita Goldas- Apostolicx Sedis auctoritate Libertavit. tiatione Garoli cap. 2. ex quibus Conci- tus ad Eckeardum Junior, cap. 9. Bruno Chronicon Senoniense lib. 4. cap. 6 : lium Tricassinum arfn. 878. cap. 6 : de Bello Saxonico : Fridericum de Oppidum quod Nuremberg dicitur, muniNemo alterius Liberum hominem... recol- Monte qui inter Liberos homines vel nobi- vit et Libertavit. [Priviiegium Mathise ligere prsesumat, sine illis causis, quas les eximius habebatur, famuhtm suum Regis Hungarise pro Monasterio Dobirleges mundanse prxcipiunt. [Chron. No- esse asseruit. Infra : Et hominibus adve- lucensi, apud Ludewig. torn. 1. pag. valicense apud Murator. torn. 2. part. nis vestra bona largiens vos ipsos Liberos 511 : Et etiam a quavis molestia eximi2. col. 751 : Et volo ut omnis liberti nos- et ingenuos ignotorum hominum prseci- mus, Libertamus et absolvimus gratiose, tri, quos et quas parentes nostri feeerunt piet servos esse. Idem alibi : Dicebant ex exemtosque, Libertatos et absolutos decerLiberos, et nos postea fecimus, ut ad ip- persona Ottonis et Herimanni Comitis, se nimus per praesentes.'] sam heredem tneam Ecclesiam S. Petro solos ex Liberia hominibus... beneficio fu* 2. LIBERTARE, Libere et publice aspiciant, et obsequium et impensionem, gss in Saxonia relictos. Christianas Ar- agere. Libel, supplex a Bohemis concisicut ad parentes nostros et nobis juxta chiepisc. Moguntinus in Chron. : Prin- lio Basil, ann. 1438. exhibitus : Supplilegis ordine debetur impendere, ita et cipibus, Comitibus, Baronibus, et Liberis, camus quatenus vestrse paternitates diinantia ad ipsa herede meam S. Petro et ab omni populo venerabilis habebatur. gnentur permittere ad minus evangelia, Novalicis monasterii constructa facere de- Conradus Usperg. ann. 1168 : Milites epistolas et symbolum in vulgari in Misbeant. Quod si contumacis aut ingrati... quippe Teutonicos in dignitatibus Italiss sis et ecclesiis coram populo ad excitansteterint, liceat Ayentes... eos cum pieta- constituit: nam quemdam Liberum Bide- dam devotionem Libertan, legi et decantis ordine cohercere, etc.\ Eosdem esse luphum Ducem Spoleti effecit. Acta Mu- lari: nam in nostro linguagio Sclavico ex cum Commendatis, de quibus supra, sa- rensis Monasterii pag. 3 : Habuerunt indulto ecclesise olim ab antiquo in vultis colligitur. Similia habentur in divi- vero hie quidam divites Liberique homines gari suo exercetur, etiam in nostro resione Regni Ludovici Pii cap. 4. 6. et in cunim, etc. Mox tamen id tituli tribui- gno. LIBERTAS, Districtus loci alicujus, Gonventu I. apud Marsnam pag. 69. tur rusticis : Cieteri rustici qui erant Liqua notione Liberi intelliguntur in beri, et in ipso vico constituti, etc. Ita intra quern incplae libertate, privilegio, Charta ejusdem Ludovici pro Hispanis. rursum pag. 45. Charta Andrese Epis- acjure civitatis gaudent : Franchise, Vetus Oharta apud Guillimannum lib. copi Traject. ann. 1134. apud Miraeum nostris. Chronicon Trudonense lib. 4. 2. Rerum Helvetic. : Ego Henricus dic- in Diplomat. Belg. lib. 1. cap. 52 : Fol- pag. 391 : Acer quidem erat, constansius Schuden, vir Glaronensis, Liberss codus de Berma vir Liber et dives. Hanc que... tanquam generose natus de Libersubscribunt ex Liberis hominibus Arnol- tate et familia Lovaniensium. Bracton. eonditionis, una cum filiis meis, etc. T LIBERI PER CHARTULAS, Libertate dus juvenis Comes de Cleve, Gerungus de lib. 3. Tract. 2. cap. 25. | 1 : Ubi liber dqnati, manumissi. Greg. Turon. lib. 9. Asper et Guilielmus filius Comitis Gui- homo captus fuerit et imprisonatus contra Hist. Franc, cap. 26 : Ingoberga Regina, lielmi. Adde cap. 53. Chronicon Trudq- pacem in Curia, vel infra Libertatem aliChariberti quondam reiicta... migravit nense lib. 7. pag. 428 : Habebat Heri- cujus. Adde cap. 35. et lib. 5. Tract. 5. a saeculo, multos per chartulas Liberos mannus nepotem quendam Gualterum cap. 32. g 6. 7. Fori Bigorrenses art. 8 : derelinquens, neptuagesimo, ut arbitror, nomine de Harchs, Liberum quidem ho- Si Monasteria quamlibet terram de Livitse anno, relinquens filiamunicam. Vide minem, et plurima in prsediis et feudis ber tatibus acquisierint,..; in legalibus possidentem. Specul. Saxon, lib. 1. art. exercitibus faciant servitium unius legaManumissio. LIBERI, Coloni. Lex Alamannorum 3, | 2. et lib. 3. art. 45. 2 : Spectabiles, lis Militis, etc. [Charta ann. 1227. apud cap. 1. tit. 9 : Quicunque Liberum Eccle- nobiles, et Liberi domini. Vide Chartam Thomasserium in Biturigibus pag. 85 : sise, quern Colonum vacant, Occident, etc. ann. 1128. in Biblioth. Cluniac. pag. Si quis hujusmodi Libertatem exire voLeo Ost. lib. 1. cap. 61 : Eo etiam tern- 1387. [** Eichhorn. Histor. Jur. Ger- luerit, ad terminum nominatum censam pore octo familias Liberorum hominum in man. 337.] suam pagabit et quittabit, et in eodem cella S. Benedicti de Caudis eodem AbLIBERI SAGITTA.RII, in Chronico Bec- statu quo erat remanebit. Alia ann. 1251. bate rogante concessa. Fori Bigorrenses censi ann. 1467. qui vulgo nostris ibid. pag. 90 : Dono et concedo mansionacap. 15. Censuales rustici vel Liberi non Francs-archers. riis S. Kartesii hujusmodi Libertatem, in expeditione Comitem sequantur, etc. LIBERIA, pro Libraria, Bibliotheca, videlicet quod omnes homines et feminaR Gap. 37: Si quilibet Liber dominum suum. Gall. Librairie, in Hist. Australi ann. manentes infra Libertatem et metas Li~ morte interveniente prodiderit, etc. Mox : 1259. [Vide Librarium.] bertatis S. Kartesii, quitti penitus et imLege Liberi originalis possidere. Ubi LiT LIBERITAS, pro Libertas, apud D. munes erunt a talleis, charreis, falcatioberi, iidem qui Manentes, Hospites, Secousse, torn. 3. Ordinat. Reg. pag. 116. nibus, fenacionibus et omnimodis bienniisf salvis mihi exercitibus et cavalgariis meis, Mansionarii, qui lege originis dominis | LIBERRIA, Vita S. Godelevse, torn. subduntur, a servis tamen et libertis, 2. Julii pag. 417 : In finem usque in se in quibus me sequentur per tres dies tanac maxime ab hominibus de corpore se- conservari intemeratam Liberriam Iseta- turn.] Charta Franchisiarum d'Aix in juncti. Charta Communise S. Quintini tur. Cl. Editor monet sic legi in MS. Biturigibus, Henrici D. Solliaci ann. ann. 1195 : Illi homines nostri Liberi, qui putatque non licere substituere Liberta- 1301 : Omnes autem illos qui in dicta Linon sunt homines nostri de corpore, si tem, cum potius, inquit, indicetur casti- bertate manserint, qui mihi talliam de^

94

LIB

LIB

bent, vel debebunt, volo esse immunes ab tra regulas sine mea licentia, et sine Li- laxant, adeo ut non tarn libertatem omni tallia et questa Praepositorum, etc. bertate canonica ordinasti, ostende, et al- cpnsecuti, quam servitutem mutasse Charta Theobald! Cpmitis Campan. terum inveniemus, etc. Quibus in locis viderentur: quod satis colligitur ex Lege arm. 1228. pro franchisiis hominum de Libertas Ecclesiastica et Canonica, est Wisig. lib. 5. tit. 7. | 14. [Greg. MonaViconovo, in Chart. Camp. Thuani fol. facultas quam.habet Episcopus nomi- chus in Chronico Farfensi, torn. 2. IVIu155 : Concessi etiam dictis hominibus nandi ac praesentandi Presbyterum al- ratorii part. 2. col. 398 : Constituit ipsius meis et illis qui venient manere in Liber- teri Episcopo, in cujus dioscesi Eccle- Libertos... ut ipsas res cultarent et meliotatem eorum, lalem justitiam, videlicet, siam habet a sua dependentem, qui ab rarent et annualiter persolverent hordei etc. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. eo ordinetur, ut in ea sacra munia modia x.] Atque inde cautum legimus 47 : Cum pertinentiis infra patriam et obeat. in Concilio Aurelianensi IV. can. 9. ut prsscinctum vocatum Episcopatum et Li1 LIBERTAS ROMANA, Immunitas ab Liberti, quos de servis Ecclesias Episcobertatem regalem sancti Cuthberti Du- Ordinarii jurisdictione, quae lit ut quse- pus fecisset, in ingenuitate conservanelm. inter aquas de Tyne et Tese. His- dam Ecclesise ad Sedem Rom. nullo rentur, ita ut ab offlcip Ecclesise non toria Abbatise Condpmensis pag. 489 : medio pertineant. Bulla Urbani II. PP. recederent: et in Aurelianensi V. can. Ato de Euglada dedit Libertatem quan- ann. 1096. torn. 6. Spicil. Acher. pag.22: 6. ut Libertos sine voluntate illius qui dam nomine Anerdatde Tauran. Et pag. Sancimus... ne quis ulterius Archiepisco- eos absolvit, ordinare non liceret. Sed 493 : Garsias nomine quandam Liberta- pus aut Episcopus adversus eamdem Ec- et meminit Ivo Carnotensis Epist. 132. 'tern S. Petro moriens donaverat. Infra : clesiam audeal excommunicationis aut Statuti ejusdem Ecclesise de non admitAlter am Libertatem S. Joannis vocatam interdictionis proferre sententiam, qua- tendis ad Clerum Libertis : [Nee mi rum, de Guarderas datisSO. solidis... cornpara- tinus idem Monasterium ex ipsius B. cum ad servitutem revocari potuerint vit. Adde torn. 2. Monast. Angl. pag. 133. dEgidii traditione sanctee Romanse Eccle- ab iis qui illos libertate donaverant. Matth. Paris pag. 638. 677. Lindanum in sise propria subditum, Romanse semper Index vet. Canonum, torn. 3. Concil. Hisp. pag. 29 : De superbis Ecclesise. LiTeneraemund. pag. 220. Matth. West- Libertatis gratia perfruatur. mon. ann. 1259. pag. 367. etc. LTBERTAS ROMANA, Jus civium Roma- bertis,ut ad servitium revocentur.][**Vide LIBERTAS, Charta ingenuitatis, ma- norum, jus civitatis, jus immunitatis. Murator. Antiq. Ital. Dissert. 15. torn. 1. tt umissionis. Testamentum Widradi Vita S. Adelheidis Imperatricis cap. 7: col. 841.] Abbatis Flaviniac. : Volumus etiam ut Ante duodecimum circiter annum obitus Erant igitur Liberti, vel manumissi ingenuos eos fecimus, aut inantea feceri- sui, in loco qui dicitur Salsa, urbem de- sub obsequii conditione, in familia, et mus, quanticunque in ipsa loca manent... crevit fieri sub Libertate Romana, quern ex familia Patroni, seu manumissoris : inspectas eorum Libertates super ipsas affectum postea ad perfectum perduxit ita ut ii, eorumque liberi professionem terras pro ingenuis commaneant. effectum. [* Vide Mitterm. Element. edere identidem tenerentur, qua et maLIBERTAS, Praestatio quae pro tuitione Jur. Germ. | 134. not. 2. ult.] numissorum conditionem, et se ex famidatur : alias Salvamentum dicitur. Oh. LIBERTAS. Gretzerus in Episcopis lia manumisspris esse proliterentur, ut Willelmi Comitis Pontivi ann. 1205. in Eystetensib. cap. 45 : Hujus Rerctoldi est est in Concilio Toletano IV. can. 70. Histor. Ecclesiast. Abbavillensi cap.26: sanctioilla, qua coercet eorum improbita- Tolet. VI. can. 9. Cassaraugustano III. Capellss sanctge Cruets 13. libras, et dimi- tem, qui Sacerdotum defunctorum bona can. 4. et in Legibus Wisig. lib. 5. tit. diain Libertatem in festo Pentecostes. libere invadebant ac diripiebant, conce- 7. | 21. 1 LIBERTAS, Immunitas. Charta ann. ditque singulis Clericis liberam testandi Tantum vero aberat ut ingenuitatem 1271. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. pag. facultatem, ea tamen conditione, ut quo- plenariam adipiscerentur, ut ne cum 819 : -Pre Mis autem donatione, dimis- tannis per decurias seu decanias distri-' ipsis siquidem ingenuis matrimonio sione et concessione dederunt mihi prse- buti certo in loco conveniant, remque di- copulari iis liceret. Quod si ejusmodi dicti Religiosi et concesserunt Libertatem vinam faciant, quod etiamnum fit, voca- nuptiae contraherentur, nati ex ea conmanerii mei de Eslaintot de omnibus con- turque vulgo talis conventus Libertas, junctione liberi, libertina? condition^ suetudinibus ac servitiis. quod Sacerdoles libere de suis rebus dis- existebant, uti statuitur in Concilio Tot LIBERTAS, Licentia, consensus. ponendi libertatem obtineant. letano IX. can. 13. 14.15.16. et in LegiCharta Ludpvici Regis Franc, ann. 1160. % LIHERTATIS SIGNUM. Et habeat bus Wisigoth. lib. 5. tit. 7. 17. Sed eta e Chartulario Montis-martyrum : Insu- (capitulum sancti Saturnini) per unum- Palatinis offlciis arcentur in Statuto per ipsum conquestum... et herbergarium quemque annum de unaquaque domo Ervigii Regis Gothor. Hispan. quod quod in conquestu fecerat mea Libertate. quatupr denarios, quod est Signum Li- praefigitur Concilio Toletano XIII. et LIBERTAS DECEMBRIGA. Joannis Sa- bertatis. (Donatio sancto Saturnine can. 6. ejusd. Concilii. Ad testimonia risberiensis Prooemio ad Polycraticum: Tolosano, an. 1092. Mus. Arch. Dep. p. perinde ac servi non admittebantur, Sic dum corrigatur, Horatius etiam ser- 60.)] etsi id eorum liberis liceret, ex Legibus vis, ut Decembri Libertate utantur, indulLIBERTATIGUM, Obsequium ac servi- Wisigoth. d. tit. 12. et, Capit. Carol! get. Adde eumdem lib. 7. cap. ult. Vide tium, quod Libertus patrono suo debet M. lib. 6. cap. 157. [ 159.] Si absque Kalends, et Horat. lib. 2. Sat. 6. 'ratione libertatis concessae, et quod ille liberis, et inordinati decederent, ad paLIBERTAS EGCLESIASTICA vel CANO sibi reservavit in Charta ingenuitatis. trones redibat eorum haereditas, cap. 14. NICA. Hincmarus Remensis Ep. 7. ex Olim enim aqud Romanos Liberti pa- et in L. Bajw. tit. 58. 4. Vide PatrociLabbeanis : Deinde Sigebertus cui illud tronis donum, munus, ac operas delbe- nium. beneficium dederam, (sic legendum) se- bant, toto Tit. de Oper. Libertor. in T LIBERTICA RES. Vide Libertinitas. cundum antiquam consuetudinem Cleri- Digest. (38, 1.) Formula vetus 48. ex Bi* LIBERTICARE, Libertatem et immucum petiit, qui in ipsa Ecclesia a te ordi- gnonianis : Nee ulli hseredum meorum nitatem conferre. Charta ann. 1123. in naretur : cui secundum consuetudinem nullum impendas servitium, nee homi- Tabul. Absiens : Et omnes terras... ab antecessorum meorum, et secundum regu- nium, nee Libertaticum, nee ullum obse- omnibus consuetudinibus et servitiis mihi las Ecclesiasticas, ac synodalia Capitula, uium, nee patronaticum. Apud Marcul- et hseredibus meis pertinentibus Libertico. Clericum de potestate Ecclesise nostrse ea um lib. 2. form. 32. Libertinitatis obse- Vide in Libertare 1. conditione concessi. ut si tu ilium probabi- quium appellatur. T LIBERTINENSIS VILLA. Sic translalem judicares, ego illi Libertatem EccleLIBERTATIO, pro Libertas, facultas, in tis civibus Edicto Ludovici XI. Regis siasticam darem : et sic demum ilium re- Charta Ursonis Archiep. Bar. apud Franc, per aliqupd tempus vocitata est gulariter ordinares. Infra : Sed quia Ughell. torn. 7. pag. 853. Atrebatensis civitas in rebellionis vinmihi pro honore Coepiscoporum nostro| LIBERTATUS, Libertate donatus.dictam. Charta ann. 1482: Propter hoc rum ipsarum sedium complacuit, ut illis Charta ann. circiter 805. apud Muratqr. personaliter constitutus honorabilis vir decedentibus Clericos ordinandos in eis- torn. 2. part. 2. col. 746 : Una cum minis- Joannes de Beaumont alter Scabinorum dem Ecclesiis Episcopis propriarum Ec- trale nostro Johanne et infantes suos, villse Libertinensis, prius Atrebatensis clesiarum dirigerem cum Libertate Eccle- Libertato cum infantes suos. Alter exstat nuncupatse. siastica, et literis meis ordinandos Pres- locus in Libertare. * 1. LIBERTINI, lidem qui Liberti, a byteros, in prssfatis Ecclesiis misi, etc. LIBERTI, a servitute manumissi. Ut servitute manumissi, cum conditione Rursum : Et si eundem Clericum in ea- enim Romani cum conditione operarum operarum exhibendarum. Charta Andr. dem Ecclesia vis ordinare, scribe mihi se- prsestandarum servos sups manumitte- reg. Hungar. ann. 1214. inter Probat. cundum morem, et ego illi Libertatem Ec- bant, ut patet ex tpto Tit. de Oper. Li- torn. 2. Annal. Pramonst. col. 21 : Conclesiasticam dabo. Denique : Si autem bert. (38, l.)quas etiam extraneis eloca- tulit etiam jobbagionem, nomine Bera, ipse Clericus, cui per tanta tempora ip- bant, ut earum lucrum pretiumve cape- obtentu fidelitatis suse ita ex omni jugo sam Ecclesiam in Follansebraio habere, rent, leg. Patronis Dig. eod. Tit. ita servitutis exemptam, ut nulli omnino seret in ea laborare consensisti, non placet, Wisigothi, Franci nostri et Longobardi vili conditions subjaceat; nisi ipse vel sui et per rationem, aut pro crimine, aut pro servos suos a ditione sua et potestate posteri ab ecclesia se alienare voluerint. indocibililate ilium rejeceris, quern con- duris fere semper conditionibus re- Libertinos contulit minoris libertatis, quo-

LIB

LIB

LIB

rum officium est prsestare ad omnem nu- cussi, fiat uxor ejus vidua, ut cognosca- rius habeat solidum unum, et illos alias tum prsspositi velfratrum. Alias Liberlini tur potentia Dei qui talem tribuit vindic- reddat. appeJlantur ex Libertis nati. tam. LIBRA PONDERALIS ARGENTIC apud 2. LIBERTINI, in Act. Apostol. cap. 1 2. LIBRA, Praabitio, Gall. Livree.Vide Scotos, erat viginti quinque solidorum, 6. v. 9: Surrexerunt autem quidam ae Librare equos in Liberare 2. et Libra ser- ut est in Statutis Roberti III. Regis aynagoga, quse appellatur Libertinorum, vientalis in Libra 3. Scotiae cap. 22. | 3. et in Assisa Dayidis *' Acta capitul. MSS. eccl. Lugdun. de ponderibus |3. sed propter imminuetc. Circumvicini, qui sunt ad latus tionem monetarum, interdum fuit 26. utrumque, ut exponitur in Comment. ad ann. 1343. fol. 91. v. col. 2 : ResidenTrevolt. ann. 1701. mens. Jun. pag. 119. tes in Lugduno mutuent librationes suas, solidorum et 4. denariorum. Vide FleUbi pro At6spTtv(ov, legendum AtSuo'- et alii non residentes tradant et solvant tam lib. 2. cap. 12. g 1. LIBRA ANGLO-NORMANNIOA, 20. penuawv observatur in Longuer. part. 2. qualibet septimana... tantum quantum Libra ipsorum ascendet et ascendere pote- debatur solidis: solidus autem interpag. 103. LIBERTINITAS, Liberti conditio, vel rit; et capitulum ipsis librationes sibi dum 16. denariis, sed plerumque 20. ex praedium et possessio liberti. Charta solvetseu recompensabit in subventionibus argenti uncia conflatis. Hinc in DomesAbbonis pro fundatione Monasterii No- suis. Ubi forte Libra est Distributio quo- dei crebro : tale manerium reddit 10. 20. valicensis, ex Tabulario Ecclesiae Gra- tidiana, Libratio vero, Annuus praabendae vel 30. Libras denariorum de 20. in ora, ut de specie constet solutionis. Hsec tianopolitanae fol. 51 : Volo ut ipse per redditus. Vide infra Libratio. testamento nostrum libertus fiat, et ipsas 3. LIBRA AURI, Const. M. aevp 84. soli- igitur libra duplex fuit, scilicet majoris ' colonicas sub nomineLibertinitatis habeat, dorum fuit, quot denariorum libra apud unciae, et minoris: vel majorum denaet ad hseredem meam, (Ecclesiam) sicut Romanes, uti observatum a Scaligero riorum, et minorum. liberti nostri aspiciunt, ita el ipse sic fa- lib. de Re nummaria pag. 64. ex leg. 1. LIBRA DENARIORUM ilia frequentior cere debeat. [Hanc Chartam edidit Mu- Cod. Th. de Pond, et auri inlat. (12, 7.) est in Domesdei, etperinde sub illo saeratorius torn. 2. part. 2. col. 745. seqq. Postmodum ea imminuta et ad 72. soli- culo, de 20. denariis in uncia, tit. Oxensub cujus finem Libertica res legitur dos redacta a Valentiniano Seniore, ut fordscire Rex Oxenfprd: Reddit de moeadem notione qua Libertinitas. Locum est in leg. 13. eodem Cod. de Suscept. neta 20. Lib. denariorum de 20. in ora. ipsum profero : Dono liberta mea ad he- prsepos. et arc. (12, 6.) et 1. un. de Oblat. Ibid. : Pro canibus, 23. Lib. denariorum rede meam Ecclesia S. Petro nomine Fred- vot. (7, 24.) quse posterior. de 20. in ora. Tit. Herefordscire Rex berga uxore Tasculum cum nepotes ipsius LIBRA OCCIDUA appellatur in Actis S. Lexe: Pr&positus... veniente domina sua FredbergsK in Etone et Pareliano manere Marcelli PP. et Synodo Suessana, locis in manerium, prxsentaret ei 18. oras videntur, ut Libe.rticam eorum res ad a Baronio anno 302. Scaligero, et aliis denariorum, ut esset ipsa Iseta animo. ipsa Ecclesiae aspiciant, volo et jubeo.] passim allatis, qui de vocis Occidux no- Spelm. LIBRA ANGLO-SAXONICA continebat [** Vide notam Mabillonii ad Chartam menclatura vix inter se conveniunt. Abbonis ab ipso editam lib. 6. Diplom. Sed copiose ac erudite de utraque libra, solidos 48. argenteos : solidus vero 5. num. 62.] et de hac voce disseruit Jacobus Gotho- tantummodo denarios. Exstant certa '** LIBERULUS,Parvus liber, in proleg. fredus ad d. leg. un. de Oblat. vot. ubi rei monumenta, ut Lambardus refert, Vitse S. Wolfkangi apud Pertz. Script, expensis aliorum sententiis eo tandem in denariis argenteis, tempestate Etheltorn. 4. pag. 525. lin. 16. concedit, ut Occiduam libram Valenti- redi Regis excusis. Spelm. * LIBERZOLUS, Libellus. Stat. datiar. niani appellatam vel uti imminutam, 1 LIBRA ANNORUM, Numerus annoRiper, cap. 12. fol. 14. v: Quilibet offi- quomodo Occiduum a Scriptoribus infe- rum 72. sic dictus, quod Libram occicialis... teneantur et debeant vinculo sa- rioris aetatis usurpatum aliquot locis duam dividerent in totidem solidos. Sic cramenti describere super Liberzolo sibi probat. Hunc consule si lubet: nam Libra testium pro numero testium 72. dando per dictum emptorem omnes et sin- pudet ab aliis annotatis librum infar- non semel occurrit in veteribus instrugulas bulletas et licentias, quas per ipsum cire. mentis. LIBRA ARSA, [Gonflata, purgata.] Vide officialem fieri et concedi contigerit alicui LIBRA AURI puri ac cocti duodecim personae, communi, collegia vel universi- denariorum argenteorum libris a3stima- Arsura. 1 LIBRA CHAPOTENSIS vel Chipotensis. tati pro dido datio. tur, in Edicto Pistensi cap. 24 : Ut in omni Regno nostro non amplius vendatur Charta Edwardi II. apud Rymer. torn. ?jc LIBEX. [Piscis. DIEF.] Libra auri purissime cocti, nisi 12. libras 3. pag. 626: Recipient... triginta millia * LIBIGUNDIUM. [Lanx. DIEF.] * LIBIS, pro Lebes. Glossar. vet. ex argenti de novis et merisdenariis. Charta Librarum Chipotensium seu BurdigalenDagoberti Reg. apud Dqubletum : Unus- sium, valentium viginti quatuor millia Cod. reg. 7613 : Libis, olla senea. * LIBISTITA. Glossar. Provinc. Lat. ex quisque pro semetipso Libras 30. ex auro librarum parvorum Turonensium. Vide Cod. reg. 7657 : Faula, Prov. fabula, fa- purissimo partibus S. Dionysii componat. Chapotensis. * LIBRA CARNASSARIA, Qua carnes tera, Libistita. Alia ejusd. Reg. pag. 661: Si quis vero LIBLACUM, LIBLACUS. Vox formata a contra hoc mess Majestatis decretum prss- appenduntur, a Simplici libra et comSaxonico L y b l a c , quod artem venefi- sumpserit,... legibus artatus auri puris- muni pondere distincta. Lit. remiss, cam vel maleflcam sonat, maxime spe- simi decem Libras, ac argenti probatis- ann. 1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. ciem ejus quae fascinatione constat, simi pondo 20. ad pensum nostri Palatii ch. 173 : Carnes recentes quorumcumque inquit Somnerus vel ligaturis, ex lib. solvere cogatur. Chronic. Moguntinum animalium grossorum et minutorum venobligamentum. [* Vide Graff. Thesaur. Chunradi Archiepiscopi: Huic Cruciins- dendo in macello loci de Laurano ad pondus Librae, carnassarise, et carnes falsas Ling. Franc, torn. 2. col.77. voce Luppi.] criptus erat versus iste: (1. salsas) ad pondus communis seu simLambardus barbarum sacrificium reddiAuri sexcentas habet haec Crux aurea Libras. plicis libras. dif in Legibus Athelstani. Hrnc L y b l e can, talia factitantes sacrificia. Leges Et nota quod una Libra habet duas mar* LIBRA IMPERIALIS, Moneta imperaejusd. Athelstani Kegis 6 : Decrevimus cas auri. torum, quae in Italia currebat. Charta etiam de sortilegis, et Liblacis, et sortem LIBRA GALLICA. Vetus Agrimensor, rior. S. Maioli de Papia in Chartul. dantibus,etc. Leges Edmundi Reg.editae de Ponderibus : Juxta Gallos vigesima luniac : Ab Olivario priore de Rodingo apud Londonium | 6 : Qui falsum jurapars uncisB denarius est, et 12. denarii xiv. Libras imperiales extorsit, et postea bunt, vel Liblacum facient, sint in seter- solidum reddunt: ideoque juxta numerum ipsum deposuit et aliam ibi instituit, qui num a consortio Dei segregati. denariorum tres uncise5.nolidos complent. ei dedit xv. Libras imperiales. Pluries 11. LIBOR, LIBUS, 960^. Glossse Cyrilli Sic et 5. solidi in 3. uncias redeunt: nam ibi. Vide Imperialis. apud Martinium,qui observat 960^ idem 12. uncise Libram 20. solidos continentem 1 LIBRA LUGENSIS, Apud Lucenses in es'se quod Mm<;, Tabes ; 9861? autem esse efffciunt. Sed veteres solidum, qui nunc usu, in Charta Innocentii IV. Papae ann. speciem libi seu placentas: sic ergo vi- Aureus dicitur, nuncupabant. Annales 1243. apud Illustr. Fontaninum ad caldetur legendum. Fuldenses ann. 882 : Munera autem talia cem Antiquit. Hortae pag. 485. ^ 2. LIBOR, peOjxa ITI\ TtoSaypac, Fluxus, erant: in auro et argento bis mille Libree 1 LIBRA MARCAZANA, Ferrariensibus apud Janum in Supplemento Anti- et 80. vel paulo plus : quam Libram per nota, ut patet ex Gonstitutione Eugenii quarii. 20. solidos computamus expletam. Adde IV. Papae ann. 1438. in Bullario CarmeT 3. LIBOR, pro Livor. Principis Libor Joannem VIII. apud Ivonem part. 3. c. lit. pag. 196. col. 1. eocarsit, et eum disperdere nitebatur e 98. et Speculum Saxon. 1. 2. art. 53. | 3. LIBRA MERCATORIA apud Anglos terra, apud Camillum Peregrin, in Hist. LIBRA MONETARIA. Synodus Vernen- constat. 15. unciis. Fleta lib. 2. cap. 12. Principum Langobard. torn. 2. Murato- sis ann. 755. c. 27. [** Pertz. Capit. in- | 1: Libra vero auri, argenti, lecluariorii pag. 266. col. 1. cert. ann. cap. 5. pag. 31.] : De moneta rum et hujusmodi apothecariorum conJ 1. LIBRA, pro Lepra, apud Felibian. constituimus similiter, ut amplius non fectorum, consistit solummodo ex ponHist. San-Dion, pag. xi. in Testamento habeat in Libra pensante nisi viginli duos dere 20. solidorum sterlingorum. Ibid. ann. circiter 690 : Et a Deo Libra per- solidos, et de ipsis viginti solidis Moneta-

96

LIB

LIB

LIB
poisf par lesquels tons baras et decevances puissent estre faita, comme ont este fails par cette Livre soutive, fors que a phisiciens et surgiens tant seulement, et en cas et non autres ou il en auroient a faire por leur medecinees et sirurgiees, estimees et ajustees par les escriptures anciennes aw poisde cette Livre soutive. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 151. ex Cod. reg. 4659 : Curia habeat marcham et Libram subtilem ad quas alige marches et librae, qugs current in civitate Avinionis, legitimentur. Vide Subtilis. LIBRA TERR^:, et LIBRATA TERR.E, quid sit in veteribus Chartis, video plane controverti : quidam enim existimant, atque in his Cowellus, ut libra dividitur in 20. sqlidos, solidus in 12. denarios, denarius in 2. obolos, obolus denique in duos quadrantes, ita in terrarum sestimatione eosdem observatos gradus : ac quadrantalam de quarta parte acrse, obolatam de dimidia, denariatam de ipsa acra, solidatam de 12. acris, libratam denique de vicies 12. hoc est, 240. acris intelligi. Quam sententiam minime probat Spelmannus, qui ait vetus quoddam computationis genus, memoriae causa, ab agrimensoribus excogitatum. Siquidem, i n q u i t , acram terra? marcse argenti assimilantes, totidem in hac denarios numerant, quot in ilia perticas, in utraque scilicet 160. dividentesque perticas, in dimidia et quarterios : his opponunt utique obolos et quadrantes argenteos, sic ut acra contineat 160. denarios 320. obolos, et 640. quadrantes. Cui quidem Spelmanno utcunque hac in re assentitur Sirmondus, qui in Notis ad Gaufridum Vindocinensem, Libratam terras jugerum terras integrum aut arapennem esse contendit. Libram, ei libratam terras, alii volunt esse modum agri aut praedii ad valorem annuumpecuniarii reditus, et ad certum librarum monetsa currentis numerum exactum et ssstimatum : adeo ut qui certum numerum librarum terras alteri daret, ad hoc teneretur arbitrio et judicio boni viri, certain agrorum mensuram, quse in reditu tot nummorum libris valeret, dare ; cum, ut est in Cpnsuetudine Turonensi art. 353. in dominicis et prsediis nulla fixa sit sestimatio, quia pluris aut minoris ssstimantur pro valore ac bonitate ipsorum pra3diorum, et ut est apud Senecam 1. 3. de Benef. et in L. Pretia D. ad Legem Falcid. (35, 2.) pretiumque cujusque rei pro tempore est. Unde a viris expertis aestimatio fieri solet, quam prisee et assiette de terre vocant Consuetudines, Trecensis tit. n. art. 1. Turonensis, Andegavensis, Aryernensis, Burbonensis, et alia?. Atque ita Liberatse terras fere semper videntur intelligi, saltern apud nostros : quibus saspe adjungitur vox reditux, ex qua non certum ac deflnitum agrimodum esse colligitur. Bromptonus ann. 1173 : Cui pro illo homagio et fidelitate dedit 1000. Libratas reditus in Anglia per annum. Mox : Et concessit ei 50. Libratas redituum Andegavensiutn, i. 50. librarum monetae Andegavensis reditum annuum : quomodo in veteri Charta apud Menagium : Mille Libratas ad Turonenses, i. Turonensis Monetae ubi perperam editum adturonenses, et attournois , junctis vocabulis. Charta Odonis Comitis Nivernensis ann. 1258 : Et se ces deux dites terres ne valloient, aux jours que li mariages sera fez, 8000. Livrees de terre a Tournois, nous sommes tenus de parfaire en autre terre avenantment. Charta ann. 1239 : Item dedit dictse. Margaritas filias sues in maritogium

*** LIBRA PRAGENSIS. Rudolph. I. Im[ LIBRA. AD NUMERUM, Numerata,nec ponderata. Vide mox Libra pensa et Ar- per. Pactum cum Ottocaro ann. 1277. apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 420. lin. 25. sura. LIBRA PRIMA 20. solidis constans apud LIBRA NUMERATA, in Domesdei. Currebant in primis pecuniae (ut hodie Occitanos, quibus etiamnum Livre prime argentese) solummodo numeratione : dicitur. Vetus Placitum circa ann. 1200. accepitque inde haec libra nomen, de- apud Catellum in Hist. Occitan. lib. 5 : narios veteres 120. numeranti exhibens. E contra vero omnes Judsei allegabant asserentes, quod non debebant earn ceram Spelm. * LIBRA DE OBOLIS. Chartul. S. Joan. dare ad commune pondus Tolosae, sed ad Angeriac. fol. 171. v : Pro trecentis soli- quoddam speciale pondus, quod est 20. sodis Pictavensibus et quatuor Libris de lidorum, quas Libras primas vocabant. obolis. Vide Obolus. 1 LIBRA PROVINGIALIS, scilicet 20. so! LIBRA OCTONARIA, Octo unciarum, lidorum, in Venditione villae Hiersi Caauri fabris et monetariis propria, Gall. rolo I. Comiti Provincial ex Schedis PraeLivre de marc. Non semel memoratur in sidis de Mazaugues. veteribus instruments. LIBRA AD SCALAM. Vide Scala. LIBRA PANIS, in Regula S. Benedict! LIBRA SERVIENTALIS. Consuetudines Monachis praescripta in refectionibus Monasterii de Reg-ula, torn. 2. Bibl. Labcap. 39. Concilium Aquisgran. sub Lu- bei pag. 744 : Habeat Ecclesia duos homidov. Pio cap. 57 : Ut libra panis triginta nes vel feminas cum sarculis unoquoque solidis per 12. denarios metiatur. Ubi anno ad segetes purgandas, et dabitur constare dicitur solidus 12. denariis. unicuique una Servienlalis, et alio ternLeges Franc, tit. 4. 5.106 : Ut inter Fran- pore in manu una torta de furno, et cos per 12. denarios solidus componatur. vinum, et in nocte una Libra. Id est, Charta ann. 1159. apud Jofridum in libra carnis qualis servientibus dari soEpiscopis Niciensibus : Si autem cum let, [nisi forte intelligendum sit idomne eis comedere noluerit, Libra ei et justitia quod in cibo et potu domesticis a docum pulmentis, quibus Clerici vescunlur, mino datur : de quo more supra dictum deforis mittantur. Sic libra panis 30. so- in Liberatio.] lidorum conflciebat libram et dimi** LIBRA STEPHANI, in chart, ann. diam, cum 20. solidi 12. uncias confice- 1245. et 1260. in Alsat. Diplom. torn. 1. rent. Capitula Caroli M. lib. 3. cap. 14 : pag. 390. et 430. Comitatus Burgundies Triginta solidi id est Libra et dimidia. moneta a comite Stephano nomen habeAdde Cliron. Casin. lib. 1. cap. 2. Haef- bat. Vide Dunod. Histor. Eccles. Bisunt. tenum lib. 10. Disquisit. Monast. tract. torn. 1. Probat. pag. 145. Haec Schoapfl. 3. disq. 2. Menardum ad Concordiam LIBRA STERLINGORUM, Eadem olim regular, et Dissertat. Gallicam de He- fuit qu33 libra denariorum de 20. in unmina vini et libra panis in Regula S. cia : nam denarius alias dicebatur sterBenedict! edita ann. 1667. 27. et seq. lingus et esterlingus. Confecerunt autem [Martenium in Commentarioadeamdem sequentes Reges slerlingorum libram ex Regulam pag. 515. et seqq.] denariis de 40. in uncia : novissimi, de ^ LIBRA PARISIENSIS 25. solidis cons- 62. vel eo amplius, retinentes tamen tabat; Turonensis vero 20. Sed id omni- sterlingorum appellationem, utpote jam pecuniam legalem signiflcantem. Prisca bus notum. LIBRA PENSA, seu Pensata, in Domes- igitur Libra sterlmgorum ex 120. denadei. Cum multa essent ubique Ipcorum riis constabat, pondo a5qualis gravitate : cuneagia, (nam illustriores plurimse ci- media ex 480. hodierna ex 722. et quidvitates, villae, Episcopi, proceres, sua piam supra. Sterlingorum autem nulla, habuere) factum est ut leves saepe de- quod sciam, in Domesdei mentio, cum narii a cuneatoribus et falsariis cude- recentioris sit originis vocabulum. Haec rentur, detonsique ssepe alii in publi- Spelmannus. cum proreperent. Venit igitur in usum, LIBRAE SUBTILES ET GROSS^;. Charta non solum libram numerare, sed (ut Raymundi Gaufredi Domini de Tretz : aureos hodie) ad pensum trutinare. Do- Vendidimus...octavam illam par tern quam mesdei : Reddit nunc 30. Libras arsas et habuimus vel tenemus pro indiviso in civipensatas, etc. Alibi : De tertio denario tate Massilise et ejus territorio et districtu, habet Rex 30. sol. ad pensum, de cremento in mari, in insulis, in venalionibus, et in 10. libr. ad pondus. Rursum : Hoc mane- ferro Quintalis, et in lasciis, et in corda, rium reddit 70. Libras ad pensum : sed et vicesimo quinto, et in Libris subtilibus ab Anglis non appretiatur, nisi ad 60. et grossis, et in marchis, et in millairolis libras ad numerum. vini et olei, et in sextariis, et in cods, etc. LIBRA PENSANS, in Capit. sub Pipino Liber Rubeus Archiepiscopatus AquenRege 5: De moneta constituimus, ut sis ex Bibl. Regia : Judsei Aquenses faamplius non habeat in Libra pensante, ciunt seu facere tenentur in festo Paschanisi 22. solid, et de ipsis 22. sol. moneta- tis duas Libras subtiles piperis D. Archierius accipiat solidum unum, et illud aliud piscopo pro cymetario eorundem, etc. [Medomino cujus sunt, reddat, ut immunita- moriale Potestatum Regions, ad ann. 1271. apud Murator. torn. 8. col. 1333 : tes conservatss sint. | LIBRA ad magnum et parvum pon- Vendebatur... Libra grossa de carnibus porcinis'K.iv. etxvi. et xvin.impenaies.J dus. Charta ann. 1185. ex Tabulario Meldensi: Semel in anno debetur Epis- Habent etiam li&MLibrassubtiles, de quicopo Meldensi ab Ecclesia S. Germani bus ita F. Otbertus pag. 6 : II quinto (de procuratio sub hac forma, LX. panes de pesi et ultimo chiamato della bilancia pane Conventus... tresLibrse cerss ad par- solile, che Libre 106. un quarto, desso sono vum pondus vel una ad magnum pondus. Libre 100. dell susdetto della bilancia Eadem occurrunt in Charta Falconis grossa. * Livre soutive, quod pro mercibus subAbbatis S. Germani. Minoris quoque fuit ponderis libra, qua in ponderandis tilibus seu aromaticis esset, sic dicta, aromatibus utebantur in quibusdam ut colligitur ex Stat. ann. 1312. torn. 1. provinciis. Consuetude Lemovic.art. 70: Ordinat. reg. Franc, pag. 512. art. 1 : Libra est et esse debet xiv. unciarum et Nous abatons et ostons du tout la Livre dimidia, salva Libra de speceria, quse de- soutive, et ordenons et commandons que bet esse et est xn. subtilium unciarum. surpaine de corps et d'avoir, nul ne vende Vide Libra mercatoria. a celle Livre soutive, ne a autre livre ou

LIB
quingentas Libratas terras ad monetam Divionensem. Testamentum Robert! Duels Burgundiae ann. 1297 : Je veux que Odoz mes fils pour lui et pour ses hoirs halt en heritage 4000 Livrees a Digeonnois en Justice et Seigneune grant et petite assises a Grinon, etc. [Dbnatio Anceli Jovillae Domini arm. 1333. Monasterio S. Urbani ex Archive ejusdem loci : Dix Livres de terre a Tournois a penre chascun anme et en nostre assise de Joinville sur a la xv de la Nativite N. S. Charta ann. 1301. torn. 3. Hist. Eccl. Meld. pag. 191 : En la somme de 22. Livrees de terre chascun an, que nous leur deviens asseoir. Alia ann. 1322. torn. 4. Gall. Chr. Instrum. col. 257 : Octies viginti Libratas terras ad Turonenses parvos, quas assidemus super res inferius annotatas.] Joannes de Condato, de Engueranno de Marigniaco :

LIB

LIB

97

per annum, etc. Vide Librata 1. [* et Mceser. Histor. Osnabr. torn. 1. sect. 4. i 5. not. f.J LIBRJE porro terras plim sestimatam sortem principalem vicesimo denario docet Charta Robert! Archiepiscopi Lugdun, ann. 1233. ex Regesto Teodor. Ecclesiae Lingonensis : Et ipsi tenebuntur ponere uterque ipsorum, videlicet 200. Libras in empiione 10. Librarum terras, quas assignabunt et tenebunt in feodum in perpetuum ab Episcopo Lingonensi. Vide Denarius. SSS" Aliud omnino sonat vox Libra in sententia arbitral! ann. 1292. inter Abbatem et Consules de Gimonte in Occitania : Pronunciaverunt quod perticus, cum quo mensurantur arpenta et terras, vineeeet alii honores,habeal in perpetuum et habere debeat decem palmos bonos et largos de longo, ut hactenus habere consuevit,et arpentum computetur de centum Trente mil Livrees de terre duabus Libris et octo scaquis, et concada Avoit, u plus, au Parisis. terrse computetur de LXXIV. Libris et x. Libratarum terras passim est mentio, scaquis ad perticum superius memoratum. apud Goffridum Vindocin. lib. 2. Epist. Hie Libras intelligo frumentarias, ar30. 1. 3.. Ep. 10. 15. Matth. Paris, ann. pentumque de centum duabus Libris et 1212. Bromptonum in Stephano Rege, octo scaquis computatum, modum agri Chiffletium in Beatrice pag. 77. etc. in quo seminentur frumenti pondo 102. SS" Ut ex prsemissis locis jam satis et 8. scaquss. Est autem scaqua, si bene constare videatur, Libras vel Libratas interpreter^ pugillus frumenti, Occitaterras, gestimatas fuisse ex valore agri, nis Escach, quod proprie signiflcat paunon ex ipsius quantitate, ac proinde ni- l u l u m i l l u d frumenti, quod superesse hil aliudfuissequam agros certi numeri solet mercatoribus forensibus, qui cum librarum annui reditus , aut certum in urbem veniunt frumentum vendituri, librarum numerumexagris perceptum: plusculum advehunt quam mensuracane quis tamen restet scrupulus, juyat piat, ne quid desit in mensurando. hanc sententiam novis testimoniis, iisT LIBRA TESTIUM. Vide Libra Annoque luculentis, confirmare. Gharta Phi- rum. lippi Fr. Regis pro EdwardoRege Angl. LIBRA VINI, Libra cervisias, in Regula ann. 1286. apud Rymer. torn. 2. pag. 338: Canonicorum in Synodp Aquisgran. cap. Concedimus et promittimus nos daturos, 122. in Regula Sanctimonialium, ibid, et in certis locis et competentibus, cum cap. 13. Vide veterem Agrimensorem de omni justitia alia et bassa, nos assigna- mensuris in liquidis pag. 333. et supra in turos dicto Regi Angliss, pro se et suis Hemina. h&redibus, tria millia Librarum Turonen1 LIBRA URS A , perperam pro Arsa, apud sium rendalium. Et in sequent! Charta Kennettum Antiq. Ambrosden. pag. 165. de.ead.em re ibidem : Cum dilectus et fi- Vide Arsura. delis noster...Edwardus Bex Angliss nobis ** LIBRA, Instrumentum quo res pontrddi fecerit Litteras suas inter castera derentur, quomodo differat a Pondario continentes quod pro tribus millibus Li- vide apud Lappenb. Orig. Hanseat. Dobratis terras ad Turon. quas eidem tene- cum. pag. 40. not. 1. pag. 202. not. 2. mur assidere, etc. Unum et idem sunt, ut LIBRABILIS MONETA, Eadem quse satis patet, Libras Tur. renduales prioris Usualis seu justi ponderis. Instr. ann. Chartae, et Libratas terras ad Turon. pos- 1361. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. terioris. Illud ipsum clarius patet in 435. art. 53 : Tresdecim denarios monetse Charta ann. 1272. qua Philippus Audax Librabilis in ecclesia Viennas. Fr. Rex confirmat fundationem Parthej LIBRAGIUM. Vide in Liberare 2. nonis B. Marise de Gersiaco, apud Lobi] LIBRALE, ^oivixt? , Modiolus. Supnell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 292 : Con- plem. Antiq. cedimus 500. Libras Paris, annui redditus * LIBRALE , Mensurse frumentariaB percipiendas ab eis in cofris nostris... species. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. donee eas. inassisia terras alibi duxerimus Flammar. : Et in orreo sive granerio assignandas, computatis duntaxat in dic- dicti hoi>pitli, videlicet quadraginta duo tis 500. Libratis terras, 110. Libratis, 5. Libralium frumenti puri... Item plus trisolidatis et 9. denariatis terras ad Turon. ginta et unum Libralium speutonis...Item annui redditus, quas dictas Moniales ex tria Libralia ordei. Item plus tria Libradono dicti patrui nostri jam possident in lia milhii; totum ad communem mensuparrochia de Gastinis, et 52. Libratis el 5. ram dicti loci. Vide infra Livrale. solidatis terras ad Turon. annui redditus, 1 1. LIBRARE, Tradere'. Vide in Libequas habent in parrochia de Gersiaco, rare 2. quas deduci volumus de summa 500. Li2. LIBRARE, pro Ponderare. Vide in brarum prssdictarum. Liber de modo te- tltC VOC6nendi Parlamentum tempore Edwardl 3. LIBRARE, Per auctionem adjudiRegis, filii Ethelredi : Comitatus constat care, Gall. Adjuger. Lit. ann. 1411. torn. esc 20. feodis unius Militis, quolibet feodo 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 600. art. 6 : computato ad 20.Libratas... unum feodum Quod captis pignoribus in causam judiconstat ex terris ad valentiam 20. Libra- cati et in executionem dicti sigillati, derum. Hie non quantitas, sed valor sesti- bent incontinenli ad incantum venalia e,t matur. Liber niger Scaccarii pag. 95 : distrahenda exponi, et ipsis debite ineanEgo de feodo pro servitio unius Militis te- tatis el plus offerenti Libratis, lapsis pasneo 20. Libratas terras, id est terras 20. tea, decem diebus, pignora mobilia sic librarum annui redditus. Charta ann. Librata expediuntur et debent expediri 1297. apud Rymerum torn. 2. pag. 767 : realiter emptori. Vide supra Liberare 2. * 4. LIBRARE FESTUM, Peeuniam pro Qui habent xx. Libratas terras et redditus

officio alicujus festi praebere. Acta capitul. MSS. eccl. Lugdun. ad ann. 1337. fol. 32. r. col. 2 : Mandant dom. Johanni de Faverjon capellano perpetuo in ecclesia Lugdunensi, ut si quid habet residui de payo vel de pensione monasterii Bellsevillse, quod Libret festum e.rastinum beati Mathias apostoli. Vide in Liberare 2. LIBRARIA, ut Librarium 2. MartianuS Capella lib. 1 : Utpote Librarise superum archivique custos. Histor. Australis ann. 1295 : Per totum claustrum et ante Librariam... intravit. Ita emendo pro Liberiam. [Descriptio Monasterii Caroli-loci apud Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, cpl. 1393 : Libraria quoque incomparabilis, quam cum introeo, videre videor sine reliquis, omnes Ecclesias Doctores omnibus libns suis et tractatibus comitatos invitantes, etc. Adde Glossar. Lobinelli torn. 3. Hist. Paris. Utitur Gellius lib. 5. cap. 8.] Vide Librarium 2. 1. LIBRARIUM, uyo<rca<jiov, in Glossis Gseco-Latinis, Librile. 2. LIBRARIUM, Bibliotheca, Gall. Librairie. Gl. Saxon. ^Elfrici : Librarium, b o c h u s , i. Librorumdoraus. Monachus Altisiod. ann. 960 : Claustrum quoque Canonicorum crematurn est, Librariumque et ornamenta Ecclesias. Will. Thorn, in Chron. cap. 21. 116 : D. Abbas... instituit ut singulis annis in perpetuum in principio Quadragesimas, die qua Librarium deferturin Capilulum, vivorum animas commendentur, et absolvantur animas defunctorum, per quos Librarium hujus Ecclesias fuerit aliqualiter emendatum. Vide Libraria. * Glossar. Pro vine. Lat. ex Cod. reg. 7657: Libradoyra, Prov. bibliota. Livraire, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2 :
A saint Maart el biau Livraire, Truis un bel Livre dont biau traire Vous voel encore bele matere.

LIBRARIUS, Librorum descriptor. Isidor. lib. 6. cap. 14 : Librarii iidem qui Antiquarii vocantur. Sed Librarii sunt qui et nova et vetera c.cribunt, Antiquarii qui tantummodo vetera, unde et nomen sumpserunt. Petrus Damianus lib. 7. Epist. 19 : Cum alia Monacho,... litteris aeque perito, alque Librario. Supra : Et quoniam scribendi peritus extitit , non pauca nobis librorum volumina pollucibiliter exaravit. Ordericus VHalis lib. 9. pag. 718 : Nulla umjnam, ut reor, Sophistis. in belhcis rebus gloriosior materia prodiit, quam nostris nunc Dominis Poetis atgue LibrarUs tradidit. Vita S. Guthlaci Anachoretse cap. 32 : Habuit siquidem in comitatu suo virum Librarium Wilfridum, etc. [Acta S. Samsonis MSS.: Quodam die festo dum ad Ecclesiam convenirent, el ibi sermocircalionem inter multos de Librario quodam in longinquam Aquilonis terram habitante , et quamdam prascantationis art em hominibus exercente audirent, ad quem de multix provinciis innumera multitude frequentare consueverat, quia omnia quas Mis dicebat, pro certo et sine dubio eveniebant. Haud satis cer'ta Librarii notio hocce in loco. PosSet intelligi vir litteratus, qui librorum lectione hanc creditana acquisierat rerum futurarum prsescientiam. De Librariis sive Scribis, variisque eorum generibus disserit Brencmannus lib. 2. Hist. Pandect, cap. 5.] [** Murator. Antiq. Ital. torn. 3. col. 849. Savin. Histor. Jur. Roman, med. temp, torn. 3. cap. 25. | 218.] LIBRARII, Qui describendis actis judicialibus operam dabant, in Cod. Th. leg. 1. de Lucris offlc. (8, 9.) leg. 1. de 13

98

LIB

LIG
mentum librandi, i. percutiendi lapides in castra, scil. manganus. Unde librillo, as, tali intrumento projicere, vel percutere, vel infestare. [Festus habet : Librilla, vel ut restituit Scaliger. Librilia, appellantur instrumenta bellica, saxet scilicet ad brachii crassitudinem in modum flagellorum loris revincta.] Henricus Rosla in Herlingsberga :

LIG

cedebam. Chronicon Andrense : Et data benedictione me ad egrediendum Licentiavit. Adde Matth. Paris pag. 481. 671. Thwroczium in Ladislao cap. 59. [Annales Genuens. torn. 6. Muratorii col. 453. 479. 498. Chronicon Andreas Danduli torn. 12. ejusd. Murat. col. 455. Acta SS. Junii torn. 1. pag. 787. Chartam ann. 1334. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 189.] Joan. Gersenium de Non hie unigena fabricatur machina, nomen Imit. Christ! lib. 2. cap. 8. | 5. etc. Hsec Librilla tenet; quasi saxea pondera librans. * LICENTIARE, Dimittere, expellere, Librilium meminit Caasar lib. 7. de Gall. Renvoyer, chasser. Correct, stat. Bello Gallico : Fundis, Librilibus, sudi- Cadub. cap. 8 : Quodlibet centenarium busque, etc. lisqui utebantur, Libratores mittere debeat de melioribus et sufficiendicuntur Tacito 2. et -3. Annal. Vide tioribus consiliariis sui centenarii ; qui sic electi possint Licenliari de dicto consiManganum. * LIBRORIUM, Mensural frumentarias lio, si videbitur domino capitaneo, domino species, vulgo Livrot ; unde Libroriata, vicario et dicto consilio minus idonei et modus agri, cui seminando Librorium sufficientes. ILLIGENTIATUS. Thorn. Walsinghasatis est. Terrear. S. Maurit. in Fores, ann. 1472 : Item dictus confitens tenetur mus ann. 1296 : Illicentiatus clam discessolvere unum Librorium siliginis. Ibi- sit, tanquam fugitivus, non impetrata ac dem : Dictus confitens tenetur solvere... petita missione. in quadam Libroriata orti, etc. Vide suLICENTIA, quas ab Abbate Monachis conceditur aliquid faciendi. Liber Ordipra Librale et infra Livrale. 1 LIBRUNCULUS, Farvus liber. Pra3- nis S. Victoris Parisiensis cap. 38: Duofatiq in Vitam S. Samsonis Episc. Do- bus modis Licentise accipi possunt, scililensis : Poscimus quisquis es, qui hunc cet aut verbo, aut signo. Qui verbo Licenleg is Librunculum mea me imperilia ha- tiam petunt, manifeste dicant quid facere velint ; qui autem signo petunt Libeas excusatum. LIBUM, Genus prsestationis, vox Lati- centiam, si non possunt per signum illud nis Scriptoribus notissima, Gasteau, quod aperte volunt significare, debent Tarte. Charta Hugonis Castellani Vi- postea, cum opporlunum fuerit, a quo Litriacensis ann. 1224. apud Perardum centiam acceperunt, quid fecerint indipag. 407 : Cum perciperem in molendinis care. Infra : Licentia decantandi Missam, de Chausseio... Libum unum, quotiescun- de egressu, etc. Eckeardus Junior de Caque ad villam de Chausseio me venire sib. S. Galli cap. 7 : Regulam quotidie contingebat, quidquid juris habebam in audire et facere ; Licentias interdum, percip'ienda Liba memorata legavi in elee- quse etiam irregulares essent, tanquam mosynam, etc. Novitiis dare, arcum tendere, ac laxare. SSI"" Morinensis Ecclesias Canonicis Statuta antiqua Cartusiensia 2. part, et Capellanis Liba distribui solebant cap. 6. 21. de Priore : Cum conversis certis diebus, ac praesertim iis, quibus manens Licentias donat, ad eum pertinet celebrabantur obitus seu defunctorum Licenlia generalis vini, casei, silentii et anniversaria, ut passim cernere est in hujusmodi. ejusd. Ecclesise Obituario MS. Sic fol. LICENTIARE, Facultatem dare rei cu2 : Item in obitibus bursse obituum, in juspiam faciendas. Cassar. Heisterb. lib. quorum fine scribitur Cum Libis tantum- 2. de Mirac. cap. 10 : Dixitque juveni: modo sine alia distinctione, Canonici et Vis ut ostendam Abbati ? et Licentiavit Capellani percipiunt quilibet duo Liba, ei. Vide eumdeni lib. 3. cap. 14. lib. 6. quolibet Libo valente iv. den. Fol. 8 : cap. 5. Speculum Saxon, lib. 2. art. 63. Item in nocte Circumcisionis Domini et 6. Albertum Stadensem ann. 1248. Vivigilia Epiphanige Domini dislribuunlur tam S. Amasii Episcopi Teanensis cap. cuilibel canonico residenti duo Liba, pon- 8. Statuta Synodalia Odonis Parisienderis quodlibet48. unciarum. In Tabula- sis, [Concilium Trevir. ann. 1227. apud rio Calensi pag. 140. pro molendino in- Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col. ter cetera redditur Libum de valore xn. 109.] etc. denar. Paris. LICENTIA MAJOR. [* Canonicalium LICA, Cylindrus, Gall. Lisse. Vide exercitiorum vacatio, Gall. Vacances.] Lincha. Tabularium Cisoniense aun. 1266 : Sta| LICATOR, Catillo, scurra. Vide in tutum est etiam ut quilibet Canonicus Lecator. durante majori Licentia, quse semel in 1 LICCINIUM. Vide infra in Lichinus. anno concedi consuevit, ssstimationem 3^ LIGEAMEN. [Similitude. DIEF.] prsebend& vini sui habeat in pecunia nu~ 1. LIGENTIA, Joan, de Janua : Licen-' merata. tia, dicitur commeatus, quod vulgariter ] LIBRATIO, LlBRATURA, LlBRATUS. MALA. LICENTIA, Longobardis dicta [* Annua prasstatio. Livroison, eodem commeatio : unde Licentiare, vulgo com- facultas peccandi uxori a marito insensu, in Lit. admort. pro eccl. Vivar. meare. Ugutio, a quo hausit : Licentia dulta. Leges Luitprandi Regis tit. 101. ann. 1445. ex Reg. 177. Chartoph. reg. dicitur commeatus, vel vulgariter dicitur [** 130. (6, 77.)] De mala Licentia mulieri ch. 151 : Item sur ung hostel... assis en cognatum, unde Licentio, as, cognatare, data. Mox : Si quis conjugi suse malam ladite cite (de Viviers) deux Livroisons. vulgo. Ubi forte legendum Congeatum, Licentiam dando dicat : Quin vade, et concumbe cum tali homine ; aut si dixerit Pluries ibi.] Vide in Liberare 2. et Li- et Congeare. Est igitur Ira 2. LIGENTIARE, Facultatem et licentiam ad hominem, Veni et fac cum muliere * LIBRETUS, diminut. a Liber, libel- abeundi dare, dimittere, Gall. Licentier, mea carnis commixtionem, etc. Adde Lelus, Ital. Libretto. Inventar. MS. ann. congedier. Gauterius Cancellarius de gem Longob. lib. 1. tit. 32. | 6. Nam 1366 : Item est quxdam informatio facta BelT. Antioch. pag. 451 : Licenliatis Ba- cum adulterip uxoris matrimonium soJin duobus Librelis paplris de tempore do- ronibus quiete recreari, etc. Willel. Brito veretur, mariti interdum qui uxores remini dementis Papse VI. etc. lib. 7. Philipp. : mittendi quasrebant occasipnem, eas ad T LIBRIAS, uXaxoO?, Placenta, in Glosperpetrandum adulterium impellebant: Utque velint exire Licentiat omnes. sis Sangerm. MSS. et in Supplemento quo statim probato, ab iis divellebanAntiquarii. Chronicon Fosssenovas ann. 1209 : Ibi tur. Quod attigit Matthaaus Monachus LIBRILLA. Joan, de Janua : Librilla, cum benedixit, Licentiavit, etc. Petrus in quaastionibus matrimonialibus lib. 8. est baculus cum corrigia plumbata ad li- Blesensis Epist. 52: Jamque Licentiates, Juris Graacorum pag. 508. ubi de Causis brandum carnes. Dicitur etiam instru- et accepta vestre benedictionis gratia re- dirimentibus matrimonium: 'Eav t^ ^ Decur. urb. Romas, (14, 1.) apud JC. Symmachum, etc. Librarius Cos. Librarius Qusestorius trium decuriar. Librarius Tribunicius, in vett. Inscript. 541. 10. 544. 6. 625. 6. 627. 5. [* Inscript. yett. Joan. Vignol. pag.301. Q. F. Librarius a Manu, vel ad Manum, ut apud Gruter. pag. 580. 11.] Hinc LIBRARIUS, pro Notario, apud Rollandinum in Summa Notarise:[quanotione Librarius dictus videtur Hilduinus Abbas Sithiensis apud Mabillonium torn. 3. Annal. Benedict, pag. 123. neque enim hie Hilduinus alius videtur ab eo qui in qupdam Praecepto quod exstat torn. 12. Spicileg.Acher.pag. 109. Imperialis aulas Archinotarius appellatur.] LIBRARIUS, Dignitas Ecclesiastica in Ecclesiis Cathedralibus, eadem forte quas Cantoris, qui et Armarius dicitur. Charta Henrici III. Imp. ann.1056. apud Meurissium in Episcopis Metensipus pag. 360 : Videlicet ut electionem Primicerii faciant, sive Decani, Cantoris, Librarii, atque Custodis Ecclesige S. Stephani. T LIBRARIUS, Librorum custos in Monasteriis. Regula Mellicensis ann. 1451. in Chronicp ejusd. Coenobii pag. 414 : Et eodem die etiam de Bibliotheca solent a Librario hbri postulari. 1 LIBRARIUS, in veteri juris utriusque Vocabulario : Quiin libra apponendo pondera, ca.usas rerum determinat; vel est libros vendens et custodiens. ] 1. LIBRATA, Libra pecuniaria redditus annui. Charta ann. 1208. torn. 2. Chartul. S. Vandreg. pag. 1903 : Beneficium valens xni. Libratas annui redditus. Testamentum Hervei Comitis Nivern. torn. 1. Anecd. Marten, col. 867 : Conferimus decem Libratas redditus pro anniversariis nostris annuatim in perpetuum faciendis. Charta ann. 1247. ex Tabular. S. Nicasii Rem.: Contuli Conventui Ecclesiss S. Nichasii Remensis x. Libralas Paris, annui redditus. Alia ann. 1250. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 154 : Legavit... circiter iv. Libratas percipiendas in forestagio et piscatione quadam. Charta S. Ludovici ann. 1269. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 270 : Notum facimus quod cum Guillelmus Barberius diclus Ad pedem ferreum acquisivisse dicatur... x. Libratas et xv. solidatas incrementi census annui redditus, etc. Vide Libra terrse in Libra 3. ^ 2. LIBRATA, Prasbitio ; Famularis vestis, vulgo Livree. V. supra in Liberare 2. 1 LIBRATIM, Per libram, ad amussim. Vita sancti Guthlaci, torn. 2. April, pag. 88 : Nee tandem ea quas scribsi, sine subtilissima indubiorum testium cautione, Libratim scribenda quibusdam dare prsesumpsi.

LIG
<7axppo<r3vv) lutSoyXe^wv, aXXoc? auTYIV e ? TO [Aot^suO'vivai ixtP'lll(I''l rcpoSouvai. Hue etiam spectat, quo'd habet Achmes Onirocrit. cap. 267. Unde in Capitular! ann. 757. cap. 1. et lib. 5. Capital, cap. 21. ubi ifli, cujus uxor adulterium commisit, aliam ux9rem accipere facultas conceditur in Cod. Thuano : Si absque ejus conscientia factum fuerit illud adulterium, et si ab ea abstinuit postquam rescivit, nam cum ilia reconciliari (non) potest. Vide Cugucia. LICENTIA, Facultas data Doctoribus seu Professoribus profltendi publice in Academiis. M. Robertus de Sorbona in Serm. de Conscientia : In isto librn eris solum examinatus, quando petes Licentiam legendi Parisius. Joannes de Deo in Poenitentiario lib. 5. cap. 14 : De Magistris scholarum : Peccant... primo,quia vendunt Licentias docendi, etc. Marsilius Patav. in Defensore pacis 2. part, cap. 10 : Quibus docendi aut operandi talia in civitate per principantem data est auctoritas, quam in disciplinis liberalibus consueto vocabulo Licentiam appellamus. Vide eumdem cap. 21. pag. 322. 326. 1. Edit. [Recepi Licentiam in legibus in studio Aurelianensi, Jacobo Gelu in Vita sua torn. 3. Anecd. Marten, col. 1947.] [* Vide Savin. Histor. Jur. Roman, med. tempor. torn. 3. cap. 21. 79. sqq.] LICENTIARI, Licentiatus ad magisterium, in Chron. Nicolai Trivetti ann. 1282. Idem Rob. de Sorbona : Multis enim magnatibus fit aliquando gratia, et Licentiantur sine examinatione. [Non semel occurrit in Statutis Academies Paris, torn. 6. Spicil. Acher. pag. 384. ut et apud Robertum Goulet in Compendio jurium ejusd. Academiae fol. 8. etc.] 1 LrcENTiATURA, Eadem notione. Licentiaturse gradus in universitate sludii generates, in Bulla Pii IV. PP. torn. 4. Gall. Christ. Instrum. col. 345. LICENTIA. MATRTMONIORUM, MARITALIS, LICENTIA nude. Vide Maritagium. * LICENTIA, Practicis nostris, Conge de deffaut, Actus quo defensqr, provocatore non comparente, a petitione dlmittitur et absolvitur. Arest. parlam. Paris. 11. Jan. ann. 1364. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 542 : Quare petebant pnsfati archiepiscopus et vicecomes Narbonee ac consules Biterrenses pronunciari prsefatos de Narbona audiri ad prxmissa non debere nee admitti per viam supplicacionis nee imploracionis officii, ex quo nolebant se facere partem, et quod requesta eorum rejecta, concederetur Licencia et expensss dictis archiepiscopo et vicecomiti Narbonensibus, ac conaulibus Biteris. * LICENTIARE, Facultatem et auctoritatem dare, Gall. Autoriser. Charta ann. 1406. in Reg. 3. Armor, gener. part. 1 : Jpso Guillelmo Licentiato, ut asseruit, in hac parte a nobili et potenti viro dom. Guillelmo de Chamborancto milite patre suo, etc. LICENTIARE, Auctoritatem dare possidendi. Chart, ann. 1326. apud Pistor. Amoenitat. Litter, torn. 3. pag. 520 : Pro hujusmodi donariis idem H. Licentiavit ipsum G. et suos veros heredes in dimidiam partem mansi sui siti in campo, etc. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Einwaeltigen, col. 808. * LICENTIARE, Liberius agere, Gall. Se Licencier. Steph. de Infestura MS. fcbi de Innoc. PP. VIII. : Cum stetisset (imperator Turcarum) coram pontifice aliqua ad invicem dixerunt, mediante in-

L1G
terprete ; non tamen fuerunt audita nisi a circonstantibus : et tandem volens cum papa Licentiare, Lseta fronte et alacri visu cupiens eum osculari in facie, etc. * 2. LICENTIA, Relaxatio, oblectamentum, Gall. Divertissement, recreation, yel Congratulatio ; sed leg. forte Liencia. Vide infra in hac voce. Reg. visitat. Odon. archiep. Rotomag. ex Cod. reg. 1245. fol. 613 : xviij. Kal. Decembris accesszmus p,ersonaliter... ad Montem leprosorum et ad hospitale B. M. Magdalenas Rothomagensis, et accepimus in ipsis locis Licentiam, indeque regressi fuimus ad Dei-villam... xv. Kal. Decernbris prsedicavirnus in ecclesia Rothomagertsi, et accepimus Licentiam a clero et populo, habuimusque nobiscum totum capitulum ipsa die. LIGENTIOSITAS, Licentia abeundi. Stat. ann. 1496. inter Leg. Polon. torn. 1. pag. 259 : Providentes Licentiositati, tarn adolescentum plebeiorum, quam desertationi bonorum,... statuimus quod tantummodo unus filius de villa a patre recedere possit ad servitia. LICENTIOSUS. Gloss. Grasc. Lat. : Auirelouffto?, Licentiosus, suse potestatis, emancipatus, sui juris. [Supplement. Antiquarii : Licentiosus, irapp-/icrta<7Ttx6?, Libere loquens.] T LIGERA. Charta Monasterii S. Vincentii del Pino torn. 2. Concil. Hisp. pag. 168. col. 1. : Si quis... homo contra hunc factum insurgere volueril, si quis super viam facere tarn Regia potestas quam Pontificum majeslas, simulque populorum diversitas, nee vocem enim habeant nee licentia, et fronte propriis careat Liceris, non videant quse bona sunt in ccelestem Hierusalem. Fronte pr/spriis careat Liceris idem esse puto quod Frqns propriis privetur luminibus seu oculis ; sed quid Licera proprie significet, aut unde oriatur, non satis percipio. An pro Lucerna scriptum, aut pro Visera, Hisp. Cassidas conspicilium, quo barbarus scriptor oculos seu videndi facultatem vel actum exprimere voluerit, ut vocem Visiere quandoque Galli etiamnum usurpant in jocoso atque familiari colloquio. 1 LICERGERIS, Centurio. Gloss. Isid. Additur in Pithoeanis, Luceres ; erant autem Luceres vel Lucerenses pars tertia populi Romani, appellati a Lucero Ardese Rege, qui auxilio fuit Romulo adversus Tatium bellanti, si Festo fidem habeamus. A Lucumone Luceres dictos ait Junius. * LICERE, is, Licentia, facultas. Charta ann. 1065. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. sevi col. 198: Et quia acquiebimus ipsum rogatum vestrum, et hecce in presentis concedimus tibi... scripta Icaba.... cum scriptos duos passus de scripta terra, qualiter superius legitur, una cum omnem Licerem et pertinentia... Iterum concedimus et damus tibi Licerem et licentiam abeant omni tempore hominibus, qui laborant ipsa terra, etc. Nostris alias Loer, et Loir, pro Licere. Stat. ann. 1263. ex Tabul. Commer.: Item au taverne, en sa maison tant seulement, Loera prandre gaige de ce qu'il vendra ; mais fors de sa maison, ne luy Loet pas. Charta ann. 1339. ex Tabul. S. Joan. Laudun. : Accorde est qu'il Loira ausdiz religieux, etc. Estre leu, eodem intellectu, in Libert, villas d'Aigueperse ann. 1374. ex Reg. 198. Chartoph. reg. ch. 360 : Item voulons et octroions que lesdiz consoulz et conseillers... puissent et leur soit Leu, etc. Alias ann. 1427. in Reg. 179. ch. 42 : Item

LIC

99

qu'iz puissent et leur soit Leu de acquerir de nos hommes. T LICENTIRE. Charta ann. 1222. e Chartulario S. Medardi Suess. : Insuper etiam Licentiebamus super mortua manu Boveti, qui fuit homo de eleemosina. Idem quod Dissentire, ut liquet ex alia ejusd. Chartul. Charta ann. 1226. ubi : Insuper etiam Dissentiebant partes prssdictse super mortua manu Boveti, etc. \ LIGHA, f. Idem quod Lischa, Machina poliendis et lasvigandis telis et holosericis accommoda, Gall. Calandre. In Codice censuali MS. Eccl. Atrebat. ann. 1261. N. tenens domum unam in territorio Ecclesiaa debere dicitur eidem Ecclesiae certam pecunise summam pro Lichis suis, quia forte telas expoliendi artem exercebat : quod Galli dicimus Calandrer. VideLis^/ta. * Nostris Liche; unde Licheur, qui illo instrumento utitur. Lit. ann. 1410. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 536 : Enguerran Flomenes... qui avec ce qu'il estoit drappier, estoit tondeur, Licheur, pareur de draps, etc. Lisseur, in Lit. remiss, ann. 1445. ex Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 370. Vide supra Lidnitorium. 1 LICHERA, LICHERIA, Lectica, Gall. Litiere. Miracula MSS. Urbani V. PP. : Ipsum portaverunt in domum steam in una Lichera. Statuta Monialium S. Salvatoris Massil. : Post mortem quando Monialis portabitur in Licheria. Pro Lecti apparatu usurpari videtur vox Licheria in Charta ann. 1500. apud D. Calmet torn. 3. Hist. Lotharingiaa col. CCCXXXI : Quatuor lectorum munitorum sive garnitorum... Licheriis, enleihibus, pulvinaribus, bassaghiis, linteaminibus, ludicibus, coperturis, cortinis pendentibus, etc. Vide Lectarium. * Gfossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Lichiera, Prov. basterna. Licheria verq ex Ch. ann. 1500. hie laudata de lecti fulcimento, Gall. Bois de lit, videtur intelligenda. Vide supra Lecteria 3. et infra Lichiera. * LIGHERIUS, Ad lichias seu repagula pertinens, hinc Juxticia licheria, jurisdictio qu33 intra lichias exercetur. Vide supra in Juatitia 1. * 1. LICHIA. Septum, repagulum, Gall. Lice. Charta ofn'cial. Noviom. ann. 1318.in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 488 : Item dictus reus cum suis complicibus disrupit Lichias seu clausuras nemoris religiosorum virorum abbatis et conventus B. Marias de Vermando. Vide Licise. * 2. LICHIA, Licium, Gall. Lisse. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 646 : Cum dictus Matheus operas dicti Laurentii rei conduxisset seu locasset ad operandum in arte seu opere pannorum altss Lie/rise, etc. * LICHIERA, Lecti fulcrum, Gall. Bois de lit, couchette. Inventar. ann. 1449. ex Tabul. D. Vencias : In camera paramenti unum lectum,... cum Lichiera nova et scamno... Qussdam Lichiera garnita talatio et plurnari plena lanes. Vide supra Lichera. 1 LIGHINA, Species tubas. Vide Licina. LICHINUS, Idem quod Ellijchnium. Papias : Lichini, cicendelia lucernas. Ordericus Vital, lib. 6. pag. 615 : Incolis alia curantibus, flamma (candelas) Lichinum usque ad mappulam altaris absumpsit. Miracula S. Ludgeri Episcopi Mimigard. n. 20: Extincta candela carbunculum de Lichino emunocit, ut nihil prorsus in eo lucis remaneret. Ubi carbunculus est flamma quse exsufflata candela in

100

L1G

LIG
les gens du pais s'y assemblent le jour de la Nostre Dame mi-Aoust pour faire Lices, caroles, dances et plusieurs autres esbatemens. Vide in Licias 1. 1. L1CIJE Castrorum aut urbium repagula, vulgo Lices, a Liciis, seu staminibus, vel funiculis dicta quod ea primitus ex funibus cpnftcerentur, vel quod ut stamina junctim erigantur. [Epist. Anonymi de capta urbe CP. ann. 1204. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 786 : Exercitum nostrum grossis palis circumcinximus et Liciis. Computus ann. 1202. apud D. Brussel torn.2. de Feudorum usu ad calcem pag. CXLVII : Pro veteri garrulio reficiendo et pro Liciis LII. s. Et pag. cxcvi: Pro Liciis circa fossatos faciendis, etc.] Godefridus^Monach. S. Patitalepn. ann. 1219 : Muri firmati sunt ligneis castellulis ac Liciis. Jacobus de Vitriaco in Histor. Orientali ann. 1219 : Et ad jactum jaculi extra Licias Saracenis equitantibus relictum exposuerunt. Idem in Epist. de Captione Damiatse : Cum ex parte Liciarium nostrarum et fossati nostri pluries impugnassent nos Saraceni. Oliverius Schol. : Fossatum.... transeuntes et Licias violenter rumpentes, etc. S. Ludovicus in Epist. de Captione sua : Destruclis Saracenorum machinis, Licias fecimus ad ponies navales, Porro Licias legendum torn. 8. Spicilegii Acheriani pag. 364. pro Licias. [Licias duelli, Locus Liciis clausus ad singulare certamen, apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 581.] Vide Vincent. Belvac. lib. 32. cap. 99. Matth. Paris, pag. 211. 213. Gesta S. Ludov. pag. 355. etc. Will. Guiart MS. :

LIG

1381. in Reg. 119. Chartoph. reg. ch. 434 : Jehan de Dinant vist passer par devant son hostel ledit Jehan Ternue, et le poursuijusques au Lices de I'eglise de Nostre Dame de Reins. 1 LIGIANI, Prophetse. Gloss. Isid. An a Licinio, aut Luce, ut intelligatur Videns, inquit Martinius, illuminatus homo, qui plus aliis videt, futura praavidet f Conjectura non placet Grsevio, qui et ipse conjicit forte legendum, Linigeri, Prophetse, quod JEgyptiorum Sacerdotes linigeri fuerint et Prophetae dicti. :%: LICIARE. [Etendre, allonger. DIEF.] LICIATORIUM, Ugutioni, et Mamptrecto ad 1. Paralip. cap. 8. Lignum in quo licium invoh'itur, et laqueus qui de filo solet fieri. Joannes Monachus Majoris Monasterii lib. 1. Hist. Gaufridi D. Norm. : Vir ille humanae virtulis modum excedens, lanceam quasi Liciatorium habens, Andegavensemimpetit. Vide 1. Reg. cap. 17. lib. 2. cap. 21. lib. 1. Paralip. cap. 11. etc. Occurrit praterea base vox nude in Gloss. Arabico-Latin. 1LICIATUS, Obvolutus licio. S. August, lib. 30. de Genesi ad litteram num. 23. metaphorice: Et quodamnwdo Liciata primordia, futurorum animalium, quse de corruptionibus talium corporum pro suo quseque genere ac differenths erant exortura. Simili prorsus ratione rursum utitur lib. 22. de Civit. Dei cap. 14. LICINA. Matth. Westmonast.: Tune Rollandi cantu inchoato, vexillis erectis et evolutis, tubis cum Licinis perstrepentibus, etc. Ita utraque Editio : sed legendum videtur bucinis pro buccinis, (juompdo Graeci recentipres povxtvov dixere. La tendent les teutes faitices, Hist. Apollonii Tyrii : ETrev TOU; xa\ Ta Puis enviroiment 1'ost de Lices. fSouxrjva, va uilou va axoXaaouv. Vide Le Roman de Garin : Gloss. Rigaltii et Meursii [necnon media? Grsecit. in Bouxiva.] Devant les Lices commence li bus tins. ^SW Crediderim tamen retinendum [Le Roman de la guerre de Troyes MS. : esse Licinis, quod Nicolaus Specialis lib. 1. de Rebus Siculis cap. 14. apud Eissuz resont eels de fa cite... Muratpr. torn. 10. col. 933. ambas voces La Lice passerent foraine, Lichinis etbuchinis usurpet: Alii, inquit, Puis s'espandent par 1'araine. strepebant pedibus in propugnaculis, alii Guillelmi Archiep. Tyr. continuata Hist. percutiebant fastibus tabulata, conchas Inter sacrilegas Lychnis stolulisque gehennae Gallico idiomate, torn. 5. Ampliss. Col- ssreas et lebetes, nonnulli tubis et tibiis, Devovere tuum bis caput octu patres. lect. Marten, col. 620: Car quant li Lichiniis et buchinis, aliisque similibus i. e. candelis projectis. Vide Excommu- Chrestiens vindrent deyant Alixandre, le terribiliter intonabant. nicatio et Stola et banno interdicere in Baillif les fist herbergier, et faire bones j LICINA, Tenue fllum textum, apud Stola 2. Lices entor eux.] Vide Willhard. n. 11. Martini urn in Lexico. * LICINITORIUM , Idem quod supra * LICHUDA) Cammarus Tract. MS. de 88. 92. 93. 207. et Hemricurtium de BelPise. cap. 133. ex Cod. reg. 6838. C. : lis Leodiensib. cap. 24. Aeuaai dicuntur Licha. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Gammarum Galli et Normanni appellant Scylitzse pag. 381. Liza?, in Consuetudi- Cod. reg. 4120 : Licinitorium, Gall. Liche. homar,... Genuenses lombardo,... Cons- nibus Catalanise MSS. Vide Lexa et Vide Liciatorium. tantinopolitgB Liczuda vel Lichuda, Illy- Masoverius in Mannionarii. T 1. LICINIUM, Genus vestis, Isidoro rid larantola, nostri langrout et escrevice * Charta ann. 1280. ex Tabul. S. Aut- lib. 19. cap. 22. vocatum quod textura de mer. berti Camerac. : Munitiones validas, quse ejus ligata sit in totum, qua*>i diceret Li* LICIA, Pal us, pertica. Arest. Parlam. Liches et barbakanes vulgariter nuncu- ginum, c pro g littera commutata. Melius Paris, ann. 1304. in Reg. Olim fol. 68. pantur, et castrum de lignis super dictis a Licio deducit Martinius. Vide Licinius in Lichinus. v. : Religiosos dictos in dicta saisina pis- munitionibus fecerunt. candi impediebant injuste, et de novo va1 2. LIGINIUM, Lignum lucens. Isid. SSS" Carolus de Aquino in Lexico Midum faciendo et Licias ibidem ponendo, litari vocis etymon non a Liciis, stami- lib. 19. cap. 19: Lignum vocatur Grseca etymologia, quia incensum in lumen conpeterentque dicti religiosi dictum impedi- nibus seu funiculis censet esse deriyanmentum amoveri. Hinc Lice, Agger palis dum, sed potius a sublicis vel subliciis, vertitur et in flammam; unde et Licinium constructus appellatur, in Cbarta Rob. quse perticas sunt ad pontes potissimum dicilur quod lumen del. Similia rursum de Veteri-ponte ann. 1330. ex Chartul. struendos et sustinendos : ex quo pontes habet lib. 17. cap. 16. Vide Lichinus et S. Joan, de Valle : Le prieur ou convent ipsi dicti Sublicii: vel cum Ferrario in Lucinium. de leur droit peuent et pourront prendre voce Lizza, a pali^, quibus septus est 1 LICINIUS, LICINUS, Idem quod Ellymote et motage en touz noz frouz pour la ficti vel imaginarii certaminis, aut mu- chnium. Vide supra in Lichinus. reparation de touz leurs molins, Lices et nimenti castrensis vel urbani locus. A 1 LICINUS, avaOptS, in Glossis : Qui chaucies sanz contredit de nous et de nos palis enim, inquit, fit palicium, et hinc capillos sursura versos habet, ut apud gens. Inde etiam Lice dicitur Pugna lu- licium. Idem censet Menagius. Itali si-, Servium Licini boves dicuntur qui hadicra, hastiludium, quod in campp liciis milia repagula lignea ex palis indiscri- bent cprnua sursum versum reflexa. seu palis clause perageretur. Lit. re- minatim dicunt Lizza vel Liccia. Martinii Lexicon consule. miss, ann. 1362. in Reg. 91. Chartoph. * 2. LICI^, Atria ecclesiarum Liciis LICIPPIUM, Vestis genus videtur. reg. ch. 157 : En la parroisse de Blaque- seu repagulis plerumque clausa. Char- Chron. Danic. ad ann. 1389. apud Ludeville en la viconte de Caudebec, en un tul. S. Eligii Paris, ann. circ. 1300 : Ante wig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 115: Quomanoir appartenant aux religieux de Licias S. Gervasii, ubi venduntur pisces niam juraverat (Albertus rex Suecorum) Sainte Katherine, acoustttme est.... que et anseres decoquuntur. Lit. remiss, ann. se non portalurum caputium, antequam ellychnio restat. Vide Fridegodum in Vita S. Wilfridi cap. 46. * Adjective sumitur, nimirum pro eo quod ad Lichinum componendum aptum est, in Charta ann. 1350. ex Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 246 : Item quod omnes et singular faces sive torquse, intorticia, candelss... habeant fieri taliter, quod quatuor paries sint de bona et sufficienti cera, et quinta de pabilo Lichino vel cotone. LICHINIUS. Constantinus Africanus lib. 2. de Morbor. curat. cap. 7 : In auriculas cum Lichinio infusio miltatur. Adde cap. 13. 15. etc. Linteolis vel Licinio addito, apud Vegetium lib. 2. de Arte veterin. cap. 22. LICINUS, apud Hugonem Farsitum lib. de Miraculis S. Mariae Suession. cap. 19. [Job. de Janua : Cicendulum, Thuribulum vel Licinus; et ponitur pro candela. Gloss. MS. Sangerm. Lat. Gall.: Licinium vel Licinus, Limechon de chandelle.] LICINIUS. Papias et Gloss. ArabicoLat. ex Isidpro lib. 20. cap. 10 : Licinius, quasi Lucinius, quia Lumen dat, est enim cicindela lucernse. Glossa? Isid. : Licini, candelae, lucernse , vel cicindilia. Ado Viennensis in Martyrol. 5. Id. Jan. : Oleoque infuso Liciniis manus et pedes eorum ligantur, etc. [Linteamina perperam interpretatur Vir doctus torn. 1. SS. Januarii pag. 587.] Constantinus Afric. lib. 1. de Morbor. curat. cap. 16: Fumigatio fiat cum Licinio bombycino prius accenso et exlincto. Adde ejusdem lib. de Chirurgia cap. 24. LICCINIUM, Quod de candela vel lucerna emunyitur, in Glossis MSS. *\ LYCHINUS. Miracula S. Etheldredae, torn. 4. Junii pag. 551 : Ite, Lychinum facile... et postea Lychino ceram superponentes, candelam facile. Sicut enim Lucerna oleo et Lychino prseparata lucet, torn. 3. Bibl. Patrum Ascet. pag. 333. 1 LYGHNIUM, in Vita S. Humillanas num. 15. ** LYCHNUS. Reinard. Vulp. lib. 3. vers. 2323:

LIG
reginam regnis Daniae et Norwegige privasset; idea ipsa fecit ei fieri caputium de bucello(\. burello) xv. ulnarum, cum Licippio xix. ulnarum. [** Forte Liripipio, Gall. Meche.] 3|c [ Super brachium dextrum habens beccam sive Licippium eisdem pannis subductum. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, II. 176. ann. 1494.) Quo exemplo vocis certus fit sensus : becca enim synonymon est bechse, becchse capuccii.] % LICISCA. [Lycisca : Licisca, lisse. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36. xv. s.)] * LICITARE. Pariag. inter reg. et abbat. Magniloci ann. 1312. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 276 : Nee compelli possint venire Licitare seu respondere, etc. Sed leg. prorsus Litigare, ut habetur in aliis eadem de re Chartis. 1 LICITATOR, Gladiator, apparitor, occisor, cui multalicent.Gloss.Isid.Omissa et turbaia sic recte corrigit Graevius ex Cpnstantiensi, qui nihil prsetermittit: Licilator, Gladiator, occisor, a Licitari, Congredi, pugnare, ut apud Nonium. Liclor, Apparitor. Licentiosus, cui multa licent. * LICITUM, Idem videtur quod alias Jubilum dicitur, Gantus scilicet species, quo non voces, sed vocum toni longius cantando diducuntur et protrahuntur, quod quia licentius fit, Licitum appellatum opinor. Stat. S. Capel. Bitur. ann. 1407. ex Bibl. reg. : Ordinamus quodprsefatum collegium juxta ordinationem prsefati domini duds fundatoris teneatur prima die cujuslibet mensis... unam Missam de S. Spiritu,... et post ejus decessum, loco illius, solemnes vigilias defunctorum et in crastinum Laudes, Commendationes et Versiculos cum magno Licito atque pausa, et postmodum Missam fidelium defunctorum pro salute animse domini fundatoris prse.fati. * LIGITUS, Licentia, venia. Ermold. Nigel. Cartn. de Reb. gest. Ludov. Pii torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 63 :
Navibus aequatis tandem, velisque novatis, Cum Licilu Heroldus intrat honore ralem.

LID
tinis super hoc Licteratorie destlnatum. Vide Literaliter 2. ! "=LICTERATORIUM MANDATUM, Scripto datum. Comput. ann. 1503. inter Probat. t. 4. Hist. Nem. pag. 82. col. 1 : Mandato Licteratorio dicti domini sancti, Valerii, &tc * LICTERIUM, Analogium, pulpitum, ut supra Lectorinum. Charta ann. 1019. torn. 1. Hist. Cassin. pag. 81. col. 2 : Duo lenzona linei operati propter altaria, et unum propter Liclerium. * LICTIRE, Detrere, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Nostris alias Detraire, pro Medire, detrahere. 1. LICTORES, Lutra?, Gall. Loutres. Charta ann. 1158. in Metropoli Salisburgensi torn. 2. pag. 263 : Venationes bestiarum, cervorum, castrorum, (lege castorum) et Lictorum in flumine Ambre, etc. 2. LICTORES, Ecclesise assertores. Hi laid sunt, et in c/i&ro inter Clericos in Missa Apostolum legunt: vel quod Subdiacones faciunt, el hi fadunt.Hos Africa vel reliquse regiones habent. Papias in ordine Jit. Li. tametsi videatur de Lectoribus agere. [** Ecclesise, assertores forte sunt Actores.] LICTORIA, Decuria Consulates, in leg. 1. Cod. Th. de Lucris offic. (8, 9.) Vide ibi Jacob. Gothofredum. T LICTRA, Zona funebris. VideLiJra 2. 0 LICTRINUM, Ambo , analogium. Charta Joan, comit. Droc. ann. 1330. ex Tabu I. capit. Carnot.: Quoddam altare in ecclenia Carnotensi situatum prope Lictrinurn ante pillum juxta allogias a dextris dictse ecclesias, in honore ipsius Genitricis Dei. Vide supra Leetritum. * LICTUS, Derelictio, bis occurrit in Obituar. eccl. Paris, edito ad calcem Brevis ejusd. eccl. ad Sabbat, ante Domin. Passion, et Domin. Advent.: Missa de Beata pro Lictu Officii parvi. 1 LICUBUS PIGEUS, Species arboris, ut conjecto, ac forte Pinus vel Abies, unde pix exprqmitur. Rolandinus Patavinus de factis in Marchia Tarvisina lib. 8. cap. 13 : Pugnalum est etiam ad portam S. Stephani, et exinde ad pontem Altinatem, per murum ilium, quia planior erat murus et Licubi picei assidibus coadjutus, et inde spissiores intrinseci defendentes. 1 LICULMEN, Gari species ex intestinis piscium, apud Laurentium in Amalthea. Vide Liquamen. * LICZ, Danis, et alias Lyde, Cicatrix, auctore Ludewigo ad Leges Danic. torn. 12. Relit]. MSS. pag. 170 : Item si aliquis clericum Iseserit et convictus fuerit, solvat regi jus suurn; pro blodwide Licz, episcopo solvat jus suum. * LICZUDA. Vide supra Lichuda. * LID. Charta ann. 1070. in Chartul. S. Petri Gand. ch. 17 : De internidone etiam extraneorum debitum, quod plebeia lingua Lid dicitur, teneat. T 1. LIDA, Ancilla, Serva. Vide Litus. f i 2. LIDA, Hisp. Lid, Tnmultus rixantium, contentio, jurgium. Fori Alcaconenses Alfonsi Regis Portugalliae sera 1267: De cavallos qui se perdiderint in algara vel in Lida, etc. [!": Vide infra Lidis 2.] :: " 3. LIDA, ut mox Lidda. Reg. episc. Nivern. ann. 1287: Costuma ferri valet xx. libras, et minutss Lidse xij. libras. LIDDA, [* Prsestatio, tributum prsesertim quod pro mercibus penditur. Charta ann. 1156. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 40: Concedo.... medietatem videlicet Liddse octo denariorum... Hac itaque ratione habes in Lidda duodedm denarios, medietatem et sex denarios,

LID

101

duos utique quos habebas, et duos quos tibi reddo, atque duos alias, quos domnus de Casulis per te habet et possidet ; quod si Lidda isla Mliquando excreveril, etc. Infra : Metfietahm Liddse salis.] Vide in Leudis. LIDDI, LIDDGNES, Vide in Litus. 1 LIDEMLAJO.'WcIe mox in Lidolaip. * LIDEMONIUM. ^Vide Litimonium in Litus. 1. LIDERE, pro Allidere'/et hurno infligere, in Lege Bajwar.' tit. ,gi. g 29: Si ligneum est, Lidat eutn terfiv?1 5je 2. LIDERE. [Elidere. DiE* ."! 1 LIDHILAHIBUM. Vide'^mox in Lidolaip. T 1. LIBIA, Ancilla, serva. Vid-e Litus. 2. LIDIA, Praestatio. tributum.^VJde | LIDIALES MANSI, Qui a servis excolebantur. Vide in Mansus. ' : I LIDIMONIUM. Vide in Litus. j LIDINLAIB. Vide mox in Lidolaip. * 1. LIDIS, Eodem signiflcatu quo supra Lidda. Charta ann. 1266. in Chartul. Cluniac. ch. 326: Homines de Marcigniaco non tenentar solvere Lidem inforo de Sinemuro, nee homines de Sinemuro in foro de Marcigniaco. * 2. LIDIS, Praelium, certamen, Hisp. Lid, unde iisdem Lidiar, Certare, pugnare. Leg. Lusit. sub Alph. reg. torn. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Portugal. pag. 11 : Nobiles si fugerint de Lide ;.... si non liberaverint regem aut filium ejus, aut pendonem pro suo posse in Lide,... non sint nobiles. Vide Lida 2. LIDISCARTI. Vox confecta ex Germ. Lid, membrum, et Schart, flssura. Lex Bajwar. tit. 3. cap. 1. 21 : Si aurem maculaverit, ut exinde turpis appareat, quod Lidiscarti vacant, etc. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 6. col. 528.1 * LIDIUS. [Sonus acutus. DIEF.] T LIDO, Maris aestus. Vide in Ledo. LIDOLAIP. Lex Longobard. lib. 2. tit. 15. | 2. [** Rothar. 173.J : -Si quis res suas alii thingaverit, et dixerit in ipso thinx Lidolaip, id est qui in die obitus sui reliquerit, non dispergat ipsas res postea doloso animo, nisi fruatur cum ratione. Editio Heroldi habet Lidhilahibum. [Codex Cathedr. Mutin. teste Muratorio, Lidinlaib.id est, quod, etc. Ambrosianus, Lindila, Estensis Lidernlajo. Schilterus Lidolaip redd it Lih to leib, Concedo ad vitam, vitalitium, usufructus, in verbo Liken, dare, concedere, largiri.] LIDORIUM. Monachus Altisiod. ann. 1091 : Reperla sunt in ipsis Ecclesise fundamentis sepulcra plena sarcophagis et loculis saxeis, plumbeis, gypseis, sectisque ac complanatis Lidoriis, quss omnia erant plena corporibus. Idem videtur quod Leviga, de quo voce supra, seu Lsevigatorium. SSS" Lidorium laterem hie significat, ut in Chromco S. Petri A7ivi ad annum 1068. apud Acherium torn. 2. Spicil. pag. 746: Inventum est quoque in quodam Lidorio hoc scriptum : Hie positus est Tetulfus ante sepulchra Martyrum fabricator hujus Ecclesise. Laurentius in Amalthea : Lidoron , Later longitudine sesquipedalis, latitudine pedis. LIDUNA, Maris sestus. Vide in Ledo. LIDUS, Idem qui Litus. Vide in hac voce. LIDUWAGI. Lex Frision. tit. 22. f 35: Si quilibet digitus ex 4. longioribus in superioris articuli junctura ita percussus fuerit, ut humor _ ex vulnere decurrat, quod Liduwagi dicunt, 2. sol. componat. Additio Sapientum ad eamdem Legem

1 1. LICIUS, Negotiator, Gloss. Isid. Grsevio videtur scribendum Licitator quia negotiatorum est emere aclicitari, quae postea carius vendant. 12. LICIUS, f. pro Ilex, arbor nota. Dicta S. Egidii, torn. 3. Aprilis pag. 242: Et signa prsecipua excisa sunt ex arbore Licii prope eamdem cellam excrescente, sub qua sfepius oranti Cfiristus apparuit. * LICOISUS, Legis custos. Liber de div. ordin. et profess, eccl. apud Marten, torn. 9. Ampl. Collect, col. 1028 : Deinde rursum incipientes ab inclusis, et ab his qui continenter vivunt, et nee canonici, nee monacfii, nee eremitse, nee inclusi, sed Deicolss vel Licoisi, id est quasi legis custodet possunt diet. 1 LICT^B, pro Licix in hac voce. * LICTATORIE, ut ad Lictorem pertinet; nisi sit pro Licteratorie, Cum literis. Instr. ann. 1294. in Reg. 2. Olim parlam. Paris, fol. 2. v.: Duos nostros alias servientes per senescallum nostrum Tholosanum Lictatorie missos,.... pro quibusdam requisitionibus ex parte nostra faciendis, etc. Vide mox * LICTERATORIE, Per litteras, scripto. Sent, contra Florent. ann. 1811. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 3. pag. 202 : Guidonem della Turre de Mediolano proditorem, rebellem et fere bannitum ipsius domini regis et sacri Romani imperii scienter et appensate receptantes contra voluntatem et mandatum eisdem Floren-

102

LIE

LIG
0

LIG

des cap. 8. | 32: Si quis in junctura mem- beufz;... lesdiz Simon et filz voyans Hinc Loyanche, Pactum, obligatio. brum cujuslibet ita percusserit, ut humor lesdites Lienses coppees vindrent, etc. Gharta ann. 1424. torn. 2. Hist. Leod. ex vulnere decurrat, quern Lidwagi di* LIENTERIA, Flu de ventre, foire, pag. 446: Et que celle filhe deseagie ne cunt, ter 4. sol. componat. D'bi Slbrandus menoison. Lienteriosus, foireus. Glossar. puisse faire Loyanche qui vailhe, jusques a Sicama legendum ceftset Lidwater, Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. Occurrit a tant qu'il arat xv. ains accomplis. 2. LIGA, Ligamen, Lien, [Laniere, in ichor, serum sanguinis, et humor Menoison, eo sensu, apud Joinvil. edit, aquosus ex nervosis artieulorum parti- reg. pag. 2. Vide ibi Glossar. in hac Glossis Lat. Sangerman.] Garba de trium Ligarum longitudine, in Synodo bus laesis emanans. Est'autem German- voce. nis Lidt, membrura. v?l articulus, Water, ** Gr. AeeevTepi'a, Lsevitas intestino- Sodorensi. aqua humor. >. rum, Cceliaca passio, dysentaria, in * Alias Loyeure, ut legitur in Lit. re53S" Nihil nccassarium est, ut emen- Chronic. Regin. ad ann. 867. Vita Walse miss, ann. 1401. ex Reg. 156. Chartoph. detur Lid-water, cam rectum esse possit Abbat. Corb. lib. 2. cap. 6. et alibi. Isi- reg. ch. 158. Lidwagi a Teatonico Wage vel Wage, dor. Grig. lib. 4. cap. 7. sect. 37. 1 3. LIGA, ut supra Lex, Monetarum fluctus. Vide Martinium et Schilterum * LIENTHERIA. [Lienteria : Lienthe- in metallo probitas a lege requisita ac in Lexicis. siris. ria, foire. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. definita, Gall. Loi, Aloi, Ital. Lega. Ex* LIEA, a- Gallico Lie, Amurca, fsex. E. 36, xv s.)] tractum Computi ann. 1339. torn. 1. Arest. aan. 1345. 6. Aug. in vol. 2. ares* LIENTHERIOSUS. [ Lientheriosus, Hist. Dalphin. pag. 95: Primo videlicet, tor, "pautam. Paris.: Scancionarius vero 'foireux. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. quod fterent denarii curribiles pro duobus vina>.doliorum ad duos digitos vel circa E. 36, xv s.)] denariis Vienn. de Liga duorum denasubius barram tartaraque sen Lieas et | LIENZUS, Tela linea. Hispan. Lienco.riorum, et de pondere viginti solidorum 'ftotia vacua, etc. Vide Lia 1. Privilegium Ferdinandi Gonzalez Prin- pro qualibet marcha ipsorum denariorum, * LIEGANCIA, Sacramentum fidelita- cipis Castellae, torn. 3. Concil. Hisp. sub forma et cunho ac remediis Ligse et tis, quod vassal I us domino suo praestat, pag. 177. col. 1 : Per omnes domos, sin- ponderis sibi concessis in opere monetanostris alias Liegece. Joan, de Trokelowe gulos cubitos de Lienzos. rum sibi alias concessarum. Pluries ocAnna). Eduardi II. reg. Angl. pag. 55: * LIERIS, Ligeris, Gall, la Loire. Vita currit ibi, ut et in Chartis ann. 1327. Prsedictus Thomas hoc perpendens, scili- fabul. S. Adelph. torn. 6. Aug. pag. 507. torn. 2. pag. 214. et 215. in alia ann. 1340. cet cum aliis prsedictis proditoribus, exiit col. 1 : Bealus igitur Adelphus in Aqui- pag. 416. et 417. in alia ann. 1345. pag. villam praedictam usque in campum ibi- tanise provincia ultra fluvium, qui Lieris 515. 516. etc. dem vexillis explicatis, et acies suas bel- dicitur, ex nobilissimis atque in rebus ** 4. LIGA, pro Ligo, Instrumentum licosas direxit hostiliter ad debellandum seculi potenlissimis natus fuit, etc. rusticum purgando agro aptum, Gall. ipsum dominum reg em contra homagium, j LIERNUS, pro Liardus, de quo su- Rdteau. Ruodlieb. fr. 7. vers. 28: fidelitatem et Lieganciam suam, quibus ra, Scutulatus, Gall. Gris pommele. Calciaraenta sua, qua? jam fuerant minis arcta eidem domino erat astrictus. Charta Ferharta ann. 1097. pro Monasterio S. Cum soccis laxa, Liga ceu slant anle supina, rici ducis Lothar. ann. 1270. ex Ghartul. Vincentii Cenoman. torn. 1. Ampliss. Sustollunt lull nimium calcando limosi. Campan. in Cam. Comput. Paris.: Apres Collect. Marten, col. 564: Dedit mihi I'omage, la feaute et la Liegece qu'il a jam dictus Abbas et Monachi XL. sol. et | LIGACIA, Fasciculus chartarum, Gall. Liasse. Ligalia litterarum, torn. 3. faite a nobles barons le due de Loheregne unum pnlefridum Liernum. % LIEURALE. [Qusedam mensura : Hist. Harcur. pag. 63. et le conte de Toul. Vide Ligantia in Ligius. Tenetur dare prepositus novem * Memor. D. Cam. Comput. Paris, fol. 1 LIEGNE, Lignum. Ohartular. S. Ve- Lieuralia... pauperibus. (Cart. Maga- 44. r: Die xxj. Aprilis 1362. facta fuerunt tria transcripta quarumdam littedasti Atrebat. not. V. pag. 264: Hospi- lon. Rev. Soc. Sav. 1873, p. 418.)] tarius ibidem debet... fascem de furro et * LIEVREIA, Praebitio, Gall. Livree. rarum regiarum retentarum in camera Arest. ann. 1279. in Reg. Olim parlam. et positarum in Ligacia litterarum. duos fasces de Lieqne. ] LIEMARIUS, Liber niger Scaccarii Paris, fol. 47: Ordinatum fait quod usuaI. LIGAMEN. Charta Rudolfl Imp. ann. pag. 357 : Ductor Liemarii 1. d. et -Lie- giarii forestse de Leonibus capient per 1276. in Metropoli Salisburgensi torn. 1. warms ob. Ubi Hearnius Ganem inter- Lievreiam; et sint Livreiss in tot locis, pag. 392 : ... Fuerint in quieta et paciftca quod sufftcere debebit et in locis propin- possessione seu quasi, juris recipiendi Eretatur sic dictum a loro, Liemer. atine Leviarium et Lorarium nomina- quis sibi. Vide Liberata in Liberare 2. mutam seu theolonium in Obernperge a, vit Gains de Canibus Britan. fol. 11. qui LIEVUS. VIA. LIEVA, Agger, Gall. transeuntibus navibus in fluvio qui Enus et canem medium esse notat inter saga- Levee. Charta Boson. Cathal. episc. in in vulgari nomine dicitur, sal et alia cem et leporarium. Chartul. Cluniac. ch. 232: A prsedicto mercimonia deferentibus, de talento quo<* LIEMERIDS, Canis indagator, Gall. fonte sit meta et Lieva via Roberti Spa- libet majoris Ligaminis scilicet 13. solidos Limier. Comput. ann. 1244 : Pro duobus nise usque ad caladiam de Roncheriis, etc. longos, et 10. denarios usualis monetx Liemeriis conductis ad Chaperonem, vj. Vide Levata 3. Pataviensis, etc. Alia ann. 1298. ibid, sol. Vide Liemarius. LIFERENT, Reditus et emolumenta torn. 2. pag. 34: Quod quilibet Abbas * LIEMTILE, Mensura frumentaria. prsedialia, quse quis percipit aut ad ter- ejusdern Monasterii, qui pro tempore fueGharta ann. 1303. in Beg. 74. Chartpph. minum vitse, aut ad vitas sustentatio- rit tria talenta majoris Ligaminis, et reg. ch. 308 : Item acquisierunt (religiosae nem. Skerosus ad Quoniam Attach, cap. duodecim minoris salium semel in anno, S. Saturnini Tolos.) titulo emptionis 18. 5: Nota quod eschaeta terrarum fe~ quocunque tempore roluerit, deducere quatuor cussones ad allodium, tenentes lonis, post annum et diem (videlicet his valeat,... absque exactione cujuslibet thetria sextaria et unum Liemtile frumenti Liferent] ipso vivente computatur inter lonei sive mutse, etc. Charta Ottonis et ad mensuram Bazani. Vide supra Li- bona mobilia. Stephani Ducum Bavariae ann. 1302. brale. 1. LIGA, Gonfcsderatio, foedus quo ibidem pag. 573 : JVos sub ejusdem lenoris T LIENA, Manipulus. Transactio ann. quis cum alio ligatur, vincitur: Ligue gratia 60. cuppas sails majoris Ligaminis 1493. ex Archive S. Justi Lugdun.: De nostris, Liga Italis. Albertus Argenti- pro damp ipsorum, quod vulgariter Musdecem Lienis canapis nnam Lienam. nensis in Chron. ann. 1337 : Inter Prin- salz dicitur, specificantes semel tantutn Vide Gelina. cipem et Francum, interpositis juramen- in anno ipsis deducere libere indulgemus. * LIENAGIUM. Lit. remiss, ann. 1386. tis et confectis litteris, Liga perpetuo con- Adde paginas 569. 572. 573. [Privilegiuru in Reg. 129. Chartoph. reg. ch. 5: Cer- firmata. Et infra : Marchio cum Mastino ann. 1249. apud Ludewig. torn. 4. pag. taine somme d'argent restant a payer Veronensi Ligam contraxit. Adde pag. 44 : Nos Herrnannus Dei gratia Dux Auspour Lienage de maison. Sed legendum 132.146. 159. Liga seu conspiratio, apud trie... hujus scripti testimonio scire voluvidetur Louage, Locationis pretium. V. Gobelinum Personam in Cosmodromio mus universos, quod Abbati et Conventui Locagium. astate 6. cap. 73. Occurrit apud eumdem in Zweil indulsimus de gratia speciali, * LIENGIA, Lsetitia, gaudium. Lit. re- non semel, in Historia Cortusiorum, in ut duo talenta salis majoris Ligaminis miss, ann. 1380. in reg. 118. Chartoph. Cone. Ravennensi ann. 1311. cap. 26. transducant in Danubio per terre nostre reg. ch. 83 : Peregre ibit infra brandonos apud Waddingum ann. 1356. n. 9. in districtum. Similia leguntur in Privilead Beatam Mariam de Liencia, et ibi Itiner. Gregorii XI. PP. pag. 311. apud gio Alberti Ducis Austrise ann. 1286. offeret unum cereum duarum librarum Massonum, apud Ericum Upsalensem ibidem pag. 266. et in alio Henrici et cerse. Vulgo Notre-Dame de Liesse. lib. 3. Hist. Suecor. pag. 58. in Chron. Ottonis Gomitum Palatinorum ann. * A verbo autem Ligare, Gall. Liar, Mindensi Meibomii pag. 6. 40. [Adde 1328. ibid. pag. 167. Angelus Rumplerus Liense appellant Lemovicenses aliique Chronicon Danduli apud Murator. torn. in Hist. Formbacensi, apud Pezium Lorum, quo j u g u m ad cornua bourn 12. col. 473. 474. 477. 479. Chronicon Mo- torn. 1. Anecd. part. 3. col. 434 : Sed nee alligatur. Lit. remiss, ann. 1462. in Reg. doetiense ibid. col. 1108. Chartam ann. Duces Bavarias nostri Monasterii imme198. ch. 410 : Le suppliant print une coi- 1478. apud D. Calmet torn. 3. Hist. Lo- mores fuerunt: concesserunt nobis multa gnee et alia copper les Lienses et les chases thar. coJ. CGLXXXVI. etc.] etpotissimum libertatem salis... Nam cum

LIG
primo quatuor Ligamina majora salis tradidissent, turn duo addiderunt. Sic et de minori Ligamine censendum est. An saccus in quo certa quantitas salis, quique duplex fuerit, major et minor ?] Vide Ligatura. * Quid hie per Majus ligamen intelligendum est, explicat Oharta Berth, episc. Patav. ann. 1252. apud Fez. torn. 6. Anecd. part. 2. pag. 101. col. 1: Concessimus ut in omni possessionis nostrse loco, naves duo talenta salis de Ligamine, quod schonsband dicitur, deferentes singulis annis per Danubium descendentes, ab omni exactions sint liberse. Est autem Germanis Schoen, pulcher, eximius, et Band, vinculum, ligamen. Talenta salis majoris Ligaminis, sicut reponi in navibus consueverunt, in Oh. Henr. ducis Bavar. ann. 1285. ibid. pag. 140. col. 1. 12. LIGAMEN, Detentio, inclusiq in custodia. Tituli 35. PactusLegis Salicse, et 41. Legis Ripuariorum inscribuntur, De Ligaminibus ingenuorum: quod sic exprimitur in Lege Salica eod. tit. 35 : De eo qui hominem ingenuum sine causa Ligaverit. Quo in titulo verbum Ligare bis terve sumitur pro Comprehendere, seu manum in aliquem injicere. * 3. LIGAMEN, Sacramentum fidelitatis, quo vassallus domino suo alligatur, ut mox Ligascia. Lit. Eduard. I. reg. Angl. in Chron. Th. Otterboune edit. Hearn. pag. 102: Facient regi Anglise homagium et fidelitatem et Ligamen, ut legio domino, contra omnes homines. Liget, eodem sensu, in Charta ann. 1348. ex Chartul. Godefr. dom. Asperim. fol. 25. y: Comme nous aiens entendu qu'il est d present escheus a releveir uns fiefs tenus dou chastel de Lievraing,... et que li hoirs et estanchies doudit fief a refuseit et de'batu a delivrer Liget pour le cause doudit fies a noble home no chier et bien amei mons. Aubert Turk chevalier, etc. Vide Ligantia in Ligius. 1 LIGAMENTUM, Pactum, ut Liga 1. Jos. Moretus in Antiquit. Navarrse pag. 574 : Ut det de jure directum ad Regem Sancium Garcez de Pampilona et ad Comitem Urgelenseni Ermengaudum de Tuligissa, sicut conjirmatum est in illorum convenientia et illorum Ligamento. Ligamentum dilect.ionis, Amicitise vinculum, in Charta ann. 1327. apud Ludewig. torn. 5. pag. 479. Vide mox Alligaturss in Ligaturae. * LIGAMENTUM SACCORUM, Prsestationis species. Charta Adelse de Montiaco ann. 1120. ex Chartul. S. Mart. Pontisar.: Dederunt ecclesias S. Martini Pontisarensis quidquid in ecclesiis Umblevillss et in eadem villa habebant, preeter decimam et feodum Ansculfi de nova rua, et prseter Ligamentum saccorum. \ LIGANTIA. Videsis infra Ligius. 11. LIGARE, Comprehendere. Vide Ligamen 2. LIGARE DUELLUM, De duello convenire, quomodo dicimus Lier une partie. Charta Galcherii Comitis Regitestensis ann. 1255. pro libertatibus villarum de Raucourt et de Heraucourt: Si duellum Ligatum fuerit coram Prseposito per testimonium Scabinorum. Et infra: Sciendum est quod duellum Ligari non potent. *o LIGARE CRINIBUS. Histor. Archiep. Bremens. de Johann. vers. 88. Lappenb. pag. 28:
Bremensis ecclesia curia? yacabat Per morlem Florencii, qui bane aspirabat, Bernard! praepositi, qui sponte cessabat ; Hos discors eleclio Crinibus Ligabat.

LIG

LIG

103

LIGARE ECCLESIAM. Vide Obligati 2. * 2. LIGARE, Librum compingere,

concinnare, Gall. Relier. Stat. synod, ex Cod. reg. 4659 : In navi, galea et in eccl. Castr. ann. 1358. part. 2. cap. 2. ex corbis (1. cordis) et Ligationibus navis Cod. reg. 1592. A.: Rectores ecclesiarum arbitrio pedagerii. faciant Ligari libros ecclesiarum suarum 1 LIGATIONES, ut mox Ligatures. Staet tabulari, qui ligatura indiguerint. tuta Eccles. Valentinae, torn. 3. Concil. Vide in Ligatura. Hisp. pag. 510 : Item dicimus sub pcena * Lier un espee est ensis capulum fllis excommunicationis , ne sortilegia fiant, instruere ; in Stat. ann. 1330. inter Con- nee maleficia, nee Ligationes, quse fiunt suet. Genovef. MSS. fol. 2. v: Item nulz per maleficas mulieres. * Hinc Lier, pro Ensorceler, nouer I'aifourbeur ne puet, ne ne doit Lier espee, se elle n'est avant Lies de fil quel qu'il guillette, Fascinare, in Lit. remiss, ann. soit sur les tenans, se elle n'est Lief, de 1408. ex Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 240: Pour ce qu'il estoit voix et commune resoie. nommee que Bernart de la Tapie... avoit | LIGARIA. Agnellus in Vita S. Joannis Episc. Ravenn. torn. 2. Muratorii ensorcele et Lie Guillaume Fors et sa pag. 68. col. 2: Etiamsi vox mea excre- femme, telement que icellui Fors ne povoit verit adamantina, et ssreum pectus, et avoir compaignie avec sa ditte femme. * LIGATOR BALARUM, Compactor, centeni mei versus in Ligariis fuerint, sic nee omnia facta vestrorum narrare pos- consarcinator, Gall. Emballeur. Stat. sum. An esse in ligariis idem est quod pro lanif. et pannif. ann. 1317. ex Reg. adunari, in unum cogi, colligari, ita ut A. Cam. Comput. Paris, fol. 196. v : Item quod aliquis Ligator balarum seu nervi omnes simul contendantur. * LIGASCIA, Sacramentum fldelitatis, troussellorum... pannos crudos, filum de quo vassallus domino suo alligatur, lana seu telas laneatas non audet ponere nostris alias Legee et Ligee. Bened. abb. in bala seu trossello, seu ad modum alioPetroburg. de gest. Henr. II. edit. rum pannorum adaptatorum ligare. Hearn. torn. 1. pag. 4. ad ann. 1170: Et LIGATORES, Qui libros compingunt, fecit (rex) eos (comites et barones) super vulgo Relieurs. Statuta EcclesiaB Londisanctorum reliquias jurare illi Ligascias nensis : Utque libri omnes ad Decanum et fidelitates, contra omnes homines, salva et Capitulum pertinentes sumptibus Lifidelilate sua. Charta Otton. comit. Burg, gatoris librorum ligentur, tegantur, et ann. 1242. inter probat. torn. 2. Hist. hamulis suis claudantur. [Ligator et cooBurg. pag. 15. col. 2 : Dovent audit dux pertor librorum, in Talmut seu Codice de Bergoigne faire faaute et Legee de ces MS. pensionum S. Victoris Massil. ann. quatre chastiaus. Alia ann. 1256. ex 1337.] Ita libros Ligari dixit Isidorus Gartul. Campan. fol. 465: J'ay mis en fie Pelusiota lib. 1. Epist. 129^ : Ka\ autat et an hommage lige a monseignor Thie- yap ffYjTwv [AYjfepsi; xa\ Tpocpoi, otav 6e8evbaut,... apres le Ligee an que il est tenus . 1. LIGATURA, Fascis ligatus. Leo Osau conte de Borgoingne,... vinz livrees de terre. Cum autem vassallus fldelitatis tiensis lib. 2. cap. 8 : Pro censu super Sacramentum pro retrofeudo homagium singulos annos quatuordecim Ligaturas prsestabat, se se Demi-liges tantum pro- sepiarum, quadraginta bonas sepias per fltebatur. Charta ann. 1272. ex Tabul. singulas Ligaturas habentes. [** Chart. S. Autberti Camerac.: Jou Robiers caste- Eigilmar. Comit. ann. 1108. in Jung. lains de Bapaumes, sires de Biaumes... Histor. Benthem. cod. Dipl. num. 3 : sui hons Demi-liges a I'abbe et a I'eglise Nonaginta Ligaturas anguillarum in nade saint Aubiert de Cambrai dou fief de tivitate S. Mariss ad Aldenburg prsesenRamincourt et d'Aussimont, c'on tient de tandas.] mi et ke jou en ai fait bien et loiaument 1 LIGATURA, Libri compactio, Gall. hommage,... si com leur hons Demi-liges. Reliure. Ad calcem duorum codicum Bibliorum Monasterii Stabulensis visiVide supra Ligamen 3. LIGASSA LINI, Fasciculus lini, Liasse tur hsec inscriptio, quam exhibet MarGall, in Consuet. Monasterii de Regula, tenius torn. 2. Itinerarii pag. 149 : Codiapud Labbeum torn. 2. Biblioth. pag. ces hi ambo, quia continuatim et tamen morosius scripti sunt per annos ferme iin. 745. ] LIGATI, Foedere conjuncti, Gall. in omni sua procuralione, hoc est, scripLiguez, Alliez. Laur. Bizynius de Orig. tura, illuminatione, Ligalura uno eobelli Hussitici ann. 1421. apud Ludewig. demque anno (1097.) perfecti sunt ambo. LIGATURA NAVIUM. Charta Berengatorn. 6. pag. 175 : Aiunt se non posse sine consensu aliarum civitatum, cum quibus rii et Adelberti Regum Italise ann. 950. sunt Ligati, aliquam inire concordiam. apud Ughell. torn. 2. pag. 129 : Teloneum quoque et curaturam, et redhibitioVide Liga 1. * LIGATIA, Fasciculus, Gall. Paquet. nem ipsius ripariss, et Ligaturam naInvent. MS. thes. Sedis Apostol. ann. vium, etc. Vide Anchoragia. 1295 : Una Ligatia, in qua sunt amatistas, * 2. LIGATURA, Lignum minutum in etc. Vide supra Ligacia. fascem colligatum. Gharta Boleslai du* LIGATICIUS, Ligaminibus instruc- cis Oppol. ann. 1309. inter Probat. torn. tus. Constit. Carmelit. MSS. rubr. 14: 1. Annal. Praemonst. col. 491 : Insuper Habeant (semifratres) habitum distinc- Ligaturas sive congeries lignorum velssditum ab aliis fratribus et calciamenta ficiorum... donamus. Charta ann. 1375. Ligaticia, sicut fratres. Solea, vulgo San- in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 286 : Habeant dicti pauperes singulis noctibus, a dale. 1. LIGATIO. Idem quod Liga 1. Foedus, festo omnium sanctorum usque ad festum pactum. Notitia Ecclesiarum Hispaniae brandonum, duos fasciculos de Ligatura a Resendio edita ex veteri Codice : Do- de Ostricourt. mine, si vis, faciam stabilitatem inter LIGATURE, KaTaSltjetc, Platoni lib. 2. nos, et Ligationem firmissimam, ut non de Legibus, xaTaSff(i.oi, Eusebio de Lausit soluta usque in finem seculi. [Eadem dibus Constantini cap. 13. et Artemidoro habentur in Statutis Ecclesiee Londi- lib. 1. cap. 79. Amuleta qusedam ad arcendos et depellendos morbos, quae aut nensis.] COLLIGATIO, pariter, in Concilio Tolo- ad collum suspendebantur, aut circa sano ann. 1229. cap. 38. Avenionensi alias corporis partes alligabantur, qualium magna mole refersisse scripta sua ann. 1281. cap. 8. etc. * 2. LIGATIO, Funium apparatus, Gall. Xenocratem Aphrodisiensem et Pamphilum quemdam refert Galenus lib. Cordage. Pedag. castri de Les ann. 1263.

104

LIG

LIG

LIG

sexto simplicium pharmacorum : cujusmodi etiam subinde prodere non dubitavit Plinius, ut et Medici aliquot ex veteribus, Marcellus Empir. cap. 29. pag. 207. Horatianus lib. 4. pag. 93. Serenus Sammonicus cap. 49. Alexander latrosophista, Trallianus lib. 2. cap. 232. Dioscorides lib. Parabil. cap. 156. Nicolaus Myrepsus de Antidot. cap. 405. et alii quasquidem incantationes, adjurationes, et colli suspensiones non omnino improbat Constantinus Africanus, licet Christianas et Monachus, in Epistola ad fllium ; nee ipse Galenus, cujus verba afl'ert idem Trallianus Edit. Graec. lib. 9. cap. 4 : "Evtos youv ot'ovtai rot; TWV^ ypawv [/.u6ot lotxevat rac eTtwSd;. wcTTtep xaya> (JteXP1 TCoMoO. TW y_povu> Si uub Ttov Ivapyw? ?atvo(XEVwv ETOc<70]V etvat 5ova(uv Iv avTai?. Sed has prorsus derident Medici saniores et probatiores, ut ait Joannes Sarisber. lib. 2. Polycrat. cap. 1. atque in iis Caelius Aurelianus Siccensis in Praefat. ad libros Chronion, et lib. 1. cap. 4. pag. 21. Quinetiam sub Caracallo, damnatos, qui remedia quartanis tertianisque collo annexa gestarent, tradit Spartianus, et sub Constantio Ammianus lib. 19. Praesertim vero ea amuleta, Phylacteria et characteres ad depellendps morbus, ut magiae efiectus et Paganismi reliquias non &emel proscripsit Ecclesia Christiana. Isidorus lib. 8. cap. 9 : Ad haec omnia pertinent Ligaturse execrabilium remediorum, quse ars Medicorum condemnat, sive in prascantationibus, sive in characteribus, vel in quibuscunque rebus suspendendis atque ligandis : in quibus omnibus ars dsemonum ent ex quadam pestifera societate hominum et Angelorum malorum exorta. Unde cuncta vitanda sunt a Christianis, et omni penitus execratione repudianda atque damnanda. S. Audoenus lib. 2. Vitae S. Eligii cap. 15 : Nullus ad colla vel hominis, vel cujuslibet animalis Ligamina depended prsesumat, etiamsi a Clericis fiant, et si dicatur quod res sancta sit, et lectiones divinas contineat, quia non est in eis remedium Chnsti, sed venenum Diaboli. Gregorius Turon. lib. 2. de Mirac. cap. 45 : Incantationes immurmurat, sortes jactat, Ligaturas collo suspendit. Et lib. 4. de Mirac. S. Martini cap. 36 : Quse adveniens ad segrotam, eamque visitans, amotisque Ligaminibus quse stulti indiderant, oleum beati sepulcri ori ejus infudit. S. Bonifacius Episcop. Moguntin. in Epist. ad Zachariam PP. apud Othlpn. lib. 2. cap. 1. : Dicunt quoque se vidisse ibi mulieres pagano ritu phijlacteria et Ligaturas, et in brachiis, et cruribus ligatas habere, etc. p* Placit. ann. 11. Job. reg. Wapent. de Calwat. rot. 1. in Abbrev. Rotul. pag. 71 : Radulfus, etc... qui rectati sunt ae Ligatura Roberti Code et uxoris ejus, et per 12. juratos el per 4. villatas proximas crediti, etiam similiter de aliis maleficiis, purgent se aqua.] ALLIGATUB^E, apud Bedam in Vita S. Guthberti Episc. n. 16. Reinerum in Catalogo Haereticor. pag. 92. Ligamenta, apud Caeliura Aurelian. locis laudatis. Obligamentum magicum, Eutropio lib. 3. Obli'gatores, qui ejusmodi ligaturas ad depellendos morbos segrotis porrigebant, in Capitulari Aquisgran. ann. ,787. cap. 63. et in lib. 1. Capitul. cap. 62. SUB ALLIGATUR^;, apud Gaudentium Brixiens. Tract. 4 : Veneficia, prsscantationes, Suballigaturss, vanitates, auguria, sortes, etc. Vide Fabium Victorinum in 1. Ciceron. Rhethoricor. Apuleiura de Virtut. herbar. cap. 17. 18. S. Augus-

tin. Serm. de Divers, cap. 8. lib. 2. de Legius est, erga quoshbet alias jure poDoctr. Christ, et Epist. 73. Legem Salic, test eum plegiare, nee debet ei denegari. tit. 21.13. Nicolaum 1. PP. in Respons. Eadem ferme habentur cap. 55. Baldriad Consulta Bulgar. cap. 79. Martmum cus lib. 3. Chron. Camerac. cap. 66 : CuBracarensem cap. 59. Capitula Caroli M. jus Legius miles erat. Homo Ligius, in lib. 6. cap. 72. Concil. Tudonense III. Charta Philippi Regis Fr. ann. 1076. et cap. 42. Addit. 3. Ludov. Pii | 60. Hinc- alia Henrici Episcopi Suession. ia in marum de Gestis habitis super divortio Chronico S. Joan, de Vineis pag. 44. 56. Thietbergaa, Laurentium Mellifluura in cum ante haec tempora voces istse Orat. de Chanansea pag. 28. etc. prsete- rarius occurrant. Will. Brito lib. 9. rea Olaum Wormium lib. 3. Fastor. Philipp. : panic, cap. 18. et quse annotantur Praesulis et Regis homo Ligius, et feodali in vocibus Breve et Phylacterium. Jure tetiens ab eis terrarum quicquid habebat. [ Grimm. Mythol. German, pag. 629.] ^c LIGATUS. [Gall. Assujetti : Item Le Roman du Rou MS. : campane non sunt Ligate in bonis fustiTu dois, dit le messager, ton Seigneur honorer, Ses horns es, et li dois foi et amor porter, bus. (Chevalier, Visit, episcop. GratiaEt s'honor et sa vie et ses membres sauver, nop. p. 104. )J Et lui dois au besom ni faillir, ni fausser, f LIGEANTIA, LIGECIA, LIGEITAS, etc. Tu es ses Liges hons, si nel veus avouer. Vide in Ligius. * LIGENSIA, Sacramentum fidelitatis Dupliciter autem aliquis dicitur esse quo vassallus domino suo alligatur. Ligius domini sui. Nam alia est Ligeitas Charta ann. 1244 : Ego Galterus Broncuis nuda ac principalis, in qua nemo excinotum facio. quod ego et havres meus Li- pitur. In nuda Ligeitate, vassallus dogensiam et stagium sex mensium vicedo- minum contra omnes qui possunt vivere mino Pinconii et hseredi suo... debemus. et mori, adjuturum se profitetur. EjusVide supra Ligascia. modi fuit non tarn horninium, quam * LIGENUM, f. Linum. Chartul. S. pactum initum inter Carol urn M. et Dion. Exoldun. : De quolibet equo por- Stephanum IV. PP. in Cod. Carolino tante... pannos, merceriam, et omne Epist. 1 : Excellentiam vestram oportet quod vocatur Avoir de pois exceptis... meminisse ita vos beato Petro et prsefato ferro, plumbo, acier, ficubus, Ligeno, etc. Vicario ejus (Stephano III.) vel ejus suc'-' LIGETE, Praestationis species. Charta cessoribus spopondisse se amicis nostris ann. 1247. in Chartul. Barbel, pag. 405 : amicos esse, et se inimicis inimicos, sicut Magister Petrus de Roclosis... recognovit et nos in eadem sponsione firmiler dise dedisse in puram et perpetuam elemo- gnoscimur permanere. Ea enim fuit lisinam ecclesife sacri Portus redditum, qui geitatis prsecipua conditio. Hujus provocatur la Ligete... apud Reclosas. fessionis formula hisce concipitur ver1 LIGIA, Confoederatio, foedus. Chron. bis in Assisiis MSS. Hierosol. cap. 198 : Trivetti ad ann. 1213. torn. 8. Spicileg. Quant home ou fame fait homage au chief Acher. pag. 553 : Johannes Rex Angliss Seignor dou Roiaume de Hierusalem, videns Barones suos contra se insurgere, doit estre a genouls devant.luy, et mettre utpote qui cum Rege Francorumper litte- ses mains entre les soues, et dire li: Sire, ras Ligias fecerant. Vide Liga 1. je deviens vostre home Lige de tel fie, et LIGIALITER TENERE, Sub ligietate, vous promets je a garder et a sauver conseu Sacramento fidelitatis possidere. ire tous ceaus et toutes riens qui vivre et Charta Eustach. dom. de Conflans ann. mourir puissent. Et le Seigneur li doit 1242. in Chartul. Campan. Cam. Corn- respondre, et je vous en recoi en Dieu foi put. Paris, fol. 380. v. col. 2 : Ego teneo et la moie de vos droits, sauve les miens. domum meam de Mantel de domino Theo- Et le doit baiser en la bouche en foi. Adde baldo D. G. rege Navarrse, Campanise et cap. seq. Ejusmodi est Edwardi II. ReBriss comite palatino Ligialiter. Vide in gis Angliae professio, quam edidit DiLigius. plomate suo in Echon exarato 12. Mar!: - LIGIETAS, Sacramentum fidelitatis, tii ann. 1331. quod habetur in Tabulario quo vassallus domino suo alligatur. Regio, et ex parte apud Froissartem 1. Chartul. S._ Vine. Laudun. ch. 211 : Ve- vol. cap. 25. nam cum pro Ducatu Aquirum quia idem Gilebertus Ligietatem taniae hominiumpraestitisset, hacce verhomagii nobis debere dinoscitur, etc. borum formula, Come ses ancestres Vide supra Ligascia. Rois d'Angleterre et Dues de Guienne 0 LIGIO, Eadem notione. Charta ann. avoient fait pour la mesme Duchie a ses 1224. in Chartul. S. Dion. pag. 223. col. devanciers Rois de France : Philippus 1 : Ego Hugo de Pompona miles salva Franciaa Rex, ut Ligium esse istud hoLigione domini regis,... homo sum ligius minium agnosceret, a Rege Angliae exabbatis beati Dionysii. petiit. quod ille praestitit in haec verba : * LIGITUDO, Vassalli ligii conditio. Nous reconnoissons par les prenentes letChartul. Masciac. fol. 127 : Abbas et con- tres que ledit hommaige que nous feismes ventus Masciacensis debent et tenentur re- a Amiens au Roy de France, combien cipere Aliciam feminam ligiam, ut du- que nous le feissions par parolles generabit Ligitudo. Prseterea voluit et conces- ralles, est et doit estre entendu Lige, et sit abbas et conventus, quod dicta Alicia que nous devons foi et loyaute porter. Et teneat et possideat ad vitam ea, quse ad pour ce que ou terns a venir de ce jamais ipsam devenire possent ratione eschaetae ne soit contens ne descort a faire ledit secundum Ligitudinem supradictam. hommaige, nous promettons en bonne foi LIGIUS, Is, dicitur qui domino suo ra- par nous, et nos successeurs Dues de tione feudi vel subjectionis fidem om- Guienne, entrerons et entreront a I'homnem contra quemvis prsestat. Leges mage du Roy de France, et de ses snccesHenrici I. Reg. Angl. cap. 32 : Nemo do- seurs qui seront pour le terns : I'homminum suumjudicet, veljudicium profe- maige se fera par telle maniere. Le Roy rat super eum, cujus Ligius est. Cap. 43 : d'Angleterre Due de Guienne tiendra ses Quantumcunque dominos aliquis habeat, mains entre les mains du Roy de France, vel quantumcunque de aliis teneat, ei et cil qui parlera pour le Roy de France, magis obnoxius est, et ejus residens esse addressera ses parolles au Roy d'Angledebet, cujus Ligius est. Si multis homa- terre Due de Guienne et dira ainsi: Vous gium fecerit, et ab aliquo eorum captus devenez homme Lige du Roy de France, et implacitatus sit, ille cujus residens et et lui promettes foi et loyaute porter ; di-

LIG
tes, Voire. Et ledit Roy et Due et ses sucpesseurs Dues de Guienne, diront, Voire. Et lors le Roy de France recevra ledit Roy d'Angleterre et Due audit hommaige Lige a la foi et a la bouche, sauf son droit et I'autrui. Alias ligeitas est quae a vassallo domino feudi praestatur, ligeitate quam priori domino ratione alterius feudi debet, excepta : adeo u t q u i semel fidelitatem Ligiam alicui domino juravit aut praestitit, alteri, si forte feudum aliquod ei obvenerit, eamdem fidelitatem Ligiam prsestare non possit, nisi priori excepto domino : etiamsi prior dominus vassallus sit posterioris : quod attigit etiam Bodinus 1. 1. de Republ. cap. 9. adeo ut, ait ille, si duo domini antiquitate pares habeantur, neutrum, si inter illos bellum intercedat, juvare teneatur. Assisise Hierosolymitanse MSS. cap. 198 : Se celui qui fait homage (lige) au chief Seignor, a fait avant homage a home ou a fame, qui ne soit home dou chief Seignor, il le doit sauver a I'omage faire : pour ce que nul qui est home d'autrui, ne peut apres faire homage a, autre, se il ne sauve son premier, ou se il ne le fait par non conge, que il ne mente foi vers celui de qui il fu avant home. Et qui fait homage de chose qui spit a Roiaume a autre que au chief Seignor, il le doit faire en la maniere dessus devisee, mais que tant il ne li doit pas faire ligesse : pource que nul home ne peut faire que une ligesse, et que tous les homes des homes dou chief Seignor dou Royaume li doivent faire ligesse par I'Assise. Et puis que Von li doit ligesse, Von ne la peut faire a, autre sans mesprendre a lui: et home et feme qui fait homage a autre, est tenus a son Seignor par la foi que il li doit, et par I'omage que il li a fait, de lui garder et sauver contre toules riens que vivre etmourirpuissent. Prostant passim hujusmodi reservationum exempla in veteribus Tabulis : sed insigne illud est quod habet Pachymeres lib. 12. cap.12.MS.Regn : u b i c u m Berengerus Entenza nobilis Catalanus, Magnus Dux, id est, Regi arum Triremium Prasfectus, ab Andronico Palaeologo Seniore dictus fuisset, ab eoque sacramentumexigeretur, quod a caeteris aulae CPolitanse officialibus praestari in usu erat, videlicet ut cpcXov TWV TOO Ba<rcXEW? cptXwv, avTtnaXov SE TWV avTiitaXwv, amicum amicorum, et inimicum inimicorum, f u t u r u m se juraret, id prorsus abnuerit, id se facere non posse dictitans, q u i n Fridericus Siculorum Rex, cui hominiura ligium praestiterat, excip-eretur : ArjXo? YJV llacpetv TOV ^suSspt'^ov TWV XOITCWV TroX(Jua>v cpOaaat yap xa\7tap' exstvwv opxcoasii; itpalou, xat of SouXeOaat, ov ou Stxouov (j.Y)Ssv TWV ffuyxstjAEvwv auTot; a6ETvjffavTa euOuc licapBscv, xaOauaS; TWV <p(Xwv cpaVEVTOC xa\ SsffTCOTwv.

LIG

LIG

105

Istiusmodi autem reservations is est eftectus, ut si bellum inter duos dominos ligios intercedat, vassallus eum juvare teneatur, cui absque ulla reservatione est ligius, etiam contra alium dominum cui ligeitatem juravit cum reservatione : quod exertis verbis habetur in Statutis Hierosol. cap. 97. et cap. 214. ubi de officio vassalli erga dorainum. Ibi enim vassallum contra domin u m suunq bellum facere non posse statuitur, nisi in comitatu domini sui superioris, cui ante ilium fide ligia obstrictus est. Ita tamen si bellum proprium dominus Ligius, non verp pro suis aflinibus aut foederatis suscipiat. Priqr^ vero casu, id est si bellum proprium sit,

3SP" Iis a D. Cangio allatis Diplomavassallus feudum suum quod a secundo domino tenet, ut et vassallos et castra, tibus alterum ann. 1219. ex eodem Camsi quae habet, eidem dimittere tenetur, panise Tabulario addere juvat, ut pote quibus sese in bellis suis juvare possit. eidem rei illustrandae aptissimum :,Ipse Alias si bellum proprmm habeat secun- Bartholomseus propter hoc devenit homo dus dominus, eum juvare tenetur vas- noster Ligius, salva ligeitate domini Epissallus contra quoscumque exceptis iis copi Lingonensis, domini Duds Burgunquibus ligeitatem antea juravit. Bracton. dise, Galteri de Wangionis-rivo, et Re1. 2. tract, de Acquirendo rerum domi- nardi de Choisolio, ita quod nos tenelur nio cap. 35. | 5 : Poterit quis de pluribus juvare bona fide de se et de suis, sicut tenementis plura facere homagia uni do- dominos suos Ligios, contra filios Comitis mino simul vel successive, vel diversis et Henrici et contra hseredes ipsarum, et pluribus ; et sic poterunt plures domini contra omnes homines et feminas, prseterplura capere homagia ratione plurium quam contra quatuor prsedictos, quorum tenementorum, dum tamen unus ex plu- quemlibet, etiam contra nos, tenetur juribus dominus sit prazcipuus et legitimus, vare pro guerra sua propria, etsi corpoquia feoffator primus, et propter primum raliter preesens esset ; ita quidem quod feoffamentum et capitale. Et talis semper in juvamine illo contra nos vel allerum liabebit maritagium h&redum, propter nostri, non haberet securn nisi tantum primum feoffamentum, nisi tenens in ca- unum militem : quam cito autem recessispite tenuerit de domino Rege, prout infe- set ab illo, veniret ad nos, si inde esset rius inter custodias provisum est per sta- requisitus, ad nos juvandos sicut dominos tutum. Et si inter dominos suos capitales suos Ligios de se et de suis gentibus bona, oriantur inimicilise, in propria persona fide. Si vero illi quatuor quos juvare tesemper stabit cum eo, cui facit Ligean- netur contra nos, vel aliquis illorum non ciam et per atlornamentum cum aliis, esset prsesens in propria persona, vel si vel salvo eis forinseco servitio, in quo eis contra nos guerram propriam non habetenetur de tenemenlo quod de eis tenet. ret, ipse non juvaret contra nos. Similia habet Nicolaus Uptonus lib. 1. Ejusdem usus ac moris exemplum de Militari officio cap. 18. In Tabulario aliud edidimus ad Joinvillam Dissert.30. Campanise, Simon de Rupeforti fit homo pag. 355. in quo Nunius Sancius Rusciligius Blanchse Comitissae Campaniae, nonis et Ceritani83 Comes S. Ludovicp et Theobaldi filii ex escheeta Gomitatus hominium ligium preestat pro vicecomiBarri super Sequanam, salva, inquit tatu Feno'hedensi et Petrse Pertusse, ille, ligeitate D. Ducissse Burgundies, et reservata ligeitate quam debebat Regi salva ligeitate D. Galteri de Wangionis- Aragonum: ita ut si bellum inter utrumrivo, et eis juravi super Sanctos quod eos que Regem excitaretur, Nunius Aragojuvabo bona fide et sine malo ingenio nensem juvare posset, traditis Francico contra omnem creaturam quse possit vi- terris quasab eo tenebat, durante bello: vere et mori, praeterquam contra duos quo confecto, 683 ad ipsum vel ad ejus prsedictos, Ducissam videlicet et Galte- haeredes sine contradictione reverterum, quos etiam non juvarem contra Co- rentur. mitissam et Comitem supradictos, nisi Ligeitatis istiusmodi conditiones pluipsi guerriarent in capite, et pro guerra rimos Scriptqres induxere, ut existimasua propria. Sed si ipsi pro guerra sua rent nulli alii posse ligeitatem prsestari, propria guerriarent, ego ipsos juvarem ; quam Regi ac superiori domino, maComitissss tamen el Comiti mernoratis diMolineum in milterem totam lerram meam de escheta xime CarolumGloss. 5. v^rb. Consuet. et Fief, | 9. prsedicta de Militibus et hominibus meis Paris, art. 1. inFrancia esse de ilia terra tanquam de suis gentibus se 11. quia putat, quod n u l l u mnude feudum non a Rege juvarent. Prs&terea sciendum est, quod si ligium cum rationi contraduos h&redes habuero, ego alteri eorum pendeat: ut quis Regemomnino in homi rium sit, suum dabo portionem prsediclam, et ipse inde fidelitatem faciet homagium Ligium prsedictis Comi- nio ligio non excipiat, cui Ex quo post tissse et Comiti contra omnes, et jurare ante omnes dominos debet. magisesse tenebitur quod ipsos juvabit bona fide Baldum elicit feudum ligium seu Licontra omnem creaturam quse possit vi- personale, quam patrimoniale, magis vere et mori. Act. ann. 1220. mense Julio geitaiem rationepersonam ppectare, quam feudum cujus debetur. Nee pb4. Kal. Aug. stare subdit ille Consuetudines municiExstat in eodem Tabul. Campanise si- pales Andium et Cenomanensium, quae mile Diploma, ex quo ligeitatis condi- ligeitates in feudis dominprum inferiotiones percipere licet : Ego Joannes de Tulla not. fac, quod "ego Ligius homo sum rum admittunt, cum in iis Ligeitatis dominss Beatrices Comitissse Trecensis et vox abusive sumatur, et usurpetur tancarissimi domini mei Th. Comitis Campa- tum, ut Ligia feuda a simplicibus discernise nati ejus contra omnem creaturam nantur. quse possit vivere et mori, salva ligeitate Tametsi Molineus hsec ex more hoD. Ingerrandi de Cociaco, D. Joannis de dierno scripserit, ac revera illius senArceiis, et Comilis Grandisprati. Si au- tentia vera sitsecundum rerum praesentem canting eret Comitem Grandisprati tium statum.longe tamen aliter durante guerram habere in capite, et pro querela feudorum usu sese res habui t: q uod etiam propria contra Comitissam et Conntem observatum a Curtio 1. part. Feud. q. 8. Campanise, ego in propria persona juva- n. 23. Cpnstat quippe ex infinitis homirem Comitem Grandisprati, et mitterem niis ligiis quse vassalli dominis suis Comitissse et Comiti Campanise, si me sub- praestitere, nusquam Regem aut superiomonerent, Milites ad deserviendum feo- rem Dominum exceptum : sed nude dum quod teneo de ipsis. Si vero Comes ligios sesedominorum suorumagnovisse, Grandisprali Comitissam et Comitem in Regestis potissimum Campaniae, ToCampanise guerriaret pro amicis suis, et losse, Carcassonae, Andegav. etc. quae non pro querela propria, ego juvarem in infinita, ut dixi, Comitibus Campanise, persona propria Comitissam et Comitem Tolosse, et Andium Comitibus exhibita Campaniee, et Comiti Grandisprati mitte- ligia hominia subministrant. Quod quirem unum Mililem pro feodo deserviendo, dem adeo certum est, ut in bellis quae sed non irem in terram Comitis Grandis- majores vassalli contra Regem Franciee habuere, verbi gratia Comites Tolosse, prati ad fore faciendum, etc. U

106

LIG

LIG

LIG

Aquitaniae, Britanniae, Flandriae, Cam- quo unusquisque ligius, ligius de feodo tocius provinciae debet habere Princeps paniae, etc. qui nude a Regia pendebant inscribitur. Normanniae, in Codice Legum Norman, Corona, nullam unquam feloniam ab * LIGIUS TERR.E, subditus, indigena. apud Ludewig. torn. 7. pag. 177.] inferiqribus prqcerum istorum vassallis Joan, de Trokeloive Annal. Eduard. II. LIGEANGIA , Eadem notione, apud committi existimatum sit, cum et Re- reg. Angl. pag. 6 : 'Perpendentes postea Glanvillam lib. 7. cap. 10. lib. 9. cap. 1. gum ipsorum se esse vassallos, atque Ligii homines terras quod, eis contemptis, in RegiamMajest. lib. 2. cap. 61. etapud illis fldem ullam debere prorsus denega- rex alienigenam et ignobilem magnatibus Bractonum lib. 2. de Acquir. rer. domin. rent, ut pluribus ostendimus ad Joinvil- prseposuit universis, adeo quod tota terrss cap. 35. 5. lam Dissert. 13. dispositio post eumivit, etc. Libert. Dal ph. LIGEANCIA, in Regiam Majest. lib. 2. Sane in Regno Hierosolymitano id ann. 1349. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, cap. 12. 15. ubi dominus dicitur amitinductum legimus in Statutis MSS. Hie- pag. 43. art. 18 : Voluit, concessit et de- tere Ligeandam servi sui nalivi, si per1 rosol. cap. 136. ut Regi soli homioium claravit ipse dominus delphinus, quod septem annos paciflce super terram aliligium, non ab iis duntaxat qui nullo homines Ligii ecclesiarum, nobilium et cujus sederit. Item districtus illius sub medio prcedia a Rege possidebant, sed valvassorum, non debeant neque possint quo quis manet, et cui Ligeandam debet. et ab eorumdem vassallis deberetur, ac compelli ad faciendum domino delphino Littletonus sect. 198 : Un alien que est nee hors la Ligeance notre Seignior le prsestaretur : quod quidem intelligen- coroatas, etc. dum colligere licet ex variis eorumdem * LIGIUS dicebatur etiam dominus Roi, etc. Vet. Consuet. Norman. MS. Statutorum locis, si bellum in Regem feudi, cui vassallus ligie subjectus erat. part. 2. sect. 1. cap. 2 : LeDuc doit avoir ab ejus vassallis excitaretur: cum caete- Charta ann. 1203. in Chartul. Campan. la Liance de loyaute garder de tous ses rqquin ubi Regia auctoritas salva erat, fol. 200. v<>:Ego Hugo caslellanus Vitriaci hommes et de toute la contree, par quay Ligeitas locum haberet: Et fu celle As- notum facio... quod ego in plegiam misi Us sont tenus a donner luy conseil et ayde sise ensi faite de establie, que tous les dominam meam Ligiam Blancham illus- de leur propre cors contre tous hommes homes des homes dou chief Seignor du trem Comitissam, etc. Alia Erardi de Cha- qui poent vivre et mourir, et garder len Royaume fissent la ligesse par I'Assise au cenaio ann. 1221. ibid. fol. 49. v. : Veni d'injure, de traison, etc. Et paulo post : chief Seignor et fie que il tenoient de ses ad fidelitatem dominee mese Ligise Blanchae Et pour cen nus ne doit recevoir homage homes, el que tous ceaus qui auroient fait comitissss Trecensis palatinse et domini de nullui, ne feelte, fors sauve la feeltedel homage au chief Seignor, ou ligesse, fu mei Ligii Theobaldi nati ejus comitis Cam- Prince, laquelle chose doit estre especiapar I'Assise, ou autrement, fussent tenus panise et Brise palalini, et eisdem fed ho- lement exceptee au recevoir I'homage. les uns aux autres, et aussi les homes de magium ligium. LIGIANTIA. Willelmus Neubrig. lib. 2. chascune Court pour soi. Sed et in AnJf. [ Noverit universitas vestra quod cap. 37 : Regi Anglorum, tanquam pringlia videtur, id obtinuisse ex peculiar! karissimus dominus npster Ludoyicus 3 cipali domino, hominium cum Ligiantia, Statute, ut qui a Rege ratione feudi rex Francorum illustris creantavit no- i. solenni cautione standi cum eo et pro x nude penderet, nulli alii Ligeitatis ra- bili domine Johanne, Flandrie etHaino- eo contra omnes homines. tione obnoxius esse posset, ex Bractono nie comitisse, sicut dominus suus ligius LIGENGIA. Tabular. S. Victoris Pa1. 2. cap. 35. | 5. Quod etiam testatur quod nobilem virum Ferrandum comiCharta sub Edw. I. ann. 6. scripta, apud tem Flandrie, liberabit de prisqnia in ris, ch. 20 : Homagium cum Ligencia faPrynneum in Libertatib. Eccles. Angl. instanti festo nativitatis Domini, anno cere. Ligence, in Consuetud. Andegay. torn. 3. pag. 201: Quod cum Dominus Rex ab Incarnatione ejusdem MCC.vicesimo art. 135. 136. Cenomanensi art. 146. Britannise art. 329. 330. 332. ratione Regise dignitatis et coronse suse sexto. (Mus. Arch. dep. p. 115.)] 1 LITGENSA. Consuetud. MSS. S. Autale habeat privilegium, quod nullus in * Interdum homagium ligium absque istini Lemovic. fol. 23 : De Abbas V. regno suo, de aliquo, qui sit de regno An- ligentia erat, hoc est, ni fallor, absque cclesise S. Aug. Lemov.... accepit in pace gliae, alicui homagium sive fidelitatem ab obligatione dominum in bello juvandi; aliquo recipere debeat, nisi facta mentione vel ea conditione praestitum, ut alteri perpes hominium et Litgensa et juramende fidelitate, eidem Domino Regi obser- domino fidem suam dare possit. Vide tum fidelitatis a Falcone Milite. vanda, etc. supra in Hominium. Charta ann. 1403. in LIGEITAS. Charta Stephani de Monte JUT Praeter allatam superius Ligeita- Reg. feud, comitat. Pictav. fol. 209. v. S. Johannis apud Gollutum lib. 7. cap. tis distinctionem, aliam infert D. Brus- ex Cam. Comput. Paris. :Je Regnault de 3 : Rogavit me per homagium suum lisel de Usu feudorum lib. 1. cap. 11. ubi Vivonne chevalier, seigneur des Exars, gium, et per Ligeitatem, qua ei obligatus Ligeitatem in personalem et realem dis- tiens et advouhe a tenir a foy et hom- erarn, submonuit, etc. [Charta ann. 1209. tribuit. Haec ob tenementa in feudum maige lige sans Ligence, garde ne estage torn. 2. Macer. Insulae Barbaras pag. 426: ligium concessa praestabatur, quam qui et a rachapt, quant le cas y advient, etc. Salva Ligeitate domini Ansae acceptis ab tenebatur exhibere, Ligium de feodo voLlGEUS, pro Ligius. Ligeum hominium, eis viginti libris fortium. Charta Jo. de cant Chartularia 12. saeculi. Altera yero ligea fidelitas, apud Matth. Westmonas- Vergiaco ann. 1273 : Par tele condition, quse etiam de corpore et persona dicitur, ter. pag. 324. Thomam Walsingharn. que ge et mi hoir en serons si home lige fit ob annuam pensitationem quse sub pag. 270. Bractonum lib. 4. tract. 7. cap. devant tous homes, sauves les Ligeitez que titulo feodali conceditur. Huic autem 4. 11. Nicolaum Uptonum lib. 1. cap. 18. je doi a I'Evesque de Langres, etc. praestandae teneri oranes successores in Vitis Abbat. S. Albani pag. 4. etc. j LIGIANITAS. Regestum Campanias masculos haereditario jure probat Sal^ LITGES, in Charta ann. 1163. apud fol. 54. apud D. Brussel de Usu feud, vaingus, ex Charta ann. 1421. quam loco Justellum in Hist. Turen. pag. 34. et in torn. 1. pag. 124 : Simililer Gibuinus decitato refert D. Brussel, unde etiam qua Homagio praestito a Silvione de Crista venit homo ligius D. Cpmitissae, et quicratione exhibita fuerit haec Ligeitas dis- Ecclesiae et Episcopo Diensi ann. 1207. quid habebat apud Argier cepit ab ea Licere licet : Recognoverunt palam et ma- Home Litge, in Charta vernacula ann. gianitatem. nifeste tamquam si essent in judicio, 1178. apud eumdem Justellum ibid, LIGIATIO. Charta ann. 1237. apud Chifseipsos et utrumque ipsorum, suosque in pag. 35. fletium in Beatrice : Devenit homo ligius futurum successores, esse, velleque, et LIGA.NTIA, LIGENTIA, LIGEITAS, etc. noster ante omnes, salva Ligiatione aliodebere esse, et suos prsedecessores fuisse Dominium, seu jus quod Dominus ha- rum dominorum suorum. [Gesta Consuhomines ligios nobiles et fideles de corpore bet in vassallum, qui ligio hominio ob- lum Andegav. torn. 10. Spicil. Acher. et persona ejusdem domini Cassenatici et noxius est: yel sacramentum fidelitatis pag. 477 : Qui terram illam tali pacto suorum successorum prse cseteris dominis, quod is domino suo prsestat. Radulfus suscepit homagio et Ligiatione Consuli et ante omnes alias homines et dominos de Diceto : Homagium Regi fecit, fidelita- facta.] hujus mundi, et... pro se et tota sua pos- tem juravit, et r'ursum in suam Ligan\ LEGIATIO. Charta ann. 1232. ex Arteritate de corpore et persona, homagia tiam rediit. Alii : Redierunt in homagium chivq Bonae-vallis : Ego eiim ab omni nobilia corporalia et personalia ac fideli- et Ligantiam meam. Rogerus Hovedenus fidelitate et Legiatione... quitavi penitus tates ligias ante omnes alias homines et in Ricardo I. pag. 662 : Eum et omnes et absolvi. [** Recta Legiatio, in chart, dominos totius hujus mundi, dicta domino haeredes suos clamavit liberos et quietosab ann. 1236. Chartul. S. Petri Carnot. prsesenti et recipienti pro se et suis, prses- ipso et Regibus Anglise in perpetuum de pag. 691.] titerunt, nobilium more stando pedes, omni Ligantia et subjectione de Regno LIGEIA. Charta Matthaei de Marliaco tenentes manus suas junctas inter manus Scotiss. Infra : Reddidimus etiam ei Li- ann. 1202 : Pro quo mihi Matheo fidelitaejusdem domini, et osculo pads inter dic- gantias hominum suorum, etc. Matth ae us tem et Ligeiam fecit. tum dominum ac dictos Johannem et Lu- Westmonast. ann. 1152 : Comiles et BaLIGIAMENTUM. Cistrensis lib. 2. cap. dovicum... prxslito. Verum isthaec dis- rones Angliss fecerunt Ligantiam et fide- 23 : Quod ipse et successores sui et homitinctio non diu perseverayit: mediante litatem Eustachio filio Regis Stephani. nes Scotiae facerent homagium, Ligiaenim saeculo 13. Ligeitatis personalis a Adde eumdem ann. 1189.1214. et Matth. mentum, et hominium Regibus Anglias. reali minime distinguebatur, ut ex Re- Paris, pag. 59. 845. etc. [Ligantiam autem 1 LEGIAMENTUM. Charta Alienordis gesto Campaniae ann. 1256. constat, in sive Legalilatem de omnibus hominibus Reginae Angliae ann. 1199. torn. 4. Hist.

LIG
Harcur. pag. 1377 : Homagia et Legiamenta prsedicti feodi. LIGECIA. Regestum Philippi Aug. Herouvallianum fol. 165 : Et 2. feoda quse Garinus de S. Leodegario tenet de ipso, et duas Ligecias, et feodum de Mantvilla, etc. LIGIUM, Idem quod Ligeitas. Charta Simonis D. Joinvillae ann. 1218. in Tabulario Campaniae : Ego autem redii ad fidelitatem eorum, quod est Ligium contra omnem creaturam quse possit vivere et mori. Fief tenu a plein Lige, in Consuet. San-Paulana art. 10. 1 LIGIE TENERE, Sub Ligeitate, seu Sacramento fidelitatis tenere. Stabilimentum Philippi Regis Franc, ann. 1209. torn. 6. Spicil. Acher. pag. 465 : Quidquid tenetur de domino Ligie, vel alio modo, si contigerit per successionem heredum, vel, etc. 1 LIGIETARIE RECIPERE , Simili notione. Charta ann. 1292. in Hist. Lossensi part. 2. pag. 20 : Recepimus et relevavimus Ligietarie in feudum et in homagium domum nostram de Pietersheim, turrim, propugnacula, superius et inferius, integraliter prout se extendunt, nobili viro charo nostro Arnoldo Comite de Loz. De vocis Ligius origine ac etymo plures habentur Scriptorum sententiae. Guido Papee decis. 309. Gloss, in Clement. Pastorales, de Sentent. et re judic. Nicol. Uptqnus de Militari offlc.cap.18. et alii, a ligare effictam volunt, quod hominio ac professione fidei strictius domini servitio alligetur vassallus. Ad quam sententiam referri possunt ista Guillelmi Apuliensis lib. 3. deGest. Norman. :
Sed tandem fidei jurando jure Ligatus. Et Willelmi Armorici lib. 2. Philippid.:
Esse tenebatur homo ligius atque fidelis, Et tanquam domino jurando jure Ligari.

LIG
in Tract, de Minori Britan. pag. 159. et Bignonius ad Formulas Marculfi lib. 1. cap. ult. vocem lige, ejusdem esse origiginis volunt, qua leudis, leodis, id est, fidelis : quemadmodum ex Leodium , urbe nota in Eburonibus, Liege dicimiis. 5B2?" Sua est etiam D. Brussel in Tract. de Usu feud, tom.l. pag. 116. sententia; censet enim a liga, quod idem ac foedus, confoederatio, sonat, accersendam vocem Ligius. Et certe fidei professio, qua? in homagiis praestabatur , reciproca erat : nam ut fidelitatem domino vassallus, ita et vassallo dominus protectionem tutelamque pollicebatur : in cujus rei exemplum Chartam Philippi Augusti ann. 1198. profert idem D. Brussel ibid, in qua legitur : Theobaldum Comitem Trecensem recepimus in hominem nostrum ligium contra omnem creaturam quse vivere possit aut mori. Et infra : Nos quoque propria manu eidem Comiti Theobaldo juravimus, quod nos ipsum contra omnem creaturam quse possit vivere et mori, tanquam hominem nostrum ligium juvabimus. Alia exempla vide in Hominium. Sed probabilior longe videtur eorum sententia, qui a Litis accersunt, quos mox ostendemusita appellatos Ascriptitios quosdam, qui dominis suis ratione servitii obnpxii erant : adeq ut qui ejusmodi servitiis ratione praediorum, beneficiorum, ac feudprum nobiles tenereni\ir,litgium servitium deberedicerentur: quod omnino suadent Tabulae veteres aliquot, in quibus Litge scribitur. Charta Rainaldi Vicecomitis de Gimel ann. 1163. apud Justellum in Hist. Turen. pag. 34 : Pro isto vero feudo idem, Rainaldus fuit homo Litges prssdicti Vicecomitis Raimundi. Alia vernacula ann. 1178. ibid. pag. 35 : Devan sor Seinior, cui home Litge ero pel do que Corns d'Alverngne avia faith al Vesconte de Torena de tota la seniora que avia en lor in el Castel, etc. Litgantia, in Charta Arcembaldi Vicecomitis Comborn. ann. 1229. in Regesto Carcassonensi pag. 53 : Salvo in omnibus jure domini Lernovicensis Episcopi, cui hominium et Litganciam debemus. Erant igitur Ligii vel Lilgii, dominis suis omnino et in solidum obnoxii, adeq ut ab iis nude penderent. Unde hominium solidum ab iis exhiberi dicebatur, uti supra observatum in voce Hominium. Ita qui ligius est, totus est domini sui, familiaris, domesticus, atque, ut verbo dicam, vassallus. Neque aliter hanc vocem intellexere Graeci ac Byzantini Scriptores, quibus Xttto?, idem est quod olxero;, ut apud Moschopulum jtspt ffx5&v PaS- 1^6. oIxeTYK, apud Ann. Comnenam lib. 13. Alex. pag. 406 : "Oars ysveirOai TOO ITXTQUTPOU erou avOpwuov, olxltvjv xa\ Oito^ecpiov. "ISto;, apud Pachymerern lib. 5 : 'AXXw? 1 ualorua, xa\ uEV av TI?, xeivwv tal? etiam dixit Nicetas in Joanne cap. 7. et in Manuale lib. 7. cap. 1. [Vide Glossarium mediae Graecit. in Ai^to?.] Sed et hac ferme notione vocem hanc in aliis quam hominiorum occasionibus usurpatam legimus. Leges Edw. cap. 29 : Judsei...sub tutela et defensione Regis Ligea debent esse, id est, sola et omnimoda. Ita Ligia residentia, integra, solida, omnimoda, conlinua, uti appellatur in Charta P. Episcopi Meldensis ann. 1239. in Tabulario ejusdem Eccles. fol. 50. Honorius III. PP : Juramentum prsestitisti de facienda residentia, quse Ligia nuncupatur, in Ecclesia S. Martini

LIG

107

Lib. 3 :
Cum foret Anglorum feodali jure Ligatus.

Infra :
Ipsis nullius fund! ratione Ligatus. Lib. 19 :
Hervaeusque Comes nobis est jure Ligatus Jurando.

Infra :
Solus noluerat vires promittere Regi, Nee se cum reliquis jurando jure Ligare : ftuippe juratus erat per ligamenla Johanni.

Guillelmus gusto :

Guiart in Philippo Au-

ftui en celui Resume furent, A Seigneur Lige le receurent; Par leur fois a lui se Lacierent, Et le Roy Jehan en chacierent.

Alia est Joviani Pontani lib. 2. de Gestis Ferdinandi sententia : Dicti, inquit, ligii, quod ligatis Reges pollicibus illos fidei imperiisque sic suis vinciant, atque obnoxios statuant. Quo spectant ista Dudonis lib. 2. de Morib. et Actis Normann. : Dedit omnem terram suse ditionis filio suo Willelmo, Popse filio ; atque inter mamts Willelmi adolescentis manus suas mittentes Principes conligavit illi conjurationis sacramento. Vox autem Conligare eadem fere notione occurrit in Synodo Tullensi apud Sapqnarias cap. 5 : Et qui sibi pro hoc ipso inimici sunt quos ipse voluerit, si potuero, Conligare eidem procurabo. Cujacius ad lib. 1. Feud or. Vignerius

Turon. in qua Preeposituram obtines. Juramentum eorumdem Praepositqrum, ex Tabul. Eccles. S. Martini: Et Ligiam faciam secundum interpretationem Dom. Innocentii Papse mansionem. [Charta ann. 1272. torn. 2. Chart. S. Vandreg. pag. 1798: Capellani ibidem instituendi personalem et Ligiam facient residentiam.] Lige estage, Garde Lige, in Consuet. Andegav. art. 134. 174. et Cenomanensi art. 144. 194. id est, perpetua residentia. Ligia potestas, et viduitas, qua uxor defuncto marito tota sui juris est. Monasticum Anglican, torn. 2. pag. 10: Ego Juliana quondam uxor Willelmi le Bret... in Ligiapolestate et viduitate mea tetigi et inspexi, etc. Ita pag. 53. 329. Alia pag. 247 : Ego Beatrix quse fui uxor Rualdi de Calva, post mortem ejus in Ligia potestate mea, etc. Alia pag. 644 : In pura viduitate nostra. Pag. 811: In libera viduitate mea, et in Ligia potestate mea. Adde torn. 1. pag. 763. et Bractonum. lib. 4. tract. 7. cap. 4. 1. Ita Ligia voluntas, in veteri Charta apud Augustinum du Pas in Stemmatib. Britannic, part. 2. pag. 455 : In propria et Ligia voluntate mea do et concedo, etc. Ligia fidelitav, est omnimoda fides quam vassallus domino, nemine excepto, praestat. Foi Lige, in Consuetud. Lodunensi, Andegavensi, Cenomanensi, etc. Concil. Claromont. ann. 1095. cap. 17: Ne episcopus vel sacerdos regi vel alicui laico in manibus Ligiam fidelilatem faciat. Willel. Tyrius lib. 13. cap. 21: Fidelitatem Ligiam in palatio suo illi exhibuerunt. S. Bernardus Epist. 230: Omnes simul se humiliaverunt ad pedes domini Papse, et facti homines ejus ligii juraverunt ei Ligiam fidelitatem. Hac notione passim occurrit vox Lige apud Froissartem: Ville Lige, 2. vol. cap. 109. Vous estes de Tournay, laguelle est toute Lige au Roi de France. Cap. 127 : Ceux de Bruges se rendoient purement et Ligement a toujours mais Liges aujloi de France. Vol. 3. cap. 85 : La mile de Berci sans moien est toute Lige a I'Evesque d'Utrect. Ita cap. 77: Quitterent Ligement et franchement, etc. Cap. 127. et 1. vol. cap. 112. Purement et Ligement. Quod purement et sans reservation dixit 3. vol. cap. 98. [Eodem sensu in Chart. Bressiae et Dumbarum : Homo Ligius, quittus, etc. et in aliaNicolai Episc. Noviom. Quiete, Ligie et libere turn pro vendilionibus dicti vendagii non solutis. Adde Cod. MS. redituum Episcop. Autiss. an. circiter 1290: Magnum ppndus Autissiodorense est Ligium Comitis; hoc est, ad Comitem pure omnino pertinet. Vide Ledighman.] 1 LIGNA. Litterae Philippi Franc. Regis pro Ecclesia Constant, ann. 1319. ad calcem Indicis beneficiorum ejusd. Eccles : Decima Lignarum crassi piscis totius ripparise marts, etc. Sed puto legendum Lignorum , a Lignum, Lembus : Naves ad crassum piscem memorantur in Craspiscis. [ Melius forte Lingua subtitueretur, ut videre est infra in Lingua balense. Vide supra Cenus.] 1 LIGNAGERIUS PARENS , Cognatus transverso gradu, Gallis, Parent en ligne collaterals. Regestum Parlamenti ann. 1450. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 390: Quoriiam secundum consuetudinem jam superius allegatam... parens Lignagerius alicujus defiincti ex latere et linea maternis, in bonis vel hereditagiis, quse eidem defuncto ex latere et linea paternis obvenerant, nullatenus succedere poterat. 1. LIGNAGIUM , Jus lignum exscin-

108

LIG

LIG
nostre chastellain doit.... faire inventoire des biens, et bailler a garder a gens souf/lsanz,... lesquelz les doivent tenir et garder quarante jours; et si dedans lesditz quaranle jours nul ne s'est Alignaige, Us seront vendus, ainsi comme it est acoustume. Entignager, eadem acceptione,in Stabil.S. Ludov. cap. 4. torn. 1. eariimd. Ordinat. pag. 249: Mon pere, ou mon frere, mon cousin ou mon parent, mourut sesis... de tel heritage,... et cil tienne a tort lesdites chases, dont je requiex a avoir la sesine, et bien m'en Enlignageray envers luy, se il le me nie. Vide infra Linea 3. 1 LIGNALE, Species facis. Vide Funa-

LIG

dendi in nemoribus. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 90: Inde pensandum da eo cui hoc licuit, an qui l&sus est, herbagium vel Lignagium, vel causam aliquam in nemus habeat, unde jure debeat promoveri. LIGNAGIUM, interdum sumitur pro ea praestatione quae exsolvitur pro facilitate exscindendi ligna in silvis. Vide Ovagium, Buscagium. V LEIGNAGIUM, Eadem notione. Polyptychum Fiscaran. ann. 1235 : Hxc vavassoria debet per annum duo carma de Leignagio. Chartularium SS. Trinitatis Cadom. f. 61 : Debent 1. acram araturaa et herciaturas et precarias et xil. Andegavenses de Leignagio. 1 LJGNAIRAGIUM:, ut Lignagium, Jus lignum exscidendi. Conventio Regis Ludovici II. Comitis Provinciaecum Arelatensibus ann. 1385. art. 19 : Item retinet dicta Universitas pactua Castelleti Montis-majoris et Auriculse, et quascumque alia tarn piscationes quam venationes, Lignairagia,et explechas quorumque pactuorum territorii Arelatensis. : Nostris Laignier. Charta ann. 1325. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 65 : Item pro usagio nemoris, quod dicitur le Laignier. * 2. LIGNAGIUM, Vectura lignaria, cui obnoxii erant tenentes seu mansionarii, idem quod supra Laignerium. Vide ibi. Charta ann. 1207. ex Chartul. S. Aviti Aurel : Item quod ducerent paxillos ad vineas... apud Balgentiacum, et circa natale Domini ei redderent Lignagium. Alia ann. 1210. ibid : Et circa natale Domini ducerent ligna ejusdem Hamelini ad domum suam apud Balgentiacum, quod dicitur Lignagium. Vide Lignarium 2. * 3. LIGNAGIUM, a Gallico Lignage, Genus, familia, cognatio. Charta Theob. comit. Campan. ann. 1228. in Chartul. Campan. Cam. Comput. Paris.: Contra Galcherum de Estrepeio, Robertum de Wanon, qui rei fuerunt de morte dicti Eustachii et amicos coadjutores eorum, videlicet comilem Rociaci, comilem Regitestensem,... et Lignagia sua... Et omnes supradicti ex parte sua et Linagia (sic) sua jurabant, quod ipsi non juvabunt aliquo modo dictos Robertum et Galcherum... Et omnes alii supradicli ab utraque parte pro se, amicis et coadjutoribus suis et Linagiis suis tenenda firmiter juraverunt. Assisia apud Oadom. ann. 1237. ex God. reg. 4651: Judicatum full, quod si fecero pacem cum eo, qui primus vult retrahere ventam a me per Lignagium, et nullus de Lignagio contra me postea audietur. Hoc contradicitur a multis, et falsum est. Arest. ann. 1344. 10. Jan : Proximior in gradu consanguinitatis et Lignagii, etc. Chartul. prior, de Guilcio fol. 7. r: Marcoardus nepos Rainardi de Dalmeriaco cum... curtem de Guilcio, quam per Lignagium clamabat, recuperasset,etc.Lignage, Homines ejusdem familiae, in Lit. remiss, ann. 1405. ex Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 48 : Ung lignage. appelle les Boursmakerez,estoient en I'ostel de Jehannin en la ville de Saint Omer. Hinc Ahgnaiger etAlinagier, pro Familiae originem atque seriemetcohaerentiam monstrare; Libert. Jonvil. ann. 1354. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 299. art. 33 : Toutes successions, tantmeubles comme heritages, venrront et escherront par succession aus prochiens ou prochien, qui Alinagier se pourroit. Alias villse d'Aigue-peme ann. 1374. in Reg. 198. ch. 360: Item si horns ou femme de laditte ville et franchise meurt sans hoir

cap. 9: Cum... portibus, aquis, silvis, Lignaribus, etc. Observantiae Regni Aragon. lib. 7. tit. de Pascuis 3: Jus depascendi, Lignandi, et adaquandi potest prsescribi titulo, etc. T 2. LIGNARE, Ligna ad comburendum colligere. Transactio inter Abbatern S. Marias de Ulmeto et Cqnsules villa? de Mari ann. 1233. ex Schedis Prassidis de Mazuugues : Asseruerunt quod homines villas de Mari usi fuerunt prsedicta sylva, accipiendo et scindendo ligna, virida ad mansionandum, et sicca ad Lignandum et comburendum. [* Charta ann. 1341. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 438 : Nobis denuntiatum fuerat lia. ipsos.... Lignasse ligna et ramas scin LIGNAMARE, Lignari, Ital. Legnare. disse.] !;: Stat. Montis-reg. pag. 243 : Statutumest = 3. LIGNARE CANEM, Lignum ad caquod pr&dicti camparii seu aliquis eorutn nis collum appendere. Inquisit. pro canon debeat... Lignamare seu facere ligna- pit. S. Petri Suession. Reg. 30. Charmen aliquod in alienis boschis. Vide mox toph. reg. ch. 565 : Item quod quilibet Lignarare. canem suum Lignaret, ne vineas in* LIGNAMBULUS, Qui calceis ligneis traret. utitur, apud Gramm. in Descript. Ta* LIGNARIA, Vectura lignaria. Gloss. xand. in pago Boscodun. Estre couchie Caesar. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. au lignolet vero est Calceamenti elegan- 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim tioris specie calceari, apud Guigneyil. pag. 665. col. 1: In Rnmersheim manin Peregr. hum. gener. ubi de exquisi- nus xxx. solvunt.... duraacuuas similiter cl. Lignarias xxx. Vide supra Lignatiori cura corporis : gium 2. Pour toi servir bailie te fu, Et tu ses sers es devenu. T LIGNARIGIA, Jus, ut autumo, lignoAu Lignolet le veus cauchier, rurn exscindendorum in silvis ad anEl neuve robe li baillier. n u u m usum pro quo Tenentes certam 1. LIGNAMEN, Materia ex ligno, in pensitationem domino exsplvebant. Lege Longob. lib. 1. tit. 25. 28. [* Ro- [* Vel pqtius, Tempus quo lignatio a thar. 288.] Bulla dementis IV. PP. ann. tenentibu's advehitur. Vide supra Lai1265. pro Regno Sicilias: Exponet per gnerium.} [** Guerardo est et Vectura septennium pro Lignaminibus omnia ne- lignaria, et Tributum plerumque pecumora ipsius Regni... et omnem materiam nia exsolutum pro vectura ejusdem gead sedificia opportunam. Alia Joannis neris redimenda. Hae autem praestatioXXII. ann. 1321. apud Wadding: Et nes, addit vir doctissimus, domino denunc est via qua traducuntur Lignamina bebantur a subjectis in illius silvis jus et lapides ad opus constructions dicti lignorum caedendorum ad usum anMonasterii. Adde Codicem Garolinum n u u m habentibus. Vide Lignarium 2.] Epist. 61. Concilium Lateranense III. Codex MS. Irminonis Abb. Sangerman. ann. 1179. cap. 24. Matth. Paris pag. fol. 79. col. 2 : Solvit... de vino in pas275. 455. [Capitul. Caroli M. Francoford. tione modios 11. in Lignaricia denar. iv. ann. 794. cap. 24. Bullam Nicolai IV. de carratione pedalem I. scmdolas L. 1 LIGNERIGIA, Eadem notione. Idem PP. apud Rymer. torn. 2. pag. 513. Constitutiones Frederici Regis Siciliae cap. Codex fol. 11. v: Solvunt ornni anno ad hostern carra vi. ad tertium annum 83. Annales Genuens. apud Moratorium torn. 6. col. 261. 580. Chronicon Veron. sogales GVIII. ad alterum annum vervices apud eumd. Murator. torn. 8. col. 649. cum agnis GVIII. de vino in pascione moHist. Cortus. torn. 12. col. 806. Acta S. dios GGXL. de argento in Lignericia sol. Francisci de Paula, torn. 1. April, pag. xxxx. Fol. 20. col. 1 : Solvit... de vino in pascione mod. in. de Lignericia dnnr, 166. etc.] T LIGNAMENTUM , Eadem notione. mi. 1. LIGNARIUM, Locus lignorum, vel Chron. Farfense torn. 2. Muratorii part. 2. col. 407: Licentiam haberet prasdictus lignorum acervus, Ugutioni et, Joanni de Episcopus et ejus homines in ipso monte Janua. Vetus Glossarium : Lignarium, ). Aliud Gloss. : SuX66o)>ov, v^youv Lignamenta ad mansionem vel ad alias Cello, lignaria, Lignarium. Rurcaunas incidere. 2. LIGNAMEN, Navigium,Ital.Legno. sum : SuXtxov, Lignarium. Ligne, et LiStat. Cadubr. cap. 22. pag. 56. v: Deli- gnier, Andegavensibus, ut Legnerat Ocberatum fait quod, etiam tempore feria- citanis. Charta ann. 1445 : Et encore vous rum, quilibet homo de Cadubrio seques- dois une autre charette garnie de 4. baeufs trari facere possit, quod mercatores fo- pour aider a charier le bois de vostre Lirenses non possint ligare zattas, vel aliud gnier de nouvel. Lex Longob. lib. 1. tit. Lignamen, nisi solverint id quod tenen- 25.126. [** Roth. 286.] : Si quis de Lignario alterius lignum furatus fuerit, etc. tur sibi. Vide Lignum 2. * LIGNARARE, Lignari. Charta ann. Charta ann. 871. pro Monast. S. Medardi 1378. ex Tabul. Massil: Recepta informa- Suession: Et habeat Cauciacum simul tione summaria de pignoratione facta cum Lignariis de Pivone. [Charta Caroli in loco et territorio Giniaci, prsetextu C. ann. 866. torn. 2. Miraei pag. 933: Eo Lignarandi, pascayrandi, fuit de facto modo ut silvse et Lignarii et volatilia cum gajaria concessa, etc. Vide supra Ligna- ovis, quse ex eisdem villis exeunt, Fratrum usibus deserviant, et ad Prsepositumare. 1. LIGNARE, Jus ligna exscindendi in ram pertineant. Infra : De omnibus Lisilvis. Charta Adelfonsi Imperator. His- gnariis omnium villarum quse ad Prsepopanise serse 1160. apud Oyhenartum in siluram sive ad Cameram pertinent, carNotitia Vasconise pag. 86 : Similiter rum decimum ad praefatum hospitale dono vobis Lignare, et tayllare, et pas- detur. Hincmarus in Charta ann. 870. cuere in illos monies, etc. Vetus Charta torn. 1. ejusd. Mirsei pag. 134. col. 2. ubi apud Marcam lib. 9. Hist. Beneharn. preecedentem Garoli G. donationem exs-

LIG
cribit, sed non ad verbum, pro Carrum decimum habet carros decem. Verum in his duobus Chartis Lignarium non videtur simplex acervus, sed illud omne lignum quod in silvis exscindiet confici solebat ad annuam lignationem : cujus pars attribuitur hospitali memorato.j f* Adalhard. Statut. S. Petri Corbeiens. lib. 1. cap.l : Gararii duo ad Lignarium, in pistrino unus. Ubi Guerardo Lignarium valet Ligna quibus caleflt furnus ad panem coquendum.] * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Lenhiar, Provinc. Lignarium. Lignier vero, aut fasces lignorum aut ligna ad focum accommoda significat, in Lit. remiss, ann. 1448. ex Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 328: Lequel Dinat dist a Pierre Boisserie gu'il avoit fait bruler certain Lignier de bois qu'il avoit mis en ung monsseau. Pro lignatione autem usurpatur in Charta ann. 1306. ex Reg. 56. ch. 137 : Item chascun home de laditte eglise de Beauyais, qui a cheval, doit une courvee au prevent pour amener son Lignier. Quo sensu intelligenda quoque est Charta ann.. 1445. supra laudata. Vide supra Laignerium, Lignaricia et mox Ligneria. 2. LIGNARIUM, Vectura lignaria, cui obnoxii erant Tenentes seu Mansionarii. Baldricus in Chr. Camerac. lib. 3. cap. 72 : Factum est autem hoc Lignarium ab Hugone Castellano in civitate Cameracensi, et positum est in inclaustro S. Autberti. Supra : In civitate domini sui, in foro ejus, Lignarium per angariam colligit. Tabular. S. Remigii Remensis : Lignarium 1. habente circunquaque pedes 5. ad manum. Alibi: Infra villam, Lignar. 43. scindulas 4. etc. Ibid. : De bannis pro pavtione, carra 211. sunt simul exceplis Lignariis et carris quse in ipsis villis fiunt, 866. Charta ann. 937. in Tabular. Augustodun. Ecclesiae : Pro Lignario, Missa S. Andreas, den. 2. Sugerius lib. de Administr. sua cap. 11: Cum Lignaria sua bis aut ter in anno, carrucarum villse dispendio, aygregaret. Vide Lignaria. 3. LIGNARIUM , Idem quod Lignagium, Facultas exscindendi ligna in silvis. Charta Caroli C. ann. 22. [nd. 10. in Tabul. S. Dionysii n. 31: Necnon et villas quaR vocantur Linerolas et Ferruciacum, cum Lignariis earum, in pago Milidunensi silas. Infra : Et pro 40. modiis saponis, pro 25. libris argenti, quse pro Lignario solvebantur, et pro 20. unctis qui dabantur Fratribus per singulos annos ad Cordovesos eorum, etc. Vetus Charta in Vita Aldrici Episcopi Cenoman. n. 56: Et debentur 1. (solidi) de carnatico arietes 15. sine lana, de Lignario sol. 26. Regestum Philippi Aug. fol. 125: Capiebat in foresta de Rest Lignarium suum ad ardendum. Tabular. Campan : Decanus Meldensis habet Lignarium in nemore quantumcunque ducere poterit Meldis per unam diem cum quadrigis, etc. * 4. LIGNARIUM, Lignum. Tract. Ms. de Re milit. et mach. bellic. cap. 6 : Faciat Lignaria incidere, de quibus fiant in diversis locis foci in die suse discessionis, et accensis catastis lignorum, statim discedat cum suo exercitu. T LIGNARIUS, in vett. Glossis, vXon(4)vY)?, Venditor lignorum : item, luXoxomj?, 6 x6nTwv vXa, Qui caedit ligna. Isid. lib. 19. cap. 19: Lignarius generaliter ligni opifex appellatur. Usurpavit Livius hac notione. LIGNATICUM, Idem quod Lignarium, priori notione. Polyptychus Floriacen-

LIG
Sis : De Lignatico carradas 3. etc. Alibi: Debet unusquisque de Lignario in latum pedes 5. in altum pedes 6. etc. * LIGNATURA, Lignatip, jus capiendi lignum ex carris qui ligna adducunt. Bulla Anast. IV. PP. ann. 1154. inter Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 315: Apud Verlon hospites et salinas et terram arabilern et Lignaturam ex dono regis Roberti Francorum,... ex omnibus carris et quadrigis, asinis et navibus, et ex omnibus qui vendunt ligna in eodem castro. *. LIGNAYOLUS. [Lignarius: Cum Michael Conacti Lignayolus de Florentia pro toto residuo pensiqnis palei lignaminis in Sancta Maria Novella. (Arch. Vatic. Mandata Gamer. Apostol. an. 1417-21. f. 129.)] *: LIGNAYRARE. Vide Legnayrare. f LIGNEA, pro Linea, Gall. Ligne. Ordinatio ann. 1223. e MS. D. Brunei : Et procedatur recta Lignea a eamino, qui est a parte meridiei ad Rodanum. * Charta Math. dom. Montismor. ann. 1200. in Chartul. S. Dion. pag. 305. col. 1 : Illas xij. libras... de primis redditibus montagii aquas per dictam Ligneam.... recipiet. T LIGNERARE, ut Lignare, Ligna in silvis exscindere. Charta Barrali de Baucio pro Parthenone S. Pontii ann. 1263. ex Schedis D. de Mazaugues: Damus... immunitates pasqueriorum et juris bosquerandi seu etiam Lignerandi per totam terram nostram ad opus fedificiorum vestrorum et domorum, et etiam cremandi. Vide Lignerare. ] LIGNERATIO, Lignatio seu jus lignorum in silvis exscindendprum. Hpmagium ann. 1268. ex Schedis Praesidis de Mazaugues : Immunitates et Liberlates.... in Ligneratione et in Lignis' incidendis, etcolligendis,et deferendis, etdeportandis. * LIGNERIA, Locus ubi lignum servatur, cella lignaria, Gall. Bucher. Stat. ann. 1381. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 47. col. 2 : Item visitando dictum fortalicium et veniendo ad turrim Lignerss abbatise seu monasterii S. Egidii, or'dinavit quod de dicta turri Lignerise, etc. Stat. Avellaa ann. 1496. cap. 52. ex Cod. reg. 4624 : Quse ceperit vel exportaverit aliqua aliena ligna de Ligneriis vel teysis, seu alio amasso seu fassinerio lignorum ubicumque sit, etc. Vide supra Lignarium 1. 1 LIGNERIGIA. Videsis in Lignaricia. * LIGNERII, Tenentes seu mansionarii, qui vecturae lignarise domini sui obnoxii erant. Libert, castri Theodor. ann. 1301. in Reg. 38. Chartoph. reg. ch. 77 : Item volumus quod Lignerii, qui tenebantur semel in anno deferre ligna pro nobis, a prsedicta redibencia sint liberi et immunes. Vide supra Laignerium. 1 LIGNETUM, Nemus , silvula. Joh. Buschius de Reform. Monast. apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsvic. pag. 482 : Monasterium situm est in convalle inter duos monies altos; et in circuitu suo aqros habet in Ligneta. 1 LIGNIARE, ut Lignerare. In Gallia Christ, torn. 3. col. 1300. Robertus de Rupecula Abbas S. Pontii annis 1447. et 1460. transegisse dicitur cum civibus Niciensibus de jure pascendi et Ligniandi, hoc est ligna caedendi, in variis partibus territorii ejusdem urbis. * LIGNIBOLINUM, Ludus, quo globus ligneus tudicula propellitur. Lit. remiss. ann. 1416. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 450 : Bernardus de Castro-novo et nonnuli alii in studio Tholosano studentes
[FR.]

LIG

109

ad ludum Lignibolini sive chucarum luderunt. Vide supra Bola 3. et Choulla. LIGNICISIMUS, Ferrum quo virgas et frutices reciduntur, in Gloss. MSS. ubi Isidori perperam habent Linguisdsinus. [Existimo post Barthium lib. 7. advers. cap. 13. legendum Lignicisivus.] - LIGNIFABER, Faber lignarius. Reg. forest, de Broton. ex Cod. reg. 4653 : Tails est usus forests^ Brotonnias, quod omnes illi, qui reddunt pro consuetudine forestas arenas et garbas, debent capere... residuum gloerii, et Lignifabri, et caronnii, etc. Charta ann. 1372. ex Tabul. Aux. : Dixit ipse loquens cum operaretur suo officio fustarise, cum sit Lignifaber seu fusterius, etc. ^ [ Anno quo supra (1469.) et die Sabbati XV. mensis octobris, Petrus, fllius Johannis de Mazeaulx, de Croseto, et Catharina, uxorque Claudii de Pinate\\a.,-Lignifabrit habitatoris sancti Boniti Castri, portaverunt ad fontes baptismi Catharinam, flliam Jacobi de Mazeaux, de Croseto et Mariete ejus uxoris. (Mus. arch. dep. p. 317.)] * LIGNIFABRILIS, Ad artem lignariam spectans. Elmham. in vita Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 125. pag. 326: Rex... quandam turrim ligneam... pro pontibus navium malos fortes et altos, in modum quadrati sitos et erectos habentem Lignifabrili subtilissimo artiftcio -LIGNIGERIUM,Fulmentumfocarium, Gall. Clienet. Proces. Egid. de Rays ann. 1440. fol. 170. r. ex Bibl. reg. : fnterrogatus de modo combustionis ipsorum, respondet quod super Lignigeria in eamino dictse cameras ligna grossa, et supra ea corpora mortua, deindeque sicci fasciculi ponebantur. j LIGNILE, |uXwv, Martinius ex Onomastico, ut Lignarium 1. Locus ubi servantur ligna ad comburendum. ; ! LIGNOLIA, Instrumentum piscandi. Charta Bonse princ. Sabaud. ann. 1424. inter Stat. Perus. pag. 31: Eis liciturn sit die noctuque, ac libere et impune piscari et facere ad rette, navissam, trubiam, Lignoliam,... et alia quseois ingenia. 1 LIGNORARE, ut Lignerare, Ligna in silvis caedere. Charta Ludovici Regis Siciliae anno. 1359. ex MS. D. Brunei: Jura Lignorandi et pastorigandi in prssdicla tota villa Baucii. 1. LIGNUM, Cippus, quo reorum colla et pedes constringuntur. Arator lib. 2. Hist. Evangel.:
tune agmina raptim Fustibus innumeris, eliso corpore Pauli, Conveniunt, ubi career era*, quern sedibus imis Includunt, comitaiite Syla, vestigia quorum Ligno mersa cavo vinclis tenuere beatis.

Acta Martyrum Scillitanorum : Detrudantur in carcerem, ponantur in Ligno in diem crastinum. Paulinus lib. 5. de Vita S. Martini :
Ast alii sursum porrecti robora Ligni Triste ministerium furioso corde parabant, Ut caro distentis propere male pendula raembris Tortori laueros cruciaada exponeret artus.

Vita S. Blasii: Jussit eum in Ligno suspendi et cum ferreis pectinibus carnes ejus carminari. Hist. S. Apollinaris Martyr. : Apollinarem vero cum gravissimo pondere ferri jussit in carcerem horrificum claudi, et in Ligno extendi, et nihil ei ministrari, ut deficeret. Sed his locis videtur pro Equuleo sumi. Ordericus Vitalis lib. 2: In interiorem carcerem missi sunt, eorumque pedes in Ligno constricti sunt. 'Ev rw ^uXto 8e8u9o, dixit Lysias Orat. 1. contra Theomnest. pag.

LIG
117. Joannes Diac. in Vita S. Joseph! Hymnographi num. 22: CO Se TW uXw TOV 7v6Sa IxmsSojAevo?, v.oi\ rol; xXocol? TOV Tpax^Xov xaTaxa(X7CTO[J.voc, etc. EvXov Paaavi<7tY|ptov [S. Basilio in S. Barlaam, et] in Menaeis 11. Novemb. in S. Theodoro Studita; xoXatrTi^ptov luXov, 18. Novemb. in S. Zacharia Diacono. Vide Hesychium in eyxaXoa-xeXei?, et Dissert. 19. ad Joinvillara, [Glossarium mediae Graecit. in SuXov] et supra in Cippus. Apud Bractonum lib. 3. de Corona cap. 25. 1. in Ligno detineri, et in cippo, idem sonant. Gobelinus Persona in Cosmodromip 33tate 6. cap. 69 : Quendam laicum debitorem suum ab emunitate Monasterii SS. Petri et Pauli Paderborn. vi abstraxit, et eum ad domum suam ductum in Lignum detruslt, etc. Adde cap. 82. [** Vide Haltaus. Glossar. Germ, voce Stock, col. 1746.] * LIGNUM, nude, Patibulum. Instr. ann. 1059. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 234: Unum ex eis (militibus) qui erat consanguineus meus, pependit in Ligno et occisit morte crudeli quasi cleptem. T LIGNUM LATEONIS, Patibulum. Ratherius suo de Contemptu Canonum libro inscriptionem hanc praemittit : Volumen perpendiculorum Ratherii Veronensis, vel visus cujusdam appensi cum aliis multis in Ligno Latronis. LIGNUM CADAVERI humo condito superponere. Lex Bajwar. tit. 18. cap. 6. 2 : Quia aliquoties conspicimus cum cadaver humo immissum fuerit, et Lignum superpositum cunctis adstanlibus, ut requiratur dominus cadaveris, et primus terram superjiciat. Ex quibus eruitur Bajoarios cadavera non in locellis, sed nuda aut linteis involuta humo condidisse, ac postea lignum, id est, asseres superposuisse, antequam terra superinjiceretur. I LIGNUM PASGHALE, f. Buxus ita dictus, quod buxo pro palmis uti soleamus Dominica palmarum, vulgo Pdque fleurie nuncupata. Litterae Geraldi Tornac. Episc. pro Mpnasterio Elonensi ann. 1152 : Sylva adjacens villas ex regia munificentia liber a possessio est B. Amandi, quercus, malus, fagus, nespilus et Lignum uod vocatur Paschale, tali lege sub Abatis potestate consistunt, ut neque mimsteriali neque alicui liceat ilia excedere. LIGNA JACENTIVA. Vide in Arbor 1. ** LIGNA IGNACEA, Cremia, alimenta ignis. Chart, ann. 1274. in Guden. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 960 : Inhibentes novellacionem, secacionem et omnem usufructum... annuentes eosdem Ligna tanturn Ignacea cum moderamine secure. 2. LIGNUM, Phaselus, vel Lembus : Legno Italis, et apud Joan. Villaneum lib. 7. cap. 69. 91. 93. lib. 9. cap. 61. et in Alfonsinis part. 2. tit. 25. leg. 7. Lenys, apud Eaimundum Montanerium in Ghron. Regum Aragon. cap. 131. et in Hist. Expugnat. Minoricae f. 83. Cambro-Britannis Lion. Philippus Eystetensis in Vita S. Willibaldi cap. 36: Quidam volentes visitare limina B. Willibaldi) se conduxerunt in quodam Ligno, quod diciiur Lloze. Germanis Floss est ratis. Walafridus Strabo in Vita S. Galli cap. 17: Illi navicula conscensa, totis nisibus ire festinantes, Ligno natatili profundi terram sulcante, node proxima pervenerunt ad Ducem. Epistola Fr. Paschalis Minoritae apud Waddingum ann. 1342. 10: ascendentes unum Lignum, per Mare nigrum, profecti sumus usque ad Chazariam. (Lignum cum quo navigabat, in Chronico Siciliae torn. 3. Anecd. Marten, col. 29. Ligna navigabilia, ibidem col.

LIG
69. et 79. Ligna navalia armata, in Bulla dementis VI. PP. ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 526.] Utuntur passim Scnptores Italici, Tho. Archid. in Hist. Salonit. cap. 33. 36. Ohronica Pisana ann. 1177. Statuta Venetor. lib. 6. cap. 68. Historia Cortusior. lib. 8. cap. 16. Joannes Carmessonus in Vita S. Petri Thomasii cap. 4. Charta in Probat. Hist. Franco-Byzantinae pag. 11. [Annales Genuens. torn. 6. Muratorii col. 303. 385. 389 401. 584. etc. Adde Statuta Arelat. MSS. art. 105. et 144. e Codice D. Brunei fol. 42. et 48. Statuta Massil. lib. 4. cap. 1. 6. 7. 16. et alibi passim ; Historian! Dalphin. torn. 2. pag. 278. etc.] Lin, nostris, olim. Vetus Cqmput. Theobaldi de Chepoy ann. 1310. in Camera Comp. : Quand Roqueford fu pris, Messire de Chepoy retint 2. galies et 1. Lin, quant les autres s'en allerent a Venise, pour ce que cil de Salonique armoient 5. Lins pour nous destourner les vivres. Thomas Walsinghamus pag. 318: Dux grandes galeise, et aliud genus ratis quod vocatur Line, et una bargia, et 7. balingarige periclitatas sunt ante villarn de Collesa. j 3. LIGNUM, Ligneae tabulaa in quibus descriptum est testamentum. Thryphonius lib. 37. Dig. tit. 4. leg. 19: Quod vulgariter dicitur liberis datam bonorum poasessionem contra Lignum esse, etc. Vide Cujacium lib. 11. Observ. cap. 14. : 4. LIGNUM, interdum nude, saepius Lignum domini vel Dominicum, pro Crux. Stat. pro lanif. et pannif. ann. 1217. ex Reg. A. Cam. Comput. Paris, fol. 197. v: In Narbona vero... in parte dextra ejusdem primi capitis panni tenetur Lignum, id est, Crux duplex, in media unius flos lilii. Instr. ann. 1059. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 234: Cosnobium Loci electi, ubi mirificum habetur Lignum Dominicum, etc. Inventar. ann. 1218. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 66. col. 1 : Lignum Domini rotundum cum pede, et alia duo Ligna cum pedibus. Charta ann. 1242. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 488 : Unum calicem parvum argenti, et unum Lignum Domini, etc. 3f. [ Lignum Domini II. Thes. eccl. Claromont. an. 980. p. 39. in mus. arch, dep.] LIGONISARE, in Gloss. Lat. Gall. Houer ou Fossoyer, Ligone fodere. [Joan, de Janua: Ligonizare, Sarpere, ligone terram vertere. Verbum notum Columellae.] * LIGONIZARE, Ligone fodere. Charta ann. 1269. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 1019: Et debent dicti fratres Ligonizare in saltibus disparibus. Stat. Saluc. collat. 3. cap. 90 : Nemo audeat... Ligonizare seu foveam facere per spatium unius trabucchi versus murum. Vide Ligonisare. LIGONIZATIO, Pastinatio, fossio. Georgii Stellse Annal. Genuens. ad ann. 1318. torn. 17. Muratorii col. 1031: Ligonizationem et fossas mirabiles cum lapidum fractione fecerunt. LIGORIUS, Unicornis, Gallis, Licorne. Michael Scotus de Physionomia cap. 20: Qusedam (animalia) fortia et audacia, ut leo, ursus, draco, canis, Ligorius. [* Leg. forte Ligornis.] * LIGOY, Vide supra Legoy. 11. LIGUA, ut supra Ligal. Gall. Ligue, Foedus : societas foedere conflrmata. Requesta magno Provinciae Senescallo data ann. 1391. ex Schedis p. le Fournier: Et primo fieri propositionem Ligux et rassse factis inter gentes domini Rai-

LIG
mundi de Turena ex una (parte) et circumvicinos Massilienses ex altera. j|c 2. LIGUA, ut supra LigaS. Ital. Lega, Gall. Loi, Aloi. Stat. Niciae ann. 1333. in Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 200 : Item quod nullus aurifaber prassumat, nee audeat operari aliquod argentum de minori Ligua, quam sit argentum de vinteno, sub pcena LX. sol. pro quolibet, et qualibet vice. [FR.] * LIGUARE, pro Ligare, Jungere. Stat. amis 1357. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 195. col. 2 : Murus quatuor palmorum... Liguabitur cum muro subsequente. * LIGUATURA. Vide supra Liagula. * LIGUETA. [Gall. lisiere(?), cordon (?) .... pro 111 alnis cum dimidia de Ligueta... (Comptes de l'Archevche de Bordeaux du XIIIe et du VIX" siecle. Arch. Histor. de la Gironde t. 22. p. 410.)] 1. LIGULA, LIGULATUS. Joan. de Janua : Ligula, parva fascia, vel corrigia : Ligulatus, i. coquus, cui multas Ligulss sunt necessarife propter veteres pannos quos induit. Vide Legula. * Ligote, eodem intellectu, in Poem. Alex. part. 1. Ms. :
Ainz jougleur n'en chanta e li harpe, n'en citole, Et iert mon escu fret environ la Ligote, Et mon haubert deront aussi comme viez cote,

Unde Eslingoere, pro Cour^oie, Longe, in Instr. ann. 1309. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 1222: Eslingoere de cuer et de mailles de haubert, etc. * 2. LIGULA, Mensurae genus, quod alio nomine Cpchlea dicitur et est octaya pars cyathi. Vide Gabrielem Humelbergium ad Apicium. 3. LIGULA. Victor Vitensis lib. 1. de Persec. Vandal. : Dum ad Massalitanum littus exisset, quod Ligula vulgi consuetudine vocatur. Ligulas vocat Caesar lib. 3. de Bello Gall, loca in longum a continente in mare exporrecta, Linguas Latini : unde deflexa vox Ligula. Festus : Lingua est promontorii genus non excellentis, sed molliter in planum devexi. Hac notione Linguam usurparunt Pacuvius apud A. Gell. lib. 4. cap. 17. Livius lib. 37. et 40. Ammianus Jib. 14. etc. Ovid. lib. Metam. de Sicilia :
.... Tribus haec excurrit in aequora Linguis.

Graeci etiam vocant. Vide Alexiadem lib. 3. pag. 9. * LIGULARE , Attacher de esguillettes. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. J LIGULATI CALCEI. Vide Foliati. LIGURA, Ligatura, Gall. Liure. Anonymus Haserensis apud Gretzerum in Episcopis Eystetensibus pag. 430: Ille apprehensum per Liguras accipitrem, ter et quater in faciem Clerici percussit. T LIGURGITO, Gulosus, vorax, helluo. S. Odo Cluniac. in Collatione laudata torn. 3. Annal. Benedict, pag. 346 : An ventrem colere non est apostasia, cum flens Paulus protestetur, quod Ligurgitones inimici S. Crucis sunt, et ventrem pro Deo habent. 9 | LIGURINUS , Carrulus, apud Sussannaeum. ^ LIGURIO, Atyvb; (pro Xi^vo?) Xio.6o<;, Helluo, glutu. Supplem. Antiquarii. Vide Ligurius 1. LIGURITOR. Leges politicae Kanuti Regis 29 : Liguritores, mendaces, rapaces, raptores, Dei gravamen habeant, etc. Ubi Editio Saxon. 7. habet L i c c e r a s , id est, Assentatores, adulatores. Ita Somnerus, qui in Gloss. Saxon. Liccera, gulosuna etiam et helluonem interpretatur. Vide Leccator.

LIL

LIM

LIM

111

11. LIGURIUM, Oleris genus, Isidore darn prserogativa retroactis temporibus Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. lib. 17. cap. 11: A regione nomen acce- Liliosss generositatis principum meruit 105 : Et si laborabo cum asino, vel cum pit; nascitur enim plurimum in Liguria, dominio decorari. Hinc regiae stirpis aliqua bestia ad deferendum cuppos, vel odore aromatico et gustu acre. principes nude Fleurs de Us nuncupan- lapides, calcinam, sablonem, terram et * 2. LIGURIUM, f. pro Tugurium. Glos- tur, in Stat. ann. 1355. torn. 3. Ordinat. Limam, etc. Et torn. 1. pag. 182 : Et disar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Ligu- reg. Franc, pag. 35. art. 29. Lit. quibus cimus quod dicti Yscarii teneantur menrium, Loge. Carol us VI. Joan. Galeaz ej usque suc- surare, seu facere mensurari cistas asina] 1. LIGURIUS, At(ji6o?, Gulo. Supplem. cessoribus concedit ut insignia Franciae riorum, qui portant sablonem et calcatuAntiquarii. Aliae Glossse quas laudat una cum suis deferant ann. 1393. in Reg. ras et Limam. [FR.] j LIMACA et Limax pro eodem verme diMartinius : Afyvo; , Gulosus, Ligurius, 145. Chartoph. reg. ch. 433: Concedimus quatinus insignia seu arma nostra Liliosa citur a Limus quia in limo moratur, vel Catillo. Vide Ligurio. de limo nascitur, vel quia totus est irnin | 2. LIGURIUS, Lapis pretiosus, cujus duobus quarterns armorum suorum mentio est Exodi 28.19. et 39.12. Ligurii deferant. Eadem prserogativa donatur mundus vel limosus. Johan. de Janua. quoque raeminit Isid. lib. 12. cap. 2. et Petrus de Medicis a Ludovico XI. Lit. Vide Isidorum Jib. 12. cap. 5. * Gall. Limacon , alias Lympson. ex eo Johannes de Janua. Hunc lapidem ann. 1465. in Reg. 194. ch. 23: En mepretiosum uterque confundit cum Lyn- moire de la grande, louable et recomman- Adrian, de Veteri-busco de Reb. Leod. curio, quern Plinius lib. 8. cap. 38. ait, dable renommee de feu Cosme de Medici ad ann. 1481. apud Marten, torn. 4. Ampl. Collect, col. 1374 : Leodii erat maesse Gemmam carbunculo similem. Sed son pere. Lyncurium nemo yidit unquam, ilium 1. LILIUM, Epistyliorum, et aliorum gna caristia, fuitque Augustus totus frisaltern quern somniant ex urina lyncis operum ornamentum, formam lilti refe- gidus et pluviosus, et testudines, Gallice glaciata efformari. Vide Martinium in rens : xpcvov, An0nymo in Descript. S. Lympson, comederunt totam navetam seLexico. Sophias. 3. Reg. cap. 7 : Capitella autem minatam. * LIGUSTRUM, Flosculus vernus, Gall. quas erant super capita columnqrum, 1 LIMACES AUREI. Chronographus Prime-vere. Idem Glossar.: Ligustrum, quasi opere Lilii fabricata erant, etc. Fontanell. inter dona quse S. Ansegisus primerole. Gaufridus Grossus in Prologo ad Vitam obtulit Ccenobio Luxoviensi, recenset LILAHAN. Tradit. Fuldenses lib. 1. S. Bernard! Tironensis : Et candelabri Hanapum argenteum optima opere factrad. 93 : Mappss 2. manutergia 1. bechin calamos, scyphos, spherulasque et Lilio- tum, habentem Limaces aureos quatuor, 1. pelvis 1. Lilahan 1. coopertorium 1. rum repansiones. Leo Ost. lib. 3. cap. 28. in fundo exterius sibi annexos, ssec. 4. [Teutonibus Lahhan pallium est et lin- (al. 26.) : Columnas, bases, ac Lilia, nee Bened. part. 1. pag. 633. teum : qua posteriori notione Lilahan, non et diversorum colorum marrnora | LIMA.CEUS, E limo. Tertull. de Reut reor, accipitur. Vide Schilteri Glos- abundanter coemit. Gregorius M. Jib. 1. surrectione carnis cap. 49: Primus homo :: sarium.] [*- et Graff. Thesaur. Ling. Epist. 66 : Id est, in argento calices duos, de terra choicus, id est Limaceus. Franc, torn. 2. col. 157.] coronas cum delphinis duas, et de aliis %. LIMACIA. [Lapis vesice. (B. N. Ms. * LILIA. Lilium, flos lilii, scutum coronis Lilios, etc. Vetus Charta Cornu- Lat. 16186, f. 5.)] Francicum. Inventar. Ms. thes. Sedis tiana edita a Suaresio : Cantharos sereos * LIMADA. Vide supra Libella 2. Apost. ann. 1295: Iternunam aliam cu- majores 6. minores 12. et Lilia serea 2. et | LIMALIS. Vide Luvalis. pam cum coperculo, habentem xviij. es- stantaria serea 13. Ardo Monach. in Vita * LIMAMENTA, Compedes. Andr. Flomalta ad vj. folia exterius, in quibus sunt S. Benedict! Abbat. Anianae n. 23 : Sep- riac. MS. lib. 3. Mirac. S. Bened. : Boloscuta ad Li Ham. tem scilicet candelabra fabrili arte mira- nis villas procurator, nomine Durandus, 1 LILIARDI, lidem qui infra Lollardi. biliter producta, de quorum stipite proce- a quodam milite, vocabulo Gauterlo, cap} LILIATI, Regum Francorum stirpe dunt hastilia, sphserulseque, ac Lilia, ca- tus, atque Parisius custodies traditur; oriundi, sic dicti a liliis in scuto genti- lami ac scyphi, etc. Vide Anastasium in deinde ligneis eompedibus arctatus, rupe litio depictis. Responsio Pii II. PP. ad Vitis PP. pag. 34. 143. 189. et quse nota- maximi ponderis quantitatisve supponiOratores Gallicanos torn. 8. Spicil. vimus in Descript. ^Edis Sophanias num. tur... At vigilia Purificatipnis matris nosAcher. pag. 302 : Fuissent et alii qui hoc 59. [necnon Annales Mediolan. ad ann. tri Redemptoris, arctissimo, ut dictum oneris (regni Siculi) cum tanto honore et 1389. torn. 16. Muratorii col. 807. ubi est, ergastido clausus, aggere lapidum seemolumento suscepissent cupide, sed Li- memorantur Collana auri cum botonis pultus, vigilum munimine septus, diu freliatos, ut vos appellatis, prazferendos cen- xxxii. merenatis et Liliis v. albis cum quenti iteralwne Genitricis Dei levamen precalus, lignea Limamenta resolvuntur. suit Aposlolica majestas. Oratio Legato- certis perils, etc.} rum ipsorum coram eodem Papa. torn. * 2. LILIUM, Munitipnis species ; cu- Sed leg. forte Ligamenta. 9. ejusd. Spicil. pag. 319 : Nulli dubium jus nomenclaturae rationem prodit Cas* LIMANDA. [Limande. DlEP.] est illustrissimum ilium Principem (Du- sar de Bello Gall. lib. 7. cap. 67 : Hujus LIMANIA. Tabularium Conchensis cem Burgundies) o prosapia Liliatorum generis octoni ordines ducti, ternos inter Abbatise in Ruthenis Ch. 313 : Uno descendisse, consanguineum proximum et se pedes distabant: id, ex similitudine mansoin Berriagio ubi Rainaldus manet, in Floriago, ubi Guarinus manet, et in' subdititm Christianissimse Majestatis fore, floris, Lilium appellabant. etc. * LILIUM-CoRONA, Rex ipse. Instr. Bargus illas Limanias quse de Amblardo 1 LILIETUM, xpivwv, Locus liliis consi- ann. 1384. inter Probat. torn. 3. Hist. conquistavi, etc. Agros forte cultos et Nem. pag. 76. col. 2 : Item ponunt quod, pianos, unde Limania Arvernensis. tus. Martinius ex Onomastico. * LILIFAGUS, [Salvia agrestis. DIEF.] exigente nobili et prsecipua justicia Li- [Charta Guillelmi de Hala, apud Baluz. LILIFER, Epithetum regis Franco- lium-coronss, ut decuit, prospicere volendo torn. 2. Hist. Arvern. pag. 281 : In carum. Codex precum Ms. ad usum Ludov. indempnitati sui ipsius et subditorum ip- tellania de Champelhs et de Vodabula et XI. ex Bibl. reg.: Orationes B. Maries, sius civitatis regise peculiaris Nemausi, de Plauzac, et in Limania tamen dictaquas pro rege dicuntur qualibet die Do- distulit repentinam exequlionem et inci- rum castellaniarum.] Vide Lemmane. minica in regali missa SS. Trinitatis, vilem prasoplatam per dictos nobiles, in LIMARE, Limis [seu obliquis oculis] fundata in Ecclesia B. de Monvilla prope hoc eocheredare volendo Lilium-coronam, intueri. Vita S. Theodulfl Abb. n. 12 : Rothomagum anno -Dom. 1468. et admor- si processum fuisset repentine. Typoque superbias ignitus Limat circumstisata per Liliferum regem nostrum Ludo* LILII FLOS in signum salvss gardias tantes, etc. [Sigebertus in Vita S. Guivicum 1471. apponebatur. Charta ann. 1312. ex Bibl. berti Tundatoris Gemblac. num. 10 : v v in LILIOLUM, upiaux > > Gloss. S. reg. : Praepositus Regalis-montis, ut gar- Quidam, qui bona fidelis Christi Guiberti Benedict! cap. de Aureis. [Cervici cir- diator specialis, auctoritate regia... gar- obliquo oculo Limabant, aures Csesaris cumpositum. Inter ornamenta muliebria diam ibidem posuit et signum floris Lilii adversus eum appellant. Vide mox Lirecenset Agnellus in Vita Damiani in demonstrationem ejusdem gardise. mari.] Episc. Raven, apud Murator. torn. 2. * 1. LIMA, Genus gladii, ^u^Xv). Reg. ia * Nostris alias Limer, eodem sensu. pag. 155. col. 2 : Projecerunt a se inaures, Castigat. ad utrumque Glossar. Charta Vitse Patrum MSS. : et annulos, et dextralia,... et pereselidas, Phil. Pule. ann. 1303. in Lib. rub. Cam. Et la mere vient d'autre part, et monilia, et olfactoria, et acus et Li- Comput. Paris, fol. 136. v. col. 2 : Quse. Qui m'assaut et laidenge et Lime, liola, prsesidia, et laudosias, et omnia omnia et singula, tarn ipse Richardus FiComme feme qui tousjours rime. jucunda et concupiscibilia projecenmt.] chon archerius nosier, quam h&redes et successores sui... tenebunt de nobis exinde * LILIOSUS, Ad regium genus FranciLIMARI, pro Rimari, Scrutari, invescum pertinens. Charta Ludov. reg. Si- reddendo quolibet anno ad festum Pen- tigare. Gloss. Lat. Gr. : Limatur, Rimacil. ann. 1382. ex Reg. Cam. Comput. thecostes unum arcum, duodecim sagitlas tur, Terit, (1. quaerit.) ^YJIEU Lex 32. Cod. Paris, sub Joan, duce Bitur. fol. 27. r: ferratas, unam Limam et unum cultel- Th. de Navicular. (13, 5.): Necnon etiam aliis quas tuas cognitionia Limavit exaConsiderantes quod regnum nostrum Si- lum de nemore. cilix, ad cujus fastigium summa Dei pro%. 2. LIMA, Eadem notione qua Limus, men. ] LIMARIUS, Reliarius , a Limus. videntia denuo nos provexit, speciali qua- Ital. Limo, Fango ; Gall. Boue, Fange.

412

LIM

LIM

LIM

LIMAS, atis, Vestis quas protenditur ab umbilico usque ad pedes, qua publice utebanlur servi et coqui. Ita Jo. de Janua : [qui addit : Eadem vestis dicitur Limns, Virgilio scilicet et aliis; unde Isid. lib. 19. cap. 22 : Limus, vestis quas ab umbilico usque ad pedes producitur : hsec autem vestis habel in exlremo sui purpuram limam, id est, flexuosam; nam limum obliquum dicimus. Idem lib. 15. cap. 14 : Limus, Cingulum, quo servi publici cingebantur, obliqua purpura. G\. Lat. Gall. Sangerman. : Limas, atis, Une maniere de vestemens, qui est dez le ventre jusqu'aux pies, comme devantier a cuisiniers oil a feme.}

Joan, de Janua. Melius alii Linarius, ut infra.

^ LIMASSIA. [ Fontes baptismi reperti fuerunt sine clausura et infra una grossa Limassia. ^(Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 125.)]
* LIMATA, Lacus, aquarum congregatio, ut videtur, a Limo, sic appellata. Oharta ann. 1224. torn. 2. Hist. Monast. Cassin. pag. 452. col. 1 : Conc.edimus ad prsesens in perpetuum omnes redditus provenientes de ecclesia S. Salvatoris, et de tribus Limalis, quas Jonatas de S. Angela nobis in sua ultima voluntate rehquit. Alia Frider. imper. ann. 1221. in Access, ad eamd. Hist. part. 1. pag. 291. col. 1 : Limitam juxta Melfim, et duas star lias ibidem, thorum et Limatam in valle Rivilellana. Vide Lirnatus. 1 LIMATUS, Limosus. Bern, de Breydenbach Itin. Hieros. pag. 213 : Nylus qui et Gijon, fluvius Mesopotamia de paradiso exiens : et dicitur Limatus vel terreus : quia turbidus est et limosus.

T LIMBATUS, Ornatus limbo. Statuta Cisterc. ann. 1199. torn. 4. Anecd. Marten, col. 1293 : Prohibetur ne in altaribus nostris habeantur mappae Limbate. Limbatas chlamydes etiam dixit Trebellius PoJIio in Claudio cap. 17. : -LIMBELLUS, diminut.aLim&us. Glossar. Pro vine. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Brondis, Prov. limbus, Limbellus, dim. orarium. Vide Limbns 3.
T LIMBURI. Chartularium SS. Trinit. Cadpm. fpl. 56. v. : Wlvericus Wilde dimidlam virgatamoperatur,etpro Limburi X. denarios solvit. 1. LIMBUS, Locus in quo SS. Patrum ac piorum animae ante Christi mortem consistebant : ubi etiam infantium, qui absque baptismo moriuntur, consistere animas aiunt. Jo. de Janua : Limbus ponitur pro quadam parte inferni, qualuor enim sunt loca inferni, scilicet Infernus damnatorum, Limbus puerorum.Purgatorium, et Limbus Patrum. [Eadem fusius habet Durandus in 1. 3. (list. 22. quaest. 4.] Petrus Chrysologus Serm. 66 : Adjecit autem Abraham dicens : In his omnibus inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut qui volunt hinc transire ad vos, non possint, neque inde hue transmeare. Dicendo sic, tarn justos quam injustos ante adventum Domini apud inferos fuisse declarat, et discretos locis tanturn, non regionibus aperit fuisse divisos, etc. [Gennadius de Dogmatibus Eccl. cap. 78 : Ante passionem et resurrectionem Domini omnes animas Sanctorum in inferno sub debito prasvaricationis Adas ienebantur, donee auctoritate Domini per indebitam ejus mortem a servili conditions liberarentur.] Petrus Oomestor in Hist. Scholast. cap. 87. Gen. : Erat enim in inferno quidam locus beatorum, semotus a locis penetralibus, qui ob quielem et

Si vait bien ains au raostier separationem ab aliis, Sinus dicebatur, Iluec font lor afflictions, sicut sinum maris dicimus. Et dictus est 0 larmes et o oraisons, eliam Sinus Abrase, quia etiam Abraam Et si demeurent Irusqu'a prime, ibi erat in sui tentatione usque ad morTant mainent ceste seinte Lime, tem Christi. Marsilius Patavinus in DeQuo de Dieu sont enluminees. ] fensore pacis 1. part. cap. 6: Et in loco, quern Limbum vacant, privali manserant Limina, pro templis, usurpasse etiam usque in Christi adventum. De vocis paganos Scriptores alii observarunt, etymo nondum vidi qui aliquid dixerit. Martialem, Statium, etc. Vide So/item. SSS Hinc emendanda Charta ann. Sunt tamen qui putant sic appellatum, quod is locus veluti sit Limbus infero- 1232. apud Rymer. torn. 1. pag. 324. ubi rum. Ita enim Anonymus de Miracul. perperam pro Limina, bis legitur, LuS. Thomae Cantuar. editus a Stapletono mina B. Thomas Martyris. * Unde nostris Liniier, eadem accepcap. 37 : Noli igitur pati, ut hujus abortivi anima ad Limbum inferorum abeat. tione. Vitae SS. ex cod. 28. S. Viet. Pans, Sic Limbum Anglise, pro ora dixit Mat- fol. 67. r. col. 2 : Com I'abbe Jehan venist thaeus Westmonast. ann. 1132. [Limbum a Rome par visiter les Lintiers de AposGallise Scriptor Translationis S. Genulfi tres, etc. LIMINA PORTARUM, Loca mortuorum, circa ann. 870. saec. 4. Benedict, pag. 230. n. 15. Orbis oceani Limbo circum- [vel potius Martyrum, ut Graevius emenseptus, apud Orosium lib. 1. cap. 2.] dat] in Gloss. Isidori : quae firmant conVide Jacobum Usserium Armachanum jecturam nostram in Descript. vEdis Soin Disput. De Limbo Patrum et descensu phianse super hac re allatam. Christi ad inferas, in quam nondum inLIMENARCHA. Gloss. Gr. Lat. : At(j.vapxv]?, Portitor. [Qui portubus present, in cidi. | 2. LIMBUS, Tunica militaris quamAmalthea.l Limenarchus Cypri, in Inscr. vulgo Wapenrok (Paludamentum) dice- 427. 9. bant. Barthius in Glossario ex Guiberti T LlMINARCHA, LlMITARCHA, in Cad. Hist. Palaest. Amalthea, Famulus liminis praefectus cuj 3. LIMBUS, Navis piratica, vel clavus biculique custos : item miles imperil finiin veste regia, sive ipsa vestis. Gloss. Isid. bus praepositus. Vetus Vocabularium ad quas Grsevius adnotat legendum utriusque juris: Liminarchae dicuntur Lembus, Navis piratica. Notus est Lem- Principes locorum, in quibus sunt diverbus de quo supra ; sed Isidorus lib. 19. sarum provinciarum aut regnorum divercap. 1. habet : Limbus, navicula brevis, sorum limites et termini. Interdum eliam quge alia appellatione dicitur et Cymba et dicuntur Collimarchae,qui confinia oppida Caupolus : sicut et lintris, id est, Cara- vel civitates tenent trans limitem locorum. bus, quo in Pad6 paludibusque utuntur. Christophori Mulleri Introductioin Hist. Quod spectat caatera, negat idem Grae- Canoniae Sand-Hippolyti apud Raim. vius Limbo clavum signiflcari; quod clavi Duellium lib. 1. Miscell. pag. 274 : Noa summa ora usque ad imam tunicse vasque leges et Principes qui Austriam descenderent; Limbi vero imam oram adversus barbaros orientales tuerentur et vestis ambirent, qualis est prsetexta. ob id olim Liminarchae, sive Pi-ssfecti liAliquid tamen similitudinis admittit mitanei, hodie vulgariter Marchgraffen limbum inter et clavum, quod ejusdem dicerentur, admisere. formse sit limbus in irna ora, cujus est 1 LIMES CELESTIS, f. Pannus caeruclavus in media veste, ad instar fasciae leus, sed quare sic dictus ? Gesta MSS. oblong*. Neque prsetermittit laudatus Innocentii III. PP. ab Illustr. Fontanino Scriptor, Salmasium ad Lampridium laudata ad calcem Antiq. Hortae pag. pstendisse, Limbo notari etiam vestem 401. Dono dedit Ecclesiae Ortannas unam ipsam muliebrem, qua? aliter Cyclas di- planetam de examito rubeo cum aurifrigio citur, e t a Vopisco sic vocatum fuisse decenter ornatam : tunicam de Limite pallium imperiale purpureum, quo Ze- celesti et unam dalmaticam et unum aurinobia utebatur, ut docet idem Salma- frigium; quae verba desunt in editions sius ad Trebellium Poliionem. Vide et Baluzii pag. 88. n. CXLIV. Ruenium de Re vestiaria lib. 5. * Leg. forte de Lumine celesti, id est, LIMEN, Ecclesia. Vetus Inscriptio al- de colore coelesti vel caeruleo seu yiolata a Catello in Historia Occitanica laceo, quales antiquitus fuisse tunicas pag. 738. et Stephano Baluzio ad Sal- post Durandum lib. 3. docent Macri fravianum et Capitular. + Do. ET. XPO. tres in Hierolex. voce Tunicella. [** MaMISBRANTE. LIM. HOC C. L. K. T. E. lim de dimito aut trimito celesti.] (conlocatum est) ANNO in. CS. VALEN^ LIMIDUM, Via, ut videtur, limosa, TINIANO. AUG. in. KL. D. xviin. ANNO limo abundans. Stat. Bonon. ann. 1250EPUS. RUSTI... Infra, quod hie limen, 67. torn. II. pag. 636 : Statuimus et ordiEcclesia appellatur : quomodo Limina namus quod unus pans laptdeus debeat Apostolorum, aut Sanctorum visitare, fieri super limum, qui dicitur reca prope formula frequens apud Scriptores de iis romecam de curia Bagnarole... ad utiliqui peregrinationes ad Sanctorum me- tatem omnium illorum qui habent possesmorias instituunt, de qua quaedam dixi- siones in ilia contrata, qui habent ire et mus in Descript. ^Edis Sophianas, ubi redire per illud Limidum , sive viam. de solea : multa vero Savaro ad Sidon. [FR.l lib. 1. Epist. 5. et Rosweidus ad Pauli1. LIMINARE, Lqculus cavus, in quo num. Adde Turneb. lib. 12. Adversar. locantur statuae: nidulus nostris, Niche. cap. 5. Epistola 22. ex iis quae torn. 1. Acta S. Thyrsi Mart. cap. 4 : Ceciditque Histor. Franc, habentur : Sed nee ilium Apollo de Liminari suo, et comminutus insalutatum relinquo, cujus gressibus in- est. Et cap. 9 : Appollinis et Veneris sidesinenter Sanctorum Limina visitantur.. mulacra de suis Liminaribus acta. A Liminibus Ecclesise separari, pro exLIMINARE EGCLESI^E , Anastasio in communicari, lib. 2. Hist. Casin. cap. 43. Hadriano PP. pag. 117. et apud Petrum 48. lib. 4. cap. 32. 57. 88. 94. 109. Anacle- Diacon. lib. 4. Chrpn. Casin. cap. 93. tus PP. Epist. 1 : Peracla consecrations idem esse quod vestibulum altaris et conomnes communicent, qui noluerint Eccle- fessionis, apud eumd. Anastasium, et siasticis carere Liminibus. [Le Roman de Solea apud Graecos recentiores, docuiPartonopex MS.ead. notione vocem Lime mus in Descript. S. Sophiae num. 83. LIMINARE DOMUS, Limen, in Lege usurpat in his versibus :

LIM

LIM

LIM

113

Bajwar. tit. 10. | 3. [Charta ann. 14. re- Vienne. (Chevalier, Inv. Arch. Daltis gni Caroli M. ex Chartulario magno S. phin. n. 198, an. 1315.)] * LIMITATUM, ut supra Limita. Libert. Victoris Massil. fol. 24. v. : Villas casis adstantibus vel disruptas, una cum stil- Dalph. ann. 1349. torn. 5. Ordinat. Reg. Franc, pag. 44. art. 23 : Declaravil diclicidiis et Liminaribus earum, etc. Job. de Janua : Liminare, idem quod li- tus dominus delphinus, quod quicunque men. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : seu aliqui magnerii vel familiares curias Limen, Soleil, entree de luiys. Liminara, delphinalis non possint nee debeant infra caslra, villas seu mandamenta baronum, idem.] 2. LIMINARE, Visitare, in Gloss. Ara- bannerelorum, aut aliorum nobilium delbico-Lat. ubi perperam Luminare ha- phinatuset habentium jurisdictionem,merum et mixtum imperium Limitata, quambetur. cumque %. 3. LIMINARE; [huisserie vel entree. Limium. executionem facere. Vide infra (Gloss. Lat. Gal. Bibl. lusul. E. 36, *LIMITATUS,pesignatus.Chron.Joan. XV S.)] Whethamst. edit. Hearn. pag. 445 : Con1 LIMINARIS EQUUS , Qui temonem cedimus eciam secundo eidem celsitudini sustinet, Gall. Limonier, in Monastico regies vestrss collectam, Deus, in cujus Anglic, torn. 1. pag. 788. col. 2. Puto le- manu corda sunt regum, etc.: dicendum gendum Limonaris. Vide Limonerius. quotidie... apud altaria Missss majoris, LIMINIUM, pro Postliminium. Pascha- Misses Marias Virginis et Missss Albani sius Radbertus in Epitaphio Walae lib., Anglorum prothomartiris, per fratres Li1. in Prsefat. : Ssepe mecum frater Se- mitatos sive intabulatos pro celebratione vere, tacitus multumque admiror, Limi- earumdem. Vide Tabulse officiales. nio tanli luctus expleto, quid novi accide** LIMIT ATI AGRI. Vide Savin. Hisrit, etc. tor. Jur. Roman, med. temp. torn. 2. SKU* Ex Postliminio pariter Liminium cap. 7. |11. finxerunL Glossatores sed alia notiqne, * LIMITOGROSUS, f. pro Limitrophus, quam exponunt ipsi. Gloss. Isid. : Limi- Limitaneus, h'nitimus. Pactum inter nium, Servitium mortiferum, captivitas. reg. et praelat. Portugal, ann. 1330. ex Papias: Liminium, Captivitas, servitium, Cod. reg. 5956. A. fol. 133. v: Quod si quando quis delimine asportatur.Johan. bladum vel alia victualia propter immide Janua: Liminium, a limes, Captivitas, nentem guerram capiantur in locis Limiexilium, expulsio extra Liminium vel ex- togrosis sive ques sunt in confinio, etc. tra domum. Postliminium, reversio de Vide Limitrophi. exilio ad jura quss amiserat, vel jus quod ] LIMITROPHI, Qui in imperil limitiquis vindicat super rebus suis post rever- bus sunt, ut exponit Drosaeus. Limisionem de exilio. Hinc patet flctionis tropi fundi, Agri, quorum possesspres causa. Noverant Postliminium esse re- tenebantur alere milites in limitibus versionem de exilio ad pristinum sta- excubantes, ut in titul. Cod. de fundis tura, liminium finxerunt pro exilium; limitrophis (11, 60.) exponit Cujacius : sed potius dicere debuissent EUminium. qui ad leg. 13. de fundis patrimonialiPostliminium non a simplici liminium bus (11, 62.) observat legendum Limitosed a limen derivatur, ut docet Tullius trophos, non Limit.roph.os. Cujus verbi in Topicis ad Trebatium ex Scsevola. vitium , inquit, pervenit ad Gallos, Caeterum vocem Liminium Glossarum qui fundos in limitibus constitutos vacant notione legimus in Charta ann. 16. im- Limitrophos. Loca esponderia seu Limiperante Ludoyico fllio Bosonis Regis tropha, id est, Finitima, in Statute ex Chartulario Aptensi fol. 134 : Si Humberti II. ann. 1349. torn. 2. Hist. Deus filiis aut filiabus nostris de Limi- Dalphin. pag. 587. qua notione Limitronio vel de captivitate revertere jubet, do- phe hodie dicimus quidquid contiguum namus illis, etc. Gloss. Lat. Gall. San- est et finitimum. german. : Liminium, Exil, caplivite, ex* LIMITROSUS, pro Limitrophus, in pulsion. Libert. Delphin. ann. 1349. ex Reg. Cam. * LIMITA, Limes, finis, meta. Charta Comput. Paris, sign. Vienne fol. 11. r. Steph. coin.it. Sacricses. ann. 1162 : Con- ubi Limitrophus editum torn. 2. Hist. -cesst Kimiliter... prata Coslableii, noa Se- Delph. pag. 587. et torn. 5. Ordinat. reg. .gaudi et exclusam ipsius prati, sicut Li- Franc, pag. 42. art. 15. milae terminant. Alia ann. 1205. ex Char1 LIMITUS, pro Limitatus, ut arbitror, tul. S. Aiistreg. fol. 9. v. : Amelius de Limite, fixe. Charta ann. 1559. apud RyCarentonio fabricavit novam capellam mer. torn. 15. pag. 500 : Nobis per leges... apud Chambum, infra Limitas parochiss datorum, legatorum, unitorum, annexoS. Justi, de volunlate capituli S. Auslre- rum, appunctuatorum sive Limitorum gesili de castro Bituricensi. Vide mox existentium, etc. [* Ut supra Limitatus. Limitatum. Vide in hac voce.] 1 LIMITANEI MILITES. Vide in Miles. * LIMIUM, Limes, finis, Ital. Limited 1 LIMITARCHA. Videsis Liminarcha. Stat. Montis-reg. pag. 228 Ut si orire* LIMITARE MENSURAS, Eas ad exem- tur conlentio inter paries :seu consortes plar exigere, Gall. Echantillonner. Pac- de Limiis, dominus jusdicens dictss civitum inter reg. episc.etconsules Caturc. tatis, cum consilio eorum qui sibi videann. 1351. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. buntur, debeat ire 487 : Quss quidem mensurss, mollesetpon- Limia, et secundum ad videndum dicta quod dera... debebunt... Limilari seu scandil- de dictis Limiis definierit, dom. jusdicens observetur et lari per consules prssdictos. 1 LIMITARII, in veteri juris utriusque executioni mandetur. Vide supra LimiVocabulario, dicuntur qui constituti sunt tatum. T LIMMA, Hesychio X?i[jLa, Consilium, inter castra et civitates, vel confinia oppida, ut limites defendant et colant. Vide voluntas, propositum animi. Fridegodus in Vita S. Wilfridi Episc. ssec. 4. Milites Limitanei. 1LIMITATES, pro Limites. Limitates Benedict, part. 1. pag. 724. racionis excedere, in Edicto ann. 1358. Corruit, et subitus perclusit Limmata morbus. apud D. Secousse torn. 3. Ordinat. Reg. Alias Limma, a Xet(x[xa, defectum sonat pag. 336. >|c LIMITATIO. [ Super Limitationibus et apud Platonem semitonum in Musica, terri to riorum diet, castrorum et civita- ut testatur Macrobius lib. 2. in SomV

nium Scipionis cap. 1. Vide Lexicon Martinii. 1 LIMNISCUS, Isidore lib. 1. cap. 20: Virgula inter duos punctos jacens: apponitur in Us locis, quse sacres Scriptures interpretes eodem sensu, sed diversis sermonibus transtulerunt. Joh. de Janua : Liminiscus, a Lima, i. obliquo ; quia ex traverno jacet. *[ LIMO, Maleum citreum. Vide Limones. LIMOGIA, Opus de Limogia, seu Lemovicinum, in Charta ann. 1197. apud Ughellum torn. 7. Ital. Sacr. pag. 1274 : Duas tabulas seneas superauratas de labore Limogias. Alia ann. 1231. apud Catellum in Historia Occitan. pag. 901 : Duo bacini qui sunt de opere Lemovitico. Synodus Wigorniensis ann. 1240. cap. 1 : Dues pyxides, una argentea vel eburnea, vel de opere Lemovicino, in qua hostiss conserventur. Monasticum Anglic, torn. 3. pag. 310 : Duo candelabra cuprea de opere Lemovicensi. Pag. 313: Duss coffras rubese de opere Lemovicensi, etc. Pag. 331 : Una crux de opere Limoceno. Vetus Scheda ex Camera Computer. Parisiens.: Item Van 1317. en 11. jour de Juillet envoya Monsieur Hiigues d'Angeron au Roi par Guiart de Ponloise un chanfrain dore a testes de liepars de I'euvre de Limoges a deux creles, du commandernent le Roi, pour envoier au Roi d'Armenie. Ita vocant encausticen, vulgo Email, qua imprimis pr*cellunt Lemovices, quorum urbs Limodia dicitur in veteribus Annalibus Francor. et in Hist. Rotonensis monast. lib. 1. cap. 9. de qua qusedam attigit Andreas Felibienus lib. 1. de Elementis Architecture, etc. cap. 10. Vide Smaltum, et Ventilabrum. '} Sed et in tumulis adhibitum testatur Testam. Guill. de Haric. ann. 1327. ex Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 229: Item je lais huit cent livres pour faire deux tonbes hautes et levees de I'Euvre de Limoges; I'une pour moy et I'autre pour Blanche d'Avauqor ma ckere compaigne. ] LIMONAGIUM, Merces ejus qui tradebat Limonerium ad trahendum currum. Chartul. S. Vandreg. torn. 2. pag. 1288 : Dubs quoque quartarios ordei prsefalus Guberlus vel hssredes ejus prssdictss Ecclesiss annuatim persolvent... Pro commulatione equi, quern Gubertus singulis annis ex consuetudine in Auguslo ad decimam monachorum trahendam administrabat. Limonagium etiam quod de decima habuerat et nauc.os qui bubulcis ejus dabantur, jam dictss Ecclesiss in perpetuum condonavit. LIMONERIUS, Equus ad currus temonem, Gali. Limonier. Regestum Castri Lidi in Andibus fol. 45: Quadriga onerata de pelliparia, Limonerius 4. den. ad tractum quadrigss, alii equi 2. den. Occurrit ibi non s'emel. * Cheval cheviller ou Lymonmer, in Lit. remiss, ann. 1476. ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1646. Pro currus temone, Gall. Limon, usurpari videtur in Comput. ann. 1494. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 63. col. 1 : Item pro certis cordis, et quibusdam tirans ferri, emptis pro Limonerio dicti charrioti, solverunt quinque solidos Turonennes. LIMONES, Citrea Limqnia, Gall. Limons. Jacobus de Vitriaco in Hist. Hierosol. cap. 85: Sunt prep.terea alise arbores fructus acidos, pontici videlicet saporis, ex se procreantes, quos vocant Limones: quorum succo in gsstate cum carnibus et piscibus libentissime utuntur, eo quod sit frigidus et exsiccans palatum, 15

414

LIM

LIN

LIN
3. part. 2. pag. 95 : Capis nigris cum capuciis de sindone vel taffata Linatis utentur. Infra : Prseter Linaturam capuceorum et amuceorum, etc. 1LINCA, Lynx femina. Joh. de Janua : Linx, gen. incerti, et hsec Linca pro eodem animali, quod vulgo dicitur Lupus cervarius, et dicitur a Licos (Xiixo?, Lupus,) quia in luporum genere numeratur. Turnebus lib. 28. Advers. cap. 6. ex veteri Glossario : Linces, Lupi cervarii. Hinc patet non adeo recentiorem esse sententiam eqrum, qui Linces nolunt a Lupis cervariis distingui. * LINGARE, Lyncum vox. Glossar. Provine. Lat. ex Cod. reg. 7657: Lincare, lincum. Ululare, luporum. * LINGHINUS, Candela, ellychnium. Translat. S. Bausil. ann. 878. inter Probat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 4. col. 2 : Votum... mente concepit, candelam pro munere prseparavit, ecclesiam qua sancti honorabantur adiit, et fide non vacuus Linchinum, quern manu gestabat, accendit. Vide Lichinus. * LINCINURA. [Pelisse. DIEF.] 1 LINCIUS, Linteum, Linceul. Vide Lencius. * LINCTAIA, Culcitae vel pulvinaris tegumen lineum, aut lintea ad lectum supellex. Charta ann. 1328. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 261: Extorsit ab eadem relicta tres lectos plumss munitos, praeter Linctaiam, valoris quindecim librarum. Vide supra Lectaria. 1 LINCTOR, XJ'XTVJC, Qui lingit, in Glossis. LINCUS, Animalis species, apud Fridericum II. Imper. lib. 1. de Venat. cap. 1. [Vide Linca.] [** Ruodl. fr. 3. vers. 99 :
Insuper et Lincum de vulpe lupoque creatum.]

et provocans appetitum. [Litterse ann. 1380. apud Rymer. torn. 7. pag. 223 : Duels magnas alias zinziberis viridis , unam vergentam zinziberis facti cum aqua Li mania.~\ LIMPHARI. Vinum lympha seu aqua diluere. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Limphari, mesler eau avec vin ou avecques autre chose. Vide Lymphare. 1 LIMPA. Acta S. Barthplqmsei Erem. torn. 4. Junii pag. 835: Pisciculum qui a vulgo Limpa dicitur, loco statuto ad refectionem detulit. [* Ubi docti Editores: Limpon, Belgis Lamp, Mytilus, piscis.] 1 LIMPHASEUS, Aquaticus, a Lympha, aqua. Acla S. Cassiani Mart, apud IIlust. Fontaninum ad calcem Antiq. Hortae pag. 348:

Interpretem Procli Patriarch. Constantinopolit. Orat. 5. [Inclyli Martyris Tiburlii pretiosa nos tueantur Limpsana, in veteri Sermone apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1683.] * LIMPULUS, [Poupee de lin. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xvc s.)] LIMPUS, in veteri Gloss. Saxonico, h o p s t e o r t . [** Limbus, Vestium extremitas.] LIMSTA. Gharta Grodegangi Episcopi Metensis ann. 765. apud Meurissium : Si qiiis vendiderit aut cambiverit jugerum de terra quse dicitur Limsta, dabit inde ad curtim 12. denarios et Advocato sex. De ilia autem terra nullus audeat allodium facere. T LIMULA, Larva. Gloss. Isid. An parva lima, inquit Graavius; an Lingula, Quails Limphasea perlautus Lucifer unda, Parva lingua, ut apud Papiam ? Cum surgens croceo subtexit sidera polo. 1 LIMUNCELLUM, Malum citreum, * LIMPHATICUS, Aquarius. Elmham. Gall. Lirnon. Fructus arangariarum et in Vita Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. Limoncellorum, in Compute ann. 1333. cap. 82. pag. 235: Hoc enim castrum eral torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 276. duplici muro fortissimo circumcinctum, 11. LINA, Modus agri. Charta Gerardi aliis eciam in tantum defensives muni- de Balluel, qua concedit Monasteriq mentis roboratum, ut ipsis annexes villas Strumensi dimidielatem pensse butiri partibus, quibus Limphaticse, defensionis super iv. Unas terrse... ex illis iv. Linis unam pensam defuere suffragia, vicina et tuta, cum ne- du& in orientali parte butiri super sex et dimidiam Linas terrse. cessitas ingrueret, exhiberet auxilia. LIMPIDARE, LIMPIARE, Polire. Gloss. Vide Linea I. Lat. MS. Regiura : Limpidat, Olimat, * 2. LINA, Lo saxo quadro, in Glossar. leg. Oblimat. Infra : Oblimat, Limpidat. Lat. Ital. MS. [Papias . Oblimat, Limpidat, sulcos ob^3. LINA. [ Funis in navibus. DIEF.] ducit, limo replet. Item : Olimininat, 11. LINAGIUM, Pr33Statio pro lino. Limpidat.] Ugutio : Lsevigare, applanare, Charta ann. 1141. apud Lobinell. torn. Limpidare, Isevem facere vel planum. 2. Hist. Britan. col. 293 : Ego... dedi in Alibi: Limpidare, limpidum facere, puri- dolem Ecclesise parlem stalagiorum ficare, clarificare, Limpidantur lapides nc decimam Linagiorum et censum de qui poliuntur, limpidi lapides, politi. burgo, etc. Dolabella in Agrimensorum Fragmen* 2. LINAGIUM, pro Lignagium. Vide tis : Omnis terminus ab Orients Limpi- supra in hac voce num. 3. dum latus habet: ab Occidente ruspidum LINAR, vel LINARIS, Ager lino consilatus habet. Ubi limpidum pro polito et tus, Hisp. Linar. Charta Garciae Sancii, Isevigato ponitur. Vetus liber Medicines: cogn. de Najara, Regis Navarrse, aerae KarouXomxa sunt quas cicatrices come- 1087. apud Yepez in G'hronico Ord. S. dendo ssquant et Limpidant. Vide Ve- Benedicts, torn. 3 : Terras, vineas, pomigetium lib. 2. Artis veterinarian cap. 58. fera, ortos, Linares, molinos, etc. Infra : DELIMPIDARB. Anastas. in S. Leone Vineis, ortis, pomaribus, Linares, pratis, II. PP.: Luna ecclipsim pertulit, post etc. Adde torn. 5. pag. 445. et SandqvalCcenam Domini nocte psene tota in san- lium in Episcopis Pampilonensibus guineo vultu elaboravit, et nisi post galli pag. 29. cantum coepit paulatim Delimpidare, et 1. LINARIA, Eadem notione. Monastiin suum reverti respectum. cum Angl. torn. 1. pag. 572: Cum LinaELIMPIDAEE. Vincentius Lirin. Gom- ria quss jacet juxta prsedictum mesuamonit. 1. de Origene: Quas non ille per- gium. [Thomas Blount in Nomolexico suasu difftcilia disputandi viribus Elim- scribit Linario,] Johanni de Janua, Linear ium, est locus ubi abundat linum, pidavit ? LIMPIDATORIA, Matthseo Silvat. Mun- vel semen lini. [Utitur Columella.] dificativa. 1 2. LINARIA, Retia : Linarius, Retiaf LIMPIDISSIMA MAJESTAS, Titulus ho- rius, apud Papiam, Job. de Janua et in noris ab Hanza Teutonica concessus Gloss. Sangerman. MS. n. 501. Cassides Henrico IV. Anglic Reg. ann. 1404. Una Latini vocaverunt. Gloss. Isid. apud Rymer. torn. 8. pag. 354. etiam habent: Linarius, Retiarius. PerLIMPIARE, pro Limpidare, apud Ano- peram alibi Linivia, Retia et Liniarius, nym. Salernitanum part. 6. de quodam Retiarius. Glossar. Cyrilli : AivouXoxo?, machinarum bellicarum Architecto: XtvoTctno?, Qui linum parat et vendit. Hac Strenuusque vir ad Limpianda ligna. notione usus est Plautus. Infra : Exinde exiit, et machinam, quam 3. LINARIA. [Osiritis. DIEF.] * LINARIUS, Faiseur de cordes ou de nos petrariam nuncupamus,... contruxit. Joan, de Garlandia in Synonymis chy- roiz. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. micis : Alumen liquidum, id est, Lim- 7684. Vide Linaria 2. piatum; ita legendum pro limparum. ] LINATA, Idem, ut puto, quod LinaHispani Limpiar, et alimpiar dicunt, gium, Praestatio pro lino. Charta ann. 2. Imperil Philippi Regis Franc, ex Arpro mundare. %. LIMPIUM. [ Omnia animalia non chivo Sqlemniacensi: Reliquit receptum offendentia, limpia et nitida ut sunt de festivitate S. Petri et saumerium et cameli castrones. (B. N. Ms. lat. 10272, civatam, excepto xx. modios et xil. sol. pro sepias, et n. sol. pro Gallinas, et mop. 121.)] dium | LIMPOR, a limpidus voxflcta,Splen- xxiill. sextariorum et Linatum. LINATICA, quse est Muscadellus, vitis dor, claritas. Concil. Toletan. XI: Fidei catholicas Limpor evidens declaratur. Car- species, de qua Petrus de Crescentiis dinalis de Aguirre ad marginem scribit lib. 4. cap. 4. LINATUS, pro Lineatus, vel Limbatus, norma. LIMPSANUM, Xetyavov, apud veterem Gall. Borde, Monasticum Anglic, torn.

LINDEBOOD. Andreas Suenonis lib. 5. Legum Scaniae cap. 10: Aut si talem recusare voluerit satisfactionem, vitas suse consulere per fugss prsesidium non omittat. Et hsec emendatio in vulgari nostro Lindebood appellatur. * LINDEGARIUS, Delator, in Glossis Estens. ad Leg. Salic, tit. 32. cap. 7. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 289. cujus interpretationis rationem eruditis Germanis permittit vir doctus. 1 LINDILA. Vide supra in Lidolaip. ] LINDOWIS. Conflrmatio emtionis silvae Scarthove apud Ludevyig. torn. 2. pag. 415: Sed et colonis ipsis, qui prescriptam silvam inhabitant, jus Lindowis quod eligunt, inconcusse tenere decernimus. LINE, [Genus ratis.] Vide in Lignum 2. 1. LINEA, Regula qua longitudines explorantur. Frontinus : Quidquid in agro mensori operis causa ad finem rectum fuerit, rigor appellatur: quicquid ad horum imitationem in forma scribitur, Linea appellatur. Apud Auct. de Limit, agror. crebro reperire est, Lineas mensurales, consortales, normales, ftnilimas, etc. Linearios limites, Linearios lapides, Linearios rigores. Inde forte linese nomenclatura certo agri modo attributa apud Trevirenses [et alios.] Charta ann. 964. ex Tabular. S. Petri Trevir. apud Ducnesn. in Hist. Luxemburg, pag. 5 : Dedi ad altare S. Petri Lineam in eadem Marcha, et in Comitatu Bedensi arabilem unum, etc. [Litterae Offlcialis Morin. ann. 1269. e Tabulario S. Audomari: Quatuor Lineas terras suse situs in una petia. Charta ann. 1368. apud Miraeum torn. 2. pag. 1328 : Et primo ix. mensuras, I. Lineam et 3. virgas terrx...

LIN
videlicet 18. mensurse et%. Lineae... Item 2. Linese, 89. virgae... Item 10. Lineae, 88. virgse... Item 8. Linese, 52. virgse... Item 4. Linese el 13. virgse. Pluries occurrit in hac Oharta, ubi observari potest triplex agri mensura, major, minoret minima. Major mensura nude dicitur, minor vero Linea : quam suspicor centum vel circiter virgis constitisse ac proinde idem fuisse quod Jugerum. Certe plures quam. 89. virgas continebat Linea; frustra namque divideretur modus agri in 2. Lineas et 89. virgas, si minus spatium quam 89. virgae complecteretur. Vide Lina.] LINEATOR, Mensor. Leges Burgorum Scotic. cap. 10 : Prsepositus debel eligere Lineatores... et jurabunt quod fideliter lineabunt, tarn in longitudine quam in latitudine, secunditm rectas divisas burgorum, et lineabunt priusfrontem, deinde par tern posteriorem. Cap. 123: Siutraque parte prsesente terra aliqua sit lineata per Baillivum,... et metse positse fuerint. 2. LINEA, in Pictura, est penicilli ductus. Ita Plin. lib. 35. cap. 10. 13. et alii. Unde Linearis pictura, eod. lib. cap. 3. Lineamentum, et Liniamentum, vultus et corporis tractus. [Liniamentum, disposicion, figure de similitude ou similitude, in Gloss. Sangerman. Lat. Gall.] Lineare, apud Apuleium lib. 10. exprimere, pingere. Eckeardus Jun. de Casib. sancti Galli cap. 10: Et quos ad litterarum studia tardiores vidisset, ad scribendum occupaverat, et Lineandum: quorum amborum ipse erat potentissimus, maxime in capitularibus litteris, et auro, ut apparet in versibus fornicis Galli, quos fecit,... has ille litteras cultello concisas illic liniverat. LINEATOR, Pictor. Nafrat Theophanes ann. 7. Phocae, in Circensibus ludis Prisci Patricii et Domentiae uxoris, Tyranni filiae, elatas imagines cum ipsius Phocse imaginibus: indignatum Tyrannum Factionum duces rogasse, cujus consiliis id attentassent: eos vero respondisse, OTI vca^a cruvvjOe'.av ol YP0^"

LIN

LIN

115

1 LINEARIUS LIMES, etc. Vide Li* LINEA. MATRIMONIALIS. Charta S. Ludov. ann. 1234. ex Reg. M. Chartoph. nea 1. reg. ch. 2 : Quod si dictus comes (Theo LINEATIM, Directe, idem quod Libald us) decederet sine hserede ab ipso nealiler , Ital. Linealmente, Gall. En Linea matrimoniali descendente, etc. Alia droite ligne. Charta ann. 1267. in CharAelidis regin. Cypri ejusd. ann. ex Char- tul. prior. S. Oricoli Sindun. fol. 16. v: tul. Campan. fol. 113. v: Concedo Theo- Ab illo lacu recta linea usque ad arrelbaldo comili Campanise et Brise palatino lum,... et ab illo arrello Lineatim usque et hseredibus suis, quos habet et habiturus ad lacum de Arguembois. Nostris Liest ab ipso et uxore sua et uxoribus, jam gner, Lineam rectam dirigere. Charta habitis vel habendis Linea matrimoniali ann. 1343. in Chartul. S. Vine. Laudun : descendentibus, etc. Ubi alise Charta? Nous avons aisement de herber a la main habent, Legitimo matrimonio. et au sarpillon.... excepte de la bonds 1 LINEA.RIS SUCCESSIO, Quee alicui assise au ploit douchemin, quiva de Bucy contingit per lineam directam,in Charta au dessous de Muiremont , Lignant de ann. 1402. apud Rymer. torn. 8. pag. bonde en bonde au travers des champs a 263. une bonde assise a un buisson. Vide in* LINEA usurpatur etiam pro Fami- fra Liniare. ] LINEATOR, Mensor, vel Pictor. Vide lia monachali. Stat. Cisterc. ann. 1311; cap. 5. ex Cod. S. Jac. Leod : Abbatissse in Linea 1. et 2. de Camera, Zalosin dicentes se ad * LINEREA, Ager lino consitus. Stat. Lineam Cistercii nullatenus pertinere, AvellaB ann. 1496. cap. 46. ex Cod. reg. etc. 4624 : Quse extraxerit seu exportaverit 4. LINEA, Vestis interior, stricta, ex alienum canapum vel linumin et de aliena lino cqnfecta, unde nomen. Willelmus canaperia, linerea, elc. Brito in Vocab. MS : Linea dicebatur * LINERISIUM, Eodem intellectu.Dipl. camisia. Totum corpus operit, et ita stric- Caroli C. ann. 864. inter. Instr. torn. 12. tis manicis adhserebat corpori, ut nulla Gall. Christ, col. 98 : Mansus units in esset ruga, etdescendebat usque ad pedes, Silviaco cum terris et vineolis et Lineunde Poderis Greece, id est, talaris. Vide risiis. * LINETUM, Eadem notione, in GlosEucherium de variis vocab. Acta Passionis S. Cypriani : Postquam se dalma- sar. Lat. Gall, ex Cod. Reg. 7692: Linetica expolias-iet, et Diaconibus tradidisset, turn, Lignere. in Linea stetit, speculatorem sustinens. LINEYA, Linificium. Charta 160. in [* Potior mihi videtur Cangii interpre- Reg. 59. Ghartoph. reg. inscribitur : Contatio loci ex actis passion. S. Cypriani firmatio cujusdam senlentise datx a prsehie laudati, quam Baronii, qui ad ann. posito Parisiensi tangentis ministerium Lineyarum. Sententia vero ann. 1319. 261. | 40. Lineam ibi intelligit de communi episcopis omnibus indumento, sic habet: Mestres et gardes jures dou quod ab aliquibus Ephod appellatur ; mestier de Linieres. Vide infra Linifex. % LINFARI, pro Lymphari, in Mirac. licet huic sententiae adstipuletur Molinetus in Disquisit. de Habitu canonic, S. Rosae torn. 2. Sept. pag. 475. col. 2 : pag. 4. Consuls novam S. Cypriani ope- Eos ut furibundos Linfantes, ligatos carum editionem.] fActa S.Philippi Episc. tenis. etc. Vide Lympkare. * LINFATUM, Potionis species, vinum Adrianop. apud Mabillon. torn. 4. Analect. pag. 146 : Cumque ei ipsa Linea cor- aqua mixtum, ab Italico Lin fa, aqua. poris fuisset ablata, ait Prseses, etc.] S. Stat. Vercel. lib. 3. pag. 87. v: Qui duxeAudoenus in Vita S. Eligii lib. 1. cap. rint Linfatum, illud ducant in mercato 12: Habebat quoque zonas ex auro et blavse undecumque sint. Qui autem duxegemmis comptas, necnon et bursas elegan- rit vinum Linfatum in mercato novo vel (UOTa'l TOUTO 7t7COCY)XaV, CtC. Ubi P a U l U S Diaconus et Anastasius YP<*[/4U(7Ta<; linea- ter gemmatas, Lineas vero metallo ruti- alibi vendendum ipsum, pro puro solvat, tores vertunt. [** Vide Glossar. med. las, orasque* sarcarum auro opertas,etc. etc. Vide supra Limphari. Graecit. in bac voce col. 265.J Petrus Comestor in Histor. Scholast. * LINFERGIUM, Vas coquinarium,quo LINESE MARGARITARUM. Vide Jure- cap. 63: Quod Ceotomone, 1. lineum dice- carnium torrentium adeps excipitur. tum ad Symmachum lib. 6. Epist. 79. batur quam nos Lineam strictam, sive Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. 3. LINEA sanguinis et cognationis, camisiarn, vel subuculum dicimus. Linea reg. 4120 : Linfercium, Lechefriste. 11. LINGA, vel LINGUA, Tsenia, Gall. qua cognati inter se cohserent, apud JO. sive subucula, apud Innocentium III. Bande, bandelette. Hujus nominis t33Gregorius VII. PP. lib. 6. Ep. 29: Ser- PP. lib. 1. Myster. Missae cap. 11. vando tarn in moribus normam justitise, 1 LINEALITER, Recta. Linealiler proce- nias rubeas falsi testes ante et retro quam etiam Lineam nobilitatis in san- dere,in Litteris ann. 1249. apud Rymer. deferre cogebantur ab Inquisitore, ut guine. Lib. 7. Epist. 21: Unde videris torn. 1. pag. 450. Directe et Linealiler habetur apud Limborch. Sentent. Innobilissimi sanguinis Lineam trahere. coaptatus, in Litteris ann. 1230. inter quisit. Tolos. pag. 66 : Et insuper falAdde lib. 8. Epist. 16. Hinc nostris vox Probat. Hist. Sangerman. pag. 56. Li- sum testem prsedictum cum duabus LinLignee, pro stirpe, usurpata. [In Tabu- nealiter ordinatus, apud Bern. Thesau- guis rubeis unius palmi et dimidii in lario Mtijoris monasterii exstat Oharta rarium de Acquisitione T. S. cap. 195. longitudine et trium digitorum in latituMainonis, ubi se ipse dicit in tertia torn. 6. Muratorii col. 481. dine ante in pectot-e, et 'duabus inter spaLinea ratione avi sui Mainonis, hoc est, 1 LINEAMENTUM, ut Linea 3. Series tulas pendentibus... mandantes eidem tertio et recto generationis gradu esse. cognationis et afttnitatis. Lineamentum quod... portet perpetuo dictas Lingas... Linea directa. Gall. Ligne directe, in af/initatis, in Synodo Tqlet. II. torn. 2. quod si neglexerit adimplere diclas LinRegesto Parlamenti ann. 1450. apud Goncil. Hisp. pag. 266. Liniamenta gene- gas non portando, etc. Adde pag. 182. Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. ris, in vet. Collectione Canonum Poenit. >(c 2. LINGA, [Lingua : In duabus 390. Le Roman de Vacce MS.: torn. 11. Spicil. Acher. pag. 68. pellibus scripte in Linga latina et layca. f LINEAQUIA, Vestis ex lino tota, Pa- (Chevalier, Inv. Arch. Delphin. n. 92. Mez je dis et si sur et por voir le destin, an. 1316.) ] pise in MS. Bituricensi. Que j'a n'i entrera ne homme de son Lin.] * LINEARE, Lineam subducere, lineis | LINGAGIUM, Langage. Vide Lingua Hinc Ami de ligne, qui ejusdem ge- circumdare ; \ir\deLineatura, pro Linea3 gium. neris est, appellatur in Lit. remiss, ann. sic ducta3. Stat. Montis-reg. pag. 32: * LINGARELLA, Gall. Lingarelle, Te1442. ex Reg. 176. Chartoph. reg.ch. 252 : Quod omnes reformationes consiliorum niae seu fasciae species, alias Linga vel L'umble supplication des poures parens et Lineentur et Lineari debeant per nota- Lingua aut Lingula dicta, cujus usus amis de Ligne de Jehan de Compiengne, riumt qui eas scripserit incontinenti, est etiamnunc certis anni temporibus etc. Inde etiam Enlignaige, pro Apa- quando erunt scriptse in dicta libra consi- in ecclesia Aniciensi. Consule Mercur. rente, Cognatione conjunctus, in Gharta liorum , desuper et circumquajiue, ita Franc, vol. 1. mens. Dec. ann. 1736. pag. ann. 1413. ex Reg. 167. ch. 147: men En- quod si aliquid scriptum fuerit intra dic- 2611. Vide Linga. *LINGERIUS, a Gall. Linger, Lintealignaigez, de grant et noble estat. Vide tas Lineaturas, seu desuper in glossa, vel rius. Charta Phil. Pule. ann. 1313. in alio modOf non valeat nee teneat. supra Lignagium 3.

116

LIN

LIN
Notkeri Balbuli cap. 7. Albertum Stadensem pag. 183. etc. Sic pariter a Scriptoribus nostris Langue passim usurpatur. Assisae Hierosol. cap. 94: Le ban doit estre crie tel a 4. cantons dou champ, que il n'y ait nul si hardy, de quelque Langage qu'il soit, qui ose faire ne dire chose, etc. Et cap. 134 : II est atteint de faussete, et est en la merci dou Seignor de perdre quanque il y a en la Langue. Le Roman de Garin MS.:
La sembla la gent de raeint Langage.

LIN
lev que icellui Thomas estoit Picart; et pour ce par esbatement se print a parler le langage de Picardie, et ledit Thomas qui estoit Picart, prist a contrefaire le langage de France; et parlerent ainsi ensemble longuement, et tant que ledit Thomas se prist a courcier de ce que ledit Chastillon contrefaisoit son langage, et I'appella pour lui faire desplaisir, sires horns, en lui disant que c'estoit a, dire en langage de leur pays, coux. * LINGUA ITALICANA, Italia. Memor. G. Cam. Comput. Paris, fol. 192. v. ad ann. 1412 : Guillelmus de Mesnillo... stabilitus generalis consiliarius super facto juvaminum pro guerra ordinatorum et partibus Linguarum Itahcanse et Occitanse. * LINGUA LAYGALIS, Vulgaris, vernacula. Stat. synod, eccl. Attrebat. cap. 5. ex Cod. reg. 1610 : Instruant (parochi) mati'onas et obstetrices qualiter impellente necessitate pueros habeant ba)>tizare, videlicet sub hac forma et non alia, sive Lingua Laycali sive Latina: Ego baptizo le, etc. Vide supra in Laicus. LINGUA SANCTA, Hebraea, sic vulgo appellata, inquiunt Rabini, quod in ea n u l l a nisi pudica vox reperiatur, in qua propria nomina partium illarum, quibus quisque nostrum aut vir est, aut femina, aut quibus alvum deoneramus. desiderantur. LINGUA LIMOSINA, ROMANA, RUSTIGA, etc. Vide Praefationem nostram ad hoc Gloss. MEDIETAS LINGUAE, Anglis, Med lingue, dicitur apud Stanfordium lib. 3. Placitorum Coronae cap. 7. Controversia quae inter alienigenas et regnicolas vertitur : tune enim testes qui in inquestis deponunt, debent esse ex utraque lingua, ita ut tot sint ex una, quot ex altera. Vide Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 31. LINGUAE PERMUTATIO , Perjurium, lorsqu'on change de langage. Decreta S. Ladislai Regis Hangar, lib. 3. cap. 1 : Si... ita perjuri inventi fuerint, pro permulalione Linguae decem pensas persolvant, et canonice pceniteant. LINGUAS DIRIGERE. Formulae veteres apud Bignonium for. 29: Et duodecim conlaudantes juraverunt; et Linguas eorum legibus direxerunt.Id. est, secundum Legem testimonium dixerunt. LINGUAM SUAM MULCTARE. Speculum Saxonicum 1. 1. art. 59. g 5. [;X: 1.]: Qui sub banno regali cognoscit, et investituram banni ab ipso Rege nondum postulavit, suam pro eo mulctet Linguam. Id est, amittat jurisdictionem suam seu facultatem jus dicendi. [** Amittat linguam aut redimat. SINE LINGUA OBiRE,Intestatum decedere. Willelm. Tyrius lib. 12. cap. 25: Insuper ubi Veneticus ordinatus vel inordinatus, quod nos sine Lingua dicimus, obieril. Leges Partitas seu Alfonsinae part. 1. tit 13. lib. 6 : Finando alguno sin Lingua, de maniera que non fiziesse testamento, etc. Ita parte 5. tit. 18. lege 18. Vide Fabula, Inordinatus, et Notas nostras ad Statuta S. Ludqvici pag. 181. LINGUA, Promontorium. Prominens terrarum Lingua, apud Ammianum lib. 14. ubi Valesius. Lingua Phari Messanae, in veteri Charta apud Rocchum Pirrum torn. 2. pag. 368. Johannes Phocas in descript. T. S. num. 4: Ka't yP ex toO Ai6avou XSTITOV pa%tov xaTepx^^vov yXw(TffO(Sw<; Trj OaXacrinr) e|xqplpeTai. Vide Ligula. LINGUA, Glossa. Abbo in Praefat. ad libros de Bello Parisiaco: Nam clero-

Reg. 49. Ohartoph. reg. ch. 104: Super halam Lingeriorum, quss nunc est Johannis Parvi civis Parisiensis, centum et quindecim solidos Paris. 1LINGIARIA, Quae praeest lineae supellectili, Gall. Lingere. Perinas...Lingiarise serenissimss D. N. Reginse, in Actis SS. April, pag. 153. ^ LINGIUS, Linteus. Nunquam utar vestibus linteis seu Lingiis, in Inquisitione MS. pro Canonisatione S. Yvonis. * Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 652: Quam (peregrinationem) nudus pedes et sine robis Lingiis facere tenebitur. Alias ann. 1357. in Reg. 89. ch. 55 : Vestes Lingias eidem supplicanti amoverunt. Recognovit illud (furtum) quodam panno Lingio involutum, in aliis ann. 1382. ex Reg. 122. ch. 185. Lange, eodem sensu, apud Joinvil. edit. reg. pag. 27 : A pie deschaus et en Langes. Mirac. S. Ludov. ibid. pag. 414. Nuz piez et en Langes. Vide ibid. Glqssar. ad calcem. Mealinge Linteus mediocris pretii, in Lit. remiss, ann. 1461. ex Reg. 198. ch. 121: Deux pieces de drap griset demie aulne de Meslinge, etc. Quod Jinteum tenuis materise sit, Linge, npstri dixerunt quidquid tenue est et exile. Hist. Joan, de Saintre cap. 1 : Combien que sa personne estoit et fut toujours Linge et menu. Hinc forte Lingeane, dicitur de moneta levioris ponderis, in Lit. remiss, ann. 1346. ex Reg. 75. ch. 532: II avoit use et usoit de fausse et maulvaisses monnoies, Lingeanees, et contrefaites. Nisi malis intelligere de intrinseca mqnetarum bonitate, Gall. Alloy. Vide Liga 3. * LINGO, inter ilia, quae operarii praeter mercedem exigebant, recensetur in Stat. ann. 1302. ex Tab. Massil : Nihil plus redpiant (operarii) seu petant publice vel occulte, nee de Lingonibus, nee de vino, nee de alio avantagio, etc. An pro Ligonibus ? qua ypce instrumenta qusevis operaria significare voluerint. * LINGOTUS, a Gallico Lingot, Auri vel argenti massa in longum ad modum linguae porrecta. Proces. Egidii de Rays ann. 1440. fol. 151. r. ex Bibl. reg: Magnam auri monstravit quantitatem, et inter alia unum auri Lingotum ; sed dicebat ipse reus quod non viderat diabolutn neque Lingotum jam dictum. LINGUA, pro natione : quo spectat illud Aratoris lib. 1. in Acta Appstol. : Gentem Lingua facit. Willel. Tyrius lib. 22. cap. 23 : Hoc autem debent observare in his omnibus... cujuscunque Linguse, cujuscunque nationis, cujuscunque fidei, etc. Histor. fundationis Monasterii S. Vincentii Lisbonens : Adversus urbem castra metantes, singuli tamen per generationes et Linguas suas. Will, de Podio Laurentii cap. 19: Abhorrere cospit consortia militum nostrie Linguse. Eckehardus Junior de Casib. S. Galli cap. 1 : Remanserat Episcopus cum paucis suss Linguse apparitoribus. Oharta Raimundi Comitis Tolosani ann. 1220 : Quicunque homines nostris idiomatis, videlicet de Lingua nostra. Decreta Colomani Regis Hung. lib. 2. cap. 1: Ut nullus Judseus prsesumat Christianum mancipium cujuscunque Linguse vel nationis emere. Ita yXtocnra Scriptoribus Graecis recentioribus interdum usurpatur. Acta SS. XL. Martyrum num. 9 : 'Erci ToO-roic crroXo; auTYjv xaTaXa[i6avei TYJV (SacrtXsuouaav, oux 'IfftiasXtTwv [/.OVQV, aXXa xai 'ASapwv xa\ l-cepwv vXw<y<7wv. Occurrit in Apocalypsi cap. 5. 7.10. 11. 13. 14. et 17.] Vide Bedam lib. 3. cap. 6. 25. Joannem Sarisber. Epist. 24. Eckeardum Minimum in Vita

Li Lusidaire MS :
Apres envoiera messages, Par les terres par les Langes.

Charta Caroli Comitis Vadensis ann. 1348 : En toute noire terre assise en laditte Langue de Normandie. Hinc Languedoc, et Languedoil, dictae Provinciae Franciae, in quibus oc, et oil, seu, ouy, pro ita, vulgo usurpatur, ut censet Gatellus in Hist. Occit. lib. 1. pag. 39. 40. Lingua Occitana, in Charta Ludqvici Hutini ann. 1315. [atque Edwardi III. Regis Angl. ann. 1347.] et aliis ab eodem Catello laudatis, quam tortam linguam dictam fuisse scribit Joinvil la in Hist. S. Ludovici: cujus nomenclaturae rationem nemo adhuc prodidit. Sed legendum forte, Corte langue, vel Curia lingua, quae est Novempopulaniae, seu Provinciae Auscensis Occitanaeconterminae, appellatio in aliquot Notitiis MSS. quas laudant Bosquetus ad lib. 14. Innocentii III. Epist. 32. et Oyhenartus lib. 3. Notit. Vasconiae cap. 5. ad discrimen majoris Vascpnise seu Provinciae Burdegalensis. [*' Corte Laingue, eadem appellatur, pro Curta, id est brevi, apud Joinvil. edit. reg. pag. 121. ubi in margine minus bene adnotatur legendum Torte Laingue.] Sed et Linguam Auxitanam, quam alii Occitanam, vocat Diploma Philippi Pulcri Regis Franc, in Regesto Chartophylacii Regii, ab urbe primaria Novempopulaniae Auch. Constans tamen est sententia, Occitaniam dictam, quod oc et och, pro ita passim in ea usurpetur. * LINGUA GALLIGANA, sic Langue d'oyl redditur in inscriptione Literarum ann. 1362. quibus regimen Occitaniae Carolo delphino committitur, torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 602. inter notas : Copie litterarum domini regis, qualiter fecit dominum ducem Normannise primogenitum suum, dalphinum Viennensem, suum locum-tenentem generalem in partibus Linguse. Gallicanse, committendo sibi totum regimen dictarum partium. Ne temere autem qmnino putes Occitaniam, quantumvis improprie, ab illo scriba hie appellari Linguam Gallicanam, moneo provincias omnes,in quibus Lingua Gallica in usu erat, Langue d'oyl, vice versa, aliquando nuncupatas fuisse. Quod legere est in Lit. remiss, ann. 1382. ex Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 318 : Comme d'anciennete ait este use et acoustume audit pa'is de baillier enfant pour enfant de la Langue d'oyl a celle de Flandres, et de celle de Flandres a celle d'oyl, pour aprendre les langaiges, et a ce titre (Pierre de Grand feurre ne et demourant en nostre bonne ville de Tournay) eust bailie un sien enfant par eschange pour un autre enfant, filz d'un laboureur de la ville de Gand, etc. * Lingua Gallica, ab idiomate Picardico distinguitur in Lit. remiss, ann. 1388. ex Reg. 133. Chartoph. reg. ch. 106 : Icellui de Chastillon cognut au par-

LIN
nomos, tametsi angustum maneat situm, decentissime ornat, turn scholasticis ambianlibusglossas swain commentis obnixe complacet, allegoria vero aliquantisper, cui per semet, quoniam mutis (i. obscuris) inhaeret verbis, propria manu Linguas superjeci. Mira Latinitas. LINGUA. Pars vestis Clericalis, quae plicis suis tot linguas conficit. Honorius Augustod. lib. 1. cap. 332. de veste Clericali : Est talaris, Lingua hujus vestis est Lingua Clericalis, quae debet Dominum laudare. Et cap. 233: In veste Clericali Lingua formatur, quia tunica Domini inconsutilis sic formata dicitur. Apud auctorem Mamotrecti ad cap. 13. Numer.: Fimbria dicitur etiam Lingua, in veste joculatoris. T LINGUATA VESTIS. Dialogus Cluniac. inter et Cisterciensem, apud Marten, torn. 5. Anecdot. col. 1643: Quia praedicatores esse volunt (Canonici Regul. Ordinis S. Augustini,) quod Linguatae vestes eorum ostendunt, debent illarn regulam observare, quam egregius Praedicalor observavit, et praedicatoribus observandam proposuit, dicens : Castigo corpus meum, etc. Vide Lingatse vestes infra. 1 LINGUAE (suppl. Bourn.) inter exactiones numeratae, in Gharta ann. 1164. ex Schedis D. Lancelot: Excepta lesda lumbprum et Linguarum. Sic inter jura Comitis Biterr. ann. 1252: In civitate Albiensi recensentur omnes Linguae vaccarum quae occiduntur in singulis tabulis carnificum. Vide Bos et Linguagium 1. * LINGUA BALEN.E. Charta Guill. Norman, comit. ex Tabul. Major, monast. : Concede jure perpetuo Deo et S. Martina, monachis scilicet, qui apudMajus monasterium sub Alberto abbate Deo deserviunt, per annos singulos Linguam integram balense unius. Vide supra Genus. " LINGUA Bovis, Hastae seu spiculi species. Lit. remiss, ann. 1441. in Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 15 : Icellui Perrinet s'en ala en la ville de Hebonnieres (sic) atout une guisarme ou Langue de beuf. Ung baston appelle javeline ou Langue de beuf, in aliis ann. 1450. ex Reg. 185. cap. 5. 1 LINGUA CAMP AN J3, Clava, Gall. Batant. Regula Toribii Archiep. Limae, torn. 4. Cpncil. Hispan. pag. 662 : Ministri sacrarii specialem curam habebunt, ut campanae et earum Linguse et funes bene habeantur. [* Instr. ann. 1092. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 223 : Et corrigias Linguis campanarum non dabat nee funes.] ] LINGUA STATER^, Examen, Gall. Languette, Aiguille. Liber niger Scaccarii pag. 369 : hem, in omni ponderacione de stagno, quod Lingua staterae judicet inter pondus et stagnum : ita quod pro voluntate emptoris non trahatur Linguae staterae versus stagnum ultra judicium sequitatis staterae. * Langue, in Stat. ann. 1403. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 600. art. 8 : Que nul ne pourra peser chandelle, se ce n'est en bellance perchie entre banq et Langue. LINGUA VEXILLI, quod scilicet in fprmam linguae desinit. Henricus Huntindonensis 1. 7. Hist. : Et semper Linguae vexilli ejus volitabant super capita Turcorum. Vide Flammulum. [_* Le Roman d'Alexandre MS. part. 1 :
Les Langues de 1'enseingne vpnl au vent baloiant.]

LIN
amputare, elinguare : pro quo Linguare dixit Glossator, ut Linguacio, vel Linguatio, pro Elinguatio, Linguae amputatio. 1 1. LINGUAGIUM, ut Linguae bourn. Consuetud. Tolos. MSS. e Bibl. D. Abbatis de Crozat : Nee solvunt albergam, nee Linguagium , nee fromatgium, nee ovagium. 2. LINGUAGIUM, Lingua, idioma, Italis Linguaggio, Gall. Langage. Chronicqn Aulae Regiee cap. 23 : Variis quoque Linguagiis inconsuetis nostri plurimi jam loquuniur. Joan, de Janua : Lingua ponitur pro Linguagio. [Occurrit in Epistola Johannis de Varennis, torn. 7. Ampliss. Collect. Marten, col. 568. Lingwagium, in Donatione ann. 1222. torn. 6. Ludewig. pag. 130.] Lingagium, in Vita S. Leonis Arch. Rotomag. * 3. LINGUAGIUM , Natio. Acta ad Cone. Basil, ann. 1432. apud Marten, torn, 8. Ampl. Collect, col. 355 : Sabbato ante purifications festum doctor quidam monachus fratrum Praedicalorum Linguagii nostri, contra articulum primum per me positum loqui caipit. Vide Lingua et Linguarium. T LI'NGUANIUS, Eloquens. Gl. Sangerm, n. 501. LINGUARE, Lingua lambere, apud Burchardum lib. 5. cap. 47. Vide Linguacio. [** Lingua donare, in Sigeberti Vita Deoder. I. Episc. Metens. apud Pertz. Scriptor. torn. 4. pag. 464 :

LIN

117

f LINGUACIO, yXocraoTO jx.a, Lingua, yXwir<ioTO(j.w, in Supplemento Antiquarii. rXw7<70TO{.ivl.2. Macab. cap. 7.Linguam

acceptione, in Lit. remiss, ann. 1475. ex Reg. 195. ch. 1493: Adonc dist ledit Jehan le Clercaudit Jehannin Joly qn'il se teust, ....et que ce n'estoit que ung Quaqueterel. A verbo Quaqueter, pro Caqueter, Garire, in aliis Lit. ann. 1394. ex Reg. 146. ch. 43. Hinc Etre de haut et grant Langage, pro Elate, arroganter loqui. Lit. remiss. ann. 1370. in Reg. 100. ch. 914 : Icellui Bisot, qui estoit horns de grant Langage et esmoi4vens,parlast audit marchant par plusieurs fois de grosses paroles en I'appellant ribaut, garcon, pillart. Alias ann. 1391. in Reg. 142. ch. 6 : De ce debat qui estoit etfu grand et de haultLanyage entre lesdiz compaignons, etc. Unde Mallangagier, in Lit. remiss, ann. 1393. ex Reg. 145. ch. 483 : Robin le maresclial, Vun des sergens ou commis sur le fait des aides,... hommes tres rioteux et Mal-langagier. A verbo Langager, Loqui. Qui parloit et Langageoit pour lui, apud Froissart. vol. 1. cap. 282. Enlangager, vero, pro Obscoena dicere, in Stat. eccl. Turon. ann. 1396. cap. 77. ex Cod. reg. 1237 : Si quis lingua laacivus fuerit, triduana poenitentia expietur. Ubi versio Gall. : Si aucun en Enlangage, trois jours (de penitence). Quo nescio an pertineat vox Languebault ex Lit. remiss, ann. 1467. in Reg. 195. ch. 7 : Ostelet Guisot esturqua ou bouta aucunement contre la mahulre Colin marchant,... et a ceste cause dist : pourquoy m'as tu esturque ? en disant oultre, waite, quel Languebault... A quoy ledit Ostelet respondi, les Languebaulx ta Tu Linguans rautos, elinguans alque disertos.j mere sont ilz si faitz ? At vero Meschan^ [Legitur in epistola Anthimi ad tement parler dicitur de aliquo elocutioTheudericum regem Francorum de ob- nis vitio, in aliis Lit. ann. 1416. ex Reg. servatiotie ciborum ms. S. Galli 762, p. 169. ch. 447 : Pour ce que icellui prestre 255 : Si (butyro) purum et recentem et estoit moult chargie de vin ou de cidre, en mel modicum admixtum fuerit^ sic Lin- besgoiant ou autrement en Meschantement guat cata modicum et supinus se pp- parler, etc. nat. Quod signiflcare videtur adoucir, 1 LINGUISCISINUS. Vide Lignicisimus. apaiser.] | LINGUITRI, Sulcis trifariam divisis. 1 LINGUARIS, Loquax. Formula 14. ex Gloss. Isid. Legendum, ut in Excerptis : Baluzianis : Non est homo hie, miser ta- Linguis trisulcis, Trifariam divisis, ex hoc lis latrat, sed non ut canis, psallat de Virgilii loco : trapa ul Linguaris dilator magis. Arduus ad solem et Linguis micat ore trisulcis. 1 LINGUARIUM, ut Lingua, Natio, Regio ubi eadem lingua. Vita B. Kingae, \ LINGULA PALLII, Scissura ; scissas torn. 5. Julii pag. 676 : Felicem Polono- quippe vestes, quas Habits tailladez vorurn rempublicam, si in eorum nationem cabant, ferre nostris fuit in usu. Ceesavel Linguarium lam illustrissimam femi- rius Heisterbach. lib. 10. Mirac. cap. 11: nam optimum Deus faveret transferri. Concedam tibi Lingulam pallii mei. Vide * LINGUATA, Piscis species. Tract, de Cultellare. Pise. MS. cap. 93. ex God. reg. 6838. C : 1 LINGULATUS, Habens lingulam, ViSolea, in tola Gallia sole, in Hispania truvio 1. 8. cap. 7. Lingulati socci, quos linguado, Romae Linguata . . . dicitur. nos foliatos vocamus, apud Isidorum lib. LINGUATA et incisae vestes ab inferiori 91. cap. 34. sub finem. parte, Laicis perinde ac Clericis interdi1. LINGUOSITAS, Multiloquium, apud cuntur in Concilio Monspeliensi ann. Ursum S. R. E. Subdiaconum in Vita S. 1195. [Vide Linguata vestis in Lingua,} Basilii Caesar, cap. 2. \ LINGUATUS, Linguax, loquax. Non 12. LINGUOSITAS, Lingua, vulgaris litiges cum homine Linguato, Eccli. 8. 4. sermo. Nicol. de Jamsilla de Rebus FriLinguata mulier, ibid. 25. 27. Tertull. de derici III. Imp. apud Murator. torn. 8. Anima cap. 3 : Athenis expertus (Aposto- col. 616 : Qui vocati in partibus illis velus) Linguatam civitatem, i. e. Eloquen- xilla ferebant, appellati vulgari Linguotem, facundam. Le Roman de Vacce sitate Fcetentes. Lege Ferentes, ut in hac MS. : voce scribitur. *: LINGUOSUS, Mimus, scurra. Glossar. Richart i ert beaux et sages et de bele fachon, Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Linguosus, Bien fu Ealoconez et de bele raison. genglour. * Ital. Linguuto, nostris alias Langa1 LINGUS, X^yl, Oviptov, Linx. Supplem. geur, Langagier et Langart. Lit. remiss, Antiq. ann. 1393. in Reg. 144. Chartoph. reg. * LINGUTIA, dimin. a Lingua, Linch. 285 : Guillot le Champenoys, qui est gula. Inventar. MS. thes. Sedis Apost. homme de petit gouvernement, yvrongne ann. 1295 : Ipsa autem rama est de coet grant Langageur, etc. Aliae ann. 1459. rallo, in qua pendent xij. Lingutiae in in Reg. 189. ch. 303 : Icellui Enguerran, castoncellis de argento. qui est homme dedurrenom etLengagier, | LINGWAGIUM. Vide Linguagium. dist et divulga en plusieurs lieux public1 LINHOLUM, f. Corona muri, Gallis, quement, etc. Jehan Senault fort Langart Cordon. Consilium Massil. ann. 1383 : et accoustume de parler, in aliis ejusd. Turris S. Nicolai debet habere a primo an. ibid. ch. 359. Quaqueterel, eadem Linholo usque ad altius tres cannas.

118

LIN

LIN

LIN

* LINIA, El stagno de aqua. Glossar. seu lineum,... quod dictus Johannes habe- tant linum ad aquam et carwam, el refeLat. Ital.MS. bit in die obitus et decessus sui. Lignuis runt et reddunt prsesto, et Linosium. * LINIALITER, Directe, idem quod su- vero est Lini semen, in Lit. remiss, ann. LINOSTIMUS. Papias : Linostima vestis pra Lineatim. Charta Joan. reg. Angl. 1420. ex Reg. 171. ch. 402 : Un sac plain dicta, quod linum in stamine habeat, lainter Probat. torn. 1. Annal. Prsemonst. de Lignuis ou semence de lin. Vide Lini- nam in trama. Ex Isidore lib. 19. cap. col. 412 : Ac etiam donationem... de qua- fex et Linona 2. 122. [Joan, de Janua scribit Linistema, tuor bovatis terras in villa de Gairs* LINILE. Oharta ann. 1407. torn. 1. ac post eum Glossator Sangerman. Lat. tang a vado de Belameapoc,... et sic Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim Gall, qui habet : Linistema, Drap, ouvresequendo Rinersic Linialiter ultra mus- pag. 384. col. 1. et 2 : Decretum est ut.... ment de lin et de laine meslez. Alius itisam usque ad vadum, etc. Vide Linea- hamam vini, quse dicitur Pippini,... per- dem Sangerm. MS. n. 501. legit Linosteliter. solvant... Item cum prsefata hama vini, mas.~\ Gloss. Sax. ^Elfrici : Linostema. * LINIAMEN, [Lignamen : Pro va- quse dicitur Pippini Linile, quoque cautis- L i n e n v e a r p , vel v y l l e n a b , i. stamen lore Liniaminum et clavorum in dicta sime statutum est, etc. Hsec parurn sana lineum. [Gr. Xtvou CJTTIJJ.WV, vel cmijxa, unde porta necessariorum. (Archiv. Vatic. esse vidit 01. Editor, quanquam ita pra3- vocis prigo.] Anastasius in S. Silvestro : Mandara. Gamer. Apostol. 1464, f. 236).] ferat autographum, unde legendumopi- Constituit ut Diaconi Dalmatica uterentur 1 1. LINIAMENTUM, Linitus. Papias : natur Luide, quasi liti seu adscriptitii in Ecclesia, et pallia Linostimo Iseva eorum Mundum muliebre Liniamentum mulie- coloni fundorum a Pipino provenien- tegeretur.VidQ eumdem in S.Zosimo. Rerum dicitur, quod multo tempore ungere tium. Simplicius ego Linile, per abbre- gula Magistri cap. 81 : In sestate vero se debebant pigmentis. viationem aut mendose scriptum exis- habeant paraturam Linostimam, non satis 2. LINIAMENTUM. Vita S. Eligii No- timo, pro Similiter aut quodvis aliud, grossam propter laborem et sudorem : et viqm. lib. 2. cap. 32 : Vidit ex f route Ba- locumque sic restituo, Item cum prsefata habeant pallios Linostimos, subtiles non silicse S. Medardi parietem ex parts dis- hama vini, quse dicitur Pippini. Similiter satis, propter sestus sudoris. [Odo de varia sipatum, rupturamque imminentem, ac quoque cautissime statutum est, etc. Ernesti Bavarise Ducis fortuna, torn. 3. ruinam minitantem instare : jussit ergo LINIPEDIUM , Lineum calceamentum, Anecd. Marten, col. 372. ubi de Matronis continuo artificem vocari, et parietis infir- Joanni de Janua. [Chaucement de lin, in Parisinis : mitatem illico cum Litiio.ment.is solidare. Glossis Sangerm. Lat. Gall. Vide LinteLinostema alias tegit, aut praeanutia vilis Ubi vir doctus, f. cum lignamentis. Ma- pium.] Constringit fuco velatas tempera peplo.] lim Ligamentis. ^c LINIPES, [ Linipes vel calaginga, 1 3. LINIAMENTUM, ut Linea 3. Gra- eschace. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. Vide Rabanum lib. 1. de Instit. Cleric, dus consanguinitatis. Vide Lineamen- n. 23, xm. s.)] cap. 7. tum. 1 LINOSTINA. PALLA, in Synodo Valenj LINIPILUS, [ Asser linarius quo li* LINIARE, Lineam rectam dirigere. num mollitur. DIEF.] tinaann. 1590.Mantile, Gall.Essui-main. Glossar. Lat. Gall, ex God. reg. 7692 : Locus exstat in Fans 2. Rursum vide 1 1. LINISTEMA. Vide Linostimus. Liniare, Liqner. Vide/supra Lineatim. ^ 2. LINISTEMA, [ Vestis ex lino et Pallse linostimss in Palla 2. 1 LINIARJUS. Vide Linaria 2. | LINOSUM, ut mox Linsad, Semen lana contexta quod religiosi pro cami** LIN ATA, LINIATI VERSUS. Virgil. siis portant. DIEF.] lini. Charta Willelmi D. Montispessul. Gram mat. pag. 110 : Qusedam enim (canann. 1103 : Sestairale dono vobis de omni 1 LINITEPIUM. Vide Lintapium. tilenas) prosa, qusedam Liniata, qusedam 1 LINIVIA, Eetia. Gloss. Isid. Vide Li- blado, de omni legumine, de farina, de etiam mederia, nonnulla perquam exlensa naria 2. Linoso, de cannaboso... si mensurantur ponuntur . . . Liniati versus quinque semT LINIUNCULA, Lineola, lineamentum. cum sestairale. per mtitris metiri debent, etc. LINSAD, Semen lini, Belgis Linsaet. Vita B. Bernardi Poenit. torn. 2. April, * LINICENDENIA, La lucerna, in Glos- pag. 679 : Nihil in eo maculae nisi rubeas Thelon. Mon. S. Bertini: Rasera de Linsar. Lat. Ital. MS. Vide in Cicindela. quasdam Liniunculas in collo repent. sad, 4. den. Vide Linusa. jje LINIGIA, [ Funiculus mollis cum | LINSOLATA DE PALEIS recensetur in j|c LINIUS, [Ex lino confectus: Albas quo puer in cunabulis involvitur. .... alia Linia optima. (Thes. eccl. Inventario supellectilis ann. 1294. MatDIEF.] tarn intelligo, deducta yoce a Gallico Clarom. mus. arch. dep. 40, an. 980.)] | LINIFEX, Qui facit vel operatur li-LINNA, Vestis Gallorum, quse eadem Linceul vel Italico Linzuola, Linteum num, Linificium, Ipsa lini operatio ; Lini- cum Isena videtur. Gloss. J^lfrici: Linna: lecti. ficare, Linum facere ;. Johanni de Janua H n y s c e h v i t e l , i. molle sagum. Linna 1 LINTA, Linteum, Gall. Linge. Manet ex eo in Glossis Lat. Gall. Sangerm. Diodoro est aayo? 4"^o?> Varroni mollis datum Henrici IV. Regis Angl. ann. * Limer, in Stat. ann. 1299. inter Con- sagus. Isidorus 1. 19. Orig. cap. 23 : Qui- 1401. apud Rymer. torn. 8. pag. 634 : De suet. Genovef. MSS. fol. 12. v. : II puet busdam autem nationibus sua cuigue qualibet centena Lintse, telse, canevacii, estre Liniers en la ville de Paris qui veult, propria vextis est, ut Parthis sacrabara, pannorum, etc. ... il puet et doit vendre son lin en gros, Gallis Linnie, Germanis renones, HispaLINTEATOR, in Gloss. Grsec. Lat. : Lipar poignies, par pesiaus, par quartiers et nis striges. Et mox : Linnse, Saga qua- nitextor, Aivouopo;, leg. Xcvou^o?. Linio, 1. boteletres de Betisy. Glossar. Gall. Lat. dra, et mollia sunt, de quibus Plautus, Linteo vel Lintio (ut est apud Joanex Cod. reg. 7684 : Linificare, ouvrer de Linnss cooperta est textrino Gallise. At nem Sarisber. lib. 9. Polycrat. cap. 2.) lin. Linificium, ouvrage de lin. Vide su- Glossse ejusd. Isidori et Pithoeanse : Xivoupyo?. Linteatores linteae vestis negopra Lineya et mox Linigium. Luma, sagum quadrum. Sicque legen- tiatores, ut linyfarios lintese vestis arti- LINIFICIUM, Materia linea ad pan- dum contendit Salmasius ad Hist. Aug. fices et linteorum artifices interpretatur Salmasius ad Vopiscum. Linteatorum nos texendos apta. Polypt. Irmin. Br. pag. 319. 13. sect. 109 : Istse, sidatur eis Linificium, * LINOCUS, Palea linea, ut videtur. meminit lex 7. Cod. de Excusat. muner. faciunt camisiles. Stat. civil. Cumanee cap. 30. ex Cod. reg. (10, 48.) ex emendatione Cujacii pro Lin1 LINIFICUS, ut Linifex leg. 13. Cod. 4622. fol. 132. v. : Si aliquis massarius de teonum. * LINTELLUS, a Gallico Linteau, Lide Murileg. et Gynec. (11, 8.) et in Cod. cetera derelinquerit aliquod massaritium, Theod. eod. tit. (10, 20.) 1. 8. et 16. ut ... non possit nee debeat exportare deipso men superius, alias Licteau. Cpmput. massaritio... paleam meliacham, nee cul- eccl. Paris, an. circ. 1381. ex Bibl. S. plerique legunt. Germ. Prat. : Item magistro Jacobo Cor* LINIFIONES, LINIPABII, sen potius Li- mum, nee Linocum. LINODELLA, Vitis species, de qua Pe- nuti pro uno Lintello merreni ponendum nyflones, Lini textores. Gloss. Grsec. supra portalle novum, iiij. sol. Lit. remiss, Lat.: Asv^oi;, Linteo. Ita in 1. 8. Cod. Th. trus de Orescentiis Jib. 4. cap. 4. ann. 1480. in Reg. 206. Chartoph. reg. * LINODIS, [Herba. DIEF.] de Murilegulis,quiinitio Linteones,infra LINOPHA, Lo cucho, in Glossar. Lat. ch. 594: Lequel Roland desonespee frapa Linyfi dicuntur. Et leg. 16. eod. : Si quis ung cop apres icellui Jehannin ; duquel ex corpore... Linleariorum sive Linyfario- Ital. MS. Vide Linosa 1. rum, etc. Vopiscus : Liniftones cujusque 1. LINOSA, vulgo avis quss dicitur cu- cop il assena le Licteau de la maison, en artis. Atvovopscwv meminit Sozomenus ruca, Papise. Vide Joann. de Janua in laquelle ledit Jehannin se sauva. Luyteau, lib. 1. cap. 8. ubi recte Xtvu9scwv resti- Curuca. in aliis ejusd. ann. ex eod. Reg. ch. 612: tuunt viri docti. Differunt autem Liny* 2. LINOSA, vox Italica, Semen lini. Avecques ce tirerent d'un autre pan de fionesa linteariisrquippe Linyfionessunt Stat. Astfle ubi de Intrat. portar. Linosa, mur ung Luyteau ou couverture de lintese vestis artifices ; Lintearii vero id est Semen lini, solvat pro qualibet huys. linteae vestis negotiatores. Vide Turne- mina libram 1. Stat. Vercel. lib. 3. pag. LINTEPIUM, Lineus pannus tegens pebum lib. 30. Advers. cap. 20. et Salma- 72 : Item quod omnes molendinarii te- des. Papias MS. Editus habet Linitepium. sium ad Vopiscum pag. 455. neantur pensare omne granum prseter [Vide Linipedium.] !! LINIGIUM, Linum seu opus quod vis Linosam. Vide supra Linigium. * LINTERIA, pro Lienteria. Vide in hac ex lino. Charta ann. 1375. in Reg. 108. | LINOSIUM, f. Linteum, Gall. Linge.voce supra. Glossar. Provinc. Lat. ex Chartoph. reg. ch. 286 : Omne Linigium 1 ChartuL SS. Trinit. Cadom. fol. 83:Por- Cod. reg. 7657 : Foyra, Prov. Linteria.

LIN
1 LINTEUM, Indusium , tunica interior linea. Vita S. Segolenae ssec. 3. Benedict, pag. 544 : Cilicium etiam semper interius mosrens habebat pro Linteo. 1 LINTHEA. non dubitatur velum appellari, in vet. Vocabulario juris utriusque. Virgilius hac notione dixit Linteum. 1 LiNTHEARii , ibidem, Qui Lintheas navis vel navium vel Lintheareorum negociacionem exercent. Linthearia, tails negocialio. Lintheariosa vel Linthearium, Negociatio Lintheariorum. Lintearios dixerunt antiquieos qui lintea faciunt aut vendunt. [** Vide Forcellin.] 7 LiNTHEAMEN,fe'm. gen. Super oMare non habeat nisi imam Linlheamen, in Usibus Oulturae Cenoman. LINTHIAMEN, Lineum, pannus lineus, in chart, ann. 1859. apud Lappenb. Orig. Feeder. Hanseat. pag. 465. * LINTORNIA. Vide infra Luitornia. 1 LINTRUM, LINTRUS, pro Linter. Supplem. Antiquarii : Lintrum, <mxq>yj, Alveum, scafa. Lintrus [iov6uXov, Linter, scapha. * Unde nostris Lentrongneur, qui lintre fluvium trajicit. Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 190 : Icelliti Guillaume sejourna et demoura deux jours etunenuit aus champs, et illeuc le trouva un appelle Watier Lentrongneur dudit bare a Bery. LINUM INCISUM, Quo sigilla tabulis ac litteris claus'is apposita muniuntur. Primym Testamentum Widradi Abb. Flavin. : Teslamentum meum condidi,... ut quando dies legitimus post transitum meum advenerit, recognitis sigillis, Inciso Lino, (perp. edit, ligno) ut legis decrevit auctoritas, perinluster vir Amalsindo, quern in hacpagina testamenti nostri legatarium institui, gestis reipublicse municipalibus titulis, ut ab ipsis ejus prosecutions muniatur, etc. Habetur eadem form u l a apud Marculfum lib. 2. form. 17. Agnitis signis, rupto Lino, aperiatur et recitetur, etc. apud Paulum lib. 4. Sentent, tit. 6. ubi de testamento. Adde formulam 28. ex Baluzianis. Quomodo vero Linum testamentis et contractibus privatis et publicis inderetur docet idem Paulus 1. 5. tit. 25 : Amplissimus ordo decrevit eas tabulas quse publici vel privati contractus scripturam continent, adhibitis testibus ita signari, ut in summa marginis ad mediam partem perforates, triplici Lino constringantur, atque imposilum supra Linum, cerse signa impnmantur, ut exteriores scripturse fidem interiori servent : aliter tabulae prolatse nihil momenti habent. AIVOTOJJ.EIV, Linum incidere, apud Scol. HarmenopuJi lib. 1. tit. 15. 20. Vide Plautum in Bacchidib. act. 4. seen. 4. Pseud, act. 1. seen. 1. Auson. Epist. 23. Sueton. in Nerone cap. 17. Collationem Legis Mosaicae cap. 16. Brisson. de Formul. pag. 571. Salmasium de Modousurar. cap. 11. etc. LINUM TERRENUM, ut in terra nascitur, nativum, non colore imbutum. Anastasius in S. Silvestro : Hie constituit ut sacrificium altaris non in serico nee in panno lincto celebraretur, nisi tantum in linteo ex terreno Lino procreato, sicut corpus Domini nostri J. C. in sindone lintea munda sepultum est. 1 LINURA, Linum. Litterse ann. 1432. apud Rymer. torn. 10. pag. 523 : Propter caristiam panni, pellurss et Linurae. Recurrit in Litteris ann. 1466. torn. 11. pag. 566. sed pro veste seu tunica linea: Pro una roba et Linura. LINUSA, Semen lini ; Linosa Italis : Picardis Linuise. Judicatum ann. 1250. apud Rocchum Pirrum in Notitia Eccles. Pactensis : De hordeo salmas 14. item de Linusa salmas 15. quas extirnat tarenos 60. item de vino salmas 180. etc. * LINXIA, La dea bestiarum, e splendore, in Glossar. Lat. Ital. Ms. 1 LYNIPHARII, LINYFIONES. Vide Lini fiones. * LINZOLATA, Fascis, quantum uno linteo, Italis Lenzuolo, contineri potest. Stat. Avellae an. 1498. cap. 49. ex Cod. reg. 4624 : Si aliqua persona ceperit alienum fenum,... solvat... pro qualibet Linzolata et quolibet fasso... solidos xx. fortium. Rursum oocurrit infra. Vide supra Lenzonum. * LIOIA, an idem quod supra Laia et Laya 1. Charta an. 1339. in Reg. 75. Ohartoph. reg. ch. 21 : Item (vendit) omnes census accordales, quos habet in parrochia sanctse Solengise... super quibuscumque rebus et bonis debeantur, sive sint in territorio de parva Lioia, sive sint in territorio magnse Liaise, sive alibi. Forte etiam legendum Liora qua voce mensura significatur. Est enim * LIORALE, Gall. Lioral, Mensura vinaria, vel liquidorum, quae vulgo Pot nuncupatur. Reg. parlam. Tolos. ad ann. 1458. 10. Jun. ex Cod. reg. 9879. 6 : La cour condamne ledit Andre a rendre et paier audit abbe (de la Chaize-Dieu) tant qu'il sera habitant et faisant feu et lieu audit lieu de Boschet et fera aucunes nopces, six Lioralz ou potz de vin a la mesure dudit lieu. :;:: LIORARE, vitio enuntiationis, pro Livrare, Tradere, dare. Vide Liberare 2. Permut. inter Joan, de Pontibus et Heliam de Rupe ann. 1339. in Reg. 73. Chartoph. reg. ch. 201 : Ipse Johannes de Pontibus,... nomine scambii seu permutationis perpetuse tradidit, Lioravit, dimisit, etc. Legitur rursum infra. !: " Ad sebi vero liquationem pertinet vox Gallica Liozel, cujus notio haud satis mihi perspecta est. Constit. civit. Tull. ann. 1297. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. I : Quiconques seroit trouvez saien fondant faisant Liozel dedans la ville, ou cusant char de murie, paieroit cinq sols, etc. ^ LIPA. [ Lipa, cachie. (Gloss. Lat. Gal. bibl. Insul. E. 36. )] * LIPARIS, Piscis genus. Tract. MS. de Pise. cap. 15. ex Cod. reg. 6838. C. : lllas (sardanellse) in lacubus ita pinguescunt, ut cum in craticula assantur, pinguitudo veluti oleum distillet, a qua pinguttudine sunt, quiLiparim appellant. LIPERUS, Papi33, Tener, mollis^delicatus. Hesych. : Atroxpov, xaXov, sXa<ppov, Xsuxov, (TTiXSov, si)oS(Aov. [Johan. de Janua scribit Lipperus, et a Lippus deducit.] j LIPIT, Lipuit, labit, dolore afficit. Laurentius in Amalthea ex Glossis. T LIPITES^ ArcturuSf in eadem Amalthea. * LIPIUM, Labrum projectum, Gall. Lippe ; unde sotulares ad lipium appellabantur ii, quorum pars anterior in labrum seu rostrum desinebat. Stat. synod. Joan, episc. Nannet. ann. 1389. torn. 2. Probat. Hist. Brit. col. 564. art. 60 : Solulares (1. sotulares) aut ocreas ad poulentiam seu Lipium more laicorum (non gerant clerici). Vide Poulainia et Rostra calceorum. * Hinc nostris Faire la Uppe, Labrorum projectu aliquem irridere. Lit. remiss, ann. 1457. in Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 174 : Icellui Mulot par maniere de desrision commenca a faire la Lippe ou la moe aux supplians.

LIQ

149

LIPOTOSMIA, Ai7io6u(X!a, Animi defectio. Ordericus Vitalis lib. 8 : Lethaliter in capite percussus est, deinde per breve spatium de Lipotosmia rediit. [Papiae : Lipotomia, Stomachi defectio, vel animse anquxtia. Vide Malfactio.] f LIPPA, Buccea, bolus, Gall. Lippee, a Germanico vel Flandrico Lep aut Lip, Labium. Processus de Vita S. Yvonis, torn. 4. Maii pag. 558 : Quadam die Veneris, qua comedebat solum pansm et aquam... dedit eidem dominse unam Lippam fractam in aqua, quam comedit. 1 LIPPERUS, Tener, mollis, etc. Vide Liperus. * LIPPIDARE. [Devenir chassieux, aveugle: Quia cito Lippidarem, Abundanter ni dormirem. (Du.Meril, poes. lat. med. aet. p. 114.)] * LIPPIDO, Borgnette. Lippire, Bargnier. Lippus,Borgne. Glossar. T^at. Gall, ex Cod. reg. 7692. LIPSANA, 83, Aet^avov, Xsi^ava, numero multitudinis, Reliqui83 Sanctorum. Glossa3 MSS. : Lipsana, monumenta, vel reliquids corporis. [Papias : Lipsana, Reliquiae. Victor Utic. lib. 3. extreme de Persecut. Vandal. : Humatse sunt igitur cum hymnis solennibus Lipsanse beatse Sanctorum in Monasterio Bigux, etc. Vita S. Popponis Abbat. n, 17 : Ante B. Cyrici Lipsanas... pernoctante. Occurrit ibi semel, et in Vita S. Gudilae Virg. cap. 6. Lipsana, secunda producta, dixit Auctor Vita3 S. Eusebias Abbatissae Hamaticensis:
Eo ferre satagcns Lipsana beatte.

LIPSANUM dixit S. Eulogius in Apologet. et Paulus Diacon. in Miscella. [Adde Johan. de Janua, et vide Glossarium mediae Graecit. in Aei^avov.] 1 LYPSANUM, in Dedicatione Eccl. Stabulensis apud Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 61. ] LIPSA.NOTHECA., Theca Reliquiarum, in Actis SS. Junii torn. 2. pag. 747. ubi de Reliquiis S. Antonii de Padua. * LIPTARIA, La febre lento,, in Glossar. Lat. Ital. MS. :: - LIQUA,. Gall. Lique, Navigii species, apud Froissart. vol. 1. cap. 85 : Si se meit en un vaissel, que on nommoit Lique. LIQUABILIS, Qui liquescere potest, Triy.To?. Utitur" Apuleius in Apologia. LIQUADOS. Epitaphium Landulphi Principis Capuae, apud Camillum Peregrinum lib. 1. Histor. Longobard. pag. 249 :
Unde quadraginta felices vidit aristas, E quibus et Princeps octo fuit Capue. Cumque nono palitur Liquados scire Kalendas, August! mensis dans aniinam superis.

Ita lapidem praeferre asseverat idem Camillus, testemque laudat Holstenium. LIQUAMEN, Liquor, quern Graeci yapov vocant. Est autem liquamen, quod ex porcino adipe fit pingue. Jo. de Janua, ex Isid. lib. 20. cap. 3 : Liquamen proprie dicitur piscium, quod soluti in salsamentum pisciculi, eundem hnmorem linquant, cujusmodi liquor dicitur salsugo vel muria. Sed proprie muria dicitur aqua sale permixta, et effecta gustu in modum maris. Gloss. Gr. Lat. : Tdtpov, Liquamen. Alibi : 'EXatoyapov, Garum et Liquamen. Gloss. ^Elfrici : Liquamen vel Garum, f i s c - b r y n e . Caelius Aurelian. lib. 2. Chroniwn. cap. 3 : Immissione medicaminum ex garo confectorum, quod vulgo Liquamen appellant. S. Hieronym. in Epitaph. Paulae cap. 8: Ut ex hoc uno sestimetur, quid de vino et Li-

i20

LIQ

LIR

LIS
1 LIRATIO, Occatio, a Limre, Semina iri agrum dejecta operire. RumpJerus lib.L Histor. MonasteriiFormbac. aputi Peziuni torn. 1. Anecd. part. 3. col. 429 '. Monasterium habet et horrea annexa, ubi et trigse et currus asservantur, et quidquid ad Lirationes aut proscissiones necessarium fuerit. J LIRIA. [Pars anterior nasi. DIEP.] | LIRIGEN, Cum lira canens. Joh. de Janua. Scribe Lyricen a Lyra, et vide Harpa 1. * LIRIDA, in Vita S. Neoti torn. 7. Jul. pag. 327. col. 1. ubi Lyridia edidit Mabillonius. Vide in hac voce. * LIRIOGUS, ROGUS. [Locus dulcis ubi opportunitas est aliquid faciendi. LIRIPIPIUM, Epomis, unde Belgis Liire-Piipe, seu potius longa fascia, vel cauda caputii. Henricus de Knyghton de Event. Angl. lib. 4 : Domimmtm, cohors affuit quasi comes inlerludii in diverso et mirabili apparatu virili... in tunicis partitis... cum capuciis brevibus, et Liripipiis (male Liripii.'i edit.) ad modum cordarum circa caput advolutis, etc. Chronicon Windesem. lib. 1. cap. 44 : Liripipium sive tympam retro latam duplicem el oblongam habens per dorsum descendentem. Lib. 2. cap. 40 : Longa tunica vestitus, nigro caputio, cum grandi Liripipio collo indutus. [Epist. obscurorum virorum pag. 96 : Est autem habitus Magistrorum (in jure) caputium magnum cum Liripipio. Adde pag. 11.] Charta R. Cardinalis S. Steph. in Monte Coelio Legati Apost. ann. 1215. pro reformatione Universitatis Paris. : Sotulares non habeat sub cappa rotunda laqueatos, nunquam Liripipiatos. Vide Menagium in Origin. Linguae Gall. * LIRIQUICIA, dicitur Gallice rigolice, in Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120. Pro Liquiricia. Vide in hac voce et supra Liquiria. deLIS, Bellum vel praelium initum inter hostes. Pelagius Episcopus Ovetensis in Veremundo II. Rege Hispan. : Genuit Comilem Ruderic.um Munionis, qui postea mortuus fuit in Lite de Sacralias, etc. Idem in Ferdin. : Iterum stabilierunt Litem in Golpeliera, el ibi captus est pugna Adefonsus Rex, etc. Lucas Tudensis in Chronico : Ex hac genuit Sancium, qui fuit mortuus in Lite de Ucles. Theodorus Campedonensis in Vita S. Magni cap. 6 : Lis facia est inter Theodericum et Theodnbertum juxta Tulbiacense Castrum, ibique prselio initio infinita hominum multitudo periit. [Lex Alaman, tit. 26 : Si quis in exrcitu Litem commiserit, ita ut cum clamors popuhts concurrat cum armis, et ubi pugna ortct fuerit inter proprium exercitum, et aliqui ibi occisi fuerint, ipse humo qui hoc commisit vitam perdat, aut in exilium eat, et res ejus infiscentur in publico.] Adde Chronic. Pisanum Ughellianum ann. 1124. Wipponem de Vita Chunradi Salici pag. 432. Will. Britonem lib. 12. Philipp. v. 847. etc. 1 Lis CIVILIS, Bellum civile. Annales Genuens. Murator. torn. 6. col. 327 : Etenim per plebeia noslra rixss et factiones semper tempore Litis civilis aderant. Lis CAMPALIS, quod alii Scriptores, Bellwn Campale et campestre efferunt, in Charta Alfonsi Regis Aragon. apud Hieron. Blancam : Et habent fueros infancones de Aragone qui non tenet honors de seniore, quod vadat ad Lite campale, et a sitio de Castellum cum pane de tres dies. Etiamnum hodie Hispani vocem. Lid, pro prselio, atque etiam duello usurDlEF.j

quamine, piscibus, et lade, et melle, et cia sint, aliqua fluxibilia seu Liquefactiouts, et reliquis, quse gustui suavia sunt, bilia, etc. Vide Liquabilis. judicavit. Hoc autem modo fit, ut ait * LIQUEFACTOR, Liquefaciendi meGabriel Humelbergius : adeps roinuta- talli artifex, Gall. Fondeur. Comput. tim conciditur, et in vasa ad ignem fabr. S. Petri Insul. MS. ann. 1495 : Jolentura, sive carbones ignitos sine futno hanni Maldenner Liquefactori Tornaliquefit, adjecto salis modico, seu etiam censi, pro omnibus columnis et arquetis nullo ; deinde liquefactum antequam de electro, servientibus ad clausuram carefrixit, in ollam repositoriam colatur, pellss B. Marise. de Trillia, etc. LIQUEPATERE, pro Patere. Vetus e t a d u s u m reponitur, ut ubi voles, eo uti liceat, usuique toto fere anno est. Charta apud Columbum pag. 544 : LiRpbertus Constantinus in Supplemento guepaleat cunctis, etc. Gloss. Gr. Lat. : Linguae Latinae in Apua : Est etiam ex 'Eaipavrj TICKM, Liquefacio. apuarum genere, quse vulgo Anchoie, = LIQUERE, Manifestum reddere, deAristoteli, lyxpoecnxo},oc, et XUXOOTOIAO? ^E- monstrare. Epist. Bern, scholast. torn. liano : ex qua liquamentumatque elaeo- 10. Collect. Histor. Franc, pag. 494 : Ea garum optimum ad excitandam appe- quidem (miracula) quse tetate nostra non tentiam, addito oleo, vino, aceto, totus sunt anliquiora, guorumque testes in piscis (qui muria conditus asservaba- promptu, non fabulosam, sed evidentissitur) subjectis prunis liquatur, nee spinae mam veritatem Liquerint, etc. 7 LIQUESCENTIA, Apparentia, veldefecvestigium permanet, quod ego ssepius non sine admiratione expertus sum. tus vel liquiditas, Johanni de Janua ; Dein Occurrit passim apud Apitium in libris covrance, apparence, deffaillance, de re culinaria. Vide Cujac. lib. 9. Ob- Gloss. Sangerm. Lat. Gall. serv. cap. 9. * LIQUESCERE. Vide supra Liquare. * LIQUIDARE, vox Italica, Purgare LIQUAMINARIUS, Liquaminis venditor, yapoitwXTic, in vet. Glossis. [Liquaminarii, vel probare rationes, nostris etiam LiQui ex corporibus piscium humorem h- guider, eodem sensu. Stat. castri Requent, in Gloss. Sangerman. num. 501. daldi lib. 1. pag. 12. v. : Ordinatum est quod non possit fieri de bonis alicujus voce Cetarii.] LIQUAMEN, Liquor, potus ex liquore. districtualis castri Redaldi ullum saxiRegula S. Pachomii cap. 45 : Vinum et mentum ex parte alicujus officialis, nisi Liquamen absgne loco ssgrotantium nul- primo Liquidatum fuerit debitum. Corlus contingat. Cap. 54 : Non gustabunt rect, stat. Cadubr. cap. 138 : Dummodo Liquamen, nee vinum bibent. Capitulare tales obtulerint se, et velint solvere pedade Villis cap. 45 : Pomatium, sive pira- gium conveniens dictis dominis Liquidantium, vel aliud quodcunque Liquamen dum per duos probos homines. LIQUIRIA, Rigolice, in Glossar. Lat. ad bibendum aptum fuerit. Pyrorum liquor, Liquamen appellatur a Palladio Gall, ex Cod. reg'. 7679. Vide Liquiritia. 1 LIQUIRITIA, Glycyrrhiza, Gall. Rein Februario mense, ubi et ipsius configlisse, Regolitia, in Medicina Salern. ciendi modum tradit. pag. | LIQUAMEN OLEI, in Vita S. Antidii 240. edit. 1622. Albertinus Mussatus Episc. torn. 5. Junii pag. 44 : Balsami- de Gestis Ital. apud Murator. torn. 10. ticum consecravit chrisma oleique sancti- col. 695 : ficavit Liguamina. Tritaque in hoc multum valuit Liquiricia potu. mine perfusus, conditus, apud Apitium lib. 8. cap. 7. T LIQUAMIXOSUS, Liquamine plenus. Res salsse et Liquaminosse, Marcello Empyrico cap. 5. * LIQUAMENTUM, La salamora, in Glossar. Lat. Ital. MS. Vide Liquamen. * 1. LIQUARE, pro Linquere. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Liquare, Remetre. Liquescere, idem. 2. LIQUARE. Eeinard. Vulp. lib. 1. vers. 1079 :
Efflua nascentes, lingua feriente parumper Aera, defurmat spuma Liquatque rnodos.

1 LlQUAMINATUS PORCELLUS, Liqua-

i. e. quasi eliquando paulatim et veluti guttatim vocem effundit. Conf. Persium satyr. 1. vers. 34. 1 LIQUARIUM, Species syrupi, Gall. Syrop. Richalmus de Insidiis dsemonum apud Pezium torn. 1. Anecdot. part. 2. col. 416 : Nam revera est hoc, quod esum multum stomachum mentis impinguat, confortat ro*a... (f. rosarium) sive Liquarium zuchari. LI QUASTER, forte Leccator, Gr. Aaixa<mr). Reinard. Vulp. lib. 1. vers. 229 :
Qui Satan insanis ? Sine me pausare Liquister !

| LIQUIS, Vetus auctor loquens figuris et lineamentis apud Scaligerum ad Festum : Omnem autem summitatem metiendi observationes sunt duse : enormis et Liquis. Enormis quse in omnem actwn rectis angulis continetur. Liquis quse minuendi laboris causa, et, salva rectorum ratione angulorurn, secundum ipsam extremitatem extenditur. An a linquq, inquit Martinius, ut causa appellationis sit, quia in eo, ut compendiarip, aliquid linquitur ? aut a liqueo, ut sit, quod liquidum et planum est, minus ambigiosum ? ^ 1. LIRA, vox Italica, Libra. Mille Liras vetustss monetas Ravennatis, in Vita B. Francisci Fabriani, torn. 3. Aprilis pag. 90. * 2. LIRA, apud Breviloquum, Sulcus et proprie ratri, et producit primam, Unde :
Pollice tango Lyram, facio cum vomere Liram.

LIQUATIO, x5veu<7cs. Vopiscus in Aureliano. T LIQUATORIUM, Colum. OJB!. Aurel. lib. 2. Acut. cap. 39 : Non aliter quam si vinum sine fsece per Liquatoria fundatur. Vide Colatonum in Colum 3. * LIQUEFACTIBILIS, Qui Liquescere potest. Leonard, in Speculo lapidum lib. 1. cap. 1 : Sed cum mineralia dupli-

Hinc pro Agri modo, in Charta ann. 1286. ex Chartul. Buxer. part. 5. ch. 4 : Item quatuor Liras juxta allam ripam, sitas juxta terram domini abbatis S. Benigni Divionensis... Item in Painperdu sex Liras, sitas juxta terram Guillermi Carpentarii. Sed et pro Mensura agraria legitur, in Charta ann. 1302. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 2. pag. 200. col. 1 : Amodo sese omnes (agri) quatuor conjunction extendentes in latitudinem ducentarum viginti Lirarum, et longitudine usque ad limites villse Schlawitz. T LIRAMENTUM, ut Deliramentum. Liramenta confirmare, apud vet. Interpretem S. Irensei lib. 2. cap. 42.

LIS
pant. Vide Leges Alfonsinas seu Partitas part. 7. tit. 4. qui inscribitur De las Lides, seu de probatione per duellum. Hinc LITIGARE, pro Bello contendere, Prseliari, apud Dudonem lib. 3. de Morib. Norman, pag. 97: Nee ausus est contra eum Litigare ullus. Pag. seq.: Ccep&runt Fraud contra eum Litigare, multisque modis eum opprimere. Adde pag. 114. Leo Ost. lib. 1. cap. 25 : Cceperuntque ad invicem totis nisibus Litigare. BREVES LITES , Practicis nostris, Plaits sommaires. Synodus Exoniensis ann. 1287. cap. 45: Considerantes in causis matritnonii juris solennitatem non ess,e per omnia observandam, quse breves Lites alio nomine appellantur, eo quod in ipsis breviter sit procedendum, id est, summarie debeant terminari, etc. LISA, Papiae, Longa. LISJE, S^aytTtSe?. Celso lib. 4. cap. 1. Stint autem Lisas, teste Donate, venae majores gutturis, quibus intersectis, animal confestim emoritur. Unde Elisum, quicquid ex tali causa mortuum est. LISCA. Papias : Carex, herba acuta, vulgo Lisca. MS. praefert Lista. ** LISCERE, Gliscere, vehementer cupere. Ecbasis vers. 360:
Perdere nos Liscunt, ac morli tradere quserunt.

LIS

LIT

121

1. LISCHA, LISCA, Instrumentum quo quid politur, cylindrus veteribus, Gallis Lisse. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 20 : Cum petra vitrea, quse vulgo Lischa vocatur corporalia poliat. Usus antiqui Ordin. Cisterciensis cap. 114. habent hoc loco Lisca. Vide Leviga. LIGA, in Statutis Ordinis Praemonstratensis dist. 2. cap. 8: Indutus alba vel superpelliceo, cum Lica corporalia poliat. etc. * 2. LISCHA, Festuca, Ital. Lisca. Stat. Astee coll at. 13. cap. 19. pag. 41. r: Statutum est quod si aliquis incident vel asportaverit boschum aut gorretum aut Lischam gorreti, etc. *LISCINIUM, Ellychnium, Gall. Lumignon, meche. Necrol. eccl. Paris. MS. ad calcem : Cerei qui sunt circa altare ceres laudabilis et ardentis bene Liscinii. Vide supra Lichinus. T LIS DA, LISIDA. Vide in Leudis. 1. LIBERIA, Finis, limes, Gall. Lisiere. Charta ballivi Constant, ann. 1294. in Reg. 58. Chartoph. reg. fol. 58. r: Concessit ad firmam perpetuam... nundinas de Guiboudi fovea in die festi S. Sansonis et Liseriam ejusdem loci, etc. Nisi legendum sit Livreiam. Vide infra in hac voce. : 2. LIBERIA, Ora, limbus panni, Gall. Lisiere. Arest. ann. 1344. 12 Febr. in vol. 3. arestor. parlam. Paris.: Cum ballivus S. Dionysii inhibuisset tinctoribus ejusdem villas ne texere facerent... pannos in lania, factura et Liseria similes pannis factis in dicta villa pro vendendo ibidem. Vide Lisura. - LISPUNT, Polonica vox. Charta ann. 1454. torn. 5. Cod. diplom. Polon. pag. 139. col. 1: Pro eo ipsi debent nobis annuatim ad diem S. Martini tres libras piperis, vulgariter Lispunt, in recognitionem expedire atque dare. [** Lubecse Lispunt est quatuordecim et sedecim librarum.] LISSA HALECUM, seu tunna: une tonne de harens, que on appelle Lisse : le somme ue on appelle Lisse, in Charta Philippi I. Regis Romanor. ann. 1208. descripta

Et bouteni radement sur les escus Listez. in Magno Recordo Leodiensi pag. 11. 12. [Vide Lasta 2.] Alibi: * LISSES, La caligine, in Glossar. Lat. Et pendent a leur col maint fort escu Listd. Ital. MS. 1. LISTA, Ora, limbus : Villaneo et Alius Poeta Anonymus: Petrarchae Lista. Vocis etymon ab AnLors ralie ses gens, et refait son conrois : glo-Saxonico List, et List an, Fascia, Le ban de Maeidoine, qui fu Lisle d'orfrois, limbus, margo , accersit Spelmannus. Fait devant lui porter, ainsi comme il est drois At in Gloss. Lat. Gr. occurrit, exponiLa se ralioient Grieu et li Macidonois. turque, YJ in\ tot? apc6ji.o?c xajjnr Listarum ejusmodi confectores Limbu[Supplem. Antiquarii : Lista, jp Linea.] Charta Benedict! VJII. PP. ann. larios textores vocat Plautus in Aulu1023. in Bullario Casinensi torn. 1. pag. laria. 5je [ Sequebatur Saucia in equo coo7 : Similiter et pluviale diasprum cum Listis auro textis. S. Odilo Cluniac. Ab- perto de seta nigra Listata. (Diar. bas Epist. 1. torn. 2. Spicilegii Ache- Burchardi, ed. Thuasne, II, 279. an. riani : De auro quod ad nos veniens se- 1497.)] * LISTADUS, ut Listatus, Limbo ornacum detulit, duas Listas tabulas majoris altaris, dextram videlicet et sinistram, tus. Lit. ann. 1375. in Reg. 108. Charquse destructse erant, sicut scitis, jam toph. reg. ch. 68: Item... unam cooperperfecit. Chron. Casinense lib. 1. cap. tarn Listadam. Hinc Deslilele, dicitur de 21 : Tunicam item cum Lista aurea, et panno, cujus limbus resecatur seu incicirculos aureos, et Listam auream mar- ditur in signum reprobati artificii. Stat. garitis insignitam. Lib. 2. cap. 44 : ann. 1399. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, Planetam diapistim Listis aureis- orna- pag. 338. art. 20 : Et autres draps , qui tam. Adde lib. 3. cap. 19. lib. 4. cap. 13. par I'eswart de ladicte ville seront coppez 29. [Constitutiones Frederici Regis Si- ou Deslitelez. | LISTIATUS, ut Listatus, in Testam. cilia? cap. 97: Mulieres... possint uti vestimentis earum, quse habent ad prsesens... ann. 1518. apud Pirrum Siciliae sacrae dummodo sint sine frisis, Listis de auro pag. 187. LIST^:, Campi in quo d u e l l u m peraet perlis.} Utitur passim Anastasius et Guillelmus Biblioth. in Vitis PP. pag. gebatur, repagula, sic dicta, quod cam128. 129. 132. 134. 143. 144. 165. 184. 188. pum et aream clauderent, et instar lis198. 206. Edit. Reg. Ita etiarnnum lim- tarum panni essent. Henricus Knyghton bos pannorum vocant Germani, et An- ann. 1349: Venit dies prselii, et intravegli, Leisten, et Leists. Matth. Paris in runt Listas, vidente Rege Francias, etc. Vitis Abbat. S. Albini : Latitude panno- Infra : Ante ingressum in Listas, etc, rum duse ulnse infra Listas. Charta ann. Idem : Pugnavit infra Listas. Walsin1213. apud Ughell. in Ital. Sacr. torn. 7. ghamus de duelli apparatu: Interim pag. 289 : Cappam unam de examito prseparantur duello necensaria in curia rubeo, cum Lista de aurofriso. Historia apud Westmonaslerium, limites videlicet, Cortusior. lib. 5. cap. 34 : Dorninabus quas Lisias vocant, de Lignis fortissimo Paduas donavit multas Listas, histrioni- fabrefactis, tanquam perpetuo duraturss. bus putcras vestes, etc. Adde lib. 10. cap. Nostri Lisses vocabant, non listes ejus9. [Vitam S. Athanasii Episc. Neapoli- modi repagula. Vide Licia. LISTELLA, diminutivum a Lista. Histan! torn. 2. Muratorii part. 2. col. 1046.] Ab hac voce nomen Listas manet etiam- tor. Episc. Autisiodor. cap. 25: Aliud num, non modo pro lacinia, vel taenia recentarium pens. lib. 1. et unc. 9. habet aut vitta, sed etiam pro catalogo aut in media Listellam et feras. *2. LISTA. [Crustula. DIEF.] elencho, quod ejusmodi indices in per* LISTO, Idem quod Lixia, Ora, limgameni aut chartas laciniis longioribus perscribi soleant. [Concil. Hispal. inter bus. Stat. pro panni f. Carcass, ann. Hispanioa torn. 4. pag. 14 : Transmittant 1308. in Reg. 201. Chartoph. reg. ch. 121: ad nos (Episcopos) seu nostros provisores Item quod quilibet pannus... habebit auquolibet anno, tempore quo transmittun- rerias sive Listones de blavo cotore vel tur Listas, relationem de his (Clericis,) burello notino. Vide supra Liseria 2. LISTRA, [Idem quod Lista, Ora.] Vide quos repererint commisisse nonnulla delicta.] Vide Scaligerum ad Catalecta Litra. * LISTRIGANA, Lagente pessima. Glospag. 260. [et Vossium de Vitiis sermonis sar. Lat. Ital. MS. pag. 238.] LISURA, Ora, limbus panni; nostris, 1 LISTA TERR^E, Modus agri longior quam latior, in Charta Domini de Lu- Lisiere. Matth. Paris ann. 1198. pag. 134. riac in Foresio ann. 1417. Lista vinese, et Rogerus Hovedenus pag. 774: Lanei in Charta Saviniac. ann. circiter 1000. panni ubicunque fiant, /iant de eadem ex Chartulario ejusdem loci fol. 101. latitudine, scilicet de duabus ulnis infra [* Chartul. Celsinian. ch. 93: Cedo ..... Lisuras. quatuor Listas de vinea et in monte Roio | LITJE, ut Listss, Campus clausus reduas operatas de vinea.] pagulis, Gall. Lisses. Chronic. Ricobaldi LISTATUS, Limbo ornatus. Charta Monachi Ferrar. inter Fragmenta MSS. Joannis Archiep. Capuani ann. 1301. in Stephanotii torn. 7: Conradus condito Sanctuario Capuano pag. 262 : Tobaleam testamento et confessione acia vi. Kal. unam de seta Listatam de auro. [Statuta Nov. 1268. urbe Neapoh in Litas ducitur ; Massil. lib. 2. cap. 39: Sine clamide et mortis sentenlia legitur : Conradus supetunica Listatis per forsiam cum seta. rius vestirnentum exuit, et genibus flexis Occurrit in Inventario MS. ornamento- orando, cervicem lictori porrexit. * LITAMUS, Fimus. Ital. Litame. Stat. rum Sacristiae S. Victoris Massil. ex Archive ejusd. Monasterii, in Synodo Montis-reg. pag. 208 : Quod aliqua perPergam. ann. 1311. apud Murator. torn. sona non debeat ponere paleas in platea 9. col. 547. in Annalibus Mediolan. ad vel ruatis dictas civitatis pro Litamo faann. 1268. apud eumdem Murator. torn. ciendo, etc. Vide supra Lasamen. 16. col. 670. in Testamento ann. 1367. LITANI^, LETANI^E , Preces et suptorn. 1. Anecd. Marten, col. 1525. et plicationes in sacris Synaxibus, seu in alibi.] Ameto pag. 41 : Lenzuola sotlilis- Ecclesia, ut in leg. 30. Cod. Th. de sime Listata di seta. Chronic. Bertrandi Hseret. (16, 5.) [unde Kyrie eleison, quod in Missa dicitur etiam appellatum fuit Guesclini MS.: 16

122

LIT

LIT
nesciunt prorsus viri doctiores de eo I interrogati, nisi idem putetur qui Raziel nuncupatur Seldeno in suis Otiis theologicis et Cabalistis, quern Adami praeceptorem fuisse somniant. Vide Calmet. in Dissert, de bonis et malis Angelis. * Litaniam a Letania distinctam vult Papebrochius in Comment, ad S. Leonem PP. III. torn. 2. Jun. pag. 579. col. 2. Prior enim, inquit vir doctus, aut pro supplicatione populariter instituta, vel pro certa Dei Sanctorumque ex ordine invocandorum formula accipitur. Letania vero Isetum ac festivum diem signiflcat, ut patet ex Regesto Gregoriano lib. 4. epist. 54. ubi papa Letanias solennes, id est dies solenniter festos enumerat, quibus archiepiscopos licet pallio u t i : atqui nunquam is utitur pallio extra ecclesiam; et extra illam fiunt Litanise. LITANIA MAJOE, a Gregorio M. instituta 7. Kl. Maii ann. 590. Ordo Romanus in Ordine in Litania majore : Hanc autem legimus statutam a S. Gregorio propter imminentem cwlestis irse mucronem. Jussit autem fieri in eodem die Litaniam septenam, ita prsecipiens : Litania Clericorum exeat ab Ecclesia B. Joannis Baptistse: Litania virorum ab Ecclesia S. Marcelli Martyris : Litania Monachorum ab Ecclesia SS. Martyrum Joannis et Pauli: Litania ancillarum Dei ab Ecclesia BB. Martyrum. Cosmse et Damiani: Litania feminarum conjugatarum ab Ecclesia B. Petri et Martyris Stephani : Litania viduarum ab Ecclesia B. Martyris Vilalis : Lilania pauperum et infantum ab Ecclesia B. Martyris Cecilise. Quse quidem desumpta sunt ex ejusdem Gregorii Epist. 2. lib. 11. cui LITANIA SEPTIFORMIS, et Litania major, dicitur in eadem Epist. et lib. 2. ante Epist. 1. [* Chron. Pontif. Leon. Urbevet. in Greg. I. apud Lam. Delic. erudit. pag. 105 : Hie instituit per Septiformem Litaniam placare iram Dei: septiformis autem idea dicta est, quia in primo choro fuit omnis clerus, in secundo abbates cum monachis, in tertio abbatissae cum congregationibus suis, in quarto omnes infantes, in quinto omnes viduse, in sexto omnes laid, in septimo omnes conjugatse. Quod haec ab Ordine Romano nonnihil discrepent idcirco exscripsi. Codex MS. 28. S. Viet. Paris, fol. 118. v. col. 2 : La premiere Letanie en trois manieres est apelee. Au premier, Letanie gregnour. Au secant est dite Procession de sept fourmes. Au tierz est dite Croix noires.] Eadem LITANIA ROMANA, Herardo Archiepiscopo Turon^ in Capit. cap. 194. Capitula Caroli M. lib. 6. cap. 73 : Ut Letania major more Romano ab omnibus in 7. Kl. Maii celebretur. [Vetustissimum Calendarium MS. e Bibl. Colbertina : vii. Kal. Maii Nat. S. Marci Evangelistse. Letania major. Inter pjsecipuas festivitates recensetur lib. 1. Capit. cap. 158.] De hac agunt passim Scriptores, Gregor. Turon. lib. 10. Hist. cap. 1. Paulus Warnefrid. lib. 3. de Gest. Langob. cap. 25. Amalarius lib. 1. de Eccl. offic. cap. 37. et lib. 4. cap. 24. Walafrid. Strabo lib. de Reb. Eccles. cap. 28. Rupert, lib. 9. de Divin. offic. cap. 5. Microlog. cap. 57. Honorius Augustod. lib. 3. cap. 138.. Vita S. Anselmi Lucensis Episc. n. 40. Petrus Damian. lib. 6. Epist. 35. Beletus cap. 122. Durandus lib. 6. Ration, cap. 102. etc. [Adde Glossarium Pithoei ad Capitularia.] LITANIA MAJOR, dicitur etiam in libro Sacra>mentor. Gregorii M. quae alias

LIT
Rogationum, et in triduo ante Ascensionem Domini celebratur, a Mamerto Viennensi instituta. Anastasius in Leone III. PP. pag. 123: In Litaniis, quse ab amnibus Majores appellantur. [Capitul. lib. 5. cap. 150: Placuit nobis ut Letania major observanda sit a cunctis Christianis diebus tribus.] Vita MS. S. Gaugerici Episcopi Camerac. lib. 2. cap. 2 : Eodem tempore, cum de more Gallico Letaniarum, id est rogationum solemnia agerentur, etc. Eadem et LITANIA GALLICANA dicitur, ut a JRomana distinguatur: quae LITANIA MINOR, in Ordine Romano appellatur. Vide Rogationes. LITANISE in Kalendis Januarii institutae ad calcendas gentilium spurcitias, in Concil. Turon. II. can. 17. LITANIA quas prima nqni mensis hebdornada, hoc est, ante diem Dominicam quse prima in ipso mense illuxerit, sicut ante Ascensionem Domini, sancti Patres fieri decreyerunt: deinceps ab omnibus Ecclesiis, seu Parochiis, celebrari statuit Concilium Lugdun. II. cap. 6. Adde Concil. Gerundense sub Hormisda cap. 3. LITANLE in principio Quadragesimse, in Concilio Bracarensi II. cap. 9. LITANLE per singulos menses pro statu Ecclesise et incolumitate Principum, in Concilio Toletano XVII. can. 6. in Martyrologio Adonis, singulis mensibus, legi haec verba in Codd. MSS. Litanise indicendse, monet Rosweidus. Litanias omni tempore bis in mense a se fadendas spondet Episcopus recens consecratus summo Pontih'ci, in Diurno Romano cap. 3. tit. 7. Extr. | LITANIA Septena, Quina, Terna. Ordo Romanus: Interim schola jussa, facit Litaniam ad fontem ante allare, primo Septenam ; et spatio facto, faciunt alteram quinam; ita enim inchoatur. Slat primicerius unus in dextro choro, et dicit cum ipso, Kyrie eleison: et respondet secundicerius cum sinislro choro, Kyrie eleison usque ter. Deinde Christe eleison usque ter. Hoc fiunt septem vices repetitse: unde et Septense dicuntur. Post hsec Christe audi nos usque septies, et sic per ordinem. Hoc ordine, intervallo facto, sequuntur, ut prsedictum est, Litanise Quinse, id est, quinquies repetitse. Acta Udalrici Episc. Augustensis : Baptizatis tribus pueris cum Septena Litania. ;: - In qua septies, quinquies, ter, invocationes repetuntur. Cerem. vet. MS. eccl. Carnot. in Sabbato S. : Incipiant in media choro Letaniam Septenariam et ibidem finiant,.... qua letania finita usque ad ordinem Virginum, duo alii canonid de grandi statu indpiant Quinnariam;... hac letania ibi terminata,... duo de majoribus ecclesise indpiant Ternariam Letaniam. ;; " LETANIA PLANA, ad discrimen illius, in qua pluries invocationes repetuntur, dicta, in vet. Cerem. MS. eccl. Carnot. ubi de Rogat. : Letaniam planam et consuetam cantant duo pueri, succentore eos docente. | LITANIAM in singulis Sabbatis instituit Stephanus PP. III. de quo Anastasius in Vitis Paparum apud Murator. torn. 3. pag. 167. inscribit : Hie beatissimus vir pro salute provincise et omnium Christianorum omni Sabbatorum die Lsstaniam omni postposito neylectu fieri statuit. Idem de Honorio PP. I. refertur infra. SSS" Ejusmodi vero Litanise seu supplicationes fieri maxime consueyerant cum aliquod a Deo beneficium impe-

Litania, ex eo quia supplicalio sit, ut observant Macri fratres in Hierolexico.] Concilium Cloveshoviense ann. 747. cap. 16: Litanise, id est, Rogationes. Ordo Romanus : Litania, Greece, Latine Rogatio dicitur, inde et Rogationes. [Additio 3. ad Capital, cap. 120: Letanise autem Grseco nomine appellantur, quae Latine dicuntur Rogationes. Inter Letanias autem et exomologesim hoc differt, quod exomologesis pro sola peccatorum confessione aguntur ; Letanias vero, quse indicantur propler rogandum Deum et impetrandam in aliquo misericordiam ejus, sed nunc jam ulrumque vocabulum sub una designalione habelur. Johannes de Janua : Letania, Rogatio vel invocatio, proprie pro mortuis facta. Hinc in Gloss. Sangerman.: Letania, Rogadon, priere, et proprement pour mort Letanie.] p Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679: Letania, a Isetor, quia Iseta voce cantatur.] Walafridus Strabo lib. de rebus EccleSiast. cap. 28 : Notandum autem Litanias non tantum did itlam recitationem nominum, qua Sancti in adjutorium vocantur infirmilatis humanne, sed etiam cuncta quse supplicationibus fiunt, orationes (al. rogaliones) appellari. Lilania autem Sanctorum nominum postea creditur in usum assumpla, quam Hieronymus Marty rologium, secutus Eusebium Cas.uariensem, per anni drculum conscripsit, ea occasione ab Episcopis Chromalio et Heliodoro illud opus rogatus componere, quia Theodosius religiosus Imperator in Concilia Episcoporum laudavit Gregorium Cordubensam Episcopum, quod omni die Missas explicans, eorum Martyrum quorum nalalilia essent, nomina plura commemoraret. Curn autem Litanise in Processibus publicis fere semper concinerentur, quousque ad Ecclesiam in qua fiebat Statio, vel ad locum statutum perveniretur. LITANIA, ipsa Processio appellata est. Anastasius in Sergio PP : Constituit ut diebus Annunliationis Domini, Nalivitatis, et Dormitionis sanctse Dei Genitricis,... Litania exeat a sancto Adriano, et ad sanctam Mariam populus occurrat. Ita etiam in Honorio I. Stephano III. Gregorio I. etc. et ipsemet Gregorius M. lib. 11. Epist. 2. Aimoinus lib. 1. Histor. Franc, cap. 25. et alii. Sed et Grseci Byzantini XtTomavhoc sensu usurpant: locos Scriptprum dedimus in CPoli Christiana ubi de Tribunali Hebdomi. Vide Cujac. ad Novell. Justin. 123. Litaniarum vero seu precum, quse in hisce Processionibus cantabantur, formulas veteres descripsere Menardus in Nptis ad librum Sacramentorum Gregorii pag. 156. Henr. Meibomius post Witikindum pag. 137. 188. Guill. le Peirat lib. de Capella Regia pag. 749. Mabill. torn. 2. Analect. pag. 682. et Baluz. in Appendice ad Capit. n. 95. Quae baud multum differunt ab hodiernis nostris Litaniis. Rythmicas aliquot etiam [Rabani Browerus in ejusdem Poem. n. 71.] Harthmanni et Notkeri edidit Canisius torn. 5. Antiq. lect. pag. 732. 746. Quae quidem Litaniae prorsus diverse censeri debent ab iis quse Acclamationum specie efferebantur, de quibus egimus in voce Laudes, tametsi laudes ejusmodi crebrius intersererentur. [** Vide Heumann. de Diplom. Carol. M. 60.] * Extat singularis Litaniarum formula in Libro precum circa finem xy. saeculi Parisiis edito et illustrate, ubi invocantur Sancti Gabriel, Ragiiel, Raphael, sanctse Fides, Spes et Charitas. Quisnam ille sit Raguel inter Angelos cooptatus,

LIT
trare, aut pro impetrato gratias agere vellent. Cum primurn, jejuni et discalceati procedebant. Epistola Caroli M. torn. 1. Capital, col. 256 : Nos autem Domino adjuvanle tribus diebus Litaniam fecimus, id eat, Nonis Septembris, quod fuit Lunis die, incipientes, et Martis, et Mercoris, Dei misericordiam deprecantes ut nobis pacem et sanitatem atque victoriam et prosperum iter tribueredignetur... Et a vino et carne ordinaverunt Sacerdotes nostri, qui propter infirmitatem aut senectudinem aut juventitdinem abstinere poterant, ut abatinuissent et interim quod ipsas Litanias fadebant, discalceati ambulasvent. At in sqlemni gratiarum actione jejunium nqn indicebatur. Constitutio Pippini Regis ann. 764. ibid, col.186 : Et ob hoc atque pro aliis causis nostris opus est nobis illi gratias agere... Sic nobis videtur, ut absque jejunio indicto unusquisque Episcopus in sua parrochia Letanias faciat, non cum jejunio, nisi tantum in laude Dei. Hac erat etiam Ecclesiarum pia consuetude, ut jejunio Litantarumque obsecrationibus vacarent, priusquam de eligendo pastore convenirent. Vide Epistolam Hincmari Remensis ad Clerum et plebem Cameracens. torn. 2. Capital, col. 598. LITANI^E PRIVAT.E, quas Patres nostri, inquit Concilium Turonense II. can. 17. in Kalendis Januarii fieri statuerunt ad calcandam Gentilium consuetudinem. Vide Concil. Toletan. IV. can. 11. LETANIAM EVERTERE, in Capitul. Caroli M. lib. 6. cap. 127. [*> 129.1 dicitur qui Officium divinum interturbat, aut impedit. ^ VEXILLORUM Usus in Litamis seu processionibus meminit Will. Brito lib. 11. Philipp. ubi de celebri vexillo Sandionysiano:
Ast Regi salis est tenues crispare per auras Vexillum simplex, cendato simplice tectum Splenduris ruboi, Lethania qualiter uti Ecclesiana solet certis ex more diebus.

LIT
Litavit, JEdis ruinam a fundamentis erexit, etc. Ubi forte legend urn dicavit : nisi lituvit, sit lapideam fecit ex Gr. Xt60?. [Forte barbarus Scriptor Litare dixerit pro Consecrare, dicare, ut pro nudo sacrificare dixerunt quidam ex antiquis. Quern autem honorem, inquit Tertull. de Patientia cap. 7. Litabimus Domino Deo ? id est, dicabimus, offeremus.] * LITARGIA, pro Lethargia, in Annal. Victor. MSS. ad a n n u m 1216. T LITARGIRUM, Spuma argenti, in vet. Glossario Sangerman. MS. num. 501. Est pro Grseco XcGapyupo;, quod idem signiflcat. * LITARGURIUM, La Schuma de argento, o altro metallo. Glossar. Lat. Ital. MS. Vide Lttargirum. ^LITARGUS, ORGUS. [Extractor metalli de foveis. DIEP.] * LITAZINUM, Lithargyrium. Stat. Placent. lib. 5. fol. 64. r. : Nullus arlifex operetnr de argento vel auro nisi secundum ligatn et modum eis datum,... nee in annulis ponat Litazinum sub lapidibus annulorum, vel aliud per quod fraus aliqua committatur. * LITEA, Taenia, fascia, vexillulum. Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 83 : Item quod furata fuerat.... unam Liteam sericam, cum quodam parvo baculo auri. j LITE1RA, Apparatus et instrumentum lecti. Testamentum Sancii I. Regis Portugall. apud Brandaonem torn. 4. Monarch. Lusitan. pag. 260: Post mortem meam habeat tolam meam Liteiram (Liteicam male torn. 3. SS. Junii pag. 477.) et meos annulos et sortilias, exceptis duobus annulis, quos mando dari filio meo Regi donno Alfonso. Vide Lectarium. |LITELLUS,GualvaneusFIammaeapud Muratorium torn. 12. col. 1012:

LIT

123

1 LITANI^E SANCTORUM pro moribundis recitatse ann. 704. ut videre est in Vita S. Austrebertse Abbatissa?, ssec. 3. SS. Benedict, part. 1. pag. 36. et 39. * Stat. Gaufr. abb. Rivipull. ann. 1157. ex Cod. reg. 5132. fol. 102. r: Obmissis vij. psalmis et Letania, missa pro eisdem defunctis in conventu celebranda, nunquam intermittatur. Testam. Guill. Arnaldi de Bellovidere civis Tolos. ann. 1472 : Ordinavit dictus testator quod die suse sepullurse... dicatur sive cantetur Letania vocata Exaudis. 1 IN LITANIIS, f. Ordinatim, per seriem ut in Litaniis. Index veterum Canonum torn. 3. Concil. Hisp. pag. 10 : Quod parochianis Presbyteris, quum ordinantur, ofjicialis libellus debeat dari; et iidem Presbyteri in Litaniis sint de officio requirendi; id est, si recte interpreter, de singulis ad eorum officium pertinentibus interrogentur ordinate. T LETANICE PROGEDERE, Ordine processionali Litanias concinendo. Anonymus de Vitis PP. apud Stephanotium t9m. 7. Fragm. MSS. pag. 136 : Honorius I. nations Campanus... constituit ut omni Sabbato procederent Letanice ad S. Petrum. LITARE. Vetus scriptura ann. 952. in Monasterio S. Martini de Castanneda, apud Ambrosium Mpralem lib. 16. cap. 23 : Hie locus antiquitus Martinus sanctus est honors dicatus, brevi opere instructus, diu mansit dirutus, donee Joannes Abbas e Corduba venit, et Me templum

municatum, etiam in divinis, ut dicitur, se immiscentem, meruerit obtinere. Vide Aggravatio. LITERA ANNALIS. Chart, ann. 1218. apud Neugart. in Cod. Alem. torn. 2. pag. 137. num. 902: Hsec commutatio facta fuit anno dominicse incarnationis 1218. anno decem novenalis cicli 3. indict. 6. F. Annuali Litlera, epactis 22. concurrentibus 7. Gr. littera dominicali, etc. Adde ibid. num. 904. ann. 1219. Hsec nota chronica, scribit Neugartus, in diplomatibus alias inusitata, litteram martyrologii denotat, quse per integrum annum decurrit, ac lunam designat, ante diem currenteminlectione martyrologii exprimendam.Videatur dissertatio Martyrol. Roman, praemissa. ] LITERS APERT.E. Vide Literss Patentes. - LITERS APOSTOLIG^E qua reverentia accept fuerint, docet nos formulare MS. Instr. fol. 52 : Executor prsefatus dictas Lilteras Apoatolicas extracto pileo reverenter exequi recepit et earutn prsssentalionem admisit. * LITERA ATTINENTI^;, Gall. Lettre d'attainte, Chirographaria assignatio. Vide supra Assidatio. LITERS AUTORIZABILES, Mandati litterae. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Macht-Brief, col. 1286. :: - LITERA BENEVENTANA, Character Longobardicus, ut opinantur docti Editores, ad Vit. S. Gratse torn. 2. Sept. pag. 250. col. 2 : Aut in quibundam scriptis de Litera Beneventana, quse a paucis legi poterant. Inventar. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295 : Item quidam liber antiquus de Littera Beneventana. [** Vide Marin. Papir. Diplom. pag. 226. not. 6.] * LITERA BONONIENSIS , Character apud Italos, et maxime Bononiae, in usti, a litera, quam Formse dicebant, non multum dissimilis. Acta MSS. Inquisit. Hydra cuniculis reptat ditata Litellis. Carcass, ann. 1308. fol. 64. r. : Ostende1. LITERA, Stramentum. Vide Lecte- runt mihi quemdam librum valde pulcrum et cum obtima Littera Bononiensi et ria 1. peroblime illuminatum de adhuno et mi| 2. LITERA, nude, Latina lingua. Epistola Ademari de Apostolatu S. Mar- none (sic) ubi erant Evangelia in Romantialis ann. 1028. apud Mabill. torn. 4. cio et Epislolse beati Pauli. Inventar. boAnnal. Bened. pag. 726. col. 1: Ego sum nor. Joan, ducis Bitur. ann. 1416. fol.52. Prior de Clusa, et bene scio facer e sermo- r. ex Cam. Comput. Paris. : Item un nem de Litera. Ademarus Priorem hunc tres bel decret escript de Lettre Bouloninducit ut Grammaticum de Latina lin- noise. [** Vide Savin. Histor. Jur. gua continuo gloriantem. Vide Litera- Roman, med. temp. torn. 3. cap. 25. liter 1. et Literate. I 212.] 1 LITERS CAMBIALES, CAMBITORI^:, LITERA Diplqmata, Scripturse tabellionum, qua notione vocemLettres usur- Gall. Lettres de change, Quaa d a n t u r a pamus. Julius Firmicus lib. 4. cap. 5 : mensariis ad pecuniam alibi numeranSi vero per noctem a Sole defluens Luna dam. Vide Cambiare et Brencmannum ad Mercurium feratur, faciet Publicos vel Dissertat. 1. de Rep. Amalphit.ana pag. Tabelliones, et qui his Literis quserant 19. ubi contendit verburn Cambiare, devitae subnidia. Ita etiam usurpant in- duci a x[jiutetv, Flectere, vertere, atque terdum JC. Instit. lib. 3. tit. 22. Julia- ideo eas Literas dici cambiales, quibus nus Antecessor Nov. 66. 1.19. C. de Fide pecunia versatilis quodammodo, variis instrum. (4, 21.) sed et Cicero Orat. pro in Iqcis plus minus dissitis,jubetur persolvi. Flacco, etc. | LITERS CANONIC^; , Canonibus et 1 LITERS ABOLIT^, Deletse, cancellatse. Literse non abolitse non cancellatss, regulis ecclesiasticis consentanese. Hanee aliqua sui parte vitiates, in Charta rum mentio est in Formulis antiquis ann. 1225. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. promotionum episcopalium.apud Baluz. pag. 939. Similes formulae passim occur- torn. 2. Capitul. col. 597. et aliis in locis, laudatis in Canonicse Literse. runt alibi. Vide Cancellare. :f " Ea nom'enclatura potissime dpna* LITERA ADQUIETANCIALIS, Qua quis a debito quietus seu absolutus declara- baptuf Epistolee, quibus metropolitani episcopum recens consecratum, juxta tur. Vide supra Adquietancialis. * LITERS AGRAVATORI^E, REAGRAVA- canones et ecclesiasticas regulas elecTORI.E, Voces fori ecclesiastic!, Iterata tum et inauguratum fuisse, clero et poet repetita excommunicationis senten- puloejusdem ecclesiae mandabant. Vide tia. Proces. ann. 1448. inter Probat. torn. supra Canonicse Literse. 3. Hist. Nem. pag. 273. col. 2 : Litter as ** LITTERA CAPITULARIS , Grandis, fortiores, agravatorias, et reagravatorias, quse est in principle Gall. Capitals. Ekcontra ipsum dominum abbatem excom- keh. IV. Casus Sangall. cap. 1 : Li-

124

LIT

LIT

LIT

neandiet Capitulares Litteras rite creandi pras omnibus gnarus. Vide Linea 2. ** LITTERJE CAUDATE. Vide Caudas Chartarum post Cauda 2. 1 LITERE CITATORI.E, vel Citatoriales, Quibus quis in jus citatur. Ordinatio Comitis Provincise super officio Tabellionum ann. 1254. e MS. D. Brunei fol. 60 : Item de Literis citatoriis, vel pro debito exhigendo, seu de aliis littens cum sigillo, 111. den. Vide Citalio. 1 LITERS CLAUSE. Vide Literse Patentes. -f LITERSE CLERICALES, si fides Auctoribus novi Tract, diplom. torn. 1. pag. 243. S. Cypriano dicuntur illse, quae a clero ecclesiae pastore suo viduatae scribuntur. TLITERE COMMEND ATITIE. Vide Comtnendatitias Literse. * LITERS COMMUNES, Auct. nov. Tract. Diplom. testibus, appellabantur literae, quse monachis, monasterio suo relicto, ad aliud proficiscentibus concedebantur. | LITERS COMMUNICATORS:. Vide Communicatorias Literas. 1 LITERS COMPULSORIALES, Compulsorias, Gall. Compulsoires. Vide in Compulsare, et mox Literas Monitories. * LITERS CONFESSORIE vel Confessionis. Vide Confessoriae Literse. * LITERA CONTUMACIAUS. Vide supra in Contumacia. * LITERA CORONE. Vide supra Corona Clericalis. 1 LITER.E CREDENTIE, vel Credentiales, Gall. Lettres de creance. Vide Credentia 4. * LITERA CURSALIS, Gall. Lettre de court, Character quotidiani et communis usus. Inventar. bonor. Joan, ducis Bitur. ann. 1416. fol. 52. v. ex Cam. Comput. Paris. : Item un livre des trois Maries et de leur sainte lignee, escript en Francois de Lettre de court. Lit. remiss, ann. 1457. in Reg. 87. Chartoph. reg. ch. 274 : Ung petit livre escript en Lettre de Court, ouquel sont contenu vigilles, les sept psalmes et plusieurs oroisons. } LITERS DIMISSORIE, Gall. Dimissoires, in Concilio Coraplut. ann. 1847. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 613. Vide Dimissorias Litteras. LITERS DOMINICALES, Quae Bedae laterculum septizonii appellantur, A. B. C. D. E. F. G. quas quotannis mutantur ordine retrogrado, G. F. E. D. C. B. A. etc. Vide Canones Isagogicos Scaligeri pag. 181. et Compotistas. !; - LITERA DOMINICALIS, quas a domino ad inferiorem scripta est. Charta ann. 1438. ex Tabul. D. Venciae : Paraturn me obtuli ipsas dominicales Lileras et omnia contenta in eis exequi, facere et adimplere. 1 LITERJE ECCLESIASTICS , Eaedem quae Communicatorias, in Addit. 4. ad Capitular, cap. 36. ex Concilio Arelat. I. can. 7. Vide Ecclesiasticas Litteras. * LITERS EMANCIPATORS. Vide in Emancipatio 2. * LITERS EXPECTATORIJE, Vox fori, quibus nempe yadimonium prpcrastinatur. Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 52: Icellui Pierrot fist citer en la court de Cambray ledit Gilet, contre lequel Pierrot ledit Gilet prist Lettres expettatoires, et le fist citer a veoir tauxer les despens a certain jour. * LITERA FORMS , Gall. Lettre de forme, Character, qui impressa forma pingebatur, quo prsesertim utebantur

xiv. saeculo in libris ad ecclesise usum publicam literam indicat, et Simplex seribendis. Inventar. ann. 1319. ad cal- privatam ? * LITERS LITHOSTBAT^E, Tessellatse. cem Necrol.MS.eccl. Paris.: Item unum bonum breviarium et pulcrum, nolatum, Vide in Lithostrotum. ] LITERJE Minutas, Minutisvimge, Road usum Parisiensis ecclesiss, scriptum in pergameno abortivo de Littera Formas. tundas, Ejusd. formae cum Uncialibus, Aliud ann. 1492. ibid. : Item ung collec- sed non ejusdem magnitudinis. Vide taire par cayers, escrit en parchemin, Mabillonium lib. 1. de Re Diplom. cap. Lettre de forme. Inventar. bonor. Joan, 11. num. 4. ducis Bitur. ann. 1416. fol. 52. r. ex * LITERA MONITORIA vel Monitorialis, Cam. Comput. Paris. : Item une tres Qua aliquid a judice injungitur sub cerbelle Bible en Francois, escripte de Lettre tis subsequentibus poanis. Proces. ann. de fourme. 1448. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. T LITERS FORMALES. Vide Formales pag. 273. col. 1 : Ipse dominus abbas leEpistolas. gitime el canonice monitus fuerit, ut sub 1 LITERS FORMATS, seu Canonical, pcena excommunicationis infra certum in Epistola Teutgaudi Trevirens. Ar- competentem ac perhemptorium termichiepiscopi apud Marten, torn. 1. num, in aliis nostris Lilteris monitorialiAmpliss. Collect, col. 155. Vide For- bus spedfficatum, solvere haberet, etc. matas. Litteras monitories, eodem sensu in Com* LITERA FRANCICA, Ad usum scilicet put. ann. 1479. ibid. pag. 342. col. 1. Francorum; quam Capetianam vocant Pro Literis vero judicis ecclesiastici, Auctores novi Tract, diplom. t. 3. pag. quibus fldeles sub poena excommunica323. Inventar. bonor. Joan, ducis Bitur. tionis, ut crimen ipsis notum patefafol. 52. r. ex Cam. Comput. Paris. : ciant, monentur, occurrit passim. Item une autre Bible en Francois, es1 LITERS MONITORIA, Prasceptoriae, cripte de Lettre Francoise. Exsecutoriss, Compulsorias, Varia et suc* LITERA GAENGNI^E. Vide supra cessiva Rom. Pontittcum mandata, quiGaengnia. bus collatores ad conferenda certis ac LITERA GOTHICA, quae et Toletana, designatis personis beneficia compelleapud Rodericum Toletanum lib. 6. Hist. bant. Vide Executorias Litteras. Hisp. cap. 25. 30. quam Gulfilas GothoT LITERS DE NISI, Quibus quis ita rum Episcopus adinvenit, ut auctor est obligatur, ut nisi in iis literis contenta Jornandes de Reb. Getic. Isidorus in adimpleverit, poenis jure statutis subChronicp : Gulfilas eorum Episcopus Go- jaceat. Statuta Eccl. JMuensis ann. thicas Literas adinvenit, et Scripturas sa- 1468. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. cras in eandern linguarn convertit. Hac 515: Monitiones, confessiones, et obligaHispani usi sunt, donee abrogata est a tiones seu Literas de nisi, quas cerium Bernardo Toletano Primate in Concilio diem habent, ea possint executioni deTpletano aBrae 1117. in quo statutum ut mandari. Ordinamus igitur quod cum Litteris Gallicis uterentur.Literam porro prasdictss Literae de Nisi, seu obligationes Gothicam eamdem esse cum Runica sub curia nostra receptae, adjudicationes, pluribus contendit Olaus Wormius lib. momtionesque^per curiam nostrum declaratss fuerint, infra sex menses a die ibi de8Literatura Runica. Duplex erratum hie emendare pro- designato et effluxo executioni demandenponunt Auctores novi Tract, diplom. tur absque difficultate quacamque. Vide torn. 3. pag. 323. id enim factum fuisse in Nisi. decent in concilio Legionensi serae 1129. 1 LITERJE OBEDIENTIALES, Gall. Obehoc est, ann. 1091. Literam denique Go- diences, in Concilio Limano II. torn. 4. thicam distinguendam omnino a Tole- Concil. Hispan. pag. 657. tana et Runica probant ibid. pag. 321. ** LITTER.E OBTRUNCATE, Divisee, ut Ipsos consale. inchirographisetindenturis. Chart, ann. * LITERA H^REDITATIS, Charta, qua 1163. in Alsat. Diplom. num. 308: Prequis aliquid possidet. Lit. remiss, ann. sentemque kartam et aliarn huic consimi1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. lem, sigilli sui impressione signari cura216 : Lesquelz alerent en la ville d'Ar- vit, et Obtruncatis ad cauthelam in fine cueil pres de Paris, pour querir une Let- Litleris unarn suis fratribus, alteram L. tre de heritage, qui appartenoit audit commendavit. Hemon le Bouquaut, pour cause de une ] LITERS PAGANIG.E, f. Quae pagenses piece de vigne, que icellui Hemon avoit seu censuales, qui apud Saxones pagani achet.ee, afin que icelle Lettre feust enre- vocabantur, spectant; vel etiam Litterae gistree en papier et registre d'icelle ville quibus servi glebae, pagenses dicti, mad'Arcueil ou ledit contrat de vendition numittuntur. Ludewig. torn. 4. Reliq. avoit este fait. MSS. pag. 250: Donatio Henrici Regis ;: = LITERA IMPRESSIONIS , Character qua confirmat Literas Paganicas Julii et typographicus. Inventar. ann. 1492. ad Neronis Cassarum et concadit advocatiam caleem Necro). eccl. Paris. MS. : Item Episcopatus Juvaviensis et Laureacensis ung autre pontifical de Ordinibus en petit Ernesto Marchioni anno 1058. votume, escrit en parchemin Lettre d'im* LITERA PASSUS, Qua liber transitus pression. asseritur. Hist, desponsat. Frider. III. * LITERA JUDICIALIS, Sententia judi- imper. cum Eleon. Lusit. ann. 1451. torn. cis. Lit. ann. 1411. torn. 9. Ordinat. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Porreg. Franc, pag. 602. art. 15 : Quod se- tug. pag. 603 : Prssdictis oratoribus salcundum stilum dictss curias (Viennesii) vum conductum et Literam passus dedit consueverunt concedi Litteras judiciales, (Regina Aragonum.) querelosas et etiam compulsorise, tarn suLITERS PATENTES, id est, Apertse, et per legatis testatorurn, quam super testa- in totam papyri vel pergameni latitudinem expansae, quae Clausis opponebanmentis. * LITERA LEGENDA , simplici oppo- tur, cum istae sigillo publico, bae sigillo nitur, in Formul. MS. Instr. fol. 40 : Ad quod Secreti vocabant, sigillarentur : impetrandum in audientia domini papas vulgo Lettres patentes. [Stephanus Torprivilegia et indulgentias et Litteras, nac. Ep. 157. ab Archiepiscopo Luntarn simplices quam legendas, gratiam densi Litteras patentes et pendentes poset justitiam eontinentes, etc. Occurrit tulat ad reddendum depositum.] Wilpassim in iisdem Formulis. An Legenda lelm. Brito lib. 6. Philippid. :

LIT
Firmius et Scripto firmat nova pacta patenti.

LIT
quod Libellus Posnitentise. Vide in Posnitentes. * LITERS PR^EDICATIONIS nuncupabantur, illae, quae ab episcopo concedebantur, ut per vicos suae dioecesis deferrentur Reliquiae ad corrogandas pecunias , ecclesiarum restaurationi vel eedificationi insumendas. Lit. Honor. PP. : Venerabilis frater noster Laudunensis episcopus gravem nobis ebtulit quaestionem, quod Cum Remense capitulum nuper postulasset ab eo, ut pro reparanda ecclesia Remensi eis per Laudunensem diocesim Litteras praedicationis concederet , unum annum indulgentias continentes, expresso quod eorum nuncii per totam ipsam diocesim cum processione reciperenlur a clero et populo, el dies adventus eorum tanquam Dominicus haberetur, et cum venirent ad locum interdicto suppositum , divina libere celebrarentur ibidem, quamdiu ibi essent, et statuerentur pro ipsius Ecclesias opere confraria. Et idem episcopus attendens hasc manifeste obviare statuto Concilii generalis, eis ejusmodi litlero,s denegasset, ac benigne eis obtulisset litteras competenles, illis eas recipere contemnentibus, etc. Vide in Reliquiae 1.

LIT

125

nostre ville d'Abbeville... fut cite.... pour comparoir devant I'official de Beauvais, par vertu des Lettres de regard ou placet donnees de I'official d'Amiens. Cui cum firmasset per Scripta palentia pactura. LITERS REGIME, Quae a rege alicui in0 De ejusmodiLiteris haec exscribenda scribuntur. De earum formulis hesc censui ex Cod. reg. 9824. 7. fol. 709. r: habet Codex reg. 9821. 7. fol. 709. r : Litteras patentes semper sic incipiunt LaSunt aliqui secretarii, qui dicunt quod line : Karolus D. G. Fr. rex. Notum facirex neminem salutat in fine Litterarum, mus universis, tarn prassentibus quam fuprsster papam, imperatorem et aliquos turis, etc. De patentibus Litteris, aliquse reges ; hoc est, quod non ponitur in fine vocantur, Curias, Gallice Chartres, quss litterarum ilia clausula : Notre Seigneur sigillantur in cera viridi et fills sericeis; vous ait en sa garde. Sed per multos et hsec fiunt ad perpetuitatem. Alias sunt antiquos vidi contrarium ; videlicet quod Litlerae, quss sigillantur in cera alba in litteris cardinalibus directis in fine et cauda duplici; et hoc fit quando semper ponitur ilia clausula : Tres-cher rnateria, de qua fiunt illae Litterse, et feal ami, nostre Seigneur vous ait en est ad vitam, ut donationes officiosa garde. In cauda autem pro suprascriprum vel similia : et incipiunt, Karolus, tione ponitur sic : A nostre tres-cher et etc. Universis prsssentibus Litteras insf6al ami le Cardinal de la Tour; vel si pecturis , salutem. Alias sunt Litteras , sit de genere regis sic debet did : A nostre quas sigillantur etiam in cera alba et tres-cher et feal cousin le Cardinal, etc. simplici cauda; et istas fiunt de singula* LITERS REGULARES. Vide Canonicas ribus et parlicularibus negotiis singuloEpistolas. rum, non ad vitam, sed ad tempus. Fiunt * LITERS REMISSIONIS, vulgo Lettres etiam quandoque alias Lilteras, quas nee de grace. Charta vendit. comitat. Monvocantur clauses nee apertas ; sed vocantur tispenc. ann. 1385. in Reg. Joan, ducis le Seau plaque; et fit hoc in retenutis, Bitur. ex Cam. Comput. Paris, fol. 108. quando rex aliquem in notariurn, vel in v.: Dictus dominus dux (Bitur.) debebat servientem armorum, vel alium servienatque tenebatur tradere et deliberare * LITERS DE NON PR^EJUDIGIUM, Quitem in hospitio suo retinet. bus scilicet alterius damno cavetur. dicto dom. comiti (Venthadorensi) LitteLITERS APERT^E, Eadem nqtione, in Reg. 13. Gorb. sign. Habacuc ad ann. ras remissionis seu indulgentias sive de Epistola synodal! Concilii Viennensis 1513. fol. 191. v: Lesquels archevesques pardonnance. ad Paschalem PP. II: Cujus confirma- et evesques non vollans desroguier ne al* LITERS RETENTIONIS. Vide infra tioni sargumentum per apertas nobis Lite- ler au contraire desdits privileges et Retentio 3. ;;f ras significare dignemini. Gregorius VII. exemption, ont baillie par plusieurs et LITERS REVERENO^E et ReverenPP. lib. 2. Epist. 10: Has autem Literas diverses fois soubz leurs seaulx Lettres de lialeSf Esedem quae Dimissorias. Litteras idcirco aperte sigillari prascipimus, ut non prejudice. dimiusorias seu Reverendas, ut aliqui certiorem vobis auctorilatem prasberemus. * LITERA PURGATIONIS, Qua qui cri- vacant, in Cone. Trid. cap. 10. de Re| LITERS PEREGRINORUM , Eaedemmine purgatur. Charta ann. 1396. in Reg. form, sess. 7. Vide Bernardin. Ferrar. quae Communicatorias in Capitulari 6. 151. Ghartoph. reg. ch. 228: Nous veismes lib. 1. cap. 8. ann. 806. cap. 12. T LITERS REVERSALES, Quibus quis unes Lettres de purge saines et entieres, LITERS PISANA, dicitur character ve- etc. suscipiens munus vel possessionem, detus quo scripti sunt Pandectarum libri, T LITERS QUADRIVIALES, f. Mathe- clarat se servaturum conditiones conapud Pisanos aliquando conseryati: hos, matica sic dicta ex quatuor ejus parti- suetas vel conventas. Vide Reversales. cum Araalphin cepisset Lotharius Imp. bus, Arithmetica, Geometria, Musica, 1 LITERS DE ROGAMUS. Sic dictae a a Wernhero inventos, honorariomunere Astronomia. Hist. Monasterii Villarien- verbo Rogamus iis inseri solito. Statuta Pisanis dedit: ii postea Florentiam de- sis, torn. 3. Anecd. Marten, col. 1278. de Eccl. ^Eduensis ann. 1468. apud Marten, lati in Bibliotheca Magni Ducis asser- Valtero Abbate : Cum esset vir nobilis torn. 4. Anecd. col. 510: Omnibus et sinvantur. genere et delicatus in sssculo, optime Li- gulis Ecclesiarum rectoribus civitatis et * Bis peccat haec definitio^ teste Brenc- teris et maxime Quadrivialibus institutus. dioscesis auctoritate dicti D. Cardinalis manno *lib. 2. Hist. Pandect, cap. 2. * LTTERA QUERELOSA, Petitio juri- JEdu&nsis Episcopi inhibetur, ne aliquas pag. 108. Primo, quia communem eorum dica. Vide supra Litera Judicialis. Literas de Rogamus, aut quascumque saeculprum scripturam, peculiarem et | LITTERA QuiTTATORlA, Gall. Quit-alias litteras extranei judicis exsequi propriam facit Pandectis Florentinis; tance, Acceptilatio, apocha, in Charta prsesumant absque ipsius D. Card. Episdein, quod imprudenter abutitur ele- ann. 1340. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. copi aut Vicariorum seu Officialis ejus ganti circumscriptione exemplaris Pan- 218. speciali mandato. dectarum, quod Pisis eo tempore asser* LITERA ROGNOSA, Incisa, apud Ma* LITSRA RATIONIS, id est, Accept! et vabatur: nunc vero non in Bibliotheca impensi. Stat. ann. 1338. ex Tabul. S. bill. Diplom. lib. 1. cap. 11. Magni Ducis, sed palatii reipublicae. Viet. Massil. : Ordinamus ad ejusdem * LITERA ROTUNDA, Ejusdem formse [*" Vide Savin. Histor. Jur. Roman, conventits humilem et supplicem requisi- atque Uncialis, sed minoris magnitudimed. temp, torn: 3. cap. 22. 1157. sqq. tionem de Litera Rationis consueta sive nis. Inventar. ann. 1492. ad calcem Ne168. not. a.] confirmata conventui , quod fiant dues crol. eccl. Paris. Ms.: Item ung petit journal, escrit en parchemin Lettre ronde. S^IP- Alia docet probatque idem Brenc- scripturae similes per alphabetum divisas. LITER^E DE RATO, in vet. Vocabulario Cqnsule Mabill. ibid. mannus lib. 1. Hist. Pandect, nempe libros illos non fuisse a Pisanis aspor- juris utriusque dicuntur Procuratorias, * LITERA RUBEA in subscriptions tatos ann. 1137. quo Amalphin cepit Lo- quod constituens procuratorem semper adhibita. Charta ann 1020. apud Muratharius, sed ann. 1135. quo Pisani soli adjicit in fine quod quicquid procurator tor.bom.l.Antiq.Ital. med.aevi col.1013 : earn urbem invaserunt Imperatore turn fecerit super causa ad quam dantur, ha- Et in qua ipse domnus Paldolfus Prinin Germania exsistente. Fabulqsaitaque bebit Ratum et gratum; ut in ca. cum ceps per Literas rubeas roborato erat, et est hujus Imperatoris donatio, cujus dilectus de relig. domi. in Gloss. (Dtal. ab anuhs ipsorum pnncipum de intus et instrumentum nullibi comparet. Neque lib. 3. tit. 36. cap. 8.) f&ris in cera sigillato erat. Charta ann. 1184. in Chartul. S. magis verum est, quod vulgo dicitur, LITERS SACERDOTALES , Hieroglyab eodem Lothario sancitum fuisse, ut Cornel. Compend. fol. 103. v. col. 1. : phicae. Rufftnus lib. 11. Histor. Eccles. ex uno jure civili Romano posthac judi- Ansoldus abbas Compendiensis ecclesias et cap. 26 : Jam vero Canopi quis enumeret cia fierent, ceteris abrogatis, aut a Gislebertus prior et Richardus subprior superstitiosa flagitia ? Ubi prsetextu Sa"Wernhero, seu Irnerio, ut frequentius Litteras de rato pro toto capitulo exhi- cerdotalium Litterarum, (ita enim appellant antiquas dEgyptiorum literas) maappellatur, repertos fuisse libros Pan- bentes, etc. * LITERJE REFUSORT^, Eaedem quae gicas artis erat pene publica schola. dectarum, ut ait Cangius : eos quidem | LITERS SACR^E, Quse proprio motu primus exposuisse dicitur Bpnonise, sed cessionis, apud Sidon. lib. 9. Epist. 10. ad particulares a summo Pontifice scritorn. 1. novi Tract, diplom. pag. 260. primus reperisse nullibi legitur. * LITERA REGARDI, Eadem quee pla- bebantur, ut habet Bleynianus Institut. 1 LITERS PLACETI, Quibus placet adscribitur, ut petitio vim habeat. Vide ceti, Cui placet adscribitur. Lit. remiss. pag. 82. Vide Sacra. * LITERS SALUTATIONIS, Quibus quis ann. 1482. in Reg. 209. Chartoph. reg. Placetum. ] LITERS POENITENTIALES , Idem ch. 254: Le suppliant demourant en alicui salutem impertit. Lit. remiss.

Etlib. 9:

126

LIT

LIT

LIT
donense lib. 8 : Et eodem anno fecit eos Literate facillimeintelligere quidquid volebat els legere. Ciceroni Literate, est docte, eleganter. LITERATIM, Per literas, sive epistolam. Fulbertus Carnot. Epist. 108 : Mandando mihi, ut Literatim describerem vobis quid mihi videtur de vestra... conversalione. Vide Epistolatim. LITERATOR, Qui primis literis pueros imbuit, primus informator literarum, Tertulliano lib. de Pall. Ugutiq et ex eo Jo. de Janua : Literator, vel Literatus non dicitur Hie qui habet multos libros, et inspicit et revolvit: sed ille dicitur Literator vel Literatus, qui ex arte de rudi voce scit formare literas, et conjungere in syllabam, et syllabam in dictiones, et dictiones in orationes, et orationes scit congrue proferre et accentuare. Ut Hieron. super Matth. Literator, inquit erat, qui Grammaticus Grgece dicitur. Tria sunt genera Grammaticorum, ait Scaliger Epist. 451. alii Te^vixol, alii KTTOpixo\, tertium genus xptxcxo\ vocantur. Texvcxo\ elementa et primores literas docent: item partes orationis, structuram verborum, et similia : eos Greeci ypa[j.[Jiayt(TTa; potius, quam ypa[X{iaT:xou<;, et Latini Literatores, non Literatos vocant. Catullus :
Munus dat tibi Sylla Litteratur.

arm. 1359. in Reg. 90. Chartoph. reg. ch. Epist. 5 : Scriptor regius Bertrandus di197: Abbatissa S. Nicholai de Barro su- citur antiquarum literarum duntaxat per Albam Literas seu epistolas salutatio- earum, quse maxime sunt, et Unciales a nis vel aliter cuidam certo homini, tune quibusdam vocari existimantur, habere temporis de parte hostium nostrorum mensuram descriptam. llaque si penes existenti, dicebatur scripsisse. Vide Salu- vos est, mittile mihi eamper hunc, quseso, tatories Epistolss. pictorum, cum redierit. Ita porro appel| LITERS SANGUINIS, Lettres de sane,lantur, quod uncia3, quse pars est 12. peQuibus fit gratia iis qui sanguinem fu- dis, altitudinem habeant. derint, in Literis ann. 1359. torn. 3. Or* LITTERS, nude ut videtur, pro Stadinat. Reg. pag. 388. tuta, constitutiones, Gall. Arretes. Stat. | LITERS SCABINALES, Datse a Scabi-Universit. Aurel. ann. 1341. ex Cod. reg. nis seu Consulibus, in Literis ann. 1376. 4223. A. fol. 60. v: Item quod Litteras apud Knyppenbergum Hist. Eccl. Duca- seu summas Facultatum prsedictarum tus Geldriae pag. 104. per se ipsiu* non emet nee retinebit pro * LITERA SIMPLEX, f. Privata. Vide pretio quocumque, sub prsetextu aut cosupra Litera Legenda. lore petiarium de ipsis faciendarum, aut LITER^E SOLUTORLE, Characteres ma- quovis alio qnsssito colore. gici, quorum ea vis erat, ut qui eos fe^LITERALE AMINIGULUM, Charta vel rebant, nullo modo vinciri vel ligari chirographum, quo aliquid quasi admipossent. Beda lib. 4. Hist. Angl. cap. 22: niculo roboratur et confirmatur. Charta Quarum celebrations factum est, quod vetus : Ego Pontius qui hoc Literali dixi, ut nullus eum possit vincire. Inte- aminiculo mea persona firmo et ab aliis rea Comes, qui eum tenebat, mirari et pluribus firman adopto, interrogare ccepit, quare ligari non posset, Ut incorrupta coemptio an vero Literas solutorias, de quibus faSuo servata pretio bulse ferurtt, apud se haberet. Perduret haec irapensio. * LITERA SPARSA, Character amplus, spatiosus, intervallis distinctus, Gall. LITERALIS. Vide Literatoria Ars. Espace. Stat. Massil. pag. 122 : Hoc auLITERALIS SIMPLEX, Scripturas getem provideant (notarii) quod Iranslata nus. Vide in Scriptura. prsedicta faciant per competenlem abre1 1. LITERALITER, Latine. Concil. Toviaturam, et non de Litera nimis sparsa. letan. ann. 1339. torn. 3. Cone. Hispan. * LITERS STATUS, Gall. Lettres d'Es- pag. 610: Nullus clericus adsacros Ordines tat. Lit. ann. 1386. torn. 4. Ordinat. reg. promoveatur, nisi saltern Literaliter sciat Franc, pag. 661: In dicta tamen appella- loqui. Scramb. in Chronico Mellicensi tionis causa, preetextu quarumdam Litte- pag. 329 : Prior autem ut expedire viderit rarum status, etc. Litterix graciis (1. gra- exponat vel Literaliter vel vulgariler quse tise) vel aliis... super statu vel respectu, fuerint dicenda circa matenam. [* Gabr. in Lit. ann. 1382. torn. 6. earumd. Ordi- Barel. serm. Domin. in Sexag.: Unde in confessions loquuntur Literaliter (munat. pag. 663. * LITERS SUBREPTION, Dolose et lieres): Confiteor Deo, etc. Unde in Glossubrepta ratione impetratae, in Lit. ann. sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Lilte1360. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 207. rate, Clergeaument.] Vide Literate. * LITERS TESTAMENTALES. Vide Tes1 2. LITERALITER, Scripto, Gallic. tamentales Litterse. Parecrit. Charta ann. 1367. apud Lude* LITERA TIRATA, Producta. Vide wig. tonti. 6. pag. 501 : Ut omnis dubielaTirare 4. tis scrupuins de re certa funditus resece* LITERA TONSA, Barbatse opponitur, tur, expediet modum et formam geste rei id est Cliaracteri variis acuminibus Literaliter cum testibus exarari. quasi pilis instructo. Bulla Gregor. PP. LITERALIUM. Glossariurn Grsec. Lat. : IX. ann. 1228. laudata torn. 2. novi XapTou^pov, Chartarium, Literalium. Tract, diplorn. pag. 86. inter nqtas : LITER'ARE. Mandare literis. Acta S. Easdemque, causa discretionis, tonsis Li- Marcelli PP. in Prologo: Qualiter ad teris exarari jussit. nos sit transitus... ssquum duco posleris * LITERS TORNAT.E, Inflexse. Assis. Literare. [Miracula S. Ursraari torn. 2. Hierosol. cap. 4: Lesquels assises et Aprilis pag. 573 : Ut posteris studeamus usages et costumes estoient escris chascun Literare qualiter, etc. Job. de Ja~nua : an par soy de grans Lettres tournees. Literare, Litera instruere, vel literas con[** Vide Nov. Tractat. Diplom. torn. 2. juncjere, combinare; in Gloss. Lat. Gall. pag. 84. Sensus esse videtur, uniuscu- Sangerm : Instruire des lettres, assembler jusque assisise vel sectionis principium lettres.] Gl'oss. Gr. Lat. : <jTor/eiw, Litero. litteris grandibus scriptum fuisse, ne- Literarius sermo, in Epist. 2. Tarracoque vero omnem assisiarum chartam nensium Episcop. ad Hilarium PP. talibus litteris exaratam exititisse.] LITERARIOS Philosophos vocat Seneca * LITERS VASCONIC.E, Quibus ute- Ep. 72. qui in apicibus litterarum sylbantur Vascones. Inventar. honor. Joan, laoisque aucupandis operam insuraeducis Bitur. ann. 1416. fol. 55. r. ex bant : Erige te, Lucili virorum optima, et Cam. Comput. Paris. : Item un petit relinque istum ludum Literariorum Philivre en papier, escript de Lettre de Gas- losophomm, qui rem magnificentissimam syllabas vncant, qui animutn minuta docoigne. * LITERS DE VIDISSE, Apographura cendo dimittunt, et cont.erunt, etc. Ita a notario descriptum. Charta ann. 1471. enim legi in MS. Codd. non literarium, ex Bibl. reg. cot. 19 : Offtcialis Ebroicen- monet Petrus Faber Sanjorianus ad 1. sis... Notum facimus quod nos vidimus, 1. de Just, et jure. Quee quidern in Phitenuimus et legimus Litteras de vidisse losophos, quos Nominales voeavit setas nobilis viri dom. Roberti d'Estouteville, posterior, quadantenus quadrant. etc. 1 LITERATA MONIALIS, Chpro addicta, LITERS UNOIALES, [quse et Cubitales, Sosur de C/iceur. Vide locum in Literatus. Grandes, Quadrates,] Majusculse. S. HierLITERATE, Latine. Gesta Alexandri onyraus Ep. 113: Habeant qui volunt III. PP. apud Baron, ann. 1177 : Verba veteres libros, vel in membranis purpitreis ipsa quse. ipse Literate proferebat, fecit auro argentoque descriptos, vel uncialibus, per Patriarcfiam Aquileiae in lingua ut vulgo aiunt, Literis, onera magis exa- Theutonic.a evidenter exponi : ubi ad rata quam codices. Lupus Ferrariensis marginem, al. Latine. Ohronicon Tru-

Ars autem non Grammatica, sed Litteratura. etc. Apuleius: Pritna cratera Literatoris, ruditatem eximit ; secunda Grammatici, doctrina instruit ; tertia Rhetoris, eloquentia armat. S. Augustinus Ep. 56 : Nomen Anaxagorss propter literatam vetuntatem omnes. ut militariter loquar, Literatores libenler sufflant. Ruflnus Antiochenus, qui de Metris scripsit, clarissimus literator dicitur in libri titulo. Capitolinus in Antonino Philosopho : Usus est magistris ad prima elementa Euphonniotie Lileralore. Lampridius in Commodo : Habuit Literatorem Grascum Onesicritum. [Alphius Avitus lib. 2. Excellentium Virorum, apud Priscianum lib. 8:
Turn literator creditus Ludo, Faliscum liberos Causatus in campi patens, Extraquu niuri ducere, Spaciando paulatini traliit Hostilis ad valli latus.j

Adde Capitolinum in Maximino juniore. Arnoldus Abbas BonaB-vallis de Operibus sex d i e r u m , carpens Origenem quod in interpretatione S. Scripturse verba aucuparetur, literatorem vocat, id est, Grammaticum. Joan. Sarisber. Epist. 155 : Miraris fortaste cum populo, et cum amicis doles, quod pacem quse. mihi a serenissimo Rege Angliae oblata dicitur esse, non recepi, prazxertim cum Literatores et meliores viri non modo admiserint, sed aviditate rapuerint earn. Ubi Literatores, sunt non modo disciplinis et literis imbuti, sed viri prudentes. LITERATORIA ARS, Grammatica, apud Ordericum Vitalena lib. 8. pag. 702. Vita B. Mariani Abb. Ratispon. n. 14: Dum enim B. Martianus... ad elementa Literatorise artis, ac divinss legis cognitionem... destinaretur. Laxius pro literis omnibus usurpat Asserus de ^Eifredi rebus gestis ann. 884: Acerrimi ingenii virum, et in omnibus disciplinis Literatorite artis eruditissimum. Literalis ars, apud Antenorem in Vita S. Silvini Episc. n. 1. Literales scientist, apud Gregorium VII. PP. lib. 9. Epist. 2. [Job. de Janua: Literalis scientia, Quse de literis fractal, vel quse efficit literatum.] Literales discipline,

LIT
apud Baldricum Noviom. lib. 1. cap. 29. 87. et Fulberturn in VitaS. Autberti cap. 1. Adde Joan. Sarisberiensem lib. 1. Metalogici cap. 13. [Literalis lectio, apud Caelium Aurel. lib. 1. cap. 5.] Vide Literatura. * LITERATORIA NOTIO, Grammaticae seu literarura scientia, eruditio. Glab. Kodulph. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 55: Scientes non defore mihi locum quempiam commanendi, tantum ob Litteratonam notionem. LITERATORIE, Latine. Capitula Synodalia Laurentii Archiep. Strigon. cap. 5 : Ut Canonici in claustro, et Capellani in curia Literatorie loquantur. Interdum, per literas, per epistolam. Mat. Westmonast. ann. 1174 : Hostes perterritos in fugam coegerunt. Quod Imperator Senatui Litteratorie significans, victoriam suam Christo gaudenter atlribuit. Idem ann. 1256: Ipsi Litteratorie supplicaverant. [ Charta ann. 1258. ex Archivis monast. Melereii: Procurator ejusdem loci Abbalis et Conventus Litteratorie destinatus.] Ita usurpant Concil. Carthagin. V. cap. 10. apud Gratianum dist. 18. cap. 10. Celestinus III. lib. 3. Decretal, cap. 21. Matth. Paris pag. 553. Ericus Daniae Rex apud Pontanum lib. 9. Kerum Danicar. pag. 571. Bromptonus pag. 1195. Willelm. Thorn ann. 1305. etc. Guilliel. Prynneus in Libertat. Angl. torn. 3. pag. 989. Statuta Ord. Praemonstr. dist. 4. cap. 1. et Probat. Histor. Blesensis pag. 24. LITERATURA, Grammatica, ars quae literas docet. Seneca in Epist. 88 : Quemadmodum prima ilia, ut antiqui vocabant, Literatura, per quam pueris elementa traduntur, non docet liberales artes, sed max percipiendis locum parat, etc. Quintilianus lib. 2. cap. 1: Grammatice. quam in Latinum trasferentes Literaturam vocaverunt. S. Augustinus de Ordine lib. 2. cap. 12: Poteratjam perfecta esse Grammatica, sed quia ipso nomine profileri se literos clamat, unde etiam Latine Literatura dicitur, factum est ut quic/quid dignum memoria literis mandaretur, ad earn necessario pertineret. Idem lib. 1. contra Cresconium cap. 14 : Grammaticam Literaturam Latine viri utriusque linguse doctissimi appellaverunt. Ita usurpant Cicero, Quintilianus, et alii, quibus addo Martianum Capellam lib. 3. ypa[A(jurxY) dicor in Grsscia , quod ypa|j.|j(.Y| linea, et ypajijjiaTa literss nuncupentur, mihique sit attributum literarum formas propriis ductibus lineare. Hincque mihi Romulus Literatures nomen adscripsit, quamvis infantern me literationem voluerit nuncupare. Sic apud Grsecos ypa^jxaTKiTtx-J) primitus vocabar. Vide Quintilianum lib. 2. cap. 15. et supra Literator. SSS" Nostris vox Literature Grammaticam artem non significat, sed eruditionem ; hinc in Historia critica Reipublicae Litterariae carpitur Ferrandus, quod torn. 2. Observationum in Religionem Christianam pag. 256. Latinam vocem Literaturam per Gallicam Literature reddidisset, non per Grammaire : quo circa hie obiter observabo Litteraturse vocabulo haud ita Grammaticam significari, ut nunquam eruditionem indicet, ut patet ex hoc Ciceronis loco, ubi de Caesare: Fuit in illo ingenium, ratio, memoria, Literatura, cogitatio, diligentia. * Nostris Letreure alias, pro Litterature, scientia, eruditio. Prolog, ad Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 152 : Pour ce que sa Letreure

LIT
et la simplece de son engin ne souffist pas a traitier d'aiuvre de si haute estoire, etc. Eadem Chron. lib. 5. cap. 12. ibid, pag. 290: Et pour ce que (Eracles) estoit grans clers et de parfonde Letreure, etc. Ubi Aimoin. lib. 4. cap. 22 : Cum litteris abunde esset instructus, etc. LITERATURA SOLIDI, Characteres qui in nummo exarantur. Auctor Queroli: Quid tarn simile quam solidus solido est 9 Etiam hie distantia quaaritur in auro, vultus, astas, et color, nobililas, Literatura, patria, gravilas usque ad scriptulot: quseritur in auro plus quam in homine. LITERATURA , Epistola. Occurrit in libro Epistolar. S. Bonifacii Archiep. Moguntini, Ep. 79. LITERATURA, Apocha, Papi33. LITERATURA, pro Litura. Testamentum Abbonis Patricii pro fundatione Abbati83 Novaliensis : Et si qua karaxatura aut Literatura in hac pagina testamenti mei repartee fuerint, nos eas fieri rogavinms, etc. 1. LITERATUS. Charta Rainaudi Archiepiscopi Lugdun. ann. 1213. apud Joan. Mariam de la mure in Hist. Ecclesiast. Lugdun. pag. 321 : Statuimtis ut Ecclesia sit Convenlualis, habens Priorissam cum Conventu aliarum decem et novem Monialium, quarum duodecim sint Litcralae, et septem Conversae, etc. Id est, quas sciant literas, seu legere. [Choro addictae.] * Literati in monasteriis, laicis fratribus seu conversis opponuntur. Charta ann. 1220. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 445: Diaconi vero et cseteri quilibet in monasterio Litterati unum psalterium; conversi vero et alii laid confralres monasterii 150. vicibus orationem Dominicam decantabunt. Occurrit, prasterea in vita S. Berth, torn. 6. Jul. pag. 479. col. 1. LITERATI, pro Clericis, usurpat Gregorius X. PP. in Epist. ad Philippum Regem Francorum ann. 1273. apud Petrum Mariam Campum in Histor. Eccles. Placentinae part. 2. pag. 424 : Quod nonnulli Literati terrse tuse, habitu et tonsura relictis, publice ducunt uxores, etc. 2. LITERATUS, pro Listatus. [Charta Adelgastri aerse 818. torn. 3. Cone. Hispan. pag. 90 : Damus... quinque pallas et sex sabanas, duas Literatas et quatuor sine serico.] Charta Hispan. aerae 1016. apud Yepez in Chronico Ord. S. Benedicti torn. 5: Cum plumatos paleos et Grseciscos, et suas sabanas Literatas, et sateles alfanegues. Monasticum Anglic, torn. 3. pag. 320 : Casula... de sameto purpureo, aliquantum sanguineo, cum pectorali Literato. Vide Lista et Litifatus. 1 LITERBIA. Cone. Avenipn. ann. 1337. apud Baluzium in Conciliis Narbon. pag. 353 : Vel portandum Literbiam seu ferret. Sed D. le Fournier nos benevole monuit legendum ex autographo Ecclesiae Massil : Ad porlandum Libitinam seu ferelrum. 1 LITER1A, Stramentum. Vide Lecteria. LITERIO, Qui literarum cognitionem affectat. Ammianus lib. 17. de Juliano turn Caesare : Ut hirsutum Julianum carpenles, appellantesque loquacem lalpam et purpuralam simiam, et Literionem Grsecum. [Eadem notione usurpat S. Augustinus Ep. 118. ad Dioscorum num. 26. et lib. 1. contra Adversarium Legis.] 1 LITGANTIA, LITGENSA. Vide Ligius. * LITHERIA, Feretrum, quo defuncti cadaver effertur. Testam. ann. 1389. ex

LIT

127

Tabul. S. Anton. Massil.: Item volo... quod dictum corpus meum portetur ad sepulturam prsedictam super una Litheria, coopertum de una sturia, etc. Forrn. Mss. ex Cod. reg. 7657. fol. 32. r: Recipientes corpus sive cadaver dicti defuncti, ipsurn in quadam Litheria fustea ad domum dicti domini vicarii cum furore maxima dejuorlaverunt. Vide Lectica 2. | LITHOGONIA, Lapidis generatio, in Amalthea ex Onpmastico, a Xt6o?, lapis, et rovo?, Generatio. LITHOSTROTUM. Will. Brito in Vocab : Lilhostrotos dicitur varietas pavimenti vel variatio colorum in pavimento, vel congeries lapidum diversorum colorum, vel pavirnentum, vel qupdcunque aliud opus, dummodo sit ex lapidibus diversorum colorum. Addit Joannes de Janua : Fit autetn parvulis crustis, ac taxillis, i. quadratis lapillis tinclis in varios colores. [Quae mutuatus est ab Isid. lib. 19. cap. 14. ubi pro taxillis habetur tessellis.] Varrq lib. 3. de Re rust. cap. 1: Cum enim villam haberes operi tectorio, et intestino, ac pavimentis nobilibus Lithostrotis spectandam, etc. Ita quidem Latini. Vide Philandrum ad Vitruvium lib. 4. cap. 6. Postea vox usurpata pro quovis pavimento. Hist. Translat. S. Severini Noric. Ep^isc. num.22: Lampas de candelabra in Lithostrolo concidens extincta est. Denique pro via lapidibus strata usurpatur in Capitul. Caroli M. lib. 5. cap. 201. [353.]: Si quis viam publicam, aut Lithostrotum, vel viam communem alicui clauserit contra legem, etc. [Baluzius scribit Litostratum , sicque apud veteres legi ait. Gloss.: Delapidata, Xi96(7TpwTa.] [** Via sequalis dicitur in Leg. Bajuv. tit. 9. cap. 18.] ] LITHOSTRAT^E LITERS, Tessellatae. Agnellus apud Murator. torn. 2. part. 1. pag. 2: Ad latera vero ipsius Basilicas Monasteria parva subjunxit, quse omnia novis tessellift auratis, simulque promisquis aliis calci infixis mirabililer apparent, super capitaque omnium columnarum ipsius Maximiani nomen sculptum est. Monasterio vero parte virorum sex literas Lithoatratas invenietis; ignorantes ad errorem perducuntur, nam scientes ibidem esse scripta, MV. SI. VA. esse intelligunt. Vide Musivum opus, p* et Murat. Antiq. Ital. torn. 2. col. 364.] 1 LITHUS, XtOoc, Lapis. Vita S. Columbae, torn. 2. Junii pag. 221 : Mirumque in modum contra naturam Lithus in aquis supernatat. LITIDIUM, [Servitium a Lifodebitum.] Vide Litus. LITIFATUS. Charta Aldegastri, fllii Sylonis Regis Ovetensis ann. 781. apud Sandovallium : Ad ornamentis Ecclesiss damns octo vestimentis, et tres mantos, et sex slolas, quinque manipulos, quatuor corporalia, quinque pallia, et sex sabanas, duas Li ti fat as, et quatuor sine serico, et tres acelexas, et duas stacalas, et una capa serica, etc. Quo loco Sandovallius reete, opinor, legit, Litisatas seu Listatas. Ubi vero est acelexias, reddit aceleias. [Vide Literatus 2.] | LITIGABILIS DIES, Dies fastus, seu fori legitimi, Gall. Jour plaidoiable. Litterae ann. 1467. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 259: Habeant audientiam quolibet die Litigabili. LITIGARE, Praeliari. Vide Lis. * LITIGIUM GENERALE, Judicium domini feudalis, ad quod vassalli omnes convenire tenentur debita domino persoluturi. Charta Relici abb. S. Faron. ann. 1269. ex Chartul. Campan. fol. 286. col. 1: Concesserunt nobis ac monasterio

128

LIT

LIT
1 LITOSTRATUM, LITOSTKOTUM. Vide in Lithostrotum. 1. LITRA, Mensura liquidorum , ex Gr. XtTpa, Libra. Constitutio Odonis Legati in Syria contra Simoniacos ann. 1254 : Item cum propinqui defuncti faciunt fieri aliquod monumentum lapideum in coemeterio sublus terram, coguntur solvere unam Litram olei, quss continet 4. quarteronos, vel aliud pretium, etc. 2. LITRA, Limbus, ora. Monachus Sangallensis lib. 2. cap. 27 : Cum pelliciis... Tyria purpura, vel diacedrina Litra decor alls... procedebant. Vox contracta ut videtur, ex Lilura. Quippe Litura, uti limbus, lineam quamdam efflcit. Papias : Litura, dicta quod liniendo teratur. Nazarius in Paneg : Venerandarum imaginum acerba dejectio, et divini vultus Litura deformis. Ex Litra formata vox LISTRA, Eadem signiflcatione. Historia Episcopor. Autisiodor. cap. 20 : Item cochlearem unam pensantem lib. 1. et uncias 10. habet in medio rotellam nigellatam,et in gyro Listram. Hinc origo vocis Listre vel Litre, apud nos vulgo usurpatse, pro lituris nigris, quse illinuntur parietibus Ecclesiarum in tseniae aut limbi speciem, intus et extra, cum domini feudales, qui jure Castellaniae aut patronatus gaudent, decedunt : tune enim illinuntur parieles Ecclesiarum nigro colore, et lituris apponuntur depicta per certa intervalla eorum arma et insignia. Quo pertinent, quse narrat Philostratus de Herode Attico, qui mortua conjuge, totam domus faciem mutavit, et parietum picturas velis nigris induxit : 6 8e xa\ TO o-x^i TYJc olxta? In:' auT/j UTCY)XXa|e, [AsXacvwv TWV ot'xwv av6v) 7capaTCTacr[j.aat xat 5(pw xa\ XtOw Aecrgiw, xaTY)9Y]c; Se 6 Xc9oi; xa . Hinc igitur ortus videtur mos is, qu e a m n u m , v ngr aedium parietes obducendi in funeribus. De lislris, sic Consuetude .Turonensis art. 60. et Juliodunensis cap. 5. art. 2: Le Seigneur Chastellain est fonde d'avoir la preeminence devant ses vassaux es Eglises estans en et de sa Chastellenie, comme d'avoir et retenir Listres a ses armes et timbres au dedans et de/iors desdites Eglises. Vide Altaserram deDucib. et Comitib. Provinc. lib. 3. cap. 3. A Listra, deducta etiam, opinor, vox alia ejusdem notionis Lista , de qua suo loco. * Liere, eadem acceptione, bis legitur in Lit. remiss, ann. 1466. ex Reg. 194. Chartoph. reg. ch. 237 : Hardi le Roux en son, viv ant chevalier, peredu suppliant, ala de vie a trespassement, et fut ensepullure enl'eglise de Courron, en laquelle le suppliant fist faire Liere et paindre ses armes allentour d'icelle, comme il est de coustume de faire en tel cas. ^LIGTRA, Eadem signiflcatione. Petrus Nannet. Episc. in Statuto ann. 1481. torn. 4. Anecd. Marten, col. 1016. invehens in hujusrnodi vana et saecularia templorum ornamenta ait, Nefandum et Deo injuriosum ac ignominiosum esse, armorum scuta seu insignia ad modum circuit, zonse, Lictrse, et aliis quam plurimis exquisitis modis in fenestris, ostiis, vitris, parietibus, altaribus, et quod dictu indignum est, Christi Corporis sacrariis, impruden- . ter (f. impudenter) depingere, etc. *: LITRENTIPON, fUnguentum de hircino sanguine confectum. DJEF.] LITRIALEPRA, La scaya de lepra, o derognia. Glossar. Lat. Ital. Ms. * LITRINUM, Ambo, pulpitum. Vide supra Aulogise.

LIT
^ 1. LITTERA, [Gall. Science, connaissances.
Archipresul idiota, Cui non pa let Litter a, Galchero ferens odia Nostra sprevit precamina....

nostro in perpetuum nomine excambii quindecim sextaria avenue annui redditus, quadraginta duos solidos Turonenses debitos de minuto censu et de Litigio generali, quos dicti armigeri habebant in villa et territorio de Chanconnino. Vide in Placitum. LITIMIA, Papiae, Patientia calcata, vel crudelitas infixa. Editus [cum MS. Bitur.] habet Lituma. LITIMONIUM, [Obsequium liti.] Vide Litus. * LITINICES, perperam pro Liticines, cornices, qui cornu canunt, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. 1 LITISPENDENTIA, Lis sub judice. Charta ann. 1409: Volumus, quod quicunque (f. cum) aliquis in judicio ecclesiastico conventus fuerit, et Lilispendentiam vel transactionem aut alium modum, per quern Us finitur, coram ecclesiastico judice allegaverit vel exceperit, etc... nee judex ecclesiasticus amplius de tali causa judicare presumat Litispendentiam. LITIUM, ex Gr. XcOoe, XtOiov, Lapis, lapilJus. Hincmarus in Capitulis datis ann. 12. Episcopatus cap. 3. de Altari portatili, seu Tabula itineraria : Tabulam quisque Presbyter, cui necessarium fuerit, de marmore, vel nigra petra, aut Litio honeslissimo, secundum suam possibilitatem honeste affectatam habeat, et nobis ad consecrandum afferat, etc. Quidam lilium hoc loco esse censent quod vulgo ardesiam appellamus. Vide infra Lays. Sed et eadeni notione usurpatam vocem hanc puto in Charta Eadredi Regis Angl. in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 210 : Cum 2. corceolis pretiosissimis et crusto aureo, columnis de Liciis 96. etc. Perperam editum unica voce deliciis. Vide Festum in Delicia. Lapidem Xi<t, seu \a.mc, X:TC non semel habet Nicolaus Myrepsus , ubi sumitur pro lapide pretioso, seu viridi, ut sect. 1. cap. 30. 31. Et cap. 37. meminit XtGou upaffi'ou, 8? XlyETOU uapa 'iTaXoT? Xtim? XITU Rursum cap. Ill : Adaiig Xt<-., TOUTED Xs6ou Xaovpsou. Alibi : ACTI, TO Xaovptov 5| >.i6oc Tcpacnoi;. Et cap. 465. et 480. distinguitur a lapide Lazuli, qui Xarct? XaxouXi, Xt8o? xuaveo? appellatur, quomodo etiam cap. 486. Adde sect. 32. cap. 7. Vide Gloss, med. Graecit. in Ak?i. LITO, Vasis species, inter ministeria sacra recensetur, in Charta Rudesindi Episc. Dumiensis aerae 930. apud de Yepez torn. 5. Chron. Ord. S. Benedict! pag. 424 : Concedimus etiam phialas argenteas Franciscas 2. soparia exaurata, lopas exauratas cum coopertoriis 2. Litones 2. scalas exauratas 6. Litones 7. rnoyolos exauratos 3. calice ex auro et gernmato 1. dente elefantino, et soparias bubalinas 2. servitio menses argenteo integro, vasa xnea, hydrias 4. et 5. cerbu : concos imaginatos 7. casticales 2. vasea vitrea, concas aciralis 2. arrodomas, sicacyralis 9. et orabecela, vicach, szutas de menfta, etc. LITONES, LITONICA. BONA. Vide Litus. T LITORARE, Appellere, litus vel portum capere. Ogerii Panis Annal. Genuen?. ann. 1219. torn. 6. Muratorii col. 416: Sed quum ipsam (navem) forent aliquanlulum sequuturi, ab insequulione obscuro noctis articulodestiterunt,redeuntes ad ten-am et speranles, quod deberent ipsa nocte vel summo mane aquarum deficientia Litorare. 5 LITORES, Servi glebaa, Ascriptitii. Vide Litus. LITORIA, La nave, in Glossar. Lat. Ital. Ms.

(Gesta pontificum Cameracensiutn, p. 84).] >|c 2. LITTERA, [Gall. Chapitre.

Qui, sicut scrips! antea In precedent! IMtera, Cameracuni invascrat Et presulem posuerat.

(Gesta pontiflcum Cameracensium, p. 91).] | LITTER^E cum derivatis suis. Vide Liter SR. LITTORARIA, Littus, ora maritima, Italis Riviera, ex Riparia. Adrianus PP. in Epist. 65. Cod. Carolini :In Litloraria Langobardorum semper navigaverunt. Leo III. Ep. 6 : Ut... Liltoraria nostra et vestra ab infestatione paganorum et inimicorum nostrorum tuta reddantur atque defensa. Utitur semel antea Epist. 3. extrema. Anastasius in S. Vitalianq: Venit Constantinus Augustinus de Regia urbe per Lit toraria in Athenas, etc. *l.LITTUM,[Lacertus. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5).] j(c2. LITTUM ABSOLITTE, [Lapis spongie. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5).] >|c 3. LITTUM ARMENICUM, [Lapis lacteus. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5).] >jc 4. LITTUM CHIMOLEA, [Lapis alagi. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5).] -* 5. LITTUM CRETICUM, [Lapis in quo acuitur. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5).] j|c 6. LITTUM SIGILLATUM, [Limacia, lapis vesice. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5.)J j|c 7. LITTUM TERRE, [Lapis molaris, masticis. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5.)] * 8. LITTUM VITRIS, MAGRA, [Lapis alkali. (B. N. ms. lat. 16186, f. 5).J * LITTUS SUMERE, Appellere. Inventar. Chart, reg. ann. 1482. fol. 288: Inquesta facta super quadam exactione per Januenses noviter imposita, videlicet quinque solidorum pro libra super quolibet vase maritimo onus apud Aquas-mortuas sumenli et apud Genuam applicanti sive Littus sumenti. De anno 1312. Vide Litorare. 1 LITUA, <7aXmv, Tuba, in Supplemento Antiquarii, Latinis Lituus. 1 LITUARE, Lituo canere. Gloss. Lat. Graec. Sangerman. : Tubo, Tubicino, Lituo, o-aXTctCio. Adde Supplementum Antiquarii. ] LITUCHUS, Liturgus, habens cur am, ret sacrgs. Amalthea. ^ LITUM, ut supra Litium, Lapis, lapillus. Opusculum Gualvanei Flammae, torn. 12. Muratorii col. 1047 : Et prsecedere debent quatuor viri de Litis, elevantes lapides de terra,ne pes equi Archiepiscopi offendat ad lapidem pedem suum. | LITUMA, Patientia calcata, etc. Vide Litimia. LITURA. Walafridus Strabo lib. de Reb. Eccl. cap. 8 : Videmus aliquando simplices et idiotas, qui verbis vix ad fidem gestorum possunt perduci, ex piciura Passionis Dominicss, vel aliorum mirabilium ita compungi, ut lacrymis testentur exteriores figuras cordi suo quasi Lituris impressas. Ubi quidam legunt literis: malim Liniaturis, quippe Liniatura, ^pe(Tt?, exponitur in vett. Glossis. Vide Litra. SKIT De Lituris, quae nonnumquam reperiuntur in sinceris autographis, animadvertendum cum Mabillonio lib. 2. Diplom. cap. 1. n. 12. eas,sicut et adjectas voces primaria manu, maxime dum.

SLIT

LIT

LIT

129

aliquant! erant moment!, ab iis qui reli- cum Muratorio, sive Servos glebse cum 9.10.12. 13. 14. tit. 2. g 2. 3. 6. 7. 8. tit. 6. giosius se gerebant, comprobatas fuisse Cangio.Liosvpcaveris,constat eos fuisse tit. 9. 7. tit. 15. 3. Adde Chartam Lud. et ratas habitas : cujus rei plura profert potioris conditionis, quam servi inflmi Pii apud Henschenium ad Vitam S. Ansexempla, quibus unum addo ex Testa- ordinis, ut mox docet ipse Cangius, du- charii Hamburgensis Archiep. 16. Charmento S. Irminae Abbatissae ann. 698. rioris vero quam vulgus colonorum, a tam Angilranni Episc. Metensis apud torn. 1. Ampliss. Collect. Marten, col. quibus manifesto distinguuntur in Meurissium pag. 175. prasterea Chartas 10 : Hssc sunt quss huic testamento annec- Cbarta Ottpnis Regis apud Eccardumin alias Impp. ann. 937. 1003. 1014. in Motere volui:Si quss Liturse, vel caranaturss Probat. Histor. Marchionum Orienta- numentis Paderbornensib. pag. 114. apud (caraxaturae) adjectionis factss sunt, ego lium col. 137 : Ad nutrimen Dei famulo- Stangefolium in Annalib. Westphalic. fed fterique jussi, dum mihi mea ssepius rum, qui ibidem Deo servire cernuntur, lib. 2. pag. 215. in Privilegiis Ecclesia? recensetur voluntas. Illud addam post quse subnotantur in proprietatem damus, Hamburgensis pag. 149. 155. 156. apud eumdem Mabillonium, spatia pro nomi- hoc est in pago Nort/mringa in comitatu Goldast. torn. 2. Constit. Imp. pag. 43. nibus propriis postmodum adjiciendis Dithmari, in loco ita nominato in Mag- Pontanum lib. 6. Orig. Francic. cap. 15. vacua non semel reperiri in primariis deburg Litorum et servorum xx. colonum et Fredericum Sandium ad Cpnsuetudiinstruments, quod exemplis etiam pro- unum, in Rodhardesdorph familias Lito- nes Feudales Gelria? pag. 8. [-""* Murator. rum xvill. et in. colonos;Harteradestorff Antiq. Ital. torn. 1. pag. 866. Grimm. batur loco citato. LITURARE, Delere, inducere, expun- familias Litorum, in Suldorff familias co- Antiq. Jur. Germ. pag. 305. num. 11. gere. Onomasticum : Lituro, rapcypacpw. lonorum mi. Litorum, in Intesleve Lito- Pardessus, ad Leg. Salic. Guerard. ad Sidonius lib. 9. Ep. 2: Tune enim certius rum XXII1I. col. xv. in Firosa familias Irmin. Polypt. et alios quos laudat Mitte probasse reliqua gaudebo, si Liturasse Litorum xi. etc. Cseterum quibus servi- termaier. Princip. Jur, Germ. 47. Conaliqua cognovero. tiis et prsestationibus adversus dpminos fer supra Lassi, Leti, Latini.] LITUS REGIS. Lex Saxon, tit. 17. LITURARII, Scaligero lib. 2. Auson. seu patronos obstringerentur Liti, disciLITIMONIUM, LIDIMONIUM, Obsequium lect. cap. 13. sunt codicilli in quibus mus ex Codice MS. Irminonis Abb. Sanprima concepta scriptionis nostrse con- germ, fol. 27. v. col. 1. ubi : Radoardus et servitium cui Litus vel Lidus erga scribimus, et quse disciplent inducimus, Lidus et uxor ejus Lida nomine solvunt dominumobnoxius est. Chartae Ludovici ut postea chartae purae commendentur : denarios vni.... tenent mansum ingenui- Imper. et Caroli CalviapudHariulphum quod olim fiebat in Palimpsestis tabel- lem i. habent de terra arabili bunnaria lib. 3. cap. 2. 7 : Aut paratas, aut Lidilis. Idem Auson. in Prsefat. in Cento- VII. de vinea arpen. i. solvunt in pastione monium, aut hostilicium, aut alias quasnem:jffoc die uno, et addita lucubratione de vino modios in. faciunt in vinea arp. libet redhibitiones exigere aut exactare properatum modo inter Liturarios cum IIII. in unaquaque ebdomada curvadas II. prsesumat. Testamentum Widradi Abb. reperissem,etc. Priscianus lib. 11. Litura, manop. carop. quantum ei injungitur. Ex Flaviniacensis : Volumus etiam ut ingeY| cfKaL\tL<il/o\><jci., Y.OLI Y| ocnaXot^YJ. quibus posterioribus verbis cernere est nuos eos fecimus, aut inantea fecerimus,... LITURGI, XeiTovpyo\, in leg. ult. Cod. quam dura fuerit Litorum conditio. De aliubi commanendi nullam habeant potesTh. de Patrocin. vicorum, (11, 24.) ita mulieribus ea legimus ibid. fol. 72. v. tatem : sed ad ipsa loca sancta debeant dicti, ministerium aliquod publice prse- col. 3 : Iste sunt Lidie, Teudrada, Hos- sperare, et nullus de ipsis Lidemonium bentes, in Jilgypto praesertim, operispu- travolda, Teutberga, Framengadis, etc. nostris hseredibus reddant, etc. Ita scriblicis, seu corveis obnoxii. Vide Jacob. Omnes iste aut faciunt camsilos de octo ptum invenitur in formula 27. BaluGotofredum. alnis, aut solvunt denarios nil. Quse om- ziana. T LITURGI, Ministri Ecclesise, apud Pa- niacomplectituret illustrat TeschenmaLITIDIUM^ pro Litimonium, habetur in piam ; apud Graecos Patres XeiToupyot cherus Annal. Cliv. part. 1. pag. 74. ubi Charta Longobardica in Bullario Casinude, Diaconi, ut apud Basilium Epis- de Litis hsec habet : Non tantum certis nensi pag. 19 : Quod nunquam in postetol. 289. et apud Dionysium Areopagi- mensium et hebdomadarum diebus curias rum requisitionem facio in jam dicto tam dictum Eccles. Hierarch. cap. 2. et domino vel seniori, ligone, equo, bigis vel venerabili Monasterio S. Paulo, vel suos 3. part. 2. Sed idem Basilius, Gregorii quadrigis, aut eliam pedibus operas prses- servitores, aut Litidium, neque per interNazian. et Nyss. Chrysost. et alii, omnes tabant, sed etiam certam pecuniolam cen- positas personas facere jubeo, etc. MargaEcclesia3 ministros.prsesertimvero Pres- sus nomine inferebant, quin et aliquando rinus pro Litigium haberi existimat. byteros et Episcopos, vocant teiToupyous decimas omnium fructuum, tarn humenf LETIMONIUM. Formula concedendae TOV eou vel TOVJ 6u<nacrTY]p:ou, vel Tr)? xattium quam aridorum pendebant ; unde libertatis apud Baluzium torn. 6. Misapud Saxones Lass en, apud Sicambros cell, pag. 550 : Nihil debeant servitio, nee vrj? 8ta9rjXY}i;, vel TOU? TTJV Xetrovpyiav TOU 6u<nacrrr)ptov jiEiuarEV^evoui;, ut refert SuiLathen, apud Frisios Liten, ejusdem Letirnonium, nee onus patronati, nee ulla cerus in Thesauro Eccl. Adde Glossa- etymivocabulis, quod scilicet primo capti, obedientia ipsius non requiratur,nisi eant rium media? Graecit. in Asttoupyetv, col. et postea ex commiseratione in agris re- et maneant ubicumque voluerint, portse licti nee ejecti aut venditi essent, dicti apertss, ewes Romanes se esse cognoscant. 799. * LITDRIA, pro Liturgia. Pontif. vetus- sunt. Significantautem Lassen,Lathen Similia recurrunt in Formula seq. ibitissimum ex Bibl. reg. : Post hssc induat vel Liten, Servare ; ut igitur apud Lati- dem. se pontifex cum sacris ordinibus suis, et nos Servi a servare dicti, sic apud laudaLIDUS, LIDA , Eadem signiflcatione ornata ecclesia, bis senisque accensis et tos populos a verbo, quod idem signifi- usurpant Lex Salica tit. 14. 15. tit. 28. introduces luminaribus prssfatis, sollemp- cat, dicti Liti, licet non essent servi om- 1 1. tit. 37. 5. tit. 44. 4. tit. 52. 1. Recapitul. Legis Salicae 27. 30. Capitul. 3. nem sic inchoet Lituriam. Antiph. Terri- nium infimi. Vide Lassi. Differebant Liti a servis, eorumque ann. 813. cap. 4. 21. Annales Franc. Pebilis est locus, etc. 1. LITUS, LIDUS, LEDUS, Ascriptitius, potior erat conditio. Lex Ripuar. tit. 62. taviani et Moissiacenses ann. 780 : Et seryus glebse. Glosses interlineares Legis | 1 : Si quis servum suum tributariumSaxones omnes tradiderunt se illi, et omSalicse : Litus, fiscalinus, vel sanctuarius, aut Litum fecerit, etc. Lex Saxon, tit. 10: nium accepit obsides, tarn ingenuos, quam id est, qui in publicis, privatis, aut Ec- Quidquid servus aut Litus jubente domino et Lidos. Sic distinguendae ha? voces. clesiarum flscis seu prsed iis degit. Charta perpetraverit. Capitulatio Caroli M. pro px= Puellas militunias vel Litas, in Consann. 794. apud Henschenium ad Vitam partibus Saxonise cap. 15 : Et inter cen- titut. Chlodov. apud Pertz. Leg. torn. 2. S. Ludgeri Episc. : Id est, totam terram tum viginti homines nobiles, et ingenuos, pag. 4. tit. 7. 2. Militunias vel Letas, illam, quam Laudulfus Litus meus inco- similiter et Litos, servum et ancillam ibid. tit. 11.19.] lebat et proserviebat. Lex Longob. lib. 3. eidern Ecclesiss tribuant. Adde cap. 17.18. j LEUTI, in Praecepto Ludovici Pii tit. 20. [** Carol. M. 83.] : Aldiones vel 19. 20. et Capitul. 3. ann. 813. cap. 4. et ann. 823. apud Mabillonium Diplom. aldiss ea lege vivunt in Italia in servitute alibi. Id potissimum observare est ex pag. 515. dominorum suorum, qua fiscalini vel Liti compositione pro lito et servo occisis, LUITI, pro Liti, in Charta Caroli Marvivunt in Francia, Vide Papianum lib. qu83 major erat in lito quam in servo. telliapud Willelmum Hedam in S. WilRespons. tit. 46. Lex Frision. tit. 15 : Compositio hominis lebrodo, [et Miraeum torn. 1. pag. 491. ^W Ex hoc Legis Longob. titulo Mu- nobilis librae 11.; liberi, librae. 5. et dimi- col. 1.] LITONES, Albertus Stadensis ann. 917: ratorius infert eamdem fuisse Litorum dia ; Liti, librze 2. et unciss 9. ex qua duse. conditionem, quae fuit Aldiorum, ac pro- partes ad dominum pertinent, terlia ad Plures autem se eis dedere proprios, qui inde Litos potius dicendos esse Libertos propinquos ejus. Compositio servi, libra 1. ab eis vivere sunt permissi, et Litones sunt colonos, quam Servos glebss.Liti quidem, et uncise 4. et dimidia. Vide Addit. ad vocati. Occurrunt ii apud Crantzium in inquit, non erant integra libertate do- eamdem Legem tit. 3. | 71. Capitul. 3. Metrop. lib. 3. cap. 8. et in Chartis Gernati, sed a dominis sive patronis suis ann. 813. cap. 4. 21. etc. Horum passim manicisin Chronico Episcopor. Mindenincolendum aliquod praBdium suscipie- meminit Lex Salica tit. 14. 6. Pactum sium pag. 737. 739. 741. ^ LITORES. Privilegium Monasterii bant, et stato eis tributo persoluto, im- Childeberti et Chlotarii cap. 8. Lex Rimunes a multis aliis servitutis oneribus puar. tit. 36. g 5. Lex Saxon, 'tit. 1. 8. Reichesperg. ann. 1315. apud Ludewig. vivebant. Verum sive Libertos colonos tit. 2. S 3. 4. 5. Lex Frision. tit. 1. 3. 6. Reliq. MSS. torn. 1. pag. 275 : Recognos17 v

430

LIV

LIV

cimus, publice litteram per prsssentem, quod in claustro S. M. Virginis in Reichenberg, ac in bonis... et in aliis quibusdam mansis, qui liberi sunt a jure advocatie, et in dicte Ecclesie Litoribus nullum jus advocalie habemus. LIDDONES, in Charta Carol! M. in Monumentis Paderbornensibus pag. 825. LEDUS, LEDA, Testamentum Widradi Abb. Flaviniac. : Et ilia Colonica in Ariaco, qux fuit Anseberto, cum ipso homine qui supra commanet, nomine Sigeberto, et uxore sua Leda nostra, vel infantes eorum, etc. LATI, in chart, ann. 824. apud Wigand. de Judic. Femic. pag. 220. Vide Warnkoenig. Histor. Jur. FJandr. torn. 3. pag. 46. sqq. ] LITONICA BONA, Praedia ubi degunt Litones. Informatio qusedam super impetitionibus bonorum Ecclesiae Gandesianse, apud Leibnitium torn.2. Scriptor. Brunsvic. pag. 345 : Si dicit bona esse emphyteotica, ostendat formam contractus, qui in eo est comprehensus. Si dicit bona Lilonica, designet officium, ad quod spectent et pertineant.

* LIVELLUM, Libella, Gall. IViwat*. equo bayardo modicum stellato, tribus Charta Edm. abb. de Ripatorio ann. pedibus Livissis. 1327. in Chartul. Arremar. ch. 7: Et LIVITILA, [Parva lingua, quae foramen sciendum est quod dictum solum aquati- linguse recludit, Papise.J Vide Sublincum sive seuleerauz ex nunc et imposte- guium. rum reficietur... secundum Livellum, quod ^ LIVIVI. Leges Calenses apud Marper operarios et alias probos viros... nobis ten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1353 : traditum fuerit. Vide supra Livelare. Item de ictu levi sine sanguine, et de Li11. LIVELLUS, Libella, Gall. Niveau, vivif et de verbis contumeliosis procedetur, Ital. Livello. Papias MS. Bituric. : Livel- prout de sanguine superius est expressum. lus,Liveoli>is de plumbo. Editus habet,Lu- Forte legendum de Livore ; saltern eavellus, Livolus de plumbo. dem est notio. Vide mox Livor. [* Le*2. LIVELLUS, Idem quod Libellus, gendum puto, de levi vi.] Charta, quae prasdium in emphyteusin 1 LIVOLUS, Gall. Niveau. Vide Livelcqnceditur, canon emphyteuticus, Ital. lus. Livello. Stat. Vercel. lib. 6. pag. 140. v : LIVOR, Vulnus inflictum, ex quo livor Ita tamen quod sedimen et terras, quas apparet. Auctor Mamotrecti : Livor, in,tenebat a domino ad fictum vel Livellum, mdia, vel nigredo qusa remanet ex pervel alia modo, absolute dimittere tenea- cussione baculi vel virgse. Vetus Formula tur, etc. Stat. Cadubr. lib. 2. cap. 93 : Si cap. 30. apud Bignon. : Violenter super Livellus vel locatio alicujus rei ad non ipsum evaginato gladio venit, unde Livomodicum tempus facta, etc. Correct, eo- res, vel capulaturse atque colaphi manirumd. Stat. cap. 134 : Jubemus ac man- festi apparent. Infra : Et postquam istos damus, ne pauperes opprimantur, quod prsesentes Livores recepit. Charta Hispadom. vicarius cmcunque condolenti de Li- nica sens 1016. apud Anton, de Yepez in vellorum exactione nimia et excessiva Chronico Ord. S. Benedict! torn. 5. pag. summarie et sine strepitu judicii jus et 444 : Et si fuerint omnes de istas villas :; :: jam nominatas, et de istos Monasterios " LlTONILOQUIUM, LlTILOQUIUM, Con- justitiam ministret. ventus annuus Litorum. Vide Haltaus. | LIVENTIA, Livor. Corpora tumida prsead alias villas ad pignora, cum lanceas et Glossar. Germ, voce Hof-Sprache, 3. col. fame et Liventia , apud Matth. Paris scutos, et lapides, et ibi bellum contigerit, Livores et homicidium fecerunt, etc. Auc941. ann. 1258. -""- LIDILIS MANSUS. Vide Mansus. 1LIVERARE, LIVERATIO. Vide Libe- tor Queroli : De livoribus in quadrantem solidi illius, de tumoribus in trien* 2. LITUS, Alveus, Gall. Lit de riviere. rare 2. Charta ann. 1455. ex Cod. reg. 5956. A. LIVERCINUS, Avis species. Frideric. II. tem pcena transibit: quod si et tumor fuefol. 238. v : Dictus fluvius, Vidassoa voca- Imp. lib. 1. de Venat. cap. 12 : Livercini rit et Livor solidi unius, bessem jure optus, fluit et Litum facit per aliquam par- vero comedunt saspius scarabeos, bruchos, tima consequetur. tern dictarum parochiarum. et hujusmodi. Adde cap. 2.13. 14. 18. LIVOR, Justitia vel cognitio de Livore. *Litis vero, pro Litftucmiens, Lithuani, 1 LIVEREUM, Vectis, Gall. Levier,Iial. Charta ann. 1207. apud Ughellum torn. etLeiau, pro Lithuania, nostri alias di- Liviere. Translatio S. Prosper!, torn. 5. 1. pag. 398 : Concedimus videlicet sanguixerunt. Diar. Mss. G\ii\.de Lannoy dom. Julii pag. 59: Muratores non sine maxima nem. Livorem, et bandasiam, potestatem, de Villerval ad ann. 1404 : De Zeghe- labore cum Livereis ferreis et malleis, co- etjudices, etc. walde me parti pour m'en aller veoir le ram cunctis prsedictis et aliis adstantibus, f LIVORAMENTUM, Percussio. Chron. Modoet. torn. 12. Muratorii col. 1120 : royaume de Letau, devers le due Vuicolt frangi et aperiri fecit altare, etc. Contigit autem per universam terrain de roy de Letau et de Sawiee(Samogitie)e | 1. LIVIA, Columba agrestis, a livido Modoetia videri una die per aera innumede Russie. Le Eoman de Garin : colore, apud Martinium in Lexico. j|e 2. LIVIA. [Immundicies porcorum. rabilia capita nigra, alba... et quasi coCombatus ert as Seurs, as Litis, hortes armatse audiebantur moveri, et DIEF.] Et as Danois, et as Amoraviz. 1. LIVID ARE, Damnare, quasi livore, congressiones et Livoramenta cum scuta* LIUDA. Piscis genus. Tract. Ms. de vel invidia. Baldricus Dolensis in Pro- rum motione, etc. Pise. cap. 51. ex Cod. reg. 6838. C. : Raia logo MS. ad Vitam B. Hugonis Archiep. LIVORARE, Livores inferre, vulnerare, levis, ab Hispanis dicitur Liuda, a cute Rotomag. : Librum autem ilium vel lau- contundere. Gesta Regum Franc, cap. kvvi et pellucida. dare, vel Lividare supersedeo ; corrigere 17 : Sed propter loricam qua indutus erat, non Livoraverunt eum. Marculfus 1. 1. LIUDIS, [Praestatio vel mulcta.] Vide vero non prsesumo. Leudis. * 2. LIVIDARE, Dedecus imprimere, form. 29 : Quasi vos nulla manente causa * LIVELARE, ad Libellam exigere, Ital. quasi livore inducere, Gall. Fletrir. in via adsahssetis, et graviter LivorasseLivellare, Gall. Niveler. Chart, ann. 1327. Gesta Consul. Andegav. torn. 10. Col- tis. Adde form. 37. et formulas vett. sein Chartul. Arremar. ch. 7: Dicta molen- lect. Histor. Franc, pag. 252 : Memor cundum Legem Romanam cap. 30. 33. dina sive aquseductus prsedictus erunt per esto, obsecro, parentum nostrorum, ne Li1 LIVOROSUS, Lividus. Vita S. Columcarpentarios... et alias probos viros, ad hoc videmus in aliquo titulum Francorum. bae Abbat. torn. 2. Junii pag. 228 : per nos et ipsos religiosos monasterii | LIVIDITAS, Livor, invidia. LividitasSanctum percussit flagello, cujus LivoroArremarensis electos , comrnuniter me- invidias, in Actis SS. Aprilis pag. 148. sum in ejus latere vestigium omnibus suss diebus vitse permansit. tata et fideliter Livelata. Vide infra Li- ubi de B. Ida. vellum. T LIVOT. Charta Dumbensis ann. 1407: 1 LIVIDO, Livor, color lividus. Cano* LIVELARIUS, vel LIVELLARIUS, Em- nes Hibern. torn. 4. Anecd. Marten, col. Juxta quoddam Livot aut Jonchay. Si phyteuta, qui sub emphyteusi possidet, 13 : Si quis alapam alteri impegerit, nee particula aut explicativa sit, ut interItal. Livellario. Decreta Placent. ad cal- sanguis nee Livido appareat, v. solidos dum alibi, Livot Juncetum significat, cem stat. fol. 88. v:ltem judex ecclesias- argenti exsolvat. Recurrit ibid. col. seq. sed si disjunctiva, ut revera mibi videtur, Livot credo esse quasi Rivot, liticus ad quern spectat, possit cognoscere Livedo dixit Apuleius hac notione. contra emphiteutas, Livelarios, massarios * LIVIDUM, Color lividus, subniger. tera r in I mutata, ut alibi non seme), el fictabiles ecclesiarum,etc.Pensionarius, Testam. ann. 1392. inter Probat. torn. 3. et Livot vel Rivot signiflcare Rivum vel Livellarius, vel superficiarius,etc. in Stat. Hist. Nern. pag. 160. col. 2 : Item lego rivulum. 5JC LIVRADO, LlBRADO, LlVRALLUS, Genuse lib. 1. cap. 34. pag. 61. v. Vide Petro, filio dicti Jacobi de Podio, cotarLibellus. diam meam de Livido, quam de prsesenti LIVRATA, [Gall, mesure de grains : ... et sic computatur VHP libratis sive * LIVELLARIUS, Idem quod Libellarius, porto indutam. Vide Lividus Pannus. Libradonibus pro uno Emphyteuticus. Stat. Mantuse lib. 2. | LIVIDUS PANNUS, Subniger, in de l'Archeve"ch6 boyssello. Compde Bordeaux du cap. 69. ex Cod. reg. 4620 : Res aliqua Testamento ann. 1367. apud Marten. tes quaz vendi contigerit,... non sit nee esse torn. 2. Anecd. col. 1522. Livida tela, ibi- XIIP et du XIVe siecle. Arch. Histor. de la Gironde. T. 21. p. 61 et247.)] intelligatur liber a a servitute seu servitu- dem col. 1523. !: LIVRALE, LIVRALIS, Idem quod sutibus, quibus subjacebat ante ipsam venjjc LIVIO. [Immundicia que fluit de pra Librale, Mensura frumentaria, nosditionem, et intelligatur etiam res Liveltris Livrouer. Charta ann. 1341. in Reg. laria subjacere servituti. Stat. Vercell. flmo. DIEF.] lib. 3. pag. 85. r : Si concessa vel inves* LIVISSUS, Lividus, color equi. Ta- 72. Chartoph. reg. ch. 408 : Item pro antita fuerit in perpetuum, vel Livellario bul. colleg. S. Mart. Tolos. ex Cod. reg. nuo censu seu obliis nobilibus debitis de nomine de novem annis in novem annos, 4223. fol. 82. r.: Mostra nobilis Guillelmi frumentOf xliiij. sestaria, iij. ponhaderise, etc. Vide mox Livellus 2. de Falguario... Dictus GuiUelmus cum ij. Livrals (sic), detractis inde per correc-

LIV
tionem de novo factam viij. Livralibus, et per detractionem hujusmodi additis iij. Livralibus de novo revelatis, etc. Alia ann. 1361. in Reg. 103. ch. 78 : Petrus Donati aervire tenetur quinquepunherias et unum Livralem frumenti census... Hieredes Raimundi de S. Romano... serviimt decem Livrales frumenti pro quadam petia terrse... Item duo Livralia frumenti pro tribus carteriatis terrse. Lit. remiss. ann. 1393. in Reg. 145. ch. 198 : Le suppliant print et emporta un Livrouer de froment. Lievart et Lievrade, Modus agri, uncle Livrale aestiraari licet, in Lit. admort. pro eccl. Tolos. ann. 1471. ex Reg. 197. ch. 159 : La seconde piece contient ung arpent et ung Lievart, gui est la quarte partie d'un arpent de pre... La quatrieme piece contient trois mailheres et une Lievrade depre. Vide Livratorium et Livroriata. * LIVRAMENTUM, Compensatio, justa et pensata sestimatio et partitio. Lit. ann. 1416. torn. 10. Ordinat. reg. Franc. pag. 401. art. 5 : Non solvent seu contribuent, solvereque (seu) contribuere non tenebuntur in talliis et oneribus prsedictis, nisi pro uno et eodem Livramento, etc. Vide supra Alibramentum. * LIVRARE, Subministrare, Gall. Fournir, procurer. Stat. Vercel. lib. 3. pag. 96. v. : Item- quod nullus de civitate Vercellarum vel districtu Livret aliquem zuglarium, vel aliquem hominem de curte, vel zuglarissam in aliqua curia, vel nuptiis, vel in aliquo convivio, vel festo. Et qui contrafecerit, solvat pro banno libras decem Pap. Et si ille qui Livratus fuerit vel Livrata aliquid ei dederit, solvat pro banno solidosQQ. Pap. Vide in Liberare 2. * LIVRARIA, ut mox Livrora. Vide in hacvoce. 1 LIVRATORIDM, Mensura frumentaria continens unum bichetum quibusdam in locis, in aliis vero dimidium tantummodo bichetum, ex Adversariis D. Aubret. Vide Livroriata. * LIVREA, a Gallico Livree, Praebitio. Inventar. Chart, reg. ann. 1482. fol. 305 : Litterse abbatis et conventus S. Wandregesili, Rothomagensis diocesis, super quictatione Livrese sive coustumse, quam percipere solebant in foresta de tractu. De anno 1321. Vide Livreia in Liberare 2. * LIVREIA, Districtus, territorium, finis, limes. Vide supra Liserta 1. Charta Phil. III. reg. Franc, ann. 1283. in Reg. 61. Ghartoph. reg. ch. 389 : Dimisimus majori et communitati villas de Vernolio emendas et cognitiones, quas in dicta villa et ejus Livreis habebamus in casibus infra scriptis, videlicet, etc. Nisi malis idem esse quod supra Livramentum. Vide alia notione in Liberare 2. * LIVRORA, Mensura agraria, eadem qu33 Livroriata. Pactum inter Guichard. dom. Bellijoci et Guichard. de Marziaco ann. 1317. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 474 : Pro dimidia Livrora terras, sita en la Rotella juxta terram Martinit Delmont... Pro una Livraria defeugeria, sita el Pron juxta lo feugerey Stephani de la Buffenderi... Pro una Livrora et dimidia terrse sit& en Azolat.es. Vide supra in Livrale. 1 LIVRORIATA, LIVRORIUM. Charta Bellijocensis ann. 1424 : Debet unum Livrorium ordei super quadam terra continente tres Livroriatas terrie. Livrorium idem est quod Livratorium ; Livroriata vero fortean est modus agri, in quo seminari pqtest unum Livrorium frumenti, nisi sit idem quod Librata terrse, <ie qua dictum in Libra 2. quod poste-

LIZ

LOB

131

rius mihi videtur minus probabile. * LIZZUS, Meichelbecko torn. 1. Hist. [* Vide supra Librorium.] Frising. pag. 112. Germanis Lusz et culLIUSIVA, Lixivia, nostris Lessive. Ca- tius Lonsz, Sortitio ; qua voce signiflcapitula S. Bonifacii Archiep. Mogunt. tur quidquid ex sortitione obvenit. cap. 23 : Lavacrum capitis pot est esse in 11. LO, Lex, Gall. Loi, in Pactu Legis dominica die, et in Liusiva pedes lavare. SaliC33 tit. 48. 1. cujus verba Widresa [Eadem occurrunt in Capitulis Theo- Thalo, ut Widrestha Lo, restitit legi, dori Cantuar. torn. 9. Spicil. Acher. redduntur ab Eccardo : quern, si tanti est, consule. pag. 55.1 ^ LIUTUM, Musicum instrumentum 2. LO, pro Ille. In veteribus Litaniis in eordibus habens harmoniam. Vide sub Carolo M. a Mabillonio editis torn. Lautum. [FR.] 2. Analect. pag. 687. haec verba non se| LIX, Caper, apud Papiam. Qui dammel occurrunt Redemptor mundi, Tu Lo pro ircus seu hircus, Lix scriptum sus- adjuva. Sancle Petre, Tu Lo adjuva, picantur : malim pro AJt GraBco, pro etc. Unde etiamnum Lo, retinuere nosquo Glossator legerit A(5 ob similitudi- tri in aliquot provinces, et Le, in aliis. 1 LOBA. [* Vox Hispanica, Tunica tanem scripturse ; unde Lix Latinum laris, tunica non praecincta, in Diction. linxerit. Acad. Hispan.] Concil. Mexic. ann. 1585. 1 LIX A. Vide Lixe. LIXABUNDUS, Qui latis incedit passi- torn. 4. Concil. Hisp. pag. 389 : Chlamyde bus ad modum lixse. Joan, a Janua. videlicet, vel mantello seu pallio, quod [Gloss. Isid. : Lixabundus ambulat, qui vulgariter Loba nuncupatur o manteo, voluptatis causa ambulat. Festus habet: clauso vel aperto, ad terram protensis. * LOBEGELD, Vectigalis nqmen apud Lixabundus, Iter libere ac prolixe faciens.] Polonos. Charta ann. 1424. inter Leg. LIX ARE, Lixivia eluere, mundare, Li- Polon. torn. 1. pag. 88: Item quod omnes xiviare, nostris Lessiver. Constantinus mercatores et incolse regni PoloniaR... a Afric. lib. 5. Pan tech. cap. 32 : Omne solutions cujusdam pecuniee, vulgariter lineum, cum induitur, refrigerat corpus, Lobegeld nuncupatse, quse a frumento in et maxime si Lixetur. [Joh. de Janua : Gdansk recipiebatur, perpetuo sint liberi Lixare, In aqua sola coquere. Gloss. Lat. et exempli. Lobegal, eodem significatu, Gall. : Lixare, Cuire en yaue, a Lixeo, in Pace Brestensi ann. 1436. ibid. pag. 121. Vide supra Fyrken. Eire cuit en y>aue.] LOBIA, LAUBIA, LOBIUM, Porticus 1 LlXATURA, LlXAMEN, LlXAMENTUM, Coctio in aqua, eidem Johanni de operta ad spatiandum idonea, aedibus Janua. Primam vocem usurpavit Sido- adjuncta, Galerie : ex Laub Theuton. nius eadem notione, Apicius ambas Folium, quod ejusmodi deambulatoria posteriores. in prsediis rusticis, foliis obducantur et ! LIXE, Aquum, quse per milites ambu- operiantur. p:";' Vide Graff. Thesaur. lant, antiqui lixum dixerunt. Gloss. Isi- Ling. Franc, torn. 2. col. 66. voce Lauba dor. Jansonius in Collectaneis existi- et Murator. Antiq. Ital. torn. 2. col. 168. mat yeram lectionem fuisse : Lixa, D.] Jo. de Janua, et Breviloq. : Deamquum (vel qui) per milites ambulant, an- bulatorium, quod proprie dicitur Lobium, tiqui lixam dixerunt. Aliter emendare quod fit juxta domos ad spatiandum. Fultentat Graevius : Lixa, Aqua. Lixse, qui cuinus de Gestis Abbatum Lobiensium per milites ambulant. Aquam Antiqui cap. 1 : In quo loco rivulus delabitur in Lixam dixerunt. Sed con tend it post Sambram : quern Laubacum vacant, eunVossium in Elixus et Lixa, aquam non demque putant loco nomen dedisse : licet dictam fuisse Lixa, sed Lix ; mall em sint aliqui pro opportunitate capiendaigitur emendare : Lix, Aqua... Aquam rum ferarum : undique enim saltu cinantiqui Licem dixerunt. Quod spectat gitur, vicinaque erat Liptinas fisco tune Lixas, dici potuerunt, per milites ambu- regio et prisco nomine permanente Folare, ut scilicet aquam ferrent, ut mox restis adhuc dicitur, eo quod Rex perdicuntur. gens venatum, ibi sibi fieri jusserat obumj LIXIONES, Aquarum portitores, in braculum ad temperandum solis sestum, iisd. Glossis. quod Lobiam vacant. Inde putant locum T LIXUS, In aqua cactus, Johanni de dictum nomine permanente, rivulumque Janua ; Cuit en yaue, in Gloss. Lat. a loco, non locum a rivulo nomen traxisse, Gall. Sangerm. Ordinatio super numero quod videtur magis verisimile esse. Teuet ordine mensarum, torn. 2. Histor. tones hoc astipulare videntur : nam locus Dalphin. pag. 311. col. 2 : Serviatur de ille eorum lingua Lobach dicitur ; et uno rotulo bovis et dimidio rotulo muto- Lob quidem vacant obumbrationem nenis in aqua Lixis. Latini dixerunt Elixus. morum, Bach autem rivum : quse, duo si Vide Lixare. componantur, faciunt obumbraculi rivum. LIZA, Idem quod Licia. Vide Masove- Ita Lobia usurpatur in Charta Gunrius, in voce Mansionarii. tranni Reg. apud Sanjulianum in Cabi* LIZANCHIA, Sacramentum fidelita- lone pag. 382 : Solarium vero cum catis, quo vassallus domino suo alligatur. minata illi de Gergeiaco et de Alciaco faCharta ann. 1244 : Ego Radulphus de ciant: illi autem de Mercureis et de CaBacoel miles, notum facio quod ego ethse- nopis Lobiam sedificent. Chronic. Abb. res meus Lizanchiam et stagium unius S. Trudonis lib. 10 : Domus infirmorum anni cum hominibus meis apud Pinco- habens fumariam, sive focariam, capelnium, etc. Alia ann. 1214 : Ego Eusta- lulam, Lobiam, cameram dispensatoriam, chius de la Leuttillie, notum facio quod etc. Charta ann. 1201. apud Puricellum ego et hseres meus Lizanchiam et stagium in Ambrosiana Basilica pag. 1164 : Item unius anni annuatim vicedomino et hse- peto, ut tectum seu Lobiam removeant redi suo cum uxoribus nostris apud Pin- penitus et auferant, quam fecerunt, vel conium... debemus. Vide supra Ligensia. fieri fecerunt juxta murutn Ecclesise. etc. * LIZDA, Tributum quodvis, sed prae- Tectum nude appellatur pag. 1169. sertim illud, quod pro mercibus pendi- Charta alia pag. 1170 : Et etiam Lobiam tur. Charta ann. 1111. inter Probat. per quam intrant Canonici Ecclesiam S. torn. 2. Hist. Occit. col. 379 : Consentio Ambrosii. [Gualvaneus Flammae apud tibi medietatem Lizdarum, exceptis ferns Murator torn. 12. col. 1015 : Juxta Lode ipsa Lizda, quos proprios retineo. Vide biam marmoriam, Lobiam sub diversis arin Leudis. cubus complevit, ubi subtus sunt plura cam-

432

LOG
ria quam Xenodochia... ad optata perduxerunt incrementa. Passim in Cod. in Oapitul. 1. ann. 806. cap. 15. in Capitul. 1. ann. 819. cap. 6. in lib. 4. Oapitul. cap. 19. in Lege Longob. lib. 2. tit. 18. 3. [** Aist. 3.] etc. [Locapia, in Charta ann. 1239. 1.1. Maceriarum Insuise Barbarae pag. 152.1 T 1. LOGAG-IUM, Gall. Louage, Loyer, ut mox Locarium. Charta ann. 1271. ex Chartulario S. Vandreg. torn. 2. pag. 1964: Willelmus G-abart tradidi in Locagium usque ad finem quinque annorum... pro XL. solidis Tur. dimidiam acram terrse mese. Charta ann. 1320. torn. 4. Hist. Paris, pag. 526: Ipsi sunt in saisina, quod si inveniant hominem qui non teneat dictum ministerium a dicto Imberto, vel in Locagio ab aliquo dictorum magistrorum, etc. Oharta ann. 1499. ibid. torn. 5. pag. 720: Domus annul Locagii valoris circiter 16. francorum. Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 97. col. 1 : Item duo operatona qux valent de Locagio per annum 28. solidos. Ibid, recurrit pag. 98. col. 2. Pro quavis mercede sumitur in Statutis Eccles. Ambian. apud Marten, torn. 7. col. 1229 : Prasterea nullus Sacerdos Locagium recipiat, vel pacta de mercede habenda, pro aliquibus prophanis sive sescularibus operibus exercendis. *2. LOCAGIUM, Dqmus vel habitatio, quse sub conductionis pretio aut ex concessione ad tempus occupatur, nostris Louage. Lit. ann. 1377. in Reg. 111. Ghartoph. reg. ch. 255 : De quadam grangia cum jardinis , curie , Locagiis, sediftciis, et pertinentiis suis Parisius, in loco nuncupato ad Pouleyas, prope portam dictam Gallice Barbette. Alise ann. 1404. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 17: Nonobstant gaiges ordinaires, Louages en nostre chastellet, ne autres dons quelzconques, etc. Vide ibi notam docti Editoris Lit. remiss, ann. 1456. in Reg. 183. ch. 213 : Le suppliant et un autre entrerent de nuit en la maison ou Louage d'un marchant. Alias ann. 1468. in Reg. 195. ch. 121: En deux chambres ouLouaiges de I'ostel de Pierre Albert barbier assiz a Paris en la rue S. Jacques. Une maison... contenant plusieurs estages ou Louages... assise en la ville de Rouen, in Lit. admort. ann. 1477. ex Reg. 201. ch. 24. Vide infra Locaris. LOCALE, LOCALIS, LOGALIS, Ubi domus sediflcari potest, nostris Masure, a voce Latina Locus, ni fallor. [Charta ann. 1058. ex Archivo S. Victoris Massil.: Donamus Locales aptos ad faciendum molendinum.] Tabularium Conchense in Ruthenis Ch. 24. sub Philippo Rege: Et Locale ad habitandum inter Ecclesiam et stratum, sicut in prsesentia illius terminavimus. Charta ann. 1167 : Ego Guillelmus Dominus Monlispessulani concedo Deo et S. Marias et Ordini Cistertiensi... illud Locale terrse cum introitibus, exitibus et suis pertinentiis, in quo est sedificatum oratorium, etc. Alia Will. D. Montispess. ann. 1103: Qui habent Logalem pro domo facienda. Alia ann. 1309. in 2. Regesto Philippi Pulcri Regis Franc, n. 75. ex Tabulario Regio : Item quoddam Locale infra castrum ejusdem loci. Alia ann. 1231. in Regesto Comitat. Tolosae fol. 39 : Item restituit dominus Comes Localia circa turrim, etc. Alia fol. 46 : Domus et Localia domorum, ssdificia et bastimenta , etc. Consuetudines Montispessuli: Quilibet habitator Montispessuli pro domo vel Locali suo,... debet solvere lesdas et cupas, et Bajulus Montispessul. debet ei laudare illam domum,

LOG
vel illud Locale, salvo suo consilio, si dominus habebit ibi laudimium. fCharta Geraldi de Sentis ex Archivo D. Marchionis de Flamarens: Tradiderunt... totam illam domum et Localem in quo est. Charta ann. 1300. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 100 : Localia ubi morabantur inilites... non removeantur.] Vide torn. 11. Spicilegii Acheriani pag. 339. et Ughellum torn. 4. pag. 1211. LOCALIA, Usus et consuetudines loci alicujus. Gonstit. MS. Petri III. reg. Aragon. ann, 1380: In recipiendo solarium suum servabit consuetudines seu Localia Barchinonas. 1 LOCALITAS, Circumscriptio, qua quis in loco est. Glaudianus Mamertus de Statu animse lib. 3. cap. 4. in hsec verba : Deus meus, quare me dereliquisti, sic argumentatur, ut probet animam. illocaliter e corpore discedere : Si enim non discessit, non dereliquit, si dereliquit, utique discessit. Objice nunc igitur Localitatem Deo. Utitur etiam cap. 3. S. Benedictus Anian. adv. Felicianam impietatem, apud Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 35: In terra erat tune temporis Localitate inter homines homo, et in coslo se esse dicebat ftlium hominis ; quia qui filius hominis erat Localitate, idem Fihus erat Dei immensitate. LOCALITER, Facile vel commode. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Localiter, aisement. T LOCAR, Locus apud urbem Romam. Gloss. Isidor. Grsevius censet legendum ex Festo : Lucar, Ms quod ex luco captatur, qui est apud urbem Romam. Hinc quoque in iisd. Glossis Isid.: Lucar, Vectigal, erogatio, quse. fiebat in lucis. Vide Festum in vocibus Lucar et Lucaria. j 1. LOCARE, Conducere, Gallis, Louer. Lex Salica tit. 30. de Locationibus: Si quis furtim aliquem Locaverit, ut hominem interficiat, et pretium propter hoc dederit, etc. Sic Locare se, Mercede conduci, in Statutis Arelat. art. 154. e MS. D. Brunet fol. 50 : Quilibet mercenarius tenetur se Locare et stare sub hac forma, etc. Byzinio de Origine Belli Hussitici, apud Ludewig. torn. 6. pag. 146 : Locare se in monasterio S. Ambrosii, i. e. Hospitari, habitare, Loger. * Hinc Berchiers Looaiz, pastor conductus, qui alienasoves curat, in Ghron. S. Dion. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 132. ubi Mercenarius habent Annal. Bertin. ad ann. 869. ibid. pag. 108. * 2. LOCARE, f. Gommodare, vel commendare artiflci aliquid resarciendum. Libert. Figiaci ann. 1318. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 666. art. 33 : Si vero textor, par at or, tonsor,.... seu quicumque alius ministralis seu artifex res sibi Locatas aut ad operandum juxta sui ministerium eidem traditas, aliis extraneis quibuscumque tradiderint aut obligaverint, etc. 3. LOCARE , Cubiculum se recipere. Mirac. S. Berth, torn. 6. Jul. pag. 491. col. 1: Domino autem domus Locato, et familia ejus soporis gratia Locata, etc. >|c 4. LOCARE. [Gallice logement: Ilium hoperatprem cum Loeare in quo est et cum omni hediflcio quod ibi est. (A. N. J. 323, n. 14, Tolos. an. 1150.)] * LOCARIS, Domus, aedes. Oharta ann. 1166. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 606: Dodo comes Convenarum dedit et absolvit Atoni Abbati Lezatensi et Guillelmo prxposito S. Germerii ipsos sex denarios, quos debebat ei facere pro servicio in die omnium Sanctorum per

psorum habitacula.] Occurrit praeterea in aliquot Chartis apud Ughellum torn. 4. pag. 1090. et torn. 5. pag. 650. [Adde Murator. torn. 16. col. 435. etc. LAUBIA, in Polyptycho S. Remigii Remensis : Habet mansum dominicatum, casam cum Laubia et cellario, et caminata, et quoquinam. Infra : Habet mansum dominicatum, casam cum solaria, et cellario, et caminata, Laubia, horrea 2. etc. Piacitum Ludovici IV. Imp. ann. 904. apud Ughellum torn. 1. pag. 851. quod peractum dicitur in palatio quod est fundatum juxta Basilica beatissimi Principis Apostolorum, in Laubia magiore ipsius Palatii, etc. Papias : Tempes, Laubia vulgo dicitur. [Rolandinus Patav. apud Murator. torn. 8. col. 370 : Qui Fraasapaja die quadam, sicut mos est in viciniis per contratas, stabat sub frascata seu Laubia quadam, quse erat prope ad domum Pontis-Altinati.] 1 LAUPIA, Provincialibus. Statuta Arelatens. art. 107. ex MS. D. Brunei : In muro quern Commune facit vel faciet... nullus sit ausus onerare, nisi primo det Communi v. sol... idem dicimus de Laupia. Glossar. Mons. pag. 332 : Loupa, Umbraculum, Loupun, Idem, pag. 344. Gloss. Florentines : Louba, Umbraculum. Aliae Anonymi : Louba, Hutta, apud Schilterum in Glossario Teuton, v. Loube, Locus ubi cives consultant, ut ipse definit, ex Chron. Konigsh. v. 132. LOBIUM, aliis. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 15 : Postquam autem descenderint, ducenteos in Lobium ante hospitale. Galbertus in Vita Garoli Comit Flandr. n. 51 : Obsessi stabant ad Lobium Comitis. Adde n. 70.75. praeterea Godefridum Monach. ann. 1208. et Albertum Argentin. ann. 1365. [* Charta ann. circ. 1190. in Chartul. Buxer. part. 8. ch. 3 : Canonicis S. Stephani dedi Lobium unum, quod est in foro juxta Lobium ipsorum. Haud scio an eadem notione apud Cenc. inter Gens. eccl. Rom. MSS. : In festo S. Marci xxv. libras bonorum Proveniensium pro presbiterio crucium, et lectorum, et Lobii.] * LUBIUM, Jura Eccles. Ripens, juxta Ratisp. apud Haltaus. in Glossar. German, col. 556. voce Furlaube : Nullus ante fores suas Lubium, quod vulgariter Vorlauben statuet, nisi eidem ex speciali licentia prsepositi concessum fuerit. T LOBIUM, Suggestum, locus editior. Buschius de Reformatione Mqnast. apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsvic. pag. 831 : Ibi intra ostia chori ferrea et cancellata Lobium factum fuerat, et super illud cathedrae tres, pro tribus Doctoribus in altitudine a pavimento chori ad hominis pene altitudinem. Bis terve recurrit ibi. >Jc LOBIA FBASGARUM, Tentorii species ex ramulis cqngesta, pergularum instar, ad nimii solis ardores vitandos. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 283: Statuimus quod Curia comunis stet disgomborata et disbngata... dischis, banchis, stationibus storiarum, Lobiis frascarum, et specialiter triculorum. [Fn.] * LOCA. Gharta ann. 1222. ex God. reg. 10197. 2. 2. fol. 21. v.: Quemcumque dux de jure, sicut tenetur, citaverit ; ille si citatus non comparet ad primam citationem, emendam solvere tenetur, quse Loca vpcatur. Mulcta ergo est ob desertum vadimonium. LOCA VENERABILIA, Ecclesiae, Monasteria, Xenodochia, seu quse Christianorum venerationi dicata sunt. Willelmus Tyrius lib. 18. cap. 6 : Multa de iisLocis, qu% dicuntur Venerabilia, tarn Monaste-

LOG

LOG

LOG

133

ipsum Locarem in quo habitant. Vide saspe fatus Vicecpmes vel Locati fecerint supra Locagium 2. rationabiliter circa negotia mea. Vide LOGARIUM, Pretium conductions, lo- Allocatus. cationis. Testamentum Bertichramni 1 LOCATUS HOMO, Incola, cultor loci. Episcopi Cenom.: Sic quoqueut de taber- Tabulae pacis ann. 1337. apud Ludewig. nis, quse. infra dornum esse noscuntur, torn. 5. pag. 591: Ipsis Locatis hominibus Locarius ille, qui annis singulis inde pacificis, ipsa pro se et terrarum defensperatur, in Sacrosancta Ecclesia... infe- sione reservare. T LOCELLUM, Praedium, territorium. ratur. Naves Locario jure conducere, in Annalibus Francor. Bertinianis ann. Formula 37. ex Baluzianis : Propterea 862. Vox nota Varroni libro 4. de Lingua donamus et donatum in perpetuum esse Latina. Postea pro quavis pensione, vel volumus ad jam nominato monasterio agrorum assignatione. lidem Annales sancti illius, vel ad Abbate ilia ipsum ann. 864: Lotharius... de omni Regno suo locum ubi ipse monasterius est construc4. denarios ex omni manso colligens, sum- tus, cum omnibus adjacentiis et appendimam denariorum, cum mulla pensione ciis suis, el Locella seu colonicis in villas farinas atque pecorum, nee non vini et illas in pago Mo. Epistola ann. 804. apud sicerss, Radulpho Normanno Herioldi Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. filio, ac suis, Locarii nomine tribuit. Et 57: Caritatis tuae injungo, ut Andecavis anno 882: Venientes autem primores par- civitate accidere facias, et ilia epistola tis illius Regm, quss ipsi Ludovico in quern (sic) de Locella mea nuncupantes Locarium data fuerat, etc. Adde formu- Odane cum appenditio suo, cui vocabulara 143. Lindenbrogii. lum est ad Illotilio-Leobodo, quern ego ad * LOGATA, Locus vacuus domui aedi- casa S. Salvatoris confirmavi. Praeceptum ficandae aptus. Charta ann. 1319. in Reg. Caroli Imp. ibid. col. 60: In loca nun61. Chartoph. reg. ch. 80: Item vendo... cupantes Stivale sive Caucina, et in Tuquamdam Locatam meam, sitatn in ricas et in Villa-nova, et intra tota ilia gravario Atacis Carcassonas juxta murum Locella manentes xix. una cum terris, et juxta domum prasdictam muro in me- domibus, ssdificiis, etc. Concordia Bethtae dia... jam dictas vero domum et Locatam cum Monasterio S. Vincentii Cenoman. sic superius confrontatas, etc. Libert, apud Baluzium torn. 3. Miscell. pag. castri de Casulis ann. 1342. in Reg. 68. 168 : Dum cognitum est quod Bethta Deo ch. 413: Universitas seu major pars loci sacrata portions aliqua in Locella nuncuipsius domum communem, locum seu pantia Soliaco, Mansione , etc. Chron. Locatam pro ea inibi facienda seu sedifi- Fontanell. torn. 3. Spicileg. Acher. pag. canda, emere et acquirere in dicto castro 204: Anno quinto regnante Dagoberto possint et valeant. Lit. admort. Caroli juniore Rege quidam Presbyter nomine VII. reg. Franc, in Reg. Cam. Comput. Leutbertus, vir valde dives, contradidit Paris, alias Bitur. fol. 146. v: Item eidem venerabili Patri praedium , quod super quadam domo cum Locata eidem vocatur Bodardi villa... necnon et Locella contiqua,... vij. den. Tolas.... Item super alia, id est, Taunaco, Luneraco, etc. Adde una Locata sive tendali ad Carentenas,... Marculfum lib. 1. formula 30. ij. den. obol. Tur. Item super una, Locata 1 LOGELLUS, .Edicula Deo sacra. Statendas, sita ad Carentenas, semipict. tutum Capituli S. Martini Turon. ann. Vide Locale. 966. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1 LOCATENENTES, passim apud Ry- 88: Mansiones insuper quas ipse juxta prasfatum Oratorium B. Georgii construmerum. Vide Locumtenentes in Lociserxit, similiter ibidem condonavit, eo scilivator. LOGATIM, Suo loco. Utitur Alvarus in cet tenore prasfatus Vivianus prasmissas Vita S. Eulogii Presb. et Mart. num. 11. res jam dicto Locello S. Georgii pro remis[Barthius in Glossario ex Histor. Palaest. sione suorum criminum parentumque Fulcherii Carnot.: Locatim, Hinc inde, tradidit. Auctoritas Arduini Arch. Turon. ann. 973. ibid. col. 92: Convenit diversis locis.] praesentiam nostrum domnus Teutbaldus | 1. LOCATIO, Oonductio^ supra in Locare. Papias aliter : Locationes, Fun- Comes postulans, ut Locellum ad rationem nostras matris Ecclesise pertinentem, ubi damenta, posiliones. * 2. LOGATIO, Structura. Glab. Ro- S. Lupantius requiescit, etc. Libellus de dulph. torn. 10. Collect. Histor. Franc, Successoribus S. Hildulphicap. 17. Hist. pag. 31 : Quam videlicet ecclesiam illico Mediani Monasterii pag. 216: Numerosis Locellus idem deinceps diffamatus est tam mira Locatione permutavit, etc. miraculis. Agitur de Oratoriolo sancti ] LOCATITIUM. Vide Loquaticum. * LOGATUR, Vox in examinandis ra- Hildulphi. Vide alia significatione in tionibus adhibita, Adscripta ad margi- Loculus. LOGERDECH, Collectores rerum fugitinem annotatio. Stat. ann. 1388. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 261. art. 19: varum, in Decretis S. Ladislai Hungar. Que aucuns desdits douze clers ne pre- Regis lib. 3. cap. 13. s LOCETUS, Cadivus pessulus, Gall. sume de soy entremettre, en I'examen desdits comptes ordinaires ou extraordi- Loquet. Comput. ann. 1358. ex Tabul. naires, de faire quelque radiation en S. Petri Insul.: Item pro Serraturis, claiceux; combien que la cause ou lamatiere vibus et Locetis, xiiij. sol. Hinc Loqueter, soit claire; si ce n'estoit par deffaut de ejusmodi pessulum agitare. Lit. remiss, quittance; mais fasse les Locatur et ar- ann. 1393. in reg. 145. Chartoph. reg. restez appartenans a la matiere. Loqua- ch. 233: Lequel huys ilz trouverent ferme tur, eadem acceptione, in aliis Lit. ann. et pour ce hurterent et Loqueterent en1394. ibid. pag. 796. contre. LOCATURA. Vetus Interpres Moschio1 LOCH CABALLIS, f. Stabulum, equile, nis : T) [J.r)Tpa, Locaturse. Varro lib. 4. de a Saxonico LOG vel Loce, Clausura; vel Ling. Lat.: Loci muliebres, ubi nascendi potius Celtico Lloce, Boxhornio in Orig. initia consistunt. Vide Loci. Gall.: Caula, angiportus, angulus. Lobi1 LOCATUS, Procurator, pro alio agens. nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 73. ex vet. Charta ann. 1218. apud Lobinell. torn. Charta : Sine censu, etsine renda, etsine 2. Hist. Britan. col. 160 : Omnes autem opere, et sine Loch caballis ulli homini, redditus et exitus terras mess ad solutio- hoc est^ si recte opinor, sine obligatione, nem prssdictarum librarum coram Locato equis excipiendis ministrandi pabulum meo mittentur, exceptis expensis, quse necessarium. Vide Lodrum. [* Hanc in-

terpretationem optime confirmat alia Charta torn. 1. Probat. novas Hist. Brit, col. 299 : Sine tributo, sine pastu caballi et canum.l 1 LOGHEA, Cochlear, Gall. Cuiller, Eburonibus Lousse. Acta apocrypha SS. Cyrici et Julittae, torn. 3. Junii pag. 30: Fades quoque Locheas duas et ollam seneam, et pones ibi trullas duas. H&c erunt nobis vasa tormentorum. " Nostris alias Louche. Invent, jocal. Eduard. I. reg. Angl. ann. 1297: Item sayze Louches d'ort' Testam. ann. 1448. ex Chartul. 21. Corb. fol. 277. v: Auquel Pierre Estoquart, ou cas qu'il aider a a mettre mon testament a execution, je donne pour sa paine et traveil une Louche d'argent. Hinc dimin. Louchete, in Inventar. eccl. Camerac. ann. 1371. Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. ad ann. 1391. fol. 162. v: fin hanepel d'argent et une petite Louchette. Unde Loucet et Louchet, baculus pastoralis dictus, quod formam cochlearis referat. Lit. remiss, ann. 1393. in Reg. 144. ch. 472 : Le suppliant osta audit bergier sa houlete ou Louchet, etc. Alias ann. 1409. in Reg. 163. ch. 434: Un baston ferre, appelle Loucet de berchier. Louces ou maquet de bregier, in aliis ann. 1443. ex Reg. 176. ch. 279. * Aliud vero sonat vox Louche inter Redit. comit. Namurc. arm. 1289. ex Reg. sign. Le papier aux aysselles in Cam. Comput. Insul. fol. 74. r: Encor i ali cuens le thounier et les Louches en le hale de le bleit. Ubi intelligenda praestatio ex bladis venum expositis, quae forte cochleari percipiebatur, unde Louche appellata. * Haud scio an hue spectet vox Gallica Locque, vel Loque, qua fustis armorumve species significatur. Lit. remiss, ann. 1361. in Reg. 91. Chartoph. reg. ch. 181: Pierre le Maire d'aventure trouva en la maison un baston, que I'en appelle Loque,... dont ilferu ledit Jehan... Pour lequel fait ou coup de laditte Loque, etc. Alias ann. 1463. in Reg. 199. ch. 215 : Icellui Jehan entra en sa chambre, print ung baston appelle Locque, etc. Hinc Plancon loquetez, in aliis Lit. ann. 1443. ex Reg. 176. ch. 313 : Lesquelx compaignons commancerent a ruer de plancons Loquetez I'un contre I'autre. LOCHERUS, Apum custos. Ita in Gloss. Saxon, exarato sub Edwardo III. * LOGHIA, f. Rivulus, aquae portio; unde nomen. Charta ann. 1215. ex Chartul. Fiscan.: Debent plenarie consuetudines aquaticorum et Lochiarum, sicuti alias ejusdem villas. Vide in Locia. * LOGHIARE, IRE. [Gallice clocher : Duo calices, unum aloum quasi destructum in pede seu Lochientem. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 59.) Calix, licet sit novus, tamen pes est male serratus, quia Lochiat. (Id. p. 69.)] * LOGHMENECH, id est, Locus monachprum, in Vita S. Gildae torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 136. LOCI, Mulieris uterus, vulva, matrix, ubi nascendi initia consistunt, Varroni. Glossar. Lat. Gr.: Loci muliebres, ua-repa, Sic leg. pro unepa. Occurrit non semel apud Sextum Platon. de Medicina animal, lib. 1. cap. 2. n. 7. cap. 6. n. 2. lib. 2. cap. 4. 11. Anton. Musam de Vettonica n. 29. Apuleium lib. 1. de Virtutib. herb. cap. 121. et alios Medicos. [Utitur etiam Plinius lib. 11. cap. 37.] Vide Locatura. LOGIA, LOGHIA. Charta ann. 1235. in Archivo Regio, Reg. 7. qua Mathildis

134

LOG

LOG

LOG
Alvernise fuerint perpetrata. Mandatum Ricardi II. Angl. Regis ann. 1393. apud Rymer. torn. 7. pag. 746: Vobis mandamus quod tune sitis nostrum Locum tenens in hac parte, ad id, quod vobis per viam Locumtenentias in hujusmodi casu pertinet, faciendum. Locumtenentia Hiberniss. in Charta ann. 1406. torn. 8. pag. 431. * Lieutenancie, in Lit. ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 594. Luoctenent, pro Lieutenant, in Instr. ann. 1472. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 5. col. 1. Sed et Lieutenant nostris dictus est presbyter, qui curionis locum tenet seu vices gerit, vicarius. Lit. remiss, ann. 1403. in Reg. 158. Chartoph. reg. ch. 84: Jehan le Mousseur prestre, Lieutenant du cure de la ville de Pesq en Tournesis, etc. Alias ann. 1452. in Reg. 184. ch. 305: Simon de Lisle prestre, Lieutenant du cure de I'eglise paroichial de S. Ligier ou bailliage de Tournesis, etc. * LOGIVERIS , Offlcialis in forestis, idem videtur qui Viridarius. Vide in Viride 1. Charta Phil. Pule. ann. 1300. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 117. r. col. 2 : Mandamus tibi (ballivp Aurelianensi) quod Petro Charrerii exhibitori prassentium, qui officium Lociveris, quod in foresta nostra Vitriaci obtinere solebat, propter senium et debilitatem corporis totaliter dimisit, sex denarios Paris, per diem.... de denariis nostris solvas et deliberes. * LOCIUM, La lixia, in Glossar. Lat. Ital. MS. f. pro Lotium, la lisciva. Vide Lotricium. 1 LOCLAMENTUM, Aia9pay(ia, in Glossis Lat. Gr.Tec. Sangerm. quod intersepit. et separat intersepiendo. 1 LOCOPOSITUS. VidesisinLomervafor. LOGREGTARE, Vox arietum, Glossar. ex Cod. reg. 7657. Lorettare et Orectare legitur in Baulare. Vide Lorethare. * LOCTO. Vide infra Loto. * LOGULAMENTUM SEPULCHBALE , apud Murator torn. 3. Inscript. pag. 1654. 6. Vide Loculus et Locus. T LOCULATTJS. Vide mox in Loculus. i. LOGULENTUS, etfXaXoc, Loquax, eloquens, effabilis, in Gloss. Gr. Lat. [Vulcanius suspicatur legendum Loculeius, vel Locntuleius. Gell. lib. 1. cap. 15: Homines in verba provectos Locutuleios et blaterones et linguaces.] *2. LOGDLENTUS.[Pulcher,opulentus. 1. LOGULUS, Feretrum, in quo cadaver mortui deponitur. Isidorus lib. 20. Orig. cap. 9: Loculus, ad aliquid ponendum in terra factus locus, sen ad vestes vel pecuniamcustodiendam. Will. Britoin Vocab. MS. : Loculus, parvus locus, bursa, feretrum. Plinius lib. 7. cap. 11. de Pyrrhi pollice : Quern cremari cum rehquo corpore non potuisse tradunt, conditumque Loculo in Templo. Idem lib. 7. cap. 16: Et ipsi vidimus in Loculo asservatos. Gregorius Turon. lib. 4. Miracul. cap. 33 : Requirentes vero in Loculo, nihil de plgnoribus sanctis, quod fama ferebat, reperimus. Anastasius in S. Silvestro PP.: Cujus Loculum cum corpore S. Petri recondidit, etc. In S. Agapeto : Cujus corpus in Loculo plumbeo translatum est, etc. Walafridus Strabus de Vita S. Gall! cap. 30 : Invenit autem corpus viri sancti jam involutum, et in Loculo repositum : aperiensque sarcofagum, et exanime amid cadaver inspiciens, etc. S. Bernardus de Vita et Morib. Relig. cap. 11 : Auro tectis reliquiis saginantur oculi, et Loculi aperiuntur. Vita S. Eusebiae Abbatissse Hamaticensis:
DlEP.l

Comitissa Bolonias ratas et gratas habuit lantur etiam apud nos provinciarum tres Locias, quas pro eo fecerunt Matthseus Gubernatores, non omnium, sed earum de Tria et Simon de Leviis, Milites de praesertim quse in provinciss formam reComitatu Moritoli et terra, Damfrontis : dactae sunt a Regibus nostris. Distribuet gratum habuit et accepit quod pro ea tum enim fuit Regnum Franciae in cerreceperunt ratione tertise Lochiss nomine tarum provinciarum numerum, quibus dotalitii sui, Moritolium cum pertinentiis caeterae minores subsunt. Habetur in 5. ejus sine forleritia, quse remansit in vol. Ordinationum Franscisci I. fol. 91. manu Ludovici. Videtur haec vox accipi in Regestis Parlamentariis, Edictum pro portione, Gall. Lot. Vide in hac voce. Francisci I. Regis 6, Mail ann. 1545. quo * Charta ann. 1235. in Reg. 81. Char- Gubernatores omnes yetantur Locumtetoph. reg. fol. 93. r. col. 2: Fit ista nentium Generalium titulum sibi arroLocia cum omnibus feodis, personagiis et gare, in quibus excipiuntur Gubernaaliis pertinentiis. Domina comitissa cepit tores Normannise, Occitaniae, Provinciss, istam Lociam. HSBC est terlia Locia. Arest. Delphinatus, Bressise, Sabaudiae, Pedeann. 1386. 28. Nov. in vol. 10. arestor. montii, Burgundiae, Campanias et Brias, parlam. Paris.: Quod ad cessandum de Burgundiss, Picardias, et Insulas Francias, castero tenendo curiam in certo loco suss salvo tamen caeterorum Gubernatorum partis seu Locias, ad partem... condemna- jure, quibus magistratibus suis fruendi retur... Vide infra Lothica. secundum decessorum morem facultas * LOCIMARIA dicuntur Gallice Sam- conceditur. Postmodum Henricus II. mies. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Joanni de Albone, S. Andreae domino, Cod. reg. 4120. Gallicum vero Lieumage Lugdunensis, Bellijocensis ac Dornbennomen genericum videtur, quo legu- sis provinciarum ac tractuum indulsit mina quaevis significantur. Lit. remiss, administrationem, cum Locumtenentis ann. 1432. in Reg. 174. Ohartoph. reg. Generalis titulo 21. Maii ann. 1547. Idem ch. 166: Comme le suppliant feust fermier Rex Literis suis 2. Sept. subsequent!, de la disme des blez et Lieumages de la Parlamento injunxit, ut Santandraneum parroisse de Treauville, etc. dominumin Locumtenentem Generalem LOCISERVATOR, Qui loco alterius est, dictarum provinciarum admitteret, nqn Vicarius, TOTO>T/)PYITY). Lex Longobard. obstante Francisci I. Regis Edicto, in lib. 1. tit. 25. | 70. [ Carol. M. quo eae non comprehendebantur: ex 1. 88.]: Si quis furem vel latronem ad prassen- volum. Ordinat. Henrici II. fol. 39. LOGUMTENENTES, nostris Lieutenans, tiam Judicis aut Comitis qui in loco prseest, vel Lociservatoris, qui missus est Baillivorum, seu Judicum Vicarii proprie appellabantur. In Gravaminibus Comitis, adduxerit. Apud Bonitum Subdiac. Eccl. Neapolil. in Actis S. Theo- Nobilium Campanisa ann. 1297. contra dori Ducis, pccurrit Gregorius Parthe- Magistratuum Regiorurn usurpationes, nopensis Lociservator, sub ann. 1116. in quae descripta leguntur in Regesto MaCollatione S. Maximi cura Theodosio gnorum Dierum Trecensium, istud est: Caesareae Episc. et apud Julianum An- Li Bailli qui or sunt en, Champagne, ne tecess. Constit. 124. | 18. Lociservator laissent nullui en leur lieu et en leur Prsetoris. Adde Scholiastem ejusdem baillie, quant il s'en partent pour leur Juliani ad cap. 84. et Gregor. Mag. lib. Leu temr; et quand il avient que li Pre12. Epist. 30. Idem Gregorius lib. 4. vost et li Sergent prennent des biens aux Dial. cap. 52: Joannes vir magniflcus in Gentilshommes, ou de leurs hommes, Us hac urbe Locum Prssfectorum servans. n'en puent avoir recreance jusques a tant Concil. Suessionense ann. 853. Act. 1: que li Bailli reviennent, et par ceste maEt recitavit idem Sigloardus servans Lo- niere sunt li hommes aux Gentilshommes cum Archidiaconi Remensis. Quidam destruit, etc. Quibus querelis haecce revocem Grsecam TOUOT-/IP/ITT)? servarunt. posuere Magistri Magnorum Dierum Lupus Protospata in Chron. ann. 1018: Trecensium : L'en commendera au Bailli Ligorius Topoteriti fecit praslium, etc. que il laisse lei pour lui qui puisse faire Chronicon Anonymi Barensis ann. 1041: recreance la ou elle afferra. Statutum Et Arduino Lanbardo intravit in Melfi, Philippi Pulcri ann. 1302. pro reformaerat Topoteriti de ipso Catepano. [** Vide tione Regni, praecipit, ut Baillivi et SeMurator. Antiq. Ital. torn. 1. col. 531. nescalli Offtcia sibi commissa per seipsos, et Savin. Histor. Jur. Rom. med. temp, persona liter exerceant, nee sibi substitutes, aut Locumtenentes facere prassumant, torn. 1. cap. 5. 122.] LOCISERVATORES, Summorum Ponti- nisi in casu necessitatis, utpote valetudificum in Conciliis Legati potissimum nis et consilii: in quo et cessante causa dicti. Anastasius in Praefat. ad Concil. necessitatis ad commissa sibi Offtcia reVIII. 03cumenic.: Lociservantes Prassu- deant sine fraude et sub debito jurales; Lociservatores Apostolicas Sedis. Lo- menti. Cum autem eos contigerit in praecum obtinentes Papss Leonis, qui mox dicto casu absentari, constituant etliquem Legati Sedis Apostolicas, apud Liberatum virum idoneum et honestum de patria Diac. cap. 12. Vide Diurnum Romanum seu provincia cui prsecipue noscuntur, cap. 1. tit. 1. cap. 2. tit. 5. Glossar. Fa- usque ad suum reditum, quern cito accebroti ad Cedrenum, et Notas nostras ad lerent. Qui siquidem substitutus, non sit Advocatus, nee aliis arduis negotiis, nee Alexiadem pag. 273. LOCISERVATUBA, Vicarii dignitas vel amicorum multitudine oneratus: caventes, officium. Synqdus Lateran. sub Martino sibi sic substituentes, quod pro adminisI. PP.: Sergius Joppensis Episcopus tratione porro, seu gestione substitutorum Lociservaturam sedis Hierosolymitanse suorum, si quid in eis commiserint, tenearripiens... ibidem aliquos Episcopos or- buntur, prout de jure fuerit, respondere : et jurabunt prsedicti substitute quod quandinavit. LOGOPOSITUS, Eadem notione. Thega- diu prseerunt Officio prasdicto, illud bene nus cap. 6 : Ducibus, Comitibus, Locopo- et fideliter exequentur. sitis, etc. Cap. 13 : Comites et Locopositi. 1 LOCUMTENENTIA, Dignitas vel terriLex Longob. lib. 1. tit. 25. 73: Sculda- torium Locumtenentis. Charta Caroli Fr. sii, Decani, Saltarii, vel Locopositi. Regis ann. 1368. apud Baluzium torn. 2. [** Pippin. 10.] Lib. 3. tit. 12. 5?w :Nemo Hist. Arvern. pag. 428 : Cum plura ex Comes, neque Loco ejus positus. [ ' Gui- suis criminibus sive major pars extra Lo<io 3.] cumtenentiam et potestatem dicti carissimi fratris nostri Ducis Bituricensis et LOCUMTENENTES GENEBALES,

LOG
Discedens, pignora sacra, Gertrudisque su;e Loculum devectat ab inde.

LOG
consolatur. Fortassis alter interpretabitur sepulcrum. T Locus MONACHORUM, Oppidulum -pagi Venetensis in Armorica, vulgo dictum Loh-mine pro Loc-menach, Locus monachorum. Johannes de Loco-monachorum Archidiaconus et Electus Ecclesias Venetensis memoratur in Mandate Edwardi III. Regis Angl. ann. 1362. apud Rymer. torn. 6. pag. 361. 1 Locus VENERABILIS , Pius. Vide Loco,. AD LOCUM. Sic olim notare solebant particulas, quas ex constitutione aliqua aut recitabant, aut exscribebant, adjeotis etiam interdum primis constitutionis verbis : cujus moris plures sunt in Theodosiano Codice reliquiae, quibus etiam accidit, ut ea verba, nescio quomodo, in textum ipsum irreperent, et excerpti partem occuparent, ut in leg. 3. de Postul. (2, 10.) et Novella Majoriani de Episcopali judicio. Haec Petrus PithO3us ad Collationis Legis Mosaicae tit. 15. haec verba : Extat denique decretum divi Pii ad Pacatum Legatum provincise Lugdunensis, cujus rescripti verba, quia multa sunt, de fine ejus ad Locum haec pauca subjecit, etc. LOCUM DARE, Loco excedere. Gregorius M. lib. 2. Dialog, cap. 23: Cumque in eadem Ecclesia Missarum solemnia celebrarentur, atque ex more Diaconus clamaret, Si quis non commmunicat, det locum, etc. * 2. LOCUS, Vices, seu ordo quo quisque vice sua aliquid agit. Lit. remiss, ann. 1388. in Reg. 134. Chartoph. reg. ch. 67 : Cum plures socii convenissent pro ludendo ad paletum,... et Locus seu turnus dicti Petri per ordinem projiciendi advenisset, etc. Unde Molere sine loco est non sua vice suove ordine molere, sed simul atque ad molendinum advenerint, in Charta ann. circ. 1080. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 231: Ad usum monachorum dedi... in molendino villse sancti Salvatoris ut molant monachi omnem annonam suam sine Loco et sine moltura. * 3. LOCUS, De Loco gondalse, vini, id est , pro gondala, vino. Vide supra Gondala. * LOCUSTA, Machinae bellicaB species, qua aggredientes teguntur. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 48: Locusta ambulatoria : intus homines ducentes earn, possunt se hserere muro aut prope murum castelli et defendere se a saxis hostium ac ndssilibus. * LOCUTA, Domus, ubi cives congregantur de rebus ci vitatis locuturi. Charta ann. 1328. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 250 : Ut dicti consules possent Locutam seu domum acquirere vel construere,... in qua tractare et audire ac etiam examinare valerent negotia villse. Vide in Locutorium. LOCUTE. Virgil. Grammat. pag. 72 : Nee non etiam ex communibus ac deponentibus adverbia venire, nullus peritorum negare pptest, siquidem dicamus deosculate, suspicate, Locute. LOCUTORIUM, Gallice Parloir, Locus in Monasteriis in quibus Monachis invicem colloqui licebat, uti et Sanctimonialibus cum in aliis silentium indictum esset. Ejusmodi Locutorii quod Regulare appellatur, crebra mentio est in libro Ordinis S. Victoria Parisiensis MS. cap. 19: Quod si aliquid eis specialiler dicendum fuerit^ quod nee illic significari possit, nee usque ad tempus Locutionis differri,poterit Armanus usque in Locutorium regulare educere eos, et illic breviter

LOG

135

TJbi ut plurimum loculi sumuntur pro feretris in quibus conduntur Sanctorum cadavera et reliquiae. Loculus gestatorius, apud Adrevaldum de Miraculis S. Benedict! lib. 1. cap. 28. et 34. Adde Fortunatum in Vita S. Meda-rdi cap. 17. Odilonem Oluniac. lib. 2. de Vita S. Geraldi cap. 17. Ohronicon Oasinense lib. 2. cap. 34. Rodericum Toletan. lib. 2. de Reb. Hisp. cap. 20. Simeon. Dunelmens. lib. 2. de Eccles. Dunelmensi cap. 6.10. etc. LOCULATUS, in Loculo seu sepulcro conditus, apud S. Zenonem Veronens. Serm. de Lazarp. LOCELLUS, diminutivum a Loculus, ejusdemque notionis. Paulus Warnefridus de Gestis Longob. lib. 2. cap. 10 : Cujus corpus positum in Locello plumbeo.... CPolim est perlatum. Herkempertus in Hist. Longob.: Cujus Carlomanni in Locello aureo corpus... ad dictum Monasterium in Casino remissum esl. Flodoardus Jib. 3. Hist. rem. cap. 5: Locellum etiam quendam, hoc est, capsam majorem, qux a duobus Clericis ferri snlet, fieri fecit. Usurpant passim Scriptores, Anastasius in S. Sergio PP. pag. 61. Glaber Rodulph. in Vita S. Guillelm. Abb. Divion. cap. 7. num. 22. Baldric. Noviom. lib. 1. cap. 30. Leo Ostiens lib. 1. Chron. Casin. cap. 7. Chronicon. S. Petri Vivi ann. 869. et 1015. Chronic. Fontanell. cap. 7. JEgid. Aureae vallis cap. 51. etc. LUCELLUS, pro Locellus. Gloss. Gr. Lat. MS. : rXw<7orox6[juov, Lucelli; pluraliter tantum declinatur. Edit, habet y^wff(r6xo{juH, Luculli, vX6)(7(jox6(j.iov, Lucullum, y)vO<7<7ox6[juov, Lucellum. Edit, habet yXoo-(7oxo[iTov. Atque inde Luseau eodem significatu mutuati Galli. Ita Lucos, pro locos dixit Aggenus : Nam Lucos frequenter in trifinio invenimus, sicut in suburbanis, et circa publica itinera constitutum esse perspicimus. Nihil igitur mutandum, quidquid dicat Salmasius, qui locum pro sepulcro usurpatum a veteri Scholiaste Juvenalis, Ulpiano JO. Anastasio, et aliquot, aliis, observat. * 2. LOGULTJS. Acta S. Vamnis mart, torn. 3. Aug. pag. 288. col. 1 : Statim comes jussit eum nudari veste ; et dum in Loculum nudus stetisset, interrogavit eum si audiret jussionem regis. Ubi docti Editores: hie forte sumitur Loculus pro umbilico vel scroto, quo usque martyris corpus nudatum fuerit. Quam conjecturam mirum in modum firmat Chron. Th. Olterbourne edit. Plearn. pag. 243 : In primo bello (comes Douglas) amisit oculum ; in ista (f. isto) verenda transfixus perdidit Loculum. Eodem sensu Bourses dicimus. * 3. LOGULUS, diminut. a Locus, parva sedes. Charta ann. 994. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 562 : Qui abbas ipsum Loculum si sua forte industria, aut bonorum hominum munificentia, plus octo monachorum ampliaverit, etc. 1 LOCUMSERVANS, LOCUMTENENS, LOCUMTENENTIA. Vide in Lociservator. 1 LOCUPLECITAS, Divitisa in Charta Henrici VI. Angl. Regis ann. 1457. apud Rymer. torn. 11. pag. 385. 1. LOCUS, pro sepulcro, seu loco sepulcri, occurrit passim in vet. inscriptionibus, praesertim apud Thomam Reinesium. Vide Gloss, med. Graecit. in TOTCOI; et Loculus 1. 1 Locus, Grsecis etiam TOTTOS, Latrina, Gall. Les lieux, ut interpretatur Salmasius apud Tertullianum de Pallio, ubi : Immundiorem loco cervicem monilibus

quod dicendum est, intimare. Adde cap. 27. Ibidem pag. 34 : In Locutorium nullus eat, nisi vocatus ab Abbatevel Priore. Et cap. 38 : Nullus Locutorium regulare sine hcentia intrare debet, excepto Priore, et Subpriore, et his qui officiis deputati sunt. li autem qui officiis deputati sunt, possunt quidem intrare Locutorium, et de his quas necessaria sunt, sibi invicem loqui: sed tamen claustrales nullo modo sine licentia ibidem vocare debent. Ipsi etiam ministri quando pro aliqua necessitate ibi ad loquendum ingrediuntur non debent diutius stare, vel sedere, sed quod necessarium habent breviter dicant, et statim exeant.... qui autem accepta licentia Locutorium ingrediuntur, non diu ibi sedeant, nee alte loquantur, nee plures ibi conveniant, nisi ad plus quatuor, etc. Rursum : Nullus extraneus vel Canonicus in Locuto'fium regulare ad loquendum ducatur. Fratres qui licentiam loquendi ad invicem quesrunt, in nullo loco nisi in regulari Locutorio loqui possunt. In casteris Locutoriis nullus vocet aliquem de claustralibus, nisi solummodo Abbas et Prior. Adde cap. 67. sub flnem. Tabularium Vindocinense Ch. 60: Quse donatio primum facta in Locutorio, quod est juxla prsescriptorum Capitulum Monachorum. [Charta ann. 1110 apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 155 : Fed hoc donum per cultellum Radulphi Prioris Castri Joscel. in manu D. Willelmi Abb. Majoris-monasterii , in Locutorio ante iniroitum cameras ejus. Adde eumdem Lobinell. in Glossario Hist. Paris, torn. 3 : Petrus Damianus lib. 7. Epist. 5 : Quid ad hs&c dicent qui de Ecclesia non oratorium, sed Locutorium, et non oraculum, sed conciliabulum faciunt, Vide Regulas Clarissarum, Damianitarum, etc. Matth. Paris pag. 631.661. etc. LOCUTORIUM INTERIUS VEL PRIVATUM, in eodem libro Ordinis S. Victoris cap. 66. LOCUTORIUM COMMUNE, ibidem. 1 LOGUTORIUM, bis in Necrologio MS. Fratrum Minorum Silvanectensium. LOCUTORIUM SAGRISTARUM. Tabul. Vindocin. Thuani Ch. 182 : Venit in Locutorium Sacristarum conductu domni Stephani Monachi. [Alia Charta apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. 337: Quas (areas) dominus Gualterius deveniens Monachus noster dederat nobis.... in Locutorio Sacristarum.] LOCUTORIUM FORINSEGUM, In quo cum saecularibus Monachis vel Sanctimonialibus loqui licet. Thomas Walsinghamus pag. 257 : Interim ribaldicum instrumentis claustrum ingredientes, de Locutorio forinseco lapides molares... levaverunt. Adde pag. 272. Bulla Urbani IV. PP. ann. 1263. pro Clarissis, apud Waddingum : Locutorium vero fit ex crebris et spissis laminis ferreis, et forti opere fabricalis. Locutoria autem ad Confessiones fiant in Ecclesia, vel alio loco competenti. Vide Ingulfum pag. 867. | LOCUTORIA FENESTRA , Clathri in locutoriis Sanctimonialium, Gall. Grille de parloir. Buschiusde Reform. Monast. apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsvic. pag. 903 : Frequenter eis fed collationem in Ecclesia ante chorum suum, in Monasterio et ante Fenestram Locutoriam. LOCUTORIUM SEU PARLATORIUM PARISIENSE, in Charta ann. 1293. apud Renatum Chopinum lib. 1. de Moribus Parisiorum tit. 2. 118. vulgo le Parloir aux Bourgeois, in quo examinabantur et discutiebantur articuli usaticorum et con-

136

LOE

LOG

LOG

suetudinis ejusdem civitatis coram Prae- Gall. Layer. Constitutiones Jacobi Re- Alia ann. 1168. ibid: Berengarius Caunengis Sicilise cap. 20: Equitaturam _ sen sis abbas Bernardo... unum Logar(sic) in posito Mercatorum et Scabinis. LOD , Semuncia , dupondius. Vide bestiam... justo et competenti Loerio a villa de Caunis, ut molendinos ibi drapepatronis ipsas volentibus locare, condu- rios et bladerios sedificent,... concessit. Lotum. 11. LODIA, ut Lobia, de quo supra, cant. Computum Graisivod. ann. 1332: Vide Locale. LOGALIS. Vide supra in Locale. Porticus. Acta B. Augustini Novell!, Pro Loerio operatorii, in quo tenentur LOGAN. Vide Lagan. torn. 4. Mail pag. 622: Inter imagines curia communis per unum annum et tres 1 LOGARIASTES, XoyapiadTYJc, CompuSanctorum diversorum in Lodia dictss menses, iv. sol. gross. Ordinatio ann. Ecclesise vidimus imaginem in pariete 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 395. tator, Praefectus ratiociniorum in Aula pictam. Regimina Paduae ad ann. 1267. col. 1 : Res non emat quse convenienter et CPtana. Huic incumbebat numerare apud Murator torn. 8. col. 461: Et eo utiliter poterunt ad rationabile Loerium milites illisque solvere stipendia, ut anno facta fuit Lodia cum podiolis Com- reperiri. Le Roman de Vacce MS. vocem docet Codinus cap. 5. Innuit vero Nicemunis Paduss. Loier usurpat pro munere, quod ab tasin Manuele lib. 1. functionem ejusce 2. LODIA, Tugurium, ex German. eo datur, qui alterius benevolentiam Dignitatis circa vectigalia et tributa Loodse. Chron. Abbat. S. Bavonis ann. captat: fuisse, ut dicitur in Glossario mediae 941. apud Duchesnium in Probat. Hist. Graecit. voce Aoyapiov. Vide Longaristis. Quant 1'avoir des Flamenz ont li Roiz recheu, Guinens. pag. 54. 55 : Comes coacto in 1 LOGEA, LOGEAMENTUM. Vide LoEt chescun de ses dus out son Loier eu. unum exercitu, quern Herehem novimus gium 3. erectis Lodiis, fixisque tentoriis, in longo Infra: * LOGELLUM, diminut. a Logium 3. tempore obsedit Castellum. Infra : Lam;Edes, habitatio, porticus, offlcina. NeLes Barons de lq court a Louez et proiez. bertus petitis et acceptis quibusdam milicrol. B. M. de Medunta fol. 21. v: Rotibus, lubisque quasi ad pugnam inter* LOETUM, Locatio, conductio, Gall. bertus du Mpley... dedit quatuor solidos ciso sonitu clangentibus reverlitur, Lodias Loyer. Stat. Astaecollat. 20. cap. 44. pag. Paris, annui redditus sitos super Logelinstaurat, armat in pugnam milites, etc. 69. v: Statutum est quod aliquis labora- lum et supra petram juxta dictum Logeltor qui laboret ad Loetum, non audeat lum. Vide moxLogefo. Vide Logium. * Hinc forte Loudier, qui tugurium aporlare aliquas sarmentas, vel bropas, | LOGER, f. Praesidium, a locando dichabitat; vox contemtus. Lit. remiss. vel alia ligna absque expressa licentia tum, ut nostrum Loger. [* Idem videtur ann. 1372. in Reg. 103. Chartoph. reg. illius, cujus laborat. Ad Loetum sive mer- quod Lucrum vel fruitio, possessio, ch. 350: Laquelle Raoulle dist au sup- cedem, ibid, collat. 13. cap. 11. pag. 40. Hispan. Logro. Vide infra Logra.] Conpliant qu'il estoit un malvais Loudier. v. Lower, in Chron. S. Dion. torn. 3. ventiones Raymundi Comitis Barcinon. Alise ann. 1389. in Reg. 138. ch. 8 : Pierre Collect. Histor. Franc, pag. 247. Vide cum Ermengaudo Comite Urgell. ann. dit aux invaseurs, que faites vous Lou- Loerium et Logaderius 2. 1058. Marcae Hispan. col. 1111: Et si ad LOFMASTER. Vide Hist. Cortusior. lib. supradicto Comite Ermengaudo aut ad diers ? Aliae ann. 1390. ibid. ch. 168: Aucunes de ces personnes donnerent plu- 8. cap. 14. suos homines dederit Deus de ista hora in sieurs coups orbes de bastons,... en disant: | LOGA, ^Edicula, Gall. Loge. Videantea de Alchagib de Saragoza castros aut terras, habeant in eos et eas jam ferez sur ce Loudier Pierret. Vide infra Logium 3. in Loranum. - LOGADATGIUM , Locarium, Loyer. dicto Comite Raymundo... duas partes, et T LODIGH, Species ponderis vel mo- Privil. civit. Caturc. ann. 1344. in Reg. Comite Ermengaudo suam tertiam parnetae. Charta ann. 1326. apud Leibni- 68. Chartoph. reg. ch. 312 : Item habent tem. Et ipsos castros mittat Ermengautium torn. 2. Scriptor. Brunsvic. pag. quandam domum communem, vocatam dus Comes tertiam partem de opera et de 349: Abbas Lutholphus Iredecim jugera earner am d'Amors; et inde Logadatgia Loger et de guarda, quse in eis erit neagrorum hsereditario censu locavit seu proventus percipiunt a personis ibi cesse. Henningk Jordens, sex videlicet lotonibus tenentibus res venales. Vide Logerium. LOGERIUM, Locarium, Gall. Loyer. et dimidia Lodich argenti, quotannis.... 11. LOGADERIUS, Conductor vel loca- Usatici Regni Majoricarum MSS. : Et solvendis. Et mox: Ipsos agros media tor. Leges Palatinse Jacobi II. Regis pro Logerio sive mercede domorum non fertone Lodich argenti sibi comparet. Vide Majoric. in Actis SS. Junii torn. 3. pag. soluto tempore statuto, possit dominus Lotum. xill: Ut ab omnibus officialibus botelierise portas claudere, etc. Curia generalis CaLODIGIA, Genus navigii ex arborum et coquinse... et a marescallo et civaderio, talaniae a.nH. 1359. habita Cervariae, de assuto cortice compacti, quo Russi utun- et illis de stabulis, tarn domesticis quam militibus fugitivis: Nee etiam sustinere tur ad valrussorum piscium et balena- Logaderiis... nobilis major domus, aut aliquem qui cum solido Logerio fugerit. rum adipem, et anseres pingues colli- alius major domus servitia faciens, homa- [Charta ann. 1374. ex Schedis D. Lancegendos, apud Thuanum lib. 115. Hist, gium juramente subnixum recipiant. Hie lot : Dant ad Logerium perpetuum sive num. 2. recte Sollerius Logaderium exponit, Qui annuam pensionem octo sol. quoddam * LODIS, Semuncia, sexta decima pars locatam in aula habitationem tenet, hospitium, etc. Occurrit in Capitulis marcae. Charta authent. Phil, comit. eoque eximitur a jurisdictione magis- generalibus MSS. S. Victoris Massil, et Fland. ann. 1167. in Tabul. S. Petri tratus civilis, vel Qui suam suorumve alibi.] Gand. : Prseterea quicquid de venditione jumentorum operam locat ejus rei prae1 LOGUERIUM, Eodem intellectu, in terrse, scilicet de singula marca, firto di- fecto Zemblerio. Statutis Massil. lib. 2. cap. 28. 41. lib. midius, vel de invadiatione terrse, scilicet * 2. LOGADERIUS, Operarius, qui ope- 4. cap. 15. etc. in Legibus Palatinis de singula marca, Lodis accipitur. Vide ram suam alteri locat. Libert. Petrae Jacobi II. Regis Majoric. inter Acta SS. infra Load et Loto. assisiae ann. 1341. .in Reg. 74. Chartoph. Junii torn. 3. pag. LXXXII. et alibi non LODONENSIS MONETA. Vide infra in reg. ch. 647 : Item quod consules dict& semel. Moneta Baronum. villse... possint compellere habitatores LOQUERIUM, Eadem notione. Charta * LODRAMENTUM, an pro Lodiamen- dictss baslitse... ad solvendum salaria de- ann. 1242 : Decem solidos Melgorienses tum, Porticus, vel Logiamentum ? Vide bita omnibus Logaderiis pro affanagio. habuit... de Loquerio tabularum civitatis. infra in hac voce num. 1. Testam. Joan. Stat. ann. 1352. inter Probat. torn. 2. Occurrit praeterea in Consuetud. Tolosae Fr. de Gonzaga march. Mantuae ann. Hist. Nem. pag. 153. col. 2 : Item quod part. 2. Rubr. de Locato. [in Statutis 1444. torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. quicumque brasserii seu Logaderii, sin- Massil. lib. 1. cap. 33. lib. 4. cap. 29. 1804 : Item lego et relinquo illustri Paulse gulis diebus quibus operabuntur cum in Statutis Arelat. MSS. fol. 25. et 145. consorti mese pro sua habitatione illam alio pro peccunia, etc. Vide supra Loe- codicis D. Brunei, in Statutis Capituli partem palatii mei, quam ipsa elegerit, tum. Glandatensis ann. 1327. et alibi pluet possit mutare Lodramenta in dicto meo * 3. LOGADERIUS, Habitabilis, Gall. ries.] palalio. Vide supra Lobium et infra Lo- Logeable. Charta ann. 1310. in Reg. 46. 1 LOHERIUM, LOHERIA, Eodem signizamentum. Chartoph. reg. ch. 88: Item una domus flcatu, in Compute ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 278 : Item, pro Lohe| LCEDORIA, XoiSopta. Macrob. lib. 7 basset in qua sunt quinque estatgia Loga: Sunt alia duo apud Grsecos nomina, Lce- deria confrontata cum orto et cum domo rio unius barcse...retinuit patronus taren. doria et Scomma ; quibus nee vocabula supradictis. Alia ann. 1315. in Reg. 53. 1. Ibid. pag. 279 : Pro Loheria trium barreperio, nisi forte dicas, Lcedoriam expro- ch. 57 : Item quaedam domus Logdderise carum... taren. ix, Recurrit Ibid. Loheet stationes domorum sitss Caturci in par- rium.pag. seq. bationem esse ad directam contumeliam. * LOGETA, ^Edicula, sedium appendix, | LCEMODES, ^otjuoSv]?, Pestilens. Am- rochia S. Petri. Vide Logium 3. mian. lib. 19 : Prima species luis Pande* LOGAL, Locus vacuus, ubi domus diminut. a Logia, nostris Logette.Charta mus appellatur... secunda Epidemus... sedificari potest. Charta ann. 1151. ex ann. 1373. in Reg. 105. Chartoph. reg. tertia Loemodes, quse ilidem temporaria Tabul.monast.Caun.: Omnes alii fratres ch. 158 : Sub quibusdam parvis domunest, sed volucri velocitate lethabilis. S. Petri de Caunis ilium Logal, qui Petri culis seu Logetis, quinque solidi Turon. f LOERIITM, Pretitim conductionis, Maurel in villa de Caunis fuit,... tradunt. Reg. 13. Corb. sign. Habacuc ad ann.

LOG

LOG

LOG

137

1513. fol. 168 v: Le prendeur sera tenu torn. 2. Aug. pag. 559. col. 2: Domum de faire faire a ses despens une Logette, episcopalem de novo sedificavit lapideam amplam, et tegulis texit, et in ilia parte etc. 11. LOGIA, Collecta pauperibus suble- ejusdem domus, quse respicit ad Orienvandis, in Amalthea, ex Apostolo 1. Co- tem, stationem quamdam construxit, quse rinth. 16 : Ilept Bk T% Aoyta? Trj? el<; TOU? vulgari lingua Logis appellatur, pluriaytouo De Collectis autem quse fiunt in mum in aspectu delectabilem, cum pulcherrimis columnis exornatam super musanctos, etc. rum | 2. LOGIA, LOGIARE, etc. Vide Lo- civitatis, unde et fluvius subtus potest videri, et vinese et agri. ] Neque gium 3. 1. LOGIAMENTUM, Habitatio, domi- insulsum omnino Lamberti etymon: cilium, Gall. Lugement. Lit. remiss, ann. videntur enim id nominis nostris a Grse1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 92: cis mutuati, qui XoyeTov appellabant Dictum grangerium nequaquam a mani- pulpitum editius, in quo recitabantur bus eum detinentium habere potuerunt, Comoediae. Gloss. Gr. Lat.: Aoytov, Tb cum unus ipsorum prsedonum cum dicto TOG OsdcTpou, pulpitum. Logeum hac nograngerio suo prisionario ad Logiamen- tione dixit Vitruvius lib. 5. cap. 8. qui tum suorum ali&rum complicum prius illius altitudinem non minus debere recurrisset. Vide Logium 3. esse ait pedum decem, n6n plus duode* 2. LOGIAMENTUM, Hospitium, quo cim. Unde vero simile est, hanc vocem milites excipiuntur. Pactum inter reg. primitus nostros usurpasse pro supeet Saonse habitat, ann. 1461. in Reg. riore domus contignatione, quam post198. Chartoph. reg. ch. 97: Item quod modum toti attribuere sediflcio, aut nulla persona Saonensis teneatur dare certe superioribus, vel quibusvis portisive concedere hospitium,... proviso quod cibus, seu andronibus, quibus aediflcia per ancianos dictse civitatis... de hujus- invicem junguntur ac connectuntur ; modi Logiamentis , tarn personarum quomodo Logio. usurpatur in Historia quam equorum, convenienter... providea- Episcopor. Autissiod. cap. 63 : Fecit intur. super appendicia inter aulam et capellam * LOGIARE. Libert. Laudos. ann. 1392. hospitibus et familise necessaria, Logiastorn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 205. que magnse. habilitatis ab aula in Capelart. 35 : Licebit (habitantibus) tenere in lam, et e converso ducentes. Qua etiam diebus fori et nundinarum tabulas sive notione habetur in Charta ann. 1252. in afficciones in plateis publicis pro ven- Histor. Prioratus S. Martini Campen'dendo suas denariatas, aut extraneis Lo- sis : Erant Consiliarii prsedicti in Logiis giare. Ubi Cl. Editor emendat, Locare. domus Regise juxta curiam ab opposilo portsK Regis. [Actum Utini sub Logia Vide Logiare in Logium 3. j LOGICALIA, Qu33 pertinent ad Logi- Communis Utini, in Actis SS. Junii torn. cam, in Statutis Collegii Cluniac. ann. 1. pag. 779. Litterse Consulis Massil. 1308. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, ann. 1332 : Qusedam domus sedificata de pag. 281. col. 1. et in Statutis Collegii tabulis et tegulis in Logia. Logia domus Burgundici ann. 1335. torn. 5. ejusdem villas, Gall. Hotel de mile, Massiliensibus Hist. pag. 638. col. 1. La loge, in Ingressu Caroli VIII. Regis LOGIGARE, Ratiocinari, argumentari. Franc, ann. 1494. Massiliae generaliter Petrus Cellensis lib. 9. Epist. 9 : Et iro- celebratq. Logise monasterii, in Statutis nlco typo subsannans hie bonum dormi- S. Claudii pag. 78.] [* Minus accurate tasse Homerum Aristotelico more Lo- additur, domum publicam seu, I'Hotelgical. de-ville a Massiliensibus la Loge appel LOGICIDM, Hospicium, domus, Gall. lari; sic quippe vocant forum argentaLogis. Codicil. 2. Car. Andegav. comit. rium seu locum ubi negotiators conProv. ann. 1481 : Item pariter legavit gregari sclent, alibi Bourse dictum.] dom. noster rex... Demenjour de CasaveLOGIA , LOGBA , LOTGIA, ^Edicula, teri, manescallo Logiciorum dom. nostri 33dium appendix, Gallis Loge. Catholiregis, summam trecentorum scutorum. con Armoricum : Log, Gall. Loge, tuguLOGISTffi, Curatores et Patres Reip. rium, magale, cabana. Gloss. Graac. Lat. Gloss. Gr. Lat: AoytoTYJc, Curator. Lo- ex Cod. MS. Reg. 85: STO, Porticus, gista civitatis splendidissimse Nicome- Logia, testudo. Vita dementis VI. PP. : diens. in veteri Inscriptione 389. 2. Vide Ordinavit quod dicti Cardinales possint Cujac. ad tit. de Excusat. leg. 15. ad a csetero in dicto conclavi existentes haleg. 30. de Decur. et ad leg. 4. C. de Ta- bere cortinas, cum quibus claudantur eobular, lib. 10. rum Lotgise-, quando dormient seu quiesT LOGISTERIUM, Locus in quo recense- cent. Ita etiam appellantur apothecas bantur exercitus, et militibus stipendia mercatorum, ubi merces suas venum numerabantur, in Vocabulario Sussan- exponunt, maxime in nundinis. [Sic nsei, a Graeco XoyiffTYJpwv, Locus ubi se- intelligenda Charta Willelmi Regis Sidebant lovis-tat, seu Calculators. cilise ann. 1160. apud Murator. torn. 6. 1. LOGIUM, S. Eucherio lib. de Variis col. 624: qua Messanensibus cpnceditfavocabulis, quod et Rationale, est pannus cultatem in omnibus sibi subjectis locis exiguus ex auro, gemmis, coloribusque Terras S. Logias ubicumque voluerint variis, qui superhumerali contra pectus sedificare, Consulem statuere, etc.] Charta Pontificis annectebatur. Vide Isidorum, Conradi Imperat. ann. 1187. torn. 3. Papiam, et alios. Ughelli pag. 487 : Et confirmo eis pla2. LOGIUM in Glossis antiquis MSS. ceam portus undique liberam, ut nihil in est Manuale, id est, analogium. Vide ea possit ssdificari extra muros... in mari Manuale. vel in terra, Logia eorum excepta. Charta 3. LOGIUM, LOGIA, -<Edes, habitatio, Philippi August! ann. 1218 : Item de indomicilium, Gallis, Logis: sed maxime juria, quse. fit hominibus meis apud IndicAndronem, xystum seu porticum ita ium, quia volo quod habeant Logias suas nuncu'pabant , quomodo Loggia Itali pro eodem pretio, quo solent eas habere usurpant. Lambertus Ardensis : Item a antiquitus. Alia ejusdem ann. 1215. apud domo in Logium quod bene et procedente Doubletum pag. 899 : Eidem Prseposito ratione nomen accepit. Ibi enim sedere in debeat denunliare, quod ipsi volunt cadeliciis solebant ad colloquendum, a lo- pere plateas suas, et signare Logias suas gos, quod est sermo, derivatum, item de ad opus Indicti, quantum eis necesse fueLogio in oratorium. [_* Acta S. Hugon. rit. fComputus ann. 1261. apud D. Brusv

sel torn. 1. de Usu Feud. pag. 475 : Pro Logiis faciendis in nundinis S. Lazari vi. lib. x. sol. Logiss feriarum, in Charta ann. 1148. e Tabulario Monasterii de Charitate. Logiss et stallagia, in Litteris Bonifacii PP. recensentur inter jura Ecclesise Dolensis, ex. Archive ejusdem Eccles. suntque tributum ab iis, qui Logias in nundinis tenent, exsolvendum. Eadem, ut puto, notione Charta ann. 1214. in Tabulario S. Bartholomasi Bethun. f. 22. v: Jam dictus Robertus salvam debet habere careiam suam sicut solet esse. Logia debet manere sicut est posita. Fortean pro nundinis ipsis accipienda eadem vox in Charta Philippi Aug. ann. 1211. ubi de Privilegiis S. Martini Turon. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1101 : Quamdiu Logia manet in explenta, quse dicitur Regis Francorum, habet B. Martinus dimidium et Comes dimidium pro custodia ; et neuter potest inde dare seu venders sine alio.~\ LOGEA, in Chronico Cambriaa, torn. 1. Monastici Anglican! pag. 400. 1 LOGA, ut Logia. Computus ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. cxc. col. 1 : Pro turre Musterioli facienda et de granariis et Logis ad mangenellos nil. I. et vi. s. T LOGEAMENTUM, Hospitium, quo quis oppidanus milites debet excipere, Gallice Logement. Gharta Massil. ann. 1481: Placeat regissMajestati vestrse prssservare vestram civitatem ab juseantiis, Logeamentis, subjornatis et stationibus armigerorum peditum et equitum. 1 LOGIAEE, Habitare, diversari, Gall. Loger. Charta ann. 1264 : Guillermus de Charmentre civis Paris, recognovit se recepisse a venerabili viro et religioso Abbate S. Germani de Pratis Paris, nundinas dicti Abbatis ville S. Germani... sub conventionibus... quod dictus Guillermus predictas nundinas Logiare tenetur, et omnia qux ad eas pertinent de omnibus coustamentis facere. Litterse ann. 1380. apud Rymer. torn. 7. pag. 259: Ad Logiandum et morandum secure in campis. Chron. Astense ad ann. 1440. apud Murator. torn. 11. col. 276: Multi erant, qui non sciebant ubi Logiare. | LOGIARITJS, f. Portitor seu exactor portorii. Charta Philippi Aug. Regis Franc, ann. 1211. torn. 1. Collect. Ampliss. Marten, col. 1101 : Vinum autem alicujus Canonicprum speciale liberum transitum habebit per Ligerim dando secundum consuetudinem Logiarii unam Lagenam vini et duas nummatas panis. Omnes Clerici B. Martini... liberum habent transitum, nihil dando nisi festagia, quse a Prssposilo de Nogento pontonariis debentur. Si. pro Logiarius quis mallet legere Logiarium, tune pprtorium intelligerem. non ipsum portitorem. 4. LOGIUM, X6ytov, Logion, Oraculum. Logia personare, apud Martianum Capellam lib. 1. Incultum Logium, inculta oratio, apudCummianum Hibernum de Controversia Paschali. 1 LOGYA PARVA, Sermo tenuis^ vel minor dicendi facultas. Odo de varia Ernesti Bavariee Ducis fortuna, torn. 3. Anecd. Marten, col. 317: Quern tanto eloquio ditavit ab omnibus, ilia pauperis ingenii mater facundia parvse adjutrix Logyse, etc. LOGOGRAPHI, in Cod. Th. et Just. Tabularii, Notarii, Librarii ita nuncupati. De iis vide Jacobum Gothofred. ad leg. 1. Cod. Th. Ne conlatio per Logographos celebretur. (11, 4.) LOGOTHETA, vox Graca, quae ad Lati18

138

LOG

LOI

LOL

nos inferioris sevi etiam transiit. Apud Grgecos quidem, Byzantios praesertim, varie accipitur : sed veram ejus notionem habet Gloss. Gr. Lat: Aoyo6cY]?, Ratiocinator, discussor, disputator, XoyoOeTto, Ratiocinor. ^oyta-^bi; ),oyo9<jcou, Ratiocinium : est enim Logotheta, qui rationes accept! et depensi expendit ac discutit, quomodo dicuntur apud Procopiura lib. 3. de Bello Gothico cap. 1. et 21. Magistratus aulse Constantinopolitanae : qui id nominis cum adjuncto habuere, ut XoyoOsTou TOU 8p6(Aou, XoyoSeToa toO yevixou, de quibus agimus in CPoli Christiana, XoyoOltat TWV O'IKECOCXCOV apud Pachymerem lib. 2. cap. 21. lib. 6. cap. 34. XoyoBITOCI TOU arpaTtomvcoO XoyoTsffcou, de quibus VI. et VII. Synod us, et Procopius in Hist, arcana pag. 104. 1. Edit. XoyoOlw TWV aysXwv, de qua dignitate Pachymeres lib. 1. cap. 17. lib. 2. cap. 13. et Xoyoeerou TWVffExpETwv,qui ii dem fuere qui TOO ysvcou, ut ad lib. 3. Alexiadis docuimus. Expendebant enim ii rationes cursus publici^ aerarii generalis, serarii privati, seu largitionum privatarum, serarii militaris^ gregum seu armentorum Imperatoris, de quibus singulis Magistratibus multa dixere Meursius in Gloss, et Gretzerus ac Goarus ad Oodinum. Vide Theosterictum in Vita S. Nicetae Hegumeni n. 11. [et Glossarium medias Grsecitatis, col. 821. sqq.] Pnmi autem ex his Logothetis, quern Xop6ETY]v TOO 8p6[iou appellabani, licet primo officium circa cursum publicum versatum fuerit, idque muneris gesserit, quod apud nos le General des Pastes, alia tamen labentibus saeculis functio fuit: ut qui Edicta et aureas Imperatorum Bullas subscriberet, idque prorsus muneris obiret, quod apud nos Cancellarius, uti exerte habet Nicetas in Man. lib. 7. n. 1. unde Nicephoro CP. dicitur <5 TWV 8v)[ji,ooitwv TCpayjAafwv -rac uuo[Av^<7tc Scaxo[iii;wv. Gloss, antiqu. MSS. : Logotheta Grseco eloquio dicitur, qui sermonem facit in populo, id est, qui Edictum Imperatoris foris populo nuntiat. Eadem ferme hatet Papias. Glossar. JElfrici : Logotheta, g e m o t - m a n , id est, ad verbum, homo conventus, alias orator, qui conventui publico prsesidet ex parte Regis. Rogerus Hovedenus : Qui fuerat Cancellarius Imperatoris, quern Grseci vacant Logothetam. A Graecis, inquam, istud nominis mutuati sunt Latini Principes. In Chronico Casinensi lib. 4. cap. 68. 117. et 126. (vel secundum Editionem Angeli a Nuce cap. 66. 116. et 125.) Petrus Diaconus Casinensis a Lothario Imperatore Logotheta Italicus, Exceptor, Cartularius, et Capellanus Imperil Rornani constitutus fuisse dicitur, id est, Logotheta et Protonotarius quomodo appellabantur apud Siculos Normannos Reges, qui Ghartas Regias subscribebant ut passim ex Tabulis Siculis colligere est. Alia tamen fuit in eo Regno et diversa prorsus dignitas a Magni Cancellarii dignitate. Logotheta enim, qui et Protonotarius, Primi a Secretis, seu Protosecretarii munus obibat, et gradu, Magno Cancellario major erat, etsi neuter neutri subesset, ut ait Ammiratus torn. 1. Stemmatum Neapolit. pag. 48 : Essendo piupreminente uficio quello del Protonotario di quello del Gran Cancelliere, se ben I'uno al altro non e sottordinato. Formula porro qua Regia diplomata subscribebant Logothetse et Protonotarii Siculi, haBC erat, ex Waddingo ann. 1347. n. 8: Data Neapoliper... Logothetam et Protonotarium Regni Sicilise anno, etc.

* LOIGIA, ut supra Loja. Inquisit. * LOGRA, vel LOGRUM, ab Hispanico, ut videtur, Logro, Fruitio, possessio. ann. 1840. ex Bibl. reg. : Idem Poncius Charta ann. 1214 : Ego Guillelmus de comparuit in Loigiis bassis domus episcoChauvigny, dominus castri Radulphi, do palis Lingonensis, prsesentibus ibidem et concedo cellerario Dolensi quoddam dam. Rembaudo de Scarampis, Guillelmo cellarium in burgo Dolensi situatum, pro de Chatenayo... contestibus secum juratis sexaginta solidis monetss. Dolensis, quos et aliis. Vide Logia in Logium 3. mihi dictus cellerarius donavit, et cen* 1. LOIRA, Glis, Gall. Loir. Libert. tum solidos pro Logris. Vide in Lau- Florent. ann. 1339. torn. 8. Ordinat. reg. dare 4. Franc, pag. 96. art. 83 : De pelle vulpis 1 LOGRIE, Idem quod mox Logres, sed et Loirge, de qualibet unum Turonenmetaphorice, ut Leurre ssepius apud sem, etc. Gallos, Deceptio, illusio. Consuetud. * 2. LOIRA, Ligeris, Gall, la Loire. AnLemovic. art. 46 : Emptor et venditor nal. Laur. Bonincont. ad ann. 1429. debent venire quilibet cum uno probo ho- apud Murator. torn. 21. Script. Ital. mine coram Consulibus et dicere verita- col. 136 : Quum igitur Britones Aureliatem de pretio bona fide, (sine) dolo et nensem urbem obsiderent, ut Loira fluvio facilius potirentur, etc. fraude, et sine Logris. | LOGRES, Accipitris illicium pluma- f LOISELLUS FILI, in Compute ann. tile, Gall. Leurre, Hisp. Lura, Ital. Lo- 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feugoro. Leges Palatinse Jacobi II. Regis dorum pag. GCXVIII. Glomus, Picardis Majoric. in Actis SS. Junii torn. 3. pag. Loinseau de fil, Gall. Peloton, alias Luisxxiv. deFalconerio majori: Nee ignoret sel, ut habet Ovid. MS. apud Borellum: ejus curse pertinere omnia eis (avibus ad Cest Luissel de file tendray. venandum) necessaria procurare ; veluti Logres, capucia, longas et alia arnesia ad * Alias Loinselet, Loissel et Luissel. rostrum et manus ipsarum prseparandas. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 138 : Le suppliant Vide Loyrum. 5Je LOGUALIS. [Ut Locale : Et dona- rompy ledit petit coffre ou il trouva... un mus similiter Loguales juxta aacclesiam Loinselet de fil pers. Alia3 ann. 1398. in ubi mansiones et claustrum monachi Reg. 154. ch. 97 : Huit toisons de faciant. (Gartular. Gonchar.Ruthen.p. laine et deux Loisseaulx de fil de Un. Un Luissel defil, in Chron. S. Dion. torn. 7. 339, an. 1100.)] 1 1. LOGUERIUM, Gall. Layer. Vide Collect. Histor. Franc, pag. 148. Vide supra Lemoisellus et mox Lomellus. Logerium. LOISMUS. Observantiaa Regni Aragon. f 2. LOGUERIUM, Ordo manipulorum hac arte coacervatorum, ut plures in lib. 6. tit. de Generalib. privil. | 23 : cumulo sint ordines, alii aliis superio- Quam (haareditatem) alienare potest cum res, quos Massilienses Louges vocant prsedicto tributo tributarius, et onere, sine lingua patria. Hi ordines certo cons- consensu domini, nisi dominus habeat fatant atque definite manipulorum nu- ticam vel Loismum, nee tenetur talis trimero, ut decima facilius percipiatur. butarius vel emphytheota firmare res in Gharta ann. 1218. ex parvo Chartulario posse talis domini, etc. 1 LOITIHUNT, ut in Notis ad Leg. SaS. Victoris Massil. fol. 134. v. : De universis terris, quas proprio colunt aratro, lic, legit Bignonius, Canis ductor. Vide de tribus saumatis cujuslibet bladi sive Canis Leitihunt. T LOK, Floccus, Gall. Floccon, Angl. a leguminum unam eminarn, et de duobus Logueriis unam garbam Ecclesiis memo- Lach of wool, Floccus lanaa, a Saxonico ratis nomine decimarum conferant. Loca, Locca, Flocci, tomenta : omnia a 1 LOGYA PARVA. Vide supra in Lo- Latino Floccus, ut vult Skinner. Hinc gium 4. Lochus apud Kennettum in Antiq. Am1 LOH, ut infra Lofc, Tomentum. Cons- brosden. ad ann. 1425. pag. 572 : De n. titutiones Goriariorum Sand-Hippolit. sol. receptis de lana fracta, videlicet Loapud Duellium lib. 2. Miscell. pag. 443 : kys collecta in tonsura ovium, etc. Vide Item extra civitatem nullus vendat Loh Clack. 1 LOKKA, Lacus, a GraBcq Xaxxo;, Foaut alium apparatum. Item ubi duo socii sunt simul, tantum alter eorum emat yea, lacuna, fossa, ut Skinner, habet in voce Logh : quad frequens est, inquit Loh. [** Cortex Goriarius.] 1 LOHERIA, LOHERIUM. Vide Loge- in terminis locorum Scoticis et Hibernirium. cis ab Anglo-Saxonico Luh. Literas ann. * LOJA, ut supra Logium 3. Chartul. 1509. apud Rymer. torn. 13. pag. 243 : Buxer. part. 5. ch. 2 : Factum est hoc Pro ripariis, gurgitibus, stangnis, pilis, Divioni... in Loja, scilicet ante aulam do- Lokkis, etc. Armorici Loc'h et Louc'h, mini Hugonis ducts Burgundise, ipso Palus : qui non minusquam Lacus conprsesente. Gharta ann. 1280 : Nobilis vir venit loco laudato. Pontius Bremundi, dominus castri de ^ LOLIETUM, Locus obsitus lolio. WilCaslario,... concessit... sex cannas terrse lelmus Brito lib. 5. Philippidos : seu localis quadratas prope ripam ipsius Per Bajocarum Lolieta, per arva Caletum. aquee. in allodium liberum, in quo locali possit fieri seu construi domus seu Loja, LOLLARDI, LULLARDI, ita nuncupati in qua domo seu Loja possit inhabitare haeretici quidam, qui sub initium saeille, qui recipiet pedagium. culi xim. in Germania et Belgio exorti sunt. Joannes Hocsemius ann. 1809 : 1 LOIBUS. Vide Lembus. Eodem anno quidam hypocrites gyrovagi, * LOIDERIA, Idem quod. Lesda, Tributum, quod pro mercibus penditur ; qui Lollardi, sive Deum laudantes vocaunde Loiderius, hujus tributi exactor. bantur, per Hannoniam et Brabantiam Ohartul. S. Sulpit. Bitur. fol. 81. r. ch. quasdam mulieres nobiles deceperunt, etc. 123 : Medietas consuetudinis de cordoano Trithemius in Chron. ann. 1315. ait, ita et de coreis tannatis pertinet ad Loide- appellatos a Gualtero Lolhard Germane riamf et earn habebit Loiderius ; uterque quodam. [Liliardi dicuntur in Genealoautem Loiderius habebit duas michas fru- gia Comitum Flandriae ad ann. 1302. menti in unaquaque dominica. Et scien- torn. 3. Anecd. Marten, col. 408. Vide dum quod Loideriam nostram nemo tene- Hansizium torn. 1. Germ, sacrse pag. bit, nee tenerepotest nisi laicalis persona. 455.] :S Vide in Leudis. De iis ita Elmham. in vita Henr. V.

LON

LON

LON

139

reg. Angl. edit. Hearn. cap. 16. pag. 30: netur Ecclesise cujus Londa ilia dignos- sumta vox Longanimite in Praecepto Roc eodem primo regni ejusdem regis citur perlinere. D. Brussel loco citato Philippi VI. Franc. Regis ann. 1330. anno hsereticorum secta execrabilis, ca- Gallice vertit Londe, sed quid sit non torn. 2. Ordinat. pag. 59. ubi : Et voutholicse fidei inimici, satores lollii, hostes explicat. Conjecto legendum Landa, drions bien que au plus pres vows pourez, ecclesise, reipublicss eversores, in pluribus Gall. Lande, Terra sterilis et vepribus vous eussiez consideration et avis, selon la Longanimite des pays, etc. partibus regni Anglise. latitabant, haben- obsita, de qua dictum suo loco. LONGAO, LONGANO, Longum intesti* Londa minime mutandum esse in tes prsefectum Johannem Oldecastle militem, ipsius detestandas sectse dominum et Landa, monitus fui, cum etiamnum Ro- num, Vetus Moschionis interpres : 4>udri, tomagi extet domus DD. de Bigars, cu- Longao. Gloss. Lat. Gr. : Longao, xwXsymagistrum. Wicleffi etiam sectatoribus, id nomi- jus cognomen est de la Londe, hauddu- repov. Papias MS : Colum, vel Longio nis inditum in Anglia. Thomas Walsin- bie a loco seu domanio quodam in Nor- quoddam intestinorum. Editum habet Longior. Apitius lib. 4. de Re culin. cap. ghamus ann. 1377 : Hi vocabantura vulgo mannia acceptum. * LONDRA, f. Naviculse species, linter. 2 : Longanones porcinos ex jure TarenLollardi, incedentes nudis pedibus, etc. Pag. 327. 328: Wiccleffensibus, quos Lol- Charta ann. 1011. apud Murator. torn. tino farsos. Vide Gariopontum 1. 3. Paslardos quidam vacant. Et pag. 339 : Lo- 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 195 : Ut li- sionarii cap. 19. 21. Varroni Longa dilardi sequences Joannis Wiclif. Ita Will. centiam et potestatem habeatis vos et pos- citur. ;: = LONGARA, pro Longanea, ni fallor, Thorn, pag. 2646. 2662. 2663. Sic etiam teri vestri suprascripti rnonasterii venerahodie hsereticos quosvis, vel qui novae bilis et sancti, ponere et habere una pa- Porticus oblongior. Charta ann. 1182. ratura ad piscandum cum duas Londras apud Ughell. torn. 1. Ital. sacr. edit. religioni adversantur, yocant Angli. 1717. col. 1238 : Hortum, qui est ante porQuod vero hasretici isti Wiclefiani in medietate nostra. tam prgsdictse civitatis Signinie cum plaivestiti pannis vilibus incederent, ut ait * LONFUS. Vide supra Lauffen. Walsinghamus, viles ac despecti pas1. LONGA, Gorrigia, qua ligantur et gis et Longara et omnibus utilitatibus sim Lollardi nuncupate. Jo. Buschius in retinentur falcones ad sedem suam suis. LONGARE, Longum facere, unde proChronico Windesem. lib. 2. cap. 41 : quamcunque, quae sua longitudine comQui hujusmodi fratres devotos a mundo parata ad paries, meretur dici Longa, longare, (xaxpuveiv, in Onomastico. [Joh. tune despectos tanquam Lullardos depu- Falconariis Longe. [Occurrit in Legibus de Janua : Longare, Longum facere, tabant. Thomas a Kempis in Vita Flo- Palatinis Jacobi II. Regis Majoric. torn. differre. Fortunatus : rent, cap. 9 : Elegit potius abjeclus Lul- 3. SS. Junii pag. xxrv.] Vide FrideriTempore Longatur, sed variatur amor. lardus vocari quam dominus. Vide Odo- cum II. lib. 2. de arte venandi, in Proricum Rainaldum ann. 1318. n. 44. de logo, et cap. 27. 39. Miracula B. Henrici Baucen. torn. 2. :;;; Loire, eodem sensu, f>:":: Illicium. Junii pag. 382 : A pueritia contracta et hac voce habet Kilianus: Lollaerd, mussitator, mussitabundus. Lollaerd, Lolle- Vide Loyra.] in Mirac. MSS. B. M. V. guttosa in anchis ; restaurata sunt ossa cum magno dolore : sanata est in totum broeder, Broeder-Lollaerd, Lollardus, lib. 3 : Alexianus Monachus. Lollaerd, reus Isesse et Longata et vadit recta.] Faucons qui ne revient au Loire, * Hinc Mettre longuement, eodem fidei, vel laesse religionis, vulgo Lolardus, De sa privete me despoire. sensu in Lit. remiss, arm. 1408. ex Reg. Angl. Lolard. Lolardus quoque dicitur hsereticus Valdensis. * 2. LONGA, Lumbus Gall. Longe. 163. Chartoph. reg. ch. 170 : La dame de : - Extant etiam nunc in pluribus infe- Charta ann. 1221. torn. 1. Hist. Cassin. Falny commanda a son bailli qu'il feist rioris Germanise civitatibus ejusdem pag. 317. col. 1 : Beneficium dictu mulici prisonnier son sergent et y pourveist d'un nomenclatures viri quidam religiosi, (leg. forte dictum Ulici) debet facere ho- autre sergent, lequel bailli... y mist Lonpanno nigro et caputio vestiti, quorum minium et fidelilatem, in Nativitate spalla guement, cuidant que laditte dame se deust raviser. praecipuum officium est tempore pestis cum Longa, etc. Vide Lonza 1. * Ejusdem originis videtur vox Gal1 LONG-ffiVARE, Ad longum tempus mortuos sepelire riidem qui a Leodiensibus Freres Celist, id est Fratres Coe- producere. Theodeberti Regis nostri feli- lica Loinjonneur, qua pannis dimetiencitatem pro sua pietate Longsevet, in vita dis praepositus significatur, in Lit. relestes appellantur. LOLLARDIA, HaBresis Wicleffiana, quse S. Medardi Episc. torn. 2. Junii pag. 81. miss, ann. 1363. ex Reg. 92. Chartoph. Angliam diu infecit. Provincial Can| LONGffiVITAS, Longum ssvum, apudreg. ch. 300 : Comme les Loinjonneurs tuariensis Eccles. lib. 5. tit 5 : Nostra Macrobium lib. 7. Saturn, cap. 5. et 10. des plains draps, qui sont fais en nostre provincia variis et infructuosis doctrinis in Charta Pipini Regis ann. 763. apud ville de Rouen fussent venuz en I'ostel de inftcitur, ac nova ac damnabili Lollar- D. Calmet torn. 1. Hist. Lotharingiae Ricart le Roux et eussent trouve xxiiij. draps seelles du seel, duquel I'en seelle dise nomine maculatur. [Litterae ann. col. 278. et alibi. LONGALE, Longum lignum, quod est les draps de longueur, etc. Unde etiam 1460. apud Rymer. torn. 11. pag. 445 : De quibuscumque proditionibus, insurrec- inter rotas priores et posteriores. Ita Longon appellatus Clavus ferreus vel litionibus, rebellionibus, feloniis, trans- interpres Joannis de Garlandia in Sy- gneus, vulgo Cheville, in Lit. remiss, gressionibus, Lollardiis, etc.] ann. 1395. ex Reg. 149. ch. 72 : Longons, nonymis : autrement nommez chevilles. Et Longua* LOMACUS. [Chouette. DIEF.] Temo, Longale, trabale, furcale, forale. mis, Fabte longae species, in Contin. LOMBARDI. Vide Langobardi. LONGANEA, LONGANIA, Angilbertus Hist, belli sacri apud Marten, torn. 5. T LOMBARE. Vide Lumbare. : = LOMBARDO, Cammarus. Vide supra Abbas Centulensis 1. de Diversitate offi- Ampl. Collect, col. 591. ciorum : Quod si ratio aeris hoc non perLONGARIA, id est, Longa scriptura. Lichuda. * LOMELLUS, ut supra Loisellus. Lit. miserit, de S. Maria per Longaniarn ter- Papias. LONGARII, Ligna transversaria, quae remiss, ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. ratenus usque ad ascensorium ipsius lonreg. ch. 83 : Furata fuit in domo dicti ganise, qua sursum ascenditur, veniant. equos instabulis discernunt, ne inter se Reyinaldi... unumLomellum fili, de men- Vetus Charta ann. 941. apud Francisc. pugnare possint, apud Petrum de Cresura et pondere consuetis. Mariam in Mathildi lib. 3. pag. 43 : In scentiis 1. 9. cap. 2. extremo. LONGARISTIS PLOAS, apud Luith| LOMENTARE, qi^x^. in Glossis Lat.solaria ipsius curtis, ubi dominus Ugo et Graec. Sangerman. Aostergere Lomento, Lotharius filio ejus gloriosissimis Regibus prandum 1. 6. cap. 5. ubi legendum Lovel smegmate. Lomenlarias, ffjA-oy^aTOTtwprseerant in Capitela, ubi est Longanea gariastes ploas, Offlcium aulee CPolitaXYJ;, in iisdem Glossis, Qui lornentum solarii, prope Ecclesiam S. Benedicti, etc. nae, ex Gra3C. XoyaptaaTYi? Trjc uXoac, qui conticit aut vendit. Vide Smegrna. Videtur idem esse quod [Aaxpwv, porti- classis rationes expendebat: XoyaptacnrriV * LOMPIA. [Gallice Lampe : Crux cus oblongior, Galerie. Vide Macroma. enim Xoyitrtriv Graeci recentiores internichil valet, cruciftxus ligatus est cum LONGANIMIS, fj.axp66ujjLo;. Longanimi- pretantur. At istius magistratus nulla, una cordula, una Lompia defficit. (Che- tas, [AaxpoOufAta^ in Gloss. Gr. Lat. Gloss. aut fallor, occurrit, apud Scriptores Byvalier, visit, episcopor. Gratianopolit. Lat. MS. Regium : Durabilis, Longani- zantinos mentio, tametsi alios Xoyaptaop. 58.)] mis. Glossse antiquse MSS. : Longani- ra; passim recenseant. [Vide Logarias* LONA. Chartul. majus S. Viet. Mas- mis, placidus. Ugutio : Longanimus, tes.J ['"* Apud Pertz. o Delongaris tis sil. : De una parte infrontat via publica quasi nullis pagsionibus perturbatus, sed plods. Forte Drungarius.] quse vadit de Tarascone ad Laurata, de ad universa sustinenda est patiens, cui | LONGARIUS , Longissimus, diuturalia parte Lona de Rubiano. Vox fortean contrarium est pusillanimus. Italis Lun- nissimus. Charta Philippi III. Franc. vulgaris, fluae idem sonat quod nostrum ganimo. Occurrit in Notis Tyronis pagi Regis ann. 1273. apud Stephanotium le long, secus. 198. in libris sacris, et alibi passim. torn. 1. Antiquit. Occitan. MSS. pag. 1 LONDA. Scacarium ann. 1212. apud SS" Eadem notione quidam e nostris 405 : Per decursum cujuscumque tempoFalesiam torn. 2. de Feudorum usu pag. usurparunt voces Longanime, Longani- ris, longi, longioris, longissimi vel Lon840. col. 2 : Judicatum est quod decima mite, ut Scripturss verba scrupulqsius garii. terras, quse est infra metas Londx... do- redderent, sed et pro Longinquitate LONGELLUS. Will. Thorn, ann. 1311 :

140

LON

LON
papyrus regia. Lexicon Greec. Lat. : Ta [j.axp6xoXa, sunt majores et longiores chartss, quas Catullus regias vocat. Simili modo dicta TtpwcoxoXa. Goclenius in Lexico Philos. 1 LONGILATERUS , Longis lateribus. Miracula S. Servitii Episc. torn. 3. Maii pag. 225 : Dum Longilatsro extensus et obtectus asportaretur feretro. 1 LONGILOQUIUM , Sermo prolixior, apud vet. Interpretum Irenaei 1. 3. cap. 12. * LONGINGITAS, pro Longinquitas. Charta Rudolfi I. imper. ann. 1273. inter Probat. jur. domus Bavar. pag. 11 : In perpetuum Longingitate temporis plerumque accidit, ut et gesta hominum et contractuum efficacia in oblivionem veniant. Vide infra Longuanimitas. LONGINQUARE, Longius abire , vel amandare, Gall. Eloigner. Claudianus Mamertus 1.1. de Statu animae cap. 1 : Non mirandum est si vel de Deo, vel de homine, probe non sentiant, qui utrumque a se odio mediante Longinquant. [Utitur etiam Tertull. de Pudicitia cap. 5.] * Alias nostris Loignier. Poem. reg. Navar. torn. 2. pag. 140 :

LON

Quod singulis annis in perpetuum augeantur 20. stragulse, quinque coopertoria, 5. Longelli ultra antiquam liberationem. Ita videlicet quod sint 40. stragulse pro 20. fratribus, et 15. coopertoria, 15. Longelli ad distribuendum fratribus secundum quod fieri consuevit. Forte legendum Loudelli, ex Gallico Lpudiers, species straguli. Vide Lutherium. 1 LONGELUS, Diutinus. Accordum inter Dominum Turnon. et Priorern de Uyon ann. 1836 : Per aliquem usum vel actum contrarium, quantumcumque Iongum, vel consuetudinem Longelam exercitatum vel usitatum prsescribi non possit. Puto legendum Longsevam. ] LONGERIA, Mappa multo longior quam latior, quales sunt altarium. Inventarium ann. 1341. ex Archive S. Victoris Massil. : Quatuor mappas et 4. Longerias. Testamentum ann. 1392. in Maceriis Insulae Barbaras torn. 2. pag. 672 : Lectos garnitos bonos et sufficientes.... cum linteaminibus et 12. mantilia cum lotidem Longeriis semel dat et legat. Statuta Monialium S. Salvatoris Massil. ann. 1400 : D. Abbatissa tenetur traders mapas, Longerias et manutergia pro refectorio. Statuta Collegii Sagiensis ann. 1427. torn. 5. Hist. Paris, pag. 696 : Reponantur sub inventario mappss, Longerise et csetera lintea. Statuta Cardinalis Trivultii Abb. S. Victoris Massil. ann. 1531 : Elemosinarius tenetur providers... ad lavandum pedes pauperum de Longeria qu& ponitur ante pectus dictorum pauperum. Qui usus etiamnum servatur. :;;; Nostris Longiere. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Longiera, Proy. gausapes , mantile, manupiarium. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 145 : XXI. draps de lit, quatre touailles, deux Longieres, etc. Six touailles ou Longieres, in aliis ann. 1394. in Eeg. 146. ch. 237. Stat. eccl. Turon. ann. 1396. cap. 15. ex pod. reg. 1237 : Juxta et ad altare ad minus tria manutergia habeantur. Ubi versio Gallica : Et ait de couste I'autel trois Longieres. * LUNGERIA, Eadem notione, in Inventar. ann. 1363. ex Tabul. S. Viet. Massil. Lingiero, Provincialibus hodiernis. T LONGETUS, Placentae genus. Johan. Demussis Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col. 582 : Secunda die in nuptiis dant primo Longetos de pasta cum caxeo et croco et zibibo et speciebus. * LONGEVE. [Diu : Si habet aliquos parrochianos qui diu et Longeve excpmmunicationis sentenciam sustinuerint. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 44.)] T LONGI, Cantiones, apud Papiam, pro Logi, Fabulae Gall. Chansons. j 1. LONGIA, Fenile, f. sic dictum, quod longiora fere sint fenilia, nisi tamen quis malit Longia esse pro Logia: de qua in Logium. Assignatio hospitiorum ann. 1321. apud Fantonum Hist. Ayenion. pag. 178 : Item una Longia sive fenaria Nicolai de Sabaudia sita prope portale de infirmeriis. 2. LONGIA, [Lumbus, Gall. Longe.] Vide Lanza 1. * 3. LONGIA, Lorum, Gall. Longe. Cornput. MS. ann. 1239 : Pro una Longia et una curreia, xxxj. sol. 1 LONGICOLLUM, seu LONGIGOLUM, Vox ibrida, quse idem sonat ac Macrocollum, seu Macrocolum, Major charta,

longitudine, ut latitia, planitia, iisdera. Occurrit apud Innocentium de Casis litterar. non semel. [et Auctorem de Limitibus pag. 271.1 LONGITORIA. Vita S. Frontonis edita a Bosqueto pag. 10 : Orabat pro eis indesinenter, ne multa fieret probatio temporis in Longitoria, et ne turbatio avsrteret quosdam eorum retrorsum. [Hoc est, ut opinor, Deinceps, in longum seu futurum tempus.] | LONGITUDO, Species oblationis, ac forte cerei certa ratione in longum elaborati. Statuta S. German! a Pratis in Probat. Hist, ejusdem Monasterii pag. 174. col. 2 : Item omnes oblationes factse in candelis, in candelis tortuosis, votis, Longitudinibus, cereis... sunt capicerii dicti Monasterii ad faciendum suam utilitatem. Forte legendum Longitudinibus cereis, sublata virgula. J LONGITURNUS, Johanni de Janua, Diuturnus; Longiturnitas, Diuturnitas. Baruch. iv. cap. In Longiturnis diebus, et in in. cap. Ut scias ubi sit Longiturnitas vitse; vel secundum aliam Literam, Ubi sit Longiturna vita. Occurrit vox Longiturnus apud Ebbonem in Vita S. Ottonis, torn. 1. Julii pag. 438. LONGIVIVAX, Longeevus, qui diu viQuant me convient, Dame, de vous Loignier, vit, apud veterem interpretem JuvenaOnques certes plus dolant horn rte fu. lis Sat. 14. [Hinc emendanda Laurentii * Hinc Loingnier de feodo dixerunt, Amalthea, ubi Longivax, Cervina Sepro partem feudi in retrofeudum conce- nectus.] dere, qua ratione feudum a domino ca" 1 LONGOBARDI. Vide Langobardi. pitali quodammodo elongatur. Charta 1 LONGUA, Lumbus, Gall. Longe. Guill. dom. Salionis ann. 1281. ex Char- Charta Petri Abb. de Talemundo ann. tul. eccl. Lingon. fol. 18. v : Quse feoda 1366 : Item quod dictus aquarius de dicto ego vel mei hssredes non possimus plus castrato faciet octo fercula dumtaxat et Loingnier de feodo dicti episcopi et ejus de Longa bovis tria fercula tantum. Vide successorum, quam nunc sunt. Ibid. fol. Lonza 1. 19. v : Et est sciendum quod ego vel mei LONGUANIMITAS, Longinquitas, hseredes non possumus aut debemus dic- diuturnitas, Gall. Longueur de terns. tum feodum plus Longnier de feodo dicti Acta dissolut. matrim. Ludov. XII. ex dom. episeopi et successorum suorum Bibl. reg. fol. 127. y : Ambo erant valde quam nunc est. Quae in aliis eadem juvenes, et hoc scit propter Longuanide re Chartis ibidem sic redduntur : mitatem temporis, quo dictum matriNee possum nee debeo facere retrofeodum monium dicitur fuisse factum. Ita et de prsedictis. Vide supra Feudum Divi- Longanimite, pro Distantia, intervalders. lum, vulgo Eloignement, in Lit. ann. 1 LONGINTANUS, Diuturnus. Et jam 1330. torn. 2. Ordinat. reg. Franc, per Longintana tsmpora ipsse parietinae pag. 59. marcuissent, in Actis SS. Junii torn. 2. * LONGUETUS , Longulus. Inventar. pag. 573. de S. Leone PP. III. incerti anni S. Capel. Paris, ex Bibl. T LONGIO. Vide supra Longao. reg. : Item unum Longuetum et strictum t LONGISECUS, a'TtoOsv, in Glossis Lat. scriniolum argenteum, sigillatum in duoGraec. Sangerman. E longinquo, emi- bus locis parvo signeto domini nostri nus, procul. [* Adde ex Castigat. in regis. utrumque Glossar. Germ. Longe, secus. LONGUS, Procerus statura, quomodo Reg. eminus, longius. Loignet et Loin- Ludovicus X. cognominatus est Longnet, nostris, eadem acceptione. Lit. re- gus, ob staturae proceritatem, intermiss, ann. 1379. in Reg. 116. Chartoph. dum Magnus. Gloss. Gr. Lat. : Mrjxo; reg. ch. 148 : L'exposant, qui de leur em- TOO avOpciuou, statura, longitudo. Longiprise ne scavoit rien, les suivit de Loi- tudo corporis, apud Capitolinum in Magnet. Aliee ann. 1394. in Reg. 146. ch. 75: ximinis duobus. Sidonius in' Panegyr. Lesquelx trouverent laditte Margot et Anthenui : I'emmenerent Loingnet d'ilec. Longuet, Si cernas equites, sic Longi ssepe putanlur, eodem intellectu, in aliis Lit. ann. 1372. Si sedeant. ex Reg. 103. ch. 306 : Icellui coup esglinda et eschappa devers ledit Berihele- Homo Longissimus, apud eumdem in mot, qui estoit assez Longuet de costs Max. et Balbino. Ditmarus 1. 7. de quohors du tray. Lointieu vero, pro Eloigne, dam rustico : Et hie erat tantse. LongituDisjunctus, remotus, in Stat. ann. 1376. dinis, ut omnes qui eum viderant, nimis torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 235. art. admirarentur. Philipp. Mouskss de*Phi49 : Pour ce que lesdis bois et buissons a lippo Aug. : tiers et dongier, sont en divers lieux et Grans et biaus fu, et drois, et Lons. aucuns Lointieux des forez royaus.et en diverses vicomtez, etc.] Vide Ottonem Morenam pag. 124.125. | LONGISTRORSUS, Longe, procul. Actasic (Aaxpouc Graeci dicunt. Theodorus LecS. Hucberti Monachi, torn. 7. Maii pag. tor lib. 2. (jiaxpb; wv. Sozomenus 1. 6. cap. 275: Tsedium expectorat, cogitationemqus 29.1. 9. cap. 12. et Socrates 1. 6. cap. 7. pravam Longistrorsus avsrtit. Apud Fes- de quibusdam, monachis JEgyp^tiis : Outum : Longitrorsus sic dicitur, sicut dex- Tot auTaSeX^oi yjaav, ol (iaxpo\ Se ex toO aci(xa^ovTo. Vide Magnus. trorsus, sinistrorsus. LONIGA. Glossar. Provinc. Lat. ex LONGITIA, vox agrimensorum, pro

LOQ

LOR

141

Cod. reg. 7657 : Planon, Prow. Loniga, gemmis, in quo a longo tempore defficiunt alia curia, nisi pro deffectu justitiss curias sex Loppas saphirorum, et de tempore scobs, LOQUELA PRIVATUS, Qui in extremis T 1. LONZA, vox Italica, Lumbus, Gall. ejusdem Bucket tres Loppss saphirorum. Longe. Bulla Alexandri III. PP. ann. Aliud ann. 1376 : Sex Loupse saphireas, et est, nee loqui potest, qui a perdu la pa1179. apud Ughellum torn. 1. Ital. Sacr. de tempore defuncti thesaurarii Beuchet role, in Histor. Cortusior. lib. 8. cap. 1. pag. 512 : In obitu suo reliquit, videlicet (sic) tres alias, ac de novo deficit una Gloss. Lat. Gr. : Loquela, XaXia. spallam cum Lonza, et sarcmam musti, Loupa saphirea. Une louppe de saphir, in LOQUERIGIUM. Antiques deflnitiones cum hominio et fidelitate hseredum suo- altero Invent. Gallico. Louppe, alia rur- Ordinis Cisterciensis distinct. 15. cap. sum notione, nodus nempe, pars rei 2 : Nulla quoque Monialis loquatur cum rum. LONGIA dicitur in Miraculis B. Si- alicujus prominens. Lit. remiss, ann. aliquo nisi per fenestram bene et spisse monis Tudertini num. 37. [Vide Lon- 1456. in Reg. 189. Chartoph. reg. ch.120: ferratam, vel Loquericium modo simili Le suppliant feri ung coup d'un goy, au- prseparatum, etc. ubi legendum forte gua.] 2. LONZA, Hyaena. Acta SS. Junii trement appelle vougesse, dequoy I'en ar- Loquerium, ex Lat. loqui: sic enim pag. 436. de S. Raynerio : In ipso de- rache les buissons, de la Louppe qui est etiamnum Parloirs dicuntur ejusmodi serto reperit duas hyaenas, quas vulgus devers le dos d'icellui goy, sur le front clatratce fenestrse. [Perperam omnino vocat Lonzas, leone velociores et auda- dudit Jehan. Laquirium habetur in Statutis ejusdem ciores. LOPPARE, Tondere, resecare, ampu- Ordinis ann. 1242. apud Marten, torn. ILONZANUS, Ead. notione. Jac. de tare, vox Anglica, to Lop. Modus te- 4. Anecd. col. 1378. Vide Locutorium.] Vitriaco 1. 3. Hist. Orient, apud Marten, nendi hundredum pag. 124 : Dicit, quod 1 LOQUERIUM, Gall. Loyer. Vide Logetorn. 3. Anecd. col. 279 : Sunt ibi leones, prsedicta ligna fuerunt crescentia in dicta rium. pardi, ursi, dami, capri silvestres, et foresta, et quod eadem ligna fuerunt * LOQUETUM, [LUQUETUM, LUQUET, aliud quoddam sssvissimum, quod appel- Loppata de arboribus in eadem foresta Gall. Loquet. ... Pro uno Loqueto cum latur Lonzani, a cujus s&vitia nullum crescentibus. Occurrit ibi pluries. Vide duabus clavibus posito in camera proanimal potest esse tutum : et ut dicunt, Shredare. curatoris. (Comptes de 1'Archeveche 0 e terret leonem. * Nostris alias Lopiner, in frusta seu de Bordeaux du XIII et du XIV siecla. * 3. LONZA, Lorum, Gall. Longe, in partes dividere. Vide Rabelais, initio Arch, histor. de la Gironde t. 21. p. 403. Comput. Ms. ann. 1364. monast. Clare- prol. ad lib. 3. et Comment. Cond. torn. et t. 22. p. 425.)] val. fol. 37. v: Pro una Lonza empta xiv. 1. pag. 614. edit. ann. 1743. 11. LOQUTORIUM. Vide supra in Locugros. Vide supra Longia 8. LOQUACITARE, Garrire, sup[i<AoYtv, in torium.LOQUTORIUM, Locus Parisiis, in * LOOD, Idem quod supra Lodis, Sem- Onomastico. * 2. uncia, sexta decima pars marca?, Belquoexaminabanturet discutiebantur arLOQUACITAS, Usus vocis, facultas lo- ticuli usaticorum et consuetudinis ejusgis Loot. Charta ann. 1469. in Supplem. quendi. Liber 2. Miraculor. S. Richarii dem civitatis, coram praeposito mercaad. Miraeum pag. 206. col. 2 : Solvent mihi vel successoribus meis pro tempore cap. 14 : Demptis line/use obstaculis, Lo- torum et scabinis. Memor.D. Cam. Comunam unciam argenti puri seu duo quacitatem meruit obtinere. put. Paris, fol. 58. v: Die vij. Octobris T LOQUACITAS, Eloquentia, facundia. 1363. Moisonnet serviens Loqutorii, GalLoad, vel valorem ejus, etc. Vide infra Abbo in Prsefatiuncula sermonibus se- lice Parlouer, civium Parisiensium, etc. Loto. LOPA. Charta Rudesindi Episcopi Du- lectis praafixa, torn. 9. Spicil. Acher. Vide in Locutorium. miensis aerae 930. apud Anton, de Yepez, pag. 79 : Noveris, lector, sive auditor, LOR A, Potionis mellitae genus, Cselio in Ohronico Ord. S. Benedicti torn. 5 : quicumque es mediocris Loquacitatis di- Aureliano lib. 3. Vide Jacobum Cardives, sed Latinitatis indigens, hoc opus- nal. Papiensem Ep. 554. et Cujac.lib.il. Cpncedimus etiamphialas argenteas Franciscas 2. soparia exaurata, Lopas exaura- culum nudo nuditer factum, etc. Expo- Observ. cap. 30. tas cum coopertoriis 2. litones 2. scalas sitio Liturgies Gallic, torn. 5. Anecd. LORAMENTUM, Ligamentum, in Gloss. Marten, col. 94 : Pastor Ecclesiss aper- Arabico-Lat. Auctor Mamotrecti ad cap. exauratas 6. etc. ] LOPADIUM, f. Frustum, segmentum, tiori sermone populo prssdicet, ita arte 22. Ecclesiast. : Loramentum, i. concateGall. Lopin, a Lobinus diminut. vocis temperans. ut nee rusticitas sapienles of- natio lignorum quse. solet fieri in fundaLobus, ut Nicottus affirmat. Acta apo- fendat, nee onesta Loquacitas obscura rus- mentis ssdificiorum. [* Adde ex-Gloss. crypha S. Eleutherii Episc. et Mart, ticis fiat. Bibl. Mss. ubi non potest inveniri terra * Hac duplici acceptione Loquence solida ad fundandum sedificium. Architorn. 2. April, pag. 530 : Ne iram deorum incurras, et quasi unum Lopadium in nostri usurparunt. Lit. remiss, ann. tectis nostris Pilotis.] Jo. de Janua : Loista sartagine exfrigaris. Aristophani \o- 1375. in Reg. 107. Chartoph. reg. ch. 155: ramenta dicuntur plura tora, vel laqueaTC<SCOV est parva patella : quod locoLequel Mahieu est affolez d'un bras et ria, vel in parietibus tabulas, vel aliqua red'une jambe et de la parleure ou Lo- ligna quse nectuntur. [Testamentum Tellato non videtur posse convenire. quence. Prol. ad Chron. S. Dion. torn. lonis Episc. Curiensis ann. 15. Pippini * Ad agros etiam accommodata est vox Gallica Lopin, eodem sensu, quo dixe- 3. Collect. Histor. Franc, pag. 152 : Regis, torn. 2. Annal. Benedict, pag. runt Une piece, un morceau de terre, Li defaut de la letreure et de Loquence, 710. col. 1 : jtEramentis, ferraturis, LoraAgellus. Lib. cens. terras d'Estilly ann. etc. mentis, vasis, utensilibus, etc. Sed et * LOQUAQUIS, eu'XaXo? ln\ opvlou, in Justinus lib. 11. cap. 7 : Cum capita circ. 1430. fol. 5. v : Deux deniers assis sur un Lopin de terre et boys, contenant Castigat.ad utrumque Glossar.ex Gloss. Loramentorum inter nodos abscondita reune boicellee. Ibid. fol. 25. r : Ung Lop- Mss. perire non posset, gladio Loramenta caspin de terre plante en saulaye contenant LOQUATICUM, IxSoxt^ov, in Gloss. Gr. dit.] Lat. MS. Edit. Locatitium praefert. une boicellee et demie. Pro ictus, percusLORENUM, seu [LORENUS,] Lorain, Scri* LOQDATUR. Vide supra Locatur. sio Gall. Coup, occurrit in Lit. remiss. toribus nostris vernaculis. Diarium LOQUELA, JC. Anglis et Cowelo, idem ann. 1407. ex Reg. 161. Chartoph. reg. hesauri Regii ann. 1299. 5. Febr. : Pro ch. 306 : Icellui Pesiere print une con- est, quod placitum, causa, aut causae sabutis, Lorenis, palefredis, et aliis necesgnee,... de la teste de laquelle il donna a prosecutio judicialis, actio juris. Charta sariis ad equitandum, etc. [Arestum ParI'exposant un Loppin parmi la teste ; du- Regis Ricardi I. apud Radulfum de Di- lamenti Paris, ann. 1321 : Item Lorenos quel Loppin il I'abbati a terre. Alias ann. ceto ann. 1196 : De Loquela versus Domi- garnitos de serico, seminatos de boutonis 1416. in Reg. 169. ch. 238 : Icellui Cher- num Regem Francorum, scilicet de quie- et camahelis pretii 20. sol.] Computum chemeau donna au suppliant de lapaulme tatione Clericorum et Laicorum, sermo- Stephani de la Fontaine 26. April, ann. en la joue un tres gros Loppin. nem habeatis cum eo. Vide Magnam 1350: Pour trois sembues, I'une d'escarlate * LOPES CONNI, Trutinae species. Pac- Chartam Angl. cap. 28. Glanvillam lib. azuree armoiee de Navarre et d'Evreux, tum inter abbat. et consul. Aureliac. 2. cap. 3. Regiam Majestat. lib. 3. cap. et I'autre a arcons azurez semez deperles, ann. 1350. in Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 21. | 4. 6. etc. Ita Loqui, pro litem mo- I'autre de veluyau noir seme de rosettes et 246 : Item quod omnes balances, ad quas vere, in Legibus Henrici I. cap. 65. 42. d'or, avec 2. Lor rains. Guill. Guiart ann. seu cum quibus res venditee et vendendas 74. quod qui litem intendit, cumeo cum 1304 : ponderabuntur in dicta villa, fiant ad si- quo agit, de jure suo loquatur, et agat Estriers, Lorains, Trains netels. militudinem earum, quse vocantur Lopes in jure; atqu'e inde Parlamenta appellaconni. tas judiciales Curias quidam censent,de Le Roman de Garin : *LOPILOPIUM, [Wingneron. (Gloss. qua voce suo loco. Li Palefroi sor coi la Dame seist, Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, XV s.)] * Charta ann. 1125. pro monast. Becc. Esloit plus blans que nule (lor de lys, * LOPPA, LOUPA, a Gallico, Louppe, in Reg. 205. Chartoph. reg. ch. 202 : Is Li Lorrains vaut mille sols Parisis. Gemma imperfecta. Inventar. S. Capel. cui injuria illata est, clamabit se in curia Paris, ann. 1363. ex Bibl. reg. : Item abbatis Becci et ibi audiet judicium suum, Alibi : Sel ot d'ivoire, li Lorains sont d'ormier. unus alius textus Evangeliorum ornatus et non poterit Loquelam suam ponere in

142

LOR

LOR

LOR

Adam Bremensis in Histor. Eccl.: Habuit contulerit.] Lexicon MS. Reg. .etiam in cornitatu suo sex millia Lorica- TO T i o ? rum exceptis balistariis, etc. Fulcherius Et autres biens qui sont forain Carnot. lib. 1. Hist. Hierosol. cap. 4 : LORIGULA , uepsgoXo? , Munimentum N'as tu vaillant un vies Lorain. Tune de exercitibus plurimis unus illic quod urbium obsessores ultra jactum Videtur esse monetse genus.] exercilus effectus est, quorum centum mil- teli aedificant, etc. S. Hieronym. in cap. 1 LoRANtm. Rotulus computi ann. lia Loricis et galeis muniti erant. Will. 26. Esaise : Pro eo, quod nos vertimus an1255. apud D. Brussel torn. 1. de Feudo- Tyrius lib. 16. cap. 19 : In solo domini temurale, Symmachus ftrmamentum inrum usu pag. 470 : Pro Loranis, coffris, Imperatoris comitatu ad 70. millia fue- terpretatus est, ut ipsi muri munitionibus Lemovicensi tela. xxvn. equis palefridis, runt Loricatorum... in exercitu vero Dom. cincti sint, et vallo fossaque et aliis muris, carro, etc. Sic lego, non ut 01. Editor Regis Francorum virorum fortium Lori- quos in s&diftcatione castrorum solent LoLoranis coffris, sublata virgula ; quae lec- cis utentium numerus ad 70. millia... ses- riculas dicere. Beda in libr. Reg. quaest. tio, si bene asserta, de coffris seu arcis timabatur. Conradus Usp. ann. 1158: 13 : Tabulatis vel muris, vel cancellis, certa ratione loris constrictis, videtur Imperatorem subsequuntur Henricus vi- cum ad tutelam vise ponuntur, vulgus Ludelicet Dux Saxonum circa Pentecoslem ricularum nomen indidit. Vide Philanintelligenda. * Lorum, habena. Comput. Ms. ann. cum Imperatore in mille ducentis Loricis: drum ad lib. 7. Vitruvii cap. 1. 1239 : Pro uno Lorano ad dominum Al- Welfo vero circa festum S. Michaelis cum LORIGA GALIVERTI MEDICI, Proverfonsum, etc. Haud scio an inde vox Lo- trecentis Loricatis. Porro de loricissqua- bium apud Ratherium Veronensem in randier, qua servus aratorius significa- .matis vide Henric. Valesium ad lib. 17. Qualitatis conjectura pag. 207. cujus notur, in Lit. remiss, ann. 1472. ex Reg. Ammiam, [et Carol urn de Aquino in Le- tionem nondum sum assecutus. Locum 197. Chartoph. reg. ch. 294 : Jelian Rode xico Militari.] [* Munit. castr. dom. reg. vide in Rogatarius. bouvyer, Lorandier, serviteur el varlet... in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. LORICALE, quod vulgo nostri Lauberpour suivre les beufz et labourer la terre fol. 93. v col. 1 : Qusedarn Lorica integra geon vocabant. Libertates villae de Moen la baronnie d'Apchon. Vide supra in et goniculares ferrese... Tres Loricse ad neto ann. 1269. apud Thomasserium in Lodia 2. cuffas, tres sine cuffis... una Lorica sine Consuetud. Ipcalib. Biturigens. cap. 65 : 1 LOREA BURSA, in Gomputo ann. 1333. coiffa.} [!"": Chart. Dagobert. reg. ann. Qui de mobili minus 20. librarum habebit torn. 2. Hist. Dalph. pag. 285 : Item pro 675. apud Brequin. nov. edit. num. 380 : de mobili, tenebitur habere loricam et Loriuna bursa Lorea pro portanda targia Do- Prsedicti liberates nullum famulatum do- cole ; et capellum ferreum, et lanceam. mini 11. s. vi. d. Vienn. Habetur Loreus mino illius loci vel regi exhibeant, n,isi ex Occurrit etiam in Libertatib. oppidi des eis beneficia habeant, ita tamen ut unus- Ais ann. 1301. apud eumdem cap. 71. funis apud Catonem cap. 12. | LORANDRUM, Arbor similis foliisquisque Loricatus vir 10. mansus possi- Vide Halsberga. Lauri, ut dictum in Arodandrum sive deat. Fides hujus chartse merito susLORICARE , Lorica munire : Owpa-/.-in Arodandarum, ut male editum est. pecta.] ?siv, in Glossar. Gr. Lat. Architects est LORARIUS, Tortor, Ugutioni. Addit LORICATI, dicti Monachi sanctions tectorio, crusta, corio inducere. Vide Joannes de Janua> qui servis vendendis vitae, qui pro mortiftcatione, ut vpcant, Scriptorem veterem de Re architectqprseest. [Gellius lib. 10. cap. 3 : Hi seque- loricam ferream jugiter adcutem indue- nica cap. 19. leg. 79. D. de Verb, signibantur magistratus, tanquam in scenicis bant, nee pro quavis necessitate depone- fic. Philandrum ad Vitruvium lib. 7. cap. fabulis Lorarii, et quos erant jussi vincie- bant. Hos inter eminuit S. Dominicus 1. et alios. [* Glossar. Lat. Gall, ex Cod. bant, aut verberabant. Lictores et torto- cognomento Loricatus, a lorica ferrea reg. 7692 : Loricare , hauberjonner, vel res a Loris, quibus reos constringebant, quam per annos 15. ad carnem detulit, armer et mettre haubert.] dicti Lorarii.] de quo Petr. Damianus in illius Vita, et LORICARIUS, Loricarum confector, 6w1 LORCUM, pro Lorum. Vide in Cu- in Epistolis non semel. De Loricatis istis paxouoto?, in eodem Glossariq. curba. qui plura volet, consulat Autbertum AbLORICIPER, Bwpaxocpopoi;, ibidem. * LORDA, f. pro Loida vel Lesda, Tri- batem in Vita S. Paldonis et Socior. LORICATUS, LURICATQS. Donatio facta butum, quod pro mercibus penditur. Vitam S. Raynerii Solitarii n. 2. Stepha- Ecclesiaa Cornutianae edita a Suarezio : Chartul. S. Viet. Massil. : Retinendo sibi num Episc. Redonensem in Vita S. Guil- Item alium holosericum Luricatum. Inmedietatem census villse et medietatem lelmi Firmati n. 21. Vitam S. Stephani fra : Vela Loricata melinoporphyra unLordss mercati. Vide supra Loideria. Abbat. Obazin. n. 5. Vitam S. Petri cinata duo. LORDIGARE, Dorso incurvato incedere, Episcopi Policastrensis apud Ughellum LORICUS, pro Lorica, in Charta Hucex Gr. XopSoc, Incurvatus, ligno innixus, torn. 7. Ital. Sacr. pag. 765. Hist, funda- berti Militis de Salmuro Castro, Roberto corpore pendens. Apud Hesychium:Aop- tionis Ordin.Grandimqntensis3. Vitam Rege regnante, apud Labbeum torn. 2. 86v, uuoxupirov, ocrcluXtopiEvov, <ruyxxa[Jt.[A- S. Stephani Muretensis apud Labbeum Miscellan. pag. 55<l:Fuit etiam unus Lovov TW <7t6[AaTu Hinc nostri Lourds et torn. 2. pag. 676. Theodoricum in Sup- ricus in pretio valde bonus, et unus cabalLourdauts appellant, qui aegre incedunt plemento Vitse S. Elizabet apud Lam- lus. Nisi legendum sit boricus, vel buriprae gravitate : unde ad ingenii defec- bee, lib. 2. Comment, de Bibl. Csesarea cus. Vide ibi. tum translata vox, qui tardo sunt inge- pag. 884. etc. * LORICULA. Munit. castr. dom. reg. LORICA. Lex Angliorum et Werinor. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. nio qui ont I'esprit pesant. Regula Matit. 6. | 5 : Ad quern hesreditas terras per- fol. 94. r. col. 2 : Decem Loriculse, quingistri cap. 1 : Cseditur, pungitur, uslulatur, Lordicat miser asellus, et non vadit. venerit, ad ilium vestis bellica, id est, que scuta, etc. Vide Loricale. Infra : Monasteria ipsa aut cellulas falce Lorica, et ultio proximi, et solutio leudis * LORICA , Pars molendini. Reparat. exeunt, Lordicanda de ficta infirmitate, debet pertinere. Constitutio Henrici III. factae in Senescal. Carcass. : Pro faabsconsi secure, quod sanitatis gressus Imp. de Justitia Babenbergensium Mi- ciendo et ponendo in dicto molendino.... litum , apud Goldastum lib. Constit. unam Loricam, unam goffonem, etc. Idem sint ab ipso limine reformantes. Imperal. : Si absque liberis obierit, et uxo- forte quod infra Lorigrie vocatur : Pro * LOREMERIA. Vide infra Lormarius. LORENUM , LOREUS. Vide Lor amen- rem prsegnantem habuerit , expectetur uno ferro, vocato Lorigrie de metal, super dum pariat. Et si masculus fuerit, ille ha- et per quern una mola dictorum molenditum. 1 LORETHARE dicitur de arietino cla- beat beneftcium patris. Si non, proximus norum sustinetur et vertitur. agnatus defuncti Loricam suam, velequum more, apud Ugutionem. Vide Baulare, LORIFRANGERE. Ruodl. fr. 2. vers. LORICA, Militum, quos Chevaliers di- quern meliorem habuerit, domino suo offe- 226: cimus, armatura, maculis ferreis con- rat, et beneficium cognati sui accipiat. In Cum sat Lorifregi, quae porrexere recepi texta. Gloss. Lat. Gall.:Lorica, Haubert; expeditionem iturus ex suo sumptu ad doCommoda, etc. Loricatus, Vestu de Haubert. Avitus lib. minum veniat: deinceps ex ejus impensa Vide Schmeller. ibid. pag. 239. alatur. Si expeditio in Italia est, per sin5. Poem. : gulas Loricas unum equum det, et tres * LORILARDUM * Hastile , spiculum , Hi Loricarum vasto sub tegmine gaudent, libras. Vide Hereotum. Gall. Epieu sed jocose fortassis sic apInlexit creber sibimet quas circulus hferens. LORICA MURORUM, Pavimentorum, vo- pellatum. Lit. remiss, ann. 1415. in Reg. Denique Guntherus lib. 2. Ligurini, ut ces Vitruvio et aliis nqtsa. Vetus Inscri- 168. Chartoph. reg. ch. 287 : Jehan le ptio : Podium cum Lorica aditus vivos fe- Pannetier demanda d icellui Vincent, que caeteros praeteream : cit. Charta Communise Suessionensis : feras-ty, de ce Lorilart, c'est assavoir du. . . . Neque casside clausus Si mercator in istam villam ad mercatum dit espie. Vide supra Lardare 2. Terapora nee chalybum raunitus pectora Textu. venerit, et aliquis ei aliquid fecerit infra * LORIPPIUM , Poulaine , in Glossar. Vide Cluver. lib. 1. Germ, antiq. cap. 44. Loricam istius villse, etc. [** Chart, ann. Gall. Lat. Cod. reg. 7684. V. LiripiMaxime vero usurpatur pro ipso Milite 1215. in Alsat. Diplom. num. 398. torn. 1. pium. loricato. Helmodus lib. 2. cap. 13. Cum pag. 328 : Marcam argenti ad emendan1 LORIUM, mendose pro Corium, in mille,ut aiunt, Loricis venitAldenburg,etc. dam Loricam ejusdem villse burgensibus Libertatibus Moirenci ann. 1164. et 1209.

Id est, ex mero auro. [Adde Borellum in Thesauro. Le Roman de la Rose MS. :

LOR
edit. Paris, pag. 18: De Lpriis infra quinque sol. obolum. Recte in editione Genev. pag. 17. De Coriis, etc. 1 LORMARIUS, Gall. Larmier, Faber niinutorum operum ferrariorum vel seneorum, quse inserviunt fraenis, ephippiis, et aliis hujusmodi. Lormariorum magistrorum titulo in suis literis donantur ephippiorum, calcarium et clavorum artifices, inter quos, cum npnnulla sit necessitudo, non semel excitatse lites, quae variis supremi Senatus decretis fueruntcompositae. Arrestaduo primum ann. 1304. alterum ann. 1321. profert Lobinellus in suo Glossario torn. 3. Hist. Paris, ubi passim occurrit vox Lormarii exposita notione. Adde Literas Joannis Franc. Regis ann. 1357. et Statuta eorumdem Lormariorum apud D. Secousse torn. 3. Ordinat. pag. 183. et seq. Unde vero Lormarii dicti ejusmodi operum artifices, vide in Merus. * Cujus ars Lormoirie dicitur in Lib. 1. Stat. artif. Paris, ex Cam. Comput. fol. 347. v : Item que nulz ne puisse tenir ne lever le mestier de la Lormoirie, se il n'est Larmier ou cousturier. qui affiere au mestier dessus dit. Loyemerie vero ejusdem artis opiflcium, in Pedag. Peron. ex Chartul. 21. Corb. fol. 339 : Item le cheval qui porte Loyemerie doit v. den. Autissiodorensis seu vicus, ubi Lormarii habitant. Tabu], capit. Autiss. : Dedit talem reditum supra domum sitam in Lormeria. Obituar. ejusd. eccl.: Loremeria habet septem stagia : valent per annum xxxviij. libras, vj. solidos. 1 LORPES, pro Loripes, qui tortum habet pedem instar lori. Vide Eripes. * Glossar. Lat.Gall. ex Cod. reg.7692: Lorpes, tort. LORRA. Charta Guidonis Episcopi Lingon. ann. 1267. apud Roverium : Quod in tola riparia piscationem habeant cum rete, Lorra et artificiis, seu ingeniis piscatoriis quibuscunque. Ita in alia anni 1235. In Charta vero vernacula Theobaldi Regis Navarrae, qua firmatur prsedicta Charta : Retiennent encore la pescherie de la riviere a Loerre, et a tous engins, tant commel'Abbe sera en laville. Ubi Roverius Loerre, idem esse censet, quod in aucupio Leurre : bacque voce intelligi piscationem quae fit per inescationem piscium per offas soporiferas et medicatas, quametiamnum hodieArmoricis Livree dici auctor est. Vide Loyrum. * LORRIA, Idem quod Lorra, Modus piscandi per offas soporiferas. Charta Math. dom. Montismor. ann. 1208. in Chartul. S. Dion. pag. 311. col. 2 : Non sunt ausi piscari cum Lorria et cum aliis ingeniis, quee solent facere anliquitus. 1. LORUM, Vestis Imperatoriae et Consularis species. Anastasius ex Cod. MS. Mazarino pag. 12. et 255. ubi de Donatione Constantini M. : Deinde diadema, videlicet coronam capitis nominis nostri, simulque Phrygium, necnon et superhumerale, videlicet Lorum, quod Imperiale circundare assolet collum. Leo Grammaticus in Basilio ?pag. 472 : 'Ev6povteTo xa\ lyxacvi^eTai YJ IxxXrjffi'a T^V EXTTKTEV 6 J3ae, xa\ ExaXXcoTTtas xoajuo TtoMw, ^mxpa U Harpiap^ou. TOU Baat^ew? ev TW xatvi<TfJito Xcopov qpopeaaviro?, xa\ XP^" TctAXa SOVTOO etc. Quid sit Lorum, seu Xwpov, quivis deprehendet ex Diptychis Consularibus Compendiensi, Bituricensi, et Leodiensi, apud Sirmond. et Wilthemium, et ex numismatibus posteriqrum Imperatorum, maxime Mauricii, in quibus effinguntur Imperatores
* LORMERIA, LOREMERIA, RegiO UrbiS

LOS
et Consules cum toga Imperatpria vel Consular!, et fascia desuper, cujus pars a dextro humero, circa pectus ad pedes usque descendit, eumdemque circumvolvens, sinistrum humerum amplectitur, ac circa dorsum delabens, rursum a dextro Mere, pectus circumfundit, et inflmam sinistri brachii partem, qua manus conjungitur, involvit, reliqua fasciae parte retro pendula. Heec fuit lori forma, cujus mentio est in Instrument donationis Constantini perantiquo, licet fictitio : ex quo tandem percipitur ejusmodi ornatus nomenclatura, eumdemque esse cum summorum Pontiflcum pallio ; quod ii ab Imperatoribus accepere, ut et CPolitani, et caateri fortean Patriarch33 et Archiepiscopi , maxime Graeci, quibus id genus ornatus wtAopoptov dicitur. Plura de hac veste annotamus in Dissertatione de Imperatorum Constantinopolitanorum nummis. [Vide Glossarium medisa Graecitat. in Afi>poc, Vestis, etc.] 1 2. LORUM, f. Percussio absque sanguinis effusione, ut fit cum quis loris caaditur. Gesta Abbatum Lobiens. torn. 6. Spicil. Acher. pag. 603 : In Loris, in sanguinis fusura, in manumissuris, in licentia maritandi, in mortua manu, nihil debet habere Advocatus, nisi, etc. * LOSA, Tegulaa species, later quadratus. Stat. Montis-reg. pag. 267 : Item statutum est quod quilibet ferrarius et cauderarius cooperiat in directo suse fusinse quatuor canteratas vel circa coporum seu Losarum, aut maneant discopertss. * LOSBOAT, Navis species. Charta Phil, comit. Fland. ann. 1163. ex Ghartul. 1. Fland. ch. 325. in Cam. Comput. Insul. : De nave, quae, dicitur Losboat, octo denarios. * LOSENGINA, LOZENGIA , Gall. Losenge. Tessella scutaria. Inventar. S. Capel. Paris, ann. 1363. ex Bibl. reg. : Item una pulcra infula de narcisso albo, cujus aurifrasus est ad Losenginas Frandas et Navarrse et quasdam alias Losenginas. Item alia pulcra infula de narcisso Yndo, cujus aurifrasus est ad aquilas aureas et Losenginas albas. Item un chasuble cendre, dont I'orfroiz est Losenge aux armes de France et de Navarre. Item un autre bel chasuble de narcisse Ynde, dont I'orfroiz est a aigles d'or et a Losenges blanches, in Invent. Gall. Aliud ann. 1376 : Una alia pulchra casula de panno dicto nactis, habens aurifrazium ad aquilas auri, et Lozengias albas. Hinc * LOZANGIATUS, in eod. Inventar. ann. 1376 : Item una cafula sive cinerea, habens aurifrazium Lozangiatum ad arma Franci& et Navarrse. LOSINGA. Joannes Brompton. pag. 991 : Herbertus Losynga, id est, adulator, Episcopatum de Tedfordia emit a Rege. De hoc Herbertp versus aliquot exstant apud Godwin, in Episcopis Norwicensibus :
Surgit in Ecclesia monstrum genitore Losinga.

LOT
Sire, ne suy pas horns estraignes, Ne ne vos sai servir de blanges, Ne de Losenges, ne de fables.

143

[* Le Roman de Robert le Diable Ms. :

Vide supra Lausenga.] Liber Moralitatum MS. : Li faus ami qui servent de Losengerie en lieu de conseil, n'entendent qu'ct dechevoir en blandissant. Hinc Losenger, pro adulatore, qui falsas laudes ingerit. Hugo Plagon in versione Gallica MS. Willelmi Tyrii hsec ex lib. 14. cap. 20 : Subdolus et in viasua multiplex, sic reddit, faus Losengiers et deslaux. Le Roman de Guillaume au Court-nez MS.:
Car bien doit Lozengier qui mestier a d'aide. Le Roman de Garin MS. : Gil appella sept de ses Pautonniers Ne sont pruedome, aingois sont Losengiers.

Guiotus de Pruvino vetus Poeta Gallicus :

Ce niert pas bible Lozengiere, Mais tine et wire droituriere.

Galterus Metensis in Mappa mundi MS.:

Faus Losengeour estre estut Celui qui raonde plaira veut.

Est autem Losinga, vox Gallica Losenge, adulatio, seu falsa laus : quippe Galli los, dicebant pro laude. Hinc los et ventes, laudimia etiamnum appellantur, ut suo loco docemus. Alozer, pro laudare, dixit Theobaldus de Mailli, vetus Poeta Gallicus apud Falcetum 1. 2. de Poetis Franc, c. 8.
Dans Renaut de Porapone, qui moult fut Alozez.

Gloss. Theotiscum Lipsii : Losenga, Dolos interpretatur. Guill. Guiart: Par dons d'aucuns, ne pour Losange.

Vide torn. 2. Monast. Anglic, pag. 218. Alanum Charterium pag. 709. 88. etc. A nostris igitur hausere Itali Lusinga, Lusingaria pro Adulatio ; Lusingare, pro Adulari, quibus vocabulis non semel utuntur Petrarcha et Bocacius. Vide Jac. Bourgoing de Orig. et usu vulgarium vocum pag. 32. 1 LOZANIA , Vox ejusdem originis, Hisp. Locania, Illusio, dolus, in Testamento Ramiri Regis ann. 1059. apud Morettum Antiq. Navar. pag. 589 : Pro Lozania quam fecit, fuit enim se in terram de Mauris. Quse hie Hispanice reddit idem Morettus : Por la Locania que hizo, par que se fue a tierra de Moros. Nothus Ramiri, genitore relicto, transfuga secutus fuerat partes Maurorum ; ideoque Ramirus illusus hunc testamento privavit iis, quse jam donaverat. 1 LOSSA, Idem, ut puto, quod alias Hispanis Loza, Vas fictile. Inventarium Barcinon. ex Archivo S. Victoris Massil.; Septem dolia, iv. cupos, et vin. caffia de vino, ii. tripodes, 11. asters, et n. Lossas, et i. camisele. Eburonibus Lousse, cochlear majus. T LOSUNGE, Species exactionis apud Germanos. Locus exstat in Gramlus. Vide Lot. [* et Haltaus. Glossar. German, col. 1277.] LOT, LOTTUM, Sors, Anglo-Saxonibus H l o t , Germanis Loss, Gall. Lot, tributum, census quern quis tenetur prsestare vel pro capite, vel pro fundo aut mercibus. Statuta Willelmi Nothi: Omnis Francigena qui tempore Edwardi propinqui nostri fuit in Anglia particeps consuetudinum Anglorum, quod dicunt A n e h l o d et a n s c o t e , persolvatur secundum leg em Anglorum. Charta Stephani Regis Angl. ann. 1159. in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 779: Clamo quietum eis in perpetuum manerium illud quod se pro una hida defendebat, quietum dico et liberum de scotto et Lotto, et geldo et danegeldo, etc. Leges Burgorum Scoticorum cap. 59 : Et sciendum est quod stallangiator non potest habere Lot, cut, vel cavel, ullo tempore de aliquo mercimonio, cum Burgense, nisi infra nundinas. Curia 4. Burgorum Scoticor. cap. 1. | 4: Item quod nullus Burgensis rure manens habeat Lot, neque cavil, sequaliter cum Burgensibus inhabitantibus. Statuta

144

LOT

LOT
1327. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 676 : Concedimus quod dicti conjuges.... prsedictum redditum percipere et habere porlionesque seu divisiones aut Lothicas sequales inter se exinde facere perpetuo possint. Lit. remiss, ann. 1476. in Reg. 206. ch. 1065 : Certains Lotaige de partaiges furent faits des heritaiges, etc. Vide Locia et Lothum 1. 1 LOTHO. Vide mox Loto. ] LOTHOSELA, Piscatoribus Massil. Species veneni necandis piscibus. Charta Massil. ann. 1306: Pisces cum lays, Lothosela et alio veneno sive poisono in mari occidunt... causa tayssandi sive toxicandi pisces... toxicandi vel Lolhoselandi pisces. 11. LOTHUM, Portio, Gall. Lot. Charta ann. 1217. ex Archive B. M. de Bononuncio Rotomag.: Ego Ricardus de Mara vendidi totam meam partem unius Lothi, quam habebam in parochia S. Aniani de Buris. Vide Lot. f 2. LOTHUM, Mensura liquidorum. Charta Curiae Suession. ann. 1261 : Item tres sextarios vinese uno Lotho minus. Pro vinese forte leg. vini, nisi tres sextarii vinese sint vinea, unde totidem sextarii vini censualis percipiebantur. Lothum vini, in Literis ann. 1352. torn. 4. Ordinat. Reg. pag. 114: Super quolibet Lotho vini, singulam pictavinam. Vide Lotum. 1 LOTHUS, Idem, ut videtur, quod supra Lot, Census, tributum. Polyptyc. Fiscamn. ann. 1235: Item tenet tres acras, sed nihil reddit propter Lothos datos ecclesie Fiscanensi. LOTIUM, Aqua, unde aliquid lavaturn est. Suppl. ad vit. S. Bonif. torn. 1. Jun. pag. 476. col. 1: Cumque corpus viri Dei ex more lavatur, quasi noviter facta vulnera ejus, sanguinem profuderunt. Sed et Lullus Lotia in testaceum vas collocavit. Vide infra Lotura. 1 LOTO, vel LOTHO, ut mox Lotum, Semuncia, Sexta decima pars marcse, non Quarta, ut habetur apud Ludewig. in Indice torn. 1. Reliq. MSS. Schilterus in Glossario Teuton. : Mark, Marca, Portio argenti, auri, xvi. Loth. Charta ann. 1270. apud eumd. Ludewig. torn. 1. pag. 105: Cujus mansi annuam pensionem, scilicet quinque fertones decrevimus annis singulis dividendam, velut inferius continetur. Marca dimidia cedat monasterio R. Virginis in Eylwastorp, ut exinde librorum defectus, si quis fuerit, reparetur. Dimidius autem ferto dabitur Confratribus dicti Claustri, ut in die, quo agi solet anniversariits Rertrandis quondam uxoris militis pretacti, emendationem prebende seu consolationem habeant specialem. Tres Lotones dabuntur Sacerdoti cuicunque offtcianti prs&dictam capellam... ferto cedet ad luminaria... Gustos... recipiet reliquos tres Lotones. Semuncias, quassexdecim suntin marca et quatuor in fertone, in hac distributione Lotones dici, nemo est qui computet et non videat. Lotones rursum memorantur variis in Chartis apud eumd. Lud. torn. 1. pag. 84. 140. 299. 342. et 391. ubique eadem notione. Dimidius Lotho synodalis archidiacono persolvendus ibid. pag. 348. statuitur in Charta Alberti Halberstad. Electi ann. 1350. Vide Synodalis Census, in Synodus. * Lot, in Obituar. S. Petri Insul.: Obitus Rurgse de Rapalmis, j. Lot fini argenti supra domum Jacobi figuli... Obitus Nicholai de S. Mauritio canonici et presbyteri, j. marcq et demi fierton, v. Los fini argenti. * LOGTO, Eadem notione, in Comput. decimse in Italia eollectas ann. 1278. pro

LOT
subsidio T. S. ex Cod. reg. 5376. fol. 243. v: Item marchas xviij, fertones v. et uncias xv. et dimid. et quartam unam et octavamj. et Loctones ij. et dimid. ad pondus. Vide supra Lodis et Load. LOTONNUS, LOTTONUS, Metallum ex cupro et cadmia compositum, Gall. Leton. Lit. offlc. Senon. ann. 1336. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 22 : Quatuor duodenss cum dimidia duodena corregiarum de sirico ferratarum de Lotonno. Stat. Vercel. lib. 3. pag. 86. r: Item quod non liceat alicui ex prssdictis emendo et vendendo pensare ad pensam lapidis plumbi vel stagni, sed ad pensam ferri, Lottoni, bronzii vel arami tantum. Occurrit praaterea in .Stat. Montis-reg. pag. 288. Vide supra Letonus. 4c [ Pro uno fornimento Lotoni, ab equo. (Mandat. earner, apostol. arch, vatic. 1417. 21. f. 146.)] ^ LOTORIUM, Emissarium, vel locus ubi lavatur, Gallis, Lavoir. Necrologium FF. Minorum Silvanect.: iv. Idus Januarii Beleta la Poline beguina obiit.... Jacet ubi fuit Lotorium. Christophorus Mullerus apud R. Duellium lib. 1. Miscell, pag. 350: Illud enim vulgi solum opinione olim circumferebatur, domum pervetustam, cujus rudera restaurata nuper Lotorio nostro impendimus, domicilium Prasdicatorum dictam fuisse. * LOTPENNINGE, Census, qui pro domo persolvitur. Charta Alberti ducisBrunsvic. ann. 1303. apud Walter, in Lex. diplom. tab. 18 : Recognoscimus et testamur quod censum, qui vulgariter dicitur Lotpenninge, consuetum dari de casa, etc. Vide Lot et Penningus. * LOTRA, pro Lorra vel Lorria. Vide supra in hac voce. Charta ann. 1211. in Chartul. S. Dion. pag. 263. col. 1: Confessi sunt quod sibi in dicta aqua (SequanaB) nee falesias frangere neque cum Lotris piscari, sine licentia abbatis sive coquinarii beati Dionysii, ahquatenus licebat. Legitur rursum infra. * LOTRARIUS. [Gardien vel Chasseur de Loutres; Colinus Lotrarius. (Mus. Brit. Addit. Charters, n. 13941, an. 1296.)] | LOTRICIUM, LOTRITITJM, Lixivia , Gallis, Lessive. Menotus Serm. fol. 54 : Si sit macula in nasitergio tuo oportet ponerein Lotritio. Fol. 71 : Oportet lavare faciem et facere unum bonum Lotricium. * LOTTA, vox Italica, Lucta. Stat. crimin. nova Cumanas cap. 24. ex Cod. reg. 4622. fol. 69. r: Si aliquis puer... fecerit helium cum alio in civitate Cumana vel infra confinia de Lottis, lapidibus,... solvat pro banno... soldos decem. * LOTTONUS. Vide supra Lotonnus. 1 LOTTUM, Census, tributum. Vide Lot. * LOTTUS, Mensura liquidorum, Gall. Lot. Arest. parlam. ann. 1532. in Lib. rub. S. Vulfr. Abbavil. fol. 215. r : Cum camberiis et brassatoribus prssceptum fieri fecissent sex Lottos, Gallice Lots, bierse solvendi, etc. Vide in Lotum.. LOTUM, et LOD, Semuncia, dupondius : Loot, Kiliano. Charta WillelmiCastellani S. Audqmari in Tabulario Monasterii S. Bertini: Porro gallinse quss... debentur, sub annua pensione quinque firtonum et unius Loti redactse sunt. Charta W. Domini de Renli Militis ann. 1225. in eodem Tabulario: Decem marchas, et septem Lod cursualis monetse, etc. Decret. Ludovici Regis Hungaria3 ann. 1351. cap. 3 : Grossorum unus, 6. denarios camerse nostraz in valore et quantitate 6. Lotorum Viennensium valet. Est etiam apud nos mensura liquidorum, vini, etc. vulgo Lot, vel Lots, uti scribi-

GiJdse Scotiae cap. 20 : Neque Lot, neque cavil habeat cum aliquo confratre nostro... extraneus mercator. Adde cap. 43. Will. Thorn, aim. 1268 : Quin illi qui mercandisas faciunt, sint in Lot et scot, et in tallagio, etc. Et arm. 1364 : Et dicunt quod dicti Barones contributionem in Lottis facere recusant. Nostris Lot, est portio. Lot et portion, in Consuetud. Meledunensi: Lots et partages, in Remensi art. 250. et aliis passim. [Pro bonis seu facultatibus Le Roman de la Rose MS.:
Maint y prendront, bien dire 1'os, Sens, temps, chatel, cors, arae et Los.J

* Hinc Geter los est Sortiri, in Stat. ann. 1355. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 511. art. 16 : Le journe'e que on gete Los ou marquiet au pain, quiconques apporte sen pain ou sen harnas, ains que il maires ait gete Los ou marquiet, quatre deniers doit au majeur. Ubi sermo est de loco unicuique forensi mercatori sorte assignando. Spp Lot vel Loth, quod Rex Anglise percipiebat ex plumbi fodinis sitis in territorio regio, erat decimum tertium vas, uti patet ex duobus instruments a Thoma Blount laudatis in Nqmolexico, quorum prius ann. 9. Edwardi I. sic habet: Rad. de Wyne fecit quandam purpresturam in solo domini Regis in Tatington et Prestclive, faciendo mineram plumbi, unde Rex solebat percipere le Lot mineris, i. tertium decimum vas. Posterius vero ann. 16. ejusd. Regis : Et de minera lucrata in hujusmodi opere in feodo domini Regis, Dominus Rex habebit pro dominio suo tertium decimum discum, qui dicitur le Loth. Vide Loz. * 1. LOTA, Gall. Lote. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613 : Squilla, genus piscis dehcati; hsec vulgo Lota dicitur. * 2. LOTA. [Pondus. DIEF.] * LOTERIA, Gall. Loterie, apud Bornit. de Rerum sufflcientia tract. 3. cap. 18. edit. ann. 1265. pag. 246. et 247. ubi 01las sortiarias et Ollas fortunes vocat laudatque Delr. in Disquisit. mag. Haec post D. Falconet. Ludus ollse aliis dicitur, a vase in quo schedae sortiendse mittebantur, ut vult Simon Majolo episc. Vultur. in Ludis Canicul. ex Coudreto in Tract, theol. des Loteries. Vide Menest. Tract, hac de re Lugd. edit. ann. 1700. Exstant in Cam. Comput. Insul. Li terse ann. 1595. quibus Joanni Goinart Antuerpiensi mercatori licentia conceditur ejusmodi schedarum sortitionem instituendi, cujus caput erat 1500. florenorum. * LOTGIA, Porticus, Gall. Galerie. Cornput, ann. 1380. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 32. col. 2 : Solvi cuidam pauperi homini, qui portavit dictas entorcas de domo dicti pictoris supra Lotgiam, duos patacos. Vide in Logium 3. 1 LOTH, ut supra Lot. Tabular. Roth on. : Salomon dedit unam virgadam cum terris et sine censu, sine tributo et sine opere et sine Loth ulli hominum. * LOTHEREGNIA, a veteri Gallico Loheregne , nunc Lorraine, Lotharingia. Charta Marsilife abbat. B. M. Suession. ann. 1164. ex Chartul. S. Joan. Laudun. ch. 125 : Salvo servitio pro feodo nobis debito, equo videlicet ducendo singulis annis in Lotheregnia pro redditibus nostris. Vide infra Lutheringus. LOTHERWIT. Rastallus : Lotherwit, hoc est, quod capiatis emendas ab ipso qui corrumpit vestram nativam sine licentia vestra. Vide Lairwita. * LOTHICA, Pars, portio, Gall. Lot, alias Lotaige. Charta Caroli IV. ann.

LOU
tur in Foris Beneharn. Ruhr, de Pees et mesuras. [Ghronicon Bonse spei pag. 345 : Pridie cujuslibet anniversarii procurenturBinchiopro collatione quatuor Lota vini pretiosioris, et octo Lota similis vini, piscesque marini, etc.} SSSf Eadem vox Lot inter minores siccorum mensuras etiam recensetur in pago Atrebatensi atque vicinis in locis. Hmc in Chartulario M. S. Vedasti Atrebat. fol. 225. ubi de variis mensuris, legitur : Le boisseau au bled contient 10. Lots 3. pintes. lis autem in regionibus Lotum continet quatuor pintas, pinta quatuor marcas, et marca mensurarum minima est. SEMILOTUM, apud Anonymum de Miraculis S. Thomae Cantuar. editum a Stapletono, cap. 68: Supra Semilotum calculorum ad instar arense maximse emisit. [Cum dimidio Loto vini, in Litteris Agnetis Abbatissae Strumensis in Artesia ann. 1217. Demilot, in quibusdara locis Belgii, ubi idem est quod Pinta Parisiis.] 1 LOTUS, ut Lotum, Liquidorum mensura, vulgo Lot. Descriptio bonorum domini de Eska ex Archive S. Audomari: Debet habere foragium vini... a quolibet dolio iv. Lotos. Sententia arbitralis ann. 1446. ex Tabul. Corbeiensi: Quse decimse vinorum in dictis villa et territorio solvi et colligi consueverunt hoc modo ; videlicet quod de seu pro xvn. Lotis vini, units Lotus pro decima solvi et recipi consuevit. Exstat Alter locus in Caritas 3. * LOTURA, Aqua, unde aliquid lavatum est, Gall. Laveure. Mirac. S. Eosae torn. 2. Sept. pag. 450. col. 1 : Cum furore angustians... non potuit pali ut videret dictum corpus, neque biberet Loturam manuum dictse Virginis, etc. Vide supra Lotium. * 1. LOTUS, Schedarum sortitio, Gall. Loterie. Stat. Genuens. lib. 4. cap. 17. pag. 124. : Non possint fieri Loti sine Licentia Senatus sub pcena scutorum centum et amissione raubarum seu rerum positarum ad Lotum. Vide supra Loteria. * 2. LOTUS, Quod domino feudi pro facultate alienandi feudum, exsolvitur. Vide supra in Laudare 4. Charta Caroli VI. ann. 1400. in Beg. 155. Chartoph. reg. ch. 18 : Item censivas argenti... portantes Lotos et ventas. Pluries ibi. Occurrit aha notione in Lotum. * LOVA, vox Italica, Lupa, Machinae bellic33 species. Acta reipubl. Mutin. ad ann. 1306. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 474 : Ballistum, quod appellatur la Lova, valoris et exstimationis circa trecentarum librarum Mutinensium, etc. Vide Lupus 2. * LOVANIENSIS MONET.E mentio fit in Charta ann. 1173. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, col. 297 : Aureum denarium annui census et Lovaniensis monetse. Louvegnois, in Charta ann. 1265. ex Reg. sign. Le papier velu ex Cam. Comput. Insul. fol. 30. v. Livres de Louvignis, in alia ann. 1284. ex Chartul. 1. Fland. ibid, ch. 407. * LOVISBNSES SOLIDI, Eadem notione, in Charta ann. 1374. pro monast. S. Nicolai prope Tornacum ex Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 523. * LOVARECIA. [ Littera continens quasdam donaciones, videl. stagni de Laucino, forestarum seu nemorum de Servagrino et Lovarecie lescherieque dicte lovarecie contigue. (Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 1820. an. 1348.)] * LOUATUS. Reg. forestaede Broton. ex Cod. reg. 4653 : Monachi Gemeticis duos fagos et unum furon, et iterum ad LouaV

LOY
tus suorum baccorum sex haistriaux et duos furons. Id est, ni fallor, ad dolia religanda. * LOUETE. Glossse Caesarii Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 662. col. 2: DauretwsR sunt cortices, qui excoriantur de arboribus, quas vulgariter appellamus Louete; et de corticibus istis dabit mansus quinque fasciculos. * Aliud sonat Louete in Lib. rub. fol. par. domus publ. Abbavil. ad ann. 1350. fol. 66. r: II buvoient ensaulle u solier environ deux lieues apres Louete sonnee. Ibid, ad ann. 1375. fol. 135. v: Le samedi vij. jour de March... environ heure de cceuvre-feu et Louete, etc. Qua voce significari videtur Tempus, quod Entre chien et loup vulgo appellatur, crepusculum. Vide Horatarda. *i LOVI, Nomen proprium gladii Regis Dani83, de quo in voce Curtana. 1 LOVIA, pro Labia, Porticus, de quo supra. Electio Potestatis urbis Hortanse ann. 1359. apud 111. Eontaninum ad calcem Antiquit. ejusd. urbis pag. 417: Et die carnisprivii tenetur ponere in Lovia, quse est ante ecclesiam S. Marise, homines, ut hactenus extitit consuetum. * LOVISENSIS. Vide supra Lovaniensis. * LOUPA. Vide supra Loppa. 1 LOUPUS. Vide infra in Lupus 2. * LOUVAGIUM, Praestatio pro rei alicujus usufructu. Arest. parlam. Paris, ann. 1300. in Reg. Olim fol. 45. v: Proponebatur etiam pro eis, quod hoc eis licebat, titulo donationis eis factse a quodam rege Franciss, et a dominis qui antiquitus fundaverunt dictas villas, super subsidia seu aisantias pasturagiorum nemorum prssdictorum ; et quod pro dictis pasturagiis, illi qui habebant bestias, solvebant singulis annis redibentiam, videlicet quodlibet hospitium unum denarium de Louvagio. LOWBOTE, Emenda pro morte hominis occisi per cohortem, in Glossar. Saxon, exarato sub Edvardo III. Somnero H l o v b o t e , est compensatio damni turmae dati. LOWINA. Vide Layina. 1 LOYCA, pro Logica. Rolandinus Patav. de factis in Marchia Tarvis. Jib. 12. cap. 19 : Erant quoque tune temporis Regentes in Padua viri venerabiles Magister Agnus... in Physica et scientia naturali, Mag. Tredecimus in Loyca providus indagator et doctor. t LOYERUM, Praemium, merces, Gall. Layer. Sententia arbitralis ann. 1303: Nee sibi teneantur dare solarium, Loyerum vel mercedem. Vide Logerium et Loerium. 1 LOYESTAS, Obituarium MS. Ecclesiae Morin. fol. 19 : Kal. Septembris. Hie compotus minutorum brevium et Loyestatum. Ubi legendum videtur Layetarum, hoc est, capsarum seu schedarum, in quibus erant rationes accepti et expensi. Vide Layeta suo loco. * LOYRA. Stat. civit. Astae ubi de reya vini: Quod omnes vendentes vinum in grosso, quod vinum appellatur vinum mixtum sive Loyram, vel quod sit vinum pro medietate vel minus, solvant etsolvere teneantur dicto emptori ad rationem solidi unius denarios sex Astenses pro quohbet stario. Loire vero, pro Cupa, in Lit. remiss, ann. 1356. ex Reg. 85. Chartoph. reg. ch. 119 : Item d'avoir emble... en la Loire dou pressouir de Acy.... six sextiers de vin. LOYRUM, Esca, seu plumatile lorum, ut vocatur a Thuano, quo aves rapaces revocantur, ex Gallico Leurre, quod id '

LUB

145

loro religetur : unde accipitres et falcones Oiseaux de leurre dicuntur. Fridericus II. Imp. lib. 2. de Arte venandi, in Prologo: Loyrum cum carnibus et sine carnibus, et alia cum quibus revocantur ad homines. Vide Lorra let Logres.] LOYS, Species lapidis. Visitatio Thesaurariea sancti Pauli Londinensis ann. 1295 : Unum superaltare de Lays. Idem, videtur quod litium, de qua voce supra. | LOZ, ut supra Lot, Census, tributum. Codex MS. reddituum Episcopatus Autissiod. : De coriis cum pilis debet li Loz mi. den. Episcopo et Comiti: et si non fuerit li Loz cor. debet ob. Cprium cervi debet i. den. Episcopo et Comiti. 1 LOZA. Regimina Paduae apud Murator. torn. 8. col. 379 : Hoc anno (1200.) Loza communis Paduse facta fuit. Idem videtur quod Logia, de qua in voce Logium. * LOZAMENTUM, ^des, domus. Chron. Tarvis. apud Murator. torn. 19. Script. Ital. col. 848 : Quumque potestas et provisor Lozamento comitis applicuissent, notum faciunt comiti, etc. Vide supra Logium 3. 1 LOZANIA, Illusio. Vide in Losinga. I LOZENGIA , Rhombus, quadratum duos habens angulos acutos et duos obtusos, Gall. Losange vel Losenge. Inventarium Ecclesiae Noviom. ann. 1419 : Item de B. Theodora Mart, in quodam vase ad modum Lozengise. Ibidem : Item quoddam brachium B. Eligii argentatum, et fuit Episcopi Andreas, in quo deest qusedam Lozengia esmaillata.Vsirias afferunt originationes, quas yidere potes apud Menagium, et in Dictionario universali Trivoltiano.Magis arridet Hispanicum Losas, vel Italicum Losa, Later quadratus, quod hujus figuram referant Lozengise. Vide Losengina. 1 LOZINGA, Eadem notione. Vide in Gobonatus. * LOZANGIATUS. Vide supra Losengina. * LOZTA, Vectigal, tributum. Charta Adef. reg. Aragon. pro habitat. Tutelee aera 1165. in Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 295 : Per tali conditions quod vos similiter guardetis meas Loztas et meas monetas et tolas meas renditas. Vide in Leudis. * LUAIGA, Locus vacuus, ut videtur, domui aedificandae aptus. Charta Eckberti Bamberg. episc. ann. 1236. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 618 : Sylvam inter Griven et ipsam ecclesiam sitam et Luaigam unam sitam in loco, qui dicitur Lumerave. Vide infra Luega. T LUBELLUM, per diminutionem dictum a globo corrupte, quasi globellum. Papias. * LUBELLUS, Barbeil, in Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120. * LUBERNA, Panthera. Lib. 2. tit. 19. ordinat. super artif. Paris, in Cam. Comput. fol. 22. r: Peawlx de Lubernes, peaulx de martrines, etc. | LUBIA, Pluvia, Hispan. Lluvia. Sicardus Episc. Cremon. torn. 7. Muratorii col. 626:
Septembris Lubia vites submersit et uvas.

1 LUBINA, pro Labina. Vide in Lavina. '* LUBINUS, Pois Lombar, in Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120. 1 LUBITUS, ut Libitum. Pro ipsorum Lubitu, in Diplomate ann. 1335. apud Ludewig. torn. 5. pag. 598. ] LUBRICA, Vallum, imo fossa. Gloss. Isid. in Exceptis, Vallum sine fossa.

19

446

LUC

LUG

LUG
Antiq. Lege Lucetius. Eestus : Lucetium Jovem appellabant, quod eum lucis esse causam credebant. 1 1. LUCERNA, Genus cocullae, in Glossis Isidori; sed legendum Lacerna. 2. LUCERNA, Fenestra, sed proprie ea quse in domus tecto est: Lucarne, in Consuetud. Remensi art. 379. Libertates concessae urbiBarcinonensi aPetroRege Arag. ann. 1283. MSS.: Est consuetudo in Lucernis positis in pariete proprio vel communi illius qui lucem accipit per ipsas Lucernas, st ipsse Lucernes extiterint per 30. annos in pace et continue, ipsss Lucernes non possint claudi a parte adversa. Adde caput sequens. Alibi: In pariete proprio vel communi nemo debet facere fenestram vel Lucernam. LUGERNA BOETA. Synodus Exoniensis ann. 1287. cap. 12. ubi de Ministeriis sacris : Campanella deferenda ad infirmos, et ad elevationem Corporis Christi : Lucerna boeta, campanellss ad mortuos, etc. Ubi Lucerna boeta, ea est, ni fallor, quae in majori pyxide, forte vitrea.quam boetam nostri dicunt accensa includitur, ne, dum in plateis effertur, extinguatur. [Vide Boeta.] LUCERNE , inter ministeria sacra. Charta Gennadii Episcopi Astoricensis arse 953. apud Anto. de Yepez torn. 4 : Vasa autem altaris calicem argenteum cum patena,et coronam, signum, crucem, et Lucernam seream. Occurrit ibi pluries, et in aliquot aliis tabulis Hispanicis apud eumdem Scriptorem. Alia Rudesindi Episcopi Dumiensis a3ras 930. ibid. torn. 4: Ministeria Ecclesias... coronas argenteas tres, ex quibus unam gemmis et auro comptam: Lucerna, id est, Turibulorum ex auro, cum sua offerturia, capsas argenteas, etc. Vide Absconsa. LUCERNE, Oculi. Charta sera? 979. apud Anton, de Yepez in Chron. Ord. S. Benedict! torn. 5 : In primis sit a Domino maledictus, et... arreptus a diabolo currat, et a fronte Lucernis careat, Gisei lepra sit percussus, etc. Occurrit crebro hffic formula in Chartis Hispanicis. 1. LUCERNARIA, Eadem notione qua Lucerna. Gervasius Tilleberiensis MS. in Otiis Imperialib. parte 1: Eadem hora per fenestram domus ipsius civis in culmine patentem, quam Lucernariam Angli nominant, ad mensam coram uxore civis positam cultellus infigitur. 1 2. LUCERNARIA, Herba, verbascum apud Marcellum Empiricum cap. 20, 1. LUCERNARIUM, Papise, Candelabrum : Ugutioni : Candelabrum quod sustinet Lucernam. 2. LUCERNARIUM, Officium vespertinarum precum, quod vespere occaso sole peragi solet, quando scilicet accen-. duntur lucernas. Auxva^ta, Lucernarum accensio, in Gloss. Gr. Lat. Xu^viov occpat', apud Herodotum lib. 7. Annam Comnenam non uno loco, Pachymerem lib. 8. cap. 25. lib. 10. cap. 1. etc. Officium ipsum Lucernarem horam vocat Gassianus lib. 3. de Institut. cap. 3. Lucernariam devotionem, Uranius Presbyter de obitu S. Paulini Episcopi Nolensis, Lucernariam nude, Regula Magistri cap. 34. 36. 41. 44. et 50. Lucernarium S. Augustinus in Regula Canonicor. S. Hieronymus ad Psalm. 119.Concil. Toletan. I. can. 9. Concilium Emeritense can. 2. Regula S. Aureliani Arelat. post cap. 54. de Ordine psallendi, Regula Tarnatensis cap. 9. Regula S. Isidori cap. 7. Cyprianus et Messianus in Vita S. Csesarii Arelat. etc. AUYVIXOV Palladius in Hist. Lausiaca cap. 88. sexta Synodus cap. .90. Hist. Miraculi S. Gregorii in

Hinc La Cerda emendanclum censet, Ludicrum vallum, sine fossa. Ita Grsevius.

f LUCANUM, f. Idem quod Lucerna, quae mox recensetur inter ministeria sacra. Necrologium Remense : Petrus 1 LUBRICAMENTUM. Vide mox in Lu- Clericus, qui dedit Lucanum S. Marias. bricus. Laurentius in Amalthea : Lucanum, 1 LUBRICARE, Vacillare. Lubricant Quod pertinet ad lucem. gressum ambulantium per earn, in Actis j LUCANUS, Aurora. Lucanus, SplenSS. Junii torn. 3. pag. 630. de S. Elisa- dor matutinus, in Amalthea. Vita S. betha Schonaug. Alias Lubricare est Pamph. Ep. Sulmon. torn. 3. Apr. pag. Lubricum efticere, ut apud Juvena- 586 : Contra statuta nostra Dominicis dielem : bus ante Lucanum te Missas celebrare. [** Leg. Antelucanum.] Qui Lacedsemonium pylismate Lubricat orbem. * LUCAR, Lucus aptus, vel Vectigal vel * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. ass, quod ex lucis contrahitur, in vet. 7657: Eslenegar, Prov. labi, Lubricare, Glossar. ex Cod. reg. 7613. Aliud Lat. labare. Aliud Lat. Gall, ex Cod. 7692 : Gall, ex Cod. 521 : Lucar, forestage. Lubricare, escoulourier. Lubricus, escou- Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. 7657: Lucarius, hoc Lucar, aris, quod sit videlouriable. 1 LUBRICE, Effuse, prodige. Chronic. licet pretium (balnei) Sanhiar, Prou.Vide Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. infra Luchar. col. 571 : Pro mortuis quoque oblationes T LUCARDILLUS, Species carduelis, huic monasterio oblatas Dei seryis aufe- Ital. Lucarino, vel Luganello, Gall. Turentes, vel in saecularibus sumtibus Lu- rin, Opaums. Computus ann. 1333. torn. 2. brice expendentes, referebat sacrilegos Hist. Dalphin. pag. 279 : Item, apud Nicziam pro quadam ave, quae vocatur Luapud Deum fore et pauperum necatores. * LUBRICOSE , Verbose, effuse. Lit. cardillus, taren. vi. * LUCARIDIS. Vide infra Lucaudis. remiss, ann. 1356. in Beg. 84. Chartoph. 1. LUCARIUS, Luci vel silvas custos. reg. ch. 561: Ipsa Perrota, quae erat fortis conditionis et status et interdum Lu- Miracula S. Opportunae n. 16 : Ecce bricose ac muliebriter loquebatur, etc.Vide ipsius silvse custos, quern Lucarium vacant. Lubrice 0 * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521: LUBRICUM CARNIS, Stuprum. Lit. Lucarius, et hie et hsec Lucarista, foresPhil. Audac. ann. 1277. pro mercator. Ital. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. tier ou verdier. Vide supra in Lucar. 1 2. LUCARIUS, OwpaxoTOno;, Armorum 671. art. 6: Nee pro Lubrico carnis aliquis eorum punietur, nisi fuerit de raptu (Thoracum) faber, in Supplemento Antivel adulterio, accusatione legitima prsece- quarii. * 3. LUCARIUS, [Foreslrier. (Glos. Lat. dente, convictus. e T LUBRICUM, Lutum cum labina, in Gal. Bibl. Insul. E 36, xv s.)] LUCATUS, Gall. Lucquois, Moneta Glossis Isidori. Vide supra vocem LaLucensis. Charta ann. 1386. ex Tabul. vina. LUBRICUS, Impudicus, salax, Gallis, Massil : Placuit consilio civitatis requiLubrique. Johannes""de S. VTctore, de rere dominum vicarium, quod floreni auri Adversitate prosperitatis cap. 2 : Est boni Florentias et floreni camerss dom. enim velut meretrix... quas Lubricos et nostri papas et Lucati et Joannini auri infames quosque parasitos ad suum amo- boni et justi currant. Alia ann.1011.apud rem... allicit. Papias : Lubrica, lena, me- Murator. in Antiq. Estens. pag. 196 : De retrix. S. Hieronymus : Dignitate per denarios libras centum boni expendibilis flagitia publica sublimentur, quos vulgo de moneta de Luca, abentes pro unaquaLubricos appellant. Sed leg. buricos con- que libra denarios duocenti quadraginta, tendit Cujacius lib. 11. observ. cap. 16. etc. Vide.Z-wcensis. * LUCAUDIS, vel LUCARIDIS, apud Avi[Menotus Serm. fpl. 138 : De Lubrico nullam faciunt mentionem, licet lex utrum- cennam est Lapis dEgyptius, quo fullones que condemnaret.] Lubricamentum, lu- utuntur ad dealbationem pannorum.Glosbricitas, utitur Stephanus Africanus in sar.medic. Ms. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. Vita S. Amatoris num. 16. * LUCCA, Ludi genus. Stat. S. Flori LUBRUM, Papias, Rasile lignum. Vide Mss. fql. 2: Ad aleas et taxillos,vel etiam Interrasilis. * An inde Lubre appellata monetse cum laicis ad Luccas ludere nolite, vel luBurgundicse species. Lit. remiss, ann. dis hujusmodi interesse. * LUCELLUM, Lo picolo guadagno, in 1424. in Eeg. 172. Chartoph. reg. ch. 619 : Des blans Bourguignons, appellez Lubres, Glossar. Lat. Ital. Ms. qui lors avoient cours. 1. LUCELLUS, Feretrum. Vide in LoLUCA. Decreta Stephani Regis Hun- culus. gar, lib. 2. cap. 10: Si quis in sexla feria * Nostris Lusel. Inventar. eccl. Cameab omm Christianitate observata carnem rac. ann. 1371 : Item un drap lequel on manducaverit, per unam hebdomadam suet metlre as exeques des mors sur le Lucas inclususjejunet. Ad marg. tenebris. Lusel ou autre representation du corps. * 2. LUCELLUS, pro Libellus, Charta, Forte vox haec carcerem sonat. * Chron. Bohem. apud Ludewig. torn. qua prsedium in emphyteusin concedi11. Reliq. Mss. pag. 147 : Quinta (provin- tur, quamvis pluries' occurrat, in Charcia) in media eorum Luca dicebatur, tul. Ravennat: Super bonis quse possipulcerrima visu, usu fertilis ; nomen dent a Ravennatensi ecclesia ad Lucellum traxit a re quia Boemice, Luca dicitur seu emphyteosin. Vide Libellus. pratum. LUCENNA, JEreorum armorum splen1. LUCANAR, Fovea in luco, Ugutioni. dor, Papiaa MS. Edit, habet Lucerna. * 2. LUCANAR, Foramen in domo, Gall. T LUCENSIS, Species monetas, sic dicta Lovier, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. ab Italia? urbe Luca. Bulla Nicolai IV. reg. 521. Aliud ex Cod. 7692: Lucanar, PP. de censibus Ecclesiaa Rom. apud fenestre. Unde Luquenne, eodem intel- Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. lectu, in Lit. remiss, ann. 1391. ex Reg. 1303: Monasterium S. Wulmarici unum 141. Chartoph. reg. ch. 305 : A la lueur bisantium, Monasterium S. Marise. de de la lune, qui entroit en sa maison Capella duodecim Lucenses. Occurrit par un Luquenne, etc. Vide infra Lu- alibi. Vide Luculensis Moneta. querna. 1 LUCERIUS, Zsu?, Jupiter. Supplem.

LUG

LUG

LUG

147

puero Paphlagone, Eucholog. Eusta- Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 353: Un thius in Vita S. Eutychii P. OP. n. 93. oustil a pionnier, nomme Lucet... Icellui 95. etc. Acclamationes populares in Con- varlet hauca ledit Lucet et vault ferir le cilio CP. sub. Menna <J W 5: T^v ffuvacv suppliant. Act. i LUCIA, Animalis genus, quod facile xvjpulov, TO Xvx vtxov ^ ' 7co{Y)(Tov. Infra: To (jLEV-rot Xu^vtxbv TW ffocggaTw a ECTirlpav ev prserupta ascendit. Hist. Cortusiorum T& aysw uxtY)pia> oi'xw Tr|<; &y' ? eotoxou apud Murat. torn. 12. col. 809 : Videntes itotoujJieOa. Ay^vtXYj u^voioyia. dicitur in ergo Paduani prssdicti dominum Canem Martyrio Bacchi junioris pag. 68. Vide equum ascendisse et omnes milites suos Clementem lib. 8. cap. 36. 37. De Lucer- vigorose pertransire et ascendere ripam, nario egere pluribus Durandus lib. 3. de quam prius non putassent Lucias aut Kitibus Ecclesiae, Baronius ann. 51. muscipulas facere posse, etc. ILUCIALIS. Vide Lucius. num. 70. Gazseus ad Cassianum, Ussej LUCIRILIS, Aptus ut luceat, Johanni rius ad Symbolum Apostol. Menardus ad Ooncordiam Eegular. et alii. Vide de Janua ; Luysable, in Glossis Lat. praeterea Nostras ad Alexiadem pag. Gall. Sangerman. Utitur Servius ad lib. 342. et Luminaria in Luminare 1. 6. ^Eneid. LUGIBRUM, Gall. Lumiere ou chandelle 3. LUCERNARIUM, Alia notione, in Bulla Benedicti IX. PP. ann. 1033. in a veiller de nuit, ou Chouloil, ou Engasse, Italia sacra pag. 119 : Et inde per limi- Britannice Creuseul. Ita Catholicon Artem, et per viam et Lucernaria quse sunt moricum. [Domnus Lud. le Pelletier pro in eodem limite. Creuseul scribit Cleuzeur aut Cleuzer, in 1 1. LUCERNARIUS, Xyxy o0 X9 Qui tenet suo Dictionario Britan. necdum edito, lucernam, apud Martinium in Lexicq. ubi etiani addit vocem Chouloil inter Lucernarius, adject. Ad lucernam perti- Aremoricas numerari posse, si scribatur nens, apud eumdem. Goulou vel Coulou, i. e. Candela, lumi* 2. LUCERNARIUS, Qui ad Lucerna- nare. Vide Lucubrum.'] rium seu offlcium vespertinarum pre* LUCICOMUS, Solis epithetum, cujus cum prseest. Ordo eccl. Ambros. Mediol. lucet coma. Translat. S. Sebast. torn. ann. circ. 1130. apud Murator. torn. 4. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 324 : SeAntiq. Ital. Med. aevi col. 876: Clavicu- quente noctis umbra cogitatu sedulo Lucilarius ebdomadarius canit cantus, et comum desiderabam cernere sidus. Lucernarius ad Vesperas. Vide Lucerna** LUCIDA, Lychni dependentes larium 2. quearibus, Gall. Lustre. Vita S. OudalILUCERNATUS, Lucernis illustratus. rici Ep. cap. 1. apud Pertz. Script, t. 4. Tertull. lib. 2. ad uxorem cap. 6 : Janua pag. 387 : Intus et forinsecus positiones laureata et Lucernata. ecclesise caute perlustrans, parvitatem | LUCERNULA, Parva lucerna. Ad Lucidse, criptseque vilitatem sibi nimis lumen Lucernulse, Apud S. Hieronymum displicere conquestus, etc. Ibid. cap. 31: sub finem Epistolae 47. de vitando sus- Criptaque congruenti occidentalem parpecto contubernio. tern ecclesise decora vit... et non tar davit, LUCEUS, LUTEUS, LUTIUS, Piscis quern donee imbricibus earn ex toto cooperuit, et Lucium Latini vocant, apud Michaelem interim sedem secclesiss laquearibus vestiScotum lib. 4. Mensae Philosophicae cap. vit et Lucida decoravit, etc. 6. 28. 31. 1 LUCIDABILIS, Laudabilis, gloriosus. * Nostris Luz. Lit. remiss, ann. 1390. Abdicatio Clementis VIII. PP. dicti in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 183 : En ann. 1429. inter Concilia Hispan. torn. laquelle huche a poisson emblerent deux 3. pag. 648: Quanta validiora, certiora, grans Luz et trois ou quatre grans truit- firmiora sunt in hujusmodi apostolatus tes. Unde diminut. Lusel, in Stat. ann. officio jura nostra, tanto Lucidabilius ea 1388. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. ducimus pro pace ac reintegritatione Re779. art. 47. Lussel, in alio ann. 1402. ligionis Christianse relinquere. torn. 8. pag. 536. art. 72. Charta Bereng. j LUCIDARE, Lucidum facere, aperire, I. reg. ann. 899. apud Murator. torn. 2. exponere , . declarare , manifestare , JoAntiq. Ital. med. aevi colon. 161: Pro be- hanni de Janua ; Eclairer, exposer, manedictione in Quadragesima majore qua- nifester, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. draginta Luceos, etc. Lucidare obscura, apud S. Petrum Chry* LUCHA, vox Hispanica, Lucta, luc- solqgum Serm. 112. [* Ut cuncta suo tatio, Gall. Lutte. Coniput. ann. 1351. ordine discussa nobis relationis obsequio inter. Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. Lucidentur, apud Cassiod. lib. 3. ep. 31. 143. col. 1: Item de voluntate dominorum Lucidatio, apud eund. Instit. Divin. consulum, in adjutorium panni pro Lu- Litter, cap. 28. Vide Furlanetton. Apchis factis Nemausi die festi nativitatis pend. Lexic. Forcell. in his vocibus.] LUCIDARIUS, sive Elucidarius, liber in beatee Marias, etc. Glossar. Pro vine. Lat. ex God. reg. 7657 : Lochador, Prov. lucta- quo multa elucidantur. Ugutio. [Jon. de tor, athleta. Lochar, Prov. luctari, pales- Janua praefert Lucidarium; hinc in Glossis Lat. Gall. Sangerman.: Lucidatrare. * LUGHAR, Locus lavationi accommo- rium, Lucidaire, un livre.~] dus, Gall. Bain. Charta Guill. Oomit. Charta fundat. Vallis-bonae ann. Pontiv. ex Reg. forest, comitat. Alenc. 1242. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, in Gam. Comput. Paris, fol. 13. r: Ter- col. 488 : Et vitas patrum et Lucidarium, ram lucrabilem et locum faciendi scam- etc. num, ibique molendinum et Luchar neLUGIFICARE, Lucem facere, illustrare. moris stobarum... concessi. Vide supra Vett. Glossse apud Vossium: Lucifico, Lucar. cpto9:^co. 1 LUCHETUM, Sera catenaria, Ital. 1 LUCIFLUUS, Fluens luce. Prudentius Luchetto, Gall. Cadenas. Translatio S. Psych, v. 625. edit Weitz: Juvenalis Episc. Narniensis, torn. 1. Quaerite Lucifluum caslesli dogmate pastum. Maii pag. 400 : Fuit clausa dicta porta ferrea ejusdem sacelli, clavibus etLucheto, Juvencus in Matthaaum cap. 24 : ita ut a nemine posset aperiri. Gens omnis habebit * Luquet, in Inventar, ann. 1449. ex Testem Lucifluo sanctae sermone salutis. Tabul. D. Venciae: Unum Luquet de metallis. Lucet vero ligonem, vulgo Pio- Bern, de Breydenbach Itin. Hierosol. che, sonat in Lit. remiss, ann. 1394. ex pag. 183: Praecessit me velociter, distor-

quens filum Luciflui glomeris, duxit in profundissimas valles igneas, etc. [**Hincmar. Remens. Annal. ad ann. 868 : Picturam destruxit imaginemque dejecit, quam beatissimus papa Benedictus atque egregius restauravit et Lucifluis coloribus decoravit.] LUCIFUGrA, Avis qusedam, Fresaie Gallice, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Fresoie, in altero ex Cod. 7692. * LUCIGNIUOLUS, Ellychnium, Ital. Lucigniuolo. Stat. ant Florent. lib. 3. cap. 191. ex Cod. reg. 4621 : Si in quoiibet dictorum casuum ipsorum dopplerium habuerit Lucigniuolos sive papiros accensos, etc. Vide supra Lichinus. | LUCILLI, YXw^uoxoiJio^ Loculi. Suppl. Antiq. 11. LUCINA, Dies, ni fallor, a luce sic dicta: unde et Lucina Dea nomen habet ut notum est. Agnellus in Vita S. Maximiani Episc. apud Murator. torn. 2. pag. 106. col. 2 : Tune jussu Ponlificis node una tanta allata sunt omnia paramenta, calces et latercula, petras quanta vix in undecim Lucinis laborare potuerant. 2. LUCINA. Diurnus Romanus cap. 7. num. 17: Sed dispensator qui pro ternpore fuerit, in eadem ve^erabili diaconia, id est quando Lucina perficitur, in eadem diaconia pro remissione peccatorum nostrorum omnes diaconites et pauperes Christi, qui ibidem conveniunt, Kyrie eleison exclamare studeant. Ubi forte leg. Litania : vel potius Lucerna, aut Lucernarium, offlcium scilicet vespertinum de quo supra : nisi Lucina idem sonet. ^ LUCINARE, Suadere. Papias. Addit Johannes de Janua, vel quasi Luci vicinare. Glossar. Sangerman. MS. num. 501 : Lucinantes, suadentes. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521 : Lucinare, Ajorner, Id est, Illucescere. LUCINIUM. Glossarium Camberonense: Lucinium dicitur illud quod de licinio candelss ardenlis in fumo extinguitur. [Johan. de Janua : Lucinium, Cincendela lucernes, quod det lumen, et dicitur a luce. Gloss. Lat. Gall. Sangerman.: Lucinium, Meche de lumiere.] Vide Lichinus, \eiLicinium 2.] [* Glossar. cod. reg. 521: Lucinium, candela magna, Gallice, Tortiz.] 1 LUCINOSUS, et LUCINUS, 9WTtv6c / Lucidus, in Supplemento Antiquarii. 1 LUCISATOR, Auctor lucis, Prudentio. 1 LUGIUM, o^po?, in Glossis Lat. Graec. Sangerman. MSS. Ventus secundus. LUCIUS, LUCIALIS, Kevetiv, apud veterem Interpret. Moschionis cap. 41. Imus venter. * LUGOSUS DENARIUS, NUMMUS. Vide supra in Denarius. jjc LUC.RARE. [ Ut cum illo celebrare debeas festam diem et Lucris qrationem servorum Dei. (Boucherie, vita S. Euphrosinae, 7.)] 1. LUCRARI, [Arare. Lucrari cum carrucis, in Charta ann. 1117. apud Lobinellam torn. 2. Hist. Britan. col. 290.] Lucrabiles terras, [Arabiles, cultae, in Charta ann. 1236. torn. 1. Chartularii S. Vandreg. pag. 51. et in Histor. MS. Monasterii Becc. pag. 469.] Vide Gagnagium. * 2. LUCRARI, Gall. Profiler, Nummos ponere in fenore. Testam. Isaac medici Carcass. Judeei ann. 1305. ex Chartoph. reg. Mqntispess.: Item lego Jussono de Portaliis... et Meriano... nepotibus meis centum solidos sequis portionibus, quos volo et mando quod ponantur in deposito

148

LUG

LUG

LUD
german.: Luculleum, Une maniere de marbre blanc. j LUCULLUS, Vide Lucellus in Loculus. j LUCUS, Lignum. Sigillum seu Charta Philippi Regis Franc, anno 1072. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 489 : Brancas etiam de Laia quantum necesse fuerit ad focum monachorum, necnon et mortuum Lucum, etc. Vide Lucellus in Loculus. <* LUCUSTINUS, Attactus, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. 1 1. LUDARIUS, Locus deceptorius, ubi quis cito labitur, in Glossis Isid. Viri docti emendant, Lutosus locus, etc. 2. LUDARIUS. Vita S. Aidani Episc. Fernensis in Hibernia n. 26 : Quidam leprosus petiit ab eo eleemosynam, turn Rex Ludarium calvum et fulvum dedit in eleemosynam. Occurrit ibi iterum. Osullevanus vervecem interpretatur. LUDUS, Perjurus, in Legibus Hungar. Sambucus. 1 LUDATOR super instrumenta musica, Gall. Joueur d'instrumens , in Charta Henrici VIII. Regis Angl. apud Rymer. torn. 14. pag. 703. LUDER, Lutra. Vita antiq. S. Galli apud Pertz. Scriptor. torn. 2. pag. 15 : Inmanis piscis territus a duabus be>stiis, quae Luderes nuncupantur, etc. Vide Luter2. * LUDERE, Habere rem cum muliere. Passio S. Scrap, torn. 6. Aug. pag. 502. col. 1 : Invoca eum (Christum) propter juvenes illos, ut reddatur illis sanitas pristina, et dicent si Luserunt tecum per noctem aut non. Ego certissime scio, quia ideo illos quibusdam maleficiis d&mentes fecisti, ne te de turpitudine tua detegerent. Vide supra Jocare. LUDIARIA VESTIS, Histrionica tunica. Ita emendat Salmasius in Glossis Isid. At Pithoeanae, Vestis Ludiaria, histrionica, levis. Vide eumdem Salmasium ad Hist. Aug. pag. 278. T LUDIBILIS, Aptus ludo vel ad ludendum, Joh. de Janua ; Convenable a joer, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. 1 LUDIBRIS, Jocosus. Vita S. Guthlaci, torn. 2. Aprilis pag. 46 : Hilari vultu subridens Ludibri famine inter alia ab illis sciscitabatur dicens, etc. 1 LUDIBUNDA, Adolescens, apud Papiam. LUDICES, Meretrices, in Glossis Isidori. Glossae antiquae MSS.: Ludices, sagos. S3" Explicat Isidorus lib. 19. cap. 26 : Ludices a ludis, id esl, theatris, vocatas existimant. Cum enim egrediebantur de ludi prostibulo juvenes, horum velamento tegebant caput et faciem , quia solebant erubescere, qui lupanar introissent. Cum in illo capite de stragulis agatur, ut recte adnotat Graevius, satis patet Lodices intelligi, pro quo dixerunt turn temporis Ludices, decepti falsa etymologia : Ludices, vestes a ludis theatri, inquit Joh. de Janua Isidorum secutus; sed melius a Lotum, quia subinde eas lavari opus erat, deducit Vossius, qui existimat Isidorum allusisse ad illud Juvenalis Satyra 6 :
modo sub Lodice relictis Uteris in turba.

sive commenda penes aliquem amicorum Dadila in Testamento, quod laudat Maeorumdem nepotum meorum, et quod Lu- billon, pag. 615. Diplom. et torn. 2. Ancrentur ad opus eorumdem Jussoni et nal. Bened. ad ann. 813. pag. 406. tradit Meriano. Hinc Monasterio Psalmodiensi quidquid in * LUGRARI ANIMAM SUAM dicebantur, Saligniacio et Salignanello villis terriqui salutis suae intuitu bona ecclesiis torii Magdalonensis possidebat de Lucconferebant. Tradit. 180. Ebersperg. tuosa quondam filiss suae Dadanas, caetera apud Oefelium torn. 2. Script, rer. Boi- vero quae sibi obvenerant ex Luctuosa car. pag. 38 : Quidam liber homo nomine alterius flliae suae Pauletae reservari juRoudolf iturus Jerusalem et volens Lu- bet. Charta ann. 878. Marcae Hispan. col. 802 : Nam et ego Amarella facio imcran animam suam, tradidit Deo, etc. 1 LUCRATURA, Redditus terrse Lucra- meliorationem de ipsa Luctuosa filiorum bilis seu cultae. Charta ann. 1185. ex meorum, de hereditate illorum, quod haTabulario Gorbeiensi: Inter noset quen- bere videntur de patre illorum Principio. datn Andream de Popincort querela Alia ann. 879. ibid. col. 808 : Portionem vertebatur super Lucratura totius terras quam ibidem habebat per scripturam nostrae, quam ibidem habemus; dicebat emptionis vel Luctuosa filii sui ab integre enim prasdictus Andreas medietatem in domibus, curies, hortos, etc. * Haereditas liberi, qua?, obvenit parenti, illius Lucraturas, hereditario jure, se tenere debere. turbato ordine mortalitatis, contra votum T LUCRIDUGERE, Lucro apponere, in parentum, ut utar verbis L. 15. ff. de lucro deputare; Tertulliano lib. 5. adv. Inoflc. testam. (5, 2.) Luctuosa portio Marc. cap. 20. dicitur in L. 28. Cod. de Inofic. testam. ^ LUGRIFICARE , Lucrifacere. Paulus (3, 28.) Tristis successio 2. Inst. de S. C. factus omnibus omnia, ut omnes Lucrift- Tertul. (3, 3.) Vide Diction. Acad. Hiscaret, apud eumdem Tertullianum de pan. in hac voce. Prsescript. cap. 24. j LUCTUOSUM, Eadem notione. Charta | LUCRIHABITUS, Qui victus est Chrotildis ann. 670. apud Mabill. Diet manus dedit. Lucrihabita anima, Tertul- plom. pag. 468 : Trado atque transfundo liano de Corona militis cap. 11. (Parthenon! B. M. apud Brogarias in * LUCRETIA SALTATIO. Vide infra pago Stampensi) duas partes de ipsa Paduana. villa, tarn ex Luctuoso quam undique ad * LUCRIFACTUS, Pecunia acquisitum, nos pervenit. Pluries occurrit ibi. Alia Gall. Acquet. Charta Roger. Bern, comit. ann. 1070. Marcae Hispan. col. 1153 : Fax. ann. 1163. inter Probat. torn. 2. Ego Rangardis Comitissa (Biterr.) Hist. Occit. col. 591 : Dono vobis quid- vendo vobis (Raimundo Comiti Barcin.) quid acquirers poterilis in dicto bosco et omnes voces... quas ego habeo... per fevos ejus terminiis et terra mea,... et omnem vel per alodia, vel per bajulias, sive per vestrum Lucrifactum, quern modo ibi convenientias, vel per dimissiones, vel habetis vel habebitis in futuro. Alia Raym. jactitiones, seu Luctuosum, sive decimum. Rog. comit. Fux. ann. 1198. ibid. torn. 3. vel per qualescumque voces, etc. LUCUBLANDUS, i. Lucens blande, Jo. col. 186: Dono vobis in omni comitatu meo omnem meum Lucrifactum vel con- de Janua. * LUCUBRATIO, Aurora, ut videtur. quisitum, quem modo ibi habetis. " 1. LUCRUM, Redditus terrae lucrabi- Translat. S. Guthl. torn. 2. Apr. pag. lis seu cultae. Charta ann. 1056. inter 57. col. 2 : Mane post Lucubrationem, etc. Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 225 : Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521: Cum aliis rebus quae ad illam ecclesiam Lugubrea, mane. * LUCUBROS est Herba lucernalis, eo pertinebant, de Lucris et de aliis exitibus quod apta sit ad lumina accendenda, de illo manere. Vide Lucratura. * 2. LUCRUM, Mulcta judiciaria. Vide quem Latini bethastum vacant. Glossar. medic. Ms. Simon. Januens. ex Cod. infra Perlucrum. 3. LUCRUM DONATIONIS. Vide supra reg. 6959. Vide supra Lucigniuolus. 1 LUCUBRUM dictum quod luceat in in Antefactum. LUCTATORIUM, Ubi luctatores medi- umbra; est enim modicus ignis, qui solet tant, ut est in Glossis Arabico-Latinis. ex tenui stupa ceraque formari, apud Legendum forte peditant, [vel militant.] Papiam. Joh. de Janua : Lucubrum, * LUCTATUS, Pro praemio luctae assi- Modicum lumen vel modicus ignis, etc. gnatus. Comput. ann. 1372. inter Probat. Gloss. Lat. Gall. Sangerman.: Lucutorn. 2. Hist. Nem. pag. 318. col. 1 : brum, Lumiere ou chandele pour veiller. Item die festi S. Laurentii de voluntate [* Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521: dominorum consulum, tradidi Philipono Lucubrum, crasset, Gallice.] Vide Lucimacellario de Nemauso pro uno mutone, brum et Thesaurum Fabri. qui fuit Luctatus ad luctas S. Laurentii. LUCULENSIS MONETA, apud Albertum LUCTIVAGUS, Moestus, luctuosus. Ste- Aquens. lib. 3. cap. 52. quam Lucensem phanus Africanus in Vita S. Amatoris vocat lib. 4. cap. 34. et lib. 8. cap. 21. ut n. 31: Ibi profecto Luctivagas voces emit- et Raimundus de Agiles pag. 165. Lucas tendas sunt, ubi meliori deterior fuerit nempe in Italia urbis notissimae. [Vide Lucensis.] successurus. 1 LUCULENTIA, Splendor, nitor. Ar1 LUCTUARE, Flere, Johanni de Janua. t l . LUCTUOSA, ut definit Garsias de nob. lib. 3. adv. Gentes : Verborum Luexpensis et raeliorationibus cap. 9. de culentias sumere a Cicerone. Pro mundisumptibus qui consequuntur funus n. tia sumit Vegetius lib. 3. Mulomed. ubi 2 : Est onus illud Luctuosum in Hispa- de bobus : Cum vero de via vel pastu nia, quod solvitur domino e bonis vassalli redeunt, Luculentia adhibita, priusquam demortui, inveterata consuetudine, vestis deducantur ad bovile, aqua abluendi scilicet, bos, aut mula, vel equus. Synodus pedes, ne inhaerentes corpori sordes ulcera Compostell. ann. 1114. can. 8: His qui generent, etc. servilis conditionis jugum sustinent, vel T LUCULLEUM MARMOR nascitur in qui quadragesimalia tributa persolvunt, Choo insula, cui Lucullus Consul nomen redditus solitos qui fossatoria et Luctuosa dedit, qui delectatus illo primum Romam nuncupantur, relaxamus, si patrum pa- invexit, solumque pene hoc marmor ab rentumve suorum hssreditates incolunt. amatore nomen accepit. Isid. lib. 16. Vide Abbadia 1. et Heriotum. Orig. cap. 5. et ex eo Joh. de Janua qui scribit Luculeum. Gloss. Lat. Gall. San| 2. LUCTUOSA, Hereditas defuncti.

Glossae Lat. Gall. Sangerman.: Ludix, vetement de jeu. Occurrit etiam Ludix, pro Lodix, Gall. Loudier, in Charta ann. 1500. apud D. Calmet torn. 3. Hist. Lothar. col. cccxxxi : Pulvinaribus, bassaghiis, linteaminibus, Ludicibus, coperturis, etc. LUDICRA, ra mxcyvia, Jocalia, Joyaux. Lambertus Ardensis : Bellica arma, et

LUD
equum, canes, et volucres, et qusecumque Ludicra habebat ssecularia, erogavit. Testamentum Philippi August!: Item dpnamus et legamus Abbatise S. Dionysii, in qua sepulturam elegimus, omnia Ludicra nostra, cum lapidibus pretiosis, etc. Martyrolog. S. Evodii Brenensis in Hist. Drocensi pag. 307 : Dedit etiam nobis in aliis Ludicribus valens circiter 40. libr. Turon. 1 LUDIFICATORIUS, Qui illudit ac decipit. Ludificatoria imaginatio, apud S. Aug. de Civit. Dei lib. 11. cap. 46. 1 LUDILO, f. Lodix, Gall. Loudier. Descriptio censuum S. Emmerammi apud Pezium torn. 1. Anecd. part. 3. col. 76: Operantur iv. dies in hebdomada, fceminse eorum trinse, 1. Ludilonem, dues autem camisile 1. reddunt vermiculi coppos 2. Vide Ludices. LUDIMENTUM, Gloss. Gr. Lat.: Ha(yvtov, Lusorium, hie ludus, hie lusus, ludibrium, Ludimentum. Infra : HacSia, to TOxtyvtov, Lusus, hoc Ludimentum. * LUDIPES, Ludi genus, in quo pila pede propulsatur; unde Ludipedire et Ludipilare. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 83. Chartoph. reg. ch. 21: Cum Johannes dictus le Carton cum pluribus aliis personis ad Ludipedem seuad querndam ludum, vocatum Gallice soule, extitisset; ad quam quidem Ludipedem, sive ludum accidit, quod prsefatus Johannes adversus quemdam, nuncupatum Johannem Fremin, ludebat aut Ludipediebat, etc. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Ludipedium, soule a jouer au pied. Aliud Lat. Gall, ex Cod. 7692: Ludipilare, jouer a la pelote. Ludipilus, jeu de pelote. Vide supra Choulla. LUDIS. Vetus Charta apud Ughell. torn. 5. pag. 1538: Ecclesia beati Petri quss ponitur inter duos Ludes. Infra : Casa terrina, cubucelas 2. et pergula inter duos Ludes. T LUDIUM. Charta Pipini Regis ann. 763. torn. 1. Hist. Lotharingiae col. 280: Prs&cipimus, ut nulla prsejudicia atque gravamina a nullo Episcoporum vel sa&cularium inferantur, et hseredes nostri per nullas artes cum Ludium, etc. Legendum puto per nullas artes, conludium, seu dolum. Vide Conludium. 1 LTJDIX, pro Lodix. Vide Lodices. 1LUDRIA, Lutra, Gall. Loutre, Hisp. Lodra, Ital. Londra, vel Lontra, legitur infra in Prsemidiones ex Concilio Budensi ann. 1279. Concilium Dertusanum ann. 1429. cap. 1: Neque (Clericus) folleratus deferat pellium de marthis, de fagnes, de vebres, de Ludries, etc. * LUDRIGUS, Zugeuole, in Glossar. Lat. Ital. MS. 1. LUDUS, pro Ludius, usurpatum, docet pluribus Salmasius ad Historiam Aug. pag. 328. * LUDUS BOUCLERII, vulgo Jeu du bouclier, Ludicrae pugnae species. Vide Supra Bouclarius. * LUDUS CABTORUM. Inquisit. ann. 1371. in Access, ad Hist. Casin. part. 1. pag. 428. col. 1: Platea et passus est dicti officii (cellararii) et Ludus cartorum. * LUDUS CHRISTI et DEI, Actio Christ, scenice expressa. Chron.Forojul. in Append, ad Monum. eccl. Aquilej. pag. 28. col. 1 : De reprsesentatione Ludi Christi. Anno Domini 1298. die 7. exeunte Maio, videlicet in die Pentecostes et in aliis sequentibus duobus diebus, facta fuit reprxsentatio Ludi Christi; videlicet passionis, resurrectionis, ascensionis, adventus Spiritus sancti et adventus Christi ad judicium, in curia domini patriarchs Austria civitatis honorifice et laudabiliter

LUD
per clerum Civitatensem. Ibid. pag. 30. col. 1 : De reprsesentatione passionis Christi et Ludi Dei, ut ita dicam. Anno Domini 1304. facta fuit per clerum sive. per capitulum Civitatense reprsssentatio, sive factse fuerunt reprsssentationes infrascriptse. In pritnis de creatione primorum parentum, deinde de annuntiatione beatss Virginis, departu et aliis multis. Sequuntur esedem quae supra, quibus additur, et de antichristo et aliis. Cornput, ann. 1455. ex Tabul. S. Vulfr. Abbavil. fol. 9. r: A Capellanis hujus ecclesise pro parte sua hourdi, Ludi passionis et doni lusoribus dicti Ludi dati, iiij. lib. xvj. sol. Fol. 13. r: Item lusoribus Ludi passionis, etc. Comput. ann. 1537. ex Tabul. S. Petri Insul.: Item succentori ecclesias pro membrana ad res~ cribendum Ludum resurrectionis Domini, tres solidos. Lit. remiss, ann. 1384. in Reg. 125. Chartoph. reg. ch. 7: Comme les habitans de la ville d'Aunay et du pays d'environ eussent entrepris que le Dimenche apres la nativite S. Jehan Baptiste, ilz feroient uns Jeux ou commemoration du miracle qui a la requeste de la Vierge Marie fust fait a Theophile ; ouquel Jeu avoit un personnage de un qui devoit getter d'un canon. Vide infra Personagium. * Lupus dictus aw dringuet. Vide supra Dringuet. * LUDUS HASTIGUS, Idem quod Hastiludium. Hist. Fr. Sfort. ad ann. 1435. apud Murator. torn. 21. Script. Ital. col. 242 : Ut satisfaceret populo, hasticos Ludos et prsBclara spectacula edidit. * LUDUS Jocosus, Chorea, Gall. Danse. Lit. remiss, ann. 1386. in Reg. 129. Chartoph. reg. ch. 222 : Reperierunt dictam Johannetam venientem de choreis seu Ludis jocosis, qui... fiebant in quadrivio. * LUDUS S. MEDERIGI, Ludi ad merellas seu calculos genus. Lit. remiss, ann. 1412. in Reg. 167. Chartoph. reg. ch. 87 : Jehan Aysmes qui avoit joue aux marelles a six tables, appelle le jeu saint Marry, etc. * LUDI MILJTARES, qusB Torneamenla dicuntur, in Charta ann. 1202. ex Tabul. archiep. Camerac. * LUDUS NATALIS , Qui ad natale Christi agebatur. Lit. remiss, ann. 1381. in Reg. 120. Chartoph. reg. ch. 225 : Jehan Dupont... et pluseurs autres, qui avoient soupe ensamble... en la ville de Esquiqueville , parlerent entre eulz de faire aucunjeu par maniere d'esbatement; et advint que ledit Jehan Dupont et ledit Jehan Lestont se efforserent de tirer un baston I'un contre I'autre, selon ce que on a accoustume a faire aux Jeux de Noel ou paiz par dela par maniere d'esbatement. Nisi Ludi natales, Gallice Jeux de Noel, appellentur ii, qui diebus laetitise publicse habentur ; quod videntur innuere Lit. remiss, ann. 1393. in Reg. 145. ch. 186: Icellui Augier aloit de jour et de nuit par les tavernes de cervoise boire, mengier, jouer aux Jeux de Noel, et faire plusieurs autres exces. Vide Natale 3. * LUDUS NUCUM, Gall. Jeu des noix. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 117. Chartoph. reg. ch. 51 : Jehan de Houdenc ala regarder le Jeu des noix, ou les femmes. et filles de la ville de Neufchastel se esbatoient. Alias ann. 1394. in Reg. 146. ch. 418: Comme pluseurs compaignons se feussent assemblez pour jouer aux noix, a mettre per ou non-per en une fosse, etc. * LUDUS OLLJE. Vide supra Loteria. LUDUS PARTITUS. Vide Jocus partitus. * LUDUS PERSONARUM, Gall. Jeu de personnages. Lit. remiss, ann. 1403. in

LUD

149

Reg. 157. Chartoph. reg. ch. 333: Comme la veille de la S. Fremin les jeunes gens de la ville d'Amiens ont acoustume de soy jouer et esbatre et faire Jeux de personnages, Jehan le Gorier se feust acompaigne avec plusieurs jeunes enfans de ladite ville, qui faisoient unJeude personnaige, .... I'un desdis jeunes gens deguise tenant, comme un messager, un glaviot en sa main, etc. Vide infra Personagium 3. LUDUS PUERORUM. Chronicon Montis-Sereni ann. 1137 : Accidit ut in Ludo, qui vocatur puerorum, cui ipse intererat, puer quidam conculcatus moreretur, etc. * LUDUS AD PULLANUM, A1633 species. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 232 : En la taverne en la ville de Rennes... se prindrent a jouer aux dez et au poullain, etc. LUDI DE REGE ET REGINA. Synodus Wigorniensis ann. 1240. cap. 38 : Prohibemus etiam Clericis ne intersint ludis inhonestis, vel choreis, vel ludant ad aleas vel taxillos : nee sustineant Ludos fieri de Rege et Regina, nee arietes levari, necpaIsKstras publicas fieri. Videtur innui ludus quern vulgo Chartarum dicimus, siquidem ea estate notus fuerit. Quod in dubium jure venire potest, cum in quodam Caroli Regis Franciae Statute 23. Maii ann. 1369. quod descriptum legitur in libro rubeo Castelleti Parisiensis fol. 87. inhibeantur ludi omnes, prsetefquam ii, qui armorum exercitiis inserviunt, in quibus recensentur duntaxat tousjeus de dez, de tables, de paume, de quilles, de palet, de soule, de billes, et autres jeux, qui ne cheent point a exercer ne habiliter nos sujets a fait d'armes a la defense de nostre Royaume, etc. [* Vide Regineta.] * LUDUS SARRACENICUS, Acris pugna. Le Roman d'Alexandre MS. part. 1 :
Tholomer le regrete et le plaint en Grijois, Gt dist que s'il eussent o eulz telz vingt et trois II nous eussent fet un Jeu Sarrazionois.

* Forum aleatorium apud Tornacenses carniflci sub pensione annua concessum legimus in Lit. remiss, ann. 1382. ex Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 309. bis : Pierre Damaulx executeur de justice, qui avoit pris a cense la secque table, Brelengh et jeu de dees de la ville de Tournay, etc. Vide infra in Ribaldi. * Quoad ludorum vero origines explicationesve, consule Meursium de Ludis Graecorum et Th. Hydes de Ludis Orientalium. [** Murator. Dissertat. 29. De spectaculis et ludis publicis medii sevi, Antiq. Ital. torn. 2. col. 831.] * LUDUS, Sors, caput, Gall. Principal. Charta Durandi episc. Cabilon. ann. 1221. apud Sanjul. pag. 405 : Dictores vero ilium solumfoeneratorem intelligunt, qui solidum vel libram per hebdomadam, vel mensem, vel annum pro denario, vel denariis ejusdem monetss , vel alterius accommodat, Ludo excepto. RUM , Ludi taxillorum species. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. I. pag. 302: Statuimus et ordinamus... quod nullus in civitate bon., burgis, vel comitatu debeat ludere ad aliquem ludum taxillorum, seu biscacarie, seu murbiole, ad Acardum (ad Acarum '60), seu gnaffum, seu ad raquetum, seu ad omnem punctum et voltam, vel ad gresescam, seu ad alium ludum taxillorum ; et si quis contrafecerit... si asconse fecerit solvat nomine banni quinquaginta libras bononinorum, si palam xxv. libr. bon. De natura et etymo omnium hujusmodi ludorum nil certi conjici potest ex scriptoribus, qui
^. 2. LUDUS AD AQARDUM, AD ACA-

150

LUD

LUD

LUG
Zonettos, ita quod unus ex dictis Zonettis percussit Zaninum filium magistri Jacobi sartoris in capite, ex qua percussione dictus Zanninus est mortuus; et in P. 2a. chart. 972, currente ann. 1428 : Dicitur ipsum Ghedinum habendo in manibus unam bacchettam de ligno pro ludo Zonitorum, volendo de ipsa bacchetta percutere in dictos Zonitos, et cum iactura dictse. bacchettss percussit in facie Franciscum subtus oculum dextrum, etc. [FR.] 1 LUEGA, Cloaca, latrina. Vetus Statutum Massil. : Ut quilibet habeat vel in futurum habebit plateas sive Luegas juxta dogas vallatorum murorum dictss civitatis. * Male ; est enim Locus vacuus domui aediftcandae aptus , ut supra Luaiga. Charta ann. 1460. ex Tabul. S. Viet. Massil. : Dominus abbas dedit ad acapilum unam Luegam ad sedificandam unam domum, confrontatam cum Luega magistri Johannis Roque et cum itinere publico. Vide Locale. * LUERE BANNUM, Edictum promulgare. Charta ann. 1136. apud Murator. in Antiq. Estens. pag. 287 : Praeterea offerimus atque donamus... jurisdictionem plenum dictss terras, nostrae Cavallili... ponendi angarias et parangarias, banna, Luendi ea , ea absolvendi et condemnandi omnes, qui in dictis bannis ceciderint, etc. LUGDUS, Sacer ignis. Matth. Paris ann. 1249 : Ipsemet Fredericus (Imp.} percussus est morbo, qui dicitur Lugdus, vel sacer ignis. LUGENFELD, Campus mentitus, Locus inter Brisacum et Ilium, qui primum dictus est Rotfelth, id est, Campus rubeus ; hodie Rotleube, hoc est, Rubeum lobium seu umbraculum in foresto, ex Joan. Schilt. epistola ad Mabill. laudata torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 195. inter notas. 1 LUGENTES, lidem qui Hyemantes, supra. LUGERUS, Gustos, curator rebus vendendis praepositus, a Germ. Lugen, observare. Stat. antiq. Mulhus.: Lugerus non habebit penesticam pro uxore. Vide Haltaus. Glossar. Germ, voce Luger, col. 1284. | LUGIES. Gloss. Isid. In Lugiem, in luctum. Graevius emendat : Illuviem , Squalorem in Luctu. Sed forte Lugies a Lugeo dictum, ut sequens LUGIUM, Luctus, a Lugeo. Commodianus Instr. 29 :
Adluitur ibi poena spiritalis seterna, Lugia suut semper, nee permoreris in ilia, etc.

^ 9. LUDUS AD FARFANATIUM, AD de hac re disseruerunt, priore excepto, qui flebat tribus taxillis, et ita appella- FARFANAZZIOS. Vide Ludus Besogni. batur, ut explanat Franciscus Buti in [FR.] s|c 10. LUDUS AD GNAFFUM, Ludi taxilComment, ad Cant. VI. del Purgatorio di Dante : Per li punti divietati, che lorum species. Vide Ludus ad acardum. sono in tre dadi da sette in giu, e da [FR.] jjc 11. LUDUS GRATIGULORUM, ignoti quattordici in su ; e pero quando veg gono quelli punti dicono li giuocatori generis, ut caeteri duo in sequenti loco Zaraj>. Qusevox congruentiam habens memorati; qui tamen non absque viacum alia idiomatis arabici, quae dam- torum periculo ludebantur, ut patet ex num, jacturam signiflcat, a'liquos eru- Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. ditos ad hanc sententiam allexit. Con- 277 : Ordinamus quod Ludus Graticulofer Muratorium, Ant. Ital. torn. II. col. rum, vel Clavarum, vel Bisugni non de1330, Covaruvias, Thes. de la lingua ca- beat fieri circa foveas civitatis et circle intus vel extra. Addimus huic Statuto stell. sub voce Azar. [FR.] % 3. LUDUS BISCAZARIJE appellabatur specialiter a seralio barbarie usque ad omne genus ludi aleatprii, in quo so- seralium porte Sterij.; et hoc. ad reverenlummodo a fortunge varietate, casuque tiam Fratrum Minorum, qui magnam eventus pendet. Stat. Bonon. ann. 1250- injuriam patiebantur. Quibus stationi67. torn. I. pag. 300 : Statuimus et ordi- . bus subinde additse sunt alias, non namus quod nullus possit ludere.... nee solum intra sed etiam extra mrenia, ita tenere Biscacariam... vel tabulerios, vel ut in Statutis ann. 1265. et 1267. prsetaxillos similiter habere vel tenere pro dictorum ludorum interdictio extensa dicto ludo Biscacarie. Quoad voces Blsca, fuit omnibus terris comitatus. [FR.] Biscazza, ait Muratorius (Ant. Ital. torn. ^ 12. LUDUS AD GRESESCAM, AD GRIII. col. H88): nil certi habeo de eorum SESCAM, Taxillorum ludi species. Vide origine... et paulo post: Mihi aliqua su- Ludus ad acardum. [FR.] spicio est e Germanico Bescheissen, signi>|<: 13. LUDUS MORBIDLY, MURBIOL^;, ficante Fallere, Decipere, Fraudare, po- Ludus ut supra. Vide Ludus ad acartuisse olim efformari Biscazzare. [FR.] dum. [FR.] 3JC 14. LUDUS AD OMNEM PUNGTUM et %: 4. LUDUS BESOGNI, BESUGNI, BEXOGNI, BISUGNI. Stat. Bonon. ann. 1276. VOLTAM. Vide Ludus ad acardum. [FR.] in Excerpt, mss. Tosellii P. 1. chart. 681: ^ 15. LUDUS AD RAQUETUM, Altera Item quod nullus puer vel parvus, vel taxillorum ludi species. Vide Ludus ad magnus audeat vel prsesumat ludere ad acardum. [FR.] Besognum, nee ad Farfanazzios, sive * 16. LUDUS ROMBOLARUM, FiebatfunMaranizos, nee lapides proicere, sive dam torquens, id est saxum vel lapidem circumactis circum caput funiculis, inter eos misclantiam vel rissam facere ante Ecclesiam sancti Francisci, et altero eorum remisso, magna vi longe iacendo. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. etc. [FR.] ill. pag. 360 : Item Statuimus et ordina^f. 5. LUDUS CARTICELLARUM, CARTESELLARUM, CHARTICELLARUM. AdhuC mus quod in nulla parte circum locum subjudice lis est inter erudites unde Fratrum Minorum fiat Ludus Rombolaet quando Chartae lusorise introductse rum, ita quod homines et mulieres devosint in diversas Europae regiones. Non tionis causa ad locum Fratrum Minorum est hie locus ad hanc rem investigah- euntes patiant offensam. Pariter hujus dam ; yerum cum Merlin in suo opere, ludi prohibitip subinde extensa fuit ad quod inscripsit: Origine des Cartes a omnes civitatis ac suburbiorum locos, jouer, pag. 66. praebeat opinionem Bo- ut liquet ex hac ordinatione anni 1294. noniss anno 1423. jam invaluisse harum relata a Tosellio in suis Excerptis mss. chartarum usum, est animadverten- Arch. Civ. et Grim. P. 1. fasc. 20. chart. dum primum interdictum ludi Cartesel- 970. v. : Item quod nullus ludat, seu larum in Statutis Bpnoniae datum esse ludere prsesumat ad ludum Rombolarum, die xiv. aprilis anni 1483. ubi legitur : vel Bexogni circa locum Fratrum MinoEt quamquam per Statuta de poena lu- rum, vel Fratrum Prsedicatorum, vel in dentium ad ludum azardi sit provisum aliis locis civitatis bon., vel circlis in circa ludum taxillorum et biscazarise, et banno in. librarum bononinorum, et expressa non sit mentio de Cartesellarum plus et minus ad voluntatem potestatis, et ludo, videlicet de poena ludenlium ad pater teneatur pro filio, vel ille in cujus tertiam et quartam , et ludentium con- potestate est. [FR.] dennatam ; item et ludentium ad triginta sje 17. LUDUS AD TERTIAM ET QUARHebrseorum, et ad triginta per vim, et ad TAM. Vide Ludus Carticellarum. [FR.] ludum falcinellorum, quos ludos et ipso^ 18. LUDUS AD TRIGINTA HEBRSEOruiii quemlibet declaramus esse ludos RUM, et AD TRIGINTA PER VIM. Vide biscazariss... Statuimus et ordinamus... Ludus Carticellarum. quod nullus audeat vel prsesumat ad di^ 19. LUDUS SCAGORUM, Idem ac lactos ludos Cartesellarum ludere in eorum trunculorum ludus ; Italis, Giuoco degli nee domibus propriis, vel conductis sinere Scacchi. Gallis, Jeu d'Echecs. Occurrit saspe hie ludus memoratus una cum ludere vel permittere. [FR.] * 6. LUDUS CLAVARUM. Vide Ludus ludo tabularum. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 304 : Ab his statutis Graticulorum. [FR.] % 7. LUDUS CONTISSARUM. Stat. Bo- (contra ludentes et ludum tenentes) exnon. ann. 1276. in Excerptis mss. To- cipimus ludum tabularum et Scacorum, sellii. P. I. chart. 679 : Item quod nulla ad quos ludos possit quis ludere. [FR.] puella parva vel magna, cujuscumque % 20. LUDUS TABULARUM. Vide Luconditionis existat audeat vel prsesumat dus Scacorum, et Tabula 9. [FR.] facere Ludum Contissarum in civitate 4- 21. LUDUS, AD ZONITOS, AD ZONEBon. vel burgis in banno 100. soldorum TOS. Ital. Giuoco de Zoni. De hoc ludo pro qualibet contrafaciente; et pater pro nil aliud nobis constat, nisi quod flebat filia teneatur, vel ille in cujus potestate cum bacillo, ut liquet ex hie locis Exforet. Et nullus permittat ludum prsedi- cerptorum mss. Tosellii. P. la. chart. ctum fieri facere sub porticis eorum in 392, currente a. 1295 : Andreas filius maeodem banno. [FR.] gistri Benintende... cum luderet ad lu>|e 8. LUDUS FALGINELLORUM. Vide dum de Zonetis proiciendo baculum, quern Ludus Carticellarum. [FR.] ipse habebat in manu percussit in dictos

LUGOSITAS, Luctus. Petrus de Vineis lib. 4. Ep. 4 : Lugubrem filii tui casum vulgaris famse fortassis Lugositate prsecognitum,... infesto tibi stylo describimus. T LUGUBRARE, Lugubres voces edere. Acta S. Athanasii Episc. Neapol. torn. 4. Julii pag. 82 : Commota est tota civitas,f atque aerem miserrimis verberabat voci-' bus, Lugubrans : Vss miseris nostris. 1 LUGUBRERE, Studere de nocte, in Glossis S. Andreae Avenion. MSS. xni. saec. est pro Lucubrare. 1 LUGUBRITAS, Luctus, molestia. Concil. Tolet. XIII. inter Hispanica torn. 2. pag. 699 : Si consueta luminariorum sacrorum obsequia de templo Dei subtraxerit, vel extingui prseceperit, aut quodcumque Lugubritatis in templo Dei induLUGUS, Celtis Corvus, ut ex Clitophonte observat Plutarchus lib. de fluminibus ; unde Lugdunum quasi Lugodunum, Mons corvi: Dunum montem

LUM

LUM

LUM

151

significat ut dictum suo loco. Vide Va- etc. Joann. Monachus lib. 1. Histor. | LUMBULUM, Super lumbosjacenscaro. lesium Notit. Gall. pag. 292. Gaufredi Duels Norman, pag. 101 : Ex- Pajpias. Vide Lurnbolus. | LUH, Dictio Aremorica, incertse mihitracta Gerardus de Lumbari suo clave 1 LUMBULUS, Parvus lumbus. Joan, de parvula, scrinium quo ejus scripta serva- Janua. notionis. Vide in Dicofrit. 11. LUMBUS, f. Vertex, mentis jugum, LUI, pro Ipse, ille : ex quo hodie ma- bantur, reserat. Anonymus in Vita S. net apud nos eadem notione. Marculfus Cuthberti Ep. lib. 2. num. 3 : Appropin- pro Hispano Loma, Collis. Morettus Anlib. 1. form. 20 : Dum divisio, vel exsequa- quans ad mare ingressus est usque ad tiq. Navar. pag. 547: Deinde per medium tio inter illam et ilium , seu consortes Lumbare in mediis fluctibus. Occurrit monte de Calcanio per summo Lumbo.... eorum, de alode Lui aut de agro illo cele- praeterea in Statutis Ordinis Carthu- ad flumen Tera. **2. LUMBUS, Liudprand. Antap. lib. brari debet, etc. Form. 21: Memoratus siensis torn. 1. Monast. Anglic, pag. 954. ille vir omnes causas Lui, ubicunque pro- apud Guigonem in Statutis ejusdem 4. cap. 24 : Lancea... habens juxta Lumsequi vel admallare deberet, etc. Form. 26: Ordinis cap. 28. 1. cap. 46. 1. cap. 57. bum medium utrobique fenestras. Use. pro Nunc ad nostrum veniatis prassentiam, 11. in Statut. antiq. 2. part. cap. 16. 2. pollicibus perpulcrss duo acies usque ad ipsiLuiad hocdandum responsum.Form. 3. part. cap. 10.116. cap. 11. 1. cap. 23. declivum medium lancese extenduntur. 35 : Vel ab antecessoribus Abbatibus, seu 11. et Saxonem Grammaticum lio. 6. Quse media in spinet, quam Lumbum suet a domno Lui ibidem est legaliter adqui- apud Mathaeum Paris ann. 1234. pag. 277. perius nominavi ex clavis manibus pedibusque domini et redemptoris nostri Jesu situm, etc. Ita lib. 2. Form. 1. Formulae bis, etc. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. Christi adfixis, cruces habet. Spiculi, forvett. cap. 17. 19. 21. 32. 51. ] LUICIO, Ex-nan, Pensio, Supplem. An- 7657 : Lumbatorium , bracale , Brayer , mae, quam fleur de lys vulgo appellant, tiq. Est pro Luitio, Solutio ; vox Juris- Prov. renale, idem. Hinc Enumber dici- mediam partem lumbum, laterales vel consultis nota. Glossee Lat. Grsec. : Lui- tur de Christo, qui in lumbis B. M. Vir- moras pollices dicit, sumpta a vitibus tio, auoSoo-i?, Redditio, persolutio. ginis humanam carnem induit, in Tes- nomenclatura. Vide Forcellifium in his | LUIDI, Vassalli, subditi. Vide Leu-tam. Ludov. reg. Jerus. et Sicil. ann. vocibus. des. 1383. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 11. LUMEN, Luminare, cerei vel lam| LUIDUS, Maculosus, vel lue i. tube1606 : Et de toutes rentes qui nous appar- pades aedis sacrae : iv. solidi et vi. defluens ; et dicitur a Lues : lividus etiam tiendroient et devroient appartenir pour narii ad Lumen S. Marias, apud Madox invenitur pro eodem. Jo. de Jan. cause de iceluy royaume de Jherusalem, Formul. Anglic, pag. 132. passim oc* LUITORNIA, vel LINTORNIA, an Fo- lesquelles seroient ou nostre Seigneur currit. rum, ubi merx lintea venditur ? Redit. Enumbeaen la glorieuse Vierge Marie, oil *2. LUMEN, Fenestra, apertura, nospraeposit. Ambian. in Reg. 34. bis Char- il naquit, et autres saints Lieux, etc. tris, Lumiere. Necrol. eccl. Paris. MS. : topn. reg. part. 1. fol. 91. r. col. 2 : In 1 LUMBARIUM, Eadem notione. Vide Nee alia Lumina sive fenestrse poterunt estelagio quod in Sabbato colligitur, Ix. Cerare. fieri in muro dictss masurse. Lib. rub. fol. sol... In Luitornia, xv. sol. * LUMBELLUS, diminut. a Lumbus. parvo domus publ. Abbavil. fol. 35. i:Il LUITRINUM, Lectrum, nostris, Lutrin, Vide Lumbi.Charta ann. 1270. in Access. est eswarde que cascuns mauniers doit in Testam. Heccardi Augustod. Comitis. ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 312. col. 1: traire son relais le Samedi a Noune sonVide Brusdus. Quicumque de eodem castro occidit ad tal- nant et remettre le Diemenche a solais 1 LUITUR, Servi genus. Vide in Litus. lam porcum seu scrofam,... tenetur de esconsant, et auue ne doit courre sor seJ LULIGO, NIGO, [Calmar, piscis. porco seu scrofa prsedictis prsestare Lum- maine, fors par une Lumiere. T)Tfp"E "I bellum eorumdemanimalium.'Vid.e supra * 3. LUMEN, Alia notione, f. Alumen, LULLARDUS. Vide Lollardi. Filectum. ab Italico Lume, eadem acceptione. Stat. 11. LUMA, pro Linna. Vide in hac LUMBI, Pernae porcorum, [vel potius datiar. Riper, cap. 12. fol. 4. r. -.Dequavoce. imbrices, seu frusta e dorso, lumbis re- libet soma Luminis fecise, soldi duo. De * 2. LUMA. Vide infra Lumis. nibusve secta, Gall. Echignees, ut vertit qualibet soma Luminis rotise pensium vi* LUMACA, [Vox Italica ; Gallls, Esca- D. Brussel torn. 2. de Usu feudorum pag. ginti, soldi quinque. lier en colimacon : Fuit ab omnibus 728. ex Charta Willelmi Montispessulani LUMENTUM, Vitrum, Papiae. [LegenRR. cardinalibus per aulas et gradus ann. 1103. ubi: Et dono vobts omnes Lum- dum, ut in Glossis Isid. Lumentum, Nidescensum de palatio per curiam putei bos de omnibus porcis, qui occisi erunt in trum ; ubi Graevius adnotat communius usque ad Lumacam ferrerie prope dis- toto Montepessulano pro vendere. Chron. esse Lomentum. Gloss. Lat. Gr. Sangerpensam, per quam Lumacam ad habita- Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. man. MSS. : Lumentum , Ipsv^oO Xeito;. tionem ejusdem cardinalis ascenditur. col. 563 : Concessit... in Nativitate Domini Literae Philippi VI. Franc. Regis ann. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, II, 108, Salvatoris spallam et Lumbum. Liberta- 1347. torn. 2. Ordinat. Reg. pag. 260. n. an. 1494).1 tes Mpirenci ann. 1164. torn. 1. Hist. 30 : Item, Lumenta non fient, nisi in ter1. LUMBARDA, Hisp. Lombarda, pro Dalphin. pag. 17. col. 1 : Qui porcum ad minalibus ; et tune nisi ubi debent fieri Bombarda, de qua fusius suo loco; Grae- marcellum vendiderit, Lumbos vel dena- de consuetudine, vel de jure. A Papia decis Xou[/.6<ip8a , et ),o{iuap8a, ex Latino rium dabit.] Charta Raimundi Comitis ceptus D. de Lauriere, Lumenta reddit corruptum, ut habet Martinius : quern, S. ^Egidii ann. 1164. ex Tabulario Clu- vitra, des verres, et terminalia, fornaces, si vacat, consule. niacensi : In leda et mercato medietas des fournaises, ubi vitra fabricantur. LUMBARE, LUMBATORIUM, [Braier, in erit mea, et medietas illorum, excepta leda Crediderim potius terminalia nihil aliud Gloss. Lat. Gall. Sangerman.j Isidorus Lumborum et linguarum, et excepta leda esse quam terminos, fines, ubi nitra lib. 19. cap. 22 : Lumbare vocatur, quod ubiarum, etc. Charta alia sub Philippo I. eruebantur. Vide Terminalis.] - LUMERA, Lucerna, vas in quo lumen lumbis religetur, vel quod lumbis hsereat. Rege, apud Gariellum in Episcopis Mafloe in ^Egypto et Syria non tantum fe- galon. pag. 90 : Sexteyralium, Lumbos, et accenditur,nostris etiam Lumiere, eodem minss, sed et viri utuntur, unde et Hiere- quintalem,... ita dedit, etc. [Linguas bourn sensu. Hist, belli Forojul. in Append, ad mias (cap. 13.) trans Euphratem tulit et Lumbos porcorum, in Charta ann. 1216. Monum. eccl. A-quilej. pag. 50. col. 2 : Et Lumbare suum, etc. Hoc a quibusdam Re- ex parvo Chartulario S. Victoris Mas- unus veniens ad portam cum una hasta, nale dicitur quod renibus alligetur. Pa- sil. fol. 157.] Vide Friscinga. super quam erat una Lumera ferrea cum pias Lumbare, bracse modicse. Lumbato1 LUMBO. Vide supra in Lumbare. sagittis accensis, putans ignem in portu rium, Coxale. Ugutio : Lumbare et Lumj LUMBOLUS, Parvus lumbus seu im- castri infigere, etc. Charta ann. 1338. in bar , Cingulum circa lumbum , quod brex porci. Charta ann. 1148. apud Pu- Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 54 : Derechief lumbis religetur, vel quod lumbum cohi- ricellum in Ambrosiana Basilica pag. quatre Lumieres de cuivre, c'est assavoir beat, quod dicitur Coxale. Idem: Campes- 704 : Pullos rostidos et Lumbolos cum pa- une grant et troiz petites. Lit. remiss, tria olio nomine dicuntur Lumbaria, suc- nilio atque porcellos plenos. Vide Lumbi, ann. 1419. in Reg. 171. ch. 165 : Le supcinctoria , et perizomata. G10SS83 Isi- Lumbulum et Numbulus. pliant getta une Lumiere qu'il tenoit en dori : Lumbar, coxale. Perperam edi* LUMBRELLUM, [Gallice, Sous-ven- sa main, ou il avoit de I'uille et une mestum Limbat. Esedem Glossae : Lumbare, triere : Pro 12 forcinis pro sustenta- che ardant;... et cheut le lusseron, qui subligar. Lumbones, cingula circa lum- tione Lumbrelli et 1 canonem de corio estoit soubz laditte Lumiere, a terre. Alias bos. Brito in Vocab.: Lumbare, cingulum pro dicto Lumbrello. (Mandat. Camer. ann. 1471. in Reg. 195. ch. 608 : Les suplumborum. ^Elfricus : Lumbare, vel Re- apost. f. 28, an. 1458.)] plians prindrent en Vhostel d'icellui vnosnale, L e n d e n s i d r e a f , i. Lumbo et la* LUMBRICIUS, Lo verme de la terra, nier une Lumiere, etc. Lumette vero diciteri assuta vestis. Gloss. Gr. Lat. : Ileps- in Glossar. Lat. Ital. MS. pro Lumbri- tur Calamus cannabinus, quia facile gcopcc, Cinctum, Lombare, ventrale. Dit- cus. accenditur, in Lit. remiss, ann. 1478. ex marus lib. 7 : Rex prsedictus habuit Lum| LUMBRUS, s>.[Atv?, xeo-cpo?, Lumbricus,Reg. 206. ch. 82 : Le suppliant pour y bare venereum, innatas fragilitatis majus apud Janum in Supplement Antiquarii, veoir cler, getta des chenevotes ou Lumetaugmentum. Petrus Bles. Ep. 66 : De \f" ubi E>.[J.IY| restituit Vulc. ex Castigat. tes en son feu, qui tantost furent alumees. zona aurea, et Lumbari serico, et samito, in utrumque Glossar.] Vide Lumeria et Luminare.
1

152

LUM

LUM

LUM

LUMERIA, [Fax, lanterna, Ital. Lu- Graecit. voce Auxvixov, col. 833. et Lucer- Francisci, ubi illius sanctissimum corpus residet. Mirac. B. Anton. Ripol. torn. 6. miera, Gall. Flambeau, falot. Chronicon narium 2.] Parmense apud Murator. torn. 9. col. LUMINARIA, Ecclesiarum, uti vocant, Aug. pag. 540. col. 1: Deinde duci se 878 : Juravit regimen ad Ecclesiam majo- fabricae, seu Ecclesiasticorum sedituo- fecit super uno equo ad locum Ripolarum rem ad offerendum ipsa node in publica rum et matriculariorum flsci. Nam Lumi- ad visitandum dictus corpus beati Antocondone more solito ad lumen cereorum niers, in Consuetud. Arvern. cap. 2. art. nii: ubi fecit certam Luminariam. Pro et Lumeriarum. Ghronicon Estense apud 7. cap. 22. art. 16. dicuntur Matricularii, Lucerna, vide in Luminare 1. 1 1. LUMINARII, Procuratores luminaeumdem Murator. torn. 15. col. 346 : Procuratores Fabricarum, Syndici: quod Prseparaverunt se ad bellum cum Cretno- penes eos luminarium concinnandorum ries. Charta Hincmari ann. 870. apud nensibus Canibus, et cum circa quingentis cura esset [** Chart. Chilper. II. ann. Mirseum torn. 1. pag. 134. col. 2: Has Lumeriis accensis cum panadellis igne 716. apud Brequin. num. 495 : Quicquid villas cum mancipiis et omnibus ad se percomburendo dictam civitatem et Canes. exinde forsitan fiscus noster sperare po- tinentibus in usus Luminariorum, matriRursum occurrit torn. 16. col. 395. 381. et tuerat, in Luminarebus vel estipendiis culariorum... deputavit. Charta Bellijoinfra] in Pavenses. pauperum ipsius monastirie . . . sit con- censis ann. 1424: Petrus Murardi Lumij LUMIA, Limonium, malum citreum, cessum.] Charta vetus apud Guesnaium narius Ecclesies parochialisdeParigniaco Gall. Limon, Ital. Limone. ]* Ital.Lomia in Annalibus Massiliensib. pag. 335 : pro et nomine dictes Luminariee tenere et Lumia.] Hugonis Falcandi Histor. Si- Ego . . . concedo Deo et Luminaries B. recognoscit, etc. cula ap_ud Murator. torn. 7. col. 258 : Marias de Puilobier... quandam ferragiT 2. LUMINARII, vel LUMINARIA, etiam Videas ibi et Lumias acetositate sua con- nem meam, etc. Tabularium Prioratus dicti homines servilis vel libertinae condiendis cibis idoneas. de Paredo fol. 71: Quidquid ipse et sui ditionis, qui censurn capitis in cera vel LUMIGENUS, Ellychnium, Gall. Lu- in dicta silva cum terra pertinents habe- certa pecunise quantitate pro luminari mignon et Limeignon, in Stat. ann. 1312. bat vel habere debuerat, ad Luminariam exsolvebant. Breviarium villarum ex torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 513. Ecclesies de Paredo, pro remedio animse Archivo S. Audomari: In Kelmis habent art. 5. Stat. Saluciar. collat. 5. cap. 151: sues dedit. Tabularium Conchensis Mo- monachi ecclesiam\.et bunar. 12. etmanTeneantur omnes facientes candelas fa- nasterii in Ruthenis Ch. 83: Dant in cipia 6. Luminaria 4. unusquisque solvit cere Lumigenos candelarum, videltcet quolibet anno 60. solidos Ruthenenses, de de cera valente denar. 1. Infra: Lumimedietatem de bombace et aliam medieta- quibus habeat Abbas 20. solidos, et ad Lu- narii 11. solvunt inter omnes sol. 7. den. tem canapes. Vide supra Lucigniuolus. minariam sint alii 20. etc. [Testamen- 8. Et mox : In Ahona est Ecclesia ad * LUMIGERA, Lanterna, fax ; unde tum Florentii de Castellana ann. 1398. quam solvunt 7. homines de Lumine unusLumigerius, qui earn portat. Tract. MS. ex Schedis Praesidis de Mazaugues: Le- quisque de cera valente den. 2. Rursum : de Re milit. et mach. bellic. cap. 11 : gavit Luminaries Ecclesies S. Marii de Sunt ibi prebendarii 6. Luminarii 90. De victoria obtinenda cum Lumigeriis et Andono solidos 40. Hac notione Luminari solvunt inter omnes lib. 1. sol. 5. Pluries latergeriis tempore noctis. Et cap. 37 : etiamnum dicunt Provinciales. Statuta ibi recurrunt. Vide Cerarii. Eques armatus tenens Lumigeram in Ecclesiae Biterr. ann. 1368. apud Mar* LUMINATOR, ^Edituus, matriculamanu, aliam Lumigeram super colLum ten, torn. 4. Anecd. col. 638. art. 65 : Ut rius, fisci ecclesise alicujus procurator. equi bardati, est utilissimus rupturam prophana in Ecclesiis non ponantur... Stat. synod. Claromont. ann. 1537 : Cuhostibus dare in tempore diei et magis archils operis et Luminaries et confratries rati seu eorum vicarii omni anno audiant tempore noctis. Vide Lumeria. dumtaxat exceptis. Mox recurrit, ut et compota Luminatorum. Vide Luminarii | LUMINA, pro Limina. Vide in Li- 799. in Statutis Eccl. Tutel. ann. in Luminare 1. col. men. * LUMINATUS, Accensus, Ital. Luma1328. in Testamento ann. 1202. apud j LUMINAMENTUM, xap&cnjp, in Glos- Baiuzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 268. to. Lit. ann. 1366. torn. 4. Ordinat. reg. sis Lat. Gall. Sangerm. Vultus, charac- etc.] Nata porro vox, quod dos quae Ec- Franc, pag. 678. art. 15 : Quod bajulus et ter, in Suppl. Antiq. [* Adde ex Casti- clesiae confertur, ad usum luminarium alii, officiarii nostri dicti loci, prseconizare gat. in utrumqu Glossar. Germ. Hoc et ministrorum facta dicatur. Vide vet. faciant,... quod tempore necessitatis quasLiniamentum.] Chartam editam a Jacobo Petito post libet lampades de nocte habeant facere 1. LUMINARE, Gall. Luminaire. Lumi- Poenitentiale Theodori pag. 383. De usu Luminatas, naria, ^wraywyot, in Glossis Grsec. Lat. vero primario luminarium in Ecclesiis 1 LUMINIUM. Giraudus in Vita S. Candelse, lucernes Ecclesiarum, in Legi- quaedam attigit idem Petitus, in Notis Johannis Episc. Valentinensis apud bus Wisigoth. lib. 12. tit. 1. 3. in Lege ad eumdem Theodorum pag. 134.["-"Mu- Marten, torn. 3. Anecdot. col. 1699: Ad quern cum novitatem miraculifama transLongob. lib. 3. tit. 3. 3. [* Carol. M. rator. Antiq. Ital. torn. 3. col. 724.] 61.] in Capit. Caroli M. lib. 5. cap. 71. 1. *- 2. LUMINARE, Ecclesiae vel pise ali- portasset, volivum collo circumdat Lumi6. cap. 191. [** 194.] et alibi passim. cujus societatis flscus. Charta ann. 817. nium et dd Sanctum Dei deferri sitibunOleum ad Luminaria concwnonc?,Exodi inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. dus accelerat. Infra col. 1702: Uli vero cap. 25. et 35. Sed et nescio, an a paga- 297: Placuit nobis institui, ut si ullus propter instantem vigiliam (S. Johannis) nis luminum et cereorum in Ecclesiis quilibet rector de Luminaribus vel dictione de suis interulis fecere Luminia, collisque usum, ut pleraque alia,acceperint Chris- ipsius sancti loci abstrahere aut alicubi circumdantes, fenestram illam (custodies) tiani. S. Hieronym. in c. 57. Esaiae : Ip- beneficiare voluerit, omnino id agendi sic opitulatam fiducialiter sublevant, sesesaque Roma orbis domina in singulis in- pertimescat. Stat. sabbater. Carcass, que unus post alium saltu ad pedem tursulis domibusque, Tutelse simulacrum ce- ann. 1402. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, ns, Sancte Johannes adjuva, conclamanreis venerans ac lucernis, quam ad tui- pag. 563. art. 13: Teneantur in Domino tes, prescipitant, nihilque mali passi... tionem asdium isto appellant nomine, ut exhortare ilium testatorem... ut habeat in desiderates affueruntvigilies.Videtur esse tarn intrantes quam exeuntes domus suas memoria sanctum Luminare mintsterii species ornament! collo annexi, quo inoliti semper commoneantur erroris. supradicti, quodque ibi scilicet dicto Lu- sese ab aliis distinguebant Sanctorum LUMINARIA ARBORIBUS FACERE, [ve- minari leget amore Dei quod sibi placue- tumulos visitaturi. p Ellychnium> Gall. tat Carolus M. Capitul. 1. ann. 799. cap. rit et in devocionem habebit. Pluries ibi. Heche. Vide supra Lumigenus.] j 1. LUMINOSITAS, Claritas, splendor. 63. et lib. 1. Capitul. cap. 62 : Item de Vide Luminaries. [** Luminare etiam .arboribus, vel petris, vel fontibus, ubi ali- est pecunia in flscum ecclesiae ero- Disciplines monasticss Luminositate presqui stulli Luminaria vel alias observatio- ganda. Vide Guerard. in Indie. Irmin. radians dicitur Monasterium S, Gisleni in Hannonia, in Charta Rudolphi I. nes faciunt, omnino mandamus, ut iste Pqlypt.] pessimus usus et Deo execrabilis, ubicum* 3. LUMINARE, Funebris cereorum Imp. ann. 1274. apud Mirseum torn. 1. que invenitur, tollatur et destruatur.] pompa. Testam. ann. 1517: Vult Lumi- pag. 591. * 2. LUMINOSITAS, [ Formam per Vide Arbores sacrivi in Arbor 1. nare suum fieri de sex thedis seu torchiis T LUMINARIA, Lucerna. Charta Caroli ceres, quilibet unius libree ponderis et sex viam subtilitatis et Luminositatis amplioris acquirens. (B. N. Ms. Lat. 16089. Crassi Imperat. ann. 884. apud Miraeum ciergiis ceres. torn. 1. pag. 650. et Tolnerum in Prqbat. * LUMINARIA, Festiva accensio cereo- f. IIP.)] 1 LUMINOSITER, Clare, palam. Vita Hist. Palat. pag. 12 : Eo scilicet rationis rum. Gall. Illumination, ut volunt docti tenore, ut perpetuo Monachis ibidem (in Hagiographi, vel Solemnis processio, in S. Eulogii torn. 2. Martii pag. 94 : Non* Laureshamensi monasterio) Deo famu- qua luminaria deferri solent. Stat. com- nulli enim qui fidem Christi tantum menlantibus in usibus deputentur, atque in- mun. Urbini inter Acta SS. tom.l. Jun. tibus retinebant, instinctu Dei, quod deficiens Luminaria exinde in Ecclesia, pag. 149. col. 1: Item quod per eosdem celaverant, Luminositer et patule profereubi prsefati viri requiescunt, habeatur. dominos priores,cum assistentia potestatis bant. Mox dicitur Luminaria inextincta. et civium, alia fiat Luminaria et oblatio * LUMIS, LUMA. Pactum inter Bonon. LUMINARIA, Preces lucernales, seu in honorem S. Pilingotti, die ultima Maii et Ferrar. ann. 1193. apud Murator. torn. Lucernarium, apud Rufin. lib. 2. de Vit. de sero, honori/ice discedendo ab ecclesia 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 894 : Scilicet Patr. num. 5. [** Vide Glossar. med. S. Augustini et eundo ad ecclesiam S. de omnibus drappis de batilicio, de Lume

LUN
zucarina, de grana de brasile, etc, Aliud inter Mutin. et Lucens. ann. 1281. ibid, col. 902 : Setse,unde fiunt sedasii, cineris de cetro. guadi, Lumse rosse, de soma tres solidi Mutinenses auferantur. Vide supra Lumen 3. 11. LUNA, Nota chronologica veterifous Chartis apposita. Vide Annus pag. 291. ^ LUNA, Martyrologium post Primam in Monasteries recitari solitum,ubi lunae quota dies sit, annunciatur. Consuetud. MSS. S. Augustini Lemoyic. Feria V. in Co3na Domini: Diet a prima submissa voce, ut mos est, recitent pueri Lunam in claustro, et postea Presbiteri celebrent Missas. Feria VI: Surgant nudis pedibus et eant ad Primam, et Prima dicta eant omnes in claustrum et assumant libros Psalmorum et dicant simul Psalterium cum letania, qua dicta recitant pueri Lunam submissa voce,et postea eant calciare se in dormitorio. In die S. Paschae : Reliqui Presbiteri dicant Missas ad alia altaria post recitationem Lunse. Hinc LUNAM PRONUNTIARE, in Statutis Ordinis Praemonstrat. dist.2. cap. 5 : Extra vero (Ecclesiam) nusquam prsesumat (Cantor) nisi in Capitulo Lunam et breve pronuntiantes pronuntiare. LUNA INGENSA, Plenilunium. Cyrillus Alexandrinus Patr. in Epist. de Paschate apud Bucherium : Communem annum facitis de embolismo, dum observatis Lunam incensam in 3. Nonas Martias juxta regularem Latinorum, efc.Vide Eabanum lib. de Compute cap. 83. LUNAM CLAMOEIBUS INVOCARE, Suerstitio vetus damnata a Christianis : e qua Juvenalis Satyra 6 :
Jam nemo tubas, nemo aera fatiget, Una laboranti poterit succurrere Lunse.

LUN
bundis ictibus humi sternens mori coegit. In Actis SS. Aprilis torn. 2. pag. 45. habetur Limalis. * LUNARE, vel LUNARIS, Locus in portu, ubi naves fluctuantes servantur, Gall. Bassin, a forma lunae lunatae sen crescentis sic dictus. Charta ann. 1090. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 223 : Casale Liciniani cum omnibus hominibus et pertinentiis suis,... portum cum Lunare et passagio, hac cannitias pro piscibus capiendis in fluvio Silaris... damns. * LUNARIS PELTA ab eadem flgura dicitur scutum brevissimum, in Carm. Adalber. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 67:
Lunaris pendere prius debet tua pelta.

LUN

1S3

Ubi vetus Interpres : Sonitum fieri adsolet, quando Luna deficit. Vide Schol. Theocriti Idyll. 2. v. 36. Turnebum lib. 22. Advers. cap. 24. et lib. 18. cap. 24. Meursium ad eumdem Theocrit. Scaligerum ad Manilium lib. 1. etc. Hinc Lunae labores pro eclipsi. Hist, Archiepise. Eboracensium:
Ast alios fecit praefatus nosse magister Harmoniam caeli, Solis Lunaeque labores.

Pirminius Abbas in Excerpt, de libris Canon: Luna, quando obscuratur, nolite clamores emittere. Poenitentiale MS. Thuanum : Si observasti traditiones paganorum, quas quasi hsereditario jure, 'diabolo subministrante, usque in has dies .patres filiis reliquerunt, id est, ut elementa, colores, Lunam, solem, aut stellarum cursum, novam Lunam, aut de feeturn Lunse, ut tuis clamoribus, aut auxilio, splendorem p.jus restaurare valeres, etc. S. Audoenus lib. 2. Vitas S. Eligii cap. 15 : Nullus si quando Luna obscuratur vociferare prsssumat, quia Deo jubente certis temporibus obscuratur. * 2. LUNA, Piscis genus. Vide infra Mola 6. * 3. LUNA, Panni species ; sed mendose scriptum suspicor pro Loma.Charta ann. 1447. in Suppl. ad Miraeum pag. 700. col. 1 : Omnium quoque funeralium undecumque et qualitercumque venientium, sive in cereis, sive in pannis, de auro, serico, bisso, bucrano, veluto, Luna vel lino consistant, praefati religiosi ac curati unam medietatem recipient. 1 LUNALIS BIPENNIS, f. Bipennis Lunata, formam lunae crescentis quodammodo referens. Vita S. Guthlaci, saec. 3. SS. Benedict, part. 1. pag. 276: Arrepta Lunali bipenne tria virorum corpora letaV

^ LUNARES, LUNARII, Homines servilis conditionis, hinc forte dicti, quod singulis lunis seu mensibus operas domino praestare vel agros Lunares dictos arare tenerentur. Breviarium villarum ex Archivo S. Audomari: Habet ibi Lunares 13. Lurninarios 10. solvunt inter omnes sol. 2. den. 2. Infra : Prebendarii 5. Lunarii 36. luminarii 60. Saepius ibi Lunarii adjunguntur Prtebendariis et Luminariis; sed nihil additur ex quo eorum conditio clarius innotescat. [** Guerardo in Glossar. Polypt. Irminon. magis placet Homines esse, qui singulis mensibus sportulas quasdam vel eleemosynas accipiebant; et quidern provendarios pensam per mensem accipere dicitur in Stat. Adalh. lib. 2. cap. 8.1 LUNARIS, Modus agri, quantum quis arare potest per mensem Lunarem. Charta Herivei Episc. Augustqd. Ind. 9. ann. 24. post obitum domni Odonis quondam Regis regnante Karolo glorioso Rege, in Tabul. ejusd. Eccl.: Sunt autem hse ipsae res sitse in Comitatu Belnensi, in villa quse dicitur GrandisCampus, mansus videlicet unus, et Lunares juxta sestimationem inquirentium quinque. LUNATIGUM, Eadem notione. Charta ex Archivo Abbatise Abundantias in Bibliot. Sebusiana Cent. 1. cap. 40 : Donat Robertus Comes de aloto suo, hoc est, terram dominatam in pago Genevense et in villa de Peloniaco cum decimis, quam Canonici tenent, de Peloniaco mansos 12. et in Rumblatis mansum 1. et Lunaticum unum, etc. Infra : Decimam de uno Lunatico, etc. LUNARITER, Per menses lunares, quibus utuntur Arabes et Saraceni. S. Eulogius lib. 1. Memorialis Sanctorum : Et quod Lunariter solvimus cum gravi mcsrore tributum. Idem Eulogius lib. 3. cap. 5. de Mahumeto Arabum Hispanorum Principe : Hie idem inauditis cupiditatum facibus ardens, militum annonas demutilat, tribunorum coarctat donaria, Lunaremque prsemiorum discursum imminuit. Leovigildus Cordubensis Presbyter lib. de Habitu Clericorum : Quern inquisitio, vel census, vel vectigalis, quod omni Lunari mense Christi nomine solvere cogitur, retinuerit. etc. } LUNATICA, Quod fit plenilunio. Gloss. Isid. Epilepsiam seu Lunatici morbum intelligo, qui, ut habet Johannes de Janua in Lunaticus, singulis lunationibus contmgit, cum luna est plena. LUNATICUM, Modus agri. Vide LunaLUNATICUS, SiO,Y]vta!;6(j.Evo<;, Matthaeo cap. 4. 24. et Caesario Dial. 2. cap. 112. !7ttto)Tm>c6c, aliis. Matth. Silvaticus : Lunaticus, Epilepticus. Apuleius lib. de
ris.

Herbar. virtut. cap. 9. Ad Lunaticos qui cursum Lunse patiuntur. Brito in Vocab.: Epilepsia fit ex melancholico humore quoties exuberavit, ad cerebrum reversus fuerit. Hsec passio caduca dicitur,eo quod cadens seger spasmos patiatur. Hos etiam Lunaticos vulgus vocat, quod per Lunse cursum comitentur hos insidise deemonum. [Addit Joan, de Janua: JVo^a quod ex vitio lunae non patiuntur Lunatici, sed dsemones eos vexant his temporibus, ut per lunam infament lunse creatorem. Haec ex Hieronymo in 4. Matth. ubi Lunaticos exponit non vere Lunaticos, sed qui putabantur Lunatici ob dsemonum fallaciam, qui observantes lunaria tempora creaturam infamare cupiebant, ut in creatorem blasphemise redundarent.] Ebrardus Betun. in Graecismo cap. 13:
Dicitur a Luna Lunaticus hac ratione, Quod certis mensis temporibus fuerit ille. Ast Lymphaticus est, cerebrum cujus malus humor Turbat et illidit, sed non sub (empore certo. Est Energumenus quern daemon possidet unus. Sunt Arrepticii vexati daemone multo. Is Maniticus est qui se perimit sine causa.

Odo Cluniac. lib. 4. de Vita S. Geraldi cap. 3: Ancilla cujusdam viri Lamberti Lunatica per somnium monita est. Constantinus Presbyter lib. 2. Vitas S. Germani Episcopi Autissiodor : Hujusmodi dssmonio vexabatur, quod per menstruum tempus redeuntibus incrementis Lunaribus, captivos suos caduca allisione prosternit. Alexander latrosoph. lib. 1. Passion : Cum servus ejus Lunaticus coram eo cecidisset. Occurrit non semel apud Firmicum lib. 3. cap. 3. 5. 6. lib. 4. cap. 1. 2. etc. Vide Caesarium in Questionibus Theologicis quaest. 50. Silvestrum Girald. in Topogr. HiberniaB distinct. 2. cap. 3. Scorsum ad Homi). 23. Theophanis Ceramei, Nic. Fullerum lib. 2. Miscell, sacr. cap. 17. et Turnebum lib. 11. Advers. cap. 5. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Lunategue, Prov. Lunaticus, caducus. LUNATICUS, Stultus, demens. Rupertus 1. 8. de Divin. offic. cap. 4: Etiamsi Lunaticus sit, id est, stultus : stultus quippe ut Luna mulatur. Hoc sensu mulier Lunatica, dicitur apud Gauterium Cancel lar. de Bellis Antioch. pag. 451. Existimabant quippe olim veteres Lunam dementes aut daemoniacos facere. S. Audoenus leg. 2. Vitse S. Eligii cap. 15 : Deus ad hoc Lunam fecit, ut tempora designet, et noctium tenebras temperet, non ut alicujus opus impediat, aut dementem facial hominem, sicut stulti putant. qui a dsemonibus invasos a Luna pati arbitrantur. Quo spectant , quae habentur in Consultatione Zachssi et Apollonii lib. 1. cap. 30 : A quibusdam (daemonibus) sub increments Lunes augetur insania, et tanquam de plenitudine luminis captorum labes veniat, sub quadarn mali dimensione aut exaggeratur, aut incipit. * Lunage, eodem sensu, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1 :
Au siecle es sos, fax el Lunages, A Dieu soutiex, discres et sages.

Ibidem lib. 2:
Qui moult fu lourdiaus et Lunages, Bt moult lorgnes et moult sauvages.

LUNATIM, Per menses. Alvarus in Vita S. Eulogii : Dum inter cgeteros palatinum Lunalim mansionis servitium ageret. [Vide Lunariter.] j LUNATIO, Menstruus lunae cursus, Ital. Lunatione, Gall. Lunaison. Mira20

154

LUN

LUP
de Cultu femin. S. Cyprianum, in Vita 1. S. Brigidae virginis n. 103. in Monastico Cisterciensi pag. 354. etc. J LUNUS, DIES, pro Dies Lunse. Cunctis diebus Lunis, in Chartulario Monasterii S. Sulpitii Bituric. fol. xi. verso. * LUO. [Vorator, cf. helluo. DIEP.] LUP-ffi, Latinis aliquot Scriptpribus puellse dictae quae pecorum pastui inyigilant, ut quae, inquit Auctor Chronici Alexandrini pag. 268. et Cedrenus, cum lupis in montibus vitam exigant. Prudentius lib. 1. in Symmach. :

LUP

cula S. Catharinae Sueciae, torn. 3. Martii pag. 528 : Statim eadem Lunatione, post dictas dominss Catharinae invocationem, insensato sensus integre redeunt. LUNATIONES, Dies Lunae, Gall. Lunaisons. Concilium Coloniense arm. 1260. cap. 7 : Item raro vel nunquam in Capitulo Ipso legi Lunationes mensium, aut Kalendas, seu obitus fidelium, etc. [Concil. Trevir. ann. 1310. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 258 : Dies quoque jEgyptiaci, constellationes, Lunationes, calendas Januarii, initia mensium, dies mensis, cursus solis, lunse, superstitiose observari non debent.] * LUNATUS. Vita B. Altman. torn. 2. Aug. pag. 373. col. 1 . Hie (Mars) gladium habuit longe aliis dissimilem nostrss setatis, inexperta arte fabricatum, incredibili chalybis duritia Lunatum. Alias Limatum : sed leg. forte Duratum. Vide alia notions supra in Calceus. LUNCHUS, Lancea, hasta, ex Graec. X6yxc, yel Xoyxv). Tertullianus de Corona militis : Incumbens et requiescens super Luncho, quo perfossum est latus Christi. LUNDA, Ponderis genus apud Anglos, in Fleta lib. 2. cap. 12. 7 : Lunda anguillarum constat ex 10. stikis... Lunda pellium continet 2. timbria, etc. * LUNGERIA, pro Longeria. Vide supra in hac voce. * LUNGUIDIUM, an Lumbus ? Charta ann. 1221. torn. 1. Hist. Cassin. pag. 318. col. 1 : Guillelmus de Venano debet... ad fontem de Beozano Lunguidium tiniosu, unum ammiscere de carne et sex panes. Vide supra Longa 2. * LUNIGER, Bos, a jugo vel cornibus, quod lunse crescentis formam referant, sic appellatus. Andr. Floriac. MS. lib. 3. Mirac. S. Bened. : Dum autem in his insudet homo pestifer, mirabile dictu, retrogrado calle Lunigeri excedentes, etc. * LUNIS, Menstruus lunae cursus, Gall. Lunaison. Codex MS. 163. Bibl. S. Germ. Prat. fol. 260. v. laudatus torn. 3. novi .Tract. Diplom. pag. 353 : Incipiunt dies &gyptiaci. VIII. kalendas Aprilis ilia die Lunis observandus est per omnia. Intrante Agusto ilia die Lunis cum omni diligentia observandus est. Exeunte Decembrio ilia die Lunis observandus est. 1 LUNONUS, pro Limonus, ut conjecto, Gall. Limon, Temo. Hinc pro Equus Lunonorum, ut ex Charta ann. 1235. habetur in Scartio, puto legendum Equus limonorum, qui idem sit ac Limonerius, de quo supra, Gall. Limonier, Equus ad currus temonem. 1. LUNULA. Ephemerides S. Galli prid. Kl. Dec. : Dat Hospitarius 10. fercula... et in vesper a stoupum, Lunulas, et oblatas de Linkinwiller. Ubi Lunulas videntur dici fermentati orbes, S. Paulino Epist. 3. pag. 46. * 2. LUNULA, Idem quod speculum, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Lunette, Cassidis species vel ejusdem pars, in Lit. remiss, ann. 1408. ex Reg. 163. Ghartoph. reg. ch. 179 : Icellui Clavet sacha un baselaire et en fery ledit Nicaise sur la teste et lui abati une Lunette de fer, dont il avoit la teste armee. LUNULffi Isidoro lib. 19. cap. 31 : Sunt ornamenta mulierum in similitudinem lunss, bullulss auress dependentes. Quae hausit ab Hieronymo in cap. 3. Isaiae. Aldhelmus de Laudibus virginitatis : Crepundia collo gemmiferis Lunulis pendentia. Occurrunt hac notione Isaiae cap. 3. ubi Gr. piviaxoi, apud Tertull.

^e LUNS. [Instrumentum purgandi lini. DIEF.J

Berengario Chronicon Novalicense, torn. 3. Hist. Francor. pag. 638. Quod quidem accidisse arbitror ex vastitate quam Septentrionales gentes in Europam crebris subinde incursibus intulerant: qui quidem ut omnino delerentur, non semel subditis suis praecepere Reges nostri, ut eos insectarentur ac venarentur. Nam prseter quod habetur in Lege Burgund. tit. 46. ita Capitulare de Villis cap. 69 : De lupis omni tempore nobis annuntient, quantos unusquisque comprehenderit, et ipsas pelles nobis prsesentare faciant : et in mense Maio illos K Scortator nimius, multaque libidine suetus, lupellos perquirant, et comprehendant Rusticulas vexare Lupas. tam cum pulvere et hamis, quam cum Alias Lupee meretrices dicuntur. Vide fossis et cambus. Capitulare 2. ann. 813. Joannem Priceum ad Apolog. Apuleii. cap. 8 : Ut Vicarii Luparios habeant Sed incertum cur in eodem Chronico unusquisque in suo ministerio duos,... et Alexandrine pag. 784. dicatur a Justi- ipsas pelles luporum ad nostrum opus niano inscripta Tabula Hypatii, qui ty- dentur. Ex pellibus lupinis quippe conrannidem arripuerat, tumulo, cum flciebantur tunicae, perinde ac lutrinis. hisce erbis : 'Ev6a3e xaraxEtTat 6 Paa-t- Hinc cognomentumPeJ-de-Zew, inditum Radulfo cuidam nobili apud Albertum ^ LUPAL, Lupanar, in Glossis Isidori. Aquensem lib. 2. cap. 9. de quo quseUt a Lupercus, Lupercal. a Minerva, Mi- dam a nobis observata ad Alexiadem nerval, sic a Lupa dictum Lupal, si ta- pag. 240. quod scil. tunica lupina indumen base vox usquam legitur, ut habet tus esset. Landulfus de S. Paulo in Grsevius. Chron. Mediolanensi cap. 10 : Suamque LUPAN.S! FEMIN^;, Lupae, meretrices, lupi tunicam * pelles pro lignis pignoralupanarium sectatrices. Commodianus vit. Ejusmodi fere imperantur servientiInstr. 59 : bus lupariis, (aux Sergeans Louvetiers) in Statutis de Forestis ann. 1597. art. In feminas congruit cultura Lupanas. 37. et ann. 1601. art. 7. Martialis lib. 1. Epigr. 35 : Sed et proposita iis praemia, a quibus caperantur, decent Computa BallivoAbscondunt spurcas hsec mormmenta Lupas. rum Franciae, in quibus fit ratio ex^ LUPANANS, Lupanaribus deditus, pensi pro lupis et lupellis captis per balapud Barthium in Glossariq exBaldrici liam, ut prae cseteris Computa de terHist. Palaast. Ordericus Vitalis lib. 9. minq Ascensionis ann. 1305. et 1306. Hist. Eccles. : Asperasque minas Lupa- Diarium Thesauri ann. 1297 : Lupelli nanti multitudini adjecit. 12. 60. sol. per compotum super Regem ; !: LUPANARIA, Lupa, meretrix. Acta ubi etiam vadia Lupariorum recensenS. Afrse mart. torn. 2. Aug. pag. 56. col. tur, [ut et in Computo ann. 1202. apud 1 : Contigit Afram, quam notam habebat D. Brussel torn. 2. de Feudorum usu fades publica quod esset Lupanaria, a pag. GXL. et CLXII.] Diarium ann. 1312 : persecutoribus comprehendi. Vide Lupa- Petrus le Mengnicier pro 4. Lupellis capnas feminss. tis per eum in foresta Halatas, et redditis LUPANATUM, Molinellum lupati, Ugu- vivis in Camera Denariorum tune ibidem, tioni. 20. sol. Vide Statuta Mediolan. 2. part, | LUPARA, Palatium Eegium Pari-cap. 448. et Joannem Stiernhookum lib. siis, vulgo Louvre, apud Miraeum torn. 2. de Jure Sueonum vetusto cap. 8. 1. pag. 120 : Datum in Luparaprope PaInstituti deinde Luparii in singulis risios die 2. Junii ann. 1364. .Sic fere forestis : legi quippe Chartam originascribitur ; interdum tamen, Lupera, lem Nicolai Choiseul ann. 1331. ubi insLuppara et Luppera. Apud Lupparam cribitur Chaceleu nostre Sire le Roy en prope Parisios ann. 1358. in Regesto 87. ffa forest de Breval. Sed maxime in sinChartophylacii Regii. Apud Lupperam, gulis provinciis, appellatique Luparii, in Fundatione Capellaniae SS. Nicolai et Louvetiers, vel Louviers, uti nuncupanLudovici in S. Capella Paris, ann. 1031. tur in Consuetudine Hannoniensi cap. Vocis etymon quidam arcessunt a Saxo- 99. ubi eorum officium et jura descrinico L e o v a r , Castellum ; Sauvallius buntur. His praeest Magnus Franciae torn. 2. Antiq. Paris, a loco Louve yel Luparius, le Grand Louvetier de France, Louvre nuncupate, alii a Palatio ibi sito qua dignitate cohonestari solent magnaDomini Luparas, oppidi in pago Pari- tes, ut Lupariorum in provinciis viri siaco. etiam nobiles. LUPARIUS, Ugutioni, est cants, qui In Anglia vero nullos esse lupos lupum prosequitur, et ad hoc officium aiunt, ex quo deleti sunt ab Edgaro est prsscipuus. Gloss. Lat. Gall. : Lupa- Rege, ut auctor est Willelmus Malmesrius, Chien a chasser le loup. buriensis lib. 2. cap. 8 : Quomodo enim LUPARIUS, Qui lupos venatur. Servius ausus hominum prssteriret, qui etiam ad 1. 1. Georg. : Constat Luparios carni- omnis generis feras sanguinis avidas ex bus tinctis veneno lupos necare. . Nos Lu- regno exterminare cogitaret, Ludwaloque parios seu Louvetiers, perinde appella- Regi Wallensium edictum imposuerit, ut mus, qui lupos ex institute, vel ex in- sibi quotannis tributum trecentorum ludicto offlcio insectantur ac venantur. porum pensitaret, quod cum tribus annis Galliam enim a luporum homines avide fecisset, quarto destitit, nullum se ultedevorantium incursionibus fcede olim rius posse invenire professus. Id Ethelvexatam tradunt Annales Francor. Ber- stano Regi videtur adscribere Historia tiniani ann. 846. Frotharius Tullensis fundationis Hospitalis S. Leonardi inEpist. 20. 26. Odilo Abb. Cluniac. in fra civitatem Eboracensem torn. 2. MoVita S. Majoli in Bibl. Cluniac. pag. nastic. Anglic, pag. 368. Exinde, subdit 290. Vincentius Belvac. lib. 29. cap. 16. Fortescutus de Laudib. Legum Angliae etc. ut Germaniam, Chronicon Hildes- cap. 29. ut et Camdenus in Ordqvicibus, heimense ann. 1119. ac Italiam subRege numerosi ovium greges in Angliae men-

LUP

LUP

LUR

155

| LUPPARA, LUPPERA. Vide Lupara. de Pise. cap. 16. ex Cod. reg. 6838. C : tibus errant, a luporum periculo securi. * LUPPARIUS, Qui lupos ex instituto, Lupus piscis, hodie a Romanis dicitur luExtitisse tamen lupos in Anglia longe post Edgarum, ex legibus Henrici I. vel ex indicto officio venatur, nostris passo et spigola, a Liguribus louvazzn, a art. 90. arguitur. [** Placit. ann. 18. alias Louveteur. Vadia official, reg. ann. Venetis varolo, a solis Hetruscis araneo, Edw. I. (1290.) Wygorn. rot. 50. in Ab- 1328. in Reg. sign. Noster Cam. Comput. ab Hispanis lupo, a Gallis lubin, pro lubreviat. Rotul. pag. 283 : Will. Poer fe- Paris, fol. 405. r. : Lupparius bosci Oge- pin, a lupo,... sunt etiam luporum wa cit parcum apud Farley, et quod pater rii, per diem x. den. Turon. Lit. remiss, agt<7X<x qusB etiam botargues vulgus vocat. * 4. LUPUS, Vela nigra ; et vocatur ista comitis Gilberti de Clare comes Glouces- ann. 1394. in Reg. 146. Chartoph. reg. triss dedit ei quasdam feras ad prssdic- ch. 370 : Comme Jekan de Serain escuier vela sic, eo quod, ut lupus, occulte incedit tum parcum instaurandum, quse ferss per et Louveteur fust venus... chascier aus navis cum ilia. Glossae Fr. Barber, ad Docum. d'amor. Loups, etc. Vide Luparius. Lupos destruebantur.] LUPUM PROGLAMARE. Thwroczius in 1 LUPULUS, Lupus salictarius, Gall. * LUPASSO. Vide infra Lupus 3. LUPATRIA, Lupa, meretrix. Fragmen- Houblon. Medicina Salern. pag. 226 : Alberto Rege Hungar. cap. 27 : Huntum Petronii : Ipse nescit quid habeat, Quinta (cerevisise proprietas) est quod gari vero ex longa campestralis hospitii adeo saplutus est. Sed hsse Lupatria pro- urinam provocet, quse proprietas Claris mora teedio affecti,... Lupo juxta antimaxime convenit cerevisiis, quibus plu- quam ipsorum consuetudinem proclavidet omnia. [** Al. Eupatria.] LUPAX, Luporum instar rapax, crude- rimum incoctum est Lupuli, qualis est mato, invito Rege sparsim et confuse reEmbeccensis ; ea namque ob Lupuli co- lictis regiis Castris recedentes abierunt. lis. Anastasius de Exilio S. Martini: Erant enim primi ingredientes (testes) piam celerrime penetrat, et urinam pro- Nos diceremus Crier au Loup, quod fanomine quidem militeSj Lupaces autem vocat. [ Charta ann. 1328. apud Schle- cere solent, qui fugam alicui suadere gel. de Nummis Salfeld. : Venditio om- volunt. et bestiales sententia. LUPINUM CAPUT GERERE. Vide Ca LUPELLUS, diminut. a Lupus. Corn- nium quss habuit ordo Teutonicus Salput. MS. ann. 1339 : Pro centum Lupel- feldiae, sive pagi fuerint, sive Lupuli, sive put. * LUPUS MONINUS. Vide Moninus. lis apportatis ad Meledunum in Penthe- vinese, sive prata, etc.] | 1. LUPUS, Carcinoma, cancer cruLUPA CERVALIS. Glossse MS. : Linx, costes, xxv. sol. Vide in Luparius. 7 LUPERA, Gall, le Louvre. Vide Lu- rum, Gallice Loup. S. Eraclius Episc. lupa cervalis, quas fertur dormiendo viLeodicensis in Charta fundationis Colle- dere. para. ii Martini ejusd. ur* LUPERCUS, Instrumentum rusti* LUPUS RAMAGIUS, Tdem videtur is,Canonicorum S. apud Mirseum torn. Cervarius. Consolat. Boet. MS. lib. 4 qui circa ann. 963. : curn, f. Ligo. Vide supra Luchetum. Regist. episc. Nivern. ann. 1287 : Usagium 1. pag. 653 : Morbo qui Lupus dicitur La grant ardeur de son courage de securibus et de potariis et de Lupercis graviter attritus et fere ad mortem deducLe fait semblant a Loup raiuage. tus... Morbi locus, quern patiebatur in nasolent valere xv. lib. 1 LUPERIA, Locus ubi sunt lupi. Sta- tibus, non est inventus : tamen in signum Ibidem : tuta Arelat. art. 85. ex MS. D. Brunei: cicatricis quasdam lineola rubea remansit, Ours, ou lions, ou Loups ramages. Et idem intelligimus de lupis magnis et postquam miraculo sanatus est ad tu* Loup beroux, idem qui Loup-garou parvulis interfectis et caplis seu extrac- mulum S. Martini Turon. Eodem Lupi tis de Luperia in tenemento Triboucii. vocabulo utitur Hebernus in Miraculis vulgatius appellatur, in Lit. remiss. 1 LUPIA, vox Italica, Gall. Louppe. sancti Martini apud Baluzium torn. 7. ann. 1415. ex Reg. 169. Chartoph. reg. Miracula S. Raimundi de Penna forti, Miscell. pag. 170. ubi divinam ejusdem ch. 204 : Ribault prestre, champiz, Loup torn. 1. Januarii pag. 421 : Cum spatio Eraclii, quern Hildricum vocat, sanatio- beroux, etc. Haud scio an eadem accepduorum annorum supercrescentiam car- nem enarrat. Rursum occurrit torn. 4. tione Leu waste legitur in aliis Lit. ann. nis maximam, vulgo dictam Lupiam... Gall. Christ, col. 844. in Actis SS. Junii 1355. ex Reg. 84. ch. 65 : Quamplurima habuisset. etc. torn. 4. pag. 844. ubi de B. Joanne Opi- verba injuriosa de dictis Johanne et ejus 1 LUPIGELLUS, Parvus lupus, apud S. lipne. Menotus in Sermon, fol. 185. v. : uxore dixit Johannes Cosset, et specialiCibos regios sequuntur morbi regii, ut ter dictum Johannem vocavit Leu waste Bernard urn Epist. 230. Edit. 1690. * LUPIGIDA, Lupi interfector, utPar- Lupus et gutta, qui non libenter quies- et ejus uxorem ribaude. LUQUERNA, Fenestra a vulgari Luricida ; in Reinard. Vulp. lib. 3. cunt in hominibus parcis et laboriosis. vers. 317. 2. LUPUS, Harpagonis species, quo carne, apud Basset, torn. 2. arest. parLUPIFERL a Petro Diac. lib. 4. Chr. arietes avertuntur aut suspenduntur, ita lam. Delphin. pag. 24 : Curia ordinavit Casin. cap. 37. (al. 39.) inter vexillarios ut impetum non habeant feriendi, Vege- Luquernam... fore et esse demoliendam, Ecclesise Romanse recensentur : Aquili- tio lib. 2. cap. 25. lib. 4. cap. 23. sic ipsamque reducendam et reponendam feros, Leoniferos, Lupiferos, Draconarios, dictus quod velut Lupus denies ferreos prout erat ante aedlficium. Vide supra etc. Luporum figuras inter Romanorum exerat, arietemque apprehendat. Des- Lucanar 2. f LUQUETUS. Obituarium MS. Eccl. vexilla militaria delatas pridem annota- cribitur etiam a Procopio lib. 1. de vit Plinius lib. 10. cap. 4. Bello Gotthico cap. 21. Extr. Diversa Morin. fol. 2: In plenis obitibus quos bursse celarii, minutorum brevium, coti^ LUPINA. [Tnfirmitas devorans in videtur machina ab ea quse modum Lupi. DIEF.] LUPUS BELLI appellatur a Matth. dianse, Luqueti, fabricse ac novarum ac| LUPINARII. Lampridius in Alex.Westmonaster. ann. 1304 : Jussit Rex questarum solvunt, Canonici et magni Severe : Corpora omnium constituit vina- arietem fabricari, quern Grseci Nicontam Capellani lucrantur quilibet 2. solidos. riorum, Lupinariorum, caligariorum, et vacant, quasi vincentem omnia, et Lu- Fol. 8 : Duo Capellani Luqueti habent in omnium artium. Cum ignotum omnino pum belli. Verum aries indecens et in- quolibet mense tres picotinos bladi. Fol. sit corpus illud Lupinariorum, Casaubo- compositus parum aut nihil profuit: Lu- 40 : Et ha&c omnia, onera solvet bursa Lunus suspicatur legendum esse Popina- pus autem belli, minus sumptuosus in- queti, cujus bursarius accipiet pro suis riorum. [** Alii Lupanariorum. Vide clusis plus nocuit. Ubi per Lupum belli, laboribus tres solidos Turon. Fol. 13: Porcellinum.] ni fallor, expressit Gallicum Louvel, id Feria 2. post Ascensionem Domini fit * LUPINUS, Semen notum ; multi fa- est, Lupulus. Vide Procopium lib. 1. semper ad majus altare obitus Domini bam JEgyptiacam dixerunt, pro pondere Gothic, cap. 21. Simonis Luqueti. Ex quo posteriori loco eo utentes. Glossar.. medic. MS. Simon. 53^" Non dubitat Carolus de Aquino conjicere est Luqueti bursam ab hoc SiJanuens. ex God. reg. 6959. Nicontam arietem in Matthsei West- mone Luqueto dictam fuisse, quod for* 1. LUPIRE. Vide supra Baulare. mon. et fortasse aliorum historiam ir- tassis in ea primum concluderentur %. 2. LUPIRE. [Clamor milvorum. repsisse ex Josepho lib. 6. ubi legitur redditus ex hujus Luqueti legatis proTW-piTni "1 ejusdem fere nominis ariete alio usos venientes, quibus alii subinde potuerunt * LUPISCITA, [Luposche. (Glos. Lat. fuisse Romanos ad quatiendos muros adjungi, retento semper Luqueti voGal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s.)] Hierosolymorum. cabulo. * LUPONUS, Lupus, figurate pro Vo1 LUPUS, nude, in Chronico Estensi * LURA, Os culei sive utris ; unde Lurax, helluo. Barel. serm. de paucitate apud Murator. torn. 15. col. 359 : Unum ridum, apud Festum. Glossar. Lat. Gall, salvandorum : Si pauper venit ad divi- maximum Lupum cum quo capiebat for- ann. 1352. ex Cod. reg. 4120: Lura, roie tem, mutual pecunias cum usuris ; o Lu- tilitias domini Marchionis. de cus. pone, video te. %. LURALE. [Loir a prendre oysaux. 1 LOUPUS. Mandatum Ricardi II. Re* 1. LUPPA, Panni species, ut videtur. gis Angl. ann. 1394 : Necnon ad quos- Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E36. XV. s.] Charta unn. 1019. apud Murator. torn. cumque defectus, tarn in muris, portis, ** LURCULUS, Parvus Lusus, apud 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 770 : In die turellis, Loupis, pontibus, barrens et fos- Virgil. Grammat. pag. 94. utvult Maius. festivitatis unum purpurea et unam satis, quam in domibus. Harpagones inLURDUS, Ital. Lordo, spurcus, impuLuppa. telligo. rus, immundus: vel potius stolidus, * 2. LUPPA. [Scyphus. DIEF.] * 3. LUPUS, Piscis genus. Tract. MS. quomodo nos Lourdaut dicimus. Lan-

156

LUS

LUS

LUS
rioris... sub posna excommunicationis (Monialibus) inhibemus. LUSTER. S. Eulogius lib. 2. Memorial. SS. cap. 11. Confini vici Lejulensis, qui a Corduba distat quinque milliarios Lustros. Ubi Ambrosius Moralis, viginti milliaria innui ait. LUSTISIUM. Vita 2. S. Carthaci Episc. n. 25 : Cum 30. vaccis et tauro, et duobus armentariis, et cum duobus Lustisiis et vasis ad Civitatem Raithin perrexit. An Justitiis, seu vasis A'inariis, de quibus infra, an vero vox Hibernis peculiaris, incertum. [Henschenius in Onomastico ad calcem torn. 3. SS. Maii suspicatur esse mulctras seu vasa, in quibus mulgetur: quod non male convenit loco, ubi de vaccis et lacte agitur.] * LUSTRA, Lupanaria loca vel abdita. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. 1 LUSTRAMENTUM, Foetor, putor, oletum, fcetulentia, in Glossis Isidor. Lustramentum Graevio non solum est purgamentum, sed et locus, ut putat, in quern purgamenta foetentia ejiciebantur. Lex 3. | 3. Dig. ad Legem Cornel, de Sicar. et Venef. (48. 8.): Ut pigmentarii, si cui cicutam, satamandram, aconitum, pityocampas, aut bubrostim, mandragoram, et id quod Lustramenti causa, dederint cantharidas, poena teneantur hujus legis. Ubi per Lustramentum intelligunt purgamentum. Sed Hottoman. de Verb. Jur. de intemperanti et effrenata rei venereae cupiditate intelligit, cum cantharidum ea vis sit, ut ad illam incitent. Vide Cujacium lib. 15. Observ. cap. 27. 1 1. LUSTRARE, Illustrare, ornare. Jacobus Cardinalis de Coronatione Bonifacii VIII. PP. apud Murator. torn. 3. col. 652 :
Hoe illi; verum populus Lustraverat urbera Arcubus, in morem veterem, etc.

dulfus de S. Paulo in Chron. Mediolan. cap. 1 : Armanus autem ille in tanta perturbations, in' Ecclesia S. Ambrosii ait populo suo congregate: Vobis fiet, prout proverbium dicit, Populo stulto, Episcopus Lurdus. Vide Lordicare. * Lours, ultima notione, in Consolat. Boetii MS. lib. 4 :

blata melella : similiter Sabationi archipresbitero olio pallio de blata Lusca. 1 LUSDI, Species operis muliebris ; an lodix, Gall. Loudier vel Lodier? ChartulariumSS. Trinit.Cadom.fol.55:.Femwa2 eorum trahent bidentes et habebunt mesge cum bercariis, et unaquseque operabitur 1. Lusdi post festum S. Michaelis usque ad tempus quo incipiet trahere oves. EaQuant aucuns est trop paresseus dem repetuntur fol. 60. Enturlez, Lours et oublieus, etc. * Vel potius CorvatsB species, forte * Sed et Lurdus dicitur de opificio unius diei opera, ut colligitur ex eodem rudi arte fabricate. Gall. Grossierement Chartul. fol. 53: Ricardus et Robertus fait. Lit. remiss, ami. 1450. in Eeg. 186. Walensis dimidise virgatse opus et unum Chartoph. reg. ch. 39 : Supplicans quern- Lusdi, pro xij. denariis... Elmarus auceps dam cutellum cepit,... et ipso accuto cum pro uno Lusdi vj.den. Et fol. 54 : Alpicus quodam lapide, cum esset Lurdus sive pro domo sua unum Lusdi in Aug. grosso modo fabrlcalus, esset, etc. LUSHBOROW, et LUSHBURNE, Vilius * LURGO, pro Lurco. Glossar. vet. ex monetae Cod. reg. 7618 : Lurgo, Gluto, devorator. marinis genus, quod in partibus transad similitudinem Anglicanae * LURIGA, pro Lorica, vestis militaris, hie inter Tradit. Monseens. num. 31. apud eftictum sevo Edwardi III. anni distrahequodque Statuto ejusdem Fez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 30 : Et batur, est prohibitum. 5. Knyghton ann. iterum firmavit cum sua sella cum auro Regis Eodem anno defertur in Angliam 1347 : parata et suam Luricam. per alienigenas et indigenas mercatores LURICULA, LURICATUS. Videionca. falsa moneta, quas Lushburne appellata 1 LURIDATUS, Squalidus, luridi coloris. Tertull. adv. Marcion. lib. 4. cap. est; unde apud Londonias multi mercasuspensi. 8 : Qui retro Luridati delinquentiae ma- tores et alii plures sunt tracti etin praeluChaucerus Lusheburghs habet culis et nigrati ignorantise tenebris. * LURIPIPA. [Poulane. (Gloss. Lat. dio Hospitis ad Fabellam Monachi. * LUSOR, Actor scenicus. Vide supra Gal. Bibl. Insul. E. 36, XV. s).] 1 LURITATDS, Luridatus. Vide Cas- Ludus Christi. sioticus. LUSORES, Falsi testes, in Glossis antiLUSA DIABOLICA. Capit. Caroli M. quis MSS. et apud Papiam, [necnon in lib. 6. cap. 196 : Illas vero balationes et Glossis Isid. In Excerptis Pithoaanis adsaltationes, canticaque turpia ac luxu- ditur Collusores, quasi qui colludunt in riosa, et ilia Lusa diabolica non facial. falso testimonio dando.J [Vide Lusum.] LUSORI^ vel LUSURI.E, Nayigiorum 1 LUSCINUS, aY)Sciv. Gloss. Lat. Graec. bellicorum species, quse in fluviis majoLuscinia. ribus, qua Romanorum fines distermi1. LUSCUS, Strabus, nostris, Lousche. nabant, discurrebant ad limitum cusVet. Gloss.: Sipago?, Strabus, luscus. Al- todiam : quse ita appellata volunt, vel thelmus de Laude Virginum cap. 24 : quod in fluviis luderent, seu discurrerent, vel quod ex eorum navigiorum Mutos et mancos, claudos surdosque repertos, genere essent, quibus utebantur ad deLuscos ac strabos, qui torta luce fruuntur. licias, ludos, lasciviamque et luxuriam. Ita quidem squiore Latio : at purioribus Lusoriarum Danubii mentio est apud Latinis luscus dicitur, qui altero priva- Vegetium lib. 4. cap. ult. et in tit. Cod. tus est oculo, Martiali lib. 3. Epigr. 8. Th. de Lusoriis Danubii (7. 17.): Rheni lib. 4. Epigr. 65. lib. 9 Epigr. 59. et aliis Lusoriarum, apud Ammian. lib. 18. pag. sine numerp. Sic qui apud Ammianum 125. et Vopiscum in Bonoso : Mosse Lulib. 20. Arimaspi homines Lusci, apud soriarum , apud eumdem Ammianum Solinum gens unocula dicuntur. Gloss. lib. 17. pag. 97. denique Lusoriarum per Gr. Lat.: Movo96aX[Ao;, Luscus; [xovo99aX- Orientem, in Nov. Theodosii de Ambitu, (jiov TTOIW, Elusco. Alibi : 'Ex-ajcpXw, Ex- de quibus omnibus copiose egit Jacobus cseco, obcseco, Elusco. Vetus interpres Gothofredus ad d. tit. de Lusoriis DaJuvenalis ad illud Sat. 3. v. 128: nubii. Adde Petr. Pithoeum lib. 1. Adversar. cap. 14. Salmasium in Notis ad . . . . Et statua meditatur praelia Lusci. Hist. Aug. pag. 382. 475. et de Jure AtCujus oculus introrsus cedit, id est, cujus tico pag. 740. 751. et alios. oculus alter non videtur. p* Vide For"LUSORIE, Irridendo. Epist. 21. Nicell. edit. Germ.] Vita S. Valarici Abb. col. PP. I. ann. 865. torn. 7. Collect. Leuconaensis cap. 24: Sed tamen ocu- Histor. Franc, pag. 405: Verum hsec lum quidem amisit, et Luscus per tempora Lusorie nobis illi vel dicunt, vel operanAfC vixit. Chronicon Montis-Sereni ann. 1137: Gerardus, licet Luscus, plures libros ipsi LUSORIUM, Theatrum, sedes ludorum, Ecclesise scripsit. ubi ludi fiunt. Salvianus lib. 6. de Gu0 Qua ultima notione Itali Losco vel bern. Dei: Longum est nunc dicere de Lusco, et nostri Lours et Lousque usur- omnibus , amphitheatris, scilicet odeis, pant. Stabil. S. Ludov. ann. 1270. cap. Lusoriis, pompis, athletis, petaminariis, 168. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. etc. Hujus vocis mentio est apud Lam245 : Se aucuns hons, ou autres qui fus- prid. in Heliogabalo, sin Descript. CP. sent mehaingnies,... et un autre qui soit apud vet. interpretem Juvenal. Sat. 4. sours ou Lours, etc. Le Roman de Robert et Lactantium. Vide Constantinopolim le Liable MS. : nostram Christianam. [** Privatum amphiteatrum, ubigladiatores et venatpres Tout entour lui oste les mousques, exhibebantur, Furlanettono in Forcell. Plusours en fait et clos et Lousques. Lexic.] *2. LUSCUS, dici videtur de colore 1 LUSSUM. Statuta Eccl. Argent, ann. minus fulgenti, ab Ital. Losco, hebes. 1435. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. Charta ann. 761. apud Murator. torn. 2. 550 : Item ornatum extra mittentem, qui Antiq. Ital. med. aevi col. 407: Pro quibus dicitur Ussum em gebraensel; item apdatum est in ipsa venerabilia loca in pri- propendicias manicarum, quse dicuntur mis suprascripto pontifici pallio uno de Lussum, excedentes manicas tunicss infef|fM

* 2. LUSTRARE, Initiare, quo sensu a purioribus Latinis usurpatur : unde a Glossario amaridassem, nisi aliter intellexissent viri docti. Acta S. Gratil. torn. 2. Aug. pag. 728. col. 2 : Cumque adductus fuisset ante comitem, arripuit comes hos sermones. dicens : Cur, stultissime, religionis Lustratus es Christianorum magorum, ut audio, et tu magus effectus es ? ** LUSTRIVAGUS, Qui vitam agit in Lustris, i. e. sordidis locis. Occurrit apud Liudpr. in Legat. cap. 10 : Rustice, Lustrivage, capripes, cornute, etc. ** LUSTROS-SJ SILV^:, in quibus ferarum cubilia sunt, in Ecbasi vers. 329. Invia Lustra Virgilio. ^ 1. LUSTRUM, Fenestra. Jacobus Cardinalis in Vita S. Petri Coslestini:
Illic et Lustrum, ferri quod retia claudunt, Imminet; unde Pater residens admittere gentes Alloquiis fuerat solitus, etc.

1 2. LUSTRUM, Annus. Fridegodus in Vita sancti Wilfridi saec. 3. Benedict, part. 1. pag. 175 :
Sero quidem rediit, verum tria Lustra peregit Hospite cum prisco, etc.

Pro quo Eadmerus habet pag. 200: Eique tribus annis ftda societate adhsesit. Vocem Lustrum pro uno anno etiam usurpavit Reginoldus, ut Probat Mabillonius S33C. 3. Benedict, part. 2. pag. 390. in Notis. LUSTRUS, Prater mariti. Gloss. Arabico Lat. [infra habetur Lusus.] LUSUM, Lusus, Ludus. Pirminius Abbas in Excerpt, ex libris Canonic. : Nee in nullo loco ballationes, cantationes, et

LUT

LUT

LUX

157

1 LUTERIUM. Vide paulo post Luthesaltationes, jocos et Lusa diabolica facere non preesumat. Supra: Viri vestes femi- rium. ] LUTES, Splendentes, apud Papiam. neas, feminse vestes viriles in ipsis Ka11. LUTEUS, Species vasis, idem quod lendis, vel in alia Lusa quam plurima Luter, si non ita legendum. Pontiflcale nolite vestire. [Vide Lusa diabolica.] * LUSURIA, Jus utendi aliqua re. vetus Eccl. Bisunt. apud Marten, de Charta torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. antiqua Eccl. Disciplina in divinis cele779: Maino cognominatus Chaort.... dedit brandis officiis pag. 311: Interim dum decimas suas de Chastellerio de terris legitur Evangelium prseparentur Luteus, cultis et colendis et etiam de omnibus bods et manutergia, et prsecinctoria, et cetera vasa guae necessaria sunt ad abluendos Lusuriam. LUSUS, Frater mariti, Papiae, et Glos- pedes. 1 2. LUTEUS, Lucius piscis. Vide sis antiquis MSS. [Supra legituriusJrus.] '* LUTA, pro Lueta, pugna ludicra. Luceus. \ 8. LUTEUS, adject. Roseus vel rubens, Comput. ann. 1399. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 154. col. 2 : Pro una rubicundus vel croceus, apud Papiam. canna panni de Sguiracio, data pro Lutis Idem fere Johannes de Janua. Isid. lib. faclis sive faciendis die beati Ludovici, 19. cap. 28: Luteus, Color rubicundus, guae fiunt in Nemauso, ut est moris, etc. quod est croceus : nam crocus Lutei coloOccurrit rursum in altero ann. 1482. ris, ut Croceo mutataque vellera luto. ibid. torn. 4. pag. 20. col. 2. ubi et Luta- Perottus : Luteus estdilutior rutilus, gualis est color auri; unde Luteus dictus vitor pro Luctator. 1 LUTANA, Testudo, cithara, Gall. detur, quasi dilutus. Hinc violse hujus Lut. Acta S. Godelevaa, torn. 2. Julii pag. coloris Luteolse appellatse, et Lutea herba, 415: Fractis vocibus auditum demulcere qua chrysocolla tingitur et vitsllum in ovo Luteum appellamus. Pladrianus Junius : Lutanse et fistulas. | LUTANISTA, Citharista. BernardusLuteus, guale est ovi vitellum, quo colore de Breydenbach Itin. Hierosol. pag. 210 : fiammeum novis nuptis tingebatur. PliHac tamen conditione, ut unus ex familia nius lib. 21. cap. 8: Lutei video honorem Dominorum Lutanista... secum pergeret, antiquissimum in nuptialibus flammeis guia et Trutzelmannus ipse in ejusmodi totum fosminis concessum. Fusiora haec de re nota, quam ne prsetermitteremus, instruments musicalibus erat peritus. nostri Glossatores effecere. Vide Lutum. | LUTARE, Lucre, lavare, itXOvetv, in * Testam. ann. 1500. in Reg. 3. Armor, Glossis Lat. Graec. Sangerm. Gloss. Oy- gener. part. 2. pag. 6 : Dedit atgue erorilli: nXvvw, Luo, Luto, Labo, (Lavo.) Lu- gavit Katherinss Brachete nepti suse suam tare, pro Solvere, lucre, legitur apud Nonium ex Varrone. Aliis Lutare est tunicam Luteam et descarlatam. * LUTHERINGUS, pro Lotharingus, Luto oblinire, maculare. vulgo Lorrain, in Ludmil. torn. 1. LUTER. S. Eucherius : Luteres, in 5. Sept. pag. 354. Vita S. Vide supra Locol. 2. Regnorum, conchas, vel canthari aguarii. theregnia. [Papias: Luteres in Regnorum libra, LUTHERIUM, Straguli lectarii species; Conchse vel canthari aguarum dicuntur. Lodier vel Loudier. Ordericus Idem Papias : Luter, Vas seneum 40. ba- nostris lib. 4. pag. 539: G-uthlacus LutheVital, tos capiens, a luendo dictus. Ugutio: Lu- rio melotinas, in quo solebat orare, ipsum ter etiam dicitur lavatorium et quodcum- circumdedit. Eadem habentur in Vita gue vas purgandis sordibus deputatum. ejusdem Sancti cap. 31. [torn. 2. April, Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : Luter, pag. 46. nisi quod ibi Luterium scribatur un vase ou lavoir. Johanni de Janua, ut pro Lutherium.'] et] Willel. Britoni in Vocab. dicitur T LUTHIAMEN, pro Linteamen, LinConcha, vel cantharus. Sic etiara ferine teum. Cum duobus blanketis et duo paria Gl. Lat. MS. Reg. Cod. 1013. ex Graeco Lutheaminum pro capite, in Testamento XOUTYIP, quo vocabulo baptisterium intel- ann. 1415. apud Rymer. torn. 9. pag. 277. ligit Anonymus in Descript. S. Sophiae. Hist. Miscella in Rhinotmeto ann. 10: Intelligo linea pulvinaris tegumina, Gall. Tayes d'oreiller. Multitudo vero civitatis tumultuata ad 1 LUTIFIGULIIS, pro Luterem Ecelesiss congregata est. Ubi nude, apud Leibnitiumquo aliis flgulus torn. 2. Scriptor. Theophanes XOUTTJPOC ha'bet. [S. Hieronymus adv. Jovinianum : Luter in taberna- Brunsvic. pag. 386. ubi de fundatione Monasterii Hilgental. Ord. Praamonstrat. culo funditur.] Vide Reg. 3. cap. 7. et = LUTINA, Testudinis species. Locus lib. 4. cap. 16. est supra in Fidelia. Vide Lutana. 2. LUTER, LUTRA., Animal amphibium, * LUTIO. Charta Frider. II. imper. quod xOva TtoTafjMov vocant ^Elianus et ann. 1219. apud Murator. torn. 2. Antiq. Aetius : Galli Loutre. Walafridus Stra- Ital. med. sevi col. 876 : Terram scilicet bHS lib. 1. de Vita S. Galli cap. 28 : Vi- arabilem, prata, silvas, saliceta, Lutiones, derunt piscem magnum in aquae collec- venationes, piscationes cum omnibus suis tione natantem, duosque ilium insegui pertinentiis et adjacentiis, etc. An jus Lutros, etc. Lutra, Plinio, et aliis. Beda piscandi lucios? Vide supra Luceus. in Vita S. Cuthberti Episc. n. 18 : Venere 1 LUTIUS, Lucius piscis. Vide Luceus. de prof undo maris quadrupeda, quas 1 LUTOR, TtXuiTY]?, in Glossis Lat. Graec. vulgo Lutrae vocantur. Epist. 89. inter Gloss. Cyrill. : HXuTv);, Lutor, lavator. eas, qua? sub Bonifacii Archiep. Mogun- Alise: Lutor, r^iy.y^, Qui insolat, seu tini nomine editae sunt: Gunnam de pel- pannos aliave soli exponit, ut siccentur libus Lutrarum tuas fraternitati misi. vel albescant. Melius, ut putat MartiOccurrit etiam apud Fridericum lib. 1. nius, scriberetur, Lotor, a Lavo; Lutor de Arte venandi cap. 7. Vide Fullerum enim a Luo ducendum. lib. Miscell. sacror. cap. 18. et BrunsT LUTRA, LUTBIA, LUTRINUS. Vide feldium in voce Fiber. [Erminium et Lu- Luter 2. tria, in Constitutionibus Catalaniae lau* LUTRIUS, Idem quod Luter 2. Gall. datis in Cultellare.] Roccus martrinus et Lutrinus, in Capitulari ann. 808. cap. 5. Loutre. Pactum inter Bonon. et Ferrar. Vita Caroli M. : Ex pellibus Lutrinis ann. 1193. apud Murator. torn. 2. Antiq. thorace confecto humeros ac pectus hieme Ital. med. sevi col. 894 : De Agnellinis, muniebat. Loutriers dicti in Consuetud. de curionibus, de Lutriis, de martiris, etc. j LUTULENTIA, Feculentia, fetiditas, Hannon. cap. 100. qui lutras venantur.

sordiatio, Johanni de Janua ; Ordure de boe, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. LUTUM, Hispanis Tapia, nostris Muraille de terre, Cloison de mortier. [Lutamentum, Catoni de Re Rust. cap. 128.] Epitaphium Adelfonsi V.Regis Hispan. in Monasterio et Ecclesia Pinnatensi: Hie jacet Rex Adelfonsus, qui populavit Legionem, post destructionem Almanfor, et dedit ei bonos foros, et fecit Ecclesiam hanc de Luto et latere,... obiit era 1065. etc. Alia Inscriptio ibidem: Hie, quam cernis, aulam S. Joannis Baptistse olim fuit Luteam, quam nuper excellentissimus Fredenandus Rex et Sanctia Regina sedificarunt lapideam, etc. Epitaphium ejusdem Ferdinandi Magni aerae 1103 : Et fecit Ecclesiam, hanc lapideam, quae olim fuerat Lutea. Adde Inscriptionem aliam apud Ambrosium Moralem lib. 10. cap. 12. Graecis recentioribus mjXo;, quae vox Lutum sonat, Cretam significat. LUTO vel COENO NEOA.RE. Lex Burgund. tit. 34. | 1: Si qua mulier maritum suum, cui legitime nupta est, dimiserit, necetur in Luto. Quo referunt, qu33 habet Tacitus de Moribus German. : Ignavos et imbelles et corpore infames Cosno et palude, injecta insuper crate mergunt. Vide Cenitus, Fossa. j|e LUTUOSUS, [Gallice Boueux: Prior porta est Burgi ad quam aditus erat Lutuosus nimis. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, II. 310. an. 1497.)] * LUTUS, Genus ligni, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. | LUVELLUS, pro Livellus. Vide in hac voce. * LUX DEI, Dies Dominica. B. de Amoribus in Speculo sacerdot. MS. cap. 7:
Luce Dei manda subjectis festa colenda, Morem servando patriae bene notificando. Quaere novam lunam post Nonas Martis, et inde Luce Dei trina celebrare ordine pascha.

[- pro omni hebdomadis die, in Rein. Vulp. lib. 3. vers. 857 :

Septima eras Lux est, nunc sexta nee utor in istis Game domi, etc.

'* Gallicum vero Luxe, Pellitii genus, in Lit. remiss, ann. 1391. ex Reg. 140. Chartoph. reg. ch. 238: Six milliers de Luxe, etc. [** Lynx.] | LUXIARDUS, Dignitatis genus apud Januenses. Annal. Genuens . Georgii Stellae apud Murator. torn. 17. col. 1017: Baptista de Franchis olim Luxiardus Januensis, qui regius Capitaneus dicebatur, etc. | LUXORIUS, pro .Lusorius, in Gestis Hugonis Episc. Cenoman. apud Mabillon. torn. 3. Analect. pag. 352. LUXURIA, Stupri peccatum. Luxus venereus, apud Aurelium Victor, in Epitom. in Constantino ; Luxurias concubinaticas, in Concilio Meldensi cap. 74. Concilium Aqnisgranense III. ann. 860 : Canones cum de incestis prssscribunt, de conjugatis loquuntur, non de his qui non licite passim coeunt, quos vel Luxuriosos, vel adulteros vocari manifestum est. Mox: Cseterum vel qui nndum nupti sunt, vel qui intercedente morte separati sunt, si concumbant cum alieno, non tales adulterio, sed Luxurias crimine denotantur. Concilium Arelatense ann. 1267. c. 12 : Item illi, qui Luxuriam expleverunt, cum, matre. sorore, vel cum alia consanguinea sua, etc. Vetus Interpres Novellas 77 : Ut non Luxurientur homines contra naturam. Vide Reginonem lib. 2. cap. 35. Occurrit passim. LUXUS, pro Luxatione membrorum.

158

LYG

LYT
dum commisera^ quos nonnulli Lyridas appellant. Sed legendum Collyridas.Vide in hac voce. LYRIZARE. Lyram pulsare, apud Falcon. Benevent. in Chron. ann. 1119. 1 LYTjSJ, Qui tribus annis Legum studio impensis quartum adjungebant: de his Justinian, ad Antecessores 5 : Sed quia solitum est anni quarti Studiosos Grseco et consueto quodam vocabulo Xiiya?, appellari; habeant quidem, si maluerint, hoc cognomen. Sic autem dictos volunt quidam.quod exacto illo studiorum curriculo jamjam solvendi essent, ac legendi libertate, nullo interprete magistro, donarentur: Turnebus vero lib. 8. Advers. cap. 19. sic. dictos mavult, quasi Solutores, qui civili sapientia tantum promoverunt, ut Legum senigmata possint subtiliter et accurate dissolvere , juxta illud Juvenalis Sat. 8 :
Qui juris nodos legumque asnigmata solvat.

Utitur Apuleius lib.de Virtutib. herbar. * LYDA, Prsestatio, tributum, ut supra Lidda. Reg. episc. Nivern. ann. 1287: cap. 31. 4. * LUYTA, pro Lucta, luctatio, in Corn- Lydse panetariorum episcopi valent circa put, aim. 1503. inter Probat. torn. 4. quadraginta libras. Vide in Leudis. Hist. Nem. pag. 80. col. 1. Vide supra ft LYDE. Vide supra Licz. Luta. LYEF-YELD. Vetus Charta apud Som* LUZ, Pars heereditatis sorte acqui- nerum in Tractatu de Gavelkynd pag. sita. Vide Lot. Charta ann. 826. apud 27 : Tenentes de Waldis non possunt a/rare Meichelbec. torn. 2. Hist. Frising. pag. terras suas ab sequinoctio autumnali us261 : Trado... domui sanctse Marias in que festum B. Martim sine licentia, et loco Ismaninga jugeres vj. et de pratis idea reddunt annuatim dimidiam marwnum, quod dicimus Luz. Nisi sit men- cam ad festum S. Martinif sive fuerit pesaona, sive non ; et vocatur Lyef-yeld. surse agrarise nomen. * LYA. Vide supra Lia 3. j LYGIUS, pro Ligius, de quo supra. T 1. LYARDUS, ut supra Liardus,Equus Lygium homagium, in Opusculo Gualvacoloris cinerii scutulis distinctus, Gall. nei Flammse, torn. 12. Muratorii col. Cheval gris pommele. Testamentum ann. 1032. 1328. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 225: >jc LYMAGIA, [ Fons baptisterii imDonavit duos equos suos, videlicet Lyar- munde stat et reperte fuerunt ab infra dum et bayardum, etc. circum Lymacie et yranee. (Chevalier, * 2. LYARDUS, Moneta minutior. Vide Visit, episcop. Gratianop. p. 57.)] supra Liardus 2. f LYMPHARE, Adaquare, lympham 1 LYGHINUS, LYGHNIUM. Vide in Li- praebere. Vita S. Johannis Abb. Pulsan. chinus. toni. 4. Junii pag. 58 : Per deserlum vitse. 1 LYCISCA, quod est genus canum jubis hujus gregem sibi subditum manna pavit inflexis villosum atque fortissimum, in ac Lymphavit. Lymphare vinum, Vinum Actis Ven. Ezonis, torn. 5. Mali pag. lympha seu aqua diluere, in Processu 57. Sic dicitur a Xfooc, Lupus, quod sit de B. Petro Luxemburgensi torn. 1. Julii lupo similis et quasi ex lupo et cane pag. 539. nata, ut habet Eugenius Tolet. Carm. 1 LYPSANUM, SS. Reliquiae. Vide Lipoo . A/ti . sana. At lupus et catula formant coeundo Lyciscam. T LYRCUS, pro Lucus, a Grseco X^xo?, Eadem ex Plinio refert Isidorus lib. 12. Lupus, bis legitur in Vita MS. S. Wincap. 2. ubi Lyciscos vocat hujusmodi ca- waloei e Bibl. Landevennecensi. nes ; sed Lycisca, non Lyciscus, habent LYRIDES. Vita S. Neoti Abbat. n. 24 : Igne supposito panes sartagini ad coquenVirgilius, Ovidius, etc.

^ LYTANI^, pro Litaniae, in Chronico Mellicensi pag. 326. Vide Litanise. >k LYTOSTRATUM, {Pavement. (Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.) Cf. Lithostrotos.] 1 LYTRUM, Xurpov, Pretium redemtionis, quod pro redemtione solvitur. S. Maiolus a Sarracenis cum suis comprehensus ad Cluniacenses pro Lytro scribens ait: Redemptions pretium, si placet, mittite pro me et his qui una mecum capti tenentur, apud Mabillon. torn. 3. Annal. Benedict, pag. 614.

M
M. LITTERA. numeralis, quae mille denotat. Unde versus:
M. caput est numeri, quern scimus mille tenere.

MAA
* MAAGIUM, Prsestatio, ut videtur,pro facilitate exscindendi in silva arborem Maialem. Inquisit. jur. Bellifort. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 89. v. col. 1: Praspositus Bellifortis.... habet in foresta Valeiss herbagium et Maagium. Vide infra Maius. T MAAGNEYA, Familia, domus. Regestum LIII. Philippi V. Reg. Fr. ann. 1316. et 1317. fol. 129. tit. 310. in Chartophylacio regio : Videlicet in villa de Me-

MAA
niz xxvni. Maagneye hominum. In villa de Senoncourt due partes xxix. Maagneyarum hominum. MAALMAN, Saxonibus, Homines famulatum, servitium facientes. AngloSaxonibus Male, est vectigal,tributum; Man, homo. Ita Maleman, seu Maalman, est homo tribute obnoxius. At Malman, Germanis Mahelman, fldeles Ecclesiarum, et Ministeriales interpretatur Goldastus. [Eccardus vero ad Leg.

Eidem litterse si recta linea supperaddatur, mille millia signiflcat. M. in superscriptione cantilenas, mediocriter melodiam moderari mendicando, memorat. Notkerus Balbulus Opusc. Quid singulse litterse significent in superscriptione cantilenas. Vide A.

MAG

MAG

MAG

150

Salicam pag. 32. Homines certa condi- 562 : Et sicut ipsi arbitri fuerint arbi- fluvio, qui dicitur Trinio majore, etc. tione et pacto cuidam addictos. Schilte- trati de equis mortuis, et de tantum Ma- [** Silva. Vide Murator. Antiq. Ital. tenear emendare. Vide in torn. 2. col. 151. A.] rus in Gloss. Teuton. Hominem ad cer- cagnatis, tum mallum pertinentem subditum.] Mahamium. T MAGGONES, Bollandistis videntur * MACANA, MASANA, Acad. Hispan. in esse Vermes fabis infesti. Miracula S. [** Quibus jus erat in mallis interesse, Diction. Ensis Indicus ligneus. Testam. Zitae torn. 3. Aprilis pag. 518 : Pro fuGrimm. Antiq. Germ. pag. 768. Vide Mittern. Princip. Jur. Germ. 82. not. reg. Mafaldse ann. 1256. torn. 1. Probat. gandis tempestatibus et Macconibus quod 12.] Charta Caroli M. in Monumentis hist, geneal. doinus reg. Portug. pag. non apparerent et damnum non facerent Paderbornensib. pag. 325: Omne regale 33: Mando ei (infanti) unarn Masanam in supra dicta terra et blavis, etc. j MAGECONICI, Italis Maceconchi, Ecvel sseculare judicium super suos servos, alambre optimum. Infra: Unam Maet liddones, et liberos Malman et mund- canam de alambre. Vide Macanum. clesiastici inferioris gradus et subsellii. man et omnes utriusque sexus homines, MAQANUM. Charta Lusitan. apud Processionale Mediolan. edit. S. Caroli \etc. Charta Ottonis M. Imp. ann. 961. in Brandaon. torn. 5. Monarch. Lusitan. pag. 5 : In sancto Victore, Maceconici diChr. Episcop. Mindensium pag. 734 : pag. 304. v : Unam copam deauratam in cunt ter Kyrie eleison submissa voce, et Hominibus quoque famulatum ejusdem Macanis, et circa bibitorium et circa pe- Veglones alternatim. lidem videntur esse qui in Ecclesia S. Laurentii GeMonasterii facientibus, qui Saxonice Mal- dem. Vide Circa. man dicuntur, prsedictum mundeburdum * MACARELLUS, Piscis species nota, nuensis Massaconici, in Parisiensi Maet tuitionem nostram constituimus. Charta vulgo Maquereau. Charta Phil, comit. cicoti, Gall. Machicots, et in aliis EcoHenrici III. Imp. in eod. Chr.: Homines Fland. ann. 1163. in .Chartul. 1. Fland. tiers appellantur. Vide Menag. ad voipsius Ecclesise francos, liberos, Ecclesias- ch. 325. ex Cam. Comput. Insul. : Mille cem Machicots et infra Massicoti. * MAGELATOR, Idem qui Macellator, ticos, litones, Maalman, vel servos cujus- Macarelli duos denarios. Vide MaquerelCarnifex. Chron. Forojul. ad ann. 1305. libet conditionis. Quse verba occurrunt lus. iterum in Diplomatib. Conradi Salici et IMACARIA. Sugeriusin Vita Ludovici in Append, ad Monum. eccl. Aquileg. Henrici IV. pro eod. Monasterio, et in Grossi: Tympanis et Macariis et aliis pag. 30. col. 2 : D. Johannes cepit... boEdicto Henrici II. apud Goldastum instrumentis horribiliter resonabant. Sed ves et armenta et castros bene in magna torn. 3. Constitut. Imper. pag. 311. legendum Anacaris, ut emendat Meur- quantitate Macelatorum de civitate, quse 5SH" Si quid ex preeallatis locis conji- sius. Sunt autem avaxapa tympana infe- erant... in pascuis ipso die. Maceclier, cere licet, videtur voce Maalman eos rior! parte rotunda. Ita Martinius in eodem sensu, in Charta Margar. comit. Fland. ann. 1274. ex Chartul. 1. Fland. potissimum significari qui Ecclesiae vel Lexico. Monasterii alicujus servitio erant manMAGARII, Secta qusedam Manichseo- ch. 264. Reg. Cam. Comput. Insul. sign. cipati ; ex quibus alii conditione servi rum, de quaAugustinuslib.de Hseresib. Papier velu : La hale des Machecliers, leerant, alii servituti ultro susceptse tan- cap. 46. et auctor Praedestinati lib. 1. quele li Macheclier meismes tiennent. Terrear. Hannon. ex ead. Cam. : Et Li turn obnoxii. Horum yero quidam ita se Hseresi 46. suaque servituti addicebant, ut inge* MACATURA, Livor, contusio, Hisp. Machecliers qu'il ne puist wagnier au nuitate retenta, annuum censum tan- Macado, Gall. Meurtrissure; Coup ma- pourchiel tuer he six deniers. Mecelier, turn pensitarent ; nihilominus tamen chat supra in Ictus; quod Macha seu in Lit. remiss, ann. 1410. ex Reg. 165. homines vel servi Ecclesise, cui ultro clava maxime fiat, sic fortassis dicta. Chart, reg. ch. 76. Vide Machecarii et sese obtulerant, vocabantur. Maalman Lit. remiss, ann. 1334. in Reg. 69. Char- Massellarius. * MACELINUS, an pro Marabotinus, ergo dicti quod homines erant tributo tqph. reg. ch. 236 : Item probare intendit obnoxii. Fuere etiam apud Romanqs dictus Alquerius... quod (Petrus) in fine Monetse species ? Vide in hac voce. Neejusmodi homines qui alicujus Numinis suo et post finem corpus suum seu cada- crol. S. Genov. Paris, ex schedis D. Le servitio mancipati sumtibus suis sacras ver erat et fuit et apparuit omnibus qui Beuf : ix. Gal. Jul. obiit Petrus Ruffus illius functiones sustinebant, a quo viderunt, palpaverunt et tenuerunt abs- diaconus de monte S. Genovefse : dedit onere cum se pecunia redemissent, que aliquo vulnere et absque aliquo ictu, nobis librum Abel, librum scintillarum ejusdem Dei liberti dicebantur. Vide truncatura, vel Macatura, vel laesura. et 200. Macelinos et 1. domum sitam in Oblati 2. Stat. castri Renaldi lib. 2. cap. 42. v: clauso S. Symphoriani. T 1. MACELLA, pro Macellum, Bouche! MAANELLUS, Campana mediocris. Si vero non exiverit sanguis et fecerit lividum vel Macaturam, puniatur in soldis rie. Charta ann. circ. 1439. apud Madox Charta ^Egidii Archidiac. Morin. de oneribus Matriculariorum Eccl. Autis- quinquaginta. Macheure, eodem sensu, Formul. Angl. pag. 392 : Situatis in pasiodor. ann. 1235. ex Tabular, ejusd. in Lit. remiss, ann. 1472. ex Reg. 197. roehia sancti Ntcholai ad Macellas LonEccl. : Concessit etiam eis quod ad pulsa- ch. 260 : II n'y eut point de sang espandu, don. Massilise, lou Masseou. j 2. MACELLA. Charta Johannis Episc. tionem campanarum quse chori appellan- mais seulement Macheure. Machure ex tur, et aliarum quse mediocres sive Maa- Consuet. Nivern. in Maceratura. [*Vide Ruthen. ann. 1375. inter Instr. torn. 1. novse Gall. Christ, pag. 52 : Cum pro nelli appellantur, quandiu vixerint mi- S. Rosa de Viterbo Elucidar. torn. 2. nime teneantur. Has vulgus etiamnum pag. 100. voce Macaduras. Acad. Matrit. tuitione et defensione villae Ruthenae fiat vocat Meneaux et Moineaux , a Gall. Mazada, Clavse ictus, unde scriben- seu incepta fuerit per vos qusedam barbaMeneur, minor, Moindre. Vide Meenellum dum videtur Macatura in locis supra cana cum quodam portali,... cumque urgente necessitate oporteat Macellam sinisallatis.] . et Monellus. | MACCARONES, Genus edulii delicati.Iram exitus dicti portalis dictse barbaca7 MAB, Filius, idiomate Aremorico, nse, et parietem ipsius Macellse construi Hibernis Mac. Tabular. Kemperleg. : Acta B. Guillelmi Eremit. torn. 1. ApriRivallon Mab Moam, gravi infirmitate lis pag. 383 : Invitaverat Guillelmum ad et sedificari infra dmiterium dictse Eccledetentus, monachalem habitum suscepit. prandium... eique apposuerat Maccarones sise, dictumque parietem conjungi cum pariete ipsius Ecclesiae ad filum cum MaIbidem : Kadou Mab David. Killee Mab seu lag ana cum pastillis. >jc MAGCAT^ CARNES, probabiliter pro cella dextra exitus dicti portalis dictse Gusfredi, etc. Vide Mak. Mactatse, Italice, Scannate, utpote moris barbacanse, etc. Mendum est, ni fallor : | MABRANA, pro Membrana, charta. Tabular. MajorisMonast.: Ego Conanus est Judaeorum. Stat. Nicise ann. 1233. in legendum enim videtur Manica, qua minoris Britannise Comes, magnse scilicet Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 148: voce sediflcium alterius latus yeluti effipotestatis sub Dei ordinatione minister... Statuimus amodo macellus Judaeorum sit ciens, significatur. Vide Manica 3. !;s MAGELLAN US, pro Macellarius, Carmanu propria signum S. Crucis in Ma- a macello fidelium separatus, ne carnes a Judseis in judaico more maccatas et nifex. Charta ann. 1260. inter Instr. brana ista effigiavi. torn. 6. Gall. Christ, col. 372 : Prseterea * MABRUS, Mars, in Glossar. Cassin. forcatas, etc. [FR.] liceat episcopo in parte sua tres furnos 1 MACCEGARIUS. Vide Mavecharius. ann. circ. 700. inter schedas D. de Mon^ MACGIUS. [Baculus : Pro sexa- facere, et unum macellum, in quo tamen tefalcone. sint seu esse possent septem Macellano1 MAG. Vide Mab et Mepe. ginta Macciis seu baculis et triginta 1 MACA, a veteri Gallico Macaut, Pera, quatuor longis pro palliis et una lancea rum tabulse et non ultra. Vide supra MaPoche, besace. Menoti sermones fol.139: magna. (Hand. Gamer. Apost.f. 25. an. celator. Cognoscitis quod non possumus semper 1458-60.)] 1 1. MACELLARE, Papise : Occidere, habere uxores juxta nos appensas ad zoMAGGLA. Charta Pandolfl et Landolfl inde macellum locus, et macellarii hominam nostram, vel potius ferre in Maca Ducum Beneventan. apud Ciarlantam nes. Vocabul. utriusque juris : Macelnostra; nisi legendum sit Manca, Gall. in Samnio pag. 241 : Abinde quonwdo lare est mactare vel trucidare. Inde diManche. incipitur ipse mons, qui est super vallem cuntur macellarii qui pecora vel quadru MACAGNATUS, pro Magagnatus, Mu- frigidam et silva vadit per verticem ip- pediamactant. Statuta Arelat. MSS. art. tilus, corruptus, vitiatus, Ital. Maga- sius montis usque in Maccle, qui dici- 42 : Et idem statuimus in eo qui vendidit gnato. Stat. Pistor. ann. 1107. apud Mu- tur de Godini. De secunda parte a Mac- Christianis carnes interfectas vel Macelrator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. cle, qui dicuntur de Godini, usque in latas a Judseis. Idem occurrit in Statu-

160

MAG

MAG

MAG
per. Diplomata : Insuper et bannum nostrum et monetam, teloneumque sive Macellum publicum ibi construi liceat. Occurrit praeterea in Chronico Mindensi pag. 738. 739. 740. 750. [* In locis ex Miraeo hie allatis legendum est Matera, Materia et Matheria, ut videre est infra in Maeria 4. ubi et genuinus harum vocum. sensus exponitur.] MACHERA, pro Macera, apud Papiam loco laudato, et in Charta Ottonis Imp. anni 946. apud Sammarth. in Abbatib. pag. 462. Vide Machecarii, MACERAM vero pro Machsera, usurpavit Aldhelmus. [Legitur etiam in Vita MS. S. Winwaloei metrice scripta :
Ancipitem fugiens duro cum dente Maceram.]

tis Avenion. MSS. Rolandinus Patav. de factis in marchia Tarvis. lib. 8. cap. 285 : Sarraceni autem locum defendentes sagittis, et ipsi sagittis et lanceis sunt occisi, et ut bruta animalia Macellati. Hinc emendandum Chron. Sicilise ad ann. 1316. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 79. ubi macerandum pro macellandum legitur. * 2. MACELLARE, In macello venum exponere. Oliarta ann. 1307. in Reg. 42. Chartoph. reg. ch. 4 : Verurnptamen ad Macellandum et vendendum tales carries vobis dicto Petro et ahis macellariis concedimus, etc. Vide infra Macellum facere. * 3. MACELLARE, Exenterare, purgare ; quo sensu Habiller dicimus. Charta ann. 1336. in Ohartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 103. r: Debet 'major prsedictas villas domino utili dictas villas imperpetuum omni anno in crastino festi nativitatis Domini unum porcum totum Macellatum, visceribus vacuatum et paratum ad quoquendum. MACELLERIA, Vide Missellaria, in Mi-

cello venum exponere. Vide supra Macellare 2. Inventar. ann. 1233. ex Cod. reg. 4659 : Habet commune Avinionis bancagium, scilicet duo? cavos multonis in quolibet macellario faciente Macellum. Nostris alias Macel, Masel et Mazel, pro Boucherie, Laniarium. Lit. remiss, ann. 1388. in Reg. 133. Chartoph. reg. ch. 24 : Icellui Hugonin s'estoit mucie ou grant Masel ou boucherie de la ville da Chalon. Alias ann. 1460. in Reg. 192. ch. 84 : Laquelle femme le suppliant trouva en la boucherie ou Macel. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Mazel, Prov. macellum, carnificina. Mazellar, Prov. macellare. Mazelier, Prov. macellarius, carnifex. Mazel, in Charta ann. 1368. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 704. art. 5. 1 1. MACELLUS, Dies qua merces in foro venum exponuntur, Gall. Jour de marche. Charta Bolconis Ducis Silesiae ann. 1337. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 42 : Quod in eisdem viltis et etiam aliis a dicta civitate infra milHare circumferentialiter situatis non debeat haberi taberna aliqua, nee aliquis | MACELLARIUS, Qui carnes, inter-operarius nocivus civitali, sicuti pistores, dum, etiam obsonia lautiora, in ma- carnijices, sartores et fa,bri, et prsscipue cello vendit. Artemidorus lib. 3. cap. 37. in Cirla ubi taberna ab antiquo habita scribit, Macellarios et lanios carnem quatuor Macellis est exempta. conacindentes et vendentes periculorum * 2. MACELLUS, Macellarii mensa, et damni significativos esse. Charta ann. Gall. Etal. Libert, bastidse de Solomn. circ. 984. torn. 2. novae Gall. Christ, in- ann. 1327. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. ter Instr. col. 46 : Dedimus autem ite- 20 .' Banqui seu Macelli pro carnibus rum us omnes emendationes et omnia va- scindendis, etc. Vide infra Massellus. dimonia omnium satisfactionum omnium ^MACELLUS, Officina, in qua dilaibidem cpnsistentium, et consuetudines niantur et venduntur carnes. Stat. NiMacellariorum et paletariorum in alo- ciae ann. 1233. in Mon. Hist. Patr. Taur. dum ilium habitantium. Adde ChrOn. torn. II. col. 148 : Statuimus amodo MaFarfense ann. 1077. Catalogum MS. ann. cellus Judssorum sit a Macello fidelium 1328. Confratern. B. M. Tolos. Constit. separatus, ne carnes a Judasis judaico Frederici Reg. Sicil. cap. 38. [** Gue- more maccatas et forcatas, etc. [FR.j rard. in Proleg. Chartul. S. Petri Car* 3. MACELLUS, Praestatio, quas a manot. pag. 63.1 Vide mox Macellator. cellariis fit ; vel a quocumque qui mer MACELLATA, Idem quod infra Me- ces in macello venum exponit. Charta sailhata, Modus agri. Vide in hac voce. ann. 1356. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. Lit. admort. pro eccl. Tolos. ann. 1454. 569 : Pedagia sive leudas, Macellos, forin Reg. 187. Chartoph. reg. ch. Ill : gia, corrogia, albergua et alias quascumItem plus quatuor Macellatas prati,... que possessiones et bona... concessimus. confrontatas ab una parte cum honore * MACENATA, Familia, idem quod Bernardi Bissa de Castaneto, etc. Vide Maisnada. Stat. Ferrar. lib. 2. rubr. 107. mox in Macina 2. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. MACELLATOR, Macellarius, carnifex, 33vi col. 809 : Et de eo, quod habet fexpsoTOiXYis, Negotiator artis macellarise, mina de Macenata pro dote, vel alio in veteri Inscript. Lugdunensi. Ugutio : modo, non solvat collectam. Vide infra Carnifex, homicida, vel Macellator. Alibi: Macinata 2. Macellarius, qui pecora mactat, vel carMACEPEDICULUM. Tabularium S. Penes vendit. Gloss. Lat. Graec. : Macella- tri Generensis, apud Marcam lib. 4. rius, o^wvoTOoXrj;. [Macellarius, Maise- Hist. Beneharn. cap. 10 : Dedit Dominilier, boucher, in Gloss. Lat. Gall. San- caturam quandam... quam habebat in germ.] Occurrit in Charta ann. 1250. in Algar, et apud Idronium quoddam nasNotis ad Concilia Narbon. Baluzii. Vide sale, quod antiqui Macepediculum appelMeursium in MaxeXXaprji;, et Salmasium lavere. [* Pis.caria3 species videtur.] ad Oapitolinum pag. 173. [Vide Macel1. MACERA, MACERIA, Macellum. Papias : Machera vocabatur locus in macello, larius.] MACILLARIUS. pro Macellarius. Joan. ubi maxime actiones fiebant commercii, Bromptonus pag. 1012 : De quibus omni- unde et macellum dicitur. Ugutio et bus nullus evasit, nisi vanus rusticus Ma- Joan, de Janua : Macera, i. macellum. Inde macerarius, macellarius. [Macera, cillarius, etc. * MACELLINOGIUM. Charta Guil. co- Boucherie, maiseliere, in Gloss. Lat. mit. Pontiv. ann. 1049. ex Reg. forest, Gall. Sangerm.] Charta Gerardi Camecomitat. Alenc. in Cam. Comput. Paris, rac. Episcop. ann. 1089. apud Lindanum fol. 9. v. : Insuper concedo eis (mona- in Tenersemunda, et Mirseum in Cod. chis S. Mart, de Sagio) et confirmo Ma- Donat. Belg. : Alodium de Lietsinis cum cellinogium, quod est in nemore Stopa- moneta, cum teloneo et Macera, et districto, cum molendinis, etc. Alia Ottonis rum. * MACELLO, Macellarius, carnifex. Imp. ann. 922. apud eumdem Mirseum Stat. synod, eccl. Tornac. ann. 1366. in Dipl. Belg. lib. 1. cap. 17 : Similiter pag. 49 : Haze sunt officia cl&ricis inter- mercatum, percussuram monetss, Machedicta quas volumus omnino scire, puta riarn. Alia Henrici Ducis Brabant, ann. campsoris, tabernarii, carnificis per se- 1081. in Cod. Donat. Piar. cap. 65 : Cum met, quod vulgariter dicitur Macello sive teloneo et Maceria, [alias Madheria,] cum molendinis et curtibus. Quee verba idem makelen. Vide supra Macelalor. * MACELLUM F AGERE, Carnes in ma- sonant cum iis, quse habent varia Im-

^ 2. MACERA, RIA. [Gladius magnus vel culter vel securis cocorum vel ipsa coquina. DIEP.] 1 MACERARE, mendose pro Macellare, quod vide. 1 MACERARIUS. Vide Macera. t MACERATIO, Glades. Gasparis Barthii Gloss, ex Hist. Palaest. Roberti monachi apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 109 : Facta autem est Maceratio hasc Turcorum, etc. Ubi idem Barthius legendum censet Massacratio ; mallem ego Macellatio. Vide Macellare. MACERATURA LINI, in Novella 15. Theodosii et Valentiniani de Tributis Fiscal. [Macerare, Combrisier, dilanier, despecier, debiliter, mollifier, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] Hinc forte vox Machure, in Consuet. Nivernensi cap. 1. art. 20 : Pour injure reelle, ou it y a grand'effusion de sang, ou enorme Machure. Vide Macatura. T 1. MACERIA, Quaevis materia lignea aedibus aedificandisidonea, Gall.Merrin. Chartular. Monast. Accincti p,ag. 25 : G-uido de Tyl dedit usuaria quoque in campis et in nemoribus de Bonbellum et de Gysir ad pecora fovenda, ad porcos pascendos, ad Maceriam capiendam, et ad ea quas sunl apta faciendis ignibus capienda. Ibid, non semel occurrit. Interdum usurpatur pro ipsa materia elaborata. Vita S. Ansegisi saec. 4. Benedict, part. 1. pag. 634 : Continentur in ipsa domo desuper fenestras vitreas, cunctaque ejus fabrica, excepta Maceria, de materia quercuum durabilium, condita est. Vide Materia. [* Purum putumque mendum pro Materia. Vide in hac voce.l 1 2. MACERIA, Macellum. Vide Macera. [* Male, ut videre est infra in Maeria 4.] T 3. MACERIA, Job. de Janua : Macerise dicuntur longi parietes, quibus vineae vel aliud clauduntur. Longues parois de quoi vignes ou autres choses sont closes, c'est Maisiere, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Chron. Dom. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 619 : At omnes suspicabamur imboscatos esse... ut omnes foras euntes capere possent in Maceriis et campis. Le Roman de Vacce MS. :
Un sarcuel fist appareillier Lez la Messiere du monstier A meitre apreuf sa mort son cors Sous la goutiere de defers.

Le Roman dePyramus et Tys&eMS. :

Maisiere trop parestes fiere Que n'ouvrez par ma proiere.

Vide Macio. MACERIO, Maceriarum constructor , Joanni de Janua, Macon. Atque sic legendum fortean apud Hugonem Farsitum lib. de Miraculis S. Mariae Suessionensis cap. 8 : Faber ferrarius... conventionem suam fecerat annuam, ut ibidem Suessione remanens, utensilia Matero-

MAG
num reficeret, etc. Legendum enim videtur Maceriorum. 11. MACERIUS, Apostqlici palalii officialis, qui Papam associabat in equitatione, hodie Mazzieri. Ita Macri in Hierolex. ex Ceremon. Davantriss MS : Quando duo ejus (Papae) domicelli seu Macerii debent eum ducere per frsenum equi. Ibid. : Servientes armorum, vel vocati Macerii habent prsecedere Papam. [* Lictor, qui clavam portat, Gall. Massier.] * 2. MACERIUS, ut supra Macello. Chartul. S. Petri Belvac. ch. 309. fol. 149. v. : Duos stallos Maceriorum. * MACESCARE, pro Macescere. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Emaygersir, Prov. macere, Macescare. * MACHA, Clava, Gall. Masse, vel Massue, alias Mache et Macque. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. 692 : De quadam Macha, de qua se deffendebat, non habens spem occidendi eumdem, taliter irruit, etc. Le Roman de Cleomades MS.:

MAG
apud Aimoinum de Miracul. S. Bened. cap. 6. [Machera, Long glaives d'une part agus, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] Vide Macera. * Gloss, super tres libr. Salom. in Bibl. Heilsbr. pag. 14 :

MAG

161

cher. Macellum : Marsel, Marseloire. Macelerie de Treies, in Computo terrae Campania^ ann. 1348. Vide Mavecharius. * MACHENIA, Vestis species aut pars qua;dam vestis. Stat. Judseor. Apam. ann. 1279. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 71: Item statuerunt inter se, Troja pot ens, animosa, ferax, didicit sibi tuta quod aliqua Judsea non audeat portare.... Imperio, Machsera populo ruitare minuta. (sic) in Machenia sua. Vide Machil. 1. MAGHERIA, pro Maceria, Paries. MACHALE, MACHOLUM, Horreum sine tecto, nostris, scilicet Campanis, Ma- [Charta Pippini Regis in Chartul. S. chau, inquit Pithoeus. Lex Salica tit. 18: Maxentii: Nihil habemus nisi has quas Si quis spicarium aut Macholum cum an- in honore horum duorum Sanctorum quonona incenderit. Pactus Legis Salicaa rum sepulchra nobis parata tali honore tit. 20. Machalum, [Moffolum, in Cod. videntur Macheriam diripiant, ut non Guelferbyt.] Chronicon Windeshemense relinquatur lapis super lapidem.] Monalib. 2. cap. 7 : Latera pro pedibus cum chus Sangall. lib. 1. de Carolo M. cap. quatuor Machalibus et bladis. Et infra : 26 : Sed jam ad vicinos nostros Italos una Fcsnis et bladis tempore messis convehen- tantum Macheria divisos veniendum est. dis in agris et Machalibus. Cap. 19 : Ma- Vide Maceria 3. chale quoddam rusticorum nobis convici1 2. MACHERIA, Macellum. Vide Manum fosno adimpletum accendentes. Ab cera. [* Male, ut videre est infra in hac voce urbi Mechliniensi, quam Flan- Maeria 4.] dri Mechelen vocant, nomen datum pu1 MACHIA, Clava. Serviens adMachiam, tat Wendelinus, et aliis similis appella- idem qui apud Anglos Serviens ad clationis vicis ad Mosam et circa Berin- vam, nostris Sergens a masse. Charta Et une grant Mache Turkoise. giam. ann. 1399. ex Tabul. B. M. de BonoLit. remiss, ann. 1415. in Reg. 168. ch. * Lex Salica ex Cod. Estensi apud nuntio Rotomag.: Et deinde Robertus 235 : Un baston appelle Macque ou plan- Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi Rouselli Serviens Regis ad Machiam Rochon de Flandres. Maque appellatur col. 287 : Si quis picharium (id est cella- thom. virtute litterarum dicti Prsepositi etiam pastoris baculus in aliis ann. rium) aut Macholum (id est canavam) sibi super his directarum ad instantiam 1443. ex Reg. 176. ch. 279 : Comme iceulx cum annona incenderit. Ubi latere vitia Roberti de Grouchet procuratorem dicti deux pasteurs... se eussent prins sur cou- suspicatur yir doctus. Machale vero Prioris... nos compulerit, etc. Vide Macia. leur d'esbatement admiable de lews lou- mini idem videtur quod Moles, acervus, [* Nostri cultrum quemdam Machier ces ou Maques de bregier jetter ou Ma- cumulus, Gall. Meule. Et certe eo intel- appellarunt. Lit. remiss, ann. 1482. in quier I'un apres I'autre de la terre. Et en lectu Mache legitur in Charta Joan. Reg. 207. Chartoph. reg. ch. 289: Lui ce faisant un d'eulx se feust courroucie a Joinvillse ann. 1300. ex Chartul. monast. donna un coup sur la teste d'un cousleau, I'enconlre de I'autre pour Maquie ou motte de Escureio : Comme j^eusse mis saisine autrement appelle Machier. de terre dont il fu feru, etc. Unde dimi- en un pre qui siet en finage de Rus, ouMACHICE , quasi [Aaxixw? vel potius nut. Macelote et Machelote. Lit. remiss, quel I'abbe et couvent d'Escurey ont et, jj.ax*r"Kwi;, cum certamine. Acta SS. Niann. 1376. in Reg. 109. ch. 125 : Iceulx doivent avoir dous Maches de foin chacun candri et Marciani: Longanimis esto, pere et filz se mirent a defense de ce que an, pour I'amour que fai audit couvent, luctasti modo Machice adversus diabolum il avoient, c'est assavoir le pere, d'une conferme et octroy que ledit couvent jois- et vicisti eum, etc. petite Macelote dont il s'appuyoit sur le sent paisiblement desdits dous Maches de MACHICOLAMENTUM , Muni men ti chemin. Alias ann. 1389. in Reg. 138. ch. foin. Et Maquet in Lit. remiss, ann. oppidorum species, Gall. Machicoulis. 63 : De la Macelotte ou teste dudit billart 1427. ex Reg. 174. Chartoph. reg. ch. 51: Macioliz, apud Monstrel. vol. 3. fol. 59. lid donna plusieurs coups. Icellui Robert 11 avoit un petit Maquet de foing dessoubz v. Charta ann. 1346. ex Cod. reg. 8387. frappa ledit Colin d'une Machelote qu'il une vassure d'icele eglise, ou le suppliant 4. fol. 27. r.: Eadem emolumenta possint tenoit, in aliis ann. 1401. ex Reg. 156. ch. getta un tison de feu. Vide infra Mas- colligere,... quousque dicta villa perfecte fossatis et muris cum turribus et Machi453. Maquelette, eodem sensu, in aliis chotum. Lit. ann. 1468. ex Reg. 195. ch. 128 : Le 1 MACHAMATICUM NUMEN, Mahome- colamentis et barbacanis clausa fuerit. suppliant qui tenoit une Maquelette ronde tes. Laurentius Veronensis de Reb. Pi- Vide mox * MACHICOLARE, Machicolamentis mude fer, etc. Vide Machia. sanorum ad annum 1104. apud Murator. * MACHABJEORUM CHORA, vulgo torn. 6. col. 146 : nire. Charta ann. 1426: Pro ibidem cleiando , Machicolando;... si ibi non Dance Macabre, Ludicra quEedam ceAdversantur enim cnnctis communiter hostes, remonia ab ecclesiasticis pie instituta, cleyaverint et Machicolaverint, etc. Vide Qui Machamaticum celebraudum numen adorant. Machicollare. qua omnium dignitatum, tarn ecclesiae Vide Mahum. * MACHICOLEYS. [Gallice Machicoulis: quam imperii personae choreani simul 1 MACHAMIUM, Membri mutilatio aut A quolibet latere dictae dimidiae turris ducendo, alternis vicibus a chorea evanescebant, ut mortem ab omnibus suo fractio. Johan. Skenseus fde Verborum fiet una bertrachia ad quatuor foramina ordine oppetendam esse significarent. significatione pag. 99. Vide Mahamium. de Machicoleys.(Chevalier, Cartul. Fratr. | MACHARIUS, a Grssco txaxapio?, BeaHujusce ritus mentio fit in veteri Codice Prsedic. Gratianopol. p. 57. ann. 1447.)] MS. eccl. Vesont. laudato in Mercur. tus. Chron. breve S. Dionysii torn. 2. MACHICOLLARE, in antiquis PrivilePranc. mens. Sept. ann. 1742. pag. 1955: Spicil. Acher. pag. 812 : Cum honors de- giis Regum Anglicorum, cum licentiam Sexcallus solvat D. Johanni Caleti matri- bito sepultus est (Philippus Rex) in fa- concedunt castri sedificandi, illudque culario S. Joannis quatuor simasias vini mosissimo Macharii Areopagitse Dionysii imbatellandi, kernillandi, Machicollandi, per dictum matricularium exhibitas illis, monasterio. etc. teste Spelmanno. Vox Gallica, ex qui chorte-nm Machabseorum fecerunt 10. MAGHEGARII, in Legibus Eduardi Re- Machicolis, specie munimenti oppidofulii (1453) nuper lapsa hora misssz in gis Angl. cap. 39. dicuntur, qui aliis rum. Vide Machacolladura. Ecclesia S. Joannis Evangelistse propter Macellarii. Cum autem dictum est, quod MACHIL, est tunica talaris hiacynthina. capitulum provincials Fratrum Minorum. nullus hominum emeret absque plegiis Papias. [Addit Catholicon : habens tinDiar. regni Caroli VII. ad ann. 1424. animal vivum, clamaverunt Machecarii tinnabula multa.] fol. 509 : Cette annee fut faite la dance de civitatibus etburgis... quod unaquaque MACHINA. Liber Poenitent. Gregorii Macabre c,ux Innocens. [** Vide Grimm. die oporteat eos animalia viva emere, oc- III. PP. cap. 26 : Qui in Machinis dsemoMythol. German, pag. 495.] cidere, et vendere. Gaufredus Vosiensis nibus immolaverit, secundum canonicam | MACHACOLLADURA, a Gall. Mache-cap. 23 : Ip&e Macellarius cognominatus institutionem, 10. annos pceniteat. At alicoulis, Pergulae species in superiori est, quia sicut carnifex carnes securi in ter legitur apud Cumeanum Abbatem turrium parte, unde in oppugnatores macello, sic iste truncabat hostes in bello. de Mensura poenitentiarum cap. 7 : Qui lapides aliaque projiciebantur. Charta Certe existimarem legendum Macerarii immolat dsemonibus in minimis, uno ann. 1382. in Tabular. Massil. : Turris in Legibus Edwardi, a Macera, macello anno pceniteat, qui in magnis, decem. de mercato dicta S. Ludovici habetde alto de qua vpce supra. Macecliers, quos alii Vide Sortes Sanctorum, in Sors. computata fundamenta usque ad Macha- Macellarios, vocat Chronicon Flandr. I. MACHINAMENTUM. Per Machinacolladuram xi. cannas cadratas et 11. vernac. cap. 41: Le Comte* d'Artois, qui mentum pollui, in veteri Poenitentiali palmos, etc. Vide Machicollare. estoit sur les Macecliers de Bruges. Gloss. MS. Mulier qualicumque molimine aut MACHJERA, (j,^atpa, Ensis, gladius, Lat. Gall. : Macellarius, Marselier, Bou- se ipsam polluens, aut cum altera forniv 21

162

MAG

MAG
nostris Machignier, pro Evertere, destruere. Stat. Avellse ann. 1496. cap. 93. ex Cod. reg. 4624: Mensurse, ut supra rationatse et signatae,... justse et rationabiles reputentur; dum tamen fractse, ruptas, cassatee vel bombatse, seu in aliqua sui parte Machinatse non sint. Vitas SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 30. v. col. 2. ubi de S. Anton.: II osteront baptisme et Machigneront les eghses. 1 MACHINELLA, dimin. a Machina. Hist. Cortus. Jib. 2. apud Murator. torn. 12. col. 825: Comes Goritise recepta pecunia equitavit Montem Silium cum machinis et Machinellis. MACHINES, Instrumenta aedificiorum, dicta sic a machinis, quibus insistunt, propter altitudinem parietum. Joan, de Janua. MACHINILE. Vita S. Eligii lib. 2. cap. 66: Anus decisiones ex capillis ejus collegerat, alque panno obvolvens super suum discubitum, in Machinile cottocaverat. [Pro Manichile, pera. Vide Manicab.] * MACHINOSE, Ex machinatione, versute. Charta Petri III. reg. Aragon. ann. 1354 : Providimus pluribus de officiis jurisdictionem habentibus, qui jam rexerunt vel regunt officia, pro quibus juxta constitutiones Cathalonise generales tenere tabulam astringuntur, quam nondum procul dubio renuerunt, et de provisione hujusmodi tacito, Machinose vel alias exquisite procurarunt a nobis. MACHINOSUS, Plenus machinis, Ugutioni. MACHIO, Latomus. Vide Macio. ** MAGHIRA, pro Machaara, apud Virgil. Grammat. pag. 18. * MACHO, Latomus, Gall. Macon, in Chron. abbat. Corb. MS. fol. 8. v. Vide Macio. MACHOBERTUS, [Vana et ridicula superstitio., nostris Momerie.] ^Egidius Aureas-Valns Monachus in Hugone de Petrafonte Episcopo Leod. cap. 107: [Cum Dux Brabantiss Leodiensem ditionem vastasset, Episcopus Hugo de Petraponte eum excommunicavit, jussit organa cessare, imagines in terra prostravit. Unde Dux ad bellum rediens, in quamdam ecclesiam intravit, viditque illic prostratam, sicut Episcopus jusserat, imaginem Crucifixi, quam sumens tulit ab Ecclesia, confractisque crunbus, et concisis manibus projecit in sterguilinium ita dicens :] An credit de me Pontifex vindictam habere talibus innisus Machobertis. [Vide Mahum.] MACHOLUM. Vide Machale. MACHOMARIA , MA.CHOMERIA. Vide Mahum. * MAGHOMETICOLA, Machometi seu Mahometis sectator. Laudes domus Aurias apud Murator. torn. 21. Script. Ital. col. 1181: Armerienses Machometicolse Hesperiorum gentis Christicolarum omne genus mari vexabant. Vide in Mahum. ] 1. MAGHOMETUS, Mahumedes. Bern. de Breydenbach Iter Hieros. pag. 270: Cristum enim colimus una fide et firma mente, pro quo pugnare parati sumus, et mortem potius oppetere quam Machometo conjung i. 2. MACHOMETUS, a Gallico Magot, Thesaurus absconditus. Lit. remiss, ann. 1322. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 220 : Quod pater et filii sui prsedicli Machometum et altos thesauros absconditos invenerunt. 1 MACHONERIA, Quidquid ad lapidum structuram pertinet, Gall. Maconnerie. Charta Communise S. Quintini Viromand. ann. 1237. ex Chartular. Monast. S. Quintini in Insula pag. 156 : Construi

MAG
fecimus nostris sumptibus tres arcus lapideos, et illos tres arcus lapideos tenemur de omni Machoneria nostris sumptibus, etc. Machonnement, eadem notione, apud Guignevil. in Peregr. hum. gener. MS.:
En haut assis son fondement Estoil, et son Machonnement De vives pierres fais estoit.

cans, 4. ann. Sanctimonialis femina cum Sanctimoniali per Machinamentum polluta, ann. 7. 1 2. MAGHINAMENTUM, Rerum universitas. Chartul. Aptense fol. 27. v: Summo scilicet Creatori... et totius Machinamenti dispositori a quo quiquid boni 1 3. MAGHINAMENTUM, Versutia, conatus, consilium. Epistola Capreoli ad Vitalem et Constantium torn. 2. Cone. Hispan. pag. 200: Denique ut noveritis, et plenius advertatis ita esse quod dicitur, ad dissolvenda omnium hsereticorum Maehinamenta et universas calumnias refellendas. Vita B. Deicoli apud Eccardum in Orig. familise Hasburg. pag. 166 : Sed et ego non ignoro voluntatis vestrse nisum, et inimici humani generis Machinamentum. Vide Machinatus. 1 4. MAGHINAMENTUM RAPTORIUM, Instrumentum quo utebanturinquodam exercitii genere, quod Grsecis Snap-roc uaxpo? dicitur. Locum vide in Sphsera Italica. SnapTov autem Greece est funis, rudens. * 5. MACHINAMENTUM, Triumphum, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. * 6. MAGHINAMENTUM, Occasio, in Ind. onomast. torn. 1. April. Act. SS. ubi falso locus indicatur. * MAGHINANS, Machinarum inventor aut exstructor, Gall. Machiniste. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 22 : Arbor ambulatoria cum verochio potest altius elevari ac declinari ad beneplacitum Machinantis. 11. MACHINARE, pro Machinari. Sacramentum fidelitatis praestitum ann. 1194. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 173: Juro...ut de cetera inanteanonteoccidam, nee occidere faciam, vel permittam, vel Machinem; non te capiam,... nee defraudare ullo modo faciam, permittam vel Machinem. Concilium Toletan. XVI. torn. 2. Cone. Hispan. pag. 744 : Quicumque deinceps cujuslibet sit honoris persona vel ordinis, in necem vel dejectionem regiam quippiam Machinaverit. % Charta ann. 1301. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 142. col. 1: Hoc tenendo media tempore in secreto, ne ad vicinos interim transeat unde valeant Machinare. A Latino Machinatio, vulgo Adresse, artifice, nostri Machination, eodem sensu, dixerunt. Pactum inter Carol, comit. etCapitul. Carnot. ann. 1306: Ne ne la troubleront, ne ne feront troubler par aucune machination, ne par engin, ne par cautelle. Unde Maehineux, qui aliquid machinatur, in Lit. Caroli V. ann. 1378. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1530 : Declarons par ces presentes faux, traitre, mauvais, parjure, conspirateur et Maehineux, etc. * 2. MAGH1NARE, f. perperam pro Minitare vel Vacillare. Vita S. Petri de Perus. torn. 3. Jul. pag. 115: Accidit etiam ut quadam die, dum artifices unam ex columnis marmoreis mirse pulchritudinis, quse, nimio pondere gravata, ruptis funibus, inter fragores hinc inde Machinaret, terram nimio impetu peteret,... Petrus... signum crucis ei opponens, curvatam jam erexit. 1 MAGHINARIUS ASINUS. Vide Macina. i MACHINATOR, Haeresiarcha, in Cod. Theod. leg. 53. de Hseret. lib. 16. tit. 5. 11. MACHINATUS, Machinatio, versutja. Apuleius in Apol.: Idque apud omnes intemperantissime gloriatur, me suo Machinatu postulatum. Vide Machinamentum 3. * 2. MACHINATUS, Fractus, contusus, ab Italico Macinare, conterere; unde '

* MACHOTA, Prov. Noctua, cecuma, lucifuga, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. ** MACHRONOSIA, Morbus diuturnus, a Grseco Maxpovocrta. Richer, lib. 1. cap. 56 : Karolus post hsec tedio et angore deficiens in Machronosiam decidit. | MACHUA TOETUOSA, Genus ensis, Belgis Macu, nostris olim Macue, clava, Massue. Consuetud. Furnenses MSS. ex Archivis Audpmar. : Si aliquem inde (canipulo) Occident, ei in perpetuum responsis denegetur... Etper totum erit similiter de Machua tortuosa. Infra : In cujuscumque domo canipulus sive Machue tortuose inventa fuerit extra camaram vel cistam emendabit Comiti tres libras. 1 MACHUMERIA, Coemeterium Mahumetanqrum. Gasparis Barthii Gloss, ex Roberti Monast. Histor. Palaest. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 88. Vide Mahum. f MACHUMETINI, MahumedisSectarii. Sicardi Episc. Cremon. Chron. apud Murator. torn. 7. col. 604 : Sed sub Heraclio eodem fuit postea, Hierusalem a Machumetinis invasa. Vide Mahum. 11. MACIA, Clava, Gallis Masse, massue. Libertates concessae Gratianopolit. ann. 1244. torn. 1. Histor. Dalphin. pag. 22 : Statuimus quod si aliquis... vel gladium, vel Madam ferream vel ferratam contra aliquem causa offendendi seu animo injuriandi elevaverit, quinquaginta solidos curias dabit. Litteraa Humberti Dalphini ann. 1347. ibid. torn. 2. pag. 567 : Volumus quod nullus de hospitio nostro debeat deferre clavam, seu Madam servientium armorum. Vide Machia. * 2. MACIA. [Intestina. DIEP.] ^ MAGIANUM, vel MACIANE, Pomum acerbum. Glossar. MS. ssecul. xin. Monast. S. Andreas Avenionensis. T MACIGOTI. Vide Maceconici. * MAGICOTUS, Clericus inferioris gradus et subsellii in Ecclesia Parisiensi, vulgo Machicot. Stat. MSS. ann. 1408. ad calcem Necrol. ejusd. eccl. : Item nullus clericus vel Macicotus debet percipere denarios diurnos, si sit sacerdos, nisi de gratia speciali. Vide Macecomd. * MACIGNUS LAPIS, Macigno, Acad. Cruse. Sorta di pietra bigia. Acta SS. torn. 5. Jun. pag. 377. col. 2 : Corpus S. Leonis papss antiquitus quiescebat in area plumbea:.... hsec vero alia itidem area claudebatur, sed marmorea, vulgo Iravertino aut Macigno dicti. * MACILENTUS CIBUS , Quadragesimalis, Ga\\.Maigre. VitaB. Michel, torn. 8. Jun. pag. 929. col. 1 : Crebra jejunia cumulans, Macilentis cibariis utebatur. jjc MACILIS. [Tunica talaris pertingens ad pedes. DIEF.] I MACILLARIUS. Vide Macellator. * MACILLENTIA, Macies, Gall. Maigreur, alias Maigresse. Glossar. Gall. Lat. ex Cod reg. 7684 : Maigresse, Macillentia. Vitae SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 61. r. col. 1 : Liquels (Pierre) est patinous, laiz, consumpmez par Maigresse. Vide infra Magrus. 1. MACINA, Lapis molaris, mola molendinaria : Macigno, Italis : Macina, Cresconio Italico. Vegetius lib. 2. Art.

MAG
Veterin. cap. 46: Genu vel basim si semoveris, ad tormentum rotas vel Macinee, locis suis restitues. Ubi alii Codd. : Genu si basim exierit, ad torcular mitte, etc, Eegula Magistri cap. 95 : Omnia vero necessaria intus intra regias esse oportet, id est, furnum, Macinse, refrigerium, hortos, vel omnia necessaria. Vocem a Latino machina accersit Scaliger ad Festum. Certe machinalia pondera vocat Ausonius Epist 7. pistrini pondera, et Machinarium asinum Alfenus et Ulpianus JO. qui molam vertit, ut censet Turnebus lib. 8. Adv. cap. 9. * 2. MACINA, MAXINA, Quod pro molendo frumento penditur, idem quod Malta. Vide in hac voce. Annal. Placent. ad ann. 1461. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 908: Primo, quod in civitate et ejus districts, non solvatur Madna. Ibidem col. 910: In primis pro reparatione patrise dedit libere bullam vini, alleviavit Maxinam, quam reduxit ad solidum unum in perpetuum pro singulo frumenti sextario. * Gallicum vero Macinal modum agri signin'cat, in Inquisit. ann. 1361. ex Reg. 93. Chartoph. reg. ch. 69: Item cope et demie de froment seur un Macinal de terre. Vide supra Macellata. [** An Matinal 9] MACINARE, Molere, ex Ital. Macinare. Anastasius in Hadriano PP. pag. 112. ut quidam Codd. MSS. praeferunt: Ex qua diversss molse in genuculo Macinabant, etc. Al. machinabantur. Vide pag. 285. Charta Joannis Archiepisc. Mediolan. ann. 1346 : Facere Macinari quolibet mense pro eorum usu et victu modios 2. frumenti. Ita in Historia Ottpnis Morense pag. 125. atque in Statutis Veron. lib. 3. cap. 83. in Ohartis variis apud Ughellum torn. 7. pag. 263. 575. 721. [et Statutis Vercell. lib. 4. pag. 72. recto.] Vide Scaligerum ad Festum in Favissa. 1 MACINARIUM, Molendinum. Ohron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 603 : Item Carbuncellus filius Petri et gener Landulphi et Rusticus de Ramiano promiserunt fiuic monasterio... de XII. partibus Macinarii per singula paria duos solidos relaxare. Idem occurrit col. 600. * 1. MACINATA, Mola molendinaria, ut Macina 1. Stat. Mutin. rubr. 29. pag. 5. r. : Ordinatum est quod de flumine Situlse a castro Macreti... aqua accipi possit usque ad quantitatem trium Macinatarum. *2. MAGINATA, MAXINATA, Idem quod Maisnada, Familia, homines alicui domino subditi, quorum conditio varia fuit pro variis locis aut etiam temporibus : quod omnino attendendum est, ne ea quse de iis occurrunt inter se pugnare videantur. De his docte disputat Muratorius ad loca mox laudanda, quern consule, et vide in v. Maisnada. Charta ann. 1252. torn. 1. Antiq. Ital. med. 33vi col. 811 : Consuetude civitatis Ferrarise et districtus approbata et obtenta servat et servatum est, quod nati ex patribus de Macinata, sint de Macinata illorum, de quorum Macinata erant patres eorum. Item quod Theophania mater Bonimercati prasdicti fuit de Macinata dictss canonicss. Item quod dicti Bonmercatus et Theophania habebant se sicut de Macinata dictse canonicas, et quod Theophania et filii ejus Guntarinus et Bonmercatus sicut servi faciebant servicia canonicis Ferrarise. Alia ann. 1262. ibid. col. 805: Dominus marchio fecerat congregari omnes vassallos et Maxinatas civitatis Ferrarise et districtus; per se suosque filios et heredes

MAG

MAG

163

investivit Petrum dominse Venexize lib. 3. ad ann. 1194. apud Muratpr. torn. filium... suum hominem de Maxinata, 6. col. 369: Hsec reddiderunt, scilicet clyrecipientem pro se et Guidoto ejus fratre peum unum, caldariam unam pro solet homine de Maxinata dicti domini mar- venda pice, Macios decem lini, sportulam chionis, de suo justo et recto feudo... Et unam cum pauco canellse et radice una incontinenti dictus Petrus homo de Maxi- galangse. nata, sicut servus domino, juravit fideli1 MAGLA, Vepretum, dumetum, Italis tatem dicto domino marchioni. Stat. Fer- Macchio. Chron. Domin. de Gravina rar. ann. 1264. ibid. col. 809: Et nullum apud Murator. torn. 12. col. 663: Exeunhominem de Macinata domini marchionis tes cum robba modica, quam portare serecipiam in vassallum. cum valuerunt, dimisso casali per Maclas * MAGINATOR, Ad macinam seu mo- et nemus proximum cum suis mulieribus fugerunt. Vide alia notione in Macula 2. lendinum spectans. Stat. Placent. lib. 5. fol. 59. r. : Omnes qui ducunt vel ducent * MACLEA, Hamus, annulus, Gall. aquas per rivos Madnatores, etc. Maille. Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. * MACINIS, is, Instruto de cose. Glos- 84. Chartoph. reg. ch. 626 : Dictus nepos Stephani haubergerii de quadam pecia sar. Lat. Ital. MS. T MACINOLA, pro Machinola, parva Maclearum ferri, quam in manu tenebat, machina. Vide Enceteria. dictum servientem in vultu percussit. MACIO, MATTIO, MACHIO, Gall. Macon, Vide Macula 2. Latomus. Isidpr. lib. 19. Orig. cap. 8. et 7 MACO, Idem qui Macio. Computus Papias : Machiones, constructors pane- ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de turn: machiones dicti a machinis, quibus Usu feud. pag. CLX : Et pro duobus Mainsistunt propter altitudinem parietum. conibus, et pro duobus fabris et pro duoGloss. Saxon. yElfrici: Mationes : s t a n - bus pionariis, etc. v y r h t a , i. Lapidum operarii. Odo CluMACOMATUM. Vide Mahum. niac. in Vita S. Geraldi Comitis AureT MAQONETUS, a Gallico Macon, Lalian. lib. 2. cap. 4 : Reversus autem lapi- tomus. Computum ann. 1347. torn. 1. cidinos et Mactiones undecunque jussit Hist. Dalphin. pag. 85 : Joanne de Baaggregari. Ordericus Vitalis lib. 6 : Ipse rena Maconeto, Latonio de Gratianopoli... cum Macione et maturis necessariisque magistris expertis in talibus, etc. Maconministris reliquias in maceria recondidit. ner, pro sedificare, domum construere, Idem lib. 12 : Accitis itaque artificibus.... in Edicto Johannis Reg. Franc, ann. latomisque cum Macionibus illic ad opus 1356. torn. 3. Ordinat. pag. 97. agendum profectus est. Adalhardus in * Sed et pro Fabrican, conflngere, Statutis Corbeiens. lib. 1. cap. 1. Mat- occurrit Maconner apud Juvenal, de tiones appellat. Apud S. Aurelianum in Ursin. in Hist. Caroli VI. pag. 221: II Regula ad Monachos cap. 19. et in Re- (le due de Bourgogne) fit Maconner et gula ad Virgines cap. 15. Marciones fabriquer lettres responsives, etc. 1 MACONIATUM. Vide in Mahum. perperam, ut par est credere, dicuntur pro Maciones, ubi junguntur carpenta\ MAGRANA ALTA, Scriptures species. riis, seu fabris lignariis. Vix enim putem Vide Scriptura. * MACRATURA, perperam pro MacaMarciones a marculis^ quibus utuntur latomi, nuncupates, quod velle videtur tura. Vide supra in hac voce. Lit. remiss, vir doctus ; cum etiamnum ejusmodi ann. 1330. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. opiflces absque littera r Macons appel- 1114 : Phisici et surgici prsedicti non inlemus, quin potius deductam vocem venerunt... dicti corporis aliquam membri Macio a Macerio existimare licet. Ugu- seu ossium... cassaturam seu fractionem, tio : Macerise dicuntur parietes longi, aut livores aliquos, nee concussiones seu quibus viness et alia clauduntur, unde Macraturas aliquales. Macerio, maceriarum constructor. Vide MACREDO, Macror, macies. Aurora: Maceria 3. et Comacinus. | MACIPUS, Vespillo. Epitome Cons- Mortalis maculaB nulla Macredine fusca. tit. Eccles. Valent. torn. 4. Cone. His- Macritudo, PlautO. [Macritas, XSTCTOT-/}?, pan. pag. 198: Pr&dicta cadavera defe- macies, in Supplemento Antiquarii.] rantur per duos vespiliones, vulgo dictos >|c MACRELLUS. [Maquereau, piscis. Macipos, cappis seu cotis albis indutos. DIEF.] 1. MACIS. Glossa3 Arabico-Lat.: Ulula, | MAGROCHERA, Tunica manicata. Vide Hofman. in hac voce. Mads, Muds. 1 2. MACIS, vox Indica,, Gallis, HispaMACRONA, Porticus, ut videtur, aut nis et Anglis nota, Flos nucis aroma- solarium in longum porrectum, testuditicse. Computus ann. 1236. torn. 2. Hist. natum et cameratum: quasi j^axpov dicDalphin. pag. 284 : Item pro quinque tum. Anastasius Bibliot. in Leone III. libris de pipere... et dim. quart, de Mace, pag. 142 : Macronam vero ipsius Lateraet uno quart, de grana de paradiso. Lit- nensis Patriarchii, quse extenditur a terse ann. 1593. apud Rymer. torn. 16. campo et ultra imagines Apostolorum pag. 204 : Piperis grana, et vasa Mads, restauravit. Idem : Camera ipsius Macanellse ac gariophylorum. Medicina Sa- cronss. Maxpwva etiam in Patriarchio lernit. edit. 1622. pag. 240 : CPolitano exstitisse auctor est Nicetas in Alexio Manuel. F. cap. 6. et urbe a Gaudet hepar spodio, Mace cor, cerebrum quoque Francis primum capta conflagrasse, in [moscho. Isaacio et Alexio cap. 2. Priqre loco * MACISSUS, Solidus, Gall. Massif. avSpwva, seu locum viris destinatum, Comput. ann. 1476. inter Probat. torn. fuisse macronem docet, ex quo Wolflus, 3. Hist. Nem. pag. 327. col. 2: Exposue- aedem esse, ubi Catechumeni instituerunt dicti consules pro dicto dono, tarn bantur, perperam putavit, cum idem pro viginti libris drag ess, quatuor duode- sit Macron, ac Andron, de qua voce suo nis quatuor intortidis bacculorum, quam loco egimus. De macrona Lateranensi decem intortidis Macissis, etc. Torches qusedam attigit Nicol.Alemannus in Dismadsses, in Chron. ibid. pag. 5. col. 1. sertat. de Lateranensibus parietinis ^ MACITUDO, Macies. Gloss. MS. San- pag. 30. 31. De CPolitana Cangius in ger. n. 501. CPoli Christ, lib. 2. sect. 8. n. 3. T MACIUS LINI , Instrumentum liMACSTATUS, Mactatus, occisus, praegneum quo linum frangitur, Italis Ma- sertim per murtrum. Charta Adelfonsi ciulla. Ottoboni Scribae Annal. Genuens. Regis Hisp. ann. 1177. in Bibl. Cluniac.

164

MAG

MAG
mactu maneat Mactus.] Frodoardus in Stephano IV. PP.:
Insuper accedunt donorum insignia Macto.

MAG
et dum pisces de Maculis lini absolvunt, audiunt in summitate montis voces, etc. Statutum Philippi Reg. Franc, ann. 1293. de fluviis, de aquis pro salvatione piscium, ex Tabul. Monast. S. Quintini in insula : Premierement nous voulons, que tous les engiens desquels I'onpeschera doresenavant, et seront faits de fd, soient faits, a nostre Maclle, c'es( a scavoir, a la largeur d'un Parisi du tranchant chascune Maille, et pourront estre faits plus larges pour prendre les gros poissons. Hinc Macula regis, in Charta ann. 1295. ibid. pag. 16 : Pronuntiamus, quod dicta vervilia, quibus eis piscari licebit, non habeant in corpore ultra quinquaginta maculas ad Maculam regis, et 60. maculas in collo: macula autem colli vervilli ultra 16. vias macularum non contineat. * Hinc Mailhe et Mailhu, maculis seu hamis contextus, in Poem. Alex. MS. part. 2:
Et ferir des espees as bons haubers Mailhus... Targes froissier et fendre haubers menus et Mailhez.

pag. 1435 : Hoc etiam vobis concedo, ut quicunque in domibus vestris, seu in supradictis villis homicidium perpetraverit, nil alicui homini pectet, nisi vobis: et quocunque loco homines vestn Macstati fuerint, non alicui, nisi vobis, homicidium pectetur. Sed videtur legendum matati, vel mactati. Fori Leirenae: Qui mactaverit hominem in villa, etc. [Codex Theodos. leg. 7. lib. 9. de Maleflciis tit. 16: Detectum (magum) atque convictum competenti animadversions Mactare perenni auctoritate censemus.] Vide Mature. 1 MACTA, (j/taOo?, Teges. Supplem. Antiquarii. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar.: Macta, teges, terratoria, <j)xOo?. Germ. Matta.] ] 1. MACTARE, Diffringere, in massam contundere. Acta SS. torn. 4. Junii pag. 765 : Et thesaurum ilium accepit, et ut cautius exportare posset, partem vasorurn aureorum Mactavit et fregit. * * 2. MACTARE , Virgis caedere, apud Order. Vital, lib. 11. et Math. Paris in Hist, abbat. S. Albani. T MAGTATIO, Occisio, homicidium. Gesta Consulum Andegav. cap. 3. torn. 10. Spicileg. Acher. pag. 414 : Quod multi audientes et graviter ferentes, dominam Adelam Comitissam Mactalione viri sui et falso adulterio impetebant. 1MACTATORIUM, MACTATORIA CURIA, Laniarium, locus ubi mactantur pecora, Gall. Tuerie, Parisiis Echaudoir. Charta Boleslai Ducis Silesiae ann. 1311. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 456: Rite et racionabiliter vendidimus sartorium seu Curiam Mactatvriam in Aureomonte, in civitate vel extra civitatem, ubicumque expedire videbitur, ssdificandum, cum omni usufructu et utilitate qui inde proveniunt et provenire possunt, et cum omni jure et dominio, sicut dictum fartonem habuimus et tenuimus, Hermanno Scriptori. Literae ejusdem Ducis ann. 1314. ibid. pag. 457 : Quod in nostra constitutus presencia, Albertus Bavarus atque Hermannus ejus notarius, Mactatorium. quod vulgariter Kottilhoff dicitur in civitate nostra Aureomonte nuncupata... monasterio S. Marie in Grissow... liberaliter donaverunt. * MAGTE, Attente. Mirac. S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 499. col. 1 : Tune sapienti usus consilio, et illud Macte ruminans, etc. Utitur Plautus. 1 MACTEA, ut Mattea. Vide in hac voce. f MACTIERN, Belgis Machtich, est vir potens, dives; an vero Mactiern Aremoricis idem sonat, haud satis scio. Tabularium Rothonense : Et erat Partitoe Mactiern, in plebe Rufian. anno xx. imperii Hlodowici. Ibidem : Ruvalt Machtiern in Ecclesia Alcun. anno XXI. Ludowici Imperatoris. *Veteribus Aremoricis, teste D. Moriciq in Prsefat. ad torn. 1. Probat. Hist. Brit. pag. x. idem est quod Films principis; qua nomenclatura donati praecipuae nqbilitatis dignitatisve proceres, atque interdum episcopi et illustres feminse. Vide ibid, inter Instr. col. 263. 269. etc. 1 MACTIO, ut Macio. Vide in hac yoce. MAGTUS, Festo, magis auctus: Isidore lib. 10. Orig. Magis auctus gloria. Ita mactare, pro augere, non semel apud Plautum. [Litterse Bernard) Comit. Bisuldun. ann. 1006. in Append. Marcse Hisp. col. 963: Inthronizandum (abbatem Adalbertum) cum populo ipsiusdem pariter regionis reliqui ut opilionis domestici cancello nimirum mactuoso imposterum

In Leone IV:
Juris Apostolic! summoque cacumine Mactus.

Mactus virtute, apud Donatum, et Paschasium Ratbertum in Vita S. Adelardi. In Glossis Isidori haec legimus: Macturn est, humectum est, emollitum, infectum, a Gr. [jiarrsiv, unde (xaxT6;. f MACTUS, pro Mactatus, in Actis S. Cassiani mart, apud 111. Fontaninum in Antiquit. Hortse pag. 349:
Conspexit abesse Martyrium, per quod Mactus conscenderet aulam.

* MAQUA, a Gallico Macue, Clava. Lit. remiss, ann. 1350. in Beg. 80. Chartoph. reg. ch. 315 : Dictus prisionarius... unam clavam, aliter Macuam, in manibus suis cepit. Hinc vulgaris loquendi formula: Faire la macue de quelqu'un , pro Aliquem verberibus destinare. Lit. remiss, ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 63: Guillaurne le Vaasseur... pour ce qu'il oy noise et riote que I'en faisoit ou jardin dudit Colart, il, senz mal penser, ala veoir que c'estoit, et encontra Symon le Clerc qui lui dist, Guillaume, on fait la Macue de toy; et lors un appelle Aubert Crevin s'entremist es paroles en disant, dites vous qu'il est Macue 9 jl. MACULA, Prsestatio agraria, sic dicta quod agri qui hujusmodi prsestatione gravantur, inquinati et commaculati quodammodo sint; ejusdem proinde notionis et originis atque Tasca. Vide in hac voce. Regestum 2. Philippi Pulcri Reg. Franc, num. 132 : Super capitagio, manumortua, maritagio, seu super alia quacumque Macula seu redibitione servili non molestabimus in futurum. Maailles des tavernes, prasstatio pecuniaria a cauponibus persoluta, in Charta ann. 1287. ex Chartul. Domus Dei Pontisar. 2. MACULA et MAGLA, Hama thoracis, nostris Maille. Joanni de Janua : Macula, squamma loricse. [Maille de hauberjon, ou de roiz, in Gloss. Lat. Gall. Sangerman.] Will. Brito lib. 11. Philippid. pag. 232 :

Hinc Resmailler, Maculas restituere, reparare, in Stat. ann. 1407. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 205 : A grant peine sauroient ilz restouper ne Resmailler un trou estant en ung haubergon. *3. MACULA, Vulnus, plaga. Annal. Placent. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 878. ad ann. 1443: Scalis cordeis arcem noctu conscenderunt,... se.cum vinctum ducentes castellanum, quem postea sine Macula relaxarunt. Vide Maculare. 1 MACULABILE, Probrum. Acta S. Adalberti torn. 4 Junii pag. 35: Ob hoc Maculabile succensus, Athelberto mandavit Archiepiscopo, etc. MACULARE, Vulnerare, vel vulnerando deformare. Lex Aleman. tit. 61. 1: Si superior palpebra Maculata fuerit, ut claudi non possit. Tit. 63. | 1: Si labiurn superius alicujus ita Maculaverit, ut denies appareant,. etc. Adde Legem Bajw. tit. 3. cap. 1. 21. 23. MAOULARE uxorem aut flliam domini, stupro scilicet polluere , in Capit. 2. ann. 813. cap. 16. Vide Cucurbitare. s(c MAGULATA. [Mensura agraria : Illq alode meo de Cromarigo que dedit mihi pater meus, hoc sunt tres Maculatas de vinea cum albaros. (Cart. Conchar. Inter Pectus et ora fidit Maculas thoracis. Ruthen. pag. 308. an. 997.)] 1 MACULATIVA, Offlcia villa. Vide Et infra : Banausus. Restitit uncino Maculis haerente plicatis. 1 MACULATUS, Infamia criminis asMACLA. Nicolaus de Braia in Ludov. persus, in Cod. Theodos. leg. 41. de Episc. lib. 16. tit. 2. VIII : * MACULOSUS, Varius, Bapiog, ex Cod. Nexilibus Maclis vestis distincta novatur. reg. in Castigat. ad utrumque Glossar. * MACULTERGIUM. [Charta bibula. Fridericus II. lib. 2. de Venat. cap. 37 : Habeantur duo annuli seu Maclse lorica- DlEF.l T MACULUM, pro Macula, apud Mabill. rum, etc. MAGUL.E CATENARUM. Gregorius Tu- Liturg. Gall. pag. 192 : Ilia enim viscera ron. de Vitis Patr. cap. 8: Aspicit con- quse. Humana, non noverant Macula Deum fractas compedes, desumptasque Maculas portare meruerunt. 1 MACUSTA, POWXY]. Gloss. Lat. Graec. catenarum, quse. culpabilium vel astrinMSS. Sangerm. At macula, POW.Y), legenxerant colla, vel suras attriverant. Sunt etiam Maculae, plagse retium. dum censet Martinius in Lexico; ita Gloss. Gr. Lat.: STaXixs?, TWV Sty.xucov ai ut pouxv) sit ab Italis sumtum , quibus ffraeret;, hae. plagse. Glossse MSS. ad Pru- Buco et Buca est foramen. Certe, addit dentium: Maculss, internodia, i. aper- ille, et macula retis Italice est Bucho de turse. retis. Cicero in Verrem 7 : Reticu- la rete. Vide Bascaudss. [* Adde ex Caslumque ad nares sibi admovebat, tenuis- tigat. leg. Mascauta vel Mascauda, pro simo lino, minutis Maculis, plenum rosse. Bascauda. Vide Sal mas. ad Hist. Aug. pag. 333.] Stat. lib. 2. Thebaid. 1 MACZAPANUM, Arcula. Instrum. Qualis ubi audito venantum murmure tigris ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 568 : Horruit in Maculas. Cttm margaritis seu perlis grossis, et Walafridus Strabus de Vita S. Galli lib. viginti adamantibus insutis super cap1. cap. 12 : Deinde mittentes in gurgitem pelleto prasdicto, in quodam Maczapano. rete, ceperunt pisces quantum volebant, Vide Massapanum.

MAD

MAD

MAE

165

| MACZO, Latomus, Macon. Compu-narum comitante caterva in chorum pro- Cam. Comput. Paris, fol. 253. v. : Marchans et vendeurs de Magdelins, soit Magtum. ann. 1324. torn. 1. Hist. Dalphin. cedit. deliniers ou autres, paieront pour chas* MADERINUS. Vide infra in Mazer. pag. 132 : Item de alia parte et super xi. cune begne de hennaps de madre,... ij. T MADHERIA. Vide in Macera. teysiis muri de grossitudine duorum pe* MADIA, vox Italica, Mactra, Gall. solz. Vide mox dum... et fuit receptum dictum opus per Mait, paitrin. Acta MSS. notar. Senens. * MADREUS, Ex materia, quam nostri manum Petri Maczonis de Lagniaco. * MADA, Modus agri, ut videtur. Re- ann. 1283. ex Cod. reg. 4725 : Item uxori Madre vocabant, confectus. Lit. remiss, cens. bonor. abbat. P'uld. an. circ. 800. mese indico unum scrineum et unam Ma- ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. in Suppl. ad Mirseum pag. 7. col. 1: diarn et unamvegetem de uno modio. Meyt, 199 : Dictus Reginaldus confessus fuit Donamus ad S. Bonifacium in Fuldensi in Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Fla- unum cyphum Madreum, clavo quondam monasterio, inpago Wertugewe, in villa mar. : Item plus duas Meyts pro faciendo argenteo munitum, furatum fuisse. Vide infra Mazer. quse dicitur Astolfenheim, par tern prato- panem. MADRICOLA. Vide in Matricula. ] MADIALIS Ros, id est, mensis Maii, rum, quod lingua nostra dicitur Mada, MADRINARIUS, MADRINUS. Vide Maquantum una die a decem viris meti pote- Gall. Rosee deMay. Gervasii Tilber. Otia rit. [* Vide Graff. Thes. Ling. Franc, imper. ad Ottonem IV. Imper. apud zer. ** MADRUS, Idem quod Marturis, in Leibnitium torn. 1. Script. Brunsvic. torn. 2. col. 658. voce Malta.} pag. 308 : Unde et dicunt testulam ovi si Ruodlieb. fr. 3. vers. 141. 1 MADALEXUS MARIS. Charta ann. impleatur rare Madiali, prsecluso modico *! MADUALIS, MAT-VALLIS, Voces ejus1070. in Append. Marcae Hispan. col. foramine, quacumque levi materia per dem notionis et originis, Bona-vallis. 1161: Adicimus namque his omnibus sualias in Vita S. Carilefi torn. 3. Collect. Histor. pracriptis concedentes jamdicto ccenobio hastam in sterquilinio fixam, velsua vir- Franc, pag. 440 : Partes Cenomannicse ad cacumen hastse pecias duas de vineis quae sunt super villa arena calidaascendere. Vide Madius 1. iirbis adtit, et in villam Madualis nunseer eta quss vocatur Bignedal, cum Madalexo tute MADIDARE, Aqua Ubi Bollandiani ha* Acta S. maris qui est ejusdem ecclesiss S. Petri. Franc, de Paula torn.macerare.pag. 151. cupatam devenit. Vita S. Medard. ibid, bent, Madoalis. 1. Apr. f. Jus quod domino competit in rebus, col. 2 : Interrogatus de cibo et potu, qui- pag. 454: Erat denique in pago Cinomanquse ad littus ejiciebat maris sestus. bus utebatur fr. Franciscus, deponit, quod nico rus nobile,... quod Sigebertus quonVide Lagan. sibi ministrabantur fabse, quas in aqua, dam rex... monasterio ipsius(S. Medardi) * MADARINARIUS, Offlcium scantio- ut Madidarentur, ponebat, deinde ipsas contulerat, cui ex duabus linguis, Latina nariae cui madrinorum et poculorum in mortario conterebat, et illis cum aqua videlicet atque Britannica, quoniam eidem cura incumbebat. Comput. hospit. reg. sola vescebatur. genti finitimum erat, nomen ex antiquo ann. 1288. apud Ludewig. torn. 12. Re*\ MADILLO, Mullo, acervus, cumulus, Mat-vallis inditum fuit. Mat-vallis ergo, liq. MSS. pag. 27. col. 2 : Colotus de vulgo Millon, Mulle de foin. Charta Guil- id est Bona-vallis, fundus ipse vocatus Monteforti, Madarinarius, ex. sol. Vide lelmi Abbatis Floriac. ann. 1316. ex Ta- est; quia, sicut facti sumus, et confinio Madrinarius in Mazer. bular, ejusdem Monast. : Unam domum lati cespitis erat prsestans, et censu pluMADASGIA. Polyptychus Floriacensis: dictam Boge factam de fosno et tres Ma- rimo ampla marsupia complens. Vita Solvit de lino fascium 3. de 30. Madas- dillones sive Millons fwni quantitatis Ludov. Pii cap. 53. torn. 6. ejusd. Colciis, et in pascione mod. 2. de vino, de quantse fieri consuetum est annuatim. lect, pag. 116 : Deinde in pagum Cenomannicum, in villam cujus vocabulum est terra censali mod. 2. de vino. | MADINUS, Monetae species. Bern, de * Spira filacea, serica, vel lanea, me- Breydenbach Iter Hierosol. pag. 225 : Matualis, devenit. * MADULA, Madellum, mainsatorium, taxa, Gall. Echeveau, Ital. Malassa, Faciunt autem xxv. Madini unum duurinate, urinarium, Orinalh, Prow. GlosMedasche, apud Menag. in Diction. Gall. catum. j MADIT, Exurit, coquit. Papias MS. sar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. MaMadaise, in Lit. remiss, ann. 1454. ex tula, matella. Reg. 182. Chartoph. reg. cli. 130: Le Editus Madet. * MADURIERIA, Mensuras frumentarise suppliant et Raymond Jouguet... prin* MADITAS, La humidita, in Glossar. species. Charta ann. 1346. ex museo D. drent ung plain sac de ble, certaine quan- Lat. Ital. MS. tite de fil, une hoye, gelines, mappes, 1. MADIUS, Maius mensis, nostris May. Clairembault : Tres cartones frumenti , essuye-mains,... et eut ledit suppliant sa Papias: Madius mensis, dictus quod terra minus unam Madurieriam, ad mensuram part dudit ble, mappes et Madaises. madeat, qui et Maius, madorum pluvia. de Terrasonio. Vide supra Mada. 1 MAEA, pro Maia, Nutrix, obstetrix, [** Inde fluxisse videtur, strictiori Domnizo lib. 1. de Vita Mathild.: in quadarn Gruteri inscriptione. Vide sensu, vernaculum nostrum Meche. GueTune etiam mensis Madius florebat in herbis. Graevium ad Gloss. Isidori in v. Maia. rard. Glossar. Irmin.] * MAECHZOEVE. Vide infra Montzoeve. MADELINARIUS, [MADELINUS.] Vide Gaufredus Malaterra lib. 3. cap. 11: ExM^EGBOTA, Compensatio pro cognato Mazer. peditionem movet Comes mense Madio. Occurrit passim. [** Praesertim in char- interfecto, ex Saxon, maeg, cognatus, MADELLUM. Vide infra Madula. j MADERA, Qusevis materia lignea tis asvi Merov. ut apud Brequin. num. progenies, et b o t e , compensatio. ^ M.53NIANUM, sicoaTpa, Machma sceaedificandis aedibus idpnea. Vox Hispa- 424. nov. edit, etc.] Sic Magius dicitur nica. Charta Aldefonsi Reg. sera 1216. non semel in Chronico Anonymi Baren- nica. Supplementum Antiquarii. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glosapud Stephanot. Fragm. Histor. MSS. sis. Italis, Maggio. * MADIUS CAMPOS. Vide Campus Mar- sar. leg. ec6<7T/)<; ut alibi, ex Vulc. Var torn. 8 : Do no et concede to turn portagium et de lignis omnibus et omni Madera, et tii et Maicampus ; quam vocem Schil- roni nota sunt Mseniana, nostris Balde sale et de carbone. Vide Materia. terus ducit a voce Matten wiesen, prata. cons.] [**Vide Glossar. med. Graacit. voce 'E?(offTYic, col. 413. et Forcellin.] 2. MADIUS, Naviculaa species, dicta MADERAME, Idem. Vide in Materia. M^NIDIUM. Cassianus lib. 4. de Ins1 1. MADERIA, Eadem notione, in quod in speciem vasis, quo farina subiCharta ann. 1181. apud Baluz. Hist. gitur, quod Marcellus Empiricus, et tit. Coenob. cap. 22 : Pisciculi minuti Tutel. col. 495: Concedo... ut scindatis Grseci (AayiSa, Itali Madia, Galli May vo- saliti, quos illi (^Egyptii Monachi) Mseniet cqrtetis omni tempore ligna et Made- cant, efficta sit. Occurrit in HistoriaOb- dia vacant. Ita Ciacconius reposuit, pro riam sufficienter in nemoribus regiis ad sidionis Jadrensis lib. 2. cap. 7. menominia, uti veteres Codices praefevestros proprios usus. Occurrit rursum MADOALIS. Vide infra Madualis. runt, putatque haleces hac voce desiapud eumdem Baluz. torn. 2. Hist. * MADODINUS, barbare pro Matutinus. gnari, Grascis [jiaiviSa? appellatos. At P. Arvern. pag. 783. Vide Matutini. Instr. ann. 715. apud Pithceus in Notis ad veterem Interpre* 2. MADERIA, Idem videtur quod in- Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. aevi tem Juvenalis Sat. 7. menemenia, seu fra Maeria 4. Charta ann. 1066. inter col. 378 : Et fecit ibi presbitero uno infan- menomenia, dicta ait apud Cassianum, Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 290: tulo habente annos non plus duodecim, quae in singulos menses, aut potias de Ecclesias vero et redditus ecclesix illi qui nee Vespero sapit nee Madodinos fa- mense in mensem parantur : ut epimetraditas distinclis nominibus notare deli- cere, nee Missa cantare. nia, quse ad mensem unum. [Vide Moberavimus,... molendinum unum et totius | MADRATA, MADRE. Vide in Mazer. nomena.] villas Maderiam, etc. Madier vero est 1 M51NIT. Gloss. Isidori : Struit, fedi* MADRELINERI13S, Vasorum seu poCratitius paries, in Charta ann. 1405. culorum madrinorum artlfex. Lit., re- ficat. 1 M^SRGARI, pro Mercari, in Charta torn. 2. Probat. Hist. Brit. col. 766. miss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. f MADERINUS, Idem quod Madrinus. reg. ch. 197 : Odineto, dicto le Bossu, Ma- Dagoberti I. ann. 638. apud Doublet. Vide in hac voce. Meisterlinus de Reb. drelinerio in suo hospitio Parisius exis- Hist. Sandion. pag. 638 : Quatinus de Noriberg. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. tente ac opus suum parando ciphos paci- caducis rebus Msercemur seterna. M.ffiREMIUM, M^RENI^UM. Vide MaMSS. pag. 28 : Imperatrix vero... etiam ftce faciente, etc. Magdelinier , eodem adornata pallio Maderino, quod purpura intellectu, vel pro ejusmodi poculorum teria. j 1. MAERIA, pro Majoria, vel Mairia. sanina coopertum erat... tandem matro- mercatore, legitur in Reg. sign. Pater ex

466

MAE

MAP
pro brassinis singulis solvere reditum, qui dicitur Maeria, etc. * MATERA , MATERIA , MATHERIA , MAYERA , Eadem notione ; quomodo etiam legendum est supra pro Macera, Maceria et Macheria, ubi, eo, quo hie explicantur, sensu accipiendae sunt hae voces. Charta Ottonis III. Imper. ann. 994. apud Chapeavil. in Gest. pontif. Leod. torn. 1. pag. 208 : Ut in loco Fossis nuncupato thelonium, mercatumque et monetam et Materiam cervisse constitueret. Alia ejusd. imper. apud Miraoum Not. eccl. Belg. pag. 139 : Teloneum, monetam et negotium generale fermentatse cerevisise, etc. Charta ann. 1604. apud eumd. Cod. donat. piar. cap. 54 : Donavit eidem ecclesise.... potestatem ponere et deponere ilium, qui Materiam faceret, unde levarenlur cervisise. Alia Lietberti episc. Camerac. ann. 1065. in Chartul. A. ejusd. eccl. ch. 35 : Reddo canonicis et Materam civitatis. Cujus doni mentio fit in Necrol. hujus eccl. scripto ante ann. 1144. ad viij. Kal. Jul. : Obiit Lietbertus sanctas memorise, et religionis episcopus... in Cameraco decimam monetse et Materam, quam injuste perdideramus, reddidit. Ibid, ad ij. Idus Aug. : Obiit secundus Gerardus episcopus, qui tradidit legitime ecclesiss S. Marise alodium suum in Lietzinis, tertiam partem... in moneta, in Mathera, in fpro, etc. In cujus concessions Charta Miraeus lib. 1. Donat. Belgic. cap. 25. male edidit Macera. Mayera et Mayeria, in Actis capit. Camerac. ab anno 1435. ad annum 1502. passim occurrunt. Qua3 voces omnes a Latino Materia ortum habere videntur, quod in conficienda cerevisia fermentum potissima sit materia. Haac illustrare licuit ex Animadversionibus D. Mutte Cameracensis ecclesiae decani meritissimi." M^SOLEUS. Vide Musileum. 1 MAFORA. Vide in Mafors. j MAFORICUS. Vita S. Leonis PP. torn. 4. Julii pag. 323 : Obtulit ei tres oleas Maforicas admirabilis pulchritudinis serico textas. Ubi Bollandistap legendum censent Majorias, pro Majores. MAFORS, MAYORS, Operimentum capitis, maximefeminarum, apud Papiam, Isidorum, et alios, a nobis laudatos ad Alexiadem pag. 330. Gloss. Gr. MS. Reg. Cod. 1673 : IllTcXov, yuvafxstov IjAaTiov, [j.a9ioptov. Aliud Gloss. Cod. 2062:Ma9opcov, TO ir); xs^aXri? icEpt6XY)^a. Ta [jiacpop'.a yuvaticSv, apud Palladium in Vita Chryspstomi pag. 87. Epitimia Basilii nomine inscripta : Eif Ti? aveu ^a<popou TCOISI epyov Iv o"u> STJ TTOTE TOUW, yevldSw aTtsyXoyia?. Ubi s'umi videturpro scapuiariMonachico: nam mafortes Monachis tribuit Cassianus. Mafortem vocat Fortunatus in Vita S. Hilarii Episc. Paris, cap. 2. n. 11. peplum, seu velum, quo sepulcra et tumbse Sanctorum obvolvebantur. Charta Cornutiana edita a Suaresio, Mafortem inter vestes sacras reponit: Mafortem tramosericum rodomelinum aquilatum : item Mafortem e teleoporphyro tramosericum opus marinum, etc. [Velum omne mafortem dictum significat Hist. MS. Monast. Beccens. pag. 352 : Ossamenta multiplicia in quadam Maforte. Acta S. Marcellinse torn. 4. Julii pag: 236 : Et vestis sacrse Mavorte quodam modo subarratam, Christi Jesu quern totis visceribus concupiverat , immaculatam sponsam effecit.] MAFORA, pro Mavors, vel Mafors, occurrit in Vita S. Gudilse Virg. cap. 6. et apud Ordericum Vitalem lib. 2. pag. 397. [Ordinarium Lexoviense MS. : In festo

MAG
Purificat. Mafora B. M. Virginis defertur uno speciali cereo prsecedente. In die Annunt. Ad processionem Mafora cum cereo.} | MAFORITE, Matronale operimentum capitis. Papias MS. Eccles. Bituric. 1 MAFORIUM, in Actis SS. torn. 3. Julii pag. 41. MAFORTEUM. Acta purgationis Ceciliani : Tunicse muliebres 82. Mafortea 38. tunicas viriles 16. MAFORTIOLUM. Acta S. Nestoris Mart, cap. 1: Habens Mafortiolum super caput suum. Vide Salmasium ad Vopiscum pag. 390. 1 MAVORTE , Matronale operimentum, quod caput operit ; vocatum autem sic quasi Marte. Mavorte signum est maritalis dignitatis ; idem et stola dicitur. Papias. = MAFORTUM. Richer, lib. 1. cap. 29. prior, lect. : Procedit itaque cum Dalmatio et Aquitanis, frontibus Maforto signatis. Has voces postea delevit auctor. jjc MAG, [Quaedam mensura apud Occitanos : Unam pelliciam ad cohoperiendum pastam , longitudinis de la Mag. (Cart. Magalon. Rev. Soc. Sav. 1873, p. 417). 1 MAGADE, Gr. [xaya&ov, Ea pars lyrae, in qua plectrum illiditur, ubi scil. percussio chordarum fit manu dextera. Hesychio (jtayaSwv, wpaiov octOapi<r[ji.a dicitur. Petrus Diacon. de Viris illustr. Casin. col. 28 : Cantus etiam B. Mauri composuit, in quibus qui vult artis grammaticae tramitem et monochordi sonori Magade reperiet notas. * Prosa S. Caril. ex Cod. Floriac. 64. apud D. Le Beuf torn 2. Collect, var. Script, pag. 104 : Pangat plectrica voce summa omnis concio, atque tanta succinat perplexa ordine armonia terminalis Magadis result et sonora. * MAGAGNA, vox Italica, Acad. Cruse. Vitium, labes, menda, noxa. Stat. Mantuse lib. 1. cap. 17. ex Cod. reg. 4620 : Ad ludum taxillorum sine fraude et Magagna locum sibi non vendicent. Ubi rixam significare videtur. Stat. GenuaB lib. 4. cap. 67. pag. 119. v. : Si quis equum, mulum ... emerit vel alio titulo acquisiverit, quos diebus quinque tenuerit,... non possit deinde occasione alicujus morbi, Magagnse, vel vitii conlractum rescindere. Vide Mahamium.

Feudum Majoris. Charta Johannis Episcopi Morinorum ann. 1211. ex Tabulario Corbeiensi : Ad Maeriam de jure pertinet quod Major debet facere intus venire census, redditus, et corveias... in omnibus hisquae ad Maeriam pertinent... etde ipsa portione quam habet in Maeria. Oharta Raymundi Archiep. Ebredun. ann. 1293. torn. 2. Histor. Dalphin. pag. 72 : Salvo jure quod homines nostri castri Radulfi dicunt se habere in montibus seu alpibus dicti monasterii Sanctss Crucis, sive consistat in nemoribus seu alpibus seu Maeria facienda et cxteris quibuscumque. Quod ultimum melius de facultate caedendi Masremium in nemoribus posset intelligi. Vide Majoria in Major. * Unde etiam nostris Maeur et Meeur, pro Maieur vel Maire, in Lit. Ferrici ducis Lothar. ann. 1256. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 363. art. 4. et 5. * 2. MAERIA, Offlcium et jurisdictio forestariorum. Charta commun. Tornac. ann. 1187. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 10. v. col. 2 : Concessimus ad recordationem juralorum, salvo jure ecclesiarum et castellani et advocati et dominorum monetse et Maeriss etnobilium virorum circummanentium, etc. Vide infra Magistria 2. * 3. MAERIA, Materia qusevis lignea, sive seuificationi sive loco accommoda. Pactum inter Joan, dalph. et Pet.rum Barral. ann. 1315 : Quod ipsi... possint... cindere in nemoribus... trabes, pastes, et alias Maerias facere deportare pro chalfagiis et sedificiis suis. Vide Madera, Maeria, 1. et infra Mayeria. * 4. MAERIA, MAIERA, vulgo Maerie et Maiere, Fermentum, quo in conficienda cerevisia utuntur, ut fermentando depuretur ; quod ministrare juris erat dominici : unde praestationem ejusdem nominis dominus percipiebat; quod et in feudum ab eo interdum concedebatur. Charta ann. 1098. ex Tabul. S. Mart. Tornac.: Ego Radbodus episcopus Tornacensis... inter ea quse ecclesise S. Martini contuli, etiam fermentum deesse nolui, unde cerevisiam fermentarent quam potare deberent... Du& etenim fratres, Radulfus et Letbertus nomine, in Tornacensibus non inferiores, fermenti cerevisiam, quod Maiera vulgo dicitur, potestatem in Tornacensi civitate hereditario jure a me obtinebant. Hi...ecclesise S. Martini unam Maieram, id est unum fermentum per unamquamque hebdomadam ad fratrum potum fermentandum et ad Natale Domini, non unam Maieram tantum, sed duas vel tres, vel quotquot opus fuerit, dare voluerunt. Charta ann. 1233. ex Tabul. Camerac. : Gaufridus et Gillebertus brassatores potus, qui vulgo dicitur goudale, pro se et pro communi brassatorum ... recognoverunt se teneri ecclesisz B. Marise Cameracensis el ipsam ecclesiam jus habere, et habuisse ab antiquo, pro primo brassamine in duobus denariis Cameracensis monetse, pro secundo brassamine similiter in duobus denariis ejusdem monetse, et pro tertio brassamine in uno mencaldo de brais legitimo, et ecclesia, vel is qui loco ecclesise fuerit, eisdem brassatoribus de bona et legitima Maiera, quod vulgo dicitur Maiere, providere tenetur. Alia ann. 1235. ex Chartul. ejusd. eccl. fol. 26. v. : Cum ecclesia B. Marise Cameracensis cambarios de Castello coram nobis traxissetin causam, petitionem suam contra eos edidit in hunc modum, dicens quod cum ipsa ecclesia dictis cambariis teneatur prsestare Maeriam, et pro Maeria dicti cambarii teneantur eidem ecclesise...

1 MAGAGNARE, MAGAGNUM. Vide Mahamium.

*. MAGAGNATUM BLADUM, a voce Italica Magagnato, quaa significat corruptum, jactura affectum. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 533 : De blado Magagnato vendendo usque ad festum Nativitatis Domini. [Ffi.] * MAGALDUS, Vestis seu tunicae species, vel Pera, mantica, a veteri Gallico Magaut, eodem sensu. Lit. remiss, ann. 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 314: Dictus Girardus de verbis procedens ad verbera, remoto caputio a capite suo et exuto Magaldo seu fagel, malitiose irruit in dictum exponentem. Vide Maca. * MAGALETI, vulgo Magalez, Societatis mercatorum Italicorum nomen. Charta ann. 1340. in Reg. 74. Chartoph. reg.ch. 536 : Certaines debtes,... qui furent jadis donnees aux compaignies des Magalez et Mossez. | 1. MAGALIA, Tunica pastorum, in Gloss. MSS. 13. saec. Monast. S. Andrese Andaonensis. * Perperam pro Tuguria pastorum, ut efficitur ex Gloss, ad Doctrin. Alex, de Villa-Dei : Magalia, domus pastorum. Vita S. Idae torn. 2. Sept. pag. 266. col.

MAG
1 : Magnis ergo Salvatori Deo gratiarum laudibus persolutis, ad propria remeavit Magalia incolumis. Quae emendationis veterum Glossarum causa tantum observo : vox quippe eo intellectu Virgilio nota est. 1 2. MAGALIA, Urbs, civitas, a Punico Magal, nova villa, ex Catholico ; quod hausit ex Servio ad illud ^Eueid. lib. 1. v. 425 :
Miratur molem tineas, Magalia quondam.

MAG
Ital. Magazzino, Gall. Magazin. Stat. Genuae lib. 4. cap. 102. pag. 158. r.: Ordinamus quod si aliqua locatio alicujus domus vel Magaseni facta fuerit per aliquem, vel aliquos cives, vel quorum esset dicta domus vel Magasenum, etc. Steph. de Infestura de bello inter Sixtum IV. et Ferdin. reg. ann. 1482. MS. : Duo Magazena mercibus plena, quse erant quorumdam Januensium, similiter ad saccum, ut dicitur, miserunt. Occarrit pra3terea torn. 2. Cod. Ital.diplom. col. 1785. et alibi. MAGDALIUM, Seplasiariorum officinis nota vox : Magdaliones enim hodieque vocant teretes cylindros, in quos composita emplastra redigere solent. [Vox Hebraicas originis, Migdal enim et Migdol, turris^ quas est plerumque flgurae cylindricae.] Marcellus Empiric, cap. 20. extremo : Csetera vino optima madefacta simul in mortario colliges, ex quibus trochisci vel Magdalise fient. Alexander latrosoph. lib. 1. Passion. : Iterum cum vino teres, et Magdalia fades. Perperam edit. Mandasia, apud Plinium Medic, lib. 1. cap. 6. Medicis jiaySaXta est ipsum medicamentum, in pastili figuram formatum : sic enim Galenus [laycoa apud Hippocratem interpretatur TOTE olov
\ioty\j.ct, xa\ 9upa[ia, xa\ TYJV ^etponX^Oy] (Jiay-

MAG

167

Acta S. Cassiani apud 111. Fontaninum in Antiq. Hortae pag. 354 :

Ut vero sacris tetigit Magalia plantis Ardua Francigenum, qua; dicitur urbs Eduorum.

1 MAGALONENSIS DENARIUS et Mallia. Vide Moneta Baronum. MAGANA. Passio S. Lupercii Mart. : Jussit Presses Maganam fieri, et acutis earn clavavit clavibus, (clavis) et in media ejus S. Lupercium mitti praecepit. Mox : Videns Maganam ac rotamvolventem, etc. Occurrit ibi pluries, ubi Magana idem sonat quod Mangana, machina. Vide in hoc verbo. MAGANHUM, Vitium, noxa. Tabul. notar. d'Aubagne inter schedas Pr. a S. Vine. : Pro pretio unius mullss pilli bochardi, cum omnibus suis vitiis et Maganhis apparentibus et occultis. Vide supra Magagna. T MAGARITA, MAGABITES. Vide Magarizare. MAGARIZARE, Saracenicam vel Mahqmeticam impietatem non modo proflteri, ut quidam volunt ; sed maxime post abdicatam et desertam Religionem Christianam, a qua qui transibant ad Musulmanismum [Aayap^eiv dicebantur; vocabulo, quod signiflcat stercore faciem conspurcare, ut auctor est Leunclavius in Pandecte Turciconum.22. Hinc p-ayaC, in Corona pretiosa macula, et v.f\redditur : unde Magarisius Sinus versus Rumelise vel Europse promontqrium appellationem accepit , a fosdis tempestatibus, quse illis in regionibus existere Boreis flantibus solent, cum apud nos Aquilo serenitatem aerisferat, ut est apud eumdem Leunclavium n. 25. Hist. Miscella lib. 23 : Repromittit,se non compellere ad Magarizandum. Quidam Codd. ex editis male habent Menzerizandum. Capitulare Radelchisi Principis Beneventani col. 24 : Nullum Saracenum recipiant... pr&ter illos qui temporibus DD. Siconis et Sicardi fuerunt Christiani, si Magarizati non sunt. Crebro utuntur etiam Graeci. Theophanes : 'EirolY)d 8e T<3ToXr|V ooy[i(mxY)V itpb? Alovra ibv BauiXea, olofAevoi; it:aetv auibv TOU jia. Menolog. Basilii Imp. 6. Mart.

SaXtav. Ita vero dictum a forma mollioris ex pane pulpaa, qua manus abstergebant veteres, et postea canibus devorandam projiciebant, quam [AaySaAsav et auotiaySaXcav appellabant Grasci : quae voces occurrunt hac notione apud Athen. 1. 4. et 9. Aristoph. Plutarch. Eustath. Polluc. et alios. Hesychius : -'AwaSs?, al aitb u.ayoa),ca?. V. Tzetzem chil. 13. cap. 476. MA.GDALEO. Matth. Sylvaticus : Et ex eo formantur pillulse vel Magdaleones parvuli, etc. * Magdaleon d'entract, apud Rabelais, lib. 1. cap. 11. Vide ibi notam D. Duchat. MAGDALIOLUM, diminutivum a Magdalium. Avitus Viennensis Episc. Epist. 78 : Prdsterea Magdaliola ilia, quse promisistis, posco, ut cum observations breviculo dirigi jubeatis. Solent quippe seplasiarii ejusmodi vasculis breves indiculqs affigere, qui, qua observatione singulis uti oporteat, indicant. j MAGDDM in Biturigibus denarii et malliae. Vide in Moneta Baronum. T MAGERIA, Praedium rusticum, curtis, Germanis Hoff. Charta ann. 1248. apud Lude\yig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 112 : Ab antiquo in eadem villa habuimus unam Mageriam cum aliis redditibus et jure mundano... Curia etiam Mageria in eadem villa adhuc Zwetlerhoff nominaMAGARITA, Apostata, Christianas Re- tur... Possessiones monasterii nostri quas ligionis desertor. Joannes VIII. PP. a dominis de Chuenring diu habuimus, Epist. 219 : Portasque patentes relinquen- devastabat, et Mageriam una cum vineis tes, multis Magaritis fugiendi et Sarace- in solitudinem redigebat. Vide Majeria. nis ingrediendi aditum... reliquerunt. * MAGICARIUS, Magicus, Ital. Magico, Ubi perperam nupera Conciliorum edi- Gall. Magicien. Petrarcha in Itin. Sytio margaritis praefert. Occurrit non se- riaco edit. Basil, ann. 1581. fol. pag. me! haec vox apud Anastasium in Hist. 560 : De quo cum me olim Robertus regno Eccl. [** Chron. Casin. cap. 12.] et Pau- clarus, sed praeclarus ingenio ac literis, lum Diaconum in Hist. Misc. ubi Maya- quidsentirem multis adstantibus percuncPCTY]? habet Theophanes pag. 202. et 284. tatus esset,... jocans nusquam me legisse Vide Gloss. Meursii et Fabroti. L Cang. Magicarium fuisse Virgilium respondi. Glossar. med. Graecit. col. 840.] Vide Magicatus. 1 MAGARITES, Eadem notione. Vita S. MAGICATUSj, Magicis praestigiis obsStephani Sabait. torn. 3. Julii pag. 572 : trictus. Synodus Atrebatensis ann. Comitem mihi se junxerat Magarites qui- 1025 : Non adeo demiror, potuisse nefadam, alteriusexindigenis Magaritse filius, rios homines erroris spiritu Magicatos in impise. superstitioni suse ad insaniam us- aliquam pravi dogmatis conspirasse deque addictus. mentiam. 5^ MAGIDA, [Gall. Petrin : ... Pro 1. MAGASENUM, Promptuarium, cella,

Magida sive meyt de ligno pro expensa sive coquina. (Arch, histor. de la Gironde t. 22, p. 426.)] 7 MAGIDES, Vasorum genus. Vita S. Jacobi eremite saec. 4. Bened. part. 2. pag. 147 : Dedit viaticum et septem vasa, quae Magides vocant, partim aqua fontana necessaria navigantibus, partim mero optima plena Jacobo contulit. Vide Mazer. * MAGILLARE. Vide supra Baulare. 1 MAGIMACTE , [xeyaXwc. Gloss. Lat. Graec. MSS. Sangerm. Vide Mactus. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar. Magimaste, (xeyaXo)?. Germ, magne, vaste. Reg. magne, fauste.] * MAGIRICA ARS, Coquinaria. De ea Jod. Willichius. T1. MAGIS, Graece [Aayc? vel ixaxTpa, Mactra, mensula. Marcellus Empiricus cap. 1 : Rasamen pastie quod in Magide adhseret. Utitur Plinius. Vide Mait. * Gall. Mait, alias Maistreaulx. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. 141. Chartoph. reg. ch. 290 : Le suppliant porta laditte tasse en uns Maistreaulx, en laquelle il trouva douze solz. Vide supra Madia. * 2. MAGIS, Amplius, Gall. Plus, davantage. Lit. remiss, ann. 1360. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 458 : Dicti homines dixerunt quod nonquam Magis ascenderent ad garitas dicti fortalitii pro deffensione ejusdem. 1 MAGISCA, MAGISQUA, an idem quod Beneharn.: Maiade, Maioncque, Majesque dicitur, baud satis scio. Est autem Maiade, conventio seu contractus, quo yillicus sub certis conditionibus tenetur iis, a quibus firmam suam habet, vinum necessarium suppeditare, aut saltern ea qu33 ad vinum conducendum necessaria sunt. Codex MS. Irminonis Abbatis Sangerm, fol. 61 : Sunt in Nuviliaco mansi vestiti vi... solvunt ad hostem multones xii... faciunt duo, carra ad vinericiam, et ad Magiscam dua carra et dimid. et dimid. bovem. Ibid. fol. 66 : Remegius celonus... habet de terra arabili bun. mi. de prato dimid. arp. et mittit unum bovem ad caropera inter vinericiam et Magisquam. Et fol. 68 : Ulathaus colonus... habet de terra arabili bun. in. et dimid. facit sicut dimidium mansi, excepto caropara propter vinum, facit Magiscam. [* Ager, qui de novo ad cultum redigitur et tempus, quo aratur. Vide mqx Magisia.] [** De yectura mense Maio praestanda intelligit Guerard. in Glossar. Irmin.] 1 MAGISCOLA, Scholae praefectus, dignitas in Ecclesiis Cathedralibus, Hispan. Maestre Scuela. Acta SS. torn. 4. Junii pag. 784 : Obertus prsepositus et Ogerius Galetta scholasticus (vulgo Magiscola) ejusdem Cathedralis Ecclesiee. Regula consueta Toribii Archiep. Limae, torn. 4. Cone. Hispan. pag. 673 : Scholasticus, vulgo Maestre Scuela hujus sanctss Ecclesise, curam habebit ut diaconus et subdiaconus antequam leg ant Epistolam vel Evangelium, ilia prsevideant coram ipso. Npstris Ecoldtre. * Maistre-escole, titulus rectoris studii Andegavensis, in Lit. Caroli VI. ann. 1395. ex Reg. 153. Chartoph. reg. ch.311: De la partie de noz bien amez le Maistreescole et docteurs regens en I'estude d'Angiers, nous a este expose que comme ledit Maistre-escole a cause de sa dignite de Maistre-escolerie soil chief et recteur dudit estude, etc. Pro dignitate ecclesiastica, vulgo Ecoldtre, legitur in Lit. remiss, ann. 1393. ex Reg. 144. ch. 254 : Maistreescole de Baieux.

168

MAG

MAG

MAG
pido AlemannisR Communia, Consilia, Magistros Civium seu Rectores, vel alios quoscunque Officiales. Levoldus Nerthowius in Chronico Markano ann. 1320 : Andreas Magister civium volebat occidere Scabinos. Occurrit prseterea in Privilegiis Academiae Viennensis in Austria Rubr.38.inMetropoli Salisburgensitom. 1. pag. 262. apud Maximilianum Henric. in Apolog. pag. 12. 21. etc. * Lit. remiss, ann. 1404. in Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 152 : Comme feu Laurens Lambert bouchier bourgois de Liege eust a son vivant este Maistre de la cite de Liege qui est moult grant et notable office, et tel que quelconque personne qui ait ledit office, il a en partie le gouvernement de tout le pais de I'eveschie de Liege. Sed et ipsi sediles, Magistri civium appellantur, in Charta ann. 1454. torn. 5. Cod. diplom. Polon. pag. 138. * MAGISTER CLOSI, Gall. Maistre du Clos, Officium in foresta regia, forte illius, qui defenses potissimum invigilabat, in Stat. ann. 1376. torn. 6. Ordinat. reg.,Franc, pag. 220. art. 3. et 13. * MAGISTRI COMMUNING, Quibus jus communise servandum et defendendum committitur. Charta commun. Mechlin, ann. 1308. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1422 : Villa Machliniensis de cetera habeat in perpetuum communiam, duos Magistros communise... Magistri communise potestatem habebunt jus communitatis servandi, et eorum injuriam defendendi, in his quee ad jus commune pertinent, ubi et a quibus injuriam eis contigerit irrogari. [** Vulgo Majores Communise, iidem qui supra Magistri Civium.] * MAGISTER CONVERSORUM, Officium monasticum, conversis praepositus. Chartarn Bereng. abb. Bolb. ann. 1246. in Reg. feud, senescal. Carcass, etc. fol. 297. v. : Subscribit Petrus Bellus-homo Magister conversorum. Vide supra in Conversio. 1 MAGISTER COQUIN^E, Coquorum praefectus. Ordinat. domus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 393 : Item, ordinamus unum fidelem et probum scutifferum, qui sit Magister Coquinss... Item, sit Magister Coquinse sollicitus scire diebus singulis in horis convenientibus nostrum supra comedendis ferculis voluntatam, ut si forte esset fiendum convivium, honor noster in talibus reservetur, et etiam possimus disponere quomodo cibaria nostra parentur. Item, quo advertat et prsesentialiter videat diebus singulis carnes crudas truncari et scindi, antequam poni debeant ad coquendum, ita quod in dretectono per consequens^ revideat, ne per coquos vel alios de coquina fraus committatur. Vide Coquus. * Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 339 : Raulin Boudart escuier et Maistre en la cuisine de nostre tres cher seigneur et pere, etc. 1 MAGISTER COQUUS, inferior Magistro Coquinse. Ordinat. domus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 394 : Item, ordinamus in coquina nostra duos Magistros Coquos... Item, ipsos Magistros Coquos prsecipimus debere Magistro nostri Hospitii et Magistro coquinse nostree in omnibus obedire. MAGISTER CUBICULARIORUM, Qui Cubiculariis Regiis praeerat, apud Monachum Sangallensem lib. 2. de Rebus Caroli M. cap. 9. et Wipponem in Vita Conradi Salici pag. 428. MAGISTRI CURLE, Qui vulgo nunc Consiliarii Parlamenti. Regestum Parl. B. fol. 77 : In Curia D. Regis, in Parla-

c MAGISDICUS, Jam dictus, supradic- Prsesentibus religiosis viris... Stephana tus. Charta Occitan. ann. 1313. in Reg. Guerefaus Magistro Aulse ejusdem monas50. Chartoph. reg. ch. 3 : In leuda mi- terii, etc. Cujus quidem officium ex Linuta, notaria, firmis, censibus, forecapiis bro de modo loquendi per signa expissupradictis sive Magisdicis. Rursum in- cari licet : Pro signo Granatarii Convenfra : De censibus, foriscapiis Magisdicis tus, sive Magistri Aulse domini Abbatis sive supradictis. Simula cum ambabus manibus connexis * MAGISIA, Novale, novalis terra, quae quasi alicui vasi advenam infundere velis anno cessat; vel quaedenovo ad cultum ad molendinum ; modo tamen idem fueredigitur, Ital. Maggese. Gharta ann. rit offlcium Magistri Aulse Abbatis quod 1270. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. Magistri Aulse Monasterii; hie quippe pag. 312. col. 2 : Dixit quod de grano far- non alius mihi videtur ab eo cui hospiris non debetur terraticum curise Cassi- tum excipiendorum cura demandata nensi, nisi de terris quae seminantur, erat; ilium vero rei annonariee Abbatis quando sunt Magisise. Et pag. 315. col. 1 : praefectum fuisse existimo. Si quis fecit Magisiam, in qua debetur f MAGISTER BOTELLERIUS, Archipinseminari granum,... tenetur prssstare ter- cerna, dignitas in Curia Dalphin. Ordiraticum. Vide supra Magisca. nat. domus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. 1. MAGISTER, Ventus Latinis, caurus, Hist. Dalphin. pag. 393 : Item, ordinacorus, argestes, dictus, nautis Nordoest, mus unum sculiferum idoneum, qui sit vent de Maestre, maestrale, apud Sanu- Magister Botellerius.... prsefatus Magister tum lib. 2. part. 4. cap. 25.[Magister tra- Botellerius sit cum omni solertia diligens montane, in Charta Massil. : Sed quod bona vina perquirere pro pretio, quo potespectent ventum Grsecum, vel tramonta- rit meliori. Vide Butta 3. et infra Magisnam, vel Magistrum tramontane.] ter Pincernarum. 1 2. MAGISTER, Titulus honorarius, 1 MAGISTER C^MENTARIORUM , Qui quo donantur viri ab honoratioribus se- caementariis praBerat atque a3dih'cia recundi. Occurrit passim. paranda curabat. S. Willelmi Constit. 3. MAGISTER, nude pro Magistro offi- Hirsaug. lib. 1. cap. 22 : Pro signo Maciorum, in 1. 4. Cod. Th. de Primicerio gistri Csementariorum, prsemisso geneet Notar. (6, 10.) rali, pugnum super pugnum pone viMAGISTRI, qui vulgo Doctores in Theo- cissim, quasi simules construentes murum. logica, vel alia Facultate. Passim. MAGISTER ADMISSIONUM, [Qui intro1 MAGISTER C^EREMONIARUM , Vox ducendis ad Imperatorem hominibus nota. Concil. Mexicanum ann. 1585. inpraefecti sunt.] Vide Admissionales. ter Hispan. torn. 4. pag. 355 : Magistri * MAGISTER ARBALESTARIORUM. Vide autem Cseremoniarum officium erit, tarn Arbalestarius. assistentes choro quam altari ministros MAGISTER ARMORUM, apud Ammia- officii sui admonere, ut in eo unusquisque num lib. 15. Offlcialis Magistri mili- cseremoniarum ritum observet. tum, qui numerorum rationes tractabat, 1 MAGISTER CAMERARIUS , Idem qui unde idem qui Numerarius. Ita Henri- Magister Cubiculariorum. Ordinat. docus Valesius, ubi plura, pag. 84. Inter- mus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Hist. dum apud eumdem Ammianum et alios Dalphin. ann. 393: Item ordinamus unum pro Magistro militum sumitur, ut idem Magistrum Camerarium cum uno alio observat pag. 108. Vide Jacobum Gotho- Camerario ejus socio, qui habeant duos fredum ad 1. 7. Cod. Th. de Re militari. bonos equos, et portet eorum quilibet malam trossam cum lecto nostro, et aliis (7, 1.) | MAGISTER ARRESTORUM, Mattre desopportunis. Infra pag. 393 : Item, dicti Arrets. in Curia Dalphinali, idem qui Magistri Camerarius et socius, raubas Magister Rationales, ad quern Hospitii et armaturas ac Cameras vasa argentea, Dalphinalis rationes conflcere pertine- aliaque bona mobilia.... diligenter custobat. Cpmputum ann. 1334. torn. 2. Hist. diant. Dalphin. pag. 273 : De quibus omnibus MAGISTER CANTORUM in Ecclesia Mepecunise quantitatibus prsedictus Thesau- diolanensi, in Charta Robaldi Archiep. rarius petit collationem fieri cum qua- Mediolan. ann. 1144. apud Ughell. in terno arrestorum facto per Mag. Nicolaum Append, torn. 4. Praacentor. de Aveyllino Magistrum Arrestorum tune 1 MAGISTER CAPELL^ , Qui cseteris temporis, etc. Infra idem Aveyllinus Ma- Capellanis prseest. Ordinat. domus Dalgister Rationalis dicitur. phin. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. MAGISTER IN ARTIBUS, apud Nico- pag. 392: Magistro dictse Capellse obediant laum Trivettum ann. 1253. qui vulgo et intendant. Vide Capellani. nostris Maistre es Arts, in Academiis. MAGISTER CENSUS , sub dispositione Epitaphium Thomse Abbatis S. Andreae Prsefecti urbis, in Notitia Imperii, cujus mentio in Cod. Vide Pancirollum. Vercellensis: ^a [MAGISTER CHORI. Ego WillelArtibus in cnnctis liberalibus, atque Magister mus Criveus, Magister Chon, rogatus a In Hierarchia, nunc area clauditur ista. testatore, interfui. (Test. Duranni TyVide Statuta Academiae Parisiensis. motei, Lugdun. 1245. mus. arch. dep. ^ MAGISTER ASCIE, Carpentarius, Fa- p. 145.)J * MAGISTER CHRISTIANITATIS, appelber lignarius, Gall. Maitre de hache, Charpenlier. Statuta Massil. lib. 2. cap. latur Patriarcha Jerosolymitanus, in 34. cui titulus : De calafatis et Magistris Charta Aimer, comit. Ascalon. ann. Ascise quantum debeant accipere, per pan 1157. torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. e beoure. Decernimus, quod Magistri seu 1473 : Concedo eisdem (Pisanis) locum Carpentarii daissa, etc. unum ad fabricandum sibi in eo eccleMAGISTER AUL^E IMPERIALIS, dicitur siam; si tamen dominus ac Magister ^Etherius quidam sub Carolo M. in Christianitatis patriarcha hoc ipsis conChron. S. Vincentii de Vulturno pag. cesserit. 676. Idem forte qui Magister officiorum MAGISTER CIVIUM, primus JEdilium, apud Latinos, aut Curopalata sub CPo- Germanis Burgermeister. [** Vide Eichlitanis Imperatoribus. horn. Histor. Jur. German. 1243.] Charta | MAGISTER AUL^E Abbatis seu Mo-Friderici II. Imper. ann. 1232. apud Bronasterii. Charta Guillelmi Abb. Floriac. werum lib. 15. Annal. Trevir. : Revpcaann. 1316. ex Tabular, ejusdem loci: mus in irritum, et cassamus in omni op-

MAG

MAG

MAG

469

mento, coram Magistris ipsius Curies. Oc- nances faites sur lesdiz jeux, etc. Vide in ecclesia Barchinpnensi, cujus offlsupra Ensiludium. currit ibi non semel. cium sic describitur in Constit. capitul. MAGISTER EPISTOLARUM, sub disposi- ejusd. eccl. ann. 1423. rubr. 11. ex Cod. T MAGISTBR CURLE, Officium Monasticum. Charta ann. 1347. torn. 2. Rer. tione Prsefecti Prsetorio, legationes Civi- reg. 4332: Magister grammaticse non soMogunt. pag. 769 : Convocatis et congre- tatum, consultationes, et preces tractat, lum lectiones grammaticse et logicse, ac alias assuetas in scolis legal; sed etiam gatis ad invicem... honestis et religiosis ut est in Notitia Imp. MAGISTER EPISTOLARUM Grsscarum, diebus Dominicis et festivis, maxime pr&<viris, dominis Emerchone Priore... Godelmanno de Lorche, Brunone Magistro Cu- qui eas Epistolas, quss Greece solent cipuis, lecturam et accentum legentium rias, Heinrico dicto Albach... monachis emitti, aut ipse dictat, aut Grssce dicta- in choro dictss sedis corrigat et emendet. 1 MAGISTER GRANGI^ , Offlcium in conventualibus et capitularibus monaste- tas, transfert in Latinum. Notit. Imper. monasteriis Ordinis praesertim Cisterc. rii S. Albani. Idem videtur qui supra Vide Pancirollum. 1 MAGISTER ESCUDERLE, Curator seu Qui villam seu prsedium aliud curat. Magister aulss. | MAGISTER GUSTOS. Bern. Mon. OrdoPrsefectus equorum. Charta ann. 1337. Charta ann. 1174. apud Mirseum torn. 1. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 334: Sitque pag. 192 / Si quando pro communi terraCluniac. part. 1. cap. 74 : Ipsum secundum signum... longius pulsari debet... ut unus ex dictis Scutiferisforrerius,et alius rum utilitate...jussum fuerit fossata reomnes possint de omnibus offtcinis ad Magister Escuderias seu marescalise suss. novari, et hoc ipsum Magistro Grangise nuntiatum fuerit, etc. Regula ConversoHorss principium convenire, et Magister Vide Marescalcus. T MAGISTER FIDELIUM, Qui et Magis- rum Ord. Cisterc. cap. 8. apud Marten, Gustos, per consuetudinem debet ipsum pulsare, aut talem rogare, qui bene sciat tertoblationum, dicitur is penes quern torn. 4. Anecd. col. 1649 : Magister Granfacere. Idem haud dubie qui apud eum- erat dispositio piarum fundationum et gias cum duobus tantum fratribus colloqui dem Bern. cap. 51. Major et principals donationum. Vide Histor. Fuldens. pag. potest. Et cap. 9: Nullam equitaturam habet Magister Grangise, sed cum ad Ecclesiee custos dicitur : Ut de Princi- 54. et supra Fideliator. 1 MAGISTER FORRERIUS. Designator Abbatiam venit, quasi unus ex aliis grapali Ecclesise Custode, qui vulgo Sacrista, dignius vero et honorabilius Apocrisiarius hospitiorum, metator, Fourrier. Ordi- ditur super pedes suos. Vide Grangia in ' nal, domus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Granea. vocatur, etc. Vide Custos. * MAGISTER H^ERETICORUM, Idem q ui * MAGISTER DILUVII, Qui aquis et Hist. Dalphin. pag. 395 : Magister Forearum aggeribus prseest. Vide supra rerius supradictus habere in scriptis stu- Inquisitor fidei. Reg. arestor. parlam. deat... omnia nomina personarum de nos- Paris, ex Cod. reg. 9822.2. fql. 45. r: Se Diluvii Magister. MAGISTRI DISPOSITIONUM. Vide Dispo- tro Hospitio retentarum, et cum contin- le Maistre des hereges requiert au juge geret nos ad aliquas partes accedere, nos- lay qu'il prengne aucun pour ce qu'il a sitiones. * MAGISTER IN DIVINITATE, Theq- trum principaliter procuret Hospitium,, mespris contre la foy, si comme il dit, le logus, in Charta ann. 1365. Vide Divi- quod lectis ac lignis et palleis muniat, juge lay n'y doit pas obeir, se I'official ne nus 2. sicut decet. Item, subsequenter designet et rescript avec lui. \ Vide Chart, ann. ! MAGISTRI DOMORUM ABBATIS, Qui eligat alia Hospitia pro nostris gentibus 1247. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 1. villas Abbatis et prsedia administrabant. et familiaribus secundum conditionem, pag. 594.] Charta ann. 1366. ex Tabul. S. Crucis qualitatem et decentiam personarum. MAGISTER HOSPITAL-IS S. Joannis Hiede Talemundo : Tenebitur (Aquarius) 1 MAGISTER FRUGTUARIUS. Hujus rosolymit. ejusdem Ordinis primarius providere flocos seu habitus nobis dicto omcium ita describitur in Ordinat. do- Magister, cujusmodi dignitatis insignia Abbati et successpribus nostris ac singulis mns Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Hist. prsecipua fuere zona et marsupium. In monachis et religiosis monasterii nostri Dalphin. pag. 394 : Item, ordinamus Bulla Aiexandri III. PP. ann. 1172. fit ante dicti. ac etiam Magistris seu admi- unum scutifferum pro fructuaria... Et mentio E. quondam Magistri Hospitalis, nistratoribus domorum Abbalis videlicet quia dictum officium magnam requirit qui eidem Magisterio renunciavit, zona de Mongeria, de Martineria, de S. Maximo sollicitudinem, advertat dictus Magister cum marsupio, clavi, et sigillo resignata. ac de Pessoleria, aut aliarum domorum. Fructuarius, quod torchias et candelas In Chartul. Manoscensi. diligenter custodiat, et nulli eas librare Ibidem non semel occurrit. | MAGISTER HOSPITII, Praecipuus Pa| MAGISTER ECCLESLS:, Idem qui suprsesumat, nisi de nostro vel Magistri latii Dalphinalis minister. Ordinat. dopra Magister Custos. Charta Frederici Hospitii nostri mandato. Item, advertat mus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Hist. Colon. Archiep. ann. 1128. torn. 3. novae quolibet vespere quibus tradit torchias, et Dalphin. pag. 392: Item, ad honoriflcum Gall. Christ, inter Instr. col. 164 : Ea in suo memoriali transcribat, ut sciat de et expediens regimen nostri Hospitii, propter materiam dissensionis, et discis- mane, de quibus requirere illas debeat. unum idoneum fidelem ac probum Milisionis resecare volentes, subministrante Item, die qualibet in arrestatione expen- tem ordinamus, qui sit Magister Hospitii, nobis fratre Wibaldo Stabulensis Ecclesise. sarum Hospitii, resignet Thesaurariis cum meri et mixti imperil potestate, cui caudas seu residuum torchiarum con- omnes gentes et officiates ejusdem HospiMagistro atque portario. tii subjaceant ct obediant tanquam nobis, * MAGISTER ENSILUDII, Lanistarum sumptarum. prsefectus, Gall. Maitre d'escrime. Charta T MAGISTRI GARD.E. Vide Magister Mo- et qui de consilio judicis ordinandi per nos, in eodem Hospitio facial de illis jusann. 1455: Jean TaillecourtMaistre joueur netarum. de I'espee a deux mains et du bonder, | MAGISTER GARNISIONUM, Maistretitise complementum, Cancellario, capellacpgnut... que pour la grant Industrie, ha- des Garnisons, in Edicto Johannis Reg. nis, notariis et clericis, ac Consiliariis bilete et science qu'il a trouve en la per- Franc, ann. 1355. torn. 3. Ordinat. pag. dumtaxat exceptis, quorum punitionem sonne de Jehan de Beaugrant, demourant 28. Qui iis quse ad muniendam urbem seu correclionem nobis specialiter resera present a Chosy, touchant lesdiz jeux, necessaria simt invigilat. Vide Garnire. vamus. Apud nostros vero Magistri Hoset pour le bon rapport qui fait lui a este * MAGISTER GENERALIS aquarum et pitii Regis dicebantur olim, quos nunc de la personne dudit de Beaugrant par forestarum regis in toto regno Francise Libellorum supplicum Magistros vocamus. Jehan Perchel prevost desdiz jeux,... et inscribitur Robertus de Cocetelez armi- Vide Spicileg. Acher. torn. 9. pag. 326. autre du serement desdiz jeux, lesquels ger, in Lit. ann. 1357. torn. 4. Ordinat. MAGISTER HUBARUM, [Dignitas q uselui ont tesmoigne que icellui de Beaugrant reg. Franc, pag. 447*. nunc Grand-Mai- dam in Austrise Ducatu.] Vide Huba. est expert et suffisant pour estre passe tre des eaux et forets. Vide infra MagisMAGISTER INFANTUM, in Ccenobiis, prevost desdiz jeux. Pour ces causes ledit tria 2. qui infantibus ac pueris, quos Nutritos Jehan Taillecourt a fait, cree et institue * MAGISTRI GENERALES Monetarum, vocabant, prseerat. Ordericus Vitalis ledit Jehan de Beaugrant prevost desdiz in Lit. ann. 1371. torn. 5. earumd. Ordi- lib. 3. pag. 462 : Ad infantum Magistejeux de I'espee a deux mains et du bou- nat. pag. 402. rium... promovit. Candidas Monachus cler, et lui a donne povoir et auctorite de 1 MAGISTER GENTIUM, Sic Apostolus in Vita Eigilis Abbatis Fuldensis cap. tenir escolles desdiz jeux par tous lieux Paulus per antonomasiam, quemadmo- 21 : en ce royaume, et montrer et enseigner dum et Doctor et Apostolus Gentium, . . . Et ipse simul infantum doctor honestus. lesdiz jeux a tous homines qui les voul- vocatur, quod ad Gentes erudiendas droient apprendre ; en requerant par Christoque subjiciendas potissimum Adde cap. 22. Vide Oblatus. icellui Taillecourt a tous seigneurs, capi- missus fuerit. Libellus Episc. Italise 1 MAGISTER INPIRMARIUS, Cui in motaines et gardes de villes, citez, chastels contra Elipandum torn.3. Cone. Hispan. nasteriis infirmorum cura incumbit. et autres lieux et a tous les maistres du- pag. 98 : Parvipendentes Magistri Gen- Regula Gonversorum Ord. Cisterc. cap. dit mestier que audit de Beaugrant Us tium prohibitionem dicentis : Nolite adul- 5. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. souffrent et lessent tenir ses escolles par- terare verbum Dei. 1649: Magister Infirmarius in coquina tout oil mestier sera, et lui prestent et T MAGISTER GR^GORUM dictus Orige- sua cum omnibus solatiis loquatur, stans donnent conseil, confprt... par ainsi que nes ab Amalar. Fortunate cap. 21. de et sedens. ledit prevost a promis qu'il tiendra, gar- Ord. an tip h. 1 MAGISTER INGENIORUM, Machinadera et observera a son povoir les ordon* MAGISTER GRAMMATICS, Dignitas tor, nostris Ingenieur. Computum ann. V 22

170

MAG

MAG

MAG

1334. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 51: Pro expensis Johannis Morelli Magistri Ingeniorum missi apud Gpncelinum ex parte D. Dalphini, pro aliquibus mayeriis capiendis ad opus machinarum. * Mestre des engins, in Reg. Cam. Coraput. Paris, sign. Pater fol. 177. v. MAGISTER JUDEX. De hoc Magistratu consule Constit. Siculas lib. 1. tit. 37. et Ammiratum in FamiJiis Neap. torn. 1. pag. 165. 1 MAGISTRI JURATI, lidem videntur qui nostris Jurats, urbium alicubi Magistratus. Anonymus de Gestis Manfredi et Conradi Regum apud Murator. torn. 8. col. 609 : Legem ponit (Rex Carolus) regnicolis , nsvosque secretarios.... Magistros Juratos, bajulos, judices, etc. Vide in Juratus. MAGISTEB JUSTITIARIUS , Praecipuus Judex in aula Regum Sicilies,in quorum palatio commprabatur, ibi de rebus majoris momenti jus dicebat, Comitis Palatii vicem fungens. Fridericus Imp. in Constit. Sicul. lib. 1. tit. 57: Statuimus, ut magnse Curias nostrse Magister Justitiarius nobiscum in Curia commoretur, cui quatuor Judices volumus assistere : et ut Magister Justitiarius Curias nostrse supradictus de crimine Isesse Majestatis nostrse, et de feudis quaternis, et de quarta parte ipsorum feudorum, et de appellationibus or dinar iorum, seu delegatorum nostrorum ad Curiam nostrum interjectis, et de qussstionibus nostrorum Curialium, qui immediate nobis assistunt, etc. causas audiat, et justitia mediante decidat, etc. Adde tit. 38. 39. 40. etc. SXg- Nee minor erat in Dalphinatu Magistri Justitiarii dignitas et jurisdictio, quippe qui lites supremo dirimeret judicio, nee ab ejus sententia nisi ad Dalphinum esset appellation! locus. Litterae Humberti II. Dalphin. ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 566: Imprimis volumus quod non tenearis obedire alicui, nisi Magistris Hospitii nostri, qui de commissis, vel committendis per te possint et debeant te corrigere, et punire, a qtiorum cognitione valeas ad Magistrum Justitiarium appellare, et a cognitione Magistri Justitiarii habeas ad nos reversum. Idem haud dubie qui Major Judex dicitur in Ordinat. domus Dalphin.ann. 1340. ibid. pag. 398. et 399 : Ordinamus in Hospitio et in comitiva nostra continue deputari unum doctorem seu jurisperitum sollempnem qui sit Major Judex Dalphinalis Hospitii et totius Dalphinatus, qui nobis semper assideat. Caetera quae ad ejus dignitatem jurisdictionemve spectant ibidem fuse proponuntur. Nee ab eo denique distinctum existimo qui Judex Appellationum et nullitatum totius Dalphinatus vocabatur. Vide in Judex. 1 MAGISTEB JUSTIGERIUS, in Apulia, idem qui Magister Justitiarius. Chron. Estense ann. 1345. apud Murator. torn. 15. col. 423 : Tune admiralius et comes assignaverunt et recommendaverunt dictos proditores comiti Novella, Magistro Justigerio, et fecerunt aperiri portas a latere marts. 1 MAGISTER LAPIDUM, Caementarius, Maitre Macon. Statuta Arelat. MSS. art. 132: Eligantur tres viri, quorum unus sit Magister Lapidum, quorum arbitrio et cognitione difftniantur lites parietum et stillicidiorum. Statuta Massil. lib. 1. cap. 34 : Statuimus... quod Consules, seu rector teneanlur eligi facere, cum eligentur cseteri officiales, tres Magistros Lapidis bonos et legales, quorum arbitrio terminentur et sopiantur qussstiones omnes qux in civitate Massilise, vel ejus subur-

biis orientur inter cives Massilise occasione morise, a Ruflno lib. 2. Hist. Eccl. cap. parietum communium factorum. 16. Memorise scriniis prsssidens appella* MAGISTEB LEGIS apud Judaeos, qui tur. In Epistola Justiniani ad Hormisalios Legem docebat. Privil. Judseor. dam PP. post. Epist. 17. Magister scrinii ann. 1360. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, memories habetur.Idem Benevolus apud pag. 492. art. 3: Nous a la relacion de Sozomenum lib. 7, cap. 13. euft TOT? ypajji.deux des Maistres de la Loy desdis Juys jAateOtn TCOV 6<j[j.wv TOTE TTaY(J.yo? fuisse et de quatre autres Juys, que il auront dicitur. Ita apud Petrum Patricium in esleuz ad ce, le bannirons du royaume, ExcerptiS legationum, av-rtypa^eu; TYJ? etc. (I.VY)[JIY)(;, idem qui Magister memoriae. MAGISTRI LEGUM, aliis Legum Docto- Schohastes Juliani Antecess. in cap. 64 : res dicti, qui in judiciis publicis advo- Quatuor sunt scrinia: palatinum, quod cati considebant. Vide Adrevaldum de dicitur libellorum : secundum memoriae : Miracul. S. Benedicti cap. 20. tertium dispositionum : quartum epistolaMAGISTER LIBELLORUM , Cognitiones rum ; unde et quatuor antigrafei sunt. et preces tractat, in Notitia Imp. hinc Occurrit npn semel in vett. Inscript. dictus Magister Libellorum et Cognitio- apud Ammian. lib. 15. 27. 29. ubi Magisnumsacrarum, in veteri Inscript. terium memoria dicitur ea dignitas pag. MAGISTRI LINE.E VESTIS, Magistri 394. et alios. [** Vide Glossar. med. Graeprivates, sub dispositions Comitis sacra- cit. in M[U>PIOV col. 904.] w rum largitionum in Notitia Imperii. MAGISTER MENS^E REGIME, apud Priores linteariis et linifionibus, lintea, Monach. Sangall. de factis Carol. M. lib. mappas, mantilia, et ejusmodi facienti- 2. cap. 6. ,bus praaerant. Magistri Unless vestis, in 1 MAGISTER MILITIA CHBISTI. Sic S. ' leg. Privatse, Cod. de Murilegulis, (11, 8.) Bernardus Hugonem Templariorum Orubi et privatse vest is Magistrorum perinde dinis Magistrum et Institutorem commentio est. pellat in Exhort, ad Milites templi torn. 1 MAGISTER MACHINABUM, Magistris 1. edit. Mabill. pag. 543: Hugoni militi ingeniorum praefectus, qui machinas Christi et Magistro Militise Christi, Berbellicas curabat, nostris Grand-Maitre nardus Clarae-vallis solo nomine Abbas, de I'Artillerie. Charta ann. 1343. torn. 1. bonum certamen certare. Hist. Dalphin. pag. 50 : Prseterea concesMAGISTEB MILITUM, Qui copiis milisit D. Dalphinus prsedicto domino Joanni taribus praeerat. Magister Romanes miliet h&redibus et successoribus suis, quod tias, Victori Tunnensi, Magister militum ipsi sunt perpetuo Magistri Machinarum, ordinarius, apud eumdem. Scribit Zoziet Machinatorum exerciluum Dalphina- mus lib. 2. Cpnstantinum M. a Praefeclium quorumcumque. tis Praetorio imperium militare transtu| MAGISTEB MAJOR, Prsecipuus interlisse ad Magistros militum, quorum Magistros, qui in monasteriis infanti- alter equitibus, alter peditibus praaerat : bus ac pueris educandis atque erudien- STpaTr)Xata? TOV (j.ev tWo\j,Tov Se TWV ice^wv, dis praserant. Bernardi Mon. Ordo Glu- i; TOUTOU? T TY)V I^OUCTtaV TWV TCXTTEtV niac. part. 1. cap. 27: Cum sedent (pueri) in scholis, nullus Magistrorum debet inde exire sine licentia Majons Magistri, nisi ia;. Horum postmodum numepro sola necessitate corporis, nisi ad ali- rum Theodosius auxit, ut idem testaquod ecclesise, sive refectorii servilium sit tur lib. 4. oTpaTY)).aTo Graecis Scriptoriscriptus in tabula. Nullus unquam faciet bus passim. Glossae vett. STpa-rriXaTY)?, eis signum, nee etiam Magister Major nisi Magister militum.m posteriori aeyo dTpararo, et valde necessarium. TouESapyai dicti. Magistrorum militum, ut * MAGISTER MAJOR, Vir nobilis et il- copiis militaribus praefectorum, mentio lustris. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. etiam apud recentipres : in Annalibus 140. Chartoph. reg. ch. 309: A laquelle Francprum Metensib. ann. 823. apud feste survint un variety... lequel faisoit Ordericum Vital, lib. 11. pag. 809. etc. porter une espee apres lui, comme un Quae quidem dignitas, Magisterium miligrant Maistre. tare, dicitur S. Ambrosio lib. 2. Epist. | MAGISTEB MABANGHIARUM, Cui et Sidonio lib. 1. Epist. 3. Militaris 15. cura erat absentium nomina in albo magisteria, leg. 1. C. de Praepos. sacri pungere : offlcium ecclesiasticum. For- cubic. (12, 5.) Magisteria militum potesmula juramenti quod praestabat qui ad tas, leg. lilt. Cod. Theod. de Metatis. hoc offlcium eligebatur, in veteri Char- (7, 8.) Magisteria in prsssenti potestas, in tul. Eccl. Arabian. : Ego N: electus in Notitia Imperii. Magisteria, nude in Noofficium distributors et Magistri Maran- vella 4. Theodosii et Valentin. chiarum hujus universitatis (CapellanoMAGISTEB UTBIUSQUE MILITIAS, Qui rum)\promitto... insuper defectus et Ma- peditibus et equitibus praeerat. Apud rancias st quas noverim commissas scripts Flodoardum lib. 1. Hist. Rem. cap. 6 : denuntiare. Vide Marancia. Felix militise sumpsit devota Jovinus Cingula, virtotum culmen provectus in altum, T MAGISTER MARESCALLS;, Idem qui Bisque datus meritis equitum peditumque Magister Escuderise. Vide supra. Extulit sternum saeclorum in saecula nomen. MAGISTER MASSARIORUM, Major villicus, qui regiis villis praeest, casterisque Vide Sirmondum ad Ennodium lib. 1. minoribus missariis, cujus munus et Epist. 24. offlcium describitur apud Petrum de MAGISTER MILITUM Prsesentalis. Vide Vineis lib. 3. Epist. 66. [Magister Massa- Prsesens. rius, in Chron. Domin. de Gravina apud MAGISTER EQUITUM , qui Magister Murator. torn. 12. col. 585.] Vide Massa- equestris militise interdum Ammiano lib. ritia. 25. qui Equitatui, ut MAGISTER MEMORISE , Magistratus, MAGISTER PEDITUM , Qui peditatui qui annotationes omnes, id est, breves praeerat. De utroque passim Scriptores. Principis manu subscriptos dictat, emitMAGISTEB MILITI^E Lotharingise, in tit, etprecibus respondet, ut est in Noti- Triumpho S. Remacli cap. 13. tia Imperii. Magister scriniorum memoMAGISTER MILITUM oppidanorum , ries, Epistolarum, libellorum Grsecorum, apud Priorem Hagustaldensem sub ann. sub dispositione Praefecti Praetorio, ibi- 1138. 1143. dem. Benevolus, qui apud Gaudentium MAGISTRI MILITUM, dicti potissimum Episc. Brixiensem in Prsef. Magister me- urbis Neapolitanae Praefecti sub Impp.

MAG

MAG

MAG

171

Officiis regerem cum Regia tecta Magister, Byzantinis , quibus parebant, apud Armigerasque pii Principis excubias. Joannem VIII. PP. Epist. 86. 40.50. etc. Petrum Damian. lib. 1. Epist. 9. Anas- Procopio lib. 1. de Bello Persico cap. 8 : tasium in Leone IV. pag. 185. Paulum TWV Iv TtaXaTiw TayjjMx-cwv apxvjyi?. Hinc Warnefrid. lib. de gest. Langob. cap. 8. Menandro Protector! in Excerpt. r de et 28. Victorem III. PP. lib. 1. Dial. pag. Legat. TWV Iv TV) auXrj xaTaX6ywv Yjys29. Leonem Ost. lib.2. Ohron.Casin. cap. [Aa)v dicitur. De M'agistro Officiqrum pas59. 62. Alexandrum Abbat. Gelesini Coe- sim Ammianus, et alii, quibus interdum nobii lib. 1. 2. 3. et 4. Herchembertum nude Magister, ut Philostorgio lib. 2. in Hist. Longob. cap. 26. 27. 39. et 44. et cap. 1. lib. 11. cap. 2. Vide Notas ad Alealios passim. Maiorpofju'XKH seu jjuxiorpo- xiadem pag. 245. [** et Glossar. med. (At'Vroi Annas Comnense lib. 13. pag. 387. Graecit. col. 843.] et Constantino Porphyrog. de Adm. ImMAGISTERIA DIGNITAS, seu Magistri per. cap. 27. Vide Camillum Peregrinum Officiorum, apud eumdem Senatorem in tractatu de Finibus Ducatus Bene- loco laudato, et lib. 9. Epist. 24. Magisventani pag. 81. Octayium Bertrannum terium Palatinum, apud Sidonium lib. inDescript. Neap. Julium Caesarem Ca- 1. Epist. 3. jiaynTTCpia apx^ apud Theopaccium in Histor. Neap, lib.l. et Ughel- phylactum Simocattam lib. 3. cap. 15. lum torn. 6. 112. qui eorum seriem desMAGISTER O PERIS, vel operarum,[vu\ go cripserunt. Adde prap.terea Notas nostras Maitre de I'ceuvre, Cui operibus publicis ad Alexiadem Annae Comnenae. Sed et vacare incumbit. Erat etiam offlcium Veneti suos habuerunt Magistros Mili- monasticum, ut ex Charta ann. 1347. tum. Andreas Dandulus in Chron. MS. torn. 2. Rer. Mogunt. pag. 769. discimus: ann. 737 : Dominicus Leo Magister mili- Convocatis et congregatis... honestis et tum prsesidere coepit ann. 737. quia Ve- religiosis viris...Herbordo Magistro operis.] neti occiso eorum Puce in novi Duels elec- Vide Operarius. tione discordes annualem rectorem sibi * Magistri operum Dalphinales, in Stat. prseesse statuerunt, quern Magistrum mi- ann. 1378. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, litiss appellaverunt: Qua? quidem dignitas pag. 377. secundum Grsecorum usum Tribunatu t MAGISTER ORDINIS. Charta S. Crucis major super eos et cunctum populum po- de Talemundo ann. 1366 : Item in una testatem obtinet. Vide auctorem Squiti- Festorum Sanctse Crucis debet dictus nii pag. 76.177. Edit. 1677. et Hieronym. Aquarius ministrare dicto Abbati et genGhlinum in Annalib. Alexandrise pag. tibussuis generaleetpietantiamsicut aliis 50.58. [** Glossar. med. Graecit. voce Mat- de Conventu, et quotiescumque Conventus ffTpojjuXto;, COl. 845. et VOC6 STpaTriXa- non utetur Carnibus, debet Magister Orcat col. 1449. Savin. Histor. Jur. Roman, dinis serviri et ministrari pro duobus tarn med. temp. 105. et 115.] in generali quam in pietantia, et tam in 1 MAGISTER MONET ARUM , Cudendae prandio quam in cosna. Abbas subindimpnetae Praefectus, cujus sub imperio cari videtur. alii qui Magistri Gardss vocabantur, ea * Quisapudmonachps ea appellatione quae ad monetam spectabant, curabant designetur, docet Ordinar. MS. S. Petri vel per se vel per alios. Ordinat. Hum- Aureae-val. ubi de process. SS. Corporis berti II. Dalphini ann. 1340. torn. 2. His- Christi : Magister ordinis, videlicet prior tor. Dalphin. pag. 417 : Quod dicti Ma- claustralis, etc. Sed et monachi setate aut gistri Monetarum teneantur et debeant de professione antiquiores Magistri ordinis jure eorum superius declarato, dare et nuncupantur ibid. : Tune prior claustrarestituere pro qualibet marcha, quse cude- lis et alii Magistri ordinis monasterii, sive tur in dictis monetis, temporibus eorum, antiqui et provecti quatuor ex pr&dictis unum denarium Gardis Dalphinalibus accipiant reverenter capsam, sub qua poripsarum monetarum, quibus Gardis etiam tatur Corpus Jhesu Christi. Vide supra dictus D. Dalphinus statuit et concessit Domini ordinis in Dominus 11. dejure suo, pro qualibet marcha quse cu-: MAGISTER ORDINIS FIDEI et Pads, detur, unum obolum$ sic ut ijpsee Gardse Ordo militaris institutus contra Albitarn Magistri quam subrogati ab eisdem genses, in Charta ann. 1276. ex Tabul. Magistris Gardis ipsarum monetarum, archiep. Auxit. Vide Ordo fldei in tarn pro expensis, quam pro salario eorum, Ordo 6. pro qualibet marcha tres obolos habeant... * MAGISTER IN ORGANO, Qui organa Quibus Magistris Gardis omnimodam po- musica pulsat, Gall. Organiste. Charta testatem alias gardas idoneas, dum vacare ann. 1232. in Chartul. Cluniac. : Ego P. non poterint personaliter, ordinandi et Leonis Burgensis, Magister in organo, de ponendi loco eorum dictis monetis tribuit mandato et voluntate domini Burgensis episcopi et utriusque supradictarum paret concessit. * MAGISTER MONIALIUM, Earum insti- tium hanc Cartam scripsi. Vide Orgatutor et rector. Charta Fulcon. comit. num. Andegav. ann. 1107. pro prior. Fontis S. j MAGISTER ORGANORUM, Musicae praeMart, in Cenoman. : Posuimus supradic- fectus. Computum ann. 1334. torn. 2. tum donum in manu Radulfi monachi, Hist. Dalphin. pag. 280 : Pro equo MaMagistri monialium, et eum de dono in- gistri Organorum flor. 11. vestivimus cum annulo aureo. MAGISTER OSTIARIORUM, Dignitas in MAGISTER NAVIS, Ku6spv^i;Yi;, in leg. aulaRegum Francorum : is Ostiariis Pa37. Cod. Th. de Navicul. (13, 5.) etc. Va- latinis praeerat. In Annal. Eginhardi et ler. Flaccus lib. 8 : Vita Ludovici Pii ann. 822. occurrit Gerungus quidam hac donatus,qui in EpisPuppe procul summa vigilis post terga Magistri. tolis2. et 4. Frotharii Episcopi Tullensis 1 MAGISTER OBLATIONUM. Vide Magis- appellatur summus sacri Palatii Ostiater fidelium. nus : apud Wandelbertum denique lib. MAGISTER OFFICJORUM, Dignitas ma- de Miracul. S. Goaris cap. 30. Palatii gna in Palatio Imperatorum, qui prae- jEdilis. Quaequidem dignitas magna fuit, erat Palatinis et Principis ministris, siquidem in Annalibus Francorum Berscholis in palatio militantibus, fabricis tinianis ann. 872. dicitur Carolus Calet limitaneis ducibus : hujus dignitatis, vus hac cohonestasse Bosonem fratrem de qua non semel Scriptores, formulam uxoris, qui postmodum Provinciae Rex habet Senator lib. 6. Epist. 6. Rutilius fuit : Bosonem fratrem uxoris CameraNumatianus : rium et Osliariorum Magistrum consti-

tuens, etc. Idem certe videtur qui Curopalata. MAGISTER, vel Prindpalis Psedagogus, dictus olim in Academia Parisiensi, qui hodie Prindpalis Collegii nude appellatur, in Statut. Cardinal, de Tutavilla, apud Stephanum Paschasium lib. 9. Disquisit. Francic. cap. 17. MAGISTRI PAGORUM, apud Siculum Flaccum de Condit. agror. ubi in Codice Palatinoad oram scribi monet Rigaltius, Magistri pagorum Magistrate dicuntur. Gloss. Lat. Graec. : Magister Pagi, a.[t,<?oSapY-n?. Magisterium Pagi, in vet. Inscript. 1007. 7. ; | MAGISTER PALATII, Idem qui Major domus,in Aula 'Begum Franc. Godfridus Viterbiensis part. 12. Chronic. :Dum Magistri Palatii omnia reipublicse munera obirent, etc. Pipinus Magister Palatii, qui Regis nomine magna diuturnaque bella gesserat, etc. Charta ann. 1348. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 223 : Jehans Sire de Chasteillon, Souverain Maistre de I'Ostel Madame la Reyne de France. Vide plura in voce Major. | MAGISTER PANATERIUS, Qui officio Panateriae praeerat, nostris Grand Panetier, cujus magna in Palatio Regum Franc, dignitas. Ordinat. domus Dalphini ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 393 : Item, unum sufficientem Scutifferum qui sit Magister Panaterius ordinamus... Item procuret et ordinet... fieri facere panem bene coctum et fermentatum ad pretium factum. MAGISTRI PARLAMENTI, seu Magistri Curise Domini Regis Parlamentum ejus tenentium Parisius, in veteribus Arestis, qui hodie Consiliarii Parlamenti. Vide Parlamentum et supra Magistri Curias. MAGISTER PATRONI JAUGI^:, Penes quern exemplar mensurarum servatur, seu qui de mensuris judicat. Lit. ann. 1383. in Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 319 : Comme eust este or dene... que en nostre ville d'Aucerre avoit quatre Maistres, qui seroient nommez et appellez Maistres du patron de la jauge de laditte ville d'Aucerre, etc. Vide supra Jaugia. * MAGISTER PAVILIONUM , Tentoriorum praefectus. Ordinat. hospit. reg. ann. 1317. in Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Croix fol. 71. r. : Mestre Yves Mestre des paveillons prendra une provende d'avoine, fer et clou, et mengera a court. Charta Phil. V. ann. 1321. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 159 : Ivo Briconii Magister Pavillionum ncstrorum, etc. Vida Papilio 1. et Pavilio. 1 MAGISTER PERRERIUS , Caementarius, Gall. Macon. Statutum Johannis Regis Fr. ann. 1356. torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. 78 : Item quod dicti Consules Avinioneti, qui nunc sunt et erunt pro tempore, compellere seu compelli facere possint omnes Magistros Perrerios, tegularios et fusterios eorum jurisdictionis, ad operandum in clausuris et aliis edifidis predictis, mediants salario competenti secundum taxationem legitimam Consulum prediciorum. MAGISTER PINCERNARUM, dignitas in Regum nostrorum Palatio, in Annal. Francor. Loisellianis ann. 781. Chartam Philippi Regis Franc, anni. 1065. subscribit Adam Pincerna magister, in Hist. S. Martini deCampis pag. 17. aliam ann. 1075. apud Chiffletium in Tornutio pag. 325. Erveus Magister Pincernarum. Eadem dignitas in aula Hungarica, in Charta Belse Regis ann. 1251. Magister Pincerna, in Charta Gallica ann. 1067. torn. 11. Spicilegii Acheriani pag. 296.

172

MAG

MAG

MAG

Iso Magister in Gloss, ad Prudent. actu in servitio regio non deservientes, laribus prseerat. Anonym us de Gestis Hymn. 6. Cathemer. : Quorum reversus nee in pitachio (f. pyctatio) Magistri Ra- Manfredi et Gonradi Regum apud Muunus, Dat poculum tijranno : Magister tionum domus sues regies nominatim des- rator. torn. 8. col. 609 : Legem ponit (CaPincernarum. Vide Archipincerna, et criptos... non esse nee haberi debere pro rol us Rex) regnicolis, novosque Secretaries... Magistros Scholariorum, magistros familiaribus. Butta 3. MAGISTRI REGALES, an iidem qui Ma- juratos,... statuit. Vide Scholares. 3JC MAGISTER PONTENARIUS, [Gallice Maitre Pontonnier: Goncedimus etiam gistri Hospitii Regis, an vero sic dicti MAGISTER SCHOLARUM, dignitas in Stephano de Artiges quod sit Magister quod a Rege ad rem aliquam dijudican- Ecclesiis Cathedralibus, apud Joannem Pontenarius ibidem (Agenni) vita sua. dam delegati 1 [* Iidem videntur atque Sarisber. in Epist. non semel, et Joan, (Litt. Richardi. regis Anglorum, p. 90, Magistri curias vel parlamenti, qui hodie de Deo in Poenitentiario lib. 5. cap. 14. ann. 1189).] Consiliarii nuncupantur.] Judicium Par- qui alias Scholasticus, et Caput Scholse. MAGISTRI PORTUUM, Vide Factum pro larnenti ann. 1269. ex Chartul. AB. fol. Vide V. 01. Jacob. Petitum post PoeniOfficiariis Lugdunensib. ann. 1648. pag. ult. Monast. S. German. Paris. : Ques tentiale Theodori, pag. 610. [Vide Scho196. 237. [et Menester. Hist. Lugdun. inquesta ad ultimum venerabili viro Ma- lasticus.] [** Chart. Willegis. Archiep. gistro Galterio Cantori Silvanectensi ad Mpgunt. ann. 976. apud Guden. Cod. pag. 81.] * MAGISTRI PROCURATORUM , nunc providendum, abbreviandum et rubrican- Diplom. 1. pag. 356 : Nullus scolaris qui Clientes, appellantur ii, qui causas suas dum tradita et assignata, per ipsum Ma- non est canonicus, prseter assensum Maprocuratoribus tuendas committunt. gistrum fuit Magistris Regalibus asportata, gistri scolas ingredi prassumat. Confer Stat. ann. 1367. torn. 7. Ordinat. reg. et deliberatione habita super ea, pronun- Magister Infantum et Magister Major.] 1 MAGISTER SCHOLARUM de cantu , Franc, pag. 706. art. 8 : Que les procu- tiaverunt dicti Regales dicta die Veneris reurs ne se chargeront de causes, se Us in plena Parlamenti consistorio, dictum Ohoristarum puerorum praepositus. Stane sont bien instruiz et par bonne colla- Abbatem plene et bene probasse et fun- tuta Eccl. Barcinon. ann. 1332. apud tion, et sentiront, s'ilz peuvent, quelles dasse intentionem suam, et dominum Re- Marten, torn. 4. Anecd. col. 612 : Volumus etiam quod Magister Scholarum de preuves leurs Maistres auront, pour les gem nichil probasse. cantu, non possit ipsam portionem, quas avoir quant mestier sera ; et mettront en MAGISTER REGIS. Vide Bajulus 2. memoire, comme dit est, tout le fait de 1 MAGISTER REQUESTARUM HOSPITII, debetur in dictis festiyitatibus scholaribus leurs Maistres,... et sauront ou leurs Mai- Libellorum supplicum Magister, Maitre suis, aliquatenus retinere. stres demourront, ou la oil ilz les pour- des requetes de I'hotel. Litteree Caroli j MAGISTER SCUTIFERI^ qui fuerit in ront trouver et faire savoir I'estat de leur Reg. Franc, ann. 1408. apud Rymer. aula Dalphini ex sequentibus disce. Ortorn. 8. pag. 566 : Magistri Requestarum dinat. domus Dalphin. ann. 1340. torn. cause. | MAGISTER PUERORUM, Idem qui In-Hospitii. Vita Jacobi Gelu Archiep. Tu- 2. pag. 394 : Item, ordinamus unum scufantum , passim apud Bern. Mon. in ron. ab ipso conscripta ad ann. 1402. tifferum qui sit Magister Scutiferiae.... Ord. Gluniac. prsesertim cap. 27. 1. apud Marten, torn. 3. Anecdot. col. 1947: cujus requirit officium, tempore quo nos Illustrissimus Princeps D. Lud. Dux Au- equitare contingit, nostrum palafredum partis. MAGISTER QU^STORUM, in Constitut. relianensis me Magistrum Requestarum habere paratum cum ense, stivalibus, calsui Hospitii retinuit. caribus et capello, nostrumque deferre Sicul. lib. 1. tit. 36. 58. * Ordinat. Phil. VI. ann. 1345. 15. mantellum et capellum , nostram seMAGISTER RATIONALES, Magistrates in Regno Neapolitano, et in Provinciae Febr. : Ordonnons que les Maistres des quendo comitivam debeat, etc. Vide ScuComitatu, qui rationibus seu Principis requestes de nostre hostel, de nostredite tiferi. eerario praeerat, litesque ad illud spec- compagne et de nosdits enfans n'ayent 1 MAGISTER SEGRETARIUS, Idem qui tantes dijudicabat. [Chron. Siciliae ad aucune cognoissance, se ce n'est des per- supra Magister custos. Bernardi Mon. ann. 1322. apud Marten, torn. 3. Anec- sonnes de nostre hostel, ou cas que I'on Ordo Cluniac. part. 1. cap. 27 : Secretadot. col. 89 : Fredericus Dei gratia Rex feroit quelques demandes pures person- rius Magister dat pueris in manibus tuniSicilise nobili Johanni de Claromonte Mi- nelles...Nousordonnons quenulle amende cas, in festis quas fiunt in cappis. liti regni Sicilies seniscallo magnse euez ue soit taxes par eux, se ce n'est en MAGISTER SERVORUM, qui eorum cucuria?, Magistro Rationali, etc. Conven- nostre presence, quant nous or runs nos ram gerit in domibus magnatum, in tiones Ludovici Regis Siciliae et Hiero- requestes. Gapit. Caroli Magni lib. 4. cap. 32. sol. cum Arelatensibus ann. 1385. ex MAGISTER RERUM privatarum domus [ Dominus.] cod. MS. D. Brunei fol. 11: Domino Ray- divines, cui suberant Rationales rerum T MAGISTRI SIGLARII, apud Baluzium vnundo Bernardo Flamigi Milite, legum privatarum, Bastaga privata, Pr&positi torn. 6. Miscell. pag. 277. perperam edidoctore, magnes regies curie Magistro Ra- gregum et stabulorum, Procuratores sal- tum pro Magistri Scholariorum. tionali majore et secundarum appellatio- tuum, etc. In Notitia Imperii, ubi plura ^ MAGISTRI SOMERII, Horum offlcium num Provinciae judice.] De hac dignitate disserit Pancirollus. ita describitur in Ordinat. domus Dal8 pluribus disseruit Scipio Ammiratus MAGISTER ROT^:, Militum catervae, phin. ann.1340. torn. 2 Hist. Dalphin. pag. leg. 1. de Famil. Neapolit. pag. 44. Ca- quee Rota dicebatur, prsefectus. Gharta 393 : Item, ordinamus pro camera nostra meras rationum meminit Gharta ann. ann. 1468. apud Pez. torn. 6. Anecd.part. tres Magislros Somerios et honorabiles 1421. apud Vignerium in Alsatica Ge- 3. pag. 222. col. 1 : Mathias D. G. rex sicut decet, quorum unus arma nostra neal. pag. 195. [Dignitatis inferioris Hungariss... fidelibus nostris capitaneis, deferat, et reliqui duo raubas et alia arfuisse videtur qui Regii Hospitii Magister belliducibus, levatoribusque et sollicitato- nesia necessaria nobis. Rationalis inscribitur, in Gharta Ro- ribus prsesentis exercitus nostri, nee non * MAGISTER QUI FAOIT LES SOTS, Joberti Regis Siciliae ann. 1314. torn. 2. Magistris rotarum, cunctisque aliis genti- culariae societatis caput. Charta offlc. Hist. Dalphin. pag. 286. bus, equitibus, peditibus, etc. Vide Rota Lemovic. ann. 1340. in Reg. 72. Char5231" Ejusdem nominis et dignitatis 8. et in Rumpere. toph. reg. ch. 556: Item duos sextarios Magistratus instituti in Dalphinatu ab * MAGISTER IN SACRA PAGINA, Theo- frumenti censualis cum accaptamento, Humberto II. quorum mentio prima oc- logus doctor, in Cone. Constant, part. quos debet gener Magistri qui facit les currit in Computo ann. 1334. torn. 2. 10. cap. 7. pag. 596. Vide supra Diui- Sots, ratione cujusdam vineas. Hist. Dalphin. pag. 286 : Apud Gratiano- nus 2. MAGISTER TAVERNICORUM. Vide Tapolim anno 1334. coram dom. Magistris MAGISTER SAORI PALATiisummi Ppn- vernica. Rationalibus magnse curias Dalphinalis tificis, consuevit esse ex Ordine PrasdicaMAGISTER TEMPLI. Vide Templarius. computavit Aynardus de Bella-comba, cas- torum, et ordinarie quando fit Consisto* MAGISTER TESTAMENTORUM, Qui tellanus Cabeoli. Hinc plures exstitisse rium, legit in Palatio publice aliquid in lites ad testamenta spectantes dijudicaqui Magistri Rationales yocarentur cons- Theologia. Ad hunc spectat ordinare, qui bat. Lit. ann. 1483. in Reg. 209. Chartat ; idem etiam colligitur ex Ordina- debeat facere sermones in Capella Apos- toph. reg. ch. 286: Pour lequel (testatione ejusdem Humberti ann. 1340. quo tolica, et eorum sermones prssvidere, cu- ment) acomplir icellui suppliant a este denique mediante anno penes unum no- rareque, ut nihil dicatur puritati fidei et convenu en la court de I'evesque de Poicmen illud remanere atque ob rem aliis gravitati illius loci contrarium, etc. Cere- tiers pardevant son official audit lieu, et gradu et offlcio ilium prseeminere mon. Rom. lib. 3. pag. 319. pardevant le Maistre des Testamens. statuit idem Dalphinus. Plura vide torn. 1 MACISTER SARTOR. Maitre Tailleur. * MAGISTRI THEOLOGI Facultatis Pa2. Hist. Dalphin. pag. 286. et seq. Ordinat. domus Dalphin. ann.1340.torn. risiensis ad octogenarium numerum 1 MAGISTER RATIONUM in regno Ara- 2. Hist. Dalphin. pag. 395 : Item, ordina- reducuntur Bulla Innoc. III. PP. ex gonensi, idem qui Rationalis. Concil. mus haberi debere unum Magistrum Sar- Ghartul. episc. Paris, in Bibl. reg. Cod. Dertus. ann. 1429. inter Hispan. torn. 3. torem seu Talliatorem, etc. 5526. fol. 45. v: Decens est ut ipsorum pag. 660 : Sexta litera patens regia, per MAGISTER SCACARII. Vide Scacarium, (Magistrorum Theologorum) numerositas quam D. Alphonsus Aragonum Rex illus- in Scad. refrenetur ; ne forsitan propter onerosam tris declarat Clericos et Ecclesiasticos viros | MAGISTER SCHOLARIORUM, Qui Scho-multitudinem, quse nihil habet onesti, vel

MAG
vilescat eorum offtcium, vel minus composite impleatur, cum Deus omnia fecerit in numero, pondere et mensura. Hue consideratione prudenter inducti, auctoritate prsesentium firmiter inhibemus, ut Parisius Magistrorum Theologies numerus octonarium non transcendat, nisi forte multa utilitas et necessitas hoc exposcat. Quod quidem ita posthac visum est: admodum enim excrevit Ecclesise bono eorum numerus. Sed et hie octogenarium, pro octonarium, legendum censeo. [** Nihil mutandum. Eo enim tempore magistri dicebantur, vel magistri regentes qui postea Professores. Vide Savin. Histor. Jur. Roman, torn. 3. cap. 21. 77. not. i. et passim.] * MAGISTRI VALLETiappellanturPraecipui inter rnonetarum operarios, in Lit. remiss, ann. 1361. ex Reg. 91. Chartoph. reg. ch. 163: Dicti tres Magistri valleti operati fuerant pluries in dicta monela ad partem. * MAGISTER VENATOR, Qui regiae venationi praeest. Gall. Grand Veneur. Charta Garoli V. reg. Franc, ann. 1366 : Dominus genitor noster confisus ad plenum de probitate dilecti et fidelis Joannis de Meudon militis, Magistri venatoris nostri, aquarumque et forestarum nostrarum, etc. Memor. G. Cam. Comput. Paris, fol. 140. v. ad ann. 1410: Dominus Guillelmus de Gamachiis miles cambellanus domini reg is, ordinatus et stabilitus Magister venator et gubernator venerise, regis, loco Roberti de Franconvilla. ^MAGISTER WARDORUM, apud Anglos, pupillorum et orphanorum curator. Vide Justitiarius. * MAGISTER, nude proPraefectus copiis militaribus, Gall. Capitaine, in Stat. ann. 1373. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 659. art. 3. * MAGISTER, Gall. Maitre, Medicus nude appellatur, in Poem, de Cleomades Ms. :

MAG
De Jhesu Crist vostre Maistire, Qui resours est comine boins sire.

MAG

173

apud Gelasium Cyzicenum lib. 3. de Concilio Nicaeno , Palladium in Hist. MAGISTERIALE, Didascalium (a Graeco Lausiaca cap. 149. Isidorum Pelusiqtam Epist. 229. Constantinum de AdminisSiSotffxaXetov.) Papias. * MAGISTERIALIS, Summus, supre- trando Imp. cap. 22. Cedrenum pag. 402. mus ; titulus honorariussummi Pontifi- Glycam et alios a Meursio laudatos, et cis. Vide Magistratus 2. Epist. synod, Baron, ann. 163. n. 3. 42. Liberatus Diacone. Tricass. ann. 867. ad Nicol. I. PP. conus in Breviario cap. 15: Et direxit torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 589 : per totum Orientem Magistrianos, etc. Nobis quoque in ejusdem rei negotio de- Marcus Gazensis : Venit Magistrianus Imperatorias , etc. certantibus, et qussdam deflorantibus, non Epistolas afferens tamen terminantibus, eo usque causam ActaAbercii apud Baronium : Valeriaperduximus, ut solummodo Magisteriali num et Basianum Magisterios dlmnorum vestro culmini eorum assignaretur restitu- nostrorum offtciorum misimus. [Bibliotio, etc. Magisterial, eodem sensu, apud theca Patrum ascetica torn. 3. pag. 265 : | Thaumass. inter notas ad Assis. Hiero- Venit aliquando Magisterianus deferens ei testamentum cujusdam.] De iis multa sol. pag. 251 : habet Fabrotus in Glossario ad CedreLe chastelain de Coucy num, quae consulto omittimus. Moult de feaux a terriaux, T 1. MAGISTERIUM, Jus, dominium. S'en a de Magisteriaux. Tabularium S. Vincentii Cenoman.: * Magistral, pro Arrogans, in Lit. re- Gaufridus de Cataglande dedit S. Vinmiss, ann. 1449. ex Reg. 179. Chartoph. centio de Ecclesia de Nulliaco tale Magisreg. ch. 354: Ung appelle Pierre,... qui terium quale habebat super presbiterium estoit varlet de guerre fort Magistral, etc. loci illius, et tertiam partem expleti quod Hinc Maistrie et Maistrise, Superbia, in- habebat in eadem Ecclesia, id est, tertiam solentia. Lit. remiss, ann. 1372. in Reg. partem annonse et vini et sepultures, et 104. ch. 92 : Icellui chevalier par sa Mai- decimam expleti quod habebat in duobus trie, arrogance, grant puissance et volente molendinis. 2. MAGISTERIUM, Artificium, nostris irraisonnable, etc. Aliae ann. 1381. in Reg. 120. ch. 97 : Et s'efforca ledit Ymbert de Maistrise. Aggenus de Limitib. agr. : la oster audit mareschal par sa Maistrise. Magisterium suum si vult mensor ostenIcellui Vincent et Perrot le faisoient par dere; modum concessum fano illi deMaistrise et en despit de Guionnet, in monstret. Charta Ludovici Junioris Reg. aliis ann. 1400. ex Reg. 155. ch. 226. Franc, ann. 1160. apud D. Brussel torn. Mestrie vero dominationem sonat in Vita 1. de Usu feud. pag. 536: Congessimus ex nunc in perpetuum Theci uxori Yvoni J. 0. Ms.: Lachoe Magisterium canatorum... in villa Je ne suis pas pour signorer, nostra Parisiensi.] Magisterium SacerdoNe pour Mestrie demener. tii, apud Suetonium in Caligula et in J MAGISTERIALITER, Dextere, indus- Domitiano, ap^tEposuv/). * Maistrise, pro Ars, in Chron. S. trie, Gall. Adroitement, en maitre. Gervasii Til her. Otia Imper. apud Leibnit. Dion. 5. Collect. Histor. Franc, pag. 254 : Script. Brunsvic. torn. 1. pag. 978 : Ver- Entre les autres presens li envoia uns niculus autem ex arbore, ad modurn ilicis hologes de leton, ouvrez par merveilet quantitatem dumi pungitiva folia ha- leuse Maistrise. Ubi Annal. Franc. Loibente, prodit ad pedem, nodulum faciens sell. ibid. pag. 56 : Horologium ex auriLi6 sont de chou qu'il n'y a mollem ad formam ciceris, aquosum et chalcho arte mechanica mirifice compoPeril et que bien garira : cum exterius colorem habeat nebulas et situm. Car li Maistre ainsi dit leur ont. roris coagulati, interius rubet; et cum 3. MAGISTERIUM, Magistri officio* Unde Mestrie dicitur Ars curandi, in ungue Magisterialiter decerpitur, ne, te- rumdignitas. Childeb. epist. ad Theob. Mirac. S. Ludov. edit. reg. pag. 438 : nui rupta pellicula, humor inclusus, af- magist. torn. 4. Collect. Histor. Franc, Quant il (le chirurgien) apercut que c'es- fluat, postquam exsiccatur, et corio in- pag. 85 : Prselati Magisterii vestri dignitas excolenda, quae licet per se magna sit, toit maladie non mie curable par nature cluditur. et par Mestrie et par medecine, etc. T MAGISTERIALITER, Docte, perite, QtC * 4. MAGISTERIUM, Magistri opus, ** MAGISTER, hoc est Villanus, in Gallis, en Maitre. Cone. Armenorum Chron. Vulturn. ad ann. 779. apud Mu- ann. 1342. apud Marten, torn. 7. Ampl. Ital. Magisterio, eodem sensu. Charta rat. torn. 1. part. 2. pag. 363. B. Vide Collect, col. 348 : In omnibus diebus Do- ann. 1349. torn. 2. Hist. Cassin. pag. 545. minicis dicimus hoc canticum, quod dom. col. 2 : Promiserunt construere tectum Major. * MAGISTRI, Artifices quidam, quorum Nerses Glanensis catholicon dicit Magis- totius ecclesiss Cassinensis secundum formam, secundum quarn laboratum est tecars inter minores artes recensetur, in terialiter, etc. MAGISTERIANDUS, Academia laurea tum ecclesise Lateranensis de Urbe,... et Stat. ant. Florent. lib. 5. cap. 19. ex Cod. donandus; Magistrandus, qui disputa- ipsam ecclesiam et tectum reddere comreg. 4621. * MAGISTER, sine addito nuncupatur tionibus eo in casu praesidet. Stat. Uni- pletum, sine defectu aliquo; et in casu Carnifex, in Lit. remiss, ann. 1395. ex versit. Aquens. pag. 67 : Ordinamus quod quo aliquis in eorum Magisterio appareReg. 148. Chartoph. reg. ch. 93: Le hora, qua debebit Magisteriandus venire ret, promiserunt resarcire. Maistre qui estoit venu es dittes prisons ad locum magisterii, etc. Ibidem : Rector * 5. MAGISTERIUM, Magistri monetapour executer icellui Wastelier, qui estoit cum Magisteriando et Magistrando suo, rii emolumentum. Charta Caroli IV. condempne, etc. Aliae ann. 1463. in Reg. 6,t,C imper. ann. 1363. torn. 1. Cod. Ital. di199. ch. 315 : Maistre Je/ian de Tours en MAGISTERIANI, Offlciales Magistri of- plom. col. 2445: Magister monetse. recison vivant executeur de la haulte justice ficiorum. Glossae nomicae MSS.: MavSa- piet pro Magisterio, operariis dictarum de Thoulouse, etc. Twp, [Aayto-rptavoi;. Gloss. Lat. Gr.: Agens monetarum, custodia et aliis necessariis, * MAGISTER vel MAGISTRA, Gall. La in rebus, [Aaytarptayoi;. MaytffTptavwv me- quatuor grossos cum dimidio. Maistre, appellatur pars aratri, lignum minit etiam Relatio Nestorii in Synodo 6. MAGISTERIUM, Opera, quam subnempe, quo aratrum continetur, vulgo' Ephes. part. 2. Act. 1. Cone. Calchedon. ditus domino suo praestare tenetur. la Haye. Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. Act. 3. 10. pag. 176. 177. 186. 281. Edit. Charta ann. 1120. apud Murator. torn. 3. 111. Chartoph. reg. ch. 35 : Guillaume 1618. quibus locis naOwo-iwjAevot dicuntur, Antiq. Ital. med. sevi col. 1133: Placitum, Vernis prist audit lieu, oil estoit ledit spectabiles in Suggestione Legatorum et guaittam, et albergariam, et alogamentumbereau, le fer et coultre de une char- ad Hormisdam PP. inter ejus Epist9las tum, et polastrum, et Magisterium. Venerue, le vennelier, la Maistre, le tirot et ubi Eulogius, qui Magistrianus dicitur rellus cum suo consorte solidos x. dentur I'esparre qui se tient au vennelier, a quay in hac Suggestione, Agens in rebus vo- feorali; cetera dentur curti, et Magisteon atelle trois chevaux. Maiestre, Magis- catur in Epist. Justiniani ad Hormisdam rium in sedificatione et allogamentum. ter, pro Maitre, in Lit. Phil. VI. reg. ante Epist. 66. Magistriani etiam dicun- Infra loco Magisterium, legitur pluries Franc, ann. 1346. ex Bibl. reg. Maistire, tur Victori Tunnensi in Chronico, et Laborationem et semel Opera. Vide infra Magistratus 7. Anastasio in S. Hormisda : eadem acceptione, in Vita J. 0. Ms.:

174

MAG

MAG
ut Pippino juniori ad regendum Magistraret, et ad stateram justitise regnum Italicum informaret. Ibid. pag. 354: Prseterea jubetur etiam omnibus Ecclesiis Magistrare : quibus consilio et prudentia magister, sed discipulus apparet humilitale.] Occurrit praeterea apud Aurelium Victqrem, Cassianum semel ac iterum, S. Hieronymum Ep. 25. cap. 5. Auctorem de Disciplina Scholarium cap. 2. etc. Vox Festo etiam nota. c Nostris alias Maistrer, Maistrier et Mestroier. Villehard. paragr. 33 : Mes je voi que nus ne vos sauroit si gouverner et si Maistrer com ge, que votre sire sui, Lit. remiss, ann. 1387. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch.253 -.LequelMilet quid son tempsa voulu batre, suppediter et Maistrier touz les autres du pays. Alise ann. 1390. in Reg. 139. ch. 145 : Comme le suppliant ne povoit Maistrier ledit cheval, etc. Bestiar. Ms.:
Icel les femeles Maistroie Et en la plaine et en 1'erboie.

MAG
in scholis Parisiensibus. Stat. Universit. Andegav. ann. 1410. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 500. art. 10: Pro supportandis oneribus, quse rectorem frequencius subire oportebit, statuitur et ordinatur, quod de cetera rector.... a novis scholaribus noviter venientibus, pro receptions juramenti et scholaris novi Magistratione, viginti parvos denanos semel tantum a quolibet percipiet atque levabit. 1. MAGISTRATUS, Idem quod Procuratio, seu j us Pastus. Magistralis Coena, in Charta Monasterii Silvae-Latae. Vide Dominicum de Praerogat. allod. cap. 15. 8. 2. MAGISTRATUS, Titulus honorarius summi Pontificis. Gervasius Remorum Archiep. in Epist. ad Nicolaum II. PP.: Dicant adversarii quantumlibet me infidelem et rebellem Magistratui vestro. Vide Majestas. 1 3. MAGISTRATUS, Abbatialis dignitas, seu alia quseyis Praepositura. Epistola 145. Gerberti apud Mabill. torn. 3. Annal. Benedict, pag. 655 : Sancti Dionysii ccenobium ejus esse reverentise ac dignitatis, ut nullius ibi Magistratus deponi debeat, aut imponi sine comprovincialium, quorum interest, consensu ac favore sollemni. * 4. MAGISTRATUS, Titulus rationum regiarum praefecti, Gall. Maitre des Comptes. Memor. D. Cam. Comput. Paris, fol. 144. r. : Dom. Johannes Bernier miles institutus in of/icio Magistratus Cameras Computorum ad vadia, jura et emolumenta consueta,... fecit... solitum juramentum in manu domini cancellarii Francise. 5. MAGISTRATUS, Offlcium ejus qui hospitali praeest. Charta Petri episc. Meld. ann. 1227. in Chartul. Campan. fol. 186. col. 1 : Comes prsssentabit nobis clericum idoneum ad Magistratum domus Dei Meldensis, qui si idoneus fuerit, a nobis recipietur. Alia ann. 1230. ibid. fol. 187. v. col. 2 : Nuntiamus vobis quod Radulphum magistrum domus Dei Meldensis a Magistratu dictse. domus amoveatis. * 6. MAGISTRATUS, Ad magistri seu doctoris gradum ascensus. Comput. ann. 1372. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 312. col. 1 : Fuerunt apud Montempessulanum... pro fesio Magistratus magistri Ludovici Vallete, qui novus fuerat factus magister in medicina. * 7. MA'GISTRATUS, Opera, quam subditus domino suo praestare tenetur. Charta Rob. comit. Alencon. ann. 1211. in Reg. forest, comitat. Alenc. fol. 13. v : Faciendo inde pro omni servicio Magistratum molendinorum meorum et bearum mearum ; ita quod prs&dictus Salomon vel suus hssres in quolibet die ut sit in servicio meo, pro expensis vj. denarios Turon. Cenoman. habebit ; et si ferramenta sua laniata fuerint in servicio meo, de meoproprio reficientur. Alia ann. 1342. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 62: Sciendum tamen est quod pro dicta molneria... facere debebamus et consueveramus Magistratum dictse rotas cum comunuo, operariis, lignis, lapidibus et aliis omnibus ad dictam rotam necessariis universitati prssdictss. Vide supra Magisterium 6. * 8. MAGISTRATUS NOVITIORUM, Prioratus magistro novitiorum assignatus, in Bulla Pauli III. PP. ann. 1535. apud Stephanot. ex Antiq. Lemov. Bened. Mss. part. 1. pag. 474. 9. MAGISTRATUS, adject, pro Doctus, peritus. Vide supra in Magistrari. 1 MAGISTRESSA, Magistra, domina, Maitresse. Chron. D. de Gravina apud

*7. MAGISTERIUM, Magistratus, magistrorum consessus. Oharta Roger, castel. Insul. ann. 1225. ex Tabul. S. Petri Gand. : Quod si eos (captos) liberare nescientes (scabini) et Magisterium suum consulere et inquisitionem veritatis habere voluerint; abbas et castellanus eis et Magisterii sui consilium et inquisitionem veritatis faciet exhiberi. 8. MAGISTERIUM. Locus Magisterii, Aula, ubi magistri sen doctqres instituuntur. Vide supra Magisteriandus. * 9. MAGISTERIUM , passim Pierre philosophale, auctore D. Falconet. Investigatio Magisterii, in titulo Gebri Arab. * 10. MAGISTERIUM. [Coloris species : Pro azurro et Magisterio per eum dato in dicta turri. (Archiv. Vatic. Ed. Pub.l. 1460-64, f. 197.)] * 11. MAGISTERIUM. [Gall, les Superieurs ecclesiastiques :
Ad tuum Magisterium Tuum querens officium ; Sed si non habes divinum, . Ad nos non agas reditum.

] MAGISTRARI, Academica laurea dq(Gesta Pontiflcum Oameracensium. pag. 56.) nari. Acta S. Bernardi de Monte Jovis * 1. MAGISTRA, Mulier filiarum prin- torn. 2. Junii pag. 1074: Studiosus valde, cipis education! praefecta, yulgo Gou- Magistratus in septem artibus liberalibus. vernante. Gharta ann. 1226. in Chartul. Processus de B. Petro de Luxemb. torn. Arremar. ch. 150 : Ego Agnes Comitissa 1. Julii pag. 546 : Multum compatiebatur Campanise et Erise. palatina. Notum fa- pauperibus clericis, specialiter Magistrates cio... quod vir venerabilis Jacobus abbas in scientiis et non beneficiatis. monasterii Arremarensis totusque ejus* Ea quidem no.tione interdum occurdem loci conventus ad preces tneas dede- rit, puta in Stat. Universit. Andegav. runt et concesserunt dominse Aelidi Ma- ann. 1435 : Si qui sint.... licentiati,... qui gistrse mess tres partes pratorum. Eadem velint Magistrari, etc. Et in Charta ann. ratione Magistra appellabatur, quae be- 1360. apud Ughell. torn. 2. Ital. sacr. guinas Parisiis regebat. Lit. remiss, col. 26 : Volentes quod illi, qui in prsefato ann. 1358. in Reg. 90. Chartoph. reg. ch. studio Magistrati fuerint in facultate 146 : Magistri, gubernatores seu regimen prsedicta, in eo et aliis generalibus studiis et administrationem dicti beguinagii (Pa- dictse facultatis regendi et docendi, absris.) gerentes, etc. Vide Bajulus 2. que approbations alia, liberam habeant ** 2. MAGISTRA, Abbatissa ordinis S. facultatem. At in locis supra allatis MaAugustini Chart, ann. 1299. apud Kopp. gistratus, idem sonat atque Doctus, peOrig. Feed. Helvet. num. 31: Magistral ritus, Ital. Ammaestrato, ut aperte colliet conventui canonicarum monasterii de gitur ex Stat. Veron. cap. 126. apud S. Katherina, ordinis S. Augustini, etc. Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. sevi Vide Schannat. Histor. Episc. Wormat. col. 647 : Omnes camphiones bravos et torn. 1. pag. 165. et 174. Magistratos et, etc. Magistrati in armis, * 3. MAGISTRA, Uxor Magistri seu prae- in Hist, belli Forojul. ibid. col. 1204. Ita fecti artis cujusvis. Necrol. S. Saturn. etiam Gallicum Maistrisie ex Lit. ann. Carnot. ann. amplius 500 : VI. Cal. Oct. 1390. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. obiit Maria Magistra Pellipariorum. In- 354 : A ceux que vous trouverez non exterdum Regina eadem notione, usurpa- pers et insoufftsans a pratiquier esdictes tur ibidem. Vide infra in hac voce. sciences (Medecine et Chirurgie) defen1 MAGISTRALIS HONOR, Dignitas Ma- dez sur telles paines qu'il vous semblera d, gistratus. Vita S. Maximi torn. 1. Jan. faire de raison, que en aucune maniere pag. 91 : S. Maximus cum polleret Litte- ilz ne exercent la pratique desdictes rarum industria, honore ilium magistrali sciences ; et ou cas que aucun non Maisin urbe (Caturca) sublimaverunt. trisie es sciences dessus dictes, vouldroit | MAGISTRALIS OCULUS, Superciliosus,dire et maintenir soy estre souffisant, etc. Gall. Arrogant, altier. Laurent. Byzinius MAGISTRATI. Vide Magistri Pagorum. de Orig. belli Hussit. ann. 1419. apud 11. MAGISTRATIO, Doctrina, eruditio. Ludewig. torn. 6. pag. 210 : Jam cum su- Epist. S. Hildegardis ad Anastasium perbo oculo magistrali incipit non man- PP. in ej us Vita auctore Theodorico : O ducare sapientias panem. persona quas es pr&cellens armatura et * MAGISTRALIS UNCTIO, vox medicis monsMagistrationis valde ornatse civitatis. nota, Remedium quoddam vel unguenMAGISTRATIONES PUBLICS, Scholse, tum pretiosum , interpretibus doctis in leg. ult. Cod. Th. de Stud, liberal, Hagiographis ad Mirac. S. Rosse torn. 5. urb. Romse. (14, 9.) Apuleius de Doctr. Aug. pag. 1000. col. 2 : Adducti chirurgi, Platon. de Scientiis, quss solis disciplinis postquam viliora remedia sine profectu traduntur, et Magisiratione discuntur. applicuerant, protestati sunt, hominem Sic enim MSS. libri praeferunt, pro Manon aliter, quam unctione Magistrali, gistra ratione. S. Columban. instruct. 4 : quse sumptu non mediocri paranoia fuis- Nonne sine disciplina aliqua perfecta set, curari posse. Magistratio aut aliqua militia acquiriri * MAGISTRANDUS. Vide supra Magis- impossibile est ? Vide Salmasium ad teriandus. Vopiscum pag. 458. 7 MAGiSTRACloAf/wantm etfprestarum, MAGISTRARE, Docere, regere, moderari. [Gerardus in Vita S. Adalhardi Maistrise des eaux et forets, in Regest. ssec. 4. Bened. part. 1. pag. 349: Omnis 80. Chartophyl. regii Ch. 754. ann. 1351. Gallia, quse ejus (Adalhardi) consilio in2. MAGISTRATIO, Inter Magistrandos, nitebatur, pacata probavit: maxime vero id est docendos seu scholares, annumeItalia, quse sibi a Carolo fuerat commissa, ratio, idem quod Inscription appellatur

MAG
Murator. torn. 12. col. 565 : Confessus fuit... dictum Ducem interfecisse Bertrandum filium Caroli Arlus ordinatione dom. Chancise et Magistressse. *1. MAGISTRIA, Medietas fructuum praedii reive cujuslibet alterius partiario alicui concessae, ad Magistrum seu dominum feudi pertinens ; unde nomen. Charta ann. 1208. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 47. col. 2 : Tradimus... medietatem fachariseseu Magistriss in prsedicto molendino, et plus si plus ibi habere debeamus... Prsedictam siquidem venditionem, quse est medietatem diei Veneris et noctis molendini superioris, etc. * 2. MAGISTRIA, Dignitas seu jurisdictio magistri forestarum et aquarum. Charta ann. 1397. in Reg. 155. Chartoph. reg. ch. 117 : Magister Johannes... regens officium Magistriss forestarum et aquarum regiarum in senescallia Carcassonse et Biterris, etc. Mestrie des eaues et des forez, in Stat. ann. 1359. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 387. art. 12. Vide supra Magister generalis aquarum. 1 MAGISTRIANI. Vide Magisterial. MAGISTRIANUS. Fulgentius Placiades de Cpntinentia Virgiliana : Elysium ingreditur campum, Elysis enim Greece resolutio dicitur, id est, feriatam vitam post Magistrianum timorem. Infra : Magistriani timons projecta gravedine, i. timoris Magistri. * MAGISTRISSA, Magistra, domina. Charta ann. 1269 : Noveritis quod... prior fratnim Prsedicatorum executor testamenti defunctse Ermengardis, dictse Lareniere, in jure publico recognovit se... vendidisse xl. solidos Turon. annui redditus, quos praedicta defuncta percipere et habere dicebatur super domum... contiguam domui dictse Magistrissse ex una parte, etc. Vide Magistressa. ] MAGISTRIVUS, in Fabri thesauro ex Apuleio in Florid. : Pueritia apud vos et Magistrivos. Sed perperam ; legendum enim distinctis yocibus Magistri vos, ut ex contextu satis patet. * MAGISTRIX, ut Magistrissa. Testam. Joan. Chati ann. 1482. in Beg. 2. Armor, gener. part. 1 : Item volo... quod nobilis mulier Margarita de la Grelieyre domicella,... uxor mea, sit domina et Magistrix tccius domus mess et bonorum meorum prsedictorum. * MAGISVALENTIA, Summa excurrens, Gall. Surplus. Charta ann. 1319. in Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 113 : Quociens ipssB res permutabuntur,... non solvantur foriscapia seu laudimia,... nisi forte pro supplemento seu Magisvalentia valoris rerum permutatarum. Vide infra Plusvalere. MAGIUS. Vide Madius. * MAGLA, Ansa, annulus.Ital. Maglia. Gall. Maille. Stat. Astse ubi de Intr. portar. : Armatures de Magla ferri per quemcunque modum portentur, solvant pro quolibet arnexio hominis furnito, etc. Vide supra Maclea. *: MAGLATA, MAIATA, MALEATA, Idem quod Malliata, Hama thoracis. Italis Maglia, Gall. Maille. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 98 : Statuimus quod nullus de Societatibus armorum vel artium civitatis ban. ire debeat vel trahere aliquo modo cum panceria, spata, vel Maglata, seu bracarola, etc. ettom. III. pag. 220: Item juramus.... quod non ibo, nee traham modo aliquo cum panceria, spata, Maiata, vel bracarolia. et torn. III. pag. 608: Arma vero defensibilia intelligimus esse pance-

MAG
riam sive coritum cum manicis vel sine manicis.gamberias, Maleatam, etc. [FR.j * MAGLETUS. Charta Theob. comit. ann. 1222. in Chartul. Campan. fol. 330. v : Debebat assignare xxx. libratas terrse,... et falcas avense de redditibus in aliis redditibus de Chamaio, prseter Magletum majorem. An vinea muro vel sepe cincta, Gall. Clos de vignes, quae maglio seu marra colitur ? Vide mox * MAGLIUS, Ligonis species videtur, quanquam Italis Maglio malleus sit, in Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. aevi col. 1203 : Et in stalla prsedicto, habentes palos ferreos, Maglios, zapponos, murum domus prsedictse... incipientes fodere, etc. Ut ut est, Magle marram, vulgo Houe, significat, in Lit. remiss, ann. 1378. ex Reg. 114. Chartoph. reg. ch. 165 : Icellui G-uillaume ferist ledit Oudin de sa Magle, qu'il apporta des vignes, sur les bras et sur la teste. Megle et Meigle, eadem notione, usurparunt. Lit. remiss, ann. 1381. in Reg. 121. ch. 83 : Les dites gens d'armes... prenoient chevaux, jumans et utillemens d'ostel, et les Megles et hostiz des vignerons. Alias ann. 1414. in Reg. 167. ch. 37 : Le suppliant ot a sa part un pot et une Meigle, etc. Mergle, in aliis ann. 1397. ex Reg. 153. ch. 237. Mesgle, in Lit. remiss, ann. 1400. ex Reg. 155. ch. 370 : Deux Mesgles, que I'en dit pioches a labourer es vignes, etc. Mesque, in aliis ann. 1457. ex Reg. 189. ch. 185. T MAGMATARIUS, [Aupsipoc. Gloss. Lat. Gr. MSS. Sangerm. Unguentarius. MAGMENTARE, pro Augmentare, Augere. Henricus Aquilonipolensis in Adolpheide cap. 12 :

MAG
Cur ego quae novi, proprio quse lumine yidi Non ausim magni Magnalia scribere Regis ?

175

origo, et eorum Magnalia, etc. Will. Britto in Praefat. Philipp. :

Occurrit passim in libris sacris, et alibi. Vide observata ab Olao Borrichio lib. de Variis linguaa Latina3 aetatib. pag. 157. [et Stephanio ad Saxon. Grammat, pag. 156.] MAGNANIMIS, pro Magnanimus, ut longanimis. Occurrit in Chr. Casin. lib. 4. cap. 57. 88. et alibi non semel. MAGNANIMITAS, Titulus honorarius Episcoporum et aliorum, apud Ruricium lib. 1. Epist. 10. Jib. 2. Epist. 1. * MAGNANIMUS, Cui animus est ad iracundiam pronus. Lit. remiss, ann. 1363. in Reg. 95. Chartoph. reg. ch. 1 : Idem Henricus, qui Magnanimus esse dicitur, ob hoc, malo sine causa motus animo, confestim ipsam uxorem verberare nisus fuit. 1 MAGNANUM. Vide Manganum. T MAGNARIUS. Martinius in Lexico : Negotiator, qui mercimonia omnis generis in solidum vendit, Grascis (xsyaXefxTtopoc, Italis Grossiero, Gall. Marchand en gros. Apuleiiis lib. 1. Metamorph. : Omne enim pridie Lupus negotiator Magnarius coemerat. Idem videtur esse quern Apuleius lib. 5. dicit magnis pecuniis negotiantem. Genus tamen aliqupd peculiare mercatorum fuisse Magnarios haud male suspicatur Colvius. Vide notas ad Apuleii locum supra laudatum, et Turneb. Advers. lib. 27. cap. 21. pConsule praeterea Baron, in notis ad 22. diem Aug. Martyrol.] ~ * MAGNAS. Inter Magnates seu nobiles annumerari posnae gravioris genus Magmentans Christ! cultum Duz pacifer almum. apud Florentinos, cum in rempublicam Utitur rursum semel. coaluerunt. Stat. ant. Florent. lib. 3. T MAGMENTARIUS, scp' ou TOC ffirXayxva cap. 36. ex Cod. reg. 4621 : Quicumque n6e[Ava TOT? pofjiol? TtpoacplpovTat, Qui exta offenderet in persona aliquem suum hostem, id est ilium pro quo laborat aliqua ad altare pro sacrificio fert. Supplem. bona, ultra pcenas alias sibi impositas Antiquarii. per ordinamenta, intelligatur esse et sit MAGNA GHARTA. Vide Charta. Magnas et de numero magnatum civita1 MAGNA CURIA. Vide in Curia 8. MAGN-ffiVTJS, apxatoyepwv, in Gloss. La- tis Florentise. Rursum liB. 5. cap. 28 : Et si occiderit aliquem, qui fuerit de tin. Graec. Grandaavus, senex. prioribus artium et vexilliferis justitise, | MAGNAGIUM, Mansus, vel mansio. Bulla Alexandri PP. IV. ann. 1258. ex vel eorum collegiis, vel notariis ipsorum, Tabul. Sangerman. : Magnagia, deci- ultra dictas pcenas intelligatur esse ipso mas, redditus, terras, nemora, possessio- jure Magnas, si fuerit popularis ; et si nes et Jurisdictionem temporalem quse ha- fuerit Magnas, esse supermagnas,... et betis in villa quse Noiers appellatur. Vide privatus omnibus officiis et beneficiis communis Florentise, una cum filiis et Managium 2. MAGNALIS, MAGNALIA. Glossae anti- descendentibus suis. qu33 MSS. : Magnalia, salubriora, prosMAGNATI, pro Magnates. Glossee antiperiora, magnifica, pretiosiora. Jo. de quse MSS. : Magnates, nobiles. MagnaJanua : Magnalis, magnus, vel qui ma- tus, nobilis, potens, sanctus. JSneas Parigna fecit. Un'de illud : Loquebantur va- siensis Episcopus adversus Graecos : riis linguis Magnalia Dei. Papias : Ma- In hoc segnitia deterioris famse per ora gnalia, id est, prsestantiora, magnifica, Magnatorum deteruntur. [Folcuinus ad salubria. Mamotrectus ad 17. Sapient. : ann. 953. ubi de Baldrico, qui erat de Magnalia, Magnitudines. Grsec. Edit. Magnatorum terrse illius prosapia oriun(xeyaXeTov. Ruffus Asterius Quintus in dus. Paschasius Radbertus in Epitaphio Carmine de Deipara : Walae saec. 4. Bened. part. 1. pag. 502 : Senatus exsiliatur, et Magnati omnes, Signa movent populos, cernunt Magnalia cceci. atque olim carissimi et primi damnantur Auctor Carminis de Missione Spiritus palatii. Occurrit ibid, iterum et semel.] Ita Primati, pro primates, in Chronico sancti : Fredegarii cap. 76. Magistrati, pro MaHaec tuba profecta de Sion, Magnalibus gistratus, etc. Orbem replevit Messiae. 1 MAGNATI, in Barthol. Scribae Annal. Arnulfus Lexov. in Epist. : Non tanta Genuens. lib. 6. ad ann. 1225. apud Mupostmodum prosperitatis ejus insignia rator. torn. 6. col. 439. mendose pro Maclaruerunt, quanta prsecedentis adversi- gagnati. Vide Mahamium. tatis Magnalia celebrantur. Hist. CortuMAGNATES, Vassalli majores. Charta siorum lib. 3. cap. 5 : Qui literis Magna- Ildefonsi Regis Aragonum ann. 1192. lia promittebat. Occurrit ibi semel ac apud Marcam lib. 6. Hist. Beneharn. iterum. Rodericus Toletan. in Praefat. cap. 9 : Item Rex prssscriplus manutead Hist. Hispan. : Hispanorum Regum nebo te et defendam tanquam nobilem

176

MAG

MAG

MAG
Cum quibus impreaso natorum crinibus auro Inter utrumque duos chrismavit verlice fratres, Nominis ejusdem, nisi quod de fratribus alter Dignoscendus erat Karolus cognomine Magni, Corporis ex habitu, mentis cognominis omen, Qui bene Magnus erat, quia sicut corpore supra lllius aetatis primaeve debita magnus, Sic animo majorque fuit virtute fulurus. Jam tune magnus eral cognomine, deinde futurus Magnus divitiis, et fama magnus et actis. Praeter quod solenne satis cognomen alius Gratia, qua? null! plus affuil, addidit usum Nominis, et Karolo fecere karismata nomen.

Magnatem meum per bonam fidem. Vide Alise ann. 1445. in Reg. 176. ch. 373: Procer. Perrin Lienart apporta au suppliant * MAGNATIM, Summopere, diligenter. Maignen ou Chauderonnier deux poilliers. Charta Carol! Simpl. ann. 905. torn. 9. Guill. Guiart. ad ann. 1285 : Collect. Histor. Franc, pag. 500 : Qui rePar la terre an roy de Maillorgues, gis servant Magnatim jussa fideles, ejus Ou lors trouva-on maint Maignen honorafi debent prsecedere dono. Cheminent jusques a Parpaignen. MAGNELLA, MA.GNELLUS. Vide MangaAtque ita etiam legendum, pro Mainum 2. MAGNERIUS, [Familiaris, domesticus.] gnier, in Ordinat. hospit. Phil. V. reg. Statuta Delphinalia pag. 39 : Quod qui- Franc, apud Marten, torn. 1. Anecd. cunque seu aliquiMagnerii vel familiares col. 1362. * Hinc Magnien, Lebes, in Lit. ann. Curise Delphinalis non possint, etc. [Vide Maynerius.] [* Ita etiam in Stat. Hurab. 1342. ex Reg. 103. ch. 316 : Item autres II. dalph. ann. 1349. ex Reg. Cam. Corn- menues coustumes,... c'est assavoir,... des put. Paris, sign. Vienne fol. 10. r. pro Magniens, des seilles, des fruiz, etc. 1 MAGNIPENDISSIMUS, Admodum aesMaignerius, ut editum est torn. 2. Hist. timabilis. Litterae ann. 1402. apud RyDalph. pag. 587.] MAGNI, Magnates, quomodo les Gr.ans mer. torn. 8. pag. 249 : Noverint universi, dicirnus. Paschasius Radbertus in Epi- quod cum alias inter illustrissimas et taphio Walae lib. 1. cap. 4 : Cum aut Magnipendissimas personas, dominum ipse hospites, aut eorum Magnorum ali- Ludovicum Comitem Palatinum Reni et quis vocasset, etc. Adde lib. 2. cap. 15. Dueem Ravarise, etc. extremo. 1 MAGNIPOTENS, Splendidus et bellicoMAGNICAPER, Saxonibus, ormaete- sus. Gasp. Barthii Gloss, apud Ludewig. b u c c a n , in Gloss. jElfrici, i. immen- torn. 3. Reliq. MSS. pag. 346. ex Hist. sus caper, hircus. Palaest. Fulcherii Carnot. ^ MAGNIFICARE, Augere, amplificare. 1 MAGNIPPANUS SERVICE, in Actis InCharta Boleslai Ducis Silesiae ann. 1249. nocentii III. PP. pag. 68. pro Megajupaapud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. nus, vel Magnus Jupanus. Vide Zupa. 487 : Cupientes Magnificare, et augmen1 MAGNISSIMUS, pro Maximus. Oratio tare redditus Ecclesise, etc. Nicolaus de Ferdinandi Vacecapitis Regis Castellss Jamsilla de Gestis Frederici II. Imper. legati ad Ludovicum Ducem Andegav. apud Murator. torn. 8. col. 513 : Cum ann. 1378. apud Marten, torn. 1. Amautem hoc modo ipse Legatus potentiam pliss. Collect, col. 1505 : Prseterea, Masuam Magnificaret in regno, cuncti psene gnissime Princeps, nos inter cetera prinregni Majores sibi tanquam domino reve- cipaliter sumus ad vestram celsitudinem rentiam exhibebant. Gloss, vett. : Meya- destinati, etc. Occurrit etiam apud Jos. X'jvw, amplio, amplifico, Magnifico. Moret. Antiquit. Navar. pag. 556. psvir^ [ Sed mox successit consolacio gil. Grammat. pag. 131 : Onulli numero gaudiosa cum idem dominus rex (Hen- negatur, sive Magnissimo sive midissimo.] * MAGNITAS, ut Magnitude, Titulus ricus V.) ejusdem nominis parisque virtutis post se reliquerit filium et here- honorarius regum. Charta Caroli Simpl. dem... apud quern predictus scutifer ann. 905. torn. 9. Collect. Histor. Franc, multum Magnificatus est et super om- pag. 500 : Jussimus hoc nostrse Magnitatis nes aliossui status excellent] us honora- edictum fieri, etc. tus est. (Chart. Clun. litt. abbatis LevMAGNITUDO, Titulus honorarius Revensis in Anglia ; coll. Burgund. B. N. gum, et aliorum, apud Ennodium lib. 1. Ep. 4. Marculfum lib. 1. in Capitul. t. 83, n. 468. an. 1413. )] 1 MAGNIFICATIO, Elevatio, praedica- Car. C. tit. 3. cap. 8. torn. 1. Hist. tio. Personarum varia Magnificatio, Franc, pag. 869. 882. in Concil. Aquisgran. II. ann. 896. in Prsefat. libri 1. ad apud Macrob. Saturn, lib. 5. cap. 13. MAGNIFICE, Multum, plurimum, cum Pipinum, in Notitia Eccl. Belg. pag. 13. effectu. Papias : Magnifice. egregie, ex- etc. in Epist. 187. 243. Joannis VIII. cellenter. Alexander latrosophista lib. 2. PP. etc. Vide Brisson. de Formul. Passion. : Et Magnifice juvati sunt pa- pag. 355. MAGNITUDINES, Privilegia, Praerogatientes. Passim. Magnificus tumor, apud Caelium Aurelian. lib. 2. Auctor. cap. 12. tiyse. Charta Henrici Imp. ann. 1041. in MAGNIFICENTIA, Titulus honorarius Histor. Pergamensi torn. 3. pag. 420 : Regum et aliorum, in Epistolis Childe- Ut pro amore Dei sanctse Pergamensi Ecberti torn. 1. Hist. Franc, pag. 869. in clesise... nostra regalia, et Magnitudines Epist. 60. Nicolai I. PP. in Capitul. Ca- dignaremur concedere. Alia Fridenci I. roli 0. pag. 48.52. in Concil. Ticinensi ann. 1156. ibid. pag. 458 : Preterea omann. 855. in Epist. Joannis VIII. PP. 30. nia regalia et Magnitudines de Comitatu 291. apud Gregor. VII. PP. lib. 3. Epist. Pergamensi, etc. 1. MAGNUS, interdum usurpatur Lati21. etc. Vide Brisson. de Formul. nis inferioris asvi pro eo, qui statura pag. 355. * Nicolao Spinelli cancellario regni proceriori et altiori est, ut nostris, Siciliae et Provinciae senescallo tribui- Grand. Hinc Ludovicus Rex Francise, tur, in Charta ann. 1375. ex schedis Pr. qui vulgo Longus dicitur, semper Magnus cognominatur in yeteribus Charde Mazaugues. tis. | MAGNIFIGIUM, ^Y^ow'a- Gloss. Chronicon Monasterii de Fontanis Lambertus quidam Miles FlanLat. Grsec. MSS. Sangerman. Magnifi- cap. 2 : qui dicebatur Magnus respectu drensis, centia. cujusdam socii, qui dicebatur Minor MAGNIFICUS, Mirificus, ^yaXorcoio?, Lambertus. Sed et Carolo, primq ex Re6au[AaTovpyo<;. Vita S. Simeonis Stylitae gibus nostris Imperatori, Magni cognocap. 2 : Ibat in Monasterium S. Timothei men inditum a staturae proceritate tesMagnifici viri. tatur Egidius Parisiens. MS. lib. 1. Ka- MAGNINUS, Lebetum faber, nostris rolini, ubi de Stephano PP. : Chauderonnier, alias Maignen. Petrus August! quarta Nonarum luce coire Royer Magninus, in Charta ann. 1490. Concilium fecit, ad quod cum conjuge Regem, Lit. remiss, ann. 1406. in Reg. 161. CharEt cum suscepta de conjuge prole vocavit. toph. reg. ch. 50 : Deux Chauderonniers Tune Missam incipiens, quando consedit ad aram, ou Maignens passans par le pays, etc. Regificos cultus aptavit utrique parent!,

Anonymus de Nominibus Germanorum: Carolus, seu Karolus, haud dubie est illud Saxonicum Kserle, per diphthongum, quam illi semper faciunt a, Italicum. Est autem Kserle, yir procerx staturae, et grandis corppris, qualem fuisse Carolum Primum scribunt. Quidquid sit de hac vocis origine, constat, Carolum, nude, sua aetate appellatum, itaque sic vocatum in Baptimaste. Smaragdus in Partes Donati cap. 21. de quatuor nominum speciebus: Ergo si placet, sic istas quatuor propriorum nominum species jam hodie apud nos teneantur, ut dicamus prsenomen, Imperator, et sit illi proprium dignitatis, quod nulli alio in suo convenit Regno: dicamus Karolus, et sit illi proprium, quod accepit in Raptismo: dicamus Francus, et sit illi appellativum in genere suo: dicamus prudens , et sit illi agnomen appellativum accidens et extrinsecus. Id praeterea constat ex Scriptoribus Vitae ejusdem Caroli. | 2. MAGNUS, Vir auctoritate gravis. Concilium Pisanum torn. 6. Spicil. Acher. pag. 266: Prszterea est testimonium Magnorum dicentium quod per totum mensem Augusti, etc. *\ 3. MAGNUS, f. pro Manus. Acta Episcop. Cenoman. cap. 36. apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 345 : Guido tamen jugiter pium et liberalem circa suos Canonicos amorem exhibebat et honorem. Nullus enim eorum remanserat, quern non ipse vel ecclesiastica dignitate sublimasset, aut cui Magnum, aut chlamydem variam, seu renonem grisium tribuisset, seu aliud liberalitatis emolumentum providisset. Vide in Manus. * MAGO, Capulus, Gall. Poignee, Manche, Lit. remiss, ann. 1362. in Reg. 93. Chartoph. reg. ch. 124: Qui exponens dictum Johannem percussit in calido motu unum ictum, solum de manu in qua tenebat gladium subtus guttur, non tamen de cuspide gladii, sicut credit; sed solum de manice (sic) seu Magone. MAGOLCIUM , Cloaca , Gall. Esgout. Statuta Mediolan. part. 1. cap. 256: Cum cloacse, et Magolcia Mediolani pestilentem reddant aerem, etc. 1 MAGOMETUS. Vide in Mahum. MAGRA. Matth. Silvaticus : Cusura est species luti, quse dicitur Magra. 1 MAGRANCULES, Herbae species, a Graeco [xaxpoxauXo?. Albertus M. de Mirabilibus mundi: Si vis in manu tua portare ignem, ut non offendat, accipe calcem dissolutam cum aqua fabarum calida, et aliquantulum Magranculis, et aliquantulum malvavisci, etc. -5 MAGREDUS, f. Margo, Gall. Rord. Fragm. Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. eevi col. 1208: Illico velocissime venientes versus castrum ipsum, quum fuerunt in Magredo Colverse (nomen fluvii) sub centa ecclesise b. Mauri patroni Maniaci, etc. * MAGREGRASSUS. Vide infra Megregrassus. * MAGRUS, Ital. Magro, Macer; unde iisdem Magrezza, macies, nostris alias Magreche. Stat. Vercel. lib. 4. pag. 84.

MAH
r: Item quod aliquis, cujuscunque conditionis existat, non audeat vel prsssumat ludere... ad ludum, qui appellatur Magrorum et grassorum. Guignevil. in Peregr. hum. gen. Ms. ubi de Invidia :

MAH

MAH

177

| MAHAINIUM. Charta Philippi III.quamplures, Mahennaverunt, et quosdam Eeg. Franc, ann. 1273. apud Lobinell. inter fecerunt. torn. 3. Hist. Paris, pag. 27 : Nee etiam 1 MAGAGNARE, MANGAGNARE, Scripcontingeret quod percussus membrum toribus Italis , eodem intellects Baramitteret, seu vitam, vel etiam Mahai- thol. Scriba Annal. Genuens. lib. 6. nium incurreret, seu membri mutilatio- apud Murator. torn. 6. col. 437 : Deductis Autrui Magreche me nourrist, septuagenariis. infirmis, Magagnatis, et nem, etc. Et courous d'autrui m'esjoist. f MEHAGNIUM, in Litteris ejusd. Eeg. absentibus qui super mare erant. Eursum Hinc Amegroier, Macrare, in Mirac. B. ann. 1278. torn. 1. Ordinal, pag. 307: ibid, occurrit col. 471. Statuta Vercell. M. V. lib. 2: Retenta nobis justitia mortis, Mehagnii, lib. 1. pag. 2. y : Et quod Potestas , sive et vadiorum belli quum secuta fuerint. rector et ejus judex... habeant restitutioQui encraissier veut a drpit s'ame, nem et emendam a communi VercellaLe cors convient Amegroier, Occurrit ibid, semel. rum de equo vel damno alicujus equi Escauchierter et roidoier. T MBHAIGNIUM. Alii Mehaignia diversa interfecti , mortui vel Mangagnati, vel Vide supra Macillentia. et membrorum amissiones vulnerantes, vulnerati in aliquo exercitu vel cavalcata. ann. 1 MEHAGNIARE, in Leg. Norman, apud MAGUDARIS, Caulus, vel siligo, i. genus etc. in Ordinat. Philippi Pulcri Paris, apud Lobinell. torn. 5. Hist. frumenti candidi. Ita Gloss. MSS. [Pa- 1311. 245. Mehaingnium, non semel in Ludewig. torn. 7. pag. 338 : Si vir ejus pag. pias MS.: Genus frugis. Caulis qui nas- Tabul. B. M. de Bono nuntio Eotomag. earn Mehagniaverit, et eruendo sibi oculum, infrinyendo brachium, etc. citur ex ea parts unde scyrpus avellitur; MEHAIGNARE, Idem quod Mahemiare. vel siligo. Job. de Janua: Maguder vel Mechaing, in Litt. Philip. VI. E.eg. Fr. torn. 3. Ordin. pag. 574. Maguderis, secundus caulis qui nascitur M. Pastorale Eccles. Paris, lib. 7. ch. 19 : MEHAINIUM. Eegestum Parlamenti Eundem quoque de sinistro brachio Mein ihyrso abscissa, vel ipse thyrsus abscissus. Unde Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Parisiensis ann. 1270: Etiamsi ibidem haignarunt. [Le Eoman de la Rose MS.: Maguder, le second cho, c'est broisson de fuerit aliquapercussio, de qua Mehainium Faibles, et vieux et Mehaignez, cho, ou Iron, ou froment, ou fleur de fa- vel mors minime teneatur, etc. [MechaiPar qui pains ne sont plus gagnez.] rine. Magudaris vel Magydaris, ex eodera gnez, in Charta Philippi Aug. Eeg. Job. de Janua, est Laserpitii genus tene- Franc, ann. 1207. apud Duchesn. in Italis verq Magagna, ut infra dirius et minus vehemens. Occurrit apud Norman, pag. 1063: Concedimus quoque cetur, quodvis vitium sonat ; hinc maPlaut. Eud. act. 3. sc. 2. v. 19. Vide quod ipsi teneant per libertatem Rotho- gagnatum vocant quod aliquo vitio magi omnia placita... in quibus mors vel laborat. Chron. Parmense ad ann. 1293. Plin. lib. 19. cap. 3.] MAGULUM, Gena, bucca. Vetus inter- Mechaignez, vel placitum ensis non ap- apud Muratqr. torn. 9. col. 825 : Maximi pres Juvenalis Sat. 2. v. 17 : Peribomius. pendet.] et plurimi ibi fuerunt terrse motus, quoNomen Archigalli Cyncedi, quern Magu1 MEHEGNIUM, in Charta Philippi III. rum occasione multss domus Pistorii lum conspurcatum dicimus , qui publice Eeg. Fr. ann. 1277. apud Marten, torn. diruerunt, et multse. scissss et Magagnatas impudicitiam perpessus est, Graecobar- 1. Ampl. Collect, col. 1382: Excepta fuerunt. Unde nostri Mehaing ner I'honbaris [xayovXov, genam, buccam signifi- justitia de mobilibus catallis et calidls neur de quelqu'un, pro illius famam cat. Gloss. Gr. MS. ex Bibl. Eegia Cod. melleis, sine morte et Mehegnio. minuere, dixerunt. Le Eoman d'Athis e 2062 : HapEtai, a.\ yvaOoi, TOC [xayouXa. NarMAHAMENTUM, Membri mutilatio, MS.: ratio de Bertrando Eomano MS.: ST6(ia vel enormis laesio ; Mehaing, in Lit. ann. Or le voudroit bien engigner ^apcTwv 5japiTo; Sovrta (AOtpyapcTapca, (xa- 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. Et de son honneur Mehaingner. youXa poSoxoxxtva, auToSauxa -rot xesXyj.Vide 241. Libert. Montisfer. ann. 1291. in Gloss. Meursii. Vocis Mahain vim videntur innuisse Eeg. 181. Chartoph. reg. ch. 154: Item 1 MAGUNNA, Suggestio. Gloss. MSS. ''qui verberationem seu impulsionem fece- Itali, qui magagna vitium vocant, et x. circ. saec. ad calcem Collect. Canon, rit injuriose seu malitiose, ex quibus san- magagnare, vitiosum reddere , corrume Bibl. DD. Chauvelin Eegior. sigill. guis subsequatur, absque tamen morte et pere dicunt, a mangonibus forte, vel a Custodis. membri abscisione et Mahamento perpe- machina. Eollandinus in Summa Nota1 MAGUS, Mansio, veteribus Gallis ; tuo, etc. Vide Mahamium. rise cap. 1. de Equo : Cum his viliis et hinc plurium urbium nata nomina: * MAHANERIUM, ut supra Mahamen- Magagnis specificatis, etc. Jacobus BourRotomagus, Eicomagus, etc. Vide Vale- tum. Arest. parlarn. Paris, ann. 1270. in going lib. de Orig. et usu vulgarium sium in notitia Gall. pag. 477. Eeg. Olim fol. 64. v: Retulit curies quod vocum pag. 63. Mahaing dictum putat, 1 MAHAIGNIUM, MAHAIN, MAHAI- ipsa domina habet ibidem justitiam de quasi malum odium, atque adversa claNIUM. Vide mox Mahamium. fundo terrse usque ad duellum et cogni- des. [Aremoricis Mahha, et Mahhaina, MAHAMIUM, nostratibus Mahain et tionem mesleyarum sine sanguine et sine rumpere, frangere, conterere signiflcat, Mehain: membri mutilatio, vel enprmis murtro, etiam si ibidem fuerit aliqua quod ab Hebraico mahha, eodem sensu, laesio, qua quis ad serviendum Principi percussio, de qua Mahanerium vel acci- accersitur.] Alii denique, et forte probain bello redditur imbecillior. Eegiam derit. biliori sententia, a malignare. Vide in Majest. lib. 3. cap. 10: Si venditor ipse MAHEMIATOB , Qui mahemium alteri hac voce. MAHEMERIUM, ut Materia. Vide in vendiderit rem suam emptori tanquam infert, in Fleta lib. 1. cap. 40. 4. Mesanam et sine Mahamio. Lib. 4. cap. 3 : haigneur, in vet. Consuet. Norman, cap. hac voce. MAHEMIARE, MAHEMIATOR, MAHENDeclinare autem duellum potest accusatus 12. Hinc in hujusmodi placitis per Mahamium, vel j MEHAIGNATOB , in Leg. Norman, NARE. Vide Mahamium. | MAHERIA, Idem quod Macera , maper aetatem. Et infra : Mahamium autem apud Ludewig. torn. 7. pag. 176 : Homidicitur ossis cujuslibet fractio, vel testse ctdas, virginum injuriosos defloratores cellum. [* Nequaquam ; idem quippe capitis incussio, vel per abrasionem cutis et raptores mulierum, et Mehaignatores, quod supra Maeria 4. Vide in hac voce.] Charta Atholidis Peronensium Comit. attenuatio. [;::* Eadem leguntur apud etc. Glanvillam lib. 10. cap. 14. 3. et lib. MAHEMIARE, Mahemium inferre. Me- ann. 1126. inter Instrum. torn. 5. novae 14. cap. 1. 8. sed utroque loco Mahe- hain, Mehaigner, in Consuet. Norman, Gall. Christ, col. 376 : Duas partes decimse mium.] Adde Chartas Normannicas post cap. 66. 74. 75. 100. 121. Mayhemer, apud totius villas de Garneston, quadraginta Ordericum Vitalem pag. 1063. Littleto- Littletonem sect. 194. [Mehengner, in solidos de theloneo, Maheriam prsefatee nem sect. 194. 502. et Fletam lib. 1. cap. Charta ann. 1302. ex Chartul. S. Van- villas... similiter in perpetuum concedo. 40. 11. Mahemer, in Statuto Glocestrensi dreg, torn. 2. pag. 1262.] Magagnare, Charta Milonis Episc. Tarvan. ann. ann. 6. Edw. I. Eegis Angl. cap. 8. Vide Italis. Bracton. 1. 2. cap. 24. 11: Nequis 1142. qua donationem praedictam conGlossar. ad Villhard. voce Maagnie, et hominem Mahemiet vel occidat. Occurrit tirmat, ibid. col. 377: Concedimus ..... infra in Malignare. apud eumdem lib. 3. Tr. 2. cap. 12. 1. quadraginta solidos de thelonio et totam 1 MAHAIGNIUM, Eadem notione. Le- cap. 24. 11. 3. et in Fleta lib. 1. cap. Maheriam, mansiones canonicorum omnino liberas, etc. Forte scriptum fuit ges Norman, apud Ludewig. torn. 7. 17. 4. Eeliq. MSS. pag. 393 : Quantum ad pri* MAHANARE, Mahamentum inferre, Machaera. Vide'hanc yocem in Macera. mum casum vel Mahaignium seu qualitas mutilare, graviter Isedere. Eeg. visitat. * Nostris vero alias Mahere , pro illati maleficii. Adde pag. 161. Occurrit Odon. archiep. Eotomag. ex Cod. reg. Echauffe, calefactus, ni fallor. Lit. renon semel in Tabular. B. M. de Bono- 1245. fol. 49. v: Radulfus de Atrio cleri- miss. ann. 1462. in Eeg. 198. Chartoph. nuntio Eotomagensi, et alibi. cus, cui imponebatur quod mutilaverat reg. ch. 556 : En esperance que ceulx, qui T MAHAIM, in Charta Henrici II. Eeg. sive Mahanaverat Henricum Vivet. Vide avoient dance ladite morisque et estoient Angl. ex Tabul. Beccensi: Hsec omnia Mahemiare. Maherez, se baignassent. concessi cum murdro, et morte hominis, 1 MAHENNARE, Eadem notione, apud * Ut autem yocis Gallicae Maheutre, a et plaga, et Mahaim, et sanguine, etc. Eymer. torn. 8. pag. 165 : Vulneraverunt factiosis nostris usurpatse, origo, quam.

23

178

MAH

MAH

MAI
Vaima qu'il fist faire por lui trois Mahomeries sur trois montagnes. Comment, in psalter, ex Glossar. ad calcem Joinvil. edit. reg.: La fez Jesu Crist a abatu toz les faus dex par tot lo monde, et sunt fetes en leur Mahomeries les beles eglises ou non de Jhesu Crist. Vetus versio libr. Reg. ibid : Atalie la felenesse reine et li suen ouren mult destruit le temple Nostre Seignur, et de riches aurnemenz del temple aveient honured la Mahumerie Baalin. MACOMATUM, Idem quod Mahomeria, a Mahomet, qui et Macomet plerisque, et Machumet dicitur, superstitionis auctore, appellatum. Rogerus Hovedenus in Ricardo I: Ex alia parte turoni, ubi sedet Macomatum, (Edit, habet perperam Maconiatum) id est, la Mahumeria Saracenorum. 1 MAHUMIGOL^, Mahometis sectatores. Gesta Tancredi apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 169 :
Ergo inter Parthos et Persas, mixtus et Indos, Inter omnigenum vires Mahumicolarum.

viri ethimologicse scientise periti hacte- ligimus, et ex Poetis nostris vernaculis. nus non intellexisse videntur, pateat ; Le Roman de Loherans MS.: observe Mahurtre et Mahutre appellatam Seigneur, dit-il, demain nos combatron, a nostris brachii partem, quse Humerus El non Jesu qui soffri passion, dicitur : unde ornamenta qusedam toQui nos prest force centre la gent Mahon. mento infarcita manicis vestium aptata, Maheutres et Mahotes nuncupa- Alibi : runt, ut et milites, qui iis potissimum Que mieux vaut Dieu que Mahons, n'Apolins. utebantur. Ordinat. Ms. Car. duels Burg, aim. 1473 : Les archiers neporteront nul- Per Mahumetum jurabant Mahumetani. les Mahotes a leurs pourpoins. Vide Chron. MS. Bertrandi Guesclini: Ducat, part. 2. pag. 330. Lit. remiss, Je croi que vous vends savoir nos portion, ann. 1394. in Reg. 146. Chartoph. reg. Vous penses a tenir le serment a Mahon. ch. 411 : Le suppliant feri de son coustel un seul cop icellui defunt par en droit la Hinc Nostratibus Ambianis Mahoner, poitrine, lequel coup escrilla et entra au pro, pugnis certare, quod pugnando bras d'icellui defunt en droit la Mahurtre. invicem subinde per Mahumetem juAlia3 ann. 1415. in Reg. 169. ch. 74: rent. Magometus apud Willelm. Briton, Icelui Desrues print Guillaume le Breton lib. 4. Philipp. par les Mahutres des bras, ou par I'un MAHOMERIA, et MAGHOMERIA, Ternd'iceulx. Le suppliant frappa icelui Le plum Mahometicum, apud Matth. Paris, Clerc ou Mahutre du bras destre, in aliis Will. Tyr. et alios Gestorum Dei Scripann. 1460. ex Reg. 189. ch. 412. Vide tores. Machomeria quibusdam, ut Roinfra Marioth. berto Monacho, Baldricq, etc. [Charta ann. 1184: Quam ecclesia S. Jphannis 1 MAHERMIUM. Vide in Materia. quondam Machomeriam toties jjc MAHINARE, forsitan per metathe- avia mea ecclesise S. Samuelis dicta pro dedit sin a Maniare, Ital. Maneggiare, Gall. Campum terras qui est juxta viam quse Manier. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. ducit de majori Machomeriam in JerusaIII. pag. 514 : Ut ordinamentum factum lem, etc.] Guibertus in Hist. Hieros. lib. de blado vendendo ab illis , qui ven- 4. cap. 14 : Ad fanum suum quod Machodere volunt , melius observetur, nee Pharphariincantatores blabi bladum venale, quod mariam vocant, ultra pontemlib. 1. cap. Vide eumdem erit in locis constitutis, ulterius pravo cum sepelire.de Vitriaco lib. 3. pag. 1143. modo debeant Mahinare, ordinaverunt.... 4. JacpbumVitalem pag. 735. 742. VinOrdericum predicti quod aliqua persona non possit centium Belvac. etc. [Machomaria, in nee debeat deferre aliquod bladum ad Chron. Andr. Dandulis apud Muratqr. Curiam comunis... vel alibi in scutella, torn. 12. col. 275.] Nostris Mahomerie. vel gironibus. [FR.] Joinvilla in S. Ludovico: Et estoit le | MAHIZ, Frumentum Indicum, nos-moustier en la Mahomerie des Turcs et tris Bled de Turquie, Mais. Cone. Tarra- Sarrazins, et I'avoit fait dedier celui con. ann. 1591. inter Hispan. torn. 4. Legat en I'onneur de la Mere de Dieu. pag. 541 : Nee de frugibus duntaxat, fru- Guil. Guiart sub ann. 1248 : mento, hordeo, avena, spelta, milio, Indico Et font sans trop grande crierie tritico Mahiz dicto solvi prsecipimus Dedier la Mahomerie. (decimas). 1 MAHO. Vide infra Mahum. 1 MAHUMMARIA , Eadem notione, in 1' MAHOLUM, pro Macholum, in Lege Gestis Tancredi apud Marten, torn. 3. Salic, cap. 18. 2. edit. Baluz. Vide Ma- Anecd. col. 145: Excreverat in collem chale. modicum tellus, cujus vertici fanum, quod ] MAHOMERIA. Vide mox Mahum. vulgo Mahummariam vocant, saxeum 1 MAHONA, Gall. Mahonne, Galeae spe- super sidebat. cies, qua Turcae utuntur. Hieronymus Hinc, ni fallor, vocabuli nostratis Conies Alex, in Comment, de bello Melit. Momerie origo, quam pro re ridicula ann. 1565: Erant Piali Bassse classis usurpamus, quod preces, clamores, canTurcicse prssfecto, triremes munitissimse tusye in ejusmodi templis a Turcis 130. Mahonas 8. Sunt autem Mahonss na- excitari solitos pro ridiculis haberent ves ampliores convehendis commeatibus, nostri. Bulla Benedicti XII. Pap. apud et militaribus apparatibus accommodate. Anton. Brandaon. lib. 15. Monarch. Haec post Spelmannum. Lusitan. cap. 11: Non templa seu Mes* Mahon nostris non unius fuit intel- chitas ipsorum, nee, quod absit, per eorum lectus. Cuprum vel aes sonat, interprets funestos ritus, invocationes et clamores D. Le Beuf, torn. 1. Dissert, pag. 169. in verborum, et publicas invocationes, et vet. Poem, ibi laudato : peregrinationes ipsorum in cordibus fideHum scandalum generetur. Usurpatur Mainte ymagene de Mahon etiam Tumbes de gent et autre oeuvre. MAHUMERIA , pro Mahumeti idolo. Nisi sit pro Nummo sereo, Gall. Me- Chron. Reichersperg. de Saladino : Et daille; quo sensu Mahelin legitur in Mahumeriam misit ei, ut earn, sicut proLit. remiss, ann. 1470. ex Reg. 196. Char- miserat, ad honorem Saracenorum exaltoph. reg. ch. 165 : Lequel mareschal fist taret, et venerabiliter earn habere prsecideux ferremens en facon d'estrilles, peret. cuidant que ce fut pour faire des ensei* Nostri Mahommet quodvis idolum, gnes d'argent ou Mahelins. Sed et Erra- sicut et Mahomerie eorumdem fanum ticum papaver, vulgo Coquelicot, Picardi dixerunt. Guignevil. in Peregr. hum. nostri Mahon vocant. Lit. remiss, ann. gener. Ms: 1401. in Reg. 156. ch. 254: D'une pugnie Et sur sa teste un Mahommet de gerbe, que on dit Mahon que ladite Portoit, qui ses yeux encliner femme cueilli en allant son chemin, bati Li faisoit et jus regarder. sur les fesses d'icelles jeunes filles. Unde iisdem Mahonner, ejusmodi papaver Guill. Tyrii contin. Hist, belli sacr.apud evellere. Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 589 : MAHUM, et MAHO : sic Mahometem ut Lex se corousa a Salomon por le pechie de plurimum appellabant nostrates, ut ex luxure, qu'il ot fait d'une fame paienne Matthseo Paris ann. 1236. pag. 289. col- qu'il tenoit, qu'il ne deust pas tenir. Tant

1. MAIA, Nutrix.Glossa? Isidori: Maia, medica, obstetrix. Commodianus Instr. 12:

Percipit hoc Semele iterum Jo vis altera Maia.

2. MAIA, Acervus manipulorum, segetis, Belgis nostris, Male. Statuta Ordinis de Sempringham : Circumeant procuratores omnes grangias, et videant omnes Maias, et faciant implere ad summum, quas potuerint. MAJACTA, Chronicon Nonantulense MS: Per hujus Imperatoris (Friderici II.) tempora rudes erant ritus et instituta majorum. Nam viri infulas de squammis ferreis gestabant, biretis insutas, quas appellabant Majactas. [Majatas edidit Murator. torn. 9. col. 128. ut et torn. 16. col. 260. ex Anonymi Itali Hist. : Nam homines portabant infulas ferreas, quas vocabant Majatas.] 1 MAYATA, Eadem notione, in Opuscul. Gualvanei de la Flamma apud eumdem Murator. torn. 12. col. 1033. 1 MAIAGIDM, MAIAGE, Praestationis species, sic dicta quod mense Maio exhiberetur. Tabular. Compend.: Item totum territorium debet 19. soUdos de Maiage in prima die Maii annuatim, et quisque debitor illius Maiagii debet ducere apud Compendium in domo nostra 3. minas bladi propriis sumptibus. Item quisque debitor illius Maiagii debet 15. denarios de relevio. Vide Maienses. MAIALIS. Gloss. Isid. Maialis porcus, pinguis, quod dese Maia? sacrificabatur, quasi matri Mercurii. Glossse Grasc. Lat.: AIX9a^, Porcellus Maialis. AliaB : Maialis, T0[uo?. Sed legendum.utin Gloss. Graec. Lat. TojiJac x'P?> Maialis. Ugutio : Nefrendis dicitur porcus domesticus, carens testiculis, sic dictus, quia non frendet dentibus. Hie alio nomine dicitur Maialis, quomodo cincurris dicitur natus ex apro silvestri et domestica porca. Polyptychus S. Remigii Remensis : Summa porcorum, verri 10. Maiales 100. scrofse 165. genal. 140. sunt simul capita 415. [Charta ann. 1030. ex Archivis S. Victoris Massil. : Guichirannus et frater ejus Fulco vendiderunt S. Victori et S. Zachariss totam condaminam quse fuit de Bonifacio pro uno caballo, uno bove, uno verre et uno Maiale.] Quidam porro putant, ita dictum Maialem, quod ad Majumse festivitatem nutriretur et saginaretur, reservareturque ad solennes epulas : indeque Maialem sacrifum seu sacrivum, dici in Pacto

MAJ
Legis Salicae tit. 2. 18: Si quis Maialem sacrifum furaverit, et cum testibus, quod /acrifus fuisset, potuisset ille qui perdidit, approbate, etc. 19. Alium vero Maialem qui sacrifus non fuerit, etc. In Lege eadem posterioris Editionis | 17 : Si quis Maialem sacrivum, qui dicitur votivus, furaverit. Sed ibi sacrivus et votivus, Maialis est, non ad sacrificium reservatus, sed sacer et ex voto aedibus sacris, aut viris religiosis datus, quomodo votiva pecora vocat Gregorius Turon. lib. 2. de Mirac. cap. 3. ms" Vix certe dubium est quin Maialis porcum castratum significet; atque adeo recte Eccardus hanc vocem deducit a Mahen, maien,q\iod Germanis exscindere, secare sonat: facile enim omnino a participio Majelt, exsectus, formatur Maialis. 1 MAJATA. Vide supra Majacta. * MAIATA. Vide Maglata. [FR.] T MAICAMPUS, m Annalibus Franc, a Frehero editis sub ann. 776. pro Martii seu Madii campus, Oomitia publica, quae pritni Francorum Reges solebant quotannis primum Martio, dehinc Maio niense indicere, in quibus post seria peracta, conviviis, ludis, spectaculisque delectabantur. Vide Campis Martii. Kdde Dissertationem hac eadem de re Andreae Bivini cap. 8. in Syntagm. variar. Dissertat. edit. 1702. MAIDA. [Oapitul. Pipini Reg. Italise ann. 793. cap. 32 : De pravis illis hominibus qui brunaticos (brumaticos) colunt, et de hominibus suis subtus Maida cerias (cereos) incendunt, et votos vovent, etc. Anglo-Sax. Mesden, Anglis Maid, Germ. Magd, est puella, virgo ; sed haec quid ad rem ? An idem Maida quod mox Maidanum ? haec quippe erat veterum Gallorum superstitio, ut in biviis et compitis hominum membra ex lino vel cera conflataponerent,quibus fortean cereos accendebant. Vide Pes et Ceria. MAIDANUM, MA.YDANUM, Turcis et Sarracenis, ut videtur, forum, platea vel campus. Epistola Oarlini de Grimaldis ann.-1314. apud Waddingum : Interim sancti fratres ducuntur ad Maydanum, id est, plateam vel campum. [Mardanum perperam edit. torn. 2. Martii pag. 413.] Idem ann. 1321. n. 4: Ignem magnum in Maydano, seu platea civitatis accenderunt. Josephus Barbaras in Itinerario Persico pag. 463: Mandavitque ut in forum, quod Maidan illis dicitur, venirem. ] MAIDINUM, Mensurae genus. Charta Guillelmi Gerundensis Sacristae ann. 1268: Ita tamen quod de miliarensi a nobis et D. Infante Jacobo vobis concesso, habendo de quolibet Maidino salis, etc. Vide Manata. j MAJELLENSIS OBDO. Sic dicti olim Oelestini a monte Majello, qui fuit eorum tamquam prima incunabula. Vita B. Roberti Salentini torn. 4. Julii pag. 502: Tandem invenerunt duos fratres Ordinis Majellensis. 1 MAIENSES, Dies pecunise in mense Maio sol vendee, Gall. Terme de May. Tabularium Casae Dei: Dono... duos mansos... ex quibus exeunt duo agni censi et duo solidi inter Kalendares et Paschales, et Maienses et Meisonegs. Vide Maiagium. * MAIERA, Fermentum, quo in conflcienda cerevisia utuntur. Vide supra Maeria 4. MAJERIA, Sepes, lignum, quo ager clauditur, munitur, ex Lat. Materia, ut censet V. 01. Dion. Salvaingus Boissius in lib. de Usu feudor. cap. ult. Gharta

MAJ
ann. 1164. ab eo descripta : Si quis vinearum, hortorum, vel alterius loci fructus, vel Majerias, vel clausuram, vel tecturn domus furatus fuerit, etc. Alia ann. 1245. apud eumdem pag. 323 : Jus pascendi pecoris,... jus ligna scindendi, sive chalfagium in omnibus nemoribus nostris, excepto nostro devez, quod est supra vineas de Loyras, etc. Consuetude Bordonensis art. 284: Autre chose est des fruits naturels comme noix, foin, Mayeres, pommes, poires, et autres chases semblables, etc. Vide in Escenla. 1 MAIERIUS, Praefectus palatii Papalis. Acta SS. torn. 4. Junii pag. 766 : Suprascriptus vero aurificus hac suprascripta occasione in continents factus fuit Maierius domini Papas. 1 MAIERUS, Idem qui Major villas, nostris Ma'ieur. De S. Alena torn. 3. Junii pag. 397 : Pastori, magistris fabricas, Maiero, scabinis, etc. * MAIESTADE, Praestationis species in mense Maio solvendse. Oharta ann. 1328. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 194 : Item et invenimus quod centum nonaginta quinque solidos morlanorum, qui vocantur Maiestade, habet dictus dominus rex in dicto loco de Ynossio; et solvuntur anno quolibet in mense Madii... per certos homines pro certis rebus. Vide Maiagium. MAJESTAS. Glossae Lat. Graec. : Majestas, (XEyaXeioTy]?. Deo prsesertim tribuitur. Prudentius in Apotheosi :

MAJ

179

facta est Majestas Domini, et Imago 13. Marias et Apostolorum. Vitae Abbatum S. Albani pag. 71 : In quorum uno Crux cum Crucifixo et Maria et Joanne figurantur : alio vero Majestas cum quatuor Evangelistis elegantissimis cselaturis insculpitur. Et pag. 90 : In media trabe Majestas cum Ecclesia et Synagoga figuratur. Gervasius Dorobernensis de Combustione et Reparat. Eccles. Dorobern. pag. 1295 : Quse (trabs) per transversum Ecclesias desuper altare trajecta auro decorata.... Majestatem Domini, imaginem S. Dunstani,... sustentabat. Liber Ordinis Parisiensis cap. 56 : Dum transeunt ad Capitulum, similiter ad Majestatem inclinabunt. Statuta Ord. Praemonstrat. Dist. 1. cap. 5: Cum vero Convening Capitulum ingreditur, singuli suo ordine versus Majestatem inclinent. Durandus lib. 4. Ration, cap. 35. n. 11 : In quibusdam codicibus et Majestas Patris, et etiam Imago depingitur Crucifixi. Infra : Sacerdos osculatur pedes ipsius Majestatis, et se signat in fronte. [Marten, de antiq. Eccles. Ritibus pag. 631: Hie libri Majestatem osculatur sacerdos.] Vetus Charta apud Catellum lib. 5. Rerum Occitanar. pag. 901 : Et qusedam crossa eburnea, cum baculo eburneo, et unum colare cum Majestatibus, etc. * Ea potissimum appellatipne designatur ngura Patris aeterni in Throno sedentis aut Crucifixi imago, quae in antiquis missalibus picta est ante canonem, quamque osculabatur sacerdos .... Nam Filius hoc est. post orationem, Aufer a nobis, ad aperQuod de Patre micans se praestilit inspiciendum Per species, quas posset homo comprendere visu. turam missalis : unde in quibusdam leNam mera Majestas est infinita, nee intrat gitur haec rubrica : Osculelur majestas, Obtutus, aliquo nisi si moderamine format. aut osculetur majestatem. Hinc in MisUbi Iso Magister per Majestatem, Pa- sali ann. 1478. apud Charvet. hist. Vien. pag. 747 : Hie ponat (sacerdos) manus ad trem, Designari putat. Infra, Filio trimodum Majestatis. Quse" ibi toties repebuit: tuntur, quoties in aliis Missalibus legiCui non principium de tempore ; sed super omne tur, Extensis manibus. Tempus, et ante diem Majestas cum Patre summo, Sedet Majestas, pro quavis Sanctorum I mo animus Pair is, et ratio, et via Consiliorum. imagine usurpatur ab Anonymo de MiEt contra Homuncionitas : racul. S. Fidis cap. 8. torn. 2. Bib!. Labbei: Erat distributa Sanctorum acies in Adfirmant non esse Deum, pietate fatentur, tentoriis et papilionibus in prato S. FeliMajestate negant. cis, quod disparatur ab urbe quasi uno In Psychomachia : milliario. (loquitur de capsis et imagiVerbum quippe caro factum, non destitit esse nibus SS.jHunc locum prsecipue S. Marii Quod fuerat, Verbum earnis dum glutinat usum, aurea Majestas et fS. Amantii seque aurea Majestate quidem non degenerante per usum Majestas, et S. Saturnini Martyris aurea Carnis, sed miseros ad nobiliora trahente. capsa, et S. Maries aurea imago, etsanctss Crucis aurea Crux, et sanctss Fidis aurea Lib. 1. in Symmach.: Majestas decorabant. Tabular. Celsinia.... Nisi quod trucis Orci nence : Incendia domorum , vinearum Imperium, verje ceu Majestatis adoras. extirpationes, censuum terras ablationem, Arator lib. 1. Hist. Evangel, de Ohristo patris sui seu proprii corporis invasionem, resurgente : Majestas cum carne redit, et ad ultimum, quod magis plangendum etc. Gregorius Turon. de Vitis Patrum est, ipsius etiam Majestatis S. Petri lapicap. 1.2 : Ibique Seraphim obumbrare Ma- dationem, etc. [Antiquit. Benedict. Picjestatem Domini. Liber 1. Miraculor. S. tav. MSS. part. 3. pag. 105 : Calicem Bavonis cap. 14: In honore trinse Majes- domni Bertrami Abbatis magnum cum tatis, Patris, et Filii, et Spiritus sancti, Majestatibus.] Vide Monast. Anglic, torn. Hugo Flaviniacensis in Chr. pag. 166: 3. pag. 309. 312. Et in media quidem alto satis et promi* Pro Deiparae imagine, in Annal. Planenti ciborio sanctus quiescit Vitonus, cent. ad ann. 1468. apud Murator. torn. frontem auro purissimo et gemmis pre- 20. Script. Ital. col. 925: Dum Majestas tiosissimis , quibus concluditur Majestas Virginis pro more patriss ad oblationes Dei incircumscripta, et incomprehensibi- ssdi Virginis faciendas deferretur, etc. lis, habens ad dexteram B. Petri, et ad Testam.'regin. Mafaldee ann. 1256. torn. Issvam ejusdem B. Vitoni.... imagines. 1. Probat. Hist, geneal. domus reg. Por[Haec de sacra Eucharistia interpretatur tug. pag. 31: Item meum psalterium boMabillonius Annal. Benedict, torn. 4. num quod me nutuit, et Majestates meas pag. 187.] Helgaudus in Roberto Rege : parvas de ebore. Fecit nihilominus sancto Pontifici MarMajestatem pro quovis Gentilium Deo tino casulam auro operatam optima, inter usurpayit etiam Tertullianus Apol. cap. scapulas Majestatem veri Pontiftcis conti- 13 : Majestas qussstuaria efficitur, circuit nentem, Cherubim quoque ac Seraphim cauponas religio mendicans. Commodiadominatori omnium colla submittentium. nus Instr. 17. de Archigallis : Albericus in Chr. ann. 1204 : In hac Inde simulant se concuti numine quodam, Majestatemque colunt, et se sub figura fatigant. (icone seu imagine) mirabiliter fabre-

180
Et infra:

MAJ

MAJ

MAI

28. 29. etc. qui interdum Majestatis mundi Imp. [Majestas Sanctionis, in Apostolicas titulo utitur Epist. 27. 28. 40. leg. 80. de Decur. lib. 12. tit. 1. Codic. 89. etc. ut et Vita S. Theodardi pag. Theodosiani.] [** Vide supra ad lineam 761. Histor. Translat. S.Sebastiani num. Imo etiam.] MAJESTAS, Praesentia. Tabularium 15. etc. Vide [Epist. Abbonis Floriac. Eusebius Eraisenus seu Eucherius Ho- pag. 402. 403. S. Bernardum Epist. ad Brivatense Ch. 7 : Quod in Majestate illomil. contra Idola : Seddicis,non lignum Eugenium. PP. 261. edit. Mabill.] Ste- rum testium auctorizatum juit Petri, et lapidem, sed in ligno et lapide latentem phan. Tornac. Epist. 109. Conradum Poncii, etc. veneror Majestatem. | MAJESTAS, Magnitude. Gasp. BarAbbatem Uspergensem ann. 1116. * Imo etiam pro imagine yiri cujus- Matth. Paris ann. 1246. pag. 470. Lau- thii Gloss, apud Ludewig. torn. 3. Relibet potentis in sigillo suo insculpta ; rentium Leodiensem in Episcopis Vir- liq. MSS. pag. 451. ex Guiberti Hist. qua ratione intelligenda Oharta Hugo- dunensibuspag.323. in Epist. S. Thomae Palsest. Majestate prelii. nis comit. Campan.ann. 1114. infra lau- Cantuar. ad Alexandrum III. PP. apud 1 MAJESTATIVUS, Augustus, majesdata, ut et alia ann. 1115. Viromand. Baron, ann. 1170. in aliis Arnulphi tate et auctoritate venerandus. Guibercomit. ex Ghartul. S. Corn. Compend. Episcopi Lexoviensis ad eumdem pag. tus de Laude S. Mariae cap. 1 : Divinum fol. 77. r. col. 1: Reginaldus tune Viro- 98. Cleri Trevirensis ad Innocentium II. Majestativumque legimus. Acta SS. torn. mandorum comes fecit litteris annotari apud Browerum lib. 13. num. 104. in 4. Junii pag. 800 : Nulli unquam Angeet suss Majestalis insigniri sigillo. Charta Charta 5. Tabularii Ecclesiae Carnoten- lorum vel hominum majoritatis et meriti ann. 1491. in Pomer.' Diplom. pag. 182 : sis, etc. Versus exarati in obitum Anti- excellentius testimoniurn Majestativa Domini veritas ipsa perhibuit. Manibus nostris tenuimus patentes lite- papae Guidonis : !: Majestal, pro Regalis, vulgo Royal, ras... domini Marini... episcopi CammiCorruit insani Guidonis et Octaviani apud Froissart. vol. 1. cap. 325 : Le roi nensis... integras et illsesas, ejusdemque Impia Majestas, atque intoleranda potestas. d'Angleterre fit seoir le jeune damoisel Majestatis sigillo subapp'enso munitas. Surgit Alexander, ratione prior, Petrus alter. Richard de lezlui,... audessus de tous ses Hinc etpro sigillo ipso idem vocabulum adhibitum fuisse nonnulli opinati sunt. Charta Henrici IV. Imper. in Actis Mu- enfans en estat Majestal, en remonstrant et representant qu'il seroit roy d'AngleVide Heinec. de Sigill. cap. 9. num. 4A pag. 76. [** et infra Majestas Bulla.] Et Ccenobium sub Romanes Ecclesias mundi- terre. ; - MAIETA, vox Italica, Fibula minor, burdio et Majestate securum semper stacerte * MAJESTAS, ut et Gallicum Majesie, biliatur et defendatur. [Adde Append, ad Gall. Petite agraffe. Stat. crirnin. Riper, interdum idem est quod summa aucto- Antiq. Hortae 111. Fontanini pag. 430. cap. 126. fol. 19. v. : Et idem intelligaritas. Charta Henr. I. reg. Ang!. in Ghar- 442. 449. et 483. Responsionem Pii II. tur pro pannis aureis, siricis et argenteis, tul. Cluniac. ch. 223 : Confirmavit quoque PP. ad orat. Gallorum Orator, torn. 8. ac Maietis argenteis, et aliis rebus datis earn (donationem) precibus meis dominus Spicil. Acher. pag. 302. etc.] p Ilium pro fulciendo dictas vestes. papa Innocentius Majestate litterarum et Adriano papae adscribit Guillelmus rex MAICNAGIUM. Liber Ramesiens. sect. sigilli sui. Monstrel. vol. 2. ad ann. 1437. Siciliae, qui Magnificentiss nomenclatura 265. apud Spelmannum : Idem Hugo tefol 142. v: C'estoient gens de petit estat, sese appellat, in Gharta ann. 1156. apud nebat unam Cotsethelandam cum libero gui ne desiroient autre chose que de Cencium inter Gens. eccl. Rom. : De ca- servitio in villa, quse dicitur Fleye, et fort entroubler les besongnes pour eux pitulis illis, de quibus inter Majestatem unum Maignagium in foro ejusdem villse. augmenter et avoir Majeste sur les plus vestram (Papam alloquitur) et nos con- Ubi ideni Spelmannus offlcinam fabri riches. troversia vertebatur, quod subscriptum est aerarii interpretatur, a Gallico Maignen, MAJESTAS , Imperatorum et Regum observatur... Magnificentia nostra aut Faber aerarius. Sed malim Maignagium titulus proprius. Glossae Gr. Lat.: 'Eov- nostrorum hasredum, etc.] [#* Vide Pfef- hoc loco interpretari pro Mansionagio, o-sa, Majestas, Ditio, Potestas. Agobardus flnger. ad Vitriar. lib. 1. tit. 4. | 9. a. vel Mesnagio, seu domo. Vide Menade Insolentia Judaeor. ad Ludovicum not. 8. torn. 1. pag. 391.] gium 2. Pium Imp. : Dicens Majestatem vestram * Oardinales quoque eadem appella1 MAIGNERIUS. Vide Maynerius. commotam esse valde adversum me prop- tione donati. Charta pro Milit. S. Joan. * MAIIESTUS. [Gravis : Dedi tamen ter Judseos. Charta Caroli Calvi Regis Jerosol. ex Cod. reg. 8542. 6. fol. 62. r. : operam, ut domino satis facerem, hoFranc, apud Perardum pag. 48: Isaac Reverendis in Chrisio patribus et dominis, mini Maiiesto et dignitosso, cujus pluLingonensis Ecclesiae reverendus Antistes episcopis, presbiteris, diaconibus S. R. ris erat unguis, quam tu totus es. (Pead nostrum se colligens Majestatem, hu- matris ecclesise. Cardinalibus, Raymun- tron. ed. Buecheler, | 57.)] militer postulavit, etc. Adde pag. 160. dus Rupini Dei dementia princeps An| MAIL. Charta ann. 1293. apud BaPassim. Vide Filesacum in Querela Ec- tiochenus, salutem et tarn debitum, quam luz. torn. 2. Hist. Aryern. pag. 297 : Et clesiae Gallicanae pag. 851. devotum in omnibus famulatum. Majes- prout molendina, et li Mail, et omnes salices dictse Priorissas tenent et compreSS3" Eumdem titulum Hugo Campa- tati vestrse significo, etc. niae Comes ann. 1114. usurpavit in LitMajestatis titulum adscribunt praete- hendunt. Ubi leg. videtur una voce Literis, quibus coenobio S. Remigii res rea [Archiepiscopis, Arnulfus Lexo- maniae vel Lemmane, qua agrum plaquasdam concedit in Curte-Ausorum: viensis Epist. 15.] [* Epist. ann. circ. num et fertilem intelligunt Arverni. quas Litteras Majestatis (ait) nostrse si- 1214. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ. Vide utramque vocem. gillo consignari fed. Ita Mabillon. Di- col. 332 : Reverendo patri et domino A. * Haud feliciter, ni fallor, proponitur Dei providentia Narbonensi archiepis- legendum Limanise vel Lemmane, pro li plom. Jib. 2. cap. 6. n. 6. ;s Philippo duci Burgundiae tribuitur copo... universus Agathensis clerus et po- Mail : hac quippe voce Locus palis, a Gandensibus in Instr. ann. 1453. apud pulus... obsecramus in Domino ipsum a Maillis appeilatis, cinctus signiflcari Math, de Couc. in Carolo VII. pag. 657: vestra Majestate nobis concedi pontificem.] videtur. Arest. parlam. Paris, ann. 1536. Confitentes se plura crimina, delicta et Episcopis, Dudo in Praefat. ad Acta ex Tabul. de Chisse in Turon. : Item offensas contra dictum dominum ducem Normannor. [Arnulphus Sagiensis Ar- unam insulam, I'Isle d'amours nuncupaet suam Majestatem perperam, inique et chid. torn. 2. Spicil. Acher. pag. 337. tam, in salicetis undique plantatam,... a indebite perpetrasse et commisisse, etc. Eumdem sibi arrogat Bruno Lingonens. Maillis Gallice clausam. Close a Maillis, Rursum occurrit in confirmatione ejus- Episc. apud Perardum pag. 67.] Abbati in Deer. ann. 1538. ibid. Neque aliud dem Instrument! ibid. pag. 661. Eodem Sugerio S. Bernardus Clarevallensis forte sonat vox Maile, quam vide in titulo compellatur quidam Bernardus Abbas Epist. 3. torn. 4. Hist. Franc. Mainillum. MAILHETUS, MAILLETUS, a Gallico de Cahillanth , nobili ortus prosapia, pag. 493. etc. Archidiaconis, Stephanus apud Richard. Cluniac. in Hist, origin, Tornac. Epist. 231. [modp tamen Epist. Maillet, Malleus, tudes ligneus. Lit. remonast. de Carit. ad ann. 1056. torn. 1: quae Archidiacono inscribitur, Archie- miss, ann. 1350. in Reg. 80. Chartoph. Collect, var. script. D. Le Beuf pag. 388 . piscopo Burdegalensi non sit inscri- reg. ch. 766 : De quodam baculo seu Ecce jam prsesento eum tuss Majestati, benda, ut conjicit Mabillonius loco su- Matlleto... dictum Johannem semel in caetc. perius laudato.] Vide, quae de hac voce pite percussit. Aliae ann. 1416. in Reg. Majestatis titulus etiam summis Pon- congessit Casaubonus ad Trebellium 169. ch. 450 : Unus consociorum cepit Mailhetum ac billardum cum quo lusetiflcibus tribuitur in Ordine ad conse- Pollionem. crandam Episcopum, in MS. Codice MAJESTAS, Bulla Imperialis, -seu ma- rant, et volens ludere, dedit ictum de Thuano 773. in Epistola Caroli Calvi ad jus Imperatoris sigillum, in quo scili- dicto Mailheto bolae et chuquse. Mailhoche, Nicolaum I. PP. in Ooncilip Tricassino cet cum Imperatoria Majestate exprimi- eodem sensu, pro Mailloche, in Lit. reann. 867. in Epistola Concilii Viennensis tur : unde Germanis, Majestedbrieff, miss, ann. 1409. ex Reg. 163. ch. 487 : Le ann. 1112. ad Paschalem PP. apud S. ejusmodi sigillo munitae litterae appel- suppliant print une Mailhoche a tonneAnselmum lib. 2. Epist. 33. lib. 4. Epist. lantur. Ita Freherus ad Petrum de lier, et d'icelle Mailhoche fery icellui Ro46. 94. Joan. Sarisber. Epist. 10. 11. 14. Andlo lib. 2. cap. 6. et ad Bullam Sigis- 1 geron. Vide infra Malleus 1.
Res semel in vano de vetustate processit, Ut ratiocinanti credatur prodenti falsa, Majestas autetn illorum nulla locutus est.

MAI

MAI

MAT

181

1 MAINERIUS. Vide Maynerius. 1. MAILLA, Eodem signiflcatu. Charta manus. [Britanni Meneur et Menour MAINFULA. Liber Ordinis S. Victoris Henr. duels Brab. pro commun. Bruxel. villicum vocant, a Menu seu Meni, tracann. 1229. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. tare, Gall. Manier.] Aresta ann. 1257. 1. Parisiens. MS. cap. 30. de Lahore Fra33. r. : De percussions Maillae vel extrac- Regesti Parlam. f. 5 : De quibus erant trum : Ascendant in dormitorium, ibique in possessione et Mainagio, etc. Occurrit se prssparantes, desuper laneas tunicas tione crinium,... tres librae solventur. 2. MAILLA, Species monetae minutio- etiam alibi in hocRegesto fol. 18. vers.: se prxcingant, minores subtalares, et ris, quam a Medallia contracta.cn, doce- In usu et Maneagio, fol. 22. v. Mania- Mainfulas et capparones accipiant, etc. musin Dissertatione de Nummis inferio- mentum, f. 23. vers. 31. [Manaye, Idem videtur quod moffula, chirotheca. risImperii,vulgoMaiMe. Charta 1144. pro eadem notione usurpat le Roman d'A- Vide in hac voce, forte quasi manus infula, seu tegumentum. Montealbano, apud Catellum in Comi- this MS. : tib. Tolosan. pag. 323 : Collaudarius exT MAINILLUM, Mansio, domus, agri Ains y feray vignes planter, traneus, qui attulerit salem, ibi prsebeat portiuncula cum aede, Gall. Menil. Seiner les bois, jardins anter, domino unam Maillam, el collaudarius, Que je la yille a force n'aye, Charta ann. 1202. ex Tabular. B. M. de Et que soiez en ma Manaye. qui extraxerit salem, prsebeat unum poBono nuntioRotomag. : Concessi et hac gesum. Vide Medalla. carta mea confirmavi... Deo et Ecclesise Vide Mainare.] S. Marias de prato Rothomagensi et mo* MAILLIOLUS, MALIOLUS, Novelle* Manance, eodem sensu, tum, Gall. Jeune plant, nouvelle vigne. rural. Butill. Des defauts en in Summa nachis ibidem Deo servientibus totam terCharta admort. Caroli VII. in Reg. jectes et locaulx: Et se c'est en cours sub- ram quam jure hsereditario apud Bares meubles il possidebam de feodo de Valungnes, cum Cam. Comput. Paris, alias Bitur. fol. en 147. r. : Item super duabus sextariatis (le demandeur)infra est mis en saisine et Mainillo et bosco et pascuis, et omnibus ad Maniamentum. Malioli et terras contiguis,... j. obol. Tu- Manance. Vide prsedictam terram pertinentibus. Hue 1 2. ron. Et fol. 148. v. : Item super una sex- eadem MAINAGIUM, Supellex domestica ; spectare videtur vox Maile in Charta notione Menage dicunt Galli, Engueranni dom. de Couciaco ann. tariata Maillioli ad fontem S. Martini,... j. den. Turon. Mainplant, eadera accep- Meubles. Regestum Parlamenti ann. 1264 : Nous volons et otroions que notre 1408. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. tione, in Charta ann. 1309. ex Reg. 50. pag. 597 : Castra insuper quam plurima chier cousin et ami Mesires Thomas de Chartoph. reg. ch. 35 : Ledit bois est ipsius Episcopatus a multis militibus oc- Couci Sires de Vervin tiegne de nous il Mainplant. Lit. remiss, ann. 1398. in cupata invenerat, quse sua solertia libe- et ci oir auvec son autre fie qu'il tien de nous a Vervin et es aparlenances de VerReg. 153. ch. 256 : En icelles vignes surpris de vin prist plusieurs racimaux de raverat, domos insuper, furnos, gran- vin une Maile... laquelle Maile devant jeune Mainplant. Meiplant, eodem sensu, gias, molendina, ruinosas ejusdem Epis- dite fu Jacommart Lamiret. Vide Mail Domos, in Chartul. Celsinian. ch. 424 : Dono... copatus restauraverat... Mainagiocastra et et Mansionile. sine compesex operatas de vinea in ipso alodo S. alia manaria quse decentibus utensilibus j MAINISIUM, Eadem notione saepistenti repererat, Petri, ubi ego habebam Meiplant : ipsum instruxerat et muniverat. Charta Phi- sime occurrit in Chartis Bressiae et Meiplant dona S. Petro. Sed leg. forte lippi VI. Reg. Fr. ann. 1347. t9m. 2. Dumbarum. Meinplant. Vide infra Maleollus. * MAINSATORIUM, pro Minsatorium. pag. 284 : Et aveuc ce faites ju* Mailhee vero et Mailhere est Modus Ordinat.sains Euvangiles lesdiz receveurs Vide supra Madula. aux MAJOIRTH. Charta Otton. comit. Raagri, quarta pars scilicet jugeri. Lit. ad- rernoz Tresoriers... que il ne prendront et vensberg. ann. 1166. inter Probat. torn. mort. pro eccl. Tolos. ann. 1471. in Reg. robbes, ne Mesnages d'aucun Seigneur. 197. Chartoph. reg. ch. 159 : La qua* Mainnage, eadem acceptione, in Lit. 2. Annal. Prasmonst. col. 699 : Nee hoc trieme piece contient trois Mailheres et remiss, ann. 1371. ex Reg. 102. Ohartoph. pr&tereundum, quod adconservandajura nemoris, quse Majoirth vocant, tria sunt une lieurade de pre... Dix poingnerees de 315 : Icellui Kardouin est pre, dont les quatre poingnerees ou Mail- reg. ch.mis hors pluseurs gerbes et accuse loca conveniendi. d'avoir Mainhees font I'arpent, en deux pieces ; la nages d'ostel, et en iceulx mis le feu, etc. 1 MAJOLICA, pro Majorica, Major ex ad premiere contenant sept Mailhees ou enMAIN AMENTUM, quasi Mansionamen- insulis Balearibus. Chron. Veron. col. ann. 1368. apud Muratpr. viron. tum, mansio, domus. Charta ann. 1232 : 658 : Illustrissimus dominus torn. 8. dicJoannes 1 MAILLOLUS, Malleolus, surculus vi- Terram eorum et possessiones, videlicet tis. Statuta Massil. lib. 5. cap. 19. | 9 Mainamenta,prata, vineas, etc. Tabular. tus Infans Rex Majolicse, et marilus Re: Item quicumque colliget Maillolos in Dalonense fol. 90 : Mainamentum de la ginse Joannas Regina?. Apuliae, etc. MAJOLUS. Vide Malones. aliena vinea seu vineis sine voluntate doNantoliense in mini cujus erit ilia vinea, solvat nomine Martinia. Tabularium Arbergamentum 1. MAJOR, nude pro Majore domus, Pictonibus anno 1394 : pcense banni pro quolibet Maillolo 1. den. vulg anter appellatum Mainamentum de nostris Maitre d'hostel. Pactus Legis Sa11. | 6 Vide Malholtius. Mailloc. Ibid. ann. 1418 : Les 3. parts du licse tit.scantionem, : Si quis Majorem, infeMAIMODINA. Vide Masmodma. Mainement du Mas, avec toutes les terres riorem,furaverit aut mariscalcum, stratorem,... Occident. Ubi inter * MAINA, Mansio, domus, ubi quis manet, nostris alias Maine. Charta ann. et vignes... du Mainement. [Maindre, pro ministros domus primus statuitur, ut manere, habitare, usurpat vetus Poeta seq. Gregorius Turonens. lib. 9. cap. 1345. in Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 416 : MS. e Bibl. Coislin. : 36 : Comitibus, Domesticis, Majoribus, atItem in loco dido Fresnoy unam Mainam E il s'en vont a la cite droit, que nutritiis... delegatis, etc. cum duabus virgis terrse... Item in dicto Ou Marieu Maindre soloit.] loco duas Mainas et quatuordecim virgas MAJOEISSA, Quae ancillis domus praeT MAINARE, Locare, in Maniamentum erat in eodem Pacto : Si vero Majoristerrse. Pluries ibi. Alia ann. 1343. in Reg. 74. ch. 144 : Item le Maine ou vil- seu possessionem mittere. Charta fun- sam aut ancillam ministerialem, etc. laige de la Sroa avec toutes ses appurte- dationis prioratusBarbezilli inter Instr. MAJOB DOMUS, Qui domui seu famunances et appendances. Item le Maine ou torn. 2. novae Gall. Christ, col. 270 : In lis praeest. S. Hieronym. Epist. 2 : Si villaige de Gales et toutes ses appartenan- hac terra Mainaverunt monachi rusticos familiarius est loquendum, habet nutrices. Lit. remiss, ann. 1468. in Reg. 197. qui reddunt eis quartum terrse et oblias, cem, Majorem domus virginem, viduam, ch. 27 : Icellui Guerin demourant ou etc. Vide Mainagium 1. vel maritatam, etc. Prszpositus domus, 1 MAINATA. Vide in Maisnada. Maine ou Manoir appelle de Coustans en apud Monachum Sangallens. lib. 1. de la seneschaussee d'Agennoys. Vide MaiMAINBURNUS. Vide Mamburnus. Carolo M. cap. 33. Glossae Isidori : Arnamentum. MAINEMENTUM, ut supra Maina. chitriclinus, Major domus. Donatus : CoMAINAD, Perjurium, a Saxonico M a i - Charta ann. 1269. in Chartul. S. Eparch. lumen, columna : unde apud veteres ConanajS, alias m a n e a ^ , quod fal- Inculism. : Teneo in feodum... omnia liimells& dicti servi Majores domus. Resum juramentum sonat. Leges Inae jura, qusR ego hdbeo... in Mainementis et gula Magistri cap. 11 : Sicut in hominis Reg. West-Sax, cap. 34. juxta Edit. pertinenciis, etc. Vide Mainamentum. domo, ut securus sit de omnibus prsepaCantabrig. : Si nolit abjurare, emendet MAINERIA, Tributi species. Charta randis, Dominus rei ordinat Majores faipsum Mainad, id est, perjurium, dupli- Adelfonsi Imp. Hispan. apud Colmena- milise, quos vice Domini minores timeant, citer. Vide Leges Saxonicas Kanuti Re- rezium in Histor. Segoviensi cap. 15. id est, Vicedominum, Villicium, Saltagis Angl. part. 1. cap. 5. et part. 2. cap. | 11 : Aufero ex illis foris portaticum et rium, et Majorem domus, sic in domibus 33. [ Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. Maineriam. divinis, etc. Majoris domus Hunnerici 904. Philips, de Jur. Anglosax. not. 463. * MAINFESTUS, Infestator. Lit. re- Vandalorum Regis meminit Gennadius et 619. ejusd. Histor. Jur. Angl. torn. 2. miss, ann. 1356. in Reg. 84. Chartoph. lib. de Script. Eccl. Eugenio Carthagin. pag. 137. et 288.] reg. ch. 719 : Giletus le Tigneux citatio- Episcopo. Major domus Exarchi Italiae, MAINADA. Vide Maisnada. num ecclesiasticarum curiarum portitor, apud Gregor. M. lib. 7. Ind. 2. Epist. 9. et pauperum gentium in eisdem curiis Ita Avitus Viennensis Epist. 35. Wippo 1 MAINADERIA. Vide Maisnadarii. 1. MAINAGIUM, MANIAMENTUM, Pos- prosequtor et comestor, vulgaliter lo- in Vita Conradi Salici pag. 428. Adam Bremensis. cap. 153. 207. et alii. sessio, quasi manualis possessio, a Main, quendo Mainfestus.

182

MAT

MAJ
efftngeret, legatos undecunque venientes ris domus dignitate : Qui honor non aliis audiret, eisque abeuntibus responsa, quas a populo dari consueverat, quam his, qui erat edoctus, vel potius jussus, ex sua ve- et claritate generis, et opum amplitudine lut potestate redderet, ac regni adminis- cseteris eminebant. Principis tamen intertrationem, et omnia, quas vel domi, vel veniebat consensus, imo jussio. Gesta foris erant agenda ac disponenda, Prse- Reg. Franc, cap. 47 : Franci vero consilio fectus aulss procurabat. Similia habent accepto Waratonem virum illustrem in Eginhardus initip Vitse Garoli Magni, loco cum jussione Regis Majorem domus Paulus Warnefridus lib. 6. de Gest. Palatio constituent. Fredegar. in Chron. Longob. cap. 16. Adrevaldus lib. 1. de cap. 27: Protadius instigante Brunechilde, Miracul. S. Benedict! cap. 12. Theopha- Theoderico jubente, Major domus efficines, Radulphus de Diceto ann. 662. et tur. Adde Aimoinum lib. 3. cap. 92. lib. alii. Hinc Desiderius Cadurcensis Epis- 4. cap. 6. Idem Fredegar. Ohr. cap. 101: copus scribens ad Grimoaldum Majorem Grimoaldus junior cum Childeberto Rege domus Epistol. 6. totius aulse immoque Major domus Palatii super Francos elecregni rectorem appellat. Et Sigebertus tus est. Adde cap. 104. ejusdem Epit. Gemblacensis in Vita S. Sigeberti Regis cap. 58. Aimoin. lib. 3. cap. 4. lib. 4. Austrasise cap. 4 : Grimoaldus pro patre cap. 44. 46. et Gesta Regum Franc, suo Pipino constitutus Major domus, po- cap. 36. tenter in aula Sigeberti Regis principaSKIT Atque heec erat certe recepta conbatur, et domi militidsque viriliter lutaba- suetudo : nihilominus tamen observantur. Vita Pipini Ducis de Pipino juniore dum hanc dignitatem Gaufridp GrisagoMajore domus in Austria: Etsinon regio nellse ita concessam a Roberto Rege, ut nomine, tamen regia potestate in Austria illius successores ea in posterum jure regnare ccepit. Vita MS. sancti Gauge- hereditario potirentur. Vide infra locum rici Episc. Camerac. lib. 2. cap. 3. de ex Gestis consulum Andegav. cap. 6. Landrico : Ille vero , quoniam in aula laudatum. regia cssteros fastibus excellabat, ac sub Jam vero cum Regnum Francicum in Regis Domini auctoritate, moles et onera triplicem maxime monarchiam divisum regni pro sua voluntate tractabat, etc. In esset, Franciam nempe, seu Neustriam, Vita et Miraculis S. Rictrudis, Arche- Austrasiam, et Burgundiam, iis Regum naldus Major domus secundus a Regein interdum filiis attributis, a quibus serPalatio ejus fuisse dicitur. Denique Oth- vabatur nihilominus Regis Francorum lonus lib. 2. de Vita S. Bonifacii cap. titulus, in suis singuli toparchiis ac re19 : Hie itaque accepta paternss et frater- gnis suos Majores domus, habebant, quonse potestatis monarchia, qui tune Major rum seriem ad Histories notitiam hie domus dicebatur, etc. Inde Subregulos breviter perstringimus. appellatos dqcesaus in hac voce. [** Vide Eichhorn. Histor. Jur. Germ. | 25. B.] SERIES MAJORUM DOMUS REGUM FRANSS^" Hinc etiam Inlustris seu Illustris CI^;, EX SCRIPTORIBUS. elogium, etiam turn, cum Regibus vel BADEGISILUS , postmodum Episcopus maximeplacebat, ut monet Mabillonius, Cenomanensis, sub Chlotario I. Rege. Gresibi arrogare minime dubitarunt, exem- gor. Turon. lib. 6. plo Regum , ut vel sic omnia regio 39. lib. 10. cap. 5. cap. 9. lib. 8. cap. 30. nomine agere viderentur. Hoc quippe GUNDOLANDUS, sub eodem Clothario I. titulo gaudebant Ebroinus, et alii post Erchanbert. eum omnes, ut ex pluribus InstrumenLANDERICUS, sub Chilperico I. et Chlo~ tis constat. tario II. Gesta Regum Francor. Haecporro summa Majorum domus po- 35. 36. 41. Chronic. Fredegar. cap.cap. 25. testas turn primum coepit, cum imperavit Olodoveus II. Dagoberti fllius, sub Aimoin. lib. 3. cap. 4. Herman. Contract, quo Regum suprema intercidit potestas. ann. 585. GUNDOALDUS, sub Chlotario II. Gesta Genealogia Regum Francor. pag. 795 : Denique a temporibus Clodovei, qui fuit Reg. Francor. cap. 41. Erchanbert. Da^E(5A, vel Eganus, Eganes, sub filius Dagoberti, pater vero Theoderici goberto et Chlodoveo aut Gesta Dagoberti II. regnum Francorum deeidens, per Majocap. 24. 43. 46. 47. Chr. Fredegar. cap. res domus ccepit ordinari. Ita etiam alii 79. 80. 83. 85. Aimoin. lib. 4. cap. 35. 36. Scriptores. ALMARIGUS, sub Chlodoveo It. Passio 33" Paulo antiquiorem usurpatse iaBercharii Abbatis. jorum domus auctoritati originem assi- 5.GRIMOALDUS Pipini II. filius. Libel 1 us gnat Venericus in Apologetico Henrici de Major. Domus reg. IV : Tempore Clotarii, patris Dagoberti * RADOBERTUS, regnum Francorum Regi cceptum est, et Chartam Chlodovei eo titulo subscribit amministrari ab his, qui provisores Aulse Dion. pag. 22. col. 2. II. in Chartul. S. regiae , vel Majores domus esse videERCHINOALDUS aliis Herginoldus, sub bantur. Chlodoveo post Eganem. Majores domus aulee Francicss ab ipsis Dagoberto et cap. 48. Gesta Reg. Franc, Gesta Dagob. Proceribus et populo eligi solebant. Fre- cap. 42. Chr. Fredeg. cap. 84. 89. 90. 91. deg. cap. 54 : Eo anno Chlotarius cum Vita proceribus et leudibus Burgundies Trecas- 92.Eligii,S. Wandregisili cap. 13.14. Vita S. sinis conjungitur, cum eorum esset solli~ leni, Vita Vita S. Furfei, Vita S. Baboet Miracula S. Rictrudis, Licitus, si vellent jam Warnachario discesso (defuncto) alium in ejus gradum bellus de Majoribus domus Regiee. Malsublimare. Sed omnes unanimiter dene- brancus, etc. LEUDESIUS, Erchenoaldi filius, qui Liugantes, nequaquam se velle Majorem domus eligere, Regis gratiam obnixe peten- therius in Vita S. Odilise, et in Fragm. tes, cum Rege transegere. Adde Aimoi- Hist. torn. 1. Hist. Fr. pag. 783. sub Theonum lib. 4. cap. 15. Idem Fredegar. cap. dorico. Gesta Regum Francor. cap. 45. 105 : Eo tempore elegerunt in honor em Fredeg. Chron. cap. 96. Bruschius de Majoris domus quendam Francum no- Monast. Germ. pag. 93. EBROINUS, sub Chlotario filio Chlodomine Raganfridum. Gesta Regum Francor. cap. 45 : Franci autem Leudesium vei. [Vita sanctae Bathildis a Tolnero filium Erchinaldi nobilem in Majorem edita cap. 5.] Vita S. Leodegarii cap. domus Palatii eligunt. Et ita cap. 48. 12. Ursinus in ejusdem S. Leodegarii Eginhardus in Caroli M. Vita, de Majo- Vita cap. 4. 8. Passio S. Ragneberti,

MAJOR DOMUS, Prima olim in Francorum nostrorum Palatio ac prsecipua dignitas, quse varie efferri solet a Scriptoribus. Dicitur ^enim apud Persas [AS^WV cri? fiaacXutri? oixlac, apud Sozomenum lib. 2. cap. 9. idem Eutropium EunuChum TcposffTwTa TOU fioiai\iu>t; oftcou quem alii rcpouTCOff'.TOv, vocat, et cap. 7. jxscova TWV patnXswv evvou^wv. Major domus Regies, apud Fortunatum in Vita S. Radegundis cap. 44. et alios passim : quomodo etiam qui eadem fungebatur dinitate apud Italise Gothicos Reges, in oncilio Romano sub Symmacho I. PP. Gubernator Palatii, apud Fredegarium cap. 55. et Aimoin. lib. 4. cap. 15. Rector Palatii et Major domus, apud Ursiinum in Vita S. Leodeg. cap. 8. et Aimoinum lib. 4. cap. 26. Moderator Palaitii, apud Paulum Warnefrid. in Episc. .Metens. [Magister Palatii, apud Godfridum Viterbiens. Chron. part. 12.] Palatii Prsefectus, apud Eginhardum in Vita Oaroli M. in Vita S. Eligii, in Vita S. Wandregesili cap. 13. 14. et in Vita S. Remacli cap. 21. apud Adrevaldum lib. 1. cap. 15. etc. Unde Prsefectoria dignitas, apud Aigradum in Vita S. Ansberti cap. 8. Prsefectoria administratio, in Vita S. Ansberti Episcopi Rotqmag. Palatii Prsspositus, quod vulgo dicitur Major domus, etc. apud S. Audoenum in Vita S. Eligii lib. 2. cap. 53. Provisor Aulse regiee, et Provisor Palatii, apud Venericum in Apologetico Henrici IV. seu lib. de Unitate Ecclesise conservanda. Princeps Palatii, apud Ermentarium in Vita S. Philiberti lib. 1. cap. 25. Regalis Curias Princeps, apud Eadmerum in Vita S. Wilfridi cap. 33. Princeps regiminis ac Major domus, in Gestis Regum Fr. cap. 48. Comes Palatii, apud Aimoinum lib. 4. cap. 6. de Warnario, ubi supra Major domus dicitur, et cap. 14 : Palatio regni Burgundies Prsspositus. [Prsefecti Prsetorio, in Annal. Trevir. part. 7.] Comes domus regise, de Gogone Majore domus lib. 3. cap. 4. Comes Pa~ latinus, in Vita S. Drausii, ubi de Ebro'mo, et apud Philippum Mouskes. Dux Palatii, in Gestis Dagob. cap. 31. et in Chr. Fredeg. cap. 75. Dux Francorum, in Vita S. Baboleni, de Erchenoaldo : Qui tune Francorum Ducatui prseerat, et omnia Palatina officia sUo moderamine procurabat. Et apud Anonymum de Carolo Martello, ann. 731. Dux et Major domus Regni Francorum. Ita apud Erchanbertum in Breviario Majorum domus : unde Ducatus ipsa dignitas^ in Genealogia Regum Francor. torn. 1. Hist. Franc, pag. 795. ubi de Ebro'ino. Curopalata, apud Egidium Parisiensem lib. 1. Oarolini, ubi de Ebro'mo :

In vice Wulfaldi dominari ccepit adhserens Regibus Austrasiis, et eorum Guropalates.

Ita Curam Palatii gessisse dicitur films Waratonis apud Fredegarium, tametsi eademne Curopatatss dignitas cum Majoris domus dignitate, jure addubitari possit. [** npoomoe. Vide Glossar. med. Grsecit. in hac yoce col. 1247.] Atque hse quidem nomenclaturse supremam Majorum domus aulee Francicse potestatem indicant, cum penes eos esset et Palatii, et Regni, et rerum publicarum cura, sola regiae dignitatis specie Principibus ipsis remanente. Hariulf. lib. 2. Chronici Centul. cap. 1 : Nam illo tempore, decidente regali gloria, per Prssfectos Palatii domus regia ordinabatur; neque aliud Regi relinquebatur, quam ut regio solum nomine contentus solio resideret, ac speciem dominantis

MAJ
Vita S. Drausii, Vita S. Eligii, Erchanbertus, etc. WARATO, post Ebroinum, sub Theodorico I. Gesta Reg. Franc, cap. 47. Fredegar. Chr. cap. 98. Aimoin. 1. 4. cap. 46. 47. Fragm. Hist. pag. 783. Vita S. Audoeni cap. 26. 29. Vita S. Ansberti Rotomag. BEETHAEIUS, Waratonis gener, sub eodem Theoderico. Gesta Reg. Francor. cap. 48. Fredegar. Chron. cap. 99. Aimoin. lib. 4. cap. 47. Erchanbert. etc. NORDEBERTUS, sub Chlodoveo II. et Childeberto II. Gesta Reg. Francor. cap. 48. 49. Genealog. Regum Fr. pag. 795. torn. 1. Hist. Fr. Libell. de Major, dom. GRIMOALDUS Pipini junioris filius, sub Childeberto II. Gesta Reg. Franc, cap. 49. 50. Chron. Fredeg. cap. 101. 102.104. Aimoin. lib. 4. cap. 88. Erchanbert. Genealog. Reg. Francor. pag. 795.798. Vita S. Sigeberti Regis Austr. cap. 4. 5. Libell, de Majorib. dom. THEUDOALDUS filius Grimoaldi sub DagobertofilioCftiZde&erZi.Fredegar.Chr. cap. 102. 104. Erchanbert. Libell. de Major, dom. RAGENFREDUS, sub Dagoberto. Fredegar. Chr. cap. 105. Aimoin. lib. 4. cap. 49. Erchanbert. Geneal. Reg. Franc. Herman. Contract, ann. 716. CAROLUS MARTELLUS , sub Theoderico filio Dagoberti, de quo passim Scriptores. PIPINUS Caroli filius. Ejus Vitam scripsit Bollandus 21. Januar.

MAJ
Burgundies Childeberti filio. Fredeg. Chron. cap. 18. 40. 42. Aimoin. lib. 3. cap. 86. 1. 4. cap. 1. 6.14. Herman. Contract, ann. 600. BERTHOALDUS, sub eodem Theoderico. Fredeg. Chr. cap. 24. 25. 26. Herm. ann. 602. PROTADIUS, sub eodem Theoderico. Fredeg. Chron. cap. 27. Aimoin. lib. 3. cap. 91. 92. Herman, ann. 606. 608. CLAUDIUS, genere Romanus, sub eodem Theoderico. Fredegar. Chron. cap. 28. Aimoin. lib. 3. cap. 92. 93. FLAOCATTJS, sub Chlodoveo II. Gesta Dagoberti cap. 48. Fredeg. Chron. cap. 89. 90. Vita S. Eligii 1. 2.

MAJ

483

SERIES MAJORUM DOMUS REGNI AQUITANLE.

HERMARIUS gubernator Palatii Regis Aquitanias. Fredegar. Chron. cap. 55. Aimoin. lib. 4. cap. 15. ROBERTUS Major Palatii Regni Aquitanise sub Pipino Rege ann. 828. Vide Chenutium in Antiquit. Bituric. pag. 40. Exhinc qui Majores domus prima ac secunda Regum stantibus stirpibus appellabantur, Senescallos dixerunt nostri: qua priore etiam nomenclatura insignitur Theobaldus Comes Blesensis, qui vulgo Senescallus appellatur, in Chartis Theobaldi Episcopi Suessionensis ann. 1077. in Tabulario Castilionensi : Theobaldus Comes Major domus regiie. Ita Stephanus Garlandus in Chronico Mauriniacensi lib. 2 : Interea defuncto Willelmo Anselli dapiferi germano, Stephanus Cancellarius frater amborum Major Regies domus ejfectus est. Hoc retroactis generationibus fuerat inauditum,ut homo, qui Diaconatus fungebatur officio, Militias simul post Regem duceret principatum. Idem Chronicon Radulphum, Viromandensium Comitem, Majorem domus Regies vocat. Rpbertus de Monte ann. 1169 : Henricus filius Regis Anglorum... servivit Regi Francorum ad mensam, ut Senescallus Francies. Hanc Senescalciam, vel, ut antiquitus dicebatur, Majoratum domus Regiie, Robertus Rex Franciss dedit Gaufrido Grisagonella Comiti Andegavorum, etc. Hugo de Cleeriis, et ex eo Gesta Consulum Andegav. cap. 6. de eodem Gaufrido : Sibi et successoribus suis jure hasreditario Majoratum Regni, et Regies domus Dapiferatum cunctis applaudentibus et laudantibus exinde donavit. Sed et Majores domus primae Regum nostrorum stirpis Senescallos promiscue vocat Philippus Mouskes, ubi de Grimoaldo :
Grimaus un haus om cavaliers, Ki Senescaus et Conseilliers Estoit de la terre d'Austria.

SERIES MAJORUM DOMUS REGNI AusTRASI.E.

CHRODINUS Dux, Electus Major domus Regni Austrasias, sub Sigeberto I. Fredegar. Epit. cap. 58. 59. Aimoin. lib. 8. cap. 4. Fortunat. lib. 7. Poem. 16. GOGO, sub eodem Sigeberto I. Gesta Regum Franc, cap. 57. 58. Fortunat. lib. 7. Poem. 1. 4. RADO, sub eodem Sigeberto I. Chr. Fredeg. cap. 42. Aimoin. lib. 4. cap. 6. FLORENTIANUS, sub Childeberto Rege Austrasiae. Gregor. Turqn. lib. 9. cap. 80. WLFOALDUS, sub Childeberto. Libell. de Major, domus, Vita S. Leodegarii cap. 5. Vita S. Prsejecti, Camusat. in Prompt. Antiq. Trecass. pag. 80. Gesta Regum Franc, cap. 45. 46. WARNACHARIUS, sub Theoderico II. Fredeg. Chr. cap. 18. 22. 40. 41. PIPINUS SENIOR, sub Chlotario I. Dagoberto II. et Sigeberto II. Gesta Dagob. cap. 22. 47. Erchanbert. Fragm. Hist, torn. 1. Hist. Franc, pag. 782. Vita Sigeb. Reg. Herm. ann. 646. Divseus lib. 1. cap. 6. MARTINUS , sub Sigeberto II. Gesta Reg. Francor. cap. 46. Fredeg. cap. 97. Aimoin. lib. 4. cap. 45. Libell. de Majorib. dom. GRIMOALDUS, sub Sigeberto II. Fredegar. Chron. cap. 88. Gesta Regum Franc, cap. 43. Aimoin. lib. 4. cap. 49. Vita 5. Remacli cap. 14. 20. 21. Vita Pipini torn. 1. Hist. Franc, pag. 598. Her,man. Contr. ann. 644. Vita Sigeberti Regis, etc. ADALGISUS Dux Palatii sub Sigeberto III. Gesta Dagob. cap. 31. Fredegar. Chron. cap. 75. Aimoin. lib. 4. cap. 26. PIPINUS JUNIOR filius Ansegisi, sub Theoderico filio Chlodovei, et sub Chlodoveo. Erchanbert. Gesta Reg. Franc, cap. 46.

Idem Hugo de Cleeriis deMajoratuetSenescalcia Franciae, de Comite Andegayensi : De cattero Comes appellatur Major in Francia, propterretutelam, quam facit in exercitu Regis. Surita lib. 1. Ind. ann. 1055. de Senescallis : In Aragonia, uti in Gallise regno, Majores domus appellabantur , quod aulss regies prssfecti essent. Vide Senescalcus. SS^ Tandem regnante feliciter tertia Regum nostrorum stirpe, inter Leges latas quibus regni tranquillitati provisum est, ea potissimum obtinuit locum, ne in posterum essent Majores domus ut refert Petrus Gregoriuslib. 7. de Rep. cap. 8. sic postremum desiit summa et paene regia Majorum domus potestas auctoriSERIES MAJORUM DOMUS REGNI BUR- tasque. GUNDI.E. MAJOR PALATII, Idem, qui Comes PaWARNACHARIUS, sub Theoderico Rege latii, in Testamento S. Leodegarii, (si

tamen genuinum est) apud Mirseum in Donat. Belg. lib. 1. cap. 4 : Ut reus Majestatis noverit se coram Majore Palatii vel capite, vel centum auri libris mulctandum. Habebant etiam Reginse suos Majores domus. Apud Gregorium Turon. lib. 6. cap. 45. lib. 7. cap. 27. 38. 43. Waddo dicitur Major domus Rigunthis Reginss. Ita Amalricus Dapifer Regmse. Chartam Philippi I. Regis Franc, ann. 1065. subscribit, in Hist. Monast. S. Martini de Campis pag. 16. Major domus nuncupatur S. Leodegarius in illius Vita cap. 4. ubi de Childerico : Idem sanctum Leodegarium Pontificem super omnem domum suam sublimavit, et Majorem domus constituit. At cum fere constans sithacdignitate nunquam donatum sanctum Leodegarium,censent Valesius lib. 21. Hist.Franc, et Cointius in Annal. Eccles. Franc, ann. 670. hacce nomenclatura prsecipuum Consiliarium denotari. Quibus sane adstipulatur Additamentum 2. Legis Burgundionum. 13 : Quicunque aliquem locum muniftcentisspetere voluerit, cumlitteris Comitis sui veniat, et Consiliarii aut Majoris domus, qui prassentes fuerint, ipsas litteras Comitis ipsius accipiant, etc. Et in Praafatione ejusdem Legis : Sciant itaque Optimates, Comites, Consiliarii, Domestici,et Majores domus nostrse,Cancellarii, etc. Similia paane habentur in Lege Ripuar. tit. 88. ubi cum numero multitudinis ibi efferantur, vix est ut credam, habuisse curam aulae regias : quin potius pro Primatibus et prascipuis aulse regiaa Proceribus accipiuntur, ut in Ordine Romano dici monemus. Ita apud Adamum Bremensem cap. 153 : Non sapienter lestimans talium personarum favoribus se effecturum, ut vel solus placeret in Curia, vel Major domus fieret pras omnibus. Quidam praaterea observarunt Majores domus a Summo Pontiflce ex ordine Cleri, interdum etiam Episcopali electos, viros scilicet prudentia et rerum gerendarum peritia insignes quibus Episcopii vel Patriarchii Lateranensis cura et administratio committebatur, in gubernandadomo, domesticis, et hospitibus excipiendis , eorumque causis rite et ordine cognoscendis, quos et Vicedominos appellabant, quod fuit Senescallprum offlcium. Majores domus Ecclesias Romanes habet Ordo Romanus : qui tamen infra, Primates videntur appellari, adeo ut incertum sit, an revera Majores domus Lateranensis fuerint. Majorum domus Episcoporum meminit Gregorius M. lib. 9. Ep. 66 : Volumus autem ut memoratus frater Paschasius (Episcopus) et Vicedominum sibi ordinet et Majorem domus, quatenus possit vel hospitibus supervenientibus, vel causis, quss eveniunt, idoneus et paratus existere. Baldricus lib. 1. Chr. Camerac. cap. 92. de Joanne Vicedomino Cameracensi: Qui Majordomatu cesteris praestabat in urbe sub Pontificali auctoritate. [Concilium Romanum contra Johannem Archiep. Ravennat. apud Muratorium torn. 2. pag. 204.] Atqui hi non alii videntur ab Advocatis Ecclesiarum Cathedralium, qui alias Vicedomini, quo titulo indigitatur Theodoricus comes Advocatus Ecclesias Trevirensis a Lamberto Schafnaburgensi anno 1066. qui Sigeberto Comes Trevirorum appellatur. Annales Francorum Bertiniani ann. 867 : Carolus Rex Abbatiam ipsius Monasterii sibi retinuit, causas Monasterii (S. Dionysii) et conlaboratio-

184

MAJ

MAJ

MAJ

nem per Prsepositum et Decanum atque Thesaurarium, militise quoque curam per Majorem domus sua commendatione geri disponens. Ubi Major domus idem est, qui Advocatus Monasterii sancti Dionysii. Acta S. Forann. Abb. n. 11 : Quapropter decretum ibi est judicio Procerum de Curia, in ejusdem Regis prsssentia, quatenus Major domus, videlicet Prsepositus de Ecclesia S. Marige, quse est Aquisgrani, cum cssteris valentioribus Canonicis, pro eadem Abbatia tempore tribulationis ejusdem Abbatiae causidici assurgant, etc. Vide Freherum ad Petrum de Andlo pag. 139. 2. Edit. SSGf* Majoris Abbatis Corbeiensis occurrit mentio apud Mabill. torn. 4. Annal. pag. 248. ubi aliura ab Advocate ejusdem Abbatis exstitisse, ipsique praepositum fuisse certum yidetur. MAJOR DOMUS, Dignitas etiam apud HispaniseReges, in Chartis Alfonsi, Imp. in Bibl. Cluniac. pag. 1436. et apud poubletum pag. 892. et aliis Regum Hispanicorum apud Anton, de Yepez in Chronico Ord. S. Benedict!. [Chron. S. Ferdinandi torn. 7 Maii pag. 360 ; Rodericus Gonzalvi Majordomus Curise Regis.] ^ [ Comes Pontius, Majordomus Imperatoris, confirmat. (Carta Adefonsi, regis seu imperatoris Castellise, Mus. Arch. dep. an. 1149, p. 76).] MAJORIS DOMUS, in Regno Aragonum munus sic describit Vitalis Episcopus Oscensis : Post Regem autem dispensator domus regies qui dicitur Major domus, in judicando obtinet principatum : qui de omnibus causis et querehs tarn Infancionum quam aliorum potest cognoscere indistincte : exceptis probatione Infancionatus, et pronuntiatione super ea, exauctorizatione Militis, prolongatione natalium, et restitutione status eorum, qui ilium incarnatione regia, vel expressione infamise amiserat: hsec enim et Us sequalia, vel majora sunt soli Regi, vel cui ipse specialiter, mandaverit, reservata. Sed Major domus semper in cognitione causarum debet sibi Justitiam majore'm Regni Aragonum adhibere, vel si ipsum habere commode non valeret, alium Justitiam, qui in aliqua civitate, vel villa dqmini Regis, sit per dominum Regem in Justitiatus officio constitutus. Qui Justitia examinet omnes causas, et determinet per suam sententiam in Majordomi curia agitandas. Major domus enim pronuntiare sententiam diffinitivam, vel interlocutoriam nunquam debet, etc. Adde, quae ad eumdem Vitalem commentatur Hieronymus Blanca pag. 785. Rer. Aragon. MAJORIS DOMUS, apud Castellanos, munus ita describitur in Legibus Alfonsinis, seu Paritis, part. 2. tit. 9. lege 17 : Mayordomo, tanto quiere dezir como el mayor home de la Casa del Rey ; para ordenalla quanta en su mantenimiento. E en algunas tierras lo llaman Senescal, que quiere tanto dezir como official, sin el qual non se deve fazer despensa en casa del Rey. E aun le llaman los antiguos assi, par que Senes tanto quiere dezir come viejo, par razon que tiene officio honrado: e calculus, como piedras con que contaban. E par ende tanto muestra este name como official honrado sobre las cuentas. Ca al Mayordomo pertenesce de tomar la cuenta a todos los officiates, tambien a los que fazen las dispensas de la Corte, como de los otros que reciben las rentas e los otros derechos, de qual manera quier que sean, assi de mar come de tierra, etc. e porque el su officio es grande, e tanne a muchas cosas, ha menester que sea de buen linaje, e acucioso,

e sabidor, e leal, etc. Chartam Urracse dex Canonum Eccl. Afric. cap. 80. Reginae Hispanise ann. 1116. apud San- tript'ou Yiyoypievov habet. Adde Concil. dovallium, subscribunt cum aliis ma- Carthag. IV. can. 13. Regulam Magistri gnatibus, Exemen Lopes Mayor domus, cap. 13. etc. et Nunus Pelaz Mayor domus in Luparia. MAJORES NATU, Praecipui enobilitate, w j)e Majoribus Domus apud Anglo- qui caeteris praeeminent, viri nobiles, saxones vide Philips. Jur. Anglos, not. qui alios sub se vassos habent: Senio252. ejusdem Histor. Jur. Angl. not. 435. res, nostris les Seigneurs, les Barons: MAJORES DOMUS, Caesaraugustae, di- quia olim aetatis merito honores deferecuntur tres judices Confratriae merca- bantur, quique annis graviores erant, torum, qui exercent jurisdictionem, et potiores habebantur: unde et in quisedent pro Tribunal! in domibus dispu- busdam civitatibus Antianos vocant tationis in aula superiori post meri- etiamnum, qui aliis dignitate praeceldiem, etc. Vide Michaelem del Molina lunt. Claudianus de Bello Getico : in Repertorio Foror. Aragon. in voce Hie aliquis gravior natu, cui plurima dictis Confratria. Consiliisque fides, etc. MAJOR DOMUS terras Regis, in Articulis Cleri contra Dionysium Regem Lusi- Senator lib. 5. Epist. 22 : His ergo P. C. taniae, apud Bzovium ann. 1289. num. 5. Capuanum bonis dotatum, a prsssenti In29. dictione Decuriarum Rectorem esse prasMAJORDOMATUS, Dignitas Majoris do- cipimus, Majoris etiam natu auctoritate mus in Gestis Regum Francor. cap. 34. subyehimus : ut qui se morum cana ma48. 50. in Vita S. Aldegundis cap. 1. n. turitate tractavit, quod est amplissimum 2. apud Paulum Warnefridum de Epis- reverentiss genus, in vestro ordine sstatis copis Metensibus in S. Arnulfo, etc. honore gratuletur. Majores nati, apud [Annales Moguntini et Monachi Lau- Commqdianum, Instruct. 70. Primores, resham. de Carolo Martello: Carolus Patroni, Locupletes. Ita Majores natu sub honore Majordomatus, tenuit regnum passim nostris et aliis dicuntur Maannis 27.] gnates, virique nobilitate praecellentes, T MAJORATUS, Eadem notione, in Ges- in libris sacris non semel, in Concilio tis Gonsulum Andegav. supra laudatis. Carthag. can. 6. in Concilio Arvern. * MAJOR BANERI^E, Societatis artifl- can. 15. apud Gregorium Turon. lib. 5. cum vel mercatorum praefectus, nostris cap. 33. lib. 7. cap. 32. lib. 8. cap. 30. de Maieur et Maire, eodem intellectu. Lit. Gloria Confess, cap. 23. Fredegar. cap. remiss, ann. 1359. in Reg. 90. Chartoph. 95.109. eumdem ann. 766. in Capitul. reg. ch. 483: Major vexilli seu baneriss Aquisgran. ann. 789. cap. 34. [quod de parmentariorum seu scindicorum roba- Presbyteris intelligit Baluzius.] in Capirum lanearum, etc. Cujus offlcium Ma- tular. Caroli M. lib. 7. cap. 65. 128. 139. joratus baneriss ibidem nuncupatur. 339. [* 85.180.195. 437.] apud Eginhard. Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abba- Epist. in Annalib. 62. Francor. ann. vil. fol. 105. r. : Uns tnaires et uns es- 757. Florentium Wigorn. ann. 999. 1122. kevins de la baniere des tisserans, etc. Aimoin. lib. 4. Histor. Franc, cap. 44. Lit. remiss, ann. 1464. in Reg. 199. ch. 56. 57. 64. apud Sim. Dunelm. lib. de 403 : En Van 1461. fut le suppliant esleu Dun. Eccl. lib. 3. cap. 5. 15. 19. et in et institue Maieur principal de la ville de Hist. Angl. ann. 977. Browerum in AnHesdin,... et Van ensuivant fut nomme tiq. Fuldens. lib. 2. cap. 158. etc. HomiMaieur de I'enseigne des taverniers de nes boni generis a Carolo M. dicuntur in laditte ville. Jehan Dubois maistre ou Capitulis ex Lege Salica, Romana, et Maieur de la confrairie de la feste de Gombata, cap. 12. Majores personss, in Toussaintz, in aliis ann. 1479. ex Reg. Legibus Burgund. tit. 38. cap. 4. Ma206. ch. 318. jores homines, in Capit. Caroli G. tit. 27. | MAJOR CUBICULI, Idem qui Italis Ca- 3. apud Marculfum lib. 1. form. 37. merarius, nostris Maltre de Chambre. | MAJOR PLACITI, Praepositi, ut videGoncil. Romanum contra Jonannem tur, locum tenens. Constitutio Leduini Ravennat. Archiep. apud Mtirator. torn. Abb. S. Vedasti Atrebat. ann. circ. 1020. 2. pag. 204 : Insuper omni anno... coloni- apud D. Rrussel torn. 2. de Usu feud, cio more, berbices et oblatas, vinum et pag. 789 : Qui vadem dederit quinque solipullos et ova Archiepiscopo, et ad suum dos de lege, dabit xxx. denarios de Archipresbyterum similiter et ad Archi- fredo. Et hujus fredi duse partes erunt diaconum... et ad Majorem cubiculi, etc. Prsepositi, tertiam vero partem habebit j MAJOR DIERUM, Natu major. Codex Major Placiti. Si autem lex Abbatis vel MS. e Bibl. D. de Chalvet Senescal. To- Prsepositi fuerit, totum fredum Major los. de Hseret. Albigens. : Invenit dictos Placiti habebit. hssreticos solos, quia nepos dicti Raimundi MAJOR POPULI. Gregorius M. lib. 7. Delboc hseretici, Major dierum cujus no- Ind. 2. Ep. 110. ad Fortunatum Episcomen ignorat, iverat. pum Neapolitanum : De quibus (CapituMAJOR EQUORUM, Praefectus stabulo lis) Theodorus vir magnificus Major poregio, dignitas in aula Regum Navarrae, puli ad nos veniens ante conquestus jam qua donatus Lupus Eneri subscribit fuerat. [Camillus Peregrinus in Hist. Chartam Garciae Regis Navarrae aerae Principum Langobard. apud Murator. 1034. apud Anton, de Yepez in Chron. torn. 2. pag. 339 : Nempe ut intelligendum hinc sit, Majorem populi apud NeapolitaOrdin. S. Benedict!. | MAJOR-MERINUS, Primus Praetor.nos non summo imperio, sedjuxta deman' Chron. S. Ferdinandi torn. 7. Maii pag. datam sibi definitamque potestatem res 360 : Ferrandus Gonzalvi Major-Merinus publicas administrasse; cujus prseter cselera, munus fuisse vectigalia reddiin Castiella. Vide Majorinus. MAJORES MONASTERIORUM , Abbates. tusque curare non negabis.] Videtur idem Regula B. Pachomii: Si quis de his, quse qui Magister militum Neapolitanae civiprsscepta sunt, amplius habuerit absque tatis. Vide in hac voce. concessione majoris, deferentur ad custo* MAJOR PoTESTATiyus, Qui cum dem vestium. Concilia Afric. sub Celes- omni potestate ac jurisdictione et domitino PP. c. 47: Si quis de alterius Mo- nio possidet. Charta ann. 1202. ex Tanasterio repertum, vel ad Clericatum pro- bul. S. Gauger. Camerac.: Major tenet movere voluerit, vel in suo Monasterio majoriam, sicut Major potestativus, liber e Majorem Monasterii constituent. Ubi Co- et quiete in feodum jure hsereditario ab

MAJ
ecclesia nostra, ita quod hseres ejus post decessum ipsius debet ecclesiae xxx. solidos Cameracensis monetSR pro relevatione majoriss, et infra xl. dies homagium facere. * MAJORES REGII, Qui jura regalia in provinciis curabant. Lit. ann. 1355. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 722: In comitatu Campanile frequentant, quandoque morantur quidam se dicentes nostros Majores, ibi jurisdicionem exercent et plura faciunt explecta, etc. Hinc Magendomme, Tributorum exactor, in Lit. remiss, ann. 1457. ex Reg. 187. Ghartoph. reg. ch. 157 : Le receveur du lieu de Rosan, que I'en appelle au commun langaige du pays Magendomme. MAJORES REGIONUM , in Relatione Symmachi ad Constantium apud Baron, ann. 1419. n. 32. MAJORES VILLARUM primitus dicebantur, qui cseteris villas incolis praeerant, et domini villae nomine jus dicebant: qui et Villici interdum appellantur. Capitularia Caroli M. lib. 5. cap. 107. [** 174.]: Ut Presbyteri curas sseculares nullatenus exerceant, id est, ut neque Judices, neque Majores villarum fiant. Capitulare de Villis cap. 10: Ut Majores nostri, et forestarii, poledrarii, etc. Cap. 26 : Majores vero amplius in ministerio non habeant, nisi quantum in una die circumire aut providers potuerint. Cap. 60: Nequaquam de potentioribus hominibus Majores fiant; sed de mediocribus, qui fideles sunt. Adde cap. 36. In Capitulis Caroli Calvi tit. 13. habetur quidam Amalricus Major de Buxido. Cbarta Ludovici Pii pro Monast. S. Amandi apud Mabillonium torn. 5. pag. 68: Quazstus est eo, quod Major de fisco Baissiaco per fortiam... quandam silvam a prxdicta cellula abstraxisset, et fisco nostro sociasset. [Diploma Conradi II. Imper. ann. 1140. apud Marten, torn. 2. Amp]. Collect, cap. 110 : Nullus^ villicus qui vulgariter Major vocatur, ministerium suum diutius habere et retinere valeat. Codex MS. Irminonis Abb. Sangerm. fol. 19 : Tempore donni Walonis Abbatis fuerunt duo fratres in Antoniaco villa, quorum unus major noster erat. Chartular. Capituli Arabian.: Majores vero in his quas ad grenidam veniunt, nihil juris habent.] Majores villarum regiarum, apud Hincmarum Opusc. 35. et in Concilio Duziac. I. parte 2. cap. 19. Wandelberbertum de Mirac. S. Goaris cap. 5. num. 9. etc. Inter Officiates et Judices minores ponuntur in Ordinat. S. Ludovici apud Nangium pag. 363. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 315. num. 22. Mitterm.Princip. Jur. German. | 488. not. 18.] * Ad eorum praeterea officium pertinebat, ut ea, quaa fisci dominici erant, colligerent, de iis ratipnem reddituri; iidem proinde atque Villici: unde inter officiates justitiarios minores ponuntur. Quaa omnia aperta sunt ex sacramento eorumdem ma jorum in Lib. privil. eccl. Garnot. sign. 69 : Hoc audiatis, Domini, quod ab hac hora inantea a rusticis mess, majoriae non exigam aurum vel argen.tum, neque frumentum aut avenam,... neque aliquid quod ad exactionem aliquam perlineat, neque tenebo placita eorum ante me, neque submonebo eos sine jussu praspositi... Prasterea fidelis ero vo,bis amodo de perquirendis et persolvendis redditibus vestris,... census vestros perquiram ad terminum stabilitum sine fraude et dolo, et poatquam suscepero infra quintum decimum diem in camera hujus ecclesiae reponam. Codex MS. ejusd. eccl. -ann. circ. 400: Habent insuper in dictis V

MAJ
villis alias officiarios seu servientcs, qui Majores vocantur, ad quos spectat facere adjornamenta, redditus, census et deveria alia capituli perquirere, malefactores capere et ad carceres capituli adducere, et alia explela justifies facere, quilibet in territorio sibi ad olim constituto. Qui omnes habent abergamenta, terras, reddibencias et redditus ad suas majorias pertinentes, quas tenent a capitulo in feodum, et racheta solvunt, videlicet filius patre mortuo, vel aliqualitercumque mutetur homo. An vero eadem omnium, qui Majores villarum nuncupabantur , fuerit conditio, affirmare mihi propositum non est. In villis porro seu yicis privatorum, vel nobilium, erantMajoriasut plurimum haereditarise, et in feodum tenebantur. Sugerius lib. de Administ. sua cap. 10: Totius terras campipartem de feodo Majoris nobis retinuimus. Idem Epist. 99. de Majore S. Columbse : Et sub quadam iniqua hsereditate Majoriae, servitii et servitulis suse oblitus, adversus Monachos se erexit, et tanquam dominum terrss eorum se facit. Mox rusticum, Majorem ilium vocat. Vide Histor. S. Martini de Campis pag. 483. Raguellum, etc. * MAJOR, nostris Maieur et Maire, dicitur, qui rei cuivis administrandae praeficitur. Chartul. Thenol. fol. 64. r: Quant on vent aucunes des terres, on doit faire Maieur par I'acort des Parconniers, et cis Maire puet faire eschevins des treffonciers. 3|c [De majoribus clarius explicatur in praef. Cart. N. D. Paris, p. GXLIV-CLII.] j MAJORES, dicti etiam urbium Prsafecti, nostris Maieurs, Maires, Angl. Mayor. Charta apud Madox Formul. Angl. pag. 10. Elyas Russel Major civitatis Londonise. Alia ann. 1249. ex Chartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 63: Acturn fwit hoc anno coram Mathseo Grosso turn Majore Rothomagensi. Charta Thomse de Couciaco ann. 1258 : Se i devons (dans la ville de Bouroure) mettre Maieur fautale (supra fautable) communement par nos deus acors. Ubi fautale vel fautable dici videtur cui fama favet, qui bonse est famae. Vide Faudicus. *\ MAJORES, nude pro Majores natu. Index veter. Canon, torn. 3. Cone. Hispan. pag. 21 : Qualiter Majores pcenitentiam accipiant, quse minoribus non facile committenda est. MAJORIA , Feudum Majoris. Charta Werrici de Moy ann. 1189. apud Hemerseum in Augusta Virom. : Majoriam el totam minutam Castellaniam ipsis et successoribus in perpetuum tenenda censualiter dimisi. [Charta ann. 1231. ex Tabular. S. Clodoaldi: Prssterea Majoriam ejusdem arpenti et totius terras nostrse quam inibi optinemus, sibi et heredibus suis in perpetuum ad rachatum et servitium 12. denar. quando accident in feodum possidendum.] Occurrit passim. MAJORATUS , Idem sonat in Charta Odpnis Episcopi Belvac. ann. 1140. apud Loisellum et Louvetum : Prssfecturam sive Majoratum Haleti, quam ex parte burgali habebat. Sumitur etiam Majoria et Majoratus, quandoque pro tribute, quod Majori ration e Majoriae pensitabatur. Charta anni 1199. apud Miraaum in Donat. Belg. : Ita quod nullus in pr&dicta eleemosyna vel allodio retinet Majoriam vel aliquam exactionem. Tabular. Abb. S. Vincentii in Dioecesi Carnotensi: Hospites Canonicorum cum eorum hospitamentis ab omni Majoratus consuetudine et oppressione liberat. Charta Adas Dom. de Wallaincourt ann. 1199. in Tabul. Abb. Montis S.

MAJ

185

Martini: Dedit eis in eleemosynam sex modiatas terras a Majoria et omni exactions liberas. Alia Balduini D. de Wallaincourt ann. 1191 : Omnem Majoriam, quam in prsedicto nemore habebat, mihi verpivit. f MAJORA, pro Majoria, in Charta Balduini Comitis ann. 1084. torn. 3. npvae Gall. Christ, inter Instr. col. 23 : Majora et submajora, et ut ita dicam, molendi et molendinaria S. Dionysii, in manu et potestate Abbatis sint: ita ut nullus hseres in eis constituatur, sed Abbas ad libitum suum et profectum eas prasordinet. 1 MAJORAGIA, in Charta ann. 1163. ex Tabular. Majoris Monast. : Domnus vero Abbas Robertus adjudicavit ei et haeredibus suis in prsefata S. Peregrini Majoragia constitutis, de decima in eadem grangia apportata, singulis annis vni. sextana. MAJORIARIA, in Chartulario S. Vandreg, torn. 2. pag. 1661 : Et totam illam partem Majoriarise quam habebam in feodo prsedictorum monachorum. MAIRIA , Idem quod Majoria, apud Herimannum de Restaurat. S. Martini Tornacens. cap. 92. 94. Ut pr&posilurae, sic et Majorias distrahebantur, quod de dominicis ac regiis intelligendum. Regestum Magnorum Dierum Campaniae ann. 1297. f. 50 : Injunctum est et districte inhibitum omnibus Baillivis et Praspositis terrse Campaniae Brifeque Comitatuum ne de csetero vendant vel vendere permittant aliquibus personis Sergenturas, seu Majorias in jurisdictionibus eorumdem existentes, quousque de contrario mandatum domini Regis receperint speciale. Vide Epist. 99. ex Sugerianis, et Statutum sancti Ludovici ann. 1255. cap. 15. Officium vero Majoris fuse describitur in Charta ann. 1201. quae exstat in Hist. Monasterii S. Audoeni Rotomag. pag. 479. Caeterum Mo/oriastenere vetantur Canonici, etiam quas jure successionis ad eos contigissent. Exstat quippe Sacramentum Canonicorum Carnotensium in Tabulario ejusdem Ecclesiae, in quo haec habentur : Item confessus fuit talis N. coram nobis, et in jure, quod ipse jurejuravit dictis die et anno in Capitulo, quod si Majoria ad ipsum contigerit devenire ratione successionis, vel alia ratione, si vellet habere vel retinere Majoriam, dtmitteret tonsuram : alioquin dictam Majoriam, imo dicta Majoria ad proximiores hseredes absque dicti N. contradictione deveniret. MAJORISSA, Quaa Majoriae feudum possidet, in Charta Joannse Comitissae Flandriae pro Monast. Marquetanno ann. 1230. 17. apud Buzelinum. 1 MAJOR, dicitur ille qui viginti quinque annorum implevit astatem. Vocabul. utriusque Juris. At non ubique idem hac in re obtinuit usus. Exempla vide in voce Mtas, quibus hoc unum addam ex Instr. ann. 1317. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 155 : Et dicta domina Anna certificata de jure suo in praedictis et circa prszdicta, asserens se Majorem quatuordecim annis, juravit contra prsedictam remissionem, quittationern et solutionem deinceps non venire. 1 MAJOR MINISTER, Titulus quo utitur Praapositus generalis Ordinis SS. Trinitatis. Charta ann. 1244. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 145 : Frater Nicholaus, Major Minister totius Ordinis Sdnctas Trinitatis et, Captivorum. * 2. MAJOR, Limes, terminus. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Major, dicitur Gallice Marche. Charta Alph. VIII. reg. Castel. ann. 1168. inter

24

186

MAJ

MAJ

MAJ

MAJORATIO. Glpssse Gr. Lat. : "AOpoi- Mont. S. Mart. part. 7. fol. 127. r. col. Probat. torn. 2. Anna!. Prsemonst. col. 697 : Si quis infra Majores, gups ego per <ne, Adunatio, Majoratio, auctuatio. Vide 1 : Com Estevenars Racine, maire keritaules de Montbrehaing, mes horns, euist circuitum prsefati monasterii propria Major are 1. I. MAJORATUS, vox fori Hispanici Ma- ou bos de Forestel... les Mairies, c'est-amanu fixi.... Si quis ausu temerario aliquem ex Majoribus supradictis... arran- joria, primigeniorum jus, Droit d'ainesse dire une maille de chascune cheretee, nostris, de quo egit Covarruvias lib. 3. quant on vendoit le bos devant dit, etc. caverit vel transmutare temptaverit, etc. * MAJORACA, Amaracus, Ital. Majo- Variar. Respl. cap. 5. cui ppponitur Mi- Vide Majoratus in Major col. 348. * 3. MAJORIA CONDITIONATA, Feudum rana, Gall. Marjolaine. Consuet. monast. noratus, qui Maisnete dicitur in ConS. Orucis Burdegal. ante ann.1305. MSS.: suetud. Cameracensi tit.8. etc. jus quod majoris certis conditionibus concessum. Hortum, qui est juxta infirmitorium et secundpgenitis competit in parentum Lit. remiss, ann. 1374. in Reg. 105. Charrefectorium, juxta dictum claustrum, de- successionibus. Maisnez enim vocabant toph. reg. ch. 318 : Comme Gautier de bent gubernare monachi parvi seu juve- nostri secundogenitos, quasi Mainsnez, Boulain escuier tiengne en fie une Mairie niles, et debent tenere garnitum de roma- id est, minores natu, ut Ainsnez, ante de condition en la yille de Saumorey, etc. ris, de salvia, de Majoracis, etc. natos. Michael del Molino, in Repertorio Vide supra Conditionare et Feudum con! MAJORALES, Prsecipui e nobilitate, Foror. Aragon. pag. 231 : Jus primogeni- ditionabile. * 4. MAJORIA, Prsepositura seu digniqui ceteris preeminent, viri nobiles, tures, quod vulgariter dicitur el Majonostris les Seigneurs, les Barons. Gharta razgo. [Johan. Garsias de Expensis cap. tas qua3vis in ecclesia Parisiensi. Stat. ann. 1080. ex minori Chartul. S. Victo- 16. n. 45: Majoratus, est feudum digni- ejusd. eccl. ann. 1168. in Diar. Audient. ris Massil. fol. ult. : Attestante atque tatis in quo succedit primogenitus indivi- torn. 7. lib. 1. cap. 30 : Item si quis Malaudante omni conventu Majoralium to- due, et prior estate, et polior sexu in eo- joriam ad ecclesiam pertinentem susceperit, etc. tius istius terrse. Alia ann. 1119. ex ma- dem gradu.] * Ludov. de Molina in Tract, quern >jc [ Et si major aliquod servicium jori Ohartul. ejusd. S. Viet. fol. 180 : Domino Cardinali (Petrp) astante atque inscripsit, De Hispanorum primogenio- fecerit pro Majoria, dominus Campanie omni conventu Majoralium totius illius rum origine et natura, ita deflnit : Jus inde habebit medietatem. (Fundatur succedendi in bonis ea lege relictis, ut in villa nova dicta Neuville aux Larris, an. terras. 1. MAJORALIS, [Primus inter ovium familia integra perpetuo conserventur, 1207, Mus. arch. dep. p. 101.)] T MAJORIARIA. Vide in Major. pastores, Hispanis Mayoral.] Jacobus I. proximoque cuique primogenito or dine iMAJORIC.ffi, Saxonibus, Uxores. WerRex Arag. in Foris Oscae ann. 1247. fol. successive deferantur. Atque yocem His81 : Debet jurare super sancta Dei Evan- panicam Mayorazgo, qua jus illud signi- nerius Rolevin. de Antiquorum Saxogelia Majoralis de capanna, sive Major ficatur, primum legi observat in Chron. num situ et moribus : Quanquam tamen Pastor Infantionis, qui fuerit in ca- sub Joanne I. rege et in Legibus Hispa- uxores universaliter omnes Majoricss a panna , quod in capannis ovium, seu nicis sub Joanna regina ann. 1505. qu nostratibus nominentur, etc. 1 MAJORINA PECUNIA , Quae ex argannatorum, jura Regia non minuat, Leges Tauri appellantur. 12. MAJORATUS, pro quovis Offlcio seu gento et eere conflata, in Cod. Theodos. nee abscondat. Ibidem : Majoralis de caanna, qui Majorau de la Cabane, in dignitate. Fragm. Sermonum S.August, leg. 6. lib. 9. tit. 21 : Comperimus nononsuetud. Solensi tit. 14. art. 17. appel- torn. 5. part. 2. col. 1518 : Meliora enim nullos staturarios Majorinam pecuniam, sunt opera ipsius. Et magnam et devotam non minus criminose quam crebre, sepalatur. vocem ejus audivimus. Majoratum nolo, rato argento ab ssre purgare. Vide Gotho| 2. MAJORALIS, Titulus honorarius fredi notas ad hunc locum. pnncipis Sectae Valdensium. Limborch. Christianus esse volo. * 3. MAJORATUS, Offlcium majoris MAJORINATUS. Vita S. Prasjecti ex Sent. Inquis. Tolos. pag. 289 : Asseruit seu urbis prsefecti. Libert, loci de In- Cod. Atrebat. : Et horse, quod est consuequod Johannes cognominatus de Lotharingia Majoralis sectss suss, videlicet Val- sula ann. 1309. in Reg. 74. Chartoph. tudinis, jam in promptu cernerentur, ut densium, docuit earn de prsedictis. Et pag. reg. ch. 365 : Primo in villa et parrochia solernnes vigilias Paschss celebrari licitum 291 : Audivit did quod dictus Johannes prssdictis non fiet perpetuo Majoratus vel esset, ex regali permisso, vel Majorinatu, quamvis non esset sacerdos, set erat Ma- consulatus, sed anno quolibet. Vide in Pontifices vel Sacerdotes, qui in Eduorum urbe ob regiam potestatem conglobati fuejoralis prsedictse sectse, Missam poterat Major 1. MAJORENNIS, Major annis, suse tu- rant, etc. Ubi Majorinatus videtur esse celebrare... credidit magis esse obediendum... Majorali dictss sectss Valdensium tela3, in Magno Chronico Belgico pag. auctoritas Majoris domus, Wlfoaldi sciQ^Q quam domino Papss. OUo. licet, de quo supra. * Maire-aage, pro Majorite, Mtas qua * MAJORINUM, Hprdei species vide>k MAJORANA. [ Herba medicinalis. quis sui juris est, in Charta ann. 1319. tur, f. quod Galli dicimus Escourgeon, (B. N. ms. lat. 16186, f. 70*.)] a majoribus aristis vel quod primum j 1. MAJORARE, Meliorare, augere. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 1286. T MAJORENSES, Praetorian! Equites crescat, ita nuncupatum; unde MajoPraeceptum Caroli. Gal. 871. apud Baluz. Capitul. torn. 2. col. 1492 : Pro hac Aulae Pontiflciee, Cencio Camerario Sti- rinus etiam adjective, pro Major, usurutriusque Ecclesias Majorata emendatione, mulati, i. e. calcaribus muniti : forte patur in Charta ann. 1270. ex Access, omnis Prsssul pro nobis, conjuge et prole hodie Cavalieri dello Speron d'oro, quos ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 312. col. regnique statu Dei misericordiam exorare Papa creare solet. Vide Macros fratres 1 : De grano, ordeo, Majorino, millio, indesinenter accedat. in Hierolexico. p Vel Majorentes. Vide grano f arris et fabis Majorinis tenentur prssstare de septem partibus unam par1 2. MAJORARE vel MINORARE PLA- Schola Stimulati in Scholss.] tem. | MAJORES, Qui aliis praesunt in exerCITA, Emendare, corrigere, Gallic. ReMAJORINUS, Idem videtur fuisse apud former, rectifier. [* Vel potius Placita citu. Gasp. Barthii Gloss, apud Ludew. producere aut contrahere, Gall. Allan- torn. 3. Reliq. MSS. pag. 11. ex Hist. Hispanos, qui Francis nostris Major vilger et Abbreger.] Charta Willelmi dom. Palaest. lib. 4. cap. 18 : Repererunt in las, penes quern etiam jurisdictio regia Montispessulani ann. 1103. apud D. suis consiliis atque operosis scematibus, erat: vel certe idem, qui Major domus : Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 727 : quod nostrorum Duces, Comites, seu om- nam qui apud Ordonium Monachum VicariuSf nee illi qui placitabunt placita nes Majores Imperatori sacramentum lib. de Mirac. S. Rudesindi Episc. Dupro Vicario, non placitabunt ea sine do- fideliter facere deberent. Bartholomaaus miensis n. 20. Major domus appellatur, mino Montispessulani. Et omnia ilia pla- Scriba Annal. Genuens. lib. 6. ad ann. in alio MS. Majorinus dicitur, uti obsercita in quibus dominus Montispessulani 1225. apud Murator. torn. 6. col. 439 : vat Henschenius. [Apud Mabill. S83C. 5. non fuerit, Vicarius, et illi qui placita- In ipsis vero militibus Ugolinus miles et Bened. pag. 543. ex citato lib. legitur bunt placita pro Vicario, Majorabunt vel socius Potestatis, Petrus Ventus et Ober- Majorinus, ubi usurpatur pro eo qui juMinorabunt sicut dominus Montispessu- tus Advocatus fuerunt capitanei et Ma- dicum sententias executioni mandat, ut jores. ex verbis ipsis patet: Permittite me comlani dicet eis vel mandaverit. I1. MAJORIA, Major pars. Consue- burere deprssdatorem sanctissimi Rude^MAJORARI, Major fieri, honoribus augeri. Gerardus in Vita S. Adalhardi tudo Tolosana torn. 4. novi Coustum. sindi, Dominus enim me constituit ultosaec. 4. Bened. part. 1. pag. 354 : Et quia part. 2. pag. 1052 : Et major pars deve- rem et Majorinum ipsius.] Erant autem discedens cesium non animum mutaverat, nerit uni quam alteri, et ratione illius alii villarum Majorini,alii Majorini mamutatum imperium refrenans timore et Majorise, ille qui ipsam habet in recom- jores. Horum offlcium describunt Leges amove, decuplum Majoratur quam disces- pensatione illius Majarise, solverit aliquam Alfonsina? seu Partitas part. 2. tit. 9. pecunise quantitatem habenti minorem leg. 23 : Merino es name antiguo de Esserat. * Charta Carol. IV. imper. ann. 1360. partem, quod talis divisio habetur pro panna, que quiere dezir tanto como ome que ha Majoria para fazer justitia sobre apud Ludewig. torn. 10. Reliq. MSS. venditione. pag. 211 : Per quse (benelicia)fwa crescat * 2. MAJORIA, Tributum, quod majori algun lugar sennalado, assi como villa, o devocio tuaque Majorentur merita probi- ratione sui officii pensitabatur, nostris tierra. Y estos son en dos maneras : ca tatis, etc. Maine. Charta ann. 1288. in Chartul. unos ha que pone el Rey de su mano en

MAJ
lugar de adelantado, a que llaman Merino Mayor, y este ha tan grande poder como el Adelantado. E otros hi ha que son puestos por mano del Adelantado, o de los Merinos Mayores, pero estos atales non pueden fazer justicia, si non sobre cosas sennaladas, etc. De his intelligendus Lucas Tudensis in Chron. pag. 104 : Imperator mandavit... Majorino terras, ut cum rustico veniret ad Militem, et videret, qualiter ei justitiam exhibebat, et hoc sibi rescriberet. Majorinus Regis, in Concilio Legionensi ann. 1012. Concilium Coyacense ann. 1050. cap. 7 : Admonemus, ut omnes Comites, seu Majorini Regales populum sibi subditum per justitiam regant, etc. Concilium apud Pennam Fidelem ann. 1302. cap. 13 : Alcales, vel Majorini, vel alii rectores civitatum vel aliorum locorum, etc. Majorini istiMajores saepe subscribuntin Chartis Eegum cum adjectione Provinciae cui praeerant, ut in Charta Ferdinand! I. Regis Castellae aerae 1078. apud Anton. de Yepez, in Chron. Ordin. S. Benedicti torn. 1. Felis Majorinus de Burgos : Sonna Sonaz Majorinus in Castella. In alia Ferdinandi Regis Castellae aeree 12'75 : Donus Moriel Majorinus in Castella, Sancius Pelagii Major Merinus in Gallicia, Garcis Roderici Major Merinus in Legione; et sic in aliis. ^f. [ Ita etiam dono earn vpbis quod neque Majorinus neque sagio ibi amplius intret. (Cart. Adefonsi regis Castel. an. 1149, Mus. arch. dep. p. 76.)] MERINUS, vox detorta ex Majorinus, Lusitanis Meirinho, Justitiarius. Fori seu Consuetudines Jaccse : In unaquaque villa tres vel quatuor de melioribus jurent, quod non celabunt furta ; sed demonstrabunt Merino nostro. Passim ibi. Et Hieronymus Blanca testatur, hunc magistratum, qui ordinaries causarum cognitioni praeest, apud Jaccetanos etiamnum vigere. Vide eumdem pag. 748. Michael del Molino in Repertorio pag. 223. et Odoricum Rainaldum ann. 1289. num. 26. ubi Meirinus et Submeirinus occurrunt. Interdum MERINI dicuntur Apparitores, et qui Judicum sententias executioni mandant. Vitalis Oscensis Episcopus de veterum in Aragonia magistratuum nominibus : Alii Merini, dicti a merendo, id est, plorando : quia inventi in culpa consueverunt damna poenas pecuniarias deplorare, eo quod Reges sive Judices tales sunt punire pecuniariter assueti.... hi ergo tales officiates debent compulsiones facere, et mandata Regis, ac sententias judicum vel judiciorum executioni viriliter demandare, etc. [Charta Hispanica ann. 1094. ex Archivis S. Victoris MasSil. : Confirmo in hujus conclavi Sancti propter remediiim animse mete taliter ut non in istas hereditates Merino, neque saione, etc.] Merin ou Sergent, in Consuetud. Labourtensi tit. 1. art. 3. 7. 8. tit. 14. art. 1. 2.14. 15.18. tit 15. art. 2. etc. Vide Foros Aragon. lib. 1. tit. de Merinis pag. 320. v. MERINA.TUS, Districtus Merini, Hispanis Merindada. Occurrit in Epistola Examini Petri Salanovse Justitiae Aragonum apud Blancam pag. 748. [Oihenartus in Not. Vascon. pag. 74 : Dividitur Navarra in quinque Praefecturas quas Majorinatus seu Merindales vacant: Pompelonensem scilicet, Stellensem, Tutelensem, Sangossensem et Olitensem. Ha? a totidem oppidis primariis Pompelone, Stella, Tutela, Sangossa, atque Olito, quorum quodlibet veluti caput et metropolis est suse Pr&fecturae, tale nomen sor-

MAJ
titse sunt. Prssest autem unicuique earum proprius Magistratus, Majorinus, seu Merinus vulgo dictus. Primam prsefecturam ambitu suo 80725. familias, proximam 60245. alteram 40852. quartam 60001. postremam 30969. comprehendere colligunt, qui eorum rationem accurate subduxerunt.] 11. MAJORISSA, pro Abbatissa, apud Macros in Hierolex. ex Bulla Eugenii PP. Vide alia notione in Major. * 2. MAJORISSA, Feudum majoriai. Charta Drocon. de Melloto ann. 1236. in Reg. C. Chartoph. reg. ch. 31 : Ixxvj. solidi quos habebam in Majorissa de Corchaio et de Cultura, et xxxioc. solidi, quos habebam in Majorissa de sancto Quintino. Vide supra Majoria 3. * 3. MAJORISSA DOMINA, id est, Domina suprema. Instr. matrim. ann. 1475. ex Tabul. Flamar. : Margarita de Luppe esset domina Majorissa, usuffructuaria et gubernatrix per totam suam vitam prsedictorum bonorum. ^f. 4. MAJORISSA. [Uxor majoris, quasi Mairesse : Nptum facimus quod in nostra presentia constituti Sebilia Majorissa, relicta defuncti Renondi, majoris de Bondies et Guillelmus, ejus filius, recognoverunt se vendidisse. (Cartular. N. D. Paris. Ill, 100, an. 1238.)] 11. MAJORITAS, Incrementum, commodum, excellentia, accessio. Chartular. Abbatiaa Boni loci apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 82 : Ita scilicet quod si summa ejusdem decimse quingentorum sextariorum fuerit, minoritas de reliqua terra suppleatur mediantibus frumento et avena; et si in eadem fuerit Majoritas, nihilominus sua erit. Charta Offlcialis Claromont. ann. 1354. ibid, pag. 319 : In evantatgium ac Majoritatem prpcreatis liberis ab ipsa Ysabella et ab alio viro, si contingebat, procreandis. Vita S. Vitalis Abb. torn. 2. Martii pag. 28 * : Et credentes in te probari permittis, ut ad Majoritatem boni operis valeant provenire. Statuta Equitum Theuton. art. 30. apud R. Duellium Miscellan. lib. 2. pag. 42 : Hanc igitur fratres modis omnibus amplectantur, non solum ut invicem non provocent vel offendant, sed contendant secundum Evangelia Majoritatem mutuis ministeriis et charitatis officiis obtlnere. Vide Majestativus. * 2. MAJORITAS,Imperium,supremum dominium, Gall. Souverainete. Lit. ann. 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 282 : Dominum nostrum regem in suum naturalem dominum recognoscendo, bonum exemplum aliis fidelibus subditis ostendendo, et de primis totius ducatus Acquitanise se Majoritati regise libere et voluntarie reddendo, etc. * 3. MAJORITAS, Primatus, antecessio. Gall. Preseance. Charta Bertoldi Aquilej. patr. ann. 1249. inter Monum. ejusd. eccl. cap. 68. col. 669 : Ad hsec adjunxit, ut si aliquando capitulum Aquilegense ad funus alicujus illuc vocari canting eret, Majoritatem in Missa et in aliis, sicut decet, canonici obtinerent. 4. MAJORITAS, Praestantia, excellentia, Ital. Majoranza, Hisp. Mayoria. Bulla Innoc. PP. IV. pro Praemonstr.: Secundum majorem vel minorem evectionum et personarum numerum, pro Majoritate vel minoritate personarum, prselatorum, etc. * 5. MAJORITAS , Gravitas. Majoritas morbi, apud Gentil. Fulginat. in Exposit. * MAJORITAS CA.US.E , dicitur de re majoris momenti et ponderis, in Stat. Casimiri ann. 1346. inter Leg. Polon.

MAI

187

pag. 8 : Statuimus quod ad locum audientiss, in quo judices pr&sident, non secundum merita personarum, nee secundum Majoritatem vel minoritatem causarum, etc. * MAJORIUM, Feudum seu reditus majorise. Redit. Meled. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 108. r. col. 1 : Majorium de elauso, vj. libras; furna, xl. libras; teloneum piscis et Majorium et minagium, viij**. libras, centum solidos minus. Vide supra Majorissa 2. et infra Meriagium. * MAIRAMEN, Gall. Mairain, Materia lignea aedibus aediticandis, doliisve fabricandis idonea. Libert. Montisalb. ann. 1322. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 247 : Consules habebunt curam et diligentiam de Mairaminibus seu fastis aut nemoribus pro faciendis tonellis. Vide Materia. * MAIRAMENTUM , MA.IREMENTUM , Eodem intellectu. Charta Will, comit. Pontiv. ann. 1143 : Concedimus... in foresla mea de Almanescis Mairementum (Mairamentum, in Ch. conflrmat.) ad ecclesiam vestram faciendam. Vide mox Maironia. 1 MAIRANNUM. Vide in Materia. j MAIRCHIEUS f f. Praestatio martii seu trimestris frumenti. Regest. Philippi Pulcri ann. 1306. Ch. 165. in Chartophyl. regio : Omnesque et singulas albergas, corregia, oblyas, census,... bladatas, bicocarias, et Mairchieus, etc. Infra legitur Manaeuhs. Vide Marchialis annona. MAIRIA. Vide Majoria in Major. * MAIRONIA, Pari significatu. Bened. abb. Petroburg. de gest. Henr. II. reg. Angl. ad ann. 1181. torn. 1. pag. 368. edit. Hearn.: Nullus emat vel vendat aliquam navem ad ducendum ab Anqlia, nee aliquis deferat vel deferri faciat Maironiam extra Angliam. Ubi Hovedenus habet Maireman. * MAIRRENIUM, Eadem notione, in Charta ann. 1290. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 271 : Ad faciendum tigna, trabes et grossa Mairrenia dictfe capellse, tradatur de nostro nemore et etiam liberetur. MAIS, pro Magis. Charta Alfonsi I. Regis Aragqnum apud Blancam : Et amas Mais illos seniores, et illos Moros, quam meum mandamentum. Vide Menagii Origines Gallicas, In Mais. * Ita Mais, pro Plus, davantage, etiam nunc dicunt Lugdunenses. 1 MAISAGIUM, Domus habitationi idonea cum portiuncula agri, Anglis Messuage. Charta apud Madox Formul. Anglic, pag. 182 : Concessi et dedi et hac carta mea confirmavi Reginaldo de Monasterio illud Maisagium quod est inter domum meam et Godam monialem pro homagio et servicio suo, et pro decem solidis quos michi dedit. Charta Praepositi burgensium Cuciaci ann. 1375. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 208 : Mansis, Maisagiis et cultilis ad dictam terram spectantibus. Vide Messuagium. * MAISIONES, Maisieres, ut opinor, Maceriae. Lit. ann. 1379. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 434 : Quse (villa et castrum de Mosonio) cum sint clavis patrise, marchizantes scilicet et existentes in fronteria regno nostro, pluriumque ducum, comitum, magnatum ac aliorum dominlis, de imperio et extra, instantibus guerris, et pro dominii Maisionibus, quse cursus ibidem ssepius vigentibus, plura magna nobis seu regno nostro ac

188

MAI

MAI
1188: De perdentibus autem res eis ablatas per Masnadam Romani Pontificis, et forisfactores, et Tusculanenses per guerram, sicut promissum est a vobis, per concordiam emendabitis. Servents de Maynada, apud Raimundum Montanerium in Chron. Regum Arag. cap. 116. 119. 128. etc. In Cone. Monspeliensi ann. 1195. excommunicantur omnes hesretici, Aragonenses. families, quas Mainatss dicuntur, pirates, etc. [Instrum. ann. 1209. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 815 : Prescipio ut Mainadas nullo unquam tempore habeatis. Epist. 57. dementis PP. IV. ann. 1265. ibid. torn. 2. col. 130: Masnata Sabinisz quee subito dicitur recessisne, an se subito possit objicere vies vestrse, vel moliri vobis insidias ignoramus. Alia ejusd. Papae ibid. col. 143 : Mitte igitur ad nos capellanum ejusdem Episcopi, et tu sub fida custodia et firmis vinculis tene eum, tuam etiam auge Maisnatam.] Vide Ricordanum Malaspin. cap. 149. 1 MASNATA, Eadem notione. Chron. Parmense ad ann. 1307. apud Murator. torn. 9. col. 862 : Placentini iverunt in exercitum contra terram Bardi sui districtus, ad quern exercitum D. Ghibertus pro Communi Parmes misit c. pedites... cum uno capitaneo et duas ex Masnatis equestribus ad custodiam civitatis Placenties. Et col. 864 : Item tres ex Masnatis Communis Parmes equitibus, etc. Adde Hist. Gortusior. torn. 12. col. 919. ] MEINATA , Eodem signiflcatu , in Charta ann. 1205. apud Pitton. in Hist. Aquensi lib. 3. pag. Ill: Hsec sunt maleficia quss Comes Forcalquerii fecit in Provinda quando assaluit Gardanam cum Meinatis. 1 MESNADA, in Charta ann. 1085. Append. Marcae Hispan. col. 1177: Quod si tu volueris staticam facere cum tua Mesnada in civitate Impurias, etc. Occurrit rursum pro familia, in Charta ann. 1105. ibid. col. 1230. MASNADAM FACERE, in exercitum ire. In Bulla Gregqrii IX. PP. ann. 1231. apud Ughellum in Episc. Anagnin : Ita quidem ut si contigerit eos exercitum vel Masnadam facere ultra urbem, proventus isto anno de macello perceptos pro ex&rcitus et Masnades expensis expendant : qui si non suffecerint, populares de propriis teneantur militibus in exercitu vel Masnada commorantibus reliquas expensas necessarias ministrare. MAISNADARII, vel MESNADARII, Milites in Aragonia, sic appellati, ut censet Surita in Indice Rerum Arag. ann. 1118. quod Regia in domo educati essent. Cui accedit Oyhenartus in Notitia Vasconiae lib. 1. cap. 4. Mesnadarii, inquit a Mesnada, quae vox a Mesonada contracta est, derivaturque a Latino vocabulo mansio, nomen habent, yidenturque sic dicti tanquam domestici Principis, aut in ejus familiam cooptati. Vitalis Episcopus Oscensis : Mesnadarius est, qui de genere Ricorum hominum,saltim expatris linea oriundus,in cujus patris genere non exstat memoria, quod fuerit alicujus vassallus, nisi Regis, vel Regis filii, vel Comitis a Regis genere descendentis, vel Episcopi, vel alterius Preslati, quorum consideratur reverentia propter Deum, cujus locum dignoscuntur specialiter retinere. Qui non descendit ex parte patris ab aliquo, qui ab alio, quam a presdictis personis, extitit Miles factus. Hi enim Mesnadarii, etiamsi in Mesnada seu familia domini Regis personaliter non morentur, tamen Mesnadarii sunt censendi: quia dominus Rex non debet eis Militiam, cum

MAI
earn ab eo recipere voluerint, ne quod sint de sua familia, cum esse voluerint, nisi ex causa probabili denegare. Hi autem Mesnadarii morari cum Rids horninibus, vel cum aliis, et expensas ab Us accipere, atque dona, non tanquam vassalli, sed tanquam amid sine nota alir/ua bene possunt. Idem alibi scribit, de Mesnadariis naturalibus de Aragonia, Ricos homines creare vel assumere consuevisse. Examinus Salanova : Mesnadarii proprie sunt illi, qui filii, vel nepotes, vel ex recta linea nobilium descendunt. Istis talibus debet dari Mesnaderia : aliis vero dantur aliquoties denarii pro servitio, et non pro Mesnaderia. Nam secundum veram veritatem, filius Rid hominis, nisi succedens in Baronia, non debet tenere honorem ; sed debet tenere Mesnaderiam. Et talis Mesnadarius non debet esse vassallus, nisi Regis. Blanca in Comment. Rer. Aragon. Ricorum hominum dignitati proximus erat Mesnaderiorum iste Militaris seu Equester ordo : quibus quaa dabantur a Regibus stipendia, ut a prioribus etiam nomine dinerrent, Cavallerias de Mesnada, seu Mesnaderias vocari consueverunt. ^W Lqnge aliam Maisnadariis originem assignat Illustr. Fontaninus : ii enim , ut ex vetustis Longobardorum monumentis conflcit Vir eruditissimus, servi erant colonis majorum praediorum, qui Massarii nuncupabantur, subditi, saltern in Ecclesia Aquileiensi et in regione Fori Julii, ubi primum innotuere. Sed quoniam immane quippiam distare yidetur, ut scribit Carolus de Aquino in Lex. milit. inter vilissima ejusmodi servitia, et Maisnadarios superius memoratos a D. Cangip, existimo homines longe diversi generis et instituti eamdem nuncupationem sortitos fuisse^ nihilque inter illos nisi nomen fuisse commune. MESNAD^E, eorumdem Maisnaderiorum Militias, seu praediae iis addicta, de quibus sequens legitur Charta : Ludovicus D. G. Francise et Navarras Rex, Gubernatori Navarras, vel ejus Locumtenenti, sal. Cum nos Simon de Motes Miles nullam a nobis Mesnadam, seu Militiam, hactenus obtinenti, Mesnadam 30. librar. Turon. duximus concedendam, tenendam ab eo, et habendam, quamdiu nostresplacuerit vpluntati: mandamus vobis, quatenus dictam Militiam sibi statutis ad hoc et coniiuetis terminis de nostro fadatis persolvi. Dat. Paris. 3. Jan. an. Dom. 1314. MAINADERIA. Guillelmus de PodioLaurentii cap. 25: Petentem ab eo domum hospitalis, quod dicitur Mainaderie, in quo in obsequio Dei clauderet dies suos, etc. T MAISNAGIUM, Domus, mansio praecipua manerii, Practicis nostris Chefmanoir. Leges Norman, cap. 27. apud Ludevyig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 218 : In Maisnagiis autem sorores non possunt aliquid reclamare, nisi plura constiterint Maisnagia quam fratres. Quae vetus Consuetudo Norman, cap. 26. sic vernacule reddidit: Es Mesuages ne peuvent rien reclamer les seurs, se il n'y a plus de Mesuages que de freres. Vide Messuagium. MAISNAMENTUM, quasi Mansionamentum. Tabularium S. Amantii Inculismensis : Ortos et airas atque Maisnamenta. Occurrit ibi pluries. Vide Mainamentum. * MAISNILE, Mansio, domus cum certa agri portione, idem quod Mansus.Charta ann. 1104. apud Besl. in Comit. Pictav.

populis verissimiliter possent evenire et eveniunt ex inde dampnosa pericula, etc. MAISNADA, MAINADA, etc. Familia, quasi Mansionata, Italis, Masnada: Mesnee, apud Scriptores Galileos mediae setatis. Assisise Hierosol. MSS. cap. 118 : Et se il ne le trouve en son hostel, il l& doit dire en sa Mehnee. Et infra : 11 li dit a sa Mehnee, que il estoit Id venu. [Mesnie, in Charta ann. 1320. torn. 2. Ordinal. Keg. Franc, pag. 576: Que nuls vendeur, couretier, ne puist estre marchans de la meme marchandise, de quay il est vendeur, ne lui, ne sa Mesnie, ne autre de par, ne hors, ne ens.] Will. Guiart ann. 1296 :
Li grant Seigneur et leur Mesnies.

Meigne, torn. 2. Monast. Anglic, pag. 219. [Index jurium Viarii Paris, ann. 1459. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 747 : Et le doivent sa Maignie mesurer et bailler la mesure ou mur aux macons et porter Vautre mesure chez le Voyer. Et infra : La Maignye au Voyer de Paris doivent aler par les maistres rues de Paris pour commander chacune quinzaine, que les rues soient delivrees de hui a demain, se le Voyer veult.] Vide Gloss. ad Villharduinum. In Gharta Willelmi Sicilise Regis anni 1177. apud Rogerum Hovedenurn pag. 552. subscribit Berardus Gentilis Regies privates Maisnedse Constabularius. Solidarii privates Regies Masnades, in Gharta alia ejusdem Regis ann. 1183. in Bullario Casinensi torn. 2. pag. 204. Charta ann. 1162. apud Petrum Mariam Campum in Hist. Eccles. Placentinae : Et credimus eum in curtibus suis habere feodum suorum villanovum, de quibus habet reditus, vel districtum, et hominium de sua Masnata, etc. [Statuta Massil. Jib. 2. cap. 39 : Item de capa panni bruni vel blanchi aut nigri ad opus deMaynadaS.denar.] Vide Hist. Bellunensem pag. 117. v. 118. [Breviarium Hist. Pisanae ad ann. 1264. apud Murator. torn. 6. col. 194. et Patavinum apud eumdem torn. 8. col. 173. et 356.] p* Vide Haltaus. Glosssar. Germ, voce ingesinde, col. 1017. Massenie etiam dicitur poetis German, med aevi, ut Gotofr. Argent, in Tristan, vers. 2923. 10581. etc.] !: Maisnie, in Libert, villas de Auxona ann. 1229. torn. 4_ Ordinal, reg. Franc, pag. 394. art. 1 : Chascune Maisnie de la ville doit donner chascun an cinq sols, a nous et a ceulz qui apres nous tendront la ville. Unde Maisnier, Familiaris, domesticus. Pactum inter clerum et cives Leod. ann. 1287. torn. 2. Hist. Leod. pag. 401 : Tous li esquevins jureront aussi en chapitre de S. Lambert des forfaits, que li borgoisou II Mesniers des borqois feront envers les Maisniers des canoines, qu'ils bin et loyalement les executeront et raporteront. MAINADA. et MASNADA, pro Militaribus catervis, ac sodalitatibus, maxime praedonum ac latrunculorum, qui in familias quodammodo coeunt. Vetus Inquesta apud Columbum lib. 2. de Episcopis Vasionens. n. 24: Comes Tolosee cum Brabanzonibus et aliis Mainadis, et vi intravit cum illis villam Vasionis. Charta alia apud eumdem n. 38 : Item' sub eadem posna ut Aragonenses, Ruptarios, Cotarellos, Manadas seu Vascones, vel Brabanstones, vel quoeunque alio modo vocentur, de tola terra tua... expellas. Occurrunt eadem verba in Gharta Milonis Legati Apostolici apud Catellum in Comitibus Tolosan. pag. 246. Diploma Senatus Romani, apud Baronium anno

MAI

MAJ

MAK

189

pag. 424. inter Probat.: Ibi super sacra- de Crecy sur Sere par esbatement cueillir tissimum corpus reliquimus... omnia quse du May ou autre verdure, pour porter injuste reclamabamus, scilicet duo devant les hostelz des jeunes filles, si Maisnilia terrse, etc. Menandie, eodem comme il est acoustume de faire en celle sensu, in Charta ann. 1270. ex Chartul. nuit, etc. Alise ann. 1397. in Reg. 151. ch. S. Petri de Monte: Et se Houdrois et 311: Comme les maistres ouvriers et varHawions davant nommeis, ou lour enfans, ies du mestier de thisseranderie de draps ne revenoient jamais de Huguerie, il do- de nostre ville de Monstivillier aient vonent et aquitent pour Deu et en aumone lonte chascun an de... aler esbatre hors d la gleise de Pierre lour Menandies da- d'icelle ville, aussi comme par maniere de vant dites et tous lour pries et toutes lour May, sans y avoir aucun desguisement, terres. Vide in Mansionile. mals en leurs habits, etc. Aliae ann. 1400. | MAISNILUM, Agri portiuncula cumin Reg. 155. ch. 39: Comme le premier mansione, Gall. Menil. Diploma Ro- jour de May d heure d'apres souper, leberti Reg. Franc, apud Marten, torn. 1. dit Jehanin et pluseurs autres compaiAnecd. col. 109 : In eodem quoque territo- gnons de la ville de Gentilly se feussent rio supra fluvium Vigenne dimidium assemblez, comme jeunes gens ont acousMaisnilum, quod dicitur Murcinctus cum tume de faire celle nuit, pour aler au pratorum copia. E proximo quoque Mais- May, etc. Denique alias ann. 1478. in Reg. nilum alterum, quod dicitur Sienis Vil- 204. ch. 27 : En ensuivant laqiielle cowslere, cum capella inibi in honore S. Geno- fume et usance,...apres la premiere messe vefss asdificata. Vide Mansionile. du matin, allerent avec leurs menestriers 1MAISRENIUM, Palus, statumen, Gall. et estandart, qu'ilz font d'une serviette Echalas; Maeremium enim, ut suq loco ou couvrechief, querir le May, ainsi qu'il dicemus, quod vis materiamen significat. est de coustume. Notandum vero quod Chartularium S. Vincentii Cenoman. corylus ad sedem honestse puellae non fol. 92 : Gaufridus et Andreas tenere de- apponebatur. Lit. remiss, ann. 1393. in bent illam vineam in bono statu et legi- Reg. 145. ch. 297 : Lesquelx compaignons timo, in propaganda, fimo, Maisrenio, et trouverent que devant I'hostel d'une jeune in omni cultura. Vide Materia. fille du Pont I'evesque I'on avoit mis du * MAISSELLARIA, Macellum, Gall. May, qui estoit de bois de coudre, et leur Soucherie, seu reditus ex eodem. Charta sembloit qu'il n'estoit pas bien honneste pro eccl. Tree. ann. 1374. in Reg. 105. pour le mettre devant I'hostel d'une bonne Chartoph. reg. ch. 553 : Item pro medie- fille : lequel May ilz osterent. Hinc Entate pro indiviso Maissellariae et forefacto- maioler, Arborem maialem ofterre, in rum in toto finagio S. Johannis, etc. Vide Lit. remiss, ann. 1375. ex Reg. 107. ch. supra Macellare 2. 140: La seurveille du premier jour de *f MAIT, vox Gallica , Hyiactra, arcae May, iceulx supplians voulant aler Engenus, in qua pinsitur et subigitur fa- maioler lesdittes filles, comme il est de rina, Mai. Chartul. Compend.: Haec sunt coustume, etc. Esnayer, eodem sensu, in nomina utensilia de Ruminiaco... unum aliis ann. 1367. ex Reg. 99. ch. 17 : Lorsbusetum et unum larderum et septem ar- que I'une des filles dudit exposant, nomchae tam bonas quarn pravas, et une Mait mee Johannette, vit ledit Caronchel, elle li dit que la nuit S. Nicolay il I'avoit Eset 19. culcitrse bonse. Vide Magides et * MAITA, Area longior variis usibus mayee et mis sur leur maison une brandestinata. Charta ann. 1180. ex Chartul. che de seur, en disant qu'il n'avoit mie S. Mariani Autiss.: Garnerus filius domni bien fait de ce faire, et qu'elle n'estoit mie Roberti praspositi... confessus est quam- femme d qui I'en deust faire telz esmayedam Maitam salinariam, cum loco in quo mens ne telz derisions, et que elle n'estoit sita est in foro Autiss. canonicis S. Ma- mie puante, ainsin que ledit seur le siriani se vendidisse. Mayta, in Chartul. gnifioit. UbiSambucus, ut supra corylus, B. M. Graciac. Hinc Meth, pro Tabula repudiatur et qua de causa profertur. torcularia, in Lit. remiss, ann. 1457. ex Inde prseterea docemur hoc vocabulum Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 196. Vide etiam usurpatum fuisse, cum de prima Mait. die Maii minime agebatur, licet nine MAITERIATA Terrse et Bosci, in Charta originem suam habeat. Emayoler, in ann. 1272. apud Guichenonum in Hist. Rhythmo orbicul. Froissart. Ms: Bressensi pag. 21. Vide Mata, [et MaytePour ce vous veux, Madame, Emayoler, riata.] En lieu de May, d'un loyal coer que j'ay. * MAITINATA, Antelucanus ad fores * Eodem Maii nomine designari videamasiae concentus, Gall. Aubade. Barel. serm. in feria 3. post Pascha : Et sicut tur hastiludii species, in Charta ann. philocaptus de muliere tria observare so- 1346. ex Reg. 75. ch. 521: Item disoit noslet : 1. de ea cogitat; 2. habitat libenter tre procureur que Van quarente les moicum ea; 3. facit fieri Maitinatas. Vide nes de Moustierender avoient fait crier infra Matinata. un May d Sommenaire leur ville et jus] MAJULUS. Vide Malones. tice, et la vint grant quantite des gens de : ' MAIUM, Usus erigendi arborem pri- Nully hommes du seigneur de Chastiaumo die mensis Maii in compitis, vel ad villain.May prseterea appellatur tempus, aedes puellarum, aliasve quascumque. quo arbores frondescunt, in Charta ann. Charta S. Ludov. ann. 1257. in Reg. 30. 1307. ex Chartul. Pontiniac. pag. 172 : Chartoph. reg. ch. 525 : Mandamus... Jusques elles (les parties de bois) aient quatinus quociens requisiti fueritis a fra- accompli le temps de quatre feuilles et un tribus Sacri portus, inhibeatis auct.oritate May. Vide Maius. nostra, ne quis nemora praedictorum fraMAJUMA, Festum, quod summis imtrum intrare praesumat occasione consue- pensis, conviviis, et spectaculis, iisque tudinis, quse. Maium dicitur, quse revera tndecoris ac procacis licentise celebrabapotius est corruptela. Diu nihilominus tur, quodque primo ab Arcadip toleraperseyeravit haec consuetudo, ut ex se- tum [seu restitutum] ea con<Stione, ut quentibus patet; unde etiam haud im- honestas et verecundia servaretiir, merito a sancto Rege damnatam fuisse deinde triennio post, et quod excurrit, colligitur. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. prorsus prohibitum, ut docent lex 1. et 118. Chartoph. reg. ch. 119: Comme la 2. Cod. Th. de Majuma. (15, 6.) Istius nuit de May... Robin d'Ambert fust alez porro festi meminit Julianus Imp. in avec... certains compaignons de la mile Misopog. sed de nominis origine non

consentiunt eruditi, quorum alii ex Suida et Glossis Basilic, a Maio mense, quo illud celebratumputant; alii a Majuma Syrise urbe ita appellatum volunt. Horum sententias pluribus expendit Jacobus Gothofredus ad d. titulum ; et Baronianam amplectitur, a Majuma nempe urbe id nominis accessisse existimans, quod ejusmodi festa in Oriente potissimum celebrata colligat ex Libanio et aliis. Sed et longe post, Leonem Chazarum Imp. devictis Arabibus ann. 3. urbem ingressum, sv So^tavat?, in Palatio Sophianarum, Maioufxav fecisse et celebrasse cum fllio,tradit Theophanes : quo loco Codex Palatinus habet MajjuSv. [Legenda omnino in hanc rem erudita Andrese Riyiui Diatribe, in Syntagm. variarum dissertat. rariorum pag. 537. edit. 1702.] MAIUS, Arbor Maialis, seu, quae primo die Maii mensis, quo tempore virescere incipiunt arbores, erigi solet in compitis, vel ad aedes Magnatum,nostris May. Charta Ingelranni Codiciacensis pro Libertatibus oppidi Farae ann. 1207. art. 14 : Si vero homines Pads, sive feminas, die Maii quasrere ierint ad aliquod nemus in meo dominio, de bosco afferre poterunt sine forisfacto. Tabular. S. Germani Paris, ann. 1270 : Homines de Casleneto se abstinebunt eundi 1. die mensis Maii in nemora religiosorum pro Maio ibidem colligendo. Vide Dendrophori. * MAJUS, Malleus, Ital. Maglio, Annal. Placent. ad ann. 1483. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 974 : Ad ipsum Ferrariarum locum accurrunt, impetum faciunt, folles incidunt, Majos, ut vulgo aiunt, sive malleos et incudes vastant. * MAIZIUM, MAIZUM, Frumentum Indicum, nostris Mais. Occurrunt. saepius in recentioribus Ecclesiarum Hispan33 Oonciliis torn. 4. Collect, eorumdem pag. 363. 697. et 703. Vide Mahiz. ] MAK, vel MAO, Hibernis, Filius. Litterae Eduardi II. Reg. Angliae ann. 1310. apud Rymer. torn. 3. pag. 238 : Dilecto et fideli nostro Gilberto Mak Aski. Et infra : Gilbertus Mac Askel. Vide Mab. MAKA, Clava, Picardis Maque. Vide supra Macha. Lit. offlc. Noviom. ann. 1347. in Reg. 68. Chartoph. reg. ch. 325 : Johannes dictus Bosquet serviens ad Makam domini Noviomensis episcopi, etc. * MAKARIUS, vox Graeca, Beatus . in Charta ann. 923. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 559. j MAKDOGOS, vel MAKDpcus, perperam legi in Itinerario Benjamini, docet Meursius pro [AsyaSoOxo?, id est, Magnus Dux, alias Magnodomesticus et Megadomesticus. Haec Spelmannus. * MAKERELLUS, Piscis species nota, Gall. Maquereau. Charta ann. 1217. ex Chartul. Fiscan. fol. 49. Relaxavi Deo et ecclesise Fiscannensi consuetudines allecium et Makerellorum. Chartul. S. Corn. Compend. fol. 69. r. col. 2: De millenario alexium et Makerellorum redduntur duo denarii. Vide supra Macarellus. 1 MAKEVUS, Scomber, Belgis Mackereel, Gall. Maquereau. Theloneum Audomar.: Hae sunt consuetudines et jura, quee habent Ecclesiae SS. Bertini et Audomari in theloneo de castro S. Audomari et in appenditiis ejus; scilicet de sturione IV. den. de tallia ceti iv. den. de merluis II. den. de mille allecurn I. den. de mille salsis Makevis n. den. [* Sed iegendum videtur Makerus, contracte fortassis scriptum pro Makerellus.]

490

MAL

MAL

MAL

Philippi V. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1366 : Item, Malades le roy sans nombre mangeront a court, si comme il est accouslume. * MALADRINUS, pro Malandrinus, Latro, grassator, pirata, nostris Malandras. Testam. Rob. reg. Sicil. ann. 1343. torn. 2. Cod. Ital. diplom. col. 1108: Statuit quod die ejus obitus omnes carcerati ob remissionem suorum peccatorum debeant liberari, exceptis Maladrinis et aliis publicis diffamatis. Froissart. vol. 2. cap. 169 : Us n'osoient fourrager, fors en grans routes, pour les Malandras du pays, qui les attendoient aux pas, et les ruoient jus et occioient. MAL.3J, ARUM, Le pecore bianche. Glossar. Lat. Ital. Ms. T MALffi-GONSUETUDINES, Tributum quodvis contra jus inductum, aliis injustss, noxise consuetudines. Vide in Tolta. * MAL^i-GRATES, Gall. Mauvais gre. Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 843: Ipse Petrus dixerat quod eidem Nicolao nullas ex hoc Malasgrates sciebat , nee ipsum propter hoc habebat odio aliquali. Malegratibus, Ingratiis, in aliis ann. 1350. ex Reg. 80. ch. 20 : Galteronus ira mottis dicit ad supplicantem plurima verba injuriosa, quod Malegratibus dentium ipsius supplicantis, ipse bene solveret simbolum suum, etc. Phrasis Gallica : Malgre ses dents. Malgre, pro Blame, reproche, Censura, vituperatio. Lit. remiss, ann. 1401. in Reg. 156. ch. 52 : Guillemete Quesnel jeune femme fton mariee... pour ce qu'elle estoit ensainte et grosse d'enfant, elle Moult lodgement tint cest usage, Peronius a (xaUo?, vellus, vocem deducit, doubtant le Malgre de ses amis, etc. OcTant qu'il ca'i en un Malage. quod principio ex ovium cum villis, currit praeterea in Stat. ann. 1373. torn. Philippus Mouskes : turn aliarum pecudum pellibus conflci 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 648. art. 16. solita esset. Malim ex Teutonico Mael, Vide Malegratibus. A Acre raoru de Malage, Goume dame loiaus et sage. quod idem sonat quod Mala. 1 MALAFACHA, Delictum, Gall. Con* Inter prsestationes a subditis exactas Bestiarius Ms.: travention, delit. Charta ann. 1501. ex recensetur, in Charta ann. 1354. ex Reg. Schedis Prsesid. de Mazaugues: Quod Quant homme est en grant maladie, Cam. Comput. Paris, sign. Vienne fol. prsefatus dominus, et sui successores posQue on se doute de sa vie, 56. v : Sint de cetera liberi et immunes.., sint et valeant pro banno exigere pro sinDont est chis oisiaus aportes ; a quacumque exactione... et equitaturis gula bestia grossa brava reperta in MalaSe il doit estre confortes suis, bastis, cellis (sellis) et Malis seu facha denarios quatuor. Vide Malesacha. Bt respa_sse de chel Malage, trosseriis. L'oisel li tourne le visage. * Pr33sertim illud delictum, quod in s|e 2. MALA, Area sarcinaria. Ital.Baule, agris committitur. ann. * Nostris Maladeux, Maladis et Male- inter Probat. torn. 1.Charta Nem. 1362. Gall. Malle. Vide Torsa. [Fa.] dieux, prolnfirmus, morbo affectus. Lit. 86. col. 1 : Et petieruntHist. bestias pag. quod ara1 MALACHIM, Libri tertius et quartus Regum, ab Hebrseo Melech. Guidonis remiss, ann. 1397. in Reg. 153. Chartoph. toriae et pulli earum possint pascere infra reg. ch. 30: Laquelle femme estoit an- dicta loca, sine Malafacha et cum bagno Discipl. Farfens. cap. 15 : Usque Kalen- cienne, aagiee de soixante ans ou envidas Octobris Malachim atque verba die- ron, et Maledieuse de goute. Aliae ann. consueto. rum legant in refectorio. MALAGMA, ex Gr. txdcXayjxa, eo quod Nymet, MALACHINUS, Monetse Hispanicse spe- 1417. in'Reg. 170. ch. 54 : Icellui soixante sine igne maceretur et comprehendatur, qui de I'aage cies, in Bulla Alexandri III. PP. qua ans estoit vielz hornsMaladeux,deetc. Vita ut est apud Isidorum lib. 4. cap. 9. Vide ou environ, et approbat institutionem Militum S. JaJo. de Janua. Cornelius Gels. lib. 5. cap. 17: Malagmata vero atque emplastra, cobi in Hispania, et apud Innocent. III. J. C. Ms. ubi de Herode: Quant vit qu'il fu si Maladis, pastillique, quos -rpoxt'crxouc Graeci vacant, PP. lib. 13. Epist. 12 : Decem Malachinos II fu fievreus, il fil delgis, cum plurima eadem habeant, differunt nobis persolvetis. Vide Molachinus. II fist mires partout mander, eo, quod Malagmata maxime ex floribus, | MALA-CORONA. Sic appellati olim Pour lui garir et mechiner. eorumque etiam surculis: emplastra pasClerici, qui clericatus charactere abuteHinc segrotare, morbo afflci, Malader tillique magis ex quibusdam metallicis bantur, mali Clerici. Vide Corona. 1 MALACOTA, MALEXGOTA, Vestimenti et Maladier dicebant. Lit. remiss, ann. fiunt, etc. S. Augustinus Serm. 38. de genus, idem quod nos Veste dicimus. 1377. in Reg. 111. ch. 81 : Thomas Garnet Tempore : Utiliter enim Malagma, vel Ordinatio domus Dalphin. torn. 2. Hist. fery et navra d'un coustel ledit de Bay fibula calidis adhuc vulneribus apponitur. Dalphin. pag. 315 : De vestimentis. Raubas en son genoil, dont il Maladia environ Concilium Toletan. XVI. cap. 4 : Malaghyemales. Item, ordinamus quod in festo dix sepmaines et en moru. Poyssellet de mam congruam tali asgrimoniasprovidere. omnium Sanctorum singulis annis Per- Soyville apres ce qu'il a Maladie trois Utuntur Salvianus lib. 6. de Gubernat. sona nostra... et de ipso Hospitio nostro sepmaines, in aliis ann. 1386. ex Reg. Dei, et lib. 1. ad Eccles. Cathol. Fortuexistentes, induantur de una Malacota 129. ch. 112. Aliae ann. 1416. in Reg. 169. natus in Vita S. Germani Paris. Episcum mantello alamanico de aliquo panno ch. 285 : Apresaucunsjours icelle femme... copi cap. 50. lib. 5. Poem, in Epist. ad plani coloris, et Malacota sit fodrata cum derechief rencheut,... et Malada jusques Martinum Episc. lib. 4. et alii sine nufodratura de Agnello. Non semel ibid. au quinzieme jour de Juillet, qu'elle ala mero. | MALA-MANSIO, Certus reorum exoccurrit. Extractum ex computo ann. de vie a trespassement. A I'occasion des1328. sub Guigone Dalphino inter Ad- quelles bleceure et navreure, icellui cruciandorum modus, ut ab eis veritas versaria D. Lancelot: Item solvit et tra- Ahaume Noise a Malade par I'espace d'un extorqueatur. Bleyn. Instit. lib. 4. pag. didit Peroneto Dorerio pro una marcha mois, in aliis ann. 1425. ex Reg. 173. ch. 578 : Quas quidem (qussstio) cum tarn de argenti ad faciendum litteras ad opus 289. Malades le roy appellari videntur jure veteri, quam quo utimur, variis inMalecotse domini... 10. lib. III. sol. pauperes inflrmi, qui ex eleemosina feratur modis, ille prsesertim frequenta1 MALADERIA, Nosocomium leproso- regia alebantur, in Ordinat. hospitii tur per quern membra extenduntur, ^ MAL, Census, signum jurisdictionis, apud Schilter. in Gloss. Teuton, ex Diplom. Ottonis I. ann. 958. ubi donat omnem justitiam et censum, qui Saxonice Mai vocatur. Vide Maalman et Malpenning. 1. MALA, Equestris sarcina,pera viatoria. Joan. de Janua: Mantica, sarcina, scilicet Mala, perperam mola editum. Gall. Male. Dudo lib. 1. de Actis Norman, pag. 67 : rum, Gall. Maladerie. Charta ann. 1221. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 889 : Canes Maladeriee Lugdunensis vultum ejus graviter vulneraverunt. Testamentum Johannis Dalphini ann. 1318. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 171: Item voluit et ordinavit quod fiat una Maladeria in terra sua, in qua, recipientur leprosi nobiles usque ad minimum sex, et unus Capellanus instituatur in eadem. Chartular. SS. Trinit. Cadomens. fol. 87: Sciendum quod Willelmus de Caluz leMalas et frenis consutis stringeque habenis, prosus dedit Abbatise... domum quamdam Sic poteris forsan peragrare viam lutulentam. apud Caluz valentem v. sol. annuatim, Regula Templariorum cap. 40 : Sacculus et regardum ut esset particeps orationum et Mala cum firmatura non conceduntur. Abbatias et reciperetur ad Maladeriam B. Occurrit praeterea cap. 43. [Testam. ann. Thomas. SBJf Est et Maladeria pestiferorum 1318. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 176 : Item, Monacho et Jocerando cubiculariis nosocomium, ut discimus ex Charta suis pro indiviso ..... lectos et alia, coffros, . inter Schedas D. Aubret: Dominus de bastos et Malas, etc. Adde Lobinell. torn. Franchelins in Dumbis albergavit terram 4. Hist. Paris, pag. 520.] Le Eoman de de Maladeria ea conditione, ut si pestis superveniat emphiteuta aliam terram pro Vacce MS.: segrotis dare et suppeditare teneretur, etc. Mout veissies larrons et pautonniers errer, * MALADIA, Valetudo , segritudo, Sas et manteaus et robes, et autre meubles embler. morbus, Gall. Maladie, alias Malage. Scacar. apud Cadom. ann. 1234. in Reg. Le Roman du Renard MS.: S. Justi Cam. Comput. Paris, fol. 29. r. Pour ce fas mes Males eraplir, col. 2 : In essonia de Maladia residente, Et bien atourner mon afaire. necessarius est garantus. Assis. Bajoc. Octavianus de S. Gelais in Viridario ann. 1236. ex Cod. reg. 4651 : Judicatum fuit quod essonia de Maladia residente honoris : non erat recipienda ex parte ejus, qui in Fardeaux, baquets, grands bahus, Males, coffres. placito debiti quod debebatur ab eo, illam [Enmaler, pro in Mala ponere, usurpat essoniam fecerat. Christ. Pisana in Carolo V. part. 2. cap. 15 : Pleuroyent de le Roman de la guerre de Troyes MS.: compassion de son enfermete et Malage. Ses chiers avoirs fist Emraaler, Mirac. Mss. B. M. V. lib. 1 : Ses draps, ses robes fist enlorser.]

MAL
quamve Malam mansionem vocarunt Jurisconsulti. 1 MALANDREUSUS, Idem qui Malandrinus infra. Epistola Johannse Reginae ad Massilienses ann. 1362 : Jamque benedictus Deus regnum ubigue in tranquillitate persistit, plena viget itinerantibus securitaSf Malandreusis et pestilentibus sublatisf ipsius regni populus in pulcritudine pads sedet. MALANDRIA, Equorum morbi species, nostris Malandre, apud Vegetium lib. 2. de Arte veterin. cap. 42. Est etiam hominum, quae elephantiasis et lepra, qua qui laborant, Malandriosi dicuntur Marcello Empirico cap. 19. pag. 130. Miracula S. Desiderii Episc. Cadufc. cap. 12: Ecce adolescens quidam horrors cujusdam morbi perfusus turgentium Malandrorum copia maxima in faciem scabridam et quibusdam pustulis obseptam JEdituo ostendit. Vide Menagii Origines Italicas pag. 558. * Malan, eodem intellectu, vide Malannus 1. et 2. in Mirac. Mss. B. M. V. lib. 1:

MAL
Malannum vacant, adeo possederatf ut non modo de visu, sed et de vita periclitaretur. Ipse orbis, ipsa supercilia, nasusque spatium suum a tumore excesserant, tola fades largius exluberabat. Vide Bonum 1. * MALANTERIA, Nosocomium leprosorum. Gharta ann. 1271. ex Tabul. Casse Dei : Malanteria seu domus leprosorum de Gignano, etc. Vide Maladeria. * MALARGINA, Malarginatis dicitur emplastrum , medicamen quoddam , in Glossar. veteri ex Cod. reg. 521. MALARIUM, Pomarium, in Glossis Isidori. Vide Melum. MALASTANTIA. Charta aerse 1261. apud Brandaon. torn. 4. Monach. Lusitan. pag. 272. v : Et de Roderico Nunez fadet juxta Consilium Archiepiscopi , ita guod sit sine Malastantia Dom. Regis, eifesine suo damno. * Molestia, offensa, Gall. Deplaisir, alias Mesestance. Vita J. 0. MS.:

MAL
Dol fu grant, il Amaladi, Mal out au cors, pose langui, etc.

191

morbum incidere, usurpat le Roman de Vacce MS.: Infra:

A eel terme que je vous di Li Roiz Robert Amaladi.]

* 2. MALATUS, Maxillatus, in vet. GlOSsar. ex Cod. reg. 7613. MALAXARE, (AaXaa-o-etv, Emollire, Papias : Malaxatust maxillatus, aut certe subactus. Alexander latrosophista 1. 1. Passionum : Mediocriter Malaxamus oculos eorum ad quietudinem. [Dionysius Cartus. in Eccles.: Storax manibus potest Malaxari.] Vide Gellium lib. 16. cap. 7. * Glossar. medic. MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959 : Malaxare, mollire, mollificare. 1 MALAXATUS, Debilis, infirmus. Acta S. Godelevae torn. 2. Julii pag. 873 : Sis malagma Malaxato, vulnus nostrum cuAles vous en, si lor nonchies, rato. Mais gardez bien que n'i targies ; MALBELLA, MALVELLA, Isidoro et PaGar je sai bien tout sans doutance ftu'il ont souvent grant Mesestance. pi33 : Vestis, qu& ex malvarum stamine Qui le Cors Diu manier doit, confidtur, quam alii molocinam vacant. Ne doit touchier ne main, nedoit | MALATASCA, Daemon. Vita B. VeroAu mal bubins, au mal Malan. nicse de Binasco torn. 1. Jan. pag. 896 : Vid6 Melodneus. MALLOBEEGIUM, MALMALBERGIUM, Respondet Veronica ; daemon MALANDRINDS, vox Italica, Malan- vulgato nomine Malatascamfecit, quern LEBEEGIUM, Varie enim effertur hoc vovocitabat. cabulum in Editione Legis Salicaa Hedrino, Latro, grassator, pirata. Thomas Vita B. M. Magdalenae de Pazzis torn. 6. Walsinghamus in Henrico V. pag. 388 : (sic appel- roldina, Pithoaana, et Lindenbrogiana. Brigantinorum more semivestitus, gestans Maii pag. 213 : Quia Malatasca cudit. Est Tit. 2. Edit, Heroldi : Malberg. Rhannelabat d&monem) malum tibi ad latus sagitlas breves, qualiter utuntur autem Italis Tasca, pera, sacculus, et chala, etc. Edit. Lindenbrogii tit. 56 : Sagibarones in singulis Mallobergiis, id Equites illarum partium, (Italise) qui Malandrini dicuntur. Charta Petri Gra- vulgo diversorium, Gall. Hotellerie. hac est^ plebs, quae. ad unum mallum conve* F. leg. Mala-testa, Vide mox in nire solet, plus quam tres esse non dedonici Ducis Venet. apud Odoricum voce. Raynaldum ann. 1310. n. 30: Et forbanbent, etc. Ita et tit. 59. 1. Edit. Herold. * MALATAYA, Armorum genus. Stat. Tit. 60. ejusdem edit. : Si quis Rathimnitos, et Malandrinos, et forenses, quot potuerunt, collegerunt. Ita usurpat Ber- Pistor. ann. 1107. apud Murator. torn. burgii legem noluerint dicere in Malletramus Reoldus in Actis S. Francae 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 560 : Si ali- bergo residentes. [* Vide Grimm. Antiq. Abbatissae n. 9. Utitur etiam Froissar- quis Pistoriensis dvis detulerit...spedum, Jur. German, pag. 801.] vel lanceam, vel barionem, vel MalaEx quibus evidenter colligitur, Maltes pro convicio 2. vol. cap. 89. bergium locum fuisse, ubi publicos suT MALANDRENUS, Eadem notione, in tayam, etc. Chronico Andr. Danduli apud Murator. * MALA-TESTA, Hac appellatione desi- binde conventus, seu malla, vel placita, torn. 12. col. 610: Paratos ibidem inve- gnatur Diabolus in Act. S. Franc, de tenebant et agitabant Franci nostri Saniemus Malandrenos. Paula torn. 1. Apr. pag. 177. col. 2 : lici, in quibus publicaepriyataaque causse MALEDBINI, apud Gobelinum Perso- Quanlorum malorum causa est Mala-testa, disceptabantur et dijudicabantur. Ex nam in Cosmodromio aetate 6. cap. 70 : id est, diabolus ? Rursum pag. 188. col. iis postmodum quaa ibi agitabantur juMulti latrones et Maledrini, etc. Vide 1 : Quia Malatesta (ita vocabat diabolumj dlciis, confecta sunt Legis Salicae capita, et in unum redacta corpus, adnotato Hieronym. dalla Corte lib. 6. Hist. Ve- multa tentat facere, etc. ron. pag. 309. MALATIA, Morbus, Maladie, apud Rai- indidem conventu et loco, in quo ejusIta porro Franci nostri dum in Syria mundum Montanerium in Chron. Ara- modi prolatum judicium, mallo scilicet publico, et consensu Procerum, ac pomorarentur, latrones vocarunt, ab gon. cap. 143. Vide Malatus. jEgyptiis et Arabibus, quibus familiare * Vox Hispanica, Ital. Malattia. Glos- puli conventu. Quorum quidem locorum est latrocinia exercere, quos inde per sar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : appellationes ^.d ferme 200. repraesentat contumeliam ut leprosos plerosque Ma- Malautia, Prov. morbus, infirmitas. Ma- Editio Legis Salicae Heroldina, et in landrinos appellabant, nam Elephan- laut, Prov. infirmus, languidus. Malau- Taxandria, Brabantise pago, exstare eatiasis, ut ait Marcellus Empiricus cap. teiar, egrotare, infirmari. Vide supra rum vestigia pluribus ostendere conatus 19. morbus est JEgyptiorum populis notus, Maladia. est Gothefridus Wendelinus in Natali nee tantum in vulgus extremum ; sed 1 MALATOLIA, MALATOLLA, MALA- solo Legis Salicae. Id certe pbtinuit posetiam in Reges ipsos frequenter irrepsit. TOLTA, etc. Vide Tolta. terioribus sasculis in Assisiis, quas ut Nee enim assentior viris doctis, existi* MALA-TORTA, Tributum quodvis. plurimum a locis, ubi tenebantur, nomantibus sic dictos a mal andare male Charta ann. 1337. inter Stat. Perus. pag. men sortitse sunt. incedere, id est, vivere, [vel a malo et 7 : Liberi et immunes ab omnibus pedaUnde verq enata vox Malbergium,Mallatrone, quasi Malandrino sit pro Mala- giis, leydis, curariis, gabellis, affidamen- lobergium, ipsa satis prodit nomenclatrino. Haud scio an rectius yocis etymon tis, Malis-tortis, seu extractis et exactio- tura, a Mallum, scilicet, et Berg. Quid accersat Carol us de Aquino in Lex. nibus aliis quibuscumque. Vide Tolta 1. sit mallum, mox docemus, placitum milit. a mala, pera viatoria, et latro; nempe : Berg vero diversorium ac tutaT MALA-TRACTATIO. Vide Malelrac- men interpretatur Wendelinus in Gloss. quod ii latrunculi in ejusmodi sacculos tare. maxime impetum faciant.] Salico, nee eo loci montem significare ** MALATURA, Locus, cella, ubi bra- contendit. Ita Kilianus Bergh Hollandis 1 1. MALANNUS, f. Morbus comitialis. ces coacervantur. Statut. antiq. Cor- et Sicambris promptuarium, pabulatoActa S. Raynerii torn. 3. Junii pag. 451: Et ssepe cum cultello aperiebantur ei den- beiens. lib. 2. cap. 15 : Portarius autem rium, fosnile et horreum esse docet. Veies, ut cibum vel potum sumeret; et dice- de Malatura braces suas per suam solli- rum hie montem significare plane asbant earn pati infirmitatem, quse dicitur citudinem ad se venire faciat. truunt Leges Malcolmi II. Scotia? Regis bonannumper contrarium, id est mal, 1. MALATUS, JEgrotus , infirmus qui cap. 1. 2. quse Malbergium per Montem Malannus. male habet, Ital. Malato, Ammalato. placiti videntur expressisse ; ubi haec |f 2. MALANNUS, Oculorum morbus. Gloss. Lat. Gr.: Malatus,CTTUVVOC,ap)(. habentur : Dominus Rex Malcolmus dedit Gall. Malade ; Occitanis, et distribuit totam terram regni Scotise Hist. Translat. S. August, et sociorum hominibus suis : et nihil sibi retinult in per Gocelinum Mon. saec. vi. Benedict, Malaut. Perperam Perionius a part. 2. pag. 748 : Aderat quidam miles, deductam vocem putat. yita B. Torelli proprietate, nisi regiam dignitatem, et cujus oculum dextrum carbunculus, quod Puppiensis num. 24: Qui erat in lecto Montem placiti in villa de Scona, etc. Ubi malum Franci per antiphrasim bonum t gravi febre Malatus. [Amaladir, pro in Skenaeus : Montem, seu locum intelligit,

MAL
ubi placita, vel Curias regies, de placitis et querelis subditorum solent teneri, ubi Barones compareant, et homagium ac alia servitia debita offerant; et vulgo Omnis terra vocatur, quia ex terrse mole et congerie exsedificatur : quam regni Barones, aliique subditi ibi comparentes, vel coronandi Regis causa, vel ad Comitia publica, vel ad causas agendas et dicendas, cor am Rege, in unum quasi cumulum et monticulum conferebant. Igitur qui ad placitum, seu litigandi, seu judicandi gratia, conveniebant, quo in communi loco residere yiderentur, ubi esset plena et integra judiciorum libertas. eo teme suae, cujus nempe essent domini, aliquantulam congeriem deferebant, ut dum simul et una omnes miscerentur, esset locus omnibus communis, et omnium terra, ut ait idem Skenaeus. Nee scio, an hue spectet; qui judicarius Mons dicitur in Charta Ludovici Pii apud Ughellum torn. 2. pag. 118. Utcumque sit, ex iis planum fit, cujusmodi olim fuerit Mallobergiorum exaedificandorum ratio. Quippe Montem placitiin Legibus Malcolmi idem esse quod Malbergium, nemo, opinor, inficiabitur. Hanc conjecturam firinat vetus Charta, descripta a Frehero in Orig. Palatinis 1. 1. pag. 48. ex qua colligitur, in tumulis placita habita: De Burganthar in Cicheshart, ubi Rado domini Regis Missus fecit tumulum in confinio silvse, quse ad Michlinstat pertinet, Infra : Isle Wannus ex prsecepto Caroli regis anno 27. regni ejus mediante tnense Augusta placitum in eadem silva ad tumulum, qui dicitur Walinehoug, habuit, et cum illustrium virorum judicio et testimonio terminum et divisionem ejus faciens, earn... sub certis et designatis limitibus disterminavit. Adde Chartam aliam pag. 52. Observat preaterea Spelmannus, etiamnurn apud Scotos et Hibernos Assisias seu conventus juridicos, parly-hills, id est, placitandi vel interloquendi montes appellari. S5P" Restant etiamnum, teste erudito Eccardo in Notis ad Legem Salicam, hujusmodi colles in pagis Germanise, ubi plerumque tilia aut alius generis arbor visitur, quo placitantes tutabantur ab aeris intemperie ; exstant et in Gallis npstris eadem monumenta, sed frequentiora sunt, quam ut iis conventibus congregandis destinata existimem. In Saxonia vero Ty vulgo vocantur, inquit idem Eccardus, voce ex Tide populus, corrupta ; et Berg subintellecto, quo populi mons, siye mons, quo populus congregatur, indicator. Vide Placitum. Ab eodem Malbergii vocabulo deductam Turris de Maubergeon in urbe Pictavensi appellationeni censet eruditus Beslius, quod eo loci pridem judicia et malla publica exercerentur. Sed fortassis earn appellationeni habuisse potuit a quadam Malbergione, Vicecomitis de Castello Airaldi conjuge, quam Comes Pictavensis Guillelmus. spreta Hildegardi propria uxore, in thorum suum adsciverat, ut narrat Ordericus Vitalis lib. 12. pag. 859. seu de ejus nomine ab amasio, vel ab ipsamet sedificata, seu in ea demum inclusa fuerit. MALBOBERGUS, Placitum, judicium. Charta Ludov. Pii ann. 816. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 167. col. 2 : Ut nullus per Malbobergos, nee per aliqua ingenia ejusdem ecclesise homines admallarel. Vide Malbergium. MALCAALCIA. Vetus Notitia ex Tabulario Eccl. S. Laudi Andeg. fol. 87. de

MAL

MAL

quadam domo, a Comite Andegavensi maore parte del tempo in le dicte terre empta : Voluit earn habere, et inde Mal- del contado de Bollogna, etc. [FR.] * MALEABBIATUS, Acad. Cruse. Malcaalciam suam facere, quia proxima et commoda erat Curise, pro qua domo pe- abbiato, che abbia in se del male, o del malvagio, Improbus , malus, perditus. trina, de qua Malcaalciam suam fecerat, dedit dictus Comes in concambio, etc, Stat. ant. Florent. lib. 3. cap. 82. ex Cod. Idem videtur quod Mareschalcia, equile. reg. 4621 : Quicumque... declinaverit forum seu jurisdictionem communis FlorenVide in hac voce. 1 MALCE. Gloss. Isid. Popino, qui amat tise... habeatur pro Maleabbiato, et subjaceat omnibus pcsnis qtiibus subjacent Main popinas ire. MALCHIO, aY)8vi?, in Glossis Gr. Lat. leabbiati seu descripti in libra Maleabbiatorum. Malbailito, eodem sensu, dicunt [Morosus, truculentus.] * MALCIDUS, Mensurse Germanicss Itali ; unde nostris Malbailli vel Mauspecies, seu Prsestatio frumentaria, quae bailli, pro Male habitus, vexatus, profliad ejusmodi mensuram fit. Charta ann. gatus, vulgo Maltraite, detruit, ruine. 837. apud Fez. torn. 6. Anecd. part. 1. Assis. Hierosol. cap. 66 : Chevaliers aucol. 68: Ut maltros et Malcidos non face- roient trap grant avantage sur toutes rent, nee aliquem censum solverent, sed autres manieres de gens, et autres gens cum honore et honesta servitia facerent. que chevaliers seroient Maubaillis, que il Vide Maltra. poroient estre tous jours mors ou destruits, 1 MALDA, pro Malta, Csementun^Mor-- quand chevaliers vouldroient. Guill. tier. Pontificale MS. Gemeticense : Et Guiart. ad ann. 1214 : mittat (Episcopus) in ea (aqua) Crisma Desconfis sont et Malbailli, et condat ex ipsa aqua calcem et faciat Bien ont a leur espoir failli. Maldam, unde recludere debet ipsas reli* MALEABLATUM, Tributum quodvis, quias. Vide Malta. 1MALDARIUM, MALDER , etc. Vide exactio, quae fit per vim et contra jus, idem quod supra Malatorta. Pactum Maltra. * MALDERATUS, Eadem notione.Charta inter Venet. et Ferrar. ann. 1230. apud ann. 1279. inter Probat. torn. 1. Annal. Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi Praamonst. col. 641 : Gratiam facimus col. 365 : Illud, quod pro cambio accepespecialem, ut dictus advocatus et sui cives rint ex ipso sale, possint deferre Venetias ... de incultis terris, ubi adhuc sunt vir- sine aliquo impedimenta vel banno seu gulta, infra octo annos, nee censum sol- defensione ipsorum Ferrariensium, et sine vent ahquatenus,nec Malderatos. Vide aliquo datio, toloneo, vel Maleablato. Vide Tolta I. Maldius. * MALEARMATA, Piscis species. Tract, 1 MALDERIA, Vas culinarium coquendis ferculis aptum. Chron. Mutin. apud de Pise. cap. 105. ex Cod. reg. 6838. C : Murator. torn. 15. col. 608 : Ibi fuerunt Cornuta, a nostris malarmat, a Liguribus plus quam LXXX. caldariss pro convivio Malearmata per antiphrasim vocatur. * MALE-AVISITUS, a Gallico Malavise, prsefato sine Malderiis dominse uxoris suse, quse fuerunt ultra L. ad fercula co- Ital. Malavveduto, Imprudens, incautus. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. Charquenda paratse. toph. reg. ch. 315 : Uxor dicti Johannis | MALDIDS, pro Modius, a Germ. Maletc. Malostru, dar , alias Malter. Constit. Frederici ignorans et Male-avisita, aliis Lit. ann. sensu, Imp. Feud. lib. 5. apud Spelman. : To- non dissimili 160. ch. in : Lequel Gail259 tidem 20. libras exsolvat, quanti modios 1405. ex Reg. suis sive Maldios vendidisse convictus fuerit. lard dist a Chaugilon, je a toybien Malostru de tant avoir parle ; car tu V. Maltra. es en trois ou en quatre escumenges ;.... 1 MALDRARIUM , MALDRATA , MAL- escommenie que tu es. Eodem fortasse DREDA, MALDRUM, etc. Vide Maltra. sensu Malestrin, in Consuet. Castel. ad j^e MALE NUTRITUS in chartis bono- Sequanam ex Cod. reg. 9898.2: Se partie niensibus saec. XIII. et XIV. appellaba- se plaint de telles paroles legieres, gorgees, tur, nescio qua ratione, civis, qui ple- comme, Tu es ung mauvais ga'rnement, turumque anni ruri habitabat. Stat. Bo- es ung Malestrin, etc. Nisi hoc ultimum non. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 408 : Quod ad vocem Malastantia supra referatur, universitas possit probare contra Male intelligaturque de eo qui aliis molesnutritos per illos de terra sua. Pro tus est comuni et publica utilitate statuimus T MALEBARBIS. Vide Malibarbis. quod Comunia terrarum, seu universiMALECLUM. Fridericus II. Imper. lib. tatum possint probare per homines terre 2. de Arte venat. in Prologp : Quasdam [et) universitatis eorum contra illos, qui (instrumenta) sunt in acquirendo aves se defendere volunt occasione citadancie. rapaces, ut retia, laquei, et hujusmodi, Et in banno Antianorum Bononise cum quibus capiuntur. Cum avibus etiam febr. 1386. edito in literar. Collect, qua? rapacibus quandoque capiuntur rapaces, inscribuntur II Propugnatore,tom. XIII. verbi gratia cum accipitribus falcones : p. 1. pag. 33-34 : El fae comandare gli no- qusedam sunt in detinendo jam acquisitas, striMagnifici signori signuri antiani,etc. ut Maleclum jacti, et longa sedilia cona tuti li massari de le terre del contado venientia, et hujusmodi. [Retis species de Bollogna che de quie a octo die pro- videtur a Macula sic dicta. Vide in hac xime che deno vegnire si dibbiano pre- voce.] * MALECONTENTARI , Offensioni dusentare in lo cortile del palaxio de la residentia de li dicti signori denanci ali cere, Gall. Etre mecontent. Charta ann. oficiarij che serano a zoe deputadj e da li 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 324 : dictj signurj officiary dare et apresentare Robertus de Lorriz tenens per manum dicin scripto tutj et zaschaduno nobillj et tum Johannem d'Oignon, nomine ipsius et citadini Mallnudridi che abitano per la pro ipso protulit verba quss secuntur : Domaore parte del tempo in lie lloro terre mine mi Meldensis episcope, ecce Johandel contado de Bollogna ; et in altero nem d'Oignon, qui audivit et intellexit, banno 27. martii 1386: El fa coman- quod Malecontentamini de eodem, quia dare inostri Magnifici signuri,... de dare relatum est yobis, quod certa verba injuet porgere insscripti tuti et zascaduno riosa protulit contra personam vestram, nobille et citadinj che si chiamano cita- videlicet quod vos fuistis in causa certi dini Mallenudridi che abitano per la homicidii dudum perpetrati, et quod era-

MAL
tis conjugatus. Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 112. ch. 30 : Malecontentati de Stephana Vigerii, occasione certi redditus. etc. 1 MALECONTENTUS, Seditiosus, factiosus, Gall. Mecontent. Litterae Comitis Frisiae ann. 1587. apud Eymer. torn. 16. pag. 7 : Jampridem enim pcena capitis publice interdixit meis, in Malecontentorum terras prsssidiaque omnem annonse transportationem. MALECREDITUS, Suspectus, cui fides non habetur. Fleta lib. 1. cap. 38. 21 : Recedet inde appellatus omnino quietus, dum tamen a suo visneto non fuerit Malecreditus ; sed ipso habito suspecto respondebit ulterius. MALECURTENSIS, Inurbanus, ex Gallico Mai courtois. Hariulphus lib. 3. Chron. Cental, cap. 1 : Miser ille et Malecurtensis Heuto, etc. f MALEDARIA, ut supra Maladeria, in Bulla Julii II. PP. ann. 1506. ex magno Bullar. Rom. part. 4. pag. 10. MALEDICERE. Papias: Imprecari mala, quod vulgo dicitur Maledicere. [Hinc maledictus, vox Christianorum, pro emxaTapaToc, gliscente Christianismo sensim usurpata a Paganis, ut pbservat Casaubonus ad Spartianum in Geta. Le Roman de Rou MS. :

MAL

MAL

193

mortis inferni flammigera concludetur in domo, et ibidem in quandam ollam Vulcani, ligatis projicietur membris, quae assidue bulliente pice repleta esse testatur ; et a talibusfrangentibus seu minuentibus intoleratissime atrociterque, absque ulla misericordia sentitur ; nisi hoc ante mortem posnitentiss lamentis emendaverit. sjc [Raro inveniuntur hae imprecationes quibus cartaa clauduntur, tertio decimo ineunte saeculo ; legitur in carta Rodrigo Veloso, Hispani, an. 1164 : Si quis tamen aliquid venerit tarn filiis quam etiam aut de nostris propinquis aut extraneis, hunc factum nostrum inrumpere voluerit, sedeat excommunicatus et a fide Christi separatus, cum Judas traditore lugeat in inferno inferiore, amen. (Mus. Arch. dep. p. 81). Legitur quoque de immunitate concessa ecclesiaeBeataa Mariae deAquilone (Locmaria, Finistere, an. 1072) : Hanc igitur regiam liberalitatem seu munificentiam si quis amodo et deinceps yiolare temptaverit, rex idem concessit et constituit ilium, quicumque fuerit, a Deo et ecclesia et episcopis qui interfuerunt anathemati subjacere. Diploma Aldefonsi VIII de Castelia (an. 1149) hac imprecatioriis forma utitur : Si quis vero in posterum de meo vel alieno genere, hujus meas donationis paginam Pour ceu que cil Maudistrent, quand la trieuve failli, sciens, ei contrarius venerit et earn diMi Roiz ne 1'aloigna, ne Rou ne la souffri.] ruperit, sit a Deo et sanctis ejus male* Nostris alias Maleoit, pro Maudit, dictus et in inferno cum Juda proditore, Maledictus. Chron. S. Dion. torn. 3. Col- nisi digne emendaverit. (Mus. Arch, lect. Histor. Franc, pag. 269 : 0 tu fame dep. p. 76). Bullae autem pontificum ita Maleoite entre toutes autres fames, etc. concluduntur : Si quis igitur hujus Ibid. pag. 296 : Allez vous Maloit en en- nostrse confirmationis paginam sciens, fer, qui est appareilliez au dyable et a ses contra earn temere venire temptaverit, anges. Serm. Mss. ex Bibl. S. Viet. Pa- indignationem omnipotentis Dei et bearis, num. 44. ubi de Cain : Maleoite soit torum Petri et Pauli apostolorum ejus, la terre que tu laboreras ;... Maleoiz soiez se noveritincursurum. (Bulla Eugenii tu sor terre. Maudaasoit, eadem accep- III, 1147, Mus. Arch. dep. p. 75). Alias imprecationum formas aut novas aut tione, in Poem. Garini: ineditas invenies in Mus. Arch. dep. p. Maudaasoit qui le vodra sofrir. 21, 29, 44, 46, 47, quibus Mabillonis dis* Malichons, pro Maledictio, in Vita J. sertationem emendare vel locupletari poteris.] C. MS. : MALEDICUS. In maledicas feminas Je vos di, et s'est verites, haac statuitur poena, in Charta comQue la Malichons de la Loy mun. Rotomag. ann. 1204. ex Reg. 34. Est revertie desour toy. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 34. y. 5BH* Varia maledictionum seu impreca- col. 1 : Si femina convincatur esse lititionum genera, quae in Chartis inten- giosa et Maledica, alligabitur fune subtus tari solebant earumdem violatqribus, assellas, et tune in aquam projicietur. ;:-;:= vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. hie referre haud abs re foret, nisi copiose jam eadem de re egisset Mabillo43. sqq.j * Maudit vero nuncupatur in Cons. nius lib. 2. Diplom. cap. 8. Adeas itaque licet virum eruditum : ejusmodi formu- Petri de Font. cap. 11. art. 9. id quod las, pro uniuscujusque libitu et genio male et praepostere ab advocate in causae multigenas, Graecis ab antique seque ac defensionem proponitur : Bien puet PheLatinis usiiatas, privatis quoque et Re- lippes rappeler le Maudit a son ampargibus invenies, iis quidem rarius, quod lier :... car li amparliers n'a mie plaine ipsis sufficiebat regia auctoritas. Exem- pooste de dire le querele kanke il vaura. MALEDRINUS. Vide Malandria. plis a Mabillonio laudatis unum aut alterum notatu dignum subjiciemus. 1 MALEFACHA, ut Malafacha, delicCharta Regis Athelstani ann. 933. apud tum. Charta Curiae Areiat. de MalefiTh. Blount in Nomolex. Anglic. : Si quis ciis ann. 1283 : Si aliquieligerentur... ad autem (quod non optamusj hanc nostram cognoscendum... et examinandum Maledonationem infringere temptaverit, per- fachas. pessus sit gelidis glaciarum flatibus et 1 MALEFACTA, Damnum, jactura, mamalignorum Spirituum ; terribiles tor- lum. Sententia Vicecomit. Carcasson. mentorum cruciatus evasisse non quiescat, ann. circ. 1080. ex Bibl. Colbert.: Emennisi prius inriguis pcenitentise gemitibus, det Bernardus de Aviciano Imberto et et pura emendatione emendaverit. Alia suis totas malefactas quas Imbertus haEadredi Regis torn. 2. Monast. Anglic, bet factas de ipso castello. Vide Malefacpag. 867 : Belial si quis filius Chartam turium. hanc jure meo conscriptam inimicali zelo * Nostris Malefaite et Malfait. Assis. corrumpere desideraverit, si non dubitet, Hierosol. cap. 60 : Qui requiert a autre a cunctis regni mei servientibus,Deonunc en la court aucune chose, oil il met sus et tune et usque in sempiternum abdica- aucuneMalfaite,etc, Stat. ann. 1376. torn. tum et excommunicatum sine fine cru- 6. Ordinat. Reg. Franc, pag. 227. art. 5 : ciandum, unde post mortem a Tartariis Que chascun verdier... visits chascune raptus ministris, in profundum pesliferse quinzaine a tout le mains, toutes les gar-

des de la forest dont il est verdier,... et voye I'estat et le port des sergans, et les Malfaits qui y seront fais. * MALEFACTIO, Deiiquium animi, ex Garioponto. Vide Reines. lib. 3. var. lection, cap. 4. pag. 393. et mox Maifactio. 1. MALEFACTOR, Gal lice Malfaicteur, Maleficus. Leges Ethelredi Regis Angl. | 6 : Si intra burgum Regisfiatinfractio pads adeant Burgenses, et conquirant ilium Malefactorem vivum vel mortuum, etc. Occurritnon semel in Capitularibus Caroli Calvi. * Maufaitieres, in Charta ann. 1270. ex Chartul. S. Vine. Laudun. * 2. MALEFACTOR, Latronum aliprumque malefactorum indagator et judex. Charta Adelae S. Georg. abbat. torn. 1. Probat. hist. Brit. col. 409 : Gualterio ejus pr&posilo prsefecturam Plubihan.... concedit tali modo, ut in fidelitate S. Georgii ipse plebis ejus sit defensor et protector, latronum etiam Malefactor, justissimusque malefactorum persecutor. * MALEFACTORIA, Damnum, injuste factum. Testam. Alph. III. reg. ann. 1271. torn. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Portug. pag. 55 : Item mando quod omnia debita mea et omnes mese Malefactoriee et omnes injuries quas ego fed,.... persolvantur et emendentur. Vide supra Malefacta. T MALEFACTUM, Corvata, operee quas subditi ac rustici dominis suis praestare tenentur, Gallice Corvee. [* Haud scio an bene ; ibi enim de placitis agi videtur ; atque adeo idem forte est quod Mallum. Vide in hac voce.] Charta ann. 1235. ex Arehivis S. Victoris Massil. : Item dictus dominus Willelmus compellebat homines Ecclesise ire ad Malefacta vidnorum suorum, et fir-mare et htigare in manu sua pro causis dvillbus. 1 MALEFACTURA, Vitiositas, Italis Malefatta, Gall. Defectuosite. Statuta Massil. lib. 2. cap. 40 : Si sciverint (Draperii) aliquam sarcituram vel Malefacturam in aliquo panno, ea non vendant, nisi earn dicerent, etc. ] MALEFACTURIUM , ut Malefacta. Charta Veremundi Regis aerae 1070. ex Tabular. Eccl. Lucensis apud Bivarium: Dicentes quod habebant de illos grande damnum et Malefacturia in Ecclesias. 1 MALEFANG. Vide Malegano. * MALEFERIATUS, ab Italico Maleferito, Improbu?, facinorosus, apud Reines. var. lection, lib. 1. cap. 4. pag. 12. MALEFERRUTUS, Morbus equinus, in lumbis, vel in renibus dolores inferens, apud Petrum de Crescent, lib. 9. de Agric. cap. 33. ubi Gallicus vetus Interpres Mauferu vertit. [Malferuto Italis.] 1 MALEFICARE. Vide in Maleficus. MALEFICIARE, pXairatv, in Gloss. Grsec. Lat. 1 MALEFICIATI, li potissimum dicuntur qui ex fascinata ligula, ut vulgo fingitur, debitum reddere nequeunt, Galli dicunt : Nouer I'eguillette. Bleyn. Instit. lib. 2. pag. 167 : Et denique nonnulli vocantur Maleficiati, ut pote maleficio, sive sorte, aut incantatione ad rem veneream inhabiles effecti. 1. MALEFICIUM, Idem quod Dangerium, damnum. Vide in his yocibus. Petrus Rex Aragonum in Constitutionibus Catalaniae MSS. ann. 1200 : Licitum sit cuilibet, ut si invenerit animalia aratoria, sive quxlibet alia in suo Maleficio, quod vulgo dicitur Cala (aut Tala) ea liceat capere, et tandiu tenere, donee sibi sit cautum et satisfactum a dominis animalium. Vide Talea.

25

194

MAL

MAL
tur. Ubi Eccardus legendum suspicatur Malephano vel malefang, ut digitus sponsalitius, sive in quo annulus sponsalitius geritur, indicetur : a mahlen quod Germanis desponsare sonat. * MALEGRACIARE, Exsecrari, devotare, nostris Maugreer et Malgroyer. Constit. Carmelit. MSS. part. 1. rubr. 5 : Statuimus etiam, quod est pudor dicere, quicumque fratres jurare per sanginem Christi Jhesu, aut per corpus Dei, vel vulnera ejus, aut aliquod ejus membrum fuerint auditi, aut aliqua turpia de Christo, vel ejus matre benedicta, aut de quibuscumque sanctis vel rebus sacris nominare jurando, vel alio modo indecenti, vel Malegraciando Domino prsesumpserint, etc. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Maugreer, devotare. Maugreeur, devotator. Lit. remiss, ann. 1472. in Reg. 197. Chartoph. reg. ch. 359 : Adonc print d renier, Malgroyer et despiter Dieu, que se icellui Brochart n'ouvroit tost ledit huis, il le frediroit du corps. Unde Maugrement, Exsecrandum illud juramentum. Lit. remiss, ann. 1394. in Reg. 147. ch. 38 : Duquel seremenl et Maugrement icellui Marquet s'est repentiz. Vide Malgreare. 1 MALEGRATIBUS, Ingratis, a Gallico Malgre. Charta apud Lobinel. torn. 2. Hist. Britan. pag. 837 : De quo bello Rex Henricus fugiit et exercitus suos sen acies prisionarios cum Principe prsefato Malegratibus suis dimisit. Vide Malo-grato in Creantare. [* Vide supra Malae-grates.] !: - MALEIA, pro Melleia, ut videtur, Rixa, que non verbis tantum, sed et facto committitur, non praseunte tamen animi deliberatione. Charta ann. 1267. ex Chartul. priorat. S. Oricoli Sindun. fol. 17. r. : Quod Maleiam, misclam vel forefactum hominum extraneorum, nee aliorum in eisdem nemoribus, non habeat de csetero idem dominus... Nos autem ministros nostros pro Maleis, miscla vel forefactis, etc. Vide Mesleia. MALEJURUS, Perjurus, in Glossis Arabico-Lat. ;: = MALEMITTERE, Dissipare, male dispendere, Ital. Malmettere, nostris Malmettre. Charta Joan, domicelli dom. de Conflento ann. 1298. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 58. v. : Conventum est... quod si cantingeret... praedictas res obligatas... comburi, capi, detineri vel deteriorari in aliquo, seu etiam Malemitti, etc. Privil. mercat. Castel. ann. 1364. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 433. art. 28 : Nous volons... que se aucuns marchans et gens Audit royaume de Castelle Malmetoient, dissipoient et gastoient aucuns biens des marchandises de leurs maistres, etc.Maumetre vero, pro deterior fieri, vulgo Deperir, in Charta ann. 1301. ex Chartul. Mont. S. Mart. part. 4. fol. 88 : Et se par le defaute de lui,... lidis manoirs... empiroit ou Maumetoit en aucune maniere, etc. Hinc Maumettre sen vceu, Votum infringere, violare, in Bestiar. MS. :
D'omme et de femme m'emerveil, Qui chastee a Dieu proumet, Et puis apres son veu Mauraet.

MAL
dicat et evellit, et extinguit ardorem luxuries. Occurrit etiam apud Murator. torn. 16. col. 795. | MALENCONIGUS, Melancholicus. Vita B. Columbae Reatinsa auctore Sebast. Perusino, torn. 5. Maii pag. 358 * : Haudquaquam atrabilis humore fcedabatur, aut inordinato Malenconico virgo, ut pote regulata suprema abstinentia. MALENDRINUS, Latro, grassator, Ital. Malandrino. Barel. serm. in festo S. Mart. : Si vis ire Romam, ubi numquam fuisti, interrogas de via, et tibi dicitur, quod una est plena Malendrinis, qui te accident, si eas per earn ; alia est secura, etc. Vide Malandrinus. * MALEOLARE, MALLEOLARE, Malleolis agrum conserere. Charta admort. ann. 1415. in Reg. 168. Chart9ph. reg. ch. 328 : Facit quatuor denarios Tolos. Nicolaus Martini pro tribus sextariatis terrss et una carteriata terras pro parte Maleolatis... Pro tribus eyminatis terras Mall&olatiSf etc. * MALEOLLUS, MALHEOLUS, MALHOLIUS, Novelletum, ager malleolis consitus, Hisp. Majuelo, nostris alias Mailhol. Charta ann. 1322. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 126 : Una pars hospicii in quo morabatur,... et unus Maleollus suus ibi, ubi dicitur al Gaudar, et alius Maleollus situs ibi, ubi dicitur al Four-teeulier. Alia ann. 1325. in Reg. 64. ch. 98 : Unum Malheolum sive vineam,... continentem septem sextariatas terras, etc. Infra: In quodam Mallolio, etc. Charta ann. 1380. in Reg. 117. ch. 189 : Item quidam Malholius sive vinea de novo plantata, in quo sunt quatuor quarteriatss. Lit. remiss, ann. 1415. in Reg. 168. ch. 250 : Ipso Johanne existente in vinea ac Maleollo Pontii Ferrandi, etc. Alia3 ann. 1459. in Reg. 188. ch. 56 : Le suppliant print... sonfessouer.., pour aler houyer ou fougier en ung Mailhol ou vigne nouvellernent plantee. Vide Malliolus. ": MALHOLLIUM, Eodem significatu, in Charta ann. 1362. ex Reg. 93. Chartoph. reg. 241 : Item unum Malhollium... ad censum unius eximinss ordei. T MALEPHANO. Vide Malegano. =:? MALEQUINUS, Monetaa aureae species. Lib. cens. eccl. Rom. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. asvi col. 852 : In civitate Romana. Ecclesia sancti JEgidii juxta portam auream, unam unciam Malequinorum singulis annis. Vide Meloquinus et Molachinus. 11. MALESUASUS, Plauto malesuadus, malus consiliarius. Ditmarus in Chron. apud Leibnit. Scriptor. torn. 1. pag. 367 : Consultum ei a Malesuasis fautoribus quod Argentines damnum inconstantia impleret. Passim apud eundem. * 2. MALESUASUS, adject. Caducus, iniquus. Charta pro S. Mart. Turon. ann. 890. apud Fleureau in Hist. Bles. pag. 202 : Et sua Malesuasa repetitio nullum effectum obtineat. 1 MALETA, diminut. a Mala. Equestris sarcina, pera viatoria, nostris Male. Leges Palatinae Jacobi II. Reg. Majoric. inter Acta SS. torn. 3. Junii pag. xxxi: At vero cum nos alibi transferre continget, unus ex barbitonsoribus, prout concordabunt inter se, portabit Maletam cum vestibus corporis nostri. Capitulum gener. S. Viet. Massil. MS. ann. 1313 : Super eo quod lectus Prioris mortui in quo visus est jacere, nobis est successoribus nostris reservatur, declaramus et volumus quod intelligatur de lecto ilia quern itinerando portabat in saumerio vel Maleta Prior qui decessit. Ordinat. domus Dalphini ann. 1340. torn. 2. Hist. Dal-

* Stat. Raim. comit. Tolos. contra haeret. ann. 1233. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 234 : Item statuimus quod occulta et clandestina Maleftcia de communitate civitatum, castrorum et villarum, in quibus seu in eorum tenement-is fuerint perpetrata, de node vel de die, occulte, sive per incendium, sive per incisionem arborum aut vinearum, vel segetum, vel occisione animalium, vel effusionem liquidorum, vel dispersionem aridorum, aut alio modo, etc. * 2. MALEFICIUM, Peccatum quodvis, malefactum. Charta Phil. Pule. ann. 1306. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 509. r. col. 2 : De omnibus maleficiis, forifacturis seu delictis officialium seu ministrorum suorum... tenebuntur respondere. 3. MALEFICIUM, Idem quod Mahamium, membri mutilatio, vel enormis laesio. Charta ann. 1224. ex Tabul. capit. Carnot. : Cum querela verteretur inter capitulum B. M. Carnotensis ex una parte, et Herveum dominum de Gualardun ex altera, super quibusdarn injuriis et Maleficiis, quse filii dicti Hervei intulerant hominibus ejusdem capituli, quorum filii dicti Hervei quemdam excsecaverant et pugno mutilaverant. Mesmontance, eodem sensu, in Instr. ann. eirc. 1385. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1622: Item, s'il fust que chacun ferist I'autre de poings, de bastons, ou de pierres, et tellement le maniast que double y seroit de corps, ou que telles Mesmontances a I'avis de la loy fussent si grans et si excessifs, que y auroit double de la, mort ou vraisemblable, etc. MALEFICIUS, pro Maleficus, in Stat. crimin. Saonae cap. 7. pag. 79 : Maleficii, mathematici, lenones, etc. MALEFICUS, Incantator, divinus, mathematicus, magus. S. Hieronym. in cap. 27. Hierem. : Maleficos, quos vel veneficos possumus appellare, vel deemonum phantasmatibus servientes. S. Augustinus lib. 10. de Civit. Dei cap. 9 : Qui quasi conantur'ista discernere, et illicitis ritibus deditos alias damnabiles, quos et Maleficos vulgus appellat. Lactantius lib. 7. cap. 17 : Sed et eos Magi, et ii, quos vere Maleficos vulgus appellat, cum artes suas execrabiles exercent. Quos ob facinorum magniludinem vulgus Maleficos appellat, et qui Malefici vulgi consuetudine nuncupantur, in leg. 4. et 6. Cod. de Maleflcis et Mathemat. (9, 18.) Adde Edictum Theoder. cap. 108. Leg. Salicam tit. 21. Ripuar. tit. 82. Leg. Longob. lib. 2. tit. 55. 11. [ Roth. 371.] Capitula Carol! M. lib. 1. cap. 21. Hieronym. in Daniel, cap. 2. etc. MALEFICIUM, Magorum ars, in leg. 9. d. tit. Cod. Th. (9,16.) et leg. 1. Quorum appellat. eod. Cod. (11, 36.) MALEFICARE, Incantare. Julius African us lib. 9. Hist. Apost. : Ecce enim Maleficati ab eo Christianas se nunc dicunt. [De SS. Philemone et Apollonio torn. 1. Martii pag. 754 : Qua de causa sponsum et decus civitatis nostrss Maleficaveris.] T MALEFROZ, vel potius Malefrock, Vulnus aut gravis contusio, Gall. Meurtrissure, praesertim in aperta corporis parte, a Belg. Malen, molere, et frock, percussio, contusio. Consuetud. Furn. ex Tabular. Audomar. : Malefroz vulnus quod tegi non potest in. libris vulnerato et Comiti sex libris emendari debetur. T MALEGANO. Pactus Leg. Sal. edit. Eccardi tit. 32. 7 : Si vero quartum digitum excusserit, malb. Malegano, pc. den. qui faciunt sol. 15. culpabilis judice-

* MALENCOLIA. [Melancholia : Sunt 4. humores in corpore, ut sanguis, colera, fleuma et Malencolia. (B. N. Ms. lat. 10272, p. 50.)] 1 MALENCONIA, pro Melancholia. Chron. Comodoliac. MS. apud Stephanpt. torn. 2. Fragm. Hist. : Deus enim ejus meritis et intercessionibus, a cordibus eorum qui sancte et devote eum postulant, zelotypise rancorem et Malenconiam era-

MAL
phin. pag. 392 : Addimus eis unum barberium, qui roncinum bonum habeat, portetque Maletam et alia necessaria, quss ad ejus officium pertinebunt. Processus de Vita S. Yvonis torn. 4. Mali pag. 566 : Et in Maleta quam portabat retro se ligatam, erant multae litteras. Vide Maletus et Malleta. * MALETENGUDA, Sarti tecti vel culturae in praediis rusticis neglectus, Gall. Mauvais entretien. Lit. ann. 1388. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 280 : Probi viri per consules Claromontenses elegendi ad extimandum talas,... possunt extimare Maletengudas, sive cessationes et falsificaciones operum, quse fiunt per quoscumque homines in prsediis et possessionibus, quss et quas tenent conductas vel arrendatas, vel quorum et quarum sunt usufructuarii qaocumque titulo :... nam dictse. Maletengudas, etc. * MALETOLLETTUM, MALTOLETTUM, Tributum quodvis, quselibet exactio. Pactum inter Venet. et Ferrar. ann. 1230. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 365 : Et similiter Ferrarienses et omnes alii, qui voluerint, possint ipsam blavam et legumina Venetias deferre,... sine aliquo banno vel impedimenta, seu aliquo datio, teloneo vel Maletolletto. Aliud inter Eaven. et Ferrar. ann. 1221. ibid. col. 435 : Et quod nullum toloneum sive Maltolettum, excepto de sale, auferatur Ferrarise. Mantouste, eodem intellectu, pro Mautouste, in Lit. ann. 1262. torn. 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 343. Mautoulu, in Consil. Petri de Font. cap. 12. art. 3. quod per vim et contra jus sublatum est. Vide supra Maleablatum. 1 MALETOLTA. MALETOTA. Vide Tolta. MALETRACTARE, Male aliquem excipere, Gall. Maltraiter, in Lege Longobardorum lib. 1. tit. 6. 1. 2. lib. 2. tit. 11. | 4. in Legib. Luithprandi Regis tit. 93. [ Both. 41. 42. Liutpr. 120. (6, 67.)] Litterse Caroli Regentis ann. 1359. in Reg. 90. Ohartqphyl. regii Ch. 444 : Et quandoque ab eisdem inimicis plures dictorum brigandorum vulneratiet Maletractati fuerint.] Mala tractatio, apud Arnobium lib. 4. Tertullian. de Poanitent. cap. 12. S. Pacianum in Pareenesi ad poenitentiam, Quintilianum declam. 383. Senecam lib. 3. Controv. Curium Fortunat. Rhet. lib. 1. etc. * Fourmener, eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1368. ex Reg. 99. Chartoph. reg. ch. 450 : Icellui Lotart eust une suer mariee a Jehan le Wette ; lequel Jehan la Fourmena par plusieurs foiz et tant qu'il I'afola d'aucuns de ses membres. * MALETRACTATA, Vulnus, laesio. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 186. Chartoph. reg. ch. 39 : Prasdictas dampnificationes et Maletractatas, sic modo praemisso factas, pepercit. Haud scio an inde Mautroux, pro Graviter vulneratus, mutilatus in aliis Lit. ann. 1459. ex Reg. 190. ch. 54 : Le cure de Fontaines sur Soutonne ou pays de Poittou... d'une espee persa I'un des bras du suppliant, tellement qu'il en est Mautroux ou presque impotent. Vide Maletractare. * MALETTARIUS, Maletarum seu equestrium sarcinarum artifex. Johannem Heron Malettarium in vico sancti Dionysii, etc. in Memor. H. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1413. fol. 13. r. * MALETUS, ut Maleta, Equestris sarcina. Charta ann. 1306. ex Tabul. S. Petri Carnot. : Administrando unum valeturn cum quodam equo sufficienti, pro equitando cum et coram ipso priore, portando ejus prioris Maletum. Hinc

MAL
equus sarcinarius, Cheval malet, appellatur, in Lit. remiss, ann. 1394. ex Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 208. * MALEVANTIA, Dominorum jus mutuo sumendi a subditis res prsesertim ad victum necessarias, idem quod Credential. Charta ann. 1103. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 361 : Demandabant bailie domini, ut essent per ipsos, de Malevantias, de conducto domini, ut bailli essent per ipsos. Vide Mallevantia et infra Manulevatio 2. * MALEVOLUS, MALIVOLUS. [Gall, ennemi.
Hinc Galcheri episcopi Colletantur Malevoli, Qui cogitatus animi, Desiderabant perfici.

MAL

195

(Gesta pontiflcum Cameracensium, pag. 44.)] T MALEXARDI. Malvecius in Chr. apud Murator. torn. 14. col. 914 : Hac tempestate quorumdam Brixiensium filiorum iniquitatis secta adeo pullulavit, ut contra palriam eorum manum levarent. Hos autem Malexardos, et siquidern bene, vocaverunt ; semper enim hsec factio Malexarda omnis ssevitiss suse contra civitatem suam arma retorsit. Nam facientibus ipsis Malexardis castella multa civitati sublata sunt, et anno Christi Domini 1242. castrum Pontevii per eosdem Cremonensibus traditum est. Ab Italico male et ardire audere, dicti videntur Malexardi, id est, homines ad malum et facinus audendum projecti. 3^c MALEXARDI, MALESARTI, MALLE XARTI, Apud Bononienses, Mediolanenses et Brixienses usurpabatur hsec vox ad designandos praBcipue perduelliones, qui Imperii partes sequebantur. Confer cl. Rezascum in suo Diz. del ling. Hal. pag. 593., qui vocabulum Malesardo inter voces italicas recenset. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. m. pag. 331 : Statuimus et ordinamus quod nullus possit vel debeat esse potestas bon... qui expulsus fuerit, vel de sua terra exiverit pro Malexardo (Mallexarto '60. Malesarto '62) pro parte condam domini Federici imperatoris, vel suorum sequatium. [FR.J * MALEXARDIA, Facinus quodvis. Stat. Placent. lib. 6. fol. 85. v. : Ordinamus quod de csetero nutta persona, cujuscumque conditionis existat, audeat vel prsesumat destruere domos, vel devastate seu devastari facere aliquam domum in civitate Placentise, vel burgis vel suburbiis, nee etiam in districtu, occasione alicujus maleficii seu Malexardise, nee etiam occasione alicujus maleficii publici vel privati. Vide Malexardi. MALFACTIO, AsmoOufjua, Medicis. Gariopontus lib. 2. cap. 19 : Lipothymia, i. e. Malefactio, fit ex nimietate aut evacuatione sanguinis, etc. Idem lib. 1. cap. 7 : Primo caput dolet, vertigines capitis patiuntur cum Malfactionibus. Utitur eo non semel, et lib. Symptomatum cap. 16. quod inscribitur de Malfactionibus. Ubi et malfieri vocem usurpat, ut et lib. 5. cap. 8. * Glossar. medic. MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959 : Malfatio, lipotomia, defectus, sincopis. MALFAIRO, Scelus, flagitium ; pro Adulterium sumitur in ' Leg. Lusit. torn. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Pqrtug. pag. 11 : Mulier si fecerit Malfairo viro suo cum homine altero,... cremetur cum igne,... et cremetur vir de Malfairo cum ilia : si maritus non vult quod cremetur mulier de Malo fairo, non

cremetur vir, qui fecit Malfairo. Vide Malfarium. MALFARIDM, Adulterium. Coronatio Henrici Regis Portugalliae, apud Anton. Brandaonem lib. 10. Monarch. Lusitan. cap. 13 : Mulier si fecerit Malfario viro suo cum homine altero, et vir ejus accusaverit earn apud Alvazil, et ipsi sunt boni testes, cremetur cum igne,... et cremetur vir de Malfario cum ilia. Vide Misfacere et Malfairo. | MALFATICUM, Vinum Arvisium, Malvoisie. Bernhardi de Breydenbach Iter Hieros. pag. 237 : In radice Malee est civitas que Malfasia dicitur, juxta quam cresc.it prsecipuum vinum quod nominant Malfaticum, et ab hoc vino transtulit vulgus nomen in vinum Creticum, quod nunc per mundum dicitur Malfaticum, quod tamen non est de Malfasia, sed de Greta, vel Candia vel Motona. * MALFIERI, Animse defectionem pati, Gall. Se trouver mal. Alex. latrosoph. MS. lib. 3. Passion, cap. 42 : Qui autem ex magnitudine inflammationis et de malitiosa febre Malfiunt et deficiunt, etc. Vide Malfactio. * MALGA, Grex. Stat. datiar. Riper, cap. 13. fol. 10. r. : Quselibet persona conducens beslias aliquas sen Malgas bestiarum de alieno districtu in districtum dictse Riperise, occasione vendendi eas, etc. Hue etiam spectare videtur eadem vox ex Charta ann. 1188. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 79. ad quam haeret vir doctus : In his autem locis habuit et tenuit domimis imperator per suos nuncios... plenam jurisdictionem, honorem plenum et districtum, scilicet fodrum, placitum, banna, erbaticum, escaticum, tensas, Malgas, cacias, piscationes, venationes, etc. Forte Prasstatio ex gregibus ovium aliorumque animalium. Hinc >::: MALGARIUS, Qui malgas seu greges curat, pastor. Stat. Mantuae lib. 1. cap. 142. ex Cod. reg. 4620 : Unusquisque Malgarius tantum suum caseum proprium, redactum ex ejus animalibus et bestiis supradictis, cum dicta licentia, extrahere possit: non autem licitum sit uni Malgario ab alio Malgario... caseum emere,... et prsetextu proprii casei... extrahere. * MALGHESIUS, Eadem notione. Stat. datiar. Riper, cap. 12. fol. 4. r. : Malghesii non arctentur ad solvendum datia pro eorum ustensilibus, causa veniendi pasculatum cum eorum bestiis et causa faciendi caseum vel aliud ex lacticinio. 1 MALGIA, perperam pro Mallia. Vide in hac voce. Charta Theodorici Abb. S. Martini Tornac. ann. 1380. torn. 3. novae Gall. Christ, inter Instr. col. 63 : In signum recognitions patronatus, in quo sua Ecclesia fundatur, in transitu gloriosissimi S. Martini noslrse Ecclesiss patroni, unam Malgiam auream octo solidorum Parisiensium fortium valentem, vel valorem ejusdem una cum candela et denario Parisino, ac etiam in die solemni pretiosissimi Sacramenti unam Malgiam auream cum candela et denario Paris, valore prxdicto mittant et offerri faciant. 1 MALGREARE, Exsecranda verba jactare, funditare, Gall. Maugreer. Statuta Eccles. Meldens. ann. 1483. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 525 : Qui de Deo vel sacratissima Virgine ejus genitrice Maria aut alio quovis Sancto, eos renegando, despitando, Malgreando, aut alias execrabiliter blaspliemise verba palam protulerit. * MAL-GUILLELMUS, cur ita cognominatus sit Guillelmus, Rogerii regis Siciliae filius, docet Bonincontr. in Hist.

196

MAL

MAL

MAL

Sicul. edit. Lamii part. 1. pag. 152 : Hoc id est, qui barbam habet in malis seu \ ostendit. Supra Malignos spiritus vocat. modo Guillelmus, qui primo juventutis genis. Malignus hostis, apud Petrum Damiani tempore bonae indolis regnum ascenderat, lib. | MALIGIDA, Qui malos occidit. S. Ber- 6. Ep. 33. Epitaphium Theodulfl Aupaulatim immutatis moribus ecclesiseque nardus Edit. Mabill. in Exhort, ad Mi- rel. Ep. : hostis factus, se principatu exuit; fue- lit. Templi torn. 1. col. 546 : Dei etenim Pro dolor ! hunc pepulit propria de sede Malignus. runtque in posterum ejus scelera adeo minister est ad vindictam malefactorum, detestanda, ut omnium flagitiorum faci- laudem vero bonorum. Sane cum occidit Occurrit apud Abdiam Babylonic. lib. nora superaret. Nihil moderati , nihil malefactorem, non homicida, sed (ut ita 3. Histor. Apostol. pag. 33. Gregorium sancti, nihil religiosi habebat. Quare ipse dixerimj Malicida, et plane Christi vin- Turon. de Gloria Confess, cap. 55. in mali iniquique hominis nomen accepit, dex in his qui male agunt, et defensor Vita S. Liudgeri Episcopi Mimigard. n. Christianorum reputatur. dictusque Mal-Guillelmus. 20. in Gestis S. Theotonii n. 4. apud 1 MALHA, Annulus catenae. Transactio MALICORDIS, TtovrjpoxapS'.o;, TCovY]p64>u- Ughellum torn. 4. pag. 1288. etc. Vide Malus, Iniquus, Inimicus. inter Abbatem et Monachos Crassenses XQ?, in Glossis Gr83C. Lat. ann. 1351. ex lib. virid. fol. 53 : Quando MALILOQUIUM , Detractio. Caesarius * MALICOTONUS, [Arboris species : Malha aliqua ferrea ponitur in catena Posuit septem baculos siye fustos vi- Arelatensis Serm. 3 : Melius est huic , putei vel alias reparatur, dominus Abbas delicet ramorum, mirti, salicis maligne quam illi, qui fratrem paululum ab alidicti Monasterii dat reparanti et hoc fa- nati, Malicotonorum, celsi et lauri. (B. quo conlristalum non tarn solatia suo porcienti unam libram panis frumenti pon- N. ms. lat. 10272, p. 138).] recta manu non sublevat, sed titubantem deris antiqui. * MALIDUS, Emollitus, effractus, in vet. sicut parietem inclinatum, Maleloquiorum * A Gallico Maille, macula ; unde Tu- Glossar. ex Cod. reg. 7613. Vide supra impulsu adjuvat ad ruinam, etc. Leges nicamalhae, thorax hamatusseu maculis Henrici I. cap. 10. de Crirainibus contra contextus, in Charta ann. 1385. ex Reg. * MALIGANITAS, pro Malignitas, ma- Regem : Infidelitas et proditio, quicunque 139. Chartoph. reg. ch. 133. Glossar. Pro- litia, improbitas , nostris Malignosite. despectus vel Maliloquium de eo. vinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Malha, Stat. crimin. Saonae cap. 4. pag. 5 : Ex * Mesparlance, in Bestiar. MS. : Pour Prov. macula, scama. Vide Macula 2. quo usu ssepe compertum est, multos ob amour Dieu vos demandon de la Mespar MALHEOLUS. Vide supra Maleollus. paupertatem, nonnullos vero inimicorum lance pardon. Mesparlier, Qui temere ali* MALHOLHUS , Malleolus, surculus suorum Maliganitate, aut etiam judicum quid in medium profert, in Cons. Petri vitis praesertim. Glossar. Provinc. injuria timentes, cum in judicium vocati de Font. cap. 11. art. 8. pag. 89. Confer Lat. ex God. reg. 7657 : Malhol, Prov. essent, etiam quod innocentes forent, non Maudit in Maledicus. MALINA, MALINEA., Oceani incremenMalleolus. Nostris Marcot et Mar- fuisse ausos in judicio comparere, etc. quot, vulgo Marcotte. Lit. remiss, ann. Sent. MS. ann. 1445 : Se il treuvenl la tum ; aestus maris turgidior, et majore 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. chose estre ainsi, que ce ne soit point ad- aquarum cumulo in littus profluens, Le148 : Marcos, que I'en appelle planteys de venu ou perpetre par Malignosite ou doni contrarius, qui a3Stus est maris vigne. Aliae ann. 1397. ibid. ch. 122. bis : hayne, etc. Malamour, pro Malevolentia, languidior et remission Papias:AfaZiraa, Icellui de Valees commanca a dire... que in Lit. remiss, ann. 1388. ex Reg. 133. crescens ssstus maris. [Beda lib. 1. de estoient devenus certains Marquos de vi- Chartoph. reg. ch. 172 : L'exposant qui Nat. rerum cap. 29 : Omnes cursus maris gne, que il disoit avoir mis audit hostel. n'avoit enver.i eulz aucune malivolence ou in ledones et Malinas, id est, minores et Charta ann. 1461. ex Tabul. S. Viet. Malamour, etc. Malvetiez, in Annal. regni majores ssstus dividit.] Chronicon FonMassil. : Quod dictus dominus abbas te- S. Ludov. edit. reg. pag. 260. Vide infra tanellense cap. 1. n. 6 : In quo scilicet fluvio (Sequana) ex inftnito Oceano sive neatur et debeat dare Malholhos vitium Malvestat. MALIGAVEL. Vide Somnerum in Tra- mari Brilannico bini sestus diurno nocplantandarum suis expensis. Vide Malholtius. turnoque tempore sibimet invicem compuctatu de Gavelkynd pag. 27. * MALIGINOSUS, ^ger , valetudina- gnantes occurrunt : ut versa vice alveus MALHOLIUS, MALHOLLIUM. Vide supra Maleollus. rius, Gall. Malingre ; Malingeux, in Lit. potius refrorsum converti, quam ad ima 1 MALHOLTIUS , Malleolus , surculus remiss, ann. 1387. ex Reg. 130. Chartoph. videatur fluere. Talique cum impetu temvitis praesertim, Gallis, Marcotte de vi- reg. ch.252. Maligeux, in aliis ann. 1396. pore Malinese accedunt, ut super millia gne, Massiliensibus Mailhou, Hispani ex Reg. 150. ch. 108. Mirac. S. Domin. quinque, aut eo amplius, et sonitus nunc Malhojo vocant quodvis ramale. Charta torn. 1. Aug. pag. 652. col. 2 : Apud No- maris ejus humanas repercutiat aures, et ann. 1461. ex Tabul. S. Viet. Massil. : vum-castrum in Braio qusedam mulier, aspectibus intuentium ceu farus altissime Et quod debeat portare Malholtios vitium nomine Ydonia, habebat quemdam pue- lympham ejusdem penatret alvei. Vita S. plantandarum. Malhols, in Charta ann. rum masculum, qui erat Maliginosus et Maglorii Episc. Dolensis cap. 25 :Malina incredibilis subito accessit, et parvulos 1300. pro Communia de Balneolo.-^Ziqrua gravis mirabiliter ad educandum. persona non sit ausa,... colligere Malhols MALIGNARE, Idem quod Gallicum Me- cum navi citissime portavit. Vita S. Herin possessionibus alienis. Malleolus, in haigner. Leges Henrici I. Regis Angl. melandi Abbatis n. 14. de insula Antro: Statutis Arel. MSS. art. 36. ut apud Ci- cap. 11 : Qui ordinatum occiderit, velMa- Quse in media Ligeris sita, se undique a lignaverit, emendei ei sicut rectum sit. quatuor cceli plagis circumdantium alto ceronem. Vide Maillolus. MALHONES. Vide Malones. /etus Consuet. Andegav. cap. 162 : sublimatur vertice, per mediam sui longi| 1. MALIA, vox Italica, Magia, male'aucun Malingneux qui puisse montrer tudinem montuosa, omnes inundaliones Ligeris ab Oriente aliquoties ubertim efflcium, incantatio. Miracula S. Johan. Mehain evident, etc.] Vide Mahamium. Gualberti torn. 3. Julii pag. 421 : Etiam 1 MALIGNARE, Nocere, in Epist. Alani fluentes, et Oceani maris ab Occidente bis non hoc duximusprgstereundum,quoniam Aurigae de Detest, belli Gall. edit. Du- per singulos menses eructantes dispicit modo qussdam mulier de monte Miliario, chesn. pag. 481 : Malignandi prava sem- Malinas, etc. a dsemone et incantationibus, quas vulgo per industria vices sequitatis assumit, ut Ex quibus satis perspicuum videtur, Malias appellant, S. Joannis precibus fuit cum nomine placeat, re noceat. [** Et ne Malinam non esse refluxum maris, qui liberata. aliquibus Mahgnare volentibus occasio uno eodemque die bis quotidie, (quod ^ 2. MALIA, Idem quod Mala, Male, va- tribuatur... prsesentes litteras sigillorum opinati sunt Thomasius et alii) sed seslise. Statuta Equitum Teuton, cap. 14. nostrorum suffragiis fecimus roborari, in tum maris vehementiorem, qui certis apud R. Duellium Miscell. lib. 2. pag. chart. Marchion. Brandenb. ann. 1280. diebus secundum Lunse affectum in lit27 : Sane cum omnis nota proprietatis a apud Gercken. Cod. Diplom. Brandenb. tus prorumpit, quod vulgo dicimus la haute maree. Unde in Glossario Saxoreligiosis sit evitanda, volumus ut fratres torn. 2. n. 202. pag. 353.] * MALIGNATIO, [Mechancete : Dolis nico ^Elfrici Heah-flod, i. plenus maris in domo existentes, clausuris et serris et firmaculis inMaliis et bissacciiset scriniis et obscuris Malignationibus ipsum ample aestus, ad verbum, alta maris inundatio careant. inherentem denuntiant. (B. N. ms. lat. redditur. * Quasi Maris lineam, eo quod accessus *MALIATOR, Malleator, Gall. Forge- 16089, f. 103c).] MALIGNUS, Diabolus, qui scriptoribus recessusque maritimi hie statio sit, inquit ron. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 91 : Volvitur dicta rota ab Ecclesiasticis passim Malus dicitur. Corn. Van Gestel in Hist. sacr. et prof, aqua per cadentiam ejus super rotam ; et Nostris vulgo, le Malin esprit. Commo- archiep. Mechlin, torn. 1. pag. 1. Inde urbi Mechliniensi in Brabantia, est utilissima ad materiam fabricantium dianus Instiv 59 : ac Maliatorum. Vide Malleator. quam veteres aliquot Scriptores, et Galli Vincite Malignum, pudicae feminae Christi. Malines vocant, nomen inditum quidam MALIBARBIS, o-TtavoTiwywv, in Glossar. Graec. Lat. Glossse Lat. Gr. : Malebarbis, Arnoldus Abb. Bonae-Vallis de Oper. sex arbitrantur, idque ex Vita S. Rumoldi <TTOXVOV. Leg, cTravo7Ei6ywv. Suidas : xaxodier. de Paulo Apost. pag. 97:Deregula urbis Patroni augurantur, apud Molayevetoi;, (rrcavoTOSywv. Ita Malebarbis idem quoque conjugii et castitatis,... de idolola- num 1. Jul.: Eo pervenit, ubi Scaldis fluvalet ac malebarbatus. In iisd. Glossis tris multa ibi proponit et discutit, in qui- viusin mare se exonerat, naturaquejuxta MSS. sub lit. E. iuavaiwoywv, Malibarbis, bus et elisum et elidendum caput Maligni Lun& curriculum labitur ac perfluit, hoc

MAL
est, Mechliniam, ubi fideirudimentaplantavit. Atque ut urbis Malinensis a Malinis appellationem sumpsit, ita vicina, Lyrensis, Ledo in veteribus Chartis et Auctoribus dicta legitur , ut a maris fluxu haec nomina indita supradictis oppidis probabile sit, quae est Molani sententia. Vide Ledo. 1 MALINCONIA, vox Italica, Melancholia. Acta S. Bertrandi torn. 1. Junii pag. 794 : Et eidem exponerem et lamentarem infirmitatem ipsius filii mei, ac dolorem et Malinconiam, quos ob hoc sustinebam. MALINGRERIUS. Michael de Platea, apud Eocchum Pirram in Archiep.Messan. sub ann. 1347 : Et extortis clavibus a Malingrerio, dictum Patriarcham fortiter increparunt. Ubi Pirrus annotat, Malingrerium olim dictum, qui hodie Sacrista est. j MALINQUINARI, Melancholia, tristitia affici. Miracula S. Zitae torn. 3. Aprilis pag. 520: Et saepe ssspius diu noctuque ultra modum videbat earn Malinquinari et vexari. 1 MALIOLUS. Vide Malliolus. ^ MALISCHALCHUS, [Ut Mariscalcus : Excellent! et egregio domino, domino Jacchetto , Malischalcho regni Cipri. (Pise, Arch. stat. Reg. di lettere degli Auziani n 5. fol. 185.15 mai 1372).] * MALISCHALKUS, Equiso, Ital. Maliscalco, idem qui Marescalcus. Vide in hac voce. Protocol, de Reform, eccl. torn. 1. Cone. Constant, part. 10. pag. 603 : Item habeant Malischalkum nobilem, justum et honestum, etc. MALISOLA, [Festum Manichaeorum.] Vide Bema. MALITAS, pro Malitia, in Glossis vett. xaxta. Occurrit in leg. 5. D. Quod metus causa. (4, 2.) 1. MALITIA, Fraus, malum ingenium. Bulla Honorii III. apud Ughell. torn. 1. parte 1. pag. 822 : Reservato jure eundi et redeundi cum suis necessariis ad Gottifredum et filios per dictam terram sine Malitia. Hinc apud Senec. Epist. 31. Malitia virtuti opponitur. [** Inviolabiliter observare, dolo, fraude et aliis Maliciis seu versuciis exclusis penitus, etc. in chart, ann. 1293. apud Haltaus. Glossar. German, col. 547. voce Funde.] * Malice, eodem sensu, in Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 404 : Pourquoy nous, qui ne voulons souffnr telles fraudes et Malices estre faits ou prejudice de nous et de nostre peuple, etc. Hinc Maligner, pro Fallere, decipere, in Assis. Hierosol. cap. 68 : Se le seignor veaut ouvrer en bonne foi,... rendre le doit, se il ne veaut Maligner. 1 2. MALITIA, Depraedatio, injustitia. Edictum Pistense ann. 864. cap. 7 : Audwimus etiam quia hujusmodi leves homines in aliis Comitatibus deprsedationes et injustitias faciant, et ad Comitatum in quo commanent, et in illas Malitias non faciunt, factis Malitiis in aliis Comitatibus reveniunt. 3. MALITIA, Maleficium, incantatio, veneflcium, apud Sextum Platonic, lib. 2. de Medicina animalium cap. 2. Locum vide in Medicamentum. 4. MALITIA, Vexatip, afflictio, ut in illo Evangelii : Sufficit diei Malitia sua. Tertullian. lib. 2. adv. Marcion. : Malitix apud Grascos interdum pro vexationibus et Isesuris, non pro malignitatibus ponuntur. Hieronym. Epist. 47. ad Amandum : Kaxta, quam Latinus vertit in Malitiam, apud Grsscos duo significat, et Malitiam et afflictionem, quam Kaxoxriv Grs&ci dicunt, etc. [Vita S. Barbatiani

MAL
apud Murator. torn. 2. pag. 197 : Quod dum in auribus ejus continue personatum fuisset, sana effecta est et abiit in domum suam sanissima, tanquam si nullam habuisset Malitiam.'] Ita Malitia corporis, apud Alypium Antioch. seu Auctorem Descript. Orbis cap. 1. MALITIA. Statutum 2. Westmonasteriense cap. 46. ubi de Marescalli Regis juribus in hominiis Baronum : Et si forte ad homagium nihil ceperit, ad Malitiam suam capiat, id est, sibi imputet. J = MALITIOSA FEBRIS, Gall. Fievre maligne, Acuta, apud Alex. latrosoph. MS. lib. 3. Passion, cap. 42. * MALITIOSE, Malo animo. Lit. remiss, ann. 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 314 : Dictus Girardus de verbis procedens ad verbera,... Malitiose irruit in dictum exponentem. MALIVOCUS , apud Anastasium in Hist. Eccl. ubi Theophanes SyfffrfvujAo; habet. * MALIVOLENTIA. [ Teneret dictum castrum quamdiu esset in Malivolentia Aymari de Pictavia. (Chevalier, Inv. Archiv. delphin. n. 164, an. 1267).] MALIVOLOSUS , Malignus, xaxogoyXo?, in Glossario Graaco-Latino. MALIVOLUS, Diabolus. Acta purgationis Caaciliani : Per Malivoli intercessum, qui vult animas justorum a via veritatis avertere. Vide Malignus. * MALIUS, Malleus, Ital. Maglio;Malh, malleus, tudes, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Tract. MS. de Re milit, et mach. bellic. cap. 151: Postea cum alia securi incidatur catena, ipsa percutiente, vel cum Malio ferreo, 1 MALI-USUS, Exactiones contra jus inductae. Tabular. Solemniac.: Ad nichilum redigebat locum cum suis confinibus pro Malis-usibus quos accipiebat injuste. Vide Tolta. MALIXIA, Quse et sarcula, vitis species, de qua Petrus de Crescentiis lib. 4. cap. 4. T MALLA, pro Malia vel macla, Hama thoracis, nostris Maille. Computum ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 278 : Item pro paribus duobus de arnense de Malla, unc. in. taren. vi. Vide Macula 2. MALLARDUS, Anas masculus, Gallis, Malard, in Chronico Willel. Thorn cap. 32. pag. 2010. Perperam Mathlardus, pro Malhardus, in Charta laudata in voce Cercella. Le Roman de Garin MSS. :
Grues et gentes orent a leur plessir, Et venoison et Mallart et perdris.

MAL

197

[Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin :

Deux chapons et une grosse oie, Si ot et Malart et pluvions, Et blanc vin qui fut de Soissons.j

f l . MALLARE, MALLATIO, MALLATURA, etc. Vide in Mallum. * 2. MALLARE, Maria, seu marga agros stercorare, pinguefacere, nostris etiam Mailer, pro Marler. Maleys vel Malleys appellatur id omne, quo agri stercorantur, in Lit. remiss, ann. 1456. ex Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 194 : Comme les suppliansmenoient du Maley s...pour fair e du labour, lequel Malleys ilz prenoient en une marre. Charta ann. 1274. in Lib. nig. 2. S. Vulfr. Abbavil. fol. 66. r : Debet dictas terras Mallare infra festum omnium Sanctorum proximo venturum, et totum stercus, quodfaciet apud Raimviler, debet ponere super dictas terras. Doit Mailer toutes les terres, in alia ann. 1285. ibid. fol. 68. v. Vide Malleria et Maria.

* MALLATA. Vide infra Malliata. 11. MALLEARE, MALLEATIO. Vide Malleus 1. * 2. MALLEARE, ut Mallare, ad mallum citare, in jus vocare. Judic. ann. circ. 873. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 7 : Sic interpellavit vel Malleavit homine (sic) nomine Uniforte, qui est mandatarius Daniel abbate. Vide in Mallum. MALLEATOR. Gloss. Grsec. <rcpupo*6TCOC, MaUeator. Genes. 4. 22 : Tubalca, qui fuit MaUeator. Job. 41:Malleatoris incus. Acta S. Anastasii Persse Mart. cap. 1 : Divertit ad quemdam Christianum Persam Malleatorem. [Adde Lambertum Ardens. pag. 258.1 1 MALLEBERGUM. Vide Malbergium. 1 MALLENSES. Vide Mallum. I MALLENTA, Plegium, ut videtur, vadimonium ; de recredentia quippe servorum hie agitur : porro quando quis homines suos repetebat, ii statim coram judice servos se profltebantur, aut vade dato id se professuros spondebant. Vide Recredere. Forte etiam Mallenta est jus aliquem ad mallum citandi. Vide Mallum. Litterae Eduardi II. Regis Angl. ann. 1314. apud Rymer. torn. 3. pag. 505: Propter quod eadem Margareta ex causis prasviis (et prsecipue pro eo quod in Curia nostra S. Severi recredentia, vel Mallenta quorumdam hominum suorum, per Senescallum laudatum arestatorum, ex parte prsefatse. Margarets ibidem petitse, in casu videlicet ubi recredenlia vel Mallenta, secundum foros et consuetudines partium illarum, dari debent, denegatss fuerunt) ad Curiam Francise appellavit, sicut eadem Margareta nobis significavit, etc. Vide Mallare ad servitiurn, in Mallum. 1 MALLEOLI, vocantur non solum parvi mallei, sed etiam ii, qui ad incendium faciendum aptantur. Festus. Nonius: Malleoli, manipuli spartei pice contecti, qui incensi aut in muros, aut in testudines jaciuntur.'A&dQ Vegetium lib. 4. cap. 18. Vide Carolum de Aquino in Lexic. milit. * MALLEOLLUS , Novelletum, ager Malleolis consitus. Charta pro rnonast. B. M. de Bolbona ann. 1364. in Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 78 : Item et quandam petiam vinese. sive Malleollorum ; in qua petia sunt circa sexdecim sextariatas Malleollorum. Vide supra Maleollus. MALLEOLUM, Falconariisest sacculus quidam lineus, capax longitudinis et grossitiei corporis falconis recens capti, perforatus ex utraque extremitate, ita ut caput et cauda per utrumque foramen libere transeat, ut falco sine laesione domum transferri possit. Vide Fridericum II. imp. lib. 2. de Venat. cap. 44. | MALLERIA, Fossa, unde eruitur marla seu marga, Gall. Marniere. Charta Matthaei de Roia ann. 1226. ex Tabular. Corbeiensi : Dedi eis... novern similiter sextariatas terrse mess proprise in pluribus campis tarn citra aquam de Margellis quam ultra, et Malleriam de Eskenfol, in qua meum habebo usuagium. Vide Marlariae. * Alias Malliere. Charta ann. 1217. in Chartul. S. Petri Insul. sign. Decanus ch. 132 : Venditionem trium bonariorum terras, jacentium juxta Malleriam Bavain, ad jurisdictionem nostrum spectantium factam... concessimus. Occurrit praeterea in Ch. ann. 1271. ex Lib. nig. 2. S. Vulfr. Abbavil. fol. 95. r. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 423 : Jcellui Polart... avoit este occis et mis a

198

MAL

MAL

MAL

mart;... et par lesdiz malfaitsurs avoit grant dommage que lesdis de Dieppe n'a- Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1: este porte et gete en une Malliere. Vide voient les testes coppees,... qu'ils n'estoient N'i a celui qui no 1'assalle, supra Mallare 2. que hareleux, traitres, rebelles a nous et Cascuns le fieri, cascuns le Malle, etc. ! MALLETA, Pera viatoria, Gall. Halle. faux Maillies. Chart. Joan. due. Burgund. aim. 1409. MALLEVANTIA, Idem quod Creditio, Lit. remiss, ann. 1471. in Reg. 197. apud Schoepflin. in Alsat. Diplom. torn. quasi mala levatio, seu ablatio. Liber Chartoph. reg. ch. 110 : Icellui le Douche 2. pag. 317. num. 1256 : Una cum eguis, Mirabilis, seu Tabular. Abbatiae Con- s'eforca de prandre le suppliant a la harnesiis, equitaturis, Malletis, auro, ar- chensis in Ruthenis cap. 59 : Et si ibi gorge et le vouloir Mailer. Ubi Mailer gento, etc. Vide Mala, Maleta et Maletus. mercatum factum fuerit, retineo Malle- proprie est Molestiam inferre, multare. 1 MALLETI, Gall. Maillotins, a malleis vantiam usque ad quindecim dies; et si Vide in Malleus 1. et Marritio. 1 MALLEATIO^ Mallei percussio. Episquibus dimicabant, sic dicti seditiosi non reddidero usque ad quindecim dies, quidam sub Carolo VI. Rege Franc, non amplius mihi credat. Vide Credentia, tola Innocentii IV. PP. apud Mabill. Supplem. Diplom. pag. 101 : Nuper siann. 1413. Vita dementis VII. PP. apud Creditum. Bosquetum : Eodem fere contextu quo et * MALLEVATUM, Cubiculum altius, quidem contigit alterum bullse nostrse prssmissa invaluerunt, eis similia cives subtegulanea contabulatio, Gall. G-ale- typarium, quo veneranda videlicet AposParisienses machinati sunt attentare: tas, ut videtur. Stat. ant. Florent. lib. tolorum Petri et Pauli capita exprimunquorum directores et promotores esse de- 1. cap. 73. ex Cod. reg. 4621. fol. 40. v.: tur, jam attritum innumeris Malleationis creverant illos qui Malleatores sen Malleti Ipsi superstites teneantur... retinere inlra diutinss percussuris, etc. vutgariter nominantur : sed eis deductis muros dictorum carcerum in Mallevato MALLEI JOVIALES. Saxo Grammaticus ad notitiam Regis, quotquot ex eis culpa-. vel granario omnes et singulos carceratos. lib. 13. Hist. Danicae pag. 236: Magnus inter cxtera trophseorum suorum insignia, biles inventi sunt, morte damnati, aut bo* MALLEVERIUM, Malleveria, nis spoliati, aut in exilio damnati fue- Fidejussio, sponsio. Italis, pro castro inusitati ponderis Malleos, quos Joviales Stat. runt. Rabelais lib. 4. cap. 36 : Et a ban Castil. ann. 1371. ex Cod. reg. 5376. fol. vocabant, apud insularum quandam prisca virorum religione cultos inpatriam droit est jusques a present de prudence debeat dictus antigrandement loue Charles Roy de France, 85. v. : Habereunum videlicet potestas duos notaries, ad Malleve- deportandos curavit. Cupiens enim rerum quilas tonitruorum causas usitata sixieme de ce nom, lequel retournant vic- ria, et alterum ad damna data. similitudine comprehendere, Malleos, quitorieux des Flamans et Gantois en sa 1. MALLEUS, inter arma bonne ville de Paris, et au Bourget en Clava forte, vel potius dimicantium : bus coeli fragores fieri credebat, ingenti gladius ipse. sere complexa fuerat, aptissime tantse soFrance, entendant que les Parisiens avec Gesta Philippi III. Fr. Reg. ann. 1279 : noritatis vim machinarum fabrilium speleurs Maillets, dont furent surnommez Comes Maillotins, esloient hors la ville issus en In quodam illorum tyrociniorumprsegra- cie imitandam existimans. [** Vide Clarimontis... armorum pondere bataille, jusques au nombre de vingt mille vatus, et Malleorum ictibus super caput Grimm. Mythol. Germ. pag. 122.] combattans, n'y voulut entrer. Vide MeMALLEUS THORONIS. Vide Monumenta in amentiam nagii Origin. Gall, in voce Maillotins, et pluries et fortiter percussus haud obscure Danica Olai Wormii lib. 1. pag. 93. Jadecidit. [* Quid sit Malleus nus Dolmerus ad Jus Aulicum Norvegiinfra Malleus. * Horum originem nominisque ratio- innuunt. Lit. remiss, ann. 1384. in Reg. cum vetus pag. 499: Antiquissimus hie 125. Chartoph. reg. ch. 104: Lui osta ou Septentrionalium mos fuit, signo aliquo nem prodit Ordinatio ejusd. reg. ann. qui en son furent 1382. 27. Jan. ex Memor. E. Cam. Corn- fist oster par ceulxnomme Mailaide plonc. Conventum indicere. Sic apud Islandos un baston, adhuc gentiles Conventus habendi signum put. Paris, fol. 73. v. : Comme assez tost venuz supra Mailhetus.] Hinc de Cestra et Malleus Jovis, Hamar Thors. apres le trespassement de nostre tres cher Vide MALLEARE, Mallep seu gladio dimiseigneur et pere, que I)ieux absoille, les care. [Sallas Malaspinse lib. 3. Rer. Si- Sed post annum millesimum, cum jam in fidem Christianam jurassent, Crux lignea aides, qui a son temps avoient cours en cul. apud Baluz. nostredit royaume pour la defense d'icel- 273 : Ex hoc quidemtorn. 6. Miscell. pag. adhibebatur, quam quilibet Colonus ad vulnere se in altum suum vicinum perferret, causa et loco lui, et mesmement en nostre ville de Pa- dextrarius ris, eussent ete abatuz de fait et mis au excussit ad erigens sessorem casualiter Conventus indictis, cujus signi intermissi terram, quern illico ribaldi neant par certaine commotion de peuple excutum arma innumeris ictibus Mallea- aut neglecti certa pcena daretur. [Vide faite a Paris par plusieurs gens de male runt.] Willel. Britto lib. 11. Philipp. : Stephanium ad Saxonem pag. 250.] voulente et desordonnee, et les boistes de [** Et Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 162.] noz fermiers abatuez et despeciez ; et de... Dum multiplici latus undique Malleat ictu puis ce en I'annee dernierement passee, Hostilis rabies. | 2. MALLEUS, f. pro Moletrina papyles bourgois, manans et habitans de nosracea, Gall. Moulin a papier, quia mal[Mailler, pro malleo seu clava percutere. leis linteorum quisquilise conteruntur tredite ville, ou a plus grant et saine partie d'iceulx, nous eussent accorde avoir Le Roman de la Rose MS. ubi de viro et macerantur, unde conficitur charta cours en nostredite ville de Paris pour la qui uxorem suam fuste csedit: nostra vulgaris. Charta Roberti Comit. ann. 1284. apud Baluz. torn. 2. Hist. Ardefense de nostre royaume certains aides Ains fieri et frape et roille et Maille, communs, plusieurs des manans et vern. pag. 134: Nee permittemus sedifiEt cele bret, crie et baaille.] cari a nobis seu ab aliquo alio aliquod habitans de nostredite ville,... pour empeschier le cours desdiz aides,... se feussent Vide Martus. molendinum batiffol seu gaus seu Malleos | MALLEARE, Malleo contundere. Laminfra confines superius nominatos. Alia asemblez es holies de nostredite ville et y tue et murtry aucuns qui estoient or- bertus in Hist. Comitum Ardensium ejusdem Roberti ann. 1285. ibid. pag. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 135: Quse eadem universa et singula prsedonnez et commis sur le fait desdiz aides... Et apres se feussent transpurtez en la 566: Sed cum per angustissimam semi- missa nos eisdem religiosis et eorumdem maison de la ville et d'icelle rompu les tarn ad sonitum proditorum in quercum ecclesise donavimus... ad tenendum elposportes, huys et coffres, et prins grant Malleantium , quasi ad sonitum asciss sidendum ut rem suam perpetuo, ad sediquantite de Maillez qui y estoient, lesquelz rustici quercum abscindentis, solus cum ficandum et ressdificandum, Malleos et Hugues Aubriot jadiz prevost de Paris solo properaret, etc. Vita B. Lidwinse piscarias quascumque ad piscandum. 3. MALLEUS , Equorum morbus, de avoit fait faire du commandement de torn. 2. Aprilis pag. 314 : Sane igitur nostre tres cher seigneiir et pere, que Lidwina... mira Domini dispensations, quo multa Vegetius lib. 1. Artis veterin. sub manu summi fabri adhuc Malleanda. cap. 2. et seq. Adde lib. 3. cap. 23. et Dieux absoille: et aussi eussent tue et murtry aucuns de nos officiers... Et avec- Adde Vitam S. Bernardini torn. 5. Maii Meursium in MaXt?. * 4. MALLEUS, Diabolus, apud Greques ce aient fait, commis et perpetre pag. 284. et Chr. Petri Azarii apud Mugor. M. torn. 1. pag. 1125. et S. Hieron. plusieurs autres desobeissances, rebel- rator. torn. 16. col. 390. * Nostris Mailler et Mailer. Joan, de Vide Grimm. Mythol. Germ. pag. 559. lions, monopoles, crimes et malefices,... sjcMALLEXARTI. Vide Malexardi. [FR.] depuis ledit premier jour de Mars jusques Trokelowe in Annal. Eduardi II. reg. 1. MALLIA, Monetse species apud nosau Dimenche second jour de ce present Angl. pag. 26 : Adeo ut lancearum cuspimois de Janvier que nous venismes en dibus ex omni parte sui corporis applica- tros, quo nomine aureas quasdam motis, impingentibus hinc inde diversis, ad netas appellatas docemus in Dissertanostredite ville de Paris. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 123. Chartoph. reg. terram prosternitur, et caput ejus clavis tione de Nummis Imperatorum Byzanch. 120 : Le premier jour de Mars Van hostium undique Malleatur, donee ani- tinorum. Maxime vero ita appellantur 1381. que la commotion fut a Paris.... de mam cum sanguine suo pedibus equinis minutiores monetaa, quarum duse pro ceux qui couroient lors parmi ladite ville exalaret. Le Roman du Chevalier Deli- uno denario computabantur, ut est in de Paris, que on dit Mailles. Dehinc qui- bere MS.: Chartis ann. 1306. et 1309. in Probat. vis factiosi, Maillies nuncupate ut colliHist. Castilionensis pag. 98. 192. Vide Tant ont feru et Maille gitur ex aliis Lit. ann. 1397. in Reg. 152. Masculi et Moneta. Chacun d'eulx, sans faire reprinse, ch. 236 : Lequel sergent dist que c'estoit Que le plus sain fu meshaigne. * In usu quoque fuit apud exteros.

MAL
Une maille au chat, in Lit. remiss, ann. 1449. ex Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 690. Trois mailles d'or au chat, in aliis ann. 1451. ex Reg. 184. ch. 149. Une maille postulat, in aliis ann. 1468. ex Reg. 195. ch. 80. Maille de Rin, in Lit. ann. 1405. torn. 9. Ordinal, reg. Franc, pag. 64. et in Lit. remiss, ann. 1459. ex Reg. 189. ch. 373. Maille de Hollande, in Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1419. 20. Mart. fol. 75. v. : Six cens soissante trez Mailles de Hollande, qui valient les iij. mailles deux couronnes d'or de Franche. Rursum ad ann. 1421. fol. 149. v. et ad ann. 1423. fol. 202. r. Vide infra Medala. 12. MALLIA, Idem quod Macula, Maille. Litterae Eduardi IV. Reg. Angl. ann. 1474. apud Rymer. torn. 11. pag. 841 : Manceas, gleyves et Mallias, ac omnia alia. Iterum occurrit in aliis ejusdem Regis Litteris ann. 1481. apud eumd. Rymer. torn. 12. pag. 140. 1 MALLIARE MONETAM, Cudere, fabricari, Battre monnoye. Charta Alberti Romanorum Regis pro Leodiensi Episc. ann. 1299. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1405 : Permittimus ut idem Episcopus monetam, quam ab Imperio tenet in feodum, cudere, Malliare, sive fabricare debeat in sua dicecesi, in sequivalentia et pondere, in quibus viciniores Episcopi... cudi faciunt. * MALLIATA, MALLATA, Kama thoracis, Ital. Maglia, Gall. Maille. Charta ann. 1230. apud 01. V. Garamp. in Dissert. 7. ad Hist. B. Chiarse pag. 231 : Paria caligarum ferri, corretti, Mallatse, etc. Invent, ann. 1240. ibid. pag. 233: Item unum collars ferri ad bacan. Item unam Malliatam. Testam. ann. 1347. ibid, in Ind. pag. 510. col. 2: Pietro Acapiti.... unum corellum et unam Malliatam, quam habemus nos. Vide Macula 2. * MALLIDICUS Locus, Ubi mallum seu placitum tenetur, idem quod Malbergium. Vide in hac voce. Charta Otton. I. imper. ann. 947. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 282. col. 2 : Justitiam de familia reddat vel eccigat infra comitatum in Mallidicis locis. * MALLINUM, ut Ciminile, vas aquaticum ad manus, Bassin, Prov. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Vide Malluviae. MALLIOLUS. Oharta Pontii Comitis Emporitanni ann. 1063. in Appendice ad Capitul. Reg. Franc, n. 149: Vel ipsam matam, quss dicitur Silva sancti Bomani, sicut terminal de parte Circi in Malliolo S. Petri prssscripti, et descendit per ipsam serram, etc. Infra : Descendit usque ad ipsas palumbarias, sicqne conjungitur usque in ipsa villa via de ipso Malliolo. Hispanicum forte Majuelo, [Novelletum, nostris Jeune plant, vigne nouvelle ; quae conjectura admodum firmatur ex locis mox laudandis.] T MALIOLUS, Eadem notione, in Placito habito Albiae ann. 878. inter Instr. torn. 1. novae Hist. Occitan. col. 135: De illas vero vineas et Maliolos, quos jam dictos Fulcrada hedificavit super ipsum territorium, a suis partibus obtineat, et donet ad dictos jam hssredes alium tanturn terrss, quantum eo die et ipsis vineis et Malliolis ipsis advenire debuisset. Testament. Adalaidis ann. 978. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 96 : Villa Bajasf cum ipso terminio teneat Guadaldus dum vixerit, exceptis ipsos Maliolos quos alii ibidem plantant. Et cum factum fuerit cosnobium S. Salvatoris, post mortem Guadaldi, cum omni integritate illic remaneat; et si factum non fuerit illud monasterium, remaneant ipsas vineas

MAL
quse ad meam partem veniunt in ipsa villa ad custodem atque clavigerum S. Pauli, qui illud altare custodit. Vide Malones. * MALLIUM, metaphorice, pro Opus, labor. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 10 : Unde dux batallise levi Mallio campum hostium adeptus fuerit. MALLO, Inflatus tuber est sine dolore, in articulis vel genibus equorum. Veget. lib. 2. Art. veterin. cap. 48. 1 MALLOBERGIUM. Vide Malbergium. * MALLOLIUS. Vide supra Maleollus. MALLONES, [xaXXoc Graecis, Cirri, cincinni, implexi crines : a (xaXXoc, vellus, (7vve<7Tpa[j.[j(,VY) 6pc, csesaries implicata. xaTt(j,VY] v.o\L-ri ?| xxpi, apud Varinum. Glossse antiquae MS. : Mallonem, comam, Grse.ce. Papias: Malonem Greece comam capitis dicunt, quod nos cirros. Ugutio : Grseci cirrum vacant Mallonem. Alibi: A malon, hie rnalo, onis ; Malonem Graeci comam capitis dicunt, quam nos cirrum vocamus. Anastasius in Benedicto II. pag. 57 : Hie una cum Clero et exercitu suscepit Mallones capillorum Domini Justiniani et Heraclei filiorum clementissimi Principis, etc. Graeci recentiores naXc'ov, capillos vocant. Vide Glossarium Meursii [et mediae Graecitatis.] * Latior est, si fides Muratorio torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 1087. hujus vocis significatio ; proprie enim significat Globum alicujus rei, quae e filis aut pilis aliisve fluxis rebus constet: quam vocem ex antiquissimis Italiae incolis ad hodiernos manasse suspicatur; unde Mutinenses etiamnum dicunt un Malloco di cera, di neve, etc, ut globulum signi* MALLONUS. Vide Malonus. [Fa.] MALLUM, MALLUS, Publicus conventus, in quo majores causae disceptabantur, judiciaque majorismomenti exercebantur a Comitibus, Missis dominicis, aliisque Judicibus. Papias : Malum, (leg. Mallum) generals placitum dicebatur, quando totus conveniebat populus ter in anno. Guichardus a Malal Hebraeo, id est, dicere, loqui, etymon arcessit: alii probabilius a voce Germanica Mael, quaa congregationem, vel convivium, sonat, ut Guillimannus lib. 2. de Reb. Helvet. cap. 9. aut Mael Saxonico, Jus, Lex, Judicium ; atque inde complurium in Belgiq locorum ac vicorum nominibus adjici Mall observat Wendelinus, quod in iis olim Malli habiti sint. Danis etiam Male et Maal, causam, rem, actionem significat, ut observat Resenius ad Jus aulicum Canuti II. Regis Daniae pag. 595. Islandis pariter Mael loquelam sonare idem scribit pag. 702. Vita S. Walarici Abbatis cap. 15: Ubi quidam Comes... juxta morem sseculi concioni, prsesidebat, quod rustici Mallum vocant. [Et cum ibidem, ut solet adesse, malis gestis justa vel injusta sententia unicuique proderetur, etc.] Capitul. Caroli C. tit. 39. cap. 12 : Mallus neque in Ecclesia, neque in porticibus, aut atrio Ecclesisn, neque in mansione Presbyteri juxta Ecclesiam habeatur. Similia leguntur tit. 9. cap. 78. in Capitul. Carol. M. lib. 4. cap. 28. et Lege Longob. lib. 2. tit. 55. 26. [* Lud. P. 22.] SKIT Iis originationibus addam et Schilteri in Thes. Antiquit. Teuton, hac de re opinionem, a qua minime abludit doctissimus Eccardus ad Leg. Salicam tit. 1. cap. 1. Mallum nempe a Germanico Mahl quod signum sonat derivari; hinc eadem voce, inquit, utitur Otfridus ubi de Crucis vel Zodiac! signis loquitur : Mallum autem dictum locus in quo
flcent.

MAL

199

exercebantur judicia publica, quod signo aliquo, puta gladio, autalio qupvis, insigniretur. Non satis apte, ut opinor, cum vox Mallus usurpata sit iis conventibus significandis, ea etiam aetate, qua in aperto campo habebantur ; nisi Mallum dictum putes, quia loco notato et designate teneri solebant. p* Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 746. Graff. Thesaur. Ling. Fr. torn. 2. col. 650. Savin. Hist. Jur. Rom. med. temp, torn. 1. cap. 5. 123. Haltaus. Glossar. German, voce Mai et derivat. col. 1299. sqq. S3" Bis in anno habebatur ejusmodi Mallus seu publicus conventus, in quo majores causae disceptabantur. Capitul. Caroli M. ann. 769 : Ut ad Mallum venire nemo tar del, primum circa ssstatem, secundo circa autumnum. Frequentiores erant qui circa minores causas versabantur, certis tamen diebus prohibit!. Synodus Suession. ann. 853. torn. 2. Capitul. col. 55 : Ut Missi nostri Comitibus et omnibus reipubiicas ministris firmiter ex verbo nostro denuntient, atque prsecipiant ut a quarta feria ante initium Quadragesimse, nee in ipsa quarta feria, usque post octavas Paschse, Mallum vel placitum publicum, nisi de concordia et paciftcatione discordantium, tenere prsesumant. Similiter etiam a quarta feria ante Nativitatem Domini usque post conseer a tos dies observent, necnon et in jejuniis quatuor temporum, et in Rogationibus simili observatione eosdem feriatos dies venerari omnimodis sludeant. De iis minpribus Mallis intelligendum cap. 51. Capit. lib. 3. quo liberi homines a mallo frequentando eximuntur : Ut nullus alius de liberis hominibus ad placitum vel ad Mallum venire cogatur, exceptis scabineis vel vassis Comitum, nisi qui causam suam adquirere debent aut respondere. Vide Placitum. [** et Grimm. Antiq. Jur. Grimm, pag. 822. sqq.] * MALLUM, Judicium in mallo prolatum. Placit. ann. 890. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 26 : Homo quidam, Genesius nomine, absque ulla inquisitione et Mallo seu judicio, ipso absente episcopo, villam Bizagium invasit ac malo ordine retinet. PLENUS MALLUS, Gall.Plein jugement, pleine audience. Charta Gorziensis Monasterii ann. 957. sic clauditur: Actum in villa Dexteriaca in pie-no Mallo ; apud Chiffletium in Vindiciis Hispan. MALLUS PUBLICUS, in Capit. Caroli M. lib. 3. cap. 57. Chr. S. Benigni : In Luco villa in Mallo publico ad res audiendas vel judicandas venit. Charta Caroli M. apud Henricum Meibomium in Not. ad Witikind. pag. 63 : Quapropter in ilia parte Saxonise Trutmannum virum illustrem ibidem Comitem ordinamus, ut resideat in curte ad campos in Mallo publico, ad universorum causas audiendas, vel recta judicia terminanda. Charta Caroli Mag. in Actis Episcopor. Cenoman. pag. 261 : Postmodum licentiam habeat, ut in Mallo publico suas querelas juste et rationabiliter atque legaliterquasrat. Sic veteres Formulae Bignonii cap. 2. Flodoardus lib. 2. Hist. Rem. cap. 18. Beslius in Hist. Pict. pag. 224. Chartae Alemannicae Goldasti num. 99. etc. 1 MALLUM INDICABE, in Lege Salica tit. 46. num. 1. T MALLUM INTERJICERE , Differre. Edictum Pistense ann. 864. cap. 32: Et ne grave ei sit qui suum Mallum Interjecit, qui uno anno primus tenuerit mal-

200

MAL

MAL

MAL

lum, sequenti anno consentiat alteri pri- adinventiones, quod multum Dominus maximse, submersse sunt in profundum detestatur, et in Mallatione, et in exac- quasi lapis. mum tenere. ] MALLUVIJE, MALLUVIUM, Vas quo MALLUM TENERE. Synodus Suessio- tione intromittunt. Chartse Alemannicse nensis sub Carqlo 0. cap. 7: Ne Malta Goldasti n. 27: Quoddam prsedium,... manus Javantur. Itinerar. Adriani VI. publica vel placita in exitibus et atriis quod Notgerus omni genere studii, quasi PP. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. Ecclesiarum teneant. Adde cap. 8. hseres Otharii, repctere, publicaque Mal- 409: Cui Oratores et magnates in fastu Charta Heriberti Comitis Viromand. latione Monasterio abstrahere conabatur. ad manus lavandas deserviebant, Malluann. 1076 : Loco, qui dicitur Broilus, ubi MALLATOR, Actor, qui ad Mallum sub- vias ac alia pro hujusmodi obsequio defeplacita et Mallos tenebat. Adde Capitula monet. Vetus Notitia torn. 12. Spicilegii rentes. Vox Festo nota. Vide ArchicaCaroli C. tit. 30. 32. Acheriani pag. 154: Quam vero causam merarius. MALLUM GERERE,Gall. Tenir les plaits. prs&dictus Sigebertus minime negare vaMALMAN. Vide Maalman. Chron. S. Benigni pag. 414: Isaac Epis- lens, confessus est verba Mallatoris in om1 MALMASETUM VINUM, Arvisium copo, Odone Comite, Hildeberto Abbate... nibus esse vera, etc. vinum, Malvoisie, Anglis Malmsey. Beratque cseteris Missis Dominicis Mallum ADMALLARE, Idem quod mallare, ad nhardi de Breydenbach Iter Hierosol. gerentibus. mallum vocare, in Lege Salica tit. 52. pag. 31: Nam ibidem aliud non habetur AD MALLUM COMITIS VENIRE. Privi- 2. tit. 53. 1. et tit. 55. 1. Ripuar. tit. vinum nisi Malmasetum. Vide Malfatilegium concessum Hispanis a Ludovico 51. Charta Caroli Mag. apud Meuris- cum. Pio : Et ad placitum venire jussus, ad sium in Episc. Metensibuspag. 185 : Nee ' MALMOLA, Vectigal, tributum, AnComitis sui Mallum omnimodis venire homines eorum per mallos, byrgos publi- glo-Saxonibus Male. Chartular. Gemetinon recuset. V. Capit. Carol! M. lib. 7. cos, nee per audientias mallus deberet cense torn. 1. pag. 324 : Porro tributum Admallare. Formulae Andegavenses : Malmola, hominum futurorum vehemencap. 96. [** 133.] AD MALLUM MANNIRE, in jus vocare, Hsec contra parentis meus vel contra cu- ter cupiditate inardescente, si decreverint juslibet hominum accidere, vel Admallare, mallari, non plus tribuunt, quam hoc in Lege Ripuar. tit. 32. MALLARE, Ad mallum citare, in jus seu adliticare faciatis. Occurrit in iis nostro tempore illi concessum est dare. vocare, in Lege Salica tit. 18. 18. tit. non semel. Vide Maalman, Mat et Maltmulna. 52. 54. Alamann. tit. 36. 94. Bajw. tit. 1. OBMALLARE, Eadem notione, in Lege 1 MALNA. Hariulfus lib. 3. Chron. cap. 11. 2. tit. 12. cap. 2. 1. Ripuar. Salica tit. 37. 8. in Capitul. 3. Ludo- Cenlul. can. 3: Malnze sericse tres ex tit. 58. Capitul. Ludovici Pii ann. 825. vici Pii ann. 819. cap. 7. et in form. 9. pisce 1. cap. 5. 6. 7. Capitul. Carol! C. tit. 28. etc. Auxilius in Causa Formosi Pap. : Lex * MALNEGATOR, pro Malvegator. Vide Vetus .Tudicium anni 874. ex Tabulario dicit, qui hostem ad murum conantem infra in hac voce. J 1. MALO, Cirrus. Vide Mallones. Casauriensi: Iste Majus advocatus hie in viderit, et non se opposuerit, puniatur. Judicio vestri prsesentia Mallavit me, ut Quidam vidit, ascendit, profligavit, rejeT 2. MALO, Species malse, pera viatoego haberem uxorem Gundi, etc. Chronic. cit: Obmallatur ? Infra : E contra lex, ria. Charta Eduardi IV. Regis Angl. S. Benigni pag. 414: Mallavit quemdam qui viderit matri inferri vim. et opem ann. 1480. apud Rymer. torn. 12. pag. Hildebrannum... quod ipse et sui quercum non tulerit, puniatur. Quidam procul 122 : Cum familiaribus, amicis et benevounum truncassent. Charta alia in Hist. means, vidensque matrem vapulantem, lis suis... malis, malettis, bogeis, kasketAugustodun. part. 2. pag. 89: Unde ad opem tulit : Obmallatur ? Perperam tis, Malonibus, etc. Vide Mala. judicium Scabineorum Abbo Mallavit su- Glossa interlinearis, morti datur. SenT MALOBATRATUS, Malobathro tincpradictum Cadilonem, etc. Adde Perar- sus enim est, an in judicium, qui legi tus. Sidonius lib. 8. Epist. 3: Inter Satrapas Regum tiaratorum myrrhatos, pudum in Burgundicis pag. 34. 35. 147. paruit, vocatur ? Steph. Baluz. in Append, ad Capitul. n. REMALLARE, Eodem perinde signifl- micatos, Malobatratos venerabili squallore 104. etc. catu, in 124. formula, apud Lindenbrog.: preciosum. * MALOCHIA. Vide infra Melusia. | MALLARE postfinitamet emendalamEt si postea aliquis extiterit... qui ipsum causam. Lex Alamann. tit. 94 : Si quis hominem de hoc Remallare voluerit, etc. 1 MALOGRANATA GUTTA, Hemicraniaa aliquem post finitam causam et emenda- Remallatio, form. 125. species, quam Galli vocant Pomme gretam Mallare voluerit, post testes tractos MALLATURA, Pensitatio, quae pro mal- nade. Vide in Gutta 2. et emendationem datam si hoc prsesump- lis publicis fiebat. Charta Ludovici II. f 1. MALOGRANATUM, Tintinnabulum serit tentare, et iste se non potest per sa- Imp. ann. imperil 25. pro Casauriensi vel campanula. Tintinnabulis interdum cramenta, vel per testes defensare, tune Monasterio, in Tabulario ejusd. Eccles.: exornataa sacerdotales vestes. Chron. S. per pugnam duorum se defendat. Et post Pro nulla denique Mallatura quispiam a Trudonis torn. 7. Spicileg. Acher. pag. hsec ille testator cum quadraginta solidis Monachis de prsefato Monasterio, vel ab 349 : Reperimus de thesauro S. Trudonis componat. Adyocato eorum, tortum quserere audeat, .... capsas evangelicas argento paratas : 1 MALLARE AD ^ENEUM, Ad judicium quia ob reverentiam S. Trinitatis eidem Malogranata argentea duo, etc. seu probationem aquae ferventis provo- concessimus. Diploma Henrici I. Imper. 2. MALOGRANATUM, Titulus libri de care, citare. Lex Salica tit. 55. 1 : Si ann. 1043. ibid. : Et quidquid de prse- Triplici statu religiosorum, in Bibl. quis ad JEneum Mallatus fuerit, et forsi- dicti Monasterii possessionibus fiscus nos- Heilsbr. pag. 69. tan convenerit ut ille qui admallatus est ter sperare potuerit, ipsi... concedimus, "MALO-GRATIBUS, Invite, ingratiis. rnanum suam redimat, etc. Et 7 : Si et ut nullus Mallaturam persolvat Ad- Form. MSS. ex Cod. reg. 7657. fob 36. autem leudem alter alteri imputaverit, et vocato ejus. Adde Diploma Ottonis III. r: Dictus delatus... quamdam mulierem eum ad JEneum Admallatum habet, etc. Imper. apud Murator. torn. 2. part. 2. accepit,... et contra voluntatem ipsius... ipsam portavit ad locum de Casico, quam Pactus Childebertum inter et Chlotha- col. 496. et Henrici III. ibid. 09!. 610.1 rium Reges ann. 593. torn. 1. Capitul. 1 MALLUM TOLLERE, Pensitationem ibi tenuit Malo suis gratibus per multos col. 15 : Si homo ingenuus in furto incul- pro mallis exigere. Charta ann. 1173. dies adulterando cum ea. Vide Malsepatus, ad JEne.um provocatus, manum apud Murator. delle Antic. Estensi pag. grates. incenderit, etc. 340: Neque ullum Mallum tolletur de MALOGRATO, Gall. Malgrr&Vide Creantare. I MALLARE AD SERVITIUM, vel in ser- prsedicta terra. vitio, Aliquem in jus vocare ut servum 1 MALOLIS. Vide Malones. MALLENSES, Judices Malli, seu, ut t MALOLIUS, Idem quod Malliolus. se profiteatur. Capitulare Lotharii Im- aliis placet, in judicium vqcati pro neper. tit. 3. 32 : Si forte quispiam ali- gotiis persequendis ac disceptandis ; Statuta Montis-olivi ann. 1231. apud quem mallaverit, et ille qui mallatus fue- apud Odonem Abbat. Cluniac. in Vita Marten, torn. 1. Anecd. col. 967 : Quod rit dixerit eum servum suum esse, vel S. Geraldi Comitis lib. 1. cap. 19 : In nullus inhabitans villam prsedictam pcsalius in ipsa altercatione veniens eum ad crastinum vero Mallensibus undique ad sit vel debeat ab aliquo capi... infra terservitium Mallaverit, volumus ut prsesen- Seniorem confluentibus jubet reum ad- minos jurisdictionis monasterii... videlicet usque ad Malolium Bernardi Garcini taliter se vuadiet ut ad primum, aut se- duci. | MALLUM, Forum, ni fallor, Gall. et Malollium Eleazarii, et usque ad .... cundum, vel tertium placitum causam ipsam deliberet. Et infra : Et sunt aliqui Place. Charta ann. 1050. ex Schedis D. Malolium Petri Aulini. * MALOLUS, Ager malleolis consitus. dum aliquos in servitium Mallant, et ipsi le Fournier: Et est ipsa donatio in pago de sua libertate probanda dant vuadiam. Tolonense in rilla Solarios. Hsec sunt, Charta ann. 1311. in Reg. 48. Chartoph. IbidemJ 31. aliis verbis idem pronuncia- duse tenurse in Mallo cum presbiterio et reg. ch. 39: Sub hac venditione compretur: Si vero aliquem adduxerit qui se parrochianis ecclesise B. Marlse de Bello- hendi specialiter volumus... unum Malodominum ejus esse dicat, et ilium quern loco. lum, situm in loco vocato ad podum den de servitio appellavit replicare ad servi1 MALLUS, pro Malus, Gall.Mat. Epis- sola. Vide supra Maleollus. tium non potuerit, etc. Vide Mallenta. tola Petri de Condeto torn. 2. Spicil. MALOMELLUM, Genus pomi melliflui MALLATIO, Submonitio, in jus voca- Acher. pag. 565 : Frangebantur Malli et dulcis, quia fructus ejus habeat sapotio. Edictum in Carisiaco : Quasdam rumpebantur anchorse, et naves, licet rem mellis, vel quod in melle servetur.

MAL
Jo. de Janua. [Une maniere de pomme doulce comme miel, in Gloss. Lat. Gall. Sangerman.] MALONES, MALHONES. Charta Raymundi Comitis Tolosani arm. 1326. in Eegesto Tolosse Cameras Comput: JEdificia et bastimenta, terras cultas et incultas, vineas et Malones, agros et condaminas. Alia ann. 1243. in eodem Regesto fol. 88: Qusestas, toltas, et adempriva, albergas, successiones, et escaducas, furnos, et molendina, aquas, littora, et piscarias, vineas et Malhones cum terris, in ambus sunt, etc. Alia ann. 1246. fol. 46: Videlicet forciam, et aulam, et domos et Malolem, et furnum, etc. In Chartis aliis vernaculis Mailoles dicuntur, quse vox crebro ibi occurrit, videturque vineam aliquam spnare. Petrus de Crescentiis lib. 4. Majulum uvae speciem facit, a qua forte Malones vineae ipsae dicta? : Est et alia species (uvae,) quse vocatur Majolus, quse est uva nigra, valde cito maturabilis, et pulcros et spissos et longos botriones faciens, in sapore dulcissima, et vinum facit durum et satis servabile, etc. [Vide Malliolus.] * MALONOMUS, Mandra, opilio, pastor, in Glossar. Provinc. Lat. ex -Cod. reg. 7657. Aliud Gall. Lat. ex Cod. 7684 : Malonomus, pasteur de brebiz. Occurrit praeterea in Glossar. Lat. Ital. MS. Jf. MALONUS, MALLONUS, Lateris species, a voce Gallica Malons, Briques dont on se sert pour maconner les chaudieres a savon, Ital. Mattone. Stat. Niciae ann. 1233. in Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 74 : De forma teulorum et Mallonorum. Item statuimus quod cartinum detur teulerio ad calcem et formam Malonorum et tegulorum antiquam, et cum omnibus illis, qui calcem vendent. [Fa.] 1 MALO-VELLE, Invitus, nolens, Gall. Malgre. Regimina Paduae ad ann. 1312. apud Murator. torn. 8. col. 429: Vastaverant rostam, et aperuerunt aquam Malovelle domini Canis. Ibidem ad ann. 1337. col. 443 : Dictam portam cum pluribus domibus combusserunt Mallo-velle dominorum Alberti et Mastini de la Scala, qui erant ibi prsesentes, et ausi non fuerunt defendere. Adde Chron. Parmense ad ann. 1249. apud eumdem Murator. torn. 9. col. 776. MALPAGA, Debitum. Charta Catharinae Comitissae Virtutum ann. 1381 : Pro defectibus et Malpagis illorum nullatenus possint molestari. Alia Galeacii Comitis Virtutum ann. 1387 : Pro resto dicti subsidii solvendi pro Malpagis, etc. Scribit Catellus lib. 2. Rerum Occitanarum pag. 297. Lutevae carcerem esse Malepague dictum,in quern conjiciuntur debitores a creditoribus ipso facto, ex quo non eximuntur, nisi post debita persoluta : unde, inquit, appellatur Malepague. * MALPENNING, [Denarii pensitatio ex quavis Consuetudine pro facultate aliqua vel privilegio habendo, ex Saxon. M a l e , tributum, vectigal; et P e n y , denarius.] Charta ann. 1264. apud Maximilian. Henric. in Apolog. pro Archiepise. Coloniens. part. 2. pag. 62 : Ita tamen quod de personis Ecclesiasticis et Religiosis denarii cervisiales, et denarii, ui dicuntur Malpenning non recipiantur. "! Germ. Malen, Molere.] MALPITIO, Italis Malpizzone, Morbus equinus in bulletis ungularum equi, cum carnes vivas junguntur ungulis, etc. apud Petrum de Crescentiis lib. 9. cap. 48. . cujus vetus Gallicus Interpres habet Palpizon.

MAL

201

1MALPROFIECH. Statuta Eccl. Ave- nihil perdidit, quia ita celate sunt facte, nion. ann. 1337. apud Marten, torn. 4. quod inveniri non possunt, prefer quam Anecd. col. 561 : Cum sponsas ad eorum in usuris ; et hoc intelligatur in illis traducuntur hospitia, de ipsorum domi- Maltolectis, que sunt ab hodie retro, etc. bus bona, more praedonum, rapiunt vio- [FBj lenter, pro quibus pecuniarias ab invitis * MALTOTA, Tributum quodvis, quaeredemtiones extorquent, quas expendunt libet exuctio, idem quod supra Maletolin scurrilitatibus et comessationibus in- lettum. Charta ann. 1348. ex Tabul. eccl. honestis, quee juxta eorum vulgare Mal- Camerac.: Concesserat quod qusedam profiech damnabiliter appellant. Quod in Maltota sive assizia in civitate Cameramalum usum impendatur sic dictum censi supra goudalias et vina curreret, sive currat et recipiatur ad opus et susexistimo. * MALSARDDS, Proditor ; Hispan. Mai- tentationem murorum et fortalicium dictse sin est Delator, calumniator, accusator : civitatis Cameracensis. Vide Tolta. unde Malsinar, calumniari. Charta ann. 1 MALTOUTA. Vide Tolta. MALTRA, MALTBUM, MALDBUS, MAL1265. torn. 4. Cod. Ital. diplom. col. 417 : Exceptis exbannitis, Malsardis et inimicis DBUM, MALTEB, promiscue, Mensura dictorum nobilium marchionis et comitis. Germanica, continens quatuor modios, Ita quoque legitur torn. 1. Corp. diplom. Germ. Malter halt mut: modius vero seu mut, comprehendit quatuor quartales. pag. 123. col. 1. MALSERNUS, Eodem intellect!!. Con- Ita Vadianus et Goldastus. Eckeardus suet. Carcass, ex Reg. L. Chartoph. reg. junior de Casib. S. Gall. cap. 1 : De ch. 3 : Qui ad contumeliam vocat aliquem tarra avenis centum Maltrorum. Charta Malsernum, vel traditorem, vel furem Henrici Imp. ann. 1114. in Actis Murensib. pag. 32: Unum Maltrum de frumento, probatum, etc. \. MALTA, Csementum, Mortier. Ordo et unum fritschingum, et unum siclum Romanus de consecratione Ecclesia? : de vino. Eadem Acta pag. 37 : Debet Tune faciat Maltam de calce et tegula singulis annis dare 4. Maltra de spelta, cum ipsa aqua benedicta ad occludendas et 6. de avena. Occurrit iterum pag. 56. Sanctorum reliquiasin loco altaris. Hugo Adde Ottonem de S. Blasio cap. 47. [et de S. Victore lib. 1. de Ceremon. Eccl. Histor. Lotharing. torn. 1. col. 416.] Spf Ne cui vero negqtium exhibeant cap. 8. habet molta : Et quod remanet de Malta, qua conditse sunt Sanctorum reli- Instrumenta qusedam, in quibus Maltra quiae, fundit ad basim altaris. De hac minoris mensurae memoratur, observoce multa commentatur Octav. Ferra- vandum aliam fuisse publicam, quae major; aliam claustralem, quse Ecclerius in Originibus Ital. 1 2. MALTA, pro Malta, Molitura, Gall. siasticorum erat, eaque minor : hujus Mouture. Charta ann. 1256. apud Lude- quae fuerit capacitas discere est ex Cod. wig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 70 : Plane MS. Consuetud. Eccl. Colon, fol. 11 : renuntiavimus omni actioni quam habe- Canonici majoris Ecclesise habebunt anmus contra eos, quod nobis gratis sine nuatim ad album panem... 900. Maldra 50. parvi partes Malta molere tenebantur, si hoc per ali- et 78. Maldra tritici albi fiunt de Maldro tritici mensurse Coquod tempus facere neglexerunt. loniensis... deista summa solvet Vrisheirn | 3. MALTA, pro Melita, et Maltensis, pro Melitensis, ap. Murat. torn. 6. col. 500. modios tritici qui faciunt 300. Maldra claustralis mensurae. Erat praeterea Mai393. T 1. MALTARE, MALTARIUM, MALTEK, drum parvum cujus mentio fit in iisdem Consuetud. 90: Maldra parva faciunt etc. Vide Maltra. 2. MALTARE, Solidare. Vetus Inter- 152. Maldra claustralis mensurse 50. modii pres Juvenal. Sat, 5: Quia hoc solent siliginis faciunt 112. maldra et dimidium vitrum solidare, id est, Maltare. [Vide maldrum. Malmola.~\[ et Smaltum.] j MALDBE. Sigefridi Comitis Palat. * MALTELLUS, Clavus figendis tegulis Rheni Litterse apud Tolner. Histor. accommodatus, Gall. Clou a latte. Com- Palat. inter Instr. pag. 33 : Cum veroinput. fabr. S. Lazari ^Eduens. ann. 1295. vitatus venerit, subscriptum tantum serex Cod. reg. 5529. B.: Item pro Maltellis vitium a fratribus habebit, duo Maldre ad latandum factis, xxtj. den. ad panem vespere et unum mane, ad 1 MALTHO. Pactus leg. Sal. tit. 30. pabulum equorum decem Maldre hyeme, edit. Eccardi : Si qitis lidum alienum quinque aestate. extra consilium domini sui ante Regem MALDBUM et MALDBUS, apud Caesaper denarium ingenuum dimiserit, malb. rium lib. 4. cap. 6. lib. 10. cap. 17. et 47. Maltho theato meolito, etc. ubi doctiss. in Concilio Coloniensi ann. 1260. can. Editor Maltho, designaverit, interpre- 11. et in Charta Friderici I. Imp. ann. tatur, a verbo German. Malen, desi- 1152. pro Ecclesia Marsnensi apud Mignare. raeum in Donat. Belgic. pag. 444. [ChroMALTMULNA, Molendinum, ubi bra- nic. Wormat. ad ann. 1272. apud Ludesium molitur; vocabulum compositum wig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 130. ex vocabulis Anglicis , malt, brasium, Rerum Mogunt. torn. 2. pag. 328. et 329.] et muln, yel milne, molendinum. Occur- Summula Raimundi: rit in Vitis Abbat. S. Albani pag. 63. Usuram facio si marcam praesto per annum MALTOLETTUM. Vide supra MaletolPro pull is, vel pro Maldro pisae, vel avenae. Ante diem messis nummos poteris dare tali lettum. Conditione, quod certo tempore Maldra ^ MALTOLECTUM , Male partum , Tot reddam tibi, quot poterit tua summa valere. Ital. Maltolto, antiquitus Maltolletto. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. Vide Vitam Balduini Lutzemburg. lib. 445 : Si quis igitur a Comuni ban. hinc 3. cap. 1. retro aliquod lucrum pecuniarum, ultra MALDBUS. Polyptychus S. Remigii quam debuit ei licitum fuerit, receperit... Remensis : Census de Marsna de 6. mosit liberatus a Comuni, et perinde habea- lendinis, centum Maldros, etc. Infra : De tur ac si Comuni reddiderit, dum tdmen camma 132. Maldr. de questu cervisise illud det... pro redemptione anime sue in ad Natale Domini 18. Maldr. avenae de loco religioso... Hoc enim intelligimus de obb. Charta Lotharii III. Imp. ann. 1131 : illis et in illis Maltolectis (Maltolletis Duos Maldros panis, quatuor oves, et '53; Maltoletis '59 ; Maltollectis '67), amam vini Abbas habebit. [Adde Acta que non inveniuntur, de quibus Comune SS. torn. 1. Junii pag. 527.] 26

202

MAL

MAL

|MAL
12. MALUM, Publicus judicum conyentus. Tabular. Rothon.: Ha&c carta indicat quod fuit Malum inter monachos Rothonenses de fine terrse ante Alan. Principem. Vide Mallum. * MALUM DICERE, Contradicere, adversari. Inquisit. ann. 1268. ex schedis Pr. de Mazaugues: Et tempore illo ipse pastorabat oves per totum Cravum, sine contentione alicujus hominum, et non invenit qui diceret sibi aliquod Malum. MALUM-BONUM,. Gall. Bon-mal, per antiphrasim, Morbi genus. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 185. Chartoph. reg. ch. 71: Certains maladie, appellee le Bonmal, etc. 1 MALUM-MORTUUM, Morbi genus pedum et tibiarum, GalK Mauxmorz. Miracula B. Edmundi Archiep. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1893: Gauterius de Charni a fistula et Mali-mortui incommodo liberatur. Ibidem col. 1895 : Guillelmus ex urbe Parisiensi a Malomortuo curatur. Epist. Johannis Archiep. Viennensis ad Honorium III. PP. ann. 1221. apud eumdem Marten, torn. 1. Anecd. col. 890 : Johannes monachus et Sacerdos juratus dixit, quod Guichardus de Montannis, Lugdunensis dioicesis, segritudine quadam quse lingua nostra dicitur Mauxmorz in pedibus et tibiis universaliter oppressus; ita quod sine adjutorio alterius nusquam posset incedere, etc. [* Vide Bibl. Labb. torn. 1. pag. 496.1 * MALUM REGIS, Strumae, Gall. Escrouelles. Mirac. S. Fiacrii torn 6. Aug. pag. 618. col. 2: Filia Bartholomsei custurarii habebat in collo scrophulas gravissimas : quae infirmitas vocatur Malum Regis. * MALUM-TERRE. [Legitur in Ms. lat. 16089, f. 114c: Iterum accipe sucum Mali-terre; ammisceatur medullam ossium bovis. ] MALUS, Diabolus, Scriptoribus sacris. Lexic. Gr. MS. ^Reg. sign. 2062 : ixoutrto? xaxoTOKca, St' ^v xai 6 Ttovyjpb; XeyeTat. Paulinus Natali 4. de Exorcista :
Inde gradum cepit, cui raunus voce fideli Adjurare Malos, et sacris pellere verbis.

* MALTRUS, ut Maltra, Mensurse Ger- reg. ch. 250 : Le suppliant s'en ala avec manicae species, seu Praestatio frumen- plusieurs autres pour recreer et boire de taria, quae ad hanc mensuram tit. Locus la Malvissee en la maison et hostel d'un espissier en nostre ville de Tournay. Vide est supra in Malcidus. MALDARIUS. Gharta Henrici Oomitis Malvaticum. Namurcensis et Luxemburg, ann. 1182 : * MALVEGATOR, Maleficus, incantaEa cpnditione, quodsingulisannis septem tor, Ital. Malvagione. Stat. crimin. RiMaldarios annonse, eidem Ecclesise tenean- per, cap. 104. fol. 17. y: Quod malefici tur respondere. et Malvegatores arbitrio dom. capitanei MALDARIUM, in veteri Charta apud et judicis maleficiorum puniantur in perCornelium Kempium lib. 2. cap. 11: sona, vel havere. Stat. Palavic. lib. 2. Quinque Maldaria panum siliginis, Mal- cap. 29. pag. 97: Malefici vel diabolici darium tritici, etc. incantatores seu Malvegatores (editum 1 MALDRARIUM. Acta S. Adalheidis Malnegatores) qui etiam artem exercent torn. 1. Febr. pag. 713 : Distribuebatur in alterius detrimentum vel consumptiospinda, ut loquuntur, duodecim Maldra- nem, seu matrimonii turbationem, insriorum tritici. pecta qualitate facti et conditione persoMALTER et MALDER, in Tabulis An- narum, puniantur in havere et persona selmi Abbatis Lauresham. apud Frehe- arbitrio jusdicentis. rum in Orig. Palat. in ipso Ohronico MALVEISIN, Machines bellicae species, Lauresham. pag. 84. in Chartis Ale- sic appellata lingua Gallica, tanquam mann. apud Goldastum ch. 12. 49. 69. malus vicinus, seu mauvais voisin, quod 79. 83. et 84. MALTARE, apud Conradum Usperg. in proximos hostes maxime incommodaMatthaeus Philippo, et Suenonem pag. 325. [Charta ret. Petrariae speciem facit petrariam, 1216 : Propter ann. 1374. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. Paris sub ann. Gallice nuncupatur, qua MSS. pag. 389 : Duodecim Maltaria sili- quae Malveisine aliis Franci ante castrum ginis, minus duobus modiis Hertzbergen- cum machinis acriter crebris ictibus verlocata, muros sis mensurse, et quindecim Maltaria berabant. Ex quibiis colligitur, fuisse avense Muckowensis mensuras.'] machinam, qua muri lapidibus ingentiMALDRATA, Quantum Maldra conti- bus impugnabantur. in net. Speculum Saxon, lib. 2. art. 16. Poemate vernaculo, At Guignevilla de le Pelerinage 4 : Quando prseco Judici mulctam deme- I'humaine lignee, yidetur innuere plures retur pro eo, quod eum super suo negle- simul eodemque impetu sagittas emisxerit judicio, tune mensuram Regis, id ut ilia sit est, Maldratam pro mulcta prsestet, quse sas per hanc machinam, itaPortenarius Angelus in triginta duobus virgse quercinss viridis catapulta, quam Patavina describit, et lib. 5. de Felicit. duorum cubitorum longitudine verberibus cujus figuram expressit. Sic vero Guinoscitur comprehensa. [Charta ann. 1276. gnevilla : apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. Ne nuls tels dars ni puet meffaire, 114 : De ipso molendino sedecim MaldraCom bien que on i sache traire tas siliginis mensurse Belgerensis annis Malveisine les sajetes, singulis ministrabit.] Ne Espringale ses mouchettes. 1 MALDREDUM, in Charta ann. 1205. Ita etiam appellavit Willelmus II. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS.pag. 25 : Eidem Ecclesias octo Maldreda fru- Rex Anglise Castellum a se extructum, menti advocatialis quse, nobis annuatim quo aliud, quod ad deditionem compelde eadem solvebantur curia, contulimus. lere nitebatur, incommodaret. Henricus MALTSHOT, Praestationis species apud Huntindon. lib. 7. Hist. pag. 373. et ex Anglos. Vetus Charta apud Somnerum eo Jo. Brompton : Post hsec obsedit Conin Tractatu de Gavelkind pag. 27: De sulem ad Bamburg: quod cum armis inexMaltshot termino Circumcisionis Domini pugnabile videret, paravit ante illud 20. den. [Forte ab Angl. Malt, brasium. castellum aliud, quod appellavit MalveiAnglo-Sax. Waltz, polenta.] sin, in quo partem relinquens exercitus, | MALTUM, Vox quae Architects solirecessit. Vide Cambdenum in Descript. damentum sonat. Vide Smaltum. Comitatus Northumberland. T MALVELLA. Vide Malbella. 1 MALVAGGIUS. Scelestus. Acta S. Alexandri Episc. torn. 1. Junii pag. 750 : MALVESTAT, Prov. Facinus, flagiSed non esse valde antiquas cognovimus, tium. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. cum notaremus ibi verba prorsus Italica. reg. 7657. Italis, Malvagia, Malum, imMalvaggius , adnegatus , pelligrinasium, probitas. Vide supra Maliganitas. ac fiuvium Po, pro scelestus, submersus, 1 MALVESY, Arvisium vinum, Malvoiperegrinatio, Padus. [* Ital. Malvagio, sie. Mandatum Richardi II. Reg. Angl. Voces, Malvaggius, adnegatus, pelligri- ann. 1393. apud Rymer. torn. 7. pag. 745: nasium, fiuvium Po, descriptae sunt ex Tres buttas de Malvesy. Vide Malvaxia. Lectionibus offlcii S. Alexandri, aliae MALDGINOSUS, Kaxsvrpexrio Subdolus, ad editorem pertinent.! in Glossis Grsec. Lat. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar. Germ. Mali MALVATICUM, Vinum Creticum, Ital. Malvagia, Gall. Malvoisie. Barelet. gnosus.~\ MALVITIUS, Avis species, nostris Mauserm. in Domin. 4. Advent.: Nonne reputaretur insipiens, qui optimum roma- vis, apud Fridericum II. Imper. lib. 1. niam, vel Malvaticum poneret in vase de Venat. cap. 18. 1. MALUM, Candelabri pars instar murulento ? Vide Malvaxia. | MALVAVISCUM, Herbae genus. Videmali, seu pomi rotunda. Chronicon Casin. lib. 8. cap. 57 : Alia candelabra Supra in Magrancules. f MALVAXIA, Arvisium vinum, Gall. argentea cum Malls crystallinis parium Malvoisie, Ital. Malvagia. Statuta Ver- unum. Cap. ult.: Aliud parium (candecell. lib. 4. pag. 95. v: Quod nullus in labr.) argenteum cum Malis crystallinis. MALUM, in aedium sacrarum summicivitate vel districtu Vercellarum audeat vel prsesumat venders vel vendi facere tatibus, quomodo etiam hodie in aede vinum vernacie, Malvaxie , decreti, vel S. Petri Romae. Vita Caroli M.: Tacta etiam de coslo, in qua postea sepultus est alterius generis vini, etc. * MALVAZIA, Eadem notione, in Con- basilica, (Aquensis) Malumque aureum, vent. Saon. ann. 1526. Malvissee, in Lit. quo tecti culmen erat ornatum, ictu fulremiss, ann. 1464. ex Reg. 194. Chartoph. minis dissipatum, etc.

Ideni Natali 5 :
Non tulit haec Malus ille diu; sed inhorruit atris Crinibus, etc.

Natali 7:
Velut ill! qui meruere Vasa Malis fieri.

Carmen iambicum vetus edit, a Barthio lib. 34. Advers. cap. 1:

Cursu vagante lubrico infortunio Tenlationibus Mali.

Ita passim Tertullianus lib. de Poenitentia cap. 5. lib. de Patienta cap. 11. 14. de Cultu feminarum cap. 5. lib. 2. ad Uxorem cap. 6. Idem Paulin. Epist. 4. ad Severum, Cyprianus de Orat. Dom. cap. 10. Chromatius Aquileiensis Concione 1. in D. Matthaeum, Olympiodorus in Ecclesiast. cap. 8. Commodianus Instit. 44. 57. 62. etc: Atqueita Malum, in Oratione Dominica, Sed libera nos a malo, Patrum plerique intelligunt. Origenes, sive quis alius in Orat. Domin.: 'O &k \>.r\ elc SsxTua 7ietpa(7(xoO, IppuOv] OCTUO TOU poO. IIovYipbi; SI IdTiv o StaSoXo?, ou <PTJ<TEI aXXa irpoaipldef OTJ yap TWV EX (pyaetS; IffTtv
uovripia, aXX' 1^ ayTE^ouffcou xaxsa? xal yJvevat. xai* i&yrfi 8k OUTW

MAM
, 8ta TV)V Ci7tsp6o).7)V TYJS xaxt'a?. Sic quoque Chrysostomus , Euthymius , Theophylactus, Petrus Damianus, etc. Quin etiam hsec verba Joannis Epist. 1.

MAM

MAM

203

saporis acido, quod Coventum vacant, pria sigilla non habebamus, sigillo nobihomines hums loci utuntur. lis viri Galteri D. de Mignies, in cujus 1 MAMACHUTUS. Fatuus ac stolidus. Mamburnia fueramus... fecimus commuVocabular. Sussannaei. niri. Charta ann. 1146. in Tabular. Prio1 MAMACULUS, SpS[jia. Gl. Lat. Gr. rat. Neronisyillse fol. 17 : Ante BernarV. 17. xat & x6(7[xoc 8X0? ev TW TtovYipw xetTat, nondesunt, qui de diabolo capienda MSS. Sangerm. [* Adde ex Castigat. in dum de Milli, qui eo tempore in Mamburcensent. Vide Oasaubon. ad Epist. Gre- utrumque Glossar. forte Dramatulum.] nio habebat Muciam et Amalricum filium j MAMALIRETS, Soldani milites. In- Rainardi Pulcri, de cujus feodo hsec terra gor. Nysseni pag. 85. Sed et Gallis npstris eadem olim dse- formationes civit. Massil. de Passagio fuit. [Ordinat. Philippi Pulcri ann. 1308. monum familiaris fuit appellatio : Mau- transmarine ex Cod. MS. Sangerm.: Et torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 459 : fes, enim dicuntur Scriptoribus verna- ita predicte galee impedient, aufferent et La Royne nostre compaigne,... nos effans culis medii aevi, quasi malefici, (natn turbabunt quod nemo audebit par tare vel estans avec nous en nostre Mainbournie. KaxoTKHot 8uva(Xtc dicuntur Synesio) vel adducere ad terras vel paries Sarraceno- Statuta Johannis domini de Commerpotius malefacti, quod turpi et putida rum et Soldani homines illos qui vocan- ciaco ann. 1362 : Item, nous establissons tit plurimum flgura donentur, unde tur Mamalirets qui efficiuntur et sunt et commandons que nul ne pourchassoit, efficta postmodum etiam hodie in usu meliores et magis experti in artnis quos ne fasce faire tnariaige ny fianceailles vox, Mauvais, qua res qusepiam mala habeat Soldanus, quoniam naturales d'enfans quelz qui soient en Mainbornye denotatur. Le Koman de Garin: homines ipsius Soldani seu Saraceni in de pere ou de mere... sans le congie et le se et de se parum valent in armis. [* Vide consentement de leurs Mainbours.] FroisSeignor, dit-il, ceanz a un Maufe. Mameluchi.] sart. 1. vol. cap. 155 : Fussent en garde, Chron. Bertrandi du Guesclin MS.: T MAMATIO, Vadium seu pignus, quod bail, tutele, cure, Manburnie. Adde Leduello decertaturi ex decreto judicis, ges Leodienses cap. 18. Consuetud. VaII ne croit nostre Loy neant plus que li Maufes. apud eum deponebant. Litterae Castel- lencian. art. 63. 79. Ordinationes MeRursum : lani Insulensis ann. 1236. ex Chartul. tenses, etc. S. Quintini in Insula: Si qui provocaveT MANBURINA, Eadem notione. Charta Rampoient centre mont en huant com Maufes. rint se ad duellum in prsedicta villa, Thomas Abb. Sangerm. pro libert. hoRobert de Bourron en son Roman de causa tractari debet per ecclesiam.... Et minum Villae novas S. Georgii ann. 1249. Merlin MS.: S'empartent del Chastel, et tola Mamatio duelli ad ecclesiam pertine- in lib. Annivers. B. f. 218 : Hujusmodi commandent as Maufes tons cheus, qui y bit, ita quod quando pugiles campum autem remissionibus et libertatibus tanremainent. Vide Notas nostras ad Join- ingrediantur ex tune cum serviente eccle- tummodo gaudere volumus homines suvillain pag. 106. sias, etc. perius nominatos, cum uxoribus et hsere* MALUS-CASUS, nostris Malucase, in | MAMBAX, mendose in Gloss. Arabi-dibus eorumdem, tempore confectionis ludo pilse dicitur, cum pila datur male, cis pro Bambax, quod vide in Bombax. praesentium litterarum, in eorum ManGall. Quand la bale est tnal servie. Lit. T MAMBOTA, pro Manbota, in Legibus burina existentibus. remiss, ann. 1396. in Reg. 150. Chartoph. Edmundi cap. 3 : Et nolo, ut aliqua fih1 MANBURNIA, in Chartul. AB. Sanreg. ch. 177 : Au mettre et livrer I'estuef tewita vel Mambota condonetur. germ. ann. 1253. fol. 212 : In eorum sur ou ilzjouoient par icellui Tassin, ledit MAMBURNUS, Tutor, Gubernator; Manburnia existentibus quantum adperTassin eust failli et fait Malucase, s'il Mambour vel Manbour, in Consuetud. sonas eorum, etc. qu'il sembla a icellui Jacotin sa partie Hannoniensi cap. 77. Namurcensi art. * MANBORNIA, Charta Goberti de Asadverse, et pour ce lui eust dit que ledit 20. Montensi cap. 38. Valentianensi art. peromonte in Chartul. Campan. Qam. coup ainsi servi ne valoit neant et qu'il 27. 67. 79. 80. etc. [Bulla Innocentii II. Comput. Paris, fol. 387. r. : Et de terra avoit gaqnie, etc. PP. ann. 1131. apud Mirseum torn. 1. ista non eram homo vester, nisi per ManT MALUS-CLERICUS, Gall. Mauclerc, pag. 94 : Fuirnus per praefatos Mambur- borniam Guidonis fratris mei. Hinc ManIndoctus, ignarus ; nostris enim olim nos et gubernatores dicti Hospitalis, debita burnir, pro Tueri, uti tutores soient, in Clericus, idem quod doctus sonabat, cum instantia, requisiti, quatenus, etc.] Ch. A. episc. Meld. ann. 1261. ex eod. Genealogia Reg. Franc, torn. 2. Spicil. Lewoldus Northovius in Chronico Mar- Chartul. fol. 189. v>. : Jura (li maistre) Acher. pag. 805: Qui (Robertus Comes kanq ann. 1249 : Cum esset Mamburnus lo roi ou son commandement que les Drocarum) genuit Henricuni Archiepis- Comitatus de Teckemburg. Vide eumdem biens de la maison il gardera et Manburcopum Remensem, Joannem de Brana, ann. 1347. Joan. Hocsemius in Episco- nira bien et loialment. Petrum Malum-clericum Item Petrus pis Leod. lib. 1. cap. 17: Tune temporis | MANDEBURDA, in Charta Ludovici Malus-clericus accepit in uxorem sororem Episcopo decumbente, pater ejus Guido, Boni anri. 815. apud D. Calmet. torn. 1. Arturi Duds Britanniae. Vide D. de Ca- quasi Mamburnus patriam gubernabat. Hist. Lotharing. col. 298 : Hartmannus seneuve Origin. Gall. v. Malotru. Eadem notione idem Scriptor usurpat Comes ad nostrum accessit Clementiam, * MALUS-DENARIUS. Estre mauvais cap. 29. et cap. 34. ubi base verba habet: deprecans ut ipsam precariam quam a dicuntur denarii, qui in partitione ali- Ad eligendum Mamburnum, id est, in supra memorato abbate Optario accepeen;) us summae supersunt assignandi, temporalibus prsRsidentem. Vide eumdem rat, per nostrum Mandeburdam et licencum scilicet pauciores sunt denarii, lib. 2. cap. 5. Vitam Balduini Lutzem- tiam.., habere potuisset. quam homines qui eos solvere debent. burg. Archiep. Trevir. lib. 3. cap. 9. et 1 MANIBURNIA. Litteraa Philippi III. Lit. remiss, ann. 1447. in Reg. 179. ch. Monstrelletum 3. vol. pag. 125. 224. Reg. Franc. : Et quando liberi nostri, 91: Pour lequel compte ilz deurent cha- Etymon a Theutonico mondt accersunt vel alter eorum (quandiu fuerint in Manicun ung petit blanc, sauf que en payant viri docti, quod os signiflcat, et bar, burnia nostra) ibidem morabuntur, etc. chacun ung petit blanc, ilz avoient deux sive baer, id est paratum, prassens, nu1 MANIBURNIUM, Administrate, regideniers mauvais; voyant laquelle chose,... dum, apertum; quia os esse debeat pu- men, Gouvernement. Charta ann. 1270. et que difficile chose leur seroit de partir blice iis, quorum tutelam, siye mun- apud Miraaum torn. 1. pag. 437 : Nihil in et paier entre eulx cinq lesdits deux de- dium suscepit. Sed probabilius est, earn (villam) juris praetendat Advocatus, niers, qui estoient mauvais, etc. voces has efflctas esse ex Mundium, et qui in feodum ligium sumet de manu 1 MALUS-FAGUS, Fagi species infruc- Mundiburdus, quas vide. Regis Maniburnium. tifera, quse glandem fageam non fert. 1 MA.MBURNIA, Gubernatio, regimen. T MANUBRUNEA, Tutela. Charta HuLitterse Geraldi Tornac. Episc. ann. Chronic. Cornelii Zantfliet apud Mar- gqnis Militis ann, 1259. ex Tabul. S. 1152. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. ten, torn. 5. Ampliss. Collect, col. 367 : Nicasii Remens. : Item habemus alias 451 : Sylva adjacens villas ex regia muni- Finaliter ad suscipiendum Mamburniam literas de Manubrunea liberorum domini ficentia libera possessio est ecclesiae B. patriss et rebellionem contra suum Prin- Joannis de Alneto Militis. Amandi, quercus, Malus-fagus, nespilus, cipem arripiendam induxit. Idem occur] MANUBURNIA, Eadem notione. etc. Vide Faia 1. [* Sed legendum vide- rit col. 368. Charta ann. 1207. ex Tabul. S. Nicasii tur distinctis vocibus Malus, fag us; est T MA.MBUBNUS, Qui pago praeest. Acta Remens. : Et liberi eorum tune extra SS. torn. 4. Junii de S. Walhero pag. Manuburniam parentum facti, et ab eoenim Malus silvestris arbor nota.l t MALUS-FOSSATUS, Fossatum pas- 616 : Aberam ego tune domo : sed ipsa rum potentate universaliter emancipati. cuum. Charta ann. 1196. ex Archivis S. quod factum erat, narravit Manburno Alia Curiae Remens. ibid. : Et sciendum quod iidem fratres in Manuburnia non Viet. Massil.: De Malo-fossato percepe- pagi nostri. runt quod esset palium, et gastum. MAMBURNIA, MAMBURNIUM, Tutela. erant. Charta Johan. Comitis Suess. t MAMA, Cerevisia. Telomonius de Charta Gommunise S. Quintini ann. ann. 1265. : Et de illis qui sunt extra Bello cum civitate Brunsvic. apud Leib- 1195 : Nisi aliquis qui dispatriaverit, aut Manuburniam alterius. Adde Tabul. nit. tqm. 2. Script. Brunsvic. pag. 90: aliquis, qui est in Mamburnia, super hoc Blem. ann. 1349. MAMBURNIRE, Tueri, uti tutores soCerevisia, quam Mamam aut mocam ridi- clamorem fecerit. Charta anni 1238. in cule appellant, pro potu, ac quodam atri Tabul. Abb. Thenaliensis : Et quiapro- lent. Vita B. Ivettaa Reclusae cap. 9. n.

204

MAM

MAM

(Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, torn. 1. Jan. pag. 259. col. 2 : Abiens vero vetula, ei hac in re inservit. Cum ea auxni. s.)l * MAMESSOR, Apparitor, Gall. Ser- tem attulisset, ei precata est, dicens : Au douzieme an qu'il terre maintinst et Mainborni. gent. Sent, major, et jurat. Burdegal. Deus te adjuvet, Mamma. Vide MamBalduinus de Condato vetus Poeta MS : ann. 1307. in Reg. 62. Chartoph. reg. mare. [** Glossar. med. Grsecit. voce ch. 497 : Qui quidem prsedictum judicium Ma[xa, col. 859. infra Mammare.] II n'aura ja si grant avoir, acceptando dixerunt, quod prsesto erant T MAMMALUCI, lidem qui Mameluchi. Ne si grant terre a Mainburnir. et parati dictum facere juramentum,... Bernhardi de Breydenbach Iter Hieropetentes sibi dari Mamessorem sen Ma- sol. pag. 38 : De Japha associavit se nobis Idem : messores ad videndum hujusrnodi sacra- dominus ipse de Rama nobiscum equiCelui va proece croissant, mentum... Qui retulerunt quod dicti Ber- tando propria in persona, cum multis Qui grant terre a a Mainburnir. trandus, Dominions... super forte prasdic- Mammalucis, id est, (ut dicitur) apostatis ] MANBURINARE, Idem quod Manbur- tum in eorum prassentia fecerant hujus- Christianis. Ibidem bag. 215 : Id enim nire. Charta ann. 1313. ex Chartul. S. modi sacramentum. Vide infra Mansse- certum habetur quod omnes Mammaluci pueros suos masculos faciunt baptisari, Martini Pqntisar. : Omnes expense, et rius. * MAMETRACTUS, pro Mammotrectus, non ob id quidem (multorum opinione) custus facti pro querendis, adducendis, Titulus libri, in quo voces Bibliorum ut pueri salutem consequantur animae, troturandis (leg. triturandis) et Manburienucleantur, apud Cyprian, in Catal. neque ut in fide Christiana perseverent, nandis fructibus. MAMBURDITOR, Tutor, Mamburnus. Codd. MSS. Bibl. Goth. pag. 8. Vide sed ut in paternis bonis fiant successores. MAMMARE, Lactare, mammam dare, Charta Richardi Regis Rom. ann. 1267. Prsefat. Cangii in Glossar. pag. 30. et Plauto in Menaech. nine Mamma, nuapud Miraeum in Donat. Belg. cap. 117 : Erasm. in Antibarb. MAMILIARES, [Aovoxepja, in Gloss. Gr. trix, et Mammula, nutricula, apud GruAbsque tutoris sive Mamburditoris Lat. Editis et MSS. ubi Meursius emen- ter. 88. 3. 663.2. S. Augustin. in Psalm. auxilio. 39 : Prsegnantes sunt, qui spe intumes1 MAINBURNUS, Eadem notione. dat mamuales : malim manulares. MAMILLAM STRINGERE, in Lege Sa- cunt : Mammantes autem, id est, lactanCharta ann. 1300. apud Baluz. torn. 2. lica tit. 22. 4. Prendre le sein d'une te>>, qui jam adepti sunt, quod concupieHist. Arvern. pag. 298 : Quorum se asseruit et asserit Mainburnum et adminis- femme. Ubi hsec Lindenbrogius : Leges rant. Ma^eueiv, in Glossis Grseco-BarAlfredi Regis cap. 11. 18. Poenitent. baris. tratorem legitimum. MAMMELINUS, pro Miramomelinus, ocT MAMBURGUS, Eodem intellectu. Rom. lib. 3. cap. 20. Mamillas obtrectare. Charta ann. 1253. apud Miraeum torn. 1. Cap. 27. Obtrectare puellas aut mulieris currit apud auctorem Magni Chronici pag. 584: Gilberto marito meo et Mam- pectus. Burchard. Decret. lib. 19. pag. Belgici ann. 1212. pag. 210. ] MAMMETREGTUS, corrupte dictum 275. 302. Mammas stringere. Saxo Gram, burgo vel tutore consentiente et volente. 1 MANIBURNUS, in Charta ann. 1360. lib. 2. pag. 17. Plautus Bacchid. : Ma- pro Mammothreptus, id est avia3 alumnus ferat ad papillas, labra a labris nus- nus, a nutrice educatus, Greec. MafAapud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 26 : Nostros veros et legitimos Manibur- quam auferat. Idem Asin. : Si papillam (jLoOTpeitTo?. Goclen. Lex. Philos. * MAMMGH. Vide infra Mannigh. nos, tutores et defensores irrevocabiles pertractavit, etc. In Lege Frision. tit. 22. 88. Feminam per maxillam strinMAMMIOS, ujjujv, apud veterem Interfecimus. MANBURGIUM et defensio, in Legatione gere. Forte quis legat Mamillarn. [Edi- pretem Moschionis de morbis mulierum Synodi Mantalensis ad Bosonem Regem tio Aleman. MamUlam capulaverit, hoc cap. 42. * MAMMIS, Cheval, in Glossar. Lat. ann. 879 : Defensionem et Manburgium est amputaverit.] j MAMILLARE^ Amiculi genus, quo Gall, ex Cod. reg. 7692. singulis exhibentes, etc. Responsio ejusubera mulieres tegere consueverunt, MAMMOGESTIS, Apitius lib. 8. de Re dem Regis : Omnibus, ut monuistis, legem, justitiam, et rectum Manburgium, quia eo mammas adstringunt. Martin. culin. cap. 6 : Hosdus, sive agnus syringatus, quod est Mammocestis, exossatur in Lexico. auxiliante Deo, conservabo, etc. etc. Ubi Mammocestis perpeMAMILLARIA, Armaturae species. MAMELUCHI. Sic appellabant ^Egyptii Computum Stephani de la Fontaine Ar- diligenter, fallqr, pro [jia^oSpeTmx;, qui mancipia Christiana, aut ex Christianis gentarii Regis, incipiens 1. Julii ann. ram, ni sugit. ad hue lac parentibus orta, in pueritia capta, et 1352. et for1 MAMMONA, vox Chaldsaa, Divitiaa, pretio distracta, ex quibus eligebatur, ger lacap. d'Orfavene : Pour faire harnois lucrum. Hieronymus in cap. 6. Matth. : garnison d'une paire de qui caeteris impei'abat, Sultani appella- tout blanc, en quoi est entre 14. marcs Mammona sermone Syriaco divitise nuntione. De his sic Willelmus Tyrius lib. d'argent, et un once d'or 21. cap. 23 : Solent enim Turcorum Sa- 6. oncesc'est a scavoir 1068. clos afin a la cupantur. August, lib. 2. de Serm. Doestoil- mini in monte : trapae et majores Principes, quos ipsi lin- dorer; boucles, 8. mordans a fermer les divitise appeilariMammona apud Hebrseos les, 8. gua Arabica vacant -Emyr, adolescentes, plates d'une grant boucle pour le dossier, Punicum nomen ;dicuntur. Convenit et nam lucrum Punice sive ex ancilla natos, sive emptos, sive 12. rivez, 2. charnieres, 2. Mamellieres, et Mammon dicitur. Vide eumdem August, capta in prseliis mancipia studiose alere, deux chaienes pour icelle Mameliere. in Psal. 53. et de Verbis Domini serm. discipUna militari instruere diligenter, mal 1 MAMILLARIUM, Tota animalis pars adultis autem, prout cujusque exigit me- inferior. Vetus MS. Corbeiense, cui titu- 35. Mammona, Monnoie, ou richesse Lat. ritum, dare stipendia, et largas etiam lus, de mensa Abbatis : De porco qui di- acquise ou nom de Dyable, in Gloss. possessiones conferre. In dubiis autem citur escaudeis, habet (famulus) totum Gall. Sangerm. Simise. Guillelmus deMAMMONES, bellorum eventibus, proprii conservandi Mamillarium a gutture per ventrem us- Baldenzel in Hodoeporico pag. 112 : corporis solent his curam cammittere, et que ad caudam. Vidi plures baburnos, coctos, Mammones, de obtinenda victoria spem habere non gestibus 1 modicam : has lingua sua vacant Mame- \el MAMIUM, f.mendose pro Manium, psittacos, mirabiliter instructos,deductioManitio. [;; Malim Animalium.] homines mirabiliter ad luc. Sanutus lib. 2. part. 2. cap. 6 : Et Charta ann. 1465 apud Rymer. torn. 11. suis provocantes. deferunt de Mari Majori a partibus sep- pag. 556 : Per aliquas incursiones, inva- nem MAMONA. [Ut MAMMONA : Facite ^ tentrionalibus pueros et puellas, quos siones, deprsedationes, deroborationes vobis amicos praefati dEgyptii nominant Mamuluchos. (leg. derobationes)personarww Mamium, vos recipiantde Mamona iniquitatis qui in eterna tabernacula. Vide Jovium de Reb. Turc. Leuncl. in seu rerum captiones, etc. (Chart. Gluniac. coll. Burgund. B. N. Pand. Tur. cap. 207. etalips rerum Tur1 MAMLERNA. Diploma Alfonsi Regis t. 78, n 143, an. 1081.)] cicarum Scriptores ; Scaligerum prsete- Castiliae pro 5 MAMULA. Vide Mammare. S. Johannis de rea lib. 3. Canon. Isag. pag. 326. ult. Burgos apud Monasterio torn. 3. Fragm. 1 MAMOTREPTI, Stephanot. Edit. Edwardum Pocockium in Supple- Hist. MSS. pag. 215 : Dono insuper et diu sugunt, quod nonPueri dicunturex qui decet. Papias D. mento ad Gregorium Abul-Faragium concede prssfato monasterio totam illam Augustlno. pag. 7. et Notas nostras ad Joinvillam Mamlernam quse Holza nuncupatur et * MAMPHORA, Sudarium, linteum. pag. 80. jacet inter villam Imo et Lem Christofori Acta S. Amator. torn. 4. Aug. pag. 24. 1 MAMERRIUM. Acta D. Erardi de Li- de villa Dingo, ex integro, sicut earn ha- col. 2 : Vestes etiam ejusdem virginis et signiis Episcopi Autiss. apud Duchesn. beo vel habere debeo jure hsereditario in cetera multa talia, necnon Mamphoram torn. 1. Histor. Card. Gall. pag. 215. in- perpetuum habendam. cum impressione similitudinis faciei Doter Probat. : Propter bonum castitatis... * MAMMA, Mater, in Epitaph, apud minicae, a nomine dictse mulieris Verohabebat etiam tres cathenas argenteas Montemfalc. in Diar. Ital. pag. 147 : nicam nuncupatam. prout Romx ostendinodis plenas quodam insertas Mamerrio, Ildibrandus ejus genitor, Theodoraque tur, fideliter collegit et salubriter custodiex quibus de node carnem suam discipli- Mamma. Pro nutrice, in Stat. Genuens. vit. Mafora vero est Operimentum canispluries castigabat. Ubi leg. Manubrio. lib. 4. cap. 67. pag. 117. v. Sed et hono- pitis praesertim feminarum. Vide Mafors ^ MAMES. [ Manes: Mames, ame. ris ergo usurpatur in Vita S. Appol. et confer Manupiarium. 25 : Qui quasi pueros Mamburnire videbatur. Le Roman de Vacce MS. :

MAN
j MAMZER, Spurius. Gasp. Barthii Glossar. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 56. Vide Manzer. MANA, Mater, anus, femina aetate provectior. Luithprandus in Legat. cap. 23 : Obviantes mihi mulieres quse prius, in stuporem mentis versse, Mana, Mana clamabant. Gervasius TUleberiensis MS. de Otiis Imper. decis. 3. cap. 95 : Mulieres agnosco Manas nostras, quse processerunt in diebus suis, quse. proponebant, se de nocte vidisse, elc. Utitur etiam Fr. Kecuperius in Miraculis B. Ambrosii Senensis num. 59. et 128. Apud Senenses Mana e name d'honoranza, per le donne di bassa conditione, a cui non convenga titolo di Madonna. Ita Academia Cruscana. Graeci (lava eadem notipne usurparunt. Emanuel Georgillas Limenites in Poem. MS. de Mortalitate Rhodi ann. 1498 :

MAN
ubernatoris, f ra in Manna etc. Vide 3. in Manata et in-

MAN

205

1 MANADERIUS, Idem videtur qui Mandatarius. Statuta MSS. Auscior. art. 66 : Item est consuetudo ibidem quod in honore dom. Comitis est praeceptor unus seu Manader, et in honore dom. Archiepiscopi alius, et in parochia S. Orentii alius : qui prseceptor sive Manader id quod facit faciat de mandato Consulum civitatis Auxis, et aliter factum non valeat; qui Manader debet ire ad exercitum cum aliis hominibus civitatis Auscls ad expensas dictorum Consulum, quando prssdicti homines ire tenentur ; verumtamen prssdictus Manader potest quittare unum ex vicinis quem vult ad cognitionem Consulum ne vadat ad exercitum praedictum, et tenetur facers dictus Manader quse ei mandantur per dictos Consules ; et ille Manader, quando collecta imponitur per Consules civitatis pr&dictse Ka\ mxpavE TOU; ylpovta?, xa\ in prsedicta civitate, est immunis, nisi collecta altera (f. ultra) impositionem Tat; xope;, irai? a , xat TaT? olxoxouquatuor denariorum Morlanorum (sit ; ) [pdSe?. quando autem per Consules civitatis prssVide Glossar. Meursii, [Gang. med. dictss mandatur aliquibus civibus quod ad valla curanda, Graecit. col. 860.] et Fabroti ad Cedre- vadanipublicss facienda. vel ad alia utilitatis num, et Codinum de-Orig. Edit. Reg. naderius est immunis, et prsedictus Maunum vicinum pag. 60. civitatis prssdictas potest quittare a prse| MANA DIES, Vox familiaris veteridictis faciendis ; et quando collecta impobus Gallis notos mane salutantibus, nitur per dictos Consules, exigitur per qua bonam faustamque diem amicis Manaderium, qui habet pro suo labore apprecabantur, ut observat Valesius quatuor denarios Morlanos in die, et debet in Notitia Galliarum pag. 562. esse cum collectoribus in exercitio per toMANACIA, Minse, ex Gallico Menace. tam diem. Glossae MSS. Reg. Cod. 1198 : Minis, MANAEUHS. Vide Mairchieus. Manaciis. Quae quidem vox occurrit, ni MANAGERIUS , Idem qui Manens, fallor, apud Hincmarum Laudunens. mansuarius, hospes, qui ratione mansioEpisc. pag. 612 : Tune Dom. Rex dixit, nis vectigal aut censum, quotannis doquia si ille ipsam silvam, ut dicebat, nu- mino persolvit. Charta Caroli Regentis trierat, quam pater suus nutrire cceperat, ann. 1362. Reg. 92. Chartophyl. regii Ch. et ex eo amicis suis, non destruendo, sect 191 : Honestis pauperibus mllse, Managecum Manacia dedisset, aut si ad suam riis ilia (pecunia) distribuetur, id est^ in necessitatem ex ea cum mensura accepis- civitate natis. Chartular. S. Vandreg. set, pro hoc non debuisset illud beneficium torn. 2. pag. 1825: Quod jus et proprietas amittere. Editus Codex habet Manacta. levandi et habendi duas partes minu3&" Vix est ut cum D. Cangio sen- tarum decimarum in parrochia prsedicta tiam vocem Manacia apud Hincmarum et a parrochiania parrochiae prsediclss, minas significare : probabilius videtur exceptis duntaxat parrochianis et Maad vocem Manaties respexisse, qua in nageriis existentibus et cornmorantibus Consuetud. Lotharing. tit. 6. art. 9. de- in Habello. Vide Mansionarii et Manasignantur possessiones ea lege ad cen- gium 2. sum annuum concessae, ut in iis ma* Mannager, alio sensu, pro Artifice neant (unde f. etymon) possessores, eas- scilicet, Gall. Artisan, ouvrier, legitur que non distrahant, atque, ipsis sine in Reg. 2. sign. R. urbis Duac. fol. 26. liberisdecedentibus, ad dominum rever- v. ad ann. 1439 : Item fu ale au devant tantur. Quae quidem non male, ut opi- d'elle (Me de Charolois, fllle de Charles nor, cum allatis cohaerent. VII.) a cheval par les officiers de M. le MANACIARE. Glossae MSS. ad Cano- Due, le loy et gens notables, et fu deffendu nes Concil. : Comminari, Manaciare. de non y aller frutiers, Mannagers, ne gens de petit estat. [Le Roman de Rou MS. : 1 1. MANAGIUM, Advectio, transportaTant pramist au Comte et offri, tio, a Gall. Mener, ducere. Litterae BaN Tant Manacha et tant blandi livi de villa Terrici ann. 1221: Cum conQue Guy Heralt au Due rendi.] tentio diu fuisset... super Managio blado* Hinc Manecheur, qui minas inten- rum granchise. domni Martini... De Manatat, in Charta ann. 1403. torn. 2. Hist. gio autem bladorum ita compositum est, Leod. pag. 437. quomodo etiam legen- quod equi hominurn vel vehiturse eorutn dum, pro Mancheur, in alia ann. 1424. cum quibus excolunt terras suas, cum proibid. pag. 445. Unde Manechement, pro priis Prsepositi de domno Martina simul Menace, Minatio, apud Guignevil. in ducent blada apud Meduntam, in doPeregr. hum. gener. MS. : mum Abbatis. Ibi Praspositus... providebit dictis hominibus panem album et viQuant j'ouy ce Manechement, etc. num rationabile. * MANADA, Manipulus, quantum 2. MANAGIUM, Mansus, vel mansio. manu continetur. Glossar. Provinc. Lat. Testamentum Herberti Comitis Viroex Cod. reg. 7657 : Manada, Prov. Mani- mand. ann. 1059. apud Joan. Carpentapulus. Comput. ann. 1412. inter Probat. rium in Hist. Camerac. : Apud Goiatorn. 3. Hist. Nem. pag. 206. col. 1 : Item cum... tria Managia. Charta Willelmi solverunt... pro sex intorticiis cerse, et Comitis Pontivi ann. 1205 : Concessi Matribus Monadis de doblises, et Pontio Tu- gistro Simoni Cappellano S. Crucis 13. telli pro tribus Manadis de doblises libras, in recompensatione Managii Evas cerse,... prsesentatis consorti dicti domini Signoreas. Charta Matthsei et Marias Co-

mitum Pontivi ann. 1248. in Tabular. S. Judoci : Et si contingent, quod prsedicta duna detur ad Managia facienda, ita quod hospites ibi morentur, etc. Alia ann. 1251. in Tabular. Episcopat. Ambian. fol. 97 : Hospitale,... quod continet duo Managia, quse censum annuum nobis tanquam domino debent. Alia Henrici III. Regis Angl. torn. 2. Monastic! Anglic, pag. 82 : Managium ejusdem Hugonis cum campo adjacente. [Charta ann. 1272. torn. 3. Hist. Harcur. pag. 52: Acram unam terras ad Managium, et unam acram prati ad pasturagium. Alia Philippi de Arbosio Episc. Tornac. ann. 1368. apud Mirgeum torn. 2. pag. 1328 : Cum uno manerio sive Managio pertinente ad dictas terras.] Vetus Consuetudo Normanniae cap. 24: Et si doit I'en savoir que le Manage est releve par trois sols, et par ce aquite la premiere acre, ou tout le tenement ; s'il n'y a plus d'un acre. Le Roman d'Aubery MS :
Descendu sont en lor maistre Manaige.

* Pro praedio rustico, in Charta authent. offlc. Attrebat. ann. 1259. ex Tabul. S. Petri Gand. : Domina Mathildis... quitavit... sexies viginti libras Paris, quas ipsa domino, habebat nomine assignamenti supra Managium, quod Eustachius films prsedicti Egidii militis mariti sui tenebat apud Loison, et etiam supra certas pischarias, aquas, redditus et omnia alia ad dictum Managium pertinentia. Nostris vero Manandise, mansio, domus. Lit. remiss, ann. 1455. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 30 : Comme le suppliant eust prins alouage...a Amiens... une maison ou Manandise, etc. Reg. 13. Corb. sign. Habacuc ad ann. 1509. fol. 7. v. : Et aussi par condition que se ledit prendeur y fait edifier et aloncguier quelque edificeou Manandise, etc. Chron. MS. Bertr. Guescl. :
Anglois furent issus hors de leur Manandie.

Hinc Manable, qui alicubi manet, in Bestiar. MS. :

Or vos conlerai d'un oisel, Qui moult parest courtois et bel, Tousdis est en eue Manabale.

Unde etiam Mannage, pro Supellex domestica, Gall. Meuble. Pedag. prior S. Gondulfi Bitur. ann. 1314: Ung Mannage d'ostel, v. solz. Manandie autem vel Manantie nostratibus praeterea facultates, bona, redditus, suppellectilem qua domus ornatur signiflcat. Lit. pro monast. Sagiens. ann. 1359. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 459 : Comme a cause de leur eglise ilz aient, tant en chief comme en membres, pluseurs patronnages d'eglise, droiz, seigneuries, Mananties, profiz et emolumens et revenus, etc. Vita J. C. MS. :
Chil Mahieus estoil tonloiers, Asses avoit grant Manandie.

Pactum inter Phil. Pule, et Guill. comit. Hannon. ann. 1314 : Et deffendre en bonne foy en nostre terre que il n'i aient Manandie, ne confort, ne marchandise nulle. Inde Manant, pro Divite, in Doctr.:
Bt qui a bones teches, riche est et Manant. Vide Massaritia.

* 3. MANAGIUM, Familia;qup sensu etiam Menage dicimus. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 299 : Se Suessionas transferees, ubi pro victu suo, iixoris et Managii lucrando, mercari cepit... Dictus exponens, qui cum

206
4*/t fttf*

MAN

MAN

MAN

runt omnes planaturas, Manamenta, ex Reg. Joan, duels Bitur. Cam. Complateas, domos et lapides, quse sunt in put. Paris, fol. 117. v. : Item quiconques *'4. MANAGIUM, Jus, quod domino castro Podii Willelmi. Vide supra Mana- amene sel a Bourges, S. Supplice a pour chacun cheval une Menee. Mannee vero competit in Managia seu praedia subdi- gium 2. pensitationem signiflcat, quas pro fruMANANA. Vide in Mannus. torum. Gualt. Hemingf. de Gest. Eduardi I. reg. Angl. ad ann. 1296. pag. 93 : FideVMANAPIATUS, Hypothecate, 1. si menti molitura exigitur, in Charta ann. litatem et homagium vobis facta, tarn a quis comparaverit. de praesumpt. Ita 1232. inter Annal. Tervan. pag. 125 : Je Eustasse, soer le conte de Saint Pol, fay nobis, quam ab aliis quibuscumque regni Hierolexic. Macri. nostri incolis, fidelibus nostris, ratione * MANARA, Securis, Ital. Mannaia. scavoir... que j'ay donnet et octroiet... as terrarum, quas in regno vestro de vobis Chron. Domin. de Gravina apud Mura- nonnains de Biaupre de I'ordene de Cistenebant, et etiam ratione Managii seu tor. torn. 12. Script. Ital. col. 559 : In tiaus, qui mainent ou tenement de le quodam vexillo suo regali facto de novo, Gorghe, leur Mannee. En tele maniere retencionis vestrse, etc. * 5. MANAGIUM, Tributum, quod pro prsster arma sua regalia, depingi fecit que elles poent morre as molins de le Gormercibus quae advehuntur, debetur. quamdam Manaram et cippum. Vide ghe quittement sans mature et sans aultre Charta ann. 1280: Nobilis vir Pontius Manaria. droiture, lout chou que il convenra a la Bremundi dominus castri de Caslario.... 1 MANARIA, Batillum, falcula, Gallis soufftsance de le maison. Vide infra Maconcessit et tradidit, seu quasi, dicto do- Faucille, serpette, Italis Manarino, quod nuata. mino regi.... medietatem pro indiviso sta- ad manum facilis sic dicta. Capit. CaMANADA. Tabularium Conchensis Abcse seu juris quod habet in staca et in Ma- roli II. Regis Sicilise Rubr. de Armis batiae in Ruthenis ch. 226 : Sextarios sex nagio, et generaliter medietatem pro in- acutis: Qui cum roncha ferrea, accetta, de civada, et sex gallinas, et tres Manadiviso totius alterius juris, quod ipse Pon- Manaria, cultello quocumque quemquam das de canbet, i. tres manipulos cannatius Bremundi habet in staca et Managio percusserit, etc. Glossaa Andreas de Yser- bis. Vide Palma 3. et pedagio supradictis.... Si contingeret nia in alium locum eorumd. Capitul.: * M A N ATI C U M , Prasstatio propter quod aliquid committeretur a transeunte Et ita de portatione roncss vel Manarise mansiones solvenda. Reg. feud. Aquit. seu transeuntibus, nomine vel occasione non tenetur poena portationis armorum, sign. JJ. rubr. in Cam. Comput. Paris, Managii, passagii et stacse seu pedagii, quia facta est ad incidendum sepes et fol. 32. v. : Item habet (dom. rex) Maetc. Et quod dictum pedagium, staca et alia. Chron. Parmense ad ann. 1232. naticum proprium pro eorum domibus Managium sine consensu utrius partis apud Murator. torn. 9. col. lOQiEteo burgi. anno fuit factus murus in glarea Com* MANATUS. Charta ann. 1489. inter nullo tempore possit dividi. MANAGUR, [f. Negotii alicujus rector, munis in ripa Parmas a sero de subtus a Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 281 : Anglis, Manager,] vox Wallica, in Legi- ponte lapidum, cujus memoria in quo- Ac (cum) aliis supra Manatis et mentiobus Hoeli Boni Eegis Wallise cap. 9 : dam lapide marmoreo sculpta fuit cum natis dumtaxat. f. scriptum erat conHie est unus homo eorurn, cui soli credi- Manaria. Inter militum arma recerise- tracte Meratis, unde male lectum est tur, scilicet Managur, dictator continens tur ibid. col. 797 : Et tune per milites et Manatis, pro Memoratis. * MANAVERIA, Instrumentum quodalias, qui ibi erant pro Ecclesia Rocum testimonio Sacerdotis, etc. 1 MANAHEDA, Idem, ut videtur, quod mana, ter omni septimana guastum fie- dam ad piscandum utile. Charta ann. Mansus, domus , habitatio. Tabular. bat circumquaque Forlivium. Et erant 1307. in Reg. 47. Chartoph. reg. ch. 130 : Eothonense : Et hoc est tributum istius ibi pro ipsa Ecclesia mille guastatores Item intendit probare dictus procurator, terree : de avena modios x In Ma- cum securibus et Manariis. Vide Ma- quod dictus dominus episcopus (Magalonensis) et sui praedecessores... sunt et fuenaheda ~s.ii. denarios, sine censu, sine nuaria. tributo. * MANARIXIUS, utManara. Inter arma runt in possessione... concedendi in acaMANAIA. Testamentum MS. Raimundi vetita recensetur, in Stat. Vallis-Ser. pitum Manaveriam et manguerias et alia Comitis Melgoriensis in procinctu iti- rubr. 44. ex Cod. reg. 4619. fol. 88. r. quse ad artem piscandi vel aliter utilia. neris Hierosol. exaratum : Dono D. Deo Vide Manarota. Vide infra Manea. et S. Petro... sedis Magalon... Manaiam | MANAROTA, Idem videtur quod Ma- " M A N A V E S I U S , Armorum genus, quam habeo in salinis. Et infra : Et re- naria. Histor. Cortusior. lib. 2. apud idem quod supra Manarixius, in Stat. linquo suprascriptam Manaiam et totum Murator. torn. 12. cql. 800: Et inspiciens Mantuaa lib. 1. cap. 112. ex Cod. reg. pulrnentum piscium, quam de toto sta- vidit maximum peditum multitudinem a 4620. gno habeo. Idem Tidetur quod pugillata lanceis longis, a balistis et Manarotis MANAZEI, ita dicti in Bosnensi resalis, quantum manu continetur, ac ante portam, etc. no Paterini hasretici, ut est in Hist. A MANAS, Malas, maxillas. Papias. proinde idem quod Manata, de qua voce utheis ann. 1366. a Manichasis id vocamox. MANATA, quasi Manuata. Italis certe buli fluxit. MANALES LAPIDES, qui in modum cy- Manata est brancata, tanta quantita de * MANBORNIA, Tutela. Vide in Mamlindrorum per limites trahebantur. Pa- materia, quanta puoi stregnere, o tener burnus. pias. con mano, manipulus, nostris Manee. MANBOTA, Compensatiq mortis, a voce : -= MANALIS, Mobilis; dicitur de officio Charta Amedei Com. Sabaud. ann. 1249. Saxonica Man, quae hominem sonat, et a quo quis amoveri potest. Stat. eccl. apud Guichenonum : Concessit pro reme- Bode, quse a b e t t a n deducitur, quod Tull. ann. 1497. fol. 98. v: Furnerius te- dio animse SUM... leydam salis, quam ha- compensare est. Erat igitur Manbota netur ex officio suo, quod est Manale et bebat apud Chamberiacum, prseter Mana- perempti hominis ilia asstimationis pars, ad nutum capituli amovibile, et idea nul- tam salis, quam recipiebat Mistralis quas ca3Si domino compensationis loco latenus venale, nobis ministrare pro quo- Chamberiaci nomine ipsius. Libertates, tributa est. Leges Inas Regis cap. 69 : libet resali frumenti claustralis xij. denas concessse villse Franchse ab Archembaldq Ex ssstimatione capitis viri, qui vicenis, panum alborum. Dom. Borbonensi ann. 1217. MSS.: Si dum vixerat, sestimabatur solidis, subtraj MANALITES, Eadem notione qua aliquis extraneus ducit asinos cum sale, hantur 30. solidi ad compensandam doMissi, qui res dominicas disponunt, ad- dabit unam Manatam, si vendit. Quicun- mino mortem, etc. Saxonicum habet ministrant. Praaceptum Lotharii Regis que vendit sal in foro ad archam, vel in M o n b o t e . Occurrit hsec vox non semel pro Monasterio Prumiensi ann. 865. nundinis, dabit unam Manatam salis a, ea notione in Legibus Edw. Confess, apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, pollice in antea. [Regestum 87. in Char- cap. 12. Henrici I. cap. 12. 69. 70. 74. 75. col. 176: Tarn de ipsa villa quam de om- tophylacio regio : Percipiunt D. Aynar- 76. 79. 80. etc. Leges Normannicse Wilnibus rebus Richardi, sicut supra compre- dus junior unam cartam, unam mondi- lelmi Nothi cap. 8 : Si home occit I'altre, hensum est, Manahtis (1. Manalites) ve- nam et unam Manatam nucleorum, etc. et il seit counsaut, et il doive faire les nerabilis Marcwardi Abbatis, Goerannum Statuta Massil. lib. 5. cap. 19. 11 -.Item amendes, durrad de sa Manbote al seignor scilicet, Adalbertum, et Hildifrandum, quicumque capiet de alieno honore fa- per le franc home 10. sols, et pur le serf simulque et Theotfredum advocatum ip- bas,... vel bladum solvat nomine banni, 20. sols. [* Vide Philips, de Jure Anglosius monasterii revestivit, et ipsi easdem pro quolibet 'Manata, de die vi. den.] sax. | 47. et Histor. Jur. Anglic, torn. 2. res secundum legem insiderunt. Et infra : Charta Libertatum villae de la Perouse pag. 258. 315.] 1MANBURGIUM, MANBURINA, etc. Vide De omnibus vero mancipiis per servum ann. 1260. apud Thomasser.: Et li sauunum nomine Germinianum eosdem Mis- ners (donera) do setier une Manee de laide, Mamburnus. 1. MANGA, pro Marca, seu certo auri et et autre de terrage. sos revestivit. * Pugillus. Reg. episc. Nivern. ann. argenti pondere. Willelm. Malmesb. lib. * MANALIUM, RIUM. [Molendinum. 1287 : Item quilibet qui vendit sal in burgo 2. de Gestis Angl.: Ad omnes principales DlEF.l * MANAMENTUM, Mansio, domus in comitis, debet quolibet Sabbato totius anni sedes librum hunc suo jussu conscriptum qua quis manet. Charta ann. 1265. in unam Manee salis usque ad policem, et se velle transmiltere, cum pugillari aureo, Reg. feud. Aquit. ex Cam. Comput. Pa- debet mensurari ad manum recipientis. in quo esset Manca auri. Glossarium veris, sign. JJ. rub. fol. 47. r.: Quitave- Menee, eodem sensu, in Consuet. Bitur. tus Anglican, circa tempora Edw. III. uxore et familia honeste vivere consueve-

MAN

MAN

MAN

207

exaratum, Mancam sive mantam auri, S. Bened. torn. 5 : Vineas et terras, et (14, 16.) ut censet Cujacius. At Jacobus triginta denariorum fuisse tradit. Lam- ortales, et Mancanares, cum pratis, pas- Gothofredus non quosyis pistores; sed eos, qui pistrinis publicis, atque adeo bardus mancusam et marcam, (quse cuis. etc. MANQANUM. Charta seres 978. apud panum civilium et militarium pistoribus verba idem sonant cum manca) nummum argenteuta 30. valentem denariis Anton, de Yepez in Chron. Ord. S. Be- praBpositi erant, ex d. leg. 18. et ex Sointerpretatur. Verum jure in dubium ned. torn. 6. pag. 460 : Concedimus ibi crate lib. 5. cap. 18. solos Mancipes apvocat Somnerus, an Manca et Mancusa serviendam ilia vinea de illo Mancano pellatos contendit. Verum in d. leg. 18. nummus aut percussa moneta fuerit, alia vinea juxta alia vinea de ilia Comi- Mancipatus, non est prfepositura pistricum probabilius sit, fuisse auri aut ar- tissa, etc. [Idem videtur quod Mancana- nprum ; sed panis excoctio, et obsequium pistrini, ad quod tenebantur omnes, genti quid certo quodam pondere cons- res, Hispan. Manzanal, Pomarium.] MANCARE, Mancaster. Vide Mancus 1. preeter eos, qui ratione dignitatis a mutans, qua notione marcam vulgo accipi>|c 1. MANQARIA. [Gall. Manquement : neribus sordidis immunes erant, ex leg. mus, cujus valor tarn in auro quam argento crescit aut minuitur pro ratione Habuimus noticiam multas novitates, 15. eod. Cod. de Extraord. sive sordid. valoris ifiqnetae, qui ut plurimum pro Mancarias et extorssiones factas fuisse (11,16.) Praeterea Graecos recentiores (juxynutu et libito Principum minuitur aut in havere et personis nostrorum merca- xtmx quemvis pistorem vocasse constat. augetur. Atque inde fit, ut in Legibus torum. (Venise, Arch. gen. Senato. Vide Vitam S. Auxentii Archimandrites cap. 8. et alios laudatos a Meursio. Hinc Henrici I. cap. 69. manca sex solidis ses- Misti LV. f. 117, an. 1425.)] timetur, quinis nimirum denariis ad ^c 2. MANCARIA, Comessatio, convi- [layxmsiov, apud Cedrenum pag. 324. in solidum : in Lege Adelstani Keg. cap. 6. vium. Ital. Gozzoviglia.Sta.t. Bonon. ann. Basilicis, apud Suidam, etc. et [xayxc30. denariis; mancusa vero apud Wil- 1250-67. torn. 1. pag. 138 : Mancarias, ittov, in Chronico Alexandrine pag. 786. lelmum Thorn pag. 1776. in Varian- sive comestiones non fatiam, nee fieri pro pistrino. Lexicon Gr. MS. Reg. Cody. tibus Lect. pondus 2. solid, et 6. denar. permittam in massaria meo tempore, ne- 2062 : 'Api:o7t6),tov, TO {JtayxuTreTov, ev o> dicatur. Occurrit in Legibus et Scrip- que sinam. [FB.] o\ ap-rot ytvovTat. Aliud Lexic. habet jxaytoribus Anglicis passim. Vide Monastic. * MANCATUM, perperam, ut videtur, xumov. [** Vide Glossar. med. Graecit. Anglic, torn. 2. pag. 266. et infra Man- pro Mandatum, in Stat. Genuens. lib. 4. col. 846.] Anastasius Bibl. in Vita S. cusa. cap. 20. pag. 127 : Si aliquis propinquus Joannis Eleemosynarii cap. 7. n. 36 : S5W Somneri sententiam firmare li- aut vicinus requisitus noluerit consentire, Et animal portans siligines a Mancipio cet ex Testamento Byrhtrici apud Hic- et facto prsecepto de Mancato magistratus, causa prandii ipsius. Vide Panetarius. kesium pag. 52. ubi armillae aureae pon- non comparuerit, etc. * MANGER, Spurius, pro Manzer. Glosdus ad 80. Mancas aestimatur : Primum T MANCAUS, Mensura frumentaria. sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Mancer, naturali domino suo Regi armillam au- Chartular. S. Vedasti Atrebat. V. pag. fis de putein : ream quse habet 80. Mancas auri. Et in- 264 : Ad pontem de Wendin debet celleNatus de scorto tibi Mancer, Manceris esto. fra : Et dominse suse Regime armillam rarius.... in festo omnium SS. quatuor unam quse habebat triginta Mancas auri... Mancaus frumenti. Vide Mancaldus. 11. MANCHA, Idem quod Manca 1. Prseterea dedit eidem Ecclesise.... unam 1 MANCEA, Mensa, Gall. Table. Inven- Charta Henrici Reg. Angl. apud Madox torquem auream de quadraginta Hands tarium ann. 1342. ex Archiv. S. Viet. Fqrmul. Anglic, pag. 38 : -Si quis de hoauri. Massil. : Item unam mapam piste, item minibus suis in forisfactura mea justo judicio et causa aperta missus fuerit de MANGO. Liber mirabilis, seu Tabu- duas Manceas, etc. Vide Mancia. MANCELI. Vide Moneta Baronum. xx. Manchis, adquietet se ante judicium larium Abbat. Conchensis in Ruthenis ch. 19 : Et in memoria census per sinMANCELLA, Parva manica, manicella, per vi. denarios, et post judicium per xn. gulos annos S. Petro Romse Apostolo nostris Manchette. Wolphardus Presbyt. denarios. unum Manconem auri persolvant. Nisi lib. 1. de Vita S. Walpurg. cap. 6. n. 19: * 2. MANCHA, a Gallico Manche, Malegendum sit Mancosum, ut in Charta Mancellam ei a manu prsevaricatrice et nica. Pro Manchis dominse comitissse, etc. tumida dissuerunt. in Comput. ann. 1244. MS. 207. :;: ' Alias Mancelon. Lit. remiss, ann. 2. MANCA, Defectus, nostris Manque, MANCHALDUS, Mensura annonaria, Italis Mancanza. Urbanus II. PP. in 1457. in Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 186: in Charta Nicolai episc. Camerac. ann. Epist. ad Ivonem Carnotensem Episco- Une paire de Mancelons, qui pouoient va- 1169. ex Chartul. S. Juliani Camerac. ch. 3. Vide Mancaldus. pum : Oves dominicas... absque morbo vel loir deux sols, six deniers. * MANCHEUS, MANGIEUHS, Jus gisti Manca perducere. 1. MANCEPS, Satelles, lictor, vel qui 13. MANCA , f. Naviculae piscatorise satellitibus praeest. [Manceps, Sergent, seu procurationis, vel Prsestatio pecuniagenus. Vita S. Oswaldi ssec. 5. Bene- in Glossar. Lat. Gall. Sangerm.] S. Cy- ria, quae ob id exigebatur. Charta ann. dict, pag. 745 : Totam simul piscariam prianus Epist. 69 : Latrones Mancipi, 1306. pro vicecomit. Lautric. in Reg. 61. Ramesensi Ecclesise contulit cum Mancts obsequio plena humilitatis obtemperant. Chartoph. reg. ch. 168 : Usatica, bladaMox : Prsepositus illic agnoscitur et ti- tas, bicocarias et Mancheus. Infra : Usaet costis piscatorum. Vide Manciva. 4. MANGA MANUS, Sinistra. Electio metur. Lucifer Calaritanus lib. 2. pro S. tica, albergas, corregia, Mancieuhs, etc. Henrici Regis Portugallise apud Bran- Athanas. pag. 89 : Non esse Christianus, Vide Mancio 1. * MANCHUM, Manubrium, Gall. Mandaon. in Monarch. Lusitana lib. 10.cap. sed plane Manceps latronum cognosceris. 13 : Si Rex Portugallise non habuerit mas- Manceps carceris, et vinculorum janitor, che. Guido de Vigev. MS. de Modo exculum. et habuerit filiam, ista erit Re- apud Prudentium libro Peristeph. S. pugn. T. S. cap. 9 : Fiet una bota rogina. Non accipiet virum, nisi de Portu- Zeno in Serm. de S. Arcadio : Hunc vero tunda, et ista bota habeat in medio unum gal, nobilis et talis non vocabitur Rex, profitentem ad nefandam custodiam noxise Manchum ab una parte botse, taliter facnisi postquam habuerit de Regina filium mentis Mancipes rapuerunt. tum,quod leviterpossitteneri intusgamba Varonem, et quando fuerit in congregaMANGEPS MUTATIONUM. Gloss.f Gr. cum streva. tione, maritus Reginae ibit in Manca Lat. : 'E7i:tcrua6[J(.o<;, 6 Tvic xaTajxovrjc Y|yoO1. MANCIA. Innqcentius III. lib. 1. manu, et maritus non ponet in capite co- (jievo?, Stationarius, Manceps. Mancipes Epist. pag. 30. Edit. VenetaB, de officio ronam regni. cursus publici, de quibus in Cod. Th. in Camerarii in Ecclesia Perusina : Ipse 1 MANCALDUS, Mensura annonaria, leg. 15. 22. 35. 36. 42. etc. de Cursu publ. vero quod cuique opus erit, juxta facultaMancaud. Chartul. Aquicinctense fol. (8, 5.) Senator lib. 4. Epist. 47 : Si quos tes domus provide dispensabit, Mancias, 60 : Godefridus de Strumel dedit Eccle- autem intemperans culpa pertulerit, col- et alia, quse fuerint necessario danda insise Aquicinensi.... censum 2. modiorum lectam quantitatem per vices agentes tus et foris, cum consilio Archipresbyteri avense duorum etiam Mancaldorum pisse. Mancipibus mutationum volumus appli- sine murmure tribuet, etc. Ubi Mancia * MANCALIS. [Vide METHCALIS : cari, ut cursualis tractus inde habeat re- idem est, quod m.ensa. Vide in hac Unde censum annualem, mille videli- medium, unde hactenus sumpsit incom- voce. SPf Mancias donum clientibus factum cet aureos quos vulgo Mancales appel- modum. MANGEPS Thermarum, Salinarum, in interpretatur Mabillonius in Notis ad lant conventui Cluniacensi ad vestiaOrd. Rom. torn. 2. Musei Italici pag. rium proprie dedit. (Chart. Oluniac. Cod. Th. 1 MANCIPES, Publicani spontanei, in- 129. unde manum vocat Benedictus presColl. Burgund. B. N. t. 79, n 155 bis, quit Gothofredus ad leg. 17. lib. 13. Cod. byterium, seu donativum quod summi an. 1090.)] T MANCALZ, Modus agri, qui mancal- The9d. tit. 1. quibus cura ut distribu- Pontifices distribuere solent, maxime dum capit. Chartul. Aquicinctense fol. tionis, ita exactionis injungebatur, suo cum inaugurantiir. Vide in Manus. * Acad. Cruse. : Mancia, quel, che si 26: Johannes de Hainelcurt vendidit no- private commodo. da dal superiors allo inferiore, 0 nelle al2. MANCEPS, Pistor publicus. Mayxt4/, bis duas Mancalz terrse. MANgANARES, Pomaria. Vox Hispa- 6 TSXvtTY]? TOO Y)[JLtoSoui; apxou, in GloSSiS legrezze, o nelle solennita per una certa nica; Mancana, pomum. Charta aerae Basilic. Ita Mancipes usurpant leg. 1. et amorevolezza, Lat. Strena. * 2. MANGIA, Auguriunn, omen, devina1010. apud Ant. de Yepez in Chron. Ord. 2. Cod. Theod. de Frumento urb. CP.

208

MAN

MAN

MAN

don, Prov. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. * MANCID , Praestationis species, f. quse ex piscibus fit Charta Alf. II. reg. Aragon. ann. 1172. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 124 : Dono...pedaticosin mari el in terra, et Mancid in piscatione maris. * MANCIEUHS. Vide supra Mancheus. MANCINUS. Vide Mancus 1. 1 1. MANGIO, Jus gisli seu procurationis, vel Prsestatio pecuniaria quae ob id exigebatur. Charta Caroli M. ann. 3. ipsius imperii in Hist. Mediani Monast. pag. 159 : Nullus judex publicus injuste ad causas audiendum, vel freda exigendum, nee Manciones seu paratas faciendum. .. se ingerere aut exactare prsesumat. Vide Mansiones. 12. MANGIO,rap!(7rj)>ov,Peristyliura.. Gloss. Lat. Graec. MSS. Sangerm. Perperara pro Mansio. MANCIONATOR. Vide Mansionator. 1 MANCIPA, Meretrix. Statuta Massil. lib. 5. cap. 13 : Cpnstiluimus ne aliquis tenens stupas recipiat meretricem publicam sive Mancipam, nisi duntaxat una die, scilicet in singulis septimanis die Lunse. * Hisp. Manceba, Concubina, pellex ; unde Mancebia, lupanar, prostibulum. MANCIPALIA, Publicise res, in Glossis MSS. ad Concil. Afric. cap. 36. MANCIPALIS, Mancipium. Gildas in Gemitu pag. 9 : Romanis nonnullis ad servitutem... Mancipalibus reservatis... Italiam petunt, * 1. MANCIPARE, Lacerare, vel per vim auferre. Stat. synod, eccl. Tornac. ann. 1366. cap. 18. pag. 47: Cujuscumque dignllatis aut conditionis existat,qui nuntios aut executores ecclesiarum judicum, aut alias litteras eorumdem actave judiciaria deferentes, hac occasions verberare, capere, detinere, occultare, scriptionem Mancipare, mutilare, aut, quod gravius est, interficere, litteras vel acta prsedicta personis memoratis auferre, seu etiam corrumpere, cancellare aut detinere, etc. * 2. MANCIPARE, In se quid suscipere, vadem se praestare, idem quod Manucapere. Vide in hac voce. Charta ann. 1210. ex Tabul. Carnot. : Islam venditionem concesserunt Engessendis mater dicli Gerardi et Isabel uxor ejus, et fide interposita earn garentizare Mancipantes, quidquid ratione dotalitii in rebus prssnominatis habebant, sponte quittaverunt. Vide mox Mancipium 5. 1 MANCIPARI EFFECTUM, Sortiri, obtinere. Litterae Henrici III. Reg. Angl. ann. 1225. apud Rymer. torn. 1. pag. 280 : Et, si acceptis eorum responsis, audieritis quod non se capient dicta negotia, dicatis quod moleste feramus rem effectum non Mancipatam. [## Effectui Mancipari, in chart. Dagobert. I. ann. 628. apud Brequin. nov. edit. num. 245.] MANCIPARIUS, Mancipiorum mango, venditor. Scholiastae Juvenalis ad illud Sat. 11. v. 147:
Non Phryx, aut Mycius, non a mangone petitus.

Quales vendunt care Manciparii. Perperam videtur scriptum in Notis Tyronis pag. 80 : Massipiarius, pro Mancipiarius. 1. MANCIPATIO, pro Emancipatio, seu potius Manumissio. Charta Iwani Comitis Alostani ann. 1139. apud Miraeum torn. 1. pag. 104 : Excepta Mancipatione servorum, ab omni nostra vel laica potestate omnimodo mancipatum, pro amplificando Dei nominis, et laudis honore ad usum Fratrum Trunciniensis Ecclesise...

quse loco prsefato prsesidet, libere tra- mentum ; quae omnia una hac voce sididi. gniflcari videntur, in Charta Imberti * 2. MANCIPATIO, Obligatio, servitus. Archiep. Arelat. ann. circ. 1190 :Nos itaCharta ann. 1183. ex Chartul. 21. Corb. que cum consilio et voluntate Consulum fol. 184. y. : Concessit... de terra sua in- Arelatensium et totius populi collectam culta, ubi quindecim modii furmenti (sic) eleemosynam, quam ad subventionem terseminari queant , sine Mancipatione ras, Hierusalem in civitate nostra et in servitii vel alicujus redditus. Vide Man- Mancipiis fecimus, per eosdem fratres ulcipatus. tra mare duximus transmittendam. 1 MANCIPATUS, Servitus, ministerium. SP?" Strictiori notione, nempe pro FaEpist. Stephani VI. PP. torn. 3. Cone. milia, domus, usurpatur in Cone. Tolet. Hisp. pag. 161 : Et cunctee ejusdem dice- XVI. ann. 693. inter Hispan. torn. 2. cesis Ecclesiss quse prius illi paruerant, pag. 741 : Ut ecclesia, quse ad decem harevertantur in Mancipatun obsequelss il- buerit Mancipia, super se habeat Sacerdolius. Mancipatus, pro ministerio pistrini, tem; quse vero minus decem Mancipia vide Manceps 2. habuerit, aliis conjungatur ecclesiis. 1 MANCIPIA, Servi homines, sed non 12. MANCIPIUM. Gloss. Lat. Gall. Sanejusdem ordinis atque conditionis;Man- german. ex Johan. de Janua : Mancicipia qaippe Ecclesiastica ab aliis dili- pium, Fils ou fille non emancipes, ou ce genter secernunt Capitularia Regum qui pent estre prins a la main, et estre nostrorum, cum ne in servitutem secula- subjet, si comme homme ou beste. rem redigantur, prohibent torn. 2. col. 13. MANCIPIUM, Pistrinum. Vide Man364. neque ea commutari nisi ad liberta- ceps 2. tem permittant. Capituli Caroli C. ibid, * 4. MANCIPIUM ADDICENS, Discipucol. 56: Neque Mancipia ecclesiastica quis- lus, tiro, Gall. Apprenti ; nude vero soquam nisi ad libertatem commutet; vide- cium, vulgo Compagnon, significat. Stat. licet ut Mancipia quse pro ecclesiastico sabbat. Carcass, ann. 1402. torn. 8. Ordabuntur, in Ecclesix servitute perma- dinat. reg. Franc, pag. 565. art. 21: Quod neant; et ecclesiasticus homo, qui com- nullus homo sutor dicti burgi Carcassonse mutatus fuerit, perpetua libertate frua- sit ausus conducere nee ienere aliquod tur. Mancipium addicens, nisi primitus et ^ MA.NCIPIA Adventitia et fugitiva, in ante omnia dictum Mancipium sic addiCapitul. Caroli M. ex Lege Longobard. cens seu addicere volens dictum ministerium, solvat pro bona sua intrata,vel suus num. 7. 1 MANGIPIA non casata, hoc est, servi magister pro eodem, decem solidos Turoruralibus possessionibus non addicti. nenses. Ibid. pag. 566. art. 24 : Quod si Vide Casati. quis magistrorum dictse artis sabbaterias } MANGIPIA ORIGINALIA, Servi a prima aliquod conduxerit Mancipium certo ternorigine colonariaB conditionis. Appendix pore, et dictum tale Mancipium magisMarculfl form. 16 : Propterea obnoxiatio- trum suum, antequam tempus collogii sui nem de capud ingenuitatis mesein te fieri perpetraverit, et compleverit, dimitteret, et adfirmare rogavi ; ut quicquid de Man- etc. Rursum pag. 568. art. 29 : Teneantur cipia tua originalia vestra facitis, etc. (suprapositi) eligere... quatuor Mancipia Idem occurrit inter Lindenbrogii formu- dicti ministerii sive artis dictts sabbaterias, las n. 136. Vide Originarii. bona et sufftcientia et habitantia dicti 1 MANCIPIA PALATII, Ejusdem condi- burgi Carcassonse ;... quse qu'idem quationis atque Mancipia Ecclesiarum, in tuor Mancipia in omnibus negociis tanCapitul. Caroli M. ann. 793. num. 12. gentibus dictum ministerium sabbaterise, ** MANCIPIA DOTALIA, Ecclesiastica, sive capellam et sanctum luminare, sive quse in dote ecclesiae sunt. Chart. Otton. curam vel provisionem pauperum vel in1. Imperat. ann. 950. apud Guden. Cod. firmorum, sive cadavera pauperum dicti Diplom. torn. 2. pag. 1 : Reddidimus cte- ministerii sepeliehda, quam alia negocia nobitis S. Maximini... secclesias cum de- sive causas, tangencia sive tangentes diccimis, dote, Dotalibusque Mancipiis. tum ministerium, habeant ire et laborare | MANCIPIA, Serva. Praeceptum Lo-... cumdictis suprapositis. Masip, in Stat. tharii Regis ann. 856. apud Marten, torn. barbit. Tolos. ann. 1457. ex Reg. 187. 1. Ampliss. Collect, col. 146 : Ex benefi- Chartqph. reg. ch. 49 : Tout Masip ou cio Irigilmari Mancipias duas, nomina compaignon qui aura arrendat aital obraearum Ottruth et Willigart, et istas supra dor, pagara per pena vint solz Tolsas. nominatas Mancipias cum infantibus eo- Vide infra Mango 8. rum ad proprium tribuimus. Vide Mar*5. MANCIPIUM, Fidejussor, qui vadem culfi Appendicem form. 37. se praestat. Charta ann. 1300. in Reg. 38. MANCIPIALIS , in Glossis antiquis Chartoph. reg. ch. 47 : Acquisivit dictus MSS..: Originis ejusdem, vel locum, offi- prioratus de Blanhacho, ex venditione cium 'gerens. sibi facta per bonum Mancipium, dimiMANCIPIATA CASA. Edictum Rotharis diam cartonatam terrse. Vide supra ManRegis Lougob. tit. 92. 1. [ 230.] : Si cipare 2. quis comparaverit terram,idest, solum ad MANCIPIUS,[f. Institor, Gall. Facteur.] sedificandum, aut casam Mancipiatam, et Consuetudp Tolosae parte 2. tit. 2. art. quinque annos inter prsesentes possederit, 3 : Est similis consuetudo... inter mercaetc. Ubi Lex Longob. lib. 2. tit. 35. 1. tores et Mancipium, seu mancipios, et habet Mancipatam. [Recte Muratorius in socium sive socios, videlicet si dictus recihunc locum casam, Mancipiatam vel piens Mancipius aut socius talis extiterit, Mancipatam dici existimat, quse ad auc- qui nullam part em habeat in dicta mercanderia, etc. Chronic. Petri IV. Regis tionem vendita est. MANCIPIOLUM, Mancipium, servus mi- Aragon. lib. 3. cap. 32 : Et per occasion noris pretii. Concil. Turon. II. cap. 19 : d'aquesta tractament, 10. Mancips exiren Reliqui Presbyteri et Diaconi et Subdia- a carrera al port de la casa, etc. coni vicani hoc studio se custodiant, ut 1 MANCIVA, Navis Indica , de qua Mancipiola sua ibi maneant, ubi uxores Maff. Histpr. Ind. lib. 16 : Biremes quasuse. Illi tamen segregatim solitarii in tuor, Mancivam unam (actuarii genus id cellajaceant, et orenl, et dormiant. [Man- est) confestim omnibus ad bellum rebus cipiolum, petit sergent, mancip, in Gloss. ornavit. Carolus de Aquino. Lat. Gall. Sangerm.] MANCIUS. Julius Firmicus lib. 2. cap. T 1. MANCIPIUM, Villa, mansus, tene- 12: Magos, Sophistas, Mancios etiam et

MAN
tabellarios, siye cursores, qui Principum negotia nuncient. Sed indubie legendum nuncios. 1 MANCLAVIUM, Graecis recentioribus {AayxXa&ov, Fustis est, quo caedebantur, qui fustuarium meruerant : quasi manualis clava. Vide Salmas. ad Trebel. Pollionem in Gallienis cap. 16. et in Claudio cap. 14. Ita Hofmannus. MANGO. Vide Manca 1. 1 MANCOLDUS, Mensurae species. Privilegium Leduini Abb. S. Vedasti Atrebat. ann. 1036. ex Chartul. ejusd. Abbat. V. pag. 243 : Et semel in anno unus Mancoldus salis, unde debemus Comiti 2. modios salis per annum. Triginta Mancoldos de manu nostra accipiet, et pro duobus habet redditum ollarum. Vide Mencaldus. * MANCONES. [Besants. DIEF.] 1 MANCOR, Genus frumenti. Chartularium SS. Trinit. Cadomens. fol. 45 : Triginta acras frumenti, et quater viginti de Mancor, et 10. acras ordei, et 10. avense. 1 MANCOSUS. Vide Mancusa. I MANCOTUS, Mensura agraria, Gallis Mancau. Charta Laurentii Abb. Centul. ann. 1180. ex Tabul. ejusd. loci: Campus unius sextarii, et una foraria quarterium seminaturae... duo Mancoti, unum arpentum duarum minarum et dimidiae juxta arpentum S. Amandi... tres Mancoti in uno arpento quod est cum uno arpento S. Sulpitii, el cum uno arpento S. Stephani. 1 MANGULA, f. pro Machina. Vide Tractarea. MANCULARI. Gloss. Graec. Lat. : Heipdi>, Tempto, Manculor. Ita MS. et H. Steph. Vide Maniculare. 1 MANCUOSA. Vide Mancusa. 1. MANCUS. Glossse Isonis Magistri : Mancus, contractus, debilitatus, mutilatus, vel imminutus. Pactus Legis Salicae tit. 32. 11 : Si quis alterum manu aut pede capolaverit, de manu capolata unde Mancus est, et ipsa manus super eum pendeat, etc. Et 3: Si vero ipse pollex in ipsa manu Mancatus pependerit, etc. f 9. et 10: Si vero pes capolatusfuerit, Mancus ibidem tenuerit, etc. LeoAleman. tit. 65. 110 : Si autem totum brachium Mancum fuerit, ut nihil cum eo facere possit, etc. Lex Ripuar. tit. 5. 4 : Si manus Manca ibidem pependerit, etc. | 5 : Quod si pollex ibidem Mancus pendiderit, etc. Proprie porro nostri, Mancos vocant, seu Manchots, qui altera carent manu, vel certe qui alterius manus usu privantur. Gloss. Graec. Lat. 'Aptatepoxsip, mancussetus. Cod. MS. habet mancussecus. Forte legendum,mancus, scsevus, vel scaeva, qui scilicet manu sinistra pro dextra utitur, ffxaio?. [Conjecturam hanc flrmat Glossar. Lat. Graec. MS. Sangerm. : Mancussetus, apKTTEpoxetp, i. e. qui agit manu sinistra.] Lupus Servatus in Vita Wigberti cap. 23 : Manci exoptabilem manuum nacti sunt usum. Hinc MANCINUS, Joanni de Janua, qui utitur sinistra pro dextra manu, et e converso, a manus;sed legendum, a mancus, [ut in edit. ann. 1506.] Italis Mancini eadem notione etiamnum sunt. MANCARE, Mutilare, membro privare, in Lege Alamann. tit. 12.13. 14. Capitula ad eamdem Legem cap. 8 : Si quis alteri brachium super cubitum, aut coxa super genuculum cum spata aut cum fuste fregerit, et non Mancat, solvat solidos sex. Gap. 9: Si quis alterum brachium Mancat, solvat sol. 20. etc. Occurrit ibi pluries. Oharta divisionis Imperil Carol! M. cap. 13. (al. 18.): Placuit nobis prssci-

MAN
pere, ut nullus eorum per quaslibet occasions quemlibet ex illis apud se accusatum sine justa discussione atque examinatione aut occidere, aut membris Mancare, aut exccecare, aut invitum tondere faciat. Hinc nostris mansit vox Manquer, pro defici, deesse. MANGATUS, in Pacto Leg. Salicse tit. 32. | 3 : Si vero ipse pollex in ipsa manu Mancatus pependerit, etc. MANCATIO. [Lex Ripuar. art. 6 : Sic in omni Mancatione, si membrum mancum pendiderit, etc.] Capitula Caroli M. ad Monachos cap. 16 : Ut disciplina Monachis regularis imponatur, non ssscularis, id est, non orbentur, non Mancationes alias habeant, [nisi ex auctoritate regulss. Quod non de membri alicujus mutilatione intelligendum, sed de gravi virgarum castigatione.] EMANCARE. Sugeriusin Ludovicq VI.: Qui cum redimi se multo rogarent, imperat eos Emancari: mancos autem pugnos referentes intus sociis remitti. MANCASTER, Mancus, in Gloss. MS. Reg. Cod. 113. 2. MANCUS, pro Mawca, vel Mancusa, seu Marca. [Placitum Spoleti habitum ab Adalhardo Abb. ann. 814. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 361: Et si non divisisset, ut aut ipse, aut Herfualdus filius ejus ita non adimplessent, et aliter removere qusesissent, per qualecumque ingenium, componerent mihi Mancos cxc. Occurrit iterum col. 362.] Vide Mancusus. MANCUSA, pro Manca, seu marca, passim habent Scriptores Anglici, AngloSaxonibus m a n c e s , m a n c e s s a , et m a n c u s , ut auctor est Spelmannus. Matthaeus Westmonast. ann. 857 : Romss autem singulis annis 400. denariorum Mancusas prsecepit portari, etc. Simeon Dunelmensis, ann. 855 : Romam quoque pro redemptione animai suse trecentas Mancusas portari prsscepit, etc. Alibi habet trecentas Mancusas denariorum. Ita Will. Malbesb. lib. 1. de Gestis Angl. cap. 4. pag. 31. Asserus de Rebus gestis J^lfredi pag. 4. Auctar. ad Matth. Paris pag. 158. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 123. 215. torn. 2. pag. 842. torn. 3. pag. 116. 120. etc. Perperam mancula, videtur editum apud Rogerum Hovedenum pag. 415. Vide in Berbix. 5SP"" Apud nostros quoque fuit in usu haec monetae species sub nomine Mangon, quod a nemine, quod sciam, hactenus observatum existimo. Le Roman de Guillaume au Faucon MS.:
Dist la dame or avez faucon, Deux besans valent un Mangon. Ce fu bien dit deux mots a un, Qu'il en auroit deux pour un.

MAN

209

Vide Mango in Manganum 2. et Meloquinus. * De qua moneta etiam mentio fit in vita J. 0. MS.:
Trente Mangons d'or m'en donnes, Ce li respond! la pucele.

Le Roman d'Alexandra MS. part. 1 :

Et son cheval ferrant, qui vaut tous les Gascon, Ne seroit eligte pour un mui de Mangon.

Quidam existimant, vocem Mancusa esse Anglo-Saxonicam : alii Mancusam ita appellatam fuisse quasi manu cusam, ut Caius et Watsius, quod procul a best a vero, cum constet, Mancusam non fuisse monetam percussam; sed certum monetarum aliquot pondus,licet contra sentiat Lambardus in voce Mancusa. Vide Manca 1. et Marca. Codex MS. Will. Thorn. S. Benedict! Cantuar.

sub. ann. 848 : Etpro hac donatione prssdictus Clericus dedit eidem Regi centum Mancusas in duabus armillis et nota, quod Mancusa est pondus duorum solidorum 6. denar. Addit vetus Chronicon, laudatum a Spelmanno in voce Romescot, ann. 858: Et sciendum, quod Mancusa et marca pro eodem tune temporis accipiebantur. [His adde Hickesium in Dissertat. Epistol. pag. 109. Vide Marca I.] S5S" Fuit et Mancusa mensura liquidorum, ut colligitur ex Indice Cod. MSS. dom. Simondsii d'Ewes apud Hickesium pag. 306. ubi memoratur Charta venditionis vui. Mansarum agelluli pro LX. Mancusis purissimi olei. MANGUSUS, MANCOSUS, Idem quod Mancusa. Charta 90. inter Alamannicas Goldasti : Folcardus et Adalolfus ejus fidejussores sunt in Mancosos mille. Testamentum S. Everardi Comitis Forojuliensis : Quartus Rodulfus volumus ut habeat spatas tres, Mancosos 100. balteum unum, etc. Tabularium Casauriense ann. 13. Ludov. Imp. Ind. 11 : Ut componerent ipsi Totoni vel suis hseredibus Mancosos 50. et illas res per nullornodum ingenium queerere vel causare possit. Mancusi monetse Barcinonensis, in veteri Charta. In alia apud Diago de Comitib. Barcinon. lib. 2. cap. 53. 7000. Mancusi ejusdem monetae dicuntur conflcere 1000. uncias auri. Usurpatur promiscue de moneta auri et argenti. Charta Sanctii Pampilonensium Regis aerae 1111. apud Biancam : Convenit enim Almutadyr dare Regi Sanctio 120. Mancussos auri vel argenti, ita quod si vult argentum, accipiat septem solidos monetse Csesaraugustse pro Mancusso. MANCUSI AURI. Iso Magister in Glossis ad Prudent, aureos: Mancusa. Philippei, Mancosi. Mox: Mancuosa. Praeceptum Caroli Mag. pro monast. Casaur. torn. 5. Spicil. Acher. pag. 396: Mille Mancosos auri eidem monasterio persolvere culpabilis habeatur. Placitum Rainerii Ducis Tuscise ann. circ. 1014. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 526: Tune domnus Rainerius Marchio et Dux, exinde misit bannum domni Imperatoris, ut si quis monasterium hoc (Farfense) de eis disvestire prsesumserit, duo millia Mancosorum aureorum compositor existat.] Charta Italica apud Franciscum Mariam in Mathildi Comitissa lib. 3. pag. 95 : Qui vero fecerit, prxdictos mille Mancosos auri se agnoscat compositurum. Adde pag. 116. 118. Anastasius Bibl. in Hadriano pag. 116 : In auro solidos Mancussos numero ducentos. Quidam Codd. MSS. habent Mancos. Petrus Rex Arag. in Curia Generali Catalaniae ann. 1351. ubi de monetis, quarum mentio fit in Usaticis Barcinonensibus : Mancussus auri Valentiss valet 16. denarios ipsius monetse, (Barcinonensis de Terno) et no.n ultra. Vide Historian! Pinnatensem pag. 479. et Puricellum in Ambrosiana Basilica pag. 267. j MANCUSGEA , Mancusia aurea, in Charta ann. 1117. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 284. MANCUSI ARGENTI. Anastasius Biblioth. in Leone IV. pag. 197 : Multosque ei in argento Mancosos prsebuit. Tabularium Casauriense 1. part. cap. 93. ann. Christi 953: Componamus tibi vel tuis hseredibus argentum Mancosos sexcentos. Alibi : Componamus vobis Mancosi argentei 20. Rursum : Una cum socio fisco distringente argenti Mancosos 20. componamus. Passim in hoc Tabul. Innocen1 tiusIII. lib. 1. Ep. pag. 209. 242: Dabi27

210

MAN

MAN

MAN

mus vobis nunc et per singulos annos modios avenes et viginti Mandalas strami- non esse obnoxios, quia nunquam contra decem millia Mancusorum argenti. Vide nis, tarn hyemalis quam sestivi,... perci- Mandamentum Roncelini venerant. Imo Joan. VIII. PP. Epist. 67. 74. 89. 206. et piet...ln illis octo modiis siliginis et avense allegabant dominum Ildefonsum Comi270. ubi pondo, pro mancuso usurpat, et viginti Mandalis straminis, etc. Occur- tem Provincise citra Mandatum illud venisse, et idea dicebant pcenam esse comLeojiem Ostiens. lib. 1. cap. 36. Ughel- rit ibi non semel. lum in Italia sacra torn. 4. pag. 596. MANDALUS, xaioxo?. Ita Gloss. Graec. missam. * MANDARE, Idem est quod rogare. torn. 5. pag. 602. 666. torn. 6. pag. 135. Lat. MS. et Editum. Alibi : MavSaXo?, Pessulus. Gloss. Lat. Gr. : Repagulum, Aliud est enim cum papa mandat, aliud torn. 7. pag. 1296.1439. 1441. etc. cum prsscipit; licet interdum prsecipiatur ^ MANCUSI BARCHEONENSES, Barcinonenses, in Charta Guillelmi Comit. Ce. Gloss. S. Benedict! cap. de per verbum Mandat. Vocabul. Joan. Errit. ann. 1067. Append, ad Marcam Hisp. Habitationib. : Mandalus, ota-roxeu?. Pa- lebach. Vide supra Manda 2. col. 1137 : Et accipio a vobis pro hac do- pias : Mandalus, genus clausurss horti. MANDARE ALIQUEM, apud Thorn. Cannatione libenti animo et pro hac diffini- Ita etiam MS. Codex [f. a Britannico tiprat. de Apib. Accersere, aut jubere tione et evacuatione quatuor millia Man- Data, tenere , retinere. Supplem. vero accersiri aliquem. Phrasis Gall. Mander cusos Barcheonenses. Antiquarii : Mandalus, xaroxo?, xaT6xy?> quelqu'un. Interdum significare, renun1 MANGUSSECUS, MANUUSSETUS. Vide Imbricitor.'] tiare, ut apud Nithardum lib. 3. FloMancus 1. * Charta Frider. II. imper. ann. 1218. doardum, Matth. Paris, Hqved. et alios, 1 MANCUSUS, Ornamentum muliebre pro monast. S. Apri : Confirmamus.... Mander a quelqu'un. [Capitul.Caroli C. ex auro vel argento, f. armilla, Gall. quicquid habetis in Mandahs, terns, pra- tit. 20. 1: Mandat vobis senior noster Brasselet. Testam. Adalaidis ann. 978, tis, molendinis et redditibus aliis. Vide salutes. Mandat etiam vobis quia valde apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 97: mox Mandaria. miratur quod placitum tale non custodisRogo ut filia mea sit inde Abbatissa, et | MANDAMEN, pro Mandatum. Gestatis sicut vos illi promisistis, et sicut ipse ad ipsam remaneant ipsi nodelli mei cum Episcop. Leodiens. apud Marten, torn. vobis Mandavit. Non semel ibid, occuripsos Mancusos et inaures. 4. Ampliss. Collect, col. 902: Responsa- rit.] Hincmarus Opuscule 29 : Excusioj 1. MANDA, Deceptio, fraus. Gloss. lem suum illo transmisit, et ingrata Im- nem impossibilitatis suss illuc veniendi Isid. ubi Graevius : Gebhardus legen- peratori inter alia confidenter deferri Mandavit. Leo Ost. lib. 2. cap. 29 : Post dum ait mandra, hanc puto ob causam, jussit Mandamina, quse fuere hujusmodi, menses aliquot Mandaverunt Pandulfo... quod mandrator et hie et apud Papiam, etc. ut veniret. Cap. 34 : Angelum Episcopum et in MS. Gloss, exponatur cavillator. 1 1. MANDAMENTUM, Mandatum, cum aliquot fratribus ad earn solenniter Ut ut sit eadem vox Manda occurrit in jussio. Charta ann. 1233. ex minori dedicandam Mandavit. Adde cap. 60. 65. Charta x. seculi apud Stephanot. torn. Chartul. S. Viet. Massil. pag. 142 : Non 69. 71. 7. Fragm. Histor. MSS. pag. 361 : In credebant Priorem habere Mandamentum MANDARE, Submonere, citare. [Pactus excamamentum propter ipsas res de Ba- a domino Abbate S. Victoris. Alia ann. leg. Sal. edit. Eccardi tit. 47 : Et in ipso jeriis coram testibus qui eos jurare fece- 1164. torn. 8. Spicil. Acher. pag. 196 : mallo scutum habere debet, et tres homirunt quod nee ipsi nee filii eorum Man- Quod si facere non possent, ad Manda- nes, vel caussas Mandare. Infra tit. 49. dam nee commandam in prssfatis rebus mentum domni Abbatis et monachorum se Demandare legitur eadem notione.j Lirecepissent. Vide Commando, 3. et Man- placitarent. Adde Acta SS. tom.l. Martii bertates villas S. Germani in Foresio drator. pag. 412. ann. 1249 : Habens uxorem in puerperio | 2. MANDA, vox Hispanica, Lega- Nostris Mant, eodem intellectu. Le jacentem non teneatur ire in mandum, * tum, Gallic. Legs. Testam. Eamiri San- Roman de Cleomades MS : nee excubias facere, nisi vellet... item concedimus, quod si Mandentur homines cii Reg. Navarr. apud Jos.Moret. Antiq. Et chil li ont en convenant Navar. pag. 630 : Super has vero Mandas villas, debent remanere quot sunt necesQue il revenront a son Mant. instituo in bonis meis et pertinentibus sarii ad villam custodiendam. meos legitwnos et irrepudiabiles hssredes, | MAKDAMENTUM, Litterae quibus Ma- MANDARE , Imperare. Vetus Charta videlicet Garciam primogenitum meum, gistratus aliquid mandat. Charta Wil- apud Hieron. Blancam in Commentario etc. lelmi dom. Montispess. ann. 1103. apud Rerum Aragon. nag. 715. 735 : Regnante * Sed et pro Testamentum, quo ejus- D. Brussel torn. 2.deUsu feud. pag. 727 : Comite Raymundo in civitate Csesar-aumodi donatio fit, occurrit in Testam. Pertinent etiam ad Vicariam omnia Man- gusta, et Mandante earn civitatem per reginae Mafaldae ann. 1256. torn. 1. Pro- damenta et omnes vetationes propter pla- iUius manus senior Lopiz. bat, hist, geneal. domus reg. Portug. cita ; praeter ilia Mandamenta et illas MANDARE, Mittere, ablegare. Fulgenpag. 31: Ergo regina domna Mafalda... vetationes quse dom. Montispessulani di- tius in Mythpl. fab. 45 : Postquam in condo hoc testamentum meum sive Man- ceret vel mandaret per se vel per alium, Thraciam redit, Phylomelam Mandat ad dam. Unde Mandare, pro legare, ibi- etc. Lynceum Regem. [Annal. Genuens. ad dem. 2. MANDAMENTUM, Districtus, juris- ann. 1242. apud Murator. torn. 6. col. * 3. MANDA, Area, in qua pecunia re- dictio, territorium. Passim in tabulis 499 : El cum festinantia ad exercitum ppnitur, a Gallico Mande, Cista, vulgo Delphinatus , Provincise, etc. [Charta Januensium (naves) Mandarentur.] Panier. Consuet. MSS. monast. S. Cru- Guidonis II. Comit. Forensis ann. 1195. MANDARE, Nuntium perferre. Saxo cis Burdegal. ante ann. 1305: Quselibet torn. 4. Gall. Christ, inter Instrum. col. Grammatic. lib. 5 : Sclavorum Mandatur confratria habet unum comitem, unum 25 : Dedit etiam quidquid habebat in Man- irruptio. Vide infra Mandatum 1. burserium et unam Mandam. Chartul. damento Rupis scissse,etc. Alia ann. 1223. | MANDARE , Commendare, tradere, 21. Corb. fol. 348. v: Item pour le Mande ibid. col. 27 : Concessimus... castrum de Gasp. Barthii Gloss, ex Baldrici Histor. de merlans, 1. den. Occurrit praeterea Modanio et Mandamentum cum omnibus Palaest. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. in Lit. ann. 1403. torn. 8. Ordinat. reg. appenditiis et pertinentiis suis. Vide Man- MSS. pag. 157. Franc, pag. 614. datio 1. Hinc Mandement pro locus, Gall. * MANDARIA, Dominium, jurisdictio, * MANDACIUS, Ostioli custos, Gall. Endroit, terrein, usurpat le Roman de idem quod supra Mandamentum 2. Reg. Guichetier. Lit. Joan, dalph. ann. 1316. Vacce MS. : Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 12. y: Johannes de Terraforti miles tenet, torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 209: En la ville et en boiz, fist herbergier sa gent, ratione vicecomitatus Fronciaci, MandaInde (e carcere) non exeunt donee solveLi suen ostel fist prendre el plus haul Mandement. rint gaytss seu Mandaciis aut ceteris fariam de Bia in parochia de Setzac. Vide Hoc est, in editiori loco.] miliaribus quinque solidos. Manatio 1. * Charta ann. 1056. ex Tabul. S. Viet. * MANDARITIUS, Servorum genus, 1 MANDAERIUS, MANDAERS, MANDAEMassil. : In eodem manso habebam... jus- apud Cencium inter Gens. eccl. Rom. RIA. Vide Mandatarius. * MANDAGIUM, ut infra Mandatagium. titiam et Mandamentum et albergarias. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. Libert, novae bastidae de Avoy ann. 1308. Mande, eodem sensu, in Lib. rub. fol. aevi col. 829: Servis, et ancillis, aldiis, in Reg. 40. Chartoph. reg. ch. 62: Item parvo domus pubL Abbavil. fol. 33. v. aldionibus, angararibus , Mandaritiis, furni dictse villas erunt domini regis et ad ann. 1276 : Cumme debas fut devant colonis et colonabus, etc. domini abbatis,... quibus dabitur pro for- nous entre le visconte de S. Pierre d'une * MANDATAGIUM, Qu9d solvitur mannagio et Mandagio ac portagio decimus part et les boulenguiers manans el Mande datariis, hoc est, iis qui ad furnum dooctavus partis. 5. Pierre d'autre; liquex Mandes siet minicum bannales mandant seu sub%. MANDAGORE, [Mandegloire. (Glos. el markil pardevant le maison Aelis nionent de bora cocturae : quae submoLat. Gal. Bibl.Insul. E. 36. XV. s.)] Galie. nitio Commando dicitur in Consuet. * MANDALA, Manipulus, Gall. Bate. 1 3. MANDAMENTUM, MANDATUM, Bitur. apud Thaumass. pag. 192: Les Charta Joan, de Marca milit. ann. 1242. Pactum, conventio, judicatum. Charta fermiers d'iceluy (four) sont tenus... faire ex Chartul. Mont. S. Mart. part. 1. ch. ann. 1213. ex Schedis Praesid. de Ma- deux Commandes, I'une pour mettre le 109 : Quatuor modios siliginis et quatuor zaugues: Et dicebant se prsedictse pcenx levain et I'autre pour petnr. Charta ann.

MAN
1326. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 420 : Cum Mandatagia majora solito a mandatariis et furneriis exigantur, de quibus subditi curise regias querelam non audent deducere, cogitantes quod, tarn in servientum salariis, quam scripturarum et aliis sequendo querelam hujusmodi, amplius eisdem decoustaret quam pastse et panis deperditi, et plus debito aucti Mandatagii valor ascenderet, etc. Alia pro habitat. Regalismont. ann. 1340. in Reg. 72. ch. 167 : Pro pane coquendo, pro fornacita et Mandatagio , dabitur domino vicesimus quintus panis. Vide mox Mandatarius 1. * 1. MANDATARIA, Eodem significatu. Charta ann. 1141. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 494: Ego prssdictus Rogerius, cum consilio et voluntate dominse matris mess Cssciliss vicecomitissss, dono vobis prssdictis Pontio Ferreol... ipsam Mandatariam de prssdicto furno ad fevum. 1 2. MANDATARIA, Officium, districtus, jurisdictio Mandatarii. Vide in Mandatarius. * MANDATARIUM, Libellus, in quo ordo divini offlcii mandatur et praecipitur. Stat. ann. 1315. eccl. Carcass, ex Cod. reg. 1613 : Prsscipimus.... quod quilibet rector faciat scribi Mandatarium novum, et quod secundum illud dicat divinum officium et nocturnum. 11. MANDATARIUS, Mandaerius, Mandaers, Manderius, promiscue dicitur quidam Curiae Dalphinalis Minister, cujus offlcium idem atque Villici fuisse yidetur: uterque enim censibus aliisque Principis reditibus colligendis praeerat. Charta anni 1220. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 129 : Interrogate cujus sunt villicationes ipsius loci et mandamenti, respondent quod.... Villici seu Manderii cupiunt denarios censuales, bladum, foyaces, pullos, etc. Alia vero quae ad Mandatarii officium pertinent, hie subjiciemus ex Dissertatione quam de eo habuit eruditus Author Hist. Dalphin. torn. 1. pag. 117. nihil quippe ea doctius pressiusve dici potest. Illud inter cetera praecipuum, quod ne aliquid de juribus intercideret curabat, atque invigilabat publicis reparandis. Charta ann. 1352. ibid. pag. 149 : Notum serie prsesentium fieri volumus universis, quod cum officium Mandatariee et reparationis itinerum publicorum quss yemalibus temporibus imminet facienda, S. Martini de Cayreria de prsesenti vacet, et a tempore mortalitatis citra vacaverit, propter quod redditus Domini nostri Dalphini patiunlur detrimentum, etc. Ex Charta conventionis Dalphinum inter et Archiep. Ebredun. Mandatarius idem fuisse etiam videtur qui aliis Apparitor : Correarius Archiepiscopi duos Mandataries seu Apparitores, et Baillivus domini Dalphini alias duos, qui prsscepta et mandata ac executiones dictorum Officialium facerent. Ead. notione in Charta ann. 1300. ibid, pag. 54: Mandatarii quoque in civitate prasdicta, qui olim a dictis Consulibus ponebantur, etc. Quae quidem, quemadmodum et alia officia, exinde sub feodali servitio concessa, probat laudatus Author ibid. pag. 118. ex quadam Inquisitione cujus haec verba sunt: Nicolaus Mandaers tenet de Comite triginta fossoriatas viness, et debet inde tres solidos et quatuor denarios census, et debet inde facere usagia Mandaeriss. Et ex alia ibidem laudata: Guigo de Fonte Mandaerius tenet de Comite Mandaeriam d'Herbeis cum Willelmo Mandaerio et debet placitum ad mutationem. lis hoc unum addam, mihi videri Mandatarius nomen

MAN

MAN

211

commune fuisse, quod pluribus, quorum nandi Regis Castellse aerse 1081: Quod offlcia distincta diversaque omnino si aliquis homo, qui sit de Mandatione erant, tribuebatur; quis enim credat Regis, moratur in domo S. Andress, sit Mandataries qui res Dalphini adminis- absolutus ab Imperio Regis, etc. Adde trabantj eo-sdem fuisse atque ii qui Ma- Sandovallium in Episcopis Pampelpgistratibus ad obsequium praesto erant? nensib. pag. 57. Occurrit non semel in Vide Exvacuatio. Chartis Hispanicis. MANDATARIUS, Procurator. Assertor, | 2. MANDATIO, Legatio. Gasp. Barthii causidicus vel Mandatarius Archiepiscopo Gloss, ex Histor. Palaest. Fulcherii CarDanielo, etc. in veteri Placito sub Ludov. not. apud Ludewig. Reliq. MSS. torn. 3. Pio apud Catellum lib. 5. Rerum Occi- pag. 347. tan. pag. 742. et Steph. Baluzium in Ap1 1. MANDATOR, ut Mandatorius, in pend, ad Cap. Adde eumdem num. 97. Litteris ann. 1587. apud Rymerutn torn. 104. 118. [et Append. Marcse Hispan. 14. pag. 10 : Ut pote aromata, maximique col. 780.] Cfccurrit etiam in Codice Jus- pretii margaritas et uniones et alia haberent, quss ad fratres et respective institin. [Hinc | MANDATARIUS APOSTOLIGUS, dici-tores et Mandatores suos Olissiponss resitur is cui mandata Romani Pontificis dentes, destinatss essent. 2. MANDATOR, Officium palatinum in exsequenda committuntur. Charta ann. 1604. in Histor. Mediani monast. pag. aula Imp. CP. apud Anastasium in Vita 420: Simulatque reverendus dominus Hadriani II. PP. pag. 228. et in CollaPrsspositus S. Deodati judex et Mandata- tione S. Maximi Martyris statim initio, rius Apostolicus easdem litteras aposto- Luithprandum in Legat. cap. 58. Theolicas venerandis dominis Priori et Con- phanem in Justiniano pag. 550. et alios ventui... notificaret. Vide Mandatum 5. laudatos a Rigaltio, Meursio, et Fabroto, j MANDATARIUS REGIS, Qui Regis in Glossariis [** Med. Graecit. col. 863. mandata defert. Instrum. ann. 1523. a.]: ubi Mandatores dicuntur, qui Impeapud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. ratorum jussa et mandata expedite defe330 : Ad requisitionem regie sue dignita- rebant, ol TOCI? Paffdcxottc StaTa^sat -rax^" tis Mandatariorum, qui ipsum vestigia Tara 5iaaovou[AE.vot, ut definiuntur in Glosprosecuti jure arre.itatus et ad exicium sis Basilican Labbeanis, verbo, wepf>postulatus in captivitatem quidem venit. Spo^ot. Gloss. Graec. Lat. : 'EY^eipiCTt^i;, * 2. MANDATARIUS, MANDATERIUS, Mandator, 'EvTeXXo^evo?, Mandator. LeQui bannales ad furnum dominicucq xic. Gr. MS. Reg. Cod. 2062: HsuO/jv, o mandat vel submonet. Libert, castri txavSa-rwp... 01 yap [AavSaTopes uotouat xa Montisol. ann. 1312. torn. 7. Ordinat. [i.Y)W[Jwua SVTS Tot? StxaffTYjpiotc, xa\ rots Iv reg. Franc, pag. 506. art. 45 : Clibanariis auToi? 8cvta^o(jisvotc. G10SS86. Basilic. : Mavet Mandateriis ilia arte peritis muniant SaTOps<;,^ot ta (AavSaTa ^aub TWV ap^ovrtov ante dictos (furnos); et a quoquentibus Ttpbc TOU? orpaTttoTOi; o^lw; StaxojAt^ovTe;. vicesimum quartum recipiant panem Totidem habentur apud Leonem, in TacMandaterii. vide supra Mandatagium et ticis Constit. 4. | 16. cui Militare est infra Mandatrix. officium, de quo eodem cap. 4. | 6. 35. * 3. MANDATARIUS, Qui mandata al- 49. cap. 7. etc. Vide Epistolam Concilii terius exsequitur. Stat. crimin. Saonae Italise ad Theodosium Imperatorem. cap. 32. pag. 65: Si offensio realis fuerit, PROTOMANDATOR, irpwirofjLavSaTwp, qui vel ex hujusmodi incitatione vel induc- primus Mandator, Anastasio in VIII. tions sequetur, cogatur offensam realem Synodo act. 5. ubi Primus Mandator Exinferens, si solvendo fuerit, restituere cubitorum, Primus Mandator Icanatodamnum illi cui illatum fuerit, taxan- rum. De hac dignitate Scylitzes pag. dum arbitrio magistratus; quod si in 541. 620. [Continuator Theophanis lib. 4. utriusque bonis, vel alterius ipsorum, num. 16. Anonymus Combefisianus in Mandatarii vel mandantis, reperiri non Romano Lacapeno n. 8.] et Leo Grampoterit, de quo possit damnum hujusmodi maticus pag. 498. resarciri, forestetur etiam et banniatur Ejusdem nomenclaturae et muneris Officiales perinde habebant Castellani uterque de civitate. MANDATELA, Mandatum, apud Pris- Reges. Leges Alfonsinas, Partidse, part. cianum lib. 4. et Joannem de Janua. 2. tit. 9. lege 21: Mandaderos son llamaRoswitha Monialis in Panegyrico Otto- dos aquellos que el Rey embia a algunos omes, que non puede dezir su voluntad nis M. Imp. : por palabra, o non puede, o non quiere His mandatelfs cessit Regina benignis, embiargelo dezir por carta; estos tienen Et quo jussa fuit pariter comitantibus ivit officios grandes e mucha honrrados, come Perraultis subjectorum cuneis populorum. aquellos que han de monstrar la voluntad Utitur ibi non semel. del Rey por su palabra. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. * 3. MANDATOR, Fidejussor, sponsor, 7657: Mandatella, mandamentum, Com- Gall. Caution, garant. Charta ann. 1164. madament, Prov. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. -MANDATERIUS. Vide supra Manda- 599: Donamus vobis Mandatorem et fidejussorem eumdem Raymundum Trenca MANDATICIUM, Mandatum. Thang- velli et filium ejus Rogerium, etc. Alia mar. Vita Bernward. Ep. cap. 34: Ad ann. 1166. ibid. col. 528 : Et de hoc Manprsssentiam papas et imperatoris cum datorem, custodem et defensorem dono epistolis et Mandaticiis missus. Isarnum Jordanis... Ego Isarnus Jordani 1. MANDATIO, Idem quod Mandamen- dono me ipsum custodem et defensorem et tum, dominium, jurisdictio, districtus. facio guirentiam per me et per meam pos[Concil. Legion, ann. 1012. can. 9. inter teritatem, etc. Chartul. eccl. B. M. ConHispan. torn. 3. pag. 190: Junior vero ven. : Ego Bernardus comes Convenarum qui transient de una Mandatione in dedi Mandatores et obstaticos A. W. de aliam et emerit hsereditatem alterius ju- la Barta et B. de Maleon et Garmon de nioris, si habuerit (leg. habitaverit) in S. Beato et Petrum de Malabesina et ea, possideat earn integram ; et si noluerit Bern, de Juisan, Arsivo episcopo Convein ea habitare, mutet se in villam inge- narum pro omnibus debitis quss ei debenuam usque in tertiam Mandationem, et bamus. Vide supra Mancipium 5. habeat medietatem prasfatss hasreditatis, * 4. MANDATOR, Lictor, consul urn miexcepto solare et horto.] Charta Ferdi- nister, Gall. Sergent de ville. Pactum

212

MAN

MAN

MAN

inter episc. et cives Vasat. ann. 1340. in Eeg. 74. Chartoph. reg. ch. 59: Item quod habeant unum ministrum, vocatum vulgariter Mandatorem, qui baculum, cum signo sen armis villas depictis in baculo, deferre possit. Charta commun. castri de Podio Surigario ann. 1353 in Reg. 82. ch. 153 : Habeant unum messegarium seu Mandatorem, qui mandare valeat dictos consules, consiliarios et clavarios. Ubi nominis rationem habes, ut et ex Libert, villae de Lespiniano ann. 1379. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 546. art. 4 : Dicti consules eligent et habebunt unum famulum seu Mandatorem, qui similiter jurabit dictos consiliarios mandare pro consilio et aliis negociis dicti consulatus tractandis, et aliis ad dicta negocia evocandis. Hinc * MANDA.TOR etiam appellantur confratriae S. Affrodisii famulus, in Stat. ejusd. ann. 1393. ex Reg. 145. Chartoph. reg. ch. 313 : Item quod post mortem alicujus confratris vel confratrissse, Mandator dictas confratriae hospitalerius hospitalis S. Affrodisii possit ire per villam eques vel pedes, indutus quodam supervestimento, insignyto ymagine beati Affrodisii, portans quandam campanam, ad denuntiandum confratribus et confratrissis , ut intersint in exequiis dicti rnortui, 11. MANDATORIES, Procurator, institor, Gall. Facteur. Litterae Henrici VII. Regis Angl. ann. 1506. apud Rymer. torn. 13. pag. 159 : Et Antonio mercatori Senensi ejus factori sive Mandatorio, etc. p Occurrit praeterea in Stat. Genuens. lib. 4. cap. 13. pag. 111.] * 2. MANDATORIUS, Idem quod Advocatus ecclesiae vel monasterii. Charta Pipini reg. Aquit. pro monast. S. Florent, in Reg. 107. Chartoph. reg. ch. 264 : Si vero in eadem immunitate reus repertus fuerit vel ductus, a nemine distringatur, nisi a jam dicti loci Mandatorio, nisi forte exinde ipsius latronis fuerit erectio. Vide in Mandatarius 3. * MANDATRIX, ut supra Mandatarius 1. Pactum inter monach. et habitat. Anianae ann. 1332. in Reg. 69. Chart9ph. reg. ch. 175: Item super ilia quantitate pastae, quam in singulis cuechis Mandatrici furni dari et solvi consuevit, etc. 1. MANDATUM, Rumor, nuntii, litterse rem aliquam enarrantes. Anastasius in Hadriano PP. : Quibus... Perugiam conjungentibus, conjunxit Mandatum, quod jam fatus Desiderius abstulisset civitatem Faventiam, etc. i. in via rumor ei allatus est. Lex Long. 1. 3. tit. 16. ["** Rach. 8.]: Mandant aut annuntiant nostra secreta, et adhuc in extraneas provincias Mandatum faciunt. Matth. Paris ann. 1242: Urgebant autem regem Mandata Ultramarinorum, i. quse per litteras nuntiabantur, mandabantur. Adde pag. 547. et Additamenta pag. 118. 2. MANDATUM. Breve, vel Edictum Regium. In Addit. ad Matth. Paris: Mandatum Regis de juratis ad arma. Adde Anonymum Barensem ann. 1042. [Mandatum Papale, in Chron. Andr. Danduliapud Murator. torn. 12. col. 544.] Gloss. Gr. Lat.: Mandatum, IvroXY]. Theophanes pag. 211 : CO SB 'lue^e (iavSa-rov Xlyov, etc. Vide Glossaria Rigaltii et Meursii, voce MavSa-rov. 1 3. MANDATUM, Mandatarius, procurator, actor, missus, qui alio nomine jurisdictionem exercet, Locumtenens. Consuetud. Apamienses ann. 1212. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 832: Quicumque in quolibet crimine vel alio modo clericum ceperit, etiamsi non

haberet coronam , reddatur Episcopo, 14. pag. 369. Verum a Concilio Trident, vel Archidiaconof aut Mandato suo sine tandem penitus exstincta sunt Sess. 25. dilatione. Charta Willelmi Episc. Au- cap. 9. de Reform. : Decernit S. Synodus tiss. ann. 1215. ibid. col. 844: Si au- Mandata de providendo, et gratias quse tem contingeret quod dicti burgenses defi- expectativse dicuntur, nemini amplius, cerent in aliquo pagamento statis ter- etiam collegiis, universitatibus, senatibus, minis, Comes, vel Mandatum suum hoc et aliis personis singularibus, etiam sub ostenderet nobis.... et exinde pi'fecipienti- nomine Indulti aut ad certam summam... bus nobis Comes vel Mandatum suum pos- concedi licere. Horum mandatorum aucset assignare ad res burgensium. Charta torem Alexandrum III. PP. scribit ReWillelmi Pictavens. Episc. ann. 1217. buffius loco citato ; alii ad Clementem apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. V. id referunt. Pictav. MSS. pag. 852 : Ita videlicet quod 1 6. MANDATUM, Decretum a superioMandatum Abbatis et Mandatum domini ribus judicibus ad pedaneos missum. de Luciaco eligent duos vel tres vel qua- Vide Arestum 1. tuor probos viros de eadem villa. Litterse 17. MANDATUM, Districtus, jurisdicHenrici III. reg. Angl. ann. 1263. apud tio, territorium. Ooncil. Legion, ann. Rymer. torn. 1. pag. 759 : Post redditio- 1012. can. 16. inter Hispan. torn. 3. pag. nem clavium, introitum et ascensum dic- 191 : Item si aliquis sayo pignuram fecerit torum hominum, cum vexillo prsedicto, et in Mandato alterius sayonis, persolvat ejusdem vexilli ostensionem, statim nos, quemadmodum si non esset sayo; quia vel hseredes nostri, vel Mandatum nostrum vox ejus et dominium non valent, nisi in (cui dictse claves, nomine nostro, et hsere- suo Mandato. Vide Mandamentum 2. dum nostrorum, redditas fuerunt) easdem * Charta ann. 1140. inter Probat. torn. claves incontinenti restituemus dicto Vi- 2. Hist. Occit. col. 492 : Trado tibi Guilad feucecomiti Turennae. Et pag. 761 : Parati- lelmo Montispessulani domino que fuerint coram nobis, vel hasredibus dum et ad totos honores, et cui dimittere nostris, vel seniscallo, aut Mandate nos- volueris, videlicet totum castrum, quod votro, justitise facere complementum. Charta catur Paulhan, quod est in episcopatu Biann. 1285. ex Chartul. Angeriac. f. 272 : terrensi, cum Mandato suo, et cum homiPer quam (portam) prssdicti Abbas et nibus et feminis, et omnibus feudatariis. 1 8. MANDATUM, Pactum, conventio, Conventus vel Mandatum suum et homines tenentiarii dicti Monasterii possint judicatum. Vide Mandamentum 3. 9. MANDATUM, Ablutio pedum, qua3 ire libere et redire. Diploma Philippi Regis apud Perardum pag. 348: Prse- fit in Coena Domini cum silicet Chorus sente Mandato nostro si voluerit inte- cantat illud Christi: Mandatum novum resse.... quas missiones nos vel Mandatum do vobis: de quo more S. Augustinus nostrum perturbare et contradicere non Epist. 119. cap. 18. Chilienus Monachus possumus. Hist. MS. S. Cypriani Pictav. in Vita S. Brigidae cap. 2 : pag. 433: Si vero Mandatum Abbatis Proxima Ccena fuit Domini, qua sancta solebat maliciose per diem et noctem terragiare Mandatum Christi calido complere lavacro. et decimare distulerit, etc. Adde Litteras Johannis Reg. Franc, ann. 1351. torn. Synqdus Aquisgran. can. 20: In Ccena 4. Ordinat. pag. 91. Kemant, Picardis, Domini pedes Fratrum post Mandatum eadem notione, in Litteris Carpli Regen- Abbas lavet et osculetur. Eadem habentur tis ann. 1358. torn. 3. Ordinat. reg. in Addit. 1. Ludovici Imperat. ad Capit. Franc, pag. 295: Et se aucuns estoient Caroli M. cap. 23. Tabul. Abb. Belliloci arrestez par mi ou par men Kemant, etc. in Lemovicib. num. 10 : Sanctum Man* Commandement, eadem acceptione, datum , quod Salvator noster instituit in Lit. ann. 1358. torn. 3. Ordinat. reg. pridie quam pateretur, abluendis pedibus Franc, pag. 660. art. 12. et Commant, in pauperum, nunc destructum est ab eodem Stat. ann. 1355. torn. 5. earumd. Ordi- Abbate nostro, qui melius merito lupus dicitur rapax, qui sibi vindicat eandem nat. pag. 510. art. 6. |f 4. MANDATUM, Charta, qua negotii eleemosynam, nurnmos, quos D. Pontifex alicujus actor quis constituitur, Gall. Rodolfus constituit. Vide Leonem OsProcuration. .Varias ejusmodi mandato- tiens. lib. 2. cap. 34. Ut vero ea ceremorum formulas videre licet inter Marcul- nia peragi soleat turn a Monachis, turn fianas et Lindenbrogianas. a Clericis, consule, si lubet, Udalricum | 5. MANDATUM APOSTOLICUM, vox1. Consuet. Cluniac. c. 12. Ceremolib. Oancellariae Romanae, Gallice Mandat. nialem Episcop. lib. 2. cap. 24. etc. Compendiosa benefic. Expositio fol. 39 : MA.NDATUM quovis sabbato septimanse Mandata Apostolica sunt diplomata qui- fieri jubetur in Regula S. Bened. cap. bus generaliter sub variis literarum for- 35. [Nullibi in Regula S. Bened. Mandamis mandat Pontifex Romanus collatori- tum occurrit ea de qua nunc agitur nobus, ut alicui conferant beneftcium primo tione ; capite autem laudato, ubi de vacaturum, quod mandatarius recusare Septimanariis coquinse sermo fit, praecenequit. Rebufflo : Mandatum de provi- pit S. Pater ut egressus de septimana, dendo. Honorius III. PP. Episcopo No- sabbato munditias faciat, quo scilicet, ut viom. scribens, Decretal, mand. de Res- infra habetur, Vasa ministerii sui munda cript. : Mandatum Apostolicum ad te di- et sana cellerarioreconsignet.] Liber Orrectum, ut magistrum S. faceres in Cano- dinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. nicum recipi.' Observat Rebufflus in 63 : Omni Sabbato faciendum est Mandatum, nisi festum fuerit novem Lectionum, Praxi benef. | ult. de Mandat. Apostol. quod cum Pontiflces Romani Ordinarios vel Octavse, aut die postero hoc Dominico frequentioribus ejusmodi mandatis gra- festum duplex sequatur. Inter Pascha varent, illud in Concord, inter Leonem etiam et Pentecosten non fit Mandatum. X. et Franciscum I. decretum fuisse : Adde cap. 12. Folcardus in Vita S. BerStatuimus et ordinamus quod quilibet tini cap. 10 : Ad Mandatum Domini, quod Romanus Pontifex semel duntaxat tern- apud Monachos singulis sabbatis ex more pore sui Pontificatus, litteras in forma celebratur. Vita S. Erminoldi Abbat. : Mandati juxta formam inferius annota- Erat autem sabbatum, hora, qua sonitu tam dare possit. Huic decreto jam pr33- tabulae ad Mandatum Fratres more solito iverat Concilium Basileense , aliquas convocantur. Vita S. Odonis Abbat. CluLeges certosque fines iis mandatis ap- niac. lib. 2: Peracta itaque ilia hebdoponendo, apud Labbeum Concil. torn. mada, sabbato vesperascente, cum nostri

MAN

MAN

213

Fratres ccepissent Mandatum regulse Monach. in Consuetud. Cluniacens. cap. Manjable. Guibertus lib. 2. de Pigneribus Sanct. cap. 3: Deum ergo et homimore prseparare, etc. Ut porro peragatur 48. part. 1. SSS" Viget etiamnum in Abbatia S. nem Mandibilem fieri quas permittet ejusmodi Mandatum, haoet liber Ordinis S. Victoris d. cap. 63. Adde Titas Dionysii in Francia usus, ut post pran- ratio 9 *MANDIBULA, Maxilla, Gall. Machoire. Abbatum S. Albani pag. 34. et Gesta dium ter qualibet hebdomada, feriis Innocentii III. PP. pag. 150. Vide Al- scilicet 4. 6. et Sabbato, a capite jejunii Chron. S. Mariae Magdal. Ms.: Anno veolus 2. ad Kalendas Novembris hebdomadarius Domini 1458. die 29. Junii, regnante serenissimo principe rege S5W" Moris erat in quibusdam monas- trium pauperum manus abluat in capi- per eundem principemRenato, fuit missus R. in Christo pater tulo, quibus et eleemosyna tribuitur. teriis tot pauperum pedes lavare, quot MANDATUM PAUPERUM, quod agitur episcopus Massiliensis D. Nicolaus de erant monachi; quibus etiam interdum alii addebantur, in animarum amico- inter pauperes, Sabbato ante Palmas, Francanii ad transferendum Mandiburum familiariumque defunctorum sola- de quo Rupertus lib. 5. de Divin. Offic. lam capitis B. Marias Magdalenas de tium. Bern. Mon. Ordo Cluniac. part. 2. cap. 22. Joannes Abrinc. de Eccl. Off. civitate Aquensi et de monasterio montacap. 15 : Quo facto pronuntiatur a came- pag. 44. et liber Usuum Ordinis Cisterc. lium de Nazareth ad sanctum Maximirario qui sutulares quo erogati sint, nu- cap. 21. Concilium Biterrense ann. 1233. num. MANDIBULUM, Mantile. Charta Rumeravit, quot fratres in claustro sint, ut cap. 20 : Item consulimus, ut Mandatum totidem pauperes a decano et hospitario pauperibus, saltern in hebdomada semel desindi Episcopi Dumiensis aerae 1076. ad Mandatum eligantur; et insuper fiat, sicut in Monasteriis ordinatis fieri apud Antonium de Yepez in Chronico Ord. S. Benedict! torn. 5 : Ad ministequantum visum fuerit D. Abbati pro ami- quotidie consuetum est. * Hinc Mande a nostris nuncupata rium refectionis, mensas, Mandibula, cis et familiaribus nostrts. monachos sabana, aquamanilia, et facitergia, disMANDATUM QUOTIDIANUM , quod a haec ceremonia, quam non certis cos, et paropsidas, et inferturias etiam clericos, Monachis peragitur, a capite jejunii us- tantum, sed adjuncta in pauperes anni argento sculptas etfialas ,perlucidas, etc. auro temporibus, eroque ad Kalendas Novembris omni die, gatione, usurpasse certum est. Necrol. [Supplem. Antiquarii : Mandibulum, sive una vice, sive duabus comedatur, vij. Id. Jan.: Ordinatum est et post ccenam, ut est apud Udalricum lib. Paris. Ms. sollempne illud Mandatum cpaTvcoaoe, laquear.] MANDTBURNUS, etc. statutum 1MANDIBURDIUM, 2. Consuet. Cluniac. cap. 37. Adde eum- Quadragesimae, in quo singulis diebus a Vide Mundiburdus. dem lib. 3. cap. 8. 24. et Hugonem Fla- secunda feria post Invocavit me usque ' MANDICARE, pro Mendicare, in viniacensem pag. 268. [Bulla Benedict! ad quintam feriam in Cosna Domini, solis Charta ann. 1407. torn. 1. Hist. Dalphin. XII. PP. ann. 1337. in Tabul. S. Victoris diebus Dominicis exceptis, etc. Charta pag. 87 : Alias vero (gardes vacant] propMassil.: Locus in quo fit quotidie Man- Phil. Pule. ann. 1309. in Reg. 13. Char- ter recessum aliquorum ex dictis gardedatum veparetur.] Mandata etiam post tqph. reg. ch. 112 : Ad supplicationem riis, qui recesserunt a dicta castellania coenam fieri jubentur in Capitulari dilectorum nostrorutn praspositi, decani et a patria Dalphinali, aliqui MandiLudovici Pii ann. 817. cap. 18. in Addit. et capituli ecclesiae Attrebatensis, ad aug- cando, et alii aliler et alio modo nullis 1. ad Capitul. Caroli Magni cap. 24. mentationem cultus divini in eadem ec- bonis sibi relictis. 5S3F" Praecipuis anni festivitatibus clesia, et praecipue cujusdam elemosinae, * MANDICUS, Lignea figura hominis, rite celebrandis ejusmodi Mandato sese vulgaliter vocatas le Mande, quse per eos quas ingens solet Circensibus malas modisponebant Cluniacenses, ex prsecepto annuatim certis temporibus fieri consue- vere, quasi manducando. Glossar. vet. ex B. Odilonis, ut testatur Bernardus Mon. vit, etc. Joinvil. in S. Ludov. edit. reg. Cod. reg. 7613. Vide Manducus. in Ord. Cluniac. part. 2. cap. 24 : Man- pag. 321: Com il soil acoustume en I'orMANDILE, pro Mantile. Charta ann. datum faciendum esset, nisi in quinta dre de Cistiaus que certains moines en 1197. apud Ughellum torn. 7. pag. 1275: feria praecedente factum est; nam more chascune abeie de cele ordre, ore cil, ore Duo Mandilia parva Saracenica, quinque universalis Ecclesias, qui fit de sancto il, chascun Samedi apres vespres, combien Mandilia cum profulis, etc. [Graecis (xavmandato, quinta feria, quse nuncupatur que lijors soient sollempnex, doivent laver SYJXIOV, in Vita S. Nicolai Studite pag. Cosnas Domini, roboratus et autorisatus les piez as autres en fesant le Mande, etc. 913. et in Anonymo Combefisiano in venerabilis pater B. Odilo, sanxit, ut hoc Occurrit rursus ibid. pag. 342. Quo Lacapeno n. 48.J idem feria quinta praecedente Pentecos- sensu etiam hsec vox Mande legitur in * Pro Velum, Hisp. Mandil, Gall. Riten a fratribus celebretur: in Nativitate Constit. Fontis-Ebraldi cap. 23. deau, legitur in Charta ann. 1294. torn. etiam Domini, natalique summorum 10. MANDATUM, Domus hospitum in 1. Probat. hist, geneal. domus reg. PorApostolorum Petri et Pauli, atque As- Monasteriis, quod hospitum advenien- tug. pag. 107 : Cum vero colloquium husumptione sanctse Marias, si Sabbatis aut tium pedes lavarentur. Chronicon Lo- jusmodi fieri contigerit, sit inter dominas Dominicis diebus evenerint, hoc idem fieri biense: Fabricam domus susceptionis hos- et ostia gradizelas intermedium Mandile. prascedenti quinta feria censuit: quibus pitum, quam Mandatum vacant, perfecit. Haud scio an inde Mendilh, in Lit. domnus et venerabilis pater Hugo festum Historia Abbatiae Condomensis pag. 507 : remiss, ann. 1468. ex Reg. 197. Chartoph. Vinculorum S. Petri, et feslum Omnium Fecit reparari et meliorari domum Man- reg. ch. 59 : Icellui Guillaume persa au Sanctorum, et transitum B. Martini, dati, ubi recipiantur hospites et pauperes. suppliant son Mendilh, qu'il portoit en Purificationem quoque B. Marias, et Dedi- Silvester Giraldus in Cambriae Descript. droit de son estomac. Vestimenti genus cationem ecclesise, si extra Quadragesi- cap. 10. de Wallensibus : Adeo nempe esse videtur. mam evenerit, et solemnitatem sanctis- hospitalis hie gratia communione laetatur, * MANDITUM, Lo mangano, in Glossimae Trinitatis conjunxit, si in praedictis quod itinerantibus ea nee offeratur, nee sar. Lat. Ital. Ms. diebus eadem festa evenerint. petatur : tantum etenim domum intranMANDOADO. Vide Mandualis. MANDONES, in Glossis Isidori, AmbroMANDATUM trium pauperum, quod per tes protinus arma custodies tradunt, singulos dies cum eleemosyna in Quadra- deinde statim aquam offerentibus, si nes, Ardeliones, a Manducare. [Mando, gesima fit, in libro Ordinis S. Victor. pedes ablui permiserint, hospitio suscepti Mandox, mangeur, hardel, lecheur, in Parisiensis cap. 14. et 63. quod in capite sunt: aquae nimirum pedibus oblatio, Gloss. Lat. Gall. Sangerman.] * MANDORA, f. Placentae species. jejunii incipit, et in Cosna Domini fini- hospitalis apud hanc gentem est invitatio. tur, ubi et ritus ejusmodi Mandati des- Vide librum Usuum Ordinis Cistercien- Charta ann. 1221. torn. 1. Hist. Cassin. pag. 317. col. 1 : Tenimentum Dameli cribitur. Consuetudines Floriac.: Qui- sis cap. 79.107. * 11. MANDATUM, Proclamatio solem- debet facere hominium et fidelitatem, cunque Psalmos prostratos,... vel Mandatum trium pauperum perdiderit, (i. nis, quaa inter Missarum celebrationem et unam tortellam de tribus pullis et triomiserit) veniam in Capitulo petere fieri solet, Gall. Annonce, ban. Charta bus Mandora de ovis. debet, Rursum: Per totam aestatem, quo- Nic. Camerac. episc. ann. 1270 : TenebiMANDRA, Monasterium. Vox etiam ties est dies jejunii, fit Mandatum post tur dictus capellanus, si in capella sua Graecis recentioribus eodem significatu prandium tribus pauperibus. Petrus Clu- diebus Dominicis et festivis celebrare vo- nota. Alcuinus Epist. 27 : Caslestis Manniac. lib. 1. Epist. 28 : Et per totius anni luerit, post offertorium Missse dictae paro- dras agmina. Idem lib. 2. de Vita S. spatium unaquaque die tribus peregrinis chise de Barastre, et post Mandata, quss a Willibrordi: hospitibus manus et pedes abluimus, sacerdotibus talibus diebus fieri consueveCircuit idcirco vigili hoc tutamioe Mandras : panem cum vino offerimus. Interdum runt, dum tamen Mandata ante conseNominibus meritis ut Christi augeret ovile. plunbus. Eadem Consuetud. Floriac. crationem fiant, Missam suam celebrare. T MANDEBURDA. Vide in Mamburnus. Charta Rogerii Regis Sicil. ann. 1130. pag. 399 : Faciuntque illi Mandatum ad apud Rocchum Pirrum torn, l.pag. 304: 1 MANDERIUS. Vide Mandatarius. duodecim pauperes. Ordericus Vital, lib. t MANDIBILE FESTUM. Vide in Fes- Decernimusque pro Episcopali jure sol3. pag. 487 : Et post Capitulum ab omni vere eandem Mandram dictae Ecclesiae Conventu Mandatum pauperum, sicut in tum. 1 MANDIBILIS, qui potest manducari. Episcopali (Messanensi) annuos census Cosna Domini peragitur. Vide Hugonem Flaviniacensem pag. 167. et Bernardum Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Mandibilis, 100. libras ceres, 20. thuris, etc. AJia Sixti

214

MAN

MAN
ad Histor. Caroli VI. et VII. pag. 121: Et en ce temps (frere Richart Cordelier} fist ardre plusieurs Madagoires que maintes sottes gens gardoient en lieux repos, et avoient si grant foi en celle ordure, que pour vrai Us croyoient fermement que tant comme Us I'avoient, mais qu'il fust bien neltement en beaux drapeaux de soye ou de lin enveloppe, que jamais jour de leurs vies ne seroient pouvres. * Mandagloire, in Bestiar. Ms.:

MAN

scilicet, circadis et synodo specialiter nominando exceptis. Vide Pastus. * Manducare per consuetudinem dicitur, in Chartul. S. Alb. Andegav.: Gosfridus per forciam suam perexit ad Campigniacum, et Manducavit ibi, ut aiebat, per consuetudinem. Qui una comederant, vel hospitati fuerant, sibi mutuo, quacumque ex causa, per septem sequentes dies damnum inferre non licebat ex Usaticis Barcin. Mss. cap. 117 : Si quis cum alio hospitayerit Jouste Paradis en un mont, vel comederit, septem sequentibus diebus Illuec ou croit le Mandagloire. ab illius damno se abstineat, vel per aliMANDRATOR, Cavillator, calumniator, quod ingenium aliquam forisfacturam in Glossis MSS. Papias et Gloss. Isid.: nullomodo ei faciat, nee per seniorem Manda, deceptio, fraus. Leg. Mandra. suuvn, nee per amicum, nee per semetipsum. [Vide Manda 1.] 1 2. MANDUCARE super tumulos mor* MANDRINUS, pro Marturinus vel Frodoinus qui pvidem Pastor et inclitus Evex, Martrinus, apud Albert. Aquens. lib. 2. tuorum prohibet Capitul. lib. 6. cap. 197 : Et super eorum tumulos nee ManduNam per decies quater stabuli custos oviumque est. Hist. Hierosol. cap. 16. ut monet Muracare nee bibere prsesumant. Quod si feceUgutio : Archimandrita , Princeps vel tor. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. rint, canonicam sententiam accipiant. 412. Vide Martures. pastor ovium, unde quadam translalione * MANDRUS, pro Mandra. Constit. Mss. Antiqua hasc consuetude, quam a pagaEpiscopi et Archiepiscopi el Sacerdotes nis acceperant Christian!, quamque ut dicuntur Archimandrite, quasi Pastores Caroli reg. Sicil.: Et nullas extorsiones aboleret Augustinus, quantum laboraovium Christi. [Vide Gloss, med. Graecit.J per terras, campos et Mandros de rebus verit omnibus notum arbitror. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. et animalibus faciant. MANDDCARIA, Comestio, pastus, ex 7657 : Mandra , bubulcus , qui nomina MANDUALIS, Germanis Mandel, Canbourn mandat memorise, Boyer, Prov. cellus, qui desuper tumulum stat. Sic Gallico Mangerie. Charta Vitriacensis Insuper Abbas et Monachi, Aliud Gall. Lat. ex Cod. 7684 : Mandra, vetus Gloss, ad Legem Salicam tit. 57. ann. 1157: terra in possidebunt, Souvier ou bergier; i. bubulcus. Vide ubi hsec verba habentur: Si quis aris- quicquidcorveis etVitriacensi consularibus absque tatonem, hoc est, staplum super mortuum Manducariis, quse. adabsque Abbatem persupra Fracta. solum 1 MANDRA, Cellula nionachica. Vita missitm capulaverit, aut Mandualem, terris et S. Ethelwoldi ssec. 5. Bened. pag. 615 : quod est structura, sive selave, qui est tinent, quidquid etiam in acquirere,feodis legitime deinceps possent EcIn tertio quoque ctenobio Wintoniensi, ponticulus, sicut more antiquorum facien- clesise Vitriacensi perpetuo tenendum quod... in honore semper Virginis Marias dum fuit, qui hoc destruxent, etc. Editio concesserunt. Vide Comestiones. Deo consecratum, Mandras sanctimonia- Heroldi habet hoc loco Mandoado, eadem T 1. MANDDCARIUM,, Jus pastus, siye lium ordinavit, quibus matrem... Ethel- notione et origine, ubi Wendelinus: dridam prsefecit, ubi regularis vitse norma Mandel vocamus id, quod in metam sumrna pecuniaria in ejusdem juris hactenus observatur. Hinc Mandres vulgo surgit, yeluti mergites segetum, veluti redemtionem exsoluta. Charta . ann. dicitur vicus quidam in Briegio, non et camini; unde mantel-vert dicimus 1187. ex Tabul. S. Melanii Redpn.: Peprpcul a Braia Comitis Roberti, a Man- lignum, quod supra focum eminet, cui trus de Chaune pro quodam milite a se dris scilicet, id est casulis, ut observat caminus superstructus est: ejus magni- interfecto, quendam monachum fecit in Valesius in Notit. Gall. pag. 422. tumul- tudinis ac formse (quadratse oblorigse,) Abbatia S. Melanii de ejus progenie, pro unum tuario opere ex ligno factis. A Mandra, solebat superstrui tumulis in defuncti cujus receptione dedit Abbatise monasterium, honorem aliquid ex asseribus compac- Manducarium annuum et unam minam MANDRITA, pro Monacho. Epitaphium tum, quod ornamenta tumulo instrata avensz xii. den. annui redditus. Vide Gaitelgrimse Principis Beneventanse, tegeret. Tumulos cancellis muniri soli- Mangerium. quod exstat in ea urbe, in interior! tos docet Pithoeus ex Gregorio Turon. 2. MANDUCARIUM. Regula TemplarioEcclesia Monialium S. Petri: cap. 30. de Glor. Confess, et lib. 4. de rum cap. 44: De Manducariis equorum. Miracul. S. Martini, et Fortunato in Nullus frater facere prsesumat ManducaHue Lector propera, Mandritam corde saluta. Vita B. Hilarii. ria linea, vel lanea, idcirco prius prin[Iter Germanicum Mabillonii torn. 4. S^ Heroldi lectio longe probabilior cipaliter facta, nee habeat ulla, excepto Analect. pag. 57: doctissimp Eccardo videtur, nee inju- cofinello. ria ; si quidem Mandoado, vox est Ger* Saccus videtur, in quo avena equis Conseerat sediculam Mandrita lupambulus istam, manica, qua" haec verba hominem mor- prsebetur, ut et Gallicum Mengoire, in Abbas Ramvoldus quam tibi, Ghriste, struit.] tuum, reddita esse existimat vir linguae Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Croix, Ermenoldus in Vita S. Soli cap. 9: Man- suss peritissimus : Man enim hominem; ubi de rebus necessariis pro exercitu dritis e diverse venientibus. Walafridus Doado, Saxonibus Code, Germanis supe- Scotiaa fol. 184. v: Item il convient dix Strabus Abbas Augiens. de Vita S. ripribus Toter, mortuum designat. Vide mille aunes de toille grosse pour faire Othmari cap. 1: Soni Mandritse studium Vitam S. Lucas Junioris pag. 1009. edit. Mengoires et autres choses. in ipso executus. [Ubi pro abbate usur- Combefisii. * MANDUCAT-PANEM, Cognomentum patur.] MavSpi-nje, in Concilio ConstantiMANDUCALIS, [f. Gistum, procuratio.J Isambardi testis, in Charta ann. 1120. nopolitano sub Menna act. 5. Hinc qui Tabular. S. Eparchii Inculism. fol. 43 : inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col; 25. Mandritis praeerat, Archimandrita dici- Hoc igitur totum, quidquid in ipso manso MANDUCATUS. Tabul. Major, motur. Avitus Viennensis Epist. 2 : Copiosse habere videor, et meum dominicatum, et nast. : Pro hac terra et de commendisa multitudinis prsepositus fuit, cujus offtcii meos Manducales, censuales, et feodum unam minam de Manducatu domini. personas Episcopi Orientales Archiman- nepotis mei Iterii, etc. Fol. 49: Unus Hoc est, unam minam frumenti, de dritas appellant. Vide Glossar. Meursii mansus debet 12. de>nar. 1. arietem, 4. quo manducat dominus. sestar.de cibaria, \. Manducalem. Fol. j MANDUCO, Vorax, gluto. Gloss. Isiet Fabroti ad Cedrenum. MANDROGERONTES , apud Luitpran- 75 : Neque celabit justitias, cum cognove- dor. Onomast. : Manduco, aSSt^ayoc. dum in Legat. cap. 55. Vetuli Monachi. rit eas, monacho obedientiario Manduca- Apul. Metamorph. lib. 6 : Nee vos memo1 MANDRABULUS. Annales Novesien- les Prsepositales, id est, les restoblages ria deseruit utique quod jam dudum decreveritis de isto asino, semper pigro quises apud Marten, torn. 4. Ampliss. Col- simul accipient, etc. Adde fol. 123. dem, sed Manducone summo. Vide Man| 1. MANDUCARE, Conviyium, refeclect, col. 670 : Mandrabuli equidem more res mecum successerunt. Eram enim ante tio; Jus etiam divertendi in domum dones. MANDUCUS. Ugutio et Jo. de Janua : in quietiori loco constitutus. Hie inter alterius convivii causa. Charta Pontii armorum strepitus... vivitur. Archiep. Arelat. ann. 1000. torn. 6. Spi- Manducus, joculator, ore hians, turpiler 1 MANDRAGORA, Pomi genus , cujus cil. Acher. pag. 428: Tali tenore, ut pas- mandens. [Papias : Lignea figura ingens, mentio fit Gen. 30. 14. nostris etiam cat tres pauperes ad unum Manducare quse nolet Circensibus malas movers quasi notum sub nomine Madagoires, quod de ipso conducto, quo ipse manducaturus manducando. Vide Lexicon Martinii.l pretiose asservatum sibi divitiis acqui- est. Charta ann. 1086. apud Lobinell. * MANDULA, Ital. Mandola, Amygdarendis idoneum somniabant. Hanc su- torn. 2. Hist. Britan. pag. 122 : Consue- lum, Gall. Amande. Stat. Riper, cap. 12. perstitionem memorant Commentaria tudinibus Pontificatus sedis, Manducare fol. 3. v: De qualibet soma Mandularum PP. IV. ibid. pag. 305: Decrevitque pro omni Episcopali jure solvere Mandram Ecclesise Episcopali Messanae annuum censum, etc. Vide Epistolas Hormisdse post Epist. 21. 'Aub TWV [xavSpwv dicta Monasteria quidam putant, id est, a specubus et cavernis, in quibus primitus Monachi habitarunt, et Monasteria sua exstruxerunt: Grseci enim jj.avSpav vacant speluncam. Gloss, vet.: Spelunca, (jidcvSpa. Gloss. Gr. Reg. MS. Cod. 1673: STOOO cnrrjXoaov, jwivSpa. GlOSS. Lat. Graec.: Caulss, rap(6<Aoi, [xavSpat. Alii, ut Budaeus, a grege Monachorum, cui, ceu Mandrse, id est, ovili, prsesint pastores Abbates : quippe Latinis quoque Mandra pro grege passim sumitur apud Juvenal. Sat. 3. et Martial, lib. 5. Chronicon Novalicense cap. 19 :

MAN

MAN

MAN

215

integrarum, de duodecim quartis, pro in- accommoda, Gall. Manne. Chartul. S. | 2 : Si nativus tuus habeat Manelatam Joan. Angeriac. fpl. 118. v : Dedit... in terra tua, pro qualibet planticula datroitu soldi sex. de feodo prsepositali... panicios et gessias bit tibi vel cuilibet alii suo domino mutoMANDULUS. Vide Mandalus. 1. MANDUM, Dispositio testamentaria. et vessias et linos et charbas tali pacto, nem ad forisfactum suum, et nihilomiCharta Lusitanica aerae 1208. apud Bran- ut facial Maneas ad unam de piscaturis nus terram mundabit a Manelata. Legem daonum torn. 4. Monarch. Lusitan. pag. S. Joannis, quantum opus fuerit in toto hanc tulisse aiunt Kenethum Regem, delinquentem primo bove mulctasse ; 270. v. : El mando, quod si omnes isti, anno. Vide supra Manda 3. secundo denis, tertio terrse amissione. 1 MANEAGIUM. Vide Mainagium 1. quibus mando, adimpleri Manda mea 1 MANEBRA, Corvata, servitium ma- Vide Hectorem Boetium lib. 10. Histor. non potuerint, convenire, etc. Id. pag. 272: Dividant pecuniam inter se, excepta nuale quod vassalli et subditi domino Scotic. MANENTES, Inquilini, coloni. Sed suo exhibere tenentur. Charta Philippi ilia, quam mandaverit pro anima sua dari. Pulcri Regis Franc, ann. 1287 : Questas proprie Manentes sunt, inquit Eanfrisuas | 2. MANDUM, Convocatio, submoni- et tallias et redevantias quse vocan- dus, qui sub Friderico II. floruit, qui in tio ad exercitum, seu Litterae quibus tur Manebre, et alias bladadam et vina- solo alieno manent, in villis quibus nee vassallus ad servitium militare, quod tam dicti castri... tradiderunt. Vide Ma- liberis suis invito domino licet recedere. Isti Manentes prsestant aliquando certos domino suo feudali debet, citatur. Lit- nopera. terae ann. 1340. torn. 1. Hist. Dalphin. * MANECANTANS,. Offlcium in eccle- reditus, et prsestant certa servitia. Item pag. 53 : Parati nobiles et Francos vestrse sia Lugdunensi, cui Missam matutina- et Manentes appellamus, qui 30. annis in Castellaniss librare per omne tempus et lem celebrare incumbit. Acta capitul. solo alicujus supersederint : et dominus modumin aliis nostris litleris dicti Mandi Mss. ejusd. eccl. ad ann. 1345. fol. 117. soli pro Manentibus habuerit, et manentia insertum. Instrum. ann. 1339. ibid. pag. r. col. 2 : Ordinaverunt quod ex nunc, servitia vel reditus, vel operas vel collec65 : Obviavimus Gileto de Lustrino... qui sive matutinae fuerint in choro, sive retro tas, pro maritanda filia, et pro aliis ab ibat ad D. nostrum Dalphinum ad secun- altare, quod Manecantans, qui nunc est illis 30. annis... petiit scientibus et padum Mandum. Extractum computi ann. et qui pro tempore fuerit, incipiat Mis- tientibus ; vel etiam si alibi habitant vo1327. et 1328. ibid. torn. 2. pag. 216 : sam matutinalem. Vide in Manicare 1. luntate domini, manentia tamen servitia Item in vigilia B. Joannis B. Peroto T MANEDA, Mansus, habitatio, domus. dominus retinuit. Gregorius Turon. de messagerio misso eques de Cabeolo in Charta ann. 1041. in Append. Marcae Hi- Vitis Patrum cap. 1 : Relinquentes hoc Brianconesium pro Mando Flandriarum, span, col. 1083 : Donamus... prsedictum habitaculum, quod expetierant, ad villas Aliud ann. 1334. ibid. pag. 245 : Die sexta quoque castrum, cereas et Manedas suas, Manentium sunt regressi. Helmqdus lib. Julii Johanni de Alvernya misso in Gas- sicut ilia via quse exit a monasterio, etc. 1. cap. 10 : Septem mansis, totidemgue coigniam pro Mando dom. et gentium in * MANEDERIA, Mansio, domus. Eeg. Manentibus ex hsereditate patrum fuit armis properando. A. 2. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1322. contentus. Donationes factae Ecclesiae MANDUS, Vestis virginalis, in Glossis fol. 54. v : Augerio de Grammonte do- Salisb. cap. 4 : Tradidit ad eandem seIsidori, quasi mantus, vel mantum, nos- micello dantur duse Manederise, quamli- dem... villam dictam Opinga, casam et tris Manteau. bet de xxv. lib. Turon. Vide Maneda. cur tern, cum terntorio, et silvam, Manen1 MANDYA, Pallii genus, quod ImpeMANEFICIUM, Supellex, opus, ma- tes 20. Cap. 8 : Tradidit villam Loufi caratorum ac Eegum praesertim fuit. Acta nuum x^'poypyi^a- Consultatio post Ob- sam et curtem, cum territorio suo, et MaS. Symeonis Stylitae torn. 5. Mali pag. servantias Eegni Aragon. pag. 43. v. : nentes 15. Eodem cap. : Tradidit... ca301 : Pientissimus autem Imperator Jus- Et duas bestias mel'iores arativas, si sint, sam cum curtifero suo et territorio et tinus... saccum indutus luxit ; adeo ut cum omnibus suis apparamentis, et unam Manentes 9. cum colonis et aliis appenfesta quoque luce procedens in templum, taceam argenteam, et (ex) omnibus Mane- diciis suis. Ex quibus liquet, colonos et coronam aut chlamydem gestare renue- ficiis unum ante-partem. manentes eosdem esse, qui et interdum rit ; verum sic simplici habitu cum solo * MANEGIA, Manubrium : unde in servi Manentes dicuntur. Cap. 1 : ComMandya purpureo processerit. Vide Glos- Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. paravit ad earn villam, quse dicitur Pin7657 : Manegue, Prov. manubrium. Guido digia, cum servis ibi Manentibus in colosar. med. Graecit. v. MavSvr). MANE, Oriens. Charta Lotharii Eegis de Vigev. Ms. de Modo expugn. T. S. niis suis. Cap. 2. Dedit Manentes servos Italiae ann. 946 : Sunt autem cohserentise cap. 8 : Et ista duo ligna insimul con- duos ad Megilingen. Concilium Cloipsius terras a Mane via, a meridie et ves- jungantur cum una Manegia de ferro. veshoense ann. 822. cap. 11 : Ut pro pers supra taxam S. Prosperi, a septen- Eursum cap. 11 : Conjungantur ambse plena reconciliatione susciperet terram trione, etc. Vita S. Domitiani, apud Gui- (rota?) insimul cum una Manegia ferri, centum Manentium. Mox : Retenti sunt chenonum in Hist. Bressensi pag. 231 : qux fit in medio feramentorum, et super enim tres Manentes de prsedicta condiEt terminatur a Mane interque consor- ipsis ferris volvatur ipsa Manegia cum tione, et libri 47. Manentium. Asserus tes colonos, et campum de ipsa ratione, illis duabus rotis indentatis exterius sic Menevensis ann. 855 : Omnem hsereditasubtus viam a meridie via, a sero inter positis. riam terram suam semper in decem Maconsortes oolonos, etc. Eollandinus in ^ MANEGIUM, Palus castaneus, quo nentibus unum pauperem aut indigenam, Summa Notaries : A Mane possidet L. a sustentantur vites, ut sentit Julius aut peregrinum, cibo, potu, et vestimento meridie N. a sero et septentrione sunt Porro Lambertenghi in sua editione successoribus suis usque ad ultimum vise, publicse, etc. Adde Ughellum torn. 4. Lib. Consuet. Mediol. ann. 1216. inter diem judicii post se pascere prsecepit. Ital. Sacrae pag. 212. 228. 229. Paradi- Mon. Hist. Patr. Taur. torn. xvi. col. [Charta Ugonis et Lotharii Eeg. Italiae num lib. 2. Hist. Lugdun. cap. 103. 885 : Dominus quoque semper prsefertur ann. 932. apud Eccardum Orig. HabsHist. Pergamensem torn. 3. pag. 183. aliis creditoribus etiam anterioribus in burgo-Austr. col. 151 : In loco Mozatico [Statuta Mediolan. part. 2. cap. 329. fructibus, qui ex terris suis exierint, in Manentes duos, in Arsitulo Manentes Chron. Parmense apud Murator. torn. 9. fictisf tertio et medietate, et blava data duos, etc.] Terra decem Manentium, in col. 763.] etc. pro semine, et denariis datis pro Mane- Charta Ecfredi Eegis. Adde Egbertum * Quae vox per Main et Mein a nostris giis et radiis. [FE.l de Ecclesiastica institutione pag. 92. olim reddita est. Joinvil. in S. Ludov. | MANEGUERIUM, f. perperam pro Vitam S. Machuti cap. 14. Adamum edit. reg. pag. 86 : Me commenda... que Marescagium, Palus, locus palustris, Bremensem cap. 54. Albertum Stadens. mangasse avec li ades et au soir et au Gall. Marais. Charta Gaucelini Abb. ann. 961. Chronic. Laurisham. pag. 64. Main. Comment, in Psalter, ex Glossar. Anian. ann. 1202. apud Stephanot. Anti- Fr. Mariam in Mathild. lib. 3. pag. 100. ibid. : U Vespre, et ou Mein et ou midi. quit. Benedict. Occitan. MSS. part. 1. Auctar. ad Matth. Paris pag. 155. 156. Ubi psal. 54. v. 18. habet : Vespere et pag. 380 : Et totius alterius juris ordi- Ughellum torn. 1. pag. 854. Monast. AnMane et meridie. Poema Merl.Ms. : II narii vel extraordinarii quod unquam glic, torn. 1. pag. 109. etc. Gallis, Mavous en converra moult Main issir fors. monasterium Anianense, vel aliquis no- nans et habitans, qui et Couchans, et leCaton en Roman : mine ipsius monasterii, habuit, tenuit, vans dicuntur. Vide Eaguellum [** et vel percepit in stagno, mari et Manegue- Haltaus. Glossar. German, voce Hubner, Teus rit au Main, qui au soir pleure. riis, vel in usaticis, vel in servitiis eorum, col. 962.] 1 BONO MANE, Phrasis Gallica, de ban etc. Vide Mariscus. SUBMANENTES, lidem, qui Manentes, matin, multo mane, ut habet Cicero lib. MANELATA, Herba perniciosa et mala, qui sub dominio alicujus manent : 5. Epist. 4. ad Att. Diarium Magist. Scotis, Cruiidappellata, Lolium Skenaao. Soubsmanans, in veteri Consuetud. AmCeremon. Ciir. Rom. inter notas Gode- Statuta Alexandri III. Scotias Eegis cap. bian. art. 82. 90. et veteri Bononiensi fredi ad Carolum VIII. pag. 711 : Feria 18 : Si firmarius tuus ponat Manelatam art. 1. 2. 4. Tabular. S. Bertini : Decir sexta dicta mensis Januarii, Bono mane in terra Regis vel Baronis, et non vult mam omnium terrarum suarum dominii recesserunt ex urbe Ascanius vicecancel- earn deliberare et mundare, debet puniri mei et animalium ipsius, et Submanensicut seductor, qui ducit exercitum in tium suorum, et hospitum resignavit in larius et de Luneat Cardinales. * MANEA, Cistse species piscationi terram Domini Regis, vel Baronis. Et manu mea, etc. [Charta Caroli Flandr.

216

MAN

MAN

MAN

Comit. ann. 1112 : Submanentes vero S. Quselibet bestia onerata telis, pannis cu- pluribus mansionibus vidnata, et collata Silvini in villa Aid ad domes suas cons- juscumque Maneriee sint, ferro seu cupro (collecta) ex pluribus vicinis. Manerium truendas materiam lignorum sufficten- operatis... debet pro pedagio 12. denarios. autem fieri poterit ex pluribus villis, vel tem accipiant. Occurrit ibid, semel.] Occurrit rursum infra in voce Mane- una : plures enim villss possunt esse in S U B M A N S O K E S , Eadem notione. rium. I/-* Abaelard. de gener. et spec, corpore Manerii, sicut et una, et ad unam [Charta Roberti Comit. Flandr. ann. pag. 523. ed. Cousin. : Hi tamen expo- mansionem pertinere poterunt plura te1101. apud Miraeum torn. 2. pag. 1148 : nunt genera, id est, Manerias. Vide doc- nementa... Item quandoque est ManeUt homines ipsius Ecclesiss vestrse, qui tissimum editorem Praefat. pag. 151. et rium in villa, et ubi non fuerit nisi unica Submansores nuncupantur, ab omni pu- Schmid. ad Petr. Alphons. Disciplinam villa in Manerio, denominari possunt blica exactione ac jugo etiam dominatio- clerical, pag. 97. num. 3. et pag. 150. uno nomine, et tenementa tali manerio nis sues sint liberi et immunes.] Charta num. 4.] adjacentia erunt in tali villa, et in tali Philippi Comitis Flandr. ann. 1183. !3. MANERIA, Exactionis genus. Vide Manerio, et Manerium a villa e contrario. apud eumd. torn. 1. pag. 716 : Hac inter Manneria. Adde Fletam lib. 6. cap. 51. [*> Vide caeteras libertates gratia potitur, ne Sub1. MANERIES, Gall. Maniere, Modus, Phillips. Histor. Jur. Anglici torn. 2. mansores ejusdem Ecclesise ab omni pu- ratio, via. Ugutio : Species dicitur re- pag. 181.] [Mowers, eadem notione qua rum Maneries, secundum quod dicitur, Manerium apud Anglos, usurpat le Roblica exactione liberi, etc. eo MANELOQUIUM, Conventus et con- Herba hujus speciei, id est, Maneriei, man de Vacce MS. : sultatio opificum matutina. Vide Hal- crescit in horto meo. [Chron. Pipini apud Villes essillent et Maners, taus. Gloss. Germ, voce Morgensprache, Murator. torn. 9. col. 706 : In eodem Mesons ardent, prennent avers.] etiam viridario omnis herbarum et arbocol. 1367. | M A N E O P E R A , pro Manuopera. rum Maneries habebalur. Epistola GreMANERIUM, villsz appellatione donaCharta Hugonis Episc. Gratianop. ann. gorii IX. PP. ann. 1228. apud Marten, tur ab Orderico Vitali lib. 4 : Ducentas 1094. in Tabular, ejusd. Eccl. fol. 14 : torn. 1. Anecd. col. 948 : Sed exinde et octoginta villas (quas a manendo MaNantelmus de Jerra habuit 3. chabana- gravius indignatus novas nocendi Mane- nerios vulgo vocamus) obtinuit. Hinc, Marias pro Episcopo Hugone Gratianopoli- ries adinvenit.] Joan. Sarisberiensis lib. neria Regalia, apud Ingulfum pag. 880. to.no, qui reddit unaquaque 13. sextarios 2. Metalogici cap. 17. de quodam Philo- et Dominica Maneria, in Diplomate de civata... et opera et Maneopera. Vide sopho sui temporis : Nunc enim cum Joannis Regis Angliaa apud Matthaeum genus audit vel species, res quidem dicit Paris ann. 1215. quae Scriptoribus villse Manopera. intelligendas universales, nunc rerum regies, appellantur. Idem ann. 1249. pag. | 1. MANERE, Detinere, demorari, Gallis Arreter. Oberti Cancellarii An- Maneries interpretatur. Hoc autem no- 508 : Ad alterutrum dictorum Manerional. Genuens. lib. 2. apud Murator. men, in quo auctorum invenerit, vel hanc rum mansurus perrexit. Occurrit saepe torn. 6. col. 308 : Et appropinquantibus distinctionem, incertum habeo : nisi forte in Legibus Henrici I. et in Chartis et ibi Manserunt galeas ad Arelatem et in Glossematibus, aut modernorum lin- Scriptoribus Anglicis Manerium vox, Tencataliam circa dies viginti genles guis doctorum. Sanutus lib. 2. part. 4. quam a Normannis in Angliam invecComitis, ut irent cum Us super Pisanos cap. 24 : Pictse galees sint tali modo et tam opinantur plerique, cum ante Noret darent illi secundum suum arbitrium. Manerie. Utuntur prseterea S. Bernardus mannos vix in veteribus Tabulis repe2. MANERE, Coire, vel matrimonio Epist. 339. Chronic. Windesem. lib. 2. riatur. T MANERTUM, nude pro sede seu domo conjungi, aut cum muliere rem habere, cap. 44. Tho. Archid. Spalat. in Hist. Concilio Vermeriensi ann. 752. cap. 2. Salonitana cap. 30. Jacobus Cardin. de rustica, Gall. Maison de Campagne. Ge17. 19. 20. et Compend. ann. 757. cap. Anno Jubil330 cap. 6. Hubertus de Mi- nealogia Comitum Flandriae apud Mar10. 14. 15. 17. Collatip Leg. Mosaicae tit. rac. lib. 2. cap. 1. Frideric. II. de Arte ten, torn. 3. Anecd. col. 425 : Maneria ci5 : Moyses dicit: Qui Manserit cum mas- venandi pag. 18. 30. 37. [Adde Hist. vium Gandensium extra villam existenculo mansione muliebri, aspernamentum Dalph. torn. 2. pag. 316. Acta SS. torn. 2. tia comburentes. Regest. 82. Chartophyl. regii ann. 1354. Ch. 139 : Domum, seu est, ambo moriantur. Ubi Editio vul- Junii pag. 396.] etc. Vide Maneria 2. * 2. MANERIES. [Congeries lapidum. Manerium, seu hebergamentum. Index gata Levitici cap. 20 : Qui Dormierit T")T"p 'p 1 cum masculo coitu femineo, etc. Apud MS. beneflc. dioecesis Constant, fol. 58 : MANERIUM, Habitatio cum certa Manerium presbyteratus est in dicta eleSenecam lib. 3. de Beneflc. cap. 15. et Suetonium in Augustq, manere apud agri portione, a manendo dicta, Gallis, mosina prope ecclesiam. aliquem, est cubare, uti observatum a Memoir : quomodo in Consuetudinibus * Menor, in Chartul. Campan. fol. 79. Salmasio. nostris municipalibus vulgo accipitur Nude pro Domo, in Oharta ann. 1379. * MANERESIUS, Ensis species. Lit. pro praecipua feudi domo, quae cum apud Boullaeum torn. 5. Hist. Univers. remiss, ann. 1335. in Reg. 69. Chartoph. universo ipsius ambitu penes primoge- Paris, pag. 384 : Et pro collegia Andegareg. ch. 254 : Johannes de Pinu... arma- nitum esse debet. Vide Raguellum. vensi Manerium seu domum quamdam, tus cum ense et bloquerio ac spaleriis, Manerium vero aliud apud Anglos so- vocatam deBueil, in vico Sauveressesituaetiam cum dicto ense sive Maneresio eva- nat: Cqwello enim idem est, quod unius tam. Pro palatio regio occurrit apud ginato in via publica. Vide supra Mana- feudi circuitus. Rastallo est res compo- Elmham. in Vita Henr. V. reg. Angl. rixius. sita ex diversis rebus, yerbi gratia ex edit. Hearn. cap. 13. pag. 24. 1. MANERIA, [Idem videtur quod in- habitatione, terris arabilibus, pascuis, 1 MANESGALLUS, pro Marescallus, Fafra Manerium, habitatio, yei villa rus- pratis, silvis, reditibus, advocatione, ber solarius. Statuta Massil. lib. 6. cap. tica.] Charta Ildefonsi Regis Aragonum curia Baronis, etc. Ut vero manerium 77 : Et quia Manescallorum imperitia, seu apud Gariellum in Episcopis Magalon. sit, debet esse ab antique, cujus memo- defectu inclavant frequenter animalia, pag. 159 : Scilicet castrum meum, et vil- ria non exstet. Maneriorum differentias nulla coertione sequuta : providimus igilas, et mansos, et terras, et vineas, et ita exequitur Bractonus lib. 4. Tract. 1. tur prsesenti statuto,...quodomnes Manesprata, et justitias, et firmantias, et Ma- cap. 31. | 3 : Sciendum est, quod Manecalli hujus civitalis Massilies, etc. nerias, et nemora, sive culta, sive inculta, rium poterit esse per se, ex pluribus sedi* MANESGALLUS LOGICIORUM, Gall. etc. [Charta Philippi Pulcri Reg. Franc, ficiis coadunatum, sine villis et hamletis Marechal des logis, Qui hospitia regi et ann. 1302. apud Menester. Hist. Lug- adjacentibus. Poterit etiam esse Mane- curiae parat. Vide supra Logidum. dun, pag. 83 : Neque arbores quss ab an- rium per se, et cum pluribus villis, et cum j MANESCERE, Illucescere, oriri. Tatiquo servatse fuerunt propter decorem et pluribus hamletis adjacentibus, quorum bular. S. apud amosnitatem Maneriarum... aliquo tern- nullum did poterit Manerium per se, sed Antiquit. Johannis Pinnat. Et dieMoret. Navar. Lunis pore scindantur. Bern, de Breydenbach villse, sive hamletse. Poterit etiam esse Manescente, Rege pag. 381: suo equo roequitante Itin. Hierosol. pag. 78 : Sarraceni fece- per se Manerium capitals, et plura conti- sello cum totos suos varones. runt sibi Maneriam, et maxime de se- nere sub se Maneria non capitalia, et plu* MANETIUM, Haud scio an mendum pulchro ejusdem B. Johannis B. quod de res villas, et plures hamletas, quasi sub marmore fuit factum, etc.} Vide Mane- uno capite aut domino. Manerium autem sit pro Manerium, certe eadem notione fieri potest ex pluribus villis, vel una : legitur apud Visselbec. in Chron. Hurium. plures enim villse poterunt esse in cor- xar. ad ann. 1304 : Bartho Idus Ley obtulit | 2. MANERIA, Modus, ratio, ut mox Maneries. S. Bern, de Gantu torn. 1. pore Manerii, sicut una. Idem lib. 5. eidem (S. Nicolao) post mortem suam edit. Mabill. pag. 696 : Utrumque, in- Tract. 5. de Exceptionibus cap. 18. dis- Manetium suum in Amelunxia. quies, falsum : quia nee omnes cantus crimen inter Mansionem, Villam, et Ma1 MANEY^B, Minuta stramina, Picarprimes Manerise in ilia tantum possunt nerium, sic describit: Mansio esse pote- dis Manees a verbo manere, quod rematerminari, cum et finem in g ponant per rit constructa ex pluribus domibus, vel neant in area cum majora colliguntur b rotundum ; nee omnes qui in ilia ter- una, quse erit habitatio una et sola sine atque ligantur. Charta ann. 1303. e Taminantur primes sunt Manerise. Charta vicino ; etiam etsi alia mansio fuerit vi- ta ul. Corbeiensi: Dictus Symon nollet quod ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 98: dnata, non erit villa, quia villa est ex trituratores dictorum portionariorum aeu~
1

MAN

MAN

MAN

2i7

censarii eorumdem... haberent Maneyas, crari pro seslario bladi nisi solum et dum- et apparamenta fierent. Occurrit ibid. taxat sex denarios Turon. Legendum iterum. sive les Manees, de dictis fourragiis. 1 MANGANELLUS, diminut. a Manga* Melius forte de manipulis intelliges. forte Mangonarii et Mangonaria, a Mangonare. nundinari. Vide in hac voce. nus. Card, de Aragon. in Honorio III. Vide supra Mandala. 1 MANGANIA, Idem videtur quod Ma- PP. apud Murator. torn. 3. pag. 568 : Im1 MANEZARE, Contrectare, Italis Maneggiare, Gall. Manier. Vita B. Cathari- hamium, seu mulcta pro illata grayi lae- missus ab adversa parte lapis Manganelli nae de Palantia torn. 1. April, pag. 652 : sione praestanda. Statuta Vercell. lib. 2. cecidit super caput ejus (Simonis ComiManezaverunt manus ipsius... et brachia pag. 34. recto : Ita quod nemo admittatur tis) et comminutus expiravit. Inventar, ad petitionem Communi faciendam per castri Sommer. in Occitan. ann. 1260 : quse erant alba et colorita. 1 MANGA, pro Manganum, apud Rade- eum occasione alicujus restitutioms, Item mi. fonde de Manganello, etc. vicum Frising. de Gestis Frideric. I. emende, vel Manganie, vel alterius rei, * MANGANELLA, Idem. Charta ann. Imper. lib. 2. cap. 47 : Efferatis vero qui aliquid dare deberet Communi pro 1359. ex Bibl. reg. : Prsenominatis consuanimis Princeps, obsides eorum machinis fodro. Vide Mahamium. libus in adjutorium perficiendi opus... alligatos, ad eorum tormenta (quse vulgo \ 1. MANGANUM, Praestigiae. Hesy- dicti pontis de fusta, quse nunc est in loco Mangas vacant] decrevit objiciendos. prssdicto de Moisiaco de resta certss sumChio : Mayyava, 9p[xaxa, Sixxua, yov)Tu* 1. MANGAGNA, Vitium, labes. Stat. [jwxTa. Apud Suidam [Aayyavov exppnitur mse fustorum, quae pro provisione in obseMontis-reg. pag. 154 : Et si aliqua bestia TtapaSolov TI, id est, mirum aliquid seu dio B. Anthonini portata fuerant, dempta vel bestise fuerint in casu reddibitionis insolens. Eidem etiam jxayyava est vas tamen de fusta et resta prsedicta... fusta propter morbum, vitium et mangagnam, vinarium ligneum. Supplem. Antiqua- apta et dedita ad faciendum... Manganeletc. Vide supra Magagna et Mahamium. rii : Manganum , (xayyavov , 0660. Vide las, usque ad valorem D. scutorum auri, * 2. MANGAGNA, Idem quod mox Man- Lexicon Marti nii. dedimus. ganaria. Tabul. S. Andr. Avenion. : xx. 2. MANGANUM, et MANGANA, numero MANGENA, Idem quod Manganum. OcMangagnas bladi. multitudinis, Machinae bellicae jacula- currit vero apud Paulum Diac. lib. 21. 1 MANGAGNARE, ut Mahemiare, muti- torise. Gloss. Graeco-Lat. : Mayyavov , Histor. Misc. Scriptorem Vitae Lud. Pii lare, graviter Isedere. Vide Mahamium. Manganum. Boxhornius a Cambro-Bri- ann. 803. Monachum Egmondan. in 1MARGANA, pro quavis Machina. Epis- tannico Mangnel, aries bellicus, bellica Chronico Belgico ann. 1160. Albertum tola inter August. 8 : Qui, inquam, mo- machina, deducit. Gloss. Lat. MS. Re- Aq. lib. 2. cap. 31. lib. 3. cap. 25. 41. lib. dus, id est, quomodo id faciant, qua arte, gium : Machinas , Mangana , Insldise. 5. cap. 31. lib. 6. cap. 2. 11. quibus Manganis, quibusve instruments, Papias : Tormentum dicitur, quidquid vi MANGENELLA, diminutivum a Manaut medicamentis. Vide Manganum 2. torquetur, ut vulgo Manganum. Abbo lib. gena, hoc est, minor machina jaculato1 MANGANARE, Saxa, et alia quaevis, 1. de Obsid. Lutetiae vers. 364 : ria, apud Albertum Aquens. lib. 7. cap. manganis projicere, emittere. Chron. Ve3. et Jo. de Beka in Chron. in Joanne II. Conficiunt longis aeque lignis geminalis ronense ad ann. 1249. apud Murator. Episc. Ultraject. Mangana, quse proprio vulgi libitu vocitantur, torn. 8. col. 634 : Et ea die rocham dictse | MANGENELLUS , in Compute ann. Saxa quibus jaciunt ingentia. terras obsederunt, et ibi steterunt, per duos 1202. apud D. Brussel. de Usu feud. torn. menses circa dictam rocham cum xni. Will. Tyrius lib. 3. cap. 5 : Jaculatorias, 2. pag. GXG. : Pro turre Musterolii famanganis grossis, in ipsa rocha die noc- quas vulgari appellatione Mangana di- cienda, et de granariis et logis ad Mantuque Manganantibus ;et ipsam ceperunt. cunt et petrarias fabrefieri placuit. Lib. genellos, nil. lib. et vi. s. Memqriale Potestatum Regiens. ad ann. 8. cap. 6 : Castella et machinas jaculato1 MANGINELLA. Beka de Episc. Tra1238. ibid. col. 1110 : Brixienses Manga- rias, quas Mangana et petrarias vacant. ject. torn. 1. SS. April, pag. 218 : Applinabant castra, et homines qui erant in Cap. 13 : Alii vero minoribus tormentis, cando Manginellas ad quasdam turres. quse Mangana vocantur, minores immitdictis castris, etc. Vide Manganum 2. MAGNELLA, perperam pro Mangenella, :- MANGANARIA, MANGUANABIA, Men- tendo lapides,etc. Thwrocz. in Aba Rege apud Galbertum in Vita Caroli Comit. sura annonaria, quae sestimatur in Hung. : Quosdam vero lapidibus obruen- Flandr. n. 181. Gharta ann. 1215. de pedagio Avenion. tes, alias autem in Manganis ferreis vas1 MAGNELLUS, in Anonymi de ex Cod. reg. 4659 : Lesda bladi accipia- tantesocciderunt. [Chroh. Pisanum apud capta urbe CP. ann. Epist.apud Marten. 1204. tur in hunc modum, videlicet quod de Murator. torn. 6. col. 102 : Compositis au- torn. 1. Anecd. col. 786 : Prseterea quisingulis tribus Manganariis bladi aut le- tem ab ingeniosis Pisanorum artificibus dam Ussarius suus habebat Magnellum guminis, accipiant pro lesda unam co- Manganis, gattis atque ligneis castellis^ erectum, etc. Chronic. Arnoldi Lubec. dam,...De tribus Manguanariis exportatis urbem fortiter expugnabant ; et cum his apud Leibnit. torn. 2. Brunsvic. per terram, unum obolurn... In exitu machinis urbis mosnia et mosnium turres pag. 723 : Nihilominus Script.duas turres inter civitatis pro modio,tres obolos ; et modium potentissime rumpebant.] Hinc intelligitur xvj. Manganariss. QuinquaMANGANAKII, in Hist. Miscella lib. quaslibet seu petraria seu Magnellus eriginta libras frumenti hanc mensuram 17. (Aayyavapiot, apud Theophanem, et gitur. ponderare mihi dictum est; quod tamen Leonem, in Tacticis cap. 5. | 7. 27. cap. MANGO, Eadem notione. Vita Lud. Pii ann. 808 : Adeo illam arietibus, Manpraestare nolim. 15. 35. qui mangana conficiunt. gonibus, vineis, et cseteris instrumentis * MANGANARIUS , Eadem notione. Ars est nota quibus usu balearica longo, lacessivit. Le Roman de Gaydon : Charta ann. 1282. ex Tabul. S. Andr. Avenion. : Item quod abbas teneaturdare ut ait Will. Brito lib. 7. pag. 173. Voces Chargie un made d'or fin et de Mangons. ipsi corroserio xxv. cannas boni olei an- istas nostri, hoc est, Latini, a Graecis nuatim, v. Manganarios amigdalarum. hauserant, apud quos, ^ayyavov, machina Ubi vox Mangon minus recte ad Duodecim Manganarios annonse, in eod. est. Niceph. Call. lib. 9^cap. f 9 : 'Qc^ Ix machinam bellicam, de qua mox, referri (xayyavy); Ttvo?, r) eo?, TO Xsyojxsvov, auo videtur. Est enim, ni fallor,monetae speTabul. * MANGANUS, Pari signittcatu ; si ta- (j-YjxavY)?. Nec dubium, quiri Graeci ipsi cies notissima, quae Mancusa alio nomen non est contracte scriptum. Chartk prius a Latinis acceperint, et a machina mine nuncupabatur. Vide in hac voce. ann. 1239. in jam laudato Tabul. : Reti- suum (jiayyavov efformarint. Synaxaria MANGONA, in Passione S. Thyemonis nens sibi... procurationem et visitationem, ad 29. Octob. [xayyavotc rta\ mi&tcti. Vide Archiepiscopi Juvavensis : Primitus cum quinque vel sex bestiis semelinanno, Glossaria Rigaltii, Meursii Fabroti [** et eum ligaverat, proh dolor ! ad machinam et censum annualem duodecim Mangano- Gang. med. Graec. col. 840.] extructam, quam vulgo Mangonam aprum annonss. Alia ejusd. ann. in Hist. t MANGANUS, Idem quod Manganum. pellant. Ms. hujusce monast. fol. 63. r. habet, Bartholomaei Scribae Annal. Genuens. 1 MANGONABULUM. Chronicon Cornexij. Manguanos annonse. lib. 6. ad ann. 1224. apud Murator. torn. lii Zantfliet apud Marten, torn. 5. Am1 MANGANARII, MANGANELLUS. Oc- 6. col. 436 : Post hssc autem Terdonenses pliss. Collect, col. 280 : Erectis autem pecurrunt infra in Manganum 2. cum Alexandrinis apud Arquatam ive- trariis, Mangonabulis, fundibulis, acriter f MANGANERIUS. Statuta Arelat. MSS. runt, et quum ibi Manganos erexissent in impetitum est castrum. art. 123 : Quolibet mense faciat curia pon- castrum ac ipsum prseliarentur, etc. f MANGON ALE, apud eumdem Zantderare panem Manganeriorum, et si pa- Chron. Malvecii apud eumdem torn. 14. fliet in Chron. ibid. col. 386 : Machinis nis Manganarie alicujus inveniretur ille- col. 911 : Erexerant quoque petrarias , petrariis fundisque , et Mangonalibus gitimus, panis ille frangatur et detur quas nos Manganos aut trabuccos dici- circum circa sagaciter ordinatis. Vide pauperibus. Versio Gall, eorumdem Sta- mus, etc. Eiblia. tut. ann. 1616. habet: La Cour fera peser MANGONUS. Ugutio : Librilla dicitur 1 MANGHANUM. Chron. Parmense ad tous les mois le pain des botangers et ann. 872. apud Murator. torn. 9 : Quum instrumentum librandi, id eat, projiciendi Manganiers. Charta ann. 1344. ex Sche- ordinatum esset per Commune Parmse lapides in castra, Mangonus. MANGONELLUS , Idem quod Mangedis D. Lancelot: Item quod nullus pistor exercitum facere generalem contra prsesive Manganeria sit ausus sive ausa lu- dictos extrinsecos, et multa Manghana nella. Will. Brito lib. 7. Philipp. : 26 o V

218

MAN

MAN
Lobinell. torn. 2. Histor. Britan. pag. 133 : In Caheneria habet Archiepiscopus unum quarterium frumenti... in terra Johannis Carbon, iv. minas frumenti et Mangerium. Unaqueque villa de Espiniac debet Archiepiscopo 1. minam frumenti et arietem. Alia ibid. pag. 156 : Tenebam scilicet medietatem ecclesise, et de alter a parte ecclesise XTI. denarios de Mangerio Aprilis, de decima vini duas, etc. Aliaiterum ann. 1209. ibid. pag. 332: Prima (prsebenda) sic est, decima Mangeriorum meorum omnium Quadragesimse et Pentecostes pro c. solidis et in passagio meo de Vitreio. Vide Manducarium 1. ^Mengier, eadem acceptione. in Charta Guid. de Brit. dom. de Penthievre ann. 1319. ex Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 484 : Item les Mengiers de Pomeroit, etc. Charta ann. 1404. in Reg. feud, comit. Pictav. Cam. Comput. Paris, fol. 102 r: Item, ung Mengier a lui tiers, que doivent chascun an les hommes desditz villages. Interdum nude, pro Gibus, refectio. Lit. remiss, ann. 1392. in Reg. 144. ch. 81 : Apres un grant et notable disner ou mengier, qui fu fait en une maison et taverne d'Aubmalle, etc. Vita J. C. MS. :
Illuec firent un grant Mangier Morteus fu a 1'apareillier.

MAN
ris. Esmanchon, pro Mancheron, eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1386. ex Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 17 : Icellui Jehannin avoit par pluseurs foiz la charrue du suppliant levee en hault sur les Esmanchons. etc. ":= MANGIARIA, Gall. Mangerie, Vexatio, exactio. Stat. Genuens. lib. 4. cap. 82. pag. 135. r. : Ubi jus reddi sibi debuisset sine dolo malo, fraude, vel largitione, quss Manyiaria vulgo dici solet, etc. Quo sensu potius quam pro fallacia, mihi intelligenda videtur vox Gallica Mengue laudata in Mango 4. 1 MANGIARINUM, Cibi genus. Vita S. Francse torn. 2. Aprilis pag. 395 : Comedente ipsa cum sociabus Mangiarinum et carnes salsas circa horam diei sextam, inter prandium intravit gulam suam os carnium. 1 MANGIATORIUM, a Gall. Mangeoire, Prsesepe. Ordinat. domus Dalphin. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 394 : Marescallits personaliter interesse debeat, ut avena vanetur, Mangiatorium seu prsesepe mundetur, et fenum et avena, prout fuerit expediens, distribuantur. MANGLAVIT^B, apud Luidpr.Antap. lib. 6. cap. 10. Clava armati, cohors imperatpria CPoli. Vide Glossar. med. Grsecit. voce May>tXa6:Tric col. 847. 1 1. MANGO, Carnifex, laniarius, Boucher. Chron. Corn. Zantfliet apud Marten, torn. 5. Ampliss. Collect, col. 347: Receptus est idem miles ad ministerium Mangonum seu carnificum. j 2. MANGO, Simoniacus ; hinc nostris Maquignon de Benefices. Hierat. Juris Pontif. pag. 88: Tanta fuit Regum nostrorum erga Deum pietas et religio, ut quoties effrenata Mangonum seu Magorum illorum caterva prodierit, statim legibus adversantibus cohibiti sunt, imo et exularunt. 1 3. MANGO, Praedo. Nicolaus Specialis de Sicul. reb. lib. 7. cap. 17. apud Murator. torn. 10. col. 1068 : Armenia gregssque animalium hinc inde passim per agros vagantium, in castra undique a prasdonibus congregantur, segetes ad maturitatis jam propinqua tempora declinantes; nulla metendi opportunitate servata,non messse, quin potius a Mangonibus, quos assumpto ab effectu operum conveniente vocabulo moderni rapace$ vacant, aliisque plebeis in castris manentibus divulsss ac disperses. Mango ergo a Manganum, Italis Mangano, quod ill.e instar Mangani, quo muri destruuntur, omnia labefactat evertitque. | 4. MANGO, Fallax, deceptor, Imposteur. Glab. Rodulph. apud Duchesnium torn. 4. Script. Hist. Franc, pag. 48 : Et licet plures sane mentis detestabile figmentum abominandum clamarent, vulgus tantum rusticane plebis Mangonem corruptum injusti nomenprojusto veneransf olim in suo permansit errore. Eadem notione accipienda hsec vox in locis Capitul. citatis ad v. Manganus 1. Hinc nostratibus Poetis Mengue, pro fallacia, dolus. [* Vide Mangiaria.} Le Roman de sainte Leocade MS. :
Rome nos ret totes les mains, Rome nos ret et plus (pieds) et mains, Rome est si plaene de Mengue, Que tos ses membres demengue.

Interea grosses petraria mittit ab intus Assidue lapides, Mangonellusquc minores.

Utuntur hac notione Matthseus Paris pag. 398. 502. 516. Rigordus aim. 1190. etc. Will, de Podio-Laurentii cap. 30. Jo. Monachus Majoris Monasterii lib. 1. Hist. Gaufredi D. Norm. pag. 94. Godefrid. Mon. ann. 1203. idem Willelm. Brito lib. 2. Philipp. pag. 107. 116. Monachus Vallis Sarnai cap. 86. Gesta Innocentii III. PP. pag. 88. etc. Mangonelli navales, in Addit. ad Matth. Paris pag. 108. Chronicon Petri VI. Regis Arag. lib. 3. cap. 24 : Apres faem laseure un Manganell de dos caxes de Barcelona apres deldit giny qui tirava en la vila. Ita Cod. MS. pro meranganell , apud Mich. Carbonellum. Mangoneau dicunt nostri Scriptores passim, Villharduinus n. 38. 86. 122. 207. Froissart. 1. vol. cap. 50. etc. Guillelmus Guiart sub ann. 1204 :

k et la, avant et arrieres ietent Mangoniaus et perieres. La grosse pierre arondie, Demaine a Taller grant bondie. En rent Mangoniaus et perieres, Qui souvent tendent et destendent, En destachant grans escrois rendent, Pierres qui par 1'air se remue.

Et alibi :

[Le Roman de la Rose MS. :

Vous peussez bugles, Mangoniaux Veoir par dessus les carniaux."]

Nostri vero non machinam jaculatoriam tantum Mangoneau yocabant, sed etiam quidquid ex ea emittebatur, ut observat Menagius in Origin. Gall. ex Froissart. lib. 3. cap. 118 : Et avoient les Brabancons de tres grans engins devant la ville, qui getoient pierres de faix et Mangoneaux jusques en la ville. Hinc Ovide MS. apud Borellum :
Onques pour une tor abatre, Ne vit-on Mang'oniaux descendre Plus briement, ne du ciel destendre Foudre pour abatre un clocher.

7 MANGUNELLA, in Vita Caroli Comit. FJandr. torn. 1. pag. 215 : Securibus exciderunt jactatoria ingenia, scilicet Mangunellas quibus lapideam domum et turrim... prosternerent . Magnella ex ead. Vita mox exscripsit D. Cangius. 1 MA.NGUNELLUM, apud Sugerium de Vita Ludovici Grossi cap. 17. Vide Fundabulum. 1. MANGANUS, MANGO. Papias : Manyon, nis , seductor , qui vulgo dicitur Mangamis. Capit. Aquisgran. ann. 779. cap. 77. et Capitularia Caroli M. lib. 1. cap. 79 : Ut isti Mangones et cogciones, qui sine lege omni vagabundi vadunt. Ejusmodi sunt, quos Gueux vocamus, qui ab hac voce videntur dicti. [Si non ab Armoricano Cueux vel Keus, afflictio ; aut monosyll. Kaez, miser, Germanis Mengen.] 1%. MANGANUS, Machina bellica jaculatoria. Vide Manganum 2. MANGAPIUM, pro Mancipium, legi in MSS. Legis Burgundionum tit. 4. 1. monet Lindenbrogius. -"'MANGELIA, Locus, ubianimaliadamnum agris inferentia collocantur ad pabulum , nostris Fourriere. Inquisit. ann. 1351 : Ducendo animalia capta ad Mangeliam, etc. T MANGENA, MANGENELLA, etc. Occurrunt in voce Manganum 2. 1 MANGERIUM, Jus divertendi in domum alterius convivii seu pastus causa, vel jus illud in praestationes pecuniarias commutatum. Charta ann. 1181. apud

Mingnier et Mignier, pro Manger, Cibum sumere , in Consuet. Camerac. MSS. : Apres s'on se claimme a le justice par eskievins, soit au main soit au viespre, et cil de cui on s'est dames n'est d le maison le justice d eure de Mingnier, li justice ne doit point avoir les xij Cambresiens pour le droiture de le prison : mais s'il y estoit d eure de Mignier, fust au main, fust au yiespre, Mignast u non,puis k'on li aroit livree sa provende, etc. Vide Mengerium. * Hinc Mengier de Dieu dicebant, pro Sacrum Christi Domini Corpus percipere. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 151. ch. 297: Comme Jehan Guilot eust semons d Chartres ledit exposant,... dist que il garderoit bien ledit exposant et Richart de Mengier de Dieu d Pasques. * At vero inferiores aulse regise ministri, Menger sur le sac dici videntur, ad discrimen eorum, qui in cenaculo comedebant. Ordinat. hospit. reg. ann. 1317. ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Croix fol. 75. v : Item il y aura deux aides qui Mengeront sur le sac sanz autre chose. Et fol.76.v: Item devers le commun aura deux boutiers, et mengeront en sale. *MANGERUM, ut Mangerium, in Charta ann. 1153. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 618 : In quibus quidem terris habet Redonensis episcopus per annos singulos Mangerum xx. solidorum Redonensis monetse. * 1. MANGIA, Eodem intellectu. Testam. Guill. le Borgne ann. 1215. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 828 : Assignavit ei Henricus et D. Joslinus avunculus ejus, qui prsesentes erant, totam decimam et Manyiam de Ploagat,.... et totam decimam et Mangiam et firmam molendinorum de Plelou, etc. ^ 2. MANGIA, Manica, Gall. Manche. Regest. Comput. Visiliaein Dalphin. ann. 1337 : Item pro quibusdam Mangiis ponendis in eorum tunicis 2. sol. 6. den. . * Nostris etiam alias Mange. Consolat. Boet. MS. lib. 4 :
L'un fiert, et 1'autre se revange, N'y ot haubert, faude, ne Mange, Ou demourast anel, ne maille.

Li Manges de la destral, Aratri manica, in Vit. SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Pa-

T 5. MANGO, Equiso. Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 596: Sed ex adverso clamat Mango, justa ultione Dei percussus. Et pag. 602: Dictus palefredus infestatus et perterritus in mari se cum Mangone prsecipitavit; quo visa ipse dominus statim exclamavit: Sancte Yvo et vale-

MAN

MAN

MAN

219

turn meum et palefredum tibi recom- ganie, minutorum propola, nostris Remendo. [** Mango, mercator equorum.... gratier, revendeur. Charta ann. 1155. ex vel intermediator, ex Glossar. Lat.-Teut. Schedis Preesid. de Mazaugues : Tali MS. apud Haltaus. Glossar. Germ. col. videlicet pacto ut xvi. sextarios boni frumenti ad mensuram Mangonarii Avenio1956. voce Unterkoeuffer.] nensis qui per villam communiter discur| 6. MANGO, Famulus, pedisequus, Gall. Laquais. Menoti sermones fol. 5: rit, de censu... deferre faciant. Vide ManNon est cauda Preelatorum, qui hodie ganerius. Vel Vestium interpolator. Gall. Fripost ducunt canes et Mangonesindutos ad modum armigerorum sicut Suytenses. pier, alias Mangonnier : haud scio an Ibid. fol. 161: Ipsa ante se misit Mango- ab Hispanico Mangonear, vagari; quod nes portantes force de carreaulx de cra- ad ejusmodi hominum conditionem satis pertinet. Lit. remiss, ann. 1459. in moisy, ut disponerent sibi locum. * Vel Page, ut in Codicil. 2. Caroli in Reg. 188. Chartoph. reg. ch. 200 : Et Andegav. ultimi comi-t. Prbv. ann. cependant failly au suppliant (qui etoit 1481 : Item legavit D. noster rex cuilibet sergent) aler mettre baudiment en une Mangonibus suis, sive Gallice a chacun vigne des heritiers de feu Jehan Blanc, de ses pages, summam tricentorum scuto- jadis Mangonnier habitant de Besiers. rum. J MANGONELLUS, MANGONUS, etc. 1 7. MANGO, Idem quod Manganum 2. Vide Manga num. 2. * MANGONETA. Vide supra Mangomachina bellica. Vide in hac voce. 8. MANGO, Discipulus, tiro, Gall. meta. Apprenti, alias Mangon. Stat. sabbat. * MANGRELUS, mendum videtur pro Carcass, ann. 1402. torn. 8. Ordinal, reg. Macarellus. Vide supra in hac voce. Franc, pag. 568. art. 28 : Nisi tamen dic- Charta Ludov. VII. ann. 1179. apud lus talis magister vellet solvers et solver et Fleureau in Hist. Bles. cap. 28. pag. de facto pro dicto manciple sive Mangone Ill: Nullus emat pisces Stampis,... excepdictum denarium qualibet septimana. tis harengis salitis et Mangrelis salitis. Lit. remiss, ann. 1448. in Reg. 176. Char1 MANGSNILUM, Agri pprtiuncula toph. reg. ch. 590: Hacquinet Duduret cum mansione, Gall. Menil. Charta Mangon demourant en la maison de Ja- apud Stephanot. torn. 3. Antiq. Bened. quemart Hanocque, aussi Mangon demou- Pictav. MSS. pag. 405: Alodem meum rant en la ville et cite de Tournai, etc. indominicatum qui est situs in pago PicVide supra Mancipium 4. tavo in villa quse vocatur Monte-vinardo * 9. MANGO, Pastor, ovium custos, in (cum) Mangsnilis, vineis, terris, silvis.... Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. tradimus. Vide Mansionile. Vide supra Mandra. MANGUANARIA, MANGUANUS. Vide | MANGOLDUS, Mensurse genus. Tabu-supra Manganaria. larium S. Quintini de Monte: Unde * MANGUDARIS, [Tronc de choul ou de reddit quatuor Mangoldos avenss. Vide colet. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. Mencaldus. XV. s.)J 1 MANGOMETA, Idem forte quod T MANGUDERES, vox Calabrica. Acta Manda. Vide in hac voce. Charta ann. S. Francisci de Paula torn. 1. Aprilis 1312. e Tabul. Eccles. Anic.: Andreas pag. 185 : Matri has castaneas infilatas, Chaberti donatus hospitalis levavit in tostas cum Manguderibus offeras. Vide Arragonio et aliis locis, se dicens esse Magrancules. procuratorem Ecclesise Aniciensis, licet * MANGUERIA, Instrumentum quodnon esset, Mangometas, commendas, dam ad piscandum utile. Charta ann. legata, helemosinas factas ecclesise pree- 1307. in Reg. 47. Cbartoph. reg. ch. 130: dictss. Item intendit probare dictus procurator, * Leg. Mangoneta, ut in Arest. ann. quod dictus dominus episcopus (Magalo1403.1. Jun. ex vol. 9. arestor. parlam. nensis) et sui prsedecessores... sunt et Paris.: Decanus et capitulum Aniciensis fuerunt in possessione... concedendi in ecclesisR erant in possessione et saisina... acapitum manaveriam et Manguerias et oblata capiendi,.... nee non medietatem alia quse ad artem piscandi vel aliter Mangonetarum dicto altari oblatarum. utilia. Erit forte aliquis, qui MangueAliud ann. 1402. 19. April, ibid. -. Toutes riam, escam, Gall. Appas, interpretari les Mangonnettes appartiennent en pro- malit; non repugnabo. Vide supra Mapriete et possession ausdits de chapitre nea. (du Puy) seuls et pour le tout... est or MANGDLARE, Vulnerare, mutilare. donne que sur le totage desdites oblations Lit. remiss, ann. 1361. in Reg. 84. Charse prendra... le luminaire de I'autel, etc. toph. reg. ch. 200: Johannes Buee prseOblationis itaque species est, ilia forte dictum Bernardum... de dicto cutello... quse in cera fiebat; nisi monetam intel- percussit; quod videns prsedictus Bernarligas, quse nostris Mangon dicebatur. dus, qui per prsedictum Johannem Buee Vide supra Mancusa. Mangulatus erat, etc. T MANGONA, MANGONALlUM.Vide.Man* Aliud verp sonat vox Gallica Mangan'um 2. gier, Manubrio scilicet instruere, vulgo MANGONARE, pro Nundinari, Trafi- Emmancher, in Lit. remiss, ann. 1459. quer, Maquignoner. [Quod de iis propolis ex Reg. 188. ch. 125: Une gibe Manglee potissimum dicitur qui futiles merces de fust. Vide supra Mangia 2. vili pretio emtas aliquanto carius dis^ MAGUNELLA, MANGUNELLUM. Vide trahunt.] Leges Ethelredi Regis An- Manganum 2. glicse apud Jo. Brompton. cap. 24 : Si % MANGUS, MANGOS, [Gall. Manches, veniat ad mercatum Mongestre Sinere, qui Mangonant in caseo et butyro diebus Manchons. Emi... VIII. ganivetos et ante Natale Domini, 1. denarium (da- novem cutellos cum Mangis de boli. T. pro II. paribus caligabunt) ad theloneum. Et cap. 26 : Dixe- 21. p. 481 runt, quod nih.il eis interesse videbatur rum... et pro 1. pari Mangos seupunhetorum... T. 22. p. 414. (Arch. Histor. inter falsarios et mercatores, qui bonam pecuniam portant ad falsarios, ab ipsis de la Gironde.)] emunt, ut impurum et minus appendens >|c MANHANIA. [Gallice Chaudronnerie: operentur, et inde Mangonant et bargan- Helias de Manhania (dedit no bis) x. niant. Hinc sol. in domo Guidp de Monprezet ad | MANGONARIUS, Provincialibus Man-Quadruvium. (Obit. S. Martialis. f. 2.

XIII. ssec. in Archiv. dep. de la HieVienne, serie H.)] 0 MANHELLETHMAAL , Vadimonium desertum ; dicitur a Mallo, ad quod quis vocatus non stat. Leg. Danices apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 185: Item si pro causis trium marcarum. convictus fuerit aliquis, excepta executione Manhellethmaal, si appellare voluerit, vel aliquis nomine suo, ad judicium regis appellet. 11. MANIA, [j.aWa. Gloss. Lat. Grsec. MSS. Sangerman. Acta SS. torn. 2. Junii pag. 86 : Furore accenditur, ignescit ira, perturbatur Mania. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Mania, forcenerie, desverie. * Vox eo intellectu purioribus Latinis nota. * 2. MANIA, pro Cenomania, Gall, le Maine. Oharta ann. 1101. apud Rymer. torn. 1. pag. 5: Et si Rex Henricus Comitem Robertum in Normanniam, vel Maniam, in auxilio secum habere voluerit. | MANIAGUS, Furibundus, insanus. Idem qui infra Maniaticus. Miracula S. Apri inter Acta Tullens. Episcop. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1035: Et quidem, ut pr&termittantur diversse Maniacorum passiones, etc. Miracula B. Edmundi Archiep. ibid. col. 1885 : Maria de Melligny a morbo Maniaco, vel, ut alii putabant, dsemoniaco, diutius prsegravata, etc. Miracul. S. Dionys. sa3C. 3. Bened. part. 2. pag. 353: Vir quidam nomine Bernarius morbo Maniaco depressus, penitus sensum amiserat, etc. j MANI.ffi, Formidinum imagines.Gloss. Isidori. Vide Festum. * Nostris Manies appellatse effigies quasdam ex cera compactas, quibus in maleficiis utebantur. Authent. processus Rob. Attrebat. ex Cam. Comput. Paris. : Que est ce que voust ? C'est un image de cire, que I'en fait pour baptisier, pour grever ceux qtie I'en vuelt grever. L'en ne les appelle pas en ces pays voulz; I'en les appelle Manies. Vide supra Imaginatio 2. * Haud scip an hue spectet Petrus de Vineis in Epist. 38. lib. 2 : Cum multo minorem quantitatem subventionis ab universis exigi mandamus, ac prsesens ecclesiarum et clericorum, necnon feudorum nostrorum et de cameris feudatariorum in ipsa collecta subsidies computatis, prout scedula continet interclusa, quam de Maniis nostris tantum serenitas nostra exigere consuevit. An de subditis intelligendum : Vide mox Maniare 2. 11. MAN I AMENTUM, Exercitium, administratip. Dicitur praBsertim de justitiae exercitio intra alicujus dominii fines. Charta pacis inter Guidonem Flandr. Comit. et Capitulum S. Barthol. Bethun. ann. 1237. in Tabul. ejusdem Capit.: Super jure et Maniamento justitiarum terras et tenementi quse, dicti Prsepositus et Capitulum habent infra prsecinctum territorii, etc. Ibidem : Nee propter aliquod Maniamentum quod ibidem faciant possunt aut debent trahere ad jus. Chron. Bonse-Spei pag. 286 : Maniamentum seu exercitium scabinorum dicti loci, nee non bonarium..., eisdem Abbati et Conventui cedimus. ' Vel potius Jus utendi, possessione et usu firmatum ; Maniement, in Sent, arbitr. ann. 1237. ex Tabul. eccl. Camerac.: S'il truevent ke li Maniement le segneur d'Oysi et ses ancisseurs valle mieus ke li Maniement lervesque et ses ancisseurs, li avoerie demeure au segneur d'Oysi. Charta ann. 1232. ex Tabul. S.

220

MAN

MAN

MAN

Gauger. Camerac.: Quod a longo tempore retroacto fuerant (scabini Vallencenenses) in possessions vel quasi possidentia et Maniamento administralionis hospitalium Vallencenensium, et bonorum eorumdem. Alia ann. 1230. ex eod. Tabul.: Cum.... Th. praspositus ecclesias nostrse de his omnibus, quas ad prasposituram ecclesiss nostrse pertinent, et de Maniamentis el etiam de consuetudinibus ejusdem prsspoaituras se nostrae recordationi supposuerit, etc. Praedictam vero recordationem sub juramento fecimus secundum meliorem veritatem quam novimus, et Maniamenta quas vidimus et a nostris prssdecessoribus didicimus et antiquis,etc. Fuerant in Maniamento sive usagio dicti risci et pastures ejusdem, in Charta ann. 1243. ex Tabul. S. Autberti Camerac. Inquisit. ann. 1271. in Reg. Ollm pa-rlam. Paris.: Major et communitas Petraefontis... non sunt in Maniamanto piscandi pacifice, etc. Charta Joan, episc. Leod. ann. 1287. inter Probat. torn. 1. Annal. Prsemonstr. col. 279: 06 hoc usuagium seu Maniamentum in nemoribus de Breurt et deBallaire habeamus. Manience, eodem intellectu, in Charta ballivi Insul. ann. 1307. ex Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 127 : Comme ainsi fust que Jehans du Nuef-markiet et Maroie se fame fussent en saisine et en Manience des viviers de Diergnau et de toutes les appartenances, etc. Manuyance, eadem notione, in Lit. Joan. Hannon. ann. 1273. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1136: Et si doit avoir la vile de Biaufort,.... et tot si avant en justices, en gardes et en toutes autres droitures et Manuyances. Vide supra Mainagium 1. * 2. MANIAMENTUM, Jus puniendi. Vide mox in Maniare 1. : ~-1. MANIARE, Punire, multare. Arest. parlam. Paris, ann. 1271: in Reg. Olim : Licet ipsi (major et scabini) dicerent... quod non possunt judicare vel Maniare 'de delictis ibidem perpetratis, licet sit infra metas banleucas de Dourlens : sed quod totum dominium, tota justitia et totum Maniamentum sunt Petri de Am~biano. Nostris Afamer,pro Aliquem male excipere, verberare. Lit. remiss, ann. 1456. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 209 : Fut d'oppinion icellui suppliant que icellui cure feust Manie par aucunes gens qu'ilz trouveroient, sans trap grant oultraige lu-i fairs. * 2. MANIARE, Regere, gubernare, Ital. Maneggiare. Inquisit. pro capit. S. Petri Suess. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 565: llli qui tenebant dictum locum, Maniaverunt locum prsedictum tamquam suum, seminaverunt, arbores plantaverunt, fructus collegerunt. * 3. MANIARE, Ital. Maneggiare, nostris Manier, Tractare, tangere. Stat. Saluc. collat. 8. cap. 248 : Si quis voluerit emere panem in platea Saluciarum, teneatur emere panem, quern Maniaverit seu tetigerit, et non alinm. Menoyer, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1375. ex Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 55: Pierre Aubert vint devant la boucherie de S. Genys dudit Clermont(o,n Auvergrie) pour y vendre... un petit de char... et la survint un jeune enfant qui prist a patoier et Menoyer de ladite char, etc. MANIARE, MANIRE. Vide Mannire. MANIATICUS, Maniacus, insanus, furibundus, a fiowa, Grseca voce. Hincmarus Epist. seu Opuscul. 17: Viderunt usque ad ostium Synodi venientem, et inde, ut Maniaticum redeuntem. Epist. 24 : In quibus evidenter cognoscitur aut dssmoniacus esse, aut Maniaticus. Et scia-

tis, quoniam mania esse non solet absque xit ad monasterium pertinere quidquid a parte monasterii usque ad terminum dasmone. | MANIBLES, Ornamentumecclesiasti-positum in Manica per duas versanas. cum, Manipulus, Gall. Manipule. Tabu- An modus agri ab ejus forma ad manilar. S. Victoris Massil. : Tres casublas cam spectante sic nuncupatus ? de purpura, sex stolas et sex Manibles. ] MANICANTARIA, Domus puerorum Vide Manipulus. Symphoniacorum, Gall. Enfans de cosur, 1 MANIBURNIA, MANIBUBNUS. Vide ita Lugduni nuncupatur, ut nobis relaMamburnus. tum est: unde et Manicantarus dicitur 1. MANICA, Chirotheca. [ Capitul. qui eos cantu i m b u i t ; forte quod a Aquisgr. ex cod. Halmsestad. cap. 22: summo mane cantent. Manicas quas vulgo wantos appellamus.] f MANICANTER, MANIGANTIUS. Vide Vita S. Guthlaci cap. 26 : Duas Manicas suas illic obliviscendo dimisisse se aiebat. * MANICANTUS, in Glossar. Provinc. Missa vetus ex Codice Ratboldi Abba- Lat. ex Cod. reg. 7657 : Catamane, Matis Corbeiensis, de Episcopo sacra fac- nicantus, mane, matin, Prov. Vide Maturo : Tune ministrentur ei Manicas, ut nicure 1. supra : 1. MANICARE, Ire, venire, proficisci. Gloss. Graec. Lat. Cod. reg. 85 : 'Op8ptw, Digna manus nostras Christi cuslodia servet, Manico, mane surgo, de luce vigilo. Ugu. Ut traeiare queant nostrse monumenta salutis. tio : Manicare, mane, et hssc Postea detur ei annulus in dextra manu, manica, cse, i.festinare, vel Dea, quas aurora, desuper Manica. Occurrit semel ac ite- praeest illi horse, quas est inter noctem et rum in Testamento Everardi Comitis diem. Will. Britto in Vocab. : Manico, Forojuliensis, apud Miraeum in Codice as, dicitur festinare, mane ire. [Gloss. Donat. : Bruniam unam, helmum unum, Gall. haster, Manicam unam. Rursum : Helmum cum Lat. matin,Sangerm. : Manicare, matin ; aler lever matin, convenir halsberga, et Manicam unam, bemivergas et dicitur a mane.} Papias et Gloss. MS. duas, etc. vel *\ 2. MANICA, Gallis Manche. Manicas Reg. : Manicat, per manum tenet,cap. botonatas, in Statutis Ord. Cisterc. ann. mane surgit. S. Luc. in Evangel, eum. ad 1437. apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 22 : Omnis populus Manicabat 5 : PropVetus Interpres Juvenalis Sat. 1590. Manicas fractal, in Concil. Terracon. terea semper Manicasti per pluviam. Odo ann. 1591. inter Hisp. torn. 4. pag. 615. Gluniac. S. Geraldi cap. Manicae- virgatas, in Statutis MSS. Auge- 11: Quos lib. 1. de Vitaveniens demorari ne tardius rii Episc. Conseran. ann. 1280. Manica videretur, Manicare studuit, et priusquam tonica, pro Manicata tunica, in Exposit. illucesceret, proficisci. Odericus Vitalis brevi antiq. Liturg. Gallic, apud eumd. lib. 7 : suos sic MaMarten, torn. 5. Anecd. col. 100. Mani- nicasse Clientuli ut magistros10. pag. 782 : prospexerunt. Lib. cles, nostratibus Poetis. Le Roman de Plures Optimatum ad lares suos de saltu Partonopex MS.: Manicaverunt. Et lib. 11 : Ad nostri subLe fermail de sos le menton sidium summopere Manicantes. Petrus Spnt de rubi et li bouton, Chrysol. Serm. 82: Quia sol, ut mane Li bras sont fort par les Manicles facer et, tune Manicavit. Petrus Damiani . Qui faites sont d'or et d'ornicles. lib. 6. Epist. 31: Decedents crepusculo, 3. MANICA. Chronicon Abbatise S. Tru- mox ad hominem properans, Manicavi. donis lib. 10. pag. 470 : Fecit pulchram Radulfus in Vita S. Ricardi Episcopi et amplam sibi et majoribus hospitibus Cicestrensis n. 68 : Orandi enim et psalcameram, habentem ab utroque latere lendi studio sic duxerat in consuetudinem duas alias usibus hospitantiutn necessa- Manicare, ut si etiam verno vel asstivo rias, ex quibus aplus et secretus in Monas- tempore, quando noctes noscuntur breterium est iritroitus, interclusa Manica a viori spatio terminari, crepusculum et viMonasterio, factoque ad tumulum S.Lam- gilis lituum non prseteriret, etc. berti Martyris oratorio, etc. Mox : In Quidarn negant esse vocem barbaram, pariete hujus Manicas versus Monaste- licet D. August, quaest. 46. in libr. Judic. riurn, est fenestra, etc. Ubi Manica est id genus yerbi sibi non occurrere dixerit sedificium, alterius latus veluti efficiens. apud Scriptores Latinos. Ludovicus de Ita Ditmarus lib. 6. cap. 46. pag. 177: Lacerda a Manure, efflctam putat, alii Corpus Archiprsesulis tumulatur ad dex- a Mannus deducunt, qui Horatio, Isitram antecessoris sui, in australi Manica. doro lib. 12. cap. 1. et aliis, est equus [ Ursino: Cujusvis sediflcii, praesertim brevior, ut Manicare sit equo vehi, equitempli, latus sive latior ejus pars.] Vide tare. Sed poti9r est cseterorum sentenAla 6. tia, qui Manicare, a mane deducunt, 1 4. MANICA, ..Manubrium, capulus. ut sit mane ire. Hinc Vita S. Juvenalis Episc. torn. 1. Maii : MANICA.TIO. [Matutinse accelerationes.] Produxitque gladium et inversam gladii Concilium Turonense II. can. 18. de Manicam in os ejus misit, qui strictis observatione psallendi: Ut in festis diebus dentibus tenuit viriliter. Gloss, vetus ad Matutinum sex Antiphonse. binis PsalMS. Sangerm.: Capulus, locus in quo mis explicentur: toto Augusta Manicamortui efferuntur, sive Manica gladii. tiones fiant, quia festivitates sunt et Missas Gall. Manche. Sanctorum : Septembri 7. Antiphonae ex| 5. MANICA, Mantica, pera viatoria. plicentur binis Psalmis, etc. Aimoinus Vita S. Benedicti Anian. ssec. 4. Bened. Jib. 3. Hist. Franc, cap. 81: Porro toto part. 1. pag. 211: Ex quibus (schedulis) Augusta , propter crebras festivitates , adsuetus aliquoties serenissimus Impera- Manicationes fiebant. Manicare autem tor mapulam Manicasque ejus palpans mane surgere dicitur. Vita S. Attractse reperiebat, repertasque legebat. Virg. Hiberniae : Or to jam sole, dum in * Idem est quod Manica 2. Et quidem specie purpurea... rutilarei, Manicatione manica, pro pera utebantur antiqui. summa jam facta solus incederet. * 6. MANICA, Ignota mihi notione, in MANICANTBR, Matutino tempore. LiCharta ann. 1238. ex Hist. MS. monast. ber 2. Mirac. S. Bertini cap. 9 : Nebula S. Andr. Avenion. fol. 53. v.: Cum con- pro natura loci Manicanter nata adhuc troversia verteretur... super limitatione aerem maculante. Manicss et stagni de Ruperforti et territo1 MANIGANTIUS. Processionale vetus rii dicti monasterii,.... electus arbiter di- MS. B. M. Deaurataa Tolos.: Summo

MAN
vnane pulsatur Prima, videlicet Manicantius solito, et pulsata dicitur : deinde, etc. id est, maturius soJito. * 2. MAN 1C ARE, Facer e manicam, in veteri Glossar. ex Cod. reg. 521. * MANICELLA, diminut. a Manica, Ansa, ansula, Provincialibus Manelha. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Manelha, Prov. ansa, ansula. Inventar. MS. thes. Sedis Apostol. ann. 1295: Item unum ftasconem... cum collo ad duas Manicellas. Manuelle, eodem, ut videtur, intellectu, in Inventar. jocal. Eduardil. reg. Angl. ann. 1297: Item un pot esmaillie, s'a desus le Manuelle deux pumeles contredorses. Vide infraMamcwm2. ** MANICES, pro Manicse, in chart. ann. 816. apud Neugart. Cod. Diplom. Alem. torn. 1. pag. 158. num. 187. Vide Manica 1. <\ MANICHJEI, Hseretici satis noti, quorum Manes, a quo nomen habent, antesignanus fuit. Altius rem repetunt nonnulli, qui Scythianum quemdam Sarracenum medio circiter secundo saeculo delirantem, hujus sectae authorem praecipuum constituunt. Consule Epiphanium hser. 66. cap. 21. Augustinum passim et alios. ^ MANICI, Mente capti, qui mania laborant. Papias ad vocem mania : Manicorum species multse. sunt, ut subito rideant, irascantur, plangant, timeant, cantent et saltent. 1 MANICI A, pro Manica, chirotheca. Placitum ann. 814. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 362 : Scaptolfus sua sponte cessit et perdonavit eis ipsos cxc. mancos, et suscepit ab eis launechild, similiter Manicias par unum. Charta ann. 936. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 135: Per hanc pr&sentem paginam vendicionis, et per duas Manicias hoc tradere visus sum, et corporaliter facio tibi investituram venditionis justa legem meam Alemagnorum. Menicle, pro Manicle, Manica ferrea, in Lit. remiss, ann. 1384. ex Reg. 125. Chartoph. reg. ch. 120 : Sa femme Richarde ala en la ville de Caen pardevers le lieutenant du viconte du lieu requerir les Menicles pour le amenicler. MANICIUM, MA.NUELA, x 'P^ in Gloss. Gr. Lat. Manica. Graeci recentiores [i.av(xtov dixeruat. Constantinus de Adm. Imp. cap. 37 : Ta Y<*P fycma aurwv elcri xovToupa xa\ [Jiavcxia aub TWV Ppa^'ovwv am>xexo(ji{Aeva. Symepn Thess. de Temp^lo pag. 220 : Aib xod uaxxou TUTCOV e^ec, ouSe yap ](& TOUTO a xaXoOcrs [Aavixia. Occurrit etiam in Chronico Alexandr. pag. 780. sed ibi legendum (jiomaxiov, i. torques. Gloss. Lat. Gr. : Torques, (xavidxric. Glossar. Graec. Lat. : Mavea, tortile, circulus tortus. Alia vide apud Meursium in Gloss, [et in Gloss, mediae Graecit.] Aliud sonat {iavtffxiov recentioribus Graecis. Lexicon Gr. MS. Reg. Cod. 2062: Siiroa, TO |iom<yxiov, i\ a(JTo8rjxYj. Nostris Maneguin, area panaria, quae manu tenetur. MANICILLIUM, x^'ptStov. in iisdem Gloss. Graec. Lat. diminut. a Manicium. [Graecis recentioribus [AavixsXiov.] MANICLEATA. [Tunica manicato.
II

MAN

MAN

221

eo MANIFESTATIM, Manifesto, apud 2. MANICDLA, Cophinus, ni fallor, Gall. Manequins. Otto Morena in Histor. Virgil. Grammat. pag. 48. Rerum Laudensium pag. 49: Cremenses MANIFESTATIO, Vox Juris Hispanici. vero per fossatum ipsius castri cum ram- Scribit Hieronymus Blanca in Comment. pinis et Maniculis euntes, suos, qui in Rer. Axagon. contra regiorum ministrofossato necati erant,... foras extraxerunt. rum iram vel affectus immodicos a Lege [Rectius, mea quidem sententia, Carolus duo inventa praesidia, quibus aliqua de Aquino in Lexico milit. unci vel bar- mora et tarditate frangerentur, quorum pagonis genus interpreta,tur, quod ma- alterum Jurisfirmam, alterum Manifesnus ferrea dicebatur Latinis.] tationem vulgo appellant Hispani. De MANICULARE, Papiae, dolum vel stro- Jurisfirma quaedam suo loco attigimus. phas excogitare. Galli dicimus, Manigan- Manifestations potestas tarn solita est, cer, faire des manigances, quasi manibus inquit ille, ac repentina, ut homini jam ludiflcari, uti agunt praestigiatores. collum in laqueum inserenti subveniat. MANIGULARIA, inter vestimenta sacra, Illius enim pra3Sidiq damnatus, dum in Visitatione Thesaurariae S. Pauli per leges licet, quasi experiundi juris Londinensis ann. 1295 : Cum alba, gratia, de manibus judicum confestim amicla, stola, fanone, spatulariis, et Ma- extorquetur, et in carcerem ducitur ad niculariis, apparitis de quodam panno id aediflcatum, ibidemque tamdiu asserdiasperato de Laret, etc. Occurrunt ea- vatur, quamdiu jurene, an injuria, quid dem verba paulo infra. Ita autem appel- in ea causa factum fuerit, indicetur : lantur manicx ejusdem speciei panni, propterea career hie, vulgari lingua la ex qua confecta sunt vestimenta Sacer- Carcel de los Manifestados nuncupatur, dotum vel Diaconorum, quae Albis circa a cujus ingressione supremi judices pmmanus aptantur: quod etiamnum ob- nino prohibentur, ut eorum praecipiti servare est in aliquot Ecclesiis, praeser- iracundiae eo pacto subtrahatur matetim Cathedralibus, ubi in sacrariis ser- ria. Quod si aliquid contra, ac per leges vantur vestes Ecclesiasticae. liceat, factum est, pro irrito habetur et * MANIGULUS, Arson de selle a cheval, infecto. Si vero nihil fuit decretum conin Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. tra jus, Manifestations tollitur interdictum, regiorumque judicum retardata reg. 4120. 1 1. MANICUM, Manubrium, Gall. Man- ilia excitatur potestas, ut nocentium die. Papias : Manubrium, dictum quod supplicio scelera et fraudes constrinmanu teneatur, vulgo Manicum dicitur. gantur. Id autem eo tandem spectat, ne Vita S. Angeli Carmel. torn. 3. Maii pag. ullus detur contra leges locus crimini813 : Cum ergo Joannes unam arborem bus, quorum auctor non exstet, inferenincideret, securis de Manico exivit. dis : ne et temere credatur oblatis, etc. * Capulus, Ital. Manico. Stat. Montis- Similia fere habet Michael del Molino in reg. pag. 167 : Dummodo spatam seu cul- Repertorio Forqrum Aragonensium, in tellum vel alia arma portet ligata cum voce Manifestatio, ubi totam hanc mateManico, ita quod non possit extrahi. riam pluribus exequitur. Exstat in Foris * 2. MANICUM, Ansa. Inventar. MS. Aragon. lib. 9. pag. 155. tit. de Manifesthes. Sedis Apost. ann. 1295 : Invenimus tationibus personarum, ex Statutis Ferdiunum urceurn de auro cum Manico et ros- nandi II. ann. 1510. tro et coperculo, etc. Vide supra Manicella. 1 1. MANIFESTUM, est publica vel fa* MANICUS, Manubrium. Inventar. masa proclamatio ex certa scientia et cerann. 1389. torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. tis auctoritatibus proveniens. Vocabul. 363 : Cutelleria una cum cutellis quatuor utriusque juris. ad Manicos de cristallo. Vide Manicum 1. * 2. MANIFESTUM, Documentum, in | MANIER, pro Manire, vocare in jus. quo merces in navi oneratae manifesLeges Caroli M. c. 77. apud Murator. t. tantur, Ital. Manifesto. Arest. ann. 1348. 1. part. 2. pag. 102 : De Manier vero, nisi 14. Aug. in vol. 3. arestor. parlam. Paris.: de genuilate, aut de hereditate, non sit Quod de praedictis mille florenis dictus opus observare, et ceteris vero causis per Petrus... haberet medietatem totius Manidistriciionem Comitis ad mallum veniant festi, quod est seu ascendit xij. denarios et juste examinentur ad justitiam facien- pro libra, de omnibus mercibus in navi positis ad vendendum. dum. Vide Mannire. 1 MANIFESTUS SUM, Formula baud * MANIERES, Modus, ratio, species, f. pro Maneries. Vide in hac voce. Stat. infrequens in veteribus Chartis apud ann. 1314. inter Probat. torn. 2. Hist. Murator. delle Antic. Estensi, qua3 huic Nem. pag. 18. col. 2 : Dominus noster rex respondet, Notum facio. Manifestus sum mandat quod omnes Manieres gentium, ego Adelbertus in Dei nomine Comes et Marchio, filius b. m. Bonifacii olim privatse vel extranese, etc. Comitis, quia inspirante Dei omnipo* MANIFACTURA. [Italis Manifattura, tentis misericordia, etc. me Charta ann. in construction : Pro Manifacturis, operilib. laudati pag. bus, clavibus, ferramentis et lignamini- 884.MANIFEX, Manum 210. j bus capanne talami exequiarum felicis inquit Graevius. Gloss.dans, f. Manifer, Isidori. recordationis Calisti papelll. (Archiv. * 1. MANIFLUA. [ Maniflua, Vatic, mandat. earner, apostol. 1458. (Glos.Lat. Gal. Bibi. Insul. E.36.Moufte. XV. s.)] f. 1181.)] * 2. MANIFLUA. [Gants. DIEP.] * MANIFACTURARE, Elaborare, Ital. | MANIGLERIUS, -<Edituus, custos et Maniffatturare, Gall. Manufacturer. Stat. conservator aedis sacrae, matricularius, Genuens. lib. 4. cap. 10. pag. 108: In Manillier apud Rabelaisium -4. 51. inter salvisconductibus non intelligantur com- ministrps Ecclesiae de Romanis recense1 MANICONUS , ab Italico Manicone, prehensa... debita pro setis et lanis datis tur inLitteris Caroli Regentis ann. 1358. latior manica. Chron. Petri Azarii apud ad Manifacturandum. torn. 3. Ordinat. pag. 274. Hinc MANIFESTARIUS, Papiae, Nocens. La-1 MANIGLERIA, Officium maniglerii, Murator. torn. 16. col. 377 : Qui (officialis) per Papiam discurrebat, incidendo ctantius de Mortib. Persecutor, num. quod interdum in feodum concessum Maniconos guarnazanorum Phrygio opere 30 : Profertur e cubiculo cadaver occisi, fuisse, docemus in v. Matricula. Tabul. hseret Manifestarius homicida, etc. [Ubi Matiscon. fol. 110 : Erat controversial, incontextos, vel auro et argento ornatos. 11. MANIGULA, Chirotheca. Vita Ca- Manifestarius idem est quod manifestus, ter Agerium de S. Cinicio et Ecclesiam roli Comitis Flandriae torn. 1. Martii apertus ; ut et apud Gell. lib. 1. cap. 7 : Malisconensem, quia Agerius Maniglepag. 201: Cui Wido incumbebat Maniculis Solsecismus Manifestarius. Manifestarius riam de S. Cinicio, decimam de Brodei et coacervationem decimse dictse. parochise, fur, apud Plaut.. Aul. act. 3. sc. 4. 10.] ferreis ora et oculos contundens militis.

222

MAN

MAN
particularibus... omnes condempnationes fiendas et proferendas prsetextu et occasione cujusdam inquisitionis contra easdem personas facias de et supra quadam prsetensa congregatione illicita, seu rassa et Manipolio. * MANIPOLIUM, ut Monopolium; quomodo etiam forte legendum est. Vide in hac voce. Lit. ann. 1411. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 628. art. 10: Ipsum sal sive albaranos emendo, mercando, furando, fraudando aut Manipolium, ut fiat carius, faciendo, etc. MANIPOLLUM, Confoederatio. Stat. Placent. lib. 6. fol. 78. r. : Nulli paratici, consules societatis, collegia, universitates vel singulares personas audeant facere Manipolium vel ligam. Vide Mampolium 1. 1. MANIPULA. Scipio, bacillus, qui rnanibus gestatur. Historia Translationis S. Sebastiani Mart. cap. 12. n. 60: Homo quispiam... damnatis quinquennia luminibus, illico ut ante Sancta Sanctorum Manipula regente pervenit, amissum... lumen resumit. SSir Modo tamen id accipi non debeat de muliere quae manu ducit, ut in Append, ad Agnelli lib. Pontif. apud Murator. torn. 2. pag. 195 : Tune postulata est Augusta ut Manipulam suam quse dolore pessimo oculorum urgebatur, suo adjutorio earn adjuvaret. Vide Manipulare. 1 2. MANIPULA, est quoddam ornamentum quod Imperator Constantinus Cardinalibus concessit.(WirSi hominis eruditiq.) Alii dicunt Manipulam esse mitram Episcopalem. Vocabul. utriusque juris. T 3. MANIPULA, Mappula, mantile. Bernard] Mon. Ordo Cluniac. part. 1. cap. 11: Ad hoc habent cultellos, quibus eos (panes) radant, et prseparant, et ad hoc Manipulas quas prius ad collum .suspendunt; ut dum raserint et paraverint ipsos panes, possint contra pectus honeste reclinare. T 4. MANIPULA, Trulla casmentaria. Acta S. Francisci de Paula torn. 1. Aprilis pag. 188 : Dedit sibi quamdam Manipulam, cum qua fabricatores solent fabricare. T MANIPULARE, Manu ducere. Miracula S. Genulphi auctore Gonzone Abb. torn. 2. Maii pag. 655 : Unde tarn hospes quam maritus satis admirati, postquam gratias retulerunt tali curatori, mulier ilia quse prius marito Manipulante advenit, libero et inoffenso gressu domum rediit. * MANIPULARES, Qui ferunt signa ante reges. Glossar. vet. ex Cod. reg. 521. Glossar. aliud ex Cod. 7613 : Manipulares, signorum portitores. Vide Manipulum 1. | MANIPULARIUM, Una e vestibus Episcopalibus. Bulla Johannis XV. pro Ecclesia Breunoviensi > ann. 993. apud Ludewig. torn. 6. pag. 54 : Vobis uti in Christo filiis Abbati et aliis qui pro ternpore monasterio prsefuerint, ut chirotecis, Manipulariis, sandaliis, balteoque uti possitis, auctoritate prsesentium indulgemus. Vide Manipula 2. et Manipulus 2. 1 MANIPULARIUS, Qui negotia alterius regit, administrat. Agnellus in Vita Mauri schismatici apud Murator. torn. 2. pag. 143 : Igitur misit ad reetorem suum Sicilies nomine Benedictum diaconum, qui illo tempore regebat curam de causis ac rebus Ravennatis Ecclesiaz, Manipularium suum, et voluit ipsum reetorem Siciliss constituere per epistolam. MANIPULOSUS, Directus. Papias. 1 1. MANIPULUM, Qui auxilium dat in bello. Gloss. Isid. ubi Graevius : leg. Ma-

MAN
nipulus, vexillum fert in bello. Posteriori pus Manipuli dicti sunt signiferi, quia .olim manipulus foeni fuit pro yexillo ; hinc Papias : Manipulares, signorum portitores. Sed vetustioribus scriptoribus Manipulares sunt gregarii, caligati milites, ut constat. Haec ille. | 2. MANIPULUM, Vas quoddam. Vita Burchardi Comitis auctore Odone mpnacho ann. 1058. ubi inter alia donaria quae Burchardus ad Fossatense monasterium contulit, commemorat vas unum quod Manipulum, inquit, vocamus, eo quod manu geritur : in quo etiam litterx habentur, quse Abagari Regis ad sanguinem minuendum illud fuisse testantur. Vide Manile. | 1. MANIPULUS CURA.TORUM, Brevis quorundam canonum collectio. Statuta Eccl. Meldens. ann. 1493. torn. 2. Hist, ejusd. Eccl. pag. 516 : Singulis sub pcena emendse injungimus parrochialibus presb])teris, quatinus eorum quilibet libellum habeat ac frequenter legal qui dicitur Manipulus Curatorum, ut sic canonicis (saltern summarie) eruditus institutis, ea quse sacerdotali officio incumbunt aptius valeat exercere. A collectis canonibus vocis etymon. 2. MANIPULUS, Una e vestibus Ecclesiasticis, quae et Sudarium appellatur, quam in brachio sinistro deferunt Sacerdotes. Will. Brito in Vocab. : Manipulus est ornamentum manus. Anastasius in S. Zozimo : Fecit constitutum, ut Diaconi Isevas tectas haberent de palliis linostimis. Lanfrancus lib. 1. Ep. 13 : Plerique autumant, Manipulum esse commune ornamentum omnium, sicut et Albam : nam et in Coenobiis Monachorum etiam Laid cum Albis induuntur, ex aliqua Patrum institutione solent ferre Manipulum. Leo Ost. lib. 3. cap. 19. (al. 20.): Stolas auro textas cum Manipulis et semicinthiis suis. Testamentum Riculfl Episcopi Helenensis ann. 915 : Manipulos sex cum auro, unum ex Us cum tintinnabulis. Jacobus Cardinal, de Coron. Bonif. VIII. lib. 2. cap. 1 :
... Chirotheca manus, digitosque venustat Annulus, et cubitum lacvum cingitque Maniplus.

et cellaria injuste possidere videbatur. Vide Mansionarius 1. * MANIGOLDUS, Carnifex, Ital. Manigoldo, apud Theodor. de Niem torn. 2. Cone. Constant, part. 15. cap. 10. col .848 : Pluribus mandavit licloribus seu Manigoldis, qui executionem sanguinis in condemnatos capitdliter illic debebant facere, quod se subito expedirent. Vide Mango 1. MANILE, Urceus, urceolus, quo aqua manibus infunditur. Chronicon Moguntinum : Erant pelves 4. argeniese, et urcei diversarum formarum, quos Manilla vacant, eo quod aqua Sacerdotum manibus funderelur ex eis. Accipitur etiam pro Aqusemanili, hoc est, pro pelvi seu pollubro, nempe vase inferior*, in quod manibus infusa aqua delabitur. [Testam. Everardi Comitis ann. 837. apud Miraeum torn. 1. pag. 21 : Urceum cum aqua, Mantle argenteum, cipheum aureum 1. etc.] Historia Episcop. Autisiod. cap. 51 : Urceum ad aquam benedictam. et urceum ad manus Sacerdotum abluendas, Manile etiam et labrum ad aquas de manibus abluentium suscipiendas. Tradit. Fuld. lib. 1. cap. 39: Orciarii (urcei) 4. Manile unum, conchse. 4. Necrologium Ecclesiae Carnotensis : Dederat quoque ei nova 5. dorsalia, caro pretio empta, et duo Manilia cum urceo. Vide Lanfrancum Epist. 13. et Aquamanile. 1 MANILIA, Armilla, brachiale, Gall. Brasselet, Ital. Maniglia, Hispan. Manilla. Mattbseus de Aflictis Decis. 315 : Marius mittit uxori suss, quando est in domo patris vel fratrls,... torquem aureum, cathenam aurearn, Manillas aureas, etc. 1 MANILLO, Tutela, Protectiq, defensio. Prseceptum Caroli Simplicis Reg. Franc, pro Monaster. Psalmodiensi torn. 3. Annal. Benedict, pag. 696: Innotuit nobis qualiter eadem et fisca sibi pertinentia sub Manillone et mundeburde atque immunitatis tuitione progenitores priscis temporibus constituissent. MANIMUNDULUS, quasi Mundus manibus. Petrus Damian. lib. 6. Epist. 26: Ne quorundam more durus postmodum stare videaris et rigidus, et Manimundulus, ut aiunt, quasi sacra Cereris oblaturus. MANINGA, Jurisdictiq, aut potius judicum, justitiae administrandse causa, consessus, vel sessio, conventus ad causas discep'tandas indictus. A Saxqnieo M o n u n g e vel M a n u n g e , quod idem sonat, uti Somnerp placet; vel potius a Mannire et Mannina, quae vide. Leges Adelstani Regis, apud Brqmptqnum cap. 3 : Einominentur in Maninga singularum Prsspositorum tot homines, quot pernoscuntur esse credibiles, qui sint in testimonio causarum. 11. MANIPOLIUM, MANIPOLUM, Conventus ad illicitum aliquod violenter perpetrandum, conjuratio, Hispan. Manipulo. Epitome Constit. Eccles. Valent. torn. 1. Cone. Hispan. pag. 188 : Variis juramentis se ad illicita et quodammodo Manipolia adstringentes. Charta ann. 1363. ex Arch. S. Viet. Massil.: Prohibiti sunt homines Podiiluderii facere rassam et Manipolum. Capitulum gener. MS. ejusd. S. Viet. ann. 1446: Non intendenles quin dominus Abbas contra conjuratores, conspiratores, vel Manipolum facientes possit inquirere. Charta ann. 1501. ex Schedis Praesid. de Mazaugues: Ratione... quarumdam inquisitionum per Curiam factarum contra et adversus particulares personas ejusdem loci de Mazalguis occasione cujusdam praetensse rassas et Manopoli... Dominus debeat remittere

Vide Innocent. III. lib. 1. Myster. Missse, cap. 10. 43. Jacobum a Vitriaco in Hist. Occident, cap. 34. Durand. lib. 3. Ration, cap. 6. etc. Vide Manipularium. 3. MANIPULUS, Famulus, minister, quasi qui ad manum alterius est. Vita S. Goar. torn. 2. Jul. pag. 334. col. 1 : Vir autem Dei cum hasc audisset, sjatim et sine mora, stravit asinum, et Manipulo suo jussit sternere mulum suum, et cceperunt ambulare. Ibid. col. 2 : Vidit de angulo domus per fenestellam exire radium solis, et visum est ei vel Manipulo suo quasi fustis esset roboreus, etc. Vide Manipularius. T MANIRE. Vide Mannire. * MANISGALCHERIA, Districtus Maniscalci seu Marescalli, in Stat. ant. Florent. lib. 3. cap. 175. ex Cod. reg. 4621. Vide in Marescalcus. * MANISGALGIA. [Marechalerie (?) : . Habet cerugiam et habet Maniscalciam.(B. N. MS. lat. 10272, p. 120.)] * MANISNIA, La beuanda, in Glossar. Lat. Ital. MS. MANISSIME, Valde mane, in Ritu ordinandi Episcopi torn. 2. Analectpr. Mabillonii pag. 466. et in Notis ad Joan. Abrincensem Episcopum de Offlc. Eccl. [Adde vett. Consuetud. Monast.] 1 MANITER, Furiose, a Graeco (jiavta. Vita sancti Winwaloei MS. fol. 52 : Illi

MAN
autem qui antea Maniter, tumultuose fluctuabant, frigidi, exsangues pene effecti, ignorantes quid agere deberent, etc. 1 MANITIO, Monticulus, eminentia. Gall. Eminence, hauteur. Vita S. Conradi Episc. Constant, apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. pag. 8 : Sane in ipsa ripa Manitio prominet supradicta ; in qua dum ambo consisterent almi prsefati Pontifices, decurrentes aquas intuentes, etc. Vide Malbergium. 1 MANIVOLA, Chirotheca. Constitut. Sororum Poenit. sanctae Magdal. art. 25. apud E. Duellium Miscell. lib. 1. pag. 197 : Ocreas non portabunt fratres, sed Manivolas laneas habere possunt. Vide Manumola. MANLAT, Species monetae Graecanicse, cujus meminit Arnoldus Lubecens. lib. 3. cap. 33 : Unum denarium, qui Manlat dicitur, ei voluntarie persolvam. Et infra : Est autem Manlat de viliorum numismate, qui nee lotus sit aureus, nee totus cupreus ; sed quasi de confusa el vili constal materia. Proinde Manlat longe Byzantio aureo inferior erat, et metaili dignitate, et pretio, ut idem auctor innuit. Erat autem Manlat moneta Manuelis Comneni Imperatoris imagine et nomine signata, quae Manulat dicitur in Instrumento pacis Theodorum Lascarim Imp. inter et Venetos, cujus meminit Julius a Puteo Veronens. in Geneal. familiae Lascar, pag. 16 : Nelle monete che si battevano, fussero differenti gli Yperperi, et i Manulati ne gl' Imperil loro. Mox addit : Manulato era moneta di reputations fatta battere da Manuel, che ne fu I'autore. Vide Notas nostras ad Alexiadem. T MANLCOLDIATA, Mensura agraria, eadem quae mencaldata, Gall. Mencaudee. Tabular, sancti Quintini de monte : Viginti Manlcoldiatas terrse. Vide Mencaldus. 1 MANLEHEN, melius quam infra Mannelechen, sed eadem notione. Charta ann. 1259. apud Eccardum in Origin. Habsburgo-Austriac col. 245: Triaetiam feodalia bona, quse vulgo dicuntur Manlehen, prsedictis curtibus, et prsediis attinentia vendimus, resignavimus, tradimus, ssepedictis religiosis, sub hac forma, etc. * MANLENTA, MANLENTS, MANLEVANTIA, Fidejussio, sponsio seu praestatio quae in eo casu domino solvitur, Hisp. Manlieoa. Charta ann. 1131. inter Prqbat. torn. 2. Hist. Occit. col. 460 : Quistam et firmantias, placita et justitias et Manlents... habeat (episcopus Biterrensis). Alia ann. 1160. ibid. col. 576 : Et retineo meas Manlevantias per unum mensem, dum conductum faciam in villa Castrensi, et de illis bajuli mei persolvant debitum completo mense. Stat. ann. 1291. ex Tabul. archiep. Auxit, : Pretium solvere debent sine omni diffugio et Manlenta. A verbo [ MANLEVARE, Fidejubere. Computum ann. 1324. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 132 : Item computat, quod de mandato domini Montis-Albani sibi litter atorie facto, ipse traxit et Manlevavit Guioneto Bavis Marescalco D. Dalphini pro expensis ultimis factis apud Crimiacum, etc. Vide Manulevare. * Tabul. S. Viet. Massil. : Notum sit omnibus quod domina Petrona comitissa Bigorrse... tale dedit testamentum : in primis concedit quod tenet a Vitali Gasco de Tarvia in debitis... xviij. sol. pro calciamentis quse dom. comitissa misit reginas Anglise et xiij. sol. et dimidium pro tunica una quam sibi Manlevavit. Hinc * MANLEVATOR, Fidejussor, sponsor.

MAN
Charta ann. circ. 1124. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 427 : Pro pace et treva emendanda et amodo firmiter tenenda, dedit se in potestatem B. Atonis vicecomitis, pro se et pro suis, Guitlabertus de Laurag Manlevator. Ubi et Manleuarepluries occurrit. Vide in hac voce et in Manulevare. 1. MANNA, Liquor, vel pulyis odorus, qui de sepulchris aut corporibus Sanctorum effunditur et effluit. Julius Africanus lib. 5. extreme, de tumulo S. Joannis Evangel. : Et protinus Manna exiens de sepulcro apparuit cunctis, quam usque hodie gignit locus iste. Gregor. Turon. lib. 1. de Mirac. cap. 30. de eodem S. Joanne : Cujus nunc sepulcrum Manna in modum farinas hodieque eruclat, ex qua beatissimse reliquiae per universum delates mundum salutem morbidis prsestant. Leo Ost. lib. 3. cap. 30 : De Manna sepulcri S. Joannis Evangelistse, etc. De manna S. Joannis plura congessit Combeflsius ad Orat. Panegyr. Nicetae Paphlagonis pag. 485. Adde Menolog. Basilii 7. Maii, Synaxaria ad 8. Maii, ubi de eodem sepulcro, sacrum pulverem vocant, x6viv ayiav, y^v ol ly)(iopioi [j.avva (xsTovo(xa?ou(7iv. V^ita S. Fortunati Episcopi Fanensis : Memini quoque... petram vidisse madefacere, et dictu mirabile, Manna cozleste saxo repente defluere. Ughellus torn. 7. pag. 503 : Ex quo sacratissimo corpore pretiosus ac sanctus liquor (Manna dicunt) effluit. [Mupov dicunt Graeci. S. Joannes Damascenus Orat. ^in Constant. Caballin. pag. 668 : HoXXa x.ai (yco^anra TWV aytwv Mupov e6Xuvov. Hinc.] Sanctos, e quorum sepulcris aut sacris reliquiis emanabat ejusmodi oleum aut liquor, (xupo6XuTa vocant. Complures, aliud agendo, a me adnotati, atque in iis, idem de quo supra S. Johan. Evang. apud Orderic. Vital, lib. 2. pag. 408. Ughell. torn. 9. pag. 286. et Eaimundum Montanerium in Chronico Aragon. cap. 206. S. Andreas, apud Orderic. Vital, lib. 2. pag. 404. Gregor. Turon. lib. 1. Mirac. cap. 31. Ughell. torn. 7. pag. 272. S. Alexius, in Menaeis, 17. Martii. Theodorus Trichinas, 20. April, in Menaeis. S. Perpetuus Episc. Lead, apud Hariger. Lob. cap. 35. in Chron. M. Belg. etc. S. Nicolaus, apud Jo. Diac. 5. Januar. in Vita S. Nicolai sub fin. Nicetam Paphlag. in ejusdem Encomio, Ughell. torn. 5. pag. 1312. Matth. Westmonast. ann. 1087. Thiotfrid. lib. 3. cap. 5. S. Philotheus Presbyter, in Synaxar. 15. Sept. S. Demetrius, Tbessalonicse. Vide Not. ad Alexiad. pag. 252. S. Euphemia, Calchedone, apud Evagr. lib. 2. cap. 3. 7. Theophanem pag. 370. Cedren. pag. 469. Theoph. Simocattam lib. 8. cap. 14. SS. XL. Martyres, apud Procop. lib. 1. de vEdif. cap. 7. Petrus Thaumaturgus, in Synaxario 4. Maii. S. Lucas Junior, in ejus Vita pag. 1013. Sanctus Cyrillus Martyr apud Continuator. Theophanis lib. 2. n. 23. S. Euthymius Abbas, in ejus Vita n. 127. S. Walpurgis, apud Philipp. Eystet. in Vita S. Willibaldi cap. 32. Henr. Eebdorff. ann. 1359. S. Glyceria, apud Simocattam lib. 1. cap. 11. S. Theodora yidua, apud Nicolaum Cabasilam in ejus Vita. B. Gundetkarus, apud Gretzer. in Episcpp. Eystetens. pag. 457. S. Eligius Noviom. Episc. apud S. Audoenum in ejus Vita lib. 2. cap. 40. et 58. Acherianae Editionis. S. Glodesindis, in Histor. Translat. ejusdem Virginis apud Labbeum torn. 1. Bibl. pag. 736. S. Catharina, apud Lambert. Ardens. pag. 112. et Hug. Flavi-

MAN
niac. pag. 182. S. Elizabeth Thuring. apud Godefrid. Mon. ann. 1236. Theoderic. in ejus Vita cap. 14. B. Robertus Eremita, apud Matth. Westmonaster. ann. 1238. SS. Martyres Ebbekesdorpienses, apud Bollandum 2. Febr. pag. 315. S. Paulus Episcop. Virdunensis, apud Bolland. 8. Feb. pag. 174. -S. Babolenus Abbas Fossat. in Lib. Miraculor. ejusd. cap. 3. B. Willemus Episcopus Eboracens. apud Matth. Paris pag. 219. Adde torn. 2. Canisii pag. 756. 818. Codini Origin, pag. 54. Matth. Westmonast. pag. 269. Eocchum Pirrhum in Notit. Siciliae torn. 1. pag. 57. [* Glossar. med. Graecit. voce Mupov, col. 978.] etc. De Manna veterum edita est haud ita pridem Dissertatio 01. Salmasii. De hac etiam copiose egerat antea Leonardus Fuchsius lib. 1. Paradox, medicinal, cap. 6. 2. MANNA, Equa. Vide Mannus. * 3. MANNA, vox Italica, Manipulus, Gall. Bote. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Manolh, Prov. maniplus. Charta ann. 813. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col". 521 : Milio modia quincto, lino Manna quart, etc. Alia ann. 869. ibid. col. 721 : Grano grosso modio quarto, minuto autem modio quinto, lino Manna quinta, etc. Ubi notat vir doctissimus veterem Interpretem Juvenalis Manipulos, Mannas fceni interpretari ; verum Manucnn legendum docet Cangius in v. Manua : quod tamen prasstare nolim, cum toties apud diversos auctores occurrat vox Manna, qua etiam utuntur Itali. Charta Bern, de Mirabella ann. 1195. apud Ughell. torn. 1. Ital. sacr. col. 1126 : Item tradimus Pennensi ecclesiss... octo salmas vini et sex Mannas lini. Acta notar. Senens. ann. 1283. ex Cod. reg. 4725. fol. 7. r. : Confiteor me principalem debilorem tibi... in ccc. Mannis parvichalibus ad modum et consuetudinem actenus observatam. Vide Manua. Hinc * MANNA, Taedaseu cerei species, quomodo Poignee nostri dixerunt. Mirac. B. Davanzati torn. 2. Jul. pag. 526. col. 1 : Incontinenti dictus Vivi descendit de asina,... et pedibus suis venit ad sepulcrum B. Avanzati,... et ibiMannam unam fieri fecit librarum trium cerse, etc. Vide supra Manada. * 4. MANNA, Panis delicatior et tenuissimus, ut opinor. Constit. capitul. eccl. Barchinon. ann. 1423. rubr. 14. ex Cod. reg. 4332 : Et hoc idem de distributionibus Mannarum, quse diebus Sabbatinis in dicto matutinali officio omnibus clericis in sacris ordinibus constitutes exhibentur. * MANNAGIUM, Mansus, praedium rusticum. Charta ann. 1238. ex Chartul. Miciac. : Willelmus dictus Custosius quidquid juris habebat vel habere poterat in Mannagio, quod dicitur Villaus, et in omnibus terris ad dictum Mannagium pertinentibus Philippo priori B. M. de Feritate Abreni et ejus prioratui quittavit penitus. Pluries ibi. Vide supra Managium 2. MANNARE, Modus agri. Charta ann. 1019. ex Tabulario Abbatiae Abundantiae in Biblioth. Sebus. pag. 88 -.APeloniaco Mannare 1. a Filennio Mannare unum, etc. * Zweyer manne matten, in Instr. emphyteut. apud Schilt. in Dissert, de Jure Emponemat. pag. 37. Haec post virum doctiss. Schoapflinum. 1 MANNARIA, Securis, Gall. Hache. Acta S. Nicolai peregrini torn. 1. Junii pag. 238 : Et accipientes de domo Man-

224

MAN

MAN

MAN
gis Salicse tit. 50. Manita, pro Mannita, tit. 53. T MANNUA, Manipulus. Vide Manua. i. MANNUS, Equus. Jo. de Janua r Mannus, a mansuetus, palephredus, quia mansuetudinem manuum sequatur, vel quod mansuetus sit: vel dicitur a manus, quia manu nitatur et ducatur. Tabularium Casauriense ann. 1140: Habenis Manni, quern equitabat, etc. [Manni pretiosi, in Charta ann. 1088. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 125. Manni gilvi, apud Fridegodum in Vita S. Wilfridi ssec. 3. Bened. part. 1. pag. 125.] Occurrit passim, etiam apud Scriptores Latinos. MANNA, Equa. Charta 42. inter Alamannicas Goldasti : Frischengam tremessem valentem, et 30. Mannas, et arare duos jochos in anno. MANANA, Eadem notione. Charta Henrici Regis Portugalliae torn. 3. Monarch. Lusitan. pag. 282 : Faciant unum servitium manno, et inter vos non sit ulla Manana. * 2. MANNUS, Nomen aliquando appellatiyum, ut in Epitaph. Dicemanni, qui obiit ann. 1307. apud Paullin. Ann. Isen. torn. 1. Syntagm. rer. et antiq. Germ. pag. 71. [** Diiz-mannus per tmesin.]:
Diiz ego sum Mannus : me olim genuere parentes Albertus princeps Mar^arethaque pia. Imperium titulumque dedit Thuringia nobis, Marchia Lusatiee, Misena et ipsa potens.

nariam, asciam et cutellum, ascendit in MANNIRE, Vocare in jus, quod flebat montem ubi... cedrina ligna cssdebat. tribus testibus praesentibus, ex Germ. Manen, Monere, submonere, nostris SeVide Manuaria 2. * MANNARICE, an Cum servitio ma- mondre, ut est apud Guillimannum lib. nuali, vel ex obligatione reddendi Man- 1. de Reb. Helvet. cap. 9. et alios. [Hinc was seu manipulos cerse ? Vide supra scribendum Manire, auctor est EccarManna 3. Charta ann. circ. 1070. torn. 1. dus.] Arverni, etiamnum mamo dicunt, Hist. Cassin. pag. 235. col. 2 : Cum or- pro lite agere, placitare. Lex Salica tit. tuis et vineis vovarice sive Mannarice, 1. 1 : Si quis ad mallum legibus dominicis Mannitus fuerit, et non venerit, etc. cum omni illorum pertinentia. MANNELECHEN, ex Man, homo, et Mannire cum testibus, tit. 51. Ad Regis Lehen, feudum. Charta ann. 1224. in prsesentiam Mannire, tit. 59. Adde tit. Metropoli Salisburgensi torn. 1. pag. 47. et Legem Ripuar. tit. 32. 50. Hinc237 : Advocaliam, quse. Kasten-Vogtei marus Laudunensis contra Epistolam dicta, quse erat de eodem feudo, excepi- Remensis 55. capitum : Non advocato mus, illam Dud recompensaturi per feu- meo ad mallum, ut publicse se habent ledum, quod vacare cceperit, ad sestimatio- ges, pro rebus ipsis Mannito. Mannire ad nem 20. librar. quarurn 10. sint absoluti placita, lib. 1. Capitul. Caroli M. cap. reditus, quod vulgo sonat Urbor, 10. vero 121. Ad mallum legibus Mannire, lib. 3. infeudata, quod vulgo sonat Mannelechen. cap. 45. Juxta legis constitutionem Mannire, lib. 4. cap. 26. Adde Capitul. 6. [Vide Manlehen.] ] MANNELLUS, Campana mediocris. ann. 803. cap. 4. Formulae veteres cap. Ordinarium Abbatise S. Laurentii in 38 : Ibique veniens homo aliquis nomine dioecesi Autissiod. ann. 1286. scriptum : ille, suggesit eo quod apud nostrum siCinere dato pultatur processio cum duo- gnaculum hominem aliquem nomine ilium bus Mannellis. Vide Maanellus, et Mo- Mannitum habuisset, et super nodes tantas nos debuisset venire in rationes, pro nellus. t MANNERG, MANNERE. Vide Mann- eo quod dixit, etc. Adde Chronic. Laurisham. pag. 79. Leges Henrici I. cap. werch. MANNERIA, MANERIA, MANUARIA, 50. Concil. Moguntinum ann. 847. cap. [Idem videtur quod Mannwerch. Vide 17. etc. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. in hac voce.] Charta aerae 1018. apud An- Germ. pag. 842.] ton, de Yepez in Chronico Ordinis S. MANNITA, Submonitio, Ajournement. Benedicti torn. 1 : Neque respondeat all- Lex Salica tit. 52. 1: Et si ei solem quid ad ej>us debita, non pro furtum, ne- culcaverit, tres solidos super debit-urn adque pro homicidium, neque pro fornitio, dat, et sic usque ad tres vices per tres non pro Manneria, neque pro serna, ne- Mannilas facere debet. que pro fossare, neque pro anubda, neMANNITIO, Eadem notione. Capituque pro castellia, neque pro facienda villa, etc. Alia Adelfonsi VI. aerae 1133. lare 3. Lud. Pii, ann. 819. cap. 1 : De hoc Capitulo judicatum est, ut ille, qui mantorn. 1 : VI omnes, qui in illo locofuerint nitur, spatium Mannitionis suse per 40. commorantes, non timeant sayonem, ne- noctes habeat. Occurrit praeterea in Caque rausum, neque homicidium, neque Salicae Ludov. 6. Edicto ossatera, nee Manuaria, [vel manaria] pit. Legis Caroli Gal. cap.cap.etc.inAdjourPistensi nee aliquem ftscum regalis Palatii. narnents ou Menadures de6. Charta Alfonsi VII. Imperat. Hispaniae suet. Solensi tit. 7. art. 4. cour, in Conserae 1152. torn. 6 : Item Majorinus nosDifferebat vero mannitio a bannitione: ter non intret in villa sancti Petri, nisi in jus fuerit vocatus per Abbatissam vel Prio- nam etsi bannire, sittarnen vqcare, aaque ac mannire, in eo diversimode rem. Item intra istos terminos nullus in- haec verba accipiuntur, quod mannire tret pro casteleria, nee pro rogo, nee pro adversarii, bannire autem judicis erat, vodo, nee pro Maneria. aut judicium ci| MANNERIUS, ^Edituus, custos, con-in jus Legesad placitum et 2. tit. tare. 4. servator aedis sacrae, quod in Ecclesia, [** Ludov. P. Longob. lib. Caroli 43. lib. t earn servet, maneat, forte sic dictus. 4. cap. 25 : -Si 19.] et Capit. suo, id M. de quis de statu est, Constit. x. Francisci III. Episc. Barci- libertate vel de hsereditate compellendus non. : Nullus benefidatus dictse ecclesise, constitutionem vel clericus aliquam quantitatem pecu- est, juxta legis vero causis unde Manniaquis raniss pro aliquo defuncto in, celebratione tur. De cseteris tionem manniatur, Missarum in eadem ecclesia redpere prse- sed per est redditurus, non Igitur banComitem sumat ; sed absque mora Mannerio sub nieoat ex offlcio banniatur. Comes ; pcena, 30. solid, fabricse applicandorum nullo adversario suo judex aut Vide Leprovocante. tradere teneatur. Mannerius autem inter ges Longob. eodem tit. 2. [** Carol. omnes de ecclesia in sacris ordinibus M. 77.] conslitutos distribuat. Vide MansionaMANNINA, Mannitionis compositio, MANNES, Pulvera thuris, sic Gloss. quam adversario solvebat, qui vocatus ad placitum, si mannitus fuerat, nee Arabico-Lat. Vide Manna 1. MANNETA. Vide Sanutum lib. 2. parte justam excusationem habebat, non venerat, de qua compositione agitur in 4. cap. 22. pag. 80. * MANNIGH, Injuria illata in publico Capitul. Caroli M. lib. 3. cap. 45. inForloco, interprete Ludewig. ad Leg. Da- mulis vett. cap. 38. et in Legibus Hennic. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 194. 23 : rici I. cap. 50. Ita quidem censet Marca Item quicumque verbis mails aliquem et lib. 4. Hist. Beneharn. cap. 17. n. 6. contumeliosis, qu& Mammgh (sic) dicun- Hincmarus Opusc. 15. cap. 15 : Comites tur, coram prsedicto domino nostro rege et Vicarii vel etiam Decani plurima plavel in curia sua, seu coram dapifero suo cita constituunt: et si ibi non venerint, vel marscalco, in judiciis existentibus, in compositionem ejus exsolvere faciunt. Et parlamentis, in pladtis... allocutus fue- quia prius per Manninas veniebant, exrit vel infestaverit : super quibus et pro cogitarunt quidam ut per bannos veniquibus loquimur, primo perdat, et cum rent ad placita, quasi propterea melius hoc secundum leges terrse emendabit. esset, ne ipsas Manninas alterutrum sol{** Manngh legit Westph. Monum. verent : hsec idea fadentes ut ipsi bannum acciperent. Cimbr. torn. 4. col. 1775.] j MANNINA. Vide mox Mannire. MANIARE, pro Mannire, in Pacto Le-

MANNWERCH. Vocis significationem docent Acta Murensis Monasterii pag. 58 : In vitibus autem habemus 24. partes, quse dicuntur Manmverch, et IS.rusticos... Si quseris, cur vocatur Manmverch, idea dicitur, quod uni viro committitur ad colendum, et est tantum terrse, quantum par bourn in die arare sufficit. Infra : Et sic nos ibi nihil plus de ejus prsediis habemus nisi 4. Mannwerch, et de agris et pratis paene ad 6. diurnales. Ibidem : Unusquisque ergo debet in suum Mannwerch singulis annis 7. carradas stercoris ex sua parte inducere, etc. Pag. 60 : In Schliengen pszne duos diurnales, et de vitibus minus quam tria Mannwerch. Pag. 62 : Duse domus, et 60. partes in vitibus , qusit ibi vocantur Skaza, et est quinta pars illius, quse. dicitur Mannwerch, et 37. jugera in agris, et 2. prata, et ad Pfalffenheim 14. Skaza. [** Chart, ann. 1275. apud Neugart. Cod. Dipl. Alem. torn. 2. pag. 296 : Excepto uno jugero vinearum, quod in vulgo dicitur Mannwerck.] Ex his emendanda Charta Grodegangi Episcopi Metensis ann. 765. apud Meurisium pag. 168 : Debent omni nocte vigilare,... lectos dare, curtim sepire, vineas quoque sepire, quod vulgo dicitur Mannerc, arare, etc. Legendum enim Manwerc, i. opus hominis, opera, manuopera, ex man, homo, et werck, opus, operatic, etc. [Eamdem Chartam emenda apud D. Calmet. Hist. Lotharing. torn. 1. inter Instr. col. 282. ubi editum, Mannare.] j MANOBRA, MANOBRIA. Vide Manopera. | MANOPA, f. pro Manopera : videtur autem accipiendum pro Charta manumissionis seu libertatis. Veteres formulae apud Baluz. torn. 6. Miscell. pag. 549 : In prsssentia plurimarum personarum qui ipsa Manopa subter firmaverunt. [** Manu propria.] MANOPERA, Manuopera, manuum opera; Servitium manuale, lib. 5. Capit. Caroli M. cap. 151. [=303.] quo tenentur coloni et inquilini domino villa?. Manceuvrees, vel Manoeuvres,in Charta ann.

MAN

MAN,

MAN

1427. apud Thomasserium in Consuet. Provinciales etiamnunc Manobro dicunt, f MANSER, est illegitimus, proprie de Bituric. pag. 128. quapostrema appella- nostri Maneuvre. Charta ann. 1309. in scorto natus. Vocabul. utriusque juris. tione etiamnum operas et mercenaries Reg. 50. Chartoph. reg. ch. 35 : Ledit Diploma Ruperti Regis Roman, ann. dicimus. Quae vox occurrit pariter priori bois...estcoustivepar Maneuvre d'homme. 1401. apud Tolnerum Hist. Palat. pag. signiftcatu in Consuetud. Arvernensi Quod servitium aliquando in pecuniam 145 : Ac etiam naturales, Manseres, spucap. 17. art. 15. cap. 31. art. 30. 49. 51. commutatum fuisse sub eadem nomen- rios, bastardos, et quoslibet de damnato Marchensi art. 480. Edictum Pistense clatura, docent Lit. admort. ann. 1464. sive illicito coitu procreates, etc. Vide Caroli 0. cap. 29 : VI illi coloni tarn in Reg. 199. ch. 418: Item xix. Maneuvres Manzer. j MANSILE, MANSILIUM, MANSINILE. fiscales quam Ecclesiastici... non denegent qui valent de rente au pris de vj. deniers, carropera et Manopera ex antiqua con- chacun Maneuvre ix. soh, vj. den. Tour. Vide Mansionile. Hinc Manourable dicitur ejusmodioperae MANSIO, Ubicunque manemus; hinc suetudine. Et infra : Et de Manopera in scuria battere debent, et tamen non dene- obnoxius, in Charta ann. 1389. ex Reg. nostris Maison, pro 83de. Glossar. : MovV^, gant, quia Manoperam debent. Charta 139. ch. 265 : Comme les hommes du lieu YJ xaTajJiovrj, mansio. Alibi : IleptaTuXov, ann. 1248. in Tabular. Corbeiensi lib. 23. de la Faye... sont, ensemble leurs terres mansio, perperam Edit, mancio. AngusCharta 11 : Ducentas et quadraginta ma- et possessions, de main morte, Manoura- tise mansionum, apudSidon. lib.2. Epist. nuum operas, quse vulgariter Manoeuvres ble et taillable a m,ercy,etc. Manourc vero 2. Gregorius Tur. lib. 3. Histor. cap. 15: appellantur, in quibus nobis annuatim appellantur Instrumenta, quorum usus At ille ingressus Mansionem domini sui, homines supradicti tenebantur. Alia Ro- est in operis; quo sensu Manuopera oc- apprehendit scutum ejus. Lib. 2. cap. 1 : berti Abb. Corb. ann. 1248 : Et toutes currit in Manopera. Reg. forest, de Bro- Sexto ab urbe miliario Mansionem acceles Manoeuvres, que Robers d'Amiens y ton. ex Cod. reg. 4653 : Possunt et debent pit. Vide eumdem lib. 9. cap. 1. Hincavoit chacun an. Vide Froissartem 2. capere... residuum gloerii et lignifabri et marus Laud. : Cum Mosomum venissem, vol. cap. 74. [et Menagium in Origin. caronnii,... quando Manourc prsedictorum unde non longe sua distabat Mansio. operariorum erit inde remota. Menovrer, [** Hincmar. Remens. Annal. ad ann. Gall.] MANUOPERA, Catallum, instrumenta Operari, in Ch. ann. 1303. torn. 1. Pro- 878 : Ludovicus rex... venit ad apostolici rustica, quorum usus in operis et agri- bat. Hist. Brit. col. 1182. Unde Mennou- Mansionem.] [Chron. Farfense apud Muculturis. Charta Ricardi II. Regis An- vrage, Opus, cultura, apud Bellom. MS. rator. torn. 2. p'art. 2. col. 407 : Et ejus gliae : Et quod prasdictus Dux ad totam cap. 29. pag. 68. r. col. 1. homines in ipso monte lignamenta ad vitam suam haberet qusecunque bona, et Mansionem, vel ad alias causas incidere 1 MANOPOLIUM. Vide Manipolium. catalla vocata Manuopera capta et ca1. MANSA, MANSATA, MANSARIUS. Vide (possint). Charta Caroli Simplicis torn. pienda, cum quacunque persona' infra Mansus. 2. novae Gall. Christ, inter Instr. pag. terram et feodum prssdicta, ac per ean* 2. MANSA, Trades, momentum, pon- 129 : Prseterea volumus et decernimus ut dem personam coram quocunqtie Judice dus, ut videtur ; idem quod Italis Ma- unusquisque clericorum supradictorum, de advocala. Monastic. Anglican, torn. novella. Chron. Sublac. apud Murator. Mansiones suas cuicumque clericorum 1. pag. 977 : Ac etiam Deodanda, thesau- torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 1045 : ejusdem monasterii voluerit dimittendi rum inventum, et omnia bona et catalla Alio tempore qui assistebat ibi ad offi- sive vendendi licentiam habeat. Quod vocata Manuopera, inventa et inve- cium peragendum, cum vellet lampadem, vero Mansio pro domo canonici hie accinienda. Fleta lib. 2. cap. 52. 42 : Pro- qux ante altars erat, ut congruum sibi piatur, patet ex 'Capital. Aquisgran. batores cum Manuopere capti, id est fures fuerat, deducere, subito tune lapsa est. cap. 142 : Quamvis canonicis proprias liCumque earn in terram venire crederet, citum sit habere Mansiones. In Legibus catallorum. MANUOPERARIUS, nostris Manouvrier, subito Mansa, de qua deponi solita erat, Pippini Regis apud Murator. torn. 1. visa est dependere, lumine accensa. part. 2. pag. 123. Mansionem dare, hoc qui manibus operatur, X^PO^WK? apud * MANSANARIUS vel MANSAUARIUS, est, domo excipere.] [** Coram domino, Palladium in Vita Cbrysostomi pag. 96. Occurrit in Regesto Philippi Aug. ann. Qui mansum ingenuilem aut servilem sub quo ipse reus morandi habet Mansio1214. fol. 115. [Manoperarius, in Polypty- excolebat, et certum censum aut an- nem, in chart. Episc. Gamin, ann. 1304. cho Fossatensi apud Baluzium torn. 2. nuam pensionem domino prsedii ac apud Haltaus. in Glossar. German, Capital, col. 1387.J [* Qui servitium per fundi prsestabat. Charta Rob. abb. S. voce Haushseblich, col. 849.] Adde leg. manus debet, Guerardo in Glossar. Po- Germ. Prat, in Chartul. AD. ejusd. mo- 3. Cod. Th. de Aquseductu. (15. 2.) Calypt. Irmin. Vide Grimm. Antiq. Jur. nast. fol. 83. v. col. 2 : Hos Ix. solidos... pit. 3. ann. 803. cap. 17. lib. 3. Capit. German, pag. 561. et infra Mansi Mano- idem Johannes recipiet a prseposito nos- cap. 39. Capit. Caroli Cal. tit. 19. 1. perarii.] tro vel a serviente ssepe nominatse potes- tit. 39. | 12. Capital. Carlqmanni tit. 2. tatis, singulis annis infra octavam S. cap. 1.112. etc. Passim Scriptores, etiam | MANUPERARIUS, in Obituario S. Gerardi Lemovic.: Obiit Laurentius Miri- Dionysii, ubicumque Mansanarius fuerit, veteres. gon Manuperarius. quamdiu vixerit. Nisi idem sit atque * Mansion, in Privil. Judaeor. ann. MANUPERATIO, Idem quod Manopera. nude Manens, id est, ubicumque man- 1370. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. Charta ann. 1093. torn. 11. Spicileg. pag. sionem fecerit. Vide Mansionarii et in 492. art. 1. Manssion, in Lit. ann. 1369. 307 : Ut nullus successorum meorum... Mansus. ibid. pag. 169. equitalionem aut servitium exercitus, seu *MANSATICUS, Mansio, domus. AnMANSIONUM REDEMPTIO, ea,ni fallor, Manuperationem super homines Ecclesise nal. Bertin. ad ann. 874. torn. 7. Collect. erat in Flandria, qua ejus, qui domum de castero habeat. Histor. Franc, pag. 118 : Inde per Atti- in urbe possidebat, haeres, hanc data MANOBRA, in Charta Poncii de Vis- niacum et consuetos Mansaticos Compen- certa pecunia redimere a domino, seu saco ann. 1247. in Probat. Hist. Arver- dium adiit (Carolus rex.) Vide in Man- Comite tenebatur. Galbertus in Vita nensis pag. 95. idem sonat quod Mano- sionaticum. Caroli Comitis Flandriae cap. 12 : Insu^ MANSELLA. [Mansus minor : Man- per de coemptione gravissima Mansionum pera. Gall. Manoeuvre. Tabular. Priorat.us de Domina in Delphinatu fol. 115 : sella quae Hildeburgis dedit Monaste- in Erdenburg, volumus quoddam medium Et corovatam sicut alii villani, et quarta riolum medium. (Constitut. Concil. Regem et Comitem ponere, ut per duodepars vini, obra et Manobra, etc. [Statuta Pist. an. 864, Mus. arch. dep. p. 20.)] cim nummos tantum redimatur unusquis| MANSELLI, lidem qui Mansionarii.que nummorum illorum, quos secundum Massil. lib. 6. cap. 47 : Constituimus quod de castero, nullus magister lapi- Charta Rodulfi Reg. Franc, ann. 930. positionem Mansionum hactenus sedecim dum, vel Manobra, etc.] Occurrit non apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 66 : nummis redimebant filii post mortem pasemel in Tabulario S. Flori Arvernens. Prxcipientes etiam volumus, ut Manselli trum suorum. Vide Probationes Hist. Bressensis pag. qui sunt ad Berbezilos instituta compleant MANSIONES MILITUM, Stationes, sedes, diversoria, in quae se recipiunt exservitia. 106. peditipriis tempore. Lampridius : Milites ^ MANOBRIA, in Charta ann. 1308. 1 MANSELLUS. Vide Mansus. 1 MANSEOLUM, pro Mansellum, minus expeditionis tempore sic disposuit, ut in apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 782 : Item homines usatgii non debent mansum, castellum. Gesta Trevir. Ar- Mansionibus annonas acciperent, nee portoltam, talliam, carratgium vel Mano- chiep. apud Marten, torn. 4. Ampliss. tarent cibaria 17. ut solent, dierum, nisi briam hominum, bourn, asinorum. Rur- Collect, col. 395 : Inimicorum asdificia, in barbarico. Milites in Mansions dorsum occurrit in alia ann. 1340. ibid, turres, Manseola publicavit, (Henricus mientes aggredi, apud Vegetium lib. 3. Rex Romanorum)ei ad terram dejiciendo cap. 19. Idem cap. 8 : Non enim belli pag. 173. tempore ad stativa, vel Mansionem civi* MANNOBRIUM, Manuum opera, idem funditus extirpavit. quod Manopera. Terrear. villae de Bus* MANSEOLUS, Locus exiguus. Vita B. tas murata semper occurrit. Vide leg. 11. seul ex Cod. reg. 6017. fol. 27. r.: Hugo Villanse torn. 5. Aug. pag. 865. col. 2 : C. de Re militari lib. 12. tit. 35. leg. 2. C. Bergho Busseuli confessus fuit se debere, Prope fortes domus quodam in Manseolo de Lucr. Advoc. (12, 61.) Hinc Mansiovidelicet duas libras cerse, pro franchisia se condiderat, ubi aulse purgamenta jac- nem tenere, apud Albertum Aq. lib. 3. talhise et Manobrii cujusdam curtilis. tabantur. cap. 11. Tenir garnison. Exodi cap. 17.1. v 29

226

MAN

MAN.
versoria Legatorum, Missorum, et aliorum Magistratuum publicorum, qui Principis mandate, aut in provincias ad justitias faciendas, et reformandas, uti loquebantur, vel in exteras regiones, reipublicae causa, proflciscebantur. Tenebantur enim subditi hospitio excipere ejusmodi Missos et Legatos, et eorum ministros, et viaticum eis pro uniuscujusque dignitate prasstare. Capitul. Caroli M. lib. 3. cap. 39: De Missis nostris discurrentibus, vel cseteris propter utilitatem nostrum iter agentibus, ut nullus Mansionem contradicere prsesumat. Adde Legem Longob. lib. 3. tit. 4. 2. 4. [* Carol. M. 11. 115.] Capitula Ludovici Imp. Lotharii filii post Synod. Ticinensem ann. 850. cap. 4. et 5. Concil. Eemense II. Trotarium lib. 5. Miraculor. S. Benedicti n. 1. et Buzelinum in Gallo-Flandr. lib. 2. cap. 21. pag. 349. etc. Atque has mansiones interdum redimebantur pecunia, quod vetatur in Concilio Tolet. IV. apud Gratian. 27. q. 1. de Viduis: Sunt quidam Episcopi... qui exigunt, ut Mansiones, quibus in profectione uti debuerant, aliquo pretio redimant, qui parare debebant, etc. [** Sunt haec in Concil. Tribur. can. 26. apud Burchard. lib. 1. cap. 229. Vide Marcam de Concord, lib. 5. cap. 51. 9.] Vide Procuratio. Mansionariorum, de quibus mox, vel certe Comitum provincialium, officium erat, eas mansiones praeparare, praesertim si Reges ipsi peregre irent. In earn rem Tractoria iis dabatur, cujus formula haec erat: Quando ad vos venerit, Mansionem ei et focum et panem, et aquam largiri dignemini. Interdum Principes Ecclesias et Monasteria ab ejusmodi hospitum exceptione eximebant, privilegio peculiari, quod Emunitatis nomine appellabatur, quo cavebatur vulgari formula, ne quis Judex publicus, sub quolibet prsetextu , Mansiones aut paratas tollere prsesumeret: [vel, ut nullus eorum aut suorum hominum deinceps freda aut tributum donet, vel Mansiones faciat invite.} MANSIO, apud Leguleios Anglos, quid sit, docet Bractonus libro 5. tract. 5.11: Mansio esse poterit constructa ex pluribus domibus, vel una, quse erit habitatio una ' et sola sine vicino ; etiam et si alia Mansio fuerit vicinata, non erit villa: quia villa est ex pluribus Mansionibus vicinata, et collata ex pluribus vicinis. Adde lib. 4. tract. 1. cap. 31. et Fletam lib. 6. cap. 51.11. [*> Leg. Henr. I. cap. 41.] MANSIO. Concilium Cloveshovense ann. 800 : Daret mihi pro commutatione ssepefati Cosnobii terram centum et decem Mansionum, sexaginta cassatorum, videlicet in loco, qui dicitur Fleor, etc. Charta Ofl'ae Regis Merciorum: Terram 50. Mansionum in locis supradictis, etc. Alia Edberti Regis Saxon. Occident, ann. 801. torn. 2. Monast. Angl. pag. 843 : Terram 20. Mansionum. Ubi Mansio videtur esse, quod in aliis Chartis familia appellatur. Vide in hac voce ; praeterea Testamentum Herberti Comitis Viromand. ann. 1059. apud Joan. Carpentarium in Hist. Cameracensi pag. 7. Ita Maison pro familia etiamnum vulgo dicimus. Potest etiam capi pro manso, ut in Tabulario Abbat. Conchensis in Arvernis Ch. 90: Et in ipsa Ecclesia domus hoc censum idem tres modios et 4. sextarios de vino, et de unaquaque Mansione terras... 1. den. de aliis vero Mansionibus, quse in solaria constructs^ erunt, 2. denarios. [Et in ' Chartul. S. Vincentii Cenoman. f. 69:

MAN
Quandam Mansionem terras et unum bordogium... et unum molendinum.] f MANSIUNCULA, in lib. 7. Capitul. cap. 144 : Eorumque erroneum ministerium non in Ecclesia, sed per agrestia loca et Mansiunculas agunt. [** Gerhard. Vita S. Oudalrici cap. 5 : Quorum vero Mansiunculas et totas procurationes ipse per aliquem suorum fidelium cotlidie caute disposuit. Occurrit etiam Genes. 6, 14. Vulgat.] MANSIO, Familia, quomodo Maison dicimus. Sanutus lib. 3. part. 12. cap. 8: Tune etiam Hugo de Lusignan cum tribus Mansionibus, et aliis militibu$ Gallis, versus Tiberiadem processit. Cap. 11 : Rex Cypri, et tres Mansiones, et peregrini, cum peditibus iverunt Csssaream. Cap. seq.: Tune etiam venit Ptolemaidem Baylivus pro Venetis,... sed milites Mansionum, pro vitando scandalo, fecerunt ire ilium Nazareth. Cap. 14 : Inter ipsum enim et Communitatem et Praternitates, et Mansiones plures fuerunt controversies. Chronicon Flandriae cap. 11: Or avoit amene Henri d'Angiau bien 30. mille Mansions pour demourer en Constantinople. Ubi loquitur de Armenis, quos Henricus frater Balduini Imp. adduxerat: de quibus ita Vilharduinus noster num. 201 : Et avec lui s'en estoient passe li Hermins, qui lui avoient aidie vers les Grieux bien 20. mil a totes lor fames, et a toz lor enfans. Vide paulo supra. MANSIO, Contignatio, seu id quod Estage dicimus. Ericus Upsalensis lib. 5. Hist. Suecicae pag. 159 : Fecit Engelbertus esdificium aliquod ligneum supra aquas altittidine quinque Mansionum multo ingenio prasparari. MANSIONALE, Idem quod Mansus, vel certe quod Mansionile, de quo mox. Capitulare de Villis cap. 19: Ad Mansionales vero pullos habeant non minus 50. n Pertz. Mansioniles.] Testam. Herbert! Viromand. Comitis ann. 1059. apud Jo. Carpent. in Hist. Cameracensi: Mansionalia mea apud Attas et Dalonias cum ochis, arpiniis, forestagiis, et pascuaticis, etc. Infra : l)e Mansa mea apud Tetignias, etc. [* Charta ann. 1047. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 384. col. 1 : Et quia Ix. Mansionalia, quas et curtilia vocitantur, hsereditarie dicuntur possidere. etc.} T MANSIONAMENTUM, Idem quod Mansionile. Hist. Beccens. monast. MS. pag. 367 : Beneficium quod a nobis requisivlstis libenter vobis concedimus, scilicet Mansionamentum, et unam acram terras in dominica cultura nostra. 1 MANSIONARE, Mansionem, domum aedificare. Charta ann. 1233. ex Schedis Praesid. de Mazaugues: Asseruerunt quod homines villae de Mari usi fuerunt prsedicta sylva accipiendo et scindendo ligna virida ad Mansionandum, et sicca ad lignandum et comburendum. Vide alia notione in Mansionaticum. * Nostris Maisonner. Charta ann. 1285. inter Probat. domus de Castell. pag. v.: En tel maniere que ly homme.... devoient avoir lour usuaire pour Maisonner en mon bois de Hermefail. Alia ann. 1372. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 74 : Un bon, et bel hostel avecqv.es un gardin bien enclos, ledit hostel bien Maisonne et ordene pour demourer. Lit. Caroli. VI. ann. 1384. in Reg. 125. ck. 56 : La ville de Cravant en Auccerrois, laquelle ville est grosse, bien Maisonnee, etc. Remaisonner, pro simplici Maisonner, in Lit. remiss, ann. 1401. ex Reg. 156. ch. 301: Le seigneur de Crevecuer devoit Remaisonner et ediffier audit lieu pour demon-

et 40. 36. etNum. 33. 1. Mansiones, gotau exponuntur. MANSIO, Latinis Scriptoribus proprie dicitur locus, ubi confecto itinere per noctem quiescebant ; unde ut plurimum pro diei unius itinere sumitur : Graecis <7Ta9[j(.6(;. Thomas Magister : S-uaOjAoc, oi xaTa TOTCOU? 8Y)[xo<7toi aypoc, (leg. otxot) tvta xa\ "TUTCOI Sy)(A6(Ttoc ETPE^OVTO. Qui mansionibus ejusmodi praeerant, emo-TaStAot appellabantur : Latinis Stationarii, Mancipes. Glossar. Gr. Lat. : Stationarius, MancepSf emoraOiio;, 6 yiyou^evo? Tr|? (AOvvji;. Mancepst ImcraOjAoc, o TOO crraOjJioO /lyovfAEvo?. Solinus cap. 33: Pagus Sabasorum, a quo octo Mansionibus regio thurifera disterminatur. Jornandes de Eebus Geticis cap. 5 : Quae flumina multis Mansionibus invicem absunt. [Chron. Andrense torn. 9. Spicil. Acher. pag. 377 : Apud quoddam munitissimum castrum nomine Archas, ab Jerusalem octo Mansionibus distans pervenerunt.] Liberatus Diaconus cap. 12 : Chrysaphium in multas Mansiones Eutyches relegarat exilio. Adde cap. 5. Facundus Hermianensis lib. 6. cap. 1 : Conquerens, se absentem et innoxium... fuisse damnatum, et in quadraginta Mansiones, per diversas distractum provincias , viginti et amplius carceres mutasse. Lactantius de Mortibus Persecut. num. 45 : Licinio jam secunda Mansions tenente. Mox: Aliquanto moratus, processit ad Mansionem millia et octo. Hinc passim mansiones et mutationes occurrunt in Itinerariis, praesertim in Hierosolymitano, in quo mansiones 20. millibus prater propter constant, ita ut plurimum duae mutationes pro una mansione recenseantur. De mansionibus, atque adeo iis, quas Camelorum vocat Plinius, copiose egit Salmasius ad Solin. pag. 494. MOVYJ eadem notione Graecis Scriptoribus dicitur. Acta Concil. Ephesini: TsaffapobcovTa yap " -rY]V TtopEtav aTtoXauaavTS?. Concil. Ephes. part. 3 : Exfyou o3v, SscrTtoraf xa\ Tauira? Ta? TtEVTE, -in (Jiovac ciicnrE a^Oiuoi; Y)(Aa? 6Sva-ai. Adde Concil. Calchedon. Act. 9. initio, Palladium in Hist. Lausiaca cap. 28. et Anonymum de Martyrio Bacchi Jun. pag. 66. Mansiones et mutationes in numero civitatum non habebantur, leg. 2. Cod. de Cond. in publ. horr. (10, 26.) leg. Modios, de Suscept. et arcar. (10, 70, const. 9.) leg. 2. de Lure. Advoc. (12, 62.) leg. 9. Cod. Th. de Annon. et trib. (11, 1.) Agitur tamen Curialium mentio Glaudiopolis, Prusiadis et Tottai et Voridis oppidorum, seu mansionum, per Bithyniam in leg. 119. C. Theod. de Decur. (12, 1.) Sane Tottaio Bithynise mansio est in Itinerario Hieros. Sed mansiones illas civitatis jure donatas liquet ex ipsa Constitutione. Et quidem in Actis Conciliabuli Ariminensis Episcopus Mansionis Nicsese in Thracia : et in Act. 3. Concil. Calched. Helpidius Mansionis Termensis Episcopus memorantur. Gregor. Nazianzen. De Vita sua ait, se creatum a Basilio M. Episcopum Sasimorum, quodffTaOfxo?erat seu mansio :
OfJLOC TC? <TT\V Iv (1.1(70) >,W(p6p(j>

TYJS KauuaSoxwv, etc.

Ubi Gregorius Presbyter in ejusdem NaZianzeni Vita : AEW^bpou yap SaamXtxric

{XEffOV Xe[AVOV, Xa\ TOO SpV)[1.0(J{OU SpOfJIOU 'l~QV

ra luTtoffTaffta. Qui his prseerat, servator hospitiorum et Mansionum dicitur in Disputat. Archelai cum Manete. Vide Juretum ad lib. 2. Symmachi Epist. 27. MANSIONES prasterea dicebantur, di-

'MAN

MAN

MAN

227

ranee, mettre chevaulx et bestail pour tellis. Charta Ludovici IV. Reg. Franc, gouverner la ditte ferme. Pro reaediflcare ann. 950. apud Miraeum torn. 1. pag. vero, in Oharta ann. 1843. ex Chartul. 261: Mansum... unum cum Mansionario... S. Vine- Laudun.: Commander aux pos- aliisque mancipiis numero xil.] Acta sessans de les Remaisonner et d'icelles Murensia pag. 43: Deinde libera utens masures donner pour Remaisonner, quant potestate, pasne quasi sui Mansionarii li possessans en sont refusant. Sed et pro essent, jussit sibi servire, scilicet in agriMateria lignea domibus aediticandis cultura sua, et secando fosnum et meapta, ut Maisonnage et Maisonnee dixe- tendo. Adde pag. 39. Notitia de Rogero runt. Soit an ardoir ou an Maisonner, Episcopo Bellovac. apud Loisellum: in Gharta ann. 126;7. ex Chartul. Cam- Neminem vero hospitem, non Mansionapan, fol. 326. Alia Joan. Attrebat. comit. rium, nee dejustificabit. Chronicon LoAug. ann. 1379. in Keg. 115. ch. 348: biense : Nocturno diverticulo jacendo Donnons a noslre tres cher et tres ame pauperes Mansionarios omnimodis afflifilz Philippe d'Artois... son franc Maison- gunt. Alibi : Culturas villas de Tullies, ner de chesne, son ardoir empres terre, quas Mansionarii colendas tenebant, ad etc. Charta ann. 1267. ex eod. Chartul. indominicatum Ecclesias revocavit. Apud fol. 273. col. 2: Et devons tenir ladite Sugerium Constit. 2. torn. 4. Hist. Franc, maladerie an soffisant estat, tant come pag. 548: Oppidani et Mansionarii villss au Maisonnage, etc. Alia ann. 1283. ex B. Dionysii. Mansionarii Ecclesias, in Chartul. S. Dion.: Je Guy Mauvoisin sire Hist. Episc. Salisb. pag. 266. 267. 317. de Rooni ne nus de mes hoirs, ne de mes apud Canisium torn. 2. et apud Marcam successeurs ne puissent vendre, ne don- in Hist. Beneharn. lib. 5. cap. 31. n. 3. ner, ne couper de ma forest de Chevrie Mansionarii Capiluli, apud Hemerseum que 200. arpens de bois chacun an, ce qui in Aug. Viroman. ann. 1216. In Charta convendra por nostre ardoir et par nostre Ludovici Bertholdi ann. 1245. apud MiMaisonnee. Denique Maisonner usurpa- raeum in Cod. Don. piar. cap. 103. Manrunt pro Domo excipere. Libell. supplex sionarii oppqnuntur feodalibus hominiGandensium ad ducem Burg. ann. 1385. bus. Mansioniers nostris dicuntur, et in apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1623 : Consuetud. municip. Britanniee art. 376. Item, s'il fust que aucun de fait avise ou et 377. Vide Chronicon Valciodorense deseue sans fraude Maisonnast ou recep- pag. 564. 565. Chronic. Andrense pag. tast celui qui auroit fait les mauvais fails 454. 471. 532. Doubletum pag. 876. 907. contraire de ladite paix, etc. Messongner, Sammarthanos in Episcppis Santonenpro Domo seu horreo condere, in Char- sibus pag. 982. Probat. Histor. Castilion. tul. S. Petri Insul. sign. Decanus: Se- pag. 41. Monmorenciacse pag. 395. etc. * Massonyers, eodem sensu, in Charta ront tenus... de faire les saisines des biens estant sur yceulx heritages et de les faire ann. 1323. ex Reg. 61. Chartoph. reg. enclore et Messongner aux despens des ch. 418 : Comme il nous fu raporte par nos mayeurs et Massonyers, etc. Ubi biens, comme dessus. * MANSIONARIA, Munus et beneflcium etiam Masoniers et Maysonniers. Census inansionarii seu capellani perpetui, autem a Mansionariis debitus, Masonage idem quod Capellania 1. Vide in hac appellatur, in Charta Egidii de Soyecuvoce. Charta ann. 1073. apud Murator. ria dom. de Vailly ann. 1360. ex Reg. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 807 : 89. ch. 560: Comme ladite maison soit Ideoque nos, qui supra, mater et filii chargie envers nous, comme seigneur de donamus et offerimus in eadem ecclesia ladite ville de nuef Masonages chascun sanctse Maries ad Mansionariam, quam an, lesquels Masonages valent un tonneal suprascriptus Guido genitor noster cons- de vin, treize sextiers et demi d'avaine, tituit in eadem ecclesia;... eo vero ordine, etc. Vide infra Masuragium. At vero ut presbiteri, qui inibi sunt ordinati, can- Mencionaire,.nude pro Habitator, manens tent Primam et Completam ad horam le- alicujus loci, intelligendum opinor, in gitimam et Missam celebrent cum tanais Charta ann. 1300. ex Lib. rub. Cam. (in alia Letaniis) una die pro salute vivo- Comput. Paris, fol. 134. r. col. 1: Les rum, alia die pro requie defunctorum, droiz et les actions que nous avions et omni die, excepta die Dominica et festivis avoir devions et poions en mil livres en diebus, pro remedio animas nostras et pa- deniers, en quoy nous estoient tenuz les rentum nostrorum. Quse rursum legun- Mencionnaires de la terre de Rochefort. tur ibid. col. 809. Scalabr. ad vitam B. Masnier certe eo sensu, in Lit. ann. 1290. Joan. Taussin. torn. 5. Jul. pag. 810. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1235 : col. 1 : De reditibus ejus duas fundavit Et jurames solempneument le Vile de Mansionarias in ecclesia cathedrali, etc. Valenchienes, les cars et les avoirs des Hinc Manslonaria ecclesia, intelligenda bourgois et des Masniers de ladite vile a videtur de Ecclesia collegiata, quam warder. Hinc Coulon manssar, Columcanonici seu capellani deserviunt. Vide bus domesticus, in Lit. remiss, ann. Mansionarium in Mansionarius 1. 1420. ex Reg. 171. ch. 197: Un jeune | MANSIONARIA ECCLESIA, TERRA.enfant... monte sur un arbre...pour oster et desracher un ny de coulons Manssars, Vide mox Mansionarii. MANSIONARII, lidem qui Manentes, qui estoit audit arbre. Mansuarii, Hospites, qui ratione manMASOVERIUS, Idem qui Mansuarius. sionis, seu mansi, vectigal, aut censum, Consuetudines Cataloniae inter dominos c quotannis domino persolvebant. [ * Gue- et vassallos MSS. cap. 55 : Si duo vel tres rard. in Glossar. Irminon.: Qui mansio- Masoverii vel aloerii franchi erunt intra nem alienam incolit, inquiiinus.] Ugu- terminos alicujus eastri, vel in termino, tio : Mansionarius, Manens, vel ad man- et dominus eastri habet guerram, seu sionem pertinens. Charta S. Eligii sperat, homines Masoverii, licet sint aloNoviomensis Episcopi edita a Mabillonio dium franchum Militis, seu Ecclesiae, tetorn. 2. SS. Ordin. S. Benedict! pag. nentur operari in muris et vallis et lizis, 1091 : Cum omnibus adjacentiis suis, cum et antemuralibus sive anpits, et propuMansionariis, originariis, inquilinis ac gnaculis, sive barbacanis, et arqueriis. servis, etc. [Juramentum Philippo Kegi TERRA MANSIONARIA., quse a MansioFranc, praestitum apud Marten, torn. 1. nariis habitatur. Diploma -Henrici V. Ampliss. Collect, col. 1029: Eidem tra- Imp. ann. 1107. apud Chapeavillum torn. dam et securitatem omnium hominum 2. Hist. Leod. pag. 54. 55 : Si autem non meorum Mansionariorum in eisdem cas- claustralis sedis, sed Mansionarias terras

domus fuerint, ipsas domos spoliandi, obserandi, habitatores capiendi jus erit forensi potestati. Et mox : Si aliquis vel emptione, vel hssredilate aliquid de terra claustrali, vel Mansionaria obtinuerit, quando investituram requisierit, domino ipsius terras quantum census, tantum redemptionis dabit. [** Chart, ann. 1249. in Guden. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 89 : Mansum receperunt Jure Mansionario, de ipso... 1. maldrum tritici et 1. siliginis annis singulis assignantes.} MANSIONARIA ECCLESIA. Ekkeardus Jun. de Casibus S. Galli cap. 2 : Crastinam autem processionem ad Mansionariam suam S. Crucis disponens Ecclesiam, in proximo prato stationari jussit. MANSIONARII, Canonici, qui residentes vulgo dicuntur, ad discrimen forensium, qui non resident, in Charta anni 1130. apud Vassorium in Histor. Noviomensi pag. 878. Charta 17. Tabularii Carnotensis, quae est Alexandri PP.: Prseterea ab eodem statutum est et ordinatum, ut qui ante hanc institutionem Canonici facti ad minus dimidio Mansionarii in vestra civitate non fuerint, centum solidos minus, quam Mansionarii annuatim consequantur, etc. Charta 19. ejusdem Alexandri : Ut qui in eadem Ecclesia vestra de castero canonizandi fuerint; et ibidem Mansionarii non extiterint, 40. tantum solidos de prasbenda sua singulis annis percipiant. Adde Ch. 44. Vide Foraneitas. 1. MANSIONARIUS, Gustos et C9nservator sedis sacrae, aedituus, matricularius. Glossse Isid.: Mansionarius, ostiarius. Apud Gregorium Magn. lib. 3. Dial. cap. 24. et 25. Abundius, Mansionarius et custos promiscue appellatur. Erant autem ii in Cleri ordine. Anastasius in Benedicto II. Joanne V. et Gregorio II. pag. 57. 58. 71 : Hie dimisit omni Clero, Monasteriis, Diaconibus, et Mansionariis solidos mille. Leo Ostiensis lib. 1. Chron. Casin. cap. 18 : Manusque suss ac filiorum subscriptione corroborans, decem Episcopos, et octo Abbates, Comites quinque, Bibliothecarium, Mansionarium, et Ostiarium unum, subscribere fecit. [Pqntificale Eccl. Remensis : Feria quinta majoris hebdomadas, id est. in ccena Domini, mane primo, Mansionarii ordinent omnia quas sunt necessaria ad consecrationem Chrismatis.] In Tabular. Casauriensi, Chartam ann. 975. subscribit Scambertus Presbyter Monachus et Mansionarius. [Chron.Novaliciense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 744 : Fertur quod quadam die Mansionarius illius ecclesias, more assueto dum extinxisset cereum unum vespertino in tempore, in crastinum cum surrexisset ut sonaret mattttinum, ilium cereum minime reperit, sed candelam aliam in ceroferario, ccepitque mirari, et interrogatus suum adseclam, etc. Unde colligitur ad Mansionarios spectasse ut campanas ad Officium divinum pulsarent.j His etiam incumbebat reliquiarum et phylacteriorum cura, ut ex eodem Leone lib. 2. cap. 34. colligitur, et clavium Ecclesise , ut ex lib. 4. cap. 53. quod a nobis jam observatum in Descriptione aedis Sophianse cap. 86. ubi et monuimus, Mansionarios appellatofe, quod mansionem seu 33dem Ecclesise adjunctam haberent: quod praaterea ex autore Miraculorum S. Mauri Abbatis cap. 10. probavimus. Hinc wpofffxavaptot Graecis dicti, in Vita S. Nili junions pag. 73. in Miraculo S. Georgii erga cajptivum quemdam num. 19. in Menseis 21. Jan. in S. Zozimo, [apud Symeonem Logothetam in Basilio

228

MAN

MAN
Episcopi Cenoman. n. 70. subscribunt Ragenarius Comes Palatii , Gauzlinus Mansionarius, Rarnnulfus Comes Palatii, et alii Oqmites. Ordericus Vitalis lib. 13 : Mansionariis aulaz principalis ut Regiarn sibi et optimatibus suis festive ornarent imperiose mandavit. Hinc, instruere et providere mansiones. S. Ambrosius de Morte., Valentin. : Ecce postridie litterae de instruendis mansionibus, invectio ornamentorum regalium, quse ingressurum iter Imperatorem significarent. Frotharius Tullensis Episcop. Epistola 18 : De his ob id praecipue sollicitus maneo, quia et ipse secundum Imperiale prseceptum ad providendas mansiones, in quibus Legati suscipi debent, scilicet a Monte Jovis usque Palatium Aquis ire debeo, et infra mensem Octobrem... domum regredi cupio. COMES MANSIONARII, qui Mansionariis praeerat. Regino ann. 895 -.Folconem Episcopum, et Adalongum Comitem sui Mansionarii... in media via offenderunt. Vide Metator in Metare. * 3. MANSIONARIUS, Mansionatici exactor. Charta Ludov. Pii ann. 831. torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 526: Prseterea ut nullus prsesul, nulla potestas, nee etiamullus noster Mansionarius infra ejusdem monasterii claustra et loca damnare vel mansionare prxsumat. Vide Mans iona ticum. * 4. MANSIONARIUS, Idem, ni fallor, qui alibi Commendator. Lit. remiss, ann. 1388. in Reg. 135. Chartoph. reg. ch. 132 : Frater Guillelmus Blanchi ordinis S. Johannis Jerosolymitani Mansionarius seu stagiarius sanctse Eulalise de Laczaco, etc. 1 MANSIONATICA, Eadem nqtione qua mox mansionaticum. Jus hospitii et pastus. Diploma Ludovici Germ. Reg. ann. 853. saec. 4. Bened. part. 1. pag. 527:Sitque in potestate Episcopi, utrum haze per singulas ad unam Mansionaticam, an ad ducts velit habere. Chr. Farf. apud Murat. torn. 2. part. 2. col. 411 : Et si nobis oportuerit, vel nostris monachis, aut nostris hominibus, mansiones aut hospitium infra castellum daret in una Mansionatica, vel duabus aut tribus. MANSIONATICUM, et MANSIONATICUS, Locus, qui publics parabatur, ubi Princeps Seniorum diverteret, inquit Browerus lib. 8. Annal. Trevir. pag. 472. 1. Edit. Capital.- Caroli M. lib. 2. cap. 17 : In illis locis, ubi modo via et Mansionatici a genitore nostro, et a nostris per Capitulare ordinati sunt. Privilegium, concessum Hispanis a Ludovico Pio Imp. : Aut Comes ille, vel successores ejus hoc in consuetudinetn prassumant, neque eos sibi vel hominibus suis aut Mansionaticos parare, aut veredas dare, aut ullum censum prasstarecogant. Charta ejusd. Ludovici Pii apud Hariulfum lib. 3. cap. 13 : Ad nostrum accedens Serenitatem, precatus est, ut propter hospitum oppressionem facere juberemus prasceptum nostrss auctoritatis,... quatenus nemo ibi Mansionaticum facial, nee in hostem vadens, nee iterans ; sed libera sit jam dicta villa ab omni oppressione hospitum, etc. Aimoinus lib. 5. cap. 31 : Inde per Atiniacum et consuetos Mansionaticos Compendium adiit. Quo loco Annales Fr. Berliniani habent mansaticos. Sumuntur crebrius Mansionalici pro expensis ad hospitum susceptiones, ut habet Aimoinus lib. 5. cap. 10. et hospitii jure, quo gaudebant Missi et Judices regii. Provincialibus enim Missos et Legates Principis, Comites, Duces, et eorum ministrqs recipiendi onus incumbebat, eisque viaticum pro uniuscujus-

MAN
que dignitate praestare, quod Parata dicebatur. Plinius in Panegyr. : Nullus in exigendisvehiculis tumultus, nullum circa hospitia fastidium. Infra : Sitamen transitus ille non populatio fuit, cum abactus hospitum exerceret. Capit. Caroli C. tit. 43. cap. 20 : Nemo in villis nostris, vel in villis uxoris nostrae Mansionaticum accipiat. Capitulare de Villis cap. 27 : Nullo mode in curies dominicas Mansionaticas prendant. Charta Formosi PP. pro Monasterio S. Teuderii dioecesis Viennensis ann. 891 : Ea scilicet rations, ut neque eidem venerabili Episcopo, neque cuilibet successorum suorum licitum sit illis durum servitiumimponere, neque longissimi itineris profectionem ; sed neque Mansio~ naticos onerosos, neque censum praster id quod impositum est in festivitate prsedicti S. Theuderii in fine anni, et libram argenti. Carolus M. Pipino F. Italiae R. apud Sigon. an. 802 : Cseteri per singula territoria habitantes ac discurrentes Mansionaticos et paraveredos accipiunt. Idem Carolus apud Aimoin. cap. 35 : Neque servitia ex eis exactet, vel paraveredos, aut expensas ad suas vel hospitum susceptiones recipiat, sive Mansionaticos exigat. Hincmarus Rem.: Ne Mansionaticos suis amicis, aut suis hominibus a Presbyteris parari facial. Synod us Pistensis ann. 862 : Sed neque servitia ex eis exactent, seu paraveredos, aut expensas ad seniorum vel hospitum susceptiones requirant: neque de villis in aliqua re exactiones aut Mansionaticos exigant, praster consuetudinarias operationes ex his villis. Joannes VIII. PP. Epist. 96 : Et per parochiani vestram nobis congruas Mansionaticas pneparate. Charta Burchardi I. Archiepiscopi Lugdunensis ann. 14. regni Conradi Regis exTabulario Monast. Saviniacensis : Nullusque successorum nostrorum novi aliquid injustumque imponere praesumat, nee Mansionaticos illicitos, nee ex occasione itineris molestiam eis inferre attentet. [Testam. Widradi saec. 3. Bened. part. 1. pag. 686 : Constituo, ut nullus Episcopus ullius civitatis... de prsedicto monasterio S. Prsejecti nullum praesumat exercere dominatum, non ad Mansionaticos aut repastus exigendo, etc.] ~- Manseis et Mansois, eo signiflcatu, in Charta S. Ludov. ann. 1258. ex Chartul. Bpni-pqrt. : Concessimus...quemdam redditum ibidem percipiendum, wlgaliter diciturles Manseis. Heg. S. Justi in Cam. Comput. Paris, fol. 199. r : Ecce partes flrmse, videlicet medietas subtrabum praeriae vallis Rodolii... cum medietate logise et redditus, qui vocatur li Mansois. Hujus vocis crebra alibi occurrit mentio. Vide Chartas Alemannicas Goldasti cap. 90. Chartam Ludovici II. Pii fiiii, apud Mabillonium torn. 5. pag. 527. Chartam Roberti Regis Franciae ann. 1028. in Probat. Histor. Bressensis pag. 5. Ughellum torn. 4. pag. 794. 795. praeterea Cassiodorum lib. 12. Epist. 15. Ab ejusmodi Mansionaticis fluxit jus illud, quod gisti postmodum nostri appellarunt, de quo suo loco copiose egimus. MANSIONATIGUM, pro mansio, Domus, sedes. Tabular. Brivatense ch. 129 : Campellos duos, quos acquisivit ad Mansionaticum Donnoleni. MANSIONARE, Mansionaticum exigere. Charta Caroli Crassi Imp. in Tabular. S. CyriciNiyern. n. 34 : ut nullus judex, nullus saeculi principatus Mansionare, aut servitium exigere,...praesumat* Alio sensu vide suo loco. MANSIONATOR, Idem qui Mansionarius, qui mansiones parat, Metator. Iti-

Macedone n. 10.] et apud alios Scriptores a nobis laudatos. Alia Mansionariorum munia habet Ceremoniale Ecclesiae Rotomagensis, editum a Menardo ad librum Sacramentorum Gregorii M. pag. 80. Mansionariorum vero Ecclesise crebra occurrit mentio, in Lege Wisigoth. lib. 5. tit. 4. 17. apud Gregor. M. lib. 3. Epist. 30. lib. 1. Dial. cap. 5. lib. 8. cap. 29. 30. lib. 4. cap. 51. 52. 54. Joannem Diaconum in ejusdem Vita lib. 3. cap. 58. Falconem Benevent. ann. 1128. Leonem Ost. lib. 1. cap. 16. lib. 2. cap. 33. Petrum Diac. Casin. lib. 4. cap. 51. 101. 104. in lib. de Miracul. S. Bened. n. 15. 25. 35. in lib. Miraculor. S. Virgilii Saltzburg. Episcopi num. 4. etc. [** Vide Glossar. med. Graec. voc. Mavatovaptoc, COl. 874. et napa^ovapioc, col. 1111.] PRIMUS MANSIONARIUS, Dignitas in Ecclesia Romana; qui primus scilicet in Mansionariorum ordine erat. Ordo Romanus: Caetera vasa aurea et argentea,... de Ecclesia S. Salvatoris per manus primi Mansionarii sumunt, et Bajuli portant. Alibi: Hsec cura erit Acolytorum, ut sacri ministerii vasa per manum primi Mansionarii, qui est custos dominicalis Vestiarii accepta deferantur per Bajulos, etc. MANSIONARII JUNIORES, inferioris ordinis, qui primo Mansionario suberant. Ordo Romanus : Post quos Acolyti, qui rugam conservant, post eos extra Presbyterium cruces portantes, deinde Mansionarii juniores, etc. MANSIONARIUM, Dignitas Mansionarii, [seu praebenda Mansionario assignata.] Vetus Charta apud Petrum Mariana Campum in Histor. Eccles. Placentin. torn. 2. pag. 237 : Instituit in Ecclesia S. Gervasii beneficium unum sacerdotale, quod Mansionarium nuncupavit. Vide Regestum ejusdem tomi pag. 397. [Appendix ad Agnellum de PetrocinoArchiep. apud Murator. torn. 5. pag. -211 : Quatuor beneficia, quse Mansionaria nuncupantur, in Ecclesia Ursianaposuit, quarum Mansicnarii Missas diebus non festivis alternis hebdomadis cantant, quod opus peroptimum fuit.\ Vide Ughellum torn. 5. Ital. sacrse pag. 985. MANSIONARII mansionum S. Petri, Romse, in Bulla Benedict! PP. ann. 1035. pro Episcopis Silvae-Candidae , apud Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 124 : Parentatum autem ejusdem Ecclesise S. Petri (Romse) et supradictorum suorum Monasteriorum, et Mansionariorum omnium mansionum S. Petri, seu totius civitatis Leoninse urbis, vobis vestrisque successoribus concedimus. MANSIONARII, Ecclesiae Pragensis, ex ordine Canonicorum, de quibus egitBohuslaus Balbinus in Histor. Bohemias pag. 383. 2. MANSIONARIUS, Dignitas in Palatio Regum Francorum, ut ex Hincmaro docemur in Epist. de Ordine et Offlc. Palatii cap. 16. et 23. ubi ejus offlcium ita describit : Inter quos et Mansionarius intererat, super cujus ministerium incumbebatf sicut et nomen ejus indicat, ut in hoc maxime solicitudo ejus intenta esset, ut tarn supradicti actores, quamque et susceptores, quo tempore ad eos illo vel illo in loco Rex venturus esset, propter mansionum prasparationem, ut opportune tempore praescirepotuissent,neautindetardescientes, propter afflictionem familias importun o tempore peccatum, aut hi propter noncondignam susceptionem, ac si bene noluissent,cumcertenonvolendo,sednonvalendo offensionem incurrerent. Veterem precariam sub Ludovico Pio in Vita Aldrici

MAN

MAN

MAN

229

nerarium Gregorii XI. PP.: Celeriter per ( 1030. ex Chartul. Gemetic. torn. 1. pag. humanis conversationibus socient. Lamvicos currebatur, sicut Dei paranymphus 303 : Dedit in perpetuum possidendum,... nridius in Heliogabalo : Habuit leones et Bertrandus Raphini Mansionator. Perpe- cum suis omnibus appendiciis, Mansiono- leopardos exarmatos in deliciis; quos edoctos per Mansuetarios subito ad secundam ram editum mancionator ut mancio pro teriis, et ecclesiis, molendinis, etc. Mansio, in Glossse Gr. Lat. ubi rapt'crcuXov 1 MANSIS , ut Mansus. Vide in hac et tertiam mensam jubebat accumbere, ignorantibus citnctis , quod exarmati voce. exponitnr. 1MANSITATIO, Habitatio. Vita S. Neoti essent, ad pavorem et ridiculum excitanMANSIONILE, MANSIONILIS , MASNILIUM, MASNILE, Agri portiuncula cum Abb. ssec. 4. Bened. part. 2. pag. 327 : dum. Manilius lib. 4. sic Mansuetarios mansions, seu sede, Gallis Maisnil, vel Sibi destinatam attigit nemorosse Mansi- describit : Mesnil. Vita S. Remigii Episc. Remen- tationis aptitudinem. Quadrupedum omne genus positis domitare niagisMANSITORIUM, Locus aptus admanensis : Partem etiam maximam silvae in Exorare tigres, rabiemque auferre leoni, [tris, Vosago pretio comparavit, et Mansionilia dum. Ugutio. Cumquo elephante loqui, etc. MANSIONUGULA. Vide in Mansio. ibidem constitute, etc. Flodoardus lib. 3. MANSIVUM, [pro Mensura.] Vide Na- Et lib. 5 : Hist. Rem. cap. 26: Mansionile conabantur auferre.[Gha.rta Pipini Principis apud vagium. Ille manu vastos poterit frenare leones, Marten.tom.l.col.20:MansiomZeadipsam MANSKUT. Charta Suecica ann. 1314. Et palpare lupos, pantheris ludere captis, etc. cellctm delegavimus. Diploma Oaroli C. apud Joan. Schefferum ad Chronicon ArMANSUETARE vero pro Mansuefacere, ann. 863. ibid. col. 168 : In Witiconia chiepisc.Upsalens.:Z)ecapuraaJem(mde Mansionilem unum. Et in Culbraco Man- quahbet sagena unam partem dictam dixit vetus Interpres Bibl. c. 16. Sasionilem unum cum omnibus mancipiis, Manskut, de qualibet nave, quas vadit pient. 18. * Nostris alias Adebonnairir. Glossar. seu terris, sive silvis ad eosdem Mansio- Holmis cum mercimoniis, unum denarium niles pertinentibus.]Charta. Lotharii Reg. Swecicum. Ibidenq : De captura focss pro Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : AdebonnaiFranc, ann. 962: Ut traditionem de Man- decem personis dimidium Manskut, etc. rir, asyoager, mansuefacere. Asouagier, Assouager , eadem notione, dixerunt. sionili, qui dicitur Gaziacus inpago Ver- Vide Mesa. mandensi... corroboraremus. Chronic. | MANSNADA, ut Maisnada. OccurritChron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Fpntanellense cap. 6 : Per ilium Mansio- in Ch. ann. 1178. apud Murat. delle An- Franc, pag. 167 : Fierte pour les pervers espoenter; leesche pour les bans resleechier nilem, qui vocatur Pomaritus. Vita S. tic. Estensi pag. 348. et Asouagier. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. Rigoberti Arch. Rem. cap. 2 : Et non 1 MANSOARIUS, Vide in Mansus. illic, ut hodie, villa, sed exiguus MansioMANSOR, [Qui manet, residet, incola, reg. 7684 : Assouagier, demulcere. Guill. nilis fuerat. Manant. Miracula S. G:enulphi torn. 2. Guiart. ad ann. 1205 : MANSIONILLUM , Tabular. Morignia- Maii pag. 751 : Prssfati quoque viculi Ce les allast Assouagant. cense : Mansionillum, quod dicitur Bo- Mansoribus ejus ad festa se prssparantinus-villaris. bus.] Vide Emanere. Li Lusidaires : 1 MANSORIUM, Idem quod Mansus, vel * MANSIONILLUS, Mansio cum agri Et lor paine Assouagera. portiuncula. Charta ann. 1134. inter potius Mansionile. Charta MS. Caroli Instr. torn. 7. Gall. Christ, col. 56 : In Flandriae Comitis : Mansoriumet terram * MANSUETUDO, Titulus honorarius, pago Gastinensi, Mansionillos tres, cum appendicem Garini...feodum Robertipres- quo appellantur abbates, in Charta Fulterra et molendino et cseteris eorum ap- byteri, Mansorium Petri de Cruce pro con. aob. Corb. ann. 3. Phil. Aug. reg. penditiis. Vide Mansionile. concambio duorum denariorum. Et infra: Franc, ex Chartul. 21. Corb. 1MANSULTA, Idem quod Mansoyata. j MASNILUS. Chartularium S. Vincen- Mansorium quoddam in prato, etc. tii Cenoman. fol. 64 : Et unum MasniJ MANSOYATA, Dimidium vehis, plaus- Charta inter Adversaria D. Aubret:Confitetur tenere quemdam claponem prati in lum (dedit) qui dicitur Ramada cum hos- tri seu carrectae, Dumbensibusl/ansoye'e, pitibus quinque. a mansu, minus plaustrum ; mansus quo fieri potest Mansulta fceni. [ Vide MESNILLUM. Tabular. Morigniacense vero .dictus quod in mansis excolendis infra Massultata.'] ann. 1142 : Dederunt Mesnillum quod- necessarius sit. Charta Thossiacensis 1 1. MANSURA, pro Mensura, prasstadam desertum , nomine Eschevillerum. ann. 1462 : Pratum continens plateam tio pro mensuris persoluta. Litterse Jo[Non semel occurrit in Chartular. S. duarum Mansoyatarum fceni. Vide Man- hannis Reg. Franc, ann. 1351. torn. 2. Vandreg.] sulta. [Vide infra Masxoda et Massul- Ordinat. Reg. pag. 435 : Dictis Prssposito et Scabinis ex adverso dicentibus, quod MASNTLE. Monachus Altisiod. in Chr. tata.] ann. 1180 : Reditus Episcopales non me* MANSSERIUS, Serviens, apparitor, crieriam et Mansuras a nobis tenebant. | 2. MANSURA, Idem quod Mansionatidiocriter ampliavit emptione agrorum et idem quod Maynerius. Libert. Brianc. pratorum, constructione sedificiorum, et ann. 1343. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, cum, Jus gisti, seu procurationis. Bulla acquisitione Masnilium. Masnilium, in pag. 728. art. 15 : Ordinavit dictus domi- Leonis IX. PP. ann. 1094. apud Marten, Tabul. S. Cypriani apud Beslium in Co- nusdalphinus, quod...possint et sibi liceat torn. 2. Ampliss. Collect, col. 68 : Nee... mitibus Pictav. pag. 249. Le Roman de eligere et constituere sex sindicos, procu- quisquam eorum prsesumat aut in villis Garin : ratores, Mansserios ;... qui Mansserii seu vel possessionibus quse ad ipsa monasteria procuratores et sindici constituendi, in respicere videntur placita tenere, MansuN'i a meson, ne horde, ne Mesnil. creatione jurare debeant in manibus cas- ras aut precarias facere, redhibitiones vel Alibi : tellani sui, vel ejus locumtenentis, statum freda exigere, etc. Charta Henrici Comiet honorem dicti dom. dalphini et hesre- tis Trecens. ann. 1159 : Notum fieri volo Abatez lor et viles et Mesnis. dum et successorum suorum observare, et me monachis S. Florentini Deo servientiLe Roman du Renard : eciam negocia universitatum pro quibus bus, diem concilii quod constitutum est fuerunt constituti, bene, fideliter, et legi- secundo die Lunse Quadragesimal, et foriLa bonne femrae du Maisnil factiones magnas et parvas, quss in jam time gerere. A ouvert 1'uis de son Courtil. 1 MANSTRUG.ffi, pro Mastruga, Sardo- dicto concilia fient, et justitiam et ManMAXNILE. Vide suo loco. rum vestis pellita. Glossar. yet. ex Cod. suras et teloneum...in perpetuum possiMANSILE , Idem quod Mansionile. reg. 7613 : Nationibus sua quique propria denda dedisse. Charta Goffredi de Pruilliaco apud Du- vestis est;.,. Sardis, Manstrugai. 3. MANSURA, pro Mansione, domo, ehesnium in Probat. Hist, des Chastai* MANSUAGIUM, Mansio, domus cum sedificio : nostris Masure. [Oharta ann. gniers, pag. 68 : Cum adjacentibus terris, agri portione. Charta ann. 1209. inter 1122. ex Hist. Beccensi MS. pag. 324 : cum quatuor hospitiis, scilicet de terra Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 31 : Con- Anno vero sequenti Guillelmus de GarHugonis, et duobus, aliis Mansilibus, quo- cessi... monialibus ordinis Cisterciensis lande... dedit illis in puram et perpetuam rum unus dicitur Chadegloidus, etc. totum Mansuagium meum de Gaumeri- eleemosynam suum dominium in MarboT MANSILIUM, in Charta apud Lobi- fonte cum virgulto adjacente. dio...etsuamMansuram Marbodii. Charta nell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 223: Frio' MANSUALIS, Qui mansum ingenui- Johannse Comit. Fland. ann. 1232. apud chus filius Gauzberti de Monte Germundi lem aut servilem excolit. Freder. Schan- Mirseum torn. 2. pag. 1219 : Praepositus, vendidit S. Martino Mansilium. nat. Vindem. Litter, pag. 78 : Adnosve- Decanus et Capitulum Ecclesise S. Donaj MANSINILE , Calendarium Autiss. nit conquerens, quosdam Mansuales suse tiani Brugensis recipere poterunt in terapud Marten, torn. 6. Ampliss. Collect, ecclesiee civitatem nostram inhabitare. ram suam homines Comitis... vel ees qui ibi habuerunt Mansuram.] Occurrit apud col. 703 : Obiit Vuibertus la'icus et Duti- Mansualis terra. Vide in Mansus. nus puer, qui dederunt nobis Mansinile MANSUARIUS. Vide Mansus. Innocentium III. PP. lib. 13. Epist. 206. MANSUETARIUS, in Gloss. Graec. Lat. Willelmum Thorn ann. 1143. Loisellum cum vinea in valle juxta Matriacum. OcYi{j.spoTCoi6;;. Jul. Firmicus lib. 8. Mathes. in Hist. Bellov. pag. 270. Beslium in currititerum col. 724. et 731. 1 MANSIONOTERIUM, Idem quodMan- cap. 17 : Erunt ferarum Mansuetarii, qui Hist. Pictav. Comit. pag. 424. 507. in sionile. Charta Bathildis Reginae ann. ursos, tauros, leones, feritate deposita, Monast. Anglic, torn. 1. pag. 383. etc.

230

MAN

MAN

MAN

quantitas terras, quse sufftcit duobus bobus piant.] Vita S. Popponis Abb. cap. 11: in anno ad laborandum : denique Papiae, Sui juris in Amblania cespitem, qui in mansus dictus a manendo, quod integrum duodecim Mansos extendebatur. Adde sit duodecim jugeribus. Ex quibus confi- Vitam Godefridi Comitis Campebergencitur, revera mansum fuisse certain sis cap. 54. Baldricum in Chr. Gamerac. agri portipnem, quse et coleretur, et in lib. 3. cap. 49. Jo. Columbum in Episcop. qua coloni sedes esset. [** Vide Grimm. Vivariensib. lib. 1. n. 48. et seqq. etc. Antiq. Jur. Germ. pag. 536. Guerard. ad 1 MANSIS, is, in Charta ann. 974. ApIrminon. Polyptych. et in Prolegom. pend. Marcse Hispan. col. 904 : Donamus Chartul. S. Petri Carnot. | 22. Mitter- in ejus adjacentils terram eremam.... simaier. Princip. Jur. German. 81.] Unde mul cum... pratis et pascuis, Mansibus et mansus idem videtur quod colonia, vel vallibus, etc. curia, ita ut pro ratione provinciarum MANSUS, quartae declinationis. [Histonomenclatura ssepe diversa fuerit. Certe ria Novientensis Monast. apud Marten, vox mansus nostris familiaris fuit, quam torn. 3. Anecdot. col. 1135 : Dedit itaque in [Meix Burgundiones, Mois, Normanni, prasdicto monasterio... tres Mansus cum Arverni et Provinciates in] Mas effere- curlibus suis et piscationibus, in Cunebant. Ita in Consuetudine Arverniae cap. nheim v. Mansus cum curte dominica.] 28. art. 5. pascua dicuntur terminari Conradus Usperg. in Lothario Imp. et per villas, mansos, et tenementa: Pas- Chron. Weingartense cap. 3: Homagium turages se terminent par villages Mas et ei et subjectionem fecit, et in beneficio 4. tenemens: ita ut aliud sit villa, aliud millia Mansuum in superioribus partibus mansus, aliud tenementum. Adamus Bre- Bavariss suscepit. Metellus in Quirinamensis cap. 54 : Vir iste pauperibus ortus libus : natalibus, primo, ut aiunt, septem ManFundatores scriptas tribuere loco res, sis, totidemque manentibus, ex hasreditate Centum minus quae tune erant et quater undeclmo parentum fuit contentus. Infra Millenos Mansus serie duodenos. Mansum idem esse quod curia aliis dicitur, indicat Speculum Saxonicum Et mox : lib. 2. art. 54. 2: Nemini licet segregaNihil remansit ex eis, conditus in quibus est, tim pecora pascere, ut per id communi Bis nisi septeni Mansus, deciesque deceni. pastori pretium minuatur, nisi tres Mansos habeat sub titulo proprietatis aut feu- Idem Urspergensis in eodem Lothario : dalis. Ad oram scriptum : Nisi tres cu- Cujus curias mille et centum Mansus sunt rias aut plures habeat, aut feudum in ea- uno vallo comprehensi. Adde Acta S. Fodem villa. Et 1 3 : Ubi pretium pastori ranani Abbat. n. 9. solvitur de Mansis seu curiis, etc. MANSUM , neutro genere. Annales [** Germ. Hove.] [Chron. Comodoliac. Francor. Bertin. ann. 869 : Ut Episcopi, apud Stephanot. torn. 2. Fragm. Hist. Abbates, et Abbatissas... breves de honoriMSS.: Prope vicum seu Mansum cui no- bus suis, quanta Mansa quisque haberet... men Comodoliacus. Qui quidem Mansus deferre curaret. Capitula Caroli Calvi illis temporibus adeo erat parvus, quod in tit. 31. cap. 30 : Qui Mansa deservire non ipso vico seu Manso tria tantum hospitia possunt. Concilium Tricassinum ann. cum sua qussque familia habebantur. Ubi 878. cap. 2: Mansa, cortes, villas, etc. aperte Mansus idem sonat atque colonia, [Oharta Philippi I. Reg. Franc, ann. 1066. apud Miraeum torn. 1. pag. 67 : seu villula.] * Mansus aliquando idem quod Villa, Apud Furnes Mansum unum Drusloni, complurium nempe in agris mansionum apud Eches in Mempisco septem Mansa vel sedium collectio, Village, hameau. terras, apud Wideschat 28. Mansa terrse.] Charta ann. 1308. in Eeg. 40. Chartoph. | MASUS, pro Mansus, in Bulla Benereg. ch. 57 : In villa seu Manso de Sauvac, dicti VIII. PP. ann. 1017. Append, ad continente quindecim focos paleos seu Marcam Hisp. col. 1001: Et in S. Sylpalea coopertos. vestri eremos, et cum decima de ipso Promiscue vero in trino genere apud Manso, cum terras et vineas, et cum ipso Scriptores haec vox usurpatur : ac Maso. Et in Deredeldos Maso cum terras primum et vineas, etc. Vide in Massa 5. MANSA in feminino, [in Charta ArnulEt sane mansum fuisse certum agri phi Imper. ann. 889. apud Mirseum torn. modum, ex ep patet, quod 12. jugeribus I. pag. 34: Dedimus... in loco Huvi vocato terrss constitisse dicat Papias : Hincmaf>t(\ Mansam unam, et in loco Theole Mansam rus, locis infra annotandis, duodecim MANSURALE, Idem quod Mansura. Ta- unam... et quidquid ad easdem hobas et bunnariis, adeo ut jugerum et bunnabularium Ecelesije Cadurcensis: Et Mansas jure legitimeque pertinere vide- rium idem fuerint. Mansorum verp non dono filio meo Mansurale, ubi manet. tur. Ita et] in Charta Mathildis Ducissse modo fines ac limites vulgo describun* MANSURNUS, Ad mansionarium ec- ann. 1074. apud Franciscum Mariam in tur in veteribus tabulis ; sed etiam agri clesiasticum pertinens. Charta ann. 1294. Historia ejusdem Mathildis : Sex modus, id est, quot terrse jugera, pertiin Lib. sal. S. Thomas Argent, fol. 226 : Mansas cum suis pertinentiis in loco et cas, aut virgas contineat. Charta FredeDe cancellaria quoque, et aliis Mansurnis flnibus, etc. Et mox : Quss prima Mansa rici Episcopi Hamaburgensis: Mansi offtciis in ecclesia nostra, idem quod de regitur per, etc. Antiq. Fuldenses lib. 1. vero menlione, ne discordia in posterum vicariis nostris duximus ordinandum. cap. 93: Duas mansas cum asdificiis suis. in populo haberetur, quse mansio in lonAdde Monasticum Anglic, torn. 1. pag. gitudine seplingentas et viginti, in latituVide Mansionarius 1. 1 MANSURPIUM, pro Marsupium, ni 17. 36.146. 215. 244. torn. 3. pag. 117. Vita dine vero triginta habet regales virgas, fallor. Laudes Papise apud Murator. S. Egwini Episc. Wigorn. apud Godwi- cum rivulis terram interfluentibus, etc. torn. 11. col. 43: Venduntur quoque in num de Praesul. Angl. Bolland. torn. 1. Acta Murensis Monasterii pag. 45 : Cum autem debent arare, cum virga metitur platea ilia funes subfiles et grossi, veteres pag. 712. 713. sotulares, panni lannei et pelles seu pelMANSUS, masculine genere. Ditmarus eis, qua et Mansi solent meiiri. Vetus licia, Mansurpia et chirothecse et consi- lib. 4. pag. 45: Centum Mansos proprias Charta apud Perardum in Burgundicis hasreditatis concessit. Synodus Aquis- pag. 143: Ipse Mansus habet terminamiles merces, etc. MANSUS, vel MANSA, aut MANSUM, gran. cap. 122 : In locis vero, ubi majores tiones... et habet in longo perticas agri(trino enim genere hsec vox effertur) de- sunt facultates Ecclesiss, verbi gratia pennales 16. et pedes 3. et in lato perticas finitur Csesario Prumiensi apud Bro- tria, aut quatuor, aut certe octo et eo 5. infra istas tesminationes vel perticawerum in Hist. Fuldensi pag. 208. villa amplius millia Mansi, etc. fCharta Caroli tiones. Infra: Ipse Mansus... habet in aut locus familiar,: Sirmondo, funduscum II. Reg. Franc, apud D. Brussel de Usu longo perticas agripennales 19. in ambis certo agri modo ; Bignonio, villula coloni feud. torn. 1. pag. 74 : Quot decem Mansos vero frontibus et in media perticas 8. et unius habitationi propria : Alvarotto, Za- in beneficio possideant, tot brunias cum pedes 9. etc. Adde pag. 155. 156. [Charta sio, et Italis quibusdam Scriptoribus, duobus scutariis singulas marcas acci- ann. 1047. torn. 2. novse Gall. Christ. In-

Hodie apud nos ut plurimum sumitur mansura pro loco, ubi olim exstructa sedes fuit, nunc vacua et culta. [*!--Mansuram intrare, Domicilium constituere, in chart. Otton. Comit. Eberstein. ann. 1265. qua cpnfirmantur statuta oppidi Holzminden in Schoenem. cod. Dipl.tom. 1. pag. 181 : Quicunque intraverit Mansuras in eo, sive servus vel cujuscunque conditionis homo, infra annum et diem a nemine requisites, de cetero liber habeatur.] Videtur etiam quandoque sumi pro manso, seu modo agri [Prseceptum Oaroli G. ann. 849. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 117: Mansuram unam, quss habet plus minusve aripennum unum. Tabular. B. M. de Bononuncio Rotomag. : Concessi Rogerio.... quamdam meam Mansuram terras in parrochia S, Laurentii sicut se porportat ante et retro cum tolo porprisio ibi pertinente, quse sita est inter Mansuram filii Adelmi et Mansuram filias Emme de Cruce, ante Mansuram Radulphi de Passagio. Ohron. Watinense apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 805 : Quss in summa ducenta viginti tria diurnalia quse vulgo Man'suras nominamus faciunt. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Brit. pag. 223 : In quo mansilio habetur Mansura terrss ad octo boves. Ex quibus videtur Mansura nusquam statutes et definitse mensurse fuisse.] Tabularium Vindocinense Thuani ch. 50: Quot autem Mansuris constet, (terra ilia] pro maqnitudine ipsius non potuit sestimari. Ch. 98 : Tres Mansuras terrse arabilis. Ch. 117 : Duas Mansuras silvss Gastinensis. Ch. 121 : Partem terras illius... cujus quantitas 4. Mansurarum eestimatur. Occurrrit semel ac iterum hac notione in veteri Charta apud Baldricum Noviomensem lib. 1. cap. 52. [ Charta ann. 1087. ex Tabul. S. Alb. Andegav.: Dedit etiam unam Mansuram optimss telluris, id est, quantum quatuor immensss fortitudinis boves arare possunt, juxta morem agricolarum.] p* Polypt. Irmin. Br. 12. cap. 15 : Alias Mansuras novem in eadem villa, habentes de terra arabili inter totos bunuaria 23. de prato aripennos 6. de pasturas bunuaria 5. Ubi Gerardo est, Agri portiuncula cum tugurio.] 1 MANSURA, ut quid diminutivum a manso, occurrit in Charta ann. 1191. torn. 8. Spicil. Acher. pag. 205: Cum omni dominio ejus et dominatione, dervesis, mansis et Mansuris, appennariis,

MAN
ter Instr. col. 479 : Ibi quoque juxta de silva nostra dominica tantum delegamus ad complantandum, et hospitandum cultores, ut fiant inter prasnominatam curtem, et illam saltern (leg. saltus) extirpationem 300. Mansi terras integri... In supra autem dicto Maritimo donavimus Domino et 0S. Marias septem Mansos terrse, etc.] Dialog, creatur. dial. 105: Invenerunt bubulcum quemdam, qui conjungebat boves, et ad Mansum, id est terram &ij jugerum arandum mandat. Interdum denotat insignem terrse quantitatem, quae et agros et silvas et aquas comprehendit. Charta ann. 1231. apud Grupen. in Orig. Pyrmont. cap. 5. pag. 82 : Mansos duos in prssfata villa sitos, qui vocantur Vrighose, abbati in Aucelunc/esborne, cum omni utilitate, tarn in agns, quam insilvis,... aquis et piscationibus pro novem marcis vendiderunt. Mais, eodem sensu, in Charta Eob. ducis Burgund. ann. 1288. ex Chartul. eccl. Lingon. fol. 22. r : Exceptez trois Mais ou en tout tant que mes sires Jehan Dare y ha, et ung Mais que mes sires Odes de Savigney hi ha, es quels Mais, etc. MANSI vero qui ea, qua esse debebant, agri portione,vel definite alege jugerum numero constabant, integri dicuntur in Capit. Oaroli M. lib. 1. cap. 83. et in Chronico Fontanellensi cap. 15. alii vero non omnino integri. MANSI MEDII, videntur appellari in eod. Chronico Fontanellensi dicto cap. 15. vel MANSI DIMIDII, Qui scilicet aut sex agri jugeribus, aut minore, quam par erat, jugerum numero constabant. Frotharius Episcop. Tullensis Epist. 7 : De ecclesia illius Presbyteri vestri tulerunt dimidium Mansum, et dimidiam decimam. Chronicon Besuense pag. 548: Quidquid etiam super tria Mansa et dimidium in ipsa villa inventum est. Charta Eagenfredi Episc. Carnotensis ann. 954: In pago quoque Carnotensi dedimus Ecclesiam, quas dicitur Immonis villa, cum 9. Mansis et dimidio. [Charta Theoderici V. Holland. Com. ann. 1083. apud Miraeum torn. 1. pag. 71: Obtulit et ipse ad eumdem locum in Scagen sex mansos, in Haregon undecim mansos, et quartam partem Mansus, in Wimnen Mansus et dimidium. Quod ibid, pluries occurrit.] [** Sed in alias partes passim dividebantur mansi, ut in Chart, ann. 1140. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 1. pag. 126: Curtim unam... cum sexto, decima parte unius mansi terras, quam appellant Erbe.] Adde Chartas Ecclesias Hamaburgensis pag. 200. et Speculum Saxon, lib. 1. art. 34. 1. Neque alii videntur MANSELLI , Minores nempe mansi, apud Marculfum lib. 2. form. 36. Pancharta nigra S. Martini Turon.: Alodum nostrum condonamus.... habentem plus minus Mansellos. 44. [Bullarium Fontanell. fol. 10: Calciacum cum integritate Ecclesiss et dominatus S. Ansberti ac Mansellos. Adde Codicem MS. Irminonis Abb. Sangerm. Provinciales Maset dicunt.] MANSELLA, in Charta ann. 864. torn. 2. Spicilegii Acheriani pag. 589 : Mansella in Mariaco,... Mansella, quas Hildeburgis dedit in Monasteriolum medium. Ibidem : Mansella in Fontaniliis quas cum Wenilone Metropolitano Episcopo permutaverunt, etc. [Diploma Ludovici Pii ann. 832. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 88 : In eodem pago, in loco qui dicitur Vulpilionis Mansellum absum unum cum terrulis et silvolis ad eum aspieientibus. Formulae vett. Ande-

MAN
gav. n. 36. apud Mabill. in Supplem. Diplom. pag. 83 : Ergo transcrivimus tibi Mansello nostro Ulo super terraturio vir inluster Ulo, etc. Tabularium S. Remigii Remensis : Denique si fuerit aliquis ingenuus, qui propter paupertatem mansum, vel partem quamlibet mansi tenere non possit, debet hoc probare a septem suis patribus. Cum vero probatum hoc habuerit, facit suo seniori tempore messis dies 3. cum prasbenda sibi data: sin autem, dabit propter hoc denarium et dimidium. Mansorum, pro ratione possessorum et colonorum, species varise recensentur, alii enim dicuntur Dominici, Regales, Capitales, alii Ecclesiastici, alii ingenuiles, alii serviles, tributales, letales, manoperarii, alii denique exercitales. MANSI INGENUILES dicebantur ii, qui ab ingenuis, hoc est, liberae conditionis hominibus, colebantur, vel qui servilibus oneribus obnoxii non erant. Csesarius Abbas Prumiensis in Gloss, ad Diplomata ejusdem Monasterii, ubi de quadripartite mansorum genere : Ingenuilia erant in Arduenna, vulgo dicta Kuenishoben, i. regalia, ut Germanicam hanc vocem effert Browerus, quasi Rdbse. regales. [* Gloss. Caesar. Heisterbac. apud Honth. Histor. Trever. torn. 1. pag. 662. col. 1 : Mansi ingenuales sunt, qui jacent in Ardenna, id est Osdine ; in qua terra jacet Alve et Hunlar et Vilantia. Quilibet istorum mansorum habet clx. jurnales terras., quos appellamus vulgariter Koninhkgeshuive.] Charta Calvi pro Monasterio Fossatensi: Et in villa, quas vocatur Montericus, Mansum ingenuilem, quern tenet Nodalbertus cum hasredibus suis, etc. Occurrit ibi pluries in Tabul. ejusdem Monast. f. 9. Hincmarus Remensis torn. 1. pag. 716: Quot Mansos habeat in sua Parochia ingenuiles aut serviles, aut accolas, unde decimam accipiat. Idem in Opusc. 55. Capitulor. cap. 1: Et sunt in eadem villula... Mansi ingenuiles 9. serviles 11. Charta ann. 996. in Probat. Hist. Luxemburg, pag. 9 : Cum Ecclesia, omnique ejus decimatione, et casa dominicali, cum 12. Mansis ingenuilibus, et 20. servilibus ad earn pertinentibus. Adde Capit. Caroli Calvi tit. 42. et Annales Fr. Bertinian. ann. 866. MANSI INGENUALES, ut Ingenuiles, in Charta Lotharii Reg. ann. 842. apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 86. MANSI, vero serviles erant ii, quos servi et coloni excolebant, sub censu, qui domino praestabatur, et aliis conditionibus, quaa in servili graviores erant, quam in ingenuili. Caasario Abb. Prumiensi in Glossario servilia mansa dicuntur, quas in servitiis omnibus, et pendendo fructu conditione deteriora erant. Sed maxime serviles mansos vocabant, quorum coloni ex agri conditione vilioribus servitiis domino obnoxii erant. Chronicon Besuense pag. 574 : Debet vero iste Mansus porcum et arietem, 6. panes et 6. sextarios vini, carroperam, et omnes consuetudines, quas dominis persolvere debent servi. [Charta Caroli C. pro Monast. Sithiensi: Habeant ad suos usus Mansum indominicatum et Mansa servilia 12. Charta Macharii Comitis ann. 885. apud Miraeum torn. 2. pag. 935 : Mansi serviles iv. est ibi cambai.... Mansos serviles ibidem deservientes absos iv. Codex MS. Irminonis Abb. Sangerm.: De mansis servilis. Autlemarus ervus et uxor ejus... tenent dimidium Mansum servilem.] Tabularium S. Remigii Remensis : Mansos ingenuiles 32. serviles 34. Tabularium Bellilocensis Abbat. in Lemovic. ch. 8 : Curtem meam indominicatam

MAN

231

cum bachalariis indominicatis et Mansis servilibus. Adde Capital. Caroli C. tit. 42. et Baldricum lib. 1. Ch. Camerac. cap. 52. [* Adde ex laudatis Caesar. Gloss, ibid. : Mansi serviles sunt, qui continuo tenentur nobis servire : id est, omni hebdomada per totum annum tribus diebus. Prasterea faciunt alia jura multa, sicut expressum est in libra.] j MANSI CENSUALES, a censu, quern domino pendebant eorum coloni, sic appellati, iidem qui serviles. Hist. Novientensis Monast. apud Marten, torn. 3. Anecd. cql. 1131: Suiza curtis dominica cum omnibus appenditiis suis, Ecclesia videlicet matrice cum decimis suis, Mansus censuales atque serviles, agri cum vineis ac pratis, curies cum curtificiis, familia ministerialis servilis et censualis. Codex MS. Irminonis Abb. Sangerm. fol. 107 : De Mansibus censilis. Culfoinus colonus... habet de terra arabili bun. xni. SB- Observandum vero vocem Mansus unde interdum occurrere ut terra servitiis obnoxia significetur. Statuta reformat. S. Claudii ann. 1448 : Feudorum atque feudarum alienationes in jurisdictione dicti monasterii, videlicet feudorum, retrofeudorum nobilium, Mansorum quoque et terrarum servilis et manus mortuas conditionis, ab inde non fiant, Mansos, terras et possessiones manumittendo vel affranchisando. MANSI SERVITIALES , apud Willel. Hedam in Baldrico Episc. Ultraject. Hinc MANSI MANOPERABII appellati in Chronico Fontanellensi cap. 14. quod operis essent obnoxii eorum coloni : Sunt Mansi integri reperti numero 1326. medii 238. Manoperarii 18. qui fiunt simul 1569. absi 158. molendina 39. in beneficiis vero relaxati sunt mansi integri numero 2120. medii 40. Manoperarii 225. qui simul juncti fiunt 1395. absi 156. etc. Mox : Summa namque universitatis praesentium rerum inter integros, medios, atque Manoperarios reperti sunt mansi 4264. Polyptychum Floriacense passim. 1 MANSUS TAILLABILIS, Tallies obnoxius. Charta dom. Barbarelli ann. 1407: Quia ipsum cornerium vines) erat de Manso taillabili dicti domini qui remittit ad servitium recognoscibile. MANSI TRIBUTALES, Mansi serviles et tributales,in Annotatione Arnonis Episcopi, apud Canisium torn. 2. Antiq. lect. pag. 485. 487. 488. et 494. videntur ii, quibus a Principe tributum erat impqsituni ad onera bellica, et sumptus reipublic33 procurandse : nisi iidem sunt, qui serviles. Conradus Uspergensis in Philippo Suevo : Ut videlicet quilibet Mansus rusticanorum prasdiorum solveret maltare unum avenas, etc. MANSI CARROPERARII, qui carrorum operas debent, in Polypt. Flor. passim. MANSI LIDIALES, vel letales dicti, qui a litis, seu servis, excolebantur, ac proinde iidem, qui serviles, vel certe qui militaribus oneribus obnoxii erant. In Glossar. Caesarii Prumiensis Abbatis, ledilia mansa sunt, quas multa quidem dominis commoda ferebant; sed non ita continuo serviebant. Ubi expungenda videntur verba non ita, vel certe vox non. {* Apud Hontheim.: Mansi lediles sunt, qui nobis multa jura solvunt ; sed tamen ita continue non serviunt, sicut mansi serviles."] Diploma Ludovici Pii apud Chapeavillum torn. 1. Hist. Leod. pag. 148 : Curtem dominicatam cum Mansis letalibus et servilibus. [Codex MS. Irminonis Abbat. Sangerm. fol. 68 : Er-

MAN
moldus colonus et frater ejus Gerardus.... nominatus Haymo eidem Ecclesiss dimitenent Mansum 1. lidum.... solvunt inter dium Mansi Caminatss apud Gendre cum utrosque soledos 11. ad hostem, et reliqua omnibus appenditiis suis. sicut illi qui tenent Mansum ingenuilem, MANSUM CAPITALS, quod vulgo Caput prseter unum solidum ad hostem. Et fol. Mansi, nostris Chefmez, in Charta Hen69 : Airulfus lidus S. Germani et uxor rici I. Reg. Angl. torn. 2. Monastici Anejus... tenent Mansum 1. Lidilem... sol- glic, pag. 133: Retinuit... Rex in manu vunt totum debitum sicut ceteri de Mansi- sua Mansum suum capitale, quia infra bus lidorum.] Vide Leti. [** Novem Man- septa Canonicorum adhuc receptaculum sos Litonum et quindecim Mansos expedi- competens non habebat. [ Charta ann. tos, in chart, ann. 1262. apud Haltaus. 1192. apud Kennett. Antiquit. Ambrosin Glossar. German, voce Freyhufe, col. den. pag. 150 : Noverit universitas vestra 508.] me... concessisse Ecclesias S. Marise de Rursum Mansi alii erant amasati, id Oseneia... Capitale Mansum meum in est, aedificiis instructi, de quibus in Westona cum ejuspertinentiis. Alia ann. voce Amasatus : alii vero absque aedibus. 1193. ibid. : Concessi... totum manerium Hincmarus torn. 1. pag. 736: Quoniam meum Mixeburg in liberam et perpetuam vestrum Ecclesias vestras negligere, et elemosinam cum Capitali curia et cum alodes audio comparare, et in eis Mansos omnibus pertinentiis. Idem ergo Manexstruere atque excolere, ac in eisdem sum quod curia, ut supra dictum est.] Mansis feminarum habitationem habere, Vide Caput mansi, in Caput. etc. * MANSUS COMMENDATUS, Cujus posMansorum praeterea alii erant culti, sessor domino fidelitate et hominio asalii inculti. Charta Ragenfredi Episc. trictus est. Placit. ann. 891. inter Instr. Carnotens. ann. 954. in Probat. Hist. torn. 6. Gall. Christ, col. 170: In ipsa Monmorenciac<E : Germinionis villain scriptura continebatur, quia villam in pago Dunensi cum 30. Mansis cultis et Caderillam ab integrum, et in Manso incultis. Mansi inculti erant ii, quos commendato,... solemniter condonaverat. yulgo absos dicebant, de quibus egimus Vide Commendatus. in hac voce. MANSUS DOMINICATUS, indominicatus, MANSI NUDI non semel dicuntur in dominicus, dicebatur proprius et pecuTabulario S. Remigii Remensis : Sunt liaris domini mansus, quern dominus ibi 11. Mansi vestiti, nudi 3. Culti vero ipse colebat, cujusque fructus percipieiidem, qui vestiti. Capitul. 1. ann. 812. bat. Capit. Caroli 0. tit. 42: Comes, qui cap. 1 : Ut omnis liber homo, qui quatuor habet Abbatiam, de suo Manso indominiMansos vestitos habet de proprio suo, etc. cato, similiterque et de vasallorum, acci[Chronic, vetus S. Benigni Divion. torn. piat de Manso indominicato denarios 12. 1. Spicil. Acher. pag. 370: Contulit me- de Manso ingenuili 4. denarios de censu moratus Princeps his et aliis locis dominicato, et 4. de sua facultate. De serMansa vestita et apsa.] Charta Leudonis vili vero, duos denarios de censu, et de Remorum Episcopi, apud Colvenerium sua facultate duos. [ Charta Macharii ad Chronicon Flodoardi: Ut pro vestitu Comitis ann. 885. apud Miraeum torn. 2. nobis ad prsssens ex ea retineremus Man- pag. 935 : Donamus atque transfundimus sos ingenuiles et vestitos. Vetus Charta ad partem Ecclesiss S. Dei Genitricis Maapud Baldricum Noviora. lib. 1. cap. rise... Mansum dominicatum cum casti52 : Mansos etenim, qui ad supradictum tiis, ad quern aspiciunt de terra arabili Mansum dominicatum deserviunt, vestitos bunnaria iv. de silva bunnaria GO. Alia 12. et alios, qui nuper vestiti sunt 12. qui ann. 1096. ibid. pag. 1144: Totum et intenee adhuc integrum possunt solvere cen- grum cum Mansis dominicatis et indomisum absos 16. Alia in Ghronico Besuensi nicatis, alodiis , feudis , mancipiis, etc.] pag. 574 : Apud Vetus-vineas unum Man- Chron. S. Benigni pag. 421 : Dederunt sum Vestitum, cum servo in eo habitante, S. BenignoMansum unum indominicatum .... delegavit. Traditiones Fuldenses lib. cum supraposito, terrisque ad eum perti1. cap. 103: Duas Mansas vestitas, cum nentibus. Vetus Charta apud Baldricum omnibus substantiis suis. Qui quidem Noviom. lib. 1. cap. 52 : In villa Haidis Mansi vestiti iidem sunt, qui Mansi de Mansum dominicatum cum castitiis et terra arabili dicuntur in Charta Wil- arboreta , etc. Mansus domimcalis, in lelmi Aquitan. Ducis ex Tabulario An- Charta ann. 996. Adde torn. 1. Spicilegii geriacensi: In ipsa villa Mansum de terra Acheriani pag. 589. arabili. Rursum : Quatuor Massos de * Gloss. Caesar. Heisterbac. in Reg. terra arabile. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. * MANSI ABSI, Inculti. Gloss. Caesar. ab Hontheim pag. 662. col. 2: Praeterea, Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. etiam invenitur in libro de Mansis indoTrevir. Joh. Nic. ab Hontheim. pag. minicatis, qui sunt agri curise, quos vul662. col. 2 : Mansi absi sunt, qui non lia- gariter appellamus selgunt, sive atten vel bent cultores, sed dominus eos habet in cunden. sua potestate, qui vulgariter appellantur MANSUS ECGLESIASTICUS, vel EccleWroinde. Vide Absus et mox Mansus sise, dicitur ea agri portio, quae ipsi Ecclesise in dotem assignari solebat, vel Dominicatus. Presbytero Ecclesiae deservienti, cum MANSI COOPERTI. Vide Coopertus. MANSI LABORATI, Iidem qui culti, aliquot mancipiis, quae immunis erat ab Gall. Labourez. Charta ann. 1064.in Hist. omnibus oneribus. [Chron. Wormat. Eccl. Pedem. cap. 24: Tres quoque alios apud Ludewig. torn. 2. Reliq.MSS. pag. Mansos in infrascripia Plausiascha, unum 26. ex Glossa in Decret. : Mansus appelibi est solum in Dominicata cum Capella, latur unde percipitur frumentum et vialium rectum et laboratum per Constan- num ad Eucharistiam consecrandam. Vel tium, etc. Infra : In Raconisio Mansum Mansum appellat dotem Ecclesiss, quia unum sicuti fuit rectum et laboratum per dos tails esse debet, ut Ecclesias possit Willelmum. inde sufftcere et sustentari absque serviMANSI BARSCALGI. Vide Barscalcus. tio, et non debet ei dari portio onerosa.] 1 MANSUS CABALIS, Eadem notione. Gillebertus Lunicensis Episcppus de usu Vide Cabalis Mansus. Ecclesiastico : Octo sunt, quibus susten1 MANSUS CAMINATJE,id est, Cameras; tatur Sacerdos, parochia, Mansum, Caminata quippe est camera. Chartul. atrium, coemeterium , templum, altare, Aquicinct.fol. 41: Dedit etiam idem prss- calix cum patena, corpus cum sanguine.

MAN
Mox : Mansum dico terram aratri, quam ad minus debet habere Sacerdos. Capitula Caroli M. de Partibus Saxoniae cap. 15 : De minoribus capitulis consenserunt omnes ad unamquamque Ecclesiam curtem et duos Mansos terras pagenses ad Ecclesiam recurrentes condonent, etc. Sed duo isti Mansi pro Ecclesiarum dote apud Saxones duntaxat obtinuerunt, narn. alias unicus sufflciebat. Capitul. Caroli M. lib. 1. cap. 83 : Sancitum est, ut unicuique Ecclesiss unus Mansus integer absque ullo servitio attribuatur. Capitula Ludovici Pii nuper edita in nova Concilior. Editione, ad ann. 824. cap. 1 : Quod si forte in aliquo loco sit Ecclesia constructa, quss tamen necessaria sit, et nihil dotis habuerit, volumus ut secundum jussionem Domini et genitoris nostri unus Mansus 12. bunnariis de terra arabili ibi detur, et mancipia duo a liberis hominibus, qui ad eandem Ecclesiam officium Dei audire... ut Sacerdos ibi possit esse, (et) divinus cultus fieri. Quod si hoc populus facere noluerit, destruatur. Quo spectant, quae habet auctor Vit33 Ludovici Pii ann. 817: Volens etiam unamquamque Ecclesiam habere proprios sumptus, ne per ejuscemodi inopiam cultus divini negligerentur , inseruit prsedicto edicto, ut super singulas Ecclesias Mansus tribueretur unus pro pensatione legitima et servo atque ancilla. Et Matth. Paris in Vitis Abbatum S. Albani pag. 548 : Vicarius Ecclesiss habebit Mansum competentem. Hincmarus torn. 1. pag. 716 : Si (Presbyter) habeat Mansum habentem bunnaria 12. prseter ccsmeterium et cortem, ubi Ecclesia et domus ipsius continetur, aut si habeat mancipia quatuor. Denique vetus Charta apud Baldricum Noviomensem lib. 1. cap. 52: Ecclesiam unam in Gentlinio cum Ecclesiastico Manso habente de terra arabili bunnar. 12. De ejusmodi Ecclesiastici mansi immunitate agunt praeterea Capit. Caroli M. lib. 5. cap. 45. Ludovici Pii Wormaciense ann. 829. cap. 4. Caroli Calvi tit. 82. cap. 11 : Ut de uno Manso ad Ecclesiam dato nullus census, neque caballi pastus, senioribus de Presbyteris requiratur. Adde ead. Capit. Caroli Calvi tit. 11. cap. 2. tit. 34. cap. 9. et Concil. Wormaciense cap. 50. Joannem VIII. PP. Epist. 113. Concil. Coloniense ann. 887. cap. 4. Metense ann. 888. cap. 4. Excerpta Egberti Archiep. Eborac.cap. 25. etc. Agros olim apud paganos, Sacerdotibus et templis attributes fuisse, decent Siculus Flaccus et Aggenus. Mansus Presbyteralis. Tabularium Ecclesise Gratianopolitanse sub Hugone Episcqpo fol. 25: Mansus vero in qua Ecclesia S. Imerii fundata est, et vocatur Mansus Presbyter alis, etc. Tabularium Monast. S. Andrese Viennensis : Et in Manso Presbyterali medietatem de quacunque re accipiant. 3ST Interdum vero Mansus pro sola aede curali usurpatur. Charta ann. 1336. apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. pag. 431: Habeat etiam dictus vicarius pro inhabitatione sua ilium Mansum in quo presbyter parochiss dictss Ecclesiss inhabitare consuevit, et duo cottagia adjacentia: quern quidem Mansum dicti Rector et Conventus prima vice sufficienter et congrue sediftcare teneantur. f MANSI EQUITUM et pagensium, in Charta Milonis Montani Comitis Aptensis ann. 835. torn. 1. novas Gall. Christ, inter Instr. pag. 74. hoc est, qui a Militibus et paganis seu rusticis excoluntur. MANSI EXEBCITALES. Annotatio Ar-

MAN

MAN

MAN

233

nonis Episcopi apud Canisium torn. 2. jam non possint agnosci. Hincmarus : Antiq u. Lection, pag. 493: In eo Mansos Excepto atriolo ad sepulturam, et excepta 60. inter vestitos et absos, et inter Exerci- Sellula Manselli ipsius Capellse, cum hortales et barschalcos cum omnibus appen- tulo. Vide Sedes 3. [** Confer Graff. ditiis, etc. Mansi nimirum, qui a militi- Thesaur. Ling. Franc, torn. 6. col. 176. bus excolebantur, quibus mercedis loco voce Sal.] attributi fuerant. Ibid. : Tradidit impri* TENERE AD MANSUM, Sub certo scimis Theodebertus Dux inpago... villam... licet censu et annua pensione domino cum Mansis 30. inter vestitos et absos, et fundi prsestanda. Charta ann. 1227. in exercitales viros, et quod ad eandem vil- Chartul. Guill. abb. S. Germ. prat. fol. lam pertinet. 153. v. col. 1 : Arbitrium nostrum protuT MANSUS FINITIVUS, an idem qui in- limusin hunc modum,videlicet quoddictse teger? Charta ann. 926. apud Marten. domus et grangia sunt de manso dicti 1901. 1. Ampliss. Collect, col. 281: Quod Johannis, et quod eas tenet dictus Johansibt concambiare suas e contra, duplice nes ad Mansum ab abbate et conventu S. dando obnixe flagitabant instabiles hsere- Germanni de Pratis, et quod dicti abbas ditates cum Mansis finitivis vi. et jugeri- et conventus habent in dictis domo et bus viil. hocque eis benivolenter concessi- grangia omnimodam justitiam sicuti de vnus. [* Id est, Finitus, determinatus, manso, excepto quod in ipsis domo et duodecim jugeribus constans. Vide su- grangia dictus Johannes habebit ventas, pra.] iuvestituras et rotaticum, et excepto hoc, | MANSUM FISCALE, Patrimoniale,quod dictse domus et grangia immunes quod jure haereditario a parentibus ha- erunt a tallia. betur. Charta ann. 924. apud Marten. * MANSUS, nude pro Mansione seu torn. 2. Ampliss. Collect, col. 41 : Tradi- domo, in Vita S. Godegr. torn. 1. Sept. dit nobis ad immeliorationem loci Mansa pag. 771. col. 1: Qui vero loco illo, novo fiscalia duo, ex propria hereditate in loco scilicet Manso, obsequiis beati confessoris nuncupante Fostias, cum familia ibi de- tenebantur, etc. gente xxil. 1 MANSUS, pro Reditu seu servitio j MANSI FLANDRENSES, in Privileg. mansi, in Cod. MS. Irminonis Abb. SanDoberluc. ann. 1285. apud Ludew. torn. germ, fol. 72: Solimanus et Amingus 1. Reliq. MSS. pag. 128: Trans ripam inter utrosque persolvunt Mansum 1. servero ejusdem fiuminis Primznitz octo vilern, etc. Mansos Flandrenses ipsis terminis adjeciMANSARIUS, qui mansum ingenuilem mus, id est, si bene conjicio, tot agri aut servilem excolebat, et certum cenmodos, quot octo Mansi apud Flandros sum aut annuam pensionem domino continent, adjecimus. prsedii ac fundi prgestabat, quod secus ^ MANSUM HEREDITARIUM, Idem quod erat in Dominicis et indominicatis Fiscale. Capitul. Caroli Calvi ann. 869. mansis, qui sine Mansario erant, propcap. 13: De Mansis hereditariispresbyter terea quod non elocarentur, sed ab ipsis parochise, sicut constitutum est, decimum dominis colerentur. Capitularia Caroli consequatur. Calvi tit. 42 : Episcopi, Abbates, Comites, * MANSUS INDAGINARIUS. Vide supra ac Vassi dominici ex suis honoribus de Indaginarius. unoquoque manso indpminicato donent * MANSUS INMASELLUS. Vide supra denarios 12. de manso ingenuili quatuor Inmasellus. denarios de censu dominicato, et quatuor * MANSUS MEDIONARIUS. Vide infra de facultate Mansuarii: de servili vero Medionarius. manso, duos denarios de censu indomimMANSI MUTABILES. Charta Communise cato, et duos de facultate Mansuarii. Cerniaci in agro Laudunensi ann. 1184: Ubi tarn dominus fundi, quam MansuaHomines autem de Mansis mutabilibus, rius, manso onus impositum inter se quotquot venire voluerint, absque contra- partiuntur : ita ut de sensu dominicato, dictione recipientur. Id est, homines, qui id est, quern persolvit Mansuarius donulli certo manso, sen glebae sunt ad- mino mansi, dominus partem exsolvat, dicti. ut Mansuarius ex sua facultate. Adde T MANSI SEDILES, Notione, ut vide- Epistolam Episcoporum Regni Franc, tur, opposita. Diploma Caroli Crassi ad Ludovicum Imp. cap. 14. Edictum Imper. ann. 882. apud Marten, torn. 2. Pistense cap. 23. Aimoinum lib. 5. cap. Ampliss. Collect, col. 32 : Ut concedere- 35. etc. [** Vide Guerard. ad Irminon. mus eis quemdam fisculum nostrum, Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 317. Blandonium nomine...cum capella et per- num. 26. Mitterm. Princip. Jur. Germ. tinentiis ejus, Mansos sediles xxxii. ser- 48. not. 4. et | 85.] viles xil. MANSOARIUS. Marculfus lib. 1. form. MANSUM REGALE , quod Regis pro- 22: Prxcipientes, ut sicut reliqui Manprium erat, in Capitul. 2. ann. 813. cap. soarii, qui per talem titulum a jugo servi19. Vita S. Egwini Episc. Wigorn. n. tutis in prsesenlia Principum noscuntur 17 : Castrum Alvecestre, regale tune Man- esse relaxati ingenui, etc. [Codex MS. sum. Adde Divos Bambergenses Gretseri Irminonis Abb. San germ. fol. 62 : Et pag. 75. 77. hsRC terra est tola divisa per Mansoa* Charta ann. 1206. apud Leuckfeld. rios.] in Antiq. Gandersh. cap. 12. 4 : CasMASOERIUS. Tabularium Prioratus de trum in Bruggem cum ecclesiis et quin- Paredo fol. 33 : Et reddit ipse Masoerius gentis regalibus Mansis. porcum bonum, et multonem vestitum, et SELLA, Sellula mansi, Domus coloni coxam de vacca, etc. in singulis mansis. Edictum Pistense MANSUARIUS.Capitulare de Villis cap. cap. 30 : Ut quoniam in quibusdam locis 39 : Volumus, ut pullos et ova, quos sercoloni, quam et de casts Dei, suas heeredi- vientes vel Mansuarii reddunt, etc. Capitates, id est, mansa, quss tenent, non tul. Caroli C. tit. 31. cap. 14: Quatenus solum suis paribus, sed et Clericis, Cano- non sit vobis necesse per quascunque ocnicis, ac villanis Presbyteris, et aliis qui- casiones... majores quam ratio postulat, buscunque hominibus vendant, et tan- paratas exquirere, et pauperes Ecclesiastummodo Sellam retinent: et hac occa- ticos, et fidelium vestrorum.... Mansuasions sic destructx fiunt villse, ut non rios in carrucaturis et paraveredis contra solum census inde possit exigi ; sed etiam debitum exigendis gravare. [Charta Balquss terrss de singulis mansis fuerunt, duini Comitis Fland. ann. 1116. apud V

Mirseum torn. 2. pag. 1154: Neque Mansuarios justificabit de his qux ad mansos pertinent. Adde aliam ann. 1140. apud eumdem Mirseum torn. 1. pag. 388.J * MANSUARIORUM COMES, apud Nithard. lib. 3. pag. 372. cap. 2. in fine. Idem forte qui Mansionarius in regum Francorum aula ; male igitur Mansuarios hie de populo quodam intellexit Falcetus, quern idcirco castigat Beslius R. de Guienne pag. 51. et 52. Vide in Comes 2. [** et Mansionariorum Comes in Mausionarius 2. Pertz. Script, torn. 2. pag. 663.] MANS ATA est, quando dominus dat alicui mansum cum diversis possessionibus, et propter hoc ille facit se hominem domini, et ad cerium servitium tenetur; et tails dicitur homo de Mansata, qui est homo ratione possessionum : persona tamen ejus libera est, secundum Consuetudinem Regni Francise, si dimissa Mansata alio se transferal. At Itali, secundum quosdam, vacant homines de Mansata, quasi de familia, et illi quasi pro servis habentur. Haec Speculator lib. 4. partic. 3. de Feud. Ita in Charta Hugonis Ducis Burgundiae ann. 1253. apud Perardum : Insuper confessi sunt prsedicti homines se servos esse omnes de conditione, Mansata, et de manu mortua, et de potestate et fisco dictorum dominorum suorum in quibus possunt facere voluntatem suam, videlicet in talliis, exactionibus, etc. Charta Philippi Reg. Franc, ann. 1306. pro Ecclesia Mimatensi, in Regesto Ludov. Hutini Reg. Franc, fol. 60: Et homines dicti castri sunt et esse consueverunt ab antiquo homines de Mansata, sive de corpore, et casalatico, tarn domini Regis, etc. Charta Guillelmi Episcopi Gabalitani ann, 1309. in 9. Regesto Philippi Pulcri Regis Ch. 44. ex Tabularip Regio: In qua quidem terra idem dominus P. poterit omnes homines de corpore vel de Mansata ejusdem terrss affrancare et liberos facere. Vide Mansa 1. TERRA MANSUALIS, Ager a manso dependens. Charta Gerardi Decani S. Quintini in Viromand. ann. 1127: Annuimus etiam pariter hoc annuente Balduino, de Dominica terra nostra, quod si earn propria carruca non exercuenmus, ut ipsi exerceant, et nonum manipulum nobis inde persolvant. De terra autem Mansuali, quam ipsi diruperint, donee venerit, qui possit se ostendere hseredem, semper pro nono manipulo teneanl . . . . Terram autem marliatam a primo die marliationis usque ad 15. annos libere obtineant silvestris autem terra, quse sartus vocatur, etc. 1 MANSUS. MansMS fuerit, pro Manserit, in Charta ann. 1357. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 431 : Slatuimus quod quicumque... per mensem continuum... Mansus fuerit extra domum, etc. MANIA, Toralis et straguli species, Gall. Mante. Innocentius III. PP. lib. 13. Epist. 61: Tapeta duo, linteamina tria, totidem pulvinaria, Mantas tres, culcitram unam, mantilia 4, etc. Theodemarus in Epist. ad Carol. M.: Similiter et loco cucullarum duas, quas nos dicimus, Mantas, habemus, quse ex grossiori sago fiunt. Ubi Manta videtur fuisse genus vestis, seu pallii. Vide Mantum. SB^" Mantam certe genus vestis seu pallii fuisse dubitare nequaquam sinunt Statuta Synodalia Ecclesiee Cadurcens. apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 727 : Omnibus etiam prohibemus, ne epitogium, tabardum, seu Mantam foliatam usque ad oram curtam sic deferant, quod vestis inferior notabiliter videatur, quia vestis 30

234

MAN

MAN
nelina de Rynstette puella Mantellata, filia naturalis prsefati domini Johannis decani, etc. Vide in Pallium 1. et alia notione infra in Mantellus 3. [** Vide Mittermaier. Princip. Jur. Germ. 864. not. 4.1 MANTELLETUM. Vide Mantum. * MANTELLI, Eodem significatu quo supra Mantella. Charta Ludov. X. ann. 1315. in Reg. 52. Chartoph. reg. ch. 205 : Cum Joharini de Brocia Rotonda militi... genitor noster ....... vadia sua consueta et Mantellos percipiendos , ad domum suam et in domo sua , quamdiu viveret, super emolumenta et reddilus ballivise Caletensis concessisset, etc. 1 MANTELLINA, Pallium nigrum. Vita B. Columbee Reatinse torn. 5. Maii pag. 343 : Induta erat tunica alba ..... et pallio nigro, quod Mantellinam dicunt. * MANTELLUM yel MANTELLUS, quasi advocatorum vestis esset propria, indicatur in Lit. remiss, ann. 1385. ex Reg. 128. Chartoph. reg. ch. 4 : Auquel suppliant ledit Peresson demanda, As tu vestu Mantel, dont te vient il, es tu advocas ? Certe vestis honestse loco habebatur mantellus, cum an meretrices ilium induere debeant, subdubitetur in Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 116. ex Cod. 4659: Utrum autem meretrices publicse Mantellum deferre audeant, nisi in arbitrio potestatis. Ubi a velo distinguitur, quod iisdem deferre prohibetur omnino. Mantel nostris, Panni limbus, ora, vulgo Lisierie, in Stat. ann. 1399. torn. 8. Ordinat. rieg.. Franc, pag. 336. art. 8. Vide * 1. MANTELLUS, Vestis ecclesiastica, casula. Ordinar. eccl. S. Petri Insul.: In Missis vigiliarum sanctorum fiant suffragia ferialia ; sed utitur rubeis Mantellis ; et sunt tantum tres pueri albis induti. Vide in Mantum. * 2. MANTELLUS, Foris, Gall. Sattant d'une porte. Comput. eccl. Paris, ann. circ. 1381. ex Bibl. S. Germ. Prat.: Item quserendi aessellas cum merreno pro fadone portse granchiss , qu& fiet ad duos Mantellos, quolibet Mantello latitudinis quinque pedum super decempedibus alti* 3. MANTELLUS, MANTELLUM, Munitionis species ex lapidibus vel ex lignis cpmpacta, defensioni simul et aggressioni utilis, nostris alias Manteau, nunc Mantelet; unde Mantellare, ejusmodi machinam construere. Elmham. in vita Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 59. pag. 148: Castellum vero... antemuralibus quibusdam municionibus lapideis, quas guerratores Mantellos appellant , tutatum, etc. Stat. ann. 1357. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 195. col. 2: Mantelletur turis nova, quse est ante dictum portale. Infra : Fiat unum Mantellum magnum de cladis vel postibus, tale quod habeat custodire debellalores ibidem destinatos. Ordinat. ann. 1355. ibid. pag. 169. col. 1 : Item que la barbacanne... soit repparee et ....... garnie de gachils et de stagieres et Manteaux. Comput. Barth. du Drach, thesaur. guerr. ann. 1338 : Pour faire porter par charettes et sommiers Manteaux, eschelles et artillie, etc. Lit. ann. 1375. in vol. 6. arestor. parlam. Paris.: Item bretesches et Manteaux COMronnez ou galandiz de tours soustendront d'aisselles seulement sans gros. Monstrel. vol. '1. cap. 78: Et y avoit Manteaux d'aisselez et sur le derriere longues broches de fer pour clorre une bataille. Vide Mantelletum in Mantum. *MANTELLATUS, Eadem notione. Stat. ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist.

MAN
Nem. pag. 180. col. 2 : Primo fieri debent barbacannse, cadafalsi et Mantellati in muris. * 4. MANTELLUS, Area Jignea lapidibus oppleta^ quse aquis opponitur, molis species. Sentent. arbitr. ann. 1500 : Item plus pronuntiaverunt.\. dicti arbitri quod dicti parerii.... teneantur et debeant facere unum Mantellum nemoris sappeti bonum, fortem et sufficientem, longitudinis quatuor theysiarum et altitudinis quatuor mayeriarum supra rippam Breydam,.... et ilium Mantellum replere et implere.... debeant de lapidibus bonis et sufficientibus. * MANTELUS, pro Manlellus, Pallium. Regula fratrum Fontis-Ebraldi cap. 11: Non habeatis Mantelos in forma sascularium, quos solent habere breviores tunicis. Vide infra Mantulus. 1 MANTENEMENTUM, Administratio, Gall. Maniment. Vita B. Gregorii Veruculen. torn. 1. Maii pag. 536 : De prole autem et Mantenemento domus (dicebat:) Prolem quippe, ait, satis acquirit qui januas paradisi ingredi dignus efficitur. * MANTI, Funes , quibus tenetur antenna et vela, in Gloss. Franc. Barber, ad Docum. d'amor. pag. 258. Ital. Manto. T MANTIA, f. Mansi appenditise. Charta Ludov. Reg. Franc, ann. 874. apud Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 29: In strata mansum unum et Mantias, et in Bratis mansum dimidium. 11. MANTICA SUPFARCINATA, Stragulum acu punctum, Gall. Curte-pointe. S. Bernardus in Apologia ad Guillelmum Abbat. torn. 1. edit. Mabill. col. 538 : Turn deinde gestari jubentur mappulse, scyphi, bacini. candelabra, et Manticse suffarcinatse, non stramentis sed ornamentis lectulorum. 1 2. MANTICA, Certa capillorum dispositio. Vita MS. Geraudi de Sala apud Stephanot. torn. 2. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 576: Contigit eum (Geraudum) ad moniales Fontis Ebraldi prsedicationis gratia declinare, ingressusque Capitulum vidit in mulieribus illis Deo et Angelis abominabile monstrum; nam crinium suorum tortura et circumdatura more meretricio phaleras et Manticas prsetendebal posterius, cornua anterius. Inspectis ergo cornutis illi rationabilibus bestiis.... Spiritu sancto suscitante et per os Giraudi suggerente tondentur universes repente. "3. MANTICA, Vestis species, pallium. Stat. synod, eccl. Castr. ann. 1358. part. 2. cap. 1. ex Cod. reg. 1592. A.: Pannis rubeis aut viridibus et Manticis decollatis nee notanter brevibus, non utantur clerici. Vide supra Mantelus. * MANTIGARE, Colligere vasa, manticam seu peram viatoriam componere. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Manticare, trousser. Vide Manticulatus. MANTICULARE. Papias: Manticulare, furari. Manticulatio, fallacia, vel lenocinium. Gloss. MS. Regium Cod. 1197: Manticulare, fraudare, furare. Aliud. Gloss. MS. Regium Cod. 1013 : Manticulat, fraudat, furat. Infra : Menticulare, adtentare dolis ac fallaciis, vel divinare. Vocis originem habet Festus. Fridegodus in S. Wilfrido cap. 36 :
Non en-are licet, non Manticulare necesse est.

talis militis ssecularis est potius guam ecclesiastici seu coslestis, et in clero elationem denotat inhtnestam. * Mante, eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. 158. Chartoph. reg. ch. 461 : Icellui Jaques avoit vendu audifBoyer un vestement appelle Mante, dit mantel. 1 MANTA, Opertorium ephippii. Leg. Palat. Jacobi II. Reg. Majoric. torn. 3. SS. Junii pag. LV : Jubemus quod quatuor saltern Mantes continue sint paratss ad tegendum dictas sellas nostrse personae servitio destinatas. * MANTAGUS. [Gall, soufflet de forge. (In Arch, secret. Vatic, brevia Sixti IV, 1483, f. 60.)] 1 MANTARE, MANTATUEA, MANTEA, etc. Vide Mantum. * MANTARIUM, f. pro Mansarium, Mansio, domus. Charta ann. 1341. in Reg. 73. Chartoph. reg. ch. 74: JEdificia seu Mantaria, si qua traderentur dicti comiti in eadem assisia, nullathenus computarentur. * MANTEGATIUS, Follis species, ut videtur, Ital. Mantaco. Stat. crimin. Cuman. cap. 24. ex Cod. reg. 4622. fol, 69. r: Si aliquis puer.... fecerit bellum cum alio in civitate Cumana, vel infra confinia, de lottis, lapidibus, vel vagautis et baculis f vel Mantegatiis, solvat pro banno soldos decem. Vide Manticum. T MANTELA, Idem quod Mantellus. Charta Henrici II. Imper. ann. 1023. apud Tolnerum Histor. Palat. inter Instr. pag. 23 : Has duas curtes ad sagimen et ad femoralia, Mantelas etiam, et mensalia fratrum... specialiter constituimus. Idem occurrit in Diplomate Henrici III. ann. 1051. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, fol. 426. Vide Mantum. * MANTELES, Cortina, velum, Ital. Mantellino. Charta fundat. abbat. AquiJar. ann. 832. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 104: Duodecim lectos cum sua lectaria, illud unum lectum ornatum de pallia et sex parelios de Manteles. * MANTELETUS, diminut. ex Manto, palliolum. Charta ann. 1332. in Tabul. S. Germ. Prat.: Unum Manteletum duplicem de marbreco et panno flavo, etc. Vide in Mantum. * MANTELLA, Dictse nostris ese yestium liberationes, quse fiebant officialibus regiis convivis, seu commensalibus, quse aliis Pallia vel Robse nuncupantur. Vide in his vocibus. Charta Phil. Pule, ann. 1296. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 3. v. col.l : Concessimus quod ipse (Guill. de Barris miles) quatuor solidos Paris, quos in hospicio nostro percipiebat per diem, una cum decem libris Paris, pro Mantellis per annum, exin in praepositura nofitra Meleduni duobus terminis percipiat annuatim. Vide mox Mantelli. * MANTELLARE. Vide mox in Mantellus 3. MANTELLARIA, Manticula. Papise. I MANTELLAT.E. Vide Mantum. I MANTELLATI CESPITES. Locum vide in Cespitarii. * MANTELLATI. Vide infra Ordo Mantellatorum. SMANTELLATUS, Dicitur filius ante matrimonium natus, qui in ipsis nuptiarum sacris solemnibus, cum patre et matre pallio cooperitur, legitimationis gratia. Lib. salic. eccl. S. Th. Argent, fol. 11 : Nesa de Turnback domicella Mantellata. Ibid. fol. 141: Johannes de Rynstette decanus ecclesias S. Thomse, et En-

MANTICULATUS, Pera instructus. Gloss. Lat. Gr.: Mantica,TCrjpa.Ita peregrinos nostros Hierosolymitanos appellabant. Matth. Paris, ann. 1248: Ut peregrinaret ille monachus Manticulatus, *MANTICULUS, Follis, in Glossar. Lat.

MAN
Gall, ex cod. reg. 7692 : Manticulus, fool. Vide Manticiim. MANTICUM, MANTICUS. Papias: Follis, vulgo Manticum fabri. [Ottonis Morenae Hist. Laudens. apud Murator. torn. 6. col. 1043 : Cumque super ipsam machinam habuerunt, cum Manticis quos ibi habebant, ignem in ipsis carrariis accenderunt, postea cum bene accensse fuerant.... projecevimt.] * MANTILE, Vas escarium, in veteri Glossar. ex God. reg. 521. Latinis vero Linteum est ad abstergendas manus; unde nostris Mantiz, eadem acceptione. Lit. remiss, ann. 1457. in Reg. 185. Ghartoph. reg. ch. 325: Linceux, Mantiz, nappes et autres tinges. Est et telae cujusdam, forsanmantilibusaptae, nomen, in aliis Lit. ex Reg. 137. ch. 8. ann. 1389: Jehan Charle de Besournay avoit pris environ douze aulnes de toille, appellee Mantis. ! MANTILE FERIALE, id est, ni fallor, quotidiani usus. Testamentum S. Remigii apud Miraeum torn. 1. pag. 4 : Remigise cochlearia tria, quse meo sunt nomine titulata? Mantile ipsius f quod habeo Feriale, transcribo. T MANTILIUM DATOR, inter ministrps ecclesiae de Romanis recensetur in Litteris Garoli Regentis ann. 1358. torn. 3. Ordinat. pag. 274. idem qui Mapparius. Vide in hac voce. *MANTINUS. Glossar. Provmc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Senequiar, Prov. senisterius, Mantinus. MANTIPARA, Papise, Levata. MANTIPERIUM, Mantum cum pera. Christianus deScala in Vita S. Wenceslai pag. 55 : Crusina, Mantiperiaque, vel vestimenta largiens. T MANTISSA. Onomast. TtpoffSo^a, Auctarium, superpondium. Vide Martinii Lexicon et Scaliger. ad Festum. Hinc 1 MANTISSARE, Accumulare, super addere, in Hierat. Juris Pontif. pag. 160: Et sic de aliis qui novis novissima semper Mantissarunt. * MANTO, Mentum, Gall. Menton. Lit. remiss, ann. 1386. in Reg. 129. Chartoph.. reg. ch. 237 : Pellis palpebrarum per vultum ipsius pendebat usque ad Mantonem. Vide mox Mantum 2. 1 MANTOR, f. Coriarius, Gall. Taneur. Statuta Averiion. MSS.: Statuimus quod Mantores qui vendunt fuscam teneantur traders earn fususceriis sequentem sicut supererit si promiserint emptori. * MANTUALARE, f. pro Manticulare. Vide in hac voce. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Mantualare, calvere, decipere, Prov. Engannar. MANTUELIS, Paenula, ex Graec. (/.avSvY). Epistola Gallieni apud Trebellium Pollionem : Chlamydem Dardanicam, Mantuelem unam. Glossee Basil.: MavSua;, TO Xoupiiuov. Occurrit non semel apud Xiphilinum pag. 103. 220. 280. Edit. Rob. Stephan. Artemidorum, Hesychium et alios Grammaticos. MANTULA, Papiae, Mantellana. * MANTULUS, Mantellus, Pallium. Form. MSS. ex Cpd. reg. 7657. fol. 39. v: Armatus uno jaque et uno costelerio subtus Mantulum, quern portabat, etc. Vide supra Mantelus. I. MANTUM, Pallium ; Italis, Manto ; Gallis, Manteau; Glossee Lat. Gr.: Paludamentum, )(Xa(Jw5a, TO (AavTtov. Gloss. Arabico-Lat.: Diplo'is, sagum, Mantum. Isidor. lib. 19. Originum cap. 24. et ex eo Papias : Mantum Hispani vacant, quod manus tegat tantum; est enim brevis amictus. Testamentum S. Caesarii Arelatens. Episcopi: Ancillae nostrse Csssa-

MAN
rise Abbatissse, quern ipsa fecit Mantum majorem, quem de cannabe fecit, dari volo ..... Domino meo Cypriano Episcopo Mantum et cinctorium meliorem dari volo. Anastasius in Gregorio II. de Luithprando Rege Longobardorum pag. 70 : Sic ad tantam compunctionem piis monitis flexus est, ut quse fuerat indutus, exueret, et ante corpus Apostoli poneret, Mantum, armilausiam, baltheum, spathum, atque ensem deauratum, necnon coronam auream, etc. Gharta Ferdinandi I. Regis Hispan. serae 1101 : Mantos duos auro fusos, alio alguexi auro texto , etc. [Chron. Sicilies apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 89: Forma militaris apparatus est cum spalleriis de cindato et Manto de cindato.] Bayffius vocem Mantum a Graeca (xavSTJYI deducit. Servius ad 4. Georgic. ex Lucilip et Plauto, Mantellum esse pariter, ait, quod Grasci uavSua vacant. Gloss. Grsac. MS. Reg. Cod. 1673 : MavSetac, elSo? IjjiaTtoy ouep xaXeiTai Xoupsxtov. Aliud Lex. Greec. Reg. MS. Cod. 2062 : Pachymerem torn. 1. pag. 184. Sed et ejusdeni originis, Mantelia, mandilia, et Mantilia, id est, mappas villosas, quibus non modo mensas, sed et humeros interdum tegerent, innuit idem Servius. Glossae veteres : Mantelia, mappas dicunt villosas. Isidor. 1. 19. cap. 26 : Mantelia nunc pro pperiendis rnensis stnt, quas, ut nomen ipsum indicat, olim tergendis manibus praebebantur : sive mandelia a mandendo. Glossae Gr. Lat.: XeipX(Aayiov, Mantela, mappa. XetpojiaxTpov, Mantela. Joan, de Janua : Manlile, vel mante quasi manutergile, gausape, quod in tergendis manibus prsebetur, unde dicitur Mantile vel Mantele, quasi manus tela. Trebellius Pollio in Gallienis : Mantilibus aureis semper stravit. Mantelia Cypria, apud eumdem. Leo Ostiensis lib. 3. cap. 57 : Et cooperuit omnes mensas refectorii Mantellis. Vide Salmasium ad Vopiscum pag. 343. et 357. S5g" Errant, si fides Hickesio, quicumque ejusmodi vocum originem a Graeca lingua accersere conankir ; cui quidem sententiae calculum facile adjiciet quisquis probe noverit quantum in hac lingua extranei fuerintantecessores nostri. Itaque a Celtica, Theotisca, Gimbrica, Saxonica quibus Mattul vel Mottul pallium sonat, Mantum deducere promptum est. Germanis Mantel non pallium modo significat, ut monet Eccardus, sed etiam id omne quod aliud circumdat ; hinc murus arcis atque structura quae focum investit Mantel ipsis dicitur ; unde nostris etiam Mantelet, ut infra observabimus. MANTUM vero olim habitum inter praecipuas summorum Pontificum vestes, adeo ut dignitatis investituram per illud acciperent. Geremoniale Romanum lib. 1. sect. 2 : Legimus superioribus temporibus, cum duse partes in electione concordabant, Pnorem Diaconorum consuevisse induere Electum Mantum Papale, dicendo Ego investio te de Papatu, ut prxsis urbi et orbi. Arnulph. Lexoviensis, de Octaviano Antipapa : Mantum arripuit, et ita se damnabili prsesumptione intrusit. Gerhohus Reichersp. de Alexandro PP. : Oblato ei, ut mos est, per Archidiaconum Manto, rubea videlicet ilia cappa, quse. insigne Papale est. Acta ejusdem Alexandri III. PP. : Juxta priscum Ecclesix ritum electum suum Alexandrum fugientem, excusantem in6 (Aav8i5a?, xat pt'ppov. Alibi: t(iaTtoy, xa\ TO TCOV fxova)(wv uaXXtov. Vide

MAN

235

super et omnino reluctantem Papali Manto, Deo favente, induerunt. Vide ejusdem Alexandri Epistolam 1. Jacobus Cardinalis de Coronat. Bonifacii VIII. PP. lib. 2 :
.... Mantoque relicto, Induitur niveum zona succinctus amictum.

Ita si deponebantur, aut sponte dignitatem abdicabant, Mantum, ut praecipuum insigne dimittebant. Panduiphus apud Baronium ann. 1124. et Willelm. Tyr. lib. 13. cap. 15. de Elect. Honorii II. PP. : Et quia electio ipsius Honorii minus canonice processerat... mitram et Mantum sponte refutavit et deposuit. Vide Epist. Alexandri III. PP. apud Radevicum lib. 2. cap. 51. Vitam Gregorii X. PP. pag. 346. Joan. Villaneum lib. 8. cap. 5. etc. 5S3f Nee tamen Mantum sum mis Pontiflcibus peculiars fuit ornamentum : inter sacerdotalia enim recensetur in Gharta Adelgastri Principis torn. 3.Concil. Hispan. pag. 90 : Ad ornamentum ecclesise, damus octo vestimenta et tres Mantos et sex stolas. Mantos vero casulas interpretatur Mabillonius torn.2. Annal. pag. 273. MANTARE, Immantare, Ammantare, Pallio induere, tegere. Mantatum, dixit Martialis 1. 14. Epigr. 27 :
In Pompeiano tecum spectabo theatre, Mantatus populo vela negare solet.

Glossae Isidori : Paludatis, mantatis. Ita lego pro mantuatis, nisi a mantua dicatur, ex Graec. [xavSua? et [AavSur], quod vult Salmasius. IMMANTARE, proprie de summis Pontificibus dicitur. Radevicus lib. 4. de Gestis Frid. cap. 65 : Et accepto mania voluerunt Immantare D. Rolandum Cancellarium. Et cap. 71 : Canonici B. Petri miserunt ad Rolandum Cancellarium Canonicos suos, qui viderent an esset Immantatus, sicut quidam credebant, aut aliquo modo promotus. Unde bis missi Inquisitores retulerunt eum esse Immantatum, nee aliqua promotionia specie variatum. Gerhohus Reichersp. de eedern Octaviano : Qualiter in Ecclesia B. Petri ipse, nullus alius Immantatus et intronizatus, etc. Fastradus Abbas Clarevallensis in Epistola ad Omnibonum Veronensem Episcopum : Octaviani nullam fuisse electionem, Immantationem fecisse sibi ipsi, laicali adjutorio Pontiftcalem occupasse cathedram. Adde Joan. Sarisberiens. Epist. 59. pag. 128.129. ubi bis peccarunt operee, Albert. Stad. ann. 1159. et Otton. Morenam pag. 63. AMMANTARE, pro Immantare, ex Italico Ammantare. Cencius Gamerarius in Geremoniali, sub Celestino III. PP. : Et perscrutata omnium Cardinalium voluntate ab aliquibus de ipsis, in quem major et rnelior pars convenerit, Prior Diaconorum ipsum de pluviali rubeo Amantat, et eidem Electo nomen imponit. Itali Ammanto interdum dicunt pro manto, ut Joannes Villaneus lib. 8. cap. 8. MANTUM, proprium etiam fuit Preefectoruna urbis Romee, cum hac dignitate eo investirentur. Acta Innocentii III. PP. : Petrum urbis Prsefectum ad ligiatn fidelitatem recepit, et per Mantum quod illi donavit, de preefectura eum publice investivit. Describitur in Ceremon. Roman, lib. 1. sect. 7. ubi de investitura ejusdem prsafecti: Mantum aureo limbo circumtextum, apertum a parte dextra. MANTUM praeterea inter regalia insignia Regum Aragonensium recensetu

236

MAN

MAN

MAN

nel. Eccles. Radulf. de Diceto ann. 960. fourrer un surcot, un Mantel long fendu lib. Usuum Ordin. Cisterciensis cap. a un coste, et chapperon de meesmes, que 102. Rainardum in Institutis ejusdem le Roy ot d'une escarlatte vermeille, pour cause de ladite feste, etc. Et capite, pour Ordinis cap. 59. etc. ^MANTELLUM MENSALE, Quo ad men- le Due d'Orliens: Pour fourrer un grand sam utebantur, ut aliis vestibus parce- surcot, un Mantel fendu a un coste, et rent. Testam. ann. 1433. in Tabul. Ec- chapperon de meesmes, que ledit SeiEt Mantel ot d'ermine au col cles. Massil.: Item (legamus) unum Man- gneur ot d'une escarlate vermeille. Vide Plus vert que n'est feuille de col, tellum obscurum mensale cum duobus ca- Pallium 1. A flouretes d'or eslevees Qui moult sont richemant oeuvrees, puciis. Vide Mensale. 1 MANTELLO VERSO, Proverbium.GalEt ot a chascune flourete SSlf" Mantellum uti vestis irreligiosa lis ead. notione Tourner casaque. LitAtachi4 une campanete et inhonesta prohibetur scholaribus in terae Angeli Pechinolii ad Innocentium Dedans si que riens n'en paroit, Statutis Collegii Majoris-monast. ann. VIII. PP. ann. 1489. apud Illustr. FonEt si tres doulcement sonnoit, 1390. apud Lobinell. torn. 3. Histor. Pa- taninum in Antiquit. Hortee pag. 476 : Quant ou Mantel frapoit le vent, ris, pag. 396 : Item, quod nullus deferat Et quia Majestati suae tractatus Ule plaJe vous di que par nul couvent Harpe, ne vielle, ne rote Mantellum per villarn, nee alias vestes cuerat, statim verso, ut aiunt, Mantello, Ne rendroit point si doulce note irreligiosas vel inhonestas. Quod de contra omnem charitatem et proximi sui Com les escheletes d'argent. aliqua mantelli specie accipiendum vi- amorem... pacem cum illis conclusit. 1 MANTUM ROTATUM, Chlamys lim- detur. * Deflcere, ab aliquo ad aliquem desbis circum-qrnata. Vita B. Gerardeschee MANTELLUS. Concilium Metense ann. ciscere. Instr. ann. 1384. inter Probat. torn. 7. Aprilis pag. 174 : Induta est per 888. cap. 6 : Nemo Clericorum... cottos vel torn. 3. Hist. Nem. pag. 59. col. 2 : Quod B. Joannem quodam Manto Rotato mira- Mantellos sine cappa portet. [Statuta Mo- ex illo capite non poterant dominari, nialium S. Salvatoris Massiliens. MS. statim cosperunt verier e Mantellum, et bili. MANTATURA, pro Manto, pallio, seu ann. 1400 : Mandamus ut subtus cadaver declinarunt nonnulli ad dictum domipotius attexta pallio pelle : Doubleure. monialis defunctse ponatur Mantellus ho- num ducem Bituricensem et locumtenenRolandinus in Cbr. lib. 2. cap. 14 : Quo- nestus pennaforatus.] Joannes de Gar- tem. rum omnia similia fuerunt vestimenta, in landia in Synonymis : MANTELLETUM, diminut. a Mantello. re una solummodo discrepanlia, quod sciGall. Mantelet. Ceremonial. EpiscoppPallia, palliola, chlamys, cum cyclade palla, licet Mantatura patris mei fuit de armerum lib. 1. cap. 1 : Super vestem inferioAc habilis manibus, Mantellus jungitur istis. rinis, sed aliorum fuit de pretiosis Varis rem talarem, cum extra domum exibit, Poeta vel Grammaticus inflmi aevi MS. induet aliam vestem breviorem apertam, Sclavonic. post W. Britonis Vocabularium : * Stat. Ferrar. ann. 1279. apud Muraut per scissuras brachia extrahi possint, tor. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. Pontificis struma, faex Glerici, sordida spuma, quod genus vestis Mantelletum vacant. Qui dedit in bruma mihi Mantellum sine pluma, 424 : Et in gonella de Mantatura foEst etiam Pauper Mantelle, sum Tills et sine pelle, drata de pellibus, sex solidos FerraMANTELLETUM, Machinse bellicaB speSi poles expresse frigus rabiemque procellae. rienses. cies, [quse palis, perticis cratibusque soDixit Mantellus, Mihi nee pilus est neque vellus. MANTEA, Idem quod Mantum, ex Gall. lidata, teste Vegetio, quasi pallio, puManteau. Matth. Paris ann. 1188 : Rex Vide Mantellum et Mantellus suis locis. gnantes tegebat, dum in hostes tela et indutus Mantea, hoc est, paludamento ^ MANTELLUS ALAMANICUS, An more lapides e machinis projiciebant. Comregio. Alemannorum ? Ordinatio domus Dal- putus ann. 1334. torn. 2. Hist. Dalphin. 1 MANTEUS, Eadem notione. Concil. phin. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 315 : pag. 292 : Pro expensis factis in quadam Valentinum ann. 1565. inter Hispan. Volumus et ordinamus quod in festo om- domo apud Vorapium in qua sunt repotorn. 4. pag. 69 : Decernit igitur omnes nium Sanctorum singulis annis Persona sitse machinse et Mantelli domini Dalprima tonsura initiates.... habitum etiam nostra, Barones, Milites, Phisici, Doctores phini. Ibid. pag. 282 : Item, pro palis seu clericalem ordinarie deferre,utpote oblon- et Jurisperiti nobiscum, et de ipso Hospi- perticis Mantellorum, vill. sol. Occurrit gum pallium quod vestium genus Manteos tio nostro existences, induantur de una praeterea in Chron. Domin. de Gravina appellamus. malacota cum Mantello Alamanico de ali- apud Muratorium torn. 12. col. 674.] PeMANTELLARIUM. Innocentius III. PP. quo panno plani coloris, et malacota sit trus IV. Rex Aragon. in Chron. lib. 3. lib. 1. Epist. pag. 29. Edit. Colon, et 31. fodrata cum fodratura de agnello,et Man- cap. 23 : Faen fer ginys en Valencia y en Venetae de Canonicis regular! bus : Ca- tellus sit de panno duplici, ita quod fo- Barcelona, e Mantelets e Gates per compas nigras singuli de Mantellario ha- dratura sit de panno alterius coloris. Ita batre. Adde cap. 25. lib. 6. cap. 4. beant vel nadivo, pelles agninas albas, quod malacota cum fodratura, et MantelMANTELLATJS dictae Sorores de Poeetc. lus, etc. nitentia B. Dominici, quod laneo utanMANTELLUM , Mantellus, diminutiT MANTELLA PENULATA, Pellitio or- tur pallio, ut testatur Raimundus Cavum ex Mantum : Gallic. Manteau. nata. Charta ann. 1445. apud Madox puanus in Vita S. Catharinae Senensis Ital. Mantello. Ebrard. in Grap.cismo Formul. Anglic, pag. 434 : Item do et num. 69. [torn. 3. Aprilis pag. 870 : Et cap. 12 : lego Willelmo Bastard et Elizabeths cum sororibus de posnitentia B. Dominici uxori ejus meam Mantellam penu- quas vulgari sermone Mantellatie vocanPauperis est palla : ditis chlamys : ac mediocris latam cum furris ejusdem. Vide Penu- tur.] Pallia sunt: his Mantellus convenit tec vox. latus. ] MANTELLATI dicti pariter fratres Liber ordinis S.Victoris Parisiensis MS. ** MANTEL MARDRINUM. Ruodlieb tertii alicujus ordinis eadem ratione, in cap. 18 : Pallium, id est, Mantellum. Vox fragm. 13. vers. 108 : Bulla Leonis X. ann. 1516. in Contin. nota Lucilio et Plauto in Captivis. ArBullar. Rom. part. 4. 37. Mantel Mardrinum senio sudoreque fuscum. noldus Lubecensis lib. 2. cap. 9 : Dedit *2. MANTUM, Mentum, Gall. Menton. autem et dona plurima, Mantellum et tuMANTELLUM AD ROSTRA: Gallis Man- Constit. Carmelit. MSS. part.l. rubr. 10: nicam de optima serico, etc. Aimoinus teau a pointe. Statuta Ordinis Hospita- Quotiescumque communicant fratres, linlib. 5. cap. 23 : 150. libris argenti, 150. lariorum S. Joannis Hieros. tit. 4. 20 : Vlieus mundissimus a duobus fratribus teMantellis et 150. spatis, et 150. mancipiis, Cum e vita decesserint, Mantellis ad ros- nealur, qui Mantis communicantium subetc. Ghronicon Moguntinum : Purpuram tra, id est, cum punctis et cruce alba se- mittatur. Vide supra Manto. * optimam de almaria tollens, sibi fecit ves- peliantur. Tit. 10. | 5 : Utantur tunicis MANTUS, Armaturse species, qua cates, tunicam, sorcotium, et Mantellum, ut et habitu longo et decenti, cum chlamydi- put et humeros tegebant. Testam. Rich, in Imperatoris curia gloriosior appareret. bus rotundis longis ad minus sub genu, de Bisunt. archiep. Rem. ann. 1389. inTestament. S. Everhardi Ducis Foro- vel rostratis sive ad punctas vulgariter ter Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 70 : Item dedit et legavit magistro Johanni jul. : Mantellum unum de auro paratum, dictis. Sic porro Mantellum regium describi- Vetulas, olim ballivo suo Kemensi, suam cum fibula aurea, et alteram spatam volumus ut habeat. [Concil. Trevir. ann. tur in Computo Stephani de la Fontaine tunicam, Gallice Cote a armer, ferra1310. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. Argentarii Regii ann. 1351 : Pour 20. tam argento, bassinetum suum, melio249 : Prxcipimus districte ne Abbates vel aulnes et demie de fin velluau vermeil des rem Mantum, Gallice Camail, et meliomonachi, Abbatissss vel moniales, sub fors, pour faire une garnache, un long rem suam tunicam ferream. Vide Camepaina excommunicationis latas vententias, Mantel fendu a un cosle, et chaperon de laucum. Mantella seu sorcotia aperta portent de meesmes, tout fourre d'ermines, pour le MANUA, MANNUA, Manipulus, fascis : c&tero.] Adde W. Tyr. lib. 10. cap. 11. Roy a la derniere feste de I'Estoille, etc. Italis, Manata. Gloss, vetus : Mannua, lib. 12. cap. 7. Falconem Benevent. ann. une fourrure de gris a fourrer un grand Spajji-a, al. SpayjXYj. Gloss. Graec. Latin. : 1122. cap. 224. Ceesarium 1. 3. cap. 6. 1.6. Mantel fendu a un coste, que ledit Sei- \ Aptxyjjia, Manipulum, Manua, Dragma. cap. 5. Simeonem Dunelm. in Hist. Du- gnor ot pour relever de nuis. Alibi : Pour ' Graeci Sptxy^aTa, vacant Sserixac, xa\ ouep ^ in Gestis Innocentii III. PP. pag. 134. 135. et in Epistola Martini IV. PP. torn. 5. Hist. Franc, pag. 878. gasr- Manto etiam vestitae mulieres, cujus formam sic describit le Roman de la Violette MS. :

MAN
t. Idem Gloss. Grseco-Lat. : A(mv). Marina, fascis : leg. Manna. Glossae Isid. Mannua, manipuli. Gloss. Lat. Gall. : Manipulus : Mannee, ou poignee de bled. Manua foeni, apud veterem Interpret. Juvenal. Sat. 8. v. 152. sic enim legendum pro manna. [* Anbene, vide supra in Manna 3.] Spartum in acervo Manuatum, apud Plinium. Idem Manu ales fasces dixit de lino. Charta ann. 1195. apud Ughell. torn. 7. pag. 1321 : Octo salmas vini, et duas Manuas lini, etc. Perperam editum mannas, ut et in Excerptis ex vet. Lexico pag. 252. Recentiores Grseci puxvouOcov videntur appellasse, quod Latini Manuam. Passio SS. XX. Martyrum Laurae S.^Sabae n. 25 : @a[Avoui; yap ta Xeyojisva [AavovOta supccrxovTEC, (elwOaat yap ol TtaTeps; auta avveccrayeiv xa\ aTCtmOscrOai) ETO\(i.b>; Xoiubv Si' aOtcov ta olxrjpaTa Ivsuwpt^ov. Occurrit etiam in Vita S. Euthymii n. 138. 1. MANUALE, Sudarium. Glossse Isid.: Manuale, Orarium. Gloss. ^Ifrici : Manualis, H a n d-I i n, i. manutergium. Acta Passionis S. Maximini Martyris : Manualem quo oculos fuerat ligaturus, in partes duas discidit, etc. Acta S. Cypriani: Linteamina veroet Manualia fratribus ante eum mittebantur. Mox : Qui cum lacinias Manuales ligare sibi non potuisset, etc.. Vita S. Pelagise meretricis cap. 3. in Vitis Patrum : Posuit faciem super genua sua, et Manuale sanctum quod tenebat sanctis manibus suis. 'EyYespiov vocant Graeci. Germanus Patr. OP. m Theoria Myst. : Tb 81 lyx'P' va TO ^ ITU crj? frdVY]? ICTTI TO aTrojxaSav TOC? xe^P ? ocutoO 2. MANUALE, Manipulus. Vetus Ceremoniale Roman, ex MS. Vaticano : Habendo stolam super humerum , et Manuale in brachio, sicut Diaconus. Liber Anniversarior. Ecclesiae Vaticanse fol. 144 : Item tres stolasf et tria Manualia de opere Cyprensi. Ita etiam usurpat Hist. Episcoporum Autissiod. cap. 49. pag. 450. 3. MANUALE, eyxeipt'Siov, Libellus qui manu facile gestari potest,aut qui semper in promptu est, et ad manum habetur, Joanni de Janua. Glossse Isidori : Manuale, liber ad gerendum aptus, qui Enchiridion dicitur. Agobardus in Epist. ad Ebbonem Remensem Episc. : Jubeas demum talia quas viderentur congrua, proprio inserere Manuali. Supra Enchiridii voce usus est. Mox sub nnem Epistolae : Tale fieri jussistis opus quod paulisper manu gestetur, non quod in armario vel in scrinio reservetur. Liudgerus in Vita S. Gregorii Traject. n. 20 : Librum S. Augustini tradidit, quern Enchiridion, id est, Manuale ipse nuncupavit. Idem Augustin. Jib. Retract, cap. 63 : Cum a me postulasset, ut aliquod opusculum haberet meum de suis manibus non recessurum : quod genus Grseci Enchiridion vocant. Idem in Enchir. ad Laur. cap. 5 : Tu autem Enchiridion a nobis postulas, id est, quod manibus possit adstringi, non quod armaria possit onerare. Cathwlphus in Epistola ad Carolum M. Regem Franc. : Post fidem Dei, et amorem et timorem, ut ssspius habeas Enchiridion, quod est librum Manualem, legem Dei tui scriptam in manibus tuis, ut legas illam omnibus diebus vitas tuas. Adelbertus Abb. Heidem. praefat. Relat.etc.: Qusedam ex plurimis collegi, et in quoddam minutum opusculum, et, ut ita dicam, in quoddam Manuale redegi. Manuale psalterium, in Vita B. Mariani Abb. Ratisp. n. 9. Editus est Ingolstadii ann. 1583 : Liber orationum, quem Karo-

MAN
lus piissimus Rex Hludovici Csesaris filius colligere atque sibi Manuelem scribere jussit. Ubi nemo non videt scribendum manualem. Libellus, et liber Manualis, in Epistola Taionis Episcopi Gaesaraug. ad Quiricum Barcinonensem Antistitem, et in Vita B. Mathildis Reginse n. 1. Alcuinus in Praef. ad Libr. de Virtutibus : Ut habeas jugiter inter manus Manuales paternal ammonitionis sententias, in quibus teipsum considerare debuisses, atque ad seternse beatitudinis excitare studium. Isidorus in Prologo in libr. Geneseos : Veterum Ecclesiasticorum sententias congregantes, veluti ex diver sis pratis flores collectos ad manum fecimus, etc. MA.NUALIUM, eyxeip'Stov, in Glossis Gr. Lat. MANUALIS, vel Manuale, Liber in quo continetur ordo servitii. Extremes Unctionis, Catechismi, Baptismi, et hujusmodi, in Statutis synodalibus Odonis Episcopi Parisiensis, in Concilio Budensi ann. 1279. cap. 42. et in Synodo Bajocensi ann. 1300. c. 25. et apud Lindwodum ad Provinciate Cantuariensis Ecclesiae lib. 3. tit. 27. pag. 361. [Annal. Benedict, ad ann. 898. torn. 3. pag. 303 : Libros ecclesiasticos, scilicet psalterium, comitem, antiphonarium, Manuale orationum, passionum, sermonum, ordinum, precum et horarum. Statuta Eccles. Nannet, apud Marten, torn. 4. Anecd. col934 : Librum qui dicitur Manuale habeant singuli presbyteri parochiales, ubi continetur ordo servitii mortuorum, baptismatis, catechismi, extremas-unclionis.] Manualis meminit praeterea Gillebertus Lunicensis Episcopus de Usu Ecclesiastico. 4. MANUALE , Pulpitum portatile. Gloss. S. Benedict! : Manuale , avaXoytov. Glossae antiquae MSS. : Logium , Manuale. Alibi : Manuale, logium, orale. Vide Analogium. 1 5. MANUALE, Fasciculus, Gall. Bouquet. [* Nisi sit Series sacrorum globulorum, vulgo Chapelet. Vide Rosarium 1.] Acta S. Franciscas Rom. torn. 2. Martii pag. 141 * : Et dictus Apostolus in forma humo.no, prsesentavit ipsi Beatss unum Manuale rosarium satis pulchrum, in quo erant rosae viginti. * 6. MANUALE , Cingulum videtur ad usum ecclesiasticorum. Inventar. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295 -.Itemunum succinctorium vel Manuale rubeum et endicum (sic) cum nodis et manipulis. Vide Manuale 2. * 7. MANUALE, Quidquid ad manum alterius assignatur. Charta ann. 1233. apud Gene, inter Cens. eccl. Rom. : Hsec sunt donentalia et Manualia, quae dominus Offreducius de Miranda assignavit domino Batono castellano Mirandas. Quae Charta sic inscribitur : Instrumentum donitaliarum et Manualium rocse Mirandas. * 8. MANUALE, Prima perscriptio, protypum scriptum, Gall. Minute. Stat. comitat. Venaiss. sub Clem. VII. PP. cap. 11. ex Cod. reg. 4660. A : Notarii... acta inter partes eorummanibus descripta ordinent,... et ipsorum finito officio ipsa Manualia eisdem futuris notariis in dicto officio eis succedentibus restituere teneantur. * 9. MANUALE, Accepti et impensi diurni liber, Gall. Journal. Instr. ann. 1383. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 44. art. 42 : Quod receptor generalis,...nec non idem contrarotulator tenebuntur fideliter ncribere in eorum papiris et Manualibus omnes receptas per eos factas. Stat. colleg. de Marchia ann. 1423. fol. 89 : In

MAN

,237

ipso collegia habeatur Manuale sen dietarium commune,... in quo scribantur omnes misiee saltern extraordinarias et omnes receptse. ** MANUALE PBETIUM. Vide in Pretium. MANUALES, in Glossis antiq. MSS. Forcipes ferrarii. Addit Papias : Longum, ferrarii. Ita Codex MS. | 1. MANUALIA, Manicae. Expositio brevis antiquae Liturgiae Gall, apud Marten, torn. 5. Anecd. col. 99 : Manualia vero, id est manicas induere sacerdotibus mos est instar armillarum, quas Regum vel sacerdotum brachia constringebantur. j 2. MANUALIA, Quotidiani et minores praebendae reditus. Compendiosa beneflc. expositio fol. 11 : Ut dispensati fructus percipiant quosvulgus nomine grossi indicat, diariis vero et Manualibus sive ganiagiis priventur. Concil. Mexicanum ann. 1585. inter Hispan. torn. 4. pag. 408 : Et nihilominus universis prsebendas suas emolumentis et obventionibus, anniversariis et Manualibus quas nonnisi ab actualiter assistentibus percipiuntur, perinde ac si divinis officiis interesset, gaudeat. 3. MANUALIA, Pecora seu animalia mansueta, quae, ut loquitur Varro lib. 2. de Re rust. cap. 7. ad manus accedere consueverunt : Graecis ^stpo^Oy] ; Hispanis Alimannas. Lex Alamanri. tit. 99. 14 : Si quis pecus Manualem, qui dicitur alatus, aut verrem, aut ducariam occiderit, etc. Ubi Manualium alatorum nomine intelliguntur gallinae, pulli, et alia volatilia domestica. Tabular. Casauriense : Cum casis, Manualibus, coloniciis, terris, vineis. [Quod de manoperariis intelligendum opinor. Chronicon Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 625 : Manualia per singula castella, et bourn paria eis sufficientia,villanos omnes ad opera exercenda, etc.} Chron. Casin. lib. 3. cap. 57 : Cum decima piscarise et Manualium suorum. Res Manuales, in Charta ann. 1052. in eodem Tabulario Casaur. et torn. 6. Ughelli pag. 871. Isidorus Pacensis Episcopus in Chron. a?ra 754 ; Prasda et Manualia, vel quidquid illud est quod olim prasdaliter indivisum retentabat. Vide Probat. Hist. Sabaud. pag. 20. A Latino hocce vocabulo deflexum Gallicuni Aumaille, ead. notione. Guill. Guiart in S. Ludov. :
Vilains tuent, femmes despueillent, Les Aumailles partout acueillent, Aignelets belent, vaches muient.

Idem ann. 1302 :

Et puis retournent vers la ville, Espes con le conduit Aumaille, etc.

[Le Roman de Vacce MS. :

Les brebiz prennent et 1'Aumaille.]

Statuta Parisiensia in veteri Regesto de mercium variarum pretio : Chars, Aumaille, beufs, vache, toute maniere d'Aubmaille, 8. den. Charta ann. 1303 in Hist. Abbatise Longipontis : Lews bestes Aumailles, a scavoir vaches et veaux. [Charta ann. 1461. ex Chartul. monast. Baugeseii : Lequel... a prins par plusieurs et diverses fois les pourceaux, Ausmailles et autres bestes qu'il trouvoit es dits feois.] Occurrit praeterea in Consuetud. Britannise art. 409. Senonensi art. 147. Lodunensi cap. 19. art. 1. Bestes aumalines, in Charta Libertatum oppidi Aussonensis ann. 1229. apud Claud. Juvanum, in qua perperam scriptum armalines. Vide Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 298. torn. 4. pag. 1457.

Circa hujusce vocis etymon potior

238

MAN

MAN

MAN

mihi videtur Eccardi sententia, qui ab animalia, Aumaille deductum censet. Et quidem Aumailles dixerunt nostri majorapecora, quse alii animalia vocabant. Mitto Menag-ii originationem , quippe quse a fictitio verbo excogitata sit. 1. MANUALIS, Amanuensis. Carolus M. seu Alcuinus Epist. 84 : Angilbertum Manualem vestrse familiaritatis vestrse direximus Sanctitati. Qui quidem Angilbertus, Auriculariussive Secretanus dicitur ejusdem Caroli, Epist. 83. Manualis Notarius, in veteri Charta apud Baldricum in Chron. Camerac. lib. 1. cap. 52. quae sic clauditur : Ego Ernaldus indignus Presbyter et Manualis notarius hanc donationem... scripsi. Librarius ad manum, in veteri Inscript. 584.11. 2. MANUALIS, Instrumentum medicorum sic dictum, quod manu astringatur, dum plurima continet ferramenta, scilicet similiariam , angistrum , spathomerem, ginam vel giniam. Ugutio. ;! Nostris Manuel apuy, pro Etal, boutique, Mensa operarii. Arest. ann. 1312. in Eeg. Olim parlam. Paris, fol. 135 : Issues, saillies, huisseries, huvrelas, appentis, e&taures ou Manueles apuys, ne autres manieres d'ouvrages ou edifices es fros de la ville de S. Richier. 3. MANUALIS, Domesticus, familiaris. Joannis VIII. PP. Epist. 141 : Quoniam specialiter noster es Manualis. * Inquisit. ann. 1235. apud Gene, inter Gens. eccl. Rom. : Item dicit quod vidit bucarones... servire nunciis curias, sicut proprii curise Manuales, in omnibus sicut volebant et prsecipiebant ipsi nuncii. * MANUALIS, Manuoperarius, nostris Manoeuvre. Breve recordationis Boni Abb. S. Michaelis apud Pisas torn. 4. Annal. Benedict, pag. 435 : Quod habebam et habere potui, dedi in reparationem ipsius turris ad magistros ad Manuales, et ad quod necesse erat. >jc [ Pro fabrica pulpiti benedictionis quod fit in dicta basilica (S. Petri), videlicet dicto Johanni in deductionem sue prpvisionis et decem Manualibus predictis et infrascriptis.(Mandament. Gamer. Apostol. arch. Vatic., f. 159, an. 1463).] 1 MANUALIS, Servus praedio addictus. Chronic. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 395 : Unum servum Manualemnomine Marcellinum. Et col. 590 : Ut decima terrarum , quas Manuales laborant ad suas manus, et servi et libertini, etc. MANUALIS FIDES. Vide in Fides et Haltaus. Glossar. German, voce Handgebende Treue, col. 803. MANUALIS OBEDIENTIA. Vide in Obedientia. w MANUALIS PR^EBENDA. Vide in Prsebenda. 1 1. MANUALITER PUGNAEE, Manus conserere, cominus pugnare, Gall. En venir aux mains. Bar,tholomsei Scribse Annal. Genuens. ad ann. 1224. apud Murator. torn. 6. col. 436 : Imo, quod non est prsetermittendum, gens nostra, dimissis portis ipsius villse apertis, in occursum inimicorum foras exibant, et Manualiter cum eis pugnabant. Sallas Malaspinae lib. 4. Rer. Sicul. apud Baluz. torn. 6. Miscell. pag. 298 : Sane utrinque magna erat aviditas confligendi et tanta quippe quod modo milites, modo pedites Manualiter singulari concertatione se jungunt. 2. MANUALITER. Willel. Brito lib. 8. Philipp. :
Plusque laborabant populo Manualiter omni.

i. opere manuario.

1 3. MANUALITER , Paciflce. Charta circ. 1130. apud Murator. torn. 4. Antiq. ann. 1501. ex Schedis Praesid. de Ma- Ital. med. sevi col. 899 : Officio (diei Paszaugues : Manualiter colligere et sine aca- chse)incoepto, cicendelarius ebdomadarius porrigit panem azymum subdiacono ebdonatione quacumque de'dictis glandibus. * Vel potius nude, pro Manu, ut in madario, receptum de Manubio arckiepisCharta ann. 1330. ex Tabul. Flamar. : copi vel camera ejus. Juravit ad sancta Dei evangelia ManuaMANUBLA, Iteratio doctrine, in Gloss. liter tacto libra. [** Sub debito fidei, quam Isid. [Ubi apte omnino Grsevius : sunt ipse vicedominus Manualiter prsestitit, i. hsec, inquit prodigiose corrupta. Forte e. manu data promisit, in chart, ann. pro his substituendum : Manubiss, spo1291. apud Guden. in Cod. Diplom. torn. liatio, rapinss. Papias : Manubise, spoiia, 1. pag. 848.] Occurrit passim. Legitur rapinas, res de prseda manu collects^. Gloss. alia notione Manualiter deprehendi infra Lat. Gall. Sangerman. : Manubiss, Esin Manus. chargaites, espies, ou despoilles, chases TMANUALIUM. Vide Manuale 3. de proie, ropine.l MANUAPTUS, Ad manum, in promptu. * MANUBRIARE, Facere manubria vel Vita S. Wnebaldi Abb. Heidenhem. n. ponere ilia. Glossar. vetus ex Cod. reg. 8 : Primordialia Prophetarum vaticinia 521. Manubriare, Emmencher, in Glossar. aliasque Sanctorum expositiones Manuap- Gall. Lat. ex Cod. 7684. Unde Manubriatas habere solebat, ut de illarum imita- tor, aptator et opifex manubriorum. tione scripturarum aliquid exsequendo Arest. parlam. Paris, ann. 1368. in lib. conservaret. I. Statut. artific. Paris, fol. 305. y. : 11. MANUARIA, Exactionis genus, in Quam (yisitationem) pnefati mercerii ad Manneria. illos, qui dictos custellos Manubriabant et 2. MANUARIA, Securis, quae quibus- Manubriant, et non ad illos spectare et dam dextrale dicitur, [Provincialibus pertinere dicebant. Ibid. fol. 306. r. :Alii destrau.] Auctor de Miracul. S. Colum- manubria faciunt, alii ea perforant et bani cap. 27 : Jussit filio ut ei ferramen- specialiter inter dictos artifices sunt plutum, quod vulgo Manuariam vacant, af- res.qui dicuntur Manubriatores...Dictique ferret, quatinus arbusculas ipsius agri Manubriatores prsefati mercerii manubria succideret. Tabul. Casaur. 1. part. : Ven- et virolas per alias prasdictos facta, et aludidimus... et in ipso casale quicquid ha- mellas alibi fabricatas tradere consuevebere visus sum. Et pretium a vobis rece- runt pro Manubriando. pimus vaccas duas, porcos duos, pecudes MANUBRIUS, [Thuribulum.] Tabular. duas, vomerem unum, Manuariam unam. S. Eparchii Inculism. : Fecitque cruces et tabulas argenteas deauratas, calices [Vide Manaria.] MANUARIOLUM , Sudariolum quod vero et luribulos sive Manubrios, sonantia manu gestatur. Regula M'agistri cap. 81: cimbala argenteos deauratos, etc. In sestate habeant singula Manuariola li1 MANUBRUNEA, MANUBURNIA. Vide nea propter sudores. Mamburnus. ] MANUARIUS, Operarius, Manoeuvre. 1 MANUCALIS SPORTA. Vide ManuenVita S. Johannis Valent. Episcopi apud sis Sporta. Marten, torn. 3. Anecd. col. 1701 : AcceMANUCAPERE, In se quid suscipere, dit quemdam Manuarium in solemnitate vadem se praestare, se pro aliquo obliS. Mariss fcenum illicite carucasse, etc. gare : vox forensis. Charta ann. 1293. in MANU ARTIFICES, unica voce, apud Mi- Regesto Constabularies Burdegal. fol. chaelem Scotum lib. 2. Mensse Philoso- 204 : Ad majorem rei securitatem nobiles phies cap. 16. viri N. N. pro nobis Manuceperunt, et * MANUATA , Manipulus , pugillus , dicto Domino Regi in causam prsedictam quantum manu capi potest. Inquisit. omnia bona sua... obligarunt. Alia Guilann. 1254. in Reg. Olim parlam. Paris. : lelmi D. de Feritate ann. 1206. in TabuAbbas S. Sulpitii Bituricensis de qualibet lar. Abb. S. Vincentii, dioec. Carnot. : quadriga ducente sal Bituricum, habeat Propter ipsam quitationem ipse Hugo unam Manuatam salis pro quolibet equo concessit Canonicis, et Manucepit ad gade quadriga. Vide supra Manata et rantizandum cunctas eleemosynas ab anManua. tecessoribus suis factas. Alia ann. 1250. MANUATIM, de manu ad manum, Gall. in Tabulario Monast. Hederae fol. 103 : de main en main. Vetus Poenitent. apud Et Manuceperunt prsedictse persons pro Morin. : Interim poenitenles Manuatim se et pro aliis parochianis ejusdem villss ab Archidiacono reddantur Episcopo : et fide in manu nostra corporali, quod, etc. Episcopus reddat Diacono, qui ex parte [Charta Johannis Reg. Angl. in Lib. niejus est. gro Scaccarii pag. 380: Mandaverunt | MANUATTRECTATIONES. Quid illaetamen nobis, quod Manuceperunt pro eo* sint manuattrectationes , pro quibus dem Willelmo, quod veniret ad nos infra emendandis reo pecuniaria mulcta irro- cerium terminum.] Addit. ad Matth. Paris gabatur, non omnino constat: suspicor pag. 102 : Et post Mam redemptionem tamen ilia esse conventionum signa, inveniet 12. plegios qui ipsum Manucaquibus alter alterius manum percutie- pient, quod deinceps non malefaciet in bat ; quaa cum haberentur tanquam ju- parcis. Thorn. Walsinghamus in Ricardo ramenta, non dimittebantur nisi inflicta II. pag. 245 : Radulfus de Ferrariis et prius aliqua pecuniaria poena, quaa in Barones i.qui Parliamento proximo interusum cedebat sacerdotis ; unde Manuat- fuere, Manucaptus est, donee per magis trectationes inter ea quas erant flsci sacer- evidentes rationes suam innocentiam dedotii recensetur. Si quis yero hac voce clarasset, id est, se vadem constituit sismatrimonium, vel quidquid pro contra- tendi juri : nisi hoc loco manucaptus, hendo matrimonio sacerdoti persolve- sit idem quod captus. Gloss.Gr. Lat.: Aobatur, designatum existimaverit, non pvaXwto;, manucaptus. Occurrit priori diffitebor omnino. Tabular. Vosiense signiflcatu, in 2. Statute Westmon. cap. fol. 3 : Concesserunt Deo et Sancto Petro 12. apud eumdem Matth. Paris, ann. Vosiensi omnem fiscum sacerdotii ex ea- 1244. pag. 422. et ann. 1251. pag. 543. dem ecclesia, ex baptisteriis, ex posniten- Florent. Wigorniens. pag. 429. Bromtiis, ex Manuattrectationibus, et ex omni- pton. in Stephano pag. 1039. Duchesn. bus quse ad fiscum sacerdotii pertinent. in Probat. Hist. Vergeiac. pag. 142. * MANUBIUM, Promptuarium, pena- Bractonum lib. 3. tract. 2. cap. 1. in. ria. Ordo eccl. Ambros. Mediol. ann. Fleta lib. 1. cap. 41. 7. apud Stanfor-

MAN

MAN-

MAN

239

dium lib. 2. de Placit. Coronse cap. 17. cessus alicui ad vitam, et haeredum sub etc. Vide Manucaptio et Manucapere. censu annuq, certis conditionibus inter1 MANUCAPERE DE EATO, Haeredita- positis : prqinde diversus ab Alodo, qui tem adire pro sua parte. Charta ann. erat haereditarius. Tabularium Vindo1324. apud Thomasserium Consuetud. cin. ch. 17 : Cujus etiam Manufirmse Bituric. pag. 725 : Quod dictus Gaufridus censum de meo jure in eorum transfero habebit pro parte sua et pro parte Joannes dominium, ut hsec non Manufirma, sed sororis monialis Fontis-Evraudi, pro qua alodus deinceps exislat Majoris MonasteManucepit de rato, ut est dictum, castrum rii Monachorum. Charta Carol! Crassi Imperatoris ex Tabul. S. Cyrici Niyern. de Vodolione. MANUCAPTIO, [Fidejussio, cautio ; at- num. 34 : De Manu etiam firmis ut judique etiam interdumipse n'dejussor, Gall. cio Episcopi et dispositione sicut incipiunt Caution. Lit. Edw. I. Reg. Angl. ann. habere exordium, in judicio, et defini1306. apud Rymer. torn. 2. pag. 1005 : tione Episcopi utrum verse an falsse sint, Ipsi amid dictorum burgensium in An- utrum stabiles an inutiles sint, tantumgliam veniant ad inveniendum ibidem, si modo absque judiciali potestate comporpossint, Manucaptionem pro burgensibus tentur. illis... Et quod Manucaptio prasdicta per Manufirmarum primitus eadem fuit manum tabellionis in Instrumentum pu- conditio, quae feudorum et Beneficioblicum redigalur, et nobis sub sigillis Ma- rum, cum a dominis ad vitam concedenucaptorum postmodum transmittatur. rentur, eaque flnita ad donatores rediVide Memprisa.] rent. Hariulfus lib. 4. cap. 21 : Hanc MANUCAPTOR, in Synodo Exoniensi (terram) domni Geruini antecessores cuiann. 1287. cap. 50. in Fleta lib. 1. cap. dam concesserant Agenardo, ut quandiu 41. | 7. cap. 48. | 6. apud Henricum de vixisset, fir ma manu possideret. In hoc Knyghton ann. 1330. etc.pro vade.[Charta tamen inter se differebant, quod BeneflEduardi Reg. Angl. ann. 1369. apud Mar- cia nulli alii oneri obnoxia' essent, prseten, torn. 1. Anecd. col. 1509 : Et quia terquam homagio et servitio militari; dilectus nobis in Chrislo frater Philippus quo erga dpminum a quo habuerat Rannulfi procurator Abbatis de Ffiscampo quisquis iis investitus, tenebatur, ab eo in Anglia alienigena de potestate Ffran- requisitus. Manufirmae yero vilius quidcorum invenit coram nobis in Scaccario piam redolebant, cum sub censu annuo nostro... Manucaptores suos, qui manuce- concederentur. Exstat prseclarum et perunt pro prsedicto procuratore. Liber vetus de Manufirmae ad vitam concesniger Scacc. pag. 386 : Manucaptores sione Instrumentum, in Tabulario Nopro filiis Willelmi de Braosa.] Hamper- biliacensis Monasterii in Pictonibus, ex nor, seu Mainpreneur, in StatutO Acton- quo ejusmodi contractuum et concessioBurnel. ann. 11. Edw. I. Reg. AngL Vide num originem obseryare quivis potest ; Manucapere. quod quia hactenus ineditum, in lucem Vocis origo inde manasse videtur , proferre haud gravabor : Mos Mosaica a quod qui se vadem praestabant, aut flde- priscis temporibus est promulgata, ut quijubebant, ilium, cujus sponsores erant, cunque potens, vel aporos, possessionem ad judicem deducebant, Manuque illius suam venundare vellet, transacto anno apprehensa, seu capta, palam, coram jubilseo, id est, quinquagesimo, restituejudice et aliis, fldejussionem suam pro- retur illi possessio. Ad instar ergo hujuscemodi moris constitutum est per spatium fitebantur. MANUDUCTIO, Idem quod Conductus, hujus vasti orbis, ut Manufirma finitis Sauvegarde. Joannes Sarisberiensis lib. successoribus absque ulla calumnia re1. Epist. 33. apud Baron, ann. 1165 : Di- deat, unde fuerat. Igitur ego in Dei nocunt enim quod Pisani... mare ingressi mine Yvo Abba, et Fratres nostri cuidam sunt... et piraticam exercent, ut sine Ma- fideli nostro, Rorgoni scilicet, Canonico et nuductione eorum nulli omnino liceat Archidiacono S. Petri Pictavensis, Manunavigare in ilia mart. firmam facimus de tribus jugeris vinea| MANUENSIS SPORTA, Quae manu fer-rum, aut eo forsitan amplius. Et sunt setur. Sic legendum auctor est Grsevius, cus aliam Manufirmam de Cassanas, ut pro amanuensis sporta, apud Cassianum quandiu vixerit, teneat, et post discessum Collat. 19. 4 : Ob quam etiam causam sep- ejus ad locum S. Juniani remaneat, et ad tem dierum cibus, hoc est, septem praxi- festivitatem ejus omni anno unam libram maciorum paria sequestratum in proche- de piperum reddat. Manufirmam vero de rio, id est, Amanuensi sporta, die Sabba- Cassanas ipse et mater ejus Aldeardis, thi reponuntur. Alibi : Manucalis sporta, quandiu vixerint, simul teneant ambo, et post discessum amborum ad locum remapro Manualis ut putat la Cerda. MANUFICTILE, in Legibus Henrici I. neat, nullo contradicente propinquo. Si quis autem hanc Manufirmam calumRegis Angliae cap. 90. Manu operatum. MANUFIDELES, seu ultimarum execu- niare, vel inquietare prsesumpserit post tores voluntatum, in Concilio Coloniensi discessum Rorgonis et Matris ejus, mille ann. 1300. cap. 10. et in Synodo Colo- solidos coactus componat, et in ira Dei niensi ann. 1366. cap. 7. [Testamentum omnipotentis corruat, et alienus a consorBertholdi ann. 1275. torn. 2. Rer. Mq- tio Christianorum fiat, atque excommuunt. pag. 508 : Item volo et Manufideli- nicatus permanent, consepultus in inus meis committo, ut ipsi omnes com- ferno cum Dathan, Chore et Abiron. Et mensales meos, sive sint Canonici, sive ut hsec Manufirma stabilis et inconvulsa vicarii, post obitum meum in expensis cu- sit, -manibus Rorgoni et matris ejus Alrie mee procurent honeste per mensem, deardin est firmata, et parentibus illorum ne ipsos tanquam oves errantes contingat ad firmandum data. S. f Hugonis filii evagari. Statuta Eccl. Leodiens. ann. Alboini. S. -f Hugonis filii Arberti. 1287. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. Quandoque, et crebro, manufirmae da884 : Et nos excommtinicamus... omnes bantur non ad unius modp, sed ad executores seu Manufideles, qui bona de- primi aut secundi haeredis vitam, ita ut cedentium, quorum sunt executores inva- iis decedentibus, licet liberos haberent, dunt, recipiunt.]^'* Vide Haltaus. Glos- ad dominos reverterentur, quae erat sar. Germ, voce Treu-Hosnder . col. Praecariarum et Prsestariarum conditio. Liber Aganonis, sive Tabularium Mo1805.] MANUFIRMA MANUFIRMATIO, MANU- nasterii S. Petri Carnotensis : Pars vero FIRMABE. Manuflrma est, fundus con- B. Petro data a Guiberto Abbate quon-

dam improvide cuidam Militi et duobus hseredibus suis in Manufirma concessa esse dignoscitur. Prostant in eamdem sententiam varia Diplomata in Chron. Hariulfl lib. 4. cap. 21. in Tabul. Abbat. Vindoc. apud Gallandum de Franco alodio pag. 20. et in Tabulario S. Hilarii Major. Pictav. apud Beslium pag. 284. 286. 290. in quorum altero notandum occurrit, interdum successorum vocabulo non semper liberos, aut proximiores haeredes intelligi, sed eos quos ille cui fundus datus erat ad manufirmam, eligere aut nominare voluisset : Deprecatus est ut... cuidam viro nomine Mainardo, et duobus successoribus ejus, quoscunque eligere voluerit, sub censu 3. solidorum concedere deberemus. En aliud ex Originali Monasterii Nobiliac. desumptum : In nomine, etc. Interveniente Dei gratia Alboinus Episcopus (Pictavensis) atque Abbas Coenobii Nobiliacensis, cum omni Congregatione ipsius Monasterii, notum quidem fieri cupimus cunctis fidelibus S. Dei Ecclesise, praesentibus scilicet atque futuris, quod quidam fidelis noster nomine Bernerius, Sacerdos B. Petri Canonicus, accedens venit ad nostram pietatem et precatus est nos ut aliquid ex nostro beneftcio videlicet ut ei quarlas terras, et aliam terram, quantum in terra villa Vilziaco visum est habere S. Marise et S. Lucse Evangelistse et S. Juliani ex Nobiliaco Monasterio, sub Manufirma per nostrse auctoritatis scriptum dignaremur concedere, quod et omnimodo nobis placuit fecisse. Terminatur vero ex uno latere terra S. Petri, altera parte S. Hilarii, tertia parte terra S. Radegundis, quarta vero via publica. Eo videlicet modo, quandiu vixerit prsefatus Bernerius sub censu xvill. denariorum teneat, possideat, et faciat exinde quidquid elegerit, jure Ecclesiastico, nemine contradicente. Post suum quoque decessum, duobus successoribus suis qualescunque melius voluerit, sub eodem censu remaneat. Et si tardi, aut negligentes hujus census fuerint, duplicatum reddant, et res non perdant. Precamur denique omnes nostros successores, ut ea quse juste, ac rationabiliter statuimus, ita conservent, sicut a suis successoribus optaverintpermanere gesta. Ut autem hsec Manufirma in Dei nomine pleniorem obtineai vigorem manibus firmavimus, postea Fratribus Monasterii corroborandam tradidimus. S. Alboini Ep. hanc Chartam a me factam et firmatam, etc. Vide Hariulfum lib. 3. Chron. Cental. cap. 31. Certe inde colligitur vix ullum esse discrimen inter Manufirmam et Praestariam, quibus alienare solebant Ecclesiarum praepositi res ipsas Ecclesiasticas. Hinc querelaa Abbonis Monachi Serm. 5 : Diversis plane dolis et fraudibus prsedicti invasores Ecclesise destruunt 'sesidia Christianitatis, sedes f piscopales et Monasteria, hoc est, sciliprsediis cet, rapinis, precariis falsidicis, Manufirmitatibus iniquis. Vide infra Prsestaria et Precaria. Extinctis iis, ad quos Manufirma ex concessionis pacto devoluta erat, ad dominos revertebatur, nisi iidem eorum haeredibus denuo concederent, per novam concessionem, cujusmodi secundae, aut continuatae donationis in manuflrmam, exemplum profert idem Gallandus ex Tabulario sancti Cyprian! Pictav. pag. 19. Denique idem in manufirmis, quod in feudis, accidit : nam quae primum ad vitam concedi solebant, postmodum

240

MAN

MAN

MAN

haereditario jure possess* sunt, et de iis disponendi facultas, seque ac de feudis, concessa est. Unde non semel Manufirmas donatas Monasteriis legimus, apud Pithoeum in Oomm. ad Consuet. Trecens. art. 59. Ph. Labbeum torn. 2. Miscellan. pag. 567. Gallandum pag. 18. in Tabulario Vindocinensi Thuani, etc. Adde Jac. Petitum post Poenitentiale Theodori pag. 669. * Hujus posterioris usus testis est Charta Guill. episc. Oamerac. ann. 1287. ex Chartul. Valcel. ch. 65 : Comme Cholars de Audencort ait vendut al abbet et au convent de Vaucieles un courtil;... lequel courtil oils Cholars tenoit de nous a Mainferme, etc. Nullum porro erat discrimen inter manufirmas, et terras censuales, seu censui obnoxias, quae in eo differebant a feudalibus, quod censuales, seu manufirmae, nullum homagium, servitium, exercitum, domino, ut feuda, sed censum annuum tantummodo deberent, qui in pluribus locis in mutatione dpmini dupJicatur, ut habet Butilerius in summa rurali, ubi terras coterise, et Manufirmse, perpetuo feudalibus opponit, fol. 140. 154. 177. 183. 186. vet. Edit. Idem pbservare est in Consuetudinibus municipalibus Cameracensi tit. 1. art. 18. 23. 74. Hannonensi cap. 68. 69. 77. 80. 84. Montiumcap.4. 7. 12. 20. 21. 26. Atrebatensi art. 14. 23. 136. Valentianensi art. 81. 91. 182. Census de Manufirma, in Charta anni 1250. apud eumdem Gallandum : 15. solidos Paris, de capitali censu, qui census dicitur, census de Manufirma. * Interdum Manufirma, idem est atque prsedium ab omni prsestatiqne liberum et a quolibet servitip reali et personali immune, ut colligitur ex Charta ann. 1327. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 687 : Sunt omnia praedicta moventia de franchisia, vopata Manufirma, quod est idem quod franc alleu. ' Jam vero Manufirmse nomen inde manasse videtur, quod ejusmodi concessiones manu concedentium et donatorum firmarentur, peculiarisque esset iis in contractibus formula, quse in pierisque habetur, qups supra indicavimus : Ut autem hujusmodi Manufirma stabilis et inconcussa permaneat, manu propria firmavimus. Tabularium Ecclesias Gratianopolitanae ch. 12. sub Radulfo Rege : Signum Drogoni qui cartam eleemosynariam istam scribere et firmare vogavit manu ejus firma. Tabular. Brivatense ch. 257 : S. Ardmandi, S. Bertillse uxore sua, qui cartam confertoriam inter se conscribere vel adfirmare rogaverunt manu eorum firma. Form. 54. ex Andegavensib. : Unde convenit, ut manus eorum firmatas inter se accipere deberent, quod ita et fecerunt, etc. Tabular. Vindocinense ch. 106 : Quod factum est, quando omnes contactu manuum cartam firmaverunt. [Charta Eboli Comitis Pictav. apud Stephanot. torn. 3. Antiq. Bened. Pictav. MSS. pag. 343 : Ut autem hsec Manus-firmata pleniorem in Lei nomine optineat firmitatem manibus nostris propriis subterfirmavimus.] Neque difflteor tamen formulam hanc non in solis duntaxat Manufirmis ita fuisse usurpatam, ut in.aliis concessionibus non reperiatur. Imo observare licet ex Capitulari 3. ann. 803. cap. 19. et lib. 6. Capitul. Caroli M. cap. 237. Manufirmationes, appellari universim omnia Diplomata, Regum et Imperatorum manibus firmata et subscripta. Ita apud Beslium Charta Guillelmi Pictavensis Comitis ann. 1019. qua alodum

quoddam, Columbarium dictum, Mo- Auxitanae cap. 92 : Bonicellus captus nasterio Burguliensi concedit, absque olim apud Lavardenum, cum se redimere ullo census pnere, Manufirma appella- non posset, Raimundum Bergot consantur, his verbis : Data est hsec Manufirma guineum suum rogavit ut eum Manulevain civitate Pictavis, etc. Tabular. S. Mar- ret.] Vide Foros Aragonenses Edit. 1. tini de Campis : Ego Rex Henricus et Consuetudin. Tolosa? part. 2. Ruhr, de Regina, pariter et Philippus filius, cum Societat. et Consuetudines villae Marfratribus suis Manufirmatam corrobora- telli apud Justellum in Probationibus vimus. Alia Ludovici Regis ann. 936. Hist. Turenensis pag. 40. MANULEVATOR, inquit Michael del apud Sammarth. in Episcopis Parisiens. num. 49 : Petierunt ut Ecclesise S. Molino in Repertorio Foror. Aragon. : Petri in qua S. Medericus corpore quies- Fidantia et Fidejussor sunt vocabula sycit, Manufirmas quasfecerint Comes Ada- nonyma,... et Fori et Observantise dictis lardus et Abbo vassus,... prsecepto nostrse vocabulis promiscue utuntur. Consuetuauctoritatis renovaremus ac confirmare- dines seu Fori Jaccas in Hispania apud mus. [!;";: Vide Haltaus. Glossar. Ger- Hieron. Blancam : Mercatores de Jacca, man, voce Handfeste, col. 802. et voce vel alias homines extraneos nullus au deal pignorare, nee desturbare, nisi fideHandfestung, col. 2206.] FIRMA. MANUS, pro Manufirma, occur- jussor sit, Manulevator, vel creditor. Ibirit in Chronico Andrensi pag. 366. 372. dem : Nullus sit fidejussor, vel Manulevator ultra quam potest. Usatici Majori458. } MANUFIRMITAS, Charta qua fund us censes MSS. : Debitor vel fidejussor posalicui nomine Maniifirmse conceditur, sit dare pignus suo creditori ad 10. dies in Chartulario sancti Cypriani Pictav. cum Manulevatore idoneo. Vide torn. 8. Vide Gloss. Juris Gallici v. Main-ferme. Spicilegii Acheriani pag. 195. Itali Mal] MANUFOLLIA, Chirotheca?, Gall. levadore dicunt, de qua voce vide MenaMouffles. Miracula S. Martialis Episc. gium et Ferrarium. torn. 5. Junii pag. 555 : Cujus ictu MaMANULEVATIO. Gharta ann. 1237. in nufollia, quse sub capite auro fota posue- Regesto Gpmitatus Tolosaa fol. 93 : Fonrat, patefacta in pavimento Ecclesiss, ac tes. piscarias, et ribalica, qu&stas, toltas, si sacrilegii horrore impedita, orna- successiones, et escaducas, Manulevatiomenta gemmarum in lucem coram testi- nes, et adempriva, etc. [Statuta Massil. bus vomuerunt. lib. 1. cap. 1. 18 : Item, quod ipse Rec* MANUFORTIS, Davidis epithetum, tor teneatur post exitum sui regiminis apud Glabr. Rodulph. torn. 10. Collect. moram facere in Massilia per quindecim Histor. Franc, pag. 41 : Sicut ait Manu- dies continuos, causa persolvendi debita fortis insignis prgecentor beilorum Do- et Manulevationes si quae debuerit, et sumini : Dejecisti eos, inquiens, dum alle- bierit tempere sui regiminis, vel post quandiu fuerit in Massilia donee solvent, varentur. MANUINSPEX, xs.ipoa-x.6Koi;, in Gloss. vel solvi fecerit debita quae tune temporis debebit in Massilia, et ManulevaGra3C. Lat. MANULARES. Glossar. Grsec. Lat. MS. menta, vel alius seu alii pro eo, et nihiloet Editum : Movoxepoa, Mamillares. Repo- minus secum retineat interim omnes illos nunt viri docti mawwaies;sed legendum qui pro eo aliquid Manulevassent temvidetur manulares, seu manuleares. pore sui regiminis, quod tamen nondum Vide Manulea. esset solutum.] MANDLATUS. Vide Manlat. 1 MANULEVATUM, Eadem notione, in MANULAVIUM, ubi lavantur manus, Charta ann. 1412. ex Archivis D. de Flaantiquis malluvium. Ugutio. marens : Recognosco me recepisse ab AyMANULEA. Glossarium vetus : Manu- merico Rermondi plenum et integram so 1 lea, x 'P ?- Grl. Grseco-Lat. : Xeipt'o mani- lutionem, satisfactionem et emendam in cium, manuela. Jo. de Janua : Manulea, et de omnibus et singulis debitis, creditis, manica, manuleatus, manicatus. [Unde Manulevatis. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Manche de MANULEUTA, Idem quod Manulevatio. robe, ou amannette, comme chaiene de Prima Curia Generalis Catalonise Jacobi fer a mettre en prison par les mains.] Regis Aragon. ann. 1291 : Nee ejiciamus Gloss. ^Elfrici Anglo-Sax. : Manuliatus, ipsum a captione, neque absolvamus Mavel manicatus, g e s l e f e d . Gloss. Lat. nuleutam, si manulevatus erit, usque Gall. : Manulea, idem quod manica. dum restituerit malefactum. Occurrit ibi MANULEARII, qui manuleas faciunt, a pluries. manuela, quss est manica. Ugutio. *1. MANULEVATIO, Fidejussio, cautio. 1 MANULEVAMENTUM. Vide Manule- Vide in Manulevare. vatio in Manulevare, 2. MANULEVATIO, Dpminorum jus MANULEVARE, Fidejubere. Consuetu- mutuo sumendi a subditis res ad vicdines et jura Eccles. de Regula in Aquit. tum necessarias ; quod non sine aliqua torn. 2 Bibl. Labbei: Omni tempore sta- cautione fiebat : unde nomen. Pariag. tutum est forum in villa Regulae. In die inter comit. Fuxi et abb. S. Anton. Sabbati dominus de Girunda tenet in hoc Apam. ann. 1149. inter Probat. torn. 2. foro in feodum de Priore justitiam mer- Hist. Occit. col. 526 : Consentio etiam cati : nee debet alia die Sabbati aliquid tibi (Rogerio Bernardi comiti Fuxi) Maultra rivos emere : quod si factum fuerit, nulevationem ciborum et vestimentorum ad dominum Girundae pertinet justitia, in castello, sicut usus est, perunum menet ipse die Sabbati Manulevabit. Et infra : sem. Vide supra Malevantia. Prior et Claviger poterunt Manulevare. * 3. MANULEVATIO, Cessio, abalienaIbidem : Si duo vel tres socii fuerint in tio. Testam. Romei de Villanova ann. porco vel vacca vel ariete, de unoquoque 1250. ex Tabul. D. Vencia? : Item debeo Manulevabit, etiam si unus vendiderit Guillelmo Elzeario pro Manulevatione et pro omnibus. Fori Morlanenses art. 22 .: alienatione mihi facta, viginti quinque liNemo hujus villse debet domino accommo- bras Raymonetas. dare, vel Manulevare pr&ter voluntatem \ MANULIATUS. Vide Manulea. \ MANULIS. Vide Manulus. suam. Fori OscaB ann. 1247. fpl. 4 : Cum * MANULIUM, Lo instrumentodemano. pro ullo clamo aliquis homo pignoraverit alii homini aliquam bestiam, et postea Glossar. Lat. Ital. MS. dederit ei ad Manulevandum usque ad MANULUS. Charta ann. 1197. apud certum terminum, etc. [Chartarium Eccl. Ughellum torn. 7. pag. 1275 : Unam sto-

MAN

MAN'

MAN

241

lam de catasfittulo, unum Manulum de et mercato, comitatu vel hundredo coram catasfittulo, etc. Forte manipulum, vel testibus, et palam faciat, et liberas ei vias manulem, seu manualem. Chronicon conscribat apertas, et lanceam etgladium, Fossaenovae aim. 1196 : Manibus suis po- vel quss liberorum arma sunt, in manibus suit super altare...pulchramstolam cum ei ponat. In Formulis veterib. Bignonii Manule, optimum tunicam, etc, cap. 6 : Ut eat ubique, et quam voluerit MANUMISSIO, apud Justinianum Ins- partem pergat, tanquam si ab ingenuis tit, de Libertinis, et ex eo Glanvillam parentibus fuisset natus. In Testamento lib. 5. cap. 5. et in lib. 2. cap. 14 : est li- Billongi Episc. Veronensis anni 850. bertatis datio, nam quandiu quis in servi- apud Ughelium : Ut ambulandi liberam tute est, manui et potestati sui domini habeat licentiam. In Lege Longob. lib. suppositus est. Et cum manumissus fue- 2. tit. 35. 1. [** Rothar. 225.]: De quarit, ipse est a manu et potestate domini tuor viis ubi volueris ambulare, liberam sui liberatus. Adde Littletonem sect. habeas potestatem. Vetus Charta manu204. Hinc formula, Per manum liberum missionis : Ut post hunc diem in 4. angudimitlere, in Lege Bajw. tit. 4. Liberum lis terras licentiam et potestatem habeat dimittere, tit. 7. | 11 : Per manum pro- faciendi qualemcunque seniorem eligere priam seu per alienam liberum dimittere, voluerit in omnibus, et sibi ambulet, et in Lege Ripuar. tit. 57. 1. Manum su- sibi vivat, de libera et absoluta maneat per servum mittere, tit. 58. 8. Bractono omnibus diebus vitas suse. In rnanumisvero lib. 1. cap. 5. num. 8. manumissio, sione Burgensium Burgi S. German! de est datio libertatis, i. de tertio secundum Pratis ann. 1250: Et omnimodam serviquosdam, quia libertas quse est de jure tutem quam habebamus, vel habere potenalurali, per jus gentium auferri non ramus, in dictis hominibus, et eorum haspotuit, licet per jus gentium fuit obfu- redibus quantum ad personas et corpora scata. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. ipsorum ubicunque de castero se transferre Germ. pag. 331. sqq.] voluerint, totaliter et in perpetuum remitManumissionum autem species variae timus,... ac perpetuas libertati donamus. recensentur : alia enim est directa, alia Sane, ut est apud Nicolaum I. PP. in conditionalis. Responsis ad Bulgar. cap. 20 : Liber non MANUMISSIO DIRECTA., dicitur abso- est, si quis de patria sua non audet exire. lut.a, plenaria, nullo retento pbsequio, Vide Cujacium lib. 14. observat. cap. 27. aut patronatus jure, in Concilio Tole- [** et Savin. Hist. Jur. Roman, med. tano IV. can. 73 : Quicunque libertatem temp. torn. 2. cap. 9. 46.] o, dominis suis ita percipiunt, ut nullum * Hinc est, quod ubi quis in monasibimet in eis obsequium Patronus reten- chum recipiebatur, inclinato capite, cui tet: isti si sine crimine capitali sunt, ad manum impositam habebat prior, per Clericatus ordinem suscipiantur, quia quatuor partes sese vertebat, quasi lidirecta Manumissione absoluti esse nos- bertati nuntium daret. Hujusmodi cerecuntur. Qui vero retento obsequio manu- monise meminit Ordinarium S. Petri missi sunt, pro eo quod adhuc a patrono Aureae-val. ubi de canonico regulari reservituti tenentur obnoxii, nullatenus cipiendo : Postea prior claustralis accisunt ad Ecclesiasticum ordinem promo- piat canonicum (novitium) et faciat ei vendi, ne, quando voluerint eorum do- fieri signum sanctas crucis, tenendo eum mini, fiant ex Clericis servi, Adde Gapi- et tangendo eum de manu super caput, tulare Attonis Episc. cap. 62. Libertas vertendo eum per quatuor partes, inclidirecta, in leg. un. God. Th. de Manu- nando caput versus terram in signum humiss. (4, 7.) Dicitur etiam perfecta et ab- militatis et obedientias. Deinde ducatur soluta ingenuitas, in Charta Ludovici ad tondendum caput tonsura regulari, ut moris est. Pii laudata in v. Ingenuitas. Manumissionis directae ea est formula Hujusce formulaB praa caeteris damus apud Marculfum lib. 2. form. 32. 33. 34 : testes praeterea duasChartulas ex Tabul. Te ilium aut ilium ex familia nostra a S.LaudiAndegavensisexcerptas,quarum prsssente die ab omni vinculo servitutis prima sic se habet: Quoniam omnis absolvimus, ita ut deinceps tanquam si ab potestas a Deo est, et qui potestati resistit, ingenuis parentibus fuisses procreatus, ordinationi Dei resistit, qui summa et mivitam ducas ingenuam, et nulli hseredum rabili dispensatione Reges et Duces, cseteaut prohseredum nostrorum, vel cuicunque rasque potestates in terra constituit, ut servitium , nee libertinitatis obsequium minor majori, ut consequens erat, serviret debeas, nisi soli Deo, cui omnia subjecta potestati; et inter eos, quosdam dominos, sunt: peculiari concesso, quod habes, aut alias servos esse voluit, ita tantum ut et deinceps elaborate poteris. Adde Formu- Deum Domini, et servi Dominos veneralas vett. Bignonii cap. 13. Formulas se- rentur et amarent, juxta illud Apostoli, cundum legem Rom. cap. 12. et alias Servi obedite dominis carnalibus cum apud Vadianum lib. 2. de Golleg. et timore et tremore; et ad dominos, Domini Monast. German, pag. 74.83. Goldastum quod justum est et sequum est, servis in Chartis Alaman. cap. 7. 8. et Rollan- prssstate, minas remittite, quia et vos dodinum in Arte Notariae cap. 7. rubr. 4. minum habetis in coslo : si et vobis et illis Manumissionis directae potissimus ef- dominatur, quicunque ipse, qui Rex et fectus erat libertas data manumisso dominus omnium est, forma et speculum eundi quo vellet, quaa variis formulis totius boni, jugum servitutis pro nobis concipitur. Plautus in Mensechmis : Li- subire dignatus est, quatenus nos a Legis ber esto, atque abito quo voles. In Lege maledicto et servitute diabolica liberaret, Burgund. tit. 57: Ut habeat licentiam et suss ineffabilis libertatis participes effiquo voluerit discedendi. In Lege Ripuar. ceret. Idcirco ego pro redemptione animas tit. 61 : Si quis servum suum libertum mese et pro seternse beatitudinis retribufecerit, et civem Romanum, portasque tione, hunc servum mei juris W. et omnem apertas conscripserit, etc. [** Et subiciun- fructum ejus ab omni servitutis ejus jugo tur cives Romanas portas apertas liber a absolvo, ut ab hodierna die et deinceps potestate eant pergant partem, quam se securus, et suss polestatis exislat, eat quo.elegerint, in chart, ann. 784. apud Neug. cumque voluerit, portas habens apertas, Cod. Dipl. Alem. num. 88. torn. 1. pag. et nulli servitutis obsequium, nisi soli "81. Vide Brisson. de Formul. lib. 8. pag. Deo, pro cujus amore ipsum manumitto, 827.] Leges Henrici I. Regis Angl. cap. debeat, etc. 78 : Qui servum suum liberat in Ecclesia, Altera hisce verbis concipitur : Piissi-

mus dominus noster Jesus Christus salutem humani generis paterno amore desiderans inter alia praecepta, quse fidelibus suis dedit ut ssternss vitse gaudia possent adipisci, prsecepit eis debitores suos a debitis illorum absolvere, quo ipsi ante summum judicem suorum commissorum veniam securi valeant expectare. Tantae igitur auctoritatis prssconio compulsa, dominssque Hugardis Comitissas gratia precibusque animati, nos Canonici S. Laudi hunc fidelem nostrum Radulfum Ecclesias nostrss vinculo servitutis obnoxium, ab omni debito servilis conditionis, pro animabus nostris, Goffridique Comitis excellentissimi, qui potissimus Ecclesise nostrae fundator et ornator extitit, omniumque benefactorum nostrorum, absolvimus: ut deinceps, cum omni fructu suo, licentia liberali donatus, in quamlibet mundi partem eat, nee cuiquam successorum nostrorum eum ab arbitrio suo revocare liceat. Actum est Andegavi in Claustro S. Laudi 4. Kal. Octob. Anno ab Incarnat. Dom. 1112. Ind. 5. concurrente 1. Epacta 1. Luna 3. Paschali Papa sedem Apostolicam obtinente, Ludovico in Gallia regnante, Fulcone adolescente Consulatum Andegavensem regente, Raignaldo Episcopo Andegavensem Ecclesiam gubernante. Huic rei affuit Raignaldus Episcopus, et de Canonicis sancti Mauricii de laicis... prassentibus et videntibus istis testibus imposuimus nos Canonici S. Laudi manus nostras super caput Radulfi, ob favorem et confirmationem libertatis suse, videlicet Radulfus Sacerdos, Rotaldus Sacerdos, etc. Alter Manumissionis plenariae in Chartulis adscriptus effectus erat in peculiis Manumissorum quse ipsis deinceps competebant, hac formula , Peculiari concesso quod habes, aut deinceps elaborare poteris, apud Marculfum lib. 2. form. 22. * Charta Gauf. comit. Andegav. ex Tabul. S. Alb. : Eat vias quadrati orbis, nemine reclamante, habere suum libere possideat et quid de eo voluerit sibi facere liceat. Ejusdem manumissionis absolutae effectus, pluribus declarantur in Charta Guill. de Sancta Maura thesaur. eccl. Laudun. ann. 1332. ex Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1195: Eximentes penitus'eum et dimittentes nunc et imperpetuum a nostra potestate, manu, dominio et ab omni condilione servili et gravamine ac etiam operis et operarum impositione obsaquialium, quse consistunt in faciendo et in assurgendo, salutando et hujusmodi, quam earum quse consistunt (in) non faciendo, ut puta non de vocando in jus manumissorem, venia non petita, et aliarum omnium, tarn artificialium quam fabrilium, et revocatione in servitutem ob quamcumque ingratiludinem, et breviter ab omni jure patronatus, quocumque sit, illud sibi libere remittentes. Testamenti etiam condendi facultas indulgebatur, j usque civitatis Romanae, quod testantur yeteres formulae cap. 13. etc. Salvianus lib. 3. ad Ecclesiam Cathol. : In usu siquidem quotidiano est, ut servi, etsi non optimse, sed improbae servitutis, Romana a dominis libertate donentur : in qua scilicet et proprietatem peculii capiunt, et jus testamenti consequuntur ita ut et viventes cui volunt res suas tradant , et morientes donations transcribant. [Charta ann. 1251. in Bibl. Colbert. : Totam dicto capitulo absolvimus et in omnem libertatem, vitam, bladagium et Guil. Radulfi, filium suum constituimus et inducimus, et tamquam Cives Romanos eos et suos pronunciamus.] 31

242

MAN

MAN
permanseril, si autem dictus Guillermus clericus esse noluerit volo ut in prislinam redigatur servitutem. * Manumissionis vero, cui adjecta erat conditio, haec procul dubio moderatior, qua manumissus contra patronum nemini auxilio esse debebat. Charta Petri episc. Laudun. ann. 1377. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 12 : Edelinam feminam nostrum de corpore, videlicet de capitagio duarum chalongiarum,.... sub infrascriptis modis et conditionibus manumittimus per prsesentes, videlicet quod de csetero, tanquam advocata vel procuratrix seu alio modo quocumque contra nos, successores nostros episcopos, vel ecclesiam noslram Laudunensem alicui alteri, publice vel occulte, consilium, auxilium, vel patrocinium aut juvamen dare ac etiam impertiri non posait. * Interdum unius mensis servitium in anno exigebatur. Charta Eustach. de Conflansann. 1238. in Chartul. Campan. Cam. Comput. Paris, fol. 380. y col. 1: Ego franchivi Robertitm de Besil et haeredes ipsius de corpore Marias quondam uxoris suse procreatos: ita quod dictus Robertus mihi serviet per unum mensem in anno, tanquam de libero feodo, vel alter sufficiens loco sui, si haberet essonium, per quod non posset mihi servire ; nee ipsum ultra dictum servitium possum cogere ad aliud servitium mihi faciendum. * Duriores nonnunquam adeo erant conditiones, ut haec libertas a servitute nihil discreparet; puta cum manumissus, etiam clericus factus, servitio ita mancipatus remanebat, ut ab eo recedere nullatenus posset, imo tanquam fugitiyus servus repeteretur, et cujus posteritas seryituti obnoxia esset. Ejusmodi manumissionis exemplum profert Tabularium Major, monast. circa ann. 1162. in Lib. de Servis fol. 32: Noverit posteritas quod dominus abbas Alvertus et Majoris monasterii fratres quemdam servum S. Martini, nomine Radulfum, liberum fecerunt et clericaverunt, tali ratione et convenientia, ut numquam se a Martini servitio ad alienos transiens auferat; sed, sicut prius, omni famulatu monachis ejus subjiciatur. Quod si se subtraxerit, revocetur ut fugitivus et repetatur ut servus, ubicumque fuerit. Prseterea ut caste se agat et pudicitiam tueatur. Et si ad ordines' ecclesiasticos promotus fuerit, numquam ausu illicito mulieri societur turpi cupidine illectus et nefaria temeritate, sicut nonnulli, deceptus, qui publicis, fronte perdita, nupliis contra jus fasque uxoribus sacrilegis, imo scelestipribus adulteris copulantur. Sin vero clericus sclum manens uxorem duxerit, fructus ejus, si scilicet infantes habuerit, cum omni eorurn deinceps progenie S. Martini sit servituti, qua pater eorum, antequam clericus fieret, astringebatur, addictus, etc. Sed posterioribus saeculis longe magis obtinuit apud nostros imperfecta hsec libertas, quse ita concedebatur, ut retentis servorum obsequiis ac operis consuetis, non tarn servile nomen deleretur, quam servitus ipsa augeretur, adeo ut ad abolendas et extinguendas duras istas conditiones manumissionibus appositas, rursum manumissiqnes alise necessariee essent. Istiusmodi sunt eorum manumiss^ones, quos homines de corpore et de capite, vel capitales appellabant, qui et obsequia de corpore suo, id est, operas et corvatas, (unde nomen) et censum de capite seu capitale quotannis exsolvere tenebantur, qui ita glebse addicti erant, ut ab ea recedere iis non licitum esset, quemadmodum nee matrimonia

MAN
contrahere inconsultis dominis , quae quidem suis omnia locis pluribus observamus. In hoc tamen a servis differebant, quod ad testimonia interdum contra liberos admitterentur. Charta Caroli M. ex Tabulario S. Germani Paris.: Nemo homines de capite in judicio reprobare ullatenus prsesumat. Alia Caroli C. ex eod. Tabular, apud Beslium in Episcopis Pictav. pag. 33 : Homines de capite contra liberos in omni placito testimonium ferre concedimus. 55H- De iis baud dubie postremis manumissis intelligendum Capitul. Childerici III. n. 15. quo libertis testimonium dicere vetatur : Libertus et liberta in nullis negotiis contra quemquam testimonium dicere permittantur, exceptis illis causis in quibus ingenuitas deesse dinoscitur, sicut pr&missum est, et de servis. Perstitit diu imperfecta ista libertas apud nostros, quam rectius servitutis nomenclatura vulgo donabant, quod nihil ferme haberet quod libertatis esset, jmo paene omnia quse servitutis ; donee sensim aboleri coepit, dominis ipsis seu pietate ac misericordia motis, vel ex ipso compendio, acceptis ab manumissis pecuniis, plenariam libertatem indulgentibus. Nam interdum singulatim ea conferebatur libertas, interdum subditis omnibus servitutis istius nexu deyinctis. Utriusque manumissionis inflnitse propemodum exstant Charts, ac prioris quidem apud Doubletum in Histor. S. Dionysii Monast. pag. 907. Haraeum in Castellanis Insulensib. pag. 181. 182. Locrium in Chronico Belgico pag. 128.129. Buzelinumin Gallq-Flandr. pag. 55. 533. Duchesnium in Hist. Vergiacensi pag. 241. Guichenonum in Bibl. Sebusiana pag. 43. in Histor. Bressensi pag. 5. etc. Manumissionum generalium, seu libertatum, quae pagorum incolis istius servitutis nexu obligatis generatim conferebantur, aliae complures pariter leguntur Chartae, ac in primis Sugerii Abbatis S. Dionysii ann. 1125. pro hominibus villse S. Dionysii apud Doublet, pag. 857. alia deinde Ludovici VII. Regis Franc, ann. 1180. apud Hubertum in Histor S. Aniani, qua servos et ancillas quos homines de corpore, inquit, appellamus quicunque erant Aurelianis, et in suburbiis et vicis et villulis infra quintam leucam existentibus, eorumque filies filiasque ab omni servitutis jugo absolvit, et tanquam qui ingenui nati fuerant, vult permanere liberos. Extat ibidem alia anni 1206. qua Capitulum ejusdem Ecclesias ad 300. manumisit. Ludqvicus Comes Blesensis et Clarimpntis in Charta ann. 1197 : Omnes homines Credulio manentes taliam mihi debentes et eorum hseredes, a talia, ablatione, impruntato, et roga coacta, de csetero penitus quitos et immunes esse concedo, statuens quod quicunque Credulio masuram habuerit, 5. solidos Parisiensium singulis annis persolvet, etc. Infra : Similiter omnes Credulio manentes, qui de mea servili conditione erant, et eorum hseredes et teneuras ab omni jugo servitutis mess penitus quito et absoilvo. Quilibet si a villa recedere voluerit, liber et quietus recedat, etc. Habetur alia Mathildis Comitissae Nivernensis 1. Aug. ann. 1223. qua cives de Autissiodoro tam in civitate, quam in suburbiis, et Burgo S. Gervasii manentes, et ipsorum hseredes, qui non erant de libera conditione, omnino et in perpetuum manumittit, el servitutis opprobrio post-

* Hac manumissione praesertim absoluta donabantur servi, qui clero cooptandi erant, in cujus signum, maxime si ecclesiae servitio addicti, ab unoquoque canonico solemni ritu tondebantur, teste D. Le Beuf torn. 2. Dissert, pag. 92. non sine aliqua tamen conditione, ut videre est infra lin. Singularis certe, pag. 254. col. 1. et in Mercur. Franc, ann. 1734. mens. Sept. pag. 1953. SBS" Manumissioni directse earn quoqueaccensendam existimo quse sub conditione census annui tantum concedebatur, cujus exemplum nobis profert Charta Alfonsi Com^tis Pictav. ann. 1269. in Bibl. Colbert.: Manumittimus et ab omni jugo servitutis absolvimus. et quitamus ipsum et hseredes suos de corpore ex legitimo matrimonio procreatos et procreandos perpetuse libertatis munere decorantes, bona ipsius tarn mobilia quam immobilia de caselagio seu aliunde provenientia... possidenda pacifice et quiete in perpetunrn relinquentes , volentes ut exinde faciant suam in perpetuum omnimodam voluntatem sub deverio sex denariorum Tholosanse. monetse pro caselagio suo, nunc a nobis eidem concesso in feudum censuale. Manumissionis species altera, directse opposita, ea erat, quse sub conditione, yel retento servitio ac obsequio flebat; ita ut qui manumittebantur, non plenariam ac omnimodam libertatem consequerentur, ut Latini Juniani, et Dedititii apud Romanos, sed quodammodo obnoxii remanerent, eoque nomine veluti servi ad sacros Ordines non possent romoveri, ut est in Concilio Toletano V. can. 73. laudato. Leo Ost. lib. 1. cap. 16: Servos autem suos et ancillas omnes libertati donavit: ita, tamen ut essent sub ditione et tutela Monasterii, singulique singulas annuatim operas Monasterio ubi eis prseciperetur, exercerent. Exstat apud , Marculf. lib. 2. cap. 33. formula imperfectse manumissionis, qua scilicet manumissor servo suo libertatem cqnfert, ea conditione, ut dum advixerit, sibi deserviat: post obitum vero suum, si sibi superstes fuerit, sit ingenuus, etc. Quae fuit olim dedititia libertas. Cap. vero 34. habetur alia formula,,qua ita libertas datur, ut manumissus manumissoris sepulcrum luminaribus annis singulis procuraret. Exstant prseterea in Tabulario Fossatensi formulae alias ejusmodi conditionalium manumissionum, ann. 1266. in hsec verba: Manumittimus sub conditionibus insertis inferius, et de voluntate ipsorum ante manumissionem, non tamen causa onerandse libertatis talia jura retinemus, etc. In alia vero Charta ann. 1270. ubi eadem verba habentur, haec subduntur: Item voluit dicta Isabellis suo et hseredum suorum futurorum nomine et expresse consensit in jure coram nobis, quod nee ipsa, nee heredes sui possint petere, habere vel tenere possessiones aliquas, sive aliqua bona jure proximilatis parentum vel consanguineorum suorum per emptionem, vel etiam quemcunque alium titulum sive modum, nee ex testamento vel ab intestato succedere, dummodo proximiilli sint, vel fuerint de conditione, et manu mortua ipsorum, etc. S5^ Singularis certe manumissionis conditio quam exhibet Charta Guillelmi de Curtiniaco ann. 1207. ex Tabul. Crisenon : Ego Guillermus de Curtiniaco notum facio univsrsis prsesentibus et futuris, quod pietatis intuitu et remissione peccatorum meorum manumisi Guillermum filium Roberti de la Curt, si clericus

MAN

MAN

MAN

243

posito et quittato, ipsos et hseredes ipsorum bonnes et louables conditions, et pour ce quotiescunque voluerint ab Aulissiodorp especialment que notre commun pueple, ui par les Collecteurs, Sergens et autres recedant et libere, ventmtamen suis ipsis fficiaus qui ou temps passe ont este derebus manentibus. Prostant similes mariumissionum generalium Ohartae Hen- putez seur le fait des Main-mortes et forrici II. Brabantise Ducis ann. 1247. pro mariagesf ne soient plus grevez ne domavassallis suis, et Hugonis Castellan! giez pour ces choses, si comme il ont este Gandensis ann. 1243. pro hominibus suis jusques-cy, laquele chose nous desplet. Et de Wasia, apud Miraeum in Diplom. pour ce que les autres Seigneurs qui ont Belg. pag. 174. et 396. Alia Guillelmi Ab- hommes de cors, pregnent exemple d nous batis S. Dionysii ann. 1248. pro homini- de eus ramener d franchise : Nous qui de bus villarum ad idem Monasterium per- vostre leaute et approuvee discretion nous tinentium apud Doubletum pag. 907. ftons tout d plain, vous commettons et Alia denique Thomae Abbat. S. Germani mandons par la teneur de ces Lettres, que Paris, ann. 1250. pro Burgensib. S. Ger- vous aliez en la Baillie de Senlis et es mani apud Brolium lib. 2. Histor. Pari- ressors d'icelle et d tous les lieux, villes, siensis pag. 279. Caroli Comitis Vaden- Communautez et personnes singulieres, sis 9. April, ann. 1311. proservis ejusdem qui ladite franchise vous requerront,traiOomitatus in 47. Regesto Ohartophylacii tiez et accordez avec eux de certaines Regii ch. 118. et alise apud Thomasse- compositions par lesqueles souffisant reriuminConsuetudinibusBituricensibus. compensation nous soit faite des emoluExhinc Reges nqstri, non tarn pieta- mens qui desdites servitutes pooient venir tis, quam compendii intuitu, ita rerum d nous et d nos successeurs, et d eux donac status urgente necessitate, subditos nee de tant comme il puet toucher nous et suos omnes huicce servituti obnoxios nos successeurs, general et perpetuel fransubinde libertate donarunt, accepta a.b chise en la maniere que dessus est dit, et iis indemnitate : atque in primis Phi1 selon ce que plus plainement le vous avons lippus Pulcher, qui Diplomate ann. dit, desclaire et commis de bouche, et nous 1302. quod descriptumlegitur in Regesto prometons en bonne foy que nous pour 36. Chartophylacii Regii, Charta 47. nous et nos successeurs ratifierons, et Magistro G. de Gilliaco prsecipit, ut in aprouverons. tendrons et ferons tenir et Ballivia Cadomensi certum servorum garder tout ce que vous ferez et accorderez numerum manumittat, acceptq ab iis sur les choses dessusdites, et les lettres que libertatis pretio, ob ingruentia cum vous donrrez seur vos traitiez, composiFlandrensibus bella, data ei facilitate, tions et accors de franchise d villes, comut ipsemet loquitur Rex, manumittendi munautez, lieux ou personnes singulieres, homines nostros de creor, (sic, i. de cor- nsus les agreons desorendroit, et leur en pore) et quascunque personas Baillivias donrons les nostres ; seur ce toutefois que jugo cujuslibet hominis conditionis astric- nous en serons requis. Et donnons en mantis, eosque ab servitutis onere liberandi, dement d tous nos Justiciers et subgets, plenius et plene libertati donandi, ac con- que en toutes ces choses il obeissent d cedendi eisdem vice et auctoritate nostra, vous, et entendent diligemment. Donne d quod possint esse Burgenses, et gaudere Paris le tiers jour de Juillet Van de grace privilegiis, libertatibus, et franchisiis qui- 1315. buscunque , quibus gaudent Burgenses Alio porro Diplomate iisdem Commisalii regni nostri, usque ad certum nume- sariis praecipit, ut si qui ex servis manurum, concedendi quoque quibuslibet mitti nolint, ab iis, habita facultatum temporalibus fidelibus nostris, quod homi- ratipne, rata subsidia exigant. Tradit nes suos de corpore, vel personas alias sibi denique Boissius in tractatu de Juribus subjectas jugo cujuslibet servitutis manu- dominicis cap. 32. Henricum II. Regem mittere valeant, et ab hujus servitutis Delphinates, Bressienses, Sabaudos, onere, etc. Idque mediante pecunia. Bugeienses et Veromeenses ab pmni Exstat simile Ludovici Hutini Diploma, talliabilitatis et manus mortuse servitutiquod ex primo Memorialium Oamerse bus absolvisse, Edicto mensis NovemComput. Paris, volumine, f.77. eruimus, bris ann. 1552. hocque loco integrum describere operse Quod porro spectat ad generales istas pretium existimamus : Lay spar la grace manumissiones, haud videtur omittende Dieu Roy de France et de Navarre, a dum quod de Blanchae Reginse sancti nos amez et feaux Mestre Saince de Chau- Ludovici matris pietate ad hanc rem mont, et Mestre Nicole de Braye, salut et pertinens refert Chronicon vernaculum dilection. Cpmme selon le droit de nature MS. ex Bibl.Memmiana, hisce vernacuchascun dole nestre franc, et par aucuns lis : La Roine Blanche mere S. Lays, qui usages ou coustumes qui de Grande an- lors gouvernoit le Roiaume de France, oy ciennete ont este entreduites et gardees dire 'que les Chanoines de N. D. de Paris jusques cy en nostre Royaume, et par avoient emprisonnez plusieurs hommes et avanture par le meffait de leurs prede- femmes de corps qui ne leurs pouvoient cesseurs mull de personne de nostre com- paier leurs tallies, et avoient en la prison mun pueple soient encheus en lien de ser- moult de mesaises. Parquoi la Roine qui vitude et de diverses conditions qui moult ot grant pitie, fist rompre les prisons noun desplet; nous considerans que nos- desdits Chanoines, et les fist deslivrer. Et tre Royaume est nomme le Royaume des pour ce que celle Roine avoit pitie des Frans, et veillans que la chose en verite gens qui ainsi estoient serfs, ordonna en soit accordant au nom, et que la condition plusieurs lieux que les gens fussent affrandes gens amende de nous en la venue de chis, moiennant autres droits et seigneunostre nouvel Gouvernement par delibe- ries que les Seigneurs prendroient sur ration de nostre Grand Conseil avons leurs hommes et femmes de corps, et le ordonne et ordenons que generaument fist en partie pour la pitie qu'elle avoit de par tout nostre royaume de tant comme plusieurs belles ftlles d marier, que on il puet apartenir a nous et a nos succes- laissoit d prendre pour leur servitude, et seurs, teles servitudes soient ramenees d en estoient plusieurs gastees. Porro ex Diplomate Philippi Pulcri franchise, et de ceux qui de ourine ou anciennete ou de nouvel par mariage ou Regis laudato colligitur, dominis feudapar residence de lieux de serve condition libus ejusmodi servos suos inconsulto sont encheus ou pourroient escheoir ou superiore domino manumittere non lien de servitude, franchise soit donnee o licuisse, ex lege passim recepta, ut est

in Stabilimentis S. Ludovici lib. 2. cap. 34: Nus Vavasors ne Gentyhom ne puet franchir son home de cors en nule maniere sans I'assentement au Baron ou du chief-Seigneur selon I'usage de la Cort laie. Scribit Justinus lib. 41. apud Parthos nulli servos manumittendi concessam fuisse facultatem. Exstat apud Ghopinum lib. 3. de Sacra politia tit. 2. 19. Charta Ludovici VI. ann. 1110. qua Abbati et Monasterio S. Dionysii plenam concedit potestatem de servis ecclesise emancipandis, et liberos faciendis consilio Capitali sui, sen irrequisito assensu vel consilio suo : et ita ut neque ipse neque successores sui nee quilibet Principum super eos aliquam reclamationem faciat, vel redemptionem proinde exigat. Eamdem facultatem indulsit Ludovicus VIII. Capitulo Aurelianensi, ut colligitur ex Chartissequentibus, quas ex Schedis Peirescianis descripsimus : Ludovicus D. G. Francor. Rex dilectis suis Decano et Capitulo Aurelianensi, salutem et dilectionem. Concedimus vobis quod manumittatis homines vestros de corpore, qui habitant in terra vestra Stampensi, vel qui tenent de ea ; et quod eis vel successoribus eorum et terrse vestrse imponatis onera et consuetudines, sicut convenerit inter vos et homines mememoratos, salvo jure nostro. Actum Senon. ann. Dom. 1224. mens. Jan. Ego Lebertus Decanus, et universum Capitulum Aurelianense omnibus in perpetuum. Noverint universi tarn prsesentes quam futuri quod omnes homines nostri de corpore, tam masculi, quam feminss qui habitant in terra nostra de Stampesio, et illi etiam qui de ea tenent, vel possident ubicunque commorantes, astrinxerunt se nobis per sacramentum a singulis sigillatim corporaliter prsestitum et receptum, quod si servitutis opprobrium ab eis tolleremus, libertatis beneficium eis, et filiis suis, tam natis, quam nascituris, impendentes, quascunque redhibitiones, quaecunque onera eis et hseredibus ipsorum, et terras nostrse vellemus imponere, ipsi gratanter reciperent, firmiter observarent, et in nullo contrairent. Nos igitur attendentes multimoda commoditatum genera tam nostris hominibus et eorum h&redibus, quam nobis etiam et Ecclesise ex hujusmodi concessions libertatis posse provenire, eis libertatem duximus concedendam, et tam ipsos quam uxores eorum, et filios tam natos, quam nascituros, ab omni servitutis jugo emancipantes, in perpetuum liberosconcessimus permanere, cum impositione tamen redhibitionum et onerum, quse sunt inferius annotata. Imprimis igitur ad extirpandum pemtus de terra nostra de Stampesio constituta servitutis opprobrium, statuimus, ut nullus seu nulla conditionis servillis homo vel femina de csetero in ea domum, vineam, vel agrum valeat possidere, ut sic de terra ilia in posterum prssconio exaltetur libertatis, quse hue usque humilis fuit, et depressa opprobrio servitutis. Nullus de Manumissis, vel eorum successoribus manens in terra nostra sine voluntate nostra Stampensem poterit intrare Communem. Quilibet in terra nostra manens, ad molendina nostra molere tenebitur, et alibi ei molere non licebit. Nullus poterit transmittere, vel transferre aliquomodo terram nostram in aliam personam, quse non teneatur nobis omnino ad omnem redhibitionem, ad quam ipse teneretur. Volumus autem, et istud onus prsecipue propter beneficium libertatis concessse imponimus, ut de singulis xii. gerbis, quas colligentur in terra nostra, vel etiam de

244

MAN

MAN

MAN-

XI. si plures non supereruntl in campo numerandfB, unam gerbam habeamus a nobis numerandam, et eligendam per cultorem agri ad noslram grangiam deportandam, quse appellabitur Gerba libertatis. Circa campipartem tamen, et decimam, propter hoc nihil immutamus, sed salvum sit nihilominus nobis per omnia jus campipartis, et decimse sicut ante. Simili autem modo per omnia duodecimam partem habebimus de bladis non ligatis. Per hsec autem quse specialiter expressa sunt in hac libertatis Charta, in nullo alias juri nostro volumus prsejudicium generari. Super cseteris enim redhibitionibus nostris, consuetudinibus, corveis, justitiis, talliis, et generaliter super alio quocunque jure nostro nil immutamus, sed volumus, quod ea omnia illibata et inconcussa in perpetuum maneant, exceptis tamen capitahbus quseremittenda eis penitus duximus, et quitanda. Nomina autem hominum nostrorum quos manumisimus, etc. Actum ann. Dom. 1224. mense Febr. In Regesto Parlamenti signato B. fol. 40. inter Aresta Epiphanise ann. 1277 : Dictum fuit quod Episcopus Catalaunensis manumittere non potest servienles suos, etiamsi Capitulum consentiat, sine voluntate Regis. >(c [Hie cartam manumissionis ex cartulario concharum Ruthenorum (p. 172. an 1060.) transcribemus, quum ex vetustate turn ex Christiana propositi magnanimitate : In nomine Dei Patris omnipotentis ejusque unigeniti Filii domini nostri, qui ad hoc incarnari voluit ut eos qui sub peccati jugo detinebantur in libertate filiorum adoptaret. Quatenus etipse nobis nostrapeccatarelaxare dignetur, sub nostre jugo servitutis homines depresses relaxare decernimus. Ipse etenim dixit: Dimitte et dimittetur vobis; et Apostolus Omnes enim vos fratres estis. Ergo, si fratres sumus, nullum ex fratribus quasi ex de- bito ad servicium cogere debemus. Et iterum ipsa veritas testatur: Ne vocemini magistri. Igitur si arguit humane prelacionis arroganciam, multo magisdominacionis violenciam. Unde et nos ego Petrus et Gerbertus, tam competentibus testimoniis correcti, hos servos et ancillas, videlicet Jeraldum nomine, cum uxore et filiis et filiabus, et cum sorores ipsius Jeraldi Ildegarda et Ingelberga, cum filiis et filiabus eorum, ab omni jugo servitutis, cum omnibus rebus suis et cum liberis suis, si qui ab eis vel ab eas sunt procreandi, absolvimus : ita ut in quascumque mundi partes voluerint, liberaliter pergant, nee unquam alicui ex nostro jenere vel familia pro servili condicione respondeant. Facta carta ista in mense Octobrio, feria V, regnante domino et Franchorum rege Philippe. ] Manumissio in Ecclesia inducta potissimum legitur a Constantino M. in leg. 1. Cod. de his qui in Ecclesia manumittuntur (1, 13.): Jam dudum placuit ut in Ecclesia Catholica libertatem domini suis famulis prsestare possint, si sub aspectu plebis, adsistentibus Christianorum Antistitibus, id faciant, ut propter facti mememoriam vice actorum interponatur qualiscunque scriptura, in qua ipsi vice testium signent. Adde leg. unic. Cod. Th. eodem tit. (4, 7.) et Sozomen. lib. 1. cap. 9. S. Augustinus: Servum tuum manuvnittendum ducis in Ecclesiam : recitatur libellus aut fit desiderii tui prosecutio. Dicis te servum tuum manumittere, quod tibi in omnibus servaverit fidem. Ubi observare licet dominum libellum offerre,

quo libertatem servo suo ab Episcopo Romana solennitatibus decursis dari condonari expetebat, quem Petitorium vo- suevit. Quam quidem praerogativam his, cat Ennoqius Opuscule 8: Gerontium qui in Ecclesia manumittebantur, adsitaque, cujus a me comperta fides,... per cribunt veteres Formulae Bignonii cap. prsesens petitorium a Bealitudine vestra 56. quae directse et plenariae manumisRomimae deprecor civitatis gaudere con- sion! alias conveniebat ex cap. 8. et ex sortw, cujus ego absolutionis non tam formulis secundum Legem Rom. cap. largitor, quam testis existo. Vetus Ins- 12. et Formula 43. ex Baluzianis. Episcriptio in Ecclesia S. Crucis Aurelia- tola Ludovici Pii Imp. ad Bernouvinum nensi : Ex beneficio sanctse Crucis per Chrysopolitanae Ecclesiae Archiep. data Johannem Episcopum, et per Albertum ann. Imperii 8. indict. 14: Scribatur sanctse Crucis Casatum, factus est liber libellus perfectse et absolutes ingenuitatis, Lambertus teste hac sancta Ecclesia. more quo hactenus hujuscemodi libelli Exstat in Tabulario Burguliensi Charta scribi solent, civetn Romanum libere poTheobaldi cognomento Pagani de Villa- testatis continens : et in fine libelli tarn nova, qua quemdam colibertum suum eorum, qui in tua parochia sunt SacerdoLambertum nomine libertate donat, tum, quam illorum quos dominus servi ubi haec subduntur : Et ut hoc perpetua- secum adduxerit testimonia. Exstat alia liter inconvulsum permaneret, hanc char- formula plenaria3 Libertatis in Diurno tarn in publico Conventu astante et tes- Romano cap. 6. tit. 21. ex qua haec duntante omni populo, in Ecclesia S. Chris- taxat damus : Cumulo libertatis largito tophori, die dominico, ante processionem, ab omni servili fortuna et conditione tam ego quam omnes qui tune successo- liberum esse censemus, civemque Romares esse poterant, crucibus nostris firma- num solutum ab omni subjectionis noxa vimus. Actum tempore Philippi Regis decernimus, nee aliud cunctis, nisi soFrancorum, et Wolfridi Parisiorum Epis- lam salutationem debere , ut perfecto copi, Milonis quoque ac Widonis fratris absolutus jugo servili, ritu possis degere, ejuSfMagni Milonis de Monteleherici filiis, quibus advixeris diebus, et more liberorum. etc. Hac denique ratione liberi facti, una Fiebant autem ejusmodi manumissiones ad altare, vel circa altare, ex Con- cum eorum progenie sub tuitione Ecclecilio Berghamstedensi ann. 697. cap. 9. sise consistebant, ex dicto tit. 58. Legis Legibus Luithprandi tit. 109. 4. Legib. Ripuar. 1. Astulph. tit. 5. 4. Lege Longob. lib. 2. j(c [De manumissionibus servorum, tit. 18. | 3. tit. 34. | 3. 5. 8. 9. [* Liutpr. Vide Gartular. N. D. Par. p. p. Guerard, 140. (6, 87.) Aist. 3. Liutp. 9. (2,3) 23. (4, t. I. prsef. p. GXOVII. p. CCIV.] SSIT Atque earn pb rem charta manu5.) 55. (6, 2.) Aist. 2.] in Capitul. 2. ann. 806. cap. 6. Juxta altare, in Capitulari missionis in Archivis Ecclesiee asservaBajw. ann. 788. cap. 6. Concil. Lemovic. batur, ut manumisso libertatem assereann. 1031. sess. 2: Denique semper fuit ret, si qua deinceps controversia de e6 consuetudo, ut quicunque voluerint, sur- moveretur. Appendix ad Marculfum sum aut ante altare Redemptoris, aut form. 8 : Igitur ego Hie minimus servoante corpus beati Martialis, servos suos rum Dei famulus Ecclesise Senonicse Arlibertati darent. Infra : Hsec de baptismo chiepiscopus tanta Serenissimi Hludovici satis sint: nunc de servorum libertate Augusti auctoritate, quse senonis in ardicendum, quia hanc agere licitum est, cibo EcclesisR episcopii servatur, fultus vel apud sedem, vel ante corpus B. Mar- per hunc libellum manumissionis te fratialis, vel ad quamcunque Ecclesiam do- trem nostrum, quern servilis conditio hacmini elegerint coram testibus, vel ante tenus addictum tenuit inter hujus Ecclecorpus defuncti proximi, sicut ssape per sia? familiam, quia fratrum testimonio, plures civitates fieri vidimus : ita sane ut inter quos enutrilus es, dignus ad sacerhujus sedis nominativus Cancellarius dotalem honorem suscipiendum prsedicalibertatem scribat. Nam et apud regale ris, etc. Hinc est quod manumissionum palatium, vel in quocunque loco rex fue- Ohartse, ut mox dicetur, a Scriniario, rit, coram Rege libertales legitimas fieri Protonotario, vel Archidiacono conscricernimus: immo Lex Salica continet, ut bebantur, quia penes eos erat custodia ubicunque servi dominus voluerit, potest scrinii vel archivi ecclesiae, ubi consservum relaxare. Willelmus Malmesbur. criptae repqnebantur. lib. 1. de Gest. Angl. pag. 33 : Ipsa deEjusmodi vero manumissio, quae fiedicationis die Regem captivum ad altare bat in Ecclesia coram Episcopo et manumittens, libertate palpavit, memo- Clero, dicebatur fieri Episcopalibus aut rabile clementise suse spectaculum exhi- Ecclesiasticis gestis, ut apud S. Augustibens. Vide Probationes Hist. Guinens. num Serm. 50. de Diversis, et Serm. 53. pag. 61. ad Fratres in eremo. Tabulae autem Ante cornu altaris. Formulas veteres cpnscribebantur a Scriniario. AnastaBignonii cap. 8: Censeo te atque statuo sius Bibl. in S. Julio PP. : Hie constituante sacri altaris cornu, in conspectu tum fecit , ut... manumissiones Clerici in Sacerdotum et Clericorum, et populi ads- Ecclesia per Scrinarium sanctse Sedis tantis a prsesenti die et deinceps ab omni celebrarent. In Lege Ripuariorum tit. jugo servitutis humanas dbsolutum fore, 38. 1 1. Archidiaconus tabulas libertatis civemque Romanum appellari. Adde For- conscribere jubetur secundum Legem mulas secundum Legem Rom. cap. 12. Romanam , qua Ecclesia vivit. Apud Charta Dadonis Episcopi Virdunensis : CPolitanos Protonotarii Ecclesise offiEo quod ex familia nostra fuit, dedimus cium prae caeteris erat IXeuOepia? in Ecei libertatem receptam a cornu altaris clesia factas scribere, ut est in Catalogo canonice, et ordinavimus eum ad gradum Offic. Eccl. OP. ad Medonium. Presbyterii. Manumissionis in Ecclesia memineHac manumissionis forma liberti runt praeterea Concilium Arausic. I. facti, plenariam cpnsequebantur liber- can. 7. Aurelian. V. cap. 7. Matiscon. tatem, eoque nomine Gives Romani fie- II. cap. 7. Burchard. lib. 2. cap. 29. 32. bant ex leg. 2. Cod. de His, qui in Ec- Ivo pag. 6. cap. 130. 133. Sozomenus lib. clesia manumittuntur : Qui religiosa 2. cap. 9. sub finem, Lex Wisigoth. lib. mente in Ecclesise suse gremio servis suis 5. tit. 7. | 2. 9. Papianus lib. Resp. tit. meritam concesserint libertatem, eandem 4. Lex Alaman. tit. 17. tit. 18. 1. Lex eo jure donasse videantur, quo civitas Ripuar. tit. 58. 1. Oapit. Oaroli M. lib.

MAN
5. cap. 30. Testamentum Perpetui Turonensis Episc. ann. 474. Formulae vett. Bignonii cap. 56. Leges Henrici I. Reg. Angl. cap. 78. etc. Exstat praeterea manumissionis in Ecdesia et ad altare vetus diploma, quod hie damus ex Schedis Peirescianis: Cum Chrislianissimus ac religiosissimus Imperator Ludovicus csslestis protectionis ope suffragante invictissimus Augustus sanctam matrem Ecclesiam ad meliora in&tantissime subveheret, hoc et inter csetera sanctss devotionis suss studia eachibuit, ut usus valde insolitus atque reprehensibilis, qui dignitatem ejus magna ex parte fuscare videbatur, ut quod scilicet servilis et originarias conditionis personas contra statuta Canonum sacris divinisque Mysteriis qualenus applicarentur, suss auctoritatis prsecepto ab ea pellerentur, et qualiter dehinc hujunmodi conditionis homines Ecclesiss utilitati idonei reperti, nexu servitutis eriperentur, et ad hanc dignitatem promoverentur, una cum consensu Pontificum et Optimatum Imperil sui statuere procuravit: idipsum quoque veneranda proles ejusdem Imperatoris invictissimus Rex Carolus pari vpto honorificentiss S. Dei Ecclesiss annuit. Igitur ego in Dei nomine Hugo misericordia Dei Abbas EcclesisB gloriossimi Confessoris Christi Aniani, juxta memorati piissimi Augusti prseceptum, te Clericum nomine Raiginaldum, ex familia ejusdem sancti Aniani progeniem ducentem, hoc est, ex Apiariis villa, ante sanctum altare, et prsesentiam fratrum S. Aniani, una cum collubentia eorumdem fratrum, et deprecatione Adalardi Archiepiscopi, qui jamdictam villam, Apiarias scilicet, in beneficium habet, a vinculo servitutis ob amorem Dei nostri, J. C. ad cujus militiam eligeris, publice absolvo, civemque Romanum instituo, ut abhinc Christo favente, in tuo jure et potestate consistens, ita vivas ingenuus, civisque Romanus, tanquam si a liberlis ortus fuisses parentibus, et neque nobis, neque successoribus nostris quicquam noxialis debeas servitutis: sed sub Integra , plenaque ingenuitate, quam propter sacri Ordinis dignitatem accipere mereris, tempore vitas tuss permaneas, quatenus catena servitutia, cui nascendo hactenus obnoxius extitisti, per hanc absolutionem ereptus, securius liberiusque divinse potential Domino adjuvante famulari valeas. Ut vero absolutionis hujus titulus pro reverendis cultibus venerabiliter celebratis firmum omni tempore obtineat vigorsm, manu propria subter roboravirnus, nobilissimoque S. Aniani Clero astipulante destinavimus. R. Hugo. V. Adalardus Epicopus. V. Varimundus. V. Cunno, etc. * Fiebant autem ejusmodi manumissiones a sacerdote, manumissum cum cereo in manibus circa altare ter ducente. Charta ann. 1056. apud Murator. torn 1. Antiq. Ital. med. aeyi col. 854 : In mano mito te Benzo persbiter da plebem sancti A ani, ut vadat tecurn in ecclesia S. Bartholomew apostoli, traad te tribus vicibus circa altare ipsius ecclesias cum cereo apprehensum in manibus tuis et in manibus suis: deinde exile et ambulate in via quadrubio, ubi quatuor vise se dividuntur, et date earn licentiam. Alia ann. 1107. ibid. col. 860: In plena et integra maneat libertate, sicut illi, qui in quadrivio in quartam manum traditi et amunth facti sunt, vel sicut illi, qui per manum sacerdotis circa sanctum altare ad liberos dimittendos deducti sunt. MANUMISSIONES flebant etiam per

MAN

MAN

245

chartam, vel chartulam, quse ingenuita- sub tuitione et defensione sancti Petri tis vulgo appellabatur, a qua Chartulati perseverent. Eustathius lib. 10. de Ismedicti hac manumissionis specie manu- niae et Ismenes amorib. pag. 336 :( missi, de qua agunt lex Alemannorum 6cpc'av (rot )(apt(Jo(/.evY) 1^ aSpoO pa^avrt' tit. 17. tit. 18. 1. Capitulare 2. ann. a-jr/i; I[xr)?, $ rTjv ImarToX 806. cap. 6. 7. Capit. ann. 813. cap. 8. aoi, XY<T|AEVY5V $k nat8ta-XY)v I[/.rtv xa\ crr)V Capitul. 3. cap. 2. 11. 12. Lex Longob. viv eXsuOepJav e^ety ex TOUTOU TOU ypatxlib. 2. tit. 18. | 3. tit. 34. | 12. [' Aist. Vide Festum in Manumitti, et ibi . 3. Ludov. P. 6.] Gregor. Turon. lib. 5. Scaligerum, praeter J. C. Habentur Hist. cap. 27. Concilium Toletan. VI. praeterea aliae passim manumissionum can. 9. Leo Ost. lib. 1. cap. 11. etc. Qui formulae, cujusmodi est autem per chartulas manumittebantur, MANUMISSIO PER TESTAMENTUM , de plenariam non semper lijbertatem con- qua Concilium Arelat. II. can. 33. Ausequebantur, cum condltiones datse relian. III. cap. 26. Matiscon. II. can. libertati adderentur: seu servitia et 7. etc. Charta Bajonis Viri inlustris operas interdum et censum pecunia- ann. 7. Childerici Regis, ex Tabular. rium sibi reseryarent patroni, unde Flaviniacensi: Mancipiis, libertis, ingeconditionales dicti passim. nuis, qui apud nos epistolas meruerint Hac porro ratione libertas confere- accipere, inspectas eorum ingenuitates, batur: charta manumissi capiti impo- accolabus, cum merito eorum, vel omni nebatur, ut fortean cunctis esset cons- re,peculiam tam majore, quam minore, picua : quod testari videtur vetus hsec etc. Notitia ex Tabul. Vindocin. fol. 217. " Manumissionis, valiturae tantumverso : Notum sit omnibus hominibus, modo post mortem illam concedentis, quod cum domus Gaufridus Vindocinen- formulam prorsus notandam exhibet sis Abbas quendam servum suum Stepha- Codex reg. 7657. fol. 19. r: Sciens ego P. num Popinellum nomine annuente Capi- me nunc habere et tenere ac a pluribus tulo suo liberum fecisset, res ilia Gaufrido annis citra habuisse et etiam tenuisse Comiti Vindocinensi, qui Grisagonella quemdam servum sive sclavum meum, cognominabatur, displicuit, et eidern Ste- vocatum M. de partibus T. nunc christiaphana cartam libertatis de capite eripuit. num et unioni sanctse christianitatis re~ Quod cum domnus Abbas G. audisset, su- ductum, qui mihi, quamdiu ipsum tenui, pradictum Comitem de hac re ad ratio- fideliter et legualiter servivit, ac eum innem misit, et quod Vindocinensis Abbas veni in omnibus promptissimum et fideservos suos absque ullius licentia et consi- lem ; unde pietale motus volens et admolio posset liberos facere rationabiliter, dum cupiens ego dictus P. de mei certa ostendit. Qua ille ratione convictus, co- scientia eumgratiose affranquimenti benegnovit se male fecisse, et de reliquo se ficio preemiare ac reducere Christianorum nihil tale facturum promisit. Hoc vide- fidelium libertati, ob reverentiam illius, runt domnus Goffridus Abba, Hamelinus qui cartam cirografi humani generis proAbba Belliloci, Goffridus Comes Vindoci- prio sanguine cancellavit, ipsum idea M. nensis, qui Grisagonella cognominatur, servum sive sclavum meum prssdictum Raynaldus de Turre. Actum Vindocini post mortem meam et non ante, ex nunc anno ab Incarn. Dom. 1124. prima septi- prout ex tune, et ex tune prout ex nunc, mana Quadrag esimss feria quinta, et in manumitto, quitto, libero, absolvo perpecrastino movit idem Comes ad S. Jaco- tuo penitus et relaxo ab omni jugo et bum, omni servitute, pro salute animss meae, ac * Imo illius capiti ita impositam subs- meorum peccatorum redemptione, ut cribebant libertatis concessae auctores. francum, quitum et liberum esse volo, Charta ann. 1108. ex Chartul. S. Alb. jubeo atque mando, ita quod a tempore Andegav.: Hujus manumissionis testes mortis mess inantea plenam et liberam sunt Ademius Nutricis et Burgundio de potestatem et personam habeat legitimam, Calurnpna, qui Chartam istam super ac si esset de ventre libero procreatus, caput Benedicti (manumissi) composuit, standi in judicio, emendi, vendendi, conquando comes et soror ejus sua signa in trahendi, mutuandi, testandi, testificandi, ea fecerunt. uxorandi ac omnia et singula dicendi, MANUMISSIO PER TABUL AS , Eadem faciendi et exercendi, tam in judicio q u 83 per char tarn, (unde Tabularii, dicti quam extra, quse quilibet Christianus et ejusmodi per tabulas liberi facti) apud homo liber faeere potest et debet. S. Augustinum Epist. 50. Gregor. TuMANUMISSIO PER MANUM PROPRIAM, ron. lib. 10. ctip. 9. in Lege Ripuar. tit. in Lege Ripuar. tit. 57. 1. [Vide Han58. in Concilio Aurelianensi TIE. ann. drata.] 538. can. 26. etc. Ut et MANUMISSIO PER MANUM EROGATOMANUMISSIO PER SCRIPTURAM , in Ris, in Lege Longob. lib. 2. tit. 20. | 5. Lege Wisigoth. lib. 5. tit. 7.11. 14. 15. [** Pippin. 34.] id est, per manum exein Lege Burgund. tit. 88. 2. in Concil. cutoris testamentarii. Vide Erogator. Aurelian. III. can. 26. etc. Atque adeo MANUMISSIO IN COMITATU. Leges MANUMISSIO PER EPISTOLAM, apud Willelmi Nothi cap. 65: Si quis velit Greg. M. lib. 1. Epist. 53. lib. 5. Epist. servum suum liberum facere, tradet eum 12. Hujus manumissionis per modum Vicecomiti per manum dextram in plena epistolae servis ipsis manumittendis Comitatu, quietum clamare debet a jugo inscriptse formula concipiebatur. Tes- servitutis suss per Manumissionem, et ostamentum Bertichramni Episc. Cenom.: tendat ei liberas vias et portas, et tradat lllos vero, quos de ratione Ecclesise pro illi libera arma, scilicet lanceam et glasingulis festivitatibus in Albis per Epis- dium, deinde liber homo efftcttur. Vide tolas relaxavi, aut relaxavero, sicut Epis- Leges Henrici I. cap. 78. tolae eorum edocent, sub tuitione et defenMANUMISSIO PER DENARIUM coram sione sanctae Ecclesiss rependeant. Supra: et praasente Rege, qui manumissionem Tarn isti, quorum nomina hie continen- ratam habebat, et manumissi deinceps tur, vel quos postea de gente barbara defensor erat, jactato denario quovis, comparavi, aut adhuc comparare potuero, tanquam manumissionis pretio, per tarn pueri quam puellae, qui a me empti manum vel domini, vel afcterius, et excognoscuntur, et epistolas eis fed, et ipsi cusso de manu ipsius servi, qui manuin integra ingenuitate perdurent, et hoc mittebatur, qui inde Denariatus et Deobservent} quod et pluris eorum et toti narialis censebatur et appellabatur. Ea

246

MAN

MAN
tit. 57. 11: Si quis libertum suum, per cujusritus ita ibidem describitur: Si manum propriam, seu per alienam in quis servum suum proprium aut ancillam prsesentia Regis secundum Legem Ripua- suam liberos dimittere voluerit, sit illi riatn ingenuum dimiserit per denarium, licentia, qualiter ei placuerit: nam qui etc. In alia apud Willelmum Hedam in fulfreal et a se extraneumr id est, Amund, Hegilbodo Trajectensi Ep_iscopo, Fran- facere voluerit, sic debet facere. Tradat cis etiam adscribitur: Qui ejus contuitu eum prius in manus alterius hominis famulam quandam, datis, ut Lex Salica liberi, et per garalhinx ipsum confirmet, docet, in commutatione duobus mancipiis et ille secundus tradat eum in manus prius, et postea secundum Legem Fran- tertii hominis eodem modo, et tertius corum denarium ejus excutiens, hoc modo tradat eum in quarti, et ipse quartus servitutis vinculo iiberavit, et donavit in- ducat eum in quadrivium, et thingat in genuitate. Ad Salicam forte Legem refe- wadia, et gisiles ibi sint, et dicant sic : renda quae de hacce specie manumis- De quatuor viis, ubi volueris ambulare, sionis habet S. Audoenus ia Vita S. liberam habeas potestatem. Si sic factum Eligii lib. 1. cap. 10 : Redemptos captivos fuerit, tune erit Amund, et ei manebit protinus coram Rege statuens , jactatis certa libertas, et postea nullam repetitioante eum denariis, cartas eis libertatis nem patronus adversus ipsum, aut filius tribuebat. Adde Chartam ejusdem Eligii ejus habeat potestatem requirendi. Et si apud Mabillonium torn. 2. SS. Ord. S. sine haeredibus legitimis ipse, qui Amund Benedicti pag. 1091. factus, mortuus fuerit, curtis regia illi Ea autem erat conditio Denarialis succedat, nam non patronus, aut heres hominis, seu per denarium manumissi, patroni. Adde 5. 9. [** Liutpr. 23. (4,5.) ut hsereditatem in sua g.eneratione non ha- Aist. 2.] Exstat hujusce manumissionis beret, antequam usque in tertiam genera- Diploma Scaunibergae et Luithprandi tionem pervenisset: quod de Chartulario, Ducum Longobardorum, in Chr. S. Soseu manumisso per chartulam, pariter phias Benevent. pag. 637. ex quo haec obtinuit: uti statuitur in Lege Longob. excerpsimus: In nostris tradiditmanibus, lib. 2. tit. 34.111. [** Pippin. 13.] et lib. ut juxta ritum gentis Longobardorum 6. Capit. Car. M. cap. 208. deinde, ut est liberam (Liupergam ancillam} sine conin lege Ripuar. tit. 57. 4. si absque ditione constitueremus: quam equidem liberis decedebat, Regem seu flscum audientes postulationem, in prsesentia hseredem habebat: ita si occideretur, fidelium, ipse Ansprandus in nostris traillius compositio ad Regem spectabat, didit manibus, et nos earn tradidimus in uti cavetur in Capitulis, quae Carolus manum Theudbaldi Duddi, et ReferendaMag. Legi Bajwar. addidit, tit. 1. cap. rii, Theudbaldus tradidit in manum 6. et in Capitul. 2. ann. 806. cap. 5. et 6. Joannis, Joannes tradidit in manum Roubi idem obtinuisse de manumissis per doaldi nostri, hoc est, in quarta manu chartam observatur. Licebat porro uni- tradidimus, qui te per nostram jussionem cuique hac manumissionis forma et in witrepera, in galida, et gisil constituit ratione servum suum manumittere.Lex una cum filia tua, et in omni tua subsRipuar. tit. 61. | 3 : Quod si dominus ejus tantia hasreditatis: quatenus amodo et (servi) eum ante Regem Denariatum fa- deinceps, libera dominiorum nostrorum cere voluerit, licentiam habeat. Et tit. hseres inveniaris, etc. Ex quibus colligiseq. | 2 : Quod si Denarialem eumfacere tur ejusmodi manumissionem fuisse voluerit, licentiam habeat, et tune 200. directam ae plenariam, ut et aliam masol. solvat. Mini.me tamen poterant Ta- numissionem per impans, id est, in bularii hac manumissionis forma liber- votum Regis factam, quod idem valet ac tate donari. Eadem Lex Ripuar. tit. 58. coram Rege, de qua rursum agitur f 3. 1: Nullus Tabularius denarium ante et 8. perinde ac tertiam manumissionis Regem prsesumat jactare: quod si fecerit, speciem, per quam qui fulfreal flebat, 200. sol. culp. jud. et nihilominus ipse vi cujus Amund factus plenam libertaTabularius et procreatio ejus Tabularii tem consequebatur, quatuor etviis ostenpersistant, etc. Exacta istiusmodi manu- sis. In hoc tamen saltern a priori diffemissione, conflciebatur charta, quae rem rebat, quod ejusmodi liberto, si sine gestam contineret, et prasceptum dena- liberis decederet, patronus succederet. riale dicitur Marculfo, et charta dena- Quarta denique manumissionis species rialis. apud Longobardos fuit, cum quis alHue etiam quodammodo pertinet, dium aut aldiam faciebat, quibus quaquod habent Leges Henrici I. Regis tuor vise non dabantur. Vide Edictum Angl. cap. 78: Si quis de servitule redeat Rotharis Regis tit. 91. f** 225. sqq.J et in liberum, in testem manumissionis cum Leges Astulphi Regis tit. 8. [** 2.] testibus redditionis domino suo 30. denaMANUMISSIONIS PBB SAGITTAM apud rios reddat, scilicet pretium corii sui, in Langobardos, meminit Paul us Warnesignum, quod ei dignum sit in 3sternum. fridus de Gestis Longob. cap. IB: A Vide Capitale 4. servili jugo ereptos, ad libertatis statum MA.NUMISSIO in prxsentia Regis, secun- perducunt, utque rata eorum haberi posdum Legem Ripuariam, tit. 57. 1. eadem set libertas, sanciunt more solito per saqua? per denarium. Manumissio per rega- gittam, immurmurantes nihilominus, ob lem largilionem, in Concil. Triburiensi rei firmitatem, qussdam patria verba. ann. 895. cap. 38. MANUMISSIO ARMORUM TRADITIONE. MANUMISSIO in manu Regis dando, in Leges Willelmi Nothi Reg. Angl. cap. 65: Lege Longob. lib. 2. tit. 34. | 3. 8. Si quis velit servum suum liberum [ Liutpr. 9. (2, 3.) 55. (6. 2.)] Vide quae facere, tradat eum Vicecomili per manum mox annqtamus de Longobardorum dextram in plena comitatu, et quietum ilium clamare debet a jugo servitutis suss Manumissionibus. MA.NUMISSIO CORAM TESTIBUS, in Lege per manumissionem, et ostendat ei libeWisigoth. lib. 5. tit. 7. 11. in Lege Bur- ras portas et vias, et tradat illi libera gund. tit. 88. | 2. in Synodo Trullana arma, scilicet lanceam et gladium, deinde can. 85. in Legibus Henrici I. Regis liber homo efficitur. Eadem habentur in Angl. cap. 78. etc. Leg. Henrici I. cap. 78. Apud Lpngobardos quadruplex fuit MANUMISSIO, seu datio libertatis usmanumissionis species, ut est in libro que in septimum. Tabularium Casau2. tit. 34. 1. [** Rothar. 225.] ac prima riense : Ego Raynaldus filius Gemmae quidem, quae nebat per quartwn manum, pro redemptione animas meae et Gemmas

autem manumissionis forma Legis Salicse propria fuisse dicitur in veteribus Chart, ex tit. 48. ubi servi ante Regem per denarium dimissi mentioflt. Formal, vett. Bignonii cap. 46 : Et posted, ante domnum Regem jactante denario, secundum Legem Salicam te ingenuum dimisi. Vetus formula apud Pithoeum : Nos vero manu propria excutientes de manu supradicti N. denarium, vel nummum, vel argenteum, vel aureum, vel dragmam, vel seslertium, vel minam, etc. Exstat formula sequens ejusmodi Manumissionis per denarium in Tabulario S, Florentii Salmuriensis: In nomine sanctse. et individual Trinitatis Odo gratia Dei Rex, notum sit omnibus fidelibus sanctse. Domini Ecclesise, prsesentibus scilicet^ atque futuris, quia nos ob amorem Dei ssternorumque remunerationem, perque deprecationem Rainonis Episcopi, servum juris nostri nomine Albertum astantem in conspectu nostro et fidelium procerumque nostrorum, manu propria, a manu ejus excutientes denarium secundum legem salicam libertum facimus, atque ab omni servitutis vinculo absolvimus. Ejus quoque absolutionem per hanc prsesentem auctoritatem nostrum confirmamus, et nostns futurisque temporibus firmiter atque inviolabiliter ratam earn esse volumus. Prsecipisntes ergo jubemus, ut sicut reliqui manumissi qui a Regibus antecessoribus nostris hoc modo noscuntur esse relaxati ingenui, ita deinceps jam norninatus Albertus per hoc nostrum prasceptum solemniter in Domini nomine confirmatum nomine inquietante; sed Deo auxiliante per se hsec nostrse mercedis relaxatio per omnia tempora inviolabiliter conservetur, annulo nostro subtersignari jussimus. Truannus notarius ad vicem Rollonis et recognovit et subscripsit. Data iv. Idus Januarii anno ab Incarnatione Domini DCCCLXXXVIII. anno secundo regnante Odone gloriosissimo Rege. Aclum Aurelianis feliciter. Amen. [Aliam lege, si placet, inter veteres formulas Alsaticas quas Legi Salicae subjecit Eccardus. Praeceptum Garoli Orassi Imper. ann. 887. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 51 : Cujuspetitionem rationabilem prospicientes, imperiali dignitate nostra decrevimus, ut more prsedecessorum Imperatorum ac Regum nostrorum, videlicet a manu ipsius Leuthardi denarius excutiatur, quatenus auctontate imperiali nostra notum omnibus habeatur, ut a prsesenti die, et in reliquum, idem Leuthardus semper et ubique omnibus locis liberali valeat uti propria potestate.] Charta Ludovici Regis ann. 906. apud Guillimann. lib. 2. de Reb. Helvet. cap. 11 : Quemdam proprium servum nostrum Johan nominatum in prsesentia fidelium nostrorum per excussionem denarii de manu illius, juxta Legem Salicam, in eleemosynam nostrum liberum dimisimus, etc. Charta Carol). Regis Burgundiae filii Lotharii Imp.: Servum juris nostri, nomine Anseleum, manu propria a manu illius excutientes denarium, secundum Legem Salicam, liberum cum omnibus, quae habebat, vel qusz acquisierit, fecimus. Alias proferunt istiusmodi manumissionis per denarium secundum Legem Salicam formulas et Chartas Marculfus lib. 1. form. 22. Paradinus lib. 2. Histor. Lugdun. cap. 24. Bignonius ad Marculfum, Goldastus in Chartis Alemann. num. 6. et Wendelinus in Glossar. ad Legem Sal. Neque tamen omnino Saliis propria fuit, cum et apud Ripuarios observata legatur, ut colligitur ex Lege Ripuar.

MAN

MAN

MAN
Concil. Emeritense inter Hispan. torn. 2. pag. 630 : Contingere etenim solet, ut postquam Manumissor eorum ab hac discesserit luce, talis occurrat successor qui aut EcclesisK familiam minime quaerat, aut, etc. 2. MANUMISSOR TESTAMENT!, Executor. Testamentum Petri Infantis Portugallias Regni Majoricarum Domini 7.1d. Oct. ann. 1255 : Facimus testamentum nostrum, in quo elegimus Manumissore& nostros D. Raym. Episcop. Majoric. et Abbatem de Regali Ord. Cisterc. [Testamentum JacobiReg. Majoric.ann. 1272. torn. 9. Spicil. Acher. pag. 246 : Nos Jacobus D. G. Rex... nostrum facimus testamentum, in quo eligimus Manumissores nostros, videlicet venerabiles, etc.] Charta ann. 1304 : Nos... Manumissores et executores testamenti seu ultim.se. voluntatis nobilis viri, etc. Testament. Sauras D. de Pinozo, filise Jacobi Regis Arag.Id. Jun. 1305 : Eligimus et constituimus Manumissores et executores hujus testamenti, etc. [Tabular. Prioratus S. Johannis Tolos.: In Dei nomine ego Arnaldus deFenoleto... volo... facere testamentum, et eligo Manumissores meos Guillelmum Fonolensem Archidiaconum, etc.] Occurrit prseterea in Testamento Guillelmi Jord. Comitis Ceritani33 ann.42. Philippi Regis Franc, et in Foris Aragon. lib. 7. pag. 132. etin obseryantiis Regni Aragon. lib. 5. tit. de Tutoribus, Manumissoribus, et cabecalariis. Vide Cabecalarii. 1 3. MANUMISSOR, Chartarum subsignator. Vide Manus. 11. MANUMITTERE. Vide in Manumissio. * 2. MANUMITTERE. [Gallice Engager : Ego Andreas et uxor mea Eltrudis inpignoramus seu Manumittimus. (Cart. S. Andrese Vienn. ed. Chevalier, n. 65, an. 975.)] j MANUMOLA, Chirotheca, quod manus molam seu formam referat sic dicta. Computus ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. CLXXV : Pro residuo Manumolarum portandis apud Gottenfontein, et pro una summa, et pro balistis et gabeisionibus portandis in Mardam, LXI. s. Vide Manivola. * MANUMORTABILIS, Practicis nostris Mainmortable, Servus glebse. Charta prior, de Joignaco ann. 1388. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 267: Johannem Villeloup hominem nostri prioratus esse dicimus et dicebamus de corpore et capite taillabilem et explectabilem de alto et basso ac etiam de prosecutione et Manumortabilem. Vide Manus mortua in Manus. * MANUMORTIZATIO, Consensus dpmini ad prsediorum translationem in manum mortuam, idem quod Admortizatio. Charta ann. 1269. in Chartul. Pontiniac. pag. 278 : Promittens idem Johannes... quod contra concessionem, laudationem, quitationem, Manumortizationem... non veniet. Rursum legitur ibid, in Charta ann. 1273. * MANUMORTUA, Jus in bona defunctorum. Form. MS. Instr. fol. 31: Eumdem abbatem per suum anulum, ut est moris, manualiter investivit (episcopus) salvis et reservatis juribus episcopalibus in decimis et Manumortuis, etc. [** Manumortuum in chart, ann. 1208. in Schannat. Hist. Epist. Wormat. torn. 1. pag. 72: Tributariorum... capitalem justitiam, id est Manumortuum, etc.] Vide Manus mortua in Manus. f MANUMUNDIUM, Manutergium, Ugutioni, quo manus mundantur. Promotus in Grammatica MS: FacUergium,togilla,

et Dodonis, genitoris mei, te Vastam an- apud podium Lunar et in toto tenemento cillam liberam dimitto, et liberam cons- dictas villse... quod quidem feudum, protituo absque ulla occasione, et tradidi ventus et redditus fuerunt Pontii de Mete liberam manibus meis in manum grefort Militis quondam, et venerufit in Adelberti Monachi, ut tu et filii, qui de commissum D. nostro Regi a dicto Milite, te nascuntur, liberi sitis usque in septi- et emistis ab eodem D. nostro Rege prssdicto.... quos tamen redditus, honores et mum. Erant prseterea species aliae manumis- feudum prsedictum tenebatis et tenere a sionis, seu potius rationes consequendee nobis debebatis in feudum honoratum, libertatis; verbi gratia, cum servi segro- prsemissa vobis facientes cum plenitudine tantes ejiciebantur a dominis suis : hos libertatis irrevocabili vobis et vestris sine enim lex facit liberos, ut est in Fleta retentione aliqua, quam in persona vestra lib. 3. cap. 1. | 8. Adde lib. 1. cap. 5.et successorum vestrorum et infantium et 6. et Appendicem Codicis Theod. Cons- rerum vestrarum non facimus, imo, totum jus et patronatus omnino remittimus votit. 5. Suetonium et Zonaram in Claubis... tali modo quod nulla occasione ofdio. Cum servus propria pecunia seme- fensee vel jure vos vel aliquis ex vobis protipsum a domino suo redimebat, in creatus numquam possitis de csstero in Lege Frision. tit. 11. 12. Vide Redemp- servitute vel recognitione rations dicti feudi... revocari...Hanc autem libertatem, tionale. Aut cum dominus concedebat servo et Manumissionem et absolutionem et liberejus hseredibusliberum servitium, apud tatis donationem vobis et vestris facimus Bractonum lib. 4. Tract. 1. cap. 9. et22. et fieri volumus propter multa et grata pag. 170. 194. et in Fleta lib. 4. cap. 11. servitia quss vos erga nos pluries fecistis... Renunciamus.... omni juri divino, et spe 22. Alias denique rationes, quibus ad li- cialiter illi legi quse loquitur de servis et bertatem pervenitur absque manumis- libertinis ex causa ingratitudinis in servisione, tradit Regiam Majestatem lib. 4. tute revocandi. MANUMITTERE, Licentiam, vel faculcap.12. Solemne prseterea Regibus nos- tatem dare aliquid faciendi.Tabularium tris erat quosdam servos manumissionis Ecclesiae Carnotens. : Et quod petit a gratia donare, cum aliquod insigne a Capitulo Carnotensi se Manumitti ad CleDeo beneficium acceperant : quod fac- ricatum et tonsuram Clericalem, et quod tum preesertim videmus ob natum ipsis dicta die, qua manumissus fuit, et ante filium. Marculfi 1. 1. form. 39:' Ille Rex manumissionem suam juravit publice in Francorum viro inlustri illo Comiti. Dum Capitulo, quod pro hujus manumissione, et nobis divina pietas juxta votum fide- quam intendebat habere, nee dedit, nee Hum et procerum nostrorum de nativitate fecit dari, nee alius pro ipso quod scifilii nostri illius magnum gaudium ha- verit, Capitulo Carnotensi, vel alicui alii, bere concessit, ut misericordia Dei vitam etc. eidem concedere dignetur, jubemus ut per MANUMISSIO,, Dimissio, remissio, Quitomnes villas nostras, quse in vestra vel in tement. Tabularium Conchensis Abbat. cuncto regn-o nostro aliorum dpmestico- in Ruthenis ch. 49 : Scripta autem vel rum sunt actionibus, tres homines ser- firmata hsec donatio, vel convenientia, seu vientes in utroque sexu in unaquaque Manumissio Kalendis Julii,etc. Hildebervilla ex nostra indulgentia per vestras tus Turon. Archiep. Epist. 65: Utramque epistolas ingenuos relaxare faciatis. Me- autem exactionem sub oculis totius Concimoratse epistolae formulam legesis ibid, lii Comes in nostra manu deposuit, postulans in eos excommunicationis gladium lib. 2. form. 52. MANUMITTERE praeterea dicebatur, extendi, quicunque aliquando vel manuqui seryum suum in Dominium alterius missa petere, vel manumissionis plenitutransmittebat, ut esset ejus seryus : dinem imminv.ere attentarent. Infra : quod maxime flebat in commutationi- Illam praeterea Manumissionem de naubus hominum de corpore, cum matri- f rag Us et de substantia morientium , monia contraherent cum hominibus al- quam Comes in nostra manu deposuit, terius Domini. M. Pastorale Ecclesise etc. Vide Metropolim Salisburgensem Paris. : Quidam servus nosier habens torn. 3. pag. 42. et Manum mittere in filiam nomine Genovefam, quse ancilla Manus. nostra erat, non habens vero unde ali* MANUMITTERE, f. pro Manum mitquando earn maritare posset, rogavit nos, tere, manum injicere. Lit. Theob. cout pro amove Dei earn Manumitteremus, mit. Campan. ann. 1230. torn. 7. Ordinat. ita ut de servitute nostra, in servitutem reg. Franc, pag. 362 : Quod si... Matheus B. Marise Paris, transiret. Hoc autem dux Lotharingiae et marchio, vel aliquis ideo rogabat, quia quidam servus B. suorum.... Manumitteret in ipsos vel in Marise illam in conjugem habere volebat, aliquem ipsorum, pro capiendo, vel captivum teneret, etc. Vide in Manus. A laetc. 5&g- Eamdem vocem, sed minus pro- tino Manumiltere, libertatem dare, nosrie, usurpatam quoque legimus in tri Manumitter, dixerunt. Lit. ann. 1354. harta ann. 1298. qua Petrus Ymbaudi, in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 414: Avons qui domicelli insignitur nomine, liber ab franchi et franchissons, avons Manumitomni vinculo servitutis et hominii cons- tez et Manumittons les enfans dudit Jetituitur: hanc ut minime vulgarem exs- han Camion. Occurrit praaterea in aliis cribimus ex Bibl. Colbert.: Noverint.... Lit. ann. 1367. torn. 5. earumd. Ordinat. quod nos Arnaldus de Turre filius quon- pag. 464. Unde Manumiz, manumissus, dam nobilis viri D. Bern, de Turre rnili- in Charta ann. 1516. ex Chartul. Latis pro nobis et Bernardo de Turre nepote tiniac. fql. 243 : Gens de serville condinostro filio quondam Bern, de Turre fra- cion, main-morte, Manumiz et affranchiz, tris nostri et cunctis successoribus nos- etc. tris... absolvimus, Manumittimus et libeMANUMISSIO, quae aliis Emancipate, rum facimus vos Petrum Ymbaudi domi- cum scilicet Clericus ab Ecclesia sua, cellum de Planhano et omnem progeniem ad quam intitulatus est, ad aliam ab ex vobis natam et nascituram ab omni Episcopo suo transeundi facultatem imvinculo servitutis atque hominii seu ho- petrat, apud Stephanum Tornacensem magii quod nobis facere tenebamini pro Epist. 135. feudo seu redditibus et honoribus qui sunt 11. MANUMISSOR, Qui manumittit,

MAN
mappa, mappula, gausape,orarium,mensale, manutergium, prandeum, Manumundium, manupiarium. 1 MANUMUNITUS, f. Rei domesticae administrator, procurator, Gall. Intendant. Gesta Consulum Andegav. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 494: Cum Comes custodiam domicilii suiHaimerico deCurrone prsebuisset; dum ceteri murmurarent, tres famuli Hugonis, Gofridus Manumunitus, Robertus telonearius, et Railnesinus carpentarius rem difficilem aggressi sunt. * MANUMOTABILIS, Gall. Mainmuable, dicitur Servus, qui dominum pro libitu mutare potest. Gharta ann. 1255. ex Tabul. S. Joan. Laudun. : Se il avenoit... que li maires et li jure devant dit receussent ou eussent receu aucun home ou aucune femme de cars de I'eglise de I'abe devant dit en lor commune, qui ne fust des Mainsmuables, etc. * MANUOL. [ ii solid, et in denar. et I Manual canapis census. (Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 849, an. 1277.)] MANUOPERA, etc. Vide Manopera. MANUOPUS, seu cum manuopere captus, in Fleta lib. 2. cap. 52. 42. est in furto, vel cum re furtiva deprehensus. Will. Thorn pag. 2021 : Clamat in hundredo isto in manerio suo de Swanes tenere placita de felonibus captis cum Manuopere ad sectam, etc. Vide Handhabenda. Alia notione apud Radulfum de Hengham in Parva cap. 7. disseisina fieri dicitur, cum Manuopus alicujus impeditur, etc. MANUOPERARE. Idem Radulfus de Hengham capite laudato : Divortium celebratum est inter virum et mulierem, si post divortium vir teneat se in h&reditate perquisita in maritagio mulieris, statim cum post divortium Manuoperetur, disseisitor est. * MANUPARIUM, La toualia, in Glossar. Lat. Ital. MS. Vide Manupiarium. MANUPASTUS, et MANUPASTUM, Domesticus, gefe'&neman, inOanonibus Saxonicis Edgari Regis cap. 1. | 4. composita ex gefe-t), nutritius, pastus. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 66 : Si Manupastum alicujus accusetur de furto, solus pater familias emendare potest, si velit, fracta lege sine perjurante. Concilium Islebonense cap. 19. apud Ordericum Vital, lib. 5 : Si Clericus raptum fecerit vel furtum.... aut incendium fecerit, aut Manupastus ejus, aut habitator atrii similiter. Cap. 28 : Si quid per contentionem in domo Presbyteri vel Clerico, vel eorum Manupasto relictum fuerit, Episcopi erit. [Charta ann. 1082. in Hist. MS. mbnast. Beccens. pag. 146: In cseteris autem parochiis quseadeandem Abbatiam pertinent, et sunt de nostra dioscesi, hoc solum ei concessimus, ut Manupastos suos laicos quietos habeat.] Chronicon Beecense ann. 1124 : Propter hanc reconciliationem Ecclesia Lexoviensis non perdet forisfacturas suas de violatoribus, excepto Manupastu, id est, servientibus Monachorum. Eadem notione occurrit in Monastico Anglic, torn. 2. pag. 71. 952. 994. 1002. apud Bractonum lib. 3. Tract. 2. cap. 10. 11. Britonum cap. 12. fol. 19. in Fleta lib. 1. cap. 27. 2. 4. etc. ESSE IN MANUPASTU ALICUJUS. Leges Alvredi Regis cap. 5: Nullum ase dimittat, qui inculpatus sit in Manupastu suo. Leges Forestar. Scotic. cap. 13: Si aliquis mastinus inventus fuerit in aliqua foresta,... dominus ipse, cujus mastinus fuerit, erit culpabilis tanquam de Manupasto. Charta Henrici I. Regis Angl. in Regesto Normann. signato P. fol. 24. in

MAN

MAN

Camera Comput. Paris.: Ut habeant et parentes, qui interfuerint, aut judex in teneant in pace et integre.... et quiete in Char tula ipsa Manum ponant. Adde Leomni potestate mea ab omni teloneo et ges Ratchis Regis tit. 7. 2. [** 4.] Vide modiatione, et omni alia consuetudine,.... Fir mare 2. et de omni s&culan servitio et exactione, 1 MANU CAPERE, Eodem signiflcatu. et fouagio hominum de Manupastu eorum, Charta ann. 1166. in Chartular. Meld. : et de omnibus querelis, etc. [Charta Hu- Ego etiam (Henricus Trecensis Comes) gonis Ducis Burgund. ann. 1188. apud ipsis rogantibus Manu cepi... annotatum D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. sigilli mei impressione firmavi. 1008: Dum liberi manebunt cum parte MANUM MITTERE, nude, eadem noexistentes de Manupastu et familia pa- tione, non semel in Chartis Veneticis tris.] In Statute de Decimis Saladinis apud Joan. Lucium lib. 3. de Regno apud Rigordum ann. 1188. filius in Ma- Dalm. cap. 11. 12. lib. 4. cap. 9. quaehoc nupastu patris esse dicitur, qui nondum modo clauduntur : Ego N. Manum misi. est emancipatus. Adde Fletam 1. 1. cap. Manus suas in chartam mittere, in Lege 27. 38. 21. lib. 2. cap. 52. | 7. cap. 67. Alemann. tit. 2. 1. Manum Ponere, in 6. Perardum in Burgundicis pag. 298. Lege Longob. 1. 2. tit. 10. 2. tit. 55. 17. f Liutpr. 22. (4, 4.) Rach. 4.] Charetc. * Nostris Mainpast, eodem sensu.Pac- tse Alemannicae Goldasti cap. 90 : Et Matum inter capitulum et consules No- nus suas in ipsam cartulam posuissent. viom. ann. 1339. in Reg. 73. Chartoph. Acta S. Maximi Confess, pag. 56 : reg. ch. 280 : Item du descort meu en parv.oi Ta? tSta? yetpa; e7t lement entre nous doyen et chapitre des. Vide Gloss, med. Grsecit. in susdit pour nous,\noz chapellains, noz Xst'p. clers, noz familiers et noz sergens, comme * Vel potius Manu tangere; quod d'autrea personnes de noz Mainpast,etc. etiam nunc in quibusdam provinciis in * MANUPERARIUS. [Gall. Bordier : usu est, ubi scribere nescii coram nota. .... Solvi Geraldo, Manuperario de Pes- rio conventum, manuum tractu approsaco, pro XLII. jornalibus.... T. 22, p. bant. Id praeterea aperte innuit Charta 511. Solvi dicto Geraldo, Bordilerio de Will, castell. S. Audom. ann. 1205. in Pessaco... T. 22, p. 512. (Arch, histor. Chartul. S. Bert. pag. 211 : Hanc eleemode la Gironde.)] sinam super altare S. Bertini, fratnbus MANUPIARIUM. Joan, de Janua : Ma- meis assentientibus et Manum apponentinupiarium, gausape, quasi manus pians. bus, optuli. Vide infra Tangere 3. In Gloss. Lat. Gall. Nape. Glossse Isid.: MANUS DIVINA, Imperatoria subscripMappa, gausape, togilla, expiarium. Vide tio, de qua Brissonius in formulis pag. Manumundium. 365. MANUPLETIUM. Gloss. Grsec. Lat.:XetMANUMISSORES, Chartarum subsignapoTCXrjOYJ;, Corpulentus. ^poT^Oe?, Manu- tores. Oharta Germanica ann. 793. apud pletium. In MS. Mapletum habetur. Henschenium ad Vitam S. Ludgeri MANUPRETIUM, xstpwv u.t<je6?, in Gloss. Episc. : Acta est autem publice hssc tradiGr. Lat. in Glossis vero Lat. Grsec. Ma- tio.... coram testibus et Manumissoribus, nupretium, ^'poSofftov. Asconius 3. in etc. Occurrunt eadem verbain alia ann. Verrem : Manupretium dicebatur, ubi non 799. apud eumdem. Tradit. Fuld. lib. 1. tarn materigs ratio, quam manus atque trad. 21 : Coram his testibus et Manumisartis ducitur. Vide Varronem, et Plau- soribus, quorum nomina et signa infra tum in Menechm. scripta sunt. MANUS, Subscriptio, chirographum. MANU FIDEM DARE. Tabularium VinCicero vox in Gatilinam : Statilius cognovit dociuense Ch. 179. ann. 1064: Dedit etiam Manum et signum suum. Ita ad Atticum Domno Abbati Oderico fidem, Manum lib. 11. Ep. 2 : Signum et Manum meam suam, sicut mos ssecularis exigit, in ilrequirent. Facundus Hermianensis 1. 4. lius manum mittens. [Le Roman d'Athis cap. 4 : Sed nunquid vel si propriam Ma- MS.: num Romano Episcopo non probante reBt les Barons qui o lui furent, cipiat, etc. Supra chirographum appellaEn la main Dieu de vrai lui rnirent vit: Et juratum sibi fuisae respondit,quod Qu'ils assembleront leurs navies, chirographum suum reciperet, si hsec RoEt pourchasseront leurs aies.] manus Episcopus non probaret. Epistola Clericorum Italise, directa ad Legates [** Vide Dextrss 2. Grimm. Antiq. Jur. Francorum, qui CPolim proflcisceban- Germ. pag. 138. sqq. et Haltaus. Glostur ann. 522: Quoniam ipsi Episcopi sar. German, voce Hand, col. 795. sqq. Grseci ad voluntatem Principis darnna- ubi multa de significationibus vocis verant capitula ipsa, unde causa mota Manus.] est: sed beatissimus Papa Manus eorum MANUM MITTERE in aliquem, in Lege a serenissimo Imperatore receperat. Vetus Salicatit. 15. 1 1. Formula loquendi nosCharta exarata ann. 13. Hludovici Regis tris familiaris Mettre la main sur quelin Orientali Francia, apud Joachimum qu'un : Manum alicui injicere, in Lege Vadianum pag. 63 : Ego in Dei nomine Bajwar. tit. 3. cap. 1. 13. tit. 4. | 3. tit. Wolfger cum Manu filii mei Engilgaci 5. 3. et in 1. 7. de Fil. Apparitor. (7, consentientis tradimus ad Monasterium, 22.) et in 1. 8. de Appellat. (11, 30.) Cod. etc. Charta ann. 1170. apud Ughell. in Theodosiani. Vide in Manumissor. Episcop. Bergomensib. ita clauditur : MANUM MITTERE super manum alteManus Petri et Heriprandi : Manus Ma- rius. Tabularium Ecclesiae Matisconennifredi Vicecomitis, etc. Ita in alia ann. Sis : Misit autem Manum domini Hugonis Diensis Episcopi et Romani Legati, quasi 1173. ibid. MANUS FIGERE , Subscribere, manu in loco sacramenti, ne aliquis filiorum ac scripto flrmare. Canones Hibern. lib. vel successorum suorum hanc werpitionem 33. cap. 4 : Rata reddat debita, pro quir prsesumeret infringere. Vide Jurare in bus ftxerat Manus. Manus suas imponere Juramentum. in epistola, pro epistolam subscribere, in MANUS in hominiis, la bouche et les Lege Bajwar. tit. 1. cap. 1. Manum po- mains, in Consuetud. Trecensi, et aliis. nere in charta falsa, in Lege Longob. Leo Ost. lib. 3. cap. 48. (alias 50.) : Manlib. 2. tit. 51.11. [ Luitpr. 63. (6, 10.)] dabat ei, ut sibi fidelitatem faceret, et Leges Luithprandi Regis Longob. tit. homo ipsius per Manus deveniret. Vide 17. 2. [* 22. (4, 4.)] : Ita tamen ut ipsi Hominium. Hinc

MAN
^ MANUM DARE, pro Hominium praestare, manus suas scilicet in manus domini immittendo. Charta Henrici Imper. ann. 1014. apud Murator. delle Antic. Estens. pag. 108 : Postquam nos in Regem et Imperatorem elegerunt, et post manus nobis datas, et Sacramento, nobis facta, etc. Le Roman de Rou MS. :
Rou devint horns li Roiz et ses Mains li livra.

MAN
} PER MANUM tertiam res suas adrhamire. Vide suo loco Adramire. MANUM ALTERIUS LUCRARI. Wichbild Magdeburg, art. 109 : Manum alterius si unus testimonio lucrari vellet, occasions falsi, id facere cogitur mettertius, cum hominibus fide dignis. MANUM REGIAM apponere dicitur Rex, qui praedia, de quibus lis est, interim dum ea dirimatur, sibi asserit: ut Manum regiam infringere, qui bannum regium infringit, in Aresto Paris, penult. Janu. ann. 1319. Aliud ejusdem ann. 28. Junii : Dicta Boneta existente in speciali gardiaet protectione nostra una cum bonis suis, Manu nostra et penoncelle et brandone regiis apparenter positis, etc. 1 MANUM MITTERE in fortunam alterius, Bona illius sibi asserere, in Lege Salica tit. 52. num. 2. Eodem sensu in Statutis Eccl. Cadurc. apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 739 : Manum apponere in rebus. 1 MANUS , Donativum quod Clero a summis Pontificibusinnonnullis solemnitatibus, erogari solet; idem quod Presbyterium. Vide in hac voce. Ordo Romanus apud Mabill.torn. 2. Musei Ital. pag. 129 : Isto vero die Natalis domini et die sanctse Paschse dat omnibus prioribus Manum, id est presbyterium duplum, prsefecto scilicet xx. solidos dominus Papa et Manum. Pluries ibi. MANIBUS COMPLOSIS deprecari. Rodericus Toletan. lib. 2. de Reb. Hispan. cap. 18 : Confestim quasi debila jura noscentes, remissis lelis, et complosis ad preces Manibus supplices submittunt ei colla. [Manibus velatis orasse supplices testis Plautus in Amphitryone 1.
Velatis manibus orant, ignoscamus peccatum suum.

MAN

249

* MANUS SUAS FAGERE, Obedientiam alicui profiteri, manus suas scilicet in manus superioris immittendo. Judic. ann. 715. apud Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. sevi col. 369: Nam et ipsi presbiteri, quomodo ibidem custodes sunt, ita professi sunt per Evangelia et sacratione ab Aretinse ecclesiae episcopo suscepissent, et Manus suas, juxta antecessorum suorum consuetudinem, ibidem fedssent, et sacramenta prsebuissent, et obedientiam usque actenus impendissent et crisma suscepissent. Inquisit. ejusd. an. ibid. col. 377 : Cum epistola Willerat multoties electus clericus venire ad ecclesiam S. Donati, et sagrationem ab episcopo Aretino suscipere, et Manus suas facere et sagramenta prsebere. Charta ann. 746. ibid. col. 411 : Repromecto et spondeo, atque Manus meam facio tivi domno venerabili Walprand episcopus, pro eo cot me... presbiterum hordinasti. * MANUM OBEDIENTLE TRIBUERE, Eadem notione. Charta ann. 1152. apud eumd. Murator. torn. 5. earumd. Antiq. col. 1033 : Sacerdotem seu clericum electum abbas de ecclesia ilia et his, quse ad ecclesiam pertinent, investiat. Sacerdos seu clericus Manum obedientise ei tribuat. MANIBUS COMPOSITIS feudum redpere. Jus feudale Saxon, cap. 23. 11 : Multis fratribus poterit dominus solum feudum conferre, si composilis Manibus hoc receperint omnes simul. Id est, si una omnes homagium domino praestent. Adde cap. 29. 16. PER MANUM ALTERIUS TENERE, Ab alio per homagium et in feudum possidere. Testamentum Ranimiri Regis Aragon. aerae 1099. apud Martinezium in Hist. Pinnatensi lib. 2. cap. 38 : Et si Deus mihi dederit sanitatem, et ego vixero, quod teneam illam terram et honorem, quomodo usque hodie ilium tenui in Dei servitio, et post meos dies habeat illam Sanctius filius meus jam dictus (primogenitus) in servitio Dei. Et dimitto Aybar et Exavierre Latri cum omnibus earum villis, quse, ad eos pertinent, ad alium filium meum Sanctium, ut possideat illas supra scriptas villas per Manum fratris sui Sanclii, quasi per me. Et si desvenent de eo, et laxaverit filium, teneat ipse ejus filius eas per Manum de Sanctio filio meo in sua fidelitate. Et si talem insaniam fecerit ad fratrem suum Sanctium, ut, quod absit, ei mentiret, etc. 1 PER MANUS alterius justitiam accipere, Emendationem et jus suum a judiceobtinere. Tabul. Gemeticense: Quod *i forte aliquis eorum hominum aliquem de hominibus Comitis, vel aliquem alium vulneraverit vel occiderit, et non detentus potuerit inde evadere, seque ultra prsetaxatam viam in propriam monachorum partem redpere, nulli omnino liceat usque prosequi, vel ibi capere ; sed justitiam inde acdpiet per Manum monachi qui Prior erit de Beu.In Charta ann. 1235. ex minori Chartul. S. Viet. Massil.: Litigare in manu sua compellebat, id est, coram -se de rebus suis dicere.

Virgil. ^Eneid. lib. 7. v. 237 :

Praferimus manibus villas ac verba precantum.]

1 MANIBUS CANCELLATIS, id est extensis, seu decussatis. Johanni de Janua : Cancellare, brachia extendere. Epist. Panormit. ad MartinumlV. PP. in Chron. Si'cilise apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 34 : Universitas Siculorum terrse osculum ante pedes et flexis poplitibus ac Manibus cancellatis. Vide Cancellare. * MANUM IN TERRAM PONERE solebant veniam petentes, etiam supremas dignitatis viri. Chron. Andr. presbyt. apud. Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. sevi col. 46 : Imperator vero Manum in terram ponens, veniam petivit, et gratiam filio suo reddidit. 1 MANU GLAUS A, id est, Pug no percutere, in Lege Salica tit. 20. num. 9. MANUS FERREA, Exercitus, copiae militares.Idacius Pacens. Episc. in Chron. sera 649 : Eraclius exercitu adunato, cum omni Manu ferrea Persidem proficiscilur insequendo. SUB MANU ALICUJUS ESSE, id est, sub potestate. Concilium Vernense ann. 755. can. 11. et Aquisgran. II. cap. 3. can. 21. etc. AD MANUM SUAM aliquid habere, tenere, possidere ; nostris, Avoir en main. Vetus Charta apud Freherum in Origin. Palat. cap. 6 : Conscriptio Marchse. et silvse, quse. pertinet ad Virunhein in pago Rinicgowe, sicut earn Chunradus Rex ad Manum suam habuit, etc. * SUB MANIBUS HABERE, id est, Ad manus , Galli dicimus, Avoir sous la main. Elmham. in vita Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 32. pag. 78: Cum qusedam negocia , puta illud quod sub Manibus jam, habetur, per alias inferioris

condicionis personas... expedidone felici deduci valeant ad effectum. PER MANUM SUAM se defendere, id est, per duellum, in Regiam Majest. cap. 12. 2. Adde Speculum Saxon, lib. 1. art. 18. 1. lib. 2. art. 2. | 7. DONATIONES FACT^E per manum Regis, id est, coram Rege, ut est in Capitul. Caroli M. lib. 6. cap. 207. [#* 212.J Vide Marculfum lib. 1. form. 12. 13. [Dare servum in manu Regis, hoc est, coram Rege manumittere, in Legibus Liutprandi apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 61.] [** Liutpr. 9. (2, 3.) Vide chart, ann. 1195. apud Schannat. Histor. Episcop. Wormat. torn. 1. pag. 246.] 1 AD MANUM suam ponere, Sibi asserere, occupare, Gall. Se saisir. Charta ann 1399 : Dictum carroneriam ad suam Manum ponere et sibi appropriare possit. 1 EXTRA MANUM PONERE, Rem quampiam quovis modo cedere, Gall. Delaisser, abandonner. Charta Theobaldi Comitis Campaniae ann. 1233 : Ac si in ponendo extra Manum eorum hssreditatem illam quse. de ipsis non movebit, aliquid habuerint, ego similiter inde nihil percipiam. * DE MANIBUS dare in terram, Phrasis Gallica, Donner des mains en terre, Se manibus excipere. Charta ann. 1252 : In dominum Amalricum et socios suos impinxerunt,... ita quod de Manibus dedit bis in terram. MANUS CONSEGRATA. Charta anni 1108. in Tabulario Ecclesiae Gratianopolitanae sub Hugone Episcopo fpl. 23 : Et Eufemia uxpr Ismidonis prgedicti gurpivit et donavit, sive laudavit prssfatam decimam in manu prsedicti Episcopi Hugonis ; quam laudationem in manu Episcopi confirmatam pro sacramento habemus. Similiter et filiss Guigonis, neptss Ismidonis sive Eufemiss, in Manu consecrata Episcopi Hugonis donaverunt ac dimiserunt, sivegurpiverunt tertiam partem hanc decimarum harum de tota parochia deMejolano, etc. Et fol. 81: Omnes autem dedmas... in Manu prsedicti Episcopi gurpisco : quam guirpitionem sicut sacramentum super altar e timeo. Fol. 99: Et hsec promitto me servaturum pro juramento, in sacrata Manu prsenominati Episcopi Hugonis, et inde do ei osculum cum bonas. fidei sponsione. 1 MANUS J^QUA, De fidejussore dicitur, in Charta ann. 1301. apud Madox Fprmul. Angl. pag. 10: Ita videlicet quod nisi illas (marcas) redderet in festo Nativitatis S. Johannis B. anno supradicto, quod D. Willelmus de Betonya cui ilia quieta clamatio credebatur custodienda in sequa Manu, dicto Nicholao vel suo certo attornato liberaret. MANUS JUDIGIATA, Judicium per ferrum candens. Liber Chirographorum Absiae fol. 171 : Si... contentio insurrexeritper legitimos testes, si potest fieri, finiatur. Sin autem, finiatur sine duellio, et judiciata Manu, sicuti Abbas per fidemunius hominis affirmare fecerit. Et fol. 199 : Atque si... contentio fuerit orta, testimonio legitimorum virorum, sine duello et judiciata Manu finiri. Vide Ferrum candens. MANUS PUBLIGA. Chronicon Fredegarii cap. 58 : Avaros et Sclavos, c&terasue gentium nationes, usque Manu pulica, suse ditioni subidendum fidudaliter spondebat. 1 MANUS RECTA, Sincere, sine fraude. Charta ann. 932. apud Miraeum torn 1. pag. 38 : Si tempusaut res expostulave32

250

MAN

MAN

MAN
Aurelianensi I. can. 10. pro ipsa benedictione. Vide Notas ad Alexiad. pag. 418. MANUS IMPOSITIO ORDINATORIA, qua Diaconi, Presbyteri, Episcopi ordinantur, ut Actorum 6. in Epist. 1. ad Timoth. cap. 4.et 2.ad Timoth. cap. 1: y<xpoTovta xaOteptiaewi; Tarasico CP. Hieronymus cap. 58. Esaise : Ordinatio non solum ad imprecationem vocis, sed etiam ad impositionem impletur Manuum. S. Ambrosius lib. de'Dignitate Sacerdotali cap. 5 : Homo imponit Manum, Deus largitur gratiam : Sacerdos imponit supplicem dexteram , Deus benedicit potenti dextera. Vide Stephanum Episcop. Tornac. Epist. 28. Baronium ann. 44. num. 83. 84. Seldenum ad Eutychii Orig. pag. 17. 24.1. Edit. Morinum de Sacris Ordinationibus, etc. MANUS IMPOSITIO REGONCILIATORIA ea est, per quam poenitentes, hseretici, sive excommunicati, sanctse Ecclesise reconciliantur. Anastasius in S. Eusebio PP : Hie haereticos invenit in urbe Roma, quos vere ad Manus impositionem reconciliavit. Idem in S. Siricio : Hie constituit hsereticum sub Manu impositionis recipi prsssente cuncta Ecclesia. [Capitular, lib. 5. cap. 127 : Criminalia peccata multis jejuniis et crebris Manus sacerdotum impositionibus eorumque supplicationibus juxta Canonum slatuta placuit purgari, ita ut nemo sine Manus impositione Episcopi, aut, ejus junsu, alicujus Presbyteri, so credat esse a suis facinoribus absolutum.] Triplicem porro manus impositionem in poenitentia publica fuisse observat Sirmond. in Historia Po3nitenti33 publicse cap. 7. primam per quam publicorum criminum rei ad poenitentiam agendam admittebantur ab Episcopo : alteram, quaa non una, sed multiplex fuit, in ipso poenitentise decursu : tertiam denique et postremam, in qua poenitentes omnibus rite peractis Ecclesise reconciliabantur : qusequidem Manus impositio reconciliatoria dicitur in Concilio Arausicano I. can. 3. De ejusmodi manus impositionibus super poenitentes agunt prseterea Concilium Carthag. IV. can. 78. Carthag. V. can. 11. Meldense can. 76. Arelatense I. can. 8. Canones S. Patricii cap. 7. Vigilius PP. ad Eleutherium Episc. S. Augustin. lib. 3. de Baptismo, Leo M. ad Rusticum Inquisit. 18. et ad Nicetam Aquileiensem cap. 7. Avitus Vien. Epist. 6. 24. etc. Hsec autem manus impositio LaTcos tantum spectat, non Clericos. Nam cum Laid absque Ecclesiastica communione soleantpcenitere, inquit Bernaldus Constantiensis, Clerici verp absque administratione pfficii, non mirum, si Clerici per Manus impositionem remedium pcenitendi pro criminibus admissum, non ut Laid consequuntur, qui nequaquam, ut illi, pro criminibus excommunicari jubentur. Si autem ipsi usque ad anathematis sententiam inobedientes extiterint consequens est, ut per Manus impositionem sanctss redintegrentur Ecclesiae, cum redierint, sicut et sanctum Nicsenum Concilium de Novatianis instituit. Nunquam tamen ut Laid remedium pcenitentiss per Manus impositionem consequentur, etiamsi penitus absque ordine suscepto recipiantur, etc. Vide S. Augustinum Ep. 54. MANUS IMPOSITIO, in Confirmatione Catechumenorum, Neophytorum, vel noyiter baptizatorum, de qua Concilium Eliberitan. can. 38. 39. Arelatense I. can. 8. Euseb. PP. in Epist. Anastasius

rit, recta manu et verp auxilio, su&minis- lib. 2. cap. 2. Present mesfet, in Consuetret Ecclesix opem sui adjutorii. tud. Insulae tit. 1. art. 18. Normannise MANUM aut dextram perdere, Poena art. 36. Altisiod. art. 36. Silvanect. art. decreta maxime in perjures, in Lege Wi- 118. etc. Vide Harmenop. pag. 427. sigoth. lib. 8. tit. 5. 1. in Lege Burg, MANUALITER DEPREHENDI, in furto tit. 6. | 11. tit. 26,. |4. tit. 55. 3. Manum flagranti in Quoniam Attachiam. cap. redimere, in Lege Bajwar. tit. 2. cap. 39. I 2. 6. et cap. 11. 12. | 1. Gum manu res- MANU POTESTATIVA TRADERS , in cissa componere, tit. 9. cap. 4. Adde tit. Chartis Alamannicis Goldasti 37. 54. 55. 1. cap. 5. tit. 6. cap. 2. | 3. Capitul. 5. 76. Charta vero 76. sic clauditur : 70. Caroli M. ann. 803. cap. 2. 13. etc. Capi- Notavi diem Martis 4. Npn. Octob. sub tulare ann. 779. cap. 10. Capitul. 4. ann. potestativa manu Hludovid Regis et pueri 805. cap. 6.11. Capitul. triplex ann. 808. et sub Adalberto Comite. Ita ut potestacap. 4. Capit. 1. ann. 809. cap. 21. Capi- tiva Manus hie sumatur pro auctoritate tul. 3. ann. 813. cap. 30. Capitul. 2. ann. et facultate donandi a Principe indulta. 825. cap. 5. 11. Chartam Waldemari Re- Vide Potestativus. 0 gis Danise ann. 1326. apud Pontanum MANU COMMUNIGATA VENDERS, Dalib. 7. Rerum Danic. pag. 443. Ottonem tis dextris de pretio rei vendendee cona S. Blasio cap. 40. Poena etiam mone- venire. Charta ann. 1345. torn. 2. Hist. tariorum in Edicto Pistensi c. 16. etc. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 157. MEDIAE et INFIMJE MANUS HOMINES, col. 1 : Cupimus fore nptum, quod nos Mediocris et inflmse conditionis, qui Manu communicata, deliberate animo et mediocres et minores personse aliis di- sponianea voluntate vendidimus et vendicuntur. Vide in voce Homo. Radulfus de mus... domos nostras. Vide infra MercaDiceto ann. 1112 : Et plures mediae Ma- tum manuals. [** Communis consensus nus, quos ex justis et rationabilibus causis cpmplurium una vendentium, spondenRex pater exhaeredaverat. Idem ann. tium, etc. Vide Haltaus. Glossar. Ger1186 : Tandem Rex Fmncorum a latere man, voce Gesammte Hand, col. 677. De suo duos Milites medise Manus homines... mariti et uxoris coadunata vel communidirexitin Angliam. Ita ann. 1190. etl!92: cata manu vide Mitterm. Princ. Jur. Inferioris et infimse Manus homo, apud Germ. 315.] eumdem ann. 1138. 1185. [Assisise HieMANUS IMPOSITIO, ^eipOTOvia, ^sipoGerosol. cap. 2 : Chevaliers ne doivent pas (7c<x, est ppsitio manus super a caput aliestre ensi menez com bourges, ne bourges cujus. Hinc ImTi6lvai To; j x 'P ?> Act. 6. et gens de basse Main com Chevaliers.] Tr|V ^eTpa ITII TV)? xeopaXr]? !iUTt6!vat, apud MANU INVOLUTA in palla altaris of- Clementem lib. 8. Constit. Apost. cap. ferre. Tabular. Casauriense ann. 24. 16. et alios. Isidoruslib. 6. Orig. cap. 19: Ludov. Imper. F. Lotharii : Ego Lupo... Manus impositio ideo sit ut per benedictibi dono Romano Abbati ad partes Mp- tionem advocatus inviletur Spiritus sancnasterii- cum oblatione Manu involuta in tus. Tune enim ille Paracletus post munpalla altaris, etc. Vide Oblati 1. data et benedicta corpora libens a Patre MANUS RUBRA, vel rubra Manus. Fla- descendit: et quasi super baptismi aquam, grans delictum, manifestum. Glossse tanquam super pristinam sedem recoMSS. : 'Ere' auT09(6pw, ETC" o^TaXjAoT;, ere' gnoscens quiescit. Nam legitur quod in avTw TW .xXl[X[AaTt. Leges Baronum, seu principio aquis superferebatur Spiritus Quon. Attach, cap. 39. |2 : Cum quis ca- sanctus. Concilium CharthaginenselV. de ' piatur cum rubra vel recenti Manu homi- ordinatione Presbyteri can. 3: Episcopo cidii, vel quod manualiter deprehendatur eum benedicente, et Manum super caput cum furto, vel latrocinio. Statuta Davi- ejus tenente. Et can. 4 : Solus Episcopus, dis II. Regis Scotise cap. 2 : Si quis ca- qui eum benedicit Manum super caput lumniatus fuerit de latrocinio,... si capia- illius portat. tur cum rubea manu, et aliquis eum MANUS autem impositio primitus pro sequatur, statim subeat judicium. Silves- simplici benedictione sumpta est, quse ter Giraldus lib. 2. Itinerant Cambrise XetpoGeaia eyXoyta? dicitur Tarasio Patr. cap. 1 : Merlini proverbio quo did solebat, CP. act. 1. Concil. Nicseni II. Cum enim Anglise Regem Hibernise triumphatorem aliquem simpliciter benedicimus, maab homine cum rubra Manu in Hibernia num ei antique more imponimus. Sic vulneratum, per Meneviam redeundo su- enim Patriarcha Jacob cum fllios Joseph per Lechlavar moriturum. benediceret, manus eis imposuit, Gen. FURTUM HABENS IN MANIBUS, vel fur- 48. et Dominus in Evangelic Marc. 10. turn inter Manus habens, in furto seu oblatos sibi paryulos per impositionem flagranti crimine deprehensus, in Legi- manuum benedixisse dicitur. Honorius bus Adelstani Regis apud Brompton. Augustodunensis lib. 1. cap. 185 : Quod pag. 849. et 850. Lex Bajwar. tit. 8. cap. autem benedictio per Manus impositionem 5 : Fur nocturno tempore captus in furto, datur, unde exortum dicitur, quod Isaac dum res furtivas secum portat, etc. Latro Jacob Manus imposuit, dum eum benedicum furto ambulans, in Capitulari 3. xit, et Moyses Josuse Manus imposuit, dum ann. 813. cap. 29. Anglis, Maynour dici- eum ducem prssfecit, et Dominus in Evantur fur, qui in manuali furto deprehen- gelio Apostolis Manus imposuit, dum eos ditur, ut auctor est Rastallus. Fur ma- principes el sacerdotes Ecclesise constituit. nifestarius, apud Plautum in Aulul. Sed et ipsi Apostoli Manus imposuerunt, ./Eschini contra Ctesiphontem, xXlwnis cum Spiritum sanctum dederunt. Vide ITC' auToipopw , deprehensus in admisso, S. Augustinum Ep. 59. S. Ambros. lib. apud Papia'num, in leg. Si dominus. D. 1. de Poanitentia cap. 7. etc. de Prescript. W alTta^aTi, apud ^Eschy5&P" Nee alia notione accipiendum lum in Prometheo vincto pag. 16. Edit. arbitror Capitulum 71. lib. 1. Capitul. H. Stephani. quo Abbatissis manus impositiones inMANUALE FACTUM, in Speculo Saxon, terdicuntur : Auditum est aliquas Abbalib. 2. art. 35. 36. 1. art. 64. 1. 2. art. tissas contra morem sanctse Dei ecclesiss 71. | 4. lib. 3. art. 35. 1. 2. art. 64. 5. benedictiones et Manus Impositiones et Wichbild Magdeburg, art. 110. 114. 115. signacyla sanctss Crucis super capita viet in Constit. Fridericil. ann. 1158. apud rorum dare, necnon et velare virgines Goldast. torn. 3. Constit. Imper. pag. cum benedictione sacerdotali. 330. Present fet, interdum present, nude, MANUS IMPOSITIO in benedictione Dein Stabilim. S. Ludovici lib. 1. cap, 162. votarum, in Concilio Venet. can. 4. et

MAN
Bibliot. in Vita Ejusdem Eusebii, Melchiades PP. in Epist. cap. 1. et 2. Innocentius II. PP. cap. 8. August, lib. 3. de Bapt. contra Donat. cap. 16. etc. MANUS IMPOSITIO in Baptismo, de qua Concilium Carthag. IV. can. 3. 85. Arelat. I. cap. 6. 8. Matiscon. II. cap. 3. Tolet. XIII. cap. 10. Isidor. lib. 6. Orig. cap. 19. etc. MANUS IMPOSITIO super infirmos, juxta illud Matthsei cap. 28 : Super segros manus imponent, scilicet super Catechumenos et Energumenps pro expulsione diaboli, quse specialiter Exorcistis in ordinationibus conceditur, quippe ut habeant potestatem imponendi manus super Catechumenos, sive Energumenos. Vide Menardum ad librum Sacrament, pag. 340. 342. PER MANUS IMPOSITIONEM ab haereticis baptizatos in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti purgari debere, observat Zacharias PP. in Ep. ad S. Bonifac. Mogunt. MANUS IMPOSITIO in Coronatione Regum, apud Adamnanum in Vita S. Columbse lib. 2. de AidanoRegeHiberniae : Imponensque Manum super caput ejus ordinans benedixit. Ordo ad Reginam benedicendam : Ut quae per Manus impositionem hodie Regina instituitur, sanctificatione tua digna et electa permanent. * MANUS BASSA, Sinistra, apud Joan. de Saintre cap. 40. pag. mihi 265 : Apres eulx venoient les rois d'armes et heraulx dit roy, per a per a ceulx de France et a leur basse Main. f MANUS MANCA, Eodem intellectu ; sic dicta quod ea minus dextre agimus. Leg. Lusit. sub Alph. reg. torn. 1. Probat, hist, geneal. domus reg. Portug. pag. 10 : Quando fuerit in congregatione maritus reginee, ibit in Manu manca. Hinc Main pote appellatur in Lit. remiss, ann. 1386. ex Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 101 : D'un coustel que ledit Jehan tenoit en sa main, il navrast cruelement le suppliant en sa main pote. Se je me feusse donnez garde de la pote Main, in aliis ann. 1397. ex Reg. 151. ch. 368. * MANUS GARXITA, id est, Armata. Chartul. Corb. sign. C&sar fol. 8. v. : Si aucun se bat en ladite mairie de Main garnye, il y a soixante solz Paris, d'amendes. 1 MANUS LIONEL, inter superstitiones et paganias recensetur in earumdem indiculo, Capitular, torn. 1. col. 152. MANUS MORTUA, Glebalis servi absque liberis [masculis] ex legitimo matrimonio procreatis decedentis bona, ac hsereditas, quse ad dominum ipsojure pertinent : cum de iis testamento minime disponere, etsi donatione inter vivos, liceat, ut est in Consuetudine Arvernensi cap. 27. art. 3. 4. 5. Exactio consuetudinis pessimse, quae Mortua manus dicitur, apud Sugerium in Charta pro libertate villas S. Dionysii. Servitus Manus mortuse, linear humani generis inhumana, in Chron. Episcop. Autisiod. cap. 64. Charta ann. 1162. ex Tabul. Campaniae : Statutum inter nos, ut annis singulvs idem Episcopus noster et successores ejus Episcopi prasdictorum hominum capitalia libere et integre habeant; csstera vero, id est Mortuam manum licentiam matrimoniorum, et alegia, inter nos sequaliter dividantur. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Todte Hand, col. 1791. sqq.] * De quo jure haec habet Charta Steph. abb. ann. 1202. inter Probat. ult Hist. Trenorch. pag. 182 : Nos vero pro his omnibus consuetudinem illam, quae Mortua,

MAN
manus dlcebatur, et odiosa, dura nimis et importabilis burgensibus villa Trenorchiensis erat, sed et infamis et peregrina videbatur extraneis, sibi suisque successoribus, cum bona voluntate et fide remisimus in perpetuum. Varie autem hsec vox in consuetudinibus municipalibus et apud Practices sumitur. Nam Manus mortua, interdum ipsos homines spectat, quos Manus mortuse vulgo dicunt ; interdum prsedia ipsa, quae bona Manusmortuss appellant. HOMINES MANUS MORTUA sunt seryi glebae, quibus uti diximus, de bonis suis testamento cavere fas non est, perinde ac Latinis libertis apud Romanos, qui, ut ait Salvianus lib. 3. ad Ecclesiam Cathol. negato ultimae voluntatis arbitrio, etiam quae superstites habebant, morientes donare non poterant. Redit igitur hominum Manus mortuss hereditas, si absque liberis decedant, ad dominum, in cujus Manumortua esse dicuntur. Aresta Candel. 1261. 1. Regesto Parlamenti f. 120 : Abbas Compendiensis receperat in monasterio suo in monachum Conversum quendam rusticum suum servum Ecclesiss suss, in cujus Manu mortua, si remansisset, Rex haberet tertiam partem, etc. Horum mentio est in Chartis anni 1270. 1274. et 1351. apud Roverium in Reomao, in Consuetud. Calvimontensi art. 78. Victriacensi art. 103. Melodunensi art. 163. Meduntensi art. 78. Burgund. Ducat, art. 81. et seqq. Burgund. Comit. art. 99. Trecensi art. 3. 5. 6. 91. Catalan, art. 17.18. etc. Atque ii dicuntur a cause de leurs personnes de condition servile, Mainmortables envers leurs Seigneurs en tons biens, meubles et heritages, en quelque part qu'ils soient assis, in d. art. 5. Consuetudinis Trecensis. MANUS MORTUA rursum ipsa prsedia spectat, cum aliquis scilicet alicujus, aut Ecclesise dominio hac se conditione addixit, servumque se esse professus est: vel cum id juris in eadem prsedia ex Iqngi temporis praescriptione habet dominus, id est, cum ea praedia huic servituti sunt obnoxia jure constitute, vel prsescriptionis, ut habent Consuetudo Arvernensis cap. 27. art. 11. et Marchensis art. 127. quse quidem praedia dicuntur heritages tenus d condition de Mainmorte, in eadem Consuetud. Arvernensi d. cap. 27. art. i quorum possessores pro servis habentur, eoque ipso servilibus prsestationibus et operis, quas pluribus recenset eadem Consuetudo Marchens. cap. 17. obnoxii. [Charta ann. 1282. ex Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 952 : Et porroi avoir Mainmole en ladite masure se jen wil.] Ejusmodi prsediorum mprtuse manus mentio est in Consuetudine Senonensi art. 23. Meldensi art. 48. 77. Vadensi art. 3. Victriacensi art. 69. 70. Nivernensi tit. 8. art. 7. 8. Trecensi art. 59. Ducat. Burgund. art. 11. 75. Comitat. Burg. art. 86. 93. 95. etc. [Charta ann. 1198. ex Chartul. Campanise fol. 229 : Emptione centum librarum Manum-mortuam in perpetuum concessi possidendam.] Charta P. Episcopi Meldensis ann. 1229. mens. Febr. in Tabulario ejusdem Ecclesise f. 35 : Quitavimus hominibus de Varedis, de Germiniaco, de Villanolio, Manus mortuas, tarn immobilium, quam mobilium quse ad nos devenire solebant, vel ad antecessores nostros in territorite et dominiis sive justitiis villarum praedictarum : ita quod dictss Manus mortuse immobilium ad propinquiores hseredes devolventur ubicunque fecerint mansionem, mobilium vero

MAN

251

Manummortuam, prout solet evenire, ad Episcopum de hominibus in dictis vallis manentibus, ubicumque sint dicta mobilia, habebunt propinquiores hseredes, ubicumque mansionem fecerint dicti hseredes. Sed Manum mortuam mobilium, devenientem ad Episcopum de hominibus extra tres villas manentibus, habebit Episcopus ubicumque sint mobilia, sive inprsedictis villis, sive extra; si vero terra bladata excadat in praediclis villis et territoriis sive justitiis earum, sicut erit bladata, ad propinquiorem h&redem deveniet. Sed si homo martens in aliqua praedictarum villarum haberet terram extra dictas villas et territoria et justitias earum, de quibus solet Episcopus habere Manum mortuam, terra tamen bladata ad Episcopum deveniat. Interdum Manusmortua res ipsas mobiles tantum spectat. Consuetudo Trecensis art. 6. de servis : Les autres sont Mainmortables en meubles et les autres en heritages seulement. Mox addit ejusmodi servis non licuisse testari de rebus Manui mortuse, obnoxiis, ultra 5. SOlidos in praejudicium domini. MANUSMORTUA denique quandoque ad certam pecunise quantitatem redacta erat, ex manumissoria conditione, quse ex bonis decedentis domino haeres prsestare tenebatur. Vetus Charta apud Harseum in Castellanis Insulse pag. 178 : De respectione capitis sui 2. denarios de Mortua vero Manu sex, de licentia maritali sex simili modo. Alia : Pro censu capitali duodecim denarios, et pro licentia maritali quinque solidos ; pro Mortua vero Manu totidem solidos persolvant. Vetus Charta.ann. 1102. ex Tabulario S. Arnulphi Crespiac. : Et in tantum numerum eorum (servorum) tumultum popularem valuisse, ut omnino commeatum uxorum ducendarum, et partem suarum pecuniarum, quam vulgo Mortuam Manum dicimus, se daturas denegarent. Hujusmpdi vero servitutis immunitates passim produnt veteres Tabulae. Sugerius in eadem Charta apud Doubleturn, et torn. 4. Histor. Franc. : Cum autem contigerit prsefatos burgenses proles suas nuptiis tradere, post mortem earum, si absque hseredibus obierint, etiam si parentes in villa S. Dionysii Mortuam Manum habebunt, propinquior aliquis fuerit, qui in terra B. Dionysii, vel sub viatura ejus, mansionem inprsefata villa minime habuerit. Si aliquando etiam evenerit, ut filias suas hominibus alieni juris maritent, nullatenus eis Mortuam Manum concedimus, sed in jus revocari omnino petimusatque prsecipimus. Charta Philippi Flandriae Comitis ann. 1174: Nihil de Manu mortua infra Burgi ambi-> turn extorquebat, nee morientium possessiones permittebat partiri. 'Charta Communise S. Quintini :; Neque vos, neque alius super homine de Communia Mortuam Manum clamabimus. Charta Mathildis Comitissse Nivernensis ann. 1223 : Quitto omnino et in perpetuum liberis meis civibus Autisiodorensibus Manum morluam, quam in prsejudicium eorum confiteor me arestasse, ut eorum hseredes et successores ubicunque manserint, excasuras parentum et prssdecessorum suorum sine aliqua perturbatione et interventu pecuniee possideant pacifice et quiete. SSSS" Quale fuerit jus Manus-mortuse, quseve servitia praestita ab hominibus ejusmodi servituti obnoxiis, lucalenter explicatur in Charta Libertatum Montis-Britonis ann. 1376. torn. 1. Hist. Dal-

252

MAN

MAN

MAN
temere quis deflniat. Nescio enim, an omnibus probetur, quod tradit Auctor magni Chron. Belgici ann. 1123. ubi de Adalberone II. Episcopo Leodiensi, a quo sublatum manus mortuse jus scribit: In eo vero consistebat jus, ut quandocunque aliquis paterfamilias, qui hanc debuit servitutem, in signum servitutis prseteritss optimum pignus vel jocale, quod in ipsius domo reperlri contigerit, a dominis exigeretur : sin autem nihil esset, ut turn defuncti dextra manus offerretur. Molanus lib. 3. de Canonicis cap. 35. et ex eo Locrius in Chron. Belg. ann. 1142. addunt, dextram manum oblatam in signum, quod ei amplius non serviret. ** MANUS STERNA , Eodem sensu. Vide Haltaus. Gloss. Germ. v. Ewigkeiten, col. 418. 1 IN MANU-MORTUA TENERE, in Testam. Roberti de Sorbona torn. 8. Spicil. Acher. pag. 249 : Primo emm omnia bona sua immobilia, quse tenet in Manu-mortua, videlicet vineas, domos, census, cum eorum pertinentiis quas acquisivit Parisius, etc. PLACITUM MANUS MORTUSE, signiflcat rachatum, quod debetur domino post mortem vassalli. Nam placitum hoc loco id sonare, docemus infra. ExstatCharta Aimerici Vicecomitis Thoarc. ann. 1253. qua Dom. de Rupe Militi concedit, quicquid habet in villa S. Benedict} de Anglia, praeter homagium ligium, et placitum Mortuse manus, usque ad 10. libras monetss currentis, quando illud contigerit evenire, et qussdam calcaria deaurata, quandiu vixerit die, qui prssdictum placitum fecerit. Aliam ejusdem Aimerici anni 1254. profert Gallandus lib. de Franc9 allodio, in haec verba : Et est assavoir, que ledit Vicomte de Thoars nos a quitte icele partie, que nous doussent mettre au plait et a rachat, que il a feit au Comte de Peltiers daudevant dites choses : et si il aveneist, que rechat ou plait de Morte main fu fait au viage de moi Aimeric dauvant dit, des choses dauvant dites, ge ne fus tenus a rien mettre : mes apres ma mart, ma devant dite femme, et mi hoir, et mi successor sunt tenu a mettre au plait et drachat deMorte-main, segond nostre partie dessus nommee, que nous avons des choses, et segond cou que nostre autre mettrontau plait et a rachat, por raison de la partie segun le usage et la costume du pays. Catalogus Militum ann. 1271. torn. 5. Hist. Franc. 551 : Petrus de Sainte Flaive dicit, quod nihil debet prseter placita Manus mortuse, et servitium ad castellum de Luc. Tabularium S. Cypriani Pictaviensis ann. 1404: Cum tribus solidis de placito, et cum 12. denariis pro omnibus servitiis solvendis de Mortua manu. Idem : Cum 30. solidis de placito solvendis de Mortua manu. V. Cons. Pict. art. 173. et 174. MORTIMANUS. Charta Henrici Imper. ann. 931. apud Mirseum in Cod. Donat. Piar. lib. 1. cap. 30 : Campestria et silvestria jura, et Mortimanus suas, et abmatrimonia tarn libere in sempiternum possideat, sicut fundator ipsius...possederat. Vide Mortalia, Manumissio. MANUS MORTUA. In Capitulari 2. Caroli M. incerti anni cap. 1. Edit. Baluz. et in Capitulis Caroli M. lib. 5. cap. 110. Rationabiles ac legitimas commutationes Ecclesiis utiles rates haberi, inutiles vero et incommodes atque irrationabiles dissolvi jubentur. [** et recipiat unusquisque quod dedit.] Deinde additur: Ubi vero Mortua manus interjacet, aut alia quselibet causa, quse rationabilis esse yideatur, inventa fuerit, diligenter describatur, et

phin. pag. 82. quam hie summatim ex- Barones et Banneretos, Nobiles, Valvassoscribere operae pretium duximus : res et alias quoslibet subditos DalphinaPrimo quittavit penitus et in perpetuum tus et terrarum suarum quarumcumque, remisit Manum mortuam quam ejus pre- seu in eorum bonis et hereditatibus quidecessores capere et habere in dicto loco buscumque, ubicumque sint, occasione et mandamento consueverant... Conce- Manus-mortuss, volens et ordinans quod dens idea dictus D. prap.dictis hominibus, eodem modo Barones, Bannereti, Nobiles, incolis, personis et habitatoribus dicti loci Valvassores et alii subditi Dalphinatus, et mandamenti ejusdem, tarn prassenti- et aliarum terrarum suarum quittent et bus, quam absentibus, et qui nunc sunt, remittant et remittere debeant et teneanet qui pro tempore fuerint... quodipsi ho- tur perpetuo hominibus et subditis eorummines, et personss testari possint et ordi- dem Manum-mortuam quamcumque, et nare de eorum bonis quibuscumque, et in omne jus sibi competens et competiturum personis quibus eis videbitur et placuerit, occasione Manus-mortuas, adversus eorum ultimas voluntales, donationes causa homines, seu subditos, seu bona eorum, mortis, et alias contractus facere pro li- alias nisi prssdictam quittationem et rebito voluntatis ; et quod eis et in eorum missionem facerent, aut si ulterius dicta bonis, debeant et possint succedere eo- Manu-mortua uterentur, illi sic utentes et rum liberti, fratres, consanguinei, proxi- .volentes quiltare dictam Manum-mormiores et propinqui per testamentum vel tuam, nequaquam gaudeant nee gaudere ab intestato, prout jura volunt. Item cum possint prsssenti privilegio remissionis dicti homines consueverint varias et di- Manus-mortuss, sed ab eo totaliter sint versas corvatas facere et tantas quantas excepti, si quandocumque casus forsan Domino erat necessarium et placebat, contingeret in eosdem aut successores eoconcessit, etc. Item concessit quod ipse rum. V. Salvaingum de Usu feud, dominus suique hseredes et successores, cap.32. aut aliquis Offtcialium suorum non pos* MANUS MORTUA, Jus regis vel dosint nee debeant contra dictos homines et mini alicuj us loci in extraneorum decepersonas inquirers ex officio curias nee dentium bona, Gall. Droit d'aubaine. contra ipsos seu alterum ipsorum inquisi- Privil. mercator. Ital. ann. 1277. torn. 4. tiones facere sine legitimo denuntiatore, Ordinat. reg. Franc, pag. 670. art. 3 : etc. Item concessit... quod ipsi homines et Et eis concedimus quod tona decedentium, personss successoresque sui aut ipsorum sine reclamatione Manus mortuss, assialter cogi non possint nee debeant... ad gnentur personis quas legitimam a decegaytandum in castro et fortalitio nee ad dentibus causam habeant. Oharta ann. custodiendum portam fortalitii, seu alibi 1224. ex Chartul. 23. Corb. : Ego vero in dicto fortalitio aliquo tempore, de die dictam prasposituram... quittavi in perpevel de node... Item concessit, quod ipsi tuum, cum omni jure ad eamdem pertihomines et personas utriusque sexus... nente, videlicet justiciis, relevaminibus, possint et sibi liceat maritari, et uxorari Mortuis manibus, invadiamentis, etc. se liberosque nepotes, agnatos et cognatos Cum igitur hominibus manus mortuse ipsorum quotiescumque et ubicumque sibi de bonis suis testari haud liceret, id noplacuerit et eis videbitur ad ipsorum om- minis postmodum inditum personis Ecnimodam voluntatem, licentia domini seu clesiasticis, Collegiis, Communitatibus, alterius personse non petita seu expectata, etc. quibus perinde de bonis beneflcio- etc. Item concessit, quod ipse dominus rum aut dignitatum, vel Collegiorum successoresque sui... non possint nee de- testari ac disponere non licet : qua nobeant, nee eis licitum sit in futurum dic- tione vocem hanc usurpant fere semper tos homines, incolas et personas, cujus- Consuetudines municipales, et Edicta cumque status sint.... tailliare seu perse- Kegia. quare talliam, seu perasquationem aliEjusmodi porro prsedia in manum quam eis facere, aut aliquam servitutem mortuam transferre non licet absque talliss, doni vel exactionis pecuniae cujus- Regis et domini capitalis licentia. Mecumque eis imponere, ac eisdem summas minit Edwardus Rex apud Willelm. pecuniarum extraordinarium petere, vel Thorn ann. 1286. et 1288. Statuti a se exigere, nisi, etc. Item concessit, quod editi de terris et tenementis ad Manum ipsi homines et incolas... non possint nee mortuam non ponendis, licentia sua super debeant in futurum aliqualiter cogi ad hoc non obtenta. Unde Cowello Mortuss fortificandum donjonum dicti D. Monlis- manus est talis manus, quas feudum apBritonis, nisi, etc. Inter quae illud prae- prehensum sine omni metu arnittendi, cipue observandum arbitror, quod Li- aut feoff atari ex quacumque causa restiberis, etiam ex legitimo matrimonio tuendi tenet. Inde etiam Edwardus Goprocreatis, facultas concedatur bonis kus ad Littletonem sect. 1. ejusmodi paternis succedendi; ex eo quippe recte Mortuam manum dictam vult, quia poscolligitur, jus illud aliquando denega- sessio eorum est immortalis : ita ut matum fuisse iis qui sub mortuss Manus nus pro possessione ; mortua vero per servitute degerent. antiphrasin pro immortali accipiatur. SKIP An vero ratione Manus-mortuss Prsedia igitur quse dabantur Ecclesiis, cui, ob ligeitatem de corpore et persona, dicebantur dari in manum mortuam, obnoxii erant nobiles in Delphinatu hac formula descripta in Gharta ann. aeque ac rustic! ignobilesque viri, eidem 1266. in Tabular. S. Arnulfi Crispiacenservitutis jugo adstricti tenerentur, du- sis : Ita scilicet quod dictus Philippus de bitare me fateor. Atqui tamen nihil in- Glacca Armiger dedit in Manu mortua, ter eos discriminis occurrit in Oharta et absque aliquo censu, reditu, seu domiann. 1349. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 591. nio, alicui domino persolvendo, etc. M. qua a Manu-mortua nobiles liberat Dal- Pastorale Ecclesiae Paris, ann. 1273 : phinus, ea conditione ut illi perinde Et volumus, quod dicti Decanus et capihomines suos ab ea eximerent: Item tulum dictas vineas teneant, et possideant ipse D. Dalphinus per se et successores in Manu mortua sine homagio, sine servisuos remisit, quittavit totaliter et reliquit tio, aut redhibitione aliqua nobis vel hssubicumque terrarum et locorum Dalphi- redibus aut successoribus nostris in posnatus et terrarum suarum perpetuo, oin- terum faciendis. nem Manum-mortuam, et omne jus, actioSed unde revera caduca servorum ista nem et requisitionem, quod et quse sibi hssreditas, qu83 ad dominum ipso jure competebant, aut competere poterant in devenit, mortua manus dicta fuerit, haud

MAN
#4 nostrum notitiam perferatur. Eadem habentur in Lege Longob. lib. 8. tit. 10. 13. [ Lothar. I. 51.] in Gapitul. Wormatiensi ann. 829. cap. 5. in Oapit. Caroli 0. tit. 32. cap. 6. tit. 39. cap. 8. ubi pro rebellis, legendum rationabilis. Fateor hie me csecutire. [** Si qui commutaverat mortuus fuerit. 5SH" Commode omnino locum hunc illustravit eruditus Muratorius in Notis ad eamdem Legem torn. 1. part. 2. pag. 142. Mantis mortua, inquit, in hac lege signiflcare mihi videtur pot.estatem Regis sive possessionem Eegis aut flsci, ut sit sensus : Ubi vero Ecclesiarum prsedia sint in manu Regis, sive possessa per fiscum, aut alia qusevis rationabilis causa intervenerit, diligenter describatur, etc. ut habet Codex Estensis. Fiscus enim nunquam moritur, et immortalis est, etiam decedente Rege : ad cujus similitudinem Manus-mortua deinde cceperunt appellari Ecclesise, collegia, etc. ut supra observatum est. In Capitul. Caroli Galvi hsec eadem Lex repetitur his verbis : Et si Mortua manus, vel prseceptum regium super eis interjacet. Manus mortua, ut reor, flscum designat possessorem: Pr&ceptum Regis privatum hominem possessorem, sed Prsecepto regio munitum. Tune ad Regem hsec erant deferenda. Vide Legem 234. Rotharisapud eumdem Murator. ibid. pag. 35. ubi de re, quse ad curtem Regis ceciderit, nulla fit repetitio. Quod firmare iterum licet ex Capitul. apud Carisiacum cap. 8. in quo hsec eadem Lex inserta legitur ubi de rebus Ecclesiasticis et de rebus quse ad flscum regium pertinent sermo sit. Neque proclivius est divinare, quid eadem vox sqnetinWichbildMagdeburg. art. 103 : Quilibet persoluta debita declarare debet ad sacra post Manum mortuam metseptimus.[Sensus forte est: qui defuncti bpna obtinuerit, hujus debita se persolyisse cum sex aliis ad sacra jurabit.] [** Germ, nach todter Hand, id est, Post mortem ejus cui exsoluta est pecunia.] T MANU PROPBIA singula se idoneum facere, id est absque conjuratoribus sen consacramentalibus. Capitular, lib. 3. cap. 91 : Et si aliquis quselibet persona adversus eum quamlibet querelam habere voluerit, liceat ei secundum Legis ordinem cum sacramento quodposuimus Manu propria singula se idoneum facere, etc. Vide Juramentum. MANU TERTIA, septima, duodecimo,, etc. jurare. Vide Juramentum. MANU SALVA CAPERE, quasi in salva gardia, seu in secura manu. Synodicon Nicosiense cap. 26. de Clericis : Ne vadant de node, maxime post tertiam pulsationem : quod si inventi fuerint, licentiam damus custodibus civitatis, ut eos capiant salva Manu, et detineant usque mane, nobis quantocius prsesentandos. MANUS VESTITA. Vide Vestire. 1 MANUS dicuntur avium rapacium pedes, in Legibus Palatinis Jacobi II. Reg. Majoric. ubi de Falconerio majori torn. 3. SS. Junii pag. xxiv : Veluti logres, capucia, longas, et alia arnesia ad rostrum et Manus ipsarum prssparandas et etiam qusecumque alia necessaria providebit. * MANUS MOLARIS, Mola, ut videtur, quse manu versari potest. Pedag. Bapalm. ex Chartul. 21. Corb. fol. 259. y.: La carette qui maine meulles, ij. deniers le meulle, et Mains mollaires, j. den. [-K= Margar. Comit. Flandr. chart, ann. 1252. apud Lappenb. in Orig. Foeder.

MAN
Hanseat. pag. 61: Par Manus Molarium obolum.] '--MANUS CHRISTI, Massa qusedamsaccharo condita. Comput. ann. 1334. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 85. col. 1 : Pro duobus pixidibus sive massapanis, unum de Manu Christi, et alium de confiegs, etc. * MANUS PAPIRI, Gall. Main de papier, Chartarum scapus. Comput. ann. 1402. inter Probat. torn. 8. Hist. Nem. pag. 174. col. 1 : Pro media Manu papiri, in qua fuit scriptus liber censuum et usaticorum supradictorum,xv.den. Turon. Alter ann. 1450. ex Tabul. S. Vulfr. Abbavil.: Item pro duabus Manibus papiri, ij. sol. vj. den. * MANUS, Manubrium, Gall. Manche. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item plus tres picas ferri latomorum sive peyreriorum cum earum Manibus sive caudis. jjc MANUS LAPIDUM, Unius laterum ordinis crassities. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 582 : Quod (fundamentumj fieri debeat de muro cum quatuor bracalibus longitudinis iiijar pedum pro quolibet bracale, et altitudinis iij. Manuum Lapidum,et fiat debona calcina. [Fa.] j)< MANUS VANG., Bipalii ictus, id est quantum terras bipalii ictu fodit agricola : Italis, Vangata, Gall. Coup de beche. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 145 : Statuimus et ordinamus quod dicta fovea... debeat cavari et aptari in hunc modum, scilicet incipiendo juxta molendinum Gallerie ad cavandum veniendo superius scodigando et remondando dictam foveam, el cavando ij. Manus Vange usque ad Maxumaticum... Et pag. 146 : Ita quod fossati sint amplitudinis ijT pedum , et cavi una Manus Vange. [Fa.J MANUSGRIPTIO, Subscriptio. Concilium Carthaginense I. sub Julio I. PP. cap. 12 : Manuscriptiones nostrx tenentur et pittacia. Berta Sanctimonialis in Vita S. Adelheidis Virg. n. 7 : Cujus libertatis donatio ut in perpetuum rata foret et firma, et duorum Imperatorum, scilicet Ottonis et Henrici, Manuscriptione ac sigilli impressions confirmata. MANUSGRIPTURA. Gregor. Turon. de Vitis Patrum cap. 8 : Tangens Manuscripturam, quam ipse depinxit. MANUSGRiPTUM,Chirographum, manu propria subscriptum. Vita S. Basilii, apud Heriyeum Archiepiscopum Remensem in Epist. ad Widonem Rotomagensem Archiepisc. cap. 17. de quodam, qui seipsum diabolo tradiderat : Abnegavit Christum, (verba sunt dsemonis) et professus est mihi et ecce Manuscriptum habeo, etin die judicii ad commimem judicem eum duco. Infra : Et stante populo in horam multam, ecctensas habente manus in coslum, ecce Manuscripta pueriper aerem delata et ab omnibus visa venit, etc. Concilium Avenionense ann. 1337. cap. 27 : Statuimus, quod nullus creditorum, Christianis aut Judseis, postquam fuerit ei de integro debito satisfactum, possit contra voluntatem debiloris instrumentum vel Manuscriptum solutijam debiti retinere. p Pro Charta, diploma, inlnstr. ann. 1184. apud Dan. Eberh. Barringii Clav. diplom. pag. 112. ut monent Auctores novi Tract, diplom. torn. 1. pag. 419. ] T MANUSIGNATUS, id est Manumissus in Gloss. MSS. Cluniac. inter opera posthuma Mabillonii torn. 2. pag. 23. * MANUTENENS, Protector, defensor, vel vir potens et nobilis. Regula hospit.

MAN

253

S. Jac. de Alto passu an. circ. 1240. cap. 67 : Manutenentes, reges et principes terrarum blasfemantes. [ MANUTENENTIA, Auxilium, prassidium, supetise; si vocis etymon species, Manutenentia celerem ac promptam opem signiflcat, citius enim adesse potes ei, quern manu tenes. Charta ann. 1202. apud Stephanot. torn. 1. Antiquit. Occitan. MSS. pag. 331 : Defensionem et Manutenentiam ego et successores mei exhibebimus et plenarie faciemus. Alia ann. 1230. torn. 4. nova? Gall. Christ, inter Instr. col. 29 : Nos Dalphinus Viennensis... nolum facimus universis... quod ob reverentiam et amorem, nee non et Manutenentiam Archiepiscopi Ecclesise Lugdunensis nobis promissam. Charta Reginald! apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 89 : Comes Arvernise mihi . . . auxilium et Manutenentiam contra G. de Bello-juco fide interposita promisit. Subtrahere Manutenentiam, apud Scotum. Le Roman de Vacce MS. :
Oncques puiz n'en eusmes de vous Mainteneraent, Ainz nos avez este en tout temps en nuisement.

Vide Manutenere. T MANUTENENTIA, ut mox Manutenentio. Ad Manutenentiam pads publicse, in Gharta ann. 1542. apud D. Calmet. torn. 3. Hist. Lotharing. col. 395. Occurrit passim. 1 MANUTENENTIO, a Gall. Manutention. Cpnservatio, integritas. Charta Eduardi VI. Regis Angl. ann. 1552. apud Rymer. torn. 15. pag. 306 : In majorem augmentation em et Manutenentionem regalis status coronas suss, etc. 1. MANUTENERE, Asserere, partes alicujus tueri, Gallis Maintenir. Habetur hsec vox in Epistola Eleutherii PP. ad Lucium Regem Britann. ann. 169. conscripta, si genuina est, quod in dubium jure vocatur. Matth. Paris : Archiepiscopum contra me Manutenere prsssumunt. [Charta pacis inter Philippum Franc, et Joannem Angl. Reg. ann. 1200. apud Duchesn. in Norman. : Et si idea Comes Flandrise... ipsi Regi Franciae malum vellet facere, nos non possemus contra dominum Francise juvare vel Manutenere, etc. Adde Chron. Parm. apud Murator. torn. 9. col. 821. in Statut. Massil. lib. 4. cap. 12. Vide Manutenentia.] Occurrit passim. ^ 2. MANUTENERE, Conservare, alere, Gall. Maintenir, entretenir. Statuta reform. S. Claudii ann. 1448 : Tenetur Cantor Manutenere competenter antiphonaria, legendaria... et etiam ad Manutentionem aliorum librorum. Hist. MS. Beccens. monast. pag. 378 : Dedit eidem. Ecclesise. decimam omnium fructuum de feodo suo de Campanis... ad luminare Ecclesise Manutenendum. Adde Chartam Philippi V. Reg. Franc, ann. 1318. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 130. 3. MANUTENERE , Subministrare , suppeditare , Gall. Fournir. Inquisit. ann. 1284 : Pro quo antiyagio dominus qui illud accipit, debet eis minatoribus Manutenere nemus ad muniendum foveam, ubicumque nemus valeat reperire, salvis arboribus fructiferis. Nostri Maintenir une femme dixerunt, pro Commercium libidinis habere cum ea. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 119 : Munier estoit moult dolent et courroucie contre ledit Brussardin, qui avoit dit plusieurs fois contre verite qu'il Maintenoit la femme dudit Brussardin. | MANUTENTIA, Protectio, defensio. Charta Beroldi de Saxonia ann. 1020. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 140 :

254

MAN

MAN

MAP

Recipimus in salva tutela, custodia, Manutentia, et securo guardagio prsedictum locum de Tallueris cum omnibus suis bonis et 'appenditiis. 1MANUTENTIO, Sumptus, conservatio, Gall. Entretien. Charta ann. 1451. ex Tabular. B. M. de Bono-Nuntio Rotomag. : Liberi et exempli erunt et tenebuntur ab omni reedificatione et Manutenlione dicti cancelli. Bulla Pauli III. PP. ann. 1537. torn. 4. noyse Ga'l. Christ, inter Instr. col. 118 : Magister puerorum, chori pro se et prsefatis sex pueris unam prsebendam cum dimidia... pro eorum victu, vestitu et Manutentione percipiant. Vide Manutenere. MANUTENTORES, JO. Anglis Rastallo et Cowello sunt illi, qui vel pecuniis suis, vel alia ope litem alterius judicialem, in qua ipsi justum interesse non habent,promovent, aut fovent. Vide Littletonem sect. 701. et ibi Edw. Cokum. [ Executores testamentarii sunt in chart, ann. 1494. apud Haltaus. in Glossar. Germ, voce Handhaber, col. 807.1 1 MANUTENTORI.E LITTERS, qui bus ut aliquid in suo statu permaneat mandatur. Instrum. ann. 1473. in Bullario Carmelit. pag. 297 : Reformatorias, Manutentorias... atque exequutorias lift eras decernere et concedere dignaremur. * MANUTENTUM, Est ilia pars flagelli, quse tenetur in manu verberatoris. GIossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex God. reg. 4120. 1 MANUTERCIUS, Testamenti executor. Charta Goiberti ann. 839. apud Folquinum Levitam Sithiensem lib. 2. pag. 109 : Anno eodem posthsec in mense Novembrio, cum Informatus sensisset appropinquare obitus sui diem, descripsit ipse propria manu intabulis ceratis... qualiter suas res Manutercii sui disponerent. Vide Manumissor 2. T MANUTERE, pro Manutenere, Conservare, Entretenir. Testam. Card, de Talaru ann. 1392. torn. 2. Macer. Insulse Barb. pag. 667 : Ordinavit quod dictus sacrista B. Stephani et successores sui teneantur... Manutere in dicta capella in bono statu, libros, calicem, etc. Tabularium B. M. de Bono nuntio Rotomag. : Ita quod prsedictum pratum defendere et Manutere ad opus Ecclesiss promisi. 1 MANUTERGILE. Vide Mantum. MANUTERGIUM, Joanni de Janua: Togillacum qua tergitur manus : [Touaille, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] xeippaxTpov, Grsecis. Gregorius M.inlibro Sacrament. : Subdiaconus cum ordinatur,... de manu Archidiaconi accipiat urceolum cum aquamanili, ac Manutergium. Histor. Episcoporum Autisiodor. cap. 51. pag. 452: Contulit...stolas albas cumManutergiis, multiplices ac pretiosas. Adde Ordinem Romanum sub initium. MANUTERGIA ad ostium refectorii. Udalricus lib. 3. Consuetud. Cluniac. cap. 22. Mutet ilia tria Manutergia, quae in claustro jugiter pendent ad tergendas manus. Historia de Fratribus Conscriptis torn. 2. Antiquitatum Alamannic. Goldasti : Sed et foris ostium refectorii ejusdem textures Manutergise sunt hinc inde suspenses. Occurrit ibidem mox. MANUTERGIA, Mantile, Gall. Serviette. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item plus trigintaManutergias, vulgariter vocatas servietas, fill lini. 1 MANUTERGIUS, in veteri Processionali MS. B. M. Deauratse : Illi qui abluunt pedes et manus pauperum debent dum abluerint tergere cum Manutergio quern portant super collum per modum stolss.

Hebraeor. in bona defunctor. cap. 3. ubi | MANUTERGIOLUM, diminut. a Manutergium. S. Wilhelmi Oonstit. Hirsaug. multa de hac voce habet. Fragmenta lib. 1. cap. 98 : Tria Manutergiola qusein Capitularium , edita a Steph. Baluzio omni quinta feria mutantur ; minimeque cap. 4 : Viles persons et infames, histriomanus ad solida tergunt manutergia fra- nes scilicet, nugatores, Manzeres, scurrse, concubinarii, etc. Ademarus Cabanensis trum, quaz pendent in claustro. MANUTERGIUM, Sudarium, quo Sacer- in Chron.: Nolentes sibi prseesse filium dos sacra facturus manus extergit. Gil- scorti, erat enim (Gauzlinus) nobilissimi bertus Lunicensis de Usu Ecclesias- Francorum Principis filius Manzer. Idem: tico : Pelvis ad manus lavandum, cum Jordanus quoque Manzer f rater defuncti. Utuntur praeterea Sedulius lib. 5. EadManutergio. | MANUTERGIA ad involvendos codices.merus in Histor. Novorum pag. 195. Theodemari Usus Casin.: Goncessum est Historia Episcopor. Engolim. cap. 19. etiam fratribus nostris habere Manuter- Gaufredus Vosiensis lib. 1. cap. 12. Pegia, sive ad tonsurse obsequium, sive ad trus Blesensis Serm. 42. etc. MANZERINUS , Papise, Adulterinus. codices, quos ad legendum suscipiunt, involvendos. Gaufredus Vosiensis lib. 1. cap. 73 : Prisci Ccsnobitae religions florentes nos * 1. MANUTERIUM, ut Manutergium. Pontif. MS. Mogunt. fol. 23 : Episcopus Manzerinos hssredes habuere. Sic etiam det subdiacono patenam ad tangendum videtur legendum^ apud Baldricum lib. posteaque calicem vacuum cum Manuterio 4. Histor. Hierosol.: Hierusalem itaque dicens, etc. Vide Subdiaconus. [_*# Oc- sic obsessa, filiis suis occludebatur : intus curfit etiam in Testament, ann. 1332. in a populis Manzerinis profanabatur. Editus Codex Mazelinis prsefert. Adde OrdeGuden Syllog. pag. 632.] *2. MANUTERIUM, Alia notione, f. ricum Vitalem lib. 9. pag. 750. Candelabri species ad formam manus, MANZARUS, Eadem notione. Fortunacujusmodi est illud quod Bras vocamus. tus lib. 5. Poem. 4. de Judaeis : Chron. Forojul. ad ann. 1298. in Ap- Christicolae ut cernunt tune agmina Manzara jungi, etc. pend, ad Monum. eccl. Aquilej. pag. 28. col. 2 : De Stellis, quae sunt super altare f MANZERINA VASCULA. Epist. Abbomajus projecit (fulgur) ad terram ultra nis ad Gregorium V. PP. : Direxi etiam xij. et Manuteria, quse sunt circa altare. duo vascula Manzerina, in quibus anagli* MANUTHIA. Vita S. Euthym. torn. 2. pho opere continentur Charitas et Ethica. Jan. pag. 324. col. 2 : Cum nos autem Itinerarium Bauldry Abb. Burgoliensis aliquando colligeremus alimentum in so- ex Archivis Monast. Fiscamn. : Mihi delitudine, id vero erat quod vulgo solet no- dit Abbas scyphum Manzerinum, quern minari Manuthia, etc. Vide ibi Editoris tola aviditate suscepi... quia et tornum et notam. formam et maleriam decentissimdm preMANUTIGIUM , quod Grseci x 'P a ~ tendebat. Vide Mazer. fylw vocant, [id est, Mollis attrectatio.] * MANZIA. Vide mox Manzius. Cselius Aurelian. lib. 1. Tardar. pass, * MANZILE, Mansio seu sedes cum agri cap. 4 : Non aliter quam si quispiam tur- portiuncula, idem quod Mansionile. Vide batos oculos Manutigio, quod Grseci x 'Pa" in hac voce. Charta ann. 1321. in Reg. i|/tav vocant, temporaliter fricando rele- 61. Chartoph. reg. ch. 31: Plures alii invare videatur. terrogatiper me notarium,... si dicto doJMANUTIUS, Magnas manus habens, mino regi erat comodiosum et utile infeuGloss. Isid. ubi Grsevius: Melius in veteri dare... piscaria, vocata dornini regis de Vocabulario : Manutus, ut a nasus, na- Vauro, cum adh&rentibus eisdem nemora sutus, sic a manus, manutus. Manutius de Campo Maurello}...et alia similia Manest mane ortus. zilia de Vauro. MANUTRADERE, unico verbo, Tradere. * annicuDiploma Robert! II. Principis Capuse lus ;MANZIUS, MANZUS, VitulusStat. daann. 1128: Quinetiam Manutradimus, con- tiar. Acad. Cruse.4.Manzo, bos. : OrdinaRiper, fol. 15. v. cedimus, atque confirmamus... omne jus, tum est quod cap. prssdicti beccharii possint et etc. valeant occidere carnes Manziorum et MANWERC. Vide Manmvere. qui et quse ^MANZA, ItalisJuvenca, Gall. Genisse; Manziarum, Placent. lib.teneant dentem Manzo , iisdem , Vitulus anniculus. vituli. Stat.vitulo de lacte6. fol. 80. r. : et de Manzio Chron. Bergom. ad ann. 1406. apud Mu- Carnes de rator. torn. 16.col. 985:Ettibi cumeorum de dentR, pro libra v. den. Stat. Montis293: Manzise insidiis et aguaytis acceperunt unam reg. pag. libra Carnes Manzi et x. Vide de lacte, una solvat den. quantilatem vaccarum, Manzorum et pe- Manza. cudum, etc. Ibid. col. 1006 : Ceperunt su* MANZO, ut Manzer. Vocabul. jur. caper territorio de Sorisole et de Poltranica pecudes circa cccc. et vaccas et non. Martini MS. : Spurii et Manzones usque ad decimam generationem, secunManzas LX. MANZER, Spurius, nothus, e scorto dum leg em Moy si, non intrabant ecclesiam. Inter spurios, naturales et nothos et Mannatus, HebrseisnTaa,aquibus Graeci jiav?^p apud Gregentium, Theophanem, Ce- zones diversa fit dispensatio. drenum, etc. Ugutio : Manzeres dicuntur * MANZOLUMjCorium vitulinum. Stat. filii scorti, vel adulterini, vel scelerati. Placent. lib. 6. fol. 82. v.: Dictse planel[Gl. Lat. Gall. Sangerm.: Manzer, fils de Ise, tam de homine quam de domina, haputain, ou mauvais, desloial; etinde Man- beant corollas de Manzolo vel cordoano. zerinus, i. adulterinus.] Versus, laudati Vide supra Manzius. * MANZUS. Vide supra Manzius. a Dionysio Pontano ad tit. 146. Consue* MAO, Fructus species, f. pomum. tud. Blesensis: Charta ann. 1354. inter Stat. Perns, pag. Manseribus scortum, sed mcecha nothis dedit ortum. 16 : Remisit in perpetuum communi, hoUt seges a spica, sic spurius est ab arnica : minibus et universitati dicti loci Perusise Sunt naturales, qui nobis sunt speciales. omnes decimas ei jus decimationis grant, In Deuteron. 23 : Non ingredietur Man- vini, Maonum et omnium aliarum et sinzer, hoc est, de scorto natus, in Ecclesiam gularum rerum. 1 MAP. Vide Mepe. Dei. Grffici interpretes, i* itopw]?, Arabici Pharuch alzani, id est, pullus meretricis. 3j< MAPA. [Nape d'autel: Inter canVide Joan. Seldenum lib. de Success. delas, Mapas non honestas et alia brol-

MAP
lymenta. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 76.)] MAPADA. Vide Mappa 4. MAPALIA , Casse rusticorum. Leo Marsicanus in Chron. Casin. lib. 2. cap. 20 : Ecclesia qusedam juxla idem municipium posita ab his qui secum ierant cum aliquot eorumdem rusticorum Mapaliis igne succensa. p Vox Virgilio aliisque Latinis eo intellectu nota; atque adeo a Glossario amandanda.J 1 MAPARIUS, Officium dpmus regise apud Anglos, cui scilicet incumbebat mappas, canabum, manutergia et similia providere. Naparios itidem appellabant ; sed mappa et nappa tantumdem valebant. Liber niger Scaccarii pag. 343 : Maparius cibum consuetudinarium homini suo in. ob. in die, etc. Vide Mapparius. 1 1. MAPHORIUM , Muliebre pallium. Vita S. Amphilochio adscripta torn. 2. Junii pag. 954 : Turn ait sponsse : tene in hoc Maphorio, donee tibi dicam. Vide Mafors. 1 2. MAPHORIUM, Scapulare. Vita S. Dorothei torn. 1. Junii pag. 600 : Et accingit Maphorium seii scapulare suum, et projicit semetipsum in flumen. * MAPHORS, Velum sericeum, quo altare obvolvebatur. Mirac. S. Gibr. torn. 7. Mail pag. 628. col. 1 : Ssepe memoranda comitissa cum suis ad memoriam sancti accessit,... et Maphortem sericum non minimi pretii pro benedictione obtulit, deprecans quotiescumque Missa ad ejus altare celebraretur, ipsi mensse sacratss ob memoriam sui superponeretur. Vide Mafors. * MAPHRIANUS,ex Syriacp Maphriono, idem qui in ecclesia Latina Primal, in Assemanni Bibl. Orient, torn. 2. pag. 215. 1 MAPLETUM. Vide Manupletium. 1. MAPPA. Mappse. appellati ludi Circenses, quia cum proxime edendi erant, mappa dimittebatur: cuj us ritus priginem Neroni adscribit Senator lib. 3. Var. Epist. 51 : Cum enim prandium protenderet, el celeritatem, ut assolet, avidus spectandi populus flagitaret,ille Mappam, qua tergendis manibus utebatur, jussit abjici per fenestram, ut libertatem daret certaminis postulandi. Hinc tractum est, ut ostensa Mappa, certa videatur esse promissio Circensium futurorum. At Silvius in Laterculo id Tarquinio Regi adscribit, qui Romse, dum die Circensium pranderet in Circo, de mensa pua Mappam foras, ut aurigis post prandium, currendi signum daret, abjecerat. Hinc idem Silvius Mappam pro Circensibus ludis usurpavit : 7. Idus Jan. Prima Consults Mappa. Idibus Januarii, secunda Mappa. Et 13. Kal. Maias : Consulis tertiss Mappse. Julianus Antecessqr Const. 98 : Secunda autem (processio Consulis) ea, qu33 Mappa, tertia autem ea, quas Theatroquinegium appellatur. Infra : In sexta antea (processione) in Circum procedat, et facial Mappam. [Tertullianus de Spectaculis cap. 16. ubi de Ludo Circensi : Non vident missum quod sit. Mappam putant: sed est Diaboli ab alto praecipitati gula.] Sed et has mappas in Diptychis Consulum Bituricensi , Compendiensi, et Leodiensi expressas annotant yiri docti. [** Punicam vocem esse scribit Quinctil. lib. 1. cap. 5. Vide Forcellinum.] Nescio porro, an non et velum dicta fuerit mappa, nam ut mappam facere et dare dicebant, ita et velum. Chronicon Alexandrinum pag. 752 : '0 81 6et6TaTOC Zrjvwv Ttapocffxtov to ByjXov TOO JuinxoO, Iu6ew? aveXOciv, lOe^prjaev, xat idiyftri 5ub ftov

MAP

MAP

255

trjs it6Xew?. Scio, veils obductos fuisse sum dominicatum, casam, horreum, puCircos docuisse Bulingerum lib. 1. de teum, de terra arabili Mapp. 108. possunt ibi seminari inter ambas sationes, de anno Theatr. cap. 16. MAPPARII, qui in Circo mappam de- modii 120. MAPPADA. Idem Tabular.: Arat Mapmittebant, aut excipiebant, in signum proxime edendorum Circensium : jiaTt- padam et corvadam, ut supra. MAPPATIGUS, Eadem notione. Charta uapeot, D. Chrysostomo in prat, de Circo, in Chronico Alexandrino pag. Caroli C. in Hist. S. Marculfl Corbinia876. in Glossis Basil, apud Nicetam in censis, et apud Marlotum in Metroppli Alexio Aug. lib. 3. num. 2. Scylitzen, et Remensi lib. 4. cap. 7 : De terra vero indominicata ad summum Tilidum Mappaalios. 2. MAPPA MUNDI, Charta vel mappa ticos quatuor. MAPPAGIUM. Tabularium S. Remigii explicata, in qua orbis seu mundi descriptio continetur Htvaxec, ev ofc at T-TI? y/i? Remensis : Septem mod. avenss de MapTOptoSot etff\v, ut est in Testamento Theo- pagio et tres mod. de siligine. Ibidem : phrasti apud Diogenem Laertium : qua- Medio Martio 5. sol. de cap. de Mappagio rum quidem Tabularum Geographica- 12. mod. et dimid. de siligine, de avena rum primum auctorem fuisse Anaxi- 26. mod. 15. MAPPA, Ornamentum equi. Sic mandrum, quern subsecuti sunt Hecatseus, Democritus, Eudoxus, et alii, tra- vocantur strata Candida, quibus coodit EustathiusinEpistola praefixa Notis periuntur equi Cardinalium, cum soad Dionysium Periegetem. Eumenius lemni pompa procedunt. Vide infra pro restaurandis Scholis : Siquidem illic Mappula. instruendse. pueritise causa, quo manifes* 6. MAPPA, Vestis species videtur ad tius oculis discerentur, quse difftcilius per- usum virorum. Vide in Mappula. Charta cipiuntur auditu, omnium cum nominibus ann. 1242. ex Chartul. S. Petri Insul. locorum situs, spatia, intervalla descripta sign. Decanus ch. 123 : Hellinum una sunt, quidquid ubique fluminum oritur, Mappa, Peronam una juppa pro suse voet conditur, quocunque se littorum sinus luntatis arbitrio sine causa rationabili flectunt, quo vel ambitu cingit orbetn, vel spoliavit. Mappe nostris a Mappa, pro impetu irrumpit Oceanus. S. Hieron. Nappe in Lit. remiss, ann. 1454. ex Reg. Epist. 3 : Sicul ii, qui in brevi tabella ter- 182. Chartoph. reg. ch. 130. Vide Toararum situs pingunt,etc. VideBergerium cula. lib. 3. de Itinerib. Roman, cap. 7. num. MAPPAMPARIUS, Qui mappam lava1. 2. Papias : Mapa, togilla, mapa etiam turo parat et porrigit. Chron. Lemov: dicitur pictura, vel forma ludorum, unde MS.: Floruit per idem tempus in aula redicitur Mapa mundi. [Gloss. Lat. Gall. gis Guntramni adolescens strenuus, noSangerm. :Mapa mundi, mapemunde; et mine Austregisilus, Mappamparius regis, dicitur a mapa, nappe ou picture, ou qui pro sua honestate et sanctitate postea forme dejeus.] Rathbertus de Casibus S. Bituricensis archiepiscopus consecratus Galli cap. 10 : Inter hos (libros) etiam est. Vide Mapparius. unam Mappam mundi subtili opere pa1 MAPPADA, MAPPAGIUM. Vide Maptravit, quam inter hos quoque libros con- pa 4. numeravit. Geryasius Tilleberiensis lib. t MAPPALE, f. Vexillum ; est enim ve2. Otipr. Imperial.: Considerantes, quod luti qusedam major mappa. Gesta Tanipsa pictorum varietas mendaces ef/icit de credi apud Marten, torn. 3. Anecd. col. locorum varietate picturas, quas Mappam 149 : Nam quid de turbinibus, quid de mundi vulgus nominal. Vide Annal. Col- ventorum rabie dicam ? Illis grassantibus, marienses ann. 1265. et Joan. Villaneum nee tentorium stabat, nee Mappale, vix palatium seu turris. lib. 1. cap. 89. 3. MAPPA, MAPPULA, Umbraculum, MAPPALE OPUS. Monasticum Anglic, quod defertur supra Episcopi caput, dum torn. 3. pag. 330 : Item casula de opere procedit ad altare, sacra facturus, seu Mappali, quo scilicet mappee fieri sostationes facit, diversis imaginibus ador- lent. 1 MAPPARII. Vide Mappa 1. natum, quatuorque baculis innixum, MAPPARIUS, Qui mappam lavaturo quod a quatuor ministris tenetur, qui inde Mappularii appellantur. Ita Duran- porrigit. Patriarchium Bituricense cap. 30: Erat (Austregisilus) Regi gratissidus lib. 4. Ration, cap. 6. num. 11. 4. MAPPA, vox Agrimensorum. Apud mus... in tantum, ut linteum, quo Rex loAuctores de Limitib. pag. 270 : Ratio li- tis manibus lergere solebat,ipse pro ferret mitum regundorum hsec est: auctores et ob hoc Mapparius vocaretur. Vide AiTheodosius et Neuterius de lerminis et li- moin. lib. 4. Histor. Franc, cap. 2. [et neis exposuerunt, 304. jugi agrimensoris Maparius.'] qui Mappa, quas lineas habuerint, obser1 MAPPELLA. Vide Mappula. vetur. Pag. 273 : Terminus si scriptus fueMAPPULA, Parvula mappa, qua narit, et punctos habuerit litteris Grsecis, sum tergimus, sudarium, Gallis Mousequeris cur sum ejus a Sion, hoc est, ab choir. Kero Monachus : Mappula, DuvaOriente, per litteras Graecas de Mappa, hila, id est, togilla; nostris, Touaille. hoc est, Pentagonum, quod interpretantur Alcuinus de Officiis Eccles. cap. 39 : cubitos quinque. Denique pag. 319 : In Mappula, quse in sinistra parte gestatur, Mappa Albanensium inveniuntur hsec, qua pituitam oculorum detergimus, diciAger Heclanensis, ager Reuusinus, etc. tur et manipulus. Occurrit hac notione De Mappis linteis, quarum in leg. 1. in Regulis S. Benedicti cap. 55. et S. Cod. Th. de Alim. (11, 27.) mentio est, Fructuosi cap. 4. apud Ardonem in Vita in quibus scribebatur, hsec intelli- S. Benedicti Abbatis Anianensis n. 35. genda censet Jacobus Gothofredus. Hinc Victorem PP. lib. 3. Dial, in Chronico forte Farfensis Monast. pag. 661. etc. Apud S. Gregorium lib. 2. Dial. cap. MAPPA, MAPADA, Mappada, Mappaticus, pro modo agri. 19. Mappulas i^dpia. Zacharias vertit. MAPADA. Tabularium S. Remigii Re- Est yero sf-^elptov apud Germanum Patr. mensis : Sunt ibi aspicientes inter majo- CP. in Theoria aEccl.^b eui ^ ?COVYI? TO res et minores campi 46. continentes Map. a7ro[xa?at -ra? x e 'P ? ^e^t'ov, linteum de zona 100. ubi seminari possunt de frumento pendens ad tergendas manus. modii 34. etc. Occurrit ibi pluries cum 1 MAPPULA, Mantile. Charta Almeduplici pp. Ibidem : In Lurba habet man- radi Reiensis Episc.tom. 1. Gall. Christ.

256

MAP

MAQ
MS. fol. 48: Promoti clerici seculares statim, ut diximus, utuntur rochelo et capello, ab extra panno nigro, ab intus serico viridi cooperto, cum cordulis et Mapulis viridibus. Ibid. fol. 51 : Pileum ab extra nigro panno, ab intus serico cum cordulis et Mappulis coslestis coloris. SHOT Neque id Clericis qui cum Eomano Pontiflce procederent proprium fuit, ut in processionibus equos vestirent candidis stratis; hunc quippe morem a Militibus accepisse videntur, qui ejusmodi ornamentis in solemnipribus pompis, puta in tornamentis, uti consueverant. Le Eoman de Partonopex MS. :
Et sont bien covert lor cheval De covertures de cendal, Li uns est tresqu'a terre blans, Li autres plus -vermeil que sang.

MAR
rit, reddat eas in duplum, hoc est, qui Eegem jure suo, prsestatione nimirum solita, fraudaverit, etc. 1. MAR, pro mas, Masculus, in Foris Aragon. lib. 3. de Lege Aquilia. * 2. MAR, Syriace, Dominus meus, ut post Assemannum observant docti Hagiographi torn. 4. Jul. pag. 263. col. 1. Mar, pro Gallico Mai, saepius in Poem. Garini:
Mar le penserent, par le cors S. Denys.

inter Instrum. pag. 82 : Accept ab eis prelium libras iv. denariorum novemque modios frumentiac vini, Mappulam valde bonam ac scyphos ad aquam in manibus fundendam adeo oplimos. Ubi perperam editum : Novemque modios frumenti, ac vini Mappulam valde bonam, ac si esset certa vini mensura. T MAPPULA, interdum idem quod Mappa. Constitutio Ansegisi Abb. in Chron. Fontanell. torn. 3. Spicil. Acher. pag. 245 : De Gera camsiles m. ad Mappulas faciendas longitudines ulnarum Xlli. latitudinem trium. MAPPULA, aliud videtur apud Isidorum in Regula cap. 13 : Monachi in Monasteriis palliis semper utantur,.... sane si quis pallium non habet, humeris Mappulam superponat. [Erat, ni fallor, vestis genus, qua utebantur in itinere monachi. Vita S. Benedicti Anian. num. 49. saec. 4. Bened. part. 1. pag. 211 : Ex quibus (schedulis) adsuetus aliquolies serenissimus Imperalor Mapulam manicasque ejus palpans reperiebat, repertasque legebat.] MAPPULAS fuisse propria Clericorum Romanorum ornamenta, adeo ut aliis npn nisi ex privilegio uti fas esset, scribit Gregorius M. in processionibus scilicet publicis cum ipso summo Pontifice, lib. 2. Ind. 11. Epist. 54. ad Joannem Ravennatem Episcopum : Illud autem, quod pro ulendis a Clero vestro Mappulis .scripsistis, a nostris est Clericis fortiter obviatum, dicentibus nulli hoc unquam alii cuilibet Ecclesiae concessum fuisse,... sed nos servantes honorem fraternitatis tux, licet contra voluntatem antedicti Cleri nostri, tamen primis Diaconibus vextris, quos nobis quidem testificati sunt etiam ante eis usos fuisse, in obsequio duntaxat tuo Mappulis uti permittimus ; alio autem tempore, vel alias personas hoc agere vehementissime prohibemus. Epistola vero sequens, quae est Jpannis Eavennatis Episcopi, satis indicat in pro"cessionibus iis potissimumGlericos usos, quae vel cum summo Pontifice, vel in ejus obsequium aut ejus Apocrisiarii fiebant: Quia quoties ad Episcopatus ordinationem, seu Responsi, Sacerdotes vel Levitae Eavennatis Ecclesise Romam venerunt, omnes in oculis decessorum vestrorum cum Mappulis sine aliqua reprehensione procedebant : quare etiam eo tempore, quo istic a praedecessore vestro peccalor ordinatus sum, cuncti Presbyteri et Diaconi mei in obsequium Domini Papse mecum procedentes usi sunt. [Agnellus in eodem Johanne apud Murator. torn. 2. pag. 127 : Sanclissimus tamen Pontifex concessit, ut Ravennatis Episcopi diaconi Mappulis uterentur, quando cum Episcopo procedebant, et ejus obsequii gratia, non alias.} Clericos autem Mappulatos et Planetatos, cum summo Pont.ilice ad stationes processisse testatur Joannes Diacon. lib. 2. Vitse S. Gregorii M. cap. 43 : Cumque magi ex planetatorum Mappulatorumque processionibus magnum Pontificem cognovissent, etc. Verum hisce locis mappas non esse manipulos, sed Candida equorum strata conjicit Laurentius Lantmeterus lib. 1. de Veste Clericor. cap. 18. quod sane flrmare videtur Anastasius in Constantino PP.: Pontifex autem et ejus primates cum sellaribus Imperialibus, sellis, et frents inauratis, simul et Mappulis ingressi sunt civitatem (GP.) Vide quae supra annotamus de Mappulis, seu umbraculis summi Pontiflcis. * Quodnam fuerit clericis Romanis ornament! genus indicat Cerem. Eom.

MAPPELLA, id est, parva mappa. Durandus lib. 3. Eation. cap. 6. num. 3. MAPPULA, apud Scriptores Ecclesiasticos est sudarium, quod in sinistro brachio Sacerdos defert, quod interdum Lexovea fontis egena, Manipulus et Phano dicitur. Alcuinus Quae pro fonle Maras gaudet potare lutosas. loco citato : Mappula, quae in sinistra parte geslatur dicitur et manipulus. Histor. fundationis Abbatiae Eames. in Honorius Augustod. lib. 1. cap. 208 : Ad Anglia: Ambilur praeterea idem locus extremum Sacerdos fanonem in sinistrum paludibus anguillosis, Maris late patenbrachium ponit, qui et Mappula et suda- tibus, et stagnis multimodi generis pisrium vocatur, per quod olim sudor et cium et avium natatilium nutritivis: de narium sordes extergebantur. Ordo Eo- quibus Marts una est Ramesmere, de manus: Subdiaconus regionarius porrigit nomine insulae dicta, quae caeteras adjaei (Papse) Mappulam. Infra : Subdiaconis centes aquas pulcritudine et fertilitate vero sibi congruse vestes (praabendae) quse superexcellens, etc. Non desunt, qui opiapud quosdam Subdiaconales nominan- nantur, efflctum vocabulum a Lat. tur, et Mappulse in sinistra manu fcrendse. Mare, quod Isidore teste, aquarum ge[S. Wilhelmi Constitut. Hirsaug. lib. 1. neralem collectionem signiflcat. Alii ab cap. 19 : Pro signo fanonis vel Mappulse, ifxapa deducunt, quae vox aquaeductum manicam sinistram sub brachio compre- sonat, sive sulcum in prato, per quern hensam parum deorsum trahe.] Vide aqua ducitur irrigandae terrae gratia. praeterea Stephanum Eduens. lib. de ]2. MARA, Dolor gravis. Carmen de Sacramento altaris cap. 10. Eabanum varia fortuna Ernesti Bavariae Ducis lib. 1. de Institut. Cleric, cap. 18. Mis- lib. 6. apud Marten, torn. 3. Anecd. sam ab Illyrico editam et Menardum col. 352: ad librum Sacrament. Gregorii pag. Plangentes corpora luctu 282. [* Glossar. med. Graecit. voc. TTOJMultimodo, dum cornparuit tot millia strato yovaTiov COl. 1643. et 'Eyxsip'Stov col. 348.] Rege, sub hospilibus Mara cecidere verendis. 1 MAQUERELLA, a Gall. Maquerelle, Lena. Vide mox Maquerellus. Eegest. Vide Marancia. 80. Tabularii Eegii ann. 1350. Ch. 115 : * 3. MARA, La capa, in Glossar. Lat. In domo cujusdam Maquerellse publicas in Ital. MS. villa Valentianis, etc. MARABOTINUS, Maurabotinus, MarmoMAQUERELLUS, Piscis species nota, tinus, Marbotinus, Morabotinus. Haec vulgo Maquereau. [Codex MS. redituum omnia idem sonant, sed Marabotinus Episcopat. Autissiodor. ann. circ. 1290: crebrius occurrit apud Scriptores, MatMillia Maquerellorum debent Episcopo et thaeum Paris ann. 1176. Radulphum de Comiti mi. den.] Compotus Baillivorum Diceto pag. 598. Doubletum in Hist. S. Francise ann. 1295 : Compotus Henrici Dionysii pag. 891. Guichenonum in Bibl. Monachi de Explelis... Maritima Picardise Seb. Cent. 2. cap. 51. Gariellum in Episet aliis, de Wada capta super Anglicos, cop. Magalon. pag. 279. et alios. Sic de blado capto super eos... de Maquerellis autem indigitantur monetae quaedam super eos captis. Maquereaux nostris di- Hispanicae, aureae praasertim. cuntur lenones, Maquerelles, meretriT MARABETINUS, in Charta Ramiri cum conciliatrices, in Consuet. Baio- Sancii Regis Navarrae, apud Jos. Moret. nensi tit. 25. art. 3. Antiq. Navar. pag. 630. 8 Unde Maquerelerie, Lenocinium, in 1 MARABITINUS. Charta Alphonsi Reg. Stat. ann. 1371. torn. 5. Ordinal, reg. Lusitan. aera 1142. ex Tabular. ClaraFranc, pag. 441. art. 3. Qua vero poena vail.: Tribuant in modum feudi et vassahujus farinae mulieres olim afficieban- litii quinquaginta Marabitinos auri protur, docent Lit. remiss, ann. 1357. in bati. Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 188: Fuit T MABABOGINUS. Limborch. lib. Sent. impositum eidem Ysabelli quod dictam Inquis. Tolos. ad ann. 1306. pag. 68 : flliam vendiderat dicto canonico, fuitque Item custodivit per 15. dies 60. Marabocipropter hoc dicta Ysabellis in scala nos auri et 3. denarios aureos. posita, et ibidem taliter martirizata et MARABUTINUS , in Charta Hugonis combusta cum uno tortissio ardenti, et Archiepiscopi Genuensis ann. 1184. apud exinde de dicta terra bannita. Ughellum. | MAQUILA, vox Hispanica, Molitura. * MARABUNTINUS , apud Gene, inter Gallice Mouture. Cpncil. Legion, ann. Cens. eccl. Rom. MSS.: In episcopatu 1012. inter Hispan. torn. 3. pag. 192: Portuensi, Petrus Later ij. Marabuntinos Quicumque cibariam suam ad mercatum pro castro Chere. detulerit, et Maquilas Regis furatus fue* MARA.BUTINUS ANFUSINUS, in Charta

1. MARA, Palus, lacus, stagnum. Anglo-Saxonib. Mere, Kiliano, Maer, Maere, Gall. Mare. [Charta ann. 1181. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 134 : Et omnes Marx quss sunt in marisco, et campus Trossebof quern dedit Rollandus Archiepiscopus Garino Trossebof jpculatori quamdiu viveret, sunt de dominico Archiepiscopi.] Villelmus Gemetic. lib. 2. cap. 20: Sedens super lacum, quern usu quolidiano loquendi Maram vocamus. Willelm. Britto in Philipp. lib. 5. pag. 146 :

MAR
ann. 1247. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 785. Alia Jac. reg. Aragon. ann. 1229. ex Bibl. reg. cot. 16 : Quicumque autem tenori hujus nostri privilegii temptaverit in aliquo contraire, iram nostrum et indignationemetpoznam mills Morabatinorum Alfussinorum se noverit absque remedio incursurum. MARBOTINUS. Charta Guillelmi de Novelliano Militis ann. 1270: Debet Domino Duci (AquitaniaeJ unum Marbotinum sporlse in mutatione Domini. Consuetud. Tolosse part. 2. Ruhr, de Donation.: Oboli, seu Marbotini aurei. Adde Monasticum Anglic, torn. 3. pag. 312. [Litterae Philippi VI. Reg. Franc, ann. 1336. pro Priore S. Gemmi in Xantonibus, ex Regest. Parlamenti: Et pour cause de notre souverainete et ressort toutefois et quantes que au dit lieu a mutation de Prieur, et nouvelle institution d'icelui I'on nous rend et paye un Marbotin d'or.] [* Comput. MS. ann. 1268. ex Bibl. reg.: Derechief pour la meson a la fame feu Guilliaume de Faie, bourjois de la Rochelle,.... un Marbotin chascun an.] MARABATINUS auri boni, in Charta Hispanica, apud Malbrancum lib. 11. de Morin. cap. 52. MORABATINUS, in Bulla Paschalis PP. apud Diago lib. 2. de Comitib. Barcin. cap. 95. [et in Charta ann. 1190. in Append. Marcae Hisp. col. 1381.] 1 MARAPETINUS , in Testam. Sancii ann. 1211. torn. 1. SS. Maii pag. 763: Et hereditatem de Sena quss fuit matris suse, quadraginta mille Marapetinos et ducentas marchas argenti. MARMOTINUS AUREUS, apud Plantavitium in Histor. Episc. Lodovens. pag. 103. 257. et 306. et Albertum Argentin. in Chron. 1289. MORBOTINUS, apud Rodericum Tolet. in Hist. Arab. cap. 20. MORABEDIS, in Charta Alfonsi I. aerae 1157. pro Caesaraugust. apud Mich, de Molino in Repertorio pag. 265. col. 3. ^ MORABETINUS. Charta ann. 1134. torn. 1. Gall. Christ, inter Instr. pag. 46: Debent reddere per unumquemque annum clericis B. Antonini, prsesentibus et futuris, in die festivilatis ejus, unum Morabetinum quinque solidos bene valentem, Occurrit praeterea in Statutis Synodalibus Arnaldi Episc. Valentini inter Cone. Hispan. torn. 3. pag. 519. 1 MORAPETINUS, in Charta Ermengaudi torn. 3. Concil. Hispan. pag. 374 : Dono etiam ad operam Beatse Marise centum Morapelinos. Concil. Hispal. ann. 1512. ibid. torn. 4. pag. 6 : Si vero fuerint laid, et permanserint in, excommunicatione per medium annum, deinceps incurrant pro quolibet mense in pcenam centum Morapetinorum pro ecclesia. MAURABOTINUS , in Foedere , quod sancitum est Bayorise mense Aprili ann. 1290. inter Francise et Castellae Reges: Cseterum cum prsefata Blancha se restitui peteret ad perceptionem 24. Maurabotinorum de bona moneta, videlicet veterum Burgalensium, pro dotalitio suo, valentium annuatim 7. millia librarum 160. librarum Turon. Nigrorum, ut dicebat, et sibi satisfieri in eadem moneta de proventibus 14. annorum transactorum, postquam ipsa exivit de Castella gente nostra, satisfactionem omnium prsedictorum, deducto eo, quod solutum erat exinde ad monetam, qu& de Guerra dicitur, offerentur, et dicente nos ad prsestationem alterius monetse non teneri. Tandem, etc. MORABOTINUS. Exstat Charta Alfonsi Regis Castellae, data Segovise 21. Sept. 1258. in Regesto Feodorum Ducatus v

MAR
Burgundiae, parte2. fol. 90. qua Hugoni Duci Burgundiae concedit decem tnillia Morabotinorum computatis 15. solidis Pipionum pro Morabotino, in feudum, et nomine feudi, dandos et solvendos annuatim eidem Duci et successoribus suis, vel eorum nuntio, in festo Nativitatis M. V. mense Septembri, in Regno Castellse, vel Imperio, in reditibus usque ad eandem guantitatem, et de prsedicto feudo dictum Ducem solenniter investivit cum virga, quam in manu tenebat. Sic etiam scribitur apud Bromptonum in Henrico II. pag. 1125. MORABOTINI boni in auro curribiles Alfussini recti, in Charta Majoricensi ann. 1280. semel ac iterum. In alia 1282: Morabotini boni Alfonsini auri ftni et ponderis recti. Occurrit pluries in Chartis Aragon. MARABATINI, passim in Chartis Lusitanicis apud Rodericum da Cunha, in Hist. Episcop. Portensium, in Lusitania. In Libello Catalonico MS. de Batallia facienda, dicuntur 200. tmciae conficere 400. Morabotinos : Per 200. unces d'or de Valentia, qui son 400. Morabotins. Charta Petri Regis Aragon. in Curia Generali Catalaniae ann. 1351: Morabotinus, de quo in Usatids meniio fit, valet 4. solidos monetss Barcinonensis de terno. Morabali, in Chr. Petri IV. Reg. Arag. lib. 4. cap. 8. T MOROBATINUS, in Testam. Raym. Berengarii Comit. Barcinon. ann. 1131. Append. Marcae Hisp. col. 1273. et in Testam. PeroneHae Reg. Aragon. ann. 1152. ibid. col. 1314. 523" Morabotinorum usus qbtinuit etiam in Occitania, quern a Wisigothis, cum hujus prpvinciae domini essent, inductum existimo. Charta Jacobi Reg. Aragon. ann. 1231. ex lib. Talamus Montispessul. fol. 32 : Nos Jacobus concedimus vobis Montispessulanis fidelibus nostris stagna et maria.... Vos autem et successores vestri dabitis nobis, videlicet nostro bajulo Monlispessul. annuatim in festo Natalia Domini unum Morabotinum censualem. Qusesitum a viris doctis, unde enatse hae voces; in qua disquisitione aiunt Bochartum, virum in Hebraicis et aliis Orientalibus linguis oculatissimum, cum in Cadomensi virprum litteratorum consessu acrius insisteret, apoplexia correptum haud multo post expirasse. Uni porro ex iis, qui super hac controversia per litteras sententiam meam expetierat, rescripseram, videri mihi Marabotinos appellatos primum nummos aureos Maurorum Hispanicorum , qui iis fusis subinde ac deletis in Hispanorum potestatem venerant, quasi Marranorum spolia: nam Botino, Hispanis idem est quod nostris Butin : Marranos vero Mauros Hispanicos appellatos suo loco docemus. At Mariani lib. de Ponder, et mensur. cap. 23. Marevedinos monetam fuisse Regum Gothicorum Hispanicorum existimat, ac proinde multo ante Maurorum in Hispanias irruptionem cognitam, quod ex solo nummorum Gothicorum pondere elicit. Ut sese res habeat, eae monetae, quae MARAVEDINI Hispanis dicuntur, ab eodem fonte nomen ducunt: qui enim prius Marabotini, postea Maravedini dicti: de quorum aureorum pretio et pondere multa commentantur Antonius Nebrissensis in Repetitionibus, Didacus Cqvarruvias in veterum Collatipne numismatum cap. 5. et Jo. Mariana de Ponderib. et Mensur. cap. 22. 23. Inde idnominis inditum quibusdam minutio-

MAR

257

ribus monetis asreis: qua tamen in parte, ait idem Covarruvias cap. 1. Maravedinus non tarn est nummus, quam nummorum numerus, qui constat ex duabus Blancis, aut Coronatis sex, vel denariolis decem. [Vide L. le Blanc Tract, de Monet, pag. 165.] MARACH, MARCH, Equus. Lex Aleman. tit. 69. 2 : Si ille talem equum involaverit, quern Alemanni Marach vacant. Tit. 70. | 2 : Si quis equo, quern. Alemanni Marach dicunt, oculum excusserit. Lex Bajwar. tit. 13. cap. 10. | 1 : Si equus est, quern Marach dicimus. Editio Herpldi tit. 7. | 1 : Si equus est, quod March dicimus. At in Lege Aleman. habet utrobique Marach. Vetus est autem vox Gallica, siquidem Pausanias in Phocicis pag. 335. ?TTOWV TO 6'vo(xa apud Gallos esse [jiapxav auctor est, unde nrpt^apxurtav equestris pugnae quamdam institutionem vocabant. Sed et etiamnum Armorici nostri, penes quos, ut et apud Guallenses Anglos, veteris Gallici idiomatis reliquias permanere aiunt, equum Marach [vel March] dicunt, marcheguez, equitare. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 844. voce Marah.] MARAGHFALLI. Vide Marchfalli. T MAR AC 10, Vasa quaecumque et alia utensilia quae sali conficiendo inserviunt. Charta ann. circ. 917. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 339: Sunt plus minus de terra ad areas componendas c. excepto Maracione, a die prsesente ipsa terra superius nominata ad tpsum locum vel ad Abbatem Rotardum necnon et ad monacos ipsius loci earn trado adque transfundo cum sua ministeria omnia vel Maracione ad abendum, etc. Alia ibid. cap. 401 : Areas triginta septetn qui fuerunt Geraldo cum omni ministeria et Maracione quae ad, illas areas pertinent. Charta ann. 6. Lotharii Reg. ibid. pag. 403: Sunt areas triginta cum sua wisteria vel Maracione, a die presente ego vobis trado, vendo. Alia ann. 11. Ugonis Reg. ibid. pag. 403 : Sunt plus minus de terra ad areas componendas sexaginta excepto Maracione et omnia misteria. Observandum iis omnibus locis de salinis sermonem fieri. 1 MARAGDENIS, f. pro Smaragdus. Litterae ann. 1261. apud Rymer. torn. 1. pag. 730: Item duos baculos continentes sexaginta sex anulos cum Maragdenibus, etc. 1. MARAGIUM, Palus, ex Gallico Mamis. Charta ann. 1246. ex Tabular. Fossatensi fol. 39 : Et dimidium arpennum in Maragio, quod fuit patris sui ad 3. denarios-de censu. Vide Mara I. * Hinc forte Gent Marage appellatur natio, quae in paludosis locis habitabat, in Poem. Alex. MS. part. 1:
La furent assemble icele gent Marage.

*2. MARAGIUM, Materia lignea, materiatio, idem quod Marcementum. Charta ann. 1208. ex Chartul. Longivadi: Sciendum est quod Maragium illud, quod in finagio Ulmaii capi non potent, in nemoribus Longivadi capietur; et custae et ravamina in commune solventur. Vide n Materia. 1 MARAGMA. Constitut. Frederici Reg. Sicil. cap. 116 : Item quod procurent immunditias terrarum, Maragmatum et vinattum deferri, et ejici extra civitatem prsedictam, ut est hactenus consuetum. MARAHWORFI. In Edicto Rotharis Reg. Lpngob. Titulus 11. [** cap. 32.J inscribitur Marahworfi. Mox sequitur : 33

258

MAR

MAR

MAR

Si quis hominem liberum de caballo in esse decet ad scribenda et dislribuenda et Hermundum super Marascachia verteterram per quodlibet ingenium iniquo victualia... atque Marangones lignaminis batur.... Nichilominus abbas ei concessit animo jactaverit, etc. Ubi Marah est in magno numero. Cap. 20 : Expedit quod prsebendam unam ad equum suum singu* equus worfin vero dejicere: quae vox in qualibet prsedictarum galearum foret Us diebus, cum ferro et clavo et coria equoaliis ejusmodi adjungi solet, ut weywor- semper unus Marangonus, et unus simi- rum, qui de setta sua morientur. fin, rapoworfin, etc. Vide Merworphin. liter calefatus. Et infra : In hominibus 1 MARASGALGUS, MARASCALIA. Vide TMARALLUS, MARALUS. Vide Meral- galearum, quibus stipendia erogari de- Marescalcus. lus. bent, recensentur Marangoni. 1 MARASCAUSIA, Locus palustris, pas1 MARAN-ATHA, Voces Syriacae, quae 3$c [ Antonio fabro lignaminis, seu cendis pecoribus aptus. Charta apud Dominus venit significant. Imprecationis Marangono.... pro parte ejus solutionis Lobinell. torn. 2. Histor. Britan. pag. genus quod in chartarum infractores conductionis certarum trabium. (Man- 168 : Concessit Frioldus Vicecomes ut in intentari solitum erat. Charta S. Amandi dat. Gamer. Apostol. Arch. Vatic, an. Marascausia xil. boves et equos et porcos Tungrens. Episc. apud Miraeum torn. 1. 1460-62. f. 215.)f nostros semper haberemus. pag. 8 : Si quis vero contradicere volue* MARANHATA, ut Maranatha, in * MARASMODES, Ex (egritudine senecrit... sit anathema Maranatha, quod est Charta ann. 955. inter Probat. torn. 2. tus, in Gloss, ad Alex. latrosoph. MS. perditio in adventu Domini nostri Jesu Hist. Occit. col. 97. lib. 2. Passion, cap. 38 : Hii, qui sicca et Christi. Charta Guillelmi Alpherici pro MARANI, apud Hispanos Mauri appel- calida sunt natura, in febres hecticas et Hospital. Hierosql.: Si aliquis de heredi- lari solent : de qua voce ita Joannes Marasmodes infirmitates incidant necesse bus nostris venerit et aliquid de dono .Mariana lib. 7. de Rebus Hispan. ubi est. Vide Marasmus. suprascripto disrumpere voluerit, sit par- de donatione Aurelii Regis Galleciae in 1 MARASMUS, (Aapaff^?, Tabes, marticeps cum Juda traditore in inferno et Hispanica seres 813. facta Monasterio : cor, a Gragco (Aapatvw, Tabefacio, maanathema. Maranatha. Concil. Toletan. Est, inquit, ad memoriam insignis iis cero. Apud Medicos specialiter MarasIII. inter Hisp. torn. 2. pag. 342 : Cui in litteris contenta execratio, qua ejus mus est cqrruptio viventis cqrporis, quae hsec fides non placet aut non placuerit, donationis violator jubetur esse Ana- fit ob siccitatem. Ita Martinius. sit anathema, Maranatha in adventum thema Marrano et excommunicatus. Unde MARATHUS, Thomas Eliensis MonaDomini nostri Jesu Christi. Adde Bullam intelligitur, Marani, vocem vulgarem chus in Vita S. Ethildritae cap. 77 : AcciAlexandri II. PP. torn. 4. Annal. Bened. non a Mauris, quasi Mauriani, ut qui- plentes sacculos Marathi, unde fuerat pag. 755. Append. Marcse Hispan. col. dam suspicantur, factam in Italia Fri- compta totius superficies pavimenti, etc. 970. 997.1065. Hist. Lothar. D. Calmeti derici ^Enobarbi tempore cum Mauri [Melius apud Bolland. torn. 4. Junii torn. 1. col. 262. 340. etc. Vide Lex. Mar- plurimi fldem Christo datam in bap- pag. 521 : Accipienles surculos Marathi, tinii et infra Marani. tismo passim ejurata,quam susceperant unde fuerat cooperta totius, etc.] Qbi viri MARANCIA, Dolor, qui concipitur ex religione, violarent ; sed potius ex Sy- docti Marathurn herbae speciem esse aliquo damno, vox a Marrire, et Marn- riaca voce Maranatha deductam, qua scribunt. [Foaniculum nempe, Gall. Fetio deducta : unde postmodum traducta anathematis ignominia , execratioque nouil, cujus mentio fit apud Auctorem ad ipsas mulctas aut poenas, quas prse in divinis litteris continetur. At secus de Medicamine faciei inter Ovidii levioribus delictis, vel pro defeetibus sentit Scaliger de Emendatione tempo- opera: seu absentia irrogatur : nostris yulgo rum lib. 6. pag. 625. In verbis^ inquit, Profuit et Marathos hene olentibus addere myrrhis ; Marance. Charta ann. 1245. in Histor. Geographi Arabis lit mentio factipnis Quinque trahant Marathi scrupula, myrrha novem.] Episcoporum Silvanect. pag. 454: Si Maravanjun. Sciant igitur studiosi, posna pecuniaria, quse pro defeetibus seu Abaz fuisse patruum - Muhammedis, MARATORI^ BIGJE. Lambertus ArdenMaranciis, quse in Ecclesia nostra statuta atque ejus progeniem et gentem dictam Sis : Rustici cum bigis Maraloriis et carris est, voluerit se liberare. Consuetudines fuisse, dicique adhuc Abazium. Ad eos funarhs (forte fimariis)calculos trahentes. Ecclesise Rotomagensis : Post haec solent jus Chalifatus pertinebat^ utpote qui [Rectius apud Ludewig. torn. 8. Reliq. recitari Marancise, et offensse diei, ethora- propius sanguine Muhammedem attin- MSS. pag. 600 : Rustici cum bigis Marlarum prsscedentium, et ibi puniri. Charta gerent. Sed Marawan quidam primus toriis et curtis (1. curris) fimariis. Est ann. 1247. in Histor. Monast. S. Marise Chalifatum ab ilia gente ad suqs, qui autem Marlatoria biga, currus species, Suession. pag. 459: Si infra primarn Maravanum dicti sunt, transtulit per quo in agris marga stercorandis utunCollectam venerint, Maranciam non fa- tyrannidem , eoque nomine omnibus tur agricolse.] :; -- MARATRUM, Feniculus, ut Macer : cient. Infra : Qui vero Maranciam in Muhammedanis in odio est nomen Maofficio majoris Missse fecerit, duos dena- rawanin ad hanc usque diem. Vide nos autem pro ipsius semine solum in usu habemus. Glossar. medic. MS. Simon. rios nigrorum de propria bursa persolvet. Mar rones. Steph. de Infestura MS. ubi de In- Januens. ex Cod.reg. 6959. Glossar. Lat. Rursum : Et nihilominus persolvet Diaconus Maranciam. Ibidem: In majori noc. VIII. PP. : Innocentius traxit unam Gall, ex Cod. reg. 7679: Maratrum, seMissa posna 2. denanorum incurrente bullam contra quosdam Hispanos, Judseos mence de fanoul. Aliud Provinc. Lat. ex contra eum, qui Maranciam fecerit con- vel h&reticos, vulgariter dictos Marani Cod. 7657: Fenolh, Prou. feniculum, Maratrum. Vide Marathus. vertendorum. [Statuta Capituli Suession. lingua Hispana. * MARAYDA, Locus palustris, ut videSSS" Inde est, ut videtur, quod Itali cap. 28 : S'ils font Marance seront mulcproditores per antonomasiam Maranos tur, pascendis pecoribus aptus. Charta tez par I'advis du Chapitre.] Statuta pro Ecclesia Abbavillensi ann. 1208. in Ta- vocant. Annal. Caasenat. ad ann. 1304. Otton. III. comit. Burgund. ann. 1195. bular. Episcopat. Arabian, fol. 31: Qui apud Murator. torn. 14. col. 1125 : Et die inter Probat. torn. 1. Annal. Praamonst. Maranchiam Missse fecerit, de poena 6. eadem fecit prsedictos captos ligatos du- col. 455 : Mansum et pratum apud Vaner, denarios solvat. Qui vero Maranchiam cere , et contra castrum furcas figere, Maraydas et, terram apud Bombalum. Evangelii vel Epistolse fecit 4. denar. attestans eis, si non facerent, quod fra- Vide Marascausia. * MARBONEUS, Uno heretico, in GlosAdde fol. 134. et aliud Tabul. ejusd. tres qui erant intiis, parerent mandatis Episc. fol. 40. v. [Instrum. ann. 1423. e Communis, poneret eos in furcis prsedic- sar. Lat. Ital. MS. MARBOTINUS. Vide Marabotinus. Tabul. Audomar.: Item super arliculo de tis, in quibus Pater, qui morabatur in * MARBRETUS, Pannus ex fills diversi Maranciis super quo D. Nicolaus le Bos castro, cumMaranis vel proditoribus aliis, et varii colons textus, nostris Mabre et vicarius Marancias commisisse dicebatur impendere eos videbat. in officio suo, etc. Statuta Capituli Tul| MARANTIA, pro Marancia, apud Jo-Marbre. Vadia hospit. Rob. comit. Olalens. ann. 1497. cap. 7: Et si qui perci- han. Abrinc. de Offic. eccles. pag. 100. rim, ann. 1295. agud Ludewig. torn. 12. piantur in navi deambulare, puniuntur edit. 1679. Reliq. MSS. pag. 13. col. 2: Pro xiij. Marancia. Autissiodorenses dicunt, PuMARANUS, Ital. Marana, Navigii spe- alnis Marbreti pro quatuor tunicis aunir de marance, vel Marancer quelqu'un.] cies. Raphanus de Caresinis in Chron. dacibus, pro quatuor pagiis, Iviij. sol. Caton en Roman MS.: MS. ann. 1079 : Passus S. dementis et vj. den. Lit. oftic. Paris, ann. 1332. S. Spiritus Maranis et aliis navigiis obs- ex Tabul. S. Germ. Prat. : Unum superSe par ta deserle as Maranche, trusus. Occurrit in Histor. Obsid. Ja- tunicale de Marbreto, fourratum de bouSouffrir le dois en patianche. re, cum capucio fourrato de eodem. Hudrensis ann. 1345. lib. 1. cap. 35. lib. 2. Alibi : us panni varias species memorat Corncap. 11. Sic forte appellata quod Maranorum , seu Hispanorum primitus put. Steph. de Font, argent, reg. ann. II trouvera sans doutanche 1351: Marbre verdelet, marbre vermeillet, Mainte cose qui fait Maranche. marbre brousequin, marbre caignez, mar^ MARAPETINUS. Vide Marabotinus. MARANGO, et MARANGONUS, Ital. Ma* MARASCACHIA, Jus quod marescallo bre acole, marbre de graine, marbre dorangone, Faber tignarius, Gall. Char- competit. Vide in Marescalcus. Chartul. sien. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. pentier. Sanutus lib. 2. part. 4. cap. 15 : S. Joan. Laudun. ch. 63 : Causa quse. 118. Chartoph. reg. ch. 233: Ysabeau de Habendo etiam scribas, quos in exercitu inter ecclesiam S. Johannis Laudunensis Dampnemarie,... et Guillaume Huet....

MAR
prindrent.... une cote de Marbre nuefve a femme. Aliae ann. 1397. in Reg. 153. ch. 74: Une cote hardie de Marbre caignet, fourree de Gros vair. Manbre, in Stat. pro pannif. Commerc. Le Roman de Garin:
Gilbert amoine mil chevaliers o lui, Piax ont de Marbre et bliaut de sarais.

MAR
alouoient pour 12. den. d'argent fin de poix I'un comme I'autre : et tuit ensemble doivent faire et peser ledit marc, et chascun desdits 12. den. doit peser 24. grains. Chascun esterlin doit peser 8. den. ob. Tourn. et ainsi generatement doit estre Marc de Tournois selon le Marc de la Rochelle a 20. s, Tourn. et ainsi se ordonnent et haussent toutes les monnoies du monde selon le plus le mains, qui plus y met d'argent des devanditz 12. den. et le demourant du metail, si comme se I'en disoit Mailles petites Tournoiaes a 17. s. Q. den. au Marc, de Troyes, qui est de Parisis. Et ledit Marc est plus grant de celuy de la Rochelle de 10. esterlins, qui doivent peser 30. ob. qui valent 2. s. 6. den. ainsi sont-il de 20. s. au Marc, selon celuy de la Rochelle; et furent faites telles petites Mailles I'an 1329. de 18. grains de loy argent le Roy. MARCA TRECENSIS appendit!4.solidos 2. denarios esterlingos, ut est in laudato excerpto : nee in Gallia duntaxat, sed et in Germania, Anglia, Hispania, Flandria, et aliis Europae Provinciis, in publicis praesertim commerciis, in usu fuit, et nominabatur. Quod inde evenisse putant, quod in Nundinis Campanise, seu Trecensibus, quibus nullae in Europa celebriores et antiquiores existerunt, ejusmodi pendere.mercatores uterentur. Ponderis Trecensis mentio fit in Epistola 224. ex Francicis, quae exstant torn. 4. Hist. Franc. Duchesnii, et in Instit. Oapituli gener. Cisterciens. dist. 7. cap. 3. quae eadem videtur cum Marca Regia, seu Marc le Roi, in Ghartis ann. 1306. et 1309. in Probat. Histor. Castiliqnese pag. 97.162. ubi de Monetis Comitum S. Pauli et Blesensis agitur. * Marca trecena, Eadem quae Trecensis, in Charta Alfonsi comit. Tolos. ann. 1253. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 492 : Dicli simplices Tolosani debent deliberari de pondere xviij. solidorum, j. denarii, ad Marcham Trecenam. Neque alia est quae de Triasta, pro Tricassa, ni fallor, dicitur in alia. Charta ann. 1251. ibid. col. 490 : Quam fabricam dictse monetss faciendum ad legem et pondus et numerum Turonensium, scilicet ad legem iiij. den. minus pogesia, et ad pondus xviij. sol. etj. den. pro marcha, ad Marcham de Triasta. MARCA LEMOVICENSIS appendit 13. solidos 3. obolos esterlingos, ut est in eod. Regesto. MARCA TURONENSIS, Ibidem, appendit 12. solid. 11. denar. obol. esterlingos : ad quam marcam appendebantur monetae Regum nostrorum, et aliorum, quae Turonenses vulgo appellabantur. MARCA RUPELLENSIS, de qua supra diximus. MARGA ANGLTCANA, Eadem quae Rupellensis, et apud Matth. Paris ann. 1235. pag. 286. et Willelm. Thorn in Chron. pag. 2107. pro 13. solidis et 4. den. esterlingis computatur. At sub Henrico I. Rege videtur Marca fuisse tantum pondere 6. solidorum et unius denarii : ita eriim in Legibus ejusdem Regis cap. 34 : Si erga Comitem, 40. sol. erga Hundredum, 30. sol. et 5. den. qui faciunt 5. mancas, ut solidus denar. 12. computetur. Est autem Manca idem quod Marca. Cap. 69 : De Tihindi hominis (pccisi) wera, debent reddi secundum Legem 30. solidi ad manbotam, idem hodie 5. Marcse, de Thesindo, id est, Thaino, 120. sol. qui faciunt 20. Marcas. 1 MARCA STERLINGORUM, Eadem quae Anglicana. Litterse ann. 1286. apud Rymer. torn. 2. pag. 327 : Noverit universi-

MAR

259

Vide Marbrinus. 1 MARBRINUS PANNUS, Qui ex filis diversi et varii colons textus. Statutura pro Draperiis Trecens. ann. 1360. torn. 3. Ordinal. Reg. Franc, pag. 414: Et si ne peut-on tiltre en estain qu'il soit pres, camelin ou Manbre, etc. Melius ibid. pag. 416. art. 17 : Et tous draps tixus de diverses laines, comme Marbrez ou camelins, etc. 1. MARCA, MARCUS, Pondus, quod appendit bessem librae regise, qua negotiatores et pigmentarii, et alii utuntur, omnesque oranino qui appensas merces venditant. Papias: Marco, diciturpondus argenti unius librae. Melius Johan. de Janua : Marco, dicitur quoddam pondus, scilicet media libra. Balbus in Catholicq : Marcha est quoddam pondus, scil. media libra, ut dicitur marcha argenti. Chronicon Moguntinum : Nota, quod auri libra habet duas Marchas auri. Apud nos igitur Marca duplicata libram efficit, quae dividitur in 16. uncias; uncia vero subdividitur in octo drachmas, vel 24. scrupulos, seu denarios : drachma siquidem tribus constat denariis, et in 72. grana secatur, quorum 24. continet denarius. Quapropter uncia constat 576. granis, ut libra 9216. At auri examinatores, vulgo Essaieurs, examen tarn accuratum instituunt in auri probanda bonitate, ut ipsum granum in 512. particulas dividant. Haec ferme ex Budaeo et Mersennio. 5SH?" Marcss usum in ponderatione auri vel argenti ad tempora Philippi Augusti referunt nonnulli Scnptores. Antiquiorem esse merito observat D. le Blanc in Tract, de Monet, pag. mihi 150. atque sub Philippo I. inter ann. 1075. et 1093. cqepisse probatex pluribus Ohartis,quas piget hie exscribere.Ipsum consule. Marcse nomen Germanicum esse scribit Georg. Agricola lib. de Restituendis ponderibus pag. 243. Sane vetus est, ut quod habeatur in Charta ^Edenulphi Regis Anglorum ann. 857. apud Doubletum pag. 786. et in Charta Caroli Crassi ann. 881. de Expeditione Romana. Adde Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 391. Vocis Etymon a veteri Germanico Mark arcessit Joan. Stiernhookus lib. 1. de Jure Suenonum vetusto cap. 11. pag. 133. voce, quse signum sonat, ut apud nos marque. Quadruplicem autem Marcam obtinuisse in Gallia observe, Trecensem, Lemovicensem, Turonensem, et Rupellensem, sive Anglicanam, pondere invicem diversas, ut habetur in Regesto Cameree Computor. Paris, signato Noster, fpl.204. 205. ex q"uo sequentia descripsimus : Ou royaume souloit avoir 4. marcs. C'est assavoir le Marc de Troyes, qui poise 14. sols 2. den. esterlins de poix. Le Marc de Limoges, qui poise 13. sols 3. ob. esterlins de poix. Le Marc den. de Tours, qui poise 12. sols 11. den. ob. esterlins de poix. Le Marc de la Rochelle, dit -d'Angleterre, qui poise 13. s. 4. den. esterlins de poise. Par le Marc de la Rochelle, qui poise 13. s. 4. den. esterlins, toutes monnoies quelle qu'elles soient, se

tas vestra nos, nomine domini nostri Erici D. G. Regis Norwagiss illustris... mutuo recepisse a magnifico Principe D. Edwardo... duo millia Marcarum novarum et legalium Sterlingorum in pecunia numerata, tresdecim solidis et quatuor denariis pro qualibet Marca computatis. ] MARGA et Libra, in Anglia unum et idem interdum sonat. Charta ann. 1296. apud eumdem Rymer. torn. 2. pag. 732: Cum nos concesserimus dilecto clerico nostro Gilberto... quamdam ecclesiam viginti Marcarum vel librarum valorem annuum attingentem. SSS" Aliarum marcharum, sed infrequentioris usus, mentio fit in Charla Richardi Reg. Angl. et Norman. Duels ann. 1158. ubi earumdem pretium assignatur : Ita ordinatum est... quod Marca de Cadomo, Dunesensi, Perlicensi, et Vendosilenci capiatur ad scacarium pro XIV. solidis et ix. denariis, et de Giungampn pro xill. solidis et ix. denariis, et de Andegavensi pro xv. solidis Turonensibus. MARGA GERMANIGA videtur fuisse 20. solidorum, quot marca dicitur ponderare in Speculo Saxonico lib. 3. art. 45. | 3. In Chronico Laurishamensi pag. 95. dicuntur talenta 18. et dimidium surgere in Marcas 15. Jo. Hocsemius in Adolpho a Marka Episc. Leod. cap. 18 : In provincia nostra Coloniensi uncia 20. sterlingos ponder at: sterling us 36. vel circiter hordei grossi grana, sive speltse, quse apud nos communior est, et quasi seque ponderans, ad cujusmodi grana slerlingi pondus xquavi : octo vero uncise Marcham adesquant: sed et Marcha quinquaginta quinque, pondus prsedictorum Regalium asquipendit, etc. Vide Pondus Coloniense, in Pondus. De Marca Danica, Haec observat Petrus Resenius ad Jus Aulicum Canuti II. Regis pag. 703. aliam scilicet fuisse auri et argenti, aliam vero aliorum ponderum : marcam enim auri puri et argenti defecati 8. unciarum pondus habuisse, marcam vero aliorum ponderum, idem fuisse quod semis et sex uncias Romee, etc. MARCA HISPANICA, de qua sic Joannes Mariana libro de Ponder, etmensur. cap. 9 : Auriftces Marcurn, hoc est, uncias octo auri quidem dividunt in Castellanos 50. quod genus ponderis et nummi est drachma majoris atqne denario Romano. Castellanus in octo tomines dividitur : tomin in 12. grana. Argenti autem Marcum dividunt in uncias 8. unciam in totidem octavas sive drachmas, octavam in grana 75. sic Marcus argenti aurique eundem granorum numerum continet. [Chronic. Barcinon. torn. 3. Concil. His pan. pag. 544 : Undecimo Kal. Maii anno MGGXIII. fuit injunctum omnibus notariis Barcinonensibus, quod ponerent in Chartis Marcham argenti ad 48. solidos... Eodem anno fuit injunctum dictis notariis, quod ponerent in Chartis Marcham argenti ad 88. solidos.] 1 MARGHA CURING ROMANS, Quae sub Johanne XXII. PP. ann. 1322. erat 64. florenorum, in Dalphinatu vero 65. Charta ann. 1327. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 214 : Videlicet flprenos de viginti quatuor quaratis auri fini et debeant intrare in Marcha Curias Romanas sexaginta quinque de dictis florenis et non plures. MARGA PONDEROSA, nempe Germanica, appendit 26. solidos, ex Wichbild Magdeburg, art. 19. 1. Hinc Marc pese, apud nostrates

260

MAR

MAR

MAR

Marchse, soil. 52. I. 10. sol. tur. 53. I. 54. fini cum uno karat temere, cursus et pon1. 10. sol. tur. 57. I. 10. sol. 57. I. 12. sol. deris, ut supra. Marcha auri empta 100.1.1. A dicta 27. Julii 1340. usque ad 17. Octur. et 58. I. Que s'il se fust bien porpensez tob. | A dicta vigilia Paschse. 1813. usque ad Duplices ut supra, et ponderis ut Nel feist por mile Marcs pesez. 7. Maii 1315. fiebant Agni ponder, ut su- supra. Marcha auri empta 104. I. t. A 17. Octobr. usque ad 7. Februar. Marc au grand pois vocat Le Roman pra cursus 15. sol. tur. et dabantur ad Marcham 53. et 58. Agni. post Duplices ut supra, cursus et ponded'Athis MS. : 1 A 6 Maii 1315. usque ad 23. Jan. 1319. risprout supra. Marcha auri empta 108.1.1. Vingt mils Mars d'or au grant pois, fiebant Agni ponderis et cursus ut supra, A dicta 7. Febr. 1340. usque ad 26. Maii Et cent pailes, et cent orfrois. et dabantur ad Marcham 53. et 57. Agni. 1341. post fiebant Angeli fini, cursus 75. | A 23. Jan. 1319. usque ad 27. Martii tur. pond. 33. cum duobus tertiis. MARCA SLAVONICA, appendit 12. sosol. lid. Ita idem Wichbild Magdeburg, art. 1323. fiebant Agni ponderis et cursus ut Marcha auri empta 115. I. t. 44. | 3. supra, et dabantur ad Marcham 53. 56. A dicta 26. Maii 1341. usque ad 23. Aug. MARCA STENDATA, ad stendardum 57. et 58. Agni. post Angeli, legis, cursus et ponderis ut 1 A 27. Martii 1323. usque ad 16. Febr. supra. Marcha auri empta ut supra. examinata. Charta ann. 1293. apud H. Meibomium ad Chronicon Mindense 1325. fiebant Agni ponderis et cursus ut A dicta 23. Augusli 1341. usque ad 7. pag. 40 : Pro 25. Marcis stendatis ar- supra, et dabantur ad Marcham 54. 57. et Sept. post Angeli fini, cursua ut supra, genti, pro quo filiam fratris mei in suum 58. Agni. ponderis 38. cum tertia unius. Marcha collegium ad serviendum Deo receperunt. 1 A 16. Febr. 1325. usque ad 20. Sept. auri empta 130. I. t. Vide Standardum. 1330. fiebant Regales duplices auri fini, A dicta 17. Sept. 1341. usque ad 19. Etiamsi porro Marca solidis el dena- pond. 58. ad marcam Par. et dabantur Januar. post Angeli legis, cursus et ponriis cqnstiterit, non ideo cum Watsio ad Marcham 54. Regales, cursus 20. sol. deris ut supra, Marcha auri empta 130.1.1. existifnandum videtur, Marcam fuisse par. subinde varii pond, et cursus usque A 19. Januarii 1341. usque ad 28. Junii nummum cusum ac signatum. Solidi ad 28. sol. 1342. Angeli, legis, cursus et ponderis ut enim et denarii, qui hie recensentur, A 20. Sept. 1330. usque ad 9. diem Jan. supra. Marcha auri empa 137. I. t. [Cod. pondera sunt, quae nusquam mutaban- 1331. fiebant Parisienses auri fini, cursus Sangerm. 136. I. t.] tur, quod de Marcae argenti aut auri 20. sol. par. pond. 33. [cum trtbus quintis A dicta 28. Junii 1342. usque ad 1. Aug. pretio dici non potest, quod pro libito et] dabantur pro Marcha 32. pecise. auri post Angeli fini, cursus 4. I. 5. s. t. ponPrincipum, minuebatur aut crescebat, cum duobus quintis valentes 40. I. 10. s. deris 42. Marcha auri empta 138. I. t. A dicta 1. Augusti 1342. usque ad 16. pro fatione pretii, quod monetae impoA 9. Januar. 1331. usque ad 24. Januar. nebatur. [vel. 1. Febr.] 1336. fiebant Regales auri Sept. post Angeli, legis, cursus et pondeAliud praeterea fuit Marcee auri aut fini, cursus 15. sol. tur. ponderis 66. Re- ris ut supra. Marcha auri empta ut argenti signati, aliud infecti pretium. gal, et dabantur pro Marcha auri fini supra. A dicta 16. Septemb. 1342. usque ad Pluris enim semper valuit Marca si- Regales 54. valentes 40. 1. 10. s. t. gnata, quam infectaidque propter trac4. April. [Cod. Sangerm. 10. Apr.] post A 1. Febr. tum, ut Monetariorum yoce utar, quo fiebantFebr. 1336. usque ad 1. sol. t. 1337. Angeli, legis et ponderis ut supra. MarScuta fina, cursus 20. ponnomine intelligitur vectigal, quod Prin- deris 54. scut, et dabantur pro Marcha cha auri empta 171. I. t. A dicta 4. Apr. 1342. usque ad 25. Sept. ceps ex unaquaque monetae signatae aut auri 50. scuta valentes 50. lib. et 51. cusee marca percipit. Cujus quidem scuta versus finem dicti temporis valentes 1343. fiebant Scuta fina cursus 20. s. t. ponderis 54. Marcha auri empta 52. scuta marcae infectse pretium Princeps solet auri. significare Magistris Generalibus Mo- 51. I. 10. s. t. A 1. Febr. 1337. usque ad 11. Septemb. A dicta 25. Septemb. 1343. usque ad 1. netarum, quoties Monetam cudendam curat. Quod ut planum cuiyis fiat, en 1338. fiebant Scuta ut supra, cursus, pon- Novemb. post fiebant Scuta fina, cursus proponoexempla,ex Tabulariis publicis deris, ut supra, et dabantur pro Marcha 45. s. t. ponderis ut supra. Marcha auri " Gurise Monetarum desumpta, quee non auri in principio 51. I. 10. s. t. et postea empta 111. I. t. S5F* Cod. Sangerman. A 1. April. 1342. minimum proderunt ad percipienda, 52. I. t. quee vulgo in horum temporum DiplpAb 11. Sept. 1338. usque ad 14. Novemb. usque ad 1. Jan. 1343. fiebant Scuta auri matibus et Chartis de Marcarum pretio postea fiebant Scuta, cursus et ponderis fini, pond. 54. cursus usque ad 22. Sept. circumferuntur. ut supra ; et dabantur pro Marcha auri 56. 58. et 59. sol. par. ad arbitrium populi. SSH" Haec cum non minimse utilitatis 52. I. t. A 22. Septemb. 1343. cursus ex Ordinal, existimaverit D. Oangius, ejus vestigiis A 14. Novemb. 1338. usque ad 7. Jan. mediae monetse. 36. sol. par. usque ad 1. inhserentes, pretium marcae altius repe- post fiebant Leones aurei, cursus 25. sol. Nov. 1343. et dabantur ad Marcham 117. temus ex Cod. MS. Sangerman. manu t. ponderis 50. et dabantur pro Marcha I. tur. accurata, ut videtur, descripto : unde auri 58. I. t. A dicta 1. Novemb. 1343. usque ad 27. etiam quae addenda videbuntur iis quae A dicta 7. 'Jan. usque ad 25. Maii 1338. Martii 1344. fiebant Scuta fina, cursus protulit D. Cangius, exscribere non [leg. 1339.] Leones ut supra, et dabantur 16. sol. 8. den. tur. ponderis 54. Marcha pigebit. pro Marcha auri 60. I. 10. s. t. [Cod. MS. auri empta 43. /. 6. s. 8. d. t. vel 52. Scuta Valor, in quo Marcha auri fuit tempo- Sangerm. 59.1. 10. sol. tur.] de prsedictis. ribus infra scriptis, et formse , cursus, A dicta 25. Maii [1339.] usque ad 14. A dicta 27. Martii 1344. usque ad 20. leges, et ponderum Florenorum factorum Jun. post fiebanl Leones ut supra. Mar- August. [Cod. Sangerm. 17. Julii.] 1346. ibidem. cha auri empta 61. I. 10. sol. tur. fiebant Scuta, legis, ponderis et cursus ut 1 A 1. Febr. 1306. usque ad 15. Maii A 14. Junii 1339. usque ad 16. [Cod. supra. Marcha auri empta 44. I. 3. s. 4. 1308. fiebant Parvi Regales auri, cursus Sangerman. 10.] Augusti post fiebant Pa- den. tur. 11. sol. par. et dabanturpro Marcha auri pilliones auri fini, cursus 30. sol. tur. A 14. Julii [Cod. Sangerm. 17. Julii] puri 48. 1. tur. quod usque ad diem Jovis ponderis 48. Marcha auri empta 66. I. t. 1346. usque ad 3. Martii post, non obstantet ante 15. Aug. 1310. duravit. A dicta 16. [10.] August, usque ad 17. quod per aliquam portionem temporis ] A dicta die ante 15. August. 1310. Decemb. [Cod. Sangerm. 19. Jan.] post /ierent Scuta ut supra, fiebant etiam Causque ad 8. Febr. ejusd. an. fiebant Re- Leones [leg. Papilliones] ut supra. Mar- thedrae auri fini, cursus 20. sol. t. [Cod. gales duri, cursus 24. s. t. ad 22. karats cha auri empta 69. I. t. Sangerman. addit, ex Ordinal, regiis, ex auri puri, et dabantur pro Marcha auri A dicta 17. Decemb. [Cod. Sangerman. arbitrio vero populi cursus 18. 19. 20. et 33. Regales ponderis 33. den. 1/2 auri ad A 20. jun.] 1339. usque ad 7. Febr. post 21. sol. par.] pond. 52. Marcha auri empta marcam Paris. Leones ut supra. Marcha auri empta 52. 1. t. [Cod. Sangerm. 50. I. tur.] 1 Ab 8. Febr. 1310. usque ad 1. Sept. 82. I. t. A 3 Martii 1346. usque ad 6. April. 1311. fiebant Agni auri fini pond. 59. et A dicta 7. Febr. 1339. usque ad 20. 1347. fiebant Cathedrae ut supra, cursus 1/6 ad marcam Paris, cursus 15. sol. tur. April. 1340. [Cod. Sangerm. usque ad 6. 30. s. tur. ponderis ut supra. Marcha auri et tune varium fuit pretium Marches, April, post, ante Pascha] fiebant Coronas empta 72. I. t. A 7. Aprilis 1347. usque ad 25. Sepscilicet 57. I. 10. sol. tur. 57. I. 12. sol. auri fini, cursus 40. sot. tur. ponderis 45. tur. 54. I. 15. sol. tur. et 52. I. 10. sol. tur. Marcha auri empta 82. I. t. et versus temb. [Cod. Sangerm. 11. Jan.] post fie1 A 1. Sept. 1311. usque ad 24. Aug. finem 86. I. lur. bant Cathedrse, legis. ponderis et cursus, 1312. fiebant Agni ponderis et cursus ut A dicto 20. April. [Cod. Sangerm. A14. ut supra. [Cod. Sangerm. ex arbitrio posupra, Marchse pretium etiam ut supra. Apr.] 1340. usque ad 17. Maii post fiebant puli cursus 26. 28. 29. et 32. sol. par.] 1 A 24. Aug. 1312. usque ad vigiliam Duplices auri fini, cursus 60. sol. tur. Marcha auri empta 75. s. t. Item a 14. April. 1347. usque ad 10. JuPaschse 1313. fiebant Agni ponderis ut ponderis 36. Marcha auri empta 95. I. t. A dicta, 7. Maii 1340. usque ad 27. Julii lii post, non obstante, quod Cathedrae supra, cursus 20. sol. tur. 1. pro 20. Burgensium, et tun,c varium fuit pretium post fiebant Duplices de 23. karalz auri fierent, fiebant etiam Scuta fina, cursus Poetas, pro ea quae ponderosior erat. Le Roman de Partonopex MS. :

MAR
16. sol. 8. den. t. ponderis 54. Marcha auri empta 52. scuta fina valentes 44. I. 3. s. 4. den. t. A 25. Sept. supra scripta videlicet 1347. usque ad 8. Jan. post, fiebant Cathedrae fines, cursus 30. sol. t. ponderis 52. Marcha auri empta 75. I. A 26. [Cod. Sangerm. Ab 11.] /an. post, ttsgj^e ad 14. [Cod. Sangerm. 30.] August. 1348. fiebant Scuta /ma de 23. karats, cursus 18. soi. 9. den. turon. ponderis 53. [Cod. Sangerm. 54.] Marcha auri empta 51. Z. 10. s. t. A 28. [Cod. Sangerman. A 30.] Augr. 1348. usque ad 26. [Cod. Sangerm. 12.] Martii post, fiebant Scuta de 22. karats cum tribus quintis, cursus [16. sol. par. ex Cod. Sangerm.] et ponderis 53. ut supra. [Cod. Sangerm. 54.] Marcha auri empta 51. I. 10. s. t. A dicta 26. [Cod. Sangerm. 12.] Martii 1348. usque ad 22. ApriZ. [Cod. Sangerman. 23. Maii] 1349. fiebant Scuta de 22. karats, cursus et ponderis ut supra. [Cod. Sangerm. cursus 20. sot. par. ea: Ordinal, regiis 24. soJ. par. ex arbitrio populi, pond. 54.] Marcha auri empta 51. Z. 15. s. 3. den. t. A dicta 22. April. 1349. usque ad 28. Maii post fiebant Scuta, legis, cursus et ponderis ut supra. Marcha empta 52. I. 15. s. 6. den. t. A dicta 28. [Cod. Sangerm. 23.] Maii 1349. usque ad 3. [Cod. Sangerm. 5.] Decemb. post fiebant Scuta de 20. karats, cursus et ponderis ut supra. Marcha auri empta 52. I. 1. s. 6. den. t. A dicta 3. [Cod. Sangerm. 5.] Decembr. 1349. usque ad 21. Aug, [Cod. Sangerman. 23. April.] 1350. fiebant Scuta, legis, cursus et ponderis ut supra. [Cod. Sangerm. ex arbitrio populi cursus 25. sol. par. et 30. sol. par. an. 1350.] Marcha auri empta 53. I. turon. 1 A 23. Apr. 1350. usque ad 1. Sept. post fiebant Scuta cursus et ponderis ut supra. Marcha auri empta 53. I. ex Cod. Sangerm. A 4. [Cod. Sangerm. 1.] Septemb. 1350. usque ad 4. [Cod. Sangerman. 20.] Junii 1351. fiebant Scuta, legis, ponderis et cursus ut supra. Marcha auri empta 53. I. 18. s. 9. den. lur. A dicta 4. Junii 1351. usque ad 20. ejusdem mensis, fiebant Scuta, legis, cursus et ponderis ut supra. Marcha auri empta 54. I. 17. s. 6. den. tur. A dicta 20. Jun. 1351. usque ad 23. [Cod. Sangerm. 27.] Julii post fiebant Scuta de 20. karats cum dimidio, cursus et ponderis ut supra. Marcha auri empta 54. 1.18. [Cod. Sangerm. 17.] s. Q. den. tur. A dicta 23. [Cod. Sangerm. 27.] Julti, 1351. usque ad 9. [Cod. Sangerm. 20.] Aug. post fiebant Scuta de 20. karats, cursus et ponderis ut supra. Marcha auri empta ul supra. A dicta 9. [Cod. Sangerm. 20.] Augusti 1351. usque ad 23. ejusdem mensis. [Cod. Sangerman. 18. Sept. post,] fiebant Denarii auri fini ad flores lilii, cursus 40. sol. t. ponderis 50. Marcha auri empta 96. [* an 56 ?] 1. turon. A dicta 23. Aug. 1351. usque ad 24. Septembr. post fiebant Scuta de20. karats, cursus 18. s. 9. d. t. ponderis 54. Marcha auri empta 56. I. 5. s. t. A 23. Sept. 1351. usque ad 17. [Cod. Sangerm. 19.] Novemb. post, fiebant Scuta de 18. karats, cursus et ponderis 54. Marcha auri empta 58.1. 2. s. 6. den. t. A dicta 17. [Cod. Sangerman. 20.] Nov. 1351. usque ad 19. [Cod. Sangerm. 21.] April, 1352. post Pascha, fiebant Scuta,

MAR

MAR

261

A 13. Marlii 1384. prsedicta usque ad... legis, cursus et ponderis ut supra. Marcha fiebant Scuta auri /mi, cursus 22. s. 6. auri empta 60. I. t. A dicta 19. [Cod. Sangerm. 21.] April. den. . pro pecia, ponderis 61. pro Marcha, 1352. usque ad 12. [Cod. Sangerm. 18.] et dabantur pro Marcha 65. I. 10. sot. tur. 1 A 1.8. Martii 1384. usque ad 5. Sept. Janu. post fiebant Scuta ut supra. Marcha auri empta 60. I. 18. s. 9. den. turon. 1386. fiebant Scuta cum corona cursus A dicta 12. [Cod. Sangerm. 18.] Janu. 22. sol. 6. den. tur. ponderis 60. et daoan1352. usque ad 23. [Cod. Sangerm. 25.] tur pro Marcha 65. t. 10. s. t. | A dicta 5. Septemb. 1386. usque ad Octobr. 1353. fiebant Scuta ut supra. Mar3. Martii 1387. fiebant eadem Scuta, curcha auri empta 61. I. 17. s. 6. den. tur. A dicta 24. [Cod. Sangerm. 25.] Octob. sws 22. sol. 6. den. tur. ponderis 60. et 1353. usque ad 15. Januar. [Cod. Sanger- dabantur pro Marcha 66. i. t. A6 11. Martii 1387. publicata fuit Camman. 24. Nov.] 1354. fiebant Scuta ut supra. Marcha auri empta 52. [Cod. San- psoribus Parisiensibus crescentia.... in germ. 62.] I. 16. s. den. tur. valentes 66. Marcha auri dando pro Marcha 66. I. 10. s. t. scuta. Ordinatum fuit per Reg em, quod per A 15. Janu. [Cod. Sangerm. 24. Nov.] 1354. usque ad 1. [Cod. Sangerm. 3.J Ju- omnes Monetas suas fierent similia Scuta, nii 1355. fiebant Mutones fini, auri fini, quse sunt 61. scutis cum uno tertio, pro cursus 25. s. t. ponderis 52. Marcha auri Marcha, dando Mercatoribus et Campsoribus de qualibet Marcha auri fini 66. I. empta 60. I. tur. A dicta 1. [Cod. Sangerm. 3.] Junii 10. sol. t. per Litteras Regias, datas 28. 1355. usque ad 16. [Cod. Sangerman. 19.] Febr. 1387. j A 3. Martii 1387. usque ad 8. ApriZ. dicti mensis fiebant similiter Mutones fini, legis, cursus et ponderis ut supra. 1391. fiebant eadem Scuta cum corona, ponderis 61. et 1. tert. scuti, cursus 22. Marcha auri empta 61. I. 10. s. t. A dicta 16. [Cod. Sangerm. 19.] Junii sol. 6. den. tur. et dabantur pro Marcha 1355. usque ad 25. [Cod. Sangerm. 23.] 66. I. 10. sol. tur. T Ab 8. April. 1391. post Pascha usque Januar. 1356. fiebant Mutones ut supra. ad 1. Apr. ante Pascha 1392. fiebant eaMarcha auri empta 62. I. 10. s. tur. dem Scuta ejusd. cursus, pond. 61. et 1. A dicta 25. [Cod. Sangerman. 28.] Jan. 1356. usque ad ultimam Aug. 1358. fiebant tert. den. et dabantur pro Marcha 67. I. Mutones ut supra. Marcha auri empta turon. T A 1. ApriJ. 1392. ante Pascha, quo 63. I. 2. s. 6. den. t. A dicta ult. Aug. 1358. usque ad 20. die publicata fuit Campsoribus Parisiens. April, post, ante Pascha fiebant Regales crescentia, usque ad 28. Aug. 1394. fiefini, cursus 25. s. t. ponderis 66. Marcha bant eadem Scuta, cursus et ponderis ut supra, et dabantur pro Marcha 67. I. 10. auri empta 78. I. 15. s. t. A dicta 20. April, usque ad 2. Junii sol. tur. ^ A 28. Augusti 1394. usque ad 5. Nov. 1359. fiebant Regales, cursus ut supra, ponderis 69. Marcha auri empta 80. I. 12. 1411. fiebant eadem Scuta ponderis 62. et dabantur pro Marcha 68. 1. 6. sot tur. et s. 6. den. t. A dicta 2. Junii 1359. usque ad 9. [Cod. tune publicata fuit Campsoribus Paris, crescentia. Sangerman. 12.] Januarii 1360. fiebant T A 5. JVou. 1411. </ua iterum publicata Regales, legis, cursus et ponderis ut supra. Marcha auri empta 81. I. 5. s. t. Campsoribus Paris, crescenlia, usque ad 5. Martii post fiebant eadem Scuta, curvalentes 65. Regales. A dicta 9. [Cod. Sangerm. 12.] Januar. sus 22. sol. 6. den. tur. ponderis 64. et 1360. usque ad 13. Julii [Cod. Sangerm. dabantur pro Marcha 70. I. tur. } A 5. Martii 1411. usque ad 11. Oct. 18. Aug.] 1363. fiebant Denarii auri fini, vocati Franci, cursus 20. sol. turon, pon- 1415. fiebant eadem Scuta ponderis et cursus ut supra, et dabantur pro Marcha deris 53. (II faut 63. [comme au MS. cite] et peseroient 3. den. tres-fort.) Marcha 70. I. 15. soZ. tur. T A 3. JuZii 1413. tissue ad 11. Oct. 1415. auri empta 60. I. t. A dicta 13. Julii [Cod. Sangerm. 18. fiebant Scuta cum corona cursus 15. soAug.] 1363. usque ad 29. Julii [Cod. San- tid. turon. ponderis 96. et dabantur pro germ. 5. Aug.] 1364. fiebant Franci, cur- Marcha 70. f. 15. soL cum grane. ^ Ab 11. Oct. 1415. usgue ad 10. Maii sus, legis et ponderis ut supra. Marcha 1417. fiebant parva Scuta cum corona auri empta 61. I. t. A dicta 29. Julii 1364. usque ad 22. cursus et ponderis ut supra, et dabantur Apr. 1365. fiebant Franci ut supra. Mar- pro Marcha 72. I. tur. cha auri empta 62. I. t. T A 10. Maii 1417. usque ad 21. Octob. T A 5. Aug. 1364. usque ad 10. Septembr. post fiebant Mutones ad 23. karats, cursus post fiebant Regales auri fini, cursus 20. 29. sol. tur. ponderis 96. et dabantur pro sol. tur. ponderis 63. et dabantur pro Marcha 92. I. tur. Marcha 62. I. tur. 1 A 21. Oct. 1417. usque ad 17. Jun. 1418. T A 10. Sept. 1364. usque ad 5. Maii fiebant Scuta galeata cum tribus liliis ad 1365. fiebant Franci auri pure ut supra, 22. karats, cursus 40. sol. ponderis 48. et et dabantur pro Marcha 62. I. t. dabantur pro Marcha 92. I. t. Item fiebant f A dicta 5. Maii 1365. us^ue ad 30. Mutones ejusdem tituli, ponderis 96. Aug. 1368. fiebant Flores lilii, ponderis cursus 20. soL tur. 64. cursus 2U. sol. tur. et dabantur pro | A 17. Junii 1418. usque ad 18. /un. Marcha 62. I. 10. sol. tur. 1419. fiebant eadem Scuta parva et ma| A 30. Aug. 1368. wsgue ad" 12. Martii ponderis et tituli ut supra, et dabangna, 1372. fiebant idem Flores lilii, ejusd. tur pro Marcha 94. I. tur. pond, et dabantur pro Marcha 62. I. 18. 1 7. Martii 1418. ordinatum fuit ut in sol. tur. moneta Tornac. fierent Scuta cum corona T A 12. Mart. 1372. usgwe ad 18. Martii cursus 30. sol. tur. ad 23. karats, ponde1384. fiebant iidem Flores, ponderis et ris 67. et dabantur pro Marcha 103. lib. cursus ut supra, et dabantur pro Marcha tur. ,%T 18. Jun. 1419 usgue ad 2. Martii post 63. I. 10. sol. tur. A dicta 22. ApriKs 1365. usque ad 13. fiebant Mutones ad 22. karats, cursus 30. Martii 1384. fiebant Flores lilii auri /ini, sot. ponderis 96. et dabantur pro Marcha cursus 20. sol. t. ponderis 64. Marcha auri 144. I. tur. 1 A 2. Mart. 1419. usque ad 11. Aug. empta 62. L 10. s. t.

262

MAR

MAR
Tune 22. Sept. post 28. 0cto&. Tune 16. Fe&r. post Twnc 9. April, tune

MAR
Pascha 1343.
12.1. 15. s. t.
64. s. *.

Valor Marchae argenti 1421. fiebant Scuta cum corona ad 23. karats ponderis 67. cursus 50. sol. tur. et A die Martis ante Carnisprivium 1288. dabantur pro Marcha 171. lib. 13. sol. 4. usque ad S. Vincentium 1294. eo usque ad den. tur. 1 Ab 11. Aug. 1421. usque ad 6. Febr. Pascha 1295. valuit Marcha argenti 3. I. 58. sol. tur. 1422. fiebant Salutes ad 1/8 karat reme- 8. gross. Pascha 1295. valuit 61 s. f. dii, ponder. 63. cursus 25. sol. tur. Item Ad Trinitatern 1296. 66. s. t. Semisses enrumdem cursus 12. sol. 6. den. Ad Nativitatem post Ad 68. 8. t. ponderis 126. et dabantur pro Marcha 76. Martis ante S. Martinum I. 5. sol. tur. aestivalem 1297. 78. s. t. 1 A. 6. Fe&r. 1422. usguead4. Jun. 1423. Ad 4. I. 5. s. t. fiebant Salutes ad 1. quart, karat reme- Ad Pentecostes 1299. Pascha 1300. 4. I. 5. s. t. dii cum sculis Franciae et Angliss, ponde- Ad S. Georgium 1302. 4. 1. 8. s. f. ris 63. cursus 25. sol. tur. et dabantur pro [SSS" A die Martis ante S. Martinum Marcha 76. 1.5. sol. tur. aestivalem 1397. hucusque in statuendis 1 4. Junii 1423. ordinalum ut fierent Marose argenti pretiis ab Salutes ut supra, et dabantur pro Marcha allatis Cod. Sangerm. et difterunt CaRegest. 77. I. 10. sol. tur. T A 6. Sept. 1423. usgue ad... fiebant merse Com put. in Bibl. regia asservan. 8405. Salutes cum scutis Franci* et Anglian ad tumS. Martinum ssslivalem 1297. 70. s. t. 1. quart, karat remedii, cursus 22. sol. 6. Ad Pentecostes 1298. Ad 75. s. t. dew. ponderis 70. et dabantur pro Marcha Ad Pentecostes 1299. 78. s. t. 78. I. tur. Dominica post S.Dionys. 1299. 4. I. 5. s. t. f A 24. Maii 1427. fiebant Angeli auri Ad S. Georgium 1302. 4. I. 5. s. t.] fini, quorum 3. valebant 2. Salutes, et Martis ante Brandones 1302. 104. s. t. dabantur pro Marcha 78. lib. tur. ut su- Ad S. BartholomsBum 1303. 6. I. t. pra. 1304. 6. I. 5. s. t. T A 28. Jan. 1435. -g;ue ad... fiebant Ad Asoe/isionempost Ad S. Joannem 6. I. 12. [14.] s. t. Scuta cum corona et duobus liliis corona6. 1. 15. s. t. tis quse. scuti latera ambiunt, ad 1. quart. 8. Sept. post.post Decemb. 7. I. 5. s. t. /carat remedii, ponderis 70. cursus 25. sol. 13.Mart it 1304. 7. I 10. s. t. tur. et dabantur pro Marcha 86. lib. 5. 1. Pascha 1305. et so;ue ad Pascha 1306. Ad sol. turon. et a dicta die usque ad 51. ^26. April. 1438. fiebant Semi-Scuta grossos Turonenses, quos 8. Septemb. den. de 3. sol. 4. auri fini de 1. quart, karat remedii,pond. vail. 8. I. 10. s. t. 140. ad Marcham. 1 Ordinal am fuit per Regem Lllteris da- 8. Septemb. post, usque ad 55. s. 6. d. t. April. 1308. tis 19. Nov. 1443. ut Campsores et Merca- 14. April. 1308. exclusive 70. s. t. tores darent pro Marcha 69. 1/2. scuta, id 14. Januar. 1310. 75. s. t. est, 86. I. 17. sol. 6. den. tur. valente scuto 20. Septemb. 1313. 19. ' 54. s. t. 25. s. tur. 1. Martii 1317. 67. s. 6. d. t. | Litleris 12. Aug. 1445. ordinatum fuit Maii 1322. 7. 4. I. t. ut fierent Scuta de 23. karats 3/4 cum 1. 24. Julii 1326. 4. I. 10. s. t. quart, karat, remedii, ponderis 70. 1/2 et 20. Januar. post 100. s. t. semi-scuta ejusdem tituli ponderis 140. et 108. s. t. 'dabantur Campsoribus et Mercatoribus pro 8. Januar. 1327. 7. 111. s. t. Marcha 70. 1/2 scuta, i. e. 88. I. 2. sol. 6. 26.Novemb. 1328. Decemb. 1329. 4. I. 4. s. f. den. tur. ad rationem 25. s. quolibet 9. April. 1330. 55. s. 6. d. t. scuto. 9. 57. s. 6. d. t. | Litteris 20. Januar. 1446. /acta Scuta Januar. 1331. a de 23. karats 1/2 cum 1/2 karat remedii, F,t fuit chomagium1336.20. Martii 1334. 13. Febr. et tune valebat ponderis 70. 1/2 cursus 27. sol. 6. den. tur. usque adargenti supra magnum Pontem Marcha et Semi-scuta tituli et remedii ut supra, 4. Begales , gui a 13. sol. par. pecia ponderis 140. cursus 13. sol. 9. den. et da- regali valebant 52. sol. par. </ui valebantur pro Marcha 71. scuta et 1/11 scuti, bant 65. s. t. i. e. 97. 1.15. sol. tur. Febr. 1336. 72. s. 6. d. t. ^ Litteris 26. Maii 1447. facta Scuta de 13.Febr. 1337. 1. 76. s. t. 23. karats et 3. quart, cum 1. quart, re- 17. Febr. post 4. I. f. medii, ponderis 70. 1/2 cursus ut supra, et dabantur pro Marcha 97. I. 5. sol. 7. Pascha 1338. den. ob. Tune , 4. I. f. ] Litteris 18. Maii 1450. facta Scuta de 19. Decembr. 1338. 4. I. 16. s. t. 23. karats et 1/8 cum 1/8 fcarat remedii, 4. Januar. 100. s. t. ponderis 70. 1/2 cursws 27. s. 6. den. tur. Pascha 1339. et dabantur pro Marcha 99. I. tur. Tune 100. s. t. 1 Litteris 16. Jun. 1455. facta Scuta ti- 19. Augusti post 105. s. t. tuli remedii, et cursus ut supra, et da- 8. Fe&r. tune 6. 1. 15. s. t. bantur pro Marcha 100. lib. tur. | Litteris 4. Jan. 1423. facta Scuta Pascha 1340. tituli et remedii ut supra, cursus 30. sol. Tune 6.1.15. s. f. 3. den. tur. et dabantur pro Marcha 110. Prima August! post 7. I. t. I. tur. 3. Decemb. 7. I. 15. s. t. 13. 9. I. 4. s. t. | Litteris 2. Nov. 1475. facta Scuta cum Fe&r. sole de 23. karats et 1/8 cum 1/8 karat Pascha 1341. remedii, ponderis 70. cursus de 30. sol. Tune 9. I. 4. s. t. fur. et dabantur pro Marcha 118. I. 10. 24. Maii 9. I. 12. s. t. sol. tur. 18. Augusti 10. I. t. 1 Litteris 24. April- 1488. facta Scuta ut 10. I. 10. s. t. supra, cursus 36. sol. 3. den. tur. et 13. Decemb. 10. Martii 11. I. t. dabantur pro Marcha 130.1. 3. sol. 4. den. Pascha 1342. tur. 11. I. t. 1 Litteris 19. Nov. 1507. facta Scuta Tune 12. I. 10. s. t. cum histrice, tituli, remedii, ponderis Z7lt. Junii tune 13. I. t. et cursus ut supra, et Marcha, empta ut 7. Febr. tune 9. April. 13. I. 10. s. t. supra.

13. 1.10. s. t.
64. s. t. 68. s. t.

Pascha 1344. Pascha 1345.

68. s. t. 70. s. 6. d..t.

Pascha 1346. 70. s. 6. d. t. Tune 4.1. 10. s. t. 16. Junii tune 100. s. t. 24. Januar. tune 6. I. 15. s. t. 4. die Martii post Pascha 1347. 6. I. 15. s. t. Tune 7. I. 10. s. t. 23. Junii tune 4. I. 16. s. t. 13. Januar. post Pascha 1348. 4. 1.16. s. t. Tune 100. s. t. Ult. Augusti 100. s. t. 2. Decemb. Q. I. t. Ult. Decemb. Pascha 1349. 6. I. t. Tune 6. i. 8. s. f. 12. Maii func 6. I. 15. s. t. 7. Augusti 7. I. 2. s. t. 8. Decemb. 7. 1.10. s. t. 29. Januar. Pascha 1350. 7. I. 10. s. Tune 4. I. 15. s. 26. April. 100. s. t. 11. Augusti. 105. s. t. 26. Aug. 112. s. 28. Novembr. 6. I. t. 5. Fe&r. 6. I. 8. s. t. 7. Martii 6. I. 8. s. /. 25. Martii Pascha 1351. 17. April. Tune 6. I. 8. s. t . Ult. Junii 7. I. 8. s. t. 17. Aug. 8. I. 10. s. t. 12. Sept. post 9. I. 10. s. t. 16. Decemb. tune 10. I. t. 15. Januar. 11. I. f. 21. Febr. 4. I. 5. s. t. 27. Mart. 4. 1. 16. s. t. Pascha 1352. 8. April. 2. Junii 104. s. t. 24. Julii 12. s. t. 16. Aug. 6. I. t. 24. Octob. 6. I. 8. s. t. 24. Novemb. 7. I. 10. s. t. 24. Decemb. 8. I. 10. s. t. 7. Febr. 9. I. 4. s. f. Pascha 1353. 24. Martii. Die 19. April. 11.-I. t. 30. Julii 11. I. 15. s. t. 28. Aug. 12. I. 15. s. t. 13. Nov. 4. I. 10. s. t. 10. Febr. 100. s. t. 27. Martii 110. s. t. 12. April. 6. I. 5. s. f. Pascha 1354.13. April. Die 24. Maii 13. I. 10. s. t. 26. Maii 9. I. 2. s. . 5. Julii 10. I. 12. s. t. 6. Septemb. 11. Z. 8. s. t. 24. Novemb. 4. i. 4. s. f. 21. Januar. 4. I. 12. s. t. 26. Januar. 4. i. 16. s. t. 4. April. 106. s. t. Pascha 1355. 5. April. Tune 106. s. t. 20. Maii 6. I. 10. s. t.

MAR
6. Julii 7. Z. 10. s. t. 14. Julii 10. Z. *. 26. Aug. 11. Z. t. 25. Sept. 12. Z. 10. s. t. 17. Oct. 14. Z. f. 9. Novemb. 16. Z. t. 6. Decemb, 18. Z. t. 2. Januar. 4. Z. 15. s. t. Pascha 1356. 24. April. Tune 4. Z. 10. s. t. 10. Aug. 6. Z. 10. s. t. 18. Sepf. 7. Z. 5. s. t. 27. Oct. 8. Z. 10. s. t. 9. Decemb. 10. Z. f. 10. Januar. 10. Z. 10. s. t. 20. Febr. 11. Z. 10. s. t. 4. Martii 13. Z. t. 26. Marfii 6. Z. 10. s. t. Pascha 1357. 9. April. Twne 6. Z. 10. s. t. 27. Januar. 8. Z. 10. s. t. Pascha 1358. 2'wnc 8. Z. 10. s. t. 1. Maii 10. I. t. 12. I. t. 24. Julii 14. I. t. 7. Z. 15. s. t. 21. Octob. 7. l.t. 13. Novemb. 8. I. t. 6. Decemb. 9. Z. 10. s. t. 9. Febr. 7. I. t. 27. Marfii 7. Z. 10. s. t. Pascha 1359. Tune 7. Z. 10. s. t. 3. Maii 9. I. t. 9. Julii 12. I. t. Ult. Julii 16. Z. 14*. s. t. 8. Septemb. 22. Z. 3. s. t. 19. Octob. 29. Z. 8. s. t. 23. Novemb. 15. Z. t. 19. Decemb. 18. Z. 8. s. 6. d. t. Ult. Decemb. 23. Z. 12. s. 6. d. t. 21. Januar. 24. Z. 9. s. 4. d. f. 10. Febr. 42. Z. *. 25. Febr. i2. Z. 17. s. 6. d. t. 3. Martii 72. Z. 16. s. t. 18. MarZii 102. Z. t. 24. MarZii 11. Z. t. Pascha 1360. 6. April. 28. Martii 11. Z. t. 6. Junii 7. I. t. 29. Junii 10. Z. 10. s. t. 6. Aug. 15. I. t. 16. 4ug. 17. Z. t. 26. Aug. 18. Z. 10. s. t. 13. Septemb. 7. I. t. 3. Novemb. 8. I. t. 19. Novemb. 9. I. t. 12. Decemb. 4. Z. 18. s. t. 25. Martii tune 100. s. t. Pascha 1361. 26 Martii. Die 24. April, tune 4. Z. 5. s. t. Et fuit Marcha argenti ad hoc pretium sine mutations abhinc usque ad 5. Mail 1365. et dicta 5. die Maii 1365. valuit 100. s. t. F, /wit Marcha argenti ad hoc pretium usque ad 11. Martii 1384. qua ordinata fuit moneta 25. usque ad ultimam Octobris 1389. exclusive, fiebant Albi Denarii ad Scutum, cursus 10. den. t. ad 6. den. legis et ponderis 6. soZ. 3. den. in Marcha. Et fuit empta Marcha argenti albi 106. s. t. Nigri usque ad 28. Octob. 1385. et adhuc usque ad ult. Oct. 1389. 112. s. t. Et ab ult. Oct. 1389. incepta fuit moneta 27. usque ad 7. .ApriZ. 1311. Post Pascha fiebant similes Albi, et magni et

MAR
parvi, ad 5. den. 12. gr. legis et ponderis 6. sol. 2. den. cum quarto. Marcha argenti albi empta 6. I. t. A dicta 8. die April. 1391. usque ad 26. Octobr. 1411. fiebant similes Albi, ejusdem legis et ponderis. Marcha argenti albi empta 6. Z. 5. s. t. Et in Nigro 6. I. 8. s. t. Et 30. Octob. 1412. usque ad 7. /tm.1412. (sic) fiebunt similes Albi, magni et parvi, ejusdem legis et ponderis. Marcha in Albo 7. I. t. Et in Nigro 6. 1.13. s. t. Et a 7. die Januar. 1413. inclusive, qua die suscepta fuit moneta 39. usque ad 3. Novemb. post , fiebant Denarii, vocati Grossi Argenti, cursus 20. den. t. ad 11. den. 16. gran, legis, ponderis 7. s. et 7. duodecimis de Denarii*. Et valuit Marcha argenti tarn albi, quam nigri, 7. I, t. Et a dicta die 3. Nov. 1413. usque ad 4. Junii 1414. fiebant Albi Grossi ejusdem cursus ad 9. denar. Zegis, ponderis 5. soi. 5. den. cum quarto. Et valuit Marcha argenti albi et nigri 7. I. t. Et a 4. die Junii 1414. usque ad 10. Maii 1417. fiebant Albi de 10. den. t. ad 5. den. Zegis, ponderis 6. sol. 8. den. Et valuit Marcha argenti albi 7. I. 2. s. t. Et a dicta 10. die Maii 1417. usque ad 21. Octob. post exclusive fiebant Grossi Denarii de 20. den. t. ad 8. den. legis, ponderis 6. s. 8. d. Et dabantur pro Marcha argenti albi et nigri 8. I. t. Et 21. Octob. 1417. qua incepta fuit moneta 60. usque ad 28. Maii 1418. inclusive, fiebant Grossi consiwiZes de 5. den. 8. gran, legis. ponderis 6. s. 8. den. Marcha argenti albi et nigri empta 9. I. t. Et a dicta 28. die Maii 1418. usque ad 19. Januarii sequentis fiebant Albi ut supra, magni et parvi, diversorum legis et ponderis. Marcha argenli albi empta 12. Z. 10. s. t. Et (amen quamvis dicat ejusdem legis, intelligendum est, quod dicti Albi sunt de 2. den. 16. granis legis, quod est medietas. Et 10. die Januarii 1418. usque ad 7. Martii post fiebant consimiles Grossi ut supra, et Albi, parvi et magni, diversorum legis et ponderis. Et dabantur Parisiis sotum usque ad 8. mille Marchas pro Marcha argenti albi 10. Z. t. Intelligendum est tamen, quod Albi sunt de medietate legis dictse. Et a 7. Martii 1418. qua incepta fuit moneta 96. usque ad 9. April. 1420. post Pascha, fiebant Grossi ejusdem cursus et ponderis, ad 3. den. 8. gr. legis. Marcha argenti tarn albi quam nigri, empta 16. I. 10. s. t. Et a 9. April. 1420. post Pascha, usque ad 6. Maii sequentis, fiebant consimiles Grossi ejusdem cursus, legis et ponderis. Marcha argenti albi empta. 18. I. t. Et a 6. Maii 1420. qua incoepta fuit moneta nova 160. usque ad 11. diem Febr. post, fiebant Parisienses Grossi de 20. den. tur. ad 2. den. 12. gran, legis, ponderis 8. s. 4t. den. Marcha argenti empta 26. I. t. Et ab 11. die Febr. 1420. usque ad 11. Aug. 1421. fiebant consimiles Grossi ejusdem cursus, legis et ponderis. Marcha argenti empta 28. Z. t. Qui quidem Grossi habuerunt usque ad 3. diem Nov. post exclusive, qua die proclamata fuit moneta nova, dequainparte sequenli habetur mentio. Quapropter avaluationes debent fieri usque ad dictam 3. Novemb. pretio 28. 1. t. pro Marclia , prout cavetur in Apunctamento in parts sequenti facto. Et ab 11. die Aug. 1421. prsedicta usque

MAR

263

ad 23. Nov. 1422. fiebant Albi denarii, vocati Duplices Turoni, cursus 2. t. d. ad 1. d. 12. gr. legis, ponderis 9. s. 4. d. cum dimidio : et similiter fiebant alii Albi Denarii parvi ejusdem legis, cursus 1. d. t. ponderis 18. s. 9. den. Marcha argenli empta 6. Z. 3. s. t. Et 3. die Novemb. prsedicta 1421. publicat3B fuerunt dictas Monetss Duplicium et Parvorum Turonorum : et ideo habito respectu, Litteris Regis super facta avaluationum confectis, apunctuatum fuit, et deliberatum in Camera Computorum ultima Januarii sequentis per Gentes Consilii Regis, in qua erant Generates Magistri Monetarum, quod avaluationes fiant pretio 6. Z. 3. s. t. pro Marcha, incipiendo et computando a dicta 3. Novemb. qua die dictse monetse pro dando m cur sum, fuerunt, ut dictum est, publicalse. Et 23. Nov. 1422. usque ad 4. Junii fiebant Albi Denarii ad duo Scuta, unum ad Anna Frandse, et aliud ad Arma Anglive, cursus 1. den. t. ad 5. denar. legis, ponderis 6. s. 3. den. pro Marcha. Parisiis Marcha argenti empta 6. Z. 15. s.t. Et 6. die Sept. 1423. post prandium fuerunt proclamati dicti Duplices allocarii sex pro quinqne, valenten 8. denar. par. Et dicta, 4. Junii usque ad... fiebant similes Albi Denarii ejusdem legis, cursus et ponderis, virlute Litterarum Regiarum, datarum dicta 4. die. Marcha argenti empta 6. Z. 18. s. t. * Cum rei monetarise cognitio, non- ' n u l l i s baud ingrata, pluribusque controversiis et litibus dirimendis utilissima, a notitia praBtii marcae praesertim pendeat, ha?c ad illustranda, quae supra in hanc rem proferuntur, exscribenda duximus ex Reg. B. Cam. Comput. Paris, fol. 105. v : Le marc d'or valu du 1. Jan. 1336. jusques au 1. Fev. 1337. 50. Z. Tour, et du 1. Fev. 1337. jusques au 14. Nov. 1338. valu le marc d'or 52. Z. Tour. * 1. Fev. 1337. donna Z'en 3. s. 6. d. Tour, decreue au marcd'argent, etparmi ce fu 76. s. Tour, par marc ; mais il n'y ot point de lettre du roy de ceste creue, fors seulement les lettres closes de noss. des Comptes, qui leu envoierent par les monnoies oil elle fu faite. s;s 18 Fev. 1337. donna Z'en 4. s. Tour, de creue au marc d'argent, et parmi ce fu 4. I. 4. Tour pour marc d'argent. * 28. Oct. 1338. fu faite creue de 4. s. Tour, pour marc d'argent, et parmi ce fu 4. 1. 4. s. Tour, pour marc d'argent. * 18. Dec. 1338. fu faite creue de 4. s. Tour, et parmi ce fu 4. Z. 16. s. pour marc d'argent. * 3. Jan. 1338. fu faite creue de 4. s. Tour, au marc d'argent et ainsi fu pour marc 100. s. Tour. * 3. Jan. 1338. fu faite creue de 30. s. Tour, au marc d'or, et ainsi fu 59. Z. 10. s. Tour, pour marc. * 25. May 1339. fu faile creue de 40. s. Tour, au marc d'or, et ainsi fu 61. Z. 10. s. Tour, pour ware d'or. * 14. Juing 1339. fu faite creue de 4. Z. 10. s. Tour, au ware d'or, et ainsi fu 66. Z. ! Tour, pour marc d'or. - 10. Aoust 1339. donna Z'en 60. s. Tour, de creue au marc d'or, et parmi ce fu 69. Z. Tour, pour marc d'or. * 19. Jan. 1339. donna I'en 40. s. Tour, de creue au marc d'or, et parmi ce fu pour marc d'or 71. Z. Tour. * 19. Aoust 1339. donna I'en 5. s. Tour, de creue au marc d'argent, et parmi ce fu 105. . Tour, pour marc. * 17. Dec. 1339. 5. s. Tour, de ereue par marc d'argent.

264

MAR

MAR
dinae, Gall. Marche. Charta Childeberti Reg. Franc, ann. 710. apud Mabill. Diplom. pag. 483 : Et ad Parisius civetate inter sancti Martini et sancti Laurentii baselicis ipse Marcadus fuit factus. Alia Pippini Franc. Reg. ann. 753. apud Doubletum Hist. S. Dion. pag. 694 : Anteriores Reges D. Dagobertus et Chlodovius... quondam omnes telloneos... ad festivitate S. Dionysii Mart. tarn, in ipso Marcadot quatn et in ipsa civitate Parisius, etc. MARCAGIUM, Martium, trimestre frumentum, nostris Marsage. Charta ann. 1210. ex Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 172 : Quod si forte aliqua pars tocius dicti fundi Marcagio vel ibernagio fuerit onerata, collectis fructibus ad communem pasturam redigetur. Vide mox Marceschia. 1 MARCAND^ ViLL.as, Emporia, nundinae publicae. Liber niger Scaccarii pag. 362 : Pro custo vecturse ad villas Marcandas. Ibid. : Marcandss, Mercandse, eadem notione. ^ MARCANDISIAM FACERE, Mercaturam facere, negotiari, Gall. Trafiquer. Charta Philippi Aug. Reg. Franc, ann. 1218. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 2174 : Ita quod de supradictis Marcandisiam non faciant, scilicet quod nihil emerint ad revendendum. | MARGANDIZ^, Quaevis supellex, seu instrumenta quae ad agriculturam pertinent. Charta apud Madox Formul. Angl. pag. 90 : Prsedicti vero Rogerus... habebunt liberum introitum et exitum cum equis, et bigis, et omnibus aliis Marca,ndizis, per portam et placeam prsedicti.J'ohannis ad tenemenla sua quse habent, et ad hauriendum aquam de fonte sine perturbacione. T MARCAPETUM, Suppedaneum, Gall. Marchepied. Inventarium ann. 1339 : Item unum Marcapetum debile. 11. MARCARE, a Gall. Marquer, Notare, signare. Arrestum Parlamenti ann. 1418. in Tabu!. Latiniac. : Nee non in possessione et saisina... ipsas mensuras eorum signo Marcandi et signandi, etc. Vide alia notione in Marcha 1. * 2. MARCARE, Jus pascendi rations limitis contermini seu Marcge, ut videtur. Charta Theob. comit. in Chartul. Campan. fol. 297. r. : Sciendum quod in nemore de Lantagio non poterunt dicti fratres Marcare. Nisi sit pro Pignori capere. Vide in Marcha 1. %. MARCASITA. [Italis Marcassita : . Pro Marcasita quae ponebatur cum stagno pro dictis saldaturis. (Libfi censuales S. Petri Romae, an. 1464.)] | MARCASIUM, Palus, stagnum, vel locus palustris, Gall. Marais. Charta ann. 1226. ex Tabular. Cqrbeiensi: Dedi etiam eis Marcasium continuum Avesns quse est desuper malleriam diclam. Tabularium Kemperleg. : Ibi sunt miracula aquse, videlicet trio, Marcasia miro modo ebullientia, sicuti mare crescentia et decrescentia, unum salsum, alium dulce, tertium mixtum ; et ita sunt ut neque profunditas illorum inveniri possit. Vide Mariscus. 1 MARCASIOLUM, diminut. a Marcasium. Tabularium Kemperleg. : Et paulo post recurvat (fossa) ad unum Marcasiolum. MARCASIUS. Vita S. Agili Abb. : In eodem loco, qui prisco vocabulo propter geminum lacunar, Gemellus Marcasius nuncupabatur. Editio Mabillonii saeculq 2. Benedict, habet Mercasius : sed, ni fallor, legendum Plancasius, id est, tabulatum nostris, Plancher. [Legendum

* 6. Avril 1389. avant Pasques I'en aut argenti. Monasticum Anglican, donna au marc d'or 4. I. Tour, de creue torn. 1. pag. 341 : Et unam Marcalam par dessus les 82. 1. Tout: que I'en y don- redditus de Newenton. Occurrit iterum noit paravant, et parmi ce fu 86. I. Tour, pag. 360. et apud Ericum Upsaliensem pour marc d'or. lib. 5. Hist. Suecicae : Rusticus, qui cole* 29. Jul. 1340. 5. s. Tour, de creue au bat unam Marcatam terrse, solvit in trimarc d'argent en oultre et par dessus les buto majori, etc. Ubi hsec Loccenius : 6. I. 15. s. Tour, que I'en y donnoit para- Markatam terram, Marclandt nostrales vant. vacant ; fundi enim et agri ex prisco ins;;;: 12. May 1340. de 100. s. Tour, de creue titulo secundum marcas et asses distinau marc d'or en oultre et par dessus les guuntur. Eumdem vide in Antiquit. 95. I. Tour, que I'en y donnoit paravant, Suegothicis lib. 2. cap. 19. [Hist. Haret parmi ce sont 100. I. Tour pour marc cur. torn. 4. pag. 2198 : Ex dono Roberti d'or. de Bosco ecclesiam de Clestona et eccle 21. Jul. 1340. de 4. 1. Tour, de creue siam de Thorp juxta Melton cum terris, au marc d'orj... et pour ce fu 104.1. Tour, decimis... et unam Marcatam redditus in Leicestria.] Vide Librata in Libra. pour marc d'or. -28. Oct. 1340. de 4. 1. Tour, de creue * Marquee, eodem sensu, in Charta au marc d'or,... et parmi ce fu pour ann. 1288. torn. 1. Probat. Hist. Brit, col. 1086 : Herve de Leon, par la raison marc d'or 108. I. s;:= 4. Dec. 1340. de 10. s. Tour, de creue de ceule Joane sa feme, demandoit audit au marc d'argent en oultre et pardessus vicomte (de Rohan) cent Marquees de les 7. I. Tour, que I'en y donnoit para- rente promises audit Herve... De laquelle vant,... et parmi ce fu pour marc d'ar- assise desdites cent Marquees de rente et sesine se tindrent lesdiz Herve et Joane gent 7. L 10. s. Tour. * Ibid. fol. 109. v. : Lit. Phil. VI. 27. pour bien payez pour les cent Marquees Jan. 1340. Vn marc d'or fin au marc de de rente dessusdites. Paris vaudra et courra pour 12. mars j 2. MARCA, Ora, littus ; interdum et d'argent,... courant le marc d'argent le ipse fluvius, quod sit veluti terminus, roy pour 10. I. 10. s. Tour, et un marc limes. Charta Bertradae ann. 722. apud d'or fin pour 126. I. 5. s. Tour. Calmet. torn. 1. Hist. Lotharing. col. Fol. 110. r : 6. Fev. 1340. 9. I. 4. s. 269 : Deinde per Melina Suso aqua usque Tour, au marc d'argent. ubi nobis obtingit legitimo, usque ad * 8. A oust 1341. de 15. 1. Tour de creue Winardo curte usque ad ilia Marca qui au marc d'or, et ainsi pour marc d'or 130. nobis obtingit. Charta ann. 992. apud I. Tour. Mirseum torn. 1. pag. 146 : Silvam ad * 23. May 1341. de 8. s. Tour, de creue porcos alendos, quemadmodum jacet inau marc d'argent en oultre et par dessus ter duas Marcas (fluvios scilicet Bredales 9. I. 4. s. Tour, que I'en y donnoit num et Aa) cum omni jure, etc. Charta paravant. Lotharii Caesaris ann. 1131. ibid. pag. * 8. Aoust 1341. de 8. s. Tour, de creue 278 : Mittimus nuntios nostros, ad termien oultre et par dessus les 9. I. 12. s. nandam et dilatandam Marcarn, seu naTour, au marc d'argent que I'en y donnoit valem viam in alveo supradicti fiuminis paravant. XX. pedum latitudinis. Vide Marcha 1. * 3. MARCA, Mensura vinaria. Terrear. * 13. Dec. 1341. de 10. s. Tour, de creue au :marc d'argent. CastelJ. ad Sequanam ex Cod. reg. 9898. : ~ 9. Mars 1341. de 10. s. Tour, de creue 2 : A Chastillon a la plus grant mesure de vin de Bourgoingne ; car c'est la meau marc d'argent. * 19. Jan. 1341. de 6. 1. Tour, de creue sure que les seigneurs y establissent. Preau marc d'or en oultre et par dessus les mierement tient deux pintes de icelles qu'on vend le vin en menu, et est appelle 130. I. que I'en y donnoit paravant. * 13. May 1341. de 4. s. Tour, au marc le Marc au vin ; et s'il estoit perdu, Von d'argent, en esterllins et argent d'Ale- prendroit la mesure au blef et empliroit maingne seulement, en oultre et par des- Von de millet ou de senevey, et le sixieme sus les 9.1.12. s. Tour, que I'en y donnoit d'icelle mesure seroit le Marc au vin et le paravant. douzieme la pinte, a quoy Von a accous* 26. Juing 1342. 168. 1. Tour, au marc tume de vendre vin. d'or. MARCAANDIA, Mercatura. Scacar. * 3. Sept. 1342. de 10. s. Tour, de creue S. Mich, apud Cadom. ann. 1224. ex Cod. au marc d'argent. reg. 4653. A. : Burgenses Cadomi cogno* 14. Sept. 1342. de 60. s. Tour, de creue scunt, quod non debent capere talliam de au marc d'or. septem servientibus abbatise, facientibus MARCJE AURE.E praestatio apud nos- sua ministeria in abbatia, nisi fecerint tros nota, quae ab Offlcialibus praestari Marcaandiam in villa Cadomi. Vide solet, cum codicillos dignitatis suae im- Marcandisia. petrant, cujus mentionem fieri observe T MARCACLARIUS, ^Edituus, vel qui in volumine Ordinationum Ludovici XI. bona ecclesiae administrat, a veteri fol. 117. ubi describitur Charta mensis Gall. Marclier et Mareglier, jam MarJulii ann. 1466. qua vetantur Commis- guillier. Necrologium Fratrum Minosarii Regii in terris duels Burbonensis rum Silvanect. : Obiit Magister Johanfranca feoda, novos aquestus, vel Mar- nes dictus Dionise Marcaclarius B. Marie cas aureas de Notariis exigere. Marca de Silvan, sepultus in claustro juxta hosilia, quae a Notariis pensitabatur, ar- tium porte. LitterseCaroli Regentis ann. genti dicitur in Litteris anni 1281. in 1358. torn. 3. Ordinat. pag. 228 : C'est assavoir que toutes manieres de gem, conHistor. Episc. Lodovensium pag. 268. tre-Marregliers lais, monnoiers, etc. | MARCHA, pro Marca frequenter in Vide Marrelarius. veteribus Chartis. MARCUS, pro Marca, non semel apud 1 MARCADANTIA, Merces, Ital. MarOrdericum Vitalem lib. 5. pag. 578. 580. canzia, Gall. Marchandise. Chron. As583. 585. 603. 668. et in Tabulario Con- tense ad ann. 1318. apud Murator. torn. chensi in Ruthenis ch. 234. Frodoardus 11. col. 254 : Post hsec Januenses miserunt plures galeas ante portum Savonss, in Adriano PP. : prohibentes victualia et Marcadanlias ne Arcus argenti, calices Marco struit auri. intrarent Savonam. Vide Marcandia. ] MARCADUS, Mercatum, forum, nunMARCATA, Reditus unius marcse auri

MAR
opinor, propter geminum lacum, atque aaeo retinendum Marcasius, eadem notione qua Marcasium supra.] \f Forte propter geminam lacunam.] \ MARC ATA. Vide in Marca 1. * MARCATIO, Nota, inustio, stigma, Ital. Marchio. Stat. crimin. Saonse cap. 17. pag. 19 : Puniatur talis delinquens et condemnetur ad frustam et Marcationem ; et uno die fitstigetur publice per civitatem Saonse, alio die ferro ignito marchetur in fronte. 1 MARCATUM, Forum, Gallice Marche. Charta Lotharii Imp. ann. 845. apud Laguille inter Instr. Hist. Alsat. pag. 5 : In pago Prisgaudi Muninga villa cum... banno et cyppo, Marcato et omnibus justitiis. Hist. Comitat. Ebroic. inter Instr. pag. 31 : Redditum quern percipiebat idem Ingerranus in et super Marcato de Grainvilla. Vide Marchetum. T MARGAZANA LIBRA. Vide Libra. 1 MARCELLUM, pro Macellum. Capitul. gener. S. Viet. Massil. MSS. : Emantur carnes prssdictee de melioribus quse in Marcello reperiri poterunt. Marcelle, in Poemate de la guerre de Troyes MS. videtur usurpari pro ea currus parte qua continentur quse in curru imponuntur:
Phyon cist Rois un carre avoit Qi d'estrange richece estoit... Le tabernacle et la Marcel le Fu de rner d'olifant boilliz, Feint a collors et o verniz.

MAR
1065. in Tabulario Ecclesiae Carnotensis num. 57. ^ MARCESCA et MARGESCHA, Idem quod Marceschia. Chartul. Aureliense in Lemovic. : Dedit... quidquid habebat scilicet la vinata, XII. denarios in ortis, Marcesca, etc. Tabular. Vosiense fol. 42 : De hoc manso redditPetrus Lavall.... vinada et Marcescha. 1 MARCESSA, in eodem Tabular. VoSiensi f. 49 : De hoc manso reddit 9. sexlarios segl. de recepto 6. denarios et vinada et 'Marcessam et popadam. MAKESCHIA, Ead. notione. Charta Petri Episc. Paris, ann. 1208. in M. Pastorali lib. 20. charta 10 : In Ccena Domini unum modium bladi ad mensuram Parisiensem, medietatem hibernagii et medietatem Mareschise. In manumissionibus servorum ibid. 1. 2. cap. 4. etc. Capitulum Parisiense retinet... sextam decimam partem... de ybernagio, Mareschia, fabis, pisis, etc. MARGISCA, Eadem notione, in Tabul. Monast. Hederse fol. 43. ann. 1173. alibi Marceschia, f. 8. Marcesche, fol. 16. 17. Tabular. Maurigniacense ch. 79. ann. 1200 : Modium et dimidium de hibernagio, modium et dimidium de Marcesche. [Arverni Marsinge dicunt.j * Nostris Marcaiche et Marchaine. Charta Phil. VI. ann. 1339. in Reg. B. 2. Cam. Comput. Paris, fol. 113. v. : Item sur chascun mui de pois, de feves, de vesses et autres Marchaines, trois deniers du vendeur et trois deniers de I'acheteur, et au dessous d'un mui desdiz blefs, avaine, pois, vesse, feves et autres Marchaines d I'avenant. Lit. remiss, ann. 1451. in Reg. 181. Chartoph. reg. ch. 65 : Pour ce que Colin Daguin n'avoit este faire lesdites Marcaiches en ladite melairie, qui est semer les menus blez, etc. Unde Marcesche legendum puto, pro Maresche, in Charta ann. 1200. apud Fleureau Hist. Bles. part. 3. pag. 521 : Sacerdos ecclesise... singulis annis capiet in granchia de Estrechis de decima bladi modium et dimidium de ybernagio, et modium et dimidium de Maresche. Vide infra Marcheschia. * Ejusdem originis est vox Marceinche, qua festum Annuntiatipnis, qua3 Martio mense celebratur, signiflcatur in Charta ann. 1262. ex Chartul. Buxer. part. 2. ch. 21 : Ne pouns ne devuns pasturer ou dit pre des lou jour de la Marceinche jusques a la quinzaine de la S. Ronni. Marcesche, eadem acceptione, in Lit. ann. 1311. torn. 5. Ordinat. reg. Franc.pag. 272. Et Marchesche, in Charta ann. 1407. ex Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 159: Le jour de I'Annonciation, que I'en dit la Marchesche, etc. 1 MARCH, Equus. Vide Marach. I. MARCHA, MARGA, MARCHIA, Terminus, limes, seu fines cujusque regionis. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 496. Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 846. voce Marka. Halt. Glossar. Germ, voce March, col. 1315. sqq.] Capitula ad Legem Alemannor. cap. 34: Si quis alterum ligat, et foris Marcha eum vendit, ipsum ad locum revocet, etc. 40. sol. componat. Charta divisionis Imperil Caroli M. cap. 1 : Ut nullus eorum fralris sui terminos, vel regni limites invadere prsesumat, neque fraudulenter ingredi ad conturbandum regnum ejus, vel Marcas minuendas, etc. Adde Divisionem Imperil Ludovici Pii cap. 2. Marca Tolosana, in Charta alia Diyisionis Imperii ejusdem Ludovici, edita a Steph. Baluzio cap. 1. Marca Hispamca, apud Eginhard. ann. 827.

MAR

265

828. Regino : Carolus Ratisbonam venit, ibique Marchas et fines Bajoariorum disposuit. Annales Francorum ann. 788 : Avares in Marcha Bajoariee atque Italise... fugati sunt. Ann. 825... Imperator cum filiis Godefridi pacem, quam ipsi petebant, cum eis in Marca eorum confirmare jussit. [Charta Ottonis Imper. ann. 965 : Quicquid proprielatis in Marca vel regno Danorum ad Ecclesias in honorem Dei constructas... pertinere videtur. Confosderatio inter Flandriee et Hannoniae Comites ann. 1176. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 586 : In confinio etiam terrarum nostrarum quod vulgo Marcha dicitur, non debemus, nee possumus alias construere firmitudines.] Milo in Vita S. Amandi Episcopi Trajectensis cap. 2 : .
Tu socio sine per Marcas clusasque ruebas.

Vide Leges Bajw. tit. 12. cap. 9. Alem. tit. 47. Ripuar. tit. 60. | 5. tit. 75. Capitul. 1. Caroli M. incerti anni cap. 3. 4. et lib. 2. cap. 14. lib. 3. cap. 84. lib. 4. cap. 4. lib. 5. cap. 132. Synod. Carisiens. Capit. Caroli Cal. tit. 8. Leg. Longob. lib. 2. tit. 30. | 2. [f* Carol. M. 72.] Codicem Carolinum Epist. 88. Ordericum Vitalem 1. 5. pag. 553. Eigilem in Vita S. Sturmii cap. 12. etc. Le Roman d'Amile et d'Amy MS. :
Si saisirez vos honors et vos Marches Que 1'an YDS a donnees.

[Le Roman de Vacce MS.:

Cele terre conquistrent, si tiennent bien la Marche. Ibidem : Mout 1'ont cil de ses Marches cremu et redoute. Le Roman de la guerre de Troyes MS. :
Les Marches sont si assez pres, Et li home sont moult engre's.J

* Forum, nundinae. Charta ann. 1320 : Item homagium franci Marcelli et omnium campsorum Tornacensium. Occurrit presterea in Lit. ann. 1366. torn. 4. Ordinal, reg. Franc, pag. 676. art. 7. Haud scio an bene intelJecta vox Gallica Marcelle, quam lubentius de pedaneo subsellio, vulgo Marchepied, interpretarer. T MARCEMENTUM, Lignea materia, matenatio, Gall. Charpente. Leges Norman, apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 201 : Si autern domus eorum tali loco fuerint constitutas, quod non sine dampno alterius incendi valeant et cremari, tegimen earum et Marcementa debent evelli, et tali loco cremari, quod aliis propter hoc nullum inferatur incommodum. Vide Materia. ^ MARCEOLUS. [Martiolus : Deinde Marceolum de sinu protulit et phialam otio belle correxit.(Petron. ed. BuecheJer, 8 51.)] 1 MARCESCA, MARGESGHA. Vide Marceschia. MARGESCHIA, Martium seu trimestre frumentum, quod Martio mense seritur : nostris, Mars, Marses ; Marsois, ble Marsois. Grains de Mars, in Consuet. Bononiensi art. 140. [Marsage, in Statutis Scabinorum Maceriarum ad Mosam : Us doivent pour chacun stier de bled 1. d. p. et pour chacun stier de Marsage une &b. Marsaige, in Charta Hugonis Comit. Regitestens. ann. 1233. Gallice reddita : De chacun stier de Marsaige une ob.] Charta Philippi Aug. ann. 1215. pro Aurelianensibus : De singulis modiis bladi <et vini, quod habuit tarn de hibernagio quam de Marceschia, qusecunque ilia sit, nobis dabit, in Regesto Philippi Aug. fol. 73. Charta ann. 1276. ex Tabul. Fossatensi f. 119. 122 : De ybernagio, Marceschia, fabis, pisis, veciis, gueda, leguminibus, etc. Ita fere semper. Alibi : Debent de quolibet animali 4. corveias per annum, videlicet 3. in Marceschiis in binalibus et in tertialibus, et in vindemiis, -etc. Annona Marcialis, in Charta ann.

Hinc [Marchiare dicitur de eo qui vicinus est et conterminus. Charta ann. 1380. apud Rymer. torn. 7. pag. 246 : In Comitatibus prsedictis, qui eidem terras Wallise immediate adjacent et Marchiant. Alia ann. 1421. apud eumd. torn. 10. pag. 132 : Adeo plene et libere, sicut aliqui dominorum Marchiantium in dominiis et marchiis suis Wallise habent et utuntur. ] Marchiser , eadem notione apud Poetas nostrates. Le Roman de Gar in MS. :
Si neveu sont, et Marchisent a mi.

[Le Roman de Vacce MS. :

Pour conseil prendre de ceste euvre, Ainz que nul autre se desqueuvre, Manda Robert le Comte d'O Qui Marchist a ceux de Vismo.

Le Roman de Cleomades MS. :

Car tolir li vorrent sa terre Cinq Rois qui a lui Marchissoient.]

* Inde Marche appellari videtur Ora silvse, in Recognit. feud. dom.deVeteriponte pro castell. de Buri ann. 1366 : Item cent arpens de bois, que haies, que buissons, que frisches, que Marches, etc. [** Confer Mariscus.] MARCHIA , eadem notione. [Charta ann. 1044. in Append, ad Capitul. col. 1550 : Infra terntorium Pennense in loco qui nominatur Salajano, aut infra istam Marchiam Firmanam, aut infra totum regnum Longobardorum.] Apud Adamuni Bremensem cap.93. Radulfum de Diceto ann. 1173. et alibi, Sanutum lib. 3. parte 11. cap. 10. in Chronico Andrensi pag. 665. 670. in Gestis Innocentii III. pag. 114. 116. etc. MARCHA, Marchionis territorium, 34

MAR
Marchionatus. Ditmarus lib. 6. de Lothario Marchione : Filio suimet Wirinhario beneficium patris, et Marcam cum ducentorum pretio talentorum acquisivit. Utitur etiam Lambertus Schaffnaburg. MARCHIA, Eadem notione, apud eumdem Schaffnaburg. ann. 1068. MARCHA videtur etiam sumi interdum pro modo agri, vel certe pro territoriq. Notitia Alamannica Goldasti 91: Testificati stint, quod ex traditions Perahtoldi ComWs medietas omnis Marches, quss ad villam Filisininga nuncupatam aspicit tarn in silvis quam in aquis sive tscuis, vel aliis qnibuslibet rebus, ad onasterium S. Galli juste et legaliter pertinere debet. Et Charta 18: Et casas cum curtis cssterisque ssdificiis, atque cum silvalicis Marchis ad eosdem pertinentibus, etc. [** Vide Grimm, et Haltausium locis supra laudatis.] 5SP" Id aperte coliigitur ex pluribus Instrumentis, quae , ut sententia D. Cangii firmetur, subjicimus. Charta Dagoberti Franc. Reg. ann. 2. Regni sui inter Vindem. litter. Schannati pag. 5 : Visi fuimus concessisse cum omnibus, etiam cum ipsa Marca ad ipsas Balneas pertinente. quas venit de ambabus lateribus usque ad fluvium Murga, et de uno fronte ad partem Occidenlalem rasta una, etc. Charta Ottonis Imperat. ibid. pag. 7. qua omnibus qui monachis seryiunt concedit ut sive habitent in Abbatia, id est in Marchia, aut ubicumque, non possintcogi ad muniendum castellum.Charta Carol! M. iom. 1. Rer. Mogunt. pag. 266: Quidquid in hoc sub mea potestate consistit... trado, ita ut ab illo loco undigue, ab Oriente scilicet et Occidente, a Septentrione et Meridie, Marcha per tria milliaria passuum tendatur. Praeceptum Lotharii ann. 864. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 173 : Contulit... quiaquid in pago Tulpiacensi in villa vel Marca quss vocatur Herigarda, habere videbatur, id est, Ecclesiam unam simul cum terris, domibus, cseterisque ssdificiis. Charta ann. 1307. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 411: Vexillum S. Mauritii...per Marcam in die Ascensionis Domini more solito deferendum, etc. Adde Epist. S. Bonifacii ad Fulradum torn. 1. Rer. Mogunt. pag. 372. Et Vitam Meinwerci Episc. apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. pag. 529. Vide Marca 2. MARCHIA. Sugerius in Ludovico VI: Sicut ejusdem Normannias Ducatus se porrigil, Marchiis regni collimitans. Marchia censualis,in Charta anni 1180. apud Guichenonum in Bibl. Sebus. ex Tabulario Cluniacensi : Dictum est, quod in Obedientia de Chaveniis et ejus appenditiis habeat Comes latronem, adulterum, homicidam, et fosneratorem, qui in pnesentia Decani de Chaveniis legitime approbati fuerint vel convicti, censum, et Marchias censuales, et custodiam viatorum et pascuorum. [Charta Henrici Ducis Silesiae ann. 1319. apud Ludewig. torn. 6. pag. 4 : Damns omnia et singula jura use... nobis, hssredibus aut successorius nostris in Marchiis, provinciis, terris, etc.] MARCHANUS, Marchiae, seu Provinciae limitaneae incola. Capitulare Radelchisi Principis Beneventani cap. 17. de Servis fugacibus: Quod si suspicio fuerit, ut per consensum Marchanorum nostrorum per nostras marchas extra terram nostrum exiverint, satisfiat ab his Marchanis. MARCHIANI, Marcse Anconitanse in-

MAR
colae, quse et Marchia dicitur, in Actis Innocentii III. PP. pag. 4. Perperam Mdpxa TioXn;, Ancona dicitur Cinnamo lib. 4. n. 12. quod regionis adjacentis nomen est. Guillelmus Apuliensis 1. 2. de Gestis Normann. :

MAR

rare, ille qui Marcham fecit, eadem die vel altera ducat earn in plateam ad judicium proborum hominum. Et si non poterit earn Marcham retinere, judicio proborum hominum facial rectum capto homini. Et si eadem die vel altera non traxerit Marcham ad judicium, facial Spent dabat his Halae faex indignissima genlis sicut supra scriptum est, perdat illam Gens Marchana probis digne reprobata Lalinis. Marcham, et facial rectum ei, qui MarMARCHEUS, Marchio, custos limitum. cham extra Tolosam ducat, et teneat earn Joan. Abbas in Chron. Casinensi : Mar- in Tolosa, vel in suburbia, et facial sicut cheos tamen ad incolarum tutamina di- scriptum est. Si quis traxerit Marcham misit. de Tolosa, vel de suburbia, reddat illam solutam, et facial rectum, et det justitiam MARGHENSIS, Idem. Vide in Marchia. MARCHITIMUS, Limitaneus. Gauterius Comiti et nunquam amplius faciat MarCancellarius de Bellis Antioch.: Forte cham propter Mud factum. [lis addenda contigit Algazi... bellico apparatu Antio- Ordinatio Philippi Pulcri ann. 1313. torn. cheni honoris partes Marchitimas atti- 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 516: Attengisse. dentesque quod Marche, seu pignpracioMARCHA, Facultas a Principe subdito nes, si quas in futurum fieri contingeret data, qui injuria affectum se vel spolia- inter prsefati Regis et nostri subditos, tum ab alterius Principis subdito que- materiam dissensionis et discordie inter ritur, de qua jus vel rectum ei denega- utriusque regnicolas de facili inducerenl tur, in ejusdem Principis Marchas seu et afferrent, idea juxta tractatum et ordilimites transeundi, sibique jus faciendi, nalionern inter ipsum Regem et nos habiut habet Bretius lib. 2. de Superioritate tam, tenore prsssentium volumus ac etiam Reg. cap. 17. vulgo droit de Marque et ordinamus quod de cetera inter dictum de represailles. [Jus marchium, Andreae carissimum consanguineum nostrum Rede Ysernia in Commentar. Juris utrius- gem Aragonum inclitum, et nos, regna et que.] Marcha vel reprsesalia, in Charta terras, ac gentes ipsius et nostri, non Jacobi Regis Aragon. ann. 1326. torn. 8. fiant, nee fieri possint, nee debeant, MarSpicilegii Acheriani pag. 280. [Charta che vel pignorationes, propter defectum ann. 1381. in Regest. Peiresciano 73. vol. justitie, qui inventus dicatur in regno 2. apud Prsesid. de Mazaugues : Nam de nostrum altero, vel in officialibus, seu genjure, secundum multorum doctorum sen- tibus nostris, vel subditorum nostrorum ; tentiam, represaliss seu Marches, vel gaja- dictus defectus justitie exponatur fuisse rise, quss secundum diversorum locorum inventus primus, si una peremptoria remorem diversa nomina assumpserunt, quitsitione novem mensium spalium contisunt ornnino prohibits. Infra : Nam cum nente, de facienda justitia alter fuerit per Marches laxatio sit qusedam belli indictio, alterum requisitus; et si nos, vel dictus ut dicunt doctores, tale bellum indici non Rex cum de hoc requirendi essemus, ternpotest nisi per ilium qui habet supremarn pore dicte requisitionis faciende, non espotestatem.] semus in regnis, vel terris nostris, quod Marcss, mentio fit non semel in Reges- requisilio prssdicta, in casu absentie nostis Parlamenti. In eo, quod Olim ins- tre, fiat et fieri possit in civitate Paricribitur fol. 40. descriptum legitur Man- siensi coram gentibus nostris, aut magisdatum Curise, quo jubetur Ludovicus tris per nos ibi deputatis, et in casu Rex Sicilia3 uni e regiis subditis, qui a absentie dicti Regis Aragonum in civitate praedqnibus in mari spoliatus fuerat, Barchinonensi, coram procuratore, vel jus dicere, cum Marcss comminatione, vicem gerente ejusdem, et quod de dicta absque data. Ibidem fol. 151. describitur requisitione, et de requisiti in reddenda Epistola Caroli VI. Regis Franc, .ad justitia defectu, constet illi qui Marcham Martinum Regem Aragoniae, qua jus se indicere voluerit per litteras regias, vel facturum pollicetur ejus subditis, qui a alia publica instrumenta, antequarn ad Francis se in mari prsedatos quereban- dictam Marcham faciendam procedat ; el tur, ut Marca vitaretur, 5. Martii ann. si contingeret, quod absit, quod contra 1396. Denique in Regesto ordinationum dictam observantie seu ordinationis forBarbinarum fol. 95. habetur extinctio mam Marcha seu pignoratio fiet, Rex in Marcarum, concessarum Occitanis et cujus regno, vel terra ilia Marcha induBellicadrensibus contra cives Avenio- ceretur, sive per ipsum Regem, sive per nensis civitatis et Comitatus, decretum- sibi subditum aliam justitiam habentem que, ut in posterum nullsa concederen- perperam indicatur, teneaturque ipsam tur Marcss nisi a Rege, vel a Curia Par- propriis sumptibus retractare, omniaque lamenti, 13. Junii ann. 1443. in Consue- dampna et expensas, que ex dicta Marcha, tudine Beneharnensi rubrica de Marcas et ejus occasione Marchati seu pignorati 6 represalhas, Marcse impetrari non pqs- incurrerent, ipsorum juramento, ubi alie sunt, nisi ter jus denegatum fuerit. probationes deficerent, declaranda, de Alias Marca non conceditur, nisi in casu fisco proprio reparare.] De hoc Marcarum denegati juris. [Excommunicati pronun- jure agunt prseterea Honoratus Bonnor tiantur in Statutis Eccl. Cadurc. apud en I'Arbre des batailles, 4. part. cap. 80. Marten, torn. 4. Anecd. col. 744. qui et seqq. Guido Papa Decis. 32. et seq. contra Ecclesiasticps aut eorum bona Chopinus lib. 3. de Dom. tit. 25. JacoMarcam fieri permittunt.] Charta anni bus a Canib. et Martinus Laudensis, 1152. apud Catellum in Comitibus Tolo- Liber de Contractib. marit. cap. 10. sanis lib. 2. : Si aliquis, qui habitet extra Cardinus Bretius de Superioritate ReTolosanum, abstulerit rem aliquam, vel gis, lib. 2. cap. 17. et alii. aliud malum fecerit alicui, qui habitet in * Nostris Marque. Lit. ann. 1339. torn. urbe Tolosa,... etsi noluerit rectum facer e, 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 137. art. 10: ille, qui malum accepit, facial Marcham Nous voulons et leur octroyons que pour de illis hominibus terras. His ita factis, si cause des Marques a donner contre les aliquis fecerit Marcham, ducat earn in subgets desdiz royaumes ou aucun d'ydomum suam, et ei ducenti nullus vim ceujs,ilsou aucund'eulSf ne leursbiens,ne facial: et det earn Marcham ad manule- puissent estre arrestez. Occurrit praeterea vandum, et sit judex bene securus. Et si torn. 5. earumd. Ordinat. pag. 384. et non sit, qui earn Marcham velit manule- 493. etc. Unde Marquer, pro hac facul-

MAR
tate uti atque adeo pignori capere. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 154 : Lesquelz habitans n'ayant voulu tenir et payer ledit accord, le prestre s'en retourna aux Anglois, et fit par iceulx Anglois Marquer, piller et prendre prisonniers les bonnes gens et habitans de ladite paroisse saint Victour. 1 CONTRAMARCA, Facultas a Principe concessa, ut quis contra alterius Principis subditum,qui jure Marcse adversus eum utitur, eodem jure sese defendat, Contremarque. Charta ann. 1492. apud Godefredum in Observat. ad Vitam Oaroli VIII. reg. Franc, pag. 632: Quod omnes et singuli utriusque dictorum Principum (Franc, et Angl.)... vassalli et subditi... possint... emere etvendere... absque ullo impedimenta, offensa, arrestatione ob causam Marcas, Contramarcse, represaliarum, aut alia distractione quacumque, etc. MARCARE , Pignori capere, Saisir, Prendre par droit de Marque. Libertates concessae Barcinonensibus a petro Rege Arag. ann. 1283. MSS. : Victualia, quse apportantur in Barcinona per mare vel per terram, de pane, vino, carnibus et piscibus non Marcentur, necpignorentur... tarn pro alienis debitis, quam pro propriis. Gharta Jac. Regis Aragoniee laudata : Et prsetextu ipsius Marchse Officiates vestri possent pignorare, capere, seu Marchare in Mari et in terra ubique bona, res, et merces quorumcunque subditorum nostrorum, etc. [Litterae Eduardi I. Reg. Angl. ann. 1295. apud Rymer. torn. 2. pag. 691 : Rex omnibus Ballivis, etc. Unde dictus Bernardus assent se dampnificatum usque ad valorem 700. libr. sterlingorum de raptu et rapina prsedictis. Quapropter idem Bernardus nobis supplicavit, ut nos sibi licentiam Marcandi homines et subditos de reg no Portugallise et bona eorum per terram et mare, ubicumque eos et bona eorum invenire posset, concederemus, quousque de sibi ablatis integram habuisset restitutionem. Hujusmodi litterae nostris dicuntur Lettres de Marques ; de quarum legitibus fuse in Statutis Naval, lib. 3. tit. 10.] Concilium Marciacense ann. 1326. can. 44 : Personse Ecclesiastics^ vel eorum bona pro aliis non Marchientur, vel pignorentur, etc. Consuetudines Tolosse part. 4. de Immunitat. civium Tolosas : Et aliquis vivens in itinere illo... ilium hominem ceperit, aut Marcabit, aut deprsedabit, Consules debent hominem ilium manutenere, etc. MARCHAGIUM, Droit de Marchage, in Consuetud. Arvern. cap. 28. art. 2. Brivatensi, Pinholensi, et Pradensi, quo pagani jure limitis contermini, seu Marcas, quam Galli Marche vocant, in alterius jurisdictionem seu dominium pascua sua immittere possunt, quo in eo pascantur. Perperam porro a Marcher, ire, vocem quidam deducunt. Aliud est, quod apud Pictones, Andes et Armoricos, vulgo Marchas vocant, feuda scilicet vel prsedia in harum Provinciarum sita limitibus, quas singularum jurisdictioni pro parte, vel, ut aiunt, ex praeventione obnoxia sunt, de quibus copiose egit Gabriel Hullinus peculiar! tractatu, quern inscripsit,rfe la Nature et usage des Marches separantes les provinces de Poitou, Bretagne et Anjou, Nannetis edito ann. 1616. 1 2. MARGHA, a Gall. Marque, Nota, signum. Epitome Constit. Eccl. Valent. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 174 : Quicquid ex Marchis sive multis absentium

MAR

MAR

267

cujusvis hebdomadal resultaverit, id totum ire, conversari et Marchandari salve et dividatur die Dominica subsequent inter secure. eos dumtaxal Canonicos, qui in Ecclesia * Nostris Marchander. Lit. remiss, tune prsesentes inveniantur. ann. 1400. in Reg. 155. Chartoph. reg. * Charta ann. 1332. in Reg. 68. Char- ch. 214: Icellui Jehan avoit Marchande toph. reg. ch. 2: Item quod Marcham et ronge des escus de noire coing et aussi custodis pluries mutavit, ut pondus falsi- des blans en la compaignie d'un homme ficaret. qui Marchandoit et rongnoit d'iceulx et * 3. MARCHA, Vectigalis species ; illud blans. Alias ann. 1409. in Reg. 163. ch. 308: nempe, quod praestatur pro mercibus Le suppliant et icelle Jehanne ont tousquse in marchas regni vel provincise in- jours demoure ensemble en hostel en comferuntur aut ex eis efferuntur. Charta munaulte et vivoient et Marchandoient ann. 1406. ex Bibl. reg. : In et super ju- par commun. Occurrit praeterea torn. 5. ribus et emolumentis impositionis trium Ordinal, reg. Franc, pag. 493. art. 6. et denariorum pro libra, quse impositio vul- pag. 538. art. 1. Aliud sonat, scilicet de pretio rei venalis convenire, in Lit. regariter Marcha nuncupatur. le *4. MARGHA, [Gallice Marc: Duas miss, ann. 1389. et Reg. 138: MicheloffriCharpentier Charpentier ampulas argenteas ponderantes duas rent a Jehan et Jehan ledit Mercier, un ou le Conte, Marchas. (Chevalier, Necrol. Fratr. deux caques de verjus a acheter, et comme Praedicat. Gratianop. p. 8.)] 1 MARCHABILIS, Genuinus, legitimus, il ne voulut en donner de chacun caque Gallis, Loial et Marchand. Charta ann. que 14. sols, it, ne Marchanderent point. 138J: Tres bichetos siliginis ad mensuram Marchandement vero dixerunt, pro MerVillss-franchse boni bladi legalis et Mar- caturae seu negotiationis causa, mercatorum more. Lit. remiss, ann. 1363. in chabilis. Reg. 101. ch. 7 : Comme le suppliant fust 1 MARCHAGIUM. Vide Marcha 1. alez Marchandement par mer en un vaisj MARGHALGHUS. Vide Marescalcus. * MARGHALIS, Ad marcam legalem. sel chargie de gloe. Certains Flamens qui venuz estoient Marchandement en nostre Charta ann. 1216. ex Chartul. Villelup.: Abbatia Villelupensis teneretur... reddere ville de Harefleu, in aliis ann. 1878. ex duos ciphos argenteos Marchales ad pon- Reg. 113. ch. 214. * MARCHANDARIA, Merx, Gall. Mardus Turonensis monetse. Vide Marca 1. Probat. 1 MARCHALLUM, Armoricis Marchal- chandise. Instr. ann. 1314. inter 2: Quod torn. lach, Mercati platea, forum, in Chartu- nullse2. Hist. Nem. pag. 18. col. Franmonetse factse extra lario Abbatise de Daoulas apud Armori- die non haberent aliquemregnum cursnm, nee cos S33pius occurrit. fuissc.nt acceptse, nee missse ad aliquas MARGHALSIA. Vide Mareschalcia. 1 MARCHAMENTUM , Idem videtur Marchandarias, etc. Marchandise, pro quod Marcha, jus repraRsaliss. Charta Conventio, pactum, vulgo Marche, in ex Reg. ann. 1381. in Regest. Peiresc. 73. vol. 2. Lit. remiss, ann. 1453. Si me as 184. reg. ch. fait apud Praesid. de Mazaugues : Qusestio Chartoph.palesonner 351: paroy, qui n'esune vertebatur utrum cives Arelatenses pos- torcher et nostre Marchandise, j'en vueil toit pas de sent marcham sive represalias, seu gaja- estre paye. ria contra Massilienses facere, vel impo1 MARGHANDIA, Mercatura, Gall. nere per eorum Officiates Possunt laxari seu concedi Marchamenta seu Trafic. Charta ann. 1251. apud Thomasserium Bituric. pag. gajamenta. Charta ann. 1430. in Tabul. illss qui Consuet.de Marchandia 91: llli et vel quse vixerint, Communis Massil.: Ut Massilienses posunusquisque unum sextasint et valeant marchare et Marchamenta reddent mihi etc. rium avenae, et etiam gajerias facere. Hsec dubitanter | MARCHANDIA, Marchandise. proponimus, quod Chartas integras le- Genealogia Comitum Merces, apud MarFland. gere non l i c u i t ; lubens quippe credide- ten, torn. 3. Anecdot. col. 427: Flandros rim Marchamentum hie esse vectigal quod prsestatur pro mercibus quae in graviter consternebat, quod Marchandise Marchas regni vel provinciae inferuntur, modo solito ad ipsos deduci non poterant aut ex iis efferuntur^ nostris Traite propter Regis Edictum. Vide Marcadanforaine; ea certe notione occurrit in tia. MARCHANDISA, Merces, ex Gall. MarCharta ann. 1328. in Tabul. Massil.: chandise. Matth. Paris : Mercator... salva Quod lignum (navigium) quod veniet Marchandisa sua. Vet. Charta : Cum Massiliam causa caritandi vinum sit qui- omnibus navibus et Marchandisis. tum ab omni Marchamento. 1 MARCHANDISIA, Mercatura, Trafic. * Idem certe est quod Marcha in Ch. Litterae Philippi Pulcri ann. ann. 1430. mox laudata et in Instrum. 2. Ordinal. Reg. Franc, pag. 1309. torn. 159: Conann. 1257. ad calcem Stat. Massil. Mss. cedimus ut... utantur et gaudeanl quanfol. 98. v. col. 1 : Dominus comes tenea- diu ipsos cum suis mercaturis in dicta tur eos (cives) juvare et inimicos eorum de Hareffleu morari, Marpersequi et se opponere pro Massiliensi- nostra villaexercere contigerit. bus universis et singulis ubique et Mar- chandisias MARGHANS. Vendibills, qui vendi, chamenta seu gajamenta facere secundum et *emi possit, Gall. Marchand. Codicil, quod de jure vel consuetudine faerit fa- ann. 1434. ex Tabul. Flamar.: Dare jusciendum. sit duas cdnquas frumenti boni, puri et | MARGHANDA, Quse mercaturam fa-Marchantis mensurse Leomanias. Vide cit, Gall. Marchande. Charta ann. 1309. Marchabilis. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 91 : Item quin* MARGHANDUS, Eadem notione. Lique solidos bonse monetse census, quos bert. Montisalb. ann. 1322. in Reg. 61. eidem Joanni faciebat et facere leneba- Chartoph. reg. ch. 247: Consules habetur, ut dicebat Domengia Marchanda de bunt curam et diligentiam de mairamiMura. nibus seu fustis aut nemoribus pro facienT MARCHANDARI, Mercari, negotiari, dis tonellis, videlicet quod sint Marchanda, Callis, Trafiquer. Charta ann. 1306. torn. bona et legalia. 1 MARCHANUS, Mat-chits incola. Vide 2. Hist. Dalphin. pag. 126 : Haeredes et familial eorumdem insimul vel divisim Marcha 1. T 1. MARCHARE, Notare, signo aliquo possint et eis liceat ubique per totam terram nostrum, Baroniam et districtum distinguere, Gall. Marquer. Charta ann.

268

MAR

MAR
de Lorme oy la frainte et les Marchies desdiz jeunes gens audit jar din, etc. * MARCHERUM, perperam editum, pro Marchetum, rnercatum, forum, torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 641. art. 37. 1 MARCHESATICUS , Marchionatus , Ital. Marchesato; Gall. Marquisat. Chron. Parmense ad ann. 1307. apud Murator. torn. 9. col. 865 : Captus fuit et conflictus per quemdam Grsecum filium Imperatoris CPolitani, el cujusdam filise quondam Marchionis Montisferrati, qui illuc venerat ad accipiendum dictum Marchesaticum. Vide Marchio. -MARCHESCHIA, Martium seu trimestre frumentum, quod Martio mense seritur. Gharta ann. 1217. ex Chartul. 5. Aviti Aurel.: Duosmodios Marcheschiss unum scilicet ordei et alium de avena, ad minam granarii percipies annuatim. Vide supra Marceschia. * MARCHESIUM, Pal us, stagnum, nostris alias Marchaiz. Charta Phil, episc. Aurel. ann. 1236. in Chartul. S. Aviti: Marchesium vero quoddam, situm in nemore predicto, dividendo per dictum nostrum, volumus omnibus esse commune. Lit. feud, episc. Aurel. fol. 113. v: Aqua seu Marchesium ad piscandum infra metas herbosas apud Scobrium. Lit. remiss, ann. 1410. in Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 378: Comme les supplians feussent alez peschier en un Marchaiz commun en ladite ville de Chesoy en Gantinois, etc. Aliae ann. 1467. in Reg. 200. ch. 11 : Ainsi que le suppliant abuvroit les beufz de son hostel en ung Marchaiz ou lac estant ou village, etc. Quo spectat etiam vox Marcheau, pro Mare , aquarium, in Lit. remiss, ann. 1365. ex Reg. 98. ch. 308 : Icellui Guiot trouva Perrote... estant accroupie en ladite rue devant sa maison pour son aisement faire; ledit Guiot li respondi:.... Alez pisser en votre Marcheau. Vide Marchesum. JMARCHESTA, ut supra Marceschia, Martium seu trimestre frumentum. Charta Johannis Regis Fr. ann. 1362. in Reg. 91. Tabular, regii Ch. 390: Tenebamur reddere canonicis Gerboredensibus ternos modios singulis annis imperpetuum, pro frumento frumentum, et pro Marchesta avenarn. * Leg. puto Marchesca. Vide supra Marcheschia. 1 MARCHESUM, Palus, locus palustris, Gallis, Marais. Tabular. S. Sergii Andegav.: Quam divisionern oslendit eis Abbas per medias noas, usque ad Marchesum Bisrorum quod est in divisione quinque parochiarum. Vide Marchesium. MARGHETA, MARGHETUM. Regiam Majestatem lib. 4. cap. 31 : Sciendum est, quod secundum assisam terras, qusecunque mulier fuerit, sive nobilis, sive serva, sive mercenaria, Marcheta sua erit una juvenca, vel 3. solidi, et rectum servientis 3. denarii. Et si filia liberi sit, et non domini villse, Marcheta sua erit una vacca, vel 6. solidi, et rectum servientis 6. denarii. Item Marcheta ftlias Thani, vel Ogetharii 2. vaccse vel 12. solidi.... Item Marcheta fiUse, Comitis, est Reginse 12. vaccse. In quern locum sic Skenseus: March equum significat prisca Scotorum lingua. Hinc deducta metaphora ab equitando, Marcheta mulieris, dicitur virginalis pudicitise prima violatio etdelibatio, quse ab Eveno Rege, dominis capitalibus fuit impie permissa, de omnibus novis nuptis, prima nuptiarum nocte. Sed et pie a Malcolmo III. sublata fuit, et in hoc capite certo vaccarum numero, et quasi pretio redimitur. Id hausit ex Hectore Boethio lib. 8. et 12. Histor. Sector, pag.

MAR
260. [Consuetudo olim ab Eveno tyranno inducta, ut domini prsefective in suo ter-1 ritorio sponsarum omnium virginitatem prselibarent, dimidiata argenti marca unam noctem a preefeclorum uxoribus redimente sponsa; quod etiamnum pendere coguntur, vocantque vulgo Markettarn mulierum.] Alii a Marca vocem deducunt, quod, ut ait Buchananus lib. 7. eumdem Malcolmum (ann. circ. 1090.) uxoris SUGB precibus concessisse ferunt, ut primam novas nuptse noctem, quae Proceribus per gradus quosdam ex lege Eveni debeoatur, sponsus dimidiata argenti marca redimere posset, atque inde ejusmodi pensionem Marchetam anpellatam. Occurrit prssterea in Legibus Burgor. Scoticor. cap. 19. Eo etiam referri debet, quod habent Leges Hoeli Boni Regis Walliae cap. 21 : Nemo feminam det viro, antequam de mercede domino reddenda fidejussorem accipiat. Puella dicitur esse desertum Regis, et ob hoc Regis est de ea amachyr (i. pretium viginitatis) habere. Sed et hue fere spectat, quod de Maximiano Galerio scribit Lactantius lib. de Mortib. Persecutor, n. 38 : Postremo hunc jam induxerat morem, ut nemo sine ejus permissu uxorem duceret, ut ipse in omnibus nupliis praegustator esset. S3^- Hue etiam pertinet quod refert Polydorus Virgilius lib. 1. de Rer. invent, pag. 18. Adyrmachidas riempe Poenorum pppulos, teste Herodoto lio. 4. solitos fuisse virgines nupturas Regi exhibere, qui quam vellet primus vitiaret. At Merchetum, in Anglia, spectavit tantum eos, qui obnoxiae conditionis erant, non vero liberos. Bracton. lib. 2. cap. 8. 2 : Merchetum vero pro filia dare non compelit libero homini, inter alia, propter liberi sanguinis privilegium, etc. Et lib. 4. tract. 1. cap. 28. 5 : Qui tenet in villenagio, talliari potest ad voluntatem domini,... item dare Merchetum ad filiam mantandam.Iia apud Littletonem sect. 174. et 209. homines liberi nihil dominis suis praestant pro filiorum aut flliarum matrimoniis; sed villani. Vetus Scheda apud Spelmannum : Merchetum, hoc est, quod Sokemanni et nativi debent solvere pro filiabus suis corruptis sive defloratis, 5. sol. 4. den. id est, ni fallor, ne corrumpantur aut deflorentur a suis dominis in prima nuptiarum suarum nocte. Nam apud Anglos obtinuit, ut Merchetum diceretur ea praestatio, quae pro licentia nubendi dabatur. Extenta manerii de Wivenho sub Edw. III.: Ricardus Burre tenet unum mesuagium,.... et debet tallagium, sectam Curise, et Merchet, hoc modo: Quod si maritare voluerit filiam suam cum quodam libero homine extra villam, faciet pacem domini pro maritagio; et si earn maritaverit alicui custumario villse, nihil dabit pro maritagio ; et dabit duplex heriotum. Placita coram Consilio Regis, sub Henrico III : Dicit, quod tempore Regis H. avi Regis, solebant habere talem consuetudinem, quod quando maritare volebant filias suas, solebant dare pro filiabus suis maritandis duas horas, (oras) quse valent 32. denarios, postea veniunt homines, et concedunt, quod domina Johanna potest eas talliare semel in anno secundum facultatem eprum, et quod debent carriare maeremium; et quod debent dare Mer~ chetum pro filiabus suis mantandis, scilicet 32. denarios. Placita de Banco sub eodem Henrico III: Will. Maynard, qui tenuit terras in Heurst, cognoscit se esse villanum Abbatis de Abbendon, et tenere

1372. torn. 1. Annal. Tolos. inter Instr. pag. 96: Faciendo Marchare et signare uno signo equos ipsos. ne fraus vel mutatio possit commitli. Et. seront leurs chevaux signez et Marchez, etc. in Edicto Johannis Reg. Franc, ann. 1355. torn. 3. Ordinal, pag. 35. * 2. MARCHARE, Pignori capere. Charta Jac. reg. Aragon. ann. 1232. ex Chartul. Campan. fol. 549. col. 2: Nullus ergo de gratia nostra confidens audeat terram pignorare, Marchare, impedire vel detinere alicubi pro alieno debito. Vide Marcare in Marcha 1. et mox Marchatum. 3f. MARCHASITA. [Marcassite: Luna ex metallis habet argentum et ex lapidibus Marchasitam. (B. N. ms. lat. 10272, p. 85.)] 7 MARCHATA TERR.E, Fundus reditus unius marcae auri vel argenti. Tabular. Castri Blein.: Henricus D. G. Rex Anglise.... concessimus Alano Vicecomiti de Rohan ducentas marchas percipiendas ad festum S. Michaelis nomine annul census. Concessimus etiam eidem quod, infra festum S. Michaelis anno regni nostri xv. assignabimus ei ducentas Marchatas terms in regno nostro Anglise, ubi eas assignare possumus viciniores terris suis. Anno regni nostri xilll. Vide Marcata in Marca. * MARCHATIO, Idem quod Marcha, Facultas a principe subdito data alterius principis marchas seu limites transeundi, sibique jus faciendi. Lit. Jac. reg. Aragon. ad Phil. Pulcr. reg. Franc, ann. 1310 : Cupientes attamen, ut semper fecimus, evitare per posse, ne inter nostros et vestros subditos Marchationes, quse scandali ac dissentionis possent materiam suscitare, aliquatenus orirentur. 1 MARCHATUM, Mercatus, forum, Gall. Marche. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 22 : Et ita vendidimus.... Factum est hoc in loco Marchato Rannaco die Mercurii 11. Kal. Aprilis. * MARCHATUM BESTIA.RUM, Earum pignus. Sent. ann. 1390. inter Constit. Mss. Petri III. reg. Aragon.: Per quam (sententiam) declaravit bestiarum Marchatum per eundem subvicarium ad instantiam dicti archiepiscopi fore restituendum aliquibus carnificibus Barchinonee, quorum erat, et ipsum non potuisse nee debuisse pignorari tanquam victualia, quse portantur ad civitatem Barchinonse. | MARCHATUS. Vide Marchio. * MARCHEARE, Negotiari. Arest. ann. 1290. in Reg. 2. Olim parlam. Paris fol. 86. r: De averiis emptis in villa sancti Quintini causa Marcheandi vel lucrandi. Marcheter, eodem sensu, in Lit. ann. 1395. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 7. Vide supra Marchandari, 1 MARCHEHELAGE, vox Saxonica. Sic Legem Martianam, quae et Merciorum, vocant. Vide in Lex 1. 1MARCHENSIS MONETA. Vide Moneta Baronum. 1 MARCHENSIS, ut Marchio. Vide in hac voce. f MARCHERI^, Gradus, a Gall. Marches. Bernardi Monachi Ordo Cluniac. part. 1. cap. 33 : Qui vero processioni inserviunt, ordinate slant ante altare Crucifixi extra Marcherias versis vultibus ad Convenluum (leg. Conventum.) Et cap. 24: Infantes vero cum magistris stant juxta Marcheriam Crucifixi ad sinistram partem. * Marcheis vero idem quod Incessus, in Lit. remiss, ann. 1392. ex Reg. 143. Chartoph. reg. ch.5: Tantost queJehan

MAR
de ep in villenagio, et per villanas consuetudines, videlicet per servitium 18. den. per annum, et dandi maritagium, et Marchetum pro filia, et sorore sua, ad voluntatem Abbatis, et faciendo omnes mllanas consueludines. Porro Boxhornius in Lexico Britannico, Amobr, Cambro-Britannis appellari ait earn mulctam, quse apud Britannos domino solvebatur pro pretio yirginitatis. Scribit prseterea vir doctissimus Daniel Papebrochius ad Vitam S. Foranni Abbatis Walciodorensis, earn praestationem pro redemptione primae npctis nuptiarum a servis glebae exigi etiamnum a praediorum dominis, in Belgii, Frisiae, ac Germaniae aliquot tractibus : ad quam etiam consuetudinem referendum illud videtur, quod olim Ambianensis Episcopus in suos dioscesanos jus sibi competere asserebat, videlicet ut iis, qui noviter nuptias inierant, tribus prioribus noctibus post earum celebrationem una cubare non liceret, nisi certa pecunise summa ei persoluta: quod quidem [prohibitum Litteris Philippi VI. ann. 1336. et Caroli VI. ann. 1388. apud de Lauriere torn. 2. Ordinat. pag. 117.] tandem penitus abrogatum fuit Abbayillensium petitione Aresto Parlamenti Parisiensis 19. Martii anno 1409. nisi forte id juris sibi arrpgarit Episcopus, quod Concilio Oarthaginensi IV. can. 13. sponsus et sponsa, cum benedictionem acceperint, eadem nocte pro reverentia ipsius benedictionis in virginitate permanere jubeantur. Ita ut postmodum Episcopi, qui ea tempestate non tam animarum curae, quam reditibus per fas et nefas ampliandis invigilabant, pro relaxatione hujusce decreti pecunias extorserint. [Vide Bathinodium."] ; - Ad consuetudinem, quae apud Ambianenses obtinuit, illustrandam, addo duo aresta parlamenti Parisiensis ; primum ann. 1393. 17. Jan. ex vol. 8. arestor, ejusd. curiae : Quod singuli habitantium villse Ambianensis, habiles etvolentes contrahere matrimonium et sponsalia, possent die dictorum sponsaliorum et solemnisationis matrimonii messiare, prandere, ccenare ac simul eodem die cubare et alias solemnitates die dictorum sponsaliorum et matrimonii contracti necessarias et opportunas facere et complere, absque hoc, quod secundam et tertiam diem expectare tenerentur vel deberent; aut si diclis habitantibus aut singulis eorumdem placeret licentiam et cedulam eorum curatis dirigendam a dicto episcopo et suis officiariis petere, libere et absque aliqua pecunise solutione habere deberent. Alterum ann. 1401. 11. Mart, in vol. 9. eorumd. arestor.: Quamvis de pure communi viris desponsatis cum suis uxoribus libere cubare prima nocte sui conjugii concedatur, dictus tamen episcopus (Ambianensis) per se, aut suos officiarios, ipsos componit et componere satagit, quosdam ad decem, alias ad duodecim, nonnullos ad viginti vel triginta francos, prius quam ipsis de cubando prima nocte cum suis de novo uxoribus licentiam impertiri velit, aut aliter ipsos compellendo a suis uxoribus per tres noctes abstinere. Vide Keysler. Antiquit. Septembr. pag. 484. * Inter has vexationes recensenda quoque videtur exactio ilia, quam Matisconensibus impositam olim fuisse ab ecclesias Matisconensis cantore discimus ex Charta ann. 1335. in Reg. 72. Chartqph. reg. ch. 385: Asserebant nomine dictas ecclesiae Matisconensis dictum can-

MAR
torem et suos prasdecessores dictas ecclesias cantores, per se vel alium, esse et fuisse... in possessione et saisina pacificis tradendi civibusethabitatoribus Matisconis civitatis, volentibus nubere seu benedictionem nuptialem in dicta civitate recipere, quartdam cartam sigillo cantoris sigillatam : ita quod civis vel habitator Matisconis volens nubere, non poterat nee debebat benedictionem recipere nuptialem absque dicta carlo,, super hoc primitus a dicto cantore vel ejus mandato pelita, obtenta et recepta, et sigillo offtcii dictas cantorias sigillata; indeque pro dicta carta et sigillo prsedicto et emolumento eorumdem nomine, ad opus et ratione offtcii dictas cantorias, a dictis civibus et habitatoribus dictas civitatis nubere seu benedictionem nuptialem recipere volentibus, recipiendi, exigendi, levandi et habendi in pecunia aut aliter ad ipsius cantoris vel mandati sui voluntatem, consideratis conditione et divitiarum potentia personarum. Gum vero id moleste ferrent Matisconenses, lisque ad curiam parlamenti delata esset, controversiam tandem seotentia arbitral! definivit Guillelmus archiep. Lugdun. in hunc modum : Cum jure canonico et civili matrimonia debeant esse libera, pronunciamus, dicimus, arbitramur et ordinamus, quod cives et habitatores civitatis Matisconis, tam prassentes quam futuri et eorum imperpetuum successores, possint et eis liceat nubere et benedictionem nuptialem recipere impune, absque Hcentia sive carta prasdicti et alterius cujuscumque nomine dicti cantoris : ita tamen quod pro jure et emolumento, quse dictus cantor a nubere volentibus percipere consueverat, ratione dictarum cartarum, quilibet civis... nubens et benedictionem nuptialem recipere volens, ut supra, in ingressu ecclesias et antequam intret ecclesiam, curato sive capellano a quo recipiet benedictionem nuptialem, pro jure cantorias sex denarios Paris. tradere et solvere teneantur, dicendo publice sic: Veez ci six deniers Parisis pour lo droit dou chantre de I'eglise de Mascon. Hue denique pertinet quod legitur in Libert. Vienn. ann. 1361. ex Reg. 101. ch. 118 : Item puellse maritandse non teneantur cor am officiali personaliter respondere, nisi probabiliter dubitetur an sint viri potentes et nisi in casibus a jure expressis. SSS" Obtinuit et in Galliis nostris pessima Marchetas consuetude sub nomine Cullage vel Culliage, ut in hac voce observat D. de Lauriere in Gloss, juris Gallici ex Instrum. ann. 1507. cap. de Reditu Baroniae S. Martini le Gaillard : Item a ledit seigneur (le Comte d'Eu) audit lieu de saint Martin droit de Cullage quandon se marie. Singulare autem factum hac de re refert Boerius Decis. 297. num. 17 : Ego vidi in curia Bituricensi coram Metropolitano, processum appellationis, in quo rector, seu curatus parochialis, praetendebat ex consuetudine primam habere carnalem sponsse cognitionem, quas consuetudo fuit annullata, et in emendam condemnatus. Et pariter did audivi, et pro certo teneri, nonnullos Vasconias dominos habere facultatem prima nocte nuptiarum suorum subditorum ponendi unam tibiam nudam ad latus neogamse cubantis, aut componendi cum ipsi's. Eamdem hanc consuetudinem exstitisse apud Pedemontanps, quam Cazzagio vocabant, testis est Historia Sabaudise. [** Vide Mitterm. Princip. Jur. Germ. 93. not. 18. sqq.] * Hujus moris appendix est quod legitur in Pacto ann. 1318. inter Joan, de

MAR

269

Berbigny dom. de Dercy et habitatores ejusd. villae ex Reg. 59. Chartoph. reg. 150 : Se aucuns demourans en laaite mile de Dercy, se marioit hors de ladite ville de Dercy, il devoit et estoit tenuz a amener sa famme au giste en la devant dite ville de Dercy, la nuit que il I'esposoit : et se famme de Dercy se marioit a aucun de dehors, elle devoit et estoit tenue a gesir a Dercy, la nuit que elle esposoit. MERCHETUM SANGUINIS, in Fleta lib. 3. cap. 13. 1. inter vilissima servitia recensetur. Vide Maritagium. MARCHET-FUDER, [Pabulum equorum, stramentum, palea, a Germanico March equus, et Putter, pabulum ; eadem notione qua Fodrum, quod vide.] Charta Friderici II. Imp. pro Ecclesia Pataviensi ann. 1215. in Metropoli Salisburgensi torn. 1. pag. 380 : Super generali terras judicio, quod Landgericht nominatur, quod idem Dux in quibusdam bonis Pataviensis Ecclesias suo juri vindicabat, et in quibusdam bonis ejusdem Ecclesiae fodrum, quod vulgo dicitur Marchet-fuder, ad se asserebat pertinere, etc. Infra Marketfuter scribitur. Charta Rudolfl Imp. ann. 1277. in ead. Metrop. Salisburg. torn. 1. pag. 394 : Cum decem modiorum redditibus ibidem dari consuetis Principi terras, pro jure, quod Marck-futer dicitur, etc. Supra pag. 390. habetur Marschul. 1 MARCH-FUTEB, Eadem notione. Litterae Friderici Austriae et Styriae ann. 1243. pro monast. S. Floriani apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 222 : Jus quoque nostrum quod March-futer in omnibus ecclesias prcediis, secundum antiquam collatam ipsi gratiam relaxamus. Chron. Mellicense pag. 144. exPrivilegip Ottocarii : Exactiones in pabulo quod dicitur March-futer... sive in aliis quocunque nomine censeantur, circa eos fieri omnimodis inhibemtts. 1. MARGHETDM, Mercatum, forum, nundinae, Gall. Marche. Charta Rogeri de Buliaco in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 553 : Dedi etiam eis feriam et Marchetum in eadem villa, absolute et libere, absque tenemento. [Comput. ann. 1202. apud D. Brussel de Usu feud. torn. 2. pag. ccv. : De forisfactis de Marchetis xv. s.] Bris et exces faits a jour de foire ou de marche, in veteri Consuetud. Perticensi. 1 2. MARCHETUM, Alia notione. Vide Marcheta. MARGHEUS. Vide Marcha 1. 1 MARGHEXATUS, Marchionatus, Gall. Marquisat. Rplandinus Patavinusde factis in marchia Tarvis. lib. 12. cap. 8. apud Murator. torn. 8. col. 351: Cujus Estense castrum et roccham Eccelinus cepit hostiliter olim; sed ob reverentiam Marchexatus, quamvis plurimi peterent castri destructionem, castrum ipsum servavit incoluma et illassum. * MARCHEYUM, Mercatum, forum. Novum Marcheyum, in Feud. Norman, ex Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris, fol. 154. v. col. 1. MARCHFALLI, Ab equo depositio, ex march, equus, et fall, casus. Lex Bajwar. tit. 3. cap. 3 : Si quis aliqitem de equo suo deposuerit, quod Marchfalli vacant, etc. Ubi Editio Heroldi tit. 18. Marcfchfalli. * MARCHFUOTER, in indice onomastico Meichelbecki adHist.Frising. Certa quantitas avenae, ex Rubro parvo. Vide Marchet-fuder. J MARCHFURT, Praestatio martii seu trimestris frumenti. Charta Friderici Ducis Austrise et Styrias ann. 1243. apud

270

MAR

MAR

MAR

1 MARCHISINUS de Bonelda, in Annal. Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 228 : pag. 329 : De banno nundinarum in MarCum abavus noster Leopoldus piss memo- chileio bannilarum clamat bannum ex Caesenat. ad ann. 1316. apud Murator. rise sui privilegii concessions omnia prse- parte Comitis et Episcopi. torn. 14. col. 1135. dictse Ecclesiss prsedia habita vel habenda * MARCHILIUM , Palus, locus palusf MARCHISIUS, Idem qui Marchio. Taubicumque in sui regiminis jure sita, ad tris. Oharta Hugon. dom. Fischse ann. bularium S. Florentii : Giraldus venerapetitionem Isemberti loci illius quondam 1218. ex Bibl. reg. : Contuli totam terram bilis Abba monasterii S. Florentii nostrum Prsepositi absolvit a reddttione Marchialis quss jacet a cheminello, quo itur a villa deprecatus est munificentiam et potestaannonse, quse dicitur Marchfurt, et omnis quse dicitur Goncort, ad villam quse. tem Liuriacum concedere dignaremur, sut juris exfiibitionem voluntaries remisit. nominatur Eachaleuronnes, recta linea quam jam divas memorise genitor noster ab ipso cheminello per medium. Mar- Gaufredus Marchisio ejusdem loci nomine Vide Marceschia. * Eadem notione , qua Marchfuder; chilium Emalrici. Vide supra Marche- Roberto ante concesserat. avena enim, una est Martialis frumenti sium. * Nostris alias Marchis, a verbo Marspecies. MARCHIMUOTTA. [* Idem quod infra chir, Conterminum esse. Lit. ann. 1388. | MARCH-FUTER. Vide Marchet-fu- Marchmutte. Vide in hac voce.] Vetus torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 208 : der. ~~ Charta in Metropoli Salisburgensi torn. La riviere du Rosne par tout son cours, 11. MARGHIA, Nota, sigillum. Ohron. 3. pag. 497 : De Duce Bavarise habet Co- tant comme elle joint et Marchit en ou a Cremon. apud Murator. torn. 7. col. 640: metiam in Luichental : a Duce Orien- notre royaume. Lit. Theob. comit. CamEt judices et notaries ipsorum cassavit et talis provincigs de prsediis ipsis Comitis pan, ann. 1231. torn. 5. earumd. Ordinat. Marchias et capita deposuit, et omnibus in terra ipsa positis, habet madias, qui pag. 550 : Mathieu due de Lohiriogne et leyitimis artibus et jurisdictionibus illos vocatur Marchimuottse, et justitiam ope- Marchis, etc. Je Ferris dux de Loherreine privavit. Marchia, alio sensu, vide in rum, quse in urbibus Ducis fieri debent, et Marchis fas conessant, etc. in Charta etc. Marchio. ann. 1257.ex Tabul. S. Apri Tull. Margis, 1 2. MARGHIA, Gradus, a Gall. Marche. MARCHIO, MAROHISUS, MARCHENSIS, in alia ann. 1267. ex Chartul. Campan. Bassse marc/me, ordo inferior dictus quod etc. Marcse vel Marchse, seu Provincise fol.218. v. in publicis comitiis infimas sedes teneat. limitaneae Praefectus, Comes Marcse Nonnulli, ut Rhenanus et Brodeus lib. Homagium Johannis IV. Ducis Britan. praepositus. Papias : Marca dicitur Co- 3. Miscellan. putarunt, vocem efflctam apud Lobiiiell. torn. 2. Hist. Britan. mitatus terrse alicujus, unde ipse Comes a Marcisia Celtico vocabulo, cujus mepag. 526 : Licet in bassis Marchiis dica- Marchio dicitur. Joannes VII. PP. Epist. minit Pausanias lib. 10. quse alam equitur quod ipse vobis tenetur ad homac/ium 21 : Quidam videlicet ex viciniis nostris, tum significabat, aut a March, quod fidelitatis ratione sui Ducatus et Pare- quos Marchiones solito nuncupatis, etc. Francis nostris sequioribus equum norie Francise duntaxat, attamen, etc. Mar- Vita Ludpvici ann. 786 : Relictis tantum tabat, ita ut Marchiones dicti sint, chia, alia itidem notione, vide in Mar- Marchionibus, qui fines regni tuentes, quasi equitum Magistri. Alii a Greecis omnes, si forte ingruerent, hostium arce- deducunt, apud quos vo(j.apxsa est procha 1. * 3. MARCHIA, Idem quod Marchiona- rent incursus. [Charta Caroli Simplicis vincia, unde prima syllaba ablata natus, Comitis marchse prsepositi dignitas. Franc. Regis torn. 3. Anna!. Bened. pag. tum vocabulum Marchia, et Marchio, Investit. comitat. Proy. data ann. 1162. 698 : Rotbertus venerabilis Marchio, nostri opinantur. Raym. comit. Barchin. per Frider. I. quidem regni et consilium et juvarnen noVerum a Marcha, seu limite dictos imper.: Nitebantur probare Marchiam et biscum. Rhenanus lib. 2. Rer. Germ. pag. Marchiones pridem observarunt Albertus totum comitatum Provincise ab utroque 94 : Erant prseterea Comites ad custodiam Krantzius in Wandalia lib. 3. cap. 13. sibi esse concessum... Et quod comitatus maritimam, item ad marcam tuendam Hotomanus in Comment, verb. Feudal. Provinciae seu Marchia prsedictorum pri- deputati, quos hodie Marchiones vocamus. Chop. lib. 1. de Dom. tit. 5. n.13. Zazius vilegiorum auctoritate nullo modo ad prse- Christophori Mulleri Introductio inHis- ad lib. Feud, parte 5. num.10, etc. Unde fatum Hugonem de BauciO' spectare de- tor. Canonise Sand-Hippol. apud Duel- Custodes limitum, in Vita Ludovici Pii bent. Quod ibi Marchia dicitur, Marchio- lium Miscell. lib. 1. pag. 239: Certis ann. 822. 829. Comites Marcse, apud natum appellat Frider. II. imper. in Ch. Francorum regni limitibus, quas mar- Eginhardum ann. 822. et 826. Prae caeteconfirm, ann. 1226. pro Raym. Bereng. : chas appellabant, assignati sunt prssfecti ris vero accurate et docte de MarchioniRaymundus Berengarius, comes et mar- seu Marchiones ex quorum numero fuere bus disseruit Jo. Seldenus libro de Tituchio Provincise, et comes Forcalquerii... in Noricum missi Albertus et Okarius.] lis honorariis parte 2. cap. 1. n. 47. ut devote et humiliter supplicavit, quatenus Adam Bremensis cap. 48 : Sic Henricus et Scipio Ammiratus torn. 1. de Familiis et Marchionatum Provincise et comitatum Victor apud Sliaswick... regni terminos Neapolit. Forcalquerii,.... nee non privilegia prse- ponens, ibi et Marchionem statuit. Vide MARCHIO PALATINUS, cui adnexa erat decessorum nostrorwn de nostra di- Capitul. 4. Caroli Magni incerti anni Palatini Comitis dignitas in ea margnaremur gratia confirmare. Vide in cap. 5. chia, quam regebat: occurrit apud PeMarchio. MARGHENSES , in Annalib. Francor. trum de Vineis lib. 2. Epist. 48. lib. 3. * 4. MARCHIA, Idem quod Marescalcia Fuldensibus ann,, 886. 893. 895. apud Epist. 79. in Marescalcus. Locus est infra in March- Adonem Vienn. ann. 799. in Fragm. MARCHIO S. IMPERIL Froissart.3. vol. mutte. Hist. Longobard. edito a Camillo Pere- cap. 9. ait, Carol. IV. Imp. Wenceslaum | MARCHIABILIS, Modus agri certisgrino pag. 147. in Chron. Beneventano- fllium creasse Marchionem S. Imperil : Si lui donna encore la Souverainete de limitibus seu Marchis deflnitus. Oharta rum Ducum, etc. MARCHISI, Hincmaro in Epistola de la belle, bonne et riche cite de Strasbourg, ann. 1375. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 208 : Una cum... redditibus, Ordine Palatii cap. 30 : Si inter Marchi- et le fit Marquis du S. Empire pour augtalhiis, frauds et servis, bonnariis et sos in qualibet regni parte ad aliud tern- menter son estat. Marchiabilibus, etc. Et pag. 209 : Marcia- pus dextrse datse fuissent, etc. [Charta * MARCHIO regni Francorum nuncubilibus, decimis, parceriis, etc. Vide Bon- ann. 937. apud Mirseum torn. 1. pag. 39: patur Hugo abbas Majoris monasterii, narium. Arnulphus, adminiculante supremi Regis in Charta Rodulfi reg. Franc, ex Tabul. * MARCHIAGIUM, Eodem sensu atque dementia, Marcliisus,etc. Balduinus Mar- ejusd. monast. j MARCHIONATUS , Gall. Marquisat. Marciagium 2. Charta ann. 1406 : Cum chisus, in Charta ann. 1042. torn. 4. Anomnibus et singulis ipsius mansi sive vil- nal. Bened. pag. 734.] Utuntur etiam Charta ann. 1122. apud Miraeum torn. 1. lagii et tengudse supradictse introitibus, Ordericus Vitalis lib. 3. pag. 481. Radul- pag. 84 : Danense Karolo Marchionatum exitibus,... aquarum cursibus,Marchiagiis, phus de Diceto pag. 680. Bromptonus, administranle in Flandria. Et alibi paspascuragiis, etc. Aldrevaldus lib. 1. de Mirac. S. Bene- sim. T MARKISUS, in Vita MS. S. Folquini 1 MAR'GHIALIS ANNONA, Martium, tri- dicti cap. 33. etc. Tarvan. Episc. ex Bibl. Bertiniana : In | MARGHISANI, in Bulla Nicolai V. PP. mestre frumentum, Gall. Ble Marsois. ipso quoque ejus ingressu Markisus ArLitterae Roberti Carnot. Episc. e Tabu- 1451. in Bullar. Carmelit. pag. 225 : Inlar. S. Germ, a Pratis : Decimam de Car- ter alia voluit et ordinavit, quod de tri- nulphus pro rogatu ejusdem suse amandonello monachi propriam habuerint, aed bus millibus librarum monetse Marchisa- tissimse conjugis. ^MARQUESIUS. Charta ann. 1366. apud tamen annuatiminde dederint presbytero norum, etc. Vide Moneta Baronum. Le Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 843 : duo sextaria annonse Marchialis. Vide Roman d' A this MS. : Nobilis Mdrquesius de Belloforti filius naMareschia. Un riche Due de grant povoir, turalis, etc. Alia ann. 1369. ibid. pag. 1 MARGHIANUS, MARCHIARE. Vide Puissans d'amis, riche d'avoir, Marcha 1. 350 : Item dictus D. Dalphinus promisit Y est Marchisans de la conlree. I MARCHICOMES. Vide Marchio. et donavit dicto Marquesio, nominibus t MARCHILEIUM, Mercatum, forum, t MARCHISARIUS, in Charta ann. 1371: quibus supra, arnezia eidem Catherines Gall. Marche, Armoncis Marchallach. Ludovicus Marchisarius de Salerno miles, competentia. Charta ann. 1206. torn. 2. Hist. Britan. etc. 1 MARQUISIUS, in Hist. Tullensi pag.

MAR
511: Edouardus de Barro Marquisius de Pontis-Monlonis... ejusdem Marquisii adjutor, etc. 1 MARQUISUS, in Oharta aim. 965. ex Tabular. Montis S.Michaelis : Lotharius G. D. Rex. Richardus Northmannorum Marquisus, cum auctoritate D. Johannis S. R. Sedis Papas restaurayit in melius locum S. Michaelis situm in maris pelago. [** Vide Glossar. med. Graecit. in voce Mapxeato?, col. 879.] IMARQUISIA, Marchionissa, Gallice Marquise. Regest. Parlamenti ann. 1403. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 342 : Hugo Dalphini Miles et Marquisia de Godeto ejus uxor, etc. 1 MARGIONISSA , Eadem notione, in Charta ann. 1124. apud Calmet. torn. 2. Hist. Lotharing. col. 275 : Ista et alia quamplurima contulit Otto Comes.... sicut pater SUMS Arnulfus Comes pridem contulerat jussu Marcionissee Mathildis. MARCHIA , Marchionatus. Speculum Saxonicum lib. 2. art. 12. 5 : Sententia in Comitatu reprobata, ad Marchiam appellari nen potest, licet Comes sit cum eo Comitatu a Marchione infeudatus ; et hoc ideo, quia in Marchia non est regalis 6cmnus, et eo jura eorum discrepant potissimum : ad Romanorum ergo Principem appellatur. Adde Wichbild Magdeburgense artic. 10. 1. MARCHIONES, apud Meginfredum de S. Emeranno, torn. 1. Antiq. Lect. Canisii pag. 63.73. et 122. Gomites Provinciae ad Regni confinia. MARGHIGOMES , Marchio et Comes , in Vita S. Wolfgangi Episcopi Ratispon. cap. 14. fet in Vita S. Ramuoldi Abo. num. 1. et 22. saec. 6. Bened. part. 1.] * Charta ann. 1122. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 277 : Ostenderunt antiquam Chartam, in qua Raimundus Marchicomes ecclesiam eandem dedit in alodein Juncellensibus, cum omnibus suis pertinentibus. MARCHATUS, pro Marchionatus, apud H. de Knyghton ann. 1339. nostris Marquisat. * MARCHIONALIS DIGNITAS. Vide supra Bannerialis. 1 MARCHIONES, MarchiaB, ut videtur, incolae, seu Marchiani milites. Est autem Marchia, limes Angliae proximo Walliam, hodie The Marches. Radulphus de Diceto in Imag. Hist. ann. 1173 : Receptus est intra burgum Marchionum catervis, Brebantinorum cohortibus faciem suam prsecedentibus. Et mox : Brebantinis et Marchionibus in direptionem cesserunt. Eorum praeterea meminit ann. 1174. et 1187. pag. 576. 579. et 639. ubi : Infinitum Anglorum, Marchionum, Walensium el Armoricanorum congregavit exercitum. Marchisii appellantur a Matthaeo Parisio, ann. 1244. pag.431. et ann. 1238. pag. 660. Atque ii praecipua militias laude et exercitatione praecellebant, maxime propter continua bella,quibus cum vicinis Wallensibus conflictabantur, cum fere semper eorum incursus retundere necesse haberent. j MARCHIONES, MARCHISENSES. Vide Mbneta Comitum Marchise, in Moneta Baronum. * MARCHIONITA, Marchiss seu provinciae limitanese judex. [** Marchae lignariae consortes. Vide in Marcha 1. mox Marckemote, Marcomanni et Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 502.] Charta Otton. comit. Ravensberg. ann. 1166. inter Probat. Anna). Praamonst. col. 698: Tribunos et jurisperitos in marchia conver-

MAR

MAR

271

santes secretius advocavi, qui unanimi- torn. 2. novaa Gall. Christ, inter Instr. ter in idpsum consentiebant.... Quando col. 453 : Et ipse (Episcopus) debebat et Marchionitss ligna cuique pro sua por- ppterat... suos equos stabulare inMarchotione partiuntur, duse illse curies illo tern- ciis dicti reparii... et fecit de Machoriis pore tertnino, pro placito succidant. expelli omnes equos quos invenit ibi, et * MARCHIPEDIUM, Idem quod mox suos et families suss et eorum qui secutn Marchipes. Chartul. eccl. Carnot. ann. erant, ibi reponi. Vide Mareschalcia. circ. 300 : Ipse coqus debet.... ponere ta MARCHOMANNICUS. Vide infra Marbulam ligneam, quse, est sub pedibus ma- comanni. triculariorum, quando tenent sanctam IMARCHONATICUS.Pabulum equorum, capsam prope altare, et extendere desuper jus exigendi fodrum. Charta an. circ. unum Marchipedium sub pedibus sacer- 813. torn. 1. novae Hist. Occitan. inter dotis. Instr. col. 37 : Ut nulla magna parvaque * MARCHIPES, Tapes, quo tabulatum, persona, neque Dux, neque Comes, neque vulgp Esirade, insternitur, Gall. Tapis Marchio, vir vel femina, neque ulla cleride pied. Inventar. S. Capel. Paris, ann. calis vel laicalis phalangia, potestatem 1335. in Reg. I. Chartoph. reg. ch. 7 : habeat nee paratas, nee Marchonaticos, Item quatuor Marchipedes de lana de ar- nee teloneos... ibi requirat. Vide Marchetmis Franciss ad quatuor compassus Fran- fuder. cias et Burgondias. Lit. remiss, ann. 1397. * MARGHRECHT, MARGHTRECHT, Jus in Reg. 152. ch. 72 : Un couvertoir de co- mercatum instituendi et vectigalia exeo nins, un Marchepie, un seurcot a femme, percipiendi. Charta Frider. imper. ann. une houppelande, etc. Marchepie prsete- 1189. apud Meichelbec. torn. 1. Hist. Frirea appellatur Instrumentum quoddam sing. pag. 380 : Cum dux Austrise Leopolpiscationi accommodum. Stat.ann. 1327. dus ejusque filius Fridericus omnem maex Reg. 65. ch. 69 : Item nous deffendons jeslalinostrssresignassentjustitiam,quam Marchepie a I'archet de Pasques a Pen- per dominicalia Frisingensis episcopi thecouste. Occurrit etiam in Stat. ann. quondam ab imperio possederant in Aus1388. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. tria, id est Marchrecht, etc. Alia Wols779. art. 47. keri Patav. episc. ann. 1195. inter Probat. <* MARCHIPIS, Tabulatum, Gall. Mar- torn. 2. Annal. Praemonst. col. 289 : Juschepied, estrade. Inventar. ann. 1476. ex titiam fori nostri in Patavia, quod MarTabul. Flamar. : Unum lectum incorti- chtrecht dicunt,justitiam quoque nostram natum... cum suo arcalecto postium co- de Thelo, quod muta vocatur, in perperalli et cum suo Machipe coralli, etc. tuum remisimus. * MARCHISANA , Italis, Marchesana, 1 MARCHUM, Idem quod Marca, PonMarchionissa. Charta ann. 1224. apud dus. Charta ann. 1347. apud Rymer. Gene, inter Gens. eccl. Rom. Mss. : Ego torn. 5. pag. 571 : Quindecim milia mardomicella Benedicta Marchisana Masse, carum sterlingorum argenti, ad commune judicissa Bealatrind, etc. Marclium Angliss. Ubi videtur esse pon1MARCHISINUS, MARCHisius, etc. Vide dus regale, quo cetera pondera probanMarchio. tur. Occurrit etiam in Statut. Astens. 1 MARCHITIMUS. Vide Marcha 1. cap. 11. pag. 17. * 1. MARCHIUS, pro Marcha, Pondus. "Charta Guid. episc.Clarom. pro villis Stat. ant. Florent. lib. 3. cap. 129. ex Biliomi et S. Lupi ann. 1281. in Reg. 73. Cod. reg. 4621 : Et d&mini monetse seu Chartoph. reg. ch. 1 : Qui libra propria aliquis alius... parliri faciat... quoniam, falsa, vel Marcho proprio falso vendiderit torsellum, pilam, puntellum, Marchium et convictus fuerit, sexaginta solidos comseu pondus monetse aurese vel argentese. ponet. Vide supra Marchius. Vide Marca 1. et infra Marchus 2. 1. MARCHUS, Scopus uvarum, race%.2. MARCHIUS^ [Italis Marchio, moule: morum, Gall. Marc de vin. In Statutis Simoni Johannis de Florentia aurifa- Synodalibus Odonis Episcopi Parisienbro... ad emendum per eos Marchios et sis cavetur, ne aliquis Christianus retiottonem ad faciendum plures campiones neat apud se Marchum vindemiarum, seu matres ponderum retinendorum in quern Judsei calcant aliquo modo, etc. TaCamera Apostolica ad justandum pro Dularium Ecclesiae Carnotensis ann. tempore stateras et alia pondera alme 1218. Ch. 145 : Et ad vindemiatores conurbis. (Mandam. Gamer. Apost., 12. ducendos, et racemos colligendos et folandos, et Marcum in torculari premendum, Aug. 1466, f. 81).] 1 MARCHIXAGA, Monetse species, forte sic dicta quod in districtu Marchionis f 2. MARCHUS, ut mox Marchum. Hem in usu esset. Chron. Estense ad ann. xiv. Marchos perlarum minutarum non 1393. apud Murator. torn. 15. col. 529 : computandarum , in Annal. Mediol. Dominus (Albertus Estensis) Marchio dic- ann. 1389. apud Murator. torn. 16. col. tam capellam dolavit insignibus introiti- 809. bus annuatim librarum mille MarchixaMARCHZAN. Lex Alemann. tit. 63. 5: garum summam capientibus. Si quis dentem absciderit , quern Ala* MARCHMUTTE, Idem quod Marchet- manni Marchzan vacant, etc. Lex Bajfuder. Charta Gonradill. reg. Rom. ann. war. tit. 3. cap. 1. 24 : Si quis alicui 1147. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. dentem maxillarem, quern Marchzan vacol. 346 : Statuimus etiam et benigna con- cant, excusserit, etc. Edit. Heroldi tit. 16. cedimus dementia, ut justitia ilia mar- Marchzant. Ubi Lindenbrog. dentes terchise, quss vulgo Marchmutte dicitur, et minales ita appellari posse putat, id opera, quse. hactenus a colinis (1. colonis) est^ qui caninosamaxillaribus dentibus exigebanlur, deinceps ad usum ejusdem separant, quos nunc Germ. Scheidelzaecclesise, conferantur. Ubi Leopold, dux nen appellant, p* Vide Graff. Thesaur. Austrise indiplom. ann. 1181. habet:Pa- Ling. Fr. torn. 2. col. 846. et torn. 5. bulum, quod marstallo nostro solvitur. col. 684.] Idem proinde est quod Marescalcia. Vide 1 MARCIA, vox Italica, rei cujusyis Marchimuotta. [** et Graff. Thesaur. faex, nostris Marc. Statuta Vercell. lib. Ling. Franc, torn. 2. col. 700. voce Mutti, 7. pag. 150. v : Item statutum est quod modius.] si homo vel aliquis de familia sua aliquas 1 MARCHOCIA, MAGUORTA, Equile, sta- scopaturas,.... compositam Marciam in bulum equorum, Gall. Ecurie, Armori- rug Us, vel plateis , vel viis projececis Marchaucy. Charta an. circ. 1297. rit, etc.

272

MAR

MAR
dioec. Paris. : Guido senior de Monte Letherico dat ut omnia prata quitta essent ab omni Marcocia armigerorum. Vide Marcouceia. MARCOMANNI. Hermannus de Lerbecke in Hist. Comitum Schawenburg. pag. 16: Vocitantur autem usitato nomine Marcomanni plebes undecunque collectae, quse marcam incolunt. Sunt autem in terra Slavorum marcae complures, etc. Vide Meibomium ad hunc locum p. 50. et Marchionita. * Eadem appellatione donati Normanni. Hinc * MARCHOMANNICA SEVERITAS, pro Normannorum sa3vitia, in Charta ann. 875. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 93 : In cornitatu Alvermco cellam S. Portiani, cum omnibus appenditiis suis, quse ipse solita pietate, causa confugii, monachis sanctse et intemeratse Dei Genitricis Marias sanctique Filiberti inclyti confessoris, ob vitandam Marchomannicam severitatem contulerat. De Normannis hie agi certum est ex Charta Caroli C. ann. 871. ibid. pag. 88. concedentis abbatiam S. Portiani monachis S. Filiberti ut quandiu persecutio Normandorum invaluerit, eandem abbatiam S. Porcianijam dicti/ratres(possideant)nec hue illucque vacillantes discurrant, ad locum refugii congratulantes aptum. Et ex Charta Joan. VIII. PP. ibid. pag. 99. ubi legitur : Verum quia ob vitandam persecutionem Normannorum prsedictum locum gloriosus rex necne pater ejus contulerant, etc. Normannica sssvitia, infra p. 111. ex Charta an. 924. * MARCONES, perperam, ni fallor, pro Martures, ferae scilicet exiguaB ex genere mustelarum, quarum pelles habentur in retio. Charta Henr. ducisCarinth. ann. 103. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 285 : Cum omni utihtate, silvis, venalionibus, piscationibus, pascuis, pratis, cultis locis et incultis,...castoribus et Marconibus Saltum autem , qui Vorst vulgo dicitur, cum omni usu, quern habet, venationibus , melle , pellibus Marconum, etc. I MARCOR, Sopor, Gall. Assoupissement. Regula monast. S. Csesariae torn. 1. Jan. pag. 731: Si qua gravatur somno, ahis sedentibus jubeatur stare, ut possit a se somni Marcorem repellere, ne in opere Dei aut tepida inveniatur aut negligens. Eadem notione Celsus lib. 3. cap. 20 : In hoc (lethargp) Marcor etinexpugnabilis perdormiendi necessitas. * MARCOROSUS , Surculis abundans. Glossar. Lat. Ital. MS.:Marcorosus,pieno de marza. Italis, Marza, surculus. Vide supra Malholhus. * MARCOSI SOLIDI. Vide infra in Solidus 2. MARCOUCEIA. Charta Roberti Comitis Drocarum ann. 1205. ex Tabulario Fossatensi f. 21 : Illam pratorum depastionem, quam in pratis subtus Torciacum sitis a media Martio usque ad 1. diem mensis Maii singulis annis habebamus, quse pratorum depastio vulgariter Marcouceia vocabatur, etc. Vide Marcocia. I 1. MARCULUS, Malleus pusillus, Isidore lib. 19. Orig. cap. 17. Marculus, petit mail, maillety in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Martialis Epigr. 57. lib. 12 :
negant vilam Ludiinagislri mane, node pistores, /Erariorum Marculi die toto.

MAR
Marco, Monetse minutioris species. Barel. serm. in fer. 2. hebd. 4. Quadrag. : Et omnis ludus qui inititur fortunse,... sicut de illo qui occisus est pro uno Marculo Mantuse. : -1. MARCUM, Scopus uvarum, racemorum, Gall. Marc de vin. Charta ann. 1217. ex Tabul. Major, monast. :Itaquod neminem virorum illorum sive mulierum, qui nobis debent pressoragium, si ad pressorium ipsius Simonis Marca sua detulerint pressoranda, contra nos prsesumat defendere. Alia ann. 1224. in Chartul. Barbel, pag. 281 : Homines de Nemosio non pressorabunt Marcum suum devineis suis, quas habent in censiva monachorum. Tabul. S. Maglor. Paris, ch. 14 : Coram quolibet lorculari erit qusedam porta, quae de die et de node quolibet anno, a primo Marco in vindemiis ibidem preasorato usque ad ultimum tantummodo erit aperta. Merc, in Consuet. Castel. ad Sequanam ex Cod. reg. 9898. 2. Vide Marchus 1. * 2. MARCUM, Signum, nota, stigma, Ital. Marco. Stat. crimin. Saonaa cap. 31. pag. 64 : Marchetur in facie Marco apparenti ferro ignito, ita quod cicatrix publice appareat. 11. MARCUS, Malleus major dictus quod major sit ad csedendum. Papias. 2. MARCUS, Excelsus, in Gloss. Arabico-Lat. 3. MARCUS, pro Marcha et limite, saepe occurrit in Tradit. Fuld. pag. 449. 450. 451. 452. etc. 522. etapud Freher. in Orig. Palat. 1. part. pag. 51. 4. MARCUS , pro Marca. Vide in Marca 1. ] MARDANUM, pro Maidanum. Vide in hac voce. MARDANUS, Mas ovium, in Foris Aragonensibus apud Michaelem del Molina in Repertorio, in voce Ganata : Marem ovium, qui alias dicitur Mardanus, si aliquis eum surripuerit, etc. JMARDARA Sous A, Toga pellibus mustellarum instructa. Epistolse qbscurorum virorum : Sed alias sum inimicus Jurislarum, quia vadunt in rubeis caligis, et in Mardaris scubis. Vide Martures. * MARDARINA PELLIS. Vide in Martures. * MARDARIUS, [Martre. DIEF.] MARDEGENA, Uv33 species, de qua Petrus de Crescentiis lib. 4. cap. 4. 1 MARDERELLUM. Charta ann. 1282. ex Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 1029 : Tradidimus et concessimus in feodum et hsereditagium perpetuum Radulfo dicto le Vilain... unam pechiam terrse... sitam juxta domum Roberti Grespin.... et aboutat ad vicum pro ante, et Marderellum pro retro. Forte nomen proprium loci alicujus, ut | MERDEEELLUM, apud Senonas, locus quidam suburbanus, vulgo Merderet vel Merdat. Charta Offlcialis Senon. ann. ann. 1275 : Recognovit concessisse quasdam cameras... sitas super Merderellum subtus muros Senonenses, etc. * Locus, ubi latrinaa publica?, ProvinCialibus Lou Mardaric.. * MARDOLUM, [Gall. Martre : Dua paria cirotecarum foderatarum de pellibus albis et Mardolis. (Invent. Calixt. Ill , an. 1458 , in Archiv. Vaticano).] * MARDORES, [Gallice Martres: Tres vestes, una videlicet nigra, et due rubee, omnes federate de Mardoribus. (Invent. Calixt. Ill, an. 1458, in Archiv. Vaticano).] T MARDRINUS. Albertus Aquens. lib. 2. cap. 16 : In splendore et ornatu pretiosarum vestium tarn ex astro quam auri-

1 MARCIABILIS. Vide Marchiabilis. 1 1. MARCIAGIUM, Martium seu trimestre frumentum, Gall. Ble Marsois. Charta ann. 1225. in Tabular. Eccl. Carnot. n. 203 : In ea (grangia) habere debent jure perpetuo omnia stramina et forragia cujuslibet bladi tarn hybernagii quam Marciagii. Vide Marceschia. T 2. MARCIAGIUM, Jus quod domino censuali et directo competit [* in mutatione domini, non venditione, ut habent Glossae Thaumasserii,]percipiendi fructus unius e tribus annis, aut medietatem ejusdem anni ratione fructuum ex industria procreatorum. Droit de Marciaige, vel Marciage, Marcier, ad calcem Consuetud. Burbonensis. Charta ann. 1308. in Tabular. Medii monast. Bituric. : Ab omni feodo, retrofeodo, rachatu, Marciagio, anniversario.... garantiet et deffendet. [*Charta Petri abb. Aquicinct. ann. 1310. in Reg. 47. Chartqph. reg. ch. 61 : In terris arabilibus, pratis et nemoribus, decimis, terragiis, redditibus, homagiis, foraviis, Marciagiis, introitibus, exitibus, releviis, etc.] MARCIALIS ANNONA. Vide Marceschia. * MARCIAMEXNUS[ Est munitio facta per prselium. DIEF.] * MARCIANI, Appellationis rationem docet Joan. Simoneta in Hist. Franc. Sfortise ad ann. 1448. apud Murator. torn. 21. Scriptor. Ital. col. 470 : Quod essent prseter cseteros maxime studiosi Venetx dignitatis, a divo Marco evangelista Marciani appellati. * MARCIATON, Unguenti genus. Epist. 1. Hugon. Metelli ad S. Bern. torn. 2. Monum. sacr. antiq. pag. 322 : Componunt unguenta ad tollendos morbos mentis ef/icacia... Componunt Marciaton viride, quod facit animum, non corpus vivere, cujus viridltas propter frigus non marcescit, nee propter ardorem cancri pallescit aut languescit. Glossar. Lat. Ital. MS. : Marciatum , uno unguento. Itali dicunt Marcire, pro Tabescere ; a quo fortasse voce etymon. MARC I DARE, Turpare , dissipare, in Gloss. Arabico Latinis. * MARCIDITAS , Marcor , flactor , in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Vide Marcor. MARCILIS. Chronicon Andegavense ann. 1163. torn. 1. Bibl. Labbei : Hoc anno Rodulfus Senescallus turn temporis in Santonia extorsit a Pagano Priore S. Georgii de Olerone 150 nummos, inscio Abbate Gerardo, et 12. scyphos argenteos Marciles. Vide Mazer. [Forte, qui unam marcam appendebant.] MARCIO, Latomus. Vide Macio. ~ MARCIONISSA. Vide Marchio. MARCISCA, ut Marceschia. Vide ibi. MARCIUM. Vide Marejum. . MARCKEMOTE , Marchio. [ Vide Marchionita.] Charta Theodorici Episc. Traject. an. 1200. apud Jo. Lindeoornium in Not. Episc. Daventriensis pag. 514 : Comprovinciales et Commarchiones, qui vulgo Marckemote vocantur. Adde pag. 519. 1 MARCK-FUTER. Vide Marchet-fuder. * MARCKIA. Vide infra Marka. * MARCLENIA. Testam. Romei de Villanova ann. 1250. ex Tabul. D. Vencise : Item debeo Isnardo de Castronovo pro Marcleniis mihi factis in civitate Nicise usque ad viginti quinque libras Turonenses. An Thorax maculis contextus ? Vide Macula 2. * MARCOCIA, Jus herbam immaturam depascendi. Tabul. priorat. Longi pont.

Martulum scripsit Plinius lib. 7. Hist. Natur. Est autem Marculus diminutivum a Mercus 1. * 2. MARCULUS , dimin. ab Italico

MAR
frigio, et in niveo opere harmellino et ex Mardrino, grisioque et vario, quibus Gallorum Principes prsscipue utuntur. Idem lib. 8. cap. 20 : Sustulerunt... molles vestes, pellicios varios, grisios, harmellinos, Mardrinos, etc. Ex quibus certum videtur vocem Mardrinus intelligendam de pellibus mustellarum, quse magno in pretio apud nostros erant, atque adeo idem esse quod Manures. Vide in hac vpce. Hinc facile crediderim pro Mardrinus legendum esse Martrinus. [** Mardrinus occurrit etiam in Ruodlieb. fr. 13. yers. 108. Vide Mantel in Manta.] Mardrinus, alia notione, occurrit in Mazer. ] MARDRUM, f. pro Maldrum, Mensurse genus. Vetus charta Cantabrig. apud Somnerum in Tractat. de Gavelkind pag. 135 : Concessi etiam eis quietantiam Mardri infra urbem. Vide Maltra. * Mardre , quod idem esse videtur atque Mardrum, recensetur inter privilegia civitatis Rigensis in Charta ann. 1452. torn. 5. Cod. diplom. Polon. pag. 137. col. 2 : Confirmavimus omnia eorum privilegia,... tarn quse loquuntur super judiciis, libertatibus, et Mardre vulgariter dictis, nostrss civitatis Rigensis, quam super aliis libertatibus. Quae vox, si ad Maldrum referenda est, absolutionem a prsestatione pro mensuris exsolvenda signiflcat. MARDUBINA PELLIS. Vide in Martures. MARE, Receptus quarumvis aquarum. Isidor. lib. 13. cap. 14. ex S. Hieronym. in Qusest. in Genesin: Mare est aquarum generalis collectio : omnis enim congregatio aquarum, sive salsse sint, sive dulces, abusive maria nuncupanlur, juxta illud : Etcongr eg ationes aquarum vocavit maria. Monumentum Ancyranum : Rivo& aquarum compluribus locis vetustate labentes refeci, et aquam, quse Maria appellatur, duplicavi, etc. [Chron. Farf. torn. 2. Murat. part. 2. col. 409 : Concessit Guidonato unam peliam terrss ad casas sedificandum, et alias res ibidem ad cellam nostrum S. Mariss de Minione pertinentes ... et si necesse esset, gunitas ad Mare faciendum.] Gervasius Tilleberiensis lib. 3. Otior. Imper. cap. 54. observat, Hebrseos lacus majores , seu quamlibet congregationem aquarum, maria appellare. [Cui concinit Petrus Abaelardus Exposit. in Hexam. apud Marten, torn. 5. Anecd. col. 1380: Apud Hebrseos cunctse aquarum congr eg ationes, sive salsse, sive dulces appellari Maria dicuntur.] Ita lacus Tiberiadis, quern Pausanias lib. 1. Eliac. X([ivY)v Tt6epia5a yocat, semper 6d),a<7<Ta TTJ; TigeptaSo? dicitur in Evangeliis ; S. Lucas Xtuvyjv perinde vocat, quod alii OaXaffffocv de Gennasara. Sed et observatum a Scholiaste Oppiani lib. 3. Halieut. v. 215. eumdem Poetam mare, XCJAVY]V appellare. Lacus Asphaltitis, Mortuum mare vulgo appellatur. Inde forte enatae voces, moer, mor, pro palude, aut lacu, apud Germanos, Flandros, et Anglos, apud quos, ut auctor est idem Tilleberiensis cap. 90: Omnis concursus meer seu Mare dicitur. Hinc stagna Haveringmere , Mare Haveringi, Wlferesmere, Mare Wlferi Regis,etc. [Charta ann. 1218. apud Kennet. Antiquit. Ambrosden. pag. 187: Cum marisco integro qui vocatur Croowelle-moor. Alia ann. 1499. ibidem pag. 531: Incipiendo juxta quoddam parDum Moore jacens ad finem cujusdam semite.] Vide Caesarium fratrem S. Gregorii Theologi Dial. 1. cap. 81. Conrad. Usperg. Propontidem paludem vocat : Usque ad paludem sive sinum Maris, qui Jlrachium S. Georgii dicitur, devastantes. V

MAR
Fundatio Monasterii S. Crucis Burdegalensis : Cum Oratorio S. Dei genitricis Mariss, cum aquis dulcis de Mare salissse, usque ad Mare dulcia, cum montaneis, cum pineta, cum piscatione, etc. ubi mare salissse videtur esse, quod dicimus, Mer salee. 3ST Audiendus ea de re, le Roman de la guerre de Troyes MS. :
En la partie d'Orient, Dont ja parlai premierement, Oil seul huit mers ; c'est Capion, Et 1'autre est mer Persicon, Li tierce nomerent, ce m'est vis, La mer de Tymbriadis, Li qatre renoment apres Par nom la mer Eufrates, Et la qinle mer Rubrum, Li siste mer Arabicum, Li septisme mer ot nom Champforte, Li huitisme dient la mer Morte.

MAR

273

1 MARE AUSTRALE, Mare Tyrrhenum, Gall. Mer de Toscane, pars maris Mediterranei. Charta divisionis regni inter fllios Caroli M. : Una cum ducatu Tuscano usque ad Mare australe et usque ad Provinciam. MARE GR^CORUM , Mediterranean. Bracton. lib. 5. Tract. 2. cap. 2. 3. ubi de Essoniis : Sunt quidem de ultra Mare plura genera, scilicet de ultra mare et citra Mare Grsecorum, et est Essonium de ultra Mare Grsscorum et de citra Mare Grsscorum sicut in peregrinatione versus S. Jacobum, etc. Vine. Belvac, lib. 32. cap. 21 : Intrantque Mare Grsecise , quod dicitur magnum Mare. Mare Grsscum, in Monastic. Anglic, torn. 2. pag. 193. Ita apud Brittonum pag. 119. d. v. MARE LEONIS, Pars maris Mediterranei ad Galliaa littora,, vulgo la Mer des Lions. Gesta S. Ludovici ann. 1269: Die vero Veneris subsequenti circa medium noctem ventorum turbinibus procellosos fluctus exagitans mare discutitur in Maris Leonis introitu, quod ideo sic nuncupatur, quod semper est asperum, flucluosum et crudele. Petrus Alectensis Episcop. Senogall. in Itinerario Gregorii XI. PP. : Noster transitus fuit ante Leones Forojuliensis dioscesis. Golf de Lleo, apud Raimundum Montanerium in Historia Reg. Aragon. cap. 172. Vide nuperam Notitiam Galliae. MARE MAGNUM, non modo Veteres vocarunt Mare illud, quod Mediterraneum dicimus, ut observavit Turnebus lib. 19. Advers. cap. 20. lib. 20. cap. 26. sed etiam Scriptores mediae setatis, atque in iis Sidon. in Panegyric. Majoriani v. 394. Senator, lib. 4. Epist. 50. Isid. lib. 13. cap. 16. S. Eucherius de Laude eremi, Fulcherius Carnotensis lib. 2. Hist. Hieros. cap. 55. lib. 3. cap. 34. 59. Villharduinus n. 65. Conrad. Usperg. ann. 1152. Brocardus in Descript. Terrae Sanctae pag. mini 259. 286. Chronic. Novalicense lib. 5. pag. 641. vetus Charta in Chronol. Lerinensi 1. part, pag. 365. Historia Cortusiorum lib. 10. cap. 7. Ruffus in Comitibus Provinc. pag. 64. etc. Papias : Mare magnum est, quod ab Occasu ex Oceano fluit, et in Meridiem vergit, deinde ad Septentrionem tendit: quod inde Magnum appellatur, quia cxtera maria in comparatione ejus minora sunt. Istud est et Mediterraneum, etc. Cselius Aurel. lib. 2. Acut. cap. 30: Vulgus quadam consuetudine propria atque dominantia magnis nominibus appeliat, ut Magnum mare, sacrum mare, atque luem deificam, epilepticam passionem. MARE MAJUS, Idem quod Mare magnum. Conventiones Michaelis Palaeo-

logi Imperat. et Genuensium a nobis descriptse in Hist. Franco-Byzant. pag. 11: Promisit iterum et convenit, quod non permittet de castero negotiari inter Majus mare aliquem Lalinum , neque Januensem et Pisanum. [Bernardi de Breydenbach Itin. Jerosol. pag. 170 : Libet hie prseterire mare Euxinum (ut aiunt) Mediterraneum, quod etiam vulgo Mare majus dicitur.] 1 MARE ORIENTALE, Pars oceani Septentrionalis seu maris Baltici. Praeceptum Ludovici Pii de institutione Episcopatus Hammaburgensis torn. 1. Capitul. col. 683 : Certo limite circumscriptum esse volumus, videlicet ab Albia flumine deorsum usque ad mare oceanum, et rursum per omnem Slavorum provinciam uque ad Mare quod Orientale vacant, et per omnes prssdictas nationes Septentrionis. MARE PETROSUM, Mare Adriaticum. Breviloql : Adria est Mare petrosum, et dicitur ab Adros, Greece, id est, Petra, eo quod magis est petrosum quam alia maria. MARE SCOT/WE, in Legibus Malcolmi II. Regis Scotiae cap. 8. | 1. appellari ait Skenaeus amnem seu fluvium, cui nomen est Fortha: cujus aestuarium Lothianam et Fifam Provincias separat, et reliqua omnia aestuaria in hoc regno magnitudine superat, ideoque Mare Scoticum dicitur. Ita Buchan. lib. 1. Forthsen, mare Scoticum vocat, pag. 14. "-MARE GERONDA, Fluvius, vulgo Gironde. Charta Henr. V. reg. Angl. ex Cod. reg. 8387. 4. fol. 44. r: Usque ad bocam Jalse, ubi Jala cadit in Mare, vocatum Geronda.... Aqua appellata Blanqua descendit usque ad bocam sterii de Correyano, ubi dictum esterium cadit in Mart, vocato Geronda. Vide Vales, in Notit. Gall. pag. 222. col. 2. MARTA QUATUOR. Statutum de Religiosis ann. 7. Edw. I. Regis Angliae : Et si omnes hujusmodi capitales domini hujusmodi feodi, qui plenss setatis fuennt, infra quatuor Maria, et extra prisonam, per unum annum et dimidium negligentes fuerint, vel remissi in hac parte, etc. MARE VITREUM, Vasis species. Charta Hugonis Ducis Burgundiae torn. 6. Spicilegii Acheriani pag. 456: Caps* argentese,... urceolum, Mare vitreum unum, corona argentea una, etc. MARE, incerta mini notione, nisi paludem sonet. Vetus pactum iiuptiale MS. ann. 1129 : Excepto usufructu feudi Guillelmi Montispessulani. et drudaria Pontii Raimundi, et unius Maris. MARIS DESPONSATIO. Andr. Dandulus in Chr. MS. ann. 1176: Tune summus Pontifex (Alexander) gratias Deo agens, anulum duci porrexit, dicens, Te, fill Dux, tuosque successores aureo anulo singulis annis in die Ascensionis Marise Mare desponsare volumus, sicut vir.... sibi desponsat uxorem, cum vere ipsius custos censearis, et ab infestationibus nostrum mare tutum conservasti. Vide eumd. sub ann. 1177. Nota sunt, quae observant Veneti in ejusmodi ceremonia. * MAREA, a Gallico Maree, Marinus piscis. Arest. parlam. Paris, ann. 1379. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 407: Pro quolibet calatp Marese, unum denarium,... pro quolibet equo portante Maream, unum denarium. MAREARCHDS, MARISARCHUS, Amiralius, Thalassiarcha, vel Prsefectus maris: vox ex Latina et Graeca compacta, apud Henric. Knyghtonem in Edw. III. et Ricardo II. | MAREARE, Mare navigare, Hispanis 35

274

MAR

MAR

MAR
* 2. MARESCAGIUM, f. pro Marcagium, Jus marcandi seu signandi ligna. Arest. ann. 1351. 30. Apr. in vol. 2. arestor. parlam. Paris.: Item dictus dominus (villse de Hamo) nisws fuerat aufurre ab eisdem (majore et juratis) Marescagium lignorum et mensuragium carbonum. MARESCALCUS , MARSCALGUS , etc. Equiso, Curator vel Prsefectus equorum, ex Germ, march, vel marach, equus, et schalch, potens, magister, ut est apud Rhenan. lib. 2. Rer. Germ, vel famulus, minister, ut apud Cluver. in Germania antiq. lib. 1. cap. 8. Anonymus de Nominibus Germanorum: Marschalcus nullum nomen fcedius est corruptum per Italos. vel Scriptores. Est enim id, quod Mehier, seu major, et Stalker, qui est Magister equitum, ab equitatibus gubernandis ; et dicendum ac scribendum fuit Merstalhere, id est, major, superior, summits Magister equitum, qui est hodie titulus Duds Electoris Saxonise: ac si non fuisset vox ea corrupta, non esset opus nunc addere Archivelerz-marschalk ; sed Merstallerr, dedisset id, quod Erz vel Archi, cum significet summum Magistrum equilum. Quasi vero Marschalci vox non ab ipsis Francise incunabulis nota esset. Lex Salica : Si quis majorem, Infertorem, Scancionem, Mariscalcum, Stratorem,.... occiderit, etc. Lex Alemann. tit. 79. 4 : Si Mariscalcus, qui super 12. caballos est, occiditur, 11. solid, componatur. [** IIpwTOCTTpa-ropa vertit Nicetas in Balduino num. 1. Vide Glossar. med. Grsecit. in MapiffxaUo? col. 879. Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 482. voce Marahscalh, et Murator. Antiq. Ital. torn. 1. col. 119.] * Horum offlcium in aula Regia aliquando ex concessione regis ad fllios transiit, ut docent Annales Victor. MSS. ad ann. 1214: Sepultus est (Henricus Do marescallus) in monasterio de Torpanaio, cui in Marescallia de mera benignitate regis Philippi successit fllius ejus Johannes impubes. Sed Galterus de Nemosio in Vastineto ejus vices gessit, quousque ad setatem adultam pervenisset. * Suos Marescallos habuere etiam reginse Francorum : Guillermus Marescallus carissimse consortis nostrse Johannes reginse Francorum, in Charta Phil. Pule, ann. 1304. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 480. v. col. 2. MARASCALCUS, ex Marach, equus, de qua voce supra. Capitul. Caroli Cal. tit. 1. cap. 13 : Quando Marascalcos suos ad fodrum dirigunt. Vide mox, in Marescalcia. 1 MARGHALCHUS, in Charta Frederici Landgravii Thuring. ann. 1335. apud Schannat. Vindem. litter, pag. 135 : Testibus his, Petro dicto Portik Marchalcho nostro. 1 MARESGALGHUS, in Annal. Mediolanens. apud Murator. torn. 16. col. 828. | MARESCALLUS, in Legibus Palat. Jacobi II. Reg. Majoric. torn. 3. SS. Junii pag. xxni: Equorum cura non solum consistit in victualibus ministrandis, sed etiam in ferraturis eorum pedibus affigendis, aegritudinibusque curandis et minutinnibus faciendis, quse omnia solent per Marescallos expediri. Et alibi passim. j MARESGIALUS. Anecdota Murator. torn. 3. pag. 219 : Antonius de I'Acqua in tarn arcto atque extremo casu nee sui immempr, nee desertor fuit, inquiens : Maresciale, non hac intrabis urbem via. 1 MARESQUALQUUS. Charta ann. 1220. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 93: Isti denarii dividuntur in sexdecim partes, de

\ 1. MAREMMA, vox Italica, Ager ferMarear, Ital. Mareggiare. Charta ann. 1231. ex Arch. Castri Nannet.: Salvi con- tilis et cultus ad maris littqra. [* Acad. ductus et victualium pro navigantibus seu Cruse, n u d e , Regio maritima, ora.] Mareantibus per mare Britannicum. Chron. Astense ad ann. 1312. apud '-' Fluctuare, per mare vel in portum Murator. torn. 11. col. 236: Henricus navem dirigere, nostris alias Marker et cum paucis militibus, et quasi occulte Marer. Charta ann. 1342. in Reg. 74. equitavitilla node per Maremmam, donee Chartoph. reg. ch. 492 : Accordons... que pervenit ad terram Comilum de S. Florio, des ores en avant lesdiz religieux aient etc. Vide Maritimae. et prengnent... de chascune gabarre, qui * 2. MAREMMA, Cataplus, ut opinor, par ledit port Mareera, dix soulz chascun Gall. Floite marchande. Pactum inter an qu'elle Mareera audit port... Et est Pisan. et Arelat. ann. 1221. apud Murapar le transige et accorde, que si par tor. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. leur fait, fauteou coulpe.... I'en nepeust 398 : Et quod in prima andata, quam hoc bonnement et liberament Mareer par anno et singulis annis de cetera fecerint ledit port, etc. Lit. remiss, ann. 1391. in Maremmam pro blada, quaecumque ligna Reg. 141. ch. 89 : Tu as fait que faux et fuerint, ad portum Pisanum venient, et traitre d'aler Mareer avecques autres que potestati vel rectoribus vel consulibus, qui ceulx avec qui tu te estoies lone. Alise pro tempore tune erunt, eorum adventum ann. 1453. in Reg. 82. ch. 52 : Le maistre significabunt. Vide supra Mareare. d'icellui balenier le vault habandonner, [ Vide Manama.] disant que plus ne le Mareroit pour le MARENA , Dalmatis dictum videtur grand trait qu'il portoit. Occurrit prse- tributum de mercibus, quse ex mari imterea torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 792. portantur, persolvi splitum. Charta GreMaroier, eadem acceptione, in Lit. re- gorii II. Comitis civitatum Dalmatise miss, ann. 1453. ex Reg. 182. ch. 59 : Le ann. 1315. apud Jo. Lucium lib. 4. de suppliant, depuis qu'il vint a Vaage de Regno Dal mat. cap. 13: Item quod de xvij. ans ou environ, il s'est mis a maron- tributo civitatis et Marena, cum nos mener sur la mer,... tellement qu'il savoit dietatem habemus, et aliam medietatem bien et sceurement mener, conduire et Commune Almiss. etc. ;;:; Maroier ung navire. Vide infra Marrones. MARENCIA, Mulcta aut poena, quse MARECALCIA. Vide in Marescalciis. pro levioribus delictis vel pro defectibus MARECLA, Partes maritime?, dici vi- seu absentia irrogatur. Srat. MSS. eccl. dentur in Annal. Csesenat. ad ann. 1297. Tull. ann. 1497: Et ibi instituuntur offiapud Murator. torn. 14. col. 1115 : Csese- ciarii ad Marencias super defectibus aut nates cum Romagnolis... et Imolensibus excessibus in officio divino per totum cremaverunt citra Mare'clam quasi totum annum com missis, qui defectus seu MaComitatum Arimini et Lonzanum. rencise.... applicantur ad convivandum MAREDES. Charta Hispanica ann. 955. episcopum et ceteros de numero innocenapud Sandovallium : Offero et concede tium, etc. Vide Marancia. Ecclesiam sanctse Marias de Flebenia, * MARENNUM, MA.RENUM, Materia liquse est sita in Alfoz de Celorico, cum gnea sedibus sediflcandis idonea, Gall. Ecclesia Sancti Rotnani, et cum hsaredi- Marrien, vulgo Mairain. Charta ann. tatibus, et collatis, et cum quantum ibi 1208. in Chartul. archiep. Bitur. fol. 166. ad me pertinet et illam meam Maredes, r. : Si vero in via publica, quse ducit a quse est in Alfoz de Ceroceda, quam com- capella Gilonis ad sanctum Palladium, paravi a Rege meo Ordonio, etc. inventum fuerit ducens lig na seu Marennum, jurare poterit quod non sit de bosco MAREDUS, Madidus, udus. Papias. | MAREJUM, Mercatum, forum, Gall.ipsorum, etc. Arest. parlam. Paris, ann. Marche. Charta Philippi Aug. Franc. 1261. in Reg. Olim fol. 115: Marenum Regis pro hominibus Clariaci ann. 1201. aptum pro molendinis suis reparandis. apud Stephanot. torn. 13. Fragm. Hist. Charta ann. 1294. in Lib. nig. 2. S. MSS. pag. 176.: Quando homines de Cla- Vulfr. Abbavil. fol. 65. r.: Thesaurarius riaco-ibunt Aurelianis cum mercatura dicebat et asserebat vetera Marena seu sua, pro quadriga sua solum nummum ligna ejusdem ecclesise nostrse, quse proppersolvent in urbis egressu, scilicet quando ter nimiam vetustatem... de tecto... depoibunt non causa ferise, et quando causa nuntur, etc. Lit. remiss, ann. 1389. in ferise in Marejo ierint in ingressu Aure- Reg. 137. Chartoph. reg. ch. 79 : Aucuns lianis quatuor denarios persolvent. Eadem charretiers furent trouvez menans trois habentur in Charta ejusd. Regis pro charretes chargees de Marrien, etc. Vide hominibus Boscom. ann. 1186. torn. 4. Materia. Ordinat. pag. 67. ubi pro Marejo editum * MARENSALIX, Salicis species, Gall. marcio; unde suspicor.id intelligendum La saulemdle. Charta Th. comit. Pertic. de feriis quse mense Martio Aurelise ann. 1217. in Reg. forest, comitat. Alenhabebantur. [* Pro Martreium, ut opi- con. fol. 50. r. ex Cam. Comput. Paris.: nor. Vide infra in hac voce.] Confirmamus quod prior et monachi (de * MARELARIUS. Vide infra Marrela- Bellismo) in praedicta foresta nostra perrius 2. cipiant pacifice et quiete quercum et fa* MARELIUM, PaluSj locus palustris. gum, sitas, stantes, et bolum et salicem , Tabul. Vallis B. M. in dioec. Paris. : et Marensalicem, etc. Vide infra Marsalix. Drogo Buffe cum se in ecclesia Vallis ] MAREPAHIS, Marepalis, Marepazis. sanclss Marias Dei servitio subdidisset, Vide Marpahis. dedit eidem in eleemosynam nemus de * MAREQUIN51 TERRA, Pagi cujusdam guerreria, cum ipsa guerreria et Mareliis nomen, in Charta ex Tabul. Ruse : Davit adjacentibus sui juris. Vide supra Mar- Jacobus Sanglet jornale de sua terra in chilium. marisco de Marequinas terra sancto SpiT MARELLA. Ludere ad Marellas, Jouer ritui Crucifixo de Rua. aux Marelles vel Merelles, ludi genus f MARES, Palus, stagntim. Charta Lunotissimum, in Satutis Montis Regal, dovici Pii ann. 832. apud Felibian. in pag. 178. Vide Menag. in Orig. Gall. v. Hist. S. Dionysii pag. LII : Villam si Merelle, et infra Marrella. quidem quss dicitur Brinevallis, nee non 1 MARELLUS. Vide Merallus. et Mares et piscaturam in Tellis cum * MARELUCIUM. [Merlens. Glos. Lat. omni integrilate, etc. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. S.l 1. MARESCAGIUM, MARESCHEIUS. Vide MAREMIUM. Vide Materia. infra Mariscus.

MAR

MAR

MAR

275

quibus D. Comes capit septem paries, et pus Valesius. Idem quoque colligitur ex MARESGALLUS BANGI REGII, apud AnMaresqualquus novem partes. Petro de Craon, qui Marescallus Francise glos, Mareschal du Bane le Roy, in StaT MARISCALCUS. Charta ann. 1077. torn. dicitur in Charta ann. 1382. et dehinc eo tuto Edwardi III. ann. 5. cap. 8. cui 2. Gall. Christ, inter Instrum. col. 351 : nomine nusquam appellatur. Vide Me- potissimum incarceratorum cura incumNon aliquis propinquus, non dapifer, non nag. in Hist. Sabol. pag. 267. bebat. Inde Mareschalcia dictus ipse 533?" Marescalli, qui apud nostros se- careerLondinensis. Vide Placita Coronse praepositus, nonMariscalcus,nonserviens, cundus a Comite stabuli, prsecipua heec lib. 2. pag. 73. etc. | MARSCALLUS, in Charta Henrici Rom.fuit praerogativa, ut primae scilicet exerMARESGALLUS FIDEI, dictus Guido Reg. ann. 1233. inter Instr. Hist. Alsatiae citus fronti prseesset: quae tandem di- de Levis, Marescallus exercitus Crucesipag. 37: Feodum quod D. Fridericus gnitas eo peryenit, ut a Regibus exinde gnatorum contra Albigenses, ut auctor Mamcallus de Hagenowe a nobis in villa cautum fuerit, ne haereditario jure in est Tillius : sed idem in Charta, quam eadem familia permaneret. Charta ann. ipsemet exaravit anno 1229. in 30. ReBenheim habere dignoscitur. | MARESCALLI, seu Equisonis offlcium1223. apud Marten, torn. 1. Ampliss. gesto Archivi Regii Ch. 75. sic inscribifuse explicatur in Ordinatione domus Collect, col. 1175 : Ego Johannes Mares- tur, Guido de Liviis Marescallus domini Humberti II. Dalphini ann. 1340. quam callus D. Ludovici Regis illustris ; notum Regis Francias illustris in partibus Albiconsulas torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 394. facio universis... me super sacrosancta gensium. Ita ut titulus Marescalli Fidei MARSCALCUS, in Capital. 2. ann. 813. jurasse ipsi D. Regi, quod non retinebo a vulgo ei attributus sit, quod pro Fide equos nee palefridos, nee roncinos, reddi- Catholica militaret. In Tabulario S. cap. 10. MARSCHALCUS. Cpnstitutio Caroli tos ad opus meum rations ministerii mei Dionysii Thuano, uterque Guido de LeCrassilmp. de Expeditione Romana 6: quod habeo de dono ipsius D. Regis. Nee viis, pater et fllius, Marescalli AlbigenSinguli vero Principes suos habeant Offi- ego, nee hasredes mei, reclamabimus Ma- sium inscribuntur in Litteris ann. 1233. cionarios speciales, Marschalcum, Dapife- rescalliam jure hsereditario tenendam et et 1234. Horum pree caeteris meminit rum, Pincernam, et Kamerarium, qui habendam. Duellis quoque praeerat Ma- Monachus Vallis Sarnai cap. 56. 62. et quatuor quanta plus in stipendio, in ves- rescallus qua in re quae fuerint illius Chronicon Flandriae vernaculum cap. titu, in equitatu, prss casteris sunt hono- juravidesis in Edicto Philippi Pulcri 27. Guill. Guiart. ann. 1264 : randi, scilicet et unicuique istorum decem in voce Duellum. Hac dignitate per Souffri le jour d'armes le pois librae cum tribus equis tribuantur, quar- baculum hodie investiuntur Marescalli, Li Marechaus de Milepois. tus Marscalco addatur, quorum unum ad quod ante annos 200. apud Italos in usu prsecurrendum, alterum ad pugnandum, fuisse, cum alicui praefectura copiarum MARESGALLUS tertium ad spatiandum, quartum ad lori- conferebatur, testis est Leonardus Bru- men Marescalli FORINSEGUS, ad discriAncam portandum. Adde Arnold. Lubec. nus in Orat. habita ad Nicolaum Tol- glis dicitur, ut aulse, qui Intrinsesus cap. est lib. 3. cap. 9. lentinatem ducem Florentinorum. Vide 4. Ejusmodi autem in Fleta lib. 2. Marescalcia, MARESCALLI postea dicti, qui exerci- Valesiana pag. 193. [** et supra An- utor ejusdem Scriptqris) est (verbis tibus et copiis militaribus praeerant, nelatus de baculo Marescallorum An- Magna Sergentia Regis Comiti quaedam NorfolDucibus interdum dignitate et imperio gliae.] cum S5P" Marescalli dignitas in Dalphi- ciensi in feodo commissa, cui, Regi inferiores, ut qui Conestabulo suberant. personaliter pro Unde Budeeus Marescallos esse apud natu, eadem quse in Francia ; sive Ma- debitum servitium Sergentia ilia facere non semper nostros opinatus est, qui Grsecis itoXe- rescallum Dalphinatu, sive Marescallurn possit, licet loco suo quemdam Militem dicti. Polemon pag. 3 : Ka\ yap in armis, aut Marescallum aciei appella- constituere, assensu tamen Regio interetmv, 6? xa\ TOU TroXe;j.ap)(ou *a\ veris ; iis quippe nominibus idem offl- veniente, qui vice dicti Comitis faciat sort. Matth. Paris ann. 1214 : Rex cium designatum reperire est. [* Vide quse fuerint facienda: cui quidem serautem Joannes constituerat Marescalcum Hist. Dalph. torn. 1. pag. 49.] Rege lllius exercitus Willelmum Comitem SaMAGNUS MARESGALLUS, apud Anglos, vienti commissa est virga corara unde risberiae, cum militia Regni Anglorum. qui Comes Marescallus interdum dicitur, deferenda, quae significat pacem,leucaVirgata appellatur spatium 12. [Fridericus in Constit. Sicul. lib. 2. tit. ut in voce Comes adnotavimus. Vide rum, quee sequitur Regem, ubicumque 20 : Quae omniaper Marescalcum nostrum, Matth. Paris ann. 1233. pag. 263. fuertt. In omni autem guerra seu bello vel per alium qui exercitui de mandato MARESGALLUS AULJE, et Marescallus nostro pro tempore praeerit, probari debe- intrinsecus, apud Anglos, cujus officium Regis, ejus est offlcium, esse in prima exercitui, bunt. Chronic. Domin. de Gravina apud est Mensis prssparatis, mappis stratis, acie, et loca assignare totimoraturi, et in quibus erunt Murator. torn. 12. c. 569: Mandaverat intrinsecos et extrinsecossecundum facul- universis, autem pacis ejus offlcium etc. est autem Imperatrix ipsa sui exercitus Ma- tates suas evocare, et decenter et curiose Tempore rescallo, quod, etc. Hinc Prsepositi guer- collocare, et indignos ejicere, nonpermit- hospitia liberare seu assignare Camerario Regis pro Rege et Camerario et inrarura dicuntur in Ordinat. Caroli Lo- tere canes aulam ingredi, et toti familiar trinsecis suis, et alia exequi, quae refert cumtenentis Johannis Reg. Fr. ann. Regis, ipso monente, hospitia liberare, in Schedae 1356. torn. 3. Ordinat. pag. 112:] Mares- Fleta lib. 2. cap. 15. Intrinsecus dicitur idem aAuctor cap. 5. ut et quas hie Gallicse, Spelmanno rurchal de I'Host le Roi, apud Littleton sect. eidem Scriptori eodem lib. cap. 5. | 2. sum describemus, editae, multa contiquod Liber rubeus Scacarii Anglici fol. 30 : neant haud passim obvia. 102. Willelm. Brito lib. 8. Philippid. : De officio Marescalcias servivit Gilbertus Cujus eral primum gestare in praelia pilum, Le Conte Marescal doit avoir le paleStrogull, cujus est officium tumultus Quippe Marescalli claro fulgebat honore. sedare in domo Regis, liberationes officio- ft'oy le Roy, ou tout le harnois, et le paleNeque hie omittendum vocis, etsi in- rum facere, ostia aulse Regis custodire. froy la Royne, avecq la chamber, quant sulsum etymon, quod habet Matth. Recepit autem de quolibet Barone facto ilz vendront au lieu, ou ilz dovient estre Paris ann. 1245: Willellelmus, utpote bel- Milite a Rege, et quolibet Milite, palefri- corones a lour descendre. licosus et strenuus, dictus Marescallus, dum cum sella. Apud Matthaeum Paris Le Conte doit estre plus pres au Roy, ann. 1250. dicitur Marescallus aulse Re- quant il serra corone, et il doit la Corone quasi Martis Senescallus. SSP" Et quidem veteribus nostris Scrip- gicBvirgam praeferfe Magno Marescallo. en sa main tenir, et metlre la Corone sur toribus Senescallus et Marescallus idem Vide Radulphum in Vita S. Ricardi la chief du Roy. Episcopi Cicestrensis num. 26. Doit le Conte mettre la main a la flour sonabat. Hinc Philippus Mouskes : MABESGALLUS REGIS DE FEODO, dici- devant, et tenir celle flour en sa main, et Hue li grans ot ce non, cil tur in Statuto 2. Westmonast. cap. 46. soutenir la, Corone, pour ce, qu'il est MaSi fu fais Seneschal de France ubi eadem de hominiis Baronum ha- rescal en pais et en guerre. Apre's son pere, sans doutance. bentur. Et doit en temps de pais garder la pais, Et alibi: SS^" Hinc Marescalliam teneri a Rege et faire droiture en toutez chases, qui touin capite legimus in Charta Eduardi I. chent la Corone Id ou le Roy est, et a 12. Hugues Capet ses fius aisnez, Qui moult est vites et senez, Reg. Angl. ann. 1287. apud Rymer. torn. leughes environ. N'onrques n'ayma droit ne Men fes, 2. pag. 353: Nos eidem Comiti promittiEt en temps de guerre et en I'ost doit-il Pu Marescaux de France fes, mus, quod nullum factum quod ipse aut avoir I'avant garde. Pour garder la tierre comunes. sui,... fecerunt in expeditione nostra Et nul autre luy doit mettre la main a * Marescalli dignitate privari inter- vertatur in prsejudicium super Mares- sa Corone fors que le Conte le Marescal. Doit apaisier les noises, et visiter tous dum poterant, maxime cum certis pffi- calcia, quam de nobis tenet in capite, ciis donabantur. Sic Bernardus dominus aut cedat eidem in servitutem serjan- ceulx qui couces sont en la sails, et par la de Moreuil, Joannis'ducis Normanniae tiss, per quam tenet Marscalciam praedic- verge 12. leughes dehors, d'environ des choses, qui appendent a la verge et a la education! praepositus, ea spoliatus est tam. MARESCALLUS CURLE, in Bulla aurea Corone. a rege ; quod tamen in illius gravamen II doit avoir lejour de Coronement pour nullatenus factum esse, declarat Philip- Caroli IV. Imper. cap. 27.

276

MAR

MAR
une de dix feeses, et I'autre de noef, et la tierche fourure de conynges. Et d Pentecouste doit-il avoir trois robes, dont la une de scarlet linee de cendal, et les deux de la sieut des Chevaliers. Le Marescal doit avoir un Chevalier verge portant, et jurera d celer le counseil le Roy : et si avera un Sergeant verge portant d liverer les hostels, et d faire aultres chosen : et si avera un Clerq d recevioir de la paie as Sergeanset Saudijour_s 2. den. de la livre, et d faire le commandement du Marescal comme as marchees et aillers. Et si avera le Chevalier un Escuier, et un garchon, et tous yceulx maigneront en la salle du Roy, et le Chevalier doit gesir en la sale : et s'il doit gesir hors de la sale, si avera-il demi sextre de vin, chuncq candeilles et 1. tortis. II garder a tous les huis ou le Roy conseille, fors huys de la chambre le Roy. Tous les chevaulx recrus da I'hostel le Roy, doit le Marescal avoir q'or ad le Almoignier. Le Marescal doit avoir un Clerq, ou un Sergeant pour faire les attachemens d merces et d prender ce que append au Marescal. Et doit faire crier le baan le Roy as villes ou le Roy doit gesir, et d 12. leughes environ. Le Marescal et son Bachelier doivent estre francs au seal de tout leur pourchas, et francs au passage de la mer lui et tous les siens. Le Clerq, que est attorne d'aller as marchies de par le Roy, et de par le Conte Marescal, doit avoir un contrerolle encontre le Sergeant dumarchie, et du Rolle le Sergeant et du Clerq doivent estre les estretes livres d le Garderobe le Roy, et par icelles estretes dovient sourdre les fins et les issues de les marches. Et le Bacheler le Conte et le Sergeant du marchee, et le Clerq le Conte doivent estre as coustages de la mile le premier nut qu'ils veignent en la ville pour faire le mestier. Si Conte, Baron, Visconte, Archevesque, Evesque, Abbe , Priour, Chevalier ou Bourgois soit arestus en la presence le Roy, il donra cascun jour demi marc au Marescal. Et al Eschequier quique soit arestus, il donra cascun jour demi marc, que en fee ore a le Clerq le Conte Marescal, que est assigne d I'Eschequier. Se le Roy soit en guerre, dont doit le Conestable et Marescal tenir les plees, et le Marescal avera les amerchiemens et fourfaitures de tous ceulx, qui enfregneront les commandemens le Conestable et Marescal. Et de cascune praie avera le Marescal toutes les bestes veires fqrspris, moutons, chevers, pors, que home dpele pelfre. Le Conestable et Marescal doivent avoir 4. d. de cascune livre que le Roy paye as gens d'armes, pour sous et gaiges en terns de guerre, forspris les gaiges des Senescaulx et Chambrelens. Tous les Chevaulx recrus rendus en host, sont Marescal. Si en temps de pais ou de guerre soit pris laron par le Marescal, les armes sont au Marescal, et le corps et les autres ca- teulx tous au Roy. Et si soloit estre que le Marescal devoit avoir douze damoisellez d la Court le Roy, qui devioient faire seirement d son Bacheler, qu'elles ne sauveroient aullres putains d la Court qu'elles-mesmes, ne ribaudes sans avowerie de altre; ne laron ne mesel, qu'elles ne les monstreront au

MAR
Marescal; et il doit pourvoir la Court de tout. Et se aucun home on feme, d pie ou d cheval, suie la Court pour briefs avoir, et respondu lui soit par le Conseil du Roy^ ou par le Chancelier, qu'il ne doit tiel pourcach avoir, le Marescal lui defendra la Court, et se il suye oultra la defense, le Marescal avera le cheval avec harnois. Le Marescal doit avoir tous les chevaulx as garceones de mestier, qui ne prendent gaigez d leur chevaulz du Roy tous les chevaulx as messagiers du Roy, et tous aultres chevaux, qui suyent le Roy d cassement. Le Marescal doit avoir avec le haulte Justice le Roy, par tout Id il soit, son tourne ou ses allees, un Clercq ou un Sergeant d recevoir les prisonniers et les fees, qui appendent au Marescal. Le Marescal doit avoir 1. Clerq al Eschequier, qui gettera les sommes, et doit avoir la garde de tous ceulx, qui sont arestus al Eschequier, et avera de cascun le jour demi marc tant que ilz soient delivres. Item le Conestable, et Marescal tendront tous les plais devant eux, et le Conestable doura lejudgmens, et avera pour cascune bille qui est donne en la Court, 4. d. et le Marescal 2. d. et les plais ne pourront estre tenus sans le Conestable et Marescal ou leur Lieutenans Chevaliers et le Conestable avera les commandemens, et le Marescal ferra execution des attachemens et tous aulres arriests. Le Marescal semondra les enquests et les fera venir, et le Roy trouvera le crieur, et celi avera de cascune, qui est delivres d la barre, qui qu'il soit, 1. d. Et le Senescal ne se mestra de la mainie le Roy dedens la porte, et ceux qui mesfont dehors, et pourront estre pris, responderont en le manier en le Marescalcie. Ensement le Marescal avera en banck du Roy un Marescal, qui avera la garde des prisoners, et prendera fees come avant est dit de ceulx, qui sont commandes d sa garde, en la Marescalcie de I'ostel. Et ne doit nul estre mainpris en le Banck du Roy par la place, ne par nul des Justices de dit place, qui sont endites ou apelles pour mart d'home, ou de diverses roberies ; et ce voelt le statut. Et ledit Conte doit de droit de son office, par Id ou il vendra en Engleterre aussi bien dedens franchises come dehors; et aussi bien dehors la presence du Roy come dedens sa presence, attacher tous les felons et trespasseurs, s'il viegne freschement sur le fait,et livrer le corps au Visconte du lieu, ou la cause, ou Baillif des franchise,dedens francheses soient les corps; ou mener eux tanc que au Mareschasie. Item le Conte Marescal avera un Marescal en I'Eschequier, qui gettera les sommes de I'Eschequier, et avera la garde des foellez et tailles que sont allouez en mesmes la place, et prendra de cascun, qui est commande au garde pour la debite le Roy cascun jour qu'il demourreit en garde, demi marc pour son fee ; et ne doit nul estre commande au Fleet, fors tant suellement au Marescal, come pert par le records del noir livrer del Eschequier, qui voelt que se nul Visconte ou Baillif soit trouves en arrierag deverse le Roy, que maintenant soit commande au Marescalsie et d Conte avant en la garde ledit Marescal; et ce par le statut. Item ledit Conte Marescal claime de aver cognoissance de tous maneres des plais devant le Senescal le Roy, et lui si avant comma Us solloient avoir en temps des

la huisserie le blauncheur del deys, et le drap, qui pent deriere le Roy. Le Marescal doit garder le jour, et al Coronement et as grandes festes le huis de la sale, et tous les aultres huis, sauve les huis de la chambre le Roy, et avera les... qui as huissiers appendent. II doit avoir tous les attachemens, les ferres, et les emprisonnemens eel jour de tous ceulx dedens 12. leughes enveron, et avoir les devant le Senescal et devant luy a fair droit. Si avera il de cascun prisonier 4. d. et tous les amerchiemens, qui sont de 40. d. et de mains. Et si doit communement faire droit de tout au pueple au Coronement. Le Marescal doit avere de Erchevesque le jour qu'il fait homaige au Roy, ou aultre, dix livres, ou son palefroy, avec tout le harnoys, ou 1. marc pour le harnoys ; et de Conte,quant il est fait Chevalier, son palefroy, avec le harnois, ou 1. marc pour la selle, et pur le frain, ou pur le palfroy 10. 1. Et quant il serra ceynt del Conte, si avera-il son palefroy ou 10. livres. Et des Evesques, Abbes, Priours, et de tous aultres, qui tiennent en chief du Roy et Baronie, quant ilz sont receus du Roy, et luy faichent feaultes, ou quant les lais seront fais Chevalier, ou qu'ils faichent homaige, si avera-il leur palefroy avec le harnois, ou cinq marc pour le palefroy, et demy marc pour le harnois, si ne ait eu devant al homaige faire au Roy. Et de tous aultres, qui ne tiennent point du Roy par Baronie, mais que aultrement tiengnent du Roy, quant ilz feront hommage ou feaute au Roy, il avera le palefroy, ou le harnois tiel come il veit suyre la Court. Et si nul fait homage au Roy hors de sa chambre, ou hors sa Capelle, il aura le fee, qui est demi marc. Et si nul fait homage au Roy as camps armes a cheval, le Marescal avera le cheval et les armes. Le Marescal doit livrer les hostelx d la journee, et par tout la ou le Roy est; et faire quancque appent a la livre a tout temps, en temps de pais et en temps de guerre, et d passi le Roy d la mer, les neifs doit le Marescal livrer. Le Marescal doit estre al jour de la feste, et d tous aultres jours d les aceomptz: et les establissementz del hostel seront faitz par le Senescal et par luy : et si doit-il seer d desire le Senescal d maignier : le Marescal doit avoir le jour de la feste 1. demi sextre de vin le sextre de Londres q'amont 7. barel faire ; deux torches et chunc candeilles : Et aultres jours, quant il vient d la Court, il avera demi sextre de vin de bouche, et demi sextre de aultre vin, torch et tortis, et chunc candeilles come le Senescal. Le Marescal avera toutes les bestes quey'ntes le jour de la feste, ou aultres jours. Et il doit avoir d la journee dix livres del Jurie de Londres, et la plus belle coupe de Londres al issue de la sale. Le Marescal avera le jour de Coronement et de aultres festes, toutes les eschines dea gives et des chignes. Cestes choses appendent au jour de Coronement et d la journee doit il avoir la maison del Eschequier pour soi herneissier. Le Marescal doit avoir au Noel de la livree le Roy, trois robes, dont la unerobe doit estre de scarlet, et les deux de la suyte des Chevaliers ; et si dovient les deux robes estre ou furures de bisshes, la

MAR
progenitours nostre dit Sr. le Roy. C'est assavoir Assises de nouvielle Dessaisine, Freshe-forc en aunchien demene, tous manneres da fellonies, trespasses, dettes, contracts, et convenants de cascan temps. Vide Marescallus, in Comes. MARESGALLUS INTRINSECUS. Vide supra Marescallus Aulas. MARESCALLI TEMPLI, S. Johannis Hieros. apud Jacob, de Vitriaco lib. 3. Hist. Hieros. pag. 1138. 1139. Statuta Ordinis S. Joan. Hieros. tit. 19 . Marescallus, Bajulivus conventualis venerandas linguae Alverniae, vocabulum est militare, quod Galli a Gerrnanis aceeptum usurpant, quo nomine Tribunos militum vacant. Vide Chronic. Flandr. cap. 32. MARESCALLUS exercitus Dei et Ecclesias sanctas. Vide Matth. Paris ann. 1215. pag. 177. * MARESGALLUS CAMPI, Qui exercitibus castra praeparat, Gall. Marechal de camp. Charta Phil. Catai. episc. ann. 1233. ex Tabul. Monast. in Argon.: Vir nobilis Renardus, dominus de Darnpetra, compromisit in discretum virum Joffridum dominum de Cepeio, Marescallum Campi, ut pacem faceret de multis querelis contra abbatem et conventum de Monasterio in Aragona. MARESCALLI, Qui hospitia magnatibus ac dominis suis parant, olim Mansionarii, hodie Marechaux des logis. Hugo de Cleeriis de Majoratu et Senescallia Franciae : Si Comes perrexerit ad Curiam D. Regis, Senescallus praecipit Marescallis D. Regis, ut prasparent et liberent hospitia Comiti. Charta Friderici I. Imp. ann. 1185. apud Puricellum in Ambrosiana Basilica pag. 1030: Et reservato in Modoetia, quod Marescalco nostro vel Regis liceat ibi hospitia assignare. Matth. Paris ann. 1251: Dum quidam Magnatum asditui, quos Marescallos appellamus, dominis suis hospitia providerent, etc. Et anno 1252 : Praemisit suum Marescallum, ut adventum ejus nuntiaret. Id porro muneris videtur primitus fuisse Marescallorum militarium, quod et ii in exercitibus castris loca idonea praepararent; unde Protostratores a Grsecis appellatos docuimus ad Cinnamum pag. 475. [Le Roman d'Artus :
Quant la court li Roi fust i oslee, Moult vissiez belle asscrableo, Les Mareschaux oster, livrer Soliers, et chambres delivrer, Et ceux qui n'avoient ostex Faire loges et tendre tex.J

MAR
ex Charta Ger. abb. ann. 1334. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 246: Et primo declaramus et discernimus dictum Marescallum ease et esse debere, dum et quando nobiscum fueritf cambellatus sen. senescallus hospitii nostri Item debet habere idem Marescallus et successores sui ratione sui offtcii equos nostros et successorum nostrorum recredatos et inhabiles ad laborandurn, sive sint equi roncini, paleffredi, somerii, sive mulse vel mult, una cum veteribus cellis, baslis, frenis, beris et aliis equorum nostrorum instruments, quotiescumque ea mutare contigerit. Item debet habere idem Marescallus vesles nobiliurn feodalium vexallorum nostrorum, sive sint viri sive sint mulieres...Item debet habere dictus Marescallus et successores sui quolibet anno in die Dominica bordarum unum Gallice Salignon-salis super ilium, qui dictum sal dicta die pauperibus erogabit. Marescalli prioratus de Paredo mentio fit in Lit. ann. 1321. ex Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 303. ubi ejus jura et munia fusius declarantur. * MARESGALISIA, Officium Marescalli nomine feodi possessum. Reg. feud. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 197: Dominus Guillelmus de Angervilla marescallus tenet feudum suum per Marescalsiam suam, in qua debet esse marscallus duds Normanniee. Charta Guid. comit. Fland. ann. 1282. ex Chartul. Namurc. in Cam. Comput. Insul. fol. 24. r: Comme nostre chiere dame et mere Margherite, jadis comtesse de Flandre et deHaynaut, feist une eschange a mons. Baudouin de Bailleul qui fu, liquels fut huissiers heritables de Flandres, en teil manier que elle li donnast a lui et a son hoir le Mareschaude de Flandres a tenir heritablement pour I'uisserie qu'il tenoit, etc. Hinc Mareschaude, pro Marescalli uxor, in Charta comit. Nivern. ann. 1250. ex Chartul. S. Steph. Autiss.: Nostre amee et nostre faelle Adeline la Mareschaude de Nevers Joffroy de Bully Mareschaud de Nevers, etc. MARESGALLUS in domibus privatis nobilium, cujus officium describitur in Fleta lib. 2. cap. 74. Lindwodus in Provinciali Cantuar. lib. 3. tit. 22. Marescallos Episcoporum eos esse ait, qui regunt eorum aulas et interiora. In ejusmodi Marescallos, ni fallor, invehitur Petrus Blesensis Epistola 14: Ut c&teras taceam, molestias Marescallorum sustinere non possum... vidi plurimos, qui Marescallis manum porrexerant liberalem. Hi dum hospitium post longi fatigationem itineris cum plurimo labore qusesissent, cum adhuc essent eorum epulse semicrudse, aut cum jam forte sederent inmensa, quandoque etiam cum jam dormirent in stratis, Marescalli supervenientes insuperbia et abusione, abscissis equorum capistris, ejectisque foras sine delectu et non sine jactura sarcinulis, eos ab hospitiis turpiter expellebant. Horum Marescallorum vexationes et prsedationes inhibentur in Capitulis Caroli C. tit. 12 : Ut Missi in illorum Missaticis curam habeant, ne homines nostri, aut alii quilibet vicinos suos majores vel minores tempore sestatis, quando ad herbam suos caballos mittunt, vel tempore hiemis, quando Marescallos illorum ad fodrum dirigunt, vicinos majores vel minores deprasdentur, etc. Ese vero molestias MARESCALCLE appellantur in veteribus Chartis. Charta Odonis Due. Burgund. ann. 1102. ex Tabu). S. Benigni: Relaxavi Monachis Divionensibus

MAR

277

1 MARESCALLUS SUMMI PONTIPICIS, apud Nicolaum de Jamsilla de Gestis Friderici II. Imp. apud Murator. torn. 8. col. 519: Marescallus SummiPontifids, sicut ex ejus notificatione accepi, mihi e Capua usque ad nemus quod est contra Magdalenam debet occurrere. * MARESCAULUS ROMANIA, ita se inscribit Willeharduinus in Chartul. Campan, fol. 123. r. ] MARESCALLUS EPISCOPI. Tabularium Eccl. Gratianopolit.: Petrus de sancto Andrea Marescallus Episcopi. Utrum vero ad hujus officium id tanturn pertinuerit, ut aulas et interiora domus Episcopi, ut infra dicitur, regeret, an etiam ut copiis militaribus, quas Episcopus suis stipendiis cogebat, imperaret, haud satis mihi constat; ut ut sit, eadem notione 1 MARESCALLUS ABBATIS , in Charta ann. 1085. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 14: De famulis domini Abbatis, Ebalus de Turone, Frogerius, Durannus Mariscalcus. * Quaa fuerint ejus jura colligere est

percursus, Marescalcias, brennarias, arbergarias, cautiones, et superprisias. In aliaejusdem ann. 1102: Illam pravam consuetudinem, qua homines Duds solebant per agros discurrere, et homines sancti cum animalibus suis in corvatam, vel in carropera Duds violenter adducere, amodo remitto, et ut tarn injusta exactio ulterius non flat, interdico. Item excursum, quern Marischald et Armigeri Duds apud Longum-vicum infra villam fadebant ulterius fieri prohibeo. Charta Heriberti Comitis Viromanduorum ann. 1076. apud Hemerseum : Mariscalli mei campos Ecclesise ad ejus justitiam pertinentes prata et horrea quieta dimittant : nihil ex eis annonse, nee fosni, nee stipulse, nihil strarninis prseter Abbatis voluntatem habeant. Charta Luitpoldi Ducis Bavarias in Chronico Reichersperg. ann. 1141 : Ipsa quoque duo beneficia praesignata ita decernimus permanere libera in fratrum propria potestate sicut erat in nostra, ne vel Camerarii , vel Marscalci, sen alii servitores nostri, ac posterorum nostrorum in ullo sint molesti cultoribus eorum, vel de rebus Curias traducendis, vel de annona equorum persolvenda, vel de aliis ministris hujusmodi traducendis. Tabular. Dalonensis Abbat. fol. 87 : Marescalcias, praeposiluras, messiones, convivia, justitias, ac trossas fosni, et quselibet alia servitia, vel quaslibet exactiones justas vel injustas.... dimitto. Tabul. Celsinianense : Et 1. agnum et 6. denar. pro eo, et 1. gallinam et Marescalciam diurnalem, et medietatem unius molendini. Vide Chartam Luxoviensem in Operibus sancti Columbani pag. 333. Charta ann. 1293. in Tabulario Ecclesise Autissiodorensis fol. 44 : Mareschalcias, quas acquisierunt a Constabulario Frandas apud Appoigniacum, id est, jura Marescallorum, seu quse Marescallis competunt. Guido de Gestis Abbatum sancti Germani Autissiod. cap. 1 : Cumque Marescalli dicti Duds in yillis S. Germani acdperent consuetudinem Salvamenti et Marescalciae, etc. Charta Willelmi Ducis Aquitan. ann. 1087. pro Monasterio novo Pictav.: Et concedo omnia ad ipsum Monasterium pertinentia libera ab hospitio et arbergaria ..... ita ut nee ego, nee uxor mea, nee aliquis propinquus, non Dapifer, non Marescallus, non Cubicularius, nonPrsepositus aliquis meus, aut serviens in Obedientiis ipsius Monasterii aut lods, hospitium aut arbergariam per consuetudinem quaerat, aut talliatam fadat, aut sibi dari cogat. Vide Metropolim Salisburgensem torn. 3. pag. 230. Erat autem Marescallias prasstatio in provincia Dumbensi duorum bichetorum siliginis, quse ab iis potissimum exigebatur qui animalia aratoria habebant. Marescallia vero dicta hsec praastatio a March, equus, quod foeno, stipula, stramine aliaque ad equos pertinente annona praecipue exsolveretur. T MARASCALIA, Idem quod Marescalcia. Spicileg. Acher. torn. 9. pag. 129 : Dimitto ..... consuetudinem quam pater meus et ego accipiebamus ritu temerario in quadam potestate eorum quas dicitur Cussiacus ad equos nostros sive ad canes, quam vulgo Marascaliam et cananam appellant. Hinc patet vocis etymon. | MAREGALGIA, Eadem notione. Tabular. S. Juliani Cenoman.: Guillermus D. G. Rex Anglorum... Notum sit omnibus... me concessisse ..... Deo et S. Juliana ..... omnem terram S. Juliani... omni tempore quietam de vicaria, et de barnagio, et de Marecalda et de omnibus aliis consuetu-

278

MAR

MAR

MAR
* Marchaucie, eodem sensu, apud Froissart. in vol. 2. cap. 76 : Us vindrent es fauxbourgs de Londres..... abbatirent les prisons du roy, que Von dit les Marchaucies. Cap. 77. Mangarfenuncupatur: La prison du roy, que I'on dit Mangarte, fut abbatue. 1 MARESCHEIUS, ut Mariscus. Vide in hac voce. MARESGHIA, Idem quod Mariscus. Tabularium Ecclesise Gratianopolitanse sub Hugone Episcopo fol. 50 : Et habeo unum mansum in eadem parochia, qui fuit de Stephana , et est in prata, sive juxta Mareschiam. Vide Marcasium. 1 MARESCHUS, f. Mercatum, forum, Gall. Marche. Chartularium S. Vandreg. torn. 2. pag. 2032 : Et modium et dimidium bladi quod valeat avenam Mareschi, i. pretii quo avena in foro distrahitur. | MARESCOSUS, MARESCUM, MAREZIUM, etc. Vide Mariscus. MARESMUS. Charta Ludovici VII. Reg. Franc, in Patriarchio Bituricensi cap. 64: Quidquid de ligno est et ferro, pluma et corio, lana, cannaba, et lino, Maresmos, et omnia domorum utensilia. Videtur esse nostrum Marrein, quod vis lignum sedibus aadiflcandis idoneum. Vide Materia. MARESTALLA, MARISTALLA, Equile, stabulum equorum, Germanis, Marstall. Petrus de Vineis lib. 5. Epist. 70 -. Ronchini vero in nostra Marestalla non sunt ad prsesens, quos tibi possernus commodare. Thwroczius in Attila cap. 14 : Sua etiam Maristalla, quam suis exercitualibus in expeditionibus deferebat, pro majori parte, de purpura cssterisque sericis pannis erat prseparata. * MARETEUS, Paludosus, Gall. Marecageux. Instr. ann. 1459. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 291. col. 2: Ipsa Nemausi civitas est aquvsa, male et pexime fundata et constructa, quoniam super aquam Mareteam, etc. Vide Mariscus. * MARETINIUM, ^stus marinus, Gall. Maree. Oharta Joan, comit. Pqntiv. ann. 1190. apud Joseph. Ignat. in Hist. Major. Abbavil. pag. 79: Dedi etiam et concessi dictse ecclesix (S. Vallerici) in perpetuum jus reditus et donationis de piscibus maris, quae ego habebam prius de qualibet navi in territorii illius in mari piscante per totius anni circulum singulis diebus et Maretiniis. Comput. dominii Bonon. comitat. ann. 1478. in Cam. Comput. Paris.: Recepte de eawes deues au roy, c'est assavoir que chascun pescheur doivent au seigneur en saison de caresme une Maree. Nisi hie idem sit-quod supra Marea, piscis marinus. * MARETDM, a Gallico Maret, Palus, locus palustris. Charta Gualt. Laudun. episc. ann. 1153. ex Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 59: Adusus ecclesiss (concessit) sex falces singulis annis in Maretis suis, et ibidem harundines ad tecta facienda. Ibid. ch. 107 : Pastura, Maretum et eorum aisentids ecclesiae S. Vincentii.... adjudicata sunt. Vide supra Mareteus. * MAREUM, Eadem acceptione. Charta ann. 1080. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 231 : Dedi etiam pasturam animalibus suis in piano et in nemoribus meis, et in haia, et in Mareis. f MARFACA, MURFAGA, Species telae crassioris. Charta ann. 1470. apud Rymer. torn. 11. pag. 675 : Triginta et sex arrolios sive pecias de Murfaca valoris unius librse cum dimidia pro qualibet pecia. Et infra : Carricaverunt triginta et sex arolios sive pecias de Marfaca de quo

dinibus. Occurrit etiam in Tabular. [Le Roman d'Athis MS.: Bonse-vallis ann. 1238. Tant y a de grans gens venues, | MARESGALCIATA. Oharta Gaufredi Toutes en sont pleines les rues, Vicecomit. Castriduni ann. 1232. pro Marechaucies et celier, Ne se scevent mais ou logier. Monast. Bonae-vallis ex Tabular, ejusd.: Item quicquid idem dominus habebat Le Roman de la Violette MS.: apud S. Maurum, scilicet hospites suos, Dedans une Mareschaucie census, furnum et omnem justitiam quam Lui ont son cheval estable', habebat in villa prsedicta, et terras et neEt lui donnent et foin et ble.] rnus et aquas, suas omnes Marescalciatas quas ipse percipiebat... apud S. Maurum Sed et fabri solarii, seu qui equorum et apud Bonam-vallem, in quibuscumque pedes ferro muniunt, vulgo Mareschaus pratis percipere. Rursum occurrit in ferrans, dicuntur Marechausser les cheeodem Tabul. ann. 1234. vaux, cum equos curant. Computum 1 MARESCALLIA. Charta ann. 1193: Barth. du Drach, Thesaurarii GuerraOmnes homines Ecclesise B. M. Bellse-villae rum ann. 1338 : Pour Mareschaucier ledit liberavit (Guichardus de Bellijqco) ab coursier, qui s'estoit blessies et affolez omni manopere et Marescallia. Alia ann. audit voyage, etc. Assisise Hierosolymi1326: Unam tantum Marescalliam ha- tanae MSS. cap. 106 : Des bestes restives : beant dicti domini communem inter eosj Le Seignor li doit faire rendre ses deniers, et recipiant emolumentum rations unius et reprendre a I'autre sa beste, se il fourMarescallise tantum. nit I'assise, se il n'a la beste faite Maresj MARESCHAUGIA, Eadem notione qua chauser, ou cuiture (I. culturer) ou traire Marescalcia. Charta Philippi VI. Regis dens, ou descoiller la, et il apres la treuve Fr. ann. 1331. ex Tabul. Bonse-vallis restive, il ne la peut rendre par I'Assise. Monast.: Licet essent et fuissent per tern- Et se il n'a la beste faite Mareschauser pus sufftciens in possessions et saisina... de I'une des trois avant dites choses, et habendique roagium ibidem, nee non elle restive, et il la veaut rendre, faire le habendi ibidem et recipiendi in pratis peut par ladite Assise. [Le Roman de Bonse-vallis Mareschaucias in quadregiis Cleomades MS.: et frassellis usque ad festum B. Joannis. Li marescal qui lors estoient Teloneum MS. Episcopat. Autissiodor. Enz le pays ne gaaignoient ann. circ. 1290 : Mareschauchie circa xvi. Nule riens a Mareschaucier.] sextar. avense. Mareschaucie de Wssello circa v. sextar. avense. * MARESGHAUSSIA , Eadem notione 1 MARESGISGALCIA. Index MS. redi- atque Marescalia, Equile, nostris Marestuum Monast. Corbeiens.: In omnibus chacie et Mareschaussee. Lit. remiss, aquis nostris et marescis et eorum foris- ann. 1397. in Reg. 154. Chartoph. reg. factis, nihil habet, nisi si Maresciscalcia ch. 344 : In quadam Mareschaussia prope fuerit, medietas Vicecomitatus nostra est, dictos muros eandem reposuerunt eanaltera Balduini de Dours. demque Johannetam violenter corrupue1 MARISCHAGHIA. Charta ann. 1140. runt. Charta ann. 1246. ex Chartul. torn. 4. Gall. Christ, inter Instr. col. monast. de Escureio : Je. Jehans sire de 172: In villa vero quse dicitur Neronis Joinville... j'ai octroye a I'abbe et couvent nihil sibi retinuit prseter Marischachiam d'Escurey le pouvoir d'acquester une et brennariam. place a Joinville; la ouil pourront edifier * Mareschausie d'avoine, in Charta ann. a lor aisement une Mareschaussee pour 1281. ex Chartul. S. Steph. Autiss. Ma- dix chevaux. Lit. remiss, ann. 1374. in reschaucie, in Lit. ann. 1371. torn. 7. Reg. 105. ch. 322: Lequel varlet eust Ordinat. reg. Franc, pag. 391. art. 4. laisse une chandelle ardoir en la MaresHinc Marchaucie legendum pro Mar- chaucie,.... de laquelle chandelle le feu se chances, in Libert, villse de Tannay ann. estoit pris en ladite Mareschaucie ; et se 1352. torn. 6. earumd. Ordinat. pag. 59. n*eust este Prigent de Quirac qui ledit art. 3 : La redevance d'avoinne, appellee feu estaint, tous ses chevaux eussent este Marchances, deue esdiz seigneurs, etc. ars. 1 MARESCALCIALIS, Ad offlcium et di| MARESGHAUGHI.E SERVITIUM , gnitatem Marescalli pertinens. Gharta Charta ann. 1284. torn. 1. Chartularii S. ann. 1559. apud Rymer. torn. 15. pag. Vapdreg. pag. 853 : Vendidi, concessi.... 536: Legem Marescalcialem et Martia- viris religiosis domino G. Abbati et Conlem... pro executione et exercitio ejusdem ventui S. Vandregesili pro quindecim legis MariscalcisesiveMartialis.... ad exer- libris Turon. totum jus et omne illud cendum, utendum et exequendum prsedic- quod habebamus... in Abbatia S. Vandretam leg em Marescalcialem, sive Martialem. gesili ratione cujusdam servitii quod * MARESCALIA, Equile, stabulum vocatur servitium de la Mareschauchie, et equorum. Obituar. eccl. Lingon. ex quidquid nobis ratione Mareschauchise Cod. reg. 5191. fol. 51. y: Qui Symon de debetur. MARCHALSIA , seu Marescallia, yel Bosancuria dedit ecclesise... domumsuam in qua inhabitat, una cum manso et Ma- Marescalcia, Career curse et fidei Mariscalli Domus Regies apud Anglos commisrescallia retro. Vide Mareschalcia. MARESCHAGIUM. Tabularium S. Dio- sus, qualis ille in suburbiis Londinensibus, vulgo the Marshalsy Hennysii ann. 1267: Vendidit Abbati S. Dion, ricus de Knyghton ann. dictus. Venit quosdam reditus et usagia... apud Argen- unus ribaldus sceleratus de 1330: Marchalsia, tolium: qui reditus Cursus et Mareschasua gium vulgariter nuncupantur, pro qua- et proIdemvita inde habenda, decollavit ann. draginta libris Paris, etc. [* Vide Mares- eum. Willelmum1389 : Marchalsia1.Regis. Vide Stanfford. lib. Placagium in Mariscus.] citor. Coronas cap. 23. 27. 32. pag. 32. 33. MARESCHALCIA. Oatholicon Armori- 35. Petrus de Vineis lib. 5. Epist. 59 : cum : Marchaucy, Gall. Estable a che- Tua noscat devotio, quod idem P. nunvaux, Lat. Equistratium. Matth. Paris, tius tuus supradiclum M. cum compedibus ann. 1252: Ubinam est Marischalcia ad et dextris in manibus Marescalcise nostrse equos nostros stabulandos ? Le Roman caute et fideliter assignavit. Occurrit de Garin: prseterea in Charta Guillelmi Comitis Nivernensis in Tabulario Ecclesise AuLU ont ostex par la vile sessis, Mareschaussees de chevaux establis. gustodunensis.

MAR
fiunt sacci valoris unius librae cum dimidia pro quolibet arrolio sive pecia. 1. MARGA, vox Gallica Plinio lib. 17. cap. 6. pro eo, quod Marlam dicimus. Idem eod. lib. cap. 8. Glischromargam genus terrse Candidas vocari apud Gallos et Britannos auctor est, ex Anglico Glister, fulgere, vel Germanico Glitzeren, et Glitzen, et Gleissen, quod idem sonat, ut auctor est Oluverius lib. 1. German, antiq. cap. 8. MARGILA, ex Marga, unde nostri Mario. Edictum Pistense Caroli Oalvi 29 : Carropera et manopera ex antiqua consuetudine debent, et Margilam et alia quseque carricare. 2. MARGA, Otho Prising, lib. 2. de Gestis Frid. cap. 16 : Ferunt quadam die lapidem vi tormenti ex balisla, quam vulgo Margam dicere solent, propulsum. Verum hoc loco mangam legendum pridem monuit Isaac. Pontanus lib. 6. Orig. Francic. pag. 561. * Nostris Marge, pro Manubrium, vulgo Manche. Lit. remiss, ann. 1481. in Reg. 209. Chartoph. reg. ch. 105 : Le suppliant qui tenoit en ses mains ung hernois, que on appelle pouda ou podet de fer avecques son Marge de bois, etc. * MARGAINON, vox Gallica, cujus vim explicat Tract. Ms. de Pise. cap. 4. ex Cod. reg. 6838. 0 : Anguillas in marem et feminam distingunt. Marem vacant Margainon, quod breviore, crassiore, latiore est capite. 1 MARGANATIGA, est tertia vel quarta pars quae uxori in bonis mariti competit, ex Legibus Longobardorum. Vide Morganegiba. 1 MARGARITA SciENT^E, Philosophia dici videtur, in Litteris Caroli Regentis ann. 1358. torn. 3. Ordinat. pag. 237. MARGARITA, dictae Graecis Scriptoribus Ecclesiasticis sacrae Eucharistiae particulae : quippe Sacerdos post sacrificium, dum communicat, hqstiae quartapa partem absum.it, tres reliquas summis digitis in particulas, easque minutulas super patena comminuit, quod aptius commodiusque ex pane recenti absolvitur, cum veterascens alias panis, humore .absumpto, in pulverem, ut ita dicam, fatiscat ; quae quidem partieulae pro infirmis reservantur. Has particuias nepiSac VOCat Euchologium, [/.apyapcya? Liturgia Chrysostomi, et Germanus in Hist. Eccles. pag. 147. ^x?> Cyrillus Hierosolymitanus ; micas, Paschasius lib. de Corpora et Sanguine Domini, [Margaritum, Fortunatus lib. 3. Carm. 23. ad Felicem Bitur. Episcopum : quam prsedicta Dei cultrix saepe nominatam cruciculam ad monasterium magna sub devotione transmisit. MARGARITARII, Concharum margaritariarum investigatores, qui urinandp se in profundum mittunt, apud Firmicum lib. 8. Math. cap. 16. Sic describitur a Manilio lib. 4. Astron. :

MAR

279

in terris, pratis et vineis, molendinariis et Margillis existentibus ultra et citra rivum Yrcii. 1 MARGINARI, Deflniri, terminari, Gall. Borner, limiter. Homilia S. Aviti de S. Mamerto torn. 2. Maii pag. 631 : Eligitur tempori triduum prassens, quod inter Ascensionis sacrse cultum diemque Dominicum^ quasi quodam opportunitatis Cumque suis domibus conchas, valloque lalentes roprise limbo, circumpositis solennitatiProtrahit immersas, nihil est audere relictum, us Marginaretur. Sidonius lib. 4. Epist. Quaestus naufragio petitur, corpusque profundo 20 : Viridantia saga limbis Marginata Immissum pariter quam prseda exquiritur ipsa. puniceis. 1 MARGARITION, Margarita. Vox in1 1. MARGO, Terminus, finis. Negotia, terdum usurpata in epitaphiis, ut ob- ad Marginem perducere, id est, ad exiservat D. de Montfaucon Antiquit. expl. tum. Libellus de sanguine Christi Autorn. 9. pag. 55. qua laudis vel amoris giae asservato, apud Mabill. torn. 3. Anaflfectus exprimitur. nal. pag. 699 : Rex interim ad procuran1 MARGARIZARE, pro Magarizare, Eju- dum commisit, donee negotia quse instarata Christi fide Mahpm'etismum prq- bant, ad Marginem perducerentur. Anasfiteri. Acta S. Raynerii torn. 3. Junii tasius Bibl. Epist. ad Aronem Episc. pag. 447 : Tune Ammira Mumminus jus- Benevent. torn. 3. SpiciJ. Acher. pag. sit vocari istum Bentivegnam... cum 14 : Salve Prsesul amate Deo sine Marmulti essent in exercitu suo Margarizati, gine. qui bene sciebant legere et exponere. Vide 2. MARGO, Gradus scales, in Hist. MS. Magarizare. Gemmet. Monast. pag. 74. * MARGASSIUM, Plara cunicularia, " MARGOT, Gallicum nomen unius e ubi nutriuntur cuniculi et multiplican- militaribus turmis, quae Galliam olim tur. Pactum inter Humbert, dalph. et vastaverunt, forte a pica, quae nostris episc. Gratianop. ann. 1343. in Reg. 134. Margot dicitur, sic appellatae. Lit. reChartoph. reg. ch. 34 : Recte tendendo miss, ann. 1372. in Reg. 103. Chartoph. ad pedem cujusdam Margassii seu clape- reg. ch. 239 : Dum societates et inimici riif... in quo Margassio seu clepperio sunt nostri, et specialiter societas dicta la Marduse mutes arboris. got, et Seguini de Badafollo militis, ac MARGELLA, Corallium, xopaUtov, in plures alias regnum nostrum, maxime in Gloss. Gr. Lat. Vide Meursium in jiap- senescallia Bellicadri et Nemausi discuryeXXa, et Salmasium ad Vopiscum. rebant, etc. * MARGERIUS, Acervus, congeries. j MARGRAPHIUS, MARGRAVIUS. Vide Inquisit. Ms. ann. 1480 : In brotellis illo- Marggravius. rum de Molone, ubi ipse portus abordat a 1 MARGUELLARIUS, ^Idituus, a Gall. parte Bressise, aposuit cruces domini Cas- Marguillier. Acta S. African! Episc. torn. tellionis paludis in quodam Margerio la- 1. Maii pag. 67 : Joannis Valeuxpro*anno pidum. Ibidem : In quodam Margerio illo Consulis parochias ejusdem, Jacobi lapidum vidit aponere penoncellos aut Grosse Sijndici, et Antonii Maignon Marcruces. guellarii. Vide Marrelarius. MARGGRAVIUS, Idem qui Marchio : MARGUILLUM. Charta ann. 1244. in vox confecta ex March, limes^ et Grave, Regesto Tolosano fol. 14 : Praxeriam Comes. Udalricus Zazius de Feudis illam et Marguillum, quam et quod habepart. 5. n. 10 : Hujusmodi Marchionum, mus in flumine Tarni, cum rappis, abar~ sive, ut nos appellamus, Margraphiorum dillis piscariis, et omnibus aliis juribus origo in limitaneos Prsepositos, sive Du- et pertinentiis suis, etc. [Videtur esse pro ces referenda : Margraphii, dicti, quod Anguillum vel Anguillarium, Locus vel limitibus, quos vulgo Marcken appella- instrumentum aliquod in quo capiuntur mus, graphii, id est, Prszpositi fuerunt. anguillae. Et quidem praxeria ibi est Aliud etymon huic vocabulo arcessunt series palorum qui in flumine ponunLeges Edwardi Confess, cap. 35. Locum tur, ut facilius capiantur alii pisces.] vide in Mergreve. Arnoldus Lubecensis * Nihil immutandum est in hac vpce, lib. 6. cap. 8. de Marchione Landesper- qua significatur Locus in fluvio vel rivo, gensi : Cum igitur Marggravius castra ubicoenum abundat, Gall. Margouillis, remeasset, etc. Supra, Marchionem ap- unde nomen, capiendis piscibus et mapellavit. Margravius de Brandenburg, xime anguillis accommodatus. Charta qui alias Marchio, in Historia Archie- Phil. III. ann. 1279. in Reg. 52. CharQuam bcne juncta decent, sacrati ut corporis Agni piscoporum Bremensium, et apud Al- toph. reg. ch. 98 : Et alia jura... quse Margaritum ingens, aurea dona ferant.] bertum Stadensem ann. 1240. habent in terris, pratis, vineis, molendinis, Sed et [AapyaptTK, appellari Graecis re MARGHENGHELT, MORGENGHELT, Marguillis existentibus ultra et circa ricentioribus yas, in quo eae asservantur, Census species. Charta capit. S. Petri vum Ircii. Pariag. inter reg. et monast. docet Franciscus Richardus in Relat. Traject. ann. 1310. in Suppl. ad Miraeum Grandis-silvse ann. 1290. in Reg. 152. ch. de Insula sanctse Irenes pag. 221. Vide pag. 427. col. 1 : Willelmus comes Han- 25 : Item molendina, cum suis paxeriis et Vitam S. Lucae juiiioris Thaumaturgi noniss... dedit censam suam annuam execatorlis et aliis pertinentiis suis et cap. 6. num. 42. [pag. 985.] et Leonem universam, quse Teutonice cuns sive Mar- Marguillis,... sint perpetuo per medium Allatium de recentiorum Graecqrum 'ghenghelt dicitur,jacentemin de Nesse. inter dictum dom. reg em et dictum moTemplis : praeterea Concilium Matisco- Cum censibus annuls universis, qui Theu- nasterium... Item molendina seu Marnense II. can. 6. ubi de reliquiis sacrifi- tonice cuns sive Morgenghelt dicuntur, in guilla, quse construentur aliquo tempore ciorum vino conspersis, ab innocentibus Bulla Clem. PP. V. ann. 1312. ibid. pag. in flumine Garonse,... sint per medium absumendis. [** Vide Glossar. med. 430. col. 1. perpetuo inter dictum dom. regem et dicGraecit. voce MapyaptTY)?, col. 878.] Hinc j MARGIA, Margo, Gall. Marge. Charta tum monasterium. Charta ann. 1316. in. 1 MARGARITUM., vocatur quaedam cru- ann. 1482 : In quadam inferiori Margia Reg. 53. ch. 327 : In quodam Marguillo cicula quae Sanguinem et Crucis Christi litterarum depinguntur sex circuli secun- pisquse fiuminis Agoti decem solidos Tuparticuiam cpntinebat, in libello de dum morem antiquum figurati. ron. annui redditus. Alia an. 1330. in sanguine Christi Augiae asservato, apud 1 MARGIDUS, pro Marcidus, Papiae. Reg. 66. ch. 724 : Dicta medietas aquse Mabill. torn. 3. Annal. Benedict, pag. MARGILA. Vide Marga 1. seu fiuminis se tenet cum alia medietate 704 : Agillimus erga dominam suam in1 MARGILLA, Margo, ripa. Charta ejusdem fiuminis... ad faciendum ibi terventor existebat (Tougolfus) quate- Philippi III. Franc. Regis ann. 1279. in Marguillum et quemvis alium modum nus... fulgidissimum Margaritum ad Mo- Cod. MS. Consuetud. Tolos. e Bibl. D. piscse et utilitates suas, etc. Hinc Marnasterium condonare dignaretur... Post- Abb. de Crozat : Alia jura... quse habent goilloier, in luto volutare, in Lit. remiss.

280

MAR

MAR

MAR

ann. 1385. ex Reg. 127. ch. 172 : Lesquelx prindrent le suppliant OM corps et aux draps, et le Margoilloient comme un pourcel;... apres ce qu'il fu ainsi Margoilloie, etc. 1 MARGULIENSIS MONETA. Vide in Moneta Baronum. MARGULUS. Adrevaldus Floriacensis lib. 1. de Miracul. S. Benedict, cap. 24 : Cum neque subulas majores, neque malleos, Margulos, nee aliquid officinss fabrilis secum haberent, quo tarn fabrefaclum destruerent opus. Videtur legendum Marculos. Gloss. Lat. Gr. : Marculus, mallealus, et malleus, o-<pupa, a-sSqpa, xa\ xouavov. [Vide Marculus.] 1 MARGUS, Tpaue^ov TWV vavtwv, Nautarum mensula. Supplem. Antiquarii. * MARHA, pro Marcha, Moneta aurea. Bulla Alex. PP. III. ann. 1179. torn. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Portug. pag. 8 : Ad indicium autem quod prsescriptum regnum (Portugalias) beati Petri juris existat, pro amplioris reverenties argumento, statuisti duas Marhas auri annis singulis nobis nostrisque successoribus persolvendas. Vide in Marca 1. * MARIA; Jva, mella, ordea, vina. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. Marie vero quid apud nostrates sonet, decent Lit. remiss, an. 1475. in Reg. 195. Chartoph, reg. ch. 1566 : Marie ! Marie ! qui vault autanl a dire en parolles de joyeusete comme Voire, Voire. Aliae ann. 1446. in Reg. 178. ch. 118 : Lesquelz compaignons par derision disdrent aux supplians : Marie ! que ces gens Id sont crueulx. 1. MARIAGIUM, Dos mulieris, Manage. Ordericus Vitalis lib. 8. pag. 468 : Subripuit Mariagium suum, hoc est, Noer Menardi, etc. Infra pag. 479 : Ecclesiam S. Nicolai... cum adjacenti fundo in Mariagio concessit. Adde lib. 5. pag. 582. 589. [Charta apud Madox Formul. Angl. pag. 180 : Sciatis me dedisse et concessisse totam terram de Sanford, qute data fuit matri mess in Mariagio, cum omnibus pertinenciis.] Vide Maritagium. * 2. MARIAGIUM, Matrimonium, Gall. Manage. Charta ann. circ. 1204. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 797 : Tales conventiones factss sunt... super Mariagio Gaufridi de Filgeriis cum filia prsedicti Eudonis filii comitis, quod Willelmus de Filgeriis habebit et pacifice tenebit tertiam partem... illius videlicet terrse, de qua prsedictus Willelmus saisilus erat in die ilia, qua Mariagium illud factum fuit. Rompre son mariage, dicitur de muliere, quse fidem marito datam frangit, in Lit. remiss, ann. 1398. ex Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 514 : Durant lequel mariage, il fut commune renommee que ladite Tiphaine avail rompu son Mariage, et par especial que Perrinot de S. Germain escuier la maintenoit. MARIALE, Grseculis recentioribus MapiaXs, 5i6)vtov xov T^ @OTO/COU eyxcofjuov. Ita Theodosius Zygomalas apud Martinum Crusium in Turco-Grsecia pag. 243. Ita porro librum suum de Miraculis B. Marise Suessipn. non ita pridem editum cum Historia ejusdem Monasterii, a Michaele Germane Benedictine, inscribere Hugonem Farsitum observat Sanderus in Bibl. MSS. Belgii pag. 358. 360. T MARIARE, Mare navigare. Literse Eauardi Regis Angl. ann. 1315. apud Rymer. torn. 3. pag. 509 : Cum sestate proximo prseterita, Petrus Arnaldi... magister navis vocatse S. Jacobi de Baiona, quse est Johannis de Villa et Arnaldi de Oloro, concivium Baionse, et cum ea Ma-

riassent ; filii iniquitatis, quidam Fla- que il s'en venist tantost en la sainte Chamingi et Scoti, ad dictam navem accesse- pelle et que I'uys en estoit ouvert, etc. Inrunt, et inter se alrociter debellarunt. fra : Marreglerie. Marillier, in Charta Vide Mareare. ann. 1472. inter Instr. torn. 12. Gall. MARICADIUM, Palus, stagnum. Christ, col. 203. Vide Marrelarius. Charta ann. 1185. inter Instr. torn. 10. | MARI LA, a Grseco [/.ap&a seu ^apll-fi, Gall. Christ, col. 324 : Fratribus dictss Pulvis carbonum, favilla. Pollux Gael. ecclesise quoddam Maricadium, quod vo- Rhodig. 14. 16 : Faber fumo oppletus et catur Gerardi le Pellu, situm inter ne- Marila. mus vallis Hivonis et villam de Campa| MARIMENTUM, Quodvis lignum aedignes, et pratum quod est ante portam bus construendis aptum. Charta Wilvallis Hivonis extra fossatum, ad usa- lelmi Episc. Lirigonens. ann. 1216. torn. gium dictss ecclesise. omnino liber a con- 4. Gall. Christ, inter Instrum. col. 202 : firmavi tenenda in perpetuum. Vide Ma- Retinuerunt autem sibi usuarium in nericium. moribus suis ad foca sua et ad Marimen* MARICINIA, Loca mari vicina, in ve- tum ecclesiae suss et domorum suarum. teri Glossar. ex Cod. reg. 521. Vide Materia. 1 MARICIUM, Palus, stagnum. Charta 1 MARINA, ^Estus maris turgidior. Richardi Reg. Angl. apud Marten, torn. Vita S. Wlframni Episc. Senon. ssec. 1. Ampliss. Collect, col. 990 : Teneant de 3. Bened. part. 1. pag. 361 : Cumque nobis et heredibus nostris prsedictas villas rheuma maris tempore Marinas prsediccum omnibus pertinentiis suis bene et in tum impleret locum, etc. Vide Malina. pace... in vivariis et stagnis, in Mariciis * Marine, pro Mer, mare, apud Guill. et piscariis. Occurrit prseterea in Charta Guiart. ad ann. 1249. ubi de navali puapud Madox Formul. Angl. pag. 183. gna : Vide Mariscus. Tel nombre d'autres i demeurent * MARICUS, Idem qui alibi Major yel Que couvert en est la Marine. Syndicus appellatur, qui res alicujus communitatis curat. Charta ann. 1199. ^ MARINA VASA, Naves cujusvis geapud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. neris. Est etiam Marina, nude maritima sevicol.177: Et juvabimus sequi.. Tar- ora, Gall. La cote. Memoriale Potestavisii potestatem et successores ejus,... tum Regiens. ad ann. 1284. apud Muracum requisiti fuerimus per nuncium Tar- tor. torn. 8. col. 1161 : Videntes Pisani, visii, vel per Maricum nostrum : et quod t omne malum, quod eis a Januensibus Mariciis teneatur facere jurare homines,' erat inflictum, volentes suam injuriarn ut dictum est superius, omni anno. Sy- vindicare, multas naves et galeas et vasa nod. Aquilej. ann. 1282. inter Monum. Marina fabricaverunt in flumine Ami... ejusd. eccl. cap. 79. col. 790 : Potentates, Et discurrebant per totam Marinam Jagastaldiones, Maricos, Lectores, ancianos, nuensem destruendo, comburendo, occiconsiliarios, etc. Stat. Cadubr. lib. 1. cap. dendo, capiendo et depraedando. Occurrit 58 : Quilibet Maricus vinculo sacramenti prseterea in Chron. Estensi apud eumteneatur et debeat sine fraude et sorde dem torn. 15. col. 367. Vide Maritimss. procurare et facere suo posse, quod omnes Marina, fascis^ Slo-ji-n, in Gloss. Lat. et singulse stratae et vise, ac etiam calles Grasc. mendose pro Manua ; quod vide. et ponies existentes in suis villis et regu* MARINALIS LEX. Vide supra in lis teneantur curatse et mundse ab omni Lex. immunditia. Correct, eorumd. statut. < MARINARICIA. Vide Marinarius. cap. 7 : Ordinamus quod quandocumque MARINARIUS , Navicularius , nauta, aliquis tabernarius vel alius volens ven- Marinier. Usatici Barcinonenses MSS. dere vinum ad minutum in contracta cap. 56 : Homines nobiles et ignobiles , Cadubrii, teneatur et debeat denunciare Magnates et Milites, et pedites, Marinarii, jurato vel Marico villse in qua habitat,... et cursarii, et monetarh in illorum terra quod veniant ad ponendum vinum ejus stantes. [Concil. Rom. sub Nicolao II. ad manum, et secundum quod per eps PP. ann. 1059. torn.4. Annal. Bened. pag. sstimatum fuerit, teneatur et debeat dic- 749 : Post hsec dum consultaretur capitutum vinum vendere. lum illud, quod uni personse quatuor li| MARIDATGE, Mariagium, dos mulie- panis et sex potus quotidie concedunbras ris. Chartular. Aureliense in Lemovici- tur, sacer Conventus Episcoporum exclabus : Dedit duos solidos quos habebat de mavit... quod ilia expensa magis videreson Maridatge. Vide Maritagium. tur constituta Marinariis, quam Canoni* MARIDATGIUM,, Quod favore et in- cis , matronis quam sanctimonialibus , tuitu matrimonii datur. Charta ann. scilicet ut habeant unde sibi concilient 1372. in Reg. 4. Armor, gener. pug. xxij : greges liberorum. Informationes civit. Maria de Aragone... donavit Guillelmo Massil. pro passagio transmarino ex Bertrandi de Guisquardo domicello sponso Cod. MS. Sangerm. : Et si voluerit consuo futuro... in dote et Maridatgio... om- ducere Marinarios ad mensem, constabant nia bona sua mobilia et immobilia. Vide Marinariic quilibet x. lib. qui erunt in Maridatge. summa y . lib. quolibet mense et facient 1 MAR'IENUM, ut Materia. Vide in hac ipsi Marinarii omnes sumptus suos.] Ocvoce. currit apud Constantinum Africanum * MARIGLERIUS, ^dituus, custos ec- lib. Commun. locor. Medicor. cap. 18. clesiae ; cujus ofticium Marigleria, Gall. Bromptonum ann. 1100. 1189. Joan. CarMarglerie vel Marreglerie, appellatur. messonum in Vita S. Petri Thomasii Chartul. S. Mart. Augustod. : Sciendum cap. 4. in torn. 4. Spicilegii Acheriani, est quod de Marigleria ipsius ecclesiee, etc. [Adde Constit. Friderici Reg. Sicil. quia abbatis est, et ipse debet Mariglerium cap. 33. Breviarium Hist. Pisanas ad ponere et mutare. Instr. ann. 1406. ex ann. 1163. apud Murator. torn. 6. col. Bibl. reg. : Icelui deposant et messire 173. Memoriale Potestatum Regiens. Guillaume Rigolet,... qui... avail en ce apud eumd. torn. 8. col. 1098. Nicolaum jour la garde de la Marglerie de la Cha- Specialem de Reb. Siculis lib. 4. itidem pelle, se allerent esbatre en I'ostel de Guil- torn. 10. col. 990. etc. Le Roman de Ron laume Simon espicier,... et apres ce que MS. : Us y orent este par certaine espace de Done fist a tous dire et crier, temps... un des serviteurs de messire Et as Marineaux commander Guillaume Belier vint dire audit Rigolet Que les nefs fussent depechiez.]

MAR

MAR

MAR

281

* Mirac. Mss. B. M. V. lib. 1 : MARINERII, in Libertatibus Barcinofouir une gauge en parfont en leursdiz nensib. anni 1283. [Statuta Arelat. MSS. marez pour Mareschier. Devant no sai quel Mariole, art. 144 : Teneantur mittere ..... bar| MARESEUM, in Chartular. S. VanKi tient un enfant et acole, dreg, torn. 1. pag. 10 : Item vendidi.... chas suas cum Marineriis in subsidium Toute jour s'aloit acroupant. unam piecham terrse. sitam...supraMareligni.] * MARIOLES dicebantur Sacerdotes vel seum. MARINARICIA, Italis Marinareza, MerClerici, qui die sancto Paschae trium MARESIUM, Eadem notione. Charta ces, quae marinariis, seu nautis exsolvitur a Patrono, in Statutis Venetqrum Mariarum personas agebant. Ordinar. Philippae Comitissse Pictavensis, uxoris lib. 6. cap. 71. et in libro Promissionis eccl. Gamer. Ms. fol. 42. v. : Interim in Guillelmi VIII : Quod ego audiens gravirevestiario parantur tres Mariolse, quarum ter tuli, pro eo quod eadem Maresid dicemaleficii, in eodem Codice, cap. 32. | MARINARIUS, Viator, nostris Passa-duae indutse sunt casulis albis, et tertia bantur esse de osculo meo. [Charta ann. ger. Oharta ann. 1390. e Tabular. Mas- dalmatica alba, coopertiscapitibusamictu, 1239. ex Tabular, monast. de Alba cosi 1. : Quilibet Marinarius solvat proviagio tenentes in manibus poma aurea in si- rona : Joscelinus D. de Rocha Bernardi dedit Abbatiss de Alba corona salinam suo, etc. Statuta Massil. lib. 4. cap. 15 : gnum aromatum. Si quis conduxerit Marinarios, vel alias * MARIOTH, El brazo sopra el cubito. suam quam habebat in Maresiis de Treoperarios, aliasve personas qui ei pro Glossar. Lat. Ital. Ms. Vide supra in vali, in ipso videlicet introitu Maresiorum. Charta de Aquariatu de Talepretio, seu loquerio constitute, aliquid Maheria. mundo : Item sex sextaria salis ad menlicitum se facturos convenerint, etc. Oc1 MARIOTIO, perperam pro Marritio, suram Olonse quse habemus super Maresio eurrit ibidem pluries et cap. 16. non Detrimentum , jactura rei. Placitum Martini singulis annis, annui et perpetui MARINIARIUS, Nauta, nostris alias ann. 821. apud Murator. torn. 2. part. 2. redditus ; quod'quidem Maresium tenet Princeps (LudoviMarinaire et Marinel. Tabul. Massil. : COl. 373 : Jusserat ipse AledrannoetLeoni, archipresbyterAlperiensis.] Occurrit praecus Pius) supradictis Item Bertrandus de Vilardello Catalanus ut sine Mariotione et de omni causa quam terea in Charta anni 1217. apud Sammarthanos torn. 4. Gallise Christ, pag. consuluit, quod dictus dominus amiratus faciet juxta consilium majoris partis dic- cum Guinigis habebamus... plenum jusli- 5. et in alia anni 1244. in Probat. Hist. tiam facer e jussissemus. Castanetorura pag. 23. 24. torum Marinariorum. Le Roman d'Alex. | MARIS, Mensura sex capiens heminas. MARESCAGIUM. Charta anni 1267. qua Ms. part. 2 : Vocabular. Sussannaei. Matthseus de Montemorenciaco vendit La outre vueilh passer avec ce Marinaire. * MARISAN, Lo octavo mese, in Glos- Abbati S. Dionysii, quosdarn redditus et usagia in terra et supra terram Ecclesiss Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 113. Char- sar. Lat. Ital. MS. MARISARCHUS. Vide Marearchus. S. Dionysii in Francia apud Argentotoph. reg. ch. 187 : Gieffroy Bertrand de :*: MARISGALGHUS, Equarius medicus, lium. Qui redditu* Cursus et Marescagium Saint Malo de Lille poure Marinel, etc. Alise ann. 1412. in Reg. 166. ch. 279 : Ital. Maliscalco, Maniscalco e Mariscalco. vulgariter mincupatur, pro 40. libris PaComme le suppliant se feust mis en un Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. I. nag. ris. Facultas forte utendi marescis altevaissel en la compaignie du maistre et 377 : Testes fuerunt Joannes filius Johan- rius domini. [Hie, Marescagium, nomen autres Marineaulx d'icellui vaissel pour nis sartoris, qui habitat in domo bona- est proprium territorii cujusdam prope cursii Mariscalchi. [FR.] Argentolium, quod vulgo le Marais dicialer pescher, etc. Vide Marinarius. MARISCUS, Palus, Gallis Mares, vel tur. ] MARINELLI, lidem , qui Marinarii , MARESCHETUS, Palus, locus palustris, apud Matth. Paris pag. 162. 166. et S. Marais, quam vocem a Mare, id est, Bernardum lib. de Mpdo bene vivendi collectione aquarum deducit Salmasius: Marais. Charta Gilonis de Aciacp Milicap. 57. [Litterse Henrici VI. Reg. Angl. Somnerus a Saxonico mersc, palus. tis ann. 1227. in Tabulario Ecclesiee Melann. 1431. apud Rymer. torn. 10. pag. [Charta apud Mabill. torn. 2. Annal. Be- densis f. 30: Ex parte Crociaci ab introitu 489 : De nostris mercatoribus seu Mannel- ned. pag. 697 : Cum terra et silva, Ma- Mareschei...ita tamen dicerem mareschicos lis, ac eorum naves vel bona, cum ad por- risco ad integrum meam partem... trado de Estrepill. qui sunt inter molendinum tus seu stathes dictarum terrarum vestra- atque transfundo. Tabular. Dolense ann. de Mplignon, etc. Mareschere, dicebant rum, eta. Adde lib. nigrum Scaccarii 1303 : Quaedam terrse arabiles sites in pa- nostri , quomodo pascua vertit Hugo rochia de Pieudehenjuxla flumen de Ren- Plagon in versione Gall. MS. Will. pag. 369.1 tra, qui vulgariter appellantur magni Tyrii lib. 2. cap. 19. Guill. Guiart ann. 5 MARINERII. Vide Marinarius. Marisci D. de Querquen.] Ingulfus : Vici- 1304 : MARINOLA, Gloss. MS. Eccles. PariSiens. : Encetecia, Marinola lignea, qua nas paludes, circumque jacentes Mariscos D'autre part outre la riviere, amphora sustinetur. Papias habet : En- immeabiles reddebant. Infra: Cum insula Se sont pres d'une Mareschiere cetegna, macinola, qua, etc. [Leg. Ma- circumjacente, et duobus Mariscis adjaLi Flamens tendus a grant presse. chinola , parva machina. Vide Ence- centibus. Occurritnon semel apud Matth. Robertus Bourronus in Merlino MS. : Paris, et alios. teria.] Une tour fort et haut, qui seoit en une 1 MARESCIUM; Eadem notione , in 1 MARINOSUS , Marinus, maritimus. Marescherie. Epist. Manasses Camerac. Eptsc. apud Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 1 MARISCULUM, diminut. a Mariscus. Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 319 : Itaque 118. 1 MARESGUM. Charta ann. 1030. ex Ta- Lambertus Ardensis apud Ludewig. cum Deus spiritualem gladium nobis solummodo reliquerit, illos spirituali gladio bulario Montis S. Michaelis : Alanus D. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 517 : In Marispuniamus quorum Marinosis impulsi G. Britannorurn Comes dedi Deo et Beato culo apud Ardeam juxta molendinum extempestatibus neque die neque hora quies- Michaeli villain Bohel cum omni Maresco clusam... fecit. * Ita Maresquel, a Marest, in Charta quod ad earn pertinet. Charta Eustachii cere possumus. 1 1. MARINUS, Provincialibus, Auster, Comit. Bolon. ann. 1112. apud Baluz. ann. 1399. ex Chartul. 23. Corb. | MARESCOSUS, Locus palustris. Wilvulgo Lou marin , quia a mari flat. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 137 : In aquis, Charta ann. 1473. ex Schedis Pr. de Ma- in piscationibus, in pratis et in Marescis. lelmus Brito lib. 2. Philipp. : zaugues : Et ab alio latere dictus terminus Chron. Andrense torn. 9. Spicil. Acher. Quaque Marescosos extendit Flandria campos. pag. 471 : Tertiam partem Maresci de Barespicit versus Marinum. ^ MARISIACUS, Idem quod Mariscus, * 2. MARINUS, Piscator. Charta Adelf. velinghem... pertinaciter exegit. Nostris Maresqs, Mareschat et Mares- Palus, Marais. Bulla Johannis VIII. PP. reg. Aragon. aera 1165. pro habitat. Tutelae in Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 295 : chiere. Chron. S. Dion. lib. 1. cap. 2. ann. 877. torn. 3. Annal. Bened. pag. 679: Et persolto vobis tolas illas aquas quod torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 156 : Berziacum una cum molendino, Berziso pesquetis ubi potueritis ; sed totos illos Li leux estoit tant fort et si perilleus pour Marisiacos duos atque spicariurn. sollos, quifuerint ibi prisos, sedeantmeos les fonteniz et pour les Mareschieres, etc. * MARISMARE, Marennium, seu mateet predat eos meo Marino pro ad me. Instr. ann. 1406. ex Bibl. reg. : Laquelle dam ligneam domibus aediflcandis apMARIOLA, Imago S. Marias virginis. fiefferme est toute en un lieu, ou il souloit tam exscindere. Charta ann. 1276. in Vitse Abbatum S. Albani : Hie quoque avoir un vivier, qui pieca aterry et vint Chartul. eccl. Lingon. fol. 256. r: Abbas fere per fecit pulcram Mariolam cum per- en prez,... et de present est en Maresqs. et conventus quitlaverunt... totum usatinentiis. Iterum : In Australi Ecclesise Lit. remiss, ann. 1475. in Reg. 195. Char- gium, quod habebant in omnibus nemoriparte, juxta nobilem Mariolam. Alio loco : toph. reg. ch. 1483 : Pour fener et mettre bus de Marasco scindendi et Marismandi. Ante majus altare et Mariolam, quse ei- en mullon le foing qui estoit faulche en Vide Marrimare. MARISTALLA. Vide Marestalla. -dem supra ponitur. Willelmus Guiart leur pre, Mareschatz, botz oumarates... Le bot du prestre, autrement dit marates 1 MARISTUS , pro Mariscus , Palus. MS. in Ludov. VIII : ou Mareschatz. Hinc Mareschier, Pratum Charta Henrici Reg. Angl. ann. 1285. in Aubes, fros, chasubles, estoles, adaquare, in Charta ann. 1364. ex Reg. Tabul. regio Reg. 92. Ch. 58 : Cum omCrois, Crucefis, et Marioles, 96. ch. 75 : Les habitans peuent etporront nibus aliis libertatibus... in stagnis et Unes d'argent, autres de fust. 36

282

MAR

MAR

MAR

vivariis, inMaristisetpiscariis, etc. Cbarta [Hinc in Lib. nigro Scaccar. pag. 82 : legis ac juris ratio redditur, apud GuJohannis de Monteforti Ducis Britan. Marilagium, quod dicit non adhuc debere liel. Prynneum in Libertatib. Anglic, ann. 1860. ex Arch, castri Nannet. : Si- servitium.] His autem locis cum donator torn. 2. p. 602. ex qua qua3dam delibabimul cum membris hamelettis, pratis, pas- liberari dicitur a servitio et homagio, id mus : Cum per experientiam didicimus, culs, Maristis, etc. intelligendumest de servitio et homagio quod quamplures Dominse regni nostri, MARITA, Uxor. Vetus Inscriptio Bar- donatoris, quod exerte indicat Littleton, spreta securitate, quse per legem et antiCinone : Cornelius L. F. Secundinse L. sect. 19. nam donator terram suam libe- quam consuetudinem regni Anglise capi Valer. Rufus Maritss optim. etc. Alia Ro- ram ab alterius domini homagio et ser- solet et debet ab eis, ne se marilari perrase : D. M. Julias Pietati Maritse optimse vitio conferre non potest. Charta Ma- mitterent sine consensu et voluntate nosthildis de S. Lizio, in Monastico Anglic, tra, non requisito super hoc nostro assensu, C. Julius Symfor. fecit. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. torn. 1. pag. 370 : Dedi... tertiam partem unde tarn nobis quam Coronse nostrse et 7657 : Molher, Prov. uxor, Marita, mari- totius manerii mei de Cratesfeld, quod est damnuin et opprobrium emerserunt. Mox: tella. liberum Maritagium meum, etc. Pag. 416: Vobis mandamus, firmiter injungentes in MARITAGIUM, Donatio, qua? a parente Terram suam de Budham paler suus de- fide, qua nobis lenemini, quatenus sine filise fitpropter nuptias, seu intuitu ma- dit in liberum Maritagium. Pag. 514 : dilatione a Margeria sorore quondam Cotrimonii. Regiam Majestatem lib. 2. cap. Ecclesiam S. Crucis... quse sita est in li- mitis Warwicensis, quse est una de gene18. 11. etGlanyillalib. 7. cap. 1: In alia bero Maritagio. [Lib. niger Scaccariipag. rosioribus mulieribus regni nostri, et casdeceptions accipitur dos secundum Leges 252 : Prseterea Willelmus Peverell dedit trum habet ingetitis fortitudinis, et situm Bomanas, secundum quas proprie appel- michi in franco Maritagio quiete cum so- versus partes Marchise, pro quo nobis nullatur dos, id quod cum muliere datur viro, rore sua feodum 11. mililum. Charta latenus expediret, quod aliquem in viquod vulgariter dicitur Maritagium. Potest ann. 1256. apud Kennett. Antiquit. Am- rum acciperet, nisi de ipso, tanquam itaque quilibet liber homo terrain habens, brosden. pag. 251 : Willielmus Longspe de nobis confiderem, castrum de Warwic iandam partem terrae suee dare cum dedit et concessit Henrico filio dicti Ed- et de terris suis, quas ipsi eligetis^. in pleia suat vel cum qualibet alia muliere in mundi Margaretam filiam suam et hsere- gium capiatis, prsater securitatem debiaritagium, etc. Et cap. 48. 112. ab hse- dem et cum ipsa in libero Maritagio tam , quod ipsa nulli viventium sine reditate distinguitur. Hinc possidere ex maneria sua de Burncester et Midlington licentianoslrain matrimoniocopulabitur; Maritagio, apud Ordericum Vitalem lib. cum omnibus homagiis, redditibus, servi- ita quod si forte temerario ausu contra 5. pag. 590. Dare in Maritagium, apud tiis et consuetudinibus et omnibus aliis hoc fecisset, castrum praedictum et terras in plegium similiter captse, nobis perpeRadulphum de Diceto ann. 1199. nostris pertinentiis sine aliquo retinimento.] vulgq, Donner en manage, id est, fayore MARITAGIUM autem servitio obnoxium tuo et hseredibus nostris incurrantur. matrimonii. Consuetude municipalis de illud est quod datur cum speciali reser1 MARITAGII SERVITIUM domino feudi Labourt, tit. 9. art. 12 : Dot ou donation vatione servitii debiti domino capitali: debere dicebantur feminse, quae feuda pour nopces, vulgairement appele Ma- et qui hujusmodi terras accipit nomine militaribus servitiis obnoxia possideriage. Leges Edwardi Confess, cap. 19 : maritagii, ipse et omnes ejus hseredes bant; eas quippe, ne consuetum serviRemaneant legales cum dotibus suis et tenentur facere servitia domino. Sed tium periret, ad nuptias cogebat domiMaritagiis. Charta Henrici Regis Angliee neque ipse , neque duo ejus hseredes nus feudi, modo sexagesimum annum apud Matth. Paris ann. 1213 : Et si mor- facient homagium domino ; verum ter- non attigissent. Qua ratipne vero id fietuo marito uxor ejus remanserit, et sine tius haeres'omnia servitia et homagium bat discere est ex Assisiis Hieros. cap. liberis fuerit, dotem suam et Maritagium facere tenebitur. Ita Regiam Majestat. 242 : Quant le Seignor veaut semondre ou habebit. Adde aliam Joannis Regis ann. lib. 12. cap. 57. g 7. 8. 9. et Bracton. d. faire semondre si com il doit femme de prendre baron quant elle a et tient fie qui 1215. ibid. pag. 178. Statuta Alexandri cap. | 4. [** Vide Philips. Histor. Jur. II. Regis Scotise cap. 22. 1. 2. Fletam Anglic, torn. 2. pag. 184. sqq.] li dole service de cars, ou a damoiselle d lib. 5. cap. 24. Petrum de Vineis lib. 3. 1 IN LIBERO MARITAGIO, hoc est, So- qui le fie escheit que il li doit service de Epist. 5. etc. [Edictum PhiJippi Pulcri luto matrimonio, atque, ut habent alia cars, il li doit offrir trois barons, et tels ann. 1219. torn. 1. Ordinat. Reg. Fr.pag. Instrumenta, inpura viduitate, in libera que il soient d lui afferans de parage, ou 38 : Parentibus vero mulieris accedet id viduitale et in Hgia potestate ; cum scili- a son autre baron, et la doit semondre de quod ipsa secum attulit in Matrimonium, cet uxor defuncto marito tota sui juris deus de ses homes ou de plus, ou faire la salvo legato suo, quod ipsa facere potuil est. Kennettus sub ann. 1129. Antiquit. semondre par trois de ses homes I'une en per jus. Epist. Friderici II. Imper. torn. Ambrosden. pag. 90 : Dictus Bobertus leuc de lui, et deus com Court, et celui 2. Spicil. Acher. pag. 575: Non possumus Ecclesiam de Oseneia fundavit, et Cano- que il a establi en son leuc d ce faire doit silentio preterire qualiter Marchioni Mis- nicos regulares in ea constituit, et Eccle- dire end: Dame, je vous euffre de par niae sorore sua nuptui tradita, in terra siam de Claidon, et alias quamplurimas Monseignor tel el le name, trois barons sua nuptiis celebratis, cum prima thori eisdem Canonicis contulit. Post mortem tel et tel et les nome, et vous semons de gaudia celebrasset, aggressus est in lecto, vero ejusdem Roberli prsefata Editha in par Monseignor que dedans tel jour, et et surgere non permisit, donee eos in ejus libero Maritagio suo plurimas terras prse- motisse le jour, aies pris I'un des trois manibus dotes et jus de quibus tenebatur falis Canonicis in Cleidona dedit. Vide barons que je vous ay names... et end li eis pro Maritagio respondere, oportuit Ligius. die par trois fois. Adde cap. 243. 244. 1 MARITAGIUM HABERE, Formula usi- et 245. necessario remisisse. Charta ann. 1207. apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. tata apud Anglos in Litteris, quibus Rex MARITAGIUM RATIONABILE, quod dopag. 171 : Concessimus... villam de Mene- alicui concedebat in uxorem ducere minus haaredi offert, ubi non disparagelida cum pertinentiis suis quam Alanus filiam, quae, dum minor eetate esset, sub lur, in Statuto Mertonensi ann. 20. Hende Dunstanvil pater ipsius Ceciliss dedit ejus tutela existebat. Litteras ann. 1215. rici III. quod Mariage advenant vocat ad se Maritandam.] Maritagium autem apud Kennett. Antiq. Ambrosden. pag. Consuetude Normannica vetus cap. 26 : aliud est liberum, aliud servitio obno- 182 : Habere faciunt W. Com. Sarum. Se aucune femme demande d son frere anum. Maritagium filise Ricardi de Camville ge- mariage, se il veut, il la menera avec luy, MARITAGIUM LIBERUM, nostris Prac- nilse de Eustachia... ad opus Willielmi sui et I'aura en garde un an et un jour, et ticis , Franc mariage, dicitur, inquit primogeniti... Cum tota hsereditate swa puis la pourverra de avenant mariage. Bracton. lib. 2. cap. 7. | 3 : ubi donatorcontingente ipsam filiam ejusdem Ricardi Mariage avenant est, se elle est mariee d vult, quod terra sic data, quieta sit et in balliva sua ex parte matris suse. convenable personne selon son lignage et libera ab omni sseculari servitio, quod ad MARITAGIUM, Littletoni sect. 103. Ma- ses possessions. Nova consuetude Nordominum ^ feodi possit pertinere ; et ita nage, nude, dicitur jus quod domino man, art. 357 : Les seurs ne peuvent dequod ille, 'cui sic data fuerit, nullum om- feu'di competit maritandi filias vassalli mander partage en la succession du pere nino faciat inde servitium usque ad ter- sui defunct! : seu, ut definitur a Co- et de la mere, ains seulement dsmander tium hazredem, et usque ad quartum gra- wello 1. 2. tit. 3. 20 : est commodum mariage. Mariage advenant, ibid. art. dum, ita quod tertius hseres sit inclusivus. illud, quod domino feudi e nuptiis mino- 262. et seq. Vide Notas nostras ad Stat. Et infra : Gradus autem computandi ris de se per servitium Militare tenentis S. Ludov. pag. 174. MARITAGIUM DESAVENANS, Matrimosunt a primo donatario usque ad tertium conficere potest. Statutum Mertonense hssredem inclusivum, ut donatarius faciat cap. 7 : Maritagium ejus, qui infra seta- nium impar et minus dignitati persons primum gradum, et hseres suus faciat se- tern est, de vero jure pertinet ad dominum conveniens. Primum Regestum Johancundum, et hseres hseredis tertium, et hse- feodi. Vide Statutum 2. Westmonaste- nis de sancto Justo in Camera Compures secundi hseredis quartum, qui quidem riense cap. 18. Regiam Majestatem lib. ter. Paris : Pater dat filise desavenans tenebitur ad servitium, etc. Eadem psene 2. cap. 48. Fletam lib. 1. cap. 9. 5. Maritagium, moritur pater reliclo filio habentur apud Glanvillam lib. 7. cap. et cap. 13. et quas notayimus ad Statuta infra sstatem, qui filius facet per annum 18. in Regiam Majestat. lib. 2. cap. 57. S. Ludovici. Quibusadjungenda omnino et diem, post quam pervenerit ad setatem et apud Littletonem sect. 17. et seqq. Charta Henrici III. Reg. Angl. ubiistius legitimam, postea conqueritur, et sororem

MAR
suam et. maritum ejus, de Maritagio desavenanti, qu&ritur an possit. 1 MARITAGIA REGALEFACTA , Gall. Manages rechaufes, Secundae nuptiae. Boerius Cqnsil. 40 : Sponsalia viduarum debent fieri de nocte, et non de die, ad differentiam virginum quse debent desponsari de die, et convocatis amicis... et ita dicit (Angelas) servari Perusii, et verum dicit, quod etiam ubique terrarum viduse desponsantur ante auroram, et soils ortum, dixi in- 11. in addit. incipiente Ubi, lib. cons. Bitur. et base viduarum matrimonia vocantur in vulgari nuptiae, seu Matrimonia recalefacta, Noces rechaufees. Ita D. de Lauriere in Gloss. Juris Gallici. MARITAGIUM, seu licentia maritalis, maritandi, matrimpniorum, dicitur de servis, conditionalibus, et glebse adscriptis, quibus matrimonium contrahere absque licentia et consensu domini non licebat. Eginhardus Epist. 16. ad Hattonem Comitem : Quidam homo vester nomine Hunno venit ad limina sanctorum Marcellini et Petri, veniarn postulans pro eo, quod conservam suam ancillam vestram sibi in conjugium sociasset sine vestra jussione. Propter hoc precamur benignitatem vestram, ut a nobis indulgentiam de hoc facto percipere mereatur, etc. [Oharta ann. 1325. apud Kennett. Antiquit. Ambrpsden. pag. 401: Robertus, et omnes alii custumarii... non debet filium suum ad literaturam ponere, neque filiam suam maritare sine licentia et voluntate Priorissse.] Ut porro consensum dominorum obtinerent servi, censum definitum iisdem prsestabant. Charta G. Laudunensis Episcopi, apud Cognatum in Historia Tornacensi: De unoquoque eorum lam servo quam ancilla, habebitis annuatim sex denarios censuales, et de mortua manu duos solidos, et de Maritagio duos solidos. Vetus Charta apud Willelmum Hedam in Episc. Traject. cap. 20 : Iterum ne omnimodis sine respectu videatur sancta Dei Ecclesia pro licentia nubendi infra sive extra concedere potestatem, dentur 12. denarii, etc. Alia apud Buzelinum lib. 3. Gallo-Flandr. cap. 21 : Quse familia unoquoque anno... persolvet de respectione capitis sui 2. denarios, de mortua vero manu 6. de licentia Maritali sex simili modo, etc. Licentia matrimoniorum, in Charta ann. 1162. efx Tabulario Campanise Thuano. [** Licentia nude dicitur in Notit. de hominib. S. Michaelis Belvac. circ. ann. 1100. exarata, post. Irmin. pag. 379: Pro filia secum adducta, quam in conjugium erat datura, consuetudinem, quse. Licentia vocatur, sell. 15. den. S. Michaeli... donavit.'] Adde Harseum in Castellanis Insulens. pag. 178. 179. et Gallandum de Franco allodio pag. 84. Chronicon S. Bertini, de Sifrido , primo Guinensi Comite: Servitutem aliam induxit, ut quilibet, vir, mulier, senex, puer, aut infans, ei denarium unum solveret in anno, in Nuptiis 4. et in morte quatuor. Charta ann. 981. in Probat. Hist. Guinensis pag. 48 : Singuli (servi) ad 4. denarios in censu Kal. Octobr. 12. in Matrimonio 5. sol. post obiturn. [Charta ann. 1348. apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. pag. 470: Willielmus Searich ad habendum in uxorem Johannam quse fuit uxor Willielmi Foul, venit hie in curiam et dat domino de fine pro eadem in Maritagio habenda x. sol. Vide ^Egid. Gelend. in S. Engilb. pag. 115. et Forismaritagium.] [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Hemd-schilling, col. 878.] 523" Eadem erat apud Anglos Tenen-

MAR
tium etiam a Rege seu Corona conditio, cum fllias suas extra manerii sui districtum nuptui tradebant. Charta ann. 1277. apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. pag. 320 : Et sciendum quod si homines prsedicti filias suas extra libertatem dicti manerii maritare voluerinl dabunt domino pro qualibet filia sic maritala duos solidos, et hoc pro catallis extra libertatem dicti manerii cum ipsa remotis, et si infra libertatem ejusdem manerii eas maritaverint, nihil dabunt pro Maritagiis earundem. Cum igitur inter servitutum onera non minimum illud esset, quod matrimoniorum libertatem spectabat, hinc in privilegiis civitatum et oppidorum incolis a Regibus et Principibus indultis legere est, id potissimum cautum ac concessum, ut eis et eorum hseredibus ad libitum suum puellas et viduas suas nuptui tradere, et juvenes uxorare, et ballia juvenum et puellarum sive viduarum habere sine aliqua contradictione liceret, ut est in Charta Alienorse Reg. Angl. ann. 1199. pro Libertat. urbis Santonens. apud Beslium pag. 596. Alia Ricardi Oomit. Pictav. pro Rupellensib. apud eumd. pag. 600 : Prssterea ipsis concessi, quod si ipsi inter filios et filias suas et mulieres viduas matrimonia contrahere voluerint, ego eis nullam inferam violentiam, nee ego eis quseram filios et filias suas ad maritandum ; et si quis super hoc in eis manus mitteret, ipsi sine occasione se deffenderent. Charta Communiaa Rotomagens. ann. 1207: Item nullum de Civibus Rotomag. cogere poterimus de filiis maritandis, nisi de voluntate sua. Charta Communiae Hamensis : Concessum vero est, ut quicunque filium, sive filiam maritare voluerit, sine sui concessions domini et absque ullo forisfacto facere poterit. Similia propemodum habentur in Libertatibus concessis Angeriaci incolis ann. 1204. Castelli Amorosi in dioecesi Aginnensi ab Edw. I. Reg. Angl. in Regesto Constabulariae Burdegal. fol. 5. item Valentiae in eadem dioecesi ab eodem Edw. fol. 140. Oleronensibus ab Alienqra ann. 1199. fol. 186. et Hugone Lusiniano Comite Marchiae ann. 1286. fol. 187. Santonensib. ann. 1199. apud Beslium pag. 596. etc. Adde Statuta Delphinalia pag. 39. v. Constitutiones Siculas lib. 3. tit. 21. [Statuta MSS. Caroli I. Regis Siciliae cap. 154.] Sanatum lib. 3. part. 11. cap. 3. Consuetudinem Solensem tit. 1. art. 2. [* Privileg. Richard. Rom. Regis ann. 1277. Wetflariens. datum in Guden. Syllog. pag. 473.] Vide Marcheta. Eximebantur in ejusmodi immunitatibus Nobilium feudalium matrimonia, de quibus copiose egimus in Notis ad Stabilimenta S. Ludovici. Charta Philippi Aug. ann. 1220. M. Novemb. pro Cadomensibus: Praeterea concessimus eisdem, quod nee nos nee hseredes nostri trademus uxores vel filias eorum aliquibus in Maritagium contra voluntatem eorum, nisi feodum, vel membrum loricss teneant, propter quod debemus maritare secundum usus et consuetudines Normannise. Adde Vitam S. Godebertse n. 3. Epist. 388. inter eas, qua? habentur torn. 4. Hist. Franc. Matth. Paris, pag. 168. g. 178. b. etc. SSP" Haud scio an hue spectet Charta Ludovici I. Reg. Hungar. ann. 1353. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 496 : Promittentes fide qua supra, quod si aliquando filios vel filias obtinuimus in futurum, quod illos vel illas Maritagio sive nuptu invicem cepulare volumus nee de-

MAR

283

bemus quibuscumque spondere personis, absque prssdictorum Regum Boemise consilio, favore et consensu. Utrum id ratione feodorum qua? a Rege Boemiae possidebat, promiserit, aut quavis alia, mini incertum. MABITAGIUM IMPEDITUM., incombratum. Vide Combri. SS" Lege et consuetudine inductum fuisse supra observatum est in Auxilium, ut dominus a vassallis et subditis certum tributum exigeret, cum filiam suam primogenitam nuptui tradebat. Idem etiam alicubi obtinuisse pro caeteris filiabus maritandis colligitur ex Scriptoribus a Salvaingo laudatis Tract, de Usu feud. cap. 49. Sed et pro sorore idem yectigal aliquando pensitatum, preesertim in Anglia, ibidem pariter dictum est. Quibus addendum videtur postremum illud auxilium ab ipsomet Henrico Rege inter libera et gratiosa annumerari in Charta ann. 1235. apud Madox Formul. Anglic, pag. 5: Quia cerciorari non possumus, utrum plenarie fuerit nobis responsum ad Scaccarium nostrum de Auxilio quod nobis nuper Liberaliter concessistis, ad maritandam sororem nostram Romano Imperatori scilicet duav mar eas de quolibet feodo quod de nobis tenetis in capite, tarn de veleri feoffamentn quam de novo : et eodem modo de feodis Militum vestrorum, etc. Porro base prsestatio. 1 MARITAGIUM nude dicitur, in Constit. Jacobi Reg. Siciliae torn. 1. cap. 7 : Licet nobis et hsaredibus nostris in eodem anno subventiones imponere... pro militia quinque millium, et pro Maritagio quinque millium unciarum auri siimmam. Vide Maritatio 2. 1 MARITAGIUM nude, matrimonium. Litterse ann. 1402. apud Rymer torn. 8. pag. 249 : In negotio matrimonii, sive Maritagii prseclarissimiB D. Blancliise D. nostri Regis filise senioris, etc. Et alibi passim. T MARITALIS FILIUS, Ex legitimo matrimonio procreatus. Testamentum Armandi d'Alegre ann. 1263. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1115 : In primis Hugonetum filium meum legitirnum et Maritalem instituo in heredem universalem seu generalem in castris meis d'Alegre et de Chamel, etc. MARITAMENTUM, pro Maritagium, i. dqs. Tabularium Monasterii S. AndreEe Viennensis : Quae terra erat jus et Maritamentum ejusdem Galburgis, etc. [Testament. Beatricis de Albo'reia ann. 1367. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1527 : Ita quod cum omni legato quod eidem supra facimus, sint duodecim milia floreni auri, ad suum Maritame'ntum, in pecunia.] T MARITAN^ PARTES, pro Maritimae. Litteree Roberti Comitis Flandrise ann. 1305. apud Rymer. torn. 2. pag. 964 : Ne quis eosdem in suis rebellionibus seu rapinis confortet seu suslentet quoquo modo, et specialiter in partibus Maritanis. \ 1. MARITARE, Fsetare, Papias. "2. MARITARE, Neutro sensu sumitur, in Testam. ann. 1121. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 416: Ermengardi quoque filise mese dimitto quinque millia solidorum Melgoriensium in heereditate, cum quibus Maritet. Maritare matrimonium, in Charta ann. 1228. torn. 1. Probat hist, geneal. domus reg. Portug. pag. 28. Manager, pro Marier, matrimonium contrahere, in Stabil. S. Ludov. ann. 1270. cap. 12.^tom. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 118. Eire marie en femme, Uxorem habere, in Lit. remiss, ann.

284

MAR

MAR
maritella, lo picolo, e tristo, e marito. Vide supra Marita. j MARITENUS, Secunduin mare. Vita S. Guthlaci torn. 2. Aprilis pag. 41: Ab Austro in Aquilonem Maritenus longissimo tractu protenditur. [* Pro Maretenus.] * MARITI, nunc Pom, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. 1 MARITIMA, Mare. Ogerii Panis Anna!. Genuens. ad ann. 1202. apud Murator. torn. 6. col. 385: Eodem quippe anno Beltramus de Nervi quum iret in Maritimam cum nave sua, quse vocatur Castella pro grano, invenil naves duas Pisanorum. Ibid, ad ann. 1121. col. 401 : In eodem tnense galess tres armatse fuerunt, quibus prssfuit Ceba, causa in Maritimam mittendi pro custodiendis multis innumerabilibus lignis, quss in Maritima pro grano et blava iverant. [** Henric. VII. chart, ann. 1310. apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 502:... Terrarum et provinciarum S. Romanse Ecclesiae, ubique positarum, prsscipue Comitatus quoque Campanile atque Maritimse, earn omnibus civitatibus, etc. Vide Maremma et vocem sequentem.] MARITIMJB, Agri et praedia ad maris littora. Charta ann. 1068. apud Sammarthanps in Archiepisc. Burdegalens.: Causa igitur inccepta, cum ad id ventum esset, ut jam dictus Prsspositus hanc in Maritimis nostris esse consuetudinem affirmaret, ut quamdiu Comitis servientes salem justo pretio vellent emere, etc. Rogerus Hoveden. pag. 661: Tola vero Maritima, qua itur ad Cayphas, Pisani castra metati sunt, etc. Vide torn. 8. Spicilegii Acheriani pag. 278. Gesta Innocentii III. PP. pag. 142. Chronicon Petri IV. Regis Arag. initio, etc. Etiamnum hodie in Pictonibus les Marennes dicuntur agri ad Oceani littora, in quibus exstant salinse: Maremma Itali, Maresme Catalani dicunt, unde Banyuls de Maresme, locus dictus in Ruscinonensi Comitatu, haud procul a Caucoliberi, apud Andream Boschum lib. 1. des Titols de honor de Catalunya cap. 26. Quibus addo haec ex Charta Caroli Majqris domus, apud Willelmum Hedam in Hist. Episcopor. Trajectens. pag. 217.1. Edit.: Idcirco trado... in loco nuncupate Marithime, ubi castrum fuit, etc. [Marage, Eadem notione, usurpat le Roman de Rou MS.:

MAR

1404. ex Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 249 : Combien que feu Simon Bradieu fu Marie en femme, dont il devoit eslye content, etc. * MARITATICUM, Dosmulieris. Charta ann. 1062. ex Tabul. Major, monast. : Cum de medietate ipsius terras movisset calumniam quidam Constantinus,... asserens earn suse conjugi in Maritaticum datam. Vide Mar il amentum. 1. MARITATIO, Idem quod Maritagium, Dps. Charta Henriei I. Regis Arigl. pro Libertatibus Angliae in ejusdem Legibus, apud Eicardum Hagustald. Matth. Paris. Bromptonum et alios : Et si mortuo marito uxor remanserit ejus, et sine liberis fuerit, dotem suam et Maritationem habebit,... et si uxor cum liberis remanserit, dotem quldem et Maritationem suam habebit, dum corpus suum legitime servaverit, etc. [Charta ann. 1088. apud Mireeum torn. 1. pag. 458: Quod contingit ex capite matris mese, mess Maritationis sorte offerendum credo in ilia domo.... prssdium mihi competens jure matrimonii, etc. Testament. Johannis de Nevill ann. 1386. apud Madox Formul. Anglic, pag. 429 : Item lego pro Maritatione Elizabeth filiss mese, si fuerit superstes, mille marcas.] } 2. MARITATIO, Tributum, quod dominus, nomine Auxilii, a vassallis et subditis, pro maritanda primogenita filia sua, ex Lege et Consuetudine, exigere poterat. Charta ann. 1153. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 157 : Prssterea rogaverunt me supradicti monachi uteis quasdam Consuetudines, quas eis dominus Gaufredus pater meus dederat, confirmarem, scilicet censum, ostagium, Comitis esum, Muritationem, terre emplionem, corporis sui redemptionem. Ex quibus ultimis verbis perspicuum est vocem Maritatio ea, quaexposuimus, notione, hie intelligendam esse ; rie quis vero remaneatscrupulus, videAuxilium. Verum, quod omnino notandum est, videtur ex allatis tributum illud etiam pensitatum fuisse, ubi nulla aderat maritanda filia, quandoquidem mpnachis, ut eo utantur, concessum videmus. Unde alicubi quasi censum annuum exactum fuisse lubens crediderim. Vide supra in Marilagium. * 3. MARITATIO, Matrimonii celebratio. Chron. Guill. Burdini ad ann. 1303. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 11 : Quod pro baptismate, Maritatione et unctione sancti olei a parrochianis duos vel tres vel quatuor denarios solent (clerici) exigere. 1 MARITATUS, Matrimonium. Pactum matrimonii inter Henricum fllium Regis Aleman. et Constantiam filiam Gastonis Vicecom. Beam. ann. 1268. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1361 : Per filias ceteras domini Gastonis vel jam maritatas, vel junior em quas non est adhuc Maritatui collocata, quse juxta assertionem D. Gastonis jam pubes effecta et emancipata juravit se conventionem ratificare prsedictam. j MARITELLUS, Maritus. Berberius in Viatorio utriusque juris part. 1. Rubr. de Adulteris : Si aliquis Maritellus habere cornua suspicaretur. Ibid. Rubr. de Tut. et curis : Mulieres maxime juvenes, confidantes in disposilionibus Maritellorum, qui ipsas analogistas faciunt, ducunt in bonis dies suos, etiam cum inimicis capitalibus Maritellorum defunctorum; quia ut plurimum gaudent demorte virorum. * Glossar. Lat. Ital. Ms.: Maritellus,

quseMarkss vocantur,...numquam aliquid juris habuimus,... dictis juribus egthwart in ipsis sylvis et Marckiis, tanquam bonis Deo et sibi appropriatis,... quiete potiantur. Vide Marcha 1. 1 MARKATA. Vide in Marca 1. T MARKET-FUDER. Vide Marchetfuder. T MARKETA, ut Marcheta. Vide in hao voce. MARKETZELD. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 187: Et valent per annum le Streteward, et le Marketzeld 18. sol. et obol. etc. [Legendum Market-geld, Stallagium seu praestatio pro stallis iu mercatis et nundinis,nostris Etalage,ab Angl. Market, mercatum, et Saxon, g i l d , prsestatio, tributum.] j MARKISUS. Vide Marchio. MARLA, Marga, de qua Plinius lib. 18. cap. 6. qua agri impinguantur, Gallis Marie et Marne. Qbservat Cluverius lib. 1. Germanise antiquae cap. 8. in antiquissimis MSS. Plinii Codicibus Bibliothecee Regis Anglise Londinensis, lib. 17. cap. 6. pro marga, quod ter ibi habetur, ubique scriptum Maria. Bracton. lib. 4. Tr. 1. cap. 34. 7 : Et ita quod deftciat melioratio in Maria, vel in stereoratione. P'leta lib. 2. cap. 76. 4 : Maria durabilior est (fimo) eo quod fimus descendendo, et Maria ascendendo consumitur. [Jacobus de Vitriaco Hist. Orient, lib. 3. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 291: Est autem aqua fluminis (Nili) pinguis, spissa et paludosa, quse plus quam aliquis fimus vel Maria terram impinguat.] * Marlays, in Lit. remiss, ann. 1390. ex Reg. 139. Chartoph. reg. ch. 230 : Icellui Jehannin avoit mene aux champs deux chevaux avec une charrette ou tumberel chargie de fembroy ou Marlays. Vide supra Mallare 2. 1 TERMINUS MARL^E , Tempus, quo agrps Maria impinguare solent, spatium scilicet quindecim annorum. Charta ann. 1166. ex Chartul.S. Vandreg. torn. 2. pag. 2036 : Concessi... tres acras terrss nostrse de Mainillo tenendas ad Terminum Maries, hoc est, ad quindecim annos, eo pacto quod singulis annis tertiam garbam de ilia terra ab illis accipiemus ; finlto vero termino terram nostram quietam habebimus. Alia ann. 1178. ibid.: Tradidi Radulfo de Mesnil duas acras terrss nostrss ad medietatem et ad terminum Marias. Charta Gerardi Decani S. Une fille a mout gente qui est de haul parage, Quintini in Viromand. ann. 1127: TerCelle te veut donner o riche manage, ram autem marliatam a primp die marDezore vers la mer tout le pais Marag'e.] liationis usque ad 15. annos libere obti T MARITIMALIS, Maritimus. Gesta Jo- neant. han. VII. PP. apud Baluz. torn. 7. MisMABLARE, Maria seu marga agros cell, pag. 349 : Hie beatissimus pro utili- stercorare , pinguefacere , Marler vel tate omnium Ecclesiarum et prs3cipue Marner une terre. Chronicon Andrense : Gallicanse Ecclesiss, Arelatem Maritimali Ipsam terram Marlare fecit. Occurrit in ilinere deversus est. Fleta lib. 2. cap. 73. 5. cap. 76. 2. * MARITORNE, Exactio, tributum, f. torn. 1. Monast. Anglic, pag. 722. torn. pro Maletote. Vide Tolta 1. Charta ann. 2. pag. 202. etc. Necrologium Ecclesiae 1324. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 156: Carnotensis : Marnavit, terras et ad culOmnes redditus, exitus -et proventus quos luram redegit. [Charta apud Madox Forin pisside Senonensi idem Erardus mul. Angl. pag. 253: Duas acras terrss percipere consuevit, redditus, inquam, mess.... unam videlicet Marlatam versus vocatos communiter et Gallice la Mari- montern, etc. Legitur prseterea passim in Chartular. Necrologiis, Computis Ectorne. ] 1. MARKA, Regio. Acta S. Isidori cles. Attrebat.] 1 MARLIARE, Eadem notione. MarliaEpisc. Hispal. torn. 1. Aprilis pag. 338 : Quse civitas, quse, solltudo, quss Marka, tio,ipsa agrorum stercoratio. Vide paulo quas hujusDoctoris non senserit'beneftcia? supra in Terminus marlss. MARLARI^E , Fosses , unde eruitur Vide Marcha 1. * 2. MARKA, Terminus, limes, ora. marla, seu marga, Gallis Marlieres, [et Charta Godefr. comit. Arnsberg. ann. Marnieres.] ^gidius Aureae-Vallis Mo1368. inter Probat. torn. 2. Annal. Prae- nachus in Episc. Leodiensib. cap. Ill : monst. col. 277: In juribus, vulgariter Aliis vero in foveis, qus& Marlariss dicunechtwart diclis, inter nemora et sylvas, tur, projectis, etc. Adde Fletam lib. 2.

MAR

MAR

MAR

285

cap. 41. 2. et Foros Beneharn. Ruhr. verentur viri docti, ne mendum insit. de Boscages art. 14. Vide Marotimus. 1 MARMITO, a Gall. Marmiton, qui MARLER.E, Eadem notione. Charta Joannis Regis Angl. de Forestis ann. vilioribus culinse ministeriis inservit. 1215: Unusquisque liber homo de caelero Instrum. ann. 1599. apud Lobiriell. torn. sine occasione facial in bosco suo vel terra 5. Hist. Paris, pag. 801 : Nee tenebuntur sua, quam habet in foresta, molendinum, iidem bursarii ecclesiasLici pauperes seu vivarium, stagnum, Marleram, fossatum, non beneficiati, sicut et famuli, sive Marmitones solvere quicquam, etc. etc. :;;: MARLERLE, in Inquisitionibus de foNostris Marmite, Blandiloquus, virtutis et mansuetudinis simulator, risfactur'is forestarum | 15 : Inquiratur etiam de Marleriis, mineriis, turbariis, vulgo Chatemite. Mirac. Mss. B. M. V. etc. Fossa marleria, torn. 2. Monastic! lib.l: Anglic, pag. 1011. Charta Roberti D. de Tex fait le simple et le Marmite, Saves ann. 1247. in Tabulariq Corbeiensi En cui orgiex maint et habile. lib. 7. Oh. 3 : Et si est assavoir que li ke, mins me demeure ensi come il est bonnes, Ibidem: et les Maillieres devant dites ne autre Tex fait le simple et le Marmite, kemin je ne puis faire ne clamer dedans Tex fait devant semblant d'ermite, le terroir de Thanes, etc. Et est assavoir Qui regibe et fieri par deriere. que les Maillieres devant dites sont keRursum : muns a aisemens as homes, etc. 1 MARLATORLS: BIG.E. Vide MaraLe Marmite, le mite-moe, torix. Font tant qu'il sont desour la roe. MARLEICIJE, Agri marga, seu marla * Marmiteuoc, in Diction. Trevolt. inpinguati. Gharta Philippi Aug. Regis Franc, ann. 1220 : Et les Marleis et gas- Moestus, tristis, animo aeger ; unde Martinas, guse sunt extra boscum, quern bos- mouserie, pro Mxestitia. animi dolor, curn ei non donavirnus. In quibus Mar- vulgo Melancolie, apud Froissart. vol. 3. cap. 35 : Francois Attremen entra en leiciis et gastinis numerantur 45. acres. MARLETUM, Eadem notione. Vetus une Marmouserie, telle que le plus du Charta apud Spelmannum : Scialis, me temps il alloit tout seul parmi la ville de dedisse in perpetuum 22. acras et dimid. Gand. * Est et fili serici species, qure MarMarleli Ecclesise S. Michaelis, etc. * MARLLARDUS, Anas masculus, in mite appellatur, in Costum. Paris, ex Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, Reg. sign. Noster Cam. Comput. fol. 36. fol. 194. v. pro Mallardus. Vide in hac v.: La livre de saye Marmite de Geraut et pampee, iiij. den. voce. | MARLOTA, Vestis species, Bigerris * MARMO. Vide infra Mormylus. 1. MARMOR, Morbi equorum species et Beneharnensibus etiamnum in usu, quasi Melota, quia villosa et hispida, ex in genibus vel articulis. Vegetiuslib. 2. crassiori lana confecta. Hujus meminit Artis veterin. cap. 48 : Marmor duritiam Rabelaisius 1. 56. atque earn interdum ostendit ex nomine, etc. 2. MARMOR, Tabellula marmorea imaer aestatem deferre mulieres ibid, scriginata, quse in quibusdam Ecclesiis deit. Vide Bigera. fertur osculanda ad Pacem in sacra 1 MARLUCIUS, Asellus minor, Gallic. Merlan. Charta pro Aquariatu de Tale- Liturgia. Synodus Bajocensis ann. 1300. mondo : Item in diebus debent comedi cap. 10 : Inhibemus firmiter et districte, pisces, dabit et mimstrabit dictus Aqua- ne pace recepta a Presbytero in altari, rius secundum tempora, videlicet de Mar- pluribus quam duabus mulieribus, Marlucio recenti fercula de duobus peciis pro mor tradatur deosculandum. Vide Lapis pads, et Osculum pads. duobus. :;s ^3. MARMOR, Mare. Fridegodus in Vel potius Merlus, quasi Maris lucius. Consuet. Mss. monast. S. Crucis Vita S. Wilfridi seec. 3. Bened. part. 1. Burdeg. ante ann. 1305 : Marludurn in pag. 178: Dum tensis alta pererrant diebus piscium quatuor (monachis). Marmora, Psalmigraphi recolentes orgia veils ; * MARMA. Pontif. Ms. eccl. Elnensis Ecce repentinis pontus fundotenus undis ubi de inauguratione regis : Induit (rex) Infremuit. super vestes communes lineam sive amplam camisiam lineam ad similitudinem "' Utitur Virgilius Georg. lib. 1. v. albse, amphibalum novum, mundum et 254 : candidum,... ac desuper Marmam purpuEt quando infldum remis impellere Marmor. ram auro ac gemmis decoratam. Sed le1 MARMORARE, Marmoribus ornare. gendurn prorsus Mantam vel Mantum. Acta S. Leonis III. PP. torn. 2. Junii Vide in hac voce. | MARMARITIS, Herba quse in desertispa.g. 589: Tamque presbyterium, quam petris et saxis prseruptissimis nascitur. totam ecclesiam Marmoravit. Vqcabul. Sussannaei. 1 MARMORARIUS, MapfJiapomno;, aya** MARMARIUS, pro Marmorarius, in [j-airoyXu^oo (qui statuas c marmore faCastigat. ad utrumque Glossar. cit.) Gloss. Lat. Grsec. Sangerman. * Occurrit prseterea in vet. Inscript. * MARMATORA, [Flos aromaticus : Inquit Demascenus : Almamacora est apud Gudium GCXJ. 4. et Fabret. 111. calidior quam majorana. (B. N. Ms. 463. 195. * MARMORATA, Ora maritima ; marLat. 16186. f. 70".)] 1 MARMESSOR, perperam pro Manu- mor enim mare dixerunt Latini. Vide paulo ante. Charta ann. 1158. apud missor, Executor testamenti. Concil. Tarracon. ann. 1591. inter Hispan. torn. Cenc. inter Gens. eccl. Rom. : Dabunt 4. pag. 535 : Liceat etiam hssredibus seu (Hostienses) duas plactatas lignorum doMarmessoribus aut aliis consanguineis mino Papse, qui pro tempore fuerit, et defuncti... majorem eleemosynam pro suf- suis sumptibus afferent et deponent ad fragiis ipsius defuncti eidem parocho mandatitm dom. Papss a Marmorata sive a ripa Romea, unde dom. Papa voluerit. libere et gratis dare. 1 MARMORATIO PAVIMENTI, Sol urn MARMITA ECCLESI^E, dicitur quidam Diaconus in Inquisitione de Vita et mo- marmore ornatum, interstratum. Apul. ribus B. Joannis Episcopi Vicentini. Sed florid, num. 18: Prssterea in auditorio

hoc genus spectari debet, non pavimenti Marmoratio, nee proscenii contabulatio, nee scenae cblumnatio. 1 MARMORATUM, apud Vitruvium, est marmor tusurn calce admixta, quo utebantur veteres in tectoriis. MARMOREUS PANNUS. Visitatio Thesaurariae S.Pauli Londinensis ann. 1295 : Tunica de quodam panno Marmoreo spisso cum rotis et grifpnibus, etc. Alibi : Casula Marmorei colons. Marbre appellamus, quod variis coloribus interstinguitur. Vide supra Marbrinus. jjc MARMOSETUS, [Gallice Marmouset : Revertendo superius versus vicum posterne sancti Pauli, usque ad quandam domum, ubi sunt duo Mannoseti lapidei. (Cart. N. D. Paris III. 278. an. 1280.)] MARMOTINUS. Vide supra Marabotinus. ( MARNA, Idem quod Maria, Gall. Marne. Processus de Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 566: Navis quxdam onusta terra appellata Marna. Charta ann. 1266. ex parvo Reg. S. Germ. Prat. : Ipsi abbas et conventus aut homines sui capient lapides et Marnam sicut ante, videlicet ad usum suum proprium tantummodo. Hinc Marcatura. 1 MARNARIUS, pro Marinarius, Nauta, navicularius. Computum ann. 1334. torn. 2. Hist: Dalph. pag. 278: Item, quando Senescallus venit in ligno parvo de portu Dalphini Januarn, Marnariis ejusdem ligni, gran. x. Ibid. pag. 279: Item, pro vacca una empta Januas distributa Marnariis, unc. i. taren. x. gran. xv. * MARNATURA, Agrorum cum marna stercoratio. Charta Odon. archiep. Rotomag. ann. 1253. ex Cod. reg. 1245. fol. 193. r: Terras vero, quas rumpet, cum expensis noslris faciet essartari, Marnaiuras quoque et expensas, quas pro sustinendis et relevandis domibus expediet fieri, persolvemus. Vide Marna. 1 MARNERIA, Fossa, unde eruitur Marna, Gall.Marniere. Charta ann. 1283. torn. 2. Chartul. S. Vandreg. pag. 1471 : Tres acras terras sitas in duabus peciis terrse, prima, ad spinam... secunda ad Marneriam juxta terrain hseredum Pellechaste. Vide Maria. 1 MAROCHINUS, Hircinum corium, nostris Marroquin, in Statut. civit. Saluciar. cap. 146. 3|c MAROCHUS, Homo corruptissimus, a voce vernacula'bononiensi Maroca, quae mercium quarumcumque rejectionem significat. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 509: Ordinaverunt... predicti quod omnes meretrices et latrones et ruftani et rufiane earum meretricum et bescacerii, sive Marochi expellantur de civitale bon. et districtu hinc ad octo dies proximos. [FR.l ^ MARONA. [Alsine, herba. DIEF.] ~MARONES. Vide Marrones. * MARONEUS, Ad Maronem seu Virgilium pertinens. Petrarcha in Itin. Syriaco pag. 559: Atrocitatemque facinoris Maroneo eloquio excusatam, etc. MARONIT.ffi, Heeretici ad Libanum montem, ita dicti a Marone quodam Hseresiarcha, uti vult Willelmus Tyrius lib. 22. cap. 8. Jacobus de Vitriaco in Hist. Oriental! cap. 79. vel ut Timotheus Presbyter^ de Hseresibus ^ 'Aub TOU u.ova<7TY)ptou ayTwv Mapw xaXoujxsvoy Iv Supca. De eorum hssresi iidem consulendi, et Gabriel Sionita et Hesronita in libro de Nonnullis Orientalium urbibus cap. 6. post Geographum Nubien-' sem. MAROSSERIUS, Proxeneta. Statuta

286

MAR

MAR

MAR

Mediolanensia 2. part. cap. 420: Nullus | MARQUEZIUS, MABQUISIUS, MABQUI-Mandet... Aprez qu'ilz eurent beu, lesdiz Marreux s'en retournerent besongnier auMarosserius vel mediator alicujus mer- sus, MARQUISIA. Vide Marchio. cati, cujuscumque generis et maneriei, MARRA, Italis, Marra, Ferreum ins- dit courtil. Marreneur, idem quod Marve.l matrimonii, possit habere nee habere trumentum ad exscindendas herbas ac- reux, in aliis Lit. ann. 1415. ex Reg. aliqualiter pro marosso, vel ejus mercede commodatum. Marre de Vigneron. Gloss. 168. ch. 391 : Lesquelz compaignons laalicujus marossi, ut supra, ultra soldos Lat. Gr. MSS.: Marra, x t P X payov. Pa- bouroient en tache a Marreneur et par10. imperialium. Adde cap. 421. 422. et 1. pias : Marrse, sappae, instrumenta rusti- chois une vigne. Merrer, eodem sensu, part. cap. 89. Maroserius, in Statutis corum. Idem : Marra, terebrum, idem in Lit. remiss, ann. 1409. ex Reg. 163. Astens. cap. 6. verrubius. Vocab. Willel. Britt. : Ligo, ch. 344. 1 MAROSSUM, Proxeneticum. Vide instrumentum rusticanum , Marra, ut T 1. MARRELARIUS, ^Edituus, custos Marosserius. dicit Ugutio , Gallici appellant Picois. sedis sacrse, vulgo Marguillier. Charta MAROTIMUS. Oharta Theotolonis Ar- Catholicon Armoricum : Marr, G. Hoe, Eccles. Aniciensis ann. 1312 : Thesaurachiepiscopi Turonensis ann. 933. apud Foussouer, de quay on houe les vignes, L. rio Ecclesise vill. I... luribulario c. s. pro Sammarthanos: De valentioribus igilur Ligo. [Hinc vignes Marrees, i. e. marra violeta x. s. pro Marrelario c. s. porterio ac potentioribus rebus, sigillis Reyum m- pastinatse, in Consuet. Blesensi art. 184. minori pro balais xx. s. Statuta Eccles. signila testamenta fed : de quibusdam Prise de Marres, in vet. Oonsuet. Aure- Massil. ann. 1472 : Marrelarii non te~ vero mess ditioni subactis chartas edidi lian. art. 104. cum instrumenta quse neant campanas erectas, nee illas virent, atque firmavi, et Marotimo ipsius Eccle- agricultures inserviunt, ob census sta- sub posna denarlorum iv. Marlier in Stasise servanda tradidi. Eadem forte digni- tuto die non exsolutos, obsignantur.] tutis Scabinorum Maceriarum ad Mqsam : Item ledit Marlier est tenu d'avoir tas, quse Marmita Ecclesise dicitur in Columella de Cultu hortorum : serviteurs soufftsans avec lui pour aidier Inquisitione de Vita et Moribus B. JoanMox bene cum plebis vivacem cespitis herbam nis Episcopi Vicentini : sed qualis ilia, a chanter a I'autel ou cuer. Marlage vero Contundat Marra. fateor me ignorare, tametsi idem videadicitur in eisdem Statutis quod ipsi ratur, qui archivi custos. [Gesta Tancredi apud Marten, torn. 3. tione sui offlcii competit: L'en doit cha cun an audit Marlier le jour de Pasques MAROTUA, Locus, vel piscina cum Anecdot. col. 166: communaulx chacune personne qui recoit claustro, in Jure Hungarico. Utimini gladiis ; eget his hsec area Marris.] Corpus Domini... son Marlage, c'est assdMARPAHIS, Strator, apud Longobardos. Ugutio : Marphais, Strator. Perpe- Occurrit etiam in Vita S. Deodati apud voir du mains ung double. Vide Matricuram structor in MS. Paulus Warnefri- Surium torn. 7. cap. 3. [et apud Juvena- larii, et Marcaclarius. 2. MARRELARIUS, Qui marellos seu dus lib. 2. de Gestis Longob. cap. 9 : lem, Sat. 15.] Qui eidem Strator erat, quern lingua pro* Unde emendanda Miracula S. Joan. tesseras in prsesentiae signum canonipria Marpahis appellant. Lib. 6. cap. 6. Gualb. torn. 3. Jul. pag. 432. col. 1: Tan- cis, capellanisve distribuebat. Vide MeRex vero Cunibert, dum post hsec cum dem Martis et sarculis loco purgato, etc. rallus. Charta ^Amaur. episc. Venet. Stratori suo, quern lingua propria Mar- Ubi leg. Marris. Marrochon, eadem ac- pro fundat. colleg. eccl. de Clitio ann. pahis dicunt, etc. Marepahis, apud Er- ceptione, diminut. a Gallico Marre, in 1411. fol. 146. r : Instituatur ad tempus chempertum cap. 21. perperam Marepa- Lit. remiss, ann. 1446. ex Reg. 178. Char- unus Marrelarius de dictis capellanis zis in Charta Longobardica ann. 774. toph. reg. ch. 162: Le suppliant se baissa aut aliis ministris, qui singulis diebus, apud Ughellum torn. 8. Italic sacrse pour prendre a terre un Marrochon ou horis et missis interessentibus marellos distribuat, et capellanorum celebrantium pag. 34 : Qui fuerunt de judiciaria Fo- cerclouere, etc. 1 MARRAMAS. Vide Mattabas. nomina scribal. Infra : Marelarius. roaldi Marepazis nostro. Adde Chronic. S. Sophise Benev. pag. 629. 632. 637. 733. * MARRAMENTUM. Vide infra in Ma] MARRELLA, Ludi genus, Madrellum. Vide supra Marella. Statuta Ecubi male etiam Marepalis editum, pro teria. Marepahis. Germanis Mar est equus ; 1 MARRANCIA, pro Marancia. Charta cles. Lingonens. ann. 1404 : Non ludant est igitur Marpahis, vel Marpais, aut ann. 1227. ex Tabul. Eccl. Audomar. : etiam (Clerici) ad Marrellas, ad volas, Marpaige, quasi puer equi, qui equum Ecclesia suo non defraudetur servitio. ad cursum vel currendum in campo pro curat. [** Vide Murator. Antiq. Ital. Non inde turbatio sive Marrancia prove-- lucro vel pro vino. Qui ludus ab Oviniat in Ecclesia. Si vero per culpam ali- dio lib. 2. Tristium v. 481. sic descritorn. 1. col. 117. Inde] ** MABEPAHISSATUS, dignitas et mu- cujus accident defectus in cantando vel bitur : nus Marpahis, in cap. 21. Erchempert. legendo, unde oriatur scandalum vel Parva sed et ternis instructa tabella lapillis; supra laudato, apud Pertz. Script, torn. Marrancia,, si presbyter est hebdomadaIn qua vicisse est, continuasse suos. 3. pag. 248 : Lando Capuam, Pando Ma- rius, posna puniatur duorum solidorum. * Hinc Marrellier, Tabula Jusoria, in repahissatum, Landonolfus Teanum re- Charta fundationis Capellaniae S. Clegebat. mentis in S. Capella Paris. : Quibus ho- Lit. remiss, ann. 1412. ex Reg. 166. * MARPHANHATUS. [Gall. Morveux : ris si non interfuerit, faciet Marrantiam Chartoph. reg. ch. 366 : Icellui Estienne dominus Petrus de Mota misit et earn persolvet, sicut dicti subcapellani prist lors toutes marelles et les getta jus du Marrellier. Merellier, ludus ipse, duos roncinos Marphanhatos.... pro cu- ab ipsis horis absentes. T MARRANI, lidem qui Marani. Trac- apud Guignevil. in Peregr. hum. gerando.... (Arch. Histor. de la Gironde T. 21. p. 243.)] tatus Vincent. Cigaltii de Bello Italico: ner. Ms. : T MARQUA, Jas reprsesalise. Charta Magister Paulus Brun scienticus in meGieus de tables et d'esehequiers, Johannis Reg. Franc, ann. 1360. torn. 3. dicina el multum expertus de Brivata De boulles et de Merelliers. Ordinat. pag. 475: Volumus et eisdem nunquam voluit assistere cum Marranis, (Judseis) concedimus quod in regno nos- nee Judeis, et bene facit. * MARRELLUS. Vide supra Bouquetro inlrare, venire et in eodem morari, *. MARRANIA. [Haeresis MABBANO- tus. absque eo quod virtute cujusdam Marque 'BUM : Causa detentionis hujus fuit T MARRENTIA, Mulcta pecuniaria pro vel gagiamenti Marque, privilegii vel aliis quia dictus episcopus de heresiet Mar- levipribus delictis. Statuta Capituli Auquibuscumque, valeant arreslari, etc. rania ac similibus suspectus erat. tissiodqr.: Anno Domini 1392. in Capitulo Litterss vero de Marqua vocantur ese qui- (Diar. Burch. ed. Thuasne, II, 459, an. generali S. Lucise inhibitum fuit ne de csstero aliqui fabulentur in choro sub pcena bus haec facultas a principe conceditur, 1498.)] Tl. MARRARE, Appropriare, rem quam- Marrentise. Vide Marancia. in Litteris Ricardi II. Reg. Angl. ann. MARRENUM. Vide Materia. 1399. apud Rymer. torn. 8. pag. 97 : Veli- piam alicui asserere, in illius usus et "MARRESHALLUS, \\iMarescalcus apud rnus ea consideration prsefato Johanni commoda convertere. Chron. Andrense Literas nostras de Marqua, versus prsefa- ad ann. 1224. torn. 9. Spicileg. Acher. Anglos. Vide in hac voce. Elmham. in tum Ducem et subditos suos, quousque pag. 648 : Eodem pretio prsefatam deci- Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. eidem Johanni de summa prsedicta una mam redimendam ad opus nostrum Mar- 64. pag. 180 : Eximise probitatis miles, cum.... nomine Marques et represalise, etc. ravit. Et infra : Hereditatem ipsius de- presfulgoris milicise titulis attollendus, cocimse ad opus Andrensis Ecclesise appro- mes Mareshallus, tune temporis nominaVide Marcha 1. tus et existens, etc. * MARQUARE, Signare, a Gall. Mar- prians, etc. j MARRHEA, pro Marchia, Terminus, 2. MARRARE. Ugutio": Ligo, marra. quer. Charta ann. 1489. inter Probat. ult. Hist. Trenorch.. pag. 280: Jus et Ligonizare, Marrare, terram ligone ver- limes. Charta ann. 1377. apud Rymer. facultas escandilandi et signandi quas- tere. Vide Marrire. torn. 7. pag. 175 : Quod pro reparations cumque mensuras tarn bladi, vini, olei, * Nostris Marrer ; unde Marreuac, Ope- facienda super attemptatis factis super salis,... illasque tradendi, visitandi, Mar- rarius, qui marra laborat. Lit. remiss, Marrheis Anglise et Scotiae, quidam dies quandi, nee non etiam ulnas tarn panni, ann. 1463. in Reg. 199. Chartoph. reg. se tenebit apud Lilbottros. Et infra : Voquam etiam telse. Vide supra Cartayra- ch. 174: Le suppliant et Guillaume Mo- lumus tamen quod si... ad dictos diem et gium et Marcare. reau allerent Marrer au courtil de Andre locum Marchise, abesse contigerit, etc.

MAR
Vide Marcha 1. [* Male fortassis editum pro Marchea.~\ * MARRIANUM, MARRIENUM, Materia lignea sedibus sedificandis idonea, Gall. Mairain, alias Marrenage et Marrien. Charta ann. 1842. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 341 : Quamplurima debentur ex restancia fustium seu Marriani emptorum, etc. Alia Odon. comit. Trecens. ex Cod. reg. 9612. T. : Absolvimus... carpentarios qui Marrienium csesum vendunt, etc. Libert, villae de Perrusses ann. 1347. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 32. art. 8: Lesdiz hommes et femmes de ladicte ville de Perrices... auront leur usage en tons les bois nom (sic) bannez, pour Marrenage, effouage et closure,elc. Charta ann. 1357. ex Chartul. Monast. in Argona : Fr. Paris abbez du Monstier en Argone a donne a notre epouse la dame de Possesse quantite de Marrien pris en boys du Trambloy. Vide supra Marennum. ^MARRIMARE, Ligna sedibus sedificandis aut reparandis apta parare, elaborare. Charta ann. 1157. apud D. Galmet, torn. 2. Histor. Lotharing. col. 353 : Per totum vero bannum Mortensne et Lunaris villas dederunt pasturas, piscaturas, vias et usueria ligna ad Marrimandum et ignes abbatiss et grangiarum, et hsec usuaria concesserunt per totum alodium suum et feodum. Vide Materia. MARRIRE. Capital. 1. Caroli M. ann. 802. cap. 1 : Et nemo per ingenium suum vel astutiam prssscriptatn legem, ut multi solent, vel suam sibi justitiam Marrire audeat, vel prsevaleat, etc. id est, marritionem inferre, seu contra legem quicquam agere, legem labefactare. Et cap. 8 : Ut nullus bannum vel prseceptum domni Imperatoris nullus omnino in nullo Marrire prsesumat, neque opus ejus stricare vel minuere, vel impedire, etc. Mox : Et ut nemo debitum suum vel censum Marrire ausus sit. Adde cap. 9. Est autem * Nostris Marrir, marritionem seu molestiam inferre vel pati. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. 139. Chartoph. reg. ch. 260 : Guillaume Hureau dist a, I'exposant de prime face moult arrogaument, Garson t-en faut-il parler ? et se plus en parloit qu'il le Marriroit. Alise ann. 1473. in Reg. 204. ch. 13 : Souvent quant icellui Jehan Carrignon se Marrissoit d'aucune chose, il estoit et devenoit furieux. Hinc s'Esmarir, pro Se troubler, s'inquieter, Agitari, conturbari, in Vita J. C. Ms.:
Saint Gabriel la regards, Qui doucemenl la conforta, Ne t'Esmari, fait-il, Marie, De la grace Dieu ies emplie.

MAR
mum, et nonas et decimas annis singulis partibus praescriptsB' matris Ecclesise absque ulla Marritione vel dilatione reddere. Tabular. Ecclesise Viennensis fol. 52 : Post decessum namque nostrum agricultores B. Mauricii absque Marrilione, vel prejudice in suorum ad matrem Ecclesiam revocentur potestate et dominatione, etc. Tabular. Brivatense ch. 323: Et post nostrum discessum, nulla expectata judicis traditione, vel nemine contradicente, absque ulla Marritione mansus jam dictus... ad ipsam casam Dei in integrum revocetur. Charta 56. inter AlemanniQas Goldasti: Post obitum vero meum absque ulla Marritione ad dictum Monaaterium firmiter pertineant. Adde Chartas 61. 62. et Vadianum de Monast. Germ. lib. 2. pag. 72. Le Roman de Girard de Vienne MS.:
Dedans Vianne sus el mestre donjon, Dame Guiborg faisoit grant Marison.

MAR

287

lib. 12. ubi de Monte Jovis, in Alpibus : Et post aliquot dies prssmonstrata eis a prseducibus Maronibus difftcillima via : Marones enim appellantur viarum praemonslratores, etc. fHinc Maronnier etiam dictus qui navibus in portum introducendis prseest. Le Roman d'Athis MS.:
Li Maronnier furent bon Maestre, Car du port savoient tout I'estre.

Le Roman de Rou MS.:

Salemon qui de Dol iert sire Out grant Marrement et grant ire.

[Le Roman de la Rose MS.:

Ne mena duel ne Marrement.]

MARRITIO, Detrimentum aut jactura rei, vel molestia aut animi dolor, qualis ex damno nasci solet, quo sensu et nos vulgo marritum nunc quoque dicimus ilium, qui de re quapiam dolet: Gallis Marncon. Charta Caroli M. apud Chopinum in Cons. Andium : Absque ulla Marritione vel dilatione reddere faciant. Capitul. Caroli C. tit. 16. cap. 13 :Et ipse tranquillo et pacifico animo donat illi commeatum, lanlum ut ipsi et in suo regno, vel suis fidelibus, aliquod damnum aut aliquam Marritionem non faciat. Vetus Charta in Actis Episcop. Cenoman. pag. 197 : Quiete et regulariter absque ulla vexatione aut Marritions securiter sancte vivere permittant. Adde pag. 266. Charta Ludovici Pii Imp. in Vita Aldrici Episcopi Cenoman. pag. 31: De Jns autem prsecipimus, et censum legiti-

De vocis origine sic censet vir doctissimus in Notis ad Regum nostrorum Capitula, marrire idem valere quod irrumpere, perfringere legem, metaphora sumpta ab itinerantibus, qui a recta via declinantes marrire iter dicuntur etiamnum suis Lemovicensibus. Quod si ita est, marrire idem eritquod viam obstare, contradicere, fossa scilicet in transversum ducta ligone, quern marram vocabant : unde marrare, ligonisare, id est, fossam ligone facere, uti supra pbservatum. Sed et Italis Smarrito dicitur, qui a via aberrat, qui rectum iter amisit. Vide Octav. Ferrarium in Smarrire. * Pro animi dolore nostri dixerunt Marrement et Marison, Itali Marrimento. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 128. Chartoph. reg.ch.36: Laquelle servante trouva que il lui defailloit une dariole,... et pour ce que elle en faisoit noise et grant Marison, lidiz Maissins son frere qui laiens estoit, oyant ces paroles et grans Marremens, etc. Unde Marris, Matricis morbus, qui animi angorem creat, appellatur in Lit. remiss, ann. 1425. ex Reg. 173. ch. 244 : Le mal la Marris, duquel cheent femmes comme lengoureuses... La femme de Perrenet dist qu'elle avail mal en sa forcelle, en ses rains et en ses aisnes, qui est la forme et maniere que ont femmes malades de tele maladie... Nisi Marris, a. Latino Matrix potius accersendum putes. -MARRITUS, f. Liquefactus, Gall. Fondu. Comput. fabr. S.Lazari JSduens. ann. 1295. ex Cod. reg. 5529. B. : Item pro sipo Marrito, pro uncto, pro aceto, pro triginta libris candelarum per annum, xlvij. sol. MARRONES, MARONES, MARRUCI. Vita sancti Odonis Cluniacensis Abbatis : Dum patriam reverteretur, inter Burdonum Alpes, etc. Secus locum autem ilium habitat quoddam genus hominum, qui Marrones vocantur, et arbitror ex Marronea Aquilonari provincia illud nomen traxisse originem. lidem, qui Marruci appellantur ab eodem Od9ne in Vita S. Geraldi lib. 2. cap. 17 : Ipsi quidem Marruci, rigentes videlicet Alpium incolae, nihil qusestuosius xstimabantT quam ut supellectilern Geraldi per juga mantis Jovino, transveherent. Chron. S. Trudonis

Nisi legendum malis Marinnier, vel Marennier.] Sic vero appellatse circa Alpium juga Saracenicae gentis reliquiae quasdam. Saraceni enim Afri, cum a tempestate valida in Provincise oras ejecti fuissent, Leone Philosqpho imperante, illam potissimum regionem insederunt, tenueruntque annis aliquot, quse circa Maurum montem in Italise et Gallias conflniis adjacet, castroque Fraxineti expugnato, quod eorum latrociniis et excursionibus opportunissimum fuit, propter adjacentes silvas, quas Fraxinidos saltus vpcat Flodoardus in Chron. ann. 931. vicinas provincias vastarunt, occuparunt urbes et castra,tandemque Alpium claustra et juga insederunt, unde in Burgundiam et Italiam saspius excurrerunt, uti pluribus commemorant Witikindus libro 3. extreme, Luithprandus lib. 1. cap. 1. lib. 2. cap. 12. lib. 5. cap. 4.Bonifacius Archiepisc. Mogunt. Epist. 19. Chron. Novalic. lib. 4. cap. 21. 22. Chron. Farfense pag. 668. Vita sancti Romuli Episc. Genuensis apud Ughellum, Glaber, et alii. De iis etiam intelligendus Anonymus Combeh'sianus in Constantini Porphyrog. vita num. 31. Ipse Hugo Rex Italise, cui admodum molesti erant, Saracenos adortus, propter Berengarium,quirecens regiasumpserat insignia, facto et sancito cum iis foedere, inglorius recessit, ut est apud Luithpr. lib. 5. cap. 7. Verum baud multo post, vicini Toparchas collecto exercitu, non modo ex Alpium, quse insederant, jugis,sed et exipsa Provincia, atque adeoprima eorum sede Fraxineto, penitus exegerunt fugaruntque. Quod quidem militare facinus Rotboldo Forcalcariensi Comiti, Arduinq Hyporegise Marchioni, et Aymoni Comiti attribuit Chron. Novalic. Willelm.vero Com. Provine. Rotboldi fratri, Glaber. lib. 1. cap. 4. Odilo in Vita S. Majoli, et Charta Riculfl Episc. Forojuliens. apud Rufflum et Sammarthan. De Fraxineti peculiari situ, (ut et hoc obiter moneam) video controverti. Guichenonus in Hist. Sabaud. pag. 185. Luithprandi auctoritate nixus, qui lib. 1. cap. 1. in Italicorum Proyincialiumque confinio Fraxinetum oppidum statuit, illud esse autumat, quod vulgo Portus 5. Suspirii, aut Exuperii, appellatur, versus Villam-Francam, in Comitatu Niciensi. Verum cum Chron. Novalicense lib. 4. cap. 21. tradafr, situm fuisse super ora maris in Provincia prope Arelatem, loci positionem in Francia, atque adeo in ipsa Provincia investigandam necessario consequitur. Et certe Fraxenetum in dioecesi et Comitatu Forojuliensi videtur statuere vetus Pontii Massiliensis Episc. Charta ann. 1008. quse a Sammarthanis. refertur in Episcopis Massiliensibus et apud Guesnaium in Annalibus Massiliens. ann. 1014 : De csstero omnem partem meam dono Monasterio S. Victoris, sed et in Comitatu Forojuliense, id est, in Fraxeneto, in villa, quam vacant ad Molam, etc. omnem partem meam. Molam, la Mole, statuunt

288

MAR

MAR
de ipsa patella in Mediano vico seu Marsalla, etc. Chron. Monast. S. Michaelis in pago Virdun. apud Calmet. torn. 1. Histor. Lotharing. col. 555 : Nihil solvant, nee teloneum, nee tranaticum,... nee de patellis eorum in vico et in Marsallo aliquid requiratur. * Nomen castelli ad Saliam flumen inter Medianum vicum, Moyen-vic, et Decem pages, Dieuze,vu]go Marsal.Vide Vales. Notit. Gall. pag. 317. col. 2. * MARSAMUTINUS, Monetse species, eadem quee Masmodina. Vide in hac voce. Lib. cens. eccl. Rom. Ms. : Ecclesia S. Lazari de Terzola unum Marsamutinum.... In episcopatu Cassanensi ecclesia de Aqua formosa unum Massamutinum. * 1. MARSCALCIA , Equile, stabulum equorum. Charta ann. circ. 1034. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 189 : Excepta ipsa sua sala de Pelrone episcopo, quse est in civitate Carcassona, cum ipsas cambras, et cum ipsas coquinas, et cum ipsas Marscalcias et cum appendiciis, etc. Vide Marescalia. 2. MARSCALCIA, Quod ad victum diurnum equo praeberi solet. Chartul. Celsinian. ch. 664 : Dedit unam eminam Brivatensem de civada et unum agnum aut sex denarios pro eo, et unam gallinam et unam Marscalciam diurnalem. Vide Marescalcia. 13. MARSCALCIA, MARSCALGUS, MARSCALLUS. Vide Marescalcus. MARSCHUL, in Charta Rudolfi Imp. ann. 1277. in Metropoli Salisburg. torn. 1. pag. 390. Vide Marchet-fuder, supra. * MARSENGHA, Martium seu trimestre frumentum, Ital. Marzuolo. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 131. ex Cod. reg. 4622. A : Si bestisR grosaas invents^ fuerint damnum dantes in bladis vel Marsenghis vel vineis, etc. Vide supra Marceschia. * MARSI, Homines, quibus naturalem vim contra serpentes inesse olim creditum, incantatores. Rath. Veron. episc. Praeloq. apud Marten, torn. 9. Ampl. Collect, col. 793 : Marsorum genus est in Africa , cui non nocent serpentes, et quando volunl filios suos probare, utrum sui sint, an non, mittunt illos inter serpentes, et si sunt extranet generis, illos devorant serpentes.... Marsi fuerunt in Italia incantatores serpentium, qui eos aut interflciebant aut nocere non sinebant. Vita S. Amandi Traject. episc. torn. 1. Febr. pag. 875. col. 2 :
Fama est serpentes Marsos turbare suetos.

MAR
riac. ad ann. 1190. fol. 187. v.: Dederunt imuper omnem piscationem quse veniet ad eorwm(monachorum) molendina, hoc solo retento, quod si balena aut Mar" supa vel spiculus in ipsa bessa capti fuerint, ipsius (Isemberti) erunt. MARTA. Statuta Davidis II. Regis Scotiae cap. 52: Ordinatum est, quod certse summae victualium, quse abundant in partibus illis superioribus, ut Martae, hordeum, et hujusmodi, leventur per annum ad expensas domus Domini nostri Regis, etc. [Mart, Anglis, nundinee, Gall. Foires. Sed quid haec ad vocem hanc ? videtur esse miscellum frumentum. Vide infra Martellis.] * MARINE, Insulis appellantur Mulieres pauperes, quae in una domo ex antiqua fundatione nutriuntur. Acta MSS. capit. S. Petri Insul. ann. 1555: Hoc anno die prima Augusli proxime venturi transeundo ante capellam Martarum, etc. [** Albert. Archiep. Magdeb. StatUt. Synodal, apud Haltaus. voce Pfaffendirne, col. 1460 : Terminarii in domibus suis frequenter soli cum mulieribus, quas ipsorum Martas, ut eorum verbis utamur, habitare non verentur, etc. * MARTALOGIUM, Neorologium seu obituarium, pro Martyrologium. Vide in hac voce. Instr. ann. 1392. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 167. col. 2 : Quod deinceps anno quolibet fient per fratres ipsius convenlus... tria cantaria sive anniversaria;... et ita ibidem fuit scriptumper alterum ex dictis fratribus in libra dicti conventus, vocato Martalogium. * MARTALUS, Mustelee species, in Gloss, super tres lib. Salomonis ex Bibl. Heilsbr. pag. 54. Vide Martures. * MARTARUS, ut Martrinus, ad Martalos vel Martures, pertinens. Chron. Viti Arenpeck. apud Pez. torn. 1. Script. Austr. rer. col. 1254 : Ipsa denique Elizabet intoxicata, ut dicebatur, per regem Wladislaum in mastrutis (1. mastrucis) Martaris anno Domini 1442. j MARTELARE, Molam malleo tundere, Italis, Martellare, Gall. Marteler. Statuta civit. Saluciar. Collat. 5. cap. 128 : Quod quilibet molinarius cum suum molendinum Martelaverit, teneatur implere canaletum de suo farinacio. MARTELLAGIUM, Jus quoddam, sic appellatum, quod Cenomanensi Comiti competebat in universis mercibus, quee vel ab artificibus, vel ab ipsis mercatoribus in officinis propriis, vel in nundinis venum exponebantur, ita ut ex quacunque mercium specie, postquam artifex vel mercator caput unum selegisset, Martellagii redemptor seu firmarius meliorem sibi adscribere liceret. Vox.ut videtur, nata a Martello, quod primitus id juris in mercibus duntaxat, quae malleo conficerentur, exigi soleret: sed postea ad alias quasvis traductum est, ut colligitur ex Regesto Ludovici Regis Siciliae, quod in Camera Computorum Paris, asservatur, fol. 30. 31. * MARTELLARIUS, Faber ferrarius. Arest. ann. 1380. 6. Oct. in vol. 7. arestor, parlam. Paris : Martialis Chabaudi Martellarius, Stephanus Bonandi draperius... consules Nemausi, etc. * MARTELLERIA, Cataracta, qua continentur aquae. Instr. ann. 1358. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 207. col. 2 : Quod alatss intus muros existentes reparentur, et turnellse fiant, et aquas retineantur per Martellerias fiendas. Ibid, pag. 216. col. 1 : Et alia (fossata) curentur circumquaque viltam ; et fiant Martellerise ordinatse. Vide mox Martellus. MARTELLINUS PULSUS, apud Medicos,

Tabulae Geographicae ad dextram sinus Grimaldei, juxta quern exstat vallis Freneti dicta, cujus jurisdictionem et dominium, una cum Grimaldo Castro et Turri S. Tropelii, datam Genti Grimaldae constat. Istius vallis mentionem fieri comperio in Diplomate Ludovici Regis Neapol. ann. 1406. apud Angustin um du Pas, in Stemmate Acigniacae Families pag. 601. Adde praeterea Ekkehardum Juniorem de Casibus S. Galli cap. 5. sub fin. et 15. initio, Ruffium in Comitib. Provinciae pag. 50. Columbum pag. 75. 110. et alios. Vide Marani. * Hinc nostris Pirata, imo et quivis nauta vel navicularius, Maronnel et Maronnier appellatus. Lit. remiss, ann. 1371. in Reg. 102. Chartoph. reg.ch.270: Un Maronnel appelle Jehan CMrelire,.... grant nombre de Maronneaulx garniz d'espees et de couteaux, etc. Alise ann. 1410. in Reg. 164. ch. 220 : Le suppliant demanda a un pescheur ou Maronnel combien il faisoit une vente de poissons qu'il avoit; lequel pescheur ou Maronnel lui oust fait un certain pris d'argent, etc. Charta ann. 1366. in Reg. 99. ch. 260 : Comme Jehan Bonne de la mile de Leure nostre Maronnier eust arme, appareillie et avitaillie un craier a ses propres coux, fraiz et despens, appelle la Mahiere, garni de xlv. compaignons pour aler en la mer sur nos ennemis, etc. Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 111. ch. 26 : Colart Couvin, dit Ponnet, Maronnier de eaue, demourans a Camons empres Amiens. Aliae ann. 1380. in Reg. 118. ch. 34 : L'exposant enIra en un vaissel d'armee sur mer avecques plusieurs Maronniers et escumeurs de mer, pour aler gaignier sur les ennemis. Bestiar. Ms. :
Les Maronniers qui par mer vont, etc.

Unde Maronner, Artem piraticam vel nauticam exercere, in Lit. remiss, ann. 1453. ex Reg. 182. ch. 59 : Le suppliant depuis qu'il vint a I'aage de dix-sept ans ou environ, il s'est mis a Maronner sur la mer,... tellement qu'l savoit bien et sceurement mener, conduire et maroier ung navire. Vide supra Mareare et Mariniarius. 1. MARSA. Paschasius Radbertus in Epitaphio Walse lib. 1. cap. 2 : Et quod callidi dissertorum loco, tenerent, et infimi notissimos populo atque amicissimos Marsa manu prostrarent. An sparsa pro larga ? [f. Mersa.} 1 2. MARSA, a<7iu8oTV)pac, Marsio, 0:9:08t(oKTY)<;, Qui venatur serpentes, in Supplem. Antiquarii. Vide Marsi. tMARSALIX, Salicis genus. Charta ann. 1221. ex Tabul. Sangerm. : Compositum est quod dicti homines in prsedicto nemore capient genestas, spinam nigram et albam, salices et Marsalices, etc. * Gall. La saule male, alias Marsaus. Charta ann. 1319. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 603 : Nomine bosci mortui accipiuntur salices, Marsalices, tremble, arable, charme, etc. Et est a entendre mart bois boulz, tramble, foil, Marsaus et genestres, in alia ann. 1317. ibid. ch. 483. Occurrit praeterea totidem verbis in Charta ann. 1310. ex Reg. 45. ch. 120. Vide Marensalix. 1 MARSALLA, MARSALLUS, f. Mercatum, forum, Gall. Marche. Charta Lotharii Imper. ann. 844. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 35 : Nulla theloniade ilia eorum patella, quse est in Mediano vico, hoc est Marsalle dare nee solvere debeant,.... omnique tempore ipse thelonius

[= vide Forcellin. et Isidor. Origin, lib. 9. cap. 2. sect. 88.] 1 MARSICULUS, Qui cito movetur ad iram. Plautus: Quid ais homo Marsicule ? Gloss. Isidori. Haec pessime corrupta, restaurata vide in Momar. MARSIPPA. Gloss. Saxon. ^Elfrici : Marsupium, vel Marsippa, Leod, i. crumena. MARSUM, in Gloss. Saxon. Cottoniano, v y r m g a l e r e . [** Serpentum incantator. Vide Marsa 2. et Marsi.] MARSUPA, Piscis species, de qua mentio est in Vita S. Filiberti Abb. Gemet. cap. 81. [Gall. Marsouin. Tabular. Rothon. : Dedit locum ad exclusam faciendam in mare juxta Bronaril in monachia sempiterna ; et dedit ei... Prsepositus tertiam partem in ilia ad opus suum, exceptis Marsupis et sepiis et aliis ad luminaria Ecclesias pertinentibus.] * De quo ita Tract. MS. de Pise. cap. 130. ex Cod. reg. 6838. 0. : Delphinus ob accolis Oceani Marsouin vel Moerschouin, quasi maris sus. Chartul. S. Joan. Ange-

MAR
qui in dilatatione sua, antequam ad centrum regrediatur, ex percussione spiritus, et organ! duritie bis digitos percutere videtur, et flunt quasi dilatationes duae ; sed praecedens est major, secunda minor, etc. Ita Gentilis de Fulgineo ad haec Egidii lib. de Pulsibus :

MAR
folleratus deferat pellium de Marthis. Vide Martures. 1 MARTHERIN PELLES. Vide Mar-

MAR

289

a Martellis seu malleis sic dicta. Charta ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 411: Mandamus... quatenus visis prsesentibus, excusatione, obstaculo, et dilatione * MARTHILOGIUM, pro Martyrologium, cessantibus, omnes quoscumque, et singuFasti sanctorum, in Inventar. S. Capel. los Martinetos, ac charbonerias factos et Paris. Marthologium, in Stat. MSS. S. factas, ubicumque, vel per quoscumque in proprietatibus nostris... ac domos et Flori fol. 34. In febre continua Martellino dominante 1 MARTHIMONIUS, pro Mathematicus. aedificia ipsorum Martinetorum ubicumGaumate febrili cordls depascitur humor. Jacobi de Vitriaco Hist. Orient, lib. 3. que et quorumcumque sint, amoveatis | MARTELLIS, Miscellum frumentum,apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 276: celeriter, et faciatis totaliler amoveri, et De. Italia sunt in terra Jerosolijmitana destrui funditus, nullo quocumque MartiGallis, Bled meteil. Charta ann. 1204. Histor. Comitat. Ebroic. inter Instrum. tres populi ipsi terree quamplurimum efft- neto... remanente, nee ulterius patiamini, pag. 9: Percipiet singulis annis unum caces et utiles, scilicet Pisani, Januenses quod aliqua nernora... nostra scindantur, modium bladi, scilicet sex sextarios fru- et Venetiani, navali exercitio prsediti, in essartentur, vel charbonentur pro Martintenti, et sex sextarios Martellis in gran- aquis invicti, et in omni bello exercitati, netis vel aliis grossis ferrorum operibus chia d'Alboe. Ubi legendum puto Maitelli Mathimoniorum, vel Marthimoniorum vel faciendis. Occurrit etiam in Statut. civ. vel Mastellis ; est enim Mastilio seu mes- Mathematicorum ingenio flagrantes. Ubi Saluciar. cap. 139. * Proprie Moletrina ferraria, vulgo tilio ejusdem significationis. VideMestaZ- ultimum apposuisse sat fuisset, reliqua enim menda sunt librarii quae medica Martinet; quod in parochia S. Martini lum 2. et Mixtum 2. plures exstant, nomen habere docet Di* MARTELLUS, Idem quod Martelleria. manus emendavit. ^ MARTIANA LEX, seu Merciorum. ction. Trevolt. Pactum inter Joan, dalph. Keparat. factae in senescal. Carcass, et Petr. Barral. ann. 1315 : Itemyolumus ann. 1485 : Pro una pecia de coral ex lon- Vide Lex. % MARTIAPANIS. [Gall, massepain: et concedimus quod quilibet pr&dictae unigitudine duodecim palmorum et latitudine trium quartonum, pro faciendo Mar- Presentari fecit eidem cardinal! de versitatis... possint in re sua propria vel tellum dictss Carcassonas, emptis pretio Medicis confectiones , Martiapanes. alibi facere construere... fabricas, Martinetos vel fusinas libere pro libito volunacv. sol. Item pro vj*K. libris cavillarum (Diar. Burch. I. 454. an. 1492.)] 1 MARTIATICUM, Martium, trimestre tatis. ferri pro dictis tarrassaria et paxeria, * MARTINETUM in Sent, arbitr. ann. pro Martello et pro cathenis, emptis pre- frumentum. Radulphus de Gestis Fridetio v. lib. Vide alia notione infra in rici I. Imp. apud Murator. torn. 6. col. 1500 : In tantum quod dictum Martine1190: Et ante medium Martium nemo tum dicti Lamberti se reposal et non poMartus 1. unquam arare potuit, et immoderate se- test in eodem operari. Lit. remiss, ann. MARTELUS. Vide Martus. corrupit (nix)... Frumenta vero non 1 MARTERIN.33 PELLES. Vide Martures. getes adeo corrupta. Martiaticum tamen 1474. in Reg. 204. Chartoph. reg. ch. 88 : sunt Le suppliant estant... en ung Martinet 1 MARTEROR et MARTROR, Occitanis bonum fuit. Vide Marceschia. illec assis dedans une chambre, etc. vulgo Martrou. A voce Martyrium, sic % MARTICA. [Terminus: De ilia * Eodem nomine appellatur machina vqcant festum 0. SS. quod primo B. cruce usque in alia que est juxta via quaedam bellica projiciendis lapidibus Virgini solisque Martyribus sacratum publica et usque Marticam Stephano accommoda, apud Froissart. vol. 1. cap. esset, ut testatur Usuardus ad Kal. No- Canallario et usque in ecclesiastico. 121: Ceux du chastel decliquerent quatre vembris : Festivitas B. Dei Genitricis, et (Cartul. Conchar. Ruthen. p. 336. ann. Martinets qu'ils avoient faits nouvelleomnium Marlyrum, quam Bonifacius 1087.)] ment pour remedier contre lesdits chaufPapa celebrem et generalem instituit agi j|c MARTICULARIA. [MATRIOULA.RIA : faux. gettoienl si omnibus annis in urbe Roma. Tertius Primo capella beate Marie, que est grossesCes quatresi Martinetssur ces chaufpierres et souvent vero Gregorius Pontifex postmodum decre- annexata ofhcio Marticularie dicti offl- faux, qu'ils furent bientost froissez. vit eandem in honore omnium Sanctorum cii. (Chevalier, Visit. Episcop. Gratia* MARTINIANA, Chronicon Martini sollemniter observari perpetuo ab omni nop. p. 7,3.)] idem qui Martinulus dicitur in Ecclesia. Charta Rogerii Comitis Fuxenf 1. MARTICULARIUS, pro Matricula- Poloni,librorum ad calcem antiquissimi sis ann. 1095 : In tali vero ratione impi- rius, in Charta ann. 1353. Tabular, regii Indice Pontiflcalis literis Saxonicis exarati, et gnoro vobis haec omnia prsescripta, ut ab Reg. 81. fol. 599. Vide in hac voce. hodierna die habeatis et possideatis istam * 2^. MARTICULARIUS. [Marguelier. Martinellus in Necrol. MS. eccl. Paris. prasdictam pignoram de Martror in Mar- (Gloss. Lat. Gal. Bibl.Insul.E.36,XV.s.)] 6. Id. Jan. : Dedit etiam tres libros, duos tror, usque ego vobis jam dictum pretium MARTILAGIUM, et MARTILOGIUM, pro passionales, et unum qui dicitur Martipersolvam ad Martror. Alia ann. 1101. Martyrologium, habetur in Monastico nellus. Instr. ann. 1392. inter Probat. apud Stephanot. Antiquit. Occitan.MSS. Anglic, torn. 2. pag. 322. 323. 370. 657. torn. 3. Hist. Nem. pag. 166. col. 1: Ordinaverunt quod viginti sex franchi auri torn. 1. pag. 485 : Totum hoc impignorant torn. 3. pag. 244. debiti per conventum fratrum Augustinopro triginta solidos de denarios Hugo* Stat. MSS. eccl. S. Laur. Rom.: De- rum Nemausi, racione unius libri Decreti, nenquos de Marteror qui venit ad unum beatis emere unum Martilogium, et in annum; et postea de Marteror in Marte- ipso Martilogio anniversaria scribere, ut et alterius libri vocati Martiniana, qui ror sine ullo enganno. Charta Aymerici decet, quemadmodum in ecclesia principis fuerunt de exequtione dicti domini GaufVicecom. Narbon. ann. 1114. ibid. pag. Apostolorum Petri servatur. Item quod fridi Palmerii, etc. MARTINIEGA, Trjbuti species apud 515 : Et ista pignora permanent de isto anniversaria scribenda, in dicto MartiMartror ad tres annos, et de tres annos logio ponantur die proprio, cum prsesen- Hispanos, [quod forte ad festum S. Marin antea si reddiderimus istud aurum et tia capituli, cum suo relicto generaliter et tini solvebatur, sic dicta.] [* Acad. Hisp. istam platam ipso die de Martror in Mo- particulariter. Nostris Marteloge. Charta Diction.: Martiniega, Cierto genera de nasterio Grasses sine inganno recupera- Ludov. comit. Clarim. et dom. Borb. tributo o contribucion, llamada assi pormus istum honorem ; quod si ipso die de ann. 1325. in Reg. I. Chartoph. reg. ch. que se debia pagar el dia de san Martin.] Martror non reddiderimus, istud pignus 6: Nostre presente ordenance soil enregis- Joannes Diacon. in actis S. Agricolse permanent de ista festivitate in alia. tree a perpetuelle memoire ou Marteloge num. 15: Accidit, quendam virum ex Charta Occitanica ann. 1399: Item mes de laditte sainte Chapelle. Matriloge, in ejus curia ad colligendam exactionem rese son amigablement composits, accordats Inventar. Gall. S. Capel. Paris. Vide giam, quse vulgariter dicitur Martiniega, et transigits que en Van present... de la infra Matrilogium. in tempore hiemis sub mense Decembri feste de Marteror, alias de Toussants, MARTINELLUS. Vide Passionalis, in Majorinum certissime advenisse. prochen venant en sept ans prenque la- Passionarius. MARTINUS, Qui suam acrius quam par dite Infante au Bearn dus mille floris, MARTINETS, Aviculse merulis mino- est, et obstinatius opinionem tuetur, etc. Non alterius originis videtur vox res, nostris Martinets. De iis Silvester cujusmodi fuit Martinus Jurisconsultus Gallica, Martroy vel Martre, qua donatur Giraldus in Topograph. Hibern. dist. 1. Celebris sub Frederico I. a quo, iriquit forum Aurelianense aliorumque quorum- cap.13. Baronius ann. 1158. in vulgare proverdam locorum. t MARTINETI, Sic dicti vagi scholares bium ejus durities apud JC. in hanc ,'t MARTHA, Mustellse genus, seu vestis in Universitate Paris, du Boulay torn. usque diem pertransiit, ut Martinum mustellarum pellibus munita. Statuta 5. Hist, ejusd. Univers. pag. 658. : Die appellent, qui sues ipsius sententiae sinArelat. MSS. art. 53: Et si dominus volue- 7. Octobris 1463. Facultas Artium decernit gulari pertinaci studio inhssrescat. Fuit rit facere bastari sa Martham, habeat adversus vagos scholares, vulgo Martinetos, is Martinus Grosia, una cum Bulgaro, sartor 11. den. et super totis cum chioto qui de collegia in collegium discurrebant, Legum Professor in Academia Bonoxvni. den. Concil. Dertus. inter His- &tc niensi, de quo pluribus Otto Morena in I'MARTINETUS, Ustrina, Gallis Forge, Hist. Rer. Laudens. pag. 38. De alio pan. torn. 3. pag. 663 : Neque (Clericus) v 37

290

MAR

MAR
Chartpph. reg. ch. 97: Domus domini abbatis et religiosorum sancti Martii Suessionensis. 1 MARTORES, Idem quod Martures. Petrus Damiani lib. 2. Epist. 1 : Non in flammantibus Martorum submentalibus rosis, etc. Epist. 2 : Ovium itaque, simul et agnorum despiciuntur exuvise... Martores exquiruntur et vulpes. 1 MARTEN, Eadem notione. Charta ann. 1406. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britann. pag. 827 : Legal nobili viro Bertranno de Dinanno... unam suam hoppelandam rubeam Martris foderatam. Testam. ann. 1433.in Tabul. Eccles. Massil.: Item nepoti nostro Henrico tunicam nostrum rastacii coloris foderatam de Martres. * MARTORETUM. Vide mox Martreium. MARTREITJM, Gall. Martroi, Forum publicum, ubi rei torquentur et raorte multantur seu martyrizantur; unde nomen. Charta ann. 1317. in Eeg. 56. Chartoph. reg. ch. 116 : Domus sita in Martreio S. Johannis in Gravia. Obituar. MS. hospit. S. Jacobi Meledun. 3. Non. Mart.: Obiit Agnes filia Petri de Aubigniaco, quse dedit nobis duos solidos Paris, annui redditus sitos... supra domum Petri de Albigniaco, quae domus sita est in Martreio. Ita quoque legendum puto, pro Marejum. Vide in hac voce. Martray, in Stat. ann. 1439. ex lib. 1. Ordinat. artif. Paris, fol. 20. r. : Et a ce que chascun soit acertene dudiz pris du pain, se fera cry publique es halles, en Greve et au Martray en la Juifrie. De quo intelligendum videtur Ordinar. eccl. Paris. MS. in festo Corpqris Christi: In Martoreto datur benedictio : post, sermo. MARTRICES, Martes, Gallis, Maries. Silvest. Giraldus in Topogr. Hibern. dist. 1. cap. 19 : Martricum copia abundant hie silvestria, quarum venatio in igne nodes diebus continuat, etc. MARTRINUS. Vide Martures. * MARTROR, Festum Omnium Sanctorum, Occitanis Martrou. Charta Raim. Trencav. ann. 1167. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 117 : Donee nos vel posteri nostriundecim millesolidos antedictos vobis et cui volueritis ad Martror reddamus. Stat. ann. 1411. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 609. col. 2. art. 9 : De Martro jusqu'd Careme-prenant, douze tours ; et de Careme-prenant jusques a la Toussaint apres venant huit tours. Vide Marteror. MARTULA. Chronicon Magnum Belgicum ann. 1042 : Saxeo sedili pro lecto, Martula utens pro lectisternio. Sed legendum, mattula. Vide Matta. MARTURES, Martes, et Pannonicse cattas, Martiali lib. 10. [** ep. 37. ubi alii legunt Mele.] ferae exiguse ex genere mustelarum, quarum pelles habentur in pretio. Helmodus lib. 1. cap. 1. et ex eo Adam Bremensis cap. 227 : Ad Marturinam vestem anhelamus, quasi ad summam beatitudinem. Idem Bremensis cap. 229 : Omnia enim instrumenta vanse glorise, hoc est, aurum, argentum, sonipedes regies, pelles Castorum et Marturum, quse nos admiratione sui dementes faciunt, illi pro nihilo ducunt. Roccus Martrinus et Lutrinus, in Capitulari triplici Caroli M. ann. 808. cap. 5 : [Coopertorium Martrinum, in Testamento Arnoldi Episc. Tolosani Testam. Guislae Comit. Ceritan. ann. 1020. in Append. Marcae Hispan. col. 1020: Meas pellicias, unam Martrinam, et aliam armellinam, vendite, etc.] Marterinse pelles, in Synodo Londif MARTULUS. Vide Martus.

MAR
nensi ann. 1138. cap. 15. Hugo Metellus Epist. 11 : Mutavi mentem, mutavi vestem, et pro pellicula peregrini muris redolente, involutus sum ovina pelle : pro pelle Mardarina, vestitus sum pelle capnna. Ita Mardirinse pelles, in Charta Brzetislai Bohemias Ducis apud Bohuslaum Balbinum in Histor. Bohemias pag. 191. adde pag. 299. Le Roman de la Prise de Hierusalem MS. :
Et mist desor son chief un chapel Marterin.

Magistro Martinof videMatth. Paris ann. 1244. pag. 434. T MARTINUS BULLIANS, vulgo S. Martin d'este. Vide in Festum. 1 MARTIOBARBULI. Sic legendum pro Mattiobarbuli apud Vegetium lib. 1. cap. 17 : Plumbatarum quoque exercitatio (quos Marliobarbulos vacant) tradenda est junioribus. Nam in Illyrico dudum duae legiones fuerunt,... quse, quod his telis scienter utebantur et fortiter, Martiobarbuli vocantur. Ex quibus recte cqlligit Garolus de Aquino in Lex. milit. Martiobarbulos non solum armorum genus fuisse, sed etiam appella,tionem militum, quibus ab eo armorum genere idem erat inditum nomen. Erant autem Martiobarbuli idem quod plumbatae : unde idem Carolus suspicatur reppnendum esse Mattibalum quod est missile, plane consimile fustibalo ; ut sit fustis, seu clava jaculatoria, appensa habens lora coriacea cum insutis globis plumbeis. Plura vide in laudato Lexico ad hanc vocem. Adde Stewechium ad Vegetii locum allatum, et Turneb. Advers. lib. 24. cap. 12. 1 MARTIOLINUS, MARTIOLLUS, Italis idem quod nostris Marceschia, Bled Marsois. Vide Tremisium. MARTIOLUS. Vide Martus. MARTIRA, [MAETIBINUS.] Vide Mar* MARTIRILOGIUM. [Martyr9logium : Martirilogium et vita canonicorum. (Thes. Eccl. Clarom. mus. arch. dep. p. 41. ann. 980.)] * MARTIRIUM (PONEEE AD.) Vide Martyrium. [FE.] T MARTIRIZIARE. Vide Marturizare. * MARTIS-AQUA. Vide infra MortuaAqua. MARTISIA. Glossar. Saxon. ^Elfrici : Martisia , vel Baptitura : g e b e a t e n flaesc. Somnero g e b e a t e n , esipercussus, csesus, tusus, flaesc, caro. Isid. lib. 20. cap. 2 : Martisia in mortario ex pisce fiunt, unde nominata. [* Glossar. Lat. Ital. MS. : Martisium, el cibo posto in mortario.] 1. MARTIUS. Martium suum habere dicebatur, cui agrum colere mense Martio, vel serere, licebat. Id autem concedebatur urbium incolis, quibus caeteroquin, et aliis anni temporibus in urbe stare necesse erat : quae obligatio resseandisia et stagium dicebatur. Charta Communiae Incrensis ann. 1158 : Concession est, ut omnes homines de Communia suum habeant Martium apud villam a Purifications S. Marine Candel. usque ad medium Aprilem, et a festivitate S. Joannis Baptistae suum similem habeat Augustum usque ad festivitatem omnium Sanctorum : et si in Communia redire voluerint, ipsi et sua salva erunt. Charta Communiae Royensis ann. 1190 : Burgensis potent sine forisfacto manere extra villam a Purificatione B. Marias usque ad exitum Aprilis pro suo Martio, et a festo S. Joannis B. usque ad festum S. Martini pro suo Augusta. Adde Communiam S. Quintini. j 2. MARTIUS, Praestatio, seu census qui exigi solet in annona vel denariis mense Martio, de quo passim in Tabulario Vosiensi, ac praesertim fol. 56 : Debet sex denarios in Martio. Mansus Benedicti monachi sex sextarios segl. in. denarios vinadaz et quatuor Martii. Mansus Arlal. xn. denarios de recept. ad S. Martin. vinada sex, quatuor Martii. * 3. MARTIUS, pro Medardus, a Gallico Mard, quod abbreviando dixerunt pro Medard. Charta ann. 1357. in Eeg. 89.

MARTUEINAEUM PR.ESTATIO . apud Hungaros, in regno Sclavoniae. Decreta Alberti Regis Hungariae pag. 62. Vide Bansolmora. MAETUEES ALBI, in Normannia Septentrionali, apud Adamum Bremensem cap. 239. MAETIEA, apud Eadmerum lib. 2. Vitae S. Ansel mi n. 65 : Et ecce in via, qua gradiebatur, bestiola, quam Martiram vacant, perdicem in ore ferebat. 1 MARTHERIN.E PELLES, in Vita S. Meinwerci Episc. torn. 1. Junii pag. 52S.: Pelles Martherinas et in. uncias auri pro mercede tribuens. T MARTIEIN^;, in Epist. anonymi Monachi torn. 4. Annal. Bened. pag. 574.: Dedit... alter a vice quasdam pelles Martirinas. ] MARTRIN.E. Charta Philippi Reg. Fr. ann. 1207. apud Duchesnium Hist. Norman, pag. 1063 : Si mercatores navis jurare poterunt quod Matrinas non invenerunt emendas ad portum in quo chargiaverunt. Alia pro Communia Bain, ann. 1208 : Duodena pellium Martrinarum vel vulpinarum 5. denar. 1 MARTURIARE, Idem quod Martyrizare. Radulphus de Gestis Friderici I. Imper. apud Murator. torn. 6. col. 1183: Tola ergo nocte onagrissuislaboraverunt, et lapidaverunt et occiderunt ex illis qui erant in turri septem... Et isti Marturiati sunt ea morte, qua aliquos periisse nusquam legimus. ;= " Nostris Martirer , eodem sensu. Chron. S. Dion. torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 344 : Ils sachierent les espees, et Martirerent I'innocent, etc. Lit. remiss, ann. 1372. in Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 94: Les annemis firent mener hors dudit fort (de Breteuil) ledit Denis,... le firent illeuc Martirer et couper la teste. Consuet. Aurel. apud Thaumasser. ad calcem Assis. Hierosol. pag. 469 : Ciljuige qui Martyre aucun a tort, li martyres de cellui, qui est livre a Martyre, est lost passez, etc. 1. MARTUS, Malleus, Gallis, Marteau. Conradus de Fabaria de Casib. S. Galli cap. 14 :
Ex incade mala Martis quassatur ut aula.

MARTIOLUS, apud Joannem Sarisber. lib. 4. Policr. cap. 5 : Martiolum de sinu proferens, vitrum correxit aptissime. MARTELLUS, Papiss, Mediocris malleus. Glossae S. Benedict! : Martellus, ^updi. Sic potissimum appellatus Carolus Major domus Regni Franciss, Pipini Regis pater, Caroli M. Imperatoris aevus, ob eximiam in bellis et praeliis fortitudinem. Philippus Mouskes MS. :
Angis, Pepin, Pepin, Carlon, Celui qui Martiaus ot non.

MARTULUS, in Vita S. Genulfl lib. 2. cap. 5.

Vita S. Rigoberti Archiep. Remensis n. 10. de Carolo : Et quia ab ineunte a&tate fuerit vir bellicosus, et robore fortissimus, postmodum Martellus est cognominatus. Liber de Diversis Casibus Dervensis

MAR
Mpnasterii, de eodem Carolo : Qui ob nimiam et Christianis temporibus antea invisam inquietudinem Martellus vocitatus est. A malleo scilicet seu tudite quo fabri utuntur, qupd ut ii tudite ferrum, ita hostes in prseliis ense ille contunderet ac prosterneret. Adrevaldus lib. 1. de Miracul. S. Benedict! cap. 14. et Hariulfus lib. 2. cap. 1 : Quamobrem cum adversantibus nullatenus cedere sciret, nullique parcere, diu a posteris Tudites, ab actu rerum scilicet, agnomen indeptus est. Tudites enim mallei dicuntur fabrorum, quorum ictibus cuncta atteritur durities. Hugo Flaviniacensis in Ghronico: Qui ideo Tutides appellatus est, quod est malleus fabri: quia sicutmalleo universa tunduntur ferr amenta, ita ipse contrivit omnia regna sibi vicina. Eadem habet Chronicon S. Benigni pag. 394. sirnilia etiam Chronicon Malleacense pag. 194 : Karolus filius ejus senior vocatus est Martellus. Tudites enim mallei dicuntur fabrorum, quorum ictibus cuncta atteritur durities. Vita S. Genulfi lib. 2. cap. 5 : Qui Tudis, id est, Martulus agnominatus est, ob plurimam scilicet bellorum virtutern. Sigebertus Gemblacensis in Vita S. Sigeberti Regis Austrasiae: Carolum, qui Tudetes, id est, Martellus est agnominatus. Egidius Parisiensis MS. lib. 1. Karolini, de Carolo Martello :
Et quia contusor tantus, contnsus et ipse Deinde fuit, qui cum Christ! contunderet hostes, Ecclesiam tutudit, nunc carcere tunditur idem Pcenali raerito, a tundi seu tundere verbo, Npta magis laico sermone vocahula sumpsit. Dictus Tudites vulgari Malleus ore, Ille sui simul et contusi malleus orbis, etc.

MAR
nius, ob ferocem in pueritia animum, Arthurum vero, voce Britannica, quae malleum, quo leonum ora cpnteruntur, signiflcat, in futures fortitudinis praesagium. Ex hae igitur loquendi formula Martelli nomen inditum ensi, quo hostes conteruntur : quod sane indicat Froissartes 4. vol. cap. 53. ubi ait, Clissono Comitis stabuli dignitatem abrogatam supremo Senatus judicio : turn enim, lui fut mande qu'il renvoia le martel, c'est a entendre I'office de Connestable de France. Nee scip, an eadem notionehanc vocem usurparit, quod sane vero simile videtur, auctor Chronici MS. Bertrandi du Guesclin :

MAR

291

Caroli porro memoria Sarracenis, quos ille non semel fuderat ac contuderat, adeo formidanda fuit, ut Carolum ex fllio nepotem non alio cognomine quam Martelh donarent, ut auctor est Monachus S. Galli lib. 2. de Rebus Caroli M. cap. 22. Tudes autem vel Tudites appellatus Carolus, quod contundi hostes a victoribus victi et superati dicerentur, quod proprium est mallei seu tuditis. Albinovanus de Druso :
Ille genus Suevos acre, indomitosque Sicambros Contudit, inque fugam barbara terga dedit.

Et Severus Sulpitius lib. 1. Hist. Sacrae, ut antiquiores praeteream : Allophylosque frequentibus prxliis contudit. Id sane de Carolo flrmat Willelmus Malmesburiensis lib. 1. de Gestis Regum Anglor. cap. 3 : Carolus Tudites, quern illi Martellum vacant, quod tyrannos per totam Frandam emergentes contuderit, Saracenos Gallias infestantes egregie depulerit. Atque inde viri fortes, et qui crebris praeliis hostes atterebant, mallei ssepe appellati. Ita Nabuchodonosor, Hieremiae cap. 50. Malleus universse terras dicitur, quomodo etiam Belphetum Turcicum Sultanum Willel. Tyr. lib. 1. cap. 9. vocat Saladinum, Malleum Christiani nominis, Willelmus Neubrigensis lib. 3. cap. 10. lib. 4. cap. 28. et lib. 5. cap. 14. denique Alexandrum Magn. totius Malleum orbis, Jacobus de Vitriaco lib. 3. pag. 1132. et Nicolaus de Braia in Carolo VIII. pag. 292. Philippus Galterus lib. 7. Alexandreid. pag. 59. Sed et Carolus ipse in Epitaphip, quod in aede Sandionysiana olim extitit, mundi Malleus appellatur :
Iste Brabantinus Dux primus in orbe triumphal, Malleus in mundo, etc.

Sic denique Arthurum Britannicum Regem Mab-uter appellatum scribit Nen-

campanam ad Martellum, causa videndi qualiter cives Vicentias currerent ad plateam. Regimina Paduaa ad ann. 1325. ibid. pag. 438 : Campana magna Communis sonavit ad Martellum, et confalones fratalearum cum suis frataleis... iverunt ad plateam propter rixam et prselium. Adde Chron. Domin. de Gravina apud eumdem torn. 12. col. 698. e 'Itali, eodem sensu, dicunt Sonare a martello. Annal. Victor. MSS. ad ann. 1378 : Campanam capitolii ad Martellum seu ad modum quo pulsari seu percuti solent, cum adunatur populus ad rumorem seu hostium invasionem, indesinenter uno impetu ac eodem contextu pulsaverunt. * 2. MARTIIS, pro Martius, Opera, quae Olivier de Clicon par la bataille va, mense Martio debetur. Reg. S. Justi ex Et tenoit un Martel qu'a ses deus mains porta, Cam. Comput. Paris, fol. 207. r. : Item Tout ainsi qu'un boucher abatist et versa, etc. . sunt ibi tresdecim homines qui debent Infra : colligere poma et triblare. Item quidam alius debet facere Martum. Vide MarBertrand de Glajeguin fu ou champ plenier, Ou il assaut Anglois a un Martel d'acier, tius 2. Tout ainsy les abat comrae fait le bouchier. MARTYR, Qui mortem pro Christo et Incertum etiam, an Guillelmus de Nan- fide Christiana oppetiit. Ita Ecclesia giaco in Philippe III. ann. 1279. per hodie hoc nomen usurpat. Isidorus.lib. 11 seu testes ideo vocati malleum ensem intellexerit, cum ait, in 7. cap. quia: Martyres testimonium Christi sunt, propter quodam hastiludio Comitem Clarimon- passiones sustinuerunt, el usque ad mortis juvenem et novum Militem armorum pondere prsegravatum, et Malleorum icti- tem pro veritate certaverunt. S. August. bus super caput pluries et fortiter percus- lib. 22. contra Faustum cap. 76 : Per sum, vexatione cerebri intonitum, deci- quorum confessiones, passiones et mortes disse in amentiam perpetuam. Certe a hoc Deo placuit attestari, Martyres appellantur, qui Latine testes interpretantur. crebris malleorum, seu ensium ictibus, Ammianus lib. 22 : JEdes illis exstruerenMarteleis dictus ipse conflictus : quod tur ut reliquis, qui deviare a Religione scilicet ensibus hostium capita quodam- compulsi, pertulere cruciabiles pcenas, ad modo contunderentur. Guillelmus Guiart usque gloriosam mortem intemerata fide ann. 1202 : progressi, et nunc Martyres appellantur. Mult fu fier le Marteleis, Idem lib. 27 : Hos enim, quos interfici La noise, et le cliqueteis. tanquam noxios jubes, ut Martyres, id est, divinitati acceptos, colit Religio RoEt anno 1205 : mana. Ubi legendum censuerim adEt puis a fier Marteleis scriptos. Trebuchie le pont leveis. At primitus, et sub ipsius Ecclesiae Ut ut sit, constat, Goffridum Comitem incunabulis non eadem videtur fuisse Andegavens. Henrici II. Regis Angliae ratio. Constat enim S. Cyprianum suparentem eadem qua Carolus de causa, perstitibus Martyrum appellationem Martellum perinde appellatum. Historia tribuisse, uti Epist. 9. quse inscribitur Andegavensium Consulum, de Comite Martyribus et Confessoribus Jesu Christi. Goffrido : Merita Martellus nominatus est, Et Epist. 12 : De hoc, et ad Clerum, et ad quasi suos conterens hostes. Albericus Martyras , et Confessores literas fed. ann. 1040 : Andegavensis Comes Gaufri- Epist. 15 : Literas fed, quibus Martyres dus Martellus, hoc cognomen sibi usurpa- et Confessores consilio meo, quantum posverat, quia videbatur omnes sibi obsisten- sem, ad Dominica prsecepta revocarem. tes felicitate quadam contundere : nam Sic et Epist. 20. 23. 52. et 69. In Concilip dominum suum Comitem Pictaviensem Carthaginensi quidam Confessorum, quiapertp Marte cepit, etc. Baldricus Burgu- dam Martyrum titulis donantur. Sed et aliis Ipcis Martyres a Confessoribus disliensis : tinguit Cyprianus, videturque innuere Hie Martelle jaces, Martelli nobilis hares, Martyres vocari, qui usque ad effusioRes a Marte quibus digna dedit titulum. nem sanguinis pro Christo passi erant, Et infra : licet superstites, nee consummate martyrio, cum Confessores dicerentur, qui Martia Martellum te fecit causa vocari. sola voce constanter Christum confess! Eodem etiam cognomine donatum Ca- essent, de quibus agit Epist. 30. Idem rolum I. Regem Hungariae notum est, Luciano scribens Epist. 22 : Nunc carisut et Carolum IV. Imp. apud Joannem sime, jam inter Martyres deputande. Abbat. Laudun. in Speculo Historian Epist. 25 : Contigit hie per tormenta conMS. ann. 1388. lib. 11. cap. 2. lib. 12. summari martyria. Epist. 30 : Illudprseterea vellemus addiscere, si Martyres non cap. 35. * MABTELUS, Malleus, Gall. Marteau. propter aliud Martyres flunt, nisi ut non Reg. Cam. Comput. Paris, sign, in sacrificantes teneant Ecelesise usque ad Bibl. reg. 8406. fol. 180. v. : De sex de- effusionem sanguinis sui pacem. Fatennariis merceriorum operantium in lima dum tamen interdum utrumque nomen et Martelo, pro io3xx. x. lib. per annum. confundere, verbi gratia, dum Aure| AD MARTELLUM campanam pulsare,lium, Celerinum, et Numidicum, quamvis tormenta passos, Confessores vocat. Quod iteratis pulsationibus sit, Gall. Sonner le tocsin. Charta ann. 1328. ex Martyrum appellatione donat etiam Archivis S. Victoris Massil. : Quando interdum Ecclesia v-iros sanctitate illusaudiet pulsare campanam ad Martellum. tres, qui non pro confessione nominis Anonymi opusculum apud Murator. Christi, sel alia quavis ratione mortem torn. 8. col. 109: Quadam die mattana perpessi sunt, verbi gratia a latronibus, cepit ipsum, quod volebat facere pulsari aut viris impiis caesi. Ejusmodi sunt S.

292

MAR

MAR

MAR
va|i; TWV [iaptupwv, in Concil. Gangrensi can. 20. * Haud scio an non pro Die Sanctorum memoriae sacra intelligendum sit, praesertim ob mensis Junii adnotationem, in Charta Otton. imper. ann. 947. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 4. r : Actum in opido Franconefort mense Junio in Martyrio Apostolorum Petri et Pauli. ft MARTYRIA, Martyrum ossa, reliquiae. Mirac. S. Florent. torn. 7. Sept. pag. 426. col. 2: Factum est, ut hi, qui ferebant tarn prasclarissima Martyria , etc. % 2. MARTYRIUM (PONERE AD), Extorquere crftnen tormentis ab aliquo. Ital. Porre alia tortura, Gall. Appliquer a la question un accuse. Stat.Bonon. ann. 1250-67. torn. I. pag. 289: Item si potestas per probationes ipsos malefactores invenire non ppterit, et presumptiones aliquas contra ipsos habebit, vel habere poterit, habeat potestatem ponendi ipsos ad Martirium, et si pro martirio aliquid invenerit teneatur potestas infra viij. dies facere emendare ipsos boves. [FR.j MARTYRIZARE, Martyrem facere, cruciare. Rogerus Hoyedenus in Willelmo I: Dani suum dominum Canutum Reg em Martyrizayerunt. * Martirier, in Contin. Guill. Tyrii apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 601 : Quant le roi d'Angleterre ot fait Martirier S. Thomas de Cantorbire,.etc. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Martray, martirizatus. Id est, Tormentum, cruciatus. 1 MARTYRIZARE, neutro sensu, Mortem Christi causa perpeti. Acta SS. torn. 2. Martii pag. 377. de S. Longino milite: Ad extremum vero Martyrizavit in Cappadocia sub Octavio Prssside. Acta S. Theodorae, torn. 1. Aprilis pag. 5: Quae sub Aureliano Imperatore Martyrizavit. 1 MARTYRIZARE, Angere, torquere, interflcere. Miracula S. Walarici torn. 1. Aprilis pag. 26 : Cur me tandiu Martyrizas, qui Christi dona evangelizas ? Vita S. Willibaldi saec. 3. Bened. part. 2. pag. 378: Cito illos punientes Martyrizarent. Hist. Cortusior. lib. 2. apud Muratpr. torn. 12. col. 794 : Et omnes suse comitivas (Regis Conradini) postquam capti fuerunt, ssevissime Martyrizavit. Le Roman de Rou MS.:
Et Normanz o les baches les tucnt et Martirent.

Gervas. Cenomanensis Diac.in ejus Vita tyrisationis pro instanti fervore rabidse MS. cujus festum agitur pridie Non. Ju- persecutionis... requievit. lii, S. Landoaldus in ejus Vita n. 6. S. 1. MARTYRIUM, yEdes sacra, Deo sub Patern. Senonens. Monach. in ejus Vita Martyrum invocatione dicata. Isidorus num. 14. 15. S. Lietphard. apud Mola- lib. 15. cap. 9 : Martyrium, locus Martynum, S. Germ. Abb. in ejus Vita n. rum, Graeca derivatione, eo quod in me13. S. Leopard, in ejus Vita MS. Non. moriam Martyris sit contructum, vel quod Octob. S. Germanus Scotus in ejus Vita sepulcra sanctorum ibi sint Martyrum. Ambiani edita, S. Praetextus Episc. Ro- Walafridus Strabo lib. de Reb. Eccl. tomag. in ejus Vita, S. Paternus, S. Eo- cap. 6 : Martyria vocabantur Ecclesiae, harnus apud Bolland. Benedictus PP. quae in honore aliquorum Martyrum fieV. apud Baron, ann. 965. n.2. S. Thomas bant : quorum sepulcris et Ecclesiis honor Archiep. Cantuar. et alii passim. Vide congruus exhibendus in Canonibus decerGervasium Dorobern. pag. 1296. Eadme- nitur. Lex 7. Cod. Theod. de Sepulcris rum in lib. 1. Vitae S. Anselmi Cant. violat. (9, 17.) : Habeant in potestate si Arch. cap. 26. 27. 28. apud Sur. 21. April. quolibet in loco Sanctorum est aliquis Mabillonium torn. 6. Vitse SS. Ord. S. conditus, pro ejus, veneratione, quod MarBenedicti pag. 580. et Baron, ann. 400. tyrium vocandum sit, addanl, quod voluenum. 4. rint fabricarum. Sedes Apostolorum vel 1 MARTYRA, Quae pro Christo sangui- Martyrum, in leg. 6. eodem tit. Hieronem fudit. Missale Gothicum apud Ma- nym. in Chron. : Cujus industria in Hiebill, de Liturg. Gallic, pag. 215 : Eviden- rosol. Martyrium extructum est. Rursum : ter ostendens, quod non solum perpetuae Constantinopoli Apostolorum Martyrium virginitatis Martyra esset (B. Agnes) et dedicatur. Testamentum S. Remigii Virgo mansura, etc. Ibid. pag. 216 : San- Remensis Episc. : Martyriis, Diaconiis, ctse Martyrae tuae Cecilise, Domine, etc. Xenodochiis,etc. Anastasius in S.Leone : * MARTYRALIS PASSIO, Martyrium, in Factum est Concilium sanctum EpiscoAct. S. Adulphi torn. 7. Sept. pag. 510. porum in Calcedona in Martyrio sanctae col. 2. Vide Martyrialis. Eufemiae. Adamnanus lib. 1. de Locis MARTYRARIUS, Idem qui Mansiona- SS. cap. 8 : Inter illam quoque Golgotharius, Gustos Ecclesiae, qui sacras in Ec- nam basilicam et Martyrium, qusedam clesia reliquias custodit, servat. For- inest exedra, etc. Theodulphus lib. 2. mula 48. ex Andegavensibus : Ideo con- Carm. 9. de S. Quintino : venit nobis unanimiter consentientes, et Cujus Martyrium devota mente frequentat per volunlatem Martyrario nomen illo Plebs, etc. Presbytero, ut ipso infantulo ad homine, nomen illo, venumdare deberemus, etc. Sic Graeci Map^uptov passim usurpant, Gregorius Turon. lib. 2. de Mirac. cap. Socrates 18. lib. 46: Post obitumProseriiMartyrarii.LibA. 3. cap. 2. lib. 4. cap. lib. TheodoritusConSozomen. 2. cap. 26. Hist. cap. 11 : Und* factum est, ut con- cil. Laodic. cap. 8. Chrisostomus , et juncti Clerici Leubaste Martyrario et Ab- alii. Memoria Martyrum Juliano Tolebate,.... Arvernum properarent. Testa- tano lib. 1. Progn. cap. 20. et 21. Basimentum S. Aredii : Turres, calices, pal- licas Martyrum dicuntur in Capitulis las et coopertoria praedictis Martyrariis Caroli M. lib. 7. spectant ad custodiendum tradidimus. Concilium ista S. Hieronymi cap. 2. Quo ad Pamin Apologia Aurelianense II. can. 13: Abbates, Mar- mach. cap. 6 : Quare ad Martyres ire tyrarii, Reclusi, vel Presbyteri, apostolia non audent, quare non ingrediuntur Ecdare non praesumant. Idem qui Gustos Martyrum, Anastasio in S. Silyestro PP.- clesias ? MABTYEIA, proprie etiam ipsa MartyHie constituit, ut si quis desideraret in Ecclesia militare, aut proficere, ut esset rum sepulcra, memoriae, confessiones, quibus superaedificantur altaria. Liber prius Ostiarius, deinde Lector, et postea Exorcista per tempora, qua& Episcopus Pontiflcalis Damasi in Felice I : Hie constituent, deinde Acolythus annis 5. constituit supra sepulcra aut memorias Subdiaconus annis 5. Gustos Martyrum Martyrum Missas celebrari. S. Augustiannis 5. Diaconus annis 5. Presbyter an- nus lib. 22. de Civit. Dei cap. 10 : Nos nis S.... et sic ad ordinem Episcopatus autem Martyribus nostris non templa ascendere. Vita S. Zozimi Episcopi Sy- sicut diis, sed memorias sicut hominibus racusani n. 6: S. Zozimus cum set at e, turn mortuis, quorum apud Deum vivunt spivirtutibus inter Sanctos proficiens, custos ritus, fabricamus : nee ibi erigimus altapretiosi loculi S. Virginia Luciae constitui- ria, in quibus sacriftcemus Martyribus, tur a sancto Fausto Abbate ipsius Monas- sed uni Deo et Martyrum et nostro sacriterii. Et num. 9. idem S. Zozimus ad ficium immolamus , etc. Eadem habet Ecclesias loculique S. Virginis Luciae cus- Serm. 101. de Divers, et lib. 20. contra todiam relictus, moxque Ostiarius et Faustum Manich. cap. 21. Ceremonialis templi custos, dicitur. Vide Synodum Episc. lib. 1. cap. 12 : Sub altari majori Rom. sub eod. Silvestro cap. 11. et qua? .... ubi sanctorum Martyrum corpora requiescunt, qui Martyrium sive Confessio annotavimus in voce Capellanus. appellatur. | MARTYRIA,.Zwmortario ex pisce fiunt, Scribit vero Theophanes unde et dicuntur sciola parva. Papias lege sanxisse Constant. M. idolorum MS. in Edito ex pice. Leg. Marfisia.Vide templa arcoStSoffOat Tot; TW Xpcairw a in hac voce. 1 MARTYRIALIS, Ad martyrium specMAKTYBUM CONCILIA, etiam dicuntur tans. Ambr. Moralis Chronol. eorum ejusmodi aedes, Martyribus dicatae, in quae in Operibus S. Eulogii continentur, Martyrol. 23. Jan. Liber Pontiflcalis, de torn. 3. Cone. Hispan. pag. 145: Caus- Damaso : Qui Martyrum concilia atque sam cur in carcerem fuerit missus, ipse sepulcra versibus declaravit. .S. Hieron. in documento Martyriali et in epistolis in Epitaph. Nepotiani : Martyrum concireddit. liabula diversis floribus, et arborum coMARTYRIANI, Haeretici, de quibus mis, vitiumque pampinis obumbravit. De Epiphanius haeresi 80. et alii. Memoriis Martyrum floribus obum1 MARTYRISATIO , Martyrium. Mira- bratis agit S. August, lib. 22. de Civit. cula S. Eadmundi Angl. Reg. apud Mar- Dei cap. 8. ubi etiam Martyrium vocat, ten, torn. 6. Ampliss. Collect, col. 823 : In templi partem, in qua exstat ipsum Marvillula Suthune dicta, de prope loco Mar- tyris sepulchrum. Habetur perinde, ov-

* Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 188 : Dicta Ysabellis in scala posita, et ibidem taliter Martirizata et combusta cum uno tortissio ardenti, et exinde de dicta terra bannita. T MARTIRIZIARE, Morte ob Christum afficere. Vetus Ceremoniale MS. B. M. Deauratae Tolos.: Sequitur festum S. Saturnini martyris qui fuit primus Episcopus Tholozanus, et ibi pro fide Martiriziatus, cujus corpus jacet in praedicta civitate Tholozana. \ MARTYRIZATOR, Qui cruciatibus afflcit. Hariulphus in Chron. ubi de Gervino Centulensi Abb.: Proprii corporis Marlyrizator, regula virtutum, et corpore virgineo, etc. MARTYROLOGIUM, Fasti Sanctorum. Gregorius M. lib. 7. Ind. 1. Epist. 29: Nos autem paene omnium Martyrum distinctis per dies singulos passionibus collecta in uno codice nomina habemus, atque quotidianis diebus in eorum veneratione Missarum solennia agimus, non tamen in eodem volumine quis qualiter sit passus, indicatur, sed tantummodo nomen, et dies passionis ponitur. Vide,

MAR

MAS

MAS

293

quae notavit Baronius in Praefat. ad facta in rebus et mercibus quas vendent mulierculaa illae veneficaa. Vide Menavel ement, solvant, etc. Martyrplog. Roman. giuminOrig. Gall, voce Masque. Sequioribus saeculis, maxime apud MASGHA, eidem Ugutioni, Larva, Si* MARZATICUM, Martium, trimestre Monachos, Martyrologium laxius sump- frumentum, Ital. Marzuolo, a Marzo, mulacrum, quod terret, quod vulgo diciturn pro Necrologio, seu Obituario et Martius. Stat. Placent. lib. 3. fol. 32. r: tur Mascarel, quod apponitur faciei ad Regula, quod fere semper in eodem vo- De Marzaticis vero, videlicet milicamilio terrendos parvos. Joannes de Janua lumine Martyrologium, Obituarium, et et panico, vicia et omnibus leguminibus, habet Mascara. S. Althelmus, de 8. ViRegula Ordinis descripta legerentur. teneatur domino justam reddere ratio- tiis : [Capit. Aquisgran. ann. 817. num. 69: nem. Vide Martiaticum. Sic quod Mascharum facies cristata facessit, Utad Capitulum primitus Martyrologium Cum larvain et Mascham miles non horreat audax, * MARZOCHUS vox Italica ejusdem legalur, et dicatur versus, deinde Regu- originis, Martius, ,animosus. Barel. serm. Qui proprio fretus prassumit fidere gestu. la, aut homelia quselibet legatur.^ Unde 1. Quadrag.: Quod Martyrologio inscribi dicitur, cujus obi- in Domin. alter Marzochus, hoc unus sit... Catholicon Armoricum: Gueen, Gall. totum esse Faux visage, Lat. larva, quod vulgo dicitus dies ibi annotatur, ut scilicet ex e_a facundus, constellationibus. tur Mascara. Vide Talamasca. congregatione seu fraternitate, cui quis dicunt a | MAS, Mails, pro Mas, mans, nisi * Alias Faux-visage. Monstrel. vol. 3. adscriptus est. Ingulphus pag. 907 : Nomendum fuerit. Charta ann. 1348. ex ad ann. 1449. fol. 10. r.: Se nommoient men ejus et uxoris ejus fratrum nostrorum Martyrologio inscribi consensimus. Schedis Pr. de Mazaugues : Quod possint et faisoient appeller ces malfaicteurs (AnStatuta Guigonis Prioris Cartusiae de dictos homines suos.... facere condemnari glois) les Faulx-visages, pour ce qu'en ce Quadripertilo exercitio Cellae cap. 41 : pecuniariter de adulteriis voluntariis , faisant ces chases, ilz se vestoient et deNomen vero cujusquam in suo non scri- seu sine violentia perpetratis tarn in guisoient d'habits dissolus et espouventabent Martyrologio, nee cujusquam anni- Malem quam in foeminarn cujuscumque bles, afin qu'on ne les cogneust. Inter versarium ex more facient. Adde Hist. sexus. vestes, quae domesticis et officialibus MASA, MASADA. Vide Massa 5. Abbatiae Condomensis pag. 473. Tabular. praebebantur a principibus, recensentur 1 MASACRIUM. Vide Mazacrium. S.Eparchii Inculismensisfol.43.44: Quain Comput. Rob. de Sens ann. 1332. in* MASAGARA, Lucanica', botulus.Glos- coepto, ex Reg. 5. Chartoph. reg. fol. 3. tenus ipsi fratres memoriale meum post mortem meam in Martyrologio suo subs- sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Maza- v: Item baillie et delivre... xij. cotes de cribant, et dominum omnipotentem pro gara, saucice. samit longues pour dames et pour cheva1 MASAGIUM. Vide Massa 5. peccatis meis et parentum meorum devoliers,... et pour xij. Faux-visages avec les 1 MASAMUTINUS. Vide Masmodina. tius exorent. Neque dies duntaxat obitus cheveleures de soye defftlee pour chascune * MASANA. Vide supra Macana. annotabantur, sed etiam Ecclesiis quaecote avec les Faux-visages. Vide infra MASARA, Saracenis Siculis, dictum Visagium falsum. vis impensa beneficia, aut facte donationes. Ditmar. lib. ult. pag. 109 : Sanc- Molendinum ad molendas cannas mellis, * MASCARA, Personatorum turba, Ital. torum reliquias et munda earum recep- in Charta Guillel. Reg. Siciliseann. 1176. Mascherata, Gall. Mascarade. Steph. de tacula, cum aliis utilitatibus plurimis apud Rocchum Pirrum in Archiep. Mon- Infestura MS. ubi de Innoc. VIII. ad tarn in pr&diis quam in mancipiis ego tis Reg. et in Bullario Casin. torn. 2. ann. 1491 : Unusquisque cardinalis in acquisivi, et ne te forsitan laterent, Mar- pag. 191. [ubi edit. Massara, quod in Si- carnisprivio sumptuosissime in carris tyrologio inscripsi meo. Vide Fraternitas, cilia ex Graeco, ut monet Macer in Hie- triumphalibus et etiam equitibus, cum, Fratres conscripti, Monachi ad succurren- rolex. Trapeto vocatur.J tubis et sonis larvatos et Mascaras ad * MASARATICA. Vide Massaratica. urbem miserunt. Vide Masca et Mascadum, Regula. 1 MARTILEGITJM, Obituarium, necrorata. MASARII, Qui prsesunt victui vel scrilogium. Charta ann. 1438. apud Ken1 MASCARATA, vox Italica, Larvatonett. Antiquit. Ambrosden. pag. 626 : banis, in Navibus, apud Sanutum lib. 2. rum pompa, nostris vulgo Mascarade. Ordinavimus quod cum contigerit eun- parte 4. cap. 21. . Miracula S. Angeli Mart. torn. 2. Maii dem Edmundum ab hac luce migrare, ut ^ MASARIUS, Alicujus operis conduc- pag. 73: Per totam civitatem vicosque nomina omnium supradictorum cum tor. Statuta Astens. Collat. 20. cap. 35. circumjectos quovis veapere renovabatur obitu eorum in nostro Martilegio inseran- pag. 69: Si quis aptaverit seu fuerit Ma- Isetitia diei xvi. per Mascaratas cavalcatur, et singulis annis futuris perlegantur sarius ad aptandum putheum possit ta- tas, quintanas, luminaria. in die anniversariorum suorum prsesenti leam facere et factam Potestas exigere vel 1 MASGARATI et MASOHERATI, ab Itaexigi facere per se et suam familiam te- lico Maschera, Gall. Masque, appellati Conventu in domo nostra capitulari. * Ovidii fastos Martyrologii nomine neatur ad voluntatem Masarii. Vide alia apud Januenses qui Gibellinorum facappellat Auctor libri de Mirab. Romae notione in Massarius et Massa 5. tioni notissimaa adhserebant. Charta MASARUM, Mansus. Vide Massariti- ann. 1231. Hist. Massil. pag. 257: Vos in Diar. Ital. Montisfalc. pag. 293. jurabitis ad sancta Dei Evangelia quod * MARTYROR, ut supra Martror, in cum. MASATA. Vide Massa 5. nunquam inimicos prssdictse civitatis MasCharta ann. 1114. inter Probat. torn. 2. 1 MASBDTINA, ut Masmodina. Vide in caratos et suos recipietis. Statuta Massil. Hist. Occit. col. 389. lib. 3. cap. 36 : Statuimus quiMARUS, Scotis, Idem qui yulgo sub- hac voce. MASCHA. Ugutio : Masca, stria. cumque civis Massilise, vel emetquodcastero de MASCA, monitor : unde Serjandus dicitur non Lex Longob. lib. 1. tit. 11. | 9. [ Roth. semel in Regiam Majestatem lib. l.cap. 379.]: Nullus prassumat aldiam alienam, aliquas possessiones seu aliquas res immobiles quse sint, vel fuerint sub dominio 6. | 7. lib. 4. cap. 8. | 3. in Statutis aut ancillam, quasi strigam, quae dicitur Alexandri II. Regis cap. 15. 4. in Sta- Masca, occidere. Lib. 2. tit. 11. | 3. Mascaratorum, etc. Chron. Januense Jacobi de Murator. tutis Davidis II. cap. 51. et in Statutis Edictum Rotharis tit. 77. [ 197.] : Si et 55 : Voragine apudMCCX.CV. detorn. 9. col. Anno Domini mense Eoberti II. cap. 2. quis earn strigam, quod est Masca, cla- Januarii facta est pax generalis et uni* MARUSIA, La cima delli cipressi, in maverit, etc. Gervasius Tilleberiensis versalis in civitate Januse inter illos qui Glossar. Lat. Ital. MS. MS. de Otiis Imper. decisione 3. cap. 88 : dicebantur Mascarati sive Gibellini, et 1 MARZARIA, Minutae merces, ut vi- Lamias, quas vulgo Mascas, aut in Gal- illos qui dicebantur Rampini sive Guelfi. detur, nostris Mercerie, Ital. Merzaria lica lingua strias, Physici dicunt noctur- Bartholomsei Scribaa Annal. Genuens. et Merceria. Statuta Vercell. lib. 3. pag. nas esse imagines, qu& ex grossitie humo- lib. 6. ad ann. 1244. apud eumdem torn. 104. v : Liceat tamen cuilibet ducere vel rem animas dormientium perturbant, et 6. col. 505 : Qui dominus Philippus, quum duci facere, mittere vel mitti facere bes- pondus faciunt. Arverni etiamnum Mas- jam Potestas fuisset aliasf et voluntates tias, cathenas , patinos, Marzarias, ques, scorta vocant. In Glossario Saxo- eivium Januas cognosceret, tanquam sagax ferramenta, speciarias, etc. Vide Mer- nico Cottoniano E g e s g r i m m a , expo- et probus in principio sui regiminis pazaria. nitur wasca: vox composita ex Egesa, cem inter Rampinos et Mascheratos com^MARZARrus,Harummerciumpropola, horror, terror, et g r i m ma, faeda oris ponere curavit. Adde coll. 491. 492. 493. Ital. Merciaio. Statuta Astens. Collat. 7. species, siquidem vox Grimace apudnos- 513. 517. et Histor. Cortusior. lib. 2. cap. 12. f. 24. v: Ordinatum est quod tros hac notione inde orta sit, quod apud eumdem Murator. torn. 12. col. nullus faber, Marzarius, campsor, merca- prorsus reor. [* Vide Grimm. Mythol. tor, vel quivis alius de Ast. audeat labo- Germ. pag. 586. Talamasca, pag. 513. f MASCAREL, Vide Masea. rare seu laborari facere aliquod opus Egesgrima, pag. 146.] * MASCARPIO , [Aliis mastupratio : novum de auro vel argento, nisi opus ^sW Masco, Provincialibus etiamnum Ingemui ego utique propter Mascarillud sit de bono auro vel argento. Ibid. sagam, veneficam sonat. Hinc Gallicum pionem, lacrimisque ubertim manantiCollat. 17. cap. 61. pag. 61: Item Mar- Masque, larva natum arbitror, quod DUS obscuratum dextra caput super pulzarii et daurerii pro quolibet malo pon- primum deformes essent ejusmodi larvae vinum inclinavi. (Petron, ed. Buechedere, seu mala mensura per eos facto vel atque turpes, quales vulgo finguntur ler, | 134.)]

294

MAS

MAS

MAS

MASCAUDA. [Genus vasis, cacabus.] Vide Bascaudse. MASGELLARE. Rainerius de Invent. Reliquiarum SS. Eutychetis et Acutii : Fecit et paria duo Mascellarium ex auro mira arte sculpta,in quibus Evangelia in solennibus festivitatibus legerentur. Forte manuellarium quis legat, id est, Pulpitorum : nam manualia, analogia dicta supra observatum. f MASCHA. Vide Masca. I MASCHALAM TOLLERE , Proverbii genus. De bibonibus dicitur qui dum calices ebibunt altius erigunt cubitos ; sumta metaphora a machina quadam ejusdern nominis qua sarcinse deponuntur in naves, aut ex iis extrahuntur. Vide Erasmum in Adagiis. *MASCHARA, Ital. Maschera, Galea3 species. Stat. Mantuse lib. 1. cap. 3. ex Cod. reg. 4620 : Habitatores in castris et villis, ubi sunt fortalitia, compellantur habere.... singulum tavolatium et singulam Mascharam vel capellum ferri, et ilia arma tenere, etc. 1 MASGHARATIUM CORIUM, Idem, ut videtur.quod Masegaticum infra. Statuta Astens. ubi deintratis portarum : Coria Mascharatia solvant pro qualibet dozena lib. 6. * MASCHAREA, [Gallice Mascarade : In hoc carnis privio... non facte mascharee. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, 11.433. an. 1498.)] * MASGHARICIUM, Corium aluta confectum. Stat. datiar. Riper, cap. 12. fol. 4. r: De qualibet soma pensium duodecim, coriorum et pellium confectarum, et etiam Mascharicii, pro introitu soldi sex. Vide Mascharatium. MASGHERPA, Casei recentis species, Ital. Mascarpa et Mascherpo. Stat. Vallis-Ser. cap. 20. ex Cod. reg. 4619. fol. 111. r: Quselibet persona... quse vendiderit aliquod formagium, butirum, Mascherpam et sonziam, etc. Annal. PJacent. ad ann. 1483. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 976 : Sutyrus denarios viginti pro libra ; Mascherpa recens denarios sex; caseus carus, etc. * MASCHOTUM, Idem quod Machale, Horreum sine tecto. Vide supra Machale. Charta pro canonicis Castrivil. ann. 1373. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 158 : Sub duobus Maschotis, quod Gallice Maschos nuncupatur, silis in introitu vocato de Rencemer, tres solidi Turon. * MASGIA, Mansio, domus cum agri portione. Charta ann. 1233. apud Cenc. inter Cens. eccl. Rom. : In domibus, casalinis, ortis, canapinis, Masciis, etc. Vide Massa 5. 1. MASGLA, Morbi species. Joan, de Burnino Archiepisc. Viennensis de Miracul. Stephani Episc. Diensis : Altera ssgritudine, quse morbus Masclas dicitur vulgariter, nimis graviter laborabat. 2. MASGLA, MASCLUS. Tidericus Langenius in Saxonica :
Tune infinilus populus ratibus redimilus, Masciis ornatws, ad qusevis bella paralus, Mulli Barones de Gratis nobiliores Tune processerunt hue, navigioque venerunt. 'friS

Infra :
Gens armalorum venit ex hoc Ungariorum, Millia Masclorum Rex quinquaginta suorum Secum ducebat, etc.

Ubi masclis ornatos, et masclos, loricatos interpreter. Vide Macula 2. * MASCLUS. [Gall. Male. Masculus, non Masclus. (App. ad Probum, Meyer, text, bas latins, 1, 1. 4.)] MASCULI PICTAVENSES, Masculina pecunia. Monetse species. Goffridus Vindo-

cin. lib. 1. Epist. 20 : Quod si trecentos casson. an. 1231. apud Marten, torn. I. solidos Pictavensium Masculorum vobis Anecd. col. 967 : Termini autem sunt tadaret, etc. Charta ann. 1081. ex Tabula- les, videlicet usque ad malolium Bernardi riis Angeriacensi et S. Stephani Lemo- Garcini, et usque ad Maselayriam, et usvicensi : Solidi ejusdem monetse Mascu- que ad carreriam saissagnesiam. | MASELLUM, pro Macellum, in Litteline. Paulo ante : Solidi nummorum Pictavinorum. Ubi Masculi Pictavenses, ris Johannis Reg. Franc, ann. 1363. sunt ese minusculse monetse, quas vulgo torn. 3. Ordinat. pag. 625. * MASELLUS, diminutivum videtur a Mailles yocant, crebrius Mailles Poitevines, Pitas Pictavinas, de quibus agi- Masus, habitatio, domus. Charta Phil. mus suis locis : ita ut Scriptores et No- V. ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. tarii ejusce setatis vocem Maille per ch. 279 : Item quantitatem nemorum et masculus extulerint, quod masle, vel Masellorum ad praedictum dominum in male, id apud Latinos sonet. Vide Dis- dicta villa et ejus finagio pertinentes, etc. sertat. nostram de Imperatorum CPolit. Mazelot, eadem acceptione, in Lib. cens. castell. Arciac. ad Albam fol. 22. r : Le nummis n. 102. et 103. MASGULINITAS, Gall. Masculinite, Galois (doit) pour ledit Mazelot demie Sexus masculini. S. Thomas 1. Sentent. courvee. Jehan David pour un Mazelot, dist. 8. qu. 1. art. 2 : Masculinitas non demie courvee. Vide in Massa 5. ponitur circa Deum apud scholasticos. 1 MASEMUTUS. Vide Masmodina. * MASENATA, Idem quod supra MaciMASCULO-FEMINA, Hermaphroditus, apud Philastrium, in Gatalogo Haere- nata 2. Familia, homines alicui domino subditi. Stat. Ferrdr. ann. 1264. lib. 2. seon pag. 26. 1. Edit. MASGULORUM CONGUBITORES, in Leg. rubr. 107. apud Murator. torn. 1. Antiq. Wisigoth. lib. 3. tit. 5. | 5. in Capit. Ital. med. sevi col. 809 : De liberis homiCaroli Mag. lib. 7. cap. 273. [ 356.] in nibus accipientibus feminas de Masenata Addit. 2. Ludov. Pii cap. 18. Addit. 4. in uxores. Quod nulli libero homini prosit cap. 102. TOxtSspadTai, ap<revox<wrac. Vide habere vel in futurum accipere feminam de Masenata, quin teneatur ad prsestatioMolles. nem | 1. MASCUS, Larva, Gall. Masque. collectse et portet onera villas suss. 1 MASERARE, ab Ital. ni fallor, MazzeCharta Henrici VIII. Reg. Angl. ann. 1545. apud Rymer. torn. 15. pag. 62: rare, Tundere, Gall. Battre. Statuta Concedimus eidem Thomas officium ma- Vercell. lib. 4. pag. 82. v. : Item quod gistri jocorum, revelorum et Mascorum... fornasarius faciat lapides, cupos... bene vulgariter nuncupatorum Revells et coctos, Maseratos, etc. 1 MASERIA, ut infra Masura. Charta Masks. 1 2. MASCUS, Idem quod Mansus. ann. 1232. apud Lobinell. torn. 3. Charta ann. 993. apud Marten, torn. 1. Hist. Paris, pag. 116 : Concessimus... Ampliss. Collect, col. 347 : In Ebrano quandam petiam terrse, sitam juxta MaMasci novem... seu et villa qu& dicitur seriam quam libere possidebamus. Allegole, Masci sex, seu et villa quse dici* Italis Masseria, nostris Mesiere. Extur Miletute, Masci novem, seu et villa tractum ex Charta Ludov. X. reg. quse dicitur Osingana, Masci octo. Franc, ann. 1315. in rotulo ex Bibl. reg. * MASDANERIUS, pro Masnaderius, qua concedit Ludovico Sacricsesaris Ital. Masnadiere, Miles in masnadam I'usage au bois mart en ia forest de Bourseu familiam cooptatus. Vide Maisna- ges a coper a la coignie pour son ardoir darii. Stat. ant. Florent. lib. 5. cap. 42. et son us en sa maison et Mesieres. Lit.' ex Cod. reg. 4621 : Omnes et singuli remiss, ann. 1399. in Reg. 154. Chartoph. magnates de civitate et districtu Floren- reg. ch. 155 : L'exposant chargie de vin tise tenentes aliquos Masdanerios, domi- print un estuy de cuir boulli et onze cellos vel familiares armatos, teneantur cuillers d'argent dedens ; et ainsi abuvre p~ro dictis Masdaneriis, domicellis et fa~ les porta mussier sur une Mesiere. miliaribus, si aliquod maleficium commiMASERICA, MASERIUS. Vide Mazer. serint ipsi vel aliquis eorum, ad reprss* MASEVUM, pro Mazerum, ni fallor. sentandum ipsum vel ipsos. Infra cap. Vide in Mazer. Charta ann. 1366. inter 48 : Nullus magnatum cum Masnarde- Monum. eccl. Aquilej. cap. 97. col. 946 : riis armatis, etc. Item una cuppa de Masevo ornata, arMASEGATICUM CORIUM, [hoc est Alu- gento cooperta. tarium, Gall. Passe en megie.] Charta 1 MASGNELLUM, Idem quod MansioIldephonsi Comitis Tolosas ann. 1141. nile, agri portiuncula cum mansione seu apud Catellum in Comitibus Tolosan. sede, G/all. Maisnil, vel Menil. Charta pag. 192 : Concedo... quod habeant salem ann. 1211. apud Stephanot. Antiq. Beundecunque voluerint, et libere mittant ned. Pictav. MSS. torn. 3. pag. 792 : ad omnem suam dispensam sine ullo Bertrandus Gauvang de Siuraico miles usatico, excepto illo sale, quod necessa- bone memorie dedit Deo et Ecclesie B. Jurium erit coriis Masegaticis albis. [Vide niani Nobiliacensis quicquid juris habeMascharatium corium.] bat apud Conaicum in feodo ab Abbate ^c MASEG-NA, MASIGNA, Dura silex, a Nobiliacensi tarn in decimis quam terravoce vernacula bononiensi Masegna, giis, quam vineis, quam pratis, quam Italis, Macigno; Gall. Pierre grise pour mestivis, quam hominibus et Masgnellis et bdtir. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. censu et aliis rebus perpetuo habendum. MASHAU. Capitulare 3. ann. 813. cap.II. pag. 498: Statuimus et ardinamus quod unus puteus muratus de lapidibus 25 : Et quicquid in Mashau furaverit, focariis et cum una bona delta de Masi- duos geldos componere faciat, in wirdira gna debeat fieri, etc... Et torn. II. pag. uncias duos, etc. * Idem forte quod supra Maschotum. 614: Statuimus et ordinamus quod pro Comuni Argellate debeat fieri unus Vide in hao voce et Machale. MASHFATUM, [Cupa in qua tempeputeus cavus xx. pedes muratus de bonis lapidibus bene coctis cum una delta rantur quse cerevisise conficiendse inserviunt, ab Angl. Mash, mixtura, et Fat, lapidea, sive de Masegna. [FR.] 1 MASELAYRIA, Macellum, locus ubi cupa.] Vide Taptroughe. * MASIA, Mansio, domus cum agri carnes distrahuntur, Occitanis etiamnum Masel. [* Vel forte idem quod Mi- portione, idem quod Massa 5. Vide ibi. sellaria, domus leprosorum. Vide Mi- Charta ann. 1120. apud Murator. torn. 3. selli.] Statuta Montis-olivi dioscesis Car- Antiq. Ital. med. aevi col. 1135 : Et iota

MAS

MAS

MAS

295

Masia, quam detinet prsedictus Bonfilius, Apostolicse liberaliter obtulistis, etc. Ubi posita in loco, ubi dicitur, a Rio... Et om- Gariellus observat, nescio quo auctore, nia sedia supradicta, et omnes Masise, et Masumatinos nummos aureos, vel arterrse, et vinese, culta et inculta, etc. Plu- genteos singulos senis regalium aestiries ibi, Massa semel. matos, ab Aben-Josepho Mahosumeto 1 MASIGNUM SAXUM, Saxum vivum. Miramulmino, illo forte, de quo RoderiTranslatio SS. Prosper! et Veneni torn. cus Toletanus in Hist. Arabum cap. 5. Junii pag. 64 : Et capita ligaminum ult. traxi-sse nomen, qui supremum in sunt magno artiftcio infcrrata et inplum- Mauros Hispanos imperium habuerat. [Gariello assentit Rufflus torn. 2. Hist. bata in dicto saxo Masigno. 1 MASILINUM, Mansus, domus. Marty- Massil. edit. 1696. pag. 325. ubi editum rologia antiqua apud Marten, torn. 6. Masbutina et Macemutina.] MAIMODINA, Testamentum Nunonis Ampliss. Collect, col. 699 : Obiit Petrus diaconus qui dedit fratribus... omnia pro- Sancii Comitis Ruscinon. 16. Kl. Decembr. 1241 : Item abstuli cuidam Pipria sua qusecumque visus est habere, cum Masilinis et terris et vineis ad sui sanp in fosse sive... apud Romam 1200. Maimodinas in auro. memoriam recolendam. | MASINATA, Familia, militaris ca- ] MASMUTINA, in Charta Raimundi terva, idem quod Maisnada. Annal. Cae- Berengarii pro Archiep. Arelat. ann. senat. ad ann. 1324. apud Murat. torn. 1225. ex Tabul. Arelat. : Retenta nobis 14. col. 1142 : Agrestus Contestabilis cum et successoribus nostris jure dominii in tota ejus Masinata, Thomaxinus Contes- dicto castro una Masmutina fmi auri annuatim in festo S. Michaelis a vobis et tabilis cum sua. 1 MASINATURA, Eadem, ut videtur, successoribus vestris prsestanda pro loco notione, in Chron. Andr. Danduli apud prsedicto. eumd. torn. 12. col. 374 : Quo tempore MASSABITINI OBOLI, in Charta ann. fama in populo divulgata est, quod de 1211. in Regesto Philip. Augusti Herouduplicanda solutione Masinaturse consi- valliano fol. 109 : Propter hoc autem nolium ageretur. bis reddent singulis annis marcam auri 1 MASINILE, Agri portiuncula cum obolorum Massabitinorum legitimorum. mansione, seu domo, Gall. Menil. Marty- Massamutini Byzantii, in Charta ann. rologia antiqua apud Marten, torn. 6. 1186. apud Ughellum torn. 3. pag. 486. Ampliss. Collect, col. 724 : Obiit Trut- Privilegium Regis Aragon. in Gestis Inbertus laicus qui dedit fratribus Masinile nocentii III. PP. pag. 134: Ut annuatim suum cum vineis et campis in pago Seno- de Camera Regis ducentse quinquaginta nico in villa Caciaco. Occurrit iterum Massemutinse Apostolicse Sedi reddantur. coll. 725. 727. Vide Mansionile. Masamutinus. Bulla Nicolai IV. PP. de | MASIO, Mansio, domus, Gall. Maison.Censib. Ecclesiae Romanse : Hospitale S. Charta apud Madox Formal. Angl. pag. Jacobi casalis novi 1. obolum Masamuti50 : Sciatis me concessisse, illam karucha- num. Occurrit ibi pluries. Fori Benetam terrse quam idem Gilebertus tenuit... harnenses Rubr. de Praescr. art. 10 : cum Masione quee fuit Fronse. Los Bailes rendants, sian deu senhor, o MASIUM, Domus, Gall. Maison. Lam- de Gentius, non poden demanda deguns bertus Ardensis pag. 155 : Cuilibet Ca- d'arrerages de Fius, Leys, Manmudes, ni nonico in villa conversanti et stationario autres drets a lor deguts per rayson de circa forum et circa novam Ecclesiam las diitas Bailyes, passats tres ans. Masium dedit, et liberum concessit. Nisi MASUMATINI, in Epistola Honorii III. hoc loco Lambertus Gallicum mas ex- PP. apud Gariellum in Episc. Magalopresserit, qua voce nostri mansos dona- nens. pag. 227. Vide Marabotinus. oant. 1 MASMORRA, Career apud Mauros. MASK-FAT, [Eadem notione, ut vide- Acta S. Ferdinandi Principis Lusitan. tur, qua Mahsfatum.] Leges Burgorum torn. 1. Junii pag. 572 : Hi ostenderunt Scoticor. cap. 125. 1 : Lectum pluma- infanti et sociis Masmorram, id est carcelem, melius plumbum cum le Maskfat, rem, et catenas quse ipsi parabantur. barellum, etc. 1 MASMUTINA. Vide Masmotina. 1 MASL1NGUA, Genus avis, Parieth diMASNADA. Vide Maisnada. cilur. Papias. . 1 MASNAGIUM, Mansio, domus, interMASMODINA, Moneta Saracenor. M- dum cum agri portiuncula. Charta Hugyptiorum, quos Masmudos et Masemu- gonis Comitis Regitest. ann. 1199. ex tos perpetuo vocant Hugo Falcandus in Tabular. S. Remigii Remens.: VendideHist, de Calamit. Sicil. pag. 649. 675. et runt quidquid infra Masnagium et vivaalibi, et Anonymus Casinensis sub ann. rium reclamabant. Charta ann. 1211. ex 1160. Andreas Boschus in sua Catalania Archivis Montis S. Michaelis : Cpncedo pag. 490 : Maymondins de or valian dos donum quod Gaufredus Apollonii fecit Reals Castelans, y dos diners Valencians, ecclesise S. Michaelis de periculo maris, dits per altre nom Maimondines los espi- scilicet duas acras terrse et Masnagium nes. Vide Beuterum lib. 2. cap. 20. Ta- Ranulfi molendinarii, et unum alterum bular. S. Victoris Massiliensis fol. 166 : Masnagium juocta Masnagium filii GeuEt recepimus nomine accapiti a vobis duini. Tabular. S. Fromondi : Dimidia unam Masmodinam auri novam. Dicitur acra terrse sita in Masnagio prsedicti Moneta Masemutorum, in quodam Di- Guillelmi. Ibidem : Unum boissellum fruplomate Petri Regis Arragon. apud Ba- menti percipiendum super totum meum ronium ann. 1097. n. 92. Epistola Ar- Masnagium de Malvalet. Vide Mansionoldi Archiep. Narbonensis de Victoria nile. relata in Hispania contra Mauros ann. | MASNAGIUM, pro Familia quas 1212 : Posmodum de compositione tracta- masnagio seu domo est. Charta Ludovici tum est in hunc modum, ut videlicet Sa- Comit. Blesens. ann. 1198. in Tabul. Boraceni Ubedse darent Regibus millies nsevall. : Si paupertate vel quacumque mille Mazmutinas, ipsi vero remanerent necessitate domus a Masnagio deperisset, in ipsa villa cum omnibus aliis rebus suis. vel etiam Integra existens habitatorem Epistola Honorii III. PP. in Hist. Epis- non haberet, etc. copor. Magalonensium pag. 227 : Ad * Hinc Masnage, pro Census, qui doperpetuum autem devotionis indicium mino propter domum seu habitationem duas marchas auri, centum Masumatinis debetur, in Libert. Busenc. ann. 1357. computandis pro marcha, quas Sedi torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 370.

art. 3 : Et parmi ce, lidit bourgois et bourgoises ne paieront ne denrpnt aucuns Masnages. Vide supra Mansionarii. * MASNARDERIUS. Vide supra in Masdanerius. \ MASNATA. Vide Maisnada. \ MASNENGA, ut Maisnada, familia. Statuta Astens. collat. 4. cap. 1. pag. 16 : Nullus possit esse qui sit minor annis 25. nee pater et filius ullomodo, nee duo fratres, nee patruus et nepos simul stantes ad unum fpchum, nee Masnengas alicujus, vel aliunde ortus quam de civiiate Astensi. Hinc f MASNENGONUS, vel MASNENGUS, Familiaris, domesticus, in Statutis Vercell. lib. 5. fol. 122. v. : Item quod ad omnes et singulas pwnas prssdictas solvendas teneatur dominus pro Masnengonis suis dummodo ipsis dominis denuntietur infra octo dies post damnum datum, ipsum suum Masnengum fecisse damnum. Masnenghus, in Stat. Mont. Reg. pag. 166. ubi et Masnengha occurrit pro domestica. * MASNIGILUS, Mansio seu asdes cum agri portiuncula, idem quod Mansionile. Charta ann. 24. Lothar. ex Chartul. S. Petri Carnot. : Concedp ad locum S. Petri Carnotensis ecclesiam in honorem Apostolorum principis, clavigerici regni ccelorum Petri consecratum,... cum Masnigilis et vineis et cum pmni integritate ad ipsum pertinente. Vide Masgnellum. MASOERIUS. Vide Mansus. MASORICUS. Anastasius in Leone IV. pag. 196 : Obtulit Masoricas oleas tres serico textas, coloreque depictas, quse in circuitu altaris dependerent. Dominicus Magrus yocem Arabicam putat, ^Egyptiamque interpretatur, nescio quo auctore. Sed videtur idem valere quod Mazerica, adeo ut olea, quae non fuit oliva praegrandis, uti opinatur, sed species gemmae aut bullae grandioris, ex mazoro, seu murrhina materia confecta fuerit. Vide Mazer, Olea. T MASOVERIUS. Vide Mansionarii. MASPILUS. [Synodus Pergam. ann. 1311. apud Murator. torn. 9. col. 547 : Vestes virgulatas seu de catabriato, de medietate, vel listatas, vel frixis aut Maspilis argenteis, vel de metallo aliquo... minime deferentes.] Constitutiones Joannis Archiepisc. Nicosiensis ann. 1320. cap. 4. de Habitu Canonicorum extra Ecclesiam : Ut nullus extra domum suam portet guarnachiam de ante scissam, seu apertam per terram : nee Maspilos de argento seu auro, nisi de panno tantum, aut osse, etc. [f. Maspilus, pro Mespilus, Gall. Nefflier, mespilum, Neffle ; qua quidem voce globules vestium, Gall. Boutons, significatos existimo, qui ideo Maspili dicuntur, quod mespili formam referrent.] * MASPILLUS. Stat. ant. Florent. lib. 1. cap. 66. ex Cod. reg. 4621 : Bannilores communis Florentise... debeant induere se expensis propriis,.., et in eorum vestibus portare Maspillos argenteos. Stat. ann. 1342. inter Monum. eccl. Aquilej. in 90. col. 903 : Item quod in pannis et cap. in vestibus non possint portare ornamenta,... exceptis lanzettis seu Maspillis circa pectus... Quse tamen lancettss vel Maspilli non excedant valorem unius marchse denariorum. Ex quibus aperte colligitur vestium fuisse ornamentum hominibus perinde ac mulieribus commune ; quod potius de aciculis, Italice Spilli, quam de globulis, Gall. Boutons, cum clarissimo editore Bern. Maria de

MASNILE, [MASNILTJS.] Vide Mansionile.

296

MAS

MAS
apud Menesterium Historiae Lugdun. pag. 13. [* Masse d'un pont, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Reg. 186. Chartoph. reg. Ch. 49 : Les supplians monterontsur la Masse du pont du chastel de la Bruyere, etc.] T 4. MASSA, Matricula, apud Bollandistas torn. 7. Maii pag. 543. ubi de S. Valentino : Per reverendos D. Franciscum Ferrariis et D. Seguranum Morandum, capelldnos Massss prssdictss Ecclesise majoris Genuss, etc. 5. MASSA, MASSUM, MASA, MASADA, Voces ejusd. notionis et originis, ac Mansa, et Mansus, certus agrorum modus, seu, utquidam volunt, cqnglobatio ac cpllectio qusedam possessionum ac praediorum, quam Graeci cnjyxtricrcv vocant. [* Murator. Ant. Ital. torn. 2. col. 1245: Unio aliquot prsediorum atque unum interdum prxdium ; quo sensu vox saepe occurrit in chartis Longobardicis antiquissimis et apud Marinium in Diplom. papyr. ubi vide not. 7. ad chart. 91. col. 300.] Gloss. Lat. Graec. : Massam, <vxTvjdiv. Ita enim legendum. Will. Brito in Vocab.: Massa, villa vel casula. Senator lib. 5. Epist. 12: Palenlinam Massam, quam eis pro compensatione largitas nostra transfuderat. Anastasius Biblioth. in S. Sylvestro PP.: Massam Garihanam in territorio Suessano, praestantem singulis annis solidos quadringentos. In Zacharia PP. pag. 79 : Donationem in scriptis de duabus Massis, quas Nymphas et Formias appellant, juris existentes publici eidem sanctissimo Papas perpetuo direxit possidendas. Epistola Adriani PP. torn. 3. Hist. Franc, pag. 775 : Deprecantes, ut Massas illas, quas ei concessistis, per vestrss auctoritatis largitatem possideat. Concilium Ravennense ann. 904. cap. 8 : Patrimonia, seu suburbana, atque Massss et colomtiss, etc. [Charta Conradi II. Imper. ann. 1027. apud IIlust. Fontaninum in Append, ad Antiquit. Hortae pag. 386 : Castellum de Bucciniano in integrum cum ipsa Massa, quam piss memorise, Benedictus Papa in ipso monasterio contulit. Adde aliam Henrici III. Imper. ann. 1040. ibid. pag. 39. Chron. parvum Ferrariense apud Murator. torn. 8. col. 473 : Superauxerunt quidam ex Augustis successoribus ipsi Ecclesiss Romanse jurisdictiones et dona. Inter quse. dona xil. Massas et plures fundos, ex quibus civitas Ferrarise fluvio Pada contermina constituta max est... In territorio quidem Ferrarise... Massas xii. sunt inventse, quarum prima dicta est vicus Aventinus, etc. Ubi perspicuumest Massam procollectionepnediorum usurpari.] Ita Gregor. Mag. lib. 1. Epist. 41. lib. 5. Epist. 44. et alibi saepe^ Petrus Damian. lib. 4. Epist. 10. etc. ^ MASSALIG^; CAS.E, id est, simul collectae. Charta ann. 993. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 347 : Nos Hugo et Julita jugalibus donamus et offerimus... id est curtem de S. Stephana quse est in burgo Arisa cum viginli et octo similiter Casis Massalicis, cum rebus suis vel cum omnibus ad ipsa curte pertinentibus. Vide an non idem sit quod Massaritise casse in Massaritia. ^ MASSA, interdum strictius sumitur pro domo, mansione. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 341 : Donavi eis Massam meam in Landegon, et vineam meam et quatuor manentes, etc. * Hinc Maasse et Maatsse, Census, qui ex massis vel domibus percipitur. Charta ann. 1339. in Chartul. eccl. Lingon. fol. 281. r. : La taille accoustumee a paier en

MAS
argent chascun an de mes hommes, les gelines, les Maaisses de Chenoue... xvj. Maasses de Chenoue avecques toutes les rentes. Mastau, eodem intellectu, videtur accipi in Lib. cens. castel. Arciac. ad Albam fol. 9. v. : Autres rentes d'avoines dehues de coustumes chascun an... sur les heritaiges qui s'ensuient,... et en ce sont comprinses les coustumes que Van dit Mastau. Hinc Terres masaus appellari opinor agros ejusmodi tributo obnoxios, in Redit. comitat. Namurc. ann. 1289. ex Reg. Cam. Comput. Insul. Sign. Le papier aux aysselles fol. 4. r. : Encor i a li cuens rentes des terres Masaus k'on apelle terre des quartiers ; si a petis quartiers et grans quartiers. Ibid. fol. 8. r: Se a li cuens rentes des terres Mansaurs (sic) k'on apelle quartiers ; si tient chascuns quartier cinq bonniers. Vide supra Mansionarii, Masnagium et mox Masuragrium. MASSUS, in Tabulario Angeriacensi : In Castro Metulo 4. Masses de terra arabili. Gallis, Mas de terre. *( MASSUS MEITAERIUS, et Tertiarius, Qui mediam vel tertiam redituum partern reddit. Chartular. Prioratus S. Petri de Domina fol. 60 : Massus Tertiarius (debet) 11. lib. de porco, 2. sol. de multone et 5. spallas... Massus Meitaerius 8. libras de porco et sex denar. de ublias et 4. spallas. 1 MASUS, Eadem notione qua Massa. Testamentum Matfredi Vicecom. ann. 966. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 85 : Ad monasterium S. Michaelis de Galiaco remaneant ipsi Masi de Tauro. Charta ann. 1238. ex Tabular. S. Cornelii Compend. : Et sciendum quod in Maso empto denariis Abbatis et Conventus, tenentur facere grangiam bonam... Item granaria in eodem Maso capientia 300. sextarios bladi et amplius... claudent etiam Masum prsedictum muro de lapide et terra. Tabular. S. Cypriani Pictav. fol. 116 : Inter monachos S. Cypriani et moniales Fontis Evraldi concordatum est de sex Masos terrss, qui sunt Conollio, ut moniales primitus habeant duos Masos, quatuor alii partiantur... Et minus sunt quatuor sextariata terrss. Occurrit alibi. MASSUM, neutro genere. Charta Roberti Regis Francise ann. 20. Regni: In villa, quss nuncupatur Cavannas, tria Massa cum una mansura. [Charta ann. 1247. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 714 : Ipsi eccleaiss in perpetuurn possidenda reliquit, videlicet Massum de Groia , prata de fonte, etc.] MASA. Ugutio : Masa, villa vel casale. Epistola Adriani PP. torn. 3. Hist. Franc, pag. 796 : Si vero perftdus Desiderius dudum Rex, non sub integritate, sed tantummodo Masas nobis, quantum reperiri potuit, quas ex antiquitus Romano, Ecclesia tenuit, ut nullus ex illis partibus Longobardorum ausus est resistere. Regestum Carcassonense fol. 45 : El moulin de Magal, et tous les Mases que li en ay. Hinc Philippus Mouskes in Hist. Franc. MS. hanc yocem usurpavit pro ipsa Masarum familia :
De sa gent ot grant Mase 6 lui.

Rubeis intelligendum existimo : si quidera ibi memprantur botoni, a quibus proinde Maspilli distingui debentur. MASPINA. Gloss. Graec. Latin. 'lepbv ogtoOv, Coxendix. Maspinet. * MASPITER, Lo padre della madre. GJossar. Lat. Ital. Ms. * MASQUARATA, Personatorum ludus ; dicitur de ppmpa seu ceremonia, quae irridenda videtur : quo sensu Mascarade usurpamus. Arest. parlam. Tolos. ann. 1289. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 87 : Si quis in suggillationem domini nostri reg is, aut in f amentum hsereticse pravitatis, seu etiam in derisionem Catholicorum inveneritis Masquaratas appellare, etc. Vide supra Mascara. MASQUERIUM, Idem videtur quod Pasquerium, pascuum ; ut hoc a Pascart, ita illud a Masticare, mandere, formatum. Charta ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 318 : Ascendendo usque ad carreriam seu passatam de Masqueriis, dictis Masqueriis remanentibus communiter, sicut prius. Quo etiam sensu vox Gallica Masaige accipi videtur in Lit. remiss, ann. 1469. ex Reg. 169. ch. 262 : Lesquelz compaignons trouverent en ung pasquier ou Masaige de Saint Martin une jument, etc. * MASQUINUM, [Ut Damasquinum, Gall. Domes : Una alia casula de Masquino, cumstola, manipulo et cingulo. (Invent. Calixt. Ill, an. 1458, in Archivio Romano).] * MASQDITA, ut Meschita, Tempi um Mahumetanorum, in Oonstit. Mss. Jacobi II. reg. Aragon. ann. 1306. MASRA. Charta ann. 871. in Hist. Monast. S. Marise Suession. pag. 432 : Masras etiam et piscinas super mare, etc. Vide Mare 1. 1. MASS A, Clava, nostri s Masse. Joan. de Janua : Clava, quse vulgariter dicitur Massa. [Leges Palat. Jacpbi II. Reg. Majoric. torn. 3. SS. Junii pag. xxxiv : Pacis vero tempore ensem et Massam deferre habeant, etiam et arma completa. Ermoldi Nigelli Carmen pro Ludov. Imper. lib. 1. apud Murator. torn. 2. part. 2. pag. 21 :
Illuc tende gradum, infer munera Massis. Le Roman de la Violette MS. :
Li plus couars est trop hardis, Mais n'ont ne lances ne espees, Chascun ot Masse ou mail de fer.

T2. MASSA, Malleus ligneus. Vetus Ceremoniale MS. B. M. Deauratae Tolos. : Prior ascendet ad mensam et pultabit cum Massa... factaque collatione dum visum fuerit Priori pulsabit cum Massa. Occurrit ibi non semel. Vide Massare 2. T 3. MASSA, Globus armatorum, Galli dicimus Peloton de gens de guerre. Memoriale Potestatum Regions, ad ann. 1275. apud Murator. torn. 8. col. 1138 : Reduxit se dictus Guido Comes contra populum, qui erant sine numero, ultra quatuor millia qui erant adhuc in campo in una Massa ad vexillum carrocii. Non multum diversa notione quaevis moles Massa dicitur. Hinc Massa vocatur aurum infectu m, Gall . Lingot d'or, in Charta Henrici IV. Reg. Angliae ann. 1406. apud Rymer. torn. 8. pag. 441. [* Charta ann. 1315. ex Bibl. reg. : Item in Massa seu platis argenti tria millia sexties centum sexaginta tit decem marchas.] Sic etiam Mausa ferri, in Charta ann. 1312. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 188. Masses murales, in Instrum. ann. 1270.

MASADA. Tabul. Bellilocense in Lemovicibus, n. 83 : Dimitto ad filias meas... quatuor Masadas. Vetus Charta apud Dominicum de Praerog. allod. pag. 318 : Illas vineas de ilia Riveria quinque Masadas. Tabular. Celsinianense : Et tres appendarias, et unam Masadam de vineas ad Berlerias. [Charta apud Stephanot. torn. 1. Antiquit. Occitan. MSS. pag.

MAS
389 : Dono tibi Petro et infantibus tuis las Masadas de Seivraco.] MASAGIUM, Mansio, domus, habitatio, Masure, casa villici, coloni. Monasticum Anglican, torn. 1. pag. 862 : Confirmavi unam acram terras in Wenet, cum Masagiis super eandem acram factis. Oharta ann. 1208. in Tabulario Prioratus Belliloci in dioecesi Rothom. : Dedi et concessi quoddam Masagium, quod habebam apud S. Martinum. Occurrit non semel in Tabulario Fiscanensi fol. 46. [Charta ann. 1183. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1846 : Concessi... monachis ibidem Deo servientibus capellam S. Philiberti de Torpo cum Masagio sex acrarum in foresta Brotonise et carrucatam terrss. Ohartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 6 : Licebit autem dicto Roberto... facere plenam justitiam supra nostrum Masagium et supra nostrum hasreditagium. Maissaige et Massaige, in Charta ann. 1279. ex eodem Ghartul. torn. 1. pag. 45 : Un Maissaige ou tous les edifimens dessus edifiez, lequel Massaige est assis... juste le chemin de nostre Seigneur le Roy. Masage, in alia ann. 1293. ibid. pag. 276 : Un Masage oveques les edifices.] 1 MASSAGIUM, Domus itidem, mansio. Tabul. Prioratus S. Himerii : Do Massagium et gardinum quod habebam in villa S. Himerii. MASUCAGIUM, Eadem notione crebrq in Tabulario S. Egidii Pontis Audomari in Normannia. MASATA, Mansio, domus, mansura, nostris Masure. Curia Generalis Catalaniee Barcinone acta sub Petro II. Rege Arag. ann. 1283. MS. cap. 23 : Si tenent Masatam, bordam vel pernatam , etc. Charta Raimundi de Canavellis Domicelli Comitatus Ruscinonensis ann. 1298: Duas partes quarundam Masatarum et bordarum, quse sunt in dicto villari. * Nostris etiam Masage. Lit. remiss. ann. 1449. in Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 311 : Le suppliant se transporta en ung ort ou vergier qu'il avoit aupres d'un Masage ou hostel. Seepius vero pro sede coloni cum agris huic adjectis, vulgo Metairie, ut in locis supra laudatis ; aut pro agris colendis tantum, ut in Charta Phil. Pule. ann. 1308. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol.338. r. col. 1:La ferme de Carville o les appurtenances... Le treffonz de Masage, oil que n'a point d'e~difice, ovecques un closet, prisie a vint soulz Tournoys de rente. * MASATA DE SALINAS, Locus videtur, ubi sal conflci potest. Charta ann. circ. 989. inter Probat. torn.2. Hist. Occit. col. 192 : Donamus simul in unum aliquid de alodem nostrum sancti Salvatoris Gellonensis... ecclesiam disruptam, quse vocatur sanctam Reparatam, cum una modiata de terra, quss est in circuitu eccleSISB istius, cum una modiata magna de vineas, el cum una Masata de salinas. Vide in Massa 5. 6. MASSA CANDIDA, Locus ita dictus apud Carthaginem, in quo sub Imperatoribus gentilibus et in Christianos ssevientibus, fovea erat calce plena, in quam Christiani, gentilium diis sacriflcare renuentes, preecipitabantur. Prudentius Poristeph. Hymn. 4 :
Prosiluere alacres cursu rapido simul trecenti, Gurgite pulvereo mersos liquor aridus voravit, Praecipitemque globum, fundo tenus implicavit imo. Corpora candor habet, candor vehit ad superna [mentes,] Candida Massa dehinc dici meruit per omne seclum.

MAS
12. cap. 130. de Passione 18. Martyrum, qui dicuntur Massa Candida : Hi prse innumera multitudine Massa sancta, vel Candida appellantur. Vide Savaron. ad Sidon. lib. 6. Epist. 1. et Leonardum Fuchsiumad Myrepsum sect. 3. cap.89. T MASSABITINUS. Vide Masmodina. 5 MASSACONICI. Vide Maceconici. MASSACUMA. Matth. Silvaticus : Petamum, est qusedam aqua, cum qua alkeantur vel invitreantur vasa:et fit explumbo et limatura seris, et lapide focali, et vocatur ab aliquibus Massacuma, vel aqua vitri, vel aqua vasorum, quia ex ipsa invitreantur viridi invitreatione vasa terrea. * MASSADITIUM, Territorium, districtus alicujus massse. Stat. Mutin. rubr. 158. pag. 28. v: Statutum est pro utilitate hominum habenlium terras et possessiones in Massaditio burgi S. Joannis, quod sdugarium antiquum, quod est in possessione Orioni et a latere de subtus clausuram Massaditii, debeat cavari hoc modo, etc. Masement, eodem intellectu, in Pacto inter abb. deFonten. et Gaufr. de Charni ex Reg. 79. Chartoph. reg. ch. 59 : Nos hommes de Sauvoisy et du Masement pourront par commun parcourt user I'un sur I'autre du droit de traire et penre pierre et layne sans fraude. 1 MASSAGIUM. Vide Massa 5. 1 MASSAJARIA, Legatio. Charta conventionis inter Alfonsum Comit. Tolos. et Carolum Comit. Andegav. ann. 1251. apud Sebast. Fanton. torn. 2. Hist. Avenion. pag. 110 : Item quicumque cives Avenionis a dictis dominis vel eorum Curia in embaxaturam sive Massajariam mittentur, expensis dominorum seu Curies ibunt. T MASSAIGIUM, Agri portiuncula cum mansione. Charta ann. 1375. apud Baluzium torn. 2. Hist. Aryern. pag. 209 : Mansis, Massaigiis, curtilis... taliis, supertaliis, francis et servis, etc. V. Maisagium. MASSALIANI, Hseretici, qui et zvylTat dicti, quod paBne assidue orarent, quorum meminit Facundus Hermianensis lib. 8. cap. 7. De iis etiam Epiphanius, Leontius de Sectis, Harmenopulus, Psellus de Operatione daemonum, et alii. 1 MASSALITER, Viritim, in commune. Tertullianus de fuga in persecut. cap. 13: Massaliter totx Ecclesise tributum sibi irrogaverunt. 1 MASSAMUTINUS. Vide Masmodina. MASSANTIUM , Moles , congeries , Gall. Masse. Stat. Placent. lib. 6. fol. 80. v : De Massantio ferri a cochina et de acutis pro libra ultra, viij. denar. Item de massa cum azzali ad earn opportuno, pro libra xj. denar. * MASSANUS, Masses incola, habitator, rusticus. Charta ann. 1158. apud Cenc. inter Gens. eccl. Rom. : Hxc autem omniafacta sunt in prsesencia...plurimorum circumstancium , tarn militum quam Massanorum. Ubi milites Massanis opponi notandum est. Vide mox Massarius. * MASSANUTI, Saraceni. Chron. monachi Cisterc. ad ann. 1153. ex Cod. reg. 5950 : Massanuti, quos quidam Moabitas dicunt, Mauritamam, Bulgiam, Siciliam et Apuliam invadunt acin ipsam Romam minantur insurgere. Vide Marrones et Moabita. IMASSAPANUM, Arcula. Gall. Petite boete, Massiliensibus Massepan. Charta ann. 1399. ex Archivis S. Viet. Massil. : Per D. G. Massiliensem Episcopum fuit dcsigillatum Massapanum in quo sunt

MAS

297

Ubi Glqssse Isonis Magistri: Candida massa, id est, ccc. Martyres. Massa Cyjpriani dicuntur. Vincentius Belvac. lib.

ossa capitis gloriosi marlyris B. Lazari dictse Ecclesiss primi Episcopi adeaostendendum illustrissimis Principibus D. D. Ludovico D. G. Regi Jerusalem et Sicilise et Carolo Principi Tarentino fratri suo et D. D. Marise dictorum fratrum matri. Unam boyssiam sive Massapanum, in Charta ann. 1400. ex eodem Tabulario. Vide Maczapanum. 1 MASSARA, ut Masara. Vide in hac voce. * MASSARA, Idem quod supra Massa 5. Charta ann. 1252. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 823 : Et dieit, quod ipsa erat Massara de bona grossiccia. [* Ubi de femina quadam Theophania agitur quse erat Massara i. e. usufructuaria post mortem mariti. Vide Murator. ibid. torn. 2. col. 1245.] Vide alia notione in Masara. * MASSARATICA, MASARATIGA. MASSERATICA, Eadem notione, qua Massariticum et Massaritia. Stat. Bonon.. ann. 1250-67. torn. I. pag. 356 : Statuimus quod molendina et gualcherie ac possessiones Comunis scribantur in uno libra ComuniSf faciendo mentionem de campanis et Massaraticis (Masaraticis '60) molendinorum, et gualcheriarum... et torn. II. pag. 166 : Et cum ipsa dederit... dicto hospitali domum unam precii CLX. librarum bononinorum, et alias res plures et Masseratica saa. [FR.] 1. MASSARE, Mandere, in massam tundere, Mascher. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 93 : Ultimi (denies) sunt molares, qui concisa a prioribus vel confracta a sequentibus molunt, et inde Massant. *Theod. Priscian. lib. 1. cap. 8. etlib. 2. cap. 29. Greev. in Hesiod. pag. 109. Vide Masticare 1. 1 2. MASSARE, Massa, seu malleq ligneo fragorem edere. Vetus Ceremoniale MS. B. M. Deauratse Tolos. : Quibus candelis extinctis... pulsatur sive Massatur ab omnibus... fustibus... et interim omnes seculares recedunt et exeunt Ecclesiam ad libitum. Ubi sermo est de strepitu qui sub finem offlcii Tenebrarum cietur. Vide Massa 2. T 1. MASSARIA, Collectio quaedampossessionum ac prsediorum. Testamentum Friderici Imper. ann. 1250. apud Murator. torn. 9. col. 663: Item statuimus quod tota Massaria nostra,quam habemus apud S. Nicolaum de Offido, ornnesque proventus ipsius deputentur ad reparationem et observationem pontis ibi conxtructi vel constraendi. Constitut. Jacobi Reg. Sicil. cap. 11 : Mandamus quod nullus aliqua officia et procurationes Massariarum nostrse curiss recipere et exercere cogatur invitus, etc. Adde Constitutiones Frederici itidem Reg. Sicilise cap. 108. Vide Massa 5. et infra Massarius. * 2. MASSARIA, Officium massarii, seu flsci publici administratoris. Correct. stat. Cadubr. cap. 11 : Item omnes expensas et omnes inlroytus communis Cadubrii singulo anno,tempore quo per massarium communis redditur ratio Massarise, teneatur et debeat describere seriatim in uno quaterno. Vide in Massarius. * 3. MASSARIA, Ancilla, famula, Ital. Massara. Stat. crimin. Riper, fol. 18. r: Qui vero pedisequam seu fanticellam sive Massariam stupraverit vel carnaliter cognoverit, etc. Nisi sit massse incola. 1 MASSARICA, ut Massaritia, in Charta ann. 1107. apud D. Calmet. Hist. Lotharing. torn. 1. col. 524 : Ideoque ego quse. supra Mathildis confero et offero Ecclesise S. Dei Genitricis... Septiniacum et Mosa38

298

MAS

MAS
Marin. Diplom. papyr. pag. 103.] Chron. Casaur. torn. 5. Spicil. Acher. pag. 365 : Accepit... curtem in fundo Palmss cum casis Massaritiis. Vide Massalicss cases in Massa 5. SSSf Massaritia opponi videntur dominicatis, in Charta ann. 1011. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 195 : Et rebus vero ipsis tarn domimcatis, quam el Massariciis, seu aldionaricis et tributareis, etc. Unde colligiturMassaricia fuisse praedia quae sub annua prasstatione excolenda concedebantur villicis, qui ex iis pro dominorum libitu poterant amoveri. MASSARUM, et MASARUM, Mansus, prsedium rusticum, in Veteribus Chartis Dalmaticis apud Joann. Lucium lib. 2. de Reg. Dalmat. cap. 2. et 15. pag. 62. 99. MASSARITICUM, Eadem notione qua Massaritia. Statuta Venetprum anni 1242. lib. 4. cap. 16 : Si aliquis reliquerit ahcui Massariticum, volumus, quod nomine Massaritici intelliganlur ea omnia, quibus is, qui reliquit, utebatur in domo ad communem usum, vel utilitatem et commodum ejus, et families suss, exceptis his, quss sunt in auro, argento, et gemmis, etc. MASSARIUS, MASARIUS , Villicus , Masses custos, colonus. Ugutio et W. Brito in Vocab.: Massarius, cui commissa est cura totius families. Conductores Massarum, apud Senatorem lib. 12. Epist. 5. Casa Massarii, in Lege Longob. lib. 1. tit. 8. | 29. [* Rothar. 357.] Servus, ui sub Massario est,. tit. 11. 3. 5. ** Rothar. 134. et 132. ubi servum MassariM}M.][Pr83ceptum Caroli M. ann. 773. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 37 : Villis, mansis, mancipiis, Massariis, ssdificiis, etc.] Bulla Honorii III. PP. ann. 1217. apud Ughellum in Episc. Anagn.: Item mandamus, quod Massarii, qui a collectis aliquo tempore sunt exempli, etc. Charta Conradi Imp. apud August, de la Chieza, in Hist. Eccl. Pedem. pag. 223: Seu etiam mansos 10. cum omnibus rebus ad eas pertinentibus... sicut nunc rectas et laboralss sunt per illos Masttarios. Liberi Massarii super Ecclesiasticas res residenles, Massarii et coloni liberi, in Charta Caroli Crassi ann. 882. apud Ughellum torn. 5. pag. 628. Vetus Inscriptio in Ecclesia Cathedrali Alexandriee in Italia : B. Guillelmus Zuccus, Civis Alex. Massarius hujus Ecclesiss. Ubi Bollandus Massarium interpretatur custodem supellectilis,, quaa Masserie Italis dicitur. Alia Inscriptio ann. 1178. apud Hieronymum dalla Corte lib. 5. extreme Historias Veronensis : Fieri fecit, coadjuvantibus Salomone atque Rainaldo, ejusdem operis Massariis, aliisque religiosis, etc. Id est, conductoribus. * MASARIUS, nude, pro Habitator, qui massam seu domum habet. Vide Massa 5. Charta ann. 1252. apud Cenc. inter Cens. eccl. Rom.: In eodem etiam parlamento surrexit magister Jacobus Munaldi notarius et nomine suo et omnium Masariorum seu popularium castri et loci prssdicli concinnando dixit et (quod)pZacebat sibi et universis Masariis et popularibus et hominibus ejusdem castri, etc. SS3" Frequentissima est haac vox apud Italos pro custode totius supellectilis, machinarum scilicet bellicarum, aliorumque instrumentqrum ad publica opera, quibus ex officio invigilabat Massarius. Statuta Vercell. lib. 3. pag. 52. v : Item quod ille qui fuerit Massarius Communis tenens utensilia Communis,

MAS
habeat pro suo feudo medii anni libras quatuor Papienses. Id clarius patet ex formula juramenti quod prasstaoat Massarius, ibid. lib. 7. pag. 180. v: Ego Massarius Communis juro ad sancta Dei Evangelia bona fide et sine fraude salvare, custodire et gubernare balistas, tentoria sive travachas, ferramenta, lignamina, et omnia alia ad ipsum Commune pertinentia, et mild commissas et commissa Item, quod omnia laboreria quse fieri faciam per commune Vercellarum bona fide fieri faciam, etc. Adde Stat. Mont. Reg. pag. 58. 1 MASSARIUS, Diversa nonnihil notione, pro Administrator, dispensator, Gall. Econome, Ital. Massaio. Synodus Pergam. ann. 1811. apud Murator. torn. 9. col. 552 : Et hanc pcenam extendimus ad Prgelatos et rectores Ecclesiarum non solventes pro ipsis Ecclesiis in totum, ubi ad ipsos pertinere talium solutio consuevit, si ipsos justa causa,, sive impossibilitas non excusat, de qua infra duos menses plenaria fiat fides, et ad illorum Massarios et canevarios dispensalores reddituum, quipotestatem habuerint plenariam hse.c solvendi. Chron. Parmense ad ann. 1292. ibid. col. 823 : Item eo anno per Commune Parmss fuit ordinatum quod Fratres de Clara valle debent esse Masserii Communis, et Massaroli Communis et suprastantes tam in civitate quam extra ad doanam salis et salines Communis. Testamentum Humbert! Dalphini ann. 1347. torn. 2. Histor. Dalphin. pag. 543 : Volo quod duo probi viri de dicta terra eligantur per Universitatem ejusdem, annis singulis, qui tanquam Massarii et gubernatores ejusdem Hospitalis, ipsum Hospitale regant et gubernent. Acta S. Joli torn. 2. Junii pag. 253: Prsslibati commissarius, et architector, defensor, consiliarii, Massarii seu santenses dictss Ecclesiss dixerunt dictam Ecclesiam fore et esse fabricandam. 0 MASSARIUS, Fisci communis custos ; unde nqstris etiam Massart, pro Tresorier, cujus officium Massarderie dicitur. Inventar. Ms. ann. 1366: Constituit (nuncius Apostolicus) alias capitaneum et Massarium seu clavigerium, qui juraverunt et promiserunt bene et fideliter nomine dicti domini papas custodire et gubernare. Idem proinde qui alibi Clavarius. Vide in hac voce. Stat. Cadubr. cap. 1. lib. 1: Item haver e dicti communis custodiri faciam per Massarium sive Massarios communis,... nee de dicto havere pcrmittam expendi, nisi pro evidenti utitttate et necessitate dicti communis. Stat. datiar. Riper, cap. 1. fol. 9. v: Quselibet persona, cujuscumque conditionis existat, vendens vinum, teneatur solvere Massario dicti datii soldos quindecim. Lit. ann. 1366. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 649: Les jures, eschevins, Massars, et autres officiers de ladicte ville (de Tournay), etc. Vide ibi notam docti Editoris. 1 MASSARII Molendinorum, in Statutis Astens. Collat'. 15. cap. 11. pag. 44. recto. MASSARIA, Cura et officium Massarii. Unde MASSARIARUM PROVISOR, seu Magister Massariorum, qui Massariis praaest, iisque invigilat. Petrus de Vineis lib. 3. Ep. 66 : Te Provisorem Massariarum Curiss nostrss infrascriptorum locorum duximus statuendum quod si diminutionem eandem culpa seu negligentia Massarii, qui prseest, reperieris conligisse, studeas eum inde convincere coram aliis Massariis convicinis, etc. Videas prseterea

gium, cum casis et Massaricis, et Ecclesiis seu familiis, etc. 1 MASSARIOLUS. Vide Massarius. MASSARITIA, MASSARITIUM , Italis Masseritia, Supellex, instrumentum massse rusticum. Auctor Mamotrecti : Supellex , dicitur Massaritium ; [** de qua interpretatione vidend. Murator. Antiq. Ital. torn. 2. col. 1245. voce Massaro.] vel etiara mansus ipse hac supellectile instructus. Ratherius Veronensis in libello de Discordia inter ipsum et Clericqs: Ita inssqualiter et per Massaritias dividere, ut quidam illorum inde fiant ex pauperrimis locupletissimi, etc. Infra: Causa enim illorum, cum Deo gratias -non mediocris sit, ita per Massantias et alia hujusmodi extat divisa, ut quidam illorum inde valde ditescant, multitudo vero paupertate languescat, etc. [Acta sancti Syri Episc. torn. 5. Junii pag. 481 : Positam juxta flumen Tabise et littus maris, usque ad jugum Alpium cum Massariciis et familiis utriusque sexus suo jure pertinentibus.] Testament. Andreae Dertonensis Episcopi, in Appendice torn. 4. Ughelli: Seu et Massaritii duo in Ancasano, et duo in Saffiniano, et Massaritium unum in casale Remissi, etc. Occurrit ibi pluries, ut et in Chartis Ludoyici II. Imper. in Tabulario Casauriensi, et Berengarii Regis Ital. ann. 961. et Conradi Imp. ann. 1028. apud Augustinum de la Chiesa in Hist. Eccl. Pedem. pag. 233. 310. etaliis apud Ughellum. torn. 4. pag. 612. 616. torn. 5. pag. 1573. Franciscum Mariam in Mathildi lib. 3. pag. 105. 106. 117. Guichen. in Bibl. Sebusiana pag. 185. 403. et in Chartis Italicis passim. * Charta ann. 1252. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aeyi col. 819 : Item dicit, quod dicti canonici dederunt dictam terram et Massaritiam dicti Bernardi dictis fratribus, tamquam hominibus macinatss dictss canonicse Et ipse testis apportavit Massaricia ad domum dicti Bernardi. Chron. Bergom. ad ann. 1406. apud eumd. torn. 16. Script. Ital. col. 981: Et habuerunt totum bladum, vinum, Massaritiam, lectos, et omma existentia in dicto castro. Vide mox Massatum. SSW Ejusdem notionis et originis videtur vox Gallica Mananlie, qua apud Poetas nqstrates signiflcatur opulentia vel quaevis supellex lauta et pretiosa unde apud eosdem Manans dicuntur, qui iis optime sunt instruct!. Le Roman de la guerre de Troyes MS.:
Onques ne fu tiel Manantie, Ne si riche pruie acoillie.

Ibidem :
Totes ont lor meissons gerpies Pleines de riches Mananties.

Rursum :
Tant donnent a lor masnies Et a prochains de lor lignies, Que onques puis povre ne furent, Tosjors riches et Mainans esturent.

Le Roman de Fiou MS.:

Gentil fu de parage, et d'avoir fu Manans, Onques ne fu Roiz, tant fu fort et puissans.

Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin.:

Porquoi nos efforgon nos tant D'estre si riche et si Manant.

AMASSARICIA, in Ohro. Farfensi pag. 658. 1 MASSABITLE CASJE, Supellectile et instruments rusticis instructs, p Casae in quibus Massarii habitabant. Vide

MAS
ne Massarii ipsi possessiones nostrse Curiae, sues Massariae propne debitas, usurpare prsesumant, si Massarias ipsae munitee sunt lignis, palea et foeno, etc. Oonstit. Mss. Carol! reg. Sicil.: Item magistri passuum, magistri Massariarum, etc. MA.SSA.RIOLUS, Praediolum, in Charta Berengarii Regis Italise ann. 900. apud Ughellum torn. 5. pag. 630: Quatenus quendam Massariolum juris noslri situm in Comitatu Veronensi, etc. T MASSAROLUS, Idem qui Massarius, administrator. Vide Massarius. 1 MASSARUM. Vide Massaritia. * MASSATIO. [Comessatio. DIEF.] j MASSATIUM, Terminus agrorum plumbo stannove distinctus; vox Agrimensorum. Auctor incertus : Terminus, si aliquid fictum habuerit per se aut plumbum aut stannum epitecticum, hoc est Massalium fabricatum inter censa Centurise. Nostris un Massif de pierres. * MASSATUM, Supellex, instrumentum massse rusticum. Instr. ann. 987. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 271: Per singulos annos pro manso et pro Massato, quas ego dedi sancto Martino, pro luminari donet eidem altari duo sextaria de oleo. Vide supra Massaricia. * MASSEA, Clava. Stat. ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 181. col. 1 : Item quod quilibet, tarn pauperes quam divites, habeat unam Masseam cum fronda, etc. Vide Massa 1. 1 MASSELLARIUS, pro Macellarius, qui carnes in macello vendit. Litterse Philippi IV. ann. 1313. torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 532: Praecipimus quod omnes talamellarii, tabernarii, Massellarii, charboneti, fornerii et omnes alii venditores denariatarum, etc. Charta ann. 1321. apud Fanton. Histor. Avenion. pag. 166 : Stare Petri de Turribus Massellarii. * Nostris Masceclier et Maselier. Stat. civit. Tull. ann. 1297. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. 1: Se aucuns Masceclier avoient char forcemee, etc. Lit. remiss, ann. 1454. in Reg. 191. ch. 95 : Le suppliant vendi icelles yaches a ung boucher ou Maselier. Maserier, eodem sensu, in aliis Lit. ann. 1457. ex Reg. 189. ch. 150. Vide supra Macelator. * MASSELLUS, Tabula, ubi massellarius carries venum exponit, Gall. Etal. Charta pro consul. Appam. ann. 1343. in Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 605 : Consules venerunt ad hospitium dominorum abbatis et conventus Combse-longse, situm in loco vocato a la Bocana, et buncos sive Massellos in dicta capella ante dictum hospitium constructos, in quibus carnes vendebantur, diruerunt. Vide supra Macellus 2. 1 MASSEMUTINA. Vide Masmodina. * MASSEMUTINUS OBULUS, Moneta Saracenorum ^Egyptiorum, inter Gens, eccl. Rom. ann. 1192. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 853. Vide Masmodina. * MASSERARE, Baculp seu clava percutere; unde Masseratio, ejusmodi percussio : Ital. Mazzicare. Instr. ann. 1384. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 75. col. 2: Guillelmum Duranti cceperunt hostiliter et acerbe tractarunt per Masserationes.... Item modo prsemisso cceperunt hostiliter quatuor homines dicti loci S. Anestaziae, eosque Masserarunt.... Item.... cceperunt hosliliter Johannem Bays de Mossyaco, ipsumque Masseraverunt, adeo quod fuit quasi semis-mortuus, et cum ferro calido signatus in fronts, et taliter compulsus inhumaniter quod ad certam

MAS
financiam ipsum deduocerunt. Vide supra Massea. * MASSERATICA. Vide Massaratic'a. LFB.1 MASSERE, Mercator, vox Anglo-Saxonica in Capitulis de Weregildis post Concilium Grateleanum ann. 928. * MASSERIA, vox Italica, qua merces cujusvis generis signiflcantur. Charta Frider. I. imper. ann. 1159. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 68 : Apud Figarolum de qualibet soga,pro qua navis trahii-ur, quss Masseriam portat, octo solidos Mediolanensium veterum. Masseriam autem dicimus quamlibet navem, quascumque merces, preeter salem, portantem. Vide mox * MASSERICIA, Supellex qusevis, Ital. Masserizia. Hist. Belli Forojul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. aevi col. 1212: Homines non habentes canipas, in castro posuerant eorum areas , blada in eis, carnes, pannos, Massericias. Vide supra Massaricia. 1 MASSERIUS, Qui massam seu clavam fert, clavator, serviensarmorum, nostris olim Masser vel Sergeant a masse, nunc Massier. [* Ital. Mazziere. Vide Mazerius 1.] Commentaria Humb. Pilati de Humberto II. Dalphin. ad ann. 1345. ex Schedis D. Lancelot: Item apud Massiliam 18. Aug. fecit 20. Masserios, sive servientes armorum. 3. Septemb. e portu, exiit. Consistorium publicum pro obedientia Regis Scotiae apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 688 : Dux ingressus est consistorium cum multis Gallis et praecedente heraldo et quatuor Masseriis. Vide Massa 1. et Servians. 1 1. MASSIA, Curia^ a Massa seu clava servientium, quomodo barra dicitur a barris seu cancellis quibus septum est auditorium. Charta Johannis Reg. Anglise apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1024 : Qua? etiam triaplacita per manum ipsius vel ballivorum suorum ante nos vel senescallum nostrum, vel Massias nostras debent adduci. 1 2. MASSIA, Bacillus. Miraculasanctse Zitae torn. 3. Aprilis pag. 526 : Inveniendo ipsam cum una croccia et una Massia in manibus appodiata. Vide Massiola. 1 MASSICOTI, Minores chori ministri in Cathedralibus, ParisiisMackofi, iidem qui Italis Maceconchi. Ordinarium Silvanect. apud Marten, de Ant. Eccl. discipl. pag. 83 : Massicoti vel clerici clericaliter induti cappix sericis incipiunt Invitatorium. Christus. Hinc eorumdem ordo Massicotia dicitur in Instr. ex Archivis Eccl. Paris. Vide Maceconici. MASSICUS. Edgarus Rex in Legibus Heydensium Monachorum cap. 3. de Adamo : Non illicito Massicus delectabatur edulio; ?ed parcitate contentus licito utebatur cibario. Sed legendum Massucus, id est, edax, ut est apud Papiam. Glossse antiques MSS.: Massucum, edacem. * MASSINA, Instrumentum piscationi idoneum, retis species. Charta ann. 1287. in Chartul. Guil. abb. S. Germ. Prat. fol. 218. v. col. 2: Dicti homines de caetero piscare poterunt in riparia dictsa villae, nee habere poterunt in dicta riparia naves, nee filetum vel Massinas. T MASSIO, Mallo. Papias MS. Bituric. t MASSIOLA, Bacillus. Miracula B. Zitse torn. 3. Aprilis pag. 524: Et cum ipsa Massiola ccepit Her et viam pro veniendo Lucam. Vide Massia 2. 1 MASSIPIARIUS. Vide Manciparius. ' MASSODA, MA.SSODATA^ Idem quod Mansoyata, quantum vehi potest plaus-

MAS

299

tro Massultus dicto; duabus barrotis aestimatur, ut videre est supra in voce Barrota. Terrear. Ms. Bellijoc. ann. 1529. fol. 5. r: Item plus dimidiam cuppam siliginis... super quodam prato, continente duas Massodatas fenivel circa. Fol. 7. v: Super quodam prato, continente unam Massodatam feni vel circa. Rursus fol. 39. r: Super quodam prato,... continents sedem duarum Massodarum feni vel circa. Non semel ibi. Mansoie, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1413. ex Reg. 167. Chartoph. reg. ch. 217 : Lequel Berlye disoit que icellui Fournier avoit pris plus d'un sien bois qu'il ne devoit prendre Lequel Fournier dist qu'il en avoit encores a prendre deux ou trois Mensoies. Ibid. ch. 440. Mensoees. Vide infra Massultata. * MASSOM, Structura ex lapidibus. Charta ann. 1225. ex Bibl. reg. cot. 17 : Dono ad laborandum... totam illam clausam, cum suo solo et planterio vineae et arborum,... ita quod in hoc prsesentianno claudatis totam ipsam clausam ad tapiam vel ad Msso)M, cum bona sorda desuper. Vide Massoneria. 1 MASSONERIA, Structura,, Gallis, Maconnerie. Bullarium Fontanell. MS. fol. 119 : Tarn in verreriis, muris et Massoneria et coopertura. T MASSONERIUS, a Gall. Macon, Latomus. Regest. Johannis Comit. Pictav. in Camera Comput. Paris, ann. 1358. fol. 92 : Stephanus Sterlini lathomus seu Massonerius habitator Tholosx, etc. Occurrit prasterea in Catalogo MS. ann. 1328. B. M. Deaur. Tolosanae. * MASSONUS, a Gallico Macon, Latomus. Lapiscidas seu Massoni, in Instr. ann. 1304. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 49. col. 2. Vide Massonerius. * MASSONYA, Clava, Gall. Massue. Lit. remiss, ann. 1364. in Reg. 96. Chartoph. reg. ch. 427: Earn (domum) more hostili inlrans, de quadam clava seu Massonya, quam deferebat, tarn impetuose... percussit, quod, elc. In iisdem .Lit. ex Reg. 98. ch. 256. melius, Massuya. Vide Massa 1. MASSOTA, diminut. a Massa, parva clava, nostris Massueite. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 163. Chartoph. reg. ch. 304 : Cepit exponens quemdam baculum seu Massotam, quam juxta se invenit, etc. Alia ann. 1376. in Reg. 109. ch. 289 : Pour double de mort se mirent a deffense, c'est assavoir Jehan Pourcel le pere d'une petite Massuette qu'il portoit, fery Jehan de Pumeroy d'une petite Massuette qu'il avoit en la teste, in aliis ann. 1383. ex Reg. 124. ch. 224. | MASSOTA FOENI, Eadem notione qua Mansoyata, in Tabulario S. Crucis Savigniac. MASSUBIA, pro Mastigia. Concilium Coloniense ann. 1260. seu Statuta Conradi Archiep. Coloniensis de Monachis cap. 5 : Statuimus inhibendo, ne aliquis Monachorum surcotiis, caligis coloratis, calceis nodatis , cingulis irregularibus, aut Massubiis sericis utatur,
fstC

MASSUBITINUS. Vide Masmodinus. MASSUCUS. Vide Massicus. * MASSULTATA, ut supra Massoda. Terrear. Ms. Bellijoc. ann. 1529. fol.645. r". : Super quodam prato,... continente sedem duodecim Massultatarum feni vel circa. A voce -' MASSULTUS, Carri seu plaustri genus, in eodem Terrear. fol. 38. r. : Debeant intertenere dictum Her,... adeo quod transeuntes per illud possint facile transire cum bobus, Massulto, pedes,

300

MAS

MAS
Heisterbach. lib. 8. cap. 44. 54. et Medicos. * 2. MASTICARE, Perpendere, meditari; quo sensu Masticare Itali et Galli Macher etiam dicunt: unde Mastigatio, Consideratio. Elmham. in vita Henr. V. reg. Angl. edit Hearn. cap. 63. pag. 171: Viis igitur et modis, quibus remocior ripa Sequanas fluminis suae. dicioni succumberet, pensatis,etMasticat& consideracionis digesto ponderatis scrutinio, etc. Ibid, cap. 86. pag. 243 : Demum postquam alterni conflictus longseva fastidia, quasi per septem mensium spacia, partes ditnicantes alterutrim anxiassent, inclusi, maturse Mastigacionis digestione perpendentes, etc. Charta ann. 1224. torn. 5. Cod. Diplpm. Polon. pag. 7. col. 1 : Quibus (literis)per nos receptis, et debite Mdsticatis, etc. 1 MASTICINALIA, dicta quod colorem masticis habeat. Crocea est. Papias. T MASTIGATIO, Flagellatio. Vita S.Diliae apud Eccardum Origin. HasburgpAustr. col. 87 : Sed in continua Mastigatione corpus suum dilaniaret. Vide Mastigia. MASTIGIA, Flagrum, flagellum, ex Grseco ^^. Gloss. MS. Reg. Cod. 1197 : Mastigia, flagella vel virga. Glossse antiqua3 MSS. et ex iis Papias : Mastigix, taureae, flagella. Charta Ludovici Pii Imper. apud Doubl. pag. 376: Si vero servus fuisse cornprobatur, centum quinquaginta ictibus publics nudatus coram JudicibusMastigia feriatur. Gilda Sapiens de Excidio Britannise : Quosdam relinquentes Prxpositos, indigenarum dorsis Mastigias, cervicibus jugum, solo nomine Romanse servitutis honorem facturos. Aimoinus lib. 2. Hist. cap. 6 : Non etiam ferreis constringeretur nexibus, aut ligaretur Mastigia. Atque inde Mastigia pro fustuaria et flagellaria poena sumiturin Decretis sancti Stephani Regis Hungariae lib. 1. in Prooarn. qua apud Hungarps servi puniuntur : Filiusque Salomonis.... minatus est populo percussiones framese pro Mastigiis. MASTIGIA, praesertim accipitur pro scutica, ex corio confecta, qua Monacbi praecinguntur. Papias : Mastigia, corrigia, qua mantellum conglutinatur. Jo. de Janua : Mastigia est corrigia balthei, vel quo mantellus conglutinatur ante, et ponitur quoque pro flagello. Guibertus lib. 3. de Vita sua cap. 5 : Orabat sane Mastigia chlamydis a tergo rejecta, junctis a pectore inter orandum palmis. Constricta itaque a posteriori parte lacerna, alter eorum ita eum insuit, ut facile manus movere non posset. Vita S. Mochoemori, seu Pulcherii Abbat. n. 25 : Et ponens S. Pulcherius Mastigiam suam in terra, ibi oblitus est earn, qu& crevit in magnam arborem. Mastigiale vinculum, in Miraculis S. Agili Abb. lib. 1. cap. 5. t MASTIGOPHORUS, Flagellarius, Ugutioni. MASTILIO, Gallis, Bled mesteil, quasi frumentum mixtum. Statuta ' Gildae Scoticae cap. 19 : Nullus frumentum, Mastilionem, vel siliginem ad molas manuales molere prsesumat, nisi... penuria molendinorwn hoc cogente. [Vide Mixtum 2.] MASTINUS, Molossus, Gall. Mastin. Leges Forest. Scotic. cap. 13 : Si aliquis Mastinus inventus fuerit in aliqua foresta. Assisa forestae Henrici II. Reg. Angl. art. 6 : Rex prsecepit, quod expeditatio Mastinorum fiat, ubicunque ferse suae pacem habent, vel habere consueverunt. Knyghton lib. 2. cap. 15: Canes et

MAS
Mastini per omnes forestas Anglise occiduntur. Perperam Mastivus, pro Mastinus, in Assisa forestae cap. 9. apud Spelmannum : Si quis Mastinus inventus fuerit super aliquam feram, et mutulatus fuerit, ipse cujus canis erat, quietus erit de illo facto : si non fuerit mutulatus, ipse cujus fuerit Mastinus, erit culpabilis tanquam de manupasta. [Statuta Arelat. MSS. art. 80 : Et Castellani teneantur ibi tenere quatuor canes Mastinos ad custodiendum dictum castrum.] Occurrit etiam apud Petrum de Crescentiis lib. 10. de Agricult. cap. 29. Joan, de Condato MS.:
Grant route de chiens uns et autres, Mastins et gousses, et grans viautres.

eques, etc. Lit. remiss, aim. 1376. in Reg. 110. Chartpph. reg. ch. 159 : Qui quidem Michael dicit sibi: Amice, dimitte verba ista, et dimitte ire boves meos, qui sunt hie onerati Massulto et fumo. Vide Mansoyala. * 1. MASSUM, Ludus ad massa, nostris Jeu de mail. Breviarium. Hist. Pisanae ad ann. 1264. apud Muratpr. torn. 6. col. 195 : Quadrellos, sagittamina et virgas Sardorum in civilatem Lucanam projici fecimus (ex quibus supra muros, et in ciyitate ipsa plures fuerunt lethifere sauciati;) ludum ad Massa, scutum et alia jucunda tripudia fieri, etc. * 2. MASSUM, ut Massa 5. Item tf super medietate cujusquatn Massi, Gallice Matz, (am terrarum, brueriarum, etc. Quod quidem Massum tenet, etc. in Terrear. Ms.S.-Maurit. in Foresio ann. 1474. Vide supra Massa 5. T MASSURA, Mansio, domus. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 34 : Homines mei cum assensu meo dederunt, Willelmus de Samai quinque agras terras... Burchereadmontem tineosum unarn Massuram. Ibidem : Robertus Ruandi pro anima uxoris suee (dedit) unam Massuram de quinque solidis conreguardis. Tabul. S. Martini Pontisar. : Quatuor sextarios avene,uno prsebendario minus... super quibusdam hospitibus vel Massuris virorum religiosorum Abbatis et Conventus sancti Martini Pontisarensis. Vide Mansura et Masura. MASSUS. Vide Massa 5. * MASSUYA. Vide supra Massonya. * MAST, vox Germanica, Sagina, saginatio : unde pro jure pascendi porcos glande in silya, quod hodieque Mastrecht Germanis dicitur, et Waltmasta a Germanico Wald, silva, nuncupatur, in Charta Ludov. Pii ann. 828. ex Ghartul. Andelav. : Ad Fregistatt sortes duas et Walt-masta ad porcos suginandum seplingentos septuaginta duos. Diploma Otton. III. imper. ann. 999. pro monast. Altorf. : Quidam fidelis, Hemediech nomine , dedit bannum villse cum omni jure ex integro et justitia, quse vulgo dicitur Mast. Vide in Glandis 2. [** et Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 882.] 1 MASTALO, Bollandistis, Inferior lapis, seu limen fenestrae, cui virga immissa plumbo affusp infigitur. Acta S. Raynerii torn. 3. Junii pag. 464 : Et trahentes adhuc fracta est inferius et remansit in fenestra Mastalo plumbatus. 1 MASTELLUM, Academicis Cruscanis, Labellum, Gall. Cuvette. Vita B. Henrici Baucens. torn. 2. Junii pag. 374 : Dum una die de quodam Mastello vinum distribuerent et pauperibus propinarent. Miracula S. Antpnii de Padua ibid, pag. 719 : Prosdocima.... manu et pedibus ambobus contracta, in Mastello quodam ad B. Patris tumulum deportata est. 1. MASTIC ARE, Mandere, dentibus conficere, Gall. Mascher : pro Mastacare, inquit^Salmasius ad Spartianum, a ixa<7Taij, [xaffTOOcoc, quae evOestv signiflcat, et mansum, et maxillam. [Masticare, comedere, Papiae : Masticare, mascher, ou manger, ou debiliter, enquerir, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Italis Mastugare, eadem notione.] Baldricus lib. 1. Histpr. Hieros. : Si forte segetes immaturas inveniebant, spicas vellebant, et fricantes Masticabant et glutiebant. Oliverius Scholasticus de Captione Damiatae, et Jacobus de Vitriaco lib. 3 : Denies obduxit, Masticandi potestatem auferens. Occurrit apud Marcell. Empiricum, Caesarium

Vide ^Egidii Menagii Origines Italicas. [** Can de la Scala, Veronae dominus, passim dicitur Mastinus ut in Vita Carol. IV. Imper. et alibi.] 1 MASTIVA, pro Mestiva, Praestatio ex frumento. Charta Ludovici VII. ann. 1145. torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 10 : Porro de his Mastivis prssceptum est ut ad justam minam prssfatss civitatis reddantur. Vide Mestiva. j MASTIVUS. Vide Mastinus. 1 MASTIX, apud Papiam, pro Mastiche, Resina lentisci, Gall. Mastic. Mastix, Une maniere de gomme prof/liable aux dens, ou de couler, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm, ex Johan. de Janua. !! - Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Mastegue, Prov. Mastix. Mastix, quoddam gumi ad 'corroborandum dentes, in Gloss, ad Doctr. Alex, de VillaDei edit. ann. 1484. 11. MASTRA, Arcus, fornix, Gall. Arche, arcade. Statuta Mediolanens. part. 2. cap. 272 : Teneatur judex stratarum bis in anno visitare stratas, Mastras, et fagias, et ponies super eis existentes, etc. 1 2. MASTRA, pro Mactra, Gall. Mait, Massiliensibus Mastre. Inventar. ann. 1294. ex Tabular. S. Victoris Massil. : Unam sagoniam, unam Mastram, etc. 1 3. MASTRA, Area, Gall. Coffre. Litter33 Johannis Reg. Franc, ann. 1356.torn. 3. Ordinat. pag. 159 : Quod possint ipsi Consules tenere archas sive Mastras communes, ubi possint et valeant tenere Instrumenta sua, pecuniam, et alia tangentia dictam universitatem. 1 MASTRDCA, Sardorum vestis pellita. Isidorus Origin, lib. 19. cap. 23 : Mastruca, vestis Germanica, ex pelliculis ferarum, de qua Cicero pro Scauro : Quern purpura regalis non commovit, eum Sardorum Mastruca mutavit. Sed illudens Cicero ex industria hoc usus est peregrino vocabulo, ut monuit Quintilianus Orat. Institut. lib. 1. cap. 5. Acta S. Felicis Presbyt. torn. 1. Januar. pag. 950 : Quid huic, quasso, obfuit seni persona sentinatoris et in nautis vilissima, inops habitus et Mastruca Sardorum. Domnizo lib. 1. de Vita Mathild. cap. 13 :
Rex sibi Mastrucas post escam maxime pulchras Donavit, florent quoque pelliciones.

1 MASTRUCATUS, Maslruca indutus, ut togatus, qui vestitus toga, apud Ciceronem de Prov. 15 : Res in Sardinia cum Mastrucatis latrunculis gesta. J 1. MASTRUGA, Idem quod Mastruca. Histor. Monast. Chombergensis cap. 8. apud R. Duellium Miscell. lib. 2. pag. 284 : Pro his tamen omnibus delegationem facere recusavit, donee Mastrugam valde bonam et bovem unum et sex urnas vini daret. Vide Crtisna. 2. MASTRUGA, in Glossis antiq. MSS.

MAS
fortis, aut /b)"fissimus.[Papias: Mastruga, fortis valde, lingua Sardorum.] * MASTRUTA, perperam pro Mastruca. Vide supra Martarus. MASTURZUM. Charta ann. 1284. apud Ughellum torn. 7. Italiae sacrse pag. 611: Corona una de rame, cruce una de rame, cum calenis earum, ovis duobus de Masiurzo, calice uno de staino, etc. [Italis Masturzo est nasturtium.] 1 MASTURBARE, Manu turbare, Se^eiv, i. subigere, mollire. Gloss. Lat. Gr. MS. Sangerman. 1 MASTUS, Malus, navis arbor, Gall. Mat. Litterse Eduardi III. Reg. Angl. ann. 1327. apud Rymer. torn. 4. pag. 273: Vnum videlicet dolium ante Mastum, et aliud retro Mastum. Pag. vero 269: Unum dolium vini ante Malum et unum aliud retro. * Charta Phil. V. ann. 1320. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 439 : Nos seu justiciarii nostri pro nobis duo dolia de vinis prxdictis capere in navi seu vase preedictis, videlicet unum in et de sex doliis ante malum seu Mastum dictse navis, etc. T MASTYX, vox Grseca, [xaa-Tiyevc, flagellator, metaph. pro Reprehensor. Christoph. Mulleri Introductio in Hist. Canonise Sand-Hyppolyt. apud R. DuelHum Miscell. lib. 1. pag. 301 : Porro qui primsevamEcclesiasnostras institutionem... ad astatem D.Altmanni Pataviensis Episcopi, sive annum 1080. reducunt, antiquitatis nostras Mastygiesrii palmare mendacium a semet ipsis conflctum sibi habeant pro mercede. 1 MASTZ. Charta Petri de Roteijs Vicarii Tolosan. ann. 1272. ex Cod. MS. Consuet. et privil. urbis Tolos. pag. 27. in Bibl. D. Abb. de Crozat : Item constituimus... quod nullus fusteriorum Tholosse sit ausus emere aliquas fustas seu trabes vel perticas de podio... nisi coudram, et mairannum, et Mastz, et virgas. 1 MASUAGIUM, Domus habitation! idonea, Cowello. [* Prsedium rusticum, idem quod Massa 5. et Masagium. Vide supra.] Charta ann. 1225. ex Tabular. S. Remigii Remens. : Vendidisse (recognpverunt) quidquid habebant, videlicet in Masuagiis censualibus et etiam redditibus universis. Tabular. SS. Trinit. Cadomens. fol. 70 : Radulfus Blondus tenet I. Masuagium... et fecit Abbatissam heredem sui catalli. Et fol. 83 : Reficiunt Masuagia manerii et fosseta. Charta apud Madox Formul. Angl. pag. 185 : Noverit universitas vestra nos... concessisse et hac preesenti carlo, nostra conftrmasse Deo et B. Marias et Monachis de Brueria, Masuagium situm juxta molendinum nostrum de Flieta... habendum et possidendum, cum omnibus pertinenciis suis. Vide Messuagium. 1 MASUALE, Idem quod Mansus, vel certe quod Mansionile; vide utrumque. Tabul. S. Nicolai Andegav. : Barbotinus dominus PrugniacietGuessius frater ejus dederunt S. Nicholao landiam de Alto, perchia et terram omnemetMasuale suum atque piscaluram aliam in ilia terra. Charta Milonis Abb..S. Medardi Suession.: Assignat autem prasdictum censum super idem Masuale. T MASUGAGIUM. Vide Massa 5. * MASUCHUS, Mallei seu clavae species, Ital. Mazzuolo, inter arma vetita recensetur in Stat. Vallis-Ser. rubr. 44. fol. 88. r. ex Cod. reg. 4619. 1 MASUELLA, Species armorum, minor clava. Charta ann. 1319. apud Rymer. torn. 3. pag. 790 : Ne quis per civ'i-

MAS
tatem.... gladium, Masuellam, vel alia arma, ex quibus contumelias prsesumatur oriri posse, aut alias suspiciones mail habere debeat deferet in civitate prssdicta. MASUMATINUS. Vide Masmodina. j MASURA, pro Mansura, mansio, domus; interdum cum aliqua agri portione. Charta ann. 1095. apud Lobinell. torn. 2. Britan. pag. 182 : Apud eamdem autem villam donavit Deo et S. Nicholao Gosbertus Bornus unam Masuram terras cum examplis quas ibi erant unde Robinus suus masterius erat. Charta apud Madox Formul. Angl. pag. 302 : Dedi... in perpetuam eleemosinam quandam Masuram terras... Hanc igitur donationem meam de prsedicta Masura cum tola terra ad earn pertinente,et caster a quss hie dicta sunt, concesserunt filii mei. Tabular. S. Fromondi : Ex dono Gellonis de Martigneio duas Masuras terrse. Charta Ingerranni Codiciac. ann. 1233. apud Thomasserium Consuet. Bituric. pag. 233 : Si aliquis hominum illorum, terram suam ubi terragium habeamiis vel habere debeamus, dederit vel vendiderit pro Masura facienda. Charta ann. 1298. ex Tabul. B. M. de Bononuntio Rotomag. : Domus et Masura sita est in- mesmillo Monachorum juxta domum et Masuram meam ex uno iatere, et Masuram Petri ex alio. Occurrit ibid, pluries. Tabular. S. Richarii ann. 1265 : Vendiderunt quamdam Masuram sitam in vico recto, et nobis debet xv. den. census. Charta Otonis Aquit. Ducis torn. 2. Gall. Christ, inter Instr. col. 478 : Insuper confirmo preescriptis fratribus sicut continetur in charta secundi W. C. M. N. Comitis Pictaviensis atavi mei duas Masuras de foresla mea ad ampliationem circa locum de Sabloncellis. Liber niger Scaccarii pag. 312 : Remanet autem modo in dominio meo I. carucata terras et VI. Masurse super prasdictum servitium milit. quod vobis debeo. Chartul. S. Vincentii Cenom. fol. 94 : Ruaudus de Caligneio Masuram Gismundi et partem suam de molendino (tenet.) Occurrit praBterea in Chartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 9. Hist. Harcur. torn. 4. pag. 1998. torn. 4. Ordinal. Reg. Franc, pag. 63. et alibi. * Unde dimin. Gallicum Masurette, in Reg. Corb. 13. sign. Habacuc ad ann. 1510. fol. 55. v. Masureau, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1408. ex Reg. 163. Chartoph. reg. ch. 33 : J7z trouverent une femme toute seule assise aupres de certaine masure ou Masureau, etc. Vide supra Maseria. * MASURAGIUM, Census, qui ex master-is seu domibus percipitur, nostris Masurage. Charta ann. 1317. in Reg. 76. Chartoph. reg. ch. 292 : Item octoginta quatuor assinos avenas renduales, debitos rations Masuragiorum in festo Nativitatis Dominicse... Item quadraginta duas gallinas... debitas ratione Masuragiorum. Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris, fol. 196. v. : Ecce partes (firmse) videlicet Masuragia Guerost pertinentia, tres acras sine superficie unius acras, in qua est boscus. Belloman. Ms. cap. 30. pag. 70. r. col. 2: Se les rentes sont deues par le raison des Masurages, et se les rentes sont deues par le raison d'autres hiretages, le seigneur puet, se il n'esl paies, les hiretages saisir, et aussi fet il les masures. Hinc qui ejusmodi censum debet, Masurier nuncupatur, in Charta Rob. abb. Marchien. ann. 1312. ex Reg. 48. ch. 106 : Dis et wit muis et demi ble... de rente des Masuriers de Sandemont, que on nous doit livrer chascun an a Marchiennas... Et se en aucun

MAT

301

temps, tant comme il le (manoir) tenront, gros marrien y falloit, etc. Vide supra Mansionarii et Massa 5. | MASUS. Vide Massa 5. 1. MATA, Modus agri. Charta Hispanica, seu Judicatum ann. 876. in Appendice Stephani Baluzii ad Capitul. n. 104 : De ipso poio ubi est ipsa Mata, erecte descendit, etc. Charta Pontii Comitis Emporitani ann. 1063. apud eumdem n. 149 : Donamus namque pro haereditate paterna vel materna ipsum forest, vel ipsam Matam, quse dicitur silva S. Romani, sicut terminal de parte Circi in malliolo S. Petri prsescripti, et descendit per ipsam serram, et pervadit usque ad ipsam Guardiolam. [Pancarta Abbatise S. Stephani de Vallibus apud Xantones, Charta 2 : Videlicet in decimis,terris, vineis, hominibus et burgo de Vallibus, et furno cum saltibus et augiis totius parrochie ad furni necessaria, in palude et Mails cum nemore. Ibidem, Charta 3 : In palude et Matis et pratis.] Mata terras, in Charta Balduini Comitis Guinensis, in Historia Guinensi pag. 26. et in Chronico Andrensi pag. 349. [Vide Mates, et Mayteriata.] * Vox Hispanica, Frutex, virgultum, plantarum sau arborum congeries, dumus. Lit. remiss, ann. 1404. in Reg. 158. Chartoph. reg. ch. 459 : Antedictus custos ab inde recessit, et inquodam viridi dumo seu Mata a dicta vinea modicum longe se reposuit. Schilt. in Glossar. Teuton. Matten wiesen, prata. 1 MATHA, Eodem signiflcatu. Charta ann. 1030. Append. Marcse Hisp. col. 1043 : Vindimus... ipsa terra erema suprascripta,... exceptus Matha de Junguls et vinea vetula ; et exceptus Matha de S. Romano. MATATA, Eadem, ut videtur, notione. [Infelix conjectura ; est enim Matata, idem quod Berlia, quae vox gregem trium millium animalium significat.] Vide Berlia. %. 2. MATA. [Gallice, Outil de boulanger : Tenetur prepositus facere omnia que sunt furno necessaria... coxas, pasterias, Matas, cassas. (Cart. Magalon. Rev. Soc. Sav. 1873, p. 417.)] * MATABULUM, METABULUM, Campanse tudicula, Gall. Battant d'une cloche, Occit. Matable. Stat. ann. 1352. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 151. col. 2 : Item quod animalia grossa de quatuor in quatuor portent ad minus unam sonalham, cum Matable competenti. Comput. ann. 1381. inter Probat. torn. 3. ejusd. Hist. pag. 33. col. 1 : Solvi pro una corda canapis ad trahendum Matabulum campanse, ad faciendum tocassen, etc. Stat. ann. 1476. ibid. pag. 332. col. 2 : Et collo alterius decem animalium minutorum seu lanutorum, unam nolam sive sonalham cum Metabulo, etc. Vide Matalhus ; ubi legendum forte, Matabulo. MATAFUNDA, Machina bellica, qua lapides in hostes ejaculabantur. Monacbus Vallis Sarnai in Hist. Albigensi cap. 86 : Jaciebant siquidem hostes super nostros creberrimos lapides cum duobus trabuchetis, mangonello, et pluribus Matafundis. Vetus Interpres Gallicus Willelmi Tyrii verba ex lib. 13. cap. 6 : Tantoque instabant saxorum pugillarium jactu ; sic reddidit : Pierres leur gitoitI'on assez a Macefondes et aus mains. [Vox deducenda, ut videtur Carolo de Aquino in Lex. milit. a funda, et mactare. Vide infra Matare.] | MATALACIUM, MATALASSIUM, a Gallico Matelas, Culcitra. Capitulum

302

MAT

MAT

MAT
ad Herenniuni lib. 4 : Ut si quis Macedonas appellavit hoc modo : Non tarn cito Sarissss Grsecia potitss sunt : aut idem Gallos significans dicat : Nee tarn facile ex Italia Materis Transalpina depulsa est. MaTapic, apud Strabonem lio. 4. iraXTOU -rk el5o; dicitur, Hesychio [xaSapi? et (xarpt?. Agobardus lib. Contra judicium Dei cap. 6 : Contra quem exerlo brachio gladium vibrans, aut Matarum tenens, stas paratus ad c&dendum, etc. Hue etiam pertinent ista ex Fragmento Petronii de Ccena Trimalcionis : Gladium tamen strinxi, et mataritata umbras cecidi. Ubi forte legendum matari, aut matara. Galli inde vocem Matras retinuere, pro telo, quae occurrit in Consuetud. Bayonensi tit. 26. art. 4. * Matelas, eodem sensu, f. pro Matras, in Lit. remiss, ann. 1390. ex Reg. 140. Chartoph. reg. ch. 557 : Rommet du Rose avoit une arbalestre et quatre Matelas Matrasse, in aliis ann. 1478. ex Reg. 208. ch. 370 : Le suppliant benda une arbaleste,... et tiraune Matrasse. T MATASSA. Acta S. Franciscse Romana3 torn. 2. Martii pag. 103 * : Habebat etiam certas Matassas filorum auri purissimi, ex quibus ipse Angelus faciebat globos filorum aureorum. Ubi Henschenius observat, ita appellari Italis fllamenta in spiram grandiorem collecta ex rhombo super pannum textorium glpmeranda in tramani, adminiculo radii per stamina trajiciendam. Tales autem flli super pannum in tramani convqluti glomos auctor hie globos dicit. Vide Mataxa. 1 MATATA.VideMafa. MATAXA, Idem quod Metaxa, Sericum vel bombix, seu bombasium. Gloss. Saxon. ^Elfrici : Mataxa, vel corductum, vel slramentum : strael,t>eJ b e d d i n g , i. stramentum. [Papias : Mataxa, dicta quasimetaxa a circuitu scilicet filorum... Instrumentum est texendi.] Leo Ost. lib. 3. cap. 57. (al. 58.) : Albas de Matassa bambacii octo. Interdum mataxa est funiculus. Gloss. Lat. Gr. : Mataxa, o-tpa. Hesychio vero ^p v dicuntur dTcdp-rai
(jLEya>at, xa\ TtXeocrbv 'tjAavcwfta sv Talc vaucrc'v.

En la premeraino bataille gener. S. Victoris Massil. ann. 1294. ex L'assailli por li deconfire, Archivis ejusd. Monast. : Breviaria comEscheu et Mat li ala dire... pleta, capse, capelli, et ocreas et calcaria, Puisque sans Roy se combatoient, lectus, Matalacia, etc. Testamenturn Eschec et Mat riens ne doutoient. ] Beatricis de Alboreya ann. 1367. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1525 : Item Ghronicon Senoniense Richerii 1. 3. cap. plus, duo Matalassia de cirico listata 14 : Pro ludo scacorum, quo eum ipsa crocei et rubei colorum. Ubi Matalassium uxor ssRpius Mataverat, ipsam verberaveidem quod stragulum acu punctum, rat. Vide Ducae Historian! Byzantinam Gall. Courte-pointe, videtur esse. cap. 16. pag. 37. Hinc nostris Mater, ad | MATALLASGUM, Eodem signiflcatu, angustias redigere, metaphora deducta apud Amelium in Ord. Rom. torn. 2. a ludo scachorum. Idem Vacces in RiMusei Ital. Mabill. pag. 527 : Dicti poeni- cardo I. Duce Norman. : tentiarii ponunt eum (Papam) super fereBien cuide avoir Normans Mates et confondus. , trum novum vellecticam,in quo debek esse bonum Matallascum coopertum de serico Le Roman de Garin MS. : rubeo. Gar li siens est recreus et Mates. T MATALITIUM, Eadem notione, in Statutis MSS. monialium S. Salvat. Le Roman de Roncevaux MS. : Massil. ann. 1400 : Matalitium cum traS'en fu fuis Maids et recreans. versalio seu pulvinari. 1 MATALHUS, Idem quod Martellus. Le Roman de Girard de Vienne MS. : Charta ann. 1344. ex Schedis D. LanceCelte bataille ferons el champ melle, lot : Qui habeat vel teneat boves, tenealur Tant que li uns sont vaincu et Male1. portare de node pro pari bourn, mularum vel roncinorum unam sonalham apertam Ordericus Vitalis 1.12 : Castrum condere cum Matalho. Gall. Une sonnette avec cospit, quod Matapulenam, id est, devinson batant. Vide Matabulum. cens meretricem pro despeclu Haduissse -' MATALUTUM, f. pro Maletoltum, Tri- Comitissss nuncupavit. [Salmasius in Hist. Augusti pag. 461 : Maltus, antiqua butum quodvis, Ital. Mallolto. Charta ann. 1214. apud Lamium inter not. ad vox et Latina, quse emollitum, subactum Chron. Imper. Leon. Urbevet. in Delic. et maceratum significat. Inde verbum erudit. pag. 217 : In perpetuum non tol- Mattare pro domitare, subigere et macelerepedagium, vel Matalutum, etc. Vide rare.] Scribit Joan. Bruxerinus Gampegius lib. 6. de Re cibaria cap. 9. pag. supra Maletolletum. MATAPANUS, monetse Veneticse spe- 421. Lugdunenses quoddam panis genus in sartagine confectum. Maltafanos, cies. Chronicon MS. Andreae Danduli seu Matefaim vocare, quasi famis domiann. 1193 : Subsequenter Dux argenteam tores ac victores, qui messoribus fossomonelam, vulgariterdictam, Grossi Vene- ribusque suavissime manduntur. tiani, vel Matapani, cum imagine Jesu MATARE, Occidere, Hispanis, Matar. Cliristi in throno ab uno latere, et ab alio figura S. Marci et Ducis, valoris 26. par- Gharta Lorbansis in Lusitania ann. Sandovallium in Favila : vulorum, primo fieri decrevit... Henricus 734. apudhabeant Comitem de sua gente, Christiani Dandulo Dux Venetiarum. [* Hujus mo- qui manuteneat eas in bono juzgo secunnetse typum exhibet Muratorius torn. 2. dum solent homines Ghristiani, et isti Antiq. Ital. med. aevi col. 652. ubi de component rixas inter illos, et non Matamonetis Veneticis.] bunt hominem sine jussu de Alcaide, seu | MATAPONTUM, Metabula matris. Alvacile Saraceno : sed monstrabunt suos Gloss. Isid. leg. divisis vocibus meta juzgos, et Me dicebit : Bene e&t; et Matapontum putat Grsevius ; quasi pro [isTa bunt culpatum. Electio Henrici Regis TIOVTOV, (j.Ta6oXY) maris. Lusitan. : Qui in bello Mataverit Regem | MATARA, ut Matarus. Vide in hacinimicum, vel ejus filium, et gancaverit ejus pendonem, sit nobilis, voce. j MATARATIUM, ut supra Matalacium, 1 Hinc Mathe, pro sepulcro, in veteri nostris olim Materas, Ital. Mataraccio. Inscriptione in ecclesia Pompei ad MurOonstit. Freder. Reg. Sicil. cap. 58 : tam fluvium, ubi de S. Euchario MarNulli omnino curialium... licere decrevi' tyre et sociis sub Juliano Apostata ocmus, Mataratia et alias raubas lectorum... cisis : Monsieur S. Eucaire par Valdres, patrono invito accipere. Acta S. Petri Sarrazins et Princes etant avec I'apostat Celestini torn. 4. Maii pag. 436 : Ossa Julien, vingt et deux cents par nombre omnia hujus sanclissimi Confessoris lineo sont icy mis en comble en 362. Le 10. des panno et albo circumvolventes, in Mata- Calendes de May, furent mis en cette ratio in quo jacuerant, absconderunt. Mathe. MATARE, quasi malaro configere, ut * Hinc nostris Mat, Tristis, moestitia quibusdam placet. Alii a mactare, quo- affectus. Lit. remiss., ann. 1386. in Reg. modp etiam scribitur in Charta Adel- 129. Ghartoph. reg. ch. 10 : Lesquelx exfonsi Regis Hispanic apud Antonium posans appercurent que ledit Philipeau de Yepez in Ohronico Ord. S. Benedict! faisoit moult Mate chiere, et avoit une torn. 6. pag. 467. et in Foris Aragonen- playe ou front. Vide Mattus 1. 1 MATARITATA. Vide Matarus. sibus fere semper. Auctor Mamotrecti ad 1. Esdrae cap. 4 : Mactat, secat, nej MATARITIUM, Lanea culcita. Oharta cat,... quidam sine, c, dicunt, Matavit, id ann. 1391. ex Archivis Massil. : Carolus est, quasi ad scacos vicit : unde mato, de Duratis Johannam Reginam inter duo as, verbum ludentium ad scacos. Alii de- Mataritia crudeliteret inhumaniter suffonique Mat, vocem esse Persicam con- care fecit. Vide Mataratium. * MATAROSIS seu Mulfosis, Paulo est tendunt, ut et Schacht-mat, unde nostri Eschet-mat effinxerunt, Itali Scacco defluxio pilorum palpebrarum. Glossar. matto, idemque sonare quod Rex mor- medic. Ms. Simon. Januens. ex Cod. tuus est, periit, csesus est. Le Roman de reg. 6959. Vacces MS. : MATARUS, MATARA, Telum vel missile, Gallis proprium. Ca3sar. lib. 1. de D'eschez sout et des tables son compagnon Mater. Bello Gall, de Helvetiis : Nonnulli inter [Le Roman de la Rose MS. ubi de Men- carros rotasque Mataras ac tragulas subfredo et Garolo Sicilise Regibus : jiciebant, nostrosque vulnerabant. Auctor

Ita emendant viri dpcti. Malim aetpdt : nam Mataxa, Vitruvio lib. 7. cap. 3. est restis seu funiculi species, ut vult Philander. G10SS33 : Mataxa vpna. Octavius Horatianus 1.4 : De capillis ipsius mulieris, qui excidunt, quando se ornat cum Mataxa, facit in medio nodum, etc. Vide Matassa. * Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4210 : Mataxa, Gallice, Cerest et ce retz. Vide infra Mataxa. T 1. MATALLA. Gloss. Graec. Lat. : Sra[Aviov, Matella. UTapvo.;, Matella, urceus, urna. * 2. MATELLA, f. diminut. a Meta, Congeries vel strues in acutum tendens. Charta ann. 982. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 648 : Etpervenit ad ipsam Matellam de Gomesindo, etc. Vide infra Medo 2. ] MATELLATA. Vide Matulata. 1. MATER, Abbatissa, Monasteriorum Sanctimonialium Praefecta, apud S. Hieron. in Epist. ad Sabinianum, Gregorium M. lib. 7. Ind. 2. Epist. 28. et alios, quse crebrius Mater Monasterii dicitur, ut apud S. August. Epist. 109. Hildebertum Cenoman. Epist. 79. Adhelelmum Episc. Sagiensem in Vita S. Opportune n. 8. Rudolfum in Vita S. Liobae num. 2. in Regula S. Caesarii ad Virgines, in Vita S. Bathildis Reginae cap. 2. num. 7. in Vita S. Boniti Episc. Clarom. cap. 7. in Vita S. Prae-

MAT
1 MATER ECGLESIA, Cathedralis. Histor. MS. Monast. Beccens. pag. 146 : Si autem in eadem parochia tails causa orta fuerit, quss ferri judicio finienda sit, tune ex placito Abbatis, aut apud Matrem Ecclesiam eausa ftniatur, judiciumque portabitur, aut Archiepiscopus ferrum judicii ad locum per ministros suos destinabit. Vide Ecclesia. * Vulgo Eglise matrice. Mater, nude, appellatur in Actis S. Gauger. torn. 2. Aug. pag. 689. col. 2 : Porro vir Domini Gaugericus non procul a Matre superbis in sedibus... habitabat ;verum semper aut in ecclesia aut juxta ecclesiam versabatur. Vide infra Maternitas. j MATER DE FONTE et Confirmatione, Quae aliis Matrina, Gall. Marraine, dicitur. Concilii incerti Decretum, apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 57 : Homo si incestum commiserit de istis causis : de Deo sacrata, aut cum Matre sua de Fonte et Confirmatione, etc. Mater Spiritualis, apud Aimoin. 1. 3. Hist. cap. 6. 1 MATER COQUINJS, Quae viliora coquinee officia implet. Vetus Ceremoniale MS. B. M. Deauratae Tolos. : Mater coquine teneatur isto die portare in refectorio duas durnas plenas ague specialis. Et infra : Prius administrator debet providers expensis Conventus de alleis et lactucis... et hoc debet facere mundare et preparare in coquina videlicet a Matre coquine. 1 MATER FACULTATARIA, dicitur quss habebat ex testamento mariti facultatem aliquid agendi, disponendi, determinandi pro liberis, in Decis. Kotse ad calcem Fontanellae de Pact. nupt. edit. Lugdun, ann. 1719. Decis. 43. et 44. f MATER NOCTIUM nuncupabatur apud veteres Saxones et Danos ea nox qua Christum natura existimabant, quod ab ea anni exordium ducerent, quasi ilia esset parens et princeps omnium reliquarum noctium, ut pote a qua caput anni civilis sumeretur, inquit Jos. Scaliger lib. 2. de Emendat. temp. pag. 170. quern consule. * 2. MATER, nude, pro Nutrix, vulgo Mere nourrice. Lit. Caroli IV. ann. 1322. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 342 : Nos dilectse Matri nostrse Agneti de Yssiaco domicellse, quss nos de suo lacte nutrivit, etc. Alia ejusd. reg. ann. 1324. ex Reg. Cam. Comput. Paris, fol. 9. v. : Nous a noslre chiere et amee Mere Agnes d'Issy, laquelle nous nourri de son leit, avons donne 50. livres a Tournois de rente. Eadem ratione Joanna des Fossez, Mater nuncupatur Joannse reginse Caroli IV. uxoris, in Reg. 64. ch. 532. *3. MATER, Alveus, Gall. Lit d'une riviere. Charta ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 318 : Exinde tenendo Matrem antiquam dicti rivi Dandaut, usque ad gurgim ejusdem rivi. Alia ejusd. ann. in Reg. 61. ch. 166 : Delude prout ipse rivus de Vera descendit per Matrem antiquam dicti rivi seu fluminis Verse. Vide infra Matrix 2.

MAT
cienda cerevisia utuntur. Vide supra in Maeria 4.

MAT

303

jecti cap. 1. n. 3. etc. [* Vide in Abbas pag. 16. col. 1.]

1 MATERACIUM, Lanea culcita. Charta ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 567 : Item volumus quod libi de lectis, videlicet de Materaciis, et pulvinaribus et paleis, tantum forrerii nostri debeant ministrare. Vide Mataritium. 1 MATERATIUM, Grabatus. Miracula B. Ambrosii Senens. torn. 3. Martii pag. 239 : Puer quidam de Ciggiano cecidit de quodam Materatio, quo pauperes pro lecto utuntur, et casu sic concussus est, quod manibus et pedibus et tola corpore immobilis factus, mortuus ab astantibus putaretur. Occurrit praeterea in Constit. Caroli II. Reg. Sicilise. T MATERCULARIA, Ecclesia, cui adjuncta matricula ; quo sensu etiam matricula nude dicitur. _[* Vel potius, reditus officio Matricularii assignatus.] Statuta reformat. S. Claudii an. 1448 : Item Matercularia villas de Poncino Lugdunensis dicecesis debetur sacristse monasterii. Hinc Matercularius, qui Matercularia donatus, in iisdem Statutis pag. 56. MATERIA, MATERIES , Materiatura, Materiamen, Maeremium, etc. Voces, quae unum idemque significant, materiam scilicet ligneam aedibus aedificandis idoneam : [quomcdo Grseci {iXviv dicunt.] Nam, ut obseryat Pollux lib. 7. cap. 25. lignorum alia igni et foco destinantur, alia aediflciis : ilia uXa naucrc^a, hac spya(ji[Aa vocat. Gloss. Graec.^Lat. : "TX-o $\5Xwv, materia. Alibi : E\iXa epyaatjxa, ligna fabricaria. Vide leg. 55. D. de Legat. 3. MATERIA, in Gloss. Lat. MS. exponitur trabes. Cornelius Fronto : Materies, animi est; materia, arboris : et materies qualitas ingenii, Materia fabris apta. Vegetius lib. 2. cap. 25 : Secures, ascias, serras, quibus Materia ac pali dedolantur. Materiam dedolare, lib. 3. cap. 4. Adde lib. 4. cap. 14. Pactus Legis Salicse tit. 27 : Si quis in silva Materiam, aut ligna furaverit, etc. Ubi aut, nihil aliud sonat quam et, ita ut idem sit materia cum ligno, quidquid dicat Wendelinus. Lex Salica tit. 8. habet nude materiamen. Capitulare de Villis cap. 3 : Non corvadas, non Materiam csedere. [Charta ann. 1180 : Willelmus dominus Montifortensis concessi ut habeat Abbatia S. Jacobi phaselamin aqua ad deferenda ligna ad usum suum et ligna ad Materiam, quss habuerit de concessione mea. Diploma Theoderici Franc. Reg. ann. 724. apud Eccardum Orig. Habsburgo-Austr. col. Ill : Ut nullus ibidem campas facers, nee porcos saginare, nee Materiam succidere, neque ipsius fines penitus irrumpere prsssumeret.] Hispani Madera dicunt, ut observat Bivarius ad Chronicon Marci Maximi pag. 315. Gloss. Lat. G. : Materise, SvXefa. Differt vero materia a tabulatis : nam materiss nomine trabes intelliguntur ; tabulatorum vero asseres. Vide Jacobum Gothofredum ad leg. 15. Cod. Th. de Extraordin. muneribus. (11,16.) MATERIES, eidem Vegetio lib. 2. cap. 10. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 148: Dedi illius Materiem in Escalada in perMATRES CEREBRI, sic dicti panniculi petuum ad sedificia sua et csetera omnia duo, quicircumdant cerebrum, quorum necessaria domus suse. Tom. 1. pag. 821 : alter crassior, dura mater vocatur; alter Et ligna et Materiem ad omnia necessaria pia mater. Vide Constantinum African, sua, et ad domos suas ssdificandas. Lit. ann. 1358. in Reg. 93. Chartoph. reg. ch. 230 : Cum dicto ense dictum Raymundum Fornesii uno dctu in pulsu capitis percussit et letaliter vulneravit et sibi pia et dura Mater fregit. Vide infra Miringse. :

ligno confecta. Willel. Tyrius lib. 12. cap. 25 : Et ejusdem rugae aliam partem, et unam Materiariam, et duas lapideas mansiones habentes. MATERIARE, Ex ligno conficere, apud Vitruyium lib. 5. cap. 12 : Eaque sedificia minime Materianda sunt propter incendia. [Charta ann. 1362. ex Reg. 93. Tabul. regii n. 39: Et concessit eis.... nutrimentum omnium pecorum et animalium et ad Materiandum et ad omnes illos usus.] MATERIAMEN. Lex Salica tit. 8. 4: Si quis in silva alterius Materiamen furatus fuerit, aut incenderit, etc. Lex Ripuar. tit. 76 : Si quis Ripuarius in silva communi... Materiamen vel ligna fissa abstulerit, etc. Appendix 2. ad lib. 4. Capitular. Caroli M. de Materiamine ad naves faciendum. Capitulare de Villis cap. 62 : Quid de axilis, et alio Materiamine, etc. Adhalardus in Statutis Corbeiensib. lib. 1. cap. 7 : Roves et reliquam pecuniam habeat... unde possit molinum construere, et omne Materiamen, quod ad illud molinum emendandum pertinet, adducere. Charta Archiepiscopatus Remensis: De Materiamine carrucas 5. Epistola, quad habetur torn. 2. Hist. Franc, pag. 665 : De plumbo autem et Materiamine similiter demandate. Materiamina lignorum, in Vita S. FaroniS Episcopi Meldensis cap. 130. Adde Chartam Dagoberti Regis Franc, apud Henschenium de Tribus Dagobert. pag. 28. Ab hac voce appellarunt nostri omne lignum silvae aadificiis idoneum Rois marmentau, ut Consuetude Andegav. art. 36. 103. 113. 497. et Cenomanensis art. 116. et 124. et Marmau, Burbonensis art. 264. * MADERAME, in chart, ann. 779. apud Neugart. in Cod. Dipl. Alem. torn. 1. pag. 67. num. 72. Vide Madera. MAEREMIUM, MAREMIUM, et MEREMIUM, Quaevis materia lignea, aedificandis domibus apta, seu quodvis materiamen, unde vocabuli origo ; nostris Merrien, ut in Consuetud. Comitatus sancti Pauli art. 21. vel Marrian, ut in Ambian. art. 210. Mairan, Occitanis : Marren, in Charta Godefridi Lingonensis Episcopi apud Chiffletium in S. Bernardo, ubi Perardus pag. 256. habet Marremum. Charta fundationis Armethaytensis Monasterii in Cumbria, in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 324 : Concessimus etiam eisdem Monialibus communiam pasturam cum omnibus animalibus suis... per totam forestam, capiendis ibidem sufficientem Maeremium pro omnibus suis sedificiis, etc. In Additam. ad Matth. Paris.: Inquiratur de extractoribu$ vel venditoribus buscse, Maeremii et carbonis de foresta. Adde torn. 2. Monastici Angl. pag. 143. torn. 3. pag. 15. [Charta ann. 1337. apud Rymer. torn. 4. pag. 730: Ac sub confidentia Maeremii illius, facturam prsedictse galese jam incepi fecerimus. Alia apud Madox Formul. Anglic, pag. 148: Pro reparacione ejusdem molendini sufficiens Maeremium ad custagia ipsius Johannis cariandum.] | MAERENNUM. in Charta ann. 1348. apud Rymer. torn. 5. pag. 6 : Nee non et Maerennum et buscampro cleiis, pontibus, bordis, etc.

MATERIATURA, Lignea materia, apud eumdem Vegetium lib. 4. cap. 2.

lib. 3. Pantechn. cap. 11.

- MATERA, Fermentum, quo in confl-

MATERIARIUS , Faber lignarius, in vet. Inscript. apud Gruter. 460. 7. et apud Plautum in Milite glorioso. * Alia Inscript. in Diar. Ital. Montisfalc. pag. 391. NEGOTIANTI MATERIARIO. Ubi solidae mercis propola, Gall. Marchand en gros, intelligendus videtur. MATERIARIA MANSIO, ex Materia, seu

1 MAIRANNUM. Vide Mastz. MAREMIUM, apud Thomam Walsinghamura pag. 104. Mareimum, torn. 2. Monastici Angl. pag. 286. ^ MARIENUM. Charta Communiae S. Quintini ann. 1237. ex Chartular. S.

304

MAT

MAT
T MERENNUM. Computus ann. 1425. apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. pag. 575 : Et in diversis hominibus conductis ad deponendum et extrahendum vetus Merennum, massam et lapides. Occurrit iterum ibidem pag. 577. MARRONNER,'in Charta Gallica ann. 1277. apud eumdem Perardum pag. 541. materiamen ex silvis auferre : Fors les bois de vente, qui en sont excepte, sauf ce que nostre dite Dame y ay son usaigepor aff'oer, por maisonner por Marroner, et por la paisson de ses pars. 1 MARONAGE, Droit de Maronage, Jus ligna in nemoribus pro sedificiis exscindendi. Charta ann. 1622 : Que les bois en seront distraits esquels elle nepourra rien pretendre, sinon pour son chauffage, Maronage et pesselage. MAIRIEN et MARRIENS, passim Scriptoribus nostris. [Le Roman de Rou MS.:
Merriens a traire et fust porter, Chevilles faire et bois doler.]

MAT
* MATERIACIUM. [Materes. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] 1 MATERIALIA THEMATA, Propositiones illustrandse, discutiendae. Libellus Episcoporum Italise contra Elipandum torn. 3. Concil. Hispan. pag. 100: Ponamus igitur exempli causa secundum humanse rationis affectum, necessitate per omnia compellente, Materialia themata disputandi. * MATERIALIS, Nothus, spurius, illegitimus. Stat. ant. Florent. lib. 5. cap. 33. ex Cod. reg. 4621 : Ordinatum est quod omnes et singuli legitimi et Materiales, sive Materiales tantum sive qui vulgo has tar di appellantur, de domibus et casatis scriptis, etc. Vide supra Filius materialis. 1 MATERIAMEN, MATERIARE. Vide Materia. 1 MATERIARH H^RETICI, Qui materiam natam aut factam negant. Tertullianus adversus Hermogenem cap. 25: Audio enim apud Hermogenem ceterosque Materiarios hsereticos, terram quidem illam informem et invisibilem et rudem fuisse: hanc vero nostrum proinde et formam, et conspectum, et cultum a Deo consecutam. 1 MATERIARIUS, MATERIATURA, Vide Materia. T 1. MATERIATUS, Opus quod vis arte elaboratum. Libellus de Canone mystici Ordinis vulgo Hugoni a S. Victore adscriptus cap. 5 : Ordine natures flos prsecedit fructum, sonus cantum, materia Materiatum. * 2. MATERIATUS, Constructs. Inscript. ann. 1582. apud Naldin. in Corogr. ecclesiast. della cita e dioc. di Giustinop. pag. 61: Hanc aedium partem male Materiatam, antequam pene vitium facey&t stc MATERINUS, Lanea culcita, ex Gall. Materas. Charta Ludovici Regis Franc, ann. 1259 :... Quitasse et in eisdem domibus liberasse, quicquid de ligno est, et de ferro, sere quoque et vitro, plumbo, stagno, pluma, corio, lana, canabo, et lino Materino, et omnia domorum utensilia. MATERIOSUS, HoXyyXoo in Gloss. Grc. Lat. [* Germ. Nemorosus, in Castigat. ad utrumque Glossar.] T MATERIOLA, 7rpocrwn;oirotta , Fictio personaB. Gl. Lat. Grsec. Sangerm. ] MATERIS. Vide Matarus. t MATERNA, pro Matrona, Gall, let Marne. Charta Matthsei domini MontisMirabilis pro Prioratu de Radolio (Reuil) ann. 1244. ex Archivis ejusdem Prioratus : Dedi in puram eleemosinam Prioratui de Radolio piscatoriam in aqua mea Maternss. Vide Maturna. 1 MATERNA LINGUA, Vulgaris, vernacula. Chart, ann. 1503. apud Madox Formul. Anglic, pag. 339: Omnes easdem animas nominatim et in specie in lingua Materna idem Canonicus presbyter publice recitans etDeo devote recommendans. j MATERNALITER, Vernacule, vulgar! sermone. Charta ann. 1189. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 356: Et cum predictus Patriarcha (Aquileiensis) litteraliter sapienter predicasset, et per eum predictus Gherardus Paduanus Episcopus Maternaliter ejus predicationem explanasset, etc. MATERNICUM , Hsereditas , quss ex parte matris provenit, ut paternicum, quse ex parte patris. Chartae Alamannicse Goldasti n. 50: Quantumcunque mihi in jam dicto pago Auguscauginse advenit tam de paternico, quam de maternico, seu de comparato, etc. [** Adde chart, ann.

Quintini in insula pag. 156 : Et illas tres kaherias etplanketas et ventalia tenentur suis sumptibus de omni marieno necessario et de omni carpenlatione in perpetuum detinere. MEREMIUM. Ingulfus: Fecit ipse de eodem Meremio plurima, pulcherrimaque sedificia. Henricus de Knygliton in Ricardo II: Fecerat unum bastile de Meremio. [Charta ann. 1310. apud Madox Formal. Anglic, pag. 384 : Et ad capiendum necessaria mea de Meremio ad carucatas, carras, etc. Meremium grossum et parvum, in Charta ann. 1403. ibid. pag. 124.] * MEKEXIUM, in Chron. Joan. Whetham. edit. Hearn. pag. 534 : Et ad ereccionem sive fabricationem capellss istius, ultra Merenium, etc. MAHEREMIUM, in Fleta lib. 2. cap. 41. | 9 : Makeremium aut buscam de foresta. T MAHERMIUM , in Litteris Henrici VIII. Regis Angl. ann. 1530. apudRymer. -torn. 14. pag. 369 : Ac pro captione et provisione quorumcumque Mahermii, petrarum sive lapidum, etc. MARREXU.M, in Chronico Rotomag. a Labbeo edito ann. 1227. [Charta Petri Comitis Autissiodor. ann. 1229. apud Thomasserium Consuet. Bituric. pag. 709 : Et semel in anno michi usque aducent Marrenum vel ligna de Fretoy apud Mailliacum villam. Computus ann. 1247. ex Tabul. Capituli Autissiodor. : Ultra hoc quod necessarium est Capitulo ad Marrenum clausi reponendum.] ] MEREMUM. Charta Theobald! Comitis Blesensisann. 1215. ex Tabul. Calensi pag. 170 : Dedi ei siquidem Meremum in foresta mea de Hez capiendum.] MERRENUM, in Charta Philippi Augusti ann. 1209. lib. 2. Hist. Parisiensis. * MARRAMENTUM, Eadem notione. Inventar. Chartar. reg. ann. 1482. fol. 307: Littera decani et capituli Turonensis de Marramento eis concesso de gratia in foresta de Taleio. De anno 1241. Arest. parlam. Paris, in Reg. Olim ann. 1290. fol. 88 : Jus non habeo arrestandi vel impediendi ne major vel communia et jurati S. Joannis Angeliacensis possint emere Marramentum, et illud extrahere a dicta villa Burdegalse et Wasconia. Occurrit prseterea in Lit. ann. 1248. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 601. art. 16. 1 MERRAMENTUM, in Charta ann. 1260: Merramentum etiarn quod habet idem Abbas (Sangerm.) et eidem Guillermo jam tradiderat, ut dicebat, scilicet duo millia et centum de chevrones, etc. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 74: Et si earn (grangiam)pe/orari permitteret, dicti monachi possent capere Merramentum domus et petram de circuitu, etc. T MERREAMENTUM. Vita S. Yvonis torn. 4. Mail pag. 595: Ubi tam pii et sancti operis Merreamenta scissa sumptaque sunt. 1 MERREMENTUM. Statuta Eccles. Nivern. ann. 1246. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1071: Inhibemus, ne quando legitur Biblia secundum Ecclesise vestrse usum, clerici aliqui seu Canonici Merrementa seu ligna aliena comburere prsesumant. MERREMIUM operatum et non operaturn, in Charta Roberti Comitis Drocensis et Yolendis uxoris. MUREMIUM, perperam pro Maremium, in Quoniam Attachiamenta cap. 30. MERANNUM, Eodem significatu. Charta ann. 1261. apud Perardum in Burgundicis : Ad omne genus lignorum et Meranni. Mox : Merannum et omne genus lignorum in omnibus et singulis dictis nemoribus... percipiant.

Johannes de Mehun in suo Testamento :

Helas quand je regarde mon estat premerain Cement, Dieu me list homme qui n'estoie rien, Et de si vile matiere, et de si vil Mairrien, Bien devroie aimer Dieu, au mains au derrain.

Galterus de Mets in Mappamundi MS. cap. 42 :

Un haul mont en Ermenie a, Ou 1'arche Noe reposa, Encore y treuv'on ass^s Du Mairien ou elle fu faite.

Guignevilla :
Qui de Marrien niestier aroient, Ou qui busche a ardoir vaurroient.

Philippus Mouskes de Simone Comite Montisfortis :

Et li Quens i ert a ses engiens, U il faisoil traire Mairiens, De la rebombe d'une pierre, Put conseus el cief derriere.

Vetus yersio Gallica JSgidii de Roma de Regimine principum cap. 19 : Et se doiton avoir grant plentede fer et de Mairien pour faire engins necessaires. Adde cap. 17. et Gloss, ad Villharduinum. * MATERIA, Surculus, in re agraria. Pallad. de Re rust. lib. 6. tit. 2: Non autem amplius resectse et pullulanti viticulse, quam du& vel tres Materise relinquantur. Utitur etiam Columella. * MATERIA FRANCA. Consuet. Norman, part. 1. cap. 26. ex Cod. reg. 4651 : Ex institutione autem fit successio, quando feodum ex institutione facta ad alium reverlitur, quam ad hseredes possidentis : et hoc maxime attenditur in dotibus et viduitatibus secundum villarum consuetudines, ut apud Bajocas fracta feste, domprum possesaio, quae sine fro,nca Materia est constructa, ad dominum, de quo tenetur, debel revenire. Quid sitvero Materia franca aperte declaratur in Gallico : Qui est sans franche Matiere, c'est sans carrel et sans mortier. Quo etiam sensu intelligenda videtur vox Matiere, in Stat. ann. 1366. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 720. art. 11 : Maconnerie, charpenterie, couverture, Matieres, service pour ce faire, etc. * MATERIA GROSS A, Stercus humanum, nostris etiam Matiere. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 695 : Quadam necessitate dictum Johannem cogente pro grossa Maleria et urina faciendis, in quodam parvo nemore prope dictum Her ivit. * MATERIA, pro Fermento, quo cerevisia conficitur. Vide supra in Mama 4.

MAT
744. et 783. apud Neugart. in Cod. Dipl. Alem. num. 10. et85.]VideMatrimonium. * MATERNITAS, dicitur de ecclesia matrici seu Cathedral!, in Bulla Calixti II. PP. ann. 1122. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 143 : Ex communifratrum judicio difftnitum, vestram beati Johannis ecclesiam debere Maternitatis prserogativam in perpetuum obtinere. Ibid. pag. 144: Matricis ecclesise possideat futuris temporibus dignitatem. Vide supra Mater ecclesia in Mater 2. MATERONES. Vide Macerio. 1 MATERTERA, Amita. Johannes Skenaeus de verborum significatione pag. 97: Sed aliquando Matertera sumitur improprie pro patris sorore, Latine amita. In lib. 2. C. deficientibus 34. Post avunculum, h. e. patruum ejusque liberos, Matertera ejusque liberi habent jus successionis: * Stat. Palavic. lib. 1. cap. 26. pag. 30: Quod si contingat aliquam litem, causam vel qusestlonem esse vel moveri inter patrem et filium, avum, proavum, nepotem,... pairuos, amitas et Materteras, et quosque alios utriusque sexus conjectos, usque ad quartum gradum, etc. f MATES, Hortus. Pancarta Abbatiae S. Stepbani de Vallibus apud Xantones, Charta 32 : Censum qui est supra ortos qui appellantur Mates. Vide Mata. [* Nomen loci esse videtur.] J MATESIS. Vide Mathesis. t MATESMA. Chron. Bergom. ad ann. 1393. apud Murator. torn. 16. col. 870 : Facta fuit una andata per homines partis tis Gibellinse de Brembilla super territoric territorio Guelphorum Vallis Immunise, et interfectus fuit unus Guelphus, ut dicitur in Matesma. T MATHA, Modus agri. Vide Mata. 1 MATHALACIUM, Culcitra, Matelas. Arsit palea et Modicum de Mathalacio et de flassana, in Mirac. MSS. Urbani V. PP. ex Tabular. S. VictorisMassil. Vide Matalacium. * MATHALUM, La macula, in Glossar. Lat. Ital. Ms. 1 MATHEA. Vide Mattea. * M A T H E L A T I U M . [Mathaladum : Item una lateria cum duobus Mathelatiis et duabus cultris albis. (Invent. Calixt. III. an. 1458. in archivio Vaticano.)] <* MATHELINDS, pro Mathurinus, Gall. Mathelin. Charta ann. 1356. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 528: Le ministre de la Trinite de I'ordre saint Mathelin, etc. Vide infra Morbus S. Mathelini. MATHEMA. Doctrina, ex Gr. (j,a6r)[Jia, apud Maxentium Joannem in libello Fidei. [Gloss. Graec. Lat. : Ma6r,jj.a, Mathema, documentum, studium.] Sic porro Symbolum Nicsenum appellarunt SS. Patres, quod esset id, quod Christianos doceri oporteret, vel quod fldei decreta edoceret. Concil. Chalcedon. Act. 1: Tb (JUx6rj[Aa Ttw; )(' ', &P?) 6 xGp 'Iwavvyjs, BTI Tcep TO y,a.f>i}\J.ct 'ye.i ofxooiSaiov TW -rcaTpl p-ovov. Occurrit ibi aliquoties, et in V. Synodo Constantinop. Act. 8. [Vide Henr. Valesium ad Socratem lib. 1. cap. 8.] [** et Glossar. med. Graecit. col. 851. ubi Symbolum Apostolorum exponitur.l MATHEMATICA, Magia. Vita MS. S. Samspnis Confess. : Tu et pater tuus in principio magica arte eruditi fuistis; non enim convenit cum ccslesti sapientia mundanam exercere Mathematicam. T MATHEMA.TIGUS, Magus, Daemonum invocator. Judicia Sacerdot. apud Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col. 32 : Si quis Mathematicus fuerit, id est, invocator dsemonum, mentes hominum tulerit, aut debacchantes fecerit, vn. annis poeniteat.
HJU1J* (A^J \JL\JL J.VJLU X CA \i\JL \j\J 1JJ -LV. V^Vl > J f \J ,

MAT
MATHEMATICI, Genethliaci, Chaldsei, qui, ut ait Gellius lib. 14. cap. 1. de motu deque positu stellarum dicere posse, quse futura sunt, profitentur. Ibid. lib. 1. cap. 9 : Vulgus, quos gentilitio vocabulo Chaldseos dicere oportet , Mathematicos dicit. Unde colligitur, Gellii ssvo yocem hanc vulgi tantum fuisse ac nqvitiam. S. Augustin. lib. 2. deDoctr. Christ, cap. 21 : Neque illi ab hoc genere perniciosss superstitionis segregandi sunt, qui Genethliaci propter dierum natalium considerationes nunc autem vulgo Mathematici vocantur. Alcuinus lib. de Diyin. Offic.: Astrologi^dicti, necnon Genethliaci propter natalium consider ationes.... hi vulgo Mathematici appellabantur. S. Audoenus de Vita S. Eligii : Mathematici spernendi, auguria perhorrescenda, somnia contemnenda , etc. Adde Rabanum lib. 3. de Instit. Cleric, cap. 16. Sidonium lib. 8. Epist. 11. et ibi Sayaron. Sic Ma6y)[Mmxou? usurpat Concilium Laod. can. 36. *{ MATHERA, MATHERIA. Voces mihi incerta? nptionis perinde ac Matherium infra, nisi sit pro Fornix, aut certe qusedam fornicis pars. Acta S. Lietberdi torn. 4. Junii pag. 606 : Cameraci vero decimam monetse et Mather am, et in vico de Paschiertrau cambam unam, et in bolengria furnum unum. Hist. Britan. torn. 2. pag. 88. ex Chron. S. Florentii : Cum destructa S. Joannis Baptistss capella super Yberim sita ; consensu monachorum ab amnium inundatione, ab Alberga religiosa muliere restauraretur, in ea juxta Matheriam dextram sacorphtigum aperuerunt, etc. * In Actis S. Lietberti idem est quod Maeria 4. ut videre est supra in hac voce. In Chronico autem S. Florentii legendum esse Maceriam existimo, sicque apertus est sensus. MATHERIUM. Catalogus Abbatum Flpriacens. lib.l. Miscellan. Baluzii : Porro in Matherio turris de qua signa pendebant, hujuscemodi inseruit versus, etc. Vim vocis non agnosco, nisi legendum sit narthecio. Vide Descript. nostram S. Sophise, ubi de Narthece. [** Trabes. Vide Materia.] MATHESIS. Ebrardus in Grsecismo cap. 10 :
Scire facit Mathesis : sed divinare Mathesis. Datque Mathematicos coraburi Theologia.

MAT

305

Murator. torn. 6. col. 68 : Innocentius de Novaria professus monachus monasterii Florentias et hujus monasterii Abbas centesimus quartus, vir disertus et valde eruditus in divinis Scripturis; verum in Philosophia et Mathesi versatissimus.] Vide Quadrivium. De magica vero Mathesi, Auctor Queroli : Mathesim et magicam sum consecutus. Vide Isidor. lib. 3. cap. 70. Luithprand. lib. l.cap. 3. Gloss, med. Graecit. col. 851. * MATHIANA, Poma silvest'ria, in Gloss, ad Doctr. Alex, de Villa. Edit, ann. 1484. | MATHIMONIUS. Vide Marthimonius. MATHITES, MaOuTyis, Discipulus. Versus Salomonis Episcopi :
MathiUc fido pra'sens didascalus esto.

Joan. Sarisberiensis lib. 2. Policrat. cap. 18 : Mathesim ergo probabilem, quse penultima brevi enuntiatur, quam et natura inducit, ratio probat, et utilitatis experientia approbat, quasi quoddam doctrinse suss jaciunt documentum, ut exinde opimonum suarum lubrico, quasi quadam imagine rationis, in Mathesim reprobam, quse profertur extensa penultima, perniciosissime prolabantur. Ita jjiaOsatv et (id6y)(Tiv distinguebant Philosophi istius eevi, tametsi (idOeaiv nusquam dictum a Grsecis constet. Egit contra hanc regulam Prudentius lib. 2. contra Symmachum :
Quisque putat fato esse locum : sciat omniparentem Esse Deum, nulli vetitum fatalibus astris : Nee Mathesis prascripto aliquo pia vota repelli.

Ita Sarisberiensis infra, [AdOsatv doctrinalem vocat, quae scilicet in quatuor speciebus tota consistit, Arithmetica scilicet, Musica, Geometria et Astrolpgia. [Papias : Matesis, sine aspiratione dicitur inslrumenlalis scientia, ut facere ostium quod aperiri non possit. (Mathesis) cum aspiratione doctrinalis. De doctrinali Placidus Diaconus in Supplemento virorum illustrium Casin. cap. 7. apud

1 MATHLARDUS, perperam pro Malhardus, Anas masculus. Vide Mallardus et Cercella. \ MATHURINI. Vide Asinus 2. 1 1. MATIA, Baculus, offlcii seu dignitatis insigne. Chron. Parmense ad ann. 1302. apud Murator torn. 9. col. 844: Et videns ipse dominus Maphseus, quod non poterat resistere dictis adversariis suin, in instanti sine aliquo prselio et sine tenore deposuit in dicta exercitu dominium civitatis Mediolani, et baculum sive Matiam sui capitaneatus, et se posuit in dictum dominum Albertum* Scotum. Vide Mazia. 2. MATIA. Papias : Matia, intestina, quse sordes emittunt, unde Matiarii dicuntur, qui eadem tractant ac vendunt. [Hinc etiam Matiarii nuncupantur latrinarum destercoratores.] MATIBERNI, [Judices probi et boni; Mat enim Britannico idiomate prisco et moderno est Bonus, et Barn, judicium, unde Barna, judicare.] Charta Alani Comitis Britanniae ann. 1087. apud Argentreum lib. 1. Histor. Armoricae: Budicius quondam Rex Britannisz concesserat et dederat uni prsedecessorum (Vicecomitis Leonensis plures nobilitates super navibus, etc.) in matrimonio pro ipsius Vicecomitis probitate, fidelitate, et valentia, de consensu Prselatorum, Comitum, Matibernorum, et procerum Britannise, etc. 1 MATINA. Chron. Domin. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 608 : Ordinaveramus ad Matinam Padulis Vivss sibi tollere prsedicta omnia bona atque vitam, tamqiiam nostrorum capitalium semulorum. An festinanter, propere ? Mastino ea notione utuntur Itali. * Non apertior mihi est ejusdem vocis intellectus, in Charta ann. 1117. ex Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 234. col. 2: Et concedimus ipsi homines, ut qualemcumque terram de sanum exaudinaverit, in hereditatem habeant ad respondendum, sicut in Matinee consuetudo est. * MATINATA, MATTINATA, Acad. Cruscanis, Mattinata, Matutinum amantium carmen, matutinus cantus , ut supra Maitinata. Correct, stat. Cadubr. cap. 127 : Eandem quoque posnam incurrant omnes illi, qui temerarias prsesumpserint facere Matinatas, miligandam tamen arbitrio vicarii et consulum, inspecta qualitate facti et personarum. Stat. ant. Florent, lib. 3. cap. 193. ex Cod. reg. 4621 : De posna cytarizantium vel facientium Mattinatam. Nulla persona.... audeat ire cum cornamusis, tubis seu cum aliquo instrumento vel aliquo alio genere musicorum, seu cum cantoribus seu sonando, cantando vel Mattinatas faciendo. Mastenee, pro Matinee, Matutinum tempus,

39

306

-MAT

MAT

MAT

in Lit. remiss, ann. 1348. ex Reg. 77. citra. Epist. Johannis Troester apud facit Matriculam in omnibus ordinate. Chartoph. reg. ch. 394 : Le suppliant se Raim. Duellium lib.l.Miscell. pag. 239 : Vide Tabulss officiales, in Tabulae. ] MATRICULA. itidem appellabatur leva un Mastenee environ deux lieux avant Quam (morbi causam) ut effugere valeas, jour, etc. prssclaris dotatus es donis, nunc polite Ordo divini Offlcii celebranai per hebscribendo, venando.... nunc saginationem domadam, qui singulis Sabbatis in ecI MATIO, Latomus. Vide Macio. 5 MATIOLICHUS, Qui parum comedit, minuehdo, super duris et intractabilibus clesiis legendus exponebatur. Litteraa aut qui in minimis astutum se prsebet, vel Matratis corpus resupinando. ejusdem Odonis ann. 1203. in Tabul. S. 1 2. MATRATUM, Crepitaculum, Gall. Clodoaldi: Ab illo autem qui breve faciet qui ex mensuris lucrum venatur. Matium, minutum lucrum, Vocabul. Sussannasi. Cresselle. Tabula lignea quae pluribus singulis Sabbatis scribetur dies in MatriA Graeco ti,aTioXotY6;. malleolis pulsatur, siye ad excitandos cula, qua praedictum officium debeat cele| MATISCONENSIS MONETA. Vide in fratres in monasteriis, sive ad horas brari. Moneta Baronum. divini Offlcii indicandas diebus infra MATRICULA pauperum ea erat, in qua * MATISSITIUS, f. Ad artem macionis hebdomadam sanctam quibus silent pauperum, qui Ecclesiasticis stipendiis seu latomi pertinens. Munit. Peronas in campanae. Missale Mozarabum : His pe- alebantur, nomina descripta erant. MaReg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. ractis pulsetur ad Vesperas cum Matratis tricula egenorum, apud Lambertum in 98. v. col. 1 : Omnes tornellse habebunt ligneis. Vita S. Heriberti Archiepiscopi Colosupra terram xij. pedes de pata MatissiMATREA, Noverca, in Gloss. Lat. MS. niensis n. 25. Hinc pauperes ipsi matritia. Vide Macio. Reg. Cod. 1013. pro Matrinia. Vide infra. culse interdum appellati, ut in Concilio | MATIUS, Vervex, Gall. Mouton; abOccurrit etiam fiaec vox in Gloss. Arabi- Autisiod. ann. 578. can. 3. Vita S. EparItalico, ut videtur, Maschio, Masculus. co-Lat. chii Abb. Inculismensis cap. 9: Jussit, | MATRES, pro Mare, Lacus, aquae collectis infirmis et Matriculis ad porChron. Farfense apud Murator. torn. 2. ut col. 437: Isti qui supra in isto colum- receptaculum, Gall. Reservoir; si tamen tam civitatis rei expectaret eventum. Ita nello scripti sunt, solvere debent pensio- asserta lectio. Charta ann. 1196. ex mi- usurpat Gregorius M. lib. 2. Indict. 11. nem den. m. pullum unum, Matium ca- nori Chartul. S. Victoris Massil. pag. Epist. 44. 45. Fortunatus in Vita S. Ranepse i. carnatum, secundum quod habent, 188 : Salem vero qui succresceret in Ma- degundis ' cap. 17 : Prsster quotidianam tribus (f. maribus) vel locis (leg. lacis, mensam, qua refovebat Matriculam duopro v. * MATMONOCUS, Bonus-monachus, ex pro lacubus) preeceperunt esse comune bus semper diebus, etc. id est, pauperes Britannico Mat, bonus, et Monocus, pro omnibus Sexfurni hominibus. Vide Mara Matriculae. [Gesta Bertichrammi Episc. monachus. Charta Ludov. Pii ann. 818. 2. et Matroces. Cenoman. torn. 3. Analect. Mabill. pag. j MATRICA, Urbs provincise caput, Ill : Peregrinorum quoque sive Matricutorn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 513 : Notum sit quod, dum Matmonocus Gall. Capitale. Exppsitio compendiosa larum receptiones et refocillationes devoabba ex monaslerio Landevennoch nos- beneflc. fol. 5: Primates qui pluribus tissime supplevit. Testam. ejusdem Bertram adiisset prsesentiam, etc. Vide Mati- provinciis, Metropolitani qui Matricse, tichrammi ibid. pag. 127 : Tam in vestiberni. Archiepiscopi qui provincise, Episcopi mentis, quam et in lectariis, aut in T MATO, ut Matto. Vide in hac voce. qui civitati prsssunt. Vide Metropoli- calciamentis, et istis fratribus nostris^ et Matricolabus S. Petri qui sub regimine 1 MATOLOGIUM, Catalogus, descriptio, tanus. index ; f. pro Martyrologium cui non MATRICARII. Scholiastes Juliani An- suo esse noscuntur, etc.] Nam MATRICULA, saepe usurpatur pro d9raro subjiciebant bonorum ecclesiae in- tecessoris in Const. 23. cap. 88 : Matridicem. Statuta Eccl. Meldens. apud carii dicuntur illi, quos videmus ad in- mo, in qua pauperes alebantur, ad ostia Marten, torn. 4. Anecd. col. 948: Item et cendia currentes, et portantes spongias Ecclesiarum ut .plurimum extructa. si Matologium ha.beant Curati, prsecipiat cum ferramentis, et alia ferramenta, per Testamentum S. Remigii Remensis (Decanus) omnia donata ecclesise quocum- quaepossint de pariete in parietem tran- Episcopi: Martyriis, Diaconiis, Xenodoque titulo, in eo scribi. sire, et ita incendium extinguere. Alii chiis, omnibusque Matriculis sub tua dis1 MATONUS, Later, ab Ital. Mattone, Carpentarios interpretantur, Glossaa positione positis. Gregorius Turon. lib. Gall. Brique. Charta ann. 1345. torn. 2. laudatas a Pithoeo : Marptxiov, TO uaxu 2. de Mirac. cap. 37 : Cum ea ad BasiliHist. Dalphin. pag. 504 : Ipsum castrum ^uXov xa\ uXairii. MaTptxaptot, SjuXoupyot. A. cam properat, celebratisque vigiliis, mane ac villam claudere et firmare muris, seu voce Materia, ubi vide, [vel a Matricula, pauperibus, qui ad Matriculam illam paliciis et fossatis, et pro clausuris et fos- quod in Matriculam Praetoris essent erant, cibum potumque protulit. Gesta satis dictee villas accipere de terris pere- relati, ut monet Brissonius.l Regum Francorum cap. 11: Ante Eccleriis et nemoribus quibuscumque dictse * MATRICIANUS, Idem quod Matri- siae Matriculam in media pauperum conAbbatiae quantum pro prsedictis castro et cida; minus quidem proprie, cum de eo sedit. Charta S. Leodegarii Episc. Auvilla construendis, firmandis, et clauden- dicitur, qui filium matri dilectissimum gustodun. ex Tabular, ejusdem Eccledis, tegulis, Matonis, calce et aliis neces- occidit. Vita B. Joan. Bassandi torn. 5. siae : Quas villas... in statum Matriculas sariis faciendis opus erit. Chron. Astense Aug. pag. 888. col. 1: Optimam igitur nostrse, quam ad ostium Ecclesiss S. Naad ann. 1190. apud Murator. torn. 11. occasionem rex juvenem perimendi nac- zarii fabricavimus, cum omnibus appendicol. 147 : Erat dicta civitas (Ast) de spi- tus,jussu ipsius a Matricianis in redeundo tiis delegamus, secernimus, transfundinis clausa, et non erat in ipsa civitate crudeliter est occisus. Unde mater in tan- mus, ea ratione, ut tarn a Prasposito domus aliqua de Matonis novis. Statuta turn doluit, ut pene totaliter desperaret. ejusdem Matriculss Eercarlo, quam a civit. Saluciar. Collat. 5. cap. 158: For- Non placet doctorum Editorum conjec- successoribus ejus, quos noslri successores nasarius... teneatur et facere debeat sin- tura ad hunc locum. Pontifices ordinaverint, 40. fratres cotiT MATRICOLA. Vide in Matricula. diana diaria et stipendia omni tempore gulos Hattonos seu lateres,ponderis... lib. 13. Vide Malta. MATRICULA, Catalogus, descriptio, accipiant, ut liberius pro salute Regni ac Hinc forte appellataMaton, placentae index : vox nota JC. Codex Canonum Principum ac totius orbis, dominum despecies. Fabul. torn. 2. pag. 117 : Eccles. Afric. can. 86 : Moopixiov xot precari possint. Testamentum BertiocpxTU7iov TTJ? NoujxiSca?, ubi Cod. Lat. chrammi Episcopi Cenom.: Propterea Orent assez la nuit sioste, cap. 53. Matricula et archivum Numidise. in his locis Ecclesiss stipendia et MadriLait boilli, Matons et composte. Vide Matrix 1. et Brevis. [Statuta Eccl. cola, quam ego mihi erexi, supplex quseso T MATRA, prrpa, Matrix. Supplem. Valent. torn. 3. Concil. Hispan. pag.510: Domino meo Pontifici, qui mihi successor Item aliquis non recipiat ordines, nisi fuerit, ut omni tempore Madricola ipsa, Antiquarii. 1 MATRACIUM, Lanea culcita, a Gall. fuerit nomen ejus scriptum in Matricula sicut usque nunc in eis temporibus stipendia promeruit, et semper in antea Matras. Vita S. Vincentii Ferrerii torn. Archidiaconorum.] Apud Scriptores vero Ecclesiasticos ministrante sancta Ecclesia alatur. Infra 1. Aprilis pag. 511 : Habetur Veneti quoddam stratum ex lana confectum, quod duplex est, altera Clericorum, altera Matricula appellatur. Chronicon Mosovulgo vacant Matracium. pauperum. Clericorum matriculaea est, mense : Mosomensem itaque Matriculam MATRASTA, nude in Gl. Arabico-Lat. in quam Ecclesiarum Clerici refereban- ssepe per se revisens, saepe per internuntur, qui eo nomine stipendiorum Eccle- tios commonefaciens, piis eleemosynarum Noverca. 1 MATRATIUM, ut Matracium. Regula siasticorum erant participes, in Concilio suarum largitionibus tnstanter edticans, reform, monast. Mellicensis in Chron. Agathensi can. 2. Aurelianensi IV.. can. Ecclesiarum altariis, prout in manu sua ejusdem pag. 359: Pro lecto habeat Ma- 13. Autisiodorensi can. 3. Capit. Caroli veniebant, victualia fratrum ordinabat. tratium, lecto plumarum non utatur sa- M. lib. 7. cap. 167. [237.] etc. Annexi autem erant certi reditus Manus intra monasterium, sed inftrmus ; Dicitur etiam Matricula, in qua Cleri- triculis, quibus pauperes alerentur. extra monasterium ubi Matratium non corum hebdomadariorum in Ecclesias- Adrevaldus lib. 1. de Mirac. S. Benedict! habetur, poterit in tali lecto quiescere. ticis Offlciis munus indicatur. Charta cap. 20: Cuncta, quse. juri subjacebant Occurrit rursum pag. 360. Odonis Episcopi Parisiensis ann. 1199 : Ecclesise Aurelianensis, excepta Matri11. MATRATUM, a Gall. Matras, Oul- Campanx ordinate pulsabuntur, Cantor cula,... in propriam molitur redigere po-

MAT
testatem. Hoc est, reditibus ad matriculam pertinentibus. Chronicon Fontanellense cap. 14 : Hie Matriculant beati Martini Turonensis in beneficii jure tenuit. Testamentum S. Remigii apud Flodoardum : Pauperibus 12. in Matricula positis, ante fores Ecclesise exspectantibus stipem, duo solidi, unde se reficiant, inferentur, quibus Corcelum villam dudum deservire prsecepi. Idem Flodoardus lib. 2. cap. 4 : Qusedam matriculse quoque sancti Martialis deputavit, etc. Cap. 5 : Ad Matriculam prseterea sanctse Remensis Ecclesise nonnulla contulit donaria. Vide Doubletum in Hist. S. Dionysii pag. 670. 677. 690. 809. et Privilegium pro Monasterio Atrebatensi circa aim. 866. MATRICULA , ipsamet Ecclesia , cui adjuncta Matricula. [Formula inter Andegav. 48. apud Mabill. torn. 4. Analect. pag. 263 : Cum in Dei nomen nos vero fratris, qui ad Matricolam Sancti illius residere videmiir. Vetus Ohron. Turon. laudatum ab eod. Mabill. torn. 4. Annal. Benedict, pag. 195. meminit cujusdam oratorii quod erat juxta Matriculam B. Martini, scilicet ecclesiam B. Marise de Scriniolo, ubi moniales erant.] In vita S. Udalrici Episcopi Augustani, Marinus PP. eidem Udalrico, qui se Augusta Vindelicorum prtum dixerat: Ne turberis, inquit, animo,.... te ejusdem Matriculae decet esse pastorem. Baronius matricem Ecclesiam hie interpretatur. [** Omnes simul Deum laudentes ad Ecclesiam Matriculam pervenerunt, apud eumdem Oudalricum Pertz. Scriptor, torn. 4. pag. 392. Occurrit etiam pag. 389. lin. 27. qui locus infra exscriptusest^ad lineam Ex quibus haud obscure, etc. ubi ** MATRTCULARII videnturesse Olerici ecclesise cathedralis, ut et cap. 20. et 24. ibid. pag. 407. et 409. Vide Matriculus, et supra ad lineam Apud Scriptores, etc. MATRICULARII, Pauperes in matriculam relati. Glossae Isidori: Matricularius, pauper, inops. Charta Dagoberti, Begis apud Doubletum pag. 669. 677: Ad Matricularios domni Dionysii Martyris... qui ad ipsa Basilica, vel infra ejus atrio ad matriculas residere videntur. Quippe pauperes ad Ecclesise fores stabant, stipem expectantes, vel postulantes. S. Hieronym. Epist.22.cap. 13: Vidi nuper nobilissimam Romanorum mulierem in Basilica B. Petri, semiviris antecedentibus, quo religiosior putaretur, singulos nummos dispertire pauperibus, etc. Alia Zuentebulchi Regis, apud eumd. Doublet, pag. 809: Ad usus pauperum et Matriculariorum, etc. Gregorius Turon. lib. 7. cap. 29 : Nonnulli etiam Matriculariorum et reliquorum pauperum, etc. Acta Episcoppr. Cenoman. pag. 111. ubi de Xenodochio : Et hoc constituit, ut omnes adventantes inibi omnia necessaria sumerent, ibique monachos regulariter degere constituit, et Matricularios numero et tenore, quo in ejus continetur testamento, et ipsum synodochium suse sedis Ecclesise subjugatum, atque suis successosoribus possidendum futuris temporibus more Canonico atque Ecclesiastico dereliquit. Vita S. Arnulfi Episc. Metensis cap. 14 : Matricularii seu cseteri pauperes. Hincmarus Remensis apud Flodoardum lib. 3. cap. 26: Dictum est mihi, quod Matricularios a ministro meo constitutos de ilia matricula ejecisti, et ibi Bovarium misisti, et pro ilia matricula in prelio unum asinum accepisti. Idem Hincmarus in Capitulis de Eebus Magistri, etc.

MAT
cap. 17: Ut Matricularios habeat juxta qualitatem loci, non bubulcos aut porcarios, sed debiles et pauperes de eodem dominio. Adde eumdem in Oapitulis Synodi Remens. ann. 874. cap. 2. Aldhelmus de Laudibus virginitatis : Sed omne patrimonium et ornamentorum gloriam, tarn discriminalia capitum, et periscelides crurum, quam olfactoriola nardi, et crepundia collo gemmiferis lunulis pendentia ad stipem mancis et Matriculariis prodiga liberahtate contulerunt. Flodoardus lib. 1. Hist. Rem. cap. 20 : Quo perveniens, cibariis, quse detulit, Matricularios pavit. Conventus Pistensis ann. 864. torn. 2. Spicilegii Acheriani pag. 590: Ad stipendium Matriculariorum, quos Nonnones vacant. Adde Gesta Dagoberti Regis cap. 35. Aimoin. lib. 4. Hist. Franc, cap. 33. Hist. Trenorchiensem Chiffletii pag. 220. etc. PRIMIOEEII MATRICULARUM, Qui ex ipsis matriculariis deligebantur, quo aliorum vivendi rationi invigilarent, apud Chrodegangum in Regula Canonicor. Metensium cap. 'ult. ubi multa de Matriculariis, et quomodo ad pietatem ab Episcopo instituerentur. Ex Matriculariis pauperibus quidam seligebantur ad yiliora Ecclesiarum adjacentium munia, verbi gratia, qui campanas pulsarent, Ecclesiarum custodia? invigilarent, eas scoparent ac mundarent, et hujusmodi, ita ut deinceps in alimonies mercedem Ecclesiarum obsequiis totos se darent. Gesta Dagoberti Regis cap. 30 : Nam et Matriculam et Senodochium, cseteraque loca ad hoc ibidem instituit, ut pauperes utriusque sexus, sive etiam qui Sanctorum ope sanitati donari digni fuissent, in reliquum ipsius eleemosynis sustentati, qui vellent, in servitio ecclesise, ac si pro gratiarum actione, permanerent. Apud Adalardum in Statutis Corbeiensibus lib. 1. cap. 6. in divisione annonse, prima pars est famulorum vel matriculariorum Monasterii qui semper, inquit, sequaliter habendi sunt. [s; Guerardo in Glossar. Polypt. Irmin. Matricularii in Statut. Oorb.^ ubi occurrunt pr&terea lib. 1. cap. 1. et Append, num. 2. pag. 336. sunt: Qui in Matriculam ecclesise inscripti sub servitiis quibusdam in monasterio pra3standis, inibi tectum, vict u m , vestitum invenerunt.] Ejusmodi Matriculariorum yilia munia describuntur passim. Epistola collectionis in Form, vett.: IVos quoque in Dei nomine Matricularii Sancti illius, dum matutinis horis ad ostia ipsius Ecclesise observanda convenissemus, etc. [Miracula S. Richarii ssec. 5. Bened. pag. 572: Cumque ipse sacer, quo beatissimi Richarii corpus pausat, locus csslesti lumine esset repletus,... ivit citius et suscitavit unum de Matriculariis, etc.] Alcuinus Epist. 7. ex Mabillonianis : IVos Matriculares pro te orare non cessamus, ut, etc. Vita S. Trudonis cap. 26 : Fuit quidam vir, habitans prope Ecclesiam S. Trudonis, propter excubium sacratisslmss aulse, quern nos Matricularium vulgo vocamus, etc. Hinc Alcuinus in Epist. Matricularium S. Martini se inscribit, i. custodem. Atque inde Matriculariorum [nostris Marguilliers] in Ecclesiis parochialibus origo, quorum sedes ideo ad EcclesiaB fores assignantur, quod eas observarent: vel, ut alii putant, quod Matricularum, quse ad ostia Ecclesia3 erant, custodes essent, pauperumque alimoniis invigilarent : quod quidem munus, seu onus ipsis Parochianis postea attributum. Chronicon Senoniense cap. 5 : Quicunque vero

MAT

307

Abbas sit Senoniensis Ecclesiarum S. Mauricii, S. Joannis de Palma.... Matricularios deponet, et pro voluntate sua sine aliqua contradictione instituet et destituet. Vetantur tamen Presbyteri pro loco matriculse quodcunque xenium, vel servitium in messe, vel in quocunque suo servitio requirere vel accipere, et Matriculariis debitam partem decimse, quam fideles pro peccatis suis redimendis Domino offerunt, vendere, in Capit. Hincmari Remensis, datis in Synodo Remensi ann. 874. cap. 2. SS3" Alia est Matriculariorum in Ecclesiis parochialibus notio in Cone. Trevir. ann. 1310. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 243. ubi caput 19. sic inscribitur: Pro Matriculario habendo in parrochiali Ecclesia... Quilibet presbyter pastor, seu vicarius, in quacumque parochiali Ecclesia divina celebrans, nisi propter paupertatem nimiam et notoriam excusetur, clericum vel personam saltern litteratam secum habeat, qui sibi competenter legendo et cantando respondent in divinis. Ibi Matricularius idem qui Magister pagi. Hue etiam spectant Statuta Eccl. Leodiens. ann. 1287. ibid. col. 851: Item, statuimus, quod nequaquam laicus vel clericus uxoratus instituatur Matricularius, ubi matricula valet LX. solidos Leodienses vel ampllus, sed clericus honestus, non uxoratus, si haberi possit. * MA.TRICULARIATUS, Matricularii offlcium. Arest. ann. 1391. in vol. 8. arestor, parlam. Paris.: Quern censum matricularii ecclesiss Parisiensis ad causam sui officii Matriculariatus se habere prsstendebant. MATRICULARII in Ecclesiis Cathedralibus et Collegialibus ex ordine Clericorum et Laicorum erant, quorum munia ita exequitur Historia Episcoporum Autisiodorensium cap. 59: Sacristaprovidere tenetur et exhibere Clericum unum Matricularium, et alias, qui campanas pulsare, et ea, quse ad officium suum pertinent , valeant exercere: Episcopus propter illos instituit tres Matricularios, unum videlicet Clericum, quern attitulavit altari sanctse Crucis in eadem Ecclesia, ut ibi serviret in officio Sacerdotis, medietatem beneficii ejusdem altaris illi malricularise perpetuo jure annectens, cum centum solidis in denariis Pentecostalibus de Varziaco percipiendis annuatim, et duos Laicos, quibus singulis decem libras in redditibus assignavit. 55S" Ex quibus haud obscure colligere licet Matricularias interdum jure beneficii concessas fuisse ; quod ut manifestius flat, notioraque Matriculariorum munia habeantur, qusedam ex diversis ecclesiis subjiciemus. Testament. Anseberti Eduensis Episc. ann. 696. torn. 4. Gall. Christ, inter Instr. col. 44 : Quatuor Matricularios, qui ad ipsum oratorium domni Leodegarii deserviunt, ibidem instituimus, ut totum victum atque vestitum de supra scriptis rebus habeant. Charta ann. 1208. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 101 : Statuimus ut nulli beneficium ecclesiasticum habenti Matricularia deinceps conferatur et juret quod aliud beneficium ecclesiasticum inresignata Matricularia non recipiet. Alia ann. 1292. ibid. pag. 189: Statuimus quod quotiescumque alter am de tribus Matriculariis quas usque nunc in Meldensi Ecclesia tres obtinuerunt clerici.... vacare quomodolibet contigerit, quod ex ilia Matricularise fiant duse. Matriculariorum vero offlcia sic infra describuntur: Habebunt.... curam pulsationis campanarum temporibus et horis debitis, custo-

308

MAT

MAT

MAT

dient eccclesiam Meldensem, et res ipsius ecclesiss node dieque; ac in eadem ecclesia assidue pernoctando jacebunt; ad processiones in ecclesia et extra prasibunt, et alia facient ad prssceptum, dispositionem et ordinationem Thesaurami Meldensis. Codex MS. Consuetud. S. Augustini Lemovic. fol. 2: Eant omnes ad processionem in capella, sicut est consuetum, ita quod Matricularius indutus debet prasire processionem cum magna Cruce et uno vexillo, et Diaconus indutus dalmatica portare librum Evangeliorum. StatutaEccl. Aniciensis MSS. arm. 1410: Matricularius omni die Matutinis, Missse, et Vesperis ad pulsandum campanas chori, stellam illuminandum, vestimenta et alia necessaria, prout suo incumbit officio, ministrandum incessanter per se vel per alium substitutum teneatur interesse. Vita S. Udalrici Episc. August. saec. 5. Bened. pag. 426: Cursus scilicet quotidianus cum Matriculariis in choro ejusdem matriculss ab eo caute observabatur. 0 Nostris Marregliers. Charta ann. 1403. ex Bibl. reg.: Chanoines et Marregliers de la saincte Chapelle de nostre palais royal, etc. Margliers, in Instr. ann. 1406. ex ead. Bibl. Contres-marregliers lais, in Ordinal, ann. 1358. torn. 3. Ordinal, reg. Franc, pag. 228. art. 15. ubi legendum, Coutres, Marregliers. Varia Matriculariorum ofh'cia in ecclesia Lugdunensi referunt Statuta MSS. ejusd. eccl.: Statutum etiam fuit, quod sacrista poneret Matricularium, qui custodial ecclesiam die ac nocte Matricularius etiam custodit clavem unius arches, in qua reponuntur... vestimenta sacerdotalia ad opus Misses majoris altaris Habet etiam in custodia omnem thesaurum, quando ponitur super altare in solemnitatibus.... Item tenetur custodire Matricularius omnia quse infra ecclesiam sunt,... clavem librorum, qui sunt necessarii ad opus servitii ecclesias. Officium Matricularii est illuminare et extinguere omnia luminaria... Tenetur etiam Matricularius facere officium, quod pertinet ad ipsum, in propria persona, nee debet nee potest vicarium ponere, nisi sit diaconus vel presbyter, in officio suo, sine causa apparente, scilicet segritudinis vel minutionis, et semper debet esse paratus respondere cuique venienti et qussrenti se pro aliqua necessitate. Omnibus horis tenetur in ecclesia inveniri sine maxima necessitate... Item debet habere diligentiam circa pulsationem campanarum. ut bene et sine defectu pulsentur, et ipse debet pulsare, si necesse fuerit; et nisi fecerit, gravissime debet puniri. In Ecclesia Parisiensi Matricularii Sacerdotes seu Clerici, quatuor instituti fuere ab Odone Episcopo, ut constat ex illius Diplomateann. 1204. quod habetur post Petrum Blesensem pag. 789. et in M. Pastorali lib. 20. ch. 8. Exstat aliud ann. 1282. eodem lib. ch. 220. ubi de eorum officio agitur. Vide Sammarthanos in Episcopis Aginnensibus n. 29. De matriculariis vero Laicis ejusdem Ecclesise Parisiensis, ita Odo Episcopus in eadem Charta anni 1204: Si vero major Matricularius Laicus circa servitium Ecclesias assiduitatem non fecerit, pro se servitorem idoneum providebit, qui cum tribus residuis Matriculariis tarn circa pulsationem campanarum, quam alia, quse ipsis incumbunt agenda, Matricularii supplebit officium. Is autem ratione Matriculariss homagium prsestabat Episcopo. Tabular. Ecclesiae Parisiens. ex Bibl. Puteana sub ann. 1278: Joannes

dictus de Crolent Matricularius in Eccle- solebat, et aliam Matriculis, tertiam consia Parisiensi fecit homagium ligium gregationi S. Afrse. Episcopo Parisiensi pro Matricularia 1 MATRIGUM, pro Matricula seu cataEcclesiae prasdictas. In Charta ann. 1255. logus pauperum. Testamentum Bertiult. Aug. in Regesto Memorialium Ca- chramni apud Mabill. torn. 3. Analect. merse Comput. Paris, signato C. fol. pag. 117: In usibus sanctee basilicas et 161 : In sancta Capella Regis sunt tres monasterii sui, sive alimonia CanonicoCanonici Matricularii ratione praebenda- rum vel pauperum, qui ad ipsam basilirum suarurn, qui suos Clericos deputant cam sanctam ad Matrico sedere videntur, loco sui ad custodiam Ecclesise nocte et victus et vestitus per singulos annos sufdie, et ad custodiam rerum et ornamento- ficienter ministretur. Vide Matricula. rum Capellss. De matriculariis Clericis T MATRIGUS. Festus : Matrici cognomiet Laicis in Ecclesia Aurelian. vide nantur homines malarum magnarum atHubertum in Hist. Ecclesise S. Aniani que oribus late patentibus. Ubi Scaliger pag. 65. legendum censet Mattici, quod veteres jjc [De Matriculariis in ecclesia Pari- Graeci maxillas vocarent (/.amia;. * MATRIFILIAS, Sanctimoniales nunsiensi vide Cartular. N. D. Par. p. p. Guerard, t. I, prsef. p. CLXXII-CLXXVI.] cupantur, in Translat. S. Glodes. torn. 6. Jul. pag. 214. col. 1 : Veluti Matrifilias, MATRICULARII vero in Monasteriis officium sic describit liber Ordinis S. ut viventes devotis obsequiis, ita seculo Victoris Parisiensis MS. cap. 21: Sa- functas sub tempus glorificationis sues crista socium et coadjutorem habere debet debita corporis videas adhserere quiete. in 1 MATRIGOLARIA, pro Matricularium Ecclesias, ad cujus officium Charta Chlotarii III. Reg. Matricula, Franc, specialiter pertinet horas canonicas, nocte 670. torn. 1. Annal. Benedict, pag. ann. et die ad divinum Officium celebrandum Villas ipsas ipsi Matrigolarise, unde 693: subcustodire, signa pulsare, horologium temperare, ad matutinas, et in asstate post stancia viditur habire, tempure presente domenare. Hinc meridianam ad excitandos Fratres in asserint possedire vel pro Matricularius. dormitorio, nolarn pulsare, ostia Ecclesias Matrigolarius ibidem 1 MATRILOGUS, Ecclesia matrix, a statuto tempore claudere et aperire , et G. Abbatis his, qui vel ad januas Ecclesias vel chori qua alise dependent. Charta ex Chartul. Septem-fontium ann. 1200. pulsant, ad eorum causam cognoscendam S. Nicasii Rem.: Quia Burys Matrilocus occurrere... Matricularius adjuvare debet est, et Wimbeis ejusdem Matriloci caSacristam in Ecclesia scopanda, in lampadibus lavandis et preeparandis, etc. In pella. * MATRILOGIUM, Necrologium seu Ecclesia tres semper ad minus dormire Obituarium, pro Martyrologium, nostris debent, videlicet Sacrista, Matricularius, etiam Matrolege. Charta ann. 1467. ad et tertius, cui Abbas injunxerit, etc. Vide calcem Necrolog. Paris. MS.: Quam Sugerium de Administr. sua cap. 5. ad annuum Chartam ejusdem apud Doubletum pag. domum Parisiensium redditum decem librarum distribuenda874. [et Bernardum Mon. in Ord. Clu- rum anno quolibet manualiter in dictis niac. part. 1. cap. 68.] Missa et anniversario, modo et forma | MATRICULARII^ nude pro Monachi. registro super hoc in Miracula S. Vedasti cap. 9. saec. 4. Be- contentis inecclesias nostrse confecto,Matrilogio dictse nobis ned. part. 1. pag. 603 : Comes Atrebaten- realiter tradiderit. Alia ann. 1389. in sis provinciss, nomine Teutboldus, ambie- Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 28 : Et aussi bat Fratribus auferre quamdam culturam ou Matrologe de I'eglise S. Germain cum horto et ecce conglobati palatii Proceres auferunt Matriculariis, quod (1'Auxerrois) sera enregistre le jour du trespassement dudit feu M. Guillaume. collatum est a fidelibus. MATRICULARII NUTRICARII. Vide Nu- Vide supra Martilogium. MATRIMIS, pro Matrimus, qui matrem tricarii. adhuc superstitem. ^ MATRICULATUS, ut Matricularius. habet Sangerm.: Matrimis, [Gloss. Lat. Gall. semblant a Bulla Innocentii VIII. PP. ann. 1484. mere, ou qui survit sa mere.] S. Gerardus in Contin. magni Bull. Rom. pag. 290 : Abb. Silvse Major, in Vita S. Adalardi Non liceat nisi rectori parvss fabricas, procuratoribus capituli, et cleris chori ac cap. 6. n. 27 : Recepto patre fiunt Matrimes recipiunt Matriculatis dictse ecclesias, qui pro nego- viduseorphani, gubernatorem Pithoeum et pupilli. Vide Petrum tiis peragendis possint intrare et exire, ad Collationem Legis Mosaicse tit. 16. etc. * MATRIMONIALE, Matrimonium. MATRICULARII, Diaconissae, Presby- Charta ann. terae^ viduse, quae in matriculam Eccle- Brit. col. 6721178. torn. 1. Probat. Hist. sias relatae, beneflciis et redditibus Ec- fessionum in : Exceptis oblationibus cpnQudragesima, oblationibus clesiasticis alebantur. Isidorus Mercator purifi.cationum, oblationibus Matrimoniain Concilio Laodic. can. 11: Mulieres, lium, oblationibus sponsi et sponsss, etc. quse aptid Greecos Presbyteras appellanf 1. MATRIMONIALIS, Ad matrimotur, apud nos autem viduss, seniores, et pertinens. Tabulss matrimoniales, Matriculariss nominantur, in Ecclesia nium Jul. Firmicum lib. 7. cap. 17. apud conslitui non debere. Flodoardus lib. 1. * 2. MATRIMONIALIS, Histor. Remensis cap. 9 : Deputat et so- matrimonio ortus. Chartul.Ex legitimo molidos 20. ad ejusdem Ecclesias reparatio- nast. pro pago Vindoc. ch. Major, Nosse 121: nem,.... Sanctimonialibus et viduis in debsbitis.... Robertum quemdam et HugoMatricula positis solidos tres. nem fratrem ejus, MATRICULARIA, Officium Matricula- istorum amborum Isembardum quoque non Matrimonialem rii. Vide supra. fratrem, etc. Vide Maritalis. * MATRIGULARES ADVOCATI, Ecclesiae 1. MATRIMONIALITER. Passio S. Eu< scilicet matricis seu cathedralis. Vide lalise Virginis MS.: Hasc ergo virgo l&tisin Advocati pag. 111. col. 1. sima Sanctimonialis puella Deo timorata, 1 MATRIGULUS, Clericus matricis Ec- atque Matrimonialiter edocta, annorum clesise seu Cathedralis. Acta S. Udalrici circiter tredecim, etc. An a matre, vel torn. 2. Julii pag. 104. [* apud Pertz. ut liberi e matrimonio nati educari sopag. 393. lin. 11. cap. 4.] : Ibi mensas tres lent? Vide Dextrum Bivarii pag. 348. omni decore preeparatas invenit, unam 1 2. MATRIMONIALITER CONTRAHERE, cui ille, cum quibus volebat, adsedere In uxorem ducere. Charta Henrici III.

MAT

MAT

MAT

309

Reg. Angl. ann. 1254. apud Rymer. torn. ubi et matrimonii etymon sic proponi- deflnitur ibid. fol. 32 : In fine Missse be1. pag. 520: Etiam super sancta Dei tur : Dicitur autem matrimonium matris nedictionem recipiunt nuptialem, postEvangelia juramus, quod nos cum inclyta munium, id est officium. Et denominalur quam sacerdos susceperit Christi corpus Alienora prsecellentis Regis Castellse et magis a matre quamapatre, quia in prin- et sanguinem, et non ante, ut in MissaliLegionis sorore, Matrimonialiter contra- cipaliori bono matrimonii , scilicet in bus continetur. * MATRIMONIUM, Conjonctio, permishemus, et ex nunc in earn, quantum in prole, magis laborat quam pater : nam nobis est, tanquam in uxorem legitimam proles ante partum est matri onerosa, in tio. Arnauldus in Rosar. MS. lib. 2. cap. consentimus, et hoc etiam per sacramen- partu dolorosa, et post partum laboriosa. 8 : Aqua tamen abluit et dealbat terram, * MATRIMONIUM TALE QUALE. Nos- faciens Matrimonium lincturarum. tum confirmamus. Charta Casimiri Reg. Poloniae ann. 1341. apud Ludewig. torn. tris Tel quel despectum sqnat ; unde * MATRIMONIZARE, Matrimonio junMatrimonium tale quale conjugium im- gere, vel dotem assignare. Charta ann. 5. Reliq. MSS. pag. 502: Cum serenissimus Princeps inclitam Margaretam par et dignitati personse nonconveniens 1356. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 757 : Comitissam Palatinatus Rheni.... dudum significare videtur ; verum hie opposite Pro adjuvando eum ad maritandum seu nomine juramenti tradere promiserit sensu intelligendum opinor : quando- Matrimonizandum tres filias quas habet, Matrimonialiter in uxorem. Matrimonia- quidem materna hsereditate neptem pri- jus et obligationes prs&dictas... donamus liter copulare, pro matrimonio jungere, vare tentat amita, quod ilia non dicebat et remittimus. Vide Matrimoniare. in Statutis MSS. Augerii Episc. Conse- se natam ex matrimonio tali quali dece1. bat ; atque proinde legitimam se esse quse MATRINA. Jo. de Janua : Matrina, ran. seculo 13. aliquem de sacro levat, vel in MATRIMONIARE, Matrimonio j ungere, matris haeredem. Assis. Fales. ann. 1236. Ecclesiam introducit ,fonte Us Maraine. Gal in in Lege Longob. lib. 2. tit. 1. | 8. et Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Pa- Matrina spiritalis de Fonte et Confirmain Edicto Rotharis Regis tit. 89. 1. ris, fol. 20. v. col. 1: Amita petens breve tione, in Synodo Metensi ann. 753. cap. de nova escaeta tanquam propinquior h&- 1. [ 223.] 5. cap. 7. MATRIMONIUM, Uxor. Marcellus Em- res, debebat habere sesinam de hxredilate [**et9.]in Capit. Caroli M. lib.Aimoinum Mater spiritalis, apud pir. cap. 13 : Augustam constat hoc usam sororis suae contra neptem sesitam, pro lib. 3. Hist. c. 6. Messalinam, deinde aliorum Csesarum eo quod neptis non dicebat se natam ex * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Matrimonia hoc dentifricio usa sunt. Sul- Matrimonio tali quali. * A Lat. Matrimonium, nostri Matri- Matrina, marraine, qui lieve I'enfant des pitius Severus lib. 1. Hist.: Ac natures fons. Invenitur eliam pour marratre. suae originisque degeneres, relictis supe- moine, pro vulgar! Mariage, dixerunt. Aliud Provinc. Lat. rioribuSj quorum incolse erant, Matrimo- Lit. remiss, ann. 1408. in Reg. 162. Char- rina, Prov. Matrina. ex Cod. 7657 : Mayniis se mortalibus miscuerunt. Eodem toph. reg. ch. 212 : Frere Guillaume de libi*o: Disciplinseque immemor, Matrimo- S. Benoit religieux du moustier S. Mar- ' 2. MATRINA, Noverca. Jo. de Janua, nia ex viclis assumere occoepit. Ita tial de Limoges,... nez de bons par ens et Matrina , noverca, Italis Matrigna. In Leg. Longobard. lib. 2. tit. 8. 3. ibidem Conjugium eadem notione usur- de loyal et legitime Matrimoine, etc. pat: Cum adversum interdictum Dei ex * MATRIMONIUM contrahere cum ca- [* Luitpr. 32. (5, 3.)] MATRINIA, Eadem notione. Capitualienigenis Conjugia cepisset. Utuntur pite damnato si puella offerret, reum a Suetonius in Caligula cap. 25. Flprus morte liberabat,modo literse remissionis lare Arechis PrincipisBenevent. editum lib. 1. cap. 1. Justinus lio. 3. ubi de a rege concederentur. Lit. remiss, ann. a Camillo Peregrino, cap. 8 : Qui de inLycurgo, et Augustinus Serm. 185. Ita 1382. in Reg. 121. Chartooh. reg. ch. 271: certo matrimonio nascuntur, ex nuverca, Ammianus lib. 17. conjugium usurpat, Hennequin Doutart a este condempne par id est, Matrinia, aut previgna, id est, ubi de terrse motu Nicomediensi: Inte- nos hommes liges jugans en nostre cour filiastra vel cognata, etc. Tabularium rim clamoribus variis excelsa culmina a Peronne... a estre traine et pendu. Pour Casauriense ann. 13. Ludovici Imp. Inresultabant, queritantium Conjugium, lequel jugement enteriner, il a este trayne dict. 11 : Sicut ipse Waldepertus praedicliberosque, et si quid necessitudinis arete et mene en une charette par le pendeur tam curtem cum pertinentiis suis Areldi constringit. Sic idem Scriptor Sacerdo- jusques au gibet et lui fut mis la hart au Matrinise suse. in portionem dedit per ejus tium, pro Sacerdote usurpat ibidem col; et lors vint illeeques Jehennete Mour- morgincaph. Adde Edictum Rotharis Rechon, dite Rebaude, josne fille, nee de la gis tit. 61. | 3. tit. 68. | 1. [* 169. 185.] pag. 98. MATRIMONIORUM COMMUTATIO. Vide ville de Hamaincourt, en suppliant et re- et Legem Longob. lib. 2. tit. 14. 12. querant audit prevost ou son lieutenant Vett. Glossse pag. 331 : Materna, [/.rJTpca. Uxor are. MATRIMONIUM, pro bonis ex succes- que ledit Doutart elle peust avoir a ma- Legendum, Matrina, [/.YjTpia. >)< MATRIS, [Matrix: Matris, marris. sione materna : Matrimoine. Biens ma- riage, ou cas qu'il nous plairoit; parquoy trimoniaux, in Consuetudine Juliodu- il fu ramene et remis es dites prisons.... (Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. E. 36, nensi cap. 25. art. 1. cap. 29. art. 23. Par la teneur de ces lettres remettons, xv. s.)] | MATRISANIMOLA, Papiae, est genus Materna bona, in Legibus Wisigoth. lib. pardonnons et quittons le fait et cas dessus 4. tit. 2. | 5.13. Vetus Oharta apud Will. dit. Ejusdem moris alia exempla ha- herbse sic dicta quod menstrua moveat, quse alio nomine Erpillus dicitur. Hedam in Bernulpho Episcopo Trajec- bentur in Lit. ann. 1376. ex Reg. 109. 1. MATRIX. Gloss. Graec. Lat. : Bpetensi: Cum omni hssreditate patrimonii ch. 49. et276. Reg. 150. ch. 144. rursum et Matrimonii sui, etc. Innocentius III. in aliis ann. 1419. Consule Chasseneuz in g!ov, Matrix. Ita Cod. MS. pro Oratrix. lib. 1. Epistol. pag. 124 : Cum in diversis Consuet. Burg, de Justitiis rubr. 1. | v.[** Ubi Matrix pro Matricula. Vide Glossar. med. Grsecit. in Bps6cov col. Ecclesiis jus obtineat patronatus, in qua- num. 96. et 99. pag. 239. * MATRIMONIUM dirimitur, cum unus 226.] dam Capella sua de Rupetra, quse est in Vaccse Matrices,in Fleta lib. 2. cap. 76. suo proprio Matrimonio constructa,...pro- conjugum inhabilis probatur ad actum posuit Canonicos instituere seculares. matrimonii. Lit. ann. 1373. in Reg. 105. | 10. Oves, Bidentes Matrices, cap. 79. |4. Chartoph. reg. ch. 173: Et il soit adyenu, 8. 12. cap. 80. | 2. Usos hac voce eadem notione Suetonium, MATRIX ECCLESIA. Vide Ecclesia. Valerium Maximum, et Senecam, qui- depuis que ladite maison fu ainsi redifiee 2. MATRIX, Alveus. Charta ann. 1394. dam contendunt, tametsi secusyideatur par ledit Thevenin, que separation ait Casaubono ad Suetonium, [qui eos ex este faite par la court de I'Eglise de lui et in Reg. 149. Ghartoph. reg. ch. 78: Qui cprrupta codicum lectione deceptos exis- de ladite Gillon sa famme, pour ce que (reccusj est qusedam modica pars dicti timat. Vide Christoph. Colerum Parerg. trouve fu que icelle n'estoit pas abile d'a- fluminis Eraudi, alibi extra principalem cap. 6. Le Roman de Vacce MS. : voir compaignie d'omme, par la faulte Matricem fluminis ejusdem. Vide supra Mater 3. d'elle, etc. Anjou out et le Maingne de son droit patremoingne, MATROCES, [Lacus, stagna, ubi aqua * MATRIMONIALTS BENEDICTIO , quia Normanz et Engleiz out de son droit Matremoingne.J sacramentalis est, iterari non debet, in pro conficiendo sale reservatur. Charta | MATRIMONIUM OONTRADIGTUM, InStat. MSS. S. Flori fol. 5. Cujus decisio- Caroli Simplicis Regis Franc, ann. 898.] terdictum, vetitum. Oharta ann. 1212. nis ratio subjicitur ibid. fol. 32. v: Quia torn. 13. Spicil. Acher. pag. 265 : [Cum torn. 2. Hist. Eccles. Meldens. pag. 102 : caro semel benedicta trahit ad se non be- illorum salinas, et Matroces, et corzoriis, Abbas Resbacensis... exercebit jurisdictio- nedictam ; cum per carnalem conjunctio- vel adjacentiis eorum. Charta Petri Conem, quatuor exceptis, videlicet crimine nem effecti fuerint uaa caro... Sacerdos mit. Biterr. ann. 1054. Append. Marcse hsereseos, sacrilegio, contradiclo Matrimo- vero, qui contrarium fecerit, ab officio Ilisp. col. 1100 : Donamus nos... piscatonio, et posnitentiis quse, ad Episcopum beneficioque est suspensus et de jure ad ria fluminis et mari, seu rivis atque salisedem Apostolicam mittendus. Theologis nis, cum cortoriis et Matrocibus et planipertinent. Vide Contradicere. 1 MATRIMONIUM PR.ESUMPTUM, Voca- baud sane probabitur quod legitur in tiis, etc. Vide Matres.] tur quandocognoscit quis carnaliter spon- iisdem Stat. : Quia non per hoc sacra* MATROCIUS, f. pro Matracius, a Galsam, cum qua sponsalia fecerat de futuro, mentum (matrimonii) confertur gratia, lico Matras, Telum vel missile. Lit. rein Statutis Eccles. Cadurc. et aliarum sed per alia sacramenta. Tempus vero, miss, ann. 1455. in Reg. 189. Chartoph. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 719. quo concedenda est benedictio nuptialis reg. ch. 28 : Tetendit balistam quam ha-

310

MAT

MAT

MAT

Vita S. Stephani Sabaitse torn. 3. Julii | 88 : Prseter psiathium, id est, Mattam, pag. 572 : Audivi et alium quemdam reli- in loco cellules ad dormiendum nihil aliud Iigiosd2 vitse monachum , eumdemque omnino substernet. Regula S. Benedict! Christi Dei nostri resurrectionis presby- cap. 55 : Stramenta autem lectorum sufterum ac Matronicarium, genere Alexan- ficiant, Matta, sagum, laena et capitale. drinum. Adde Regulam Magistri cap. 81. Joan1" MATRUELIS, Ex matris fratre natus, nes Mon. Cluniac. in Vita S. Odonis in leg. 1. Dig. ad leg. Pomp, de paricid. Abbat. Cluniac. lib. 2 : Qui super nudam (48, 9.) Aurel. Victor, de Orig. Rom. cap. humum, Malta solum, et quibus indueba13 : Turnus Matruelis Amatse. Gloss. Lat. tur vestibus contentus erat. Petrus CluGall. Sangerm. : Matruelis , marratre , niac. lib. 1. Ep. 20 : Mattas, antiquum Malistrue et hoc Matruele, pertinens ad Monachorum opus compone, super quas marteram(\. materteram) Matrueles, filz aut semper, aut ssepe dormias.[Vita S. Moou filles de marratre. negundis monialis ssec. 1. Bened. pag. 203: ] MATSELDE, Prsestatio ad bellorum Nullum habens stratum feni, palseque exbensas. Vide in Hostis. mollimen, nisi tantum illud, quod intextis f l . MATTA, Mensura annonae, quae junci virgulis fieri solet, quas vulgo Matpretii loco molitoribus exhibetur, Gall. tas vacant...hoc omnis lectuli commoditas.] Mouture. [** Eadem quae German, hodie Adde S. Hieron. in S. Hilarione, GregoMetze. Vide Haltaus. Glossar. Germ, rium Turonens. de Vitis Patrum cap. voce Matte, col. 1332.] Charta Alberti Ar- 11. etc. [** Vide Glossar. med. Grsecit. chiep. Magdeburg, ann. 1219. apud Lu- vocibus XapaSptov et iaO(ov, COl. 1731. dewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 21 : Illi et 1783.] finem imponere volumus qusestioni quam In mattis orationes fundebant. Eulosuper mensura molendinaris pretii quae gius lib. 3. Memorialis SS. cap. 10:Adeo Malta vocatur, burgenses nostri de Hallis ut subtus Matta, in qua ilia prostrato coradversus Ecclesiam Novi-operis hactenus pore exorabat, humectum lacrymts pavihabuerunt. Vide Molta 2. mentum ostenderetur. Gregorius Mag. ] 2. MATTA, Rusticis Dumbensibus, lib. 2. Dialog, cap. 11 : Priecepit vir Dei est congeries cannabis quse in aqua ad statim eum in cella sua in psiathio, quo macerandum ponitur, Gall. Matte de orare consueverat, projici. In mattis collationes habebantur. Pechanvre. 1 3. MATTA, Lapis Sepulcralis, Gall. trus Clun. lib. 2. Epist. 1:Ipse ei (Episc.) Tombe, Gall. Christ, torn. 3. col. 756 : in Matta monachica, quse sedi illi contiInferior Matrona suo sit, Prisce, marito, Bertoldus de Spreng Marhensis quiescit gua erat, assedit: collatio non de imis, Non aliter fuerint femina virque pares. in capitulo sub Malta. Vide Mature. sed de supernis habita est. Vide Dionysium Salvaingum in Ibin. 4. MATTA, Storea, teges. Vetus interMattee etiam morituris substerni solepres Juvenalis Sat. 6 : Teges, ut Matta, bant. Csesarius Heisterbach. lib. 7. cap. pag. 71. [et infra Matroneum.] MATBONARI. Archithrenius lib. 8. supellex cubilis obscssni. Gloss. Graec. 52 : Prseparate aquam calidam, unde laLat. : ^saOoi;, Teges, tegestratoria, Matta. vari debeam, et post paululum sternite cap. 6 : Ita Codex MS. sed vocem tegestratoria Mattam. Adde lib. 11. cap. 9. 16. 17. 19. Prominet in specie Majestas, sobrius oris dividendam puto in teges, stratoria, vel 25.26. et Vitam S. Hildegundis n. 34. Matronatur honor. storea ; perperam terratoria, in Editis. Mattarum monachicarum passim alibi MATRONA, pro Matrix. Matth. Paris Papias : Matta, tapetum. Idem : Matta, occurrit mentio, apud Lanfrancum in ann. 1248 : Cathedralis Ecclesia B. Petri vulgo cella dicitur Gregorio in Dialogo ; Statutis Ordinis S. Bened. cap. 10. Pein Colonia, quse est omnium Ecclesiarum, inde mattula, pro culcitra. Nostris^ Nat- trum Blesensem Epist. 90. in libro quae sunt in Alemannia, quasi Mater et tes. [Inquisitio, de Vita D. Caroli apud Usuum Ordinis Cisterciensis cap. 94. in Matrona, usque ad muros incendio est Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 45 : Chronico Windesemiensi lib. 2. cap. 23. consumpta. Item quod nee supra culcitram plumeam 65. etc. Vide csetera in Psiatium. jacebat nequejacuit postquam captus fuit, | MATRONA, Patrona. Vita B. ColumSSP* Substernebantur et mortals in bse Reatinse torn. 5 Maii pag. 360* : Imi- ut prsefertur, sed super quemdam parvum solemnitate exequiarum. Statutamoniatata pariter est Senensem ittam eximiam lectum de Matta, Matteras Gallice, aliquo- lium S. Salvatoris Massil. ann. 1400 : virginem Catharinam, alumnam ejus et ciens super stramina, cum solo cooperto- Mandamus ut subtus cadaver monialis Malronam. rio et lintheaminibus. Et infra : Per to- defunctseponatur mantellus honestuspentum tempus quo ftiit cum dicto D. Carolo, naforratus, coopertorium bonum et sufftMATRONARE. Vide Matrona. MATRONATUS, Matronalis habitus. ipse D. Carolus jacuit super straminibus, ciens , ac Matalitium cum traversalio Apul. Metamorph. lib. 4 : Unicam virgi- superpositis quadam sargia seu Matta et seu pulvinari. Vide Matalacium. nem filio liberali, et, ut Matronatus ejus lintheamine , absque culcitra plumea. MATTARII, appellati Manichsei, quod indicabat, summatem ejus regionis,,.. Adde Histor. Paris, ejusdem Lobinelli super arundines et mattas accumberent, mosrentem, et crines cum veste sua lace- torn. 5. pag. 730.] Vox veteribus nota. ut auctor est Augustinus lib. 5. contra rantem advehebant. Alii conditionem Ovidius lib. 6. Fastor. vers. 679 : Faustum cap. 5. et ex eo forte Eckbermatronse interpretantur. tus Schonaugiensis Serm. 1. adversus In plaustro scirpea Matta fuit. MATRONEUM. Anastasius in SymmaCatharos. Cho PP. : Apud B. Apostolum Paulum... MATTA MONAGHICA, apud Petrum CluMATTULA, Culcitra, Papise, vel minor cameram fecit et Matroneum. Idem in niac. lib. 2. Epist. 1. quse Monachorum matta. Alibi: Matura, Culcitra. HariulGregorio IV : Presbyterium amplum ope- propria habita est, quod et eas ipsimet fus lib. 4. Chron. Centul. cap. 26 : Lecrosi opens funditus construxit, cui ex texerent, in iis cubarent, orationes fun- tuli pompa, congesta vili Matula, procul Septentrionali plaga lapidibus circa sep- derent, collationes haberent, extremum aberat. Occurrit apud Hug. a S. Viet, tum Matroneum adposuit. [Hinc emen- denique spiritum exhalarent. lib. 2. de CJaustro animse in Prologo, in Mattas autem texuisse et confecisse in Vita S.SulpitiiPii Episc. Bituric. n.14. dandus idem Anastasius in Leone III: Matronam vero ipsius Lateranensis Pa- Monachos, docet in primis Regula S. in Vita S. Berlendis Virg. cap. 2. num. 9. in triarchii quse. extenditur a campo et ultra Pachomii, | 5 : Funiculos in Mattarum Miracul. S. Richarii Jib. 1. cap. 6. imagines Apostolorum, etc. Ubi leg. Ma- slramina manu celeri prseparabit. Et Hinc nostrum Matelas vel Materas, pro troneum.] Eadem Ecclesiae pars videtur, 26 : Si Mattas operabuntur, interrogabit culcitra. MATTABA3, Species panni aurei. Comquse pars matronarum dicitur in ordine minister ad vesperum prsepositos domoRomano, pars mulierum, pars femina- rum singularum, quibus juncorum singu- putum Stephani de la Fontaine Argenlis domwus necessarium sit; et sic infun- tarii Regis ann. 1351 : Pour 50. pieces de rum, ibidem et apud eumdem Anastas. pag. 61. 118. 155. in qua scilicet det juncos, et mane per ordinem unicui- drap d'or Mattabas et Marramas achetees consistebant matronse et mulieres. que tribuet, etc. Adde f 12. 24. 27. de luy pour les garnisons de I'argenterie, 17. escus la piece. Vide notas nostras ad Alexiadem pag. 124. 125. 420. 421. In mattis dormiebant Monachi. Conf MATTAFANUS. Vide Matare. T MATRONICARIUS , Cui matronarum sultationes Zachsei lib. 3. cap. 3. de Mo| MATTANA, Fatuitas, insulsitas, ab viduarum, quas ad Ecclesise ministerium nachis : Juncia perinde lectulis strata, Ital. Matto, fatuus, ineptus. Anonymus erant adlectse, vel quse Ecclesiae stipen- parvisque velaminibus permissum somno apud Murator. torn. 8. col. 109 : diis alebantur, cura demandata erat. corpus obtegitur. Regula S. Pachomii MCGLXXXVIII. fuit D. Joannes de Caode-

bebat et cum Matrocio dedit super capud dicli hominis. Vide supra Matarus. MATRONA , Uxor. Glossse antiquse MSS. : Uxor, Malrona, conjux. Idatius in Fastis de Gynegip Consule : Cum magno fletu totius populi civitatis deductum est corpus ejus ad Apostolos 14. Kal. April, et post annum transtulit eum Matrona ejus Achantia ad Hispanias pedestre. Julius Africanus lib. 9. Histor. Apqst. pag. 115: Treptia, quse erat uxor Regis, et Mygdonia Charisii Matrona, etc. Historia S. Appollinaris Mart. : Matrona vero cujusdam Tribuni militum nomine Thecla, etc. Messianus in Vita S. Csesarii Arelat. : Illustrissima feminarum Agressia Matrona ejusdem viri, (Liberii Patricii.) Charta ann. 579. ex Tabulario S. Benigni Divion. : Godinus et Matrona sua Lantrudis. Alia ann. 632 : Ego illustris vir Ermenbertus, ejusque Matrona Ermenoara, etc. Exstant apud Perardum in Burgundicis pag. 5. 7. Tabular. S. Vitoni Virdun. pag. 1: Illuster vir Pipinus ejusque illustra Matrona Pleetudris. [Charta Theoderici Regis ann. 677. torn. 3. Gall. Christ, inter Instr. col. 28 : Per consensum vel voluntatem illustris viri Amalfridi, vel Matronse ipsius Childebertanse seu et filise eorum Aurianse Abbatissss, etc.] Adde Gennadium de Ecclesiast. dogmat. cap. 72. Usus est etiam. Martialis lib. 8. Epigram. 12 :

MAT
vacca de Padua Potestas Vicentise, qui erat de testa, et quadam die Mattana cepit ipsum, quod volebat facere pulsari campanam ad martellum, etc. Gallidiceremus, et un jour il eut la sotise de, etc. Vide Matins 2. * Acad. Cruscanis : Spezie di maninconia, nata da rincrescimento, e da non aapere, che si fare. Vide supra Matare. * MATTARE. [Mattas fabricare.DiEF.] 1 MATTARII. Vide in Malta 4, I. MATTEA. Fragm. Petronii: Hanc humanitatem insecutse sunt Maltese, singuise enirn altiles pro turdis circulates, sunt, et ova, anserina pileata. Et infra : Sumptis igitur Matheis, respiciens ad familiam Trimalcio : Quid vos , inquit, adhuc non ccenastis? [Tertullianus de Testira. animse cap. 4 : Vocas porro securos, si quando extra portam cum obsoniis et Matters tibi potius parentans ad busta recedis. Est autem Athenseo Mattea, Gibus delicatus et pretiosus, Gr. IxaTTiir). Suetonius Macteas dixit in Calig. cap. 38. Vide ibi Casaubon. et Torrentium.] * 2. MATTEA, ut Malta 4. Storeae seu tegetis vel culcitas minoris species. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 142: Post equites armatos lorace, cossialis, gamberiis, scuto et elmo, brachialiis, cirothechis et Matteis in capite eorum. MATTIARII, in Notitia Imperil, sub dispositione Magistri militum praesentalis, jungunturque cum Lanciariis vel Lanceariis: ut et apud Zosimum lib. 3. Ammianum lib. 21. et Senatorem in Hist, tripartita lib. 6. cap. 37. Ita dictos putant a quodam teli genere quod Mattium, seu Matiiobarbulum vocabant, a quo Mattiobarbuli, appellati milites quidam apud Vegetium lib. Leap.17.[Vide Matiobarbuli.l SB- Nomen est unius ex legionibus sex Palatinis, quse sic appellata est, ut recte scribit Carolus de Aquino in Lex. milit. a Mattio Cattorum oppido, cujus meminit Tacitus lib. 1. T MATTIBALUM, Genus missilis. Vide Martiobarbuli. 5 MATTICI. Vide Matricus. * MATTINATA. Vide supra Matinata. MATTIO, Latomus. Vide Macio. 1 MATTIOBARBULUS, MATTIUM. Vide Matliarii. 1 MATTO, MATO, Later, Gall. Brique. De elevatione corporis S. Secundi torn. 3. Martii pag. 808: Et tune audivit laterem seuMattonem a muro cadere. Statuta Astens. Gollat. 7. cap. 6. fol. 24. recto : Juro dare vel dari facere pro Communi illis fornasariis de Ast. qui hoc anno coquere voluerint et habere fornacem, modules Communis tarn ad cupos quam ad Matones faciendos. 3|c [ Item solvimus magistro Nicolao fornaciario pro 150. Mattonibus pro gradibus supradicti chori. (Libri censuales S. Petri, an. 1464.) Paulino de Binasco et sociis muratoribus pro Matonibus et sepultnra felicis recordationis Calisti pape III. (Arch. Vatic. Mandat. Gamer. 1458. f. 1.)] * MATTOLECTUM, Male partum, quod per vim et contra jus tollitur, Ital. Maltollo. Vita Innoc. III. PP. apud Murator. torn. 3. Script. Ital. col. 489 : Jurarunt stare mandatis domni papse super facto Vetrallss, stratse securitate, Mattolectis, etc. Vide supra Maletollettum. * MATTONATURA, [Ital. Mattonamento, Gallice Carrelage: Magistro Maufredino Lombardo pro Matlonatura

MAT
solarii. (Mandam. Gamer. Apostol. 1460. f. 19. Arch. Vatic.)] * MATUALIS, MAT-VALLIS. Vide supra Madualis. T MATTONUS, ut Matto. Vide Matonus. T MATTS, vox Anglica, quse idem quod Matta, storea, teges, sonat, a Saxon. M e a t t e . Computus ann. 1425. apud Kennett. Antiquit. Ambrpsden. pag. 574 : Et in v. scotellis minoris sortis emptis ibidem pro cseteris offtciis ix. den. et in iv. Malts ibidem hoc anno xm. den. Vide Matta 4. 1 MATTULA, diminut. a Matta, storea. Vide in hac voce. 1. MATTUS, Tristis, in Vett. Glossis a Turnebo laudatis. Fragmentum Petronii : Staminatas duxi, t plane Matus sum. Ubi quidam matus idem putant, quod ad angustias redactus, nostris Mate. Vide in Matare, et Salmasium ad Hist. Aug. pag. 461. [Le Roman de la Rose MS. :

MAT

311

Plinii disciplinam, Maturitatemque vestigiis praesumptuosis insequuturus. Hinc Personnes sages et plains de grant science et Meurte, in Stat ann. 1356. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 141. art. 46. Dicitur etiam de fructibus maturis, pro Maturite, in Lit. remiss, ann. 1369. ex Reg. 99. (Jhartpph. reg. ch. 279: Les fruiz d'icelles vignes venuz a Meurte et presque en estat de cueillete. *3. MATURITAS, Modestia, gravitas. Stat. MSS.eccl. Lugdun. cap. De Maturitate incedendi per chorum.: Quicumque debet per chorum mature incedere, humiliter et honeste, dum facit officium suum. | MATURNA, pro Matrona, Gall, la Marne. Charta Johannis Reg. Franc, apud Rymer. torn. 6. pag. 422: Datum Germaniaci supra Maturnam, anno 1363. Vide Materna. MATUS. Vide Mattus 1. * MATUTINALE, Liber, in quo officium ecclesiasticum matutinum continetur, nostris Matines; quo prsesertim Honteux et Mat, si me repens.] significatur offlcium B. M. V. vel libel2. MATTUS, Stultus, ex Italico, Matto, lus sacrarum precum. Charta ann. 1214. in Vita B. JSgidii Minoritse num. 4. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. [torn. 3. Aprilis pag. 221 : Multi vero 33vi col. 519: Et dicit, quod dictse. eccleanliphonarium unum de deridebant eum dicentes, Maltus. Vide sise dedil Mattana.'] die et alium de nocte, et unum psalte1 3. MATTUS, Vestis grossioris genus, rium, et unum Matutinale. Arest. parqua loco cucullse utebantur Casinenses. lam. Paris, ann. 1338. in Reg. 71. Theodemari Usus Oasin. in Epist. ad Chartoph. reg. ch. 296: In signum huCarol urn M. : Seniores tamen nostri, et jusmodi liberationis, investitures, possesprseteriti Abbates instituerunt fratribus sionis dicto Girardo tradidit dictus Penostris propter diversos labores, tres tuni- Irus Hermerii commissarius quemdam cas habere, duas grossiores in hyeme, librum, vocalum Matines. Lit. remiss, unam subtiliorem in sestate ; similiter et ann. 1392. in Reg. 142. ch. 266 : Unes in loco cucullarum duos, quos nos dici- heures ou Matines de Nostre Dame. Alias mus Mattos, qui ex grossiori sago fiunt, ann. 1404. in Reg. 158. ch. 426 : Comme et unum in sestate subtilius operimen- le suppliant.... eust prins furtivement en tum. I'ostel Noel Gilles audit lieu de Montfort MATULATA, pro Matula. Gloss. Grsec. unes heures ou Matines, qui valoient enLat.: Matulala, apiitaiva. Esedem : Ma- viron vint huit solz. La femme du suptellata, aTajxvt'ov. fSupplem. Antiquarii : pliant a tenu escoles de filles pour aprenMatulata, apcotatva, Aratena, vas aqua- dre leurs Matines, in aliis Lit. ann. rium. J 1477. ex Reg. 206. ch. 1154. Vide in Ma^ MATUNUS, Monetse genus. Hultzin- tutini. gus in Histor. Monast. Hilgertal. pag. 1 MATUTINALE ALTABE, Dicitur illud 358: Qusedam grangia sua per Anglicos minus altare in quo Missa Matutinalis talliata fuit ad octingentos Matunos tern- celebratur in Eccles. Cathedralibus. Orpore capituli generalis. dinarium Canonic. S. Laudi Rotomag. MATURA. Vide Matta 4. ad calcem Johann. Abrinc. pag. 267 : MATURALITER, Mature, Gall. De Diaconus incensum ponat in turibulo, et bonne heure. Charta Henr. reg. Angl. cum processione sua altare majus et Maann. 1457. in Chron. Joan. Whetham. tutinale incenset. Adde pag. 275. T MATUTINALE DONUM. Vide Morganeedit. Hearn. pag. 421 : Ipsi eciam Maturaliter communicaverunt et diligenter giba. exquisiverunt mociones et vias, etc. Matu1 MATUTINALE OPFIGIUM, Laudes, ut rement, eodem sensu, in Libello regi jam diximus. Vita S. Joannis Abb. oblato ann. 1561. torn. 1. Comment. Con- Gorz. saec. 4. Bened. pag. 392: Audires ilium in illo, quod mos habet monaslicus, dseor. pag. 31. ult. edit. 1. MATURITAS. Amalarius de Ordine inter nocturnum et Matutinale officium Antiphonarii cap. 69 : Populus enim in- inlervallo, etc. Adde Amalarium in Antivitatur ad vigilias et hora noctis, de qua phonar. cap. 4. Vide Matutini. dicebat David Propheta : Prseveni in Ma1 MATUTINALIS LIBER. Vide Matuluritate et clamavi. Ubi maturitas acci- tini. pitur pro media nocte, ut ex S. AugusMATUTINARIUS. Regula Monachorum tino explicat idem Amalarius. Atque ita S. Caasarii, seu S. Tetradii, 21: Post ea vox accipi debet apud Eckeardum hoc dicant Matutinos directaneum : ExalJuniorem de Casibus S. Galli cap. 1: tabo te, Deus meus et Rex meus. Deinde Progreditur interea prseventor Malurita- in ordine totus Matutinarius in Antiphotis ad sepulcra cimilerii oraturus. Cap. nas. Regula S. Aureliani pag. 67 : Et sic 3: Quadam nocte in Ecclesia prseveniens impletis tribus Missis, (id est offlciis) in Maturitate. Ibid. : Quern invenit sur- dicite Matutinarios Canonicos, id est, gentem, ut et ipse prseveniret in Maturi- Canticum in Antiphona, deinde directatate. Vocis vim exponit Iso de Othmaro neum, Judica me, Deus, etc. [Vide Matulib. 1. cap. 7: Cum nocturnss celebratio- tini.] nis vigilias consurgendo prssveniret. Ubi MATUTINARII, in Ecclesia Carnotensi perperam Goldastus maturitatem, matu- videntur appellati, qui Matutinis interetinitatem et auroram interpretatur. rant, quibusque ex eo certa distributio 2. MATURITAS, Judicium, mens, assignata erat, in Tabul. ejusdem EcGall. Bon sens. Sidon. Apollin. Epist. 1. cles. Ch. 175. 278. 279. 307. * Haec minus accurate ; capellani lib. 1 : C. Symmachi rotunditatem, C.

312

MAT

MAU

MAU
cloche de Mobeuge. Perperam Moberge torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 338. art. 17. Forte a voce Malbergium sic appellata, quod convocandis civibus inserviret. Vide ibi. MAVEGHARIUS. Charta Muncimiri Regis Cliroatise ann. 892. subscribitur cum aliis, a Prusna Mavechario lup. et Zelli Drago Maccechario Comitissse, apud Joan. Lucium lib. 2. de Regno Dalm. cap. 2. adeo ut in alterutro mendum subsit, tametsi Maccecarius utrobique legendum censeam, ut haec dignitas eadem fuerit quae Magni Cod apud nos. Idem porro Lucius eodem lib. cap. 15. Mavevarius legisse videtur. Vide Machecarii. * MAUGNIMITAS, [ Maugnimitas, hardemens. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. s.Yl * MAUGNOPERE, [ Maugnopere, soigneuement. (Lex. Lat. Gal.Bibl.Ebroic. n. 23. XIII. s.)] * MAUGRA SACRAMENTA. Libert, yillae de Andeloto ann. 1269. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 126. art. 7: Si Maugra sacramenta facto, fuerint, et postea composuerint, uterque reddet quindecim solidos. Quae emendenda proponit doctus Editor ex aliis Lit. ann. 1198. ibid. pag. 408. art. 3 : Vadia duelli in manu prioris dabuntur, et tenebit illud (ilia) usque ad Majora sacramenta. Magnum.vero sacramentum dicitur illud, quod fit ad sancta Evangelia. Vide in Juramentum pag. 939. col. 1. * MAVISCUS, Malvicius, avis genus, Gall. Mauvis. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Maviscus, Gallice Mavis. Lit. remiss, ann. 1367. in Reg. 99. Chartoph. reg. ch. 207: Cum Warinus de Grebovalle armiger duos Maviscos, aves videlicet vocatas Gallice Mauvis, pro suo solacio ad instruendum garrulare vel loqui, ut faciunt aves hujusmodi, Petro Heuvin pictaciario vel saveterio, in talibus, una cum quadam ejus filia experte, qui se oneravit super hoc, tradidisset, etc. Chron. Angl. Th. Otterbourne edit. Hearn. pag. 261: Anno gratise 1408... fuit. hiems gravissima,... sic quod pene cunctss volucres de genere Maviscorum vel merularum fame frigoreque defecervnt. * MAULA,f. proMawra, Frenum, Gall. Mors. Charta ann. 1321. in Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 303 : Marescallus et sui heredes habere consueverunt fimum omnium stabulorum prioratus prsedicti (de Paredo) sellas, bastum, Maulam, bentum dicti prioris veteres, etc. Vide supra Bera 1. * MAVONES, inter superstitiones paganicas recensetur apud D. Le Beuf torn. 1. Collect, var. script, pag. 304 : Aviculas cantantes vel sternutationes ridiculosas et signos observant et Mavones, quasi messes et vindemia portare possint. 1 MAYORS, MAVORTE. Vide Mafors. 1 MAVORTINI, id est, Excussio equitis de equo. Papias. Corrupte omnino pro Marchfalli, quod vide. MAUPTES. Acta S. Pherbuthae torn. 3. Apr. pag. 22. col. 1 : Exiit igitur imperatoris jussu Mauptes, cujus nominis interpretatio est, Pontifex magorum, etc. | MAURA, Sic catenam quamdam, quae nocentibus puniendis erat destinata, vocabant Lemovicenses. Vita S. Leonardi 6. Novembr. apud Surium pag. 167. n. 9: Lemovicensium Vicecomes quidam, ob deterrendos homines a maleficiis, immanissimam jusserat parari catenam, eamque ad cippum alligari, qui erat in

quippe designantur, qui ratiqne benefl- lum de consuetudine his, qui venerint ciorum suorum non matutinis modo, propter solem in sestate. !! " Matinel, eadem acceptione, in Lit. sed et aliis omnibus diurnis offlciis interesse eaque exequi tenebantur, in remiss, ann. 1369. ex Reg. 100. Charquibus vices canonicorum agebant, unde toph. reg. ch. 322 : Le suppliant avoit ipsorum vicarii interdum dicuntur.Gall. fait son labour ou mestier de foulon et Matiniers. Haud scio an ab Horariis dis- mengoit Matinel, c'est assavoir un pou de tinguendi sint Matutinarii, nisi forsan pain qu'il trenchoit. quod aliqui ex illis potissinium matutiMATUTINI , Vigiliae nocturnae, Ainis erant addicti. Lib. jurament. eccl. moino. Concilium Tur. II. can. 18: In Carnot. MS. anil. 400 : Pro officio divinp diebus festis ad Matutinum sex antiphonas sunt ibi instituti viginti quatuor Matuti- binis psalmis explicentur. Infra : Cur ad narii pro /ions nocturnis, et alii sunt ins- Matutinum non itemque vel duodecim tituti pro horis diurnis. Vidi supra Hora- explicentur ? Zachaeus lib. 3. Consult, rius 2. Necrol. vet. ejusd. eccl. : iiij. cap.3. de Monachis : Nunquam prseterea non. Mart. Obiit Petrus de Minciaco dia- diei falluntur adventu, sed strenuos semconus et archidiaconus Blesensis, qui de- per fallentis auroras tempus exsuscitat, dit ecclesias xij. lib. annui reditus super atque offerendas Deo Laudes devotio Madomos suas in vico Vassellorum, pro quo- tutina compellit. [Chr. Novaliciense apud dam Matutinario perpetuo. In recentiori Muratpr. torn. 2. part. 2. col. 744 : ManNecrol. de epdem legitur : Pro suo Ma- sionarius illius ecclesiae.... cum surrexistulinarum vicario perpetuo, ex ejus Tes- set, ut sonaret Matutinum, ilium cereum tamento ann. 1297. et ex Computo ann. minimereperit.] Vide Honorium Augus1318. Idem Necrol. vet.: Pridie Cal. Maii tod. lib. 2. cap. 28. et Baron, ann. 57. (ann. 1302.) Obiit J. de Albiniaco presby- num. 161. ter, subdecanus hujus ecclesias, qui dedit SSS" Ambiguse significationis esseMadomum suam,sitam in claustro retro Elee- tutinum seu Matutinos post Mabillomosynam, ita ut de pensione praedictas nium hie observare juvat. Apud plerosdomus solvantur xiv. librse cuidam Malu- que veterum, cum eq nomine in plurali tinario presbytero instituendo, qui conti- numero utuntur, illam ecclesiastic! nue surgat ad Matutinas. Aliud recens : offlcii partem signiflcat, quam Laudes x. Cal. Maii Obiit Philippus de Cornillon appellamus. Ita SS. Benedictus, Aure.... qui dedit.... xij. lib. pro unius Matuti- lianus, et Isidorus in Regulis suis Manarii perpetui institutions. Charta Garoli tutinorum vocem usurpant.Cassiano pro V. ann. 1367. ex Tabul. Carnot. : Opta- Laudibus itidem usurpatur, et lib. 1. mus quod duodecim dictse ecclesiae capel- Institut. cap. 4. in singulari pro officio lani in collegia horariorum et Matutina- Primae. Alii vero hac voce significant riorum ipsius ecclesise ex nunc per deca- npcturnas preces, quae duplicis generis num et capitulum ejusdem ecclesise. electi, distinguntur : alise Vigilias in solemnioetc. Qui iis prseerat in ecclesia Pari- ribus festis usitatae, sic dictse, quod ab siensi vel qui reditus pro matutinis assi- ineunte, aut certe a media nocte circignatqs colligebat, distribuebatve, Matu- ter initium ducerent : alias Matutinas in tinarius nuncupatur in Gomput. ejusd. profestis et Dominicis, quibus tardius eccl. ann. circ. 1381. ex Bibl. S. Germ. nocturnse precis persolvebantur. Hoc Prat. : A Matutinario super redditibus postremo significatu Matutinum sumidatis per eurn apud Vernotum, x. lib. tur in Concil. Turon. laudato, atque in Charta ann. 1312. ex Tabul. capit. Car- Venetensi ann. 465. can. 14 : Ut clerici not. : Pierre de Rochefort chantre de qui in civitate fuerint, Matutinis hymnis Chartres et arcediacre de Langres a don- intersint. In duplici notione Gregorius ne.... a I'eglise de Chartres cent souls et Turon. Matutinas non rarp appellat : un mui de ble de rente perpetuel aus us pro Laudibus in lib. 1. de Mirac. S. Marde un Matinier perpetuel en I'eglise de tini cap. 33 : Mane autem facto, signo ad Chartres. Charta vero cqncessionis ejus- Matutinas commoto, reversi sumus dordem Petri de Rupeforti ex eod. Tabul. mitum; pro Vigiliis in lib. de Vitis Pahabet : Ad usus matutinarum. Lit. re- trum cap. 8: Quodam autem mane cum miss, ann. 1463. in Reg. 199. Chartoph. surrexisset ad Matutinas S. Nicetius, exreg. ch. 550 : Ouquel cloistre (de I'eglise spectatis duabus antiphonis ingrsssus est de. Chartres) avoit en la maison des Ma- in sacrarium; ubi dum resideret, Diatiniers plusieurs des chantres de ladite conus responsorium Psalmum canere eglise, lesquelx chantoient, jouoient et se cospit. esbatoient a plusieurs instrumens. Nunc MATUTINARIUS cursus B. Marias. Hugo Matiniers vel Heuriers vocant cantores Flaviniac. ann. 961. pag. 135: Qui tune forte solo prostratus Matutinarium beatss quoscumque mercenarios. | MATUTINATUS, Factus mane. Gasp. Virginis decantabat cursum. Unde liBarthii Gloss, apud Ludewig. torn. 3. quet officium B. V. in Ecclesia perantiReliq. MSS. pag. 160. ex Baldrici Hist. quum. Falsest.: Antequam Matutinalus lucifer MATUTINALIS LIBER, in quo officium Ecclesiasticum matutinum continetur, exalbesceret. Le Roman de Vacce MS. : in Charta Antibarensis Episcopi, apud Au Matinet, ains 1'ajornant Joan. Lucium lib. 2. de Regno Dalmat. Encore alloient sommeillant. cap. 14. et in Chronico Montis-Sereni " Nostris alias Matinier, matutinus, ann. 1137. Vide Matutinale. 1 MATZUCA, Clava, Italis Mazza. Cuvulgo Matinal. Lit. remiss, ann. 1475. in Reg. 195. Chartpph. reg. ch. 1512: Icel- ropal. de Offic. OP. in Hierolex. Macri: lui Gendarme dist a Jehan Delpiat telles Loco sceptri fert earn, quam vulgus vocat paroles ou semblables: Soyes Matynier Matzucam. Vide Maxuca. * MAUBEUGE, Campanaa nomen apud demain. MATUTINELLUM, Jentaculum, cibus, Abbatisvillam. Stat. pannif. in Lib. .rub. qui mane sumitur. Custumarium Prio- fol. mag. domus publ. Abbavil. art. 31 : ratus de Lewes fol. 18: Lancetss falca- Est ordene que ouvriers et manouvriers bunt pratum domini cum corredio tali: de bras de quelconques mestier que il Ad Matutinellum pane ordeo et caseo; ad soient, soient ales a I'oeuvre a I'eure de nonam potagio et duplici companagio ; Maubeuge du matin, etc. Art. 17. Tous ad vesperam unum panem curise, et fasel- manouvriers retourne a son service aux lum herbse. Et fol. 32 : Dabit Matutinel- heures qui sont ordenees au son de la

MAU
media turri, hand procul ab ecclesia B. Martialis exstructa. Prominebat autem e turri catena, et qui ea ad collum vinciebantur, sub dio stabant: et sestate quidem expositi erant solis ardoribus, hyeme autem nivibus et frigori: et utroque tempore jaluviis, ventis et imbribus, aliisque cxli injuriis, ita ut non unam, sed mille mortes perferre viderentur. Earn catenam, Mauram appellabant... Surge incolumis, et hanc Mauram perfer ad ecclesiam meam. Quod supplicii genus baud infrequens fuisse innuit le Roman d'Athis MS. :

MAX

MAX

313

trum alicujus Sancti. VitaS. Godebertae torn. 2. SS. Aprilis pag. 36 : Beatissimam Godebertam transferri sategit.... in prsefulgentissimum Mauseolum, tola purissimi argenti massa decoratum. Vita S. Johannis Abb. Parmens. torn. 5. Maii pag. 183 : Mauseolum adivit, in quo sanctissimi Johannis Abbatis occultabantur ossa. Acta S. Raymundi Episc. torn. 4. Junii pag. 133 : Atque ad ejus confluebant Mauseolum^cum gratiarum multiplici actione. Vide Mausoleum. 1 MAUSOLE, Interius conclave. Vita S. Silverii Papas torn. 4. Junii pag. 16 : Par un jugement prirent Athis, Quae ingresso Silverio cum Vigilio, solis S'il ont en la chaine mis. in Mausole. Ubi forte legendumMansole. line chaine avoit a Romme, I MAUSOLEARE. Vide Mausoleum. Ou tenoient trois jours un homme Qui avoit fait forfiait mortal, MAUSOLEUM, Feretrum Sancti alicuTous 1'esgardoient conimunial. jus apud Harmerum MS. de Miracul. Pour ce que aulcuns les veoient, S. Maurilii Episc. Andeg. Qui de tel fait se chastioient. MAUSOLEUM, pro Musivo. Vide Musivum. MAURABOTINUS. Vide Marabotinus. MAUSOLEARE, Mausoleo condere. Ta* MAURELLUM vocatur a multis solatrum et strignum. Glossar. medic. MS. bulariumBrivatenseCh.43: Sacrosanctse Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. Vide Dei Ecclesise S. Juliani Martyris, qua ipse sanctus Dei Martyr corpore requiesinfra Morella I. * MAURELLUS, Subfuscus. Monstra cit cum sociin suis ibidetn honoriftce Mauann. 1339. inter Probat. torn. 4. Hist. soleatis. Ethelwerdus lib. 4. cap. 1: CuOccit. col. 182: Raymundus Athonis de jus corpus jacet Mausoleatum, etc. Et Vivos cum equo Maurello. Vi&e Morellus 1. cap. 3 : Cujus Mausoleatur Evoraca corMAURI ALBI, appellati per contume- pus, etc. [Liber Miracul. S. Eadmundi liam Genuenses, Moros blanchs, a Regi- Angl. Reg. apud Marten, torn. 6. Atnbus Aragonensibus, ut observat Michael pliss. Collect, col. 823 : Mausoleatus quiOarbonellus in Chron. Hispan. fol. 100. dem, ut majorum nobis inlimarunt relata, 1 MAURIA, f. Spinarum genus. Char- in villula Suthune dicta, etc.] * MAUSSUS, f. Agger, moles. Charta tul. S. Petri de Domina fol. 107: Post Calendas 6. denarios dublias... et trainas ann. 1408. in Reg. feud, comitat. Pictav. fol. 255. v. ex Cam. Comput. Paris. : de lignis, et decem faxos de Mauria : et Item advouho unum molendinum drapier, 50. estendolas (debent.) * Rubus est fructum nigrum ferens, situm ad Maussum de brolio de Vitraco. * Mausse vero, Mpnetas minutioris quern vulgo Mure sauvage appellamus. * MAURISALUS, MAURIZALIS, Domus species, in Lit. remiss, ann. 1404. ex seu castri nomen a Mauris inditum. Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 114: Dix Charta Guid. episc.Clarom. pro villisBi- blans, chacun du pris de cinq deniers liomi et S. Lupi ann. 1281. in Reg. 73. Tournois la piece, deux Mausses, et un Chartoph.reg. ch.l: Pra3terea(poterimus Blanc Breton. * MAUSUCA, Paulo, ad dissolutum stofacere) turrim unam in muro communis ubi voluerimus, prseter domos quas ibi machum et imbecillem aloe, Mausuca, modo habemus, scilicet turrim S. Lupi et mastix. Glossar. medic. MS. Simon. Jasalam Maurizalem. Sallam Maurisalam, nuens. ex Cod. reg. 6959. ] MAUSURA, pro Mansura, vel masura. in eadem Charta ex Reg. 185. ch. 77. Charta ann. 1191. torn. 8. Spicil. Acher. Vide mox Maurus. MAURISCI, Equi Arabes. [Item Mauro- pag. 205 : Trado tibi Guillelmo... castrum rum poster!, reliquiae, in Elogio Jphan- de Omelacio cum omni dominio ejus.... nis de Ribera torn. 4. Concil. Hispan. munsis et Mausuris, appennaciis, toltis, pag. 135 : Cujus praecipue impulsu memo- etc. 1 MAUTOTA. Vide in Tolta. rabilia ilia facta est e regno illo atque 1 MAUTSTET, Tributum, quod pro universa Hispania Mauriscorum, hoc est Mauri sanguinis reliquiarum expulsio.] transvehendis mercibus exsolvitur, Gall. Vide Forms, et Meursium in Maupc'roiov, Droit de trespas, vel Traite-foraine. Est etiam tributum omne quod a transeun[Glossar. med. Grsecit. in Maupc'oxtog.] MAURITIENSIS MONETA , Monasterii tibus per terras alicujus domini pensiAgaunensis, quod sancto Mauricio dica- tatur, Gall. Droit de passage; German! tum fuit, in veteri Charta apud Guiche- Mautner vocant, qui yectigal illud exigit. Charta Friderici Ducis Austrise non. in Probat. Hist. Sabaud. pag. 40. MAURORUFUS, Equi color, in veteri ann. 1243. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. Inscriptione 342. Grsecis paupi;, est ni- MSS. pag. 228 : Nos quoque prsefali priger, MavpoepopsTv, nigra veste indui, in vilegium Marchionis super eadem concesHist. Apoll. Tyr. pag. 20. 23. Vide Meurs. sions ratum habentes, ipsam ecclesiam esse concedimus dbsolutam tarn a prsedicto in 0Mavpo?. [* Vide Morellus 1.] MAURUS, Leprosus, f. pro Misellus. jure, quam ab omni vectigalium absoluBened. abbas Petroburg. in Henr. II. tione, quse ipsa vel officiales ejus in pasreg. Angl. edit. Hearn. torn. 2. pag. 460. sagiis nostris vel quibuscumque locis nosad ann. 1186: Templarii et Hospitalares, tri Ducatus quse Mautstet dicunlur, hacet comites et barones, et clerus et populus tenus persolverunt. Statuentes ut in terris elegerunt comitissam de Japhes in regi- vehendo vino suo vel annona sua nomine nam (Jerusalem) sororem scilicet prse- telonei, sive in aquis sive in terris, nulla dicti Mauri (Balduini leprosi.) unquam ab eis pensio exigatur. ['* Maut, * MAURUSIA, Maurica pictura, vulgo vectigal, stet, locus.] I MAUTURA. Vide Molta 2. Moresque, D. Falconet, in cujus museo T MAXA, Massa, moles, Gall. Masse. exstat liber sic inscriptus: Variarum protractionum, quas vulgo Maurusias vo- Bulla Alexandri VI. PP. ann. 1500. pro cant, Liber nunc primum editus 1554. erectione Academisa Valent. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 691: Ut eo facilius hoBalthaz. Sylvius fecit. 1MAUSEOLUM, Sepulcrum, vel fere- mines ad tarn excelsum humanss condiv

tionis fastigium acquirendum, et acquisitum in alias, cum augmento semper tanti boni acquisiti, transferendi facilius inducantur, cum aliarum rerum distributio Maxam minuat. 1 MAXARIA, Minister, vel qui vectigalia colligit. Epistola Panormit. ad Martinum IV. PP. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 35 : Desalera tritici et hordei data per regios Maxarias violenter agricolis cerlam expetebat in areis supradictorum victualium quantitatem, de centenario omnium determinatum agnorum numerum et agnarum, etc. Alia omnino notione Maxaria apud Lotharingos usurpatur; sic quippe vocant casas ex lignis abiegnis inter se compactis, absque luto aut bitumine fabricatas, quarum habitatores Maxaros idcirco appellant. Ejusmodi autem casis utuntur ii ab initio veris usque ad Octobrem, quo tempore armenta ipsis pascenda ex inito pacto committuntur. MAXENADA, Familiaris, homo de Maisnada vel Masenata alicujus. Charta ann. 1173. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 221 : Exceptis castellanis, qui cotidie habitant in castris sine fraude el militibus, et Maxenadis, et ministris ejusdem monasterii, etc. Vide supra Macinata 2. 1 MAXENARE, Molere, ab Ital. Macinare, Moudre. Memoriale Potest. Regiens. ad ann. 1280. apud Murator. torn. 8. col. 1147: Et fecerunt multa statuta prava contra Clericos. Primo ut nullus deberet solvere eis aliquam decimam,.... nee etiam eis Maxenare, nee infornare, nee barbam radere, etc. Vide Mazinare. * MAXENATA, MAXINATA, Idem quod Maxenada, et Macinata 2. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 346 : Compromiserunt in predictum d. manfredum de marengo ban. potestatem... occasione servorum et ancillarum, seu illorum qui habiti sunt de Maxenata, etc. Et pag. 349 : Scripta sunt nomina servorum et ancillarum, seu Maxinatarum, et approbata per potestatem, etc. [Fn.] "MAXENATURA. Mola molendinaria. Charta ann. 1192.' apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 87 : Et pro hoc debeat tenere communi duas Maxenaturas in canali vetero, et alias duas in canali novo. Vide supra Macinata 1. MAXIBATRUM, La coda del porco. Glossar. Lat. Ital. MS. IN MAXILLA comburi, STtyiJiaTt^ffOat in genis, Poense species servis propria. Radevicus lib. 3. cap. 26 : Si servus, tondebitur, et in Maxilla comburetur. Infra : Si servus furtum fecerit, et in furto fuerit deprehensus, si prius fur erat, non idea suspendetur, sed tondebitur, verberabitur, et in Maxilla comburetur. Occurrit ibi non semel. [Eamdem poenam dabant, qui merces a se emtas, carius in exercitu vendebant, ut constat ex eodem Radevico lib. 1. cap. 26. Locum vide in Mercatum. MAXILLARE, Sro^oxonsiv, in Gloss. Gr. Lat. [Vide Malaxare.] MAXILLARES DENTES, in Lege Longob. lib. 1. tit. 7. | 6. [* Roth. 52.] Le Roman de Parise la Dnchesse MS. :
An la boche li brise daus dans Maissellers. Le Roman de la Prise de Jerusalem MS.: Bien le mangea la rape jusqu'a dens Maicellers.

maxilla Masselle et Maiselle, pro gena, Gall. Joue, dixerunt Poetse nostrates. Le Roman de la querre de Troyes MS. :

40

314

MAX

MAY
13. 84. Heroni, Nicetaa, et aliis a Rigaltio laudatis. Steph. Sachlec in Versibus Grsec. Politicis MS. : Ma T^V (j.airovxa jioXE(Au)v TOV avs^ov va Sopw. Willelm. Guiart ann. 1304 :

MAY

dire dido Glaudio Lamberti... duodecim Mayerias pro reparando dictam suam archam, longitudims quselibet quatuor theysiarum pro minori et dimidii pedis Ibidem : in cauda. Pro Pedamento, cui vitis inniMont avoient les faces belles, titur, Gall. Echalas, occurrit in Charta Un ribaut mal vestu et nu, Et nez, et boches et Masselles. Humb. dalph. ann. 1343: Si aliquis in En sa main une Maguete, vineis vel arboribus alienis reprehensus Le Roman d'Athis MS. : Le lance en cele riverete. fuerit fructus vel Mayeriam vinese capiens, Des yeux pleure la Damoiselle, Idem anno 1305: vel ipsas arbores scindens, etc. DombenQue toute en mouille sa Maiselle, sibus Mayere, dicitur Ramus salicis exsLa oist-on aus coups donner Le nez, la bouche, et le menton cissus. Vide supra Maeria 3. Diverses armes raisonner, Et tentir espees et Maces. *2. MAYERIA. [Materia: Carta.... Inde diminut. Maisseletes ibid, ubi de de menamento Mayeriarum. (Chevalier, muliere elegantis formae : [Le Roman de Vacce MS. : Inv. Archiv. Delphin. n. 249. an. 1277.)] De lis, de roses qu'ils mellerent, Grant joye font borjoes, et autre gent menue, ^i MAYESCARE. [Esmayescare. Gall. Les Maisseletes coulourerent. Neis les legeres fames, les vieilles, les chanues, Deuxieme fagon de la yigne : ...In fine 0 bastons, 6 avaux, 6 barres, 6 Magues. MAXIMA, Recepta sententia, Regula, junii feci Mayescare vineas de Laureovulgo nostris et Anglis Maxime. Fortes- Idem : monte.... T. 21. p. 342.... Bordiderius de Pessaco computavit se habuisse ad Escutus de Laude Legum Angliae cap. 8 : Lors veissiez haster vilains, Principia autem quse Comentator dicit mayescandum vineas de Pessaco. T. 22. Piex et Machues en leurs mains.] esse causas efficientes, sunt qusedam unip. 185. (Arch, histor. de la Gironde.)] versalia, quse, in Legibus Angliae docti si- Chron. MS. Bertrandi du Guesclin: De * MAYGNERIA , Maynerii officium. militer et Mathematici Maximas vacant, la Court du Roy sui pour sa Mace porter. Charta Humb. dalph. ann. 1338. in Reg. Rhetorici Paradoxa, et Civilistse Regulas Scribit Nangius sub ann. 1236. Ludovi- Cam. Comput. Paris, sign. Vienne fol. Juris denominant. Christophorus de S. cum ab Assassinis sibi metuentem corpus 40. v. : Contulissemus etiam officia MayGermane in Dialog, de Fundamentis suum per homines cupreas clavas assidue gneriarum curise nostrss et castellanias Legum Angliae cap. 8. initio : Quartum deportantes fecisse diligentissime custo- Bellivisus. Quia modo dictus Hugo pro fundamentum legis Anglias stat in diversis diri. Supra laudatus Guiartus ad ann. dictis officiis mistrallise et Maygneriarum tenendis... nobis remisit... 500. florenos principiis, quss a peritis Legis Anglise 1191. vers. 1800: auri, etc. Vide Maynerius. Maxima vocantur, quse semper habita et Ainsi que Jouhan par niesprison, * MAYMA, Ludos, qui prime die Maii tenta sunt pro lege in hoc regno Anglise, Feist au Roy grant traison, Ou poi trova de contredit, mensis, unde nomen, agebantur, hac quibus non est licitum alicui legis perito Orent au Roy de France dit voce indicat Oliver. Maillardus in serm. contradicere. Tiex qui le sorent par enquerre, de SS. Jacobo et Philippo : Hsec vobis 1 MAXIM ATES, Proceres, Gall, les Que le roi Richart d'Engleterre loquor, qui hodie curritis ad Mayma, ad Grands. Balls, dementis VII. PP. ann. Faisoit cnfans endoctriner, choreas, ad ludos, etc. Vide supra Maium. 1533. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris. Pour lui occire et afflner, j MAYMO. Gattus-Maymo, Species sipag. 600 : Civitas ipsa (Parisius) FrancoQui ja ierent tout enbarnis, E de tele aprison garnis, miae. Vide in Gatus 2. rum Regum et regni Francias procerum Que chacun d'eus home pcist, | MAYNADA, ut Maisnada. Vide in hac beneficiis adeo excrevit, ut Regum eorumTel con son mestre li deist, voce. dem ac procerum et Maximatum, nee non Et puis quil 1'eut mort rue, | MAYNAGIUM, Quidquid ratione offlPraelatorum dicti regni quasi communis Ne li chausist d'estre tue, cii alicui competit, puta habitatio, vichabitatio habeatur. Car il devoit tantost sus estre tus, vestitus. Charta ann. 1311. torn. 2. ^ MAXIMATIM, Cataplatos, Maximum Selonc la promesse du mestre. Par ceus avoit Richart beance Hist. Dalphin. pag. 120: Ipsum Guillelpartem. Gloss. MS. Sangerm. num. 501. De mettre a mort le Roy de France, mum quandiu vixerit retinuit de suis legendum Catapleistos , a Graeeo Dont il fu forment esjoi. raubis et Maynagio scutiferorum et miliPuis que li Rois dire 1'oi, tum, videlicet quandiu erit scutifer ad MAXIMITAS. Utitur Arnobius lib. 6. Ne fust-il qu'il ne se feist, raubas scutiferorum et quam cito erit [post Lucretium lib. 2 : Ne qusedam coDoutens qu'en ne le soupreist, miles ad raubas militum. Eschauguitier en tputes places gas immani Maximitate ; id est, magniNuit et jour de serjans k maces. 1. MAYNAMENTUM, Mansio, domus. tudine.] Et par chaleur, et par froidure, Charta ann. 1408. in Reg. feud, comitat. * MAXINA. Vide supra Macina 2. Celle couslunie encore dure, Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 255. * MAXINATA. Vide supra Macinata 2. Et durra si con ge propose, etc. v. : Johannes Salebrache domicellus.... 1 MAXIUM VEXILLUM, pro Maximum, ni fallor ; usus enim Italis erat praeci- Vide Will. Brittonem lib. 11. Philippid. confiteor habere... altam, mediam et bassam justitiam et juridictionem dicti loci puum totius exercitus vexillum in curru pag. 327. | MAYA, MEIA, Congeries, cumulus de Viclriaco,... cum terris, pratis, nemo; imponere, atque illud magna cura servare. Hist. Rer. Laudensium apud Leib- in Maya vel Meia, id est, Insimul. Con- ribus et pertinentiis et Maynamentis. Vide nit. torn. 1. Script. Brunsyic. pag. 830 : suetudines Marchiae Dumbarum art. 30: Mainamentum. 2. MAYNAMENTUM, Praedium rustiSed ipsi perterrili statim signo data ten- Si aliquis furetur de die nemus scissum toria cceperunt deponere, omnesquepedites existens insim.nl vel in Maya, quod in illo cum, idem quod Mansionile. Charta cum plaustris vt carazolo, super quod Ma- casu ille furator 15. s. Vien. bonos solvere Guid. de Rupe ann. 1314. in Reg. 56. ccium vexillum album cum cruce rubea teneatur. Et art. 31: Si aliquis furetur Chartoph. reg. ch. 424 : Concedimus... quod idem magister (Arnaldus Leutardi) deferebatur, abire cceperunt. Vide Carro- in Meia seu gerberio, etc. cium. 1 MAYATA, ut Majacta. Vide in hac aut sui heredes... possint aedificare... domum fortem... in Maynamento suo de la 1 MAXNILE, pro Masnile, Agri por- voce. J MAYDANUM. Vide Maidanum. Leutarderia. tiuncula cum aede, Gall. Menil. Codex 1 MAYNERIA, MEYNEEIA, Idem apud MS. Irminonis Abb. Sangerm. fol. 126 : * MAYERA, MAYERIA. Vide supra in Delphinates quod aliis Maisnada, maiIn Maxnili Badansete habetur area mo- Maeria 4. \ 1. MAYERIA, Axis crassior, Gall. Ma- nada, hoc est, Familia, unde et pro offllendini una. Charta apud Stephanot. torn. 3. Antiquit, Pictav. MSS. pag. 344: drier. Item, quodvis lignum aedificationi cio Maynerii usurpatur, quod is inter In villa quse dicitur Anciacus Maxnilis, idoneum. Extractum computi ann. 1334. domesticos et familiares censeretur : curtiferis, viridigariis, etc. Vide Man- torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 248: Item, hinc itaque MAYNERIUS, Maignerius, Mainerius, pro expensis Johannis Morelli magistri sionile. 1 MAXORIMEN. Jus Vicentin. lib. 4 : ingeniorum missi... pro aliquibus Mayeriis et Meynerius, Familiaris, domesticus, Coloni tenentur dare ftctus de grossilibus, capiendis ad opus machinarum. Charta serviehs, apparitor ; rustici Dumbenses sive de Maxoriminibus in festo S. Felicis. ann. 1347. ibid. torn. 1. pag. 66 : Ideofuit etiamnum famulos suos Meignats voMAXUCA, Claya, Gallis Massue, Orde- injunctum Cellarerio, quod ibidem de cant. Jam vero quodnam fuerit Maynericus Vitalis lib. 8 : Quidam enormis dicta Mayeria fieri faciat unam muetam rii officium, quae ejusdem privilegia et staturae ferens ingentem Maxucam. bastardam cum quatuor culiis: et si immunitates, discere licet ex iis qusa MAZUCA, Eadem notione. Chronicon Mayeria deest, quod ipse suppleat et pres- subjicimus, unde et varias ejusdem yoCasauriense lib. 4 : Isle Presbyter qui hie dicta faciat cum expensis domini. Vide cis efformationes notionesque accipies. astat, cum Mazuca uno ictu confregit Materia. Charta ann. 1274. tom.l. Hist. Dalphin. tempora mea. Ma<o^x?) Graecis recentio* Sent, arbitr. ann. 1500 : Item... quod pag. 126 : Item de famulis seu Mayneriis ribus : Leoni in Tactic, cap. 6. 27. cap. dicli parerii... teneantur... realiter expe- Archiepiscopi Viennensis, Abbatis RomaDe son frere salt la nouvelle Por ce se moille sa Masselle , 0 chaudes lermes grant duel fet.

MAY
nensis, et Ecclesiae de Romania sic dicimus et ordinamus, quod illi qui dictas Maynerias ad prsesens obtinent, ilia gaudeo.nl immunitate et tibertate qua hactenus usi sunt : quia vero aliquando contigit, quod aliquse, Maynerias ad dictum D. Archiep. vel Ecclesiam de Romanis aliquo casu vel certa causa devenerunt, et modico pretio accepto, divitibus hominibus de Romanis concessss fuerunt, ut immunitatem tailliarum et onerum villas ex hoc consequerentur, etc. Et infra : Item... quod Archiepiscopus nee ejus familia spolient sine causes cognitipne aliquem Canonicum, clericum, vel aliquem de eorum familia, vel Mayneria. Charta ann. 1338. ibid. torn. 2. pag. 367 : Atque jura dictorum Decani et Capituli, et singularum personarum ipsius Ecclesias et eorum familiarium et Maiineriorurn... custodient. Alia ann. 1336'. ibid. pag. 120. ubi de officio Maynerii : Qui Andrevonus in civitate et territorio Gratianopolis citare et saysire ad instantiam partis et partium debite valeat, mandata exequi, et litteras juxta fbrmam et tenorem dictse Curies Graisivodani. Statutum Humbert! II. Dalphini ann. 1349. ibid. pag. 587 : Item, voluit, declaravit et ordinavit ipse D. Dalphinus numerum Maigneriorum seu servientium Curiae... Item, quod Maignerii vel alii officiales Dalphinales in domibus Baronum seu aliorum Nobilium Dalphinatus, seu aliarum terrarum suarum pignorarenonpossint nee debeant infra domos ipsas, quandiu pignora sufficientia ipsorum pignorandorum extra domos eorum poterunt reperiri ad evitandum scandala quse inde possent forsitan evenire. Charta ann. 1361. ibid. torn. 1. -pag. 150 : Constituimus Meynerium et bannerium nomine D. Dalphini, pariter et ordinamus, concedentes eidem Guigoni licentiam et autoritatem infra dictam Castellaniam et ejus ressortum citandi, ajornandi, mulctandi, arrestandi, banneyandi, bonna levandi, et alias ipsum officium MeynerisR et bannerias, prout consuetum extitit... exercendi. Charta ann. 1339. ibid. pag. 128 : Et emolumentum proveniens ex delictis Maineriorum delinquentium in suo officio. * Pro apparitore Mainnier occurrit in Lit. remiss, ann. 1358. ex Reg. 86. Ghartoph. reg. ch. 129 : Apres ce vint un sergent, appelle Radis, que I'en appelle audit Dauphine Mainnier de court, etc. Mesnier, eodem intellectu, ut videtur, in Stat. ann. 1370. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 358. art. 14. t MAYNILE, Mansio, domus. Pancarta Abbatiae S. Stephani de Vallibus apud Xantones in Charta 1 : Abbas et Conventus nobis in quolibet Maynili reddant et mittant unum biscoctum in festo Nativitatis Domini. Vide Maocnile. T MAYNITIUM. Vox frequens in Bressise et Dumbarum tractu, ejusdem signiflcationis ac Mansionile, de quo supra. T MAYRAMEN, Lignum, unde dolia componunt, Gall. Mairrin. Consuetudo Brageriac. art. 76 : Item millus sit ausus extra villam dicti loci et districtus ejusdem dolia tonellorum vacuorum transferre, neque Mayramen, neque .vimos, neque codram. Adde art. 77. Vide Materia. MAYRASTRA, Gall. Mardtre, Noverca. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Mayrastra, Prov. materna, noverca. Acta MSS. Inquisit. Carcass, ann. 1308. fol. 23. v. : Raimunda Mayrastra ipsius testis, etc. 1 MAYRE, Matrix, Gallice Matrice.

MAZ
Mirac. MSS. Urbani V. PP. in Tabul. S. Victoris Massil. : Mulier quedam patiebatur infirmitatem corporalem qus& vulgariter appellatur la Mayre. * MAYTA. Vide supra Maita. MAYTALLATA. Vide Mayteriata. MAYTERIA, Mensura frumentaria. Statuta reformat. S. Claudii ann. 1448 : Per Claudiutn Peillard supra unum pratum duas Mayterias frumenti. Vide Meiteria 2. Hinc 1 MAYTERIATA, Modus agri, quantum sufflcit ad sationem unius mayteriae. Antiq. Recognit. Albseripae in Regesto Probus fol. 62 : Item Comes capit taschiam in in. Mayteriatis terras super ripam Rodani, versus caminum d'Ambaleut, quam terram tenet Guigona de Cruce ; et potest valere taschia communibus annis 1. Mayteriatam siliginis per annum. Vide Meiteriata. 1 MAYTALLATA, Eadem notione, in eodem Regesto fol. 62. verso : Richardus sutor et tres fratres sui tenant de comite XV. fossor. vineas retro castro, et debent inde xn. denarios censuales. Et tenet 1. Maytallatam terras juxta pontem. 1 MAYUS, Medius, dimidius, Gall. Demi ; Arvernis prsesertim Aniciensibus Lou mey, nostris Le milieu, Medium. Charta Guidonis Archiep. Bituric. pro CommuniaS. Palladiiann. 1279 : Si infra quatuor annos et Mayum animalia essent inventa in talliis, solvent emendam. 1 1. MAZA, Rigidus panis, biscoctum, ut vacant, vel quod ex farina, oleo et aqua conficiebatur, atque etiam ex lacte. Vocabul. Sussannsei. Gibus est castrensis, seu potius polentse genus, peculiare Persarum militum, quod quidam ex hordeo, melle et sapa commixtum fuisse existimant. Vide Lex. milit. Caroli de Aquino. | 2. MAZA, vox Italica, Clava, Chron. Bergom. apud Murator. torn. 16. col. 939. Vide Massa 1. et Maxuca. MAZACCARA, Salsitia, Ma^; xplao Alexander latrosophista lib. 2. Passion, cap. 67 : De quadrupedibus autem sunt offerendi pulmones, intestina, vel ex eis cordulss factse, aut Mazaccarss. Ubi Glossae MSS. : Mazaccarae, salsutias facias de tritis carnibus intestinorum. MAZAGRIUM, Csedes, strages, vel homicidium dire perpetratum, Gall. Massacre. Charta anni 1218. in Probat. Hist. Monmorenc. pag. 84 : Cum in domo ilia habeant omnem justitiam... videlicet rapturn, Mazacrium, homicidium. In alia ann. 1222. in Tabul. S. Dionysii : Dicimus quod B. Dionysius in terra sua de Diogilo habet rapinam, homicidium, Masacrium, et omnimodam justitiam. Ubi usurpatur pro murdro. Vide in hac voce. * MAZADA, Mansio, domus cum agri portione. Charta ann. 1137. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 485 : Ego Rayinundus Trencavel vicecomes Biterris et uxor mea Adalaicia, nos ambo donamus... tibi Raymundo de Pomairol... tertiam partem de tota Mazada Stephani Aldegarii. Vide supra Massa 5. * MAZAFUSTUM, MAZZAFRUSTUM, Machines bellica jaculatoriae species, fustibalus, Ital. Mazzafrusto. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 1 : Castella sive oppida... de istis sint fulcita... fustis, Mazafustis, fundis, etc. Et cap. 58 : In cabiis stare debent homines armati ad offendendum castellanos sive cives cum ballistis, saxis, igne, scopetis et Mazafustis. Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. sevi col. 1206 : Finaliternostri ferventi animo

MAZ

315

cum balistreriis nostris, arcubus, Mazzafrustis, frandegulis, etc. Vide Manganum 1. | MAZAGANIA, Curia regia Maurorum. Acta S. Ferdinandi Principis Lusitan. torn. 1. Junii pag. 586 : Interim equitabat Rex cum Lazaraquio suisque prssfeclis et tota aula quam Mazaganiam vacant. Vide Maisnada. * MAZALIS, Porcus castratus, pinguis, f. pro Maialis. Vide in hac voce. Stat. Placent. lib. 5. fol. 65. v. : Si vero dietarn porcam a ratio non tenuerit, possit tenere sex porcos a carnibus, qui Mazales appellantur. | MAZAREIUS, MAZABEUS, Idem quod Mazerinus. Vide in Mazer. Testam.Rich. de Bisunt. Rem. archiep. ann. 1389. inter Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 72 : Item magistro Remigio de sancto Hilario unum cyphum Mazareum cum pede de argento... Item domino Egidio curato de Cormissiaco... legavit unum de cyphis suis de Mazareio cum pede de argento. Vide mox Mazerius 2. * MAZARINUS, Eadem notione. Charta ann. 1251. in Chartul. Valcel. sign. E. ch. 47 : Insuper idem Adam contulit prsedictss ecclesias Vaucellensi in puram elemosinam quasdam mobilia bona sua, videlicet unam carrucam estofatam, chyphum Mazarinum valentem decem solidos alborum. Vide mox in Mazer. 1 MAZARINUS, MAZARUM. Vide Mazer. MAZATI NUMMI. Leo Ost. lib. 1. Chron. Casin. cap. 28 : Rupit ipsum Monasterii vestiarium, et inde tulit solidos Mazatos 14. millia. MAZEGADIGUS. Charta Ildefonsi comitis Tolosae pro Libertatibus urbis Tolosae ann. 1141 : Excepto ilia sale, quod necessarium erit coriis Mazegadicis. [Vide Masegaticum; ubi quse prasponenda erit lectio, definies.] in MAZELINUS, pro Manzerinus, Alie7 nigena, adulterinus. Vide Manzer. Alia notione, vide in Mazer. MAZELLATOR, Carnifex. Stat. Placent. lib. 6. fol. 77. v. : Quicunque beccharius vel Mazellator in beccharia vendiderit carnes porchorum feminaram pro masculis, etc. Vide supra Macelator et Macellum facere. f MAZELIJM, f. pro Macellum, Mercatum, forum. Memorial. Potest. Regiens. ad ann. 1287. apud Murator. torn. 8. col. 1169 : Tempore prascedente diruptis domibus ipsorum extrinsecorum D. Matthasus de Foliano ex lapidibus et lignamine ipsarum, super Mazelum de platea fecit fieri quandam pulcherrimam domum, quas vocata fuit Alta-Bella. [* Vide supra Macellum facere.} 1 MAZENARIUS, Qui a calicibus, vulgo Mazeres dictis, erat. Liber niger Scaccarii pag. 350 : Mazenarii duplicem cibum tantum (habeant.) Ubi Editor Hearnius Somneri sententiam de iis poculis amplectitur. MAZER, MAZERINUS, MAZARUM, MASDRINUM : ita passim appellant Scriptores pretiosiora pocula ; sed quaa eorum fuerit materia, non pmnino constans est opinio. Somnerus lignea fuisse dixit, et acerna, quod Maezer, Belgis, aceris arboris tuberculum sonet. Sane scribit Janus Dolmerus in Notis ad Jus aulicumNorvegicum antiquum pag. 461. ppcula ex acere facta olim fuisse in pretio apud Norvegios. At Fortunatus in Epistola praefixa lib. 1. Poemat. pocula acerna ut viliora recenset. [** Germ. Maser, olim Masar, est Tuber, nodus trunci. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 875.]

316

MAZ

MAZ
lorum confecta murrhina vasa existimat, eaque sic dicta, quod myrrham redoleant. Denique Nicolaus Guibertus Medicus Mussipontanus in Assertione de Murrhinis, edita Francofurti ann. 1597. eonfutalis hisce virorum doctprum sententiis, novam induxit, contenditque murrhina vasa lapidea fuisse, et ex materia fossili, non vero fictilia, licet id Propertius videatur dixisse : quod etiam ante eum statuerat Geprgius Agricola lib. 6. de Natura fossilium, scribens, Onychen in Caramania natam, nunc onycha nominare Plinium, nunc murrhina. At cum species variae sint Onychis, idem Guibertus putat murrhina vasa elaborata ex ea quam Corneolam albam vocant, zonis tamen diversis coloribus, et aliquam similitudinem habentibus ad arcum caelestem, (quas quidem venas, madratas, a vulgo appellari annotatcap. 6. extremo) qualis improprie Sardonyx dicta, quae potissimum in Caramania probatissima nascebatur. Id praeterea firmant Glossae Greec. Lat. : SapStov, TO <J/Y]9!ov, murra, aapSovui;. Sed et Sidonius Oarm. 11. myrrinam Sardonichen di-xit :

MAZ

Genuinam vero, ni fallor, notionem attigit vetus Glossarium Lat. Gall, docet quippe eadem fuisse vasa, quae Latini Murrhina vocant : Murrha, Hanap de madre. Sed et Matthseus Paris ann. 1181. videtur appellasse, Murrhina, quae alii Mazerina, pag. 97 : Tres cuppss Murrinse. Charta Guillelmi Episc. Ambian. ann. 1293. in Tabul. Episcop. Ambian. fol. 99. v. : Et cuilibet lectum et sciphum argenteum et Murreum. [Testam. Johannis de Albiniaco Episc. Trecens. apud Camusatum pag. 201 : Una cum omnibus et singulis ciphis meis Murreis tarn cum pedibus argenteis, quam sine pedibus, ete.][*Lit. official. Autiss. ann. 1338. in Eeg. 72. Chartoph. reg. ch. 40 : Item duos ciffos Murreos, valentes tune communi extimatione sexaginta solidos Turon. Gharta ann. 1375. in Eeg. 108. ch. 286 : Item omnes ciphos, tarn argenti quam alias de Madref etc. Un henap de Madre vermeil,... lequel henap fut prisie douze sols Parisis, in Lit. remiss, ejusd. an. ibid. ch. 66.] Est autem Murrha, ut auctor est Plinius lib. 37. cap. 2. lapidis pretiosi genus odoris preestantia commendabile, et colorum varietate insigne, subinde circum-agentibus se maculisinpurpuram candoremque, et tertium ex utroque ignescentem, veluti per transitum colons purpura rubescente, aut lacte candescente. Nascitur autem in Oriente apud Parthos. Papias : Murina, gemma, apud Parthos gignilur, unde dicitur, quia varietas ejus in purpuram candoremque et ignem, quasi in cselesti arcu conspicitur. [** Ex Isidori Origin, lib. 16. cap. 12. sect. 6.] Notum vero Murrhea et Murrhina pocula et vasa magno olim fuisse in pretio apud Veteres, non modo ex Plinio, sed et Seneca lib. 7. de Benef. cap. 9. Suetonio in Augusto cap. 71. Propertio lib. 4. Eleg. 5. vers. 26. Martiale lib. 14. Epigr. 113. Paulo et Javoleno JC. in leg. 3. 1 4. et leg. 11. 2. D. de Supellectile legat. (33,10.) Gapitolino in Antpnino Philosophoetin M\io Vero, Lampridio in Heliogabale, Victore in Epit. in eodem Antonino, etc. Ex quibus quidem Scriptoribus invicem collatis npndum certo erui potuit qusenam fuerit Murrhinorum materia, adep ut cum Turnebo lib. 8. Adv. cap. 1. dicere liceat, ubi de Murrhinis, tantarn nobilissimorum Scriptorum in re frequentissima dissensionem adnotatione dignam prorsus existimandam. Quippe Baronius ann. 34. ex Mich. Mercato, Mirrham veterum, idem esse ait quod hodie Indi Benzni, seu Benivinum vocant, materiam scilicet ex mirrhse arbore incisa fluentem, ex qua in massam coagmentata, coloribus ad speciem inductis, arte inde potoria effingebantur, quae in summis populi deliciis essent. Cardanus, Julius Scaliger in lib. de Subtilitate, et Salmasius ad Solinum, murrhina antiquorum, esse vasa nostro saeculo porcellanea vocata contend unt, proindeque, ut Baronius, flctilia ; [cui sententise favet Alph. Ciaconius in epist. ad Princ. Cardinal, apud Marten, torn. 3. Ampl. Collect, col. 1324 : Taceo... vasa Murrhyna ex China tot generum, quae Porcellanse patrio sermone appellantur.] Petrus vero Bellonius lib. 2. Observat. cap. 7. vasa murrhina ex aliquo concharum genere fuisse confecta existimayit: et ideo sic denominari a Murice pisce, qui per excellentiam alio nomine Conchilium dicitur. Antonius Nebrissensis agaten esse putat. Andreas Caesalius de metallis lib. 3. cap. 23. ex scoriis metal-

pede, et circulo argenteo. Item cupa magna de Mazero, ornata pede alto 2. circuits et pomellis argenteis. Charta Heccardi Comitis Augustodunensis apud Perardum : Et anapo cornea majore, cum illo de Mazaro. Testamentum Mag. Geraudi de Abbatis-villa Archidiaconi Ambianensis ann. 1271 : Et tota supellectilis mea argentea, et cyphi de Mazaro, cum pedibus, et sine pedibus. [Charta ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 556: Item, unum ciphum de Mazaro sine copertorio, cum pede argenteo laborato in media et deaurato, cum sex esmaltis parvis. Item, unum alium ciphum minorem cum copertorio de Mazaro cum pede argenteo, habente unum esmaltum laboratum in summitate dicti copertorii.] Galli vulgo Madre vocant ejusmodi scyphos et pocula. Computum Steph. de la Fontaine Argentarii Regis ann. 1350. titulo, Madres el caillers pour boire vins nouveaux: Pour un hanap de Madre fin a tout le couvercle, duquel I'en sert le Roy a table, 16. liv. Par. In eodem Compute : Pour faire et forger 7. bouillons d'argent pesans 2. onces, dorez et emaillez a leurs armes, et mis es fons desdits caillers. Alibi : Pour apareiller et recoudre Myrrina Sardoniches, amethystus Iberus, iaspis 2. hanaps caillers, pour argent et facon Indus, etc. 28. sol. Paris. Eursum : Pour faire et [Apud Annam Comnenam lib. 3. Alexiad. forger la garnison de sa couppe de Madre pag. 94. xauxcov crapSovu)(iov, Aretas in de son hennap de jour, et de son cailler Apocalypsim cap. 57. de Sardonyce : 'O de nuit, pour le terme de Toussains, et Xt'Oo; OUTTOI; xa^t )(poav al(JiaTtaiav lyxo),Tr^- les 12. bouillons pour les caillers de sa TI. Ejusmodi onychinprum vasorum table. Ibidem : Pour faire et forger 4. meminit Concilium Duziacense I. part. boullons d'argent dore et emaillez pour 4. cap. 5 : Et probatum est cor am omni- mettre es fons des 4. caillers, etc. Et cap. bus in Synodo, quia calicem onychinum quod inscribitur Coutellerie:Deux paires de ipsa Ecclesia auro et gemmis ornatum, de couteaux a trenchier avec les pareet patenam onychinam, quam Domnus pains, I'une paire a munches de cedre, Rex S. Maries Laudunensis Ecclesiss de- garnis de virolles et de tinglettes d'argent dit, auro et gemmis ornatam de scriniis dorees, et emaillees de France : et I'autre suis... latentius jussit arripere. Unde col- paire a manches de Madre semblables, ligitur ejusmodi calicibus usos etiam in garnis et emaillez, delivrez en ce terme sacrificiis Sacerdotes, ut et ex Chr. Ca- pour le Roy aux festes de Toussains et de sin. lib. 3. cap. ult. Helgaldus in Eo- Noel, douze livres. Passim ibi Regestum berto Rege pag. 68 :, Urceolum ex ony- Peagiorum Paris. : Hanap de Madre doichino factum, quod comparaverat Rex vent un denier, et s'il y a hanap de fust, ditissimus pretio 60. librarum, ilerum si aquite le madre le fust tout pour un ipsi'sanctss Crucis loco contulit. In hoc denier. Infra : Du tonlieu des hanaps de tamen differre observat idem Guibertus Madre, de fust, d'escuelle, et de plateaux. antiquorum murrhina et onychina vasa, Eegestum continens Peagium Bapalmaquod vasa murrhina ex Onyche gemma rum : Le hanap de Madre a pied d'arconfecta appellationem hanc sortieban- gent. Infra : Le hanap de Madre pour tur : pocula vero onychina, quae ex Ony- son boire. [Tabularium Compendiense : chite, hoc est, ex Calchedonio erant Tradita fuerunt Priori 2. plates, 3. esconfecta. Sed hasce virorum erudito- cneles d'argent, 1. hennas, 2. bises dorees, rum sententias aliis examinandas relin- 13. cuilliers enun cofin, 9. en I'autre d'arquimus, quas legere est potissimum gent, 3. hennas de Madre a pie. Testam. apud lacobum Gretzerum in Syntagm. Drocpnis de Vaucelles ann. 1358 : Item de Vino myrrhato et myrrhinis. dp Alizonse de Nigella pedicese mess... x. Murrhina porro pocula intellexisse libras Par. et meum magnum scyphum Virgilium 2. Georg. non desunt qui pu- de Madre cum pede argenti.] Charta Rx>tant : berti Comiti Drocensis in Histor. Drocensi pag. 250 : Excepto quod scriptum Ul gemma bibat et Sarrano dormiat ostro. est de merceriis et cyphis de Madre. Ubi Servius : Gemmeo poculo, non gem- Etiamnum hodie Angli pateram Mazer mato. vocant. MAZERINUS, Scyphus ex mazare. EaMAZER, MAZA.RUM, Wibertus in Vita 5. Leonis IX. PP. cap. 6 : Et quemdam dulphus de Diceto in Imag. histor. ann. scyphum pretiosi Mazeris ob sui memo- 1182 : Ciffi 9. argentei, tres cuppas Mazeriam obtulerat. Ubi Codices alii mo- rinse, 3. salsaria argentea. Teloneum S. nente Henschenio, prseferunt pretiosi Audomari in Tabulario S. Bertini: SacMarmoris. [Mazeris legendum censet Ma- cus cordatus cyphorum Mazerinorum 4. bill, ssec. 6. Bened. part. 2. pag. 73. ubi den. [Charta ann. 1247. torn. 2. Hist. Ecobservat Brunonem Signiensem asse- cles. Meldens. pag. 150 : Legavit...sorori rere hunc scyphum ligneum fuisse, at- defunctse Eremburgis, quadraginta solique a Desiderio Casinensi sen Victore dos, et quemdam ciphum MazerinumJ] III. poculum lignarium appellatum.] Inde apud Poetas nostrates vernaculos Will. Thorn in Chr. pag. 2205 : Et em- passim Mazerin, pro scypho ex mazare pla un hanap de Mazer, oue un pee d'ar- reperire est. Philippus Mouskes MS. in gent. Visitatio Thesaurariae S. Pauli Philippe Aug. : Londinensis ann. 1295 : Item ciphus de Et apporterent estrellns, Anserne magnus de Mazero, cum basso Hanas, coupes, et Mazerins.

MAZ
Le Roman d'Aubery MS. :
\enir en fait tout plein un Mazer in, Aubery bust, qu'il n'y quist point d'engin.

MAZ

MAZ

317

mani Paris, habet Meterinus, Profusor, ut legendum sit Meserinus, vel Maserinus, hacque voce intelligatur Pincerna. Sed haec vox non est istius aevi. Alibi : MADELINARIUS, idem dicitur in Ordinat. Hospitii S. Ludovici Reg. Franc, Tu en beuvras a un tel Mazerin, ann. 1261 : Guillelmus Madelinarius..., Dont tu morras encore a male fin. tarn pro ciphis, quam pro vitris quserenMANZEEINA VASCULA. Vide suo loco. dis et portandis, etc. Vide Olea, MasoMAZDRINUS. Lambertus Ardensis : ricus. Wido de Elembon dedit feodum, quod ab * Madelinier vero in Lib. pitent. S. eo tenebat Gerardus de Sauvingehem, pro Germ. Prat, et Maderinier, ejusmodi vatribus fertis argenti,et cifo uno Mazdnno. sorum opifex, in Charta ann. 1312. ex Ubi Chronicon Andrense pag. 352. habet Reg. 48. Chartqph. reg. ch. 205. Vide sumazerino. pra Madarinarius et Madrelinerius. 1 MADELINUS. Tabular. CompenCum igitur madrina vasa ac pocula in diense : Hsec sunt nomina utensiha de usu cotidiano fuisse ita videantur ac Ruminiaco... duo manutergia, tria aun- vulgata, ut iis servandis et adminiscularia, duo cifi Madelini cum pedibus trandis minister proprius praepositus argenteis. fueritin aulis Regum, mirari sane subit, * MADERINUS. Charta ann. 1225. in quod ex iis potoriis vix hodie aliqua Chartul. S. Mariani Autiss. : Promisit suppetant : praeter illud forte quod abbas Eroardo quemdam cifum Maderi- etiamnum servat illustre ac regium num, etc. omnino Sandionysianum gazophylaMADRINUS. Testamentum Abbonis Ca- cium, de quo ita Doubletus pag. 344 : nonici Altisiodor. ann. 1191. in Tabular. Le hanap du Roy S. Louis, dans lequel Eccles. Altisiodor. fol. 48 : Duos cyphos il beuvote, fait de Madre, avec son couargenteos, 11. cochlearia, unum Madri- vercle de mesme matiere, garny d'un num. Et mox, Cifum Madrinum. Necro- pied d'argent dore, et dedans icelui halog. S. Martini de campis 4. Id. Jan.: nap, au milieu du fond, un email de Dedit Conventui ciphum Madrinum ad demy rond taille de fleurs de lys d'or a pedem argenteum et deauratum... an. champ d'azur, etc. Qui quidem sancti 1331. [Le Roman d'Athis MS. : Ludovici scyphus coloris subfusci est, et ex pretiosiori lapillo confecUis, adeo Gil prent touailles, cil bacins, Gil coupe d'or, cil Maderins.J ut agatie formam prseferat, firmetque sententiam Antonii Nebrissensis : 1 MARDRINUS, in vita S. Udalrici saec. jusmodi forte fuere de quibus Nicol.cude 5. Bened. pag. 453 : Unum coopertorium Braia in Ludov. VIII: Mardrinum ad servitium sui successoris Discumbunt proceres, implentur vasa phalerno dimisit. Gemmea, clam labor est crateres evacuare. 1 MASERIUS. Testam. D. le Scrap ann. 1415. apud Rymer. torn.9.pag.276: Unum Tametsi poetis veteribus loquendi forMaserium coopertum, cum pede et bordu- mula familiaris, de qua Savaro ad Sidoris argenteis et deauratum. MAZELINUS. Necrolog. Ecclesiae Pari- nium lib. 2. Ep. 13.vasorum murrhinoMateriae denique siensis Non. April. : Dedit etiam nobis excellentia ac raritas, ducyphum Mazelinum cum pede argent eo ad rumlocus sit, an poteria ilia facit ut quae omnia, serviendum in refectorio. Adde 21. Kl. bio hac appellatione censentur apud ScripMaii. Le Roman de Garin MS.: tores, revera fuerint ex Onyche, juxta Si m'ont tolu et mon pein et mon via, Guiberti sententiam : an vero pleraque Et m'escuelle, mon hanap Mazelin. ex iis fictitia, verorumque osraula, conflata ex versicolqre materia vitrea, et in Alio 10CO : fornacibus vitriariorum cocta : quod Giebcrt appelle, Baillez-moy ca le vin, sane olim factum annotat Plinius lib. Dessus ma table meltez mon Mazelin. 36. cap. 26. Quemadmodum hodie artifiInfra : ces porcellanas imitantur, vasis ex argilla opere figulino elaboratis, incrustaDesor la table Cert si le Mazelin, Le hanap froisse, si espandi le vin. tionequadam albissima intinctis deinde in fornacem positis, quo nitorem et laeNolim tamen hisce omnibus Auctqrum locis,murrina vasa, cujusmodi antiquo- vorem vitri acciperent. vasa in usu co* Cum vero ejusmodi rum erant, intelligi, cum doceat Papias tidiano ita fuerint, ut in tabernis ipsis sua aetate ita appellata universim vasa ministrarentur;aliapretiosiorismateri33 vitrea, seu scyphos yitreos : Murra, ge- puta Porcelains; alia inferioris, quam nus vasis, pro vase vitreo ponitur. Edit, Fayance appellamus, fuisse certum vihabet pro vitro. Alibi : Myrrhinum, ge- detur. Et quidem distinguebantur Le nus optimi vitri et saphyrini colons, inde grand et petit madre, ut colligitur ex myrrhina vasa dicuntur. Ita Codex edi- Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. ch. tus : at MS. pro vitri, habet vini. Sed 64 : Raoulin Guillet vit qitatre hanaps de prior lectio melior ; atque ita sunai de- caillier ou de petit Madre, desquelz I'en bere vasa mazerina in Regestis Peagio- servoit en ladite taverne. Aliae ann. 1400. rum supra laudatis fortean existiman- ex Reg. 155. ch. 432 : Un hennap de Madum est. blans. Argillam MADRINARIUS, Officium Scantionariae, dre du pris d'environ six Lit. remiss.ann. fuisse videntur cui madrinorum et poculorum cura in- 1408. ininnuere 162. ch. 212: Icellui Boyaud Reg. cumbebat. Computum Hospitii Reg. avoit este fort blecie en so teste d'une ann. 1313 : Rad. de Asneriis Madrina- grant pierre, qui estoit cheue sur saditte rius. Statuta Philippi Longi pro sua teste, et y porloit, comme I'en dit, du Madomo ann. 1317. in Regesto Pater, Ca- dre ou autrement. merse Gqmput. Paris, fol. 79 :11 y aura MASERIGA, Vox, ut videtur, ejusdem un Madrinier, qui servira de voires et de hanaps, et aura 3. den. de gages par jour originis. Poeta MS. inflmi aevi, ex Bibl. ThuanaCod. 525: pour toutes choses. Nescip an hue spectent Glossse Gr. Lat. : napa^^s, MestriAdsit plena sero Maserica theca li;eo, Penus et artocopis, et acerna popina ferinis. nus, Prsefusor. Ubi Codex M.S. S. Ger- I

Ubi Glossa Masericam, ollam interpretatur. 1. MAZERIUS, Italis Mazziere, qui clavam tenet, Massier: in Ceremoniali Episc. lib. 1. cap. 11. ^ [ Quos sequebantur nobiles et barones suo ordine, Maieril regis. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, II, 165, an. 1494.) Servientes armorum sive Mazzerii quinque. (Id. 177.)] * 2. MAZERIUS, ut supra Mazareius. Charta ann. 1121. in Chartul. Arremar. ch. 98 : Abbas Gualterius dedit cifum unum novum multum bonum Mazerium. T MAZETTA, Vox Italica. Annal. Mediol. apud Murator. torn. 16. col. 807 : Centura una argenti cum Mazettis duobus et siquectis XLin. Ejusdem significationis videtur j MAZIUS, ibid. Centura una facta ad rosettas perlarum cum Mazio et fibbia argenti, etc. * Vel MAZETTUS, Ital. Mazzetto, dim. a Mazzo, fasciculus, ornamentigenus. T MAZIA, Clava, Ital. Mazza, Chron. Petri Azarii apud Murator. torn. 16. col. 329 : Patrem ipsius dom. Johannis de Olegio cum una Mazia ferrea, quam. tune portabat, interemit, etc. Erat et Mazia officii seu dignitatis symbolum. Chron. Mpdoet. apud eumd. torn. 12. col. 1095 : Divino judicio dominationis Maziam reddidit. Vide Matia. 1 MAZINARE, Molere, Gall. Moudre, ab Ital. Macinare. Charta ann. 1370 : Quod ipsi possint percipere molegium ab illis personis.... quas ibunt ad Mazinandum sive franzendum frumentum, bladum, legumina, etc. Vide Maxenare. 1 MAZMUTINA. Vide Masmodina. s(c MAZOLIUS, Manipulus, ab Italico Mazzuolo, Mazzo. Stat. Casalis sasc. XIV. in Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 1048 : Item quod aliquis messonerius, seu messoneria non possit portare Mazolios scamzatos seu semerzatos sub pena et banno pro quolibet ipsorum et qualibet vice soldorum V. papiensium, et teneatur portare Mazolios omnes legatos. [FR.] MAZUCA. Vide Maxuca. | MAZURA, pro Mansura, domus. Charta ann. circ. 1120. ex Archivis S. Victoris Massil. : Vilelmus monachus interrogavit eum de ilia Mazura quse vocatur Festacias. Charta Guillelmi Comitis Claromont. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 62 : Comprehendendo veterem Mazuram antiques Gergobiss. Adde Litteras ann. 1250. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 207. Vide Masura. 1MAZURALE, Agri portiuncula cum 8de. Charta apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 749 : Dono et cpncedo... quidquid juris habeo et dominii in nemore de Clochay, quod dicitur nemus B. Juniani, et Mazurale quod habeo, etc. Vide Mannionile. 1 MAZUZ^, Schedae erant, inquit Hofma-nrius, quae periodis e Deuteronomio binis inscriptae, postibus ex lege, apud Hebraeos,affigisplebant.Plura vide apud eumdem in Lexico. * MAZZA, vox Italica, Clava. Acta B. Amad. torn. 2. Aug. pag. 574. col.2:Ecce quidam miles armatus cum una Mazza aurata in manu supervenit. Mazza ferrata, in Stat. castri Redaldi lib. 2. pag. 39. \.Mazza lignea, in Stat. Mutin. rubr. 384. pag. 80. r. * MAZZAFRUSTUM. Vide supra Mazafustum. f- 1 MAZZERIUS, Qui massam seu clavam gestat. Vita B. Columbse Reatinae torn. 5. Maii pag. 354: Qui clavas pontificias

318

MEG

MEG

MED

portabant, quos Mazzerios dicimus. Vide mefacere, pro male facere, et mefactum, aquseductu suo : et hortos ad ipsam porMazerius. tam, cum balneis et furno quse fuerant de pro malefactum.] | MAZZETTA, Vestis Episcopalis pars, sjc MEQARIA, AMEgARiA, Idem quod ipsa Mechita. Vide Meschita. 1. MEDA, Curatio, remedium, Papi33, quse nostris Camail dicitur. Articuli re- Meytaderia, Mezadria, Partiaria agroformat. Paris, ann. 1586. apud Marten, rum locatio, Ital. Mezzadria, Gall. Me- pro medicina. [Est etiam potionis genus, torn. 4. Anecd. col. 1194 : Tunicam li- tairie. Sed usurpatur etiam hsec vox pro Belgis Mede vel Meede. Bulla Lucii PP. neam, quam rochetum vacant, semper in- partiaria societate in quocumque alio in Chartul. S. Quintini in insula pag. duat, cum Mazzetla, ex Innocentii de- negotio, ut hinc apparet : Stat. Bonon. 109 : Decimam alleorum et Medse in villa creto. Sine talari tunica quse ad collum ann. 1252-53. torn. II. pag. 130: Quod illi de Michem.] Vide Medo. adstricta sit, ac Mazzetta, neque e cubi- qui volunt exercere artem Mecarie panno' 2. MEDA, Acervus segetum, congeculo exeat, etc. [* Leg. Mozetta. Vide in rum solvant Comuni c. sold, et faciant ries vel strues in acutum tendens. Stat. hac voce.l publicas factiones. Statuimus et ordi- Cadubr. lib. 3. cap. 72 : Volumus quod si 1 MEABILIS, Genuinus, legitimus, Gall. namus quod quicumque forensis, qui vo- quis Medas vel cogolos vel segetes inter Loial et marchand. Tabular. Cartusise de luerit Amecariam exercere, teneatur quo- scandolas vel ligna alterius fraudulenter Bello-Larico : Quadraginta octo bissetos libet anno solvere Comuni Bonon. c. sol. conduxerit, condemnetur in decem libris avense ad cumulum bon&etMeabilis.Vide bononinorum, et nihilominus teneatur Pap. curise pro qualibet Meda seu cogolo facere publicas factiones ; intelligimus de vel ligno. Vide Meta 1. Marchabilis. rf | MEAGLA, Nummus aureus, medallia,Us, qui faciunt Amecariam pannorum et 3. MEDA, pro Meta, limes, terminus. Charta ann. 982. torn. 9. Collect. Histor. Italis Medaglia. Eegimina Paduse ad mercantarie. [FR.] ann. 1274. apud Murator. torn. 8. col. * MECELLUS, Messor. Vide infra in Franc, pag. 648 : Ab ipsa Meda, quse est 424 : Hoc anno de mense februarii fuit Messonare. infra portum Fraxani, etc. inventum in clausura domus Dei per fra* MEGERIUS, Messium custos ut MesMEDACULA, Idem videtur quod Metrem Rolandum tantum aurum in Mea- sarius 1. Libert, villse de Andel. ann. dallia, [Gall. Maille. Chartular. Camalaglis, quod valuit circa xvn. millia libra- 1269. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. riense : Appendaria de qua fevales sunt rum Bagatinorum. Eadera Italice legun- 127. art. 13 : Burgenses ejusdem villas suos motarelli reddit in Maio in. den. et Metur ibid. col. 380:In quest' anno del mese ponent Mecerios et custodes vinearum. daculam et i. agnum; et in Kal. mi. den. di Febraro fu ritrovato nella chiesa della Vide infra Messerius. et Medaculam.'] Vide in Posnitentes. ea de Dio per frate Orlando tanta quan| MEGHAMIUM , Membri mutilatio, ^f. [ Splummodo gaddium et penitentita d'oro in Medaglie che valse circa di- seu fractio. Johannes Skenseus de tiam de illis hominibus qui mansos vel ciasette libra de bagattini. Vide Medalta Verborum signiflcatione. Vide Maha- appendarias de parrochia mea tenueet Medalea 1. rint, hoc est unum denarium pro guadmium. ] MECHANEMATA, Voeantur qusedam dio et Medaculam pro poenitencia. l. MEALA, Genus placentae. Locum e in Collyrida sub flnem. mirifica humanis artibus facta de Dei (Cart. Conchar. Ruthen. p. 173, an. * 2. MEALA, Minutioris monetse spe- creatura, quse qui nesciunt, opinantur 1065.)] * MEDALA, ut Medalla, Minutioris cies, Gall. Maille. Charta ann. 1159. in- esse divina. Papias. Sidon. lib. 1. Ep. 9 : ter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 574 : Deus bone, quse, ille digit is Mechanemata monetse species, Gall. Maille, in Charta Ego Raymundus Trencavelli dono licen- facit. Vide Mechanicus. ann. 1132. inter Probat. torn. 2. Hist. tiam operandi vobis Arnaldo de CarcasMECHANICUM. Leges Henrici I. Re- Occit. col. 464. Hinc Maaille appellatur sona et Guillermo Stephani et Petro Gull- gis Angl. cap. 90 : Si homo cadat ab ar- prsestatio qusedam, quod ea moneta lermi in moneta mea de Carcassona, bore, vel quolibet Mechanico super ali- solveretur. Charta Renaldi viceeom. quando volueritis, de xxiv. solidis dena- quem, etc. id est, qualibet arte, vel ra- Fales. et Joan, de S. Lienardo custodis rios in libra, et de xxvj. solidis Mealas in tione. balliv. Cadom. ann. 1295. ex Lib. rubr. libra et sexta pars sint de Mealas. Item 1. MECHANICUS, Prsestigiator. Hilde- Cam. Comput. Paris, fol. 242. v. col. 2 : quando voluntas nostra erit, habeatis li* bertus Episc. Oenomanensis in Vita S. Avons bailie la maaille de ladite prevoste centiam minuendi unam Mealam et non Hugonis Abbat. Cluniacensis n. 16. de pour Ixx. livres Van. Alia Petri de Champlus. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. quodam Monacho cujus osculum res- bliaco ann. 1307. ex Reg. 44. Chartoph. 7657 : Mealhd, Prov. obolus, as. Vide Mal- puerat idem Hugo : Respondentem se reg. ch. 87: Item le marchie et la cousMechanicttm esse, et nicromantiae prges- tume de la prevoste, que I'en appelle la lia 1. et Medalla. f MEASUS, pro Mansus, sedes cui ad- tigiis inquinatum. Inter (j.Y)xavtxrj; TEX" Maaille. Maailles des tavernes, ex Charta juncta certa agri portio. Charta Rixo- vrj? partes, unam esse, quae eaujj-atoup- ann. 1287. laudata in Macula 1. Vide yendis dominse de Terminis ann. 1208. ytxV dicitur, observat Politianus in Pa- supra Mallia 1. ->- MEDALADA, Eodem signiflcatu. in 30. Regesto Tabular. Regii n. 61 : Nos nepistemone : quaa scilicet qusedam mitenebamus in feudum albergam duorum randa efflcitseu naturaaprasstigiaiatque Chartul. Celsinian. ch. 689: De unoquoMilitum in unoguoque Measo et casala- hinc praestigiatores ipsi [A?ixavixo\ forte que manso a Paschas 1. dinarada de cera et appendarise 1. Medalada. tico. Et infra : In quibus Measis, ma- appellati. * MEDALATA, ALIADA. [Mensura sjc 2. MECHANICUS. [Operosus, qui satis vetulis manent homines, etc. Vide manu operam navat : Inter ipsos soli- agraria : Et vineam de furno, et una Massa 5. Boca MEATIM, Meo more, in Glossis Isid. In citatores esse infantes, pueros, laicos, Medalata de vinea quern tenet p. 32, Conchar. Ruthen. Glossario veteri Saxonico, m i n i ice, Mechanicos fabros, sartores... plurium Moza. (Cart. Cum vineas v. denariadas artium Mechanicarum artifices. (Diar. an. 1032.) meatim. Vide Priscian. lib. 11. Donatum, Burchardi, p. 269, an. 1487.)] et Medaliada. (Id. p. 146.)] et Grammaticos veteres. ] MEDALEA, Idem quod Medalla. Regi* MECHINA, Pulmp alicujus animalis, * MEBRETUS, Pannus ex fllis diversi Gall. Mou ou poumon. Comput. ann. mina Paduse ad ann. 1274. apud Muraet varii coloris textus, f. pro Marbretus. 1488. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. tor. torn. 8. col. 461: Repertum thesauVide supra in hac voce. Lit. remiss, pag. 46. col. 1 : Item solverunt ulterius rum tantum auri in Medaleis in certis ann. 1360. in Reg. 88. Chartoph. reg. ch. pro una oncia speciarum et croco, empta- orziis ad summam librarum XVI. mil. 37 : Ab eodem Colardo mercatore emit rum pro repponendo super Mechinis edu- denar. Venetorum. Vide Meagla. quatuor pannos, videlicet tres de Mebreto, lorum emptorum pro dicta cosna,etc.Ibid. * MEDALHATA. Vide mox Medallata. et quartum de rubeo. Lib. rub. fol. parvo cpl. 2 : Item quia dicta die de mane ser* MEDALHO, NATOT, PAGOOTUS. [Gall. domus publ. Abbavil. fol. 36. v. ad ann. vitores et mulieres, qui prasparabant ne- Botte, amas, tas, meule de foin : Et 1253 : Chest li feurs des dras,... li Ma- cessaria pro dicta coena, voluerunt bibere de in. libris receptis ex pretio trium bres... iiij. 1. et xv. s. seu prandere, emerunt pro eisdem quas- Medalhonum feni ex pretio n. Meda* MEC'A. [Candela. DIEF.] dam Mechinas mutonis... Item in oleo pro Ihonum sive natots feni venditorum in * MECANICUS, pro Mechanicus, Arti- coquendo dictas Mechinas, etc. pratio, t. 21, p. 10.... fecerunt acervum fex, Ital. Meccanico. Gall. Artisan. Arest. T MECHITA pro Meschita, Templum seu Medalhonem de dicto feno, t. 22, parlam. Paris. 8. Aug. ann. 14l6.exBibl. Mahumetanorum, Hisp. Mezquita, nos- p. 374 Emi a priore Sancti-Jacobi S. Germ. Prat. : Dent pro ipsa decima tris Mosquee. Charta Petri Sancii Ara- xxii. paccotos feni recepti in capite sui parte seu ejus sestimatione hseredes vel gon. Reg. ann. 1101. torn. 1. Gall. Christ, prati t. 22, p. 373. (Arch, histor. de executores seu causam habentes defunc- inter Instr. pag. 54 : Notum sit me... de- la Gironde.)] torum burgensium, practicantium, mer- disse S. Salvatori, et sanctse Fidei de * MEDALHONARE. [Gall. Mettre le catorum, Mecanicorum, etc. Gens meca- Conchis... unam Mechitam meliorem sci- foin en meules: Sequntur expense niques, in Lit. Franc. II. reg. Franc, licet, quss esset in Barbastro, excepto de facte pro colligendo, portando et Meann. 1559. sede Episcopali, ad construendum ibi mo- dalhonando dictum fenum, t. 22, p. 324. MECAPUS, Papise. Fatuus : forte quasi nasterium. Et infra: Prseterea damus S. (Arch, histor. de la Gironde.)] mente captus, [aut pro malum caput, ut Fidi gloriosse virgini, molendinos cum * 1. MEDALIA, ut supra Medala, in

MED
Charta ann. 1128. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 445. Pro nummo aureo occurrit in Invent, ann. 1240. apud 01. V. Garamp. in Dissert. 7. ad Hist. B. Chiarae pag. 233: Item viginti quinque Medalias auri. Quee multum differt ab ea, de qua in Novel, antiq. cujus meminit Cangius v. Medalla. Vide ibi. % 2. MEDALIA, Monetae minutioris species, quarum duae denarium valebant. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 131 : et expendam ita bonam monetam sicut accipiam, nee medalias accipiam, nee dabo, vel dari faciam scienter. Etiam auctor libri, qui inscribitur II Novellino de hoc nummo mentionem facit : Usavansi allora le Medaglie in Firenze, che le due valevano un danaio. [FR.] MEDALLA, MEDALLIA. Willelm. Brito in Vocabul. et auctor Mamotrecti 27. Levit.: Obolus dicitur Medalia, id est, medietas nummi. Joanni de Janua, in Diobolaris': obulus quod est Medalia. [ Medili, assis, in vett. Gloss. Germ, apud Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 707.] Tabularium Conchensis Abb. in Ruthenis ch. 418 : Bernardus Odo donavit in Graisaco unam mediam appendariam, et medium quarlum, et tres Medalias de censu. Charta Willelmi D. Montispessulani ann. 1103 : Sexlalaricum dono vobis et tertium denarium in Arquintali, et Medallias, qiias donant homines Montispessulani et Longobardi pro Arquintali. Alia ann. 1136. apud Jofredum in Episc. Niciensibus : Reddunt enim supradicti homines annuatim 18. denarios Mergolienses, et Medallam, et 4. sextarios annonss, etc. Tabular. Celsinianense: Unam medallam Claroniontensem debent de Cereo Paschali. Datur etiam interdum Medallias nomen nummis aureis. Legimus enim Medailhe d'aur, medallia aurea, in veteri Instrumento Vasconico apud Marcam lib. 5. Hist. Beneharn. cap. 13. n. 3. Scriptor Novellarum antiquarum apud Pergaminum : Usavan si allora le Medaglie in Firenze, che le due valevano un danaio. [Ogerii Panis Annal. Genuens. lib. 4. ad ann. 1214. apud Murator. torn. 6. col. 406: Statuerunt insuper quod collecta super immobile constitueretur de denariis sex per libram, de quibus Medalia pro portu colligeretur. Additam. ad Chr. Mon. Patavini apud eumdem torn. 8. col. 737: Thesaurus cum Medaleis aureis inventus fuit in horlo Domus Dei de Padua.] Hinc nummis veterum Romanorum sive Graecorum aureis, argenteis et aereis, Medallise. nomen mansit. Scaliger ad Eusebium, ab Arabico vocem accersit: IIpoTO[jLYiv nos vulgo Medaliam vocamus, Arabes etiam Methalia : quod nescio quo commercio ab Arabibus ad Italos et Gallos delatum. Ita enim vacant numismata Christianorum , quse expressum caput humanum prseferunt. Verum non est cur ad Arabes recurramus, cum ips93 nummorum nostrorum veterum, hoc est, Francicorum inscriptiones, originem vocabuli yideantur prodidisse. Prostant enim in libello Petaviano Nummi aliquot argentei Ludovici Pii etCaroli Calvi, in quibus METALLUM scribitur in nummi circulo, interdum etiam in medio nummo, ita ut nummi inde Metalla nuncupari potuerint, quod vero admodum simile est, cum etiamnum Francis Metail, sit Metallum, vox a Medail, vel Medaille, non abludens. Manilius, de Collybista, seu nummulario:

MED
Et fact! mercator erit per utrimque Metalli, e Alterum et alterius semper rautabit in usus. it

MED

319

nostrum, videlicet ad amplitudinem unius Turoms grossi qusslibet Medella. V. MaUbi factum metallum, ut factum argen- cula 2. MEDENA. Charta Ludovici Lotharintum appellavit, i. ImffYipv, signatum, cui opponitur a^ov, infectum, non gi33 Regis ann. 902. apud Browerum 1. signatum. 9. Annal. Trevir. pag. 542. 1. et 443. 2. 55^" Alii ea voce in nummis exarata Edit,: Nostrgs mansuetudini suggesseargentum nude significari existimant: runt.... ut Trevericse civitatis monetamt quod mihi verisimile non videtur, cum telonium, censuales, tributum atque Meaes, aurum aut quaevis alia moneta denam agrorum cum fiscalibus omnibus... eadem voce designari potuerit. Vide le eidsm Episcopo nostrss majestatis auctoritas restitueret. Charta Ricardi I. Regis Blanc pag. 100. MEDALIATA, Reditus terrse valoris Anglor. torn. 2. Monastic! Anglic, pag. medallits. Tabular. Ecclesiae Cadurcen- 132 : Et quoddam rete liberum Medena in sis : Illas 3. Medaliatas, quae subtus vinea potestate sua liberam, etc. Germanis MeDanielis, etc. Tabularium Conchensis den, est mensura et modus agri, nostris, Abbat. in Ruthenis Ch. 32: Et vineam Mesure de terre, ait Browerus : nescio de furno, et una Medaliata de vinea an id sonet in his locis. p* Quid sit quern tenet Bocamoza. Ita in Ch. 84. 176. docet charta Trevir. ann. 1083. apud Gunther. in Cod. Rheno-Mosell. num. 260. 310. etc. Vide Medaliata. * MEDALLATA, MEDALHATA, Terra 66. torn. 1. pag. 148: De eis tributum et reditus seu valoris unius Medallx. Charta Medena S. Marise sicut antea persolvanann. 1303. in Reg. 74. Chartoph. reg. tur. Est autem Medena septena de agris, ch. 308 : Item acquisiverunt (canonicse S. tributum vero census statutus de vineis, Saturnini Tolos.) quandam domum cum i. e. septima pars fructuum agrorum. orto ibi contiguo et quandam bordam Vide Mitterm. Princip. Jur. Germ. | cum una Medaliata. Alia ann. 1326 : Pro 178. not. 8. et Graff. Thesaur. Ling. Fr. omnibus tresdecim aripentis et tribus torn. 2. col. 708.] 1. MEDERE, pro Metere. Pactus Legis Medallatis terrse, etc. Infra : Medalhatis Salicee tit. 27. in lectione variante : Si terrse. Vide Medaliata in Medalla. quis messem alienam tripaverit, vel Me1 MEDARIUS. Charta Alamannica Goldasti 33: Confinit... de alium in via, et dirit, hoc est, demessuerit. 2. Medarios, in ipso loco, in ipso aaro, et 3. MEDERE, Curare. Vita S. Praejecti 1. sestairale in roncale confinit in Leones inter Acta SS. Bened. ssec. 2. pag. 640: ex alia parte ipso Magno. Medicos vel strenuos viros, qui hanc cu* MEDE, Herbse genus, qua utuntur ram gererent, ordinavit; ita tamen ut tinctores. Charta commun. Mechl. ann. semper ibidem vigenti asgroti Mederentur, 1316. ex Cod. reg. 10197. 2. fol. 82. r : et stipendia sibi acciperent. Omnes inensurse, quarumcumque rerurn MEDERII VERSUS. Vide Virgil. fuerint, sunt et remanebunt villae nostrse Grammat. pag. 109. prsedictse, exceptis quatuor mensuris, vi| MEDETARIA, pro Medietaria , Praedelicet mellis, salis et herbarum tinctoriarum, quse. weedt et Mede vocantw. Ubi dium quod a colono partiario colitur. Marten, torn. 1. Ampl. Collec. col. 1424. Charta ann. 1210. ex Tabular. Castri Vitreii: Gauffridus Abbas, totusque Conedidit: Vuoed et Meode. ventus S. Melanii, dedimus Canonicis B. 1 MEDELA. Vide Medella 1. t MEDELAMIUM, pro Medelanium, non Magdalense de Vitreio ecclesiam de Molirectius, apud Bollandistas in Vita ejus- nis excepta Medetaria nostra et duabus partibus decimarum prsedictse Medetariss. dem S. Guthlaci torn. 2. Aprilis p. 46. MEDELANIUM. Vita S. Guthlaci cap. Vide Medietarius. | MEDFEE, vox Anglica, a Saxon. 31 : Irruit in quandam spinulam sub incultse telluris herbis latentem, Medela- M e d f e o h , quae munus, praemium signiflcat, vel etiam illud omne quod in nium plantse ipsius infigens. Pro mecompensationem datur, cum aliqua fit dium, ni fallor, aut medietanum. I. MEDELLA. Lex Aleman^r. tit. 96 : permutatio. Charta ann. 1331. apud Th. Si quis Medellam rumpit aut involat, sol. Blount in voce Arrura : Remisit 3. solvat, si carrucam involat, aut rotas, eisdem Ricardo et Johannse... omnimoda etc. Editio Heroldi habet Medelam. Vi- opera, videlicet arruras, messiones et cadetur esse modiolus rotae, le Moieu. riagia... Et ipsi non dabunt Medfee, etc. f 1. MEDIA, Gall, la Mee, Territorium [** Gloss. Leg. Alem. Lancuuit, quod exponitur vinculum plaustri, carpentum. quoddam in agro Nannetensi, sic dicVide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. tum quod medium sit Ligerim inter et 1. col. 745. et infra Medula et Metella.] Hederem. Charta Henrici Regis Angl. torn. 2. Hist. Britan. pag. 270 : Et omni| 2. MEDELLA , Mensura liquidorum, eadem quse Meillerola. Vide in hac voce. bus hominibus et fidelibus suis totius MeCharta ann. 1163. ex Lib. viridi Episco- diae... In Garrandia, vel in tola Media, pat. Massil. pag. 11: Domos autem quas etc. Vide Mediterranea. Raymundus de Solents Episcopus abstuT 2. MEDIA, pro Medica, vide in hac lerat retento servitio Medellam de melle, voce. et campum de carello, aut concambium * 3. MEDIA. [Citrum. DIEF.] valens operi Ecclesise reddi mandavimus. T MEDIA VINI, Mensura, quae alterius Eodem signiflcatu occurrit Medellarii media est, hemina. Chron. Mellicense de melle, in Charta ex Archivis S. Victo- ad ann. 1451. pag. 424 : Habeatque quiliris Massil. Eo denique sensu accipi- bet non ultra Mediam vini ad mensam, pienda etiam Bulla Anastasii IV. PP. et si opus fuerit, inter prandia et post ann. 1153. torn. 1. Gall. Christ, inter ccenam, non ultra quartale. Instrum. pag. 112 : In Ecclesiis S. Zacha MEDIAGI. Vide mox in Mediale 2. rise vii. sol. et duos Medollalios de melle, 1 MEDIACON, Confectio olei omnia com!: etc. Vide Medualia. [ " Vide infra Medol- burens. Papiae. lalius.~\ j MEDIALADA, Modus agri, idem, ni * 3. MEDELLA, Retis macula, Gall. fallor, qui Medaliata. Vide Medalla. Maille. Charta Phil. Pule. ann. 1289. Charta ann. circiter 1030. apud Baluz. inter Consuet. Genovef. Mss. fol. 35. v: Histor. Tutel. col. 421: Ego enim in Dei Omnia alia ingenia piscatoria qui de ftlo nomine Deusdet monachus emo ad opus sunt, volumus quod fiant ad modulum S. Petri ad locum jam dictum tres Media-

320

MED

MED

pecuniaria, in Litteris Johannis Franc. Lat. Gall, gangerm.: JZstabUs au milieu Reg. ann. 1358. torn. 3. Ordinat. pag. par force.] 265. Galli diceremus Au moyen de, moienT 1. MEDIARE, Rem tractare, agere, nant. componere, non ut judex, sed ut inter* Mediante competenti mercede, in Cor- medius et sequester: quo vocabulo Anrect, stat. Cadubr. cap. 134. Meant, ea- gli potissimum usi sunt, cum de constidem notione, in Lit. Phil. V. ann. 1821. tuendis Attornatis seu procuratoribus torn. 3. Spicil. Acher. 2. edit. pag. 710. agebatur. Charta Caroli Reg. Franc, col. 2. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 1 MEDIANUM ALTARE, Idem quod 206 : Sed quod per unum ipsorum inMatuiinale. Translat. B. Bathildis ssec. ceptum fuerit, per alium et alias prosequi, 4. Bened. part. 1. pag. 452 : Max venera- Median valeat pariter et finiri et ad efbile corpus contingunt,... ac retro altare fectum adduci. Instrum. ann. 1400. apud Medianum condigne posuerunt. Marten, torn. 1. Anecd. col. 1659: Pro * 1. MEDIANUS, Dicitur de miscello qua sedanda (discordia) desideravit, quod frumentq, Gall. Bled meteil. Mediana certa prsefigeretur dieta loco et tempore annona, in Charta ann. 1185. Niyel. episc. congruis, in qua Rex Francise Mediare Suession. ex Tabul. S. Crisp, in cavea. vellet inter partes prsedictas, sperans se Meissiau, eodem intellectu, in Charta easdem componere velle, salvo utriusque ann. 1368. ex Reg. 99. Chartoph. reg. partis honore. Littera? Owini Principis ch. 255: xviij. sextiers de Meissiau et Walliae ann. 1404. apud Rymer. torn. 8. xviij. sextiers de tremois par an, grain pag. 356 : Dantes et concedentes eisdem de moison. Vide infra Mediasticus et procuratoribus nostris, et eorum utrique Mixtum 2. per se et in solidum, potestatem genera2. MEDIANUS, Medius. Mediana acro- lem et mandatum speciale Mediare et teria, Medianse columnse, Mediana vox, finire, pro nobis et nomine nostro, etc. apud Vitruvium. Medianus arcus, Me- Charta ann. 1482. ex Tabul. B. M. de diana frons, apud Paulinum Epist. 12. Bono-nuntiq Rotomag.: Quod per utrum. Insula sit maris : at si dulcis aquae, Mediamnis. pag. 153. Adde Capitulare Compendiense vis ipsorum inceptum fuerit, alter eorumJoan, de Garlandia in Synonymis : ann. 757. cap. 7. dem id prosequi valeat, Mediare, termi* Mediana vena, Anatomicis nostris, nareet finire. Adde Chartam ann. 1453. Die rivos, latices, puteos, die stagna, paludes : Vena inter basilicam et cephalicam, ex apua A/adoasFormul. Angl. pag. 351. etc. Amnis jungatur, a quo Mediamnis vocitatur. Animadv. D. Falconet. Moienner, eodem sensu, in Charta Silvester Giraldus in Topogr. Hiberniae | MEDIANUS, pro Secundus. AudpenusLudov. reg. Navar. et comit. Campan. dist. 1 : Locus quoque plurimos hsec in Vita S. Eligii: Lotharius Medianus. ann. 1314. in Reg. 50. Chartoph. reg. terra profert; qui et Mediamnas aliquan- Pactus Legis Salicse tit. 2 : Si quis por- ch. 11: Nous traitans et Moiennansauvec tulum elevatas et valde amoenas intra se cellum lactantem furaverit de chranne lesdiz due de Lorraine, evesque de Metz et continent: ubi securitatis et refugii loca prima aut de Mediana; id est, de se- seigneur de Blancmont, etc. Comprom. propriaque domicUia, et prseterquam cundo coitu. inter abb. Bonaeval. et Guid. dom. de navigio inaccessibilia dominatores terraMEDIANUS, Compromissarius elector, Alneolo ann. 1291 : Et pourra ledit Dean rum metari solent. Sueno in Hist. Da- cui eligendi facultas datur, ad idque quenoistre, ordener, prononceret Meeisner nica cap. 2: Tandem confluentibus undi- deligitur a partibus. Acta Innocentii sus ledit descort. que innumerabilibus, in Egdorx fluminis III. pag. 3: At exclusis justitiariis Senaj 2. MEDIARE, Per medium dividere. Mediamne locus pugnse constituitur. In- toris, qui ei fidelitatem juraverunt, suos Leges Palatinae Jacobi II. Reg. Majoric. fra : Deinde emissis utrimque pugilibus, justitiarios ordinavit, electo per Media- torn. 3. SS. Junii pag. LVII : Et cortinse in media amne convenerunt. [Monast. num suum alio Senatore tarn in urbe, jam dictse sint talis longitudinis quod serAnglic, torn. 1. pag. 2 : Hsec itaque insula quam extra, patrimonium recuperavit viant tarn ad ponendum eas ante lectum (Glastonia) primo a Britonibus dicta est... nuper amissum. Et pag. 146 : Fecerunt nostrum, cum opus fuerit, quam ad Meinsula vitrea, propter ampnem scilicet nuntios destinari, qui ad eligendum pete- diandum, sive per medium, dividendum quasi vitrei coloris in marisco circum- rent Medianos, de iis v qui Romas Sena- unam cameram, vel aliam magnam dofluentem. Insula vero dicta est, quoniam tores eligebant. Mox : Consultum est mum, vel usus alias similes. Apicius lib. marisco profundo est undique clausa; ergo summo Pontifici, ut convocato populo 3. cap. 9 : Coliculos elixatos Mediabis. Mediampnis magis proprie diceretur, assignari eisfaceret Medianum, qui unum Statuta Canon. Regul. art. 84. apud quoniam mediis ampnibus sita est, sicut eligeret Senatorem. Ipse vero ne contra Raim. Duellium lib. 1. Miscellan. pag. melius insulse dicuntur, quss in mart silse personam Mediani quidquam objicere 103 : possent, fecit eis assignari pro Mediano noscuntur.} ullum vel MEDIANA, Porta media Basilicas, seu nobilem virum Joannem Petri Leonis, qui Nee retinere sib! valet (prazlatut) pretiare. Mediare, Vel defraudare, truncate, vel templi, quam Regiam alii appellant. ab universo populo approbatus, juramento * Moienner, nostris, eadem notione. Gregorius Tur. lib. 2. de Mirac. cap. 48: secundum morem exhibito, Gregorium Procedens autem psallendo, cum ad Me- Petri Leonis Rainerii Senatorem eligit. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : dianam pervenissel, etc. Anastasius in Charta ann. 1207. apud Ughellum in Moienner, dimidiare, i. per medium diviHonoriq I. PP. pag. 48 : Investivit regias Aprutinis Episc.: Concedimus quoque dere. Charta ann. 1297. apud Lam. in januas in ingressu Ecclesiss majores, quss vobis judices, et potestatem jura vestra Delic. erudit. inter not. ad Hodoepor. ^appellantur Medianse, ex argento. Vide perpetuo exercere, sed hoc modo: cum Charit. part. 1. pag. 114 : Inventa per Hebdomada Mediana et Ordinarium tempus etenim potestas eligendi venerit, testes omni exceptione majores loca et Episcopus hsereditariis hominibus hujus antiqua confinia esse et fuisse et Mediare Praemonstrat. Ord. pag. 904. 1 MEDIANA SERRATA, Mediana utralis, civitatis Medianum inveniat; hominem inter comitatum Florentinum... et comitaScripturse species. Vide Scriptura. Do- videlicet idoneum, convenientem et non tum S. Miniatis, etc. minica Mediana. Vide in Dominica. diffamatum,... qui potestatem eligendi j MEDIARE, Separare, disjicere, Gall. Diviser, ecarter. Chron. Andreae Danduli MEDIANETUM. Fori Oscenses ann. habeat. Occurritibi pluries. 1247. fol. 13 : De spondalariis vel cabecaMEDIANUS, Mediae magnitudinis. Ita apud Murator. torn. 12. col. 462 : Ne galariis, aut testibus qui eos fecit, sive cons- passim in Historia Episcopqrum Autis- lese. hostiles Mediarent vi. galeas venturas tituit, qualicumque loco facit eos, ibi ha- siodor. cap. 25 : Gabata Mediana, etc. de Candia, etc. bet se juvare de eis; et si sunt alterius 1 MEDIARE, Medius incedere. CompenMEDIANUS OABALLUS , Medii pretii, regni, nan possunt se juvare de eis, nisi in Lege Alem. tit. 70. 3. Medianus bos, dium Jur. et Consuet. Univers. Paris, in Medianeto, id est, neutro. tit. 78. Mediana equa, Medianus Alaman- per Robert. Goulet fol. 13 : Sic progre* Judicium, ut videtur, quod per me- nus, mediae sortis ac conditionis, in diuntur ducentes corpus, quod quasi est diatores seu arbitros fit. Charta Ferdin. Capitulis ad eamdem Legem cap. 22.43. medium inter Parisiensem Episcopum et reg. Castel. torn. 6. Jul. pag. 57. col. 1: [Medianus in fans, in Leg. Alem. edit. Rectorem Universitatis ; sicque ipse EpisSic quoque et illi, qui ultra Serram sunt, Baluz. tit. 39. Mediani digiti, in Leg. copus et ipse Rector semper lateraliter si aliquod judicium habuerint cum aliquo Bajwar. tit. 3. 13. i. e. medii: Illos incedunt. Nee aliqui inter Episcopum et Toletano, veniant ad Medianetum in La- Medianos duos digitos cum decem solidis corpus de suo latere debent Mediare. * MEDIARE PLAGITUM, Dare operam latalifa, ibi sejudicent sanctorum patrum componat. Adde tit. 4. 9.] MEDIARCITUS, In media statutus et ut veniatur ad colloquium, Gall. Moienjobedire et implere prsecepta. f MEDIANS. Mediante certa financia arctatus. Joan, de Janua. [Unde Gloss. 1 ner une entrevue. Annal. Berlin, ad ann. ladas de vinea de aliqua femina nomine Adalberga. 1 1. MEDIALE, Mensura annonaria, eadem, ut, videtur, quae Medimna. Vide in hae voce. Charta Martini IV. PP. ann. 1284. apud Illust. Fontanin. in Antiquit. Hortae pag. 411: Extilit ordinatum, ut ad opus cameras supradictss usque ad quantilatem trecentorum MediaHum speltse, ipsius Camerarii nuncius in terra vestra posset libere emere et habere... Fecit emi ducenta Medialia speltse de pecunia cameras supradictse. * 2. MEDIALE appeUatur etiam in re lignaria Pars intima arboris, Gall. Le cceur de I'arbre, quod ad intestina opera et minutiora facienda sumebatur, de quo Salmasius in Solinum et Jac. Gothofr. in Comment. Cod. Theod. torn. 5. pag. 52. ad leg. 2. Cod. de excusat. artif. in qua pro Medici legendum censet Mediaci; recte, ut videtur. MEDIAMN-5J vel MEDIAMNES, Insult, vel terrse, in mediis amnibus emergentes. [Priscianus lib. 17 : A media amnis, Mediamna.] Ebrardus in Graecismo cap.10 :

MED
863. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 80 : Mediantibus inter eos domesticis et amicis illorum placitum, quo simul redeant, et de ipso regno apud se tractent. ** MEDIARE SYNODUM dicitur is, cujus auspiciis cpngregatur concilium, in Decreto Gelasii PP. apud Fontanin. de Antiq. Hortse pag. 321 : S. Synodum Nic&nam 318. patrum, Mediante Maximo Constantino Augusta... S. Synodum Ephesinam...consensu Coslestini PP. mediante Cyrillo Alexandrines Sedis Antistite et Arcadia episcopo ab Italia destinato... S. Synodum Calchedonensem , Mediante Marciano Augusto et Anatolia CPano Episcopo. * MEDIARE, Inter duo loca positum esse, Hispan. Mediar. Elmham. in Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 66. pag. 186 : Non igitur erant pro tempore civitas et abbathia ab accessibus mutuis, cum nulli Mediarent Anglici, prsepeditse. * MEDIARE, Dicitur de eo qui incoeptum prosequitur. Sermo mag. Joan. Parvi in Oonc. Constant, ex Bibl. Heilsbr. pag. 110 : Eum jam justissime principasse, virtuose Mediasse et gloriose terminaturum. * MEDIARIUS, D.-Bo7Mefin Prseloquio ad torn. 1. Jur. publ. Franc, pag. xix. Colonus partiarius, non vero, Servus duobus dominis addictus, ut interpretatur Cangius, inquit ille : sed haec vox non legitur suo ordine in Glossario : occurrit autem Medietarius, ea notione, in hac voce. Illi prseiverat Murator. torn. 1. Antiq. Hal. med. sevi col. 874. * MEDIASTICUS, ut supra Medianus I. Bladummediasticum, Miscellumfrumentum, in Charta ann. 1211. ex Tabul. S. Crisp. Suession. in cavea. VMEDIASTINO, Secundo. Ratberii Veron. Episc. Qualitatis conjectura, torn. 2. Spicileg. Acher. pag. 200: Seprimum, se Mediastino, se rodens ipsam postremo : inde omnes suopte more viventes. Genuinum in eis figere non desinit dentem. 11. MEDIASTINUS, Medius. Translatio S. Gutblaci torn. 2. Aprilis pag. 59 : In partibus Anglise Mediastinis, villula quaedam,patrioidiomate Cavss nomen sortita, sita est in confinio fluminis Umbrensis, etc. Vita S. Jacobi eremitae saec. 4. Bened. part. 2. pag. 148 : Solvitur ergo a portu Constantinopolitano, mare sulcatur, satisprospere ad Corsicam insulam usque, quas Mediastina est inter Constantinopolim et Romam. f 2. MEDIASTINUS, Caminus, locus ; sic, ut videtur, dictus , quod in medio cubiculo exstruatur. Vita B. Heimeradi presbyt. auctore Egberto apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. pag. 567 : Nee mora, proripientes se ad eumdem Abbatern, ei exposuerunt sermpnem, camino adjicientes oleum, qui Mediastinus incanduerat adversus eumdem virum, cujus favillse longe in posteros essent duraturse. [* Hinc pro Famulo culinario,qui focum curabat, apud Mornac. Mediastinus coquinx regies. Vide supra Galopinus [*<* et Forcellin.in Mediastinus.'] * 3. MEDIASTINUS, ut paulo ante Mediasticum. Vide supra in Bladum. 1 MEDIATERIA, MEDIATERRIA. Vide Medietarius. * MEDIATIM, Ex dimidia parte, Gall. Par moitie. Arest. parlam. Paris, ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 604: Licet... prsefatse financial in dicta terra .communi, Media tim ad nos et dictum episcopum spectent pro indiviso. Vide infra Mediocriter 2. et Medium 2. 1 MEDIATIO, perperam pro Modieitio, in
V

MED
Oharta Henrici Reg. Angl. torn. 4. Hist. Harcnr. pag. 1411. 1. MEDIATOR, Intermedius. Cyprianus, seu auctor de Cardinalibus pperib. Christi in Pro-logo : Unde haec sitis divitiarum miseris pectoribus assidet, et ambitionis salsuyo bibulam anitnam occupat, uti per fas et nefas ad loca superiora etiam de latebris eremi, nonnulli se ingerant : et de omni gradu, ubi aliquis &ditus patet, anheli prodeant, discurrant ad judices, blandiantur Mediatoribus, conducant auxiliarios, et modis omnibus elaborent, ut sedeant cum Principibus. [Chron. Romualdi II. Archiep. Salern. apud Murator. torn. 7. col. 226 : Et Hyacynthum diaconum Cardinalem , cum Christiana Cancellario, et aliis Theutonicis, qui pads Mediatores erant, ad eum direxit.] [** Vide Haltaus. Glossar. voce Mittel-mann, col. 1360. et infra Medius.] P Hispan. Medianero, Gallis , alias, Maienierres, eodem sensu, in Chron. S. Dion. torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 331. Moienierres, in iisd. Chron. ubi de Gest. Caroli M. ibid. torn. 5. pag 241. Meeneur, in Charta ann. 1260 : Et se li dui enquerreur se discordoient, Us aporteroient le descort au tiers Meeneur que li rois y mettra... Et li dui enquerreur et li Meenerres doivent jurer seur sains que Hen bonne fay termineront cette chose. Lit. ann. 1265. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 399 : Liquels Meenneurs les contens des marchiez, qui seront entre les devant diz tanneurs et les bouchiers, pour raison de la marchandise des devant diz cuirs , Meenneront bien et loyaument entre lesdictes personnes, par leur serement; lequel Meennement fait, etc. Maeneresse, ubi de muliere agitur. Charta Clementiae dominse de Fouvento ann. 1255. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 171. r : Com li abbes et li couvanz de Biauleu m'eussent mise Maeneresse de appaisir le descort, qui entoit entre I'abbe et le couvant devant dit d'une part, et les hommes d'Ortes et de la Chapelle... d'autre part,... cilz descorz ait este accordez bonnement par nostre Meanement. Hinc etiam Moiennement, pro Mediation, entremise, in Charta scabin. Camerac. ann. 1260 : Parmi I'atirement et le Moiennement des preudommes, ki s'en entremisent, nous sommes accordet enviers le capitle devant dit, et en avons fait pais des descors devant diz. Vide infra Medius.] Ita GrsecisMeo-a^ovTs? dicuntur, qui rebus gerendis in Palatio prsesunt, seu quibus veluti sequestris Principes res suas peragunt ; Ministri aulx, Mamertino in Paneg. Rerum Ministri, Manilio lib. 5. nuncupati. Horum mentio occurrit apud Nicetam in Man. lib. n. 3. et Cantacuzenum lib. 3. cap. 15. lib. 4. cap. 39. Summus vero rerum Minister Mlya? Metyaijwv dicebatur, cujus dignitas in PaJatio proinde summa, cui Ducas cap.21. 22. et 28. Vesiriorum Turcicorum dignitatem gequiparat. MEDIATORES, apud Bavaros dicebantur, quibus veluti mediis, bona Laicorum, quse ab iis comparare ex Legibus non licebat, ad Monasterii usus, iisdem per imaginariam donationem eadem concedentibus, sibi comparabant Monachi. Vita B. Mariani Abb. Ratisp. n. 16 : Aream unam... ementes per manum Mediatoris Prsefecti Ratisponensis,ibidem,... Monasterii fundamentumjecerunt. Num. 19: Agros et possessiones in usus... Fratrum per manum Mediatorum Henrici Ratisp. Burchgravii, atque Othonis Landgraviicomparavit. Adde num. 20. Eadem

MED

321

Vita n. 28 : Eclesiam quam ipse de propriis facultatibus suis... construxerat, cum ll.aratris Abbati pr&fato,.,. per manum Mediatoris Comitis Gerardi, more Bavarico,...contradidit. [* Vide Haltaus. Glossar. Germ. col. 1586. et infra Salamannus.] Ea porro acquirendi ratio per Monasteria, Delegatio appellabatur. Charta Luitpoldi Ducis Bavarise in Chronico Reichersperg. ann. 1141 : Hsec autem traditio ad altare S. Michaelis in Richersperg me prsescnte ac petente facta est per manum Comitis Luitoldi de Bleiera delegatione firma, in cujus manum Delegatio eadem per manum nostram prius fuerat facta. Idem Chronicon ann. 1157 : Idem Comes Pertholdus... in manum Comitis Pertholdi de Pogen ad fidem Delegavit Richerspergensi Ecclesise per manum ejus omnimodis Delegandum ad petitionem ejusdem Ecclesise Prseposititunc Fralrum. Et ann. 1162 : Ibi Praepositus Richerspergensis Magister Gerhous in audientia publica (Curise) interpellavit ac monuit Comitem Pertholdum de Pogen, quatenus praedium, quod dicitur Manstuer, secundum quod in manum ejus devenerat, Richerspergensi Ecclesise, Delegaret. Et Dei quoque providentia pr&sens fuit Comes Pertholdus de Andechs, qui locutus est in hunc modum : Facere debes, o cognate Comes Pertholde, quod postulatur, quia egoid ipsumprssdiumsic in manum tuam Ratisponas .delegavi, ut tu hoc Delegares jam dicto Ccenobio, etc. Ejusmodi autem donationes ac traditiones per manus advocatorum flebant, ut ibidem innuitur. Gharta Ludovici Imper. ann. 910. apud Brower. lib. 3. Antiq. Fuld. cap. 16: Signum Gebehardi et Chunradi Comitum, qui easdem traditiones rerum fideli manu susceperunl, et hoc coram Rege juraverunt, ut eas S. Bonifacio Marlyri fideliter Delegarent, et prvecepto regio confirmarent. Ad hunc etiam morem referenda videntur quse habent Traditiones Fuldenses lib. 3. trad. 1 : Hsec idem Wermundus in manum prsedicti Goldeboldi Comitis allegavit, ita et ille fidem ipsi servans in altare patroni nostri Delegavit. Tradit. 3 : Praedium... in usum fratrum hujus Ecclesise ob memoriam sui Delegavit. Tradit. 31 : Idoneos testes 6. numero cosequalium suorum delegerunt, quibus heerp.ditarise traditionis jus Delegaretur, illis hoc jus delegationisinvicem sibimanu ad manum tradentibus, etc. 2. MEDIATOR, Idem qui Medietarius, Gal. Metaier. [Charta ann. 1244. in Tabul. Compend. : Mediatores vero et ille qui carionem ducet... nihil miscebuntcum carione in prsejudicium dicti Majoris. Tabular. SS. Trinit. Cadomens. fol. 23 : Habemus... in Amblia terram unius carucas... et Mediatorem sex acrarum terras.] Tabularium S. Sergii Andeg. Ch. 35 : Terram prope Capellam S. Laur. apud Calonnam Mediator Episcopi Huberti Andeg. bobus suis et carruca consuetudine mediatoria exercuit. [** Vide Guerard. Proleg. Chartul. S. Petri Carnot. pag. 62 1 3. MEDIATOR, Prses, sponsor. Charta exarata ann. 973. apud Ughellum in Beneventanis Archiep. : Guadium mihi dederunt Simeon Clencus et Judex, et Radoaldus Diaconus,... et Mediatores posuerunt Gaidarios de jam dicta civitate Sipontina. Similiter tarn Marcus Clericus guadium mihi dedit, et posuit Mediatorem Milum fratrem suum,... ea ratione, ut si aliquo tempore adveniente aliquam contrarietatem fecerint, per qualemcunque modum vel ingenium, obliyaverunt se

41

322

MED

MED
MEDIAVTTA. Concilium Coloniense ann. 1310. can. 21 : Prohibemus item, ne in aliqua Ecclesiarum nobis subjectarum imprecationes fiant, nee decantetur Mediavita contra aliquas personas, nisi de nostra licentia speciali: cum nostra intersit talia discutere, quando sint talia facienda. Joan. Hocsemius in Adolpho Episcopo Leod. cap. 23: Cosperunt Ecclesias Ducem maledicere, et Media vita canere contra ipsum. Albertus Stadensis, et Hist. Archiepisc. Bremensium ann. 1234 : Clerus qui eminus astans rei exltum expectabat, Media vita, et alia miserationis carmina cum mosrore canebat. Ubi intelligitur Prosa ilia Lamentationis, quam fecisse Notkerum Balbulum Sangallensem tradunt, cum in Martinsdodel pons in loco praacipiti et periculosissimo asdiflcaretur. Media vita in morte sumus, quern quaerimus adjutorem, nisi le, Domine, qui pro peccatis nostris juste irasceris. Exstat apud Canisium torn. 5. Antiq. lect. pag. 770. Canitur autem ilia Antiphona in Sabbato Dominicae tertiae Quadragesimaein Completorio. Vide Durandum lib. 6. Ration, cap. 52. num. 5. 6. Ordinarium Ord. Praemonstr. pag. 904. et in voce Reliquise. MEDIGA, Obstetrix, in Glossis Isidori in voce Maia, ubi perperam editum Media. Ejusmodi Medicse non semel occurrunt in vett. Inscript. 312. 4. 635. 9. 636. 1. 2. 3. Vide Glossar. med. Graecit. in 'Ia-

MED
Medicatura, quee est trecentorum sexaginta denariorum, qui faciunt solidos novem. * MEDICINA, Emplastrum, malagma ; Medecinee, in Stat. ann. 1312. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 512. art. 1. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartop h. reg. ch. 530 : Quidam medici aliquas Medicinas supra dictasplagas posuerunt pro curando eas; tamen idem Stephanus quasi sperneret sanari, dictas Medicinas de super vulnera prsedicta, statim cum dicti medici recedebant, amovebat. Moistre, eadem notione, ut videtur, apud Guignevil. in Peregr. hum. gen. Ms. ubi de Medicina :
Et non pour quant maugre ses boistes, Et ses cmplastres et ses Moistres, Et ses empotionnemons, etc.

omnes componere cum prsedicto Archiepiscopo, etc. Vide Medietates. 1 MEDIATORIA, Praedium quod a colono partiario colitur. Oharta Odonis Militis ann. circiter 1050. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 420 : Dono medietatem unius capellse fundatam in honore S. Marias. Virginia, et dono unam terrain ad unam Mediatoriam, cum pratis et duos agripennos de vinea. Vide Medietarius. * Gall. Metairie, alias Mestarie et Mesteerie. Charta ann. 1218. inter Instr. torn. 8. Gall. Christ, col. 528 : Ego Gaufridus vicecomes Castridunensis,... cum... dedissem et contulissem unum hibernagii modium in Mediatoria mea de Memberolles, etc. Alia ann. 1301. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 140. r. col. 1 : La Mesteerie de Pauleon ou jour de Toz sainz, dix livres. Recognit. feud. dom. de Veteri-ponte ann. 1366. procastel. deBuri: Item une Mestarie assise audit lieu de Buri, etc. Moictenrie vero, Reditus ejusmodi praedii, ut et Moitarie. Lit. remiss, ann. 1482. in Reg. 208. Chart9ph. reg. ch. 216 : Pour raison de lamoitie dugaagnaige de la Moictenrie de I'annee, etc. Tabul. Fossat. fol. 2 : II ne doivent nulles coustumes de leur propre bestail norri en leur maisons,soit en Moitarie ou autrement. Moitesrie, eadem acceptione, apud Bellom. Ms. cap. 27. pag. 67. v. col. 2. Vide infra Moitoieria. MEDIATORIUM. S. Hieronym. lib. 2. adversus Helvidium cap. 9 : Quale illud jejunium est, aut qualis ilia refectio post jejunium, cum pridianis epulis distendimur, et guttur nostrum Mediatorium efficitur latrinarum ? [hoc est, quasi intermedium.] ] MEDIATURA, MEDIETURA, Eadem notione qua Mediatoria, Gall. Metairie. Diploma Odonis Comitis Carnot. ann. circ. 1015. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 376 : Tribuit igitur pr&fatus Hugo clericis in jam dicta ecclesia... et in eodem loco duasMedietur as, unam cum tribus arpennis pratorum, alteram cum quatuor. In ipaa quoque terra unum molendinum in dominio, et censum de tribus molendinis, et duos vinearum arpennos et dimidium solvente censu, et in loco qui vocatur Gelroim aliam Mediaturam. Charta ann. 1047. apud Stephanot. in Antiquit. Bened. Xanton. .MSS. pag. 327 : Donamus... Ecclesiam S. Joannis de Anglis cum integritate sua et redecimationes de universis Medialuris nostris dominicis. Alia apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 118 : Ibi donavit permanum ejus Gausfredus Comes filius Eudonis Comitis S. Martina Majoris Monasterii duas Mediaturas cum bubus et agricolis. Ibid. pag. 169 : Itemquededit et duaspartes decime duarum Medieturarum et totam decimam equarumsuarum. VideMedietarius. 11. MEDIATUS, Ex parte media plenus. Acta SS. Philemonis et Apollonii torn. 1. Martii pag. 756 : Jussit exhiberi et alias quatuor aaccos Mediatos arena, et immisit in eos etiam quatuor protectores et projecit in mare. Supra : Jussit exhiberi saccum cum arena. j 2. MEDIATUS, pro Medietas, Moitie. Litterae Caroli Johannis Reg. Fr. primogen. ann. 1363. torn. 8. Ordinat. pag. 637 : Sub pcena viginti solidorum Paris, tot vicibus a transgressoribus exigendorum, quot casusexigitcommittendorum, et applicando Mediatum dicta dom. genitori nostro et nobis, per receptor em Paris, vel futurum, et Mediatum in usibus confratrise Beatse Mariae, etc.

Mechine, pro Medecine, in Poem. Ms. Rob. Diaboli:

Car moult y ot arbres plantes Et herbes et bonnes rachines, Dont on fait les bonnes Mechines.

Bestiar. Ms. ubi de Castore :

Se fait on de ses gcnetaires Mechines k pluiseurs afaires.

Ubi textus Lat. Cujus testiculi medicines sunt aplissimi. MEDIGINAGULDM, 'larptxov, in Gloss. Grsec. Lat. [Medicinabulum, in Gloss. Lat. Gr. MSS. Sangerm.] [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar. MediTp; fMEDICABULUM, Quod medelam af- cinalium.] 1 MEDIGINALIA, Medicqrum ars. Pacfert. Apuleius Florid, n. 16 : Contulerimque me ad Persianas aquas : gratissima tus Leg. Salicae in variante lectione prorsus et sanis natabula, et segris Medi- apud Eccardum pag. 178 : De Medicinalia, ut infantes hanc discere mittantur. cabula. 3je MEDIGAFERA, Cavera. [ Mensura Ubi Editi: De Medicinali arte. quinque modiorum. DIEF.] * MEDICINALITER, Medicorum arfe. MEDICALIS, pro Medicinalis. S. Co- Acta B. Franc. Fabrian. torn. 3. Apr. lumban. instruct. ll:Plus suaveest,plus pag. 989. col. 2 : Marcutius... habebat maMedicale est, plus salubre est cordi dilec- ximam et periculosam infirmitatem in tio, etc. oculo, quss a medicis judieata fuit quod MEDICAMENTA MALA, Pharmaca, ve- esset fumus cataracti, a qua non credenena^ incantationes, et omnium venefi- bant quod posset sanari Medicinaliter. ciorum noxae. Sextus' Platonic, lib. 2. de 11. MEDICINARE, Medicinam profiteri, Medicina animalium cap. 2. n. 6: Adver- exercere. Statuta Montis Regal, cap. 47 : sus mala Medicamenta ; cor vulturis liga- Item statutum est quod aliqua persona tum in pelle lupina si circa brachia ha- non possit nee debeat Medicinare, vel uti, beas, nullum Medicamentum nocere tibi seu exercere, aut in aliquo operari artem potest, nee serpens, nee latro, nee ulla Medici physice... Et qui approbatus fuerit malitia, nee quidem phantasma senties. ad Medicinandum in dicta arte, tenea[Plinius lib. 20. Hist, natur. n. 39: Pytha- tur... videre aquam infirmi. 0 goras scillam in limine quoque januee 2. MEDIGINARE, Medicamenta adhisuspensam malorum Medicamentorum bere, Gall. Medeciner. Lit. remiss, ann. introitum pellere tradit. Adde lib. 25. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 495 : Dicta Mahauta expiravit, non occasions num. 81.] MEDICAMENTARIUS, Veneflcus, in leg. ipsius percussionis solummodo, sed ex eo 7. Cod. Just, de Repud. (5,17.) in leg. 1. quod caruit medico;.,, si Medicinata fuisset , sanari et reconvalescere potuisset. eod. tit. Cod. Theod. (3,16.) * MEDICARE , Medicinam proflteri, Charta fundat. collegii de Verdala Toexercere. Lit. ann. 1462. in Hodoepor. los. ann. 1337. ex Cod. reg. 4223. fol. 12. Charit. part. 2. apud Lam. in Delic. r: Nulli eorum extra mensam communem erudit. pag. 520 : Fiant literss magnifico panis, vinum, pecunia, vel aliqua alia Gerardo.... medico habitanti in castro victualia ministrentur; nisi Medicinati, Franco, ut sibi placeat venire ad habitan- sanguine minuti, aut alias tali corporis dum et Medicandum in civitate Pisarum. necessitate detenli fuerint. Vide Medicinare 1. * MEDICUS REGIS. Vide Archiatri. 1 MEDICATA CADAVEEA, Medicamen- Chart. Langob. ann. 716. apud Brunett. tis condita, apud Plinium lib. 11. His- Cod. Diplom. Etrur. torn. 1. pag. 458: tor. natur. n. 70 : Quibus (^Egyptiis) mos Accepit ad Gaduald vir. manif. Medico est Cadavera asservare Medicata. Medi- Regis publicus. cato melle, apud eumdem ibid. num. 34. * MEDIGUS VULNERAEIUS, Chirurgus, hoc est venenato. qui vulnera curat. Mirac. S. Hyac. torn. MEDIGATIVUS, Medicinalis. Vita S. 3. Aug. pag. 372. col. 2: Petrus sartor Walth. torn. 1. Aug. pag. 258. col. 2 : In de Casimiria, manu dextra graviter vulhis tamen tam discrete Medicativum em- neratus, et Medicis vulnerariis destitutus, plastrum et antidotum apposuit anima- post vota sanatur. Glossar. Provinc. Lat. rum vulneribus, etc. ex Cod. reg. 7657: Mege, Prov. medicus, 1 MEDIGATURA, Pretium quod Chi- plagarius. rurgo pro vulneris curatione datur. s|e MEDICUS PLAGARUM, Idem quod Pactus Leg. Salicse tit. 19. | 6 : Excepta Medicus vulnerarius, Ital. Medico chi-

MED
rurgo, Gall. Chirurgien. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 47 : De Medico Plagarum. Statuimus quod si a magistro Deotesalvi medico, vel a magistro de lucha, vel ab aliquo alio Medico Plagarum quesitum fuerit a potestate de aliquo membro debilitato, quod ipsi de novo jttrare teneantur. [Fn.] * MEDIDURA, Tributum, quod ex mensuris percipitur ; ab Hispan. Medida, mensura. Oharta Aldef. reg. Castel. inter Acta SS. torn. 6. Jul. pag. 55. col. 2: Accipiatis semper omnes Mediduras atque directuras, quse in eodem mesone evenerint, de omni tritico quod ibidem venderetur, ita quod quantum accipiatis de illis Mediduris el directuris, expendatis in illis, quas necessaria fuerint. MEDIE, pro Mediocriter, usurpasse Lactantium, lib. 6. cap. 15. Ulpianum, Capitolinum in Albino, etc. observatum a Salraasio ad Spart. pag. 134. T MEDIESTINDS, pro Mediastinus, servus ad viliora servitia deputatus. Vox Latinis Scriptoribus baud ignota. Tabular. S. Leodegarii Pratellensis torn. 4. Hist. Harcur. pag. 7: Dunelma quoque soror Rogerii Bellimontis dedit in villa quse vocalur Boscus-vehardi quendam Mediestinum Ascelium nomine. 1 MEDIESTRINUS,TO-PC^TY)?, Eadem notione, pro Mediastinus. Gloss. Lat. Gr. MSS. Sangerm. 1 MEDIETANEUS, Medius. Chyrographum medietaneum, Signum quod in media Charta apponi solet. [* Melius, ni fallor, Charta in duas partes divisa, quarum una uni, altera alteri e contrahentibus dabatur. Vide in Chirographum,] Oharta ann. 1171. apud D. Galmet, torn. 2. Histor. Lotharing. col. 364 : Prsetendebant quod ad nostri contumeliam nominis hoc actitatum, cum inde factam nostri cartam prasdecessoris, Medietaneo subsequente chyrographo, quod exinde abbas uterque composuit, deletam faterentur. t MEDIETARIA, Medietas, Gall. Moitie. Charta ann. 1255. in Chartul. S. Vandreg. torn. 2. pag. 1529: Tradidi.... domino Abbati et Conventui S. Vandregisilli in puram et perpetuam elemosinam... totam illam Medietariam campiparti quam ego habebam et percipiebam apud Chanfors in illo feodo qui dicitur feodus de medietate sito in castellariis cum omnibus pertinentiis dictae Medietarias , justitiis et redditibus, et breviter cum omni jure quod in dicta Medietaria habebam. Tabular. Pontisar. : Medietariam terras habebit. Vide Medietarius. Hinc Metoierie, divisio, partage. Le Roman de la Rose MS. :
Si qu'il n'i spit mie demi, Mes tout entier sans trichcrie, Car je n'aime pas Metoierie.

MED

MED

323

MEDIETARIUS , Oolonus partiarius , Metayer: in Consuet. Genoman. art. f35. [Mestaier, in Bituric. tit. 9. art. 48.] Tewpyb? (jtoprVrY]?, in BasiliciS. Moschopulus pag. 67 : rei(JLOpov, Y) xoivw; [AOpTrj. 'HjjuffeiaffTric, in Georgicis legib. cap. 1. 24. MspcSojjisvo? TOU; xopuou?, apud Harmenop. lib. 3. tit. 8. 7. Qui ad medietatem laborat, in Capitul. Carol! M. lib. 1. cap. 163. [** 157.] Partiarius colonus, in leg. 25. 6. D. Locati. (19, 2.) Metaier partiaire, in Consuetud. Turonensi art. 113. Charta fundationis Abbatiae d'Orbestier, ann. 1007 : Sive sint prsedictis Fulcherio et successoribus suis propria animalia, sive Medietariis suis partionaria. [Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 81: Contentio super quadam gallina

et mestiva quam dictus Willelmus petebat lespoiens cultiver, nous aviens donne a a Medietario eleemosynse B. Vincentii. Moiturie. Infra : A moitoirie. Vide Facherius et Partionarii.] 1 1. MEDIETAS, Eadem notione qua Mettoier, in Charta ann. 1425. ex Ta- Medietaria , Praedium quod a colono bul. Cartus. B. M. de Parco. MoUoion, partiario colitur. Codex MS. Irminonis in Charta ann. 1374. ex Reg. 106. Char- Abb. Sangerm. fol. 62 : De terra arabili toph. reg. ch. 202. Moitoier, apud Bel- bun. in... tenet earn Wineradus, aut arat lorn. Ms. cap. 27. pag. 63. v. col. 2. earn ad Medietatem, aut denar. xil. sol" vit. | MEDIETARIA FUNCTIO, Media prses- In Medietate suijusticiabilis, explectatatio, apud Marten, torn. 1. Anecd. bilis et taillabilis, in Charta ann. 1371. hoc est, ratione mediae partis bonorum col. 850. MEDIETARII SERVI, Qui duobus domi- suorum. Medietas, non raro occurrit nis obnoxii erant. [* Minus bene; neque apud Scriptores mediae et inflmae setatis enim de servis, sed de villanis atque pro dimidia parte redituum rei cujusvis; adeo colonis partiariis, qui ad medieta- quod annotasse sufficiat. Pro Medietate, tem fructuum tenebant, hie agitur. Vide in Lege Salica tit. 61. idem quod pro supra MediariusJ] Tabularium Angeria- sua cujusque parte sonat. 1 MEDIETAS BENEFIGII, Dimidia redicense: Concessit Deo et S. Joanni Baptistss Cavillam, quas erat sua villand, ut tuum ecclesiasticorum pars a Clero Anesset Medietaria S. Johannis ipsa et filii glicano in Belli sumtus Eduardo I. consui in sempiternum, et totum servitium cessa. Charta ejusdem Regis ann. 1294. quod solebat persolvere Comiti, de c&tero apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. pag. 32 : Cum dilectus nobis magister Radulfus persolveret S. Joanni. de MEDIETARIA, Prsedium quod colitur a de Mertival persona EcclesixnobisAmbrosden Medietatem in subcolono partiario, in Bibliotheca Cluniac. sidium nostrum Beneficii,... de anno prsesenti juxta pag. 545. Vetus Charta Theobaldi Cha- taxationem ultimo inde faclam liberaliter bot: In decimis ac terragiis rupturarum concesserit et gratanter. et Medietariarum. [Charta ann. 1077. TENERI apud Stephanot. torn. 4. Antiquit. Bened. in| MEDIETATE Norman. FEUDA, dicitur veteri Consuet. : Pictav. MSS. pag. 465: Dedi insuper quo, persona intervenerit interquando alidominum monachis ibidem Deo servientibus de pos- et tenentes. Et hoc modo tenent omnes sessionibus meis Medietariam scilicet de postnati, Mediante ante nato. Vide MeConderia quse sita est in insula Oleronis. Alia ann. 1240. ex Tabul. Pontis Otranni: dietaria. * MEDIETAS PERPETUA appellari videGaufridus de Ver Miles concessi monachis ea conditione feodo Pontis Otranni quandam Medietariam tur Praedium, quod in Charta Phil. Pule, sitam in feodo meo in parochia de Arnez. nomine possidetur, B. Chartoph. reg. ch. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. ann. 1285. ex Reg. vavas76 : Commutavit.... omnia ilia qus& sunt 2 : Concedimus... quicquid in dicta sive in juxta Medietariam monachorum quse soria (de Quatuormaris) habemus, et Meterris, campipartibus dicitur Morqueriapro duabus oschis terrse. nemoribus,perpetuis. Charta Guillelmi Episc. Catalaun. ann. dietatibus MEDIETAS, Panus serico lanaque | 2. 1221. Hist. Pertic. lib. 3. pag. 224 : ConChron. ad cessimus... herbagium propriis pecudi- textus, Ferandine.Murator.Parmense col. ann. 1294. torn. 9. bus... et suarum Medietariarum. Ad Me- 828 : Et ipse apud dominus Azzo Miles factus in dietariam committere, in Chartul. S. Vin- continenti fecit alias LII. Milites suis procent. Cenoman. fol. 106.J Tenere ad Me- priis expensis, quamdiu fuerunt in cividietariam, quod nos dicimus, Tenir a tate moitie. Tabularium Fiscanense ann. duas Ferrarise, quorum singulis donavit vestes de samito, quam 1218. fol. 68: Quam quidem vineam ego donaverunt varas, unamet aliam de Mead curiam, et prsedecessores mei de Ecclesia Fisca- dietate, quam in se retinuerunt. Synodus nensi ad Medietariam tenueramus. Ex- Pergam. ann. 1311. ibid. col. 547 : Vestes colere ad Medietariam, in Arestis Omn. virgulatas seu de catabriato, de Medietate, SS. Ann. 1262. 1. Regesti Parlam. Vide torn. 13. Spicilegii Acheriani pag. 299. vel listatas... more laicali minime defeMedialoria, non semel in Tabul. Novi- rentes. MEDIETAS, Opera, intercessus, * 3. genti-rotroci S. Dionysii. Gall. Moyen, entremise. Charta ann. 1 MEDIATERIA et MEDIATERRIA, Ea- 1395. inter Probat. torn. 3. Hist. Burg, dem notione. Charta apud Lobinell. pag. 173. col. 1: Per Medietatem probotorn. 2. Hist. Britan. pag. 189 : Concedens rum virorum dictus prior... publice conannuo terram unius carrucas quse adjacet fessus, etc. Vide supra in Mediator 1. prsedicto loco et duas Medietarias apud * 4. MEDIETAS, pro Mediocritas, in villam quse nuncupatur Piriacus. Charta Opusc. Pithoei apud Loisel. pag. 357. Guillelmi de Mellento ann. 1193. torn. 4. MEDIETATES, MEDIETARII. SacramenHist. Harcur. pag. 1637 : Et duas Media- tum Majorum in villis ac praediis, in terrias apud Valles scilicet, clausum suum Charta Gosleni Episcopi Carnotensis in de hortis et vineam Begeolise et pressora- Tabulario ejusdem Ecclesiae num. 227 : gium earumdem Mediaterriarum quod Non exigam ab eis (rusticis) relevationes spectat ad Canonicos. Mediateria, non terrarum, vel aliarum possessionum decesemel in Tabular. S. Dionysii Novigenti dentibus patribus, vel aliis possessoribus Rotroci. Moitoierie, in Charta vernacula earum, neque de conjugandis feminis ann. 1283. ex Chartul. Domus Dei Pon- venditiones, neque Medietates habebo cum tisar. Faire a Moiteerie, ibid. Tenir a rusticis, neque eos mittam in plegium, etc. Moiteerie. in Charta ann. 1285. ex eodem Infra: Neque ab eis quicquam exigam, Chartul. nee annonam, nee avenam, nee ovem, nee * Hinc Donner a moitai vel a moiturie, agnum, nee anseres, nee gallinas, nee Ad medietatem fructuum agros locare. ligna, neque eos Medietario's habeam, aut Charta capit. S. Vulfr. ann. 1317. in Lib. in plegium mittam, neque corveiam alinig. 2. ejusd. eccl. fol. 68. r: Avons quam ab eis exigam, etc. Ubi Medietates, bailie a Ricart Heket de Vaucheles a Moi- plegia seu fidejussiones, Mediatores vero tai, quarente deux journeux de terre. fldejussores esse videntur. Vide supra Alia Egid. abb. S. Mart. Tornac. ann. Mediator 3. 1321. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 209 : * Mihi yerq haec intelligenda videntur Lesquelles (terres) pour ce que nous ne de participatione seu societate, quam in

324

MED

MED

MED
MEDITANEUM BLADUM, vulgo Ble meteil, in Tabulario S. Genovefae Parisann. 1221. Vide Bladum et Mixtum 2. * MEDITANEI, Mediterranei. Chron. Angl. Th. Otterbourne edit. Hearn. pag. 29 : Sed de Anglis venerunt Meditanei, id est, Mercii et gens Northumbrorum. | 1. MEDITARI, Animum relaxare, praesertim venatione. Genesis cap. 24. 63 : Et egressus fuerat (Isaac) ad Meditandum in, agro inclinata jam die. Leges Palatinse Jacobi II. Reg. Majoric. torn. 3. Junii pag. xxv. : Assumatur qui venator nominetur et existat, qui canes nostros venaticos custodial et de ipsis curam gerat ; cum quibus quotiens decens fuerit et nobis placuerit Meditemur. Vide Afeitare et Meditatio. * 2. MEDITARI. Indicare, significare. Ordo eccl. Ambros. Mediol. ann. circ. 1130. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 910: Tune primicerius lectorum paululum semotus a loco suo infra chorum, incipit antiphonam in choro, lectoribus circumstantibus in modum coronss, ipso Meditante manu et voce descensionem antiphonse. et ascensionem. Simili modo finita antiphona, magister scholarum vicissim cantat eamdem cum pueris suis, Meditando super ab altera parle chori.... Hac antiphona finita, salutat archiepiacopus, et magister pergit in medium chori cum pueris suis ad canendum hymnum vicissim cum choro, et respondendo cum Meditatione de Perveniamus. ^ MEDITARI A, Idem quod Medietarid, Gallice Metairie. Antiquit. Bened. Aurelian. MSS. apud Stephanot. pag. 540 : Dederunt nobis medietatem Meditariae de la Bouchardiere. Et infra : Dedit nobis tertiam partem Meditariae de Mesnoy. Charta ann. 1218. apud Baluz. Hist. Tutel. col. 527 : Assignavi eis 20. lib. censuales Pictavinorum veterum, quas habebam in Meditariis parochise S. Candidi. 1 MEDITARIUS, Idem qui Medietarius. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 236 : Huic insuper adjunxit dono Meditarioram suorum decimam prescripte parochie. Charta ann. 1427. apud Lobinell. torn. 5. Hist. Paris, pag. 698 : Firmas molendinorum, fabricarum Meditarium et redituum ac etiam netnora liabeat visitare. 1 MEDITATIM, pro Meditate. Vita S. Anselmi Episc. Lucensis torn. 2. Martii pag. 655 : Psalmos quidem ut caule et Meditatim recitaremus, prascepit. 1 MEDITATIO, Animi relaxatio. Leges Palatinae Jacobi II. Regis Majoric. torn. 3. Junii pag. XXV. : Illae Meditationes sive recreationes magis avidius assumuntur, quae non circa unum tantum, sed circa diver sa, licita tamen et honesta, occupationem capere dignoscuntur. Vide Medilari. MEDITATORIUM, Locus ubi quis meditatur, studet. Rabanus in Hieremiam : Gravi asgritudine pressus jam s&pius in lectulo accumbo, quam ad scribendum, vel ad legendum in Meditatorio sedeo. 1 MEDITERRANEA, Certum in agro Nannetensi territorium, sic dictum quod Ligerim inter et Hederem situm sit, vulgo la Mee. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 269 : Contigit temporibus... Henrici qui Francorum rempublicam regebat, et illustris Hoel qui Mediterranea singulari prudentia gubernabat. Vide Media. MEDITILLUS. Gloss. Graec. Lat. MS. : Meditillus, (Edit, meditullius)

locandis et procurandis praediis aliisye tinum festi nativitatis Domini pro servirebus, cum rusticis, majorurn jurisdic- tiis, quae ascendunt et descendunt, valent tion! subjectis, habere iis vetitum erat. Mediocriter xxv. sol. Turon. Unde in Juram. bailiiv. apud Joinvil. * 4. MEDIOCRITER, Satis, abunde, edit. reg. pag. 147 : Et avec ce il (les bail- Gall. Sufftnamment. Chron. Lemov. lifz) jureront que il ne partiront a rente MS : Hie rex (Robertus) mansuetus fuit nulle de nos rentes, etc. Cseteram secun- et Mediocriter lilteratus, et amator relidus locus hie allatus ita ernendandus gionis et ecclesiarum. est ex ipsamet Oharta: Non patiar * MEDIOGRUS, pro Mediocris, Gall. amodo quod servientes prsepositi apud Moijen. Testam. ann. 1392. inter Probat. rusticos mess majorise hospitium habeant, torn. 3. Hist. Nem. pag. 161. col. 1 : Item neque ab eis quidquam exigant,... neque lego amore Dei, Artaudo filio Guillelmi eos Medietarios habeant, aut in plegium Peyrerise, canonico Nemausi, Mediocras mittant, neque corveiam aliquam ab eis decretales meas. Paulo ante memorantur exigant. Quam nostram interpretationem Parvse decretales. manifeste probat sacramentum majoris MEDIOLA, f. pro Modiola, Mensura rusticorum ex Cod. ann. 400. eccl. Oar- frumentaria; vel Medalia, Minutioris not. : Ne ne serez pleges par aus, ne ne monetss species, Gall. Maille. Notit. serez leur metoiers de nulle chose. Ibi- Lietb. Camerac. Episc.: In Besaing terdem : Neque ero plegius eorum aut Me- ram arabilem xj. den. et unam Mediolam dietarius. solventem. Vide Medala et in Modius 2. MEDIETENARII, [Administrators, pro* MEDIONARIUS MANSUS, Qui ad mecuratores, qui rern alterius tractant,] dietatem fructuum tenetur, cujus coloVel potius colonipartiarii. Vide supra nus partiarius est. Charta Caroli C.ann. edietarius.] in Charta ann. 1299. apud 855. torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. Thomasserium in Consuetud. Bituric. 543 : Mansos Medionarios duos in Basilib. 1. cap. 88 : Medietenarii et servientes liaca et Vidiliaco, etc. Vide in Mansus. dictorum religiosorum, etc. 1 MEDIOXIMUM, Meditullium. Acta S. J MEDIETURA. Vide Mediatura. Materni Episc. torn. 4. Julii pag. 368: * MEDILLA, Medicamentum, remedium, Et Mediolani, velut hinc indeque concursanilalem. Glossar. vet. ex God. reg. 7641. rentium partium Medioximo, augustale MEDIMISSARIA, Dignitas ecclesias- palatium collocavit. tica secundi ordinis. Reg. collat. dioec. 11. MEDIOXIMUS, Minor natu, secundo Eystet. apud Falckenst. in Antiq. Nord- genitus, quasi medius. Codex Traditiogav. cap. 3. pag. 298 : Freyenstatt, pri- n u m Sanct-Emmeram. cap. 194. apud maria. Freienstatt, Medimissaria. Frien- Bernardum Pezium torn. 1. Anecd. part. stalt, capellania hospitalis S. Trinitatis. 3. col. 178: Monitu itaque et petitione Infra : Greding. primaria S. Jacobi, Gre- Friderici filii ejus qui Medioximus frading Medimissaria, Greding capellania trum suorum erat, et gladiatura se exueB. M. V. ad sepulcrum extra muros. rat... fratres ejus Otto senior et Otto | MEDIMNA,.Mensura est quinque mo-junior pro anima patris et matris eandem diorum , dicta quod medietur quinque donationem vini in loco Ensdorfinmanus modiis, qui sunt perfecti numeri, id est, Episcopi Chunonis resignaverunt. decem medietas. Papias. * Nostris Moyen-ne. Lit. remiss, ann. ^ MEDINUS,Monet8e Turcicae species, 1375. in Reg. 107. Chartoph.reg.ch.315 : quae 18. den. monetae Franc, valet. Voca- Colin Garin filz Moyen-ne, de ladite Cobularium Latino-Sarracenicum ad cal- lette, et Philippot Garin puisne, etc. cem itineris Hieros. Bernhardi de Brey- Alias ann. 1450. in Reg. 176. ch. 783: Le denbach pag. 250: Ducatus, ducat, dena- suppliant ala acompaigne d'un jeune rius, denar. Medinus, medin. filz, nomme Perrin, Moyen-filz de sa jje MEDIO, DO. [Anglishydromel. DIEP.] femme, etc. MEDIOCRES PERSONS. Vide Homo. <* 2. MEDIOXIMUS, Medius. Pasch. * MEDIOCRIS, Inferioris gradus. Instr. Ratb. in vita S. Adel. torn. 1. Jan. pag. ann. 1308. torn. 5. Cod. diplom. Polon. 111. col. 1 : Sepulta sunt autem decenter pag. 26. col. 2 ; Ne dum in praelatos Me- membra carissimi senis in basilica B. Pediocres, sed etiam in superiores, puta tri Apostoli sub fastigio inter ejusdem Meepiscopos et Archiepiscopos, etiam succes- dioximas quatuor ecclesias centra. Gerard, sivse rebellionis suss spiritum temere in Mirac. ejusd. ibid. pag. 118. col. 1 : erexerunt. Sepultus apud ecclesiam Petri principatu 1 1. MEDIOCRITER, pro Mediocritas, in principalem, media jacuit loco, ante graSpicil. MS. Fontanel. pag. 202: Media- dum cancelli inferiorem. En le moyenne, criter semper servetur in cantu. In medio, Gall. Au milieu. Reg. 2. sign. * 2. MEDIOCRITER, Dimidiatim, aequa R. urbis Duac. ad ann. 1472. fol. 110. r.: portione, Gall. Par moitie. Charta ann. Et se y estoient Prudence et Justice, qui 1322. in Reg. 61. Chartopb. reg. ch. 142: prenoient la representation de nostredit Totum, quantumcumque fuerit, emolu- seigneur le due de Bourgogne par la menlum... dictae villas de Colareda,... sit main, pour le faire asseoir sur le bancq commune et Mediocriter dividatur inter en le Moyenne desdiz neuf preulx, en dominum nostrum regem et dictum mili- ung haut siege. tem (Bernardum de Aspello). Infra : Me* 3. MEDIOXIMUS, dicitur de Miscello diocriter et pro indiviso. Rursum : Media- frumento, Gall. Bled meteil. Chartul. S. tim et pro indiviso. Pariag. inter reg. et Joan. Laudun. ch. 127 : Ecclesia B. abb. Scalse Dei Tarn, dioec. ann. 1328. Johannis duos modios frumenti, ad conin Reg. 65. 2. ch. 234 : Molendina insuper siderationem ministerialium de Noviant, ut batanna in dicto pariagio... noviter Medioximi ejusdem villse mensura, in fesfacienda cum eorum redditibus, emolu- tivitate S. Remigii Warnero et h&redibus mentls et proventibus prasdicto dom. nos- ejus annuatim persolvet. Vide supra Metro regi et nobis abbati prasdicto... sequa- dianus 1. liter et Mediocriter pertinebunt. Vide 1 MEDITALLIA, Semitallia, Gall. Demisupra Mediatim. taille. Charta ann. 1224. apud Lobinell. * 3. MEDIOGRITER, Annis inter se torn. 2. Histor. Britan. pag. 342 : Dedit comparatis, vulgo Bon an, mal an. D. Juhellus omnem talliam et MeditalCharta Joan, de Cabilone episc. Lingon. liam quam percipiebat in terra et feodis ann. 1331. in Chartul. ejusd. jeccl. ex dictorum Canonicorum Bellilod. Vide Cod. reg. 5188. fol. 272. v. : Item in cras- Metallia.

MED

MED

MED

325

mediterraneus. Meaiyecov, Meditullum, non recte tractatur, a Diabolo enim permediterranean*. Edit. Meditullium. cussus dicitur obiisse, quam rem in Media MEDITURIRE, Meditari saepiuscule, relinc/uimus. * IRE PER MEDIUM, Trajicere, Gall. occurrit in Miracul. S. Servatii EpisPasser au travers. Vita S. Guid. torn. 4. copi num. 57. 1 1. MEDIUM, Tribunal, seu jurisdic- Sept. pag. 44. col. 2 : Habitatores loci dio apud Genuenses ubi de causis civi- frequenter ibant per Medium sepulchri. libus agebatur. Marchisii Scribse Annal. * 3. MEDIUM, Ratio, argumentum ; Genuens. ad ann. 1222. apud Murator. scholasticis, Medius terminus, Gall. torn. 6. col. 427 : Pro justitia vero in Moyen. Stat. Univers. Andegav. ann. consulatu civitatis Ancelinum de Fontana 1410. torn. 9. Ordinal, reg. Franc, pag. Placentinum, in Medioautem Guilelmiim 503. art. 29 : Arguent doctores modo prgsfilium Agathi Picentini, in burgo namque tacto. quilibet duobus Mediis, ad quorum Jacobum de Runco Terdonensem. Bartho- unum dumtaxat licenciandi respondere lomaei Scribae Anna!. Genuens. lib. 6. ad tenebuntur. ann. 1230. ibid. col. 459 : Consules placi** MEDIUM, Media via et ratio, moditorum fuerunt in palatio civitatis Henri- flcatio, ad conciliandos animos salubris cus Rochemus, in palatio de Media Gui- et accommodata, aequa conditio, Gall. lelmus filius Agadi, in palatio foritano- Moyen, Moyen terme. Vide Haltaus. rum Jacobinus de Saragoza, in palatio Glossar. German, col. 1359. voce Mittel. burgi Thomasius magistri Cazuli. MEDIUS. GIossEB Isidori : Receptor, ac1 MEDIUM, pro Media parte, dixisse tor concordise, Medius. Papias, et ex eo Capitolinum in Pio observat Casaubo- Will. Brito in Vocab. : Medius, internuntius, pacificator, et actor concordiie. nus. ^ MEDIUM LUGKUM. Vide Mejaria. Idem Papias : Arbiter, dicitur, judex MeMEDIUM PLANTUM. Vide Complan- dius, internuncius. Ita vocem [Astro? apud tare. Grsecos usurpari observat Salmasius de %: [Gallice terre conce'dee pour etre Usuris, pag. 475. Consultat. Zachaei Jib. complantee, puis partagee entre le sei- 1. cap. 31. de Angelis : Hi ergo propiogneur et le tenancier : Gedinius cuidam res Deo, qui magis liberi, et quia impehomini nomine Girberto aliquid ex nos- riorum ejusdem ministri semper ac Metra hereditate ad Medium Plantum. dii, ideo plus scientes. Charta Chunr. (Gartul. s. Andreas Vienn. ed. Chevalier. Imp. apud Brower. lib. 3. Antiq. Fuld.: Cum inter se de alterius electione discorp. 116. an. 1004.)] | MEDIUM PLANUM, Campus, plani-darent, sano consilio habito. Medium me ties. Sallas Malaspinse de Rebus Sicul. sibi fecerunt, et omne concilium mihi imlib. 2. apud Baluzium torn. 6. Miscell. posuerunt. Alia Frider. II. Imper. ann. pag. 241 : Contigit quod cum dictus Co- 1218. in Tabul. Campan. : Episcopus mes et sui de strenuitate et multitudine Claromontensis constitutus est Medius, cuconfidentes in qusedam Media Plana pro- jus arbitrio staretur. [Charta ann. circ. cederent, memorati Franciscus et Petrus 1050. in majori Chartul. S. Viet. Massil.: cum Theutonicis secum morantibus... in Ego Ricanus Medius episcopus hoc donum firmo.] Pads medius, apud Aimoieos viriliter irruerunt. ^ MEDIUM TEMPUS, Formula in foro num lib. 3. de Miracul. S. Bened. cap. Anglicano usitata. Th. Blount in No- 5. Collatio Chartagin. III. cap. 138 : Tu molex. : In placito de quo Warranto Ab- vir nobilis, (jui Medium tenes hoc loco bas de Burgo dicit quod clamat annum personam, etc. Adde Gregorium M. lib. et vastum et Medium tempus. 7. Indict. 2. Ep. 104. [* Charta ann. MEDIUM VINUM, seu tenere ad medium 1268. apud Kopp. Orig. Feeder. Helvet. vinum, vineam scilicet, e- qua vinitor num. 10. pag. 18 : Nos Rodolfus comes partiarius vini quod ex ea provenit, al- de Habisburg, etc. et nos frater Johannes teri ex pacto praebet. Vetus Charta in Abbas de S. Urbano prsesentibus protesTabulario Ecclesise Viennensis fol. 71 : tamur, quod nos prssfatus comes... Mag. Et laudaverunt illi et suis hseredibus quos Hermannum de Murato et vir. nob. Cunhaberet de Petronilla suum tenorem ad radum de Wediswile, Et nos prsedictus servitium denominatum, par tern clausi abbas... Mag. Heinricum de Basilea et ad Medium vinum, plantatas ad quar- vir. nob. Volricum de Balme... elegimus tum vinum, et unam coxam vaccse, et arbitros, et Medium videlicet nob. vir. sextarium vini, et panem de quartallo dom. Kuononem de Behburg. Ubi Medius frumenti. [Dare ad Medium, in Chron. is est quern Galli dicunt Surarbitre, Parmensi ad ann. 1280. apud Murator. Compromissarius communi partium torn. 9. col. 794 : Fuit tanta abundantia consensu constitutus, cujus arbitratu vini quod vix poterat gubernari ; et mul- res terminetur, arbitris singulis ab tse vineae dabantur ad vindemiandum ad utraque parLe nominatis quoque pro Medium. Dare ad Mediumplantum. Vide parte sua stantibus. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Mittel-mann, col. Complantare.] * PER MEDIUM, Phrasis Gallica, Par 1360. Dicitur etiam Media Persona et moitie, Ex dimidia parte. Charta ann. Mediator.] 1314. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. 'l Moyen, eadem notione, nostris. Pacreg. 5188. fol. 194. v. : Item plures per- tum inter Henr. comit. Luxemb. et Tresonas de Cuseio teneri ipsis conjugibus vir. ann. 1302. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. quolibet anno infra nativitatem B. Jo- Nic. ab Hontheim pag. 15. col. 2 : Et hannis Baptistse in xviij. aminetis bladi apres des dettes et des bestans, ke nostre per Medium frumenti et avense... Dictus sougis ant eu az dis citains jusques auPetrus habet quartam partem xxxij, ami- jourd'hui, nous en serons bans moyens. netarum bladi per Medium frumenti et Froissart. vol. 1. cap. 145 : Les deux caravense. Occurrit rursus in Ch. ann. dinaux estoient traiteurs et Moyens. 1331. ibid. fol. 272. v. Vide supra Me- Chron. Fland. : La contesse de Haynault, qui seur du roy de France estoit, et fille diatim. * DARE AD MEDIUM BASTIMENTUM. du roy d'Angleterre, se fist Moyenne des deux princes. Hinc Aller entre deux, pro Vide supra in Bastimentum 2. * IN MEDIO RELINQUERE, Id est, in Mediatoris partes agere, in Stat. ann. dubio, Gall. Laisser en doute. Chron. fr. 1389. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. Andreae torn. 10. Collect. Histor. Franc, 278. art. 1 : Se lesdits arbalestriers de la pag. 290 : De morte quoque ejus (Gerberti) confrarie dessusdicte, ou li uns d'eulx,

eust ou eussent affaire contre le prouchain sane de un de leurs confreres, ou pluseurs, tenuz est d'Aler entre deux, sur estre reputez de son serment. Meiansier, Prov. mediator, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Vide supra Mediator 1. T MEDIUS JUDEX dicitur is ad quern et a quo ad alium provocari potest. Litterse Caroli primogen. Johannis Reg. Franc, ann. 1356. torn. 3. Ordinat. pag. 145 : Voulons et ordonnons que si aucuns des subgez et justiciables dudit royaume, appellent desormais de juge subjet, d'aucune sentence, prononciation ou jugement en la Court de Parlement ou autre Court royal, en delaissant le Juge moyen, etc. Litteras salvamenti ejusdem Johannis Reg. Franc, ann. 1360. ibid. pag. 457 : Et suum, absque Media, noscantur habuisse ressortum coram dictis justitiariis et officiariis nostris. Vide Judex Medius in Judex. MEDIUS, Mediocris, qui nee summi, nee inflmi prdinis est. Medius Princeps, apud Ammian. lib. 14. Medius vir, apud Vopiscum in Caro, Medius dux, apud Spartianum in Mlio Vero. [Medius Alamannus, in Leg. Alaman. tit. 68. f 4.] [** Vide Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 280.] MEDIUS, seu Tenens medius, vox forensis. Dicitur autem vassallus, seu Tenens domini capitalis, qui alios habet vassallos, aut Tenentes, pro quibus respondere tenetur domino capitali. Vide Statut. 2. Westmonasteriense cap. 9. et Fletam lib. 2. cap. 50. Vide Medietate teneri in Medietas 1. | MEDIUS, nude dicitur ager qui a colono ad medietatem fructuum colitur. Charta ann. 1251 : Damus omnipotenti Deo et S. Marise matri ejus et toti capitulo S. Nazarii Carcassonss... Medios, quartos, tertiarios, census, etc. 1 MEDIUS MANSUS, Ead. notione. Vide Mansus. MEDLETA, Idem quod Melleta, Melleia, apud Bractonum lib. 3. tit. de Corona cap. 35. [Culpa dicitur, inquit Spelmannus, quam quis inopinate commiserit non rixando solum et pugnando, sed immiscendo se pacifice rei cuivis vel negotio. Ranulphus de Glanvilla Tract, de Leg. Anglic, lib. 1. cap. 2: Ad Vicecomitem etiam pertinet per defectum dominorum cognoscere de Medletis, de verberibus, de plagis, etc. Anglis etiamnum Medle, pro se immiscere rei alicui dicitur.] Vide Mesleia. MEDO, MBDA, Aqua mulsa. et melicraton, Medicis, et hydromeli, polio melle mixta, et dicitur a mel, quasi melo, inquit Jo. de Janua. [Unde Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : Medo, beuvrage de miel et d'yaue cuite.] Gloss. ^Elfrici : Medo, Meda, vel Medus. Ugutio : Hydrome'lum, aqua mellita, quas constat ex aqua cocta et melle. Idem dicitur Medo, scilicet mulsum. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 658. voce Medu.] Concilium Wormatiense ann. 868. can. 30. et Triburiense ann. 895. can. 56. de Poenitentibus : Abstinent a came et caseo, a vino, et Medone, ac mellita cervisia, nisi diebus Dominicis. Adde cap. 58. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 26. Duos amphoras de mellitd potu, quern Medonem vacant. Ditmarus lib. 7 : Ignem impositum, quia defecit aqua, Medone extingunt. Chron. Reichespergense et Tageno Pataviensis : Omnes Principes a Comite in vino et Medone et animalibus multum honorati sunt. Petrus de Dusburg in Chron. Prussiae cap. 5 : Pro potu habent simplicem aquam, et mellicratum

326

MED

MEE

MEG

luminaribus in altare, etc. Vide Me- quss Meeria spectat ad dictam Ecclesiam ex causa legati seu eleemosynas factse, etc. della 2. *> MEDULA. Adalh. Statut. S. Petri Et infra : Item quod Meeria prsedictse Corbeiens. lib. 2. cap. 9 : Spelta autem vinese. eidem Ecclesise remaneat in perpeaut ordeum, qui similiter cum Medula tuum, contradictione aliqua non obstante, sicut spelta colligitur, etc. Ubi Guerardo ita tamen quod sit de communi dominio Medula idem est quod Meta, scilicet supradicto. acervus segetum in acutum cacumen 1 MEERITZ, ab Anglico Meer, Limes, fastigatum, Gallis Meule. Confer Medella terminus, Gall. Borne; seu praestatio 1. etMetella. quae ballivo pro limitibus ponendis ex1 MEDULCARE, Amarum dulci tempe- solvebatur, Mere, in vet. Consuet. Turon. rare. Chron. S. Michaelis apud D. Gal- art. 8. Merc, in Cenoman. art. 50. et in met, torn. 1. Hist. Lotharing. col. 553 : Usatico Vicecomitat. Bajocens. art. 2. Noverit difficillima observatione quseque Charta ann. 1249. ex Tabular. B. M. de Mosaics legis amaricata, gratia Evange- Bono-nuncio Rotomag.: Debebam redlii Medulcata, etc. pere et habere 12. garbas frumenti in * MEDULGUM. Nominis rationem do- aliqua culturarum dictorum Religiosorum cet Charta ann. 1339. in Reg. 71. Char- et les Meeritz de omnibus culturis suis toph. reg. ch. 317 : Quos redditus ipse quss sunt in ballivia mea. In Jano Claris calidisque cibis potiaris, 0 Atque decens potus post fercula sit tibi notus. Bernardus de Lesparra habebat pads MEETERIA, Praedium, quod a colono Ledit enim Medo tune potus, uti bene credo. tempore in Medulco Burdegalss inter duo partiario colitur, Gall. Metairie, MesteeBalnea tune intres, et venara scindere cures.] maria. Vide Mediterranea. rie, supra in Mediatoria. Reg. forest, 5PT Occurrit etiam Medo pro mensura '' 1. MEDULLA, Ellychnium, Gall. Me- comitat. Alencon. ex Cam. Comput. ejusce potionis, in Praecepto Ottonis che. Stat. MSS. eccl. Tull. ann. 1497. fol. Paris, fol. 31. v: Sciatis me dedisse.... Regis ann. 949. apud Eccardum in Pro- 95. y : Medullam administrent (matricu- abbatiss de Trapa in perpetuam elemosibat. Hist. Marchionum Orient, col. 130 : larii) ad usus lampadarum. natn Meeteriam meam de Maheru, In tribus vero locis, Bidrici, Burg scilicet * 2. MEDULLA, Mica, Gall. Mie. Cere- cum omnibus libertatibus suis. Vide Meiet Mokranici, in unaquaqite eorum Ires mon. Rom. MS. fol. 11: Electo autem teria 1. Medones, duasque cervisias, sex modios sedenti in sua sede diaconus cardinalis MEFACERE. Vide Misfacere. tntici, duos porcellos, duas anseres, de- tergit caput cum Medulla panis diligenter | MEFFA, Resolutio, vel effundens. Pacem gallinas, etc. el cum panno mundo ;.... et tune electus pias MS. Bituricensis. MEDA, Eadem notione, apud JElfri- lavat manus cum mica pams et bene | MEFFACERE, Mefactum, pro Malefaccum. Ethelredus Rieyallensis : Cum ca- mundat. tum, delictum, Gall. Mesfait. Charta lice plena Meda egrediens, proceres inviT MEDULLITER, Perfecte, plene, abso- Philippi Augusti ann. 1217. apud D. tat ad potum. Leges Burgorum Scotico- lute. Nicolaus de Jamsilla de Gestis Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 402 : rum cap. 69. | 5 : Simile judicium erit de Friderici II. Imper. apud Murator. torn. Si vero tertiam partem reddituum et proMeda, sicut demala cervisia. Monasticum 8. col. 502 : Ibique nuntios Barolitanorum ventuum de Vestan nobis integre non redAnglic, torn. 1. pag. 187 : Decimam totius rernissos secunda vice recepit ; auditisque derent, nos sine Meffacere, possemus ad conredii mei prs&ter decimam vini et Me- ipsorum verbis, sensuque verborum Me- partem illam assignare quam habent dse. [Haud scio an ea notione accipienda dulliter intellecto, remisit eos, ut certum apud Extoldunum. Litterae Matthaei Lohsec vox in Charta Caroli Simplicis sibi responsum, non suspensivum, ac du- tharing. Ducis apud Marten, torn. 1. Reg. Franc, ann. 922. Append. Marca3 bium a civitate referrent. Charta ann. Ampliss. Collect, col. 1032 : Quod si non . Hisp. col. 844 : Quicquid prasfalus Ponti- 1233. ex Schedis Pr. de Mazaugues: Alle- facerem, concessi eis et concedo, ut de meo fex Wigo emit in villa stagne et stagneolo gationibus utriusque partis consideratis et capere possint sine Meffacere, et sine fidem et in Cuculio, valle Guntravi, vel ipsas matura deliberatione Medulliter indaga- mentiri. Vide Misfacere. Medas, etc.] MEFFIUM. Vide Methium. MEDUS, apud ^Elfricum, MISoc, apud * MEDULLITUS, Perfecte, idem quod MEGA, Hungaris, est Regio,districtus, Priscum in Excerpt, de Legat. Capitu- Medulliter, in Tract, de Dotibus Baldi Comitatus. Decretum Calqmani Regis lare de villis cap. 34 : Braoios, cervisias, Novel, de Bartolinis edit. ann. 1497. Hung. lib. 1: Ducis ministri qui in Mega Medum, mel, ceram, etc. Medi decoctio, >K [Legitur in charta Tarasia3, reginaa, Regis sunt, et Regis qui in Mega Ducis apud Fortunatum de Vita S. Radegun- filiae .Adefonsi VI. Hispaniarum regis sunt, ante Comitem et Judicem, minores dis cap. 15. et in Vitis Abbatum S. Al- (an. 1127): Post mortem vero meam vero ante Judicem delitigentur. Alibi: In bani. Medonis pprro yarios conflciendi rogo vos et Medullitus efflagito ut in quacunque ComitisMega Rex digrediatur, modos decent Dioscorides lib. 5. cap. 9. monasterio Cluniacensi meum tricena- ibi Judices duo Megales cum eo conjunColumella lib. 12. cap. 12. Palladius in rium fiat. (Chart. Cluniac. Coll. Bur- gentur, qui dissensiones populi illius mense Julio, et Plinius lib. 14. cap. 17. gund. B. N. t. 80. n 211.)] discreto examine dirimant. T MEDOGRAPHIA, id est, Littera, inde | MEDUNTENSIS MONETA. Vide in Mo- * MEGACENUM, Promptuarium, cella, Medographus, id est, medicines scriptor. neta Baronum. Gall. Magasin. Stat. Genuens. lib. 2. cap. 1 MEDUS. Charta ann. 804. apud Mar- 20. pag. 51: Si quis alienam domum vel Vocab. Juris utriusque. * Errat Vocabularium laudatum, ut ten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 56 : apothecam, aut Megacenum, vulgo Magaet Calvinus in Lexico. Medogrammateos, Nee si (sic) quoque quod repetit, valeat zenum appellatum, animo furandi effrein leg. 4. Cod. de Tabular, scrib. (10, vindicare nullo Medus ; pro nullo modo. gerit,... furca suspendatur. Vide supra 69.) ubi nonnulli Demogrammateus Alia notione, vide in Medo. Magasenum. emendant ; non autem Medographi. * MEEGHANDISA, pro Merchandisa, MEGADOMESTICUS, Magnus DomestiQuse ad medicinam nullomodo perti- Merx, in Lit. ann. 1366. torn. 4. Ordi- cus, dignitas in aula CPolitana, sumnere, sed ad munia publica, nemo non nat. reg. Franc, pag. 696. Vide in Mer- mus militiae praefectus. Willelmus Tycatum. videt. rius lib. 15. cap. 23: Erat autem inter * MEDOLLALIDS. Locus est in Medella 1 MEENELLUM, Campana mediocris. Principes vir magnificus,Megadomesticus, 2. quae deflnitur Mensura liquidorum, Polyptychus Fiscanensis ann. 1235 : Fi- Joannes nomine, etc. Vide quse de hac eadem quse M'eillerola, Minus recte : lms Bernerii fabri debet habere unum dignitate attigimus supra in verbo Doamplioris quippe capacitatis est Meille- galonem vini et unum panem emendatio- mesticus. MEGADUCAS, et MEGALDUCAS, apud rola, quam ut melli mensurando, quod nis, quando fabricat batellos magnorum Massiliae rarissimum erat, et quod id- signorum vel Meenellorum... Et quando Will. Tyrium lib. 20. cap. 14. et 17. lib. circo ad unciam appendi solet, fuerit Meenella vel grossiora signa sonabunt. 22. cap. 11. qui Graecis seu Byzantinis adhibita ; idem ergo Medella et Medo- Vide Maanellus. Scriptoribus Msya? 6oO?, i. Magnus Dux, TMEERI. Vide Mare. lallius atque Meda. Vide in Medo. dicitur, penes quern summa rei nauticae, 1 MEDOSGUS, 4^<m)?, Mendax. Supj MEERIA, Reditus, proventus, Meer seu classis militaris praefectura erat. plem. Antiq. [* Adde ex Castigat. in Anglice ea notione apud Th. Blount ex MeyaSoOxa?, apud Ducam cap. 37. pag. utrumque Glossar. : Germ. Mendosus.] Littletone. [* Nisi sit pro Mejeria, Fruc- 148. Andreas Dandulus in Chron. MS. | MEDUALIA, Mensura liquidorum,tuum seu redituum medietas. Vide Me- ann. 1205: Philocalus et Navigaioso Staeadem quae Meillerola. Charta ann. 1070. jaria.] Charta ann. 1291. torn. 1. Hist. limenen obtinent, imperiali privilegio ex majori Chartul. S. Viet. Massil. fo-1. Dalphin. pag. 136 : Item, super eo quod imperii Megaducaeffectus. Vide Notas ad 54 : Pontius Gaufridi dedit colaresum dictus D. Episeopus indebite percipit Vilhard. n. 71. et Meursium in Gloss. unum cum sextario legarii de octo Medua- quartam partem Meerise cujusdam vinese. [** Gang. Glossar. med Graecit. col. 328. liis de oleo olivss... pro tenendis duabus sites prope Portum Rupis subtus Essonem, voce Meya? Aou^.] Errat Madriaga Hispaseu Medonem. JSneas Silvius in Hist. Bohem. de Medone : Erat autem potus suavissimus quern Bohemi ex albo melle conficiunt. [Annal. Bened. torn. 3. pag. 33 : Viginti situlse de Medone seu vino mulso. Tabular. Rothon. torn. 2. Hist. Britan. pag. 80 : Tristabatur tamen admodum, quod in advenlu tantorum virorum vinum non habebat, quanquam Medonem et cervisiam abundantissime haberet.] Vide Reginonem lib. 2. cap. 7. 9. Michael. Scotum lib. 1. Mensae Philosophicae cap. 8. Bromptonum et W. Thorn ann. 1144. Chronic. Montis-Sereni cap. 163. Metropolim Salisburg. torn. 2. pag. 6. etc. [Versus antiqui singulis mensibus subjecti in veteribus Missalibus, sub Januario hi leguntur :

MEG
nus Scriptor lib. del Principe y su Senado, pag. 185. qui putavit ita dictos los Governadors generals del Imperi, forte ex Raimundo Montanerio, qui in Chronico Catalanico Regum Aragon. cap. 19. de hac dignitate Rogerio Floro Brundusino ab Andronico seniors collata, hsec subdit : E fare Roger que fos Megaduch de tot I'Emperi, e Megaduch es tal offici, que vol aytant dir, cum Princep senyor de tots los soldaus de I'Emperi, e que haja a fer sobrell I'Amiral, et que totes les Illes sien sotmeses de la Romania a ell, et encara los llochs de les Marines. Quo verbprum contextu satis innuit Montanerius prsecipuam fuisse Magni ducis in re nautica auctoritatem. MEGAJUPANI, [appellati praesertim Servise Principes.J Vide Zupa 1. * MEGALANDER, a Gr. (jurya? av/ip, Magnus vir, Epithetum quo Lutherus a sectatoribus suis insignitur, passim in Amoenit. liter, et alibi. 1 MEGALDUCAS. Vide Megaducas. MEGALINA PELLIS, eadem quse Mygalina, uti censet Salmasius. Andreas Mon. lib. 1. Vitse S. Ottonis Episc. Bamberg. cap. 43 : Tegumentum nocturnale mirabilis pretii de serico, auro et- MegaUna pelle confectum inter alia dona ei est allatum. Infra : Aientes non opus esse Megalinis tegi pellibus leprosos, et paralyticos, quibus utique ovium aut leporum vestimenta sufficerepotuissent.Viae torn. 2. Antiq. lection. Canisii pag. 464. 465. Est autem (jtuvaXv], animal, cujus mentio est Levit. cap. 11. MEGALTRIARCHA. Ita corrupte apud W. Tyrium lib. 21. cap. 16. pro Megaheteriarcha, qui Byzantinis Scriptoribus dicitur : sic autem appellabantur Proceres, qui cohortibus Palatinis, ex Sociis Imperil conflatis, praeerant, quas 'E-raipefa? vocabant. Scylitzesin Michaele Balbo : c

MEG

MEI

237

Magnus, et xripew, Servo, sic dictus Meginas carnium porcinarum, tres panaquod regia Diplomata servaret, quod ad les de eiceribus, etc. offlcium Cancellarii spectabat. Epistola MEGIRA, Mensurae pistoribus impeInnocentii VI. PP. ad Imper. Palaeolo- ratae genus apud Hispanos, inquit Diagum ann. 1356. in Bullario Garment, gus l i b . 2. cap. 114. pag. 89 : Venerabilis frater noster Paulus * MEGISSARIUS, a Gallico Megissier, Archiepiscopus Smyrnensis et nobilis vir Alutarius. Arest. ann. 1395. 29. Jan. in Nicolaus Sigeros Megateriarchi et Apo- vol. 8. arestor. parlam. Paris. : Megiscrisarii Magnitudims tuse ad Sedem sarii Parisienses seu pellium conreatores, Apostolicam venientes, etc. [:::"s Vide Me- etc. Vide supra Megeicerarius. * MEGO. [Sacrilegus. DIEP.] galtriarcha.'} * MEGREGRASSUS, Lusoriae tesserae * MEGEICERARIUS, Alutarius, Gall. Megissier. Arest. ann. 1368. in lib. 2. species, f. astragalus, Gall. Osselet. Stat. Ordinat. artif. Paris, ex Cam. Comput. nova crimin. Cumanae cap. 89. ex Cod. fol. 79. r: Ministeria baudreriorum, tan- reg. 4622. fol. 86. v: Nulla persona panatorum, sutorum, bursariorum et Megei- tiatur aliquem ludere ad taxillos, seu ad cerariorum, etc. Vide Megeiciare et infra aliquem ludum taxillorum, vel Megregrassorum. Et cap. 114. fol. 89. r: Item Megissarius. * MEGEIGHARIUS , Medicus , nostris statutum est quod taxilli etiam appellenalias Mieges, a veteri Gallico Megier et tur Magregrassi, etc. f MEHAGNIARE, MEHAIGNATOR, MEMeigier, Medicari, Guerir; unde et Megement, Medicamentum. Chartam ann. HAIGNIUM, etc. Vide Mahamium. * MEHENCHUM, f. Fascis, Gall. Bote, 1129. ex Chartul. S. Joan, in valle subscribunt Uxor Guillelmi minutoris et ejus vel Acervus, Meule. Stat. Avellse ann. filius Joscelinus Megeicharius. Vitse SS. 1496. cap. 120. ex Cod. reg. 4624 : Nemini MSS. ex Cod. S. Viet. Paris, sign. 28. de Avilliana.... liceat in pratis.... causa fol. 66. r. col. 2 : Saint Luque qui estoit venandi ingredi, nisi fenis et Mehenchis prius Mieges et tres bans paintuners, etc. Ibid, ac reseytis ex dictis pratis fol. 113. r. col. 1 : Tu sez de medecine, recollectis. MEHENNARE, Mutilare, graviter tu es Mieges, tu me dois garir... Oil dist: L'art de Meigier, sire, ne sai, et pour ce lasdere, nostris alias Mehenier. Libert. toi ne puis garir. Infra : Megier. Rursum Domnimed. ann. 1246. torn. 7. Ordinat. fol. 58. r. col. 1. ubi de S. Agatha: reg. Franc, pag. 690. art. 7 : Si serviens Entor la mienuit li vint uns viellarz, et domini melleiam fecerit in villa erga devant lui aloit uns enfes qui portoit lu- jurattim, ita quod eum non inter fecerit miere, et portoit avec soi moult de Mege- nee Mehennaverit, etc. Mehenier, in mes.0ccurrit prseterea in Assis.Hieros. Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 183. Vide Mahamium. cap. 223. Vide infra Miro 2. T MEIA. Vide Maya. Occurrit etiam j MEGEICIARE, Coria subigere, Gall. Passer les peaux en Megie. Computus apud Gruterum Meia pro Maja, obsteann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de trix. Vide Graevium ad Gloss. Isid. in Usu feud. pag. CXLV : Pro x. coriis voce Maja. MEIA-HOSTEDA, Panni species, Gall. tannatis et sex Megeiciatis IX. 1. et xil. Demi-ostade. Charta ann. 1516. in Reg. denar. MEGERIA, MEGGERIA, Mensura fru- 4. Armor, gener. pag. xvj : Una pecia de mentaria, simul et liquidorum, alterius Meia-hosteda et tribus aunis panni bruTOO wpawov. Quo ex loco colligitur, media; unde nomen : Provincialibus netse de Paris. Item unam raupam de ut et alio Annae Comnenae lib. 1. pag. Miejo, Gall. Demi pot. Charta ann. 1339. Demye-ostada tanee, in Ch. ann. 1522. 11. 'ETocipec'a? ad Palatii et Imperatorum in Reg. 71. Chartoph. reg. ch. 297: Item ibid. pag. xxxvj. Vide supra Hostrades. 11. MEIANUS, Idem videtur quod Mapotissimum custodiam institutas. Ho- tres Meggerias et tertiam partem unius rum Praefecti 'E-ratpeccipxai, quique his Meggeriss vini annul census, extimatas teria, lignum aedificandis aut reparandis summo imperio praeerant. MeyaeTat- ad quadraginta solidos Turon. Alia ann. aedibus id9neum. Sententia arbitralis pstapxai dicti Constantino de Adm. Imp. 1362. in Reg. 93. ch. 241 : Item super qua- ann. 1292. inter abbatem et consules de cap. 51. Cantacuzeno lib. 1. cap. 52. darn oliveta,.. unam Megeriam olei. Rur- Gimonte: Hoc tamen excepto quod bulib. 2. cap. 6. Scylitzae, Zonarae, Ma- sum alia ann. 1394. in Reg. 146. ch. 441: bulci seu laboratores laborantes circa nassae, et aliis a Meursio et Fabroto Raimundus Rami servit duas paries dicta nemora dictorum hominum et dicti laudatis. [** Vide Glossar. med. Graecit. quinque cops frumenti et unam Megeriam monasterii possint et debeant libere excol. 439.] rasam avense. Vide infra Migeirius et trahere et accipere inde trategas et Meianos. [* Maxime illud lignum quod clau\ MEGARES, Placentas species. Codex Migeria. Hinc Megerius 2. suris, Gall. Cloisons, aptum est, nam] MS. B. M. de Argentolio fol. 57 : Nove| 1. MEGERIUS, rint omnes quod Conventus de Argentolio Gall. Metaier. Tabular. Colonus partiarius, 2. MEIANUS, nude, Murus interme* S. Salvatoris feria 2. et 3. Rogationum debet habere a Massil. : Descriptio mancipiorum de dius, Gall. Mur mitoyen. Stat. an. 1270. Priore generale de ovis cum tartis. Quarto, agro Albuciano col. in Plumbarias telo- inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. ve.ro feria debet habere Megares pro ge- neus Megerius cum uxore, etc. Vide Me- 94. col. 1 : Item a portali de Poscheriis ad nerali, et in die S. Marci Evangelistss et dietarius, portale de Pertus, et per totum Meianum, in Sabbatis iv. Temporum pro generali etc. Libert, villae S. Pauli senesc. Tolos. * 2. MEGERIUS, Qui vasa ad statutam ann. 1319. in Reg. 29. Chartoph. reg. ch. Megares. * MEGARIA, Praestationis agrariae spe- mensuram exigit. Stat. ann. 1354. inter 221: Et de stillicidiis, protectis et Meianis cies, quaa ad medietatem fructuum exi- Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 158. et consimilibus ratione domorum.... posgitur. Charta ann. 1257. in Reg. S. Lu- col. 2: Item quod nullus Megerius race- sint cognoscere. Charta ann. 1324. ex dov. ex Chartqph. reg. fol. 43. v. : Cum morum venditorum sit ausus recipere per Tabul. monast. Montisol.: Osilius abbas quartis, quintis, taschis, Megariis, labo- diem ad faciendum banastonos Megerios de consensu et voluntate conventus.... asultra octo solidos Turon. Vide Megeria. rationibus, culturis, etc. Vide Mejaria. signavit fratri Alberto deLissaco ejusdem * 3. MEGERIUS, Intermedius, Gall. monasterii monacho quamdarn cameram * MEGARIGUS, Mensurae vinarise spesub cies, ut videtur. Census eccl. Rom. apud Mitoyen. Charta ann. 1193. ex Bibl. reg. subtus dprmitorium faciendam Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi cot. 19: Notum sit autem quod paries, hac conditione videlicet, quod ipse Albercol. 835 : Prssstat annue in auro quidem quas inter istum localem et localem Ste- tus faceret de suo proprio Meianum sive cviij. vini Megaricos centum. Vide Me- phani Rosselli fiet, debet esse Megeria. parietem de petra et de bast et batudam Vide infra Meianus 2. geria. de morterio , inter ipsam cameram et * MEGGERIA. Vide supra Megeria. aliam juxta earn faciendam. Et certe >^e MEGARUS , [Mackerel, maquereau. ^MEGINA, f. Vas salinarium, Gall. nostris Meian, pro Moyen, medius. Tract. (Gloss. Ms. Turon. XII. s. Bibl. Schol. Saioir.pNequaquam ; est enim Dimidia Ms. de Pise. cap. 57. ex Cod. reg. 6838. Chart. 1869. p. 328.)] 1 MEGAS CURATOR, Dignitas in aula pars porci seu lumbus porcinus, Provin- C. : In Gallia Narbonensi pro setatis difcialibus Megino.] Inventar. ann. 1336. ex ferentia, (aurata) quse magnitudine deftByzantina. Vide Curatores. Archivis S. Victoris Massiliens. : Duas nitur, diversa nomina habet: nam quas | MEGATERIARCHUS, a Gr&eco

328

MEI

MEI

MEI

numero faciant unam Meillairolatn, et graventur nimis ipsi subditi Delphinales cum illis 24. mensuris de cupro debeat prsedicti. [Vide Maynerius.] mensurari omne vinum quod vendetur in J MEINITIUM, Mansio, domus; est Massilia en gros, et non debeat mensu- etiam locus ubi prius exstitit domus. rari cum Meillairola, vel cum aliis men- Charta ann. 1465 : Meinitium in quo solesuris, nisi illse Meillairolse per ipsos emen- bat esse domus. Vide Mansionile. tem et vendentem, vel alias pro eis eorum MEINPRISA, Vadimonium, manucapconsensu, essent approbates et cosequatae tio, de qua voce supra. Charta Angl. cum pr&dictis mensuris de cupro, taliter ann. 1174. apud Bromptonum: Rediequod dicta Meillairola faceret quatuor de runt soluti et absoluti ab omni juramento dictis mensuris cupri. Ibid. cap. 52: et Meinprisa, quam inter se vel cum aliis Meillairola vini et olei. Adde cap. 56. fecerunt contra eum vel homines suos. ejusdem lib. Massiliensis Meilarola 60. Alia Gallice exarata anno 1375. apud mensuras, vulgo pots, continet, quarum Will. Thorn in Chron. pag. 2153: C'est singula duas libras et 12. uncias appen- assaver par chascun bille 6. d. outre les dit: ubi observandum 16. uncias Massi- Meynprises que montent a 30. I. par estilienses valere tantum 14. uncias Pari- mation ouplus. Vide Cowellum in Mainsienses. Meilarolam ut plurimum divi- prise. sam in duobus vasis appensis ad latera 1 MEJORAL, vox Hispanica, yestis equus deferre solet; unde tantumdem muliebris species. Testam. G. Comitissae valet ac saumata seu onus qui sagmarii. Montisferrandi ann. 1199. apud Baluz. Aquensis meilarola 48. mensuras supra- torn. 2. Hist. Arvern. pag. 257: Totum dictas capit; sed Aquensis mensura reliquum argentum el aurum quod habeo major est Massiliensi. ex una copa et en joyas, et majores cami1 MEILLEIROLA, in Charta ann. 1564. siss mese,... et mas guimplas et Mejoral... e Tabul. Eccles. Cathed. Massil.: Item vendantur. pro distributione vini pro 15. canonicis T MEIGEDARIUS. Vide Mercedariu*. MEIRA. Exstat titulus 1. in Statutis 1 MEICULUM, f. Via qua de cubiculo sunt in summa pro anno 345. Meilleirolse. Corbeiensibus Adalardi lib. 1. inscripin cubical urn patet aditus, quasi mea- Item pro distributione vini decem cleri- tus, de Meiris in festivitatibus Sanctorum. culum, via per quern meatur. Lamber- corum sunt in summa pro anno 230. [** Lib. 2. cap. 2.] Sed quid hasc vox sotus Ardensis apud Ludewig. torn. 8. Meilleirolse. Item pro vino refectorii pro net, non facile est divinare, tametsi vir Reliq. MSS. pag. 550: Hie gradalia et anno 140. Meilleirolse. Summa dicti vini doctissimus suam conjecturam adscripMeicula de area in aream, de domo in est 715. Meilleirolarum, quse valent in serit. [Vide Spicilegium Acherianum coquinam, de camera in earner am, item summa ad rationem 8. sol. pro qualibet torn. 4. pag. 12.] [** Guerardo eaedem a domo in logium, etc. Ibid. pag. 468: Meillerola 186. librse regales. sunt qui Meralli, Gall. Mereaux, Tesserae In ea quoque (turri) laberinthini formam 1 MILLAIROLA. in Charta ann. 1336. propter solennitates peractas datae clegedificii exprimens, et gradalia supersedifi- ex Tabular. S.'Viet. Massil.: xxxvi. ricis; quibus postea, his ipsis redditis, cans Meicula cameram cameras superpo- Millairolas boni vini et puri. pecunia numerabatur.] suit. 1 MILLAROLA. Charta ann. 1216. in * Gallicum Meire, Vestis genus vide* MEJEIRA, Mensurse species, eadem Archivis Massil.: In Millarolis vini et tur, in Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. quse supra Megeria. Charta ann. 1152. olei, etc. 158. Chartoph. reg. ch. 431 : Le suppliant inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 1 MILLAYROLA. Informationes pro print une Meire et un gone en la ville de 540 : Conquestus est domnus Raimundus passagio transmarino ex Cod. MS. San- Tramons. Trencavellus de eis, clamando Hits fur- germ.: Item de vino duas Millayrolas pro 1 MEIREMIUM, Gall. Mairrin,in Charnum de Limoso, et omnes justitias, et qualibet persona... Item aquam pro equis tul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 623. Vide mensuram ipsam, quse vocatur emina, et MM. CCGG. Millayrolas. Materia. Mejeiram olei. | MILLEROLA. Charta ann. 1243. exMEIRINHUS. Vide Majorinus. 1 MEJERIA, Idem quod Mejana. Re- Archivis Communi Massil.: Tres solidos * 1. MEISA, Doliolum, Gall. Caque, vel gest. Probus fol. 328 : Saraceni sunt ho- de Millerola vini. Certa cujusvis rei collectio, nostris mines Comitis, et tenent de eo tertiam MEILLIA. Vide Mesleia. Maise et Meisse : nine Meesse, pro Fascis, partem prsedicti massi de Chaubertein, et 1 MEINAGIUM, ut Menagium 1. in manipulus, vulgo Gerbe, bote. Lit. redebet etiam in. solidos vi. den. et Meje- Charta ann. 1500. apud D. Calmet. torn. miss, ann. 1402. in Reg. 157. Chartoph. rias nisi de legumine, quae possunt valere 3. Hist. Lotharing. col. 331. reg. ch. 274 : En la paroisse de Chasteauper annum n. lib. i. eminam frumenti et plusieurs heritages le suppliant 1 MEINASME. Chronicon Ecclesiae Ha- neufen quatre Meesses d'osier, dont il en tot avense, et debet talliam, prseter Mi- melensis apud Leibnit. Script. Brunsvic. prinst chaelem et Jordanam. autem sunt jura trouva les trois Meesses cueillies. Gerbes, MEILHUM, Milium, Gal. Millet. torn. 2. pag. 515: Hsec sequuntur. Buer- in alia de eadem re ibid. ch. 284. Charta ejusdem civitatis, quss Charta ann. 1304. ex Tabul. S. Andr. ann. 1226. apud Ludewig. torn. 12. ReAvenion.: Decimse omnium frumentorum, meister eorum auctoritate et ex parts liq. Mss. pag. 321 : De Meisa halecum, Consulum habebit judicare super siliginum, leguminum, ordeorum, speaul- pretium deservitium (f. de servitio) omne denarius. Stat. ann. 1320. torn. 2. Orditarum, Meilhorum, vinorum, canabis, etc. vocatur Meinasme vel hure, et super quod nat. reg. Franc, pag. 576. art. 6: Que ani- nuls ne puisse vendre ne acheter ledit Vide Millium. et super MEILLEROLA, Liquidorum mensurae malia pennatasepium etvestes abluendas, harenc en Maises, ne en tonniaus sans et super loca super species in Provinciae Comitatu. Liber sedificia. Occurrit eadem notionequselibet comte ; c'est assavoir en chacune Maise de in Le- harenc sor, doit avoir un millier et vingt Rubeus Archiepiscopatus Aquensis ex gib. Brunsvic. et Cellensibus. Bibl. Regia,: Ecclesiss quse faciunt ceren * Meinasne et Meynasne edidit Lude- harens pour fourneture, huit la Maise de tam quantitatem vini domino Aquensi wig. torn. 10. Relig. Mss. pag. 22. 54. harenc blanc, doit avoir cent et seize Archiepiscopo, videlicet Ecclesia de Ven- et 64. sed vim vocis non indicat; idem harens pour fourneture. Charta ann. tabrens facit Meillerolas vini duodecim. forte quod ejusmodi 1450. in Reg. 185. ch. 83: Ung estrelin ! MEILLAROLA et MEILLAIROLA , Ea- delictorum Mesleia: rixa,etseujurisdictio. chacune Meisse de harenc. Meze, in Stat. cognitio dem notione, vulgo Millerole. Charta [** Apud Ludewig. semper Pretium de- ann. 1403. torn. 8. Ordinat. pag. 614. ann. 1216. ex Arch i vis Massil.: In Libris Mese, in alio Stat. ex Lib. rub. fol. maGlossar. subtilibus, in grossis, in marchis, in servitum. Conf. Haltaus.Asna est Germ, gno domus publ. Abbavil. art. 4: Que voce ServiMeillarolis vini et olei, in quibuscumque tium,Lidlon, col. 1265. apud Schmeller tous herens en masse demeurent en le emolumentum, aliis juribus consistant. Alia ann. 1392 : in Glossar. Saxon, voce Arundi, et Graff, mesasure de quoy il sont enmase du lieu Unum vaysellum vini rubei tenentem torn. 1. col. 478. unde Mein idem signi- dont il viennent, soit blanc ou roux, sans novem metretas seu Maillarolas et duo forte quod Lid de qua remuer des Meses, la u il ont este enmase. scandalia, etc. Hinc Meillarola, videtur ficat dubitare video in Lidlon, Thesaur. Vide Mesa 1. voce Grafh'um eadem mensura quse Metreta; et quidem Ling. Franc, torn. 2. col. 220.] * 2. MEISA, Parus, Gall. Mesange. promiscue utraque vox usurpatur in Vox Germanica, hodie Meise, occurrit 1 MEINATA. Vide Maisnada. pluribus Instrumentis ex Tabular. S. apud Monach. Sangall. de Gest. Carol. MEINERIL Apparitores , Delphinati- M. lib. 1. cap. 25. Vide Graff. Thesaur. Viet. Massil. Statuta Massil. lib. 1. cap. 39 : Rector... facial fieri de pecunia Com- bus, qui nostris Sergeans. Statuta Del- Ling. Franc, torn. 2. col. 874. munis 24. mensuras de cupro ad talem phinalia pag. 87: Ne propter multitudi* MEISEIA, an Praedium, quod a comensuram quod quatuor de prsedicto nem ipsorum Servientum et Meineriorum Jono partiario colitur? Vide supra

palmi magnitudinem nondum altigit, sanqueue dicitur ; quse, cubiti est magnitudine , daurade ; quse inter illas est, Meiane, quasi dicas mediam. Vide supra Megerius 2. 11. MEJARIA,Fructuum seu redituum medietas, Gall. Megerie. Charta arm. 1138. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arver. pag. 489 : Laudo in feudum tibi Raimundo Cantarelle et successoribus tuis.... omnem honorem... quern visus est tenuisse pater tuus Bernardus Pontius Cantarella et tu post eum, vel aliquis pro vobis, sive ad Mejariam, vel terzariam, vel cartariam. Charta ann. 1490. ex Schedis Pr. de Mazaugues: Quod non sit licitum aliquibus hominibus recipere aliquod avere porcinum ad Mejariam seu Mejarias, vel alias ad medium lucrum et perdre a festo B. M. Magdalense. Vide Mejeria. * 2. ME J ARIA, Prsedium.quod acolono partiario colitur. Charta ann. 1042. et Tabul. S. Viet. Massil. : Rostagnus donavit nobis in Toramina Mejariam suam quam tenet.

MEI
Mejaria 2. Reg. Phil. Aug. de Feud. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 159 : Rogerus Camus tenet unum quarterium feudi loricas pro Meiseia quam de eo tenet. Meseia, in Reg. S. Justi ex Cam. Cornput. Paris, fol. 160. v. col. 1. Vide mox Meisteria. 1 MEISONEGS, MEISSONEGES, Praestatio quae, ea anni tempestate qua fruges metuntur, domino exsolvitur. Rotulus saeculi xn. de Prioratu S. Pauli de Tartas in Archivis monast. Casse-Dei : Petrus Bernardi dedit. ...... n. sol. Pod. in Maio et Kl. in. sol. pro recetum, et vi. denar. Paschales et vi. Meissoneges et vi. Kalendares et unum agnum et unum recetum Meissoneges cum quatuor dominis... Dono duos mansos, quos habebam in villa quas dicitur Teula, ex quibus exeunt duo agni censi et duo solidi inter Kalendares et Paschales, et Maienses et Meisonegs. 1 MEISOS, MEISSOS et MEYSSOS, ut Meisonegs. Idem Rotulus : Dedit censum quod exit, scilicet iv. sol, Podienses pro recet ad Meisos et n. sol. Pod. pro fresenia. Ghartular. Camalariense : Unusquisque debet in Meissos quarlam et convivium. Ibidem : Ad verenas est unus masus qui reddit pro Meyssos quartum et recetum. Vide Messionaqium. * MEISSONARIUS, Messbr, Gall. Moissonneur. Charta ann. 1215. ex Cod. reg. 4659 : Mandaverunt quod de blado Meissonariorum nichil accipiatur. Vide infra

MEL
recogn. de Alba-ripa in Regesto Probus fol. 62 : Item capit Comes taschiam in 111. Mayteriatis terras et potest valere taschia cpmmunibus annis 1. Meyterium siliginis per annum. Et fol. 67 : Blancus Bergoim tenet de Comite 1. curtile quod continet 111. Meyteriatas et 1. eminam terras en la Chap, et debet inde 111. Meiteria frumenti censualis. Meyterium in Dumbis et Bressia duos bichetos capit, Lugduni u n u m ; sed neque bichetus ubique ejusdem est ponderis : ut plurimum tamen quadraginta libras appendit. Vide Mayteria. MEITERIATA, Modus agri, quantum ad unius meiterias sationem sufficit, seu tantum frumenti producens. Charta Rainaudi Comit. Forens. ann. 1263 : De cujus feodo dictas tres Meiteriatas terras existunt, etc. Occurrit pluries. [Regestum Probus mox laudatum fol. 67: Petrus Borellus et Hugo fratres sunt homines Cpmitis, et tenent de eo 1. curtile quod continet 111. Meyteriatas terras, et debet inde v. solidos censuales. Vide Mayteriata.l * MEKALLUS, pro Makerellus, ut opinor. Vide supra in hac voce. Charta Aldef. reg. Castel. sera 1180. in Chartul. Cluniac.: Ne elemosinam, duo scilicet millia Mekallorum, quam ipsi, rex scilicet Fredenandus (sic) proayus meus et Adefunsus avus meus, Cluniacensi ecclesias reddi statuerunt, videar retinere,

MEL

329

* MEISTERIA, Praedium, quod a colono MEKOTES, Fridegodus in S. Wilfrido partiario colitur. Charta fundat. abb. cap.22: Montisf. torn. 1. Prob. Hist. Brit. col. Gentiles stupuere nimis, sed summa Mekotes 614 : Dedi eis... in Bretulio duas MeisteRegem cum Ducibus placatos reddidit omnes. rias, quas emeram a Conano Rothaudi, [Vox baud dubie a Graeco efflcta et coretc. Vide Meiteria 1. 1 MEISTRALES , dici yidentur inter rupta, f. a [AYJXO?, Consilium ; ita ut senartifices praecipui qui aliis prsesunt, in sus sit: summo consilio, summa pruStatutis Montis Regal, pag. 48 : Et non dentia animos delinivit.] * MELA, Paulus capitulo de Anorexia, possint officiates Meistrales seu textores vel textrices et similes persons de dictis i. fastidio, quas, inquit, a Romanis appelvillis compelli per curiam dvitatis pras- latur Melea, est aut velutaliquid de lacte, dictas ad veniendum jurare eorum officia etc. Est quod fit ex spuma lactis et vino in dicta civitate, nee etiam possit notarius acerbo, aliquantulum aceto. qua Januencurias dictas civitatis facere inquisitionem ses utuntur, et vacant Melaa, vulgariter contra prsedictos Meistrales vel officiales, nure, appetitum provocans et fastidium etc. Ibid. pag. 268 : Et praesens capilulum auferens. Glossar. medic. MS. Simon. teneantur omnes ferrarii jurare, quando Januens. ex Cod. reg. 6959. * MELACOM. Chron. Blancford. pag. alii Meistrales jurabunt, attendere et ob82: Populus insuper dicti loci in inefreservare. Occurrit ibi pluries. * MEISURA. Chartul. eccl. Glasguens. natam et subitam se erigens Melacom, ex Cod. reg. 5540. fol. 80. v : Dedit unum tamen propter supremum dominium tanti plenarium toftum et unam Meisuram in principis, etc. Ubi Hearnius editor emencastello. Pro Mansura, /Domus, habita- dat Elacionem. Cur non Melancoliam? tio, ut legitur in alia Charta ibidem. Vide mox in hac voce et Melencolia. | MEITADENA, Mensurae genus in Le- 1. MELAGIUM. [Praestationis genus, movicibus. Charta ann. 1222. ex Tabul. sed incertse mihi notionis, nisi idem sit Piperac.: Guido de Sedals Abbas Piperaci quod Mesleia, seu ejusdem cognitio et emit a Dalmatio de Peyrussa quinque jurisdictio. Charta Richardi Reg. Angl. Meitadonas avene ad Brugeriam. Vide ann. 1. regni ejusdem in Tabular. DiepMeiteria 2. pensi: Habeant libertatem et quietantiam 1 MEITAERIUS MASSUS. Vide Massa 5. de consuetudine et exactione halecum.... jl. MEITERIA, Praedium quod a co- de Melagio, de botagio, et galinagio, etc.] lono partiario colitur, Gall. Metairie. "Vide Botagium. * F. praestatio quae ex melle percipieTabular. S. Florentii : Ego Johannes filius Rivalloni de castro, quod antiquitus batur. Charta Rob. comit. fllii Rich, Dolis vocatur, confero partem victus mei, ducis Norman, pro monast. S. Mich, in duas scilicet Meiterias apud prasfatum Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1496 : Transcastrum et octo arpennos vinearum. Vide fundo omnes consuetudines, quas in meos usus retinebam, hoc est Melagium, et Medietarius. 2. MEITERIA, Mensurse frumentarise omnia quascumque ex ipso beneficio meis species. Acta Capituli Eccles. Lugdun. usibus proveniunt. Melaium ex Tabul. ann. 1847. fol. 126. v.: Tres Meiterias ejusd. monast. Vide in hac voce. * 2. MELAGIUM, Oleosus humor, qui avenae ad mensuram veterem. * MEITAEK, Idem, Charta ann. 1196. ex corruptis ossibus effluit et instar in Chartul. eccl. Vien. fol. 85. v. col. 2 : ossium comminutorum foetet. Dol. EnDebet singulis annis xxviij. Maitaers cycl. chirurg. torn. 2. de Ulceribus pag. annonse, tam frumenti quam siligims et 280. et 288. Haec ex animadv. D. Falconet. avenae. Vide supra Megeria. 1 MELAIUM, Idem, ut videtur, quod T MEYTERITJM, Eadem notione. Antiq. v

mox Melagium 1. Tabular. Montis S. Michaelis : Ego Rotbertus Comes filius magni Richardi, G. D. et Princeps Normannias transfundo in usus servorum Dei in loco S. Michaelis servientium.... omnes consuetudines quas in meos usus retinebam hoc est, Melaium et omnia quaecumque ex ipso beneficio meis usibus proveniunt. * MELANCOLIA, Querela, expostulatio. Stat. Mss. eccl. Tull. ann. 1497. fol. 51. r.: Quotidianis angimur dissidiis pro defensione ipsorum fructuum; et post maximas impensas, vix possumus respirare ex multis querimoniis et Melancohis, quibus non cessamus vexari. Vide infra Melencolia. :; ' MELANGOLUS, Malum aurantium. Ital. Melangolo. Steph. de Infestura Ms. ubidelnnoc. VIII.: Comestibilia donabat... unam rhedampanis, unam salmam boni vini, et aliam carnium salitarum,.... et pomorum seu Melangolorum. Merangolus, ibid. * MELANGRAFICUM. Vide Graffagia. MELARIUM. Vide Melum. '* MELATA, Mespilum, Gall. Nefle, quibusdam in locis Mele. Acta Mss. Inquisit. Carcass, ann. 1308. fol. 34. r.: Ipsi portaverunt in quodam cabacio fructus, videlicet ficus, Melatas, et comedebant pisces. Atque ea notione intelligenda videtur vox Gallica Mele laudata in Mella 3. Mesle, in Lit. remiss, ann. 1457. et Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 225 : Le suppliant requist a icellui Poncelet lui aidier a cueillir les neffles, appellees ou pais (Laonnois) Mesles, etc. Vide Mella 2. et infra Mellerius. MELCHIT^:, dicti Graeci qui per totum Orientem longe lateque sparsi, Spiritum sanctum a solo Patre procedere, Purgatorium nullum existere pessime credunt. Ita Gabriel Sionita de Nonnullis Orientalium urbibus cap. 14. 1 MELCODIATA, pro Mencaldata, Gall. Mencaudee. Tabular. S. Quintini de Monte : Quinque Melcodialas apud Tilloie et quatuor apud Rioncourt. Vide Mencaldus. * MELGULUM, Lo debile mele. Glossar. Lat. Ital. Ms. MELDA, Manifestatio, in Legibus Adelstani Regis ex Saxonic. M e l d , indicatio , unde Mel d a , proditor , et M e l d - f e o h , indicationis pretium. Vide Blanchornum. MELDEFEOH, Praemium indicationis vel delatura, a Saxonico Meld, indicium vel delatura, et f e o h , pecunia, praemium. Leges Ina3 cap. 20 : Qui investigabat earn, (carnem furtivam) habeat le Meldefeoh. Vide Delatura. 1 MELDENSIS DENARIUS. Vide in Moneta Baronum. 1 MELEACEUS, Meleacea penna, Melearidis, ut opinor, Gall. Poule d'Inde. tatuta Astens. Collat. 7. cap. 3. fol. 23. v.: Ordinatutn est quod aliqua persona de civitate Ast. non audeat piscare seu piscari facere... ad ingenium quod appellatur ingenium de taravellis sive de astellis, nee ipsum ingenium contrafacere cum pennis Meleaceis, corregiis, etc. * MELE ARE, MESLEIARE, Mesleiam provocare, rixari. Charta ann. 1206. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 805 : Si forte contigerit quemque ex servientibus canonicot'um rixando vel Meleando extra claustrum suum aliquem ex hominibus meis percuterit, si ad mesleiam applegiatus fuerit vel detemptus, ad me omnis jurisdictio pertinebit et in curia mea juri stabit. Sed si ad meleiam aplegiatus non ' fuerit nee detemptus, et ad claustrum

42

330

MEL

MEL

MEL

redire potent, omnis jurisdictio ad cano MELEQUINUS, Monetae aurese spe- familie necessaria, si non haberet, vel nicos pertinebit. Verumtamen si infra cies. Gencius in Lib. cens. eccl. Rom. speltam, vel ordeum, seu Meligam pro claustrum serviens ipsorum rixando vel Ms.: In civitate Romanse, ecclesia S.Egi- suis equiSf etc. (FE.) * MELIGARIUS, Melicas palea, straMesleiando aliquem ex hominibus meis.... dii juxta portam auream j. unciam Mepercusserit, etc. Hinc Melleys, pro Que- lequinprum singulis annis. Si aliquis ab- men. Stat. Mutin. rubr. 103. pag. 20. r.: relleur, brouillon, Rixosus, in Lit. re- bas mitratus prassens fuerit (D. Papa) dat Canalis D. abbatis de Palude communis miss, ann. 1375. ex Reg. 107. Chartoph. ei unum Melequinum et xij. den. Papien- non restringatur in aliquo, et si restrictus reg. ch. 209: Jehan Fenin, qui estoit horns ses, in Disquisit. de sigil. Garfagn. est, modo debito relaxetur; nee in ipso rioteux et felons et Melleys, etc. Mellif, pag. 75. Consule ibi notam doctiss. viri Meligarii, nee aliquid aliud projiciatur, eodem sensu, in charta Joan, ducis Garampii. Vide Meloquinus et Mola- quod aquas cursum impediat. Vide supra Meliachus. Brit. ann. 1433. ex Bibl. reg.: Item si chinus. 1 MELESPERIUM, peXc&ptXa. Gloss. Lat. aucun des dits chappellains est Mellif, ne 1 MELIGETA, ut Melegeta. Vide in hac rioteux, il ne mangera point en salle. Grsec. [* Adde ex Oastigat. in utrumque voce. Merlis, apud Bellora. Ms. cap. 1. pag. Glossar. Melesperum, ^eXocptXa, forte (xe1 MELIGNIOSUS, Vitiosus. 3. v. col. 2. et pag. 4. r. col. 2. Meslieux, XafjKpvXXov. Vide Ruell. lib. 3. cap. 16. ligniosss, id est, morticinae, Carnes mein Lit. remiss, ann. 1432. ex Reg. 175. Vulc. legit Mespilum, jjiearmXa. Infra Mes- Litterae Philippi Pulcri Reg. corruptaa. Franc, in ch. 115: Icellui Guerard, qui estoithomme polerium, pro Mespilum.] Regesto xin. ann. 1308. Cameras Com* MELETHIA. Vide infra Melitia. merveilleux, Meslieux et rioteux, etc. A put. Paris. : Item volumus et concedi MELETUM, Mali species, Ital. Me* verbo Meller, Discordiam concitare, si vulgo Brouiller. Lit. remiss, ann. 1427. letp. Arest. ann. 1321. 9. Mali in Reg. mus... quod ad in alio loco dictas carnes vendantur tallum... ut pote caprss, in Reg. 174. 6 : Pour ce que icellui Wai- Olim parlam. Paris. : Item duas capas yrcos seu boxas, oves, carnes Meligniosas, ron, qui estoit parent au suppliant, I'a- rubeas cum Meletis de auro rubeis, pretii et alias carnes quse in bono macello vendi voit Melle envers le seigneur du Bos, etc. sex librarum. licet Chartam Vide Mesleia. | MELEZE, vox vernacula, Larix, spe-non debent. Hue referre Dalphin. pag. ann. 1291. torn. 1. Hist. 5 MELECHINUS BIZANTIUS. Vide in cies arboris. Computus ann. 1336. torn. 29 : Item qui carnes Morbosas, aut vitioBizantius. 2. Hist. Dalphin. pag. 325 : Dictum palama* MELEGARIUS, MELLEGARIUS , Ab tium est bene coopertum de optimis posti- sas, aut carnes suis, aut capras insexacello vendiderit, debet pro banno Italico Melegario, Milii indici culmus, bus de Meleze bene clavellatis. vulgo Melice. Stat. Bonon. ann. 1250-67. MELGORIENSIS. Vide Moneta Baro- ginta solidos Viennenses. Vide Mahamium. torn. II. pag. 193 : Statuimus quod infra num. * Hinc supra Millargeuse, mallem Milfoveas, nee infra circlam civitatis nulla * MELIACHUS, Ad melicam pertinens. hageuse vel Milhagneuse, in Lit. ann. dpmus cooperta de palea, vel de Melega- Stat. civil, nova Cumanae cap. 30. ex 1373. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. riis (de Mellegariis '67.) debeat esse. (Fn.) Cod. reg. 4622. fol. 132. v. : Si aliquis 681. art. 4 : Touz bouchers vendans aux | MELEGETA, Floris species. Peregri-massarius de cetera derelinquerit aliquod natio B. Odorici torn. 1. Januarii pag. massaritium,... non possit nee debeat ex- bans char Millargeuse, etc. | MELIGOR, Vox, ut videtur, a Graeco 989 : In ipsa (insula Java) nascitur cam- portare de ipso massaritio cesas, nee phora, cubebse crescunt, et Melegetas, nu- ligna cessss (sic) nee paleam Meliacham, [AEXtyripui;, Vocalis, suaviter canens, efcesque musquatx. Rplandinus Patavinus nee culmum, etc. Vide Melica et infra flcta. Fridegodus in Vita S. Wilfridi saec. 4. SS. Benedict, part. 1: de factis in Marchia Tarvisina lib. 1. Meligarius. cap. 13. apud Murator. torn. 8. col. 181: MELICA. Charta Innocentii IV. PP. Fistula rurestris cecinit protheraata cavis, Camphora, cardamo, cymino, gariofolis, apud Ughellum torn. 2. pag. 577 : Tarn Callosas cam Meligor velut excola sannas. Melegetis, cunctis immo florum vel spe- in frumento, hordeo, faba, Melica, et cierum generibus, quacumque redolent alia blava, et leguminibus, etc. an mi* MELIGRATUM,pro Mellicratum. Vide vel splendescunt. Meligeta, in Statutis Hum ? in Medo. Glossar. medic. Ms. Simon. Astensibus, ubi de intratis porlarum. SBH" Vox est Italica, nostris Ble Sara- Jan. ex Cod. reg. 6959 : Meligratum, vi, T MELEIA. Computus ann. 1202. apud zin, vel milium Indicum.Memoriale Po- num ex melle et aqua factum, et voD. Brussel de Usu feud. torn. 2. pag. testatum Regiens. ad ann. 1227. apud catur mulsa. Differt autem ab ydroCLJ : Pro vino Judseorum ix. I. Pro Meleia Murator. torn. 8. col. 1105 : Et eo anno mele, eo quod ydromel plus aquas haStephani messoris xx. lib. Idem quod fuit maxima caristia blavis, ita quod sex- beat, quasi ipsa sit aqua mellita. Vide infra Melleia. tarius frumenti vendebatur xii. solidos Mellita. * MELELLUS, Mixtus; dicitur de imperiales.... et sestarius Melicse. vm. soJ MELINOPORPHYRUS. Vide Melinus. panno diversae texturse aut diversi colo- lidos. Ibid, ad ann. 1277. col. 1143 : Et MELINUS, color luteus, seu colorem ris. Oharta an. circ. 761. apud Murator. magna pluvia fuit, ita quod homines non mali habens, ex Gr. MrjXtvoi;. Glossar. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 407 : potuerunt colligere Melicas de campis, Graec. Lat. MS. Reg. Cod. 85 : MeXtvyj, gePro quibus datum est in ipsa venerabilia nee eas siccare, nee potuerunt bene semi- nus coloris. Gloss. Lat. Graec.: Luteus, y.v\Ipca in primis suprascripto pontifici pal- nare. Adde Chron. Mutin. ad ann. 1311. Xtvbv w^v-a- Ita emendat Salmasius lip uno de blata Melella : similiter Saba- apud eumdem torn. 11. col. 99. [* Vide ad Plin. proro]Xiv6v,ubi plura de Metioni archipresbitero alio pallia de blata infra Milica.] lino colore pag. 256. 257. [* Tinctio melusca. * MELICHUS, Praetor Saracenus. Chron. lina, apud Mabill. torn. 1. Itin.Ital. pag. * MELENCOLIA, Angor, aegritudo, Jord. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. 189.] Gall. Facherie, chagrin. Lit. remiss, an. med. sevi col. 1032 : Erat autem in loco MELINUM praeterea est color quidam 1392. in Reg. 144. Chartoph. reg. ch. 143 : unus Saracenus de Alexandria, Ifusus natiyus, et optimus, quod ejus vis metalli Durante furore et Melencolia occasione nomine, qui accessit ad Melichum, id est per insulas Cyclades Melo dicitur, ut haverborum praedictorum, etc. Melancolieux ad rectorem terrae, etc. Acta martyr, ord. bet Anonymus de Re architectonica cap. et Melencolieus, nostris, Melancholicus : S. Franc, torn. 1. Apr. pag. 53. col. 2 : 27. ex Vitruvio lib. 7. cap. 7. ubi PhiTeles besongnes sont moult ennieuses et Motus hoc officio Melich, id est, potestas lander. font homme Melencolieus, in Reg. Cam. vel justitiarius civitatis, etc. MELINOPORPHYRUS, Color luteus purMELIFICARE, In melos, seu carmen pureus. Charta donatlonis factae EccleComput. Paris, sign. Qui es in csdis fol. redigere. Chron. Abbatise Gemblacensis siae Cornutianae edita a Suaresio : Vela 85. v. Le Roman de Cleomades Ms.: torn. 6. Spicil. Acher. pag. 530 : Vitam loricata Melinoporphyra uncinata duo. Et 1'a en la chambre trouve S. Verani Confessoris composuit. cantum Hinc etiam vox Melancolieux et ire. Melificavit. Sigebert. de MILINOVULTIS , in Epist. Michaelis Hinc Melancomoyer, Meditari, vulgo etiam de eo Eccles. cap. 171 : Arte au- Balbi Imp. ad Ludovicum Pium Imper. Scriptoribus Rever, apud Guill. de la Perene, in tem Musiea, Antiphonas et Responsoria apud Baronium ann. 824. n. 30 : Causa Gest. Brit. torn. 3. Anecd. Marten, col. de Sanctis Maclovo et Guiberto Melifi- memoriae dilectionis quae inter nos est, 1457: misimus per prasdictos missos nostros pracavi. Une nuit en Italie, >|c MELIGA, Eadem notione, qua Me- sinovultim unum, Milinovultim unum, Melancomoye en la vie lica. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. Tyria duo, blattas yeras duas, dirhodina D'un chevalier de hel estre, pag. 515: Item ordinaverunt quod duo, etc. Ubi melius melinovultim, ut Que Ton clame monsieur Selvestre. omnes et singule persone, que habent bla- fuerit pannus nescio quis lutei coloris Chagrineux, eodem sensu, in Lit. remiss, dum necessarium pro se et eorum familia... ut prasinovultim, viridis. Si Graeca supann. 1471. ex Reg. 195. ch. 538 : Martin non possint nee debeant emere... et qui- peterent, fortasse vera notio erui posHermeau, qui estoit homme ancien et Cha- cumque... emerit in c. lib. ban. (punia- set : verum ne et quis conjecturam grineux, comme sont communement viel- tur), quotiens contrafecerit, nisi emeret nostram hac in re desideret, addam les gens, etc. vel emi faceret legumina sibi et sue earn quam Fortunatus noster suppedi-

MEL
tat lib. 8. Poem. 9. de Floribus super altare :

MEL

MEL

331

tescere, quod ipse donante Deo Meliorare Aquinatis torn. 1. Martii pag. 720 : Et cupit. emisso voto puer Melioratus ibidem eccti*[ MKLIORARE CHARTAM, Conftrmare. tit, et absque incisione totaliter est curaAureus ordo crocis, vlolis hinc blatteus exit, Prseceptum Ludovici Pii ann. 815. in tus. Hinc Goccinus hinc rubicat, lacteus inde nivet. Stat prasino-Venetus, pugnant et flore colores, Appendice ad Capit. col. 1406 : Ostendit j MELIORAMENTUM, Profectus in meInque loco pacis herbida bella putes. nobis exinde auctoritate quod genitor nos- lius, sanatio. Vita S. Yvonis torn. 4. Maii ter ei fecit. Nos vero alia ei facere jussi- pag. 607 : Cum Oliverius... in dextro pede Ex hoc, inquam, loco licet augurari, prope cavillam infirmaretur... nee Meliovultim hie pro Venetus male efflngi, ut mus, sive Melioravimus. MELIORATIO, 'EmgEVaWn;, in Gloss. ramentum perpenderet, sed de sua cura in Graecis voces istae barbaricae sic SCriptse fuerint piXivoSevsOo? et rcpaaiyo6- Grsec. Lat. [Emendatio, incrementum, desperaret, etc. MELIORATUS TESTIS, Melior, in Lege ye6o?. Ab eodem fonte vox Rhodomelinus, refectio. Formula 25. inter Lindenbroin eadem Oharta Cornutiana, de qua gianas : Cum omni addita Melioratione, Wisigoth. lib. 2. tit. 4. 6. MELIOSISSIMUS, Optimus, in Lege Alesuo loco, ut et Coccomelinus, in eadem vel omnibus suprapositis, etc. Charta ann. 1076. ex Tabul. Eccles. Matiscon. : Ad mann. tit. 106. Edit. Heroldi. MellissiDonatione. * MELIORAMENTUM, Reparatio, refec- opus suum asdificet quia non est recipien- mus, cap. 75. in God. MS. Meliorissimus, tio, instauratio, Gall. Ameliorissement. dum ad Meliorationem terrarum, sed ad in Gapitul. ad eamdem Legem editis a Stat. ord. S. Joan. Hieros. tit. 15. art. 9: quantitatem. Alia apud Madox Formul. Steph. Baluzio cap. 39. 43. MELIORES, Meliores homines, Meliores De modo visitandi commendas pro Melio- Anglic, pag. 125: Et ad decessum eorum, ramentis. Occurrit passim in Ohartis ea bene, competenter reparata,et asdificia villas, Praecipui villas cives, in Lege Lonemphytheuticis. Vide aliis notionibusin cum omni Melioracione superposita dimit- gob. lib. 1. tit. 19. 27. [Lothar. I. 78.] Meliorare. tent. Promiserunt... ponere in Meliora- in Leg. Henr. I. R. Angl. cap. 7. Auctor %. [Affinage : Item pro Melioramento tione dictss domus, etc. in Charta ann. Mamqtrecti ad Job cap. 12 : Optimates, auri, ac si fuisset positum in zeccha ad 1321. apud Lobinell. torn. 4. Hist. Paris. i. Meliores. Apud Taciturn lib. 13 : Pafaciendum florenos. (Mandat. Gamer. ag. 528. Adde Chron. Andrense torn. 9. tienda Meliorum imperia. Libellus supApost. Arch. Vatic, an. 1484-39, fol. picil. Acher. pag. 654.] pellex Presbyterorum Romanor. ad Ho208".)] IMMELIORARE SERVITIUM, in Capitu- norium Imp. apud Baron, ann. 419. n. | MELIORAMENTUM FACERE. Cere-lari 2. ann. 815. cap. 19. et in Charta Lu- 23: Acclamations totius populi, ac conmonia apud Albigenses hsereticos usi- dovici Pii in Vita Aldrici Episcopi Ce- sensu Meliorum civitatis, etc. Gregorius tata, forte quando quis illorum sectae nom. pag. 38. Turon. lib. 1. Hist. cap. 29 : Senatores, EMELIORARE. Baldricus Burguliensis vel reliqui Meliores loci. [Additio 4. ad nomen suum dabat. Limborch. Sent. Inquis. Tolos. pag. 192 : Vidit guandam Abbas : Emeliorasti subjecto, ordine, re- Capitul. cap. 105 : Ut in omni Comitatu personam genuflectentem coram Petro Au- bus, etc.[Formula 19. inter Lindenbrog.: hi qui Meliores et veraciores inveniri posterii hasretico in domo sua praedicla, et tune Quicquid idem adtractum Emelioratum- sunt eligantur, etc.] Charta Lotharii Reipsa fuit requisita quod faceret Meliora- que repertum fuerit, etc."] gis Burgundiae, Lotharii Imp. fllii torn. mentum suum coram dicto hasretico sicut MELIORARE FILIUM, servum, in Lege 12. Spicilegii Acheriani : Per veriores alia faciebat; et tune ipsa cepit genuflec- Wisig. lib. 4. tit. 5. | 4. in Lege Longob. Melioresque homines hujuscereiveritatem tere coram dicto hasretico, et nescivit fa- lib. 2. tit. 20. 3. 4. [* Liutpr. 113. (6, investigaturum, etc. Fulbertus Carnot. cere Melioramentum prasdictum, et tune 60.) Aist. 4.] aliquid donare quod praeci- Epist. 15 : Si consentirent illis cuncti illi qui erant prsesentes inceperunt ridere, puum habeat, Avantager, nostris. [For- Marchiones Italiss et Episcopi, ac casteri et ipsa fuit verecundata et recessit inde. mulas hac in re usitatas vide apud Mar- Meliores. Otto Frising. lib. 1. de Gest. Melioramentum. alia notione, vide in culfum lib. 2. Form. 11. et 21. inter Sir- Friderici cap. 20 : Gladio exerto in Memondicas.] Ita Meliorare et Meliorari. liorem et nobiliorem omnium RavennaMELIORAMENTUM, [pro Dotis acces- tensium manum misit. Arnoldus Lube* Vim vocis explicant Acta Mss. Insione, incremento, Gall. Augment de dot,] censis lib. 2. cap.26: Acciditut... quidam quisit. Carcass, ann. 1308. fol. 60. r: Interrogatus de modo quo faciebat Melio- usurpat Contractus nuptialis inter Her- Thetmarcus quemdam de Melioribus terrss ramentum, respondit et confessus est, mannum Comitem Kiburgensemet Mar- occidisset. Meliores regni, apud Ericum quod hssretici prssdicti docuerunt eum, garetam Sabaudam ann. 1218 : Et ipse Upsalensem lib. 4. Hist. Suecicse pag. quod ipse debebat flectere genua ter et Comes Artemannus donavit pro Meliora- 118. 128. et alibi. Meliores terras, apud dicere ter, Boni Christiani, benedictionem mento Margaretse uxori sues duo millia Sugerium in Ludovico VI. cap. 17. Adde Dei et vestram a vobis peto, Benedicite, marcharum argenti quas ipsa habere debet Reginonem ann. 756. et Andream Monater;... et hssretici respondebant in tertia super Friburgum. Infra : Comes vero Ul- chum lib. 1. Vitse S. Ottonis Episcopi benedictione vel in tertia genuflexione, dricus donavit filio suo Artemanno extra Bambergensis cap. 43. Deus vos perducat ad bonum finem. Ibid, partem filiorum suorum pro Melioramento MELIORES NATU, qui aliis Majores fol. 66. v : Dixit mihi Petrus Auterii, castrum de Medenges. [Contractus matri- natu, apud Gregorium Turonensem lib. quod consuetudo erat apud eos, quod monii inter Raynaldum dominum Bal- 6. cap. 45. lib. 7. cap. 19. postquam aliquis amicus eorum eos vide- giaci et Sibillam de Bellijoco ann. 1228. * Nostris Mieudres. Guill. Guiart. in rat ter vel quater, quod faceret suum ex Archiyo Pedemontano : Cum autem S. Ludov. : Melioramentum coram eis. Quid est il- a parte dicti Raynaudi petitum esset MeChelles li quens d'Anzo ses freres, lud ? dixi ego. Recipere, dixit ipse, be- lioramentum, volui et prsscepi quod cum Li preus, li plains de hardemens, nedictionem a Christianis, quia ita est me a partibus Albiniacensibus redire conLi Mieudres en tournoiemens. consuetudo apud nos. Et qualiter fit ? tigerit, dominus R. de Matiscone Meliodixi ego. Flectendo genua, dixit ipse, et randi liberam habeat potestatem.] Charta Le Roman de Garin: dicendo ter, Benedicite. Vide supra Ado- alia ann. 1267. descripta a V. Cl. DionyTrestot li Mieudres qui est del parents. rare. sio Salvaingo Boissio : Item voluit et orMELIORARE, Meliorem,vel melius red- dinavit prsedictus Humbertus in ultima Chron. Ms. Bertr. Guescl.: dere, Meliorer. Vetus Oharta apud Hens- voluntate sua, quod Alasia dilecta uxor De cette ville cy tous les Mieuldres avisez, etc. chenium 26. Mart. pag. 635 : Prsestiti sua haberet tale donum, quod prasdictus dimidiam comprehensionem illam in ea Humbertus eidem Alasias quondam fecerat | MELIORI HORA, Gall. De meilleure ratione, ut diebus vitas sues et filii sui Me- 80. librarum Viennensium pro Meliora- heure, Solito citius. Vetus Ceremon. MS. liorates fiant res ipsas. [Ghron. Farfense mento. Observat porro idem vir eruditis- B. M. Deauratse Tolos. : Officium matuapud Murator. torn. 2. part. 2. col. 624 : simus interdum hanc vocem usurpari tinum incipitur hora Meliori propter solempnitatem. Eumdem electum nequaquam in cura re~ pro emphyteosi. giminis tarn magni, Meliorare vel profiT MELIORATIO, Eadem notione, in Li1 MELIORISSIMUS. Vide Meliorare. cere, sed potius deficere cernebamus. Me- bello divortii ann. 1135. in Appendice j MELIORITAS, Bonitas, virtus. Miraliorem facere, in Gapitul. lib. 7. cap. ad Capitul. col. 1558 : Donee habeat cula S. Eadmundi Angl. Regis apud 335.] Utuntur Ulpianus leg.13.de Usufr. (Beatrix) in vita sua medietatem omnium Marten, torn. 6. Ampliss. Collect, col. (7, 2.) Gregor. Mag. lib. 1. Epist. 50. lib. dominicaturarum et staticam S. Martia- 831 : Sed tumor arrogantias tolls in mo2. Ind. 2. Ep. 52. lib. 3. Ep. 30. Baldricus Us per Meliorationem cum laboratione dum vertitur Melioritatis, Deo et Sancto peccatori propitiatoribus, etc. lib. 3. Ghron. Oamerac. cap. 1. 6. et alii bourn. passim. | MELIORARI, Convalescere. Capitul. * MELIORS, vox vulgaris Occitanica. Caroli 0. tit. 12. cap. 1 : Donee annuente Vide infra Molegium. T MELIORARE, Emendare, corrigere. \ MELIOSISSIMUS. Vide Meliorare. Capitul. Caroli M. ann. 802. cap. 1: Ubi Domino isdem frater venerabilis a sua ** MELIS , seu Helen Grasce , Instruautem aliter quam recte et juste in lege infirmitate optabiliter convalesceret aliquid esset constitutum, hoc diligentis- quousque ut priediximus, a sua infirmi- mentum cirurgicorum, scilicet tenta vel simo animo exquirere jussit et sibi inno- tate Melioraretur. Miracula S. Thomse tasta ad tentandum cavernas vulnerum,

332

MEL

MEL

MEL

a6 uno capite in latiludine, ab alio in Lat. Gall. Sangerm. : Mellarium, Vaissel signiferi militias, prsefati viri procul dubio Mellicati dulcedine. acumine desinens. Glossar. medic. Ms. a garder miel.] MELLICIDA, [Cui, ut videtur, apum Simon. Jan. ex Cod. reg. 6959. Vide Spe1 MELLAT, Britannis Soule, vulgo Bacillum. lon, Ludi genus, quod etiamnum exer- cura demandata erat.] Constitutio CaIMELISENSIS URBS, Ravennas.Agnel- cent Britanni, atque in iis plebs vilior ; roli IV. Imper. de Forestariis et Zeidlalus in Vita Martini Papae apud Murator. strophum scruteum grandem, furfure riis ann. 1358. apud Goldastum torn. 1. torn. 2. pag. 182 : Admirati sunt proceres aut tqmento suffartum, loci dominus Constit. Imperial, pag. 369 : Forestarii et istius Melisensis urbis, una cum sacerdo- aut aliquis ab eo delegatus, saltern prse- Mellicidas, qui Zeidlarii vulgariter nuntibus hsec videntibus. cipuus quidem incola, projicit in me- cupantur. Occurrit ibi rion semel. MELLIGRATUM, MeXexpa-cov, Idem quod * MELITIA, Potio confecta ex melle, dium, populo in duas factiones diviso, eadem quae Medo et Mellita. Vide in his cujus pars una admetamlonge positam Medo. Petrus de Dusburgin Chron.Prusvocibus. Charta ann. 1220. ex Tabul. aut assignatam, puta ad Orientem, al- si33 cap. 5 : Pro potu habunt simplicem Autiss. : Noveritis quod de controversial, tera ad metam aliam, strophum mani- aquam, et Melhcratum seu medonem. cujusdam consuetudinis, quse vocatur bus, pedibus, toto nisu conabatur pro- Vide Mellita. MELLIGDS, pro Mellitus. Rythmi in Melitia, quse diu observata fuisse dici- pellere;quod non flt sine rixis etvulnetur, inter villas nostras Tuciacum, Tar- ribus. Statuta Radulphi Episc. Trecor. obitum Henrici VII. Imper. : vas et Bordas, etc. Melethia, in Charta ann. 1440. apud Marten, torn. 4. Anecd. Veracem, fidura, Mellicum, ann. 1218. ex Chartul. S. Germ. Autiss. col. 1151 : nine est quod relatibus fide diVerbisque seriosum. gnorum nobis significatum extitit, qualicap. 19. *' MELIUS, Potius. Charta ann. 1090. ler in nonnullis parochiis... quidam ludus 1 MELLIFICIUM, Apum opus. Charta inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col.352: valde perniciosus et noxius, nuncupatus ann. 1296. apud Ludewig. torn. 1. ReAntequam daret ei, episcopus dixit ad vulgariter Mellat, cum stropho rotunda liq. MSS. pag. 165 : Insuper proprietatis eum, Cognoscis tu quod Melius beneficium grosso et eminenti, festis et aliis tempori- titulo in prsedicta villa... debitor'es Mellihabeas de me, et de S. Petro, quam de bus exerceri, in quo ludo multa scandala ficiorum, qui vulgo dediti appellantur, et alio seniore ; el cognoscis tu quod Melius contigerunt. Vide Cheolare. eorum Mellificiorum jura vendidimus. sis homo de S. Petro et de me, quam de 1 MELLATIO, Mellis vindemia, apud Alia ejusd. ann. ibid. pag. 171 : Donavialio seniore ? respondit Guillelmus, Co- Colum. 11. 2. Mellatio xstiva, apud Plin. mus Mellificia et eorum solutores qui dediti nuncupantur. Charta Johannis Reg. gnosce. Nostris Avoir du meilleur, Prae- lib. 11. cap. 15. valere, Gall. Avoir le dessus. Lit. remiss, 1 MELLATIUM, Nonius : Sapa, quod Bohemiae ann. 1338. apud eumdem Luann. 1477.in Reg. 208. Chartoph. reg. ch. nunc Mellarium dicimus, mustum ad dewig. torn. 5. pag. 625 : Nee pascuis, 13 : Voyant icellui suppliant qu'il n'avoit medium partem decoctum. Onomast. : non campis, allodiis... pratis, Mellificiis, pas du Meilleur, etc. Mellatium, ficum, jjieXtTWjji.a. MsXtTow, piscinis, piscationibus, etc. ! JMELLISLUUS, pro Mellifluus, in Actis -- MELIUS FORUM, Gall., Meilleur mar- quasi mello, melle condio. Ita Martinius S. Cassiani apud 111. Fontaninum Anche, Minus pretium. Stat. ann. 1454. in Lex. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. * MELLEA, Rixa, idem quod Mesleia. tiq. Hortae pag. 345 : 286. col. 1 : Imponentes eisdem correcta- Vide in hac voce. Charta arm. 1202. torn. Archas Mellisluus, fama super aelhera notus. rio et mercatori Melius forum fecisse, et 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 487. art. 8 : pro minori pretio dimisisse centum dic- Si Mellea in villa forte facto, fuerit, qui T MELLISSIMUS. Vide Meliorare. torum allecorum quamplurimis de Ne- inde accusabitur, se tertio se purgabit, et MELLITA, Potio confecta ex melle, mauso. si unus juratorum Melleam viderit, reus cum scilicet favi decoquuntur in dulcem et barbaram potionem, ut ait S. HieronyT MELIZOMUM CONDITUM, apud Api- non poterit se purgare. cium lib. 1. cap. 1. Vini seu potionis ge* MELLEGARIUS. Vide Melegarius. mus Epist. 2. Delibuta melle vina, Epist. nus, ex aromatibus et aliis odoriferis [FR.] 99. Capitula Theodori Cantuar. cap. 1 : T 1. MELLEIA, f. Tributum pro melle Tres dies... a vino, medone, Mellita, et confectum. Vide Conditum. 11. MELLA, Mensurae annonariae ge- praestitum. Computus ann. 1202.apud D. cervisia... abstineat. Adam Bremensis -nus. Charta Willermi Archiep. Remens. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. CLI : cap. 103. et Albertus Stadensis ann. ann. 1190. ex Tabular. S. Medardi Sues- Pro vino Altissiod. et pro glande S. Ger- 1025 : Ordinavit ut Canonicis in DominiSion. : Habeat duodecim denarios et Mel- mani et Roboreti, c. I. de Melleia, xx. I. cis diebus unicuique duplex datur Mellitss lam frumenti et avenas; similiter et de Ibid. pag. GLIII : Et de Melleia Duni XL. copia. Potio ex melle, in Epist. Theodeequis carrucarum duos solidos et prsedic- I. Idem jus esse videtur quod alibi Abol- mari Abbatis ad Carolum M. Potus in tam annonse mensuram. Charta ann. lagium, in Consuet. municipal. Espave quo mel est, in Epist. 62. Bonifacii' Ar1265. in eodem Tabul.: Ecclesia indul- d'avettes vel Espave d'abeilles dicitur. chiep. Mogunt. Idem quod Pigmentum. sit ei Molam frumenti et Molam Jus nempe quod habet dominus feudi Vide in hoc verbo. Mellita cervisia, non avense. Ubi in recentiori Chartul. legi- in apum examinibus et earum melle, semel in Poanitentiali MS. Thuano, et cum reperiuntur in nemoribus vassal- in Concilio Wormaciensi cap. 40. Vide tur Mella. Medo. * Melle, eodem intellectu, in Charta lorum. Vide Bigrus. SB" In jejuniis prohibita ejusmodi poT 2. MELLEIA, MELLETA, MELLIATOR. ann. 1330. ex Reg. 66. Chartoph. reg. ch. tio. Formulae veteres Alsaticae apud EcVide Mesleia. 421 : Item deus sistiers de ble, trente sis soulz , trois Melles et six gallois ren* MELLERIUS, Mespilus, Gall. Neflier, cardum ad calcem Legis Salicaa pag. a dables. alias Mellier. Charta Mariae comit. Pon- 243 : Cunctis omnino ex carne et pinguedine, quod lacte conficitur. ] 2. MELLA, f. Mespilum, Occitanis, tiv. ann. 1247. in Lib. nig. 2. S. Vulfr. Pisces et omni praeter infirmitatem nemo et oves aliisque Mesle , Parisiis Nefle. Charta Abbayil. fol. 20 : Omnia supradicta fide pr&sumat. Similiter vinum et omne quod ann. 1203. in Chartul. S. Vandreg. torn. mea interposita promisi me fideliter ob1. pag. 126 : Ad Natale Domini tres capo- servare,... retentis mihi et hseredibus Pon- melle dulcioratum est. MELLITAS , S. Bonifacius nes et tres denarios, adPascha LX. ova et tivi (in dicto nemore de Cresciaco) alta Moguntinensis Suavitas. Epist. 1 : Quern tres denarios feodi, et ad festum S. Mar- justitia, pomerio et Mellerio. Exceptes mihi temporalisArchiep. auri munus, Mellier et pomier. in Charta Gallice red- nee Mellitate percaducum tini dimidium bossellum Mellarum. blandimenta adulancomii. Pontiv. ann. 1177. ex 3. MELLA. M. Robertus de Sorbona in dita Joan,domus publ. ejusd. urbis fol. tium verborum faceta urbanitas ascivit. Lib. albo Serm. de Conscientia : Et certe Magistri 167. v. Vide infra Meslerius. MELLITOR, Qui mel vel ceram conflilli quantumcunque probi essent, possunt cit. Fori Leirenae : Mellitor det per anT MELLETUS, Piscis species. Spicileg. num unum almude de melle, et unam bene ponere Mellas suas, quia nullos haberent auditores. [Gesta Tancredi apud Fontanell. MS. pag. 94 : De quibus Melle- libram de cera. Marten, torn. 3. Anecd. col. ISQ-.JEstuat, tis capiunt et a nobis detrahunt interiora, MELLITUM. Vide Mulsa. furit, dolet, se non sibi tulisse vellera do- scilicet les coullettes Gallice, et hocfacien* MELLO, [Profunda vorago vallis. let, Mellse, auri venam ab infitnis terrse tes secundum dominum (i. e. Abbatem) "TTW-niiji "] eruisse cavernis. Nee magis agnosco vim secundum nos omnes, secundum suam litMELLOPROXIMI, qui a Proximo scrivocis Gallicse Meles, quam ex Perceval teram hanc cartam. Ibid. Et similiter de niorum primi proximique erant,proxime Melletis, Gallice Melles. laudat Borellus : Proximi futuri, bienno veniente ; qui T MELLICATUS, Illectus. Vita S. Vin- Proximos proxime contingebant:quibus Unes armies riches et beles, centii Madelgarii torn. 3. Julii pag. 675 : etiam eadem quae Proximis dignitas atDont d'or et d'argent sent les Meles.] Quemadmodum sane apes ad alvearia tributa. Vide leg. 16. et 17. Cod. Th. de MELLARIUM, Vas in quo mel conser- con volant et revolant assidue, ita nihilo- Proximis, (6, 26.) et ibi Gothofredum. In vatur, vel in quo vinum ponitur, vel uvse minus ad montem vocabulo et religione scrip. Romse : D. M. M. Aurelio Aug. lib. calcantur. Jo. de Janua. [Unde Gloss. altum alternatim confluebant Christianas Isidoro Melloproximo a rationibus Her-

MEL
vnes alumnus et Gylcon nutritor et Maxi* mus bene merenti fecerunt. In alia Inscript. 393. 5. Spe beneficiarius, idem valet ac Mello-Beneficiarius. MELLOPROXIMATUS. Constitutio Justiniani de Adjutoribus Quaestoris, edita a Fr. Pithceo : In aliis autem duobus scriniis, id est, Epistolarum et Libellorum, in secundum gradum venientibus et Melloproxlmatum ingredientibus, ut hi tantummodo licentiam sibi haberent alium subrogare. MELNUS, Melinus color. Hariulfus lib. 3. Chron. Centulensis cap. 3 : CasuIse caslanese 40... galnse sericse 5. Melnas sericse 3. Melinum vestimentum, apud Plautum in Epidico. [Gloss. MSS. Colbert. : MtXivov, xpw[A.] 1 MELO, Nilus dicitur Symmacho lib. 1. Epist. 8 : Est dEgyptio Melone major ; ab aquis lutosis et coenosis. Ita etiam apud Festum et Servium. 1 MELOCINA, Vide Melocineus. MELOCINEUS. Carmen de Carolo M. quod Alcuino tribuitur [** Angilbert. lib. 3. vers. 231] :
Tecta Melocineo fulgescit femina araictu.

MEL

MEL

333

Isidorus lib. 19. Orig. cap. 22. sect. 12. de Vestibus : Melocinia, quss malvarum stamine conficitur, quam alii Melocinam, alii malvellam vacant. Papias : Molocina vestis, quas albo stamine fit, quam alii malbellam vacant. Idem : Malbella quss ex malvarum stamine conficitur, quam alii molocinam vacant. Alii ex colore vestemhanc dictam volunt, qui Molochinus vocatur, quod malvae, quam Graeci {jLoXoxV et (/.aXax'ov yocant, colorem referat: nam et Molochinarios appellant Ccecilius, apud Nonium, et Plautus in Aulul. molochini coloris infectores. *Unde Gallicum MolechinetMoloquin. Fabul. torn. 1. pag. 217 :
Chascune eut vestue chainse blanche, Plus blans que ne soit nois sor branche Et Molechins moult avenant.

decantare. Guidonis pisciplina Farfen- Meloquinos habent, quod tamen non fit sis cap. 40 : Missam dicant honorifice, si- in aliqua praedictarum solemnitatum : cut superius intulimus, et sequentiam nam non dantur eis, sicut ibidem scriMelodient in eadem die. Chron. Francisci ptum plenius invenitur, eliamsi 30. vel Pipini lib. 3. cap. 89. apud Murator.torn. amplius essent nisi 12. Meloquini. Bulla 9. col. 706 : Hee doctse psallere, choreizare Nicolai IV. PP. ann. de Censibus Eccleac Melodiari, et tympanizare... puerorum siae Roman, in Regno, Campania etMaritima : In Archiepiscopatu Barensi , demulcebant auditum. MELODIMA, MeXo5viiJi.a, Concentus. Vita Ecclesia S. Benedicti 2. Meloquinos. [Le Roman de Partonopex MS. : S. Guillelmi Divion. cap. 13: Psalmorum concentum distinguens, dulcissimo decoraS'esgarde vers soleil levant, vit Melodimate. Melodioma , Alano de La iner i voit qui dure tant Planctu nat. Que nus n'en puet veoir la fin : Par la li poile Alixandrin 1 MELODIOSUS, Canorus. Vita B. CoViennent et li bon siglaton, letae torn. 1. Martii pag. 556 : Auditafuit Li Melequin et li Mangon.j in media duorum ipsorum, vox qu&dam placabilis et Melodiosa. Vide Molachinus. 1 MELODISENTER, Suavi, sed tristi * Pretii octq grossorum hsec moneta, modulatione. Aimericus de Peyrato Ab- ut ex Cabrospini scheda observat Murabas Moissiacensis in Vita Caroli M. in torius torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. Cod. MS. 1343. Bibl. Regise fol. 83: Prse- 806. quam vocem Arabicae sive Saracedulcimelodia hanc sequentiam cecinerunt nicse originis esse censet, a Melech, id Melodisenter in memoriam et laudem de- est rex, quod essent nummi ab illius functi. gentis rege percussi. Vide infra Mori1 MELODIUM, Melos, suavitas. Litterae kinus. ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 1 MELOS, odis, in Vita B. Davanzati 513 : Hinc est, quod vos, cujus vocis Me- torn. 2. Junii pag. 528 : Itaque quod falodium in capellanostranuper audivimus mulus ille festinanter patrem et confesresonare, in Capellanum nostrum ipsius sorem prsefatum excitabat, ut Melodem capellse domesticum, cum privilegiis, gra- illam audiret. tiis et prterogativis... tenore prsssentium 1. MELOTA, Taxus, animal mordax. retinemus. Ebrardus Betun. cap. 12 : MELODUS, Cantator. Ausonius in Pro*Est arbor Taxus, si dicas, hsec ; animalque, fessoribus Burdegal. Carm. 16 : Hie, si praecedat: etiam Melota vocatur.
Te fabulantem non Ulysses linqueret, Liquit canuntes qui Melodas virgines. Dicitur a multis etiam sub nomine pellis.

Milo Monachus Elnonensis lib. 2. Vitse S. Amandi cap. 1 :

In caulisque jubes sacris astare Melodos.

[Vita S. Roman! Archiep. Rotomag. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1663 :
Cantat dnlcisonus pro virginitate Melodus.]

Le Roman de la Rose Ms. :

Puis le revest en maintes guises, Robes faites par grant mestrises,... Cendax, Moloquins, galebruns, Indes, vermens, jaunes et bruns.

MELODI INFANTES, in Ordine Romano, nostris Enfans de Chcsur. Qui vero Melodi potissimum apud Graec. Byzantinos appellati fuerint, attigimus in Notis ad Alexiadem. MELODUS, Cantus. Prudentius Hymno 9. Cathemer. :
Da puer plectrum choreis Ut canam fidelibus, Dulce carmen et Melodum, Gesta Christ! insignia.

Hinc Meulequinier, Mollequinier et Mullequinier, ejusmodi pannorum fextor. Lit), nig. prior. S. Petri Abbavil. fol. 27. r. : Jehan Ratel telier de toilles... Mathieu Wiet Meulequinier. Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 441: Jehan de Villers Mollequinier,... qui est un bon marcheant,... et Nicaise Noel Mollequinier, etc. Alise ann. 1392. in Reg. 143. ch. 204 : Lorin Bretoul Mullequinier de queuvrechiefs, nez du Chastel de Cambresis, etc. Vide Moscia. 1 MELODA. Vide Melodus. MELODIA, Cantus Ecclesiastic! species. Ordo Romanus : Sequitur versus, Epulemur, inde Melodia. [Bernardi Mon. Ordo Cluniac. part. 2. cap. 19 : Ad solos Nocturnos et yesperas super Psalmos, nonnisi Alleluia cantatur, ad Melodiam subscriptarum antiphonarum formata. * Ordo eccl. Ambros. Mediol. ann. circ. 1130. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. eevi col. 871 : Tune magister scholarum canit Melodias cum pueris suis. Prosam, quam alii sequentiam vocant, hie designari opinor. Vide Melodiare. Nude, pro Cantus, in Charta Carol! Simpl. ann. 917. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 532 : Ita tamen ut quamdiu advixerimus,... septem psalmorum Melodiam cotidie decantent. 1 MELODIARE, Certa vocis modulatione

Vide Silvestrum Giraldum in Topog. Hibern. dist. 1. cap. 20. Theodemarus Abbas in Epist. ad Carolum Mag. de Melote pellicula, de qua voce mox : Quod tegumentum idea sic appellatum est , quia solebant antiquitus de illius animantis pelle fieri, quod Melos propter rotunditatem sui corporis appellatur, quod genus bestiolaz a nonnullis Tacsus appellatur. ;|e: 2. MELOTA, MELOTES, Usurpatur etiam haec vox pro loco, in quo animalia degunt, ut videtur ex his verbis Diarii Paridis de Grassis edit! ab A. Frati inter Documenti et studii pubbl, per cura della deputaz, di st. patria et di Romagna torn. 1. pag. 136: Ibi (in Monte Ilorum) curia et equitatus omnis vix atque ssgre hospitatus est, alii in stabulis, alii in ovilibus, alii in Melotis habitantes. MELOTE, Pellis ovina, ex Graeco [AY]XWTYI, a (AriXov, ovis. Glossee vett. Pellis lanata, [/.YiXwriq, apvaxt?. Esedem : MiQXwTifi, pellis. Adde Hesychium in ^^.y.. Glossse MSS. Reg. : M^Xovofjioi;, 6 T Ttpigata vefAwv, 86ev xai -ra 8lp(j.aTa, (Ji-iQXwTapia. Eucherius : Melote, in Regum libro, pellis simplex quaMonachi jEgyptii etiam nunc utuntur, ex uno latere d'ependens. Glossee Lat. MSS. Regiae : Melotes, pellis sordida, vel simplex, ex uno latere pendens, qua Monachi utuntur. Papias : Melotes, pelles ovium sordidsa. Melota, lanuta. Glossae ^Elfrici : Melotes vel pera, g38ten, vel b r o c c e n rocc, i. hircinus vel fractus roccus. Jo. de Janua : Melota, qussdam vestis de pilis vel pellibus illius animalis (Melotae) facta, a collo pendens usque ad lumbos, qua Monachi utuntur, et iste habitus est, necessarms proprie ad operis exercitium : eadem et pera, ut dicunt. [Gl. Lat. Gall. Sangerm. : Melota, une robe faite de paulz, ou la piau du taixon qui va jusques aux reins, ou robe aspre de chamois.] Elise Melotes, apud Hieronymum et Paulinum Epist. 36. Cassianus lib. 1. cap. 8. de Monachis ^Egyptiis: Ultimus habitus eorum est pellis caprina, quse Melotes vel pera appel(FR.)

S. Radbodus Episc. Carm. in S. Suibertum Episc. :

Hie tibi suavisonum pagit, vir sancte, Melodum.

MELODA, Eadem notione. Fortunatus lib. 9. Poem. 7 :

Cur mihi injungis lyricas Melodas.

Sidonius lib. 9. Epist. 15 : Melodis insonarepulsibus, id est, concentibus suavibus. [** Vide Glossar. med. Grsecit. col. 900. VOC6 MeXo;.l MELOGARIUM, [f. Crates, Gall. Claie, vel virgultorum fasciculus, Gallice Fascine.] Petrus de Crescentiis lib. 10. de Agricult. cap. 20 : Poterisque optime locum custodire, atque viam introitus Iongam cavare, et Melogariis et sabulo desuper operire. Cap. 26 : In capitibus parvi baculi vel Melogarii, etc. T MELOPYCNUS , Cantus modulatio. Vide supra Barypycnus. [* Perperam pro Mesopycnus. Vide infra in hac voce.J MELOQUINUS, Monetse Italicse species. Cencius Camerar. in Ceremonial! Romano : Sciendumque quod Cardinales omnes, Graeci, Primicerius,...talepresbyterium et taliter datum accipiunt, quale in die Paschse superius nominatum recipiunt: Subdiaconi autem singuli singulos

334

MEL

MEM

MEM

Ad praesentis et futures circa ea, rixas, quse vulgariter Melsette ^Etatis indicium, dicuntur, injurias, vlolentias aut hujusJudicalis Venetensis modi flagitia forte praenoverint commitPraesul Bpiscopiura tenda, etc. Rothonensis Abbaliae MELUM, Pomum, ex Gr. MrjXov. Melum Nunc et in perpetuum cotoneum, apud Innocentium de Casis Ut concessit Salvatori, Hoc servat Membranulum. literar. pag. 236. MELA.RIUM, Pomarium melis (t^Xon;)} MEMBRANUM, Membrana, charta, in hoc est, malis consitum, Wendelino. Lege [*> Roth. Lex Salica tit. 39. | 8: Si quis impotos 247.] Longob. lib. 1. tit. 29, at1. (j.(ji,6pavat, Suidas: Ilip^y.\i.y\vct\, de Melario aut de pirario tulerit, etc. 110.: al Seopeic. Charta Arechis Ducis Longob. Vidi Melotam, dicens, super aequora notam. Si quis Melarium aut pirarium decorti- apud Ughellum in Arch. Benevent. : Vita S. Fructuosi Archiep. Bracar. n. 4: caverit, etc. Sed hie potius ipsse arbores Per suum Membranum firmitatis et absoMelotem ex caprinis pellibus indutus. S. designari videntur, pomier, poirier. Ita- lutionis, etc. Mox: Juxta Membranum Eulogius lib. 1. Memorial. SS. deMona- lis, Melario, est alvearium unde mel ipsius Episcopi. Adde pag. 617. 636. et Chis : Qui illico relictis urbibus, et his eruitur. quse mundanis hserent actibus, avida raMELUMEN. Petrus de Crescentiis lib. Vitam S. Theodardi apud Catellum pag. Vide Hist. Aug. piendi regnum Dei cupidine flagrantes, 4. cap. 4: Albarica (vitis) cum qua tin- 757. [* et Salmasium in Grsecit col.-pag. Glossar. med. 902.] circumierunt in Melotis et pellibus capri- guntur alia vina, quse nimis Melumen 447. MEMBBA.NUM PURPUEEUM, nis, egentes, angustiis afflicti. Melotem timet, etc. Ubi legendum fulmen, ex citur colore purpureo, in quoquod infiaurum et etiam S. Benedicto tribuit Gregor. M. veteri Interprete Gallico qui doubte moult argentum liquescens patescat in literis, lib. 2. Dial. cap. 7. et ea caput operuisse tempeste et orage. Isidore lib. 6. Orig. cap. 11. Hieronymus 11. MELUS, pro Malus, Gall. Pommier, indicat, quod et affirmat Theodemarus Job : volunt Abbas in Epist. ad Carol um M. unde Italis Melo. Leges Rotharis ex Cod. Es- in Praefat. in vel in Habeant qui purpuMembranis conficit Haeftenus idem esse cum cu- ten. apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. veteres libros, culla, quod praeterea firmat ex ordine 41: Aut Melum alienum inciderit, com- reis auro argentogue inscriptos, etc. Idem Epist. : Romano. Sed quod ait idem Theodema- ponat pro unaquaque arbore solidum purpureo, Inficiuntur Membranse colore aurum liquescit in literas, gemrus et Joan. Hierosolymit. de Instit. Mo- unum. vestiuntur etc. Theonas nach. cap.38. Melotem ita dictam, quod ex 2. MELUS, i, Cantus, clamor, in mis codices Veteres item ,codices proindiEpiscopus: pelle illius animantis facta esset, quod Ecbas. vers. 341. Vide Melos. gentia resarciri procuret, ornetque non melos Graeci, Latini taxum vocant, jure * MELUSIA, aliquando scribit Stepha- tantum ab omnibus improbatur ; quam senten- nus pro malva, quse malochia Arabics vo- tum ad ad superstitiosos sumptus, quanutile ornamentum, scribi tiam attigit etiam Papias : etex eo Ugu- catur. Glossar. medic. Ms. Simon. Jan. in purpureis membranis, et itaque aureis literis tio, ubi de Melote: Est vero propria ad ex Cod. reg. 6959. totos codices , nisi specialiter Princeps opens exercitium, fiebat autem prius de * MEMBORNIA, Tutela. Arest. parlam. demandaverit , omnia tamen C&sari pelliculis Melonum, ut quidam existimant, Paris, ann. 1272. in Reg. Olim fol. 57. grata, maxima cum obedientiaprosequeunde et Melotum dicta. Idem: Melota et v: Pro eo quod non habebat liberos, qui Stephanus in Vita pellibus caprinis esse dicitur, ex una vero essent in Membornia parentum, etc. Vide tur. [Edius16 : Quatuor Evangelia S. Wilfridi cap. de auro parte dependens. Alii dicunt quod ex pel- in Mamburnus. purissimo in Membranis de purpuratis libus asperi taxi, qui Melius dicitur, fiat, * MEMBRACULUM , Involucrum, ut coloratis pro animse suae remedio scribere unde Melota vocatur : qua utuntur Mona- videtur, quasi ex membrana ; unde leg. jussit. Ubi forte legendum de purpura.] chi in dEgypto propter asperitatem. MrjXw- puto Membranitlum. Ryth. satyr, torn. Chron. Fontanellense cap. 16 : Quatuor Ta? Graci pariter Monachis non semel 10. Collect. Histor. Franc, pag. 94 : Evangelia in Membrano purpureo ex adscribunt, prassertim yEgyptiacis, ut S. Promissionis scissio prjesentalus in suhdolo, auro scribere jussit Romano, litera... LecAthanasius in Vita S. Antonii pag. 120. Verborum sub Membraeulo in mendoso volutabro. tionarium etiam in Membrano purpureo et Palladius in Histor. Lausiaca cap. - 38. 48. 70. 83. 88. Idem sive alius Palla- Ubi Editores, f. Umbraculo. Vide mox argenteis scriptum literis ornatumque tabulis eburneis. dius in Vita Ghrysost. p^ag. 57. Editionis Membranula. * MEMBRARE, Instruere, ornare, * MEMBRAGIUM, Prsestatio ex membris Garnir. Lit. remiss, ann. 1352. in Gall. Bigotianse : Aa66vT<; aurwv TOCS (AYjXcoTa;, Reg. etc. M^Xwrapta aliis dicuntur. Gloss. MSS. animalium. Charta ann. 1329. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 355: Item unam Regise Cod. 1673 : Ta Sepfjuxra, (AYjXoTapta. 66. Chartoph. reg. ch. 273: Item fema- zonam de serico Membratam de argento Vita S. Nili Junior, pag. 163 : 'Arcipav-rcs gium de fundecis, Membragium carnifiAlisa ann. truv [jnqXtoTapcoic xod 7cepi6oXodoi?, etc. Vide cum castri Turonensis. Alia Joan. Trevir. et esmaudis. duas zonas 1366. in Reg. 99. ch. 1: de serico, argento Isid. Grig. sect. 19. lib. 19. cap. 24. et archiep. ann. 1210 : Vicarius debet abbati stofafas Cepit et Membratas, et plures alias res octo solidos Tullenses et octo denarios an- et bona. Rosweidum ad Paulinum. MELOTINA, Pellicula ovina. Vita S. nuatim et octo Membra pecorum. Reg. | MEMBRARI, Per Outhlaci cap. 30. et Ordericus Vitalis episc. Nivern. ann. 1287: Pedagium Censorinus de Die Nat. cap.membra formari. 11: Quinque lib. 4. pag. 539: Lutherio Melotinse, in aquse... cum forchagio, Membris anima- et triginta diebus infans Membratur. quo solebat orare, ipsum circumdedit, id lium, etc. Membra animalium occisorum 3|c MEMBRATIUS. [Factor pergameni. in tota castellania Albigniaci sunt episest, lodice ex pelle agnina. T MELOTHRUM, M^XwOpov, Coloramen- copi, quolibet membro redempto de tribus DIEF.] 1 MEMBRELLUM, Parvum membrum. tum, quo panni tinguntur. Est et Melo- denariis. Vide Membrum 2. Episc. thrum vitis alba, quae aliter psilothrum, 1 MEMBRANARIUS, Si<p6eponoi6(;. Gloss. Egilwardus in Vita S. Burchardi1. pag. Wirtzib. saaculo 3. Bened. part. quia ejus fructu coria tlnXoOvTo, id est, apud Martin. Qui membranas parat. 709: Ideoque luce clarius constat operas 1 MEMBRANATIM, Membratim, per pilis exuuntur, et glabra flunt. Vide esse, quandoquidem utriusque Lexicon Martinii. partes. Gloss. Lat. Gr.: Ad membrana- pretium si veraciter et digne membris ut mentis, 5|e MELOTUS. [ Melatus, taissons. tim, xaira [xeXo;. <Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. T MEMBRANEO, TuiwravKrofc, Qui pulsat pote Membrella congloriamur, etc. MEMBROSITAS Membrorum tympanum. Gloss. Lat. Grsec. MSS. tude. Ugutioni et , aliis. [Membru, magniXIII. s.)J mem* MELQUEMURUS. [Monte. (Gloss. Lat. Sangerm. brosum et corpulentiorem virum vocat | MEMBRANEUS, Ex membrana factus. Roman de la guerre de Troyes MS. : Gall. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] le * MELSGADA, Potionis species, eadem Onomast.: Membraneus, Ssppato;. LexiAgamenon qui estoit Rois, qu&Melita. Vide in hac voce, Erchanb. con Martinii. Codices Membranei et charEt Due et maistre des Grecois, episc. Frising. Epist. apud Pez. torn. 6. tacei. in Leg. 52. D. de Legat. lib. 3. Fu grans, merveilleus et Membrus.] * MEMBRANUGIUS. [Parcheminnier. Anecd. part. 1. col. 77 : Rogamus vero et jubemus , qui spontanea voluntate hoc (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. 1. MEMBRUM, pro Membrana, interjejunium colere volueritis, ut abstineatis XV. s.)] dum usurpatum docet Salmasius ad MEMBRANULA, Membrana, Charta. Hist. August, pag. 157. vos a vino et carne et medb et Melscada, cervisd, et de lacte et ovo. Si tamen non Tabul. S. Viet. Massil. ann. 1035 : Cum 2. MEMBRUM. Chronicon Besuense est adjectivum vocis Cervisa, ut quam- donationem vix stabilitam esse vihculis pag. 689: Dedit S. Petro Besuensi mandam cerevisiam alio liquore mixtam sacramentalibus cernamus, idea in cartis sum... singulis annis nummos 12. duoque significet. et Membranulis scribere dignum duximus. Membra, sive duas gallinas in Natale | MELSETTE, vox vernacula ejusdemVide Membranulum. Domini persolventem. Tabularium Connotionis ac Mesleia. Constitut. Sicil. lib. | MEMBRANULUM, Membrana, charta.chensis Abbat. in Ruthenis Ch. 44: Et 1. tit. 17 : Si quando in locis ipsis, aut Tabularium Rothonense : donat de censiva 9. denarios Pogesos, et

latur. Sanctus Hieronymus in Prsefat. ad Regulam S.Pachomiin. i-.Caprinam, quam Melotem vocant. Ruffinus de Vitis Patrum cap. 9: Melotem, quse est caprina, pellis. Melotes pellicea, in Regula S. Isidpri cap. 13. Vita S. Aigulfi Abbatis Lirinensis : Super quam (feminam) B. Aigulfi Melotem imponentes, quasi somno evigilans, coram omnibus surrexit. Vita MS. S. Mauri Abbat. :

MEM
ad Calendas duos Membros, etc. Mox : In alia appendaria vallenfa de censum 4. denarios Pogesos, et unum Membrum, et una emina de vino, etc. Ch. 151: Quatuor sestarios de civata, et 4. Membros de porcos, etc. Tabularium Prioratus Dominae in Delphinatu : Ad Natale Domini alterum receptum de 4. Membris de carne, etc. Fol. 108 : De manso in villa Navisia servitium per Kalendas 4. Membra de carne, et 4. panes, etc. Ubi membrum idem valet quodperna. MEMBRA VOLATILIA, Quse motum habent. Leges Opstalbomicae cap. 18 : Mutilationes Membrorum volatiliitm, ex indignatione factas, utpote oculorum, pedum, manuum vel labrorum, puniantur, sicut de homicidiis est prsemissum. VITA ET MEMBBUM : Formula usitata in hominiis, qua vassallus domino cavet, ne vita ei eripiatur, aut in membris laedatur, curam praecipuam se adhibiturum. Regestum Tolosanum Cameras Comput. Paris, fol. 1. et alibi passim : Omnia servitia quas fidelis vassallus facere debet bono domino suo fideliter exhibendo, et specialiter vitam et Membrum vobis per solennem stipulationem bona fide promitto, et inde ligium homagium vobis facio, etc. [Vide Hominium.] 1 MEMBRUM, Pars alterius, vel quod ab alio dependet. Charta ann. 1442. apud Madox Formul. Anglic, pag. 147 : Manerium de Rakell cum omnibus suis Membris et pertinenciis suis. Ibidem non semel occurrit. Hinc MEMBRUM LORIGJE, Pars feudi loricse, atque ut deflnitur in veteri Jure municipali Normanniae MS. 1. part. sect. 3. cap. 23 : Membre de fieu de Hauberc est I'uitisme partie del fieu de Hauberc, et toutes les autres parties qui sont contenues sous le menoor Membre, si come la septisme partie de la sisisme, et ces autres ensuivantes. In nova Consuetudine art. 336. et 360. licet feuda omnia nobilia dividi non possint, si feminae tanturn haeredes supersint, feuda loricae inter eas dividi possunt usque in octo partes, quae Membra loricss appellantur, [atque teneri per Membrum loricss dicuntur, ut habet Gharta Philippi Pulcri Reg. Franc, ann. 1308. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1197.J eoque casu habet unumquqdque membrum, jus curiae, usagium, jurisdictionem, et gagium-plegium. Charta Philippi Augusti Regis Franc, ann. 1218: Exceptis boscis et feodis loricss et Membris feodorum loricae, etc. in Herouvalliano Regesto fol. 176. [Vide Feudum.] * Hinc Tenir par membre dicitur, cum feudum inter plures dividitur. Charta Phil. Pule. ann. 1298. in Lib. rub. Cam.. Comput. Paris, fol. 42: Les fiez et les arrerefiez de la chastelerie d'Eureues (Evreux) tenuz par Menbre ou par demi Menbre, ou par baronnie, ou en autre maniere nu a nu du conte d'Eureues. * MEMBRDS, Membrana. Testam. reginse Mafaldae ann. 1256. torn. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Portug. pag. 31 : Item mando monasterio fratrum Prssdicatorum de Portu.., ducentos Membros veteres de illis, quos debent mihi domnus Silvester de Portu de Eiris et Pelagius Joannis, frater Dominici Joannis capellani mei, ad libros armarii... Item fratribus Minoribus de Portu centum Membros veteres, quos mihi debet Steph. Bordallus de Portu. V. Membrum 1 et 2. MEMENTO, Pars Canonis Ecclesiastici, in qua mentio fit vivorum et defunctorum, quas incipit ab hac voce. [Charta ann. 1427. apud Lobinell. torn. 5. Hist. Paris pag. 697: In suo Memento Misses

MEM
habeat specialem memoriam dicti fundatoris.] Architrenius lib. 3. cap. 22 :

MEM

firmitatis permaneat. Vita S. Ansegisi saec, 4. Bened. part. 1. pag. 639 : Memoratorium, qualiter domnus ac venerabilis Item in eodem ortusque sui natura Memento Ansegisus Abbas disposuit vestimenta et Nemo suos habeat odio, etc. calciamenta, etc.} Vide Breve rememoraVulgaris loquendi formula. torium, et Notitia. Aliud sonat in Vita MEMINERE, pro Meminisse. Chrode- S. Licinii Episc. Andegav. n. 24 : Prsecegangus Metensis Episcopus in Regula pit ante se memoratum leprosum adduCanonicpr. cap. 56: Meminere debent cere, et de cibo suo reftcere, et post comCanonici quod nee Davide sanctiores, nee pletum Memoratorium eum sibi prsssentari: peracto autem Completorio tota Salomone sapientiores possunt esse. 1 MEMINITUS, Praefatus, cujus facta nocte, etc. Ubi videtur sumi pro Commentio. Charta Adefonsi Reg. Hispan. pletorio. MEMORIA, Monumentum, sepulcrum, ann. 1094. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 548 : Dono et off era adipsum PLVY](J.IOV. Festus : Monumentum est quod atrium jam Meminitum, alterum monas- mortui causa sedificatum est, et quidquid terium de Penna-fidel, cum suas hseredi- ob memoriam alicujus factum est, etc. Florentinus JC. : Monumentum generatates ad integrum. 1 MEMORACULUM , Monumentum. liter res est memorise causa in posterum Apuleius in Applog. pag. mihi 497 : Non prodita, in qua si corpus, vel reliquiae ininducat in animumt verum esse quod ferantur, fiet sepulcrum. S. Hieronym. dixi, me sanctissime tot sacrorum signa in cap. 22. Esaiae : Quod non tarn tabernaculum et domus, quam sepulcrum et et Memoracula custodire. Memoria appellandum est. S. August, de | MEMORALE, Instrumentum, quo inquisitiones juridicae prsecipiuntur. Sta- Cura pro mortuis gerenda cap. 4 : Non tuta Eccl. Bajocens. ad calcem libri ob aliud vel Memories vel monumenta Johan. Abrinc. de Of fie. Ecclesiast. pag. dicuntur ea quss insignita fiunt sepulcra 4 : Nam quidam falsis nominibus nuncu- mortuorum, nisi quia eos qui viventium pantes obligatoria instrumenta, et quitta- oculis morte subtracti sunt, ne oblivione tona, Memoralia et mandata contra alios etiam cordibus subtrahantur, in Memoriam revocant, et admonendo faciunt impetrant. * MEMORALIS, pro Memorabilis, in cogitari: nam et Memories nomen id Hist, invent, corp. S. Baudelii ann. 878. apertissime ostendit, et monumentum, eo inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 168: quod moneat mentem, id est, admoneat, Interea accidit ut Memoralis Gothorum nuncupatur, etc. Idem in Ps. 48 : Pompa princeps Bernardus... idem monasterium est funebris, eoccipitur sepulcro pretioso, adventaret, etc. Ubi Memorabilis edidit involvitur pretiosis veslibus, sepelitur Menardus inter Probat. torn. 1. Hist. unguentis et aromatibus, deinde Memoriam qualem habet, quam marmoratam ? Nem. pag. 3. col. 2. MEMORALIUS, Actuarius, uTco^vyjTOYpa- vivit in ipsa Memoria ille ubi mortuus est. Infra: Quando cogitat sibi Memoriam <poc, in Gloss. Graec. Lat. MEMORAMENTUM , Monimentum, in marmoratam aut exsculptam facere, quasi de domo ssterna cogitat, quasi ibi maneat Glossar. Isonis Magistri. MEMORANDA, Adversaria, Gallis, Me- ille dives. Vide eumdem lib. 22. de Civit. moires. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. Dei cap. 10. [S. Paulinus Epist. 32. ad 803 : Vobis mandamus quod si per registry, Severum : Prospectus vero basilicas non, rotulos, et Memoranda vestra, aut alio ut usitatior mos est, Orientem spectat, sed modo legitimo vobis constare poterit, etc. ad domini mei B. Felicis basilicam pertinet | MEMORARI, pro Meminisse. Notitia Memoriam ejus aspiciens. Adamnan. judicati pro Ecclesia Gerundensi torn. de Locis Sanctis lib. 2. sseculo 3. Bened. 3. Concil. Hispan. pag. 143: Memorati part. 2. pag. 513 : Trium quoque feminasumus, ubi nos Dominus per divina prss- rum viliores et minores Memonas ibidem cepta admonuit dicens : Diligite justitiam adspexit Arculfus.] Vetus Inscriptio : qui judicatis terram. Servilius Troilus se vivo comparavit Me* Nostris Membrer, eodem sensu, f. ab moriam sibi et suis. Alia : Comparaverunt Italico Membrare, recordari. Assis. Hie- sibi Memorias duas. Occurrit non semel ros. cap. 52 : Parce que on ne seroit pas in aliis vett. Inscription!bus. Vitalis Membrant que le clam fut qu'on auroit agrimensor : In aliis locis Memoriam in fait autrefois de lui, que memoire d'ome finem constituimus. Ita apud S. Athanaest mout escoloriant. Chron. Franc, ad sium in Vita S. Antonii cap. 3. j-iv^jxa pro ann. 1296. apud D. Le Beuftom. 1. Dis- sepulcro sumitur, ut [Av^at, in Novel. sert, pag. civ.: Justin. 135. cap. 3. Vide S. Hieronym. Epist. 17. sub finem. Et celo annee, si com mei Membre, MEMORISE, dicta praesertim Christianis Furent les iaues grans en Deeembre. Oratoria, in quibus reconduntur Sancto1 MEMORATORIA, Idem quod mox rum corpora; interdum ipsa reliquiaMemoratorium. Placitum ann. 999. apud rum conditoria. Lucifer Calaritan. lib. Murator. torn. 2. part. 2. col. 499: Et 2. pro S. Athanasio pag. 112. 1. Edit. : idcirco hanc brevem Memoratoriam de Cum sis Memorias Beatorum Martyrum prescepto supra dicti Imperatoris (Ottonis) instaurans. S. Augustin. lib. 10. contra et consensu domni Apostolici fecimus Faustum Manichaeum cap. 21 : PopuAbbati Hugoni. Ibid. col. 502 : Sic nam- lus Christianus Memorias Martyrum que finitum est; unde pro futura memo- religiosa solennitate concelebrat, et ad ria futuroque testimonio et cautela, hanc excitandam imitationem, et ut meritis brevem Commemoratoriam prsedictus Im- eorum consocietur atque orationibus adjuperator.... scribere prsecepit. vetur : ita tamen ut nulli Martyrum, sed MEMORATORIUM, Notitia, breve reme- ipsi Deo Martyrum sacrificemus, quamvis moratorium. Leo Ost. lib. 1. cap. 47 : Non in Memoriis Martyrum constituamus altaautem videri superfiuum est, si hoc loco ria. Consultatio Zachsei 1. 1. cap. 18 : Non tamen Deus Dicitur, cujus effigies Memoratorium quod prxdieti Abbatis studio gestum reperimus de rebus et cellis salutatur, nee adolentur thure imagines, hujus Monasterii... annectimus. [Placi- aut colendse aris superstant, sed Memorise tum ann. 999. apud Murator. torn. 2. pro meritis exponuntur, ut exemplum part. 2. col. 508 : Et post solutam po&nam factorum probabilium posteris prsestent, hoc breve Memoratorium in omni robore aut prsesentes pro abusione castigeni.

336

MEM

MEM

MEM
1150. inter Instr. torn. 8. Gall. Christ, col. 510. Magnae memories Henricus dux Brabantise, in Ch. ann. 1267. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 35. r. Personne de grant Memoire feu maistre Guillaume de S. Germain,.... procureur general du roy nostre seigneur, in Charta ann. 1389. ex Reg. 138. ch. 28. Meritee recordationis S. Ludovicus, in Arest. ann. 1306. ex Reg. Olim parlam. Paris. Perhennis recordationis, inclitissimas et divas memorias Henricus V. rex Angl. in Ch. Henr. VI. ex Cod. reg. 8387. 4. fol. 97. v. Persuavis memorias Arnolfus, Carolomanni filius, in Mirac. S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 499. col. 1. Neque tantum istae formulae de mprtuis usurpatae, sed etiam de superstitibus, ut apud Eddium Stephanum in Vita S. Wilfridi cap. 21: Porro beatas Memoriae, adhuc vivens gratia domini, Arco Episcopus, etc. Cui scilicet librum suum dedicat. Adde cap. 53. 61. Unde vero eae ortse formulae, docet Goarus ad Eucholog. pag. 144. [: Vide Marin. Diplom. papyr. num. 75. not. 13.] Alia simul collecta in hanc rem exempla videsis in Dissertatione de Formulis Bonas memorias, Pias memorias, edita torn. 9. Opusculorum philolog. ab Ignat. Maria Como publicatorum Venetiis ann. 1733. * MEMORIA, Scriptum summarium, quod rerum actarum memoriam renovat; unde quaedam Camerae Computorumregesta, Memoriaux appellata. Inst. Cam. Comput. Paris, ann. 1383. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 42. art. 24 : In tertio libra scribantur et registrentur Memorias, acta et gesta in dicta Camera Compotorum. * MEMORIA, Sensus, Gall. Sentiment, esprit, sens, alias Memoire. Lit. remiss, ann. 1381. in Reg. 120. Chartoph. reg. ch. 49: Johannes Condaez.... percussit cum ligone atrociter super capud ipsum Johannem Molnerii, sanguinis unda non modica profluente ac in terram decurrente, ita quod capucium ipsius Johannis Molnerii fuit exillo ictu ligonisruptum in quatuor paries, et ipse Johannes Molnerii maxima timore fere Memoria privatus.... Dictus Johannes Molnerii videns tot angustias, licet graviter percussus ac vulneratus Memoriaque fere privatus fuisset, ut jam dictum est, arripuit fugam. Prolog, in Mirac. S. Ludov. edit. reg. pag. 391 : Ceus qui estoient hors de leur Memoire, etc. Memoire, Pars capitis aversa nuncupatur, in aliis Lit. ann. 1455. ex Reg. 187. ch. 145 : Icellui Pradel getta une pierre d I'encontre dudit Estienne, qui estoit encline vers terre, et lui en bailla sur la Memoire de la teste, et lui en fist une grant plaie. | MEMORIA, Litis judicandae instructio, ordinatio, Memoire. Regestum Parlamenti ann. 1452. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 455 : Quod dictas Memorias seu scripturae per modum Memoriarum processui principali jungerentur. Vide Memorialia. | MEMORIACUS, Qui memoriam conservat et ab oblivione vindicat. Prologus MS. Vitae S. Samsonis Dol.: Heec paucissima admodum verba Memoriacis Utteris tradere conatus sum. MEMORIALS, Idem quod Memoria, Monumentum , sepulcrum. Ordericus Vitalis lib. 7. pag. 648: Memoriale ejus super ipsam ex auro gemmis mirifice constructum est, et epitaphium hujusmodi literis aureis comiter exaratum est. Utitur et lib. 8. pag. 663. [Johannis Iperii Chron. S. Bertini part. 12. apud Marten.

Paulinas Epist. 13 : Ipsum tempus ante mus, et parentum nostrorum vel amicomeridiem in votis nostris, quorum cura rum in fide morientium devote Memoriam veneramus, per Apostolorum et Marty- agimus, etc. Anastasius Bibliothec. in rum sacras Memorias consumentes. Itine- Histor. Eccles. : Festus Senator urbis rarium Hierosolymit.seu Burdegalense: Romas missus ad Anastasium propter In Therebinto Cebron mil. VII. ubi est quasdam civiles utilitates, Memorias sancMemoria per quadrum ex lapidibus mirse torum Apostolorum festivitate majori pulcritudinis, in quapositi sunt Abraam, petiit celeorari. Isaac, Jacob, etc. [Concilium Bracar. in* MEMORIA VICTORIA, Tropaeum, Gall. ter Hispan. torn. 2. pag. 190: Barbaras Trophee, Lib. de Mirabil. Romae ex Cod. gentes devastant universam Hispaniam, reg. 4188 : Date michi xxx. milia sextertempla evertunt, servos Christi occidunt nas, et Memoriam victorias michi fain ore gladii, et Memorias Sanctorum, cietispost peractum bellum. ossa , sepulcra , cosmeteria profanant.] * MEMORIA, Commemoratio alicujus Utuntur passim Scriptores, Acta mar- sancti in officio ecclesiastico. Stat. S. tyrii S. Saturnini in Prqlogo et cap. 3. Capel. Bitur. ann. 1407. ex Bibl. reg. : n. 16. Gregor. Turon. lib. 1. Miracul. Benedicamus dicetur a vicario hebdomacap. 27. Aimoinus lib. 1. de Mirac. S. dario in sua sede, et versiculi MemoriaBened. cap. 28. 29. Adamnanus de locis rum, et etiam habebit ibidem incipere anSS. 1. 2. cap. 10. Lupus Ferrariensis in tiphonam Memoriarum. Vita S. Maxirni Trevir. cap. 6. FulcuiSANCIVE MEMORISE. Magno de Notis : nus de Gestis Abbatum Lobiensium SC. MM. sanctas memorias. Epitaphium cap. 38. Vita S. Walarici cap. 29. n. 39. in Oathedrali Ecclesia Vasionensi: f Anastasius in Vitis PP. pag. 3. Liber Hie in pace requiescit Sanctas Memoriae Miracul. S. Leutfredi, Rudolphus in Eripius Pbr. qui vixit ans. XXVII. mens. Vita S. Lipbae cap. 24. 25. Lib. 1. de Mi- X. d. XVIII. Ob. VIII. Kl. Februar. P. C. rac. S. Dionysii cap. 5. etc. Adde Bal- iterum Agapiti V. C. Conss. 4. Commoduinum ad Optatum pag. 100. 1. Edit. nitorium Marii Mercatoris 1: A quo1 MEMORIA. , Ecclesia, sacellum. dam Paulino Diacono Sanctas Memoriae Charta ann. 1046. ex Archivis S. Victo- Ambrosii Mediolanensis Episcopi, etc. ris Massil. : Cedimus quippevel condona- Vide Ughellum torn. 4. Ital Sacrae pag. mus preedicto nostro Redemptori ejusque 948. et 1052. Bonas Memorias. Aliud Epialmee Genitricis Memories. Vita S. Liobse taphium : Obiit bon. M. Casaria medium saeculo 3. Bened. part. 2. pag. 257 : Eccle- noct. D. Dominico inlucescente VI. Idus sia augustius asdificata.... ossa ejus trans- Decembr. quatragies, et VI. P. C. Basilii tulit, et in australi porlicu juxta Memo- junioris V. CC. ann. XII. reg. domini riam S. Ignatii martyris posuit. Aimoi- Childeberti Reg. Indict, quinta. Adde nus de Miracul. S. Benedicti saec. 4. Joannem Sponum in Antiquitatibus Bened. part. 2. pag. 373: Domum emtam Lugdun. pag. 48. 49. 66. 74. 201.226. ceram, juxta presostensam visionem, ad Beatss Memorias. Marius Mercator lib. Memoriam inclitse Virginis Marias defe- subnotat. cap. 9: Sanctas ac beatas Memorens, etc. rias Augustini Episcopi, etc. Perennis 1 MEMORIA, Altare. Vita S. Bertulfl Memories, Constantinus M. de ConstanAbb. Renticens. ssec. 5. Bened. part. 1. tio Patre, in 1. 6. Cod. Th.de Cohort. pag. 59 : In Blandiniensi namque ecclesia (8, 4.) Maxapfa; (XVTQJJ.Y)?, de eodem Au Memoriam fidelium defunctorum cons- gusto, apud S. Athanasium in Epist. ad truxit fidelium vivorum industria. Constantium. Triumphalis Memorias, in j MEMOEIA, Loculus, in quo Reliquiae 1. 1. Cod. Si nuptiae ex rescripto petanalicujus Sancti reconditse. Miracula S. tur, et (3, 10.) in Collat. 3. Carthagin. Landeberti Episc. Traject. ssec. 3. Be- cap. ult. Venerabilis Memorias , apud ned. part. 1. pag. 80 : Dignam ei praspa- Facundum Hermianensem lib. 4. cap. 4. raverunt mansiunculam, quas opere arti- Augustas Memorias, apud eumdem lib. 12. ficum mirabili et copiosa mole auri et cap. 3. de Marciano Imp. Principahs argenti et gemmarum et lapidum pretio- Memorias, in Diurno Romano pag. 36. sorum.... fabricata est.... Ibique, ut dece- de Theodosio Imperatore. Clarissimas bat, urbana et venerabilis mirifica Memo- Memorias. Magno de Notis : C. M. V. ria hsec praegrandi ecclesia composita est. clarissimse Memorias vir. Vide 1. 1. Cod. Ubi de locufo sermonem fieri ex eo pro- Th. de annona et trib. (11, 1.) 1. 14. de bat Mabillonius, quod in primo Trium- Navicular. (13, 5.) Illustris memoriae, pho ejusdem Sancti Obertus Episcopus apud Willelm. Tyrium lib. 5. cap. 23. Memoriam B. Martyris in quo jacebant lib. 20. cap. 3. lib. 21. cap. 1. lib. 22. cap. sacratissimae ejus Reliquiae, auro cooper- 10. Spectabilis Memorise, in leg. 45. de turn excrustasse dicitur. Haeretic. (16, 5.) Admirabilis Memorias, | MEMORIA, dicitur de qualibet re quse apud Vigilium Tapsensem pag. 558. Sancto alicui in usu fuit, v. g. de ba- Felicis Memoriae, apud Victorem III. lib. culo. Translat. S. Launomari Abb. Cur- 1. Dial. Apostolicae Memorias, de Summo bionens. saec. 4. Bened. part. 2. pag. Pontifice, in Epist. 9. Hadriani II. PP. 248: Missi eo monachi secum deferunt Hilaris Memoriae, de Guillelmo de Camgloriosi baculum Confessoris.... Atnequis pellis Episcopo Catalaunensi, apud ignoraret istam Sancti Memoriam sues Johan. Sarisber. lib. 3. Metalogic. cap. inesse ecclesias, superpositus altari rei 9. Bonas et jucundae recordationis, apud fidem exhibebat. eumdem Epist. 39. MEMORISE, Exequiae. Provinciale Can* BEAT.E MEMORIA Pipinus rex dicituar. Eccl. 1. 3. tit. 14: Peractis a viris tur a Carolo M. in Charta ann. 679. Ecclesiasticis mortuorum Memoriis, etc. torn. 5. Collect. Histor. Franc, pag. 717. [Synodus Limensis torn. 4. Concil. His- Ita et Ludovicus VI. in Ch. Ludov. Jan. pan. pag. 754: Quod in oblationibus et ann. 1138. ex Reg. 122. Chartoph. reg. Memoriis quas pro defunctis fiunt non ch. 240. Divas ac felicis Memorias Henriapponantur sacci palearum nee lagenas cus I. rex Franc, in Ch. Phil. I. ejus aquas, vel alias res quas in specie non com- filii ann. 1075. ex Chartul. S. Magi. ch. 12. Excellentissimas memorias Alphonsus pleant.] MEMORISE, Anniversarii Sanctorum rex, in Charta ann. 1211. torn. 1. Probat. dies, sen festa. Joannes Hierosolymita- hist, geneal. domus reg. Portug. pag. nus lib. 3. in Stratagemata B. Job.: 12. Liberalis memorias Stephanus avunPropterea et Memorias Sanctorum faci- culus Manassis episc. Aurel. in Ch. ann.

MEM
torn. 3. Anecd. col. 613 : Memoriale vero ejus (Balduini) sive tumbam solemnem statuerunt, et altam ex sere fabrefactam et auratam cum cruce desuper posita et affixa, quse adhuc hodie solemnis et honesta durat. Anniversarium autem ejus, etc.] T MEMORIALE, Diploma, charta, notitia. Litteree Philippi I. Reg. Franc, ann. 1082. torn. 2. Histor. Eccl. Meldens. pag. 15 : Et ut hoc largilionis donum et concessio nostra firma et inconcussa permanent, Memoriale istud inde fieri, et nostri nominis caractere et sigillo, prsesentibus de palatio nostro, quorum nomina subtitulata sunt, signari et corroborari prsecipimus. Vide Memoratorium. 1 MEMORIALE, Index, syllabus. Epitom. Oonstit. Eccl. Valent.tom. 4. Concil. Hispan. pag. 147 : Per archiverios Capituli fiat unum Memoriale omnium negotiorum ecclesiae. MEMORIALED Memoria. Gesta Regum Francor. cap. 1 : Cceperuntque aedificare civitatem ob Memoriale eorum, appellaruntque Sicambriam, id est, in eorum memoriam. Charta Hugonis Capeti Regis pro Monast. Fossatensi in ejusdem Monasterii Tabul. fol. 13: Nostrum Memoriale conjugisque mese sen filii nostri Roberti Regis ac consortis regni nostri ssternaliter fundendo pro nobis preces inibi habeatur. * MEMORIALE COLLEOTARUM, Tabulae publicse, in quas referebantur collationes, tributa. Stat. Bonon. ann. 1262. torn. III. pag. 311: Quod de libris Collectarum et Condempnationum fiant duo Memorialia. In aliis codicibus eorundem Statutorum eodem intellectu usurpatur vox Abecedarium : De Abecedariis faciendis de libris Collectarum, et Capusoldorum. [FR.] * MEMORIALE CONDEMPNATIONUM. Vide vocem supra allatam. [FR.] MEMORIALES, Qui in scriniis Memorise militabant, de quibus lex 2. Cod. Th.de Privileg. eorum qui in sacro Palat. etc. (6, 35.) S. Ambrosius Epist. ad Marcellam : Palatina omnia officia, hoc est, Memoriales, Agentes in rebus, apparitores diversorum commodorum. Vetus Codex Prisciani MS. laudatus a Steph. Baluzio : Fl. Theodos. V. D. Memorialis sacri scrinii epistolarum, et Adjutor Quaestoris sacri Palatii, etc. In Concil. Aquileiensi sub Damaso PP. exstat Epistola Marcelli Memorialis. Concil. Calchedon. Act. 4 : 'E},7cc8to<; {A[j.opo9uXa TWV IIpoxomou e<7Tc. Memoriarurn sen monumentorum custos. [hpowfipovot;, in Hist. Concil. Florentini per Sylvest. Sguropulum sect. 3. cap. 15.] Eqsdem esse putat Meursius , qui posterioribus dicti sunt ot ETtt TWV 'AvatAvrjffEwv. Vide Magister Memorise. MEMORIALES videntur appellati in vetereConsuetud.Bituric.apud Thqmasserium pag. 335. quos Gfrapmanosdicimus, seu Greffiers. Statutum ann. 1327. pro Caste!leto Paris, in Regesto temporalitatum Camerse Paris. Comput. fol. 105 : Ceux qui feront les Memoriaux seront personnes souffi.sans et jurez, et ne feront Memoriaux ne accors, si les parties ne sont presentes, et a accort de I'escriture, et jureront les Advocats qu'ils ne contrediront les Memoriaux queplaider auront, ains les accorderont selon ce que plaide auront, et y seront iceux Notaires mis et establis, de par le Prevost, bons et souffisans, etc. MEMORIALES MEMBRANE, in Inscript. Codicis Carolini MS. apud Lambecium lib. 2. Commentar. de Biblioth. Caesarea

MEM

MEN

337

cap. 5. quse conservant memoriam, et phium Petri de Cernitis LegumDoctoris ab oblivione vindicant. Capitul. Caroli Bononiensis, apud Ghirardaccum lib. C. tit. 32. | 12 : Et in suis Memorialibus Histor. Bonon. pag. 143 : Hie jacet 22. adnotent de quibus Comitibus commenda- vir Memoriosus D. Petrus de Cernitis Leverint. Eodem sensu quo Memoriales um Doctor legalissimus, sepultus 1328, 3. Decembr. libri apud Suetonium, et Memoriales tituli apud A Gellium. * M E M O R I T E R , ut Memorialiter 2. 1 MEMORIALIA, Scripta, quse liti ins- Charta Sim. Tornac. et Noviom. episc. truendae inserviunt, Memoires. Instrum. ann. 1143. in Chartul. S. Petri Insul. ann. 1482. ex Tabular. B. M. de Bono- sign. Decanus ch. 79 : Ut in ea (ecclesia) nuntio Rotomag.: Testes, litteras, acta, anniversarium nostrum annuatim et MeMemorialia, imstrumenta, et quasviscum- moriter celebretur. Alia ann. 1249. in que probationum genera in modum pro- parvo Reg. S. Germ. Prat. fol. 44. v. col. bationis producendum. Vide in Me- 2: Cujus portse altitudo et profundum debet quatuor et dimidium vel circiter moria. %: MEMORIALIA CONTRACTUUM , ET continere (pedes) cujus mensura penes nos et penes dictos abbatem et conventum ULTIMARUM VOLUNTATUM, Acta DUblica, in qua? referebantur per notarios in baculo ferreo Memoriter retinetur. instrumenta contractuum et ultimarum Charta Frider. episc. Brandeburg. ann. voluntatum. Stat. facta per dd. Lode- 1308. inter Probat. torn. 2. Annal. Praerengum et Catalanum ann. 1265. inter monst. col. 126 : Qui (Norbertus) in ecStat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. clesia S. MarisR Magdeburgensis Memori625 : Qualiter contractus et ultima^ volun- ter tumba requiescit. tates per notarios in Memorialibus redu* MEMORIUM, Scriptum, in quo actor cantur, et qualiter ipsi notarii eligantur, querelas suas exponit. Chartul. B. M. et qualiter ipsa Memorialia fiant. [FR.] Medii monast. fol. 67. v: Cum decanus 1 MEMORIALIS LIBER, Necrologium, et capitulum B. M. de Media monasterio in quo nomina benefactorum et amico- traxissent in causam fratrem Andrseam rum notabantur; in codice vero, quo cellerarium S. Sulpitii, Girardum MajesRegula descripta erat, ii solummodo tet et Robertum de Burgo super contentis inscribebantur qui monasterium potio- in quodam Memorio, etc. ribus beneflciis dotaverant, aut qui fra1. MEMOROSUS, MvY^tmxo;, Memorabiternitatis fpedere monachis conjuncti lis, in Gloss. Granc. Lat. erant. S. Wilhelmi Constitut. Plirsaug. * 2. MEMOROSUS, Memor. Passionar. lib. 2. cap. 17 : In libra Memoriali quem- eccl. S. Quint, torn. 9. Collect. Histor. cumque vult (Prior) facit notari; sed Franc, pag. 110 : Cujus (ecclesise Ambianon in Regula absque domni Abbatis nensis) primo lacte dulciter fuerat lactatus (Otgerus), ut talem decuit filium, licentia. MEMORIALIS CUGULLA, [Poenas genus semper permansit Memorosus. Vide MeCanonicorum Regularium, qui sine li- moriosus. centia Abbatis Ordinem monasticum 1MEMORPHIM, apud Muratqr. torn. 1. part. 2. pag. 47. pro Merworphin, quod susceperant.] Vide Cucullus. *>:s MEMORIALE SiGNUM,Documentum, vide. ^ MEMPANIS, Torporibus. Gloss. Isirecognitio. Chart. Henric. episc: Numb. ann. 1329. apud Haltaus. voce Erkent- dori. Ubi Grsevius : ex Pithoeanis Exnus, col. 395: In Memorialeque signum cerptis lege : Membranis, tergoribus ; et juris dicti artificii per nos dati pistores vide Isidorum lib. 6. cap. 11. annis singulis duos panes triticeos * MEMPERIUM, [Torchon de cul. (Glos. longos ad curiam nostram solvere Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] obligartint. ^ MEMPHITIGUM, Profanum quid, %. MEMORIALIS (LIBER) DATIORUM, Acta publica, in qu83 referebantur Da- abominandum. Libellus Auxilii apud tia. Stat. Jurisdict. Mediol. sasc. xiv. Mabill. torn. 4. Analect. pag. 619: Et cum tanta probitate predicates totomundo inter Mon. Hist. Patr. Taur. torn. XVI. ut alter lucifer illuxisset (Formosus PP.) col. 1025 : Fiant duo libri, qui appellentur vim passus in sepulcro, busta diruta, ossa Memoriales Datiorum, et Intratarum fracta, uti quoddam Memphiticum,ejectus Comunis Mediolani. [FR.] est * MEMORIALIS (LIBER) INTRATARUM. 23. extra publicum. Ubi auctor ad cap. lib. 4. Reg. respicere videtur. MephiVide vocem supra allatam. [FR.] 1. MEMORIALITER , pro Memoriter , ticus odor, apud Sidoninm lib. 3. Epist. usurpat Eddius Stephanus in Vita S. 13. pro gravis, putidus. Metis (leg. MemWilfridi cap. 2 : Omnem psalmorurn se- phis) lieu puant, ou pueur de terre, qui riern Memorialiter et aliquantos libros naist d'yaues ensouphrees, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. didicit. Adde cap. 3. 49. 61. ^ 1. MENA, Fodina, Gall. Mine; nec* 2. MEMORIALITER, In memoriam. Charta Radulf. dom. de Couciaco ann. non et id quod ex ea exfoditur. Litterae ann. 1290. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 1187. in Chartul. Mont. S. Mart. ch. 15: Pro anima mea sollempne servicium cele- 54 : Ut menam quam exinde extraxerint, brabunt et anniversarium meum Memo- possint et debeant ducere in terram nosrialiter perpetuo facient. Lib. de Mirab. tram,.... et operari et affinare ipsam MeRomaa apud Montemfalc. in Diar. Ital. nam et fundere et probare expensis suis pag. 297 : Ipsum quoque regem.... sub prppriis. Extractum computi ann. 1336. ungula equi Memorialiter destinaverunt. ibid. pag. 323 : Item pro expensis magistri Petri de Rausana et quatuor someriorum Vide Memoriter. MEMORIOSUS, Qui memoriam habet ; portantium Menam pro faciendo auro. Memor vero, beneficus, vel qui defensio- Ibid. pag. 15: Item potest Menus omnium nis memor est, Papias. Glossse antiques metallorum apperire, etc. Computum MSS.: Capaoc, Memoriosus. [Pontius in ann. 1342. ibid. torn. 1. pag. 94 : Primo, Vita et pass-ione S. Cypriani: Cui enim recepit a Florito Gerbergise pro triginta posset non esse miraculo tarn Memoriosss duodenis Menss, datis pro qualibet duomentis oblivio. S. Gerardus in Vita S. dena Menss duabus libris fern, 60. libr. Adalhardi saec. 4. Bened. part. 1. pag. ferri. Vide infra Mineria. 355: Et sermo quemctue audientem sui ] 2. MENA, Luna, Dea quse fluxibus faciebat Memoriosum.] prseest. Laur. in Amalth. A Gr. (i^v, MEMORIOSUS, Bonse memories. Epita- mensis, vel [x^v/j, luna. Vide S. Aug. de 43

338

MEN

MEN

MEN

Civit. Dei lib. 4. cap. 11. et supra Flores 2. ! "= 3. MENA, Idem quod infra Menamentum. Vide in hac voce. 1 MENAGHE. Statuta Card. Trivultii Abb. S. Victoris Massil. ann. 1531 : Subprior in die S. Illidii tenetur providere de pitantia dicta du Menache, ut moris est bene et honorifice. 1 MENAGERIUS, in Ghartis Massiliensibus frequenter, pro villicus, colonus, npstris Fermier, Massiliensibus Menagier. 1. MENAGIUM, Familia, G&U.Mesnage. Charta Joan. Regis Scotiae apud Walsingham. pag. 66. et in Chron. Trivetti ann. 1296. pag. 677 : Fidelitatem et homagium... ratione terrarum quas in nostro regno tenebant, et etiam ratione Menagii, seu retentionis noslrss... vobis reddimus per presentes. SSIT Rectius Menagium eadem notione qua Retentio interpretatus fuisset D. Cangius. Vide in hac voce. Pro familia vero occurrit in Testamento Theqbaldi de Marliaco ann. 1287 : Pauperibus Menagiis de Levavilla, de Usavilla, et de Burco Alberti, istis tribus locis c. solidos distribuendos. Pro certa agri portiuncula cum mansions seu aede occurrit vox Menage, in Charta Thomse de Couciaco ann. 1258 : Je retieng ma maison et man porpris, et puis accroistre mon Menage de deux masures de terre par le gre des homes qui ce seront. Idem proinde quod Messuagium. 1 2. MENAGIUM DECIM^E, pro Decima decimas seu Redecima, occurrit in Charta ann. 1239. memorata torn. 1. Maceriarum Insulge Barbaras pag. 151, Quod ministerialitatis jus dicitur apud Perardum in Burgundicis pag. 118. Adde pag. 92. et 122. Vide Ministerialitas 1. et Carto. * Vectura, ductio. Lib. virid. eccl. Carnot. ann. circ. 400 : Praepositi ecclesias Carnotensis... tenebantur... blada et avenas adduci facere ad orrea capituli... per illos qui debebant Menagia granorum. 3. MENAGIUM, pro Homenagium. Vide in Hominium. [Menage, Poetis nostratibus pro tutela, defensio. Le Roman de la guerre de Troyes MS. :
Agamenon seul sacrifie, Vers la Deusse se humilie, Dou tot se met en sa Menage.]

* Vel potius, pro Arbitrium, potestas, ut Manaide, apud Rob. Burron. in Poem. Merl. MS. : Ore m'en aquile de chou que li creantai ; car je me met del tout en vostre Manaide, si porez ores faire de moi quanques il vous plaira, ou de occire ou de laissier vivre. * MENAIGIUM, f. Minutum lignum quod aqua ducitur ; unde vocis origo. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 179. ex Cod. reg. 4622. A. : Nulla persona capiat Menaicium super alienam terram. Vide Menayca ligna. * MENAIDA, Vectura, quam quis domino praestare debet; a Menare, ducere. Charta ann. 1188. in Chartul. Cluniac. : Homines de Grandi-fonte et Fuians de tribus mansis debent mbisons, arietes, denarios et Menaidas juxta consuetudinem antiquam. Vide Menatura. * MENALCHERA, Servitium militare cum equis. Charta Theob. comit. Barriann. 1246. interProbat. Hist. Virdun. pag. 15. col. 1 : Omnes liberi erunt et immunes ab omnibus Menalcheriis et exercitibus meis in perpetuum. Ubi le-

gendum suspicor Cavalcheris. Vide su- pro Manena, mansio, domus. Vide in hac voce.] pra in Caballus. | MENARS, f. Fons, scaturigo^ ab * 1. MENAMENTUM MENA, Pactio, tractatus, Ital. Menamento a Menare, Hisp. Manar, scaturire. Charta ann. iisdem, Tractare. Instr. ann. 1217. apud 1060. Append. Marcae Hispan. col. 1119 ; Cl. V. Garam. in Ind. ad Hist. B. Chia- Et sunt haec omnia terrse, vineae, cases, rae pag. 526. col. 1 : Quod pro Mena vel casales,... molendina et Menars, et aquse, ordinamento inter Tudertinos et Interam- cultum et eremum. Vide Meneres. 1. MENATA, Clandestinum consilium, nenses, vel illorum occasione, nihil dedimus nee dare convenimus, per nos vel ex Gall. Menee, Formula 24. ex Andegaper alium, potestati Tuderti, etc. Aliud vensib. : Quasi animalia per sua Menata ann. 1242. ibid, in Dissert. 8. pag. 245 : eos ducere habuissit, et ipsa animalia pet* Juraverunt non facere pactum, neque fi- sua Menata aliquas mprtas fecerant, etc. nem, nee Menamentum aliquod cum com- ipsa pecora illi excorticassit, etc. Infra : plemento, cum imperio, nee cum aliquo Et ipsi illi taliter locutus fuit, quod nee qui praeesset imperio,... sine civitate Pe- sua animalia nunquam menassit, nee rusii. Charta ann. 1257. apud Murator. per sua Menata ipsa animalia degere torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 129 : nunquam habuissit, etc. Ad qux vobiscum firmanda et facienda, * 2. MENATA, Ductio, ab Italico MeRanerium Zanghinum... nostrum procu- nare, Ducere. Stat. Cadubr. pag. 52. r. : ratorem mittimus cum mandalo ad hoc, Item quod omnes et singuli mercatores quod prsedicta vobiscum, infra terminum lignaminis, tarn terrigenss quam forenses, duorum dierum tantum, cum ultra duos conducentes seu conduci facientes tayolas dies vobiscum Menamentum de praedictis per aquas et flumina terras Cadubrii, tetenere non possit, faciet et firmabit. neanlur et debeant cum auctoritate do* 2. MENAMENTUM MAYERIARUM. mini per quindecim dies, antequam in[Item, carta donationis facte a Ray- cipiant Menatam aliquam facere, etc. mundo Borardi de Menamento Mayeriajf. MENATOR, Asinarius in molendino rum.y> (Chevalier, Inv. archiv. Delphi- servieris, Ital. Asinaio. Gall. Anier. Stat. nat. n. 249, an. 1277.) Gallice Contrat Casal. saec. xiv. inter Mon. Hist. Patr. pour la coupe des bois de construction.] Taur. torn. II. col. 1057 : Item statutum MENANDISIA. Charta ann. 1313. in est quod molinarii teneantur molere graLib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 393. num illud quod prius fuerit ad molenr. col. 1 : Redditus thelonei, quod an- dum... et possit quilibet Menator ducere nuatim percipimus et habemus super Me- tres asinas... Et paulo post : Item statunandisias ascendentes et descendentes tum est quod Menatores non debeant duper archam magni pontis Paris. Sed leg. cere ad Padum multuram, sed capta multura ad locum, ubi pensatur blava et Mercandisias. Vide in Mercatum. 1 MENARE, a Gallico Mener, Ducere, farina, debeant ipsam ducere intus burregere. Camillus Peregrinus in Histor. gum Cassallis, etc. [FR.] Princip. Longobard. apud Murator. .* MENATORIUM, Instrumentum, quo torn. 2. pag. 258. : De aliis vero personis, aliquid cum altero jungitur et movevel rebus habeat sicut proprium suum tur, Ital. Menatoio, a Menare, iisdem, Menandum et gubernandum usque ad Agitare, commovere. Guido de Vigev. menses tres. Chronic. Bergom. ad ann. MS. de Modo expugn. T. S. : Restrin1397. apud eumdem torn. 16. col. 894 : gantur cordas cum lignis Menatoriis grosAcceperunt duos equos qui Menabant sis, ut est lancea ; sic longis, ut unum dicta plaustra. Vide Menata et Minare. Menatorium conjungatur cum altero, ut * Unde nostris Meneur, Tutor, guber- possit simul ligari et Menatoria unius lanator. Charta Phil. Pule. ann. 1308. in teris assidis ligentur cum Menatoriis alLib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 340. terius lateris. col. 2 : Jehanne dame du bois Arnaut et 1 MENATURA, Vectura, ductio, ab Rogier du bois Arnaut tuteurs, curateurs, Ital. Menare, conducere. Statuta VerMeneurs, etc. Lit. remiss, ann. 1410. in cell. lib. 4. f. 72. v. : Teneantur molinaReg. 164. Chartoph. reg. ch. 329 : Icellui rii omne granum custodire bona fide per suppliant ou ses amis pour lui ont fait se et ductores suos, et non capere pro paix et satisfaction au filz dudit Turout, moltura cocte et Menatura ultra cupos qui est soubzagie; ou a ses Meneurs ou sex. tuteurs pour lui. A verbo Mener, Tueri, 1 MENAULUM, Jaculi genus est? cujus uti tutores solent. Lit. ann. 1371. torn. meminit Leo Imperator in Tacticis, sed 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 392. art. 9 : solus, quod sciam, meminit. Ita CaroEt a este accords entre nous et les diz lus de Aquino in Lex. milit. [** Vide habitans, que se il advenoit que aucuns Glossar. med. Graecit. in MlvauXo?, desdiz habitans Menast son enfant, etc. col. 904.] Mesmener, pro Malrnener, Male accipere, 1 MENAYGA LIGNA, Minuta, ni fallor, in Poem. Roberti Diaboli MS. : Gallice Menus bois. Statuta Vercell. lib. 5. f. 123. recto : Salvo quod ligna MenayAs felons tient et deputaire cia et sicca de bosco~possint portari. Ibid, Ceux qui sont fol ont Mesmene'. fol. 124. v. : Item quod liceat cuilibet caVide supra Maletractare. Parmener vie pere et portare ligna quse invenirent de dissolue, Libidinose vivere, in Lit. re- Menaycis aquarum. Huic cap. titulus miss, ann. 1409. ex Reg. 163. ch. 267. prsefigitur : De lignis Menaycis. [* Vide j MENARIA, An idem quod in Con- supra Menaicium.] suet. Britan. art. 269 : La menee et MENGALDUS, Mensura frumentaria, obelssance du fief dicitur ? Charta Pon- in dioecesibus Cameracensi et Atrebatii Episc. Glandatensis ann. 1096. apud tensi nota. Charta Nicolai Episc. CaMarten, torn. 1. Ampliss. Collect. 550 : meracensis ann. 1161. in Tabul. Montis Dedit praedicto monasterio (S. Victoris S. Martini : Statutum est etiam quod 17. Massil.)... de honore suo quem per alo- Mencaldi de frumento, quorum cumulus dium ex parte genilorum suorum possi- abrasus fuerit fuste ad fustem dabuntur debat, videlicet decenam in Castellana, et pro modio frumenti, et 16. Mencaldi de unum mansum in Rocha-rusa, et dece- avena cumulati dabuntur pro modio avenam in Alonsio, et decenam in Thora- nse. mina, cum tertia parte de Menaria quam 1 MENGAUDUS, Eadem notione, in ibi habebat. Vide Menee de poullet. [* F. Charta ann. 1302. e Chartul. 2. S. Quin-

MEN

MEN

MEN

339

T 2. MENDA, pro Emenda. Tabular. tini in insula pag. 170 : Item 6. rasos avense, 13. cappones, 9. fouachas, queli- Parteniac. et Casse Dei apud Stephanot. bet fouacha valoris unius Mencaudi bladi torn. 2. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. solubilis ad consuetudinem brugensium. pag. 498 : Nullam rem penitus in prseMaincot dicitur in Adsequatione mensu- dictis burgis... retinentes praeter Mendam consuetudinariam quam solvent prsedicti rarum infra in voce Modius 2. MENCALDATA, Gall. Mencaudee, [Men- homines monachorum. 1 MENDACILOQUIUM, <J/euSoWa, i. sura 100. virgarum.] Charta anni 1209 : Quatuor modiatas et quinque Mencalda- Mendacium. Gloss. Lat. Gra3c. MS. Santas nemoris de Hangicourt reclamarunt. germ. MENDACILOQUUS, 0^80X670;. Vetus [Charta Eustachii de nova villa ann. 1255. apud Duchesnium Hist. Betun. versio Epistolse S.Pauli ad Timotheum, inter Probat. pag. 165 : Eidem capella- in Conciliis Sirmondi torn. 1. pag. 211 : niae conferens decem et septem Mencalda- Intendens Spiritibus seductoribus et doctas terras. Occurrit passim in veteribus trinis dasmoniorum et Mendaciloquorum. Chartis apud Joan. Carpentar. 4. parte Ita Lucifer Calaritanus pag. 328. I. Hist. Camerac. pag. 26. 29. 40. [Vide Edit. Mendaciloquentium prsefert. [Mencoignier pro Mensonger, mendax, usurLancea Sartatoria et Mencoldiata.] pat le Roman de la guerre de Troyes | MENCALDATA, pro Mencaldus. Oharta ann. circ. 1000. apud Miraeum torn. 2. pag. 935 : Ex quibus Petrus Porcarius Nos sera m6s tosjors retrait triginta Mencaldatas annuatim solvit, Que parjure somes et faus, Solardus etiam totidem. Et Mengoignier et desloiaus.] MENQALIS, [Monetse Hispanicse ge* Mencongier, qui est autant a dire nus.] Oharta Hispanica apud Yepez in Chronico Ordin. S. Benedict! torn. 6, comme menteur, in Lit. remiss, ann. pag. 353 : De singulis quibusque annis 1476. ex Reg. 204. Chartoph. reg. ch. 33. ducentos Mencales, quibus incipiatur dor- Menchonnable, eadem acceptione, apud mitorium, quod ego complere me spondeo, Guignevill.in Peregr. hum. gener. MS.: si vita comes fuerit. Voles vous or tenir a fable * MENCATUS, ut Mencaldus, Mensura L'Evangile et Menchonnable t frumentaria. Gharta ann. 1200. ex Ta- A veteri Gallico Menchoigne, pro Menbul. eccl. Camerac. : Unum Mencatum songe, Mendacium. Le Roman de Robert avense, duos capones et sex denarios da- le Diable MS. : bit. Vide mox Mencoudus. MENGEPS, Mente captus, insanus, UguEt moult bien scet que c'est Menchoigne. tioni. *pev6XY]TCTo?. [Vita S. Gerardi Abb. Gravi mulcta puniebatur, qui alterum Broniens. ssec. 5. Bened. pag. 202 : Unde Mendacem dicebat. Charta ann. 1240. ex quasi Menceps dentibus stridere, manus Chartul. Campan. 365. col. : Si contorquere, crura brachiaque hue illuc quis aliquem dixeritfol.Mendacem, 2licet disjectare. Menceps, hors du sens, in inde clamor factus non fuerit ; si ad noGloss. Lat. Gall. Sangerm.J * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. titiam majoris pervenerit, si convictus 7657 : Dessennat, Prov. Menceps, cadu- fuerit testimonio duorum burgensium, duodecim denarios reddet dominis et macus, delirus. * MENCIANUS, pro Meltianus, Pagus jori duos denarios. [Mendax : Pasto* MENDATIOSUS. Meldensis, vulgo Le Multien, alias Menden. Lit. remiss, ann. 1358. in Reg. 86. res, latrones, satellites viarum, MendaChartoph. reg. ch. 298: Jehan Hullot de- tiosos et proditores. (B.N.Ms.lat. 10272, 149.)] mouranl a Estaneguy en Mencien ou p. 1 MENDATOR, in Gloss. Isidori, pro bailliage de Valoijs, etc. Mendax vel mentitor, ex emendatione \ MENCLA, ^wXrj, Mentula. Supplem. Grsevii. Antiq. if. MENDIBULA. [ Mendibula, joe ou * MENCODATUS, Mensura agraria cen- masquoire tum virgarum. Charta ann. 1230 ex Bibl. Insul.auquerole.s.)](Glos. Lat. Gal. E 36, xv Chartul. 21. Corb. : De quolibet autem T MENDICABTJLA, potisdimidio Mencodato terrse, castigato apud simum dicitur, qui, de monachisMonassuis Coluncanp, kabeo xij. denarios. Vide in teriis, per diversas relictis vagabantur. cellas Mencaldus. MENCOLAITA, Eadem notione. Charta Paulinus in Poem, ad Cytherium : Qualia vagari per mare et terras solent Andr. Noviom. episc. ann. 1308. in Reg. Avara Mendicabula, 45. Chartoph. reg. ch. 113 : Item tres Qui dejerando monachos se vel naufragos, Mencolaitas terrss vel circiter, quae fueNomen casumque venditant. runt Simonis le Laitier. * MENDICALITER. Lit. Phil. VI. ann. 1 MENCOLDIATA TERRJS, Idem quod Mencaldata. Codex MS. Montis S. Quin- 1340. in vol. 3. arestor. parlam. Paris. : tini: Insuper dedit ei Abbas unam Men- Exceptis ecclesiis, monasteriis, viduis, pucoldiatam terrss in pheodum, liberam a pillis et clericis Mendicaliter viventibus. terragio, set non a justitia. Vide Men- Id est, ex corrogatis eleemosynis. Mendis, pro Mendiant, in Vita J. C. MS. ubi caldus. * MENGOUDUS, Mensura frumentaria, de claudo ad portam Templi curato : idem quod Mencaldus. Charta ann. 1234. Car bien scurent qu'il fu gar is, in Chartul. prior. Lehun. ch. 16 : Cum Qui tous tans ot est6 Mendis. prior et conventus Lehunensis tenerentur 1 MENDICANTES, Gall. Les Mendians. nobis annuatim in duobus Mencoudis frumenti et dimidio;... et nos teneremur eis Compendium Jurium et Consuet. Univers. per Robert. Goulet fol. 13. ubi de in duobus Mencoudis frumenti, etc. 1. MENDA. Chronicon Aulae Regise ordine processionis : Doctores in Theocap. 23 : Curta et arta cum quadam logia ante quos parvus bidellus FacultaMenda circa cubitum dependents, in tu- tis, et aliqui bidelli Mendicantium. MENDOLE, Piscis genus. Vide infra nica, quae quasi auris circumvolat asinina, jam videntur plurium vestimenta. Sclave. *1 MENDOSITAS, Fallacia, mendacium. Ubi legendum puto Mencha, ex Gallico, Manche, id est, Manica, dependens a Oberti Cancellarii Annal. Genuens. lib. cubito. 2. apud Murator. torn. 6. col. 301 : Pisis

redeuntibus sub nimia Mendositate responderunt : nos dicimus civitatem Pisanam honestam et legalem esse prss nimium, nee unquam falsum aut inhonestum amavit. * MENDOSUS, Falsus, supposititius. Lit. Oaroli VI. ann. 1418. torn. 10. Ordinat. reg. Franc, pag. 486 : Plurima Mendosa et infausta sub nostro nomine scripserunt. Vide Mendositas. MENDUM, Damnum. Charta ann. 1180. apud Georg. Pilonum in Hist. Bellunensi pag. 90 : Et si contigerit quod aliquis ex supradictisfecerit aliquodfactum, unde Mendum exire debeat, vel propter jam dictam societatem aliquid ex suis bonis amiserit, prsefatum Commune pro eo Mendum facere debet, et amissa in integrum staurare. 1 MENDUM. Papias : Menda in culpa operis vel corporis. Mendum vero mendacium. Item : Mendum in libris proprie... Mendacium in cssteris rebus. j MENEE DE POULLET. Hist. Abbatiae S. Albini Cisterc. Ord. MS. auctore Guillelmo Gauthier : Denique turn monachis, turn ipsorum hominibus indulgetur ut libertatem recuperent, qua die assignata fuerit Rhedonis la Menee de poullet, quibus verbis signari mihi videntur generalia placila pro quodam territorio vicino utcumqtte dicti loci a S. Albino ; maxime cum apud Dupaz Juhellus et Gervasia concesserint Abbatias Veterisvillss minam frumenti capiendam in feodo Renaudi de Mota props Castrum novum Nose en Poullet, vel certe sequentibus saltern diebus. Vide Meneria et Meneia. \ MENEHIS. Charta ann. 1452. ex Arch ivis castri Nannet. : Guillelmus Cardinalis de Estoutevilla in Regno Franciae, Ducatu Britannise, etc. Apostolical Sedis Legatus... Crebra aures nostras querela pulsavit, quam etiam gravius ad nos detulit illustris. Princeps et dominus Petrus Britannise Dux, Prselalos ac locorum Ordinarios criminosis materiam tribuere delinquendi, dum scelerati homines et variis irretiti criminibus, ad qusedam prophana Episcoporum loca confugiunt, quorum aliqua Menehis vulgariter nuncupantur. Bulla Nicolai V. PP. ann. 1453. ex eodem Archiyq : Sane pro parte dilecti filii nobilis viri Petri Britanniae Duds nobis fuit querelanter expositum, quod quidam Prselati sui Ducatus temere ecclesiastica immunitate abutentes a sacris canonibus Ecclesiis et Ecclesiastids locis concessa, illam ad qusedam loca prophana, Menehis vulgariter appellata, etiam inculta et ab hominibus deserta, et extra mcenia civitatum et alia territoria Ecclesiis ipsorum vel illis forte subjecta nituntur extendere, criminosos et delinquentes ad ilia confugientes, prsetextu immunitatis prsedictse, tanquam si ad loca sacra confugerent, defendentes ; ex quo plurima patrise scandala, latrocinia et homicidia, aliaque dispendia obveniunt. [* Vide infra Munhyt.] MENEIA. Charta Edyy. I. Regis Angliaa apud Gul. Prynneum in Libertatib. Eccles. Anglic, torn. 3. pag. 672 : Ita quod hi dictam venationem illuc deferent, singulis annis faciant duas Meneias ante magnum altare S. Petri Westmonasterium, etc. [Vide Men&e de poullet.} MENERES, MENERIJE. Vetus Charta Aragonens. torn. 8. Spicil. Acheriani pag. 268 : Et insuper vobis dono omnes pasturales, aquas et aquales, boschos et Meneres, prsesentia et futura, etc. [Et infra : Et insuper vobis dono omnes pasturas, aquas et aquales, boschos et Menerias prassentes atque futuras, et piscatio-

340

MEN

MEN
regii alicui Menestrallo, palacium intrare volenti, in tanta solempnitate aditum deneqare. 1 MENESTRES, Artifices, qui in nundinis merces suas exponunt. Codex MS. redituum Episcopal. Autissiod. ann. circ. 1290 : Mercerii qui sedent ad terram unum obolum. Omnes alii Menestres sedentes ad stallum, si sint de ista villa vel de extra, quilibet debet unum denarium. 1 MENESTREYS. Vide Ministelli. MENESTRIONES, Artifices, nostris alias Menestres et Menestriers. Stat. ann. 1300. inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 10. r. : Nus ouvriers, ne nus Menestrieus ouvrans en leur mestier de serreures, etc. Charta ann. 1342. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 403 : Lequel maistre des ceuvres du roy nous rapporta que lesdites reparacions cousteroient bien irois cenz liyres Parisis et que il nepovoit trouver ouvriers, qui pour mains le vousissent faire, combien que il en eust enquis et sceu diligemment dpluseurs Menestres. Reg. Capitul. eccl. Belvac. ad 25. Sept. ann. 1536 : Operantibus in januis ecclesias Menestrionibus dentur pro vino xxx. solidi. Vide Menestralii. MENETUM. Leges Forestarum Scotic. cap. 2. 3 : Et si solus fuerit Forestarius, debet crucem facere in terra, vel arbore, ubi animalia inveniuntur, et ter cornuare Menetum. Ubi Skeneus annotat, Menetum esse speciem et formam cornu lignei, quod si inflatur, magnum et raucum edit sonum : illud forte quod Gracile appellabant, quod acutum, tenuem, et minutum (unde vocis etymon) sonum redderet. Chronicon Bertrandi du Guesclin MS. :

MEN

nes. Idem videtur quod Menars. Vide in hac voce.l 1 MENERICLE. Vide Merenigse. * MENERIUM, Fodina, Gall. Miniere. Charta ann. 1327. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 304 : Exposuerunt nobis... eorum prsedecessores In accapitum accepisse a gentibus lunc regiis Meneria ferri, ex quo fit calibs sen asserium. Vide Minera. * 1. MENESCALLUS, ut Marescalcus, Copiis militaribus praefectus. Steph. de Infestura MS. de Bello inter Sixt. IV. PP. etreg. Ferdin. ann. 1482: Posuerunt custodies pot'tis et pontibus, et fecerunt unum Menescallum pro guardia in qualibel regione. 1 2.'MENESCALLUS, Qui equorum pedes ferro munit, Gail. Marechal. Vetus Geremoniale MS. B. M. Deauratae Tolos.: Bajuli Menescallorum faciunt dicere unam Missam in altari B. Eligii. * MENESTERELLUS, Mimus, qui instrumentis musicis canebat, nostris Menestrel. Charta Phil. VI. ann. 1336. in Reg. 68. Chartoph. reg. ch. 22 : Cum Franchequinus de Lucais Menesterellus nosier exposuisset nobis, etc. Lit. remiss. ann. 1377. in Reg. 111. ch. 67 : IceuxMenestriez alerent pour corner et faire mestiftr en la chambre des compaignons de la ville de S. Goubain. Alias ann. 1383. in Reg. 123. ch. 6: Simon Danguy Menestrel de haulz inslrumens, etc. Menestrels de trompes, in aliis ann. 1388. ex Reg. 137. ch. 6: Quinquin Menestrel de bouche, nez du pays d'Alemangne, in aliis ann. 1393. ex Reg. 144. ch. 441. Hinc Menestrer, Instruments musicis canere. Lit. remiss, ann. 1469. in Reg. 195. ch. 338: Ausquelles nopces Philippot et Jehan le Seelier devoient Menestrer, comme ilz firent. Et Menestraudie aut Menestraudise, Menesterellorum ars. Lit. remiss, ann. 1373. in Reg. 105. ch. 68 : Comme _ Hennequinet Willequin menestrez se feussent mis a servir li connestable d'Angleterre de leur mestier de Menestraudie, etc. Stat. ann. 1407. in Reg. 161. ch. 270 : Nous avons receu I'umble supplication du roy des meneslriers,... contenant comme des Van 1396. pour leur science de Menestraudise faire et entretenir, etc. Male editum Menestrandise torn. 9. Ordinat. pag. 198. et 199. Menestrauderie, in iisd. Stat. ex Reg. 182. ch. 93. Vide Ministelli. 1MENESTRA, vox Italica, Pulmentum. Johan. Demussis Chron. Placent. ad ann. 1388. apud Murator. torn. 16. 09!. 582 : Post Menestram risi cum lacte amigdatarum et zucharo et speciebus, etc. * Italis, Minestra, Jusculum, Hispan. Menestra, Herbarum condimentum vel opsonium. 1 MENESTRALIA. Vide in Ministeriales. 1 MENESTRALII, Artifices, Gall. Gens de metier. Instrum. ann. 1350. torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 480: Item, quod Consules habeant potestatem aftorandi textores, sutores, sartores et alias Menestralios, et providendi, taxandi, statuendi et ordinandi, quod blada, vina,... non immoderate vendantur. Consuet. Auscior. MSS. art. 87 : Consules debent eligere octo probos homines de civitate prsedicta... videlicet duos de minoribus et duos de Menestralibus et quatuor de laborantibus. MENESTRALIUS. Vide Ministelli. * MENESTRALLUS, ut supra Menesterellus. Joan, de Trokelowe Anna!. Eduar. II. reg. Angl. pag. 39 : At illi, in tanta perplexitate constituli, de necessitate virtutem faciebant, dicendo non esse moris

in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 2 : Si les estrayures des puis... ont mestier de reparation,... ou seil failloit Menevelles, etc. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 135. ch. 287 : Icellui Enguerran prist la Menevelle ou manche du treulle d'un puis, etc. MENEVERUM. Jo. Fortescutus de Laudibus Legum Angli33 : Capitium ejus non alio quam Menevero penulatur. Ubi expressit nostrum Menuvair. Vide in Varius. MENGERIUM, Pastus, ex Gallico Manger, [seu jus pastus in praestationes pecuniarias cornmutatum.] Charta Philippi Regis Franc, ann. 1283. qua idem Rex pro quadam commutatione inter Theobaldum Episcop. Dolensem et Simonem de Claromonte Dom. de Hesse, dimittit 8. libras pro uno Mengerio, etc. [Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 215 : Non volui eos sub tempore meo saisinam doni sui amittere, sed assi^ gnavi illos reddendos monachis singulis annis de Mengeriis de Servonio. Charta ann. 1383. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 758 : Item ung Mengier sur le dit Evesque chacun an pour le Prevot et Sergent dudit Vidame, et un Mengier chacun an en I'eg Use de Toussains es jours et en lamaniere accoufumez.][*Vide supra Mangerium.] * MENJALLIA, Expensae pro victu. Stat. ann. 1409. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 454. art. 85 : Animalia pro majori summa centum solidorum quantacumque sit, capta et distracta, per debitorem redimi nan poterunt ultra mensem, ne in, Menjalliis consumantur. Vide Menjayllia. f MENIANUM, Projectio. projectus, IgtocrTY)?. Gloss. Lat. Graec. MS. Sangerman. Georgius FlorusdeExpedit. Caroli VIII. Leurs trompetes ont fait sonner et graloier. in Neapolit. Reg. apud Gotofredum ad MiwpiSecv Grasci, Minurire Latini dicunt eumdem Reg. pag. 236 : Nam quod Helgracilem sonum edere ; [qui spnus pa- vetium ad Meniana qusedam, ut spectalumbis est peculiaris, unde etiam vocis ret , conscendentem, etc. Ubi meniana etymon haud absurde accersiri posset.] aedittcia interpretatur vir doctissimus. Apud Spartianum in Geta, palumbes Mi- Vox nota Latio. Vide Festum et Nonurnre dicuntur. Porro menutum cor- nium. nuare, sic expressit le Roman de Ronce* MENIARIUM, Solier, quia solet fieri vaux MS. : super menia, in veteri Glossar. ex Cod. reg. 521. Vide Menium. A sept cens grisles font sonner la Menee. | MENJAYLLIA. Expensae pro incarceAlibi : rati hominis victu et potu, a Gall. Mangeaille. Charta ann. 1334. torn. 2. Hist. De 1'Oliphant la lumiere doree Dalphin. pag. 244 : Et captos hinc inde Mist a sa bouche, si corne la Menee. libere sine Menjaylliis aliquibus relaxanLe Roman de Garin : dos et restituendos in locis ubi expedient. Occurrit praeterea saepe in Cpmputis Sonnent cil greille, et cil Oliphant cler, Castellanorum ejusdem provinciae. Vide Gil Menuel pennent a rechigner. Minjayllia et Carcerarium. [Le Roman d'Alexandre MS. : ^ MENIGA, ITA, [Meningite. DIEP.] * MENIDULA, Passer, Gall. Moineau. Ces Menujaus sonner, et ces tabors tentir. Hist, monast. a Kenlos in Scot, apud Le Roman d'Athis MS. : Marten, torn. 6. Ampl. Collect, col. 321 : Sub initium istius abbatis (Simonis) arsit Sonnent buisines et labours, monasterium a Kenlos anno Domini 1258 Grans cor d'airain et Moenel. ... quse. (fama) docet id contigisse per MeLe Roman de la guerre de Troyes MS.: nidulam, dum suum constitueret nidum et in eum conjecisset ardentem festucam. Lor fet souner dos Moinel. 1 MENIFERRUM, Collare, millus, Gall. Ibidem : Collier. Joh. Demussis Chronic. Placent. Sonnent tant cors, tant Moeneus, apud Murator. torn. 16. col. 579 : Et Et tant ollifans cliers et hens, super aliquibus ponuntur frisia magna et Tot le murail en retantissent.] larga auri circumcirca collare guise in modum Meniferri, quod ponitur canibus Vide Gracilis. circa collum eorum. * MENEVELLUS, Manipulus. Consuet. VMENINUS, Ephebus honorarius^ Hiseccl. paroch. de Thoisiaco ^Eduens. dicec. ann. 1383. ex Cod. reg. 5529. B. : panis Menino. Acta B. Aloysii Gonzagae torn. 4. Junii pag. 939 : Aloysius el RuSing uli parrochiani capita hospitii debent curato annis singulis unum Menevellum dolfus adlecti in Meninos, hoc est, Ephecanapis femellee. Menevelle yero, pro Ma- bos honorarios, Jacobo Principi... minisnivelle, Manubrium versorium. Pactum trarunt. Hinc Gallicum, Menin, Mignon. | MENIUM, vel Meniarium, idem est inter abb. et homines S. Rich. ann. 1324.

MEN

MEN

MEN

341

tjuod /oe$tibulum,amanibus sumptum, etc. gni Aragon. lib. 9. tit. Actus Curiar. cum decessore vestro ad Mensam Ecclesiae | 10 : Quod tales teaeantur satisfacere annosplurimos nunc usque comedisse, per Vocabul. utriusque juris. 1 MENLA, Panis, seu placentae genus. parti lasses totum illud quod ratione dictse inter nobiles consedisse, etc. Gregor. TuStatuta Card. Trivultii Abb. S. Viet. collusionis perdiderint, vel Menoscabave- ron. de Vitis Patrum cap. 9 Ut nee ad convivium Mensae Canonicae cum reliquis Massil. ann. 1531 : Item diebus Natalis rint, etc. [Vide Minus valere.] 1 MENOTYRANNUS, Attidis epitheton, accederet CZencis. Idem lib. 10, Hist. cap. Domini...dare tenelur (Pitantiarius) tres coleridas sive Menlas pro quacumque pi- quasi tyrannus seu rex mensium : Attis 31. de Baudino Episc. Turon. : Hie insquippe idem qui sol, apud veterws. Ins- tituit Mensam Canonicorum, id est, ut in tantia. Occurrit iterum infra. *' MENNA, vox Arabica, Beneficus, pro- cript. antiq. : Et Attidi sancto Menoty- commune vescerentur. Hinc MENSA, dictum quicquid ex bonis alipitius ; nomen Dei, qui sua sponte lar- ranno. Vide Vandal. Dissert. 1. pag. 29. 146. Reynes. Epist. 19. cujus est, bona ipsa, patrimonium, doitur et benefacit, ex Lexico heptaglot. et MENSA, Tumba, lapis pag. 616. qui sepulcro minicum, denique quidquid ad mensam astelli, apud Marten, in Ind. Onomast. ad calcem torn. 9. Ampl. Collect. : Ado- insternitur, Table de pierre. Miracula instruendam, id est, ad vescendum, seu rabant Jahot, et Jahoc, et Nuzara , et S. Columbani cap. 9 : Jussit supradicto ad vitae commoda necessarium est, aut Allat, et Alozei, et Menna, in Tract, de magistro, ut ad sacratissimum corpus cum conducit; nostris vulgo Mense. Fleta magna reverentia accederet, Mensamque lib. 5. cap. 5. 18 : Dominicum est proCone, novi et vet. Test. ibid. col. 180. * MENNE, pro Mense, ssepius in Ind. sublevaret. Marmor r'epertum ann. 1223. prie terra ad Mensam aasignata. CypriaOnomast. Meichelbecki ad Hist. Frisin- in Area SS. Martyrum Faustini et Jovi- nus in Vita S. Caesarii Arelat. : Donee gensera. tee, Brixi33 in Italia, apud Ascanium omnes ab ipso essent redempti eo argento, ^ MENNONUS, Hircus castratus, ab Martinengum in horum SS. Vitis:Faus- quod venerabilis Eonius antecessor ejus Ital. Menno, castratus. Charta ann. 1390. tino et Jovitss Martyribus Victor Maurus Ecclesiae Mensae reliquerat. Charta ann. ex Archivis S. Victor. Massil. : Quilibet ex voto posuit Mensam civibus suis. In 850. apud Meurissium in Histor. Episc. Mennonus solvat quatuor pataros. Inscriptionibussepulcralibus non semel Metens. pag. 137 : Ut nullus praedictam * MENO, Idem quod Mennonus, Hircus occurrunt haac verba, Mensam contra villam tollat, alienet, abstrafiat... ab alcastratus , Pro vine. Menou. Inquisit. votum posuit, 850. 6. 1049. 9. Observat tare B. Arnulphi, et Mensa Fratrum Moann. 1268. ex schedis Pr. de Mazaugues: porro Scaliger ad Festum mensas in nachorum. Alia Steph. Episc. Metensis Comederant furtive quendam Menonem sepulcris positas, quod ad ea res divi- apud eumdem pag. 415 : Nemo autem nos de capris Guillelmi Grossi. Mennonus non naa flerent sacro parentali. de mensa nostra quicquam recidere, aut serael ibid. MENSA. CYPBIANI, Carthagine, dicitur ab Ecclesia Metensi aliquid alienare con1 MENOARE, pro Minuere. Charta Clo- locus ubi martyrium consummavit et cessione tali arbitretur. Adam Bremensis dovaei II. Reg. Franc, ann. 653. apud Fe- postmodum in memoriam mensa erecta cap. 103 : Claustrum renovavit, et Canolibian. Hist. S. Dionysii pag. vi :Argen- est, non, inquit S. Augustin. Serm. 113. nicis Mensam ipse primus instituit. Prius tum aurumve, vel qualemcumque speciem de Diversis, cap. 2. quia ibi est unquam enirn cumpraebenda fere tennis videretur, de quod ibidem conlatum fuit, aut erit, Cyprianus epulatus, sed quia ibi est im- adjectis ex sua parte quibusdam decirnis, auferre aut Menoare, vel ad civetate de- molatus. Exstant aliquot Sermones ejus- ita ordinavit, ut albus detur Fratribus ferre non debeat. [* Menomare et Meno- dem S. Augustini ad bane mensam panis ultra solitam annonam cotidie. In habiti. Vide Enarrat. in Psalm. 38. et Epistola Joannis II. Archiep. Lugd. ad vare, eodem sensu, dicunt Itali.] * MENOGLUS, Manipulus minor, fas- 80. et Serm. 137. de Tempore, prseterea Glascuensem Episc.: In civitate Beneventana, quae proprie ad Mensam Aposciculus, ab Italico Meno, minor. Stat. S. Fulgentium homil. 56. Avellse ann. 1496. cap. 46. ex Cod. reg. MENSA, Altare sacrum, in quo scilicet tolicam pertinet, rectorem Dominus Papa, 4624 : Solvat pro qualibet javella seu mi- sacrum convivium peragitur, id est, in ordinal. Tabularium Ecclesiae Augusnori quantitate Menogli de bampno dena- quo sacra Eucharistia conficitur et per- tod. ann. 922: Villam Ecclesiae S. Nazarios duodecim, et pro quolibet Menoglo cipitur, unde et divina Eucharistia rii destinamus, obsecrantes ut nullus rnensa nuncupatur ab Apost. 1. ad Co- Episcopus aut Comes a mensa eorumdem solidos duos. Vide supra Menevellus. 1 MENOLATTJS, ab Italico, ut yidetur, rinth. 20. Non potestis, inquit, Mensse Canonicorum subtrahere prsesumat. [ObiMenoia, piscis species. Sicardi Episc. Domini participes esse, et mensae dsemo- tuarium MS. Eccl. Morinens. fol, 9: Cremon. Chronic, apud Murator. torn. niorum. Ubi mensa Domini est ipsa Eu- Leprosaries Morin. 8. sol. Mensae S. Spi7. col. 609 : Restanus vero dominus illo- charistia, cui nomen istud inditum a ritus 7. sol. pro familia sigilliferi 5. sol.} rum cum magno exercitu in strictura loco, in quo a Christo instituta fuit : Eodem sensu Mensa Episcopatus, in montium transitum prohibebat , dicens quam itidem exemplo Pauli sic ssepe Gestis Innocentii III. PP. pag. 103. quod non transirent, nisi centum summa- Patres nominant, turn Graeci maxime, Mensa Episcopalis [in Bulla Bonifacii ries auro et argento oneratos darent. Im- apud qups frequens est usurpatio hujus VIII. PP. ann. 1295. et] apud Anselmum perator autem respondit, se libenter dare, appellationis cum diversis quae adjun- Leod. cap. 71. Mensa Episcopi, apud sed non nisi Menolatum unum. Nisi ma- gunt epithetis : luoupavco? Tpaus^a , in Baldricum in Chron. Gamer, lib. 3. cap. Jacobi Liturgia, a Johanne Chrysos- 49. [Mensa Monachorum, in Invent. Relis de minuta moneta id accipere. ^MENOMENA, ut Menolatus, quern tomo in allatum Pauli locum, lepa, [xuff- liq. S. Bertini saec. 3. Bened. part. 1. Rosweydus eumdem esse piscem existi- TIX^ ^pixcoSYi? passim vocitatur. Neque pag. 160. et in Vita S. Hildulphi Episc. mat, qui Plinio Mcena dicitur. Vita S. mirum terribilem appellari, ut quae no- Trevir. ibid. part. 2. pag. 479. 480. eadem Johannis Eleemosyn. torn. 2. Januarii bis repraesentet ira ipptx-ra [j.u(jTifipia, ut quae Conventualis dicitur in Hist. Mepag. 505 : Mille restes siccatorum piscium, Graeci loquuntur Patres. Neque aliud, dian i Monast. pag. 410.] Mensa Patriarqui Menomenae dicuntur, mtlle vascula opinor, est, jurare xata 1% TOO SwTrjpo? chalis, in Ep. Clementis VI. PP. ann. vini. Vide Maenidium. Tpaul^Yic, apud Palladium in Vita Chry- 1342. apud Waddingum. Mensa regalis, 1 MENORULUS, a Minor diminutivum sost. pag. 51. quam jurare per sacram apud Silvestrum Giraldum in Topogr. esse videtur. Praeceptum Caroli C. ann. Eucharist. Nicol. I. PP. Epist. 2 : Altare Hibern. dist. 3. cap. 5: Totam Medium 851. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 38: sanctum, in quo Deo omnipotent sacrifi- Mensse regali appropriavit. Monasticum Unde et eis tractum sagense concessit in ciorum vota persolvimus, lapis est natu- Anglicanum torn. 2. pag. 846 : Abstulit Ligere de Menorula villa Reste. Nostri raliter communis,... quia vero sacratum ei etiam Rex Ecclesiam de SimondMenor dixere olim pro Petit, moindre. est Dei adjutorio, et benedictionem sus- burne, quam appropriavit Mensae suae. Petit Jean Monjot de Paris apud Borel- cepit, Mensa sancta efftcitur. Paulin. Hinc in Consuetudinibus municipalibus lum : dominus feudalis dicitur praedia vasalli Nat. 9 : sui unire suae mensae, Unir d so table, Seignor or escoutez, li grand et li Meuor. Namque et Apostolic! cineres sub caslile Mensa in Turonensi art. 279. etc. Vide SteDeposit!, etc. * MENORUM vel MENOTUM, Manica han. Tornacensem Episc. 77. 227. 229. ferrea, Gall. Menotte, Stat. crimin. Sao- In Capitul. Caroli M. ann. 769. cap. 14. esta Abbatum Lobiens. pag. 559. torn. nae cap. 21. pag. 34 : Item quod aliquis vetantur Sacerdotes Missas celebrare, 6. Spicilegii Acheriani, Bovonem Sifaber seu ferrarius, seu qiiaevis alia per- nisi in Mensis lapideis ab Episc. conse- thiensem Abbatem de Invent. S. Bertini sona cujuscumque conditionis existat, cratis. Vide Descriptionem nostram cap. 6. Privilegia Ecclesiae Hammaburnon audeat vel prsesumat deferre seu de- -ZEdis Sophianae n. 53. [* Glossar. med. gensis pag. 178. 190. Perardum in Burferri vel auferri facere compedes seu fer- Graecit. voce Tpaue^a tepa, col. 1597.] gundicis pag. 47. 52. Buzelinum in Gallo reas, aut Menorum ab aliquo sclavo vel MENSA CANONIGA, ad quam una con- Flandr. pag. 331. Probat. Hist. Guinensclava alicujus civis vel districtualis Sao- vivabantur Ecclesiarum Olerici. Grego- sis pag. 43. Bosquetum ad Innoc. III. nse , absque licentia domini vel do- rius M. lib. 3. Epist. 37 : De Fortunatp pag. 141. etc. Ita Tabula usurpatur in minse. autem fraternitatem vestram esse sollici- Tabulario Abbat. Conchensis in RutheMENOSCABARE, detrimentum pati, vox tam volumus, ne vobis a mails hominibus n i s C h . 5 6 : El si, quod absit, advenerit Hispanica Menoscabar. Observantiae Re- in aliquo subripiatur. Nam audio eum aliquis Abbas aut Monachus, qui hunc

&

342

MEN

MEN

MEN

honorem vellet auferre de> Tabula, sanctae Fidis, etc. * De Mensa seu patrimonio proprio domini mei regis, in Lit. ann. 1868. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 287. art. 9. Hinc * MENSA DEI, vulgo Bureau des pauvres, hotel-Dieu. Charta ann. 1240. ex Tabul. Compend.: Recognovit se vendidisse venditione legitima Menses Dei de Compendia decem solidos Parisienses annul census, etc. ** MENSA. S. SPIRITUS, eodem sensu, apud Haltaus. in Glossar. Germ, voce Heil. Geist, col. 622. DE MENSA ALIGUJUS ESSE, id est, de familia, unde Commensales, domestici. Tabular. Fiscanense ann. 1103. f. 58 : El homines qui sunt de Mensa ejus, capient lepores in warenna Abbatis. Libertates Villse de S. Palad. in Biturigib. ann. 1279: Preepositus noster adversus aliquem supradictorum hominum per hominem de Mensa et de cibo suo nihil poterit probare nee disrationare. Adde Thomasser. in Consuet. Bituric. pag. 64.68. " Mensal, eodem intellectu, in Oharta ann. 1571: Le vicaire de S. Jacques comme eslant Mansal dudit seigneur abbe, etc. MENSAM TENERE, Convivio excipere, nostris, Tenir table. Anastas. in Stephano IV. PP.: Tribuensque denuo, ut mos est, pacem, ascendit sursum, et Mensam, ut assolent Pontifices, tenuit, sedentes cum eo aliquanli ex primatibus Ecclesise. et optimatibus Ecclesise. Guill. Bibl. in Stephano VII.: Per omnia sacri Palatii perrexit vestiaria, quse in tantum devastata repent, ut de sacratis vasis, quibus Mensas tenere festis diebus Pontifices consueverunt, paucissima invenirentur. A MENSA SEPARARI , Excommunicationis, seu Epitimii, species apud Cleri"cos et Monachos, qua qui damnabatur, omeuXoY&'a? dicebatur, quod Abbatis benedictione in mensa privaretur. Regula S. Benedicti cap. 31: Si quis Prater in levioribus culpis invenitur, a Mensss participatione privetur. EDO Eemensis Archiepiscopus de Ministris : Omnes negligentias omnium publice deprehensas in Capitulo omnium Fratrum judicio puniens his tribus modis, id est, aut carcere, aut separatione Mensas, sive in omnium verberum diversitate. Adde Regulam S. Caesarii cap. 11. et Concilium Arelatense ann. 1260. cap. 11. praeterea Constitut. Ord. Praed. dist. 1. cap. 18. | 2. Cum excommunicatis porro non licebat cibum sumere: unde qui a Christianorum conviviis arcebantur, excommunicati censebantur. Vincentius Lirinensis Commonit. 1: Quid est devitare? cum hujusmodi nee cibum sumere. Versus antiqui:
Si pro delictis anathema quis efficiatur, Os, orare, vale, commuriio, Mensa negatur.

Si tamen paterfamilias damns excommunicationis sententia fuerit innodatus, a parttcipatione ipsius familia excusatur, ut est apud Innocentium III. in Gestis ejusdem PP. pag. 80. Vide Excommunicatio. Scribunt Saxo-Grammaticus lib. 10. et Sueno in Legib. Castrensib. cap. 5. statuisse Kanutum Magnum Daniae Regem, ut Curialesin capessendo mensae discubitu, ordine quo quisque Militaris muneris advocationem sortitus fuerat, uteretur, locoque antecelleret, qui prior

obsequio foret. Unde si quis delictum Eligii: Vestimenta etiam et lectuaria, ac commisisset, non alia ei imponebatur linteamina, Mensalia, necnon, etc. Anselpcena, quam ut a consueto loco ad in- mus Canonicus Leod. in Wazone Episferiorem transferretur, atque adeo tot copo Leod.: Alii mensas et Mensalia gradibus discubitu indignior fieret, quot conculcantes, de ipsis mensis in medium vicibus sodalem offendisset. Quod si refectorium saltum dederunt. Ratherius quarto se quis eodem reatus genere Veronensis in Qualitatis conjectura pag. maculasset, discreto a Milite loco, 200 : Scamnalia non qussrit, Mensalibus mensse alienus flebat, commilitonum indiget, lectisterniis mediocribus, csetenemini catino aut calice communica- raque supellectile delectatur. [Charta bat: neque enim ter veniam experto Henrici II. Imper. ann. 1023. apud Tolulterius ignoscendum putabat : quia nerum Histor. Palat. inter Instr. pag. sua jam noxa poenam meruit, qui se ea 23: Has duas curtes ad sagimen, et ad toties affecit. Ita Grammaticus. Sueno femoralia, mantelas etiam, et Mensalia vero paulo aliter: Si quern obstinata fratrum.... specialiter constituimus. Guiprsesumptio ternis excessibus inobsequen- donis Discipl. Farfens. cap. 48: Refectem notaverit, et resipiscere detrectarit, torn quippe Mensales et zallas atque linextremum omnium locandum statuerunt, teamina, quibus seniores manus tergunt, imo decreverunt, ut quilibet convictorum etc.] Galfridus de Vino salvo in Poetria ossa in eum pro arbitrio suo jactaret, nee MS.: quisquam propterea temeritatis aut petuYen it in opprobrium mensae Mensale lutosum, lantiss argueretur. Insuper ut illi in potu Panis furfureus, cibus asper, potus amarus. et.cibo nemine communicante, solus suo [Hand scio an eadem notione Sarnovius catino contentus esset etpoculo. | MENSA MARMOREA, Una e Parla-apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. menti jurisdictionibus antiquior, cui 321. canit: prsesunt Comites stabuli, Marcescalli Addens Mensale longum, multum gratiale, Franci83, Amirallus et Protoforestarius. Reficiens castrum perpulchre, fulget ut astrum.] Arestum Parlamenti ann. 1499. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 464 : Occurrit praeterea in Speculo Saxon, Dicta autem causa inde ad prssdictam lib. 1. art. 22. | 4. art. 24. 2. lib. 3. art. Mensam marmoream remissa extiterat. 38. [** Germ. Dischlaken.] apud UdalriMENSA ROTUNDA. Vide Tabula ro- cum in Consuet. Clun. lib. 3. cap. 21. tunda. Vincent. Belvac. lib. 26. cap. 62. in StaSSS" Si quis vero quo ordine, quibusve tutis jEgidii Episc. Sarisberiens. ann. cibis, non conquisitissimis certe, mensa 1256. in Vita S. Willelmi Abb. Roschild. Delphinorum exstruebatur, cognoscere n. 21. in Archithrenio lib. 2. cap. 15. velit, adeat Ordinationem super numero [apud ^Egidium Gelenium in Colonia et ordine mensarum ab Humberto III. pag. 69.] etc. editam, torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 311. MENSALE DIVIDERS. Joannes aLeydis et seqq. Addat et quse hac de re disse- lib. 31. cap. 50 : Anno Dom. 1395. in festo ruit docte et erudite auctor ejusdem Epiphanies Domini, cum illustrissimus Hist. torn. 1. pag. 365. Dux Willelmus Comes de Ostervant sede* MENSA AUREA, Ad usum reginarum ret ad mensatn Francorum Regis cum Siciliaa, apud Bened. abb. Petroburg. in multis aliis Principibus, ecce, supervenit Henr. II. reg. Angl. torn. 2. pag. 612. ad quidam Heraldus, scindens et dividens ann. 1190 : Rex Angliss exigebat a Tan- Mensale ante jam dictum Comitem Wilcredo rege Sicilies.... cathedram auream lelmum, asserens non decere Principem ad opus ejusdem Johannes (sororis suae) sedere aliquem ad mensam Regis, qui de consuetudine reginarum terrss illius ; clypeo seu armis privatus esset. Et cum et ad apus sui ipsius Mensam auream de idem Guillelmus respondisset se habere longitudine duodecim pedum et de latitu- clypeum et arma, rursus Heraldorum dine pedis et dimidii,... et duos tripodes Senior ait, Nequaquam, domine mi, quia aureos sub mensa aurea, etc. Willelmus quondam Comes Hollandias MENSA, Stallum. Concil. Monspeliense tuus quondam proavunculus nedum inann. 1258. cap. 3: Clerici mercimonia terfectus est a Frisionibus, sed et hodierna publice exercentes, operatorium scilicet, die adhuc invindicatus jacet in terra inisive Mensam, hypothecam vel similia pro micorum suorum. Ab illo die idem Willelvendendis mercibus tenentes, etc. Vide mus Comes cogitare cospit, qualiter conTabula. fusionem illam a se removere posset. * MENSA FORENSIS, Ubi in foro mer- Willelmus Heda : Anno eodem Willelmo ces venum exponuntur. Bulla Innoc. II. Comiti Hollandias assedenti mensas Regis PP. ann. 1143. inter Probat. torn. 1. Francise, fecialis quem Heraldum vacant, Annal. Praemonst. col. 274: Domum lacerayit Mantile sibi antepositum, objiquam dedit Lamkertus de Mosa, et duas ciens indignum fore, quod aliquis interesMensas forenses, et hortum monti ecclesiss set mensas regiss carens insigniis armovestrss adjacentem. rum, innuens insignia ipsius 'Willelmi 1 MENSA, in re bellica, ut observat apud Frisios Orientales amissa. TractaCarolus de Aquino in Lex. milit. sumi tus MS. de offlcio Heraldorum : Se ausolet pro ea machinae jaculatoriae parte, cun Chevalier ou Gentilhomme avoit fait quee brachia, sive alas machinae et to- trahison en aucune partie, et estoit assis tum pegma superimpositum sustinet; a table avec autres Chevaliers, ou Gentilsquam sic describit Turnebus Adversar. hommes, ledit Roy d'armes ou Heraut lui lib. 2. cap. 5 : Mensa interior est, et me- doit aller couper sa touaille devant lui, et dia inter duas hinc inde scutulas, cons- lui virer le pain au contraire, s'il en est tatque regulis diapegmatis, et tabula inter requis par aucuns Chevaliers ou Gentilsregulas et diapegmata collocata. hommes, lequel doit estre prest de le MENSALE, MENSALIS, Mappa, linteum combattre sur cette querelle : car ce n'est stragulum., quo mensa insternitur. pas belle chose, que un traistre soit honGlossae antiquae MSS. et ex iis Papias: noure comme un autre Chevalier, ou GenMantilla, mappss villosss, Mensales. Idem: tilhomme. Denique Alanus Charterius Mensale, dicitur quod in mensa est. in Quadrilogo invectivo pag. 451: CetGlossae MSS.: Mappss, Epularum Mensa- titi Bertrand laissa de son temps une lia. Brito in Vocabular.: Mappa, quod telle remonstrance en memoire de disciMensale dicitur. S. Audoenus in Vita S. pline, et de Chevalerie, dont nous parlons,

MEN
gue quiconque homme noble se fourfaisoit reprochablement en son estat, on lui venoit au manger trancher la nape devant soi. Vide Toacula et Mappa. MENSALE , alias Supertunica, quod mensalis speciem referret. Provinciale Ecclesiae Cantuar. lib. 3. tit. 1. pag. 127: Nolumus prohibere, quin Clerici apertis et patentibus supertunicis , alias Mensalibus nuncupatis, cum manicis competentibus locis et temporibus opportunis uti valeant. Ubi Lindwodus Mensalia sic dicta ait, quia in eis solebant utentes sedere ad mensam : et erant hujusmodi supertunicas antiques vestes prasparatas ad parcendum vestibus magis pretiosis, maxime lempore prandii vel coenae, quibus solent comedentium et bibentium vestes cibo vel potu ab ore cadente delurpari. MENSALES TERMINI. Vetus Agrimensor, pag. 255 : Termini sunt majores qui juxta flumina positi sunt, Mensales vocantur. Quod mensarum forraam referrent. * MENSARE, Ssepius mingere. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641. * MENSARIUS, Officium in collegiata ecclesia dioecesis Nivernensis, is , ni fallor, qui mensam seu bona illius ecclesise administrabat, vel qui mensam escariam curabat. Polypt. paroch. ejusd. dicec.: In archipresbiteratu de Luperciaco burgo cura de Puteolis, pr&sentatio capituli de Franaio ad nominationem Mensarii, collatio episcopi. Quod officium * 1. MENSATA appellari videtur in Gonstit. capitul. eccl. Barchin. ann. 1423. rubr. 8. ex Cod. reg. 4332 : Caveatur antea sufftcienter, quod servitium Mensatae debitum, ad quod fructus et jura anni ipsius immediate prsecedentis obligantur indubie, fiat debite et complete. Rursum rubr. 15: Declaraverunt tamen sub eadem constitutione nullatenus comprehendi debere canonicatus et prsebendas ac prasposituras seu Mensatas, nee non officia diaconatus et subdiaconatus ac dormitorarii dictas sedis, et beneficia alia simplicia. 2. MENSATA, Unius mensis servitium, quo Milites in Aragonia Regi obnoxii erant, quos inde Ricos hombres de la Mesada appellabant, ut observat Hieronymus Blanca. Ximinus Petri Salanoya Justitia Aragonum tit. de Privilegiis Baronum : Item servatur de ussanzia, guemlibet Ricum hominem debere servire in anno suis expensis per Mensatam, quse durat, sive computatur a die qua incipit ire ad Regem usque ad reversionem, juxta generale privilegium domini Regis Petri. Et de Militum privilegiis: Miles, vel aliquis de genere ejus, non tenetur facere pro denariis, quos tenet, Mensatam suis expensis, sed Rex tenetur ei providere juxta numerum bestiarum, quas duxerit. Quae Mensala per Ricos homines non fit, nisi propter calonias quas sunt eis concessas. Eadem habet Vitalis Oscensis Episcopus. Apud Michaelem del Molino in Repertorio Foror. Arag.: Qui tenant cavallerias honoris, tenentur servire JO. Regi tempore guerras per tres menses in anno, in eundo, stando et redeundo. Vide Servitium fallitum. MENSATA, Annona aut cibus ad unum mensem. Chronicon Fontanellense cap. 8: Mensatas ad unumquemque mensem sufficientes prasberent alimoniam, etc. Actus B. Hugoms Archiepisc. Rotomagens. MSS.: Mensatas in hoc Coenobio constituit, deputatis videlicet villis, quas per unumquemque mensem sufftcientem prseberent alimoniam. [Vide Mesaticum.]

MEN
j MENSIONARIUS, pro Mansionarius, seditaus, matricularius. Epist. Innocentii III. PP. ad Tarracon. Archiep. torn. 3. Cone. Hispan. pag. 410 : Sane ad nostram noveris audientiam pervenisse, quod Ecclesia tibi commissa propter beneficia tarn Mensionariis quam non Mensionariis assignata, cum ipsius redditus ad hoc sufficere non valeant, jam fere ad nihilum est redacta. 1 MENSIONATUS, pro Memoratus, pluries occurrit in Charta ann. 1438. inter Schedas Pr. de Mazaugues. Vide Mentionare. MENSIS INTRANS, stans et exiens. Scriptores, et Diplomata, aut Regesta sevi medii, hoc est, post annum 1000. crebro hsec verba ingerunt, dum rerum gestarum characterismos per dierum et mensium notas scrupulosius consignant. [* Antiquior est anno 1000. hsec numerandi ratio in recensendis mensium diebus, ut videre est ex Charta ann. 757. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. sevi col. 569 : Regnantedomno nostro Desiderio rege, anno regni ejus, Deo propitio, primo, quinto die intrante mense Novembrio, indictione xj. Alia ann. 806. apud eumd. in iisd. Antiq. torn. 1. col. 501 : Rcgnantes D. N. N. Carolo et Pippino filio ejus, viris excellentissimis regibus Langobardorum in Italia, anno eorum xxxiij. et xxv. die quinto decimo intrante mense Januario, indictione xiv.] Ex quibus menses integros in duas distinxisse ac divisisse sectiones, non Italos modo, sed et Gallos nostros colligimus, sumpto primae mensium partis initio a primo mensis die, alterius vero a decimo-sexto. Diversus tamen fuit utriusque partis numerandse et computandse modus. Nam prima mensis pars ordine consueto dinumerabatur, sumpto a primo ejusdem die principio, usque ad decimum quintum; altera autem sumpto ab ultimo mensis die initio, ordine retrogrado, non a Kalendis et a primo succedentis mensis, ut apud Latinos, ita ut decimus-sextus fuerit ultimus secundse partis. Rollandinus qui vixit anno 1265. in tractatu Notularum, seu de Arte Notarise : Ponitur dies in instruments diversimodo : uno modo secundum consuetudinem Rononiensem in hoc exemplo, primo die intrante Maio, et sic de singulis usque ad 16. transactis autem 16. ponuntur per Exeunte, hoc modo, 15. die exeunte Maio, 14. die exeunte Maio, et sic de singulis usque ad penultimum diem : in penultimo dicunf, Penultimo die Maii; et in ultimo dicunt, Ultimo die Maii: et ita de singulis mensibus qui habent 31. diem. In aliis autem qui habent 30. dies, procedunt similiter usque ad 15. per hanc dictionem, Intrante; et finitis 15. diebus primis, descendunt per alios 15. cum hac dictione, Exeunte. Semper in prima die cujuslibet mensis non ponatur, Intrante; et in penultimo et ultimo non ponatur, Exeunte. Aliam methodum edidit ex MS. Cod. doctissimus Mabillonius lib. 4. Analect, vet. pag. 480. hac ratione : Mense Januario intrante dies duo, et exeunte dies septem. Mense Februario intrante dies novem, et exeunte dies quinque. Martio intrante dies tres, et exeunte dies octo. Mense Aprili dies decem, et exeunte dies octo. Maio intrante dies sex, et exeunte dies octo. Junio intrante dies novem, et exeunte dies novem. Julio intrante dies quatuor, et exeunte dies decem. Augusta intrante dies sex, et exeunte dies duodecim. [* Septembri intrante dies tres, et exeunte dies septem.] Octobri intrante

MEN

343

dies novem, et exeunte dies duodecim. Novembri intrante dies octo et exeunte dies duo. Decembri intrante dies duodecim, et exeunte dies tredecim. Hsee per otium expendat Lector, quse cum, Rollandino et Chartis non quadrant. [* Ex his colligendum videtur, ut- a-pud Mabill. adnqtatur, si non ubique, saltern quibusdam in locis, menses non fuisse diyisos in duas tantum partes, ita ut primi quindecim dies mensi intranti, mensi vero exeunti reliqui dies assignarentur: sed dies solum aliquot pauciores mensi cum intranti, turn exeunti fuisse assignatos.J Est igitur MENSIS INTRANS, Pars prima mensis. [Charta consecrationis Eccles. B. M. de Epeia dioec. Veron. : In Christi nomine Dei et ssterni, anno a Nativitate D. N. J. C. 1186. Ind. 4. die dominico, secundo Intrantis Novembris, etc.} Vetus Charta apud Ughell. torn. 2. pag. 465 : Anno D. 1259. Indict. 2. die 14. intrante Madio, etc. Adde pag. 653. Epitaphium ^Egidii Dini Judicis Patavini, apud Schraderum : Cujus anima 1283. Ind. 12. 15. intrante Januario sui corporis nexu soluta luteo, etc. Nihili est quod habent viri doctissimi ad 20. Martii pag. 202. et 204. ubi die 19. intrante mense Aprili: quippe mendum est in numeri nota, quae forte est 10. aut 9. Vide Inscriptiones Puccinelli pag. 57. ^ MENSIS INTROIENS, Bad. notione, in Charta Henrici II. Imper. ann. 1050. apud Murat. delle Antic. Estensi pag. 83 : Pridie dei Introeunte mense December, etc. MENSIS INTROITUS, Idem, in Reg. 71. Chartoph. reg. ch. 398 : In nomine Domini. Amen. Anno incarnationis ejusdem millesimo cccmo. quadragesimo, die vicesima quinta introitus mens. Aprilis, intitulata septimo Kal. Maii. MENSIS EXIENS, Mensis pars altera, cujus dies, ut diximus, ordine retrogrado computantur, sumpto ab ultimo initio. Vetus Charta apud Georgium Pilonum in Historia Bellunensi lib. 3. pag. Ill : Anno ejusdem Nativit. 1220. Indictione 8. die Dominica 8. exeunte Madio, etc. quo quidem anno litera Dominicalis fuit ED. Et fol. 117 : Anno Domini 1236. Indiclione 9. die Veneris 11. exeunte Madio, etc. quo anno lit. Dominicalis fuit FE. Alia Charta apud Ughellum torn. 2. pag. 468 : Acta sunt hsec Anno Domini 1274. Indictione 2. die 3. exeunte Septemb. Alia apud eumdem pag. 647 : An. 1214... die 1. exeunte mense Octob. Ind. 2. etc. Adde pag. 1010. torn. 5. pag. 767. 768. 769. 775. 830. Statuta Venetorum a Jacobo Theupulo Duce Venetorum facta, exarata dicuntur, Currente anno Dominicee Incarn... die 6. exeunte mense Sept. Ind. 1. Vetus Charta apud Hieronymum dalla Corte lib. 1. et 6. Hist. Veron. : Anno 1194. Indict. 12. die Dominico, duodecimo exeunte Martio, etc. quo anno litera Dominicalis erat B. etita 12. exeuntis Martii erat vigesimus. Scheda alia apud Ughellum in Episcopis Veronens. pag. 757 : Die Veneris 8. exeunte Januario... anno 1186. quo litera Dominicalis erat E. Ita dies 8. exeuntis Januarii, est 24. [Tabul. Meld. : Anno Domini 1291. Ind. 5. Pontificatus dom. Nicolai PP. IV. anno 4. octava die mensis Octobris exeuntis, videlicet die Mercurii ante festum SS. Simonis et Judas Apostolorum, etc. quo anno litera Dominicalis erat G. et ita dies 8. exeuntis Octobris erat 22. Vide Hist. Cortusiorum lib. 1. gap. 3. Anonymum in Miraculis S. Ursmari num. 26. Vitam B. Luche-

344

MEN

MEN

MEN

sii Tertiarii num. 5. Miracula B. Mgidii Minoritse n. 105. etc. [Vide Exitus mensis.] MENSIS STANS, instans, astans, idem qui exiens. Richardus de sancto Germane pag. 1010 : Die Mercurii octavo stante Julio in vigilia S. Jacobi, etc. qui est Julii 24. Diurnus Romanus cap. 2. tit. 1. Die enim ill. inslantis mensis obiit. Charta apud Ughellum in Episcopis Veronensious pag. 772 : Die 10. instanle Martio, etc. Ibid. : Die 10. inst. April. Interdum et saepe dies stans mensis scribitur. Apud eumdem torn. 1. part. 2. pag. 202 : Anno. Dom. 1203. Indict. 6. mense Augusti die quinta astante. [Chartarium Casauriense apud Mabill. de Re Diplomat, lib. 2. cap. 28. n. 5 : In anno millesimo centesimo quinto, et die mensis Octobris stante quarto decimo, per Indictionem quartam-decimarn.] Apud Falconem Beneventanum pag. 319. Anacletus pseudo-Pontifex dicitur obiisse anno 1138. septimo die stante mensis Januarii, hoc est, 25. ex quo error deprehenditur Baronii, qui perperam hsec verba ad septimum Januarii retulit, ut cum scripsit Innocentium II. PP. captum a Rqgerio Rege Siciliae anno 1140. die decima mensis Julii, cum Falco, a quo excripsit, tradat captum decima die stante mensis Julii, hoc est, 22. Julii. Ita apud eumdem Falconem, Rainulphus Dux Apulise dicitur obiisse ultimo die stante mensis Aprilis, quod recte idem Baronius ad ultimum Aprilis conjicit. Romualdus Salernitanus ann. 1177 : Apud Vetustam usque in quartam feriam, quando jejunium inchoatur, nono scilicet die intrantis Martii demoratus... 13. die residua stante mensis Martii ad pdrtum Venetise, aura flante secunda pervenit. Ubi 13. dies slans Martii, est 19. non 23. ut est in margine. Idem Romualdus hoc ipso anno : Celebrato ibidem festo Virginis, -(Assumptse) altero die Hadriaticum mare intrantes, aura flante secunda, nono die stante mensis Augusti sani et incolumes cum omnibus suis Barolum descenderunt, hoc est, 23. Augusti. Idem rursum : Sequenti vero die Dominica, octavo, scilicet die residua stante mensis Julii in vigiliis B. Jacobi, etc. Denique anno 1178 : Anno Dominicse Incarnationis 1178. mense Augusti, 11. Indict, quartet, die stante ejusdem mensis, videlicet in festo Decollationis B. Joannis Baptistse, etc. qui in 29. incidit. MENSIS RESTANS. Charta ann. 1187. apud Ughellum in Neapol. Archiep. num. 13 : Octavo die restantis mensis Madii. Sed et haec numerandi ratio in recensendis mensium diebus qbtinuit in Francia nostra. Exstant siquidem in Regesto Tolosano Cameras Comput. Parisiens. Ghartae complures, qua? sic clauduntur : Actum tali die introitus vel exitus talis mensis, v. g. fol. 10 : Actum anno Domini 1246. feria 5. tertio die introitus mensis Madii. Eo ann. Jitera Dom. fuit G. Alia fol. 73 : Hsec omnia fuerunt sic posita et concessa 13. die introitus' mensis Novemb. feria 1. anno 1244. quo litera Dominicans fuit CB. Fol. 103 : 15. die introitus mensis Octob. die Dominica ann. 1234. lit. A. Et fol. 13. in Charta alia : Nona die exitus mensis Januarii feria 2. anno Dom. 1244. qui quidem annus 1245. numerari debet, sumpto scilicet a Paschate initio, quo litera Dominicalis fuit A. Et fol. 50: In mense Febr. feria 4. in 14. die ad exitum ipsius mensis anno 1183. ab Incarnatione Domini, hoc est, anno 1184. sumpto a Paschate

anni initio : quo Jitera Dominicalis fuit M. cc. xl. vij. Dominica Mensis Paschse. A G. proinde usque ad 24. Febr. lit. A. Lit. baill. Senon. ann. 1286. in Chartul. cucurrit. Fol. 77 : Actum 8. die exitus eccl. Lingon. fol. 43. r : Donne a Gray mensis Sept. Sabbato anno 1245. quo li- landemain dou Mois de Pasques. Charta tera Dominicalis fuit A. Alia f. 51. hsec Ludov. comit. Nivern. et Regitest. ann. verba prsefert : Hoc aiitem fuit 7. die 1304. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 346: exitus mensis Februarii, feria 1. anno Liquels bans (de vin) commence estre pris 1236. qui fuit annus 1237. sumpto a Pas- chascun an au jours de Pasques commechate initio, quo D. littera Dominicalis nians la grant messe chantee, et dure cucurrit: ac proinde hie dies incidit in continuelementjusqueau Dimoingche dou 22. Febr. Alia fol. 72 : Hoc fuit ita lauda- Mois de Pasques, et en ce Dimoinche faut tum et concessum 2. die exitus Februar. et fenist lidiz bans la grant messe chanferia 6. ann. 1248. (hoc est, 1249.) quo tee. Stat. Avenion. Mss. ubi De loco Jitera Dominicalis fuit C. Fol. 79 : Act. dando piscatoribus, in quo vendere posultima die mensis Decemb. feria 3. ann. sint pisces suos : Et ad hoc faciendum 1247. quo litt. Dominic, fuit F. [Charta rector civitatis usque ad Mensem Paschse, ann. 1347. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. post statuta recitata, ornni dilacione postpag. 222 : Die Martis post festum Paschas posita teneatur. Domini, quas fuit mensis Aprilis intrantis * MENSIS PHILOSOPHORUM, apud Ardies tertia.] Ejusmodi porro loquendi, naud. in Rosario Ms. lib. 2. ca,p. 4 : Meet mensium dies numerandi formula? lius per Mensem philosophorum, quam occurrunt etiam non semel in Regesto adustio in animalibus per inhumanatioMajori ejusdem Camerse Computer. Pa- nem tollilur et decoctionem. risiens. hominia a Nobilibus Aquitanise * MENSIS vulgo RESAILLE, Ea nomenRegi Angliae Burdegalae anno 1274. praes- clatura donantur menses Junius et Jutita cqntinente. lius. Hist. Leod. torn. 2. pag. 418 : Sen* Etiam in Chartis Gallicis usurpatam tencie et prononce a Floynes par nous les hanc formulam reperio.Memor. D.Cam. six arbitres desusdits, Van de grace 1330. Comput. Paris, ad ann. 1362. fol. 47. r : le j. jour de Juillet, qu'on dit ResailheII ont ottroye au roy nostre sire pour un mois, le Vendredi apres la Pentecoste. Et an tant seulement, commercant le jour S. pag. 430 : L'an de grace 1376. le 14. jour Pierre entrant A oust prochain venant, de mois de Juing, que on appelle Resailaide pour sa delivrance. Charta ann. lemois. 1450. ex Chartul. 23. Corb. : Dont pre* MENSI VAGUS. [Histrio vagusque mier terme de paiement sera et esquerra circa mensas aliorum. DIEF.] au jour S. Pierre entrant Aoust prochain MENSOR, Agrimensor, apud Frontivenant. num, Aggenum, Dolabellam, et alios. 5SW Hue revocari debere merito ob- Alii sunt Mensores in Cod. Theod. de servavit Mabillonius Diplom. lib.2. cap. quibus est tit. 34. lib. 6. Horum enim 28. n. 6. id quod A. Gellius lib. 12. cap. munus fuit hospitia Principi prseparare, 13. inquirit, utrum scilicet his verbis, Palatinis Principem comitantibus sinintra Kalendas, ipsae quoque Kalendse gulis deputatas domos enotare, et postitenerentur. Qua in re ex Apollinaris bus hospitaturi nomen adscribere, ut doSulpicii sententia pronunciat, intra Ka- cet lex 4. de Metatis (1, 8.) eodem Cod. lendas, non ante Kalendas esse, sed in ubi plura Jacobus Gothofredus. [DiKalendis : id est, eo ipso die quo Kalendas yersi erant Mensores a metatoribus : hi sunt. Contra vero existimat ipsemet Gel- integris castris locum deligebant, illi lius ; quoniam omne tempus, quod Kalen- singulis hominibus vel in castris, vel in darum die includitur, intra Kalendas esse urbe. Vide Pitiscum.] [**et Glossar. med. recte dicitur. Grsecit. in Mv<Twp, col. 936.1 MENSORIUM. Ugutio et Joan, de Ja* MENSIS CAREII. Vide supra Careium 2. nua : Mensorium, quod est in mensa, ut * MENSIS FENALIS, Julius. Vide Fe- mantile, et vas escarium. Gloss. Saxonic. nalis. M\frici : Mensorium, Meose. In Gloss. * MENSIS MAGNUS, Junius appellatur Lat. Gall. : Chose de table, comme nape, in Chartul. Pontiniac. pag.286: En nom ecuelle, plat a servir a table. Vide Missode nostre Seignour. Amen. En Van de rium. I'incarnation d'icelui 1292. ou mois de * MENSTRUA, Reditus species. Bulla Juing le Grant, etc. Ob longiores, ut Innoc. III. PP. ann. 1199. inter Instr. puto, dies ipsius. torn. 11. Gall. Christ, col. 169 : Capellam * MENSES MATEBNI , Quibus mater quae est in grangia vestra de Bodevilla, et gravida est. Vita Theoder. abb.Andagin. Menstruas de archidiaconatu Belismen. torn. 4. Aug. pag. 849. col. 1 : Maternis Vide mox interea Mensibus evolutis, postquam mu| MENSTRUALIA, Idem quod Mensata, lier conceperat divinitus nuntiatum, ipsa unius mensis servitium.[*Tributasigninocte festivitatis S. Martini, dum populus ficari videntur, quae singulis mensibus ad vigilias matulinales concurreret, pepe- exigebantur.] Charta ann. 1235. ex Scherit filium. dis Peiresc. apud Pr. de Mazaugues : * MENSIS MESSIONUM , Augustus. Concesserunt... quidquid habent, vel haCharta Joan, decani Christianit. Damel- bebant in Cravo, sive sint pedagia, usa133 in Chartul. S. Petri de Monte. : Ce tica, Menstrualia, etc. fut fait Van ke li miliaires corroit par * MENSTRUARE , Diminuere. Bene1278. ans, ou Mois de messons. dicti Chronicon cap. 39. apud Pertz. * MENSIS NovARUM, dicitur Aprilis, Script, torn. 3. pag. 719 : Roma ..... a quia in Terra sancta novae fruges tune Saxone rege expoliata et Menstruata forinveniuntur. Glossar. Anonymi Ms. ex Bibl. reg. MENSTRUI CASUS, Morbus, quo quis MENSES PASGHALES. Vide Bernonem singulis mensibus vexatur. Vita S. ArAbbat. de Missa, cap. 6. nulfl torn. 3. Aug. pag. 235. col. 1 : Do* MENSIS PASCHJE, Paschatis hebdo- mesticus mihi fidelis procurator et servus mada, vel Tempus a Ramis palmarum Menstruis casibus male lorquetur. ad Dominicam in Albis, quod medii | MENSUALE, ut Mensata, nisi fallor, mensis spatium est. Charta Petri abb. Annona aut cibus ad unum mensem. S. Remigii Rem. in Chartul. Campan. Praeceptum Caroli C. ann. 849. apud fol. 247. v. col. 1 : Actum anno Domini Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col.

MEN

MEN

MEN

345

118 : Decernimus... ut praefata villa An- gniers doivent prendre d'un moiton une nisterialis S. Petri, et cum laude ipsius toniacus cum omni integritate suisque escuelle et non plus; et d'une Mesure Ministerialis Breonensium Comitis, et appendiciis deinceps per omnia deserviat demie escuelle... La grandeur de la Me- accipient secundum salvationem homifratribus S. Martini peculiaris patroni sure du ble doit tenir justement six pin- num S. Petri, et secundum salvationem Comitis. [Ubi Mensura, idem esse videnostri, ad illorum annuatim vestimenta, tes au minot. MENSUEA , in liquidis. Eckehardus tur quod Corvatse seu operse, quas subexcepto Mensuali atque agrario in victu Junior de Casib. S. Galli cap. 9: Cum diti ac rustici ex Lege, non ex arbitrio eorumdem attribute. pane abundo et quinque Mensuris de cer- doniinorum suorum, ipsis prsestare te| MENSUALIS, Menstruus. Castello in nentur.l Chron. Bergom. ad ann. 1402. apud Mu- visia. *3. MENSURA, Idem quod Mansura, rator. torn. 16. col. 906 : Item quod quaeMENSURA REGALIS, ad quam caeterae libet talea Mensualis,... non duret nee vi- mensuraB examinantur et reducuntur, Locus domui eediflcandse idpneus et ipsa geat, nisi usque ad Kalendas Junii pro- in veteri Charta apud Will. Thorn pag. habitatio cum agri portione. Libert, 1912. Edictum Pistense Caroli C. | 20 : villse Piciac. ann. 1208. torn. 7. Ordinat. xime venienlis. T MENSUATIM , Singulis mensibus. Comes et reipublicse ministri...provideant, reg. Franc, pag. 604. art. 13: Non licet Prseceptum Carol! Mag. apud Marten. quatenus Justus modius, sequusque sexta- burgensibus meis aliquam suscipere comtorn. 1. Ampliss. Collect, col. 34: Inno- rius... in civitatibus, et in vicis et in vil- muniam, nisi sub me Mensuram suscepetuit Serenitati regni nostri, qualiler ante- lis, ad vendendum et emendum fiat; et rit, quamdiu supra dominicum meum cessor suus Autlandus Abba quasdam vil- Mensuram secundum antiquam consuetu- infra muros villae vacuam habebo Mensulas instituerit, quae fratribus Mensuatim dinem de palatio nostro accipiant, etc. ram ; ita dico; si eidern velim invenire et per totum annum servire debent. Mensurse yero istae publicae in uniuscu- deputare Mensuram. Atque ita intelli11. MENSULA, diminutiyum a Mensa, jusque civitatis Ecclesiis servari juben- gendse videntur Charta ann. 1228. et quo, quidquid ex bonis alicujus est, si- tur, in Novella Justiniani 128. et apud 1279. laudatee in Mensura 1. gnificatur. Chronicon Mosomense : De Julianum Antecess. cap. 555. Vide Notas 1 MENSURABILITER, Mensuratim. mea Mensula unam villam, Odontem no- nostras ad Alexiadem pag. 384. [De Men- Charta conventions inter Henricum mine, cum omni banno suo subtraho. Vide suris Saxonum, vide Hickesium Gram- Reg. Angl. et Willelmum Reg. Scot, in Mensa. Lib. nigro Scaccarii pag. 38 : Et ad casmat. Anglo-Sax, pag. 168.] 1 2. MENSULA, Mappula. Chronicon * MENSURA BASSA, Eadem quae jRasa, tella custodienda assignabit Rex Scotorum S. Trudonis, Spicileg. Acher. torn. 7. Adaaquata. Charta ann. 1344. in Reg. 87. de reditu sup Mensurabiliter ad voluntapag. 464 : Tres solidos ad utensilia Chartoph. reg. ch. 45 : Item relicta Si- tem domini Regis. Charta apud Madox emenda... mappas, et Mensulas, et ma- monis Bernerii unam eminam Bassam Formul. Anglic, pag. 276: Et ad-capiennutergia, et minuta homini. Vide Men- frumenti... Item MathseusMarmerii unam dum de eadem acra Mensurabiliter in eminam avenae ad Mensuram bassam. emendationem stagni sui. sale. 1MENSURAGIUM, Idem quod MensuMENSULARII, TpctTrctf-rai qui Scripto- Pluries ibi. ribus Latinis Mensarii, qui mensam * MENSURA CESSALIS, Recta. Vide su- raticum, Gall. Droil de Mesurage. Tabularium S. Albini Andegav. ann. 1260 : exercent, apud Firmicum lib. 3. Math. pra Cessalis. cap. 8. * MENSURA CURRENS, quse in usu est. Fulco de Torallo minor Miles.... vendidit 1. MENSURA, Modus agri, vulgo Me- Reg. feud. Aquit. in Cam. Comput. Pa- et concessit.... omnes fructus quos habere sure. [Eadem ni fallor, quae Arapennis ris, sign. JJ. rub. fol. 33. r : Arnaldus poterat.... in bannis, pressoriis, pressoraseu jugerum, Gall. Arpent. Charta ann. de Fagia... debet solvere frumentum ad giis,... mensuris, Mensuragiis et vaeria 1187. apud Miraeum torn. 1. pag. 286 : mensuram rasam et avenam ad Mensu- sive vaeriis. Vide Mesuragium. 1 OFFICIUM MENSURAGII carbonum, Terram quam habebant inpago Oostburch, ram currentem. circiter quinquaginta et septem Mensuras, j MENSURA MEROADALIS, Publica, ad inter offlcia quse ad domanium Regis pertinent recensetur in Memorial! Careddentem singulis annis decem marcas... quam res omnes, quse in mercato venwerpiverunt. Alia ann. 1228. ibid. pag. duntur, exigi solent. Charta ann. 1201. merse Comput. Paris, pag. 57. verso. * MENSURAGIUM VINI, Jus mensurse, 417 : Ut inhabitantes villam liberam, apud Stephanot. Antiquit. Bened. OcciMensuras quinquaginta pedum latitudi- tan. MSS. part. 2. pag. 440 : Singulis an- ad quam exiguntur dolia vinaria, Gall. nis et centum pedum longitudinis ha- nis in perpetuum unum modium ejusdem Droit dejaugeage. Vide supra Jalagium. beant; et singular Mensuras, singulis an- bladi, quod bladum ad Mensuram merca- Inventar. Chart, reg. ann. 1482. fol. 127 : nis duos solidos Flandrenses et duos ca- dalem Anianensem annuatim in dicto Littera sub sigillo curise Bituricensis supones nobis et successoribus nostris sol- festo B. Mariss solvere nobis debetis. Men- per venditione voerise Dunensis, facta per vant. Charta Guidonis Flandrise Comit. sura cursabilis dicitur torn. 1. Chartul. Stephanum Naalez et ejus uxorem Guillermo Picardi de S. Amando, exceptis ann. 1279. ibid. pag. 590: Viginti solidos S. Vandreg. pag. 216. annul census super duas Mensuras... vi* MENSURAS PONERE, De iis statuere mineria et Mensuragio vini. delicet super duas partes Mensuras juxta et definire. Charta ann. 1294. inChartul. * MENSURALE, Quod pro mensura Wervum suum, et Mensuram et tertiam Bel ill. : Estoient en bonne saisine et pai- exigitur ; idem quod Mensuraticum. Leg. partem Mensures in Oudervliet.] [ Vide sible possession de mettre les Mesures a Polon. a Prilusio collectae pag. 432: Mensura 3.] [Chron. Bonae Spei pag. 289: bled et a vin, et toutes autres manieres de Nulla etiam vectigalia aquatica, foralia, Acqutsierat... Mensuram aliam prati 16. mesures, grandes et petites, quelles qu'ils Mensuralia, alias Pomyerne, etc. virgis minus in eadem Roseria.\ Chroni- soient dedans leur banlieue. * MENSURARE AD ALIQUEM SANCTUM, 1 MENSURABILES PANES, id est, Certi con Andrense : Terra 12. Mensurarum, cadaver ad boscus 30. Mensurarum. Occurrit ibi et statuti ponderis. Edictum Pistense ^Egrum puerum vel ejus sepulchrum alicujussancti feretrum seu passim, et in Tabulario S. Bertini, in Caroli C. | 20: Sed quantos Mensurabiles appendere et ex voto ad ejusProbationibus Hist. Guinensis pag. 96. panes i'n unaquaque civitate de justp mo- dem staturam cereum offerre. Canonizat. sanctp 124.125. etc. [** Vide Forcellin. in hac dio Episcopi vel Abbalis seu Comitis mi- S. Th. Herford. episc. in Reg. Joan. nisteriales a pistoribus suis recipiunt, XXII. voce.] r. col. in *\ MENSUEA ANNONARIA, Chronic. Bo- tantos Mensurabiles panes de aequo modio fundo PP. fol. 7.fossati....1: Infans morrepertus nae Spei pag. 182 : Sub id tempus (i. ann. a pistoribus, qui panem vendunt, fieri tuus,...cujusdam Mensuratus ad hunc sanctum, circ. 1252.) mutata Binchiensi granorum faciant. Mensura, orta est difficultas inter nos et 2. MENSURA. Charta Dudonis Abbatis vitse fuit mirabiliter restitutus. Vide inPictonenses Templarios, praetendentes sibi Dervensis in Tabul. ejusdem Monaste- fra Ponderare 1. MENSURARIUS, Qui res venales ad debere solvi nova Mensura, quse veleri rii: Ut neque suis, neque successorum multo major erat, censum 23. modiorum suorum temporibus quisquam vel Minis- mensuram distrahit. Libertates conhyvernagii et totidem avenae... Quse decisa terialium vel Officialium aliquam vim cessse Barcinonensibus a Petro Rege fuit anno 1253. reductis 23. modiis hyver- vel malam consuetudinem contra nostrum Arag. ann. 1283: Quod quilibet civis Barnagii antiques Mensurse. ad 16. novse et decretum inferre audeat, neque Mensuras cinonensis possit vendere oleum in domo 23. avenae modiis ad 20. Mensura, idem imponere, augere, minuere, neque carro- sua, et quod nullus Mensurarius olei sit quod Sesteirale, in Charta ann. 1278. ex pera extorquere, etc. Idem Tabularium : ausus vendere oleum. T MENSURATA, Eadem notione qua Conventione inter Jacobum Aragpn. Monachi S. Petri et B. Bercharii proclaReg. et Berengarium Magalpnae Episc. mationem fecerunt ad magnanimum Co- Mensura 1. Charta ann. 1086. in Addit. Sesteirale sive Mensura bladi, etc. Belli- mitem Theobaldum,desuperftuitate quam ad Chron. Casaur. apud Murator. torn. joci Mensura est Bichelus dimidiatus, Comes Breonensis dominus Walterius 2. part. 2. col. 1003 : Prima petia est in faciebat eis. Quam proclamationem misit vocabulo S. Petri, sunt modiola sex, habet qui capit 12. Coponos. * Mensurse frumentariae capacitas prsedictus Comes in Mensuram. Est autem fines ex utraque parte congruum de prsedescribitur in Consuet. Castell. ad Se- talis Mensura : Quando accipiendum erit dicta nostra ecclesia, secunda petia in <juanam ex Cod. reg. 9898. 2 : Les mu- opus castelli, et carroperum, accipiet Mi- vocabulo de Cerretu in pertinentia de v

346

MEN

MEN
Annal. Bened. torn. 3. pag. 719: Nos igitur petitionem cum consensu omnium fratrum Mentialiter considerantes, et deprehendentes non esse superfluam, sed rationabilem, etc. * MENTICA, \Malette. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] MENTICULARE, Papiae, Dolis et fallaciis attentare, vel divinare. Vide Manticulare. 1 MENTILLA, lXax"rroTaTY|. Gloss. Lat. Graec. MS. Sangerm. Ubi leg. Minutilla, i. e. minima. [* Adde ex Castigat. in utrumqueGlossar. Germ.Minutalia Reg. Minutila, forte Minutula.] 1 1. MENTIO, Memoria, sepulcrum. Vita S. Forannani ssec. 5. Bened. pag. 592: Ante Sancti adveniens iterum se projecit Mentionem. Vide Memoria. 2. MENTIO, Mendacium. Gloss. Lat. Gr.: Mentio, avauvviat;, xat ^p^a.Regula Magistri cap. lo : Si Mentionem suadet frequenter, legatur ex diversis, ubi prsecipit veritatem. Hinc MENTIOSUS, Mendax: Gallis Menteux, vel Menteur. Lex Alemann. tit. 41. 1. de Judice : Qui nee Mentiosus sit, nee perjurator, nee munerum acceptor sit. MENTIONARIUS, Eadem notione, Impostor. Anastasius Biblioth. in Hist. Eccl. in Leone Isauro : Dominus Abasgorum intimat Alanis,dicens, Utinvenio, alium talem Mentionarium Justinianus non habuit, quern mittere debuisset, et commovere vos contra nos vicinos vestros : fefellit enim vos, etc. Ubi Theophanes habet AIJCFTY)V. MENTIONALIS SEPES. Vide Mentonalis. 1 MENTIONARE, Mentionem facere. Charta Ludovici Episc. Xanton. ann. 1462. in Tabul. Angeriac. pag. 535 : Nos etiam qui contractui in ipso Instrumento Mentionato ante nostram promotionem personaliter interfuimus. Alia ann. 1482. ex Tabul. B. M. de Bono-Nuntio Rotomag. : De qua (appellatione) in dictis lilteris Apostolicis Mentionatur cum suis dependentiis et connexis responsis. Processus de B. Hermanno torn. 1. Aprilis pag-. 718: Qui mentionatis pastoribus supra positam commissionem ostendit. Adde Chartam ann. 1399. apud Menester. Histor. Lugdun. pag. 126. 1 MENTIONARIUS, MENTIOSUS. Vide Mentio 2. MENTIRI, nude pro fidem mentiri. Vide Fides. Mentiri vadium. Vide Vadium. MENTIRIOSUS, Papiae, Fallax aut

MEN
MENTOR, Papise,Iwj0nto>'.[Ita et Gloss. MSS. Sangerm. num. 501.] | MENTORIA, dicuntur diversoria, vel diverticula, id est, secreta sedificia, alias Montoria. Vocabular. utriusque Juris. 1 MENTRE, pro Intra. Charta ann. 27. Conradi Reg. ex Archivis S. Victoria Massil.: Quse decurrit Mentre varaginem per terras, usque in via, qu& dicitur Aurelia. * MENTUM, pro Collum. Reg. visitat. Odon. archiep. Rqtom. ex Cod. reg. 1245. fol. 17. v: Visitavimus prioratum de villa Arcelli. Ibi sunt xxiij. moniales... Omnes nutriunt comam usque ad Menturn.... Prsecipimus.... quod comam non nutriatis ultra aures. * MENTURA, f. Frons, facies sedificii, Gall. Facade. Charta ann. 1309. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 37. col. 1: Romani imperil celsitudo columpnis meruit stabilibus stabiliri, et egregiis sedificiprum Menturis indissolubiliter adornari. MENUALIS, f. pro Manualis ; nisi legendum sit Bannalis. Libert, de Andeloto ann. 1269. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 126. art. 8 : Bannales furnos et molendina Menualia nobis retinuimus. Vide in Molendinum. |f MENUDET^, Fratres Minores, ab Hispan. Menudo, Gall. Menu. Testam. Beraldi domini de Rupeforti ann. 1383. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 325: Item do et lego a las Menudetas Claromontenses Ordinis S. Francisci sexaginta solidos Turonenses reddituales. Nostris etiam olim les Freres Menus dicti. Mehun au Codicille apud Borellum:
J'ay mes pelits enfans a qui je suis tenus, Plus qu'aux povres Estrangiers, ne qu'aux Freres [Menus.

villa Maina,ex Mensurata juxta culturam loci modiola quinquaginta. MENSURATE, Mediocriter. Fredegar. cap. 84 : Erat sapiens, sed in primis cum simplicitate rebus Mensurate ditatus. MENSURATICUM, Quod pro mensura exigitur. Libertates Eegni Majoricarum editae a Jacobo Rege Aragon. ann. 1248 : Sitis franci et liberi ab omni lesda, pedatico, Mensuratico, et penso, et ribatico, et ab omni questa, tolta, forcia, etc. Mox : Intelligentes quod homines insulse Majoricse. extra civitatem habitantes Mensuraticum et pensum solvere consueverunt. Alibi, de bladi venditione : Soluto nobis et nostris jure nostro seu mensuratico consueto. Occurrit etiam in Curia General! Catalaniae ann. 1320. MS. in Charta Petri II. Regis Arag. ann. 1283. pro libertatib. Catalaniae, et in Bulla Honorii III. PP.pro Ecclesia Senogalliensi,apud Ughellum torn. 2. pag. 959. etc. [Jus mensuraturas, dicitur Andreae de Ysernio in Comment, utriusque juris.] Vide Gloss, med. Graecit. in METOYITHCOV. 1 MENSURATIO, Mensio, Gall. Mesurage. Charta apud Madox Formal. Anglic, pag. 163: Secundum Mensurationem factam per viros fide dignos, ex parte nostra et ex parte eorumdem monachorum electos et juratos. * MENSURATOR , Agrimensor , Gall. Arpenteur, alias Mesurierres. Memor. C. Cam. Comput. Paris, ann. 1350.- fol. 93. r: Albertus de Scala Mensurator boscorum per lit (eras regis datas viij. Martii 1350. Consuet. Aurel. apud Thaumass. ad calcem Assis. Hierosol. pag. 468 : Se Mesurierres de chans fet fausse mesure a son esciant, etc. * MENSURATORIUS, Ad legitimam et receptam mensuram pertinens. Privil. Pisan. ann. 1269. apud Lamium torn. 3. Delic. erudit. pag. 276: Ex latere prsedictas loggise de Messana versus Avanellam, quas Avanella pertenditur recta linea usque ad mare, et fit larga per xij. palmos Mensuratorios cannes. MENSURNA LAMENTATIO. Vide Lamentatio. * MENSURNALIS, Menstruus, in not. Matthaei Syllog. Epist. pag. 536. Vide Mensurnum. MENSURNUM, Unius mensis, sicut Diurnum, unius diet. Papias. Liber de Disciplina Scholarium falso Boetio adscriptus cap. 3 : Qui satyricis inhiabat atramentis Mensurnus, historiographus persaepe diurnus, elegiaris annuus, etc. Occurrit ibi rursum, et cap. 4. [Gesta AbbatumMediani monast. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1119 : Terris jam Mensurni imbris vehementia resolutis, etc.] MENTAGR^ orbis terrarum, dicuntur Britonum Scottorumque particulss seu regiones, Cummiano Hiberno de Controversia Paschali. 1 MENTALIS INVOCATION Quae sola mente concipitur. Laur. Byzynius de Bello Hussitico ann. 1419. apud Ludewig. torn. 6. Beliq. MSS. pag. 193 : Item invocationes aut postulationes tarn Mentales quam vocales, etc. 1MENTANEI OCULI, id est, Mentis. Bulla Bonifacii VIII. PP. ad Episc. Scotise apud Rymer. torn. 2. pag. 905 : Quam Mentaneis oculis depressam, utinam ! non prostratam cum anxietate respicimus. 1 MENTATUS, unde Dementatus,barbarum prorsus est. Lat. Eruditus, cordatus, mentis acie prseditus. Goclenii Lex. Phil. 1 MENTIALITER, Alta mente, attente.

Le Roman des Braies MS.:

Quant fu grant cure et grant jors, Pour changer sa honte a hennor, S'en vient a un Frere Menor.

Infra :
Ains fist cil, hors prist congie Li borgois au Frere Menus.

MENUDUS, an pro Mutuus ? Charta ann. 1331. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 527 : Ad reportandum concordiam seu pacem Menudarn inter dictas partes, dictum nostrum seu pronunciationem super prsemissis in modum qui sequitur pronunciamus. * MENUISERIUS, a Gallico Menuisier, oe MENTIUNCULA, Mentio, apud Vir- in Terrear. abbat. de Jugo Dei ann. circ. 1491. gil. Grammat. pag. 113. * MENUSIA, Parvus et minutus piscis. MENTO, pro Mentum, usurpat Michael Scotus de Physionomia cap. 73. [Inven- Charta ann. 1287. in Chartul. Guill. abb. tar. S. Capel. Paris, ann. 1363. ex Bibl. S. Germ. Prat. fol. 218. v. col. 2: Nee reg. : Item quoddam sanctuarium conti- etiam vendere poterunt dicti homines nent de Mentone et dentibus S. Ursulse. chopinam Menusise, nee similiter centum Aliud ann. 1376. ex ead. Bibl.: Item cancerum, nisi tres denarios Turonenses unum sanctuarium sive reliquiarium ar- tantummodo, nisi in Quadragesima, in genti deauralum, in quo est Mento cum qua poterunt vendere quatuor denarios dentibus S. Ursulse virginis. Aliud Galli- Turon. tantummodo. Glossar. Gall. Lat. cum : Un sanctuaire, ou il y a du Men- ex Cod. reg. 7684 : Menuyse, silurus, i. ton a tout les dens de sainte Ource. Oc- parvus et minutus piscis. Lit. remiss, currit rursum inter Instr. torn. 11. Gall. ann. 1391. in Reg. 142. Chartoph. reg. Christ, col. 213.] [ Arnobio lib. 3. cap. 142 : Afin que eulx pescheurs d'eau doulce 7. Mento est Mentum habens solito ma- vendissent mieulx leur Menuise, que lesdiz Guillaume ne sa femme leurs poissons jus.] MENTONALIS. Mentionalis sepes, quae de mer. Loches et vairons ou autre Mead mentum usque pertingit. Lex Ri- nuise, in aliis ann. 1480. ex Reg. 207. puar. tit. 70. | 3 : Quod si animal sepemch. 209. impalaverit, et ipsa sepis Mentonalis non * MENUT.E, Intestina animalium, fuerit. Perperam mentionalis, in Legi- Gall. Menuailles, Ital. Minuge. Stat. Pebus Henrici I. Regis Angl. cap. 90. ubi rus. pag. 58 : Quod nulla persona audeat eadem habentur. effundere seu vacuare buellas seu viscera

MER
aut Menutas bestiarum infra villam, etc. Vide Minutalia. * MENUTUM, Minutior moneta. Cornput, ann. 1372. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 812. col. 1: Tradidi dicto Stephana Salvatoris xl. francos; erant in Menuto xj. franc, et in auro xxix. 1 MENZERIZARE. Vide Magarizare. MEODE. Vide supra Mede. 1 MEOLETUM BOSGHUM, Silva caedua, ut yidetur, Gallice Bois taillis. [* An non potius Lignum, quod Bois de moule appellamus ?] Statuta Vercell. lib. 6. fol. 137. v. : Pro duobus terceriis habeant precipuum mpdios quadragintos boschi Meoleti, videlicet de illo nemore quod axoratum fuerat inter prasdictos Comites, etc. * MEOLHONUS, ab Hispanico Meollo, Medulla, nucleus. Oharta ann. 1516 : Pro jure moUursR dare teneantur partem olei fiendi in molendino prsemisso, et medium partem Meolhonorum , sive dels Meolhons. MEPE, Iberorum Regis dignitas ac appellatio, apud Georgium Pachym. lio. 3. cap. 21. et Phranzem lib. 3. cap. 1. [** MSTO, in Glossar. med. Graecit. col. 906.] Apud Galfridum Monemuthensem lib. 7. cap. 4. observoproceresquosdam, Hibernos, ni fallor, dignitatis Map passim donari, quae forte eadem cum Mepe : Prseter Consules pr&dictos venerunt non minoris dignitatis heroes, Donandus Map-apo, Chenes Map-choil, Penedurus Map-eridur, etc. Qui autem hie map dicuntur, hodie mac videntur appellari, quae vox prseponi solet cognominibus complurium familiarum illustrium, ut discere est ex Britannia Camdeni pag. 708. 709. etc. Edit. 3. verbi gratia, Mac-connell, Mac-guir, etc. [Map vero aut Mob Britannis, et Mac Hibernis, filius dicitur.] Vide Septetus. j MEPHIUM. Vide Methium, | MEQUERELLUS, pro Maquerellus, Gallice Maquereau. Tabular. Calense ann. 1247 : Item prima die Rogationum unum flatonem , et secunda die similiter unum flatonem, tertia vero die unum Mequerellum, si interfuerint processionibus. MERA, [Locus palustris.] Vide Mora 2. T MERA GUTTA, Gall. Mere-goutte, vinum sponte defluens. Charta ann. 1250. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 207 : Pro quolibet modio vini unum sextarium de Mera Gutta vini pro decima. Vide in Gutta. 1 MERA PEOVISIO, Formula usitata in Diplomatibus Pontificum Romanorum quibus alicui beneficia ecclesiastica conferebant, cum electio tempore statuto facto non fuerat, aut ipsis vitiosa videbatur. Chartular. Eccl. Ebredun. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 75: Demum per D. Bonifacium Papam VIII. ex Mera Provisione Apostolicss Sedis anno Dom. MCCXCV. mense Martii, die lunse in crastinum Ramis palmarum, scilicet die XXVIII. Romse apud Lateranum fuit in Archiepiscopum Ebredunensem primitus consecratus. * 1. MERACA, Idem quod Medicina, in veteri Glossar. ex Cod. reg. 521. s|c 2. MERACA, ATA, [Pocio vinosa ad purgandum cerebrum. DIEF.] MERACULA, Monetee minutioris species : idem forte quod Minuta, XSTCTOV. Plantavitius in Episc. Lodovensib. ann. 1187 : Ea leqe ut Prior ab Episcopo daret singuhs Synodis sex denarios et Meraculam unam, etc. Vide Merallus. 1 MERACUS, wp6<;, Merus. Onom. Me-

MER
rax, cus, &xpaTo?.Vocabul. vetus : Merax, purus, clarus, defecatus ; meracitas, puritas, claritas. Sed merax non legi. Ita Martinius in Lexico. 1 MERAGULARIUS, Idem qui Matricularius. Ordinar. Cabilon. apud Marten, torn. 1. de Antiquis Eccl. Kit. pag. 615: Diaconus et Subdiaconus inter se plicant vestimenta sua, Meragularius prsestat auxilium sacerdoti. Vide Marrelarius. MERAL. Vide Amir. MERALLUS. Charta Willelmi Comitis Nivernensis ann. 1167. in Tabulario S. Stephani Nivern.: Ego Willelmus Comes Nivernensis dedi et concessi Bernardo Priori et Monachis S. Stephani Deo ibidem serviluris, ut deinceps in burgo suo habeant Merallum, et proprium servientem suum, qui proclamet per burgum vinum, jure perpetuo possidendum. Alia ann. 1173. in eodem Tabulario: Ego Guido Comes Nivernensis laudavi et concessi Ecclesix S. Stephani, et Bernardo ejusdem Ecclesise Priori, quod Marellum suum, et nuncium Maralli sui publice conclamare per totam villam Nivernensem, et curreret, sicut nuncii cseteri qui meos habenl Maralos, statuens deinceps, et inhibens, ne quis nuncio Ecclesix deferenti maralum, impedimentum ullum facere prsssumat. Charta pro Vicario Bituricensi ex Tabul. S. Sulpicii Bitur. : Habebit.... de cutis unam cutam : de Merallis vitri, unum vitrum, etc. Nos Mereau, et Merel, calculum putatorium vulgo dicimus. Usatica Vicecomitatus Aquarum Rotomagi : Se I'en bailie a aucun le Merel en enseigne que il a aquite sa marchandise en la Vicomte de I'Eaue, et il avient que il le perde, etc. Sed et Meralleresse, dicta olim obstetrix, nescio unde ducta vocis origine, nisi quod pro mercede merallum acciperet; [a [Aata, obstetrix, deduci posse opinatur Menagius ; quid si a Gall. Mere et Alleger, quod matri in partu laboranti allevameritum ferunt ?] Regestum Domus publicse Ambianensis sub ann. 1267: Emmeline le Hardie a este receue a estre Meraleresse , par la relation de plusieurs femmes qui scavent comment Meralleresses se doivent contenir en ladite science, etc. 5SS" Paulo intricatiora videntur quae de Merallis scripsit D. Cangius, quod varias hujusce vocis notiones haud satis distinxerit : quae ut apertiora fiant observandum quodvis signum seu symbolum nostris olimMarel dictum fuisse, hinc in allatis a D. Cangio videtur accipi posse pro signo quo vinum yenale significatur. Longe vero frequentior notio qua Merallus pro symbolum seu tessera occurrit, quae in pluribus Ecclesiis, Canonicis, Capellanis aliisque praebendariis dantur in prsesentiae signum, ut his quolibet Sabbato exhibitis testentur quoties etquibusofficiis interfuerint, et debitas recipiant distributiones. Statuta Canonicorum S. Capellae Paris, pag. 22 : Quolibet Sabbato anni omnes Canonici, Capellani et clerici conveniunt in camera solutionis, et debent Merellos suos ibi asportare, ut videatur quid et quod eorum unusquisque fuerit lucratus. Reformatio S. Capellasper Carolum VI. Reg. Franc.: Distributori Merellorum in vim prasstiti per eum juramenli inhibentes ne personis hsec committentibus distributiones aliquas exsolvere prsssumat. Litterae Francisci I. Reg. Franc, pro reform, ejusd. S. Capellse : Demum Merelli prasinsertis Canonicis, Capellanis et clericis distribuendi in choro dictse Ca-

347
pellss tradentur, ne exsolvetur aliguideisdem Canonicis et Capellanis nisi ad rationem et modum dictorum Merellorum. Ex Charta autem fundationis S. Capellae, percipiebant Canonici diebusprivatis 12. den. In Dominicis et festis 9. lectionum 16. den. In festis quae cum semiduplo celebrantur 18. den. In festis duplicibus 2. sol. In festis annualibus 3. sol. Statuta Capituli Audomar. MSS. : Item circa parvum bursarium distributorem Marellorum et punctuatorem anniversariorum... recipiet quilibet eorum (clericorum de Scoteria) iv. Marellos pro die interessendo Divinis... de quibus iv. Marellis pro prandio solvet 11. Marellos et unum pro cosna receptori Domus singulis diebus. SSIf* Plumbei, ut plurimum, erant hujusmodi Merelli; hinc Plumbi nude dicuntur in Charta ann. 1480. apud Miraeum torn. 2. pag. 1343 : Item idem Cantor sive Psssidens Plumbos interessentibus Horis distribuet. Erant interdum et chartacei : plumbei etiamnum in pluribus ecclesiis ac praesertim in Ecclesia Atrebat. Capellanis distribuuntur pro stipendio Missarum quas celebrare tenentur ; hi formam teruncii Francici , et calicem ab altera eorum parte prseferunt, cum hac inscriptione : Pour les Messes. In nundinis prasterea dabantur Merelli in signum soluti pretii pro mercibus expositis. Dantur etiam in Ecclesiis Reformatis, iis qui ad S. Coenam admittendi sunt. Vocis etymoa a Graeco (jilpo? vel [Aepuc, Pars, portio, accersit D. de Caseneuve ; Mornacus vero in 1. 52. Merellos, Gall. Mereaux dictos putat, quod merentibus tribuerentur. MEEELLUS, Solutio consignata aliquo symbolo, Gall. Acquit ; a Marel, quod signum vel symbolum signiflcat, sic dicta. Charta ann. 1222. inter Instr. torn. 7. Gall. Christ, col. 93 : De merellis volumus quod amoveantur quantum pertinet ad res ecclesiasticarum personarum, et ducantur res illae quitse, data fide a quadrigariisvelservientibus earumdem personarum, quod res quas ducunt, sunt clericorum vel ecclesiasticarum personarum. Alia ann. 1233. in Chartul. Campan. fol. 467. col. 1 : Vina deputata ad partitiones cotidianas in dicta ecclesia (Trecensi) et vina propria singulorum li~ here sine Merello, sine pedagio, sine aliqua contradictione jure clericali, secundum quod decethonestatemclericalem,introducent in civitatem Trecensem. Merel, eadem notione, in Lit. ann. 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 216. 1 MEBELLI, Calculi, scrupi, Gall. Dames a jouer. Annal. Mediol. apud Murator. torn. 16. col. 809 : Tabolerium unum laboratum ad gnara et de jaspide cum scacchis et Merellis. Nos vero, ut supra monuit D. Cangius, Mereau et Merel, calculum putatorium vulgo dicimus. Iis haud absimiles Merelli aerei argenteive qui in genialibus Regum nostrorum festis percussi sunt, e quibus aliquot etiamnum insuis Mus33is asservant rei nummariee curiosi indagatores, quos referunt ad tempora Francisci I. et Catharinse de Medicis. Vide librum Gallicum cui titulus est, L'art des Devises et Emblemes par le P. Menestrier. Villon apud Borellum :
Une bourse d'argent legiere, Qui estoit pleine de Mesreaulx.

Le Roman de Cortois d'Artois MS. :

Bien a son tens et son Merel, Qui boit et joe au tremerel.

348

MER

MER
T MERGA, Nota, indicium. Consuet. Brageriac. art. 104 : Ppssessio vero adepta dictse rei venditas dicitur, quando mercator pecuniam exsolvit, seu partem ejusdem, aut Mercam suam ibidem interposuit. * Charta Eduar. primog. reg. Angl. ann. 1356. ex Cod. reg. 8387. fpl. 28. r. : Mensurae et pondera... de Merca seu patrono regio et nostro in dicta villa (Liburniae) instituto consignentur et etiam patronentur. Merc, eodem intellectu ; in Charta ann. 1410. ex Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 23. 1 MERCARILIS , MERCADA, MEBCANDISARE, MERCANTILE, etc. Vide in Mercatum. MERCADALE, Forum, Gall. Marche, idem quod Mercatum. Charta senec. Bigor. ann. 1391. in Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 80 : Cum ipse supplicans habeat... quoddam molendinarium extra villam Tarnise in capite Mercadalis ejusdem villas , etc. Mercadin , eodem intellectu, in Lit. remiss, ann. 1480. ex Reg. 207. ch. 66 : Comme le suppliant estoit ou Mercadin de la ville de Nogaro, en Gascoigne, etc. * MERCADANDIA, ut infra Mercadayria. Charta ann. 1275. in Reg. M. Chartoph. reg. ch. 6 : Item quod rubina una talis fiat et fieri debeat per dominum regem, per quam res et Mercadandiae mercatorum possint cum copanis libere conduct et portari de mari ad civitatem Nemausensem. -:= MERCADATUS,Quiin commercio est, Gall. Marchand. Charta ann. 1204. ex Tabul. S. Tiberii: Quod prsedicti quatuor modii debent intelligi Mercadati, videlicet centum viginti octo eminarum Juncelli. * MERCADAYRIA, Merx,mercimonium. Charta ann. 1322. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 126 : Emerunt frequenter... Mercadayrias, tarn de pannis pluribus, et diver sis, quam de hiis quse spectant ad ministerium seu artem de ypothecaria.~Vid.Q in Mercatum. * MERCADERIA. Vide in Mercatum. j MERCAGIUM , Martium , trimestre frumentum, Gall. Sled Marsois. Charta Hugonis Cpmitis Regitest. ann. 1233 : Et de quolibet sestario Mercagii unum obolum. * MERCANCIA, [Ut Mercantia : Dicebat insuper dictus procurator noster, quod in dicto dommanio mutabili antiquitus fuerat unum membrum, consistens in parvis juribus, videlicet in deneriatis et Mercanciis. (Cartular. N. D. Paris. III. 309, an. 1408).] * MERCANDARIA, Mercatura, negotiatio, commercium. Stat. Cadubr. lib. 2. cap. 18 : Decernimus quod mercatores inter se teneantur et debeant pacta servare. Et cum in Mercandariis sit multa et maxima fides adhibenda, et inter contrahentes servanda ad invicem, etc. Vide in Mercatum. MERCANDIA, MERCANTIA. Vide infra in Mercatum. * MERCANTIA, ut Mercandaria , in Correct, eorumd. Stat. cap. 33 : Ordinamus quod nullus... yaleat contrahere aut mercari cum Clericis vendendo, emendo, permutando, vel alio modo contrahendo in modum faciendi Mercantiam. Pro mercimonio, vide in Mercatum. * MERCARE, pro Marcare, notare, signare ; Mercher, apud Joinvil. in S. Ludov. edit. Cangianae pag. 120. Merchier, in Stat. ann. 1370. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 358. art. 14. A Gallico Merche, pro Marque, signum, in Lit. remiss.

MER
ann. 1455. ex Reg. 191. Chartoph. reg. ch. 153. Merc, in Charta commun. Rotomag. ann. 1204. ex Reg. 34. bis part. 1. fol. 34. r. col. 2 : Latro vel falsonarius... ponetur in pilorio, ut eum omnes videant atque cognoscant; et si debet habere Merc, fiet ei. Male editum Mere, torn. 5. Ordinat. pag. 673. art. 9. Constit. Mss. Caroli reg. Sicil. : Sed si potius voluerit fustigari, quam solvere poenam prasdictam, fustigetur et Mercetur merco curias in fronte. Aliis notionibus in Mercatum. MERCARI dicuntur monetee, quaa usum [in mercatis] habent. Capitulare triplex Caroli Magni ann. 808. cap. 7 : Et illi denarii palatini Mercentur, et per omnia discurrant. w MERCARI seterna, ccelestia. Formula frequens in Chartis donationum piarum, ut Chilper. II. ann. 716. et alibi. Vide Mercare in Mercatum. MERCARIA. Vetus Charta Pontii Comitis Tplpsani ann. 936. apud Catellum in Comitibus Tolos. pag. 9 : Cum silvis et forestis, et cum omnibus finalibus et Mercariis et sirnunjugiis , et cum hominibus et feminabus mde naturalibus, etc. Vox forte confecta a marca, limes. >;s Tributi species, f. quod pro limitibus figendis solvebatur. Charta Gauter. de Monteforello ex Tabul. Fontis-Ebr. : Dono... et per alias terras tibicumque, consuetudines quas habeo de omnibus Mercariis et de omnibus pallagiis. ] MERGARIUS, inter domesticos recensetur in Testamento Robert! III. Comit. Clarpmont. ann. 1302. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 407: Legamus cuilibet de vayletis, sommeleriis, Mercariis, barberio, sexaginta solidos Turon. semel solvendos. Ubi legendum forte Bercariis. * MERC ASIA, Idem q nod Mercatum, Emporium, nundinae publicae. Cone. Senon. ann. 1220 : Clamari fecit publice in terram suam ne aliqm de baillivis et prsepositis suis, sicut chara habent sua corpora et catalla, de csetero mercata faciant vel Mercasias, ubi sit catallum, quibus interveniat juramentum et fiducia. 1 MERCASIUS. Vide Marcasius. 1 MERCATA TERR^E, pro Marcata, Reditus unius marcae auri vel argenti. Charta Henricilll. Reg. Angl. ann. 1254. apud Rymer. torn. 1. pag. 519 : Et cum sublimata fuerit in Reginam, nos prsedictam dotem suam augebimus de quingentis Mercalis terrse per annum, assignandis ei in regno Angliss in locis competentibus. Charta ann. 1250. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. pag. 350 : Vendidi... Johanni Louvel... omnes redditus quos mihi debebat de omnibus Mercatis hssreditagii quocumque in tempore prssterito. * MERCATALIS DIES, Qua forum tenetur, Gall. Jour de Marche. Consuet. Carcass, in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 3 : Dominus Carcassonss suam habet mensuram, scilicet eminam, per duos dies Mercatales in Carcassona. MERCATILIS, Eadem notione. Charta Bernadazt vicecom. Carcass, ann. 1082. ex Bibl. S. Germ. Prat. : Dono vobis in ipsam meam leudam de Limos tres puneiras de sal in unaquaque die Mercatile. 1 MERCATILIS, MERGATIO, MERGATORIUM. Vide Mercatum. * MERCATIO, Mercatura, negotiatio, commercium. Charta Regin. episc. Carnot. ann. 1215. ex Chartul. ejusd. episcop. : De libertate siquidem ipsius feodi, potest ssspedictus Hugo omnimodam exercere Mercationem, ab omni Mercationis consuetudine liber et immunis. Eodem

* MEEELLUS , Calculus putatorius , Gall. Jetton. Privil. pro canonicis eccl. colleg. S. Galli de Leugiaco dioec. S. Flori ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 41 : Tradi volumus et jubemus Merellos de cupro vel stag no sive plumbo, de duobus aut tribus maneriebus aut formis dissimilibus, ad gallum, leonem seu leporem, aut alia signa signatos : non tamen ad instar monetarum nostrarum ;... proviso tamen quod de ipsis Merellis seu forma jaclorum in dictis cugneis sic concessis fabricandis aut formandis, in allpcatione pro moneta se non juvent, nee in aliis usibus, quam ut prsemittitur, ullatenus convertantur. Pro moneta, quae in usu erat, occurrit in Reg. actor, capitul. eccl. Camerac. sign. 0. ad 26. Nov. ann. 1483 : Hodie domini conclusionem fecerunt de moneta seu Merellis, dictis Mereaux de vj. deniers Tournois. Vide Merallus. * Mereau vero, vox convicii, in Lit. remiss, ann. 1482. ex Reg. 207. ch. 334 : Icellui Labastide criast au suppliant: Ribault, traitre, Mereau, etc. 1 MERAMENTUM, Idem quod Materia, Lignum domibus aptum. Charta ann. 1328. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 392 : Salvis scholaribus nostris ssscularibus omnibus Meramentis et lignis integraliter domus existentis in capite aulse. *- MERANGOLDS. Vide supra Melangolus. 1 MERANNIA, Malignitas, improbitas. Charta ann. 1341. torn. 2. Hist.Dalphin. nag. 431 : Verum quia dicti domini Humberti Dalphini sic excrevit malitia, habundavit Merannia, et ferocitas ebullivit quod nedum prsemissis mandatis nostris parere protervitate suss malitiss recusavit. Nostris olim Merain, idem quod indignatio, Depit. Perceval apud Borellum :
Par Merain sa lance brisa.

MERANNUM. Vide Materia. T MERARE, Distribuere, erogare. Canones Hibern. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 17: Si quis ad ecclesiam arma portaverit, et litem commiserit, argenti libram unam ecclesias cogatur exsolvere : et hoc egentibus in eleemosynam Meretur, vel finiatur. * MERARI interpretatur Amaricans , sive amaritudo, in Libel, de Div. ordin. apud Marten, torn. 9. Ampl. Collect, col. 1067. Vide Merarus. [* rmn.] j 1. MERARI A, Popina. Gloss. Isidpri ; ad quas Greevius : Ubi merum venditur. Glossar. Meraria, yeuc-tpt;. Vide Clepsedraria in Clepsydra. -2. MERARIA, Meretrix, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Vide supra Centrix. * MERARITA, Filius Merari, in Libel, laudato in Merari, col. 1068. MERARIUM, 'Axpartxpopov, in Gloss. S. Benedicti cap. de vasis argenteis, yas nempe quo merum mensse vel convivis infertur. T MERARUS, auffTr)p6?,i. Severus. Gloss. Lat. Graec. MSS. Sangerm. 1 MERATUS. Acta S. Judicaelis MSS. : Hujus hastilis dimidium inferius erat ferreum, splendens ut stannum candidissimum et Meratum. Ubi Meratum idem esse existimo quod nos Bruni dicimus, et veteres fabularum Gallicarum Scriptores vocabant Mier. Vide Brunus. 1 MERAYGE, vox Hispanica, Genus panni. Donatio S. Rudesindi Episc. torn. 3. Cone. Hispan. pag. 181 : Alias casulas xill. quinquede alchaz, sex feray cardena, 7. barragan, 8. cardena Merayce.

MER
intellectu occurrit apud A. Gellium. Pro mercimonio, vide in Mercatum. * MERCATOR CURSORIUS, Qui merces suas per diversa loca venum portat. Locus est supra in Cursorius 2. Merquatour, pro Marchand, qui pecuniam undequaque colligit. Le Reclus de Moliens in Poem, de Charitate inter observat. Cangii ad Hist. S. Ludov. pag. 99. ubi de Cardinalibus :
De la grant court je fis un tour, La ou mainent li Cardounal : Mais tous les trouvai d'un atour, Cha et la tous sont Merquatour.

MER
Comitibus seu oppidorum et provinciarum praefectis ea instituere licitum fuerit. Adde Legem Longob. lib. 3. tit. 18. [** Carol. M. 52.] Mercatum annuale, vel hebdomadale, in Charta Caroli C. ann.863. pro Ecclesia Lingonensi apud Perardum pag. 48. et in Chartis Adalberonis Episcopi Metensis, et Leonis IX. PP. apud Meurissium in Episc. Metensib. pag. 309. 355. apud Ughellum torn. 2. part. 2. pag. 333. etc. Hinc postmodum fluxit jus quod mercati vocant, [vel etiam nude Mercatum, ut habet Prseceptum Ludovici Pii ann. 836. Append. Marcae Hisp. col. 773.] ab ipsis Principibus Dominis feudalibus indultum. Charta Ottonis Imper. apud Baldricum lib. 1. Chron. Camerac. 112 : Dedimusjus, fas, atque licentiam faciendi, statuetidi, ac construendi Mercati, cum moneta, teloneo, banno, etc. [** Ubi jus vicum ipsum construendi, in quo nundinaa fiant, comprehenditur, ut plenius apparet ex charta Ottonis I. ann. 994. apud Guden. in Syllog. pag. 452: Mercatum construendum cum omnibus appendiciis, quae ad hoc pertinent; id est moneta, teloneo, exitibus et reditibus, aquis aquarumve decursibus , silvis , pascuis molendinis, viis et inviin, quesitis et inquirendis, cunctisque aliis, quae, ad preedictum mercatum did vel nominari possunt. Plura vide apud Haltaus. in Glossar. German, col. 1004. voce Jahr-Markt etcol. 1822. voce Markt, sqq. Pfeffinger. ad Vitriar. lib. 3. tit.2. 37 et 38. Imperatorum etiam fuit jus prohibendi ne noyi mercatus in praejudicium veteruminstituerentur. Ibid. | 71. not. 13.] In porro mercatis ea est securitas ac immuriitas, ut non infringantur absque gravi delicto, quod mercatum frangere vocat eadem Charta, nostri Bris de marche, ut est in Corisuetudine Andegavensi art. 79. et in Normannica art. 25. ubi perperam bis editum, Bruit de marche, pro Bris de marche. In mercatis denique Regum Edicta publice relegi solita docent Capitula Caroli Calvi 28. extreme. MERCATUS, Forum, seu locus ipse, in quo nundinae fiunt. Ditmarus lib. 7. de Kiovia : In magna hac civitate, quse ipsius regni caput est, plus quam 400. habentur Ecclesise, et Mercatus octo. 1 MERCADTL, Occitanis, Eadem notione. Litterae Johannis Reg. Franc, ann. 1356. torn. 3. Ordinal, pag. 156 : Et quod possint dicti homines universitatis... se congregare in uno loco communi per eos destinando in loco communi nominato le Mercadil. etc. MERGATI PALATII TELONEARIUS. Vide Telonearius, in Telon. MERGATUM, Commeatus, cibaria ad alimoniam exercitus, forum, interdum. Tudebodus lib. 1. pag. 777: lllic invenit Italicos et Longobardos... quibus Imperator jusserat dari Mercatum. Eod. lib. : Venientibus autem nobis, ante civitates eorum, imperabat civibus, ut nobis secure apportarent Mercatum. [Radevicus Frisingensis de Gestis Friderici I. Imp. lib. 1. cap. 26. apud Murator. torn. 6. col. 764: Sed si mercator Teulonicus civitatem intraverit et emerit Mercatum, et portaverit ad exercitum, et carius vendiderit in exercitu; camerarius auferet ei omne forum suum, et verberabit eum et tondebit, et comburet in maxilla.] Vide Ottonem Morenam in Hist. Rerum Laudensium pag. 18. 76. 77. 92. Frideric. I. Imp. in Epist. ad Ottonem Frisingens. Episc. etc. [ Le Roman de Vacce MS. :

MER
Tout le Marchie li atolloit Qui par terre venir solicit.]

349

1 MERCATRIX averi ponderis, Marchandoise d'avoir poids, id est, mercium quae pondere venduntur , in Charta ann. 1350. Regest. 80. Tabular, regii Ch. 256. MERCATUM , MERCATUS , MEROADA, Emporium, nundinse publicae, ferise, Gallis Marche, Foire. Cujacius ad tit. de Nundinis et mercatibus, ait mercatus esse parvas nundinas, in idiotismo, Assemblees : neque adeo celebres ac nundinas : denique mercatum unius civitatis aut yici, nundinas vero esse unius provinciae aut Imperii. MERCATUM, Eadem notione. Capitulare de Villis cap. 54 : Unusquisque Judex provident, quatenus famiha nostra ad eorum opus bene laboret, et per Mercata vagando non eat. [Charta Petri Ducis Britann. ann. 1273 : Item de Mercato de S. Albino quod nos statueramus ad diem Marlis, qua die Mercatum de Chevreio erat ab antique, nos r-emovebimus Mud Mercatum ad alium diem. Mercatum annale, in Charta ann. 1123. apud D. Calmet. torn. 2. Hist. Lotharing. col. 271.] Adde Edictum Caroli Calyi in Carisiaco, et Leges Luitprandi Regis Longobardorum tit. 56. 1. [** 78. (6, 25.)] MERGADUS, in Formula Lindenbrogii 161. Charta Caroli M. apud Doubletum pag. 708 : Tarn in civitates, castellis, vicis, portis, pontis publicis, vel reliquas Mercadus advenerint, etc. [** German. Marktflecken, vicus. Vide infra.] MERGADA , in Formula Lindenbrogianall. 1 MERCATORIUM , Idem quod Mercatum. Litterse Eduardi I. Reg. Angl. ann. 1300. apud Rymer. torn. 2. pag. 864 : In civitatibus, burgis, villis, Mercatoriis et singulis aliis locis, etc. Tabular. S. Florentii : Dedit terram illam in qua est ecclesia S. Nicholai et decimam vineae et pomarii et Mercatorii. Mercata autem diebus dominicis fieri vetantur in Capitulis Caroli M. lib. 1. cap. 145. [** 139.] in Capil. ann. 809. cap. 18. et in Edicto Pistensi Caroli C. cap. 19. Fiebant ea ut plurimum sabbato, ut et hodie. Agobardus de Insolentia Judaeor. : Cum... ne sabbatismus eorum impediretur, Mercata, quee. in sabbatis fieri solebant, transmutari praeceperint. Cujus instituti hanc rationem affert idem Scriptor, ut Christiani scilicet sabbato ementes victus necessaria, liberius die dominico Missarum solennitatibus et prsedicationibus vacent : et si qui de longe veniunt, ex occasione Mercati tarn vespertinis quain matutinis occurrentes offtciis, Missarum solennitate peracta, cum (ediftcatione revertantur adpropria. TabulariumConchensis Abbat. in RuthenisCh. 74 : Excepta medietale de Mercato quod factum fuerit, sicut constitutum est, in sabbatis, etc. Horum mercatorum sabbatinorum meminit etiam Aimoinuslib. 4. de Miraculis S. Benedicti cap. 46. Quaevis vero mercata Regum auctoritate instituta docet Edictum Pistense Caroli Cal. cap. 19. adeo ut non omnibus

1 MERCATUS, pro Pretio rerum venalium, quo in mercatis distrahi Solent. Chartul. SS. Trinit. Cadom. fol. 23 : Dom. Abbatissa debet habere pisces ad meliorem mercatum quam ullus homo. Gall, a meilleur marche. Chron. Domin. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 620: Et vere valuerunt ultra mille quingentas (uncias) largo Mercato. Nostri dicerent, a grand marc/ie. Vide Forum. MERCATUM, Contractus emptionis vel venditionis, nostris Marche. Statutum de decimis Saladinis apud Rigordum ann. 1188: Omnia Mercata qu&factafuerunt,... vel quse deinceps fient, rata erunt. [Diploma Philippi Pulcri ann. 1302. torn. 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 361: Nee cum personis dictarum Ecclesiarum, aut aliis quibuscumque subjectis suis conventiones, pacta seu Mercata facianl de danda certa summa pecuniss. Charta ann. 1437. apud Madox Formul. Anglic, pag. 101: Per scriptum suum obligatorium statuti Mercatorii.] De vocibus Mercalus et Mercatum, multa congessit Felix Osius in Notis ad Othonem Morenam in Historia Rerum Laudensium. * DE MERCATO SE JNTROMITTERE, Mercari, mercaturam exercere, Gall. Se meler de negoce. Charta Odon. I. ducis Burg. ann. 1101. inter Probat. torn. 1. Hist. Burg. pag. 34. col. 1: Si homo sancti (Benigni) de Mercato se intromiserit, homines ducis polerunt in eum facers exactionem consuetudinarise cautionis , quamdium idem ministerium tenuerit : iis at si a Mercato defficerit, nichil ulterius ab eo vel ab ejus herede exigetur, nisi ipse vel heres suus de Mercato rursum se intromiserit. * MERGATUM MANUALE, Datis manibus conclusum. Stat. Riper, cap. 100. fol. 12. r.: Judices debeant facere et reddere rationem cuilibet petenti de fictis, drictis , redditibus, decimis, alimentis, Mercato manuali, armis, equis et mercede. Vide supra Manu communicata vendere in Manus. 1 MERCATUM BURS^E, Vox usitata apud Normannos,cum quis actor tenementum seu feudum sibi revocare tentat jure consanguinitatis vel dominii. Charta Ludovici X. ann. 1315. torn. 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 594: Quod in nullo casu in Mercato bursee querelatus, nisi mercatum possideat, respondere nullatenus teneatur, etiamsi nos Mercatum bursae retrahere niteremur: Tabular. B. M. de Bononuntio Rotomag. : Item dicit quod pluribus et plures personas placitare in dictis placitis prxdictis de maritagio impedito, de foro bursae, sed de norninibus personarum non recolit, nisi quod ipse tractus fuit in causam pro Mercato bursee in dicta curia. Et infra : Vidit eos utentes de brevibus de maritagio impedito, de dote, de partibus inter fratres et de Mercato burses. Practicis Clameur de Bourse, vel Demarche de Bourse. * Marchie de Bourse, in Charta ann. 1380. ex Beg. 117. Chartoph. reg. ch. 85. Vide supra Retractio per Bursain in Bursa 1. MERCADARE, Negotiari. Charta Pipini Regis, apud Doubletum pag. 694: Ad illos necutiantes vel Mercadantes, etc. MERGANDISARE, Mercari, nundinari, mercaturam exercere. Leges Alfredi et Godrini cap. 10 : De illis qui Mercandisant in diebus dominicis. [Charta ann. 1345. apud Madox Formul. Angl. pag. 92: Decem libras bonorum et legalium sterlingorum ad Mercandizandum cum

MER

MER

MER

* MERGEIA, Arbitrium, voluntas, noseisdem denariis, ad opus et utilitatem, Natalis Domini, in quibus Mercationem ejusdem Willelmi.] Utitur hac voce etiam suam in Siciliam portaverunt. Bartholo- tris Mercy. Charta Odon. Ducis Burg, et Thomas Walsinghamus pag. 357. msei Scribae iidem Annal. ad ann. 1264. Blanches comit. Tree. ann. 1217. in 1 MERCARE. Eadem notione. Testa- ibid. col. 532 : Et quumibi esset caravana Chartul. Campan. : Quod si aliquis homimentum Rudesindi Episc. ann. 978. torn. Venetorum quaz cum Mercationibus navi- num nostrorum aliquam injuriam vel 3. 09110. Hispan. pag. 183: Et Mercare gare intendebat versus Alexandriam, aliquod forefactum fecerit, de quo nolit apparuit ei et viriliter pervenit ad ipsam. jus facere et capere in curia illius nostrum, mitti libeat pro cselestibus terrena. T MERCARE, Emere. Acta S. Vincentii Adde Chron. Andr. Danduli apud eum- cujus homo esset ante alias. Ille nostrum, cujus homo erit ante alias, tenetur per Episc. torn. 1. Junii pag. 627 : Et Merca- dem Murat. torn. 12. col. 462. vit corpus ejus librae pondere auri, et conj MERCATUS. Codex censuum Eccles. preedictum juramentum ipsum destruere Audomar: Si quis Anglicus de Anglia et fugare de terra donee ad Merceiam dens aromatibus sepelivit prsedio suo. J MERGATARE, Negotiari. Tabular. S. hue venerit cum Mercatu suo, et vult ven- illius venerit... Donee, sicut prsedictum Victoris Massil. : Volunt dum vobis pla- dere in hac villa, dabit iv. den... Si vero est, venerit ad Merceiam et satisfactioceat pacifice et quiete cum vestri Merca- per villam cum Mercatu suo transire vo- nem. Vide Merces. tando et negotiando conversari. luerit, dabit theloneum sicut alius exJMERCELLARIUS, Mercator. [* Minutaa MERCATILES res dicuntur, quae facile traneus. mercis propola, Gall. Mercier. Vide Merdistrahi possunt in commerciis yel in 1 MERGADARIA, Mercatura, negotiatio, cenarius 1.] Acta S. Francisci de Paula mercatis. Vetus Oharta apud Gariellum commercium, Gall. Trafic, commerce. torn. 1. Aprilis pag. 149: Honorabilis in Episcopis Magalon. pag. 103 : Viginti Statuta Massil. lib. 2. cap. 1. 33 : Ex- David le Maistre D. N. Regis Francorum modios boni frumenli Mercatiles, et toti- ceptis tamen de his rebus quse secundum Mercellarius ordinarius. dem modios boni vini puri et franci Mer- usum Mercadarise in alienando consueveMERCENARIA, [et MERGENARIUM, Focatiles, etc. runt transferri ad pondus, tune in his rum rerum venalium, simul et jus quod ! MERGABILIS, Eadem notione. Charta causis adconsequendam solutionem debiti, inde domino fori competit.] Regestum ann. 1261. in Chartul. S. Vandreg. torn. etc. Burbonense ex Camera Comput. Paris, 1. pag. 824: Octo minas annui redditus 1 MERCANDISIA , Eadem notione. fol. 11 : Ego Archinbaudus Dom. Borbomedietatem ordei et medietatem avense ad Charta Henrici IV. Reg. Angl. ann. nii... concessi Matths&o de Monteacuto, et magnam mensuram S. Vandreg esilli 1404. apud Rymer. torn. 8. pag. 376 : Ad ejus hssredibus de uxore sua procreatis boni, sani, Mercabilis et competentis. Mer- incrementum communis Mercandisise, ac Mercenariam meam de Veteribus casis, cabile aurum, in Charta ann. 1426: ad utilitatem Christianorum totius reipu- sitam in Parochia S. Angeli, cum pertiJoannes de Monteaureo debet unum scu- blicse, etc. nentiis ejusdem Mercenaries... quandiu tum auri boni et Mercabilis Jacobo de | MERCANDISA, in Charta ann. 1478. dictus Matthseus et hssredes erunt manRupeforti. apud eumdem torn. 12. pag. 71 : Mercari sionarii in terra mea, etc. [Chron. S. 1 MERGADALIS MENSURA. Vide Men- seu Mercandisam facere, tarn victualium Martialis Lemovic. ad ann. 1286. apud sura 1. Mercantali more, in Oharta ann. quam cujuslibet altenus generis mercimo- Stephanot. torn. 1. Fragm. Hist. MSS. : Mercenaria fructuum et aliarum mercium 1421. apud Rymer. torn. 10. pag. 120. niorum. T MERCATIBILTS, in Chartul. minori 1 MERCANDISATIO. Litterse Henrici IV. quse vendebantur in claustro Lemovicensi S. Benigni Divion. : Quinque eminas Regis Angl. ann. 1411. apud eumdem fuerunt mutata per gentes Vicecomitis bladi frumenli et avense per medium ac Rymer. torn. 8. pag. 687: Super facto Lemovicensis ad plateam S. Michaelis de etiam Mercatibilis ad mensuram grana- communis Mercandisationis hinc inde leonibus circa leones lapideos.] rii Ecclesiss S. Benigni. habendse. 1. MERCENARIUS, Mercatpr, minut33 j MERGANDIA. Charta Ludovici Reg. mercis propola, vulgo Mercier. [Charta MERCANDTSI^E , Merces , ex Gallico Marchandise, et Anglico Merchandise, Franc, apud Marten, torn. 1. Ampliss. ann. 1267. in Tabul. S. Vandreg. torn. 1. in Monastico Anghc. torn. 1. pag. 408. Collect, col. 1192 : De propriis nutrituris pag. 1023 : Ex altera aboutante ad kemitorn. 3. pag. 69. suis sine Mercandia facienda sicut bur- mum D. Regis pro ante, et ad haulas Mercenariorum pro retro.] Teloneum T MERCADANTIJE, Eadem notione. genses nostri. Chron. Parmense ad ann. 1304. apud | MERCANTALITER. Litterae Henrici Monasterii Sancti Audomari: Magnus Murator. torn. 9. col. 850 : Combustafuit... IV. Regis Angl. ann. 1412. apud Rymer. Mercenarius, parvus Mercenarius, etc. cum omnibus fondechis et mercationibus torn. 8. pag. 736 : Cum exortss diu con* 2. MERCENARIUS, Presbyter, qui et drapperiis et aliis Mercadantiis, etc. troversies et magnss discordise inter certos ecclesiam deservit, certa ei assignata 1 MERCADERIA, in Statutis Avenion. : mercatores villas nostrss de Leun, partes mercede, qui et Firmarius dicitur. Vide StatuimusquodqusslibetMercaderiacujusde North-Berne prsedictse Mercantaliter supra in hac voce. Lit. remiss, ann. cumque rei, etc. [* De contractu seu visitantes, mercium scilicet comparan- 1364. in Reg. 95. Chartoph. reg. ch. 189 : conventione inter ementem et venden- darum causa. Jehan Adam prestre, chappellain Mercetem intelligenda est haec vox.] | IN MERGE PLAGABILE, Formula usinaire de Rhetet, etc. Aliaa ann. 1396. in | MERCANDERLE, in Consuet. Tolos.tata in contractibus emtionis et vendi- Reg. 151. ch. 61 : Coustant prestre, ChapEubr. de Societ. art. 1. 4 : Consuetudo tionis, quae Gall, reddi potest, En mar- pelain Mercenaire de la ville de Chavones, est Tolosss inter mercatores, quod si ali- chandise qui nous a ete agreable. Tabu- etc. Pierre Duplesseiz chappellain fermier quis tradiderit alicui vina vel aliquam lar. Aptense fol. 139 : Inde accepi de vobis de I'eglise de la paroisse de Leure, ibid, Mercanderiam causa ducendi seu diffe- pretium sicut inter nos bonse fideiplacuit ch. 109. Rursum alias ann. 1454. in Reg. rendi in quibuscumque partibus extra atque convenit in Merce placabile valente 191. ch.33: Jehan de Bourges prestre.... Tolosam, etc. Mercandia, ibid. rubr. de sol. ix. et nihil post vos de ipso pretio Mercenaire et sans aucune provision de debitis art. 1. remansit indebite. benefice en I'eglise,... gaignant sa vie en T MERCANDIS.E. Charta ann. 1481. * MERCATUS, ut supra Marca 1. Chron. celebration de messe pour le soustenement apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. Angl. Th. Otterbourne edit. Hearn. pag. de son vivre et estat. Vide infra Presby1400 : Item, quod mercatores Ducatus Bri- 223 : De regis benevolentia allocati sunt ter Mercenarius. tannise tractabuntur in regno Anglise, Katherinae Swyneford, nuper ducissse MERCENELAGA. Vide Lex Merciorum quantum ad custumas et ceteras res con- Lancastrise, mille Mercatus redditus an- in0 Lex. cernentes intercursum Mercandisarum. nui de ducatu Lancastrise quos dux, pater MERCERIANUS, Idem qui Mercerius. Charta Scabinorum S. Audomari in lib. ejus, sibi concesserat, dum adhuc films Vide in hac voce. nig. Scaccarii pag. 386: Ne in terram suus esset comes de Derbie. Aliis notioniMERCENNALE ORDEUM, quod Martio nostrum veniamus ad Mercandisas ibi bus, vide in Mercatum. mense seritur. Tabularium Abbatiae faciendas, nos idea illud non omittemus. MERCEDARIUS. Isidoro in Glossis, et Fiscanensis f. 126. et alibi passim : Pa| MERCANTILE, in Charta ann. 1421.Papise, Qui pro labore sibi impenso dat gaverunt 6. minas ordei Mercennalis. [f. apud Rymer. torn. 10. pag. 121: Cum mercedem. Jo. de Janua: Mercedarius, legitimi Gall. Marchand.] personis, Mercantiis, navibus, libris et et Mercedonius, servus, vel alius qui dis* MERCENNALIS. [Mercenaire: Agenrebus suis quibuscumque. Mirac. B. Co- tribuit pecuniam sub domino suo. [Gloss. tes operibus curam Mercennalem. (Du letae t9m. 1. Martii pag. 591: Naviculse Lat. Gall. Sangerm. : Mercedarius, Dis- Meril, poes. lat. med. set. pag. 161.)] diversis onustee Mercantiis. Occurrit prae- tribueur de layers. Mercedonius, Seigneur 1 MERCERIA, Minuta merx. Vide Merterea in Statut. Vercell. lib. 1. f. 15. qui paie le loier aux ouvriers.] ^Elfricus cerius. recto, apud Marten, torn. 7. Ampliss. in Gloss. Saxon. Mercedarii, (perperam MERCERIUS, Minutse mercis propola, Collect, col. 1009. etc. Meicedarii) H y r e g i l d a n , i. qui merce- Mercier. Usatici Barcinonenses MSS. 1 MERCATIONES. Ogerii Panis Annal. dem solvunt. Glossaa a Scaligero lau- cap. 55 : Omnes Milites et pedites, tarn Genuens. ad ann. 1204. apud Murator. datse : Mercedonius, qui solvit Mercedem. Mercerii, quam negotiatores. Libertates torn. 6. col. 390 : Mercatores Januai galeas * MERGEDICUS. [Loquenspropter Mer- urbis Seiselli ann. 1285 : Mercerius aliequatuor armaverunt circa festivUatem cedem. DIEF.] nus debet de leida unum obolum in die

MER
fori. [Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 97: Item a Mercerio exponenti merces suas ad vendendum in villa supra bancham, levatur enim in septimana unus obolus. Codex censuaiis Calomont.: Branchia Mercerii continens duos colonellos in ingressu alee Calomontis. Statuta Arela MSS. art. 74: Commune habeat ponder a, gue erunt in Arelate, et a libra inferius, cum quibus legitimentur omnia pondera numulariorum,... Merceriorum.] Adde Statuta Willelmi Eegis Scotiae. 1 MEROERUS, Eadera notione. Charta ann. 1345. apud Madox Formal. Angl. pag. 92 : Noverint universi, me Hugonem de Huntingdon... habuisse et recepisse.... de Willelmo de la Panetere cive et Mercero ejusdem civitatis, decem libras bonorum et legalium sterlingorum. =- Merchier a taulette, qui super tabulam merces suas venum exponit, in Pedag. Peron. ex Chartul. 21. Corb. '* Qui Merceriis praeerat Rex merceriorum appellabatur ; unde aliqs mercerios ex jure instituebat, quos Militum merceriorum nomenclatura donabat, ut discimus ex notis Guill. Fage notar. fol. 6. v.: Anno Domini 1360. et die ultima mensis Aprilis, domino Johanne D. G. Francorum rege regnante, universis et singulis notum fiat, quod nos Johannes de Gaudiacp de S. Saturnino de porlu, Rex merceriorum in tola Uticensi diocesi, eri proxime lapsa apud Ralneolas nundinas tenentes, habito prius juramento in talibus prasstari consueto, in prassentia Johannis de Mala, Johannis de Paris, Jo. Rosseti de Savoya, Joh. de Besansono, Girardini messatgerii merceriorum et plurium aliorum publice, ut est moris et consuetudinis, fecimus, creavimus et constituimus ac ordinavimus Raymundum Rocelli de Chastillono Sulhan archiepiscopatus Sauxiensis,, prassentem et recipientem Militem merceriorum seu in offtcio mercerise ipsum inscripsimus militias militari, cui concessimus, et per prsesentium tenorem concedimusplenariam facultatem dictum officium mercerise, ubigue exercendi et de privilegiis merceriorum ubigue gaudendi et omnia alia faciendi et dicendi quse ad ssepedictum (officium) militise merceriorum facienda incumbunt, etc. Vide Hist. Tutel. Baluz. pag. 787. et infra Rex. T MERCERIA, Mulier quaa minutas merces distrahit. Consuet. Tolos. rubr. de debitis, art. 1 : Quod si aliqua mulier habitans simul cum marlto suo, ipso marito consentiente aliguandam mercandiam exerceat publice, ut puta, sit tabernaria,... Mercena, vel alterius hujusmodi, etc. MERCERIA, Minuta merx. [Charta Childeberti Franc. Beg. ann. 705. aut 706. apud Miraeum torn. 1. pag. 244 : Una cum omni mercato vel adjacentia sua, et guidquid fiscus noster tarn de garantia quam de Merceria ibidem tenuit, vel de gualibet coustuma ibidem possiduit. Statuta Montis Eegal. cap. 50. pag. 288 : Specise, Mercerise, drogarian, nee aliquas alias res comprehensas sub genere Merceriarum... portantes ad vendendum Merceriam, etc. Occurrit rursum] in Charta Roberti Comitis Drocens^s in Hist. Drocensi pag. 250. Vide Mercenarius. 1 MERCERNARIUS, pro Mercenarius, Qui operam suam alii locat. Statuta Arelat. MSS. art. 154 : Quilibet Mercenarius tenetur locare se... sub hac forma. Vide Mercedarius. 1 MERCERUS. Vide Mercerius. MERGES, Misericordia, Gall. Mercy,

MER

MER

351

pitie. Gregorius M. lib. 12. Epist. 17 : Pipinus in Diplomate pro S. Dionysio Prudentes viros, sicut estis, Regibus apud Doubletum pag. 696 : Propter ea adhasrere multorum solamen est. Nam in nostra Mercede, et in remedio animee. dum praestantiorem sibi locum ad animas genitoris nostri Karoli, donamus ipsum utilitatem sibi datum intelligunt, certum locum, etc. Lex Longob. lib. 1. tit. 39. est, guia Mercedis causas, ubi inveniunt, 1 : Propter Deum et animae suse Mercenon postponunt. Vide eumd. lib. 4. dem. Epist. Hadriani PP. in Cod. CaroEpist. 40. Faustus Regiensis in Epist. line 92 : Pro Mercede animas vestras, atad Felicem : Cum fosneratores nostri si- gue sempiterna memoria. Guillelm. Bitis, incipitis nostri esse debitores, si qui- bliothecarius in Sthephano VI. PP : dem causa vestrse devotionis et Mercedis Immo et pro perenni Mercede in Ecclesia vestrss materia sumus. Athalaricus apud alias Sanctorum religuias per diversos Senatorem lib. 9. Epist. 16 : Dignus cardinales titulos... largitus est. [Charta enim locus est, qui et gloriosam Merce- Conradi Imper. ann. 1029. apud Muradem nostrum, et Senatus amplissimi tor. delle Antic. Estensi pag. 91 : Pro laudabilia decreta continent. Desiderius animal mess, vel parentum meorum, et Episcopus Cadurcensis Epist. 3 : Tarn conjugis mess Mercede, etc.] Inde hsec de nos servos vestros, quam de cunctos Formula eodem sensu in Chartis aliis fideles integram dignamini habere Mer- apud eumdem Doubletum pag. 700. 708. cedem. Ledradus Archiepiscopus Lug- 712. et Ughellum torn. 5. pag. 618 : Pro dunensis ad Carolum Imp. : Per quam Mercedis noslrse compendia... Pro MerDeo juvante, et Mercede vestra annuente, cedis nostras augmento. Adde Regulam in Lugdunensi Ecclesia est ordopsallendi S. Benedict! cap. 59. Chartam Caroli instauratus. HincmarusLaudun. Episc.: Cal. in notis ad Lupum Ferrar. pag. 510. Cum... per wadia emendaverit quod mis- Perardum in Chartis Burgundicis pag. factum habebat, mandaveritgue mihi se 19. Sammarthanos in Episc. Cabilovelle ad meam Mercedem venire, et susti- nens. num. 14. in Abbatibus pag. nere gualem illi commendassem harmis- 821. etc. MERGES, Arbitrium, voluntas. Homacaram. Idem in satisfactione facta Carol o Regi : Et inde precor vestram Mer- gium factum Joanni Episcopo Magalocedem, ut vester animus sit mihi placa- nensi a Guillelmo fllio Mathildis Dom. tus. S. Benedictus Abbas Anianensis in Montispessul. mense April. 1184 : Audi Epist. ad Nebridium Archiep. Narbon.: tu Joannes Magalonensis Episcope. Ego Supplico, carissime Pater, ut slcut Mer- Guillelmus Dom. Montispessulani filius cedem habuisti semper de Fratribus, qui Mathildis ab ista hora in antea personam degunt in Monasterio Aniano, ita, etc. tuam non capiam, vitam et membra tua Observantise Regni Aragon. lib. 6. tit. tibi non tollam, nee homo nee femina de Generalib. privileg. | 6 : Pro unoquo- consilio, vel meo ingenio. Et si in meo gue membro solvat mills sol. vel stet ad illo honore guem tu hodie habes et possiMercedem Domini Regis, etc. [Bartholo- des, et Canonici Magalonenses habent, maei Scribse Annal. Genuens. apud Mu- et possident in Communia, vel in antea rator. torn. 6. col. 448 : Venerunt ad tu acquisieris meo consilio, et Canonici Mercedem Potestatis et Communis Januse, meo consilio acguisierint, ego Guillelmus et se et dictum castrum Communi Januse tollerem, vel forisfactum ibi facerem, reddiderunt, etc.] cum tu me commonras per sacramentum : J N MERGEDE ALIGUJUS SE PONERE, infra 40. dies cabalmen orendrai (al. In potestatem alicujus se permittere. oredrai) od oemendarai, vel ad tuam Constit. Freder. II. Imper. ann. 1244. Mercem men contanrai, et ad Mercedem apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 349 : Ob- Canonicorum similiter, etc. Exstat situlerunt nobis... Ponere se in Mercede mile homagium Marise Guillelmi fllise nostra et proicere vexilla eorum. ann. 1208. Vide Misericordia. MERGES quandoque sumitur pro graMERCEDEM REFERRE, Agere gratias, tuita indulgentia. Capitulare Pipini Re- quomodo dicimus ; Grand mercy pro gis Italiae cap. 21. Lex Longob. lib. 2. Ago tibi gratias. Epistola Hildegarii tit. 18. cap. 6. [** Pipin. 33.] Capitul. Episcopi Belvac. ad Widonem SuessioCaroli M. ann. 813 : Qualiter in domni nensem Episcopum, ex Cod. Belvac. Regis Mercede eleemosyna fiat facta. Ca- MS. ; Multiplices cum flexis poplilibus pit. Caroli C. tit. 16. cap. 1 : Ut advos referinius grates atgue Mercedes de tanto suos denominalos fideles in sua Mercede fosderis nostri erga nos amore, guem transmitteret. Tit. 30 : Sic erga me sem- sceda nostris partibus directa retulit atper in sua Mercede fecit sicut et il- que denotavit. ium decuit, et mihi necesse fuit. Vita * MERCEDES REPLICARE, Gratias S. Bathildis Reginse num. 6 : Pro- agere. Epist. Advent. Mett. episc. ad hibuit hoc ipsa domina pro Mercede Nic. PP. I. ann. 867. torn. 7. Collect. sua, ut hoc nullus facere prsesume- Histor. Franc, pag. 594 : Cum in desideret. Ex quo facto copiosam et valde rantissimo voto habeamus tales legatos magnam Mercedem expectat. Charta Ai- dirigere, qui, uti decet summum pontifimonis Valentinensis Episcopi ex Tabu- cem, multiplices replicent Mercedes, quod lar. Ecclesise Gratianopolitanee fol. 70 : tarn pie ac misericorditer nobis et eccleEt guoniam Arelas caput est, et esse de- sise nostras perpetuum munimen porribet istius Galliss, proclamationem nos- gere decrevistis. Rendre mercis, eodem trum ante prsesentiam rectoris ejus de- sensu, apud Christ. Pisan. in Carolo V. ferre dec.revimus, quatinus ne dedigne- part. 1. cap. 2 : Adonc lui trez benigne tur Merces ejus tantis patronibus preeli- (le due de Bourgogne) apres que son hubatis assensum accommodare. [Vide milite m'eust rendu plus Mercis qu'a recepvoir a ma petitece n'appartenoit, etc. Diurnum Romanum cap. 2. tit. 3.] "* Hinc Charta mercedis dicitur, qua | MERCETARIUM, Mercatum, empoaliquid donatur : Carta vero hujus do- rium, Gall. Marche. Regestum Philippi nationis vel Mercedis omni tempore ma- Regis Franc, de feodis Normanniaa neat firma et stabilis, in Chartul. Gellon. torn. 3. Hist. Harcur. pag. 195 : Apud ann. 1029. Saucey unum Mercetarium quod tenet Alio sensu in mercede, vel ad merce- Richardus de Harecourt. dem suam se facere dicebant, quod spe 1 MERCHA, Clarigatio, compensatio, flebat divinae remuneration's, et ad Gall. Marque, represallles. Charta ann. consequendam divinam misericordiam. 1295. apud Rymer. torn. 2. pag. 692 : Si

352

MER

MER

MER

1 MERGIPREGARI, Misericordiam imsatisfactum fuerit extunc consent Mercha, tam seu poenam pecuniariam, pro deretentio et appropriatio ante dictss. Vide licti modo et qualitate in reum decer- plorare et exposcere, Gall. Crier mercy. Oberti Cancellarii Annal. Genuens. lib. Marcha 1. nere. Tabular. Gemetic. : Ita quod Ab* MERCHATA, Modus agri reditus bas Merciatur illos pro forefacto suo us- 2. apud Murator. torn. 6. col. 306 : Conunius tnarcse auri vel argenti. Charta que ad valorem 30. solidorum... et si fore- sules S. JEgidii advenerunt Consulem et ann. 1067. ex Tabul. Major, monast. : fecerint, dictus Abbas ipsos homines Mer- alias potentes viros qui secum venerunt Dedimus guoque supradictis monachis ciabit et levabit emendas. Actum fuit hoc dicentes : Domini Januenses Merciprecaunam Merchatam terrae, cum pratia quse in Scacario Paschss anno Domini 1247. mur, ne faciatis nobis injuriam, quoniam ad illam pertinent. Vide Marcata in Vide Amerciare. Pisani in nostra fiducia sunt. Vide MerMarco 1. * 2. MERCIARE, Emere, in Charta ann. ces. 1 MERGHENELAGA LEX. Vide Lex 1281. ex Schedis D. Le Beuf. * MERGOBULA, vel MERGOBULUM, MaMerciorum. 1 MERCIARIUS, Bollandistis, Qui mer- china pulsationi campanarum utilis. MERGHETUM. Vide Marcheta. ces ad ulnam vendit. Acta B. Micheli- Consuet. MSS. monast. S. Crucis Bur* MERCHIDUS. [Mergus. DIEP.] nse torn. 3. Junii pag. 936 : Omnes mer- deg. ante ann. 1305: Item habet (sacrista) 1 MERCHORIS DIES, pro Mercurii. catores, sartores, cimatores, Merciarii. tenere campanas monasterii bene garniConcilium Tulugiense ann. 1065. inter Vide Mercerius. tas et munitas de cys, de cygonias, MercoHispan. torn. 3. pag. 234 : Ab occasu soMERCIDIUS, Propter mercedem dicens, bulis et funibus, et de cunctis aliis nelis quartas ferias, id est, Merchoris die, vel loquens. Joan, de Janua. [Couretier, cessariis, ut bene possint trahi per cleriusque ad ortum solis secundss ferise, id in Gloss. Lat. Gall. Sangerman.] [* Glos- cos suos. Sed legendum fortean Metabuest, Lunis die. Vide Mercoris dies. sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7684 : Merci- lum, campanae tudicula. Vide supra T 1. MERCIA, Mercatura, negotiatio, dius, Courratier, i. qui parle pour layer.] Matabulum. Gall. Trafic, negoce. BullaClementisIV. 1 MERCIMONI^E, Merces, Gall. MarMERCOLION, Murorum aggregatio. PaPP. in Statut. Astens. fol. 5. v: Nullum chandises. Vita B. Coletae torn. 1. Martii pias. etiam statutum condition vel condendum pag. 560 : Quidam famosus mercator... | MERCONARI, Mercari, negotiari. eorum officium valeat impedire ; el si cogentibus negotiis, tangentibus f,cta Epist. dementis IV. PP. ann. 1266. quis eorum officium, vel Merciam seu oc- suarum Mercimoniarum. [* Utitur Plau- apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 410 : Et tu, prout apud nos dicitur, non in ancupationem aliquam (impediverit), etc. tus eadem notione.l | MERCIMONIARE, Negotiari, merca-gulisf sed in capite potius omnium platea2. MERCIA;, MERCIAMENTUM, Mulcta, amerciamentum, misericordia, ex Gallico turam facere. Charta ann. 1409. apud rum, cum aliquibus, qui Deum nesciunt, Merci. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. Rymer. torn. 8. pag. 581 : Nulli dubium mercatus pariter et Merconatus. (alias 14 : Item catalla furum, et Mercian quse quod extranei mercatores, soliti cum suis metalusque vel et mecatus) effusa pecuex murdris vel aliis forisfactis contin- mercimoniis ad dictam civitatem Baionas nia, etc. MERCORIS DIES, pro Mercurii, habegunl. Pag. 16. exponitur pecunia quse Mercimoniando venire, et de repertis in dari sole( pro murdro. Pag. 17 : Si ali- ea civitate ernere, etc. [* Occurrit praete- tur in veteribus Tabulis. [Prseceptum quis hominum suorum sit in Mercia erga rea in Correct, statut. Cadubr. cap. 26.] Zuendeboldi Regis ann. 898. apud MarRegem, vel Ballivos suos, pro quacunque MERCIMONIATUS, Emolumentum ex ten, torn. 1. Anecd. col. 58 : Concessimus causa, vel delicto, vel forisfacto, Mercies mercaturis Anglise Fisco obveniens, eis perpetuum memoriale nostrum : piset Merciamenta prsedictis Canonicis red- tributum quod Angli pendebant ob illa- cationem scilicet in foreste nostra super duntur, seroata Regias potestati ju&litia tas in Daciam merces. Henr. Knyghton fluvium Mosellx in unaquaque hebdomada mortis et membrorum. Pag. 18 : Catalla lib. 1. cap. 5 : Tertius filius vocatus est dies duos Mercoris et Veneris. Italis furum et Mercian vel misericordias quse ex Godardus, quern feoffavit in Senescaria Mercore.] Vide Perardi Burgundica pag. murdris vel ex aliquibus aliis forisfactis... Dacise, et in Mercimoniatu Anglias, quae 157. 166. * MERCUM, Nota, signum, Gall. Marcontingunt. Adde pag. 71. 138. 264. [Ta- non se extendebant ad tanlum valorem que. Vide supra Mercare. bular. Majoris Monast. : Quod si quis quam nunc. hanc eleemosynam violaret, in Mercia 1. MERCIMONIUM, Emporium, forum 1 MERGURA, pro Mercatura, Merx. domini Cumburnii esset, et de damno publicum. Hodoeporicum S. Willibaldi Charta ann. circ. 1104. apud Stephanot. monachis illato in septuplum restitueret.] Episcopi : Ad loca venerunl destinata, Antiquit. Vascon. Bened. MSS. part. 1. Hinc nostris Reliefs a merci dicuntur juxta illud Mercimonium, quod dicebatur pag. 485 : Si vero annonam, vel alibi alirelevia, quee mulctae obnoxia sunt, si Hamvic. Mox de Rotqmago : Tentoria quid emerit, et infra mensem et diem alistato tempore non fiant. Vide Amer- fixerunt in ripa fluminis, quod nuncupa- quid de ilia Mercura vendiderit, lemnam tur Sigona, juxta urbern quse vocatur Ro- pro toto dabit. ciare. * MERGURINUS DIES, Demierkes, in | MERCIAMENTUM, Jus, ut videtur, tum, ibi etiam fuit Mercimonium. Acta manusmortuse, quod ad arbitrium do- S. Wunebaldi Abb. : Ad loca venerunt Charta ex Chartul. Valcel. sign. E. ch. mini exigebatur. Charta Guidonis Co- venalia, quod est Mercimonium. Porro 66 : Denees Van de grasce mil cc. nomit. Nivern. inter Ordinal. Reg. Franc, quod mercimonium in laudato Hodoepo- nante vij. le Demierkes apres le Magdetorn. 3. pag. 118 : Si aliqui vel aliqua sine rico dicitur, in Actis ejusdem S. Willi- lainne. Quae ita Gallice redduntur ex filio vel filia decesserit, echeeta mortui baldi portus nuncupatur : Secus portum, Charta Latina ibid. : Datum anno Dovel mortue sine Merciamento aliquo ad quod dicitur Hamvic. mini M. GO. nonagesimo septimo, feria propinquiorem liberum heredem deveniet. 1 2. MERCIMONIUM, Mercatura, nego- quarta post festum B. Marias Magdale:: - 3. MERCIA, Misericordia, indulgen- tiatio. Constit. Federici Reg. Sicil. cap. nse. Vide supra post Dies 7. ^ MERCURIUS, Lapidum congeries in tia, vulgo Mercy. Charta H. Episc. Ma- 65 : Quod si quern (Judseum vel Sarracetiscon. ann. 1234. in Chartul. Cluniac. : num) nondum ad fidem conversum, cacumine collium. Gloss. Isid. Ubi GreeHugo de Petra Campi ecclesiss Clunia- causa Mercimonii emeret, etc. vius : Ex Prov. 26. 8. Vide Scaliger. de censi in capitulo et Petro Barnesse Mer3. MERCIMONIUM, Merces, prsemium. Emendat. temper, et Seldenum de Diis ciam clamavit super morte dicti Johannis Paschasius Radbertus in Epitaphio Syris. | MERCYIER, Mercerius, Minutee merBarnesse, pains ejusdem Petri. Manaie, Walae lib. 1. cap. 7 : Hanc sibi hasreditatis computans partem, hanc lucri pre- cis propola. Charta Leduini Abb. S. Ve-eodem sensu, in Bestiar. MS. : tium, hanc justitise suss Mercimonium. dasti in Chartular. ejusdem pag. 243 : Mais il n'i a point de Manaie, ** MERCIPOLIS, Tabernarius, caupo. Stallus divitis Mercyier in anno iv. dePuis qu'il les tient en son goitron, nar. Stallus pauperis Mercyier, Sabbato Ruodlieb fr. 18. c. vers. 7 : Tous les devore chis larron. 1. ovum. Quin ad Mercipolirn venies si nummivoracem, * MERDA, vox cqnvicii, Spurcus. Poem. reg. Navar. torn. 2. pag. 149 : Nil das cauponae quod trudat in ima crumen;e. Charta offlcialis Autiss. ann. 1338. in Molt parest fox, ki autre amor essaie, MERGIPOTUS, Pignus contractus, vel Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 40 : Invenit K'en cestui n'a barat, ne fausete, emptionis, in Decretis Hungaricis, [sic Isabellim,... quas juvenis et pulchra muNe s autres n'a ne merci, ne Manaie. dictum, quod, ut plurimum, in potu in- lier erat,... cui tune parturienti,... loco salutationis dixerunt talia vel similia Hinc Merciable, Misericors. Sermo 30. sumatur.] * Twing. Vocab. Lat. Germ. MS. : verba : Or sus orda vetula de Merda, vos ex Cod. S. Viet. Paris. seec. 14 : Dex qui oder bottenbrot. vos fingitis, forts, foris, Gallice or fors. pius est et Merciable, oie nos oroisons. Mercipotus, Winkoff Instr. locat. decimse in Kunheim ann. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 109. ch. Bestiar. MS. : 1485 : Mercipotum, vulgariter Winkauff 324 : Tu me dois deux journees d'Aoust, N'est a moi estre Merchiable dictum. Nostris, Vin du marche. Vide paie les moi, tu fais que mauvaise Merde Vers cestui qui vint orendroit infra in Vinum. p"!et Haltaus. Glossar. que tu les me dois tant. Hinc Gallicum Ma signorie que vauroit. German, voc. Weinkauf et Leikauf, col. Merdaille, eadem acceptione, in aliis Lit. ann. 1377. ex Reg. 111. ch. 132 : Les 1 1. MERCIARE, et MERCIAKI, Mulc- 2058. et 1256.]

MER
habitans de Nuefcastel vilainement coururent sus aux diz sergens, present ledit moire, en disant tres deshonnestement, sanglante Merdaille, vous faut-il id faire cry de par le row. MERDARE, Cacare, apud Albertum Argentin. in Chr. pag. 208. [Vide Menagium in Orig. Gall.] * MERDARIUS. Porta merdaria, Qua scilicet immunditise extrahuntur, in Lib. de Mirab. Romse in Diar. Ital. Montisfalc. pag. 283. Vide supra Marderellum. 1 MERDERELLUM. Vide Marderellum. * MERDOSUS, Merda inquinatus, Ital. Merdoso, Gall. Merdeux. Necrol. eccl. Paris. MS. xiij. Kal. Oct. : Et triginta solidos super quinque quarterns prati, quse tenet Johannes carnifex in territorio, quod vocatur vicus Merdosus. Vulgo rue Merderet. f MERE, vox Saxonica, Somnero, Palus, stagnum, lacus ; unde vox Gall. Mare. Charta Guillelmi I. Reg. Angl. apud Hickes. Dissert, pag. 71 : Do et concedo... hoc manerium regium... cum cunctis pertinentibus in... silvis et paludibus, aquis, molendinis aut stagnis cum mere et Mere et sac, etc. Vide Mora. 1 MEREGELDT, perperam pro Weregeld, Mulcta pro homine interfecto, a Sax. vere, h o m o et geld, mulcta, solutio, quasi valor seu pretium hominis. Charta ann. 1112. apud D. Calmet. torn. 2. Hist. Lotharing. col. 531: Si quis ex familia inlerfectus fuerit, pretium illius, id est Meregeld, totum abbatis ent. Vide Wera. 8 MERELLA, MERELLUM VINUM, Vinum tenue et aqua mixtum. Mirac. B. Margar. Favent. torn. 5. Aug. pag. 853. col. 1 : Volens autem hsec vina vendere, de utroque dedit emptoribus ad yuslandum, nihil eis dicens, utrum essent Merella vel pura : qui cum bis de utroque gustassent, emerunt Merellte congium pluris tribus libris quam pun, dicentes quod numquam sic bonum, saporosum et pretiosum vinum biberunt, quale hoc. aquaticum f u i t , ignorantes illud esse Merellum. * Aliud sonat vox Gallica Mesrele, ictum nernpe, ni fallor, manu in faciem impactum. Lit. remiss, ann. 1402. in Reg. 157. Chartoph. reg. ch. 114: Ilz avoient escrive ensemble pour un lot de briemas ou cervoise Se vous ne feussiez mon maistre, vous eussiez une Mesrele. \ MERELLUS. Vide Merallus. t MEREMIUM, MEEEMUM. Vide Materia. 1 MERENATUS, f. Striatus, Gall. Co.nele. Annal. Mediol. apud Murator. torn. 16. col. 807 : Alia collana auri cum botonis xxxil. Merenatis. MERENCOLICUS, Melancholicus, nostris alias Merancolieux. Instr. ann. 1459. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 291. col. 2: Nemausi civitas est aquosa, male et pexime fundata et constructa, quoniam super aquam maretam pro tribus hominum qualitatibus, videlicet sanguinosis, Merencolicis et fleomatis dampnosissimam. Lit. remiss, ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 151: Comme Robert Briseteste feust tres austers, merveilleux et Merancolieux, etc. Mirencoulie, ^Egritudo, molestia, in aliis ann. 1389. ex Reg. 138. ch. 36 : Apres plusieurs courroux, desplaisances et Mirencoulies, etc. Vide supra Melencolia. T MERENDARE, Meridie edere, quasi post prandium. Ita Papias et Gloss. MSS. Sangerman. num. 501. Marender

MER

MER

353

eadem notione dicunt etiamnum qui- ceptione. Chron. S.Dion, torn.3.Collect. dam e nostratibus. Gloss. Lat. Gall. Histpr. Franc, pag. 244: Pour ce le meSangerm.: Merenda, le mangier de Vheure nacoit forment, et disoit que ss il pooit james recouvrer la grace le roij, il h Meride None. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521 : roit ceste bonte. Ubi Aimoin. lib. 3. cap. Merenda, Marende, Gallice. Lit. remiss, 65. ibid. pag. 97 : Similem ei retribueret ann. 1409. in Reg. 163. Chartoph. reg. vicissitudinem. Quod nos diceremus: Lui ch. 368 : Icellui compaignon se transporta rendroit la pareilte. Christ. Pisan. in en I'ostel de Bertran a heure de Marende Carolo V. part. 2. cap. 14. Le benoist Filz ou relevee. Hinc Marander, in aliis Lit. de Dieu lui vueille Meriter. Froissart. ann. 1470. ex Reg. 195. ch. 487: Apres vol. 2. cap. 94 : Dieu le vous vueille Merice que les compaignons de la ville de ter au corps et a I'ame. * MERERE ALICUI, Offlcium praestare, Boulzicourt.... eurent Marande en I'ostel Gall. Rendre service, faire plaisir. Lit. de Jehan Rohart, etc. * MERENDINA, Merenda ; unde Meren- remiss, ann. 1386. in Reg. 134. Chartoph. dinare, idem quod Merendare. Stat. reg. ch. 52 : Idem exponens respondit, Taurin. ann. 1360. cap. 287. ex Cod. reg. quod revera ipse satis habuerat agere et 4622. A: Fogatise et Merendinse de foga- multum passus fuerat in solvendo suam tiis jacentium in partu penilus rema- partem, adeo quod non posset ipsum neant; et qui contrafecerit tradens juvare ad solvendum suam partem antefogatias vel Merendinas, etc. Inquisit. dictam. Super quibus idem Chabertus ann. 1288. in Access, ad Hist. Cassin. multum ad hoc indignalus.... dixit, quod part. 1. pag. 386. col. 2 : Antiquitus con- postquam eum javare nolebat in solutione sueverunt dari videlicet in mane pani- prsedicta, ipse volebat quod eorum amor qui exponens sibi gracellos parvulos octo ad prandium, ad Me- dissolveretur; rendinandum in Nonis panicellosseptem. tipse respondit, quod sibi valde displicebat MERENIG-JE , Manifestse turpitudines, si eorum amor segregaretur, et quod sibi sive ingralse fabulse, maculse. Papise MS. non forefaceret, quia non ei Meruerat. in Edito habetur Mererigse. In MS. Col- Vide sugra Merentum. legii Navarraei: Menerigai, Manifestse ] MERESCALCHUS, Qui equorum pedes turpitudines, sive ingratse maculse. ferro munit. Acta B. Michelinee torn. 3. * MERENIUM. Vide supra in Materia. Junii pag. 936 : Fabri-magistri lignaminum, molendinarii, Merescalchi, sellarii, 1 MERENNUM. Vide Materia. MERENTES, Milites. Lex Wisigoth. etc. Occurrit et pro exercitus PraBfecto lib. 9. tit. 2. | 4 : Si aliquis.... de hoste apud Murator. torn. 12. col. 1026. Vide ad dpmum suam refugerit, aut de domo Marescalcus. sua in hostem proficisci noluerit, in con* MERESCHAGIA, Equile, stabulum ventu Merentium publice centena flagella equorum. Charta ann. 1263. in Chartul. accipiat, etc. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 208. r".: * MERENTUM, Meritum. Merentum Danieta domina de Vilorcelo recognovit... capere, Placere, gratus haberi. Charta se vendidisse.... Guidoni episcopo LingoMareschaciam, qusn est juxta Anselli Bridaine in Chartul. Campan. nensi ex Cam. Comput. Paris, fpl. 451. v. col. parvam grangiam fromageriam. Vide 2 : Gaudeo quod Petrus filius meus pro- supra Mareschaussia. posuerit et velit homo vester (comitis * MERETRIGALIS, Herba, qua se inunCampanise) fieri. Rogo autem et attentius gunt mulieres ut appareant pulchrse, in exoro nobilitatem vestram quod donum veteri Glossar. ex Cod. reg. 521. ejus pro supplicatione mea capiat MerenT MERETRICALIS VESTIS, Quse meretum. Vide mox in Merere. tricem taritum decet. Decretal, lib. 5. MERERE ALICUI, Remunerari, seu tit. 39. cap. 25 : Lex ssscularium Princiafferat potius beneficium agnoscere, Reconnoi- pum huic responso satis efficax tre un bienfait, Meriter envers quelqu'un. argumentum , qua /nanifeste cautum Capitula Caroli C. tit. 16. cap. 7: Quia habetur, matronam, cujus pudicitia attennulli de ista causa volet reputare, sed tala fuerit, non posse injuriarium agere, totum ex corde dimitlere, quod in illius si in veste Meretricali fuerit deprehensa. persona in ista commisit, et suum servi- Haec ex Macri Hierolex. ubi addit ille tium, quod illi et ante fecit, et adhuc Deo in Melita ex tegumento contradistingui juvante faciet, debite et rationabiliter meretrices ab aliis honestis feminis. vult illi Merere. Tit. 21. cap. 2: Deus * Ut certis in habitu signis ab honesomnipotens nobis donet, ut vestram fide- tis feminis distinguerentur meretrices, litatem et vestrum adjutorium, quae sem- variis statutis passim deflnitum fuisse per contra nos cum omniBarnatu demons- reperire est. Tolosanis statutis prsestrastis, vobis sic Merere possimus, sicut criptum erat, ut capitis tegmen album antecessores nostri vestris antecessoribus cum tseniolis albis deferrent; a quo in bene Meruerunt, et nos vobis cum omni signo ut liberarentur petierunt, cum bonitate volumus commerere. [Merir, apud Carolus VI. regnum auspicatus est: qui nostrates Poetas. Le Roman de Guil- Lit. ann. 1389. in Reg. 137. Chartoph. laume au Faucon MS.: reg. ch. 81. iis indulget ut tantum deferre teneantur entour I'un de leurs bras Avoit un chastelain servi, une enseigne ou difference d'un jaretier Encor ne li avpit Meri ou llsiere de drap, d'autre couleur que Li service qu'il li fesoit, leur robe. Severiora sunt in eas statuta Pour avoir armes le servoit. Mantuse Mss. lib. 1. rubr. 120 : OrdinaLe Roman d'Athis MS.: mus quod meretrices publics^ et quse publice, sine personarum delectu et palam, Et dient tous, bien veigniez, Sire, Et il respont Dieux le vous mire. se omnibus tradunt el sui corporis questum faciunt, in prostibulo et loco publico, Idem: illis per commune Mantuss assignato, Dieux vous Merise c'est servise, commorari teneantur ac debeant, et non Dont joie avez en mon cuer mise. in alio loco vel contrata civitatis Mantuse; et dum accedunt et vadunt per civitatem, Le Roman de la Rose MS.: teneantur portare super olios pannos Dieu le vous sgaura bien Merir. unam clamydem brevem panni lini seu pignolati albi, cum uno sonalio a parte Vide Remerire.] * Nostris Merir et Meriter, eadem ac- anteriori, poena cuilibet contrafacienti, 45

354

MER

MER
1 MERETRIGATIO, Fomicatio. Papiae; lenocinatio, in Gloss. MSS. Sangerm. n. 501. Indiculus luminosus : Aliqua super ejus Meretricationis subsannium... habita conflictatione verborum. * MERETRICATOR, Meretricum sectator. Lit. remiss, ann. 1455. in Reg. 191. Chartoph. reg. ch. 153: Quidam Cathalanus, nuncupatus Gabriel Barraga, conjugatus, magnus Meretricator et adul-

MER

vice qualibet, qua contrafecerit, centum soldorum parvorum de facto auferendorum et communi Mantuas applicandorum. Et quod dictae meretrices et impudicas mulieres non audeant vel prsesumant accedere per civitatem diebus dorninicis vel festivis ad aliquod festum solemne, nee ad aliquam ecclesiam seu aliquem locum, in quo congregalio pudicarum matronarum, dominarum et mulierum honestarum et pudicarum adesset, Sed et ipsis, panem vel fructus venales tangere, nisi emerent, prohibent Statuta Avenion. ann. 1243. cap. 137. ex Cod. reg. 4659 : Statuimus quod Judsei vel Meretrices non audeant tangere manu panem vel fructus, qui exponuntur venales ; quod si fecerint, tune emere illud, quod tetigerint, teneantur. Vide infra Mulier levis. Quae hie uti infames habentur, de comitatu regio fuerunt, pensionibus etiam donisque dotatae medium usque ad sseculuin xvj. ut patet ex Comput. eerarii reg. ann. 1535 : A Olive Sainte, dame des piles de joye suivant la cour du roy, 90. livres par lettres donnees a Watteville le 12. May 1535. pour lui aider et auxdites filles a vivre et supporter les depenses qu'il leur convient faire a suivre ordinairement la cour. Alius ann. 1539: A Cecile Viefville, dame des filles de joye suivant la cour 90. livres par lettres du 6. Janv. 1538. tant pour elle, que pour les autres femmes et filles de sa vacation, d departir entr'elles pour leur droit du 1. jour de May dernier passe, qui etoit du a cause du bouquet qu'elles presenterent au roy ledit jour, que pour leurs eslraines du 1. Janvier ; ainsi qu'il est accoustume de faire de tout temps. Eadem occurrunt annis 1540. 41. 42. 43. 44. et 46. * Meretricibus indicta fuere statuta, quse si violassent, pecunia mulctabantur. Comput. Joan, de Brassia vicarii curise S. Saturnini de portu ann. 1414 : Ab IsabelleFornaria prostibulari tnuliere, quia die sancto Paschas Domini cum Georgia ejus amico jacuit et adulteravit, x. sol. Comput. Castellani Bellic. eod. ann.: A Margarita abbatissa lupanaris. super eo quod, cum ex ordinatione Bellicadri, qus&cumque sit abbatissa non debeat recipere aliquem hominem pro cubando secum ultra unam noctem, ipsa cubavit in dicto lupanari cum nominato Anequin per sex vel septem nodes continuas ; per compositionem factam cum dom. castellano, x. sol. Tur. Nota sunt statuta, quse anno 1348. edidit Joanna regina Siciliae pro publico Avenionensi prostibulo. Vide Gynssceum. * MERETRICALITER, Meretricum more ; En maniere meretricale, in Lit. remiss, ann. 1473. ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 906. Alias ann. 1383. in Reg. 120. ch.330: Quas Dionysia pluribus viris se Meretricaliter copulare dicebatur, et quasi pro rneretrice publica tenebatur. 11. MERETRIGARI, metaphorice, pro Diis paganorum servire, idola colere. Paschasius Radbertus lib. 3. de Partu Virg.: Vesona quam incolitis, quse. prius Meretricabatur post idola fornicationis, etc. * 2. MERETRICARI, Rem habere cum muliere, copulari. Bened. abb. Petroburg. in Henr.II. reg. Angl. edit. Hearn. torn. 2. pag. 383. ad ann. 1183 : Mulieres et filias et cognalas liberorum hominum vi rapiebat (Ricardus comes Pictav.) et concubinas illas faciebat; et postquam in eis libidinis suss ardorem extinxerat, tradebat eas militibus suis ad Meretricandum.

in lampade, et ad tenendum papyrum, et ad avem mergum. Unde Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Mergulus, le ferret de la lampe, en quoy est la meche, ou le jon, ou petit pluvion. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Morgan, Prov. mergus, Mergulus. 1 MERI DENAEII. Vide Merus. >; ' MERIA, Feudum Merini seu Majoris, Gall. Mairie; Merie,in Charta ann. 1333. ex Lib. rubr. Cam. Comput. Paris, fol. MERETRIGIUM, Stuprum, adulterium. 443. v. Inventar. Chart, reg. ann. 1482. Libertates concessae Reomagensi urbi fol. 198 : Assignavit Ix. libras annui rediab Alphonso Comite Pictavensi ann. tus supra receptum praspositurse , Meriae 1270. MSS.: Si aliqiia mulier de extra seu judicatures de Bezmulle. Vide in villam, quas sit maritata, venerit in dic- Major 1. et Majorinus. * MERIAGIUM, Pari intellects Charta tam villam, et fecerit Meretricium cum homine dictse villas, etc. Charta Occita- ann. 1221. ex Lib. albo episc. Carnot.: De Meriagio dicimus, quod episcopus denica habet hoc loco, aia fait adulteri. MERGA, a merges dicitur: furca cum bet ibi habere suum servientem, et de qua cona segetis portatur. Joan, de Ja- collecto Meriagio habebit episcopuspartem suam et major suam, et si fuerit defectus nua. [Utitur Columella lib. 2. cap. 21.] I. MERGERIA. Tabularium Monasterii in Meriagio, debet hoc serviens episcopi S. Andrese Viennensis: Et dono post monstrare majori, et major debet facere discessum meum mansum de Festale, haberi defectum eumdem. Vide supra cum omnibus appenditiis suis, et totam Majores villarum in Major 1. et Majoillam terram quse fuit adjuncta ipsi rium. manso per Mergeriam, quod vocamus J MERIBIBULA, Potatrix. Vita B. LidMedietatem laboris. [Leg. forte Mejaria winse torn. 2. Aprilis pag. 320 : Quaedam vel Mejeriam. Consule utramque vocem.] quoque de Meribibulis mulierculis venientes ad earn dicebant, etc. Adde August, Vide Medietarius. * 2. MERGERIA, Mensura vinaria, lib. 9. Confess, cap. 8. 11. MERICA, Nemus, silva, atque ineadem quse supra Megeria. Vide in hac voce. Charta Phil. V. ann. 1318. in Reg. terdum terrse circumquaque adjacentes. 56. Chartoph. reg. ch. 267: Item omnes Charta ann. 1301. apud Ludewig. torn. Mergenas vini pro xij. lib. et x. sol. Tu- 1. Reliq. MSS. pag. 235: Prsedictum ron. Ita quoque legitur in Lib. rub. nemus sive Mericam certis metis distinxi. Alia ann. 1313. ibid. pag. 268: Vendidi Cam. Comput. Paris, fol. 564. r. I1. MERGES, Manipulus segetis. Trans- etiam eisdem villam Drewitz cum silva latio S. Genulfl ssec. 4. Bened. part. 2. posita retro villam... Cum autemprsedicta pag. 235: In Resurrectionis Dominicss Merica ex parte una Mericam patrui mei prima Sabbati, ex multiplicatis manipu- Bodonis, et ex altera parte Mericam Saxolis, Mergeten colligere nititur. Vox Plinio nise Duds attingat, etc. Ibidem : Vendidi medietatem nemoris quas quondam Marnon ignota eadem notione. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521: chionis fuerat Misnensis... Et hasc distincMerges, Gall. Marnee. Aliud ex Cod. 7641: tio certa inter Mericam quas quondam Merges, fustes cum quibus messes colli- fuerat Marchionis, et inter Saxonies Duguntur. Vide Merga. ds Mericam. Charta ann. 1323. ibid. * 2. MERGES. [Mergus: Merges, tis, Sag. 302 : Nos Bodo.... dedimus et contumus Mericam quas dicilur Merica Marplugons. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. chionis, quse est ad nos... hac conditione n. 23, XIIP s.)] MERGO, dicitur asquivoca, quia potest interjecta ut tres villas Domastrof, Rotinsesse pertica qusedam, quss ponitur in tein et Wristwitz habeant in prssdicta aquis ad commovendum pisces, vel potest Merica ad usum eorum ligna jacentia esse ille, qui se mergit in aquis. Glossar. atque sicca. vetus ex Cod. reg. 521. ! Proprie, Silva in qua aluntur apes : MERGONES, Corvi marini, apud Fri- unde Merica apum, in Charta ann. 1436. dericum II. Imperat. lib. 1. de Venat. Stat. Casimiri ann. 1347. inter Leg. cap. 2. 4. 55. [Boncompagnus de obsi- Polon. pag. 47: De quercubus vero Meridione Anconse apud Murator. torn. 6. carum, vulgariter Dabrowa, duos scotos Si col. 931: Ille vero ad modum Mergonis, quilibet ipsam incidens persolvat qui restrictis alis profunda pelagi petit, quis autem arborem cum apibus succidepropere se submergebat in aquam.] rit, etc. Consule Frisch. in Vocab. Lat. MERGOR., Situlss quibus aqua de Germ. part. 1. pag. 643. | 2. MERICA, Stipula, Gall. Chaume, puteo trahitur, in Glossis Isid. Joan, de Janua : Mergus, goris, situla, cum qua vel tegula quaevis. Charta ann. 1042. aqua de puteo trahitur: et dicitur a apud Madox Formul. Anglic, pag. 124: merqo, is. Et prssdicti Robertus et Isabella et hsereMERGORESUS. Vide Moneta Melgo- des eorum, grossum meremium et parvum rensis. ac stramen seu Mericas invenient dictis MERGREVE, Vox conflcta et Msere, Johanni et Johannes uxori, cum necesse Saxon, et greve, Comes, quasi major fuerit, ad dictum molendinum facienComes vel dominus. Leges Edw. Con- dum, reparandum et cooperiendum. fess, cap. 35: Teutonici, Frisones, et MERIGULUM, Potio vini pura. Gloss. Flandrenses Consules suos Mergreve, Graec. Latin. MS.: "AxpaTov, Merum, quasi majores dominos, vel bonos padficos purum. 'Axpat6ptov, Mericulum. Edit. axparaptov. Vide Merus. vocare solent. Vide Marggravius. T MERGULA, Ornamentum vestium, ] MERIDIALIS PARS, Quse meridiem quod prqhibetur in Constitut. Federici spectat. Necrolog. S. Illidii Claromont. Reg. Sicil. cap. 95 : Et quod in gerlandis apud Stephanot. torn. 3. Fragm. Hist. : ipsis non sint aliquas Mergulse sub poena Sepultus vero fuit prssdictus Abbas infra unciarum duodecim. dictam ecclesiam a parte Meridiali.... 1 MERGULUS. Johan. de Janua : Mer- Item sepulcrum D. Pontii Abbatis situm gulus, est diminutivum de mergus; et est juxta introitum capituli a Meridiali est sequivocum ad ferrum quod mergitur parte. Gloss. Isidori: Diale, diurnum,

MER
Mertdiale. Ubi observat Graevius Veteres Meridiale non dixisse, sed meridianus. Le Roman de Vacce MS.:
Une riviere Vavironne Devers Midy el devers Nonne.

MER
tris Midi appellatur. Testam. Joan, reginae ann. 1304. in Reg. sign. Noster Cam. Comput. Paris, fol. 221. v: Malines, prime, tierce, Midi, none, vespres et complie. Charta Odon. comit. Burg. ann. 1341. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 198. r: Matines, prime, tierce, Miedy, none, vespres, etc. Meriane, pro Midi, Hora meridiana, in Bestiar. MS. :
Aussi comme 1'asne recane A mienuit, a Meriane.

MER

355

MERIDIANA, Somnus meridianus, Sidonio lib. 1. Ep. 2. 'Yrcvb; a.\L<p\ Y]U.pav fiecrYjv, Procopio lib. 1. de Bello Vand. cap. 2. qui Monachis, si non prasscribitur, saltern permittitur in Eegula S. Benedicti cap. 48. Meridie pausare, in Capitulari Aquisgran. ann. 817. cap. 17. Meridianam pausare, in Libro Ordinis S. Victons Parisiensis MS. cap. 17. 22. 35. Ibidem cap. 37: In gestate hora meridiana potest qui vult in dormitorio legere ; sed cavere debet, ne in reversione flliorum strepitum faciat. In ilia hora debent Fratres vestiti jacere, et cavere debent ne vel pedes extra lectum extendant, vel in ipso lecto competenter nudi appareant. Adde Usus antiq. prdin. Cisterciensis cap. 84. Regulse monialium B. Mariae de Sopewel, in agro Herfordensi in Anglia : Et en este en temps de la Meriene soient les hus de le parlour et de la gardein, et les fenestres devers la cuisine clos, et ne soient pas ouvert tant que home soune a hours de None, qui sera chantee apres la Meriene. Meridianss autem incipiant in Dominica Ramis palmarum, ut est in consuetudinibus FJoriac. pag. 396. a die Iduum Maiarum usque in diem Iduum Septembrium, in Regula Pauli et Stephani Abbatum cap. 11. Has Kalendis Octobris flniri annotat Lanfrancus in Decretis Ord. S. Bened. cap. 1. sect. 1. et 4. [et Bernardus Mon. in Ord. Cluniac. part. 2. cap. 31: In hac die (pridie Calen. Octobris) ultimwn vale Meridiana suscipit et propinatio aquas in refectorio. In crastino si fuerit dies Dominica, nullatenus est agenda Meridiana, cum ipso die Calendas Octobris habeantur, in quibus certissime constat eandem Meridianam dimitti.] MERIDIANJE JEJUNIORUM, seu in diebus jejunii post Sextam, breves esse jubentur, adeo ut momentaneas et simulatiUSB dicantur in Statutis Cluniac. Petri Venerab. cap. 24. et apud Udalricum lib. 2. Consuet. Cluniac. cap. 29. Vide Haeftenum lib. 12. Disquisit. Monast. disquisit. 4. 1 MERIDIARE, Per diem alicubi manere. Vita S. Bonifacii Episc. saec. 3. Bened. part. 2. pag. 87 : Unde etiam in quibusdam locis, ubi cum sancto corpore pernoctabant vel Meridiabant, in ejus honoreecclesiaspostea construebant. Quod de somno meridiano minus bene intellexit Mabillonius. MERIDIARI, Meridianum somnum capere. Vox Latinis Scriptoribus etiam nota. Regula Magistri cap. 50: Statim post dictam Sextam, tam post prandium, quam in jejunio, omnes modice in suis lectis Meridientur. Ordinarius Prasmonstr. cap. 15. pag. 909: Ab hac die (octava Paschae) usque ad Exaltationem S. Crucis quotidie Meridian solemus. 1MERIDIES, Pars offlcii divini, quam Sextam dicimus. Ordinarium MS. Abbati33 Piperac. ann. 1301: Sciendum quod post Tertiam immediate dicimus Meridiem, deinde Nonam. Statuta S. Capellae Paris, apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 154 : Notandum est inter alia, quod cantata Prima, absque pausa debet incipi commendatio mortuorum, si sit obitus, et deinde Tertia, magna Missa, et deinde Hora Meridiei. * Quia ad meridiem cantabatur, ut monet D. Le Vert pag. 426. unde nos-

MERINATUS. Vide Majorinus. 1. MERINGA, Idem quod aliis Merenda dicitur, Pomeridianum prandium. Codex MS. Consuet. Eccl. Cqloniens. e Bibl. Eccl. Atrebat.: Prseposito majori ad Meringam datur unus denarius et albus panis et I. stopus vini. Majori decano, etc. cuilibet istorum datur Meringa sicut majori Prseposito Quilibet ooedientiarius quando incipit dare Meringam, tune propinat dominis cum sextario vini in tribus magnis cifis; et quando terminatur Meringa, propinat dominis ; obedientiarius majoris Meringse proxima quinta feria post octavam Paschse incipit plene dare Meringam cum I. denario, integro pane et stopo vini ; et prssdicta Meringa plene terminatur usque ad vigiliam S. Petri ad vincula. Vide Merendare. * 2. MERINGA. [Pellicula in aure ubi fit auditus. DIEF.] 1 MERINGI. Vide Merovingi. * MERINIA, Jurisdictio, districtus Merini. Vide hanc vocem in Majorinus. Stat. pro reform, regni Navar. ann. 1322. ex Reg. sign. Noster Cam. Comput. Paris, fol. 436. r: Cum multi mesnaderii essent in dicto regno et terra esset onerata multum,... fuit ordinatum quod in Merinia Ripperise essent 50. mesnaderii, in Merinia Sangossss 40. in Merinia Pampilonensi 30. in Merinia Stellas 60. Vide supra Meria. MERINUS. Vide Majorinus. | MERIOR, Turpis, vel timidior, vel merior propter fosditatem. Papias. * MERISSE, Terminus, limes, meta. Charta ann. 1065. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 197: Quam vero scripta Integra, clusuria de scripta terra diviserunt inter se scriptis germanis per Merissis divisionis, hecce jam prseteritos annos quadragintaunum.Unde per ipsa Merisse tetigit a scripto quondam Gregorio portio ex ipsa clusuria a parte Septentrionis, etc. * MERITA^ Exactio, prasstatio sub nomine meriti, quse scilicet quasi merendo solvitur. Vide supra Merere. Charta ann. 1260. in Reg. 173. Chartoph. ch. 548: Confirmo beatas Marias Montisburgi manerium quod elemosinavit Willelmus de Auvilla liberum et quietum ab omni servicio et demanda et ab omni Merita. * MERITAS, TIS , Puritas, in veteri Glossar. ex Cod. reg. 521. * MERITORIA, Meretrix, in Glossar. Proyinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Vide Meritorium. 1 MERITORIA TABERNA , Hospitium seu diversorium, in quod pretio et mercede divertitur. Vita B. Kingaa torn. 5. Julii pag. 694 : Cum denique ea die pellex ilia una simul quadriga cum ducissa Cunegundi vecta, tabernam Meritoriam, node superveniente, ad quiescendum subiisset. Gloss. Lat. Grsec. MS. Sangerman.: Meritorium, ?evo8o%eTov, Hospitale. Meritorium, hale, estal, loge a vendre denrees, ou bourdel, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.

MERITORIUM, Lupanar, in Actis Proconsularibus martyrii SS. Didymi et Theodorse num. 2 : Judex dixit: Jusserunt Imperatores vos quse estis virgines, aut diis sacrificare, aut injuria Meritorii provocari. Occurrit ibi non semel, ubi Grseca habent, iropveTov. [S. Ambrosius in Psal. 118 : An putas, tune primum te intrare Meritorium, cum fornicem meretricis ingrediens ?] * MERITORIUS, Praemio dignus, Ital. Meritorio, Gall. Meriloire. Chron. Pontif. Leon. Urbevet. apud Lamium in Delic. erudit. pag. 831: Hie (Nicolaus PP.) regulam B. patris nostri Francisci, quam mulli malevoli impuynare conabantur, dicentes illam inobservabilem et discriminosam, lucidissime declaravit, adprobando ipsam non solum observabilem, verum et Meritoriam et sanctam. 1. MERITUM, Proventus, Profits. Schol. Juvenal. Sat. 5. de Calpurnio Pisone : Post consulatum materna hsereditate ditatus, magnificentissimus vixit, Mentis sublevare inopes ex utroque ordine solitus. Passio SS. Nicandri et Marciani : Maximus Prseses dixit: Merita dignitatis nostrss ut quid non accipitis ? Sanctus Nicander respondit: Merita dignitatis vestrse idea non accipimus, quia pecunia impiorum contagium est viris Dominum colere institutis. Charta Dagoberti Regis Franc, apud Doubletum pag. 674 : Villam cui nomen est.... cum omni integritate vel Merita. Et alia Pipini Regis apud eumdem pag. 699 : Hoc est foresta nostra, cognominante JEqualina, cum omni Merito et soliditate sua, quidquid ab ipsa silva aspicere vel pertinere videtur. [Charta ann. 654. apud Mirasum torn. 1. pag. 7: Cum omni Merito suo vel adjacentiis, seu aspicientiis ipsius villss.] Formulae veteres Pithcsi MSS. cap. 96 : Cum adjacentiis, appenditiis, et omni Merito et termino suo ibidem aspiciente. Cap. 101 : Unde accepimus a vobis pro ipsa vinea, sicut inter nos bene complate- atque aptificavit, hoc est, in argento cuit et in olio Merito solidos tantos, etc. Vide Chartas Chlodovei III. Reg. Franc, in Actis SS. Ord. S. Bened. torn. 4. pag. 617. et Chilperici apud Meurissium pag. 146. Formulam 27. ex Baluzianis, etc. MERITUM ACGOLANARUM, in Formul. 62. inter Lindenbrogianas. T^RR^: MERITHM, Terrse proventus. [Charta ann. 1251. in Bibl. Colbert, tit. ae Episcopatu Carcas. : Dominationes et dotninium et csstera terras Merita, bona etjura, etc.] Charta Mali Gaulini Comitis Impuriarum ann. 1319. in Camera Comput. Paris, qua vendit Sancio Regi Majoricarum castrum de Rupe : Et taschas, agraria, quartos, quintos, et alia terrse Merita, et airecta ac utilia dominia, etc. Occurrit in aliis Chartis Petri, Jacobi Regis Arag. fllii, Comitis Impuriarum et Rippacurcise ann. 1336. | MERITA MILITARIA, Annona militibus prasstanda, in 1. 16. jubemus. 0. de erogat. milit. annon. lib. 12. tit. 38. MALUM MERITUM, Damnum. Pactum inter Gregorium VII. PP. et Principem Beneventanum lib. 1. post Ep. 18 : Vel si per se aut per suppositam personam... studuerit qualicunque modo aut ingenio reddendi malum Meritum aut damnitatem cuilibet, etc. 1 MERITUM, Crimen, delictum. Vita S. Gurthierni in Chartular. Quemperleg. : Quadam autem die qutdam venator ad ilium locum venit, et videns juvenem sedentem et orantetn sine intermissione super petram, interrogavit eum et dixit:

356

MER

MER

MER

cur hie, fili,habitas9et respondit juvenis : nata. Hist, belli Forojul. apud Murator. frequentantes, amoto capucio capse, alMeritum meum mihi fecit; et juravit illi torn. 3. Antiq. Ital. med. aevi col. 1219 : mussia sive Merlino et birreto toto, etc. nulli se dictwum. Qui juvenis sororis Quidam nomine Milunus audito clamors Charta ann. 1437 : Cum superpellicio et suae filium occiderat, atque earn ob rem ecclesiam cum solo ense velociter intrans Merlino, etc. Laurentio in Amalth. : contra ipsos, et isti contra eum, ejus ensis Melinaj Vestis scortea, mantica. Vide poenitentiam agebat. MERITUM, Pretium. Lex Wisigothqr. fractits est ad Merlas. Ambo fortassis Almucium. lib. 8. tit. 4. 13 : Alium ejusdam Meriti designatur. Vide in Merulum. * MERLUCIUS, Ital. Merluzzo, Piscis domino reformare cogatur. Adde lib. 9. 11. MERLARE, Agros marla seu marga genus. Tract. Ms. de Pise. cap. 117. ex stercorare, Gall. Marler. Tabularium Cod. reg. 6838. C. : Asellus, aliis asino, tit. 1. | 6. Legem Bajwar. tit. 8. cap. 18. Audomar.: Tenentes earn (terram) de- aliis nasello , nostris Merlus dicitur. 2. tit. 14. cap. 1. etc. * 2. MERITUM, Donum, quod in ven- beant fimare bis ad minus infra duo- Charta Joan, ducis Brit. ann. 1279. in ditionibus cessionibusve iis, qui vendi- decem annos et semel Merlare. Vide Mar- Reg. 50. Chartoph. reg. ch. 31 : Conceditionem autcessionem gratam habebant, lare. TOMS dictam siccariam congrorum et Merconcedebatur, seu munus ultra pretium 1 2. MERLARE, Turris seu muri fasti- luciorum, cum suis per tine nliis et juribus rei venditae datum ; quod Launechilde gium pinnis distinguere, Gall. Creneler. consuetis, habendamet tenendam ab eis... dictum fuisse observatum est in hac Computus ann. 1324. torn. 1. Hist. Dal- Debemus etiam nos.... districts servare.... yoce. Charta ann. 1109. apud Lamium phin. pag. 132: Pro Merlando vinteno quod nemo, exceptis ipsis mercatoribus,... in Delic. erudit. inter not. ad Hodoepor. Burgi dictm villse, pro faciendis tribus possit in dicta siccaria congros et MerluCharit. part. 3. pag. 1120 : Pro qua meet eschises, etc. Chron. Parmense ad ann. cios a Paschate usque ad festum B. Mivenditione et traditions recepi Meritum 1285. apud Murator. torn. 9. col. 806 : chaelis in monte Tuba siccare. Pedag. ab Gherardo abbate et rectore supra Domus magna cum stationibus mercato- Massil. ann. 1404 : Item pro qualibet salscriptse ecclesiae,unum par pellium in pras- rum juxta plateam Communis a lalere mata Merlucii, etc. Vide Merluus. finito. Alia ann. 1198. ibid. pag. 1193 : de suptus... et Merlata atque depicta. Ocj MERLUS, ut Merulum, ab Ital. Merla. Pro qua donations ego Symeon profiteor currit passim. Vide Merulum. Caffari Anna!. Genuens. me recepisse Merilum seu launelchild a | MERLA.TARE, Ead. notione. Chartaapud Murator. torn. 6. col. ad ann. 1159. supradicto patre tuo Sardo, anulum au- ann. 1375. torn. 1. Gall. Christ, inter etiam in ipso muro Merlos 272: Fecerunt mille septuareum in prsefinito. Pactum inter Gerard, Instrum. pag. 52. col. 1 : Cum ipsa eccle- ginta, tarn pro formositate et fortitudine comit. et Atton. archiep. Pisan. ann. sia fortificari, construi et crinellari, sive muri, quam pro commoditate et tuitions 1120. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. Merlatari de Materia lapidum cum civitatis et civium. Rolandinus Patav. de med. aevi col. 1138 : Unde prssfatus vice- cemento et fustium, seu alterutrius en- factis in marchia Tarvis. lib. 6. cap. 18. dominus fecit ei Meritum spatam unam. rum. col. Charta ann. 1129. ibid. col. 1146: Unde | MERLATIO, Ipsa Merlarum construc-apud eumdena torn. 8. satis 270 : Et ecce quidam in apparentia directushomo ipse Rogerius archiepiscopus fecit ei Me- tio. Chron. Parmense ad ann. 1284. apud relulit, quod nocte prssteritaper castra de ritum anulum aureum, ut magis omni Murator. torn. 9. col. 806 : Pans dominie Podevenda ubicumque erant, visus est tempore prsedicta finis et transactio atque GilisB de Porta-nova expletus est, et cons- ignis per ardere diu, et refutatio firma et stabilis permaneat atque titit in summam MMDV. libras et solidos manifests Merlos castrorum et munitiones. cornburere crates vi. imperiales; et hoc sine planellatione Occurnt alibi passim. persistat. 3. MERITUM, Corpus alicujus sancti, et Merlatione dicti pontis per medietatem. 1 MERLUUS, Piscis genus, Gall. Mervel illius pars quselibet, ejusdem reli- Quod vero merlis pontes munire solequiae. Hist, translat. S. Baudelii inter bant, testis Petrus Azarius in Chronico lan, vel Morue. Codex censuum Eccl. Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 4. col. apud Murator. torn. 16. col. 322 : Nus- Audomar. : De Merluis n. den. De mille 2 : Cernebatur ferri geminas sanctorum quam visus fuit pans ligneus aliquis tarn allecum i. den. etc. Vide Menagium in fredas, quarum alia habebat Merita S. long us, tarn securus, quia ab utraque Origin. Gall, voce Merlus et supra Merfiaudelii martyris, altera vero Pauli et parte asseribus erat conclusus et Merlatus, lucius. * MERONNARIUS, Faber materiarius, Amantii confessorum Omnipotentis. In- et prseparatus ad pugnam. Gall. Charpentier. Comput. ann. 1371. ex MERLEIA. Vide Mesleia. ventar. S. Capellae Paris, ex Reg. sign. * MERLETARE, Merletos seu pinnas Tabul. S. Petri Insul. : Item Arnoldo Noster Cam. Comput. fol. 196. v: Le Merita d'une des onze mille Vierges, et le construere, pinnis munire, Ital. Mer- Meronnario pro alio bosco, roillis, posrepositoire et le pie. Porro extant in S. lare. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. teaulx, asellis, etc. Vide supra in MaCapella duae sacrarum reliquiarum 7657 : Merlet, Prov. propugnaculum. Stat. teria. -* MEROPS, Mesange ou espee, in Glosthecae, in quarum una mentum S. Ur- ann. 1357. inter Probat. torn. 2. Hist. sulae ; in altera, ad modum capiti's Nem. pag. 194. col. 1 : Fiat murus fortis; sar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. ::: et Merletetur desuper, etc. Aliud - MEROSITAS, Ebrietas. Merosus, ebrius. efh'cta, ejusdem sanctse os capitis asservatur. ann. 1381. ibid. torn. 3. pag. 47. col. 1: Glossar. vetus ex Cod. reg. 521. Vide <* 4. MERITUM SUUM ALicui TRA- Quod murus qui non est Merletatus, Mer- Merosus. DERE, Poenam, quam meretur, infligere. letetur prout decet. Vide Merlare 2. ^ MEROSUS, Vinosus, a Merum. Johan. Charta ann. 1310. torn. 4. Cod. Ital. ] MERLETUS, Idem quod merla, Pinna. de Janua. Vineus, plein de vin, in Gloss. diplom. col. 1609: Omnes bitcos platese Charta ann. 1382 : Johanni Juglar lapis- Lat. Gall. Sangerm. * MEROTEGA, Gustos vini; et pro vase fecimus prssparari et armatis gentibus cidse pro sediftcando Merletos allerius ex custodiri, ut si ipsi venirent, obviaremus turribus novi portalis Laureti. Vide Me- potest accipi, in Glossario, ex Cod. reg. eisdem viriliter, et suum Meritum trade- rulum. 521. remus. * Hinc Merlette appellari videtur Virga MEROVINGI , dicti Reges nostri ex * 5. MERITUM, Ratio, argumentum. apparitoris, quod in pinnam desineret, prima stirpe, qui a Meroveo genus duInstr. ann. 1385. torn. 5. Cod. diplom. vel illi vice propugnaculi esset eaque cebant. Ado Viennensis in Chronico : Polon. pag. 81. col. 2 : Prxdictarum cau- ab injuriis tueretur, in Lit. remiss, ann. Meroveus successit, a quo Francorum Resarum Meritis longa deliberatione pensa- 1376. ex Reg. 109. Chartoph. reg. ch. ges Merovingi sunt appellatt. Jonas in 293 : Icellui sergent avail este audit sancti Columbani Vita cap. 30. ex Sutis, etc. >|c 6. MERITUM, Ipsa merces, aut prae- Suippe par aucuns des habitans d'illec rio : Dixeruntque nunquam se audivisse mium, quod pro merito datur, Ital. Ri- batuz et feruz d'un coustel parmi le corps Merovingum in Regem sublimatum sponte compensa, Gall. Prix, paiement. Stat. tout oultre en plusieurs lieux, en disant, sua Clericum fuisse. Eginhardus in PraaBonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 539 : Tu ne sergenteras plus, va porter ta Mer- fat. Vitse Caroli M. : Gens Merowingorum, de qua Franci Regessibi creare (MS. Item ordinaverunt et provideruntpredicti, lette a Chasteillon. quod dominus Mecovillanus bonzagni et 1 MERLINUS, f. pro Mellinus vel Meli- procreare) soliti erant usque in Hilderidominus Rovixius mercarius, qui prefue- nus, a Melote. Vide in hac voce. Amicu- cum Regem, qui jussu Stephani Romani runt offtcio bladi... pro Merito laboris lum seu amictus quo Canonici caput Pontificis depositus ac detonsus atque in eorum, quern... sustinuerunt in dictooffi- humerosque tegebant. Statuta Eccl. Monasterium trusus est, durasse putatur. cio... quilibet eorum habeat... quindecim Aquensis ann. 1259 : Clerici beneficiati Ubi Codd. Caesarei, ut monet Lambelibras bononinorum. [FR.l cappas portent de pellibus esquirolorum cius, habent Meringorum et Meroingo1 MERITUS, Idem quod meritum, Pro- forratas, aut agnorum nigrorum, vel por- rum. Regnum Meruwngorum, in Lege Alemann. Edit. Heroldi tit. ult. Vide ventus. Charta ann. 954. apud Perar- tent eorum Merlinum cum ipsa cappa dum in Burgundicis pag. 165 : Hsec om- Tempore autem quo superpellicium por- Radulfum de Diceto pag. 608. nia superscripta, prseter quod habet Me- tabunt, habebunt almusias, vel capellos MEROVINGIA, Francia, quod a Franritos meos, reservavi, qnicquid in jam sive Merlinos Canonici de grisiis, beneft- corum stirpe Merovingica possideretur. dicta villa.... ad me pervenit. ciati de esquirolis. Ibid. : Cum chorum Anonymus de Miraculis S. Agili lib. 1. * MERLA, EccJesise pars, pinnis or- intraverint Canonici clerici et alii chorum cap. 3 : Roberto apud Merovingiam, quse

MER
aZto nomine dicitur Francia, tenente jus regium. MERQUA, Nota, signum ; unde Merquare , Notare , signare ; Merquier, in Charta ann. 1321. ex Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 290. Alia Regin. Pontis et Brager. dom. ann. 1322. in Reg. 64. ch. 138 : Concedimus consulibus... quod in dicta villa Brageriaci sit Merqua, cum qua signentur et Merquentur tonnelli et pipse vinorum... Dicta Merqua sit ab una parte de armis nostris, etc. Vide supra Merca. 1 MERRA, Idem quod Mara Exod. 15. 23. Amaritudo, aqua amara. S. Paulinus Epist. 37. pag. 226 : Quibus mentem nostrum de peccatis amaram, quasi Merram illam in manu Moysi per lignum mysterh, ita beatitudinis tux. sanctus et dulcis affatus in dulcedinem lastitias spiritali suavitate mutavit. Idem in Poem. 17. pag. 64 :

MER
cim modios segetis, in parte decimse Comitis apud Lestinas annuatim habebit, medietatem scilicet Meruagii, et medietatem avense. T 1. MERULA, Idem quod merulum, Pinna, Gall. Creneau. Gaspar. Barthii Gloss, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 24.ex Anonymi Hist. Falsest. : Venerunt illi usque ad scaldm quse jam erat erecta et fortiter ligata ad civitatis Merulas, et adscenderunt per earn homines sexaginta. 12. MERULA, Avis ^Egyptiacae species. Bernhardi de Breydenbach Iter Hierosol. pag. 226: Ibi (versus Alexandriam) aves capiuntur quasdam Candidas et albissimssf qux Merulas nuncupantur. Melle ro Merle dixerunt nostri. Le Roman de t Rose MS. :

MER

357

cum propugnaculis sive Merlis 444. [Chron. Parmense ad ann. 1299. apud Murator. tom. 9. col. 840: Et diruit dicta sagitta de turre Communis unum ex Merlis, et de angulo et de fenestris.] Matthaaus Villaneus lib. 7. cap. 102 : A uno de Merli il fece impendere per la gola del detto castello. Vide Menagium in Orig. Ital. 1 MERUM, Territorium , districtus. Charta Theodorici Regis ann. 676. apud Mabill. Diplom. pag. 606 : Concessimus, ut quod infra Mero Atliniacense de fisco nostro comparatum habebat,... hoc habeat concessum. Charta Hedeni Ducis ann. 716. apud Marten, tom. 1. Ampliss. Collect, col. 22: Donatum in perpetuum esse volo, domno et in Chrislo patri Willibrordo in Mero, quod respicit ad Hamulo castellum, ubi et cogito Dei misericordia... D'oisiax chant an s avoit assez monasterium construere. Par tout le vergier amassez... Sicut antiqui manibus prophetae Melles y avoit et mauvis. j MERUM. Epist. Petri deCondetotom. Per sacramentum crucis, unda misso Dulcuit ligno, posuilque tristes * 3. MERULA, quam peritiores piscato- 2. Spicileg. Acher. pag. 566: De cujus noster doluit ultra Merra liquores. res Merle vacant, nonnulli tourd, non (Reginas) morte Rexquod 1 MERRAMENTUM, MERREMIUM, MER- distinguentes turdum a Merula. Tract. modum et Merum, absit, de ipso multum timebatur, si quod in dolore perseRENUM, etc. Vide Materia. Ms. de Pise. cap. 74. ex Cod. reg. veret hujusmodi. MERRASIUM, f. pro Marresium, Pa- 6838. C. | MERULANA, vel MEROLANA, Locus * MERUM EXAMEN, Accuratior et dilus, Gall. Marais. Charta Jac. reg. Scot. ann. 1450. in Chartul. eccl. Glasg. ex Romae in monte Exquilino, baud procul ligentior consideratio ; Maire enim nosa basilica S. M. Majoris, ubi ecclesia S. tris vel Mere, idem quod Major. Stat. Cod. reg. 5540. fol. 96 : Episcopi Glasguenses teneant de nobis dictas terras,... Matthsei. Ordo Rom anus n.3: Die autem eccl. Turon. ann. 1396. cap. 70. ex Cod. cum universis et singulis commoditatibus Resurrectionis Dominicasprocedente eo ad reg. 1237 : Cum majus constat esse pecca... in boscis, planis, mom, Merrasiis, viis, S. Mariani, notarius regionarius stat in tum, major eiinjungatur poenitenlia. Ubi loco qui dicitur Merolanas, et salulato in Gallico : Comme ce soit Mere peche, etc. Vide in Mariscus. %. MERRENUM, [Bois merrain. : Al- Pontifice dicit : In nomine D. N. J. C. Mere penitence lui soit donnee. Charta lermo la Mouche, mercatori Merreni in baptisati sunt hesterna node in S. Dei ann. 1300. in Lib. rub. Cam. Comput. Mortallaria commoranti, pro sex peciis genitrice Maria infantes masculi numero Paris, fol. 133. v. col. 1 : Avons appose Merreni. (Compte de la refonte d'une tanti, feminse. tantae. Alterius loci qui les noz propres saiaus en Maire garantie cloche de N. D. en 1396, Bibl. Schol. Merulis dicitur, sed ab urbe octavo mil- deverite. Libert. Laudosi ann. 1392. tom. liario distantis, meminit Gregorius Mag. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 206 : SubChart, an. 1872. p. 367).] mittendo juridicioni, cohercioni, viribus, ^ MERSARIA, ut supra Merceria, ni lib. 2. Dialog, cap. 11. * MERULIUM, Idem quod Merulum, rigoribus, compulsionibus ac Meris examifallor, minuta merx. Mirac. MSS. Urbani V. PP. in Tabul. S. Victoris Mas- Pinna , unde sagittaB emittebantur. nibiis quorumcumque judicum competensil. : Joannis de S. Angela oriundi prope Charta Loth. II. reg. Ital. ann. 948. apud cium et curiarum suarum. Ibid. pag. 205. Parisius, nunc residentis Massilise de arte Murator. tom. 2. Antiq. Ital. med. aevi art. 42. legendum nostrae, pro mere, concol. 469 : In suis quoque proprietatibus tracte scriptum. Mersarise tenentis hospitium, etc. MERSCUM, Ingulphus pag. 861 : Mane- sedificare turres et castella cum Meruliis MERUS, Potio pura vini, cui opponiria, Mansiones, molendina, Mersca, et et propugnaculis et cum omni bellico ap- tur Mixtum. Regula Magistri cap. 27 : mariscos, etc. Pag. 864 : Insulas, mams- paratu. Vide mox Mox cum sederint ad mensas Fratres, anMERULUM , MERLA , Pinna , Italis tequam comedant, singulos Meros ac-cicos et Mersca. Vox formata ex Saxonico Merla, sommita di muraglie non conti- piant, quos Meros accipientes, singuli porMere, palus, stagnum. s MERSEGARIA, MERSEGEEIA, pro Mes- nuata, ma interrotta con egual distanza. rigant Abbati sibi signandos... in quibus segaria ; unde Mersegarius et Mersege- Ita Cruscani. Sanutus lib. 3. part. 10. omnibus mensis in suos Meros quisquis rius, pro Messegarius. Vide in his voci- cap. 8 : Audiens vero Rex Arsacidarum Frater de suo pane ternas sibi, non ambus. Pariag. inter reg. et abb. Gemondi quod Henricus terrse gubernator ad Ar- plius, buccellas intinguant,.... post ergo ann. 1322. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. menos transisset, nuncios destinavit ro- primos Meros aestivo tempore ad refectio53 : Dictum monasterium et convenlus gans ut eum in suo reditu visitaret. Ille nem tarn Sextae quam Nonas, caldi omnipossint... depascere per terras et prata.... annuit. Occurrit autem venienti Rex, et bus quaterni sufficiant, extra ilium Meanimalia cujuscumque generis aut pili multo honore prosecutus est, ducens eum rum. Cap. 53 : Ab ipso die Quadragesimse sint, libere absque omni pecha seu Mer- per districtus sui castra et loca varia, usque in tricesimum, propler laborem, segeria... Item quod possint instituere... donee ad quoddam castrum perduxit, ubi binas ad diem Fratres, non amphus, acciMersegerium seu custodem in suis pro- erat turris alia nimis ; et in quolibet Me- piant potiones, id est, unum Merum et prietatibus. Infra Mersegaria et Merse- rulo erant viri duo albis induti. Dixitque unum caldum. Regula S. Csesarii ad garius. Rex hospiti suo, quod illi subjecti nequa- Virgines cap. 12 : Quas coquent, singulis MERSORES, Qui aquas subeunt, uri- quam ei obedirent, qualiter sui sibi. Et illis Meri pro labore addantur. Vide Menatores. Matth. Paris ann. 1191 : Tan- cum rem esse possibilem respondisset, riculum. dem a quibusdam Regis Richardi Merso- execrassetque Rex, duo illorum se contiCarol! ribus, ipsam sublus aquam invadentibus, nuo projecerunt deorsum, et confracti in adMERI DENARII. Capitula cap. 11 Mag. Legem Salicam tit. 3. : Illi locis quam plurimis terebratur (navis.) momenta expiraverunt, etc. autem denarii, <* MERSORIUM, Situlus. Glossar. Lat. * Charta ann. 912. apud eumd. Mura- si pensantes et qui modo monetati sunt, Meri fuerint, habeantur. Gall, ex Cod. reg. 521 : Mersorium, seel a tor. ibid. col. 467 : Per hoc nostrum pras- Lib. 4. Capit. cap. 32. et Edictum in Caeaue. ceptum aedificandi castella in opportunis risiaco Caroli G. : Ne aliquis bonum de~MERSUINUS,Marinus proculus, Gall. locis licentiam attribuimus, una cum ber- narium, id est, Marsouin. Telon. S. Bertini : De stu- tiscis, Merulorum propugnaculis, aggeri- rejicere audeat. Merum et bene pensantem Edictum Pistense ejusrione, iiij. den. de tallia ceti, iiij. den. bus atque fossatis, etc. dem cap. bene de0Mermtin ij. den. * MERULUS, Eadem notione. Lib. de pensantes 8. et 10 : Denarii Meri ac mixti : quibus opponuntur MERTINUS. Charta ann. 857. apud Mirab. Romse apud Montemfalc. in cap. 13. 16. id est, alia viliori materia. Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. aevi Diar. Ital. pag. 283 : Murus civitatis Ro- Ita aurum argento miscere vetitum ibicol. 1029 : Et vobis non dederimus in su- mas habet turres 361. castella, i. e. Meru- dem cap. 23. cui perinde opponitur prascripto constitute aucellos boni Merti- los 6900. nos centum, etc. MERLA , Eadem notione. Grimaldus aurum merum, quod nostri Ormier voca1 MERUAGIUM , Miscellum f rumen- citatus in Roma subterranea lib. 2. cap. bant. Le Roman de Garin MS. : turn, Gall. Bled meteil. Charta ann. 1195. 8 : Habebat turres magnas et validas 44. Grant fu 1'offrande del Baron Chevalier, Gerbert offrit quatre b6sans d'Ormier. apud Mirseum tom. 1. pag. 108: Quinde- e quibus hodie quatuor tantum supersunt

358
Ibidem :

MER

MES

MES
lippi Pulcri Regis F. ann. 1299. num. 49 : Quinque arpenta et unam Mesailhatam vinearum quartandarum de Plaisanco. Sic scriptum, sed nescio an non scribendum fuerit Medailhatam. Vide Medalla. [Bene Mesailhata, hoc est, reditus unius Mesalhse. Vide Mesalha. 9 MESALATA, Mensura vinaria, pretii unius Mesalhss. Consuet. Carcass, in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 3:Prgecovini debet habere Mesalatam vini de quo prseconizaverit, vel unum obolum nigrum. | MESALHA, Idem quod obolus, seu mallia qua? est 24. pars solidi. Deliberatio trium Statuum Occitaniae super Johanne Rege in carcere detento, torn. 1. Annal. Tolos. inter Instr. pag. 94 : Et ultra pro summa quinquaginta librarum unus Turonus ; et pro summa viginti quinque librarum mobilium, unus obolus seu Mesalha pro qualibet septimana. Eadem habentur in Litteris Caroli Johannis Reg. Franc, primogeniti ann. 1356. torn. 3. Ordinat. pag. 103. quibus praedictam deliberationem confirmat. Ejusd. notionis Messale infra, si tamen bene scriptum. T MESALIS , Mensura frumentaria. Bulla Innocentii IV. PP. ann. 1243. apud Illust. Fontaninum in Antiquit. Hortae pag. 404 : Quatuor Mesales frumenti et sex de spelta tempore sestalis, et duas salmas musti mundi in vindemiis et duo paria gambonum porci in Natale Domini pro ipsa ecclesia S. Jacobi. Item quatuor Mesales frumenti et sex de spelta ad communem Mesalem civitatis Orti, qui per tempora erit pro ecclesia S. Marias et ecclesia S. Fortunati. * MESALLIA, ut supra Mesailha. Charta ann. 1128. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 445:xxv. de Mesalliis in uncia, et in xx. sol. denariorum, tantum duos solidos de Mesalliis, etc. * MES AM ARE, Gall. Mesamer, Non amare, odio habere. Lit. remiss, ann. 1364. in Reg. 95. Chartoph. reg. ch. 191 : Hennequin I'Alement Mesamast, vituperast et feist signe de lui (suppliant) hair et voloir mal. 1 MESANCULA, rectius Mesancylon, a Graeco [xeffayxvXov., Genus teli in media amentum habens, apud Gell. lib. 10. cap. 25. 8 MESARANA, pro Mirra, apud Aliabatem. Glossar. medic. Ms. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. * MESATGARIUS. [Galilee Messier : Vide Mesagium.] | MESATIGUM, pro Mensaticum, Annona aut cibus ad unum mensem. Dispositio rei familiaris Cluniac. facta a Petro Abbate, apud Baluz. torn. 5. Miscell, pag. 444: Mesatica per decanias constitui, et ut Conventum Cluniacensem de pane, de fabis, et earum sagimine quidam ex Decanis uno mense, quidam duobus mensibus.... procurarent, ordinavi.... Decanus de Cavariaco procurabit totum Septembrem, Decanus Cluniacensis totum Octobrem et dimidium Novembrem, etc. Hssc Mesatica ita constituta sunt, ut non tres tantum neque quatuor sextarios fru~ menti aut plus sive minus ad opus uniuscujusque diei obedientiarii jam dicti granatario dent, sed quantum necessarium fuerit. Vide supra Mensata. 1 MESAULII SERVI, Mediastini, abjectissima quseque munia inter servos obeuntes. Vocabul. Sussannaei. j MESATTLIUM, Mediana janua, vel in aulse meditullio locus. Idem Vocabul. MESCADERE, Gall. Mescheoir, Male

rum, et latrociniis publicis, sive aggressionibus viarum, etc. 1. MESA. Charta Swecica ann. 1314. apud Joan. Schefferum ad Chronicon Passim ibi. L'Ordene de Chevalerie MS.: Archiepiscop. Upsaliensium pag. 229 : Car en mon tresor seront pris De captura alecum, de qualibet sagena Li trcze rail besant d'Ormier. qua& habuerit pro manskut duas Mesas unam Mesam: quse vero unam tantum, Chronicon Bertrandi Guesclini MS. : dimidiam Mesam. [* Idem quod supra Car il (ant avoit argent et Ormier. Meisa. Vide in hac voce.] T 2. MESA, vox Hispanica, Mensa. Vide Exmerare. Sed et Larmiers nostri vocabant aurifices. Regestum Censuum Charta Hispanica aerae 1210. apud Anet Feodor. Carnoti: Item le Larmier qui ton, de Yepez in Chron. Ord. S. Bened. fait euvres dorees... et celui qui fait euvre torn. 5 : Et 25. mirtas de Mesa, et 150. solidos pro servitio de Mesa, etc. qui riest pas doree, ou blanche, etc. 1 3. MESA, pro Mansa, vel Mansus. TesS&S" An eo nomine uti proprio aurifices apud nostros designati fuerint, ex tamentum Matfredi Vicecom. ann. 966. laudato Regesto non videtur certo col- apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 86 : ligi. Et quidem aliis artificibus com- Ipsos alodes de Villa-magnense et Caucemune fuit: maxime iis qui opera elabo- nogulo cum ipsa ecclesia, et ipsas Mesas rabant inaurata vel inargentata, quibus Cogiano cum ipsa ecclesia cum ipsos alonon nisi merum aurum adhibere licebat, des, qui commutavi cum Aldone. * MESACRUM, Papaver, apud Aliabaunde ephippiorum, calcarium et clavorum opifices,quod haec inaurari solitum tem. Glossar. medic. Ms. Simon. Januens. erat, Larmiers nuncupati : neque enim ex Cod. reg. 6959. MESAGARIA, Legatio. Vide infra cum Furetiere, qui eos olim, nescio quo vade, Lorimiers appellatos asserit, a loris Messajaria 2. 1 MESAGARIUS, Officium monasticum, faciendis sic dictos opinari possum. f. cui praediorum rusticorum cura deVide Lormarius. mandata erat. Necrolog. MS. S. Martia* MERUTA, [Morue. DIEP.] lis Lemovic. : Mesagarius facit caseos et T MERUWNGI. Vide Merovingi. MERWORPHIN. Lex Longob. lib. 1. solvit prsebendar. et debet tradere sacristas tit. 36. 4. [ Roth. 276.] : Si servus Re- v. solidos. Et infra: 11.Kal. Nov. Mesagagis oberos, out vecorin, seu Merworphin, rius facit pilanciam. ] 1. MESAGIUM, Modus agri mansioniaut quamlibet talem culpam, aut minorem, fecerit, etc. Ubi Glosses,Merworphin, bus et ssdiflciis rusticis instructus. aliquem de caballo projecerit. Anglo- Charta ann. 1224. apud Madox Formul. Saxon. Maere, equus, Germ. Mer, equa, Anglic, pag. 29 : Super oblationibus Mesagii ejusdem Hardingi, etpane benedicto Werphen, dejicere. Vide Marahworfin. T MERZADRUS, ut mox Merzator. Me- et candela... de dominico Abbatis in eamoriale Potestatum Regiens. ad ann. dem villa. Matth. Paris ad ann. 1259 : 1281. apud Murator. torn. 8. col. 1148 : Et quantum ipsi in sedificiis et spatiis laEt stationes dicti palatii novi Communis tioribus augmentatur, tanto Prior et conventus in bonis suis et juribus angustiandatse faerunt ad pensionem Merzadris. T MERZARIA , Minutse merces, Gall. tur : quia redditibus , quos a Mesagiis Mercerie. Vox Italica. Statuta Montis fratribus collatis receperant, sibi nunc Regal, pag. 113 : Ita quod omnes condu- pereunt. Chartular. S. Trinitatis Cadocere volentes pannum et merces, sive Mer- mens. fol. 42 : Ailmerus Hod. pro uno zarias, illas eonducere quo voluerint sine Mesagio iv. communes vomeres. Vide Messolutione prsedicta, etc. Vide Marzaria. suagium. 1 MESAGIUM, strictius pro Mansio, doHinc * MERZARIUS, Minutarum mercium mus, habitatio. Charta apud Madox propola, Gall. Mercier. Charta ann. 1212. Formul. Anglic, pag. 57 : Hac carta mea apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. confirmavi Ricardo capellano Comitis , sevi col. 711 : Merzarios Mutinseponam et quoddam Mesagium cum crofta,... quod tenebo in bina Merzariorum Ferrariae, et est inter domum quod pater meus tenuit, eisdem dabo et assignabo stationes, quan- et inter dpmum quam Ricardus carpentatascumque voluerint. Correct. Stat. Ca- rius tenuit. Tabular. S. Vincentii Cenodubr. cap. 40: Quod Merzarii forensesnon man. : Auxitque Mesagium juxta ecclepossint vendere, nisi super nundinis vel siam ad habitationem monachis, nee non masuram cum quatuor aripennis pratomercatis Cadubrii. Vide Merzaria. | MERZATOR , Minutarum merciumrum. Vide Masagium in Massa 5. ^ 2. MESAGIUM Certum pants propola. Statuta Vercell. lib. 7. fol. 212. pondus. Tabular. PANIS , Eccl.: Singulis Viyar. v: Qui etiam promittat de non exercendo diebus liberatur cuilibet canonico Mesaunquam per seipsum manualiter officia... est, quinque bubulcorum, Merzatorum, tinctorum, spa- gium panis, idad mensurampanis librae ; de vino autem trium pitaltariorum, etc. Vide Merzaria. forum. T MERZET SALOMI, Martyrium Salo*3. MESAGIUM,[Gallice Moisson:Eomonis. Ohron. MS. Eccl. Nannet. -.Anno dem die, pro abbate Geraldo quatuor 876. Salomon Rex religiosissimus crudeli- libras et xx. sol. helemosyne super moter ab impiis apud oppidum, quod dicitur lendino de Anezio et to to prioratu, ita Bresla , patrantibus pseudo quibusdam tamen quod debemus facere anniversaEpiscopis, effossis oculis occiditur, marty- rium suum ultimo die Mesagii de Aneribusque annumeratur. Unde et locus in zio et bonam pitanciam, et mesatgarius quo occisus est, usque in has dies, Merzet caseos. (Obituarium S. Martialis LeSalami , id est, Martyrium Salomonis movic. f. 18. v.)] nuncupatur. [* Merzer Salami editum * MESAILHA, Item quod Mesalha, Obotorn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 221.] lus seu mallia, quae est 24. pars solidi. Hinc forte Charta Phil. Pule. ann. 1301. in Lib. MERZINA, [Homicidium, murtrum , rub. Cam. Comput. Paris, fol. 127. v." Gall. Meurtre, sonat] in Charta Jacobi col. 2 : Pro miliari Mesailharum parvaRegis Aragonum ann. 1269. torn. 8. Spi- rum tertiam partem plus... percipiet. cilegii pag. 270 : Et crimine falsx moneMESAILHATA, Modus agri, apud Occitss, et falsi testimoniit et crimine Merzina- tanos. Charta ann. 1300. in Regesto PhiNe sai 6 prendre ne argent ne Ormier.

MES

MES

MES

359

accidere. Joinvil. in S. Ludov. edit. reg. | dum Imperil crevissent opes, ut auctor pag. 120: Se il vous en est Mescheu, ce est Leunclavius in Pandecte Turcico n. est a bon droit. Lit. remiss, aim. 1365. in 20. Innocentius III. lib. 13. Epist. 184: Reg. 98. Chartoph. reg. ch. 671: Hene- Quinetiam Isaucius, Imperator obgratiam quin de la Wagne chaudrelier cuida.... Saladini fieri fecit in urbe CPolitana ferir icellui Jehan d'un contel ;... s'eschiva Meskitam. Charta Jacobi Regis Aragon. et ghenchi ledit Jehan, entant que en icel- et Majoricarum ann. 1230. apud Gueslui debat Meschei audit Hanequin par naium in Annal. Massil. hoc anno n. 3 : son outrage, Guill. Guiart. ad ann. 1267 : Laudamus vobis... infra civitatem Majoricarum (quam paulo ante expugnarat II convient que nous Mescheuons, Abaubib Rex Mauritaniae) vel extra, 300. Se par barat nes dccevons. domus cum una Meschida in ipsa civitate. Hinc Mescaanche et Meschance, Infortu- Charta ann. 1250: Vendimus medietatem nium, adversus casus. Cons. Petri de cujusdam Mesquitss,... cum domibus ejusFont. cap. 13. art. 28: Se le Mescaanche dem Mesquitse. Meschila, in Epistola Alde I'ocission de se feme, etc. Lit. remiss, fonsi I. Regis Aragonum pag. 789. Mesann. 1400. in Reg. 155. ch. 273 : Icellui quita, in Foris Oscae ann. 1247. fol. 30. Denisart molt esmeu et querans sa male apud Rodericum Tolet. de Reb. Hisp. Meschance, assez tost apres en reveillant lib. 5. cap. 16. lib. 6. cap. 23. 25. lib. 7. le chat qui dormoit, etc, Consolat. Boetii cap. 8. lib. 8. cap. 12. lib. 9. cap. 14. et lib. 2. Ms : 17. et in Hist. Arabum pluries, apud Anton. Brandaon. lib. 15. Monarch. LuCar einsi s'en va Meschance, sitan. cap. 11. Waddingum ann. 1340. n. Comme s'en va bonne chance. 10. in Historia Pinnatensi pag. 639. etc. La Mapemonde Ms. cap. 18 : Myzquita, in Actis SS. quinque Martyrum Ord. Minorum apud Bollandum Se ses premiers biens relenquist, torn. 2. in Chronic. Petri IV. Regis AraPour Mesquanche qui li aviegne, etc. gon. lib. 2. cap. 16. Vide Stephanum Unde Abit de meschanse, Infortunii seu Baluzium lib. 2. Miscellan. pag. 268. etc. paupertatis habitus, in Lit. remiss, ann. Poeta vernaculus qui florebat ann. 1376: 1469. ex Reg. 195. ch. 359 : Le Dimenche Nul n'en sera exempt ne quite, gras ung nomme Simonnet,... demourant Moustier, Synagogue, Meschite, Et toutes Lois Je tous langaiges en la ville de Avise en Champaigne,... Y ont mis et metent leurs gaiges. print I'abit de Meschanse, qui est une chose accoustumee ledit jour en ladite Meschita etiam dixit Dantes in inferno, ville, et se represente le seigneur de la cant. 8. grant leru, qui se nomme et appelle le Quod Porro Innocentius de Meskita maire des chestiz. CPolitana scripsit flrmatur ex ScriptoT MESCALIA, Annona mixta, Delphi- ribus Byzantinis. Primum etiam Saranatibus Mescle, aliis Meslure vel Mixture. cenorum Templum in Praetorio ImperaDiffert autem Mescalia a mixto blado, toris extructum Michaele Balbo impequod haec ex hordeo, frumento et avena rante, tradit Cpnstantinus Porphyrogesimul mixtis constet: illud vero ex fru- nitus de Admin. Imper. cap. 21. Mamento et secali hyberno. Charta ann. salmae Saracenorum Principis, qui 1224. ex Tabulario S. Roberti de Corni- CPolim obsidebat, rogatu. Quo loco lione : Quinque sextaria bladi bruni seu Templum istud (xaytaStov appellat ConsMescaliarum. Vide Mesclania, et Mixtura tantinus, nisi legendum sit ^<ry_\diov, ut in Mixtum 2. Meskitam intellexerit. Illud dirutum * Mesil, eadem forte notione, in Pedag. fuisse, et a fundamentis eversum in Bapal. ex Cbartul. 21. Corb. fol. 360 : Le quadam seditione, Alexio Angelo Imcarge de Mesil, xiij. den. Ble mesale yero perante, auctor est Nicetas Choniates dicitur frumentum corruptum seu vitia- lib. 3. sed mox instauratum constat, tum, apud Bellom. Ms. cap. 37. pag. 97. cum idem tradat a Francis, expugnata r. col. 2: Vin qui devient mauvais, ou CPoli, direptum et incensum. Templo ble qui Mesale... Car se je ai preste a isti Saracenico, quod ad Septemtrionaaucun fourment tout sain, et il le me veut lem urbis partem obversabatur, p-tTdtTov rendre Mesale, je ne le sui pas tenus a nomen fuit, ut habet Nicetas, nisi menprendre. Lit. ann. 1358. torn. 3. Ordinat. dum subsit, legendumque sit (Aurxkov. reg. Franc, pag. 330. art. 2: Se lesdiz Quamquam nescius haud sim [UTaTov bles ou grains estoient embouquies ou retineri, eaque appellatione donatam Mesales, etc. Meschitam Saracenicam, a situ dici * MESCAPERE,Idem quod Forisfacere; posse, quod in Prsetorio exstructa fuerit, sed ex errore potius et supino neglectu, in quo castra Praetpria extitisse probaquam ex animi deliberatione seu ex bile est: [jn-caTov enim Graecis recentioripraecogitata malitia, Gall. Meprendre. bus Castra signiflcat. Jam vero MeschiPact, inter Phil. reg. et Guill. episc. tam CPolitanam ab Isaacio de novo insParis, ann. 1222. inter Instr. torn. 7. tauratam post initum cum Saladino Gall. Christ, col. 93: Episcopus autem foedus, tradunt etiam Matthaeus Paris quando dictos assumet ministeriales, bona ann. 1188. pag. 104. et auctor Hist. Hiefide sine Mescapere versus nos, etc. Vide rosol. in Gestis Dei pag. 1159: Dignum, Mesprisiare et Mesprendere. inquit ille, quod urbs ilia solo tenus eversa MESCHENIUM. [* Crimen, delictum.] procumberet. Nam si famas creditur, noCharta Ludovici VIII. Regis Fr. apud vis polluebatur Mahumeriis, quasperfidus Hemereum in Augusta Viromand.: Ro- Imperator indulserat fieri, ut fosdus quod gavimus ipsum Capitulum ut senlentiam Turcorum conjuratus inierat, obligativus excommunicationis quam tulit in vos, pro confirmaret. Vide Ducam Historiae cap. eo quod quemdam hominem de Fontanis 13. et Oraculum 4. Leonis Imperatoris. MESCLA, Mistiq, ex Hispanico Mezcla. bannivistis pro Meschenio panis, etc. Libertates Regni Majoricarum MSS.: MESGHENNINGA. Vide Miskenning. Ex quo positss fuerint res venales, non MESCHINUS. Vide Mischinus. MESGHITA , MESCHIDA , MESQUITA , quis plus vendere possit prelio posito, sed Templum Mahumetanorum, TurcisMes- totam vendat rem venalem, nee faciat in sit, seu Meszit, quo nomine proprie ap- ea Mesclam ullam. Vide Mesleia. * MESCLANCIA , MESCLANTIA , Mipellant templa e lignis fabrieata, qualia scilicet ab iis extruebantur, quern nec- SGLANGIA, MISGLANTIA, Rixa, pugna,

Ital. Mischia, Gall. Rioce. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 562 : Item statuit, precepit et ordinavit dominus potestas quod si aliqua Mesclancia, rixa, vel feruta, seu maleficium aliquod factum fuerit, etc... Et torn. II. pag. 97 : Statnimus quod nemo de aliqua societate armorum et artium civitatis bon. vadat, seu trahat ad rixam seu Misclanciam (Mesclantiam '59, '60 ; Misclantiam '62 ; Misclanciam '50, '52.) [FR.] 1 MESGLANIA, Annona mixta. Charta Roberti Comitis Claromont. ann. 1244. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 226 : Concessimus domui de Boscheto tres eminas frumenti et tres eminas Mesclanise debitales in censu de Saurias. Vide Mescalia. | MESCLARIA, perperam pro Meselaria, Domus leprosorum, Gall. Mezellerie; Mesel Picardis, Normannis et Vasconibus idem qui leprosus. Charta ann. 1281. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 507 : Lego pro remedio animse meee centum libras Turonenses... menasteriis et ecclesiis, hospitalibus, Mesclariis, capellanis f t pauperibus in civitate Tolosana. Guillelmi Archiep. Tyriens. continuata Histor. Belli sacri, apud Marten, torn. 5. Ampliss. Collect, col. 586: Ne demora guatres, puisque le jone Roi ot porte corone que le Viceroi Mesel fu mort. Devant ce qu'il fust mort, manda-t-il tous ses Barons, qu'ils venissent a lui en Jerusalem, et il i vindrent. A ce point qu'ils vindrent trepassa li Roi Mesiaus de cest siecle, et furent tuit a sa mort li Baron de la terre. Vocis etymon a Latino misellus, quod leprosi conditio omnium miserrima sit, accersunt ,plures ; ab Arabico Mezora, Lepra, deducit Thomassinus torn. 2. Orig. pag. 407. Consule Menagii Origines Gallicas in voce Mezeau. Vide Mezellus et Miselli. 1 MESCLATUS PANNUS, Varii flli et coloris. Charta ann. 1329. ex Archivis S. Victoris Massil. : Item unum pannum de serico croceum, alium Mesclatum ; item duae petisB de tela. Vide Mescla. * MESCLELANA, Idem quod Mesclania, Annona mixta, miscellum frumentum, nostris Mesclaigne. Libert, castri novi de Arrio ann. 1356. in Reg. 185. Chartoph. reg. ch. 36 : Cognitio ponderum et mensurarum, carnium minus sufficientium, pannorum falsorum et falsae Mesclelanas ac cujuslibet mercaturse. Ita quoque legendum torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 6. art. 2. et torn. 8. pag. 287. art. 2. Reg. cens. dom. de Nerenx ann. 1418. ex Cod. reg. 9899. fol. 30. r. : Une quarte de Mesclaigne de cens pour une terre situee au terreur de la varenne. MESGREDENTIA, Suspicio, Mescreance, ex Mescroire, suspicari, non omnino credere. Vetus Charta apud Beslium in ComitibusPictav. pag.393: Per istasMescredentias auditas aceepit Hugo fevum suum in hostaticum, deditque ei Comes per talem conventum, quod si ei maledicebat de istum conventum, de Gentiaco nihil fecisset ei, servisset ei jam amplius. Lit. ann. 1372. in Reg. 111. Chartoph. reg. ch. 287: En denoncant disdrent qu'il avoient perdu certaine laine, qui d'une loge tenant a la loge de la maison la ou demouroit ledit prisonnier, leur avoit este ostee et emblee, et en Mescreoient plus ledit prisonnier que aucun autre, et finablement fu dit dudit Grison qu'il n'en savoit qui Mescroire. Occurrit passim. At vero Mescreandise, pro Incredulitas, paganorum religio. Prol. ad Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 153 : Si ne fu pas sanz raison (la

360

MES

MES

MES
rare, in Stat. Sellar. art. 7. ex Lib. rub. fol. magn. domus publ. Abbavil.: Que nulz archons ne soil houchies de mouton, ne Mesguichie. Hinc Mesgins et Mesgis, Aluta, vulgo Peau passe'e en megie. Lit. remiss, ann. 1394. in Reg. 147. Chartoph. reg. ch. 95: Le suppliant print six ou huit eschiefs de fil blanc, un pou de Mesgis, etc. Aliae ann. 1404. in Reg. 158. ch. 386 : Le suppliant trouva en icellui escnn une bourse de Mesgis a usage de femme. Une chemise et une peau de Mesgins, in aliis ann. 1429. ex Reg. 174. ch. 313. Vide Mesgeycus. MESHABERE, Gall. Mesavoir, Male habere, vulgo Maltraiter, outrager. Lit. remiss, ann. 1375. in Reg. 107. Chartoph. reg. ch. 266 : Et adonc s'entreprinrent d rancuner et d Mesavoir I'un I'autre. * MESIDA, Marrubium. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. 1 MESILLUS, Parvus mos. Gloss. Isidori. Ubi Grsevius : Scribe vnosculus, a mos, ut a flos, flosculus. Ex Festo, qui Catonem hac voce usum prodidit. MESIN, Glans, in Glossa interlinear! in Grammatica Smaragdi MS. [Mesen, eadem notione Britannis.] * Nostris Mesire et Mesirier, pro Merise et Merisier, Cerasse species et Cerasus silvestris. Lit. remiss, ann. 1473. in Reg. 197. Chartoph. reg. ch. 418 : Le suppliant s'arresta d I'endroit d'un Mesirier ou avoit des Mesires;... lequel altere de challeur se print d cuillir desdites Mesires pour soy reffroichir. ] MESIO, Praastatio quse a subditis et vassallis domino fit, idem quod Tallia. Vide in hac voce. Statuta Vercell. lib. 7. pag. 202 : Non teneatur de aliquibus fodris vel adequantiis seu Mesionibus impositisper Commune Vercellarum, etc. Vide Misia. MESIS, pro Mensis. Charta ann. 1054. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 177 : Facta charta donations vel guirpitione isto in Mesi Decembri. I MESKITA. Vide Meschita. ] MESLEA, ut mox Mesleia. Charta ann. 1293. in Chartul. Domus Dei Pontisar. : Quod si ipse Gaufridus vel servientes ipsius homicidium vel furtum vel aliud quidpiam, Mesleam scilicet, vel aliud quodcumque super quo irretiri debeant... perpetraverint, etc. 1 MESLEARE, a Gall. Meier, Immiscere. Edictum Philippi Puleri ann. 1329. torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 36 : Quod nullus campsor, nee mercator, nee alia persona sint ausi Mesleare monetas per nos prohibitas ut nullum cursum habeant, cum bona moneta quam de praesenti curri facimus. MESLEIA, MERLEIA, MISCELLA, MELLETA, Rixa, qua3 non tantum verbis, sed etiam facto committitur, nulla tamen pra3eunte certa animi deliberatione ; qua3 fit sine pra3cogitata malitia, sed ex infortunio, ut est in Legibus Malcolmi II. Regis Scotiaa cap. 15. 4. et opponitur felonies, quse fit certo et deliberate delinquendi animo. Statuta MSS. Caroli I. Reg. Sicil. cap. 19 : Tensons que I'on appelle Meslees. [Charta ann. 1206. ex Archivis Eccl. Nannet. : Si homo Episcopi fecerit Mesleiam in terra Comitis, et deprehensus fuerit ad praesens forisfactum, totaliter ad Comitem justitia pertinebit.] Charta Communise Peronensis ann. 1207 : Si quis cum aliquo infra justitiam Communiss Mesleiam fecerit, Major accedens utrique pacem tenere jubebit. [Charta Radulphi de Claromonte ann. 1224 : Omnes exlratriturse, infractiones tramitum, emendatio-

France) dame et renoumee seur autres ! Le Roman de Cleomades MS. : nascions, car elle ne soufl'ri pas longueCar qui par vilain veut ouvrer, ment le servitute d'ydolatrie ne de MesDe s'onnour bien doit Meserrer. creandise. Eadem Ohron. ibid. torn. 7. * Mesvoier, eadem notione, in Poem, pag. 144 : Fist li abbes Hues baptizier aucuns Normans;... atant retornerent a reg. Navar. torn. 2. pag. 10: lew genz, et puis repristrent leur mesFor ce n'ai pas paor qu'ele TOS croie, creandise, et vesquirent paien, ausi Se la durtcz de vos ne la Mcsvoie. comme devant. * MESERASUS. [Merisier. (Gloss. Lat. MESGROLLUS, Arcus, fornix, locus concaraeratus. Oharta admort. ann. 1415. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] T MESERIA, Quod pro mensura exigiin Reg. 168. Chartoph. reg. ch. 328 : Item pro tribus eyminatis lerrse, sitis ad Mes- tur. Tabul. S. Albini Andegav. ann. crollum sivc ad clotam facit quatuor de- 1269 : Fulco de Torallo minor miles... vendidit et concessit... omnes fructus quos narios Tolosanos. Vide supra Clota 1. | MESEGARIA, Meseguaria, Meseguerii.habere poterat in.... anonagiis, avenis, avenagiis, bannis, pressoriis, pressoragiis, Vide infra Messegarius. Meseria, bonagiis. Vide Mensuraticum. ' MESEIA. Vide supra Meiseia. | MESELA, Annona mixta. Computus *MESEROLUS, Falcula, Gall. Faucille. ann. 1322: Guido de Grolea castellanus Stat. Mutin. rubr. 383. pag. 80. r. : Nulla S. Salurnini computavit de blado, siligine, persona audeat metere herbam in blavis Mesela, avena, gallis, cera... quse recepe- cum Meserolo vel alio ferro. Vide infra rat acellerario. Leg. f. Mesela. Vide Mes- Messorolus. Meseril vero, nisi legendum est Mesnil, Mansio cum agri portione, calia. in Gharta Garoli V. pro confrat. cleric. T MESELARIA. Vide Mesclaria. 1 MESELIA, Bonorum mobilium com- Pontis ann. 1374. ex Reg. 105. Chartoph. munitas inter conjuges, Gall. Commu- reg. ch. 615: Item sur un Meseril que naute mobiliaire. Regestum Parlamenti tient Guillaume Martin, assis pres dudit ann. 1267. apud Duchesnium Histor. clos, dix sols. 1 MESFACERE SE, Sese reum erga aliGastil. inter Probat. lib. 3. cap. 8. ubi de rebus Mathildis uxoris Philippi: De quem constituere. Charta Johannae Comedietate vero Meselise quam similiter mitissse E'landriaB ann. 1225. apud Baluz. cum aliis acquisitis petebant a Rege, quam torn. 7. Miscell. pag. 264 : Et si non solRex tenet, nihil adhuc est determinatum. verentur singulis annis mille librse, sicut dictum, est, posset idem dorninus Rex sine [o Vide Mesella.] * MESELLA , Prsediolum rusticum ; se Mesfacere ad res meas et hominum qua notione intelligenda quoque videtur meorum assignare donee solutio complevox Meselia supra Cone. Paris. VI. ann. retur. Vide Meffacere, et Misfacere. * MESFACTUM, Crimen, male actum. 829 : Sunt el alii eruditissimi fosneratores, qui tempore necessilatis nihil pauperibus Charta Will, de Dampetra ann. 1223. in Chartul. Campan. ex Gam. Gomput. commodare volunt, nisi Mesellas suas et Paris, fol. 286. v. col. 1 : Faciam etiam vineolas et pratella, etc. 1 MESEMUTHI, Mahumetani. Chron. jurare vavassores meos.... quod si aliquid Mesfierit custodibus memoratis per me vel Romualdi II. Archiep. Salern. apud Mu rator. torn. 7. col. 199 : Mesemuthi autem per aliquem ex parte mea, videlicet si earn undique per terram et mare obsede- violentia inferretur de terra vel bulo ipsi runt. Christiani vero qui in ea erant, illis venirent ad dominum comitem cum feodis suis , donee Mesfactum esset plenarie virililer resistebant. emendatum. Vide Mesfacere. 1 MESENBRIA, vox Grseca, Meridies. MESGA, Serum lactis, yulgo Mesgiie. Vita S. Theoderici Metensis Episc. Statuta Ordinis S. Gilberti de Semprinscripta a Sigeberto Levita S. Vincentii gham: In remotioribusgrangiisasservetur apud Leibnit. Script. Brunsvic. torn. 1. certus numerus ovium ad opus eorum qui pag. 308: ibidem fuerint mercenarii, secundum quod Mesga ibi abundaverit, et secundum Quatuor, ecce, plagas per quatuor aspice portas ; numerum ibidem commorantium. [CharScilicet Analolen, Disin, Mesenbrian, Arcton, Qui videt ecclesias, csslestes estimat aulas. tul. SS. Trinit. Cadom. fol. 55: Feminse eorum trahent bidentes, et habebunt Mesge * Mesembria, in Vita S. Neoti torn. 7. cum bercariis, etc. Rursum occurr.it ibid, Jul. pag. 820. col. 2: Qui licet a septem- fol. 60.] trionali plaga occidentalibus procrearetur, 1 MESGETUS, f. nostris ac moraretur in partibus ab anatole atque zette; hie quippe, Equulus, expensas Mapra3ter in Mesembria ex opposito remotissimis, sub equos nihil refertur. Computus ann. glaciali tamen dysis algore, fidei atque 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu caritatis semper ferbuit ardore. Vide su- feud. pag. GLXXXVII : Et pro runcino pra Meridies. LX. pro Mesgeto mi. lib. | MESERARE, Falli, errare, cui prae- 1 MESGEYCUS, Alutarius, Gall. Megisfixam Gallicum mes, i. e. mat; unde sier. Charta Ludovici Junioris Regis Meffaire, mesallier, dicimus, ut observat Franc, ann. 1160. apud D. Brussel torn. D. Secousse ad Litteras Guidonis Comit. 1. de Usu feud. pag. 536 : Concessimus Nivern. inter Ordinat. Reg. Fr. torn. 3. ex nunc in posterum Theci uxori Yvoni pag. 117 : Jurare tenentur quod judicium la-Choe et ejus heredibus magisterium bona fide fecerint, et si in hoc Meserave- canatorum, baudreorum, sutorum, Mesrunt, fecerunt ignoranter. Hinc Meserer geycorum et burseriorum in villa nostra Poetis nostratitms. Le Roman d'Athis Parisiensi. MS. : * MESGICERIUS, Alutarius, ut supra Megissarius. Gall. Megissier. Obituar. Mais je sui ci venu avant Ms. hospit. S. Jac. Meledun.: xv. Kal. Pour ung pelit meseslant, Nov. Obiit Petronilla soror istius domus, Dont vers moy estes Mesere's, uxor quondam defuncti Michaelis MesgiS'il vous plaist si 1'amenderes. cerii, quse dedit nobis centum libras TuMeserter ibid. Sed soni gratia : ron. Mesguerchier, eodem sensu, in Lit. ann. 1311. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, Et en leur cuer recognoistront pag. 597. et Mesveicher, ibidem pag. 599. Quo n'avez pas trop Meserte, Unde Mesguichier, Alutaria arte praapaNe perdue vostre bonte.

MES
nes sanguinum, et omnis Mesleia sine sanguine advocati sunt.] Tabularium S. Victoris Paris. : Justitia latronis, sanguinis, et Merleise. Ibidem : Et sciendum quod in tenuris prsedictis mihi retinui Mesleiam, sanguinem et latronem. Le Roman de Vacces MS. :
Tel vient sain a Melle"e, qui au departir saigne.

MES

MES

361

SSIT Hinc Melliatores dicti rixosi, qui amant melleias, Gall. Querelleurs. Statuta Collegii Cornub. ann. 1380. apud Lobinel). torn. 3. Hist. Paris, pag. 503 : Caveant omnes et singuli ne sint... violatores, seu fractores ostiorum, vel errabundi de node, brigosi, rixosi, vel Melliatores.] Unde Meslius nostratibus Poetis. Le Doctrinal MS. :
Li horn qui par coustume est Meslius et estous. Alibi : Et sonl fol et Mesliu, et mainent grand boufois.

Ibidem :
Et soil fel el Meslius ct plain de pautonnerie.

MISCELLA. Charta Theobaldi Comitis Campaniae ann. 1200. in Tabulario Campan. Thuani f. 73 : Quatuor jurati erunt, qui mea jura et villse conservabunt. Si Miscella in villa forte facta fuerit, qui inde accusabitur, se tertio purgabit: et' si unus juratus Miscellam viderit, reus se purgare non poterit. [Statuta Patav. rubr. 45. : Hoc tamen statutum non habet locum in stormento, Miscella, aut in prselio.] MISCLA. Tabular. Campan. Thuan. : Si Miscla in villa facta fuerit, qui inde accusabitur, se tertio purgabit: et si unus juratorum Misclam viderit, se purgare non potent. | MESGLA, Arvernorum dialecto. Charta Bernardi de Turre ann. 1270. apud Baluz. torn. 2. Histor. Aryern. pag. 511 : Et si i a Mescla et om i trai glasi nudament per la Mescla, LX. sol. a la marce en Bernar de la Tor, hoc est, Si vero accidat mesleia, in qua noetu gladii distringantur, LX. solvantur solidi. CALIDA MELLEIA, Philippe de Beaumanoir cap. 58. Caude mellee. Idem cap. 59. ait bellum trifariam moveri, a u t i n dioi, verbis, provocation*? et facto ; veluti, quant Caudes Mellees sourdent entre Gentils-homes d'une part et d'autre, Chaudemelle, in Statutis Eoberti II. Regis Scotiae cap. 3. 6. Motus calidi conflictus, in Statute S. Ludovici in Dissert. 29. ad Joinvillam pag. 334. Chaude cole, in Consuetud. Silvanect. art. 96. 110. Tabular. S. Genovef<fl Paris, ann. 1241 : Et exercendi justitiam sanguinis de prassenti, imo de calida Melleia in dictos hospites, etc. [Charta Philippi III. Reg. Franc, ann. 1277. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1382 : Baillivo nostro prsedicto pro nobis in contrarium dicente, omnem justitiam ibidem tarn dejurecommuni, quam exlongissima prsescriptione ad nos pertinere, excepta justitia de mobilibus catallis et calidis Melleiis sine morte et mehegnio, quam dictus baillivus recognovit ad dictos Abbatem et Conventum pertinere. Calida Melleya, in Charta ann. 1352. Reg. 80. Tabul. regii Ch. 402.] Itorum delictorum cognitio et jurisdictio eodam persaepe nomine appellatur. Legibus Scotiae melletss cognitio ad Barones pertinet, a quibus ad Vicecomites provocatur, ut est in Regiam Majest. lib. 1. cap. 3. |7. Adde Fletam lib. 2. cap. 51. 31.

MESLETA, in Constit. Sicul. lib. 1. tit. tus Raginaldus pater eorumdem fratrum 16. ubi perperam Vossius legit Melseta. et dicta Elisabeth illud Mesnagium, cum 1 MISLATA. Concil. Lillebon. ann. pertinentiis ejus eidem vendiderant et 1080. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. quittaverant. Alia Phil. abb. de Oultura 117 : Et si in exercitu, vel in curia, vel in ann. 1221. ex Bibl. reg. : De singulis via curise vel exercitus, Mislata evene- Mesnagiis in dictis nemoribus usagium capientibus, habebunt singulis annis forit, etc. MEILLIA, torn. 7. Spicilegii Acheriani restarii dicti Pagani et hssredum suorum pag. 227. Mischia Italis est rixa. Mislea unum bossellum bladi.Gharta ann. 1375. in Reg. 107. Chartoph. reg. ch. 122 : dixit Joan. Villaneus lib. 8. cap. 38. 1 MELLEIA. Spicileg. Acher. torn. 9. Comme Guillaume de Landelles et sa femme eussent acquis une portion de pag. 193 : Si quis autem extraxerit g-ladium in Melleia super alium, et ex eo non Mesnage, assise a Baieux en la rue nompercusseritf quindecim solidos nobis sol- mee Bienvenu. Lit. remiss, ann. 1383. in vet. Statuta Eccl. Meldens. apud Mar- Reg. 124. ch. 76 : Hz passoient par un ten, torn. 4. Anecd. col. 909 : Item, dis- Mesnage, qui estoit de Jehan Larconeur tricte inhibemus ne dicti archidiaconi vel de Roucey ; icellui Hulart dist que audit eorum of/iciales de domibus Dei, vel de Mesnage ou hostel il oioit agneaulx. domibus leprosorum se intromiltant, nee Charta ann. 1386. in Reg. 130. ch. 140 : de ecclesiis, seu cimeteriis violatis, neque Un Mesnage qui appartenoit a Pierres Adigart, assis en la paroisse Nostre de Melleis fact is in eisdem. * Nostris Meslee, interdum idem quod Dame de saint Lo, en la rue de TourteMultitude, turba : vulgo Troupe, foule. ron. Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. Lit. remiss, ann. 1579. in Reg. 205. Char- ch. 397 : Comme le Kuppliant feust avectoph. reg.ch. 285: Une Meslee de gens, ques ses familiers et Mesnage au lieu de qui estoient assemblez au lieu de Semur la Nozierre du conte de la Marche, etc. pour cuider avoir les pastes de certaines Aliae ann. 1457. in Reg. 187. ch. 75 : Le suppliant qui est demourant... pres Annoces, etc. * MESLEIARE, Rixari. Vide supra Me- giers, ou il a accoustume de gaingner la poure vie de lui, ses femmes et Mesnage leare. * MESLERIUS, Mespilus, Gall. Neflier. a labourer et perroyer, etc. Hinc MesnaCharta an. circ. 1220. ex Bibl. reg. : De- ger, pro Domum habitare. Charta ann. super le Meslier juxta viam Renoudis 1309. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. vallis de duabus acris feme,... et de alia 1226 : Item le herbregement ouquel Guilacra terrse Johannis Fabri super prsedic- laume le Breton Menageoit ou temps dou tum Meslerium ad coudreiam sub monte datte de ces lettres, etc. Lit. remiss, ann. 1457. in Reg. 189. ch. 151 : Le suppliant Landrici. Vide supra Mellerius. * MESNADA, Feudum Mesnaderii seu dist a sa femme... que jamais il ne Mespraedium illi addictum. Stat. pro re- nageroit avec elle. Unde Mesnagier apform, regni Navar. ann. 1322. in Reg. pellatur, Domus seu familiaecaput. Lit. Cam. Comput. Paris, sign. Noster fql. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. ch. 24: 436. r. : Cum multi Mesnaderii essent in Auquel hamel il n'y a environ que six dicto regno et terra esset onerata mul- Mesnagiers. Lit. ann. 1410. in Reg. 165. tum ;... fuit ordinatum quod in merinia ch. 80 : Comme en icelle mile (de Paris) Ripperise essent 50. Mesnaderii... Quseli- de tout temps ait eu confratrie d'arbabet Mesnada xx. librarum Turon. Summa lestriers de gens d'estat et Mesnagiers, Mesnadariorum 200. Ibid. fol. 440. v. : etc. Aliae ann. 1457. in Reg. 189. ch. 225: Item est ordinatum, quod Michael Petri Comme les Mesnaigiers dudit pats ont de Elcano scutifer, pro bono servitio, accoustume de faire. Mesneigier, in Ch. quod fecit domino regi et nobis in negotio ann. 1481. inter Probat. torn. 3. Hist. regio, habeat unam Mesnadam xx. libra- Nem. pag. 315. col. 2. Inde etiam Mesrum de primis in merinia Sangosssi, cum nager nuncupatur Domns prsefectus, aliquem Mesnadariorum mori contigerit. vulgo Maitre d'hotel, in Indice MS. benefic. diosc. Constant, fol. 82. v. : DesVide Maisnadarii. * MESNADERIA, Eodem intellectu. quels ornemens de soye le chapitre se pourra servir, mesme aux obseques et f u Charta ann. 1317. in Reg. 54. Chartoph. reg. fol. 36. r. : Item augmentavit Ray- nerailles des personnes de ladite eglise mundo de Maloleone filio dicti militis selon leur estat et qualite, et non autreMesnaderiam triginta librarum Turon. ment, ni les prester pour servir ailleurs, sans le consentement de I'evesque ou de de decem libris Turon. parvorum. 1 MESNADA, MESNADARIA. Vide Mais- son Mesnager. 1 2. MESNAGIUM, Parcimonia, Gall. nada et Maisnadarii. Epargne, menage. Tabular. B. M. de | 1. MESNAGIUM, Mansio, domus cum Bononuntio Rotomag. ann. 1398 : Et agri portiuncula. Charta Richardi Reg. Angl. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1281 : prseterea quamvis fuissem aliquotiens pro Ex dono Laurentii archidiaconi unum aliquo tempore ratione Mesnagii seu cornMesnagium apud S. Vivianum... Ex dono modi temporalis ejusdem manerii ibidem Nicolai Putesel unum Mesnagium apud commorans, etc. Menage pro MenageBlospum. Index MS. Benefic. eccl. et ment dixerunt nostri. Le Roman de la DiO3C. Constant, fol. 17 : Johannes le Guerre de Troyes MS. : Courteis debet unum bussellum pro suo Ne li portent nulle Menage Mesnagio... Et percipit dictus Rector noCeus de Grece quant its 1'atainstrent mine capelle xv. solidos, n. panes, n. 0 les lances d'acier le poinstrent. gallinas et viginti ova supra Matthseum Heyniet pro suo Mesnagio. Vide supra Ibidem : Masnagium. Tant parestoit )i estor grie's, * Item, Familia, quae in una domo Et sans Menaje et sans merci. habitat: nostri Mesnage iisdem notioni* 3. MESNAGIUM, Supellex domestica, bus dixerunt. Charta ann. 1225. ex Chartul. S. Aviti Aurel. : Cum esset con- nostris Mesnage. Charta ann. 1365. ex 8 tentio... super quodam Mesnagio, cum Cod. reg. 5187. fol. 19. r . : Dantes... domino Petro (thesaurario) potestatem plepertinentiis ejus apud Cerisium sito ; quod Mesnagium ipsi fratres dicebant ad se de nariam... emendi et procurandi, tarn jure hseredilario pertinere, dicto Mathaeo utensilia, Mesnagia, veissellam pro vinis in contrarium respondente, quod defunc- et aliis. Lit. remiss, ann. 1392. in Reg.
46

362

MES

MES
Mesoro, qui vulgo nostris Mebre de mar, id est, lepus marinus dicitur. * MESPILETUM, Ager mespilis consitus. Charta ann. 1199. in Chartul. Thenol. fol. 47. v. : Et quatuor alias parvos campos et Mespileta quas ibi habent. Vide Mesplea. MESPLEA, Silva mespilis consita. Est autem mespilus nostris Nefle ou Neflier. Tabularium Prioratus de Paredo fol. 94 : Est enim silva Martiniaca ex una parte cast&nea vel Mesplea : ex ea ergo parte qua Mesplea est, vel castanea omnem medietatem dedit ad jam dictum locum, etc. * MESPOLERIUM, Mespilum, Gall. Nefle. Charta ann. 1332. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1098 : Exceptis... arboribus fructiferis, videlicet pomeriis, pereiis, Mespoleriis et aligueriis, etc. Vide supra Melata. * MESPRENDERE, Idem quod supra Mescapere, Gall. Meprendre. Arest. ann. 1348.10. Maii in vol. 2. arestor. parlam. Paris. : Qui Johannes, respondit quod bene caveret sibi de Mesprendendo. Mesprendre vero, pro Male accidere. in Lit. remiss, ann. 1374. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 487 : Icellui Guillaume dist audit Jehan : Va fere la besoigne Guillaume de Chartres ; certes se tu ne la fais, il t'en Mesprendra et seras si bien batu, que rien ne s'en faudra. Vide infra Misprendere. 1MESPRISIARE, Idem quod Forisfacere, sed ex errore potius et supina neglectione, quam ex animi deliberatione, seu ex praecogitata malitia. Charta Richardi II. Reg. Angl. ann. 1397. apud Rymer. torn. 8. pag. 29 : Quae per ipsum Richardum, malitiose, negligenter, vel incommode facta, transgressa, acta, perpetrata, vel quovis modo Mesprisiata, attemptata, dicta, vel conjecturata. Vide Misprendere. 1 MESPRISIO, Idem quod Misprisio. Charta ann. 1392. apud Rymer. torn. 7. pag. 731 : Ad inquirendum de quibuscumque ac omnibus et singulis erroribus, defectibus et Mesprisionibus, etc. Alia ann. 1397. apud eu-aadem Rymer. torn. 8. pag. 17 : Pro reparatione et reformatione quorumcumque attemptatorum, Mesprisionum et malefactorum contra formam prsesentium treugarum. * Delictum, peccatum adversus offlcium vel legem, Gall. Faute, contravention, alias Mespranture, Mesprison et Mesprisure. Charta Henr. reg. Angl. ann. 1245. ex Chartul. Campan. : Mesprisures, damages et torfaiz, etc. Chartul. Latiniac. ad ann. 1319. fol. 226. v. : Que pour cause de ceste Mespranture, qu'il avoient faicte,... il de leur bonne voulente I'avoient amande. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. 138..Chartoph. reg. ch. 273 : Pour lesquelles fautes et Mesprentures, etc. Stat. ann. 1377. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 282 : Tant pour cause des Mesprisons que I'en fait a drapper, etc. * MESPRISIRE, Idem quod Mesprisiare, Forisfacere, in Chartul. S. Petri Virsion. ch. 287. 5 MESQUINUS. Vide Mischinus. MESQUITA. Vide Meschita. * MESRENUM, Materia lignea domibus sedificandis idonea, Gall. Mairain. Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 791. v. : Item si rex det alicui Mesrenum, habet corpellos, quos carpentarii dimittunt. Vide in Materia. '" * 1. MESSA, Pensitatio, quae ex messionibus seu agrorum fructibus domino feudi exsolvitur, idem quod Messio. Vide

MES
in hac voce. Pactum inter S. Ludov. et episc. Mimat. ann. 1266. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 91. col. 1: Ita quod si canting at pagesos del Malhac obtinere in qusestione, quae pendet coram senescallo BeUicadri, super cartallia tritici, quos annuatim ibidem pro Messa levare consuevimus, nos tantumdem de frumento eidem episcopo in loco congruo tenebimur assidere. Vide infra Messis 2. "2. MESSA, Apostema, tumor, Gall. Abscez, quod ex humorum collectione fiat, sic dicta. Vide supra Meisa. Lit. remiss, ann. 1379. in Reg. 115. Chartoph. reg. ch. 349 : Eidem Hugonino in inguine qussdam Messa naturaliter sibi venit, quam crepare fecit cum fibula sive actu. (leg. acu.) Infra: Bossa. Vide in hac voce. * MESSACGARIA, Mulcta, quae a Messacgerio seu apparitore exigitur. Pariag. inter reg. et monast. de Oandolio ann. 1306. in Reg. 40. Chartoph. reg. ch. 61: Damns permodumpariagii... medietatem videlicet pro indiviso omnium justitiarum altarum el bassarumf necnon foristagii seu Messacgarise... Erit signum commune dom. regis et monasterii, et servientes et Messacgerii portabunt in baculis suis. Vide Messagarius et Messagerius. * MESSADERIUS. [Gallice Messager : Messaderiis per aquam venientibus, et etiam illis qui cum funere per aquam ad insulam et ecclesiam Magalone venerint. (Cart. Magalon. Rev. Soc. Sav. 1873, p. 417.)] * MESS^E, Sect*, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. *: MESSAGABILIS, Jurisdictioni Messagerii obnoxius. Vide mox in Messagare. * MESSAGARE, MESSEGARE, Jura Messagerii exercere. Charta ann. 1319. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 428 : Justitiabiles, Messagabiles et talliabiles ipsis de sancto Felice nunc existunt Consules sancti Felicis talliant et Messagant, quatenus laborancise hominum sancti Felicis durant; et consules sancti Juliani talliant et Messagant, quatenus laborancise hominum sancti Juliani durant. Aliae ann. 1334. in Reg. 69. ch. 304 : Magister Bego Guilaberti.... dixit quod ipsi consules de sancto Felice habebant jus et ab antiquo habere consueverant, et erant in possessione seu quasi Messegandi vice et nomine dom. nostri regis in aliqua parte territorii, de quo supra fit mentio, et pignorabant et pignorare consueverant talantes et dampna dantes. 5 MESSAGARIA. Vide Messegarius. 1 MESSAGARIUS, MESSAGERIUS, Nuncius, tabellarius, Gall. Messager. Codex MS. Consuet. Tolos. fol. 36 : Contributio facienda, nisi in reparatione pontium, itinerum, et solutione Messagariorum et alberguss consuetse. Computus ann. 1327. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 216 : Item eadem die Raynaudo Messagerio misso de dicta loco in terram Fucigniaci. Ordinatio Domus Dalphin. ann. 1340. ibid, pag. 396: Item, deputamus ad nostra servitia unum Messagerium equitum ad salarium quinque florenorum auri per annum. Et infra: Item, quatuor alias Messagerios pedites ad salarium trium florenorum, etc. Message, pro Messager Poetis nostratibus. Le Roman d'Athis MS.:
Un Message par bon avis L'est ale compter a Savis ; En son palais fu o sa gent. Le Message com diligent Dist, votre fils qui bien s'atourne, Sire Savis defa retourne

143. Chartoph. reg. ch. 287 : Plas, escuelles, nappes, drops et autre Mesnage dudit hostel. Alise ann. 1409. in Reg. 163. ch. 482 : Icellui Jehan disoit que le suppliant avoit emble certain Mesnage, ii estoit et appartenoit a sa chambriere. inc Mesnager, Suppellectilem disppnere, rem domesticam ordinare, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Reg. 184. ch. 65 : Ainsi que icelle Alison chamberiere fut leve de son lit, et qu'elle eunt aucunement commencie a Mesnager et besongner, etc. Vide supra Mainagium 2. * MESNEOLUM, Idem quod supra Mesnagiuml. Gall. Mesnil. Charta Gaufr. episc. Carnot. ex Chartul. B. M. de Josap hat : Mauritius de Trochia et Henricut filius ejus... dederunt ecclesias B. M. de Josaphat Mesneolum, quod vocatur Tiliellum, cum toto jure. Vide Mansionile. MESNEYA, Familia, idem quod Maisnada. Charta ann. 1319. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 609 : Idem miles habebat primo Mesneyas hominum et feminarum de corpore taillabilium. MESNILLUM. Vide in Mansionile. * MESO, Domus, Imspitium, diversorium, porticus nundinaria, Hisp. Meson. Charta Aldef. reg. Castel. aera 1260. torn. 6. Jul. pag. 55. col. 2 : Dono itaque vobis et concedo ilium Mesonem in Toleto, ubi venditur triticum, ut eum habeatis in perpetuum, et accipiatis semper omnes mediduras atque directuras, quas in eodem Mesone evenerint, de omni tritico quod ibidem venderetur. * MESOCHORUS, Graece |<rfxopo, id est, in medio chori existens .vel praesidens, ut monent docti Editores ad Vit. S. Helenas torn. 3. Aug. pag. 592. col. 2 : JTertio ad adolescentulas, ad filias scilicet Hierusalem, inter quas et sponsum, media qusedam quasi Mesochorus effecta, etc. 1 MESOLEUS, MESOLUS. Vide Musileum. * MESOLUS, Assis, tabula, Gall. Planche. Stat. Mutin. rubr. 258. pag. 49. v. : Statutum est quod unus pons de lignamine roboris cum quadrellis et Mesolis super sdugario, quod est inter confines Ganaceti, fieri debeat. Vide alia notione in Musileum. * MESONCELLA, Domuncula ; Mesoncele, in Vita S. Ludov. edit. reg. pag. 354. Maisonchelle, in Charta ann. 1295. ex Chartul. 21. Corb. fol. 82. Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 187. v. : Duss alias Mesoncellss juxta monasterium, etc. Vide supra Meso. * MESONERIUS. Vide infra in Messonare. T MESONYGTIUM, a Graeco [ASCTOVUXTIOV, Nox intempesta, noctis medium. Franc. Blanchini Praefat. apud Murator. torn. 3. pag. 75 : Dextro autem in latere (arae) cultri figura visitur cum literis : Cujus Mesonyctium factum estv. id. Dec. 1 MESOPERSKLffi, Muliebris calceamenti genus, apud Pollucem Onomast. lib. 7. cap. 20. Ita Hofmannus. MESOPICATUM, Qupd in medio illitum est pice, inquit Vossius. Gloss. Isidori: Mesopicatum, in medio picatum. * MESOPYCNUS, Cantus species, quae sic explicatur ad calcem Breviarii Paris, edit. ann. 1736. Cantus oxypycni, a recentioribus Majores yocantur. Mesopycni vero et Barypycni minores appellantur, habita ratione situs hemitonii supra chordam flnalem, ut apud Graecos : et ut a Mesopycnis secernantur, a quibusdam Minores-inversi vocantur, quia hemitonium habent infimo loco. * MESORO, Piscis genus. Tract. MS. de Pise. cap. 84. ex Cod. reg. 6838. C. :

MES
Sont-ils gueres loing, dist Savis, Nenil, Sire, ce m'est advis, Dist le Message, vez les ca.

MES

MES

363

col. 1: Item pour ce qui est necessaire et ann. 1350. apud Chiffletium in S. Berbesoing fere plusieurs fraix, Messaigeries nardi genere asserto pag. 614: Je hai et despens, tant de tesmoings, sergens, promts foi et service a noble hommeMons. SSir Messaige, Idem qui Missus, Pro- que autrement pour le fait de ladicte le Comte de Roucy, c'est a s&voir de la resserche, etc. quarte partie dou chasteaul de Fontaine, curator, qui ab alio ut rem ipsius agat, * MESSAILHATA, Modus agri, reditus de toute la Messerie doudit lieu, etc. [Mesmittitur, in Charta Margaretse Reg. Jerusal. et Sicil. ann. 1289. ex Chartul. scilicet unius mesailhae, apud Occitanos. saria, pro messarii officio occurrit in Doraus Dei Pontisar.: Marguerite de Lit. admort. pro eccl. Tolos. ann. 1454. Tabular. B. M. de Argentolio ann. 1323: Junay femme feu Gui du Mex ....... establi in Reg. 187. Chartoph. reg. ch. Ill: In casu Messarise, seu custodies messium.] MESSAGIUM, Idem forte quod Messases procureurs et Messaiges especiauls, Itemplus tres Messailhatasprata.... Quinetc. Infra iidem Procureurs nude dicun- que Messailhatas prati, etc. Vide Mesai- ria. Tabular. S. Dionysii ann. 1221: Ihata. Custodiebat segetes, et pro eis custodientur. 1 MEISSAGEICERIUS, Alutarius, Gall. MESSALE. Charta Ildefonsi Comitis dis percipiebat donum et Messagium. Megissier. Statuta Stampensia ann. 1179. Tolosae et Marchionis Proyincise ann. Charta ann. 1228. in Tabul. Eccl. Meld, apud D. Fleureau Hist. Blesens cap. 28. 1141. apud Catellum : Et si in hac villa pag. 36: Concessimus eis quod ponant pag. 112 : Messageicerii singuli nonnisi ilium (salem) vendere velint, dent de Messarium apud Varedas... et dabit pleXii. denarios pro bonitate dabunt singulis quaque saumata Messale: et si extra gios de reddendo Episcopo 100. sol. pro annis. villam tstam vendere voluerint, nihil dent. Messagio singulis annis ad Natale Do1-1. MESSAGERIA. Vide Messegaria. Forte pro Mensale, seu mensurae juris mini, et habebunt dicti homines quidquid pertinet ad Messagium, excepta justitia, * 2. MESSAGERIA, ut supra Messacga- prsestatione. [Vide Mesalha.] ria. Libert, castri de Arrio ann. 1355. * MESSALIA, Messor, in vet. Glossar. quse remanet Episcopo, et tenebitur Messarius servire Episcopo, sicut alii Messarii torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 6. art. ex Cod. reg. 7641. 2 : Et eciam quod excubise nocturnss, * MESSARIA NOCTURNA, Messarii offl- consueverunt servire. [Charta Richardi Messageria et emolumentum ejusdem, etc. cium seu jurisdictio per noctem. Charta Abb. Compend. ann. 1203. ex Tabular. * MESSAGERIUS, Nuncius, cursor pu- ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. Cpmpend.: Soscum de parvo Rareto trablicus, serviens. Charta ann. 1288. ex 318: Item pro Messaria Nocturna et de didimus extirpandum et excolendum ad Tabul. archiep. Auxit.: Quod sint liberi abscissione arborum, octe libras Turon. decimam et terragium , retentis nobis et immunes a prsestatione decimse perso- Infra : Excepta abscissione arborum et omni dominio et justitia, excepto dono et nalis, Messagerii, fossaterii, etc. Lit. ann. nocturna cognitione criminum, etc. Alia Messagio. Ibidem : Item de Messagio ter1370. ex Tabul. S. Viet. Massil.: Trada- ann. 1321. in Reg. 61. ch. 123: La Messe- ritorii de Longolio unum modium bladi tis tali Messagerio per nos misso cum rie de la ville de Franoy et du finage. et unum modium avense.] Regestum certis litteris ad dominum paparn, etc. Lit. remiss, ann. 1412. in Reg. 166. ch. Feodorum Comitatus Claromontensis Messaigier, eodem sensu, in Libert, yillse 209: Icellui Jacob estant pour I'exercice in Bellovacis Cameras Comput. Paris, de Peyrusse ann. 1368. torn. 5. Ordinat. de son office de Messier es mettes de sa pag. 29 : La moitie du Message de Ronqueroles apartient a Mons. le Due : et est reg. Franc, pag. 705. art. 8 : Que les Messerie, etc. | MESSARIA, MESSARIUM. Vide Messa-a savoir que quant li preudomme de Ronsergens et Messaigiers desdis conssous.... querolle aront esleu un Messier pour garpourront lever du mandement desdis rius 1. conssous les failles et communs imposez 1. MESSARIUS, Messium custos unde der les biens communs de la ville, etc. * Preestatio, quse fit pro custodia meset a imposer aux habitans desdis chastel nomen, et vinearum. 'OuwpocpvXal, in et ville. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. Legibus Georgicis tit. 2. 3. Speculator, sium. Charta ann. 1222. interInstr. torn. 164. Chartoph. reg. ch. 67 : Les clers et in Actis Murensibus pag. 59: Deinde 7. Gall. Christ, col. 230: Hsec sunt quse Messagiers de la fierte de Nostre Dame cum botri creverint, vites mundare (de- eis in majoria concedimus, forragium de Reins arriverent en la ville d'Argiers, bent) speculatorique communi mercedem granchiae nostrse de Borranch, Messagium etc. Mesatgier, pro Missus , legatus, in dare. Messier, in Consuet. Meledun. art. quod accipient a colonis pro messium Lit. ann. 1404. torn. 9. earumd. Ordinat. 306. Senonensi art. 154. et aliis Consue- custodia, etc. Alia ReJici abb. S. Faron. tud. Sergent Messilier, in Trecensi art. ann. 1269. in Chartul. Campan. fol. 286. pag. 60. 1 MESSAGIUM, ut Messuagium, Domus 122. Calvimontensi art. 67. Charta liber- col. 1: Concesserunt.... omnem justitiam, habitationi idonea. Vide Mesagium 1. tatum oppidi Sinemuri in Burgundia : omne jus, esbonagia, Messagia, ac omne Charta Richardi Reg. Angl. torn. 4. Hist. Major et Scabini ponent Messarios vinea- aliudjus et dominium et consuetudines, Harcur. pag. 1281 : Ex dono Gadardi de rum custodes, quotiescunque sibi viderint quse et quas dicti armigeri habebant. Vallibus quietanciam in mercatu suo ipsis expedire, etc. Vetus Poeta MS.: Charta an. 1308. in Reg. 40. Chartoph. reg. ch. 64 : Item les rentes de la S. Remi, et hseredibus eorum per unum Messagium Dans Placidas ere en autre plais, Povres estoit et d'avoirs et d'amis, que I'en appelle Messages, desdites quatre apud Godarvillam, etc. Vide alia notione En une vile estoit a ice mis, villes, valent par an 55. livres. Alia ann. in Messarius 1. Les blez gardoit qu'il ne fussent mal mis. * MESSAGUERIUS, Messium custos et 1319. in Reg. 60. ch. 69: Item du Messaige vinearum, Gall. Messier. Charta ann. MESSARIUS, Dignitas olim in Ecclesia dictse villse, sexdecim libras. Lit. remiss, 1325. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 124 : Cameracensi, cui incumbebat agrprum ann. 1393. in Reg. 145. ch. 409: Le supMessaguerii seu custodes terminalium, custodia. Charta Gerardi Episcqpi Ca- pliant a confesse que pour le temps qu'il etc. Messey, eodem sensu, in Lit. remiss. meracensis ann. 1245: Salvse similiter fu messier, il avoit pris oultre son droit ann. 1447. ex Reg. 179. ch. 14 : Martin remanent Messario Ecclesise Cameracen- de Message bien jusques au nombre de Alligaut ayant pour lors la charge d'estre sis, custodi scilicet agrorum, leges de fore- trois sextiers de grain. Un trehu, appelle Messey et garde pour les habitans de S. factis, in custodia sua, sicut hactenus Messaiges, in Consuet. Castel. ad SequaValier, que aucunes bestes ne alassent en habere consuevit. nam ex Cod. reg. 9898. 2. Vide Messegadommaige. Vide infra Messegerius 2. et MESSARIUM. Charta Edw. III. Regis ria et alio sensu Messagium suo loco. Messerius. Angl. torn. 2. Monast. Angl. pag. 832 : 2. MESSARIUS, pro Admissarius. Capi1 1. MESSAJARIA, Officium messagerii, Concessionem etiam quam idem Willel- tula ad Legem Alaman. 35 : Si cujuslibet seu nuncii et cursoris publici, a Gall. mus per eandem cartam suam fecit eisdem Messarius de grege tuletur, et castratus Messagerie. Statuta Massil. lib. 1. cap. fratribus de habendo separatim super fuerit, quantas equas sunt, tantos solidos 33 : Statuentes etiam quod illi qui volue- terram et solum ipsorum fratrum in Be- solvat. Vide Admissarius. rint esse cursores in prsedictum modum, reford, suum proprium imparcum et MesMESSATICUS. Vide Missus 2. antequam incipiant suum officium exer- sarium, ad capiendum, chaceandum, et * MESSEGARE. Vide supra Messagare. cere, jurent ad sancta Dei Evangelia, imparcandum, etc. 1 MESSEGARIA, Tutela, custodia. Litquod fideliter faciant per totum unum MESSARIA, MESSERIA, Fructus ac terse Eduardi II. Reg. Angl. ann. 1317. annum Messajarias et omnes alias cau- proventus ex Messarii officio, seu ex apud Rymer. torn. 3. pag. 675 : Cum sas, et ea qua& pertinebunt ad officium mulctis quse obveniunt domino ob furta universitas ipsa et Consules ejusdem, a aut damna in messibus ac vineis facta. tempore constructionis villas praedictse 2. MESSAJARIA, Legatio. Charta Charta anni 1250. supra in voce Esbona- (Florentise) Messegaria in bonis et possesann. 1251. ex Cod. reg. 4659 : Quicumque gium: De omnibus pertinentibus ad Ma- sionibus suis, quse sub districtu Vicecomicives Avinionis a dictis dominis vel eorum joriam ante dictam, videlicet Messariam, tis Fezensaguelli optinent, cuto et gardiacuria in embaxaturam sive Messajariam investituras, esbonagia, etc. Charta Odo- gio, usi sint hactenus et gavisi. Et infra: mittentur, expensis dominorum seu curise nis Archiepisc. Rotomag. ann. 1262. Et quod ipsam (Universitatem) Messagaibunt. Ibidem : In imbaxaturam sive apud Sammarthanos: Furni, molendina, ria prsedicta uti et gaudere permittat, Mesagariam. Messaigerie , pro Message, molta sicca, estoublagia, servitia rustico- prout ea pad/ice et quiete usa est hacteMandatum, in Chron. ad ann. 1492. in- rum, quarlagia, Messeria, servitia vavas- nus et gavisa. Hinc | MESSEGARIA, pro Districtu, juris ter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 11. sorum, etc. Charta Joannis de Fontaines

364

MES

MES
Communia ejusdem loci ann. 1306. ex Archivis D. d'Artagnan: Messis custos vero seu Messeguarius vel Messeguarii dicti castri debent ingredientes, etc. Vide Messarius 1. et 1 1. MESSEGERIUS, Nuncius, tabellarius. Charta ann. 1337. apud Rymer. torn. 4. pag. 822: Familiaribus, valettis, nunciis, Messegeriis, ac ministris, etc. Vide Messagarius. * MESSEGARIUS, Nuncius, magistratuum serviens. Charta commun. castri de Podio Surigario ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 153: Habeant unum Messegarium seu mandatorem, qui mandare valeat dictos consules, consiharios et clavarios. * 2. MESSEGERIUS, MESSEGUERIUS, Messium custos. Charta ann. 1291. ex Tabul. archiep. Auxit.: Item quod bajuli ipsius domini comitis (Armaniaci) possint et valeant eligere annuatim Messeguerios fide dignos ;.... qui Messegerii debent custodire orlos, vineas, prata et blada ipsius comitis, sicut blada communitatis. Messeilliere, eadem acceptione, in Charta ann. 1354. ex Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 21 : Et mettront lesdiz hommes les Messeillieres, lesquels feront serment aus seigneurs de garder bien et loyalment les biens de la ville et le droit des seigneurs. Vide supra Messaguerius. 1 MESSEGUERIA, Ofaciuna Messarii. Martinus Didacus Daux Justitia Aragon. lib. 3. Observantiar. tit. Si quadrupes | 3: Vinyogalarii et Messegarii tenentur emendare damnum in vineis et messibus, si salarium recipiunt a domino pro Messegueria vel vinyoguelaria. Vide Messegaria. 1 MESSEGUERIA, Mulcta quae domino obvenit ob furta aut damna in messibus ac vineis facta. Statuta MSS. Auscior. ann. 1301. art. 11 : Item pronuntiaverunt quod de omnibus pechis, Messegueriis domini prsedicti scilicet Comes et Archiepiscopus tertiam partem habeant quilibet pro regions suss jurisdictionis. 1 MESSEGUERRUS, Idem qui Messeguarius. Statuta MSS. mqx laudata art. 84 : Item consuetudo est ibidem quod Messeguerri apponuntur per Consules civitatis prsedictse. MESSELLA, Parva vel modica messis, in Concilio Parisiensi VI. lib. 1. cap. 53. * Hinc metaphorice Messel, pro Glades, strages, vulgo Carnage, massacre, in Poem. Alex. MS. pag. 2 :
Aus Persans courrent sus et en font tel Messel, Que des cors court li sans a onde et a ruissel.

MES
bul. S. Mich, in Eremo. Vide infra Messuarius. * MESSERUS, Eadem notione, in Lit, ann. 1326. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 453. Vide Messarius 1. MESSES CULT.E. Lex Burgund. tit. 23. | 4 : Si cujuscunque porci damnum faciunt in vineis, pratis, aut in Messibus cullis, et silvis glandiferis. Ubi forte messes cultas dicuntur agri culti et seminati. [Meix, eadem notione in Charta ann. 1263. ex Tabular. Commerciac. : Hem se aulcun estrange est trouve en vigne, ou en Meix, ou en jardin, ou enpre, ou en aultruy bled, faisant d'hommaige, etc.] MESSETHEGNES, MESSETHEINES. Vide infra in Missa. o MESSETUS, Proxeneta, Gall. Courtier. Stat. Riper, cap. 9. fol. 9. v.: Item quod omnes marescalchi, maroserii sive Messeti dictse Riperiss leneantur denuntiare seu manifestare dicto emptori omnes et singulas bestias, quas scient esse venditas per aliquam personam in communitate prsedicta. Stat. Mantuae lib. 1. cap. 148. ex Cod. reg. 4620 : Nullus Messettus audeat... ire nee accedere ad domum alicujus mercatoi'is, pro ostendendo aliquem pannurn, nisi in dictis garzariis. * MESSI. CAMERA DE MESSI, Officina, ubi pelles aluta prseparantur. Charta Phil. VI. reg.Franc.ann. 1341: Episcopus proponebat, quod licet ipse ralione episcopatus Meldensis ecclesiss prsedecessoresque sui fuissent soli et in solidum in possessione et saisina habendi et exercendi paciftce omnimodam, altam videlicet et bassam, justitiam in domibus apud Meldis situatis, quse cameras de Messi nuncupantur; nichilominus gentes prasfati comitis (Campanise) in dictis cameris quasdarn prisias fecerant, duos videlicet tanacerios melleyam facientes ibidem. Vide supra Mesgicerius. T MESSIARE, MISSARE , dicebatur sacerdos, qui inter Missarum solemnia (unde vocis etymon) mulieri, cum primo post nuptias ad ecclesiam veniebat, benedictionem impertiebatur,qualempost partum accipere consueverat, quod et Purificari nuncupabatur, ut videre est in hac voce. Charta ann. 1334. in Tabular. Episcopal. Ambian. fol. 165 : Cum nos Episcopus cpnqueremur super eo videlicet, quod dicti Decanus et Capitulum in parochiis eisdem subjectis in villa Ambianensi dabanl licenliam desponsandi et Messiandi, simul et nihilominus dispensabant super bannis, quod facere non poterant, ut dicebamus, etc. His similia occurrunt in Statutis Eccl. Meldens. ann. circ. 1346. torn. 2. Histor. ejusd. pag. 491 : De Missationibus. Item, praecipimus quod nullus audeat Missare sponsalia secunda die desponsationis suse, nisi super hoc a nobis vel Officiali nostro receperit mandatum speciale. * Nostris, Messoyer. Arest. ann. 1401. 11. Mart, in vol. 9. arestor. parlam. Paris. : Duos solidos ralione missae, quam quis pro Messiando habere vult, etc. Pro missa Messiandi, qui earn habere voluerit et magnam missam expectare noluerit, component. Aliud ann.1409.19. Mart.ibid, vol. 11: Rations missae, quam quis pro Messiando habere volcbat, duos solidos exigere et recipere consueverant. Lit. remiss, ann. 1375. in Reg. 107. Chartoph. reg. ch. 271 : Jehan Raoulet trouya que sondit frere et ladite Meline estoient ja espouse,.... landemain furent Messoyes lesdiz Gilet et Meline. Alise ann. 1459. in Reg. 189. ch. 307: Icellui ffamelin avoit

dictione et officio Messegarii, quia messium custos : [* Jus etiam instituendi Messegarios.] quod ne inter yiliora offlcia, rem ex temporibus nostris sestimantes, reputemus, observandum illud inferiores quidem judices spectasse, uti videre est in v. Messegarius, eorum tamen jurisdictionem sequiparari Senescallorum aut praepositorum regalium potestati. Tolosse verp Messegaria dicitur qupddam territorium quod CapitaHum jurisdictioni subest, idem quod aliis banleuca nuncupatur. 1 MESSAGERIA, Eadem notione. Charta ann. 1360. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 149: Donamus et concedimus offtcium Mandataries seu Messagerise Quadratii et ejus mandamenti cum debita et solita perceptions emolumentorum addictum offtcium quornodolibet pertinentium.Idem ergo Messagerius,q\ii Mandatarius, quam vocem consulas licet, ut quid sit Messageria plenius noscas. T MESSEGARIA, Mulctaquae messegarlo exsolvitur ab eo cujus animalia in darano inveniuntur, quae quidem ab alia qnam in emendationem damni exigebant, distinguitur, in Sententia arbitral! ann. 1292. inter abbatem et consules de Gimonte : Dicti Pastores et alii conduclitii solvant Messegariam et emendent talam sive damnum, ut alii homines dictae villas ; ita tamen et hoc excepto quod animalia dictorum dom. abbatis et conventus, vel ea quse dicti pastores cum ipsis tenuerint, dictam Messegariam minime solvere teneantur, sed tenebuntur talam tantummodo ernendare. Pluries ibi. Vide Messegarius. * MESSEGARIA, Prsestatio, quse fit pro custodia messium. Charta ann. 1299. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 171. r. col. 1 : Item percipiebat terciarn partern Messegariae, quse fuit extimata valere sexaginta solidos Turon. Vide supra Messagium 2. - MESSEGARIOR, pro Messegarius, Agrorum custos, in Libert. Florent. ann. 1358. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 90. art. 22. MESSEGARIUS, [Idem qui Mandatarius.] [* Is nempe, ad quern custodia agrorum spectat, ut et jus de damnis in iisdem factis cognoscendi et judicandi.] Exstat post Consuetudines Tolosse rubrica seu caput, de terminis, seu limitibus Messegarise villse Tolosse. Ibidem : Infra quos terminos non sunt aliqui Consules, neque Messegarii, nisi Capitularii Tolosse, et habitantes infra dictos terminos non solvunt pedagium, etc. [In iisdem Consuet. MSS. e Bibl. D. Abb. de Crozat legitur Mesegaria, Meseguaria, et Meseguerii.] Charta ann. 1306. in Regesto Philippi Pulcri Regis Fr. ann. 1299. Tabularii Regii n. 204: Et quicquid habemus el nobis competit in loco prasdicto et ejus pertinentiis, scilicet tertiam partern Messagarise 30. s. Turon. anno quolibet cum ssstimatione valentem. Nescip an eo spectet vox Megisier in veteri Poemate MS. cui titulus, le Roman de Garin :
Recevez moi, si crestra vostre fie, Que chascun an j'aurois un Mesigier De connoissance a dis mil Chevaliers.

^ MESSEGARIUS, Idem qui Messarius 1. Sententia arbitralis ann. 1292. inter abbat. et consules de Gimonte : Quod dicti dom. abbas et conventus possint habere bonum Messegarium in nemore de Castello in perpetunm, etc. 1 MESSEGUARIUS , Messium custos. Statuta D. Gentilis de Montesquivo pro

T MESSELLffi, Sirmondo in Gloss, ad calcem Supplem. Concil. antiq. Galliae, Sunt arva quae parantur ad messem. * Terres en meix, eodem intellectu, in Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Bel fol. 124. r. : Item une piece de terre amprail d'une part, et une autre piece en Meix, valent par an cinq solz. * MESSERIUM, Praestatio, quse fit pro custodia agrorum, idem quod supra Messagium 2. Charta permutat. inter reg. et archiep. Rotomag. ann. 1262. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 278: Pertinentias de Gaillon, de Noes et de Humesnil et de Douvrent sunt hsese,... estoublagia, quarricagia, Messeria, etc. Vide Messaria in Messarius 1. * MESSERIUS, Messium custos, Gall. Messier. Charta Porteclie dom. Mauseaci ann. 1218 : Nee dictos religions, nee ipsorum borderios, saunertos, bubulcos, pastores, vacherios, porcherios, Messerios, nee ipsorum familiares, etc. Occurrit rursum in alia ann. 1270. ex Ta-

MES

MES

MES

365

dit qu'il aimolt mieulx y aler (ail bois) fruges metuntur. Chartular. S. Petri de obnoxiis ex consuetudine exigebatur, ut que aler a la Messe de son nepveu, qui Domina fol. 101 : Per Messiones debent a tallia ad voluntatem et corvatis eximeavoit este marie le jour prouchain prece- per mistraliam dare 9. hominibus mandu- rentur. care panem et caseum et per vindemias * 2. MESSIS, Pensitatio, qu.33 ex mesdent. Hinc sionibus seu agrorum fructibus domino ^ MESSIATIO vocatur ejusmodi bene- similiter. Vide Messio nag ium. 1 MESSIO EX.TREMA, Vox nqn infre- feudi exsolvitur, nostris Moisson. Charta dictio, in laudata Episcopal. Arabian. Charta : Insuper volumus nos Decanus et quens in yeteribus Instrumentis dona- G. comit. Nivern. ann. 1226. ex Tabul. Capitulum quod dispenaationes quas feci- tionum piarum, qua extremi judicii dies S. Thomae in Foresio : Quitavimus ecclemus super praedictis desponsationibus et significatur. Charta Ruperti Archiep. siam B. Thomas et homines ejusdem eccleMessiationibus, etc. Statuta Eccl. Came- Magdeburg, ann. 1265. apud Ludewig. sias... ab omni collecta sive tallia, exacrac. apud Marten, torn. 7. Ampliss. Col- torn. 5. Reliq. MSS. pag. 128 : Oportet tione, consuetudine, usagio et Mease. Alia lect, col. 1304: Praecipimus quod nullus diem Messionis extreme pietatis operibus Joan, comit. Catalaun. ann. 1232. in presbyter aiiquam mulierem in die, qua prasvenire acseternorum intuitu seminare Reg. comitat. Clarim.: Et asavoir ne je, inter ipsam et virum matrimonium fue- in terris. Tabular. Eduense ann. 1364 : ne catepon, ne li autre mi sergent quirit solemnisatum, ad purificationem seu Nobilis et potens vir D. Hugo dictus de conques soient, nepoons ne ne devons deMessiationem admittere prassurnat, nisi Monestoy miles nostras dioecesis Mduensis mander, requerre ou avoir autre Moisson de noslra aut officialis nostri licentia spe- praemissa diligenter considerans et atten- desdis hommes, ou autre chose pour Moisdens cupiensque diuinicultus augmentum son. Charta ann. 1339. in Reg. 72. Chart, ciali. 1. MESSIO, Pensitatio quae ex messio- ad diem Messionis extremae piis miseri- reg. ch.525: Item douze mines de fronibus (Moissonsin. Statutis Leodiensibus cordias operibus pr&venire. Charta Ful- ment a ladite mesure de Chastiaulandon, art. 1.) seu agrorum fructibus, domino conis Episcopi Paris. : Oportet nos diem et est ceste rente appellee la Moisson. Pro feudi exsolvitur. Charta Galcheri de Messionis extremse operibus misericordiae Manipulus, Gall. Gerbe, legitur in Lit. Castellione Comitis S. Pauli: Cum inter prasvenire. remiss, ann. 1408. ex Reg. 162. ch. 182. me et Ecclesiam S. Martini de Campis * 2. MESSIO, f. pro Missio, Expensa. bis : Depuis que icellui Jehannin eust super quadam consuetudine, quae Messio Reg. feud. Aquit. in Cam. Comput. Pa- souppe s'en ala aus esclotouaires autour vocatur, conlentio fieret. Alia Ludovici ris, sign. JJ. rub. fol. 28. v. : Rex man- de la maison,et prins un Moisson. Messon VII. Regis Franc, ann. 1172. ex Tabula- dabat exercitum Aldeberto vel suo generi; vero, pro Moisson, messis, in aliis Lit. rio Fossatensi fol. 20 : Cum... coram no- idem Aldebertus vel suum genus manda- ann. 1443. ex Reg. 176. ch. 296 : Lesquelz bis clamorem facerent super eo quod Pras- bat uni de Clayrac vel de Podio acuto compaignons se associerent... pour soier positus Milidunensis singulis annis Mes- quod iret secum, quia rex mandaverat et labourer ensemble en la presente Messionem frurnenti ab hospilibus S. Petri sibi exercitum; et tune dominus trahe- son. Vide Messio 1. Fossalensis in Mosiniaco exigerent, etc. bat tarn de castro quam de honore exer"3. MESSIS, Servitium, quod domino Alia Philippi Aug. ann. 1185. apud Mo- citum; et unus burgensis ibat cum eis asubclitisin messe debetur. Charta ann. rinum in Hist. Vastinensi: Absijue roa- et faciebat eis Messiones pro cantro et 1316. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, gio, et Messione servientium, et carreto, honore, quas gens castri et honore (1. ho- fol. 531. r. : Item (concessit) sororibus salvis lamen certis censivis Ecclesise vi- noris) debebant persolvere. Vide Mis- ordinis beati Dominici prope Montem-Argi quasdam corveyas sive Messem. Vide nearum, etc. [Charta ann. 1206. in Tabul. siones. Latiniac.: Consuetudinem quandam, quas MESSIONAGIUM, Eadem notione qua Messura. Messio vocatur, quam in villa de Damp- Messio supra, seu Annonagium, in Charta * MESSIS PARROCHIALIS, Portio ex mart, et in omnibus hospitibus B. Petri Will. Comitis Matiscon. ann. 1180. in fructibus agrorum, a decima distincta, Latigniaci... requirebam... concessi.] Ta- Chartul. Cluniac. Bibl. Thuani et in quae curioni a parrochianis solvitur, bularium Prioratus de Paredo fol. 17 : Bibl. Cluniac. pag. 1441. Alia ann. 1170. eadem forte quae Messis prothalis.Ch&Tta, Et debet tale servitium, scilicet Messiones, apud Perardum in Burgundicis pag. Guidonis episc. ^Eduens. ann. 1350. inaucas duasy et 4. panes, sexlarium unum 244 : Vel bossonagium, vel Messionagium, ter Probat. torn. 1. Hist. Burg. pag. 113. vini, etc. Fol. 34: Et reddit ipse masoe- vel carredam. In Consuetudine Norman- col. 2 : Item totam Messem parrochialem, rius porcum bonum,et multonem vestitum, niae art. 16. et 19. Mession, sumitur pro prout parrochiani dictas ecclesiae solvere et coxam de vacca, et per Messiones sex- ea anni tempestate qua fruges metun- consueverunt curato ejusdem. Charta tarium vini. et unum panem, etc. Fol. tur. Ita in Tabulario Prioratus de Do- feud, nobil. Castel. Dumbarum ann. 41 : Et debet tale servilium, scilicet Mes- mina in Delphinatu Ch. 210 : Mansus 1463 : Plus possidet quindecim asinatas siones, unum sexlanum vini S. Martini, de la Capella in festivitate S. Jo- siliginis pro Messibus parrochialibus de5. quartas avenss, etc. Charta Hugqnis hannis 2. sol. de multone, per Messiones bitis propter castrum suum. Vide suArchiep. Senonensis : De ipsa decima medietatem taschas, etc. Sic ibi non pra Messio sacerdotalis et infra Protagium. Messionem suam annuatim capiat, 4. semel. videlicet modios, unum frumenti, alterum 1 MESSIV.E FERI.E. Vide in Feria. %: [ Recognovi igitur et confessus * MESSONARE, Metere, nostris etiam siliginis, 3. ordei, 4. avenae, etc. [Vide sum quod in villa Paredi... non habeo Messis.] talliam vel porcellagium, vel besena- Messonner, pro Moissonner; unde Messo^MESSIO, nude, pro Messis. Charta gium, vel Messionagium, vel annona- nerius et Gallicum Messonnier, messor ann. 1112. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. gium, vel carredam. (Chart. Cluniac. vel qui quosvis fructus colligit. Stat. pag. 20: Ecclesiam S. Palhusii cum atrio Coll. Burgund. B. N. t. 81, n. 293, an. Avellae ann. 1493. cap. 161. ex God. reg. 4624 : Antequam blada sint ligata et aboret omni magna decima et minuta, excepta 1205.)] Messione presbyteri. Infra: Excepta messe f l . MESSIS, Raguello in Indice jurium lata vel levata, et Messonando ipsa talis Presbyteri. Regalium, est merces praedii rustici lo- persona Messoneria dictos recollectores * MESSIO SACERDOTALIS, Portio ex cati conducti, quas prasstatur a colono, bladi vel leyuminis impediverit, etc. Stat. fructibus agrorum curioni, ab iis qui non in nummis, sed in specie frumenti, Taurin. ann. 1360. cap. 182. ex Cod. reg. decimas percipiunt, exsolvenda, vel vel rerum aliarum. Guido Papa Quaest. 4622. A. : De non colligendo per Messoneetiam a parrochianis; et tune a decima 470 : Messis debetur pro pasqueragiis. rios glandem alienam ante tempus hie distinguitur. Gharta Steph. Noviom. Idem docet Salvaingus Tract, de Usu statutum. Item statutum est, quod Mesoepisc. ann. 1190. in Chartul. Montis S. feud. lib. 2. cap. 67. Est ergo Messis, nerii vel Mesoneras glandes alienas non Mart. part. 5. fol. 92. v. col. 1 : Altare prasstatio, quae pro jure pascendi pecora colligant usque ad tres hebdomadas post de Tauriniaco.... pertinere intelleximus in pascuis alienis, maxime in stagnis, festum S. Michaelis. Lit. remiss, aim. ad jus vestrum, ipsum cum pertinentiis exigebatur, quaeque ex messionibus seu 1410. in Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 25 : suis, dote, decimatione ac sacerdotali agrorum fructibus exsolvi solita erat. Le suppliant estoit ale... picquier et MesMessione. Alia ann. 1231. in Chartul. Plura vide in Diariis Trivult. mense sonner certaine vesce. Vitae SS. MSS. ex Guill. abb. S. Germ. Prat. fol. 73. v. Decemb. ann. 1709. Charta Raimundi C9d. 28. S. Viet. Paris, fol. 29. r. col. 1 : col. 1: Quoniam dicti abbas et conventus Comitis Forensis ann. 1262 : Quitam, Li diables li vint devant atout une fauS. Germani totam magnam decirnam francam, liberam et immunem ab omni cille.de Messonnier, etc. Glossar. Provinc. bladi et vini percipiunt; idcirco totam toulta, talia, cavalgala, cornu, crito, Lat. ex Cod. reg. 7657 : Meyre, Prov. meMessionem presbytero de Cella annuatim Messe Praepositi, etc. Idem jus Blae- tere, falcare. Meysson, messis, messio. solvere lenebuntur. Vide infra Messis ria dicitur apud Nivernenses. Vide Meyssonier, messor, mecellus, falcarius. Vide supra Meissonarius. Messio. parrochialis. | MESSIS PROTHALIS, Q\i&eiprotallia, * MESSONATOR, Qui spicas derelictas * MESSONIA , Eodem intellectu, in Charta ex TabuL eccl. Belvac. et in alia protagium eiprostagium dicitur in Char- legit, Ital. Spigolatore, Gall. Glaneur. ann. circ. 1240. ex Tabul. abbat.S. Pauli tis Villaenpvae Dumbarum, Prsastatio Stat. Casal. saec. XIV. inter Monum. duorum bichetorum siliginis, quae ab Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 1048 : De prope Bellovacum. 7 MESSIO, pro ea anni tempestate qua hominibus tallise jurique manusmortuas Spiculatoribus, sive Messonatoribus.

366

MES

MES

MES
fceno hebdomadam unam, et ad suum opus hebdomadas duas. Messeures vocant Bressise habitatores earn fructuum partern quse messori in salarium conceditur, undecimum scilicet spicarum manipulum. 1 MESTA, pro Meta, Terminus, limes. Charta Principis Adelgastri torn. 3. Concil. Hispan. pag. 89 : Et per ilia branna de Ordial, et per illas Mestas de Freznedo et per contorquellos. * MESTADARIA, Praedium rusticum cum mansione, quod a colono partiario colitur, Gall. Metairie. Charta ann. 1484: Johannes Chati... assensavit... boriamsive Mestadariam ipsius domicelli de Rastinhaco, scitam in parrochiis de Cerno. Vide Meystadaria. 1 1. MESTALLUM, pro Metallum, Gallice Cuivre. Inventar. ornament, et Reliq. Eccl. Noviom. ann. 1419. ex Arehivis ejusd. : Item quidam situlus parvus Mestalli ad faciendum aquam benedictam. Item una parva cupela Mestalli pro ponendo sal, quando fit aqua benedicta. Item qussdam parva campanula de Mestallo ad portandum, quando accommunicantur infirmi. 1 2. MESTALLUM. Miscellum frumentum, Gall. Bled meteil. Charta ann. 1231. ex Tabul. Portusregii : Ego Simon de Logiis miles... dedi monachis Vallium Sarnaii ad faciendam pitantiam singulis annis unum modium Mestalli in granchia mea de Montegniaco. Vide Mestolium. 1 MESTELLUM, Eadem notione. Charta Galterii Archiep. Rotomag. ann. 1201. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1638 : Hinc est quod ad communem omnium notitiam volumus pervenire Drogonem de Mellento dedisse in perpetuam elemosinam... sex sextanos Mestelli in sua campipartitia, et viginti arpennos terrse arabilis et unum hospitem. Vide Mixtum 2. * MESTARIA, MESTEBIA, ut Mestadaria. Inventar. Chart, reg. ann. 1482. fol. 80 : Acquisitio facta per comitem Alenconii centum solidorum annui reditus super domum sive Mestariam de la Bonnerie, in parrochia de la Poterie, in castellania Mauritaniss. De anno 1319. Charta Joan, ducis Bitur. pro fundat. S. Capel. Bitur. ann. 1405. ex Bibl. reg. : Item quamdam domum Mesteriamque seu manerium in villa el terra de Molineto. 1. MESTARIUM, Mensura aridorum, apud Lugdunenses. Occurrit saepius in Actis Capitularibus Eccl. Lugdun. ann. 1343 : Unum Mestarium siliginis, et duo Mestaria comblos avense. [Vide Meiteria 2.] Mestier, eodem, ut videtur, sensu, in Charta Phil. Pule. ann. 1298. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 41: La prevoste d'Estampes, es appartenances de laquelle il a, c'est assavoir le grant Mestier, le minage, etc. * 2. MESTARIUM, Jugum, fabrilis machina, Gall. Metier. Chartul. B. M. Graciac. fol. 47. v : Officialis Bituricensis adjudicavit capitulo B. Marias Graciacensis de rebus Torti de Semblencayo, hominis ejusdem capituli, sex capita animalium, tres minas frumenti, unam vaccam, unam culcitram, quatuor archas, unam maytam. et Mestarium unius textoris et lintheamina. Hinc Mestier a huille appellatur, Molendinum olearium-, in Lit. remiss, ann. 1416. ex Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 252 : Je vous prie que nous comptions ensemble pour savoir comment vous tenez le Moulin ou Mestier a huille, qui est en vostre hostel. Vide in Misterium 1.

suagium.] Vox formata ex Gallico Mes, id est Mansus. Ut plurimum tamen Messuagium sumitur pro modo agri mansiqnibus et sedificiis rusticis instructo, scilicet, hortis, areis, stabulis, et hujusmodi, vel certe eo quern vulgo Masure, seu mansuram dicimus, vel etiam quern mansum olim appellabant. [Th. Blount in Npmolex. : Messuagium, est honestius habitaculum cum aliquo fundo adjacente, in ejusdem usum deputato.] Charta Wolstani Vigorniensis Episcppi: In quo prgedicto manso seu Messuagio... ssdificia competenter construi fdciant, etc. Ita passim [FB.] * MESSONIA. Vide supra in Messio 1. usurpant Chartae descriptae in Monast. | MESSOR, Messium et vinearum cus-Angl. torn. 1. pag. 95. 96. 280. 302. 799. tos, Gallice Messier. Leges Calenses tern- torn. 2. pag. .22. 24. 40. 116. 265. 472, torn. pore Mathildis Abbatissae, apud Marten, 3. pag. 141. etc. Adde Will. Thorn pag. torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1353: Un- 1878. 2012. 2034. decimus (articulus) est de Messoribus, AbMESSUAGIUM CAPITALE, Practicis nqsbatissa ponet unum, villa alium, et ambo tris, le Chef-manoir, quod primogenito jurabunt in ecclesia exequi officium suum. competit. Regiam Majestatem lib. 2. Vide Messarius 1. cap. 27. | 4 : Salvo tamen capitali Mes* 1. MESSORIA, Messis ; item Mulcta suagio primogenito suo pro dignitate priprqpter damnum messibus illatum mes- mogenitures. Charta Henrici III. Regis serio exsolvenda. Chartul. Fidemiense : Angl. apud Matth. Paris ann. 1240 : Cum Si aliquis per bestias suas in tempore Mes- primogenita nihil petere possit plus quam sorias nobis damnum intulerit, duplicem minor, nisi capitale Messuagium ratione Messoriam dabit et damnum nostrum ju- eilnescise, Vetus Consuetudo Normannise dicio scabinorum nobis reddet. cap. 26 : Es Mesuages ne peuent rien re* 2. MESSORIA, Eadem notione atque clamer les seurs, se il n'y a plus de Mesupra MessisZ. Charta ann. 1207. ex Bibl. suages que de freres. Ubi Edit. Mesnage. reg. : Damus... in prdspositatu et Messona Capitale autem Messuagium dari non poduos modios avenss appretiatos quatuor test nee dividi, sed integrum^ rema.net hselib. xvj. sol. redi, in Regiam Majest. lib. 2. cap. 16. MES'SORIUM. Vide Missorium. 62. 63. ubi tamen Messuagium prorsus T MESSORIUS, Idem qui modo Messor. aliud esse a Manerio innuitur, et MesTabular. Montis S. Michaelis fol. 98 : suagium esse mansio praecipua manerii Messorii debent assignari et proponi per dicitur. Vide Monast. Anglic, torn. 2. Priorem et burgenses de villa Genetii, et pag. 141. 196. per juramentum. Messorius si ceperit ali* MESSUALE, Idem quod Missale, liber quam bestiam in damno cujuslibet homi- ecclesiasticus, in quo continetur missanis S. Michaelis de Genetio, debet earn rum officium, nostris alias Messien. Obit. reddere homini in cujus damno earn ce- MS. hospit. S. Jac. Meledun.: ij. Non. perit, et homo debet Messorio unum Tu- Jan. Obiit Radulphus de Poliaco, canonironense dare. Item Messorius habet ova- cus beatse Marise, qui dedit unum psaltegium de mazuris rusticis. Vide Messa- rium et Messuale pro anniversario farius 1. ciendo. Inventar. S. Capel. Paris, in Reg. * MESSOROLIUM, Idem quod mox in- Cam. Comput. sign. Noster fol. 197. v. : fra Messorolus. Stat. Gasal. saec; XIV. C'est I'escrit des livres: deux Messiens,un inter Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. a note et autre sanz note. col. 1048 : Item quod aliquis Messonerius, * MESSUARIUS, Messium custos, Gall. seu Messoneria non possit portare ali- Messier. Charta Joan, episc. Lingon. quod Messorolium, sub pena et banno ann. 1339. in Chartul. ejusd. eccl. ex stfldorum V. papiensium, pro qualibet Cod. reg. 5188. fol. 107. v. : Concedimus etiam eisdem quod ipsi per bonos viros de vice. [FE.] * MESSOROLUS, Falcula, vel quodvis communitate prsedictarum villarum sibi instrumentum secandis herbis aptum. Messuarios eligant; et electos ad hoc ad Stat. Pallavic. lib. 2. cap. 73. pag. 132 : prsepositi prgssentiam adducantjuraturos, Item cum Messorolo uno faciendo herbam quod ipsi. tam nostra quam hominum in aliqua parte prati vel campi contra vo- jura, conservabunt. Vide Messarius 1. et luntatem illius, cujus fuerit campus, etc. supra Messerius. Vide supra Meserolus. ^ MESSULUS. [Maturus ad messem. MESSUAGIUM , MESUAGIUM , Domus DIEP.] habitation! idonea, Cowello. [Index MS. * MESSUM, Agri portio cum manso Benefic. Eccl. et dioec. Constantiens. sea domo, Gall. Mes. Charta ann. 1377. fol. 45 : Rector habet manerium in elemo- in Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 212 : sina ecclesie pertinenli que continet tam Item omne Messum de Notha, quod tenet in Mesuagio quam extra sex jugera, et Guiotus de Notha.., Item Messum Guildebentur dicto recton quinque solidi Tu- lelmi dicti Damont, qui continet circa ron. Madox in Formal. Anglic.: Prior quatuor boissellatas terras. Vide infra domus salutationis Matris Dei Ord. Car- Mesus. tus. prope London tenet unum Mesuagium 1 MESSURA , Messis , seu servitium cum shopis et domibus eidem Mesuagio quod tempore messis a vassallis debe-annexis.] Consuetudo Normannise art. tur. Chron. Farfense apud Murator. 271: Manoirs masures logees aux champs, torn. 2. col. 397 : Constituit liberlos ipsius que la Coustume appelloit anciennement ad cultandum et meliorandum in libellaMesuage. Sic enim legendum pro Mes- rio nomine diebus vitas illorum, et adpernage, ut habent Editiones, licet etiam solvandum annualiter in hoc monasterio ita prseferat vetus Consuet. cap. 23. ut hordei modia x. vini decimatas centum, et art. 1. Consuet. Bellimontis-Rogerii. et pro Messura hebdomadas duas, quas [Haud scio tamen an aliquid immutan- persolvere debent, ubi necesse fuerit labodum non sit; occurrit quippe Menagium rare. Et col. 398 : Et in tribus mensibus, et Mesnagium eadem notione qua Mes- id est pro Messura hebdomadas duas, pro Item Statutwn esl quod aliqua persona non possit nee debeat Messonare in aliquo campo, ubi sit alique blava, donee blava ipsa exportata fuerit, etc. [FB.] ^ MESSONERIA, et MESSONERIUS, Idem quod supra Messonator. Slat. Casal. saec. XIV. inter Monum. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 1048 : Item quod aliquis Messonerius sen Messoneria non possit portare aliquos mazolios scamzatos seu semerzatos subpena et banno pro quolibet ipsorum et qualibet vice soldorum V. papiensium. [FB.] * M E S S O N E R I U S . Vide Messoneria.

MES
MESTATICUS, perperam pro Mutaticus, in Charta Dagoberti Regis apud Doubletum pag. 656. [* Legitur tamen etiam in Chartul. S. Dionysii.l 5 MESTELLUM, Vide Mestallum 2. 1 MESTERA, Ars, artificium, Gall. Metier. Charta ann. 1344. apud Eymer. torn. 5. pag. 430 : Quod quidem malefactores... diver sis hujusmodi operariis pannorum... qui... in dicta civitale... Mesteras suas exercendo, sunt morati. Vide Ministerium. * MESTERIA. Vide supra Mestaria. MESTERIUM, MESTEEUM. Vide Ministerium. 1 MESTERLENSIS MONETA, Eadem, ut videtur, quae E'sterlingarum seu Sterlingorum. Hist. MS. Monast. Beccens. pag. 242 : In burgo Augi totum redditum pelliorum... octoginta libras Mesterlensis monetas. Vide Eslerlingus. * MESTICA, pro Mestitia. Vide mox in hac voce. MESTILLIUM, Miscellum frumentum. Gall. Meteil, alias Mestillon. Charta Joann. de Harecur. ann. 1269. ex Bibl. reg. cot. 19: Condonavi prasceptori et fratribus militias templi, ad S. Stephanum in Campania morantibus, unum sextarium Mestilii. Alia ann. 1291. in Chartul. Namurc. ex Cam. Comput. Insul. fol. 41. v. : Les rentes d'avaines, de Mestillons, etc. Blef mestueil, in Stat. ann. 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 223. Vide Mestolium. MESTILO. Vide Mixtum 2. j MESTINUNCIUM , Decima frugum. Charta ann. 950. in Tabul. Matiscon. : Ecclesia parochialis erat destructa, unde incolas et parochiani ibi adjacentes Mestinuncium reddere nolebant et debitum honorem persolvere. * Vide supra Messis parrochialis in Messis 3. * MESTITIA, ab ItalicoMesfizm, Pompa lugubris. Stat. ant. Florent. lib. 5. cap. 48. ex Cod. reg. 4621 : Nullus magnatum cum masnarderiis armatis vadant extra suum populum sive suam parrochiam ad exequias mortuorum vel Mesticse (sic) vel ad aliquam monacham novellam seu sacerdotem novellum... et prasdicta locum non habeant si exequies, Mestitiss, monacatus, sacerdos... essent de... progenie talis magnatis. Vide infra MisteriumS. MESTIVA , Praestatio ex frumento , quod iii agris colligitur et metitur. Charta Ludovici VII. Regis Franc, pro Monasterio Sandionysiano : Tallia de annona,quas dicitur Mesfiva.Tabularium S. Cypriani Pictavensis fpl. 104 : Hugo Liziniacensis dominus dimisit quandam inconvenientem consuetudinem , quam videlicet ministri ejus de Cohet sub appellatione Mestivas in villa S. Marias CastriArardi, quse vocatur Rals, videlicet 4. sextar. annonse annis singulis, ut nunquam amplius requireretur ab ullo homine. Charta AlienoraeDucissae Aquitan. ann. 1199 : Immunem reddidimus villam de Volliaco, lallia, Mestiva, distractione hominum terras in expeditionibus Comitis, etc. Alia Henrici I. Regis Angliae pro peagio Pontis Caesaris, seu de Pont de Ce : Pro Mestiva apud Thoarcium, unum sextarium frumenti, Mestiva alicujus wessons non reddet nisi obolum. Magnum Pastorale Eccles. Paris, lib. 2 : Cum litigium esset super Mestiva masuras, etc. Charta Ludovici Reg. pro Bituricensib. ann. 1145 : Prasterea Praspositus aut Vigerii Mestivas et hospitia capere consueverunt in septena. Consuetudines oppidi de Boisdecene in Pictonibus, quae halbentur in Charta Mauricii de Bella-

MES
villa Dom. de Ganasche, ann. 1265 : Domini ipsius terras debent percipere in ipsa frumentagium, quam Mestivam feodalem vacant, et domos hominum debent quasrere illam Mestivam : ipse vero qui reddere contempserit, cum gagio de 7. solidis reddet. Senescallus autem Ganapias et Senescallus de Machecolio ibunt quaerere Mestivam per terram illam sine menaciis, et Vigerii feodales ibunt postea similiter sine menaciis quaerere. Consuetudines Andegavenses emendatse in Assisiis Andegavens. ann. 1391. ex Regesto Ludovici Regis Siciliae f. 21. in Camera Computer. Parisiens. : Sergens ne soient si hardis doresnavant de prendre, avoir, ne lever sur le peuple aucune Mestive de bled, ne vins, sur peine de privation de leurs Offices. Regestum Censuum Carnotensis Comitatus : Les Constumes des portes de Charlres appartiennent a la Prevoste, quand elle est vendue ; c'est a scavoir le Deaublage, le Tonli, et le Buschage, et les Mestives de Beausse, mes le Prevoust poie lors le past aus Meres, qui doivent avoir chacun an a diner le jour que les Mestives sont assises. Adde Concilium Burdegalense ann. 1255. cap. 25. ubi perperam vir doctus festivas emendat pro Mestivas, et variasChartas apud Thomasserium in Consuetud. localib. Bituricens. pag. 62. 85. SSif* Qua ratione vero ejusmodi praestatio colligebatur, docet laudata Ludovic. Junioris Regis Franc. Charta ann. 1145. torn. 1. Ordinat. Reg. pag. 10 : De bobus autem, in quibus Mastivas accipimus, statutum ab ipso est, ut quicumque bovem, post festum S. Michaelis acceperit, usque in sequentes messes, Mestivam nullatenus reddat. Et Charta ann. 1226. ex Tabulario S. Juniani Nobiliac. : Ab hominibus nostris de Ferrabon petebat Mestivam videlicet duas quartos siliginis ab illoqui duos habebat boves, etunam quartam ab illo qui duos habebat asinos, et unum boisellum ab illo qui non habebat nee bovem nee asinum, et tortellum a quolibet sive denarium pro tortello. MESTIVARE, Mestivam colligere, percipere. Charta Petri Episc. Inculismensis ann. 1160: ex Tabul. S. Eparchii fol. 11: Mestiva vero, super qua quasstio orta fuerat, soli Sacerdoti concessimus. Si tamen Monachus Mestivare voluerit, parochianos suos Sacerdos dihgenter admoneat, ne monacho de segetibus suis donet. [Charta ann. 1247. in Tabular. Portus-regii : Nobilis domina Maria de S. Scubiculo recognovit quod ipsa tenetur ponere singulis annis mestivarios ad Mestivandum decimam de S. Scubiculo, in quam dicebant moniales de Portu-regio se habere partem suam cum aliis duobus, ita scilicet tempestive, quod prsedicti mestivarii, quam cito garbse dictas decimas ad granchiam adducantur, dictas garbas teneantur intassare et decimam triturare de die in diem.] * Nostris Mestiver, pro Moissonner, metere. Lit. remiss, ann. 1455. in Reg. 187. Chartoph. reg. ch. 101 : Le suppliant menu sa vache en ung champ ou il Mestivoit, et y avoit ble en javelle, etc. Vide supra Messonare. MESTTVAGIUM, [Jus mestivam percipiendi.] Charta ann. 1323. in Regesto Andegav. fol. 17 : Donne et octroie... mon herbergement de la Bocherie... et ma Seigneurie, et mon Mestivage appartenant audit usage, et a ladite Seigneurie. ] MESTIVANS, Idem quod Mestiva, in Charta Ludovici VIII. ann. 1224. torn. 1. Ordinat. Reg. Fr. pag. 49 : Mestivantem

MES

367

nullatenus reddat. Rectius supra in Litt. ann. 1145. Mestivam. 1 MESTIVIA, Eadem notione. Tabularium S. Cypriani Pictav. fol. 53 : Dimiserunt omnes Consuetudines et Mestivias, et in pascuis et in silvis defensum Maii et Junii , et missiones porcorum suorum, etc. | MESTIVA, pro ea annitempestate qua fruges metuntur. Charta ann. 1366:/tern volumus et concedimus quod dictus aquarius ponat et teneat duos porcos in area Abbatias tempore Mestivarum anno quolibet nutriendos de siliquis et residuis areas praslibatae. * Nostris Mestive et Mettive, eadem acceptione. Lit. remiss, ann. 1422. in Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 115 : En la saison des moissons ou Meslives, etc. Aliae ann. 1451. in Reg. 185. ch. 152 : Le suppliant dist qu'il avoit prins lesdiz advoine et froument pour en rendre autant de nouveaulx apres Metttves. j MESTIVAEIA, Fructus ex mestiva collecti. Charta ann. 1208. ex Tabular. S. Vincentii Cenoman. : In Mestivariis habebunt monachi medietatem unam , alia medietate ad personam ecclesias remanente. MESTIVI, Messores, Gall. Mestiviers. Charta Hugonis Archiep. Dom. de Partenai, ann. 1169. ex Tabul. Absiensi fol. 26: Dono iterum et concedo illis cosdumas de mestivis servientium, et de mestivis Mestivorum Abbatias, et grangiarum ejus quae sunt in terra mea, ut ipsi Mestivi et servientes possint libere mestivas suas transferre ubicunque voluerint. Le Roman de Huon de Mery MS. :
Se ay trouve aucun espi Apres la main as Mestiviers, Je 1'ai glane moult volentiers.

MESTIVARIUS. Charta ann. 1206.in Tabulario Ecclesiae Carnotensis n. 90. et 80 : Quinque Mestivarios, ordeacum, fabacenam, pisaceum veciacum, lentiacum, paleas avenae, minuta stramina, partem suam fimi, et quidquid juris solebat in granica nostra de Chanseri. Alia ann. 1211. ibid. n. 180 : Et quidquid in earumdem villarum territoriis habebat, et granicis in nostra prassentia comparavit, videlicet jus mittendi in granicis messium excussores, viciacum, fabiacum, ordeiacum, investitiones , submonitiones hominum , bonnagia, et districta, et quidquid in illis locis et granicis possidebat, etc. Alia ann. 1216. num. 184 : Sex Mestivarios quos habebant in granchia nostra de Nongento, etc. Adde num. 181.182. 1 MESTIZUS, Hispanis dicitur qui ex parentibus Hispanis et Americanis mixtim natus est. Concil. Liman. ann. 1582. inter Hispan. torn. 4. pag. 250 : Si qua mixti generis mulier, quas vulgo Mestizos vacant, in monasterium recipi velit, etc. Aliud ann. 1604. ibid. pag. 764 : Provisor et vicarii nostri... dabunt licentiam parochis ssecularibus sui districtus, ut sacramenta ministrare possint, et ministrent Hispanis, Mlhiopibus, Mulatis, Zambahigis et Mestizis aliisque personis non Indis. Vide Hofmannum in Lexico. 1 MESTOLIUM, Miscellum frumentum, Gall. Bled meteil. Charta ann. 1225. in Tabular. Portusregii: EgoGaufridusdeBruxeria Miles... Iradidi monialibus Porregii tolam terram quam habebam... pro tribus sextariis avenas. Tabular. S. Magdalenae de Castroduno fol. 9 : Donacionem illam quam fecerunt exequtores Bartholomew Logre de duobus modiis videlicet unius boni frumenti et unius Mestolii Deo et Canonicis, etc. Vide Mixtum 2.

368

MES

MET

MET

*> MESTOSUS, a Gallico Mestis, Misfci stat Charta alia ejusdern Beatricis, cuffl generis equus ; nisi legendum est Mas- hoc tituio, De ordinatione mesorum pocosus. Vide infra in hac voce. Monstra testatis dePargny, in cujus contextu qui ann. 1339. inter Probat. torn. 4. Hist. mesus dicitur, mansus appellatur : De Occit. col. 182: RaymunduH de S. Maycen- pluribus redditibus, quos nobis debent hosio cum equo ferrando Mestoso, sestimato mines poteslatis de Parrigny, et de quoliIxx. libras. Chiens Mestiz et mastins, in bet manso, qui est de 24. boneriis et miLit. remiss, ann. 1413. ex Reg. 167. Char- nus, debent Ecclesise nostras de bonerio toph. reg. ch. 319. Vide Mestizus. singulis annis dimidium septarium bladi, * MESTRA. Libert. Figiaci ann. 1318. etc. [Vide Massa 5.J c torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 661. Miex et Mex, in Libert. Auxon. ann. art. 5 : Salvo jure abbatis et monaslerii 1229. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. Figiaci, si quod habent Mestris et tabulis 394. art. 1. Charta ann. 1250. ex Chartul. in locis aliquibus infra villain. Sed leg. Campan. fol. 338. v. col. 1 : Reservain estris. Vide supra Estra 3. mus molendinum cum stagno, et domum 1 MESTRINUS. Vide in Mazer. cum tola porprisio, et quoddam pratum, | MESTURA, Prsestatio ex frumento,el unum mesum cum uno jardino. Vide quod in agris colligitur et metitur. supra Messum. Charta Geraldi Abb. S. Johannis Ange- MESUSAGIUM, Exactio quaevis conriac. ann. 1385. exChartular. ejusd. Mo- tra jus inducta ; nostris Mesusance, qua nast. pag. 471 : Ad faciendum eleemosy- voce quidquid injuste fit significatur. nam habet eleemosynarius in omnibus Charta ann. 1308. in Reg. 40. Chartoph. istis obedientiis inferius annolatis tanlum reg. ch. 34 : Si aliquam notam offensse, de Mestura, videlicet de Fontaneto, qua- ralione Mesusagii sibi impositi, ante contuor sextaria frumenti ad mensuram ve- cessionem hujusmodi forsilan incurreterem. Vide Mestiva. runt, nos etiam sibi remittimus. Eadem * Vel potius Messis ; qua notione Mes- rursus occurrunt in Charta sequenti. ture legitur in Charta Egid. abb. S. Lit. remiss, ann. 1378. in Reg. 114. ch. Mart. Tornac. ann. 1321. ex Reg. 61. 167 : Les habitans de la ville d'Arras s'efChartoph. reg. ch. 209 : Et si doit avoir forcoient de faire pluseurs desobeissances, lidiz Rogiers, se il vit, toute la Mesture de Mesusances, entreprises, machinations et blez de Mars. Miscellum frumentum si- conspirations contre la contesse de Flangnificat hsec eadem vox in Lit. remiss, dres, d'Artois, etc. Vide Mali-usua. ann. 1393. ex Reg. 146. ch. 4 : Le supMET, Particula apud Scriptores infepliant a confesse avoir pris... deux bois- rioris aevi prseponitur, quae Latinis postseaux de Mesture. A.U& ann. 1459. in Reg. poni solet. Sosipater lib. 2. Instit. 188. ch. 208 : Lesquelz prindrent autre Gramm. : Met, non est pars orationis, grant quantite de ble, appelle Mesture. sed adjectamentum quoddam accedit, etc. Meture, in Ch. ann. 1326. ex Reg. 64. ch. Adde Priscian. lib. 12. et alios. Charta 713. Vide Mettura. Turpimiri Ducis Croatiae apud Jo. Lu;! MESTUSIUM, an Horreum, in quo cium lib. 2. de Regno Dalm. cap. 2 : Mesturse. seu messes conduntur ? Char- Dum mundi ab origine cuneta per temtar. Norman, ex Cod. reg. 4653 A. fol. pora facta mansisse, delabisseque succe87 : Monachi Lyrse habent in foresta vi- dentibus alia altissimi, si Met oculis persvum nemus ad herbegandum abbatiam picimux mentis, et manu fidei palpamus, suam et molendina sua, sita super Rule nisi corporeis membris videre, audire inter Rugles, ad Mestusium, ad bigres et aliud valemus, nisi ea quse prsesentantur, ad clausuram abbatiss. et scripturarum auditio obtutibus pandit. MESUAGIUM. Vide Messuagium. Charta Aragonica aaraa 1111. apud Mar1 MESURA, pro Mensura, ssepius occur- tinezium in Hist. Pinnatensi lib. 3. cap. rit in Chartular. S. Vandregesili.. 5 : Et ref]uisierit suurn amicum Sanctium, 1 MESURAGIUM, Quod a domino fori ut per suum corpus Metipsum cum suos pro mensura exigitur. Statuta Eduardi varones ei adjuvet, etc. Ita met-septimus, I. Reg. Angl. ann. 1283. apud Rymer. met-tertius, non semel occurrunt in Spetorn. 2. pag. 262 : Dabit vendilor extra- culo Saxonico, pro seplimus met, vel neus... de salmaca bladi unum denarium, tertius met, ut Latini postponunt. In de carteria obolum, pro leuda et Mesura- quam rem Marquardi Freheri observatio gio nichil. Charta Ludovici Comitis de ad Constitutipnem Adolph. Imper. ann. Sancero ann. 1327. apud Thomasserium 1293. haud videtur contemnenda : non Consuet. Bituric. pag. 422 : Item cpnfi- tempero mihi, inquit ille, quin perstrinteor me et antecessores meos in levatione, gam mirabilem, an ridiculum particul83 exactione , seu perceptione cornagii et Met u s u m : e qua tandem ipsissinn Mesuragii. Vide Mensuragium. exempjo, metissimum natum est, quod * Mesuraige, in Charta ann. 1430. ex in Italico moderno remansit, medesimo, Chartul. Latiniac. fol. 148 : En icelle in Francico contractius, mesme eadem ville de Laigny Us avoient (les religieux) forma, qua e Quadragesima, Caresme. et ont droit de mynaige et Mesuraige sur 1. META, Acervus segetum, congeries tons les blez, avoynes, orges, feves et tons vel strues in acutum tendens, vox Caautres grains quelconques, etc. toni nota cap. 46. Hesychius : v)(ji.ovtai, MESUS, Idem quod mansus, de qua 01 (Ttbpot TWV SpayjiaTwv. Gregorius Tur. vpce supra : nostris Mes. Charta Beatri- lib. 4. Hist. cap. 41: Acceptisque clavibus cis Abbatissae Deiparae Suession. ann. Metas annonse quse aderant, elidit. Ai1232. pro Communia Asiaci: Item omnes moinus lib. 2. de Miraculis S. Benedict! terras, quas dicti homines tenent de Me- cap. 9: Acervos frugum, quern Metam sis, et etiam illas, quas tenent ad census, vulgo dicimus. Flodoardus lib. 1. Hist. ponent ad terragia, et ibi accipiemus ter- Remens. cap. 17 : Quid ille... facere velragium, et decimam una manu. Infra : let ex his quas aggregaverat Metis : suOmnes eliam vineas, quas tenent de Ec- pra, acervos frugum appellavit. Guiberclesia nostra ad Mesum, sive ad censum, tus lib. 2. Hist. Hierosol. cap. 8 : Cum sive quolibet alio modo, tenebunt eas ad enim plurimorum annorum segetes tritimedium vinagium.[Ubi teneread mesum, ceos, uti in ea terra moris est, in modum idem videtur quod supra tenere ad me- turrium per agros stabilitas cernerent, dium, cum scilicet partiarius colonus quas non Metas vulgariter vocare solemus, fructuum partem alteriex pacto praebet, etc. Sic etiam legendum in Vita S. Gallfe altera sibi retenta. Vide Medium.] Ex- n. 6 : Suspicor, Ires aviculse... super tres

Metas, quae ex ipsd SSffete sua fuerant factse, consederunt. Editurtl molas, quas vox hie nihil sonat. Picardi nostriMaj/0 et Moies ejusmodi acervos vocant. SSS* Meta enim dicitur terminus ad instar Metas fastigiatus. Frontinus de coloniis : In campis vero statuerunt terminos cursorios, spatulas vel Metas assignatas. Hinc quilibet terminus ac finis eadem voce significatur: quod et Latinis notum est. j METALITER, apud Mart. Capeilam lib. 7: Umbra metaliterjaceturj hoc est/ instar metse fastigiata. 2. META, vox Longobardorum. Vett. Glossae : Meta, pecunia, donatio sponsalitia. Joan, de Janua: Mela, promissio, vel conofigio, (sic) id est, obligatio in die nuptiarum. Ita usurpant Lex Longob. lib. 1. tit. 30. | 3. 4. lib. 2. tit. 1. 11. tit 2. | 2. 5. tit. 4. 2. 4. tit. 14.111. Ediotum Rotharis regis tit. 60. 65. 66. 72. 87. Leges Lnitprandi tit. 64. 74. 88. 92. Leg. Astulfl tit. 4. etc. [ Roth. 167. 178. 183. 190. 191. 192. 216. Liutpr. 88. 114. 117. 119. (6, 35. 16. 64. 66.) Aist. 5.] Vide Methium. [** Grimm. Antiq. Jur. Germ, pag. 422.] Hinc pro pretium rebus vendendis impositum, in Correct, stat. Gadubr. cap. 78 : Meta imposita per dictos juratos et homines penitus observetur, et in eandem poenam incidant ii, qui ultra Metam impositam vendiderint. Vide Metaxarii. [=:;: = Meta hie est finis, modus.] | 3. META, Monetae Flandrensis species. Vide Mita 2. 4. META, alia notione, [f. Quod domino competit pro jure defigendi metas in terris vassallorum.] Charta Odonis Episcopi Belvacensis ann. 1146. apud Louvetum : Censumque quern Hugo de Yvoilio per concessionem ipsius Drogonis, quia uterque census de feodo ejus erat, in remissionem peccatorum suorum eidern Ecclesias donaverat, eis similiter concessit, et Metas, et venditiones eis pariter remisit. MET^: CAROLI, Pyrenaei montes, dicti, quod Carolus M. arma sua victricia ulterius non tulerit. Willelm. Brito lib. 1. Philipp. :
.... Terrarum quidquid habetur A pelago, quod nos hodie distinguit ab Anglis Usque sub Hispanos lines, portusque remotos Qui Caroli Metae popular! voce vocantur.

* META FERRATA, Quse ferro munita ab aliis distinguitur. Charta Joiae dom. de Vallaincort ann. 1241. in Chartul. Montis S. Mart. part. 1. ch. 116: Secundum altitudinem Metse ferratae, quae de consensu meo et ecclesise Montis S. Martini communiter est defixa. Meta et Mette passim, a Latino Meta, pro Borne, limite. METAS FIGERE, Majoribus villarum maxime competere supra observatum ad vocem Bonagium in Bona 2. ob idque juris certa ipsis statuta praestatio, cujus mentio occurrit in Statutis Stampensibus ann. 1179. apud D. Fleureau Hist. Blesens. cap. 28. pag. Ill : Ob metas figendas Pr&positus sextarium vini rubei Stampensis tantummodo accipiet. Quod de praestatione ob probatas mensuras exacta, m i n u s recte intellexisse videtur laudatus Auctor. METABOLA. Idacius in Chronico : Expeditio ad Africam adversus Wandalos ordinata, Metabolarum commutatione et navigationis inopportunitate revocatur. Est autem metabola, ex Graec. jieTagoX^ maris mutatio. Glossae Isid. et Pithoeanae: Metapontum, metabula maris. MSS. habent maris mutatio. Infra : Me-

MET
tabulum, prospera navigatio. Ubi forte legendum inprospera. Hesychius : Me-cdc60X01, itpaytxaTeviTai xa\ ol UETau6vTtoi, uapa 'iTaXotc. Rursum : MeTomovTio;, Stauivtto?. * METABOLARIUS VENTUS, n Grseco (XTa6oXY|, Trajectio, ut notant docti Editores ad Vit. S. Senzii torn. 6. Mali pag. 71. col. 1: Nutus Dei... prssparavit eis naviculam ubi pariter in unum convenerunt, et flavit ventus Metabolarius, et sternit asquora. Vide Metabola. 1. METABULUM, Spatium, a meta. S. Eulogius lib. 3. Memorial. SS. cap. 8: Cumque dies ilia maximum cursus sui explens Metabulum, jam paene in horam nonam divergeret. Vide Metabola. * 2. METABULUM, Campanse tudicula. Vide supra Matabulum. 1 METACHRONISMUS, vox Graeca, Temporum transpositio, cum scilicet a tempore rei gestae aberratur. Christophori Mulleri introductio in Histor. Canoniae Sand-Hippolyt. apud Raim. Duellium lib. 1. Miscell. pag. 300: Alii fundationis nostras principium ad Caroli M. setatem reducunt, qua is octenni adversus Hunnos bello strenue perfunctus optatissimam plagis hisce Orientalibus tranquillitatem constituit annum circiter 790. Sed quantum isthoc Metachronismo a veritate rei aberrent, qui ejus sevi eventus ita supputant, ex dictis convincitur. METACISMUS, Gr. MeTaxiajio;, Isidoro lib. 1. cap. 31. est quoties in M. literam vocalis sequitur, ut bonum aurum, etc. Ugutioni, Metocismus, et M. liters per scansionern collisio. Papiae, Metacismus, vel Motacismus, est M. literse congeminata collisio: vel quotiens lit era M. sequitur, vel quotiens vocabulis sequitur M. ut bonum aurum. Vide Diomedem lib. 2. et Senatorem lib. de Divin. lect. cap. 15. Gregor. Mag. Epist. ad Leandrum Episc. apud Joan. Diacon. in ejusdem S. Gregorii Vita lib. 4. cap. 14 : Ipsam loquendi artem, quam magisterium disciplines exlerioris insinuat, servare despexit: nam sicut hujus quoque epistolas tenor enunciat, non Metacismi collisionem fugio, non barbarismi confusionem devito, situs motusque praspositionum , casusque servare contemno, etc. Chronic. Monast. S. Michaelis Virdun.: Obsecro autem eos qui hxc forte lecturi sunt , ne causentur propter soloecismos out Metacismos aut quid horum simile frequentius incurrisse, etc. Ex his emendandus Graimlaicus in Regula Solitariorum in Prologo : Nostracismos denique et barbarismos, nee non et ipsos prgspositionum casus in hoc opusculo servare contempsi, quia indignum forte vehementer censui, ut verba Christi vel sanctorum Patrum sub regula perstringerem Donati. Leg. Metacismos. T METADELLA. Vide Mitadela. t METALIS LAPIS, Qui loco metse, seu termini est. Charta ann. 1196. apud D. Oalmet. torn. 2. Histor. Lptharing. col. 411 : Et per transitum ejusdem montis usque ad lapidem Metalem, qui vulgo dicitur Marstein, etc. * METALIS DISTINCTIO, Meta, limes, terminus. Charta Wladislai reg.Hungar. ann. 1494. inter Probat. torn. 1. Annal. Praempnst. col. 657: Productas sunt qussdam litterse quibus mediantibus idem nomina terrarum et earumdem Metales distinctiones , quss eisdem et prsedictse ecclesiss collates fuissent, etc. Signa metalia, in Lit. Casimiri III. ann. 1462. inter Leg. Pol on. torn. 1. pag. 201. Vide infra Signum 3. T METALLARII, Aurileguli, in Cod.

MET

MET

369

Theodos. lib. 10. tit. 19. de Metallis et Paris, fol. 302. r. col. 1 : Le tiers dudit ble en Mesteul mettoien, etc. Alia ann. Metallariis. Vide Metallum. | METALLATUS, Encaustus, encausto1258. in Chartul. S. Euvertii Aurel. : distinctus, Gall. Emaille; inauratus, Duo sextaria Metalli reddituales super quam corporavimus ego et Gall. Dore, Lobinello minus recte. Tes- terram, tament. Godefndi du Plessis ann. 1332. Johannes maritus meus quondam. Vide apud laudat. Lobinell. torn. 3. Hist. Mixtum 2. Paris, pag. 894 : Item scyphi tres argenT METAN6I, METANGISMONITJE, a meta tei non Metallati, ponderis sex marcha- et ango, Hseretici sic dicti quod Verbum rum et dimidiss, ad Marcham Turon. duo in Patre, ex Augustino hasr. 58. tanquam bachini immetallati, ponderis quinque unum vas in altero esse delirabant. Vide Collitiani. marcharum et decem octo sterlingorum. METANIA, METANOEA, Genuflexio, in* METALLE, METALLUM, Lebes vel cacabus aereus. Inventar. bonor. Joan, clinatio, ex Grseco (xetavota, eadem node Madalhano ann. 1450: Dictus procu- tione apud inferioris eevi Grseculos : rator dixit se invenisse unum magnum Latinis sequioris astatis Venia. 'ErnxXtai? Metalle cum tribus pedibus et cum duabus \Bp<i apud Naucratium in Encyclica de auriculis metalli. Aliud ann. 1476. ex obitu S. Theodori Studitae pag. 880. PaTabul. Flamar. : Et incoquina.... unum pias MS. : Metanias, potentias. Legendum, Metallum magnum... Item plus duo alia Pcenitentias, quia in Posnitentiam ejusMetalia, tenentia quodlibet decem parap- modi genuflexionesimponebantur. [Vita sides offarii sive potagii. Telon. S. Bert. : S. Vindiciani torn. 2. Martii pag. 79 : Torsel ollarum Metallinarum, iiij. den. Sed cum ad culpas agnitionem veramque Nqstris alias Mette, pro Metal, etain, vel Metanosam adduceret. Ubi pro poenitencuivre, ees vel stannum. Lit. remiss, tia usurpatur.] Petrus Venerab. in Staann. 1401. in Reg. 156. Chartoph. reg. tutis Ord. Cluniac. cap. 4: Atque illis ch. 158: Un flascon ou bouteille d'estain Metancsis, quse quotidiano usu in Capitulo ou Mette. Six escuelles, deux platz lous fiunt, et vulgo Venise nominantur. Et de Mette, in aliis ann. 1418. ex Reg. 170. cap. 53 : Frequentibus Metanceis, vel gech. 175. Vide Metallum 1. nuflexionibus. [Bernardi Mon. Ordo Clu1 METALLIA, Semitallia, Gall. Demi- niac. part. 1. cap. 72: Sacerdos Missam taille. Charta ann. 1265. in Tabul. S. cantaturus... a parte dextra, et socius a Jacuti: Talliam et Metalliam consuetas sinistra, aptant altare velamentis, sicque habebit Brientius de castro Brientii Miles, ponit in media altaris (calicem) ac miscum dictis hominibus, si eas possit retra- salem in parte dextra ; post exuens tunicam, facit ante altare Metan&am. Quod here. Vide Meditallia. I. METALLUM, Ms: Metallinus, gereus, vero Metanoeam hie, alibi veniam appeldeMctail. Thwroczius in Stephano Rege lat idem Bernardus.] Hieronymus MoHungarian cap. 26: Jussit Bothand cum nach. Gamaldul. in Vita S. Romualdi dolabro suo pergere contra portam urbis, Abbatis n. 67: Docebat eos ut... disciplinas flagellorum in cella facerent, Metaquss erat Metallina, etc. frequentantes. METALLUM, Campana a?rea. Abbo lib. nias , ac genuflexiones Anastasius Biblioth. in Vita S. Joan. 1. de Bell. Paris, vers. 238 : Eleemosynarii n. 27 : Mittentibus igitur Totius Ecolesise convexa boando Metalia, ambobus Metanosam, et amplexantibus METALLUM LAPIDOSUM , Fortunate alterutrum, sederunt. Graeca Leontii halib. 9. Poem. 15. [S. Paulinus Poemate bent (SaXXstv [xeravoiav. Idem Anastas. in Collatione S. Maximi Mart, cum Theo24. pag. 152: dosio pag. 188: Surrexit, et misit in Quseque prius pilis stetit, ha?c raodo fulta columnis Metancnam. Ex Graeca, ut dixi, phrasi, Vilia mutato sprevit cementa Metallo. paXXav [XSTavotav. Synodus VII. Act. 4t : Vide notas in eadem Poemata pag. 104. 'AvsffTYjaav Ttaws; (JIETOJ XaP*? xa^ SaxpOwv Hinc in Cod. Theod. occurrit lex de xa\ e'gaXov (jiETavoiav. Dorotheus Doctr. marmoris secandi facultate inter eas 4 : "ESaXov aurw (xeravoiav, "va Xa6w Ttapaqua3 de metallis et metallariis referun- OEITSV uap" OWTOU, xa\ ava^wpr)(7a). Stephatur tit. 19. lib. 1 : Secandorum marmo- nus Monachus Sabaita in Pass. SS. xx. rum ex quibuscumque Metallis, volentibus Martyrum j Laura? S. ^Sabae n.^71: Ka\ tnbuimus facultatem : ita ut qui csedere ^aXX6vTtov aXXriXot; {ieravotav (ruvy|6w<;. Ita Metallum, atque ex eo facere quodcumque, passim in Vita S. Nili Junior, pag. 20. decreverint, etiam distrahendi habeant 23. 49. 69. 72. in martyrio Bacchi Junioliberam potestatem. Anastasius in S. Sil- ris pag. 80. apud [Anonymum Combefivestro PP. : Ipsum sanctum fontem ex sianum in Porphyrog. Vita n. 4. 50.] Metallo porphyretico ex omni parte coo- Codinum in Orig. etc. Apud Amphilopertum, etc. Adde Cassiod. lib. 2. Ep. 7.] chium in Vita S. Basilii, irol^aa? ]iTaSKIT Hinc in Metalia damnari, apud votav, perperam Gratius vertit, pcenituPlin. lib. 10. Ep. 66. est in lapicidinam dine quadam ductus; rectius Combefldamnari; unde et Metallici dicuntur in sius, reverentiam faciens. Gregorius Decapolita de Miracul. S. Georgii, [ASTavosTv leg. 10. | 1. Dig. de poenis, (48, 19.) qui dixit, pro [xeTavotav paXXetv. Idem etiam in metalia damnati sunt. * METALLUM HISPANICUM. Andr. Flo- num. 47. 48. [xeTavotav Trotstv usurpavit. riac. in Vita Ms. S. Gauzl. Bitur. ar- Occurrit prseterea vox Metancsa apud chiep. lib. 1: Fecit et analogium Hispa- Joann. Laudensem in Vita S. Petri Danico Metallo compactum, diebus utendum miani Card.n.l6.eumd. Petr. Damianum feriarum. Infra : Hispanicum cuprum. in Vita S. Dominici Loricati, et torn. 3. 1 METALLUM LIGNEUM, in Vita S. Opusc. 14. lib. 1. Epist. 10. lib. 3. Epist. Bonifacii Eplsc. auctore Willibaldo ssec. 8. lib. 6. Epist. 26. 27. in Historia EpisBened. 3. part. 2. pag. 17 : Tune autem cop. Autisiodor. cap. 48. etc. Chron. S. summae sanctitatis Antistes consilio inito Vincentii de Wlturno pag. 673. Duplex autem est pTavoia; magna cum fratribus, ligneum ex supradictse arboris Metallo oratorium construxit. scilicet, [AsyaX-/), cum quis, toto corpore, Unde Meiallum pro qualibet materia sine tamen genuum flexione, se fere ad terram usque, antrorsum inclinat, usurpatum colligitur. * 2. METALLUM, ut Mestallum 2. Mis- altera parva, [i.ixpa, cum tantum cervicellum frumentum; Mesteul, in Charta cem inclinat, et caput aliquo usque. ann. 1308. ex Lib. rub. Cam. Comput. Ita Gerlachius apud Grusium in Turco47

370

MET

MET
Hispanis Aposentador, de quo officio agunt Leges Alfonsinae, seu Partidse, part. 2. tit. 9. lege 15. S. Ambrosius lib. 5. Hexaemer. cap. 10: Qui metatores itinera disponunt ? qui duces iter dingnnt ? Optatus lib. 3 : Cum ante ventures milites Metatores, ut fieri solet, mitterentur. D. Cyprianus Epist. 22 : Ipsum anguem, majorem Metatorem Antichristi, non tarn confesses deterruisti, etc. Idem Epist. 81: Rogatianum Metatorem vocat eorum quos martyrio antecesserat. Apud Petrum Chrysologum S. Joannes Bapt. dicitur Metator Domini. Flodoardus lib. 14. Carm. 18:

MET

Gr. pag. 205. [** Vide Glossar. med. Graecit. col. 916. sqq. voc. MeTavoiai. Greeds Me-cavotou sunt etiam : Feminarum pravae ac dissolutae vitas, poenitentium et ad meliorem frugem redeuntium monasteria.] j METANOEA, Genus est testis. Glossutae MSS. Cluniac. torn. 2. Oper. posthum. Mabill. pag. 23. Ubi leg. forte, Genus est poenitentiss. [* Vide in Metania.] 1 METAPHORA, Omen et qu&dam prse-significatio. Gasp. Barthii Glossar. apud Ludewig. torn. 3. Eeliq. MSS. pag. 370. ex Gauterio de Bellis Antioch. METARE, Divertere, hospitari. Fredegarius Scholast. cap. 36 : Regi nunciavit virum Dei inibi esse, nee Regis domibus Metare velle. Aimoinus de Mirac. S. Benedicti lib. 2. cap. 3: Qui ei locum Metandi in sua concesserat domo. [S. Paulinus in Poem. 24. pag. 146 :
Suscipiens humili Metantera in pectore Christum.]

METATUS, METATUM, JMes propria, domicilium, interdum hospitium. Passim apud Gregorium Tur. lib. 8. Hist, cap. 7. lib. 5. cap. 19. 40. lib. 7. cap. 6. 29. lib. 8. cap. 2. 44. lib. 9. cap. 6. lib. 10. cap. 15. de Mirac. lib. 1. cap. 44. lib. 2. cap. 21. 24. lib. 2.de Mirac. S. Martini cap. 11. lib. 4. cap. 21. de Vitis Patr. cap. 8. Anonym, in Vita S. Stephani Abb. Obazin. n. 4. Aimoin. de Vita S. Abbonis Floriac. cap. 20. lib. 2. Hist. cap. 11. Flodoardum lib. 1. cap. 20. lib. 2. cap. 3. lib. 4. cap. 10. in Vita S. Machutis Episc. cap. 14. etc. Hospitium et Melatum accipere, apud Gregor. Mag. lib. 7. Ind. 2. Epist. 109. Metatorum prxbendorum onus, in Novella Theodosii de Metatis, ubi plura de hoc onere : et in Cod. Justin, eodem tit. Ita [/.s'tatov Grseci dixerunt. Concilium CP. sub AgapetO PP. Act. 2 : NOJJ^OVTC? Se xoc\ Iv TU (xiTaTto amou , ev w TiaXat xatEjAevev, e&pe'ffxeffOai OCVTOV, e^TYiffafJiEv. VI. Synod. Act. 11 : Ta 8uo (3c6Xca Iv TCV\ paatXtxrj olxca Y)upe6r)(7av, Iv ivi (UTCXTW Scacpspovu T?) [Aovrj XpuorouoXEw?. S. Athanasius de Imagine Berytensi : 'Eire? YJT/I ere [UTOCTOV (xst^ov 6 Xpicmavb?, to? ^pv^wv. Passio S. Basilei 'EXmSi<p6pou, etc. Vide Meursii Gloss. [** et Cangii voce MsTarov, col. 919.] 1 METATUS , Pro universe domus , ejusque adjacentium, ambitu sumitur, in Bulla Stephani III. PP. ann. 755. apud Felibian. Histor. S. Dionys. pag. xxvui : Igitur quia petistis a nobis quatenus... domum positam juxta monasterium B. Martini cum inferioribus et superioribus suis, cum Metatu suo et horticello...vobisad tempus emissaprseceptione concedere deberemus. METATIO, Idem quod Metatum, apud Tertullianum de Pallio cap. 2. [Tortarius in Mirac. S. Benedict! saec. 4. Bened. part. 2. pag. 405 : Denique mox ut suae Metationis subiit limitem, etc.] Recentioribus vero, jus procurations, Gistum. metati onus. Aymoinus lib. 2. de Miracul. S. Benedicti cap. 5 : Puliacensis Parochise praedium assidua exinanibat Metatione. Mox : Contigit ut una dierum memoralus vir prandium sibi in jamdiclo prsedio parari jubens, etc. METATOK, in Gloss. Gr. Lat. 'ErotiJiaa-ur^, id est, qui Meiata, et mansiones parat. 'E-cotjAao-ta, metatio. [Gloss. Lat. Graec. MS. Sangerman. : Metatio, apparatio,prgeparatio,itoi\>.at.<jiv..] Glossae Isid.: Melatores, mansionum prxparatores. Papias : Metator, qui locum prseparat adventui potestatis. Vegetio, Metator dicitur, qui preecedens locum castris deligit.
EpiSCOpi Amasese n. 8: 'Ev [AYJTOCTW Ttvb?

11. Cod. Brissonium, et alios qui metaxas vocem in leg. ult. D. de Public, insertam a Triboniano existimant, cum recentior sit. Adde Meursium in Glossario. p Consulendi omnino Martinius in Lexico ad hanc vocem et Menag. in v. Medasche. Vide supra Madascia.] METAXARII, Sericorum negotiatores, in leg. ult. C. de Pignorib. (8,13.) MSTOC^aptot. Basil. Eclog. 25. tit. 2. cap. 56. Aliam huic voci ac prorsus diversam affingit notionem Ugutip et ex eo Joannes de Janua : Metaxarius, qui fora imponit rebus, quss venduntur, metam pretii. Item etiam Ucitator et taxator dicitur. [* Vide supra Meta 2.] Agmina Metator cogens, loca provide! apta. j METEALIS, Monetae aureaa genus, Vide Mansionarius. Prometator, ead. no- apud Hispanos. Donatio Alphonsi VI. tione apud Julianum Antecessor. cap. Regis torn. 3. Concil. Hispan. pag. 291: 537. Glossse Basilic. ^MtTdktop, 6 aTtoffxeX- Unde centum, annualem censum videlicet,aureos, quos vulgo Meteales appellant, X6(AVOi; ayysXo? Trpb? TOU? ap)(oviras. METATORI.E EPISTOL^ [Pr&vias, pree- Conventui Cluniacensi proprie dedit nunciae,] quibus adventum nostrum Censum quoque largitatis paternas duplinuntiamus, quasi xaTaywyviv et diverso- cavi, duo millia Meteales in censum anrium designaturse, apud Sidonium lib. nuatim Cluniaco persolvens. 8. Ep. 11. I. METEARIA, Mensurae species. *[ METARIA, Praadium rusticum, Gall. Charta ann. 1149. apud Sanjulianum Metairie. Computus ann. 1202. apud D. in Matiscone pag. 251: Et exceptis quaBrussel torn. 2. de Usu feud. pag. CLV : tuor Meteariis avenss ad velerem menPro Metaria Vallium vindemianda, et pro suram, etc. f. Metretariis. Vide Meteraspa ducenda apud Meduntam et Ane- rium. | 2. METEARIA , Praedium rusticum, tum et pro auxiliatoribus vindemiarum, et pro vino ducendo de vineis xi. 1. et mansionibus et aliis, quae ad culturam necessaria s u n t , instructum. Charta dim. Hinc 1 METARIUS, Colonus, qui metariam ann. 1202. in Tabular. S. Vincentii Ceexcqlit, ibid. pag. GL : De Metariis Gau- noman. : Gaufredus Morin Miles, cum fridi Peronss xx. I. de quibus solvit x. I. uxore sua et filia ipsorum et hxrede, Meteariam quam ipse possidebat et habebat Vide Metearia 2. METARITIA. Charta Caroli Regis Bur- de Abbatia S. Vincentii ad equum de sergundiae fllii Lqtharii Imper. torn. 12. vitio et hominium faciendum, sitam inter Spicilegii Acheriani: In Astonnaco Me- Tussiacum et capellam de Bello-monte, taritia una: in Mutiano colonica vestita dedit prsedictse Abbatise. Idem Tabular.: una, et altera absa, cum vercaria absque Herbertus de Guirchia Miles concessi mocensu; in Blodemaco Metaritise duse ; in nachis S. Vincentii herbergamentum Hacurte Metiara Metaritia una: in Cussano melini Conani, et unum caponem omnibus Metaritia una, etc. Leg. forte Massaritia. servitiis mihi pertinentibus, et boscum situm inter plessilium Metearise mese et Vide in hac voce. METARPUS. Ugutioni, Metator, qui cas- eorum boscos. tra designat; et Metarpus, castrorurn me1 METEERIA, Eadem notione. Tabular. tator. S. Cypriani Pictav. fol. 13 : Famulus seu * METASTRUM. [Serpette. DlEF.] serviens Prioris in decimis horum loco1 METASYNERITICA CuRATlO, Metasy- rum.... quintam partem habeat, scilicet neriiicus cyclus. Voces medicis notse.Vide in frumento, in siligine... exceptis MeteeRecorporare et Cyclus. riis (]u& omnino absolute sunt Prioris in * METATA, Mensurse agrariaa species. omnibus. Vide Meteria. Praecept. Caroli IV. imper. inter Probat. 1 METELACGA. Vide Legula. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 132 : NoMETELLA, Gratis lignea, Vegetio lib. vemdecim Metatas et triginta quinque 4. cap. 6. [Ubi legendum forte metula, virgas seu decempedas ambactales, in ut sit diminutiyum a meta ; quod metaDombirch ducentas quadraginta novem rum instar erigerentur. Ita conjectat Metatas Item Oostcapel supra dunas Martinius.] difflatas viginti quinque centenas atque * METELLUM , pro Metallum, Gall. quadraginta septem Metatas. Metal. Charta locat. prseposit. Ambian. METATIO, Metarum et limitum defl- ann. 1292. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. xio, Droit de bornage, in Consuetudine 252 : Item in theloneo.... ferri, calibis et Peronensi. Tabularium Abbatiae S. Vic- omnium aliorum Metallorum, etc. METELLUS , Mercenarius qui metit. toris Paris. Charta 21: Omnes alii proventus prsedictarum terrarum sunt Eccle- Ugutio. [Gloss. Lat. Graec. MSS. Sansise, sicut campipars, et venditiones, in- germ. : Metellus, [^<r6io<;. Quasi meritelvestiturse, Metationes, revelationes, et dona lus, a merendis stipendiis, uti scribunt gerinarum. Mox : Campipartiri vero, aut Lexicographi.] metas fig ere vel aliam jurisdictionem 1 METEMPSYCHI, Greece [AeTe^yxot, exercere, pars una sine consensu alterius Haeretici, quiPythagoraaorum imitatione non poterit. [Metatio, alia notione. Vide transmigrationem animarum asserein Metare.] bant, quorum impius error longe late1 METATUM , Idem quod Metatio. que brevi disseminatus est. Chrisologus Charta ann. 1266. in Tabular. Calensi: Serm. 88 : Nemo cum h&c audit, MetempVendidit partem investitutionum. seu sychos imputet. Plura vide apud Hofsezinarum et.... partem suam vinorum mannum in Lexico. et Metatorum sive esbonachiorum. Vide 1 METENSIS MONETA. Vide in Monela Baronum. Bonna. Alia notione, vide in Metare. METAXA, Graec. Mtaa, Sericum, rude T METENSIS CANTILENA, Cantus mopraesertim, et necdum tinctum^ neque dulatio quaedam a Romanis in Gallias in fila deductum. Vide Isidorum lib. 20. introducta. Vide in Cantus 1. cap. 29. Cujacium ad leg. 10. tit. 8. lib. 1 METENSOMATOSIS, vox a Graeco

MET
lv et <rw|jt,a efficta, Corporum transmutatio. Tertullianus de Anima cap. 32 : Assum se maluit (Empedocles) in J&tnam prsecipitando ; atque exinde in illo finita sit Metensomatosis, ut sestiva cosna post assum. * METEO, Mensuree annonarise species. Charta Joan, de Tavel. archid. Bassign. in eccl. Lingon. ann. 1252. ex Chartul. Campan. fol. 461. col. 1: Pro nona parte quam habebat dictus dominus rex (Navarrae) in furno de Marnaio valente, ut dicitur, circa sex Meteones bladi annui redditus. Vide Metearia 1. et mox Meto. j METEORICUS , Elevatus , attentus. Acta S. Senorinae torn. 3. Aprilis pag. 75 : Ardentibus affectibus, Meteoricis precibus et amantis suspiriis. * METERARIUM, ut Meterium, Mensura annonaria. Oharta Rob. comit. Moreton. ann. 1082. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1158: Dedit eis comes xxx. et ij. libras Cenomanensium, et unum Meterarium de dominio suo in molinis. Vide infra Meyterius. 1METERE, Definire, quasi metiendo sestimare. Bulla Johan. XXII. PP. ann. 1321. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 332: Ad Metendas seu dividendas, ponendas et prxfigendas seu prxfigi faciendas metas, etc. 1 METERIA, Praedium rusticum cum mansione seu sede. Oharta ann. 1223. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 912: Meterias terrarum quas cantor acquisivit, dum erit ballivus, ad communes usus domus prsecipirnus assignari, ne occasione earum idem cantor officium slbi creditum intermittere compellatur. Tabular. Eccl. Dolensis : Meteria Bornic, Meteria Stephani de Guiol, Meteria Berenger.... sunt de dominico Archiepiscopi. Vide Metearia. T METERINUS. Vide Madrinarius in Mazer. T METERIUM , Mensura annonaria, eadeni quse alibi meyterium dicitur. Charta ann. 1272. apud Guichenonum in Hist. Sabaud. inter Probat. pag. 15 : Peronetus de Luaisi... confttetur se tenere ab eo mansum de Soleirio situm in parrochia Baugiaei villas. Item unum Materium avenaa situm super mansum Ordelieri. Litterse Johannis Reg. Franc, ann. 1362. torn. 3. Ordinat. pag. 597. quibus confirmantur privilegia hominum de Prissey prope Matisc. : De blado vero ubicumque sit venditum dabitur de Meterio unus copon ab hominibus de foris villam et de minori mensura quam sit Meterium, nihil dabitur. Vide Meiteria 2. METESACCA. Vide Legula. METHALIA. Vide Medalla. METHCALIS, [Legitur in praecepto Adefonsi VI.Hispaniarum regis: Unde censum annualem, mille videlicet aureos quos vulgo Methcales appellant conventui Cluniacensi ad vestiarium proprie dedit. (Chart. Cluniac. Coll. Burgund. B. N. t. 79. n 155. an. 1090.) Confer Baluz. Miscell. VI. 471.]! METHIUM , Papise MS. Sponsalium : sed leg. Sponsalitium. Gloss, alia? : Methium, sponsahtia, vel nuptialis donatio. Lex Longobard. lib. 2. tit. 4. | [ Liutpr. 102. (6, 49.)]: Nulli sit licentia conjugi suse de rebus suis dare amplius per qualecunque ingenium, nisi quod ei in die votorum in Methio et morgengab dederit. (Edit. Heroldi habet, meffto, et miffio, pag. 237. 245.) [Muratorius vero Mephium legit. Mithium apud Schilter. ubi Mitphium corrupte scribi

MET

371

* METITURA, Messis, Ital. Mietitura, interdum observat, quod a Morganegiba distinctum vult.] Medium methium, non Gall. Moisson. Vide Meiitor. [FR.] METOGHIUM, ex Graeco MSTOXIOV, Oella vero integrum donabatur a viro, quam. duxerat, viduse, eodem lib. tit. 8. | 8.monastica a Monasterio aliquo princiAdde tit. 14. 15. [ Liutpr. 129. (6, 76.) pal! dependens. Ita usurpant Pachymeres lib. 4. cap. 8. lib. 5. cap. 2. lib. 8. Rothar. 119.] Vide Meta 2. 52- Vir Linguae Armoricanee peritis- cap. 6. Martyrium Bacchi junioris pag. simus, D. Ludovicus le Pelletier noster, 80. Mensea ad 26. April. Leo Grammat. opinaturMeJ/iiwm. vetus esse vqcabulum pag. 472. Theosterictus in S. Niceta n. Gallicum, ex quo, et preepositione Di 36. Joan. Phocas in Descript. Terrse vel De Britones verbum suum Dimezi, Sanctae cap. 14. etc. Epist. Joannis Oarvel Ztemezi,quodnubere significat, effor- dinalis ad Priorem Ecclesias S. Petri marunt, non secus ac Latini qui despon- Pisanorum CPoli, apud Ughellum torn. dere a de et spondere dixerunt. Judicent 3. pag. 493 : Cupientes Monasteria et Metochiarelevaridestructa,et relevata illsesa peritiores. ] METHODIUM , {j.e86Siov , Viaticum ; servari, etc. 1 METOCISMUS. Vide Metacismus. Icp6Swv Hesychio. Apud Petronium Me| METODUS. Vide Methodus. tkodium est pro deceptione, lusu, ludifi* METONAGIUM, Quod a domino fori catione : Trimalchio ejusmodi Methodic pro mensura, Meto nuncupata, exigitur. Isetus, carpe, inquit. Ita Martinius. 1 METHODUS et METODUS, qui et vio- Charta Rob. milit. ann. 1255 : Concedo letus dicitur, in Codicibus censualibus quod dicti abbas etconventus (S. Audoeni) Calomontis et Dumbarum, teste 01. V. percipiant.... decimas.... brostagii, MetoD. Aubret, callem angustiorem vix duo- nagii frumentorum, etc. Vide supra Mebus aut singulis pervium sonat, Gall. suragium. * METONNUS, Mensura annonaria, eaUn petit sentier. Inquesta ann. 1496 : Guiltermus Viverii deponit se noscere dem quaa Meto. Charta Arnulphi abb. de Metodum seu senterium de quo agitur ; Moris ann. 1257. in Chartul. Arremar. qui Metodus seu violetus et via ad pedes ch. 200 : Habuirnus.... duas partes unius talon est communis et publica omnibus Metonni avense, etc. * METONYMIA, Gr. [/.ei;wvu{ju'a, Transper earn meare et transire volentibus. 1 METHUM. Apicius lib. 8. cap. 1 : Eli- nominatio Mirac. S. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. pag. 297. col. 1 : Sunt enim quamzatur in aqua marina cum turionibus plurimi in hoc tempore,qui non quod, sed lauri et Metho. quis dicas, : qui perversam METIBILIS, Dicitur de moneta proba Metonymiam attendunt non psrsonam ex facientes, et publicerecepta, Gall, de mise. Charta dictis, sed ex persona dicta volunt approann. 1152. inter Probat. torn. 2. Hist. bare. Occit. col. 539 : Propter quinque millia ] METRA. Vide in Metreta. solidos Melgorienses bonos et rectos, MetiMETRARE, Manere, in Gloss. MS. biles et percurribiles, quos mihi dedisti. gio Cod. 1197. Sed legendum Metare. ReAlia ann. 1167. ibid. torn. 2. col. 116: METRETA, MeTpYprrK, Genus vasis, caPropter xj. millia solidos Melgoriensis dus: amphora dimidia, in Gloss. Isid. monetse bonos et rectos, Metibiles ac per- vox nota Caio et Scffivolse J. 0. et aliis. curribiles, etc. Rursum occurrit in Oh. Ebrardus in Grsecismo cap. 12 : ann. 1201. ibid. col. 191. Vide in Moneta. Est vini proprie Melrela, modusque modesti. * METigONES, Messiones, messes, Ital. Messi, Gall. Moissons. Stat. Bonon. Papias ex S. Eucherio, Metreta, mensura ann. 1250-52. torn. III. pag. 134: Item liquidorum, habens sextarios decem, etc. dicimus quod omnes saltuarii tarn civita- S. Augustinus in Evang. S. Joan. Tractis quam comitatus non debeant colligere tat. 9 : Nomen mensurae est Metreta, et a saltaraticam nisi factis Meticonibus ; mensura accepit nomen ista mensura, etc. (nisi factis Mesionibus, Cod. an. '53 ; nisi Chronicon Reichersperg. : Misit ei vas factis bapticonibus et vendemiis, Codd. quod caperet 20. Metretas vini de purisann. '59. '67.) [FR.] sirno auro. Passim etiam in Libris sacris. [Charta ann. 1185. torn. 2. Hist. | METIPSI, pro Mihi, in Testamento Rudesindi Episc. ann. 978. torn. 3. Con- Eccl. Meldens. pag. 73 : Nee est sub silencil. Hispan. pag. 184 : Cwpiintra arcana tio prsetereundum, quod si mihi, vel prsecordis mei reminiscere in quibus ab posito meo, Metretav vini in die Jovis,.... ineunte istate versavi, et magis unde op- in burgo S. Martini sumere placuerit, primi quam unde levari invenio, et factus etc.] Lex Vervini ann. 1233. art. 31 : Si sum metipsi gravis. Vide Met. [* Pro quis in dicta villa Metrelam novam fruMihimet ipsi, ut legitur apud Job : Fac- menti, vel alicujus leguminis vel liquoris tus sum mihimet ipsi gravis.] facere voluerit, villico 4. den. dabit. 1 METISCA. Vide Metensis Cantilena. Ex hisemendandum videtur Poeniten* METO, Idem quod supra Meteo. tiale sancti Columbani cap. 3. Edit. Charta Theob. comit. Campan. ann. 1667 : Vel eerie si multum est quod effu1250. in Chartul. Campan. ex Cam. dit, quantas Metranas de cervisia... perComput. Paris. : Centum Metones bladi, didit. Legendum enim metretas. Edit. 2. quos habent a domino Wangionisrivi in Holsteniana habet quadranas. terragiis de Generoia et de Mirabel 3B3F" Erat vero Metreta quemadmodum Ducenti Metones moliturae, quos habet liquidorum, ita et aridorum mensura. in molendinis de Soncort. Vide mox Me- Metreta, mesure a vin, ou aulre chose, in tonnus. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Charta BlanMETITA. Vide in Metreta. ches Comit. Trecensis ann. 1212. apud % METITOR, Qui metit, qui frumenta Marten, torn. 1. Anecd. col. 831: Quidecidit. Ital. Mietitore,Ga\l.Moissonneur. cumque in prsedicta villa novam Metre3. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. I. pag. tarn frumenti vel alicujus leguminis seu 104 : Item si sum batitor, vel Metitor non liquoris facere voluerit, villico quatuor accipiam ultra sextam mensuram pro nummos dabit, etc. Libertates concessae batilura et Metitura; et torn. I. pag. habitatoribus Bellivisus ann. 1256. torn. 135 : Et si aliquis Metitor, vel batitor, vel 1. Hist. Dalphin. pag. 59 : Item, retinesocius, vel laborator permitteret spigula- mus in quolibet jugo bourn quatuor Metrices intrare, nisi ut dictum est, solvat, tretas siliginis : in agricola colente sine bobus, unam cartam siliginis. Charta etc. [FR.]

372

MET

MET

MET
politico et Primatiss jure subjectos... ante te deferendi licentiam impartimur. 1. METRUM, [Ea pars qua?, can tore praecinente, a Choro resumitur.j Usus veteres Ordinis Cisterciensis cap. 68 : Qui autem incipit antiphonam, aut Alleluia, r everenter et paululum a podio stet usque ad Metrum, nee inclinet, donee primus versus impleatur. 12. METRUM, Alia notione. Vide in Metreta. * METTA, Mensurae species ; mendose, ni fallor, pro Metreta, non attenta a leetore abbreviations nota. Tradit. Diessens, apud Oefelium torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. 689. col. 2 : Pro eodem censu prselibatse ecclesise teneor persolvere duas Mettas tritici... Sunt itaque dues prsenotatss Mettas, etc. Vide Metreta. | METTESHEP, Gibus ex carne vervecina, qui metentibus vassallis a domino tribuitur ; a Saxon. Mete, cibus, esca, et S c e p v e l Sceap, oyis. Charta ann. 1363. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosden. pag. 495 : Quselibet virgata terrse solvet per annum quinque solidos et quatuor dies de consuetudine, videlicet unum diem ad pratum domini falcandum ad cibum domini, vel dominus dabit quadraginta denarios pro Mettesliep. Quod male de mulcta pro omisso servitio interpretatur idem Kennettus in Glossario ad calcem earumdem Antiq uitat. ubi etiam restituendum dominus pro domino. T METTURA, METURA, Mixtura, Miscellum frumentum, Gall. Bled meteil. Charta ann. 1273. in Tabular. S. Martini Pontisar. : Monachi S. Martini Pontisarensis permutant quatuor sextarios bladi, quod vulgariter appellatur Mettura, annuatim percipiendos in molendino de Villeta pro viginti solidis Turon. annui redditus. Charta ann. 1285. in Tabular. S. Johannis Angeriac. : Quod si frumentum et avena non posaint in dicta area reperiri... dictus Prior... loco dicti frumenti et avense debet recipere de Metura vel alio blado ad asquivalentiam dicti frumenti et avense. Vide Mixtum 2. \ METUENDUS, Titulus honorarius, cui observantia debetur. Testamentum ann. 1396. torn. 9. Spicil. Acher. pag. 294 : In mei notarii publici ac teslium inscriptorum prassentia personaliter constitutus Reverendus Pater in Christo ac dominus meus Metuendus D. Andreas de Lucemburgo Dei gratia Episcopus Cameracensis et Comes, etc. * Quo tempore adhibita sit hsec formula, Metuendissimo, in libel Iis supplicibus, quiregi offerebantur, docetPhil. de Maisieres in Lib. scripto ann. 1389. cui titulus, Le songe du vieil Pelerin lib. 3. cap. 31. ubi Carolum VI. sic alloquitur : Cette offrande flatteresse et boussouflee de vent, fut premierement offerte a ton grand-pere Philippe le Bel. Eo etiam titulo donati episcopi. Libert, de Grancey ann. 1348. in Reg. 161. Chartpph. reg. ch. 69 : Et a plus grant segurte des choses dessus dites, nous avons prie et requis nostre tres chier et tres Redoubtauble seigneur et reverend pereen Dieu monseigneur I'evesque de Leingres, etc. ] METZE, Mensura quas pro molitura exigitur, Gall. Mouture. Charta ann. 1276. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. 115: Qucties adipsum (mplendinum) molere necesse habebimus, aliis ad se rite venienlibus semotis, nos in molendo, recepla a nobis debita mensura, qu& Metze dicitur, prs& omnibus promovebit. Vide Molta. * METZERS, Pomi genus in Hollandia.

Hugonis de Naillac ann. 1283. apud Tho* METRIFICATDRA, Ars poetica. Stat. masserium Consuet. Bituric. pag. 702 : Universit. Tolos. ann. 1328. ex Cod. reg. Omnes mensuras seu Metretas tamparvas 4222. fol. 62. r : Habeant dicti magistri quam magnas bladi, vini et olei. Histor. in grarnmatica tempore hyemali in Nonis Leutoldi de Chuering ann. 1312. apud legere de Ebrardo, de historiis Alexandri Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 145 : et hymnus, et de Metriftcatura in horis et Jussitque procurator suo ut tres Metrete temporibus per eos ordinatis. siliginis et sexaginta denarii cum una 1 METRISTA, ut Metricanus. Bern, de urna vini eidem citius donarentur. Ex Breydenbach Iter Hieros. pag. 239 : Omhis metreta idem quod mensura a Greece nes Deum precabantur pro felici transitu {juhpov, fuisse colligitur. malee. Metrista vero quidam ita exora| METRETUM , Eadem notione, pro bat: Mensura frumentaria. Metretum tritici, Ach pater omnipotens tantis miserere periclis, in Charta ann. 1335. apud Schlegel. de Atque tuis thesauris ventos dimitte secundos. Numm. antiq. Gothan. pag. 52. Rursum occurrit in Charta ann. 1397. ibid, METROCANORIUS, Poeta, qui metro pag. 59. canit. Vita S. Reguli Episc. Silvanect. 531?" Nee prsetereundum metretam pro ex MS. Audomarensi num. 7 : Ut quidam diversis locis et temporibus varise capa- Metrocanorius in suo pompavit poemate, citatis exstitisse: nam, ut de metrela dicens, etc. Metricanorus, in Vita S. AlAttica et Romana sileam, quod ad nos- berti Abbat. Gambron. num. 2. trum institutum minime pertinet, ex METROCOMI.ffi, Matres vicorum, observatis superius manifestum est me- rumqui uni civitatisubjectierant.pagotretam ut plurimum sextarios decem Jacobum Gothofredum ad leg. 6. Vide habuisse; nihilominus tamen de vas- Th. de Patrociniis vicorum. (11, Cod. 24.) culo, quod quaternas vini metretas ca- [Vocabular. utriusquejuris: Metrocomia, piebat, uti perexiguo sermo fit in Vita est vilis mensura quas datur translatis Ermelandi apud Mabill. torn. 1. Annal. jussu Principis... metros Greece, mensura Benedict, pag. 528. Perexiguam reipsa Latine dicitur, et comos villa. Inde Memensuram fuisse colligere iterum licet trocomia, mensura ville... Etiam ex Necrologio Abbat. S. Petri de Casis Metrocomiequasi parochie vel dyoceses.] sunt ubi Pauca vocitatur : Dimisit tres Metre1 METROGRAPHUS, Poeta, qui metro tas vini seu tres Paucas; vulgo une Pauque vel une Pauche de yin : quod scribit. Cardinalis de Aragonia de Vitis parum vini contineat, sic dicta. Haud Pontif. Roman, apud Murator. torn. 3. facile ergo negotiura suscipiet, quisquis pag. 461 : Unde quidam Metrographus scrupulosius mensuras ffistimare tenta- metrics cecinit dicens : verit. Corruit insani Guidonis et Octaviani METRETAS inter vasa et ministeria Impia majestas, intempestiva potestas. Ecclesiastica reponit etiam Anastasius METROPOLIS, pro Metropolitanus. Grein S. Sylvestro PP. : Metretas argenteas 2. pensantes libr. 200. Infra : Melretum gorius Turonensis lib. 10. cap. 15. de ex auro pensans libras 150. portantem Gundegisilo Burdegalensi Archiepismedemnas tres. Rursum idem Scriptqr : copo : Eo quod ipse Metropolis huic urbi Canthara cyrostrata in gremio Basilicas esset. argentea 50. Pens, singula libras 20. sinMETROPOLITANUS, Archiepiscopus, gularum librarum Metres (alii Codd. me- sicdictus, inquit Rhabanus lib. 1. de tretas) tres ex argento purissimo, quas pen- Instit. Cleric, cap. 5 : Eo quod praesideat sant singulas libras 300. Vide Anton. Au- illi civitati, quss ceteris civitatibus in eadem provincia constitutis quodammodo gustinum lib. 2. Emendat. cap. 11. METITA, pro Metreta, in Charta Hispa- mater sit. {Metropolitanus, c'est Sires ou nica Fernandi Comitis Castellae serae Arcevesques de cieule ville, in Gloss. Lat. 972. apud Anton, de Yepez in Chron. Gall. Sangerm.] Vide Leonem IX. PP. Ord. S. Benedict! tom.l. pag.32.Appen- Epist. 4. [* Vide Glossar. med. Graecit. dic : Per omnes domus singulas Metitas col. 931. voce MiiTpoTcoXtirY]?.] de vino in oblatione, et singulos panes in * Et quidem ita vulgo accipitur : at offerta. Occurrunt eadem verba paulo nihilominus nonnumquam occurrit pro infra semel ac iterum. Episcopo, abbate, seu illo.qui aliisprseMETRUM. Charta Sanctii Ramirez Re- fectus est. Acta S. Emygdii torn. 2. gis Aragonum, apud Martinezium in Aug. pag. 36. col. 1 : Passus est autem Hist. Pinnatensi lib. 3. cap. 27 : Si vero beatus Mygdius, civitatis Asculanse Metrobos aut asinus repertus fuerit (in vineis) politanus episcopus et martyr. Porro noredimatur Metro vini. tum est, ut monent docti Editores post METRIGANUS, Poeta, apud Harigerum Schelstratium et Carolum a S. Paulo, in Vita S. Servatii Episcopi [torn. 3. iis ecclesiae sseculis duostantum in ItaMaii pag. 215 : Unde quidam Metricanus lia fuisse metropolitanos, Romanum luculenter satis scribens ait, etc.} nempeet Mediolanensem. Charta socie* METRICATOR, Poeta, qui metro ca- tatis initae inter canon, eccl. Turon. et nit. Hist, translat. S. Baudel. inter Pro- monach. Major, monast. in Append, ad bat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 6. col. 1 : torn. 6. Annal. Bened. pag. 640. col. 1 : Quia et Homerum, Argivorum Metricato- Hujus ergo pads tuendae, tarn necessario rem, et Demosthenem, eorum oratorem, si tenendss, tranquillitas aliquando turbata adessent, defecisse sentio. Vide Metrica- est inter nos monachos Majoris monastenus et mox rii et canonicos S. Maurilii Turonensis, * METRIFFICARE, METRIFICARE, Me- una cum Metropolitano suo et nostro. tro scribere. Instr. ann. 1391. inter ProMETROPOLITAN^ LITERS, quse a Mebat, torn. 3. Hist. Nem. pag. 118. col. 2 : tropolitano Clericis dantur. Hincmar. Et ideo inquit ille poheta Metrifftcando : Remens. Opusc. 17 : Multoliens etiam et per literas Metropolitans, et ex ApostoliSi pater est Adam et cunclis sit mater Eva, cse. Sedis auctoritate minas ei inculcare Cur non ergo sumus nobilitate pares ? curavi. Codex reg. sign. 3977. fol. 115 : Tobias T METROPOLITICUS, Ad MetropolitaMetrificatus a Matthseo Vindocinensi ad num spectans. Charta ann. 1401. apud Bartholom&um archiepiscopum Turonen- Rymer. torn. 8. pag. 209 : Porro crucem... sem. Hinc per provincias et Episcopatus, tibi Metro-

MEY

MEY

MEZ

373

* MEYCADOS. Vide supra Mexcados. Vita B. Lidwinae torn. 2. Apr. pag. 276. * MEYNASNE. Vide supra Meinasme. col. 1 : Habebat quoque ipsa virgo ulcus * MEYNATGERIUS, Domus seu famiquoddarn, cui remedii causa superponi solebant incisiones pomorum, qui dicun- lise caput, paterfamilias. Comput. ann. 1482. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. tur Metiers. pag. 18. col. 2 : Item quia cessante et non \ MEURTRUM. Vide Morth. 1 MEUSINAGIUM. Charta ann. 1296. obstante clausura prsedictorum portalium, in Tabular. Floriac. : Burgenses de Cas- plures Meynatgerii venientes de locis intellione remanebunt quitti... de oblitis fectis, se reposuerunt et allogiarunt, tarn quae erant ad omnes consuetudines, vide- infra dictam villam quam suburbia ejuslicet ad iv. denarios, gallinam, corveas dem ;... ex deliberatione consilii fuit conquiz debebantur ratione dictarum oblita- clusum, quod depputarenlur duo homirum, vel de Meusinagio dictarum obli- nes ad extrahendum a villa et suburbiis Meynatgerios, qui venerant de novo. tarum. * MEUTMACHER, Flabellum seditionis, Vide supra Mesnagium 1. 1 MEYNERIA, MEYNERIUS. Vide Maya veteri Germanico Meuten, clandestine agere, Gall. Mutin, ex Eccardo, ut videre nerius. 1 MEYSSONARE, Metere, Gall. Moisson est in Mutulus. Unde Meutemacre, apud Monstrel. vol. 2. fol. 142. v. ad ann. ner. Charta ann. 1497 : Item ne bladum 1437 : Grand partie des plus notables (de tempore messium dum Meyssonatum fueBruges) feirent scavoir au due de Bour- rit^, in dictis Mauris perdatur defectu gongne que voulentiers ayderoient a pu- equarum... ordinamus quod dicti dornini nir les dessusdits Meutemacres. C'estoient pro bladis excretis in dictis Mauris calgens de petit estat qui ne desiroient autre candisf ne periculum sit propter eyssartos chose, que de fort entroubler les besongnes, fiendos et ignes positos in illis pro crepour eux augmenter et avoir majeste sur mandis eyssartis, habere teneantur les plus riches. equas dictis hominibus annuatim in medio MEXANUM. Otto Morena in Histor. mensis Julii. T MEYSSOS. Vide Meisos. Rerum Laudensium pag. 79 : Laudenses ibi in quodam Mexano, quas insula didj MEYSTADARIA, MESTA.DA.EIA, Praetur, prsBlium cum Placentinis incipientes, dium rusticum cum mansionibus, Gall. etc. [Legendum, in quodam Mezano, hoc Metairie. Obituarium S. Geraldi in Leest, carapo inter aquas medio, ut edidit movicibus fol. 10 : Confrontat iter quo Murator. torn. 6. col. 1081. Ital. Mezzano, itur de villa Lemovica ex una parte et terram Mestadarix Martini Audigerii ex medianus.] * MEXGADOS, Lateris species. Pactum altera. Ibid. fol. 28 : Legavit nobis 10. sointer abb. et consul. Aureliaci ann. lidos rendituales... quos assignavit supra 1350. in Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 246 : duabus domibus et vineis contiguis sitis Item quod statuantur in dicta villa certse prope Meystadariam, etc. Et fol. 6 : Conformas sive mollse de tegulis, sive teulez, frontat et terram Meystadarias, etc. Nee magnis et parvis, et de cayrelz et de Mex- alia notipne Meysel et Meisel occurrunt cados. Paulo ante : Meycados. in Codicibus censualibus Calomontis et | MEXICA, Fructus species. StatutaDumbarum. Charta ann. 1308 : Jouxte Montis Regal, pag. 224 : Emendam sol- le Meysel, etc. vat toto anno, si caperet de alienis sarT MEYTADERIA, I&emquodmedietaria, mentis, mtibus, uvis, Mexicis, et aliis Praedium quod a colono partiario colifructibus. tur. Charta Lemovic. ann. 1406 : Johan* MEXOAR, Curia Maurorum. Acta B. nes de Combarello (dedit) Petro de Rivo Ferdin. torn. 1. Jun. pag. 572. col. 2 : et ejus filiis in Meytaderiam, et ad perpeHi deduxerunt ipsos infra portam novas tuum hereditagium, sive tenementum, civitatis, comitantes usque ad palatium videlicet querndam locum, mansum et heurbis et aulam regiam ; donee ventum reditagium suum, etc. est ad locum concilii, quern sua lingua * MEYTENCUS, Mensurse annonarise Mexoar appellant. * MEXTADARIA, Praedium rusticum, species, eadem quae Meitadena, vulgo Meytadenc et Metainh. Charta ann. 1293. quod a colono partiario colitur. Charta in Reg. 161. Chartoph. reg. ch. 104 : ann. 1406 : Acto expresse inter ipsas par- Item in manso de Pacaire decem Meytenies, quod prsedicti conjuges debebunt et eisdem erit licitum et permissum, seu eo- cos siliginis. Meytadenc pluries ibi. Alia Reg. 93. Serviunt rum famulis et hominibus et Mextada- ann. 1362. in pro censuch. 174 : vulgariter de uno riam tenentibus et possidentibus dictam eidem militiMeytadenc sivatse. Reg. parnuncupate Mextadariam de Tarallio ire, remeare lam. Tolos. ad ann. 1468. 20. Jul. ex Cod. cum suis animalibus grossis et minutis, reg. 9879. 6. Trots pichiers de vin, un pain etc. Vide Meystadaria. * MEXUAR, Metator. Acta B. Ferdin. ou tourte de la grandeur de la tierce part de segle. Vide supra Megetorn. 1. Jun. pag. 578. col. 3 : Ad singu- d'unetMetainhMitadencus. las mansiones explicabatur tentorium per ria infra * MEYTERIA, Modus agri, idem qui Mexuar, qui ipsis metator castrorum est. %. MEYANS, MEYANUS, MEDIUM To- Meiteriata in Meiteria 2. Pact, inter NELLI. [Gall, douelledu milieu du fond Guich. dom. Bellijoc. et Guich.de Mard'une barrique ou d'une cuve, ... Pro ziaco ann. 1317. in Reg. 56. Chartoph. xii. Meyanis, magnis et xvi. parvis... reg. ch. 474 : Pro una Meyteria nemoris, necessariis pro reparatione dictorum sila in Escarbey. Charta admort. ann. vasorum, torn. 21. p. 252...xxxi. Meyans 1412. in Reg. 166. ch. 272 : Une piece de dando pro pecia mi. obolos... solvi pro terre pour pastourger bestes, contenant XLVI. Mediis Tonellique emi ad repara- environ une Meitere de terre... Une tionem dicte vaysselle, torn. 22. p. 319... terre qui souloit estre bruyere,... conteEmi tria Media pro cuvis, torn. 22, p. nant xxv. Meyteresde terre... Une terre,... contenant six Meteres de terre ou environ. 320. (Arch. Histor. de la Gironde.)] * MEYARIA, Fructuurn seu redituum Vide supra Moitonnus. * MEYTERIATA, Eodem intellectu, medietas. Inventar. ann. 1361. ex Tabul. dona. Venciae : Item tres pollenos, quod nostris etiam Meyteree. Charta offic. avere tenet Guillelmus Audeberti de Matiscon. ann. 1455 : Terra qua? continet Gauda in Meyaria, causa societatis. Vide septem Meyteriatas terras vel circa. Item une Meyteree de terre ou environ, in Mejaria.

Charta admort. jamjam laudata ann. 1412. Vide in Meiteria 2. 1 MEYTERIUM. Vide Meiteria 2. et Meiteriata. * MEYTERIUS, Mensurae annonaria? species, eadem quae Meiteria. Charta Rayn. dom. Baugiaci ann. 1230. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 192 : Augmentaverunt mihi et hseredibus meis feodum, quern tarn ipse quam mei prsedecessores a suis antecessoribus tenueramus, de triginta Meyteriis avenae... Sciendum veroquod triginta Meyterii reddendi sunt apud Prisciacum. Alia Humb. dalph. ann. 1343. pro Libert, villas de Pineto : Qui signabunt mensuras in dicto loco et mandamento ejusdem, exigere non teneantur a dictis burgensibus, nisi de uno Meyterio duodecim denarios. Vide infra Miterium. * MEZAGIARIUS, Officium monasticum, cui, ut videtur, annonae menstrualis ministrandae ex praediis rusticis cura demandata. Cod. MS. S. Martial. Lemov. nuncregius ad 31. Jul. : Mezaciarius facit pitanciatn ; et si evenerit (festum S. Germ. Autiss.) sexta feria vel sabbato, facit pisces vel flaos. Vide mox * MEZADA, Quod ad mensam per mensem suppeditatur. Charta ann. 1362. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 92 : Bemanente perpetuo dictae mensae Episcopali sancti Pontii dicto prioratu de Lavineria libero et exonerato,... videlicet de duobus monachis et sexaginta pilis frumenti pro Mezada, etc. Vide Mezagium. 1 MEZADRA, MEZADRIA, ut Meystadaria, Praedium rusticum, Ital. Mezzado, nostris, Metairie. Memoriale Potest. Regiens. ad ann. 1280. apud Murator. torn. 8. col. 1147 : Et fecerunt multa statuta prava contra clericos. Primo ut nullus deberet solvere eis aliquam decimam... nee loqui eis, nee stare in domibus eorum, nee super Mezadris eorum, etc. Mezadriis, in Chronico Regiensi apud eumdem Murator. torn. 17. col. 10. * MEZADRUS, Colonus partiarius, G&\\.Metaier. Stat. castri Redaldi lib. 1. pag. 20 : Si boves vel vaccas habuerit Mezadrus vel terzarinus seu laborator cum domino suo, et contigerit ipxum velle dis~ cedere a Mezadria vel laborerio, teneatur et debeat ille tails Mezadrus vel terzarinus vel laborator medietatem totius fceni, quod habuerit, et cum bobus conduxerit, domino suo dimittere, quando de Mezadria discedit. Occurrit prasterea in Stat. Pallavic. lib. 2. cap. 24. pag. 92. Vide Meziaolus. 1 MEZAGIUM, Annona, aut cibus ad unum mensem. Tabular. S. Martialis in Lemovic. apud Stephanot. torn. 2. Fragm. Hist. : Hsec sunt Mezagia quae debent facere Priores S. Martialis : XI. Kal. Febr. Praepositus de Roto facit Mezagium. Kal. Febr. Praepositus de Roserio facit Mezagium. Kal. Martii Praepositus de Quadris facit Mezagium. Vide Mesaticum. 1 MEZAIOLUS, Colonus, villicus, Italis Mezzaivolo. Vita B. Augustini Novelli torn. 4. SS. Maii pag. 621 : Filia cujusdam Mezaioli dicti Ugonis cecidit in quamdam foveam. * MEZALANA, Pannus partim e lana, partim e lino confectus, Ital. Mezzalana. Stat. Ferrar. ann. 1279. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 424 : De vestito bixelli, id est Mezalanae, tutalanas, stanfortis, et cujuslibet alii panni, sine tribus cucituris, tres solidos Ferrarienses. * MEZALHETA, dimin. a Mezalha, obolus seu mallia, parva lamina. Form.

374

MEZ

MEZ

MIC

MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 43. r. : cies. Libert. Montisol. ann. 1312. torn. deat vel prsssumat incidere aut incidi Quemdam mantellum ipsius talis freza- 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 507. art. 54: facere, laborare vel laborari facere lignatum sive muneratum certis Mezalhetis ar- Pro quolibet carlayrono, 3. obol. solvere men squaratum aut rotundum, taijolas, genti latenter accepit, et omnes Mezalhe- teneatur venditor pro leuda et pedagio ; morellos, vel Mezenas, aut alterius cujustas pr&dictas seu dictum munitum ar- et pro Mezelhale, obolum, si ponderentur, cumque generis vel conditionis lignaminum in nemoribua Cadubrii. genti de dicto mantello amovit. Vide su- ut supra. * MEZERASUM, [Merise. (GlOSS. Lat. pra Mesailha. *MEZELLADA, Mensura agraria minor. * MEZALIS, Partiarius, particeps. Co- Litt. admort. pro eccl. Tolos. ann. 1471. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.j in Reg. 197. Chartoph. reg. ch. 159 : La dex reg. sign. 4189. fol. 20. r. : Item 1 MEZES. Charta Guillelmi de Hala unum campum laboratum,... qui est ad troisieme piece contient ung arpent et une ann. 1298. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arquinque Mezales,... Item ecclesia S. Jo- Mezellade de pre. Mezeillade ou pugne- vernise pag. 531: Cum censibus, redditihannis insulse Bissentinensis habet in rade, apud Graverol. in not. ad Aresta bus.... molendinis, ingressibus et egressidicto loco terras,... quse sunt ad unum Rupisfl. lib. 2. tit. 7. arest. 6. pag. 207. bus, aquis, Mezes. Vide Mezelloria. Mezalem. Vide Parcennarii. * F. Locus palustris. Charta ann. 1316. 1 MEZELLORIA, MEZELOBIA , Vascu- in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 273 : In * MEZALLA, Obolus seu mallia, quse lum, cadus statutse mensurae. Statuta primis nos dicta priorissa de Paulhaguet est 24. pars solidi, in Charta ann. 1135. pascheria, Mezes, loca inter probat. torn. 2. Hist. Occit. col. Montis Regal, pag. 200. cap. 49 : De vino retinemus nobis extraneo non ducendo in civitatem Montis publica sive communia. Terrear. castel. 478. Vide supra Mesallia. Regalis vel posse.... Et dominus vicarius, d'Ibois in Reg. 24. fol. 140. v. : Vilalis | MEZANELLA, vox Italica, diminut. ut videtur a Mezzana. Annal. Mediol. seu judex non possit sibi ipsi capere licen- Pontz debet sex sextaria mixturse pro quoapud Murator torn. 16. col. 812 : Talie- tiam nee alteri dare, nisi causa necessita- dam molendino cum quodam Mezeu, et ria xxiv. alba argenti Mezanella signata tis, et tune possit concedere licentiam us- aliis suis juribus et servitutibus. Hinc que in una Mezeloria et non ultra. fortassis Mizote, pro Pabuli genus in in fundo. ' 1. MEZANINUS, Mezaninorum mo- Mezelloria. ibid. pag. 309. ejusmodi locis nascens. Lit. remiss, neta, f. Debilis, ab. Ital. Mezzano, me| MEZELLUS, Leprosiis, nostris olimann. 1413. in,Reg. 167. ch. 167: Icellui dius, mediocris. Contin. Chron. Andr. Mezel. Statuta Massil. lib. 5. cap. 15 : De Gruillaume, qui ce jour avoit charie a Danduli apud Murator. torn. 12. col. leprosis in Massilia non tolerandis. Obser- I'ostel du suppliant son maistre du foing 419 : Item hoc tempore (ann. 1346.) idem vandum quod nulli leprosi seu Mezelli ou Mizote, etc. Vide supra Mezaninus 2. dominus Dux monetam Mezaninorum de divites, vel pauperes possint vel debeant * MEZETINUS, Mensurse salinariae spenovo fieri jussit, fecitque statuitiones, stare infra Massiliam, nee conversari cies. Stat. Cadubr. lib. 1. cap. 16 : Quod quod soldini amplius non fabricarentur. deinceps, nisi tantum per xv. dies ante quilibet homo, et persona, qui vendunt Vide Mezninus. Pascha et per octo dies ante Natale Doad pondus vel ad mensuram, * 2. MEZANINUS, Medius, interme- mini. Vide Mesclaria et Miselli. Hinc aliquas res portare.... ad domos ipsorum debeant dius. Charta ann. 1329. torn. 3. Cod. Mezel nostri vocabant impurum, conta- juratorum.... Mezetinos a sale et alias Ital. diplom. col. 220 : Item quod homi- minatum, sordidum. Le Roman de S. mensuras quas exarcent, etc. nes stantes... ultra Padum in territorio Leocade MS. : MEZIBAN. Canitul. 1. Caroli M. anno. CremonsSfpossint... habitare et laborare Viex est lor vie, ordre et Mezcle, 9. cap. 11. et lib. 3. Capitul. cap. 49. 50 : Mezaninos, sitos in flumine Padi. Vide Pe hupe nos font turterele. De Meziban, id est, latrone forbannito, ut Mediamne. 1 MEZANNUS, Medius annus, dimi- Poem a cui titulus : Fontaine des Amou- unusquisque Comes alio mandet, ut nullus eum recipere audeat. Latronem, qui dium anni : vox ibrida a veteri Gallico reux, ubi de Plumbo : forbannitus fuerit, recipere etiam vetant Mez, Medium, et Annus. Notaein CathoEt aucuns de sgavoir isnel, Capitula Caroli Gal. tit. 12. cap. 6. [a licon Edit. Ratisponens. ann. 1699 : Ne Le veulent nommer or Mezel. Britannico, ut videtur, Mez vel Mes, foras litterse istse sint nimis vetustse, solet Rex Philippus eas renovare de tribus mensi* Porcus leprosus seu Mezellus, in Stat. et foris; et Banni, pellere. [** Vide bus in tres menses, et ad summum de Perus. pag. 58. Lit. remiss, ann. 1411. in Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 735.] Mezanno in Mezannum. Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 267: Vil ^ MEZIUM, Potionis seu cerevisise ge1 MEZANUM, vel MEZA.NUS. VideMeosa- cassot, qui vault autant a dire comme nus, Gall. Miez. Consuet. Vernol. torn. 4. num. Mezel, et venu et extrait de lignee Mezelle Ordinat. reg. Franc, pag. 641. art. 35 : |1. MEZANUS , Telse mediocris spe- ou ladre. Unde Mezelerie, pro Leprse Famulus regis qui edicit vinum in vendicies, quasi media inter utramque. Sta- mor.bus, apud Joinvill. in S. Ludov. edit, tionem, de unaquaque editione, unum tuta Montis Regal, pag. 277: Quilibet reg. pag. 6. nummum; et de cerevesia, obolum; de Metextor vel textrix capiat tantum pro texi\ MEZELLA.RIA, Leprosaria, Domus le- zio, obolum, etc. Lit. remiss, ann. 1367. tura et orditura, pro qualibet teisa lelse prosorum. Charta ann. 1114 : Donamus in Reg.97. Chartoph. reg. ch. 462 : Jehan subtilis lini, solidos quatuor.... de Me- vobis.... tertiam par tern de totis placitis, le Maron miesier bourgois deDouay.... zanis solidos sex: de minoribus solidos de Christianis falsatoribus et latronibus, ont leve le mestier de Miez brasser, etc. quinque. qui fuerint capti de S. Juliana usque Mies, pro Hypocras, apud Le Beuf torn. * 2. MEZANUS, Medius. Charta ann. ad crucem S. Affrodisii quse est for as 1. Dissert, pag. 209. 1351. in Reg. N. Chartoph. reg. ch. 26 : villam usque ad Mezellarias de Biterris, MEZKINUS. Vide Mischinus. Vigintl duabus smaragdis grossis , octo &tc | MEZNINUS, Genus monetse Paduasmaragdis Mezanis seu de media forma. 1. MEZENA. Galvaneus Flamma in nse. Polydorus cap. 5 : Gabellam quam%. MEZAROLA, Idem quod Metreta, Chronico majori in Ottone III.: Fecit dam consignaverat reddentem annue Mensura liquidorum. Vide in hac voce. preconizari, quod nullus ligna venderet, quater mille libras Mezninorum. Vide Imposicio Off. Gazarie, ann. 1313. inter credens quod Archiepiscopus ciburn co- Mezaninus. Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. quere non posset. Tune Archiepiscopus J MEZQUINUS. Vide Mischinus. 328 : Item sit, et esse debeat in ipsis galeis liberalior mundi porcorum Mezenas pro | MEZQUITA, Templum Mahumetano.... veges, sive butis una plena aqua de lignis habuit, et mirabilem ccenam para- rum, Gallice Mosquee. Donatio Jacob! metretis, sive Mezarolis duodecim; vel vit. Apud Ughellum torn. 4. pag. 184. Reg. Aragon. torn. 3. Concil. Hispan. due que sint dicte capacitatis diclarum [Chron. Astense apud Murator. torn. 11. pag. 497 : Damns vobis in perpetuum omcol. 188: Dictus Guillelmus miserat dicto nes Mezquitas et coemeteria publica seu metretarum duodecim. [FB.] * MEZCA, Infundibulum molendini. Guidoni xx. paria bourn, cum cam's one- particularia. Vide Meschita. * MEZUM, Idem videtur quod supra Gall. Tremuie. Charta fundat. prior, de ratis odorifero vino, farina tritici, MezeHeppe inter Probat. torn. 1. Annal. Prse- nis salatis, etc. Italis Mezzena est succi- Mezena 2. Reparat. factse in senescal. Carcass, ann. 1435: In ponendo duas monst. col. 643 : Molent ad molendinum dia, nostris Fleche de lard.} * Stat. datiar. Riper, cap. 16. fol. 9. brassas Mezi.... in dicto molendino. meum sine multura, quando venerint, et v. : Item quod quselibet persona, quse MI, pro Mihi, habetur in veteribus tarn (1. cum) Mezca fuerit evacuata. \ MEZCLARI, Perturbari, ab Hispan. mactaret aliquem porcum in locis dictse Chartis aliquot apud Perardum in TaMescla, Mistio, perturbatio. Moretus in Riperise causa vendendi,et ilium venderet bul. Burgund. pag. 36. 41. 43. etc. nisi Antiquit. Navarra3 lib. 2. pag. 496. ex integrum sive ad Mezenas integras recen- forte in MSS. vox contracta, seu abbreTabular. Pinnat.: Quoniam Mezclabatur tes ; intelligantur Mezense integrx etiam viata fuerit, uti passim solet. Certe omnis terra mea per judicios malos super absciso capite, et spallis, et persulis a qua- etiamnum inferiores Picardi mi dicunt terras et vineas et villas et casales, etc. libet ipsarum Mezenarum. pro moy. Quse Moretus Hispanice vertit: Estaba * 2. MEZENA, Species tigni vel mate1. MICA, Parvulus panis, quasi mica muy confusa, etc. rise. Correct. Stat. Cadubr. pag. 51. v : panis, nostris une Miche. Joan de Ja* MEZELHALE, Ponderis minoris spe- Item statuimus quod nullus forensis au- nua : Mica etiam ponitur pro pane mo-

MIC
dico, qui fit in cunis magnatorum, vel in Monasteries unde versus:

MIC

MIG

375

michia sit a brown manchet, sive a brown Marten, torn. 3. Anecd. col. 103: Boaloaf. Hinc facile discas Miciam salam mundus reverlitur decem miriadibus Mipanem plane fuisse bisa puriorem ; et chelatorum vix redemtus. Chare Phoebe, Mica, dabilur tibi cum sale Mica. quidem cum Sala, aulam sive palatium 1 MICHELINI. Bernardus Thesaur. de Catholicon parvum : Mica, Mie de pain, vel curiam denotet, inde colligerem Acquisit. T. S. cap. 121. apud Murator. ou Miche. Vetus Charta ex Tabulario Miehiam salam idem plane esse atque torn. 7. col. 761 : Juraverat enim se datuEccl. S. Laudi Andegay. fol. 82 : Quod panem aularem vel curialem, qui tamen rum Michelinos aureos centum mille deautem de jure Theobaudi et dominio cons- et ipse etiam fuerit quam dominicus tentoribus ipsius.... Erat enim moneta imperante Michaele CPoli fabricata, et ab tet donum istud Canonicos obtinere, con- impurior. Hucusque Hearnius. MiCARius, Qui micis yivit, vel eas re- eo sic denominata. cesserunt ei prsedictse caritatem Ecclesise, si ipse postulaverit, semel in anno, unam colligit. Fragm. Petronii: Homo prsefisMICHEA, MICHIA. Vide Mica 1. Micam scilicet, et justam vini. [Tabular. cini, frugi et Micarius. | MICHI, pro Mihi, in MIGATORIA, in veteri Glossar. Lat. Monast. Anglic, torn. 1. pag. Charta ann. 425. Majoris Monast. ann. 1237 : Rossellus de 11. Id, licet Evran dicebat ex parte uxoris suse Isabel Gall. MS. ex Bibl. Thuana Esmieure. notissimum, ex vetustissima Charta 2. MICA, in Gloss. Arab.-Lat. Nugae. filiae Agnetis nomine octo Micas et unam * 3. MICA, vox anatomica, Nervi cu- observare placuit. lagenam vini sibi deberi.] * MICHIELLETI, Nummi plumbei a f MICCA, pro Mica. Charta Gaspardi jusdam nomen. Lit. remis. ann. 1450. in Abbatis Stabul. ann. 1485. apud Mar- Reg. 186. Chartoph. reg. ch. 39: Per Dominico^ Michiele duce Venetiarum ten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 150: quam (plagam) fuit fractus nervus, voca- cusi ann. 1123. de quibus consule Dissert, editam torn. 24. Raccolt. D. Ang. Circa sepulturam meam distribuet pau- tus de la Mica. * MICALE, Una bestia simile al ser- Calog. pag. 3. peribus tredecim albos panes seu pente, In Glossar. Lat. Ital. MS. Miccas. * MICHITERIA, Signum victorias, in MIGHA, Eadem notione. Charta An| MICALLIA, Quidquid cibo et potu Glos. ad Doctr. Alex, de Villa Dei edit, glica apud Spelmannum: Capient de absumitur. Gall. Mangeaille. Statuta ann. 1484. prsedicto Priore pro qualibet waya cirpo- vetera Bressiae de subhastationibus inMICHIUM, [f. ubi sal rum 3. albos panes vocatos Michts, et ni- ter Usatica Revellii edit. 1729. part. 1. conflcitur.] VetusSalina, locusTabulario ex grum panem, et alia cibaria. [Una Micha pag. 31 : Stabunt levata per 15. dies, in- S. Benigni Diyion.ChartaPerardum pag. apud de torta, in Necrolog. Abbat. S. Petri de fra quos si debitor solvere velit, reddantur 97: Unum bulionem, quern in vadimonio Casis, Panis impurior.] Le Roman de prsedicta bona, suis expensis et sumptu; habent in Michio, quod est juxta fontem prsster sumptus levationis et Micalliss, Roncevaux MS.: Alia ibid. : Canonicis pastures, si sint animalia. Vide Min- de Sals.Michio suo 4.Quse deditinunaquain denarios Qui tuit auront et Miches et meriaus. jayllia. !;s septimana. MICANIA, La ingeniosita, in Glossar. que Vel Puteus salinarius, unde sal hauLe Roman d'Aubery MS. : * Lat. Ital. MS. ritur, et ex Glossar. ad calcem torn. 4. A tant manjuent aus deus la Miche alise. * MICATELLUS, [Usurier. DIEF.] Gall. Christ, par* MICATORIUMj-Esmioere. Glossar.Lat. ticulis, quasisic dictus, quod sal exBeniCharta Gallica torn.2. Monastic! Anglic. micis, componatur. pag. 217 : Et chascun (pauvre) avera Gall, ex Cod. reg. 7692. Aliud aim. 1348. gniani monachi clamorem fecerunt in une Miche et deux harankes, et potage, ex Cod. 4120 : Micatorium, esmioire vel concilio Divione celebrate ann. 1117. etc. [Computus ann. 1638. in Tabular. frazeure, et derivatur a mica. Vide Mica- adversus Humbertum fllium Gualcheri Vedast. : Deux livres pour une Miche, toria in Mica 1. Salinensis, cum 1 MICATUS, Ursi clamor. Acta S. Ezq- caldaria apudquod unum Michiuminjuste une liyre pour un Michot et bisette, et villam Salonis eis deux livres pour le boulen; le tout de 16. nis torn. 5. Maii pag. 57 : Bestia immanis atque violenter eripiebat. egreditur, et solum e vicino cernens onces la livre.] Guill. Guiart in Hist. MICHNI. Leges Forestarum Canuti adesse, emisso horrendo satis Micatu, siFranc. MS. : mulque erectis in altum brachiis. cum Regis cap. 6 : Habeat etiam quilibet priPour ceux qui sont dedans gagier, plantis minacibus eum aggreditur. Uncare mariorum quolibet anno de nostra Qu'il ne prisent ore une Miche. tamen vel sevire ursorum esse scribit warda, quam Michni vacant, duos equos, etc. Vide veteres consuetudines Bituricen- Ugutio. Vide Baulare. ] MICCIRE. Ugutio : Miccire hircorum. | MICHOLARI. Vide mox Micolari. ses editas a Thomasserio art. 126.127. Vide supra Baulare. et 169. MICIDIOR. Innocentius Agrimensor de J MICHA. Vide Mica 1. * Unde diminutivum Michotte, in Casis literarum : Quoniam Micidiores, MICHAELIT^;, MIGHALATI, Nummi hoc est, minores, c. invenies stantes quotPacto inter prior, et homin. S. Belini ann. 1461. ex Reg. 198. Chartoph. reg. aurei MichaeJis Imperatoris Constantiiot fines ostendunt. Videtur legendum ch. 191: Lequel (prieur) et ses successeurs nopolitani imagine signati. Willelm. emicycliares, ut pag. 257. seront tenuz de leur bailler a chacun Tyrius lib. 11. cap. 12: Quazrit quee sit * MICILI. [Vitrum. DIEF.] d'eulx et a chacune femme cinq Michot- debiti summa : cui responsum est, 30. mi* MICINA, Uno vase de nave. Glossar. tes de quarente neuf au bichot de fro- lium Michaelitarum, quod genus aureoment. rum tune in publicis commerciis erat cele- Lat. Ital. MS. MICOLARI, Fabulari, Jo. de Janua. MICHEA, MICHIA. Liber Ordin. S. Vic- bre, a quodam Imperatore CPolitano qui toris Paris. MS. cap. 64 : Unusquisque earn monetam sua fecerat insignem ima- [Statuta antiq. Canon. Regul. apud R. unam Micheam et unam mensuram vini gine signari. Bulla Nicolai IV. PP. ann. Duellium torn. 1. Miscell. pag. 89: Carhabebit. Charta Gerardi Cqmit. Matisc. 3. de Censib.Eccl. Rom. in Regno, Cam- nalia post Micholentur; ubi Gloss, i. e. ann. 1180: Centum etiam Michias censua- pania et Maritima : Monasterium S. loquantur.] les, et custodiam viarum et pascuorum. Nicolai de Calusis 1. Michaletum auri, MICRI, Minores, Mtxpot. Domnizo lib. Alia ann. 1258. in Regesto Chartophyl. quod valet 5. Tarenlinos Regis. Meminit 2. de Vita Mathild. cap. 1: Regii signato 31. fol. 100 : Unam lage- prseterea Michaelitarum idem Tyrius lib. Absolvitque \iros, qui jurarant sibi, Micros, nam vini, et quatuor panes, sive Michias. 13. cap. 15. qui in Chron. Casin. lib. 3. Ac proceres grandes, ilium si linquere vellent. | MICHIA MAGNA, bisa, sala. Chartacap. 57. lib. 4. cap. 4. 17. 46. Michalati MICROLOGUS, Lex. Gr. Lat. MS. Reg.: ann. 52. Henrici III. ex Regesto Oseney dicuntur. Cujus Editor, et qui eum sefol. 242. inter Notas Hearnii ad lib. nigr. cuti sunt, Vossius, Menagius, et alii MixpoXoyo?, 6 cpsiooXi;. In Gloss.Lat. Gr. : Scaccarii pag. 654 : Abbas et Conventus haud bene divinarunt, dum censent ita Scrupulosus. Jo. de Janua : Micrologus, concesserunt Andrew Meriz de Lang-Port nuncupates nummos, quod Michaelis qui breviter loquitur, vel qui magnam quod invenient in tola vita hospitium Archangel! efflgiem prasferrent, eosque rem narrare cupiens, quasi parvam despidecens infra Abbaliam de Osney, et sin- esse, aut sane iis persimiles, qups Ange- ciendo narrat : nude hoc Micrologium, gulis die-bus corredia duorum Canonico- lots appellamus. Charta Rogerii I. Re- breviloquium. S. Columbanus Epist. 4: rum unius liberi servientis et unius gar- gis Siciliae pro Ecclesia Brundusina : Minimus maxima, agrestis urbano, Microcionis, scilicet duos panes, qui vocantur Concedimus villanos 80. demanios nostros, logus eloquentissimo, etc. Idem Epist. 5 : magnse Michise, unam bisam Michiam, qui reddant singulis annis in duabus Licet enim mihi nimirum (f. nimium) Miunam salam Michiam, unum grossum datis 140. Michalatos, et centum Miliaren- crologo, etc. Jonas in Vita S. Eustasii panem, duas lagenas de meliori cerevi- sesf MivaY)XaToo<; istos vocat Anna Com- Abbatis num. 12 : Comperendinanti, Misia. Hie vero Michia magna, ub observat nena lib. 13. Alexiad. pag. 414. disertim- crologa et frivola cavillanti, Eustasius.... idem Hearnius, non aliud est atque a que indicat cusos fuisse a Michaele respondit. great manchet, vel, ut alii forsitan, a Duca, dum ait Michaelis TOO TcpogegaaiMICROLOGHJS, Liber in epitomae spefuisse great loaf. Bis autem apud Gallos idem ciem. Abrege. Domnizo lib. 1. de Vita MiCHELATi,in Gestis Tancredi apud Mathild. cap. 5: valet atque Brown apud Anglos, ut bisa

376

MID

M1G

MIG

rum monast. Dionysiani facta ab Hil- vice sua ebdomadani tenenti Missain duino Abb. ann. 832. apud Mabill. Di- canendi unam peciam carnis, et unum plom. pag. 520 : Dabuntur illis aut aucse panem, et Mitgeriam unam vini, etc. 0 centum, aut de argento pro eis libra una MIGERIUS, Idem quod supra MeiaVita S. Theofredi Abbatis cap. 10: Deni- solvetur: de lignis mensurae quae Midi nus 2. Murus intermedius, Gall. Mur que quodam tempore familiari semotus appellantur, mille centum. Ludoyici Pii mitoien. Libert, castri de Arrio ann. obsequio, Micrologum cudens de lapsu Diploma ejusdem ann. quo partitionem 1355. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. mundi, senario determinat eum sermone praefatam confirmat ibid. pag. 392: De 6. art. 2 : Cognitio contractuum simplirythmico. Vita Caroli M. scripta jussu lignis dentur eis mensurse, quse Midi ap- cium, aquae usus, stillicidiorum, carreriaFriderici I. Imper. in Prsefat. : Egregia pellantur, mille centum. Vide Modulus 4. rum exituum et Migeriorum inter vicinos. MIDISSIMUS, Minimus, apud Virgil. Vide supra Migeirius. vero ipsius beati Karoli gesta, et trium* Migerat vero, Teli genus, forte quod phaletn bellorum ejus historian* aliis re- Gramm. pag. 131. Locum vide in Magnisalterius medium sit, in Lit. remiss, ann. linquimus, quse in catalogo virorum for- simus. MIDRA, Papiae, Auri lamina. 1478. ex Reg. 205. Chartoph. reg. ch. 35 : tium, et in Chronicis ejusdem multifariam reperitur, cujus et nos officiosa seMIDTHRINA, voxSaxonica, m i d , cum, Le suppliant mist le trait qu'il avoit dulitate Micrologum conscripsitnus. Ita \> r i n a, ter. Leges Ethelredi Regis apud en sa main sur son arbalestre; c'estoit porro etiam proprie appellant librum Wenetyngum editse cap. 15 : Et si aliquis ung Migerat, ouquel avoit ung petit de Ritibus Ecclesiasticis editum cum accusetur, quod pavertt eum qui pacem taillant. MIGMA, Palea minuta, vel tritura frualiis similibus, cujus auctor yixisse di- Domini noslri fregerit, ladiet se Midmento permixta, in Gloss. Lat. MS. Reg. citur sub finem sseculi undecimi, ut est thrina 12. i. cum ter 12. qui faciunt 36. apud Cardin. Bona lib.2. RerumLiturg. MIFFIO. Edictum Rotharis Regis Lon- Cod. 1013. Eadem habet Ugutio, haecque cap. 20. art. 4. Alii sub Friderico I.Imp. gob. tit. 78.11. [**199.] : Tune ilia vidua subdit: Vel dicitur commixtura, vel conscripsisse volunt. Acta Murensis Monas- quae in domum patris aut fratris regressa fectura saponis, vel unguenti alicujus terii pag. 81 : Item liber Miraculorum, est, habeat sibi in ante morgincap et ad abluendum. Papias : Migma, Hebraeum et in ipso Romanus Ordo qui vocatur Mi- Miffio. Ubi legendum et metam vel me- est, id est, mixtura, palea minuta, vel crologus. thium. Vide Legem Longobard. lib. 2. tritura frumento permixta. Gloss. Lat. | MICROSCOSMUS, a Grcq (uxp6c tit. 4. | 4. [!;:""; Aist. 5.] et supra in voci- Gall. : Migma, Orge en paille. Aliud et x6<7[Aoc. Gervasii Tilber. Otia Imper. bus Meta, et Methium. Gloss. MS. ad Alexandrum latrosophist. MIGA, pro Mica. Formula 11. ex Balu- lib. 1. Passion.: Migma est squinantum, apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsyic. : Dominus in Evangelio omnem hominem zianis, de pane: A foris turpis est crusta, palea camelorum. Jo. de Janua et Mamodicit creaturam, cum ait: Ite, predicate ab intus Miga nimis est nigra, aspera est trectus : Migmaf atis, ordeum cum palea. omni creatures. Et Grsecus hominem Mi- in palalo, etc. Isa. 30 : Et pulli asinorum qui operantur croscosmum, hoc est, minorem mundum " MIGAIRIA, Fructuum vel redituum terram, commixtum Migma comedent, siappellabat. Petit monde, c'est I'homme medietas. Charta ann. 1206. ex Bibl. reg. cut in area ventilatum est. Ubi Graec. qui pou dure, in Gloss. Lat. Gall. San- cot. 19 : Impignoramus... domos.... terras, Edit. : "^dyovTai &x.uPa avaueuonQjxeva ev germ. vineas, cultum et incultum, Migairias, xpt6^ XsXtxpiYKAevvi. Hist. Translat. S. Gu* MICSARABA, Vas coquinarium. In- tercarias, quartos, quintos, agraria, de- thla'ci n. 17 : Pbrcum... siliquis, et cassis, ventar. ann. 1361. ex Tabul. dom. Ven- cima et omnia alia teramerita. Vide et Migmate impinguaverat. [Formulae cise : Item duas Micsarabas, etc. supra Meyaria. veteres Alsaticae apud Eccardum ad MICTERIATA, Modus agri, idem qui f 1. MIGALE, Pica. Miscell. Theodisca calcem Pactus Leg. Sal. pag. 244: Tolle supra Meyteriata; a voce Micterium, apud Bernardum Pezium torn. 1. Anecd. de xn. censariis singulas ovas (i. oves) mensurae annonarise species. Terrear. part. 1. col. 412: Ophiomachus, similis et da illis quotidie sal et ventilamina et commixtum Migma, ut tune bonse sint. Bellijoc. ann. 1529. fol. 94. v.: Super Migali, bauvigrimmila, pica, agaistra. quadam vercheria, continents duas Micte* 2. MIGALE. [Moeror. DIEF.] Tolle unum porcum... et da illi quotidie riatas terras vel circa,.... juxta Micteria MIGANUM, Domus pars, f. ubi panis sufficienter de sigila et hordeo, et inebria tam terrse dicti confitentis. Ibid. fol. 276. conficitur. Acta MSS. Inquisit. Carcass, ilium mixtura furfurum seu farinse. Unde r. : Super tertia parte cujusdam ann. 1308. fol. 66. v. : Pransi fuimus Migma ex variis grants, puta vicia, horterrse,... continente semen trium Micterio- simul de trochis recentibus, quas ipsi deo, avena simul permixtis constitisse rum bladi vel circa. Vide supra Meyteria portaverant de Ax: dicta autem Palazera colligitur; a Graeco fortea jityvu^i, Miset Meyterius. non comedit nobiscum, sed extra in quo- ceo.] Smigmalor, in Miraculis B. Stani| MICTICUM, Aereum. Mictalis aeree.dam Migano domus. slai Canon. Regul. n. 49. Leg. aereus. Papias MS. Bituric. * MIGEIRIUS, Partibus, dimidiatus ; a MIGMA, Medicamentorum et unguen} MICTUALIS, Urinam ciens, a verbo veteriGallicoMzge, medius. Testam. Be- torum mistura. Marcellus Empir. in mingere, Gall. Diuretique. Papias MS. reng. Bern. ann. 1061. ex Bibl. reg. cot. Praefat. : Versiculis quoque lusimus MigBituric. : Anethum, herba omnibus co- 17 : Omnes supradictos feuvos haveoMigei- matum et specierum digestione compositis. rios cum fratre meo Guillelmo. Lit. re- Hist. Susannas cap. 17: Afferte mihi gnita, acerrime fervens, Mictualis est. MICTURA. Jo. Buschius lib. 1. Chron. miss, ann. 1377 in Reg. 110. Chartoph. oleum et Smigmata, etc. Vetus Editio Windesemens. cap. 28: Qui tamen in reg. ch. 223 : Assez tost apres les suivi Migmata praefert, Graeca vero av.rtfpa.m. fine vitse suse Mictura sanguinis laborans, hastivement et les aconsuivi bien Mige Ubi Mamotrectus : Migmata, confectiones in bona pace vitam finivit. Vox formata voie dudit lieu de sainte Colome et dudit saponis, vel unguenti ad lavandum apti : lieu de Vergier. Vide mox Migerius. Migma, se., ordeum cum palea, unde faa Mingere. | NIGERIA, Mensura frumentaria. In-ciunt mulieres decoctionem forte ad nito*! Vegetio, Minctura. Chron. Anglic. Tli. Otterbourne edit. Hearn. pag. 5 : Nee strumentum Visitatiqnis Popleti mo- rem faciei. Quidam dicunt Smigma. Acta minus deploratas prodit (gagates lapis) nast. Ord. Cisterc. in dioecesi Barchinon. Murens. Monast. : Abbas Udalricus consfeminas per Micturam. ann. 1316. apud Marten, torn. 1. Anecdot. tituit ut singulis annis 13. talenta pigT MICTURIRE, Mingere. Gasp. Barthii col. 1348 : Item, erant tarn in monasterio rnentorum darentur ad Migma faciendum Glossar. apud Ludewig. Reliq. MSS. quam in membris quingentee Migeriae fru- in Nativitate S. Martini. Gloss. JElfrici torn. 3. pag. 149. ex Baldrici Hist. Palaest.: menli, et de alio blado quadragintae (f. Sax. : Migma, eesceda: Vide Palladium Quod quidam in manibus suis Micturie- quadringentas) Migeriae. in Histor. Lausiaca cap. 26. pag. 939. et bant. Supplement. Antiquarii: Micturit, SSS" Est et Nigeria mensura liquido- Fullerum lib. 6. Miscell. Sacr. cap. 18. oupy^Tia : Subtillat, stranguria laborat. >(c MIGNIANUM. [Minianum, peinture rum, ut colligitur ex Charta ann. 1090. J MI'CUM, pro Mecum, apud me. Vete- Append. Marca? Hisp. col. 1185 : Consen- au minium: Pro suo ppere chori novires Formulae Andegav. num. 22 : Ut timus prasfato Remundo in Perdus, Du- ter facti in aula sacristiae qua flebat interim res vestras Micum habuero ilia ran, Bosracol gallina 1. fogaca una, et capitulum ; pro manufactura portarum blada, quern ibidem Deus dederit, in tuam Migeria 1. devino et emina unade civada. etMigniani. (Libri censuales S. Petri, revoces potestatem. * Charta ann. 1266. in Reg. S. Ludov. an. 1464.)] * MICUS. [ Culitergium. DIEF.] ex Chartoph. reg. fol. 14. r. : Item imam * MIGNONETUS, MIGNOTUS, Prae aliis | MIDA, vox Hispanica. Statuta Synod. Migeriam olei valet duos solidos et sex carus, gratissimus, Gall. Mignon. ProArnaldi Episc. Valent. torn. 3. Concil. denarios. Leudae min. Carcass. MSS: ces. Egid. de Rays ann. 1440. fol. 165. v. Hispan. pag. 519: Statuimus quod de Item de Oleo, de Migeria, unam fiolam ex Bibl. reg. : Erat idem Perrinetus ejuscsetero (clerici) non portent de die neque pro leuda. Occit. Migero, quibus 22. pars dem rei Mignotus sive praedilectus. Et de node costalarios neque coltellos, ultra est saumatee. Vide supra Megeria. fql. 178. v.: Qui quidem Perrinetus erat Midam in foro constitutam, nee etiam 1 MITGERIA, eadem notione, in Charta dicti JEgidii rei Mignonetus sibique inter alia arma. Guillelmi Jordani Comit. Ceritan. ann. c&teros praedilectus. Nostris Mignot, pro j MIDI, Mensura ligni. Partitio bono- 1097 : Dono deinceps unicuique clericorum Mignon, Delicatus, tener. Lit. remiss.
Musica seu cantus ilium laudare Tedaldum Npn cessant : semper renovanlur eo faciente. Micrologum librum sibi dictat Guido perilus Musicus, ct Monachus, nee non Eremita beandus.

MIH
arm. 1384. in Reg. 125. Chartoph. reg. ch. 45: Jehan Petit, dit de la Croix, et Alipson se jouerent ensemble par plusieurs fois, et a I'une d'icelles fois se coucha ledit suppliant sur ladite Alipson et fist sa voulente d'elle ; mais pour ce que en sombriant, elle faisoit semblant de crier, comme telles jeunes filles Mignotes font, il lui mist sa main sur la bouche. Hinc Argent mignot Pecunia superflua, in aliis Lit. ann. 1476. ex Reg. 206. ch. 1084: Icellui Pariset requist le suppliant qu'il lui voulsist prester deux escus d'or en lui disant qu'il avoit de I'argent Mignot. Unde etiam Mignotise, pro Exquisita nimis cura. Lit. remiss, ann. 1480. ibid. ch. 634: Icellui Peschat ne vault souffrir I'emplastre, disant qu'il n'avoit cure de telles Mignotises. 1. MIGRANA, Hemicrania , capitis morbus, Gall. Migraine. Mirac. S. Goslini torn. 2. Febr. pag. 636. col. 2 : Bartholomsea.... viginti quatuor annis et ultra quasi Migrana in capite concutiebatur. Vide Migranea. * 2. MIGRANA, Granatum, malum punicum, Gall. Grenade, quibusdam in locis Migraine. Leudae major. Carcass. MSS : Item malis granatis pro centenario, quatuor Migranas. Ubi versio Gallica ann. 1544 : Item de cent pommes grenades ou Migraines , etc. Hinc Mygre, Malus punica, ni fallor, Gall. Grenadier, in Lit remiss, ann. 1468 ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 149 : Laquelle fille dist au suppliant qu'elle auroit sa part ausdites pommes, et que c'estoit leur Mygre. Vide infra Milgrana. MIGRANEA, Hemicrania, morbi in capite species, Migraine. Ditmarus lib. 4 : Cui in capite suo multum nocuit Migranea, quse duplex, aut ex gutta, aut ex vermibus. MIGRARE in villam alienam, in Pacto Legis Salicae tit. 48. dicuntur ii qui sine ullo decreto judicis, auctoritate privata, migrant, hoc est, irruunt in res alienas ac praedia animo possidendi. Lemma tituli est de migrantibus. In Lege vero Salica tit. 47. estde eo qui villam alienam occupaverit. Adde Capitulare 3. ann. 819. Continens Capitula de Interpretatione Legis Salicae, cap. 9. T MIGRARE, Mori, apud Gregor. Turon. Histor. Franc, col. 72: Quo Migrante, Sidonius ex Prsefecto substituitur. * MIGRARE AD CRISTUM, in Lit. ann. 1365. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 555. art. 9. ** MIGRARE DE HAG LUGE, in chart. Ludov. Pii ann. 826. apud Schoepflin. Alsat. Diplom. torn. 1. pag. 72. num. 188. et passim. 3. MIGRARE, Transfundere. Vita S. Amati torn. 4. Sept. pag. 106. col. 2: Tandem puellas jussa hominis Dei ad memoriam revocantes, ad eumdem pergunt, et narrant ei omnia. Turn ille: Ite, inquit, atque Migrate eas (apes) in vas, de quo dixeram. Ubi Codex Ultraject. inter notas ibid. pag. 108. laudatus habet : Ite, et mittatis in vas, etc. 1 MIHENIUM, Detrimentum, jactura. [* Rectius, ni fallor, Mihenius, Partiarius colonus, idem quod Mezadrus. Vide supra in hac voce et Migeirius.] Chartular. Abbatiee S. Stephani de Villibus in Xanton. cap. 17: Notum facio eleemosynam quam Geraldus Gosselinus de Cauziaco dedit vobis in capitulo nostro ut piscator noster haberet et nos haberemus piscationem in aqua quss est suo feodo assumens nobiscum societatem sibi et uxori sues et parentibus suis, ita tamen

MIL

MIL

ne suis Miheniis malum inferremus huic dignitatem sibi ab Imperatorecollatam, donationi, interfuerunt Bernardus, etc. quemadmodum Consularem Chlodoveo 1 1. MILA, Milliare, Gall, un Mille. Regi impertierat idem August. Gregor. Charta ann. 1409. apud Rymer. torn. 8. Turon. lib. 4. Hist. cap. 36. de Mummolo pag. 582 : A dicto loco de Petraforata per qui Patriciatum obtinuerat a Rege quinque Milas dicta Nassa de Guissen, Guntranno: De cujus Militiss origins continua unam post aliam, distat. altius quasdam repetenda putavi. [** Vide * 2. MILA, perperam, ut videtur, pro Glossar. med. Greecit.voce S-rpaTeta, col. Mola, Agger. Charta Caroli IV. imper. 1457.] 0 MILITIA, Palatii regii offlcium quodann. 1355. torn. 1. Cod. Ital. diplom. col. 1349: Concedimus omnia et singula cas- vis. Charta Phil. Pule. ann. 1301. in Lib. tra, civitates, loca... cumvasallis,... ripis, rub. Cam. Comput. Paris, fol. 450. v. ripaticis, Milis, glareis, etc. Vide Mola 4. col. 1 : Notum facimus quod nos dilecto 3. MILA, f. pro Mela vel Mella, Mes- milili nostro Haymerico de Gaya dilecti pilum, Gall. Nefle. Charta apud Meichel- et fidelis Karoli Valesiae comitis germani bel. torn. 2. Hist. Frising. pag. 87 : Tra- nostri carissimi cambellano, gratiose condidi cum uno fructetu de genere arborix, cessimus ut ipse vadia, quss ratione Miliunde nascentur Milas. (sic). Vide Mella 2. tise suse in domo nostra percipere consueMILAGO. Charta ann. 1223. apud Ughel- vit, etc. MILITIA etiam pro eo quod quis in lum in Archiepisc. Cusentinis torn. 9. pag. 291 : Obligaverunt se.... reddere an~ dignitatibus consecutus est. Gregor. Turon. lib. 8. cap. 39 : Qui multas alternuatim pro censu... lagenas puri et boni olei 5. capientes singulas Milaqines binas cationes cum relicta illius defuncti (Episadjustam mensuram Russani. [* Men- copi) habuisse probatur, eo quod res quss surae species, ut opinor. Vide supra tempore Badegisili Episcopi Ecclesise datse fuerant, tanquamproprias retinebat, Migeria.] T MILARIUM, perperam pro Melarium, dicens : Militia hsec fuit viri mei. Lib. 10. in Lege Salica Edit. Lind. Vide Melum. cap. 19 : Multa enim auri argentique in | MILECIA. Chartular. S. Vincentii hujus Episcopi regesto pondera sunt Cenoman. fol. 43: Prsedictusque Alberi- reperta; quse autem de ilia iniquitatis cus habuit ventiones ipso die ad Mileciam Militia erant, regalibus thesauris sunt in domo sua. inlata. [Charta ann. 1302. torn. 2. Hist. MILENJE SALUTES. Vide infra Dalphin. pag. 119 : In remunerationem Millenss. licet non congruam prssdiclorum ac pro MILES, apud Scriptqres inferioris aeta- sua Militia, etc. Gels. D. leg. 31. tit. 1. tis, is potissimum dicitur, qui Militari lib. 22 : Titius in testamento suo Publio cingulo accinctus est, quem vulgo Che- Moenio Militiam suam reliquit: sive pecuvalier appellamus. [Gloss. Latino-Gall. niam, quascumque redigi ex venditione Sangerm. : Miles, Chevalier.] Fulcherius potuerit. Nisi malis cum Carolo de Carnotensis lib. 2. Hist. Hierosol. cap. Aquino in Lex. milit. interpretari de 31. (ut caeteros omittam) Milites nostri stipendio, vel supellectili militari.] erant quingenti, exceptis illis qui Militari 1 MILITARE, Labqrando lucrari. Aunomine non censebantur , tamen equi- doenus in Vita S. Eligii torn. 5. Spicileg. tantes. Sed unde nata haec appellatio, Acher. pag. 164 : Con/luebanlque ad eum non omnino constat: tametsi proximum (Eligium) undique viri religiosi, advenes videtur vero, inde apud nostros obti- quoque et monachi, et quidquid Militare nuisse, quod qui alicui Principi, sive poterat aut eis in eleemosynam, dabat, in officiis palatinis, sive in expeditioni- aut eerie captivoruminpretiadistrahebat. bus militaribus, militaret, ejus Miles Qui igitur Principi in quolibet offlciq, esse diceretur. seu in qualibet dignitate, palatina, ciMILITARE quippe, pro, aliquo officio vili, aut militari deserviebat, ei militare defungi in curia Principis, usurpant dicebatur, ejusque esse miles: qua sane Scriptores. Quo sensu uoXiTeiisaGou, dixit notiqne hanc yocem capiendam censueTheophanes. Abbo Floriac. in Canon, rim in vetustioribus Regum Anglo-Sacap. 51 : Quisquis militias suss cingulo xonum Chartis, quae subscribuntur a utitur, dignitatis suse Miles adscribitur. variis proceribus, post Episcopos, Duces, S. Augustin. lib. 5. de Ciyit. Dei cap. 6: et Comites, cum Militis titulo ; adeo ut Ille in officio Comitis Militat. Idem in liceat conjicere non alios fuisse quam Append, serm. de Divers. 3. qui S. Ma- Offlciales domus augustae, qui in aliis ximo alias tribuitur: Non enim de his Ministri appellantur : quae quidem MiliMilitantibus Scriptura loquitur, qui ar- tis appellatio in Chartis eorumdem Remata militia detinentur, sed quisque mi- gum ab anno 806. et deinceps reperitur, litiss suss cingulo utitur, dignitatis suse ut observat Seldenus de Titulis honoraMiles adscribitur. Idem Epist. 54: In riis part. 2. cap. 5. 33. quam ille de quolibet officio Militanti. Et Epist. 76 : proceribus militari cingulo donatis inMilitia clericatus. Ordo Romanus : Aco- telligendam putat, quos tamen Ingullyti cum Defensoribus.... dimissis hinc fus videtur innuere fuisse Officiales inde partibus, prout Militant, prsecedunt Regios, pag. 860 : De dono Fregisti quonPontificem usque ad Ecclesiam. Hinc dam Militis domini Kenulfi, Regis. Infra : [Capitul. lib. 7. | 435 : In palatio habere dono Oswii Militis. Pag. 868 : BernoDe Militiam ;] Militias fascibus sustolli, apud dus Miles et vexillarius Regis. [Idem inAvitum yiennensem Ep. 69. Militias nuere videtur S. Bernardus in Epist. ad tituli, Epist. 83. ubi Sigismundus Bur- Theobaldum Campaniae Comitem, torn. gundiae Rex ad Imperatorem Anasta- 1. col. 51: Si quis forte Militum seu minissium: Traxit istud a proavis generis tronim vestrorum res illorum injuste mei apud vos decessoresque vestros semper contingere, etc. [Exstant ej usmodi comanimo Romana devotio, ut ilia nobis plures Chartae Anglo-Saxonum Regum magis claritas putaretur, quam vestra quae a Militis subscribuntur in Monasper Militiss titulos porrigeret Celsitudo : tic. Anglic, torn. 1. pag. 211. 287. tametsi cunctisque auctoribus meis semper magis interdum post Ministros subscribant, ambitum est quod a Principibus sumerent, adeo ut diversi ab iis, ordineque infequam quod a Patribus attulissent. Cum- riores fuisse videantur, ut in Conventu que gentem nostram videamur regere, Westmonaster. ann. 1066. sub Edwardo non aliud nos quam Milites vestros credi- Confessore inter Concilia Anglicana mus ordinari. Quo Joco intelligitPatricii relato. p- Vide PhiJips. Histor. Jur. 48

378

MIL

MIL
adoptare, id est, vassallum sibi aliquem efflcere, dato ei beneflcio seu feudo, apud Adam. Brem. cap. 153 : Cum omnes qui erant in Saxonia, sive in aliis regionibus clari et magnifici viri, adoptaret in Milites, multis dando quod habuit, cssteris pollicendo quod non habuit, inutile nomen vanes glorias mercatus.... est. Cap. 159 : Ut conjuralos tantum fratres ab ^nvicem divelleret, Hermannum Comitem adoptavit in Militem. Cap. 165 : Ignominiosum quidem, sed necessarium cum tyranno fozdus pepigit, ut qui hostis erat, Miles efficeretur, offerens eis de bonis Ecclesias mille mansos et amplius in beneficium. Vide Adoptare. Ita usurpant Lex Longob. lib. 8. tit. 8. 4. [* Conrad. I. 1.] Herman. Contract, ann. 846. 866. 1054. Hugo Flaviniac. in Chron. pag. 259. Greg. VII. PP. lib. 1. Ep. 43. lib. 9. Ep. 3. Vita Aldrici Episcopi Cenoman. num. 1. Wolfard. Hasenrietanus apud Gretzer. de Episcop. Eystet. pag. 423. veteres Chartse in Gallia Christiana torn. 3. pag. 563. apud Beslium pag. 490. Anton. Brandaon. lib. 12. Monarch. Lusitan. cap. 1. etc. * MILITABE, servitio militari obstrictum esse. Richer, lib. 1. cap. 4 : Ut dono regum hasc provincia ei (genti Normannorum) conferretur ; ita tamen ut idolatria penitus relicta, Christianas religioni se fideliter manciparet, nee non et regibus Galliarum terra marique fideliter Militaret. Infra : Britanniam minorem, quas est Galliss contigua atque Militans. Ut porro apud Romanos, qui militias alicujus armatse, seu palatinse, dignitatem aliquam consequebantur, cingulo dicebantur donari: quo etiam persaepe ab ipsomet Principe, si altioris, a maj'9ribus vero magistratibus, si inferioris essent ordinis, accingebantur : ita qui Militiam aut ex dignitate, aut ex beneficio seu feudo domino debebat, armis omnibus ab eo instruebatur, quo Militis sui in posterum partes ageret, atque ita adoptabatur in Militem: unde nostri fortean Adouber un Chevalier dixerunt, ex voce adoptare, de qua loquendi formula quaedam adnotavimus in voce Adobare. Atque id, ni fallor, profluxit ex eo quod apud barbaros, seu nationes Septentrionales, adolescentes qui primum arma induere gestiebant, ea sibi dari ab alio, sive principe, sive quovis magnate, ac ense accingi curabant, eoque ipso ab iis a quibus arma accipiebant, adoptabantur in filios, ita ut qui arma conferebat, patris, qui accipiebat, filii vicem obtineret: de qua adoptionis specie pluribus egimus in Dissert. 22. ad Joinvillam, diximusque ab ejusmodi honorariis per arma adoptionibus Milites apud nostros creandi profluxisse ritum. Quemadmodum omnes fere paganorum superstitiones, quas penitus eyelli posse haud existimarent, ritu aliquo sacro condierunt, vel sanctiflcarunt Christian!, quod de caeteris adoptionum speciebus a nobis est observatum ad Joinvillam ; ita earn quae sola armorum flebat traditione, ab omni barbarico ritu purgarunt, armorum ipsorum benedictione a Sacerdote in Ecclesia facta, et novq Milite, vigiliis ac jejuniis praeviis, in ipsa sacra Liturgia ense accincto: quod maxime apud Anglos obtinuisse refert Ingulfus: Anglorum erat consuetudo, quod qui Militias legitime consecrandus esset, vespera prsscedente diem suss consecrationis, ad Episcopum, vel Abbatem, vel Monachum, vel Sacerdotem aliquem contritus et compunctus

MIL
de omnibus suis peccatis confessionem facer et, et absolutus, orationibus, et devotionibus, et afflictionibus deditus in Ecclesia pernoctaret; in crastino quoque Missam auditurus, gladium super altare offerret, et post Evangelium Sacerdos benedictum gladium collo Militis cum benedictione imponeret: et communicatus ad eandem Missam sacris Christi mysteriis, denuo Miles legitimus permaneret. Hanc consecrandi Militis consuetudinem Normanni abominantes, non Militem legitimum lenebant, sed socordem Equitem, et Quiritem degenerem deputabant. Id ipsum de Anglis tradit Robertus Bourronus in Hist. Arthuri, seu Merlini MS.: Au tans deslors estoit coustume en la Grant Bretagne, que quant on faisoit Chevalier nouvel, on le viestoit tout de blanc samit, et puis le hauberc, et li mettoit-on I'espee en la main, et en tel maniere aloit-on o'ir la Messe en tel maniere en quelconques lieu que il fust, et ce quant il I'avoit o'ie, il s'en devoit venir, adont li chaignoit cil qui Chevalier le devoit faire. Priusquam Militiam consequerentur, balnea ingrediebantur, indeque loti prodibant. Jo. Monach. Majoris Monasterii lib. 1. Hist. Gaufredi Ducis Norman, de ejusdem Militia : Illucescente die altera balneorum usus, uti tirocinii suscipiendi consuetudo expostulat, paratus est. Hist. Caroli VI. Franc. Regis, de Militia Ludovici II. Regis Siciliaeet Caroli fratris : In hoc statu cum matrem usque ad S. Dionysium conduxissent, in secretioribus locis nude in prasparatis balneis se mundarunt. Vita Clem. VI. pag. 90. apud Bosquetum: Que facto die Pentecostes inchoato, statim aqua lotus (perperam editum manalocus) et Miles factus, talem sibi titulum assumpsit seu usurpavit, Candidatus aqua Spiritus S. Nicolaus Miles, etc. L'Ordene de Chevalerie MS.: Mesires Hues, appareillez chou qu'a Chevalier affieri. Se li apparella son chef et sa barbe sans rere, miex qu'ele n'estoit, et si le mist en un baing, et li demanda, Sire, savez-vous que chet bains vous doune encommencernent de vous a entendre: Hues, fait-il, non. Sire, fait mesire Hues, ausi nes et ausi mondes li enfes ist de pekies des fans de Baptesme, devez-vous issir de chest baing de villenie et de mauvese teche, etc. Le Roman de Garin:
Quant fu bagnie, sus el pales en vint, Bien fu vestu et de ver et de gris, Mult fu apers et Chevaliers eslis, Gros par espaules, et larges par le pis, Et Ysore le branc d'acier li cint, Puis le bessa, mult docement li dist, etc.

Angl. torn. 2. pag. 11.] Sane non alii sunt ab aulicis Ministris, quos alias Kanutus Magnus Danorum Rex ad sui vel famulatum vel comitatum adscivit, quos ad tria millia Militum excrevisse ait Sueno in Legib. Castrens. cap. 20. Saxo vero Grammat. lib. 10. ad sex millia : unde leges quas Rex idem ad continendam militiam istam aulicam constituerat, Leges Castrenses sive Militares, sive Leges Curias vocat idem Sueno in Prooemio. Idem cap. 5 : Priscorum autem Curialium, qui et nunc Militari censentur nomine, hascvigebat cousuetudo, etc. Vide Minister, et Thainus, Posmodum militia ista civilis, ad militarem unice profluxit: ita ut qui alicui in bellis militaret ac mereret, ejus esse Miles diceretur : maxime vero qui leneficii seu feudi alicujus ratione seryitio militari obstrictus esset et obnoxius : unde Miles pro vassallo usurpatur passim a Scriptoribus. Luithprand. in Legat.: Principes isti apprime nobiles, et domini mei sunt Millies. Idem in Chron. lib. 5. cap. 14 : Raimundus Aquitanorum Princeps pro minis mille se in Militem dedit, fidemque ei juramento servaturum affirmavit. Dudo lib. 3. de Morib. Norman, pag. 120: Ea fide qua concalenantur Senior et Miles. Charta ann. 954. apud Hemeraeum : Gerbertus scilicet et Anserus Miles ejus. Gonradus Imp. [** cap. 1.] in Lege Longob. lib. 3. tit. 8.14 : Firmiter statuimus, ut nullus Miles Episcoporum, Abbatum, Abbatissarum, Marchionum, Comitum, vel omnium qui beneficium de nostris publicis bonis aut de Ecclesiarum praediis nunc tenent aut tenuerint,.... sine certa et convicta culpa suum beneficium perdat, etc. Ibi non semel. Berthold. ann. 1095: Insuper et Philippum Regem Galliarum excommunicavit, eo quod propria uxore dimissa, Militis sui uxorem sibi in conjugium sociavit. [Charta ann. 1225. ex Chartul. Campaniae in Camera Cqmput. f. 156 : Nos requiremus a Militibus Comitatus Burgundies quod ipsi faciant homagium dicto Comiti (Gampaniae) salva fidelitate nostra. Et si aliqui Milites seu Barones nollent facere homagium dicto Comiti Campanias Theobaldo, nos facer emus quod Barones illi et Milites facerent dicto Theobaldo.... fidelilalem.] Regestum Tholosanum ann. 1248. fol. 72: Dom. Guillelmus Unaldus flexis genibus et manibus suis junctis miKsis inter manus dicti domini Comitis, accepit prasdictam terram.... ab ipso Dom. Comite, et recognovit et concessit se esse Militem Dom. Comitis, et ejus ordinii,.... et convenit servire ipsi Dom. Comiti et ejus ordinio, sicuti fidelis Miles tenetur servire dominum suum, tradens sibi osculum in signum fidelitatis. Occurrit ibidem eadem formula pluries. Chron. Novalicense lib. 5. cap. 8 : Manibus innexis Miles (perperam Militem) fit Rodulphi. Gesta Guillelmi Nothi: Manibus ei sese dedit, cuncta sua ab eo ut Miles a Domino recepit. Ditmar. lib. 5 : Boiemiorum Ducem Bolizlaum, qui cognominatur Rufus, ad Militem sibi, aliumque ad amicum familiarem blanditiis ac minis adipiscitur. Et lib. 6. de eodem : In die sancto manibus applicatis Miles efficitur, et post sacrament a, Re.gi ad Ecclesiam ornato incedenti Armiger habetur, id est, strepam tenuit, quod vassallorum fuisse docuimus ad Cinnamum. Idem Ditmarus lib. 7. de Willelmo Comite Burgundiae: Miles est Regis in nomine, et dominus terras, etc. Adde Albertum Stadensem ann. 951. Gariellum in Episc. Magalon. pag. 81. etc. Hinc in Militem

Alibi :
Li Rois appelle le Borgoin Auberi, Fetes Girbert baignier voslre neveu, Si li donrons et le ver et le gris. Le bang a fet le Bourgping Auberi, En la cuve entre, mes il i fu petit, etc.

Scribit Joseph us Acosta lib. 7. Hist. Indicae cap. 27. in Regno Mexicano procerum fllios a Sacerdotibus lavari consuevisse, priusquam cingulo militari donentur. Et Polyaenus lib. 4. Strateg. auctor est Paeones Principem suum, priusquam diademate cingeretur, in fluvio Aristibo lavisse. Vide Tillium pag. 431. Atque is balneorum ritus potissimum observatur in Anglia, maxime cum Reges inaugurantur, a quibus novi Milites turn creari sqlent, quos Knights of the bath, seu Milites de balneis vocant, quod priusquam cingulo donentur, balnea subeant, de quibus Nicol. Uptonus lib. 1. de Milit. offlc. cap. 3. Froissart. 4.

MIL
vol. cap. 114. Camden. in Britan. pag. 106. 3. Edit. Thorn. Smith, lib. 1. de Rep. Anglor. cap. 17. Andr. Favinus lib. 5. Theatri honoris, [Ditmarus in Dissert, hac de re ex professo edita ann. 1729.] et alii. [* Spelmanni Dissertatio de Milite legitur in ejus operibus posthumis torn. 2. pag. 172.] Sed totam ejusmodi inaugurandorum in Anglia et alibi Militum ceremoniam, ex veteri Codice Gallico edidit Edward. Bissseus, quam paulo emendatiorem hoc loco inserere baud absurdum videtur, cum id genus antiquitatis non bmnino obvium sit.

MIL
chevaliers hors de la chambre pour ung temps. Ce fait les escuiers gouverneurs prendront I'escuier hors du baing, et meltront en son lit tant qu'il soit sechie: et soit ledit lit simple sans courtines. Et quant il sera sechie, il levera hors du lit, et sera addurne, et vest bien chauldement pour le veillier de la nuyt. Et sur tous ses draps il vestira une cotte de drap rousset, avecques unes longues manches, et le chapperon a ladite robe en guise de ung hermile. Et I'escuier ainsi hors du baing, et attorne, le barbier ostera le baing, et tout ce qu'il a entour, aussi bien dedans, comme en dehors, et le prendra pour son fie, ensemble pour le collier, comme ensi si c'est cheualier soit Conte, Baron Baneret, ou Bachelier, selon la custume de la Cour. Et ce fait les escuiers gouverneurs ouveront I'uys de la chambre, et feront les saiges Chevalieurs reentrer pour mener I'escuier a la chapelle. Et quant ilz seront entrez, les escuiers, esbalans et dansans, seront admends pardevant I'escuier avecques les menestrels faisans leurs melodies jusques a la chapelle. Et quant ilz seront entrez en la chapelle, les espices et le vin seront prestz a donner ausdits Chevalieurs et escuiers: et les escuiers gouverneurs admeneront les Chevalieurs pardevant I'escuier pour prendre congie ; et il lea mercira toutes ensemble de leur travail, honneur, et courtoisies qu'ilz lui ont fait; et en ce point ilz departiront hors de la chappelle. Et sur ce les escuiers gouverneurs fermeront la porte de la chappelle, et n'y demorera force I'escuiers, ses gouverneurs, ses prestres, le chandellier, et le guet. Et en ceste guise demourra I'escuier en la chappelle tant qu'il soit jour, tous jours en oroisons et prieres : requerant le puissant Seigneur, et sa bennoite Mere, que de leur digne grace lui donnent povoir et confort a prendre ceste haute dignite temporelle en I'onneur et louenge de leur, de sainte Eglise, et de I'ordre de Chevilerie. Et quant on verra le point du jour, on querra le prestir pour le confesser de tous ses pechies, et orra ses matines, et messe, et puis sera accommuschie, s'il veult. Mais depuis I'entree de la chappelle aura ung cierge ardant devant luy. La messe commencee, ung des gouverneurs tiendra le c.ierge devant I'escuier jusques a I'Evangille. Et a I'Evangille, le gouverneur baillera le cierge a I'escuier, jusques a la fin de ladite Euvangele I'escuier gouverneur ostera le cierge, et le mettra devant I'escuier jusques a la fin de laditte messe: et a la levacion du Sacrament ung des gouverneurs ostera le chapperon de I'escuier; et apres le Sacrament le remittra jusques a I'Evangile In principio. Et au commencement de principio, le gouverneur ostera le chapperon de I'escuier, et le fera ester, et lui donnera le cierge en sa main : males qu'il y ait ung denier au plus pres de la lumiere fichie. Et quant ce vient, Verbum caro factum est, I'escuier se genoillera, et offra le cierge et le denier: c'est assavoir le cierge en I'onneur de Dieu, et le denier en I'onneur de luy qui le fera chevalier. Ce fait, les escuiers gouverneurs remeneront I'escuier en sa chambre, et le mettront en son lit jusques a haute jour. Et quant il sera en son lit, pendant le temps de son reveillier, il sera amende, c'est avec ung couverton d'or, appelle sigleton, et ce sera lure du carde. Et quant il semblera temps aux gouverneurs, Us yront au Roy, et lui diront, Sire, quant il vous plaira, nostre maistre reveillera. Et a ce le Roy commandera les saiges Chevaliers, escuiers, et menes-

MIL

379

Cy apres ensuit I'ordonnance et maniere de creer et faire nouveaulx Chevaliers da baing, au terns de paix, selon, la Coustume d'Angleterre. Quant ung escuier vient en la Cour pour recevoir I'ordre de Chevalrie en temps de paix selon la Couxtume d'Angleterre, il sera tres noblement receu par les officiers de la Cour, comme le Seneschal, ou du Chamberlain, si ilz sont presens, et autrement par les mareschaux et huissiers. Et adonc seront ordonnez deux Escuiers d'onneur saiges et bien aprins en courtoisies, et nourritures, et en la maniere du fait de chevalrie: et ilz seront escuiers et gouverneurs de tout ce qui appartient a celluy qui prendra I'ordre desusdit. Et au cas que I'escuier viengne devant disner, il servira le Roi de une escuelle du premier cours seulement. Et puis les dits escuiers gouverneurs admeneront I'escuier qui prendra I'ordre en sa chambre, sans plus estre veu en celle journee. Et au vespre les escuiers gouverneurs envoyeront apres le barbier, et il apparelleront ung baing, gracieusement appareille de toile, aussy bien dedans la cuve, que dehors: et que la cuve soil bien couverte de tapiz et manteaulx, pour la froidure de la nuyt. Et adoncques sera I'escuier rez la barbe, et les cheveulx ronde. Et ce fait les escuiers gouverneurs yront au Roy, et diront, Sire, il est vesre, et I'escuier est tout f aing, quant vous plaira. appareillece au Et sur le Roy commandera a son chamberlan qu'il admene avecque luy en la chambre de I'escuier le plus gentilz et le plus saiges chevaliers qui sont presens, pour lui informer et conseiller et enseigner I'ordre et le fait de chevalrie. Et semblablement que les autres escuiers de I'ostel, avec les menestrelx, voisent pardevant les chevaliers, chantans, dansans, et esbatans, jusques a I'uyt de la chambre dudit escuier. Et quant les escuiers gouverneurs orront la noise des menestrelx, ilz despouilleront I'escuier, et le mettront tout nu dedens le bain. Mais a I'entree de la chambre les escuiers gouverneurs ferpnt cesser les menestrez, et escuiers aussi, pour le temps. Et ce fairies gentilz saiges Chevaliers entreronl en la chambre tout coyement sans noise faire : et adoncques les chevaliers feront reverence I'un a I'autre, qui sera le premier pour conseiller I'escuier au baing I'ordre et le fait. Et quant ilz seront acordes dont yra le premier au baing, et ilec s'agenoillera pardevant la cuve en disant en secret: Sire, a grant honneur soit-il pour vous cest baing, et puis lui monstrera le fait de I'ordre, au mieux qu'il pourra, et puis mettra de I'eau du baing dessues I'espaulle de I'escuier, et prendra congie: et les escuiers gouverneurs garderont les castes du baing. En mesme maniere feront tous les autres Chevaliers I'un apres I'autre, tant qu'ils ayent tout fait. Et done partiront les

trelx d'aler a la chambre dudit escuier pour le reveiller, attourner, vestir et admener pardevant lui en sa sale. Mais pardevant leur entree, et la noise de menestrelz oye, les escuiers gouverneurs ordonneront toutes ses necessaires prests par ordre, a bailler aux chevaliers pour attourner et vestir I'escuier. Et quant les chevaliers seront venus a la chambre de I'escuier, Us entreront ensemble en licence, et diront a I'escuier : Sire, le tres-bon jour vous soit donne, il est temps de vous lever et adrecier ; et avec ce les gouverneurs le prendront par le brat, et le feront drecier. Le plus gentil ou le plus saige chevalieur donnera a I'escuier sa chemise, img autre lui baillera ses brages, le tiers lui donnera ung pourpoint, ung autre lui vestira avec ung kyrtel de rouge tartarin. Deux autres le leveront hors du lit, et deux autres le chaulseront; mais soient les chaulses denouz, avecquez semelles de cuir. Et deux autras lasceront ses manches, et ung autre le ceindra de la sancture de cuier blanc, sans aucun harnois de metal. Et ung autre peignera sa teste, et ung autre mettra la coiffe, un autre luy donnera le mantel de soye de kyrtel de rouge tartarin atachiez avec ung laz de soye blanc, avec une paire de gans blans, pendus au bout de las. Mais le chandellier prendra pour son fies tous les garnemens avec tout I'arroy et necessaries en quay I'escuier estoit attournez et vestuez le jour qu'il entra en la Court pour prendre I'ordre: ensemble le lit en qui il coucha premierement apres, le baing, aussi bien avec le singleton , que des autres necessitez. Pour lesquels fiefs ledit chandelier trouvera a ses despens la coiffe, les gans, la ceinture et le las. Et puis ce fait les saiges chevaliers monteront a eheval, et admeneront I'escuier a la sale, et les ministrez tousjours devant, faisans leurs melodies. Mais soit le eheval habille comme il ensuit. II aura une selle couverte de cuir noir, les arzons de blanc fust, et esquartez, les estriviers noires, les fers dorez, le poitral de noir cuir avec une croix patee doree pendant pardevant le piz du eheval, et sans croupiere, le frain de noir a longues cerres a la guise d'Espaigne, et une croix patee au front. Et aussi soit ordonne un jeune jouvencel escuier, gentil, qui chevauchera devant I'escuier. Et il sera dechaperonne, et portera I'espee de I'escuier, avec lesesperons pendans sur les eschalles de I'espee, et soit I'espee a blanches eschalles fectes de blanc cuir, et la ceinture de blanc cuir sans harnois, et le jouvencel lendra I'espee par la poignee, et en ce point chevaucheront jusques a la sale du Roy : et seront les gouverneurs prestz a leur mestier, et les saiges chevaliers menans ledit escuier. Et quant il vient, par devant la sale, les mareschaux et huissiers se serons prestz a I'encontre de I'escuier, et lui diront, Descendes ; et lui descendu, le mareschal prendra son eheval pour son fie. Et sur ce les chevaliers admeneront I'escuier en la sale jusques a la haute table, et puis il sera dresciez au commencement de la table seconds jusques a la venue du Roy, les chevaliers de coste luy, le jouvensel a bout, I'espee estant pardevant luy, par entre lesdits deux gouverneurs. Et quant le Roy sera venu a la sale, el regardera I'escuier prest de prendre le haut ordre de dignite temporelle, il demandera I'espee avecques les esperons. Et le Chamberlain prendra I'espee, et les esperons du jouvencel, et les monstrera au Roy, et sur ce le Roy prendra I'esperon dextre, le baillera au plus noble et plus gentil, et lui dira : Mittez

380

MIL

MIL
vair pour le Dauphin, etc. la veille de leur Chevallerie, etc. Pour 23. pieces et demye de drap d'or de plusieurs facons, c'est assavoir 6. nacis d'or 40. escus la piece. 9. racamas et demy d'or 30. escus la piece. 2. autres racamas 25. escus la piece, et 6. mattabas d'or 20. escus la piece, tout a faire cotes et manteaux semblables, comme des samits dessus dits le jour de la Chevallerie desdits Seigneurs, etc. Draps de laine pour lesdits Seigneurs a leur Chevallerie. Pour 44. aunes de sanguine Moree et de bruns marbrez ensuivant ladite couleur, c'est assavoir une sanguine de 38. II. par. 5. aunes de semblable 32. s. par. I'aune, et 15. aunes d'autre roye 30. sols par. I'aune, tout pour faire cottes hardies fourrez d'agneaux noirs, et houces sengles a chevaucher pour lesdits Seigneurs en estat d'Escuierie, etc. Pour 90. aunes de brun marbre en plusieurs pieces de la grantmoison de Bruxelles, etc. tant pour faire robes aux Seigneurs dessus nommez qui furent Chevaliers, chacune de 4. garnemens fourrez d'agneaux blans pour leur Estat d'Escuierie, excepte le Seigneur de I'Escu, qui n'en ot point, ne desdites cotes hardies. Pour 151. aunes de brunette en plusieurs pieces de la petite moison de Louvain tant pour faire a chascun desdits Seigneurs qui furent Chevaliers, couvertoir et demy fpurreure d'Escureux de Calabre a couvrir leur lits pour ledit estat d'Escuierie 20. s. par I'aune, etc. Pour 4. escarlates vermeilles de Bruxelles, etc. 2. yraingnes de la grant moison de Louvain, etc. tout faire semblables couvertoirs fourrez de menu vair aux Seigneurs dessusdits pour leur estat de Chevalerie, et 3. cotes et 3. manteaux pour le Viscomte de Thouraine, le comte de Dammartin, le Seigneur de I'Escu devant nommez pour la veille de leur Chevalerie. Pour 10. draps de 2. couleurs pers azure et vert encre la grant moison de Bruxelles tout a faire2.paires de robes chascune de 4. garnemens pour M. le Dauphin, et pour ceux qui furent chevaliers en sa compaingnie , excepte le Seigneur de I'Escu, etc. Pour 24. aunes de 2. royes de Gant de 2. pieces, a faire vineaux pour le Corps et pour commun de Monsieur le Dauphin pour cause de ladite Chevalerie, etc. Pennes et fourreures pour ladite Chevalerie. Pour fourrer une cote hardie d'un drap moret que M. le Dauphin ot a chevaucher en son estat d'Escuierie, une penne d'agneaux noirs et un chapperon fourni de meesmes, 7. liv. pour fourrer audit Seigneur une robe de 4. garnemene pour ledit Estat. 2. pennes d'aingneaux de I'aigue. Chaperon et demy d'aingneaux d'Arragon, et 4. peaux de semblables aingneaux a faire poingnez, etc. Pour fourrer un couvertoir et demy de brunette noire que ledit Seigneur ot pour ledit estat d'Escuierie , 2. forreures de dos de Calabre, etc. Pour fourrer la cote et le mantel de samit vermeil que ledit Seigneur ot la veille de sa Chevallerie pour ladite cote une fourrure de menu vair tenant 166. venires, pour manches fourrees a plain 40. ventres, et pour le mantel 208. pour fourrer la cote et le mantel de drap d'or esquels ledit Seigneur fu Chevalier, pour la cote 206. ventres de menu vair et pour le mantel une fourreure d'ermines, etc. Pour faire un couvertoir et demy d'escarlate que ledit Seigneur ot pour son estat de Chevalerie 2. fourreures de menu vair, etc. Pour fourrer deux paire de robes I'une de pers azure, et I'autre de vert encre chascune de 3. garnemens pour les quatre surcos, 4. fourreures de menu vair tenant chas-

cestui au talon de I'escuier. Et celluy sera I ostez. Mais apres disner les Chevaliers agenoillie a I'un genoil, et prendra I'es- d'onneuret gentilzhommes vendront apres cuier par la jambe dextre, et mettra son le Chevalier, et le admeneront en la prepie sur son genoil, et fichera I'esperon au sence du Roy, et les escuiers gouverneurs talon dextre de I'escuier. Et le seigneur pardevant luy. Tres-noble et redoute Sire, fera croix sur le genoil de I'escuier, et lui de tout ce que je puis, vous remercie de baisera. Et ce fait, viendra ung autre touts ces honneurs, courtoisies et bontez seigneur qui fichera I'esperon au talon que vous me avez, et vous en mercie. Et senestre en mesme maniere. Et doncques ce dit, il prendra congie du Roy. Et sur le Roy de sa tres-grande courtoisie pren- ce les escuiers gouverneurs prendront condra I'espee, et la ceindra a I'escuier. Et gie de leur maistre en disant, Sire, ceo puis I'escuier levera ses bras en hault, les nous avons fait par le commandement du mains entrelenans, et les gans entre les Roy, ainsi comme nous fusimes obligiez, pous, et les doits : et le Roy mettra ses a nostre povoir. Mais s'il est ainsi que bras entour le col de I'escuier, et lievera nous vous ayons despleu par negligence, la main dextre, et frapera sur le col, et ou par fait en ce temps, nous vous requedira, Soyes bon chivalier ; et puis le bai- rons pardon d'autre part, Sire, comme sera. Et adonques les saiges chivaliers veray droit est selon les coustomes de admeneront le nouvel chivalier a la cha- Court, et des Royalmes anciens, nous pelle a tres grande melodie jusques ait vous demandons robes et fiesz a terme de, haut autel. Et ylecques se agenoillera, et comme escuiers du Roy, compaignons aux mettra sa dextre main dessus I'autel, et bacheliers, et aux autres seigneurs. Sufera promisse de soustenir le droit de pradicta Anglice reddidit Will. Dugdasaincte Eglise toute sa vie. Et adoncques lus in Antiquit. Warwicensib. pag. 531. soymesme deceindra I'espee avec grande Tradit praeterea vetiis Ceremoniale, devotion et prieres a Dieu, a saincte novis vestibus tironesa balneoprodeunEglise, et I'offreira en priant Dieu, a tous tes donates, exutis scilicet prioribus , ses Saincts , qu'il puisse garder I'ordre quse scutiferorum erant. Joannes Monaqu'il a prins jusques a la fin. Et ceo ac- chus Majoris Monasterii lib. 1 : Post compliz, il preindra une souppe de vin. carports ablutionem ascendens de balneoEt a I'issue de la Chappelle le maistre rum lavacro, bisso retorta ad carnem inQueux du Roy sera prest de oster les duitur, cyclade auro texta supervestitur, esperons, et les prendra pour son fie ; et etc. Historia Caroli VI. Regis Franc. :In dira, Je suis venu le maistre Queux du curru de Parisius exivit cum Ducum, MiRoy, et prens vos esperons pour mon fie, litum, et Baronum multitudine copiosa, et si vous faictes chose contre I'ordre de quam etiam duo ejusdem filii, Ludovicus chevalrie, (que Dieu ne vueillej je couppe- Rex Sicilies et Carolus, adolescentes egreray voz esperons de dessus voz talons. Et gii , equestres sine media sequebantur. puis les chivaliers le remeneront en la Nam scutiferorum priscorum ceremonias sale. Et il commencera la table des chiva- gradatim ad tyronum ordinem ascendenliers. Et seront assiz entour luy les Cheva- tium servantes, tunica lata talari ex griliers : et il sera servy si comme les autres, seto bene fusco uterque indutus erat. mais il ne mangera ne ne bevera a la Quicquid vero ornamenti eorum equi vel table, ne ne se mouvra, ne ne regardera, ipsimet deferebant, auro penitus carebat. ne deca ne dela, non plus que une nou- Et simili quoque panno, quo ambo induti velle mariee. Et ce fait, ung de ces gou- erant, quasdam portiunculas complicatas, verneurs aura ung cuervercheren samain, ac sellis equorum a tergo alligatas, defequ'il tendra pardevant le visage, quant il rebant, ut armigerorum antiquorum peresera besoin pour le craisier. Et quant le ?re proficiscentium speciem denotarent. Roy sera leve hors de sa table, et passe an nfra : Indumentis prsedictis exuti, mox sa chambre, adoncques le novel Chevalier vestimentis novss Militiss adornantur. Alia sera mene a grans foisons de chevaliers quippe erant vestimenta tyronum, alia et menestrelz devant lui, jusques a sa Militum, quae et qualia in hisce occasiochambre. Et a Ventree les Chevaliers et nibus fuerint, accipe ex Compute Stemenestrelz prendront congie, et il yra a phani de la Fontaine Argentarii Regis, son disner. Et les Chevaliers departiz, la incipiente a 28. August! ann. 1350 : chambre sera fermee, et le nouvel ChevaPour Monseig. le Due de Bourgogne, lier sera despouille de ses paremens : et premierement pour le Sacre du Roy une ilz seront donnez aux Roys des Heraulx, cote hardie d'Escuirieetun chapperon d'un se Us y sont presens, ou si non, aux au- brun marbre fourre d'agneaux noirs.Item tres Heraulx se Us y sont; autrement aux de mesme une houce sengle et un chapemenestrez, avecques ung marc d'argent, ron sengle. Item une robe d'Escuierie se il est bacheler : et se il est Baron, le d'un marbre brun de 4. garnemens, et double: et se il est Conte, ou de plus, le chaperon fourre d'agneaux blancs. Item double : et le rouset cappe de nuyt sera pour sa Chevalerie une robe d'un pers de donne au guet, autrement ung noble. Et 4. garnemens, et chaperon fourre de menu adoncq il sera, revestu d'une robe de bleu, vair. Item pour sa Chevalerie une robe et les manches de custote en guises d'un de 4. garnemens, et chaperon d'un vert prestre, et il aura a I'espaule senestre un fourree d'un menu vair. Item une cote laz de blanche soye pendant. Et ce blanc d'un samit vermeil fourre de menu vair, laz il portera sur tous ses habillemens qu'il couvert le menu vair de cendal vermeil. vestira au long de celle journee, tant qu'il Item un mantel de samit vermeil fourre ait gaigne honneur et renom d'armes, et de menu vair. In eodem Oomputo : Des mises en ce qu'il soit recorde de si hault record comme de Nobles Chevaliers, Escuiers, et He- terme pour la Chevalerie du Dauphin et raulx d'armes, et qu'il soit renomme de de ceux qui furent Chevaliers en sa comses faiz d'armes, comme devant est dit, ou paignie, c'est assavoir le Due d'Orliens, le aucun hault prince, ou tres noble Dame, Comte d'Anjou, le C. d'Alencon, le Comte de pouvoir couper le las de I'espaule du d'Estampes, M. Jean d'Artois, le Comte Chevalier, en disant, Sire, nous avons ouy de Dammartin, le Viscomte de Thouraine tant de vray renom de vostre honneur que neveu du Pape, et le Seigneur de I'Escun, vous avez fait en diverses parties, au etc. Draps d'or et de soye a faire robes tres grant honneur de Chevaliere a voues pour ladite Chevallerie. Pour 7. pieces de mesmes, et a celuy qui vous a fait Chiva- samit vermeil a faire cotes et manteaux, lier, que droit veult que cest laz vous soit lesquelles cottes furent fourrees de menu

MIL
cune 200. venires pour les 2. munches de surcot, etc. Ibidem : Chambres pour ladite Chevalerie. Pour onze pieces de cendaux noirs des larges, etc. pour faire trois contrepointes noires pour les 3. chambres d'Escuierie du Dauphin, du Due d'Orleans et du Comte d'Anjou, etc. Pour 6. pieces de toille tainte a faire I'envers desdites contrepointes, etc. Pour 12. lapis noirs de laine, contenans chascuns 4. aunes et demie, qui sunt sur tout 54. aunes quarrees; c'est assavoir pour chacune desdites chambres noires 4. tapis, un au chevais, et 3. par terre autour du lit 10. s. par. I'aune. Pour 4. sarges noires de Caen a couvrir le lit du Comte d'Alencon, du Comte d'Estampes, etc. Pour leur estat et chambre d'Escuierie, etc. Pour 78. pieces de cendaux vermeux en grainepour faire six chambres garnies, chacune de grant contrepointe, et de 3. courtines pour Mess, le Dauphin, le Due d'Orliens, etc. Pour leur estat de Chevalerie, pour 16. pieces de toile peinte a faire I'envers, etc. Pour 3. pieces de samit vermeil, etc. et 3. pieces de cendaux vermeux en graine, etc. Pour faire quarreaux pour lesdites chambres ; c'est assavoir pour chascun 6. quarreaux, desquels les 2. sont grans pour I'Oratoire, les quatre petits pour 36. aunes de toile vermeille a faire contrendroit, etc. Pour les coutils desdits quarreaux, etc. Pour 42. tapis vermeux, etc. pour parer les 6. chambres desdits 6. Seigneurs dessus nommez pour leur estat de Chevalerie ; c'est assavoir pour la chambre de chascun Seigneur un tapis armoiez aux cornez de ses armes, desquels tapis il en i a un chevecier tenant quatre aunes de lone, et 2. de le. 4. tapis a mettre entour le lit et sur la couche, tenant chascun cinq aunes de lone, et 2. de le. Et les autres deus tenans chascun 4. aunes de lone, et 2. de le, pour couvrir les sommiers, etc. Pour 4. pieces de cendeaux noirs de larges, pour faire contrepointe pour ledit Vicomte de Thouraine nepveu du Pape,pour son estat d'Escuierie, etc. Pour faire une chambre garnie de grant contrepointe de 3. courtines pour I'estat de Chevalerie dudit Visconte, etc. Au compte commencant au 1. Juillet 1351: Messire Nicolas Braque, (Tresorier de France] Chevalier nouvel, pour fourrer un mantel d'escarlate vermeille pour lejour desa Chevalerie, un mantel de gros vair. Pour fourrer un couvertoir a couvrir le lit dudit Chevalier nouvel lejour de sa Chevalerie, une penne de gris de 18. tires. Ledit Chevalier nouvel pour fourrer 2. paires de robes, I'une d'un vert, et I'autre d'un pers, chascune de trois garnemens, pour le jour de sa Chevalerie. Vide Seldenum de Titulis honorariis, 2. part, cap. 5. 34. pag. 774. 2. Edit. Ita loti novi tyrones, in Ecclesia pernoctabant, orationibus vacabant, et proximo crastino sacrae intererant Liturgiae, quod ex Ingulfo supra attigimus. Historia Caroli VI.: Insignes vero adolescentes prsedicti habitu eodem quo prius ante Martyres reducuntur, ut ibidem, sicut mos antiquitus inolevit, in orationibus pernoctarent. Froissart. 4. vol. cap. 63. de Militia 4. Regulorum Hiberniae : Et adonc veillerent toute la nuit ces quatre Rois en ladite Eglise, et au lendemain a la messe, et a grant solennite Us furent faits Chevaliers. Le Roman de Girard de Vienne MS. :
Li Damoisel si erent mult a priser, Devant le Roi se vont agenouller Font homaje voiant mult Chevaler, Et 1'Empereres les a fait redrecer. See Cbevalers emprist a arenier : Premierement adoberai Renter,

MIL
Et de Girard ferai mon Escuier. Dient Francois, bien fait a otroier ; Chemises et braies aportent a Renier, Chauces de pailes, solers de Monpeller, Et dos lui vestent un fret her mine cher, Et un bliaut, que ot fait entaller, Un mantel riche, qui valoit maint dener, Ont affubl au nobile guerrer, Pour Messe oir Ten mainent au mostier ; Car c'est coustume a nouvel Chevaler, Angois qu'il doie ses garnemens bailer, Doit oir Messe, et Dame Deu proier, Que il li doie honor et soi haucer, Et a droil terre tenir et justiser. Aprds la Messe en nont mene Rener, Por adober el grant palais plener ; Ses garnemens li font appareiller, Chauces de fer qui moult font a proiser, El dos li vestent un blanc auberc dobler, El chef li lament un vert hiaurne verge, Li Rois li c.aint un riche branc d'acer, El col le fieri 1'Emperere a vis fer, Puis li a dit, Soyez prodome, Rener. Merci, Beau Sire, ce dit li frans guerrers, Si sera-je, se Deux me veut aider. L'en li ameine un auferan deslrer, Li Bers monte par son seneslre estrer, Al col li pend un escu de quarter, Et a son poin un roit trancbant espie, Fait un eslais sur 1'auferant corser, Qui li veist ses esperons brocher, Et par la cort et gauchir et eslaisser, Et son espee brandir et pannoier, Mult le deust aloser et priser. Forment le loent li prodom Chevaler.

MIL

381

533* Easdem ceremonias, jocose licet ac facete, perstringit le Roman d'Audigier MS. in Bibl. Goislin. : Hauberc li out vestu
Blanc et legier, Quinze sols de marcheis Costa 1'autrier : En son chief li lacerent Heaume d'acier, Qui trois ans fuz en gaiges Por un denier. Tiars li ceint 1'espee Qui moult 1'ot cher : Plus mauvais vavassor De lui ne quier : La paumee li done Sor le colier, Que d'un genoil le fait Agenoillier. En la place li traient Son bon destrier : Et ce fu Audigon Qu'il ot tant cher, Audigier i monta Pas son lestrier.

In hisce sacris ceremoniis cingulum Militare conferebatur novo Militi ab aliquo Principe aut Magnate, data, ut solemne erat, alapa militari, sacra faciente Episcopo aut Sacerdote, ensemque benedicente : cujus ritus exempla produnt prae caeteris Magnum Chronicon Belgicum ann. 1247. ubi de Militia Willelmi Comitis Hollandise Imperatoris electi qui sacra faciente Cardinale, a Rege Bohemias gladio accinctus est, impacto in collum tyronis ictu : et Vinchantius in Annalibus Hannoniae cap. 37. ubi de Militia Guillelmi Hannon. Comitis Ostrevanti, quern a Guillelmo Comite patre cingulo donatum scribit, Episcopo Cameracensi sacra faciente. Vide Alapa militaris. Interdum Militias cingulum ab Episcopis et Abbatibus ipsis conferebatur in ipsa Ecclesia, sacris yestibus indutis. Tabularium S. Martini de Hastings in Anglia laudatum a Seldeno ad Eadmerum : Terras censuales non donet (Abbas) ad feudum, nee Milites nisi in sacra veste facial. Charta Henrici I. Regis Angl. pro Monasterio Radingensi: Terras censuales non donet (Abbas) ad feudum, nee faciat Milites nisi in sacra veste Christi, in qua parvulos suscipere modeste caveat, etc. A. LanfrancoDorobernensi Episcopo Militiae cingulum accepisse eumdem

Henricum, postmodum Angliae Regem, Primum cognominatum, tradunt Ordericus lib. 8. pag. 665. Willelmus Malmesb. lib. 4. de Gest. Angl. pag. 120. et Matth. Paris ann. 1088. ut Balduinum Cpmitem Guinensem a S. Thoma Archiepiscopo Cantuariensi in Capella S. Ca* tharinae apud Montorum, Lambertus Ardensis pag. 112. et Ohronicon Andrense pag. 455. Robertus Bourron in Merlino, ubi de Arthuri Regis Militia : Par le comun Conseil, et par I'accort des Barons, fit I'Archevesque Artu Chevalier, et cele nuit veilla Artus a la maistre Eglise dusques au lendemain aujour qu'il fut ajourne. Sea et ipse summus Pontifex Imperatores, Reges, aliosque promiscue Nobiles Milites facit, ut est in Ceremoniali Romano lib. 1. sect. 5. et 7. apud Odoricum Rainaldum ann. 1204. num. 72. Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 267. torn. 5. Histor. Francor. pag. 878. etc. Vetitum tamen et interdictum in Concilio Londoniensi ann. 1102. ne Abbates faciant Milites, apud Eadmerum lib. 3. Hist. pag. 68. et Willem. Malmesburiensem, uti jam supra monuimus. Ensis porro quo accingebatur Miles, altari ab ipsomet imponebatur. Joannes Sarisberiensis lib. 6. Policrat. cap. 10 : Inolevit consuetudo solennis, utea die qua quisque Militari cingulo decoratur, Ecclesiam solenniter adeat, gladioque super altare posito et oblato, quasi celebri professione facta seipsum obsequio altaris devoveat,et gladii,id est, officii sui jugem Deo spondeat famulatum. Quae quidem ipsissima verba descripserunt Helinandus Serm. 3. in Festum omnium Sanctorum, Vincentius Belvac. lib. 29. cap. 131. [Philippus de Pergamo in Calone moralizato 2. part. Prooamialis cap. 14.] et Nicolaus Uptonus lib. 1. de Militari officio cap. 14. Petrus Blesensis Epist. 94 : Sed et hodie tyrones enses suos recipiunt de altari, ut profiteantur se filios Ecclesise, atque ad honorem Sacerdotii, ad tuitionem pauperum, ad vindictam rnalefactorum , et patrise liberationem, gladium accepisse. Quippe gladius quo accingebatur novus Miles, praecipuum fuit semper Militaris ordinis argumentum. Hinc accingi gladio dicuntur qui fiebant Milites. Chronicon Reicherspergense ann. 1165 : Henricus Rex accinctus est gladio in Pascha. Et ann. 1192 : Ibi etiam in eadem solennitate et in prsesentia Imperatoris accincti sunt gladio Dux Suevise, Dux Bavarise, etc. SSI1" Inde est etiam quod le Roman de Blanchandin MS. canit:
Quar nus ne ceignoit branc d'acier Adonc s'il n'estoit chevalier.

Neque tamen semper in hisce occasionibus gladius ab ipsis Pontificibus Militi accingebatur; sed ipsemet interdum Miles de altari acceptum lateri suo aptabat, siquidem majoris dignitatis esset Princeps. Rodericus Toletan. lib. 9. de Reb.Hispan.cap.10. de Rege Fernando: Et tertia die ante festum S. Andrese in Regali Monasterio prope Burgis celebrata Missa a venerabili Mauricio Burgensi Episcopo, et armis Militaribus benedictis, ipse Rex suscepto gladio ab altari, manu propria se accinxit cingulo Militari; et mater sua Regina nobilis ensis cingulum deaccinxit. Idem de Alfonso I. Rege Portugalliae refert Chronicon Gotthorum, seu Lusitanicum, editum ab Antonio Brandaono, sub aera 1163 : Infans inclytus domnus Alfonsus Comitis Henrici et Reginse D. Tarasix filius, D. Al-

382

MIL

MIL
ronviliaeus, etc. Adde Tillium, et Sayaronem in Tractatu de Ense Francico pag. 27. Porro quivis Militari honore donatus, alium Militem facere poterat. [* A rege tamen pqstea connrmandum, ut videre est infra in voce Militatio.1 Charta Nobilitationis ann. 1372. descripta a Camusato in Antiq. Trecensib. : Ita quod Nicolaus et ipsius liberi et tola posteritas eorundem masculina quandocunque et a quocunque Milite voluerint, Militiss cingulo valeant decorari. Monstrelletus 3. vol. sub ann. 1452: Quand tous furent approchez de leurs ennemis, le Seigneur de Saveuses fit Chevalier de sa main ledit Comte de Estampes, qui ne I'estoit pas encore, lequel Comte en fit incontinent autres cinquante-deux, etc. Vide Nicolaum Uptonum lib. 1. de Militari Officio cap. 2. et Auctorern Somnii Viridarii. In Aragonia, Infantio potest per quemtibet Militem promoveri ad Militias dignitatem, alii non nisi per Dominum Regem, vel alium de ejus speciali mandalo, exceptis civibus honoratis civitatis CsBsaraugustss, qui ex privilegio antiquitus dictas civitati concesso, possunt per quemlibet Militem promoveri ad Militias dignitatem. Ita Observantise Regni Aragonum libro 6. titulo de conditions Infantionatus. Unde Michael del Molina in Repertorio Fororum Aragon. pag. 224 : Miles potest promovere in Militem quemcunque infancionem. A feminis Militare interdum cingulum indultum Militibus testatur Ordericus Vitalis lib. 11. pag. 825 : Sicilia quoque Philippi Francorum Regis filia, quss Tancredi uxor fuit, Gervasium Rritonem Dolensis Vicecomilis filium Militem fecit, aliosque plures armigeros Militaribus armis contra paganos instruxit. S5W Quo magis Militiae dignitas illustraretur, atque ad earn obtinendam promtius excitarentur adolescentium anirni, statutis privilegiis atque honoribus gaudebant Milites, qui aliis Militari honore necdum donatis negabantur, licet natalium nobilitate etiam Milites ipsos praecellerent : hinc solis Militibus concessum ut ad Baronum mensam sederent; cujus moris exemplum insigne refert Continuator Nangii ad ann. 1378. ubi de convivio quo Carol us V. Rex Franc. Carolum IV. Imper. et Romanorum Regem ejus filium excepit : Et fu I'assiete telle qui s'ensuit: L'Eveque de Paris premier, le Roy, le Roy des Romains, le Due de Berry, le Due de Brabant, le Due de Bourgogne, leDuc de Bar, et pour ce que deux autres Dues n'etoient pas Chevaliers, Us mangerent a une autre table. Vide Loisellum in Instit. lib. 1. tit. 1. art. 14. Idem obtinuit in Hispan. et Aragon. Leges Alfonsinse seu Partit. part. 2. tit. 21. leg. 23 : Nin otrosi ninguno non debe ir a ofrescer, nin a tomar la paz ante que ellos, nin al comer non debe asentarse con ellos escudero nin otro ninguno si non Cavallero. Gonstit. pacis et treugse Jacobi I. Reg. Aragon. ann. 1234. art. 9 : Item statuimus quod nullus filius Militis qui non sit Miles, nee ballistarius, sedeat ad mensam Militis, vel Dominse alicujus, nee calcet caligas rubeas, nisi sit talis qui secum Milites ducat. In Append. Marcse Hispan. col. 1430. Observant, regni Aragon. lib.6. tit. 1. num. 21 : Item in Aragonia nullus filius Militis, in mensa Militis sedet, donee fuerit factus Miles. Hsec post D. de Lauriere in Gloss. Jur. Gall, voce Chevalier. [* Atque solis militibus concessum ut cum Baro-

MIL
nibus, quorum mensse assidebant, conversarentur. Quern morem a veteribus Gal Us hauserant, qui suos liberos, ut scribit CaBsar de Bello Gall. lib. 6. cap. 16. nisi quum adoleverint, ut munus rtnlitise sustinere possint, palam ad se adire non patiantur ; filiumque puerili estate, in conspectu patris assistere, turpe ducunt. Hinc militia apud Anglo-Saxones emancipationis nomen potius erat, quam conditionis aut dignitatis, ut apud veteres Germanqs secundum Taciturn. Vide Hickes. in Prsefat. Thes. Septemtr. pag. xxyiij.] Proprio sigillo non utebantur, nisi Milites. Vide Sigillum. Videtur praeterea hsec fuisse Militum prserogativa, ut qui Militiam nondum consecutus erat, exercitui praeesse non posset. Le Roman de Rou MS. ubi de Haroldo :
Lit le fist le Due Chevalier, Arraes et drag li fist baillier A lui et a ses compagnons, Puis 1'envoya sus les Bretons.

fonsi nepos, habens setatis annos fere 14. apud sedem Zamorensem ab altario S. Salvatoris ipse sibi manu propria sumpsit militaria arma, et ibidem in altare indutus est, et accinctus militaribus armis, sicut moris est Regibus facere, in die sancto Pentecostes. Adde Raimundum Montanerium cap. 297. Quae quidera Regum Hispanicorum morem spectant, qui coronara non ab Episcopis, aut Archiepiscopis, sibi irnponi patiebantur, sed ipsimet capitibus suis de altari suraptam aptabant, ut est in Chronico Petri IV. Regis Aragonum lib. 2. cap. 9. apud eumdem Montanerium loco laudato. 523P Et hsec quidem erat Principum raajoris dignitatis praerogativa, ut recte monuit D. Cangius ; ca?teri quippe Milites ab alio ense accingebantur : quod mire illustrat le Roman de Partonopex MS. :
Costume fu done a eel tens, Liquels que fust, folie ou sens, Que ne ceignoit nus lui espee, Se il n'avoit la teste amide. S'espee a son col li pendeit Tant que ses sires la prenoit Pour ceindre li et metre au lez, Puis en faisoit ses volontez. Pour ce sont li vallet arrae Et devant la dame amend.

Infra :
A tent Meilor prent s'espee Si li a bel du col ostee, Des ranges fermement le ceint Par les flans et bien li estraint.

Neque iis opponendus Petrus Blesensis supra laudatus, cum indiscriminatim scribit Tyrones enses suos recipere de altari. Id unum quippe vult gladium a Pontificibus de aitari acceptum tyronibus accingi. S5S Solemne sacramentum praestabant tyrpnes, de quo idem Petrus Blesensis ibid.: Olim se juramenti vinculo Milites obligabant, quod starent pro Reipublicee statu, quod in acie non fugerent, et quod vitas propriss utilitatem publicam pr&haberent. Creabantur autem Milites variis modis, inquit Nicolaus Uptonus lib. 1. de Militari officio cap. 3: Videlicet per balneum, qui modus observalur in Anglia, et aliis regnis ubi regnat pax. Item, creantur Milites per aliquem Principem, seu principalem Capituneum in villarum obsidionibus, castrorum, vel fortalitiorum, et hoc diver sis modis. Si forte assaltus fiat, seu faciendus fuerit, tune creandus in Militem portabit gladium in manibus, de principali Capitaneo obsidionis petens, ut ipsum creet in Militem, qui quidem Princeps seu principalis Capitaneus capiet gladium prsedictum de manibus ordinandi,et ipsum percutiet, dictum gladium tenendo ambabus manibus, cum eodem, nominando eum Militem sic percussum. Qui quidem Princeps tenetur alium yeteranum Militem eidem assignare, qui sibi calcaria deaurata prseparabit, et secum transibit ad assaltum faciendum. Item idem modus observatur in creatione Militum ad mineram, sed veteranus ille, cui novus tiro committitur, vigilabit node sequenti cum tirone in minera supradicta. Item creantur Milites in bellis campestribus, ubi idem modus creationis observatur, qui in assaltibus exercetur. Oomplura ejusmodi Militum creatorum in occasionibus bellicis exempla suggerunt Fulcherius Garnot. lib. 2. cap. lO.Froissart. 2. vol. cap. 125. 159. 164.3. vol. cap. 14. 75. 4. vol. cap. 18. Monstrelletus 1. vol. cap. 47. etc. 2. vol. pag. 216. Dor-

* Milites, armis et vestitu ab aliis distinguebantur, ut colligitur ex Ghartul. Belliloc. : Per omnes curtes seu villas imponimus judices servos in tali convenientia, ut nullus ex illis neque de posteris eorum efficiatur Miles, neque ullus portet excutum neque spadam, neque ulla arma, nisi tantum lanceam et unum esperonem : non habeant vestem scissam ante vel retro, sed tantum clausse fiant. Vestibus curtis utebantur, quo ad exercitia militaria expeditiores essent. Lit. remiss, ann. 1394. in Reg. 147. Ohartoph. reg. ch. 49 : Pour ce que Michiel Alart reparoit souventeffois avecques les seigneurs et gentilzhommes du pais demourans a Yvry et aillenrs environ, et estoit vestu court, icellui Mignot par envye ou autrement dist audit Michiel par maniere de moquerie, s'il vouloit estre gentilzhomme charpentier ou macon, et qu'il seroit I'autre annee vigneron. Vide in Arma I. ^Milites, qui pro aliis sponsores erant, prisionem saltern intra castrum vel urbem tenere cogebatur,cumrei promissse ab iis, quos fidejusserant, non fuerat factum satis. Charta Gilon. de Flagiaco milit. in Chartul. Guill. abb. S. Germ. Prat. fol. 202. v. col.l : Me constitui plegium per fidem praBstilam corporalem, ita quod si dicti abbas et conventus dampnum vel detrimentum paterentur in aliquo de pr&missis, ego post quindecim dies, postquam a dicto abbate fuero requisitus, tenebo prisionem apud castrum Meleduni infra villam, sicut alii Milites tenere debent, nee inde recedam donee de dampnis et de prasdictis dictis abbati et conventui illatis erit satisfactum plenarie, vel dominum Milonem de Loco sancto generum meum, vel alium militem ydoneum ad voluntatem dicti abbatis pro me faciam tenere prisionem infra prasdictum castrum Meleduni modo supradicto. Vide Obstagium. Ad Militiam capessendam nulla fere erat aetas definita : interdum enim prssmature dabatur, ut de ^Ethelstano Anglorum Rege narrat Willelmus Malmesbur. lib. 2. cap. 6. Baldricus Abbas Burguliensis de quodam Milite quindenni mortuo : .... Ante dies assumpsit Militis arma. Interdum ubi per estatem licebat, ut de Willelmo Notho idem Malmesburiensis scribit lib. 3. pag. 95. Saepe infra setatern, hoc est, ante annos majoritatis seu annum 21. ut est apud Matth. Paris in Charta Joannis Regis pro libertatibus

MIL
Angliae pag. 178. ac proinde antequam in belJa eundi ac pugnandi aBtatem haberent, quae fuit ann. 21. ut est in Statutis S. Ludovici lib. 1. cap. 71. Scribit Joinvilla noster pag. 98. Principem Antiochenum annos 16. natum Militem factum a S. Ludov. Rege Franciae. Vide Sigillum. Gentis ac natalium nobilitas necessaria erat, ut quis Militiam consequeretur, maxime apud nostros. Charta Beatricis Abbatissae B. Mariae Suession. ann. 1231 : Exceptis Clericis, Militibus, gentibus religiosis, et exceptis omnibus, gui Milites esse possunt originis ratione, id est, Viris nobilibus. Guntherus lib. 2. Ligurini de Longobardorura gente:
Utque suis omnom depellere finibus hostem Possit, et armorum patriam virtute tueri, Quoslibet ex humili vulgo, quod Gallia foedum Judicat, accingi gladio concedit equestri.

MIL
tantes eumdem ac si fuisset ab utroque latere a nobilibus procreatus. Imo interdum servi, qui libertate donabantur, non solum militiam adipisci poterant; sed, quod mirum videri potest, iisdem concessum legimus, ut ad hanc consequendam non cogerentur; haud dubie quod milites prastare tenebantur servitia militaria, quibus, nisi sponte ilia suscipiant, ipsos exemptos vult Theobaldus rex Navar. et comes Campan. Charta ann. 1267. ex Cod. reg. 8312. 5. fol. 14. v. : Avons ottroye (a Jean de Pampelune, sa femme et ses hpirs) estre frans a toujours... de toute taille et de demande.... en telle maniere que cy dessusdit puissent recevoir I'emprainte et I'auctorite de chevalerie, quant il vourront et il leur plaira; et que nous, ne nostre hoir puissent efforcier d'etre Chevaliers, se leur voulente n'est. Vide infra in Nobilitatio. * Apud Germanos vero, etiam ab ecclesiasticis nemo miles creari poterat, nisi ex militari sanguine procreatus. Hist. Ms. Introduct. archiep. Bremens. ex schedis D. Schospflin : Alia solennitas quie ibidem in irttroductione archiepiscoporum consuevit fieri, est ista, quod archiepiscopus potest et habet creare Milites ante palatium suum hos, qui ex militari sanguine procreati sunt, et non alias. A Militari cingulo arcentur etiam filii Sacerdotum, Diaconorum, et rusticorum, Lege Friderici I. ann. 1187. apud Conradum Uspergensem. Praadictis addere placet quod apud omnes fere nationes obtinuit, neminem Militem appellatum, nisi qui Militarem ordinem revera consecutus esset. Molinus in Repertorio : Infanciones nascuntur apud nos, Milites vero fiunt seu creantur : quia sine creatione actuali, seu promotione ad Militiam, nullus potest esse Miles. 351P Atque hinc est quod ipsi etiam Principes et Duces hunc prss se titulum non ferebant, nisi post consecutam militarem dignitatem : qua semel obtenta, eo potissimumtitulo gloriabantur.Unde Johannes Dux Britannia Miles factus, in Charta ann. 1266. sese Militem inscribit : Johannes Dux Britannise, Miles, etc. Haud scio tamen an ejusmodi usus obtinuerit ante sseculum 13. quo circiter ineunte Militis nomenclatura Nobilibus pras caeteris adscribi coepit: adeo ut Miles et Gentil'homo unum idemque sonaret, ut observat Hadr. Valesius in Notit. Gall. pag. 333. ex Charta ann. 1228. quod sibi primum occurrisse monet : Cum dominus Adam Miles diceret, quod aquam dicti rivi (de Rutello) debet et potest facere currere per terram suam et in fossatis suis, et in terris ac pratis suis : et hac ratione, quia quilibet Gentil'homo, habens libera feoda in Comitatu Campanise, potest et debet, quando vult, absque contradictione facere vivaria, etc. ;SSS" Qui fuerit Militum Siciliae apparatus, tradit Chron. ejusdem Regni ad ann. 1322. ubi de coronatione Petri II. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 89 : Forma Militaris apparatus est cum spalleriis de cindato et manto de cindato. Item ense munito de argento valoris unciarum duarum vel trium ad plus. Item sella freno et calcaribus deauralis precii unciarum duarum ad plus, et cum pari 1. vestimentorum cujuscumque coloris prseter quam de scarlato et sine infoderatura vayrorum. Militum alii erant primi, alii secundi,

MIL

383

In Regesto 2. Parlam. fol. 46. et 58 : Comes Nivernensis emendam fecit domino Regi, eo quod fecerat Milites duos filios Philippi de Borbonis : et scriptum fuit Comiti Nivernensi, quod dictos duos factos Milites ad dominum Regem mitteret. Et quia dicti duo filii Philippi de Borbonis non existentes adeo Nobiles ex parte patris, quod Milites fieri deberent, se fecerunt fieri Milites, emendaverunt hoc domino Regi, et solvit eorum quilibet 1000. lib. Turon. et Milites remanserunt, ut postea emenda fuit moderata ad 400. lib. Ibid. fol. 51. et 52. in Parlamento Pentecost. : Dictum fuit, quod non obstante usu contrario ex parte Comitis Flandrensis proposito, non poterat, nee debebat facere de villano Militem, sine auctoritate Regis. Apud Alamannos, ex Imperatorum Constitutionibus, Milites fieri non poterant, quidegenere Militum non nati erant, uti testatur Petrus de Vineis lib. 6. Epist. 17. Ita etiam obtinuisse apud Aragonenses colligitur ex Statuto Jacobi I. Regis Aragon. ann. 1234. quo nullum fieri ab aliquo Militem, nisi ftlium Militis, vetat: et apud Siculos ex Constitutione Rogerii Regis, quae habetur in Constit. Sicul. lib. 3. tit. 39. 2. [Similia leguntur in Statutis MSS. Carol! I. Regis Sicilian cap. 188.] Secus tamen observatum in aliquot Gallia? provinciis testatur sequens Charta ex Chartophylacio Regio, scrinio Ordinationes 1. fol. 227 : Nos, etc. Notum facimus quod usus et consuetudo sunt, et fuerunt longissimis temporibus observatse, et tanto tempore quod in contrarium memoria non existit, in Senescallia Bellicadri, et in Provincia, quod Burgenses consueverunt a Nobilibus et Baronibus, et etiam ab Archiepiscopis, sine Principis auctoritate et licentia, impune cingulum Militare assumere, et signa Militaria habere, et portare, et gaudere privilegio Militari. Die Mart, post oct. Pentec. anno Dom. 1298. Sed et in Charta Philippi Regis Fr. ann. 1206. qua 300. servi Ecclesise S. Aniani, eodem Rege permittente tanquam ejusdem Abbate, a Canonicis manumittuntur, quidam ex iis se Milites inscribunt. Vide Probationes Historic ejusdem Ecclesiae pag. 109. * A qua lege nonnunquam discesserunt reges nostri. Charta Phil. V. ann. 1320. in Reg. 58. Chartoph. reg. fol. 60. v.: Guarino de Silvanecto de gratia speciali concedimus per prsesentes, quod licet ipse nobilis non existat, nee a nobilibus originem traxerit, quandocumque et a quocumque sibi placuerit accingi valeat cingulo militari, ad hoc ex nunc nobili-

vel tertii ordinis. Bruno de Bello Saxonico pag. 133: Similiter pads oscula dederunt ordinis secundi seu tertii partis utriusque Milites. Wippo de Vita Conradi Salici pag. 428 : Quod omnes Episcopi, Duces, et reliqui Principes Milites primi, Milites Gregarii, quin ingenui omnes, si alicujus momenti sunt, Regibus fidem faciant. Ubi Milites primi, et primi ordinis, sunt Barones ac Bannereti, qui educendi vexilla in praeliis jus habebant : alii Milites secundi vel tertii ordinix et Gregarii, sunt ii quos Chevaliers Bacheliers dicimus, et qui MILITES SIMPLTCES appellantur, in Constit. Sicul. lib. 1. tit. 9. 10. lib. 2. tit. 8. ubi Baronibus opponuntur. Philippus de Pergamo in Catone moralizato : Aliqui autem ex nobilibus reperiuntur, qui infimum tenent nobilitatis graditm, ut sunt simplices Milites, etc. Consuetudines Albigenses : Si inde convicti, aut confessi fuerint, dabunt singuli 10. libr. si fuerint Barones: si simplices Milites, 100. s. Ubi Barones generatim pro Bannerelis Militibus accipiuntur. Ita simplices Milites dicuntur Bacellarii in Charta anni 1274. torn. 5. Hist. Franc, pag. 553 : A quolibet simplici Milite 10. sot. etc. Milites minores, Matthaeo Paris ann. 1215. Milites medias nobilitatis, in Gestis Willelmi Nothi pag. 207. quia medii sunt inter Barones et scutiferos. At MILES SIMPLEX, apud Aragonenses et Hispanos fere cseteros, dicebatur, inquit Vitalis Oscensis Episcopus, qui sui scuti, sive unius scuti vulgariter appellatur, vassallus alicujus prseter Regem, vel Regis filium, vel Comitem ex Regis genere descendentem, vel prselatum Ecclesise : vel qui ab alio quam a dictis personis Militari cingulo fuerit redimitus. Eximinus Petri Salanova Justitia Aragonum libro de Obseryantiis : Infancionum alii sunt Rid homines, et non Milites; alii Rid homines, et Milites; alii Mesnadarii Milites; alii non Milites; alii sunt Milites simplices ; alii filii Militum tantum, etc. Lucas Tudensis sera 961: Hunc simplicem Militem Castellani nobiles super se judicem erexerunt. Rodericus Toletanus lib. 8. de Reb. Hisp. cap. 2 : Convenerunt et simplices Milites, nee non et de pedestri ordine plurima multitudo. Ita cap. 3. MILES UNIUS SCUTI igitur idem qui Miles simplex, cui scilicet in expeditiones bellicas eunti non alius Miles vassallus aderat. Charta MS. Petri II. Regis Aragonum ann. 1283. pro libertatibus Catalaniae : Item quod in omnibus causis feudaUbus, quas nos cum Baronibus vel Militibus Catalonise habere contigerit, fadamus per Pares Curise judicari, Barones scilicet per Barones, et Milites unius scuti per Milites unius scuti, et quod dicti Pares possint Accessores sibi eligere non suspectos. Joannes Abbas Laudunensis in Speculo Historico MS. quod desinit in ann. 1380. lib. 10. de Prselio Curtracensi: Et tant d'autres, que sans les Princes i eust mors 60. Chevaliers bannerets, et onze cens Chevaliers d'un Escu. 1 MILES MINOR, Idem qui Miles simplex. Litterae ann. 1269. in Tabular. S. Albini Andegav.: Fulco de Torallo minor Miles, etc. Vide supra. MILITES PAJRVI, id est, inferioris ordinis, et qui servitium Militare integrum non praestabant. Scacarium Anglicanum,apud Seldenum lib. de Titulis honorar. part. 2. cap. 5. | 17 : Isti sunt Milites de Baronia Drogonis juvenis de Monteacuto, de parvis Militibus Comitis Moreton, quorum 3. Milites non facium,

384

MIL

MIL

MIL
tros esse volwnus Clericos, et de nostro ac Regum Francorum consilio, postquam per nos nominati et prassentati fuerint, perpetuo retinemus. MILITES FEUD ATI, apud Simeon. Dunelm. ann. 1086. qui feuda Militaria possident, de quibus in voce Feudum. MILITES FEUD ALES, in Tabulario Uzerchensi apud Justellum in Hist. Turenensi pag. 33. sunt Vassalli feuj MILES Ordinis Gartarii, Chevalier de la Jarretiere, in Charta Henrici Regis Angl. ann. 1492. apud Gotofredum in notis ad Carolum VIII. pag. 631. Ordo Militaris institutus ab Edwardo III. Reg. Angl. ann. 1350. MILITES GAUDENTES. Vide Fratres Gaudentes. 1 MILES GENERALIS FRANCIS appellatur in Charta ann. 1514. apud Rymer. torn. 13. pag. 437. Thomas Bohier: quod ne alicui negotium facessat, monemus has voces interdistinguendas esse, ita ut sic legatur, Miles, Generalis Francias : qua postrema nomenclatura donabantur Praefecti aerarii; cujus dignitatis officium aliquando pbtinuit praedictus Th. Bohier. Ita perinde legendum in Actis de dissolut. matrimonii Ludovici XII. et Johannse Franciae, ex Cod. MS. DD. Daguesseau Cancellarii fol. 149. ubi Michael Gaillard Miles generalis Francias dicitur, quod navibus Franciae, quae Galeaces vocabantur, praefectus fuerit. MILITES GLADII, qui forma quadam Templariorum omnibus renuntiantes, Christi Militias se dedentes, professionis suae signum in forma gladii, quo pro Deo certabant, in suis vestibus praeferebant. Ita Arnoldus Lubec. lib. 7. cap. 9. Vide Andream Faxinum, etc. MILES GUETI. Ita Vigilum Praefectum vocant nostri, quod nemo hacce fungi dignitate posset, qui non esset Miles, seu cingulo accinctus Militari. Arestum Parlamenti 13. Jan. 1457: Quibus consideratis et signanter quod nostra intentio non fuerat, nee adhuc est, quod dictus Joannes de Herlay, nee quisquis alius habeat, vel detineat prasdictum officium, nisi fuerit Miles, vel per nos in hoc dispensatus, etc. In Regesto Cameras Computer. Paris. : Henricus de Villablanca scutifer scutiferiss Regis commissus et stabilitus ad officium Militis Excubiarum seu Guetti villas Parisiensis, nonobstante quod dictus Henricus non sit Miles, prout est consuetum, per litt. Dom. Constabularii, dat. Par. 13. April. 1436. et postea retentus Miles Excubiarum seu Guetti Paris, per litt. Reg. datas apud Lochas 2. Sept. 1436. Officium Militis Gueti, in Charta Joannis Regis Fr. ann. 1354. apud Doubletum pag. 987. in Compute Joan. Avunculi Praeppsiti Parisiensis, occurrit Robertus de Brisoliis Miles Gustos Gueti. Quo spectant ista ex formula Prsefecti Vigilum urbis Romae, apud Senatorem lib. 7. Epist. 7: Gustos Romanse civitatis dicens, quando earn ab intestino hoste defendis. MILITES HONORARII, nostris Chevaliers d'honneur, qua dignitate donatur Galvanus Dominus de Bailleul, in Computo Joannis Luissier pro auxiliis ad liberationem Regis Joannis impositis ann. 1367. Vide Hemricurtium de Bellis Leodiensib. cap. 41. et Wlsonem de la Colombiere, torn. 1. Theatri honoris pag. 68. 69. Hodie apud nostros hoc nomine indigitantur potissimum qui Reginis adsunt, manumque prsebent ad eas de-

nisi quantum 2. debent facere de cseteris * MILITES DE CONREDO, Joan. VillaBaronibus Anglise. neo, Cavalieri di Corredo, id est, Bene | MILITES ABBATES, lidern qui Advo-apparati. Vide in Conredium. Electio cati. Vide Abbas. Eodem nomine nuncu- Amalr. primog. Aymer. vicecom. et pates monasteriorum Campiones, nescio dom. Narb. in capitan. Tusciae ann. quo vade, tradit de la Colombiere in 1290 : Triginta Milites de conredo, nobiles Theatro honoris pag. 37. et strenui cum calcaribus deauratis, in * MILES ABBATIS. Qui ex ejusdem fa- numero quorum Militum de conredo inmilia est et stipendiis honoratus. Lit. telligatur et esse debeat et possit Bromunremiss, ann. 1404. in Reg. 159. Chartoph. dus de Andusia marescalcus capitanei reg. ch. 76: Guy de Honcourt chevalier infrascripti, nonobstante quod non sit miles cum calcaribus deauratis... Quilibet de I'abbe de Cherquamp, etc. * MILES ARMATJE MILITIA, Qui mili- dictorum triginta Militum de Conredo pro tiam armatam profitetur, ad discrimen dicto soldo et stipendiis habeat et habere Militum legalium. Arest. ann. 1347. 19. debeat sufficientem equum de armis et Jan. in vol. 2. arestor. parlam. Paris.: unum roncinum. Milites de coredo, in Proponebat insuper praedictus consangui- Charta ann. 1291. ex Chartoph. reg. neus noster, quod erat Miles armatse mi- Montispessul. litiae, etc. Lit. offlc. Corb. ann. 1394. in J MILES PRO CORPORE, Corporis Regis Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 104: Domi- stipator, nostris Garde du Corps. Litterse nus Mathasus de Sechelles Miles armatas Eduardi IV. Reg. Angl. ann. 1474. apud militias et dominus temporalis villse de Rymer. torn. 11. pag. 834 : Thomss MountSechelles, etc. gomery Militis pro Corpore nostrique Dapiscidas, etc. | MILES ARMATUS qui censebatur discimus ex Charta ann. 1235. in Archivis * MILES DE CUSPIDE. Charta ann. S. Victoria Massil.: Militem armatum 1233. in Chartul. Pontiniac. pag. 196 : intelligimus armatum loriga et caligis Willelmus, dictus Herodes, Miles de Cusferreis et cum equo armato: Militem sine pide recognovit se vendidisse, etc. Nomen equo armato intelligimus armatum aus- est fortean loci alicujus, qui Cuspis, pergoto et propuncto et scuto. Peditem Gall. La Pointe, dicebatur : nisi sit Miles armatum intelligimus armatum scuto et lancearius. Vide in Lancea. propuncto, seu aspergoto et cofa seu fa* MILITES DRACONIS, Ordo militaris pello ferreo et cargan, vel sine cargan vel apud Hungaros. Vide Draco 3. scutum inter duos pedites. MILITES ECCLESIASTIGI, ita appellati MILES IN ARMIS, qui militiam arma- aliquot Prsebendarii in Ecclesiis Cathetam profitetur, ad discrimen Militum dralibus Gallise, maxime in Viennensi, literatprum, de quibus mox. Magnum ubi duo sunt, Militum nomenclature, ut Chronicpn Belgicum ann. 1323 : Joannes auctor est Joannes leLievre in Antiquit. Mandeuil Doctor in Medecina, et Miles in Viennensib. cap. 54. et Lugdunensi, ubi armis, natione Anglicus, qui mirabilem decem : de postremis, ita Charta Phiperegrinationem quasi totius mundi per- lippi Regis Franciae mens. Sept. ann. fecit, et earn tribus linguis explicavit. 1307. pro Ecclesia Lugdunensi : Ab anCharta Armoricq-britannica ann. 1419 : tiquo septem sunt Milites in Ecclesia Disoit que Chevalier d'armes mariant sa Lugdunensi, pro juribus Ecclesise. defenfille avec Chevalier d'armes, faire le pou- dendis et negotiis ejusdem Ecclesiss felivoit par le don d'un chapeau de fleurs. cius promovendis ; nos vero volentes inibi T MILES CALIGATUS, in Adversar. Tur- cultum augmentare divinum, et defennebi lib. 24. cap. 31. a caliga militari sioni jurium Ecclesise. utilius in posterum utique sic vocatus: sed eo nomine cen- providere, pro salute animss nostrss ac setur quipromotionem nullam in exer- carissimas consortis nostrss Johannss quondam Franciss ReginsB progenitorum ac citu habet. * MILES CAMINATJE, Gall. Chevalier 'successorum nostrorum, tres novas perpede cheminee. Vide supra in Caminata 1. tuas et liberas ibidem fundamus Militias, * MILES CASATUS, Qui casam seu feu- et quamlibet earundem in redditu centum dum, quod Casamentum vocabant, pos- librarum parvorum Turonensium valore sidebat. Libert. Mailliaci ann. 1229. torn. dotamus, percipiendarum annis singulis 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 716. art. 17 : in festo B. Andrese Apostoli de praedictis Quod si aliquis Militum casatorum Mail- emoluments el redditibus, quss et quos liaci aliquem hominem..., pro servo suo debemus in civitate, terra, et Baronia calumpniaverit, etc. Vide supra Casa- Lugdunensis Ecclesise percipere , juxta mentum 1. tenorem prsesentium literarum : et ultra MILITES CHRISTI sese inscribebant pr&dicta nostri tres Milites recipient jure Templarii, quod potissimum docemur suo in dicta Lugdunensi Ecclesia tantum ex sigillo Chartse Gerberti Herac, Citra- in omnibus et per omnia, quantum quilimarinorum Templariorum Procuratoris bet antiquorum Militum ratione Militiae ann. 1190. appenso, apud Perardum in suas consuevit percipere et habere: quoBurgundicis pag. 263. in quo inscrip- rum prsesentationem et nominationem tum, Sigillutn Militum Christi. Vide faciendum Decano et Capitulo dictse, Ecclesias nobis et successoribus nostris FranMonasticum Anglic, torn. 2. pag. 997. j MILITES COMITATUS, Qui et Milites corum Regibus perpetuo retinemus. Ad Parlamenti, dicuntur apud Anglos duo quas Militias nos et successores nostri Milites seu Nobiles viri qui ab unoqup- Francorum Reges nominabimus Clericos que Comitatu ex litteris regiis electi, in homines, providos, literarum scientia inrebus quae ad utilitatem regni spectant, signitos, habiles, secundum ipsius Eccleconsuluntur. Breve de Sum. ad Parl. sise consuetudines et statuta, quos sic noapud Th. Blount in Nomolex. Anglic. : minatos et praesentatos a nobis decanus et Quod Milites Cpmitatus pro Parliamento Capitulum statim recipere, sine excepextunc eligendi sunt Milites notabiles de tione aliqua, tenebuntur, et jurabunt ut eisdem Comitalibus pro quibus sic eligen- caeteri conditionis suae,quarumMilitiarum tur, seu aliter nolabiles armigeri, homi- habilem esse volumus quemlibet pr&sennes generosi de nalivitate de eisdem Co- tandum a nobis, quamvis aliam dignitamitatibus,qui sint habiles existere Milites, tem, personatum, officium, vel adminiset quod nullus homo sit talis Miles, qui in trationem aut pluralitatem beneficiorum, gradu valetti et inferiori exislit, prout in quotquot et qualiacumque obtinere noscastatuto continetur. tur : quos tres Milites et familiares nos-

MIL

MIL

MIL

385

ducendas, vulgo Chevaliers d'honneur de { illec la mart de ses trois Chevaliers, le deux d'Armes, et le tiers de Loix,... et le la Reine. j MILITES DE HONORE, Qui beneficia Chevaliers de Loix estoit Monseigneur seu feoda militaria quse honorum appel- Simon de Bucy. Idem 4. vol. cap. Jit: Or latione donabantur, a Rege tenebant. estoit avenu qu'un vaillant home et de Liber Niger Scaccarii pag. 64 : Dominus grand'prudence, Chevalier en Loix et en noster Rex Henricus quondam conten- Armes, Bailly de Blois, lequel se nommoit cione, quas surrexit inter Milites de Ho- Messire Renaut de Sens, etc. Occurrunt nore de Arundel, de exercitu quodam de i idem Milites Legum apud Monstrelletum Walliis elegit quatuor Milites de Honore 1. vol. pag. 105. 143. de quibus agunt de melioribus et legalioribuset antiquiori- etiam Argentreus in tract. de-Nobilibus, bus... et fecit eos recognoscere servitium quaest. 14. et Chenutius lib. de Offlc. tit. Militum de Honore. 5. cap. 2. tit. 40. cap. 39. Chartam ann. * MILITES JESU CHRISTI. Chron. Leob. 1456. apud Perardum in Burgundicis ad aim. 1316. apud Fez. torn. 1. Script, subscribit Jean de Luirieux Docteur en rer. Austr. col. 917: Novum ordinem fun- Loix, Chevalier. Apud Petrum IV. Redavit (Joannes PP. XXII.) militantem gem Arag. in Chron. lib. 3. cap. 12. occontra paganos, quern appellavit Milites currit Misser Rodrigo Dies, qui era DocJesu Christi. tore Cavalier. Scribit praeterea BarthoMILES JUSTITI.E, Germanis Gerichts- lus ad leg. 1. Cod. de Professorib. qui in herr. Joannes de Janua : Miles Justifies, urbe OP. : Dpctorem actualiter Regentem potest esse una dictio composita: et tune in Jure Civili per decennium, effici Milipertinet ad quoddam officium reddendi tem ipso facto. justitiam. ^W Nullum vero in hanc rem antiMILES LAICUS, in Charta Roberti Du- quius nobis occurrit monumentum cis Burgundise ann. 1297. Occurrit Ri- quam Charta Leodegarii Episcopi Apcharz de Mpntmorol Chevaliers lay, en tens. exarata ann. 1113. in Chartular. arrieres Ballly de Dijon, apud Perard. Aptensi fol. 13 : Et hoc sit sub sacrain Burgundicis pag. 343. Philippus mento duorum Militum Legalium. CheMouskes in Hist. Fr. MS. de Philippo valiers de Lectures eos vocat le Roman Sabaudo Electo Valentinensi, Milite de la Rose MS. : facto in Placentina obsidione : Ou s'il veut pour la foy defendre Qui quidem titulus quemadmodum et in re militari, iis tantum concessus viVMILITES LEGALES. Vide Miles Lite- detur qui doctrinae suae atque industriae ratus. in litteris, legibus et conciliis specimen T MILITES LIMITANEI, dicti, ut auctor ediderant. Hinc est, ut observat erudiest Carolus de Aquino in Lex. milit. qui tus Auctor Hist. Dalphin. torn. 2. pag. in ripa per cuneos et auxilia constituti 120. quod ii qui Dalphino a Consiliis in prEesidiis, limitem tuebantur. Hqrum erant, natalium licet nobilitate insimentio saepius occurrit in Jure civili et gnes, ep tamen nomine non donabantur, praesertim leg. fin. de fundis limitro- nisi prius per aliquot annos offlciis suis phis : Agros limitaneos universos cum diligenter functi fuissent. Milites interpaludibus, omnique jure, quos ex prisca dum etiam nude nuncupabantur. Chron. dispositione Limitanei Milites ab omni S. Michaelis Virdun. apud D. Calmet. munere vacuos ipsi curare pro suo com- torn. 2. Hist. Lptharing. col. 47 : Habebat quemdam Militem secum peritissimum pendia atque estate consueverunt, etc. MILITES LINGUARES. Vide Prosecutor. loquacem, qui Albertus de Othonis villa MILES LITERATUS. Matth. Paris, ann. dicebatur, qui aliquando dom. de Salmis 1251 : Henricus de Bathonia Miles litera- Consiliarius exsliterat. Hinc tus, legum terras peritissimus, Dn. Regis 1 MILES dictus in Italia Potestatis Justitiarius et Consiliarius specialis. Et primus Assessor. Statuta Astens. f. 5. ann. 1252 : Quidam Miles literatus Ro- v : Potestas vero Militem suum, vel alium bertus de la Ho, cui Rex commiserat tute- Assessorem... cum ipsis officialibus mitlam Judxorum, et sigilli sui, quod ad tere teneatur, etc. Scaecarium eorundem pertinet, etc. Mili* MILES UTRIUSQUE MILITIJE, Qui artes autem isti literati, ii sunt, quos nos- matam nempe profitetur simul et literatri Chevaliers en Loix vocabant, id est, tam seu legalem. Ita inscribitur nobilis qui cum gente nobiles essent, Legum vir dominus Anselmus de Salinis, in studiis operam impenderant, ut in su- Charta ann. 1371. in Obituar. eccl.Linpremis Regum foris jus dicerent : quos- gon. ex Cod. reg. 5191. fol. 261. r. :;;: que inde Dominos legum appellatos, MILES MERGERIORUM. Vide Merceauctor est Duchesnius in Hist. Gandensi rius. lib. 9. cap. 3. ad quorum discrimen Mi] MILES MONACHUS, Idem qui Advolites alii Chevaliers en Armes interdum catus, qui et Abbas Miles dicebatur. sese indigitabant, ut ibid, observat lib. Vide Abbas. Sententia arbitralis ann. 10. cap. 3. de quibus supra egimus. 1243. in Tabul. S. Vulmari dioec. Bo[Charta ann. 1302. torn. 2. Hist. Dal- non. : Universis praesentes litter as insphin. pag. 119 : Carissimus et fidelis nos- pecturis W. dictus Monachus Miles et ter D. Guillelmus de Plasiano Miles ac dom. de Courset, Ysaac Miles et dom. de Legum Doctor. Alia ann. 1322. in Mace- Wire, etc. MILES PER NATURAM, genere Militari riis Insulae Barbaras torn. 1. pag. 202 : Concesserunt plenam, generalem et libe- ortus, vir nobilis. Fori Leirenae in Luram potestatem ac mandatum speciale sitania editi a Brandaono torn. 3. Movenerabilibus viris et discretis D. Ste- narch. Lusitan. : Miles de Lereina stet phanp sapientium Doctori Decretorum et pro meliore Milite de tola terra Regis in Militi in Ecclesia Lugdunensi, etc.} In Judicio, et peon pro meliore peone. IbiRegesto Cancellariae ab ann. 1337. ad dem : Si Miles per Naturam perdiderit ann. 1340. Monsieur Bertrand de la Cas- ibi equum suum, et recuperare non potuesanh, Sire en Loix dicitur, qui in Charta rit, semper stet in foro Militis. Alius vero Latina Legttm Doctor. Froissart. I. vol. Miles qui non fuerit per Naturam, si cap. 179: Et si convint gu'il pardonnast perdiderit, stet in foro Militis per duos
La fu-il Cevaliers non Clers, A s'armes tos seurs et fers, En aus refiert, et crie Valence, Del branc lor carge grief penence. Quelque Chevalier emprendre Ou soil d'Armes, ou de Lectures.

annos : delnde si non habuerit, det rationem. * MILITES ORDINIS Fidei Jesu Christi. Vide Ordo fidei in Ordo 6. >:s MILITES ORDINIS S. JAGCBI. Charta Phil. Aug. ann. 1113. ex Cod. reg. 8448. 2. 2. fol. 85. v. : Donamus in elemosinam fratribus ordinis Militias S. Jacobi quicquid habemus apud Villam-novam de warenna sub colle Montisfalconis. Alia ann. 1214. in Chartul. Campan. fol. 117. r. : Ferrandus Petri provisor ordinis Militise S. Jacobi citra portus Hispanise, etc. MILITES PAGIS ET FIDEI. Vide Innocentium Cironum in Notis ad Decret. Honorii III. PP. pag. 50. * MILITES PARLIAMENT!, apud Anglos appellantur,qui ab unoquoquecomitatu electi parlamento intersunt. Chron. Angl. Th. Otterbourne edit. Hearn. pag. 192 : Seorsum vero pro Multibus parliamenti; qui non fuerunt electi per comitatem (1. comitatum) utmos exigil, sed per regiam voluntatem. Vide Milites Comitatus. * MILES PELITUS, Quod ex genere Gothorum oriundus esset, cognominatur Bernardus de Andusia, in Charta ann. 1020. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 173. Vide Pelliti. MILES PLEBEIUS, in Chronico Gotthico Lusitanico aera 1200 : Pridie Kl. Decemb. in node S. Andrese Apostoli, civitas Paca, id est Begia, ab hominibus Regis Portugalliae Dom. Alfonsi videlicet Fernando Gonsalvi, et quibusdam aliis plebeis Militibus nocte invaditur, et viriliter capitur. Ubi Milites plebei videntur appellari qui vis Equites, quiopponebantur peditibus. Fori Leirenae : Quidquid homo de Leirena in terra Saracenorum lucratus fuerit, det quintam partem Regi, prsater equos, quos debet accipere Alcaida de Leirena, et facere inde novos Milites, et dare his, qui perdiderint suos. Infra : Peon si habuerit equum, stet Miles, si vult. Rursurn : De pugna qu& fuerit in fiada, si Miles fuerit victus, det 10. solidos: si peon, quinque. Hos Cavalleros villanos vocant Fori Alcaconenses aeree 1267. MILES DE QUATUOR FAMILIIS, Gal Iis, Gentilhomme de nom et d'Armes. Joannes Longinus in Actis S. Stanislai Episcopi Gracov. n. 162 : Milites de quatuor familiis et generationibus, qui ampliorem in illo parricidii facinore gessisse ferantur principatum, videlicet ferentes labarum cum cruce in campo celestino, etc. Vide Dissertationem nostram ad Joinvillam de hoc argumento. MILITES REGIS, dicebantur Milites qui ex domo Regia, et ex ejus peculiari familia erant, ac stipendiis honorati. Ejusmodi complures recensent Chartae veteres, in Hist. Bethuniensi pag. 157. sub. ann. 1249. : Dom. Amalricus de Meudon Domini Regis Miles. In Compute Ballivorum Franciae ann. 1305 : D. Joannes de Voise Miles D. Regis, Radulfus Bovel, Guillelmus de Patay, et Guillelmus de Flaveticourt, Milites Regis. Sic passim in aliis Chartis, qui in'Gallicis Chevaliers le Roy appellantur : Jean de Soisi Chevalier le Roy de France sub ann. 1271. Hugues de la Celle Chevalier nostre Seigneur le Roy de France, garde pour icelui Seigneur des Comtez de la Marche et d'Angoulesme, etc. Computum Stephani de la Fontaine Argentarii Regii ann. 1249 : Jean Perceval pour cinq aulnes et demie d'escarlate vermeille de Brucelle baillee a Gautier Pignot Tailleur Madame la Rpine, pour faire cote et mantel pour la veille de la Chevalerie de Mon-

386

MIL

MIL

MIL

vatge, ut videre est in hac ultima voce, Thebaldum Brixiensem ibi Militavit. Pag. qua? male explicatur per Salvamentum. 117 : Auctor hujus belli, quem Rex Spirse Militaverat, etc. Adde pag. 118. Mathasus | MILES STIPENDIARIES, Is, ut videtur, cuide annua pro alimentis prsesta- Westmonast. ann. 1306 : Ad augmentione sub titulo feudali provisio fit. Ta- tandum igitur profectionem suam in Scobular. S. Florentii : Ego Ebroinus Miles tiam, fecit Rex per Angliam publice prostipendiarius filiis Ebroardi et fratres clamari, ut quotquot tenerentur fieri Mimei, dedimus S. Florentio monasteriolum lites successione paterna, et qui haberent quod vocatur Tremaheuc, quod est pago unde Militarent, adessent apud WestmoAletensi in parochia quse vocatur Com- nasterium in festo Pentecostes, admissuri burn. Vide Feudum Soldatse. singuli omnem ornatum Militarem, prse1 MILITES STELLA, Chevaliers de I'E- ter equitaturam, de regia garderoba. toile. Ordo Militaris institutus a JoMILITIA, Ordo ipse vel dignitas Milihanne Reg. Franc, ann. 1351. Vide taris, Chevalerie. Vitalis Oscensis EpisStella. copus : Infancio... licet non sit Miles, 1 MILITES TABULA ROTUNDA. Vide jus tamen habet accipiendi Militiam, si in Tabula. possibilitas, yoluntas, et opportunitas se MILITES VAVASSORES, Qui tenent de offerrent. Historia Cortusiorum lib 10. Baronibus terras suas, ut Subvasores, cap. 9 : Qui in suo regimine recepit Miliqui tenent de Militibus, in Legib. Mai- tiam in Mantua ab Imperatore. [Forma col mi II. Regis Scotiae cap. 8. | 8. electionis Petri Episc. Aniciensis ann. Radulfus de Diceto ann. 1040 : Quindecim 1053. torn. 4. Annal. Bened. pag. 742 : juramenta juravit Theobaldus propria Nos autem sanctas Aniciensis atque Valmanu Consuli Gaufrido, et 20. Barones lavensis Ecclesiae coettis communi voto Castellenses cum eo, et 40. Milites vavas- Clerus, populus atque Militia, elegimus sores eisdem verbis, quibus et ipse. Vide virum nobiliter natum,... nomine PeVavassores. trum.] MILITES VEXILLARII. Vide Bannerati. IN MILITIA APPROBATUS dicebatur, MILES, Dominus alicujus castri aut qui semel ac iterum, vel etiam tertio feudi. Chronicon Vosiense lib. 1. cap. fortitudinis ac dexteritatis suse speci22 : Alter (Mpnachus) ex Militibus de men, vel in bellis, vel in ludicris decerCevaliers ama et tournois, Rupecavardi, id est, ex Dominis, etc. tationibus ediderat. Galfridus MonemuN'i ert avers, ne faus, ne cuvers, Ains ert li Sire des Haubers, Mox : De cujus parentela exivit Guil. thensis lib. 7. cap. 4 : Quicunque ergo Et si tint de maisnie entiere Ademari Miles de Celon. Rursum : Pe- famosus probitate Miles in eadem erat, Cent Cevaliers portans banieres. trus frater Iterii del Barri Militis castelli unius coloris vestibus atque armis utebaExstat Charta Albert! Imperatoris 3. de Axia. Occurrit apud alios Scriptores, tur. Facetee autem mulieres consimilia Id. Decemb. ann. 1299. qua Hugonem de et in veteribus Tabulis non semel. indumenta habentes nullius amorem haBovilla Cambellanum Regis Francise in | MILES, Militum seu Nobilium ordo. bere dignabantur, nisi tertio in Militi suum Militem et Domesticum adsciscit Appendix ad Chron. Episcop. Meten- approbatus esset. Efficiebantur ergo cashisce verbis : Ad personam nobilis viri sium torn. 6. Spicileg. Acher. pag. 663 : tse mulieres, et Milites amore illarum meHugonis de Bovilla magnifici Principis Hie (Theodoricus) pad et tranquillitati liores. Vide Notas nostras ad CinnaD. Philippi Regis Francorum illustris Ca- ecclesiarum omniurnque sibi creditorum mum pag. 493. merarii nobis dilecti ramos nostri favoris commoditatibus ea provisit diligentia, ut Probi etiam dicebantur, seu approbati latius extendenles, ipsum in nostrum fa- eum Miles, Clerus etpopulus revererentur Milites, quos vulgo nostri, Chevaliers miliarem et Militem duximus assumen- ut dominum, et ut patrem diligerent. sans reproche, vocabant, quorum vita dum, volentes ut ubicunque locorum quse MILITISSA. Militis uxor, Femme d'un ab omni probri suspicione vel nota imRomanum profitentur Imperium, nostro- Chevalier. In Charta anni 1379 : Joanna munis erat, cujusmodi in Ordinibus rum familiarium et Militum prserogativa, de Bethune Militissa, uxor D. loannis de Militaribus duntaxat admittuntur, ut ratiis, libertatibus et juribus perfrui de- Roya Militis, apud Duchesnium in Pro- est in Ordinis Periscelidis Statutis MSS. eat, et gaudere pxsentium testimonio bat. Histor. Bethun. pag. 202. [Miracula Velleris aurei apud Locrium in Chron. litterarum. S. Amalbergae torn. 3. Julii pag. 105 : Belgico ann. 1431. S. Michaelis artic. 1. Milites sups perinde habebant Reginae, Congregatur ibi populus universus mo- et Lunulae, seu du Croissant, apud Coet alise nobiles feminas. Chartam Aeno- ram faciens, Milites, Equites, Armigeri, lomberium torn. 1. Theatri honoris cap. ris Comitissae S. Quintini ad ann. 1194. Militissse Domicellseque nobiles.] Occurrit 7. Gentilhomme de nom et d'armes sans in Hist. Monast. Longipontis pag. 104. etiam in Vita B. Coletse num. 34. et 203. reproche, apud Monstrelletum 1. vol. subscribunt Theobaldus de Mauny, et [et in Chron. Cornelii Zantfliet apud cap. 8. 9. et Georgium Castellanum in Ferdinandus, Milites Reginse. Alia Alie- Marten, torn. 5. Ampliss. Collect, col. Vita Jacobi Lalani cap. 32. 33. Quse yero norae Reginse Angliae ann. 1203. apud 331.] In Nivellensi Monasterio Canoni- delicta Milites ab ejusmodi Ordinibus Beslium, sicclauditur : Testibus Radulfo carum S. Gertrudis in Brabantia, etiam- arcerent, tria potissimum recensentur de Faya, Willelmo Vigerio Capicerio de num domicellae istae Canonicae, post in Statutis Periscelidis haeresis nempe, Calviniaco, Milile Dominse Reginse. Tes- exactum Slagium, quod triennii esse l33sae Majestatis crimen, et ex praelio tamentum lolandis Comitissse Inculis- aiunt, fiuntseu creantur Militissse, ad al- cui Princeps suus interesset, fuga. Remensis ann. 1314. ex Chartophylacio tare, a quodam nobili Milite, ad hoc natus vero Sicilies Rex a Torneamentis Regio : Item lego in retributionem servi- evocato, stricto ense in dorsum impacto, repellit Milites ac Armigeros, qui vel in tiorum mihi impensorum primo domino consuetisque verbis pronuntiatis. iis quae existimationem vel honoris caRadulfo Fruni Militi meo 200. II. semel. j MILITARIS, Natalium nobilitate in- put spectarent, falsos se ac mendaces Item Dom. Fulcaudo de Rupe Militi meo signis. Buschius de Reformat. Monas- praastitissent, turn eos qui usurarii seu 50. II. semel, etc. Vide Maisnadarii. ter. apud Leibnit. torn. 2. Script. Bruns- iceneratores haberentur, denique qui MILES REGIUS, in Charta ann. 1337. vic. pag. 911 : Monialis qusedam, soror impari se matrimonio copulassent. apud Ughellum torn. 7. pag. 616 : D. Gertrudis Degens dicta, Militaris in mo5SJ^" A Militia prohibebantur praateLottus de Adimariis de Florentia Miles nasterio Ordinis nostri, Werder nuncu- rea, atque ea obtenta privabantur, inRegius, Straticus Salerni, etc. dicitur. pate, professa, et ibidem tune sacrista, cesti et parricidae ex lib. 7. Capitular. * MILITES DE RODIA. Chron. abbat. cum alia ejusdem monasterii moniali 71. Eadem erat poena, licet dissimilis Corb. Ms. fol. 65. v : Anno salutis 1308. etiam Militari, de monasterio suo clan- causa, eorum qui rustica opera exerfratres hospitalis S. Johannis Jerosolimi- culo exivit, habitu suo in choro derelicto, cuerant. Charta ann. 1235. ex Archivis tani, qui nune vulgariter dicuntur Mili- vestita seculariter, sicut in castris Domi- S. Victoris Massil. : Statuimus quod si tes de Rodia, etc. cellse solent incedere. aliquis Miles, vel ejus filius, vel nepos * MILES SALVATGE, id est, Silvestris, MILITARE, Militem facere, creare, opera rustica fecerit arando, fodiendo, histrionis species. Curia 2. gener. Tar- baltheo militari accingere : Faire Che- ligna adducendo cum sauma, vel sine, et rac. sub. Jacobo I. reg. Aragon.: Statui- valier, [ou segnorir,] in Gl. Lat. Gall. alia opera rustica faciendo non habeat mus quod nullus facial aliquem Militem Vita Innocentii VI. PP. pag. 116 : Eo- Militis libertatem. Quod de iis qui opesalyatge. Hinc colligitur vocem Salvatge, dem anno Petrus Rex Aragonum venit ram suam aliis locarent intelligendum adjectivam esse vocis Militem ; atque Avenionem, et... certos nobiles suos qui arbitror. adeo male lectum ex iisdem Constitu- secum venerunt, in prsesentia dicti Papas MILITIA, alias Feudum Militis, et feutionibus cum virgula seu militi, Sal- Militavit. Albertus Argentin. pag. 116 : dum loricse : Terra quse Militem debet in

sieur Jean Houce Maistre d'Hostel de ladite Dame, lequel a este en ce terme nouveau Chevalier du Roy par son Mandement donne au Bois le 2. jour de Fevrier, etc. Alibi sub ann. 1350 : Des drapsachetez de Jaques le Flamenc a la Chevalerie de M. le Dauphin pour cinq aulnes d'escarlate vermeille de Brucelles a faire cotte et mantel pour la Chevalerie de Mons. Bertaut de Taribde Seneschal de Bigorre, lequel a este en ce terme Chevalier nouvel du Roy, par Mandement donne a Soissons le 6. jour d'Octobre. Ex quibus primo intuitu videntur appellati Milites Regis, qui a Rege Militiam consecuti erant. Verum constat eosdem esse qui in Statute de Hospitio Regis et Reginse dato Vicennis mense Januar. ann. 1285. Chevaliers de I'Hostel du Roy appellantur, et in veteri Regesto, hisce verbis : En I'abregement des deepens fails en la vole d'Arragon pour les gaiges des Chevaliers de I'Ostel le Roy 170341. II. 19. s. Pour les gaiges des Chevaliers qui n'estoient pas de I'Ostel, 190254. II. 15. s. et estoienl trestous lesdits Chevaliers a retenues, et non a gaiges, etc. Milites igitur Regii erant ex ipsa Regis familia. Philippus Mouskes in Ludovico Juniore, de Henrico II. Rege Angliae :

MIL
expeditione, in Charta Balduini Oomitis Flandriae ann. 1119. in Tabul. Abb. S. Bertini ; Portia unius Militis, apud Lucam Tudensem sera 880 : Concesserunt etiam similiter in perpetuum quod Christiani Milites in singnlis expeditionibus, de eo quod a Saracenis acquisierint, ad mensuram portionis unius Militis B. Jacobo conferrent. Ita in Charta veteri apud Rodericum da Cunha, in Hist. Episcoporum Portensium in Lusitania 1. part. cap. 12. Aliis Caballaria, de quafeudi specie quaedam supra attigimus in yqcibus Feudum et Caballaria. [In Militia tenere, in Tabul. Majoris Monast. : Radulfus Filogerensis et uxor ejus Avicia totam Hilduini mansilis Militum vel in Militia tenentium decimam, quam in proprietatem habebant, monachis Majoris monasterii pro mille solidis quos ab eis acceperunt, tradiderunt.] Militare autem domino teneri qui Militias ac feuda possidebant, notissimum est. Dudo lib. 8. de Actis Norman. : Richardo infanti manibus suis datis, super sacrosanctas reliquias ftdem obsequentis famulatus et Militationis facientes, spoponderunt et voverunt illi se per omnia esse fideles. Guntherus lib. 8. Ligurini. :

MIL

MIL

387

de Pratis concedit, ut tenere possit ali- cum innumeris peditibus capti sunt.] quot villas, quse a Berengero de Col [ Richer, lib. 1. cap. 7 : Congregari avunculo ex legato concessae fuerant, prsecepit Milites peditesque Exercitus etiamsi ab eodem Rege tenerentur in regius in decem milibus equitum, peditum feudum, et de Militari persona ad perso- vero sex milibus erat.] Gasp. Barthii nam non Militarem ex legato devenerint : Glossar. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. hac apposita conditione, ut Raimundo MSS. pag. 23. ex Anonymi Hist. Palaest. extincto, yillae esedem ad unum ex filiis cap. 20 : Ordinata denique sunt haec ejus legitimis devenirent, qui suo de- omnia, Milites tenuerunt plana, et pedicenti tempore Miles efficeretur. tes montanea. Jacobi Auriae Annal. GeIn 2. Regesto Homagiorum, Cameras nuens. ad ann. 1282. apud Murator. Comput. Paris. Militias seu feuda Mili- torn. 6. col. 578: Maxime quum Milites tum, GenWtessesappellantur: sub titulo, et pedites semper in Pisis ad solidos acdes Lannes et S. Sever: Nicolas d'Espa- ciperent. [* Eo sensu in Italia post x. gne Escuier fait hommage de I'hostel vel xj. saeculum hanc vocem accipi connoble et Gentillesse de Migret Van 1356. suevisse observat Muratorius torn. 2. Occurrit ibi pluries. Antiq. Ital. med. aevi col. 484.] Vide suMILITIA, Titulus honorarius Militis. pra Miles Plebeius. Epistola Ludovici de Duracio Regis 1 MILITIA, Equitatus, Gall. Cavalerie. Neapolitani ad Ludovicum Ducem An- Ottoboni Scribee Annal. Genuens. ad degavensem ann. 1382 : Quod si ita est, ann. 1196. apud eumdem Murator. torn. decentius fuisset tuas Militise id nobis 6. col. 376: At quum videret se eos miprius scripsisse, etc. nime posse de campo et castris eradicare, MILITIA, Coetus Militum. [Radevicus et nihil proficere posse; imo sui semper Frisingensis de Rebus gestis Friderici victi ac vulnerati recedebant de campo, I. Imper. lib. 2. cap. 8. apud Murator. retraxit se cum Militia sua et fortia. torn. 6. col. 791 : Accesserat tune quod MILITES, aliis signiflcationibus. Vide Cremonenses cum Imperatore ad curiam Milites suo loco. venientes, Placentinorum Militia egressa 1 MILETA, Anser silvestris. Vita S. ad certamen provocaverat, quod modo Pharaildis virg. num. 13 : Aves quasdam Publica militiae vasallus munera justae Non renuat, dominique libens in castra vocatus, vulgo turneimentum vacant.] Ita Militia aggregatas repperit, quas alii feles, alii Aut eat, aut aliutn pro se submittat iturum Hospitalis Hierosolymitani, apud Will. Miletas, vulgus vero gantas nuncupat. Arbilrio domini, vel quern laudaverit ille Ne.ubng. lib. 4. cap. 19. Vide Gantas. Compenset, rediraatque suum mercede laboreni. * MILITIA, Militis creatio. Sentent. -MILETUM, MILLETUM, Milium, Gall. Petrus Diac. lib. 4. Hist. Casin. cap. 35 : arbitr. ann. 1335. in Reg. 70. Chartoph. Millet vel Mil. Charta ann. 1341. in Reg. Curies quas manifesto Imperil erant, Mi- reg. ch. 305 : De luminari autem, quod 73. Chartoph. reg. ch. 74: Item Miletum litias, et castra Imperil. Gervasius Tille- consuetum est poni in ecclesia Parisiensi, seu miUvim pro parte nos cantingente beriensis MS. lib. de Otiis Imperial, de in Militiis filiorum regum et baronum, ibidem, sexaginta sex solidos Turon. Henrico II. Imper. : Hie legem instituit cum de hoc plene informati non fuerimus, annuatim. Alia ann. 1283.in Chartul. Cluapud Teutones, ut Militise, more Gallorum supersedemus ad prassens. Chron. inter niac. ch. 348 : Decima fabarum, pisorum, et Anglorum, successionis jure devolve- Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 1. col. racemorum, Milleti, canabi et totius allerentur ad proximiores agnationis gra- 2 : Milicia dictorum trium fratrum fuit rius minuti bladi. Lit. remiss, ann. 1408. dus, cum antea penderent ex Principis in Penthecoste anno 1313. Vide infra in Reg. 163. ch. 139 : Le suppliant habigratia. Charta ann. 1152. ex Regesto Bi- Militatio. tant de Tarbe en Bigorre loua les jumens gprrensi : Dederunt Abbati et sociis ejus * MILITIA, Feudi militaris caput seu ou eques de Raymond de Fort de Bearn villam prsenominatam, et quidquid in ea domus praecipua, quodvis dominium, pour piquer oubatre son Mil ou ble. Hinc jure hasreditario possidebat prseter Mili- quod a milite possidetur. Reg. feud. Miliere et Milliere, Ager millio consitus. tias, quas sibi tune Consul (Petrus Comes Aquit. sign. JJ. rub. in Cam. Comput. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 127. ch. Bigorrensis) retinuit, scilicet A. Donati Paris, fol. 37. r.: Dominus de Benqueto 197: Lesquelx par une nuit gardoient de Sombra, et Arnaldi de Orbeag, etc. juratus dixit se tenere a domino rege une Miliere joignant ledit molin. Alia Charta anni 1238. in Regesto Tolosano Militiam seu capmasuram de Podio Bar- ann. 1416. in Reg. 169. ch. 424: Lequel pag. 97 : Videlicet Militias, Baronias, et dos. Ibid. fol. 39. v: Vitalis de Nama- Paris avoit prins et emble en une MilVassalerias, etc. Alia anni 1343. pag. 86 : nyu domicellus juratus dixit quod tenet liere.... trois ou quatre brains de millet. Laudavit et concesslt Ademario de Miro- a domino rege et duce ratione uxoris suse. Le suppliant avoit fait aler ses bestes en monte, et hasredibus, et successoribus suis Militiam seu domanet de Segur cum per- sa Milliere, ou orge, in aliis ann. 1460. quartam partem illius Militias, et terras, tinentiis. ex Reg. 190. ch. 144. Vide mox Milhium. ;;: et honoris, quam ipse Ademarus emerat 1 MILETUNIA. Pactus Legis Salicae ' MILITIA, Militis stipendium. Reg. et acquisierat a Bertrando de Calcideriis, S. Ludov. ex Chartoph. reg. ad ann. tit. 76. Edit. Eccardi pag. 147 : Haec lex etc. Infra : Sciendum quod Ademarus 1317. fo!. 36. r.: Item augmentavit eidem de Miletunias vel letas sive Romanas in pro quarta parte dictse Militise inconti- militi (Ogero de Maloleone) nonaginta medietatem convenit observare. Ubi idem nenti recognovit et concessit se hominem Militias, quarum sexdecim percipit in Eccardus monet legendum forte Militaet Militem D. Comitis, et successorum terra Navarrse, et residuum in thesauro neas, ut militaneus idem sit qui militaejus, et fecit inde homagium, etc. Reges- n&stro Navarraz, de decem Militiis, quam- ris, et hoc loco Militis uxor. Vide Militum Constabulariae Burdegal. fpl. 100 : diu placuerit regise voluntati; dum tamen tissa in Miles. Dominus deCassanea homo nobilis vendi- equis et armis pro defensione regni teneat * MILEUS, Souler de ray, in Glossar. dit et alienavit sine licentia D. Regis ter- se munitum. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. ram suam, seu Militiam de Bessens, MILITIA, Census vel praestatio pro 1 MILGORIENSIS MONETA et Milguriquam nobiliter tenebat a dicto Rege sub servitio militari. Tabularium Burgu- sus denarius. Vide in Moneta Baronum. deveriis nobilibus d'Ost et de Cavalgada, liense fol. 115: De hoc feudo debent Ca~ * MILGRANA, Granatum, malum pugentibus innobilibus. Et fol. 97 : Petrus nonici 12. denarios de Militia in Nativi- nicum. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. de Malyshit homo innobilis tenet quan- tate S. Mariae. Fol. 116 : In hac terra reg. 7657 : Milgrana, Prov. malogranadam Cavallariam, seu feodum nobile, etc. retinuerunt domini jura sua, scilicet de tum. Leudae min. Carcass. Mss.: item de 10. sol. talliae, 20. den. de 5. solid, cujus- Milgranas, de centum, quatuor MilgraHinc j MILITIAM REGIS EXERCERE , pro que iallias 10. den. et 12. den. de Militia nas. Vide supra Migrana 2. * MILHIUM, ut supra Miletum. InvenMilitaria servitia, quse Regi ob Militias in Nativitate S. Marise. Tabul. Abbat. de ac feuda debentur, prsestare, exhibere. Rota fol. 164: Petrus pro amore Dei et tar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Quaanima Taphur patris sui dedit Ecclesiss tuor conquas Milhii ad communem menCodex MS. Irminqnis Abb. Sangerm. fol. 16 : Sed quod Militiam Regis non va- et Canonicis sua servitia tarn talliae quam suram dicti vicecomitatus Leomaniss. lebant exercere, tradiderunt alodos suos Militiae, etc. [Ita Militiam ex vet. Ins- Vide Millium. sancto Germano, nominatos his homini- cript. interpretatur Fleetwodus in Syl* MILIAGA, MILHACA. [Gall. Sorgho bus, etc. loge Inscript. "antiq. pag. 438.] Vide a balai: Pro quodam homini de milhano qui tulit Miliaca sive de milhaEjusmodi ^orro Militias nonnisi a Mi- Servitium nummorum. | MILITES, Equites, Gall. Cavaliers.cis domino.... t. 22, p. 361. (Arch, hislitibus possideri et teneri potuisse docet praeterea Charta Sanctii Regis Majorica- [ Qui equo militant. Order. Vital, lib. tor. de la Gironde.) * MILIACIUS PANIS, Ex milio confecrum ann. 1323. qua Raimundo Rubey 10. Hist. Eccl.: Et alii fere 400. Milites

388

MIL

MIL
claram animi generositatem Audacem cognominabant, seu Gallice, ut turn efferebant, li hardy, dictos volunt: turn etiam quod in iis Rex efflngatur manu ensem strictum gerens : nam et Li hardis et Ardits, passim dicuntur in Foris Beneharn. et in Consuet. Solensi. Aquitanica autem ista moneta minutior argentea f u i t , cujusmodi complures habentur Regum Angliae et Franciee, ut et Caroli Ducis Aquitaniae Caroli VII. Regis fllii, apud Hautinum in lib. de Monetis Francic. pag. 135.175. 187. 189. 199. 255. MILIARENSIS PORTICUS, apud Vopiscum, quae millenis columnis sustentabatur. Ita Salmasius. 1 MILIARISIUM, Numismatis pars xn. complectens folles xxiv. Scholiastes Basilic, torn. 6. SS. Maii pag. 16 * : Nosse oportet ceratium unum follibus valere duodecim sive Miliarisio dimidio. Valent itaque ceratia duodecim nomismate media. Nam integrum nomisma continet Miliarisia duodecim sive ceratia 24. Vide Glossar. mediae Graecit. in M^iapionov. 1 MILIARIUM, Mille pondo librarum. Vita B. Columbae Reatinae torn. 5. Maii pag. 392*: Decreverunt.... campanam quamdam veterem fractam, hebetis etiam soni, in melius refundere molis duorum Miliariorum. 1 1. MILIARIUS, Milliare. Charta Wifredi Comitis Barcin. ann. 888. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 166: Locum quern vacant Centum-cellas cum Miliarios quatuor in gyro. 2. MILIARIUS. Carolus M. Imper. apud Anonymum Salernitanum in Hist. Langobard. parte 1: Unum est quod qussro, ut (Arichis Princeps Langobardorum) armiger meus unus Miliarius fiat. Videtur idem qui Millenarius, de qua dignitate infra. Vide Cujacium ad lib. 1. Feudor. tit. 1. MILIGA, Grani species, de qua passim veteres Charts Italicae. Describitur a Petro Crescentio lib. 3. de Agricultura, pag. 129. [s* Vide Murator. 2. Antiq. med. sevi col. 851. et supra Melica.] * MILICAMILIUM, 'Eodem intellectu. Stat. Placent. lib. 3. fol. 32. r.: De marzaticis vero, videlicet Milicamilio et panico, vicia et omnibus leguminibus teneatur domino justam reddere rationem. 1 MILICENTUM, Vox, ut videtur, corrupta ab Anglico Milleate vel Mill-leal, quae ipsum rivi alveum, quo aqua molendini continetur, significat. Hist. Harcur. torn. 4. pag. 1928: Henricus tenet dicta tenementa et Milicenla de Cantalou, et dicta dominia de Rege, et non dat scutagium. 1 MILIGIONE, perperam pro Malitiose, in Charta Johannis Reg. ann. 1361. Reg: 90. Tabul. Regii Ch. 608 : Imponaturque sibi quod dictum incendium Milicione et in hodium dicti Petri posuit ibidem. * MILICUS. Vide mox Militus. * MILIENDA, Vestis species, yel Pars vestis. Lit. remiss, ann. 1398. in Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 73: Lequel Gonays, qui avoit de soez sa teste rese et sa barbe en sa Miliende, etc. Vide infra Misele. MILIENSES. Chron. Laurishamense pag. 86. ubi de Fratribus Barbatis in Monasteriis :
Nunc quoque Barbati qui sint, altentius audi: Sunt ergo laici Miliensibus associati, Quos risus populi dedit hoc agnomine fungi, etc.

MIL
MiUqrisius scriptum sit pro Milgurisus, vel Miligrisius denarium aereum significet, et a colore ita sit nuncupates. Miracula S. Georgii torn. 3. Aprilis pag. 143 : Oblato deinde Miligrisio seu denario abire conati, etc. MILIMINDRUM, Vulgus vocat, pro eo quod elevationem mentis inducat; haec herba Hyosciamus appellatur. Papias. MILIlfffi. Gregorius Turon lib. 6. cap. 14 : Magna igitur eo anno lues in populo fuit, valitudines varies, Milinss cum pusulis et vesicis, quse. multum populum adfecerunt morte. Apud Fulbertum Carnotensem Ep. 95. ubi Gregorii locus laudatur, scriptum habetur, Melinas cum pustulis, etc. Duchesnius monet in aliis Codd. legi malignae. Alter Codex antiquissimus, quern vidi, maligni praefert. * Huetius in Comment, de Reb. ad eum pertin.pag. 22. exponit: Morbos enatos cum varis similibus granorum milii. MILINOVULTIS. Vide Melinus. [* Ubi Prasinovultis interpretatio, a Cangio emendatur in Prasinovullis suo loco.] 1 MILIO, Milvus, accipitris species, Gall. Milan. Testamentum Oliyerii de Clicio ann. 1406. ex Archive castri Blein.: Hern legal domino Alano Vicecomiti de Rohan genera suo suum Milionem, vulgariter son Milion, unum equum quern equitat auceps, qui dictum Milionem regit, et ipsum accipitrem sibi remisit. * MILITANEA. Vide Miletunia. 1 1. MILITARE, Iter habere, maxime cum difticile et asperum est. Chron. Mauriniac. apud Duchesnium Hist. Franc, torn. 4. pag. 377 : Abbas autem Priorque node ilia alia ire disposuerant, et cum ante lucem surrexissent, et per unam leugam Militassent, miraculum fuit, cum Dei providentia ipsi nuncio noctis adhuc tenebris durantibus obviassent. 1 2. MILITARE, Confligere, pugnare. Gasp. Barthii Glossar. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 28. ex Anonymi Hist. Falsest.: Cceperunt nostri Militare in nomine Domini. Aliis notionibus, vide supra in Miles. MILITARES, Qui in exercitibus militant, maxime qui in militia aliquam dignitatem habent, in leg. 18. 32. 138. Cod. Th. de Decurion. (12, 1.) leg. 7. de Frument. urb. CP. (14, 16.) leg. 20. 21. de Erogat. milit. annonae. (7, 4.) Acta SS. Tharaci et sociorum Martyrum : Non licet tibi universas pcenas mihi adhibere, quoniam Militaris fui. S. Augustinus Epist. 280 : Misit Militares , nemo potuit reperiri. Vide eumdem lib. 1. de Morib. Eccl. cap. 35. Vita S. Caesarii Arelat. apud Surium : Comites et alii viri Militares non sinebant homines in domibus suis habitare et laborare, sed misere eos mactabant, etc. Utuntur etiam uterque Victor, Vopiscus in Tacito, et Ammianus lib. 14. 21. Epist. Synodalis Concilii apud Saponarias ann. 895 : Nullum ei per vos, aut Militares Ecclesias vestrae prssstiteritis suffragium. Odo Cluniac. in Vita S. Geraldi lib. 1. cap. 11: Arma Militaribus apta ei prsebuit. Alias Militares qui milites fuerant, nee amplius militabant: quod observatum a Salmasio ad Hist. Aug. pag. 300. Glossae Isidori: Militaris, opinatus, id est, vetus miles. MILITARES PERSONA, Militias candidati, vel militum familiares et domestici. Charta ann. 1270. in Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Vienne fol 61. r.: Quod ipsi et antecessores eorum posuerunt in preedicto castro baulum seu etiam jugerium, vel consules, militibus et Mili-

tus. Hist. Franc. Sfort. apud Murator. torn. 21. Script. Ital. col. 602. ad aim. 1450 : Hie (Franc. Sfortia) cum ita eques, ut erat, apud virum gravem Albertum Marlianum ante ejus sedium limina familiarissime aliquanto panis Miliacii sumlo modice bibisset, etc. MILIARE. Vide Milliare. MILIARENSIS, MILLA.BENSIS, Moneta argentea rainutior, quae in Montepessulano cudebatur ab Episc. Magalonensibus. Tabular. Episcopatus Magalonensisann. 1262: BerengariusJEpisc. Magalonensis)/ocmni de Ripa, jEgidioJoannis, et Guirando Gos Monspeliensibus ad legem 10. denariorum, una pogesia minus, excudendse monetse Millarensis vocatss facultatem dedit; ita tamen quod in 12. denariis Millarensium prsedictorum sint 10. denarii una pogesia minus argenti fini, sicut in Montepessulano affinatur argentum. Hanc autem cudendi potestatem in tola Episcopatu, et in toto Comitatu permisit dictis Monspeliensibus, exceplis castro Melgorii, et fortia superiori Montisferrandi. Charta Guill. Gerundensis Sacristae ann. 1268 : Ita tamen quod de Miliarensi a nobis et D. Infante Jacobo vobis concesso, habendo de quolibet maidino salis, ad opus murorum construendorum et reficiendorum, etc. Foedus inter Carolum I. Comitem provinciae et Massilienses art. 20: De prsedictis monetis quse fiunt in Massiha, habeat Dn. Comes 12. denarios Massiliensium minutorum tantum pro marca argenti, etc. Et eodem tnodo intelligitur de moneta Millarensium. Epistola Clementis IV. PP. ad G. Episcopum Magalonensem ann. 1266. apud Gariellum pag. 219 : Sane de moneta Milliarensi, quam in tua dioecesi cudi fads, miramur plurimum, cujus hoc agas consilio: non quod injuriam facias diclo Regi, (Ludovico) si in feudis non suis fabrices, sed Regi glorise, extra cujus dommium nee hoc potes, nee aliud operari. Quis enim Catholicus monetam debet cudere cum titulo Mahometi ? quis etiam licite polest esse alienee monetse percussor? cum nulli earn liceat cudere, nisi cui vel summi Pontificis, velPrincipis auctoritate conceditur, etc. Ex quibus verbis nescio an conficiatur Miliarenses istos in Francia cusos, nummos fuisse Hispanicos, (nam ex allatis, in Hispania obtinuisse videntur,) hoc est instar eorum qui in Hispania cudebantur; quae vox etiamnum in Lusitania viget, ubi nummi aurei Millereis appellantur: quam vocem corruptam putat Scaliger lib. de Re nummaria pag. 55: Quum, inquit, verum nomen fuerit, Muley-Rais, ab Arabe Rege, quisquis is fuit, qui primus ejusdem ponderis et valoris nomisma in illis partibus Hispanise percussit. Quo sane videtur spectare Clemens, cum ait Christianum nee debere nee posse monetam cudere cum titulo Mahometi. At cum vox haec proxime accedat ad Byzantinqrum Principum (juXtapYJaia, minutas perinde monetas, de quibus egere prse caeteris Scaliger de Re nummaria, Petavius ad Epiphanium, et alii, nos etiam in Dissert, de Monetis Byzantinis, longe prpbabilius videretur hisce monetis inditam ab iis appellationem. Sed et non desunt qui a Miliaresiis Graecanicis Liardos nostrates, minutiorem quandam trium denariorum monetam, sic nuncupatam, quae in Aquitania potissimum obtinuit, nomen surapsisse opinantur: quique Liards appellantur in Consuetudine Burdegalensi art. 116. et Baionensi tit. 7. art. 32. Alii vero a Ricardo I. Anglor. Rege, quern ob prae-

Ubi Milienses sumuntur pro Monachis. 1 MILIGRISIUS, Denarius : unde ducta vocis origine, mihi incompertum, nisi

MIL
taribus personis prasdictis contrarium asserentibus; et super eo quod dicebatur quod prasdicti milites seu personas Militares offenderunt prasdictos dominos, etc. * MILITATIO, Ad militarem gradum ascensus. Charta Phil. V. ann. 1320. in Reg. 58. Ohartoph. reg. fol. 57. v.: Attendentes quod Guillelmus de Verneto miles hujusmodi praeconiis insignitur; quod sollicite considerans defunctus R. quondam Bolonise comes cingulo militias cinxit eum et militari decoravit honore : nos exinde Militationem hujusmodi attemplam habentes et gratam, concedimus ei de gratia speciali quod honore et statu militari lastetur omnino. MILITES, Haeretici, qui alias Floriani et Carpocratiani, sic dicti, quia de Militaribus futrunt, inquit Philastrius, ubi plura de eorum opinionibus. MILITES ROTUNDI, N u m m i , vulgo Ridders dicti, in Legibus Opstalbomicis cap. 21. [Charta Geraldi Abbatis Angeriacens. ann. 1385. in Chartul. ejusd. Monast. pag. 459 : Item in Cosna Domini cellerarius debet ducentis pauperibus cuilibet qualuor allecia, et dominus Abbas debet vinum et unum quartarium fabarum, et centum justitias vini de capitulo, et centum Milites qui debent dari ducentis pauperibus in ecclesia, antequam veniant in claustro ad mandatum. Consule Menagii Origin. Gall, in voce Ridde.] * Chevaliers de Guillaume memorantur in Reg. Cam. Comput. ex Cod. reg. 8406. fol. 147. T MILITIA, Diversis notionibus, vide in Miles. 1 MILITIALITER, Viriliter, strenue, prout Milites decet. Gesta Trevir. Archiep. apud Marten, torn. 4. Ampliss. Collect, col. 398: Illi non segnes tela et lapides de supra pluentes, illos obruentes, istos ferientes se Militialiter defensarunt. 1 MILITISSA, Uxor militis. Vide Miles. * MILITUS, vel MILICUS, f. Reditus, qui in Mileto pensitatur. Vide supra in hac voce. Charta ann. 1278. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 199. r.: Cum ego Girardinus quendam redditum annuum, qui quidem redditus vocatur redditus Militorum, ab ipso Vieneto, emerim, etc. * MILLAGO, Uno pesce che vola sopra I'aqua. Glossar. Lat. Ital. Ms. 1 MILLAIROLA, MILLAKOLA, etc. Vide supra Meillerola. * MILLARE. [Suere. DIEP.] 1 MILLARENSIS. Vide Miliarensis. 1 MILLEARIUM. Mille, Gall. Millier. Charta apud Madox Formul. Anglic, pag. 239 : Unam piscariam quse reddit unum Millearium siccarum anguillarum... Et in villa quse Mosse vocatur tria concessi... Millearia siccorum allectium. * MILLEMORBIA vel MISMORBIA, Herba ficaria, strophularia, castrangula; ut quidam volunt, urtica mortua ; eo quod folia similia urticse habeat, non tamen urentia. Glossar. medic. Ms. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1 MILLENA , ut Millearium. Charta apud eumdem Madox ibidem pag. 243 : Concessit Deo et S. Marias et monialibus de Langeleia dimidiam Millenam anguillarum. * MILLENA SALUTES, Gall. Mille complimens. Hildeg. Pictav. schol. epist. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 490: Centenas Milenas excipere salutes. Alia Ibid.: Ipsi etiam comiti centenas Millenas salutes ex mea parte conferatis. 1. .MILLENARII. Papias : Millenarius, qui mille militibus prssest, Graecis xtXiap-

MIL
XQ?. Ita etiam Isidorus lib. 9. Orig. cap. 3. Victor Utic. lib. 1. de Persec. Vandal. : Fuit hie Vandalus de illis, quos Millenarios vacant. Horum meminit Lex Wisigoth. lib. 2. tit. 2. 26. et Senator lib. 5. Epist. 27. Vide Saxonem Grammaticum lib. 5. Hist. Danicae pag. 78. 2. MILLENARII, X0ua<rrai, Haeretici, qui et Cerinthiani, sic dicti ab eorum auctore Cerintho. Hi mille annos, inquit S. Augustinus de Haeres. n. 8. post resurrectionem in lerreno regno Christi, secundum carnales ventris et libidinis voluptates , futuros fabulantur; unde etiam Chiliastse sunt appellati. Vide Papiam, Baronium ann. 373. num. 14. etc. * MILLENARIUM, Mille, Gall. Millier. Charta Amalr. episc. Silvanect. ann. 1166. inter Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 218 : Insuper unum Millenarium de escis omnimodis in usus ecclesise et fratrum prseparatum. Leg. forte Anguillarium. Miliaires, pro Millenaire, Millenarius, in Tabul. S. Apri Tull. : Cealz presentes qui furent faites quant le Miliairea notre Signor corroit par mil et dous cent et cinquante set ans. Unde emendandse Literae Theob. comit. Campan. ann. 1231. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 550. ubi Milianes editum, pro Miliaires. Vide Millearium. MILLEPEDA, Genus vermis pilosum, multis pedibus innixum: Graec. X'^IOTCOV?. S. Hieronym. lib. 3. in Ruffin. cap. 3 : Cur vermiculus, quern vulgus Millepedam vocat, tantum pedum agmine scateat. Adde eumdem lib. 2. contra Joviniacum cap. 6. f MILLERARIUM, Mille, Gallice Millier, apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. pag. 412: Item de monetario de xxiili. grossis Millerariis de denariis, videlicet XL. lib. pro quolibet Millerario. <* MILLERIUM, a Gallico Millier, in Leudis min. Carcass. MSS. : Item de Millerio clavorum ferri, i. den. \ MILLEROLA. Vide Merillerola. t MILLESIES, pro Millies. Tabular. Massil. : Noveritis me vestras recepisse litteras quae Millesies vos reqratior. Millesies, par mille fois, in Glossar. Lat. Gall. Sangerm. * MILLETUM. Vide supra Miletum. j MILLIARE QUINTUM , Bannileuca. Vide Quinta. MILLIARUM, pro Milliare. Vetus Inscriptiq Romae : A Milliario. xxxv. Frqntinus in Expositione formarum : Milliarium habet passus M. ped. v. stad. vni. Miliarii termini, apud veterem Agrimensorem. [Adde Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 38.] Vide Descriptionem nostram CP. 1 MILLIARIUS, Eadem notione. Charta Willelmi Pictav. Comitis apud Step hanot. torn. 3. Fragm. Hist. MSS. : Insuper addo eis etiam decimas omnium, si quid plus sylvae postea cultum fuerit, infra duos Milliarios ex omni parte hujus terras. T MILLIO, nostris Million. Charta ann. 1514. apud Rymer. torn. 13. pag. 409 : Pro dicta solutione dictse summas unius Millionis , sive decem centum millium scutorum auri de sole, etc. Occurrit in Chron. Andr. Danduli apud Murator. torn. 12. col. 479. 521. etc. Vide Moneta. 1 MILLTO, Incerta mihi notione, si bene scriptum, est, in Chron. Erfordiensi ad ann. 1250. apud Schannat. in Vindem. Litter, pag. 104 : Sic itaque reddita Damiata Rex (Ludovicus IX.) centum tnillibusMillionum suam redemit captivitatem. Certe non idem quod Gallis nostris Million dicitur, scilicet decies

MIM

389

centena millia librarum ; cum ex Joinvilla , cui fidem habendam existimo, constet Ludovicum Regem pro sua, vel suorum libertate recuperanda octingenta tantum millia Besantiorum aureorum Sarracenis solvisse, quod ad monetam hodiernam reductum, computatur a D. le Blanc pro 3879309. lib. 7. fol. 6. den. Verum ibi legendum puto centum milibus marcarum. Vide Dissert. D. Cangii in Joinvillam. 1 MILLIUM, MILLUM, pro Milium, Gall. Millet. Charta ann. 1351. ex lib. viridi fol. 53: Sed de Millio et panissa nihil recipit. Scriptura Principis Adelgastri torn. 3. Concil. Hispan. pag. 90: Et in die qua vocati ad servitium fuerint, habeant portionem edendi et bibendi, scilicet libra una et quarta panis Milli. * Glossar. Lat. Ital. MS.: Milium, la mestura. 1 MILLUS, Festo : Collare canum venaticorum, factum ex corio, confixumque clavis ferreis eminentibus adversus impetus luporum. Consule Martinii Lexicon. -MILVIUS, Gall. Melle, in Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120. Vide Milio. MILUM, vel MILIUM, Acumen ossis in brachio , quod armo jungitur , apud Constantinum Afric. lib. 2. Pantechn. cap. 7. 1. MILUS, Lex Aleman. tit. 61. | 4 : Si autemvisus(QC\i\ttS)forasexierit, etMilus, 40. soL componat. Ubi Heroldus, melius Malum, quasi oculi orbis integer intelligatur. *2. MILUS, Idem forte quod supra Militus. Charta ann. 1119. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 445 : Amodo majoritatem terras habeat Valdricus et ejus heres, cum Milis et navellis. MIMA, Gloss. Arabico-Lat. : Mima, i. mimatio bentiarum. Forte minia, i. miniatio bestiarum, a voce minare, ducere, Mener. * MIMARE, Ludum mimicum agere. Lit. remiss, ann. 1361. in Reg. 91. Chartoph. reg. ch. 241: Requisiverunt unum mimum seu jugalatorem (sic).... pro ludendo et spatiando seu Mimando cum ipsis. Vide Mimaritias. MIMARITI^, Meretricii seu mimici gestus. Pirminius Abbas in Excerpt, de libris Canonicis: Mimaritias et verba turpia. et amaleriaf vel luxuriosa ex ore suo non proferat (Christianus.) Vide Glossar. med. Grsecit. in M^ap-.ov. 1 MIM ATA, vel MIMATUM, f. Nummata, ut conjectat Hearnius. Nummata autem vel Nummatum idem atque nummus sive denarius. Liber Niger Scaccarii : Quodjustum et antiquum pondus primse funturse stagni Cornubias antiquitus, et nunc et semper solebat esse et debet esse, majus de xxx. Mimatis stagni quam pondus primse funturse Devcniae. T MIMIA, Ludus mimicus. Tnstrumentum ann. 1482 : Mihi nom~en Iterius trahens originem ex Brabantisc finibus, Mimia et cantu victum aquiro. MIMIFIA, Iter Camerarii Scotici cap. 24. D. De Sartoribus:.... accipiunt sibi particulas panni, et scissiones manicarum, et alias Mimifias. Id est, minulias. 1 MIMATENSIS MONETA. Vide Moneta Baronum. MIMILOGUS, Mimus, Joculator. Ugutio, et ex eo Joannes de Janua : Mimilogus, qui mimos docet, vel mimis loquens. Inde Mimilogium, i. locutio mimi. Urbicarius mimilogus, apud Fulgentium lib. 2. Mythol. Harigerus Abb. Lobinensis cap. 45: Mimilogus quidam servum Christi derisit. Vide Isonis Glossas ad

390

MIN
continent. Mensura, inquit, ad frumentum, et ad bladum, et ad pisa, quse olio nomine Mina vocatur, continet 5. eskippas de duro blado ; et istas 4. Minx, cum gala, quse dicitur Gundulft, faciunt 3. sumas,... unde Mina et gata faciunt 3. quarteria. Mina ad grutdum recipiendum continet 7. eskippas. Mina ad brazium continet 3. eskippas de duro blado. Mina ad farinam in pistrino continet largiter 7. eskippas, et debet mensurari sicut sal, et radi. Hsec liber iste apud Spelrnannum. SBir Qualis fuerit Mina apud nostros discimus ex Charta Guillelmi Comitis Pontivi ann. 1208. in Tabul. Centul. : Concessi quoddam jus hereditarium quod nomine advocationis apud Noerias annuatim possidebam, scilicet quatuor sextarios et unam Minam avenae, quos subscripti viri mihi persolvebant: Gislebertus tres Minas, Robertus tres Minas, Ingelramnus tres. Ubi manifestum est duas minas, uti etiamnum, sextarium eequiparare. Nee minus in eamdem rem aperta sunt quse leguntur in Chartul. 2. S. Vincentii Cenoman.: Reddemus monachis S. Vincentii singulis annis undecim sextaria bladi legttimi juxta genus terra illius. Erunt autem iv. sextaria et Mina de frumento; sex et Mina dimidiatim de hordeo et avena. Vide Adsequationes mensurarum in yoce Modius 2. Cujus ponderis fuerit Mina apud Genuenses colligere licet ex Annal. Genuens. ad ann. 1171. apud Murator. torn. 17. col. 1005 : Nam turn erat victus inopia, et mensura frumenti Mina vocata, onus scilicet viri habile, ultra decem solidos non valuit, hisque temporibus si solidos 50. non transcendit ipsa mensura, frumentum valere nimis non dicitur. * Charta ann. 1141. in Chartul. S. Magi. ch. 40 : Triginta Minas frumenti et triginta Minas avense, hoc est, duos modios et dimidium. Convent. Saonae ann. 1526: Item pro salmata collo seu Mina frumentorum, etc. Hinc * MINA, Modus agri, cui seminando mina sufficit, nostris etiam Mine. Charta Phil. V. ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 1 : Qualuor Minas terrse sementis, qux fuerunt Manasseri Malivicini. Lit. remiss, ann. 1479. in Reg. 205. ch. 434: Le suppliant transporta par maniere d'eschange a Benoist I'Estendu, demourant au villaige de Treze, baillage de Chartres, trois Mines de terre avecques ung Minot en plusieurs pieces. Vide Minata. * MINA PANIS, Tantum panis, quantum ex mina confici potest. Vita S. Lanfr. torn. 4. Jun. pag. 621. col. 1: Cum enim intercessores ejus duodecim pauperes quotidie reftcerent, et aliis Minam panis erogarent, hie integrum sextarium instituit quotidie dari. * MINA, Mensura vinaria, Acad. Cruse. Hemina. Ordo eccl. Ambr. Mediol. ann. circ. 1130. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 873: Cicendelarius debet habere de camera archiepiscopi unam Minam vini, de quo fit sacrificium per totam ebdomadam. 1 4. MINA, Eadem notione qua ^va apud Grsecos. Luithprandi Hist. lib. 6. cap. 14: Raimundus Aquitanorum Princeps eum adiit, et pro Minis mille se in Militem dedit fidemque ei juramenlo servaturum affirmavit. Concil. Lu.cense ann. 569. inter Hispan. torn. 2. pag. 306: Et quicumque Archiepiscopus, Episcopus, Abbas claustralis vel Episcopalis, pro dignitate, vel ordine, vel aliquo ecclesiastico beneficio Minam daret Regi, sive aliquse alise personse, Me excommunicatione perpetui Anathematis innodatur. Mihi

MIN
vero non constat an eodem sensu, an pro cuso nummo accipienda sit haec vox in Charta ann. 1216. torn. 4. Gall. Christ, inter Instr. col. 201: Singulis annis persolvent quinquaginta Minas frumenti de admodiatione, et sex Minas avense, septem Minas Lingonensis monetae. 1 MINABILIS, Minax. Epistola Johan. Troester apud R. Duellium lib. 1. Miscell, pag. 238 : Quas in timorosum, Minabile, horrendum judicium perduxit. * MINACHIUM, pro Minagium. Redit. Villee-novaa in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 92. r. col. 1 : Minachium et theloneum vj**. lib. et c. sol. Rectius Minagium ibid. part. 2. fol. 108. r. col. 1. Vide in hac voce. MIN^, Partes murprum pinnatse, quas ad emissionem sagittarum fenestratae sunt. Will. Brito in Vocabulario MS. : Item Minas, altitudines murorum dicimus. Hac notione vocem usurpat Fulcherius Carnotensis lib. 3. Hist. Hieros. cap. 17: Cumque murum Saraceni per quinque dies jam aliquantulum Isesissent, et Minas desuper de lapidando plures diruissent, etc. Et cap. 32 : Gives quoque permuri Minas nostros tamsagittis, quam lapidibus sive spiculis crebro valde lasdebant et vulnerabant. Vita abbreviata S. Columbani: Tecta itague templi, culmina murorum restaurat, Minas, castera, quasque ad Monasterii necessitatem pertinent. Vox Maroni nota:
Jacent interrupts, Minseque Murorum ingentes.

Prudent. Peristeph. Hymn. 14. v. 222. Interdum pro ipsis jocis. Baudemondus in Vita sancti Amandi Episcppi Traject. num. 20.: Aptoque etiam cachinnans risu, verba quas vulgus Mimilogum vocat, servum Christi detrahere ccepit. MIMOLOGUS, apud Jul. Firmicum lib. 8. cap. 8. et Tyronem in Notis pag. 172. MtjjLoXoyoi;, apud Hesychium, in AixYjXov. Papias : Mimologus, qui mimos docet. Mimographus, qui mimos scribit. * MIMITHEMELE ABS, Mimica nempe, a Lat. Mimus et Graeco $\>ij.i\f\, ut notant docti Editpres, quod locum editiorem signiflcat, in quo gesticulatores saltare vel gestis ridiculis adstantes recreare solent. Passio S. Genes, torn. 5. Aug. pag. 122. col. 1 : Beatus G-enesius cum esset in urbe Roma magister Mimithemelas artis, qui stans cantabat super pulpitum, quod themele vocabatur, et rerum humanarum erat imitator. 1 MIMUS, Musicus : qui instruments musicis canit. Leges Palatinae Jacobi II. Reg. Majoric. torn. 3. SS. Junii pag. xxyn : In domibus Principum, ut tradit antiquitas, Mimi seu joculatores licite possunt ease. Nam illorum offidum tribuit lastitiam.... Quapropter volumus et ordinamus, quod in nostra curia Mimi debeant esse quinque, quorum duo sint tubicinatores et tertius sit tabelerius. [ Lit. remiss, ann. 1373. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch.27: Ad Mimos cornicinantes seu bucinantes accesserunt. Mimmus, in Cornput, ann. 1393. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 124. col. 1.] MIMUS SECUNDUS, id est, qui secundas partes agit, dicitur S. Gelasius torn. 3. Febr. pag. 675. col. 1. Consule ibidoctos Editores. 1. MINA, Fodina, Gallice Mine. Charta Ludovici Imp. data Remis ann. 5. Ind. 4. in Tabul. Dervensi: Praster hsec, omnia concedimus supradictse Ecclesiae quendam locum fisci nostri valde necessarium, et ad fodiendam Minam plumbi congruam in pago Launense, etc. .Vide Minera. * Mina etiam dicitur materia, quse ex fodina eruitur. Charta Blanchse comit. Tree. ann. 1226. in Chartul. Campan. ex Cam. Comput. Paris. : Ego concessi eis ut capiant Minam in dictis nemoribus ad fabricandum, tali conditione quod ipsi repleri faciant fossas, ubi Minam acceperint. Alia Oliver. Abb. S. Remig. Senon. ann. 1311. in Reg. 47. Chartoph. reg. ch. 127: Dictus Jantianus emptor et ejus socii.... in tota petia dicti nemoris... poterunt... de Mina ferrum fieri facere et dictam Minam seu fer.rum inde confectum, quibuscumque personis voluerint, vendere. Vide infra Minaria. 2. MINA., Clandestinum consilium, factio ad aliquem opprimendum, Menee, ex mmare, ducere, Gonduire une menee. Chron. Fredeg. cap. 98 : Ebruinus quoque magis atque profusius crudeliter Francos opprimebat, donee tandem Ermenfredo Franco Minas parat, resque proprias tollere disponit. MINARE , Minam seu clandestinum consilium in aliquem inire, factionem instituere. Idem cap. 90 : Flaocatus deinceps vehementer Minabat consilium de interitu Willebaldi. 3. MINA,Mensurafrumentaria. Charta Odonis Episcopi Belvac. ann. 1140 : Omnia concesserunt absque ulla retentione, prsster quatuor Minas frumenti, quas accipient annuatim a Monachis pro censu. Passim. Addo tantum sequentia de mina Anglica ex Lib. Joannis de Westerham Prioris Roffensis, circa ann. 1320. sub capite, Quid mensuras grangii

Ubi Servius minas esse ait, eminentias murorum, quas pinnas vacant. Utuntur prseterea Ammianus lib. 50. 24. 29. Festus Avienus in Ora maritima, et Rufflnus apud Josephum lib. 3. cap. 7. 0 MIN-ffiCENA, Cone. ^Enham. ann. 1009. cap. 1: Monachi, Minascenae, co.nonici et nonnae ad vitas se convertant integritatem. Vide Milienses. 1. MINAGIUM, Jus quod competit domino pro mensuratione frumentaria per minas. [Charta Philippi Augusti Reg. Franc, ann. 1187 : De annona sua quam de labore suo vel de labore animalium suorum habuerit , Minagium reddat.] Charta ann. 1224. ex Tabul. S. Arnulfi Crispiac. : Petebant Minagium ab omni genere bladi quod vendebatur in domibus noslris et extra, etc. Charta Agnetis Comitiss83 Pictavensis ann. 1048. ex Tabulario Angeriacensi: Stallum de blado et vino, si quoties voluerint, facient, et Minagium nunquam dabunt. Charta Roberti Comitis Drocensis: Ubicumque facia, fuerit venditio bladi a nona hora diei Mercurii, usque ad horam primam diei Veneris, Ecclesise est Minagium. Regestum Peagiorum Parisiens. : Nul quel qui soit, n'est quite du Minage, s'il mesure a la mine du Roy. Supra : Gil qui ble doit livrer, et partant doit-il paier le Minage, quand il mesure a la mine du Roy. [Oharta ann. 1473 : Le prevot de Craon doit fournir aux marchands mesures a grains, et a ledit prevot outre sa coutume, Minage, qui est de chacun boisseau vendu une jointee d'icelui grain, en assemblant les deux paumes de la main ensemble.] Vide Regestum Feodor. Comitatus Claromontensis inBellovacis pag. 14. Duchesnium in Ducib. Burgund. pag. 53. 113. Beslium in Episcopis Pictav. pag. 126. Gallandum de Franco alodio pag. 375. etc. * MINAGIATOR , Qui jus, Minagium dictum, quod competit, domino pro mensuratione frumentaria, exigit et qui mina metitur, nostris Minager et Minageur.

MIN
Charta Henr. comit. Tree. ann. 1176. pro canon. S. Quiriaci in Reg. 186. Chartoph. reg. ch. 98 : Tertiam partem navigii de Sezanna,... ita quod non liceat alicui ibi ponere Minagiatores nee remover e, possidendam contuli. Ad Henr. comit. Grandis-prati ann. 1247. in Chartul. Campan. ex Cam. Comput. Paris, fol. 251. v. col. 2 : Et ell devant diz blez doit estre paiez a la vaillance de minage, et oil Girars on si hoir doivent envoier un Minageur a Ourmes, por mesurer et por recoivre ce blez. Minageeur, in Ch. Phil. VI. ann. 1341. ex Chartul. Regal, loci part. 1. ch. 146. Chartul. Latiniac. ad ann. 1430. fol. 148 : Et en avoient tousjours este payez iceulx religieux, leurs Minagers, mesureurs, leurs gens, familiers et officiers par eulx ad cefaireordonnez. Giraudus M^nagerius subscribit Chartam Burchardi comit. Vindoc. in Hist. Sabol. pag. 47. ubi cognomen esse videtur. Vide infra Minarius 5. ^ MINAGIUM, Emporium in quo frumentum distrahitur. Tabular. Latiniac.: Que de tout temps et d'anciennete que le marche ou Mynaige de ladilte ville de Lagny eust accoustume de seoir et estre tenu trois fois la sepmaine,... auquel marche et Mynaige venoientet affluoient esdits jours grant quantite de marchands forains et autres qui y admenoient... plusieurs denrees et mesmement et par especial bids, toutes manieres de grains, etc. S5SH" Est praeterea Minagium praestatio qusedam pro vino conducendo, ut videtur, a Minare, ducere : nisi jus sit quod domino persolvitur pro mensuratione ejusdem vini. Teloneum MS. Episcopat. Autiss. ann. circ. 1290. exaratum : Omnes tarn foranei quam de villa qui addunt (1. adducunt) vinum ad portum villse, dolium debet vi. den. quatuor den. pro poulenagio et duo den. pro Minagio. Litter* Caroli Regentis ann. 1359. torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. 364 : Et aussi que elles... soient quittes et franches de toutes exactions,... tallies, vicontez, Minages de vins, coustumes et impositions. 1 TENERE AD MINAGIUM, De colono dici opinatur D. de Lauriere in Glossar. Jur. Gall, qui praedium aliquod tenet sub praestatione ex pacto minarum frumenti. Bellomanerius cap. 15 : Mes se sont terres gaaingnables, qui ayent el tens du bail ete donnees a loyal Minage, sans fraude et sans barat, li hoir s'en doit passer pour le Minage. Et cap. 32 : Cil qui tent man heritage a Miniage. 1 2. MINAGIUM, f. pro Menagium,~Pr&dium rusticum mansionibus instructum. Tabul. S. Johannis Angeriac. ann. 1297 : Per quam quidem vanellam itur de Minagio dictse villse versus arbergamentum aus Torsiez. MINALE, Idem quod Mina. Inscriptio quae exstat in Campanili Ecclesise S. Zenonis Veronse : An. Dom. Inc. 1178.... quo etiam tempore inagna penuria frugum totam psene Italiam angebat, ita ut Veronse Minale milicse 12. milii 18. siliginis 20. frumenti 22. solidis venderetur. T MINALIS, Idem videtur quod Mansws.PraeceptumLudovici II. Reg. Franc, ann. 878. Append. Marcae Hispan. col. 800 : Et ipso villare quod ipsi monachi Edo Trasulphus traxerunt de eremi vastitate, et ipsos Minales ipsi sedificaverunt. 1. MINARE. Papias : Minare, ducere de loco ad locum, promovere. Ebrardus in Graecismo c. 15 :
Pastor oves baculo Minat: lupus ore Minatur.

MIN
Hum torn. 1. Miscel. pag. 88. ubi de ordine praelati in processionibus :
Summus solus eat retro, reliquos quasi Minet.]

MIN

391

Statuta Canon. Regul. apud R. Duel-

Verbum insolens Latinis auribus, ait Erasmus in cap. 3. Actor, tametsi eo usus Festus, vel sane Paul us ejus abbreviator in Agere, et Agasones. Victor Utic. lib. 2 : Omnisque ilia bealorum turba, expellentibus quibusdam jEthiopibus, Minata est foras. Infra : A Mauris crudeliter Minabantur. Utuntur praeterea aliquot e veteribus ac recentioribus, . . . . Sub eisque secare Minarius instat, etc. Apuleius lib. 3. vetus Interpres Juvenal. MINORES, Eadem notione, apud FulSat. 6. Auctor vulgatae versionis Esaiae cap. 11. Hierem. cap. 31. Thren. 3. lib. cher. Carnot. lib. 2. cap. 39. Mineors, 1. et 4. Reg. Act. Apost. cap. 18. Grego- apud Willharduinum 186. Vide ibi rius Magnus lib. 1. Dialog, cap. 2. Lex Gloss. 1 MINARIA, Fodina, Gall. Miniere. Burgundionum tit. 23. 3. Pactus Legis Salicae tit. 50. Lex Salica tit. 10. 9. De- Charta ann. 1210. apud Stephanot. Ancretio Childeberti Regis cap. 7. Lex Ri- tiquit. Occitan. Bened.MSS.part. 1.pag. 470 puar. tit. 70. | 5. tit. 82. 2. Lex Longob. : Minarias quoque si quse apertse sunt et qusecumque aperiendee sunt in alodio lib. 1. tit. 23. | 2. 6. lib. 2. tit. 11. 4. [ Roth. 351. Liutpr. 85. 120. (6, 32. 67.) S. Martini Villse-magnse}etc. Charta ann. Adde chart. Longob. ann. 736. apudBru- 1218. ex Archivis S. VictorisMassil. : Si net. torn. 1. pag. 489. et 490.] Braulio Minarise et argenti fodinarise in dicto terCaesaraugustan. in Vita S. ^Emiliani ritorio inyentse fuerint in ipsis fodinis et cap. 1. Anastasius in Hist. Eccl. pag. 97. argentariis, firmantias, et decimam retiPetr. Damian. in Vita S. Romualdi n. neo. Vide infra Minator 1. 62. Caesarius lib. 5. Miracul. cap. 48. lib. " Charta Guid. episc. Catalaun. in 6. cap. 2. lib. 9. cap. 48. Ditmarus pag. Chartul. Monast. in Argona fol. 20. v. : 88. Ordericus Vital, pag. 538. 546. 701. Si in eodem nemore Minaria ad ferrum 807. 860. Fulcherius Carnot. lib. 1. His- faciendum inventa fuerit,... ad omnes tor. Hieros. cap. 19. Liber. Mirac. S. usus suos absolute accipiant inde, quse Bertini cap. 7. 17. Histor. Archiep. Bre- sibi fuerint necessaria. Occurrit praeterea mensium ann. 1171. Joan. Mon. in Vita inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. S. Odonis Abbat. Cluniac. lib. 2. pag. 588. et 601. Vide supra Mina 1. MINARIUM, Eadem notione. Charta 37. Idem Odo lib. 3. Collat. 84. Arnulfus ann. 1252 : Amalricus vicecomes Narbonse Lexoviens. et alii non pauci. 1 MINARE VESTIGIUM. Pactus Legis cum quibusdam burgensibus de Narbona Salicae tit. 40. Edit. Eccardi: Si quis bo- et quibusdam aliis euntes versus domum vem aut caballum, sive quodlibet animal Fontisfrigidi ad perquirendum et facienin furto perdiderit, et ejusdem vestigia dum Minarium, obviavit eidem domino sequitur, et id consecutus fuerit usque in Amalrico Durantes Graneti, qtii est prsetertia nocte, etc. Cujus articuli titulus positus et magister cujusdam crosi seu est : De vestigia Minando, hoc est, in- operis, quod fit perquirendo Minario. 1 1. MINARIUS, a verbp Minare, Duquit idem Eccardus, de persecutione vestigii, quod ducit ad animal amis- cere : cui equos ducendi cura demansum. data. Computus ann. 1202. apud D. | MINARE, Expellere, ejicere. Jac. deBrussel de Usu feud. torn. 2. pag. CLIX : Vitriaco Hist. Orient, lib. 3. apud Mar- Minarii nil. de xxvill. diebus LIlll. s. ten, torn. 3. Anecd. col. 297 : Omnia au- marescallus equorum, de xn. diebus xn. temprostibula, et eos qui tabernas ad po- s. Et pag. GLXI : Pro sex balistariis ad tandum frequentabant ab exercitu equos.., xnn. s. Pro n. Minariis de eodem termino xxi. s. Christi Minabat. | 2. MINARE, Clandestinum consilium | 2. MINARIUS, Fossor cunicularius. Vide supra Minare 8. in aliquem inire. Vide Mina 2. " 3. MINARIUS, MINERIUS, Qui gregi3. MINARE, Cuniculos facere, Miner. Vox passim hac notipne recepta : a mi- bus quorumlibet animalium minandis nis forte, seu fodinis, quod qui in iis seu ducendis praeest, ductor. Charta operantur ut metalla eruant, fossas sub- ann. 1191. inter Probat. torn. 3. Hist. terraneas conficiant. Quomodo autem Occit. col. 171 : Petebat D. Rogerius ab olim ejusmodi cuniculi fierent, decent istis supradictis...medietatem totius senioin primis Albert. Aquensis lib. 2. cap. rivi omnium Minariorum de Palairaco.... 36. Guill. Tyrius lib. 3. cap. 10. lib. 12. Inter eos (Bertrandus de Sexaco) sic stacap. 11. Gruellus in Historia Arthuri bilivit et tali modo composuil, quod D. RoDuels Britanniae, Dux Clivensis in Tac- gerius vicecomes Biterrensis et sua progeticis vernaculis pag. 57. 119. et alii pas- nies... habeant et accipiant bene et quiete sim ex nostris Historicis. Willem. Brito in perpetiium, scilicet quartam partem totius seniorivi ovium et gallinarum, quse lib. 7. Philipp. : modo sunt et amodo erunt ad PalairaCertantque Minare cum ; ... exceptis inde tantum justitiis ; Arte sibi nota latus et fundamina turris, quse justitise et alise tres paries seniorivi Parmis protect!, ne forte ruens super illos omnium prsedictorum Mineriorum, sunt Missilium posset retropellere turbo cavantes, Donee visceribus muri latuere cavati, aliorum prsedictorum. Truncis suppositis, subito ne corruat in se * 4. MINARIUS, Vir cujus uxor moaPendula pars muri, pariens sibi damna virisque, chatur. Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. Queis simul incisum satis est, supponitur ignis, 81. Chartoph. reg. ch. 620 : Incospit dicEt fugiunt ad tuta viri, ruit Illion ingens, tum Adenium latronem, falsum monetaIngentemque ruens strepitum facit, etc. rium, Minarium, aliter Cous, in prsesenWillelm. de Podiolaurentii cap. 43 : In- tia Amelinse uxoris suse vocare. Vide Mincipientes Minare instar talparum, conan- narius et infra Nima et Nimuarus. tur invadere civitatem. * 5. MINARIUS, Idem qui supra Mina* 4. MINARE, Fodinam aperire. Charta giator. Charta Ludovici VI. ann. 1115 : Gauch.de Joviniaco ann. 1211. in Char- Emebat (Odo castellanus Belvac.) Mina-

tul. Pontiniac. ch. 67 : Facient de pr&dictis duabus partibus (nemoris) quicquid valuer in t extirpando, Minando, arando, metendo, etc. Alia Erardi de Brena ann. 1269. ibid. ch. 84 : En ce bois nus ne puet .... ne cuillir herbe, ne fuile, ne Miner en nus tarns. Vide supra Mina 1. et mox Minaria. MINARII, Fossores cunicularii, apud Rigordum ann. 1189. 1190. et Will. Armoricum ann. 1202. Will. Brito lib. 2 :

392

MIN

MIN
Dedit prseterea... Mineriam ferri qux slta est supra Mosam, contra Clarummontem. [^Occurrit prseterea in Charta ann. 1164. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 601.] f 2. MINERIA, Cuniculus, Gall. Mine. Genealogia Comitum Flandriee apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 405 : Obsedit Insulam, et sic per trium mensium spatium impugnando earn cum insultwus bellicosis, machinis, sagittis, lapidibus et Mineriis, parum profecit. * 3. MINERIA, Eodem sensu quo supra MneWws2.Inventar. Chart, reg. ann. 1482. fol. 127 : Littera sub sigillo curise Bituricensis super venditione voerise Dunensis facta per Stephanum Naalez et ejus uxorem Guillermo Picardi de S. Amando, exceptis Mineria et mensuragio vini. 0 MINERIUM, ut Mineria 1. Charta Alfonsi comit. Pictav. ann. 1269. in Reg. 11. Chartoph. reg. fol. 143. r.: Exigendo et levando focagium vel subventionem seu auxilium pro subsidio Terras sonctae, nee non super argento novo Minerii Dorzals, etc. In alia ibid. : Argenti fodina. Vide Minerum in Minera. * MINERIUS. Vide supra Minarius 3. MINERVA. Mulieres in tela sua Minervam nominare, Maleficii aut superstitionis species, apud Pirminium in Exerptis de sacris libris Canonicis, [torn. 4. Analect. Mabill. pag. 586.] | MINERVALICIUM, <7vvcnraTix6v : Commendaticium. Supplem. Antiquarii. 1 MINERUM. -Vide supra Minera. t 1. MINETA, pro Moneta, seu officina monetalis. Literse Eduardi IV. Reg. Angl. ann. 1472. apud Rymer. torn. 11. pag. 735 : Absque aliqua bullions... seu valore ejusdem de argento.... Magistro Minelse Turris Londoniae seu alicui alii portanda... ad cambium sive Minetam, vel alibi deliberandam pro quolibet, etc. Adde torn. 12. pag. 8. et 10. j 2. MINETA, Modus agri, idem qui Minata : vide in hac voce. Chartul. S. Vincentii Cenoman. fol. 114 : Guillelmus siquidem de Maleval eundem Priorem et Prioratum de novem denariis Cenomanensibus, quos ab eodem Priore petebat pro tribus Minetis terrse, quitavit. Liber niger Scaccarii pag. 118 : Willelmus de tribus Minetis feodum in. militum. * MINETUS, Mensura annonaria, idem quod Minellus 1. Charta ann. 1323. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 303: Curato de Montigniaco tres Mineti frumenti, et Ires Mineti avense. * MINGA, [Gall, degat, perte, d6chet. Debebant restare in graneriis excepto degasto sive Minga bladorum. T. 22. p. 175. (Arch. Histor. de la Gironde.)] 3^ MINGARE. [Plantare, serere. DIEF.] 1 MINEUS, Miniotus. Papia? : Rubicundus. Sermo Anonymi apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1684: Tricolor sardonix, imo niger, media albus, vertice Mineus beatum designat virum (Audoenum) qui decolor humilitate, candidus puritate, roseo vernans decore, etc. 1 MINGELLIA, MINIALIA. Vide Minjayllia. 1. MINIARE, quasi minio describere, Relever en vermeillon. Joan, de Janua : Miniare, minio prseparare, vel scribere minio. Rodericus Tolet. lib. 8. de Rebus Hisp. C. 4 : Id in ipsooperabatur benignitas, ut pres excellentia videretur asqualitas, sapientise gravitate conspersa: sic omnia Miniabat, ut his fieret ejus curialitas in suspirium, et strenuitas in exemplum. [Cone. Valent. ann. 1590. inter

riis suis vel familiaribus suis quod resi- catum totum, simul et teloneum, et Mineduum erat in culis saccorum, quod simi- ganciam totam, et justitiam totam ab integro sine aliquo retinemento, vel alicujus liter interdiximus ne ulterius fiat. T MINATA, Modus agri, quantum ad hominis vel mulieris. 1. MINELLUS, Mensura frumentaria, sationem unius minx sufficil. Charta ann. 1205. in Tabular. Compend. : Si diminut. a Mina. Charta Senonensis contigerit prasdictas xn. Minatas ssepe ann. 1264. in M. Pastorali Eccles. Padicti Nemoris ad terrain arabilem redire, ris, lib. 7. Ch. 55 : Et valet tres Minellos decimam in iisdem xil. Minatis monachi ordei ad prs&dictam mensuram. [Charta percipient. Tabular. Montis S. Eligii Thomse Abb. Sangerm. ann. 1249 : Pro Atrebat. : Concessit unam Minatam ter- quibuslibet quinque Minellis bladi unum ras ad opus cimiterii ettempli construendi, boissellum cumulatum per totum anni cirunam Minatam terrse in villa de Main- culum nobis solvent. Chartular. Meldens. goval pro manso presbiteri faciendo. Ta- fol. 68 : Teneor reddere dictis Episcopo tmlar. S. Vincentii Cenoman. : Johannes et Capitulo unum Minellum ybernagiipro de Cruce dedit S. Vincentio quatuor sex- qualibet septimana. Tabular. Calense tariatas de terra et unam Minatam pro pag. 128 : Item a Bertranno Vaniau tres sua anima et ejus uxoris. Idem aliis ver- Minellos avense, etc.] Occurrit non semel bis legitur in Charta ann. 1154. torn. 2. in Tabulario Fossatensi. Hist. Eccl. Meldens. pag. 43 : Terrain * Nostris Minel. Charta ann. 1401. in etiam seminis trium Minarum ; eodem Chartul. Latiniac. fol. 172. v. : Item sensu dixisset tresminatas terrse. Occur- pour arpent et demy de terre,... trois mirit passim in Tabul. Absiensi et S. Al- nons d'avoyne, vj. Paris. Item pour ung bini Andegav. guartier de terre,... ung Minel d'avoyne, T 1. MINATOR, Fossor cunicularius , ij. Paris. Gall. Mineur. Charta ann. 1220. torn. 1. * 2. MINELLUS, Idem quod Minagium Hist. Dalphin. pag. 93 : Comes velit ha- 1. Jus quod ex mensuratione per Minelbere argentum quod provenit de dicta los domino competit. Charta ann. 1318. argenteria, et velit prius tradere dena- in Reg. 98. Chartoph. reg. ch. 62 : Item rios suos Minatoribus, debet Mud habere (assedit) Minellos prxpositurse de Erprse omnibus aliis pro eodem foro,pro quo niaco... communibus anms ad octo frudaretur aliis, et si alius Minator dimittit menti modios ascendentes. Vide mox croterium suum in Minaria, illud D. Co- Mineria 3. miti i'emanet pro voluntate sua facienda. MINERA, Fodina, Gall. Miniere. Joan, Computus ann. 1348. ibid. torn. 2. pag. de Janua : Mineralia, id est, corpora in 583 : Solvit pro expensis xx. Minatorum venis terrse generata, ut plumbum, vel qui missi fuerunt in exercitu Miri-belli, aliud metallum. Joan, de Garlandia in etc. Minator Regis castrorum et fortali- Synonymis Chymicis : Minera, id est, ciorum, in Memorial, ann. 1364. Gamer. vena. Idem lib. de Mineralibus cap. 5 : Ratio in vivo argento : scias quod ipsum Comput. Paris, f. 66. Vide Minare 3. 2. MINATOR. S. EligiusNoviom. Episc. est frigidum et humidum, et Deus ex ep Homil. 14 : Qui erat scurra, id est, Mi- creavit omnes Miner as. [Charta Rogerii nator : turpia sectans, et immunda lo- I. Reg. Sicilise ann. 1129. apud Murator. quens, corrigat seipsum, et desinat esse torn. 6. col. 623 : Minerse, aquas et similia quod fuit: discat bonum loqui, qui potius quas in locis civium inveniuntur, sint ciliana et turpia loquendo, tarn se, quam vium ipsorum, praster eas quse in prsesiauditores suos maculabat. Legendum vi- diis regiis concessis ipsis civibus reperiendetur mimator, nisi hac voce intelligan- tur.] Vincentius Belvacensis lib. 31. cap. tur Ursorum circumductores, qui inter 143 : In terra Iconii inventa fuit azuris scurras et turpia joca sectantes recen- Minera. Ca3sarius Nunbergensis in libro sentur apud Hincmarum. Vide in h;ic Miraculor. S. Erendrudis cap. 7 : Accidit, ut de terminis sive metis Minerse savoce. WF" Haud scio an Minator S. Eligio lium, et de fodina salts, etc. Adde Minon idem sit qui antiquis minax, vulgo chael. Scotum lib. 2. Mensae Philosophiaretalogus dicitur, placita videlicet lo- caa cap. 14. Leges Hungaricas pag. 113. quens ad sui ostentationem et aliorum Vitas Abbatum S. Albani pag. 101. Anoblectationem : quern inter scurras nales Colmarienses ann. 1292.1295. torn. recenset Salmasius ad Vopiscum cap. 42. 1. Monastic! Anglic, pag. 718. etc. | 3. MINATOR, Ductor, qui minat, du- 1 MINEEALE, Eodem significatu, in cit. Charta Vicarias Montispessul. ann. Concil. Limano ann. 1582. inter His1103 : In unoquoque manso arnasato de pan. torn. 4. pag. 244. terra unam saumatam de lignis in NatiMINEEUM. Monasticum Anglic, torn. vitate Domini per singulos annos,... et 3. pag. 92 : Minerum quoque plumbse ad cooperiendam Ecclesiam S. Marias, etc. asinum unum cum Minatore ejus. * MINATORIUS, Minax, minitabundus, Mox : Minerum ferri, etc. Ital. Minatorio. Stat. crimin. Saonae cap. MINERA, pro Mina, seucuniculo, usur29. pag. 57 : Si autem aliquis verba ali- patur a Nicolao Uptono lib. 1. de Miliqua injuriosa, inhonesta vel Minatoria tari offlcio cap. 3. protulerit contra aliquam ex ipsis magisT1. MINERE, pro Imminere. Charta tratibus, etc. ann. 1428. in Chartular. S. Vandreg. 1 MINGIUS , Ericius. Isidori : ubi torn. 2. pag. 1746 : Et cum dictus DecaGrsevius : sic et Papias et Constantien- nus de G'assicuria multum conquereretur sis. Puto tamen legendum : Erinacius, de guerris in parlibus Meduntse... nee ericius. non de reparationibus in dicta suo Decanatu ruina Minente necessario faciendis; * MINCO, [Veretrum. DIEF.] MINEATA TEER.E, in Tabular. S. Al- hoc est, imminente ruina. 12. MINERE, pro Minuere. Hist. MS. bani Andegav. [pro Minaia. Vide in hac Beccensis Monast.: Excommunicatos provoce.J 1 MINEGANCIA , Jus quod domino nuntiavit eos qut, possessiones et quidfundi ex minis sen fodinis competit; a quid ad jus praedicli monasterii in AmMina et Ganancia, Hispanis, Lucrum, bianensi parochia pertinet , Minendo , reditus. Charta Ottonis VicecomitisLeo- distrahendo etc. maniae ann. 1082. apud Marten, torn. 1. T 1. MINEklA, Fodina, Gall. Miniere. Ampliss. Collect, col. 515 : Donamus Charta Lotharii Episc. Leodiens. ann. etiam ad loco et eixdetn monachis... mer- 1192. apud Mirseum torn. 1. pag. 720 :

MIN

MIN

393

Hisp. torn. 4. pag. 462 : Qui formas illas profugii certisque privilegiis donatus. denegare, quam in ore scurrse et nomine Agnus Dei dictas per Rom. Pontificem Vox Armorica. Charta ann. 1202. in Ta- indigni, licet omni haberetur laude dibenedictas depinxerit, infecerit, Miniave- bular. Abbat. Belli-portus: Alanus D. gnissimus, in orbe terrarum deferri, rit, notaverit,... eo ipso sententia excom- de Goelou Henrici Comitis filius, dedi et cum instrumento musicari, vel decanAbbatise Belliportus terram anserum et lari. municationis inftcitur.] Interdum etiam virorum insignium MINIOGRAFARE. Eadem notione, apud insulam S. Rionis quse, vocatur Guernenez, quantum mare permitlit desiccari circa et heroum gesta, aut explicata et juJoann. de Janua. MINIATOR, Qui minio scribit, vel prse- prsefatam insulam, ut sit Minihi. Statuta cunda narratione commemorabant, aut parat minium. Miniographus, qui minio Ecclesise Trecor. ann. 1834. apud Mar- suavi vocis inflexione, fidibusque decanscribit. Miniographia, scriptura cum mi- ten, torn. 4. Anecd. col. 1116 : Item, quia tabant, quo sic dominorum, caeterorumniofacta.ItaJoan.deJanua,[a quo Gloss. nonnulli malevoli, invidi et aemuli fran- que qui his intererant ludicris, nobiLat. Gall. Sangerm.: Escriveur de ver- chisias, immunitates et libertates Minihii lium animos ad virtutem capessendam, meillon, Escripture de vermilion.] Mini- seu asyli B. Tudguali infringunt; tallias, et summorum virorum imitationem culator, Ulpiano. [Vide quse de miniala collectas, et alia onera hominibus et vas- accenderent : quod fuit olim apud Galscriptura docuit Mabillonius Diplom. sallis dicti Minihii imponunt ; terram los Bardorum ministerium, ut auctor dicti Minihii pillant. etc. Occurrit praete- est Tacitus. Neque enim alios a Minislib. 1. cap. 10.1 1 2. MINIARE. Charta aim. 950. apud rea ibid. col. 1132. 1162. 1175. et 1176. tellis, veterum Gallorum Bardos fuisse Marten, torn. 1. Anecdot. col. 76: Ego Bulla Martini V. PP. ann. 1429. in Ar- pluribus probat Henricus Valesius ad in Dei nomine Rostagnus, G. D. Episco- chivis castri Nannet.: In Ecclesia Tre- 15. Ammiani. Le Roman d'Alexandre pus, cogitavi de Dei misericordia, vel corensi est qusedam immunitas quae voca- MS. : abluenda peccata, ut plus Dominus de tur le Minihi de Trecoria, quse. durat Quand li Rois pt mangid, s'appella Helinand, peccatis meis Miniare dignetur. Haec spatio quatuor leucarum seu duodecim Pour li esbanoier comanda que il chant: corrupta aut male exscripta suspicor, milliarium, ubi quicumque homicidse, Ci comence a noler ainsi com li jaiant. neque enim alia videntur ab iis quse raptores, et quicumque alii criminosi Monter voldrent au ciel come gent mescreant, Entre les Diex y ot une bataille grant, ibidem occurrunt col. 74. et 77 : Ut mihi plena volunt gaudere immunitate. Et in Si ne fust Jupiter a sa foudre bruyant, Dominus veniam donare dignetur. partibus illis ab quibus dicitur quod Qui tost les desrocha, ja ne fussent garant. 1 1. MINIATOR, pro Minator, Fossor antiquitus hujusmodi immunitas solum cunicularius, in Memor. Gamer. Corn- in civitate Trecorensi crat, et durabat so- Chronicon Bertrandi Guesclini: put. Paris, ann. 1369. fol. 96: Girardus lum anno. Qui veut avoir renom des bons et des vaillans, de Beaupuy scutifer institutus Miniator 1 MINIMATA, f. pro Manimata, corbis II doit aler souvent a la pluie et au champs, castrorum et villarum senescallias Ruthe- ansata, a Gall. Manne, manequin. AnEt estre en la bataille, ainsy que fu Rollans, nensis. Vide supra Minare 3. et alio nal. Episc. Silvanect. Caroli Jaulnay Les quatre ills Hainion, et Charlon li plus Rrans, sensu in Miniare 1. pag. 414: Ut quicunque prsefatam doLi Dus Lions de Bourges, et Guion de Connans, s|c 2. MINIATOR, [Gallice Miniaturiste, mum, vineam, et torc.ular, et hospitem Perceval li Galois, Lancelot et Tristans, Alixandres, Artus, Godefroy li sachans, ex statutis pictorum Romanorum in tenuerit, ipso die anniversario canomcis Dequoy oils Menestriers font les nobles Romans. archivio academiae pontificalis S. Lucae, viginti solidos, vicariis quatuor solidos, et duodecimMinimatas pannis(leg.panis) Nicolaus de Braia describens sqlenne 1478.] jjt MINIATURA, [Gallice Miniature : ad erogandum pauperibus annuatim per- convivium, quo post inaugurationem Incipiunt capitula reformationis sta- solvat. tutorum artis picture et Miniaturse. | MINIMELLUS, Digitus auricularis.suam proceres palatines excepit Ludo(Archiv. Acad. Pontiflc. S. Lucae, 1478.)] Vita S. Walrici torn. 1. Aprilis pag. 18 : yicus VIII. Rex Francorum, ait inter ! MINJAYLLIA, Expenses pro incarce- Nam articulus ille quern medici articu- ipsius conviyii apparatum, in medium rati hominis victu et potu, a Gall. Man- larem, vulgus vero Minimellum nuncu- prodiisse Mimum, qui Regis laudes ad geaille. Cpmputus ann. 1318 : Item pro pant, ex vehementia nimii doloris ita cytharam decantavit, utquas prasstat hocce loco describere, planum tiat Minjaylliis illius qui interfecit Cunyl, et se contraxerat, ut etiam radicitus exicca- cujusmodi eae fuerint Ministellorum aliorum lalronum, et pro judicando eum retur. cantilenae: 1111. lib. Charta ann. 1342. torn. 2. Hist. 1 MINIMI, Viri religiosi, vulgo MiniDalphin. pag. 440: Ipsi homines hosta- mes ; sic ab institutore suo S. Francisco Dumque fovent genium genial! munere Baccbi, Nectare commixto curas removente Lyaeo, giati expediantur et deliberentur, et de Paula nuncupati, ut humilitatem Principis a facie, citharae celeberrimus arto quitti sint a dicto hostagiamento et obli- imprimis sectari memores sese omnium Assurgit Mimus, ars musica quern decoravit. gatione ejus, absque aliquibus Minjayl- minimos existimarent. Hi a Sixto IV. Hie ergo chorda resonante subinlulit ista : liis et sumptibus. Vide supra Menjayl- PP. ann. 1439. sunt conflrmati. Inclyte Rex Regum, probitatis stemmate vernans, lia. MINIMISSIMUS. Libellus precum MarQuern vigor et virtus extollit in sethera famae, 1 MINGELLIA, Eadem notione. Charta cellini et Faustini pag. 87 : Nesciens quod Indole virtutis qui vincis facta parentis, Major ut Alrides patrem Neptunius Heros ann. 1302. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. Christi Dei gratia etiam Minimissimis /Egea, Pelides excedit Pelea, Jason 98 : Et ultimo voluit tarn pro Mingellia servulis ejus ministretur. Occurrit etiam Esona, nee prolem pudor est evincere patrem, quam mercede dictorum duorum clientum in Edicto Luitprandi Regis. Corde gigas, agnus facie, Laertius astu, decem libras octo solidos. 1 MINIOGRAFARE, MINIOGRAPHUS. Consilio Nestor, linguosos effuge servos, | MINIALIA, MINIALLIA, Eodem signi-Vide supra Miniare 1. Neve velis adhibere fidem jactantibus aures ; flcatu, in Charta ann. 1304. apud MenesNam sic in famulos armantur saepe potentes, j|c MINISTA. [Vena pulmonis. DiEF.J Et sic injuste justi quicunque ligantur. ter. Hist. Lugdun. pag. 120 : Si... aliquis MINISTELLI dicti praesertim Scurrse, Dedecet egregios \iliis corrumpere mores. minus juste ductus fuerit in carcerem, mimi, joculatores,quos etiamnum vulgo Tu pius esto piis, hostem te sentiat hostis, omnes ei legitimas expensas sumptusque Menestreux, vel Menestriers, appellamus, Te rigidum timeat, confundas penitus hostem quos vitio eorum tolerasse constltit, re- quod minoribus aulae ministris accenIncutiente metu : si se tibi dederit, ipsum dhibere cogatur nee ad aliquam Minial- serentur: neque enim viri doctissimi Excipe cum venia : probus hostis flat amicus, liam solvendam decsetero teneantur. Alia ad Taciturn sententiam probayerim, qui Jungaturque tibi concordi foedere pacis. Saepe fit ex odio major! majus amoris ann. 1399. ibid pag. 127 : Sed cum dictus a quodam Menestere Pantomimo, cujus Foedus, et ampla fides nullum peritura per aevum. carcerarius peteret Minialias et expensas praeter Taciturn meminit Dio lib. 1. ita Infami vitio ne vernans fama laboret, dicti prisonarii dictus judex decem nostris nuncupates censuit. Lambertus Crimen avaritiae fuge, donis corda Quiritum solidos pro dictis Minialiis ad tantum Ardensis : 0 Garcionum et MinistraUnge : per hoc poteris cordis lenire dolorem. ascendenlibus realiter solvit, etc. lium,imo adulatorum injusta laudatio ! Alberico ann. 1237. Ministellorum vox Mitto reliqua similia, ex quibus qmnino 1 MINIGULATOR. Vide Miniare 1. 1 MINICULUM, Auxilium. Gloss. Isid. idem sonat: Illi qui dicuntur Ministelli patet ejusmodi Mimorum et Ministelfrequentioris usus compositum admini- in spectaculo vanitatis,multa ibifecerunt, lorum cantilenas ad virtutem Principes culum. sicut ille qui in equo super chordam in excitasse. Quod et flrmat praeterea Raimundus Montanerius in Chron. Reg. 1 MINIGUS, Ericius. Eaedem Gloss. Isi- sere saltavit. Porro ejusmodi scurrarum munus Arag. cap. 298. ubi de conyivio Regis dori. Vide supra Hindus. erat Principes non suis duntaxat ludi- Alphonsi post ejus coronationem : Et 1 MINIERA, Fodina, a Gall. Miniere. Frequenter occurritin veteribus Instru- cris oblectare, sed et eorum aures variis com foren tuyt asseguts en Romaset, jutavorum^ adgoque ipsorum Principum glar canta alt veux un serventech davant mentis. Vide Minera. MINIGUNGA, Admonitio, ex Saxonico laudibus, non sine assentatione, cum lo senyor Rey novell, quel Senyor Infant m i n e g u n g , quod idem sonat. Vide cantilenis et musicis instru mentis de- En Pere hack feyt a honor deldit Senyor Leges Adelstani apud Thundreffeldam mulcere. Idem Lambertus: Qui hurna- Rey : e la sententia deldit serventech era nam nullatenus quserens gloriam, scurrse aytal, quel dit Senyor Infant li dix en editas cap. 7. apud Bromptonum. 1 MINIHI, MIKIHIUM, Asylum, locus maluit quantulumcunque munusculum aquell que significava la Corona, e el 50

394

M1N

MIN
Provence, qui mult est plentive De vins, de bois, d'aigue, de rive, As Icceours, as Menestreux, Qui font auques luxurieux, Le douna toute et depart!, etc.

MIN
me de France. Alias ann. 1357. et 1362 : Copin du Brequin Roy des Menestres du Rpyaume de France. Computum de auxiliis pro redemptione Regis Joannis ann. 1367 : Pour une couronne d'argent qu'il donna le jour de la Tiphaine au Roy des Menestrels. [Charta ann. 1387. apud Rymer. torn. 1. pag. 555 : Supplicavit nobis Johannes Caumz Rex Ministrallorum nostrorum, qui versus diversas partes transmarinas transire proponit.] T 1. MINISTER, pro Ministellus, Jocalator. Vetus Ceremoniale MS. B. M. Deauratse Tolos.: Item etiam congreguabuntur piscatores, qui debent interesse isto die in prossessione cum Ministris seu joculatoribus : quia ipsi piscatores tenentur habere isto diejoculatores seu mimos ob honorem Crucis.... et vadunt primi ante prossessionem cum Ministrts seu joculatoribus semper pulsantibus usque ad ecclesiam S. Stephani. 2. MINISTER, Diaconus. S. Cyprianus Epist. 65 : Diaconos autem post ascensum Domini in coelos Apostoli sibi constituerunt Episcopatus sui et Ecclesise Ministros. Adde Epist. 66. Lactantius lib. de Mortib. persecutor, num. 15: Comprehensi Presbyteri et Ministri, et sine ulla probatione ad confessionem damnati. Ildefonsus Episcopus Toletanus in Coenotaphio. B. Helladii:
Ildefonsus ego, quern fecerat ipse Minislrum, Persolvi sancto carmina pauca seni.

pom, e la verga, et segons la significanca, lo Senyor Rey que devia fer, etc. Id praesertim in pugnae procinctu, dominis suis occinebant, ut Martium ardorem in eorum animis concitareni, cujusmodi cantum Cantilenam Rollandi appellat Willelmus Malmesb. lib. 3. de Gestis Angl. Aimoinus lib. 4. de Mirac. S. Bened. cap. 37 : Tanta vero illis securitas.... ut scurram se prsecedere facerent, gui musico instrumento res fortiter gestas et priorum bellaprsscineret, quatenus his acrius incitarentur, etc. SS^" Quod ministellorum munus interdum praestabant Milites probatissimi. Le Roman de Vaece MS.:
Quant il virent Normanz venir Mout vcissiez Engleiz fremir Taillefer qui mout bien chanlout, Sus un cheval qui tost alout Devant euls aloit chantant De Kallemaingne et de Roullant, Bt d'Olivier et des Vassaux, Qui moururent en Rainschevaux.

Hanc immensam in Pantomimos magnatum prodigalitatem exagitat S. Augustinus tract. 180. in Joan. cap. 6: Donare res suas histrionibus, vitium et immane, non virtus. Ilia sanies Romss recepta, favoribus aucta, tandem collabefecit bonos mores, et civitates perdidit , coegitque Imperatores ssepius eos expellere. Longe sapientius egit Henricus Imperator, qui in nuptiis suis cum Agnete Pictavensi in Ingelheim celebratis ann. 1044: Infinitam hislrionum et joculatorum multitudinem sine cibo et muneribus vacuam et mosrentem abire permisit, ut est in Chronico Virtziburgensi. I MINISTBALLI, in Litteris Eduardi IV. Reg. Angl. ann. 1439. apud Rymer. torn. 11. pag. 632: Ministrallorum nostrorum accepimus qualiter nonnulli,rudes agricolse et artifices diversarurn misterarum regni nostri Anglise, finxerunt se fore Ministrallos, quorum aliqui liberatam nostrum eis minime datam portarent, seipsos eliam fingentes esse Ministrallos nostros proprios, cujus quidem liberates ac dictas artis sive occupationis Ministrallorum colore, in diversis partibus regni nostri prxdicti grandes pecuniarum exactiones de ligeis nostris doceptive colligunt. Hinc 1 MINISTRA.LGIA , Ministellorum ludicra. Charta ann. 1377. apud Rymer. torn. 7. pag. 160 : Peractoautem prandio, ascendebat D. Rex in camerarn suam cum Pr&latis, Magnatibus et proceribus et Prxdictis : et deinceps Magnates, Milites et Domini, aliique generosi diem ilium, usque ad tempus coRnse, in tripudiis, coreis et solempnibus Ministralciis, pree gaudio solempnitatis illius, continuarunt. t MENESTREYS, in Consilio Massil. ann. 1381: Ita quod nullus Menestreys seu jogulalor audeat pinsare vel sonare instrumentum, etc. 1 MINSTRELLI apud Th. Blount in Nomolexico, ex Charta Eduardi IV. Reg. Angliae. Porro ministellorum yoce intelligebantur cum scurras et mimi omnes, turn qui buccinas inflare, aut musica instrumenta pulsare solebant. In Computo Hospitii Regis ann. 1317. et 1319. le Menestri&r refertur inter alios Officiarios. In alio Ducis Normannise et Aquitanias ann. 1348. sub titulo de Menestreux, recensentur ceux qui jouent des naquaires, du demycanon, du cornet, guiterne Latine, de la fluste Behaigne, de la trompette, de la guiterne Moresche, et de la vielle. [Le Roman de la Rose MS. :
La veissies fluteours, Menestrels et jugleours.]

MENESTRALLI , apud Fletam lib. 2. cap. 23. cap. 71. 2.

Qui quidem Taillefer a Guillelmo pbtinuit ut primus in hostes irrueret, inter quos fortiter dimicando occubuit. Adeo vero ingens scurrarum et mimorum olira fuit in palatiis Principum numerus, ut quae in iis aut enutriendis aut remunerandis fiebant impensse, eorum praesertim qui ejusmodi ministellorum assentationibus delectabantur, aerarJa plerumque exhaurirent. Lambertus Ardensis pag. 247 : Arnoldus itaque militaribus vix indutus veslimentis prosilit in medium, et ministrantibus mimicis, nebulonibus, garcionibus, scurris, et jocularibus omnibusque nomen ejus invocantibus et prxdicantibus salisfecit: adeo ut in remunerations prsemium laudem eorum consecutus est et gratiam. Cum enim qusecumque habere poterat, vel perquirere liberalitatis vias quasi desipiendo tribuisset, et in prima Porphirii pagina, quasi in nudis et puris constitisset intellectibus, dando maxima cum minutis, dando sua, et a suis commodata, vix seipsum sibi reliquit. Joan. Sarisberiensis Epist. 247 : Non enim more nugatorum ejus seculi in histriones et Mimos, et hujusmodi monstra hominum ob famse redemtionem et dilatationem nominis effunditis opes vestras, etc. Rigordus de Gestis Philippi Aug. ann. 1185: Cum in curiis Regum seu aliorum Principum, frequens turba histrionum convenire soleat, ut ab eis aurum, argenlum, equos, seu vestes, quas perssepe mutare consueverunt Principes, ab eis extorqueant} verba joculatoria variis adulationibus plena proferre nituntur. Et ut magis placeant, quicquid de ipsis Principibus probabiliter fingi potest, videlicet omnes delitias et lepores, et visu dignas urbanitates, et cseteras ineptias trutinantibus buccis in medium eructare non erubescunt. Vidimus quondam quosdam Principes qui vestes diu excogitatas, et variis florum picturationibus artificiose elaboratas, pro quibus forsan 20. vel 30. marchas argenti consumpserant, vix revolutis 7. diebus histrionibus,minislris Diaboli,ad primam vocem dedisse, etc. Bernardus Silvester de gubernatione rei familiaris: Homo joculatoribus intentus, cito habebit uxorem, cui nomen erit paupertas, ex qua generabitur filius, cui nomen erit derisio. Qain et Philippus Mouskes in Philip. Aug. flngit Carolum M.Provincias Comitatum scurris et mimis suis olim donasse, indeque postea tantum in hac regione Poetarum numerum excrevisse:
Quar quant li buens Rois Carlemaine Ot toute raise a son domaine

Passio SS. Martyrum African, sub Hunerico : Sacerdotum et Ministrorum copiosissimam et maximum turbam... exilio crudeli detrusit. Commodianus carmine inscripto Ministris :
Mmisterium Christ!, Zacories, exercete caste, Idcirco Ministri facite prsecepla Magistri, etc.

Menestrellorum vero vox in malam partem sumpta pro nebulonibus, in Stabiliment. S. Ludoy. lib. 1. cap. 32. ut Menestrauder, Ministellum agere, nugari, in Consuetud. Insulaa tit. 1. art. 20. REX MINISTELLORUM, Supremus inter Ministellos ; de cujus munere, ac potestate in cseteros Ministellos, agit Oharta Henrici IV. Regis Anglise Gallica in Monast. Anglicano torn. 1. pag. 355. Charta originalis ann. 1338: Je Robert Caveron Roy des Menestreuls du Royau-

} MINISTRI, sic nude interdum subscribunt Episcopi, suppresso quovis alio titulo: Ivo D. G. Carnotensis Ecclesise Minister, Epist. 74. Frequentius vero cum adjective humiles, ut yidere est apud eumdem Ivonem passim et Stephanum Tornac. Epist. 227. 282. Charta ann. 1123. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 22 : Burcardus D. G. sanctx Meldensis Ecclesise humilis Minister. Alia ann. 1137. ibid. pag. 33 : Henricus D. G. sanctse matris Ecclesise Senonensis humilis Minister. Adde Librum nig. Scaccarii pag. 133. Rymer. torn. 2. pag. 277. et Ordinal. Reg. Franc, torn. 3. pag. 596. :;:: MINISTER INDIGNUS, ita seipsum inscribit Bartholomseus episcopus Laudunensis in Charta ann. 1117. inter Monum. sacr. Antiq. torn. 2. pag.2. Quse formula haud infrequens est. SS^ Episcopos hac in re imitati etiam Ab bates. Liber Niger Scaccarii pag. 62 : Venerabili karissimo domino suo Henrico D. G. Anglise Regi... frater A. indignus Minister Certes, salutem et orationes. Sciat diligentia vestra, karissime pater et domine, quod Abbatia Certes debet ad servicium nostrum tres milites. Occurrit praeterea ibidem pag. 75. 76. et pag. 117. ubi, Minister humilis. 1 MINISTRI ALTARIS, Sacerdotes. Capitulare Aquisgr. ann. 789. num. 70: Sacerdotibus. Sed et hoc flagitamus vestram almitatem (Episcopos alloquitur) ut Ministri altaris Dei suum ministerium bonis moribus ornent. 1 MINISTER CAPELLJE, Qui palatinae seu Regis capellae praserat. Epistola Hadriani PP. ad Carolum M. saeculo Bened. IV. part. 1. pag. 98 : Praeterea directum a vestra clementissima prsecelsa regali

Utitur etiam Ennodius lib. 6. Epist. 9.

MIN

MIN

MIN

395

potentia suscepimus familiarem vestrum, cere tenentur dicti justificarii ejus providelicet Engilbertum Abbatem et Minis- cessum ac eum condemnare et executiotrum capellss, qui pasne ab ipsis infan- nem reponere ad villicum de Villeyo, qui tise rudimentis in palatio vestro enutritus illam per Ministrum Sanguinis fieri procurabit ad patibulum de dicto Villeyo. est. MINISTRI EGGLESLE, Episcopi, sacer- Mistre, eodem sensu,in Lit. remiss, ann. dotes, in Edicto Pistensi cap. 1: Minis- 1400. ex Reg. 155. Chartoph. reg. ch. tri Ecclesiastici, cap. 80 : ministri Episco- 238 : Le Mistre qui la estoit venu pour executer ledit Watelier, qui estoit conporum. 1 MINISTRI EGOLESS, Inferioris ordi- dempne a morir. MINISTRI, in aula Regum Anglo-Sanis Clerici, in Lege Bajwar. tit. 8 : Si quis Ministros Ecclesise, id est, subdiaco- xonum, eorum Diplomata subscribunt num, lectorem, eocorcistam, acolytum, os- post Episcopos, Abbates et Duces, apud tiarium, etc. Capitular, lib. 2. 5 : Scho- Ingulfum pag. 882. 883. 884. 885. in Conlae sane ad filios et Ministros Ecclesise ins- ventu Westmonast. ann. 1066. in Monastruendos vel edocendos, etc. tico Anglic, torn. 1. pag. 37. in Addit. ad 1 MINISTRI EPISGOPORUM, Archipres- Matth. Paris pag. 157. apud Doubletum byteri et Archidiaconi. Capitular, lib. 7. pag. 832. etc. Qui quidem Ministri iidem 232 : Et ibi ab Episcopo, id est, in civi- sunt qui Saxonice degens, in Diplomatate, sive a suis bene doctis Ministris bono tibus vero Thaini, et Taini, qu83 voces animo instruantur de sacris lectionibus et ministros et servientes sonant. Ita qui divinis cultibus et sanctis canonibus, etc. hac nomenclatura Regum Anglo-SaxoCapitular. Caroli Gal. tit. 5. 3 : Ceteri num Chartas subscribunt, erant prsecipresbyteri per famulos suos debitam dis- pui aulae regise ministri, ut Camerarii, pensam Archipresbyteris aut Episcoporum Senescalli, Venatores, Accipitrarii, etc. Ministris convehant. Et procurent Epis- In Monastico Anglicano torn. 3. pag. copi, ne Ministri illorum presbyteros de- 121. quidam Godo (sub Edw. Confess.) honorent. Formulae antiques apud Balu- Optimas Ministerque Regalis inscribitur. zium torn. 2. Capitular, col. 624 : Minis- Vide Seldenum ad Eadmerum pag. 170. tros vero, id est, Archipresbyteros et Ar- et infra in voce Thainus. Totum porro chidiaconos, secundum quod providere Do- hunc Ministrorum regiorum ordinem mino inspirante et cooperante valuerit, belle describit Florentius Wigorniensis, tales constituat (Episcopus) qui oderint ubi de Alfredo Rege Anglo-Saxonum : avaritiam,etc. Adjutores ministe.rii Epis- Consilio divinitus invento, omnium uniuscoporum, in Capitul. Ludovici Pii ann. cujusque anni censuumsuccessum bifarie 828. inter quos recensentur Chorepis- primitus Ministros suos dividere ssquali copi, Archipresbyteri, Archidiaconi, Vi- lance imperavit; quarum primam suis cedomini et Presbyteri per parochias Ministris nobilibus. qui in cultu regio vicissim commorabantur, in pluribus mieorum. 1 MINISTRI EPISGOPORUM appellantur nistrantes ministeriis, annualiter largieetiam judices qui sub Episcopo jus di- batur. In tribus namque cohortibus prsecunt. Capitular. Caroli C. ann. 853. | 9 fati Regis satellites prudentissime divide: Ut Missi nostri omnibus per singulas pa- bantur ; adeo ut prima eohors uno mense rochias denuntient quia si Episcopus aut in cultu regio die nocteque administrans Ministri Episcoporum pro criminibus co- commoraretur : menseque finito, alia colonos flagellaverint cum virgis propter horte adveniente, prima domum redibat, metum aliorum, etc. Adde Capitul. ut ibi duobus commoraretur mensibus. Secunda itaque eohors mense peracto, et ejusd. Caroli ann. 868. tit. 38. | 9. Vide adveniente tertia domum redibat, ibidem infra. MINISTRI PALATII, Aulae regise Offl- duobus commoratura mensibus. Hoc orciales, Officiers de la maison du Roy. dine omni vitse tempore talium vicissituEpistola Episcoporum Franciae ad Lu- dinum in regali cultu rotabatur adminisdovicum Regem ann. 858. cap. 12: Cons- tratio. Ejusmodi Ministrorum alibi non tituite Ministros Palatii, qui Deum co- semel meminit, ann. 871. 874. 878. 905. gnoscant, ament, et metuant, qui maxi- 1008. 1010.1039. ut et Roger. Hovedenus mam curam gerant quatenus necestuosi pag. 450. 457. et Simeon Dunelm. ann. palatium adierint, et per quos perrexeri- 1008. 1010. 1013. 1067. cui ut pluritis, patrem et consolatorem mirantes, mum nobiles ac prsepotentes Ministri gaudendo vos videre accurrant, non qua- dicuntur. lem dicere nolumus, gemendo et maledi^ MINISTRI PROVINCIALES. Telomocendo refugiant. nius apud Leibnit. torn. 2. Script. BrunsMINISTRI PALATINI, in Vita Ludovici vic. pag. 95 : lllic enim mercenaries suos Pii ann. 837. Apud Agobardum Matfre- pedites, quss Latino sermone Provinciales dus Procer Palatii, Minister Imperatoris Ministros, vulgari vero Landsknecht apet Palatii appellatur, in Epistola ad pellant, adversum civitatem Brunsviciam eumdem. collocavit. * MINISTER PARTITIONS, PraeposituMINISTRI REIPUBLIC.E, Comites, j udirae serviens seu apparitor. Charta ann. ces, villici regii, et alii hujusmodi. Ita 1233. ex Tabul. S. Gauger.: Si prseposi- usurpant Capit. Caroli C. tit. 8. cap. 5. tus credat Ministrum partitionis plus per- tit. 11. cap. 9. tit. 13. cap. 6. tit. 23. cap. cepisse de sua portione, quam ei reddide- 12.14. ej usdem Capitulare Compendiense rit, etc. ann. 868. cap. 8. 10. Synod. Suession. * MINISTER POENITENTI^;, Qui a con- cap. 7. 8. 10. Synod. Carisiac. cap. 2. fessionibus est. Obituar. Fratr. Minor, Edictum Pistense cap. 8.17. 20. Riculin Wisby Gothl. apud Ludewig. torn. 9. fus Suession. Episc. cap. 15. Chron. Reliq. MSS. pag. 197: Anno Domini 1431. Farfense pag. 666. etc. Reipublicse admidie conversionis Pauli, obiit reverendus nistratores, in Capit. Caroli C. tit. 43. pater, frater Esgerus, Minister pcenitentise 1. et parte 2. ej usdem tit. 1. et in Danise, Suecise ac Norvegiss, cujus anima Concilio Trosleiano ann. 909. cap. 1. Ministri regni, tit. 45. cap. 4. eorumdem sit seternaliter cum Deo. * MINISTER SANGUINIS , Carnifex. Capit. Ecclesiastics^ et reipublicae admiStat. MSS. eccl. Tull. ann. 1497. fol. 100: nislratores, in Charta Ludovici Pii, Et si contigat quemquam dictorum trede- in Vita Aldrici Episcopi Cenoman. cim hominum criminaliter delinquere, pag. 34. MINISTRI, Minores officiales. [Ministri incarceratur in prisione capituli, et fa-

Regis, in Capitular. Lotharii Imper. tit. 5. 37. Ministri publici, in iisdem Capitul. tit. 3. 29.] Ministri Ducum, in leg. 3. Cod. Th. ad legem Jul. Repetund. Ministri Comitum, Missorum, etc. in papi tulis Caroli C. tit. 32. cap. 16. qui alias Ministeriales. Concil. Caoilonense II. cap. 21: Sed et Ministros, quos Vicarios et Centenarios vacant, justos habere debent (Comites et judices.) MINISTRI, Judices sub dominis suis jus dicentes. Notitia ann. 1015. apud Loisellum in Bellovaco : Dans ei medietatem Vicecomitatus, et dimidias leges de forensibus hominibus, ita ut Minister Episcopi, et Minister Comitis justtficent reos, et leges sequaliter dividant. In Charta Ludovici VII. Regis ann. 1151. apud eumdem, Ministenales dicuntur: Et si quis excessus vel forisfactum contingeret, ad Episcopum vel Ministerialem ejus referendus est clamor. Vide supra. * MINISTER, Regalis, aulicus, famulus, servus, officialis, in vet. Glossar. ex Cod. 7641. * MINISTER, Qui res domini regit et curat. Libert. Clarimont. ann. 1248. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 600. art. 1 : Quicumque ibidem manere voluerit in libertate, cinq solz Pruivinenses de redditu suo annuatim persolvet nostro Ministro. Menistre, in Lit. ann. 1372. ibid. pag. 516. * MINISTER, Artifex, Gall. Artisan. Charta commun. Peron. ann. 1209: Duodecim majoriie Ministrorum de propriis Ministris super sacramentum suum eligent xxiv. homines, etc. Confirm, ejusd. ann. 1368 : Quia discrescentibus habitatoribus dictse villse, minui debeat numerus Ministrorum, volumus ut loco xij. majoriss Ministrorum qui debebant eligere xxiv. sint et sufficiant sex dumtaxat, qui habeant eligere xij. loco xxiv. prsedictorum. Vide in Ministerium. MINISTER, Idem qui Ministerialis, apud Germanos, de qua voce infra. Miracula S. Quirini Mart. lib. 2. num. 23 : Notus Miles, Dietmaro nomen erat, nobilis FrisingsK Minister, etc. MINISTRI GENERALES OrdinisS.Francisci, quorum officium ac dignitas Ministeriatus dicitur in Bulla Clementis VI. PP. apud Waddingum ann. 1343. num. 5. IMINISTERALE, Apparatus ad Missam. Acta S. Salvii Episc. torn. 5. Junii pag. 99 : Habebat autem S.Salvius Ministerale aureum ecclesiasticum, vestimenta ex auro et gemmis ornata. MINISTERALLUS, Idem qui Ministerialis, inter officiales regum Sicilisa et Majoricarum recensetur in Itiner. Philippi Pule, laudato torn. 1. Tract, novi de Re diplom. pag. 467. inter notas. MINISTERIALES DOMlNici, qui alias Ministri, famuli honorarii, in Notitia Imperii,sub dispositione viri spectabilis Castrensis. Vide Pancirol. lip. 1. cap. 91. Ministeriales et Pedagogiani, in leg. 5. Cod. Th. de Divers, offic. (8, 7.) Ministeriales Imperatorum, apud veterem Agrimensorem pag. 330. [Capitul. Caroli M. de Villis 41 : Et stabula atque coquinte, et pistrina, seu torcularia, studiose praeparata fiant; quatenus ibidem condigne Ministeriales nostri offtcia eorum bene nitide peragere possint. Regula consueta Toribii Archiep. Limae torn. 4. Cone. Hispan. pag. 665 : Poterunt tamen in choroesse laid, qui sunt cantores, vel alioquin Ministeriales.]

MINISTERIALIS, in Pacto Legis Salicae

396

MIN

MIN
Praepositum monachum; neque in dominicis curtibus aliquatn jttstitiam exiget aut accipiet. Nullus unquam a Ministeriali accipiet licentiam maritandi: et si Ministerialis villas, decedens plures filios reliquerit, Abbas et Fratres quern ad hoc magis idoneum viderint Ministerialem constituent. Quod si sine liberis mortuus fuerit, in potestate Abbatis erit cui ministerium Mud reddere voluerit. Nee praetereundum in eadem Charta Praepositum vocari qui Ministerialis subinde appellatur : unde eumdem fuisse qui aliis Ballivus dicitur, merito colligimus. Vide in Prsspositi. * Nostris Menestrelz et Menstraulx, eadem acceptione. Charta Frider. duels Lothar. arm. 1255. in Chartul. Romaric. ch. 33 : Li commandemens saint Pierre doit tenir tous les plais et mestre tous les Menestrelz et osteir de par saint Pierre. Redit. comitat. Namurc. ann. 1265. ex Reg. Cam. Comput. Insul. sign. Papier velu fol. 23. v. : Et ne puet on nient lever ne prendre cesti faille,... sans le Menestrel del eg Use, et de cesti taille ne patent nient tout li Menestrel. Charta ann. 1355. torn. 2. Hist. Leod. pag. 422 : Item que a faire ledit essay (des poids et mesures) ly Menstraulx doivent avoir de chascune ayme un denir. Menistre, pro cujusvis rei administratione,inCh.ann. 1330. ex Tabul. capit. Carnot. * MINISTERIALES DIVI, Alicujus sancti vel ecclesiae vassalli, ejusque servitio mancipati, apud Ant. Math, de Nobilitate, de Princip. etc. edit. ann. 1686. * MINISTERIALES EPISGOPI. Charta Joan. II. episc. Aurel. ann. 1120. ex Tabul. Miciac. : Si quis autem successorum sive Ministerialium nostrorum contra hoc authoritatis nostrse privilegium aliquid calumpnise...inferre ternptaverit, etc. Vide supra in Minister 3. MINISTERIALES, in Monasteriis, qui prsecipuas praeppsituras exercent. Adalardus in Statutis antiquis Corbeiensis Monast. lib. 1. cap. 1 : Et ipsi Ministeriales hdbent inde singuli breves suos, id est, Camerarius, Cellerarius, et Senescalcus. Et cap. 6 : Et venial ipsa annona de ipsis villis, quas Prsepositus specialiter in ministerio habet. MINISTRALES, lidem qui Ministeriales. [Charta ann. 805. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 746 : Una cum Ministrale nostro Johanne et infantes suos.] Charta ann. 1106. in Prob. Hist. Ducum Burgundiae : Concessi ut si latrocinium factum fuisset, et clamor ad Monachos et Ministrales eorum deveniret ipsi justitiam planam facerent. Alia Hugonis Ducis Burg, in Probat. Hist. Vergiacensis pag. 134: Ministrales siquidem mei, homines de Paredo propter usuarium quod ipsi in conftnio potestalis Paschse proclamabant, creberrime inquietare solebant. [Charta ann. 1232 : Recognovi quod tertiee de Miemunt quse de jure spectant ad obedientiam de Dineto, de quibus terths Damfrerot de Sanz et filii sui se faciebant Ministrales. Acta sancti Guillelmi Eremitae torn. 6. Maii pag. 831 : Duplici opposita clave in parte superiori, quse custoditur a Ministrale, id est judice, Vallis pro tempore existente.] Utuntur praaterea auctor Gestorum Episcoporum Salisburgensium pag. 321. torn. 2. Antiq. lect. Canisii, Chron. Mindense pag. 742. 744. etc. 1 MINISTRALLI, Eadem notione. Chartul. Prioratus de Domina in Delphin. fol. 99 : Debet taschiam de manso totam... duos panes ad Pascha et iterum procura-

MIN
tionem unain Ministrallo cum uno socio vel cum duobus. 1 MYSTERIALES, apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 411 : Habuit etiam gueras cum Mysterialibus Ecclesiae Magdeburgensis, inter quas Wolmerstadt castrum primo ad Ecclesiam Magdeburgensem venit. MisTRALES, contractius, in Statutis Delphinalibus pag. 12. in Chartis ann. 1195. et 1196. apud Guichenonum in Probat. Hist. Sabaudicae pag. 45. 46. vulgo Mistrals, in Antiquitatibus Viennensibus Joannis le Lievre pag. 414. SSg" Ut autem Mistralium Delnhinalium plenior atque dilucidior habeatur notio, horum duplicem ordinem distinguendum existimamus ; neque enim omnium, quibus id nomen commune erat, eadem fuit dignitas, idem qfflcium, eaedem praerogativae. Mistrales itaque in majores et minores distinguimus : majores urbium praefecturam exercebantcum pmnimoda juris dicendi potestate, ut Viennse Allobrogum ubi duo erant Mistrales, unus pro Comite Viennensi, alter pro Archiepiscopo. Hie e Canonicorum numero electus urbis Praefecti fungebatur officio, atque cum suprema auctoritate subditis Archiepiscopo ciyibus jus dicebat. De utriusque Mistralis officio et potestate plurima pccurrunt notatu digna in Inquisit. pro jurisdict. Comitum, etc. ann. 1276. torn. 1. Hist. Dalhin. pag. 23. quae hie paucis exscribere non abs re erit : Primo D. Guido de Tullino Mistralis et Canonicus Viennensis... dicit quod Comites Viennenses et eorum Mistralis pro eisdem habent jurisdictionem Viennse sub hominibus qui moranturpenes dictos Comites... Item dicit quod si aliquis jacuerit penes dictos Comites... ilia nocte et in crastinum per totam diem efficitur de jurisdictione ipsorum Comitum, ita quod si deliquerit ilia nocte vel die crastina, quocumque ierit debet puniri per Comites... donee jacuerit penes Archiepiscopum Viennensem ; quo casu... non punitur adhuc per Comites... Item dicit quod cum nundinse Comitum incipiunt, Mistralis et gentes Comitum veniunt ad dictum testem et venire debent, vel ad eum qui est Mistralis Archiepiscppi pro tempore, et petunt ab eo claves civitatis, et ipse debet eis tradere recepto ab eis prius juramento, quod ipsi custodiant fideliter civitatem, et quod finitis nundinis restituent eidem Mistrali claves praedictas firmantes et claudentes prout eisdem traduntur. Item dicit... quod custodia civitatis pertinet ad Mistralem Archiepiscopi per totum annum, exceptis quindecim diebus nundinarum Comitum... Item dicit quod nullus debet ire armatus per civitatem Viennensem, nisi familiares Archiepiscopi et Mistralis... Dominus Siboudus Mistralis Comitum... homicidam ilium... faciet poni in sa,cco et prsecipitari in Rhodanum... Comites habuerunt Mistralem et judicem suum qui cognoscebanl de causis, et puniebant malefactores... Gentes Comitum et Mistralis ceperunt bona ipsius defuncti sine haerede... et diviserunt inter se, etc. Archiepiscopi Viennensis Mistralem supprimendum censuit Johannes XXII. PP. ann. 1338. S5^* Alii Mistrales, quos minores appello, mulctas et pecuniarias poenas imonere, fidejussores exigere, Leges et tatuta locorum asserere poterant. Pacta et conventiones ann. 1291. ibid, pag. 137 : Item extitit conventum et ordinatum.... quod uterque de dictis Mistralibus possit banna, multas imponere, ambo

tit. 11. |6. pro quovis famulo domestico. Glossae Isonis Magistri ad 2. Prudentii contra Symmachum: Alumnos, nutritios, Minister idles, famulos. MINISTERIALES , Minores Officiales Regum, Ducum, Comitum, et dominorum feudalium,qui dominorum subditis jus dicunt, eorum jura procurant, census et reditus exigunt, villici, seu villarum praefecti. Ita enim passim indigitantur in veteribus Tabulis. Charta Privilegiorum concessorum Hispanis a Ltidov. Pio: Alius vero census ab eis neque a Comite, neque a junioribus et Ministerialibus ejus exigatur. Hincmarus de OMine Palatii cap. 12 : Tales etiam Comites et sub se judices constituere debet, gui avaritiam oderint, et justitiam diligant, et sub hac conditione administrationem suain peragant, et sub se hujusmodi Ministerialessubstituant. Flodqardus lib. I. cap. 10 : Unde ssepe justitiam apud Ministeriales regios sibi fieri postulavit. [Ministeriales advocatprum, in EdictO Carisiac. ann. 861. Ministerialis Palatinus, in Capital. Caroli M.] Ministeriales ministrorum, in Capit. Caroli C. tit. 32. cap. 16. Ministeriales regni, tit. 34. cap. II. Ministeriales Comitatus, tit. 43. cap. 9. Tabularium Vindpcinense Thuani Oh. 85: Si vero per oblivionem vel neglectum Ministerialis ejusdem loci terminos prsefati census reddendi praeterierit, etc. [Charta ann. 1238. in Hist. Mediani Monast. pag. 316: Si propter culpam emenda ad manus villici vel aliorum Ministerialiurn deveniret.] Ita Edictum Pistense cap. 80. Vett. Chartae apud Beslium in Comitibus Pictav. pag. 269. Sanjulianum in Matiscone pag. 239. Guichenonum in Probat. Hist. Bressensis pag. 10. [S. Bernardus torn. 1. col. 271. Miracula S. Adalbert! ssec. 3. Bened. part. 1. pag. 638. Chron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 456. etc.] S3" His addere placet Chartam Balduini Comitis Flandr. ann. 1116. apud Miraeum torn. 2. pag. 1153. ubi fuse quae ad Ministerialis offtcium pertinuerint, necne, declarantur :Ad ambas (festivitates) S. Amandi dimidium quartarium cervisiae accipiattneque creditionem ullam unde damnum aliquod homines Sancti sustineant habeat, neque exactionem quam vulgo tolpri vacant, sive herbam aut corvedas inconsulto Abbate exigat, neque jumenta per villam violenter mutuare aut tollere alicujus opens occasipne audeat. Et si cui Abbas terram vendiderit, Ministerialis nihil habebit. De justitia pontis se non intromittet, neque subtus neque supra, quamdiu Gustos Abbatis per se justitiam habere poterit, neque mansuarios justificabit de his, quae ad mansos pertinent. De terris censualibus quas tenet censum unoquoque anno dabit. neque exinde aliquid cuiquam in feodum dare ei licebit, neque lerram ab aliquo emere, neque aliqua terra sine voluntate Abbatis investiri poterit. Vadium etiam, si pro qualibet forisfactura acceperit ab aliquo, non alibi quam infra curtim S. Amandi commendabit; ipse vero Ministerialis ab adventitiis nihil accipiet nisi sex deneratas panum et duos capones. Latro ab eo captus in curtim S. Amandi custodiendus adducetur. Nullo modo placitabit, nisi in camera Abbatis, vel in porticu aut hospitio, et hoc prsesente Abbate vel Prseposito monacho. De omnibus placitis quse fiunt per Scabinos suum tertium habebit, et villicus Abbatis et Fratrum hujus tertii tertium; et Ministerialis concordiam non potest accipere, nisi per Abbatem aut ejus

MIN

MIN

MIN

397

insimul levare ad opus dictorum domino- a monachis. Vide in Ministerium.] Neque Imper. de Expeditione Romana ann. 881. | 5 : Similiter de Ecclesiarum filiis rum, et fidejussores uterque recipere, alio sensu accipienda videtur et communiter laudimia et vendiliones MINISTRALIA. Tabularium Prioratus vel domesticis, id est Ministerialibus, vel ambo insimul recipere. Jus tamen dixisse de Domina in Delphinatu fol. 18 : Mi- quorumcumque Principum clientela, qui nusquam videntur, sed curiae judicata nistraliam autem hujus cabannariae de- quotidie ad serviendum parati esse deexecution! tantutn mandasse, ibid. pag. dit quidam villicus, etc. Infra : Et iterum bent, statuimua, etc. Vetus Charta in 136 : Ponant duos Mistrales... et mandent donaverunt Ministraliam et placitum Privilegiis Ecclesiae Hamburgensis pag. executioni quod pronunciatum fuerit per praefato Monasterio. 201 : Nos Henricus et Otto Milites fratres judicem. lidem Mistrales dominorum 1 MENESTRALIA, Eadem notione. dicti de Barmstede renuntiantes nobiliprocurabant jura, reditus, census et Charta apud Stephanot. part. 1. Anti- tali et libertati nostrae spontanea volunalia hujusmodi exigebant domino fide- quit. Bened. Occitan. MSS. pag. 389 : tate, facti sumus Ministeriales Ecclesix liter reddenda. Inquisitio Morestelli Per ipsam Menestraliam habeas tu Petrus Bremensi,... facientes corppraliter juraibid pag. 134 : Bermundus Matheus est unum modium annonae, et dono tibi Pe- mentum, sicut Bremensis Ecclesiae minishomo Comitis, et tenet de eo Mistraliam tro et infantibus tuis las masadas de Sei- teriales facere consueverunt, jurantes nos Ecclesiae antediclae sicut Ministeriales departe Vilenchi... et debet recolligere et veraco per Menestraliam. levare census et omnia usagia in MistraMINISTERIALES etiam dicti majores perpetuo servituros. Uxores nostree, liberi lia, et fideliter reddere domino. Adde aulae seu Palatii Regii Officiales. [Capi- nostri jam nali, et adhuc nascituri idem quod propriis sumtibus dorainorum tul. de villis Caroli M. num. 16 : Volu- facient, quando praedictus D. noster Aragros excolere, fructus inde colligere, mus ut quicquid nos aut Regina unicui- chiepiscopus, vel suus nuncius duxerit atque in eorum horrea depprtare tene- que judici ordinaverimus, aut Ministeria- requirendos, etc. In alia Charta ann. rentur. Charta ann. 1220. ibid. pag. 129: les nostri Sinescalcus et Butticularius de 1093. apud Hubertum Leodium in MoMistrales capiunt 4. gerbas, et crientas et verbo nostro aut Reginae ipsius judicibus numentis antiq. Ministeriales a Liberis solagium... et pro Us quae Mistrales ca- ordinaverint, etc.} Arestum ann. 1224. perinde distinguuntur : Pro prxsumppiunt in dictis corvatis, debent facere apud Belforestum in Histor. Franc. : tione autem delicti imperando dijudicaarare, seminare et herciare eas quando Praeterea cum Pares Franciae dicerent mus, ut si liber est, 10. talenta ; si Minisseminantur, et bladum recolligere, et fa- quod Cancellarius, Buticularius, Camera- ter ialis, 5. talenta ; si ex familia, tot am cere apportare ad granarium Comitis, et rius, et Constabularius Francise, Minis- substantiam ad Cameram nostrum peralias operas circa culturam earum neces- teriales Hospitii domini Regis, non debe- solvat. Adde Bruschium de Monast. sarias. Praeter frumentum vero et alia bant cum eis interesse ad facienda judi- Germ. pag. 41. Eorum liberi perinde ac id genus quod ex officio percipiebant, cia super Pares Francise ; et dicti Minis- servorum in partitionem yeniebant. ad ipsos etiam pertinebat tertia pars teriales Hospitii domini Regis e contrario Charta Henr. Comitis Palatini Rheni bannorum, escaetarum, placitorum, quae dicerent se debere ad usus et consuetudi- ann. 1262. in Metropoli Salisburgensi absque dominici census imminutione nes observatas interesse cum Paribus ad torn. 1. pag. 388 : Si quis ex Ministerialisolvenda erat. Charta mox citata : Ca- judicandum Pares : judicatum fuit in bus utriusque partis ex alterius familia piunt ratione Mistraliat de Avalone ter- Curia D. Regis, quod Ministeriales prse- uxorem duxerit, gratum utrimque tenetiam partem omnium bannorum et escae- dicti de Hospitio D. Regis debent interesse bitur, et proles inde nata aequaliter divitarum de Mistralia sua, ita videlicet cum Paribus Francias ad judicandum detur, et primogemtus patrem sequatur, ex jure pertinentise ; unicus autem hseres quod si Comes capiat pro aliqua offensa Pares. sexaginta solidos de aliquo, ipsi postea * MiNiSTERiALEsappellantur Majores communis erit, et proles ex eo genita divilevabunt ab eodem triginta solidos pro imperil Officiales a Theodor. de Niem detur. Sed postmodum e fece hominum parte sua. Quae cum reditus non modi- torn. 2. Cone. Constant, part. 15. cap. cos efficerent, isthaec officia, quas pri- 34. col. 452 : Et pro eo rex Boemise, exis- emersere, habitique deinceps inter nomumsuis familiaribus aut vassallis ad tens pro tempore, et Ministerialis et vas- biles, licet inferioris ordinis. Petrus de nutum revocandis committebant domini sallus imperatoris seu regis Romanorum. Andlo lib. 2. cap. 12 : Post Baronum orfeudales aut per se aut per Oastellanos SSS" Eodem nomine donatos majores dinem Valvassores, id est, minores Capisuos, postmodum in feuda erexere, quae aulae Comitis Flandriae Officiales, ut tanei, qui et proceres sive Ministrarii diipsi etiam Nobiles ambire, saepius et Camerarium, Senescallum, Dapiferum, cuntur, locum sibi vindicant, simplicem exercere non dedignati sunt. Sed haec Pincernam, observat Miraeus ex Charta Militiam transcendentes. Crantzius in non multo post ob exactiones yarias Philippi Alsatii ann. 1165. torn. 1. Di- Metrop. lib. 1. cap. 2 : Sublimius nomen et vassallis et dominis ipsis oneri esse plom. Belgic. pag. 705 : Porro denarii ex Ministerialibus nunc aucupantes, Nocceperunt; quare Mistralias suas pecu- prsescripti non Ministerialium scilicet Co- biles se did volunt, cum sit infimus nobilium gradus in Baronibus. Et lib. 2. nia multi redemere : ut G. Episc. Gra- mitis esse proprii debeant. j MISTRALIS, Officium monasticum, cap. 11 : Ministeriales suos, qui soli votianop. ann. 1288. Archiepiscopus Viennensis ann. 1275. caeteras penitus sustu- idem videtur qui Praepositus. Charta lunt hodie did Militares, coaequavit urbiHtCaroIus V. ann. 1377. si paucas exce- ann. 1373. apud Lobinell. torn. 3. Hist. cis ad militiam conscriptis, quos etiam in peris. Plura vide non minus fuse quam Paris, pag. 485 : Capitulariter convocatis ordinibus duxit, nihil minoris habitos. erudite pertractata in Hist. Dalphin. et congregatis reverendo in Christo patre Sed posterior a saecula distinxerunt orditorn. 1. pag. 107. et seqq. Adde D. Cho- dom. Pontio D. G. abbate (S. Antoni nes militantium et urbicorum, ut jam rier Hist. Dalphin. lib. 11. et 22. Viennensis dioac.) Humberto de Balma non patiantur sibi illos coaequari : et 1 MISTRALIA, in Chartis mox lauda- earnerario, Andrea Baudeti infirmario quod est arrogantius, jam qui olim Mitis, et in aliis passim, pro Officium, ju- et correrio, Jacobo Piscatoris brasserio, nisteriales dicti sunt, aut feudatarii, risdictio et districtus mistralis. Verum Guillelmo de Fiscavillas pitancerio, Petro nunc ambiunt did Nobiles. Sed coarguit eorum superbiam usus prindpalium scrinon in Delphinatu tantum, sed et in Johannis Mistrali, etc. Provincia nota et usurpata fuit haec MINISTERIALES, apud Alamannos seu barum, et omnium recte discernentium vox, ut colligitur ex Charta Godefredi Germanos varie appellantur : nam in munera graduum singulorum. Primi Comit. Proyinciae xi. saec. apud D. Speculo Saxonico lib. 1. art. 16. | 2. art. Barones inter Nobiles deputantur, enim Chanteloup in Hist. Mont. Major, ubi 38. 2. art. 52. 1. lib. 3. art. 42. 2. 3. inde Liberi domini, postea Comites, inde Mistralia, nude pro justitia accipitur : art. 74. | 2. art. 80. | 2. [** Germ. Dinst- Duces, quos appellat Papa Nobiles viros. Denique in villa quam rustica lingua no- man, Dinstwif.] servis vel certe homini- Quid patitur Ministerialis, ut in hac Nominal Pertusum, tenebamus Mistraliam, bus obnoxiae conditionis accensentur, bilitatis appellatione coaequari quaerat et portum, et mercatum, et districtum. adeo ut Liberis semper opponantur, et Dud ? [* Mistralie, in Lit. ann. 1367. torn. 5. dicantur libertate donari, et permutari Quod vero Crantzius, Ministeriales feuOrdinat. reg. Franc, pag. 80. Menistre, a dominis. Ita Ministeriales appellati, datarios fuisse ait, firmatur praeterea ex eodem sensu, in Testam. Renati reg. quod dominorum ministeria exequeren- aliis Scriptoribus, praesertim ex Petro Sicil. ann. 1474. torn. 2. Cod. Ital. di- tur, seu officia ab iis injuncta, quod de Vineis lib. 3. epist. 5. adeo ut ii fuisse plom. col. 1278 : Lesquelles quantite de Liberi non faciebant. Serrarius in Notis videantur, qui certa et rata, ac pactis trente sextiers de froment et somme de ad Vitam Godefridi Comitis Campeber- definita obsequia dominis suis debedix livres, ledit seigneur assist et assigne gensis, Ministeriales in Westphalia ait bant, ut apud nqstros, iiquos servientes sur les rentes et revenues de la Menistre. triplicis esse generis : 1. qui corpore, feodatos vulgo dicimus, de quibus suo Pro beneficii seu feudi specie, in Charta jumentisque suis domino alicui ser- Joco. Id praesertim colligere est ex ann. 1065. ex magn. Chartul. S. Viet. viunt, et vocari prasdia Integra : 2. qui Charta Conradi Comitis Lutzilenburg. Massil. pag. 32 : Landulfus ministralis solo corpore, dictos Rotter : 3. qui ta- ann. 1135. pro Monasterio S. Maximini omnia quse habebat in castro Baido sive bellarios agunt, Bringsitter. Eorum mi- Trevir. : Accepimus igitur per sentenGandalberto pro Ministralia et castellaria, nisterium seu juge obsequium erga do- tiam, quod equos eorum qui Ministeriales dedit et vendidit et accepit solidatas xij. minos testatur Constitutio Caroli Crassi 1 sunt et jus Ministerialium a praedecesso-

398

MIN

MIN

MIN
praedivites interdum essent, quandoque etiam Milites flerent. De divitiis Ministerialium agit Liber Miraculor. S. Ludgeri Episcopi Mimigard. num. 52 : Quidam Ecclesise Mindensis prsedives Ministerialis. De Militias vero titulo, Gharta Henrici IV. Imp. in Metropoli Salisbury, torn. 3. pag. 265 : Offeruntur viri Militares, qui dicuntur Ministeriales, cum prssdiis et possessionibus suis, etc. [Litterae Wichmanni Archiep. Magdeburg, apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 347 : Miles quidam Conradus cognominatus Schaph, Ministerialis Ecclesiae Magdeburgensis mansos quosdam possidebat, dicens se eos a quodam Prssposito Ecclesise B. M. in feodo suscepisse et feodali jure tenere. Histor. Novient. Monast. apud Marten t9m. 3. Anecdot. col. 1128 : His itaque curtibus subjecta familia trifarie secernitur. Prima Ministericalis, quse etiam Militaris recta dicitur, adeo nobilis et bellicosa, ut nimirum liberse conditioni comparetur.] Caesarius lib. 2. cap. 12 : Erat in proximo manens Miles quidam dives et honestus, Ministerialis tamen. Lib. 4. cap. 77: Henricus de Wida Miles fuit dives, valde potens et nominatus, Ministerialis Henrici Duds Saxonum. Sed et Ministeriales dicti interdum ipsi Comites. Metropolis Salisburgensis torn. 3. pag. 13: Hi testes adhibiti sunt Perchtoldus Marchio de Andehsen, et filius ejus Perchtoldus Marchio Ministerialis eorumdem, etc. [Charta Rudolphi Romanorum Regis ann. 1277. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 263 : Monetam quoque, quse singulis annis avaritia exposcente, solebat renovari, in prsejudicium commune habitatorum ejusdem terrse ex nunc volumus sine consilio communi Ministerialium majorum Stirias, per aliquem futurorum Principum terrse nullatenus renovari. Ministerialem Austrise sese inscribit Rugerus de Prant in Charta ann. 1267. ibid. pag. 78.] Alia de Ministerialibus vide apud Goldastum torn. 1. Rerum Alemann. pag. 217. et Meibomium ad Levoldi Northovii Chronicon Marcanum pag. 40. 5SP" Iis adde Jonannem Georg. Estor qui Commenrium de Ministerialibus nuper edidit, ubi quae pressiori stylo pro instituti sui ratione docuerat D. Cangius, fusiori explicat ille, atque monumentis undique collectis exornat. Vide praeterea Schiller, in Gloss. Teuton, voce Dienen. p* Furthii librum de Ministerialibus, Colon, ann. 1836. editum et alios quos enumerat Mittermaier. Princip. Jur. Germ. 50.] Ad ejusmodi autem exercenda obsequia concedebantur a dominis feudalibus praedia, quaa Ministeria appellabant. Charta Ottonis III. Imp. ann. 999. apud Will. Hedam : Insuper sibi donavimus quidquid Popo filius Waldgeri habuit in Ministerium in hoc Comitatu. Adde quae supra annotavimus de hac voce. f MINISTERIALIA BONA, Quaa jure ministeriali tenentur, in Chron. Florentii Episcopi apud Eccardum de Orig. Domus Saxon, col. 59: Alise plures beneficiprum collationes et bona feudalia et Ministerialia, et habuit in reditibus ma gnss mensurse istius patrias centum et triginta sex moldia tritici, etc. Vide Ministerialitas 2. MINISTERIALIS SERVUS, in Lege Burgund. tit. 10. 1. qui ministri loco domino est. MINISTRALIS FUNDI, Villicus, ni fallor, seu Major. Hugo Flaviniac. in Chron. pag. 245 : Et cum calumniaretur prxdictus Hugo, judido dato, duos legi-

ribus suis integritate generis et conditio- per annum et diem est procurandus, Epinis obtinuerunt ; illi qui ad hoc offidurn scopo cum sua Ecclesia pro ipso jus et infeodati sunt, circa nonam advenientis graliam a nobis postulante ; hac obserfesti in quoddam pratum, quod, est Kune, vata disciplina quod in duobus prsedictis deducent, et usque ad nonam sequentis terminis faciem nostram is de quo agitur diei, vel quandiu Abbas ipsos Ministena- evitabit, tali reverentia gratiam nostram les detinere voluerit, custodient, nullum captando. Si vero Ministerialis noster pabulum eis debetur. Ministerialist si absque lumine et camerario dormitorium cum uxore sua venerit, 12. panes, 6. sex- uxoris nostrse dicatur introiisse, et super taria vini, ovem unam recipiet. Si autem hoc fuerit infamatus et jure quo convenit sine uxore venerit, cum Abbate ipse et fuerit convictus, bpna qu& a nobis tenuit famuli sui, qui duo tantum, vel tres esse libere ad nos redibunt et gratia nostra debent, comedet. Et sicut nullum prssdic- carebit. Item si serarium nostrum absque torum Ministerialium a consilio et a camerario nostro introivit et ibi deprehenmensa Abbatis in ipso festo arceri debet, sus fuerit, etc. Item si mortem nostram ita nullus eorum prsedictum servitium fo- machinatus fuerit, vel in honoris nostri ris offerendum recipiet, nisi loco Militis depressionem conspiraverit, etc. Item si Abbati decenter assistere et servire possit. aulam imperialem ire disponimus, MinisSi quis Ministerialium Ecclesise extra- terialibus nostris pluribus vel paucioribus neam uxorem duxerit, ftlii ejus prsedic- assumptis, ipso in expensis nostris exhitum servitium quod pater eorum, quia bere tenemur et in omnibus necessariis Ministerialis Ecclesise erat, habuisse vide- iisdem providere. Profecti vero in pedem batur, non habebunt. Femina Ministeria- Alpium, si transalpare volumus, ipsis lilis Ecclesise, si viro extraneo nupserit, berum est redire ad sua, nisi de bona vofilii ejus propter conditionem matris prsz- luntate sua sequi nos voluerint. Si vero dicto servitio non privabuntur, ipsi Mi- Ministerialibus nostris aliquis violentiam nisteriales deposito amictu chlamidis, vel vult inferre, et ipsi quod juri pareant coallerius supervestimenti, in Vesperis, in ram nobis fuerint protestati ; ipsos in Ccena, in Missa subsequentis festi debita castrum nostrum recipere tenemur, et cum reverentia Abbatis obsequio se affe- quamdiu juri paruerint corpore et rebus rent. Abbas, si proximo die post festum juvare. In bonis vero hsereditariis in quide negotiis privatis vel communibus cum bus nascuntur nostri Ministeriales, quamMinisterialibus aliqua tractare voluerit, diu in cognatione sive genealogia vir vel sive nos praesentes, sive absentee fueri- mulier invenitur cui talium bonorum jus mus, absque expensis eorum ipsos detine- et actio competere possit, hsec bona ad bit. Si ad placitum venire non poterimus, nos tanquam vacantia redire non poset Abbas eorum prsesentia carere voluerit, sunt. circa nonam in ipso festo redeundi ad 52" De negotiis feudalibus non Miprppria singulis licentiam dabit. Hsec nisterialium modo, sed et Nobilium coigitur dejure nostro, de jure Ecclesise, de gnoscebant atque judicabant. Charta jure Ministerialium per sententiam nobis Henrici Reg. Rom. ann. 1222. apud Butrelata, et assensu omnium comprobata, kens torn. 1. Troph. Brabant, inter ProAbbate et Fratribus atque Ministerialibus bat, lib. 4. pag. 68 : Inventum igitur et petentibus, scripto commendavimus, etc. sententiatum est ibi, quod in jure feudali, Similem prope Constitutionem de Mi- omnis Ministerialis feudatarius seque junisterialibus Bambergensis Ecclesise dicare possit, super feudis Nobilium et descripsit Gretzerus in Divis Bamber- Ministerialium ; exceptis tamen feudis gens. pag. 89. Principum. Adhuc sententiatum est ibi, 53" Qualis fuerit apud Germanos Mi- quod quilibet Nobilis sive Ministerialis nisterialium infeodatorum status et con- feudatarius, a domino suo jure feudali ditio, fuse et aperte declarant Leges prima citatione ad quindenam potest cifeudales Tecklenburgicse apud Ludewig. . tari. Iterum si aliquis sive Nobilis sive torn. 2. Reliq. MSS. pag. 297. ex quibus, Ministerialis allodium Duds de Duce tequod mihi praecipuum visum est, ex- net in feudum, ipse Dux eum citare poscribam : Otto D. G. Comes in Tecklen- test super illo allodio. burg. Notum sit omnibus quod jus nos5Sp" Concessus etiam feminis Ministetrum et Ministerialium nostrprum tale rialis titulus. Charta pro Monast. Altenest. Primum est quod Ministeriales nostri burg. ann. 1237: Berchta Ministerialis infeodati, cum per nuntium nostrum in- imperil. feodatum ante ad xiv. dies ad nostri Erant igitur Ministeriales ii non ex castri munitionem vocamus, venire te- servis, ut hi de quibus agit Spec. Saxonentur et per quatuor septimanas resi- nicum, neque etiam ex iis quos nobiles dentiam in castro nostro facere prppriis et Liberos dominos vocabant, sed ex expensis, etc. Secundum est, quod si for- Nobilium inferiori ordine, [modo per tior nobis vellet nobis inferre violenliam, Liberos intelligas qui nulli alteri fldem si de consilio Ministerialium nostrorum obligaverint.] Unde post Liberos homines ipsi justitiam facere volumus, quamdiu vulgo recensentur in veteribus Chartis juris ordinem hoc modo prosequimur, in- descriptis in libro de fundatione Monasfeodati, nostri nobis corpore et rebus ser- terii Gozecensis pag. 211. 218. Hist. Trevire tenentur, etc. Ministeriales vero nos- virensis pag. 235. torn. 12. Spicileg. tri a nobis infeodati, si in necessitatibus Acheriani: Cpnvocata ad se Liberorum se nobis exhibuerunt in servitio nostro in et Ministerialium multitudine gravi, etc. nobis necessariis procurare tenemur,... si Liber de fundatione Gozecensis Mpnasvero ex detractione alicujus Ministeria- terii pag. 225 : Fecit et hoc, Ecclesiarum lis noster fuerit diffamatus apud nos, ipsius videlicet et Hildenesheimensis, vecipso ad nos vocato et Ministerialibus nos- tigalibus, et apparitoribus primus Ministris indicato, ipsum audire tenemur, et teriales mstituit, Liberorum hominia sussecundum eorum sententiam causam ejus cepit, et tarn illos quam istos, stipendiis juste terminare. Si vero contrarium fa- Fratrum inbeneficiavit. Hist. Archiepiscere vellemus, dapifer noster per annum copor. Bremensium ann. 1337 : et diem in coquina cum familia nostra Respondit humiliter se non eminere procurabit, Ministerialibus cum ipso pro Sanguine, divitiis, nee tamen egere : Sed de mediocribus genitum sincere, jure et gratia apud nos inter cedentibus. Qui sponle nobilibus multum serviere. Si vero his contemtis contrarium vellemus, in palatio Episcopali Osnabrugse Nobilitatis porro argumentum est, quod

MIN
timos homines produxitmis, prsedicti fundi servum qui pariter datus est, et Ministralem ejusdem fundi nostri, qui interfult, etc. Tabularium Prioratus de Domina in Delphinatu Oh. 174: Sciendum guoque quia in praedicto manso Domni Pontii, Humbertus Ferrolus Mestraliatn habebat, etc. T MINISTERIALIS, Artifex, qui alicujus est ministerii, in Privilegiis concessis a Philippe Aug. Textoribus Stampens. ann. 1204. apud D. Fleureau Hist. Blesens. cap. 29. pag. 133: Constituent quatuor de probis Ministerialibus illorum per quos ipsi se justificabunt et emendabunt ea quse erunt emendanda. MINISTERIALIS LIBEB, Idem qui Offtcialis, de quo infra. Synodus Celichytensis ann. 816. cap. 2 : Ubi Ecclesia sedificatur, a proprias dioecesis Episcopo sanctificetur, et ita per ordinem compleat, sicut in libro Ministeriali habetur. 1. MINISTERIALITAS, [Jus redecimam seu decimam partem decimae percipiendi.] Vetus Charta apud Perardum in Burgund.: In Gie quoque erat suus Ministralis, qui decimarum redecimam capiebat , ipsamque Ministerialitatem totam liberam dedit, ut Canonici ad velle suum Decimatorem ponerent. [Vide supra Carlo et Menagium 2.1 1 2. MINISTERIALITAS. Jure Ministerialitatis tenere, ea conditione scilicet qua solent Ministeriales : ubi observandum a jure feudali distingui. Transactio inter Henricum Comitem Palatinum et Archiepisc. Bremensem ann. 1219. apud Tolnerum Hist. Palat. inter Instr. pag. 61 : Ministeriales autem ipsius Palatini... bona, quse hactenus a Palatino tenuerant jure Ministerialitatis, in jure feudali ab eo receperunt. Hoc est, ni fallor, quae ipsi prius ex ministeriis suis ratione salarii percipiebant, eadem sub beneflcii seu feodi titulo eisdem deinde concessa sunt. Vide in Ministerium. 1 MINISTERIALITER, Virtute ministerii. Alphonsus de Castro lib. 4. contra Haer. torn. 3. Cone. Hispan. pag. 683 : Sacerdote autem remittente Ministerialiter, Deus vere peccata tune remittit. Vide infra Ministrabiliter. [** Ministerialiter, Ut ministerialis, in constit. Frider. II. Imperat. ann. 1235. 12. apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 316.] 1 MINISTERIAL, Qui prseerant castris Principum, iidem qui Castrenses et Castrensiani, de quibus est titulus in Cod. Justin, lib. 12. et in Cod. Theod. lib. 6. Vocabul. utriusque juris : Ministerial, dicebantur forte a ministrando , quia praeerant castris principum. Ministeriani, qui in mensa Principis ministrabant, Pancirolo lib. 1. Thes. cap. 77. * MINISTERIARCHES, Inter ministros princeps, in Mirac. S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 499. col. 2. Supplem. Antiquarii. 1 MINISTERIOLUM, diminut. a Ministerium. Diploma Henrici I. Imper. ann. 1019. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 514: Ut quemadmodum ille dominam nostrum S. Mariam constituit heredem de proprio, ita et nos facimus de nostro Ministeriolo publico, ne forte si alicui seculari concederemus illud, ea occasions prasdictas invaderent res. MINISTERIUM, Abacus, mensa in qua pocula reponuntur. Gloss. Lat. Gr. : Abaci, Delficse, M^vicrrepiov, quod ad abacum stent Ministri. [Fulcuinus de Gestis Abbatum Lobiens. torn. 6. Spicil. Acher. pag. 573: Comes cum conjuge in sacrario Ecclesiae mansitabatf et mensa,

MIN

MIN

399

TMINISTERIARIUS, siaxovo?, Minister.

in qua sacratissimum Domini corpus Inventar. ann. 1415. ex Cod. reg. 9484. 2. absumebatur, Ministerium calciamento- fol. 490. r: Item quatre Mestiers d'argent rum et paterarum, seu scutellarum effi- dore, pour mettre torches a servir sur ciebatur. Bernard! Mon. Ordo Cluniac. table. Qbi candelabra signiflcantur. part. 1. cap. 46. ubi de Offlcio coquinae : * MINISTERIUM, Instrumentum quodQuo facto congregantur omnes ante tabu- vis. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. lam scutellarum, quae alio nomine Minis- Chartoph. reg. ch. 470: Cum Robinus terium potest appellari, quia quasi scutel- pauper Ystrio sive Menestrellus pro lulas ministrat, quae lotas super earn ser- dendo de suo artificio, cum corneto ivisvantur.] Sic etiam appellant Credentiam, set,... qui de suo ludebat Ministerio, etc. seu mensulam juxta altare, in qua repo- Vide infra Misterium 4. nuntur vasa ad sacrificium idonea , 1 MINISTERIUM CANONICUM, Quod a Usus antiqui Ordin. Cisterciensis cap. Canonibus praescribitur. Capital. Caroli 22. 53. Interdum pro vasis ipsis. Lam- M. ann. 801. num. 33 : Similiter et Comes pridius in Alexandrp Severo : Ducenta- facial contra suum Episcopum, ut in omrum librarum argentipondus Ministerium nibus illl adjutor sit qualiter intra suam ejus numquamtransiit. Julius Africanus, parochiam Canonicum possit explere Miseu Abdias lib. 6. Histor. Apostol.: Con- nisterium . gregates sunt itaque families, et vestes, et T MINISTERIUM DIVINUM, Missarum Ministerium, et argentum, et aurum, etc. solennia, et alia quae ad cultum divinum Vide Ordinar. Ord. Praemonstrat. cap. 4. spectant. Capit. Karlomanni ann. 742. MINISTERIUM SACRUM, Eccleslasticum, n u m . 2 : Servis Dei per omnia omnibus Sacrorum vasorum,donariorum,etorna- armaturam portare vel pugnare aut in mentorum, atque adeo vestimentorum exercitum et in hostem pergere omnino Ecclesiae congeries et apparatus, quod prohibuimus, nisi illis tantummodo qui ad Del ministerium haec omnia conse- propter divinum Ministerium, Missarum crata sint, ut ait Justinianus | Sacrse, scilicet solennia adimplenda, et SanctoInst. de Rer. divisione, et Lex Sancimus, rum patrocinia portanda, ad hoc electi Cod. de Sacros. Eccl. Victor Vitensis lib. sunt. Idem quod Ministerium Eccleslas1. de Persecut. Vandal.: Statlm vir Deo ticum ibid. num. 4. dicitur. plenus et carus universa vasa Ministerii MINISTERIUM, Districtus seu territqaurea vel argentea distrahere, et liberta- rium intra quod ministeriales et offitem de seryitule barbarica liberare, etc. ciales ministeria sua exercebant. CapiInfra : Mittit Proculum quendam in pro- tulare de Villis cap. 8 : Ut judices nostri vinciam Zeugitanam, qui coarctaret ad vineas recipiant nostras, quve de eorum tradendum Ministeria divina, vel libros sunt Ministerio. Cap. 9: Volumus ut cunctos, Domini Sacerdotes, ut primo ar- unusquisque judex , in suo Ministerio mls nudaret, et ita facilius inermes hastes mensuram.... tenere habeat, etc. Capitul. callidus captivaret. Concilium Valenti- Caroli M. lib. 2. cap. 18: Sicut in Capinum III. ann. 855. cap. 20: Thesaurus, tulis quse de hac re illis Comitibus dedisive Ministerium, vel ornamentum Eccle- mus, in quorum Ministeriis moneta persiarum, etc. [Fulberti Carnot. Epistola cutitur, constitutum est. Vide Capitul. torn. 2. Spicil. Acher. pag. 830 : Notan- ejusdem Caroli pro partibus Saxoniae dum quod S. Gregonus dicit, quia om- cap. 33. Capitul. ann. 802. cap. 21. 25. nino grave est frustra Eccleslastlca Minis- 28. Capitul. ann. 807. cap. 3. Capit. Luteria, id est, candelabra, thuribula, et dov. II. Imp. ann. 867. cap. 3. 4. et Forcastera hujusmodi venundare. Haec vero mulas vett. cap. 30. apud Bignonium, minora Ecclesiae Ministeria ; vasa autem Chartam Caroli C. in Chronic. Farfensi sacrata et cruces excellentiora vocat pag. 668. et aliam Caroli III. apud ibid, idem Fulbertus.] Ita passim usur- Ughellum torn. 4. pag. 594. Donatipnes pant Scriptores, Sixtus I. PP. Epist. III. Ecclesiae Saltzburgensis : Concessit ei cap. 2. Concil. Aurelian. III. cap. 23. tributales de (in) suo Ministerio manentes, Arvernense cap. 8. Paulin. Epist. 12. etc. Capitul. Radelchisi Principis BeneGregorius M. lib. 1. Epist. 66. lib. 2. yentani ann. 851. cap. 1 : Quas evenit per Ind. 10. Epist. 27. 29. Ind. 11. Epist. 41. Integra guastaldata seu Ministeria quae lib. 4. Epist. 8. Gregor. II. PP. in Capi- hie descripta sunt. MINISTERIA, Officia majoraet minora, tulari cap. 5. Avitus Viennensis Epist. 6. Fortunat. lib. 1. Carm. 15. Gregor. in Imperator. et Regum palatiis, et maTuron. lib. 2. Hist. cap. 27. lib. 3. cap. gnatum hqspitiis. De majoribus, Charta 10. lib. 6. cap. 11. 21. lib. 7. cap. 24. lib. Will. Ducis Aquitanias ann. 1076 : Non 1. de Mirac. cap. 86. lib. 2. cap. 7. lib. Dapifer, non Praepositus, non Mariscalde Gloria Confess, cap. 22. Halitgarius cus, non serviens, aut in aliquo Ministein Poenitent. cap. 7. Ledradus Lugdun. rio positus, etc^ Wippo de Vita Chunradi in Epist. ad Carol urn M. Vita S. Desi- Salici pag. 428 : Huic tamen sincerius et derii Episcopi Cadurcens. cap. 9. Othlo- libentius jurando omnes subjiciebantur, nus lib. 1. de Vita S. Bonifac. Mogunt. similiter in dispositione curiali, quern cap. 23. Concil. Triburiense ann. 895. Rex major em domus statueret, quos cubicap. 18. [Diurnus Romanus cap. 3. tit. culariorum Magistros, quos Infertores et 7. 9. Vita B. Anscharii saec. 4. Bened. Pincernas, et reliquos officiarios ordinapart. 2. pag. 84. Passio S. Philippi Episc. ret, diu non est supersedendum, cum apud Mabill. torn. 4. Analect. pag. 136.] illud breviter dicere possim, quod nullus Anastasius in Vitis PP. pag. 3. 6. 12.13. antecessoris sui Ministeria aptius et ho16. 26. 27. 119. Flodoard. lib. 2. Hist. noriftcentius provisa memlnl vel legi. Rem. cap. 5. Aimoin. lib. 3. Hist. cap. Chronic. Besuense : Robertus natus ex 67. 71. Widradus Abbas Flaviniac. in servis et ancillis hujus Ecclesiss, et exaltaprimo suo Testamento pag. 687. Lex tus ab ea Ministerio Prasposituras. DiBajwar. tit. 1. cap. 3. 3. etc. Vide Bal- ploma Ludovici III. Imp. apud Ignotum duinum ad Optatum Milevitanum pag. Casin. cap. 6: Similiter eorum ministri 87. Cseterum aurea ilia fuisse, atque si aliquem dimiserint, et proprium et adeo pretipsae materiae vasa et ministe- Ministerium perdant. Erchempertus in ria Ecclesiastica jam a primis Ecclesiae Hist. Langob. cap. 46: A claustro Episincunabulis, decent idem Optatus lib. 1. copii expellens, et humili loco, in cello, Prudent. Hym. in S. Laurent, etc. Adde scilicet Ministeriorum degere constituit. Baron, ann. 303. etc. In Regesto Thesauri seu Chartophylacii * Nostris Mestler, eadem acceptione. Regii signato 31. fol. 92: Litteras Joan-

400

MIN

MIN

MIN
duino sororio suo jam, mortuo exciderant, et contigerant, etc. Charta Eustachii Comitis Bononiensis ann. 1122 : Terram quam B. Bertinus infra Ministerium de Merk possidet. Alia Philippi Marchionis Namurcensis ann. 1210 : Cum calumniaret quandam terram juxta mare silam in Castellania Gandensi sub Ministerio de Hulst. Charta Theodorici Comitis Flandriae ann. 1147. MI Tabulario Monast. S. Bertini : Et quoniam Ministeriales villarum S. Bertini multas et magnas injustitias ssepius in suis Ministeriis faciunt, homines Sancti deprsedando contra volunlatem Mpnachi procurationem villse habentis, et sinejudicio scabinorum coactas petitiones faciendo, et plusquam decimum nummum de placitis quse ad Abbatern pertinent Ecclesiss violenter auferendo, etc. Mox : Earn legem de cseteris Ministerialibus Ecclesise tenendam auctorizamus, ul scilicet nullus eorum vel per hseredilariam successionem vel in feodum habeat suum Ministerium, nee alio modo quam Abbati vel Ecclesiss dare placuerit, et Ministerialis de Peparingehen decimum nummum tantum secundum prsefatam conventionem de placitis jure suo accipiat. [Chron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 590 : Portionem de Ecclesia S. Marise in Asiniano infra Ministerium de Ulrno... et in fundo Toreliano infra Ministerium de Clenti. Hist. BeccensiS Monast. MS. pag. 486 : Concessit in perpetuam eleemosynam... in Ministerio dt Strulart totum campum de Willernilla.\ Mestiers vocant Flandrenses, apud quos nota quatuor Flandria? Ministeria, les quatre Mestiers de Flandres. Ita MINISTERIUM accipitur pro Vicaria, seu districtu Vicarii, in TaDulario Conchensi in Ruthenis, Oh. 11 : Similiter in alio loco in pago Artintia, in Ministerio Acteracense cedo villa mea, etc. Infra : Similiter in alio loco in pago Arvernico, in Ministerio Cartladense invicaria ArpajonensehsRc est villa mea quse vocatur, etc. Ch. Ill : Et sunt ipsas vineas in pago RuthenicOf Ministerio Dunense, in loco quem dicunt Vermecalme. Quod vero ministerium hoc loco, in Ch. 112. Vicaria appellatur : Et ipsa vinea in pago Ruthenico, in Vicaria Dunense, in loco qui dicitur Vermecalme. Occurrit passim in hoc Tabulario. T MINISTERIUM, Villa, prsedium rusticum. Constitutio Ansegisi ssec. 4. Bened. part. 1. pag. 640 : De Ministerio Rosontione fabarum modios tres, pisorum modios quinque. T MINISTERIUM DECIM.E, Idem videtur quod Ministerialitas 2. Charta apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 555 : Dimitto etiam hoc quod in terra de Jusgul habebam, id est, accipiebam decimam et retinebam meum retrodecimum, dimitto Ministerium hujus decimse, et dimitto retrodecimum. 1 MINISTRABILITER, Virtute ministerii. Cone. Armenor. ann. 1342. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 360 : Ministrabiliter datum est a Deo ministris Ecclesise dimittere peccata. Vide supra Ministerialiter. 1 MINISTRALCIA, Ministrallus. Vide supra Ministelli. f MINISTRALES, MINISTRALIA. Vide supra Ministeriales. * 1. MINISTRALES CONTRATARUM , apud Bononienses, aliasque yiciniores gentes, appellabantur Magistri viarum, quibus tota ipsas tuendi ac custodiendi cura commissa erat. Duo singulis duobus mensibus pro qualibet via eligebantur per suffragia ab incolis vicinariis.

nis Marescalli, quod non potest retinere cessum ; praeter allatum enim exemequos redditos ratione Ministerii sui, nee plum, occurrit in Chartular. S. Vandreg. redamabit Marescalliam jure hsereditatis. torn. 1. pag. 707: Ratione Mesteriorum Vide Ministerialis. quse habemus feodaliter in Abbatia S. MINISTERIA, Officia minora. In Com- Vandregesilli. Ejusdem notionis quod puto Thesauri incip. a 1. Jan. 1312. sub. legitur in primo apographo Tabularii tit. Ministeriorum, describuntur Falco- ejusdem Monast. fol. 417 : Litera Roberti narii, Valleti Falconum, Venatores, Ar- Pepin et Matillidis uxoris suss qui vendicuarii, Carpentaria, Furetarii, Avicularii, derunt nobis quidquid habebant in domo etc. Fit ibidem mentio Clericorum Minis- nostra ratione cujusdam Mesterii. Vox teriorum, in quibus recensentur Clericus Italis etiam nota. Memoriale Potestatum Panetariss, Clericus Scancionarise, Cleri- Regiens. ad ann. 1272. apud Murator. cus Coquinse, Clericus Fabricee. Officia torn. 8. col. 1235 : Dominus Stoldus de servitorum, qusR Ministerial, vacant, in civitate Florentise, factus fuit Potestas Charta Willelmi Abbatis S. Dionysii Reginorum per artes civitatis Reginorum, ann. 1174. apud Doubletum pag. 183. sive per societates Mesteriorum. Chron. Ministeria domus ejusdem Monasterii, Parmense ad ann. 1387. apud eumdem pag. 508. In Concil. Lateranensi ann. torn. 9. col. 812 : Mesteria et artes civita1179. can. 3 : Minora Ministeria dicuntur tis Parmse, etc. Legitima et honesta MesDecanatus, Archidiaconatus, et alia quse teria, in Charta Massil. ann. 1244. animarum curam habent annexam. Hinc 1 MESTERIUS, Eadem notione. Chron. >;s MINISTERIUM SILV^E, Illius custodia. Parmense ad ann. 1279. apud Murator. Chartul. Celsinian. ch. 893: Tradide- torn. 9. col. 791 : Omnes Mesterii de Parma runt lesdam ferri picisque, quse exigeba- a majore usque ad minorem iverunt ad tur in foro Celsiniensi; sed et Ministe- dictam figuram cum palleis et canellis. rium silvse, quss vocatur Bornus. 1 MESTERUM, in Charta Eduardi III. \ MINISTEEIUM AMITTERE, pro ab Of- Reg. Angl. ann. 1331. apud Rymer. torn. flcio amoved, Gall. Perdre sa charge. 4. pag. 496 : Cum Johannes Kempe... texAdditip 4. ad Capital. | 116 : Quicunque tor pannorum laneorum, infra regnum Vicarii, vel alii Ministri Comitum tribu- nostrum Anglise causa Mesteri sui inibi tum quod inferenda vocatur majoris pre- exercendi, et illos, qui inde addiscere votii a populo exigere prsesumpserit his luerint, instruendi et informandi, accesquibus hoc tulit cum sua lege restituat, et serit moraturus, et quosdam homines et insuper fredum nostrum componat, et Mi- servientes, et apprenticios de Mestero illo nisterium amittat. Capitul. Ludovici II. secum adduxerit, etc. Vide eumdem RyImp. tit. 4. | 4 : Similiter eorum (Comimer. torn. 5. pag. 246. tum) mimstri, si aliquem dimiserint, et f MINISTERIORUM CAPITA , Gallice proprium et Ministerium perdant. Chefs de metiers. Charta ann. 1251. ex A Latio igitur hauserunt Franci nos- Schedis Pr. de Mazaugues: Quod universo tri vocem Mestier, quam primitus Aulse Consilio tarn generali, quam Capitum MiEegise ministris majoribus, postea qui- nisteriorum Arelatis ad sonum campanse busvis artificibus attribuerunt. [Hinc in aulam palatii Communis Arelatis Provincialibus artifices etiamnum Me- more solito congregato. Nullibi vero funesteiraux vocantur.] Aimoinus lib. 4. sius describuntur quse ad Ministeriorum de Miracul. S. Benedict! cap. 33: In Capita spectabant quam in Statutis Masidem rus advenerat altera muliercula quse sil. prsesertim cap. 10. lib. 1. cui titutextricis fungebatur officio.... Hsec habe- lus : De Capitibus Ministeriorum eligenbat cooperatricem, quse ejusdem erat dis. Centum quotannis inter artifices Ministerii. Galli dicerent, qui estoit de probates seligebantur viri, quibus licimeme metier. [Charta ann. 1226. ex mi- tum erat ad sonum campanse convenori Chartular. S. Victoris Massil. fol. niendi ut de negotiis civitatis tracta106 : In quo (consilio) Potestas major et rent. Exinde quod ipsis melius visum sanior pars Consiliariorum et Capitum fuerat Rectori peragendum deferebant. Ministeriorum presentes aderant. Occurrit Discordias civium sedare, scandala coerpreeterea in Litteris Johannis Eeg. cere tenebantur ex solemni juramento. Franc, ann. 1360. torn. 3. Ordinat pag. Consule, si placet , Statuta laudata. 446.] Le Roman de Garin MS. : Non minoris dignitatis erant qui eodem nomine donabantur apud Arelatenses. Li Rois donra ses Mestiers a servir. lis proprium fuit sigillum quod nobis Alibi : exhioet Petrus Saxius in Pontificio Arelat. pag. 276. in cujus parte altera efficBraconier mestre en fist li Rois Pepin, Les chiens li bailie ; cil volentiers les prist, tus leq cum hac inscriptione : Nobilis Li Dus Gilbert richement en servi inprimis did solet ira leonis : in altera Celui Mestier, li Rois li retoli, vero urbs Arelate conspicitur cum hisce Fauconnier mestre de ses oisiax en fist. characteribus : Urbs Arelatensis est hostibus hostis et ensis. [* Urbis Arelates Le Roman de Jourdain de Blaye MS.: sigillum est ; quod vero indicandum Mar serez mais en ma cort Despansiers, erat, exhibet Saxius ibidem pag. 277. Je vous donray assez autres Mestiers. cum hac inscriptione : Capita MistioIn Statute pro Hospitio Regis Philippi rum, contracte pro Misteriorum.] Magni ann. 1317: Les Mestiers jurront 1 MINISTERII INTROITUS, Quod ab arque Us tiendront sans enfraindre cette tificibus aliquam artem ineuntibus exOrdonnance. Et mox: Par cette Ordon- sol vitur, Gall. Droit d'entree de me"tier. nance li Rois n'entendpas a nuls de ses Privilegia concessa aPhilippo Aug. ann. Mestiers ou de ses Officiers qui sont a lui, 1204. Textoribus Stampens. apudD. Fleudonner conge, etc. Atque hinc capienda reau Hist. Blesens. cap. 29. pag. 133 : Mesterii vox in Charta Odonis Abb. S. Quittavimus omnes textores... tarn de colDionys. ann. 1230. quam Gallandus in lecta quam de omni demanda et introitu tract, de Franco alodio pag. 351. non Ministerii. percepit : Matthseus dicebat se esse CamMINISTERIUM, Beneficii seu feudi spebellanum Abbatis B. Dionysii de jure cies, quse sub certi obsequii ac servitii Meslerii quod tenet in feodum ab Abbate conditione concedebatur. Lambertus S. Dionysii, etc. Ardensis pag. 176 : Cum Arnoldus MarSSIf Neque res est omnino insolens, kiniensis terram, quse in Ministerio, sive Mesterium seu officium titulo feudi con- in Castellaria Brugensium... sibi a Bal-

MIN

MIN

MIN

401

Qui Ministrales duas vel plures vigilias Wernheri Mart. torn. 2. Aprilis pag. seu guaitatores eligebant, ut noctu pro- 707 : Quse argento recondita super epitapriam viam invigilarent, ne vastaretur phium quercinum cernebatur, quse nunc aut furtis pateret. Stat. Bonon. ann. in pretiosa Ministrantia, carnea... Christi 1250-67, torn. III. pag. 126-128: Statuimus ostenditur fidelibus. Vide Monstrantia. 1 MINISTRARE SAGBA.MBNTA , Gall. quod in qualibet contrata sint Ministrales, qui eligantur ad brevia a vicinisillius Administrer les Sacremens ; quibus vercontrate.... et ita debeant providerepre- bis munia qusa ad parochum spectant dicta singulis duobus mensibus duo eorum, designantur. Oharta ann. 1250. torn. 2. donee Ministrales duraverint...et debeant Hist. Eccl. Mel dens. pag. 153 : Quod Caeligere duos guaitatores vel plures ad vo- nonici S. Nicholai possunt et debent Miluntatem vicinorum suorum, qui custo- nistrare personis inferius annotatis, et diant civitatem de nocte, et precipiant nullis aliis, videlicet Vicecomiti et ejus quod ipsi guaitatores bene faciant guai- familise... universa et singula Sacramenta tam... Et paulo post : Addimus huic sta- sive sacramentalia. \ MINISTRARIA, pro Ministerium, Sututo quod dicti Ministrales teneantur accipere bonam et ydoneam securitatem a pellex ecclesiastica. Vita S. Desiderii dictis guailatoribus de data custodia fa- Episc. Cadurc. : Jam vero in altaris Eccienda per integrum annum ; et securita- clesise Ministraria, did non potest quantes ipsorum teneantur Comuni feudum tum se fuderit, quantaque fecerit, quam restituere duplicatum ; et si securitates numerosa, quam pulchra, ... candelabra non essent bone, Ministrales, qui eas ac- resplendent. Vide supra in Ministeceperint, teneantur Comune reservare in- rium. dempne. De quibusdam aliis eorumdem MINISTRATIO, Ferculum, missus, Mes. offlcialium muneribus, vide op. cit. Papias : Fercula, pluraliter, minislratiotorn. III. pag. 747. fFB.] nes epularum. Chrodegangus in Regula * 2. MINISTRALES NUNCIORUM, Qui Canonicorum Metensium cap. 22. Edit. nuntia perferebant habebant quidem Labbei : Pulmentum vero ad Sextam : proprios Ministrales, qui eligebantur carnem inter duos, Ministrationem unam, inter sese per suffragiacoram potestatis et cibaria una accipiat; et si clbaria non judice , vel tabellione ; bimestre erat habent , tune duas Ministrationes de eorum officium, nee in eodem anno ite- carne aut lardo habeant, etc. * Ministier, parum dissimili notione, rum sumere fas erat. Ipsis sociorum disciplinse cura data erat. Stat. Bonon. pro distributione scilicet eleemosynaann. 1250-67. torn. III. pag. 92: Et addimus rum, in Vit. SS. Mss. ex Cod. 28. S. Viet. quod Ministrales Nunciorum... debeant Paris, fol. 11. v. col. 1. ubi de S. Steph.: eligi ad brevia inter eos coram judice po- La cause de cest murmurement peut estre testatis, vel ejus notario ; et predicti Mi- entendue double;ou car celes (veuvesdes nistrales debeant mutari singulis duobus Gentils) n'estoient receues ou Ministier ; mensibus, et qui semel fuerit Ministralis ou car eles estoient grevees plus que li aunon amplius in eodem anno possit esse ; tre ou cotidian Ministier. Quse verba deet torn. I. pag. 227 : Et si ero Ministralis sumta sunt ex Act. Apost. cap. 6. v. 1 : Nuntiorum bona fide inquiram socios Factum est murmur Grsecorum adversus meos, et scrutabor de exercitio offitii sui, Hebrseos, eo quod despicerentur in Miniset si aliquem invenero delinquentem con- terio quotidiano viduse eorum. Ubi textus tra suum officium potestati eodem die ma- Grsecus : ev T^ Staxovitx. * MINISTR'ERIUS,'Qui instruments nifestabo, et potestas publice in consilio musicis canit. Comput. ann. 1478. inter dicere teneatur. [FR.] * MINISTRALES SOCTETATUM AR- Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 341. col. TIUM ET ARMORUM appellabantur Bp- 2 : Et primo solverunt... Ministreriis sononise qui ipsis Societatibus praepositi nantibus, tarn in portando panem caritaerant. Eligebantur per suffragia ab uni- tis, etc. Vide supra Menesterellus. 5 MINISTRILIS, Fidicen, Gall. Joueur verso Collegip, et semestre erat eorum officium. De ipsorum numero, condi- d'instrumens. Epitome Constit. Valent. tione, munere ac privilegiis vide plura torn. 4. Concil. Hispan. pag. 186 : Nee in Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. aliquis ejus (capellaB) singularis cantor pag. 392-397, sub Rubrica : Quot Mini- seu Ministrilis de csstero non possit ullo strales habeat quelibet Societas artiurn et tempore diebus festivis nee feriatis die aut armorum, quanta durare debeant, et nocte cantare...Prsedicti can tores etMinistriles appunctentur per eum qui a populo quando cessare. [FR.] 1 MINISTRALIS , Operarius , artifex. designabitur. Vide Minislelli. MINISTRIX, 'Tu-opsirt;, in vett. Glossis. Testament. Beatricis de Alboreya ann. J MINITOR, Fossor cunicularius, Gall. 1367. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1521 : Sartores, drapiferi, sutores, et alii Mineur. Epist. Anonymi de capta urbe Ministrales, quibus forte secundum eoruni CP. ann. 1204. apud Marten, torn. 1. laborem tenemur eisdem, vel aliquotiens Anecd. col. 786 : Super turri autem ilia in retinendo laborem de eis quse emuntur locuti fuimus cum Duce Veneciorum viro ab eisdem. prudentissimo, dicentes, quod nullo modo * MINISTRALISSA , Femina ministe- caperetur, nisi per Minitores et petrarias rialis, in magn. Chartul. S. Viet. Mas- cum variis suis instruments bellicis super sil. pag. 1080. Vide in Ministeriales pag. naves. Et col. 787 : Minitores vero murum inferius excavantes, unam turrim strave419. col. 1. 1 MINISTRALLUS, Idem, ut yidetur, runt. Vide supra Minare 3. qui aliis Bajulus dicitur, qui filiorum AD MINITULUM VENDERE, Gall. VenPrincipis education! prseficiebatur. Lit- dre en detail ;Ita\. dminuto. Chartaann. 1338 : Emere, vendere panem, vinum et teree Eduardi III. Reg. Angl. ann. 1348 : Cum Garsius de Gyvill, Ministrallus illus- alia victualia ad Minitulum. tris Infantis primogeniti Regis Castellse, T MINIUM, Fodina, Gall. Miniere. Tesqui nuper de partibus Ispanise in An- tam. Rogerii Vicecom. Biterr. ann. 1193. ^liam, ob aliquas causas, venit, jam ad apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. easdem in comitiva Johannes filise nostrse 500 : Si quid defuerit, heres meus et gacarissimse sit celeriter rediturus, etc. Vide diatores compleant illud de primis reditibus meis Miniorum Villss-magnss, et de Bajulus 2. 1 MINISTRANTIA, Hierotheca, arcula Bruna et de Arena et de Redes. Minoria, in qua reconduntur Reliquiae. Acta S. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 598. v

ex eodem Testamento : Quicquid remanserit inde ad complendum persolvatur de Minoriis meis de Villa-magna , et de Brunna, et de Avena et de Teddes. Jam superest ex ipso autographo genuinam lectionem accipere. 1. MINNA. Glossae Isonis Magistri ad Prudentium, lib. 1. in Symmachum : Ardor, amor, Minna. Alibi : Furores , Minna. Rursum :Ignem, amorem, Minna. Theutonibus minnen, est amare, diligere, atque adeo venereis voluptatibus frui, amare, amori litare, maxime superioribus Germanis, ait Kilianus. [Inde f. Gall. Mignon.] In Sacramento populi Theotisco apud Nithardum lib. 3. In godes minna, exponitur in Romano, pro Don amur, id est, pro Dei amore. Glossee Keronis : Amor, Minna. Amori, Minnu. Vide Freherum in Expositione foederis inter Ludov. et Carol um Reges. [* Grimm. Mythol. German, pag. 36. Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 771.] 1 2. MINNA, pro mina, Mensura frumentaria, Gall. Mine. Charta ann. 1177. apud Thomasserium Consuet. Bituric. pag 73 : Recipiamus de manu ejusdem Prsepositi de unaquaque domo ubi boves fuerint, Minnam. Vide Mina 3. | MINNARIUS, Morio, stultus, malus. Gloss. Isid. ad quas Graevius : leg. Mimarius ex Scholiaste Juvenalis ad Sat. 6. 275 : Tu tibi tune, curruca, places. Curruca Mimarii stupidi nomen finxit. Quia fcemina questu frequenter fallitur, cum agit on personam manti. Vulcanius mallet : Mimarius, maritus stultus. Utcumque tamen posse retineri Minarius opinatur Martinius, adeo ut sit vox a Gall. Mine, gestus : moriones enim sunt gestuosi. Nee sanior vox Ninnarius, cujus uxor moschatur et tacet, in Gloss, ejusd. Isid. Nimnarus, Papia? et Johan. de Janua, a quo Niminarus, couz c'est de qui sa femme fait avoutrerie, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Sed iis locis Mimarius legendum censetiterumGrsevius. pVide supra Minarius 4.] * MINO, f. pro Minio, Minium, Gall. Vermilion. Acta Mss. Inquisit. Carcass, ann. 1308. fpl. 94. r. : Ostenderunt mihi quemdam librum valde pulcrum et cum obtima littera Bononiensi, et perobtime illuminatum de adhurio et Minone. Vide Miniare 1. MINOFLEDUS, MINOFLIDUS. Capitula ad Legem Alamannor. cap. 42. Edit. Baluzii : Si baro fuerit de Minofledis, solvat sol, 70. Si medianus Alamannus fuerit, 200. sol. componat. Infra : Si femina Minoflidus fuerit, solvat solidos trecentos viginti: si mediana fuerit, solvat solidos quadringentos: si prima Alamanna fuerit, solvat solidos quadringentos octoginta. Cap. 39 : Si quis alterius infans Minofledis fuerit, 3. sol. componat: si medianus fuerit, 6. sol. componat : si meliorissimus fuerit, 12. sol. componat. Sic Minofledus fuerit infimus hominum status apud Alamannos, ex compositionis ratione. Manet vocis vestigium in Albofledi sorore Chlodovei I. Regis Francor. apud Gregor. Turon. lib. 2. Hist. cap. 31. de cujus obitu exstat Epistola S. Remigii Archiep. Remensis. * MINOLIUM, pro Mixtolium, Miscellum frumentum. Charta Ludov. Jun. ann. 1142. in Tabul. Maurign. : Concesserunt duos modios et dimidium boni Minolii de decima et campiparte granchise suse de Bello-videre. Vide Mixtum 2. ^ MINOR, Fossor cunicularius. Vide Minare 3. 1 MINORANTIA, Jactura, damnum, ab 51

402

MIN

MIN

MIN

Italico Minoranza. Barthol. Scribse Annal. Genuens. lib. 6. ad ann. 1242. apud Murator. torn. 6. col. 494 : Audito itaque, quod Guileltmts Spinula filium mum ad Imperatorem mandaverat, ut damnum et Minorantiam Communis Januae tractaret. Ibid, ad ann. 1244. col. 509 : Intendens quotidie super Minorantia et offensionibus Communi Januae faciendis. Vide Minoratio. 1. MINORARE, Minuere, Papiae. vett. Glossae : Minoro, eXa-mo. Glossae Isonis Magistri : Decisus, decurtatus, vel detruncatus, Minoratus. [Gloss. Lat. Gall, Sangerm. : Minorare , amoindrissier , faire mendre; Minoratio, amoindrissance. Capitul. de villis Caroli M. tit. 23 : Et, ut diximns, per hoc vaccaritias et carrucasnonMmorenf.EdictumPistense num. 20 : Provideant ne illi qui panem coctum aut carnem per deneratas aut vinum per sextaria vendunt, adulterare et minuere possint... Quos si inventi fuerint adulterare vel Minorare, ut supra diximus, etc.] Vita S. Virgilii Episc. Arelat. : Nihil de nominis sui proprietate Minorans, dum vigil permansit in opere, etc. Epist. Gregorii IV. PP. ad Episcopps Regni Francorum : Eo quod, ut dicitis, pertineat ad injuriam ac dehonestationem Imperialis potestatis, et ad Minorationem et reprehensionem nostrse auctoritatis. Aurora : Majestate Patri Patre Minorat eum. [Chron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 631 : Quibus audilis maxime doluit et ingemuit ; et quasi mente Minoratus, quia faclum emendare non poterat, etc. Oberti Cancellarii Annal. Genuens. lib. 2. apud eumdem torn. 6. col. 291.: Et ne tamen videar Rempublicam minus deligere, quam quondam dilexerim, et respuendo arbitrer aliqualiter Minoratus, etc.] Occurrit in leg. ult. D. de Serv. export. (18, 7.) apud Saxon. Gramm. lib. 2. et non semel in sacris libris. Nostris Gallis, Amermer, eadem notione. Assisiae MSS. Hierpsolymitanae cap. 41 : Sans rien accroistre ne Amermer. Cap. 135 : Ne pooit-il Amermer le pris que de la valeur de la beste. [Amenuiser, eodem signiflcatu. Le Roman de Vacce MS. :
Mez se li Roiz m'aloit de que que soil bpissant, Que du don qu'il m'a fait m'aloit Amenuissant.j

T MINORAEE PLACITA. Vide Majorare 2. * 2. MINORARE, Fodinam aperire. Charta Oliver, abb. S. Eemig. Senon. ann. 1311. in Reg. 47. Chartoph. reg. ch. 127 : Dictus Jantianus emptor et ejus socii... in tola pelia nemoris... poterunt facere Minorari, et de mina ferrum fieri facere. Vide supra Minare 4. MINORATIO. Glossse Isonis Magistri : Dispendia, pericula, Minorationes. [Capitul. Caroli Calvi ann. 844. num. 8 : Simul etiam prsecipientes injungimus, ut nullus hominum... aliquam Minorationem contra legem facere audeat. Praeceptum Ludovici Imper. memorajum in Charta ann. 1024. apud Baluz. in Append, ad Capitul. col. 1546 : Sed liceat... decimas ab eis SUM Ecclesise debitas absque cujuslibet contradictione aut usurpatione vel Minoratione recipere. Diploma Conradi II. Imper. ann. 1027. apud 111. Fontaninum in Antiquit. Hortae pag. 388 : Prsscipientes ergo jubemus, ut nullus Dux, Marchio... aliquam Minorationem facere repetat. Idem occurrit in Charta Henrici III. Imper. ann. 1040. ibid. pag. 393. Vide Minorantia. DEMINORATIO. Charta Ludovici II. Imper. pro Ecclesia Volaterrana apud Ughellum : Ecclesise varias a nonnullis

occupatoribus invasiones atque Demino- est relictum. Statuta Davidis II. Regis rationes sub occasione libellarum, etc. Scotia? cap. 11: Si quis major natu vel | MINORENNIS , Minor annis, minorMinor Curium Regis advenit, etc. Cap. natu. Excerpta ex opere Johannis Car. M. lib. 6. 230. p* 302.]: Ut MinoRhode Archiep. Bremensis apud Leib- res qui majoribus irrogaverunt injurias, nit. Script. Brunsvic. torn. 3. pag. 270 : coerceantur. Infra : Si quis tumidus vel Gerhardo de hac luce subtracto, Henri- contumeliosus extiterit in majorem natu, cus de Schivarzenborg quia Minorennis, in administrationem eligitur. Nostris 2. MINORES, Religiosi Ordinis S.FranMainsne". Le Roman d'Ogier le Danois cisci, qui sectatoribus suis id nominis indidit, Regulae a se scripts cap. 6: MS. : Nullus vocetur Prior, sed generaliter omLa biaule' de sa suer seconde nes vocentur Fratres Minores, et alter alBlanche fu, et vermeille, et blonde... te.rius lavet pedes. Matthaeus WestmoOr vous dirai de la Mainsnee, etc. nast. ann. 1207 : Sub his diebus Prsedica* Meindre d'aage, in Chartul. S. Be- tores, qui appellati sunt Minores, favente nig. Divion. : Ce sont les personnes no- Papa Innocentio, emergentes, terram reptaubles et seculares, qui furent presens a pleverunt, etc. Cpnradus Abbas Usperg. Dyjon le 17. jour du mois de May Van ann. 1219 : Dominus Papa in loco ipso1350. quant messire Jehans de France rum (pauperum de Lugduno) exsurgendue de Normandie, a cause dou bail de tes quosdam alios, qui se appellabant Philippe due de Bourgogne Meindre d'a- Pauperes Minores, confirmavit. Mox : age, reprit de frere Pierre abbe de S. Be- Hi tamen postea attendentes quod nonnigne de Dyjon, etc. Merme d'aage, ea- nunquam nimise humilitatis nomen glodem acceptione, in Assis. Hierosol. cap. riationem importet, et de nomine pauper37 : Ci dit que por teneure que Von face tatis, cum multi earn frustra sustineant, de heritage de Mermiau. Mais se il avient^ apud Deum vanius inde gloriantur, maque celui qui requiert heritage a este luerunt appellari Minores Fratres, quam Merme d'aage, etc. Merme, nude, pro Minores pauperes, Apostolicas sedi in Moindre, minor, ibid. cap. 216. Vide Mi- omnibus obedientes. Adde Jacob, de Vinoritas 1. triaco in Hist. Occidentali cap. 38. et MINORENNITAS, Minor et pupillaris quae congessit Waddingus. 1 MINORIA. Vide Minium. 83tas, ex Gall. Minorite d'ans. Magnum 1 MINORIFICATUS, Minutus, diminuChronicon Belgicum ex Chron. Traject. Episc. : Dispensans super Minorennitate tus. Richardi de S. Germano Chron. apud Murator. torn. 7. col. 971 : Tanannorum. Vide Majorennis. Minorage, in Instr. ann. 1331. torn. 1. demque cum Minorificato exercitu in AleProbat. Hist. Brit. col. 1356. Charta Fri- manniam reversus est. 1 MINORISSA, Virgo Deo sacra sub der. I. imper. ann. 1156. inter Probat. jur. domus Bavar. ad regna Hungar. et Regula S. Glarae, Gall. Cordeliers, vel Bohem. pag. 5 : Insuper potest idem dux les piles de S. Claire. Charta ann. 1294. Austrise, quando impugnatus fuerit, ab apud Rymer. torn. 2. pag. 664 : Dareposaliquo de duello, per unum idoneum, non sit et assignare dilectis nobis in Christo Minorennitatis macula detentum, vices Abbatissas et sororibus Minorissis, Ordinis suasprorsus supplere. S. Clarse, etc. Testam. Johannis de Ne1. MINORES, Posteri. Glossae antiquae vill, ann. 1386. apud Madox Formul. MSS.: Futuri, juniores, Minores. Alibi : Angl. pag. 427: Item D. Eleanorss sorori Minores, juniores, futuri, posteri, nepo~ mess Minorissse, ad emendacionem domotes. Turtius Ruffus Asterius Quintus rum S. Clarse extra Algate London, c. V. C. Exconsul ordinarius atque Patri- marcas. Item Elizabethan filias mess Minorissss ibidem, XL. marcas. Vide Minocius: res 2. Unius ob medium cuncti periere Minores, 11. MINORITAS, Pupillaris setas, Gall. Salvanlur cuncli unius ob meritura. Minorite. Nicolaus de Jamsilla de Gestis Gloss. Gr. Lat.: MeTaveveo-Tepo^ Minores, Friderici II. Imp. apud Murator. torn. singulare non habet. Charta Chlodovei I. 8. col. 495: Destruxit autem quasdam Regis Francor. apud Roverium in Reo- civitates, alias lempore Minoritatis sues, mao pag. 29 : Ut nee nos nostrique suc- alias postquam sibi rebellaverant. Esse in cessores Reges, neque vos vestrique Mino- Minoribus, sub alterius tutela esse, in res, necullus quilibet dejudiciaria potes- Epist. Caroli IV. Imper. ann. 1355. apud tate, etc. Alia Sigeberti Regis Francor. Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 451: apud Bollandum 1. Febr. pag. 234 : Cum Dum adhuc essemus in Minoribus constiipsa venna dominica, quse dieitur Arnnlfi, tuti, cum serenissimo Principe D. Johanne cum Probardo, Babone, vel Minoribus Rege Francise illustri. Vocabul. Juris eorum, qui ibidem servire videntur. Vide utriusque : Minor, est qui nondum imJunior. plevit vigesimum quintum annum. NosMINOBES, Nulla dignitate conspicui, tris olim Merme d'dge, Minor aetatis. qui inde promiscue Minores et privates Assisise Hierosol. cap. 37: Mais si il personss dicuntur in Lege Wisigoth. lib. avient, que celui qui requiert heritage a 12. tit. 1.1 2. Minores personss, in Lege ete Merme d'dge, en tant que I'autre I'a Burgund. tit. 2. | 2. Aleman. tit. 39. 2.tenu, et il dedans Van et jour apres ce que il Bajwar. tit. 2. cap. 3. | 3. tit. 6. cap. 1. fu en son droit age est venu en sa | 3. Capitulis Caroli M. lib. 5. tit. requete, bien peut requerre I'heritage, 136. [** 207.] Minores homines, in Lege Baj- et de tant de temps comme il fu Merme war. tit. 2. cap. 4. | 4. Minimi homines, d'age, la teneure de son adversaire ne li griege. in Lege Longob. lib. 1. tit. 9. | 21. 1 2. MINORITAS, Defectus, decremen[*# Liutpr. 62. (6, 9.)] Vicini majores vel minores, in Capit. Caroli C. tit. 12. 13. tum. Chartular. Abbatiae Boni-loci apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 82 : Ita Vide Homo. MINOR NATU, Eadem notione, cui scilicet quod si summa ejusdem decimss opponitur major natu. Gregor. Turon. quingentorum sextariorum fuerit, Minode Gloria Confess, cap. 23 : Quale exci- ritas de reliqua terra suppleatur. dium Arvernse regioni Rex Theodoricus * Stat. pro arte pannif. Carcass, renointulerit, cum neque majoribus, neque vata ann. 1466. in Reg. 201. Chartoph. Minoribus natu, aliquid de rebus propriis reg. ch. 121 : Removebitur caput sive

MIN
signum cptonis a dictis pannis per dictos suprapositos, propter solam brevitatem sett Minoritatem ponderis ipsorum. 1 MINORITA.TIS OFFIGIUM , Parvum officium B. M. Synodus Valent. ann. 1590. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 471: Officium Minoritatis B. Marise dum dicitur in choro, semper chorus stet. 3. MINORITAS, Oonditio seu dignitas minor. Bulla Innoc. IV. PP. pro Praemonst. : Secundum majorem vel minorem evectionem et personarum numerum, pro majoritate vel Minoritate personarum, praelatorum, etc. 0 MINORITAS CAUSJE, dicitur de re minoris momenti et ponderis. Locus est supra in Majoritas 5. f MINOTUS , Mensura frumentaria, dimidia pars mines. Charta ann. 1248. in Tabular. Sangerm. : Oneratum, ut dicitur, 95. denariis capitalis census, tribus Minotis avense. Tabular. Monast. Montis Mart. ann. 1324: Item dupdecim pauperioribus mulieribus viduis cuilibet (legavit) unum Minotum bladi. Ohartular. S. Vincentii Oenoman. fol. 69 : Parsolvent unum Minotum bladi dictis monachis. Chartul. Kemperleg.: Minot frumenti, et tres nummos pro carne ; Minot braceti... in quolibet anno. VideAdaequationes mensurarum in v. Modius 2. MINSATORIUM, Locus, vel vas ad mingendum, quod recipit urinam, et idem dicitur Minsaterium. Ugutio.[Adde Joan, de Janua in Minsare.] * MINTARRE, Idem quod mox Mintrire. Vide supra Baulare. * MINTRIRE, Murium vox. Carmen de Philomela ad calcem Cod. reg. 6816 :

MIN

MIN

403

torn. 4. pag. 361: Ita tamen quod merces, 1231. in Tabular B. M. de Argentolio : quse vulgariter mercerise vocantur, ac spe- In Minutionibus vero habeant Minuti in cies, Minuatim vendi possint, prout antea infirmariis a Priore pitandam singulis fieri consuevit. Supplem. Antiq uarii : diebus per tres dies.] Adde libr. Usuum Minuatim, X<XTOC XSTTTOV, minutim. Minua- Ordinis Cisterciensis cap. 90. [Bernardi tim, petit a petit, in Gloss. Lat. Gall. Mon. Ordin. Cluniac. part. 1. cap. 29. Guidonis Discipl. Farfens. cap. 41.] et Sangerm. | MINUATIO, Detrimentum, damnum.Constitut. Ordin. Prsedicat. dist. 1. cap. Marculfi Formul. 40. lib. 2 : Absque ullo 8 : Guigonem II. Priorem Cartusiensem prsBJudicio Ecclesiss nostrse vel Minualione in Statutis ejusd. Ord. cap. 39. 54. Minualiqua de qualibet re in integritate amba tiones generales, in Statut. antiq. ejusd. locella excolere debeatis. Minuatio san- Ordin.'2. part. cap. 8. 12. cap. 15. I 3. et Statut. Ord. Praemonstr. dist. 1. cap. guinis, vide in Minuere. 18. 19. [Infirmariae generales dicuntur T MINUCIO. Vide in Minuere. * MINUDARIA, Rivulus, ni fallor. Stat. non semel, in Consuet. Cluniac. MSS. Mutin. rubr. 110. pag. 21. r: Eodem ann. 1301. ex Bibl. B. M. Deauratae Tomodo teneatur (potestas Mutinae) videre los.] At in Capitulari Ludovici Pii ann. Minudariam, sdugarium campaneas sali- 817. vetantur Monachi certum flebotomise tempus observare. Cui consentit quodamcetse. MINUERE, Minuere sanguinem, San- modo Udalricus lib. 2. Consuet. Cluniac. guinem detrahere, venam incidere. Ve- cap. 21. Addit idem Chron. Trudonense get. lib. 1. de Arte yeterin. cap. 22. ubi pag. 458. addicta fuisse in Monasteriis de sanguinis detractione et phlebotomo : praedia ad ejusmodi minutiones: OppiVeteres autem prudentioresque auctores danus quidam noster Arnulfus terram absque necessitate depleri animalia vetue- tenere volebat sine servitio, quse debet runt, ne consuetudo Minuendi, si tempore servire Fratribus ad omnem Minutionem aliquo facta non fuerit, statim intra cor- sanguinis eorum. Vide AilredumRievall. pus morbum ac valetudinem generet. Pe- in Vita S. Edw. Confessoris cap. ult. lagius Episcopus Ovetensis in Ferdi- Concilium Dusiacensel. part. 2. cap. 33. nando Rege Hispan.: Voluit Minuere se Lambert. Ardensem pag. 160. Decretasanguine, et postquam sanguinemMinuit, les Gregorii IX. PP. lib. 3. cap. 6. Vitas decidit in lecto, et mortuus.... est. Luc. Abbatum S. Albani, etc. Tudens. in Chron. sera 1129: Cum esset * Quod de statis apud monachos miin yinculis, aegrotavit, et Minuit se san- nutionis temporibus docet Cangius, guine. Conr. Qsperg. in Philippe : Rex observare etiam licet apud canonicos vero minutionem sanguinis fecit ibidem saeculares. Obituar. Rotomag. MS.: Quide venis utriusque brachii; plurimi quo- libet canonicus, dummodo fuerit residens que de suis Minuebant sanguinem. Joan, per tres menses, potest capere in anno de S. Victore, de Utilitate tribulationis duodecirn flobotomias, et durat tres dies ; cap. 8 : Purgatur corpus humanum Minu- sed non valet in festis triplicibus. Stat. Mus avidus Mintrit, velox mustecula drindit. tione, et hoc dupliciter, scilicet vense eccl. colleg. S. Dion. Leod. torn. 2. Mqapertione, et flebotomise percussione. Pe- num. sacr. Antiq. pag. 445 : Item qui1 MINTHUS, Flos in sterquiliniis nascens, quo mire afftciuntur hirci: vel retri- trus Diac. lib. 4. cap. 100: Ubi quondam cumque sine, licentia petita sanyuinis mimenta caprarum. Vocabul. Sussannsei. Leo Papa sanctissimus cum Normannis nucionem faciendi in civitate Leodiensi, prssliaturus, sanguinem Minuerat. Sta- si infra triduum minucionis ipsius moreMcvOo? Hesychio, Stercus humanum. 1. MINUARE , Minuere, diminuere. tuta Synodalia Odonis Episc. Paris, cap. tur, nihil de anno gratise recipiet. [Praeceptum Childeberti Regis ann. 528. 2. | 5: Et ne sibi tune Minuatur, cum * Sedet apud laicosviguit idem usus ; apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, debent Synodo interesse, prohibetur. imo nonnulli a monachis licentiam vel Stata autem erant minutionis tem- jus obtinebant se se in monasterium col. 4: Aut aliquid de rebus aut de terminis Minuare cogitetis, aut in aliquo pera Monasteriis, extra quae sanguinem recipiendi, cum sanguinem, cautionis molesti esse velitis. Testam. ann. circ. minuere fas non erat, nisi gravis urge- causa, sibi detrahere vellent; quod pa690. apud Felibian. Hist. S. Dionys. pag. ret inflrmitas. Hujusce ritus rationem rum differt a jure paslus et procuratioXI: Et si quis contra hanc deliberationem sic exequitur liber Ordinis Victpris nis. Vide in his vocibus. Charta Radulfi ut Sanctis basileces dilegavi infrangere, Parisiensis MS. cap. 55: Iste est ordo vicecom. Bellimont. ann. 1226. ex Tabul. toilerstMinuare.... prsssumpserit. Charta Minuendi. Quinquies in anno fient gene- Major, monast. : Poteramus in prioratu S. Willelmi Ducis ann. circ. 812. ssec. 4. rales Minutiones, extra quas sine periculo monachorum Majoris monasterii, apud Bened. part. 1. pag. 90: Quia nos Deo gravis infirmitatis licentia Minuendi nulli Vivonium in terra nostra, Minutiones juvante per istam donationem speramus omnino conceditur. Propterea enim tarn nobis ter in annis singulis celebrare ; et aliquid de noslra Minuari peccata.] Chro- ssepe conceditur, ne ab aliquo, exceptis ibidem per tres dies continuos in singulis degangus Metensis Episc. in Kegula his temporibus, superfluo regulariter re- Minutionibus immorari cum uxore nostra Canon, cap. 9. Edit, novae cap. 9. 24: quiratur. Prima est in Septembri : se- et familia et gente; et tune nobis monachi Vasa ministerii sui.... sana et munda eel- cunda est ante Adventum : tertia est ante tenebantur, tarn nobis quam nostris, in lario reconsignet, et si aliquid ex illis Quadragesimam : quarta post Pascha : omnibus necessariis providere. Minuatum fuerit, ad Capitulum die Sab- quinta post Pentecosten.... tribus diebus MINUTOR, Venae bati veniam petat. Lex Longob. lib. 1. Minutio durabit. Post tertiam diem ad Reformat. Monast. incisor. [Buschius de apud Lebnit. tit. 21. | 5. [* Rothar. 333.] Dominus qui Matutinas venient, et de cs&tero in Con- Brunsvic. torn. 2. pag. 482 : OmniaScript. etiam suum animal intricatum invenerit, aut ventu erunt : sicque die quarta in Capi- offlcia mechanica in suo habent monasforsitan jam marcidum aut Minuatum, tulo absolutionem accipient. Similia ha- lerio, videlicet sartores.... rasores, Minutoetc. [Adde Marculfi Formulas 2. lib. 1. bet ferme S. Gilebert. in Reg. Ordinis res et cetera similia offtcia.] Chron. Winet. 5. lib. 2. et alias.] de Sempringham, pag. 734. [Statuta * Menuier, eodem sensu, in Lit. ann. Canon. Regul. apud R. Duellium torn. deshemense lib. 1. cap. 28: Rasor et expertissimus. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 1. Miscell. pag. 99 : De minutionibus fra- Minutor , Chirurgicusque Damian. lib. 6. Hinc emendandus Petr. 529. trum : Epist. 26 : Nonnulli vegeto corpore.... va* 2. MINUARE, Primum perscribere, porandam Minutori venam prsebent. De Minuendis quod Minuant quater, atque necesse Gall. Minuter, alias Minuer. Comput. Valde si fuerit, plus.] Perperam nemitori editum. Vide in Lanann. 1357. ex Tabul. S. Vulfr. Abbavil. fol. 10. r: Item clerico pro Minuando et Chron. S. Trudonis Ib. 9: Quando Mi- ceola. MINUATIO, pro Minutio, in Capitulari grossando, vj. sol. Lit. remiss, ann. 1395. nuebant Fratres, chorus totus unus simul in Reg. 148. Chartqph. reg. ch. 123: La- Minuebat cum silentio et psalmodia, se- 3. ann. 789. cap. 3 : Et de pallore earum quelle relacion ledit sergent le jour de dentes ordinate in cello, una. [Statuta propter sanguinis Minuationem. I'execution Minua en une feu lie de papier, Ordin. Cisterc. ann. 1184. apud Marten, MINUISERIUS, a Gallico Menuisier, et icelle Minuee ledit sergent emporta torn. 4. Anecd. col. 1256 : Minuantur in Terrear. abbat. de Jugo Dei ann. conversi quando Abbates prsecipiunt. Qui circ. 1491. pardevers lui. Vide infra Minuta 3. contemserit, perdat Minutionem illam. | MINUATIM, Particulatim, Gall. En MINUITAS, Diminutio, in Ep. 217. detail. Charta ann. 1328. apud Rymer. Charta Odonis Abbat. S. Dionys. ann. Joan. VIII. PP.

404
!:

MIN

MIN
sex denarios de mansu vestito, de dimidio tres, de quarta parte mansi tres Minutas. Ita denarius binis minutis constitit, [atque adeo idem quod mallia. Tabular. Saviniac.: Debet septem denarios et unam Minutam de censu. Minuta Alfonsina, in Charta ann. 1362. ex Archivis S. Viet. Massil. Vide Massiliensis moneta in Moneta Baronum.] [ Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Minutum, maille, demi denier.] Joan.de Janua : Minutum, quoddam pondus, scilicet media pars quadrantis, unde pauper vidua misit duo Minuta, id est, quadrantem. 12. MINUTA, Italis queelibet grana praeter frumentum. Memoriale Potestatum Regiens. ad ann. 1282. apud Murator. torn. 8. col. 1152 : JVo^ fuit isto anno plenitudo annuse messis quantum ad frumentum ; sed quantum ad eas segetes quas agricolss Minuta appellant, maxima fertililas fuit, scilicet de panico, de milio, de milica, de faxiolis et de rapis. 1 MINUTA SILVA, Silva caedua, Gall. Bois taillis. Charta ann. 706. apud du Boucher inter Probat. Orig. 2. et 3. stirpis Reg. Franc, pag. 70 : Cum quarlariis septem et silva Minuta ad dies viginti in loco qui dicitur Boyerez silva pratum etiam ad falces triginta, et silvam Minutam ad dies nonaginta. * 3. MINUTA, Scriptum primarium, Gall. Minute. Burcard. Argent, pag. 41: Lectse. sunt plures Minutas brevium per ipsum, ut dicebatur, sine scilu et voluntate S. D. N. Papse, expeditorum. Vide supra Machaera, ubi Minuta, forte pro Minata, et Minuare 2. MINUTALIA, Intestina animalium, Gall. Menuailles. Auctqr Queroli sub flnem : Jam porro de ossibus fractis placuit convenitque ut in Minutalibus solidus, in principalibus vero ossibus, argenti libra protenus tradetur, quse autem vel principalia videri ossa debeant, vel minuta, medicorum tractatus inveniat. Eginh. Epist. 23: Bovesvero qui occidendi sunt, volumus ut facias ad Ludivacam venire, et ibi occidere. Unum ex his volumus ut dari facias Hruotlonge, et ilia Minutalia atque interranea, quas ad nostrum opus servari non possunt, volumus ut dentur ad illam familiam quse ibidem est. 1. MINUTARE, Minutim comminuere. [Translat. S. Guthleri torn. 2. Aprilis pag. 60: Nisi citius ab ejus unguibus fuisset extorta, per frusta Minuiasset.] Utitur Thomas Walsinghamus pag. 267. * 2. MINUTARE, Minuere, imminuere, Ital. Minuire. Charta ann. 1429. ex Cod. reg. 9861. 2. 2. fol. 176. r.: Quarum (literarum) tenor de verbo ad verbum, nil addito vel remoto quod facti substantiam Minutet aut variet intellectum, sequitur. Vide mox Minutatus. 1 MINUTARIUS, f. Mercator minutarum mercium. Acta S. Francisci de Paula torn. 1. Aprilis pag. 149: Cornelius Chrestien Minutarius in parochia B. Marias divitis, etc. * Menuyer, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1459. ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 358: Au temps de laquelle deffense le suppliant et aulres marchans Menuyers conduisoient leur marchandise a grant difficulte par faulte de monnoye menue. Vide mox Minutia 2. * MINUTATUS, Minutus, exilis. Charta Galch. de Barro ann. 1219. ex Tabul. Carnot.: Prascipi fieri de meo proprio de triginta marchis argenteis quemdam militem Minutatum super equum swum/ et illud tradi.... ecclesiae B. M. Carnotensi prascepi. Vide supra Minutare 2.

MIN
1 MINUTI VARII., a Gall. Menu-vairs. Inquesta pro Canonizat. Caroli Blesens. torn. 2. Hist. Britan. pag. 556 : Mantellum seu clamidem suam de panno aureo fourratam de Minutis variis eisdem pauperibus erogavit. Folraturse variorum Minutorum, in litt. Caroli V. Reg. Franc, ann. 1367. de forma vestium. Vide Vares. T 1. MINUTIA, ae, Exiguum fragment u m , particula, parva portio. Chron. Episc. Metens. torn. 6. Spicil. Acher. pag. 648 : Singulas marmons fracti Minutias adunans et componens orationem fudit. Charta Nicolai Episc. Camerac. ann. 1142. torn. 4. Gall. Christ, inter Instr. col. 296: Minutiasque terrarum quas ubi et ubi fideles contulerunt. Minutiem dixit Apuleius lib. 9. et 11. Metamorph. | 2. MINUTIA, qrum, Minutas merces, res vilioris pretii. Capitul. de villis Caroli M. num. 43: Cardones, saponem, unctum, vascula, et reliqua Minutia quae ibidem necessaria sunt. Charta Aldefonsi Regis asrae 1216: Concedo totum portagium et de lignis omnibus et omni madera et de sale et de carbone, et de omnibus aliis Minutiis quae per barrium S. Johannis transeunt. Menueries nostri vocabant opuscula aurea vel argentea. Statuta Johannis Reg. Franc, pro Aurifabris Paris, ann. 1355. tom. 3. Ordinat. pag. 12 : Que nulz orfevres ne puissent mettre en nulz joyaux d'argent de Menuerie, voirrines avec garnaz ne avec pierres fines. * Ea potissimum, quae exquisita arte elaborata erant, vulgo Bijoux. Menuries, in Stat. ann. 1378. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 389. art. 14. Ouvrages de Menuiserie appellantur, in Lit. ann. 1474. ex Reg. 204. Chartoph. reg. ch. 87: Ung ouvrier (de serrurerie) mettroit bien quinze jours ou plus a faire une serrure ou autre chef-d'euvre et d'ouvrage de Menuiserie dudit mestier, dont a peine auroit il ung escu ; ainsi la main et le labeur de I'ouvrier passe et excede le chastel et prouffit. 1 3. MINUTIA, Intestina animalium. pltal. Minugia. Vide supra Menutas.] Vita S. Meinwerci Episc. Paderb. apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. pag. 530 : xx. maldros frumenti et LX. modios brasii et 111. bacones, cum totis Minutiis dari constituit, heredi ejus dans griseas pelles et pernam unam. [** Minutia, as, porcorum, occurrit saepe hoc sensu in Statut. antiq. Cprbeiens. lib. 2. cap. 11. Guerardq Intestina ac membra minutatim concisa, unde flunt succidiae, farcimina, insicia porcina, varie condita, inque carnario adservanda.] Vide Minutalia. T MINUTIO, Collectio, exactio tributi; quod in minutis seu minutissima moneta solvatur sic dictum existimo. Statuta Vercell. lib. 1. fol. 13. recto: Item teneatur Potestas infra mensem post introitum sui regiminis facere consilium super faciendis receptis seu Minutionibus super stratis et viis venientibus ad civitatem Vercellarum. Vide alia notione in Minuere. 1 MINUTOR, Venae incisor. Vide Minuere. 1 MINUTULARII. Vide Minuscularii. MINUTUM. Vide Minuta. 1 AD MINUTUM VENDERE, Gall. Vendre en detail, Ital. a Min.uto. Richardi de S. Germano Chr. apud Murator. torn. 7. col. 130: Faclum canapis omnino remittitur; vendentibus vinum sive ad Minutum, sive ad grossum, nihil requiritur. Occurrit passim.

MINULA, dimin. a Mina, Mensura frumentaria. Charta ann. 1230. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 85: Quilibet habitator de qualibet mansa debet solvere annuatim curia? Serronis duas Minulas de frumento. Vide supra Mina 3. et Minellus 1. MINULARE FOENUM. Tabul. Fossatense : Quilibet focus non habens equum, debet nobis corveiam ad fena nostra Minulanda, et debet habere quilibet pro carvela, 3. obolos. f. Minutanda. Nostri Boleler dicunt. * Melius forte, Fenum in metas exstruere. Gall. Mettre en meule. 1 MINURIRE, Mivvpi^iv, Exili voce lamentari. Gloss. Lat. Graec. MSS. Sangerm. Ugutio: Hirundinum fintinire vel Minurrire : dicunt tamen quod Minurrire est omnium minutissimarum avicularum. Sidonius lib. 5. Epist. 2 : Diluculo philomelam inter frutices sibilantem, prognem inter asseres Minurientem. Hinc MINURITIO, apud Festum: Minuritiones appellantur avium minorum cantus. 1 MINUS, pro Nimium. Spicileg. Fontanell. MS. pag. 171 : Certus ei (recipiendo in novitium) usque ad quern venisse debeat dabitur terminus non Minus remotus. MINUS VALEEE apud Hispanos, Valer menos, dicuntur qui minorantur fide, qui nota aliqua infamise notantur : ut sunt ii qui quod homagia se facturos promiserunt, non adimplent: qui se per curiam dedixerunt, generaliter infancies. Vide Leges Alfonsinas part. 7. tit. 6. ["et Menoscabare.] MINUSGULARH, in leg. 3. Cod. Th. de Indulgent, debitor. (11, 28.) dicti speciales et minimi vectigalium exactores, Collecteurs particulars, ut censet Jacob. Gothofred. Sed videntur potius fuisse vectigalium certorum conductores, qui majoribus suberant, iisque etiam rationes suas deferebant. S. Augustin. lib. 7. de Civit. Dei cap. 4 : Ridemus cum deos videmus partitis inter se operibus distributos, tanquam Minuscularios vectigalium conductores. Alii Minutularios legunt. * MINUSIA, Potionis species. Comput. Ms. monast. Clareyal. ann. 1364. fol. 2. v. : Pro quinque pintis et chopina Minusise pro conventu, per nonnum Laurentium subcellarium, iiij. sol. vij. den. MINUSTIRE, Sigillatim efterre, Gallis, Dire par le menu. Formula 32. ex Andegavensibus : Vel reliquas res quam plures, quam longum est per singulas Minustire. 1. MINUTA, Moneta minutissima, quam Graeci Xsirrbv vocabant, de quo multa Scaliger et alii qui de re nummaria scripserunt. Aimoinus lib. 3. de Miracul. S. Benedict! cap. 3 : Desiderio accensus est adeundi Matris Christi aulam,... quam introgressus, Minutam sibi a Vicario ejusdem viri Ermenfredo nomine, obtentu transmissam eleemosynas, altario... superponere cupiens, sensit suos resolvi nervos. Tabul. Oelsinianense : Et debet in mense Maii multonem 1. cum lana, et 1. agnum, ad messes 1. sextarium de silica, et alium de civada, ad vindemias carrigium, aut 2. sol. per porcum, et pascuage, et per pastum 13. den.... et Minutam de Poies, et 1. parem. Ubi Minuta de Poies, idem valet quod Pogensis, seu moneta Podiensis. Vide in Moneta Baronum. Tabul. Dervens. Monast.: Opus vero castelli semel in anno fiet una hebdomada Martii, et non in alia mense : et si opus non fuerit, pro redemptione opens

MIR
VI. MINUTUS, Cui vena incisa. Vide in Minuere. * 2. MINUTUS, Plebeius, inflma plebs, Ital. Minuto, Gall. Menu peuple. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. Ghartoph. reg. ch. 344 : Oudinus operarius vinearum dixit, quod si Minuti volebant ei credere, ipsi facerent bellum contra grossosf et ipsos occiderent. Populus minutus, in Instr. ann. 1379. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 24. col. 1. Menuaille, ut et Italis Minutaglia, eadem notione, apud Guill. Guiart. ad ann. 1241:

MIR

MIR

405

Factis quibusdam speculis sive Miris in riveria, unde itur de Padua ad montem Silicem, positi sunt in hiis locis custodes, ne possint ad ilia castra ulla victualia deportari. Idem lib. 10. cap. 8. col. 318 : Rusticus quidam de villa Voltes qui singula securus intuebatur; stans enim in sublimi quadam arbore, et erat specula, quam Miram dicimus, ibi facta in capite, quasi ipsius villae, die ac nocte videbat cuncta quodammodo, quse fiebant in exercitu Eccelini, et gentem ejus. Adde Chron. Estense apud eumdem torn. 15. col. 315. Et chevaliers quarante et un, * 3. MIRA, Punctum collineationis, Et quatre vingt de leur pietaille, Gall. Mire; ab Italico Mirare, collineare, Et grant nombre de Menuaille. fixis oculis aspicere, nostris Mirer. *3. MINUTUS, Tener, junior. Lit. re- Guido de Vigev. Ms. de Modo expugn. miss, ann. 1367. in Reg. 101. Chartoph. T. S.: Sic homo jacendo supinus in terra reg. ch. 98 : Prsefatus Petrtts a patria respiciat turrim, recte Miranda cacumen exulatus uxoreque presgnante ac Minutis turris supra cacumen bacilli; et cum liberis oneratus, etc. Minutulus, eodem habuerit sic rectam Miram , tune mensusensu, apud Plautum. Neque alia no- rentur, etc. Stat. Saluc. collat. 8. cap. tione Mingrelins, in Lit. remiss, ann. 246 : Statutum est quod quescumque pos1406. ex Reg. 161. ch. 1: Jehan Tholomer sessiones situates super finibus Saluciadist que Jehan de Mey n'estoit que un rum, si aquse pluvise et diluvii in eas Mingrelins, et que une commere frappe- venientes commode scolare possunt super roit plus grant cop de sa quenoille, que il Us possessionibus vel super communi; si ne feroit d'une espee. autem non possint, debeat queslibet pos* 4. MINUTUS, Ad minuta officia de- sessio scolare inferius in possessionem putatus in monasteriis. Constit. S. magis propinquam et magis descendentem Petri-Mont. inter Monum. sacr. antiq. per Miram suse possessionis. Et licitum torn. 2. pag. 435: Caveant autern tarn sit frangere ripam seu cavezagnam, facta Minuti, quam in offtciis occupati, ne visitatione et obtenta licentia judiciali, nimis tarde dormitorium inlrantes, fra- ad dandum discursum dictes aquas destres jam quiescentes inquietent. Nisi sit cendendi per Miram alterius possessionis inferioris. Vide infra Mirare 2. a verbo Minuere supra. s;:= MIRABILIA. Acta capit. eccl. Lug^f. MINUUS, [Minutus : Omnia membra per minuas partes, annuo, tolle dun, ex Cam. Comput. Paris, fol. 106. mihi. (Du Meril, Poes. lat. med. set. v. col. 1. ad ann. 1345 : Bartholomaeo de Balma cancellario curias secularis Lugdup. 397).] nensis ordinaverunt et sibi prssceperunt, | MIOLIUM, Poculum, vas potorium, Longobardis Miolo. Statuta Montis Re- quod Mirabilia faciat cridare ad diem gal, pag. 279 : Et non possint dlcti ven- Lunse ante festum proximum nativitatis ditores vini mensurare, seu mensurari B. Johannis Baptislse. An Conventus facere, vendere seu vendi facere vinum publici, ad quos omnes vassalli convead copam seu Miolium, vel ad aliud vas, nire tenebantur, Gall. Plaits generaux ? nisi ad dictas mensuras contentas in An fructuum terrae adjudicationes ? prassenti capitulo. ^ [ Magna Mirabilia sunt Dei quern MIR, apud Gothos, adjectum nomini- vidi hodie. (Boucherie, vita S. Euphrobus appellativis, quid significet, doce- sinaa, 115.)] mur ex Smaragdo in Comment, in ParMIRABILIA MUNDI, sic agnominatum tes Donati: In Francorum Gothorumque Ottonem III. Imper. scribit Joannes genere hsec patronomyca species frequen- Brompton. et alii, les Merveilles du tatur multotiens: a parte enim gentili monde. et Theodisca veniunt lingua, de quibus j 1. MIRABILIS, Ingens, maximus. Rain exemplo Gothorum pauca primum dulfus de Gestis Friderici I. Imper. apud ponimus nomina, quorum hssc sunt, Alt- Murator. torn. 6. col. 1178: Fecerunt in inir, Glitmir, Rigmir, Rainmir,Watmir,... campis de Videgulfi cum Papiensibus et similia, quorum heec est in Lalinum Mirabileprselium.... Et tune erat frigus interpretatio. Altmir namque vetulus Mirabile et nix maxima.... Congregavemihi, interpretatur: Glitmirr debitus runt Mediolanenses exercitum Mirabilem. mihi: Rigmir, potens mihi: Rainmir, Notione non multum diversa Cicero lib. nitidus mihi: Watmir, vestimentum miki. 1. Of fie. scribit: Quas forma et honesti [** Vide Grimm. Gramm. Germ. torn. 2. fades, si oculis cerneretur, ut ait Plato, pag. 571.] Mirabiles amores excitaret sapientiss. | Mm, veteri Gallorum lingua Prin- * Nostris Merveilleux, pro Ferox, suceps, dominus, aut vir eximiae dignita- perbus, arrogans ; unde Paroles merveiltis denotatur. Hinccrebrae Regum Fran- leuses, Contumeliosa verba, et Merveilcorum appellationes in Mir desinentes, lete, Merveilleusete, Arrogantia. Lit. ut Marcomir, Ingomir, Chlodomir. Eodem remiss, ann. 1376. in Reg. 109. Chartoph. significatu Mar usurparunt, ut Virido- reg. ch. 120: Lequel Oudart qui tousjours mar, etc. An a Syriaco in Mar, seu a este Merveilleux, entreprenanz et rioChaldaico NID Mare, quod dominum teux, etc. Alise ann. 1399. in Reg. 155. sonat, ducta vocis origine, afflrmare non ch. 37: Lequel Gilot le Feve, qui estoit homme noiseux et haultain, leur respondi ausim. 1 1. MIRA, Eadem notione qua Mazer; pluseurs paroles Merveilleuses, en leur quod vide. Testamentum Sibillae Comi- disant moult de villenies. Alias ann. 1395. tissae Flandr. ann. 1270: Item omnes in Reg. 147. ch. 298 : Pour cause de la scyphos de Mira tarn cum pedibus argen- Merveillete et riote, qui estoit en la personne dudit Jehan de Poittiers, etc. Alise teis, quam sine pedibus existentes. 1 2. MIRA, Specula, ab Ital. Mirare, ann. 1402. in Reg. 157. ch. 259 : Laquelle spectare, respicere. Rolandinus Patav. Marie a este en son temps rnerveilleuse de Factis in marchia Tarvisin. lib. 6. femme,... et par la Merveilleusete d'elle, cap. 6. apud Murator. torn. 8. col. 259: son dernier mari lui creva I'ceil. Sed et

Merveilleux dixerunt, pro Stupefactus, territus, a verbo Merveiller, Mirari, Ital. Maravigliare. Lit. remiss, ann. 1443. in Reg. 176. ch. 311: Quant le suppliant vit le sang, il fut Men Merveilleux et esbahy. Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 240: Li rois se prist a Merveiller comment ce pooit estre. Ubi Aimoin. lib. 3. cap. 57 : Rex ammiratus est. Consol. Boetii. Ms. lib. 1 :
Encor ne te dois Merveiller Se raauvais te portent envie.

Se donner merveilles, eadem acceptione, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Reg. 185. Ch. 4: Jamet Torrillon dist au suppliant qu'il se donnoit Merveilles, que on ne I'avoit assis a plus grant somme de deniers en nos tallies, etc. * 2. MIRABILIS, mendose, ni fallor, pro Mutabilis, qui ab officio amoveri potest. Assis. Abrinc. ann. 1236. in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 30. r. col. 1: Nepos praepositi regis non feodatus, sed Mirabilis, infra sstatem quoddam breve de sesina patris cceperat, etc. 1 MIRABILIUM ANNUS. Sic denotatur annus 1544. in Charta ejusdem anni torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 291: Item I'annee des Merveilles MDXLIV. qu'avons toutes este d Paris pour peur de la guerre des Bourguignons; OD insignes victorias, ut mihi videtur, hoc anno a nostris reportatas, de quibus Thuanus lib. 1. Hist. pag. 21: Qui hunc (annum 1543.) secutus est, multis Antonii Borbonii Vindocini... egregiis militaribus factis et urbium expugnationibus nobilis fuit: sed prsecipue defenso Landrecio a Csssare (Carolo V.) tarn potenti exercitu, ac tot fortissimis ducibus, quos in comitatu habebat, obsesso. Tandem Anglo inde urgente, hinc Csesare ex compacto cum ingenti exercitu, quern a Principibus Germanis impetraverat, descendente, cum distractis viribus utrique suslinendo hosti Gallus par esse non posset, parta ante aliquot menses memorabili ilia ad Carinianum (Cerizoles) victoria duce Fr. Borbonio Angiano Vindocini fratre, etc. T MIRABOLANUS, Plinio, Myrobalanum, a Graeco piupo6aXavo?, Glans unguentaria Medicis nota. Statuta Astens. ubi de intratis portarum: Mirabolani ponantur et solvant pro qualibet libra ponderis lib. 1. * MIRABUTINUS, Monetee aurese Hispanicse species. Charta ann. 1242 : Prior sanctss Liberates... dabit perpetuo unoquoque anno in die festo inventionis S. Stephani Aginni unum Mirabutinum aureum, sive decem asses. Vide Marabotinus. MIRACULARIUS, ut Miraculator, Miraculorum patrator. Proem. Atheismi triumph, a Campanel. torn. 1. Act. liter, fasc. 2. pag. 68 : Neque enim prophetam neque Miracularium me facio. Actio queedam scenica, Jeu de Miracle appellatur, in Lit. remiss, ann. 1411. ex Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 183 : Le Dimenche xvije jour d'aoust, les supplians jouerent armez, comme lejeu le requeroit, chacun un personnage d certain jeu de Miracle, qui fut joue en la parroisse de Sainceny, ou baillage de Coustantin. Morbi vero genus, epilepsia scilicet, Miracle de S. Widevert dicitur, in Charta ann. 1428. ex Chartul. 21. Corb.: Comme ledit feu Pierre des long temps feust entechie de plusieurs maladies, et entre les aultres, des Miracles de saint Widevert, et tellement que souventesfois cheoit d cop, perdoit sens et memoire. 1 MIRACULATOR, Miraculorum patra-

406

MIR

MIR
[Spicil. Acher. torn. 7. pag. 375 : Murus... longo suo gyro et amplo interim spatio, amplissimos et plenos securltatis prsebens illis, qui in turre Mirabantur, recessus. Vide Hinthica.] Spectare, respicere, Ital. Mirare. [Joh. Demussis Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col. 491: Qui vult discere bene equitare, respiciat bene dictum recessorem, et ipsum Miret sicut sedet, et stat ad equum.] Vide Salmasium ad Pollionem pag. 284. * Nostris Remirer et Mirauder. Lit. remiss, ann. 1405. in Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 268 : Le suppliant en alant un soir bien tart droit a son domicile, passa pardevant I'ostel d'un sien cousin, qui lui dist: Haa! vous allez Miraudant, etc. Lit. remiss, ann. 1432. in Reg. 174. ch. 145 : L'exposant fist songneusement Remirer et visiter icellui Mahienet par les mires d'Oisy. Guill. Guiart. ad ann. 1241 :
Frangois qui aus yex les Remirent. Vide in Mirari 1.

MIR
T MIRIDIGUS, Mira dicens. Gloss. Isidori. MIRIFICARE, Mirum facere. Jo. de Janua. Will. Brito lib. 12. Philipp. :
. . . . Virtutnm quibus ilium cselica virtus Mirificat.

tor. Acta S. Wernheri torn. 2. Aprilis pag. 706: Ponentes super faciem et corpus tarn prseclari Miraculatoris sericium album. 1 MIRACULOSE, Divino et mirabili modo. Chron. Erfordiense ad ann. 1253. apud Schannat. Vindem. Litter, pag. 106 : Et ne casus hie etiam non Miraculose contigisse videatur, in reversions sacerdotis idem factum protinus iteravit. Laurent. Byzynius de Orig. belli Hussitici ann. 1419. apud LudeAyig. torn. 6. Eeliq. MSS. pag. 169: Dominus omnipotens Miraculose salutem Pragensi contulit civitati. * MIRALE, Speculum. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Mirale, mirouer. Aliud Provinc. Lat. ex Cod. 7657: Miralh, Prov. speculum. Speculorum sereorum mentio fit in Lit. remiss, ann. 1397. ex Reg. 152. Chartoph. reg. ch. Ill: Comme le suppliant eust marcfiande a un nomme Berthelot Thiphaine, demourant en nostre ville de Paris, de fourbir et lui faire deux Mirouers d'acier pour mettre sur le coppe d'un bacinet; lesquelz Miroirs, etc. Miraillier, pro Miroitier, qui specula vendit aut elaborate apud Rabelais, lib. 1. cap. 24. Miroaillier, Cotgravio. MIRAMOMELINUS, Dignitatis nomen Saracenprum Chaliphse propriae, de qua multa diximus in voce Amir: quibus addo ex Gregorio Abul Faragio in Historia Dynastiarum pag. 110. ex versione Pocockli, de Omaro Chalifa fllio Omari: Cumque vocaretur Chalifa Chahfse (Vicarius Vicarii) nuntii Dei, dixerunt, Longus est hie (titulus,) vocatus est ergo Amiral-mumnin, (Imperator credentium) atque is primus hoc titulo insignitus est. Elmunimus appellatur in Chronico Gottholusitano sera 1217. Emir Elmunimus, sera 1222. 0 Meremelin, in Poem. reg. Navar. torn. 2. pag. 118 :
Que je ne vuil estre semblanz Meremelin, ne ses parans.

* MIRANDA^ Locus tecto columnis fulto coopertus, et a quo undequaque mirari seu videri potest. Charta ann. 1152. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit, col. 541: Dono tibi Bernardo de Congusto et infantibus tuis unum localem ad sedificandum in castello meo, quod vocatur Villafort, qui locus est juxta Mirandam, quse hodie est in eodem castello. Alia ann. circ. 1190. in Chartul. Buxer. part. 8. ch. 3 : Minori nepti mess Clemencies dedi plantam, quse est retro Mirandam, debentem viij. den. censuales. Tabul. Auxit.: Archiepiscopus cum canonicis Auxitanis in Miranda archiepiscopali constitutis capitulum facientibus, etc. MIRANIMUS. Ordo Inclusorum, apud Raderum in Bavaria sancta : Pambicium habeat, et Miranimum pulvinar. Monstra yerborum, pro Pambicium, legendum indubie Bombycinum, aut bambacinum. (vide in hac voce.) Pro Miranimum vero, non occurrit quod reponendum sit. 1 MIRANTER. Epistola Eduardi II. Reg. Angl. ann. 1324. apud Rymer. torn. 4. pag. 26 : Miranter audivimus, quod, etc. hoc est, Mirantes et attoniti, etc. 1. MIRARI, MIRAJRE, Sese in speculo intueri, Gallis Mirer, se mirer. Hispanis Mirar, est videre. Vita S. Eusebise Abbatissse Hamaticensis cap. 4 :
Ipse meum speculum, simul exemplar venerandum, Quo faciem Miror, quo mentem denique purgo.

Cliarta ann. 1258. in Hist. Eccles. Placent. in Regesto part. 2. n. 98: Et statuimus Mirari ad alium terminum, etc.

* 2. MIRARE, Collineare. Charta ann. 1204. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 212 : Quod sicuti via vel limes, qui vel quse. per Folium vadit, et a Bononiensibus Mutia appellatur, extenditur per directum vel Mirat usque ad viam de Beffis inferius a Roncolamberto. Vide supra Mira 3. * 2. MIRARI, perperam pro Morari, in Arest. parlam. ann. 1323. ex Reg. 61. Chartoph. .reg. ch. 305 : Uxore et familia dicti Gombaudi Mirantibus et remanentibus in domo seu aula castri de Bussaco. T MIRATIVE, Mirabiliter. Narratio de Origine monast. Montis S. Marise apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsyic. pag. 427: Qui tibi tarn Mirative dedit vivere, cum seclusa fueris ab aere ? * MIRATOR. Vide infra Miro 2. MIRATORES. Glossselsid.etPithpeanae: Miriones, miratores. Supra : Miriones, fantasiarum inanium numeratorum. Leg. Miratores. Glossae antiques MSS.: Mirones, phantasies Miratores. MIRCENA, Lex Merciprum, una e tribus quae in Anglia obtinuerunt, ut est in Leg. Henrici I. Reg. Angl. cap. 6. Vide Lex. MIREDILA. Gloss. Gr. Lat. MS.: Qpov,Mirendila. Alibi : Mirendila, t v^Tot 4^t'Xw0pov, Edit, habet Miredila. MIRGUS. Matth. Paris ann. 1224. de falso Balduino : Procuravitque ut ftrse,dictus pater suus ignominiose suspenderetur: nam hinc et inde fecit duos canes, veteres scilicet Mirgos, suspendi. Ubi legendum merqos recte adnotat Watsius : Ita enim dicuntur canes urinatores, quos Galli Barbels, Angli vero Divers, et Water-doggs appellant. >|< MIRICA. [Genest. (Glos. Ms. Turon. XII. s. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 327.)] 1 MIRICA, Terras incultse, vepribus et dumetis abundantes ; interdum et ipsa dumeta, nostris vulgo Bruieres. Charta ann. 1294. apud Mirseum torn. 2. pag. 879 : Prseterea curtem ipsorum de Nuwe' landa cum bonis antiquis, in agris, in paludibus, Miricis, pascuis, et omnibus pertinentiis. Index MS. beneflc. Eccl. et dioec. Constant, fol. 51: Rector.... percipit.... omnes fructus et decimas bladorum et leguminum, agnorum, lanarum, porcellorum, apumque et nemorum, Miricarum in sua parrochia venditorum. Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 604 : Johannes quidam... prssgrandi Mirlcarum oneri succumbens, etc. Adde torn. 4. Gall. Christ, inter Instr. col. 322. 422. et Eccardum Hist. Landgr. Thur. col. 314.

* MIRIGERULUS, Qui miro quodam modo erigitur et stat. Mirac. S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 504. col. 2 : Turn videntes, qui aderant, in novo martyris Mirigerulo plenam staturam, etc. * MIRING.E, MIRINGU^:^ Panniculi duo, qui circumdant cerebrum, quorum alter crassior, dura mater vocatur ; alter pia mater. Lit. remiss, ann. 1330. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1114: Dicta Ayronis impotens de omnibus membris suis seu ipsorum majori parte facta, ac craneto usque ad cerebrum, et ossibus sui corporis ac Miringuis, sive tela cerebri, totaliter effractis.... obierat... Phisici et surgici prssdicti non invenerunt... dicti corporis aliquam membri seu ossium aut cranei sive testi vel Miringarum sive telss cerebri dif/lalionem , cassaturam seu fractionem, aut hvores aliquos, nee concussiones, etc. Vide Supra Matres Cerebri in Mater 3. 1 MIRIONES. Vide Miratores. * MIRISCIPULUS. [ Postea leopardum, si poteris habere, de collaDis ; sinon, Miriscipulum quern decollatum combures. (B. N. Ms. Lat. 10272. p. 165.)T | MIRITER, Mirifice. Vita B. Hrosnatsa torn. 3. Julii pag. 808 : Miriter attollenda laus divina ; ad hanc vocem corpusculum paulo ante frigidum et rigidum, calidum et molle paulatim efficitur. j MI RLE, Species accipitris, Alberto M. lib. 23. de Animal, cap. 14. et Germanis. Vide Smeriliones. 1 MIRMET, Parvus. Chron. Andrense torn. 9. Spicil. Acher. pag. 445: Prior de Faxineto magister Petrus cognomento Mirmet, id est, parvus, inter nos et ipsos factus est mediator, et de assensu omnium huic loco datus est pastor. Nostris Marmot eadem notione: sed baud scio an inde deducenda vox Mirmande, ut civitatem parvam signiflcet, uti antiquiores esse solent. Le Roman de Blanchandin MS.:
Blanc au vilain demande, Amis, qui est cesle Mirmande ? Li vilain respont sans esspine : Sire, fait-il, c'est Carsidoine, Une cite vieille et antive.

* Et Mirmidon, parvus. Provinciales Mermar dicunt, pro imminuere, decrescere. Hinc Mirme, Navicula? species, in Assis. Hierosol. cap. 314 : Que la mise, ue fu ordenee pour les Mirmes et pour ?s galees, soit abatue. 1 MIRMIGOLEON, a mirmica et lean, quod est leo, componitur... est parvum valde animal formicis adversum. Joan, de Janua. Vide Formicoleon. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Mirmicoleoum, une barbelote, bestelote. MIRMUMNI. Vide Amirmumnes in Amir. * MIRNUTIA invenitur in libris antiquis, et est pustula parva, quss vocatur formica. Glossar. medic. MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1. MIRO, in Gloss. Lat. Gall. MS. ex Bibl. Thuan. Cod. 525: Regarderres de belles femmes. Vide Mirari, Miratores. * 2. MIRO, MIBONIS, Secundum Hugicium a Miron,quod latum dicitur unguentum ; vel a Miror, miroris, idem est quod unguentarius vel mirator. Inde etiam Mirocopos, qui laborat circa unguenta

MIS
facienda vel vendenda; et Miropola, id est, venditor unguentorum; et Miropolium, id est, domus ubi fiunt vel venduntur unguenta. Conradi Fabularius MS. Hinc nostris Mire, pro Medicus, chirurgus vel medicamentarius. Mirac. S. Ludov. edit. reg. pag. 406: Leguel Guillot demanda et quist conseill des Mires, qui li distrent que il convendroit trenchier son pie. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Ghartoph. reg. ch. 98 : Evrat estant sergent de guet a cheval de nuit s'accomagna Colin f nfra : d'un notnmeUn mirele Conte Mire. Cirurgien. ou cyrurgien, in aliis ann. 1390. ibid. ch. 163. Mirresse, quae medicamenta adhibet, apud Guignevill. in Peregr. hum. gen. MS.:

MIS

MIS

407

Anglic, dicuntur etiam praestationes illae, quas ob fruendas pristinas immunitates Cestriae Palatmatus subditi novo cuique Comiti impendunt. ^ 2. MISA, Idem quod Misericordia, Arbitrium. Scaccarium Paschae ann. 1220. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 602: Judicatum est, quod omnes Hit burgenses de Bernaio qui erant in villa Bernaii quando Judssus interfectus fuit, et qui non venerant ad clamorem, sunt in Misa domini Regis, nisi unusquisque per legem Sextaniam partem suam defendat. Frequentior formula, in misericordia Regis, ut videre est in Misericordia, sed eadem notione. Pro Arbitrium, Gall. Ar0iragre,sumiturin Charta ann. 1262. apud Rymer. torn. 1. pag. Je sui de tout gouverneresse 739 : Tarn ipse, quam Barones saspedicti Et de tous mals je sui Mirresse. se ponerent in Misam in hac forma: ut * Unde Mirer et Mirgiciner, Medicari. scilicet, tres pro parte Regis, tresque pro Consuet. marit. torn. 1. Probat. Hist. parte Baronum ad hoc eligerentur... Cum Brit. col. 787. art. 7 : Mais si le maistre igitur, per formam Misas supradictae, ad les envoye en aucun service pour le nos exnunc pertineat rem ipsam per dicprouffit de la neff, et Us se blessent en tum nostrum inter memoratos Regem et nom de luy ; Us debvent estre guerris et Proceres suos diffinire. Adde aliam ann. Mirez sur les cousts de la neff. Lit. remiss, 1264. ibid. pag. 793. Mise, eodem sensu ann. 1425. in Reg. 173. ch. 289: A I'occa- occurrit apud Bellomanerium cap. 4: sion desquelles bleceure et navreure icellui Procureur ne puet fere paix ne Mise. Ahaume Noise a maladepar I'espace d'un Cap. 34 : Soi mettre en Mise. Charta ann. mois, pendant lequel le suppliant I'a fait 1284 : Nous avons fait Mise amiablement Mirgiciner et visiter par les plus expers par commun accord de haut et bas et reet souffisans Mires et barbiers de la ville doutable Pere Simon Archeveque de de Reims. Quae omnia a Graeco pipov, Bourges. Hinc etiam Miseur, pro Arbiter, unguentum, arcessenda videntur. Vide apud eumdem Bellomaner. cap. 41. * Petrus de Font, in Cons. cap. 18. Remirer in Mirari 1. * MIROBOLANUS, a Graeco (xupogcftavo;. art. 1 : Mise, ce dist le lois, est ramene'e Glossar. medic. MS. Simon. Januens. ex a la semblance desjugemens, et apartient Cod. reg. 6959: Mirobolanos Cornelius a finer les plais. Charta ann. 1286. ex Celsus dactilos vocat; multi etiam Feni- Tabul. S. Petri Insul.: Arbitre, diseur, Miseur u ordeneur, pris dou consentement cobolanos. Vide Mirabolanus. des parties. Lit. compromis. ann. 1284. MIROGOPOS. Vide supra in Miro 2. * MIROLARI. Glossar. Provinc. Lat. ex apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1194: Cod. reg. 7657 : Fauletar, Prow, fabulari, Et ne doit, ne puet awech iaus i estre tiers, qui Miseres soit aveck iaus, ne Mirolari. mettre ne I'i puet souverains, ne autres, \ MIRONES. Vide Miratores. -" MIROFOLA, MIROPOLIUM. Vide supra se nous et li dit Miseur ne nous i accordons tout et ensanle. Miseur praeterea in Miro 2. 1 MIROPOLUM, Taberna mercatoria. appellari videtur, qui rem aliquam alterius nomine curat et exsequitur, in Vide Selda. T MIRRHINUM, Genus optimi vitri, et Charta Joan, ducis Brit. ann. 1429. ex sapphirini colons, inde mirrhina vasa Bibl. reg. : Avons commis et ordonne Guillaume Lescuier Miseur de Vedifice et dicuntur. Papias. Vide supra Mazer. 1. MIRTA, [pro Myrtus. Vita B. Co- fondation d'icelle chapelle. Vide infra lumbae Reatinsfi torn. 5. Maii pag. 388.*: Misia 2. et Missus 3. Cum floribus lauri et Mirtas. Alia notione,] T 8. MISA, pro Mina, ni fallor, Fodina, vide in Grssciscus. Gall. Miniere. Fragm. Hist. Britan. apud * 2. MIRTA, Locus pascuus et aquis Marten, torn. 3. Anecd. col. 833 : Captivi irriguus. Charta ann. 1264. in Chartul. vero videntes hunc turbinem, per abdita S. Dion. pag. 249. col. 2 : Cum duobus insulae omnes fugerunt, attamen ex his arpentis prati cum quadam noa seu Mirta. fuit unus magnas invasionis audax, qui * MIRTUS, Mensurae species. Glossar. bibliothecam, quse. usque hodie in Ecclesia Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Mirtus, Nannetensi habetur, in collo suo acciGauge. Vide supra Gauja. piens, fugit, ut sesicut alii Misis latitaret. 1 1. MISA, Impensa, a Gall. Mise. * 4. MISA, Quaevis exactio seu praesta,Charta ann. 1215. apud Marten, torn. 1. tio. Charta Theob. comit. in Chartul. Ampliss. Collect, col. 1124: Pro tribus Campan. fol. 331. v.: Dedi dilectis meis rachatis, quas ibi dominus Rex habebat, abbati et conventui de Nigella unum moet pro magnis expensis et Misis, quas ibi dium frumenti liberum ab omni Misa. fecerat. Charta ann. 1234. in Tabular. * 5. MISA, Reditus, dominium. Charta Autissiodor.: Et quoniam Misse et ex- Guill. domicelli ann. 1254. in Chartul. penses prisiarum et arestorum burgensium Buxer. part. 18. ch. 4: Assignavi dictos Autissiodor'ensium pagari solent de censa viginti solidos super Misam meam de supradicla, nos pro hiis Misis et expensis, Jusse. Hinc fortassis Miscie, pro Jurisetc. Mandatum Eduardi I. Reg. Angl. dictio, districtus, in Hist, contin. belli ann. 1304. apud Rymer. torn. 2. pag. sacri apud Marten, torn. 5. Amol. Col954: Vobis mandamus quod circa Misas et lect, col. 719: Apres ceste bataille ala expensas praedictas, talem ac tantam dili- I'empereor assegier une forte cite mult gentiam et solicitudinem apponatis, etc. effordement, qui estoit de la Miscie de Chartular. 2. Campaniae ex Bibl. Col- Melan, et avoit nom Vincence. * Mise yero et Misaille, idem quod bert, fol. 166: Et isti non reddunl nee gellagium, nee minagium, nee aliam cos- Sponsio, pignus, vulgo Gageure, enjeu. tumam in villa, nee aliquid ponunt in Lit. remiss, ann. 1395. in Reg. 149. Misis villas. Hinc Chartoph. reg. ch. 162: Lesquelx des apud Th. Slount in Nomolex. Olches et Poitevin se prisdrent a jouer

i au jeu des dez, tant que debat se meut entre eulx sur une Mise ou fermaille qu'ilz avoient faite, et que ledit Farineau et ceulx de son coste jugerent contre icelui des Olches. Aliae ann. 1476. in Reg. 195. ch. 1671 : Thomas Campion demanda a Jehan Cave, s'il vouloit point faire une gagure ou Mise. Aliae ann. 1395. in Reg. 149. ch. 105 : Jehan Nicolas, qui avoit fait avec le suppliant certaine Misaille, par laquelle ledit suppliant avoit de lui gaigne une quarte de vin, etc. Denique alias ann. 1471. in Reg. 197. ch. 146: Put fait Misaille entre icellui Rene et ung nomme Bouchart, se lesdites fleches avoient passe une merche ou bute parle'e entre eulx, etc. MISBOTA, in Legibus Kanuti Regis cap. 2. mendose pro Masgbota, ut observat Somnerus : ex Saxon, m a e g b o t e , compensatio occisi cognatis competens. >je MISCA. [Mica : Circa corpus Christi tres administrationes et dimidia et tertia pars, et Misce tamen erant infra siricum. (Chevalier, Visit. Episcop. Gratianop. p. 82.)] * MISCEDANTIA, Rixa, jurgium, Ital. Mischia. Stat. Crimin. Riper, cap. 175. fol. 24. r. : Quod aliqua persona non debeat currere nee ire cum armis seu aliquo genere armorum ad aliquam rixam, Miscedantiam vel rumorem. Vide Mesleia et mox Misclantia. MISGELLA. Vide Mesleia. MISGELLIO, Qui novit artem miscendi diversos cibos vel potus. Jo. de Janua. [Festo, Miscelliones appellantur, qui non certas sunt sententiae, sed variorum mixtorumque judiciorum.] 1. MISCERE, Confabulari, miscere sermones. Capitula Caroli M. de rebus divers, ann. 789. cap. 10 : Praecipimus ut Episcopi, vel Abbates non vadant per casam Miscendo. Concil. Aquisgranense II. capit. 1. can. 4. de iisdem : Neque irreligiosis, vel indisciplinatis locutionibus, tarn in domibus, quam in forinsecis conventiculis omnino indulgeant. Capitula Adalhardi Abbatis cap. 47 : De Miscendo in sacrario, et cito liberando. 2. MISCERE, Sese immiscere. Gregor. M. lib. 7. Ind. 1. Epist. 1 : Et juravit de omnibus quas adversus eum dicta de mulieribus, vel ex schismate simoniaco fuerant, Mixtum se non esse, i. quod de hisce rebus se non immiscuerat. Gregor. Turon. lib. 6. cap. 11 : Clerici autem qui sceleri huic Mixti fuerant, etc. Lib. 7. cap. 23 : Loquebantur tune multi hominum Medardum Tribunum in hoc scelere Mixtum fuisse. Edictum Rotharis Regis Longob. tit. 59. 3. [ 166.]: Purificet se maritus cum sacramentalibus suis legitimis, quod Mixtus in mortem muheris non sit. 1 3. MISCERE, Vinum, vel quemvis alium liquorem infundere, ministrare. Vide Mixtum 1. * Poculum vini aqua mixti sumere. Epist. Wigon. an. circ. 983. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 119 : Fralribus omni sabbato pro caritate Miscendum post mandatum, aliisque summis festis utendum, non modicum vini empturi sumus cum ilia pecunia, quam utrique nostri dominorum largiti sunt. Neque alio sensu intelligenda Capitula Adalhardi laudata in Miscere 1. teste Mabill. in Tract, de Missa et Commun. pag. 62. Consule praeterea D. Claud, de Vert in Dissert, ad hanc eamdem rem pag. 279. 1MISCETOR, pro Mistor. Ut Miscetpr Deus elementi suscepit membra mortalia, in Sacram. Gall, apud Mabill. Musei Ital. torn. 1. pag. 289. col. 2. * MISGHARE ab Italico Mischiare,

408

MIS

MIS
Le Roman de Rou MS.:
Li Due de Normendie avoit une serour, Meschine parcrue, mez n'avoit pas Seignour, Guillaume de Poitiers lorna vers lie s'amour, Li freres li douna, et cil en fit soisour.

MIS
que libris parvorum puniatur. Vide in Mesleia. MISGRAVATIO, [Injusta postulatio.] Vide Cravare. MISCULARE, Miscere, unde Gallis, Mesler. Edictum Pistense cap. 23 : Faber vero qui post prsefatas Kalendas comprobatus fuerit aurum vel argentum ad vendendum vel emendum adulterasse, vel Misculasse, etc. Hincmar. Remens. de Coercendis militum rapinis: Quoniam de istis rapinis ac deprsedationibus nihil vos debeatis Misculare, unusquisque sua defendat, ut potest. Galli dicerent, Vous ne devez pas vous Mesler des rapines, etc. : -- Ital. Mescolare. Stat. Riper, cap. 225. fol. 29. v. : Nulla persona audeat pillum Misculare cum aliqua lana, etc. MISCULATIO. Vetus Placituna sub Carolo M. apud Samnoarthanos in Episc. Massiliensip.. : Et sicut alias res ipsas quse juste ad Domnum Regem Karolum obtingebant in alode, Antener adhaberet per ipsam Misculationem, sen et ipsam Caladium villam, visus fuit de ipsa casa Dei abstrahisse. COMMISCULARE, Miscere, commiscere. Capitul. Caroli C. tit. 16. cap. 7 : Qualiscumque de vobis tali modo in isto facto Commisculatus est. Tit. 25. cap. 8 : Ut Rex Christianus cum Rege Regum Christo concordet, et alienee perditioni se non Commisculet. Formula vulgaris, se Mesler des affaires d'autruy. COMMISGULUS. Gloss. Lat. Gr.: Commisculus, xatvo?. MISDICERE, Alien* famsa detrahere, Gall. Afesdire.HincmarusLaudun. Episc. contra Hincmarum Remensem : Rex dixit, quod Misdictum illi fuerat, et easdem res ab Ecclesia Laudunensi distrahere nolebat. [* Ital. Misdire. Nqstris Malparler, maledictio, detractio. Charta Joan. abb. S. Germ. Prat. ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 493: Voulans encore eschiver les obloqucions et Malparler de plusieurs medisans, etc.] Vox autem mis, vocibus addita, vitium vel defectum denotat etiam apud Danos. Gloss. Ulphilse Gothicum : Missa, defectus, error. Vide Resenium ad Canuti II. Regis Danise Jus aulicum pag. 586. Observat. Junii in Wileram. pag. 35. 36. Gillii Logonom. Anglic, cap. 9. et Walisii Grammat. Ling. Anglic, cap. 14. pag. 116. f* Graff. Thes. Ling. Franc, torn. 2. col. 862J MISDOCERE, Male docere, baud recte instituere. Leges Alfredi et Godrini cap. 3 : Si Presbyter populum suum Misdoceat de festo, vel de jejunio, reddat 30. sol. Editio Saxon, habet m i s v i s s i a n , a verbo vissian, al. gevissian, instruere, docere, etmis, male, inique. 1 MIS-DU, Niger, Mis-kerzu, a3que nier. Sic menses Novembrem et Decemrem vocant Armorici Britones, quod inter duos hos menses sol quasi stet iterum ascensurus. * MISELE, Capitis tegumentum quoddam videtur. Lit. remiss, ann. 1460. in Reg. 192. Chartoph. reg. ch. 80 : Diclus Georgius supplicanti unum magnum ictum in spatulis dedit, et alium super suum Misele, et plures ictus, etc. Vide Milienda. * MISELEUM, f. pro Mausoleum, ut suspicantur docti Editores, ad Acta S. Aureaa torn. 4. Aug. pag. 760.col. 1: Taurinum vero et Herculanum in portu Romano abscondit, beatum Theodorum tribunum posuit in Miseleo suo. MISELLI, Leprosi. Gloss. Lat. Gall. : Lepra, Mesellerie. Leprosus, Mesiaus.

Miscere, confundere. Stat. Casalis saec. xiv. inter Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 1014: Et quod (becharii) non possint, nee debeant super uno bancho carnes de porcho cum carnibus de porcha, nee carnes de pecude possint vel debeant Mischare, vel simulponere, vel tenerecum carnibus castroni super dicto bancho. [FB.] T MISGHEA, Sarracenis, Ecclesia. De V. Mart. Francisc. in India torn. 1. Aprilis pag. 55: Ipse Melich sedificari mandavit quatuor Mischeas, id est, Ecclesias, in memoriam Martyrum beatorum. Vide supra Meschita. 0 MISCHENNINGE, Idem quod Miskenning. Vide in hac voce. MISCHINUS, Gall. Meschin. Charta Veremundi Regis aerae 1070. ex Tabularip Ecclesise Lucensis apud Bivarium : Dicentes quod habebant de illos grande damnum et malefacturia in Ecclesias et Meskinos, etc. Charta Sanctii Reg. Aragon. aerae 1131. apud Suritam lib. 1. Ind. Catellum in Hist. Comitum Tolos. pag. 93. et Yepez : Cum omnibus decimis suis, cum villis et Mansis,.... et cum omnibus hominibus et Mischinis suis, et posteritate illorum. [Tabular. Pinnat. apud Moret. Antiquit. Navar. pag. 384 : Do et concedo S. Juliana illos sex Mesquinos quos habeo in Binies. Charta Veremundi Iranensis Abb. ibidem pag. 618 : Senior Lope.... misit omnem radicem suam quam habebat in villa, quse dicitur Sotes, etiam et Mezquinos quos ibi habebat, ad monasterium B. Maries de Iran.] Apud Francos mediae aetatis Scriptores sumitur vox Meschin, pro adolescente, et juvenculo. Le Roman de Garin:
Tres-bien le lievent ot vieillart et Meschin. Alio loco : Les byaumes mellent maintenant li Meschin. Rursum : Li Loherans fu a 1'eschole mis, Tant come il fu jovenciax et Meschins.

Alibi:
Pais li douna une Meschine: Fille Torchetil Leceline.

Idem Poeta:
Une Meschine i ont amee, Arred out nom, de borjois nee, Meschine iert encore et pucelle Avenant li sembla et belle, etc.

Postmodum vero pro famulis et ancillis vox usurpata, quod juvenculi, et puellae, potissimum, dominorum aut dominarum servitio sese addicant. Willelm. Guiart sub ann. 1185. de Coterellis verba faciens :
Des sains corporaus des Yglises Faisoient volez et chemises Commandment a leurs Meschines, En despit des euvres divines,

[Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin.:

Quant riens ne sai de son couine, Se el est Dame de Meschine.

Infra :
En la chambre ot une Meschine, Qui moult est de gentill orine.

Idem Poeta :
Ales en fuerre, s'il vous plait, le matin, Si vous sivront et donzel et Meschin.

Chron. Bonse Spei pag. 348 : Ordonnons^ que a nostre venerable frere en Dieu Abbe de Bonne Esperance, pour son gouvernement, pour un serviteur et pour une Meschine, et pour vin, cervoise, etc. pour chascun mois sera baillie par le Commis 20. livres. Eadem notione etiamnum Picardi nostri Mequaine dicunt pro famula.] Vide Stabilimenta S. Ludovici lib. 1. cap. 138. [vel 140. Edit. D. de Lauriere torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 224. ubi vox Meschinnage occurrit pro famulatus, Gall. Service; quod minus recte pro Lupanar interpretatus est D. de Caseneuve in Origin. Gall.] Consuet. Hannoniensem cap. 38. urbis Insulensis cap. 113. Italis Meschino, infelicem, mlserum sonat. Dantes 50. 3.
Ne la sembianza mi parea Meschino.

Alibi :
Vos estes janes jovenciaux et Meschins.

Ita etiam usurpatur a Raimundo Montanerio in Chron. Aragon. cap. 127 : E Idem : les gents Mesquines, velles et pobres, etc. Envoyez-Ie 1'Emperere Pepin, Vide Menagii Orig. Gall, et Ital. et Oct. Si fera bien Chevalier le Meschin, Ferrari um. Ses parens est, et ses cousin germain. MISCHITA. Auctor Mamotrecti ad CanLe Roman de Guillaume au Court-nez tic, cap. 7 : Monilia sunt Mischitse, id est ornamenta colli. MS. : * MISCHULUM. [Mele (?): Ex coloriNous sommes quinze mille Meschins et bacheler, bus blavium et Mischulum. (B. N. Ms. Qui devons nostre pris et nos los acheter. Lat. 10272, p. 123.)] * MISCICULA. [Mica : In custodia Philippus Mouskes, de filia Comitis nemorea invente sunt Misciciile dicti Flandriae: corporis Christi. (Chevalier, Visit, episA Lille vint a la Meschine, cop. Gratianop. p. 83.)] Qui mult estoit vaillans et fine. MISCITARE, Miscere, [Gall. Mesler. Marten, de Rit. antiq. Eccl. pag. 176 : Alibi : v Miscitat ipsa chrisma cum aqua , et Ses filles qu'il avoit enkor, spargit per omnes fontes, et super omni Dit la Roine Alienor, populo.] Incertus agrimensor : ColAle ct a nom, cele Mescine lectaculum de carbonibus in calce MisciDont li boins Rois a fet Roine, etc. tatis. Chronic. MS. Bertrandi du Guesclin, de MISGLA. Vide in Mesleia. Henrico Notho Oastellae Rege : * MISCLANTIA, Idem quod supra Miscedantia. Stat. Mantuse lib. 1. cap. 17. Dit qu'il le livrera a Henry le Meschin. ex Cod. reg. 4620 : Consules villarum disIn Monast. Angl. torn. 1. pag. 74 : Ex trictus Mantuse teneantur denuntiare indono Alani de Perci le Meschin. Et torn. continenti vicario suo omnes rixas et 2. pag. 86 : Willelmus Peverellus le Mes- Misclantias, atque gravia maleficia. Et chines. Sic Meschines pro puellis usurpat cap. 56 : Si quis fecerit rumorem vel le Roman de Garin : Misclantiam sine armis admenando conAu matin lievent Meschines et pucelles. tra aliquem et non percusserit, in quin-

MIS
Matth. Paris ann. 1254: Ecclesiss S. Juliani ubi Miselli, et Ecclesise S. Marias de Pratis, ubi Misellse vix habent vitas necessaria. Charta ann. 1165: Assignati sunt sex illi denarii Misellis de Mileduno semper habendi in festo S. Remigii. Alia Raimundi Episcopi Magalon.: Si Misellus vel Misella, Leprosus vel Leprosa recipi in domo voluerit. Liber Revelationum Anonymi cap. 37. de duabus virgunculis lepra infectis : Cutis superficie, fsicubi tamen cuffs potuit superesse Misellis) immaniter pustulis frequentissimis turgescente. Adde Vitam S. Clari Abbat. Viennens. num.6, et Gariellum in Episcopis Massiliensib. pag. 107. Mesel Gallis medii sevi. Nangius MS. in Dagoberto : Leens esloit demoure un Mesel, qui s'estoit boute et mussie en un anglet. Bellomanerius MS. cap. 62: Quand Mesiax apele home sain, ou quant li horns sain apele un Mesel, li Mesiax pot mettre en defense qu'il est hors de la ley mondaine. Vetus Consuet. Normannise MS.: Li Mesel ne poent estre heirs a nului, portant que la maladie soil apparoissante communernent, mais il tendront leur vie I'eritage que il avoient ains que il fussent Mesel. Assisiae Hierosol. MSS. cap. 128 : Qui se veaut clamer par I'assise d'Esclafou d'Esclave, que il ait achete. qui soil Mesel ou Meselle, ou que il chief mauvais mau. Le Reclus de Moliens MS. :
Que tes oreilles estoupas Au Mesel pauvre pelerin Lazaron, sans que tu soupas.

MIS
Nutu Dei felix homo conloetatur fratribus, Misellinis et pupillis, egenis et orphanis.

MIS

409

Occurrit passim apud Poetas vernaculos sevi medii. Misello apud Joan. Villaneum lib. 8. cap. 108. MISELLARIA , Domus Leprosorum. Oharta ann. 1245. in Regesto Gomitum Tolosae pag. 45 : Concessit Galhardss de Mets et Bertrando de Miravel Leprosis et omnibus Fratribus et Sororibus domus Misellarias portss Narbonensis, etc. In Gharta sequenti,interdum domus Leprosariae, interdum Misellarise, dicitur. Alia ann. 1236 : Et tenet ultra Misellarium de Veceriis. Tabular. Prioratus de Domina fol. 127 : Debet 12. den. de campo in quo est Misellaria. Perdiccas Ephesius de Themat. ^ Hierosolymit. : AeXeupwiJievwv icrOevtov apxafat xaTOixeac. Hinc emendandae Consuetudines Tolosae : Si aliquis donaverit.... aliquod feudum, seu honorem alicui domui religionis vel personal religiosss seu hospitali, vel Macellariae, vel alteri loco, qui sub nomine religionis censeatur. Ubi legendum indubie Misellarias. Mesellerie pro ipso morbq. Gloss. Lat. Gall. : Lepra, Elephanlia, Mesellerie. Le Pelerinage de I'humaine lignee :
Horns qui ne set bien discerner Entre sant6 et maladie, Entre le grant Mesellerie, Entre le moienne et le menre.

Vide Consuetudines Aurelianens. art. 425. [et Mesclaria.] * Leprae curandae remedium, de quo penes medicos stet judicium, produnt Lit. remiss, ann. 1408. in Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 223 : Guiselin de Rebesnes pria laditte Perrette qu'elle voulsist bailler ledit enfant marine, et lui jura et afferma que ce n'estoit pour aucun mal fairs; mais seulement lui mettroit en un poii d'oignement en la main et lui en feroit on oindre le visage du seigneur, qui estoit Mesel; et par ce sa raffle lui charroit de son visage. MISELLINUS, pro Misellus, apud Rabanum Maurum hymno 26. de Chari;tate :

MISERABILES PERSONS, in leg. un. Cod. Justin. Quando Imp. inter pupillos, vel viduas, vel miserabiles persoSis pauper, raitis, lugens, Justus, Miseratris. nas, etc. (3, 14.) Fortunes injuria Misera- Doulz et misericors, in Lit. anu. 1372. biles, in leg. 2. Cod. Th. de Offlcio judi- torn. 5. Ordinal. Reg. Franc, pag. 496. cum omnium. (1, 10.) Miseri homines, in Aliae ann. in CornAppend. Cod. Theodos. Const. 1. [Sta- put. Paris,1413. 18. Memor.H. Cam.chases fol. y. : tuta Vercell. lib. 1. f. 7. v.: Item quod sont dures, inhumaines, Lesqueles dampnables, iniPotestas sive rector teneatur eligere unum ques, cruelles et par espejudicem Vercellarum qui... consilium et cial en royaume deraisonnables,Misericors tres patrocinium prestabit... viduis et orpha- et catholique, comme chrestien, est et doit le nostre nis, pauperibus et aliis Miserabilibus personis que propter paupertatem.... non estre. Vide Misericordiosus. | erunt sufftcienles ad expensas in, ea fa- riniac. MISERIA,Commiseratio.Chron. Mauubi Philippi fllii Ludociendas. Advisamenta Styli curias Eccl. vici Grpssi de morte omnium nescio si di: Animis Brioc.: Promoter curise adjiciet: Causas cam Miseriam vel misericordiam ingeremiserabiles et Miserabilium personarum posse tenus promovebo.} [s: Vide Haltaus. bant, et doloribus augmentabant fomenta. Miracula B. Martini apud Baluz.tom.7. Glossar. Germ. col. 1450.] Miscellan. pag. 170 : Patiebatur autem in | MISERABILIA LOGA, Gall. Lieux denatibus. Erat igitur videre Miseria. Galli piete, vel ut olim dicebant, Lieux pito'iables, ubi scilicet miserabiles seu paupe- diceremus : C'etoit pitie de le voir. Vide res recipiuntur. Litterae Philippi V. Merces. 1. MISERICORDIA, Idem quod Merces, Reg. Franc, ann. 1320: Prssfati beatissimi Ludouici proavi nostri sanctam in- nostris Mercy, de qua voce supra egimus, indulgentia. Bajwar. tentionem quam ad Domum Dei prsedic- | 8. num. 2 : Si [Lex de ancillatit. 14. habuerit lam et alia pia et Miserabilia loca semper filios, non accipiant vero portionem inter frahabuit attendentes. tres nisi tantum quantum ei per Miseri| MISERABILITAS, Commiseratio. Gui-cordiam dare voluerint fratres eorum.] bertus in Vita sua lib. 1. cap. 2 : Felix Concilium Remonse II. can. 43 : Qualinempe alias in eo se infinites non tarn ter omnes lites et jurgia in sua Miserimiseries quam Miserabilitati addixit. cordia terminum habere potuissent. Cap. lMisERABiLiTAS,Miseria. Concil. Der- seq. : Quatenus in sua piissima Misetus. ann. 1329. inter Hispan. torn. 3. ricordia, si qua necessaria sunt, aupag. 666: Quorum astutia fraudulenta geantur. sub Miserabihtatis et oppressionis colore | MISERICORDIA MEMORIA, Servitium ad vetita peragendum excogitatas nititur perpetuum pro defunctis. Annal. Bened. semitas invenire. [* Joan, de Cardalhaco torn. 3. pag. 604. ubi Chartse mentio fit sermo in Natale Domini: Tertio attende qua a Gesla Abbatissa Rpmarici-montis homo ad posnss afligibilitatem sive Misera- instituta est Memoria Misericordiss, seu bilitatem, cum dicit, quod repletur multis servitium perpetuum, post occisos a pagamiseriis.] nis homines de potestate, quas dicitur 1. MISERATIO, Graec. otxTcp^o?. Rufinus Lietzeis. Presb. in Psal. 50 : Misericordias virtus MISERICORDIA, Quod contra praescripinseparabiliter in Deo est : cum autem ex tas Monasteriorum regulasincibOjpotu, hac misericordia nobis aliqita beneficia ac etiam vestitu, Monachis, per indultribuuntur,Miserationes dicuntur. Charta gentiam, vel ex necessitate, praebetur. Guillelmi Archiepiscopi Dom. Partenia- Ordericus Vitalis lib. 13 : Abstulit collocensis ann. 1169. ex Tabulario Absiensi quia, et infirmi corporis qusedam subsifol. 26 : Dono eisdem et concedo in elee- dia, quse illis moderata Patrum hactenus mosynam terras et talleas earum, et quid- permiseral reverendorum dementia. Liquid mei juris est in eis quas habitatores ber Ordinis S. Victoris Parisiens. MS. Absiss acquisierunt, vel acquisituri sunt cap. 35 : Quando alicui infirmo pro Misein cunctis feodis meis, excepto quod si ricordia aliquid datur, etc. Udalricus propter acquisitionem terrarum amodo lib. 3. Consuet. Clun. cap. 8 : Per totam acquirendarum alicujus feodati mei ser- ssstatem in diebus dominicis ad ccenam vitia amiserim, Abbas Absix inde Mi- impenditur illis Misericordia de lacte. serationem meam expostulet. Vide Mer- Cap. 11 : Et Camerarius si cui habenti ces. tria pellicia, adhuc pro Misericordia addit T 2. MISERATIO, Preces quae statis die- et gunellam, etc. Cap. 29 : Coopertorium bus pro defuncto funduntur. Canones idea non ibi datur, quia id magis habent Hibern. torn. 9. Spicil. Acher. pag. 12 : Fratres pro Misericordia, quam pro ilia, Si vero eadem familia Miserationem ani- regulari constitutione, etc. Michael Scomse ejus in die vn. fecerint, reddet ami- tus lib. 4. Mensae Philosophies cap. 36 : cus precium ejus, et sedatium commune. Quidam Monachus Carthusiensis, cum illi offerretur Misericordia in sextis feriis, Vide in Memoria. *3. MISERATIO. MISERATIONE DIVINA, etc. Infra : Semel fuit Misericordia de Formula non episcopis tantum, sed et anguillis, etc. Vitae Abbatum S. Albani abbatibus usitata. Charta ann. 1280. ex pag. 71 : Hie quoque procuravit... ut deBibl. reg. : Mathssus Miseratione divina testabiles ingurgitationes Misericordiarum ecclesiss beati Dionysii in Francia abbas (in quibus profecto non erat Misericordia) prohiberenlur. Vide pag. 66. et Stahumilis, etc. * 4. MISERATIO SACERDOTALIS, Abso- tuta Ordinis de Sempringham pag. 727. lutio, ut videtur, a peccatis. Charta ann. 728. 764. et alibi passim. Misericordiss re1163. in Chartul. Cluniac. : Ad infirmos gulares, quae ex Regulae prescripto inetiam non accedant (monachi)nisi vocali, dulgentur, in Monastico Angl. torn. 1. neque sacerdotalem Miserationem ali- pag. 149. MISERICORDIA, Indulgentia quaevis : quando exhibeant. * 5. MISERATIO, Parcimonia. Comoed. Misericordiam qussrere, Demander misesine nomine act. 2. seen. 1. ex Cod. reg. ricorde, pardon. Liber Ordinis S. Viet. 8163 : Sumptus pro voto sine Miseratione Par. MS. cap. 33 : Si alicui hebdomada aliqua ascripta fuerit, si intelligitseillam capite. 52

*MISERATRIS, Misericprs, Gall. Misericordieux, alias Misericors. B. de Amoribus in Spec, sacerdot. MS. cap. 29 :

410

MIS

MIS

MIS

propter quamlibet incommoditatem non ges Burgor. Scoticorum cap. 131 : Vir cordiis in perpetuum. Vide torn. 1. pag. posse complere, indicet hoc Abbati secreto, suus non tenetur respondere, neque de 310. Hinc crebro Misericordise Comitatus, et posted si ipse jusserit, qussrat inde Mi- Misericordia, neque de petitione partis Vicecomitum, Prsspositorum hundredosericordiam in Capitulo. Id est, indul- adversss. [Charta Eduardi I. Reg. Angl. rum, etc. in Chartis Anglic, torn. 2. pag. gentiam. Statuta antiqua Cartusiens. 2. ann. 1283. apud Rymer. torn. 2. pag. 184. 286. Vetus Charta in Hist. Monastepart. cap. 6. 47 : Priores quacunque 258 : Perdonavimus etiam ei Misericor- rii S. Audoeni Rotom. pag. 480 : Et inde causa judicio Capituli inutiles reputati, diam ad nos spectantem pro usurpatione coram eo placitabuntur, et de omnibus moneantur,utpetant Misericordiam. Quod sua prssdicta.] Historia Fundat. Priora- Misericordiis et emendationibus, excepta si noluerint, Capitulum utilitati domus tus de Dunslaple in agro Bedford.: Et querela pro qua vadium belli datum fueprovidere tenetur. 48: Cum Prior propter per hujusmodi confirmationes... habue- rit, debemus habere... 2. solidos infirmitatem vel senium factus inutilisvo- runt dicti Canonici omnia placita, et MiMISERICORDIA, Eleemosyna, apud S. luerit super annum habere Misericordiam, sericordiam hominum suorum. Adde Fle- Petrum Chrysolog. Serm. 54. S. Fulsignificet domui Cartusiss, etc. Adde cap. tam lib.l. cap. 48. 8. 21. Leges Hen- gentium lib. de Trinitate, etc. Miseririci I. cap. 1 : Non dabit vadium in Mise- cordiam dispensare pauperibus, in Capi7. | 5. cap. 12. | 7. MISERICORDLE, Sellulse erectis for- ricordia pecuniss suss, etc. [Le Roman de tul. lib. 5. cap. 24. [Gesta Consulum marum subselliis appositse, quibus Vacce MS. : Andegav. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 439 : Manus misit ad loculum Misericorsiantibus senibus vel infirmis per miseDe noeflivres fust envers 1'Evesque en Merchi.] ricordiam insidere conceditur, dum alii diam leproso volens impendere.] stant, [nostris Misericordes vel patiences. 2. MISERIGORDIA, Pugio, cultellus In MISERICORDIA REGIS esse dicuntur> S. Willelmi Gonsuet. Hirsaug. lib. 2. qui ob rata et deflnita legibus quaedam brevis, sica. Nominis rationem affert cap. 2 : Primum in ecclesia quamdiu delicta, a Rege, quali ille vult, mulcta Falcetus, quod milites seu equites ejusscilla pulsatur ante Nocturnos, super Mi- distringi possunt : quse tamen Regis modi pugione, quo accingebantur ad sericordiam sedilis sui, si opus habet, misericordia non extenditur ad amis- dextrum latus, prostratos hostes ad miquiescit.] Veteres Consuetud. Floriacen- sionem tenement! sive hsereditatis. Ita sericordiam victoris implorandam adisis Ccenobii: Conventus erectis subselliis, Regiam Majest. lib. 2. cap. 74. 7. et gerent. Gaufredus Vosiensis lib. 1. Misericordiis assidebit. Statuta Ordinis lib. 3. cap. 1. I 18. Vide lib. 1. cap. 8. 1 Chron. cap. 44 : Cumque se ad muli pedes de Sempringham pag. 721 : Facta ora- 35. cap. 26. | 5. cap. 27. | 7. lib. 2. cap. inclinaret, abstracto Burgensisgladio, tione super formas aut Misericordias, si 74. | 5. 6. 7. lib. 3. cap. 8. 9. cap.qui Misericordia vocatur, crudeliter Militi 36. infixit. tale tempus fuerit, signantes se inclinent. | 4. lib. 4. cap. 1. | 16. Quon. Attach. Lambertus Ardensis : Manus in eum Infra : Et tune prosternantur super for- cap. 53. 8. cap. 54. | 5. cap. 74. Statuta injecerunt, et exlractis patulis (leg. mas, vel si tale tempus fuerit, inclinent, Alexandri Regis Scotia3, Leg. Burgorum spatulis) sive Misericordiis, immisericoret post resideant super Misericordias. Sta- Scotic. Iter Camerarii, Bractonum lib. dissimi eum immisericorditer jugulavetuta Ordinis Cartusiensis : Item tune 4. tract. 1. cap. 19. 8. etc. Rogerum runt. Charta Communise Atrebatensis ann. 1211. | 10 : Quicunque cultellum stent in sedibus suis versa facie ad altars, Hoveden. pag. 783. etc. ** MISERICORDIA VICECOMITIS. Glan- cum cuspide, vel curtam spatulam, vel donee ad Misericordias, vel super formulas, prout tempus postulat, inclinent. Et villa lib. 9. cap. 10 : Adversa pars... in Misericordiam, vel aliqua arma multritomox : In festis xn. lectionum ad Miseri- Misericordia vicecomitis erit, quia gene- ria portaverit, etc. Le Roman de la Rose : cordias inclinamus, omni vero alio tem- raliter verum est, quod de quolibet plaPities qui a tpus bien s'accorde, pore procumbimus super formulas. Ita cito, quod in comitalu deducifur et termiTenoit une Misericorde, Decourrant de plors et de lermes, natur, misericordia quss inde provenit hac notione usurpant Usus antiqui OrEn lieu d'espees, entre tous termes, din. Cisterciensis cap. 50. 51. 56.68. 69. vicecomiti debetur. Quse, quanta esse deCertes, se li Acteurs ne ment, 74. 76. 82. et Statuta antiqua Ordin. Car- bet, per nullam assisam generalem deterPerceroit pierres diaments. tusiensis 1. part. cap. 8. 3. cap. 11. 27. minatum est, sed pro consuetudine singucap. 13. 10. 27. 37. cap. 81. | 1. 6.lorum comitatuum, debetur in quodam cap. .e Roman de Guillaume au Court-nez, comitatu plus, in quodam minus. Miseri36. 27. cap. 37. | 2. S. : MISERICORDIA, Aula Monasterii, in cordia domini, lib. 9. cap. 1. 8. Misericordes et bons bastons planez.] qua forte comedebant, quibus ab AbIN MISERICORDIA PONI, i. mulctam bate aliqua in cibis et potu indulgentia autpoenam arbitrio judicis incurrere, Willelm. Guiart ann. 1302 : concedebatur. Chronicon Beccense arm. in Monastici Angl. torn. 2. pag. 16. et Plusieurs pietons Francois a la, 1452 : Tabulas in aula quss dicitur Mise- apud Bractonum pag. 102. 103. Qui pour prisonniers n'ont pas cordes, Mais coutiaus et Misericordes, ricorde, fecit renovare et directorium, etc. IN MISERICORDIA Regis corpus ejus Dont on doit servir en tiex festes. [Provinciale Lyndwoodi de statu Regu- erit, in Legibus Edw. Confess, cap. 12. lar, pag. 211 : Ad hsec statuimus, ut cum COMMUNIS MISERICORDIA. Monastipro debilitate vel alia justa de causa mo- cum Anglic, torn. 1. pag. 976 : Ac de Et ann. 1303 : Fauchons tranchans, espees cleres, nachi seorsum in Misericordia commo- murdro, et de communi Misericordia Godendas, lances esmoulues, rantur, semper habeant secum duos ad quando contigerit, videlicet Comitatus et Coutiaus, Misericordes nues. minus seniores, qui aliorum levitates de- hundredi coram nobis vel aliquibus Jusbita correctione compescant. Et qui post- titiariis nostris, etc. Et pag. 669 : Et sint Li livres de I'exemple du Riche homme et modum in Capitulo testificentur qualiter quieti de scyris et hundredis... et de du Ladre, MS. cujus auctor Canonicus Misericorditer fuerint conversati.] turno Vicecomitum et de communi Mise- Fera? super Esiam ann. 1352. cap. de MISERICORDIA, vox forensis : Poena ricordia Comitatus, et hundredi, et de armes de Penance : seu mulcta de quovis crimine, aut qua- opere castellorum et pontium, etc. Ubi Et porte une Misericorde vis forisfactura, nullis definita legibus, communis misericordia videtur appellari De bonne pais et de Concorde. sed judicis relicta arbitrio, qui mino- mulcta toti pago aut communitati irroIn Inventar. bonorum mobilium Ludov. rem vel majqrem in reum pro delicti gata. modo, decernit : non quodsoleat hujusMISERICORDIAM POSTULARE dicitur, Hutini Regis Franc, in Camera Comp. modi mulcta irrogari confitenti, et mi- qui in ordinem Cartusiensem admitti Paris, sunt deux espees de Thoulouse, et sericordiam petenti, ut quidam yolunt, postulat, apud Guigonem in Statutis deux Misericordes. Libellus Catalanicus sed quod ea ex misericordia judicis nude ejusdem Ordinis cap. 22. 1. 5. in Sta- MS. : de Satallia facienda : Jo aytal jur pendeat. [De qua sic\Glanvilla apud Th. tut. antiq. ejusdem Ordin. part. 2. cap. que asso de que he reptat aytal es veritat, e que li ho manure el camp no mettre, Blount in Nomolex. Anglic. : Est Miseri- 23. 2. cap. 24.11. cordia domini Regis, qua quis per jura1 MISERICORDIAM FACERE, Posniten- coltel, ne Misericordia, ne alena, no mentum legalium hominum de viceneto, tiam regularem imponere. Chrqn. Mel- aguyello, ne neguna manera d'armes, si eatenus amerciandus est, ne aliquid de license pag. 438 : Fecimus Misericordiam ne aquelles que acostumadas son de mesuo honorabili contenemento amittat... Abbati post visitationem, et cum jam re- tre. Misericorde ou cousteau a croix, apud Mulcta lenior sic dicta quod lenissima cipere deberemus resignationem, defeci- Symphorianum Champerium lib. de Ordine Militari. [** Placit. Eduard. II. imponitur Misericordia ; graviores enim mus in notario. MISERICORDIA, Quodvis onus quod a Reg. Angl. ann. 7. Berk. rot. 74. in Abmulctas Fines vacant, atrocissimas Redemptiones.] [** Glanvilla lib. 9. cap. 11. Comitibus, Vicecomitibus et Praepositis, brev. Placit. pag. 318 : Percussit RicarI 2. Posteriora verba sunt Blountii. provinciarum aut urbium incolis, pro eo- dum fratrem suum de quadam arma, Galli efferunt Mercy, Angli Amercia- rum arbitrio imponitur. Charta Edw. I. quse vocatur Misericod, quss est in longum mentum. Leges Kanuti Reg. Angl. cap. Regis Angl. torn. 1. Monastici Angl. 3. pedum et lata prope hiltam 2. pollicum 74 : Si quis ordinis infracturam faciat, pag. 938 : Concedimus etiam... eisdem et apud punctum dimidium pollicem.] emendet secundum ordinis dignitatem Abbati et Monachis et eorum successori1MISERIGORDIOSUS, Misericors. Bulla werra, wita,... et omni Misericordia. Le- bus, quod sint quieti de omnibus Miseri- Benedict! VIII. PP. ann. 1Q13. apud Mu-

MIS

MIS

MIS

411

rator. torn. 2. part. 2. col. 558 : At vero gestum Parlamenti ann. 1339. apud Ba- passe Petrus de Fontanis a nobis ediqui pio intuitu custos et observator hujus luzium torn. 2. Histor. Arvern. pag. 425 : tus cap. 5. | 7 : La paine de celui ki son nostri privilegii extiterit, gratiam atque Dictum Dalphinum in expensis et Misiis ensoine ne veut noumer, ne jurer, oste misericordiam vitamque seternam a Mise- ob hoc factis eidem Roberto ftlio et heredi de lui I'aide de Dieu en se querele, encore ricordiosissimo Domino Deo nostro conse- prsedicto reddendis, etc. Litterse Johan- l'eust-il bone ; et en voit-on mult souvent qui mereatur in secula seculorum. Amen. nis Reg. Franc, ann. 1356. torn. 3. Ordi- perdre par Mauparler, ou par autres airMisericordissimus, in Charta XI. ssec. nat. pag. 78 : Rationem legitimam de remens. Qui porro misloquebantur, seu apud Chanteloup in Hist. Mont. Major. receptis et Misiis ob hoc factis semel in loquelas suas variabant, in mulctam in1 MISERICORDITER, Per indulgen- anno reddere teneantur. Charta ann. cidebant, quas tiam. Concilium Romanum III. torn. 2. 1383. torn. 2. Hist. Eccles. Meldens. pag. MESCHENNINGA. et Miskenninga diceSpicil. Acher. pag. 596 : Quicumque... 239 : Propter quee prssdictss partes multa batur, cum ejusmodi variationes vetarenaliquod ecclesiasticum beneficium per pe- damna habuerunt et sustinuerunt, et tur, ut ex Legibus Henrici I. colligitur. cuniam adepti sunt, illo dimisso ibidem magnas Misias fecerunt. Adde Spicil. [Charta Henrici II. Regis Angliae apud Misericorditer et in sacris ordinibus vivere Acher. torn. 10. pag. 278. Gall. Christ, Madox Formul. Anglic, pag. 45 : Habeat torn. 3. inter Instr. col. 69. Hist. Britan. per totam terram suam, soccam et saccam, possunt. Occurrit passim. 1 MISERICORDITER CONVERSARI, De torn. 2. pag. 410. etc. Vide Misa 1. et toll et team, et Meschenningge, et inmonachis dicitur dum in aula, quae Mi1 MISIA, Exactio, vectigal, seu prses- fanghenethof, et omnes assultus in suo sericordia appellabatur, existunt. Vide tatio quae viritim exigitur. Charta ann. jure.} At cum eaa mulctae levioribus de in Misericordia 1. 1181. abud Baluz. torn. 7. Miscell. pag. causis irrogarenturajudicibus, regiique * MISERUM, Injuria, damnum, quo 301 : Prseterea statuimus et concedimus subditi iis vexarentur, has sustulit Stequis miser efftcitur. Sent. ann. 1311. ut ipsi decem burgenses probos homines phanus Rex Angl. apud Ricardum Haapud Lamium inter not. ad Hist. Sicul. communi assensu villas, eligant... ut cum gustaid. : Omnes exactiones, et injustiBonincont. part. 3. in Delic. erudit. omni dlligentia negotia villse, Misias sci- tias, et Meschenningas sive per Vicecomipag. 201 : Et licet de ceteris ipsorum sce- licet, procurent. Charta Theobaldi Co- tes vel alias quoslibet male inductas funleribus sub silentio et dissimulatione ta- mit. Campaniaeann. 1223. in Tabul. La- ditus extirpo. Hinc etiam in veteribus ceatur ad prassens, multa Misera gravis- tiniac. : Immunes omnino... ab omni Tabulis immunitates continentibus, ut sima, qua& nullatenus videntur posse ter- exercitu, chevalcheia et exactione ; prse- in Chartis Henrici III. et Ricardi III. giversatione ccelari, graviter commise- terea et ab omni Misia quse fiat occasions Regum Angl. in Monastico Anglic, torn. runt. mea aut hseredum meorum. Charta Phi- 2. pag. 134. 827. haec verba passim leMISEVENIRE, Male evenire, male suc- lippi Pulcri Reg. Franc, ann. 1334. apud guntur : Sint quieti de... Warpani et eedere, Galli Mesavenir dicunt. [_* Italis Menester. Hist. Lugdun. pag. 93 : Cum Averpani, et Hundredespeni, et de MesMisvenire.] De eo potissimum usurpa- nuper deputati ad regendum negotia et kenninge, et Blodwite, etc. [Adde Chartur, qui de murdro vel adulterio accu- facta civitatis Lugduni nobis exponi fece- tarn Eduardi Confes. ibid. torn. 1. pag. satur, seque purgare, et culpa liberare rint, conquerendo quod nonnulli habita- 237.] [;* Charta Eduard. reg. Angl. ann. satagens, non valet, sed in purgatione tores dictae civitatis, qui tenentur in tal- 1044. in Suppl. ad Miraeum pag. 13. col. deficit. Leges Kanuti Regis cap. 78. liis, Misiis, depensis et debitis ejusdem 2 : Concedo eis etiam in omnibus terris apud Bromptonum : Et si compellatio pro suportandis oneribus et necessitatibus suis prasnominatis consuetudines hie Ansit, et in emendando Miseveniat, sit in ipsius, tallias eis debite impositas solvere glice scriptas, scilicet... Mischenninge,... Episcopi potestate, et ipse graviter judi- contradicunt injuste. Vide supra Mesio. aliasque omnes leges et consuetudines, * 2. MISIA, Arbitrium. Scacar. S. quse ad me pertinent.} cet. Eadem habentur cap. 83. et in LeMich, apud Fales. ann. 1219. ex Cod. 1 MISLATA, MISLEA. Vide Mesleia. gibus Henrici I. cap. 92. extremo. MISFAGERE, Perperam agere : Gall. reg. 4653. A. : Judicatum est quod si MISLOCUTIO. Vide Miskenning. MISMALVA. Vide Bismalva. Mesfaire. [* Italis Misfare.] Adnuntiatio amicus nominatus ita infirmus sit, quod * MISMORBIA. Vide supra MillemorHludovici Regis apud Cpnfluentes 7 : cum aliis in Misia procedere non possit, In hoc si frater meus meis fidelibus, qui ille qui nominavit eum, alium loco ejus bia. contra, ilium nihil Misfecerunt, et me, ponere compellatur. Vide supra Misa 2. * MISNENSIS MONETA memoratur in | MISIO, Expensa, amissio. Hist. Har-Charta ann. 1386. apud Schlegel. in Disquando mihi opus fuit, adjuvaverunt, etc. Adde Capit. Oaroli Calvi tit. 27. cap. 3. cur. torn. 3. pag. 19 : Tune divinse illus- sert, de Nummis ant. Goth. etc. edit, part. 2. cap. 5. et Conventum Turonen- trationem gratise, istic fluctuationis Mi- ann. 1717. pag. 58 : Pro xxiv. sexagenis sem ann. 879. cap. 7. Hincmarus Lau- sionem, illic vero or&tionis locationem esse novorum grossorum Misnensium. Vide ibid. pag. 68. dunensis Episc. ad Remensem : Cum... percepi. Vide Missiones. per wadia emendaverit quod Misfactum MISISUL^, MuffTtUai, in Glossis veT MISOCLUS, f. pro Missellus, diminut. habebat. Leges Henrici I. Regis Angl. teribus. [Supplem. Antiquarii -.Misisulse, a Missus, tenue ferculum. Canones Hicap. 86 : Si homo suus Misfaciat sine (uxTTiXou, canices.] bern. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. T MISIUM, perperam pro Juisium, 7 : Pane sine mensura, et ferculo aliquaposse vel velle suo. Cap. 87 : Videat qui Misfecit, ut per omnia secundum legem apud Perardum in Burgund. pag. 334. tenus butyro impinguato die Dominica (utatur poenitens :) ceteris vero diebus emendet. Adde cap. 94. Charta Erardi Vide in hac vgce. MISKENNING, Bromptono, est variatio paximati panis mensura, et Misoclo parBriennii D. de Rameru, ann. 1228. in Tabul. Campan. Thuani : Quod si defi- loquelas in Curia. Est autem loquela vum impinguato. Vide Missus 1. | MISPARTIST^, Divionensibus vocerent in aliquo, quod absit, de istis con- idem quod causa, placitum, juris sui perventionibus tuendis, in quibus ego teneor secutio judicialis. Ita variare loquelam cantur presbyteri illi, quos Rectores ecTheobaldo Comiti praenotato, quod ipse dicitur, qui aliud petit, quam quod ini- clesiarum parochialium, vel religiosi, licenter sine Mefacere, sine fidem men- tio et in prima litis contestatione petie- sibi associant ad regimen animarum, tiri posset capsre de rebus meis, ubicun- rat, vel qui in prosecutione juris sui Gall. Pretres habituez ; iidem qui alibi que eas inveniret, et eas in manu sua non sibi constat. Leges Henrici I. Re- Portionarii dicuntur : sic autem appeltandiu tenere. Quod eo ego complevissem gis Angl. cap. 2 : Et amplius non sit lati videntur quod portio illis assignata eidem conventiones superius annotatas, Miskenninga in Hustenge, neque in Fal- minor esset curiali, vel etiam quod dietc. Vide Fabrum Canterellum de Feo- kesmote, neque in aliis placitis infra ci- midiam oblationum parlem tantum pardis pag. 38. 44. 45. 47. 48. 95. in Probat. vitatem, etc. Et cap. 22 : Ut qui in prse- ticiparent. Consule Hist. Eccl. S. SteMeffaite, misfactura, in Consuetud. fectura vel qualibet potestate constitutus phani Diyion. authore D. Fyot. Vide Marchensi art. 348. 349. 350. 355. ssepe differt exigere, dum licet, quod Portionarii. 1 MEFACERE SE, in aliquem se reum ssspe cum labore, frustraque prosequitur MISPERSUASIO. Roswitha Monialis in constituere, delinquere. Litterse Guido- destitutus : transeunt autem in mislocu- Praefat. Panegyrici ad Ottonem I. Imnis Comit. Nivern. ann. 1231. inter Or- tione Miskenninge, quss magis inhorruit per.: dinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 117: Bur- in Londonia. Ubi Mislocutio, idem valet Scd hoc non suasit malaa Mispersuasio mentis, genses possent captum excutere a quo- quod Miskenninge : misloqui enim diciNee summa vori contempta sponte fefelli. cumque capiente sine se Mefacere. Mauf- tur, qui perperam loquitur, quse vis est facterre, malefactor, in Litteris ann. vocis : est autem Cenning, et Gen n a n , Ita Editum a Meibomio, ubi alii legunt 1291. ibid. pag. 295 : Se aucuns Mauffac- Anglo-Saxonibus, citare, vocare, cui mis Misprszsumptio. ['* Pertz. mis prsesumpterre, quois que il fust, estoit pris en chu adjectum, ma^esonat. [Unde in Legibus tio duabus vocibus, ita ut mis sit genilieu en I'eskevinage d'Abbeville, seroit Henrici I. modo laudatis cap. 12. Mis- tivus antiquus pro mei, de quo Quintil. amenes et jugiez a I'esbbart des Eskevins. kinning definitur, Iniqua et injusta in lib. 8. cap. 3.1 jus vocatio ; inconstanter loqui in curia, MISPRENDERE, Idem quod Forisfacere, Vide Mesfacere. vel invariare.] Ita Miskenning, est mislo- in Capitulis Carpli Calvi tit. 27 : Ut illi MISHERING. Vide Abishering. 11. MISIA, Impensa, Gall. Mise. Re- cutio, quomodo Mauparler videtur usur- homines qui in isto regno contra senio-

412

MIS

MIS

MIS
cap. ult. de Ordine psallendi: Post dictos (Nocturnos) quia nodes crescunt, facile ad librum Missas sex : unus Prater legat paginas aut tres aut 4. quomodo mensura fuerit libn, et sic impletis Missis, dicite matutinarios Canonicos, etc. Idem Aurelianus : In Natale Dorn. et in Epiphania terlia hora surgite: dicite unum nocturnum, et facile sex Missas de Isaia Propheta. Iterum dicite secundum nocturnum, et legantur alias sex (nempe Missae) de Evangelio In Martyrum festivitatibus tres aut 4. Missae fiant. Primam Missam de Evangelio legile, reliquas de passionibus Martyrum. Passim ibi. S. Isidorus in Regula cap. 7 : In quotidianis officiis vigiliarum primum tres Psalmi Canonici recitandi sunt, deinde 3. Missae psalmorum, quarta canticorum, quinta matutinorum officiorum. In Dominicis vero diebus, vel festivitatibus Martyrum, solemnilatia causa singulss addantuf Missae. Regula S. Fructuosi cap. 3 : Sabbatorum vero et Dominicarum noctium curriculis, seno Missarum superadjecto officio, senis etiam Missis vigiliae cum senis responsoriis celebrentur: ut Resurrectionis Dominicae solennitas ampliori officiorum psalmodia magis honoretur, quod et prsscipuarum festivilate Missarum praecedente node competenter officiorum genere de qualibet solenmtate semper est celebrandum. S. Aurelianus in Regula ad Virgines cap. 38 : Missae de Apostolo fiant. Cap. 40 : Sexta feria per nocturnos duae feriae fiant in s&state, in hieme tres.... Post celebratos secundos nocturnos, quia noctes crescunt, quotidie ad librum facite Missas tres, etc. [Capitul. Ordin. Cisterc. ann. 1191. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1271 : Ad Missas matutinales dicatur totum neuma in fine responsorii.] Vide Haeftenum lib. 7. Disq. monast. tract. 8. Disquisit. 5. JSS" Eadem notione, pro lectione nimirum, accipiendus videtur Canon. 15. inter Hibernenses apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 8 : Qui non occurrerit ad consummationem, canat viu. in ordine psalmos. Si excitatus veniat post Missam, quidquid cantaverunt, replicet ex ordine, fratres.Si vero ad secundam venent,cosna careat. 1 MISSALE OFPIGIUM, pro Officio praesertim matutinali, in Gestis Aldrici Episc. Cenoman. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 49: Constituit etiam ut jam dicti Canonici pleniter et decenler venirent.... ad vesper as et vigilias jam dictae festivitatis et dedicationis Domini Salvatoris et ipsius monasterii Ecclesiae, in qua tarn vespertinale quam et matutinale seu Missale offtcium dedicationis Ecclesiae.... agatur. MISSA, interdum pro dimissione a quovis Ecclesiastico officio sumi videtur apud Cassianum lib. 2. Instit. cap. 13: Quare post Missam nocturnam dormire non oporteat. Cap. 15 : Post orationum Missam unusquisque ad suam cellulam redeat. Regula S. Benedict! cap. 17 : Post expletionem vero 3. psalmorum recitetur lectio una, versus, et Kyrie eleison, et Missa? fiant. Quanquam non desunt qui his locis quodvis divinum officium intelligi volunt. MISSA, pro ea Liturgiae parte, in qua Corpus Christi conficitur, usurpata legitur, etiam apud veteres Scriptores. S. Ambrosius Epist. 33: Ego mansi in munere, Missam facere coepi, dum offero, raptum cognovi Castulum quendam, etc. Caesarius Arelat. Episcopus Homil. 12: Si diligenter attenderitis, cognoscelis quodnon tune fiunt Missse, quando divinse

Ecclesia dimittur, peracto officio, his verbis quae adhuc obtinent, Ite, Missa est, id est, Missio vobis indicitur. Nam, ut ait Avitus Viennensis Epist. 1. in, Ecclesiis, Palatiisque, sive Praetoriis, Missa fieri pronuntiatur, cum populus ab observatione dimittitur. Sane ejusmodi missas etiam in Palatiis indictas ac pronuntiatas testatur Luithprandus lib. Se mi homes vous firent a Roem Mesprison, 5. cap. 9. ubi de Palatio CP.: Moris itaNe fu mie par moi, si doi avoir pardon. que est, hoc post matutinum diluculum mox omnibus patere; post tertiam vero Le Roman de Garin MS.: diei horam, emissis omnibus, data signo, S'il a vers vos nule chose Mespris. quod est Mis, usque in horam nonam * Nostris Mesprendre, eodem sensu. cunctis aditum prohibere. Ad hunc etiam Joinvil. in S. Ludov. edit. reg. pag. 142: morem referenda quae habet Chrqnicon Se je le metoie en plet ordene, je Mes- Alexandrinum anno 5. Justiniani pag. prenroie vers li. Malprendre vero, pro 780 : Kai xaOviXOev auToc ex -coO STTTUXOO 6 Furari, surripere, vulgo Derober. Lit. BafftXsu?, xa\ ^Swxev euOsax; (jLtada; TOIC TOU remiss, ann. 1360. in Reg. 90. Ohartoph. iraXaTiou, xa\ Xeyet TOI? auyxXYiTcxotc, 'AneXreg. ch. 568 : Icellui Guillemin a confesse 8ef Exaaro? <puXa^'v TOV otxov a^ToO. Vide avoir fait plusieurs larrecins et Malpris Glossar. mediae Graecit. in MiWa col. 937. et emblez plusieurs deniers, entre lesquels 4. MISSA, Incruentum Ohristianorum il a confesse avoir Malpris et emble, etc. sacrificium, in quo Christi Corpus conVide supra Mescapere. ficitur: qua notione vox haec usurpata MISPRISIO, definitur neglectio quae- fere semper a Romana Ecclesia, ut obdam supina rei cujuslibet, sed proprie, servatum a Baronio ann. 34. n. 60. et apud JC. Anglos, Rastallum scilicet et aliis. De vocabuli origine varise sunt Cowellum lib. 4. Instit. Juris Angl. tit. Scriptorum sententiae. Hanc enim qui18. | 7. et 37. dicitur, si quis aliquem dam, ut, idem Baronius, ab Hebraeo feloniam perpetrasse cognoscat, eum- Missah, id est, oblatio, arcessunt: alii a que Regi vel magistratui non patefa- mittendo, quod nos rnittat ad Deum, ut ciat. Ita Misprisio vox nuda usurpatur, est apud Alcuinum de Divinis offic. et definitur apud Guillelmum Stanf- Honorium Augustod. lib. 1. cap. 2. Rufordium in Placitis Cqronae lib. 1. cap. pertum lib. 2. cap. 23. etc. [Hue etiam 39. his verbis : Misprision, est proprement spectat quod scribit Gaufredus in Epist. quant ascun sceit, ou connust, que un 34. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. auter a fait treason ou felony, et il ne 333: Hoc autem sacrosanctum altaris voil luy descouvrer al Roy, ou son Consel, mysterium iccirco Missa dicitur, quia ad ou a ascun Magistrat, eins concela son placitationem et solutionem inirnicitiaoffense, lequel offense Bracton ad mises rum quss erant inter Deum et homines inter I'offense de treason. sola valens et idonea missio est.] Alii I. MISSA, pro Misia, Impensa, Gall. rursum a missu, i, ferculo, vel a Mittere, Mise, in chart, vet. apud Perardum quae vox est sacrificiorum, ut Scholiaspag. 336. tes Bedanae Historiaa Saxonicae pag. 4. f 2. MISSA, Error. Vide Misdicere. Verum missis ejusmodi et similibus 3. MISSA, pro Missione, seu dimis- conjecturis, constans est et recepta ab sione, &peen;, quomodo accessa maris, omnibus viris eruditis, Bellarminq, pro accessione, apud Servium in 1. Casaubono exercit. 16. in Baron. Scali^Eneid. et Itinerario Hierosol. Sposita, gero, Card. Bqna, et aliis, eorumdem et Exposita, pro expositione, apud In- Alcuini, Honorii Augustod. lib. 1. cap. terpretem Noyellarum : Ulta apud 0,yi- 91. Isidori lib. 6. Orig. cap. 19. Beleti dium, pro ultione : Remissa, pro remis- cap. 34. etc. sententia, scribentium sione, apud Tertullianum et S. Cypria- Missam dictam a Missa Catechumenorum, num : Confessa, pro confessione, etc. ea scilicet parte sacr^e Liturgiae, in qua Vide Criticum Arnobianum Meursii lib. finitaconcione, et Epistolae ac Evangelii 4. cap. 10. Vox vero missa, pro missione lectione, Catechumeni exire jubebanseu remissione, occurrit apud Sueto- tur, Diacono dicente, Ite, Missa est, i. nium in Caligula cap. 25. et in leg. 3. excedite : quomodo hanc vocem accepCod. Th. de Proximis, (6, 26.) etc. Cas- tam innuimus in Mssa 3. Neque enim sianus lib. 2. de Coenob. Instit. cap. 7: Catechumenis licebat interesse sacris Finito Psalmo, non statim ad incurvatio- mysteriis, ut infra observabitur. Kero nem gentium corruunt, quemadmodum Monachus : Missas, santa, quia mittitur facimus in hac regione nonnulli, qui nec- populus. Papias: Missa tempore sacrificii dum bene finito Psalmo, in orationem est, quando Catecumini foras mittuntur, procumbere festinamus, ad celeritatem clamante Levita, Si quis Catecuminus Missae quantocius properantes. Cap. 13 : remansit, exeat foras: et inde Missa, Quare post Missam nocturnam dormire quia Sacramentis altaris interesse non non oporteat. Cap. 14: Post orationum possunt, quia nondum regenerati sunt. Missam unusquisque v ad suam cellam Cum vero in sacris quibusvis Liturgiis, redeat. Lib. 3. cap. 5: Missa Canonica iis finitis, missa?, seu a<pl<rei? fierent, inde celebrata, usque ad lucem post haec vigi- accidit, ut MISSA, pro quovis Ecclesiastico offilias extendunt. Cap. 7 : Is qui in Tertia, Sexta vel Nona, priusquam Psalmus cio, quod in aedibus sacris peragebatur, cotptus finiatur, ad orationem non occur- interdum sumitur : vel, ut censet Card. rerit, ulterius oratorium introire non Bona lib. 1. cap. 2. n. 3. pro Lectione. audet, nee semetipsum admiscere psal- S. Caesarius in Regula ad Monachos lentibus : sed congregationis Missam, stans cap. 20 : Vigilias, a mense Octobri usque prse foribus praestolatur, donee egredien- ad Pascha, duos nocturnos faciunt, et 3. tibus cunctis submissa in terram pceni- Missas. Ab una Missa legat Prater folia tentia, negligently suss vel tarditatis triaf et orate. Cap. 21: Omni Dominica 6. impetret veniam. (Ubi missa, est dimis- Missas facile. Prima Missa semper Resio Fratrum peracto officio.) Cap. 8 : surrectio legatur, dum Resurrectio legiPost vigiliarum Missam. His igitur locis tur, nullus sedeat... Perfectis Missis dicite missa fieri dicitur, cum populus ab matutinos. Regula S. Aureliani Episc.

rem nostrum Domnum Karolum Mispriserunt, si se recognoverint, propter Deum... eis vult indulgere. Infra: De illorum indulgentia qui in isto regno Mispriserunt, etc. In Consuet. municipal. Britan. art. 31. 34: Personnes Mesprenans sciemment en leurs Offices. Le Roman de Vacces MS.:

MIS
lectiones in Ecclesia recitantur: sed quando munera offeruntur, et Corpus vel Sanguis Domini consecralur. Nam Lectiones sive Propheticas, sive Apostolicas, sive Evangelicas, etiam in domibus vestris aut ipsi legere, aut alias legentes audire potestis. Consecrationem vero 'Corporls et Sanguinis Christi, non alibi nisi in Domo Dei audire, vel videre poteritis. Ideo qui vult Missasad integrum cum lucro animse suss celebrare, usquequo Oratio Dominica dicatur, et benedictio populo detur, humiliato corpore, et compuncto corde se debet in Ecclesia tenere. Missas autem nomen pro sacrosanct! sacrificii Liturgia usurpatum a Pio, qui vixit ann. 166. et Cornelio PP. qui ann. 254. in Epistolis, [Supposititias illas probat D. Constant in Appendice tomi 1. Epist. Rom. Pontif. pag. 17. et seqq.] atque adeo a S. Ambrosio Epist. 13. et Serm. 34. S. Augustino Serm. de Temp. 91. 237. et aliis quos laudant Cardd. Baronius, Bona, etc. SS^- Pressius iterurn vox Missa accipitur pro ea Liturgiae parte, quae dimissionem Catechumenorum excipit, in Ordine offlcii Gotthici torn. 3. Concil. Hispan. pag. 265. Unde iterum firmatur vocis origo : Qua? deinceps fiunt, magis huic sacrificio propria censentur, quod ab hoc loco cum quibusdam orationibus inchoatur, quarum prima nomen Missse sortitur; earn vero prsecedit, Dominus sit semper vobiscum. * Missam celebrare, nisi ciborum prius facta coctione, vetant Statuta Mss. S. Flori fol. 34 : Nullus, nisi in node dormierit et digeslione non celebrata , celebrare pressumat, qui non intelligitur esse jejunus. Sed si digeslio celebrata sit, quamvis donnitio nulla prsecesserit, licite poterit celebrare: sed et licet dormitio prascesserit, si tamen digestio celebrata non sit, celebrare non licet, * MISSAS aliquando cum oleo, loco cerae, celebratas testatur Oharta Will, archiep. Rem. ann. 1198. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 62 : Attendentes necessitatem monasterii de Joyaco.... dedimus eis in eleemosynam perpetuam centum solidos Pruvinenses.... ea utique ratione, quod Missas privatas, quas cum oleo celebrabant, cum cera deinceps celebrabunt. MISSAS FAGERE, Sacram Liturgiam celebrare, quod qui sacram Liturgiam peragit, Missam faciat, id est, Catechumenos ab ea dimittat. Ita passim usurpant Scriptores, S. Ambrosius Epist. 33. ad Marcellinam, S. Gregorius M. lib. 4. Epist. 34. Theodorus Cantuar. in Poenitentiali cap. 2. Messianus in Vita S. Caesarii Arelat. pag. 253. Stephanus PP. apud Doubletum pag. 449. Concilium Toletan. VII. can. 3. Aurelian IV. can. 5. 6. 8. Capitul. ann. 789. cap. 9. Capitul. Caroli M. lib. 7. cap. 196. [ 272.] Vita S. Pamphili Epi. Salmon, num. 2. etc. Anastasius in Constantino PP. pag. 65: Die vero Dominico Missas Imperatori fecit. In Hadriano pag. 108 : In Ecclesia B. Pauli Apostoli Missas eidem Regi fecit. Formula loquendi nostris familiaris, Dire la Messe a quelqu'un. Vide torn. 5. Canisii pag. 737. Vocem facere in rebus sacris usurpasse veteres, notum ex Nonio Marcello, et aliis. Vide Goarum ad Eucholog. pag. 122. MISSAS AGERE, in lib. 1. Sacram. Eccl. Romanae cap. 75. apud Victorem Uticensem lib. 2. de Persecut. Vand. pag. 19. Flodoard. lib. 2. Hist. Rem. cap. 13. Walafrid. Strab. de Vita S. Galli cap. 26. etc.

MIS
MISSAS AGERE vel tractare, apud Victorem Uticensem lib. 2. de Persecut. Vandal, initio. T MISSAM AMITTERE, Phrasis Gallica, Perdre la Messe, huic non adesse. Epistola encyclica monachorum Burgidol. torn. 3. Spicil. Acher. pag. 517: Per totam hebdomadam cum Missam quotidie audisset, quam nullo modo amittere volebat. MISSAS DICERE, Gregorio Turon. 1. 9. c. 20. T MISSAS REDDERE, dicitur Episcopus, cum in ecclesia quae interdicta fuerat, sacram Liturgiam celebrare rursus permittit. Annal. vett. Mutin. ad ann. 1249. apud Murator. torn. 11. col. 63 : Et die prsedicta redditas fuerunt Missas Communi Mutinse, quia turn civitas Mutinas erat interdicta. MISSAS TENERE, in Relatione Joannis et Epiphanii Presbyteri Thessalonicensis, inter Epistplas Hormisdse PP.: Statuerunt omnes in unum Episcopi, ne quis Missas foras civitatem teneret. Utitur etiam Concilium Agathense can. 21. Braccarense I. ann. 563. cap. 16. Regula S. Benedicti cap. 67. Lambertus in Vita S. Heriberti Archiep. Colon, n. 13. 25. etc. Missas tenere, interdum est iis interesse, eas audire, in eodem Concil. Agath. can. 47. et Braccar. can. 16. Missas tractare, in Concilio Autissiodor. can. 19. MISSAS CONSECRARE, apud Gregorium Turon. de Vitis Patrum cap. 6: Nunc ejus Clerici concinant, qui consecrant Missas. MISSAS CELEBRARE, in Poanitentiali Theodori cap. 2. Capitul. Caroli M. lib. 5. cap. 219. [** 371] : Ut omnis Presbyter Missam ordine Romano cum sandaliis celebret. Anastasius in S. Zephirino PP. et alii passim. Radulfus de Diceto ann. 715 : Gregorius PP. secundus hie constituit ut quadragesimali tempore jejunium, Missarumque celebritas fieret, quod ante eurn non erat. Adde Ceesarii Arelat. ex Homilia 12. locum supra allatum, Vigilium PP. Epist. 2. cap. 4. et Concilium Matiscon. II. can. 6. 5S3F* Missas celebrare in altari in quo eadem die Episcopus celebravit, prohibentur sacerdotes in Statutis MSS. Augerii Episc. Conseran. ann. 1280. et alibi passim. S33" Eodem yerbo celebrandi utuntur interdum Scriptores cum de laicis agunt. Gregorius Turon. lib. 1. de Glor. Mart. cap. 75. ubi de Sigismundo Rege : Si qui nunc frigoritici in ejus honore Missas devote celebrent. Lib. de Glor. Conf. cap. 65. ubi de muliere quae Celebrans quotidie Missarum solemnia, et offerens oblationem pro anima viri. * Interdum pro eas audire, iis interesse; quod pluribus probat Pagius torn. 4. pag. 719. quern consule. MISSAS CANT ARE, passim, et locis indicatis a Steph. Baluzio in Notis ad Capitular, pag. 1168. S5P" De privatis Missis frequens haec formula. S. Willelmi Constit. Hirsaug. lib. 1. cap. 86: Sacerdos si privatam Missam cantare voluerit, innuit Converso cum signo Crucis, quod est signum cantandss Misses. * MISSAM COMMITTERE alicui vice sua celebrandam. Stat. Mss. S. Viet. Paris, part. 2. cap. 5: -Si autem intra septimanam swam(hebdomadarms) cosperit infirmari, aut etiam si minuatur, ipsemet per singulos dies committat Missam.

MIS

413

MISSAS DARE, quod Missiones Catechumenis dentur in sacra Liturgia. Anastasius Bibl. in Hist, de Exilio S. Martini PP.: Porro dominico die datis Missis in prsedicta aancta Dei Ecclesia, etc. MISSAS LEGERE, apud Cosmam Pragens. in Chronico Aulae Regiae cap. 8. Vide Card. Bona lib. 1. cap. 13. num. 5. * Celebrare. Charta Henr. dom. Rottenburg. torn. 4. Sept. Act. SS. pag. 728. col. 2 : In festo vero sancti illius in cujus honorem ecclesia consecrata est, Missam legere possunt de sanclo illo, et sacerdoti hanc Missam legenti cunctis diebus mensura vini in meliorationem pensionis suss detur. * MISSAM REVOCARE, Reddere expletam. Vide Revocare. 1 MISSAS SPEGTARE, pro iis interesse, apud Gregor. Turon. lib. 8. Hist. cap. 7. et 31. lib. 9. cap. 10. lib. 10. cap. 8. et in lib. 3. de Miraculis S. Martini cap. 19. Concil. Aurelian. can. 29. prohibetur, ne quis sacrificia Missarum cum armis pertinentibus ad bellorum usum spectet. MISSA, pro festo Sancti alicujus, quod in eo Missa solennis peragatur : unde forte, inquit Vadianus, Germani Mestag, sen Missas, nundinas appellant, quod in festis principalibus indici et celebrari ob populi freqtientiam soleant. Charta Dagoberti Regis Franc, apud Doubleturn lib. 3. cap. 3 : Cognoscat sollicitudo et prudentia vestra, qualiter volumus et constituimus in honore domini et gloriosi patroni nostri Dionysii mercatum constituendo ad Missas ipsa quse evenit septimo Idus Octobris semel in anno, etc. [Vetus Pffinitentiale MS.: Tres Quadragesirnas jejunet, unam ante Natale Domini 2. ante Pascha 3. ante Missam S. Johannis. El si totam Quadragesimam ante Missam S. Johannis implere non possit, post Missam impleat.] Ita missam pro festo alicujus Sancti licet passim observare apud Scriptores. [Missa luminum, pro festo Puriflcationis, apud Gretserum in Muricibus Christianis pag. 117.] Missa S. Martini, apud Chrodegangum in Regula Canonic, cap. ult. 2. Edit, in Vita Ludovici Pii ann. 801. 829. 832. 833. 834. 835. apud Eginhard. Epist. 23. in Edicto Pistensi cap. 8. 10. 15. in Annalib. Franc. Bertinianis ann. 828. 829. 831. 866. in Donat. Ecclesia3 Salisburg. cap. 3. in Legibus Edgari Regis Angl. cap. 3. in Canonibus ejusdem Regis cap. 10. apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 240. Meurissium in Episcopis Metensib. ag. 169. [Missa >. Martini hyemalis, in apitulari de villis cap. 15.] etc. Missa S. Andrese, in Capitulari de villis cap. 15. in Capitulari ann. 823. cap. 20. et apud Continuatorem Aimoini cap. 36. 40. [Missa S. Juliani, in Charta ann. 892. apudBaluz. in Append, ad Capitul. coL 1522. Missa S. Anthimi, in Annal. Bened. torn. 2. pag. 330.] Missa S. Philiberti, in Ch. Caroli C. apud Sanjul. in Tornutio pag. 510. Missa S. Michaelis, apud Cathwlfum in Epist. ad Carolum M. Missa Domnss Batildse, apud Adalard. in Stat. Corb. lib. 1. cap. 2. Missa S. Joannis, apud Nicolaum PP. Epist. 27. Nithardum lib. 2. in Leg. Longob. ]ib. 1. tit. 25. 75. [** Pippin. 43.] in Capit. Caroli M. ad Legem Bajwar. tit. 2. cap. 2. in Capitul. lib. 4. Append. 2. cap. 15. lib. 5. cap. 136 [ 207.J in Capitul. Caroli C. tit. 7. apud Adhemarum ann. 823. Reginonem lib. 2. cap. 247. etc. Missa S. Joannis ante Portam Latinam,

MISSAS DECANT ARE, apud Froth arium Tullens. Episc. Epist. 2.

414

MIS

MIS

MIS

apud Honorium Augustod. lib. 3. cap. 160. Missa S. Petri, in Tabul. Bellilocensi num. 162. et in Legibus Saxonicis Edgari Regis cap. 4. Missa S. Dionysii, in Charla Caroli M. apud Doubletum pag. 709. Missa S. Remigii,in Synodo Pistensi cap. 3. in Edicto Pistensi cap. 23. 31. apud Chrodegangum Metensem in Regula Canonic, cap. ult. 2. Edit, et Hincmarum in Epist. ad Carolum Regem Missa S.Bonifacii, in Libello supplice Monachorum Fuldensium porrecto CaroPo M. 14. et in Tradit. Fuldens. lib. 2. trad. 143. Missa S. Benedicti, apud Perardum in Burgundicis pag. 44. Missa S. Galli, in Ghartis Alamannicis Goldasti n. 75. Missa S. Zenonis, in Charta ann. 922. apud Ughellum in Episeopis Veronensib. Missa S. Bavonis, apud Eginhardum Epist. 24. Missa S. Mauridi, in Tabulario Vindocinensi Thuano Oh. 18. Missa S. Bartholomxi, apud Eadmerum in Vita sancti Guthlaci cap. 32. Missa SS. Primi et Feliciani, in Tabulario Belli-loci. Ita Saxones vqcem hanc usurpasse constat ex Canonibus Saxonicis Edgari Regis Angl. cap. 54. et ejusdem Legibus cap. 3. et Legibus Canuti cap. 10. ubi Petresmsessan, est Missa seu festum S.Petri,et M a r t i n e s m a e s s a n , festum S. Martini. Occurrit prseterea non semel in Kalendario Runico, quod edidit Olaus Wormius in Fastis Danicis. Vide Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 278. Sed et inde Germanis, Miss* nomen nundinis publicis, quae ad alicujus Sancti festum vel Ecclesiam celebrari solent : verbi gratia Francfurtermisse, Strasburger-misse, idem valet ac Francofordienses et Argentoratenses nundinae. Vide Gretserum in Muricibus Ghristianispag. 75. 1 MISSA. ADVENTITIA, Eadem quae votiva. Epitome Constit. Eccl. Valent. torn. 4. Goncil. Hispan. pag. 171 : Inter alia agens de ordine qui circa celebrationem Missarum, tarn beneficlorum in ecclesiafundatorum... quam etiam votivarum, et ut dicunt, Adventitiarum, haberi debet. T MISSA. DE AGUINALDO. Concilium Mexicanum ann. 1585. inter Hispan. torn. 4. pag. 356 : Missa? vero quas Hispanice de Aguinaldo vacant antequam dies illuxerit, ne celebrentw. Aguinaldo Hispanis idem quod Strenae, Gall. Etrennes. Sic autem dicta haec Missa videtur, quod summo mane, quasi diei primitiae, Deo offerretur. ] MISSA ALTA, Solemnis cum cantu. Charta ann. 1377. apud Rymer. torn. 7. pag. 159 : Usque summum altare ad Altam Missarn celebrandam accesserunt. MISSA AMBROSIANA, quautitur Ecclesia Mediolanensis, fuit a S. Ambrosio instituta, ut auctor est Walafridus Strabo lib. de Reb. Eccl. cap. 22. De ea fuse egit Cardinalis Bona lib. 1. Rerum Liturgic. cap. 10. [* Vel, ut rectius dicam, certis ritibus perfecta. Vide P. le Brun torn. 2. pag. 170.] MISSA ANIMARUM, quae cantatur pro defunctis, in Vita B. Mathildis Reginae num. 9. 10. et apud Durandum lib. 5. Ration, cap. 5. num. 18. De Missa pro defunctis, vide Concil. Vasionense II. can. 43. Vasense III. can. 3. Bracar. ann. 563. can. 16. Bracarense ann. 572. can. 10. Alcuinum lib. de Divin. offlc. c. de Exequiis mortuorum, Rabanum lib. 2J de Institut. Cleric, cap. 44. Walafrid. Strabon. lib. de Reb. Eccl. cap. 21. Capit. Car. M. lib. 7. cap. 322. [w 407.] card. Bona lib. 1. cap. 15. num.

4. etc. Julianus Toletanus lib. 1. Pro- Per benedictionem nuptialem conjiinxit,... gnost. cap. 22 : Cum Deo sacrificia pro facta conjunctione hujusmodi, fuit celespiritibus defunctorum offeruntur, pro brata Missa, vulgariter nuncupata la valde bonis gratiarum actiones sunt : pro Messe de benisson. Missa nuptialis, in non valde mails propiciationes sunt : pro Arest. ann. 1409. 19. Mart, ex vol. 11. valde malis, etiamsi nulla sint adjumenta arestor. parlam. Paris. MISS.E BIFACIAT.E, trifaciatse, dictae, mortuorum, qualescunque tamen sunt consolationes viventium, quibus tamen cum Missse plures diversi argument! prosunt, aut ad hoc prosunt, ul sit plena usque ad offertorium saepius iteratse, remissio, aut certe ut tolerabilior fiat ipsa tandem uno Canone concludebantur : adversus quas studiose scribit Petrus damnatio. * MISSA PRO ANIMA etiam viventis ce- Cantor in Verbo abbreviato. Ita Georg. lebrata. Charta sub Henr. I. reg. Franc, Cassander de Liturg. apud Stephanot. in Antiq. Bened. Le5SS" Verum non una erat ejusmodi mov. MSS. pag. 266 : Hoc autem fecerunt Missas celebrandi ratio : plures enim tali conventu, ut omni anno, quamdiu aliquando uno concludebantur Canone, ipsi vixerint, fratres ejusdem loci (monas- interdum una duobus Canonibus peraterii Vosiensis) Missas decantarent pro gebatur, uti docent Statuta MSS. Augeanimabus eorum et omnium parentum rii Episc. Conseran. ann. 1280. exarata : eorum omniumque fidelium defunctorum. Nullus plures Missas sub uno Canone, Post mortem vero illorum, etc. Quod ma- vel cum uno sacrifido, vel unam cum leficii causa aliquando factum fuisse do- duobus Canonibus vel sacrifidis celebrare cent Statuta S. Flori Mss. fol. 36. v. : prsesumat, quamvis sub uno Canone posNullus Missam, pro requie defunctorum sint plures hostiae consecrari. Reprobandi promulgatam, pro vivis celebret, ad hoc ergo sunt qui inccepta Missa de die vel ut illi mortis periculum incurrant. alia, procedentes in ea usque ad Offerto1 MISSA ANNUALIS, Quas singulis die- rium, et tune indpiunt aham forte de bus per annum dicitur, nostris Annuel, sancto Spiritu. * Hinc apud Thiers tract, de Superst. in Statutis Cisterc. ann. 1189. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1265 : Nulli torn. 1. part. 2. cap. 3. Bidpites, quadriabbatum liceat a modo alicui personse fadatse, multifadatse, etc. Cone. Paris, quotidianam Missam concedere vel An- ann. 1212. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 98. art. 10 : Statuimus sub nualem. | MISSA AUDITA. Compendium juriumpazna suspensionis, ne aliquis sacerdos aut in nundinis aut alibi bifadet aut triet consuet. Univers. Paris, per Rob. Goulet fol. 18 : Hora sexta pro gramma- faciet Missas contra canonicas sanctiones. tistis parva lectio fiat ut aptius congre- Vide eund. Marten, de Ant. eccl. Rit. gentur in sacello, et hora septima precise torn. 2. pag. 273. art.20. celebretur Missa, ut loquuntur, Audita. * MISSA ABSQUE CANONE, Eadem quae Forte ob praemissam lectionem. Navalis et Sicca. Annal. Victor. Mss. ad *[ MISSA AUREA. Buschius de Refor- ann. 1270 : Circa medium noctem post mat, monast. apud Leibnit. torn. 2. Dominicam iterum orta est tempestas graScript. Brunsvic. pag. 494 : In Hilden- vior quam prima, pro venti cujusdam vasheim etiam Sabbato post condones (1. litudine : sed cum residua (\. residuum) Communes. Vide Communio.) quas con- noctis cum tanto periculo pertransissent, dones Dominica post Michaelis indpiunt, rex in mane fecit quatuor Missas absque per hebdomadam perdurantes; Aurea Canone decantari, scilicet de Spiritu Missa ab omnibus Canonids totius civita- Sancto et Beata Maria, de Angelis et de tis, et a cunctis Praslatis et religiosis cu- Sanctis, et tune circa Terdam cessavit juscunque Ordinis, etiam Mendicantibus, tempestas marts. Vide infra Missa ficta. per tres aut quatuor horas decantari so* MISSA CANONICA, A canone ecclelet de B. Maria Virgine in organis. Unde siastico prsescripta. Charta Guill. Maucunctis preesentibus dantur notabiles prse- conduit milit. ann. 1306. in Reg. 45. sentiss Praelatis, sicut mihi pullus carita- Chartoph. reg. ch. 205 : Prsefatus Cletis, pretiosis spedebus conditus, pullus mens et alii capellani successores... Misassatus, dimidia stopa viai, cuneus sive sam canonicam qualibet die celebrare albus panis tarn magnus, quod omnibus sunt astricti. nobis ad mensarn sufficeret ; et quatuor 1 MISSA CARDINALIS, Quae in ara carsolidi dantur. Singulis vero fratribus dinali celebratur. Miracula S. Bertini dantur duo solidi Lubicenses pro prsesen- seec. 3. Bened. part. 1. pag. 132 : Nam tia. Habesnominis rationem ; quodite- post sanctum Paschalis resurrectionis rum firmat Chron. S. Godeh. Hildesh. diem transcursis quatuordedm diebus, ibid. pag. 408 : Item Missam singulis an- die Dominico hora qua Cardinalis Missse nis instituit de beata semper Virgine Ma- conventus publice agebatur, etc. De puria, quam ob suam magnificentiam Au- blica seu solenniori Missa haec acciream vocamus. pienda videntur ; quae quidem D. CanT MISSA BASSA, Eadem quse privata, gii sententia est in voce Cardinalis, ubi seu qua? submissa voce celebratur, ut le- altare cardinale, praecipuum interpretagitur apud Lobinellum torn. 2. Hist. tur : haud gratis certe, cum ibidem alBritan. pag. 1604. hoc est, sine cantu, tare capitaneum, et apud Bovonem, ara vel ut habet Bulla Benedicti XIII. ann. prindpalis ibidem altare vocetur. Censet 1419. sine nota. Charta Ferrici de Clu- tamen Mabillonius loco citato pag. 146. niaco apud Mirseum torn. 2. pag. 1345 : altare cardinale, idem esse quod priAlii vero quinque benefidati non hebdo- mum altare in apside seu in fronte Bamadarii celebrabunt per turnum singulis silicse pone majorem aram locatum, in hebdomadis viginti Bassas Missas. Obi- quo Missa matutinalis celebrari solita. tuar. MS. Eccles. Morin. fol. 39 : Insu- Quod firmat ex hodierno ejusdem altaper ordinavit tres Missas Bassas celebran- ris situ, quod eodem loco hactenus exsistit, et in eo Missa prima quotidie cedas ad dictum altare, Occurrit passim. * MISSA BENEDICTIONIS, vulgo Messe lebratur. Rem deflniant doctiores. de benisson, Eadem quae Nuptialis, ante MISSA CATEGHUMENORUM appellatur cujus solemnia scilicet fit benedictio ea sacras Liturgiae pars, quas Missam nuptiarum. Alibi alius usus. Vide supra Fidelium antecedit; quae scilicet non in Matrimonium, Acta dissolut. matrim. nisi Fidelibus praesentibus peragitur : Ludov. XII. ex Bibl. reg. fol. 65. r. : cui quidem priori parti Catechumenis

MIS
licebat interesse, ei nempe, quam vulgo i dicunt constare Epistolse et Evangelii lectione. Nam lecto Evangelic dimittebantur ab Ecclesia solenni Diaconi voce, ut est apud Clementem lib. 8. cap. 12. tumque sacrae aedis fores claudebantur, ut est apud S. Maximum in Mystagog. cap. 16. ea autem Diaconi vox erat: Si quis non communicat, del locum, id est excedat, ut est apud Gregor. M. lib. 2. Dialog, cap. 23. unde cum ab ea dimissione inciperet Missa Fidelium, nomen inde sumpsit ipsa quae pro Fidelibus peragi incipit Liturgia. Missa enim idem quod Dimissio, ut supra est observatum. Missam autem Catechumenorum, peculiare Diaconorum munus fuisse, innuit Cassianus lib. 11. Instit. cup. 15. ubi de quodam Monacho xevoSo^a? tentato, qui celebrabat velut Diaconus Catechumenis Missam. Nam Diaconos semper spectavit Lectionis et Evangelii lectio. Fuit tamen tempus in Ecclesia, quo Catechumeni ante Evangelium dimittebantur, quod ex Concilio Arausicano patet cap. 1. ubi haec leguntur : Evangelia deinceps placuit Catechumenis legi apud omnes provinciarum nostrarum Ecclesias. Quern pravum morem suo saeculo invaluisse conqueritur Amalarius Fortun. lib. 3. cap. 36. Nefas autem fuisse Catechumenis spectare mysteria, tradunt Isidprus lib. 6. Orig. cap. 19. idem Amalarius lib. 1. cap. 36. Rabanus Maurus lib. 1. de Instit. Cler. cap. 30. Micrologus cap. 51. Innocentius III. lib. 5. Myster. missae can. 12. etc. Praesertim vero Julius I. PP. in Epist. ad Oriental. : Ex istis rationibus Athanasii facile colligebamus fieri non potuisse, ut qui morbo post ostium decumoebat, in sacris constiterit, et oblationem confecerit, nee oblationem proponi potuisse, cum intus Calechumeni versarentur, quibus intus adhuc agentibus, tempus oblationis nondum esse potuit. Sed et Concilium Valentin. Hisp. cap. 1. satis innuitmunerum illationem factam post missam Catechumenorum. Neque tamen Missa Catechumenorum prima fuit totius sacrae Liturgiae pars, sed secunda, uti colligitur ex Concilio Carthag. IV. cap. 84 : Ut Episcopus nullum prohibeat ingredi Ecclesiam, et audire verbum Dei, sive gentilem, sive hsereticum, sive Judssum, usque ad Missam Catechumenorum. Ex hoc enim canone evincitur Missam Catechumenorum secundam fuisse partem XeiToupyta? seu misses : primam vero, illam in qua sermo publicus habebatur ad populum, ut satis indicat Concil. Laodicaenum can. 19. cui interesse poterant gentiles, haeretici, Judaei, atque adep ipsi excommunicati, ut est in Concilio Ilerdensi cap. 4. Cujus rei rationem reddit Concilium Valentinum Hispan. cap. 1 : Sic enim Pontificum prsedicatione audita nonnullos adtractos ad fidem evidenter scimus. Moris istius meminit S. Augustinus Serm. de tempore 237. cap. 8 : Ecce post sermonem fit Missa Catechumenis, manebunt fideles, venietur ad locum orationis. Id est, Catechumeni exirejubentur. Vide Vitam S. Pelagise meretricis cap. 5. in Vitis Patrum. * MISSA B. M. DE CHORO, Quae ad altare, quod est in choro, celebratur. Charta ann. 1300. ex Tabul. Auriliac. : Elevatione dictse missss(S. Geraldi)/acta, incipiatur Missa B. Marias de choro. MISSA. CHRISMALIS, Quae dicitur, cum sacrum Chrisma conficitur, Feria 5. majoris hebdomadee, in libro Sacram.

iMIS
Gregor. M. in Cod. Remensi et in lib. 1. Sacrament. Eccles. Rom. cap. 40. MISSA COMMUNIS, Publica. Braulio Csesaraugustanus in Epist. Vitae S. ^Emiliani praefixa : De eadem quoque solennitate ut Missa recitaretur communis, injunxi dilecto filio meo Eugenia Diacono, etc. t MISSA CONVENTUALIS, Eadem notipne. Concil. Tolet. ann. 1565. inter Hispan. torn. 4. pag. 76 : Quoniam Missa Conventualis ad quam omnes olim convenire solebant, magna celebritate peragenda est... statuit Synodus, ne in diebus Dominicis et festis colendis a tempore decantatss epistolae usque ad ipsam communionem, Missss private in Ecclesiis celebrentur. Vox apud Monachos frequentissima. * MISSA COPETATA, a Gallico Copter, alias Coppeter, Campanse alternum latus divisis et distinctis ictibus pulsare. Charta ann. 1398. inter Probat. Hist. Autiss. pag. 132. col. 1 : Item tenetur dictus tenens sacristiam... ad omnes pulsationes,.., exceptis pulsationibus... Missss copetatse. Une Messe coppetee par trente coups, in Testam. Ludov. ducis Aurel. ann. 1403. inter Observ. ad Hist. Caroli VI. pag. 634 : Laquelle Messe se coppetera chascun jour trente coups par long traict a la grosse cloche, in Charta ann. 1472. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 204. Quse pulsandi ratio seu pulsus ipse Gobet et Gobetei dicebatur. Testam. Franc, ducis Brit. ann. 1449. inter sched. Mabill. : Le plus gros sain ou cloche dudit moustier estre sonne par douze coups et Gobeteix, I'un coup distant de I'autre, etc. Au son de la grosse cloche par douze appeaulx et Gobets, in Testam. Isabel, ducissae ann. 1482. torn. 3. Probat. Hist. Brit. col. 426. \ MISS^E DEGENSITJE, in Charta ann. 760. apud Baluz. in Append, ad Capitul. col. 1392 : Duas portiones tarn de terra, vineis... vobis visus fui condonasse, ut omni tempore Missss ibidem Decensitse esse debeant, hoc est, ni fallor, ut decenti cultu Missae celebrentur. ^ MISSA pro decimis solvendis, in Liturgia Gallic, lib. 2. pag. 169. MISSA DIEI, Quse post Missam Matutinalem, orto jam die^canitur, apud Joan. Episcopum Abrinc. de Offic. Ecclesiast. pag. 36. 1 MISSA DOMINICA, Major, solemnis. Statuta MSS. Eccl. Lugdun. : Nullus clericus de terra debet intrare chorum per se solum ad Missam Dominicam in festivis diebus, ex quo Angelicus hymnus inceptus est. * Charta Ulgerii episc. Andegav. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 151 : Dictum etiam confirmatum fuit, ut si abbas vel prior Cunaldensis accederet in feslo S. Dionysii ad Ecclesiam Doadensem, Missam dominicam celebraret, et sicut dominiis ab eis honoraretur. Vide Spicil. Acher. torn. 9. pag. 71. MISSA DOMINIGALIS, quss Dominicis diebus cani solet, in Missali Gotthico pag. 385. et apud Joan. Abrincens. Episc. de Eccl. offlc. pag. 23. * MISSA Ducis, A Joanne scilicet duce Bituricensi quod fundata esset, sic dicta. Reg. ejusd. ducis in Cam. Cornput. Paris, fol. 207. r. ad ann. 1412 : Ad fundationem unius missse qualibet die solemniter celebrandss in aurora, vacates Missa Ducis, etc. 1 MISSA DE EXCEPTATO, pro de Exspectato, in Missali Ambrosianp, ea dicitur quae, die vigiliam Natalis Domini praecedente, cantatur ; unde eadem

MIS

415

Prseparatio ad vesperam Natalis Domini vocatur in Missali Gothico seu Gallicano. 0 MISSA EXEQUIALIS, Quae pro defuncto solemni ritu celebratur. Parid. de Grassis episc. Pisaur, Cerem. capellar. Papal. MS. : Pro csesare vero, aut quovis rege absente defuncto, alioquin de sede Apostolica bene merito, pontifex in capella communiter exequialem Missam celebrari mandat per pr&latum de natione defuncti regis. * MISSA EUGHARISTIALIS, in qua Corpus Christi conficitur, ad discrimen Missse siccss. Testam. Petri Desures ann. 1505. in Tract, de Jur. honorif. domin. in eccl. torn. 2. pag. 485. edit. 1714 : Ordinal deinceps singulis diebus Lunse in prsedicta capella celebrari unam Missam Eucharistialem pro remedio animss ipsius testatoris. MISSA FAMILIARIS, Eadem quse pro FamiftanTmsinscribiturin libro Sacram. Gregorii M. pag. 256. Edit. Menardi, vel Missa privata, cui opponitur publica. Eadmer. lib. 1. Vitae S. Anselmi Archiep. Cantuar. cap. 14 : Si aliquando a celebratione ipsius Sacramenti impediebatur, eos qui Missas familiares debebant, suam pro anima fratris Missam dicere faciebat. [Adde Bullam Johannis XI. PP. in Hist. Monast. S. Cypriani Pictav. pag. 120. Ordinar. Canonic. Regular. S. Laudi Rotomag. apud Johan. Abrinc. Episc. de Eccl. offlc. pag. 291 : Excepto quod Missas familiares non dicant.] Vide Udalricum lib. 1. Consuet. Cluniac. cap. 7. *: MISSA FAMILIARITATIS, Eadem atque Familiaris, qu33 nimirum pro familiaribus seu benefactoribus offertur. Ordinar. ant. eccl. Bisunt. inter Probat. Hist. Sequan. torn. 1. pag. 28. ubi de initio Quadrag. : Finita sexta, cantatur Missa familiaritatis a sacerdote cui injuncta est, post hssc incipiatur Missa de jejunio. MISSA PEGULIARIS, Eadem notione, in Capitul. Theodulfi Aurelian. cap. 45 : Ut Missas quse per dies Dominicos peculiares a Sacerdotibus fiunt, non ita in publico fiant, ut per eas populus a publicis Missarum solennibus, quss hora tertia canonice fiunt, abstrahatur. In Additione altera ad eadem Capitula : Missss quss familiariter a Sacerdotibus fiunt. In Concilio Lambethensi ann. 1282. cap. 2 : Sacerdotes insuper caveant universi, ne Missarum peculiarium seu familiarium se celebrationi obligent, quo minus valeant canonico officio commissam sibi Ecclesiam officiare, ut tenentur. In Concilio Salegunstadiensi ann. 1022. cap. 10. et in Capitulari Anglicano incerti Auctoris cap. 4. superstitionis cujusdam mentio fit, qua quidam laici, ac maxime matronae, Missas peculiares, hoc est, de sancta Trinitate, aut de S.Michaele, quotidie audiebant, pro aliqua divinatione, quae ibi vetatur. MISS,E FERIALES, quee singulis hebdomadse feriis canuntur. Priscis quippe temporibus, ait Beletus cap. 51. et ex eo Durandus lib. 4. Rat. cap. 1. num. 28. haeresibus pullulantibus, et Trinitatem impugnantibus, ex institutione Alcuini magistri Caroli, rogatu Bonifacii Archiepisc. Moguntini, statuentis, prima feria de Trinitate dicebatur : secunda de Sapientia : tertia de Spiritu sanctq : quarta de Charitate : quinta de Angelis: sexta de Cruce : septima de beata Virgine. Causa vero cessante, illud cessavit, et dominicali officio ordinato, statutum fuit, quod prima feria suum

416

MIS

MIS

MIS

haberet officium, scilicet de Trinitate, secunda de Angelis, etc. Cur autem in septima feria de beata Virgine Missa dicatur, id initium habuisse tradit idem Beletus, et ex eo Durandus, a miraculo quod in quadam Ecclesia Constantinopolis singulisdiebussabbati patrabatur, in qua velum, quod totam tegebat et velabat Deiparse ibi depictae imaginem, feria sexta ab ea divinitus a yesperis nemine movente recederet ; iis vero peractis, rursum cunctis videntibus, in sabbato, vesperis absolutis, descenderet veluti de coelo, et totam imaginem usque ad sequentem sextam feriam contegeret. Ex quo miraculo, inquit idem Scriptor, sancitum est, ut semper ilia feria de B. Virgine cantaretur. Certe admodum probabile est istud miraculum, quod ex iis fuit, quse consueta et <rjvr,6Y) vocant, in Ecclesia Deiparae Blachernensi patrari solitum fuisse, proindeque illud, cujus meminit Anna Comnena lib. 13. Alexiad. quod quidem miraculum mibi non occurrit, cum eum locum commentarer. SBS" Missas feriales alicubi solemnes et publicee vocantur: feriss enim interdum dicti dies festi. * MISSA FIGTA, quam Simulationem Missse appellat Eckius in Annotatione ad librum oblatum Gaesari art. 21. ita describiturin Stat. S. Flori Mss. fol. 33. v. : Potest tamen sacerdos unam missam cum sacriftcio et aliam fictatn dicere. Missa ficta dicitur, si sacerdos non valeat conficere, quia jam forte celebravit, vel ob aliam causam; accepta stola (Licit introhitum et alia cantualia,orationes quoque, epistolam et evangelium et benedictionem : scilicet nee improbandum est si forte ex devotione, non ex superstitione, acceptis vestibus sacerdotalibus totum officium missse usque ad finem offerendse dicat, dimittens secretam et totum canonem ; prsefationem vero dicere potest, licet in eadem videantur Angeli ad confectionem Corporis et Sanguinis Christi evocari, orationem quoque Dominicam dicat, calicem et hostiam non habeat, nee de hiis, quas etiam super ea dicuntur vel fiunt, aliquid dicat vel facial: potest tamen dicere Pax Domini, etc. et exinde offivium perayere. Tutius tamen est a talibus abstinere et prsecedentem formam servare. Vide Missa sicca. MISSA GALLICANA, Ea scilicet quae ante Pipinum et Carolum M. in Gallia obtinebat: hanc eandem cum Toletana fuisse docte et copiose probat Cardinalis Bona lib. 1. Rerum Liturgic. cap. 12. ] MISSA DE GALLI CANTU, Eadem quae de aurora hodie dicitur. Gaufridi Vosiensis Chron. part. 1. cap. 27. torn. 2. Bibl. Labbeana? : Missam de Galli cantu Dominicss nativitatis in ecclesia puellarum S. Marise, quse dicitur ad Regulam decantavit (Urbanus II. PP.) Missam de luce in basilica regali apud S. Martialem celebravit : inde triumphaliter coronatus ad sedem apostolicam Episcopalem. Ubi perperam Mabillonius Missam de Galli cantu, primam Dominica? nativitatis; et Missam de luce, de ea quae in aurora dicitur, est interpretatus, torn. 5. Annal. Benedict, pag. 361. Rectius de solemniori Missa intelligitur. * Provincialibus nuncupatur Messo de I'Aubo, nostris de I'Aube du jour. Verum falso hie arguitur Mabillonius quoad Missam de Galli cantu ; bene autem quoad Missam de luce. * MISSA GENERALIS, Solemnis, cui omnes intersunt. Charta ann. 1057. ex Chartul. monast. B. M. Dolensis : Mona-

chi prsedicti loci cantent tres Missas gene- Corb. 13. sign. Habacuc ad ann. 151c rales pro anima patris mei Odonis, ad fol. 169. 0 quas afferent cuncti monachi Deo laudes MISSA MERIDIANA, Quae post Sex tarn, Meridies dictam, diebus jejunii ce et hostias. ff MISSA B. GERALDI vel B. Jacobi, lebratur. Ordinar. MS. S. Petri Aurese Quae ad altare sub invocatione horum val. : Missa meridiana sive de jejunio sanctorum dicatum celebratur. Oharta dicetur de Apostolis cum solemnitate con ann. 1300. ex Tabul. Auriliac.: Campana sueta. Vide supra Meridies. 1 MISSA MINOR, Eadem quse Matutinapulsetur in aurora, ut consuetum est ab antiquo in dicto monasterio, pro Missa Us. Mirarcula S. Columbani cap. 7. saec quss dicitur B.Jacobi: et post incontinenti 2. Bened. pag. 44 : Finitis vero Matutinis missa dicitur cursorie: post elevationem et ad Minorem Missam venientibus, ipst vero dictas missse pulsetur una campana ; (sicut jam dixi) advenit. Diaconus vero m deinde alia postmodum, quse sonet pro ambonem adscendens, Evangeliumqut pronuntians, etc. Missa B. Geraldi. * MISSA, Gallice Moittiere, ab illius 1 MISSA S. GREGORII, Quae juxta ri- fundatoris nomine, in Lib. nig. prior. tum Gregorianum celebratur. Pauli S. Petri Abbavil. ann. 1487. fol. 4. r. : Maffei Epist. 7. apud Marten, torn. 3. Lesquelz cures (tiennent ladite maison) Ampliss. Collect, col. 904: Missas, quas des obis de S. vulfran a causes de leurs vulgo sancti Gregorii dicuntur incce- messes, pour le Messe Moittiere par xxxvj. pirnus. solz Van. * Testam. ann. 1488. apud Cl. V. GaMISSA MOZARABUM, cujusmodi fuerit, ramp. in Dissert. 14. ad Hist. B. Chiaraa docent prae caeteris Alvarus Gomezius pag. 376: Item voluit quod celebrentur lib. 2. de Reb. gest. Cardin. Ximenii et bis Missse S. Gregorii pro anima ipsius Cardin. Bona lib. 1. Rerum. Liturgic. testatricis, sumptibus suse hssreditatis. cap. 11. Officium 30. missarum, quod totidem * MISSA NANNETENSIS. Stat. MSS. diebus peragitur pro defunctis^ a Gre- eccl. Brioc. cap. 6 : Tanquam praesentes, gorio M. PP. ut ferunt, institutum, hie distributions quotidianas illius horse et baud dubie intelligendum est. Vide etiam Missse Nannetensis habebunt. Acta Tricenarium. Mss. ejusd. eccl. : L'estat de la Messe de T MISSA DE JEJUNIIS, Quae die jejunii Nantes est tel, vail. cc. liv. MTSSA NAVALIS. Vide Missa sicca. celebratur. Statuta Eccl. Cadurc. etc. | MISSA NOVA, Quae a novo Sacerdote apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 706 : Missse de Jejuniis in hora nona poterunt prima celebratur. Concil. Vallis-Oletacelebrari, alise vero antea celebrentur. num ann. 1322. inter Hispan. torn. 3. Vide Liturg. Gallic, lib. 3. pag. 231. et pag. 558 : Missam novam post consecrationem infra sex menses solemniter celeseqq. 1 MTSSA ILLYRICIANA , Ea scilicet brent, nisi legitime fuerint impediti. quam Mathias Flaccus Illyricus olim Cone. Terracon. ann. 1591. ibid. torn. 4. Argentinae vulgavit, atque Romana an- pag. 564 : Atque etiam quse in primo satiquiorem falso opinatus est. [* Anno cerdotis cujuslibet sacrificio, quas novas nimirum 1557. quam uti suis dogmati- Missas vacant, etc. [* Charta ann. 1225. bus baud faventem subduxerunt Reli- in Chartul. Buxer. part. 11. eh. 3: Calo, gionis reformatae sectatores : edita filiits dom. Willelmi Ruffi de Sauz, die deinde a Rerum liturgicarum scriptori- qua frater ejus cantavit Missam novam, bus, Cardinali nempe Bona, P. Cointe etc.] Eadem quae torn. 2. et Marten, de Antiq. eccl. Ritib. 1 MISSA NOVELLA dicitur in Epist. Vide P. le Brun torn. 2. pag. 340.] 125. Petri Delphini apud Marten, torn. | MISSA JUDIGII, inter Formulas exor-3. Ampliss. Collect, col. 1071 : D. Benecismorum torn. 2. Capitul. col. 647. cum dictus Dominica proxima Missam novelscilicet quis ad judicium Dei sese dispo- lam celebraturus est, neque magno (ut nebat, quo innocentiam suam tueri, et moris est) apparatu. crimen objectum a se amoliri posset. T MISSA NUPTIALIS, In benedictione Vide in Judicium. nuptiarum celebrari solita. Concil. To1 MISSA DE LUCE. Vide Missa de galli let, ann. 1323. inter Hispan. torn. 3. pag. cantu. 572 : Qui alieno parochiano absque alia T MISSA LUNATICA. Celebrata die testimoniali sacerdotis proprii Missam Lunae,in Statutis Confratriaeclericorum celebraverit nuptialem, trecentos morapeapud Pontisaram. tinos nobis solvere teneatur. ^ MISSA MAJOR CONVENTUALIS, Pu* MISSA ORDINIS CRESOENTIS. Testam. blica, solemnis. Transactio inter Abba- Renati reg. Sicil. ann. 1474. torn. 2. Cod. tern et Monachos Crassenses ann. 1351. Ital. diplom. col. 1279: Item ledit seiex lib. viridi fol. 53 : Consuetum est quod gneur laisse et dpnne a ladite eglise la pro anima bonse memoriae D. Charoli Ma- somme de cent livres Tournois de rente gni Imperatoris quondam fundatoris dicti annuel et perpetuel, pour dire et celebrer monasterii offertur quotidie in Missa ma- ajamais perpetuelement une messe basse jori conventuali dicti monasterii, panis et a I'autiel de monsieur S. Maurice,... apvinum cum quibus debet ipsa major Missa pelee la Messe de I'ordre du Croissant. celebrari, et ista debent offerri per D. Vide infra in Ordo 6. * MISSA PALLII, Qua? sit in ecclesia Abbatem. MISSA MATUTINALIS, Quse post exac- Rotomagensi. discimus ex Obituar. tas matutinas dicitur, apud Joan. Epis- ejusd. eccl. ad 29. Jan. : Hac die major copum Abrinc. de Of fie. Ecclesiast. missa fit de Beata Maria, ratione palii Missae matutinas, in Concilio Vasionensi Theobardi; et vocatur la Messe du pallyon. Rursum in recentiori Obituar. ad can. 20. * Quae summo mane dicitur. Messe eandem diem : Receptio pallii Theobaldi. matineuse, in Stat. eccl. castri Clari- Ubi annotatur : Quod hac die major mont. ex Reg. feud, ejusd. comitat. in missa de B. M. dicitur in choro, ratione Cam. Comput. Paris.: Item le chappel- pallii supradicti, loco majoris missse, et lain de I'autel S. Jehan en ladite eglise idea nulla potest celebrari Dominica. 0 doit chanter chascun jour la Messe matiMISSA PARDONIS. Vide infra Missa neuse devant Notre-Darne, environ I'eure Venise. de soleil levant. Messe matynelle, in Reg. * MISSA PARROGHIALIS, Quae a paro-

MIS
cho die Dominica celebratur. Stat. Joan. Piscis archiep. Aquens. emendata ab jEgidio cardin. ann. 1368: Missus integras parrochiales audiant. MISSA PASCHALIS, Quae in singulis septimanae Paschalis feriis agitur, in Missali Gotthico pag. 342. 343. in Gallicano pag. 480. j MISSA PEREGEINORUM. Guid. Discipl. Farf. cap. 2 : Post Capitulum, aliguantulum intervallum factum, sonent signum ad matutinalem Missam pro adunatione pauperum, et sacerdos qui alia hebdomada majorem Missam cantaverat, Missam peregrinorum dicat, et oblata tribuat. MISSA PERFECTA, TeXeta Ouata, xeXeia, evTeXr,? XetToupyca, perfectum sacriflcium dicitur respectu Missae TWV 7rpoYmacr[Avwv, quae imperfecta, quod in ea Corpus et Sanguis Christi non conficiantur, Balsamoni ad can. 52. Trull, in Typico cap. 21. Simeoni Thessal. Resp. 60. etc. Humbertus Sylv39 Candidas contra Nicetarn Pectoratum : Quod autem quotidie et quantacunque hora diei, non autem sola tertia perfectam Missam agimus, etc. Alibi : Deinde quotidie, sive qvacumque hora fiat a nobis Missa, non fit nisi perfecta: nee reservatur ex oblatione ejus pars aliqua, ut per dies quinque agatur inde Missa imperfecta, quia nee SS. Apostoli leguntur quidquam ex illo primo Corporis et Sanguinis Christi mysterio sub ipsa Ccena distribute reservasse, nee Actus eorum indicant eos aliquando tale quid egisse, aut preecepisse. MISSA PL ANA , Privata Ceremonial. Episcopor. lib. 1. cap. 12 : Celebrans in eo sive solennes, sive planas Missas. MISSAS PLURES olim ab uno eodemque Presbytero eodem die dictas testatur Walafridus Strabo cap. 22. de Reb. Ecclesiast. Quern morem attigerunt praeterea Concil. Toletannum XII. cap. 5. Altisiodorense cap. 10. Petr. Damian. lib. 5. Epist. 18. Gervasius Dorobernensis in Actis Pontiflcum Eborac. pag. 1649. Vita S. Ayberti n. 14. Odo Parisiensis in Statut. cap. 5. n. 9. Reynerus contra Valdenses pag. 59. et alii. Qui quidem tametsi non omnino probatus usus apud Gratian. de Consecr. d. 1. cap. Suffidt, et apud Leonem Epist. 80. non tamen etiam omnino improbatus, adeo ut ter in die missam celebrare Sacerdoti licuerit, certis fere ac expressis diebus, vel casibus, quibus recensendis non licet immorari; in Canonibus Edgari Regis cap. 37. pag. 69. Edit. Saxon, in Legibus Presbyter. North umbrensium cap. 18. in Concilio Salegunstadiensi ann. 1022. cap. 5. in Concilio Lambethensi ann. 1206. cap. 3. in Constit. Ricardi Episc. Sarisberiens. ann. 1217. cap. 38. in Concilio Oxoniensi ann. 1222. cap. 6. in Synodo Sodorensi ann. 1229. pag. 716. Wigorn. ann. 1240. cap. 26. in Synod. Goloniens. ann. 1280. cap. 1. 7. in'Synod. Nemausensi ann. 1284. in Synodo Oxoniensi ann. 1287. cap. 21. in Synodo Bajocensi ann. 1300. cap. 15. in Legibus Alfonsinis seu partitis part. 1. tit. 4. leg. 50. etc. Vide praeterea Alcuin. de Offic. Eccl. cap. de S. Joanne, Durand. lib. 4. Ration, cap. 1. n. 22. 23. 24. 25. Molanum 2. Maii, Menard. ad lib. Sacrament. Gregor. pag. 167. Cardin. Bona lib. 1. cap. 18. n. 5. 6. 7. etc. Cumeanum de Mensura Pcenitent. cap. 14. [* B. de Amoribus in Speculo sacerdot. Ms. cap. 7:
Quaque die Missam libi dicere sufficit unam, Prater Natale, quo tres poteris celebrare.

MIS
Si pro defunctis, sponsis, aegrls, peregrinis, Huspitibus magnis opus est, tune bis celebrabis, Dum tamen in priraa, nihil accipias nisi sacra. J

MIS

417

MISSJE PRIVATE, ad discrimen majoris et publicae Missae. Solitaries dicuntur Stephano Eduensi lib. de Sacram. altaMissam unam a pluribus interdum ris cap. 13. Liber Ordinis S. Victoris Sacerdotibus in utraque Ecclesia celebra- Parisiensis MS. cap. 32 : Omni tempore tam, quod in Latina, in Ordinationibus ante Missam majorem, interim dum FraSacerdotum, etiamnum observatur ; tres in claustro sedent, possunt privates luribus probant Joann. Morin. lib. de Missse cantari. Exstant Missarum privaacris ordinat. part. 3. exercit. 8. cap. tarum jam a primis Christianismi incu1. et Card. Bona lib. 1. Liturg. cap. 18. nabulis exempla in Vita S. Joannis n. 9. Eleemosyn. num. 73. 79. Id pluribus 1 MISSA POPLIGA. Secunda Missa quae probat Card. Bona lib. 1. cap. 13. num. in festo S. Laurentii assignatur in Sa- 4. et cap. 14. Adde librum Usuum Ordicramentario S. Gregorii ex Cod. Gello- nis Cisterciensis cap. 4. 37. 59. nensi, apud Marten, de Offic. divin. MISSA ad prohibendum ab idolis, in pag. 576. sic inscribitur : Item ad Missam Cod. Remensi, apud Menardum ad lipoplicam in die ejusdem. Prima yero sub brum Sacramentor. Gregorii M. quse hoc titulo : Natale S. Laurentii mane celebratur in festo Circumcisionis Doprima. Manifestus error , poplica pro mini ad evellendas, quae olim Kalendis publica. [* F. pro Populica, populari. Januariis ab ipsis etiam Christianis Vide Populicus.] observabantur , paganorum superstiMISSA PR.ESANCTIFICATORUM, Grsecis tiones. XsiToupyia TCOV TtpoviytacrtAevwv, ea dicitur, MISSA PUBLICA, Cui interesse utrique in qua Corpus Christi non conficitur, sexui promiscue licet, quae coram omni sed confectum antea, divinis laudibus opulo peragitur, legitima dicta Wai. decantatis, absumitur. Propria autem traboni cap. 22. generalis Amalario :pufuit Graecanicae Ecclesiae, quae toto Qua- blica, in Concilio Vasionensi can. 20. dragesimae tempore, praeterquam sab- apud Ison. Monach. lib. 1. de Mirac. S. bato et die Dominica, vel etiam die Othmari cap. 11. in libro de Miracul. S. AnnunciationisDeiparae, hanc celebrare Bercharii n. 19. etc. Vide Amalarium solet, in qua Corpus Christi in die Do- lib. de Eccl. offic. cap. 8. Missas autem minico in Missa confectum absumitur. ejusmodi publicas ante horam diei terTurn siquidem Sacerdos venturae heb- tiam non celebrari statuit Telesphorus domadis dies quibus celebratus est, PP. [Falsum id probat Constantius in digitis ipse suis numerat : inde tot par- hoc Pontifice] ut et Concil. Aurel. III. ticulas panis in oblatione abscindit , can. 14. Bracarense ann. 572. cap. 9. quot missas dicturus est ; eas cum par- Greg. Turon. lib. de Vitis Patrum : ticula eo die absumenda consecrat, et Facta quoque hora tertia, cum populus ad consecratas, sanguineque Dominico in- Missarum solennia conveniret, etc. Theotinctas, uti moris est, conservat in py- dqlfus Aurelian. in Capitul. cap. 45 : Ut xide, ex qua postmodum celebraturus Minsae quse per dies solennes a Sacerdotitempore opportuno, cochleari, aliis ibi bus fiunt, non ita in publico fiant, ut per ad alium usum relictis, haurit et in eas populus a publicis Missarum solennidisco reponit, et in altare majus alla- bus, quse hora tertia canonice fiunt, abstam consumit. Id potissimum statutum trahatur. Acta Episcop. Cenoman. pag. fuit in Concil. Trullano can. 52: 'Ev 72 : Nunquam a die ordinationis suse coTat? T?I? ayi'a; gnoverunt diem prselerire, ut non Missam aut publicam aut secretam celebraret. Ti?, xai TTJS ayta? TOU EuayyXt(T[J.oO Vide Reginon.de Vita et convers.Presb. rjixepa;, ytvlaOw y\ TWV uporjytacrjisvwv YijAspa. cap. 29. Burch. lib. 3. cap. 63. Ivon. 2. Sed et ante id ipsum statuerat Conci- part. cap. 119. Radulf. in Mirac. S. Rilium Laodicenum can. 49. nulla tamen chardi Episc. Cestr. n. 5. Odonem Paris, Missse Praesanctificatorumi facta men- in Statut. cap. 5. num. 10. Vitam S. tione : "Oil o\> 8ei t?) T(70 apaxo(TTr) apTOV Pamphili Episc. Sulmonensis num. 2. upoa^epeiv el y.-t\ ev cra6aTw xa\ xuptax^ (/.ovov. etc. [Statuta Canonic. Regular, apud R. Ubi aptov jtpoa-q)epiv,nih'il aliua est'quam Duellium lib. 1. Miscell. pag. 89 : Corpus Christi conficere. Ex quibus eviPublica Missa vocatur, qua chorus omnia psallit, dens est istius Missse auctorem non Hebdomadarius hanc major colit, hoc neque fallit.J fuisse S. Gregorium I. PP. uti habent Publicse porro Missse potissimum menSynaxaria, et Gregorius Protosyncellus in Epistolam Marci Ephesini. Leo Tus- tio fit in Privileges Monasteriis a sumcus : Dignum scitu est, quod quadragesi- mis Pontificibus indultis, quae ab ordimali tempore Grasci Missarum solennia, narioram jurisdictione eximuntur, in exceplis sabbato et Dominica, non cele- quibus vetantur ii Cathedram statuere, brant, sed Prsesanctificatis, sicut nos in et Missas publicas celebrare, turn quod die sancta Parasceves, utuntur. Sed de jurisdictions argumenta sint, turn ut Missa TWV 7tpoYjyia<T[ivwv legendus om- feminarum in Monachorum, rursus vinino Leo Allatius in duplici Disserta- rorum in Sanctimonialium Monasteria tione super hac re edita post librum de accessus vitetur. Constitutum Gregor. Concordia utriusque Ecclesise, ubi nihil M. pro Mqnachis apud Baron, ann. 601. intactum reliquit, quod lucem possit af- n. 15. et lib. 4. Epist. 43 : Missas quoque ferre rei non adeo tritae. Addo tantuna publicas ab eo (Episcopo) in Ccenobio omMissam Praesanctificatorum celebrari nino fieri prohibemus, ne in servorum Dei solere in Ecclesia Romana die Parasce- recessibus, et eorum receptaculis, ulla poves. Consulendum praeterea Eucholo- pularis prsebeatur occasio conventus, vel gium Grsecoruni, in quo ritus omnes et mulierum fiat novus introitus, quod omprecationes istius Missae exponuntur. nino nee expedit animabus earum. Idem Adde Card. Bona lib. 1. cap. 15. num. 5. lib. 5. Epist. 46. ad Episc. Pisaurien[et Mabill. Comment, in Ordinem Rom. sem : Dum etiam in eodem prsecepto inter alia mandatum sit, ut locum ipsum torn. 2. Mus. Ital. pag. LXXIV.] * MISSA DE PRIMA, Quae tempore offi- absque Missis publicis dedicares. Adde cii ecclesiastici, Prima appellati, cele- lib. 6. Epist. 12. lib. 7. Ind. 2. Epist. 72. bratur. Ordinar. MS. S. Petri Aureae- lib. 8. Epist. 3. lib. 11. Epist. 21. et val. : Missa de prima dicetur de Apos- Greg. VII. PP. Jib. 2. Epist. 69. Charta Inae Regis apud Spelman. in Conciliis tolis. 53

418

MIS

MIS

MIS
ridiem,... vinum publice vendere, etc. Depuis le sacrement de la grant Messe, etc. in alia de ead. re ejusd. anni. * MISSA TERTI.E, Eodem intellectu. Consuet. Mss. monast. S. Crucis Burdegal. ante ann. 1305 : Omnibus festis duplicibus prior claustralis tenetur... celebrare Missam Tertix nomine abb at is, si abbas non potest prsesens interesse in istis * MISSA VENATIGA et Venatoria, Eadem quae Sicca et Nautica, in qua scilicet sacra mysteria non peraguntur, apud Thiers in Tract.de Superst. torn. 1. part. 2. cap. 2. MISSA VENICE , quae et Pardonis. Charta admort. ann. 1407. in Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 184. bis: Cum pro fundatione unius Missas ad notam, vacates Missa venise, quas cotidie post Matutinas fimtas in eadem ecclesia (S. Hilarii Pictav.) ad altare S. Pauli celebratur, etc. Lit. capit. Ebroic. ann. 1495. ex Bibl. reg. : Super celebratione unius missse basses qualibet die ad altare capellas pardonis, post missam, quas Pardonis Missa vocatur, etc. * MISSA VESPERTINA hora Sabbato Sancto celebrata. Breve Alex. V. PP. ann. 1409. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Chron. pontif. Leon. Urbevet. : Quum itaque, sicut accepimus, in ecclesia monasterii S. Michaelis de Furculis ordinis Vallisumbrosas Pistor, annis singulis in vigilia festivitatis resurrectionis Dominicas,horadieivigesima tertiavel circa, una Missa solenniter decantari consueverit, cut magna , causa devotionis, interesse consuevit populi multitude. * MISSA VICTORIA appellatur Missa de Spiritu sancto, quam ob insignem victoriam a dom. de Chastelus ex capituli hostibus reportatam, anno quoiioet celebrari in ecclesia sua instituunt canonici Autissiodorenses in Charta ann. 1423. MISSA VOTIVA, Quae ex proprio voto, seu motu, peragitur et dicitur, ad differentiam Missae quae a Kalendario praecipitur. Monachus Milstatensis in Miraculis. B. Domitiani n. 20 : Cum... iterato vota sua ad tumbam B. Domitiani devote persolveret, et Missas votivas ibidem celebrari procuraret, etc. Franciscus Canonicus Pragensis : Nee non Missas votivas de sanctissima Trinitate, de S. Spiritu, de Domina, de Patronis, etc. Vide lib. Sacram. Gregor. M. Edit. Menardi pag. 255. antiquas Deh'nitiones Ord. Cisterciens. distinct. 5. cap. 7. et quae annotat Card. Bona lib. 1. cap. 15. n. 3. MISSARE, Missam cantare, Ugutioni. Gregor. M. ad Augustinum Episc. Angl. lib. 12. Epist. Ind.7. ait formam Missandi aliasque consuetudines, rem liberam esse. [Vide Messiare.] MISSATIGUS, Qui frequenter canit missam. Ugutioni. [Missaticus, Messages, ou qui souvent chante messes, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] 1 MISSATIO, Missae celebratio, in Orat. Ulrici in Cone. Basileensi : Sacerdos sit diligentior aut minimum ita diligens de evangelizatione verbi Dei, sicut de Missatione. Infra : Et populus coscus in multis Missationibus ponit salutem. MISSACAKTANI.S;, in Tabulario Sordensi apud Marcam lib. 1. Hist. Beneharn. cap. 28. n. 17. sunt oblationes et distributiones quae a pluribus Presbyteris pro missis ab iis decantatis offerebantur. Hispanis Clerigo Missacantario, est Presbyter, in Leg. Alfonsi Reg. Cast. 1. part. tit. 4. leg. 20. TMISSALE ORNAMENTUM, Suppellex

Britann. ad ann. 725 : Sed nee in Insulis, siccam non nuperam fuisse colligitur. aliqua interveniente occasions, Episcopus Concil. Parisiense ann. 1212. cap. 11. Cathedram sibi Episcopalem staluere, nee cujus lemma est, de Sacerdotibus qui Missas solennes celebrare, nee altaria Missarum multitudine onerati, conducticonsecrare..., praesumat. Vide Haraeum tios alias Sacerdotes habent, vel siccas in Castellanis Insulensib. pag. 201. et Missas faciunt:... propter quas ipsosoporCard. Bona lib. 1. Liturg. cap. 13. n. 13. tet conductitios habere Sacerdotes, vel In Concil. Lateran. I. ann. 1122. can. alia eis vendere facienda. Nee, ut a prse17. vetantur Abbates et Monachi Missas dictis se exonerent, siccas Missas faciant pro defunctis, sub eadem districtione propublicas cantare. MISSA in Kalendis Januarii hora oc- hibemus, etc. Vide Concil. Sarisber. ann. tava dici praecipitur in Concilio Turon. 1217. cap. 38. [* Vide supra Missa Ficta.] II. can. 17. MISSAS in Natali Domini noctu celeMISSA NAVALIS et Nautica, Eadem brari statuit S. Telesphorus PP. Anas- quae sicca quibusdam dicitur, eo quod in tasius. loco fluctuante et vacillante, ut in mari MISSJE QUADRAGESIMALES , Quse in et fluminibus, quibus in locis perfectam Quadragesima dicuntur, in Concilio Va- Missam celebrandam non putant, ad sionensi can. 20. et Vasensi can. 3. hunc tantum modum Missam dici posse * MISSA REMISSA, Quae remissa voce tradunt. Missas tamen perfectasin ipsis dicitur. Obituar. MS. S. Nic. Gorbol. vj. navibus peractas tradunt Scriptores, ac Maii : Hie debentur did dux Missas re- in primis Jonas Monachus in Vita S. tnissas pro animas remedio deffuncti Nico- Vulfranni num. 4. [et Eusebius Priolus lai Moreau, in Oral, funebri Petri Delphini apud 1 MISSA REVELATA. Concil. Valent. Marten, torn. 3. Ampliss. Collect, col. ann. 1565. inter Hispan. torn. 4. pag. 73: 1224.]tametsi baud omninoin usu fuisse Synodus prsscipit superstitiosum cultutn evincant quae habet Matth. Paris ann. Missarum quas dicuntur Revelatas et S. 1247. ubi de Cardinale Legato ApostoAmatoris, et aliarum quarumcumque si- lico : Cum navem ascensurus esset,... milium aboleri ; cerium etiam candela- jussit cuidam fratri de ordine Prsedicatorum numerum, qui speciem superstitionis rum in ipsa Missam celebrare, quod et habet, rejiciendum esse duxit. [* Consule factum est non sine multorum, qui hoc Thiersin Tract. deSuperst. torn, l.part. non prasviderant, admiratione. Vide Bedam in S. Benedicto Episc. cap. 21. 2. cap. 4.] MISSA REVOCATA, [celebrata.] Vide [Balsamonem in Responso 13.] NavarRevocare. rum, librum Sacerdotal, tract. 4. cap. | MISSA ROMENSIS, in Liturg. Gallic,33. Card. Bona lib. 1. Rerum Liturgic. lib. 3. pag. 300. id est, ex Ordine Ro- cap. 15. num. 6. 7. et quae adnotavimus mano seu Gregoriano, ut ibid, monet ad Joinvillam pag. 38. 39. Mabillonius. MISSA SINGULARIS, Eadem quae priMISSAM SACRAMENTORUM, Missae Ca- vata, seu specialis, de qua mox. Edius techumenorum opponit Ivo Carnotensis Stephanus in S. Wilfrido cap. 61 : Nam Epist. 219. in qua scilicet sacra myste- omni die pro eo Missam singularem celeria peraguntur, a quibus arcebantur brare, etc. Catechumeni, ut observatum supra. * Charta ann. 1057. ex Chartul. mo[Vita Gregorii VII. PP. saec. 6. Bened. nast. B. M. Dolensis : Monachi prasdicti part. 2. pag. 455 : Unde contigit, ut ipse loci cantent,... post mortem meam pro Salvator horrendaeum visione deterreret, anima mea, mille Missas singulares. cum forte post inchoatam Missam CatheMISSA SPECIALIS, Privata. Capitula cumenorum resideret... Inter hssc urgente Theodori Cantuariensis cap. 10. Edit. hora surgendi ad lectionem Evangelii, Jac. Petiti : Centum viginti Missae speciamulti fratruminnueruntfUt excitaretur... les singulas cum 3. psalteriis, et cum 300. Itaque ventum est ad Missam Sacramen- palmatis excusant annum, scilicet poanitorum, et tune necessario expergefactus tentiae. Epist. Caroli M. ad Fastradam celebrandi causa mysterii, etc.] Reginam de Victoria Avarica: Et Sacer* MISSA DE SANCTO SPIRITU pro de- dos unusquisque Missam specialem fedsfunctis celebrata. Charta Guich. episc. set, nisi infirmitas impedisset. Deer. TasMatiscon. ann. 1273. in Chartul. Clu- silonis Ducis Bajoariae apud Canisium, niac. ch. 346 : Si diebus Dominicis in et in Metrop. Salisb. torn. 1. pag. 343 : dicta ecclesia Missa de Sancto Spiritu De collaudalione quam Episcopi et Abbacelebretur pro aliquo confratre defuncto, tes in Bajoaria inter se fecerunt pro deut consuetum est, etc. functis fratribus,... ut eorum quis de hac MISSJS SEGUNDJE. Anastasius in S. luce migraret, unusquisque superstitum Deus-dedit PP. ex veteri Codice : Hie Episcoporum et Abbatum, pro defuncio, constituit secundas Missas in Ecclesia. in domo sua Episcopali, vel Coenobio cenCum scilicet unica tantum celebra- tum Missas speciales, et eodem numero retur. psalteria cantare faciat. Versus scripti MISSA SIGCA, ut est apud Durand. lib. in Cod. Biblior. qui fuit Ecclesiae Me4. Ration, cap. 1. n. 23. dicitur, quando tensis, de Carol. Cal.: Sacerdos non potest conficere, quid forte Nos siquidem psalmos, Missa specials precamur, jam celebravit, vel ob aliam causam, poPsallemus pro te, conjuge, prole, pie. test accepta stola Epistolam et Evangelium legere, et dicere Orationem domini- Vita Alcuini n. 26 : Levitice se praepacam, et dare benedictionem, etc. Ita Ec- rans, suo cum Sigulfo Presbytero Missakius in Annotatione ad librum oblatum rum colebat solennia specialium usque ad Caesari art. 21. ait Missam siccam, esse horam tertiam. Missas simulationem , Sacerdote agente * MISSA SUMMA^ Solemnis, major. Nequse sunt celebrantis, cum Introitu, Col- crol. eccl. Paris. Ms. ad calcem : Canlecta, Epistola, Evangelio, et Canticis; tato Sanctus ad summam Missam, debet qui tamen, quia non vult communicare, thus cppiosum imponi in duobus turibulis, non consecrat, ita ut Missa sit sine Cor- et turiflcabunt altare usque ad Agnus sep?re et Sanguine Domini. Vetantur au- cundo dictum. Charta ann. 1416 : In quo tem Presbyteri ejusmodi Missas cele- (cellario) canonici se duabus horis in die, brare absque communicatione, in Capi- scilicet ab hora elevationis Corporis Christi tul. Caroli M. lib. 1. cap. 6. unde Missam summae Missas usque ad Nonam post me-

MIS
ecclesiastica ad Missam celebrandam. Chronic. Farfense apud Murator. torn. 2. col. 551 : Sed cum nollent ei dare, ut promiserant, ornamentum Miss ale, quod, ut fertur, mirabile erat valde. Missaticus apparatus, in Actis S. Udalrici cap. 1. torn. 2. Julii pag. 100. [* Paratura Missatica, ibid. cap. 18. et 27. Missalia veslimenta in Othloni Vita S. Wolfkangi cap. 23.] MISS.E PRESBYTER, Sacerdos ordinatus, Presbyter qui Missam dicit. Gloss. jElfrici : Presbyter, M e s s e p r e o s t . Sic passim in Canon. Saxonicis. Gloss. Saxon, exaratum sub Edw. III. : Messe|>egen, Presbyter, ubi malim Messe^egen. Messethegnes, in Legib. Adelstani Regis apud Bromptonum pag. 185. seu Messetheines, ut praefert Concilium Grateleanum ann. 928. cap. 13. quasi Missalis Thainus. Vide in voce Thainus. Capitula de Weregildis post idem Concilium Grateleanum, et Leges Henricil. cap. 64 : Missae presbyteri et saecularis Thayni jusjurandum in Anglorum Lege computatur aeque carum. Ubi opponitur Sacerdoti qui regularem vitam ducit, et Sacerdoti plebeio. Vide cap. 68. et Leges Edmundi Saxonicas cap. ult. | 8. MISSALES PBESBYTERI. Conciliabulum Oloveshoense an. 824 : Ad praestationem istius juramenti adfuerunt Missales 50. Presbyteri, et Presbyteri alii 160. Mox : Haec sunt nomina Missalium illorum Presbyterorum, qui ad dictum juramentum aderant, elc. [Missalis Sacerdos, in Charta Eduardi I. Reg. Angl. ann. 1296. Rymer. torn. 2. pag. 731.] Ita in Legibus Presbyterorum Northumbrensium sub ann. 977. cap. 51. MISSA, Sacrum sodalitium, pia societas, Gall. Confrairie. Charta ann. 1341. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 595: Comme les freres et suers des Messes de sainte Marie Magdalene, encommenciees et ordenees par vint et cinq mandiens a fairs celebrer chascun jour, en I'eglise S. Huistace a Paris, etc. \ MISSAGIUM, Oblatio, seu proventus oblationum. Tabular. S. Vincentii Cenoman.: Ernaldus presbyter S. Marise de Altanoisia, cum in quinque festis per annum medietatem oblationis modo dicta? ecclesise solus haberet, duas inde partes monachis S. Vincentii qui antea alteram medietatem accipiebant, annuit. Dereliquit etiam supra nominatus presbyter Missagium, illos scilicet denarios quos in praescriptis quinque festis, quasi ex suo jure, de communi oblatione sibi retinere praesumebat. Ad cujus rei confirmationem malleolum quemdam super altare S. Vincentii posuit. 11. MISSALE, Missa, offlcium Missae. Charta ann. 1284. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosden. pag. 304 : Habebit etiam de oblationibus ad altare provenientibus unum denarium, Missale quoties celebraverit, et denarius provenerit. 2. MISSALE, Liber Ecclesiasticus, in quo continetur missarum officium, a Gelasio Papa primum compositus, deinde a Gregorio Magno in meliorem formam redactus, cui Sacramentarii, seu Libri Sacramentorum titulum imposuit, ut auctor est Joannes Diaconus in Vita ejusdem Gregorii. Tabularium S. Remigii Remensis : Missalem Gregorii cum Evangeliis et Lectionibus,... alterum Missalem Gelasii vol. 1. etc. Missalis Gregorianus, in Cod. Epistolarum S. Bonifacii Archiep. Mogunt. Epist. 114. Missalis quivocatur Gregorialis, apud Amalarium lib. 3. de Eccl. offlc. cap. 40. Ugutio : Missale, liber ubi continetur mysterium

MIS
Missae. Liber Missalis, apud Ordericum lib. 5. pag. 590. et Florentium Wigorn. ann. 1064. Codex Missalis, apud Leonem Ost. lib. 1. Chron. Casin. cap. 56. Agobardus de Correctione Antiphonarii cap. 19: Ad celebranda Missarum solennia habet Ecclesia librum mysteriorum fidei, purissima et concinna brevitate digeslum. Perperam fide in Edito. In Statutis Odonis Episcopi Parisiensis praecipitur Sacerdotibus ut omnes redditus et possessiones Ecclesise. scribant in Missalibus suis, etc. Herbertus Monachus de Hereticis Petragoricensibus : Nee communlonem percipit, sed hostiam juxta aut retro altare, aut in Missalem projicit. [Le Roman de Rou MS. :

MIS

419

taturam corporaliter docuerunt. Wildebrand, ab Oldenborg in Itinerario Terrae Sanctae : Processionibus igitur in unum convenientibus, hinc inde discantari, et longas eorum barbas, quss illorum pectora, sicut qusedam Plenaria contegebant, multo hiatu vidimus laborare. Acta Murensia pag. 29 : Adhuc sunt ibi duo Plenaria, unum cum auro et lapidibus pretiosis optime factum est, alterum autem cum argento. Acta Episcopor. Cenoman. pag. 149 : In Pollegiticis tamen et Plenariis sanctas matris priedictas urbis Ecclesise hactenus pleniter operiuntur insertse. Et pag. 259 : Et aliis villulis ad eas pertinentibus, sicut in Plenariis jam dictas Ecclesiae continetur. Adde Adamum Bremensem cap. 161. Chronic. EpiscopoPortent Messaux, portent sautiers, rum Mindensium cap. 15. Chron. MinPortent mistre et encensiers.] dense Meibomii pag. 106. Chronic. Novae SSSir Praeter reditus et possessiones ec- Corbeiae, Appendicem ad Concil. Saleclesise quas in Missalibus exscribl soli- gunstadiense ann. 1022. etc. PLENARIUM dicitur etiam de aliis turn erat, ut patet ex Statutis Odonis mox laudatis et aliis passim ; nomina libris. Acta Murens. Monasterii pag. 30 : quoque benefactorum ad marginem Ca- Deinde de novo Testamento sunt hie duo nonis in Missali adnotabant. [* Charta Plenaria, unum ab invicem est divisum. ann. 1251. ex Bibl. reg. cot. 19 : Associa- Vita S. Hadoindi Episcopi Cenoman. tus ero missse cotidianae, quas in honore num. 5: Et caeleras villulas, quarum B. Virginia decantatur; et debet poni nomina propter fastidium hie non insenomen meum in margins Missalis, ut in ruimus, in Polyptychis tamen, et Plenamissa fiat de me memoria specialis.] riis Ecclesiae hactenus pleniter reperiunCharta ann. 1242. inter Anecd. W. Wyr- tur msertse. Charta Ludovici Pii in Vita cester in Lib. nig. Scaccarii pag. 529 : Aldrici Episcopi Cenomanens. num. 11 : Nomina dictorum Willelmi et Johannis Sicut in Plenariis et breviariis ejusdem in omni Missali in ecclesia Westmonas- Ecclesiae continentur, etc. Adde pag. 40. terii in margine Canonis scribentur. Quae et 144. Sed hoc loco idem est quod non nisi maturis probatisque viris exs* MISSALETUM, dimin. a Missale. Incribenda committebantur. Capitul. Caroli Magni ann. 789. | 70: Et si opus est ventar. ann. 1218. inter Probat. torn. 1. Evangelium, vel Psalterium Missale scri- Hist. Nem. pag. 67. col. 1 : Item apud bere, perfectas aetatis homines scribant S. Spiritum inveni duas vestes sacerdotales; calicem argenti; pixidem eboris ; cum omni diligentia. MISSARIUS, Eadem notione, in Capi- missale ; textum et Missaletum. * MISSALIS, Idem quod Missale 2. tulis Caroli M. lib. 1. tit. 109. [ 103.] ^ MISSALE MIXTUM, Ubi, ni fallor, Chartul. S. Joan. Angeriac. fol. 172. v.: prseter ea quee ad Missam spectant, alia Hujus rei ipsa Aldeardis et filii sui cum occurrunt. Testamentum Mascaronse libra sacramentorum, qui vulgo dicitur Comitis Ruthenens. ann. 1291. apud Ba- Missalis, donum super altare S. Petri luz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 550: fecit. Messier, eodem sensu, in Ch. ann. Donamus Fratribus Minoribus unum 1304. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 1187. Missale mixtum ad opus dictas Capellaniss. ] MISSALIS ANNONA, Decima, sic dicta Vide Mixtum 3. quod Missali presbytero seu Curato deT MISSALE PLENARIUM, nude interdum beatur. Ghartaann. 1319. apud Ludewig. Plenarius vel Plenarium, Liber Eccle- torn. 1. Reliq. MSS. pag. 287: Cui videsiasticus, in quo Evangelia et Epistolee licet plebano de agris suse parrochiae decipleniter continentur. Acta Murensis mam seu annonam Missalem solventibus Monasterii pag. 31: Sunt et hie Missales dimidius modius siliginis praeter priorem libri 5. ex Us tres pleniter scripti sunt, decimam seu annonam Missalem per toquartus vero habet Graduale cum Oratio- tam parrochiam annuatim quolibet pernibus, quintus tantum Orationes habet. solvatur. [** Vide Haltaus. Glossar. Leo Ost. lib. 3. cap. 19 : Librum ad Mis- German, voce Messkorn, col. 1341.] sam describi curavit,... namque usque ad * MISSALIS NUMMUS, Oblatio, quae illud tempus in Plenario Missali tarn sacerdoti pro Missa ab eo celebranda Epistolss quam Evangelia legebantur, offertur. Charta Engelb. Colon, archiep. quod quam esset inhonestum, modo satis ann. 1219. inter Probat. torn. 2. Annal. advertitur. Leo IV. PP. de Cura Pasto- Praemonst. col. 528: Qui (sacerdos) ibirali, Ratherius Verqn. in Synodica ad dem in propria persona deserviens, hos Presbyteros, et Regino in Inquisitione fructus ab inde cum animarum cura susEpisc. cap. 10 : Inquirendum... si Missale cipiat.... nummos Missales, qui vulgo diplenarium, et Lectionarium, et Antipho- cuntur Missanc. Vide Missacantanise in narium unaquaeque Ecclesia habeat: nam Missa 4. et infra Missio 6. sine his Missa perfecte non celebratur. * MISSARANA, Vasis genus ad usum Testamentum Heccardi Comitis Augus- missae, urceolus, Gall. Burette. Inventar. tod. apud Perardum pag. 26: Missale ann. 1379. MS. : Item duas Missaranae plenario cum Evangeliis et Epistolis. cum covercellis et una alia sine covercello [Inventar. ornament, apud Marten. Itin. stagni. Litter, pag. 241: Missalis liberplenus, etc.] * 1. MISS ARE , Missitare , mandare , PLENARIUM, nude. Honorius Augus- mandar, Prov. Glossar. Prov. Lat. ex tod. in Gemma animse lib. 1. cap. 4: Cod. reg. 7657. Post guos septem Diaconi cum Plenariis, 1 2. MISSARE. Vide in Missa 4. et incedunt. Durandus lib. 4. Ration, cap. Messiare. 6. n. 17. ubi de Processionibus : Illos | MISSARIA, Offlcium missarii seu sequuntur Subdiaconi cum Plenariis, si- nuncii publici. Statuta Astens. collat. gnificantet illos, qui per eandem gratiam, 4. cap. 5. pag. 17: Quilibet nuntiorum plenitudinem divinitatis in Christo habi- qui electi et constituti fuerint ad officium

420

MIS

MIS
ut in coronatione Papas vel Imperatoris fieri solet, etc. Vocabular. Juris utriusque. * Pontif. MS. eccl. Elnens. ubi de coronat. imper. : Camerariis seu dispensatoribus ipsius Missilia seu pecunias in vulgo longe ad turbam arcendam spargentibus ante ipsum (imperatorem). * 2. MISSILIA. [ Solvit et quictavit... ab omni cqhroata, sehargayta, charamento, bastimeto et ab omni MissiJia. (Chevalier, Inv. Arch. Delphin. n. 1948. ann. 1320.)] MISSILLA. Stat. Reatina MSS. cap. De pcena clericorum, qui vadunt ad funera : Inhibemus ne quis eorum (clericorum) de castero cum ad funus alicujus mortui una cum aliis clericis ire contigerit ad domum vel ad ecclesiam, sibi caputia seu biretum extrahat, vel manus ad Missillas suas extendat, vel ululatus alias more laicorum emittat. 1 MISSIO, Legatio. Ekkehardus Jun. de Casibus S. Galli: Ut eras matutini conveniant , et Missionis suas responsa Regibus reddenda communi disponerent consilio. Vide Missus. In Vita S. Bernardi Episc. Hildeshem. dicitur, quod cum electus est, multi nobiles Clerici missionem illam optarent. Hinc 1 MISSIO, pro Verbi incarnatio, in Opusculis S. Benedicti Anian. apud Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 18: Sed sicut Filii Missio incarnatio intelligitur, ita Spiritus sancti Missio manifestatio declaratur. 1 2. MISSIO, Cessio, dimissio. Bulla Urbani II. PP. ann. 1096. torn. 6. Spicil. Acher. pag. 21: Raimundus honores omnes ad B. dEgidium pertinentes.... ob honorem Dei et B. JEgidii reverentiam dereliquit. Quam videlicet Missionem apud Nemausense Concilium jurans in manu nostra Odiloni Abbati} et ejus Fratribus fecit.... Si quis ergo ecclesiaslica ssecularisve persona hanc supradicti Comitis Missionem, et nostrum, atque totius Coneilii conftrmationem evacuare aut pervertere prsesumpserit, etc. 1 3. MISSIO, Administrate, onus, impensa, Hispan. Mission. Charta ann. 1206. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1072 : Mando vobis.... ut operetis et construatis castrum de Civitate, et habeatis super illam potestatem dicti castri, illam Missionem illius operis, et cum dictum castrum constructum et operatum fuerit, ego vel mei successores persolvamus vobis dictam Missionem, tamen a vobis fideliter et bona fide cornputatam. * 4. MISSIO, Traditio, addictio, Gall. Delivrance. Lit. ann. 1411. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 600. art. 6 : Super vero bonis immobilibus, debet vocari pars cujus fuerant, ad se opponendum, si vellet, Missioni ipsorum ; et si non compareat, per solam contumaciam ipsius rei decernitur Missio realis fienda, et mandatur emptor mitti in possessionem realem ipsorum bonorum. * 5. MISSIO, Jus concedendi facultatem utendi re aliqua. Charta ann. 1201. ex Chartul. monast. de Bauges. : Missio bosci et prohibitio erit Tancredi. *6. MISSIO, Oblatio, quae sacerdoti pro Missa ab eo celebranda offertur. Vide supra Missalis Nummus. Charta ann. 1154. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 41 : Hsec omnia non per medium, sed ex integro et sine sacerdote ad monachos pertinere (sciendum est); sacerdos vero Missionem sive monachis suscipiat. MISSIONES, Expensae, Mises. Charta Jacobi Regis Aragon. ann. 1228. apud Joan. Dametum in Hist. Regni Balea-

MIS
rici pag. 204: Promittimus vobis insuper quod si de isto viatico desistemus, reficiamus vobis omnes Missiones et expensas, etc. Adde Chartam aliam anni 1270. in Probat. Histor. Castilioneae pag. 69. [Charta ann. 1225. ex Archivis S. Victor. Massil.: Comes habeat quartam partem liberam et expeditam sine aliquo onere et sine aliquibus Missionibus, etc. Tabular. Eduense ann. 1294 : Damna, deperdita, Missiones, costamenta.... tenebilur dictus Johannes eidem Episcopo restaurare. Bartholomaei Scribse Annal. Genuens. ad ann. 1227. apud Murator. torn. 6. col. 449 : Omnes tamen venerunt ad expensas et decentes Missiones Communis Januse. Mandatum Caroli Regentis ann. 1360. torn. 3. Ordinat. pag. 430: Comme il nous esconviengne a present faire plusieurs missions, etc.] Assisiae Hierosol. MSS. cap. Ill: Et la Mesion que il fera, doit estre conts a la dete. Part. 2. cap. 28: Des dons et ventes, et echanges, et apans qui touchent en la haute court, et en la segrete, lesques ont deniers dones, doivent recouvrer leurs deniers, et doivent rendre le surplus qu'ils auront receu, acueillant les Mecions que Us auront faites, et les bastimens. Cap. 30: Le Seignor de I'esclaf, ou de I'esclave doit rendre en generau les Mencions que Von aura faites, jusques a tanl qu'il sera mene en la ville. Et infra : Celui est tenu de rendre les Mencions et les chases ordenees. Cap. 31: Et toutes les Mensions que Von aura fait, le Seignor de la chose les doit paier. Vide Misia. Far las Messions, frais, et mises, in Consuetud. Solensi tit. 35. art. 16. | MissioNUM JAGTUS, Distributio pecuniae vtritim solvendse, Gall. Taxe. Vide Jactus Missionum. * Alias Gall. Missions; unde Missionner, Impensis aliquem fatigare, ad expensas cogere, vulgo Faire des frais a quelqu'un. Charta ann. 1380. inter Probat, ult. Hist. Trenorch. pag. 252: Lesquelx plateaux ne se doivent point prendre en nos bois: et ledit prieur les maintenir asa mission. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 1 : Comme ja pieca Andrieu From&geau eust mis en cause et proces Robert de Chartres chevalier, pere Audit escuier, sanz cause raisonnable;... et ce voyant ledit filz que sondit pere estoit ainsi inquietez et Missionnez, etc. Aliae ann. 1451. in Reg. 181. ch. 30: Icellui bastart faisoit excommenier et Missionnoit tres grandement les citez et convenuz, etc. Unde Mettre, nude, pro Impendere, Depenser, employer, in Lit. remiss, ann. 1409. ex Reg. 163. ch. 308 : Le suppliant demanda a icelle Jehanne : qu'avez vous fait de I'argent que vous avez receuz? laquelle lui respondi qu'elle I'avoit Miz et qu'il n'avoit que faire ou elle I'avoit Mis. Vide infra Mittere 6. 1 MISSIPULARE. Supplem. Antiquarii: Missipulat, uoTtuu^et, sibilat, aplaudit. t MISSONUM, Fascis, Gall. Paguet, botte. Charta ann. 1330. ex Archivis S. Victoris Massil.: Item pro decima canabis et lini decimum tertium Missonum. 1 MISSOR, Idem qui Missus, qui alterius nomine agit. Charta ann. 1313. in Regest. 56. Bibl. Colbert.: Per dominum Regem Missores constituti Bernardus Mergholoni sindicus de Leucata,... et prsedictus Castellanus, ac magister Guillelmus Aragalli jurisperitus, etc. MISSORIUM, Lanx, seu discus. Gloss* antiquae MSS.: Fercula, Missoria. Gloss. Arabico-Lat.: Discum, Missorium. Papias : Lances, vasa quibus sacrificaturf

Missariss sive nuntiorum communis Astensis, et qui securitatem fecerint de ipso offtcio bene et fideliter exercendo secundum formam capituli de nuntiis eligendis, etc. Neque alio significatu accipienda haec vox in Statutis MSS. Augerii Episc. Conseran. ann. 1280 : Sed nee aliqua opera inhonesta exerceat (Sacerdos) ut pote de Missariis, sen quibuslibet aliis, quae sacerdotalem dedeceant honestatem. Vide Messagarius et Missaticus in Missus 2. * 1. MISSARIUS, Presbyter, qui missam dicere tenetur; Missier, in Tabul. monast. de Eegula. Stat. ann. 1446. in Suppl. ad Mirseum pag. 192. col. 1 : Item primus Missarius suam missam in dies celebrare vel celebrari facere sit obligatus. Ebdomadarius seu presbiter Missarius, in Instr. ann. 1402. inter Probat. torn. 3. Hist. Nera. pag. 159. col. 2. 2. MISSARIUS, Ad missam pertinens. Stat. colleg. Fuxens. Tolos. ann. 1457. in Cod. reg. 4223. fol. 204. v. : Vesperse defunctorum, sacerdote cum cappa Missaria seu pluviali armis nostris fulcita induto... celebrentur. Vide alia notione in Missale 2. 0 MISSATICIA, Missi officium. Lit. Saladini apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 1. pag. 206 : Carta vestri archiepiscopi et consulum pervenit ad nos, repnesentata nobis per manum vestri missatici Bulgarini, quern elegislis et mandastis nobis,... quern... juxta nos venire fecimus, et audivimus, et intelleximus ejus Missaticiam, et honorem ei fecimus. * MISSATICUM, Donum, munus, vel missi seu nuncii Servitium. Charta Bern. de Mirabello ann. 1195. apud Ughell. torn. 1. Ital. Sacr. col. 1126. edit. 1717 : Feudum Giberti debet xxxvj. cuppas olei et iv. salmas vini et vj. staras grani et vj. staras hordei et exenia et Missatica et operas. Vide alia notione in Missus 2. MISSATICUS, MISSATICUM. Vide Missus 2. J MISSATIO, Missae celebratio. Vide in Missa 4. * MISSERABA. [Torsan burette, ut Misserana : Misseraba de metallo. (Cart. Magalon. Eev. soc. sav. 1873. p. 417.)] MISSERVIRE, Male servire. Le Roman de Vacce MS. :
Et par losengiers qu'il crei, Ricbart son frere Messervi.

1 MISSIATICUM. Vide Missus 2. 1 MISSIBILIS MONETA. Vide Moneta. MISSICIUS, Ad mittendum aptus, vel qui militiam exhibet. [Ita Joan, de Janua, ex Glossis Isidori : Missicius, qui militiam exhibet, unde emendandae editae, Missilius, qui missilia exhibet.] Sed videtur legendum exhibuit : [vel, ut emendat Carol us de Aquino, Missicius, qui militia exivit.] Missicii enim dicti veteran! milites, qui a militia missi erant, nee amplius militabant. Vetus Incrip. : TRIE. LEG. xi. AUG. ET MISSIGIUS LEG. VI. AUG. GL. Basil. : Middxio?, MISSIFICARE, Missam celebrare. Contin. Hist. sacr. Severi a Sleydano ad ann . 1076 : Has leges ubi probasset ille (imperator), Papa Missificat. Ibid, ad ann. 1212: Ad hasc grave turn erat inter Grsecos atque Latinos dissidium ; nam S]iper quibus aris Latini Missi ficassent, etc. j'l. MISSILIA, alias Missalia, dicuntur donalia, vel qusedam prsestationes quas novus praetor creatus mittebat in vulgus, ut quod quisque apprehenderet ejus fieret :

MIS

MIS

MIS

421

Missoria. Vide eumdem in voce Vas. Aliud simile debetur Domino d la BoulGlossse Isidori: Lancibus Missoriis. Pa- laie in Normanma, quod Regal de mapias et ex eo Will. Brito in Vocabular. riage appellatur, quo tenetur sponsus MS : Ferculum dicitur mensa seu discus die nuptiarum, cum citharista afferre edentium, alias vasculum Missorium in ad dominum 2. amphoras vini, 2. panes, quo epuls} feruntur. Missorium, Menso- et spatulam mutants, et semel sal tare, num dicitur a mensa, vas scilicet parvu- deinde domum redire. Charta alia Lulum, quod in mensa ponitur. Joan, de dovici de Sainte-Maure D. de Caenchi, Janua: Missorium, concha modica, ubi de Saulx, et de Richebourg ann. 1615 : aliquid liquoris immittitur, et dicitur a Item nous avons droit de Mets de mamitto. Auctor Mamotrecti ad Cantic. riage, qui est deu par ceux qui se macap. 3: Ferculum , mensa sive discus rient, et qui viennent espouser en I'Eglise edentium, et vasculum Missorium in quo dudit Saulx, lequel se doit apporter jusepulse feruntur. Gregor. Turon. lib. 6. qu'au chasteau par I'espouse avec les cap. 2 : Ibique nobis Rex Missorium ma- joueurs d'instrument ; ledit Mets doit gnum, quod ex auro gemmisque, fabrica- estre compose d'un rnembre de mouton, verat, in 50. librarum pondere ostendit, deux poullets, deux quartes de vin valetc. Adde lib. 7. cap. 4. Hist. Episc. Au- iants quatre pintes, quatre pains, quatre tisiod. cap. 20 : Dedit et alium Missorium chandelles, et du sel le jour des espousimiliter anacteum gravellatum : ubi leg. sailles, en peine de 60. sols parisis d'agranellatum, granis interstinctum. Hist. mende. SSS- Plat nuptial, in Chartular. GemTranslat. S. Sebastiani n. 64: Prxter monilia virorum, atque mulierum, Misso- met, torn. 1. pag. 52 : Et quand aucun se ria quoque diversi ponderis, aliaque vasa. marie au dit lieu, il est tenu le jour de Fortunatus in Vita S. Germani Paris, ses espousailles nous aporter a nostre cap. 13 : Incidens aurata Missoria, argen- manoir de Genesville ung plat de viande, lea vasa comminuens, etc. Idem [in Vita deux pains et ung pot de vin, les menesS. Radegundisl cap. 19: Missorium : triers precedans, quy s'apelle le Plat nupcochleares, cultellos, cannas, poturn, etc. tial. Ab Ecclesiasticis quoque ejusmodi Occurrit passim, in Testamento S. Re- fercula pro matrimonio celebrando migii Episc. Remensis, fin Testamento exigi poterant, etiam sub excommuniErmentrudis Liturgiae Gall. pag. 463.] cationis pcena. Statuta Eccl. Meldens. in Chron. S. Benigni pag. 385. apud ann. circ. 1346. torn. 2. Histor. Eccl. Fredeg. in Chron. cap. 74. Flodoardum ejusd. pag. 483: Ne ullus sacerdos aut lib. 1. cap. 4. lib. 2. cap. 5. Aimoin. lib. capellanus exigat aliquid ante benedictio3. Hist. cap. 16. 58. 1.4. cap. 25. Monach. nem nuptialem, sive pro testimonio feAutisiqd. pag. 66. Reginonem ann. 605. rendo, sive pro matrimonio celebrando, Ennodium Epigr. 18. etc. [Mez eadem occasione ferculorum quae debentur in nptione dixerunt nostri. Litterae Johan- nuptiis. Celebrato autem malrimonio, nis Reg. Fr. ann. 1362. torn. 3. Ordinal, recipiat fercula sua, et exigat, si fuerit pag. 584 : Et chascune acouchiee dudit necesse, publice sub excommunicatione. Vide Fercula. Hostel-Dieu doil avoir un Mez entier.] * Ejusmodi juris mentio fit in Arest. MISSOBIUS, in Gestis Dagoberti Regis ann. 1468. 20. Jul. ex Reg. parlam. Tocap. 30. los. in Bibl. reg. : La Cour adjuge d MESSORIUM. Isidorus lib. 20. cap. 4. de Vasis escariis : Messorium vocatur a frere Armand de Polignac, prieur du de prenmensa per derivationem, quasi menso- prieure du bourg de Dumiere rium. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Mes- dre, lever et percevoir des habitans dudit sorium Vaissiaux a mettre viande pour lieu, toutes et quantes fois ilz ou leurs enfans ou leurs gens estant en leur poutable.] MENSORIUM, a mensa dicitur, quod voir et gouvernement solemniseront noptrois est in mensa, ut mantile, et vas escarium. ces dedans I'eglise dudit lieu Jo. de Janua. Charta Sisnandi Archiep. pichiers de vin, un pain ou tourtre de la Compostellani serae 952. apud Anton, de grandeur de la tierce part d'un metainh Yepez, torn. 4. Chron. Ord. S. Benedicti : de segle, et une besanche de lart ou Venapes 4. plumatios 5. tapete 1. lectos 6. chair salee. cathedras 10. mensas 8. Mensorios. 8. con* Sed et a novo sacerdote, qui primam cas 15. areas 3. etc. missam celebrabat, uti a recens nuptis, 0 Hinc Prendre metz, Simul convivari, idem ferculum a juvenibus ejusdem loci in Lit. remiss, ann. 1443. ex Reg. 176. interdum exigebatur, ut colligitur ex Chartoph. reg. ch. 296: Lesquelz com- Lit. remiss, ann. 1384. in Reg. 124. Charpaignons se associerent et prindrent Metz toph. reg. ch. 274: A laquelle solennite pour soier et labourer ensemble en la pre- (de la nouvelle messe) icellui Henri pria sente messon. et requis plusieurs de ses amis et voisins au disner et soupper.... Apres lequel MISSURIUM, pro Missorium, in Charta ledit Jaquet demanda le Mes, Athelberti Regis Angl. apud Will. soupper Thorn, cap. 1. | 9. et pag. 2124. et in c'est assayoir un pot plain de vin, un pain Monastico Angl. torn. 1. pag. 24: Mis- et une piece de char: auquel ledit Henry surium etiam argenteum, scapton au- respondi qu'il s'en alast; car a telle feste reum, iterum sellam cum freno aureo, etc. n'en devoit on rien payer. Vide supra Ita Graeci recentiores Mivo-ouptov inter- Sannum 5. et Cochetus 3. dum dixere, ut Constant. Porph. de 2. MISSUS, Legatus, nuntius, qui ab Themat. pag. 7. MtvfftSptov alii, ut in alio mittitur. Gloss. Grsec. Lat.: Missus, Anthol. Grasc. Edit. H. Steph. pag. 378. au6<7ToXoc. Glossae MSS. ad Conci!. Afri379. Vide Theophilum Instit. lib. 2. tit. can. : Legati, Missi. Vita Ludovici Pii Imp. 1. | 44. Et sane a missu, nostris Mes, vo- ann. 814 : Seneventanorum itidem cis etymon arcessit Sirmondus ad Enno- Principern Grimoaldum non quidem vedium, quod malim, quam quod Vossius nientem, sed Missos suos mittentem, pacto ait, ita yocatum, quia dono mitti soleat et sacramentis constrinxit, etc. Conventus apud Marsnam cap. 3 : Sciatis quia coma Principibus. 1. MISSUS, nostris Mes de mariage. Jus mumter Missos nostros ad Nordmannos quod domino castri d'Assi competit, pro pace acipienda mittimus. Domnizo quod ejusmodi est., ut ex singulis cibis Jib. 1. de Vita Mathild. cap. 19: Inde qui in vassallorum nuptiis apponuntur, suus Missus, donee redeat, jubet ipsum discus unus ad dominum deferri debeat. Regem nullo modo super ipsos pergere.

Ita idem lib. 2. cap. 17. Lex Alemann. tit. 21. 30. 36. Vita tudov. Pii ann. 817. Chronicon Moissiacense ann. 802. Annales Francorum Bertiniani ann. 781. 864. etc. FJodoard. lib. 4. cap. 6. Chron. S. Vincentii de Vulturno pag. 679. et Scriptores alii passim. Ex Latio hauserunt Scriptores nostri vernaculi medii aevi suum Mes; unde vox Messager, pro nuntio etiamnum apud nos mansit. Le Roman de Garin MS. :
Li Dus Garin est el pales monte, 0 lui le Mes que il a reooivez.

Alibi:
Un Mes retourne qui en vin I a Belin.

Chron. Bertrandi Guesclini MS. :

Devant eus se getta H Mes a gcnouillon.

[Le Roman de Vacce MS.:

Li Mes qui du Roy vint, (list au Due en 1'oreille, etc.

Le Roman d'Athis MS.:

Atendirent sur le rivaige Le repairier de leur Messaige.... A tant est le Mes retourne, Qui la dedans c'est divise.

Le Roman de la guerre de Troyes MS. :

A tant les messes teens entrerent, Conlr'els les plussors se leverent, Devant le Roy sont areste Ulixes ot premiers parle.]

Stabilimenta S. Ludovici lib. 1. cap. 126 : Se aucuns devoit au mes le Roy deniers, et le Mes s'en fu ale clamer a la Justice le Roy, et le Ber de qui castelerie ce seroit, en demandast la court d avoir, il n'en auroit point, car les meubles au Mes le Roy sont au Roy. [Ubi pro Mes in quibusdam MSS. legi Nies vel Niex, id est, Neveu, monet D. de Lauriere in hunc locum.] MISSI, apud Scriptores nostros, proprie dicebantur qui e Palatio in civitates et provincias extra ordinem mittebantur a Principe cum amplissima potestate, ut de omnibus causis quas ad correctionem pertinere viderentur, quanta possent studio, per sernetipsos regia auctoritate corrigerent: et si aliqua difficultas in qualibet re eis obsisteret, ad Regis seu Imperatoris notitiam deferre curarent: deinde ut inquirerent quomodo hi qui populum regere deberent, unusquisque in suo ministerio se custoditum haberet, quique gratiarum actione, et qui correctione et increpatione digni haberentur : ut est in Capitulari 3. Ludovici Pii cap. 3. 4. 5. unico verbo mittebantur, ad justitias faciendas, exequendas, ad recta judicia determinanda, ad oppressiones populorum relevandas, etc. Quo spectat quod in veteri Inscriptione legitur : P. Aquius Scsevss et Flavias filius extra sortem auctoritate C. Csesar. et S. C. Missus ad componendum statum in reliquum provinciss Cypri, etc. [Ermoldi Nigelli Carmen elegiacum pro Ludovico Imper. lib. 2. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 44.
Nam raibi mente sedet, dederim quod nuper in orbem Legates, populos qui pietate regant. Nunc, nunc, 6 Missi, certis insistite rebus, Atque per imperium currite rite mecum.J

p Vide Francisci de Roye librum de Missis Dominicis editum Andeg. ann. 1672. Lips. ann. 1744. et in Venetian. Capitul. Baluz. editione. Eichhorn. de Missis agit in Histor. Jur. Germ. 160.] ftJPraesertim enim Missi delegabantur ut in Comitum et Judicum pravitates inquirerent, ut si aliqui homines injuste privati fuissent de hsereditate parentum

422

MIS

MIS
byteros ssevirent , cognoscebant , ex Edicto Pistensi cap. 2. De hisce porro rebus omnibus ita auctoritate regia decernebant, ut siquidem civiles essent causae, vel Laicos spectarent, eas in pleno mallo seu placito cum loci judicibus judicarent, ex Chronico Farfensi pag. 653. etc. si vero Clericos et Ecclesias, in Synodo cum Episcopis et Sacerdotibus dirimerent, quod testatur Theodulphus in Paraenesi ad Judices vers. 107. ubi ait Missum se a Rege delegatum in aliquot provinciis, quas sic describit :
Quo Synodus Clerum, populum lex stringeret alma, Urbibus et validis mosque decorque plus. Quas Arar et Wardo, Rhodanus quas alluit acer, Elauris, sine his cormumerandus Atax, Quasque Alpes Latio, Lybiae discriminat xquor, Quasque Pyrenseus orbe ab, Ibere, tuo, Seu quas Lugdunum Arcturo aut Aquilone revellet, Resque Aquitana tuis pulcra Tolosa loeis.

MIS
vel in Constitutionibus deflniebantur. Capitula Ludovici Pii: Volumus ut talem conjectum Missi nostri accipiant, quando per Missaticum suum perrexerint; hoc est, ut unusquisque accipiat panes 40. friskingas 2. porcellum aut agnum unum, pullos 4. ova 20. de vino sextarios 9. de cervisa modios 2. de annona modios 2. Et quando prope sunt de illorum domibus, nullum accipiant conjectum. Hinc Theodulphus in Paraenesi ad Judices v. 283 :
Hoec ego detractans sumebam parva llbenter, Qu% non seeva manus, cara sed ilia dabat. Scilicet arboreos fructus, hortique virentis, Ova, merum, panes, cornipedumque cibos. Sumpsimus et teneros pullos, modicasque volucres, Corpora sunt quarum parva, sed apta cibis.

per eerum cupiditatem, aut divitum, aut reddere facerent, ut est in Chronico Moissiacensi ann. 815. Ut nobiles et sapientes et Deum timentes Judices constituerent, ex Lege Longob. lib. 2. tit. 52. 24. [* Lothar. I. 94.] de Comitum et Judicum negligentia ad Principem referrent, ex Capit. 3. Ludov. Pii. cap. 5. et ex Edicto Pistensi cap. 2. Unde in iis tantum Comitum ministeriis morari jubebantur, de quibus quaerimonise ad Principem pervenerant ; non autem eorum qui bonas justitias factas ho.bebant; proinde placita tenere yetabantur absentibus Comitibus reipublicae causa, ex d. titulo 52. Legis Longobard. 19. 20. I* Ludov. Pii 50. 51.] Atque ex hac Missorum in Comites auctoritate, iis prseponi dicuntur Missi, in Epist. Episcop. Francise ad Ludov. II. Regem cap. 14. Quo spectant ista Theodulphi Aurelian. Episcopi in Parsenesi ad Judices v. 99. ubi ait a Carolo Rege Missi onus sibi commissura :
alii vi, studiisque piis, armisquo secundus Rex dedit hanc Garolus, primus ad omne

Mails Scabinis, praeterea ejectis, bonos in eorum locum eligebant, qui juste judicarent, ut et meliores et veraciores homines ad inquisitiones faciendas, et rei veritatem dicendum, quique adjutores Comitum essent ad justitias faciendas, ex Addit. 4. Ludovici Imper. cap. 73. 74. [Liber. 3. Capitul. cap. 33 : Ut missi nostri Scabineos, Advocatos, Notarios per singula loca eligant.] In ipsos etiam Episcopos et Abbates inquirebant, si forte res aut libertates injuste abstulissent, vel si justitiam facere noluissent aut prohibuissent, ex L. Long. lib. 2. tit. 52. 17. 21. [ Lud. P. 38. 52.] Inquirebant qualiter Episcopi, Abbates, Comites, et Abbatissas per singulos pagos agerent, qualem concordiam et amicitiam ad invicem tenerent, et ut bonos et idoneos Vicedomnos et Advocatos haberent, et undecunque necesse fuisset, lam regias, quam Ecclesiarum Dei justitias, viduarum quoque et orphanorum, sed et c&terorum hominum inquirerent et perficerent, et quodcumque emendandum esset, emendare studerent, in quantum melius possent, et quod emendare per se nequivissent, in prsesentiam Imperatoris adduci facerent, et de his omnibus eidem Principi fideliler renuntiare studerent, ex Flodoardo lib. 2. Hist. Remensis cap. 18. De Monasteriis etiam ac Ecclesiis inquirebant, ac potissimum de conversatione virorum et puellarum, de sartis tectis Ecclesiarum, si emendatss vel restauratss essent, ex Capitul. Caroli M. lib. Leap.122. [** 116.] Synodo Suession. ann. 854. cap. 2. et seqq. et ex Capitulari Compendiensi ann. 868. ubi multa de Missorum offlcio circa Ecclesias et Monasteria habentur. Curabant ut provinciae latronibus ac prsedatoribus purgarentur, ex Capitul. Caroli C. tit. 11. cap. 1. tit. 12. cap. 4. tit 13. cap. 1. tit. 20. cap. 7. 8. 9. denique ad hoc potissimum mittebantur, ut querelas pauperum et oppressiones, sive quorumcunque causas examinarent, et secundum legis gsquitatem definirent,en iisdem Capitul. tit. 17. cap. 7. et Annalibus Francor. Bertinianis ann. 814. Praeterea tie orphanorum et viduarum causis, et de regalibus justitiis, et maxime, de rapto-ribus puellarum, et viduarum, et Sanctimonialium, et de his qui durius in Pres-

Ad Missorum conjectum spectant etiam quae habet Lex Longob. lib. 3. tit. 1. 38. [ Ludov. Pii 54.] : Et Missi nostri qui vel Episcopi, aut Abbates sunt, aut Et vers. 143 : Comites, usquequo infra suam judiciaUndique conveniunt populi, Clerique catervae, riam vel terminum fuerint, nihil de alioEt Synodus Clerum, lex regit alma forum. rum conjectu accipiant. Postquam vero Quis bene compositis, nos tandem opulenta recepit inde longe recesserint, tune accipiant Orbs Arelas, cives quam slatuere sui. quod in sua tractoria continetur. Vassi vero nostri et Ministeriales qui missi sunt, Mox : ubicunque venerint, inde conjectum acciQuo Synodo Cleri, legum moderamine plebis piant. Vide Henric. Valesium ad ExPectora contudimus juris et artis ope. cerpta Diodori Siculi pag. 60. Quater in anno legationes suas obiSed de Offlcio Missorum legenda ombant, propter justitias quse usquemodo de nino Capitularia 5. parte Comitum remanserant, in hieme ann. 819. 828. 829. etc. et 6. Ludovici Pii in varia Capitula Januario mense , in verno April!, in dispertita, quse fere eestate Julio, in autumno Octobri. Cae- pitulorum Caroli M.omnia in libros Carelata sunt. teris vero mensibus unusquisque ComiSeligebantur Mssi ex utroque ordine, tum placitum suum habebat, et justitias faciebat. Ita Capitul. 3. ann. 812. id est, ex Clerical! et Laico, ut est in Capitul. Caroli Gal. tit. 6. cap. 20. Episcap. 8. et lib. 3. cap. 83. Afissi porro seligebantur ex ditioribus copi scilicet, Abbates, Comites, et vassi et honoratioribus Palatii, ne si paupe- dominici, in iisdem Capit. tit. 12. post riores essent, muneribus corrumperen- cap. 13. [Ermoldi Nigelli Carmen elegiatur. Chronicon Moissiacense ann. 802 : cum pro Ludovico Imper. lib. 2. apud Recordatus piissimus Karolus Imperator Murator. torn. 2. part. 2. col. 44 : in die sua de pauperibus, qui in universo Legates etiam monachorum ex ordine lectos Imperio ejus erant, et justitias pleniter Caesar adesse jubet, qui sua jussa colant, Quos iterum mittat per sacra monastics castra. habere non poterant, noluit de intra Palatio suo pauperiores vassos suos transmitselect!, a tere, ad justitias faciendas propter mu- Ex quocumque vero ordineImperatore Romano nera : sed elegit in regno suo Archiepis- interdumPontiflce simul et Capitular. constituebantur. copos, et reliquos Episcopos et Abbates Imper. ann. 824. tit. 1. cap. : cum Ducibus et Comitibus qui jam opus Lotharii etiam ut Missi constituantur4a Volumus non habebant super innocentes munera Domno Apostolico et a nobis, qui annuaaccipere, et ipsos misit per universum re- tim nobis renuntient qualiter singuli gnum, ut Ecclesiis, vidms, et orphanis, et Duces et judices justitiam populo faciant. pauperibus, et cuncto populo justitiam Quae de partibus transalpinis Lothario facerent. Crebro quippe muneribus ten- subjectis intelligenda sunt.] Quod vero tari solitos Missos innuit Theodulphus a Rege mitterentur, diet! ut plurimum in Paraenesi ad Judices v. 169 : MISSI DOMINICI, id est, proprii, ex Hoc anirai murum tormento frangere certant, domo Regia select!, in Lege Longob. lib. Ariete quo tali mens male pulsa ruat. 1. tit. 13. g 3. lib. 2. tit. 16. [*" Carol. M. Hie et crystallum, et gemmas promittit Eoas, 29. 94.] in Capitul. Carlomanni tit. 2. Si faciam alterius ut poliatur agris, etc. cap. 8. apud Flodoardum lib. 2. Hist. Ii vero Missi Majores dicuntur, in Rem. cap. 18. Adrevaldum de Miracul. Capitul. Oaroli Calvi ann. 860. tit. 32. | Bened. cap. 25. Perardum in Chartis S. 8. ad quos proinde Missi alii, qui iidem Burgundicis pag. 148. etc. atque Missi discurrentes, de quibus inMISSI REGALES, in Capitulis Caroli fra, D. Cangio videntur, res majoris M. ann. 797. editis ab Holstenio cap. 4. momenti, quasque per se definire non [et in Notitia ann. 1014. apud Murator. poterant referre jubentur : Et quidquid delle Antic. Estensi pag. 191.] exinde quod commendamus per se adimMISSI REGII, in Synodo Pistensi ann. plere non potuerint, ad Missos majores 862. cap. 4. in Edicto Pistensi Caroli per ipsum missaticum constitutos ref 'erant, Calvi cap. 25. t cum illorum consilio et auxilio omnia MISSI PALATII, in Lege Longob. lib. 2. impleant. tit. 52. 17. lib. 3. tit. 13. 3. [*> Ludov. Ad obeundas functiones suas sumti- P. 38. Guid. 4.] MISSI A LATERE, ex latere, in Synodo bus publicis turn in itinere, turn in ipsis provinciis alebantur, Tractoria in Romana sub Bonifacio II. edita ab Holeum flnem a Principe iis data, qua stenio pag. 77. 78. Vita S. Praejecti cap. jubebantur Provinciales mansionaticum 3 : Incusat Pontificem, quod praedia prsset metatum iis, resque necessarias ad dictse feminse Claudix sibi vendicaret, victum praebere: idque conjectum vulgo causasque Regi depromit : obtinuitque appellabant, qui vel in ipsis tractoriis, cum Principe, ut Missos ex latere dirige-

MIS
ret, gui eum per fidejussores nuntiarent, et in aula Regis facerent pr&sentari. Vita Ludovici Pii ann. 824 : Statutum est etiam juacta antiqitum morem, ut ex latere Imperatoris mitterentur, qui judiciariam exercentes potestatem, justitiam omni populo facerent, et tempore quo visum foret Imperatori, sequa lance penderent. Anonymus de Miraculis S. vedasti part. 2. num. 10: Isdem Comes dicitur adiisse Principem, rogans mitti viros a latere suss auctoritatis,... jussusque est Remensis provinciss Comes his interesse a Iterca tionibus. LEGATI, Legati a latere regii. Concilium in Verno cap. 2 : Qusssumus ut scelerum patratores... missis a latere vestro probates fidei Legatis, absque respectu personarum, et exccecatione munerum coerceantur. Annales Fr. Bertiniani et Metenses ann. 798: Seditione commota Legatos regios, qui tune ad justitias faciendas apud Regem conversabantur, comprehendunt. Et ann. 814: Habito quoque Aquisgrani populi sui conventu, ad justitias faciendas, et oppressiones populorum relevandas, Legatos in omnes regni sui partes dimisit. Ratbertus de Casib. S. Galli cap. 5 : Contigit autem tempore quodam Wolfharium Remensem Episcopum legatione a Domno Karolo sibi injuncta ad justitias in Rhetia Curiensi faciendas ad ipsum pagum venisse. Judices a latere dati, in Chronico S. Vincentii de Vulturno pag. 690. Missi DJSGURRENTES, seu decurrentes, ut est in Capitul. 3. ann. 811. cap. 8. videntur appellati, non quidem Missi de quibus agimus, sed qui ad certas quasdam functiones a Principe extra ordinem mittebantur. Fredegarius in Chron. cap. 87 : In crastino videntes quod Radulfo nihil prssvaluissent, Missis discurrentibus, ut pacifice Renum iterum transmearent, cum Radulfi convenientia Sigibertus et ejusdem exercitus ad propria remeant. Oapitula Caroli Calvi tit. 30 : Et volumus ut sicut nobis convenit, inter nos fideles Missi discurrant, et quse in uniuscujusque nostrum regno emendanda sunt, et alter alteri innotuerit, emendentur. Ibidem : De fidelibus autem Missis inter nos discurrendis, et de his quss in regnis nostris emendanda sunt, emendandis, etc. Et tit. 27: HIKC Missi nostri discurrentes faciant, omnibus in suo Missatico firmitatem quss inter nos carissimum fratrem nostrum atque dilectos nepotes nostros facto, est, notam faciant. Ex quibus, et aliis locis, ita jurisdictionem exercuisse Missos discurrentes colligitur, ut si res essent majoris momenti, vel quse mandatum eis injunctum excederent, ad Majores Missos per ipsum Missaticum constitutos referre, vel cum iis res ipsas peragere tenerentur, ut est d. tit. 27. pag. 245. 253. Ubi Missi Majores iidem sunt qui Dominici, qui in certas provincias mittebantur a Principe ad justitias faciendas. Missorum yero discurrentium crebra est mentiq inveteribus Tabulis. Oharta Carlomanni Regis ann. 882. in Tabul. Abb. Belliloci n. 7: Ut nemo sanctss Dei Ecclesiss fideHum nostris aut futuris temporibus, non Comes, vel Vicecomes, aut Missus discurrens, seu quilibet Reipublicas minister ab ejusdem loci Abbatibus sive Monachis.... expensas requirere prsssumat. Qua? quidem formula passim fere habetur in Chartis aliis, in Chronico Laurishamensi pag. 59. in Chronico Farfensi pag. 652. 658. 666. apud Willelmum Hedam pag. 227. 1. Edit. Sanjulianum in Tornutio pag. 510. Doubletum pag.

MIS

MIS

423

713. Beslium in Regib. Aquitanis pag. ticum devotissime, ut diximus, sortito, etc. Id est, legationem, seu dignitatem Apo40. etc. T MISSI DISCUSSORES iidem vocantur, crisiarii. Will. Britq in Vocab. MS.: in Edicto Chlotarii II. Regis ann. 615. Dgsmones nostra Missatica deferentes. torn. 1. Capitul. col. 24 : Episcopi vero Adde Capitula Caroli C. tit. 26. Vitam vel potentes, qui in aliis possident regio- S. Aicadri Abbat. Gemet. cap. 13. Annibus, judices vel Missos discussores de nales Francor. Bertinian. ann. 861. 866. aliis provinciis non instituant nisi de loco, Hariulfum lib. 3. cap. 14. Flodoard. lib. qui justitiam percipiant et aliis reddant. 3. Hist. Remens. cap. 18. Hugonem FlaMISSI FISCALES, in Lege Ripuar. tit. viniac. in Chronic, pag. 204. Hincmarum 89. et Missi fiscalini, in Lege Longob. torn. 2. pag. 285. 339. 593. 611. 806. Conlib. 2. tit. 52. 13. [ Carol. M. 127. ubi cil.* Duziacense I. part. 1. cap. 4. part. codex unus judices fiscalini.] videntur 4. cap. 9. etc. t MISSIATICUM, Eadem notione. Vita fuisse ii qui in fiscos regios mittebantur a Principe, ut villicis invigilarent, res- 5. Aicadri Abb. Gemetic. cap. 13. ssec. 2. Bened. pag. 959: Cognoscens ea quss que dominicas recte disponerent. 1 Missus Dycis, in Lege Alaman. cap. in animo B. Aicadri Abbatis versabantur 30 : Si quis Missum Duds infra provin- pro suo sancto Missiatico, quam celerrime ciam occiderit, tripliciter eum solvat sicut peractis omnibus quss in via erant neceslex habet. saria, etc. | MISSATICUM, Epistola. Acta S. JoMISSI COMITUM, qui vices Comitum absentium agebant in placitis et mallis hannis presbyteri torn. 4. Junii pag. publicis, et eorum mandata exequeban- 483 : Missaticum tulit ipsi summo Pontitur, in Lege Aleman. tit. 36. 1. 3. 4. 6. fici, pro communi utilitate sanctss univerin Capitul. Caroli M. lib. 2. cap. 24. in salis Ecclesiss Catholicse. Edicto Pistensi cap. 6. 32. etc. qui minisMISSATIGUM , Alia notione. Charta tri Comitum dicuntur in Lege Longob. ann. 1195. apud Ughellum torn. 7. pag. 1321: Debet... 8. salmas vini, et 6. manuas lib. 2. tit. 52. | 12. [*> CaroJ. M. 120.] MISSI REIPUBLIG^E , id est, Ministri lini, et Missatica, operas 5. Ires ex his in Comitis, in Epistola Episcoporum Fran- persona, et duas in alia cum bobus. Infra : ci33 ad Ludovicum II. Regem cap. 7. Et exenia, et Missatica, et operas. [Forte, qui nude Missi reipublicss dicuntur in idem quod decima. Vide Missalis anEdicto in Carisiaco ann. 861. in Edicto nona.] Pistensi cap. 31. etc. MISSATICUM, Districtus et jurisdictio 1 Missus JUDICIS, in Capitul. excerp- Missi, seu ministerium Missi, ut est in tis ex Lege Longobard. cap. 39. idem Concilio Suessipn. II. ann. 853. cap. 10. qui apparitor. Concilium Duziacense I. part. 5. pag. 1 Missus PRESBYTERI, Idem qui Pro- 293.1. Edit, de quodam Comite: Et curator, in Lege Alaman. cap. 21. Missus omnia quse ibi habuit (idem Comes).... Abbatissse, eadem notione, in Synodo sine Misso, vel literis, vel verbo Regis, in sua parochia, et Missatico illi per violenVernensi ann. 755. cap. 6. MISSI EPISCOPORUM , in Edicto Pis- tiam abstulit. Ita passim usurpatur in tensi cap. 31. Vide Ministri Episcoporum. Capitulis ad Legem Bajwar. tit. 2. cap. [w Convent. Erford. Henr. I. Imper. 4. in Capitulis Caroli M. lib. 3. cap. 17. ann. 932. cap. 5. Otton. I. an. 952. cap. 64. 80. 84. 87. lib. 4. cap. 68. in Lege 10. ap. Pertz. etc.] Longob. lib. 1. tit. 13. | 3. lib. 2. tit. 52. MISSI S. PETRI, Legati Apostolici. 20. [* Carol. M. 29. Ludov. P. 51.] in Archiepiscopus Ronifacius, qui est Missus Capitulari tertio Ludovici Pii cap. 10. sancti Petri, in Capitulari 1. Carlomanni 11. in Capitul. Caroli 0. tit. 6. cap. 57. Principis ann. 742. cap. 1. Zacharias tit. 11. cap. 2. tit. 12. cap. 7. 12. 13. tit. PP. Epist. 11. ad eumdem Bonifacium : 21. in Synodo Suessionensi II. cap. 12. Tu vero Legatus es et Missus, ut fuisti in Synodo Carisiac. can. 2. in Synodo Apostolicee. Adde Concil. Liptinense cap. Pistensi cap. 2. etc. Ubi etiam non pro 1. et Nicolaum PP. Epist. 26. [Leonem districtu duntaxat semper sumitur, sed. Gabinensem Episc. Sanctas Romanes EC- interdum pro ipso Missorum offlcio, clesise Missum et Apocrisiarium vocat quod Legatio Missorum, in Lege Longob. lib. 2. tit. 52. 17. [ Ludov. P. 38.] Capitulare Caroli 0. ann. 876.] MISSATICUM , Missaticus, Nuntium , Justitiaria, Jib. 3. tit. 1. 38. [** Idem Ugutioni; Legatio, Gallis Message. Ca- 54.J dicitur. Messagerie porro videtur pitulare 3. ann. 813. cap. 7: Si quis Mis- appellari in Consuetudine Solensi tit. 4. sum dominicum occiderit, quando in Mis- art. 1. districtus Missi, seu Missaticum. saticum directus fuerit, etc. [Diploma [Vide Messegaria.] MISSATICUS, Missus, nuntius. Ugutio : Caroli Crassi ann. 887. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 223: Sed Missaticus, qui frequenter mittitur, nunquoniam ejusdem loci (Corbeise novae) tius. Synodus Pontigonensis ann. 876. Abbates Missaticum regium peragere soliti cap. 13 : Ipsi nihilominus Episcopi sinerant, concedimus eis ut triginta homines guli in suo Episcopio Missatici nostri ab aliis profectionibus secum immunes potestate et auctoritate fungantur. Vita habeant.]Leo III. PP. Epist. 5: Nam Mis- 5. Deicolse Abb. cap. 8 : Prsefatae LupsR saticum per patrias departure non nobis Missatici notho agiliores supervenere. Tavidetur quod idoneus sit. Concil. Enge- bularium S. Martini Turonensis apud lenheimense ann. 948. in Praefat.: Hu- Sammarthanos in Archiepiscopis Turojusmodi procul dubio affaminis tam salu- nensibus num. 64 : Amatus Romanes sebri Missatico gloriosissimi Reges con- dis Missaticus. [Jacobi Aurias Annal. gratulantes, etc. Vita Alcuini n. 12 : Et Genuens. ad ann. 1280. apud Murator. precibus postulavit, ut ad se post exple- torn. 6. col. 574 : Ordinatum quoque fuit tionem Missatici in Franciam revertere- quod in ipsis iret Missaticus pro Gommuni tur. Histor. Translat. S. Sebastiani n. Januss vir nobilis Manuel de Nigro ad 18: Dominus Papa ssquanimiter nostra Imperatorem Palseologum.] non fert Missatica. Codex Epistolarum MESSATICUS, Eadem notione. AnonyS. Bonifacii Arch. Moguntini Epist. 115: mus Barensis in Chron. ad ann. 1053: Contigit ut Dominus Imperator patrue- Argiro direxit ipso Episc. Troanense lem meum miserit in Missaticum super Constantinopoli Messatico. Tabularium Elbam. Guillelmus Bibliqthecarius in Lascurrense : Et misit Messaticum GasHadriano II: Marino CPolitanum Missa- siarnaldum Vicecumitem Aquis, qui te-

424

MIS

MIS

MIT

nuisset placitos ante se, sicul Comes debe- dictam, scilicet de Misterio sago et tapetis vi. [Vide Glossar. mediae Graecit.] bat facere. [Bartholomgei Scribae Annal. VI. den. et de Misterio ad pannos xil. MISTILIO, Miscellum frumentum, in Genuens. ad ann. 1237. apud Murator. den. Nostris Mistere, pro Opificium, torn. 6. col. 476: Ipso quidem anno Mes- Gall. Ouvrage. Le Roman de la Violetle Chron. Rotomag. apud Labbeum torn. 1. Bibl. MSS. ad ann. 1278. et in Charsaticus Regis Tuensis venit Januam in MS.: tul. S. Vandreg. Vide Mixtum 2. Una galea armata de Saracenis.] Ung jour en la chambre son pere * MISTIOLUM, Miscellum frumentum, *3. MISSUS, Procurat9r, qui res alteFist une estoile el ung Mislere Gall. Meteil. Charta Phil, episc. Aurerius administrat, nostris alias Miseur. De soie et d'or moult soubtilmant. lian. in Chartul. S. Aviti: Duo modii [** Chart. Pipin. Reg. ann. 758. apud Mabil. Dipl. lib. 6. n u m . 44: Venientes | 2. MISTERIUM, pro Officium. Charta bladi, scilicet unum Mistioli et unum jam dicti Missi et advocati S. Dionysii, Philippi Pulcri Franc. Regis in Bullario avenss. etc.] Chartul. Celsinian. ch. 501: Acci- Fontanell. fol. 39: Damus et in hasrediMISTIRIOL, Caupo, in Glossa interlipiat Missus S. Petri partem meam de tatem concedimus redditus avenarum, neari in Grammatica Smaragdi MS. T MISTOILUM. Vide Mixtum 2. mansione et de vinea, et sepeliat me. Vide garbarum bladi, tortellarum, gallinarum et ovorum quos et quas ratione Misterii 1. MISTOLIUM, ut Mistiolum. Charta supra in Misa 2. et Missus 2. "4. MISSUS, Positus, Gall. Mis. Ghron. Soriamnaire in foresta Brotonne, etc. ann. 1242. ex Lib. albo episc. Carnot.: Andr. Presbyt. ad ann. 873. torn. 7. Col- Vide Ministerium. Duos modios bladi ibidem percipiant lect. Histor. Franc, pag. 206: Vinum * Simul et offlcii emolumentum et annuatim ad mensuram Montisfortis, postquam vindemiatum, et intra vascula quidquid ad illud pertinet. Charta Henr. medietatem scilicet frumenti, vel boni Missum, statim turbulentum fuit. Vide reg. Angl. et duels Norman, in Reg. 62. Mistolii, si frumentum purum ibi non Misus et Mittere 2. Chartoph. reg. ch. 368: Sciatis me con- creverit, et medietatem avenae. Occurrit * 5. MISSUS, Navis vel genus navium, cessisse... Odoinode Malapalude servienti etiam in Ch. ann. 1212. ex Tabul. episc. aTiotrroXo;, ex Cod. reg. in Castigat. ad meo totum suum Misterium de mea pane- Paris, fol. 105. Vide Mixtum 2. utrumque Glossar. taria,... et volo et confirmo quod in curia * 2. MISTOLIUM. [Mesteul. (Glos. Lat. * MISTERIALITER, Ministerii seu offi- meahabeat... quatuor fercula, unum ex Gal. Bibl. Insul. E. 36. xve s.)] eii virtute. Stat. Synod, eccl. Corisopit. magnis et duo ex militibus et unum dis1 MISTRA, Odia, mensura. Papias MS. MSS.: Qui naturas de nichilo creavit, pensabile. Mistere, pro Ministere, in Prol. * MISTRALE, Frustum, Gall. Morceau, potest unam in aliam mutare; sed a ad Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. His- piece, alias Mistral. Lit. remiss, ann. sacerdote virtute verborum fit Misteriali- tor. Franc, pag. 154. 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 220: ter et quasi instrumentaliter. Vide Miste* 3. MISTERIUM, Officium ecclesiasti- En laquelle place ou jardin (des arbalesrium 2. cum, et ejusdem pars, Italis Misterio, triers de la ville de Douay) le connesta1 MISTERIALUM, f. Vasa mysteriis eadem acceptione. Cerem. vetust. MS. ble desdis confreres de I'arbaleste avoit celebrandis necessaria. Acta S. Judicae- eccl. Carnot.: Feria vj. vigilia Domini fit intention de faire traire par esbatement lis MSS.: Dimidium superius erat au- totum Misterium sicut pr'sediximus. Ibid, d un pie de buef, qui devoit estre mis en reum, lucens ut pharus angelicus, in quo ubi de officio Tenebr.: In his tribus die- hault d un pel,... et cellui qui le copperoit erant cavilli aurei curvi, pleni candela- bus provideant mansionarii ut lot ad en beau jeu d'un bougon, ordonne d mabrorum , thuribulorum, Misterialorum, Tenebras accendant luminaria, quot niere de farchiel, devoit gaigner deux stolarum, librorum Evangeliorum. finienda sunt Misteria, scilicet antiphonae, Mistraulx de buef cuis et saussis par 1. MISTERIUM, pro Ministerium, vulgo psalmi, versus, lectiones, responsoria, ver- bonne amour. Mestier, Ars. Tabularium Fiscanense sus, et quot finientur, tot extinguantur. 1 MISTRALES, MISTRALIA. Vide Minisfol. 87 : Notum facio quod ego nihil hsare- Stat. ant. Florent. lib. 5. cap. 77. ex Cod. teriales. ditatis habeo... in ministeriis de pistrino reg. 4621 : Nullus de magnatibus... habens >j<: MISTRALIA. [ Dedit et concessit Fiscanensi, videlicet in custodia hostii guerram sive inimicitiam patentem, au- Mistraliam castri et castellanie Moresejusdem pistrini, nee in Misterio quarti deat.... ire ad aliquam invitatam pro telli et Goncelini cum juribus, emolubreatorii quod Abbas d edit mihi pro ser- aliquo defuncto, vel ad exequias alicujus metis et pertineciis ejusdem. (Chevavitio meo ad vitam meam. Misteria, se, in defuncti,... seu pro Misterio alicujus mor- lier, Inv. arch. Delphin. n. 1723, an. Monastico Anglicano torn. 4. pag. 102. tui. Vide supra Mestitia. 1316.)] [Statuta Avenion. MSS.: Statuimus quod * 4. MISTERIUM, vox generica, Res, * MISTRUM, Lo odio nascoso, in Glosnullus de civitate cujuscumque Misterii negotium, quodvis instrumentum rei sar. Lat. Ital. MS. unde emendandus sit tenens operatorium, etc.] Vide Minis- alicui conficiendae aptum. Chartul. S. Papias in Mistra, ubi leg. Odia occulta, terium. Joan. Angeriac. fol. 60. r.: Donum suum vel quid simile. | MISTERA, Eadem notione, in Charta super altare S. Joannis per quoddam \ MISTUM, pro Vinum, apud Cencium apud Rymer. torn. 4. pag. 751: Ac qui- pargamenum posuerunt, recapitulato ex in Ord. Rom. torn. 2. Mus. Ital. Mabill. dam alii operarii lanarum acpannorum... ordine toto Misterio superius comprehenso. pag. 201: Marescalci debent, quando vapro lanis ibidem operandis, et Mistera Ibid. fol. 141. r.: Rainaldus et f rater dunt ad herbas, vel paleas, vel ad fosnum, alias sua in eodem regno exercenda.... et ejus Macaris dederunt S. Joanni in ma- habere Mistum et furcas. Vide Mixtum 1. lanas operando, et Misteram suam alias risco Yvise salinam unam, cum omni J MISTURA. Vide Mixtum 2. exercendo, etc. Misterio et maracione. Stat. Cadubr. lib. t MISURARE, Metiri. In pervetusto 2. | MYSTERIUM, in Constitut. Caroli M. cap. 126: Ordinamus quod aliquis ter- Cod. MS. Epist. S. Pauli Graeco et Larigena vel forensis non sit ausus in tino litteris uncialibus scripto e Bibl. in Codice Sangall. pag. 223. * Alias Gall. Mislere. Lit. ann. 1369. nemoribus Cadubrii... lignamen aliquod Sangerm. haec verba Graeca 2. Cor. cap. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 209: inaidere.... pro carbono nee pro alio Mis- 10. 12. ocXXa autot ev iauiroTc lauTOu; JJLEPenisq. consueverant, opus hujusmodi terio faciendo. Vide Maracio et supra in TpoOvxe?, xa\ cruvxptvovTEi;, etc. sic Latine Misterii facere non verentes, etc. Ubi le- Ministerium. redduntur: Sed ipsi intra nosmetipsos gendum videtur, Pejus quam consueveMISTICO, Mysticus, Muaxixo?, Secreto- Misurantes et comparantes, etc. rant. Lit. Phil. VI. ann. 1334. in Reg. 69. rum Principis conscius, Auricularius, MISUS, pro Missus, Positus, Gallis Chartoph. reg. ch. 1: Establissons par la dignitas Palatina apud Byzantinos. Mis. Capitula ad Legem Alamannor. teneur de ces presentes lettres que en Will. Tyr. lib. 15. cap. 23. de Manuele cap. 22: Si in clida Misa non fuerit, etc. nostredite ville de Hellebeke soit dores-en- Imp. CP.: Vbi fratrem natu se priorem Occurrit ibi pluries. avant fait tout mestier et Mistere de palatium, audita palris morte, jam obti1 MIT, Volat. Vide Falcus in Falcodrapperie, qui plus profitablement y nentem, per Misticonem suum, qui pala- Mit Anglo-Sax. Met Belgis, et Mith, in pourra estre fait, tant de filler, tressir, tio et thesauris prseerat universis ex Evangeliis Gothicis, ut pbservat Eccarfouler, laner et taindre, comme de toutes improviso captum in vincula conjecit. dus ad Legem Salicam tit. 36. Graecorum autres chases, qui a Mistere de drapperie Muarix6e inter prsecipuas et illustriores (AETci respondet atque Latinum cum deappartient. Hinc Mistement, pro Artifi- Aulas CPolitanas dignitates recensetur notat. ciose, vulgo Artistement, in Hist. Caroli a Constantino de Administrando Impe1. MITA. Lex Bajwar. tit. 9. cap. 2. VIII. pag. 176. rio cap. 51. et Codino de Offic. Aulse CP. | 3. et 4: De illo Granario, quod Parch 1 MISTERIUM, Jugum, fabrilis ma- Mysticos aliquot habent Scriptores By- appellant, cum 3. sol. componat; de Mita china| nostris Metier. Codex MS. redi- zantini, [Anonymus in Lacapeno n. 15. vero si illam detegerit, vel incenderit, tuum Episcopal. Autissiodor. ann. circ. 17. in Porphyrog. n. 10. 14.] Niceph. cum 3. sol. componat. Ubi, opinor, recte 1290. exaratus : Omnia Misteria textorum Gregoras lib. 8. pag. 206. Joannes Can- viri docti existimant esse idem quod debent quodlibet ~x.ii. den. Comiti; et ilia tacuzenus lib. 3. cap. 36. et 89. Joan. meta, acervus segetum. Vide in hac de sago et tapetis vi. den Si aliquis Tzetzes in Ep. pag. 268. et alii quos voce. Quidam Codd. meda praeferunt. homo haberet xx. Misteria ad texandum laudat Meursius. Tzetzes, loco citato, 2. MITA, Monetae aereae Flandrensis pannos, deberet quodlibet summam supra Mysticum Servilium compellans, oi species 4. obolorum pretii. [Chron. Tru-

MIT
don. ad. ann. 1282: Tempore Guilielmi Abbatis Arnulfus de Los nullum jus habuit in villa nostra de Berlo, nee reditus aliquos.... nisi solummodo ad Mosam Schandich ibidem, quss solvebat veterem Mitam cum dimidia. Mitte, in Edicto Philippi VI. Beg. Franc, ann. 1332. torn. 2. Ordinal. Reg. pag. 87: Que nulles Mittez, doubles, cornuz, esterlins, ne nulles autres monnoyes faites hors de notre royaume n'aient nul cours.] Vide Lindanum in Teneraemunda lib. 2. cap. 2. n. 46. et Mitia 2. * Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 322 : Comme.... Ector de I'Arbre... avec G-ossetle Lone... jouassent amiablement et paisiblement I'un a I'autre pour Mites de Flandres, etc. Aliae ann. 1459. in Reg. 189. ch. 358 : Le due de Bourgoigne... fist forger a son coing autres monnoies noires, nommees mailles -et Mittes, dont les deux mailles ou les quatre Mittes se alouoient pour ung denier. Hinc Mitaille, Nummus aereus vel ex sere et argento conflatus, in aliis Lit. ann. 1397. ex Reg. 152. ch. 115 : Icellui du Rut trouva un petit sachet ou il y avoit Mitaille, qui est appelle billon. Pro Ferri fragmenta, vulgo Mitraille, in Lit. ann. 1406. ex Reg. 161. ch. 57 : Quantite de menue ferraille, appliquee a fait de merchandise de Mitaille. Ubi ter legitur. 1 3. MITA, Mensura potus. Usus Culturae Cenoman. : Ad ccenam habeant Prior et Prsspositus, et cellerarius et bajulus, et duo Priores de foris, magnam Mitam. 1 4. MITA, Idem quod Mitana infra. Charta ann. 1218. ex Tabular. S. Victoris Massil. : Prohibemus ne Prior vel monachus (deferat) Mitas nisi forte Mitas quas suerunt de panno. 15. MITA, f. Gibus, esca, et quidquid ad cibum pertinet. Concil.Limense ann. 1585. inter Hispan. pag. 430: Quoniam indecens est quod puellss doctrinarum sacerdotum, eorundem domos ad verrendum vel rigandum frequentent, vel Mitam, vel alias res in eis domibus faciant; ordinamus, etc. Aliud ann. 1590. ibid. pag. 452: Diligenter invigilent parochi, ne permittant ut Indi in templis quss sunt domus orationis, faciant partitiones Mitarum, seu tributorum, vel rerum rusticarum. Hispanis Migas de pan cozido est pulmenti species ex mica panis, oleo, aqua, sale et allio conferta. * 6. MITA, Blatta, Gall. Mite. Stat. MSS. eccl. S. Laurent. Rom. : Ordinarunt quod sacratissimum Corpus Domini nostri Jesu Christi in parvis formis et rotundis factum sit, et non per frusta pro inftrmis reservetur, quia ssepe scatinenta et Mitse ex dictis frustis eveniunt. a MITABUNDUS. Vide infra Mitare. ] MITADELA, pro Metadella, ut etiamnum a Thuscis appellatur, Mensura solidorum simul et liquidorum, quas est pars octava Sextarii apud Etruscos. AIbertinus Mussatus de Gestis Henrici VII. lib. 13. rubr.8. apud Murator. torn. 10. col. 536 : Angebatque Imperatoris Pisanorumque animos, quod jam victum (1. victus) penuria intolerabilis suos afficeret, prsesertim vini defectus, cum minima ejus cessus mensura, quam Mitadelam terrigenam vacant, Pisanse monetss solidis duobus arrogatis venditoribus emeretur. Consule Villani notam in hunc locum. * MITADENGUS, MlTADENQUUS, MlTADENTE, Mensura annonaria, variae capacitatis pro diversis locis, vulgo Mitadene. Charta ann. 1336. in Reg. 68. Char-

MIT
toph. reg. ch. 17 : Item unum Mitadencum civatss censualem cum dominio, quod percipiebat in et super domo dicta del Colombier. Alia ann. 1338. in Reg. 72. ch. 533 : Item acquisiverunt a Poncio de Sapo, procuratore Raymundi de Turreta, quatuor sextaria et unum Mitadencum siliginis. Alia ann. 1352. in Reg. 82. ch. 101 : Item duo sextaria, copa et media copa avense,... et unum Mitadencum siliginis... Item pro manso del Tayrac septem Mitadenquos siliginis, et novem Mitadenquos avenee de censu. Alia ann. 1377. in Reg. 112. ch. 102 : Unum Mitadente frumenti, quod facit octavam partem sestarii... in territorio Marologii. Pluries ibi. Lit. admort. pro eccl. Mimat. ann. 1464. in Reg. 199. ch. 448 : Item ung quartel, ung Mitadenc froment et Mitadenc avoyne. Vide Mitadela et supra Meytencus. * MITADENGA CALCINA, Calcis species. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 548 : Et quod vj. clavige lapidee fiant cum bona Calcina Mitadenga; et torn. II. pag. 582 : Et fiat (claviga) de bona Calcina Mitadenga, et de bonis lapidibus coctis; et torn. II. pag. 642 : Statuimus et ordinamus quod dictus pons debeat volvi, et fieri de bonis lapidibus et bona Calcina Mitadenga. Nescio an per analogiam haec vox accipienda sit eodem sensu, quo infra Mitadenquum bladum i. e. Miscellum frurnentum; quo sensu verba Calcina Mitadenga responderent aliis Malta Calcina, quae occurrunt passim in eisdem Statutis, ut e. g. torn. II. pag. 345 : Quod una claviga fieri debeat murata undique de bona Malta Calcina ; et torn. II. pag. 410 : Et homines Savigni teneantur facere ibi aliam portam, et dictum murum et porlas de bona Malta Calcina; et torn. II. pag. 624 : Statuimus et ordinamus quod duo ponticelli .... fiant de bona Malta Calcina;.... et per pleonasmum forsan utraque locutio perhibetur conjuncta in torn. II. pag. 625 : Et hoc debeat fieri de bonis lapidibus et de bona Malta Calcina Mitadenga. [FR.] 1 MITADENQUUM BLADUM, Miscellum frumentum, Bled meteil, Provinc. Metadie. Charta ann. 1395. ex Schedis Prass. de Mazaugues : Pro quibus bonis dat et servit annuatim in quolibet festo S. Michaelis... unum quartale bladi Mitadenqui, etc. Vide Mixtum 2. * Alias Mitadenc. Charta ann. 1254. ex Schedis Pr.de Mazaugues: Sub tali pacto, quod tu... debes dare nobis annuatim... quatuor saumalas bladi Metadencadmensuram Tharasconis. Alia ann. 1321. in Reg. 61. ch. 318 : Quinque sextaria bladi Mitadenc censualia. Moitable, eodem sensu, in Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1415. fol. 18. v. : xxiiij. muis de grain Moitable et I'autre avaine, etc. Vide supra Bladum Mediastinum. MITADOLUS. Inscriptio cujusdam vasis, apud Sugerium de Rebus in administratione sua gestis :
Hoc vas sponsa dedit Aanor Regi Ludovico, Mitadolus avo, mihi Rex, Sanctisque Sugerus.

MIT

425

cap. 7: Pueri euntes assidue cum personis ordinis non deferant cutellos acuminatos, vel vestes varias, nee serta in capitibus, nee chirothecas in manibus, sed Mitanas. Mitanss de panno, in distinct. 13. cap. 11. [Statuta Ord. Grandimont. apud Marten. torn. 4. Anecd. col. 1234 : Mitanas vero laneas eis non prohibemus.] Statuta Ordinis S. Gilberti de Sempringham pag. 720 : Cyrothecarum et Mitannarum omnis super fluitas... caveatur. Guigo II. Prior Cartusiae in Statutis ejusdem Ordinis cap. 57. 1 : Mantellum caputium , Mitanas laneas unas, lumbaria duo, etc. * Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. 85. Chartoph. reg. ch. 83 : Prsedictus Nigasius... percussit dictum Richardum... in mentone de extremitate digitorum manus suse, tune indutse de quadam Mitana drappellorum. Mitanss praebebantur magistris Computprum, ut legitur inter eprumdem vadia in Reg. ejusd. Cam. sign. Croix fol. 126. v. : Quilibet magistrorum percipit per manum argentarii quasdam Mitaines de panno et quasdam cirolhecas de cervo. * MITARE, Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Duptar, Prov. ambigere, dubitare, dubare, mussare, sitare, Mitare. Doptos, Prov. dubius, Mitabundus, anxius. * MITARIUS, Particeps, ut videtur, qui aliquid cum aliis commune possidet. Charta ann. 1366. in Chartul. S. Joan. de Jardo : Item quandam peciam terrse, in qua sunt plures Mitarii, continentem circiter unum quarterium. Mitanier vero, idem qui Metayer, colonus partiarius, medietarius, a veteri Gallico Mitan vel Mitie, pro Moitie, medietas, ut legitur in Charta ad calcem Chartul. S. Joan. Laudun. : Si nous offroient de quitter la Mitan des taillis, si nous voulions iciaus faire garder;... lydits abbes et couvent penront une moitie a leur chois, et I'autre moitie desdits taillis a nous appartiendra. Alia ann. 1285. ex Chartul. Pontiniac. : La Mitie ou bois de Montigny, qui part au conte d'Auceurre, que Van appelle Booloy, et la Mitie ou bois de Merri, qui part de Jeufroy de Migie. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 304 : Ilz hurterent a I'uys de certaine maison des appartenances de ladite granche, en laquelle estoit le bouvier ou Mitanier d'icelle granche,.... Lequel Jehan Sorel soy sentant ainsi frappe par ledit bouvier ou Mitanier, etc. Vide infra Mitonentum. 1 MITATORICIUM, Sacrarium, secretarium. Acta SS. torn. 3. Maii ubi de S. Nicolao Patriarcha CP. pag. 510 : Ut exinde pariter dextera ecclesiss parte, via consueta penitus relicta, ad Mitatoricium usque pertransiret. MeTtxTtipiov vel (juTaTtiptov, GraBCis recentioribus. Leo Grammat. in Leone Philos. pag. 483 : "OOev etc. Vide Gloss, med. Graec. v. Meta-rov et Suicerum V. MeraMITCHA. Charta Henrici III. Imper. ann. 1049. apud Chiffletium in Tornutio : Caldarias quatuor ad sal conficiendum, cum propriis sedibus, quas vulgo Mitchse vocantur. Vide Mitla. T MITELLA. Vide Mitrse. t MITELLITA, Placentae genus, ex Turneb. Advers. lib. 24. cap. 6. MITERIATA, Modus agri. Charta Ludovici VII. Regis Franc, ann. 1172. apud Sammarthanos in Episcopis Matiscon. n. 40 : Quatuor Miterialas terras Capitulo donavit. [Vide Meiteriata.]

Forte nomen proprium. %. MITALLIA. [Pieces de monnaie, medailles de bronze melees a I'alliage des cloches: Reginaldo Morise, in vico xx S. Martini commoranti, pro vnc. ini . xin. lib. cum dimidia de Mitallia. (Refonte d'une cloche de N. D. en 1396, Bibl. Schol. Chartar. 1872, p. 369.)] MITANA, MITANNA, Lanea, vel pellicea chirotheca, Gallis Mitaine. Institutiones Capituli Cisterciensis, distinct. 5.

54

426

MIT

MIT

MIT
campanilis ecclesise nostrae non fecimus fieri gratis. 2. MITRA, Isidoro lib. 19. Orig. cap. 4. et Ugutioni, Funis, quo navis media vincitur. [Mitra, la corde de quoy le milieu de la nef est lie, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] Tertullianus Carm. de Jona:
Nauticus interea geminus clamor omnia tentat Pro rate, proque anima, spiras mandare morantes, Oblaqueare Mitram, clavorum stringere nisus, Vel reluctantes impellers pectora gyros.

Charta ann. 1331. inter Probat. ult. emendatam pag. 176. ubi forasmitio uno Hist. Trenorch. pag. 244 : Quandam verbo, idem esse tradit quod projectio, peciam terras, cum quodam prato eidem seu gurpitio; quod scilicet yeteribus soterras contiguo, continente circa unam lemne erat alicujus symboli projectione Miteriatam terrss. Vide supra Mey- rei cujusvis possessione sese exuere, atteria. que adeo alium investire. Hinc est etiam * MITERIUM, Mensurae annonariae quod Mittio apud Marculfum lib. 1. species, eadem quae supra Mitadencus. Form. 23. de legali ad judicium citaCharta ann. 1326. in Reg. 65. Chartoph. tione interpretatur, quod ramo perinde reg. 278 : Item acquisiverunt duo Miteria abjecto et in sinum adversarii projecto, avenas et quandam vineam subtus Chac- ejusmodi citatio fieri solitum erat. Mihi vero Mitium, idem videtur quod Domiquot. Vide supra Meyterius. ] MITGERIA, Mensurse species. Vide nium, legitima possessio : quo sensu Nigeria. non obscure occurrit in Charta Caroli M. | MITHIUM, ut Methium. Vide in hacann. 771. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 11 : Praecipientes ergo jubemus, voce. ut nullus judeso publicus... homines ipsius | MITHRA, pro Mitra, capitis tegumentum, apud Caffarum lib. 1. An- ecclesias et monasterii ipsius (Morbacennal. Genuens. torn. 6. Murator. col. Sis) tarn ingenuos quam et servos, qui super eorum terras et Mitio manere viden255 J'MITHRIDATUM, Plinio : Mithridati- tur, etc. Prseceptum Pippini Regis ann. cum antidotum. Epist. Ambrosii Gamal- 751. apud eumdem Marten, torn. 1. Amdul. apud Marten, torn. 3. Ampliss. Col- pliss. Collect, col. 26 : Praecipimus, ut lect, pag. 410 : Vascula duo testacea, neque vos, neque juniores aut successores alterum opiatas, alterum Mithridati lec- vestri Abbatibus ipsius loci (Anisolensis) nee Mitio potestatis illorum, nee hominitissimi. * Metridat, in Lit. remiss, ann. 1460. bus qui peripsos legibus sperare videntur, ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 476 : inquietare.,. prsesumatis. Aliud ejusdem Icelle femme bailla entre deux escailles ou Regis ann. 760. ibid. col. 27 : Vel quicquoquilles de jambles, qui croissent en la quid ad ipsum monasterium sperare vimer, une chose resemblant de couleur a dentur, unde legitimo redebet Milio, sub sermone tuitionis nostrae, etc. Quse alia tiriacle ou Metridat. MITHRIDI. Lex Frision. tit. 22. 50 : non videntur ab iis quae leguntur in DiSi membranam qua jecur et splen pen- plom. Caroli M. ann. 769. ibid. col. 32 : dent, quod Mithridi dicunt, vulneraverit, Ita ut nullus judex publicus in curies ip18. sol. componat. Ubi Sicama legendum sius monasterii (Corbeiensis) vel homines censet midriff, vel middelrist, i. pelli- qui supra terras commanere videntur, cula, qua exsta ab intestinis inferioribus etc. Et in alio ann. 782. ibid. col. 42 : Ut separantur, [a Saxon. M i d h r i f e , quod nullus judex publicus fisci nostri in jam Somnero diaphragma, mesenterium si- dictas villas vel facultates ipsius Sancti (Martini) ad agendum, etc. Cui interpregniticat.] * MITICITAS, Mansuetudo, benigni- tationi alia quae a D. Cangio laudantur, tas. Lit. remiss, ann. 1383. inter Pro- baud inyita Minerva posse accommpbat, torn. 3. Hist. Nem. pag. 56. col. 1 : dari existimo. Vide Foras-mixtos in Regalis consuetudinis juvata Miticitas Foras. benigna compassione subveniat. Vide MiMITIUS, pro Missus, Legatus, in ForMia. mulis Lindenbrog. 36. 37. 123. [Vide MiMITIFICARE, Mitem facere, in Glossis tium.] antiq. MSS. [Amoloier, eadem notione 1MITOLOGIA, pro Mythologta, in Epist. usurpat le Roman de la jRese MS. : Gunzonis ad Augienses Fratres ann.960. II se set bien Amoloier apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, Par chuer et par souploier.] col. 300. c * MITONENTUM, Praedium rusticum, MITIPLANARE, Leniter declivem facere, Gall. Donner unepente douce. Stat. quod a colono partiario colitur, Gall. Placent. lib. 5. fol. 61. r. : Statutum est Metairie. Charta Joannae cqmit. Fland. antiquum, quod omnes rivi civitatis Pla- ann. 1233. in Suppl. ad Miraeum pag. centias, qui non sint terminati vel Miti- 395. col. 1 : Volo insuper... ut praedicta planati, ad postulationem cujuslibet, cu- ecclesia in omnibus communibus pascuis jus interest, terminentur et fundentur et et usuagiis, sive usanciis terras meae, ubi Mitiplanentur per magistros aquarum, et ipsa ecclesia curtes vel Mitonenta habuemanuteneantur per illos, qui ducunt rit, habeat usuagia et usancias suas. Vide aquam, secundum quod terminati et Miti- supra Mitarius. ""- MITONNUS, MITONUS, Mensurae anplanati fuerint per magistros aquae. MITISCUS, ubi tenet homo pedes suos, nonariae species, eadem quae supra Mitacum sedet in caballo, in Glossis MSS. dencus, Gall. Miton. Charta pro monast. Vezeliac. ann. 1378. in Reg. 113. CharStapes. MITITIA, a Mitis, Mansuetudo, apud toph. reg. ch. 142 : Quilibet focus debet Ebrardum Bethun. lib. bontra Valden- quinque Mitonnos avenas... Item quinque ses cap. 2. pag. 56. Mititas, in Glossa ad Mitonos a pluribus personis debitos, etc. Genesis 15. [Concilium Tolet. ann. 1323. Lit. remiss, ann. 1366. in Reg. 97. ch. inter Hispan. torn. 3. pag. 571: Castitas, 643: Icelle Ysabel prist larrechineusement Mititas, sobrietas, benevolentia, etc. Charta en I'hostel dudit Guillaume troiz Mitons ann. 1383. apud Marten, torn. 1. Anecd. de fourment. Vide infra Moitonnus. 1 MITOS, Filum. Ebrardus Bethuniencol. 1589 : Regalis consuetudinis innata Mititas benigna compassione subveniat. sis in Graecismo cap. 10: Occurrit praeterea quod S. Laurent. Est, mihi crede, Mitos, filum : sed fabula Mithos : Justin, in ligno vitae tract, de Charit. A Mitos, examitum : de Mithos, Milhologia. cap. 5.]/ 1 MITPHIUM, perperam pro Mithium. 1 MITIUM, et MITTIUM. Vim vocis minime attigisse videntur doctissimi viri Vide supra Methium. Bignonius et Cangius noster, cum MiT 1. MITRA, Apex, fastigium campanitius pro Missus scriptum suspicantur ; lis, Gall. Fleche d'un clocher, quod in ad rem propius accedit eruditus Eccar- acumen desinat sic dictum. Acta S. Berdus in Notis ad Legem Sal. a Carolo M. trandi torn. 1. Jun. pag. 785 : Et Mitram

MITR.S, Feminarum sunt, ut pilea virorum, ait Servius ad. 9. ^Eneid. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Mitra, coiffe a femme.] Warnerius MS. in Caprum Scotturn Poetam, ut veteres omittam :
His dictis sapiens subrisit domna parumper, Et Mitrae pulcram supposuit faciern.

5. Hieronym. Epist. 10. de Magdalena : Non habuit crispantes Mitras, nee stridentes calceolos, nee orbes stibio fuliginatos. Epist. 32 : Tune crines ancillulae disponebant, et Mitellis crispantibus vertex artabatur innoxius. ^" Erat autem Mitra taeniae species, qua mulieres caput cingebant; quod ornamentum ita ipsis proprium existimabatur, ut viris probrosum esset, iisque non nisi in desidiae insimulationem concedetur. Servius ad ^Eneid. 4. 216 : Quibus effceminatio crimini dabatur, etiam Mitra iis adscribebatur. Vide Mercerum ad Alex. Gen. Serm. pag. 424. Passerat. ad Propert. et Salmas. ad Hist. August. ag. 390. Interdum Mitra pro quavis iscia sumitur, ut apud Celsum lib. 8. cap. 10. pro fascia ad involvendum brachium fractum. | SEMIMITBA , Dimidiata mitra. Ulpiano leg. 25.110. D. de auro, arg. et mund. MITRA, dictum Deo dicatarum capitis tegumentum. Isidorus lib. 19. Orig. cap. 31: Mitra est pileum Phrygium caputprotegens, quale est ornamentum capitis devotarum. Mitram autemaveZo distinguit idem Isidorus lib. 2. de Offic. Eccl. cap. 17. ubi ait mitram virgines Deo dicatas, quasi coronam virginalis glorias prasferre in vertice. MITRELLAS vocat Optatus Milevitanus lib. 6 : Jam illud quam stultum, quam vanum, quod ad voluntatem et quasi ad dignitatem vestram revocare voluistis, ut virgines Dei agerent posnitentiam ; ut jamdudum professes signa voluntatis capitibus postea vobis jubentibus immutarent ? ut Mitrellas alias projicerent, alias acciperent? Mox de ejus materia : Nee ulla sunt prascepta conjuncta, vel dequa lana Mitrella fieret, aut de qua purpura pingeretur ; non enim panno potest virginitas adjuvari, etc. Utitur ibi non semel. Mitellas, dixit Virgil, in ludicro Poematio, ut et Apuleius lib. 7. et 8. Metamorph. Mitras Monialibus etiam tribuunt Statuta Ordinis de Sempringham pag. 762: Habent etiam... si voluerint, et Mitras linens nigras et forratas de agninis pellibus. Alibi: Omnes habeant Mitras lineas de grossiori panno, &tc MITRA proprium hodie dicitur summorum Pontificum capitis ornamentum ac tegumentum, atque adeo Cardinalium, Archiepiscoporum et Episcoporum : cujus tamen mentionem inter ornamenta Pontiflcum, apud veteres Auctores, qui de Offlciis divinis scripsere, aut in Sacramentariis, vel veteribus Liturgiis fere nullam fieri observavit Menardus ad librum Sacramentorum Gregorii M. adeo ut vix ann. 1000. ea

MIT
tribuatur Pontiflcibus et Episcopis, ut apud Petrum Damian. serm. 1. de Dedicat. et lib. 1. Epist. 20. Hugonem Flaviniacensem in Chron. ann. 1100. pag. 260. S. Bernardum Epist. 40. etc. Honorius Augustod. lib. 11. cap. 24 : Mitra quoque Pontificalis sumpta est ex usu legis. Heec ex bysso conficitur et thyara, etc. Adde Hugonem a S. Victore lib. 1. de Sacram. cap. 55. et in Speculo Eccl. cap. 6. Philippum Eystetensem in Vita S. Willibaldi cap. 22. Innocent. III. PP. lib. 1. de Myster. Missae cap. 10. 11. 44. 60. etc. Jacobus Cardinalis de Bonifacio VIII :
Cornua fronte gerit duplicem signantia legem, Legern quippe novam Christ! veteremque iiguram.

MIT
in consistorio, et judicat ; unde coronam regalem repr&sentat. MITRAS gerebant Cardinales, antequam pro capitis ornamento galerus iis assignatusesset in ConcilioLugdunensi ann. 1245. JSgidius Aureae valli Monach. in Alberto Episc. Leod. cap. 61 : Constituit eum summus Pontifex sanctse Ecclesiss Romanes Cardinalem, et imposita Mitra capiti ejus, inter Cardinales summos eum fecit considere. [Mitrse Cardinalium meminit etiam Cencius in Ord. Rom. apud Mabill. torn. 2. Mus. Ital. pag. 204.] Balsamon de Chartophylace, lib. 7. Juris Graecorum pag. 462 : Koc -rotaou? StoKapSrjvapEouc TOU Ilaua OJ
TW IlaTta, xa\ xa TOUTOU

MIT

427

Symeon Thessalonicensis lib. de Templo et Missa, ait Episcppos Orientales sacra facere nudo capite, excepto Alexandrino Patriarcha qui in capite gerit, quod vqcant Up6v, deinde haec subdit : "E<pep yap 6 vo^juxb? ap^tepeu; eVt, XEcpaXri? xtapiv, ?jv 8v] xa\ [Ai-upav ov6(Aa?ov, xcaa 8k xa\ ol 7tpm6EVfas lepap^at TOUTO xaXeiv elMitr^Folquini Morinensis Episc. qui ann. 855. mortuus est, meminit Johan. Iperius in Chron. cap. 13. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 510. ubi earn in monasterio suo Sithiensi asservatam una cumcappa ejusdemFolquiniet chirothecis atque sandaliis testatur : Adhuc sub antiquo decore conservamus cappom ejus unam processionalem, Mitram, chirothecas atque sandalia, stolas quoque tres, etc. * Theodulf. Aurel. episc. lib. 5. carm. 3 :
Illius ergo caput resplendens Mitra tegebat.

Longe ergo sseculo x. antiquior est mitra ad usum episcoporum. Gonsule Marten. de Ant. eccl. ritib. torn. 1. col. 356. edit. 1736. et Tract, nov. dipl. torn. 4. pag. 325. SS" Episcopos interdum non nisi ex concessione Romani Pontiflcis mitra usos fuisse, colligitur ex Epist. Oalixti II. PP. ann. 1120. in Batav. sacra pag. 139. qua Godebaldo TrajectensiEpiscopq ejusque successoribus pro commissss ipsi ecclesise reverentia, et diutinse ad invicem dilectionis affectu concedit Episcopalem Mitram. Episcopalis autem mitrse triplicem speciem statuit Ceremonialis Episcoporum lib. 1. cap. 17 : MitrsB usus antiquissimus est, et ejus triplex est species ; una quse pretiosa dicitur, quia gemmis et lapidibus pretiosis, vel laminis aureis vel argenteis contexta esse solet ; altera auriphrygiata sine gemmis, et sine laminis aureis vel argenteis, sed vel aliquibus margaritis'composita, vel ex serico albo auro intermisto, vel ex tela aurea simplici sine laminis et margaritis. Tertia qrwa? simplex vocatur, sine auro, ex simplici serico Damascene, vel alio, aut etiam linea, ex tela alba confecta, rubeis laciniis seu franciis et vittis pendentibus. Pretiosa utitur Episcopus in solennioribus festis, etc. 1 MITRA CONSISTORIALIS, Qua utitur Papa cum in consistorio sedet. Gajetanus in Ord. Rom. apud Mabill. Mus. Ital. torn. 2. pag. 440 : In pronunciatione ipsorum legatorum vel nunciorum ipse (Papa) debet portare pluviale aurifrigiatum, et Mitram consistorialem nuncupatam. Alter Ordo Rom. ibid. pag. 232. sic earn describit : Mitra cum aurifrisio in titulo sine circulo utitur (Papa) cum sedet

Cangio assentit Lazar. Andr. Boquillotus in disquisit. histor. de Sacra Liturgia, ut observat Georg. Rhodig. de Liturg. Rom. Pontif. cap. 26. num. 7. quod non ita intelligendum esse monet, ut mitras dehinc gestare cessaverint, iis quippe semper usi sunt et etiamnunc utuntur, cum in sacris summo pontifici inserviunt, et quidem sericis ex concessione Pauli II. initio sui pontiflcatus, teste Gobel. Persona seu Pio II. in Comment, lib. 2. num. 40 : Cardinalibus qui sacris induti vestibus, a prsslatis inferiorum ordinum , prssterquam loco non cognoscebantur, usum Mitrse sericss Damasceni opens, rubraque capitia indulsit. MITRA ROMANA, ejusdem nempe forni33 quaa Oardinalium. Charta Leonis IX. PP. in favorem Eberhardi Archiep. Trev. ann. 1049 : Quapropter omnibus ipsis laudantibus et respuentibus pro investitura ipsius Primatus, Romana Mitra caput vestrum insignimus, qua et vos et successores vestri in Ecclesiasticis offtciis Romano more semper utamini, semperque vos esse Romanes sedis disdpulos reminiscamini. MITR.E privilegium indultum a summis Pontiflcibus interdum aliis quam Episcopis, verbi gratia Abbatibus, de quorum mitra egimus in voce Abbas mitratus : prseterea Canonicis Ecclesiarum Cathedralium. Anonymus Hasenrietanus in Gebhardo Episc. Eystetensi,. de Clemente PP. : Qui eisdem Babergensibus hoc privilegium, ut in summis festivitalibus, turn ministri altaris, turn etiam cxteri seniores Mitram haberent in capitibus. Habentur in Bohemia Pia lib. 5. pag. 64. 65. Bailee Pontificum Urbani et Bonifacii, quibus facultas conceditur Canonicis Pragensis Ecclesisa, cum Archiepisc. celebranti in Subdiaconatus et Diaconatus offlcio adsunt, uti mitris albis. In Vitis Abbatum S. Albani pag. 52. Pictaviensis Archidiaconus, Meus, inquit, Vicarius in Ecclesia B. Hilarii incedit mitratus in omnibus anni festivitatibus, nee derogat Mitra Episcopali dignitati. Vide Vitam S. Henrici Imperatoris cap. 18. et Bonfilium Constantium in Messana lib. 8. fol. 58. v. S3" Mitras Canonicorum interdum nihil fuisse nisi eorum almucia, colligitur ex Georg. Christ. Reg. Mogunt. torn. 1. pag. 737. ubi de Conrado III : Edito voluit Edicto ut pastor et plebanus Mitras sive almucia de asperiolis ; altaristse vero et beneficiati temporibus divinorum Mitras de pellibus agninis nigris gestent. 1 MITRATA BENEFICIA, Episcopatus, Abbatiee. Gual vaneus de la Flamma apud Murator. torn. 12. col. 1009 :Ille'( Johannes XXII. PP.) fuit in concedendis gratiis ultra modum benevolus ; iste (Bene-

Sixata.

dictus XII. PP.) fuit crudelissimus; retinuit enim 330. beneficia Mitrata cum baculis pasloralibus, et sic ecclesiarum non pastor, sed destructor fuit. * MITRAS omnibus clericis communes fuisse, docet synod. Tornac. ann. 1366. inter Stat. ejusd. eccl. pag. 51. art. 14 : Item intrantes vel exeuntes cancellum capita humiliter inclinent ad altare ; et dum divina celebrantur, Mitras in capitibus non habeant. Ubi capitis tegmen clericorum proprium intelligendum est. MITRAS Mpnacnis tribuit etiam liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 18 : Mitras laneas, quales Converses formavimus, in opere tamen operariis, et itinerantibus in itinere concedimus. Et cap. 40. ubi de Inflrmis: Cum in superpelliciis ante infirmariam sedent, conceditur eis ad protegendum caput, capparones, vel Mitras laneas ferre. [Regula reformat. Monast. Mellicens. ann. 1451. in chron. ejusd. Monast. pag. 360 : Item quilibet habebit unam Mitram de lana ad tegendum caput tempore dormitionis, et etiam unum pannum lineum pro capite. Mitrella, eadem notione, ibid. pag. 413 : In refectorio conventualiter constituti sicut et in aliis actibus conventualibus caputiis habitus tecti, nisi necessitas vel consuetudo discoopertionem exigat, solernus existere , nudam Mitrellarum delationem , quantum commode fieri potest, congrue devitantes.~] Ubi mitras [et mitrellssj videntur appellari ejusmodi capitis tegumentaquaa capparones vpcant:quomodo haec vox videtur sum! in Jure Feudali Saxonum cap. 33. art. 5 : Antequam vassallus accedat ad dominum, gladium, cultellum, et calcaria, pileum, et Mitram deponat, chirothecam et cappas exuat, etc. MITRA viris etiam tribuitur. Albert. Argentin. ann. 1317 : Rex alloquens jocose hospitem suum, videns eum pulcram habere Mitram in capite, sicut tune moris erat, dixit Rex, se oportere Mitram eandem habere, et ipsam extraxit de capite illius. * Quandonam vero ea uti abstinuerunt, innuit Anonymus Leob. in Chron. ad ann. 1336. apud Pez. torn. 1. Script, rer. Austr. col. 948 : Capuciis etiam omnes incosperunt uti, tarn rustici, Judsei, pastores. Cessavit etiam tune usus Mitrarum virilium, per quas inter laicos plures Christianus agnoscebatur a Judseo. MITRAM denique vocabant nostri capitis tegumentum, quod Imperatorum etRegum coronissubsternitur. [*Mitra, Vitta, regalis corona, vel frontalis seu amictum capillorum. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641.] Ceremoniale Rom. lib. 1. sect. 5. ubi corona Imperatorisdescribitur : Differt forma coronas Imperialis ab aliis : nam ea sub se thiaram quondam habet in modum fere Episcopalis Mitrx, humiliorem tamen, magis apertam et minus acutam : estque ejus apertura a fronte, non ab aure. [Gajetanus in Ord. Rom. ubi de coronat. Imper. apud Mabill. Mus. Ital. torn. 2. pag. 401 -.Cumque lecta fuerit epistola, et graduale cantatum, Imperator procedit processionaliter ad altare, ubi summus Pontifex imponit ei Mitram clericalem in capite, ac super Mitram imperatorium diadema, dicens ut sequitur : Accipe signum glorise, diadema regni, coronam imperil, in nomine Patns , etc.] Chronicon Ceccanense ann. 1209. de Ottone Imperat. : Oddo coronatus Imperator, vestitus Imperialibus vestimentis sacratis, Mitratus et coronatus, ivit cum D. Papa, etc. Mitram etiam Vratislao Bohemias Regi, quamvis laicse

428

MIT

MIT
Pour nos mefiaits, qui sont enregistrez, Sommes monstrez et ainsi accouslrez, Sous le hazard d'en avoir quatre livres.

MIT
*-- MITRARE, Mitra ornare, apud Virgil. Grammat. pag. 80. 1 MITRIDII INFIRMITAS. Miracula B. Humilianae torn. 4. Maii pag. 406 : Quasdam mulier de Florentia,... cum per tres hebdomades infirmitatem Mitridii pateretur tam periculosam, quod a multis medicisjudicareturmoriturapenitus. Ubi Bollandistae : An semitertiana febris, rifmptTaio; Galeno dicta ? Ast in expanso quodam Italico folio de vita Sanctae, dum summatim enumerantur miracula, dictus unus liberatus a malo convolvuli, vulgo Miserere, dicti. p Vide Mithridi.] MITRULA. Fulchenus Carnot. lib. 3. Hist. Hierosol. cap. 60 : Basilicus autem (serpens) est ad semipedem longitudinis, albus quasi Mitrula, lineatus caput, etc. SSif Haec emendanda ex Solino cap. 27. quern exscripsit Fulcherius : Serpens est (basilicus) pasne ad semipedem longitudinis, alba quasi Mitrula lineatus caput. Ubi Mitrula est diminut. a Mitra. Maculam , pro Mitrula dixit Plinius. Vide Notas Salmasii ad laudatum Solini locum. 1. MITT A, Mensurse salariae et frumentariaa species, a Saxonicp m i t t e n , mensura. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 262: Ego vero dedi dictis Canonicis... redditus 20. solidorum apud Stokes, et septem Mittas salis ad Wiz. Infra : Exceptis 7. Mtttis salis. 14. Mittas salis, torn. 1. pag. 528. Mittas brasii, pag. 136. Alia vide apud Spelmannum. Vide Mitcha. T 2. MITTA, Monetae Flandrensis species , in Charta ann. 1480. apud Miraeum torn. 2. pag. 1342. Vide supra Mita 2. * 3. MITTA, Pars panis interior et mollior, Gall. Mie. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 59 : Mittam duodecim panum calidorum in vippis comedisse dicebatur memoratus Johannes. 1 MITTARE, Litterae Guidonis Comit. Nivern. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 119 : Quotiens baillivum vel praspositumt aut aliud mandatum nostrum de Nivern. Mittaverimus, ipsos jurare faciemus, quod omnia prasmissaper suum juramentum observent, etc. Si mendum non est pro instituerimus vel ordinaverimus, hie Mittare ejusdem signiflcationis est atque infra Mittere 3. | MITTELA, Lanea, vel pellicea chirotheca, Gall. Mitaine. Regula reformat. Monast. Mellicens. in Chron. ejusd. Monast. pag. 413 : Contra aeris inclementiam per hyemem conceduntur duo pellicia, majus et minus, de pellibus ovinis cum calceamentis, caligis et Mittellis, soccis aliisque necessariis. Vide Mitana. MITTENDARII, Palatini, qui in sacro Palati9 militabant, et in provincias extraordinarie mittebantur a Principe, ut eorum mandata perferrent, cum Comitatenses Palatini in ipso palatio subsisterent, ut docent Glossse Basilic, in voce rcaXaTivof O\ 81 el? TOC? I^ap^'a? 7re[A7r6(xevot, MtTevSaptot. Senator, lib. 4. Epist. 47 : Expedites enim properare Mittendarios volumus, non migrare censemus. Vide 1. 2. 5. 7. 8. 22. 23. Cod. Th. de Palat. (6, 30.) et Pancirolum ad Notit. Imp. lib. 1. cap. 86. f MITTENTES, mendose pro Nutrices, in Ordinat. Philippi Augusti Spicileg. Acher. torn. 6. pag. 493 : Item Clerici non debent excommunicare eos qui vendunt blada, vel alias merces diebus Dominicis, vel eos qui vendunt Judaeis, vel emunt ab illis;.... sedbene voluntquod Mittentes Judaeorum excommunicent. Vide in voce Judei ad lineam, Quss quidem, etc. 1. MITTERE, Permittere. Paulus PP.

versonas mitti non consuevisset, in signum intimas dilectionis misit Alexander II. PP. ut est in Epistolis Gregorii VII. PP. lib. 1. Epist. 38. [ Mitra, ducibus Boeraiae concessa a Romano pontifice sub annuo censu, cujus meminit Liber, cens. eccl. Rom. : Item in quodam thomulo Lateranensi, inter cxtera Spicicineus dux Boemiss accepit licentiam a PP. Nicolao sibi portandi Mitram, et promisit se daturum omni anno centum libras argenti de terra sua sub nomine census.] Rogerio Siculorum Regi concessit Lucius II. PP. de quo ita Otto Frising. lib. 1. de Gest. Frider. c. 27. 28: Concordiam inter Siculum et Papam hujusmodi esse accepimus, Papa concessit Siculo virgam, et annulum, dalmaticam, et Mitram atgue sandalia. Et Innocentias III. PP. Regi Aragoniae, in Gestis ejusdem PP. pag. 135 : Regalia insignia universa, tnantum videlicet et colobium, sceptrum et pomum, coronam et Mitram ad opus tuum non minus pretiosa, quam speciosa fecimus prssparari, et ea liberaliter tibi donavimus, insignum gratiss specialis. Adde Odor. Rainaldum ann. 1204. n. 71. et torn. 5. Hist. Francor. pag. 878. Ita apud Hebraeos, Pontifices praeter cidarim mitram gestabant, necaput cidaris lamina statim attingeret.^Philo ^de Vita Mosis lib. 3 : McTpa Se rjv UTI' auto, TOU (JLYJ i^auecv necpaX?)? TO mbaXov. Vide Seldenum de Succes. Hebr. lib. 2. cap. 7. De mitra pluscula congessit G. Paschalius de Corona lib. 4. cap. 20. 21. * MITRA, Capitis tegmen militibus proprium. Stat. provinc. cone. Trevir. ann. 1310. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 45. col. 1 : Presbyteri, canonici et clerici rugatas et scacatas vestes gestantes, nee non Mitras, ut vulgariter dicamus, seu cutusas (1. cucufas)coram episcopis et ordinariis,ac etiam in ecclesiis in quibus ipsi beneficia obtinent, deferentes, venerabile clericale signum... deferre... vilipendunt, ut sicalterati in milites armatse militias videantur. [ Mitra Ferrea, in Notit. ann. 1329. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 1365. Ruodlieb. fr. 1. vers. 25 :
In Mitra galeam rutilam gestat chalybinam, Districtus gladio compto capulotenus auro.

Occurrit ibidem fr. 5. vers. 45. MITRA BAPTIZATORUM. Vide Chrismale in Chrisma. MITRA GR^ECORUM, seu capitis amiculum. Guillelmus Apul. lib. 1. de Gest. Norman. :
.... Ibi quendam conspicientes Mox virum Graeco vestitum nomine Melum, Exulis ignotam vesteni, capitiquo ligato Insolitos Mitrffi mirantur adesse rotatus.

Ita sane sunt Turcorum Turbani; Graecos vero ejusmodi capitum tegmenta gestasse, nescio an legatur. MITRA, Capitegium, seu operculum, quo falconis caput et oculi teguntur, ne videat, apud Albertum Magnum lib. 23. de Animal, cap. 3. 4. MlTRATUS. Tu fuisti Mitratus pro falso, apud Bartol. ad Leg. Eum quiD. de Injur. Memoriale Petri de Paulo sub ann. 139S, de quibusdam maleflciis : Ubi unus dictorum Sacerdotum S. Bermeas Mitriatus fuit, et in eadem mitria ductus fuit una cum prssdictis aliis Clericis ligatus, etc. Vide Julium Clarum in Sentent. pag. 328. Poeta Gallicus inferioris aevi, editus ann. 1530. in Carm. hoc titulo : Epitheton contre deux faux tesmoins mitrez :
Nous faux tesmoins que vous voiez Mitrez, Par gens lettrez, qui ont bien veu les livres,

Adde Ludovicum d'Orleans in Expostulat. pag. 207. * MITRA PAPYRACEA quibuscumque reis, maxime falsi crimine damnatis, in ignominiam imposita. Stat. Mantuse lib. 1. cap. 50. ex Cod. reg. 4620 : Falsum comittens qualibet vice in falsitate deprehensus et condemnatus aliquo ex casibus suprascriptis, si prsesens fuerit, mitretur cum Mitra papiri, in qua sit scriptum nomen et prasnomen ipsius mitrati, et cognomen et agnomen, et causa qua sit mitratus, et per totam civitatem Mantuas ducatur per loca publica dictse. civitatis, et demum cum dicta Mitra ad berlinam ponatur,in qua per totam diemresideat... Quss quidem Mitra, postquam pr&dicta fuerint executioni mandata, in palatio communis Mantuas appendatur ibidem ad perpetuam infamiam, notam et detestationem criminosi perpetuo permansura. Stat. crimin. Cumanse cap. 12. ex Cod. reg. 4622. fol. 64. v. : Si quis fecerit vel fabricaverit, seu fabricari vel fieri fecerit Cartam falsam, vel acta publica falsa,... condempnetur pro prima vice in quadruplum contenti in tali instrumento,... et ulterius quod Mitrietur, et tribus diebus continuis sic Mitriatus perducatur in publico. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 180 : 11 a este impose a Jehan Roche avoir este en plusieurs assemblees a Sens... et y (avoir) sache sa dague et dit certaines paroles de menaces de tuer et autres, tant a nos offtciers comme a autres ;... sur quay... nos reformateurs... condempnerent ledit suppliant a estre mis et tourne ou pillory audit Sens tenant en sa main une figure de dague et aiant sur sa teste une figure de Mitre ronde de papier, oil il auroit en escript au dehors en effect ces paroles: 11 menaca de tuer en I'assemblee en tenant sa dague, etc. Alise ann. 1473. in Reg. 195. ch. 1159: Jehan le Bourrelier prestre... print et vola ung encencier d'or du poids de six marcs, quatre unces et dix-sept esterlins d'or,... 'pour lesquelz cas il a este condempne a estre eschele et Mitre. Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. ad ann. 1478. fol. 242. r. : Belot Cantine pour avoir voulu atraire par maniere de macrelage Jehannette fille Witaxe de Queux a soy en aler en la compaignie de ung numme Franqueville, homme d'armes de la garnison de cette ville, soubz la charge de Mons. de Joyeuse, et a faire sa volente d'elle, fu condempnee et a este menee Mitree en ung benel par les carrefours et ses cheveux brulez au pillory, et ce fait banye. * Jus damnandi ad mitram, argumentum altse seu majoris justitiae, ut colligitur ex Aresto ann. 1574. 14. Aug. inter Arest. Tournet. lit. I. pag. 976. quo pronuntiatur archiepiscopum Senonensem haberejus de lever eschelles pour condamner a la Mitre et faire amende honorable, non settlement dedans sa court ou circuit d'icelle, mais aussi au dedans de tous endroits et environs de sa maison archiepiscopale. MITRALE, Theca in qua reponitur mitra. Charta Joannis Archiep. Capuani ann. 1304. in Sanctuario Capuano : Mitram unam cum smaltis... cum Mitrali in quoponitur ipsa mitra.[Adde Gajetanum in Ord. Rom. apud Maoill. torn. 2. Mus. Ital. pag. 280.] MITRALE, Liber sic inscriptus a Ricardo Episcopo Cremonensi compositus. Laudatur saepe a Durando Mimatensi Episc. in Rational! divin. offlc.

MIT
in Epistola ad Pipinum : Et Mittat Deus ut semen vestrum usque in finem mundi fruatur, etc. 2. MITTERE, Ponere. Lactantius de Mortib. persecutor, n. 2 : Per omnes provincias et civitates Ecclesix fundamental, Miserunt. Ubi idem scriptor 1. 4. Instit. cap. 20: Discipuli vero per provincias dispersi fundamenta Ecclesiss ubique posuerunt. Ita usurpant passim Agrimensores, quorum locos indicavit Rigaltius. Capitul. Carpli 0. tit. 16. cap. 5 : Quia multos dies in illius servitio Misit, i. posuit. Fulbertus Carnot. Epist. 96: Ego vero Misi causam hanc totam in manu ipsius. Vita B. Torelli Puppiensis num. 15: Quicunque poterit solus eum Mittere (in feretro,) hie ad Ecclesiam suam ferat. [Statuta Arelat. MSS. art. 32 : Quod nullus Mittat ignem in stipulis.] Mittere manum ad pecuniam alterius, Gall. Mettre la main sur I'argent d'autrui, in Legib. Henrici I. Regis Angl. cap. 13. Adde cap. 88. t 3. MITTERE, nude pro Tradere, in possessionem mittere, instituere, in Chartario Celsinianensi a Mabill. Diplom. lib. 2. cap. 28. n. 8. laudato : Et in hac eleemosyna Mitto D. Amblardum Archiep. Lugdunensem, et D. Stephanum Arvernensem Episc. ut partem habeant, etc. Ibidem : Pro filio meo Willelmo, quem monachum Mitto in eodem monasterio. Iterum : Et in iata eleemosyna Mitto D. Stephana et D. Roberto Abbate, ut ipsi sint defensores mei. ] MITTERE IN POSSESSIONEM nomine ventris, est mittere in possessionem nomine ejus qui est in ventre : ut cum mulier prssgnans mittitur in possessionem nomine filii vel filiae heredis, quem vel quam habet in utero et marito prssmortuo. vocabul. Juris utriusque. T 4. MITTERE, Instituere, introducere. Chron. S. Petri Vivi torn. 2. Spicileg. Acher. pag. 744 : Consuetudines pravas, injustas et malas, quas Galduinus in ea Miserat, et Rainardo Comiti sua inertia Mittere siverat, omnes ad nihilum magna vi et potentia redegit (Mainardus.) ^ MITTERE SE in aliquo per convenientiam, De re aliqua pacisci, convenire. Charta ann. 1196. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 368 : Set cum dicta Us diu fuisset agitata coram predictis arbitris, predicti arbitri dixerunt partibus, quod Mitterent se in eis per convenientiam: quod paries fecerunt. 5. MITTERE, Induere, Gall. Mettre. Paulus Warnefrid. lib. 4. de Gestis Lang. cap. 23: Cceperunt osis utif super quas equitantes tybrugos byrreos Mittebant. f MITTERE-MANUM , Gall. Mettremain, Dolia terebrare, Mettre en perce. Statuta Avenion. MSS. : Ne tabernarii Mittant-manum antequam vocaverint bannerios. * 6. MITTERE, Contribuere, conferre. Lit. Matild. comit. Nivern. ann. 1223. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 422. art. 15: Homo qui non habuit uxorem et est bachelarius, quamdiu in illo statu erit et hospicium tenebit, reddet annuatim quinque solidos de censa,.... et ad negotia communitatis Mittet, sicut et uxorati. Vide supra Missiones. * MITTERE SE IN AMICOS, Arbitris rem definiendam committere. Scacar. S. Mich. ann. 1220. ex Cod. reg. 4653. A. : Judicatum est quod Adam de Cornaio miles, postquam se Misit in amicos cum fratre suo, potest facere essoniam de via curias. Aliud apud Cadom. ann. 1228. in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris.

MIT
fol. 22. v. col. 2 : Judicatum est quod secuti de combustione domus, qui Miserunt se ad finem in amicos, faciant peregrinationes et alia abjudicata. * MITTERE ALICUI SUPRA, Phrasis Gallica, Mettre sus, pro Imputer, charger, Culpam crimen alicui assignare. Tabul. S. Albini Andegav.: Venit latro viarius ad aliquem de villanis et Mittit ei supra, quod olim vel sanguinem alicujus fudit, velfurtum fecit, etc. Pluries ibi.['Hincmar. Remens. Annal. ad ann. 862 : Hunfrido super quem Warengandus infidelitatem Miserat. Idem ad ann. 863: Duo quoque Nortmanni, qui nuper cum Welando... de navibus exierunt,infidelitatem super eum Miserunt, quorum unus secundum gentis suss morem cum eo negante armis coram rege contendens, ilium in certamine interfecit. Aliq sensu Mittere super aliquem pro ei injungere in Adnuntatione D. Hludov. Reg. ann. 860. apud Confluentes art. 2: Misimus hoc super episcopos et caeteros fideles nostros; ut illihoc invenirent, qualiter nos ad h&c, quas diximus, exequenda, adunaremus.} Mettre sus, pro Retablir, reparer, Reficere , reparare, in Charta ann. 1449. ex Chartul. Latiniac. fol. 120 : Et par deux fois avoit icelluy priore fait rediffier et Mettre sus, comme il est a present. Sensu opposito Mettre sus, pro Rixas tollere, controversiam sedare, in Stat. ann. 1370. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 359. art. 19 : Toutes riotes seront Mises sus, et sera bonne paix et amour entre les dessus dits. [** Lat. Controversias Dimittere, ut in chart, ann. 1312. apud Herrgott. Geneal. Habsburg. vol. 2. pag. 165. et passim.] * MITTERE POST ALIQUEM, Arcessere, Gall. Envoyer querir. Acta M. Inquisit. Carcass, ann. 1308. fol. 21. v: Dicta Raimunda Misit post ipsum testem quod veniret ad domum suam. * MITTERE CURIAM, Ab officio judicis abstinere. Charta Guid. episc. Claromont. ann. 1281. in Reg. 73. Chartoph. reg. ch. 1: Item si bajulus aliquem habentem causam in villa vult fovere, vel manutenere, vel eidem patrocinari, Mittat curiam sine suspicione. * MITTERE IN DEPERDITUM, In pignus deponere, unde damnum resarciatur. Charta Petri comit. Autiss. ann. 1199. in Reg. I. Chartoph. reg. ch. 1: Castrum cum omnibus pertinentiis ejus domino regi et hseredibus ejus Mitto in deperditum, si has conventiones ei non tenerem. Vide Deperditum. * MITTERE IN OPERE, Phrasis Gallica, Mettre en ceuvre, Adhibere, uti. Chartul. S. Vartdreg. torn. 1. pag. 84 : Pr&terea veteres essoullas de monasterio, quse non poterunt Mitti in opere, etc. * MITTERE IN PLACITUM, In jus vocare, citare. Charta Phil. Aug. ann. 1195. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 116. r. col. 1 : Si vero consanguinei Galcheri eos super hoc Mittebant in pcenam et placitum, etc. Vide Ponere 4. * MITTERE AD RATIONEM, Eadem notione. Chartul. S. Steph. Drocens.: Si ille, qui partem pedagii recipit, reddendi decem solidos in taxatis festivitatibus transgressus fuerit, ad rationem Mittetur; et si reddere noluerit infra quindenam, anathemate plectetur. Vide in Ratio 1. * MITTIBILIS, Legitimus, qui expendi potest. Charta ann. 1234. in Chartul. Raym. comit. Tolos. pag. 315: Damus vobis... in unoquoque anno, in festo omnium Sanctorum, septuaginta quinque solidos Tholosse bonos et bene Mittibiles. Vide supra Metibilis.

MIX

429

MITTIO, pro Missus, occurrit apud Marculfum lib. 1. form. 23. et 24. Vide ibi Bignonium, [et Mitium supra.] * MITTRA, [Mitra: Accepto superpellicio, amictu et stola et pluviali, Mittra simplici et baculo pastorali. (Chevalier, Visit. Episcop. Gratianop. p. 47.)] t MITULUS, Turnebo Adversar. lib. 27. cap. 26. est id quod in aediflciis extra prpminet, aliudque sustinet, unde vocis origo. * MITUS, La fiavola jocosa, in Glossar. Lat. Ital.Ms. * MIXA, MIXALIS, pro Missa, Missalis. Chartul. Cassin.: Ponemus ibidem intro de ecclesia duos libros Mixales,... e quinque paramentos de panno de Mixa, cum omnia arminium ipsorum. 1 MIXARIUM. Acta SS. torn. 5. Julii pag. 474. De S. Johanne Cassiano : JDeinde apposuit salem frictum, olivas ternas, quibus post hasc superintulit canistrum habens cicer frictum, Mixana bina, caricas singulas. * MIXOLIDIUM, Ellychnium, lucerna, lumen. Epist. Benzon. episc. Albens. apud Ludewig. torn. 9. Reliq. Mss. pag. 322: Domino Dionisio planetarum gaudenti Mixolidio, etc. Vide Myxus. 1 MIXTA, Quae ex parentibus diversae gentis nata. Concil. Mexican, ann. 1585. inter Hlspan. torn. 4. pag. 351 : Quando Mixta aliqua fosmina in monialem alicujus monasterii recipitur,.... pro eleemosyna amplius quam ahss non det. Vide MIXTARABES. Vide Mosarabes. \ MIXTARE. Vide in Mixtum 1. * MIXTEOLUM, Miscellum frumentum. Chartul. Floriac. fol. 217. v. : Cum Petrus de Mpntigniaco perciperet in decimis et terragiis nostris in parochia de Messeriis ratione majorise, vel alia ratione, ut dicebat, decimas et terragia sigali, Mixteoli et aharum segetum, etc. Vide Mixtum 2. * MIXTERIUM, Mensurse annonarise species. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 128. Chartoph. reg. ch. 188 : Qui (agricola) cum dicta pediceca composuit ad tria Mixteria bladi et tres parvos florenos auri. Vide supra Miterium. 1 MIXTIM, pro Mistim. Vetus Ceremoniale MS. B. M. Deaurataa Tolos.: Et post omnes similiter tendunt ad mensam tam monachi quam seculares; sed qui sunt honorabiliores debent esse primi Mixtim cum monachis. 1 MIXTIOLUM, MIXTOLIUM. Vide Mixtum 2. 1 MIXTIONARE, Miscere, Gall. Mixtionner. Charta ann. 1484. apud Baluz. torn. 2. Histor. Arvern. pag. 234 : Quod ad dictam venditionem terras de Livradois faciendum per dolum et fraudem dicto contractui causam dantibus vinum Mixtionatum sibi bibere faciendo, et in ejus vino rubeo vinum album loco aquas ponendo inductus fuerat. * MIXTIS, pro Mixtus, in Charta ann. 1399. ex schedis Pr. de Mazaugues : De actionibus realibus, et personalibus seu Mixtibus, etc. MIXTONES. Petrus Boerius ex Abbate S. Aniani Tomeriarum Episcopus Urbevetanus, in primo Comment, in Regulse cap. 38 : Apud nos quibusdam Monasteriis fiunt quidam panes, qui Mixtones seu Mixtoni vocantur : sic forte dicti, quia ex mixtura frumenti et hordei vel siliginis fiunt et sunt ita modici panes, quod quatuor aut quinque sunt necessarii uni fratri per diem. Et quia quarta pars annonse debet dari fratri praegustanti, dicitur hie,

430

MIX

MIX

MIX
dem : Qui adsuperiorem mensam sederit, ut Gustos ordinis sederit, duplum (panem monachilem percipiet :) qui missam majorem celebraverit, duos : Lector vero et servitores unum ad Mixtum. Eadmerus de S. Anselmi similitudinibus cap. 46 : Datur Mixtum interea cibi, donee conveniant omnes qui cum eo erunt cosnaturi, etc. Leo Ost. lib. 1. cap. 14 : Pondus quoque librae panis et mensuram vini, sed et calicis mensuram, quam in Mixto servitores accipere debent,.... transmisit. Atque ita passim mixtum usurpant Usus antiqui Oistercienses d. cap. 73. 75. 82. 84. 90. 91. 106. 108. 112. 114. et Statuta Ord. Prasmpnstrat. dist. 1. cap. 7. 17. 19. [ Vide Glossar. med. Grsscit. voce EuocpaTov, col. 445. et App. pag. 75.1 S5S" Ex quibus omnibus vix duoitare licet quin Mixtum apud Monachos idem fuerit quod jentaculum, ex pane scilicet et modico vino constans ; quod aliis iterum monumentis flrmari potest. Hildemarus in Comment, ad Regulam S. Benedicti, quod sub Ludoyico Pio edidit, ad cap. 38: Mixtum enim intelligitur panis et vinum, sicut superius dixit, singulos biberes et panem. Cui consona sunt quae Bernardus Mon. in Ord. Cluniac. part. 1. cap. 74. scribit : Perlatum est aliquando R. P. D. Henrico sedenti in Capitulo, quod mensss Lector, Hebdomadarii etiam coquinae, et Cellerarius, Custosque ecclesiae qui consuetudinaliter post majorem Missam Mixtum accipere solent, mensurse panis et vini olim a S. Benedicto, statutse, alia qusedam epularum munuscula, a Decanis horas canonicas, professionis causa, in prandendo prasvenientibus, sibi largita intermiscerent ; quse res non modo ei irrationabilis visa est, verum etiam contra Constitutionem Reguise prxdicti Patris Benedicti usurpata, in qua prsecipitur singulos biberes tantum et panem hebdomadariis coquinae atque lectori dari super statutam annonam ; unde generali definitione sancivit nihil penitus aliud, quam quod Regula prsecipit, in Mixto esse sumendum. Quse vero fuerit panis et vini mensura in hoc jentaculo assignata docet S. Wilhelmus lib. 1. Constitut. Hirsaug. cap. 97 : Ad Mixtum non accipiunt, nisi quod S. Benedictus prs&cipit, quartam partem panis absque libra sua, et de vino (similiter quartam partem mensurse solitae.) Adde lib. Usuum Ord. Cisterc. cap. 73. supra laudato. MIXTA.RE, Mixtum sumere, quod nostri dicunt dejejunare. Statuta Ordinis de Sempringham : Debilitati plurimum nostrorum gratia misericordise condescendentes, Canonicos permittimus Mixtare quousque 30. annos setatis compleverint : in majori vero aetate id fieri omnino prohibemus, nisi ordinate in Capitulo, petita misericordia, alicujus infirmitati a Priore ad tempus condescendatur,... Mixtum sumentibus panis et cervisia detur, et nihil melius, nisi forte necessitate cogente alicui misericordia impendaiur ad tempus. Adolescentiores quibus diebus jejuniorum Mixtum sumere conceditur, semper ante Tertiam in sestate, ante Sextarn in hieme illud sumant,... mensura Mixti sit quarta pars librse panis, et tertia pars eminas potus,... et sciendum quod a capite jejunii usque ad Pascha, exceptis dominicis diebus, et 3. diebus Rogationum, et 4. Temporum, et vigilia Domini et Sanctorum, Mixtum non sumitur, nee pulsatur. MIXTUM. Charta Caroli Calvi ann. 23. Ind. 10. ex Tabulario S. Dionysii n. 31:

Item le Chastellain doit avoir des cambiers pour donner congie de brasser, et aussi de ceulx qui font le Messce, toutesfois qu'il brassent, un sextier et xij. deniers Cambresis, Vide supra Mezium. At quid Mixtum signiflcet in Regulis Monasticis, ambigunt viri docti. Regula S. Benedict! cap. 38 : Frater autem hebdomadarius accipiat Mixtum, priusquam incipiat legere , propter communionem Cum peterera Mixtum, vendidit ille merum. sanctam, et ne forte grave sit ei jejunium Ps. 74. vers. 9 : Vini meri plenus Mixto. sustinere. Ubi S.Hildegardis ait Mixtum, Novatus Catholicus Homil. ad Fratres : esse panem vino intinctum. Boherius Infinitum putant esse, quod alius non in eamdem Regulam cap. 39. scribit potest facere, et arbitratur quod ipse solus Italis Mixtum, significasse jentaculum, hoc potest facere, aut forte nee bibit, nee seu quod nos yulgo le Dejuner appellaipsam aquam Mixtum. S. Eulogius lib. 2. mus. [Ea notione Mixtum occurrit in Memor. Sanct. cap. 10. de Georgio quo- Oonstitut. Sororum Poenitent. S. M. da m Monacho : Merum aqua tandiu Magdal. apud R. Duellium torn. 1. Mistemperabat, usque dum color inficeretur, cell, pag. 170: Nee tune serviunt qu& sapor abesset. Insipidus namque ille gus- Mixtum sumant; hoc est in Adventu, tus (ita referebat) nee bibere nitnium, nee Quadragesima, aliisque jejuniis ab Ectemulari convivam patitur. Oharta Caroli clesia indictis.J Certe vini certam menCalvi pro Monast. S. Mariae Suession. suram et panis certam quantitatem ita ann. 858: Vini modii 200. et mellis modii appellari docet Bernardus Mqnachus in 10. ad dandas omni tempore regulares Oonsuetudinibus Oluniacensibus MSS. eminas, et in solernnitatibus Mixlas pu- ex Bibl. Sangermanensi cap. 7 : Est aurasque potiones propinandas. Potioni tem consuetudo quatenus reindutis panmixtae Monachicse opponitur pura, apud nis afferatur scyphus plenus vino, et dimiRatpertum de Casibus S. Galli cap. 16. dia libra panis, dicente Priore post verbepag. 104: -Hie cum circa Subdecanum rationem, Modo date ei Mixtum. Et cap. jRuodpertum mensuram purse potionis 32 : Et sicut alio tempore mas est, cum suse, coram se habentem consedisset, ut infantibus sumant de pane et vino Mixdomi solitus erat, statim bibere volens, tum. Liber Usuum Ordinis Cisterciensis earn manu sumpsit, et impiger hausit,etc. cap. 73: Mensura Mixti sit quarta pars Vide Regulam Magistri cap. 23. 27. 77. librse panis, et tertia pars heminse vini. et Ordinem conservation!^ Monasticae Quod firmat etiam Beletus cap. 119: cap. 11. ubi Mixtum pro ipsa potione Statutum est in quibusdam Ecclesiis, et ubique terrarum sic debet fieri, ut illo die mixta sumitur. Hinc MISCERE, Vinum et aquam in scy.- (quo Communio seu Eucharistia datur) panis et vinum in Ecclesia habeatur, et phum infundere, bibere, in eodem Oruine conyers. Monast. d. cap. Ugutio : cum homines communicaverint, delur Miscere dictum est pro ministrare et pro- statim unicuique panis buccea priusquam pinare. Theodemarus in Epist. ad Caro- recedant, et paululum vini, ne forte quiplum Mag. : Aliis diebus, prandentibus piam de Sacramento in ore remanserit, Fratribus, quum vinum nobis abundat, quod expuendo facile emitti queat. Posset singulas phialas Miscere facimus, in sum- enim facile contingere, si non statim comis quoque festivilatibus,.... jam bis ad mederetur. Quae sane laudata consuetudo prandium Miscere facimus. Oapitula omnibus probatur, sumpsitque originem Monachor. ad Augiam directprum cap. ex institutione B. Senedicti ; instituit 7 : Ut autern signum Cellararius ad po- namque vir sanctissimus ob eandem cautum pulsaverit benedicendum, satim octo sam, ut illi qui aliis Fratribus debent in vel decem surgunt juvenes absque ulla prandio post Communionem ministrare, tarditate ad Miscendum Fratribus. Capi- aliquid prius comederent. Atque hoc quitula Monachorura S. Galli ann. 817. cap. dem prandium Mixtum appellari solet. 18 : Ut quatuor Fratres juniores... depu- Ita etiam mixtum interpretatur Smatentur ad Miscendum, qui tamen refician- ragdus. Chrodegangus Metensis in Retur cum cseteris. [Fortunatus in Vita S. gula Canonicorum Metensium cap. 21 : Radegundis num. 4. saec. 1. Bened. pag. Et Lector et Cellerarius, et Portarius vel 320: Virorum capita diluens, ministe- Septimanarius, vel qui ministrant quando rium faciens, quos ante levarat, eisdem Episcopus cum Clero in refectorio reficit, sua manu Miscebat, ut fessos de sudore antequam Fratres inrefectorium veniant, sumpta potio recrearet. Alcuinus in Vita Mixtum de pane et potu accipiant, ut 5. Willibrordi Episc. n. 17. ssec. 3. Be- grave eis non sit jejunium sustinere, intened. part. 1. pag. 612: Mandavit specia- rim quod Clerus reficit. Liber Ordinis S. lem suam flasconem sumere, ac pauperi- Victoris Parisiens. cap. 12 : Eos qui post bus Miscere Christi. Adde Vitam sancti Capitulum Mixtum accipiunt, aut qui Anscharii Episc. saec. 4. part. 2. pag. profecturi quoquam ante Conventum ci108. cap. 35. et Vitam. S. Guidonis sa3C. bum sumant, etc. Et cap. 48. de Lectore mensaa: Ipse autem debet ab Armario 6. part. 1. pag. 513.] etc. Hinc MIXTUM, qusevis potio. Kero Mona- qussrere, quid et ubi legere debeat. Mixchus: Mixtum, merod, sc. poculum. Vita tum, si voluerit, accipiat. Capitula MonaS. Desiderii Episc. Cadurcensis cap. 10 : cbqrum ad Augiam directorum, cap. 5. Subito rubore perfusus, mixtum aquae Edit. Baiuzianae : Lector vero post Sexposcere ccepit, anxie ac vehementer sata- tarn, antequam accedat ad legendum, acgere : quern Episcopus cernens nimis an- cipiat Mixtum supra : accipiant super xie palpitare, festinanter vinum servis constitutam annonam Mixtum, ut non sit suis afferre mandavit... allato igitur vino, eis grave jejunium, dum ministrant. Nenullalenus homo ori suo applicare permi- que aliter Consuetudines Floriacense$ : sit, sed lounge repellens guttam aquas cla- Post Tertiam Mixtum pueri accipiunt, et mare ccepit, cumque aqua fuisset allata, debent habere a Cellerario caseum. Concyathum praeripiens deglutivit. suetudines Eoveshavensis Monasterii in * Unde Messce, ut videtur, potus seu Anglia: Quandocumque est potus post cerevisiae species. Jura castellani Ca- Nonam, percipiet Refectprarius duas jusmerac. ex God. reg. 8428. 3. fol. 217. r: tas de Cellario, et ad Mixtum unam. Ibi-

quod frater Lector Mixtum accipiat, id est, unum panem, Modicum vocatum sive Mixtonum ; vel ab hoc Mixto sunt verius appellati Mixtones. 1. MIXTUM, Latinis Scriptoribus sumitur pro vino mixto, cui opponitur merum. Gloss. Grsec. Lat. : Kpa[j.a, Temperatum, Mixtum. Kpaat?, Mixtum. Martialis lib. 3. Epigr. 56 :

MIX

MNE

MOB

431

Ipsi quoque Fratres oblationes pro nobis Probat. Hist. Monmorenciacae pag. Domino offerant, et de vino, quod in vi- 402. neis prasdictas villas natum fuerit, decem MIXTOLIUM. Magnum Pastorale Ecmodia in Sacrario Fratres mitlant, quod clesise Parisiensis ann. 1220. pag. 134 : Mixtum fiat vino in sacrificio deputato, Titulo pignoris obligaverunt... unum moquatenus et donariis voti nostri etiam dium bladi, medietatem Mixtolii compesacrosancto sacrario portio deesse non de- tentis, et medietatem avenas. Bladum beat. Occurrunt eadem verba in alia Mixtolium, in alia ann. 1250. in Probat. Charta ejusdem Caroli ejusdem anni Hist. Drocens. MESTILO, ex Galileo Mesteil. Monastipro Ruolio : sed quid hoc loco mixtum sonet, non omnino constat. [Videtur cum Angl. torn. 1. pag. 504 : Et nonam pro vino usurpandum, quomodo mistum gerbam frumenti, Mjestilonis, siliginis, et aliquando sumi supra observayimus : omnis generis bladi, etc. Vetus Charta de vino quippe ad sacriflcium Missae de- in Hist. Monmorenciaca pag. 36 : Haputato ibi loqui Carolum Calvum opi- bent etiam prssdicti Fratres in molendino de Stagno sex annonss modios, tres de nor.] 2. MIXTUM, MIXTOLITJM, MIXTURA, mousturenge, et tres de Mesteil, etc. Miscellum frumentum, nostris 1 MESTILLIO. Charta ann. 1260. in Bled meteil. Tabularium Fqssatense : Chartular. S. Vandreg. torn. 2. pag. Valent quolibet anno 6. modios grani... 1567 : Sex minus bladi annui redditus medietatem Mixti, et aham medietatem scilicet Mestillionis boni et sufficientis. ordei. Alibi mixtura dicitur. Mixta an- Mistilio, in eodem Chartular. pag. 1463. nona, non semel in Tabulario S. Remi3. MIXTUM, Liber, ni fallor, Ecclegii, ubi interdum etiam mixtura. Occur- siasticus. Hist. Abbatiae Condomensis rit etiam in Tabulario Prioratus de Do- pag. 507,: Scripsit manu propria libros mina in Delphinatu fol. 56. [Bled Moi- Ecclesiasticos, videlicet duo Missalia, duos tange, in Charta ann. 1336. ex Tabular. Graduales sive Jornaria, duo Prosaria, Commerciaci : II nous doit payer et ren- et unum Mixtum. scil. ex aliis. [Vide dre audit jour en nostre dit chastel un Missale mixtum in Missale 2.] septier de bled Moitange.] ] 4. MIXTUM. Supertunica de Mixto, f. MIXTURA, Mixture, in Consuet. Ar- quia varii coloris, vel diversi panni. vern. cap. 31. art. 23. 29. nostris Meteil. Testamentum ann. 1326. apud Madox Gloss. Graec. Lat. : Mtgi? ^P"^^ n Formul. Anglic, pag. 426 : Itemvolo quod #XXr)s oXvK> Mixtura. Tabularium Bellilo- collobium et capicium meum de Mixto cense in Lemovicibus Ch. 95 : Mixtu- vendatur... Item lego Waltero filio meo ram vero quam debent Rustici per cen- unam supertunicam de Mixto. sum, hoc sunt de quarteria 2. sestaria de 1 5. MIXTUM IMPERIUM, Justitia meavena, 3. eminas, et quartum ex hordeo dia. Vide Jmperium. aut annona. Si vero Mixturam sitnul re* 6. MIXTUM ORDINARIUM, EXTRAORcipere noluerint, reddant cui addant cu- DINARIUM, Jumentorum vel plaustromula et non caleate ; de ordeo vero emi- rum prsestatio per viam directam aut nam cumulam, aut de annona rasam. transversam, idem proinde quod AngaTabular. Dalonensis Abbatiaa fol. 63 : ria et Parangaria. Vide in his vocibus. Ad censum 1. sextariorum et unius emi- Charta ann. 1354. in Reg. Cam. Comput. nee Mixtures. Utitur Rigordus ann. 1195. Paris, sign. Vienne fol. 56. v : Sint de Datiarii vim et Misturesplebis de Aplano, castero liberi et immunes... a quacumque exactions,... angario, parangario seu in Charta Italica ann. 1327. 523P Mixturam a mixto seu miscello Mixto ordinario, extraordinario, etc. ] MIXTURA, Vide Mixtum 2. frumento, Gall. Meteil, distinguendam MIXTUS. Vide Foras mixtos et Mitium. omnino arbitror : hoc enim ex frumento MIXTO sacrificio communicare, [Panem et secali hyberno constat, ilia ex frumento, vel interdum siligine, hordeo et Eucharisticum, in sanguine intinctum avena. Acta S. Yvonis MSS. : Erat au- sumere.] Vide Eucharistia. tem panis ejus grossus, siliginis videlicet, MIXUS, Ellychnium Iucerna3. Vide avenee, hordei furfuris, vel Mixtures. Pa- Myxa. nis varies annonss, in Charta ann. 1066. MIZELA, Arboris species, apud Petr. apud Mirseum torn. 1. pag. 66. Yide Crescentium lib. 1. de Agricult. cap. 7. Mescalia. f MIZILUM, f. ut Camisile. Vide Imizi1 MISTURA, Idem quod Mixtura. Co- lum. * MIZMAZ, Arabice, Fistula, quss vuldex MS. Irminonis Abb. Sangerm. fol. 85 : Habet ibi farinarias 11. unde exeunt gariter zamara dicitur, idem minuta alin censu de annona mod. cxx. de fru- cahi, i. fistula pastoris. Glossar. medic. mento mod. XL. de MstttraLXXX. Charta Ms. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. ann. 1564. e Tabular. Eccl. Massil. : Et MIZZULA. Vetus Charta apud Ughelpro Mistura dictss eleemosynss faciendss lum torn. 8. pag. 360 : Item hebdomada75. eminas annonae. rli, videlicet Sacerdos, Diaconus, et Subdiaconus, -qualibet die hebdomadal eorum | MISTOILUM, Idem quod Mixtum. Tabular. S. Clodoaldi : Dixerunt etiam habere debet ab Episcopo panes 4. et Mizzulam unam de vino omni tempore. Ex quod x. sextarios Mistoili sui et x. sextaItalico Misura, mensura. rios avenee injuste detinebat. 3 MNA libram unam et semiunT MISTOLIUM. Charta ann. 1222. in ciam, qui habetsolidi 75. Mna duas libras sunt Tabul. Pontisar. : Radulphus presbyter et semis appendit. Papias. de Argentolio contulit presbytero ecclesias * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. de Villanis sextarium Mistolii. 7692 : Mna, besant, idem quod talentum. 1 MIXTILLUM, in Charta ann. 1212. in 1 MNASITERNA, Urna aquss, id est, Tabular. S. Vincentii Cenoman. :Mona- urceus. Idem Papias. chi vero pro his omnibus tenentur dare 1 MNEMOSYNUM, Monumentum. Acta eidem Philippo in primo anno vil. modios bladi, scilicet xxi. sextarios de tri- S. Leonis III. PP. torn. 2. Junii pag. 588 : Isthaec Mnemosyni loco... sindone tico, totidem de Mixtillo, totidem de hordeo, totidemque de avena. Mestellum, in elegante invplvi plumbeoque sigillo obsiCharta ann. 1211. in Tabular. Monast. gnari curavimus. Usus est etiam Catullus Carm. 12.13. Hederae fol. 49. MIXTIOLUM, in Charta ann. 1226. in Verum est [j.v/)(Ji6c!iuvov mei sodalis. I

* MOA, a Gallico Moue, Fceda labrorum projectio, oris depravatio. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 301 : Eidem baillivo faciendo sibi Moam, Gallice la Moe, in derisionem ipsius, etc. | MOABITA, Sarracenus, Maurus. Chron. Malleacense torn. 3. Concil. Hispan, pag. 334 : Fuit bellum in Hispania inter Ildephonsum el Regesplures et Aucaetas et contra innumerabiles Moabitas. Epist. Callisti II. PP. ibid. : Irruentibus Mauris seu Moabitis, et Metropolis dignitas imrninuta et parochiarum termini sunt confusi. *. MOABITINI. [Moneta Hispanica : Petrus Pampilonensis episcopus, volens proficisciHierosolimam COG. Moabitinos comisit B. Conchensi abbati. (Cart. Conchar. Ruthen. p. 328. ann. 1120.)! * MOAGIUM, Pensitatio, quam a vassallis exigit dominus pro frumenti molitura in molendinis suis. Charta Barthol. episc. Laudun. ann. 1143. ex Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 49 : Hujus concessionis testes sunt... illi quoque qui Moagium ex inde (molendinis scilicet] singulis annis persolvebant; sed et ipsi molendinarii. Vide Malta 2. f MOBILE, Idem quod Mobilia, Gall. Biens meubles, mobiliaires. Formulae vett. Andegavens. apud Mabill. torn. 4. Analect. pag. 251 : Et exinde perdedit et pecunia sua, et Mobele suo. Quid vero hac voce denotetur indicat sequens formula : Vel res suas, aurum, argentum, species vestimentum, fabricaturas suas, vasa asrea, vel reliquas res quamplures. Vide Marculfum lib. 1. Form. 33. et 34. Charta ann. 1196. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 184 : Sepulture mee tarn de Mobili meo quam de terre mee redditibus necessaria jussi per omnia preparari. Bulla Nicolai PP. in Tabular. Centul. : Devotionis vestras precibus inclinati ut possessiones et alia bona Mobilia et immobilia quas personas liberas' fratrum vestrorum ad monasterium vestrum, mundi relicta vanitate convolantium, et professionem facientium in eodem, si remansissent in saeculo jure successionis vel quocumque alio juslo litulo contigissent, et ipsi potuissent aliis libere elargiri (feudalibus dumtaxat exceptis) petere, recipere, ac retinere libere valeatis. Caffari Annal. Genuens. ad ann. 1162. apud Murator. torn. 6. col. 278 : Ad pedes domini Imperatoris inermes venerunt, et personas et civitatem, et Mobile et immobile quss habebant, sine ullo tenore in potestate Imperatoris posuerunt. * Alias nostris Meule, Moble, Moeble et Moible. Charta Ferr. ducis Lothar. ann. 1256. in Chartul. Campan. : Vaissel ou on met vin, et tuit aisement d'or et d'argent, seront prisie chascuns avec les autres Moibles. Alia ann. 1270. ex Chartul. Valcel. sign. E. ch. 60 : Leurs biens tous Meules et yretages. Rursum alia ann. 1272. in Chartul. eccl. Lingon. fol. 29. r : Obligons touz nos biens Mobles et non Nobles, etc. Denique alia ann. 1296. in Chartul. 23. Corb. : Ly abbes et ly convents auront le justice de Moebles, des cateux, etc. Hinc Contract mobiliaire appellatur, Contractus de rebus mobilious, in Lit. remiss, ann. 1427. ex Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 664. Unde Desmeuble, pro Supellectili domestica vel alia qualibet re privatus. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 180. ch. 153 : Le suppliant qui esloit fort Desmeuble a I'edifice de sa maison, et n'avoit de long temps gueres peu prouffiter en son fait de mar-

432

MOG

MOD

MOD

chandise,... se trouva Ires poure et indi- foderaturam erminorum, vel aUerius pel- trabunculis et Modellis et aliquando tetigent. Meublage vero, Prsebitio, suppedi- lis, vel panni cirici reversatuw. Infra : gitur corio bubalino. ] 2. MODELLUS, Lagena, Gall. Boutatio, vulgo Fourniture, provision. Item quod non audeant portare Mochas Charta Carol! V. ann. 1374. in Reg. 153. vel manicas pendentes latiores trium di- teille, vel quodvis aliud vas in quod vinum infunditur. Usus et Consuet. Moch. 478 : Donnons et octroions ledit office gitorum, etc. * MOCHNOMILON, Cassia Felici, Manua- nast. S. Germani Paris, inter Probat. de sergenterie de Meublage desdittes forges en Bray, etc. Charta ann. 1310. in lis mola, qua teruntur medicinalia. GlOS- Hist, ejusd. pag. 135 : Primo versu dicto Reg. 45. ch. 135 : Item pour les esploiz sar. medic. Ms. Simon. Januens. ex lectionis quidam juvenis pulsabit uno ictu campanam quas pendet super petram dou Mueblaige de la prevoste de Gaille- Cod. reg. 6959. fontaines, etc. Vide Mobllitas. 1 MOCIMA, Scrofa, Belgis, Mocke, Gall. eleemosynas, et tune surgent quatuor aut 1. MOBILIA, liss, Res mobiles. Occurrit Truie. Charta apud Ludewig. torn. 7. quinque vel plures, et accipiunt Modellos apud Ottonem Morenam in Hist. Rerum Reliq. MSS. pag. 473 : Et jussit ut singu- vitreos, non argenteos et implebunt eos Laudensium pag. 10. 14. 18. 24. 28. Rol- lis annis post obitum suorum utriusque vino. Vide Modiolus 2. MODERABILIS, pro Moderates. Thegalandinum in Summa Notarise cap. 8. anniversario die dentur servitio fratrum [et Petrum Azarium in Chron. ad ann. v. Mocime, II, porcine, n. onine (1. ovine) nus de Ludovico Pio cap. 19 : Erat in 1361. torn. 16. Murator. col. 397.] nil. duce, (1. aucse) x. galline, et duo cibo potuque sobrius, et indumentis suis Moderabilis. j|c 2. MOBILIA, Supellex, domesticum porcelli, etc. ^ MODERACULA. [ Camisia mulie* MOCINAGIUM, pro Macinagium, ni instrumentum familiae , Ital. Mobilia , Gall. Meuble. Stat. Cons. Jan. an. 1143. fallor, Jus torcularium, quod scilicet ris. DIEPJ 1 MODERAMEN, Temperamentum, inter Mon. Hist. Patr. Taur.tom. II. col. domino pensitatur pro uvis prelo sup250: Si receperimus hominem in habita- ponendis., idem quod Pressoragium. Gall. Reserve. Litterae Joannis Reg. culo hujus civitatis faciemus eum iurare Charta ann. 1243. ex Chartul. eccl. col- Franc, ann. 1356. torn. 3. Ordinat. pag. ut in perpetuum sit habitator huius civi- leg, de Castel. super Indriam : Noveritis 66 : Articulus vero de subsidio faciendo ab tatis, et quod veniat lanuam ad habitan- quod in praesentia nostra constitutes Bar- ipsis Consulibus... ad quatuor necessitadum cum uxore et filiis, qul secum ste- thelot Polnins miles omne Mocinagium tes, in suo remanebit vigore, hoc Moderaterint in familia si habuerit et cum mo- suum, quod habebat in vineis, de censivo mine adhibito, ut jus illornm qui non bilia. [FR.] suo moventibus, in castellania de Castel- morabantur in castro... circa hoc remaT MOBILITAS, de servis et ancillis di- lione, ecclesiae nostrse dedit. Vide supra neat eis salvum, etc. p* Vide Haltaus. Glossar. German, col. 141. voce Bescheicitur, qui prsedium rusticura excolunt. Macina 2. Charta ann. 942. apud Baluz. torn. 2. 1 MOCTA, f. Avis species, Gall. Mou- denheit.] 1 MODERANTIA, Temperies. Miracula Hist. Arvern. pag. 479 : Ego igitur En- chet, Hisp. Machete. Acta B. Barthologelbertus... dono praedicto loco, Cluniaco masi Eremitae torn. 4. Junii pag. 835 : B. Ambrosii Senens. torn. 3. Martii pag. scilicet monasterio... mansus indomini- Ad approbandam vero sive corroboran- 224 : Color febris extinctus est et reductus catus qui est in villa Flaviaco cum omni- dam rudis adhuc anachoritse parsimo- ad plenfe Moderationem sanitatis. bus suis apendenciiSf vineis, campis... nium, ad ministrandum ei Dominus MoeT MODERANTiA, Modestia, continencultis et incultis... cum sua Habilitate, tam deputavit, quss singulis diebus Qua- tia. Vita sancti Guthlaci torn. 2. Aprilis servis videlicet et ancillis. dragesimse primi anni pisciculum... ad pag. 40 : Sub clericali habitu vitam immensse Moderantiss peregit, * Inter res mobiles recensentur servi refectionem detulit. glebse adscripti. Lit. remiss, ann. 1353. MOCULUS. Ugutio : Cassidilis, vel cas\ MODERATIO : Salva Moderatione Conin Reg. 82. ch. 2 : Cum prsefati habitato- sidile, dicitur sacculum, pera, sarcipe- cilii generalis, Formula non infrequens res de Aguilleyo sint homines sui de cor- rium, ficacium, marsupium, Moculus, lo- in Bullis summorum Pontificum, pro pore et manu mortua et Mobile suum pro- culus, crumena. Salvo modo, statuto, etc. Bulla Gregorii prium, etc. | MOCUM, Simile est fabss, legumen est.X. PP. ann. 1274. apud Rymer. torn. 2. pag. 23 : Specialiter autern decimas, ter| MOVILE, Eadem notione, in Charta Papias MS. f MODAGIUM. Vide in Modiatio. ras, domos et agros.... vobis et per vos ann. 884. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 211 : Cum curtis, hortis, | MODAMEN, MODANUM, Modus^ exem-eidem monasterio vestro auctoritate Aposterris,... Movile seu se Movile, sen qui se plar ; nostris Modele. Statuta Montis tolica confirmamus et prsesentis scripti moventibus sint servis et ancillis, etc. Regal, pagi 270 : Et etiam leneatur qui- patrocinio communimus, salva in prsediclibet venditor solarum, habere solas ad tis decimis Moderatione Concilii generalis. T MOGA, Cerevisia. Vide Mama. * MOCADUS, MOCATUS, a Gall. Mou- Modamen Communis quod est signatum Eadem habentur in alia Bulla Gregorii che, Emunctus. Dicitur de candelse se- in lapide cisternse. Et quicunque vendi- XI. PP. ann. 1373. apud Ludewig. torn. miustse reliquo, Ital. Moccolo. Comput. derit, seu penes se habuerit solas venales 1. Reliq. MSS. pag. 387. Nostram interann. 1362. inter Probat. torn. 2. Hist. in minori Modano seu modanis Commu- pretationem firmat Bulla Honorii IV. Nem. pag. 243. col. 2 : Item pro viij. nis, signato vel signatis in lapide prse- PP. ibid. pag. 506 : Eis privilegia et inbrandonibus... propter Rogaciones, ponde- dicto, etc. Occurrit rursus Moaanum in- dulgentias Apostolicss Sedis eisdem (Cisrantibus xlij. libras, computatis pro libra fra. terciensibus) concessas inviolabiliter con0 iij. grossis et media, et deducta cera alioMODEKINUS, Modi us, mensura fru- servetis et faciatis ab aliis conservari, rum brandonum Mocatorum, etc. Torcha mentaria. Chartul. Mont. S. Mart. part. salva Moderatione Concilii generalis, mocada, in Comput. ann. 1399. ibid, 4. fol. 96. r : Ernoul de Erweteghiem videlicet ut de alienis terris a tempore torn. 3. pag. 153. col. 1. Instr. ann. 1459. trois Modekins de blet et quatre capons de prsedicti Concilii acquisitis et de cetera ibid. pag. 297. col. 1 : Item volo et ordino se masure a Erweteghiem. Vide supra acquirendis exsolvant decimas ecclesiis, quod dicti cerei sint de cera alias accensa Mitadencus. quibus ratione prediorum antea solvebansive Mocada, quss minori pretio venditur tur, nisi MODEL A, Modus, unde nostri Modele, nendum.aliter cum eis duxerint compoet diutius durat. Vide Muscatoria. pro exemplari. Fulbertus Carnotensis * MOCCUS, Mercurii nomenclatura a * MODERATOR, Dignitas prsssidum quodam monte in dioacesi Lingonensi in Carminib. pag. 182: HellenoplDnti et Arabias apud ByzantiEst tamen observanda diuturna Modela diactae. ubi Mercurius colebatur, ex vet. Insnos. Vide Glossar. mod. Grsecit. in hac Libra cibi solidi, simplex eraina Falerni. cript. inter Collect, var. script. D. Le voce col. 942. Beuf torn. 2. pag. 279 : IN H. D. D. DEO. Ubi quidam reponunt medela. * MODERATUS, Ad modum seu morem exquisite accommodatus; vel ModeraMERCUR. Mocco L. MASCL. MASGULUS * MODELLUM, Gruis tractorise species. tions seu exigui pretii. B. de Amoribus ET SEDATIA BLANDULA MATER I. EX Tract. Ms. de Re milit. et mach. bellic. in Speculo sacerdot. Ms. cap. 2: VOTO. cap. 76 : Bancacium sive Modellum du* Hinc Moce, forte pro Mote, Collis, Sit tuus ornatus non carus, non Moderalus, in Charta ann. 1312. ex Reg. 48. Char- plicatum alias grossum quatuor rotellaNon argentatus, aureatu's nee variatus. rum, habens varochium cum perticis voltoph. reg. ch. 222 : Item dou sixte que il aquistrent de madame Johanne Barra- gentibus ac trahentibus funem sive cana- Vide infra Modus 2. * MODERNITER, Nuper, Gall. Derniebyne, que elle avoit eu des Moces qui sont pem cum colona altius levata, est apprime audit Pierres Aymer, assises a Manse. utile ad opus lignamina, lapides, saxa et rement. Libert, villas de Naiaco ann. omnia alia necessaria causa casamenta 1368. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. Vide infra Mota 1. ssdificandi. Quod ex trabibus compinge- 222. art. 12 : Concedimus per presentes, ut | MGjCHA, Vestis ornamentum : quodipsis consulibus Moderniter nominatis seu nam sit docent Litterse Caroli V. Reg. batur, sic nuncupatum : nam Franc, ann. 1367. de forma vestium pro ** 1. MODELLUS, Trabs, in eodem electis, seu quos nommari seu eligi de Monspeliens. : Item quod nullus vir vel Tract, cap. 135 : Machina ista cum ariete csetero continget, etc. Vide mox mulier audeat portare in Mochis vel pen- intus, proprium ejus nomen est testudo... MODERNUS. Joan, de Janua: Moderdentibus manicarum aliquam pellem vel Ista machina est composita lignaribus nus, i. istius temporis, et dicitur a modus,

MOD
inde modernitas. Senator lib. 4. Epist. 51 : Antiquorum diligentissimus imitator, Modernorum nobilissimus institutor. Occurrit passim. * Epist. Hincmari pro instit. Oarolom. torn. 2. ejusd. oper. pag. 201 : Ad institutionem istius juvenis et Moderni regis nostri. Occurrit praeterea apud Goldast. in Eginart. pag. 160. edit, in 4. et alibi passim. [** Noverint igitur tarn Moderni quam futuri, formula frequens in chartis secul. XIII.] MODERNITAS. Sugerius in Ludov. VI.: Quo facto nostrorum Modernitate , vel multorum temporum antiquitate nihil clarius Francia fecit. 1 MODERO, Stem.) : rogo. Supplem. Antiquarii. 1 MODIADA. Vide Modius 2. MODIAGIUM, Datio ad firmam sub certa praestatione tot modiorum frugum, de quibus convenit, idem quod admodiatio. Vide in Admodiare 2. Obarta Ernaldi archid. Oarnot. ex Tabul. S. Petri Carnot. : Hoc facto monachi eamdem decimam Gosberto ad Modiagium tradiderunt, ut sex sextaria de ibernagio annuatim reddat. Alia capit. S. Quint. Viromand. ann. 1349. in Beg. 78. Chartoph. reg. ch. 176: Terras nostrae vel omnino remanent incultas vel satis, pro minori pretio seu Modiagio tradentur ad censam, quam consuetum fuit eas tradi. Muyage, eadem acceptione, in Lit. remiss, ann. 1372. ex Reg. 104. ch. 91: Comme Jean Mauclerc eust tenu a ferme ou Muyage partie des terres a bles de Jehan Daridel, etc. Charta ann. 1340. in Chartul. 21. Corb. fol. 299. v: Pour le cause des arrerages des Muyages des terres dudit chevalier.... que ledit Pierre a tenu a ferme; lyquel Muyage ont este esvalue a ladite somme de noef cens livres Par. Chartul. ejusd. monast. sign. Ezechiel ad ann. 1415. fol. 18. v: Sauf et reserve xxxix. journaux et Ixiij. vergues de terre, sdans au terroir de Warfusee, bailliez a Muyages. Unde Muieur, qui ea conditione aliquid tenet, infra in Moiso 2. Modiagium, alia notione, vide in Modiatio 1. ^ MODIALIS, Mensura agraria, eadem quae Modius infra. Testamentum Tellonis Curiensis Episc. ann. 767. in Append, ad torn. 2. Annal. Benedict, pag. 708: Item in territoriis agrutn ad Ruliu Modiales sexaginta quinque. Occurrit ibid, pluries. J MODIARE, Modiationem percipere. Vide in Modiatio. 1 MODIATA. Vide Modius 2. 1 MODIATICUM. Vide Modiatio. 1. MODIATIO, Mensura qua? fit per modios. [Codex MS. redituum Episcopat. Autissiodor. ann. circ. 1290. exaratus : Et si emptum faerlt, debet roagium et minagium cujuscumque Modiationis sit.] Vide Cujac. ad leg. 6. Cod. de Naufrag. et Jac. Gothofredum in Notis ad leg. 32. Cod. Th. de Navicular. MODIATIO , Prsestatio pro quolibet modio vini. [Charta Richardi Reg. Angl. ann. 1195. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1012 : Trecentos modios vini percipiendos singulis annis in Modiatione nostra Rotomagensi per Integra dolia, sicut ea recipere solemus in Modiatione nostra.] Charta Henrici Regis Anglise fllii Mathildis, pro Ecclesia Pratensi, ex Regesto Normannico sign. P. in Camera Comput. Paris, fol. 24: Concedo eis in perpetuam eleemosynam 3. masuras terras quietus de omni censu et con.suetudine, et omni alia re, excepta sola Modiatione mea de vino. Alia Odonis v

MOD
Archiepiscqpi Rotomag. ann. 1266. ibid.: Terras, arabiles, vinese, Modiationes vini, prata, nemora, warennae , etc. Charta Johannis Episcopi Carnotensis ann. 1178. in Tabulario Drocensi fol. 33 : Adducent quoque eandem Modiationem Monachi de Brolio, etc. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 994 : Reddendo sine contradictione sex modios de Modiatione de Waeneio. Pag. 997 : DecimaModiationis de Rotomago. Pag. 1002 : Et in civitate Rotomagensi quietantiam de teloneo, et de Modiatione, et de aliis omnibus consuetudinibus. Charta Communiae Rotomag. ann. 1207 : Modiationem tamen nostram de vino Rotomagensi reddent nobis, prseterquam de vino quod eis datum fuerit ad potum suum, quod nullo modo vendere poterunt, quin inde reddant Modiationem. 1 MODIATIO, Pensitatio frumentaria pro quolibet modio annonae. Charta ann. 1191. in Tabular. S. Vincentii Cenoman.: Controversia inter monachos S. Vincentii et personam ecclesiae de Reneio, super Modiatione ecclesise de Soona. Asserebat Robertas de Guereme persona de Reneio quod de Modiatione ecclesise de Soona duos modios annuatim habere debebat. Monachi, quod prsedictus Robertus de Modiatione prsedicta non debebat accipere nisi lantum xvili. sexlarios, asserebant. Statuimus quod dictus Robertus duos modios singulis annis haberet de Modiatione ecclesise. de Soona, scilicet vii. sextarios frumenti vii. sexlarios et minam de mestel, VI. sextarios et minam hordei, iv. sextarios avenss. Idem Tabular, fol. 98 : Et si forte personse ecclesiarum quae Modiationem habent in decimis monac/iorum S. Vincentii, aliquid de leguminibus reclamaverint; monachi S. Vincentii eis super hoc satisfacere non tenebuntur. Tabular. Abbatise de Strata : Monachi singulis annis reddent eis octo sextarios Modiationis, quatuor annonss et quatuor avenas ad mensuram Drocensem. MpDiATlCUM, Idem quod Modiatio. In Capitulari Sicardi Principis Beneventani ann. 836. cap. 34. est de Modiatico : cap. 35. de responsatico et Modiatico. Charta Rogerii Regis Siciliae ann. 1137. apud Ugh ell. torn. 7. pag. 564 : Ut deinceps nee Salernitani, nee eorum homines pro Mediatico aliquid persolvant, sed semper ab hac conditione liberi et absoluti permaneant. Ubi perperam editum mediatico. [Adde prasceptum Pippini Reg. ann. 831. apud Baluz. in Append, ad Capitular, col. 1431.] MODIAGIUM, Idem quod Modiaticum. Tabular. Prioratus S. Vincentii Laudunensis, ann. 1274 : Recognoverunt unum modium ad mensuram S. Quintini, qualiter solvitur in Modiagio Ecclesise S. Vincentii. T MODAGIUM, Eadem notione. Charta ann. 1203. in Tabular. Crisenon.: Ego Acelinus de Merriaco nolum facio quod Regina mater mea... donavit Ecclesiae B. Marise. de Crisenone.... Modagium terras vnese. de Lissi. MODIAEE, Modiationem percipere. Tabularium Episcopatus Autissiod.: Roagium et plaintagium sunt Comitis, Episcopi, et Vicecomitis, et in hoc roagio et plaintagio Comes 1. den. Episc. 1. Vicecomes 1. obol. percipiunt ; Clerici, Milites, Religiosi non debent roagium, plaintagium, nee minagium, nisi Modiant. Si vero Modiant, debent de modio unum den. MODIATIO CAPITALIS. Vetus Inquesta in Regesto Philippi Augusti Regis Franc. HerouvalJiano fol. 171: Quicun-

MOD

433

que vero habeat capitales Modiationes, sive Miles, sive alius, ipse habet venditiones et justitiam. * 2. MODIATIO, Quod pro mensura, quaa per modios fit, exigitur. Charta ann. 1246. in Chartul. S. Corn. Cornpend. fol. 126. r. col. 1 : Satins diesis abbati et conventui Compendiensi omnibus juribus et justitiis suis, quse, in prssfata terra antea habebant, videlicet decima, terragio, carija, Modiatione, placitis generalibus, etc. 3. MODIATIO, Fruges, quae ex modiagio seu conventione percipiuntur. Vide supra Modiagium. Charta ann. 1220. ex Chartul. 21. Corb.: Mansuarii.... Modiationes Corbeiensis ecclesise illius territorii apud Corbeiam propriis vehiculis ducere tenebantur. Tabul. capit. Carnot. : Reddet eis quinque modios annonae, cujus medietas erit ivernagii rationabilis , et alia medietas avense. Hsec Modiatio solvetur ad mensuram de Brueroliis. Hine *1. MODIATOR, Qui ad modiationem seu firmam tenet. Charta Inger. dom. de Bona ann. 1219. ex Chartul. 21. Corb. fol. 190. v: Quiltavi inperpetuum ecclesiae beati Petri Corbeiensis traversum, quod petebam a cultoribus et Modiatoribus terrarum de Guisi et S. Nicolai de Regni, ita videlicet quod dicti Modiatores et cultores terrarum praedictarum quiti et liberi, sinepreedicto traverso, remanebunt. ** 2. MODIATOR, Moderator, rector, in Notit. ann. 1545. apud Guden. in Cod. Diplom. torn. 4. pag. 651. : : MODIATUM, Mensura agraria, ut supra Modiata. Charta ann. 1163. in Chartul. Clarifont. ch. 29: Sex Modiata terras de terra Fulkeri jure tenenda perpetuo.... Concessit etiam ecclesise decimam dimidii Modiati terrse. Vide in Modius 2. 1 MODIATURA. Vide Modius 2. * MODICILLUM, Modicum. Acta S. Stanisl. torn. 2. Maii pag. 264. col.^ 2 : Puerulus pro mortuo ab universis habitus et extinctus,... tandem quasi Modicillum sub pectoris loco respirare visus est. MODICITAS, Tenuitas, parvitas. Lit. ann. 1372. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 562 : Verum quia ex hoc nullee recogniciones fieri consueverunt, sed solum parvi cartelli parti solventi clamorem antedictum tradi consueverunt; qui quidem cartelli, propter eorum Modicitatem ssepius amittuntur, etc. ^ MODICUM, In modico, paulo post, post exiguum tempus. Gasp. Barthii Glossar. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 209. ex Baldrici Hist. Palaest. 1 MODIETARIA, Prsedium rusticum quod a colono partiario colitur, Gall. Metairie. Charta ann. 1262. in Tabular. Centul. : Nobis vendiderunt totam Modietariam suam cum appendiciis, quam de nobis tenebant in feudum et per homagium ligium, et erant LX. jornalia in diversis peciis... remiserunt etiam nobis pro certa summa denariorum quatuor sextarios bladi et quatuor avenas quos singulis annis illis dare tenebamur pro seminatura illius terrse seu Moyteiries. Vide supra Medietarius. MODIETAS, Modus agri. Tabularium Ecclesiae Carnotensis Ch. 72: Dono.... duodecim carrucatas terrse, unamquamque novem Modietarum, in silva quas vocatur Gaudus sancti Stephani. Vide Modius. f MODIFICATIO, Mpderatio, exceptio, conditio, a Gall. Modification. Epist. Clementis VII. PP. ann. 1384. in Tabular. Episcopat. Meldens. : Faciatis auctoritate nostra exemptionem, liberationem, decretum et ordinationem, concordiam, 55

434

MOD

MOD
dictos terminos non reddiderint, ad molturam molendini, sicut consuetudo est, Ecclesia per se tenebit, donee supradictus census vel Moditio reddatur. T MODIUM, Mensura liquidorum simul et aridorum. Testamentum Haganonis ann. 819. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 22: Unde dabit ipse, et quicumque post eum de sua progenie tenuerit, ad prasdictam festivitatem omni anno ad refectionem fratrum tritici Modia v. vini Modia v. pullos LXXX. Occurrit ibid, pluries. Charta Lamberti Comitis ann. 850. ibidem col. 36 : De sale annuatim modia c. Dotatip Gulfradi diaconi ibid, col. 68 : Annuatim in die obitus mei dare studeant fratribus congregationis S. Martini vili. Modia panis, et vill. vini, et in isto hospilali Modium 1. vini, et in illo pullatorio 1. Modium. Vide infra. T 1. MODIUS, Est cui arbor navis insistit, ob similitudinem mensuralis vasis dictus. Papias. 2. MODIUS, Mensura liquidorum, constans 16. sextariis. Adalardus in Statutis Corbeiensib. lib. 1. cap. 4 : De polu autem quotidie detur Modius dimidius, id est, sextaria octo, etc. Vetus Agrimensor pag. 344 : Quemadmodum de sextario, sic et de Modio. Aliis placuit 16. sextariis Modium impleri; aliis 20. et duobus aliis vero 24. sed has mensuras ad votum Principum veljudicum esse deprehendimus. SSS" Majoris sunt momenti atque institute nostro accommodatiora quse ad mensurarum aastimationem spectant, quam ut alicui absurdum videatur, si ea quaa de mensuris liquidorum et aridorum, ad mensuram Parisiensem reductis, habet Codex MS. Sangerman. ann. circ. 400. hoc loco inseramus, cucq id genus antiquitatis non pmnino obvium sit. Atque 1. de liquidis fol. ixxx. vi. verso h33C leguntur: C'est le rapport que les Jaugeurs de la ville de Paris ont fait a nos Seigneurs des Comptes sur les moissons des ionneaux des vins et d'esgues (eau) des pain et des lieus ci apres nommez selonc ce que il leur est avis que nos dits Seigneurs leur avoient encharge a faire, et a rapporter par Jehan Rotangis, Robert Daucengny, et Mad de Saint Port, a I'acord de tous les autres Jaugeurs de Paris, si comme les dessus nommez disoient. Cest escript fut bailie Van mil GOG. xxx. par les dessus dis le xxvi. jour de Juillet : 1. Un tonnel de vin de Gascoigne doit tenir vi. muis, x. sextiers de vin, a la mesure de Paris, se il eat de moison. Item, un tonnel de S. Jehan (d'Angely) vi. muis, vin. sextiers a la mesure de Paris. Item, un tonnel de Rochelle vi. muis et vin. sextiers, a la mesure de Paris. Item, un tonnel d'Espaigne VI. muis, VI. sextiers a la mesure de Paris. Item, un tonnel de S. Pourcein que lesdis Jaugeurs appellent qeue, in. muis, et XII. sextiers a la mesure dessus dite et Souvegny. Item, un tonnel d'Anjou que Us appellent qeue, in. muis, XII. sextiers, a ladite mesure. Item, un lonnel d'Orliens et de Dervoy que Us appellent queue, in. muis, v. sextiers, a ladite mesure. Item, une queue de Gastinois, in. muis, nil. sextiers, a lad. mesure. Item,^ un tonnel de Nevers, mi. muis et demi, a ladite mesure. Item, un tonnel de Biaune, VI. muis, a ladite moison de Paris. Item, un tonnel de Bourgoigne, VI. muis, a ladite mesure.

MOD
Item, un tonnel Francois, vi. muis, a lad. mesure. Item, un tonnel Drouays, VI. muis, a ladite mesure et la queue in. muis. Item, un tonnel de Loonnois et de Soissonnois, vi. muis, et la queue III. muis a ladite mesure. Et tous autres tonneaux, quel part que Us soient, doivent tenir, se Us sont de droite moison, VI. muis chascun a la mesure de Paris, et la queue in. muis ; et se Us tiennent plus, celui qui achate doit rendre le surplus d'icelle moison ; et se Us tiennent mains, le vendeur le doit rendre et parfaire a I'achateur, et ainsi en ont veu user les dis Jaugeurs a leurs devanciers et euls memres veu user et usent encore. Et pour ce fu la jauge anciennement establie et ordenee en la Chastellenie de Paris, et en la Vicomte pour les fausses moisons des tonneaux, de quoi les marchans estoient deceus el le Roy pour ses garnisons. 5SP" De mensuris vero aridorum simul et liquidorum heec habet laudatus Codex fol. 1: Adssquationes bladorum, avenarum et vinorum regni. Mensura bladi Paris. XII. boisselli faciunt sextarium. PARISIUS. III. boisselli faciunt quarterium vi. minotum, n. quarteria [* In Reg. Cam. Computorum Paris, sign. Noster fol. 327. v : quarterium seu minotum, ii. quarteria seu minota] faciunt minam, n. minse faciunt sextarium, xii. sextaria faciunt modium. Mensura avenss ibid.: xx. boisselli faciunt sextarium; quinque boisselli faciunt quarterium, n. quarteria faciunt minam, n. mines faciunt sextarium et xii. sextaria faciunt modium. Mensura vini ibid.: xvi. sexiaria vini clari faciunt modium vini Paris. In vindemiis vero xvni. sextaria faciunt modium vini Paris. BALLIVIA SENONENSIS. SENON. Modium bladi Paris, valet ix. sextaria, in. minellos Senon. et xn. sextaria faciunt modium, et nil. minelli faciunt sextarium, et n. bichez faciunt minellum, et xxxix. sextaria I. minellus faciunt nil. modia nil. sextaria Paris. Modius avenss Par. valet xv. sextaria ill. minellos, dimid. Senon. et xn. sextaria faciunt modium, et mi. minelli faciunt sextar. et n. bichez faciunt minellum, et LXIII. sextar. dlmid. faciunt v. modios Par. Modius vini Par. sequalis est modio vini Senon. VILLA.-NOVA JUXTA SENON. Modius bladi Par. valet vi. sextar. Villas-novas juxta Senon. et xn. sextar. faciunt modium, et vin. pichez faciunt sextar. et n. pichez faciunt minellum. Sed computantur C. pichez razi in. modii propter jonteias traditas ultra mensuram. Modius avense Paris, valet x. sextar. et I. pichez et dimid. Villss-novss. Et Modius et sextarium ac pichez computantur in avena sicut in blado. Modius vini Villas-novx valet i. modium et dimid. sextarii Paris, et xx. sextaria faciunt modium vini Villas-novas. VALLIS-MAUEI et RIPPARIA. Modius bladi et avenss ac vini Vallis-Mauri et Ripparias asqualis est modio bladi et avense ac vini Senon. et mensura VallisMauri et Ripparias respondet ad mensuram de Maaley. FLAGIACUM. Modius bladi Par. valet vni. sextar. m. pichez et dimid. Flagiaci, et vin. pichez faciunt sextar. et xn. sextar. faciunt modium Flagiaci. Modius avense Par. valet i. modium, I. sextar. i. minam; n. pichez dimid. Fla-

Modificationes, interpretationes ac declarationes et conftrmationem praedictas inviolabiliter observari. Charta Henrici IV. Reg. Angl. ann. 1406. apud Rymer. torn. 8. pag. 454 : Cum quibuscumque clausulis, conditionibus, Modificationibus, et circumstantiia necessariis. Charta ann. 1503. apud Madox Formul. Anglic, pag. 338 : Summam centum librarum legalis monetss Anglias in pecunia numerata, prsefatis Abbati et Conventui monasterii S. Crucis de Waltham, sub quadam Modificatione infrascripta disponendam. Hinc T MODIFICARE, Moderare, in Charta Henrici III. Reg. Angl. ann. 1259. apud Rymer. torn. 1. pag. 680 : Plenam damus potestatem ad Modificandum, nomine nostro, illam summampecunias, quam, etc. MODIFICATUS. Apud Witikind. lib. 3 : Vasa eburnea etiam, et omni genere Modiflcata stramenta, balsamum, etc. i. variis modis elaborata. MODIGUS, Modius. Testamentum Sancii II. Reg. Portugalliae serae 1286. apud Brandaon. torn. 4: Septem Modigos panis, qui consueverunt mihi dari. 1 MODILIA, Melodia, Modulatio. Exposit, brevisantiq. Liturg. Gallic, apud Marten, torn. 5. Anecd. col. 95: Spiritalibus vocibus prssclara Christi magnalia dulii Modilia psallet Ecclesia. MODIOLUM. Gloss. Latin. MS. Regium sign. 1013 : Situla, quod vulgus Modiolum dicit. Papias : Situla dicta, quod sitienlibus apta sit ad bibendum, quod Grasci cadum dicunt, vulgo Modiolum dicitur. Grseculis [xoSioXo;, vestis species est. Vide Meursii Gloss, et infra Modius. * Idem quod Modius, mensura annonaria. Martyrol. Autiss. ex schedis D. LeBeuf: Cellerarius per unumquemque annum canonicis per solver e debet de frurnento Modiola xx. de ordeo Modiola iij. 1. MODIOLUS, um, Modus agri. Charta Bonfllii Fulginatensis Episcopi apud Ughellum : In campo S. Valentini Modiola tres, et in Casiolo Modiola quinque, etc. Alia in Tabulario Casauriensi: Vendidi...terrampetiam unam permensuram Modiolum unum et quartarium unum. Crebrius ibi occurrit. [Chron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 543 : Excepta ecclesia S. Marias cum Modiolo 1. Et col. 556 : Tradidit pro anima Dodse uxoris suss in hoc monasterio Modiola GGCq. consentiente genitore suo.] Vide Modius. 1 2. MODIOLDS, Mensura liquidorum. Bernard. Mon. in Ord. Cluniac. part. 1. cap. 12: Hoc est autem guod specialiter pertinet ad ipsum Refectorarium majorem, quoties pigmentum datur ipse Modiolis infundit. S. Willhelmi Constitut. Hirsaug. lib. 2. cap. 49 : Quotienscunque ad charilatem propinatur, ipse et aliquis adjutor ejus Mediolis (1. Modiolis) infundunt. Vide Modellus. 3. MODIOLUS, Medium rotae, cui inflguntur radii, nostris Moieu. Occurrit in Mirac. S. Berlindis Virg. cap. 2. * Hinc nostris Moyeu, pro Jaune d'osuf. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Moieuf de euf, vitellus. * MODIORA, terminatione Longobardica, si tamen mendum non est pro Modiola. Vide Modiolus 1. Charta 1131. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. sevi col. 963": Damns.... unam petiam de terra cylta et inculta,... quss est per mensuram cum justa pertica mensurata Modiora quadraginta. 1 MODITIO , Praestatip frumentaria, eadem quse Modiatio, nisi ita legendum. Charta ann. 1185. in Tabular. Centul. : Si autem prasdictum bladium ad jam

MOD
giaci, et vm. pichez faciunt sextar. et xn. sextar. faciunt modium Flagiaci. Modms vini Flagiaci valet m. modios Par. et xvi. sextar. faciunt modium Flagiaci. GIO leg. ex cod. Cam. Oomput.J Modius bladi Par. valet i. modium, mi. sextar. m. minellos, et quartam partem minelli ad mensuram Lorriaci in Bostagio, et mi. minelli, vel mi. pichez faciunt sextarium, et xn. sextar. faciunt modium Lorriaci in Bostagio. Modius avense Par. valet 11. modios, ill. sextar. m. minellos Loretti, et mi. minelli, vel mi. pichez faciunt sextarium, et xii. sextar. faciunt modium. Modius vini Lorreti vel Lorriaci in Bostagio valet in. mod. Par. et xvi. sextaria vini faciunt modium Lorriaci in Bostagio. GRBSSIUM et CAPELLA. Modius bladi Par. valet i. modium et dimid. ad mensuram Gressi, et xii. sextar. faciunt modium et nil. minelli vel pichez faciunt sextarium. Modius avense Par. valet n modios, v. sextaria, i, minellum et quartam partem minelli Gressi, et mi. minelli vel pichez faciunt sextarium. Modius vini Gressi valet in. mod. Par. et xvi. sextar. faciunt modium Gressi. MORETUM. Modius bladi Moreti valet i. mod. v. sextar. i. minam, n. boissellos dimid. Par. et xn. boisselli faciunt sextarium. Modius avense Moreti valet x. sextar. i. minam, vi. boissellos Par. et de illis boissellis xx. faciunt sextarium Par. Modius vini Moreti valet n. mod. n. sextar. et dimid. Par. SAMESIUM. Modius bladi et avense Samesh sequalis est modio bladi et avense Meleduni. Modius vini Samesii valet xxv. sextar. Par. et xvi. sextar. vini faciunt modium Samesii. FONS BLJAUDI. Modius bladi, avense et vini Fontis Bliaudi est sequalis modio Samesii. MELEDUNUM, Modius bladi Par. valet I. mod. in. minellos, I. boissellum Meleduni, et de illis boissellis mi. faciunt minellum, et xn. sextar. faciunt modium Meleduni. Modius avenge Par. valet I. mod. i. minam, i. boissellum Meleduni, et de illis boissellis vn. faciunt minellum et Xii. sextar. avense faciunt modium ibi. Modius vini Meleduni valet xxi. sextar. in. chopinas Paris. OORBOLIUM. Modius bladi Corbolii valet i. mod. i. minellum et dimid. boissell. ad modium [* 1. mensuram] Par. et xn. sextar. faciunt modium Corbolii et xii. boisselli faciunt sextarium bladi Corbolii. Modius avense Corbolii valet i. mod. in. minellos, 11. boissell. ad mod. Par. et xn. sextar. faciunt modium Corbolii et xx. boisselli faciunt sextar. Corbolii. Modius vini Corbolii valet xxi. sextar. I. quartam et dimid. Par. et xvi. sextar. faciunt modium Corbolii. MONS ALGI. [* 1. ARGI] Modius bladi Par. valet xi. sextar. i. quartam et dimid. pichez Montis Algi, de quibus pichez ym. faciunt sextarium, xn. sextar. faciunt mod. et nn. quartse sextarium. Modius avense Par. valet xvni. sextar. I. minam Montis Algi et xn. sextar. faciunt mod. et mi. quartse faciunt sextarium. Modius vini Montis Algi valet ill. mod. Par. LORRIACUM IN GASTINETO. Modius
LORRIACUM IN BOSTAGIO. [* BOSCA-

MOD
bladi Par. valet xvi. sextar. m. quartas Lorriaci, et xn. sextar. faciunt modium, nn. quartse faciunt sextar. et n. quartse faciunt minam. Modius avense Par. valet xxvu. sextar. ill. quartas Lorriaci. Modius vini Lorriaci valet in. mod. Par. BALLIVIA AURELIANENSIS. VITRIAGUM. Modius bladi Par. valet in. mod. et dimid. et 11. boissellos Vitriaci; de quibus boissellis vi. faciunt minam, et xii. mines faciunt modium ad mod. Vitriaci. Modius avense Par. valet v. mod. nn. boissellos Vitriaci ; de quibus boissellis \i. faciunt minam et xn. minse faciunt modium ut supra. Modius vini Vitriaci valet n. mod. vr. sextar. Par. et xvi. jalonni faciunt mod. Vitriaci. BOSTUS [* Boscus] COMMUNIS. Modius bladi, avense et vini Bosti communis sequalis est modio Lorriaci in Gastineto. CASTRUM-NOVUM. Modius bladi Par. valet in. mod. n. boissellos Castri-novi et vi. boisselli faciunt minam, et xii. minse faciunt modium Castri-novi. Modius avense Par. valet mi. modios, in. minas ad mensuram Regis, in qua mensura avense reg. recipiuntur ibid, et xn. minse faciunt modium, et ad mensuram currentem in villa v. mod. xii. minse avense de unaquaque mensura faciunt modium. Modius vini Castri-novi valet n. mod. nn. sextar. Par. xvi. jalonni faciunt modium. STAMPS. Modius bladi Par. valet xxi. sextar. et xvi. havechiaus; de quibus havechiaus res (rasi) faciunt minam, n. minx faciunt sextarium, et xii. sextar. faciunt modium apud Stampas. Modius avense Par. valet xix. sextar. I. minam ad mod. Stamparum, et xii. sextaria, et xii. havechiaus combles faciunt mod. Stamparum, et 11. minse faciunt sextar. et H. minelli faciunt minam, et x. havechiaus combles faciunt minellum avense Stamparum. Modius avense ad mensuram Granerii Stampensis valet xx. sextar. nn. havechiaus combles minus ad mensuram villse Stampansis, et x. havechiaus combles faciunt minotum villas Stampensis, et xvill. minoti faciunt modium ad mensuram granerii. DORDANUM. Modius bladi Par. valet XI. sextar. ad mod. Dordani, et xn. sextaria faciunt modium, et mi. minoti faciunt sextarium, et II. minoti faciunt minam, et xii. boisselli faciunt sextarium. Modius avense Par. valet xm. sextar. III. boissellos ad mod. Dordani, et ~s.n. sextar. faciunt modium, mi. minoti fa* ciunt sextarium, et n. minoti minam, et xvi. boisselli faciunt sextarium. Modius vini Dordani valet i. mod. ill. sextar. et dimid. quartse Par. HYENVILLA. Modius bladi Par. valet xmi. sextar. i. minam, et mi. boissellos Hyenvillse, et xn. sextaria faciunt modium Hyenvillse, mi. minoti faciunt sextar. ii. minoti faciunt minam, et xii. boisselli faciunt sextar. Hyenvillse. Modius avense Par. valet 11. mod. II. boissellos ad mod. Hyenvillse, xn. sextar. faciunt modium, mi. minoti faciunt sextar. n. minoti faciunt minam, et xn. boisselli faciunt sextar. Modius vini Hyenvillse est sequalis modio vini Aurel. AURELIANUM. Modius bladi Par. valet

MOD

435

m. modios, vm. minas, mi. boissellos Aurel. xii. minse faciunt mod. et xn. boisselli faciunt minam. Modius avense Par. valet VI. modios, vm. boissellos, et xn. minx faciunt mod. et xii. boisselli faciunt minam. Item, modius bladi Par. valet n. modios, IX. minas ad magnam mensuram granerii Aurel. xii. minse faciunt mod. et XVI. boisselli faciunt minam. Item, modius avense Par. valet mi. mod. dimid. et mi. boissellos ad magnam mensuram granerii Aurel. et ~x.ll. minse faciunt mod. et xvi. boisselli faciunt minam. Modius avense Aurel. ad magnam mensuram granerii Aurel. valet xvi. minas et n. boissellos ad parvam mensuram, xn. minse faciunt mod. et xii. boisselli faciunt minam ad parvam mensuram. Modius vini Aurel. valet n. mod. vi. sextar. Par. et n. sexterons; de quibus ill. sexterons faciunt quartam Par. et nil. quartse faciunt sextar. Par. et xvi. jalonni faciunt mod. vini Aurel. en reschaisons, et xvm. jalonni in vindemiis. BALLIVIA BITURICENSIS. BITURIC.E. Modius bladi, avense et vini Bituric. est sequalis modio Par. YSOLDUNUM. Modius bladi Par. valet xv. sextar. ad mod. Exold. xii. sextar. faciunt mod. et x. boisselli faciunt sextar. Ysolduni. Modius avense Par. valet xm. sextar. i. minam Ysold. et xn. sextar. faciunt modium et xvi. boisselli faciunt sextar. avense. Modius vini Ysold. valet i. mod. in. sextar. Par. et xvi. jalonni faciunt modium. CASTRUM RADULPHI. Modius vini Castri Radulphi valet xx. sextar. I. quartam et i. sexteron. Par. ALBIGNIACUM. Modius bladi Par. valet i. mod. dimid. et i. minam ad mensuram Albigniaci, ~s.Il. sextar. faciunt mod. mi. quartse faciunt sextar. et n. quartse faciunt minam. Modius avense Par. valet xix. sextar. I. minam et n. boissellos res, et mi. boisselli res faciunt quarterium, nil. quarlerii faciunt sextar. et xii. sextar. faciunt mod. Modius vini Albigniaci valet xxv. sextar. et dimid. Par. et xxmi. sextaria faciunt mod. Albiniaci. PISSIAGUM. Modius bladi Par. valet xm. sextar. et i. boissellum Pissiaci, et xn. boisselli faciunt sextar. Pissiaci. Modius avenge Par. valet xvi. sextar. Pissiaci, et xvi. boisselli faciunt sextar. Pissiaci. Modius vini Pissiaci valet xxxvi. sextar. n. quartas et dimid. Paris, et xxv. sextaria Pissiaci faciunt modium Pissiaci tempore vindemiarum. MEDONTA. Modius avense Medonte valet xv. sextar. i. minam, nil. boissellos combles ad mod. Paris, de quibus xx. boisselli combles faciunt sextar. avense Par. et xn. sextar. avense faciunt mod. Medonte. MELLONTA. Modius vini Mellonte valet xxxvi. sextar. m. quartas et I. sexteron Par. m. sexterons faciunt quartam Par. et xxmi. sextar. faciunt mod. vini Mellonte ex reschaisons, et xxx. sextar. in vindemiis. VERNO. Modius vini Vernonis valet xxxv. sextar. n. quartas Par. et xxx. sextar. faciunt mod. Vernonis. CALVUS-MONS. Modius bladi Par. valet I. mod. ill. minotos Calvi-montis, mi. minoti faciunt i. sextar. et xvi. boisselli

MOD
faciunt sextar. el xil. sextar. faciunt modium. Modius avense Par. valet i. mod. TI. sextar. et r. minotum Calvi-montis, nil. minoti faciunt sextar. et xvn. boisselli faciunt sextar. et xil. sextar. faciunt modium. BSLLTJS-MONS. Modius bladi Bellimontis valet ad mod. Par. ix. sextar. i. minam, in. boissellos et dimid. quartse. Modius vini valet n. modios, n. sextar. I. chop, minus ad mensuram Par. BALLIVIA VIROMANDENSIS. SILVANETUM. Modius bladi Par. valet Xlll. sextar. i. minam Par. Silvan, et modius Par. Sil. valet x. sextar. i. minam, vi. boissell. Par. unde xx. boisselli faciunt sextar. Par. Sil. Modius avense Par. valet xni. sextar. I. minam Par. Sil. ut supra. Modius vini Bernuliaz valet xxx. sextar. et n. quartas Par. xxim. sextar. faciunt mod. Bernuliae. BESTISIACUM. Modius bladi Par. valet XIlll. sextar. Bestisiaci. Modius avenss Par. valet xnii. sextar. II. boissellos Bestisiaci, et xvi. boisselli Bestisiaci faciunt sextar. Modius vini Par. valet xvm. sextar. Bestisiaci et xvm. sextar. faciunt modium ibi. VERBERIA. Modius bladi Par. valet i. mod. i. minam, vi. boissellos ad mod. Verberise, et xvi. boisselli faciunt sextar. et xil. sextar. modium. Modius avense Par. valet i. mod. in. minus, I. quartam et dimid. ad mod. Verberise, et in. quarts faciunt minam. Modius vini Verbenas valet xx. sextar. I. quartam Par. et xvi. sextar. faciunt modium. COMPENDIUM. Modius bladi Par. valet II. modios et dimid. et I. quartam et dimid. Compendii, xxnil. minoti faciunt modium et n. quarterons faciunt minam. Modius avense Par. valet LXVII. minotos et in. boissellos Compendii, unde xil. boisselli res faciunt minotum, et xxiin. minoti faciunt mod. Compendii. Modius vini Compendii valet xxnil. sextar. n. quartas Par. et xxn. sextar. faciunt modium vini Compendii. CRISPIACUM. Modius bladi Par. valet LXVIII. pichez et i. boissellum et dimid. Crispiaci, unde in. boisselli faciunt i. pichez, et XXIIII. pichez faciunt mod. Crispiaci. Modius avense Par. valet LXX. pichez et 11. boissellos Crispiaci, unde v. boisselli faciunt i. pichez et xxnil. pichez faciunt modium. Modius vini Crispiaci valet i. mod. et dimid. Par. et xxvii. sextar. faciunt mod. vini Crispiaci. PETRAFONS. Modius bladi Par. valet LXI. pichez, n. boissellos Petrsefons, unde xn. boisselli faciunt i. pichez, et XLVIII. pichez, faciunt modium, \ et nil. pichez sextarium Crispiaci. Modius avense Par. valet LXIII. pichez et mi. boissellos Crispiaci, unde xix. boisselli faciunt i. pichez, et XLVIII. pichez faciunt mod. Petrsefontis. REMY. Modius bladi Par. valet LVIII. pichez et i. quartam ad mod. de Remy, et nil. quartse faciunt I. pichez, et xxnil. pichez faciunt modium. Modios avense Par. valet LXVIII. pichez, i. quartam, et ii. boissellos de Remy, et in. boisselli faciunt I. quartam, et xxilll. pichez faciunt mod. avenss ibid. Modius vini de Remy valet n. modios ad mod. Par. et xxnil. sexlar. faciunt mod. vini de Remy.

MOD
FERITAS MILONIS. Modius bladi Par. valet i. mod. in. sextar. i. minam, et in. boissellos Feritatis Milonis, unde v. boisselli rasi faciunt i. pichez. Modius avense Par. valet xvi. sextar. n. boissellos combles, unde v. boisselli combles faciunt i. pichez ad mensuram Feritatis. VILLARE-CAUDA-RESTI. Modius bladi Par. valet LXVIII. pichez, i. boissellum et dimid. ad mod. Villaris, unde ill. boisselli faciunt i. pichez, et xxnn. pichez faciunt mod. Villaris. Modius avense Par. valet LXX. pichez et n. boissellos Villaris, unde v. boisselli faciunt i. pichez, et xxnn. pichez faciunt mod. Villaris. LAUDUNUM. Modius bladi Par. valet xix. jalonnos et n. boisselh faciunt jalonnum, et xxil. jalonni faciunt modium, et n. essins faciunt i. jalonnum. Modius avense Par. valet xix. jalonnos et in. boissellos Laudun. vin. boisselli faciunt i. jalonnum, et xn. jalonni faciunt mod. et n. essins faciunt i. jalonnum. CRISPIACUM IN LAUDUNO. Modius bladi Crispiaci in Lauduno ad mensuram Gastineti valet xiil. jalonnos et dimid. et n. boissellos ad mensuram Laud, et xxi. boisselli faciunt jalonnum, xn. jalonni faciunt mod. et n. essins faciunt i. jalonnum. Modius avense Laud, valet xvii. jalon. et H. boissell. ad mensuram Crispiaci in Laud. Gastineti, et xi. boisselli faciunt i. jalon. Gastineti, et xil. jalon. faciunt mod. et n. essins faciunt i. jalon. RIBEMONS. Modius bladi Par. valet XLV. jalon. et i. boissellum Ribemontis, de quibus boisselli mi. faciunt I. jalon. et xil. jalon. faciunt mod. Modius avense Par. valet ill. modios, I. jalon. minus, et xxnn. jalon. faciunt modum. S. QUINTINUS. Modius bladi Par. valet mi. modios, 11. sextar. i. maincot, et i. boissellum S. Quintini, et vnr. boisselli faciunt i. sextar. et n. maincos faciunt i. sextar. vm. sextar. faciunt mod. et I. sextar. facit I. res, et vin. res faciunt modium. Modius avense Par. valet in. modios et n. res S. Quintini et xvi. res faciunt mod. S. Quintini. Modius vini S. Quintini valet xvn. sextar. i. quartam Par. et xvi. sextar. faciunt modium vini S. Quintini. PERONA. Modius bladi Par. valet in. modios et in. minas ad mod. Peronse, et II. minse faciunt I. sextar. et vin. sextar. faciunt modium. Modius avense Par. valet n. modios, vi. sextar. in. boissellos Peron. et xvi. sexlar. ultra, xvi. res faciunt modium et nn. boisselli faciunt dimid. res Peron. Modius vini Peron. valet i. mod. n. quartas Par. et xv. sextar. faciunt mod. vini Peron. RESSONS. Modius bladi Par. valet LVI. maincos et dimid. Resson. et 11. maincos faciunt I. minam, et mina facit sextar. et xxim. maincos modium. Modius avense Par. valet LXV. maincos et medietatem dimidii quartse Resson. et mi. quarterons faciunt i. maincot, n. maincos faciunt minam, mina facit sextarium, et xxim. maincos faciunt mod. Resson. CALVIACUM. [* CALNIAGUM.J Modius bladi Par. valet in. modios, et vi. maincos, et in. boissellos Calviaci, et II. maincos ultra, ii. res faciunt sextarium, vin.' ~^i faciunt i. maincot, et x. sex-

MOD
tar. ultra, x. res faciunt mod. bladi Calviaci. CLARUS-MONS. Modios bladi Par. valet LXXI. minotos Clarimontis, et n. minoti faciunt minam, et xxnn. minoti ultra xil. minas faciunt mod. Clarimontis. Modius avense Par. valet LXXVI. minotos Clarimontis,11. minoti faciunt minam, et xxim. minoti, ultra xil. minse faciunt mod. Clarimontis. Modius vini Clarimontis valet xxx. sextar. Par. et xxim. sextaria mod. Clarimontis. CREDULIUM. Modius bladi Par. valet Li. minotos, et dimid. et i. boissellum ad mod. Credulii, et n. minoti faciunt minam, et nn. boisselli faciunt i. minotum, et xxim. minoti faciunt modium Credulii. Modius avense Par. valet LXI. minotos, et dimid. et i. boissellum ad mod. Credulii, et ii. minoti faciunt minam, et nil. boisselli I. minotum, et xxim. minoti faciunt mod. Credulii ultra xxil. minse. Modius vini Credulii valet ii. modios, I. sextar. et dimid. ad mod. Par. et xxnn. sextaria faciunt modium Credulii. * His subjicienda duximus descripta ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Noster fol. 335. r: Le mui de vin de S. Denis vaut xxxvj. sextiers de Paris. Le mui de Gonnesse vaut xl. sextiers de Par. Le mui d'Asnieres vaut xxxvj. sext. de Par. Le mui de Vurmes vaut xxxvj. sext. de Par. Le mui de Berron vaut xiv. sext. de Par. Le mui de Senliz vaut xiv. sext. de Par. Le mui de Creel vaut xxxviij. sext. de Par. Le mui du Pont S. Mexance vaut xviij. sext. de Par. Le mui de Verberie vaut xvij. sext. ij. quartes de Par. Lemui de Crespi vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Pierrefonz vaut xxvij. sext. de Par. Le mui de Villes-cousterest vaut xxxiij. sext. de Par. Le mui de Compiegne vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Soissons vaut xxviij. sext. de Par. Le mui de S. Eloy de Noyon vaut xxviij. sext. de Par. Le mui de Peronne vaut xvij. sext. de Par. Le mui de Laon vaut xiij. sext. de Par. Le mui de Bruieres en Laonnois vaut xiv. sext. de Par. Le mui de Mpndidier vaut xix. et une quarte de Paris. Le mui d'Amiens vaut x. sext. de Par. une quarte mains. Le mui de Corbie vaut xj. sext. de Par. Le mui de Bapaumes vaut xxvj. sext. ij. quartes de Paris. Le mui de Tournai vaut xx. sext. de Par. Le mui de Gant vaut xiij. sext. iij. quartes de Par. Le mui de Courtray vaut xxviij. sext. de Par. Le mui de Lille vaut xxij. sext. de Par.

MOD
Le mui d'Arras vaut xxvij. sext. de Par. Le mui de S. Riquier vaut xiv. sext. de Par. Le mui de Hedin vaut xxvj. sext. de Par. Le mui de Monstereul vaut xvj. sext. de Par. Le mui de Sicken vaut xxvij. sext. de Par. Le mui de Dorlenz vaut xiij. sext.etiij. quartes de Paris. Le mui de Rue sus la mer vaut xiv. sext. de Par. Le mui d'Abeville vaut xiv. sext. de Par. Le mui de Biauquesne vaut Le mui de Paillart vaut xxxij. sext. de Par. Le mui de Breteuil en Beauvoisin xxxiij. sext. de Paris. Le mui de Biauvez vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Braieres vaut xiij. sext. de Par. Le mui de la Villeneuve en Hes xxxij. sext. de Par. Le mui de Clermont en Biauvoisin xxx. sext. de Par. Le mui de S. Just en Biauvoisin xxxij. sext. de Par. Le mui de la Ferte Milan xxx. sext. ij. quartes de Par. Le mui du Fresnay vaut xxxiij. sext. de Par. Le mui de Noisi vaut xxxij. sext. de Par. Le mui de Villers S. Pol vaut xxxiij. sext. de Par. Le mui de Longuel vaut lij. sext. de Par. Le mui de Noyentel en Beauvoisin vaut ij. muis de Paris, qui font xxxij. sext. de Par. Le mui de Quesnel de lez Villeneuve en Hes vaut xxxij. sext. de Par. Les v. quartes de Miauz valent vj. quartes de Par. Le mui de Dant Martin en Gouelle xxvij. sext. de Paris. Le mui de Nantueil leHoudoin xx. sext. de Par. Le mui de S. Leu de Cerenz vaut xl. sext. de Par. Le mui de Biaumont vaut ij. muis de Par. Le mui de Fraisne VAguillon ij. muis, iv. sext. de Par. Le mui de Chaumont en Veuguessin xxx. sext. de Par. Le mui de Pontoise vaut xl. sext. de Par. Le mui de Chars en Veuguessin xxxvj. ou xl. sext. de Paris. Le mui de Gisors vaut xxx. sext. de Par. Le mui du Neumarche vaut xxxv. sext. de Par. Le mui d'Arches en Normandie ij. muis, ix. sext. de Pans. Le mui de Gournai en Normandie xxxiij. sext. de Paris. Les xiij. sextiers de Lyencourt valent xvij. sext. de Paris. Le mui de Tiebes (ou Treles) vaut xxxviij. sext. de Paris. Le mui de S. Victor en Caus vaut ij. muis, ij. sext. de Paris. Le mui de Lillebonne vaut xxxiv. sextiers, qui sont xl. sext. de Paris. Le mui de Harefleu vaut ij. muis, xij. sext. de Par. Le mui de Gournay de lez Langny xxiv. sext. de Par.

MOD
Le mui de Villeneuve S. Denis xxiv. sext. de Par. Le mui de Creci vaut xxiv. sext. de Par. Le mui d'Ajenville vaut ij. muis, ij. sext. de Par. Le mui de Roen vaut xxx. sext. ij. quartes de Par. Le mui du Bee Helloyn vaut iij. muis, iv. sext. ij. quartes de Paris. Le mui de Lyons vaut xxxiij. sext. de Par. Le mui du Chastel en Mortemer a xxiv. sextiers, dont les xij. valent xix. sext. de Par. Le mui de Biauveoir en Lyons vaut xxxiij. sext. de Paris. Le mui de Novyon sus Andelle vaut xxxiv. sext. de Paris. Le mui d'Andeli sous Gaillart vaut xxxiv. sext. de Paris. Le mui d'Estrepegny vaut xxx. sext. ij. quartes de Paris. Le mui de Vernon vaut xxxvj. sext. de Par. Le mui de Maante vaut xxviij. sext. de Par, Le mui d'Espones vaut xxix. sext. de Par. Le mui de Poissi vaut xxxvj. sext. de Par. Le mui de S. Germain en Laye xxxvj. sext. de Par. Le mui de Taverni vaut xxxviij. sext. de Par. Le mui de S. Clou vaut xvij. sext. iij. quartes de Par. Le mui de Trapes vaut xxxvj. sext. de Par. Le mui de Neafle le viez vaut xxxviij. sext. de Par. Le mui de Montfort vaut xxvij. sext. de Par. Le mui de Houden vaut xxvij. sext. de Par. Le mui de S. Liger vaut ij. muis de Par. Le mui de Nogent le Rembert xxviij. sext. de Par. Le mui d'Anet vaut xl. sext. de Par. Le mui de Pacy vaut xxx. sext. ij. quartes de Par. Le mui de Biaumont le Roger vaut iij. muis de Par. Le mui de Bourcachart vaut Ij. Le mui de Pontiau de mer vaut ij. muis, ij. sext. ij. quartes de Par. Le mui de Bonneville sur Touque vaut iij. muis de Paris. Le mui de Caan vaut ij. muis xij. sext. de Par. Le mui de Quarenten vaut ij. muis, x. sext. ij. quartes Paris. Le mui de Valoingnes vaut ij. muis, xj. sext. de Par. Le mui de Chierbourc vaut ij. muis, ij. sext. de Par. Le mui de S. Lo vaut iij. muis, vj.sext. iij. quartes de Paris. Le mui de Periers vaut iij. muis, xiv. sext. ij. quartes de Paris. Le mui de Constances vaut iij. muis, viij. sext. de Paris. Le mui d'Avrenches vaut iij. muis, x. sext. ij. quartes de Paris. Les ij. sextiers de Pontorson valent xix. quartes et demie de Paris. Les ix. quartes de S. Jame de Bevron valent xiij. quartes de Paris. Les iij. demiz galons de Moretuen valent v. quartes de Mornen. Les xiv. poz de Danfron valent xv. quartes de Par. Les x. poz de Tenierchebray valent xj. quartes de Par.

MOD

437

Les viij. poz de Chatiau de Vite valent ix. quartes de Paris. Le pot de Conde vaut une quarte de Paris. Le mui de Falasse vaut ij. muis, x.sext. de Par. Les xvij.poz de Visures valent xv. quartes de Par. Les v. galons de Sez valent ix. quartes de Par. Les xx. galons d'Alencon valent xxxj. quartes de Paris. Le mui de Essay vaut xl. sext. de Par. La quarte de Bons-Molins vautlaquarte de Par. Le mui de Breteuil vaut iij. muis, vij. sext. ij. quartes de Paris. Le mui d'Evreues vaut xxxviij. sext. de Par. Le mui de Verneuil vaut iij. muis, ij. quartes de Par. Lemui de Conches vaut iij. muis, iv. sext. ij. quartes de Paris. Le mui de Mortaigne vaut xij. sext. de Par. La paelle de Belesme vaut xxxij. poz, dont les poz valent iv. quartes de Par. Le mui de Timer vaut iv. muis iv. sext. j. quarte de Paris. Le mui de Leigle vaut iv. muis de Par. Le mui de Mortaigne vaut iij. muis de Par. Le mui de Nonancourt vaut iij. muis, ij. sext. ij. quartes de Paris. Le mui de Dreues vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Antoingny vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Gommez vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Dourdan vaut xx. sext. de Par. Le mui de S. Ernoul vaut xix. sext. j. quarte de Par. Les xij. sextiers d'Estampes valent xix. sext. de Par. Le mui de Chartres vaut xiij. sext. de Par. Le mui de Bonneval vaut xxxvj. sext. de Par. Le mui de Mourees vaut iij. muis, vj. sext. de Par. Le mui de Vandosme vaut iij. muis, xij. sext. de Par. Le mui de Chastel Renaut vaut iv. muis, viij. sext. de Paris. Le mui du Mans vaut vj. muisf xij. sext. de Par. Le mui de la chite de Tours vaut iij. muis de Par. Le mui de S. Martin de Tours vaut iv. muis, viij. sext. de Paris. Le mui du Pont-le-Roy vaut iv. muis, vj. sext. de Par. Le mui de Loches vaut iij. muis, xij. sext. de Par. Le mui de Biaulieus vaut iij. muis, x. sext. de Par. Le mui d'Ambaide (Amboise) vaut Ixxj. sext. de Paris. Le mui de Montrichart vaut iij. muis et vj. sext. de Paris. Le mui de Cormery vaut ij. muis, xiij. sext. de Par. Lemui d'Aiay sur Gudre vaut iij.muis, viij. sext. de Paris. Le mui de Lerons lez Cormery vaut xxxvj. jaloies, qui valent xlvj. sext. de Paris. Le mui de Bournaut a xxxvj. jaloies, qui valent iij. muis, xv. sext. de Par. Le mui de la Haye en Touraine a xxxvj. jaloies, qui valent iv. muis, viij. sext. de Par.

438

MOD

MOD
les deux emines font ung setier : douze setiers font ung muy de ble. MODIUS inter panem et vinum, Cujus scilicet sestimatio ex sequo partitur inter panem et vinum. Chartul. prior.deGuilcio fol. 10. r. : Conftrmans imperpetuum S. Albino... unum Modium inter panem et vinum singulis annis. Nisi modium bladi et vini intelligas. *MODIUS JUDAICUS, Mensura ad usum JudaBorum. Testament. Isaac, medici Carcass. Judsei ann. 1305. ex Chartoph. reg. Montispess.: In remissionem peccatorum meorum lego uno Modium vini Judaicum quolibet anno. ** MODIUS FRATERNALIS. Vide Fraternalis modius. ** MODIUS FORENSIS. Vide post Forensis 4. 5SS" Ex qui bus hie iterum observare juvat, quod jam non semel a nobis, pro data occasione, factum est, miram scilicet fuisse in mensuris diversitatem : quot enim loca, tot mensurse. Modius ubique'receptus ; si vocem spectes, nullibi fere ejusdem capacitatis reperitur. Ex statutis Adalardi supra memoratis modius liquidorum xvi. sextariis constabat : Papise vero est mensura librarum 44. id est,sextariorum'2Z. In Charta ann. 1070. apud Mirseum torn. 1. pag. 160. modius 20. sextarios ad minus capit: Nihil amplius inde mihi vel successoribus meis accipere debeat, quam carratam vini decem et octo modiorum tantummodo, nee modius plus contineat, quam viginti sextarios. Nee magis constans fuit, ubi de re frumentaria agitur, ut ex superius allatis facile colligitur. lis addo Elenchum ecclesiarum Cellae Carilqci subditarum apud D. Chanteloup in Hist. MS. Mont. Major, ubi modius 16. sextariorum esse dicitur : unum modium annonse. pulchree et electee, et valet Modium sexdecim sexteria ad mensuram Relanise. Infra : Unum modium, seu xvi. sexteria. In agro Cenoman. 12. sextariis et dimidio constat modius , ut discimus ex Charta v. Modiatio laudata : Rotomagi vero 12. tantum sextariis. Charta ann. 1204. in Tabul. S. Audoeni : Percipiet singulis annis unum modium bladi, scilicet sex sextarios frumenti, et sex sextarios martellis in granchia d'Alboe. MODIUS, Mensura agraria, verbi gratia, ager seu terra tot modiorum esse dicitur, quot ejusdem mensura? sementis capax est. Vetus Agrimensor : Jugerum unum, pedes 240. et in latitudine pedes 120. faciunt terram Modiorum 3. Mqdii vero, quoties de re frumentaria agitur, non semel mentio fit in Digestis. Formula 21. ex Andegavensib. Ad illo campello ferente Modius tantus, etc. Ita Form. 53. Charta ann. 1195. apud. Ughellum torn. 7. pag. 1322 : Unam petiam terrse capacem sementis Modiorum 6. ad justurn sextarium Pennensis civitatis. Necrologium Ecclesise Carnotensis : Acquisivit apud Ermenonvillam terrss arabilis capientis septem Modios seminis, etc. Alexander Monach.in Chron. S. Bartholomaei de Carpineto lib. 5 : De terris S. Cseciliss reliquit ei tantum quod erat capax sementis 8. Modiorum. Charta ann. 962. ibid. pag. 1277 : Tantum de terra quod capit in semine Modios trecentos. Liber de Fundat. Monast. S. dementis Insulse Piscarias : Est ad mensuram triticei seminis terra Modiorum 614. Gregor. M. lib. 9. Epist. 16 : Terrula Modiorum plus minus decem. Ita lib. 10. Epist. 50 : Terrula Modiorum triginta. Campi trecentorum Modiorum, in Testamento S. Csesarii Arelat. Vita S. Amati Abb. cap. 7. : Abscissa nemore campellum fecit... capientem quartam Modii, in quo hordeum serere solebat. [Charta ann. 1070. apud Mirneum torn. 1. pag. 160 : Apud Haluce terram unius Modii et curtile et dimidium... In pago Atrebatensi apud S. Leodegarium dimidii Modii terram. Chron. Farfense apudMurator. torn. 2. part. 2. col. 568 : In Comitatu Asisio, ubi dicitur ad Pratum, collates sunt in hoc monasterio qusedam res Modiorum iv.] Occurrit passim, in Chr. Casin. lib. 1. cap. 36.41. 47. 48. 59. lib. 2. cap. 6. et alibi non semel, apud Falcon. Benevent. pag. 341. Alexandr. Monach. in Chron. S. Barthol. de Carpineto pag. 1234. etc. MODIOLA. TERETE. Charta Ottonis Imp. ann. 956. apud Ughellum torn. 1. part. I. pag. 418 : Ubi sunt mills Modiola terrse, et... duo millia Modiola de terra, quse tendunt, etc. Adde pag. 419. 740.] Vide Modiolus 1.] MODIATA, Idem quod Modius, Ager modiorum certo numero constans. [In agro Cameracensi Modiata terras sequiparatur 16. mencoldis : in Viromand. vero 8. sextariis.] Modiata terree, prati, in Charta Ludoy. Pii ann. 824. pro Ecclesia Arelatensi, [Modiata nemoris, in Charta ann. 1231. apud Mirseum torn. 1. pag. 750.] Testamentum S. Caesarii Arelat. Archiep. in Libro nigro Eccl. Arelat. fol. 19. editum non semel : Agellum igitur Ancharianum, unde parvam particulam Monasterio dedimus, multa servavimus, nam plus minus centum aripennos viness, et trecentorum modiorum campos reservavimus, et supradicto Monasterio centum Modiatas de terra quse ego plantavi, habent Modiatas 40. et de vetere vinea vix 30. aripennos contulimus. Testamentum S. Fulcrani Episcopi Lutevens.: Decem Modiatas de vinea, quss mihi advenerunt, etc. Ubi perperam mediatas, editum apud Bollandum. Charta Lotharii Regis Provincial ann. 855. torn. 12. Spicilegii Acheriani pag. 133 : Sunt autem de rebus S. Stephani, quas Witgarius proprietario jure possidebat, Modiatee duo millia, prata quibus possunt tolli et foeni carra quingenta, de silva achallee (1. ad mille) quingentos porcos saginandos. Tribuit insuper in ipsa commutatione ex rebus ipsius sancti loci, quas usurpatione ad jus proprium detinebat, Modiatas trecentas sexaginta novem, et Modiatam de vino ad modios centum octoginta. Charta Bernardi Vicecom.Carcasson. ann. 1108: Et ipsam Modiadam de terra de Casellas. [Charta ann. 1277. in Tabul. S. Nicasii Rem. : Homines de Baio habeant pasturagium et jus pasturagii in CXX. Modiatis.] Vide Hemereum in Augusta Viromand. pag. 233. 234. Muy et muiee de terre,\n Chartis Gallicis. RegestumFeodqr. in Camera Comput. Paris, fol. 215 : Lige de 4. fauchiees de pre, et de demy Muy de terre. Adde Consuetud. Dunensem art. 25. Castellinovi art. 11. etc. Charta Matthei D. de Beauvoir, ann. 1260. in Regest. signato 30. Ch. 325. et Reg. sign. 51. fol. 102. ex Chartophylacio Regio : Au bos Lancelot huit Moijes de bos, au bos Medame Aelis dix et sept Moijes, d Longpre 30. Moijes, etc. Charta ann. 1290. apud Carpentar. 4. parte Hist. Camerac. pag. 36 : Deux Muiees de terre ahanaule. Semimodiata de terra, in Tabulario Conchensi in Ruthenis Ch. 33. et alibi. [Semimodiata de vinea, in Tabular. S. Victoris Massiliens.] MODIATURA. TERR.E : sic legendum pro Mediatura, in Charta ann. 1067. torn. II. Spicilegii Acheriani pag. 294.

La sme (p. e. somme) de ChastiauLeraut vaut xij. sext. iij. quartes de Par. Le mui de Belles sur Chier vaut xxiv. sext. de Par. Le mui de Monestor sur Chier vaut xxx. sext. de Par. Le mui de Chasteillon sur Aindre vaut vij. muis de Paris. Le mui de Chinon vaut v. muis, xij. sext. de Par. Le mui de Lordren vaut viij. muis, xij. sext. de Par. Le mui de S. Martin de Queule vaut viij. muis de Par. Le mui de Frontevaux vaut viij. muis de Par. Le Mirabiau vaut xxiv. sext. de Paris. Le mui de Poitiers a xxiv. jaloies, qui valent xxj. sext. ij. quartes de Par. La jaloie de Saussois vaut v. quartes de Par. Cinq muis de Monstereul valent xxj. jaloies, qui valent ij. muis de Par. Le mui de S. Messant a xxvij. jaloies, qui valent xxiv. sext. de Par. Le mui de Niors vaut xxx. sext. de Par. Le mui de Chesi de lez Niors vaut xxx. sext. de Par. Le mui de Beneou vaut xlviij. sext. de Par. Le mui de Rochele vaut xlviij. sext. de Par. Le mui de Surgieres vaut iij. muis de Par. Le mui de S. Jean d'Angeli xxx. sext. de Par. Le siaume de Ponz emporte xxij. sext. de Par. Le mui de Saintes vaut xxx. sext. de Par. '' Ne nimius ea in re videar, supersedeo hie exscribendis, quse circa mensurarum aridorum adeequationes ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Pater deprompseram , ea contentus subjicere, quse ex aliquot libris seu chartis occurrerunt, et menda, quse ex Codice Ms. Sangerm. in Glossarium irrepserunt, corrigere. * Reg. Cam. Comput. sign. Noster fol. 334. v. NOVIOMUM. : Modius bladi Noviom. currit per viij. sextaria, quse faciunt ad mensuram Paris, iij. sextaria. SUESSIO. Modius bladi Suession. currit per xxiiij. essinos, qui faciunt ad mensuram Paris, vij. sextaria, ij. boissellos ad mensuram Paris. * Charta capit. Arabian, ann. 1187. ex Chartul. 21. Corb. fol. 178. v.: Concessimus ecclesies S. Nicolai de Regni, sub censu sex modiorum annonee, quicquid habebamus in territorio de Amell, in terris, pratis et aquis, sive in aliis rebus, ita quod prssdictos sex modios, tres frumenti per decem et octo sextarios, tres vero avense. per viginti duos sextarios ad mensuram cellarii persolvendorum. Alia ann. 1220. ibid. : Ita quod pro Modio frumenti tresdecim sextarii computari debebunt. Rursum alia ann. 1404. ibid. fol. 199. v: Le muy de ble a la mesure d'Amiens, ne vault que xviij sestiers, tant auble comme d I'avaine... Le muy de ble au muy et d la mesure de cappitle, vault xix. sextiers de ble, et le muy d'avaine vault xxj. sestiers et la xviij. partie d'un sestier. Consuet. Castel. ad Sequanam ex Cod. reg. 9898. 2. La grandeur de la mesure du ble doit tenir justement six pintes au minot, et la doit en adjouster d menue graine, comme de millet... Les deux mesures font ung moiton; les deux moitons font ung bichot: les deux bichots font une emine :

MOD

MOE

MOF

439

^2. MODULUS, Cantusrythmicus. Vide MOIATA, Idem quod Modiata. Tabularium S. Eparchii Inculism. fol. 1 : Item Modus. 1 3. MODULUS, Modus agri. Vita MS. in Enguena unum ortum tenentem dimidiam Moiatam de terra. [* Nostris Mode- S. Winwaloei : Fundum quendam reperiens non parvum, sed quasi unius plebis ree. Lit. remiss, ann. 1460. in Reg. 192. Ghartoph. reg. ch. 9 : Trois Modereede Modulum silvis dumisqueundique circumseptum. terre, etc. Vide infra Moia.] 4. MODULUS , Mensura struis ligni, j MODIX, Chorus. Papias. t MODO, perperam pro Medo, apud Lu- Gallis, Moule de bois. Charta Philippi dewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 396. Pulcri Regis ann. 1309. in 9. Regesto ejusdem Regis Ch. 79. ex Tabul. Reg.: Vide in hac voce. c MODOLAGIUM, MODOLOGIUS, f. Prae- Centum quadraginta quadrigatas bosci statio pro mensura, idem quod Mensu- ad ardendum, qualibet quadrigata 4. Moraticum. Dipl. Caroli C. ann. 864. inter dulos tantum continente, etc. Eadem haInstr. torn. 12. Gall. Christ, col. 98 : Ro- bentur in Charta alia Caroli IV. Reg. covorumque cum eodam Conrado pro Mo- ann. 1322. torn. 7. Spicil. Acher. pag. 241. * 1. MODURA, Modius, mensura annodolagio commutaverunt.... In Bernensi pago vinea una, urus et Modologius. Ubi naria. Lit. ann. 1383. torn. 7. Ordinat. leg. forsan, nus;quanquam rursumoc- reg. Franc, pag. 41. art. 16 : Quod dicti auditores vel clerici, tenebuntur scribere currat ibid. col. 100. 1 MODOLAISCLO. Vide Modula. in principio cujuslibet compoti et subseMODOLON, Congeries garbarum; seu quenter, propter diversitatem mensuramergitum, nostri Picardi dicunt, Moie. rum locorum, quot sestaria faciunt somaVide Garbera. tam granorum vel vinorum, quot eminse, * MODRIS, Idem quod Maltra, men- sestarium ; quot quartalia, eminam ; quot sura Germanica continens quatuor mo- civeria, quartale ; quot bicheti, quot Modios. Charta Henr. Dalpb. episc. Me- durse, sestarium. Vide supra in Modius tens. ann. 1320. ex Cod. reg. 9861. 2. 2. 2. et infra Mondina. fol. 180. v. : Bauduinus Voenc de Kop \ 2. MODURA. Vide Malta 2. domicellus... confessus fuit se tenere a * MODURANCHIA, Variae moliturse misnobis in feodum triginta Modres siliginis, cellum frumentum, nostris Modurenge. duas Modres avense. Ubi Maldra legitur Charta ann. 1407. in Reg. feudor. comiin Charta ann. 1315. de eadem re ibid. tat. Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 129. | MODULA, si vera lectio est, Quer- r. : Item duos boicellos Moduranchise cus. Leges Rotbaris apud Murator. torn. redditus, quos habeo super molendinum 1. part. 2. pag. 40 : Si quis roborem, aut de Villars. Deux charges de Modurenge, cerrum, seu quercum, quod est Modula, in Lit. remiss, ann. 1459. in Reg. 188. iscol, aut glandem, quod est saia inter Chartoph. reg. ch. 51. Vide infra Mousagrum alienum, aut inter culturam, vel durachia et Mousturangia. * MODURARE, Moduram percipere. Liclausuram, in cujus vicino incident, componat, pro arbore tremisses duos. Ubi Co- bert, villas de Pineto ann. 1343 : Item dex Mutin. habet, Modolaisclo ; Estensis quod in molendinis teneatur una cazola ferrea, quss catzola plena octo vicibus, vero, Modulahisclo. Vide Laiseurn. valeat unam cuppam, cum qua Modure MODULATOR, Censors, qui alteri ac- tur; et quod blada sua ibi molere possint. cinit ; unde vox. Charta ann. 1382. torn. Vide Modura 2. 3. Cod. Ital. diplom. col. 1572 : Poscit in * MODUREYRA, Mensura annonaria, dictis logiis et gettis ludere vel tenere lu- eadem quss supra Modura 1. Charta ann. dum... ad pcenam librarum viginti quin- 1247. ex Chartul. S. Eparch. : Nos... deque denariorum Pisanorum pro qualibet dimus...prioratui de Circulo... duodecim vice, et a suis Modulatoribus auferendis. Modureyras avenas vendentis et ementis Vide supra Accessor. ad mensuram Turris albas. MODULISARE, Musicis modulis can1. MODUS, Cantus rythmicus. Onomastare. Gaufredus Vosiensis cap. 59 : Res- ticum : Modus, [AETPOV, Tpono;. Sueno in ponsorium Canonici incipiunt, versumque Hist. Danica cap. 1 : A quo primum Mosequentem quibus voluerint melodiis mu- dis Isladensibus Skioldauger sunt Reges sicis explent: Alleluia... Monachi Modu- nuneupati. Id est, in rythmis, carminilisant. bus, sive cantilenis antiquis, quibus 1 MODULUM, Idemquod-MbdoZora, Con- Islandi forlia heroum facta ad lyram in geries garbarum, Gall. Plongeon, quod conviviis decantare solebant. Ita Steinverse capite garbss simul colligantur. phanius Suenonis Editor. MODULUS, Eadem notione. Vetus VoCharta ann. 1330. in Tabular. S. Victoris Massil. : Decimam prgsstent de omni- cabul. : Modulus, Tropus, Cantus. Gloss. bus Modulis xm. Consuetud. Brageriac. Lat. Graec. : Modulus, (jLsXwSrujia. Apud art. 93: Item si quis furatus fuerit muni- Auctorem Mamotrecti ad libr. Judith, mina aratrorum in campis aut perforatus cap. 16 : Modulus dicitur cantus qui prssfuerit Modula sive columnas bladorum cinitur in principio Misses, vel Horarum, de campis, et de dicto blado furatus fue- et dicitur etiam Tropus. * 2. MODUS, Mos, ritus, usus.Elmham. rit, etc. Versio Gallica : Tout homme qui aura derobedes instrument aratoires aux in vita Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. champs, ou perce les Gerbiers ou Plon- cap. 31. pag. 73 : Regnorum Angliss et geons de bled des champs, etc. Vide Mo- Franciss nobilitates, Modos et gesturas, quorum fama laudabilis digno laudis prselonus et Medella 1. conio, multorum assercione fideli, suis | 1. MODULUS, Moles, species aggeris, Gallice Mdle,jettee. Bartholomsei Scribae auribus frequencius insonabat, cognoscere Annal. Genuens. ad ann. 1227. apud Mu- et videre desideraf(Sigismundus). * MODUTA. Vide in Modura 2. rator. torn. 6. col. 448 : Dominus vero 1 MOSCHARE, pro Mcechari. Index veteLazarius ex decreto consilii fossata ipsius civitatisexplanari fecit... et Modulum des- rum Canonum torn. 3. Concil. Hispan. trui, ut occursionem portus non possent pag. 3 : Ut vtrginitatem profitentes, si ulterius subire. Jacobi Auriae Annal. Mcechaverit, inter bigamos habeantur. MffiCHIA, Adulterium. Pasch. RadGenuens. ad ann. 1284. ibid. col. 586 : Quod prope portum Januas venirent in bert. in vita vener. Walse abb. Corb. intantum, quod supra Modulum projicerent ter Acta SS. Bened. part. 1. ssec. 4. cap. 10 : A palatio namque sacri imperil pelapides taliter faxiatos. Vide Moles.

pulit omnes abominationes, Mcechiam fugavit, etc. * MffiLLEDA. Constit. Woldem. reg. Dan. ann. 1200. apud Ludewig. torn. 12. Reliq. Mss. pag. 166: Si vero aliquispossessionem ahcujus, quse dicitur Moslledam vel fiskedam, destruxerit, reddat eum indampnem cum jure xl. marcarum, et tantum solvat regi. An proprietas seu possessio,quaejure hasreditario tenetur ? [w- stagnum, unde aqua in molam decurrit. V. Fiskeda.] T MffiNICARE, Communicare, Papias. ] MOENIRE, Eidem Papiaa, Mosnia construere. Mosri, pro muri, apud eumdem ex Virgilio ^En. lib. 10. 24 :
Quin intra porlas atque ipsis praelia miscent Aggeribus Moerorum, et inundant sanguine fossae.

* MOERDAET , Belgis , Homicidium. Lit. remiss, ann.1420. in Reg. 171. Chartoph. reg. ch. 242: Qui feroitle contraire de ce, ce seroit sur enfrainte de paix et sur murtre, que I'en dit up paisorale eude up Moerdaet. Vide Morth. MffiSILEUM. Vide Musileum. 1 MffiSTICUS, pro Mosstus, Epit. Aurel. Episc. Lugdun. apud Severt. pag. 191 :
Damnaque rerum nunc positarum morte patescunt, Cum sibi sublatis Moestica dicta tenent.

T M03STIFICARE, Tristitia afflcere. Epist. Synodica Episc. exsulum in Sardinia torn. 2. Concil. Hispan. pag. 257 : Accepimus itaque vestrse charitatis epistolam, quse nostrum ex parte relevavit, ex parte vero Mcestificavit exsilium. Camillus Peregrinus in .Hist. Principum Longobard. apud Murator. torn. 2. pag. 28: SedMaxime M&stificabantur, quod hoc de illo contigerat. Vita S. Romani Archiep. Rotomagens. apud Marten, torn. 3. Anecdot. col. 1664 :
Excessu Patris simul omnes Moestificati.

* MffiSTITIA. Vide supra Mestitia. MffiSTORIUM, Tristitia. Papias. T MffiSTUOSUS, Tristis, luctuosus. Litteraa ann. 1282. apud Rymer. torn. 2. pag. 215 : Hujusmodi Moestuosam materiam sub breviloquio transeuntes. MOFEUM, Candelabri majoris species. Charta ann. 1398. in Tabular. Capituli Autissiodor. : Item die Sabbati sancti tenetur facere fieri et ministrare unum grossum cereum de 50. libris vel circa, et alium de 17. libris vel circa cerss quadratos, qui sunt in Mofeis fusteis ad hoc a longo tempore factis. MOFFADOR. Charta originalis cujusdam Majoricensis ann. 1253 : Miramomeni dat mihi de decem in decem diebus 40. Bisancios pro expennis : et de die in diem miltit 40. equos summo mane ad equitandum cum multitudine venerabilium Moffadorum, qui me et totam meam familiam intus civitatem et extra honorifice comitantur. [Mofador, Hispanis , Irrisor, Gall. Moqueur, a verbo Mo far, Irridere. Forte de quadam joculatorum hominum societate hie agitur.]
| MOFFLET, MOFFLETUS, MOFLETUS,

Panis delicatioris species, qui diatim distribui solet Canonicis prasDendariis ; Tolosatibus Pain Moufflet, quasi Pain molet dictus ; forte quod ejusmodi panes singulis diebus coquantur, atque recentes et teneri distribuantur. Transactio inter Abbatem et Monachos Crassenses ann. 1351: De quo (tritico) fiunt hodieduo panes, vulgariter nominati Mofflets, facti de bona et sufficienti farina frumenti. Ibidem : Cuilibet de dictis pauperibus datur ad minus unus panis sive Moffletus

440

MOG

MOI

MOJ

et medius cancillus. Limborch. lib. Inquisit. Tolos. pag. 70 : Misit dictis hereticis per dictam Guilielmam duas placentas, et duos panes Mofletos. Vide Panes praebendarii in Panis 2. * Mouflet, in Mirac. Mss. B. M. V. lib. 2.
Pain d'orge vent pour pain Mouflet.

| MOFFOLUM. Vide Machale. MOFFULA. Lambertus Ardensis pag. 258 : Hsec enim rustici cum bigis marlaloriis, et carris funariis (fimariis) calculos trahentes ad sternendam viam in Moffulis et scapulariis se ipsos ad laborem invicem animabant. [Eadem notione qua MuffuISR, Gall. Mouffles. Le Roman de S. Leocade MS. ubi de Episcopis :
Et comportant de sor lor Moffles, Lor coetes et lor escoffles, etc.

Le Roman de Florance et de Blanche Flore MS. :

Et Mouffles metre en lor mains.]

* Nostris Moffle et Mofle , Acervus, congeries. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 283 : Icellui Simon print un tison de feu et de I'estrain et ala bouter le feu en un Mofle de foing ; ... lequel Mofle estoit en la terre dudit Simon. Aliae ann. 1402. in Reg. 157. ch. 114 : Hz estoient en aguet derriere un Mofle d'esteule. Aliae ann. 1414. in Reg. 167. ch. 398 : Laquelle fille tiroit et sachoit a un Moffle ou tas de feure, estant emmy la court d'icellui Thomas. "MOFILIS, Morbi genus, an idem quod supra Mascla 1. Mirac. metrica S. Steph. episc. torn. 3. Sept. pag. 186. col. 2 :
Specialiter in morbis Caducis, paraliticis, Mofilibus et cyragris, etc.

1 MOFLETUS , Species panis. Vide Mofflet. * MOGENSA, Taberna seu Prsestatio, quae domino pro vino in taberna divendendo solvitur. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Omne jus quod habebant et habere poterant in toto emolu'vnento simul profiguo Mogensas sive tabernas et macelli dicti loci de Flamarenxis. MOGGIATICHA TERRA , ab Italico Moggiata, idem quod Modiata, ager modiorum certo numero constans. Charta ann. 1358. apud Corbinel. inter Probat. domus de Gondi pag. clvij. : Item unum petium terras Moggiatichse cum quercubus. Vide mox Moia. MOGGUS, Blesus, sive Balbus. Ita Anastasius Bibl. ad VIII. Syn. act. 6. ubi de Petro Mongo hseretico, qui Grsecis (xoyyo;, Gloss. Lat. Graec. : Atubus, [/.oytXato;, (/.oyyo;, i. qui cum difficultate loquitur. Atubus vero, quasi aTuw>? dictus, qui inarticulate loquitur. LiberatusDiacon. cap. 16 : Petrum cognomento Moggum, qui vocatus est Bttesus. * MOGLUM, MOLIUM, MOLLUM (PoNERE AD), Immersum aliquid detinere, Ital. Mettere in Molle, Gall. Tremper. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. I. pag. 203 : Et procurabo ne tintores aquam tintorie, nee guadi, nee herbas, nee multitium pellipariorum, nee aquam folie prohiciant, nee coria scarnent, nee ea ponant ad Moglum (ad Molium '59, '60; ad Moll^n '62 '67). [FR.] MOGNERIA. Tabular. S. Eparchii Inculism. fol. 40. v: Quicquid habemus in molendinis et in anguillari de Fissac, id est tertiam partem, et unam Mogneriam, etc. * F. Quantum manu continetur.Haud

scio vero quid sit Moigneux, qui inter tarie assise audit lieu de Buri, contenant minores coquinae regiae ministros recen- douze Moues de terre. Infra : Une Mouee setur in Ordinal, hospit. reg. sub Phil. de terre, etc. Charta Joan, de Hangest III. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. ann. 1247. inter Probat. torn. 1. Annal. 2201 : Item, soufleurs desquels I'un sera Prsemonst. col. 583: Et si ai donne a Moigneux. Neque mihi notior vox Moi- ladite abbeye en accroissement.... au Mes gneans in Lit. ann. 1259. torn. 4. Ordi- Quesnel quatre Moyes: en Langle quatre nat. reg. Franc, pag. 391. art. 5 : Avec- septiers: au Sart Remy une Moye: en ques ce, nous leur avons octroie les Moi- Hatiermont une Moye. Alia ann. 1280 : gneans en leur cense, au fuer des autres Ou terroir de Marchais onze Moyes de du commun ; en tele maniere que li uns terre a la mesure dou liu, etc. Inquisit. d'eulz fait (f. leg. soil] au faire majour et ann. 1338. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. jurez et sergens. Ubi agitur jus eligendi 429 : Item dix et sept Moyes ou environ majorem, juratos, etc. Unde mendum de bois, seant en une piece Item trois hie subesse autumo. Moyes de terre ou environ, seant au ter* MOGRA, Arabice, Magra vel almagra roir d'Appeilli. Chascune Moye fu prisie est sinopida architectorum, qua lineas si- neuf vins livres, huit deniers Parisis, gnant. Glossar. medic. Ms. Simon. Ja- c'est assavoir chascune mencaudee onze nuens. ex Cod. reg. 6959. livres, cinq soulz, maaile Parisis, in 1 MOGTONAGIUM, Tributum ex verye- Charta ann. 1341. ibid. ch. 663. Lit. adcibus, seu mutonibus. Ohartular. S. Vin- mort. ann. 1466. in Reg. 194. ch. 216 : centii Cenoman. fol. 4 : Npverint uni- Pluseurs terres, tant en labear comme en versi Robertum filium Comitis Johannis... ries, contenant vingt Moyees et demie, dedisse in perpetuam eleemosynam vallans chacune Moyee, a la mesure de Ecclesias S. Vincentii Cenomanensis Mog- S. Quentin, huit septiers. Vide Modiata tonagium de Corgoein pro salute animge in Modius 2. fratris sui. Vide in Multo. * Moye praeterea dicitur Rei cujusli* MOGUDA, Molestia, motus, pertur- bet congeries. Joinvil. in S. Ludov. edit, batio. Pactum inter Roger, vicecom. reg. pag. 28 : Gran Moyes de tonniaus de Bitter, et Guid. Guerrejat. ann. 1177. vin. } MOIATA. Vide in Modius. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 140 : Per omnes Mogudas et remogudas, * MOJATICUM, Idem quod Modiaticum, quas Raymundus comes supradictus et ab Ital. Moggio, modius, Pensitatio frufilii ejus vobis fecerint, vigore hujus ju- mentaria pro quolibet modio annonse. risjurandi, fidelis adjutor et deffensor Vide in Modiatio 1. Charta ann. 1183. in semper vobis existam. Vide Remogudx. Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. | MOGUM, Territorium Moguntinum,382. col. 1 : Qui aliquo titido habuerit res maxime quod Moeno adjacet. Carmen ipsas, non tenetur inde facere aliud serde varia fortuna Ernesti Bavar. Ducis vitium vel Mojaticum reddere.... Servilib. 2. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. tium aliquod vel Mojaticum non quseratur a filio, vivente patre. Verumtamen mor321: tuo patre, facial mater servitium et redSurgitur in facinus. Vadil comitanle tiimullu dat Mojaticum. Vina vocis apertius exHeinricus, flgens molli lentoria Mogo. plicat alia Charta ibid. col. 2 : Universi T MOHATRA, Vox portentosa qua si- habitatores castri Pedemontis et villa?, niflcatur Contractus quo, inquit Escparius, quis egens pecunia emit pecunia tarn ratione municipali, quam ratione bonorum quas possident,....tenentur solcredita a mercatore merces summo pretio; vere et reddere annuatim monasterio Caset statim ei pecunia numerata pretio in- sinensi de grano tumulum unum, et de fimo revendit. Qui contractus divinis ac ordeo tumulum unum, nomine redditus civilibus Legibus prohibetur ut obser- sive Mojatici. vatum est in Diction. Trevolt. Idem * MOIL, Piscis species. Tract. Ms. de Barata interdum dicitur, quo nomine Pise, ex Cod. reg. 6838. C. cap. 106 : Mulfraus, dolus, indigitatur. Vide in Bara- lus.... a Gallis surmulet, a nonnullis bartum. barii, ab aliis Moil, id est, marts perdrix, * In propositione a Clero Gallicano dicitur. damnata ann. 1700. deflnitur : ContracT MOINERIUS, Molitor, Gall. Meunier. tus, quo a mercatore res majore pretio ad Charta ann. 1364. ex Adversaries Pr. de certum tempus solvendo, distrahuntur, ac Mazaugues : Item habet ibi in quodam statim ab eodem, stante eo contractu, molendino sito in Grava duas paries, exminore pretio prsesente pecunia redimun- cepto quod Moinerius percipit illo die quo tur, licitus est, etiam respectu ejusdem molit unam tinnhateriam ultra tertiam persons^, et cum contractu revenditionis partem lucri. prsevio, imo cum intentione lucri. Consule * MOINUS, a Gallico Maine, MonaLeon. Leotard, dellsur. qu. 24. num. 25. chus. Charta ann. 1459: Appellavit eum et Petitpie de Usur. lit. 3. edit. ann. Cuffa de Moino. Nostris alias Moines, pro 1731. pag. 112. Vide Diction. Acad. His- Molneau. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. pan. in hac voce. ex Cod. reg. 4120 : Passer, Gall. Moinnes, : MOIA, Mensura agraria, ager modii et dicitur a pluma. Charta ann. 1343. ex sementis capax, nostris Moee, Moiee, Chartul. S. Vine. Laudun: Item lidis Mouee, Moye et Moyee. Charta Odardi de religieus avoient pris Jean Cousin nostre Ham milit. ann. 1260. in Reg. 30. Char- soubsmanant tendant ou chassant aus toph. reg. ch. 562: Concessimus viginti Moines. Chartul. Corb. sign. Csesar. fol. tres Moias terras et duodecim Moias bosci, 59. r : Put donne congie.... a Jehannet.... quss omnia habemus apud Buciacum. de tendre aux Moisnetz. MOJOLARIUS, Vasorum, quae Mojoli Reg. Joan, ducis Bitur. in Cam. Cornput. Paris, fol. 14. r: Item une autre appellabantur, artifex. Stat. Mantuse piece de terre, contenant cinq Moees de lib. 1. cap. 128. ex Cod. reg. 4620 : Nullus terre. Cinquante et trois Moiees de bos, in terrerius vel forensis... prsesumat conduCh. ann. 1269. ex Tabul. S. Autb. Came- cere in civitatem Mantuse... aliquod virac. lib. feub. ducat. Aurel. fol. 46. r: trum laboratum,... sine licentia magistri Deux Moees et demi de terre ou environ, Francisci Mojolarii seu alterius Mojolarii. assis en trois pieces en la paroisse de S. Vide mox Mojolus. Lorent des eaux. Recognit. feud, pro * MOJOLASCA. Decret. Rachisii Lancastell. de Buri ann. 1366: Item une mes- gobard. reg. ann. 747. apud Murator.

MOI

MOI

MOL

441

torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 517 : De Franc, pag. 526. art. 5. Lit. remiss, ann. alio latere per fluvium ipsum Nure ascen- 1389. in Reg. 136. ch. 260 : Jehan censier dente per aquam et loco, designala inter ou Moisonnier de la maison S. Ladre de duas Mojolascas exeunte ad lacoraria et la ville de S. Pol, etc. Aliae ann. 1396. in capanna Gajaria. An Collis vitibus con- Reg. 150. ch. 112 : L'exposant qui est fersita, vel nude Tumulus terreus, collicu- mier et Moisonnier d'une maison et terres appartenantes a Jehan de Messelles eslus ? Vide infra Molare 1. | MOJOLUS, Vas quoddam vinarium.cuier, scitv.ee en la ville de Ramolu en Johan. Demussis Chron. Placent. apud Beauce. Vide supra Modiagiurn et ModiaMurator. torn. 16. col. 582: Et duo come- tio 3. MOISONNA, Idem quod Modiatio 1. dunt super uno tajore, et quilibet habet menestram suam, et unum Mojolum, vel Prsestatio pro quolibet modio vini. Arest. duos vitri pro se, unum pro vino et alium ann. 1414. 12. Mail in vol. 11. arestor. parlam. Paris. : Super acquitamento pro aqua. * Stat. Mantuae lib. l.cap. 114. ex Cod. vinorum ibi (Rotomagi) affluentium duo reg. 4620 : Quselibet persona... quse vendat modi seu duse maneries, quorum seu vinum ad minutum in civitate Mantuss quarum una consuetudo et alia modiatio vel districtu, habere et tenere unum cir- seu Moisonnanuncupabantur.... Modiatio culum cumuna casella a Mojolis appensa duo membra continebat, quia in ea modus ad ostium. De qualibet cargatura Mojolo- quidam acquitandi vina per argentum rum et vitreorum, etc. in Stat. datiar. seu pecuniam, bassa modiatio appellatus, Riper, cap. fol. 4. v. Nostris Moyau, et alius optio nuncupatus, observabantur. Cupae vel dolii species. Lit. remiss, ann. * MOISSINA. Necrol. eccl. Paris. Ms. 1387. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. ad Kal. Mali: Obiit Goifridus episcopus 268 : Lesquelx par maniere de blasonne- qui perdonavit nobis quasdam consuetument, de injure ou autrement mistrent le dines de emptione et venditione vini et de suppliant en une Moyau ou cuve,.... et lui Moissinis, quas habebant episcopi in Orligetterent grant quantite d'eau. Moilon villa. Vim vocis explicat Glossar. Lat. vero, Crater, poculum, ut videtur, in Gall, ex Cod. reg. 521 : Acinus, pepinus Inventar. eccl. Camerac. ann. 1371: Item UVSK. Inde, acinatium, congregatio raceun tassel doret quarrel a pierres verdes morum, Gall. Moisnine. Idem ergo Moiset rouges, et une grande vermeille ou sina, quod Scopus uvarum, racemorum, Moilon. Gall. Marc de vin. Vide Gotgrav. voce 11. MOISO, Mensura, a verbo metiri. Moissine. Tabular. S. Benigni Divion.: Secundum MOISSO , Messio, messionis tempus, Moisonem locorum. Occurrit passim in Gallis Moisson, Temps de la Moisson. Chartis Burgundicis. Moison, nostris Guibertus lib. 2. Hist. Hierosol. cap. 8 : eadem notione. Le Roman de la Rose Pars sine ullis stipendiis, imo turpi pauperie, magis autem pudore in Franctam MS.: consumpla rediret. Et quia idem castrum Le col fu de belo Moison, Moissonem vocabant, et revemi ad suos, Grog, aisez, et lone par raison. ad Moissonem usque se fuisse dicebant, * Lit. ann. 1373. torn. 5. Ordinat. reg. etc. Vide Messio. Franc, pag. 682. art. 6: Quiconques fera * MOITOIERIA, Prasdium rusticum, tonneaux ou pippes pour vendre, qui ne quod a colono partiario colitur. Lit. seront de loyalle Moison, etc. Mueson, in Phil. VI. ann. 1335. in Reg. 69. Chartoph. aliis ann. 1388. torn. 7. earumd. Ordinat. reg. ch. 281 : Nous avons ottroie et otpag. 216. Mesure ou Muison, in Ch. W. troions aus freres Prescheurs du convent comit. Pontiv. ann. 1202. ex Lib. albo du Mans la Moitaiere, appellee le Plexeis, assise en la paroisse de Cepoy. Ubi ad domus publ. Abbavil. fol. 176. v. * 2. MOISO, Contractus, quo sub an- marginem: Gratia facta fralribus Prsenuo reditu fundi ad aliquot annos pos- dicatoribus conventus Cenomanensis, quod sidendi dantur, simul et ipse reditus, Moitoieriam, vocatarn le Plaisseys, possint Gall. Moison et Moeson ; unde Moison- transferre cuicumque personnss. Moiterie, neur, Moisonnier, et Muieur, qui ea con- in Charta ann. 1291. ex Chartul. Naditione aliquid tenet. Charta Airardi murc. in Cam. Comput. Insul. fol. 41. Bren. comit. ann. 1177. ex Chartul. S. v. Moietoirie, in alia ann. 1516. ex CharLupi Tree. : Abbas vel ministri ejus ei- tul. Latiniac fol. 244. v. Vide supra dem furno pro sua voluntate furnerum Mediatoria. utilem provideat et ponat, aut cui volue* MOITONNUS, Mensurae agrariae sperit et pro quanta potuerit ad Moisonem cies, seu ager mensurae, Moiteon vel Moiton nuncupates, sementis capax, tradat. Assis. comit. Fuxi in Reg. S. Ludov. Chartoph. reg. fol. 112: Moiso, eadem quae supra Meyteria. Charta adtres modios et quatuor sextaria et eminam mort. ann. 1374. in Reg. 106. Chartoph. bladi. Charta ann. 1257. ex Chartul. reg. ch. 170 : Item unum Moitonnum Compend. fol. 182. r : Se il avenoit que terras vel circiter ante dictam masuram; li abbes et li convens donnaissent leur qui quidem Moilonnus terrse a quadam disme a Maison, ou qe il fesissent cuellir via publica prsebet iter et aditum dictis par leur propre serjant, il me feroient hospitio, jardino et masuree... Item tria avoir le serment des Muieurs ou de leur jornalia cum quinque Moitonnis et una propre serjant de garder toute ma perchia terrse. Libert, villas de Vandeudroiture. Lit. Phil. Pule. ann. 1294. in vre ann. 1271. in Reg. 72. ch. 188: Le Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 127. cheval paiera cinq Moiteons de blef, moitie r. col. 1 : Des terres et des vignes audit fourment et moitie aveine. Charta ann. Renier que nous ou autres de par nous 1321. in Reg. 61. ch. 17: Item sex Moitons percipiendos in et super avons fait semer et coultiver ceste pre- frumenti sente annee, nous et les autres aurons quamdam domum,... sitam in villa de droite Moison ; c'est a scavoir la moilie, et Barro (super albam.). Item quatuor MoiI'autre moitie demourra audit Renier. tons frumenti.... percipiendos in et super Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. 141. ch. quamdam vineam. Infra: Moyton. Dix 226 : Icellui Girart disoit que le suppliant Moiteons froment et dix Moiteons avene, lui avoit baillee certaines terres a certain in Charta Odon. Ducis Burgund. ann. temps et pour certaine pension ou Moe- 1337. ex Reg. 74. ch. 464. Consuet. Casson, etc. Le fermier ou Moysonneur, in tell. ad Sequanam ex Cod. reg. 9898. 2 : Instr. ann. 1392. torn. 7. Ordinat. reg. La grandeur de la mesure du ble doit

tenir justement six pintes att minot Les deux mesures font ung Moilon: les deux Moitons font ung bichot. Boissello aequiparatur in Lit. remiss, ann. 1422. ex Reg. 172. ch. 122: Une sachee d'environ cinq Moitons ou boisseaulx de froment, que le suppliant porta a Chaalons, etc. Vide supra Mitonnus et infra Moteonus. MOL. Tabularium Abbatiae Conchensis in Ruthenis Ch. 44: Et donant de censum duos solidos Pogesios, et ad Calendas 4. membros, et duo sestaria, et duos de civada, et duos panes, et a meyssos unum Mol sans la pel, et 2. sestaria de vino, etc. Occurrit ibidem alio loco. [An unum multonem sine pelle ?] 1. MOLA. Jo. de Janua : Mantica, i sarcina , scilicet Mola : sed legendum Mala. Vide in hac voce. 5S3T Occurrit tamen ea, ut videtur, notione in Tabular. Compend.: De aliis piscibus maris, summa debet 1. denar. Mola integra obolum, Mola transforata 1. den. Ubi mola minor sarcina quam summa. Vide Sagma. Ejusdem signiflcationis Mola in Capitulari 2. Caroli Magrii ann. 813. num. 10. * Hinc Mole, pro Fascis, vulgo Bote, in Stat. ann. 1398. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 369. art. 4 : Que nul ne puist vendre osier.... farde de pire osier dedens les Moles que par dehors. 2. MOLA, Molendinum. Anastasius in Honorio : Et ibi constituit Mola in murum in loco Trajanijuxta murum civitatis, et formam quae deducit aquam in lacum Sabbatinum. Lucas Tudensis sera 880 : Clausit nox obscurissima diem : et in una Mola omnes Christiani conclusi sunt, tolam noctem in lacrymis et orationibus peragentes. Leo Ost. lib. 2. cap. 86 : Terras et Molas in fluvio Saone. Charta? Impp. pro Ecclesia Hammaburg. : Cum Molis, molendinis, piscationibus, etc. pag. 161. 162. 163. 164. [Bulla Stephani III. PP. ann. 753. ssec. 4. Bened. part. 1. pag. 6 : Necnon aquis, Molis, olivetis, vel quidquid in quibuscumque locis habere vel tenere videtur. Chron. Fossae-Novae apud Murator. torn. 7. col. 893 : Devastavit segetes S. Marias Fluminis et incendit ei unam Molam et duas Molas S. dementis.] Adde Chronic. Episc. Mindens. pag. 742. [et Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 452. et 592.] * Mole, pro Meule, in Lit. ann. 1389. ex Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 223: Lequel maistre Bernart.... tolly (de son Moulin) et osta les Moles et autres harnois abbilemens appartenans audit moulin. Maul, pro Moulin, in Lit. remiss, ann. 1397. ex Reg. 152. ch. 260 : Jehan Morel print aux Maulx d'Arceis quatre aulnes et demie de drap pers, et porta icelles quatre aulnes et demie de drap aux Maulx Badin pour fouler. 3. MOLA, Idem quod Modulus, de qua voce supra, in 9. Regesto Philippi Pulcri Regis Franc. Ch. 94. ex Tabular. Regio, Mensura lignaria, Mole de bois. t 4. MOLA, Moles, agger, Gall. Mole. Breviarium Hist. Pisanae ad ann. 1168. apud Murator. torn. 6. col. 180 : Fuerunt enitn illo tempore novem inundationes maxime fluminis Ami, quae villam de Putignano, et arcus magni pontis de stagno destruxerunt, et Molas inclinaverunt ipsius pontis. Vide Modulus 1. et Moles. | 5. MOLA, Informationes pro passagio transmarine in Cod. MS. Sangerm. : Item xy. Molas de sarcia subtili quelibet ponderis duorum quintalium quelibet Mola vult habere longitudinis c. passus. 56

442

MOL

MOL

MOL
perducitur per crepidinem platuneti, etc. Charta Amedei Comitis Sabaudiae ann. 1360. apud Guichenonum in Episcopis Bellicensib. pag. 59. 60 : Usque ad summitatem mantis de Les Aux, et a dicto Molari de Les Aux, recte tenendo usque ad Molare d'Armont, etc. Mox : Usque ad crestatam seu summitatem cujusdam Molaris vocati de Eftcrini. [Vide Molare 2.1 j 1. MOLARIUM, Bollandistis, Numisma honorarium alterius vultu efflgiatum, sic dictum a Mola seu Modulo, id est, typo cui infusum metallum formam recipit, Hispan. Molda, Francis Moule, Teutonibus Mol. Leges Palatinse Jacobi II. Reg. Majoric. torn. 3. Junii pag. LII. : Item quod non recipiat vestes alicujus neque Molarium. 1 2. MOLARIUM, Molendinum. Charta ann. 1307. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 131 : Recognovit... se tenere ab ipso D. Dalphino in feudum et de feudo ac dominio praedicta omnia donata, et quoddam Molarium, quod asserit se nuper acquisivisse. * Molage, pro Molendini infundibulum, vulgo Tremuie, in Lit. remiss, ann. 1419. ex Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 23 : Quant le suppliant fu entre ou moulin, il se baissa et regarda par dessus le Molage dudit moulin. Aliae ann. 1478. ex Reg. 201. ch. 195 : Le suppliant geta le ble dedens le Molage du molin, et puis descendit de ladite entremuye, etc. * 3. MOLARIUM, Tumulus terreus, colliculus, idem quod supra Molare 1. Pactum inter Humbert, dalph. et episc. Gratianop. ann. 1343. in Reg. 134. Chartoph. reg. ch. 34 : A quodam lapide alba, in summitate dicti Molarii de Colletto existence, recte descendendo per pedem bordarise prati mollis. Vide Molaris. * MOLARIUS, Qui molas ex lapicidina extrahit et secat, nostris alias Molier. Charta ann. 1299. ex Chartul. S. Maglor. ch. 228 : Noverint universi nos tradidisse et concessisse Simoni Pastourelli et Johanni dicto Sonneri Moliariis (sic) nostra tria quarteria terrss vel circiter... pro molis trahendis et lapidibus taillendis, sub tali conditione et pacto, quod ipsi Molarii tenentur nobis reddere et solvere nonam partem pretii seu valoris molarum et lapidum pr&dictorum. Lit. remiss, ann. 1374. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 439 : Comme Aubelet Gouvet ouvrier et faiseur de moles a moulins alloit aus vespres pour la solennite de S. Ligier, dont les Moliers faisoient la feste, etc. Vide infra Moleria 1. 1 MOLATA SCARLATA, f. Acupicta. Computus ann. 1202. apud D. Srussel torn. 2. de Usu feud. pag. GLXXXIII : Pro capa scarlatss Molatss quam Rez tune habuit, xv. I. Vide Mollicia. * MOLATIO. Vide supra Molacio. * MOLDUREIRA, Mensurse annonariae species. Vide in Malta 2. T MOLATURA. Vide Malta 2. t MOLGHUS, Pessulus, Gall. Verrou, a Graeco (Aox>-6?, eadem notione. Agnellus in Vita S. Damiani apud Murator. torn. 2. pag. 155 : Confregerunt Molchos et serras, et cum victoria in suas reversi sunt domos. 1 MOLDA,MOLDURA, etc. Vide Molta2. t MOLDIUM, pro Modius, apud Eccardum in Origin. Saxon, lib. 2. pag. 59 : Habuit in redditibus magnse mensurx istius patriss centum et triginta sex Moldia tritici. Ibid, non semel occurrit. MOLDURA. Vide Molta. 1 MOLEARIA, Mola, molendinum. Charta ann. 1239. in Tabular. Portus regii: Guerrinus de Porresio recognovit

Inventar. machinarum bellicarum cas- Johannes idem molendinum per se ementri Somneriae in Occitan. ann. 1260: datum, ut in eo grana bene possint MoItem n. torni ad opus balistarum. Item I. lari, in fine termini sui prssdicti dimittet. * Quam vocem varie efferunt nostri. Mola in fabrica, etc. Pro mensura fruMaure, in Convent, inter dom. Bretol. mentaria occurrit in Mella 1. 0 6. MO LA AD CUTELLOS, Acuendis et abb. ejusd. loci : Et devoient li oste cultellis apta. Reg. S. Justi in Cam. venir Maure a mes muelins. Maurre, in Comput. Paris, fol. 197. v : Pro quadam Charta ann. 1308. ex Reg. 72. Chartoph. Mola ad cutellos perpeluum, etc. Meule a reg. ch. 309. Moire et Morre, in Ch. ann. taillant dicitur, in Lit. remiss, ann. 1343. er Chartul. S. Vine. Laudun. 1390. ex Reg. 138. Chartoph. reg. Yide Moorre, in Libert. Jonvil. ann. 1354. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 298. infra Molendinum ad cultella. * 7. MOLA, Mensura liquidorum. Li- art. 27. Mourre, in Ch. ann. 1322. ex bert. Montisol. torn. 7. Ordinat. reg. Reg. 74. ch. 443. Moulir in Ch. Guid. Franc, pag. 505. art. 39 : De vini prseco- comit. Fland. ann. 1283. ex Chartul. Nanizatione Molam plenum vini ejusdem murc. in Cam. Comput. Insul. fol. 24. quartonem continentem et obolum habeat v. Moure, in Ch. ann. 1240. ex Char(praeco) antedictus. Vide infra Moleta 2. tul. S. Joan. Laudun. Moulre, in Ch. et Moletum. Joan. Comit. de Roucy ann. 1338. Hinc * 8. MOLA, Piscis species. Tract. Ms. Grain molable appellatur frumentum, de Pise. cap. 41. ex Cod. reg. 6838. C. : quod ad molendinum domini molere Mola in nostro mari aliquando capitur, vassalli tenentur, in Ch. Ludov. comit. sed rarissime Massilienses Mole va- Stampens. ann. 1378. ex Chartul. S. cant a rotunditate, quod molse molendi- Carauni. Moudre vero in Stat. ann. 1330. nariae similis sit. Hispani bout appellant, inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 2. v. et nonnulli ex nostris, qui Previnciam pro Exacuere, vulgo Emoudre, ut et Hispaniamque frequentarunt, tttraque Mouldre, in Lit. remiss, ann. 1385. ex conjuncta appellatione, Molebout nomi- Reg. 127. ch. 150. Vide infra Molere 2. nant. 1 4. MOLARE, Prima alicujus rei lineaMOLACHINUS, Monetae aureae (Sarace- menta exprimere, a Gall. Mauler. Acta nicae, ni fallor) species. Charta Alexan- S. Francisci de Paula torn. 1. Aprilis dri III. PP. ann. 1162. apud Petrum pag. 159 : Et vidit corpus defuncti exaMariam Campum in Regesto part. 2. nime, et ut similitudinem vultus ejus seHist. Eccl. Placent. n. 16 : Statuimus, cundum veram figuram depingeret, Moul de csstero solummodo duos Molachinos lavit et impressit. Vide Molarium 1. * Se mauler, pro Se remettre, Se collinobisnostrisque successor ibusannis singugere, in Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. lis solvere teneatur. Vide Meloquinus. ^ MOLACIA. [ Lapis foncium est des- Histor. Franc, pag. 197 : II (Clodomir) tructus propter incendium et est aqua tourna envers se anemis, puis se Moula in quodam mortario seu vase Molacie. en armes et s'acesma pour combattre. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. Ubi Aimoin. lib. 2. cap. 4. Se se collegit in arma. p. 67.)] * 5. MOLARE, Vexare, spoliare. Acta 1 MOLACIO, aX<7|i.a, Molitura. Supplem. Antiquarii. Vide Malta 2. [* Adde ex S. Oswini torn. 4. Aug. pag. 64. col. 2 : Castigat. in utrumque Glossar. Molatio, Fluctus ssevientes nautas, prseter paucos, Stella, Molator, aXe<jTY|?. Delrius ad Oe- submerserunt, et ad littus ecclesiss, quam dip. Senecae pag. 100. legendum censet Molaverant, spolia ejecerunt. 11. MOLARIA, MOLA.RIOIA, Idem quod aXt<j(jKx et aXi<7TYJc, ab #Xi<;, salsugo, et Malta 2. Litterse Henrici V. Reg. Angl. mola in sacrifices salsa.] * MOLADA, Idem quod infra Moleya. ann. 1421. apud Rymer. torn. 10. pag. Stat. pannif. Carcass, renovata ann. 89 : Una cum libra Malaria in molendi1466. in Reg. 201. Chartoph. reg. ch. 121: nis nostris dictx villss. Statuta Vercell. lem quod nullus potest... ting ere seu lib. 7. f. 151. v. : De his qui pro eorum tingi facere aliquem pannum brunetse... usu non debent solvere Molariciam. Item cum Molada nee alio tinctu nigro, nisi statutum est quod si quis civis vel districtuabilis Vercellarum emerit aliquam vel cum peslello. aliquas molas ad usum suum, scilicet j MOLAGIUM. Vide Malta 2. molendini sui ; vel quod ab alio tenuerit, MOLANUS. Vide Miramolinus. T 1. MOLARE, an Molendinum, vel ag- non debeat solvere communi vel alicui ger, seu aliquod propugnaculi genus ? pro communi Malaria. Et si emerit non Computus ann. 1334. torn. 2. Hist. Dal- ad usum suum, sed causa vendendi, solphin. pag. 251 : Item, libravit in caval- vat Molariam, ut consuetum est. 2. MOLARIA, Idem quod Mola, et Mocata facta per ipsum baylivum ad capiendum Molare quod erat in dicta bas- lendinum. Charta Theobaudi Chabot, torn. 4. Galliae Christianas pag. 4 : Donatida, etc. * Idem quod Molare 2. Meta, tumu- mus eisdem Malarias, quse sunt in deslus terreus, colliculus. Charta ann. cripto feodo. Mox : Universas autem con1346 : Quandam molam nostrum seu Mo- cessiones nostras... liberas ab omni coslare in parochia de Fontanis araverunt. tuma, tallia, ac servientia esse concedimus, cunctosque ad eorum Malarias ac Vide infra Molarium 3. molendinum et opera venientes, etc. | 2. MOLARE, Meta, tumulus terreus, e 3. MOLARIA, Locus, unde molse exGallice Butte, motte de terre. Codex censualis Oalomontis : Quoddam Molare trahuntur, lapicidina. Vide infra Molecum vercheria contigua. Vide infra Mo- ria 1. laris. MOLARIS, [Colliculus, aliqua terras 1 3. MOLARE, Mclere, Gall. Moudre. congeries, rusticis Dumbensibus etiamnum Molard.] Charta Humberti de MiriCharta ann. 1278. apud Thomasserium Consuetud. Bituric. pag. 110 : Ipsi ma- bel ann. 1086. apud Joan. Columbum lib. numissi et heredes sui Molare teneantur de Cartusianorum initiis : Ipsa vero, ad molendina nostra. Chronic. Vormat. quam eis dedimus, eremus, has habet terad ann. 1407. apud Ludewig. torn. 2. minos, scilicet infra locum qui vocatur Reliq. MSS. pag. 152 : Similiter nee pis- Clma, et rupem claudentem vallem, et toribus neque Molandi notoribus aliquid pertingentem usque ad Molarem claudendabunt. Charta ann. 1468. apud Madox tem et dividentem Combam caldam,... Formul. Anglic, pag. 148 : Et prsedictus deinde Molarem alium, qui descendendo

MOL

MOL

MOL
inter Mon. Hist. Patr. col. 70 : Item statuimus teneatur facere iurare dinerios et macinatores

443
Taur. torn. II. quod Potestas... omnes Molenislius civitatis.

se dedisse monasterio de Porresio totam eidem flliolo meo quidquid... habemus in decimam bladi quam habebat et vendi- quodam Molendinario sive Molinar sito disse medietalem Molearii prope domum in dido prato... Dans et concedens ego suam... el quamdam peciam terrse sitam dictus presbyter eidem domicello filiolo juxta Moleariam prsedictam. Ubi medie- meo plenum et liberam potestatem contas Molearii idem videtur quod medietas struendi et edifftcandi in dicto Molendinario sive Molinar, molinum nomine et Moltse. Vide in hac voce. * Est polius Lapicidina molaris, Gall. ad opus sui et suorum. 1 2. MOLENDINARIUM, Mpletrina, pisMoliere. Vide infra Moleria. * MOLEBESTIA, BISTA, MOLECINARY. trinum ; sed molendino minus. Charta ann. 1084. torn. 3. Gall. Christ, inter [Sunt qui panes poscunt. DIET?.] Instr. col. 23 : Majora et submajora, et * MOLEBOUT. Vide supra Mola 8. 1 MOLEGIA, MOLEGIUM. Vide Molle- ut ita dicam, molendini et Molendinaria S. Dionysii, in manu et potestate Abbatis gium. * MOLEGIUM, Pensitatio pro molilura sint. Charta ann. 1264. apud Stephanot. frumenli, Gall. Mouture ; Molage, in torn. 1. Anliquil. Bened. Vascon. MSS. Lit. ann. 1369. torn. 5. Ordinal, reg. pag. 532 : Percipiant... sua molendina et Franc, pag. 222. Charta ann. 1331. in sua Molendinaria et aquarum loc.a quse Eeg. 66. Chartoph. reg. ch. 527 : Quod habent et habere debent in dicto flumine exactiones, quss vulgariter appellantur Olti. in eadem (villa Montispessuli) los me* Charta senesc. Bigor. ann. 1391. in liors, las tacidas, e las beassas amodo Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 80 : Cum cessare deberent... Quamplures rationes ipse supplicans habeat... quoddam Molenproponentes ad finem, quod impositiones, dinarium extra villam Tarnise in capite quse fiebafit pro Molegiis, tacidis et beas- mercadalis ejusdem villas a parts supesis in dicta villa remaneredeberent... Ad riori in alveo seu aquali domini nostri quse dicti molinerii sen dicta, molendina regis... In quo quidem Molendinario, etc. gubernantes blada molenda... ponderare 1 1. MOLENDINARIUS, MOLENDINAhaberent. Maunaige, eodem sensu, in TOR. Vide in Molendinum. * 2. MOLENDINARIUS, Ad molendiPaclo inter dpm. Brelolii etabb. ejusd. loci : Je ne mi oir n'i poons demander ne num pertinens. Molendinaria delatio, reclamer ne banerie, ni Maunaige. Vide Jus instituendi servientes, qui frumenturn molitum deferant. Charta Henr. Mollegium. reg. Angl. ex Tabul. B. M. de Lonleio : 1 M'OLENARE. Vide Molina. Molendina de Condeto constructa et con MOLENDA, Frumentum molitum. Tract. MS. de Re milit. et raach. bellic. struenda cum jure bannati et leugse, Mocap. 92 : Turns cum molendino, quod lendinarisR delationis, etc. Mouleeur, qui volvitur ab asino, est utilissimum in alti- ad molendinum domini sui frumentum tudine turris, quia turristse de Molenda suum molere tenetur, in Stabil. S. Ludov. ann. 1270. torn. 1. Ordinal, reg. sunt fulciti. ** MOLENDARIUS, Molendinarius, qui Franc, pag. 197 : Et se il avenoit que li mousniers feist dommage a aucun de ses moletrinam exercet, in veter. Notit. e cod. San-Germ, apud Guerard. post Ir- Mouleeurs, etc. Vide in Molendinum. 1 MOLENDINATA, Moletrina. Tabular. minon. pag. 305. col. 1. w MOLENDIARIUS, Ad molendinum S. Martini Pontisar. : Quando Amaleriperlinens. Molendiarium jus, idem quod cus de Novavilla venit ad conversionem Molegium. Charta ann. 1174. inter Pro- dedit Deo et S. Germano Pontisarensi bat, ult. Hist. Trenorch. pag. 161 : unam Molendinatam de villa sua, quse Guillelmus de Neblens... in eleemosinam dicitur Vitriacus. dedit, videlicet duo molendina et Molen* MOLENDINATIO, Pensitatio pro modiaria jura, cum stagnis cseterisque suis litura frumenti, Gall. Mouture. Chartul. S. Germ. Prat. sign, tribus crucibus adjacentibus. Vide infra Molendinensis. f MOLENDICIA LOCA, ubi exstrui pos- fol. 94. r. col. 2: Hugo de Baslon (tenet) sunt molendina. Charta ann. 1049. in- Molendinationem de Aurenvilla et usuater Additam. ad Chr. Casaur. apud Mu- rium in nemore ad corpus molendini rerator. torn. 2. part. 2. col. 1000 : Et tra- ficiendum. Vide supra Molendinaria. didimus nos suprascripti omnes ipsas res *MOLENDINATURA, Eodem intellects in ipso prsedicto monasterio una cum ca- Libert, villse de Pays ann. 1208. torn. sis, terris, vineis, campis, silvis... cum 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 605. art. 14 : pomis et arboribus suis, seu et cum olivis, Quicumque autem advena accesserit,... et locia Mnlendiciis. Vide Mulneda. si constiterit ipsum habere unde debeat... | MOLENDINA, fern. gen. Moletrina.Molendinaturam vel furnagium, juxta Charta Theobaldi V. Comil. Blesens. consuetudinem villae, michi tenebitur perann. 1180. inter Probat. Hist. Bles. pag. solvere. Meuture, in Charla Joan. CoVII : Id jam scire volo quod monachis S. mil, de Roucy ann. 1338. ex Chartul. S. Launomari dedi partem mediam in duo- Vine. Laudun. : Mainteniens nous estre bus molendinis et exclusis Viennse, et en paisible possession de... recevoir la nemus ubicumque opus fuerit ad emen- moitie de la Meuture et autres emoludandas Molendinas et exclusas. mens quelcumques appartenans a iceulz | MOLENDINAGIUM. Vide Malta 2. moulins. 1 MOLENDINELLUS, Parvum molendi| MOLENDINARE , MOLENDINARLA. Vide Molendinum. num, in Chartular. S. Vandreges. torn. * MOLENDINARIA, Pensitatio pro mo- 1. pag. 644. * Charta ann. 1291. in Chartul. Thelitura frumenti, idem quod Malta 2. Charta ann. 1226. in Lib. 1. nig. S. nol. ex Cod. reg. 5649. fol. 46. r. : DiceVulfr. Abbavil. fol. 22. r. : Cum dilectus bamus nos habere tres jaletos et unum noster Willelmus decanus christianitatis witellum frumenti ad mensuram de BrueAbbatisvillss concanonicus noster Molen- riis super Molendinellum ad Barram. dinariam in molendino Raagon et vi MOLENDINENSIS, Ad molendinum ginti solidos censuales in eodem molen- pertinens. Chartul. S. Joan. Angeriac. fol. 74. r. : Ab Acalliaco usque ad viam dino hereditarie possideret, etc. Pro moMolendinensem et fraxinati. Vide supra litrix, vide in Molendinum. 1 1. MOLENDINARIUM, MOLINAB, Se- Molendiarius. * MOLENDINERIUS, Idem ac Molendides, seu locus ad construendum molendinum aptus. Charta ann. 1300 : Item do narius. Vide in hac voce. Stat. Niciae

MOLENDINUM, pro Moletrina, seu pistrino. Priscis ignotam constal, vocemque esse nuperam el a mediae aelalis Scriploribus lantum usurpatam. Glossse antiquee MSS. : Molendmus, molinus. S. Augustinus in Psalm. 36. 99. 132. enarrans illud Mallhaei cap. 24 : Dugs molentes in mola, etc. pro mola, molendinum habel. Utuntur passim Gregorius Turon. de Vitis Patrum cap. 18. Flodoard. lib. 1. Hislor. Remens. cap. 14. 15. Pelrus Damian. lib. 1. Episl. 9. Ivo Carnol. Episl. 77. 259. Fulbertus Epist. 14. Aimoinus lib. 3. Histor. Fr. cap. 61. Radevicus lib. 4. cap. 5. Baldricus lib. 1. cap. 25. Constantinus Afric. lib. 2. de Moroor. cural. cap. 7. veteres Chartse apud Chifflelium in Trenorchio pag. 194.210. elc. T MOLENDINUM DE BRACHIIS, Gall. Moulin a bras. Chron. Parmense ad ann. 1247. apud Murator. torn. 9. col. 773 : Et Molendina de brachiis et equis, propter defectum aquarum et canalium, facta fuerunt per civitatem. Dictum etiam MOLENDINUM MANUALS, in Slalul. Gildae Scolicse cap. 19. [el in Invenlar. MS. caslri Sommeria3 in Occit. ann. 1260. Idem videtur quod Molin a Manonelle dicitur in Charla burgesise Vervini ann. 1238 : Et leur ottroi ensi que quiconques d'iaux vorroit four, ou cambe, ou Molin a manonelle, faire le peust.] * Tract. MS. de Re milit. el mach. bellic. cap. 95 : Parvum molendinum est utile in rochis et fortilitiis, et giratur a pedite cum sude capite ferrato cum labore girantis, et modicum molit, et dicitur hoc Molendinum in vulgari sermone, Molino ad manicho de paviolo. MOLENDINUM AD VENTUM, noslris, Moulin a vent, cujus usum aquis molariis mullo recenliorem conslal. Decrelum Oeleslini III. PP. cap. Ex transmissa 23. Exl. de Decimis : Miles quidam Molendinum quoddam ad ventum... infra fines parochise suss construxit. [Occurrit etiam in Charta ann. 1205. apud Lobinell. torn. 2. Hisl. Britan. pag. 389.] Molendinum ventorium, in Monastic. Anglic, torn. 1. pag. 816. Ventosum, in Chron. Andrensi pag. 532. Ventitium, in Flela lib. 4. cap. 1. 20. Ventriticum, in Slaluto 2. Westmonasl. cap. 50. el lorn. 2. Monastici Angl. pag. 459. 1040. torn. 3. pag. 107. De ejusmodi molendinis agunl Olaus Magnus lib. 13. Hisl. Sepl. cap. 11. Pomponius Sabinus ad Virgilii Morelum pag. 595. Cardanus lib. 1. de Rer. variel. cap. 10. Chopin, lib. 1. de Morib. Paris, tit. 2. num. 43. Francisc. Baconus in Hist, natur. el experimental! de venlis, Brodeus in Cons. Paris, arl. 72. elc. * Philippe Auguslo antiquiorem esse probat Charla Guill. comil. Morel, ann. 1105. in Reg. 62. Charloph. reg. ch. 232 : Concedo monialibus antediclis... Molendina ad aquam et ad ventum. Alia Eduardi III. reg. Angl. inler Probal. lorn. 2. Annal. Praemonst. col. 715 : Cum, uno molendino aquatico in Wendlyng, uno Molendino ventricw in Skernyng. Molendinum ventile, in Charta ann. 1490. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 429. col. 1. 1 MOLENDINUS ALBUS, qui frumentq molendo, quemadmodum Brunus, qui siligini seu annonee mixlae molendte

444

MOL

MOL

MOL

destinatus. Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 86 -.Item habet dominus quinque Molendinos in quinque domibus, videlicet tres Albos etduos Brunos, qui valent ad firmam, ut nunc, per annum septuaginta sexlaria frumenti, et septuaginta sexlaria siliginis sine expensis. * MOLENDINUM AQu^E, Idem quod Aquaticum, Gall. Moulin a eaue, in Charta ann. 1312. ex Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 88. Vide Aquimola. 1 MOLENDINUM AQUATICUM , Gall. Moulin a eau. Charta ann. 1468. apud M&dox Formul. Anglic, pag. 148 : Ac cum piscariis, et Molendino Aquatico ibidem cum perlinenciis. * MOLENDINUM AUEERIUM , Cujus mola aura seu vento versatur, in Charta ann. 1377. ex Cam. Comput. Aquens. MOLENDINUM BANNALE. Hugo Flaviniac. in Chron. pag. 132 : Molendina 4. cum banno ipsius villse. Vide Secta molendini, in Secta 2. * MOLENDINUM BASTARDUM, Idem quod Bannale, ad quod subditi frumenta sua molere tenentur. Vide supra in Baslardus. MOLENDINUM BAT ANNUM , vulgo Bouterez, Quo panni densantur et desquammantur, vel quernei cortices, aliaque id genus tunduntur. Charta Joan, ducis Bitur. ann. 1385. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 172 : Molendinum bladi roderium et etiam batannum pannorum, etc. Vide supra Botoerum. * MOLENDINUM BLADATURUM, Bladerium, Bladiarium, Ubi bladum molitur. Vide supra Bladaturus et Bladerius. MOLENDINUM BRASARIUM , ubi brasium, seu brace mqlitur, occurrit in torn. 2. Monastic! Anglic, pag. 951. et in Itinere Camerarii Scotici cap. 26. 3. * Molin braseret, in Charta ann. 1448. ex Chartul 23. Corb.: Si n'avoit audit lieu (Corbie) que troys molins seulement, dont I'ung notnme le Molin braseret n'estoit que a moire braie, grain a brasser cervoise ou goudalle. MOLENDINUM CABALLARIUM , in Charta Philippi Comitis Flandriae ann: 1188. apud Buzelinum lib. 1. Gallo Fland. cap. 41. Molendinum ad equos, in Regesto Philippi Augusti Regis Herouvalliano ann. 1218. fol. 77. [Molendinum de equis, in Chron. Farm, ad ann. 1247. Molendinum equitum, apud Blount in Nomolex. Anglic.] Vide Animal de hoste. [* Molendinum equorum, in Reg. S. Justi ad ann. 1232. fol. 23. v. col. 2. ex Cam. Comput. Paris.] 3f. [ Quicumque eorum furnum aut cauponam aut Molendinum caballinum aut manuale facere voluerit, faciat. (Fundatur La Neuville aux Larris, an. 1207. mus. arch. dep. pag. 102.)] * MOLENDINUM CAMBELLARIUM, Ubi granum pro camba seu cerevisia conflcienda molitur, idem quod supra Molendinum brasarium. Locus est supra in Cambellarius 2. * MOLENDINUM CHOISEULLUM, Moulin a Choisel, in Charta ann. 1319. ex Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 243. Charta Nic. Suession. episc. ann. 1142. inter Probat. torn. 1. Annal. Praamonst. col. 477 : Dedit molendinum suum choiseullum, dictum en Ru-pre, inter Dormans et Sotlliacum situm. Unde emendanda Bulla Clem. III. PP. ann. 1190. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 718. ubi Chostella, pro Choisella : Duo molendina chostella intra Guingampum , quss dedit comitissa.... Dimidium molendinum choesel; unum molendinum Chosel ex occiden-

tali parte. Idem quod est Molinellum moluntur fruges hibernaticse. Polyptyquod volvitur ad coisellum, in Chartul. chus S. Remigii Remensis : Est ibi MoThelon. ex Cod. reg. 5649. Quodnam sit lendinus Hibernaticus, unde recipiuntur vero ejusmodi molendinum, facile col- annonsz modii 5. Vide Hybernagium. ligitur ex Phil, de Greves serm. 96. in * MOLENDINUM DE MESO, f. Nomen Psalter. : Molendina ad aquam collectam loci, nisi idem sit quod Pulsatorium. et conquisitam, quss dicuntur Molendina Vide infra in hac voce. ad Choysel. Ibidem: Qui nituntur in * MOLENDINUM AD MOLAM, Quod moproprio ingenio et Humana sapientia, lit, non tundit. Charta ann. 1358. in Reg. non semper habent aquas copiam, et sunt 86. Chartoph. reg. ch. 492 : Cum accepisquasi Molendina ad choysel. Id est, quae sent querndam locum seu plateam.... ad sine aquarum undequaque collectarum Molendinum ad molam construendam, et auxilio, molere non possunt. Ex quibus non ad piletos, etc. manifestum est ilia molendina, non ra* MOLENDINUM NAVALE, NAVENGUM, tione situs rotarum, ut dictum est ad Quod navi imponitur. Pariag. inter reg. Molendinum coisellarium, ab aliis discre- et monast. Grandis silva? ann. 1290. in pare ; sed quod ipsorum rotse versentur Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 25: Item aquis, quae undequaque collects clusis retinent duo Molendina navalia , quse Dictum monasterium continentur et per canalem factitium ad sunt in Garona molendinum ducuntur. Unde a corrupta semper possit habere et tenere duo Molenvoce Clusa sic nuncupata existimo ; est dina navalia propria et in solidum. autem Clusa Joan. Hering. de Molend. Charta Joan, comit. Arman. ann. 1357. qu. 19. | 3 : Fistula sive canalis excipiens Reg. 159. ch. 25: Concedimus Guilin claudensque aquam profluentem et ad lelmo Rolande militi, quod ipse et hseredes molas deferens, illarumque gyrationem sui.... possint construere, habere et tenere efficiens. Molendina navalia, etc. Vide mox Molendinum Pendens. MOLENDINARIUM COISELLARIUM, [Britonibus Milin coazell, cujus rota aquaria * MOLENDINUM PASTELLERIUM, PESperpendiculariter vertitur.] Charta fun- TELERIUM, Quo pastellum seu glastum dationis Abbatiaa de Fonteneto in Nor- premitur. Vide Guaisdium. Charta ann. man, in Regesto 106. Tabul. Reg. Ch. 1361. in Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 78 : 370: Unum Molendinum Coisellarium Pro quodam Molendino pastellerio, etc. juxta xdificia Ecclesiastica, quod Rober- Pro quodam Molendino pastelli , cum tus pater meus ad victum Monachi dedit borda ibidem sita. Alii Caroli VII. in huic ipsi Ecclesise, etc. Occurrit rursum Reg. Cam. Comput. Bitur. nunc. Paris, infra. Vide Molendinum Choiseullum. fol. 151. v8. : Item super Molendino peste* MOLENDINUM AD CULTELLA, Mola lerio, cum viridario eidem contiguo,... j. ad cultellos acuendos, in Reg. 34. bis den. Turon. Lit. remiss, ann. 1449. in Chartoph. reg. fol. 90. v. col. 1. Vide Reg. 179. ch. 169 : Un molin a pasteilsupra Mola 6. et infra Molere 2. ler, autrement dit molin a guedes. Aliae !; * MOLENDINUM DRAPERIUM , Idem ann. 1470. in Reg. 195. ch. 521 : Quant quod Fuilonarium, quo panni densantur les compaignons furent en ung Moulin et desquammantur. Charta ann. 1168. ex pastellier, etc. Chartul. monast. Caunens.: Berengarius * MOLENDINUM PENDENS , Mobile : Caunensis abbas Bernardo... unum logar dicitur illud, quod navi impositum facile in villa de Caunis, ut Molendinos ibi dra- loco moveri potest. Charta ann. 1301. in perios et biaderios sedifieent et faciant Reg. 37. Chartoph. reg. ch. 4: Molenquantos volent,... concessit. Pactum inter dina terrena, navenca seu pendentia, vel reg. et episc. Anic. ann. 1307. in Reg. alterius formes cujuscumque cum suis 37. Chartoph. reg. ch. 20 : Item medietas introitibus, exitibus et ribagiis, cum una Mblendini draperii. Reg. feud, comitat. seu pluribus rotis, etc. Alia ann. 1306. in Pictav. ad ann. 1408. fol. 255. v. ex Cam. Reg. 40. ch. 117 : Item le Moulin pendus, Comput. Paris. : Item advouho unum que nous avions sus le pont d'Orliens. Molendinum drapier, situm ad maussum * MOLENDINUM AD PILETOS , Quod de brolio de Vitraco. pilis tundit, idem atque Batannum. Lo* MOLENDINUM FILATORIUM, f. pro cus est supra in Molendinum ad molam. Fullatorium. in Oh. Isab. comit. Carnot. * MOLENDINUM DE PLANGHIA, Tabuex Chartul. B. M. de Trappa. lis serra desecandis accommodum. Re* MOLENDINUM FISGALINUM, Ad flscum dit. prseposit. Ebroic. in Reg. 34. bis pertinens, in Oharta ann. 1154. inter Chartoph. reg. part. 1. fol. 90. v. col. 1 : Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 549. Molendinum taneret et Molendinum de "MOLENDINUM FOLEREUM, IdemqUOd Planchia sunt extra firmam et extra Fuilonarium. Charta Juelli dom. de Me- prseposituram. duana ex Tabul. Major, monast.: Ad MOLENDINA QUADRATA, Quae interpetitionem monachorum Majoris monas- dicuntur in Consuetud. Blesensi art. terii dedi.... decem solidos Cenomanensis 241. et Burbon. art. 537. monetas annuatim persolvendos.... de mo* MOLENDINUM RESSEGU^, Eadem lendinis meis folereis. Molendina folerez, notione. Charta Gadifferi de Aula milit. senesc. Bigor. ann. 1376. in Reg. 148. in alia Charta ibid. MOLENDINUM FULLONARIUM , Quo Cbartoph. reg. ch. 52 . Paulus de Nogareto dedit monasterio Scalas Dei licantiam panni densantur, desquammantur, poliuntur, [in Charta Philippi Augusti sedificandi Molendinum resseguse ad resReg. Franc, ann. 1191. apud Marten, segandum fustes. Vide infra Ressega. * MOLENDINUM RODERIUM, A rotis torn. 1. Ampliss. Collect, col. 995. et] in Charta Ludovici Comitis Blesensis in sic nuncupatum. Charta Joan, ducis Magno Pastorali Eccl. Parisiens. lib. 19. Bitur. ann. 1385. in Reg. 130. Chartoph. Ch. 47. Molendinum fullonicum, in Mo- reg. ch. 172 : Molendinum bladi Rodenastico Anglic, torn. 1. pag. 837. [Molen- rium,... videlicet molendinum cum duadinum fullencium, in Charta ann. 1208. bus rotis et duabus molis, etc. Fragm. ex Chartul. Campan. Thuano fol. 187. Hist. Fulginat. ad ann. 1286. apud MuMolendinum ad pannos, in Charta Gui- rator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. donis Archiep. Bitur. pag. 114. Molendi- 140 : Fuerunt facta Molendina rotaria per num fullarium, et de fulelez, apud Th. commune juxta pontem Cavallum. Charta Blount in Nomolex. Anglic.] ann. 1214. ex Chartul. Gampan. fol. 289. MOLENDINUS HlBERNATICUS, in quo col. 1: Blanca nobilis comitissa excambi-

MOL
vit et admodiavit Molendinum suum in iribus rotis, quod adquisivit et de nova construacit apud Pruvinum. * MOLENDINUM SANGUINIS, Idem quod Molendinum de brachiis, ab operoso et molesto molitoris labore sic dictum. Lection, vet. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 10. col. 1: Dominus Johannes de Blandiaco... tempore suo fecit fieri in auspicio episcopali... Molendinum sanguinis. Stat. ann. 1356. ibid. torn. 2. pag. 181. col. 2: Item quod fiant infra muros civitatis x. vel xij. Molendina sanguinis. * MOLENDINUM AD SICHUM. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 93 : Rota, habens aliam rotam dentatam volgentem ruccham molendlni, volvitur ab homine intus in ea, et volvitur tarde aut festine secundum hominem ssepe ssspius passus moventem,... et dieitur Molendinum ad slchum. Notandum est quanta magis rota distat a centra stigli, magis giratur et frequentius, quia jam cursum suum cepit. * MOLENDINUM AD STANNUM, pro ad Tannum, quo scilicet cortex querceus teritur, in Reg. Phil. Aug. de feudis Norman, ex Cod. reg. 4653. A fol. 188. * MOLENDINUM TERRENUM , Quod terrae infixum est, ad distinctionem navalis. Vide supra Molendinum navale. Charta ann. 1194. ex Tabul. B. M. Deaur. Tolos. : Dedit totam ripam Garonae. et Graveria et aquas, quse erant ex parts S. Cipriani, a ponte nov& usque ad albaredam vij. denariorum ad faciendum ibidem Molendinos terrenos, quantos facere vellent. MOLENDINUM AD THAN , in Charta ann. 1217. in Hist. Drocensi pag. 245. [Molendinum ad tann, in Charta ann. 1231. torn. 2. Hist. Britan. pag. 159.] quod Molendinum tannarium dieitur in Charta fundationis Blancse landae ann. 1154. apud Columbum. [Molendinum tanereum, in Chartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 1060. Molendinum tannerez, in Chartular. S. Martini Pontisar.] Nostri tan vocant querceum corticem in pulverem redactum, quo Coriarii ad subigenda coria utuntur. [Hinc Molendina ad corticem dicta quibus ejusmodi cortex teritur, in Charta ann. 1228. in Tabular. B. M. de Charitate, et in alia ann. 1279. apud Thomasser. Consuet. Bituric. pag. 114.] ^ MOLENDINI FossATUM.Oanalis aquae qua molae versantur, in Charta ann. 1243. apud Jofredum id Niciensibus Episc. pag. 182. MOLENDINA, seu Moletrinas in leuclis, adinvenisse Belisarium scribit Procopius lib. 1. de Bello Gotthico cap. 19. * 1. MOLENDINARE, Molendinum. Reg. Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. ad ann. 1274. fol. 19. r. : Tenent a domino rege Anglisset duce Aquitaniae.... Molendinare de Sesques. 2. MOLENDINARE, Molere. Domnizo lib. 1. deVita Mathild. cap. 10:
Non ibi pigmenta tritanlur, sed quasi spelta, Ad cursum lymphse Molendinantur ibidem.

MOL
ita quod nee coquere nee Molendinare alias poterunt. T MOLIRI, Eadem notione. Charta ann. 1279. apud Thomasser. Consuet. Bituric. pag. 114: Homines dictse. villse Moliri facient blada sua, etc. MOLENDINARIUS, Molator, aXe<7TYJ<;, in Gloss. Gr. Lat. [Oharta Hugonis Ducis Burgund. ann. 1171. torn. 4. novae Gall. Christ. Inter Instr. col. 91 : Molendinaripsquoque defluvioArrioabomnicalumpnia et exactione mea et meorum absolve et quittos clamo. Alia Godefridi Episc. Lingonens. ibid. col. 179 : Molendinarius autem per manus monachorum intret et exeat. Codex Legum Normann. cap. 15. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 181 : Omnes etiam illi qui habent in membro lorice prepositum, vel fomarium vel Molendinarium ; dum tamen furnum vel molendinum Baronum habeant. Occurrit prseterea in Statutis Synod. Eccl. Leodiens. ann. 1287. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 853. in Statutis Avenion. MSS. etin Chartular. Capituli Ambian.] T MOLENDINATOR , Eadem notione. Vita S. Chartaci torn. 3. Maii pag. 384 : Pater, Molendinatorem nostrum non diligo.... cum enim vado ad molendinum, ipse non vult mecum onera de equis tollere. Raim. Duellii Miscell. lib. 1. pag. 419: Notum facimus universis, quod Chunradus Molendinator, cum, etc. Necrolog. Lauresham. Vindem. Litter. Schannati pag. 25 : Johannis Molendinatoris familiaris nostri. T MOLENDINARIA. Molitrix, Gal lice Meuniere. Ludewig. Reliq. MSS. torn. 8. col. 360: Margaretha Molendinaria in Sprengenberge per rotam molendini enormiter Isesa. Vide alio sensu suo loco. * MOLENDURA, Pensitatio pro molitura frumenti. Charta Hugon. dom. Berziaci ann. 1215. in Chartul. Cluniac.: Cum crederern me.... tale jus in molendino de Firmitate.... habere, ut sine Molenduris ibi deberem molere, tandem comperi quod in hoc nichil juris habebam, sed Molenduras, sicut et alius extraneus, debeo persolvere. Vide infra Moleria 2. 1 MOLENDUS, pro Molendinus, in Chartulario S. Vandreg. torn. 2. pag. 1237. * 1. MOLERE, Facere molere. Libert, villae de Stagello ann. 1331. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 174: Possint facere per dicta loca besalia, paxeriam et paxerias, resclausam seu resclausas congruentes seu ydoneas ad irrigandum possessiones suas et suos fundos, et ad Molendum molendina sua. * 2. MOLERE, Acuere, a veteri Gallico Moudre, quod pro Emoudre, dixerunt. Charta S. Ludov. ann. 1229. in Chartul. Barbel, pag. 606: Poterunt etiam uti diclis molendinis. ...ad Molendum ferramenta et ad omnes usus alias, prselerquam ad molendum bladum. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 122. Chartoph. reg. 219 : Une meule a Moudre couteauoc. Vide supra Molare 3. * 3. MOLERE, Piscis genus, Hispanis. Vide supra Fuca 2. 11. MOLERIA, Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 133 : Contentiofactafuit... super quibusdam pratis.... quse sunt sub monte Maherocioha de Braceriis usque ad Moleriam. Vide Molaris. An Molendinum, vel colliculus ? '* Neutrum ; est enim Lapicidina molaris, seu locus unde molas eruuntur, Gall. Moliere. Charta ann. 1300. ex Chartul. Guill. abb. S. Germ. Prat. fol. 250. r col. 1 : Inquirant diligenter de communi jure, quod nos... habemus super nemus de Bricel.... Item Molerias dicti

MOL

445

nemoris. Quas sic Gallice redduntur in Ch. Blanche reg. Navar. ibid fol. 248. v. col. 2: Item le bois de Bruisselle ..... Item les Molieres de ce bois. Charta ann. 1323. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 321 : Duos solidos Turonenses super qualibet mola fabricanda de sua Malaria, ..... nee non Moleriam seu Molerias, magistros et operarios dictarum molarum fabricandarum. * 2. MOLERIA, Pensitatio pro molitura frumenti, ut supra Molendura. Bulla easiest. III. PP. ann. 1196. inter Probat. torn. 1. Annal.Praemonst. col. 696 : Molendinum censuale ex concessione abbatis et capituli Flaviacensis cum tola Moleria. Et col. 697 : Molteriam annonas ejusdem curies liberam in molendino de Euves. Pactum inter eccl. Rom. et episc. Tricastr. ex Cod. reg. 5956. A. fol. 74. v. : Item sibi retinuit (episcopus) venaciones, Molerias et omnes alias redditus,.... molendina. furna, etc. Vide Malta 2. MOLES, Portus, Italis Mala; a molibus, seu crepidinibus, quarum objectu maris atrocitas frangitur et retunditur. Vita S. Virgilii Archiepisc. Arelat. : Ad littus sequoris, quod vocatur Molis, accessit, ubi insidiator ille (diabolus) quasi navem onerariam advenisse fallacias speciem imaginis ante oculos ausus est confingere, etc. At apud Dinamium Patricium in Vita S. Maximi Episc. Reg. ubi eadem verba leguntur, moles scribitur. Vim et originem vocis attigimus in Notis ad Alexiadem pag. 305. ex Scriptoribus Grascis inferioris asvi, quibus pfaot;, et [AW^OS, et [AoOXoc, idem sonat quod Moles, seu portus : quibus consentit Procopius lib. \ : de ^Ediflc. cap. 10 : Ilpb? Si r^ TOO taOfxoG OaXaaaav TCp stv vsvofi^xaat [itoXou?, TYJV ^.e-ra^u TOXITC po9cou xa\ TOU 7rpi66Xoy I^paavro^ etc. Gloss. Gr. Lat. : MaXo;, Moles. [Vide Modulus 1. et Mola 4.] | MOLESCERE, pro Inolescere, ut recte emendat D. Secousse torn. 4. Ordinat. pag. 138. | MOLESTATIO, Molestia. Charta ann . 1177. in Chron. Andr. Danduli apud Mura tor. torn. 12. col. 500 : Vel alterius reipublicas exactoris pertimescat, aut sentiat Molest ationem. Utitur Constant. Afric. lib. 7. cap. 6. * Unde nostris Moleste, eodem sensu. Charta ann. 1322. ex Tabul. S. Petri Carnot.: Si lesdits religieux veulent icele tourele hebergier en quelque maniere que il leur plaira, que il le puissent fere sans dangier et sans Moleste de nous ne de nos hoirs. Occurrit preeterea in Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. Franc. pag. 435. T MOLESTATOR, Qui molestiam alicui exhibet. Charta Wilhelmi Roman. Reg. ann. 1253. apud Ludewig. Reliq. MSS. torn. 5. pag. 447 : Vos contra Molestatores quoslibet defendamus. * MOLESTER, STRI, La pelle de cervo. Glossar. Lat. Ital. MS. MOLESTIA, ^Egritudo. Ut in Molestiam cholicam caderem, apud Gregor. M. lib. 2. Epist. 31. De eadem capitis qua detinebatur Molestia, lib. 7. Ind. 11. Epist. 49. Vide Glossar. mediae Graecitatis in 'Aya* MOLESTOR, pro Molestator, Qui molestiam alicui infert. Libert. Ayriaci ann. 1328. torn. 7. Ordinat. reg. Franc. pag. 311. art. 13 : Non teneat (burgensis) in hospicio suo de node extra horam latrones, jocatores seu aliquos Molestores. * 1. MOLETA, a Gallico Mollette. Stellatum calcar. Invent. S. Capel. Paris.

* Charta ann. 1225. ex Bibl. reg. : Dicti tenentes pr&dictarum masurarum ad molendinum nostrum tenerentur Molendinare, sicuti alii homines de villa. Alia Henr. reg. Angl. et ducis Norman, in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 368 : Odoinus de Mala palude debet Molendinare totum bladum suum in molendinis meis de Rothomago, liberum et quietum sine motura. Alia ann. 1410. ad calcem Chartul. S. Joan. Laudun. : Furni et molendini villarumprsedictarum bannales nostri erunt,

446

MOL

MOL

MOL

ann. 1363. ex Bibl. reg.: Item alia casula, dalmatica et tunica de dyapreto albo ad Moletas. Aliud ann. 1376 : Una tunica de dyappre albo ad Moletas. Inventar. Gall.: Item une autre chasuble, dalmatique et tunique de dyapre blanc a Molettes d'or. Memor. C. Cam. Comput. Paris, fol. 234. v. ad ann. 1359 : Petrus Lermite prsepositus Pisciaci portavit ad Cameram sigilla priepositurse sum, quse predecessor suus, qui fuerat captus per inimicos, ut dicebat, miserat, supplicans ut in eis fieret aliqua additio vel signum novum ad tollendam omnem sinistram suspicionem ; et in crastinum dictss diei fuit addita una Moleta in dictis sigillis per quemdam sigillifabrum. * 2. MOLETA, Mensurse agrariee species. Oharta ann. 1232. in Chartul. S. Dion. pag. 366. col. 1: Dederunt quintam partem de duodecim arpentis terrss et quintam partem quatuor arpentorum prati: quse terra et prata sunt ad Moletarn beati Dionysii. Vide supra Mola 7. * 3. MOLETA, Morbus equinus, mollis scilicet tumor in imo tibiae flexu, Gall. Molette. Lit. remiss, ann. 1368. in Reg. 99. Chartoph. reg. ch. 519 : Eo quod ipse equus in suis tibiis Moletas habebat, ut ab eis valeret curari, ipsum adduxit in domo cujusdam hominis, vocati le Mareschal de Goclefin, qui marescallus dictum equum posuit in equisatio,.... pluresque Moletas, quas dicebat ipsum equum habere in tibiis, flebotomavit, Gallice, effondrit. Mol, pro Mollet, sura, in Lit. remiss, ann. 1455. ex Eeg. 187. ch. 255: Icelui Valete... en tumbant se va attaindre de la coignie qu'il tenoit, en la rabe ou Mol de I'une de ses jambes. 1 MOLETUM, Gall. Moulet, Mensura liquidorum apud Tullenses, quse quatuor sextarios Gallicos, seu duas pintas Paris, capit. Hist. Tullensis pag. 102. 1 MOLETURA, ut Malta 2. Vide in hac voce. * MOLEYA, a Gallico Molee et Moulee, Intritae species ex ramentis cultrorum aliorumque ferrariorum fabrorum coactae. Arestum ann. 1395.13 Febr. in vol. 8. arestor. parlam. Paris.: Ordinatum fuerat quod non venderentur panni tincti mala tinctura, et specialiter in altera duarum, quarum una Moleya, vulgariter en Molee, etc. Stat. pannif. Paris, eod. an. ibid.: Item aucun ne pourra vendre draps teints en Moulee pure, pour ce que c'est tine teinture corrosive, mauvaise et ardente de soy. Aliud pro filand. ann. 1320. in Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 49: Que nulz ne tainde de Molee floree. Adde torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 357. art. 2. et pag. 632. art. 1. Mollee torn. 8. earumd. Ordinat. pag. 379. art. 16. Molet, eodem sensu, in Stat. pellion. Rotomag. ann. 1470. ex Reg. 201. ch. 67 : Item que nul ne puisse mettre tainlure de charbon, ne de Molet, ne d'ocre, ne d'autre painture, fart, ne polissement en cuyr, ne en poll, en peaulx. Molee etiam appellatur Fuligo aheni, in Stat. textor. ann. 1391. inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 24. r.: Aucun ne mettra.... noir de chaudiere, que on appelle a Paris Molee. Vide supra Molada. * Neque aliud sonat vox Gallica Moilleron, in Poem, belli Trojani MS.:
En celle chambre n'oit noienz Delchauz, d'areine, de cimenz, Enduit, ni Moillerons, ni emplaistre ; Tote entiere fu d'alambastre.

Hinc Moillonner, pro Enduire, crepir, Inducere, in Chartul. Corb. sign. Daniel ad ann. 1427. fol. 75. v: Doit lever toule la viese machonnerie dudit cay et icelle

rassir et remachonner bien et souffisam- bione. Tabular. S. Petri de Cella-froini in pago Engolism. 12. circ. saec.: Dono... ment et ce Moillonner. 1 MOLGI, Fures, a mulgendi consuetu- meam partem de terra de Sompretio excepto stagno et Molinos, quos habeant dine. Vocabul. Sussannaei. | MOLIARIUM, Moletrina, pistrinumclerici sine me. Occurrit ibi non semel.] minus. Charta Eduardi II. Reg. Angl. MOLINARIUM, Eadem notione, in Taann. 1312. apud Rymer. torn. 3. pag. bulario Abbatiae Belliloci num. 59. 336: Cum dedissemus.... castrum de TanMOLENARE. Charta Lotharii Regis talon , cum omnibus pertinentiis suis, Franciae ann. 987. apud Michaelem Carsimul cum.... vineis, terris, molendinis, bonellum in Chron. Reg. Hispan.: Cum Moliariis, pratis, etc. Occurrit rursum domibus, vinetis, terris, cultis et incultis, ibidem pag. 425. Vide supra Molendina- cum, decimis et primitiis, seu Molenaribus. rium 2. * Vel potius Lapicidina molaris, ut | MOLINA.RE. Donatio Monast. S. M. supra Moleria 1. Reg. feud. Aquit. in de Ovarra torn. 3. Concil. Hispan. pag. Cam. Oomput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 125 : Cum totos illos census et usaticos 25. r: Terras, vinese, nemora, plana, quos nos habemus... fontibus et rivulis, aquas, Moliaria, vel aliud, etc. Molinaribus, etc. * Molinare est sedes seu locus ad mo1 MOLIARIUS> [AoX6%oTO>;. Gloss. Lat. Gr. Sangerm. [* Vide supra Molarius.] lendinum construendum aptus, idem MOLICINA. Vide Melocineus. quod Molendinarium 1. Ch. ann. 1305. j MOLIAZUM, Sponsalia, ab Italico in Reg. 37. Chart, reg. ch. 21: Cum rex Mogliera vel Mogliere, uxor, conjux. Stat. habeat unum Molinare, situm prope Niant. Florent. lib. 5. cap. 77. ex Cod. reg. gram pelliciam in rivo vocato del Grau4621 : Nullus de magnatibus habens lier,... habile ad ssdificandum molendiguerram sive inimicitiam patentem au- num, de quo Molinari ipse dom. rex nundeat ire ad aliquam invitatam pro quam habuit aliquod emolumentum. Moliazo seu sponsalibus. Chartul. Celsinian. ch. 616: Adjunxit * MOLIBDOS, Plumbum, in lib. de huic donations unam apendariam et Doctr. Grsec. Molibdena, quam alibi gele- unum Molinare, in quo nuper fuit consnam vocamus, est plumbi et argenti vena tructum molendinum. communis, melior quanta magis aurei MULINARE, Eadem notione. Tabulacolons, quandoque minus plumbo sociabi- rium Casauriense ann. 24. Ludovici lis et in modice granis adh&rescit, auri Imp. fllii Lotharii: Ipsum Mulinare cum argentique fornacibus hanc metallicam ipsa terra ubi positum est, cum curte vocat, laudatissimaque a Ciprio fit. Glos- sua, et cum ipsa forma, et albio de ipsa sar. medic. MS. Simon. Januens. ex aqua, etc. Cod. reg. 6959. Aliud Lat. Ital. MS.: Mo1 MOLINARIA, Eodem sensu, in Charta libdotum, la fece del auro e el piombo Adelgastri Principis ibidem pag. 89. arso. MOLINARIUS Molitor. Vetus GlossaMOLINA, Mola, molendinum. Glossae rium : Molinarius, iSpaXlTy]?. Gloss. Lat. S. Benedicti cap. de Agricultura: Mo- Gall.: Molendinarius , Molinier. Servus linse, uSpaXso-i'ou. P. Victor in Reg. 14. Molinarius, in Lege Salica tit. 11. 5. urbis Romse habet Dianas Molinas. Am- [Placitum sub Ludovico VIII. torn. 2. mianus lib. 18: Quern (ascensum) scissis Annal. Bened. pag. 723 : Molinum unum collibus Molinas ad calles arctandas eedi- in Amiterno cum Molinario suo.] Jacob. ficatss densius constringebant. Marius Hemricurtius in Speculo Hasbanico Aventicensis : Hoc anno mans validus in pag. 8. ait primum Warsuseae gentis territorio Vallensi subito ruit,... et pon~ stipitem Moulnier appellatum, partant tern Genayarum, Molinas, et homines per qu'il avoit plusieurs molins. vim dejecit. Officina Molinarum, in Tes* Nostris Molnier et Moulnier. Libert, tamento S. Remigii Episcopi Remensis castri Montisol. ann. 1312. torn. 7. Ordiapud Flodoardum. Occurrit non semel nat. reg. Franc, pag. 506. art. 44 : Quod in Charta Rachisi Regis Longobard. quilibet solvat cuilibet Molinerio (ita leg. apud Ughellum torn. 5. Ital. sacrae pag. pro Molinio, cui superscripta est nota 671. [etin Chron. Farf. apud Murator. abbreviations in Reg.) de duobus sestatorn. 2. part. 2. col. 398.] riis unam ponheriam (sic) et non plus, MOLINUM. Greg. Turon. lib. 3. cap. pro moltura. Lit. remiss, ann. 1395. in 19 : Ante portam autem Molina mira ve- Reg. 47. Chartoph. reg. ch. 261: Jehanlocitate divertit; quo loco Aimoinus lib. nin Consmarcle varlet du Moulnier de 2. cap. 23 : Molendinos summa vertit velo- Cheppy, etc. Alias ann. 1442. in Reg. 176. citate. Frodoardus lib. 14. Carm. 19 : ch. 113: La femme Gilet s'en ala bien matin a la maison du Molnier pour molFarriteri fabricam vexare Molini. dre son ble. Vide in Molina. [Charta ann. 1004. torn. 2. Hist. Eccl. | MOLINERIUS, Ead. notione. Charta Meldens. pag. 7 : Et terram quse pertinet ann. 1356 : Damnum quod cognitum esset per bonos viros expertos in talibus sicut ad eos in suburbia Meldensi cum prato uno et area una ad Molinum. Charta sunt Molinerii. Occurrit prseterea in vet. Adelfonsi Regis sera 216 : Confirmo om- Catalogo Confrat. de Nativit. B. M. nem hssreditatem in qua fundatum est Tolos. Vide Molnarius et Mulnarius suis monasterium cum Molina et furno.] Oc- locis. MOLINELLUM. Glossee Pithoeanse ; currit preeterea in Legib. Wisigoth. lib. Fractillum, Molinellum ad frangendum 7. tit. 2. 12. lib. 8. tit. 4. | 30. in Legib. piper. Le Roman de Garin MS.: Longob. lib. 1. tit. 19. 4. tit. 27. | 1. [** Roth. 149. sqq.] in Chron. Farfensi Del bruit de 1'eue tornent un Molinel. pag. 955. apud Cogitosum in Vita S. Brig. cap. 7. num. 34. Ardon. in Vita S. MOLINELLUM. Ugutio: Camus, quodBened. Anian. cap. 3. num. 12. dam genus ferri frseni, vel pars, scilicet T MOLINIUM, Idem. Locus est in Cur- quod vulgo dicitur Molinellum. vis. MULINUM, in Lege Alemann. tit. 83. MOLINUS, in Lege Salica tit. 24. 1. 11. et in Lege Bajwar. tit. 8. cap. 2. 1. [Praeceptum Caroli Reg. ann. 859. apud Vandalis, Mule, et Slavis Mlin est moMarten, torn. 1. Anecd. col. 30: Terminal lendinum, ut auctor est Orbinus. prssdictus alodis de una parte ad Molinos MULNETUM, Eadem notione, in TabuGualampadi, qui sunt serti in ripa Ur- lar. S. Cyrici Nivern. ch. 17: Ex alia

MOL

MOL

MOL

447

fronte rivulum Credandum cum uno Mttl- Molire continue molendina aquas Nemausi. Vide in Molendinum. neto. Occurrit rursum ibid. MOLIRI, in significatione passiva, MULINUM ANIMAL. Vide Animal de Strui. Annal. Metens. ad ann. 869. torn. hoste. * MOLINA FERREA, Ad tundendum 7. Collect. Histor. Franc, pag. 197 : Forferrum. Charta ann. 1311. in Beg. 48. midans ne forte insidiss sibi a Caroli fauChartoph. reg. ch. 133 : Concessimus et toribus Molirentur, etc. Si Molitum est, acensavimus Raimundo, quod ipse pro Si factum est, in synod, apud Verpossit tenere et facere quamdam Molinam mer. ann. 853. ibid. pag. 612. \ MOLIRI. Vide in Molendinum. ferream in nemore dom. nostri regis de Fenoledosio. Si eas Molinas ferreas tenere 5 MOLIS. Vide Moles. t MOLITIO, Quidquid molitur. Charta velint, in alia ann. 1327. ex Reg. 65. ch. ann. circ. 1226. apud Hearn. ad calcem 65. Vide infra Molinum fabrile. 1 MOLINAGIUM, Idem videtur quod Annal. Edwardi II. Reg. Angl. pag. 266 : Malta 2. Charta ann. 1192. apud Marten, Ita tamen quod Molitio mea et families torn. 1. Anecd. col. 649 : Sint liberi et mess in eisdem molendinis quieta sit ab immunes per totam terram nostram omni molitura. absque venda, telonio,,.. pasnagio, Moli1 1. MOLITURA, Idem quod Mixtura. nagio, fornayio, etc. Charta Anserici domini Montis-regalis 1 MOLINAR, ut Molendinarium. Vide ann. 1202 : Concessi illi presbytero, qui Missam meam celebrabit, unum sextarium ibi. | 1. MOLINARE, MOLINARIA, MOLINAbladi laudabilis, cujus medietas erit fruRIUS, etc. Vide Molina. menti, alia Molituras. Vide Mixtum 2. et * 2. MOLINARE, Mola fullonia pannos Mousturangia. 1 2. MOLITURA, Gall. Mouture. Vide densare, desquammare et polire ; unde Molinatura, ipsa desquammatio. Charta Malta 2. 8 3. MOLITURA, Granum molendum. ann. 1316. in Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 334 : Plures panni lanei fiebant in villa Charta ann. 1059. inter Instr. torn. 11. Tholosse per nonnullos textores, in quibus Gall. Christ, col. 14 : Unum molendinum pannis texendo immiscebantur filaturas, ubi tota Molitura de Grimonth-maisnil vacates tramadas sive filaturss falsi lana- debet venire, si dominus villas molendino gii, propter quod dicti panni fiebant et * 4. MOLITURA , Idem quod supra erantviciosi:... nam tales filaturas, vacates tramadas seu falsi lanagii, colores tinctu- Molendinaria, Molendinatio, Molendinararum capere non poterant commode.... tura, Molendura, Moleria. Vide in his De vicio praedicto talium pannorum laneo- vocibus. Stat. B9non. ann. 1250-67. torn. rum Molinatonim ratione tincturarum 1. pag. 176 : Et si invenero molendinarios seu falsi lanagii cognoscent Vicium per se, vel per suos nuntios in fraudem hujusmodi apparebit pretextu operum seu cum majori nappo accipere Molituram, Molinaturseparatorum. Vide Molendinum quam a me vel a meis sociis fuerit designatum , quod est xiiij. in molendinis fullonarium. Comunis, aliis vero sextamdecimamf * MOLINARIA. [Gall. Meules.: Aquis etc. a quoin loco conjecimus frumenti aquarumve ductious vel reductions, portionem, quse pro Molitura pensitabamolendinis, Molinaribus. (Cart. Venta- tur. [FR.] lona in Cerdania Hispanica, an. 989, *\ MOLITUS. Molita arma , samiata, Mus. arch. dep. p. 38.)] acuta. Vide in Arma 1. * MOLINELLUM, Vectis versorius, * MOLIUM. Vide Moglum. [FR.] Gall. Moulinet. Munit. castr. dom. reg.: * MOLIUS, Vas vinarium. Stat. TauMolinella, batistes de cornu, etc. Histor. rin. ann. 1360. cap. 270. ex Cod. reg. belli Forojul. apud Murator. torn. 3. 4622. A : Non mensuretur vinum venale... Antiq.Ital. med. sevi col. 1197: Venerunt ad mensuram quse non impleatur, nee super collem Grisellum cum balistris gros- in uno sypho vel Molio ultra unam minusis de Molinellis et arganellis. Molinet, tam. 0 pro fustis species, in Lit. remiss, ann. 1. MOLLA, Mensura lignaria, nostris 1418. ex Reg. 170. Chartoph. reg. ch. Molle ; unde Mailer, lignum ea ratione 277 : Un baston, nomme Molinet de poi- mensurare, Molleur, qui molla metitur, gnee. Vide in Molina. et Mollage , ejusdem merces. Charta 1 MOLINIA, Vestis quss ex alba stamine Phil. Pule. ann. 1293. in Lib. rub. Cam. fit, etc. Papias MS. Bituric. Vide Melo- Comput. Paris, fol. 7. v. 09!. 2 : Stacineus. tuentes ut prior et monachi ssspedicti, * MOLINUM FABRILE, Idem quod su- tarn pro se quam pro posteris suis, in pra Molina ferrea. Reg. feud. Aquit. in restitutionem consuetudinis usuarias meCam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. moratss, sexcentos decem et octo Mollas 29. r: Helias de Beuvilla... et Willelmus lignorum pro ardere suo... habere possint frater suus... tenent ab eo (rege) tres soli- et perpetuo possidere. Alia Phil. V. ann. dos de firma de Molina fabrili, cum una 1320. in Reg. 58. Chartoph. reg. fol. 59. quarantata terras. Vide in Molina. r : Donamus una cum fusca (1. fusta) MOLIO, Molitor, Gall. Meunier. Mi- sive merreno cujusdam rotss et quadam rac. S. Apri torn. 5. Sep. pag. 73. col. 2: Molla et aliis domus ejusdem pertinentiis. Cum Molio farinarium suum tempestive Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. ch. negligeret ab opere compescere, etc. Vide 98 : Les Molleurs de busche de Paris doivent avoir de chacun Molle de busche supra Molinerius. f MOLIONE, ut Molina, in Tabular. S. Moller et compter certaine somme d'arMillan. apud Moret. Antiquit. Navar. gent, etc. Ordinat. ann. 1415. in Reg. pag. 547: Ad rivo valle Venarie, ad 170. ch. 1 : Item les molleurs et compteurs auront droit de comptaige et Mollage de Gramneto ubi est Molione sito, etc. * MOLIRE, Molere. Lit. ann. 1371. torn. toute maniere de busche vendue et livree 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 393 : Valeant a Paris a compte et a Molle. Vide Mola 3. tot molendina ad ventum, quot et quociens et infra Mollare. * 2. MOLLA, Typus, forma, Gall. Moule. sibiplaceret, asdificare seu aedificari facere, et in ipsis grana sua Moliri pro suo Pactum inter abb. et consul. Aurel. ann. libito voluntatis. Comput. ann. 1479. in- 1350. in Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 246 : ter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 337. Item quod statuantur in dicta villa certss col. 1: Illi fontanerio, qui dicebat facere formal sive Mollss de tegulis, sive teulez,

magnis et parvis. Vide mox Molle et infra Mollis. 3. MOLLA, pro Mola, Gall. Meule, in Charta fundat. prior. Montis-Guid. ann. 1098. inter Probat. Hist. Sabol. pag. 359. * MOLLARE, Mensura lignaria, Molla nuncupata, mensurare. Charta ann. 1272. in Reg. 45. Chartoph. reg. ch. 94: Tenebuntur quinque molas bosci vivi et mortui pro qualibet quadrigata liberare Mollatas fideliter et paratas. Vide supra Molla 1. j MOLLE FERREUM , Forma, Gall. Moule. Inventarium MS. ornament. Eccl. S. Martialis Lemovicens. ann. 1227: Item Molle ferreum cum quo fiunt ostie. * Inventar. ann. 1476. ex Tabu). Flamar.: Item plus unum Molle fusti, cum quo est assuetum facere candelas sepi. Vide supra Molla 2. MOLLEGIUM. Charta MS. Galeacii Comitis Virtutum : Officiales Mollegii frumenti Vercellarum compellere nituntur ipsos de Colobiolo ad solutionem Mollegii prasdicti. Alia ann. 1370 : Quod ipsi possint percipere Molegium ab illis personis quse non solvunt toltam et fodrum Cornmuni Terdonse ab illis personis de Molo et de Garbanea, et de Episcopatu et aliunde, quss ibunt ad mazinandum sive franzendum frumentum, bladum, legumina, etc. Vide Malta 2. SKS" Ex his colligitur Mollegium prsestationem esse quse ex frumento molito percipiebatur. Pro ipso molendino accipi videtur in Statutis Astens. pag. 107. v: Quod omnes et singuli introducentes farinam in dicta civitate, durantibus nundinis, qui pro ipsis farinis non solvissent revam ad Molegium ejusdem civitatis, teneantur et debeant ipsam farinam consignare et pro ipso earum introitu solvere revam Molegii Ast. consuetam. Vide Molegium. | MOLEGIA, Bladum in farinam redactum, sen molitum. Statuta Arelat. MSS. art. 57: Et si molendinarii portaverint Molegiam, habeant pro singulis portandis, 11. den. Art. 180: Quisque possit habere eminam... ad opus levandi Molegiam. f MOLLEIA, f. Idem quod Malta 2. Computus ann. 1219. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 483 : De Priore Argentolii pro Molleia Trapat. xxv. libras. * MOLLERE, pro Mollire, Provinc. Molleguar, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. 1. MOLLES, inquit Alcuin.de Offlc. divin. : Sunt effeminati, qui vel barbas non habent, sive qui alterius fornicationem sustinent; seu, ut loquitur Salvian. qui in semetipsis feminas profitentur. Viri qui nubunt in feminas, in leg. 3. Cod. Th. ad Leg. Jul. de adult. (9, 7.)S.Paul. 1. ad Cor. 6 : Neque Molles enim, neque masculorum concubitores regnum Dei possidebunt. OCre (Aa^axo\, OUTS apa-svoxoiTac. IlaiSs? auaXoi, Dioni Chrysost. de Regno. [Gloss. Grsec. Lat. : MaXax6;, 6 arcaxa, Mollis.] Martial, lib. 2. Epist. 84:
Mollis erat, facilisque viris Paeantius heros.

Julius Firmicus lib. 3. cap. 7: Faciet Molles, cynssdos, et qui se dulcibus actibus dedant. Cselius Aurelian. lib. 4. Chron. cap. 9 : Molles sive subactos Grseci Malthacos vocaverunt, quos quidem esse nullus facile virorum credit. Non enim hoc humanos ex natura venit in mores, sed pulso pudore, libido etiam indebitas partes obscaenis usibus subjugavit, etc. Quo spectant ista AlanidelnsulisinPlanctu naturae pag. 295 : Multi etiam alii juvenes

448

MOL

MOL

MOL

mei gratia pulcritudinis honore vestiti, debnato amove pecunise, suos veneris malleos in incudum transtulerunt offtcia. Salvian. lib. 7. de Gubernat. Dei : Nan quia Molles plurimi fuerint, sed quia mollicies paucorum labes est plurimorum. Infra: Igitur in tanta affluentia rerum nullus eorum Mollis effectus est. In illis nullus qui Romanorum illi Mollium pollueretur incestu. Eodern libro : Abstulerat enim de omni Africa sordes virorum Mollium, contagiones etiam horruere merelricum. Liber Poenitentialis Gregorii II. PP. : Si qua mulier cum altero coitum fecerit, 4. quadragesimas poeniteat. Molles unum annum pceniteant. Capit. Theqdori Cantuar. cap. 180 : Perjuri 3. annis pceniteant : Sodomites 7. annis : Molles uno anno. Orderic. Vitalis lib. 8: Molles flammisque cremandos turpiter foedabat Venus sodomitica. Vide Joan. Sarisber. lib. 3. Policrat. cap. 13. [Salmasium de Trapezit. foenore pag. 154.] et Gloss. med. Grsecit. voce MaXaxo?. Sunt qui Molles putant esse illos Eunuchos, de quorum prodigiosa Venere agunt S. Basilius lib; de Vera virginitate: Arnob. lib. 5. S. Hieron. lib. l.adv. Jovinian. etc. Adde praeterea Poenitentiale Rom. tit. 3. Bedam lib. de Remed. peccator. cap. 2. praeter Juvenal. Sat. 16. Philostrat. lib. Leap. 21. 23.etc. Vide S. Augustin. lib. 7. de Civit. Dei cap.26. et supra in vocibus Effeminati, Ephebia, Feminare. MoLLiTiEb,Peccatum ipsum mollium. Synodale MS. Eccl. Andegav.: Cum autem peccatum MollicieivincataduUerium, et hominem et mulierem ministrum faciat, etc. * 2. MOLLES, Expressa in cera imago, specimen. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 234: Item quod postmodum dictus prseventus hujusmodi litteras, cum quibusdam Molles clavium scultis in cera, tulit et posuit... subtus quasdam gelimas, et ibi fuerunt repertse cum dictis Molles, etc. Vide Molla 2. et Mollis. * 3. MOLLES, ab Italico Molle, Forceps. Acta B. Joan. Firm. torn. 2. Aug.pag. 463. col. 1: Cogitavit ire ad coquinam fratrum, et accepit illud instrumentum ferreum, quo ignem aptamus, quod usitato vocabulo Molles vocamus. Inventar. ann. 1218. inter Probat.tom. l.Hist. Nem. pag. 67. col. 2 : Capud foci, et pareisengle, quasdam Molles, etc. Vide Molletum 1. T MOLLESTRA. Festus : Mollestras dicebant pelles oviles quibus galeas extergebant. >jc MOLLETA. [Italis Molletta: Una Molleta de Argento, et due fibie de argento pro missali cum armis Eugenii. (Invent. Calixt. Ill, an. 1458, in Archiv. Romano.)] 11. MOLLETUM, Forficulae, ni fallor, nostris etiam Molets, Pincettes. Mirac. MSS. Urbani V. PP. : Fistula in oculo taliter grossum et infiammatum in quo supervenerunt vermes et jam offuscaverant visum; quidam extraxit 24. vermes cum Molleto. 2. MOLLETUM. Vetus Charta apud Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 390 : Et de ipso Molleto, et de mollino omnia exinde faciamus, etc. [*F. Tumulus terreus, , colliculus. Vide supra Molarium 3.1 * MOLLIA, Locus cavus, per quern aquae decurrunt. Charta ann. 1377. in Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 151: Accensat et abberqat et in emphiteosim perpetuam tradit, cedit et concedit insulam

supradictam, cum dicta Mollia seu de- bebit 2. panes ad vesperam cum companagio, exceptis illis qui non dant vilacursu, etc. | MOLLIARCERE, Extrahere, parcere.ger. Ubi Spelmannus putat idem esse Papias, unde emendandusMS.Bituric.: quod Maalman et Malman. Vide in hac voce. Moliarcere, extrahere partem. T MOLLICIA, Tapes acupictus, opere 5 MOLMUTINA LEX. Vide in Lex. I MOLNAGIUM, Idem quod infra Malta, plumario decorus. Expositio brevis antiq. Liturg. Gallic, apud Marten, torn. Droit de mouture. Charta ann. 1183. 5. Anecd. col. 98 : Ideo autem venientem apud Pillet. Histor. Gerbored. pag. 337 : sacerdotem symbolum tradere, expande- Vel xyiu. minas frumenti quas ibi hatur super cancellum Molliciis plumarum, bet Wido de Achis pro medielate Molnagii. vel Candida sabana. MOLLIDITAS, MOLLITIES. Vita S.Mar1 MOLNAIRONUS, MOLNARIUS, MOLculfi Abbat. n. 10 : Lectus ejus, nee etiam NERUS. Voces ejusdem significationis, quidquam Molliditatis habebat, sed tan- quae molitorem aliosque in molendino turn nuda jacens in humo, etc. servientes denotant. Statuta Massil. lib. 1 MOLLIFICATIO, Actio qua aliquid 1. cap. 55 : De Molneriis et Molnaironis, molle efficitur. Boncompagnus de Obsi- et mulateriis el duobus offtcialibus super dione Anconae cap. 11. apud Murator. hoc eligendis. Infra : Prsedicti tam Moltorn. 6. col. 936 : Deftcientibus tandem Us, neri quam Molnaironii jurent ad sancta accipiebant coria bourn, et ea post Mollifi- Dei Evangelia bene et fldeliter tam blacationem diuturno labors coquebant: post dum quam farinam custodire et ftdeliter decoctionem vero quidam cum piperata molere bladum. Occurrit ibid, pluries vini... comedebant. non sine aliqua interdum vocum muta1 MOLLIMEN, Mollities. Acta S. Mo- tione. Charta ann. 1215. in Tabul. Cornegundis torn. 1. Julii pag. 314: Nul- beiensi: Ea scilicet conditione quod iplum habens stratum fceni palessque Mol- sum molendinum in levatione et his quae ad molendinum pertinent, ita temperari limen. faciam, ut molendinum de Exkenfol, quod J MOLLINUM. tVide Molletum 2. MOLLIPES , AitaX6itou;, in Gloss. prsedicto subjacet, aquam sufficientem haGrasc. Lat. [Cicero de Divinat. lib. 1. beat, secundum arbitrium Molnariorum pace utrinque servata. num. 9 : * MOLNARE, Molere. Charta Isemb. de Mollipedesquo boves spectantes lumina cseli.] castro Allionis ann. 1190. in Chartul. S. * MOLLIRE, Molere. Charta Hugon. de Joan. Angeriac. fol. 187. v. : Venientes Montef. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. etiam ad ista molendina et redeuntes Mol61: Tradidi Hugoni de Quesneio militi nandos sub sua protectione in pace et in meo senescallo... quitantiam totius moltae; guerra miserunt. Vide supra Molendiet Molliet ille Hugo post primum, quern nare 2. inveniet ipse molentem ad mea molen| MOLNARIA, MOLNERA.GIUM, MOLNEA.. dina; nee poterit retardari Molliendi, Vide Malta 2. * MOLNARIUM, Moletrina. Charta nisi pro pane de propriis canibus castelli. Vide supra Molire. [** Alio sensu Tiran- Theob. Chabot in Tabul. Absiensi ch. nidem Mollire, pro Moliri,m Annal. Xan- 681 : Donamus monachis Absise... malatens. ad ann. 873. apud Pertz. Scriptor. rias quse sunt in dicta terrilorio et nostram partem unius Molnarii et unius torn. 2. pag. 235.] * MOLLIS, Typus, exemplar. Libert, stanni. * MOLNERIA, Pensitatio pro molitura civit. Caturc. ann. 1344. in Reg. 68. Chartoph. reg. ch. 312 : Item habent... frumenti, Gall. Droit de mouture. Charta mensuras ad mensurandum blada, vina, ann. 1342. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. oleum, sal, calcem et lateres sive teules... 52 : Tradimus communitati seu universiQuse quidem mensurse, Molles et pondera tati castri de Montaniaco... totam et intesignantur... signo consulatus prssdicti. gram illam partem seu Molneriam dotalem mei dictse Angletinae, quam nos dicti Vide supra Molla 2. conjuges habemus... in quadam rota mo\ MOLLITIES. Vide Molles. \ MOLLITIVUS, Molliendi vim habens, lendinorum dictse universitatis;... et voMedicis nostris Emollient. Mollitivum ca- catur dicta rota communiter molendinum taplasma, apud Constant. Afric. lib. 4. meyssonerii; quae insuper pars seu Molneria est dare duas ponherias inter diem cap. 17. * MOLLDM. Vide Moglum. [FB.] et noctem, quando dicta rota molet;... * 1. MOLLUS, Mensura lignaria, Gall. est vero etiam pars prsedicta seu Molneria Moule de bois. Assignat. dotalit. Joan, dare medielatem farinae seu remoltse, reg. Franc, ann. 1319. in Reg. 60. Char- quam lucrabitur rota prsedicta. Vide toph. reg. ch. 69: Item pro mille octin- Malta 2. gentis viginti quinque Mollis lignorum * MOLNERIATA, Pari intellectu. Charin foresta de Hullate, Mollo sesti- tul. priorat. de Guilcio fol. 26. v. : Venmato sexdecim denarios. Vide supra didit Gurhanno monacho totam illam parMolla 1. tem Molneriatse molendinorum stagni de * 2. MOLLUS, Acervus, meta, Gall. Castello. Meule de foin. Charta ann. 1280. ex CharMOLOCENARII, Qui pascunt canes, quia tul. S. Vine. Laudun. : Prato prgsdicto molos canum dicitur. Ita Ugutio. Forte falcato et in Mollis posito, licebit infra Molossarii. tres ebdomadas post hoc vel citius, si | MOLOCHINUS. Vide Melocineus. dicti Molli fuerint portati, dictis homi| MOLOLUTA. Vide Malta 2. nibus animalia sua in dictum pratum T' MOLON, vox Hispanica, eadem noimmittere ad pascendum. Vide infra tione qua Mplaris supra. Charta AdelMulus 2. gastri Pnncipis torn. 2. Concil. Hispan. MOLMAN. Tabular. Prioratus de Lewes nag. 89 : Et per penna sarnosa et per illp in Anglia fol. 16 : Item omnis Molman Molon, de inter ambos rios et per lumbiinveniet equum, si habuerit, ad portan- las. Ubi, quod notandum, de limitibus dum corredium Prioris : et si habebit, agitur. duos panes hordei: et si panes portaverit, * Acervus cujuslibet rei. Glossar. Prode iisdem 2. habebit, cum companagio, vinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Molon, et flagellabit prsebendam Prioris per Prov. acervus, sorica, cumulus. Molonar, unum diem, cum corredio domini, et ha- Prov. acervare, cumulare. Moloton, Prov.

MOL
globus cujusque rei. Formulae Mss. ex eod. Cod. fol. 35. r.: In corpore erant diversi glomi et Moloni verrnium, quare in illis partibus prassumebat esse vulnera. \ MOLONUS, Congeries srar&anw?,Massiliensibus Molon, vel Garbairon. Charta ann. 1330. in Tabular. S. Victoris Massil.: Solvant tertiam decimamgarbarum... quod divisio fiat per Molonos sive garbaironos. Vide Modulum. IMOLONYMPHIUS, Qui nondum uxorem duxit. Vocabul. Sussannaei. * MOLOSIRIGUS. Palleum molosiricum tetrafolum, in Charta ann. 471. apud Angel. Calog. inRaccolta Venet. edita torn. 9. pag. 505. Ubi leg. Holosericum. Vide in hac voce. ^ 1. MOLOSUS, Grandis, qui est intar molis. Miracula S. Augustini Episc. Gantuar. torn. 6. Maii pag. 403 : Interea vis ventorum acrius justo intumuit, et ftuctus qui Molosam puppim asquis viribus ducebant, indomito bello frangere aut absorbere parabant. %. 2. MOLOSUS. [Molossus : Molosus, loymier. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, XV s.)] sfc MOLSA. [Gall. Mousse : Conduxi hominem ad congregandum de la Molsa et del brin pro liniendo et clavetando torcularia, t. 21, p. 687. (Arch. Histor. de la Gironde.)] 1 1. MOLTA, Caementum. Vide Malta. 2. MOLTA, Pensitatio quam a vassallis exigit dominus pro frumenti molitura in molendinis suis : Moulte, in Consuetud. Andegav. art. 17. Cenoman. art. 36. Droit de moulage, in Consuetud. Turon. tit. 1. art. 14. et Burbon.art.535.[Charta Philippi Aug. Reg. Franc, ann. 1201. in Tabular. Calensi pag. 102: Si vero contingat quod alicui hominum de Calouns imponatur quod ad aliud molendinuut moluerit, Bartholomasus querimoniam faciet Abbatissss, et quisquis hominum se altero purgare poterit, quitus eril; qui vero hoc jurare non poterit, Moltam reddet et duos solidos de emenda.] Monast. Anglic, torn. 2. pag. 97: Concedo S. Amanda quatuor viros panificos ab omni servitio meo quietos et liberos, et Moltam suam, sed et Moltam similiter omnium cimum S. Amandi. Adde torn. 1. pag. 760. Tabularium Burguliense ann. 1214. fol. 10: Prior debet Moltam de unoquoque sacco unum boissellum, et plenum farinagium. Adde Probat. Hist. Geneal. des Chasteigners pag. 182. * A qua praestatione immunitas Franc moudre et Franc molu nuncupatur. Charta Phil. Pule. ann. 1308. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 344. v. col. 1: Les autres dismes que les diz religieux avoient en ladite ville, rabatuz les Moudres francs et coustumenz ou pris de dis livres. Alia ann. 1380. ex Chartul.21. Corb. fol.312. v.: Saoufet reserve Francmolu audit molin. MOLTA SICCA, [Quae inpecunia numerata exsolvitur.] Charta Ottonis Rot9~ magensis Episcopi ann. 1262 : Denarii, oboli, vendas, furni, molendina, Malta sicca, estoublagia, etc. [Charta ann. 1276. in Chartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 781: Tenendas et habendas dictas duas pechias terras libere, pacifice, sine campipartu et sine sicca Mouta, etc. Malta sicca et madida, in Charta Philippi Pulchri Reg. Franc, ann. 1308. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 2147.] Vide Census siccus, [et infra Multura.] * MOLTA HUMIDA, VIRIDIS, Quae frumento molito solvitur. Reg. S. Justi ex am. Comput. Paris, fol. 207. v.: Item

MOL

MOL

449

Malta humida. Charta ann. 1318. in Reg. binell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 212 : In 56. Chartoph. reg. ch. 392 : Item rations molendino de Ardona dominium (habemolendini dictas villas cum Moltis siccis et bunt) et medietatem molendini et totum viridibus, Ivj. lib. Motes seches et moistes, Molneragium. in Ch. ann. 1308. ex Bibl.reg. Alia ejusd. 1 MOLOLUTA. Tabular. B. M. Piperac.: ann. ex Lib. rub. ejusd. Cam. Comput. Molendinum brunum et percipiendi Mofol. 302. r. col. 1: Et avecques ce toutes lolutas et proventus ex ipsis proveles Moustes seiches et moistes, et tous les nientes. baniers. | MOLTRUM. Consuetud. MSS. Eccl. IMAUTURA, Idem quod Malta, in Coloniens. e Bibl. Eccl. Atrebat.: PisStatutis MSS. Eccl. Glandatensis ann. tori in qualibet septimana assignantur XVlll. maldra tritici et dimidium men1327. T MODURA. Tabular. Cartusiae Bellila- suras claustralis : et domini non dant rici: Dedit quatuor bichetos Moduree su- Moltrum, quia pistor recepit unum maldrum. per molendina. MOLTURA, in Monastico Anglic, torn. * Charta ann. 1352: Propter raritatem gentium, quas remanserint ex mortalitate 1. pag. 738 : Concessit quoque Monachis prssdicta, ipsa molendina et Moduras et Molturam totius civitatis Salopesbiriae. exitus eorum non valuerunt per annum, Adalardusin Statutis Corbeiensibus lib. omnibus computatis, ultra tertiam partem 1. cap. 7 : Et illam Molturam salvam fadicti census. Ita quoque legendum pro ciat. [Charta ann. 1137. in Tabular. VeModuta, in Lit. ann. 1312. torn. 8. Ordi- teris villae : Et dimidiam Molturam molendini qui ex stanno pendet.] Occurrit nat. reg. Franc, pag. 109. art. 17. 1 MOLAGIUM. Litterae ann. circ. 1180. etiam apud Ordericum Vitalem lib. 5. torn. 2. Hist. Eccl. Meldens. pag. 67: et alibi passim. Mando etiam vobis et precor, quatenus | MOLUCIA. Charta ^Egidii D. de Molagium... capellas S. Marias de tonte Mailly ann. 1230. in Tabular. Corbeiensi: Serena monacho ibi habitanti habere fa- Dederunt mihi in augmentum feodi mei ciatis. Moluciam hospilum suorum de Colincamp MOLATURA, non semel in veteri Noti- hasreditarie possidendam : ita quod dicti tia ann. 1174. in Tabulario S. Laudi An- hospites tenentur ire molere ad molendidegav. num de Maliaco ad usus et consuetudines MOLDA. Tabular. Burguliense fol. 63 : hominum meorum de Maliaco... In tola Simulque Moldam ipsius terras concedo autem prasdicta villa de Colincamp, nee molendinis S. Petri. in alta justitia nee in aliis aliquid ultra 1 MOLDUREIRA. Tabular. S. Eparchii Moluciam,.... sicut praedictum est, aliquid Inculism. fol. 130 : De panibus vero clamare, etc. obliaus, concordatum est, ut duo fierent 1 MOLUETA. Charta Bartholomaei Belde una Moldureira bene concussa et in vac. Episc. ann. 1164. in Tabular. Santesta rasa. germ. : Moluetam monachorum liberam T MoLEARiUM,in Charta ann. 1239. Lo- ad molendinum de Hamello, medietatem cus in Molearia. in furnis et furnagiis totius villas BritoI MOLENDINAGIUM. Bulla Pauli III. liensis. PP. ann. 1537. torn.4. Gall. Christ, inter ] MOLUTA, in Charta ann. 1205. ex Instr. col. 118 : Immunes sint perpetuo a Tabul. Eccl. Cathed. Massil.: Quod censolutione Molendinagii seu moliturss suo- tum eminas bladi sine omni Moluta molerum granorum. tas in molendino S. Pontii. 1 MOLETURA, in Charta ann. 1151. apud \ MOSTIERA. Charta Guidonis ArD. Calmet. torn. 2. Hist. Lotharing. col. chiep. Bituric. ann. 1279. apud Thomas340: In molendinis quse sunt in alodio ser. Consuet. Bituric. pag. 114: Homines Domini-Castri molent, nee dabunt Mole- dictas villas moliri facient blada sua, solturam. Consuetud. MSS. Auscior. ann. vendo Mostieram, prout consueverunt. 1301. art. 98: Item eonsuetudo est ibidem 1 MOTURA, in Charta Guidonis D. de quod omnes habilatores civitatis et villse Dampetra apud Baluz. torn. 2. Hist. Arde Auxio et pertinentiarum ejusdem pos- vern. pag. 108 : Molendinum de Chastelet, sent in omnibus molendinis intra termi- in quo Bernardus.... habet suum molere nos et pertinentias prsedictss civitatis et sineMotura. Chron. Senon. torn. 3. Spivillas Moleturam habere pro 30. parte, nee cileg. Acher. pag. 391: Constitutum est plus poterit a volentibus molere exigi ra- quod domus de Ogieviller ad dictum motione Moleturas. lendinum sine Motura moleret. Occurrit 1 MOLITURA. Charta ann. 1257. ex praeterea in Statutis Montis Regal, fol. Schedis Pr. de Mazaugues : Retento... 273. et alibi. jure coquendi panem sine fornagio et mo1 MOUSTURA, in Charta apud Lobilendi bladum ad opus sui et familias suss nell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 197: Ex sine Molitura. Charta ann. 1324. torn. 3. parte mea dedi eis, quod ipsi molant Hist. Harcur. pag. 40: Cam fossa juxta blada sua in molendino nova super aquam pratum et Molituram ejusdem terras, etc. quas dicitur Sicca constituto ad usum eoMolitura libera, in Charta ann. 1245. apud rum sine Moustura. Kennett. in Antiquit. Ambrosden. pag. | MOUTA. Charta ann. 1229. in Chartu236. Vide Molitio. lar. S. Vandreg. torn. 2. pag. 1840 : Moj MOLNARIA. Charta ann. 1216. in Ta- lere meum bladum ad molendinum eobular. S. Barthol. Betun. fol. 32 : Quin- rumdem de Livreio sine Mouta, et totam tum bo&tellum Molnarias in molendino de Moutam hominum de feodo Abbatis S. Coisiaus elernosinavi... Ego enim dictam Vandregesilli. Mouta quieta, i. e. libera, portionem Multurae a Mathaso de Duaco in Charta ann. 1269. ex eod. Chartul. emi bene et legitime secundum legem et torn. 1. pag. 667. Leges Normann. cap. judicium patriae. 33. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. T MOLNEA, in Charta Johannis dom. pag. 235: Molendina tamen, bannum et Pinchomi (PicquignyJ ann. 1199. e Tabu- Moutas habencia, si per se leneantur sine lar. Corbeiensi: Concessimus in eleemo- aliis feodis, per LX. solidos solent relesinam eisdem infirmis Molneam suam li- vari, etc. beram et absque emolumento perpetim } MOUTURA. Charta ann. 1220. apud quietam... in duobus nostris molendinis Miraeura torn. 1. pag. 740: Molendinum cum libera Moutura, et omnia jura ad Pinchonii. molendinum pertinentia. Alia ann. 1270. | MOLNERAGIUM, in Charta apud Lo57

450

MOL

MOL

MOM

torn. 1. Chartular. S. Vandreg. pag. 588 : Octo boissellos Mouturse.... et praedictam Mouturam.... contra omnes garantizare tenemur. MULTAGIUM, in Charta ann. 1088. apud Beslium in Episcopis Pictav. pag. 73. Droit de moulage. MULTURA, in Monastico Anglic, torn. 2. pag. 426. [Charta ann. 1201. apud Miraeum torn. 1. pag. 727: Assignavimus Thesaurario prsedictas Ecclesise 14. sextarios frumenti... percipiendos de Multura melioris frumenti. Adde Kennett. in Antiq. Ambrosd. pag. 120.] MOLDUEA, ex Gallico, Mouture, [quse molitori ratione salariicompetit.J Charta ann. 1152. apud Catellum in Comit. Tolosanis lib. 2 : Molendinarii... non accipiant propter suam Molduram ultra sexdecimam partem. SSS" Est etiam Moldura mensurae genus ; quod in ea moltam suam accipiat molitor sic dici videtur. Hanc alicubi Mulet nuncupant: et 16. alibi 20. vel 24. artem quartelli continet. Charta ann. 324. ex Tabul. D. de Flamarens : Et salvis et retentis sibi et suis una eymina frumenti et sex Molduris. 1 MOTTURA, et MOUTTURA, ut Molta. Tabular. Capituli Arabian.: Molendinarii autem in hebdomada octo boissellos habere debent de Mottura communi. Ibidem : Nee molendinarii farinam aut allquid prseter justam Moutturam ab his exigere poterunt. T MOLTA, Ipsum frumentum in farinam redactum. Arestum Parlamenti ann. 1272. apud D. Eleureau Hist. Blesens. cap. 22. pag. 75 : Quod consuetudo est in campania Stampensi quod illi qui habent molendina in dicta castellania possunt capere tamquam commissos equos alterius castellanise quserentes Moltam in castellania Stampensi. ** MOLTURA, MULTURA, Eodem sensu. Polypt. Irminon. Br. 21. sect. 1: Ilabet ibi farinarios 3... qui solvunt de Moltura modios 300. Br. 24. sect. 1 : Habet.... farinarios 6. qui solvunt inter totos de Moltura modios 285. Br. 9. sect. 2: Habet farinarios 22. qui reddunt de Multura inter totos 1490. de viva annona, de braciis modios 177. Ibid. sect. 158: Farinarius 1. qui solvit de Multura, inter tolas annonas, modios 500. Adde Br. 13. sect. A. et Statut. S. Petri Corbeiens lib. 1. cap. 7. * 3. MOLTA,Prsestatio agraria seu quae fructibus agri solvitur, nostris Molte et Moulte, idem quod Agrarium. Charta Amaur. de Vernaio ann. 1205. ex Bibl. reg. cot. 19 : Dedi monachis et abbatias S. Marias de Noa totam Moltam meam de sex acris terras, quas eis dederunt Willelmus Rossel, etc. Alia Th. de S. Joanne ann. 1180. ibid. : Dedi.... terram absolutam ab omnibus, a Malta, a relevamentis, ab omni tallia. Reg.. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 194. r. : Item sex acras pratorum, molta sica, Molta gerbarum. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 136. Chartoph. reg. ch. 156: Comme Robert Vasse, demourant a Caudebec, ait tenu certaines terres sur lesquelles Colart de Villequier chevalier, a cause de son fie, seignorie et juridiction qu'il a a Villequier, se dit avoir droit de Moulte, qui est un, droit et proffit, qui se doit sur les fruiz, qui viennent es dittes 'terres. Alias ann. 1424. in Reg. 173. ch. 23: Comme le suppliant eust chergie une cherrette de gerbes, sans paier de dix-sept gerbes une, pour la Molte ou seigneur de Bienfaite et de Hellebandiere, etc. *MOLTARIUS, MOLTERIUS, Qui moltse

T MOMAR, Siculus, stultus, gui cito seu pensitationi pro molitura frumenti obnoxius est. Charta Phil. Pule. ann. movetur ad iram. Plautus: Quid tu, o 1300. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, Momar Sicule homo prsesumis ? Vide fol. 494. r. col. 2: Si inter dictum mili- Festum in hac voce, et quse ibi notat tem aut ejus heredes vel causam habentes Scaliger. ab eo, et homines bannerios seu Molta1 MOMBOOR. Vide Mundiburdus. rios ipsius medietatis molendinorum, occa| MOMENTALITER, Idem quod Momensione moltse ejusdem medietatis vel perti- tative. Fulgentius Mytholog. 2. 3 : Iris nentiarum ejusdem, contingat oriri quere- ornatus varios pingens arcuato curvalam, etc. Alia ann. 1308. in Reg. 40. Char- mine, Momentaliter refugit. top h. reg. ch. 48 : Si inter dictum Rober turn | MOMENTANA, Libra, de SS. Petrq ....ethomines bannerios seuMolteriosipso- et Paulo torn. 5. Junii pag. 438 : Quod si rum molendinorum, occasione moltse eo- beata auferre desiderat pignora, palliorumdem, etc. Alia Ludov. X. ann. 1315. lum aliquod, Momentana (id est libra) in Reg. 56. ch. 164 : Quod si inter religio- pensatum, jacit intrinsecus. Sic etiam sos prsedictos seu causam habituros ab legendum pro Momentanea apud Isidoipsis et homines bannerios seu Moltarios rum, monet Graevius. 1 MOMENTANEI Loci. Johannes in molendinorum prsKdictorum, occasione moltarum.... oriri canting at querela, etc. Vita S. Odonis ssec. 5. Bened. pag. 162 : Nee obstantise opponens querelas, sed MoVide infra Monancius. * MOLTERIA, ut supra Moleria 2. Vide mentaneos quserens locos, terra prostratus veniam est deprecatus, Id est, opporin hac voce. tuna momenta observans. * MOLTERIUS. Vide supra Moltarius. * MOMENTANEUS, [Hoc verbum, quod 1 MOLTIRUM. Statuta Veronensia lib. 4. cap. 33 : Nee aliquod vas calcinato- apud Tertullianum tantum invenitur, rium seu Moltirorum, nee biscotarum po- frequentius apparet in mediaevis charnere, etc. [* Italis Molticcio, Limus, coe- tis : Quam difficultatem patres sancti Columne in domo Dei omnipotentis num.l | MOLTO, MOLTUNAGIUM. Vide Multo.absque ruga examinantes Momentaneum * MOLTONINA, Pellis vervecina.Leudse florem fugitivi seculi respuerunt, crumin. Carcass. Mss. : Item de duodena cem suam, sicut ait apostolus, gestanMoltoninarum apparatarum, iij. den. tes. (Charta Cluniac. Coll. Burgund. Item de duodena de Moltoninis non appa- B. N. t. 79. n. 158. an. 1093.)] 1 MOMENTATIM, Vix continue. Vita ratis, iij. ob. 1 MOLTRUM, MOLTURA. Vide Molta 2. MS. S. Winwaloei : Turn corda pavidot MOLTURENGIA, Variae moliturae mis- rum Momentatim tremunt. * In singula momenta. Vita S. Joan. cellum frumentum. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 42: Duos modios Laudens. episc. torn. 3. Sept. pag. 169. annonse Molturengie monachis reddet. col. 2 : Talibus ergo virtutum exercitiis dum more suo Joannes instaret, apostoliVide Mousturangia. que instar quss retro oblitus, MomentaJ MOLUCIA, MOLUETA. Vide Molta 2. MOLUCRUM, Illud cum quo mola verti- tim in anteriora contenderet, etc. tur, i. tumor ventris. Jo. de Janua. [Roet MOMENTATIVE, In momento, statim, de molin, c'est ce qui fait tourner la mole, de repente, in Historia Translationis S. in Gloss. Lat. Gall. Sangerman.] Guthlaci n. 6. 11. MOLUM, Idem quod Moles. Chro MOMENTIOLUM, dimin. a Momennic. Farfense apud Murator. torn. 2. tum. Vita S. Columbae abb. torn. 2. Jun. part. 2. col. 614: In Catule ad molas Pa- pag. 233. col. 1: Turn post modicum alilumbi medietatem unius sedii Moli pro cujus Momentioli intervallum, etc. solidis xv. Chron. Andr. Danduli apud \ MOMENTUM, Stilus, quo momentaria eumdem torn. 12. col. 455 : Thadseus ergo inclinatur. Gloss. Isid. ubi Graevius lesubmersis galeis vn. et navigiis, se ad gendum putat: quo movente libra inclidefensionern exposuit in terra supra Man- natur. Nihil mutandum videtur, cum fredonico Molo. momentanam pro Libra dixerint inferio* 2. MOLUM, Mensura lignaria, Gall. ris aevi Scriptores, quidni etiam momenMoule de bois. Inventar. Chart, reg. ann. tanam ? Vide Momentana. Gloss. Lat. 1482. fol. 92. v: Littera acquisitionis seu Gall. Sangerm. ex Joan, de Janua: Moexonerations trecentorum Molorum bosci, mentum, Mouvement, ou moment, la 40. sive molse de busches, quas Radulphus de partie d'une heure, ou I'instrument ou Bello-monte accipiebat in foresta S. Ger- sont percus les momens, ou languette de mani in Laya. De anno 1315. Vide supra balance. Mollus 1. * Moement, pro Consequence, force, valeur, in Lit. ann. 1354. torn. 4. Ordinat. | MOLUMENTUM, pro Emolumentum, in Charta Eduardi II. Reg. Angl. ann. reg. Franc, pag. 302: Et n'est mie nos1315. apud Rymer. torn. 3. pag. 508: tre entencions que les choses dessus dictes Quodque ipse, eo praetextu dampnificatus soient d'aucune valour ou d'aucun Moefuit in Molumento jurisdictions balliva- ment. rum preedictarum, et expensas fecit pro MOMERIUM. Commodianus Instrucpraedictis, etc. tione 59: j MOLURI, Verberibus atriores facti. Das tibi Momerium. Vocabular. Sussannaei. 1 MOLUTA. Vide Molta 2. Id est, te ridiculo exponis. MOLUTA ARMA. Vide Arma 1. * Hinc nostris Momme et Mommerie, * MOLZESO, Mulctus, a mulgere, Gall. Personatorum chorea, turba, Gall. MasTraire. Charta ann. 1308. in Reg. 40. carade; unde Mommer, ejusmodi ludum Chartoph. reg. ch. 137 : Homines dicti agere, et Mommeur, illius actor. Lit. castri (de Brusca) et pertinentiarum ejus- remiss, ann. 1400. in Eeg. 156. Chartoph. dem dent.... de quolibet grege, continente reg. ch. 19: Cpmme plusieurs bourgeois quadraginta peccora et ultra, unam Mol- de la mile d'Aire feussent alez esbatre a zeso de mane unius diei et tenentes un esbatement, que on dit Momme; dictum gregem teneantur facere de lacte lesquels demanderent ausdiz serviteurs ex dicta Molzeso proveniente caseum seu dudit Sohier s'ilz estoient Mommeurs, lescaseos,.... et praedictos caseos reddere ad quelz respondirent oil; et lors ledit Conssuas expensas dominis supradictis. Vide tant leur dist qu'ilz Mommassent a lui, et infra Mulsio. ledit Simonnet respondi qu'ilz n'avoient

MON
point de clarte, car leur torche estoit faillie, et ne vouloient Mommer a lui, ne a autre. Alise ann. 1454. in Reg. 184. ch. 515: Icellui suppliant le Dimenche xij. jour de Janvier partist de I'oslel de son maitre.... en entention de aler Mommer; et de fait y ala desguise, ainsi que Von a accoustume faire au pais (Therouenne) en temps d'iver. Monstrel. ad ann. 1453. 3. vol. fol. 56. r: Apres le banquet furent les dances et les Mommeries. Mommerie, ludi species, in Lit. remiss, ann. 1477. ex Reg. 206. ch. 1000 : Icellui Darleux commenca a dire au suppliant qu'il failloit jouer a la Mommerie aux dez. Ex quibus firmatur Perizonii etymon, qui a Graeco [Ao^cS, larva, has voces arcessit. Vide mox Momus. 1 MOMIA. Vide Mumia. * MOMOLIS. Charta ann. 1212. in Chartul. Raym. VII. corait. Tolos. pag. 97 : Tutum quicquid habemus vel tenemus,.... videlicet boscos et bartas, domos et casales, sedificia et bastimenta, Momoles, et vineas, prata et pascua, etc. Sed legend\imMaloles, ut pluries infra occurrit in eod. Chartul. Vide supra Maleollus. MOMPAR. Vide Mundiburdus. * MOMUS, Larva. Testam. reginae Mafaldse ann. 1256. torn. 1. Probat. hist, geneal. dooms reg. Portug. pag. 33 : Item infanti domino Petro fratri meo meum Momum. Et pag. 33 : Mando ei meum Momum quadratum et aliam petram quadratam. Vide supra Momerium. 1 MONA, Vidua, a Graeco JAOVY), sola. Leges Normann. apud Ludewig. torn. 7. pag. 292: De protectione Monarum et orphanorum. Quum autem Duces Normanniss assueto ductu cantatis ex antiquo viduas sub protectione sua susceperint et pupillos. Vita B. Augustini Novelli torn. 4. Maii pag. 621: Quidam puerulus filius dictss Monse Morgaritss. 7 MONACHA, MONA.CHA.BE, MONACHATIO. Vide in Monachi. ^ [Ex charta Cluniac. Coll. Burgund. in Bibl. Nat. asservata (t. 76. n. 28. martio 950.) quomodo Monacharetur miles intelligimus : Ego denique predictus Leotbaldus, cingulum militie solvens et comam capitis barbamque pro divino amqre detundens , monasticum, Deo auxiliante, habitum in predicto. (Cluniac.) monasterio recipere dispono. ] MONACHATUS. Vide Fraternitas, et Monachi. * MONACHATUS, Monachorum orationes et suffragia. Charta prior. Cartus. Paris, "ann. 1390. ex Reg. Joan, ducis Bitur. in Cam. Comput. Paris, fol. 144. v. : Concedimus etiam eidem (Joanni duci Bitur.) in quantum possumus, tricenarium perpetuum, videlicet de S. Spiritu quandiu vitam duxerit in humanis, et post ejus obitum.... de deffunctis;... necnon duos Monachatus, unum videlicet de prsssenti, quern ad ducentas missas taxamus, una cum psalteriis et aliis debitis per non presbyteros, clericos, redditos et converses, et alium in obitu, non comprehendentes in hoc tempus sepultures, quo quilibet monachorum et aliorum religiosorum, secundum tanti prindpis benefactoris nostri eximii dec.entiam, debitum adimplere curabit. Vide aliis notionibus in Monachi. * MONACATUS OFFIGIUM, in Constit. capitul. eccl. Barchin. ann. 1423. rubr. 15. ex Cod. reg. 4332 : Verum quia ex commissione et concordia nostrorum dicti capituli cum venerabili Guillelmo Carbonelli sacrista dictss ecclesise factis pro officio Monacatus sublato, etc.

MON
MONACHI, ex Gr. Movaxol, appellabantur, qui strictioris vitse Christianse intuitu, in sqlitudines recedebant, vitato omni hominum consortio. Gloss. Gr. MSS. Regiae : Movax^?, 6 jiovw wv ew. Rutilius Numatian. lib. 1. Itinerar. :
Ipsi se Monachos Graio cognomine dicunt, Quod soli nullo vivere teste volunt.

MON

451

S. Hieronymus Epist. 1 : Interpretare vocabulum Monachi , hoc est , nomen tuum : quid fads in lurba qui solus es ? Epist. 4. de Vita Monachorum : Quid desideramus urbium frequentiam, qui de singularitate censemur ? Epist. 13 : Si cupis esse, quod diceris, Monachus, id est, solus, quid fads in urbibus, quss utique non sunt solorum habitacula, sed multorum ? Quo spectat Epigramma ex Antholog. lib. 1. pag. 189 :
Ei (Jiovaxot, ft Tocrot'Se ; TOffoi'Se 81, uwc

Canones Hibernici lib. 38. cap. 1 : Monachus Greece, Latine unalis, sive quod solus in eremo vitam solitariam ducat, sive quod sine impedimenta mundiali mundum habitet : sive quod in hac vita solus, etsi inter multos habitet, versetur. Geraldus in Vita S. Stephani fundatoris Ordinis Grandimont. cap. 3 : Monachorum (ait idem Sanctus) nomine non utimur, qui nomen sanctitatis, vel singularitalis sortiti sunt vocabulum : quorum Mi specialiter Monachi dicuntur, qui sui curam agunt, nee aliud cogitant, nisi tantummodo de Deo. Monachismum in urbes primum invectum a sancto Athanasio, auctor est Hieronymus ad Principiam Epist. 16. Triplex autem Monachorum genus statuit Cassianus Collat. 18. cap. 4. et 5. primum Coenobitarum , qui scilicet in congregatione pariter consistentes, unius senioris judicio gubernantur : alterum Anachoretarum , qui prius in Cosnobiis instituti, jamque in actuali conversatione perfecti solitudinis elegere secreta : tertium denique Sarabaitarum, de quibus omnibus agimus suis locis. [Quartum addit S. Benedictus in Regula sua cap. 1 : Quartum vero genus monachoruml quod nominatur Gyrovagum, qui tota vita sua per diversas provindas ternis aut quaternis diebus per diversorum cellas hospitantur, semper vagi, et nunquam stabiles, et propriis voluptatibus, et gul& illecebris servientes, et per omnia deterio-\ res Sarabaitis. De iis prasterea occurrit. mentio in Capitul. 2. Carol! M. ann.' 789.] De Vita3 Monasticae laude ac prseconio heec habet prse cseteris Arnoldus Lubecensis lib. 3. cap. 9 : Quid olim erat vita Monachorum, nisi puritas innocentise, semita justitiss, Vivendi forma, via paradisi ? Hssc enim est Angelorum soda, Apostolorum assecla, Martyrum Isstitia, Confessorum gloria, Virginum corona. Mitto reliqua, ut et quse in hanc rem habent ipsi heterodox! Scriptores, quorum loci congest! leguntur in Monast. Anglic, torn. 1. pag. 1047. $$ST Monachos Clericorum nomine interdum apud Veteres designates fuisse, probat Praeceptum Caroli Calvi ann. 873. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect. col. 197 : Sunt autem ipsss res sitas per diversa loca in comitatu Cenomanico, id est, quss dicitur Chanon, quam S. Domnolus Clerids S. Vincentii atcjue Laurentii pretiosorum Martyrum tradidit. Eamdem donationem referunt Acta Episcoporum Cenoman. torn. 3. Analect. pag. 99. ubi loco Clerids, habent Mona-

chis : Alia vero pars de suoEpiscopo erat, cujus vocabulum est Canon, quam et per licentiam canonicorum suorum Monachis in Ecclesia S. Vincentii, et S. Laurentii dedit. Voce Monachus, nullius familia? nota adjecta, Benedictinum, intellectum semper apud veteres, uti apud Grsecos Basilianum, observat Seldenus ad Eadmerum pag. 115. MONACHI LAICI, in lib. Miraculor. S. Winnoci Abbat. cap. 25. et apud Lanfrancum in Statut. Ord. S. Benedict! cap. 1. sect. 4. qui Fratres laid dicuntur sect. 5. 1 MONACHUS MILES, Idem qui Advocatus. Vide in Miles. MONAGHI S^ECULAEES, qui strictiorem regulam non amplectebantur, dicti Orderici Vitalis sevo, uti testatur lib. 8. ' pag. 716. Herimannus de Restauratione S. Martini Tornacensis cap. 67 : Postea vero cognovit a Monachis juxta urbem habitantibus, quos populares sive sseculares quidam nominant, non ex toto antiquorum instituta posse servari. Contra MONAGHI REGULABES, in Concilio Lemovicino ann. 1031. sess. 2. dicuntur, qui illicita nolentes, non suo, sed alieno imperio vivunt: quibus omnia in medium conferuntur communia, nee aliquid habent, quod Abbas non dederit, aut permiserit. [Capitula Monachorum ad Augiam direct, in Appendice ad Capitular, col. 1380 : Ne, dum Regular es Monachi venerint, qui jussu imperiali tota ccenobia gentis nostrge, ubi opus fuerit, regulariter instruere debebunt, etc.] MONAGHI, albi, nign, grisei, etc. Vide Or do. MONACHI AD SUCCUREENDUM dicuntur, qui dum extrema agunt, vel urgente mortis periculo, monachicam vestem induunt, quo fratrum ac monachorum suffragiorum, seu orationum flant participes, eoque ipso animae suas saluti consulant, ac succurrant, quomodo hac voce utitur Inquisitio de Presbyteris apud Reginonem cap. 87 : Similiter ordinem baptismi ad succurrendum inflrmis. Quo spectant orationes, quse describuntur in lib. 1. Sacrament. Eccl. Roman, cap. 73. et 74 : Cum expoliatur infirmus et fans benedicitur. Deinde : Benedictio aquse ad succurrendum. Et cap. 26 :Ad succurrendum benedictio olei exordzati. Bernardus Mon. in Consuet. ! Cluniac. MSS. cap. 22. et ex eo Udalricus lib. 2. cap. 28 : Si quis infirmus, et, ut aiunt, ad succurrendum benedictionem acceperit , etc. Monasticum Anglican, torn. 1. pag. 632: Si quis ad succurrendum metu mortis se loco prsenominato dederit, illic recipietur. Statut. Ord. de Sempringham , c. de susceptis in morte , id est, qui monachicum habitum induunt morituri : In domo vero qua suscipitur, scribetur in martyrologio , et in brevibus mortuorum scribetur ad succurrendum , si habitum habuerit. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 22 : De his vero qui in infirmitate constituti habitum religionis exposcunt, quid fieri oporteat, in dispositione Abbatis relinquimus. Sicut enim tales nee omnino recipiendos esse, nee omnes repellendos, sive nostrse possibilitatis, sive salutis illorum respectu dicere audemus, ita quoque qui magis suscipiendi sint, vel non susdpiendi, determinare non possumus : maxime cum quorundam festinatam susceptionem, quorundam dilationem non solum Ecclesiis, sed ipsis etiam magis utilem fuisse viderimus : hoc tamen summopere observan-

452

MON

MON

MON
SS. Ordinis S. Benedicti num. 21. Vide Angelica vestis. SSP"Alia iterum Monachorum species, eorum scilicet qui in monachicam fraternitatem adscripti, non in orationum modp, sed et in rerum temporalium participationem admittebantur. Ii monasticam vestem aliquando induturps se profitentes monachorum privilegiis et munitatibus gaudebant, adeo ut eorum causis, prout suis, patrocinarentur monachi. Unde ab iis distinguendi videntur, qui nude in fratres assumti, licet interdum monachi appellati, tamen non nisi orationum suffragiorunique monachorum parti cipes erant. Vide Fraternitas. Liber Usuum Eccl. S. Victoris Paris, in Bibl. S. Germani Autissiodor.: In hoc loco quorumdam consuetudinem (quae utrum imitatione aut omnino repfehensione digna sit, judicare nolumusj prsetereundurn esse non puto. Siquidem qussdam monasteria hanc consuetudinem tenent, ut sseculares in suam societatem, ac fraternitatem omnino, sicut oportet, statim ingressuros, per investituram communionis, tarn corporaliter, quam spiritualiter suscipiant: et post talem plenariam susceptionem, sine prgefixo termino conversionis, quantum libuerit, in saeculo permaneresinunt.Hoc tamen in ejusmodi hominum tali susceptione indubitanter periculosum esse consideramus, quod s&pe tales non voto religionis, sed defensionis suse causa in societate religiosorum adscripti volunt videri, non ut ipsi ad religionem conversi, meliores fiant, sed ut in nequitita persistentes, sub palrocinio et tutela ecclesiarum maneant tutiores. Propter quod ssepe gravem maculam atque infamiam puritati religionis inferunt , dum eos qui in religione constituti sunt, ad patrocinandas causas turpes, et ignominias pro sua defensione, quasi ex d'ebito compellunt. t MONACHELLUS, in Gestis S. Anselmi torn. 2. Aprilis pag. 927 : Abjecto Monachellorum testimonio. 1 MONAGHOLUS , Monachulus. Testamentum Herlemundi Episc. torn. 3. Analect. pag. 218 : Ut ipsi Monacholi vel pauperes ibidem conversantes subst antiam minime habebant, etc. Acta S. Innocentii Episcopi torn. 3. Junii pag. 862 : Domno Carileffo et suis Monachulis per scripturam tradidit. 8 Monachus junior. Consuet. Mss. S. Crucis Burdeg. ante ann. 1305 : ille qui capitulat, debet seindueresacris vestibus, et debet incensare omnia altaria ecclesiae, et clericus sacristx debet eum sociare cum naveta, ubi est incensum, et Monachulus vel juvenilis sustinere cappam. Cerem. vet. Ms. eccl. Carnot. : In media chori responsorium Constitues cantet puer noster cum Monaculo. Acad. Hispan. in Diction. Monacillo est Parvus minister altaris, cerifer. Vide in Monachi. MONAGHA, Sanctimonialis, Monialis. Anastasius in S. Leone pag. 27 : Hie constituit ut Monacha non acciperet velaminis capitis benedictionem, nisi probata fuerit in virginitate sexaginta annorum. [Tabul. Vpsiense fol. 18 : Notum sit cunctis hominibus quia JBernardus Vicarius de Aient dedit Deo et S. Petro Vosiensi pro matre sua, quam Monacham fieri fecit in monasterio Vosiensi, bordariam, etc.] Vide Diaconissa. 1 MONACHINA, diminut. a Monacha. Acta vener. Marise Bagnesiae torn. 6. Maii pag. 135 : In vasculo vini albi, quod ipsi servabant reverendss matres monasterii Angelorum, vulgo dictse Monachinas. Et vere Monachinse seu monachulse, quia

dum est, ut ii qui in infirmitate converti Monachi postulanti consensum praestivolunt, si eis pro aliqua dispensatione pro tisset, eodem ad pristinam sanitatem voto non annuitur, consilio tamen et au- reverse, datum semel consensum conxilio quomodo possibile est, et eis expedit vellere non poterat. Exstat in earn ad salutem, adjuventur. Vide in hanc rem Epistola Marbodi Episcopi Eesententiam Thomam Cantiprat. lib. 2. donensis in torn. 13. Spicilegii Achede Apib. cap. 51. n. 8. 9. Charta Priora- riani pag. 295. Vide praeterea Balsamotus S. ^Egidii de Medunta : Odo Ruffini nem ad Can. 2. Pseudo-Synodi Photiafilius maxima segritudine vexatus, susce- nae. Ejusmodi Monachorum ad succurpit habitum monachicum,... et Monachus rendum crebra est mentio in Mpnasticis ad succurrendum effectus est. Tabula- Necrologiis. Martyrolog. Corbeiense Nerium Conchensis Monasterii in Ruthen- velonis nomine inscriptum 5. Id. Jan. 0. Sis Oh. 82 : Et his omnibus Militibus Valterus Monachus et laicus N. C. (i. nossupradictis concesserunt Dom. G. Abbas ter Con versus) ad succurrendum 7. Kal. et Conventus, et promiserunt habitum re- Febr.: Garnerus S. etMon. N. ad succur. ligionis illis extremis morbis se daturas, Apud Louvetum in Stemmatibus Belvaetc. Nomocanon nuper editus a V. 01. censib. pag. 418. quidam Miles CanoniJoann. Baptist. Cotelerio cap. 445 : 'Eav cus ad suceurrendum dicitur in NecroloHS ourBevcov lm^s.1 TO ayoov ayr^^at., XP'O gio Belvacensi. Ita Canonicus ad succurStSovat avTw avuTcepG^-ctoi;, xai avTov \i.r\ rendum, passim in Necrologio S. Victoris xwXiietv. KaXov eariv OIXEIV {jiTa oXtywv crv- Parisiensis : 2. Idus Julii Natalis converVETWV. Tabul. Celsinianense : Quod si in sus ad succurrendum... Robertus de covita Monachi non fuerint, ad succurren- quina frater noster familiaris ad succurdum recipiantur. Alibi : Pro hoc itaque rendum. Droco Meldensis Canonicus, et dono supra dicti Monachi Celsinienses noster ad succurrendum Conversus. Idem eundem Geraldum Monachum fecerunt ad Necrolog. 2. Kalend. Septembr. : Annisuccurrendum et honeste sepelierunt. [Ne- versar. Haimonis Militis Conversi ad succrolog. Corbeiense : vi. Id. Febr. Johan- currendum. 8. Id. Decembr. : Guillelmus nes presbiter de Hamel Monachus ad suc- Chapitre Conversus noster. Soror ad succurrendum, qui dedit nobis xni. jornalia currendum. Idem Necrolog.: 3. Id. Octobr. terras in territorio de Bousencourt.] Quod Simon le Daubeur, laicus frater noster ad si conjugii nexu illigati essent, Monachi succurrendum, et Margareta uxor ejus, ad succurrendum fieri non poterant abs- soror nostra ad succurrendum. Conversus que uxoris consensu, ut est in Epist. 11. et familiaris ad succurrendum, ibid. 7. Alexandri II. PP. ad Landulfum. Brom- Id. Novemb. ptonus ann. 1088 : Hoc anno Rogerus de SB* Qua ratione vero Monachus ad Belleme illustris Comes Salopiss obiit, qui succurrendum quis efficiebatur , docet cum decubaret, ad succurrendum animse Dialogus inter Cluniac. et Cisterc. Mosuss Monachus faclus est, Adelissa Comi- nach. apud Marten, torn. 5. Anecd. col. tissa consentiente. Miserat namque Re- 1606 : Puniente et miserante Deo, tarn ginaldum Priorem Salopise Cluniacum gravem xgritudinem incidi, quod a perito pro tunica S. Hugonis Abbatis induenda. et sapienti medico desperatus fui. Venit Statuta Ordin. Cartus. ann. 1368. l.part. ad me visitandum quidam monachus, qui cap. 4. | 36 : Domus associates non tenenpostea factus est Abbas : qui videns me tur msi ad brevem solum pro illis qui re- dixit, homo, mortuus estis : quare non facipiuntur in habitu ordinis metu mortis, citis vos portari ad monasterium?... Vix nisi permanserint in ordine anno uno respondi, aicens, meus monachatus nullus st habitum sic susceptum. Part. 3. cap. esset, nee Deo acceptus, qui in extremis 18 : Donati et praebendarii senes, debi- jaceo. Et ille, nolite, inquit, diffidere, les, et infirmi, sicut indui possunt ad suc- ecce promitto vobis in vera fide, me pro currendum, etc. Susceptum demum habi- vobis rationem Deo redditurum, si feceritum monasticum, si pristinam valetu- tis quod dixi. Qua promissione audita, dinem rursum consequerentur, dimit- ccepi confidere in ea, et dixi, date fidem tere haud fas erat: [quare, ut id ratum ponendo manum vestram in manum magis esset, recuperata sanitate iterum meant. Ita factum est ; pprtatus sum ad more solemni professionem emittebant. Monasterium. Monachi in infirmaria assisDialogus inter Cluniac. et Cisterc. Mon. tentes lecto meo, dixerunt mihi: vos debeapud Marten, torn. 5. Anecd. col. 1606 : tis D. Abbatem rogare, ut faciat vos moDeinde cum per misericordiam Dei conva- nachum. Rogavi, scriptan sunt mihi lit terse luissem de infirmitate mea, eduxerunt me continentes professionem monachi. Tune de infirmaria, et statuerunt me ante al- ego qui non polui me vertere de latere in tare, et fecerunt me litteras professorias aliud latus, vix legens litteras, promisi legeresecundo. S. Wilhelmi Constit. Hir- magna fortium opera, scilicet conversiosaug. lib. 1. cap. 76 : Si vero ad monaste- nem, et obedientiam, et stabilitatem, serium allatus de infirmitate convaluerit, cundum Regulam S. Benedicti, quam post Primam vel alio tempore post Ter- penitus ignorabam absque omni conditiam in cellam Novitiorum per infirma- tione. rium in capitulum pro petitione facienda Neque tamen praedictos istos omnes per magistrum ducitur; sed quamvis mo- revera Monachicum habitum induisse nastica benedictione adjutus sit, tamen ausim asserere, cum existimem, ita postcapitulo carebit, etiamsi a domno Abbate modum, ac ut plurimum etiam sic dicconsecratus sit,., quousque cum aliis, qui tos, qui societatis monachices seu frabenedicendi sunt, professionem faciat.] ternitatis participes fiebant , eoque Quod si habitum dimitterent, pro apos- nomine inscribebantur Martyrologio. tatis habebantur, nisi a voti religione Quippe Necrologium S. Martini Laudusummi Pontificis dispensatio intercede- nensis base de Joann. Briennensi (non ret. Gesta Dominor. Ambasiensium : Comneno) Imp. CP. habet :16. Kal. Maii Surchardus de Monthesauro morbo coac- Commemoratio Jo. Imper. hujus Eccl. tus Monachus efficitur, qui convalescens Fratris ad succurrendum, quern saltern Monachum exuit, et Romas ante Papam non induisse vestem monachicam in eo quod ignorans effectus esset Monachus, nee Monasterio constat, cum CPoli obierit. se ordini acquievisse, jurando affirmavit, Consule quae de hisce ad succurrendum qui cum rediret in Lombardia, quamdam Monachis attigere viri pereruditi, Lucas Marchisiam duxit uxorem, etc. Denique Acherius ad Guibertum pag. 634. et si uxor conjugi in extremis habitum Joan. Mabillonius in Praefat. ad 3. torn.

MON
pauperes spiritu, sed multa pace ac gratia Dei divites. MONACHARE , Monachum agere, vel facere. Zacharias PP. in Epist. ad Anglos apud W. Malmesbur. lib. 1. de Gest. Pontif. : Ut prius probentur laid, quam Monachentur. S. Bernardus Epist. 261 : Unus de Militibus templi voluit Monachari in ordine nostro. Chartular. S. Amantii Inculism. : Petrus Jordanus filius Bernardi Jordani Monachavit se in Ecclesia S. Amantii, et donavit eidem Ecclesiae, etc. [Tabular. Conchense in Ruthenis : Et si utilis fuerit, faciet ilium ordinare ad presbyterum. Et quando voluerit, faciat ilium Monachare in monasterio. Charta ann. 1156. in majori Chartular. S. Viet. Massil. pag. 150 : Gaufridus Vicecomes Ma&siliae donavit S. Victori quartam partem de sex furnis pro hereditaria possessions duorum suorum filiorum quos tradidit Monachandos.] Adde Joan. Sarisberiensem Epist. 291. Speculum Saxonicumlib. 1. art. 25. lib. 2. art. 22. Vitam S. Willelrai Abbat. Roschild. n. 4. Will. Malmesbur. lib. 2. de Gest. Pontif. pag. 238. Christianum in Vita S. Geraldi Abbatis Grandis-Silvae n. 27. etc. MavSpeoeiv, eodem sensu dixit Nicetas Choniates in Isaacio lib. 3. num. 1. M O N A G H I Z A R E , Eadem notione. [Charta Rodulphi Episc. Leodiensis ann. 1178. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 913 : Item domna Rengardis de Morellimanso cum quodam filio suo in ecclesia Walciodorensi Monachisato.] Vita S. Findani Confess, cap. 1 : Tune senior ejus in proprio Monasterio, quod Rinungia vocatur, eum Monachizari fecit, etc. Florentius Wigorniensis ann. 991 : Clericos Wigorniensis Ecclesiae monachilem habitum suscipere renuentes de Monasterio expulit, consentientes vero Monachizavit. Et ann. 1078 : Ante suum obitum Monachizatus.

MON

MON

453

Sartholomeus pistor dedit Monachis S. et ductu parochialis presbyteri sui a moVincentii unum arpennum vinese in Mo- nachis recipipoterit. Vide in Monachi. nachatu suo perpetualiter possidendum. MONACHORDUM, pro Monochordum, 1 MONACHATUS PLENARICJS , Cibi et quod vide; in Reinard. Vulpe lib. 4. potus Integra portio, quae monachis quo- vers. 651. tidie datur, idem quod Prasbenda. Charta MONAGHIUM, Monasterium, ex Gr. ann. 1482. in Tabular. Cartusiae de Bel- (AovaveTov, in leg. 13. de Sacrosanct. Eccl. lo-Larico : Bartholomews habet Monacha- (1, 2.) [Concil. Rotomag. ann. 1231. apud turn plenarium. Marten, t. 4. Anecdot. col. 182: Cum f MONACHITAS, Idem quod Monacha- contingat interdum quasdam excommunitio. Charta ann. 1086. in Tabular. S. Flo- cationes generales ab Abbatibus in suo re ntii: Et insuper adolescentem clericum, Monacho neg. M.on&vhio)promulgari, etc.} nomine Hubertum, ad Monachitatem ro* MONAGIA, La noce dura, in Glossar. gatu illorum susceperunt. Lat. Ital. MS. 1 MONAGOSMUM. Vide Monocosmum. MONAGHIA , pro Monachismus, apud Guibertum lib. 1. de Vita sua cap. 9. et MONAGUS. Vide infra Monocosmum. MONADES. Charta MSS. ann. 1162 : alibi. j MONAGHIA, Cella seu obedientia ab Ego Gaufredus Conies Rosselionensis, et Abbatia dependens. Capitulum gener. Girardus filius meus... donamus tibi GuilS. Victoris Massil. MS. : Item statuimus lelmo de Apiano et omni tuse posteritati quod nullus Prior sine monacho socio in feuodum duas Monades aquae-, ut ducas morari prsesumat, et nisi in locis ubi duo illam aquam ad Apianurn per quemcunmonachi vel plures resident, Monachia de que locum per tuam terram volue^ris, ad csstero assignetur : nee ubi unus mona- faciendos molendinos quotquot tibi plachus tune cum corpore moratur , ipse cuerit, et in quocunque loco volueris, ad Prior cum monacho non audeat de Mona- irrigandos agros atque ortos, et generaliter ad omnes voluntates tuas faciendas, etc. chia ad invicem concordare. * Idem quod prioratus seu prseposi- In dorso scriptum, Originale deMonadex tura. Charta ann. 1152. torn. 1. Probat. molendinorum de Apiano. [Vide Monale.] Hist. Brit. col. 613 : Concessimus... abba- * MONAGA, MONAGIA, Vehiculum una tiam fundari,... eo tamen tenore retento, rota, unde forte vocis etymon, instrucquod si inmonachiam ordoipsius abbatias tum et manu versatile, Gall. Brouette, mutaretur, nulli nisi nobis ipsa daretur. vel ejusdem onus. Comput. fabr. S. PeAlia ejusd. ann. ibid. col. 616 : Et si ali- tri Insul. ann. 1481. ex Tabul. ejusd. qua rationalis causa exegerit, ut domus eccl. : Item Lucas Carlier, pro tribus Moad Prioratum redeat, eorum propria nagiis et aliis partibus in sua cedula concello, sit. tentis, iv. lib. xv. sol. Aliud ann. 1485. 1 MONACHIA SEMPITERNA. Sic posses- ibid. : Item Lucas Carlier, pro una Mosiones Monachorum vocabant,quae ipsis naga, uno vehiculo et aliis reparationibus jure morticinii concessae erant. Charta in sua cedula declaratis, Ivj. sol. Vide an. circ. 854. apud Lobinell. torn. 2. infra Moniga. 1 1. MONAGIUM, Idem quod MonetaHist. Britan. pag. 56: Requisivit Salomon Princeps Britannise Ratfrid, quare fre- gium, id quod a vassallis domino prsegisset securitatem suam super Conwoion statur, ut monetam mutare ei non liAbbatem et monachos S. Salvatoris in ilia ceat. Charta ann. 1192. apud Marten, 1 MONAGHILE ClNGULUM PROFITERI, perturbatione post mortem Erispoe ? Quia torn. 1. Anecd. col. 649: Sint liberi et Monasticae vitae nomendare. Translatio supradictus Ratfrid et fratres ejus in su- immunes per totam terram nostram.... S. Sebastian! saec. 4. Bened. part. 1. pradicta perturbatione venerunt ad mo- absque venda, telonio... navagio, Monapag. 385 : Licet enim Monachile cingulum nasterium Roton, dicentes se esse haeredes gio, biano, etc. Statuta Eccles. Andegav. in agonia spiritualis militias professus in Bain, et nisi Conwoion Abbas et sui ann. 1294: Et nos qui a plurimorum sim, etc. monachi redderent eis suam h&reditatem relatu accepimus, quod nonnulli domini 1 MONACHISMUM PROFITERI, Eadem in Bain, totam Abbatiam S. Salvatoris temporales civitatum, vel dicecesis Andenotione. Charta ann. 1163. torn. 4. Hist. incenderent et prsedarent. Tune supra- gavensis, et eorum allocati qui et publiHarcur. pag. 1302 : Beccensem bibliothe- dictus Abbas et ejus monachi inviti dede- cani dicuntur, eorum pedagia, vectigalia, cam centum et quadraginta voluminibus runt eis quod quserebant, id est octo par- Monagia et costumas colligentes, etc. * Nihil necesse est, cur ex locis supra adauxit, bona spe ductus quod brevi eo tes in Bain et iv. partes et dimidium in loci Monachismum proftteretur. Siz... Sed postquam Salomon totum domi- laudatis eo sensu intelligatur vox DEMONACHARE , Monachum degra- nium Britannise obtinuit et hoc audivit, Monagium; idcirco praastatiqnemesseexdare. Continuator Aimoini lib. 5. cap. valde ei displicuit. Deinde jussit Ratfrid istimo, quae pro jure utendi molendino 51 : Quemdam etiam eorum nomine Isaac venire ad se, et interrogavit cur Mona- pensitabatur, qua notione aperte ocin Monasterio quondam timore mortis ton- chiam sempiternam S. Salvatoris per currit in Charta Henr. Dalph. Metens. suratum, Demonachatum patibulo affixit. vim et tyrannidem teneret. Tabular. episc. ann. 1322. ex Reg. 101. Chartoph. Utitur etiam Sugerius in Ludovico VI. Rothon. : Vurhasoin dat moriasteriolum reg. ch. 105 : Nullomodo possint in dicto f MONACHATIO, Monasticse vitae pro- suum situm in pago Broverec super flu- loco (Regalis-montis) construi facere mofessio. Testamentum ann. 1202. exSche- vium Ult in Monachia sempiterna, tradens lendinum aliquod, seu batistonum, seu dis Pr. de Mazaugues : Guidonem filium illud per suam crucem quae de collo suo quodvis aliud instrumentum , quod meum volo esse monachum Cluniaci.... pendebat, super altare S. Salvatoris. Vide minuere posset jus Monagii,... imo prsedicta rivagia et aquaeductus et Monagium et si ante Monachationem decesserit, etc. Abbatia sempiterna. Vide Cicatio. Le Roman de Vacce MS. : | MONACHIGALIS, Monasticus. Chartaprxdictum sint perpetuo libera. A pensiapud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Be- tatione pro molitura frumenti, quae sciA plusors de sez homes descouvri son courage, Qu'il vout prendre k Jumeges ordre de Mongniage. ned. Pictav. MSS. pag. 550: Si vero licet molitori fit, debere distingui, inMonachicalem habitum accipi sibi coisum nuere videtur Charta Guill. comit. Ibidem: Hannon. ann. 1326. in Cod. reg. 10196. (1. concessum) fuerit, etc. 2. 2. fol. 62. v. : Nous donnons au devanA Fescamp puiz moingne devint, 1 MONACHIJLIS, Eadem notione. Vita dit maistre Jehan... le monnee, le MonLe Moingnage ama et tint. S. Idinneti in Chartul. Landeven. : Et nage et le moulture avoekes toutes les 1 MONACHATUS, Eadem notione. Charta ad sanctum Similianum Abbatem venit, frankises, les droitures et les apparteapud Madox Formul. Anglic, pag. 295 : Monachilem habitum de manu ejus nances que nous aviens en le ville et sour Sciatis quod Willelmus filius Durandi accepit. le ville de Marke en Ostrevant. Vide mox * MONACHILE CONJUGIUM, Fraternitas Monancius, Monare et infra Mounagium. Nani veniens in prsesentiam meam pro* Alia notione Monnage, Praestatio positum se habere asseruit ad Monacha- seu societas et communio inita cum monachis. Charta Burchardi episc. Ca- nempe a mercatoribus forensibus exsotum transeundi. 1 MONACHATUS, Gel la seu obedientia merac. ann. 1118 : Quod si cominus eorum luta pro facultate vendendi et emendi monastica ab Abbatia dependens. Char- parochialis infirmitatis causa Monachile merces. Vide in Monetagium 4. * 2. MONAGIUM, Monasterium. Charta tular. S. Vincentii Cenoman. fol. 22 : conjugium elegerit, non nisi concessions

454

MON

MON

MON
pantur, Monasteria, tales constituantur, etc.
1 MONASTERIA, Agnello dicuntur capellse seu sacella circa basilicas aedificata , in quibus defunctorum corpora sepeliebantur, cum ea intra basilicas ipsas sepelire npndum liceret. Agnellus in Vita S. Maximiani cap. 2. apud Muratpr. torn. 2. pag. 106 : Ad latera vero ipsius basilicas Monasteria parva subjunxit, quse omnia novis tessellis auratis, simulque promiscuis aliis calci infixis mirabiliter apparent... Monasteria vero parte virorum, etc. Vide Observationes ad vitas S. Joh. Angelopti et Jon. II. ibid. pag. 70. et seq. ubi hi S. Paulini versus referuntur quibus hsec sententia mire confirmatur :
Cellula de raultis, quae per latera undique magnis Adpositae tectis praebent secura sepullis Hospitia.

1 MONARGHIAREGIA, proMajestas seu aim. 1328. in Reg. 65. bis Chartoph. reg. ch. 184 : Jardinum hujusmodi cum perti- dignitas regia. Charta Robert! Reg. nentiis, sicut se comportat, a vico qui Franc, torn. 4. Annal. Bened. pag. 692. dicitur Astamet, usque ad Monagium dic- col. 2: Adiit regiam culminis nostri Motorum religiosorum, etc. Vide Monachium. narchiam Fulco Comes, pro commodis et 1 MONALE, f. Alveolus. Charta Calo- profectibus nostra auctoritate stabiliendis montis ann. 1395: Quoddam pratum et et roborandis cujusdam cosnobii, nomine Cormarici. quoddam Monale. Vide Monades. * MONANCIUS, Qui praestationem, quse T MONARCHIA, Regio, provincia, ej usMonagium dicebatur, debet, seu qui ad que dominium. Vita S. Romualdi ssec. molendinum domini frumentum suum 6. Bened. part. 1. pag. 299: Per totam molere tenetur. Mounant, in Charta namque illam Monarchiam usque ad Roredit. comitat. Namurc. ann. 1289. ex mualdi tempora , vulgata consuetudine Reg. sign. Le papier aux aysselles in vix quisquam noverat simoniacam hsereCam. Compat. Insul. fol. 25. v. : Encor sim esse peccatum. Ubi de provincia i a li cuens les Mounans a ses molins vers Camerina agitur. Golesines. Moultent, in alia ann. 1305. j MONARCHIA, Quiyis principatus, dopro Monast. Montisburg. ex Reg. 173. minatio; unde de jurisdictione EpisChartoph. reg. ch.548 : Lesquehreligieux copi dicitur in Epist. 3. Hilari PP. ad demandoient que icellui Gieuffroi feust Leontium Arelat. Episcopum ; Abbatis, banier et moultent de leurs moulins. in Vitis Patrum apud Gregorium TuCharta ann. 1308. in Reg. 40. ch. 92: ron. cap. 1. Capellani regii, in Chron. Affirmamus ad perpetuilatem religiosis Hariulfi : Qui (Hugo) Monarchiam cleriviris, priori et fratribus domus Dei de catus in palatio obtinens, ducatum etiam Monte Maurilii Pictaviensis diocesis,.... regni post Regem nobiliter administrabat. molendina ipsius domini regis de Monte MONARCHIA PALATII. Vide Comes Maurilii, cum exclusis diclorum molendi- Palatii. norum et cum omnibus molentibus ad 1 MONARCHI AN I, Hseretici, qui Pradicta molendina et cum omnibus Monan- xeam sectantes, teste Tertulliano lib. chs seu monaus, qui possunt ad dicla adversus eumdem hseresiarcham, Deum molendina et debent pertinere.... Ad mo- unum fatebantur, Trinum negabant. lendina dictorum religiosorum dicti MONARCHOPRJESUL COENOBITARUM , monantes et Monancii seu monaus bla- id est, Abbas, in sermone de Elevatione dum suum molere tenebuntur.... Dicti S. Quintini pag. 25. ubi quidam Monamonentes (sic) et Monancii seu monaus choprsesul legendum putant. tenebuntur ad alia prsedicta molendina MONARCHUS, [Alese species, apud Jomolere blada sua... Est actum quod prse- han. Sarisberiensem lib. 1. de Nugis positus Montis Maurilii... compellere dictos Curialium cap. 5.] Vide Vulpes. molentes et Monancios ad molendum.... * MONARE, Molere. Charta ann. 1323. teneatur.... ut molentes et Monancii ad in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 153: Ita dicta molendina molant. Vide supra quod Monantes dictorum molendinorum Monagium 1. et mox Monare. non sustineant dampna ob deffectum aedi| MONANTESIUS, perperam pro Mor-ficii seu garnimenti dictorum molendinonantesius. Vide in hac voce. rum; quod si cantingebat Monantes dicto| MONARCHA, Episcopus. Fridegodusrum molendinorum sustinere aliqua in Vita S. Wilfridi ssec. 3. Bened. part. dampna,;... idem Gaufridus tenetur.... 1. pag. 184 : prsedictis Monantibus.... dicta dampna emendare. Vide supra Monagium 1. et Annuit ipse quidem regalibus improbe coeptis, Monancius. Substituens ternos sub nomine Praesulis intra Contiguos Palri fines illo usque Monarchas. s|e [ Omnia jura molendinorum que predictus dominus rex Francie habet et * Hinc Monarcha supremus militantis possidet in villa de Philitino, sita in rippaEcclesiss dicitur Romanus pontifex, in gio fluvii aque dicte Grose, cum omnibus Act. S. Sebaldi t. 3. Aug. pag. 772. col. 2. juribus et pertinenciis dictorum molen| MONARCHA et Legum Evangelista dinorum et cum Monantibus universis inscribitur Andreas de Ysernia in titulo et singulis dictis molendinis de jure Commentarii quern de utroque jure aut de consuetudine patrie pertinentiedidit, quasi jurisconsultorumPrinceps. bus. (A. N. II. 62. pag. 147. an. 1323.)] 1 MONARCHES, Titulus honorarius w MONARIA, Monoptota, quae unam Comitum Flandrensium , in Vita S. Winnoci cap. 16. ssec. 3. Bened. part. 1. tantum positionem habent. Probi Ars pag. 311 : Quern (Carolum Calvum) pr&- minor, sect. 483 : Sunt nomina binaria, fatus (Baldewinus) Flandriarum Monar- ut se ; sunt nomina Monaria, ut puta cornu. ches adiens, etc. Hinc MONASTA, Monachus, ex Gr. Mova^;. T MONARCHIES titulo ibid. cap. 15. insignitur Comitatus Flandriae : Carolus Versus antiqui in Metropoli Salisburcognomine Calvus Francorum in sceptris gensi torn. 2. pag. 518 : imperium agebat, Baldewinus ejusdem ^Edes deinde Monastarum fundavit araoenas. gener Monarchiam Flandriarum gloriose pollebat. MONASTERIA dicuntur cellae, in qui* Charta ann. 1047. in Chartul. S. bus unicus degit Monachus. Ita CassiaPetri Gand. ch. 14: Rege Henrico re- nus Collat. 18. cap. 6. S. Hieronymus 'gnante in Francia et Flandrensium Mo- in Vita Paulse, S. Anastasius in Vita S. narchiam moderante Balduino glorioso Antonii cap. 9. Nilus narrat. 5. pag. 77. marchiso. Eo titulo etiam donatur Nor- etc. Isidorus lib. 2. de Offlc. Eccl. cap. mannise ducatus, in Charta ann. 1052. a 15 : Inter Ccenobium et Monasterium ita Mabillonio laudata torn. 4. Annal. Bened. distinguit Cassianus, quod Monasterium pag. 536 : Actum est hoc in Vernone cas- possit etiam unius Monachi habitatio nuntro,..., Willelmo illustri comite tenente cupari: Cmnobium autem nort nisi pluriNortmannise Monarchiam. [** Gramaye morum. [* Master, in Charta ann. 1266. in Antiq. Brabant, scribit cap. 7. pag. ex Chartul. Campan. fol. 403.] 22. Antwerpianos majus sigillum vocare MONASTERIA postea etiam ipsa Coenosigillum Monarchies suss. Vide Haltaus. bia dicta. Synodus Romana sub EugeGlossar. German, voce Majestset-Siegel, nio II. PP. ann. 826. can. 27 : Abbates col. 1298.] per Ccenobia, vel, ut hoc tempore nuncu-

[** Vide Marin. Diplom. papyr. pag. 246.] MONASTERIA CANONICORUM, in Concilio Turonensi III. can. 31. Vide Molanum lib. 1. de Canonicis cap. 12. MONASTERIUM DUPLEX, SmXoOv [xova<rr^ptov, virorum scilicet et feminarum. Balsamon ad can. 7. VIII. Synodi : A^XS Sk (/.ovaaTTJpia elTiov TCVE; XeyeffOou, ou Ta xa't avSpa; xal yuvalxa;, xa\ Yivw(Xva); vcTKrOsvTa, xa\ aXXa TO EV tocravei; Sea TYJV uoXXYiv ivoTrrra. Aade Zonaram ad cap. 20. Synodi VI. Jul. Anteces. Const. 115. cap. 483: In nullo loco Monachos et Monachas permittimus unum Monasterium habere: sednec ea quse duplicia vacant, etc. S. Eulogius lib. 3. Memorial. Sanctor. cap. 10 : Expleto jam propriis sumptibus Tabanensi Coenobio, eo se viri cum mulieribus Christo militaturi conferunt. Et infra : Claustra feminarum a cellulis Monachorum altis interjectis disparata maceriis, licet unius Patris gubernaculo regerentur, has tamen sequestratis se mansiunculis retrudentes, nulli omnino contuendi se facultatem prsebebant. Rudolphus Monachus Fuldensis in Vita S. Liobse cap. 1 : In quo duo Monasteria antiquitus a Regibus gentis illius constructa sunt, muris altis et firmis circundata, et omni sufficientia sumptuum rationabili dispositione procurata : unum scilicet Clericorum, et alterum feminarum : quorum ab initio fundationis suss utrumque ea lege disciplines ordinatum est, ut neutrum illorum dispar sexus ingrederetur : nunquam enim virorum congregationem femina, aut virginum contubernium virorum quisquam intrare permittebatur, exceptis solummodo Presbyteris, qui in Ecclesias earum ad agenda Missarum officia tantum ingredi solebant, et consummata solenniter oratione ad sua redire. Mox ibidem subditur Tettam Abbatissam utrumque Monasterium rexisse. Ejusmodi vero monasteria duplicia in posterum fieri vetantur in Synodo Nicsena II. can. 20. Agunt prseterea de hisce duplicibus Monasteriis Isidorus lib. 2. de Eccl. offic. cap. 15. Beda lib. 4. Hist. cap. 15. Vita S. Hadelogse virg. cap. 3. Vita S. Elfledse, Vita S. Gileberti Sempringhamensis pag. 678. Jo. Bollandus ad Vit. S. Angilberti n. 13. etc. Vide prseterea Ignatium Diac. in Vita S. Nicephori Patr. Constantinopol. n. 27. Mandatum dari solitum Metropolitanis | 16. in Jure Greecorum pag. 432. et infra in voce Sorores.

* An ejusmodi monasteria apud Italos umquam extiterint, ignotum sibi esse profitetur Muratorius torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 527. Caeterum Grego-

MON

MON

MON

455

rio M. nullatenus probabantur, quippe apud Baldricum Noviom. lib. 3. cap. 20. qui lib. 11. Epist. 25. Januarium epis- quse ab Imperio dependent, in Chronico copum Calaritanum laudet, quod in Senoniensi lib. 2. cap. 1. quse. sunt juris dpmo Epiphanii monachorum monaste- regii, in Charta Ottonis IV. Imper. ann. rium construi vetuisset, ne pro eo quod 1210. apud Ughellum in Episc. Dertodomus ipsa ancillarum Dei monasterio nensib. pasdixa [Aova<nrrjpta, Theophani cohasrebat, deceptio exinde contingeret pag. 411. et Constantino de Administr. animarum. Idem interdixerat Justin. 1. Imp. cap. 52. In Jure Graecorum pag. 141. 253. et apud Crusium in Turcogr. sanctiss. C. de Episc. et Cleric. (1. 3.) * Singularius est monasterii genus, lib. 4. Epist. 18. Imperialia, apud Innode quo Anonymus Leob. in Chron. ad centium III. lib. 13. Epist. 39. et Anasann. 1330. apud Fez. torn. 1. Script, rer. tasium Biblioth. in Prsefat. ad Serm. Austriac. col. 933 : Ludwicus occasions Theodori Studitae de B. Barthplomaeo: cujusdam visionis (ut asseruit) Monaste- Monasteria regalia, in Chronico Farrium novas consuetudinis et hactenus fensi pag. 671. in Capit. Pipini cap. 20. inauditse fundare ccepit, quod Etal, id est in Lege Longob. 1. 3. tit. 1. c. 30. [** PiVallis legis dicitur, nigros monachos ibi pin. 31.] etc. In Charta Caroli C. quse locans, milites emeritos cum uxoribus ad habetur in Tornutio Chiffletii pag. 223. defensionem monasterii ordinans , res Compendium, Regium Monasterium apmonasteriorum aliorum abstractas huic pellatur, Monasterium nempe S. Cornelii, adjecit. Potuit tamen eum instruere ad cui, ait idem Imp. in feudationis hoc factum sine scientia zelus Dei: nee Charta Regium vocabulum dedimus. enim decet militem ad prselium accedere Monasterium S. Albini apud Andegacum uxore, sicut B. Martinus dixisse venses, una e Regalibus Abbatiis, in legitur cuidam militi, qui suam conjugem Charta Neflngi Episcopi Andegavensis secum in monasterio vivere et servire dicitur, ut Monasteria S. Dionysii, S. Domino postulavit. Haud scio tamen an Germani de Pratis, et S. Benedict! super illud monasterium novae consuetudinis Ligerim, Regales Abbatise, in Charta et hactenus inauditse dixerit Anonymus, Philippi Regis ann. 1210. in Tabulario quod monachi una et milites cum uxo- Fossatensi fol. 153. Abbatia Ferrariaribus suis sub eodem tecto manerent; rum, in Chronico Moriniacensi pag. 369. vel .quod laicis monasterii bonorum ad- Corbeia nova, in libello de Fundatione ministratio fuerit commissa. Novum Coenobii Bigaugiensis pag. 248. Philipcerte utrumque; at primum hactenus pus frater Ludovici VII. Regis Fr. .46batem se inscribit quarumdam regalium inauditum merito visum fuisset. ^ MONASTERIUM CAPITALE, A quo alia Abbatiarum, videlicet S. Marise de Stamdependent monasteria. Charta Bathildis pis, S. Marise de Corboilo, S, Marise de Reginae ann. 1030. torn. 1. Chartul. Ge- Medunta, S. Marise de Pinsiaco, et S. metic. pag. 303 : Dedit ad Gemmeticensis Melonis de Pontisara, in aliquot Chartis quas descriptse habentur in Probat. Abbatise capitale Monasterium. Hist. Drocensis pag. 226. 228. | MONASTERIA COENOBIALIA, In quiFISCALIA etiam MONASTERIA, interbus Coanobitae degunt. Theganus de Gestis Ludovici Pii cap. 24: Drogoni dum dicuntur, quod in fiscis regiis exEpiscopatum dedit, et Hugoni cosnobialia structa^essent, et ab ipsis Regibus dotata. Ta TOU 5r)[j,o(7iou [xovaaTYJpta, in Nov. Monasteria. MONASTERIA CONSISTORIALIA , dicta 8. Alexii Comneni in Jure Grsecorum. ea de quibus npn nisi consistorialiter, Flpdoardus lib. 4. cap. 46 : Quod Monasseu in Consistorio Romano disponi con- terium Domnus Guntbertus vir illustris sueyit. Vide Octav. Vestrium lib. 1. de in honore S. Petri construxisse traditur, quod Regale vel Fiscale vocatur, eo quod Judiciis Aulse Bom. cap. 1. 1 MONASTERIA EPISCOPALTA, Quse ju- in Regali potestate usque ad moderna risdictioni Episcoporum subjecta, in tempora fuerit habitum. Vita Aldrici Episcopi Cenoman. n. 6 : Quod Abbatia Synodo Vernensi ann. 755. cap. 20. MONASTERIUM MONASTICUM, ad dis- S. Vincentii non esset de jure antedicti crimen Monasterii Canonicorum, in lib. Episcopi, sed fiscus ssepedicti HLudovici Imperatoris esse debebat. Diploma Hen2. Miraculorum S. Bertini cap. 9. MONASTERIA REGULARIA, ut secundum rici II. Imp. ann. 1012. apud Ughellum regulam vivant, in Lege Longob. lib. 3. torn. 2. pag. 513 : Abbatia super res juris nostri constructa. Chartae Alemannicae tit. 1. 3. [*> Car. M. 3.] MONASTERIA exempta a jurisdictione apud Goldastum cap. 96 : Testes auditi Episcoporum et Sedi Appstolicae imme- super controversia, an Monasterium S. diate subdita, cujusmodi complura exs- Galli sub ditione Episcopi Constantiensis tant: de quibus ita Gregorius VII. PP. esse deberet, anvero sut magis juris esset : lib. 2. Epist. 69: An ignoras quod sancti pars Episcopi Hattonis dixit, quod nosPatres plerumque et Religiosa Monasteria trum Monasterium temponbus Pipini et de subjectione Episcoporum, et Episcopa- Karoli Episcopis Constantiensibus fuisset tus de Parochia Metropolitans^ Sedis subjecturn : noslri vero jurati dixerunt, propter infestationem prsesidentium divi- quod nostrum Monasterium in loco libero, serunt, et perpetua libertate donantes, non in fisco, non in terra Ecclesiastica Apostolicss sedi velut principalia capiti esset, non per ullius hominis traditionem, suo membra adhserere sanxerunt? Vide sed in solo Imperaiontm arbitrio stare, [Bignonii Notas ad Marculfum et] Ab- quern ei loco prseficiat, etc. Charta Ludobates exempli in Abbas. vici VII. Reg. Franc, ann. 1172. ex TaMONASTERIA REGALIA vocant quse a bulario Fossatensi fol. 20 : Cum omnes Rege nude pendent, [quse in mundio Dei Ecclesias nobis subjectas dextera Repalatii esse noscuntur, ut est in Capitul. giae potestatis ab incursu malignantium Pippini Reg. quse ad mundium palatii habeamus protegere, et earum jura illipertinent, in Capitul. 6. Ludovici Pii bata conservare, de illis tamen specialem ann. 819. quse ex regali largitate sunt, tenemur gerere sollicitudinem, quas de in Capitul. ejusdem Imper. ann. 823.] nobis regale tenentes ab antecessoribus quse ad jus regium proprie pertinent, nostris bonse memorise Regni Francorum apud Monachum Sangallensem lib. 1. Regibus in fisco Regio fundatas esse cocap. 14. Quse ad Regem pertinent, apud gnoscimus. Hinc ejusmodi Abbatiaa ReAbbonem Floriacensem in Canonib. gum hsereditarise possessiones dicuntur cap. 19. quse pendent de manu regia, apud Wandelbertum de Miraculis S.

Goaris cap. 45 : Orta est inter Treverorum Pontificem tune Werniadum et Abbatem Assuerum pro eadem Cello, contentio, asserente Episcopo earn ad suae Ecclesise jus pertinere, Abbate contradicente, esse illam Regis lege hsereditaria possessionem, etc. Ea vero erat Monasteriorum Regalium vel Imperialium conditio, ut ab omni jurisdictione Episcopali exempta essent, nullique alii, praeterquam Imperatori aut Regi, immediate subjecta. Concilium Vernense ann. 755. can. 20 : In alia Synodo nobis perdonastis, ut ilia monasteria, ubi regulariter monachi vel monachse vixerint, hoc quod eis de illis rebus dimittebatis, unde vivere potuissent, exinde, si regalis erat, ad domnum Regem faciant rationes Abbas vel Abbatissa ; et si Episcopalis, ad ilium Episcopum. Capitul are ann. 793. cap. 6 : De Monasteries et Xenodochiis quse per diversos Comitatus esse videntur, ut regalia sint, et qusecunque ea habere voluerit, per beneficium domini Regis habeat. Charta Caroli Cal. apud Steph. Baluzium in Append, ad Capitul. num. 61 : Et postmodum veniens in memorati genitoris prsesentiam prsedictum Monasterium contulit, ut sub defensione atque mundeburdo piissimi genitoris nostri consisteret, et perpetuo ibidem Monachi famularent, ita ut nullius ditioni subditi essent, nisi solius Dei, et semper sub defensione atque immunitate Regis consisterent. Adde num. 122. Chartae Ottonis M. ann. 965. et Ottonis II. ann. 974. et Ottonis III. ann. 990. pro Monasterio S. Maximini Trevirensis, apud Nicpl. Zyllesium : Ea siquidem ratione ut idem Coenobium sub nostro successorumque nostrorum mundiburdio vel defensione perpetualiter permanent, nee alicui sedi aut Ecclesise, vel cuilibet personse beneficiarium aut subjectum, nisi Imperatori vel Regis dignitati subjaceat. Charta Ottonis III. Imp. ann. 1001. apud Ughellum torn. 2. pag. 357 : Unde Abbatiam de Pomposa ab omni subjectione Archiepiscoporum sive aliorum excutimus, ut Regalis sit, nulli donantium personarum subjecta. Alia Friderici II. Imp. apud Rocchum Pirrhum torn. 1. pag. 156 : Asserens dictum Monasterium nostrse regali dignitati fore immediate subjectum. Charta ejusdem Friderici ann. 1193. pro Monasterio S. Quirini Tegernseensi: Ut sit regalis Abbatia in perpetuum, et omnimoda libertate sublimata, et ab omnis obligationis subjugatione libera, ut nullus Episcoporum vel Archiepiscoporum, vel Ducum, vel Marchionum, vel Comitum, vel aliqua omnino persona praesumat hanc molestare, vel a sui statu dimovere. Innocentius III. PP. lib. 16. Epist. 162 : Cum ipsorum Monasterium, juxta morem patrise (Graecorum) a jurisdictione quorumlibet Ecclesiasticorum Prselatorum exemptum fuerit ab antiquo, et soli CPolitano Imperatori subjectum. Idem vero summus Pontifex in Epist. ad Patriarcham CP. in Gestis ejusdem pag. 108. satis insinuat ea Monasteria ab ipsa etiam Patriarchae jurisdictione fuisse exempta. Vide Metropolim Salisburgensem torn. 1. pag. 276. torn. 3. pag. 398. et Bullarium Casinense torn. '2. pag. 78. * Pertinacius duriusque interdum monasteriorum ab episcopal! jurisdictione exemptiones a summis Pontificibus seu ab eorum legatis propugnatae sunt, ab ipsis episcopis licet primum sint concessae. Illae etenim legitimse tantummodo censeri debent, quas Or-

456

MON

MON

MON

dinarii, monachorum commodis potius Apostolico conftrmavit privilegio. Histo- tiflci in Spiritualibus ; ingenua vero consulentes quara juribus suis, appro- ria Monasterii Melicensis : Tertium vero quae soli Regi in temporalibus subjecta baverunt confirmaruntque, ut canones (Monasterium) a progenitoribus suis fun- erant. definiunt. Id potissime observe ex sen- datum... libertati donavit, ac sedi AposMonasteriorum Regalium ea etiam tentia Anselmi de Breda ai-chidiaconi tolicse obtulit exemptum permissione et eratpraerogativa, ut eorum Abbates non Leodiensis ab Eugenic IV. PP. delegati rogatu D. Udalrici Episcopi Pictaviensis nisi ab ipsis Imperatoribus aut Regiin Herveum episcopum Briocensera, qui nobiliter ditavit. Charta Henrici Regis bus, vel certe cum eorum nutu, instimonasterii Belli-portus ordinis Prae- ann. 1048. ex Tabulario Fossatensi fol. tuerentur, deligerentur, et investirenmonstratensis exemptionem impugnare 15 : Sed usque in avum Apostolicalis at- tur^ atque adeo installarentur. Hariulausus fuerat. Haec sunt Anselmi verba que regalis Abbatia existat. Et si in fus in Vita S. Angilb. Abb. Centul. cap. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. hisce immunitatibus Episcoporum, in 2 : Et quoniam moris erat in locis Regacol. 269 : Mandamus quatenus singulis quorum dioecesibus erant Monasteria libus, ut nemo praeficeretur absque regio diebus Dominicis et festivis in suis eccle- libera, consensus interveniret, haec nutu, etc. Lex Longob. lib. 3. tit. 1. | siis, monasteriis et capellis infra prses- semper conditio apponebatur : Salva 30. [* Pipin. 31.] : De Monasteries et Xecnptarum Horarum solemnia... eumdem tamen personas nostrae successorumque nodochiis, quss per diversos Comitatus D. Herveum et contradictores et rebelles nostrorum canonica reverentia, ut est in esse videntur, et regalia sunt, ut quicunexcommunicatos nominatim (denun- Epistola Walteri Episcopi Cabilonensis que ea habere voluerint, per beneficium tient), campanis pulsatis et candelis ac- pro Monasterio Cisterciensi, in Hist, de domini Regis habeant, id est, ea ab ipso censis, ac demum in terrain projectis, ejusdem Ordinis exordio. Privilegium Rege impetrent, sed forte in beneficium: cruce erecta et religion... inducta, aquam Joannis Papse pro Ecclesia Lochiensi a nam | 29. splae Ecclesiae Baptismales a benedictam aspergendo ad fugandum Goffrido Grisagonella constructa : Quos laicis hominibus teneri vetantur, non dsemones, qui eos detinent ligatos et suis nos divina fulti fiducia ita confirmamus, item Monasteria. Odo Fossatensis Molaqueis catenatos, orando quod D. N. J. C. ut prssfata Ecclesise sit semper ab om- nachus in Vita Burcardi Comitis Coripsos ad catholicam fidem reducere digne- nium hominum dominatione libera, ut boilensis, eumdem Comitem hisce vertur, ne eos in tali perversitate dies eorum ? raster Romanum Pontificem nullum ha- bis Robertum Regem convenissescribit: eat prsesulem... Hoc autem factum est Oro namque ut Ecclesiam Fossatensis Ccefinire permittat ;... et hoc facto et finito, ad januas ecclesiarum suarum una cum assensu et voluntate Harduini tune tem- nobii qus2 regali subdita est dominiol vesclericis ac parochianis accedendo, et ad poris Turonensis Archiepiscopi. Vide Vi- terque fiscus fore videtur, mihi servitutis terrorem, ut ipse D. Herveus episcopus ac tam Aldrici Episcopi Cenom. num. 47. vestrse obsequiis parenti tuo praecelsa Macontradictores et rebelles eo citius ad obe- Vitam S. Baboleni n. 20. Edit. Petri jestas concedere dignetur. Cui Rex ait : dientiam redeant, tres lapides versus do- Chiffletii, Ughellum torn. 4. Italise sa- Cum omnibus constet praedecessorum mos habitationum suarum projiciendo, in crae pag. 674. et Baluzium ad Lupi nostrorum temporibus regalem semper signum maledictionis seternse, etc. Haec Ferrariensis Epist. 12. fuisse Abbatiam, quomodo valet fieri, ut in rebus etiam gravissimis fortean niMONA.STERIA LIBERA interdum etiam a nostra regali potestate separetur ? Vide mis graviora viderentur ; neque tamen appellabant, qui bus Integra libertas Joann. VIII. PP. Epist. 34. Vitarn S. his terminis stat sententia ; interdicto erat in Abbatum electionibus. Chroni- Willelmi Abbatis Roschild. n. 20. et subjicitur tota episcopi dioecesis, ac con Mauriniacense lib. 3 : Abbatiam Vitam S. Walteri Abbatis Pontisarendemum ipse principi puniendus dimit- enim liberam, et a tempore avi sui per sis num. 5. titur, si hujusce monasterii exemptio- liberalitatem Vulgrini ab omni obnoxieDe Regalium Abbatiarum investitura nem exagitare persistat. Legesis Char- tate emancipatam, in illo jam proximo prostat Charta Henrici II. Imp. ann. tarn ipsam loco laudato. eleclionis articulo potestativsz coactionis 1012. apud Ughellum in Episcopis Fa* Verum eo aliquando pervenit exem- districtione ad hoc tentavit pertrahere, ventinis : Qaandam Abbatiam ad honoptionum hujusmodi abusus et licentia, ut Monachi nostri in electione sua libe- rem S. Benedicti super res nostri juris ut ab omni jurisdictione, cum saeculari ram vocem non haberent, sed ut subju- constructam, in Alpe quse dicitur Bifurco, turn ecclesiastica, liberarentur monas- gales Abbatem, qui per manus aliorum et tantum a Regibus vel Imperatoribus soliteria, solique Deo permitterentur ; considerationem eis esset impositus, sus- tarn investiri, etc. Ex quibus docemur quod in institutione monasterii puella- ciperent. Epist. 15. ex Sugerianis. Abbatias de quibus investiturse, perinde ris de Caramania dioecesis Taurinensis MONA.STERIA LIBERA deinde appel- ac Episcopatuum, per baculum fiebant, factum a Maginfredo marchione et ab lata, quae ab omni saeculari jurisdic- Regales fuisse. ejus conjuge Berta comitissa observat tione exempta erant. Acta Murensis In Monasteriis vero ubi electio locum Muratorius torn. 5. Antiq. Ital. med: Monasterii pag. 15 : Dixitque eis ut ipsi habebat, fiebat ilia Regis consensu aevi col. 526. ex Charta ann, 1028 : Ut componerent et dictarent cartam liber- prius expetito. Testamentum Philippi nullo modo permaneat ipsum monaste- taiis,... et dimisit locum liberum peni- Aug. Regis Franc, ann. 1190. apud Ririum in regimine illius episcopi, in cujus tus ac perfecte, ut nullus posterorum suo- gordum : Si forte contingent Sedem episcopio est situm, nee alterius personse, rum vel hseredum posset ullam rationem Episcopalem, vel aliquam Abbatiam Renisi in Dei omnipotentis, quern ejusdem habere vel excogitare ad istum locum. galem vacare, volumus ut Canonici Ecfacimus heredem, et sequente eo sit ordi- Adde pag. 16. 21. clesiae, vel Monachi Monasterii vacantis natum. MONASTERIA LIBERA denique dicta, veniant ad Reginam et Archiepiscopum, Hinc nude Monasteria libera passim quae exempta erant a jurisdictione sicut ante nos venirent; et liberam elec~ dicuntur, Abbatise liberates, in Charta Episcoporum. Charta Joann. Episcopi tionem ab eis petant. Unde scribit SugeOttonis Imp. in Metropoli Salisburgensi Pergamensis ann. 1210. in Hist. Per- rius in Ludov. VI. pag. 310. Adamo Abtorn. 3. pag. 344. [auTo8!<7TO>Ta [/.ovaar^pca, gam. torn. 3. pag. 372 : Statuit et ordina- bate Sandionysiano mortuo, se in Abbain Nov. 8. Alexii Comneni Imp. lib. 2. vit (id. Episcopus) ut Monasterium bea- tem a toto Conventu electum: sed quia injuris Greecorum.] Innocentius III. lib. tee Gratse liberum sit, et similiter venera- consulto Rege id factum fuerat, eumdem 13. Epist. 39 : Cum libera Monasteria, bilis Justina Abbatissa, et cseterse sorores Regem electionem noluisse admittere. quas Imperialia nuncupantur, Grascorum- ejusdem loci, quas nunc sunt, vel pro tem- Exstant complures alias Chartae, quibus que domino nulli essent Archiepiscopo- pore fuerint, sint liberae et exemptse a ju- Abbatum Regalium electiones conflrrum vel Episcoporum subjecta. Charta risdictione Pergamensis Episcopi et suc- mari a Regibus expetuntur ab ipsis MoRoberti Episcopi Messanensis ann. cessorum ejus. Interdum fundatores ipsi nachis electoribus, in Prob. lib. de Im1094. apud Rocchum Pirrhum in Episc. Monasteria a se extructa Sedi Aposto- munit. Ecclesiae Gallicanae cap. 16. Pactensib. pag. 387 : Placuit... prssfato licae offerebant, cui soli obnoxia esse num. 6. 8. 9. 11.14. 20. 21. De Regalium Comiti Rogerio (Siciliae) ut per Siciliam volebant, sub aliquo censu annuo. Ber- vero Abbatum installation^ per Reges in territories Episcopalium Ecclesiarum tholdus Constantiensis ann. 1093: Idem- ipsos, legitur Charta Philippi Aug. libera constitueret Monasteria Monacho- que Monasterium... sic melioratum et de ann. 1185. pro Episcopo Silvanect. in rum, etc. Charta alia Ricardi I. Regis sua potestate emancipatum S. Petro sub Regesto ejusd. Regis Herouvalliano fol. Angliae in Monastico Anglic, torn. 1. jure tributario contradidit, ut Apostolicag 166 : Galfrido Episcopo Silvanectensi pag. 527 : Ita ut prssfata Abbatia in per- Sedi deinceps principaliter subjaceret, et concessimus donum illud quod genitor petuum libera et in capite de Corona sub ejus defensione, ut alia libera Monas- noster bonas memorise Ludovicus Rex nostra sit, sicut Abbatia S. Edmundi, et teria, jure perpetuo polleret. Vide Acta fecit Amalrico Episcopo Silvanectensi de alias 'Abbatise Regales, quas per Angliam Murensia pag. 21. Ughellum torn. 7. Abbatibus regalibus in stallum mittendis, sunt constitutss. Ita tamen interdum li- pag. 705. 715. etc. videlicet ut non per alium quam per bera erant., ut Sedi Apostolicae immeSSlf Monasteria libera ab ingenuis in- eum tanturn, vel per ejus successores posdiate subjicerentur. Ditmarus lib. 3 : terdum distincta fuisse, observat Ma- sint institui. Atque inde Congregatis ibi Monachis liberam fecit billonius torn. 4. Annal. Bened. pag. 48. Abbates Regales dicti. Abbates ad PaAbbatiam, datisque sibi rebus necessariis, Libera, dicebantur, quae Romano Pon- latium pertinentes, in Capitulari Radel-

MON

MON

MON

457

chisi Principis Beneventani ann. 851. jure Buticulariorum, et de hominiis et Caroli M. lib. 6. cap. 98. Concil. Sariscap. 4. 7. In Regesto Feodorum Eccle- sacramentis fidelitatis ab Abbatibus Re- beriense ann. 1217. cap. 9. Petr. Fabrum siae Lingonensis part. 2. fol. 107. verso gibus praestitis, exstat insigne Diploma lib. 3. Semestr. cap. 21. pag. 335. et habetur Epistola Regis Philippi Au- in Tabulario S. Genovefse Paris, quod Morinum lib. 7. de Poenitent. cap. 15. Monachi ipsi interdum in aiiud districgust! ad Innocentium III. PP. ann. hie describere visum est. Anno Dom. 1282. die Jovis in Ccena tius Monasterium in posnitentiam redigi 1212. in qua fit mentio contentipnis quse inter Regem et Episcopum Lingonen- Dom. videlicet 8. Kl. April. Prater Guil- dicuntur apud Gregor. Mag. lib. 3. sem pro jurisdictione Abbatiae Besuen- lelmus dictus de Autisiodoro, novus Abbas Epist. 9. MONASTERIUM saepe sumitur pro Ecsis vertebatur, cujus Abbas Abbatem S. Genovefae Paris, per provisionem Regalem se esse asserebat, proindeque summi Pontiflcis, comparuit coram Dom. clesia cathedral!, quod plerisque in nostro Rege Franciae Philippo, apudMon- Ecclesiis Cathedralibus Monachi, non a jurisdictione Episcopi exemtum : hanc descripsit Jacobus Petitus post tem Argi, in Camera ipsius Regis, et ut hodie Cauonici, olim sacra munia Poenitentiale S. Theodori pag. 706. obtulit dicto Regi quod paratus erat ei pbirent: unde usu servato etiamnum pLit. Phil. Aug. ann. 1212. in Chartul. facers nomine praediclse Ecclesise quod in Germania Cathedrales Ecclesiae dieccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. debebat. Atque respondit Consilium Regis, cuntur Munster, ut observant Nebridius 247. v. : Abbas Besuensis se esse dicebat quod homagium debebat facere dictus Mundelheimius Ep. 17. Antiq. Monast. Abbatem nostrum regalem, et episcopus Abbas, et fidelitatem jurare, et Prior, et et Gretzerus lib. 1. Observat. ad Vitam contra asserebat ipsum abbatern et eccle- Conventus dicti loci per literas pendentes S. Willibaldi cap. 17. [* Polonis quoque siamsuam et burgenses suos, esse de sua regalia petere. Dictus vero Abbas jura- familiaris haec appellatio. Charta Albert! mentum fidelitatis stalim obtulit facere, Rigens. episc. ann. 1211. torn. 5. Cod. jurisdictione temporali.] Cum igitur Abbatiae istae Regales ex quod fecit sub hac forma. Allatum fuit diplom. Polon. pag. 16. col. 1: Poscente fundis Regiis dotatae essent, earum Ab- Missale, et datum in manibus ejus, et tandem tempore aream quoque, quam bates in mililiam ire, et Regalitati ser- stola collo ejus apposita, et tune juravit, decuit ad construendum Monanterium et vire tenebantur, ut est in Diplomate quod Regi in omnibus fidelis esset, et quod claustrum cum dumibus necessariis nobis, Henrici Imp. ann. 1063. pro Monasterio secreta Regis fideliter servaret, et quod ecclesiae nostrss cathedrali placuit assi5. Maximini Trevirensi, quod a Duches- Regi bonum et fidele consilium daret, si gnare.] Ita Ecclesias Cathedrales Atrenio descriptum est in Historia Limbur- super hoc requireretur. De homagio au- batensem et Cameracensem Monasterii gensi pag. 29. Quae quidem Monasteria tem faciendo et regalibus petendis, dila- nomine donat Baldricus Noviom. lib. 3. Regia ea sunt, quss Regi militiam vel lionem petiit, donee super his cum Con- cap. 4. et 48. Sic perinde Marianus Scodona debere dicuntur, in quodam Cpn- venlu suo deliberasset: quse, dilatio con- tus ann. 1081. Ecclesiam Cathedralem stituto, quod habetur in tomo 2. Scrip- cessa est ei. Ad hsec prsesentes fuerunt Moguntise Monasterium Episcopale, Dotor. Histor. Franc, pag. 323. Chronicon Decanus S. Martini Turon. tune Cancel- dechinus ann. 1137. Monasterium prinSenoniense cap. 16. de Mediano Monas- larius Regis, et Guillelmus de Crept cipals vocant. Monasterium Cathedralis terio : Sed quia idem Monasterium, si- Notarius Regis, Dom. dictus Granche Ecclesias, apud Philippum Eystetensem cut et alia circumjacentia, Imperio Ro- Miles, Frater Gaufridus Cancellarius, et in Vita S. Willibaldi cap. 38. 5. pro mano subjacebant, et in expeditione Im- Frater Legerius Canonicus S. Genovefss. ipsa Ecclesia seu Basilica, ubi de caeca peratoris armatorum cuneos de jure In Parlamento sequenti circa festum quadam : Et statim properans sine duemittere solebant, prxliis crebrius inno- Ascensionis^ Domini venit dictus Abbas tore ad Monasterium Cathedralis Ecclesias vantibus, Ecclesiae miserabiliter opprime- ad Regem in Camera sua, et fecit homa- 5. Willibaldo perpetuam continentiam bantur. Ardo Monachus in Vita S. Be- gium nub his verbis Gallice: Sire, je de- vovit. Ubi Monasterium Cathedralis Ecnedict! Abbatis Anianensis : Erant viens vpstre horn liges, et vous promes clesias, non est navis Ecclesiae, quod etiam qusedam ex eis munera militiam- leautejusque a la mort. De Regalibus vult idem Gretzerus. In Tabul. S. Cyrici que exercentes (Abbates :) quapropter ad petendis dixit Abbas, quod Papa supple- Nivern. Ch. 59. Hugo Episcopus Nivertantam devenerant paupertatem, ut ali- verat per literam quam miserat ei super nensis Ecclesiam S. Cyrici monasterium menta vestimentaque deessent Monachis. provisions sua, quod Conventus et Prior vocat. 5SJ^~ Probabilius forte quis existimaId praeterea juris Regi competit in facere debuissent : quod Rex gratanter Monasteriis Regalibus, quod utendo acceptavit. Pro droituris Curias Regis verit Ecclesias Cathedrales ob id potisjure suo regio possit Monachum vel Mo- super prsemissis solvit dictus Abbas in simum Monasterii nomine designatas nialem in Us in principio sui regiminis omnibus ad dictum Magistri Gaufridi de fuisse, quod Canonici, qui in iis sacra post suam coronationem ponere, ut est Templo et Magistri Petri de Conde Cleri- munia obirent, sub Episcopo suo vitam corum Regis 25. libr. Paris, videlicet ipsi a Monastica non multo diversam agein Regesto Parlamenti Olim, fol. 26. Regalium denique Monasteriorum et Regi pro Senescalia 10. libr. Paris, do- rent ; quare eorum habitatio MonasteAbbatiarum Annatae ad Regem specta- mino Joanni de Aeon 100. sol. pro Buti- rium dicebatur, unde ad Ecclesias quibant, quas Ludpvicus VII. Rex Franc. cularia, Domino Joanni dicto Parcin 10. bus addicti erant, quemadmodum a Monasterio S. Victoris Parisiensis con- libr. Paris, pro Cambellanis. In Regesto Monachis ad aedes sacras Monasterio7. Tabularh Regii hi dicuntur Abbates rum , Monasterii nomen fluxit. Nee cessit. Vide Annuale. Praeterea Abbates Regales, perinde ac regales, S. Dionysii, S. Germani, S. dubium certe quin vox Monasterium pro Episcopi Buticulario Franciae centum Genovefse, Ferrariarum, S. Benedicti, S. Canonicorum domo interdum usurpata solidos exsolyere tenebantur, cum Ab- Maximitii, Mauriniaci, S. Maxentii in fuerit. Marianus Scotus in Chron. ad batialis dignitatis conflrmationem ab Pictavia, de Burgolio, Majoris Monasterii, ann. 1058 : Padelbrunna civitas cum duoRege expetebant, vel forte cum eidem S. Egidii, Trinorcii, S. Columbss, Com- bus Monasteriis, id est episcopatus et fidelitatis praestabant sacramentum. pendii, S. Medardi, S. Crispini, S. Remi- monachorum, feria sexta ante Palmas igne consumihtr.Id.em narrat Trithemius Ad id sane Abbatem S. Sulpitii Bituri- gii, Corbeias, S. Richarii. censis et Abbatem S. Dionysii in FranMONA.STEBIA PATRIARGHA.LIA , quae in Chron. Hirsaug. ad eumdem annum, cia Aresto ann. 1265. condemnatos do- solius Patriarchae Constantinopolitani ubi, quod mire sententiam nostram cemur ex 1. Regesto Parlament. fol. jurisdictioni subdita erant, ab Episco- firmat, Ecclesiam Cathedralem a monas147. et Stylo antique Parlamenti part. porum jurisdictione exempta. De iis terio seu canonicorum domo distinguit: 6. | 36 : Buticularius Franciae proposuit prae caeteris Georgius in Vita S. Theo- Anno prsenolato civitas Padelbronnensis contra Abbatem Bonae-vallis, quod Abba- dori Syceotae num % 72. Vide Gloss, med. in Saxonia cum duobus Monasteriis Cathedralique Ecclesia majore, feria sexla tes Regales Regni Franciae in nova crea- Graecit. in STaupoTCTJytov. tione sua generaliter solvere tenereatur MONASTERIA MINUTA, ubi Nonnanes ante Palmas incendio miserabiliter conMinisterialibufi de Hospitio Domini Regis sine regula sedent, in Capitulari ann. flagravit. Vita S. Bernwardi Episc. saec. 6. Bened. part. 1. pag. 224 : Duodecimo 25. libras Paris, videlicet Dapifero 10. li- 789. cap. 3. bras, Ruliculario 100. sol. Cambellano IN MONASTERIA AMANDARI aut rele- Kalendas Februarii nobile Monasterium 100. sol. et minoribus Cambellanis centum gari, vice poenitentiae, solebant Clerici sanctae Hildenensemensis Ecclesiae Verum iS. sol. qui quidem Abbas, licet diceret se et Laici. Vide Nov. 123. cap. 44. Res- pasne incendio perditum est illud venead hoc non teneri, cum domino Regi ponsa Stephani II. PP. cap. 10. 13. Con- Dei Genitricis interventu non faceret fidelitatem vel homagium, ad cil. Cabilon. II. cap. 40. Isidorum His- rabile templum mansit incolume. Sed et universim Ecclesiaa omnes id exsolvendum Judicio et Aresto Curiae palensenq de Scriptpr. Eccles. in Victore damnatus perinde fuit. Meminit Alex- Tunnensi. Anastasium in S. Siricio PP. Monasteria dictae. Vita S. Protadii Episc. and. III. PP. Ep. 162. ex iis quae haben- Gregor. Mag. lib. 1. Epist. 42. lib. 2. Vesontini n. 9 : Corpus vero ejus (Sancti) tur in tomo 4. Hist. Franc, hujusce Ind. 11. Epist. 27. 42. 49. lib. 4. Epist. 5. delatum est ad B. Petri Monasterium. Ea nraestationis ab Abbatibus Regalibus, Gregor. Turon. lib. 5. Hist. cap. 49. enim aedes non Monachorum, sed ParoFranciae Buticulariis fieri solitae, licet Vitam Ludovici Pii ann. 818. Leges chialis est. Concilium Rotomagense ann. frustra contra reclamarent. De hocce Wisigoth. lib. 3. tit. 5. | 1. Capitularia 1072. cap. 14 : Nuptiae non in occulto

58

458

MON

MON

MON

Card, apud Marten. t6m. 1. Ampliss. de censu quern habet Parisius in Moncello Collect, col. 523 : De Lucensis audivi de S. Gervasii. 1 MOND-BAER, MOND-BOOR, MONDEhoc quod tristatum valde, quod Monasterius noster non habuit nisi c. solidos. BURDIS. Vide Mundiburdus. Charta Wifredi Comitis Barcin. torn. 3. * MONDBRUCE, Anglis, Mulctae vel Concil. Hispan. pag. 165: Imprimis in prasstationis species. Charta Eduardi Comitatu Flusonensi, ubi ipse Monasle- reg. Angl. ann. 1044. in Suppl. ad Mirius fundatus est. rasum pag. 13. col. 2 : Concedo eis etiam * MONASTERUM. Charta ann. 1270. in in omnibus terris suis prsenominatis conAccess, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. suetudines hie Anglice scriptas, scilicet... 312. col. 2 : Excepit etiam de Monasteris Mondbruce,... aliasque omnes leges et ad siccum, de quibus dixit se ignorare consuetudines, quee ad me pertinent. utrum consuetum sit petere licentiam pro : MONDEGIA, Mundities, Ital. Monipsis constniendis. Leg. Montanum. Vide dezza. Inquisit. ann. 1196. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. infra in hac voce. T MONASTIUM, contracte pro Monas- 92: Quicumque descenderet per ripam pro^causa foci, vel lupo, vel latrone, debet terium. Testamentum Henrici II. Reg. Angliae ann. 1192. in Lib. nig. Scaccarii dare tres solidos curias: de Mondeciis pag. 5 : Domui majoris Monastii perdono viarum tres solidos. M. marcas argenti. 1 MONDIFICATUS, Mundus. Statuta Una vileins ala au Mostier MONASTRIA, Monacha, ex Gr. Movacr- Pallavic. lib. 2. cap. 69. pag. 127 : OrdiSoventes fois por Dieu proier.] Tpta. Gregorius M. lib. 6. Ep. 23 : Ancillis natum est quod qusslibet persona stans et 1 MONASTERIUM , nude pro Ecclesia Dei, quas vos (Constantinopolitani) Grseca habitans in castro Buxeti teneatur MonMonasterii. Iperius in Chron. S. Bertini lingua Monastrias dicitis. Julianus Ante- dificatas purgatas et nitidas tenere et part. 4. cap. 21. apud Marten, torn. 3. cess9r Const. 115. 34 : Si quis contra manutenere dugarias. Anecd. col. 541: Cumque corpus (Bal- Clericum vel Monachum, vel Diaconissam, 1 MONDINA, Mensura frumentaria, duini) pars aliqua militum hie in Sythia vel Monastriam, vel Ascetriam habeat eadem, ut videtur, quas modius. Regestum 87. Chartophylacii Regii : Item diMonasterio juxta patrem vellet sepelire, aliquam actionem, etc. Adde | 67. Elstrudis comitissa ejus uxor cupiens T MONATARIA, f. Locus monetse. Con- midium jornalis terres situm in Vernancum illo in eodem loco incinerari, eum ad cil. Legion, ann. 1012. inter Hispan. son juxta terram Guillelmi Espa, pro Blandinium transferri, et ibidem tumu- torn. 3. pag. 193 : Monatarise dent singu- quibus fads domino unam Mondinam lari fecit anno Domini CMXVli... Nondum los argentos Sayoni Regis per unam frumenti, quatuor denarios, unam Mondinam et dimidium avenas, etc. Occurrit enim erat licitum mulieribus hoc intrare quamque hebdomadam. Monasterium. Adde cap. 23. part. 2. Hist. | MONATOR, (7vi[ji.avTTip, Monitor, signifi-ibidem pluries. * Male lectum pro Mondura, ut legiMS. Beccensis Monast. pag. 80 : Et cator. Supplement. Antiquarii. quoniam discedenti ipsi nepoti suo LanMONAZONTES, Monachi, seu potius tur in Charta ann. 1359. ex Reg. 87. laufrancus rogando prseceperat, ne primo sui Eremitse., MOVM^OVTE;, apud Gregor. Na- dato ch. 282 : Pro quibus omnibus debent novitialus anno aliquarn vel in refectorio, zianzenum in Carm. el? emTtXaaTw? (xova- dicti fratres domino unam cartam, quinvel in capitulo, aut in Monasterio lectio- $OVTO et Basilium Epist. 304. Lex 63. que Monduras et dimidium avenas et nem legeret, etc. Tortarius in Miraculis Cod. Th. de Decur. (12, 1.): Quidam decent denarios. Vide supra Modura 1. S. Bened. part. 2. pag. 398 : Si placet ignaviss sectatores, desertis civitatum | MONDOALDUS. Vide infra Mundualitaque vobis meum consilium, ingressi muneribus, captant solitudines ac secreta, dus. Monasterium, coram ipso (Benedicto) et specie religionis cum ccetibus Monazon1 MONEATA VIA, Lapidibus strata, terras prosternamur, etc. Adde Vitam ton congregantur. Hos igitur atque hujus- munita, Gall. Pavee. Forte a verbo mumodi intra JEgyptum deprehensos, per nire ducta vocis origo. Statuta Montis S. Geraldi ssec. Bened. 6. part. 2. pag. Comitem Orientis, erui e latebris consulta Regal, pag. 208: Item statutum est, quod 882. et seqq. :;:s MONASTERIUM, Locus occultus vel prseceptione mandamus, atque ad munia queelibet persona quas habeat domum, solitarius, ut interpretantur docti Edi- patriarum subeunda revocari. vineam vel hortum, seu possessionem intus tores ad Acta SS. Firmi et Rust. torn. * Cassian. Collat. 18. cag. 5: Qui pau- civitatem Montis Reg. teneatur Moneatas 2. Aug. pag. 420. col. 2 : Audiens autem latim tempore procedente segregati a cre- facias... manutenere aptatas suis expenbeatus Proculus episcopus, qui, propter dentium turbis, ab eo quod a conjugiis sis quilibet in rectitudine suss possessiometum paganorum cum paucis Christia- abstinerent, et parentum se consortio nis, usque in medium vies... Et si aliquis nis non longe a muris civitatis in Monas- mundique totius conversatione secerne- projiceret... terram, fimum seu vinaciam terio suo latitabat, etc. De sacello seu rent, monachi sive Monazontes singularis in aliquam viarn, seu Moneatam... teneaEligantur duo ac solitaries vitss districtione nominati tur prasdicta auferre loco sepulcrali intelligi potest. massarii in quolibet tercerios qui facient MONASTERIOLUM, Parvum Monaste- sunt. rium, ab alio majori dependens. Hadria| MONBORATIO, Defensio, tutela; Mon-fieri Moneatas novas expensis Communis, nus II. PP. in Epist. ad Hincmarum boratus, qui sub tutela vivit. Codex MS. et vias Moneatas veteres procurent. Ibid, Remensem : Monasteriolum illud, quod Irminonis Abb. Sangerman. fol. 63: pag. 210: Teneaturprojicere terram... in in tua dioecesi tenuisse dicitur. Monaste- Dedit ibi mansum tenet eum nunc viam, nisi via esset Moneata, etc. * MONEDAGIUM, ut Monetagium, Id riola regalia, in Notitia anni 818. apud Rotueus Monboratus; donat pro sua MonUghellum in Episcopis Veronensibus. boratione de cera valentem denar. 1. Vide quod monetarii seu monetae fabricatores domino, cujus est moneta, exsolvunt. Monasteriola puellarum, in Capitulari Mundiburdus. ann. 828. cap. 3. Hinc inditae appella* MONCA vel MOUGA, Cuspis. Charta Charta Gauf. comit. Pictav. et Agnet. tiones aliquot oppidis Gallise, quseMbns- Guill. ducis Norman, in Reg. 72. Char- comit. pro fundat. S. Marise Xanton. treuils vocant, ut est Monasteriolum ad toph. reg. ch. 191 : Habeant tantum ann. 1047. in Reg. 123. Chartoph. reg. mare in Picardia, etc. Vide Metochium. quantum poterunt sursum percutere de ch. 234 : Adjunximus autem donis nostris MONASTERIALES, Monachi, non semel Monca spates sues, si eques fuerint, ignem monetam et Monedagium et cambitum totius episcopatus Xantonensis. Hinc deffendendo. in Concilio Cloveshovensi ann. 747. ^ MONEDATUS, pro Monetatus, in lib. -MONCALDUS, pro Mencaldus, Men1 MONASTERIALIS ECGLESIA , QU33 monachorum est. Charta ann. 1046. in sura frumentaria. Charta Jacobi abb. 6. Capitul. cap. 284. Vide Monetare. * Charta Alfonsi reg. Aragon. ann. Tabular. S. Victoris Massil.: Donamus 5. Bert, ex Tabul. ejusd. monast.: Qui S. Victori et sociis ejus quorum Monaste- vinum vendiderit, dabit de dolio vim 1444 : Jubemus quod ex qualibet marcha argenti alleyati ad legem xj. denariorum riahs Ecclesia corpora se gaudet relen-- sextarium ad foragium de furno, qui debet tenere quatuor Moncaldos ad minus, et oboli et ad numerum Ixxij. denariorum tare, etc. * MONASTERIALIS DISCIPLINA. Con- solvent in qualibet furnatione panem argenti,... ista salaria... de dicta marcha suet, antiq. S. Petri-montis inter Mo- unum, quales possunt fieri viginti qua- argenti Monedati deducantur. Hispan. Monedar, monetam cudere. num. sacr. antiq. torn. 2. pag. 430: tuor de uno Moncaldo. * MONEFAGERE, Commonefacere. Acta Dictire debebunt si quid a capitulo ante1 MONCELLUS S. GERVASII, Certum cedenti usque illam horam contra disci- Parisiis territorium ab aede S. Gervasio S. Gauger. torn. 2. Aug. pag. 678. col. 1: plinam Monasterialem viderint factum. sacra sic dictum, Gall, etiamnum Man- Et ne ab incepto desisteret, sed magis de * MONASTERIALIS GREX , Monachi, ceau S. Gervais. Vetera monumenta die in diem proficiens, clerocinari cum apud Greg. Turon. lib. 6. Hist. cap. 9. Monast. S. Victoris apud Marten, torn. omni devotione satageret, Monefecit. ^ MONASTERIUS, pro Monasterium. 6. Ampliss. Collect, col. 225: Item, D. * MONEGAGIUM, Professio monastica. Epist. Johannis Monachi ad Richardum Galerannus Comes Meulenti 40. solidos Testam. Burgond. de Podio Luperio fiant, neque post prandium : sed sponsus et sponsa jejuni a Sacerdote jejuno in Monasterio benedicantur. [Charta Petri Abb. S. Dionysii ann. 1224: De terra in qua fecimus Monasterium de Trapis edificari pro eo quod fecimus dirui vetus Monasterium quod erat in castello nostro de Trapis.] Ita S. Eulogius lib. 1. Memorial. S. cap. 1. Cosnobium vocat, quod Basilicam paulo ante appellaverat. Vilharduinus num. 138. 139 : le Mostier des Apostres, le Mostier sainte Sophie. Vetus Gallicus Interpres MS. Codicis ad tit. de S. Trinitate : Aucuns ierent qui voloient estre ensevelis dedens les Mostiers, si fu dit a I'Empereur, que nul lai ne doit cuider que les Iglises soient otroiees a cors d'homes, etc. [Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin.:

MON

MON

MON

459

Infantes docet ilia loqui, linguasque ligatas riis intererant. Est penes nos nummus arm. 1350 : Item lego in subsidium mariSolvit, et in propriam deducit verba Monetam. in cujus una parte efflcta inter duo litagii vel Monegagiifiliarum nobilis JohanMONETA, apud Papiam, eadem et tru- lia littera major A, cui imminet conis de Affanello de Mimeto xxv. florenos auri. Si vero de dictis filiabus una dece- tina dicta, quia admonet ne qua fraus in rona, cum inscript. MONETA ANNIVERmetallo vel in pondere fiat. Iter Camera- SARIORUM : in altera numerus XII. deret absque nuptu vel Monegagio, etc. MONEIA, pro Moneta, ex Gall. Monoie, rii Scotici cap. 10. 5. de Brasiatoribus: Cum 3. liliis et inscript. REQUIESGANT seu Moneie, uti efferimus. Domesdei tit. Non habent mensuras, videlicet quarlam, IN PACE. Wirecestre : Burgenses plures habuit, et pintam, tertiam, et partes concordantes * MONETA AURI, Nummus aureus. pro 15. hidis se defendit, quando Moneia Monetse domini Regis, per quas mensuras Lib. cens. eccl. Rom. : In episcopatu vertebatur, quisque Monetarius dabat 20. populus possit deservire debite, cum indi- Constantiensi, Fratres de Monte Angelosolidos ad Londinum, pro cuneis monetse guerit. Ubi Moneta sumitur pro mensura rum (debent) unam Monetam auri. Ibiaccipiendis. Ubi vertebatur idem valet ac publica ac regia quae pretium monetse, dem : Ecclesia de Monte Angelorum unam fixum habet. Ibid. cap. 9. 3 : Quod non Monetulam auri. mutabatur. MONELLA, Monitio, admonitio. Luci- faciunt panem concordantem monetie, pa\ MONETA BLENGHA, Argentea, Monfer Oalaritanus lib. 2. pro S. Athanasiq nem pro denario, panem prO'Obulo, panem noie Blanche, cui nigra seu aerea oppopag. 97: Tanquam fugisset nos domini pro quadrante. nitur. Edictum pacis Jacobi Reg. Arag. Monella dicentis, etc. * Eo sensu occurrit in Charta Gue- ann. 1228. torn. 8. Spicil. Acher. pag. | MONELLUS, Campanae species. Sta-rard. II. Camerac. Episc.ann. 1089. apud 386 : Prsestantes insuper centum viginli tuta Gapit. Tullensis aim. 1497. cap. 1. Miraeum torn. 1. pag. 75. Diplom. Bel- solidos de Blencha Moneta. de Pulsationibus: In Dominicis et profes- gic. : Trado ad usus fratrum S. Camerac. * Charta ann. 1429. ex Chartul. Corb.: tis ultimas cum duabus mediocribus cam- Ecclesiss... alodium de Lietscinis et de Tant en monnoie d'or comme en blancque panis simul; et in duplicibus cum Monel- Wilrehem, cum Moneta, cum teloneo et monnoie. lis. Vide Maanellus et Meenellum. macera et districto, cum molendinis, cum ^ MONETA BOSSANAYA, Monetae Bar* Nostris Moisneau. Ordinar. MS. eccl. terris cultis, etc. cinonensis species. Locus est in BossaS. Vulfr. xiv. saec.: Campanis Guillelmo 1 MONETA, Officina, seu locus ubi mo- naya. majore et les deux Moisneaux. Est et neta cuditur. Charta Agnetis Comit. 1 MONETA BRUNA, Eadem quae aerea tubae seu buccinae bellicsa genus. Le Pictav. ann. circ. 1050. inter Anecd. seu nigra aliis dicitur. Vide Bruna 1. Roman de Garin : Marten, torn. 1. col. 187 : Videns autem * MONETA CENSUALIS , Qua census hsec admodum pauca superadjeci deci- persolvi debent, atque adeo eadem atEt les eschieles font a fossez flatir, mam mei monetagii in Moneta Picta- que fortis, cujus scilicet materia purior La oisiez les Moiniax glatir, vensi. Occurrit rursum in Charta erat, qualis nimirum eo tempore, quo Et les buisines et les greilles bondir. ann. 1215. ibid. col. 844. et alibi instituta fuerat ejusmodi pensitatio; Aliud poema : passim. tune quippe minus erat adulterata. Instr. * MONETA , Instrumenta monetalia ann. 1389. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, La sonnent Moieniaus, tropes et olifans. seu quibus cuditur et fabricator mo- pag. 373: Dedit et concessit, videlicet pro T MONERIUS, Molitor, Gall. Meunier. neta. Testam. Guill. monetarii ann. summa quadraginta librarum bonse MoCharta apud Stephanot. torn. 3. Anti- 1213. ex Cod. reg. 5255 : Majori filio meo netse censualis. Vide supra Censuales quit. Pictav. MSS. pag. 944 : Actum item Johanni lego... totum mansum major em nummi. s;j MONETA COMPUTABILIS , Quae in fuit in dicto compromisso quod triginta in quo maneo ad naves, cum sua Moneta solidi qui fuerant levati per manum prse- et cum suis omnibus botiguis et operato- Computis datur et accipitur, in Charta ann. 1261. ex parvo Reg. S. Germ. Prat, tsiti a, Monerio dicti Abbatis. Vita S. riis. f MONETA, Jus cudendi monetam, vel fol. 53. r. col. 2. vonis torn. 4. Maii pag. 599: Dum emolumenta quae monetae domino obve1 MONETA [** ^ERE] CONTAMINATA, canalis seu aquas meatus clausioni minis !ft cautus insisteret... senex Monerius cau- niunt. Charta Pontii Comit. Tolos. ann. ^Erea, eadem quaa nigra. [-- Gall. Bil1037. torn. 2. Hist. Occitan. inter Instr. lon.] Tabular. Mimat. ann. 1306 : Ad sam explorans. : Dono tibi 1 MONESTERIUM, pro Monasterium, pag. 200 episcopatum dilecte sponse mee episcopum et ecclesiam Mimatensem perAlbiense, tinet jus... Contapluries occurrit in Charta Henrici I. Majore, Moneta, et mercatum. et civita- minatam etcudendi monetam sere etc. Ocet monetam argenteam, Imper. ann. 1014. apud Murator. delle temf MONETA, Tabula nummularia, Gall. currit prseterea apud Rymer. torn. 5. * Antic. Estensi pag. 110. Change. Charta Otton. imper. ann. 1001. pag. 444. col. 2. | MONESTERIUS, pro Monetarius, qui inter Instr. torn. 3. Gall. Christ, col. 1 : *\ MONETA CORIAGEA cum clavo argenmpnetam cudit. Conspectus Instr. ad Dedimus jus, fas atque licentiam faciendi, teo. Hanc tempore captivitatis Johannis Histor. Occitan. spectantium a R. P. statuendi atque construendi mercatum Reg. Franc, cusam scribit Guido Papa de la Porte Ord. Minimorum editus : cum Moneta, teloneo, banno et totius pu- qu. 493 : Ponamus, inquit, quod a temSententia contra quosdam falsos Mones- blicse rei ministeriis, in quadam proprie- pore venditionis citra facta est Moneta de terios. tate sanctse Cameracensis ecclesiss, in loco corio, sicut fuit tempore captivitatis Regis MONETA, Monetss ipsius character ac qui vocatur Castellum S. Marias... Atque Johannis, de qua moneta licet curribilis figura. Papias : Moneta, similitudo. [Mo- prsedictum mercatum, Monetam, telo- sit centum floren. non valent duos floreneta, tivY][j.o<7uvrj, in Gloss. Lat. Graec. neum, bannum, cum tola publica func- nos de Moneta currente tempore contracSangerm.] Gurius Fortunatianus lib. 3. tione, in proprium concedimus sanctse tus, etc. Eadem de re habet Philippus Artis Scholasticae : Verbis utendum est, Cameracensi ecclesise, tali tenore, ut nul- de Commines lib. 5. cap. 18 : Et mit (le ul nummis publica Moneta signatis. Ita lus dux, marchio, sive comes, seu aliquis Roy Jean) le royaume en si grande paumonetam latiaris eloquii dixit Symma- homo ullam potestatem habeat super me- vrete qu'il y avoit longtemps monnoye chus, pro charactere. Vide Juretum ad moratum mercatum. Ubi baud obscurum comme de cuir, qui avoit un petit clou hunc locum pag. 315. Eadmerus lib. de est preecipuum hujusce concessionis d'argent. Ex his tamen rninime certo efS. Anselmi similitud. cap. 9 : Denarius propositum ad mercatum spectare, seu flcitur iis temppribus exstitisse ej usmodi bonus puro ex sere, recto pondere, Mone- fori instituendi facultatem, cujus ap- monetam coriaceam, prsesertim cum taque legitima debet constare. Infra : Is pendices enumerantur omnes, mensa nullum supersit hac de re Edictum, autem Monachus qui adeo est senex, ut nummularia scilicet, jus exigendi tri- unde opinionem hanc deliramentum ante et retro jam nequsat inclinare, de- buta ex mercibus, banna indicendi at- esse atque puerilem fabellam ait Molinario illi est similis, cujus Monetam tem- que qfflciarios constituendi, qui iis ser- neus de Usur. n. 799. neque probabilior poris antiquitas jam delevit. Rursum : yandis invigilarent. Neque alio sensu yidetur D. le Blanc pag. 230. De moneta Assimilatur nummo ponderoso, Monetam intelligendaevidentur Chartae huic simi- itaque debiliori, quam urgente necessitamen non habenti, et ideo non seque ve- les, in quibus monetae percussio non tate cudi jusserat Carolus Regens, haec nali. [Guillelm. Nangius in Chron. ad exprimitur aut indicatur. Aliunde vero accipienda existimo. Et quidem exstat ann. 1173 : Tertio Idus Februarii appa- jus cudendi monetam ecclesiae Camera- Edictum datum Parisiis 25. Jan. ann. ruerunt de nocte igness acies... et lux tanta censi assertum infra, ubi de monetis 1356. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. enituit quod nummus cujus Monetse esset barqnum, ostendemus. [** Hue etiam 95. in quo memorantur gravissimae queposset agnosci.] [---Bened. abb.Petroburg. pertinet charta ann. 1089. supra e Mi- relae quas de imminutione monetae hain Henr. II. reg. Angl.edit. Hearn. torn. raeo laudata. Vide Mercatum. Moneta buerat populus, quibus ut fleret satis 2. pag. 611 : Et ne aliquis conet monetam vero his locis est Jus statuendi de om- fortiorem monetam cudendam eodem domini regis, in qua Moneta apparebit, nibus quae ad monetas et earum usum Edicto curavit. Hue spectant Chron. S. Dionysii torn. 2. pag. 17. et Belgicum nisifracta fuerit infra circulum.] Alanus pertinent.] | MONETA ANNIVERSARIORUM dicta cap. 93. Antiquioris usus fuit haec coriain Anticlaudiano lib. 2. cap. 7. de Gramquae iis distribuebatur qui Anniversa- cea moneta apud Francos, si fides Joh. matical

460

MON

MON
Gaufridum torn. 1. Hist. Provinc. pag. 79. HincJ 1 REFORTIUM MONETARUM dicitur cum ad materiam puriorem monetae revocantur, apud Franc. Marcum Decis. 432. part. 2. pag. 224. [ Vide Savin. Histor. Jur. Rom. med. temp. torn. 3. cap. 22. 1161. not. f.] MONETA CUM GRANIS. Chronicon Malleacense : An. 1112. nummi mutati sunt, et cum granis alii facti sunt. * MONETA MIXTA, Nummi diversi generis. Charta ann. 1327. in Reg.66. Chartoph. reg. ch. 715: Item et duos sacos Monetae mixtse dicti regni, ponderantes cc. marchas. * MONETA PLUMBEA. Lit. remiss, ann. 1396. in Reg. 151. Chartoph. reg. 239 : Comme le suppliant eust achele certaine Monnoye de plant de huit et de quatre deniers Parisis pour le pris et somme de huit blans; et huit jours apres ou environ eust icelle monnoye de plant vendue a un nomme Jehan Michau le pris et somme de cinq sols Tournois, et d'icelle monnoye eust este trouve quatre ou cinq jours apres icellui Jehan Michau saisi en la ville de Lillebouchart, et pour ce eust este emprisonne audit lieu, etc. MONETA NIGRA, ^Erea, vel aere mixta, cui alba, seu argentea opponitur. Martialis lib. 1. Epigr. 100 :

MON

Iperio in Chron. S. Bertini cap. 49. apud Marten, torn. 3. Aneod. col. 727 : Aliquanto tempore per regnum Franciss intermissum est fabricari monetam, et maxime quandiu Rex erat ahsens, sed monetss curre (currebant) frusta de corio cum infixo clavo aureo vel argenteo, majori vel minori, et secundum hoc erat majoris pretii vel minoris. Haec credat qui aliis quas ibi profert fabulis tidem habere volet. Monetam coriaceara apud Lacedaemonios in usu fuisse docet Seneca lib. 5. de benef. cap. 14. quod et propter exhaustam diuturnitate Italici belli pecuniam fecisse Fridericum II. Imper. narrat Antoninus Florentinus in Chron. ad ann. 1240. * Similem fabellam, quam de Mediolanensibus vulgarunt Gobell. Persona in Cosmod. set. vj. cap. 48. et Theod. de Niem in lib. de Privil. et Jur. imper. ex conficto Ottonis M. decreto, evertit et exsibilat Muratorius torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 590. Vide infra Britatmiss ducum denarii in Moneta Baronum. T MONETA DEBILIS, Quae /brtfiopponitur. Vide infra. Occurrit praeterea in Privilegiis Capituli S. Barnardi de Romanis ann. 1358. torn. 3. Ordinat. pag. 277. et alibi passim. Nummi lews, in Charta Philippi senioris de Falkenstein pro monast. Fuld. ann. 1266. apud Schannat. * MONETA FRTVOLA, Eadem quae Debilis seu non justi ponderis. Vide supra Frivolis. MONETA FORTIS, vel fortium. Ita vpcabant earn monetam, cujus materia purior erat, minusque adulterata. Vetus scheda : Ad Nativitatem beats Mariae 1306. incipit fortis moneta, et fuerat cursus debilis monetse ab Omnibus Sanctis 1303. usque ad dictam Nativit. Libras fortes, librse fortium, in Chartis aliquot, in Histor. Monasterii S. Mariae Suession. pag. 450. apud Duchesnium in Hist. Drocensi pag. 276. Guichenonum in Histor. Sabaudica pag. 52. 60. 61. eumd. in Bibl. Sebusiana pag. 349.355. et in Episcopis Bellicensib. pag. 78. Justellum in Hist. Turenensi pag. 90. Roverium in Reomao pag. 327. etc. Charta Lud. Imp. ann. 1329. pro Monetariis Papiensibus : Et debent taliare monetas prsedictas tall modo, quod in duabus unciis non sint plures quam 3. denarii fortes, et 3. debiles, etc. Infra : Et debent taliare monetam. tali modo, quod nullus de prsedictis denariis erit fortior vel debilior suo justo pondere ultra 1. granum. Charta ann. 1306. pro Moneta Comitatus S. Pauli : Et les deniers seront taillez a douze fors, et a douze foebles ; c'est a scayoir les fors a 14. sols 6. d. et les foibles a 19. s. 6. d. Adde Statuta Leodiensia art. 19. et formulam assidendi terras in Ducatu Burgundiae post Consuetudinem Municipalem, sub flnem capitis. In Charta ann. 1162. apud Ghirardaccum lib. 3. Hist. Bonon. pag. 85: Receptis ab eo centum libris afforciatorum. Denarii infortiatorum, passim in Tabul. Abbat. Dalonensis fol. 4. 5. 7. 49. 55. etc. Ibidem fol. 70: Acceptis 8. libris de forzals, vel Pictavinis. [ Solidi ecc/brfaii, eadem acceptione, in Charta ann. 1171. apud Stephanot. ex Antin. Pictav. Bened. Mss. part. 4. pag. 566.] [Solidi inforciatorum, in nova Gall. Christ, torn. 2. inter Instr. col. 451. Solidi reforciati, in Charta ann. 1323. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 110. col. 2 : Lego... Esmenjardse filise mese. 500. libras Beforciatorum, sive Turonensium bonorum, in Testam. Isnardi de Antravenis apud

moneda de tern de Barcelona, qual era cousta ab la constitucio del Rey Don Pere del any 1365. so es la moneda se fabricava en Barcelone en virtut deldits privilegis del Rey Don Jaume any 1258. Rey Don Pere ab pragmatica del any 1283. Chronicon Petri Regis Aragon. lib. 3. cap. 8 : Sinoanos solament batre moneda en Catalanya, e que sia moneda Barcelonesa. e ques bata dins la Ciutat de Barcelona: laquel moneda es appellada de Tern. Monetae de bino, in Catalania meminit Paulus Xammer lib. de Antiquit. Barcinonae 110. num. 41. [** Vide Campmanyi Antiquit. Barcinon. torn. 1. Probat. Append, pag. 122.] MONETA SEPTENA. Charta Aimerici de Castro novo ann... in Regesto Tolosano Camerse Comput. Paris, ch. 70 : Hoc prsedictum donum... nos et successores nostri, si voluerimus, possimus recuperare datis, imo persolutis successoribus nostris 5. millib. solid. Tholos. Monetse septense, vel Malgor. duplos largos ad ipsorum electionem, vel ex singulis 26. solid. Tholos. unam marcham argenti fini, et de pure pro eadem ralione, si Tholos. et Malgor. abjiciebantur vel minorabantur expenso de lege, etc. MONETA OOTAVA. Tabularium Ecclesiae Viennensis, sub Guidone Archiep. fol. 71: Acquisivitalaicis hominibus aliam medietatem Ecclesix, cum decimis, et Ut convivia sumtuosiora, oblationibus, et sepultura; a Baritone Toto quae serael apparas in anno, filio Barnardi quartam partem ejusdem Nigra sordibus explices monetae. Ecclesix, et dedit ei inde 4. libras denaSic enim seream monetam intelligi cen- riorum Viennensis octavas Monetss, etc. set Salmasius.Nicolaus OresmiusEpisc. Infra: A Falcone filio Isardi accepit GatLexov. de Mutatione Monetar. cap. 3 : geriam laudante Ademaro fratre suo, deEt quoniam aliquoties in aliqua regione dit ei 300. solidos Viennensis octavse Monon satis competenter habetur de ar- netse, etc. gento,... into portiuncula argenti quse MONETA DECIMA, Tabular. Monastejuste dari deberet pro libra panis, vel ali- rii S. Andreae Viennensis :... Vobis impiquo tali, esset minus bene palpabilis prop- gnoravimus pro solid, unius quadrannos ter nimiam parvitatem, idea facta fuit duos de Moneta decima, etc. Alibi : Donee mixtio de minus bona materia cum ar- prsedicti solidi integro numero jam dictis gento : et inde habuit ortum Nigra Mo- restituantur Monachis. Est autem Moneta neta, quee est congrua prominutis merca- decena et electissima. Idem Tabular, turis. Charta Joannis Nigellensis Do- apud Acherium torn. 13. Spicilegii pag. mini apud Vassorium in Novioduno 284 : Long a per tempora stetit ipsa Mopag. 952 : Centum solidos Nigrorum vel neta bona in pondere, et mensura decena. Atrebatensis monetse, in pretio 18. num- Moneta decima octava. Charta Arcemmorum nigrorum singulis annis me et hse- baldi de Soliaco ann. 1229 : At sciendum, redem meum soluturum concedo, etc. Tu- quod debemus Prioratui dictse villse de ronenses nigri, in Charta ann. 1369. in Capella triginta et octo solidos Monetse deProbat. Hist. Turenensis pag.42. Nigelli, cimse octavse ad Parisiensem, annuatim in Charta Communiae Crespiacensis ann. censuales, etc. 1223: Dicta vero Communia pro his omniCur autem Monetae istae Ternse, Octabus tenetur reddere Baillivis nostris apnd vse, et Decimse appellatae fuerint, haud Crespiacum singulis annis trecentas et facile est deflnire, nisi ad voces a Moneseptuaginta libras Nigellorum; [Et in tariis vulgo receptas Moneta prima, seCharta ann. 1242. torn. 2. Hist. Eccl. cunda, et tertia, etc. referri debeant, et Meld. pag. 155 : Damus et concedirnus in quarum mentio habetur in Oonsilio Cupuram et perpetuam eleemosinam sexa- riaeMonetariaesub Philippe Pulcro Rege ginta libras Nigellorum.] In Consuetu- Franc, ad quarum explanationem haec dine Vadensi art. 7. sexaginta sol. ni- vernacula ex Adversariis Magni Peiresgri, (60. sols nerets) dicuntur valere 36. cii, ipsiusque manu descripta, olim exsol. Paris. Vide Renaldum in Probat. cerpsimus, quae ut minime trita hie inHistor. Suess. pag. 23. Justellum in serere haud absurdum fortasse fuerit : Probat. Hist. Turenensis pag. 64. Hist. Monnoye douzieme, quinzieme, dix-huiMonasterii S. Mariae Suessionensis pag. tieme. etc.; de laquelle il est parle dans I'Advis de la Cour, sur le fait des mon466. etc. MONETA TERNALIS, de terno, [de qua- noyes, dresse sous Philippes le Bel. Ces terno, de duplo,] sic dicta moneta Bar- termes se prennent ordinairement pour cinonensis in Usaticis Barcinon. et in la monnoye d'argent et billon, qui estoit Charta Petri Regis Aragon. ann. 1285. une facon de parler usitee entre le Roy Chronicum Barcinonense : XI. Kl. Apri- et les Maistres generaux des monnoyes, lis ann. 1212. fuit aspersa a domino Rege pour par le moyen d'icelle, et le prix que Petro moneta de Quaterno Barchinon. [X. le Boy faisoit donner au marc d'argent Kl. Martii an. 1221. fuit a domino Rege hors ceuvre, qui estoit toujours contenu es Jacobo aspersa moneta de Duplo Barchi- mandemens qu'il envoyoit aux Maistres non. VIII. Kl. Sept. an. 1258. fuit aspersa generaux, scavoir la traitte, ou I'imposia domino Rege Jacobo moneta de Terno tion que le Roy prenoit sur chascun marc Barchinon.'] Andreas Bosch us de Titulis d'argent le Roy en osuvre, des especes honorar. Catalaniae lib. 4. pag. 490: La qu'il faisoit fabriquer. Pour entendre ce

MON
que dessus, il faut prendre pour fondement que MONNOYE PREMIERE qued'autres appellent GROS, est cinq sols. MONNOYE DEUXIEME est dix sols. MONNOYE TROISIEME, quinze sols, et ainsi du plus au plus. MONNOYE xn. soixante sols, parce qu'en 60. il y a cinq fois 12. MONNOYE xv. 75. sols. MONNOYE xvm. 4. I. 10. s. Or quand le Roy ordonnoit une fabrication d'espece, pose que soil celle qui est mentionne au 2. art. de I'advis de la Cour donne an Roy Philippe le Bel sur le fait de monnoyes, qui est a 6. den. (de lay) de 14. s. 8. den. (de taille) ayant cours pour 3. den. Tournois piece: il faut considerer premierement que lesdits 14. s. 8. den. qui font 176. pieces, ayant cours pour '3. den. chascune, valient en tout 528. den. Tournois, revenans a 44. sols Tournois, qui est la valeur du marc d'argent a 6. den. de lay, en ceuvre desdites especes, qu'il appelle Monnoye xvm. laquelle pour n'estre qu'a 6. den. de loy, (qui est la moitie d'argent le Roy) il faut doubler la valeur de 44. sols pour scavoir la valeur de la susdite monnoye xvm. qui seroit a cette raison 4. livres 8. s. encore que ladite monnoye xvm. doit valoir 4. livres 10. sols, qui sont 2. sols sur le tout, ou sur les deux marcs de 6. den. de loy. De sorte qu'en cet article il y auroit faute a la taille desdites especes, laquelle il faudroit augmenter de 4. den. pour la faire venir d 15. sols de taille, n'est que lesdits 2. sols fussent retenus par celuy qui en donnoit Vavis pour la facon et fabrication des 2. marcs. Et pour scavoir la traitte et Vimposition que le Roy prenoit sur ladite monnoye, il faut remarquer que le Roy par le mandement qu'il envoyoit aux Maistres generaux des monnoyes, leur mandoit le prix du marc d'argent, sur lequel devoient estre fabriquees lesdites especes, qui valloit mains que le marc d'argent en ceuvre desdites especes : Comme en cet exemple de la monnoye xvm. le marc d'argent en oeuvre, c'est d dire, monnoye, doit valoir 4. livres 10. sols ; et pouvoit mander que I'on donne du prix du marc d'argent 4. livres, son intention estant de prendre 10. s. de traitte ou d'imposition, ou pour la facon, sur chascun marc d'argent desdites especes. Et la monnoye cinqcentieme, du temps du Roy Jean, vaut cent 25. livres Tour, et le Roy faisoit donner en ses monnoyes aux Marchands qui livrsient I'argent, ou le billon, 102. livres Tournois, lesquels desduits de 125. liv. restera 23. liv. que le roy prenoit de traitte, et ainsi du plus au plus, et du mains au mains. De facon que pour scavoir la traitte, ou le profit que le Roy y faisoit desdites monnoyes xv. xvm. etc. il faut scavoir le prix du marc d'argent, lequel estoit toujours specifie et arreste dans les mandemens que le Roy envoyoit ausdits Maistres generaux des monnoyes. La difference desdites monnoyes xv. xii. etc. est que la plus basse, c'est d dire, la xii. est la plus forte monnoye, parce que lev especes cy-dessus mentionnees n'auroient cours que pour 2. den. Turon. sur le pied de la monnoye xii. lesquelles sur le pied de la monnoye xvm. deveroient courir pour 3. d. Turon. et ainsi plus la monnoye est haute, plus les especes de mesmes poids et de mesme bonte sont augmentees en cours. Comme par exemple, les susdites especes estans d 6. den. de loy, et de 14. s. 8. den. de taille, dressee sur le pied de monnoye cinqcentieme, auroient cours pour 7. s. un d. 40. de denier. De tout ce discours se tire que la monnoye xii. est le pied de la monnoye qui se fabriquoit d raison deQO.s.lemarcd'oeuvre: Et la mon-

MON
noye xvm. est le pied de celle qui se battoit sur le prix de 4. I. 10. s. ledit marc d'ceuvre: et d mesure que le marc augmentoit de prix, on augmentolt aussi le nombre du terme de monnoye, d'autant qu'il y avoit de fois cinq sols; jusques d la monnoye cinqcentieme, qui valloit 125. livres. * Propositam a Cangio Peirescii harum vocum explanationem legimus in Lit. Phil. VI. ann. 1336. 1. Jan. ex Reg. B. Cam. Gomput. Paris, fol. 105. r: Ordenons que I'en face nos monnoies d'or, blanches et noires, dishuitaines ; c'est assavoir nos monnoies blanches et noires sur le pie de Ix. gros Tournois d'argent le roy au marc de Paris, et nostre monnoie d'or fin sur le pie de douze mars d'argent le roy audit marc de Paris ; c'est assavoir que un marc d'or fin vaudra et courra pour douze marcs d'argent. Et ainsi parmi ce seront toutes nos dites monnoies d'or, blanches et noires avaluees dishuitaines, en courant le marc d'argent le roy audessus du marc pour quatre livres, dix sols Tournois, et un marc d'or fin pour cinquante quatre livres Tournois argent le roy des monnoies dessus dites. Alias ejusd. reg. ult. Oct. ann. 1338. ibid. fol. 106. r: Ordenons que I'en face nos monnoies blanches et noires vintquatriemes sur le pie de Ix. gros Tournois d'argent le roy au marc de Paris, et nostre monnoie d'or fin sur le pie et la value d courir un marc d'or fin pour soixanle deux livres, dix sols Tournois.... Et aura chascun denier d'or cours pour vingt-cinq sols Tournois, et nos monnoies blanches et noires, courans d present, seront et demouront du pots, du cours et du coing que elles sont d present.... Et donnez en tout or fin au marc de Paris cinquante huit livres Tournois, et en tout argent et billon d ceuls qui seront leur loy, quatre livres, douze sols Tournois de celle merne monnoie. 533- Haec vero loquendi formula, quae sub Philippo Pulcro in usu esse coeperat, desiit sub Ludovico XI. ann. 1467. ut monet D. le Blanc pag. 254. 5S1F* Atque hie non abs re fuerit observare proportionem 12. inter aurum et argentum statutam esse ann. 864. in Edicto Pistensi cap. 24: Ut in omni regno nostro non atnplius vendatur libra auri purissime cocti, nisi duodecim libris argenti de novis et meris denariis. Ubi libra auri purissimi, vel, ut monetariorunq voce utar, ad 24. karats, duodecim libris argenti puri, seu ejusdem legis aequiparatur. * MONETA DEGIMA, Pars decima monetse seu monetagii. Pactum inter archiep. Lugdun. et comit. Forens. ann. 1167. ex C9d. reg. 5190. fol. 13. v: Pedagia tam in fluminibus, quam in terra, communia sunt inter archiepiscopum et comitem Forensem, Moneta similiter communis est ; excepta decima, quee archiepiscopi specialis est. [** De decima, non de moneta decima agitur.] MONET^E PERFORATE. Fleta lib. 1. cap. 22. 1 : Si quis denarium inveniat retonsum, vel de alio cuneo, quam de cuneis communibus Anglias, Hibernise, et Scotiee, statim ilium facial perforari et restitui. SSS" Perforabantur monetse cum earum cursus prohibebatur, vel inveniebantur adulterse. Litterae PhilippiPulcri ann. 1309. torn. 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 469 : Et se lesdites personnes es Monnoies qui einsi leur seront monstrees, trouveront aucuns deniers contrefaitz, ou faus, il les perceront, ou trencheront, et

MON

461

percies ou trenchies les rendront franchement.Occurrit pluriesin yeteribus Edictis ad monetam spectantibus: at in recentioribus, Cizailler, legitur. Vide Copator monetse. MONETA USUALIS, quae in usu publico constituta, in leg. 1. Cod. Th. Si quis pecunias conflaverit (9, 23.); quae in usu versatur, apud Larnpridium in Alex. Severe ; in conversatione publica, leg. 2. dicto tit. et leg. 1. de Conlat. aeris. (11, 21.) Senator in formula Comit. sacr. Largitionum lib. 6. Epist. 7 : Hanc liberalitatem nostrum alio decoras obsequio, ut figura vultus nostri metallis usualibus imprimatur, monetamque fads de nostris temporibus futura ssscula commonere. [Usualis, in Statutis MSS. Augerii Episcopi Conseran. ann. 1280. Cursibilis, in Charta ann. 1215.' apud Calmet. torn. 2. Hist. Lothar. col. 14.] Usualis et cursibilis, in Tabulario Palensi apud Marcam in Hist. Beneharn. lib. 4. cap. 16. num. 7. et in Chronico Senoniensi lib. 2. cap. 16. Denarii usuales et dativi, in Charta Caroli IV. Imp. ann. 1351. in Chronico Constantiensi. [Vide Cursibilis.] 1 MONETA CURSUALIS, Eadem notione, in Charta Libertat. Bellomont. ex Cod. MS. Coislin. : Mansurus infra mettas praedictas.... solvet nobis viginti solidos Cursualis monetss in comitatu Nivernensi. Monnoie coursablc, in Edicto Philippi VI. Reg. Franc, ann. 1336. et in alio ann. 1339. torn. 2. Ordinat. pag. 142. Vide Cursualis. VMONETA CURRIBILIS, in Charta Jacobi Reg. Aragon. ann. 1272. infra laudata. MONETA DATIVA et accepta, i. quae in usu est, et datur et accipitur. Charta Friderici I. Imper. ann. 1156. in Hist. Pergamensi torn. 3. pag. 459 : Ut liceat ei in sua civitate monetam publicam cudere , quam per omnem Comitatum et Episcopatum ejus dativam et et acceptam esse prascipimus. Occurrit etiam in Charta ann. 1258. apud Maximilianum Henricum in Apologia Archiep. Coloniensis pag. 33. Tabularium Conchense in Ruthenis Oh. 85 : Centum 84. solidos denariorum exhibilium et pecunibilium publicse monetse Carcassonse, etc. Nummi usuales, in Speculo Saxonico lib. 1. art. 65. 5 : Nummi communiter currentes vel usuales, lib. 3. art. 40. 4. Occurrit passim. Vide Ambulare. * MONETA LIBRABILIS, Quae est justi ponderis, eadem quse Usualis. Vide supra Librabilis. MONETA MISSIBILIS, Gall, de mise, in Charta ann. 1322. in Maceriis S. Barbaras Lugdun. pag. 203. j MONETA PONIBILIS, Eodem intellectu, Vide Ponibilis. * MONETSE ARGA, Curia, quae de causis ad monetas spectantibus cognoscit et judicat. Charta Henr. I. reg. Angl. ex Tabul. S. Petri super Divam : Bellum, si ortum fuerit de placito monetse,.... apud Arcam monetse. terminabitur. MONETA FORISFAGTUM, quod fuerit, dpcet Charta Stephani Dom. Sacricaesaris ann. 1178 : De forisfacto Monetse ita specialiter statutum est, quod qui accusaverit aliquem de hominibus praedictis, quod accepit monetam quam Dominus Sacricsesaris accipi noluerit, postquam voce prs&conio, prohibita fuerit, etc. T MONETA PES, Nostris Pied de monnoye, Budelio, est meta monetariis praescripta in cudendis nummis,quam omnino observare tenentur. Occurrit passim in Edictis ad rem monetariam pertinenti-

462

MON

MON
eoque casu non altioris pretii quam unius denarii, ut est in quadam Scheda de Monetis circa ann. 1300. exarata : Nuls des Barons de France ne puet, ne ne doit fairs Monnoie d'or et d'argent, se ce n'est li Rois, ou par son commandement, ne Monnoie qui vaille plus d'un denier. Mox, cum de Baronibus qui Statuta de Monetis infringunt, agitur : Le Quens de Bretagne a encommence a faire une Monnoie qui valoit deux deniers. Eidem porro Britannise Toparchse Ludovicus XI. Rex monetam auream cudendi facultatem indulsit Diplomate mense Oct. ann. 1465.exarato, quod descriptum legitur in primo volumine Ordinationum ejusdem Regis f. 97. Chartophylacio Parlamenti Parisiensis. Habetur ilia apud Hautinum lib. de Monetis Fr. pag. 99. 38- Hsec emendat D. Bmssel torn. 1. de Usu feud. pag. 201. uti minus accurata, censetque laudato Edicto reprobari veterem usum, quo Baronibus assertum hactenus fuerat jus monetam argenteam cudendi, eamque altioris pretii quam unius denarii: haud immerito quidem, cum ex infra dicendis certum sit monetse regise cursum non in omnibus Baronum dominiis invaluisse, in quibus proinde necessarium erat cudi monetam auream vel argenteam, ut esset commercio locus. Exstat praeterea Charta ann. 1306. in Tabular. Mimat. qua Philippus IV. Rex Franc, agnoscit Ecclesiee Mimatensi competere jus cudendi monetam argenteam; quod a praedecessoribus suis illis concessum non dicit: Ad episcopum et ecclesiam Mirnatensem pertinet jus.... cudendi Monetam sere contaminatam et Monetam argenteam, etc. Ex monetis vero argenteis Baronum, quee etiamnumsupersunt, nihil videtur certo colligi posse: aut enim ad Barones qui eo jure,ex regio indultu, gaudebarit, referri debent ; aut esse monetas regias in iis locis cusas suspicari licet. W8~ Id tamen moris iis temporibus alicubi viguisse, ut monetee argenteas non cuderentur nisi ex regio indultu, utcumque suadet Charta Jacobi Regis Aragon. ann. 1272. ex lib. magno Talamus Montispess. fol. 21 : Jacobus Rex.... percepto quod moneta Melgorii in villa nostra Montispess. curribili ab antiquo sufficere non valente usibus hominumejus ville... ad requisitionem fidelium nostrorum Consulum Montispess. volentes occurrere.... Monetam grossam argenteam, denarios scilicet et obolos, cujus quilibet denarius valeat 12. denarios Melgorienses, et quilibet obolus 6. denarios Melgor. cudendam in ipsa villa, seu ejus domina2.tioneet non alibi... duximus ordinare. 4. Atque hanc quidem aurese monetse cudendee facultatem vassallis suis ssspe concessisse Imperatores Germanicos legimus, cum in ipsa Germania, turn in Italia, quse eorum juris fuit, qua etiamnum ii gaudent. [ Vide Pfefftng. ad Vitriar. lib. 3. tit. 4. 4. not. c. pag. 459. sqq.] Chronica Sclavica Anonymi: Anno D. 1340. Bartholdus Comes deHennanberg impetravit ab Imp. Ludovico Lubicen. auctoritatem faciendi auream Monetam sub bulla aurea Imperatorise Majestatis. [- Ibid. pag. 471.] Monetse regise altera erat prserogativa, ex Statute S. Ludovici Regis Carmitis ann. 1262. circa mediam Quadragesimam scripto, quod monetse regise in universe regno, nulliusque alterius in terris Baronum, qui monetse jure non gauderent, usus obtineret: Et que nulle

MON
Monnoie ne soit prise an Royaume, de la S. Jean en avant, la ou il n'a point de propre monnoie, fors la Monnoie le Roy. Et que nuls ne vende, n'achapte, ne fasse marchie fors que a celle monnoie. Et puet et doit courre la Monnoie le Roy par tout son Roiaume sans contredit de nulli qui ait propre monnoie, ou point, que ele courra en la terre le Roy. Et ne seront refusez Parisis, ne Tournois, tout soientils pelez ; mais qu'ils aient cognoissance devers Croix ou Pile, que Us soient Parisis, ou Tournois, pour qui n'y faille piece. Et li Rois veut et commande que telles Monoies soient receues a ses rentes, comme il commande dprendre en sa terre, et que nuls ne puisse recourre, ne trebucher la Monnoie le Roy, sus paine de corps et d'avoir. Similia habet de tonsis monetis Statutum Philippi Pulcri ann 1313. In Philippi III. Regis Fr. Statuto exarato circa Pentecosten ann. 1273. descripto in 10. Regesto Chartophylacii f. 62. [nunc edito apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 297.] in terris suis dominicis nullam aliam praster regiam in usu esse debere statuitur : praeterea ut in terris Baronum qui jure monetse gauderent, praeter regiam, et ipsorum Baronum, t n ull a alia cuderetur et esset in usu :] in terris vero Baronum, quibus id juris non erat, nulla alia praeter regiam in usu perinde esset, vel ea cujus ex antiquo usus ac cursus in iis invaluisset : denique eo Statuto vetantur Barones monetam regiam imminuere. Similia habentur in Statutis Regis Philippi Pulcri mens. Aug. ann. 1289. 29. Maii ann. 1305. et mens. Jun. ann. 1313. Consilium Nicolai de Mignianes, Guillelmi Contet, et Johannis Disinier, datum Regi super Monetis, ex Regesto Camerae Comput. sig. Noster, fol. 211. 212 : C'est I'ordenance que li bans Rois Lays, cui Diex face merci, fist sur le fait des monnoies. Premierement il ordena que nulle monnoie ne courussent en sa terre fors que les senes propres ; et es terres des Barons corussent que leur propre monnoie en la terre de chascun Baron tant seulement. Et les Monnoies nostre sire le Roy doivent courre et estre prises par toutes les terres aus Barons pour le pris que elles valent a leurs monnoies. Statutum Philippi Regis Franc. 17. Jan. 1308. in Regesto ejusd. Regis Chartophylacii Regii: Et volumus insuper quod nostrse Monetae currant el capiantur in terris ipsosum Baronum pro pretio monetarum suarum, valore ad valorem. 5^~ Hsec quidem erat ea setate monetse regiae prserogativa, vel ut verius dicam, hanc illi asserere turn curabant Reges Francorum : prius vero alium obtinuisse morem, quern iis Ordinationibus emendatum voluere, merito ex allatis colligitur. Hue etiam spectant repetita Regum Edicta, quibus ballivis regiis praecipitur ut monetam regiam per ballivias suas currere faciant; unde id juris regii inique tulisse Barones, atque regise monetse cursum in eorurn terris aliquando inhibitum suspicari licet. Id aliis rursum argumentis probandum suscipit D. Brusselde Usu feud, torn. 1. pag. 197. 198. 292. et sqq. quod prsesertim efflcit ex conventione inter Ducem Burgundise et Episcopum Lingon. ann. 1195. qua nulla alia moneta prseter Divionensem et Lingonensem in usu esse apud Castellionem permittitur; unde et regiam prohibitam fuisse contendit. Ne quis vero hac in re remaneat scrupulus , subjicimus monumentum hactenus ineditum, Litteras nempe Phi-

bus. Vide laudatum Budelium lib. 18. gag. 75. de Lauriere torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 329. et Poullain ad calcem Tract, de Monet, pag. 423. MONETJE VESTITIO, [Ejusdem monetariis cessio sub aliqua praestatione.] Charta Guillelmi Episcopi Cadurcensis in Tabul. ejusdem Ecclesise : De Monetae vero redditibus unde controversia multa exorta est, hoc constituimus; ut habeant Canonici medietatem omnium, et super medietatem decimam ex omnibus quascumque ex Moneta recto usu perveniunt. De investitura quoque ejusdem Monelse,quam vestitionem dicunt, cum tempus expostulaverit, ita disposuimus fieri, ut cum post mortem Episcopi, per manum succedentis Episcopi Monetarii Monetam suam acquisierint, pecuniaz inde provenientis habeant Canonici prsestitutam partem, scilicet medietatem et decimam, etc. MONETA RELEVATIO. Oharta Ludovici VII. Regis Franc, ann. 1159. ex Tabulario S. Maglorii Paris, fol. 67. et apud Brolium lib. 1. Antiq. Paris : Prsedia, possessiones, beneficia, libera sunt et quieta ab omni exactione, redditione, consuetudine, et relevatione Monetae quss tertioanno a nobisexigitur. Idem videtur quod Monetagium in Normannia. T MONETAE CONSUETUDO et relevatio dicitur in Charta Ludovici VII. Reg. Fr. ann. 1159. apud D. le Blanc pag. 156. 1 MONETAE REDEMPTIO, Eadem notione, idem quod Monetagium. Charta Philippi Aug. Reg. Fr. ann. 1187. laudata a D. le Blanc pag. 156. ex Reg. 8. Chartophylacii regii fol. 66 : Monetam Aurelianensem quae in morte patris nostri currebat, in tola vita nostra non immutandam concessimus et earn neque mulari neque alleviari patiemur. In tertio anno pro Redemptione ejusdem Monetse de singulis modiis vini et hiemalis annonse binos denarios, et de singulis modiis avenas singulos denarios, sicut in tempore patris nostri fiebat, capiemus. T MONETA TERR.E, Quse in certo territorio in usu est, eadem quse usualis, in Charta ann. 1398. apud Schlegel. Dissert, de Nummis antiq. Gothan. etc. pag. 61 : 10. libris denariorum bonorum usualium seu Monetse. Terrse. MONETA, Matrix feminea, in qua formatur embrio, et xapax-rep^eTou. JEgidius de Corbolio de Urinis :
In muliere magis portendit probra Monetae, Si calor est rufus, etc.

Ubi Gentilis de Fulgineo : Matrix, Moneta dicitur metaphorice, quia sicut super incudem moneta tunditur, sic in matrice foetus, monetariorum. MONETA , in Edicto Rotharis Regis Longobard. tit. 60. | 3. tit. 65. 1. p 167. 178.179.] scribitur, ubi Lex Longob. habet Meta. Vide in hac voce. MONETA REGIA, dicejDatur, quse a Rege cudebatur, vulgo Monnoie le Roy vel Monnoie du Roy, ad discrimen Monetse Baronum, quibus id etiam juris competebat. * Civitates, in quibus erant officinae monetarise, sic appellantur in Reg. Cam. Comput. ex Cod. reg. 8406: Villse, in quibus fiunt monetse. regni, sunt, Partsues, Tornacum, Trecas, S. Portianus, Monspessulanum, Tholosa, Monsterelium, RotMmagum. Vide infra pag. 497. col. 2. et pag. 500. col. 1. Monetse vero Regise in Francia plures erant prserogativse, quarum prima censeri debet, quod auream vel argenteam cudere solius Regis esset, quod Baronibus haud licebat, nisi regio indultu :

MON
lippi August!, quibus ab Abbate Corbeiensi postulat, ut moneta regia Parisiensis in Comitatu Corbeiensi cursum habeat, sub fide in verbo regio praestita ejusdem Abbatis monetam, cum earn iterum cudere ei placuerit, in usu futuram sine ulla contradictione. Hinc tune temporis a cudenda moneta cessasse certis ex causis Abbatem Corbeiensem conjicio ; unde necesse erat monetae vicinorum Baronum cursum permittere; quam libertatem prseter alios monetae suae obtinere his hteris nititur Philippus Rex. Ut ut sit iis aperte declaratur monetam regiam in terris Baronum,qui jure monetse gauderent, usum ea estate non habuisse, nisi forte id ex more jam obtinuisset. Ohartularium nigrum Corbeiense ann. circ. 1220. exaratum pag. 34 : Philip. Dei gratia Francorum Rex. Noverint universi ad quos litterse istss pervenerint, quoniam nos fidelem nostrum Joscium abbatem Corbeias rogavimus et postulavimus, ut Monetam nostrum Parisiensem in villa sua currere faceret, salvo jure suo ; et eidem concessimus, et in verbo regio creantavimus, quod quum monetam suam iterum facere voluerit, contra non ibimus neque vim aliquam ei aut successoribus ejus inde faciemus ; imo ad beneplacitum suum monetam suam in villa sua sine contradictione currere faciet. Quod ut firmum et stabile permaneat pr&sentem paginam sigilli nostri auctoritate prsecipimus confirmari. Actum Ambiani anno incarnati Verbi MCLXXXV. regni nostri anno vil. mense Martio. 3P"Alterum vero, quod moneta Baronum, uti et regia, in usu perinde fuerit in terris aliorum Baronum, ubi ex antiqua consuetudine id obtinuerat, ex superius dictis non minus recte sequitur. Idem rursum efficitur ex eo maxime quod Baronibus licebat alterius Baronis monetae usum intra dominiorum suorum limites inducere ; quod factum fuisse ab Alberone Episc. qui obiit ann. 1159. docet Bercarius in Hist. Episc. Virdun. apud D. Calmet. torn. 1. Histqr. Lotharing. inter Probat. col. 236: Nee illud de laude Episcopi prastereundum est, quod per 15. annos quibus prsesul sedet, plebiculss suss ita pepercerit, ut percussuram proprii numismatis depravatam, mox post primum annum deposuerit , et Catalaunensem monetam inducens, nunquam deinceps nummi percussuram, ne pauperes inde gravarentur, mutari fecit. Id etiam colligitur ex eo quod de monetarum suarum cursu Barones inter se componere poterant. Hinc Henricus Trecensis Comes Episcopo Meldensi concedit ut ipsius moneta per comitatum Pruvinensem et Trecensem currat. Charta ann. 1165. apud Brussel Tract, cit. pag. 194: Meldensem Monetam nee bonam nee falsam deinceps fieri faciam aut fieri permittam,...sed cum Pruvinensi et Trecensi moneta eadem lege et eodem pondere per comitatum Pruvinensem et Trecensem curret in toto posse meo. Eo etiam pertinet inita societas inter Blancham Comitissam et Godefridum Episcopum Meldensem ann. 1208. quam confirmat ejus successor Willelmus ann. 1214. Vide laudatum D. Brussel ibid. pag. 195. At cum dignitati regise haec minus consentanea viderentur, Edictis supra memoratis statuitur, ut monetae Baronum cursus intra eorum dominia, qui eo jure gauderent, cohiberetur : quod ut facilius obtinerent Reges Franc, jus cognoscendi de delictis circa monetas etiam Baronum commissis, atque mulctas ob forisfacta impo-

MON
nendi, sibi attribuere, ut pluribus probat idem D. Brussel pag. 204. et sqq. Quibus addi potest Arestum Candelosae ann. 1274. apud Molin. torn. 2. pag. 661. quo Comes seu Dux Britanniae mulctatur, quod monetam suam in metalli probitate vitiasset. Neque tamen continue is invaluit usus : exstat quippe in Tabular. Vivar. Transactio inter Philippum Pulcrum Reg. Franc, et Episc. Vivar. ann. 1307. qua constat monetam Baronum tune temporis, etiam extra eorum terras, in aliquo usu fuisse : Nos (Philippus Rex) non impediemus directe vel indirecte, quo minus moneta dicti episcopi, quam ipse episcopus cudi faciet, in terra sua cudatur, et cursum habeat in civitate Vivarii, et toto episcopatu Vivariensi, extra veroepiscopatumprsedictum, moneta ipsa libertatem habebit illam, quam monetas aliorum Baronum regni nostri habebunt extra terras eorum. Tertia monetae regise praerogativa erat, quod ejus typi ac figurae, ejus solius essent, nee Baronibus, qui monetae jure gaudebant, monetis suis eas irnprimere fas esset. Statutum S. Ludovici ann. 1262 : 11 est esgarde que nuls ne puisse fair,e monnoie semblant a la Monnoye le Roy, que il n'y ait dessemblance aperte, et devers Crois et devers Pille, et que elles cessent a estre faites doresnavant. Idem statuitur in Statutis Philippi III. ann. 1275. et Philippi IV. ann. 1313. * Quod servaturos se barones solemni Sacramento jurabant. Reg. Cam. Cornput. Paris, sign. B. ad ann. 1345. fol. 186. v. : Mes. Jehan de Landas fu en la Chambre des Comptes,... et jura a saintes Evangiles que james il ne fera, ne souffrira estre faite monnoie au chastel de Ellincourt et es appartenances semblable a celle du roy, et que celle que il fera, il la fera telle et si... differente, que le peuple le pourra appercevoir clerement. Hinc prsevaricatores, bonorum suorum privatione mulctabantur, ut patet ex Lit. ann. 1373. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 661. Cum vero Barones, quorum monetae usus intra dominiorum suorum limites coarctabatur, suis ut plurimum easdem ferme flguras, quibus regiae insignitse erant, imprimerent, ut apud literarum saltern ignaros harum sese usus longius proferret, variae subinde Regum nostrorum promulgates hac super re inhibitiones. Hinc etiam crebrae super his Baronum usurpationibus querelse, etiam ad ipsos summos Pontifices delatae, ut constat ex Bulla dementis VI. PP. data apud Villamnovam Avenionensis dio3cesis,3. Id. Martii ann. 1. Pontific. in Regesto Memorialium Camerae sign. C. fol. 122. sub ann. 1353 -.Nonnulli nullam habentes auctoritatem juris vel consuetudinem seu privilegium faciendi monetam , falsam cudunt et fabricant in regno Franciee et locis vicinis, alii vero monetam fabricatam sub vero signo carissimi in Chr. filii nostri Johannis Regis Franc, illustris studiose depravant, et ex hoc cadit a suo recto pondere. Quam plures etiam in locis circumvicinis, quibus de jure aut consuetudine seu privilegio jus competit fabricandi monetam, signum proprium monetse regise, monetse suse quam fabricant, quantum possunt similius speciem et formam insculpunt; constituunt et imponunt. Et quamvis moneta prsedicta eorum ad usurpatam similitudinem prsedictam deficiat a justo pondere argenti, et solito in Regia moneta et more et consuetudine observato, simplices tamen et populares personse non habentes inter monetas tantee

MON

463

similitudinis peritiam discernendi, fal~ luntur quotidie ea occasione in usu monetarum, recipientes monetas falso assimilatas pro veris, etc, Habetur Integra torn. 11. Spicilegii Acheriani pag. 402. cui Chartam aliam earumdem usurpationum indicem adnectemus, ex Cartophylacio Regio, scrinio Monetarios, tit. 28. Nous Eudes Due de Bourgongne, Comte d'Artois et de Bourgongne, Palatins et Sire de Salins, facons savoir a tous, que come nous aiens entendu que nostre chier et redouble Seignour le Roy de France, se tient mal apaie de nous, pour ce que le Maistre de ses monnoies li hont donne a entendre que nous facons a maintenant battre monnoie en nostre ville d'Auxerre, et semblable au coing et a la forme de sa monnoie, que petite difference yavoit entre sa monnoie etlanostre,et quemult degens pouvoient estre decheus en prenant nostre monnoie comme la monnoie de nostredit Seignour ; Nous qui pour riens ne vouldnons fere chose qui depleust d nostredit Seignour , voulons et promettons fairs muer le coing en la forme que nous facions quant a present abattre en nostre ville d'Auxonne, et fere en nostre dite monnoie tel differance, et tel forme, que un chascun pourra apertement cognoistre nostre monnoie dissemblable a la monnoie le Roy Monseig. pour tel que nostre dite monnoie haura son cours tant seulement en nostre Comte de Bourgoigne, et en la terre de I'Empire: et commenderons et deffenderons, et ferons deffendre, que il ne forgent la monnoie du Royaume, et les ferons jurer, et auxi ne recevront, ne feront recevoir le billon du Royaume. En temoignage de laquelle chose nous avons fait mettre nostre seel en ces presentes Lettres faites et donnees au Bois de Vincennes le tiers jour d'Octobre 1337. Ob crebras igitur Baronum super Monetis regiis usurpationes, statuit Philippus Pulcher Statuto anni 1313 : Que les Maistres qui feront les monnoies des Prelats et Barons, soient tenu de jurer sur les SS. Evangiles, que Us ne fonderont, ne feront fondre nulle des Monnoies du Roy... Et d'autant que nulle monnoie ne peut, ne ne doit estre sans garde, elle ordonne qu'en chascune monnoie des Prelats et des Barons il y aura un Garde de par le Roy, a ses propres couts et despens, laquelle Garde pour ce que fraude contre les Ordonnances ne puisse estre faite, delivrera les deniers de tel prix comme il sera ordonne, et sera a tous les achaps d'argent et de billon ; et que Von ne pourra fondre, ne mettre a fournel, se laditte Garde n'est presente, par quoy Von ne puisse fondre nulles monnoies contre lesdites Ordonnances, et iront les Maistres des monnoies du Roy par toutes les monnoies des Prelats et des Barons, et prendront les boistes desdites monnoies, et en feront essay, pour scavoir se icelles monnoyes seront faites de tel poids et de telle loy, comme Us doivent estre, etc. [Vide yEgid. Gelenium in S. Engilberto pag. 203. [** Frequentes admodum exstant Baronum monetae regiarum typo insignitaa, temporibus imprimis Johannis, Caroli VI. et Caroli VII. neque regum inhibitiones impedire potuerunt, quominus Robertus dux Barensis factus, aliorum Baronum exemplum secutus, monetas Johannis et Caroli V. rein suis monetis accurate um, usque Ludovici IX. et successorum escriberet. grossi Turonenses non solum in Gallia, sed in Germania etiam imitando exprimebantur, necnon Flandrenses dynastae

464

MON

MON
exemplum secuti, ab ejus sevo quicquid sani ex veteribus Tabulis depromere licuit, in gratiam hujusmodi rei monetarise studiosorum proponemus, ut quorum sint quas tanto servant studio, monetae, vel inde addiscant quibus id ignotum est, additis ipsarum duntaxat monetarum aurearum et argentearum ectypis, quotquot sub manum occurrerunt. Neque enim Regum nostrorum monetas omnes aureas ac argenteas hocce loco describere statuimus, cum id argument! jam incoeperit vir pereruditus, edito uno volumine, in quo qui prioris stem malis Regum sunt, nummos aureos delineavit, spesque sit operi a viris doctis expedite, diuque intermisso ultimam tandem manum positurum : sed illas tantum utriusque metalli monetas dare praestat, quae et certum nomen, et statum pondus habent ac pretium : ut cum eae apud Scriptores occurrent, sciat Lector a quibus cusse sint qualeve fuerit singulis temporibus earum pretium. Denique utquemtypum prsetulerint, agnoscat, si non omnium, complurium saltern flguras delineari curavimus. Monetarum autem Francicarum pondus, pretium, nomina peculiaria, ac tempus quo primum cusae sunt, sub tertia duntaxat stirpe certa habentur : neque tamen, ut diximus, ante Philippum Pulcrum Regem, quo imperante describi ea ccepere in rerum monetariarum tabulis et archivis, a quibus quae deinceps dabimus, excerpta sunt. Nam earum quae antea cusae habentur in Gazophylaciis , nomina ac pretia fere incerta manent, ut aurearum Philippi II. Ludovici VIII. et S. Ludovici IX. tametsi posterioris quaedam nomen ipsum monetse prseferant. [** Ante Ludovicum IX. nullas a tertise stirpis regibus monetas aureas cusas esse inter omnes harum rerum peritos hodie constat. De Saulcy. A Philippo igitur quarto ordiemur,cumipsis monetariis archivis. Jffi" Rem monetariam altius repetere animus fuerat, idque haud infelici suecessu facturos nos sperabamus, maxime cum amplissimam collectionem Edictorum ad monetas spectantium, immense studio summisque impensis undique comparatam, singular! urbanitate nobis suppeditaverit Monetis Francicis Praefectus D. Grassin: iis tamen aliisque, quantum licuit, attente perlectis, cum D. Cangio a Philippo Pulcro exordium ducendum existimavimus , quod nihil maximi momenti aut indubitatse fldei de anteactis temporibus nobis occurrerit. Id prseterea suasit exemplum D. le Blanc qui hac in re licet versatissimus saepissime implicatus heeret. Ad sequiora vero tempora illustranda non minimum proderit locupletissima hsec colleetio, cujus etiam ope flguras, pondera ac pretia monetarum ad hanc usque setatern dabimus. [** Figurarum hujus editipnis indicem vide ad calcem yoluminis.Easa nrimis regniincunabilis usque ad Ludovici XVI. tempora exhibemus, typos ab ipsis nummis musei regii repetente viro sollerti E. Cartier, usi in hac re consiliis viri clarissimi de Saulcy, Academic! regii.] AUREJE REGUM FRANCIS TERTII STEMMATIS. Sub PHILIPPO IV. Moneta in pondere et lege imminuta a Philippo Pulcro ann. 1295. ut patet ex Litteris datis mense Maio ejusd. anni apud de Lauriere torn. 1. Ordinal. pag. 325.

MON
T Grossi regales auri (Gros Royaux d'or,) nuper cusi currere jubentur pro 20. s. Paris. Edicto ann. 1295. apud de Lauriere torn. 1. Ordinal, pag. 543. Floreni magni et parvi, (Florins d'or grands et petits) cusi ann. 1302. 1303. Regest. 36. Archivi Regii ch. 60. Florenus aureus exstat, qui forte is est qui hie indicatur, tametsi id nolimus asserere. Ab Altera parte Joannem Baptistam praefert cum Inscript. S. JOHANNES B. in altera lilium Florentinum, cum Inscript. P. Di. GRA. FRA. [** Floreni qui Florentines imitando exprimunt ante finem seculi xiv. in Francia cusi non sunt, sed pluribus seculis omnes monetae aureae vulgo Floreni dicebantur. De Saulcy. Vide in voce Floreni. SUIT Florenorum mentio pccurrit in Charta ann. 1068. unde merito colligit D. le Blanc pag. 147. florenos antiquiores esse ann. 1252. quo primum Florentiae cusos scribit Villaneus Histor. univers. sui temporislib.6. cap. 54. [wHanc chartam, quae exstat in libro inscripto Histoire veritable de I'antiquile du vicariat de Pontoise pag. 22. seculo decimo quarto exaratam esse, anno forte 1368. harum rerum peritus, quisquis earn legerit, facile videbit.] Regales parvi auri puri et examinati, (petiis Royaux d'or fin) ponderis 3. denariorum et 15. granorum, et 70. ad marcam Parisiensem, pretii 11. solid, parvprum Turonensium, [leg. videtur Parisiensium] cusi ann. 1305. [in Edicto 3. Maii ann. 1305. apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 429. et in alio dato die Lunae post Magdalenam ejusd. an. ibid, pag. 434. currere dicuntur pro 11. sol. bonorum parvorum Paris.] In eorum antica Rex sedet in sella leoninis capitibus exornata, inter bina lilia, cum Inscriptione, PHILIPPUS D. G. FRANCORDM REX. In postica, crux efficta conspicitur inter 4. lilia, cum Inscript. XRG. VINCIT. XRG. REGNAT. XRG. IMPERAT : Regest. 36. Archivi Regii ch. 238. 249. Statut. 1. Febr. 1306. aliud m. Maii ejusd. ann. [** Regalis parvi sub Philippo III. cusi typum exhibemus, Tab.VI. num. 17.] Ad Nativitatem B. Marix 1306. incipit fortis moneta et fuerat cursus debilis monetss ab Omnibus Sanctis 1303. usque ad dictam Nativitatem. Vet Regest. Anno 1308. Floreni cum Cathedra, (Florins d'or a la Chaire) pretii 20. solid. Turpn. in Edicto Philippi Regis dat. Paris. 18. Jan. ann. 1308. Sic dicti quod Rex in cathedra sedens efflngitur. Typum exhibet Tab. VII. num. 3. Eodem anno Denarii dicti cum Regina, (Deniers a la Reine) currebant pro 16. sol. 8. den. Idem Statut. Quaerunt viri docti, cujus Reginafc fuerint hi denarii : nam cum ii interdicantur in Edicto ann. 1310. cum Florenis Florentinis et aliis monetis extraneis, videretur conjici posse extraneae pariter Principis fuisse. Verum ex ipsis statuti verbis id omnino non evincitur: [imoet contrarium utcumque ex iis colligere licet; ii quippe denarii in Francia interdum cusi dicuntur.] Praeterea in Consilio Monetariorum ann. 1308. Denarii cum Regina dicuntur currere pro 14. sol. et 54. cpnflcere ad marcam. ut et Boni cum Regina (Bans a la Reine) 52. et semissem ad marcam, et currere ut Agni pro 15. sol. unde plerique opinantur ejuscemodi denarios fuisse cusos in Navarrae regno a Joanna Regina Navarrae, Philippi Regis uxore. Verum in Francia ipsa cusos arguit Statutum 4. Aug. ann. 1310. deque mox. Proinde ii fortasse fuerint, qui Blancam

nonnulli, Carol! VI. Albos magnos effingebant. Haec Vir Clarissimus de Saulcy.] 5B~ Inter monetae Regiae praerogativas hsec etiam recenseri pptest, quod ejus adulteratores graviori supplicio punirentur, quam qui Baronum monetam adulteraverant. Vide de Lauriere torn. 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 93. lis manus amputatur, ex Capital. Ludoyici Pii ann. 819. cap. 19. [*>::: Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. p. 706.] * Monetse regise adulteratores oculis privantur, ex Stabil. S. Ludov. cap. 29 : Et oil pert les iex,... qui fait fausse monoye. Dehinc aquae bullientis supplicio multati patibulo suspensi fuere, ut videre est supra in Bullire 3. Feminae vero fossa immergebantur vivse. Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. ad ann. 1296. fol. 18. r: Watiers Heraus fuenvoie en le court I'eveske pour fausse monnoie que il alouoit et que on trouva en se maison, et pour chu fait meisme Maroie Pissons se femme fu enfouie toule vive le Mardi de Penthecouste. Monetarum falsarii, vel qui adulterata moneta scienter utebantur, igni damnabantur apud Italos. Stat. crimin. Cumanse cap. 147. ex Cod.reg.4622: Si quis fecerit vel fabricaverit.,.. monetam falzam, vel monetam falzam spendiderit scienter,... comburatur, ita quod moriatur. Denique monetse Regiae id juris peculiaris erat, quod ad earn cudendam universi Regni Monetarii, dimissis Baronum monetis, evocati convenire tenerentur, ut est in Chartophylacio Regio, scrinio Monetarios, tit. 31. MONETA PALATINA, Quse in Palatio cudebatur. Capitulare Caroli Mag. ad Legem Salicam tit. 3. cap. 11. et lib. 3. Capitul. cap. 13. et Capitul. 3. ann. 805. cap. 17 : De falsis monetis, quia in nonnullis locis contra justitiam, et contra Edictum nostrum fiunt, volumus ut nullo olio loco moneta sit, nisi in Palatio nostro; nisi forte iterum a nobis aliter fuerit ordinatum. Capitulare ejusdem Caroli ann. 808. cap. 7 : De monelis, ut in nullo loco percutianlur nisi ad curtem ; et illi denarii Palatini mercentur, et peromnia discurrant. Meminit praeterea Monetse quas in Palatio regio cudebatur, Edictum Pistense cap. 12. quae quidem pro Inscriptione hanc praeferebant, MONETA PALATINA. Adde Capitul. ann. 823. cap. 18. Buteroum de Monetis Francicis pag. 287. 376. [et D. le Blanc Tract, de Monet, pag. 49. 75. 98. et 109.] [** Trienles sub regibus primae stirpis causas hanc inscriptionem habere monuit nos. V. Cl. De Saulcy. Vide Tab. 1. num. 21.] Sedpriusquam ulterius progrediamur, rem Lectoribus baud injiicundam nee inutilem fore arbitramur, si monetas nostras Regias ac Palatinas, de quibus sermonem instituimus, earumque figuras, pondera ac pretia hie perstringamus, cum frequens apud Scriptores et in veteribus Tabulis harum occurrat mentio, et absque hujusce rei notione heerere plerumque necesse sit Lectoribus, dum monetarum pretia, atque adeo ipsas nomenclaturas vix noscant. At cum ante Philippum Pulcrum Regem, id est, ante ann. 1300. monetariae fabricae in Regiis vel Cameras Computorum aut Curiae Monetariae archivis nulla fere certs; exstent monumenta, et in doctorum Gazophylaciis perpaucae habeantur ante hsec tempora aurese Regum, tertise maxime stirpis, monetse,qui huiccedisquisitioni operam hactenus dederunt, ab eodem Rege fere semper seriem Monetariam Francicam orsi sunt, quorum

MON
Keginam stantem inter2. lilia praeferunt, cum Inscriptione BLANCHA REG. LUDOvici FRANC. REGIS MATER : habetur in Gazophylacio Regio. [** Nemo unquam vel unicum huj us monetae exemplar vidit. De Saulcy.] JSS" Alia est figura hujusce denarii in Gazophylacio regio asservati, si fides D. le Blanc, qui se prae manibus saepius ilium habuisse scribit, cujus etiam genuinum Typum delineari curavit pag. 168. Sed neque ex eo certo concludi posse auctor est idem p. le Blanc cujus sit aetatis, cum in sequioribus temppribus cusum fuisse perspicuum sit. Ejusmodi tamen denarios cusos sub Philippo IV. dubium non est ex laudatis Edictis, unde eos fuisse opinatur in quibus Regis et Reginae efficta protome : at cujus tituli et ponderis fuerint prorsus incompertum. Statute dato die Martis post Pascha ann. 1308. Denarii aurei ad Cathedram currere jubentur pro 25. sol. Turon. Denarii cum massa, (Deniers a la Mace) pro 22. sol. 6. den. Turon. [** Denarii cum Massa typum exhibemus Tab. VII. num. 1. et Semissis ejusdem ibid. num. 2.] Denarii cum Regina, pro 16. sol. 8. den. Turon. et parvi den. nuper cusi pro 12. sol. 6. den. Turon. Ita in alio statuto 18. Jan. 1308. In Consilio Monetariorum ejusdem anni 1308. supra laudato dicuntur prseterea Floreni cum Massa, 26. ad marcam confecisse, et valuisse 21. sol. 3. den. Floreni cum Massa, 37. ad marcam confecisse, et valuisse 20. sol. 8. den. Floreni cum Cathedra, valuisse duobus Florentinis : quorum quidem Florentinorum alii 70. ad marcam conficiebant et valebant 12. sol. 2. den. obol. alii conficiebant 72. ad marcam, et valebant 11. s. 10. den. Regales duri (Royaux durs) duplum fere pendentes parvorum Regalium, sed legis minoris, scilicet 22. karats auri, cum iisdem ferme figuris, pond. 5. den. 12. gran, et pretii 24. solid. Paris, quorum 34. et dimid. conficiebant marcam auri, ann. 1310. dieJovis ante Assumptionem Deiparse, usque ad 8. Febr. seq. Regales Philippi Aug. Regis etLudovici, incertum an. VIII. vel IX. nonnulli circumferuntur. Denarii auri cum Agno, (Deniers d'or a I'Agnel) cum iisdem figuris, quibus insigniuntur Mutones, (les petits Moutons) pond. 3. den. 5. gr. pretii 15. solid. Turon. ab 8. Febr. 1310. usque ad 1. Sept. 1311. SBJ?" H33C emendanda probat D. le Blanc pag. 180. ex Statuto 22. Jan. ann. 1310: Agnels que nous faisons forger comme au temps de S. Louis, pour 16. sols Par. Unde leg. 16, sol. Par. vel 20. sol. Turon. Ipsum consule. Edicto dato die Martis ante S. Vincentium ann. 1310. cudijubetur moneta aurea, qui est et sera appelle a I'Aignel, laquelle est du temps S. Louis nostre aieul, pour 16. s. Parisis, et aussi pour 8. s. de Bourgeois fors, et pour 16. s. de Bourgeois petits. [Idem legitur in Mandate Camerae Comput. dato Dominica ante Candelosam ann. 1311. apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 482 : Ne mettre les deniers d'or a I'Aignel pour plus de 16. sols petits Bourgois.] Unde colligitur monetam auream Francicam Agno signatam jam inde a S. Ludovici temporibus obtinuisse quod suo loco docuimus in voce Multo. SSP" Exstat illud Edictum apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 477. quod

MON
datum dicitur Pisciaci die Martis post S. Vincentium 1310. i. e. 27. Jan. ubi haec leguntur quae cum laudatis a D. Cangio non omnino conveniunt. Qui est et sera apelee a I'Aignel, laquelle est du temps de S. Loys, nostre tres chier aieul, que nous fesons forger a present, faces prendre et mettre pour sexe sols parisis, et aussi pour huit sols de Bourgois petils, etc. Edicto alio dato Paris. 7. Febr. 1310. cudi jubetur moneta auri examinati, d'or fin, qui sera appelle a I'Aignel, de 58. den. et un tiers, au marc de Paris, et seront taillez sans fors et sans feuble. [Quod factum non fuisse ex consilio Monetariorum monet D. le Blanc pag. 181.] Edicto dato Paris 4. Aug. ann. 1310. prohibetur cursus denariorum aureorum dictorum cum Regina, (a la Reine) quod in multis locis contraficti fuerint, ac eorum plerique falsi, vel minoris pretii, quam ii qui in Francia cusi fuerant: quo etiam Edicto inhibentur Floreni Florentini. Edicto laudato dato Pisciaci die Martis ante S. Vincentium ann. 1310. inhibentur Denarii aurei cum massa, (a la Mache) post proximum Pascha, ut et Tnronenses argentei 21. denariorum, et Denarii aurei cum Regina. A 1. Sept. 1311. usque ad 24. Augusti 1312. cusi fuere denarii aurei cum Agno, ponderis et pretii supradicti. A 24. Aug. 1312. usque ad Sabbatum Sanctum 1313. cusi iidem denarii cum Agno, ejusdem ponderis, pretii vero 20. solid. Turon. vel 20. solid. Burgensium. Denarii aurei cum massa, interdict! Statuto dato Parisiis 12. April, ann. 1311. [apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 480.] Iidem rursum prohibit!, ut et Denarii cum Regina: et Denariorum cum Agno cursus pro 16. sol. parvorum Burgensium statuitur, Statuto dato Meldis 16. Febr. ann. 1311. Rotulus Thesauri ann. 1312 : Et est sciendum quod duo solidi dictorum Grossorum argenti computantur ibi pro uno Reg ali ad Massam. In locatione Monetarum die Jovis post Conversionem S. Pauli ann. 1311. fit mentio Denariorum cum duplici cruce et cum Pallia, (au Mantelet) ut et Denariorum duorum cum Massa, des Deniers durs a la Mace, et Denariorum cum Regina, qui interdicuntur. Edicto dato Pontesiae mense Junio ann. 1313. moneta aurea adAgnum, cudi jubetur 15. solid. Turon. parvorum, caeteris monetis interdictis, praeter Turonenses, Parisienses et Burgenses. Guillelmus Nangius in Chronico ann. 1313 : Philippus Rex Francise circa festum B. Virginis... monetam ejusdem valoris et ponderis quo fuerant tempore Beati Ludovici, fabricari fecit, Florenos ad Agnum, qui in quindena pro 22. solidis parvorum Burgensium communiter ponebantur , usque ad aliam super hoc ordinationem pro 15. solidis Turonensibus duntaxat cursum suum habere decernens. Fecit insuper Edicto Regio et sub po&na amissionis totalis bonorum districtius inhiberi publice et proclamari, ne quis alia moneta quacunque auri vel argenti aliter vel sub alterius sestimatione pretii uteretur publice vel occulte. Quanquam ex hujus mutationis causa subita multurn extitit murmur in populo : in brevi, quod multa damna saltern exinde perpessi sunt et incommoda, etpriecipue mercatores, etc. I

MON

465

Sub LUDOVIGO X. HUTINO. Edicto alio dato Parisiis 17. April, ann. 1314. interdicta omnis moneta praeter auream cum Agno, quae turn cudi statuitur pretii 15. sol. parvorum Turon. vel 12. solid. Paris, cum Inscript. LUD. REX, sub Agno. Adde Statuta 6. Maii 1315. et 23. Januarii 1319. Typus hie describitur, Tab. VII. num. 17. SIT Perperam Editum 17. Aprilis 1314. Ludovico X. tribuitur: nondum enim regnum erat adeptus; neque in eo memoratae Inscriptionis occurrit mentio, ut yidere est apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 536. Verum exstat aliud Edictum datum Meldis 26. Febr. 1315. ibid. pag. 617. quo interdicitur quaevis alia moneta praeter Denarios aureos cum Agno, quorum cursus permittitur usque ad Pascha proximum pro 12. sol. Paris, bonis, et subinde pro 10. solid, tantum currere jubentur. Sub PHILIPPO V. MAGNO. Idem Denarius cum Agno, ejusdem ponderis et pretii, a 23. al. 24. Jan. 1319. usque ad 27. Martii 1323. Tab. VII. num. 18. Typum damus, Tab. VII. num. 18. * Charta hujusreg. ann. 1319. mense Jun. in Reg. 59. Ohartoph. reg. ch. 212 : Chascun florin a la chaere pourxxvj. soulz Par. Chascun florin a la mace pour xxiij. soulz Par. Chascun florin au mouton et a la royne pour xv. soulz Par. Chascun florin de Florence pour xiij. soulz. Par. Chascun gros Tournois a deux Oz pour xiiij. den. Par. Chascun gros Tournois a un 0 pour xij. den. Par. Sub CAROLO IV. PULGRO. Idem Denarius cum Agno, a 27. Martii ann. 1323. usque ad 16. Febr. cum Inscript. KLS REX, sub Agno. Typus hie describitur, Tab. VII. num 19. j Edicto dato Paris. 5. Maii 1332. apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. pag. 767. cudi jubentur Denarii aurei cum Agno ejusdem ponderis et tituli ac ii qui turn cudebantur, pretii 10. sol. monetae currentis pro 2. den. Turon. vel 20. sol. monetae simplicis (monoye sengle) aut pro 16. sol. Paris, interdicta quavis alia moneta aurea. Regales duplices auri puri, (Royaux doubles d'or fin) in quibus effictus Rex stans in porticu cum Inscr. KROL. REX FRANGOR. et in aversa parte, Crux in quadricircino (quidam hosce aureos Longs vestus vocant) pond. 3. d. 7. gr. pretii 20. sol. Paris. 58. pond, ad marcam Parisiensem, a 16. Februar. 1325. ad 20. Sept. 1330. Statuto ann. 1329. currere jubentur pro 12. sol. Edictis aliis eorumdem Regalium pretium subinde usque ad 20. s. adauctum legitur. Typum hie exhibemus. Tab. VII. num. 20. Regalis parvus auri puri (Petit Royal d'or) ibidem num. 21. SS1T Monetas quae sub initia hujus regni ejusdem legis et ponderis fuerant ac sub finem Philippi Magni, imminuit Carolus IV. ob impensas belli Aquitanici: quod ab ann. 1322. usque ad ann. 1330. perseverasse videtur. Consule D. le Blanc pag. 205. * Chart. 1324. ann. 3. Apr. ex Lib. pitent. S. Germ. Prat. fol. 132. v: Cent livres Parisis,... c'est assavoir en florins d'or au mouton, xliiij. liv. et xvj. souz Par. en florins d'or a la mace, xl. liv. et xvj. souz Par. et en gros Tournois a un 0 et esterlins viij. souz Par. * Charta ann. 1328. ex Tabul. Carnot.: Moyennant le prix de quatre mille cin-

59

466

MON

MON

MON
28. Jun. 1340. Rursum a 7. Febr. 1340. usque ad 23. Aug. 1341. cusi denarii auri puri cum Angelo, pretii 75. sol. Turon. et 33. et 1. tert. ponderis ad marcam Parisiensem. A 23. Aug. 1341. ad 19. Jan. seq. cusi similes denarii. Ita denique a 19. Jan. 1341. ad 18. (al. 28.) Junii 1342. Horum typum exhibemus, Tab. VIII. num. 8. SB" Iidem denarii (Deniers d'or fin appellez Angles) ejusdem pretii et ponderis ut supra, cudi jubentur Edicto 27. Jan. 1340. ubi etiam eorum semisses pretii 37. sol. 6. den. Turon. vel 30. sol. Paris, memorantur. [ Aliae ejusd. ann. 27. Jan. ibid. fol. 109. v : Faites faire et ouvrer deniers d'or fin, appellez Angles, qui auront cours pour Ixxv. solz Tour, la piece, et pour Ix. solz Par. de xxxiij. et deux tiers de pois au marc de Paris... Faites ouvrer deniers d'or fin, appellez demi Angles, qui auront cours pour xxxvii. solz, vj. den. Tour, et pour xxx. sols Par. dont les deux vaudront juslement un des Angles doubles.] Edicto 8. Aug. 1341. cuduntur ponderis 38. et 1. tert. ad marcam Parisiensem. Antiquior est Philippo VI. haec moneta, cum ejus mentio occurrat in Poemate de la Rose sub Philippo Pulcro, ut vulgo creditur, exarato :
Pour noyant fut un Angeles.

quanta florins royaux, pour xxviij. sols Par. chacun florin. 0 Denarii auri ad reginam. Vide in Moneta argentea sub hoc rege.

bus, pond. 3. den. 20. gr. pretii 25. Turon. 14. Nov. 1338. 12. Dec. 1338. 25. Mail 1339. 14. /tin. 1339. Regestum Noster: A 1. Febr. 1336. usque ad 14. Nov. 1338. fiebant Leones ponderis 50. scilicet ad marcam. Sub PHILIPPO VI. Typum hie perinde describimus, Tab. ^ Floreni Regales aurei, (Florins Royaux VIII. num. 4. Denarii auri puri cum Papilione, (Ded'or} iidem qui infra Regales nude dicuntur, currere jubentur pro 28. sol. Paris, niers d'or fin au Pavilion) in quibus Rex usque ad Natale Domini ann. 1329. ab sedet sub papilione seu tentorio liliato, hac die usque ad Pascha seq. pro 21. pond. 4. den. pretii 80. sol. 48. pond, ad sol. Paris, subinde pro 16. sol. Paris. marcam Paris. 14. Jun. 10. Aug. 1338. 20. Edicto dato Luparss 21. Martii an. 1328. Jan. 1339. [8. Jun. 1339.] Regestum Nostorn 2. Ordinat. p. 28. Edicto alio 25. ter : A 14. Nov. 1338. usque ad 14. Jan. Mart. an. 1332. ibid. p. 85. currunt pro 1339. fiebant Papiliones ponderis 48. Horum typus hie describitur, Tab. VIII. 12. sol. Paris. Parisienses aurei , (Parisis d'or,) in num. 5. Denarii auri puri cum Corona, (Deniers qui bus effictus Rex in cathedra sedens, cum binis leonibus ad pedes, pond. 5. d'or fin d la Couronne) in quibus efficta den. 10. gran, pretii 20. sol. bonorum major Corona in campp liliato, ut Coparvorum Parisiensium. In Regestis rona? Comitum Provincise, pond. 4. den. vero Curiae Monetarum dicuntur fuisse 6. gran, pretii 40. sol. Turon. a 7. Febr. pond. 5. den. 17. gran. et33. denar. au- 1339. usque ad 7. April, ante Pascha ann. reorum et 3. quintor. ponderis ad mar- 1340. Regestum Noster: 7. Febr. 1339. cam Paris, die Sabbato post S. Michael. fiebant Coronas ponderis 45. ad marcam an. 1329. 20. Septemb. 1330. 9. Jan. 1331. Paris, scilicet. Typum hie damus, Tab. Typum hie describimus, Tab. VIII. VIII. num. 6. De hisce praedictis monenum. 2. tis ita Johannes Villaneus lib. 11. cap. SSP" Edicto 6. Sept. 1329. torn. 2. Ordi- 71 : E fece fare nuova moneta d'oro, che nat. pag. 35. cudi jubentur per pondus si chiamavano Scudi, piggiorando la lega et legem pro 20. s. bonorum parvorum della buona moneta 25. per cento: e le Paris, illius valoris et quales erant parvi monete del argento a I'avenante. E poi Parisienses, tempore quo vivebat B. Ludo- fece un altra moneta d'oro, che chiamavicus Rex. Sic autem dicti quod libram vano Leoni, e poi un altra che chiamavano Padiglioni, piggiorando ciascuna et seu 20. soi. Paris, valebant. Edicto Regio ann. 1329. in Regesto di lega et di corso, per modo che doue il Noster, fol. 216. statuitur ut boni Pari- nostro Fiorina d'oro, che ferma e leal sienses aurei qui cuduntur currant per moneta, e di fine oro, valea alia buona universum Regnum prostridie Natal. monela ch'era prima in Francia soldi 10. Domini usque ad proximum Pascha pro di Parigini, inanzi fosse gli anni 1338. 30. solid. Paris, tantum, et 3. Parisien- valse il Fiorina d'oro in Francia soldi 24. ses aurei pro 5. Regalibus aureis, iidem- di Parigini, et il quarto piu a Tornesi que Regales graves currant pro 18. solid. piccioli. Et poi I'anno 1340. fece un altra Paris, et Agni aurei graves pro rata, moneta nuova d'oro, chiamata Agnoli, cseteris monetis interdictis. Post Pascha e piggiorolla tanto, et cosi quella dell' vero ut currat fortis moneta, scilicet argento e piccioli, chel nostro Fiorina Parisiensis aureus qui turn cudebatur, d'oro valse a quella moneta soldi 30. di pro 20. sol. Regalis pro 12. solid, bono- Parigini. rum Parisiensium et Angel us aureus Denarii auri puri, id est, Duplices Repro rata. gales, in quibus Rex cum sago militari | Edicto 6. Sept. supra laudato, interliliato sedet in cathedra veluti operis dicta veteri moneta aurea, cursus Aurei cementitii, sceptrum et manum justitiae vocati ad Agnum permittitur pro 14. utraque manu tenens pond. 5. den. 8. grossis Turon. argenti et 7. parvis Tu- gr. et pretii 60. sol. Turon. 24. April. 27. ron. In Charta 8. Nov. 1345. torn. 3. novae Maii, 27. Jul. 17. (al. 7.) Oct. 1340. RegesGall. Christ, inter Instr. col. 122. 10. tum Noster: 20. April. 1340. post Pascha Agni aurei valere dicuntur sex libras. fiebant Duplices auri fini ponderis 36. ad ! Mallise auress pretii 8. sol. Paris, for- marcam Parisiensem. 17. [vel 12.] Maii tium, mentio fit in Gharta Theodorici 1340. Duplices auri de 23 kar. ponderis Abbat. S. Martini Tornac. ann. 1330. 36. ut supra. Typus hie describitur, Tab. Locum vide in Malgia. VIII. num. 7. Regales auri examinati et puri,(Royaux S5^" Iidem sunt qui Doubles d'or apd'or fin) similes Duplicibus Regalibus pellantur in Edicto 15. April, ann. 1339. Caroli Pulcri, pond. 3. den. 10. gran, torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 132. pretii 15. Turon. 9. Jan. 1331. 1. Febr. ut et in alio 8. Jun. ann. 1340. ibid. pag. 1336. usque ad 1. Febr. 1337. Typum hie 146. qui caeteris monetis aureis interexhibemus, Tab. VIII. num. 1. Regestum dictis currere jubentur pro 60. sol. Camerae Comput. Paris. Noster, fol. 478. Turon. In iis etiam memorantur Demi A 20. die Sept. 1330. usque ad 1. Febr. doubles d'or qui turn cudebantur pretii 1336. fiebant Parisienses auri, ponderis 30. sol. Turon. 34. et 4. quint, et Regales de 58. et 1. Literae ann. 1340.12. Maii in Reg. B. tert. [In Oomputo ann. 1334. ad 22. Jan. Cam. Comput. Paris, fol. 109. r: Faites torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 281. Regales faire et ouvrer nos denier s doubles d'or auri dicuntur valere 30. grosses.] du pois et du coing que I'en fait d preDenarii auri puri cum Scuto (Deniers sent, d xxiij. quaras d'or fin et un quarat d'or fin a I'Escu) in quibus Rex in cathe- de tenue. Denarii auri puri cum Angela, (Deniers dra sedet sinistra scutum liliatum, ensem dextra tenens, pond. 3. d. 13. gr. et d'or fin d I'Ange) in quibus efflctus Anpretji 20. sol. Tur. vulgo Scuta prima gelus togatus et coronatiis draconem (Escus premiers) appellantur. A 1. Febr. pedibus premens, dextra crucem flori1336. ad 1. Febr. 1337. 24. Nov. Typus hie geram, et laeva scutum tenens, in quo describitur, Tab. VIII. num. 3. tria tantum expressa lilia, pond. 5. den. Denarii auri puri cum Leone (Deniers 16. gr. et pretii 75. Turon. ponderis 33. d'or fin au Lion) in quibus Rex sedet in et 2. tert. ad marcam Parisiensem. Atcathedra, cum leone prostrato sub pedi- que hi Primi Angeli vulgo appellantur.

Tertii Angeli, pond. 4. den. 13. gr. pretii 4. lib. 5. sol. Turon. 16. Sept. et 10. April, ante Pascha 1342. Regest. JVbster : 7. Febr. 1340. fiebant Angeli fini pond. 33. et duo tertia. 23. Aug. 1341. Angeli ponderis 38. et 1. tert. 28. Jan. 1342. Angeli ut supra, ponderis 42. Denarii auri puri cum Scuto, (Deniers d'or fin d I'Escu) ejusdem figurae et forms3 quapraedicti aurei, ann. 1336. pond. 3. den. 13. gr. pretii 36. Paris. 54. ad marcam Paris. At ann. 1344. 27. Mart, currebant pro 16. sol. 8. den. Turon. secundum fortem monetam ; [quod anno praecedenti factum fuisse docet Edictum 26. Octob. 1343. apud de Lauriere torn. 2. Ordinat. pag. 192. qui cursus iterum confirmatur Edicto 13. Dec. ejusd. anni.] 10. April, ante Pascha 1342. 1. Nov. 1343. Regestum Noster : 1. April. 1342. fiebant scuta auri ponderis 54. Marca auri empta 52. scuta 27. Mart. 1344. scuta ut supra, Marca auri empta 53. scuta. In Regesto 123. dicitur eorum pretium fuisse usque ad 22. Sept. ann. 1343. 56. 58. et 59. solid, pro populi arbitrio : deinde Statute 22. Sept. ann. 1343. 36. sol. usque ad 1. Novemb. seq. quo cusi iidem denarii, pretii 16. sol. 8. den. usque ad 27. Mart. 1344. quo rursum cusi iidem denarii ejusdem pretii. Quo pertinent quae habet Joannes Abbas Laudunensis in Speculo Historian scripto ann. 1388. lib. 11. cap. 73 : En ce mesme temps (ann. 1343.) le Roy de France fist cheoir sa monnoye, par telle condition, que ce qui valoit 12. deniers de la monnoye courante, ne vaulroit que 9. deniers : c'est d scavoir que le Escu qui valoit 60. sols, ne vauldroit que 36. sols, et le gros Tournois ne valdroit que 3. sols, le 22. jour de Septembre, et en la Pasque ensuivant prochaine I'Escu ne vaulroit que 24. sols, et le gros deux sols, et la maille blanche six deniers jusqu'en my-Septembre Van dix-neuvieme, et plus ne dureroit, etc. Mox : Et fut la

Secundi Angeli, (seconds Anges) pond. 5. den. tantum, et pretii 75. Turon. pond. 42. ad marcam Paris, a 28. Jun. 1342. ad 16. Febr. seq. In Regesto 123. dicuntur pretii fuisse 4. lib. 5. sol. Tur.

MON
clameur du peuple si grant, que le Roy ce meisme an, c'est assavoir Van 1348. le 28. jour d'Oct. fit cheoir du tout les monnoies devant dites par telle maniere, que le gros vaulroit 12. deniers, et la maille blanche vaulroit trois Tournois : le Florin a I'Escu 13. sols 4. den. le Florin de Florence 9. sols six deniers, jacoit ce que paravant il eut oste le cours aux autres monnoies excepte aux Bruslez qui valoient 2. deniers, lesquels furent a une maille Tournoise, etc. Denarii auri puri cum Cathedra, (Deniers d'or fin a la Chaire) in quibus Rex in cathedra sedet, cum longiori sceptro, et manu justitiae, uti vulgo appellatur : cathedra vero collum non excedit ; pond. 3. den. 16. gr. pretii 20. sol. Turon. pond. 52. ad marcam Paris. 17. Julii 1346. [2. Oct. ejusd. anni apud de Lauriere torn. 2. Ordinat. pag. 251.] 4. Mart, et 6. April. 1347. Regestum Noster : 14. Julii 1346. fiebant Cathedrae auri, ponderis 52. Marca auri empta 50. Cathedr. auri 6. Matth. 1346. Cathedrae ut supra. Marca auri empta 48. Cathedr. 7. April. 1347. post Pascha Marcha auri empta 50. Cathedr. auri. Regestum 123. a 4. Mart. 1346. usque ad 6. April. 1347. iidem denarii cusi, quorum pretium fuit 30. sol. Rursum a 6. April, ann. 1347. ad 11. Jan. seq. iidem cusi denarii, quorum pretium fuit ex arbitrio populi 26. 28. 30. et 32. sol. licet aliud statutum esset Edicto regio. Typum hie damns, Tab. VIII. num. 9. 1 Edicto dato Paris. 16. Jan. 1346. torn. 2. Ordinat. pag. 254. prohibetur quaelibet moneta a urea praeter Denarios aureos ad Cathedram (a la Chaiere) qui turn cudebantur pretii 16. sol. Paris. Alio Edicto 24. Febr. seq. ibid. pag. 257. aliis etiam monetis interdictis, eorumdem den. pretium statuitur 24. sol. Paris, ut in Edicto 21. Julii 1347. Alio 6. Jan. ejusd. anni reducuntur ad 16. sol. Paris. Rursum 27. Mart. 1347. et 3. Jan. 1348. Denarii cum Scuto, (Deniers d'or a I'Escu) ut supra dicti, pond. 3. den. 13. gr. pretii 15. sol. Paris, et pond. 54. ad marcam Paris. Ann. 1347. cusi ad u n u m kar. aeris, id est, ad 23. kar. auri : vulgo appellantur Secunda scuta, Gall. Escus deuxiemes Statute 5. 11. [5.] 1347. T Statuto dato Paris. 3. Junii 1348. torn. 3. Ordinat. pag. 288. currere jubentur pro 15. sol. Paris, et Edicto 27. Aug. seq. ibid. pag. 290. Ann. 1348. 12. Mart, cusi sunt ad 22. kar. [Edicto 23. Aug. ejusdem anni cusi ad 22. karats et 8. quart, pond. 54. ad marcam Paris, pretii 15. sol. Paris, torn. 2. Ordinat. pag. 290.] T Edicto 6 Maii 1349. cudi jubentur pond. 64. ad marcam Paris, tituli 21 kar. pretii 20. sol. Paris, torn. 2. Ordinat. pag. 301. Ann. 1349. 13. Maii cusi ad 21. kar. pretii 20. sol. ex populi vero arbitrio 34. sol. 1 Edicto 19. Maii 1349. torn. 2. Ordinat. pag. 302. cusi per 6. vel 7. dies ad 22. kar. subinde ad 21. kar. tantum. Ann. 1349. 5. Decemb. pretii 25. sol. ex populi arbitrio. 1 Ann. 1350. 12. April, cusi ad 21. kar. pond. 54. ad marcam Paris, torn. 2. Ordinat. pag. 322. Ann. 1350. 23. April, et 1. Sept. similiter, eorum non immutato cursu, id est, pretii 15. sol. Regestum Noster: 26. Jan. 1347. fiebant scuta auri de 23. karats, ponderis 54. Marca auri empta 55.

MON
scuta 18. Maii 1349. fiebant scuta ut supra. Marca auri empta 55. et 1. tert. 10. Maii 1349. scuta, ut supra, et 1. tert. 4. Sept. 1350. valuit 57. scuta et tert. 10. Jun. 1351. valuit 58. scuta et 1. tert. 17. Sept. 1351. 60. scuta. 4. Octobr. 1351. 62. scuta. minus 1. quart. 19. Octobr. 1351.64. scuta. 21. April. 1352. 65. scuta. Habentur in Camera Gomputor. Parisiensi varia Monetarum aurearum pretia sub Philippo VI. Rege, ex Edicto 13. Jun. ann. 1346. in quo Denarius aureus cum scuto valere dicitur 13. sol. 4. d. Florenus Florentinus 10. sol. Cathedra 20. sol. Parisiensis aureus 20. sol. Muto, seu Agnus 12. sol. Regalis 12. sol. 13. den. Leo 14. sol. Papilio 14. sol. 8. den. Corona 15. sol. 6. den. [** Typum exhibemus, Tab. VIII. num. 6.] Duplex aureus 19. sol. 6. den. Primus denarius ad Angelum 20. sol. 10. den. Secundus Angelus 18. sol. 4. den. Postremus Angelus 16. sol. 9. den. Cursus Florenorum ad Scutum voluntar. 1345. 23. Mart. 14. s. 1346. S. Joan. 14. sol. 3. d. 2. Nov. 15. s. 21. Nov. 14. s. 2. Decemb. 15. s. 1. d. 5. Jan. seq. 16. s. 8. d. 1. Febr. 16. s. Martio seq. 17. s. fineMartii 19. s. Easunt Scuta PhilippijDrima. "~~ 1347. 15. April. 22. sol. S. Joan. 24. s. 0. SS. 27. s. 4. d. 10. Nov. 28. s. 16. Nov. 28. s. 2. d. 2. Octobr. 27. s. 4. d. Nativit. Dom. 28. s. 6. d. 28. Jan. 29. s. 8. den. et 30. s. 11. Jan. fiebant Scuta Philippi d 23. karats cupri 22. Febr. 15. s. In Martio 16. s. 8. den. Ea sunt Scuta Philippi secunda. ~ ~~~~ 13187 28. Jun. 18. s. 30. Aug. fiebant Scuta Philippi de 22. karats 3. quart. 8. Octob. 18. s. 6. den. 1. Nov. 19. s. 23. Dec. 19. s.2. d. Ea sunt Scuta Philippi tertia ad 22. karats 3. quart. 12. Mart, fiebant Scuta de 22. karats, in Martio 22. s. 6. den. Ea sunt Scuta Philippi quarta ad 22. karats. 1349. 24. Maii fiebant Scuta de 21. karats, ad S. Joan. 24. s. 6. den. ult. Jun. 25. s. 14. Jul. 25. s. 2. den. Nov. 29. s. Mart. 29. s. 4. den. 1350. 25. April. 30. s. 26. April. 15. s. In Aug. 16. s. 6. d. in Sept. 17. s. ad Nativit. 20. s. in Mart. 20. s. 1351. Ad Pascha 23. s. Ea sunt Scuta Philippi quinta. Ex Regesto Noster fol. 481 : 11. Jan. 1347. fiebant Scuta Philippi d 23. karats auri fini, et 1. habebat cupri. 30. Aug. 1348. fiebant Scuta Philippi de 22. karats 3. quarts. 12. Mart. 1348. fiebant Scuta de 22. karats. 20. Maii 1349. fiebant Scuta de 21. karats. 10. Jun. 1351. fiebant Scuta Joannis prima de 21. karats. Item 21. Jun. fiebant Scuta Joan. de20. karats et demi. *'-..., Item 27. Jul. fiebant Scuta Joan, de 20. karats. 1. Sept. 1358. fiebant Regales auri fini ponderis 70. ad marcam pretii 20. sol. et postea facti fuerunt 70. ad marcam. 12. Decemb. 1360. facti fuerunt Francici auri fini ponderis 63. ad marcam, pretii 16. sol. Paris. Regales de 69. ad marcam 13. sol. 4. den. Par. Scuta Joan. 10. sol. 8. den. Par. - --Statutum praeterea fuit ut ad Natalem ann. 1860. Regalis pretium esset Parisiis, apud S. Marcellum, et apud S. Germanum, 20. solidorum, in aliis vero locis 13. solid. 4. den. Ad Regis etiam Philippi VI. monetas

MON

467

aureas spectant quse de iis habet Budseus lib. 5. de Asse, pag. mihi 655. ubi de Numismatibus extenuatis : Hoc idem Francia experta est. Si quis enim hujus temporis nomisma cum antiquo examinet exploretque, dimidio uberius illud hoc inveniet et pondere et indications, atque eo etiam amplius. Nos enim Philippeos habuimus geniatos plus sesquisolato pendentes. In his genius est alatus, quales divini statores pingi solent, liliata insignia tenens. Extant et alii Philippei sceptrati nonnulli, alii etiam soliati, Rege intus trabeato jura pro potestate reddente. Ibi Majeslatem regiam plane agnosceres, qualem hodie nemo meminit, Rege utroque vesligio Leonibus innitente. Hi triplici forma percussi sunt : sed qui minima signati sunt, binos Solatos trahunt ; qui maxima et gravissima, ii pondus habent secundum Eduardeos Anglise maximum, eisque proximum. Hoc genus omnium, quse vidi, (tametsi nullius generis non habui quod quidem hodie extet,) scite formatum erat. Has et Rosatos Eduardeosque pondere superant Caroli Aquitanise, qui Fortes appellantur, in quibus Dux armatus genu nitens Leonem manibus Herculis more elidit : sed superiorum indicatura Pecuatorum bonitate par est, c/uos Joannes Rex signavit, triplici et ipsos forma et magnitudine, omnes primam auri notam obtinentes. Quanta aulem jejunior sit, et exanguior, uti ila loquar, res nummaria, ex eo certe constare potest, quod qui Francici extant aurei equites peditesque, olim 20. solidos valentes, (unde quoque appellamus) nunc solidis 40. Edicto etiam Principis sestimantur, pluris etiam in foro permutabiles. [Iis adde Villaneum lib. 11. cap. 71. supra laudatum.] Praeter supra mempratos nummos aureos Philippi VI. visitur alter in Gazqphylaciis, cujus mentio nulla occurrit in Edictis monetariis, in cujus parte altera Eques galeatus conspicitur, hastam vel spiculum longius in serpentem equi pedibus substratum intorquens, in area liliata, cum Inscriptione, PHILIPPUS DEI GRA.. FRANCORUM REX. In altera efficta crux in quadricircino, in cujus angulis exurgunt totidem scutula cum tribus liliis, et Inscriptione sqlita, XRG. etc. Ejus typum hie delineari curavimus, Tab. VIII. num. 10. SKIT Haec moneta eadem videtur quae Florenus S. Georgii, vulgo Florin S. George dicebatur, cujus cursus permittitur mense Feb. ann. 1340. Edicto Johannis Philippi VI. Reg. primogeniti, 27. April, ann. 1346. torn. 2. Ordinat. pag. 242 : Denarii boni auri puri (bons deniers d'or fin, appellez Florins S. Georges) qui turn cudebantur, currere jubentur pro 20. s. Turon. * Charta ann. 1336. in Chartul. Lingon. eccl. ex Cod. reg. 5188. fol. 103. y : Mutuo receperunt... a dom. episcopo Lingonensi septies centum libras Turon. parvorum,... videlicet in floranis de Florentia, regalibus Parisiensibus et agnis aureis ac Turonensibus et obolis argenteis, computato videlicet flloreno de Florentia pro xiij. solidis Turon. parvorum, regali pro xvj. solidis, tribus denariis, Parisiensi aureopro xxvj. solidis, agno aureo pro xv. solidis, Turonensi argenteo ad 0 rotondum pro xiij. denariis, et obolo argenteo pro iiij. denariis Turon. parvorum. * Charta ann. 1341. 7. Jan. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 410 : Confiteor habuisse... sexcentas libras Turon. videlicet cxxxv. denarios auri, vocatos Angels,

468

MON

MON

MON

Florin d'or de Florence de bon poids, A 20. April. 1358. ante Pascha usque pretio cujuslibet quatuor libr. Turon. et xxx. florenos auri, pretio cujuslibet xl. sol. ad 2. Junii 1359. cusi iidem Regales pour 13. s. 10. d. Escu de Philippes, si comme il cherpretii 25. sol. pond. 69. ad marcam PaTuron. ront, pour 15. s. 4. d. ** Computato scudato auri pretio vi- ris. Escu de Jean du coing du Roy pour 13. ginti quinque solidorum Turonensium, in A 2. Junii 1359. ad 1. Jan. 1360. similes s. 4. d. Charta ann. 1350. inter Instr. torn. 6. Regales cusi. Gall. Christ, col.289. | Edicto 10. Sept. 1359. Caroli Regen- Gros deniers blancs que Ven fait a pretis torn. 3. Ordinat. pag. 368. cusi pond. sent pour 8. deniers Tournois. Sub Rege JOANNE. Doubles que Ven fait a present pour 8. 66. ad marcam Paris. Alio ejusdem CaEo regnante aurum argento misceba- roli 22. Nov. 1359. ibid. pag. 376. eorum deniers Tournois la piece. Paresis petits, et Tournois petits, et tur : unde Monetae ejusce subalbidae cursus reducitur ad 40. sol. Turon. Rursunt. sum alio dato eod.die ibid. pag. 377. ad mailles Parisis, et mailles Tourn. pour Denarii aurei cum Scuto, ejusdem pon- 32. sol. Paris, qui cursus confirmatur leur droit cours. deris et pretii, 1. Sept. 1350. ad 20. ka- Edicto 27. Mart. 1359. Gros Tournois d'argent viez et de poids, rats et semissem, 20. Jun. 1851. ad 20. pour 2. s. Tourn. T Edicto 18. karats. 27. Julii et 17. Sept. ad 18. ka- ibid. pag. 418.Jun. 1360. ejusdem Caroli Gros Tournois d'argent viez de non cudi jubentur pond. 69. poids, pour 20. deniers Tournois. rats, 24. Sept. 20. Nov. 1351. 21. April, et ad Turon. 18. Jan. 1352. 25. Oct. 1353. ejusdem pre- ita marcam Paris, pretii 25. sol. 424. At Deniers blancs viez a la que, pour 7. d. et tii. Auctarium ad Chronicon S. Albini Edicto30. Aug. seq. ibid. pag. 5. Dec. ejusd. anni ibid. pag. obole Tour.blancs a la que darreinement Andegavensis : Anno 1351. valuit sexta- 438. reducuntur ad 13. sol. 4. den. PaDeniers rium frumenti fere duas marchas ar- ris. vel 16. sol. 8. den. Turon. fails pour 2. den. obole Tournois. enti. Nam valuil apud Bracum saccum Francici auri puri, (Francs d'or fin) in A. 10. 8. libr. monetss currentis, et valebat Flo- Sept. 5. Aug. ann. 1364. usque ad 20. quibus Rex sinistra gladium yibratum seq. cusi iidem Regales, pretii renus Florentise 40. sol. Florenus ad sol. pond. 63. ad marcam Paris. tenens, sago liliato et armis militaribus Scutum de primis 50. sol. de ultimis 43. instructus, equo vestito ac liliato insiAgno, sol. et vinum etiam fuit carissimum sed a Denarii auri puri cum quibus (Deniers det. In aversa parte crux florigera effinI'Agnel d'or fin) in effictus gitur: pond. 3. d. 1. gr. pretii 20 s. pond. optimum, nam pipa vini valebat 13. Flo- Agnus, quern Dei dicimus, sub cujus rentines, videl. 12. denarios ad Scutum pedibus scriptum, JOH. REX. cum hac 63. ad marcam Par. a 12. Jan. 1360. ad de nouis.Typus hie describitur, Tab. IX. Inscriptione : AGNUS. DEI. QUI. TOLLIS. 18. Aug. 1363. et 5. Aug. 1364. Statuto num. 12. [** Vulgo Escu.] alio Regis Joannisecaptivitate reducis, MISERERE. NOBIS. In ^ Denarii aurei cum scuto (Deniers d'or PECCATA. MUNDI. florigera cum 4. dato Compendii 5. Decera. ann. 1360. de aversa parte crux a I'Escu) nuper cusi et qui turn cude- in angulis efficta : cujus hie typumliliis Institut. Auxiliorum, et instauratione da- fortis monetae, Denarius auri puri, dicbantur currere jubentur pro 20. sol. mus, Tab. IX. num. 13. ponderis 3. den. Taron. Edicto 12. Martii 1353. torn. 2. tus Francicus aureus, appretiatus fuit gr. pretii 25. Turon. Ordinal, pag. 550. Alio Edicto 14. Nov. 16. marcam Paris.sol. Novemb. pond. 52. 16. sol. Paris, et Regalis auri puri, 13. ad 24. [17. Jan.] sol. 4. den. Paris. Exstat illud in 8. Re1354. ibid. pag. 560. pro 12. sol. 6. den. Tu- 1354. 9. Jun. [30 Dec.] 28. Jan. [et 23. ron. Horum praeterea mentio fit in Angesto Memorialium Camerae Comput. nal. Rer. Angl. Wilh. Wyrcester ad ann. Febr.] 1355. Paris, fol. 33. Typum hie delineamus, T Edicto 10. Jun. 1356. torn. 3. Ordi- Tab. IX. num. 15. [ Vulgo Franc a 1356. Lib. nig. Scaccarii pag. 432 : Taxata fuit postea redemptio praedicti nat. pag. 70. caeteris monetis interdic- cheval.] tis, currere jubentur pro 20. sol. Par. Regis Johannis adtres miliones scutorum, 1 Franci magni auri puri (grans Francs quorum duo valerent vi. s. vm. den. et Edicto Caroli Regentis 25. Nov. seq. d'or fin) qui turn cudebantur, currere pag. 90. eorum pretium statuitur 30. jubentur pro 24. sol. Paris. Edicto 10. est millis millesies mille, vel secundum quosdam, taxata est redemptio ad tria sol. Turon. ita alio 12. Mart, ejusd. April. 1361. torn. 3. Ordinat. pag. 484. In milia milium florenorum, quod idem est. anni, quod 19. ejusd. mensis reducitur alio 14. ejusd. mensis ibid. pag. 486. di-" Memoriale 0. Cam. Comput. Paris, ad 20. sol. Turon. pro partibus Occita- cuntur pond. 42. ad marcam Paris, et fol. 144. r : Die 17. Martii 1353. fuit or- nicis. Edicto 23. Jan. 1357. ibid. pag. pretii 30. sol. Turon. dinatum per regem in consilio suo, quod 196. curruntpro 30. sol. Paris, ubi Tu* Ordinatio ann. 1361.17. Sept. in Mefloreni ad scutum habeant cursum de ce- ron. leg. puto. mor. D. Cam. Comput. Paris, fol. 28. v: Semisses Denariorum ad Agnum, (De- Avons fait faire bonnes monnoies et fines tera pro xvj. sol. Par. * Ibidem fol. 157. v. ad 6. Febr. 1354: mi-Deniers a I'Agnel) ponderis denarii d'or et d'argent, c'est assavoir bans deAdvaluatio in auro fiet faciendo de Ixxiiij'. et 20. granorum 30. Aug. 1358. Frois- niers d'or fin, appellez Frans, ausquelz scutis Johannis unam marcham auri ; sart. 1. vol. cap. 154 : Ce mesme mois le nous donnasmes darrenier cours pour xvj. quse advaluabunlur ad pretium marchx Roy de France fit faire Florins de fin or Par. piece. auri in agnis nunc currentibus, videlicet appellez Florins a I'Agnel, pource qu'en SKIT Sub Johanne Rege Francos aureos pro dictis Ixxiiij. scutis xlviiij. floreni ad la pille avoit un Agnel, et estoient de 52. primum cusos vulgo creditur : quod au marc : et lorsqu'ils furent fails, le falsum esse prorsus efflcit D. le Blanc agnum, quolibet computato pro xx. sol. Roy en donnoit 48. pour un marc de fin pag. 147. ex Charta ann. 1068. in qua Par. Denarii auri puri cum Liliis, (Deniers or, et deffendit Von le cours des autres memorantur Franci auri: dimisit sepd'or fin aux Fleurs de lys) [qui et Floreni Florins. tem solidos Parisienses supra dictam doaurei nude dicti,] pretii 40. sol. Tur. 50. Iidem qui Petits Aignelez vocan- mum, pro pretio quatuor Francorum auri. pond, ad marcam. Paris, a 20. [16.] Aug. tur, pretii 15. sol. Turon. Edicto 12. Mar- [=jjanc chartam seculo decimo quarto, 1351. ad 17. Sept. seq. tii 1356. torn. 3. Ordinat. pag. 148. Alio forte anno 1368. exaratam esse, supra Regales auri puri, (Royaux d'or fin) in 23. Jan. 1357. ibid. pag. 196. currunt pro monuimus.] quibus Rex stans in tabernaculo effin- 15. sol. Paris. Videtur hoc loco describendus, qui in gitur pallio instar pluvialis amictus ad Denarii auri puri, (Deniers d'or fin) 52. Regesto Noster, Camerae Computorum pectus clauso, cum sceptro liliato in ad marcam, pretii 13. sol. et 4. den. 28. Paris, fol. 481. habetur Cursus Florenodextra, quod sinistrae digito videtur in- Decemb. 1355. rum ad Scutum voluntarius, ut inde non dicare : hos alii Trabeatos seu LongsvesAnno vero insequenti quale fuerit mo- modp percipiat Lector monetae istiustus vocant, pond. 2. den. 21. gr. pretii netarum, aurearum praesertim, pretium, modi pretium sub Philippo VI. et 25. sol. Turon. pond. 56. ad marcam accipeexRegesto Memorialium Camerae Joanne Regibus, sed etiam quam crebra Paris. 30. Aug. 1358. 20. April. 1359. Ve- Computer. Paris, signato C. fol. 67 : Die in monetis, et earum pretio mutatio tus Regestum : Prima Sept. 1358. fiebant 22. Martii 1356. Joannes Poilevilein retu- fuerit. primi Regales auri fini, ponderis 67. ad lit in Camera quod Domini de Consilio Cursus Florenorum ad Scutum. marcam, prelii 20. sol. Paris, et postea ordinaverunt prout in scedula scribitur, facti sunt de 69. ad marcam. Ejus ty- cujus tenor tolls est : 1345. pum hie damus, Tab. IX. num. 14. Deniers d'or fin a I'Agnel du coing du 23. Mart. 14. sol. | Edicto Caroli Regentis 22. Aug. qui est a present pour 20. s. pour la S. Joan. Roy, 14. s. 8. d. 1358. torn. 3. Ordinat. pag. 244. cudiju- piece. 2. Nov. 15. s. bentiir Regales auri puri pond. 66. ad Deniers d'or fin au Pavilion, pour 20. s. 1346. 21. Nov. marcam Paris, pretii 25. sol. Turon. 6. den. 14 s. quorum 63. dabantur Campsoribus pro 2. Decemb. seq. Deniers d'or fin au Lyon, 19. s. 8. d. 15 s. 1. d. marca auri fini. Edicto 15. April, ann. Deniers d'or fin a I'Escu viez pour 5. Jan. seq. 15s. 8. d. 1. Febr. 1358. ejusdem Caroli ibid. pag. 335. cu- 18. s. 16. s. duntur pond. 69. ad marcam Paris. Royaux d'or fin pour 16. s. 8. den. Martio seq. 17. s.

MON
1347. 15. April. 22. s. S. Joan. 24. s. 0. SS. 27. s. 4. d. 10. Nov. 28. s. 16. Nov. 28. s. 2. d. 1. Oct. 37. s. 4. d. Nativ. Dom. 28. s. 6. rf. 8. Jan. 39. s. 8. d. 11. Jan. fiebant Scuta Philippi 23. karatz auri fini, et 1. karat cupri. 22. Feb. 15. s. 3. Mart. 16. s. 8. d. 1348 28. Jun. 18. s. 18. s. 8. d. 8. Oct. 19. s. 1. Nov. 19. s. 2. d. 23. Dec. 20. s. 6. d. In Martio 1349. 24. s. 6. d. Ad S. Joan. Ultima Jun. 25. s. 14. Jul. 25. s. 2. d. Nov. 29. *. Martio 29. s. 4. d. 1350. 25. April. 30. s. 26. April. 15. s. In Aug. 16. s. 6. d. 3. Sept. 17. s. Ad Nativ. Dom. 20. s. In Mart. 22. *. 1351. Ad Pascha, 23. s. 24. s. Ad Indicium, Ad 0. SS. 30. s. 36. s. Ad Nativ. Dom. 12. s. 6. Febr. Martio, 14, s et 15. s April. 17. s. 6. d. 18. s. In fine April. 30. s. et 20. s.
1QKO iOUii.

MON
In Maio, Ad Indicium, 8. Jul. 20. Jul. Princip. Aug. Fine 4wg. 9. Sept. 20. Sept. 8. Oct. 18. Octofc. 24. Octob. 10. ATov. 14. Nov. 17. Nov. 21. Nov. 12. Dec. 18. Dec. 27. Dec. 1. Janu. 5. 7an. 20. s. 22. s. 24. s. 26. s. 27. s. 30. s. 32. s. 33. s. 36. s. 38. s. 40. s. 42. s. 43. s. 44. s. 45. s. 46. s. 50. s. 52. s. 53. s. 13. s. 4. rf.

MON

460

In Martio, In Jun. et Jul. In Aug. In Sept. In Octob. In Novembr. In Decemb. 24. Decemb. 3. Janu. 10. die Jan. 2. Febr. April. Principio Junii, Ad Indicium, In Julio, In Aug. In Sept. 3. Nov. 1. Januar. 15. Febr. In Mart.

16. s. 16. s. 8. d. 17. s. 18. s. 20. s. 22. s. 8. rf. 24. s.l. d. 26. s. 26. s. 28. s. 30. s.

1353.

qo O/c. S.

24. s. 37. s. 38. s. 40. s. 42. s. -| r\

1 . S. 2

1354. April, ante Pascha, Media Maii, Fine Maii, In Junio, Principio Julii, Fine Julii, In Aug. 22. Sept. 1. Octob. 5. Nov. 16. Nov. 24. Nov. 1. Jan. 15. Jan. 1. Febr. 1. Mart. 1355. Ad Pascha, Fine April.

23. s. 14. s. 16. s. 18. s. 21. s. 24. s. 30. s. 28. s. 30. s. 32. s. 34. s. 36. s. 40. s. 42. s. 10. s.
12.5.

12. s. 6. d. 13. s. 14. s.

16. s. 18. s.

1356. 1. Junii, 14. s. 1. Aug. 15. *. 18. Aug. 16. s. 1. Sept. 18. s. 19. Sept. 20. s. 27. Oct. 22. s. 8. Nov. 24. s. 18. Dec. 28. s. 1. Janu. 30. s. 18. Janu. 32. s. 1. Febr. 34. s. 12. Febr. 36. s. Ult. Febr. 37. s. 8. Mart. 38. s. 26. Mart, ante Pasc. 16. s. 1357. etc. usque ad annum 1360. 12. Dec. I860, 26. s. Eodem die facti fuerunt Francici auri fini ponderis 63. arf marcam, pretii 16. s. Par. Regales de 69. arf marcam, 13. s. 4. rf. Par. Scuta Joannis, 10. s. 8. rf. Par. Sub CAROLO V. j Florenos aureos, quos cum Delphinus esset cudi jusserat, [** Typum habes, Tab. X. num. 14.] ubi regnum est adeptus immutavit : in iis quippe se Regem Franc, et Delphinum Viennensem inscripsit. Hi ex cod. MS. quern laudat D. le Blanc pag. 235. erant pond. 68. et 1. tert. ad marcam Gratianopolit. pretii 12. gross, et semiss. Delphinalium, hoc est, circiter 18. sol. 9. den. Ante Inscript. EAR. etc. Delphinum praeferunt : in altera parte stat S. Johannes inter Delphinum et scutum cum duobus Delphinis una crucicula divisis cum Inscript. S. JOHANNES. Regales auri puri, (Royaux d'or fin) in quibus effictus Princeps armis militaribus et sago liliato instructus, stans in tabernaculo, ensem dextra, et manum justitiae sinistra tenens, in campo liliato, pond. 3. den. 1. gran, pretii 20. solid. Turon. pond. 63. ad marcam Par. A [27. Julii] 5. Aug. ad 10. Sept. 1364. Typus hie exstat, Tab. X. num. 12. et in Edictis monetariis editis. Francici auri puri, (Francs d'or fin) ejusdem figures et ponderis quibus alii, praeterquam quod loco Joannis EAROLUS scribitur, pond. 3. d. 1. gr. pretii 20. s. [3. Sept.] 10. Sept. 1364. 15. Maii 1365. Typum habes, Tab. X. num. 13. SSH" Horum mentio occurrit in Tabular. Brivat. ann. 1365 : Unus denarius auri vocatus Franc pro xx. sol. computatus. Pro eodem pretio currunt Edicto 6. Febr. 1360. 1. Maii 1371. 10. Aug. 1374. 28. Jul. 1878. Denarii auri puri cum liliis, (Deniers d'or fin aux fleurs de lys) ejusdem figurae

et ponderis quibus Regales supra de& cripti, pond. 3. den. 1. gr. pretii 20. sol* Tur. pond. 64. ad marcam Par. Atquei hi postremi nude Fleurs de lys d'or appellantur in Computo Auxiliorum pro liberatione Eegis Johannis ann. 1366. fol. 32. vers. A [20. April. 15. al.] 5. Mail 1365. ad 30. Aug. 1368. [6. Febr. 1369.1 12. Mart. 1871. [1. Mali 1371. 10. Aug. 1374. 28. Julii 1378. 8. Mart. 1379.] 18. Mart. 1384. [Franci aurei dicti etiam ii denarii quod pretii essent 20. sol. qui ut ab aliis in quibus effictus Rex eques distinguerentur, Franci pedites (Francs a pied) nuncupati, alii vero Franci equites (Francs a cheval) ubi Rex sagatus effictus eques cum gladio, equo ipso, ut aiunt, vestito, vesteque liliis et delphinis interstincta, cum hac Inscriptione, KAKOLUS FRANGORUM REX DALPS VIENN. In parte altera, crux florigera cum solita Inscript. XRC. etc. * Literae ann. 1365. 2. Jul. in Memor. D. Cam. Oomput. Par. fpl. 75. r: Les florins que nous faisons a present faire, appellez Fleur de Us d'or,.... qui a present ont cours pour xx. solz Tour, la piece. Charta ann. 1367. 15. Sept. in Chartul. Guill. abb. S. Germ. Prat. fol. 39. r. col. 1 : Novem centum librae. Turonenses in novem centum denariis auri, Francis nuncupatis, boni auri et legitimi ponderis. * Trente francs d'or, franc d'or pour vingt sols, in Ch. 17. Mart. ann. 1373. ex Ohartul. episc. Carnot. Trois cent flourins, frans d'or du coing du roy pour vingt sols, ibid, ex Ch. 18. Jan. ann. 1379. -Literae admort. ann. 1375. in Reg. 109. Chartoph. reg. ch. 401: Quss venditio fuit facta pro pretio undecim denariorum auri, vocatorum Floreti, boni ponderis. Sub CAROLO VI. Denarii auri puri, dicti E.SCUS a la . Couronne, quos vulgo vetera^Scuta nun"cupamus,"*in quibus effictum scutum ' coronatum, in quo descripta tria lilia, ' absque sole, cum cruce admodum variegata, pond. 3. d. 4. gran, pretii 22. s. 6. d. Tur. pond. 60. ad marcam Par. [11. al.] 18. Mart. 1384. [8. Julii 1385. 5. al.j 5. Sept. 1386. Typus hie exhibetur, Tab. XL_mim,_3. Denarii auri puri cum Corona, (Deniers d'or fin a la Couronne) cum iisdem figuris pond. 3. den. 3. gr. pretii 22. sol. 6. den. Turon. 3. Mart. 1387. [27. Nov. 1388. currunt pro 22. sol. Turon. pro 22. sol. 6. den. Turon. 11. Sept. 1389.] 8. April. 1391. 1. April. 1392. 8. al. 28. Aug. 1393. [29. Julii 1394. 2. April. 1407.] Similes Denarii cum Corona, pond. 3. d. 2. gr. pond. 64. ad marcam Paris. 28. Aug. 1394. [2. vel]5. Nov. 1411. [In Charta ann. 1411. Parisiis exarata dicuntur pretii 18. sol. Paris.] Alii denarii ejusdem figurae pond. 3. den. pretii 22. solid. 6. den. Stat. [2. vel] 5. Nov. 1411. 5. Mart. 1411. [3. Julii 1413. 20. Jan. 1416.] 11. Octobr. 1415. Atque hi nummi aurei Couronnes, et Couronnes de France, dicuntur Froissarti torn. 4. cap. 26. 64. 66. Adde Historiam Betuniensem pag. 375. Hist. Durdanensem pag. 108. etc. Alii Denarii parvi seu Scuta cum Corona, dicti Escus a la Couronne petits, cum iisdem ffjguris, pond. 2. d. pretii 15. s. Tur. [pond. 96. ad marcam Paris.] 3. Jul. 1413.11. Octob. 1415. [20. Jan. 1416.1 10. Mali 1417.

470

MON

MON
Salutes cum Armis Franciss, (Saluts aux Armes de France) in quorum aureorum altera parte, scutum cum tribus liliis efflngitur inter Angelum et Deiparam : involumine scriptum AVE, supra, radii coelestes eminent. In altera visitur crux plana inter duo lilia, cui subest litera K. cusi ad 24. karats, 8. parte minus, pond. 3. den. 1. gr. et, pretii 25. s. Turon. pond. 63. den. ad marcam Par. Ab 11. Aug. 1421. usque ad 6. Febr. 1422. Typum hie damus, Tab. XI. num. 6. Semisses eorumdem aureorum, ponderis et pretii pro rata portione, dicti Demisaluts. De Monetarum aurearum pretii sub Carolo VI. immutatione, vide Monstrelletum 1. vol. cap. 251. [etScriptorem brevis Hist. Caroli VI. ad calcem Juvenalis des Ursins.] Aureus alius praeterea prostat, Parisiensis forte, cum is typum eumdem fere praeferat quern Parisiensis Philippi VI. Regem scilicet sedentem in cathedra leoninis capitibus exornata, cum binis leonibus ad pedes jacentibus, binisque nine inde scutulisS. lilia praeferentibus, et hac Inscriptione, f KAROLUS DEI GRA. FRANCORUM REX. In altera parte crux liliata conspicitur cum solita Inscr. XRO. etc. Typus hie exhibetur, Tab. XI. num. 5. * Computus fabr. S. Petri Insul. ann. 1383. ex Tabul. ejusd. eccl.: Item ex legato dom. Willelmi de Walecamp ij. francos, valentes Ixxviij. sol. franco computato pro xxxix. sol. * Ordinatio ann. 1384. 11. Mart, in Memor. E. Cam. Comput. Paris, fol. 58. r: Denarii auri fini, vocati scuta ad coronam, qui habebunt cursum pro xviij. sol. Par. petia, et erunt ponderis Ix. scutorum ad marcham Paris, marcha auri fini empta Ixv. lib. x. sol. Tur. Denarii albi cursus x. den. Tur. petia, ad vj. den. leg. argenti regis et pond. vj. sol. iij. den. alborum ad marcham Paris. Duplices Turonenses cursus ij. den. Tur. petia, ad ij. den. xij. gr. leg. argenti regis et pond. xiij. sol. cum quarto j. den. ad marcham Par. Parvi denarii Par. et parvi Tur. qui habebunt cursum pro j. den. Par. et j. den. Tur. petia, ad ij. den. leg. argenti regis et pond. xvj. sol. viij. den. Par. ad marcham Par. videlicet parvi Par. et parvi Tur. pond. xx. sol. x. den. Tur. ad marcham Par. Item parvi oboli Par. ad iij. ob. leg. argenti regis et pond. xxv. sol. ad marcham Par. Et dabuntur campsoribus pro marcha auri fini Ixv. lib. x. sol. Tur. et pro marcha argenti in albo allegiatp ad vj. den. leg. cxvj. sol. Tur. et in nigro allegiato, ut supra, cxij. sol. Tur. * Charta ann. 1385. die 8. Jul. ex Chartul. 23. Corb.: Deux cent quarante neuf excus d'or couronnes dexxij. sols, vj. den. Tour, la piece, ijmlxxx. liv. ij. sols, vj. den. Tour, en francs, xx. sols Tour, la piece; vjmliij. liv. Tour, en blancs de xv. den. Tour, la piece; sept livres, quinze sols Tour, en blancs de x. den. Tour, la piece; xxxiiij. liv. xvij. sols, vj. den. Tour, en blancs de vj. den. Tour, la piece. Alia ann. 1386. in Chartul. Latiniac. fol. 127. v : Pour le pris de treize livres Tournois, fort monnoye, courant a present le franc d'or pour xx. sols Tour. * Alia ann. 1394. die 21. Jun. ex Bibl. reg.: Mille francorum auri in scutis, oclo scutis videlicet pro novem francis computatis. * Alia ann. 1396. 7. Aug. in Lib. pitent. S. Germ. Prat, fol. 138. v: Cent

MON
frans d'or... en quatre vingt et huit escus d'or d la couronne de dix huit souz Par. la piece, de fin or du coing du roy nostre sire et en un franc de fin or du coing de France. * Alia ann. 1397. 20. Aug. ibid. fol. 141. v: Pour le pris et somme de xxxviij. escus d'or a la couronne du coing du roy nostre sire de xxij. solz, vj. den. Tour, piece. Inventarium Chartar. raonast. Athanat. fol. 54. v: Instrumentum 27. Sept. ann. 1399. decem librarum Turon. monetse regies, cujus xxij. solidi cum dimidio valent unum scutum auri regis Francorum, boni auri et legitimi ponderis. * Computus ann. 1400. ex Tabul. S. Petri Insul.: Datum procurators ecclesi& in Cameraco pro pensions sua iiij. francos, franco pro xxxiij. sol. vj. lib. xiv. sol. * Scuta dicta Houppelandes, a sago, quo rex vestitus in iis efftctus erat, memorantur in Lit. remiss, ann. 1402. ex Reg. 157. Chartoph. reg. ch. 61 : Sept escus d'or, nommez Houppelandes, trente quatre escus d'or nommez Couronnes. * Charta ann. 1408. 29. Aug. ex Bibl. reg.: Pour le pris et somme de huit mile quatre cens livres Tournois, monnoye courant,.... qui ont ete nombrez en sept mile, quatre cens soixante six escus d'or a la couronne, du coing du roy nostre sire, aians cours pour xxij. solz, vj. den. Tour, piece, et xv. solz Tour, en blans de x. Tour, piece. * Scuta cum corona pretii 18. sol. ann. 1413. 1417. 1418. et 1420. ex Tabul. Corb. 20. sol. Par. ann. 1421. 1423. ex eod. Tabul. 24. sol. ann. 1426. ibid. Sub HENRIGO VI. Rege Anglise. Salutes cum Armis Francias et Anglise, (Saluts aux Armes de France et d'Angleterre) in quibus efflctus euayysXKT^;, scilicet Angelus et Deipara, pone utrumque scutum, cum volumine continente AVE, inter utriusque capita, et hac Inscript. HENRICUS. DEI. GRATIA. FRANCORUM. ET. ANGLLE. REX. In aversa parte, crux plana inter lilium et leopardum : pond. 3. d. 1. gr. pretii 25 s. Tur. cum 4. parte remedii, pond. 63. den. ad marcam. 6. Febr. 1422. 3. (al. 4.) Jun. 1423. Vide Monstrelletum 1. vol. cap. 251. Typus hie describitur. Henrici V. Tab. XII. num. 1. Henrici VI. ibid, num. 3. Similes Salutes, ponderis 2. den. 17. gr. pretii 22. sol. 6. den. Tur. conficientes ad marcam Paris. 70. d. cum 4. parte remedii 6. Sept. 1423. Angeli, (Angelots) qui sunt duo tresses Salutum, in quibus effictus Angelus utrumque Franciae et Angliae scutum tenens: in aversa parte, eadem cruce cum lilio et leopardo exaratis, pretii 15. sol. conflcientes 105. d. ad marcam Paris. 24. Maii 1427. Typus hie perinde describitur, Tab. XII. num. 4. Aureum alium descripsit praeterea Hautinus pag. 127. in quo Rex ipse sagatus equo vestito et liliis ac leonious distincto insidet, gladium vibrans, cum Inscr. HENRIGUS D. G. FRANCORUM ET ANGLIJE REX. In altera parte crux florigera, cum solita Inscript. XRC. etc. Typus exhibetur, Tab. XII. num. 5. Hactenus monetarum fabricae ex Magistrorum Monetariorum rationibus. Postmodum vero in Regesta receptae sunt ex Regiis diplomatibus, quarum proinde dies et annus incerti manent, quod eae ut plurimum multo post cuderentur, sicque baud est proclive earum publicationis tempus indicare.

T Denarii auri puri cum liliis (Deniers d'or fin aux fleurs de lys) cum iisdera figuris, ejusdem etiam ponderis et pretii quibus sub Carolo V. cudi jubentur Edicto 25. April. 5. Aug. 10. Aug. 30. Oct. 1381. 15. Mail 1382. 11. Sept. 1389. Agni, vel parvi Agni, (Moutons, ou petits Moutons,) [** vel Aignel.] veteribus Agnis similes, praeterquam quod sub agno scriptum est, K. F. RX. pond. 2. denar. pretii 20. sol. A 10. Mali usque ad 21. Dec. 1417. Typum hie describimus, Tab. XI. num. 4. 52" lidem denarii pond. 96. ad marcam Paris. currere jubentur pro 30. sol. Turon. Edicto 18. Junii 1419. Alio 26. Febr. ejusdem anni reducuntur ad 26. sol. 8. den. ^ Franci auri puri ejusdem figurae et ponderis quibus sub Carolo V. currere jubentur pro 20. sol. Turon. Edicto 27. Nov. 1388. etll. Sept. 1389. ejusdem pretii statuuntur in Arresto ann. 1390. 20. s. Provincialib. aestimantur in Charta 17. Jun. 1408. inter Schedas Praes. de Mazaugues. Scuta Galeata, (Escus Heaumez a 3. fleurs de lys) simplicia et duplicia, in quibus efflcta galea coronata, cui imminet majus lilium apicis vice : in aliis deest apex, 96. d. A 21. [Oct.] Decemb. 1417. ad 12. Junii 1418. 18. Jan. 1419. Typi hie perinde delineantur, Tab. XI. num. 1. 2. Scuta cum Corona, (Escus a la Couronne) veteribus similia, praeterquam quod in crucis centro Stella perforata, quam molettam dicimus, ad stellatorum scutorum quae multo meliora sunt, discrimen habetur : pond. 2. d. 20. gr. pretii 30. sol. Tur. 23. karats, pond. 67. ad marcam Paris. Stat. 17. Jun. 1418. In hisce Denarii s statutum, ut ad caeterorum discrimen versus crucem, inter Carolus et Dei, crucicula vice puncti, et in aversa parte inter primum Christus , et vocem subsequentem pariter similis crucicula, cum caeteris solitis discriminibus eftingeretur. Ita Regest.' 123. 1 Eadem Scuta sub iisdem flguris ad 23. karats, pond. 67. ad marcam Paris. pretii 30. sol. Tur. cuduntur in moneta Tornac. in aliis vero locis itidem ad 23. karats, pond. 64. ad eamd. marcam, pretii 50. sol. Turon. Edicto 7. Martii 1418. et 16. ejusdem mens. At Edicto 26. Febr. 1419. cudi jubentur ad 23. karats, pond. 62. ad marcam Paris, pretii 40. sol. Paris. Agni, vel parvi Agni, (Moutons, ou petits Moutons) pond. 2. den. pretii 30. sol. Tur. 22. karats, pond. 96. d. ad marcam Paris. A 18. Jun. usque ad 2. Mart. 1419. Vetera scuta cum Corona, (vieux Escus a la Couronne) ut alia, pond. 2. den. 20. gran, pretii 50. sol. Turon. 24. karats, et pond. 67. ad marcam Paris. A 2. (al. 12.) Mart. oeHl. Aug. 1419. quo etiam Edicto 2. Martii statutum ut Agnorum pretium esset 33. sol. 4. den. 1 Edicto 19. Dec. 1420. usque ad 12. Oct. 1241. cuduntur similia Scuta ad 24. karats, pond. 66. ad marcam Paris, pretii 22. sol. 6. den. 1 Ddiiarii auri puri dicti Duplices aurei (Doubles d'or) currere jubentur in Francia et Delphinatu pro 8. lib. Turon. Eorumdem semisses pro rata portione Edicto Caroli Reqentis 25. Aug. 1420.

ponded If ^J pretii

MON
Sub CAROLO VII. Regales auri, (Royaux d'or,) in quibus Rex efflctus palliatus in area liliata, dextra virgam, sinistra sceptrum tenens, pretii 25. sol. Octob. 1429. Typum hie describimus, 16. Tab. XII. num. 13. Regales auri, prioribus similes, praeterquam quod punctum apertum (O) ante cruciculam praeferunt. 1430. Denarii auri puri, (Deniers d'or fin, appellez Escus a la Couronne) in quibus efflcta 2. lilia coronata ad scuti latera, cum 4. parte remedii, pond. 2. den. 17. gran, (pendunt tantum 2. den. 14. gran.) pretii 25. sol. Tur. pond. 70. den. ad marcam Par. Statuto 1435. 28. Jan. quod demum execution! mandatum Parisiis 4. April. 1436. [Idem statuitur Edict. 12. Julii 1436. et31. Dec. 1441.] Horum hie exaratur typus, Tab. XII. num. 14. 3g" Horum denariorum mentio fit in Statutis MSS. S. Audomari arm. 1432 : Verum cum monetas saspius variari, deteriorari vel meliorari contingat, libras supradictas intelligi volumus 40. grossis Flandrensibus pro libra computatis, in eo et tali valore quod 42. grossi similes Coronam auri de 67. in marcha ad minus valeant. Eorumdem denariorum semisses, pondere et pretio similes, cusi Edicto 26. April. 1438. dicti demi Escus. Tab. XII. num. 15. Diplomate Regio dato Salmurii marcae auri puri pretium fuit 86. lib. 17. sol. 6. den. putato quolibet scuto pro 25. sol. Turon. SS^" Edicto dato Parisiis 12. Julii 1436. reprobantur omnes monetae quas in Francia cudi jusserat Henricus Rex Angliae. Similia Scuta, et eorum semisses paris ponderis, pond. 70. et semiss. et 141. den. ad marcam Paris. Diplom. 12. Aug. 1445. Similia Scuta, ad 23. karats et semiss. cum 8. parte remed. pretii 27. sol. 6. den. pond. 70. d. et semiss. ad marcam Par. Edicto 20. Jan. 1446. 26. Mali 1447. 18. Mail 1450. Eorum semisses, pro rata. 1 Similia Scuta, ad 23. karats et 3. quart, cum 4. parte remedii, ponderis et pretii ut supra, Edicto 26. Mali 1447. 18. Mali 1450. quo anno marcha auri fini et optimi sestimatur 95. lib. in Charta ejusdem ann. torn. 2. Hist, fundat. Capellae et Cathedr. Catalaun. pag. 159. Similia Scuta, ponderis 2 d. 16. gr. pretii 27. sol. 6. den. [pond. 71. den. ad marcam Paris.] Diplom. 16. Jun. 1455. [et 7. Junii 1456.] * Computus ann. 1421. ex Tabul. S. Petri Insul.: Receptum ab executoribus domini decani pro quadam emenda, per unum hominem de Dixmude perpetrata, xij. francos, valentes xix. lib. xvj. sol. Receplum a dom. Guillelmo Moreau pro loco suse sepultures in circuitu chori per eum electo, Ix. scuta aurea, pro quolibet xlij. sol. valentia cxxvj. lib. 8 Ghartul. Corb. sign. Daniel ad 6. Febr. ann. 1427. fol. 72. v : Telle monnoie de tel pris et valleur, que pour xxij. solz Par. on puist avoir ung Salux d'or. Idem fol. 183. v. ad ann. 1432. 12. Jan. xxiij. Par. pour un Salut d'or, ibid. ann. 1433. 9. Jun. fol. 194. v. * Charta ann. 1438. 20. Mart, ex Chartul. 21. Corb. fol. 251. v: Dix couronnes d'or du coing et forge du roy nostre sire ad present ayans cours, tellement que les Ixx. pesans et faisans le marcq d'or au marcq de Troyes.

MON

MON

471

* Scuta aurea pretii 22. sol. memoran- obiit 1. Maii ann. 1472 : Summa septuatur in apocha ann. 1452. ex Tabul. S. gintoriim scutorum auri, quolibet pretii Germ. Prat. xxij. sol. Par. 8 Scutum aureum aestimatur xxx. sol. Sub LUDOVIGO XI. iij. den. in Charta ann. 1475. 29. Oct. 1 Scuta vetera 25. sol. aestimantur in xxxiij. sol. in alia ann. 1481. ex Tabul. Charta 14. Febr. 1465. ex Tabul. Corisp- Corb. pit.: Duodecim scutorum antiquorum ad Sub CAROLO VIII. xv. libras monetse ascendentium. | Scuta fortia aurea quae turn cude- ^ Scuta cum Corona currere jubentur bantur in Francia et Delphinatu, pond. pro 35. sol. Turon. Edicto 30. Julii et 29. April. 1488. Ejusd. 2. den. 16. gr. pretii 27. sol. 6. den. Tu- Jan. 1487. 24. in Charta ann. 1493. pretii memorantur apud ron. Edicto 4. Jan. 1470. Rymer. torn. 12. pag. 528 : Valente unaEorumdem semisses, pro rata. Ejusdem pretii statuuntur Scuta quaque Corona 35. sol. Turon. | Scula cum sole statuuntur pretii 36. vetera Francise (a pied et a chevalj eod. sol. 3. d. Turon. Edicto 30. Julii et 29. Edicto. 1 Regales auri pond. 2. den. 23. gr. Jan. 1487. Tab. XIII. num. 3. Scuta, Francicis et Delphinalibus pretii 30. sol. Turon. laudato Edicto 4. similia, pret. 36. sol. 3. den. Turon. DiJan. 1470. j Scuta nova (Escus neufsj tam in plom. 24. April. 1488. [* Habes typos Francia quam in Delphinatu, pretii 28. Scutorum aureorum. Tab. XIII. Francici sol. 4. den. Turon. Edicto 12. Mart. 1472. num. 13. Dalphinalis num. 15. BritanSimilia Scutis Caroli VII. Scuta, cum nici (escu au soleil de BretagneJ num. 14.] Habentur praeterea ejusdem Regis binis liliis ad latera, ad 23. karats cum 8. part, remedii pond. 2. den. 16. gr. aurei alii, in quibus Regis Sicilise, et pretii 30. sol. 3. den. Turon. pond. 72. Jerusalem, alii in quibus Pisanorum ad marcam Paris. Diplom. (28. Dec. Liberatoris titulus ei adscribitur. 1473.] 4. Jan. 1473. Typus hie exhibetur, Legitur in Regesto viridi novo Castelleti Paris, fol. 83. Statutum de moneTab. XIII. num. 1. Semisses, pro rata. Typus habetur tarum pretio, 16. Februar. 1485 : apud Hautinum pag. 169. Grans Blans unzains tant aux armes S5S" Scutum aureum asstimatur 22. de France, que du Dauphins pour 11. den. sol. 6 den. fortis monetas, in Charta 7. Tourn. piece, demi unzains d I'equipolAug. 1473. lent. Scuta cum Sole, (Escus au SoleilJ in Grans Blans au soleil tant aux armes quibus effictus 39! octo radiorum supra de France, que du Dauphine pour 12. coronam flosculis adornatam, ad 23. den. Tourn. piece, demi unzains a I'equikarats, et 8. part, remed. pond. 2. den. pollent. 17. gr. (nulli tamen reperiuntur gravioLiars et hardis pour 3. den. piece. res 15. gran.) pretii 33. sol. Tur. Diplom. Doubles et petits deniers Tournois pour 2. Nov. 1475. Eorum fabrica decreta tam 2. den. T. et 1. den. Tournois. Les Parisis pour 1. den. parisi piece. in Franciae quam Delphinatus officinis monetariis. Eodem Diplomate statutum, Les Gros d'argent tant aux armes de utprius cusa Scuta pretii essent 32. sol. France, que du Dauphine pour 2. sols 10. 1. den. [Typus hie delineatur, Tab. XIII. den. Tourn. num. 2.] Tous les Escus d la Couronne qui sont Angeli varii ponderis et pretii, vulgo fails d divers poids, d tout le mains, qui Angelots, in quibus effictus S. Michael, poisent deux d. 14. gr. au pris de 32. s. 1. ladium dextra, laeva scutum ciim tri- d. T. piece. Les demi Escus d I'e'quipoll. Les Escus faits au pays de Dauphine us liliis tenens, pedibus serpentem terens effingitur, cum Inscript. LUDO- du poids dessusdit pour 32. s. 1. d. T. vicus DEI GRA. FRANCORUM REX. In piece, et les demy a I'equipollent. Les Escus au soleil, qui sont faits de 70. altera parte, [Scutum Francicum, vel] crux florigera, cum solita Inscript. XRC. de poids au marc .d tout le mains, qui Describuntur ab Hautino pag. 173. [Ty- poisent deux den. 16. gr. pour 33. s. T. piece, et les demi Escus d I'equipollent. pum habes hie, Tab. XIII. num. 3. Les Escus au soleil, qui sont faits audit SSSf Seryantur in Gazophylaciis ejusmodi numismata aurea et argentea va- pays de Dauphine de semblable poids rii ponderis, quae perperam inter mone- pour 33. s. T. piece, et les demi d I'equitas annumerari observat D. le Blanc pollent. pag. 249. cum ob institutum ab ipso Habetur Statutum ahud Caroli VIII. Ordinem S. Michaelis cusa fuerint, non Reg. 10. Jun. ann. 1488. fol. 131. quo ut in publico usu essent. Id tamen affir- perinde monetarum Francicarum pretium indicatur, scilicet: mare non ausim. * Charta ann. 1462. 6. Febr. ex Tabul. Bans viels Escus pour 40. s. Tourn. Carnot.: cxxxj. livres, six solz payez en Bons Francs d pie et d cheval et Royaux quatre vingt-quatre escus d'or neuf du pour 39. s. Tournois. coin du roy, ayant cours pour xxvij. sols, Bons Saluts d 37. s. Tourn. vj. deniers chaque piece, dix reaux d'or Bons Escus au soleil pour 36. s. den. duprix dexxx. sols piece et xv. sols Tour- Tourn. nois. Bons Escus appellez d la couronnepour 8 Instrumentum ann. 1469. 2. Nov. ex 35. s. T. piece. Tabul. Flamar.: Et hoc totum pro pretio Grans Blans au soleil appellez douzains et summa xij. scutorum et xij. grossorum pour 13. den. Tournois. auri, scuta vero boni auri et recti pondeGrans Blans d la couronne appellez ris, cugni et legis dom. nostri Franciss unzains pour 12. den. T. piece, et les demi regis, videlicet cugni novi nunc cursum d I'equipollent. habentis, computando scutum auri pro Gros du Roy, qui par cy devant ont eu decem et octo grossis auri et duobus ardi- cours pour 2. s. 10. d. T. auront cours cis, et pro quolibet grosso auri sex ardicos, pour 3. s. T. et pro ardico duos jaquetos monetse nunc Liars et Hardis, doubles Tournois, Petits currentis. Tournois et deniers Parisis au pris qu'ils 8 Necrologium eccl. Paris, ubi de do- courent d present. natione Guill. Chartier de Bajocis, qui Statuto denique alio ejusd. Caroli 17.

472

MON

MON

MON

Scuta cum sole (Escus au soleil) in quiDecemb. ann. 1488. ibid. fol. 122. statui- Marl. 1540.15. April. 1545. Debiliora 1. tur nova cusio des Grans Blans a la Cou- gr. pro 44. sol. 3. d. Turon. currere bus loco crucis, Rex coronatus effictus, ronne a, 4. den. d'aloi argent le Roy, a 2. jubentur laudato Edicto 19. Mart. 1540. pond. 2. den. 15. gran, pretii 46. sol. Tug. de remede, de 7. *. 8. den. et demi de quse vero 2. gr. minus pendunt pro 43. ron. poids au marc de Paris, qui auront cours sol. 6. d. Turon. At Litteris datis mense | Scuta cum Sole in quibus caput Repour 10. den. T. la piece, sur le pie de 11. Jan. 1544. Scuta pond. 2. den. 15. gran, gis coronatum ad vivum efn'gitur cum livres T. marc d'argent. currunt pro 45. sol. Turon. Inscriptione, HENRICUS II. DEI GRA. T Scuta vetera pond. 64. ad marcam FRANCOR. REX. quam praecedit cruciIn Regesto cseruleo Castelleti Paris, fol. 50. exstat aliud Caroli Regis Statu- Paris, cusa ad 23. karats et semiss. cur- cula : ex altera parte inter bina H. corotum 31. August, ann. 1493. quo cudi rere jubentur pro 51. Turon. Edicto Id. nata Scutum Francicum cum corona imperial! cui sol imminet, et solita Insstatuuntur monetse aurese et argentese, Martii 1540. scilicet: cript. | Scuta cum Corona ad 23. karats, XRC. etc. ann. 1549. cudi jubentur Les Escus fins au soleil de 70. de poids pond. 2. d. 14. gran, pretii 30. sol. Tu- Edicto ult. Jan. 1548. Typum hie habes, au marc, qui est 2. den. 17. gr. 3. quarts ron. pond. 74. ad marcam Paris. Edicto Tabul. XV. num. 15. ^ Scuta duplicia cum sole dicta Hende gr. du poids de 2. d. 16. gr. du prix de 27. Nov. 1516. 28. Sept. 1526. In Charta 36. s. 3. d. T. les demi a Vequipollent. ann. 1525. apud Rymer. torn. 14. pag. 45. rici, in quorum una parte caput Regis Les Escus a la Couronne, qui sont d 72. dicuntur valere 38. sol. Turon. coronatum effictum cum Inscript. HENde poids au marc, qui est 2. den. 14. gr. T Eadem Scuta statuuntur pretii 40. RICUS, etc. et in aversa parte inter quadu prix de 35. s. T. Les demi a I'equi- sol. 6. den. Turon. Edicto 5. Mart. 1532. tuor lilia crux ex quatuor litteris H. pollent. Pro 43. sol. 6. den. currunt Edicto 18. coronatis compacta, cui sol imminet, Les gros de Roy de 2. den. 16. gr. pour Octobr. 1539. et 15. April. 1545. cum crucicula in medio crucis, et Ins^ Franci pedites et equites (Francs a cript. BUM TOTUM COMPLEAT ORBEM. 3. s. T. Les grans Blans au souleil aux arm.es pied et d cheval) cusi ad 24. karats mi- 1549. cudi jubentur Edicto 8. Febr. 1548. de France et du Dauphine pour 13. den. nus 4. parte, pond. 2. den. 20. gran, [w Typum semissis scuti ita inscriptum T. les demi a I'equipollent. pretii 48. sol. 10. den. Turon. Edicto 19. exhibemus, Tab. XV. num. 16. ubi caput Les grans Blans d la Couronne pour 10. Mart. 1540. regis nudum apparet.] den. T. etc. | Duplices Henrici pond. 5. den. 17. ^ Eodem Edicto Regales auri ad 23. * Albi magni regii cum sole, in Invent. karats, pond. 2. den. 20. gr. pretii 47. gran, pretii 5. lib. Turon. simplices et semisses pro rata parte Edicto 23. Jan. Chart, monast. Athanat. fol. 12. v: 7ns- sol. 3. den. Turon. statuuntur. trutnentum ann. 1486. pensionis annuse Ex his vero minime colligendum 1549. 5. Febr. 1550. 29. Januar. 1551. 12. xxv. florenorum monetse regies, quolibet Scuta cum sole quse cudi jussit Francis- Sept. 1554. 13. Mail 1555. flpreno valente xviij. albos magnos regios cus I. veteribus prqrsus similia exstiHenrici duplices et simplices, paris sive solem. Et fol. 25. r: Instrumentum tisse, ab iisquippe distincta fuerunt vel ponderis, cum figura muliebri galeata 26. Mart. ann. 1493. annuss pensionis Salamandris, unde Escus d la Salaman- super tropheeo sedente Victoriolam lauunius scuti auri ad coron&m sine sole, dre nuncupata ; vel parva cruce in ream porrigentem dextra praeferente, valoris xxxv. solid. Idem legitur in Ch. aversa parte efflcta, unde Escus d la cum Inscript. GALLIA OPTIMO PRINCIPI. 3. Sept. ann. 1495. ibid. petite Croix,vel d la Croisette dicebantur. Typum describimus, Tabul. XV. num. Horum typi hie exarantur, Tab. XIV. 14. [* Speciminis loco cusus hie numSub LUDOVICO XII. cum Salamandris num. 19. cum parva mus.] Semissis, pro rata. T Scuta vetera pond. 3. den. currunt cruce num. 13. p* et semissis num. 14. Scuta cum Sole et Lunulis, paris ponpro 40. s. Turon. Edicto 4. Julii 1498. 12. cum F. littera coronata num. 15. semisderis et pretii. Typum damus, Tab. XV. et 22. Novemb. 1506. quae vero pendunt ses cum cruce liliata num. 16. et 17. tantum 2. den. 23. gran, pro 39. sol. 6. 38H" Sub eodem Francisco I. coepit num.13. Monetse, quam ad molendinum diciden. Turon. usus ut caput Regis effingeretur in Scu| Scuta cum Corona pond. 72. ad mar- aureis. uti monet D. le Blanc pag. mus, (Monnoye au molin) fabrica Paritis siis instituta in Domo Thermarum Recam Paris, sen pond. 2. den. 14. gr. sta- 264. quod jam sub Ludovico XII. in tuuntur pretii 35. sol. Turon. Edicto 4. Grossis Testom&ttsfactum videre est infra giarum, ad caput horti Palatii, in quo Julii 1498. 23. Mart. 1503. 12. et 22. Nov. in monetis argenteis. Ab eo etiam ins- cusa. [Edicto 29. Jan. 1551.] 1 Scuta vetera pond. 3. den. statuun1506. 25. Decem. et 3. Febr. 1511. titutum ut annus cusionis in monetis T Scuta cum Sole quse turn cudebantiir notaretur ; quern morem Edicto conflr- tur pretii 51. sol. Turon. Edicto 29. Jul. 1549. Pro 55. sol. Turon. currere jubenpond. 70. den. ad marcam Paris, vel mavit Henricus II. Primi scuti hac pond. 2. den. 16. gr. currere jubentur nota signati typum damus, Tab. XIV. tur Edicto 23. Jan. 1549. 5. Febr. 1550. 5. laudatis mox Edictis pro 36. sol. 3. den. num. 20. [** Alterum adjecimus num. Jun. 1551. 12. Sept. 1554. 1 Scuta cum Corona pond. 2. den. 14. Turon. Typum exhibet Tab. XIV. num. 18. qui speciminis loco cusus publici gran, pretii 43. sol. 6. den. Turon. Edicto 1. semissem num. 2. juris non est factus.] ^ Regales Franci pedites et equites (d S2" Ab institute nostro minime alie- 29. Jul. 1549. Pro 45. sol. Turon. currunt pied et a cheval) pond. 2. den. 22. gr. num existimamus litteras hie subji- Edictis mox laudatis. ^ Scuta cum sole pond. 2. den. 15. gran. currere permittuntur pro 39. sol. Turon. cere, quibus monetae distinguebantur currere jubentur Edicto 4. Julii 1498. 12. et 22. Nov. 1506. ex Statuto 14. Jan. 1539. ut si qua in pro 45. sol. Turon. Pro 46. sol. Turon. Edicto 29. Jul. 1549. Scuta cum Histrice, (Escus au Pore es- iis fraus fleret, meritas poanas penderet Edicto 23. Jan. 1549. 5. Febr. 1550. 5. Jupic] in quibus binae histrices scuti la- reus. nii et 29. Jan. 1551. 12. Sept. 1554. tera ambiunt: in aversa parte crux viA Fanum S.Portiani O | Franci pedites et equites pond. 2. den. situr, in muris Pontici veil us desinens, Paris. B Divion. 20. gr. statuuntur pretii 48. sol. 10. den. inter binas histrices, et bina L. pond. 2. Rotomag. Turon. Edicto 29. Jul. 1549. den. 17. gran, pretii 36. sol. 3. den. Fanum S. Laudi G Catalaun. | Eodem Edicto Regales pond. 2. den. D S. Andr. Turon. Diplom. 19. Nov. 1507. [et 25. Lug dun. 20. gr. currere jubentur pro 47. sol. 3. Turon. E Trecse. Decem. 1511.] Typum damus, Tab. XIV. Andegav. F S. Menehild. den. Turon. num. 3. " Pictav. G Taurin. Sub FRANCISCO I. Sub FRANCISCO II. Rupella. H Villa-franc. I Bituricse Sub quo nullse aureae cusse monetae Scuta similia [cum Sole] pond. 2. den. Lemovic. K Dolphin. quae ejus nomen prseferant, sed typis 16. gran, currere jubentur pro 40. sol. Bur dig. Henrici parentis, [ejusdem ponderis et L Provinc. Turon. Edicto 27. Nov. 1516. [21. Jul. Bayona pretii Edicto 24. Febr. 1559.] M Brit an. 1519. 28. Sept. 1526. Pro 45. sol. Turon. Tolosa Eodem Edicto veterum monetacurrunt Edicto 5. Mart. 1532. et 18. Octob. Monspess. N rum cursus sic statuitur : 1539.] Sub HENRICO II. Scuta cum Sole pond. 2. den. 15. gran. Scuta cum parva Cruce, (Escus a la Denarii Auri, dicti Henrici, (Deniers et supra, pretii 50. sol. Turon. semisses petij'e CroixJ pretii 45. sol. Tur. pond. d'or, dits HenrisJ in quibus regis lau- pro rata. 2. den. 16. gran. Diplom. 19. Mart. 1540. reati et armis instructi efflcta protome, Scuta vetera pond. 3. den. ejusdem ! Scuta cum Sole ad 23. karats cum. 8. parte remedii quae prius cudi jusserat et in aversa parte Crux ex litteris H. pretii. Scuta cum Sole et corona pond. 2. den. pond. 71. den. et 1. sextar. ad marcam coronatis compacta pond. 2. den. 20. Paris, quolibet scuto ponderis 2. denar. gran, pretii 50. solid. Turon. Ducati 14. gran, pretii 46. sol. Turon. 16. gran, pretii 45. sol. Turon. iterum etiam appellabantur, cusique et dupliSalutes pond. 2. d. 17. gr. pretii 49. sol. cudi jubentur Edicto 24. Febr. 1539.19. ces. Diplom. 14. Jan. 1549. Tur.

MON

MON

MON

473

Sub CAROLO IX. Jul. seq. reducuntur ad 72. sol. Turon. pretii 5. lib. 4. sol.Edicto 25. Jun.ejusdem Edicto mense Sept. ejusdem anni. | Duplices Henricl pond. 5. den. 17. j lisdem Edictis Scuta cum Sole pond. anni. T Scuta cum Corona pond. 2. 14. ran. statuuntur pretii 5. lib. 8. sol. 2. den. 15. gran, varii pretii 54. 58. 60. gran, pretii 3. lib. 14. sol. Edictoden.Dec. 5. uron. simplices et semisses pro rata. 65. 66. et 60. sol. Turon. semisses pro 1614. pretii 3. lib. 19. sol. Edicto 19. Edicto 17. Aug. 1561. Pro 5. lib. 16. sol. rata portione. Febr. 1635. pretii 4. lib. 13. sol. Edicto Turon. currere jubentur Edicto 21 April. 1 Edictis Jaudatis varium etiam fuit mense Mart. 1616. pretii 5. lib. 3. sol. 16. Oct. 1571. et 26. Mail 1573. pretium Scutorum cum Corona pond. 2. 25. Jun. Scuta cum SolefEscus au Soleil) absque den 14. gran. 53. 57.59. 64. 65. et 59. sol. Edicto num. 1. ejusd. anni. Typus Tab. XIIX. ulla effigie, [in quorum una parte scu- Turon. | Scuta vetera pond. 3. den. pretii 5. tum Regis effictum cum corona, cui im| Cursus Regalium aureorum et Fran-lib. 14. sol. Edicto mense Mart. 1636. preminet sol, et aversa parte crux liliata, corum (a pied et a cheval) pond. 2. den. tii 6. lib. Edicto 25. Jun. ejusd. anni. Secudi jubentur ad 23. karats cum 4. parte 20. gran, sic statuitur iisdem Edict. 59. misses eorum pro rata. remedii,] pond. 2. den. 15. gran, pretii 63. 68. 73. 75. et 68. s. Tur. j Duplices Henrici pond. 5. den. 17. 50. sol. Turon. Diplom. 17. Aug. 1561. gran, pretii 8. lib. Edicto 5. Dec. 1614. SSH" Consulto [ejusdem pretii Diplom. 81. Deg. 1563]. quas Consiliumprsetermisimus monetas pretii 10. lib. 4. sol. Edicto mense Mart. sanctae Unionis cudi pretii 52. sol. Diplom. 11. Aug. 1568. [preCardinalis Borbonii quern tii 53. so]. Diplom. 23. Nov. 1569.] pretii jussit typis nomine Caroli X. renuntia- 1636. pretii 11. lib. 4. sol. Edicto 25. Jun. anni. Regem"sub 54. sol. [Edicto 30. Aug. 1570.] et Aresto verat post obitum Henrici III. neque ejusd. Regales Auri pond. 2. den. 20. gran, | Intimi Consilii 16. Sept. seq. pretii 54. sol. enim inter seriem monetariam Regum pretii 5. lib. 12. s. Edicto 25. Jun. usque ad. 1. April. 1572. Diplom. [21.] 27. April. [16.] 1571. pretii 52. sol. usque nostrorum annumerari debent.Oonsulat 1636. ^ Eodem Edicto Franci pedites et equiad Natalem S. Joan. Dipl. 1. April. 1572. D. le Blanc pag. 293. qui plura voluerit. pretii 54. sol. Dipl. 2. [27.] Septemb. 1572. [ft* Scutum cum corona ann. 1292. damus tes pretii 5. lib. 15. sol. statuitur pretii S3~ Marca auri n'ni [20. Dec. seq. 30. Jan. 1573.] 26. Mail Tab. XVII. num. 1.] 384. lib. Edicto 20. Dec. 1636. ejusd. anni. [Ex arbitrio populi 17. Dec. Sub HENRICO IV. SSS* Gursus monetarum aurearum ar1573. pretii 57. et 58. sol. anno seq. 59. et gentearumve praescriptus Edicto 25. T Duplices Henrici 6. lib. 60. sol. Edicto 8. Junii 1574.] pretii 58. Aresto Parlamenti 2.pretii 1596. 10. sol. Jun. 1636. prorogatur Edictis 17. Nov. Dec. sol. Diplom. 22. Septemb. 1574. pretii 60. 18. Oct. 1640. Sept. 1641. ^ Eodem sol. Dipl. ult. Mali 1575. pretii 65. sol. den. pretii Aresto Scuta vetera pond. 3. 1639. 12. Febr. 1642. 29. Mart. seq. 19. Dec. 2LAug. 72. sol. Turon. pretii 78. sol. seq. Diplom. 22. Mart. 1577. pretii 66. sol. Edicto mense Septemb. 1602. 1643. Aresto Curias 13. et 21. Jun. 1577. Typum | Ludovici Aurei (Louis d'orj ad 22. kaT Scuta cum Sole pond. 2. den. 15. describimus, Tab. XVI. num. 2. gran, pretii 60. sol. Turon. Edicto 5. rats cum 4. parte remedii, in quibus | Scuta cum Regina currere permit-Jun. 1596. 1601. Aresto Curise Laureati, cum instuntur pro 51. sol. Turon. Edicto 23. Nov. Monet. 13. 24. Maii1602. pretii 65. sol. effictum caputReg. G. FR. ET NAV. REX. Mart. cript. LUD. XIII. D. 1569. inter quatuor lilia 1 Scuta vetera pond. 3. den. pretii 60. Edicto mense Sept. seq. Pro 72. sol. cur- In altera partecoronatis compacta Crux L. cum sol. Turon. Edicto 17. Aug. 1561. pretii rere jubentur Edicto mense Aug. 1609. ex litterisCHRS. REGN. VINC. IMP. pond. usque Inscript. 65. sol. Edicto 21. April. 16. Oct. 1571. et sol. ad 1. Sept. seq. subinde pro 70. 5. den. 6. gran, pretii 10. lib. cudi ju26. Maii 1573. T | Scuta cww? SoZe pond. 2. den. 14. Scuta cum Corona pond. 2. den. 14. bentur Edicto 31. Martii 1640. Typus hie gran, Turon. Aresto Parlagran, pretii 49. sol. Turon. Edicto 17. menti pretii 59. sol. 1596. pretii 64. sol. exaratur, Tab. XIIX. num. 2. Duplices 2. Decemb. et semisses pro rata parte. Typus ibiAug. 1561. j Scuta cum Corona ejusdem pond, et Edicto dato mense Sept. 1602. Typus ex- dem num.3. Edicto cudi perinde juben| Eodem pretii eodem Edicto : pretii 51. sol. Tu- hibetur, Tab. XVII. num. 8. T Regales et ron. Edicto 11. Aug. 1568. pretii 53. Edicto Turon. Aresto Franci pretii 3. lib. 8. sol. tur Scuta aurea cum Armis Francise. mox laudato. 21. April. 16. Oct. 1571. et 26. Maii 1573. Sub LUDOVICO XIV. SSsflnterdicta Scuta, | Regales et Franci (a pied et a chevaljnumerationes adcomputatione ad Edicto SSSf Monetarum aurearum et argenZi&ram restitutse pond. 2. den. 20. gran, pretii 55. sol. dato mense Septemb. 1602. tearum debiliorum cursus obtinuit ex Turon. Edicto 17. Aug. 1561. pretii 59. ^ Litteris 23. Junii 1604. sol. statuuntur aliis Edictis mox lau- tarum praescriptus Aresto cursus mone- pluribus Edictis a 30. Dec. 1643. usque 2. Sept. 1603. ad 1. April. 1648. datis. T Scuta aurea et Ludovici Aurei pondeprorogatur usque ad 1. Julii 1605. RurSub HENRICO III. sum usque ad festum S. Johannis 1606. ris, tituli et remedii statutorum in Arestis Curise Monet, cudi jubentur Aresto Sub quo monetae omnes cusse Aresto Consilii Regii 4. Augusti 1605. Consilii Reg. 21. Mart. 1646. [** Typum | Henrici Aurei, seu Duplices Henrici typis Caroli IX. usque ad 26. Julii 1575. qua die Aresto Curise Monet, cudi juben- qui et Librse Henrici (Livres Henry) dicti Scuti aurei ann. 1647. damus, Tab. XIX. tur Scuta cum Sole ejusdem figurae et pond. 9. den. 6. gran, pretii 12. lib. cudi num. 1. Ludovici aurei ann. 1644. ibid, num. 2.] ponderis quibus alia, prseterquam quod jubentur Edicto dato mense Aug. 1609. T Scuta cum Sole pond. 2. den. 15. loco Caroli HENRIOUS scribitur, pretii Sub LUDOVICO XIII. gran, pretii 5. lib. 4. sol. Aresto Curise 60. sol. Turon. Pro 66. sol. currere jubentur Aresto Parlamenti 13. Jun. 1577. ^ Scuta cum Sole pond. 2. den. 15. Monet. 1. Aug. 1650. pretii 5. lib. 14. sol. et Diplom. 28. Sept. 1577. gran, pretii 3. lib. 15. sol. Turon. Eo- usque ad 1. Jul. seq. subinde 5. lib. 4. Edicto M. Sept. ann. 1577. interdictse rumdem semisses pro rata portione, sol. Edicto 23. Mart. 1652. pretii 5. lib. rationes seu numerationes ad libram, Edicto 5. Dec. 1614. pretii 3. lib. 16. sol. 14. sol. usque ad finem anni Aresto coninductseque ad Scuta, quorum pretium Aresto Consilii Reg. 18. Sept. 1621. pretii sil. Reg. 31. Jul. 1652. pretii 6. lib. 4. sol. fuit 66. sol. Turon. usque ad ultimum 3. lib. 15. sol. Arestis Curise Monet. 4. Edicto 29. April. 1653. usque ad ult. Dec. et deinceps 60. sol. Febr. 1625. et 30. Martii 1626. pretii 4. Jun. seq. a dicta die usque ad ult. Sept. | Duplices Henrici pond. 5. den. 17. Edicto 5. Febr. 1630. usque ad ult. 5. lib. 19. sol. ab hac die usque ad ult. lib. gran, pretii 5. lib. 16. sol. Turon. Edicto Mart. seq. a dicta die usque ad ult. Jun. Dec. 5. lib. 14. sol. rursum usque ad ult. 7. Jul. 1574. pretii 6. lib. 4. sol. Edicto 22. seq. 8. lib. 18. s. subinde reducuntur ad Mart. 1654. 5. lib. 9. sol. subinde 5. lib. Sept. seq. pretii 6. lib. 10. sol. Edicto ult. 3. lib. 15. sol. pretii 4. lib. Edicto 28. 4. sol. ejusd. pretii Edicto mense Dec. Maii 1575. et 14. Jun. seq. pretii 7. lib. 1. Januar. 1631. usque ad ult. Jun. seq. a 1655. pretii 5. lib. 14. sol. Aresto Consil. sol. Edicto 22. Mart. 1577. pretii 7. lib. 4. dicta die usque ad ult. Sept. seq. 3. lib. Reg. 7. Dec. 1665. usque ad 1. Jan. seq. a sol. Aresto Parlamenti Rotomag. 9. Jul. 18. sol. At Edicto 13. Aug. 1631. statuun- qua die currunt ex eod. Aresto pro 5. seq. ad 6. lib. 10. sol. reducuntur Edicto tur pretii usque ad ult. Oct. ejusd. ann. lib. 11. sol. 6. den. ad 5. lib. 14. sol. revodata mense Sept. ejusdem anni. 4. lib. 3. sol. ab hac die usque ad ult. cantur Aresto Consil. Reg. 15. Mart. 1656. I Simplices et semisses pro rata. Jan. 1632. 4. lib. a dicta die usque ult. qui cursus prorogatur Edicto 8. April, [**- Semissem scuti ann. 1587. exhibemus, April. 3. lib. 17. sol. subinde reducuntur ejusd. anni, Arestis Curiss Monet. 16. Dec. Tab. XVI. num. 8.] ad 3. lib. 15. sol. Sed cum ex arbitrio 1660. 16. Dec. 1662. et Aresto Consil. Reg. T Scuta vetera pond. 3. den. pretii 65. populi currerent pro 4. lib. 10. s. Aresto 1666. pretii 5. lib. 19. sol. Edicto27. Jul. sol. Turon. Edicto 7. Jul. 1574. pretii 69. Consilii Reg. currere jubentur pro 4. lib. 1686. reducuntur ad 5. lib. 16. sol. 6. den. sol. Ediclo 22. Sept. ejusdem anni, pretii 6. sol. tantum : qui cursus pluribus Aresto consil. Reg. 20. Octob. 1687. pretii 72. sol. Edicto ult. Maii et 14. Jun. 1575. Edictis et Arestis prorogatus, iterum 6. lib. Edicto mense Dec. 1689. qui cursus pretii 78. sol. Edicto 22. Mart. 1577. pretii statuitur Edicto 30. Jun. 1635. pretii 4. invaluit usque ad 1. Jan. 1691. subinde 4. lib. Aresto Parlamenti Rotomag. 9. ' lib. 14. sol. Edicto mense Mart. 1636. pretii 5. lib. 16. sol. 6. den. Aresto Con-

60

474

MON

MON

MON

sil. Reg. 19. Dec. 1690. Demum eorum Aresto Ludovici veteres ejusd. pretii tur Edicto dato mense April. 1709. Duplicursus inhibetur Edicto mense Septemb. statuuntur, interdictis debiliorijbus ; ces et semisses pro rata. pretii 12. lib. Arestis Consil. Reg. 17. ^ Ludovici Aurei ejusdem tituli et 1693. 1 Ludovici Aurei pretii 20. lib. cudi Maii, 28. Jun. 1701. et Edicto mense figures quibus alii, pond. 6. den. 9. gran, demceps prohibentur Aresto Curias Mo- Sept. seq. et 3. quint, pretii 20. lib. duplices et se1 Ludovici Aurei ejusdem tituli, ponde- misses pro rata parte, cudi jubentur net. 18. Jul. 1648. ^ Ludovici Aurei pond. 5. den. 6. gran, ris et figurae quibus alii, pretii 13. lib. Edicto dato mense Maii 1709. Aresto Conpretii 10. lib. Aresto Curias Monet. 12. cudi jubentur Edicto mense Sept. 1701. sil. Reg. 30. Sept. 1713. currere jubentur Aug. 1649. pretii 11. lib. Edicto 23. Mart. pretii 14. lib. Declarat. 27. ejusd. mensis, a 1. Dec. seq. pro 19. lib. 10. sol. a 1. 1652. usque ad 1. Jul. seq. subinde 10. pretii 13. lib. 10. sol. Aresto Consil. Reg. Feb. 1714. pro 19. lib. a 1. April, seq. pro lib. rursum pretii 11. lib. usque ad 25. Jul. 1702. pretii 13. lib. 15. sol. usque 18. lib. 10. sol. a 1. Juniiseq. pro 18. lib. finem anni Aresto Consil. Reg. 31. Jul. ad 1. Jan. 1703. Arestis 22. Aug. 17. Oct. a 1. Sept. pro 17. lib. Aresto 25. Aug. 1652. pretii 12. lib. Aresto Consil. Reg. 7. et 18. Nov. 1702. pretii 13. lib. 5. sol. a 1. 1714. a 15. Oct. seq. pro 16. lib. 10 sol. a Mart, et Edicto 29. April. 1653. usque ad April, seq. Aresto 6. Febr. 1703. pretii 13. 1. Dec. ejusd. anni pro 16. lib. Aresto 8. ult. Jun. seq. a dicta die usque ad ult. lib. 10. sol. Arestis 17. April. 15 Maii, 19. Decemb. 1714. currere debent a 1. Febr. Sept. seq. 11. lib. 10. sol. ab hac die us- Jun. 1703. pretii 13. lib. 5. sol. a 1. Aug. 1715. pro 15. lib. 10. sol. a 1. April, seq. que ad ult. Dec. seq. 11. lib. rursum seq. usque ad ult. Sept. ejusd. anni pro 15. lib. a 1. Jun. seq. pro 14. lib. 10. usque ad ult. Mart. 1654. 10. lib. 10. sol. Arestis 14. Julii et 21. Aug. 1703. pretii sol. Aresto 23. Jul. 1715. statuuntur presubinde 10. lib. pretii 11. lib. Aresto Con- 13. lib. Aresto 30. Oct. 1703. ejusd. pretii tii 14. lib. a 1. Sept. seq. qui cursus consilii Reg. 15. Mart, et Edicto 8. April. Arestis 29. Dec. 1703. 22. Jan. 19. Febr. iirmatur Declarat. 13. Aug. 1715. 18. Mart. 1704. a 1. Maii usque ad 15. ^ Lilia Aurea (Lis d'or) ad 24. karats 1656. ^ Ludovici aurei pretii 11. lib. cudi ejusd. mensis pretii 12. lib. 15. sol. 4. barte minus, in quibus efficta Regis effigies cum Inscript. LUD. XIIII. etc. permittuntur Aresto Cpnsilii Reg. 19. Aresto 1. April. 1704. f Ludovici Aurei veteres nee reformat!, in altera duo Angeli scutum Franciae Aug. 1656. ejusd. pretii Arestis Curias Monet. 16. Dec. 1660. et 16. Dec. 1662. a 1. quorum cursus inhibitus fuerat Aresto eflerentes cum Inscript. DOMINE ELEJan. 1666. currere jubentur pro 10. lib. Consil. Reg. 24. Febr. 1693. iterum cur- GISTI LILIUM TIBI, pond. 2. den. 17. 15. sol. Aresto Consil. Reg. 7. Dec. 1665. rere permittuntur pro eodem pretio ac gran, et semiss. pretii 6. lib. duplices revocantur ad 11. lib. alio Aresto 16. reformati, Aresto 23. Mart. 1700. pretii eorumdem pro rata, cudi jubentur Sept. 1666. eorum cursus permittitur, 12. lib. 10. sol. Aresto 19. Sept. 1701. pre- Edicto mense Martii 1655. | Lilia Aurea ad 23. karats et 1. quart, interdictis Scutis aureis et Francis , tii 13. lib. Declarat. 27. ejusd. mensis, Edicto 28. Mart. 1679. pretii 11. lib. 10. ejusdem pretii usque ad 21. Nov. sub- in quibus loco capitis Regis C9nspicitur sol. Edicto 27. Jul. 1686. pretii 11. lib. 5. inde 12. lib. Arestis 29. Oct. 13. Dec. 1701. inter quatuor liliola crux ex liliis corosol. Aresto Consil. Reg. 20. Oct. 1687. 11. Mart. 1702. pretii 13. lib. Edicto mense natis compacta, pond. 60. den. et semiss. pretii 11. lib. 12. sol. Edicto mense Dec. Maii 1704. usque ad 15. Jun. seq. sub- ad marcam, pretii 7. lib. cuduntur-EdicJo 1689. qui cursus obtinuit usque ad 1. inde 12. lib. 10. s. reformati vero ex mense Dec. 1655. ejusd. pretii Aresto ConJan. 1691. ab hac die pretii 11. lib. 8. sol. eodem Edicto pretii 14. lib. 15. sol. a 1. sil. Reg. 15. Mart, et 8. April. 1656. 6. den. Aresto 19. Dec. 1690. ejusd. pretii Febr. seq. Aresto 20. Jan. 1705. pretii 14. Typus hie delineatur, Tab. XIX. Arestis 23. Jan. 1691. 20. Februar. et 20. lib. 10. sol. a 1. Martii seq. Aresto 3. num. 3. J Lilia Aurea ejusdem pretii cudi perMart. seq. pretii 11. lib. 5. sol. Aresto 18. Febr. ejusd. anni. | Ludovici Aurei tituli, ponderis etmittuntur Litteris Patentibus 19. Aug. April. 1691. usque ad Arestum 28. Febr. 1693. quo eorum cursus omnino est pro- remedii statutorum in Edicto mense 1656. ejusd. rursus pretii Arestis Curias hibitus. Sept. 1693. in quibus efflcta crux ex qua- Monet. 16. Dec. 1660. 16. Dec. 1662. 21. tuor | Ludovici Aurei ad 22. karats, in qui- liliis coronatis, manu justitise et Apr. 1664. et Aresto Consil. Reg. 16. bus effictum caput Regis laureati cum sceptro decussatim positis, pretii 15. Sept. 1666. Inscript. LUD. XIIII. etc. in aversa parte lib. cudi jubentur Edicto mense Maii 1704. SSP" Pretium marcae auri puri seu ad scutum Francicum coronatum cum Ins- lidem pretii 14. lib. 15. sol. Aresto Con- 24. karats sub Ludovico XIV. ex pluricript. SIT. NOMEN. etc. pond. 5. den. 6. sil. Reg. 14. Febr. 1705. qui cursus obti- bus Edictis et Arestis hie subjiciendum gran, pretii 12. lib. 10. sol. duplices et nuit usque ad 1. Sept. seq. ab hac die duximus. semisses pro rata, cudi jubentur Edicto pretii 14. lib. 5. sol. Aresto 18. Aug. 1705. Aresto Curias Monet. 18. Jan. 1649. mense Dec. 1689. ejusd. pretii Aresto Con- ejusd. pretii Aresto 17. Nov. 1705. usque 384. lib. sil. Reg. 2. Mail 1692. usque ad 1. Jun. ad 1. Jan. 1706. ab hac die usque ad. 1. Aresto ejusd. Curias 7. Jul. 1662. 423. subinde 12. lib. 5. sol. pretii 12. lib. Mart. seq. pretii 14. lib. a dicta die us- lib. 10. d. 10/11. Aresto 13. Dec. 1692. pretii 11. lib. 10. sol. que ad 1. April, seq. pretii 13. lib. 15. sol. Aresto ejusd. anni, 423. lib. 10. s. 11. Arestol. Febr. 1693. pretii 12. lib. Arestis ejusd. pretii usque ad 1. Jul. seq. Aresto den. 24. ejusd. mensis, 31. Mart. 28. April. 30. 20. Mart. 1706. pretii 13. lib. 10. sol. a 1. Edicto 3. Jan. 1690. 457. lib. 16. sol. Maii seq. pretii 11. lib. 15. sol. Aresto Jul. Aresto 8. Jun. 1706. ejusd. pretii usEdicto M. Sept. 1693. 450. lib. Consil. Reg. 16. Jun. 1693. usque ad 1. que ad 1. Jan. 1707. ab hac die pretii 13. Aresto Consil. Reg. 12. Dec. 1693. 465. Aug. seq. subinde 11. lib. 10. sol. ejusd. lib. 5.sol. Typus hicexaratur. Tab.XIX. lib. pretii Arestis 19. Aug. et 22. Sept. 1693. num. 4. Aresto 27. Nov. 1706. ejusd. pretii Aresto 22. Sept. 1699. 502. lib. 10. sol. pretii 11. lib. 15. sol. Arestis 1. et 22. statuuntur pluribus Arestis usque ad 1. Declarat. 8. Jun. 1700. 494. lib. 6. s. 4. Dec. seq. pretii 12. lib. 15. sol. Aresto 22. Mart. 1708. ab hac die pretii 13. lib. den. Aresto Consil. Reg. 31. Jan. 1708. qui curSept. 1699. Aresto 30. Nov. 1700. 499. lib. 1 Ludovici Aurei, ejusdem tituli et sus prorogatus fuit usque ad 1. Jan. Aresto 17. Maii 1701. 469. lib. 15. sol. ponderis quibus alii, in quorum aversa 1709. a dicta die pretii 12. lib. 15. sol. Aresto 28. Jun. 1701. 462. lib. 6. sol. parte inter quatuor litteras L. crux Aresto 20. Nov. 1708. ejusd. pretii usque Aresto 20. Mart. 1703. 474. lib. 10. s. conspicitur ex quatuor liliis coronatis ad 1. Maii seq. Aresto 19. Februarii 1709. 10. rf. 10/11. compacta, cum solita Inscript. CHRS. ab hac die pretii 12. lib. 10. solid, usque Aresto 16. Jun. 1703. 484. lib. 8. sol. 7. etc. pretii 13. lib. duplices et semisses ad Arestum 14. Maii 1709. quo currere den. pro rata, cudi jubeiitur Edicto mense jubentur pro 13. lib. usque ad 15. Jun. Aresto 30. Oct. 1703. 514. lib. 1. s. 9. Sept. 1693. pretii 14. lib. Declarat. 11. seq. pretii 13. lib. 5. sol. Aresto 4. Jun. den. 9/11. Oct. seq. pretii 13. lib. 10. sol. Aresto 1709. usque ad 1. Jul. seq. subinde pretii Edicto M. Maii 1704. 514. lib. 1. s. 9. Consil. Reg. 10. Nov. 1699. pretii 13. lib. 13. lib. usque ad 1. Octobr. ejusdem den. 15. sol. Aresto 22. Dec. ejusd. anni a 1. anni; ab hac die usque ad 1. Nov. seq. Aresto 21. Jul. 1705. 533. lib. 17. sol. 3. Jan. 1700. usque ad 1. Febr. seq. ab hac pretii 12. lib. 10.sol. Aresto IS. Aug. 1709. den. die usque ad 1. April, seq. 13. lib. 10. s. qui cursus obtinuit usque ad 1. Jan. Edicto M. April. 1709. 531. lib. 16. s. 4. 1710. Aresto 7. Decemb. 1709. lidem Ludo- d. 4/11. subinde 18. lib. 5. s. vici | Ludovici Aurei tituli et ponderis sta- pond. 5. den. 6. gran, currere jubentutorum in Edicto mense Sept. 1693. in tur pro 13. lib. usque ad 1. Febr. seq. De- in SSS" Addimus etiam urbium nomina, quibus cuduntur monetse ex Edicto quomm altera parte crucem ex literis clarat. .7. Oct. 1710. ann. 1681. quse in serie sub Francisco I. | Ludovici aurei ad 22. karats, in quoL. coronatis compositam decussant descripta non reperiuntur. virga seu manus justitise et sceptrum, rum aversa parte inter quatuor liliola cum solita Inscript. CHRS. etc. pretii 13. cruxvisitur ex litteris L. coronatis comRiomum 0 Ambianum V lib. cudi jubentur Declarat. 8. Jun. 1700. pacta, in cujus medio efflctus sol, cum Narbo Q Aquss-Sextise X pretii lib. 12.15. sol. a 1. Jan. 1701. Ares- solita Inscript. CHRS. etc. pond. 2. Rhemi S Gratianopolis Z tis 30. Nov. et 21. Dec. 1700. quo ult. gross, pretii 16. lib. 10. sol. cudi jubenNannetes T Rhedones 9

MON

MON

MON

475

a 20. Mart. 1720. in toto regno a 1. April, quorum postica parte effictse inter duas Sub LUDOVICO XV. seq. 45. lib. Declarat. 11. Mart. | Ludovici Aurei tituli, ponderis etre-1720. pretii 61. lib. 17. sol. 6. den. Aresto palmas binae L. implexae, quibus immipretii pond. medii statutorum in Edicto mense Mail 29. Maii 1720. usque ad 1. Jul. seq. ab net corona, 27. lib. 37. et semiss. ad maraliorum cusione 1709. etDeclarat. 5. Nov. ejusd. anni, in hac die usque ad 15. ejusdem mens. cam, pretii jubentur Edicto mense prohibita, cudi Aug. quibus effictum caput Regis cum Ins- pretii 56. lib. 5. sol. subinde pretii 50. 1723. Duplices et semisses pro rata ; cript. LUD. XV. etc. in altera parte scu- lib. 12. sol. Aresto 10. Jun. 1720. pretii marca auri puri turn pretii 1087. lib. 12. tum Francicum rotundum, cui imminet 90. lib. Aresto 80. Jul. usque ad 1. Sept. sol. 8. den. 8/11. lidem statuuntur precorona, manu justitise et sceptro pone seq. hinc usque ad 15. ejusd. mens. pre- tii 24. lib. Aresto Consil. Reg. 4. Febr. scutum decussatim positis, cum solita lib. a 15. die usque pretii 20. lib. Inscriptione CHRS. etc. pretii 20. lib. tii 78.Oct. 15. sol.67. dicta10. sol. ab hac 1724.promulgate 4. Aresto 27. Mar*. 1724. pretii lib. sed April, seq. pretii 16. cudi jubentur Edicto mense Dec. 1715. ad 1. die ad 15. ejusd. lib. Aresto 22. Sept. pretii 14. Typus hie exhibetur, Tab. XX. num. 1. lib. usque subinde pretii mens. pretii 56. I. Jan. 1726. et 12. 1724.a 1. Febr. lib. a 5. lib. seq. Eodem Edicto marca auri puri pretii pretii sol.placitum Regis45. lib. ejusdem Aresto 4. Decemb. 1725. Typum hie exaad Aresto 26. De523. lib. 12. sol. 8. den. 8/11. cemb. 1720. Typum hie darnus, Tabul. ramus, Tab. XX. num. 5. | Ludovici aurei cusi ex Edicto mense Maii 1709. et non reformati, pretii 16. XX. num. 2. Duplicis Ludovici aurei. in qui- ^ Ludovici Aurei ad 22. karats, in qui| Ludovici Aurei ad 22. karats, caput Regis Cincinnati, in lib. Edicto mense Decemb. 1715. usque ad bus effictum caput Regis laureati, in bus effictum scuta Francise et Navame altera ult. Jan. 1716. a 1. Febr. seq. pretii 14. aversa parte Crux Melitensis in cujus juncta, parte coronse subjacent pond. eidem lib. usque ad ult. Mart, ejusdem pretii usque ad ult. April. Aresto Consil. Reg. mediotria lilia, cum Inscript. CHRISTUS, 30. ad marcam, quolibet aureo ponderis 21. Mart. 1716. pretii 24. lib. 12. sol. etc. pond. 7. den. 10. gran. 8/25. pretii 6. den. 9. gran, pretii 20 lib. duplices et pro Aresto 22. Jan. 1720. pretii 23. lib. 9. sol. 36. lib. duplices et semisses Maii rata, semisses pro rata, cseteris monetis inter1718. dictis, cudi jubentur, marca auri puri Arestis 28. ejusd. mensis, 3. 9. et 20. cudi jubentur Edicto mense marca auri puri ex eodem Edicto pretii turn pretii 536. lib. 14. sol. 6. den. 6/11. Febr. seq. pretii 24. lib. 12. sol. Aresto 25. ejusd. mensis, Parisiis pretii 28. lib. 654. lib. 10. s. 11. den. lidem denarii Edicto mense Jan. 1726. pretii 24. lib. 35. lib. Aresto 7. 14. sol. a 20. mensis Mart. 1720. in toto pretii pretii 34. lib. Consil. Reg.Jul. Maii Aresto Consil. Reg. 26. Maii seq. qui curseq. sus etiamnum obtinet. regno a 1. April seq. pretii 24. lib. 12. 1719. 33. lib. Aresto Aresto 25. 23. Sept. seq. pretii sol. Declarat. 11. Mart. 1720. pretii 33. pretii Aresto 3. Dec. 1719. in MONETJE ARGENTE.E REGUM FRANCIS, lib. 16. sol. Aresto 29. Maii 1720. usque ad Parisiis 32. lib. pretii 31. lib. Aresto 15. partim ex Regesto inter duos asseres aliis regni locis 1. Jul. seq. ab hac die usque ad 15. ejus- Jan. 1720. pretii 36. lib. Aresto 22. ejusd. dicto, quod in Curia Monetarum asserdem mensis pretii 30. lib. 15. sol. sub- mensis, pretii 34. lib. Arestis 28. ejusd. vatur, partim ex Regesto Camerse Cominde pretii 27. lib. 12. sol. Aresto 10. Jun. mens. 3. 9. et 20. Febr. 1720. pretii 35. lib. putor. Paris, signato 123. et aliis mo1720. pretii 49. lib. 12. s. Aresto 30. Jul. numentis excerptss. ejusdem mensis, pretii 48. 1720. usque ad 1. Sept. seq. hinc usque Aresto 25. Mart. 1720. Parisiis pretiilib. Aresto 5. 42. Sub PHILIPPO IV. ad 15. ejusdem mensis pretii 43. lib. 8. lib. a sol. ab hac die pretii 37. lib. 4. sol. usque April, 20. Mart. 1720. in toto regno a 1. Parisienses duplices, (Parisis doubles] seq. pretii 36. lib. Declarat. 11. ad 1. Oct. inde usque ad 15. ejusd. mens. Mart. 1720. pretii 49. 10. sol. Aresto id est, denarii duo Parisienses, quarta pretii 31. lib. dein pretii 24. lib. 16. sol. 29. Maii 1720. usque lib. 1. Jul. seq. ab parte Turonensi graviores : in quorum ad ejusdem pretii adplacitum Regis Aresto hac die usque ad 15. ejusd. mens. pretii parte altera crux effingituf in florem 26. Dec. 1720. Eorum cursus inhibetur 45. lib. subinde pretii 40. lib. 10. sol. desinens cum Inscript. PHILIPPUS REX. post mensem Jan. Edicto 21. ejusdem Aresto 10. Jun. 1720. pretii 72. lib. Aresto In altera lilium in medio nummo, cui mensis 1721. 30. Jul. usque ad 1. Sept. seq. hinc us- vox REGALIS subestrincirculo, MONETA T lidem Ludovici Aurei reformati ad que ad 15. ejusd. mens. pretii 63. lib. a DUPLEX. Die Lunae post Quasimodo 1293. figuram eorum. qui turn cudebantur, dicta 15. die usque ad 1. Oct. pretii 54. die S. Trinit. 1296. [3. Parisienses duplipretii 20. lib. duplices et semisses pro lib. ab hac die usque ad 15. ejusd. mens. ces pretii 2. den. Paris. Edicto data Panrata, Edicto mense Decemb. 1715. ejusd. pretii 45. lib. subinde pretii 36. lib. tesise. mense Jun. 1313. torn. 1. Ordinal, pretii Edicto mense Nov. 1716. pretii 24. ejusd. pretii ad placitum Regis Aresto pag. 520. Alio Edicto I. Oct. ejusd. an. lib. Edicto mense Maii 1718. et Aresto 17. 26. Decemb. 1720. Typum hie habes, Ta- ibid. pag. 532. 3. duplices Paris, debiles Jul. seq. pretii 30. lib. Aresto 22. Jan. bul. XX. num. 3. statuuntur pretii 2. Turon. parv. honor.] 1720. pretii 28. lib. 6. sol. 8. den. Arestis ] Ludovici Aurei veteres pond. 5. den. Typum hie damus, Tab. VII. num. 10. 28. Jan. 3. 9. 20. Febr. 1720. pretii 30. lib. 6. gran, pretii 19. lib. 12. sol. Edicto S5P" A voce Regalis in iis denariis Aresto 25. ejusd. mens. pretii 40. lib. mense Maii 1718. usque ad 1. Aug. vel exarata dicti etiam Regales Parisienses Aresto 5. Mart. seq. Parisiis pretii 35. Septemb. seq. eorum cursu subinde pro- duplices, ut in Edicto ann. 1295. apud lib. a 20 Mart. 1720. in toto regno a 1. hibito. D. le Blanc pag. 184. ubi dicuntur preApril, seq. pretii 30. lib. Declarat. 11. | Quindeni Aurei (Quinzains d'or) adtii 2. den. Paris. Horum Regalium prseMart. 1720. pretii 41. lib. 5. sol. Aresto 24. karats cum 1. quart, remedii, pond. terea meminitle Roman de la Rose MS. : 29. Maii 1720. usque ad 1. Jul. seq. ab 65. den. et 5/11. ad marcam, pretii 15. Si com chil ki jeue a noiaux, hac die usque ad 15. ejusd. mens. pretii lib. in quorum aversa parte Crux ex Tant leur doint deniers et Roiaux. 37. lib. 10. sol. subinde pretii 33. lib. 15. litteris L. coronatis cqmpacta, cum sol. Aresto 10. Jun. 1720. pretii 60. lib. Inscript. CHRS. etc. cudi jubentur Edicto Turonenses duplices (Tournois doubles) Aresto 30. Jul. usque ad 1. Sept. hinc mense Dec. 1719. quod licet exsecutioni id est, denarii 2. Turon. Parisiensibus usque ad 15. ejusd. mens. pretii 52. lib. mandatum non sit, eorum nihilominus paulo minpres, cui efflcta crux pedata 10. sol. a dicta 15. die usque ad 1. Oct. hie mentionem injicere voluimus. (Croix patee) cum Inscriptione in cirpretii 45. lib. ab hac die usque ad 15. | Ludovici Aurei ad 22. karats cum f PHILIPPUS REX. In adversa, culo, ejusd. mens. pretii 37. lib. 10. sol. sub- 10/32. remedii, in quibus effictum caput triangulus, seu fastigium sedis sacrae inde pretii 30. lib. ejusdem pretii adpla- Regis laureati, in altera parte inter tria cruce supra insignitum, [inter bina lilia] citum Regis Aresto 26. Dec. 1720. lilia binse L. aversse quibus imminet co- cum hisce characteribus incirculo,MoN. | Ludovici Aurei ad 22. karats, in quo- cum Inscript. CHRISTUS. etc. pond. DUPLEX. REGALIS. [** Typus qui hie rona, rum antica parte caput Regis corona- 25. ad marcam, quplibet aureo pond. 7. describitur a Cangio est Duplicis Pariturn visitur, in postiea bina scutula den. 16. gran, pretii 54. lib. cudi juben- siensis, quern exhibemus, Tab. VILnum. Franciae et bina Navame coronata in tur Edicto mense Sept. 1720. semisses II. ut et simplices Parisienses ibid. num. modum crucis inter quatuor lilia, dis- pro rata. Typus describitur, Tab. XX. 13. et 14. Turonensis denarius est ibi posita, cum solita Inscript. CHRS. etc. num. 4. Eorumdem cursus post 1. Dec. num. 12. Advertat lector Crucem pedapond. 9. d. 14. gran, et 2. quint, pretii seq. sive de novo cusi, sive reformati, tam Cangii semper earn esse quaa Gall. 30. lib. cudi jubentur, marca auri puri reducitur ad 45. lib. post 1. Jan. 1721. patee vel epatee dicitur, scilicet cujus turn pretii 472. lib. 10. sol. Edicto mense ad 36. lib. Aresto Consil. Reg. 24. Oct. trabes quatuor extreme excedunt latiNov. 1716. pretii 36. lib. Edicto mens. 1720. pretii 44. lib. Aresto 21. Jul. 1723. tudine interiores partes quibus conjunMaii 1718. et Aresto 17. Jul. seq. usque ad lidem pond. 7. den. 15. gran, pretii 39. guntur. De Saulcy.] 1. Aug. vel Sept. seq. pretii 45. lib. lib. 12. sol. qui vero tantum 7. den. 14. T Parvi Turonenses (Petits Tournois) Aresto Consil. Reg. 22. Januar. 1720. pre:an. pendunt, pretii 39. lib. 7. sol. nuper cusi, pretii 6. den. Paris. Edicto dicto mense Aug. 2173. quo eorum cur- ann. 1295. [* Typum exhibemus, Tab. tii 42. lib. 10. sol. Arestis 28. ejusd. mens. 3. 9. et 20. Febr. seq. pretii 45. lib. Aresto sus subinde inhibetur. VII. num. 5.] lidem dicebantur | Ludovici Aurei ejusdem tituli et re-Mallise albse, (Mailles blanches] quarum 25. ejusd. mens. pretii 60. lib. Aresto 5. Mart. 1720. Parisiis pretii 52. lib. 10. sol. medii quibus ii qui turn currebant, in mentio est in Tabulis Philippi Regis

476

MON

MON

MON

aim. Eegis ann. 1303. in 36. Regesto Ar- sis argenteus 10. denar. et malliae Pari- netam, pro simplicibus, Duplicibus Parichivi Kegii num. 60. [** Vide mpx siensis, nee illud augere liceret : prohi- siis denariis concurrentem, etc. Burgenses fieri jubentur Tolosae. Dat. ad lineam Oboli tertii. Sunt 4. denario- bitis caeteroquin Grossis Turonensi bus rum.] 21. den. qui antea etiam interdicti fue- Pissiaci ante S. Vincent. 1311: Ex 1. Parvi Parisienses, (Petits Parisis). In rant; cum Malliae baud ita pridem cusae Regesto Memor. Cameras Computer. Oboli Tertii, (Oboles Tierces) sic dicti, eodem Regesto ch. 91. descriptum legi- fuissent, ut mercatores res suas facitur Edictum Regium, quo jubetur ut lius transferre possent, iique mallias quod pretii essent tressis solidi, id est, parvus Parisiensis nuper cusus pro du- ipsas pro 4. den. exponerent, vetantur 4. den. Turon. ponderis 1. den. 2. gran, plici Parisiensi currat, [in Edicto apud eae majori pretio quam 3. denariorum et 12. den. legis argenti regii, pond. 14. de Lauriere torn. 1. Grain at. pag. 379. [et malliae Parisiensis] exponi. Regest. sol. 6. den. ad marcam Paris, quae quilegitur Parisiensis parvus noviter factus noster. dem monetae species admodum exigua pro uno duplici Turonensi: Ubi pr;cterS5S" li denarii crucem nudam praefe- est, cum duplici inscriptione : f BENEmissum existimo, pro uno duplici Pari- runt, cum duplici Inscript. BENBDIC- DIGTUM. SIT. NOMEN. DOMINI, et PHILIPsiensi, el parvus Turonensis; quod ex TUM SIT NOMEN DOMINI [** NOSTRI DEI PUS. REX. Et in aversa parte templum sequentibus satis liquet :] et pariter JESU CHRISTI] et PHILIPPUS REX, et in Turonense solitum, cum inscriptione in Parvus Turonensis novae etiam fabrica- aversa parte templum Turonense soli- ambitu, TURONUS civis. et limoo liliato turae, pro duplici Turonensi, quia Pari- turn, cum Inscriptione in ambitu, Tu- [Edicto 18. Jan. 1308.] 11. al. 10. Nov. et sienses et Turonenses simplices ejusdem RONUS Civis. et limbo liliato. Typus hie 20. Jan. 1310. Typus hie describitur, sunt pretii, dat. Vincennis Sabbato ante exaratur, Tab. VII. num. 4. Tab. VII. num. 6. [*** Typus qui in ediS. Magdalenam 1303. tione Benedictina exhibitur num. 4. et | Grossi Turonenses pretii 27. den. curSSP" Denariorum Parisiensium mentio inhibentur Edicto 30. Jun. 1306. nobis Tab. VII. num. 15. est Oboli Turofit, teste D. le Blanc pag. 148. in Charta rere 1. Ordinat. pag. 442. ut Parisienses nensis, quae est moneta cypria, non arann. 1060. ex Tabul. S. Dionysii: Quam torn. Turonenses Regales interdum ea- gentea.] in vadimonio tenebat pretio 60. librarum ita et Sub LUDOVIGO X. HUTINO. denariorum Parisiensium; Turonensium dem ex causa dicti, in Edicto ann. 1295. pag. 543. vero in Charta ann. 1105. ex Tabul. S. ibid.Grossus Turonensis argenti Regis Parisienses, pond. 20. gr. legis 4. den. T Cypr. Pictav. Habui octo libras Turonen- Francorum cum 0 rotunda justi ponderis, 12. gr. pretii unius denar. Paris. Turonenses, pond. 21. gr. legis 3. den. ses. Ex quibus perspicuum fit hanc mo- computatur pro 16. denar. in Charta 18. gr. pretii 1. den. Tur. 9. Sept. 1313. netarum distinctionemantiquiorem esse Philippe Augusto, cui tamen vulgo tri- 7. Maii 1312. torn. 1. Histor. Dalphin. 10. Mart. 1315. quae quidem binae mopag. 203. buitur. netae dictae parvi Cornuti, (petits CornusJ Burgenses * Annales Victor. Mss. ad ann. 1295: doubles forts,} fortes duplices, [Bourgeois quia minus bene cusi et formati, in ponderis 1. den. gravioris, Edicto ann. 1315. quo prohibentur : fiTune facta est duplex moneta, Parisien6. den. pretii 2. sia et Turonensis ; unde postea multa legisefflcta crux, quae den. Paris, in qui- gura similes sunt et Turonensibus, de bus ipsum Inscriptio- quibus mox. mala sunt orta. pertingit: PHI* Charta ann. 1306. die Jovis post fes- nis limbum inferiorem parte sub lilio : SS^" Exstat inter Ordinationes Regum tum S. Mart, hiberni ex Chartul. 21. LIPPUS REX. In aversa BURGENSIS. 20. Franc, torn. 1. pag. 616. Edictum datum Novus, et in circulo : Corb. fol 182 : Je Guerars de Pincquegni Jan. 1310. ad 8. Julii 1311. Typum hie Parisiis 15. Jan. 1315. in quo nulli Corchevalier.... ai vendu... pour dix noeufz damus, Tab. VII. num. 8. [** Quae mo- nuti memorantur, preeter Cornutos quos cens et xxiiij. livres de Parisis, de le neta est Denarius burgensis vel Burg en- ad figuram Turonensium duplicium monnoie qu'il cduroit devers le Nostre sis duplex novus. Burgensem fortem exhi- cudi fecerat Guillelmus Flandrensis Dame en Septembre, lesquelz dix noeufz bemus ibidem num. 7. De Saulcy.] Comes: unde dubium mihi est utrum cens et xxiiij. livres valent six cens et Cornuti inter monetas Ludovici X. deExstat Edictum Philippi Regis dat. beant annumerari. quarante et une livre, onze solz et viij. Pissiaci die Martis post S. Vincentium Parisienses et Turonenses parvi ejusden. de bans petis de Parisis. Alia ejusd. [27. Jan. ,1310.] quo praecepit fieri parvos ann. die Veneris ante Advent.: Deus denarios nigros qui appellantur et ap- dem ponderis quo Cornuti similes Turomille huit cens quarente et cinq livres, pellabuntur Burgenses, [** Burgenses nensibus cruce pedata insignitis, cum dis et sept sols et quatre deniers de Pari- novi.] quorum pretium erit, 4. pro alba Inscript. LUDOVIGUS. REX. et in aversa sis vies, dont lidis deniers de Parisis vies, Mallia, et!2. pro 1. Grosso Turonensi S. parte, templo solito et Inscript. TURONUS dont lidis deniers et maaille valent un fortes, duos Civis. A 30. Mart. 1315. ad 1. Mart. 1317. gros Tournois vies, de la loy et du poids Ludovici: Burgenses etveropro 1. Grosso Typum oboli s;Turonensis damus, Tab. 6. VII. Parisiensem cum Temcomme li gros Tournois,que li rois S.Loys pro una alba Mallia, Turonensi S. Ludovici. Typum exhibe- plo num. 16. [ qualem exhibent BeneTuronensi, fist battre et courre en son realme. mus, Tab. VII. num.9. dictini num. 5. equidem nunquam vidi. Grossi Turonenses argentei, (Gros Tour^ Edicto dato Pontesiae mense Junio De Saulcy.] nois d'argent] cusi aeque probi ac erant tempore S. Ludovici, [pond. 58. ad mar- ann. 1313. torn. 1. Ordinat. pag. 520. staSub PHILIPPO V. MA.GNO. cam, leg. 11. den. 12. gran.] pretii 10. tuuntur pretii 3. malliarum Paris. Grossus Turonensis argenteus, (Gros Regestum Noster, fol. 301: Le 20. Jan. den. et malliae bonorum parvorum Parisiensium. Paris. 3. Mail 1305. ex eodem 1310. courrut bonne monnoie. Dudit 20. Tournois d'argent) pond. 3. den. 5. gran, Regesto ch. 226. 229. Denariorum Gros- Janv. lorsjusques a la S. Jean, coururent legis 11. den. obol. argenti puri, pretii sorum ad Pondus Parisiense mentio est Bourgeois pour Parisis. [** i. e. in ratio- 12. den. Paris, quorum 59. et sexta pars sub ann. 1268. torn. 5. Hist. Fr. pag. 435. nibus Burgenses computabant, non Pa- marcam Parisiensem conficiunt,Moneta [et in Compute Magistri Monet, a festo risienses. De Saulcy.] De ladite S. Jean magnitudinis Julii Romani, cruce insiOmn. SSt. ann. 1201. ad Ascensionem lors commenca a courre bonne monnoie, gnita, cum duplici Inscriptione, BENEjusques en Van 1310. que courrut bonne DICTUM SIT NOMEN DNI NRI IHV XRI ann. 1292.] Grossi Turonenses argentei, (Gros Tour- monnoie, et fu cette monnoie advaluee en et f PHILIPPUS REX. In aversa vero nois d'argent) cusi sub S. Ludovico et Van 1320. que le Marc d'argent valut 60. parte, templo cum cruce, et Inscript. Philippe Audace, ejusdem ponderis, et sols Tourn. en Van 1321. couroit la bonne FRA.NCORUM et limbo liliato. A. 1. Mart. legis, pretii 31. den. tet malliae Paris, monnoie. Idem Regestum fol. 305 : L'an 1317. ad 7. Maii 1322. monetee currentis. Dat. Atheiis die Jovis 1307. 8. et 9. courut forte monnoie, au Sub CABOLO IV. PULCRO. post S. Trinitatem an. 1305. Ex eod. Re- temps de Bourgeois, comme Bourgeois Parisienses duplices, (Parisis doubles) gesto 36. ch. 229. In altero scriptum legi- Van 1314. et 15. au prix de 10. den. ob. tur, Grossum Turonensem S. Ludovici, le Gros Tournois des Van 1316. jusques ponderis 1. den. 2. gr. et legis 6. den. et alios esse 12. den. legis argenti regii, a Van 1325. Parisis lors valoit Tournois pretii 2. d. Paris. 14. sol. Par. pond, ad marcam Paris. Haud bene constat, an a 12. den. de loy argent le Roy. In Edicto fors. Aliud Regestum : Ad candelosam 1310. ea sit moneta, quae crucem liliatam die Mart, post Pascha, ann. 1308. statuitur, ut Grossi Turonenses currant incoeperunt Burgenses, et fuerunt ad Na- praefert, cum Inscript. MONETA DUpro 10. den. et mallia Paris.; Grossis tale B. Maries. [* Regestum Cam. Corn- PLEX, et in aversa parte coronam, cum Turon. 21. den. interdictis et conflandis. put. Paris, sign. Croix fol. 122. r: Ad Inscript. CLUS REX. Ad 27. Oct. ad 2. In alio, dato Parisiis 18. Jan. ann. 1308. nativitatem B. Maries cccvj. incepit fortis Mart. 1322. idem Rex, ut reducerentur monetae ad moneta. Ad candelosam cccx. inceperunt Edicto Caroli Regis dato Parisiis 15. pretium et legem, quibus erant sub S. burgenses, et finierunt ad nativitatem B. Octob. 1322. jubetur fieri moneta, cujus Ludovico, statuit: ut duplices Parisien- Marise cccxiij.] Continuator Nangii ann. pretium sit 2. parvorum Parisiensium, ses et Turonenses ejusdem essent pretii, 1310 : Philippus Rex Francise simplicium et parvus Denarius, cujus pretium sit quo prius erant, ut et Grossus Turonen- ac Duplicium Burgensium fieri fecit mo- unius Parisiensis, quorum duo ejusdem

MON
erunt pretii, quo unus ex praedictis. Item Malliae parvae, quarum duae erunt pretii unius denarii simplicis; et ut Gross! Turonenses, seu S. Ludovici,seu alii non currant nisi pro sex denariis eorum qui current pro 2. Paris, et pro 12. ex simplicibus. Ex 1. Regesto Memorialiurn Cameras Comput. Paris, p* Typum damus, Tab. VII. num. 24. Denarii Parisiensis. Num. 25. Malliss Turonensis, et num. 26. denarii vulgo dicti a la couronne.] | Grossus Turonensis pretii 17. den. Ghana 21. Mart. 1323. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 41. col. 2. T Grossus Turon.argenti cum 0 rotunda sestimatur 16. den. et sine 0 rotundo 15. den. cum obolo, in Charta 6. Nov. 1323. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 110. col. 2. Item cum 0 rotundo pretii 21. den. Ex Compute 29. Aug. 1324. ibid. torn. 1. pag. 130. col. 2. 3^~ Cursus voluntarius Grossi Turon. cum 0 rotundo, ex Regest. Cameras Comput. An. 1312. 22. 23. 24. pretii, 12. den. An. 1325. circa Candelosam, 13. den. An. 1326. circa S. Remig. 14. den. Circa Nativitatem, 15. den. An. 1327. ad Pascha, 16. den. Ad S. Johannem, 16. den. Circa S. Remig. 17. den. An. 1328. circa Pascha, 18. den. Circa S. Remig. 19. den. Ad Nativitatem, 20. den. Et tant on depuis valu ; et pource que li Gros ne se haussoit pas d'un denier au coup, ains valoit au Change: et pource qu'ils prirent cours d'eux-mesmes sans ordonnance du Prince, il n'y a nulle certaine journee de muance. Heec post D. le Blanc pag. 205. Typum hie habes, Tab. VII. num. 22. ^ Grossus Turonensis cum flore lilii seu cum 0 fenduto pretii 20. den. Ex Computo 29. Aug. 1324. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 130. col. 2. Oboli albi, (Oboles blanches} pond. 1. den. 15. gr. legis 10. den. argenti regii, pretii 6. den. Paris. 9. sol. 10. den. ad marcam Paris, prsedictorum Parisiensium medietatem conficientes et similis flgurae, sed mirioris, cum duplici circa crucem Inscriptione BENEDICTUM SIT NOMEN DNI. NRI. et CAEOLUS REX. et in aversa parte templum, cum Inscriptione, FRANCORUM, et limbo liliato. 2. Mart. 1322. 4. Maii 1323. 18. Jan. 1324. 3. April. 24. Jul. 20. Jan. 1326. 7. Nov. 1328. Typus hie describitur, Tab. VII. num. 23. Turonensis parvus. * Historia Occit. inter Probat. torn. 4. col. 169: Anno 1322. die sabbati in vigilia Ramis palmarum, quas fuit xiiij. Kal. Apr. fuit prasconisatum publice apud Burgum,... quod Parisienses cornuti currant et habeant cursum iij. pro ij. den. Tur. et mites ij. pro j. den. Tur.... Denarii auri ad reginam pro xiiij. sol. monetse prsedictse. * Charta ann. 1324. in Eeg. C. Chartoph. reg. ch. 28 : Estellins chacun baillie pour cinq petiz deniers: gros Tournois d'argent a un O, chacun pour quinze deniers et monnoye double neufve, chacun double cpmpte pour deux petiz deniers et une maille.

MON
Mallise albas pretii 6. Turon. et Parisienses duplices 3. malliarum Paris, usque ed Paseha ann. 1330. et subinde mallise albas pretii 4. Turon. et Parisienses duplices 1. Paris. Edicto 21. Mart. ann. 1328. torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 28. Parisienses, pretii 12. bonorum Parisiensium parvorum. Sabbat, post S. Michaelem 1329. Parisienses parvi, (Parisis petitsj pond. 1. den. legis 4. den. pretii 1. den. Paris, Ex quorum parte altera nuda crux [efin flcta inest stellula,] cum Inscript. PARIsius Civis. In aversa, in Campo FRAN in HOD circulo, PHILIPPUS REX. Quidam exstant, quorum in medio scriptum FRAN A 20. Sept. 1330. ad 12. Jan. 1333. Typum hie damus, Tab. IX. num. 9. [* Sed forte sunt Philippi Augusti hi denarii, quorum inscriptio FRAN dubito an invewrmoo niatur. De Saulcy.] Continuator Chronici Guill. Nangii ann. 1331 : Hoc eodem anno Philippus Rex Monetam antea mutabilem valde in meliori statu posuit : nam ipse ordinavit, quod unus Florenus de Florentia non valeret nisi 10. solidos Parisienses, et alias monetae de auro secundum tale pretium, unus Grossus de argento 9. Parisienses parvos: et parvus Denarius, qui valebat 2. denarios, reduxit ad itnum : et sic res multse, quas ante erant cares valde, quasi ad medium reducuntur. Hue etiam referri debent, quse habentur in Regesto Noster fol. 204. de monetarum argentearumhujusce tempestatis pretio : Modus solvendi in Thesauro debita de temporibus retroactis, habitis tarn per Cameram Computorum, quam al. tarn secundum aestimationem cursus Grossi Turonensis argenti, quam al. De toto tempore prasterito usque ad annum 1301. exclusive solvuntur debita consideratione cursus Grossi Turonens. pro 10. [den. et} ob. Par. exceptis eis, quas debenlur pro guerris, et specialiter pro vadiis gentium armorum, quas fuerunt in guerris, Vasconiss et Flandriae ab anno 1295. usque ad annum prasdictum, quas vadia solvuntur per reductionem ad tertiam partem, ut SO. lib. adW. lib. Ab. ann. 1301. usque ad festum B. Marias Septemb. 1306. reducuntur 3. denar. ad unum. A festo B. Marias in Septemb. 1306. usque ad Pascha 1311. valuit Grossus Turon. argenti 10. [den. et] obol. Par. et secundum hujusmodi aestimationem recipitur et solvitur. A Pascha 1311. usque ad festum B. Marias in Sept. 1313. habuerunt Burgenses cursum, quUibet pro 2. den. P. et pro illo tempore Paris, reducuntur ad Turon. A dicto festo usque circa Pascha 1316. aliquando habuit cursum Grossus Turonus pro 10. denar. ob. Par. aliquando non habuit aliquem cursum, sed utitur ac si habuisset cursum pro 10. den. ob. Par. licet aliquando minus valuerit. Ab Pascha 1316. usque ad ann. 1325. habuit Grossus Turon. cursum pro 12. denar. Paris. Anno 1325. circa Candelosam habuit cursum pro 13. den. Par. et ante ipsam Candelosam eodem anno, et in parte antii 1324. habebatur 6. den. pro libra penes Campsores super magnum pontem Parisiis. Anno 1326. circa festum B. Remigii
HI1HOO

MON

477

Sub PHILIPPO VI.

Oboli albi, et Duplices Parisienses, (Doubles Parisis) ejusdem ponderis, legis, pretii, flgurae et Inscriptionis, prseter nomen Principis. A. 7. Nov. 1328. ad 10. Nov. 1329.

valuit Grossus Turon. 14. den. Par. et a prasdicta Candelosa usque ad dictum festum S. Remigii habebatur 6. den. Par. vel plus vel minus pro libra. Anno 1326. prasdicto valuit Grossus Turon. 15. den. Paris. Ad Pascha 1327. valuit Grossus Turon. 16. d. P. Ad S. Joann. 1327. valuit 16. den. Paris, et quasi obolum. Ad S. Remigium 1327. valuit 17. den. Par. Ad Nativitatem Domini 1827. inccepit ascendere paulisper usque ad 20. d. Par. sed pro toto anno 1328. et pro toto anno 1329. usque ad 26. diem Decemb. exclusive utitur sic, quod 2. denar. reducuntur ad unum, quasi Grossus Turon. habuisset semper cursum per dictum tempus pro 2. sol. Turon. A 26. die Decemb. 1329. exclusive usque ad crastinum Pasch. 1330. 9. diem Aprilis exclusive valuit Grossus Turon. 18. den. Tur. Et in dicto crastino 9. April. 1330. inccepit habere cursum ad 12. den. Tur. Exstat in eodem Regesto Noster fol. 213. Edictum Philippi Regis ann. 1329. die Sabb. post S. Michaelem publicatum, quo statuit, ut Grossi Turonenses argentei cudantur pretii et legis, quibus erant sub S. Ludovico , pro 12. bonis parvis Turon. praeterea boni parvi Parisienses pretii et legis, quibus erant sub S. Ludovico. Item parvi Turonenses pretii et legis ut sub S. Ludovico. Item parvas malliae Parisienses et Turon. pretii et legis eorumdem denariorum. Item parvas Pictavinas, quarum 4. valebunt pondere et lege bono parvo Turonensi, et 5. 1. bonum parvum Parisiensem. Habetur prseterea in eodem Regesto fol. 216. Edictum aliud ejusdem Regis ann. 1329. quo statuit, ut boni Parisienses, qui turn cudebantur, currant pro 18. den. Paris. Grossi Turonenses S. Ludovici, et veteres boni et graves, et qui turn cudebantur, pro 18. den. Tur. Mallise albas pro 6. d. Tur. Duplices Parisienses pro 3. obol. Paris. Boni parvi Parisienses, qui turn etiam cudebantur, pro tribus obolis Turon. cujusmpdi pretia obtinere debebant a die Christi natalitio ad Pascha : deinceps fortis moneta currat, scilicet ex monetis argenteis, Parisiensis pro 12. bonis seu probis paryis Paris. Grossi Turonenses S. Ludovici et veteres pro 12. Turonensi bus bonis, Mallise bones vel probae, pro 4. Turon. parvis bonis, Duplices et boni parvi (Parisienses) qui turn cudebantur, pro 1. bono parvo Paris, denique parvi Turonenses, qui turn etiam cudebantur, pro 1. den. Tur. *[ Turonenses argentei aestimantur 22. denar. in Charta 19. Octob. 1329. 12. den. in Charta ult. Oct. 1330. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 230. col. 2. ^ Turonenses argentei cum 0 rotundo statuuntur pretii 14. Turon. parv. in Charta 10. Jun. 1332. apud D. Chanteloup Hist. Mont. Major. 12. den. aequiparantur, in Charta an. 1337. ex Archivis S. Viet. Massil. ubi 12. Turon. cum O rotundo dicuntur valere florenum auri. Vide infra. * Ejusdem regis Valesii nomine appellatur moneta, cujus valor non indicatur, in Pacto inter abbat. et homines Anianae ann. 1332. ex Reg. 69. Ohartoph. reg. ch. 175: Determinamus quod pro solvendis prasdictis.... levetur vintenum de quibuscumque fructibus et redditibus et capsol, scilicet unum Valoy a quolibet capite hospitii, qualibet septimana dicti

478

MON

MON

MON
blancs, appellez Gros) ponderis 2. den. 16. gr. legis 6 den. pretii 15. den. pond. 6. solid, ad marcam Par. 22. Januar. 1348.12. Maii 1349. 22. August. 1350. Incertum an ea sit moneta quse crucem nudam, Inscriptionem inferiore sui parte pertingentem, prsefert, eamque coronatarn cum solita duplici Inscriptione, et in aversa parte templum coronatum, et in circulo, TURONUS Crvis. cum limbo liliato. Typus hie exhibetur, Tab. IX. num. 1. 55S" lidem videntur qui Denarii albi cum cauda, (Deniers blancs d la queue,) de quibus infra sub Joanne Rege. Parvi Denarii Turonenses (Petits Deniers Tournois) pond. 18. gran, legis 2. den. 16. gr. pretii den. Tur. pond. 20. sol. 7. den. ob. ad marcam Par. similes Denariis Ludovici Hutini, cum templo cruciato, et Inscript. TURONUS Civis. et cruce et PHILIPPUS REX. Ab 11. Jan. 1347. ad 30. Aug. 1348. Typum hie describimus, Tab. IX. num. 11. | Grossi Turonenses leg. 6. den. pond. 6. s. cudi jubentur Edicto 15. Jan. 1348. Hac potissimum tempestate inventum reperitur Remedium ad pondus, le Remede sur le poids par villains forts, et villains foibles, voces sunt Monetariorum. Neque illius ulla antiquior occurrit mentio in Regestis Curias Monetarum, tametsi Diploma Alphonsi Comitis Tolosani, pro moneta Albiensi ann. 1272. illius meminerit. Vide Regestum 123. fol. 38. 533" Recentior videtur inventio remedii ad legem, Remede de loy ; primum enim hujus mentio est in Edicto Johannis Regis 14. April. 1361. torn. 2. Ordinat. pag. 487 : Voulons que se les Maistres particuliers qui tiendront nosdites Monnoyes, font leurs boestes du blanc escharses de troy jusques d quatre grains de Remede, ilz n'en soyent pour cause de ce, tenus de nous en payer aucune amende. Ubi observatur ad haec verba in margine manu recentiori annotatum, Cy-devant n'est fait mention de Remede; i. e. hactenus inaudita vox Remedium. Denarii duplices nigri, (Doubles tous noirsj pretii 2. den. Turon. legis 3. den. 1. gr. pond. 15. s. 3. den. et tert. ad marcam Par. A 30. Aug. 1348. ad 8. Decembr. seq. Typus est Tab. IX. num. 10. Duplices Turonenses nigri, (Doubles Tournois noirs,) legis 2. den. 5. gv. et tert. argenti regii et pond. 16. s. 8. den. ad marcam Par. A 22. Jan. 1348. ad 12. Mali 1349. 1. Maii 1350. publicata fuit fortis moneta. Duplices Parisienses nigri, (Doubles Parisis noirsj pond. 1. den. 3. gr. legis 2. den. 8. gr. pretii, 2. den. Par. 11. et 22. Aug. et 14. Nov. 1350. Sub JOHANNE Rege. Duplices Parisienses nigri, (Doubles Parisis noirsj pretii 2. den. praedictis similes, valuitque marca argenti tarn albi, quam nigri, 112. solidis Tur. A 22. Aug. et 14. Nov. 1350. ad 5. Febr. seq. Duplices Turonenses, (Doubles TournoisJ ponderis 1. den. 1. gr. legis 2. den. pretii 2. Tur. pond. 15. sol. Turon. ad marcam Par. vulgo dicuntur Turonenses nigri. A 24. Mart. 1350. ad 17. Maii 1351. | Duplices Turonenses (Doubles TournoisJ pretii 2. den. Turon. leg. 2. den. 8. gran. pond. 14. s. 7. den. ad marcam Par. cudi jubentur Edicto 22. Jan. 1351. pretii 1. obol. Edicto 23. ejusd. mensis. ] Duplices Turonenses boni nigri (Sons doubles Tournois noirsj qui turn cude-

anni, ab habitantibus in dicta villa et ejus juridictione. A 9. Martii 1334. cessavit monetarum fabrica, defectu materiae, usque ad 13. Febr. 1336. Denarii argentei cum Corona, (Deniers d'argent a la, CouronneJ pond. 2. den. legis 10. d. 16. gr. arg. regii pretii 10. den. 8. solid, ad marcam Paris. In Edictis vulgo appellati Blans deniers d la Couronne, magnitudinis Julii Eomani. Crux Inscriptionera attingit: BENEDIO

^ lidem denarii, leg. 3. den. pond. 18. sol. ad marcam Paris, cuduntur Edicto 24. Febr. 1346. pretii 1. den. Turon. Edicto 27. Mart. 1347. Eorum cursus inhibetur Edicto 3. Jun. 1348. Grossi Turonenses, (Gros Tournois monnoye moyennej pond. 3. den. 4. gran, legis 12. den. pretii 3. sol. 9. den. pond. 60. ad marcam Paris. Crucem perinde prseferunt, cum solita duplici Inscript. PHIL. etc. In aversa templum cruciatum cum limbo liliato, et TURONUS Civis. 22. Sept. et 1. Nov. 1343. Typum delineaTUM SIT NOMEN , etc. et PHILIPPUS REX. In aversa parte templum corona- mus, Tab. IX. num. 3. turn, cum Inscr. in circulo, FRANCOR. Parvi denarii Parisienses, (Petits deet limbo liliato. A 13. Febr. 1336. ad 3. niers ParisisJ pretii 1. den. Paris, legis Nov. 1337. et a 3. Nov. 1337. ad 1. Febr. 3. den. 16. gran, argenti Regii, pond. seq. 18. Febr. 1337. 6 Febr. 1338. 28. Oct. 18. sol. 4. d. ad marcam Paris, et 16. Nov. 18. Dec. 3. Jan. 1338. 19. Aug. 17. Parvi Oboli Parisienses (Petits Oboles Decemb. 5. Febr. 10. April. 1338. 1. Aug. ParisisJ quorum duo erant pretii parvi 1340. Typus hie describitur, Tab. IX. denarii Paris, legis 2. den. 6. gran, num. 5, pond. 22. solid. 6. den. ad marcam 5SP" Eorumd. denariorum mentio oc- Paris. 22. Sept. 1343. 16. Febr. 1344. 9. currit in Gharta ann. 1337. apud D. April. 1345. Chanteloup Hist. Mont. Major.: Monetss j Parisienses parvi 12. sestimantur 1. deferendse juxta legem hujusmodi esset gross. Turon. et extimatio, ut legitimse Turonicus esset 13. j Turonenses parvi 15. ejusdem pretii, denariolis justis, antiquis, et Corona Edicto 26. Oct. 1343. notatis, 12. vero de praedictis Turpnicis Denarii Parisienses, (Deniers ParisisJ argenteis, unius floreni Florentini, vel ponderis 21. gran, legis 3. den. 16. gran, assium tredecim, et denariolis memoratis pretii 3. den. Paris. Cruce insigniuntur Corona signatis coalescentium. liliata, cujus pars inferior Inscriptionem | Malliee paryse Parisienses et Tur. pertingit: MONETA DUPLEX. In aversae prius inhibitse, iterum currere jubentur partis medio bina lilia, cum hisce ad Edicto ult. 1339. eorum latera characteribus, FRAN, et | Turonenses cum Leone memoranturin circulo, PHILIPPUS REX. Grossi, et Parisienses, (Gros, et ParisisJ in Litteris 26. Aug. 1339. At cujus figures aut pretii fuerint mihi incompertum, similes, ejusdem ponderis et legis, scicum alibi non occurrant. [** Forte mo- licet Grossus, pretii 15. den. Turon. et Parisiensis, denarii Parisiensis solurnneta ducum Aquitanise. De Saulcy.] Duplices Turonenses, (Doubles TournoisJ modo, sicque pretium eorum imminupond. 1. den. 1. gr. legis 2. den. pretii 2. tum. A 1. Nov. 1343. ad 16. Feb. 1344. den. Turon. 13. Febr. 1340. incertum, an [ejusdem pretii Edicto 25. Jan. 1348.] eadem sit moneta, ut altera Philippi Parisiensis typum damus, Tab. IX. num. Pulcri. Hujus mentio est in Compute 8. grossus ibidem num. 2. Grossi Turonenses argentei, Bartholomsei Du Drach, Thesaurarii ParisiensKS parvi, et Guerrarum ann. 1349.1350. Grossi Turonenses argentei cum lilio, Oboli parvi, (Oboles petitesj quorum {G-ros Tournois d'argent a la fleur de lysj duo pretii erant parvi Parisiensis, ejuspond. 2. den. 6. gran, legis 6. den. et dem ponderis et pretii, quo prsedicti. A pretii 15. den. Turon. 8. solid, pond, ad- 9. April. 1345. ad 17. Jul. 1346. ^ Duplices Parisienses nigri (Doubles marcam Paris, ea parte, qua crux est efficta, inest liliolum, cum duplici Ins- Parisis noirsj pretii 2. den. Paris, leg. 2. criptione, ut supra. In altera vero lilium den. argenti regii, ponderis 14. sol. ad visitur cum Inscript. in circulo, FRAN- marcam Paris. Edicto 27. Jan. 1340. preCORUM, et limbo liliato. A 5. ad 13. Febr. tii 1. mallise Turon. Edicto 26. Octobr. 1340. 23. Aug. 13. Decemb. 10. Mart. 1341. 1343. pretii 2. den. et malliee Turon. ult. Jun. 7. Sept. 9. April. 1342. Edicto 27. April. 1346. pretii 1. den. Paj lidem denarii legis et pretii ut su- ris. Edicto 6. Jan. 1347. pra, sed pond. 10. sol. ad marcam Paris, * Literse ann. 1340. 27. Jan. in Reg. B. cudi jubentur Edicto 26. Jun. 1342. Bo- Cam. Comput. Paris, fol. 109. v: Item rum cursus inhibetur Edicto data pe- faites ouvrer deniers d'argent, appellez nult. Aug. 1344. Gros Tournois, qui auront cours pour xv. Duplices cum lilio, (Doubles a la fleur petits Tour, et pour xij. den. Par. a vj. de lys) pond. 2. den. 3. gr. legis 2. den. den. de loy, et de vij. solz de pois audit argenti regii, pretii 2. den. Paris. 14. marc, et deniers doubles noirs, qui auront solid, pond, ad marcam Paris. Crucem cours pour ij. den. Par. la piece, d ij. liliatam praeferunt, cum Inscript. MO- den. Par. la piece, d ij. den. de loy arNETA DUPLEX. In aversa vero parte gent le roy, et de xiiij. solz de pois audit majus lilium, cum Inscript. PHILIPPUS marc. Denarii duplices Parisienses nigri, (DeREX. 13. Febr. 1340. [pretii 3. den. Turon. a 15. Sept. 1344. Edicto 26. Oct. 1343. niers doubles Parisis noirsj pretii 2. den. Typus hie exhibetur, Tab. IX. num. 7.] Paris, legis 3. den. 18. gran, argenti ^ Grossi Turonenses pretii 15. den. Tu- regii, et pond. 15. sol. ad marcam Paris. ron. parv. vel 12. den. Par. leg. 6. den. A 17. Jul. 1346. ad 27. Jan. seq. et a 27. argenti regii, pond. 7. sol. ad marcam Jan. 1346. ad 3. Mart. seq. Paris, cudi jubentur Edicto 27. Jan. 1340. Duplices Parisienses nigri, pretii 2. pro 17. den. computantur, in Charta an. den. Paris, legis 3. d. argenti regii, 1342. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 446. col. pond. 18. s. ad marcam Paris. A 8. Mart. 2. pretii 15. den. Turon. Edictis 26. Oct. 1346. ad 23. Jul. 1347. et 11. Jan. seq. Cusi et 13 decembr. 1343. iidem denarii pretii 2. den. legis 3. den. T Denarii duplices Parisienses pond. 20. 8. gran. pond. 15. s. 3. den. ad marcam sol. ad marcam Paris, ejusdem legis et Par. Typus duplicis Parisiensis est Tab. pretii atque alii, cudi jubentur Edicto IX. num. 6. 26. Jun. 1343. Denarii albi dicti Grossi, (Deniers

MON

MON

MON

479

bantur pretii 2. d. Turon. Edicto 23. blancs d la Couronne) pretii 5. d. Tur. 9. d. ad marcam Paris, pretii 2. den. Jan. 1351. leg. 3. d. 8. gr. pond. 6. s. 8. d. ad mar- Turon. et Duplices Turonenses, (Doubles Tour- cam Par. A [14. torn. 2. Ordin. pag. 560.] T Parvi denarii Parisienses leg. 2. den. nois,) pond. 21. ac fere 22. gran, legis 1. 24. Nov. 1354. ad 24. Jan. seq. Crucem 7. gran, argenti regii, pond. 18. sol. 4. liliatam praeferunt cum inferiore sui den. ad marcam Paris, pretii 1. parvi den. 18. gr. pretii 2. den. Tur. pond. 17. sol. 6. den. ad marcam Par. A 17. Mali parte longiori Inscriptionem pertin- den. Paris, et T Parvi denarii Turonenses leg. 2. den. ad 23. Jun. 18. Aug. 12. Septembr. 28. gente, f JOHANNES DEI GRA. et in Sept. 14. Febr. et 27. Mart. 1351. 2. Jun. aversa parte coronam in superiori parte, argenti regii, pond. 20. sol. ad marcam cum hisce infra exaratis characteribus Paris, pretii 1. den. Turon. et 1352. e*c. ] Malliae parvae Turonenses leg. 1. den. Mallise albae, (Mailles blanches] pond. FRANGORU. REX. et limbo liliato. Ty1. den. 8. gr. absque remedio, legis 4. pum hie describimus, Tab. 10. num. 1. 12. gran. arg. regii, pond. 30. sol. ad Edicto Regio pretium supradictorum marcam Par. pretii 1. malliae Turon. den. 12. gr. pretii 6. den. Paris, pond. 12. sol. ad marcam. Par. iidem sunt Duplicium Tur. fuit oboli Turon. et Item f Denarii albi (Deniers blancs) leg. 8. cum obolis quantum ad pretium , sed eorumdem alborum Denariorum qui den. arg. regii, pretii 10. den. Turon. flgura diversi. A 17. Man ad 23. Jun. currebant pro 8. den. 2. gr. 1351.28. Septembr. 1351. Vide Hautinum ^ Duplices Turonenses nigri (Doubles pond. 8. s. ad marcam Par. cudi jubenpag. 81. Tournois noirs) pretii 1. malliae Turon. tur Edicto 30. Dec. 1355. Duplices Turonenses, pretii 2. Turon. \ Mallise albae pretii 2. den. Paris. Item Edicto 23. Jan. 1351. j Parvi Turonenses nigri (Petits Tour- legis 2. d. 12. gran. pond. 12. sol. 6. ^ Grossi Turonenses pretii 8. den. Tu- nois noirs) qui turn cudebantur, pretii 1. den. et Parvi denarii Parisienses, pretii 1. den. ron. leg. 4. den. 8. gr. pond. 6. sol. 9. den. Turon. Edicto 14. Nov. 1354. den. et 1. quart, grossi Tur. cudi jubenDenarii parvi Turonenses (petits De- legis 2. den. pond. 20. solid, ad marcam tur Edicto 22. et 23 Jan. 1351. niers Tournois) pretii 1. den. Turon. Par. et Malliae Turonenses, pretii oboli Turon. Grossi Turonenses, (Gros TournoisJ legis 1. den. 9. gr. argenti regii, pond. pond. 2. den. 8. gr. legis 4. den. pretii 18. sol. 4. den. ad marcam Paris. A [24. legis 1. den. 12. gran. pond. 30. sol. ad 8. den. Tur. Crucetn pedatam cum spi- torn. 2. Ordinal, pag. 571.] 27. Jan. ad marcam Par. Grossi denarii albi cum lilio, (Gros Deculis in extremis praeferunt cum Ins- 4. April. 1354. criptione duplici, f JOHANNES REX. et Denarii albi cum Corona, pretii 5. den. niers blancs d la fleur de lys) pond. 8. in aversa parte tempium cruciatum et Turon. leg. 2. den. 12. gr. argenti regii, den. 4. gr. legis 4. .den. pretii 8. den. liliatum ad latera, cum Inscript. TURO- pond. 6. solid. 8. d. ad marcam Par. A. Tur. cruce pedata inter 4. lilia insiNUS Civis. 4 Febr. 27. Mart. 1351. 24. 27. Jan. ad 4. April. 1354. 20. Mali, 24. gniuntur, cum Inscript. BENEDICWM SIT NOMEN DNI. NRI. DEI. JHU. XRI. et Nov. 1354. Typum hie damus, Tab. X. Mail, 6 Jul. 1355. parte lilium Florentinum conum. 16. [* ibi yero templum nee est 5BS" lis non omnino convenient Edicta in aversa in limbo dentato cum Inscript. cruciatum nee liliatum sed coronatum. quse reperiuntur torn. 2. Ordinat. Reg. ronatum JOHANNES DEI GRA. FRANGORUM REX. Vide praeterea Hautinum pag. 81. Franc, nam | Parvi Parisienses pretii 1. den. Paris. j Denarii albi cum Corona legis, pretii 5. Jan. 1355.9. Aug. 19. Sept. 26. Oct. 1356. Item et Edicto Typus hie delineatur, Tab. X. num. 6. 1 Parvi Turonenses pretii 1. den. Tu- 24. ponderis ut supra, cuduntur 3. den. Vide Hautinum pag. 87. Jan. 1354. ejusd. pretii, leg. | Grossi Denarii albi leg. 4. den. arg. ron. Edicto 24. Mart. 1351. argenti regii, pond. 10. sol. ad 1 Grossi Turonenses leg. 4. den. argenti Paris. Edicto 20. Mart. seq. leg. marcam regii, pond. 5. sol. ad marcam Paris, 2. den. pretii 8. den. Tur. cudi jubentur Edicto regii, pretii 8. den. Turon. pond. 8. sol. 12 gr. argenti regii, pond. 10. sol. Ediclo 16. Jan. 1355. ejusd. pretii, leg. 3. den. 4. d. ad marcam Paris, cudi jubentur 1355. Edicto 22. Julii 1352. Iidem denarii cu- 22. MaiiDenarii albi cum Corona (Denierspond. 6. sol. 3. den. ad marcam Par. | duntur leg. 4. d. pond. 10. sol. ad mar- blancs d la Couronne) pretii 12. den. EdictoSQ. Jul. 1356. ejusd. leg. et pretii, pond. 9. sol. 4. den. et semiss. Edicto cam Par. Edicto 24. Nov. seq. leg. 3. den. 9. gr. T Duplices Turonenses pretii 2. den. Paris, 6. sol. ad marcam argenti regii, 13. Sept. seq. leg. 4. den. arg. reg. pond. pond. Par. cudi ju- 6. sol. 8. den. pretii 12. d. Turon. cudi Turon. leg. 2. den. argenti regii, pond. 11. 1355. pretii 16. sol. 8. den. ad marcam Par. cudun- bentur Edicto leg. Jul. den. argenti ejus- jubentur, prseterquam in Occitania , dem et pond. 3. tur Edicto 22. Jul. 1352. ejusdem leg. et Edicto 17. Aug. seq. leg. 3. den. arg. regii Edicto 28. Nov. ejusdem anni. reg. f Grossi Denarii albi cum Corona (Gros pretii, pond. 20. Edicto 24. Nov. et 3. marcam Paris. Deniers blancs d la Couronne) pretii 12. Febr. seq. ejusd. pretii, leg. 1. den. 16. pond. 6. sol. 8. den. ad anni. Edicto 27. Sept. ejusdem gr. argenti regii, pond. 22. sol. 2. den. Duplices Parisienses nigri, (Doubles Pa- den. Paris, leg. 3. den. 9. gr. argenti et 2. tert. den. duplicis Turon. Edicto risis noirs) pond. 1. den. legis 1. den. 12. regii, pond. 6. sol. ad marcam Paris, 20. April. 1353. ejusd. rursus pretii, leg. gr. pretii 2. d. Par. pond. 16. sol. ad cuduntur Edicto 11. Julii 1355. ejusdem 2. den. 12. gr. pond. 13. sol. 6. den. obol. marcam Paris. Crucem ut supra efflc- pond, et pretii, leg. 3. den. arg. regii, Edicto 5. Oct. seq. et Inscript. MONETA Edicto 17. Aug. seq. rursus leg. 3. den. 1 Grossi Denarii albi pretii et pond, ut tam praeferunt, aversa parte flilium, et pretii ejusdem pond. 6. sol. 8. den. in infra, leg. 3. den. 12. gran, argenti regii DUPLEX, etFRANCS. REX. [11.] 17. Jul. Edicto 27. Sept. 1355. pretii 10. d. Turon. JOHANNES. Edicto 12. Mart. 1356. Edict. 3. Febr. 1352. 20. April. 1353. X. Grossi Denarii cum Corona, pretii 10. 1 Mallise albas pretii 2. obol. Edicto 26. 1355. et 28. Sept. Tab. cumnum. 8. (Gros Grossi Denarii albi cauda, legis 5. den. Oclobr. 1353. deniers blans d la queue} pretii 12. den. Tur. den.sol. 8. den. ad argenti regii, ond. 18. marcam Par. Grossi Denarii albi (Gros Deniers blancs) Paris, legis 3. den. arg. regii, pond. 6. tern pretii 8. den. legis 3. den. 8. gr. argenti sol. ad marcam Paris. A 17. Jul. ad 22. Parvi Denarii Parisienses, (Petits Deregii, pond. 11. solid. 8. den. ad mar- et 26. Aug. 1355. niers Parisis) legis 2. den. pond. 12. sol. cam Paris. A 22. April. 1353. ad 2. Aug. Grossi Denarii albi seq. 2. Aug. [18. et] 27. Nov. 8 Decembr. Deniers blans d queue)cum cauda, (Gros ad marcam Par. Item pond. 2. den. 9. Parvi Turonenses, legis 1. den. 20. gran, 1353. gr. legis 3. 15. den. Tur. pond. Duplices Turonenses,(Doubles Tourneis) 6. sol. ad den. pretii Paris, crucem, ut argenti regii, pond. 21. sol. 4. den. ad marcam pretii 2. den. Turon. legis 1. den. 16. gr. C33teri alii, caudatam, sed coronatam, marcam Par. A 26. Mart. 1356. ad 23. Jan. 1357. argenti regii, pond. 16. sol. 8. den. ad | Parvi marcam Par. A 26. April. 1354. ad 24. et eamdem duplicem Inscriptionem praeferunt , et in aversa parte templum den. Par. et denarii Parisienses pretii 7. Maii seq. et a 28. Mail 1354. ad 5. Jul. seq. liliatum et TURONUS Civis , cum limbo j Parvi Turonenses pretii 7. den. Tu5. Jul. 1354. 7 Septembr. 1354. Turonensis liliato. 22. al. 28. Sept. 19. Oct. 5. Jan. duplicis typum exhibet Tab. X. num. 9. 1355. etc. [Typum hie habes, Tab. IX. ron. Ediclo 23. Jan. 1357. T Grossi Turonenses argentei leg. 6. simplicis num. 11. num. | Denarii albi leg. 3. den. 8. gr. pretii 19.] den. argenti regii, pond. 6. sol. 8. den. 1 Grossi Denarii albi cum cauda leg. ad marcam Paris, pretii 12. den. Turon. 5. den. Turon. pond. 6. sol. 8. den. ad marcam Par. cudi jubentur Edicto ult. 3. den. arg. regii, pond. 8. sol. 4. den. Item ad marcam Paris. Edicto 27. Octobr. 1355. Oct. 1354. | Duplices Turonenses nigri leg. 2. den. Denarii parvi Turonenses, (petits De- Iidem denarii pretii 12. den. Paris, di- 12. gr. arg. reg. pond. 16. sol. 8. d. ad cuntur in Edicto 9. Nov. seq. quo cudi marcam Paris, et niers Tournois) pretii 1. den. legis 1. den. 20. gr. argenti regii, pond. 18. s. 4. den. jubentur ejusdem pond. leg. vero 2. | Denarii parvi Turonenses leg. 1. den. ad marcam Par. A [31. Oct.] 24. Nov. den. obol. 18. gr. pond. 23. sol. 4. den. cudi juben1354. ad 24. Jan. seq. j Denarii Duplices Turonenses leg. 2. tur in monetis Occitanicis Ediclo 23. Denarii albi cum Corona, (Deniers den. 18. gr. argenti regii, pond. 13. sol. Nov. 1356.

480

MON

MON
1359. pretii 2. sol. tantum Edicto dato eod. die; leg. 3. den. arg. reg. ejusdem pretii et pond. Edicto 2. Dec. seq. quod occultum haberi jubetur; leg. 2. den. 12. gr. arg. reg. pond. 5. sol. ad marcam Par. pretii 2. sol. Paris. Edicto ult. ejusd. mens. leg. 2. den. arg. reg. ejusd. pretii, pond. 6. sol. ad eamd. marcam Edicto 21. Jan. 1357. ejusdem leg. et pond, sed pretii 2. sol. 6. den. Paris. Edicto 29. ejusd. mens. leg. 2. den. arg. reg. pond. 6. sol. 8. den. ad marcam Paris, pretii 2. sol. 6. d. Turon. Edicto 10. Febr. seq. ejusd. leg. et pretii, sed pond. 8. sol. 4. den. ad eamd. marcam Edicto 22. ejusdem mens. leg. 1. den. 12. gr. ejusd. pond. Edicto 28. ejusd. mens. leg. ejusd. pond. 10. sol. 5. den. ad marcam Paris, pretii 2. sol. 6. den. Edicto 15. Mart. seq. pretii 2. den. Turon. Edicto 27. ejusdem mensis. 1 Denarii albi ex 15. den. Turon. reducuntur ad 5. den. Turon. Edicto 22. Nov. 1359. Duplices Parisienses, (Doubles Parisis) pretii 2. den. Paris, legis 18. gr. 15. sol. pond, ad marcam Paris. Ult. Dec. 1359. ^ Denarii Duplices Parisienses nigri pretii 2. d. Paris, leg. et pond, ad arbitrium monetarii Edicto 22. Feb. 1359. ^ Parvi Denarii Parisienses leg. 1. den. arg. regii, pond. 16. sol. ad marcam Paris, pretii 1. den. Par. | Parvi Turon. leg. 1. d. arg. reg. pretii 1. d. T. pond. 20. s. ad marc. Par. Ed. 27. Mart. 1359. Grossi Denarii albi, (Gros Deniers blans) pond. 3. den. legis 3. [4.] den. pond. 5. sol. 4. den. ad marcam Paris, pretii 15. den. Turon. 27. Mart. 1359. 23. April. 1360. j Grossi Denarii albi leg. 3. den. arg. regii, pond. 5. sol. 4. d. cudi jubentur praeterquam in Occitania Edicto 25. April. 1360. leg. 4. den. arg. reg. pond. 5. sol. 6. den. ad marcam. Paris, pretii 10. den. Turon. Edicto 30. Aug. seq. leg. 4. den. 12. gr. arg. reg. ejusdem pretii, pond. 4. sol. 6. den. ad eamd. marcam Edicto 26. Febr. ejusd. anni. T Parvi denarii Parisienses nigri (Petits Deniers Parisis noirs) legis 18. gr. arg. reg. pond. 16. sol. ad marcam Paris, et | Parvi denarii Turonenses ejusd. leg. pond.20. sol. ad eamdem marcam Edicto 25. April. 1360. lidem denarii Paris, et Turon. ejusd. pond, et pretii, leg. 1. den. arg. regii, Edicto 28. Maii seq. *[ Denarii albi (Blancs Deniers) pretii 12. den. Paris, leg. 2. den. arg. reg. pond. 5. sol. 4. den. ad marcam Paris. Ed. 26. Maii 1360. ejusd. leg. et pond, pretii 6. d. Par, Edicto 28. ejusd. mens. leg. 2. d. arg. reg. pond. 6. sol. 8. d. ad marcam Par. Ed. 27. Jan. seq. ejusd. pond, et pretii, leg. vero 1. d. 12. gran, cuduntur in monetis Paris. Rotomag. Tree. Bituric. Lemovic. et Turon. Edicto dato eodem die; in monetis S. Portiani et Mastic. Edicto 22. Jul. 1360. in moneta Pictav. Edicto 27. ejusd. mens. leg. 1. den. 12. gran. pond. 8. sol. 4. den. pretii 6. den. Paris. Edicto 6. Aug. seq. pretii 1. d. Paris. Edicto 30. ejusd. mens. pretii 4. den. Turon. Edicto 5. Dec. 1360. | Grossi Denarii argentei boni (Bons gros Deniers d'argent) qui turn cudebantur pretii 8. den. Paris. Edicto 30. Aug. 1360. | Denarii albi cum Corona (Deniers blancs d la Couronne) qui turn cudebantur leg. 4. d. ut deinceps cudantur leg. 2. den. et obol. statuitur Edicto 15. Octobr. 1360. vel ut habet aliud Edictum 7.

T Grossi Denarii albi pretii 12. den. blancs) pretii 6. Turon. legis 3. den. arTur. Edicto 25. Nov. 1356. genti regii pond. 7. sol. 6. den. ad mar| Denarii albi pretii 3. den. Turon. Paris. Item cam Parisienses parvi, (Parisis petits) pond. .Edicto 25. JVov. 1356. leg. 3. den. arg. reg. pond. 9. sol. 4. den. et semiss. ad 23. gr. legis 1. den. 8. gr. pretii i. den. marcara Par. Edicto 25. Jan. seq. parvi, pond. 16. sol. 8. den. ad marcam ] Duplices Turonenses pretii 2. d. Tu- Par. cum cruce pedata, et Inscript. f ron. Edicto 25. Nov. 1356. PARISIUS Oivis. et in postica, FRA et in | Grossi Denarii argentei cum Corona OON ex 2. s. Turon. reducuntur ad 16. den. circulo f JOHANNES REX. 25. Febr. 1358. Turon. et 1. Jan. 1359. Tab. X. num. 10. | Parvi denarii argentei cum CoronaDenarii albi cum Corona, pretii 6. den. ex 12. den. Turon. ad 8. den. Turon. Turon. A 27. Martii ad 16. April. 1358. Item 24. April, et 3. Martii 1359. | Denarii duplices dicti Burgenses fortes T Denarii albi cum Corona pretii 6. den. (Bourgeois forts) ex 2. den. Turon. ad 1. Turon. leg. 3. d. arg. reg. pond. 10. sol. den. Par. pro partibus Occitanicis ad marcam Par. Edicto 15. April. 1358. Edicto 19. Mart. 1356. ejusd. leg. et pretii, pond. 12. sol. 6. d. * Oboli albi ad caudam cursum non ad eamd. marcam Edicto 28. April. 1359. habentes, in Lit. remiss, ann. 1357. mens. ejusd. pretii et pond. leg. 2. den. 12. gr. Jun. ex Eeg. 85. Chartoph. reg. ch. 143. arg. regii Edicto 6. Maii seq. Grossi Denarii albi cum lilio, (Gros De1 Grossi Denarii albi leg. 3. d. arg. niers blancs d la fleur de lys) pretii 15. d. reg. pond. 6. sol. ad marcam Paris, preTur. legis 4. den. argenti regii, pond. 5. tii 15. den. Turon. Edicto 25. Maii 1359. sol. ad marcam Par. Item leg. 3. den. 12. gr. arg. regii, pond. 5. Denarii Duplices Turonenses, pretii 2. sol. 10. den. ad eamdem marcam, ejusd. den. legis 1. den. 16. gr. argenti regii, pretii Edicto 3. Jun. seq. ejusd. pretii et pond. 15. sol. 7. d. et semiss. A [22. et] pond. leg. 3. den. Edicto 7. ejusd. mens. 23. Jan. 1357. ad 1. Mali 1358. leg. 2. den. 15. gran. arg. reg. cudi ju1 Grossi Denarii-albi cum lilio leg. 3. bentur praBterquam in Occitania Edicto den. 8. gr. arg. regii, pond, et pretii ut 8. Jul. 1359. Denarii albi cum tribus liliis, (Deniers supra Edicto 7. Mail 1358. leg. 3. den. arg. regii, pond. 6. sol. 8. d. ad marcam blancs d trois fleurs de lys) pond. 2. den. Paris. Edicto 5. Aug. seq, 17. gr. legis 3. den. 12. gr. pretii 15. den. } Duplices Turonenses leg. 2. den. 6. pond. 5. sol. 10. den. ad marcam Paris, gran. arg. regii, pond. 15. sol. ad mar- cum cruce pedata, et duplici solita Inscam Paris. Item criptione, et in aversa parte, cum tribus ^ Parvi Parisienses leg. 1. den. 18. gr. liliis coronatis, et in circulo, FRANCOarg. reg. pond. 18. sol. 8. den. ad mar- BUM REX. 1. et 12. Jun. 9. Jul. 12. Jul. 5. cam Paris, et 19. 22. Oct. 12. Mart. 1359. Typum hie ^ Parvi Turonenses leg. 1. den. 12. gr. damus, Tab. IX. num. 18. ^ Denarii albi cum tribus liliis leg. 2. pond. 20. sol. ad eamdem marcam. Item | Grossi Denarii albi cum Corona leg. 6. gr. arg. reg. pond. 7. sol. 6. d. den. 4. den. arg. reg. pond. 4. sol, 5. d. et 1. ad marcam Paris. Edicto 7. Sept. 1359. tert. ad marcam Par. pretii 12. den. ejusdem leg. pond. 9. sol. 4. den. et seEdicto 22. Aug. 1358. leg. 3. d. arg. reg. miss. ad eamd. marcam Edicto2. Octobr. Edicto 16. Nov. seq. seq. leg. 2. den. arg. reg. pond. 10. sol. j Grossi Denarii albi ex 12. den. Paris, ad marcam Paris. Edicto 18. ejusdem reducuntur ad 6. den. Turon. Edicto mensis; ex 12. den. Paris, reducuntur 22. Aug. 1358. ad 4. den. Paris. Edicto 22. Nov. seq. ] Denarii albi (Deniers blancs) leg. 3. Denarii albi cum Stella, (Deniers blans d. arg. regii, P9nd. 7. sol. 6. d. ad mar- a I'Etoille) pond. 4. den. legis 4. den. precam Par. pretii 6. den. Turon. Edicto tii 2. sol. 6. den. Turon. pond. 4. sol. ad 22. Febr. 1358. ejusdem leg. et pretii, marcam Paris. Crucem praeferunt pedapond. 8. sol. 4. den. ad eamd. marcam tam, cum 4. parvulis spiculis inter 2. Edicto 25. ejusdem mensis. Stellas perforates, quas moletes dicimus, ] Duplices Turonenses, leg. 1. den. 20. et duplicem solitam Inscriptionem : in gr. arg. reg. pond. 13. sol. 9. den. ad aversa vero parte limbum liliatum ammarcam Paris, pretii 2. den. Edicto 22. bientem hosce in medio descriptos chaFebr. 1358. leg. 1. den. 18. gr. arg. reg. racteres, FRANGOR. quos binse corona?, et pond. 14. sol. 7. den. ad marcam, Edicto iis quatuor adjuncta lilia infra et supra 25. ejusd. mens. legis 1. den. 12. gr. arg. ambiunt. Novemb. 4. 19. Dec. 21. Jan. 10. reg. pond. 15. sol. ad marcam Ed. 15. 25. Febr. 3. Mart. 21. ann. 1359. Vide April, seq. Hautinum pag. 85. [** Exhibet Tab. X. | Parvi denarii Parisienses leg. 1. den. num. 7. Denarium album cum stella 9. gr. et 1. tert. arg. reg. pond. 16. sol. duplicem, qui crucem prsefert pedatam 8. den. ad marcam Paris, pretii 1. den. sed sine spiculis; in aversa vero parte Paris. Edicto 22. Febr. 1358. leg. 1. den. habet in medio JOHS. FRANCO. REX. in 6. gr. arg. reg. pond, ^ejusd. Ediclo 25. circulo MONETA DUPLEX ALBA, et limbum liliatum.] ejusdem mensis. | Parvi Turonenses leg. 1. den. 6. gr. Ex Edictis a D. Cangio laudatis SSI?" arg. regii, pond. 20. sol. 10. den. ad mar- forte quis existimaverit toto illo terncam Paris. Edicto 25. Febr. 1358. pore horum denariorum idem obtinuisse Denarii albi cum Corona , (Deniers pretium, epsque ad eamdem legem cusos blancs d la Couronne) pond. 2. den. 13. fuisse : cui error! ne locus praebeatur, gr. legis 4. den. pretii 12. den. Turon. Edicta subjicimus in quibus eorum pond. 4. sol. 5. den. ad marcam Paris, cursus vel cusio statuitur. In iis vero cum cruce pedata inter 2. lilia, et du- nullum antiquius occurrit ann. 1359. plici/solita Inscriptione : in aversa parte quamvis paulo post institutionem Ordicum corona rosse imminente, et in Ins- nis Stellee ann. 1351. denarios cum cript. FRANCOR. REX. et limbo liliato Stella percussos fuisse credat vir doc30. Aug. 21. Oct. 22. Nov. 1358. [ Dena- tissimus. ^ Denarii albi cum Stella leg. 4. den. rios albos cum corona paulo diversos arg. regii, pond. 4. sol. ad marcam Paexhibet Tab. X. num. 4. et 5.] Grossi Denarii albi, (Gros deniers ris, pretii 2. sol. 6. d. Edicto 22. Nov.

MON
Nov. seq. leg. 2. den. 12. gran. arg. regii, pond. 5. sol. 6. den. ad marcam Paris. 5SJS* Typum delineari curavit D. Cangius, in cujus antica parte major Crux pedata, cum Inscript. MONETA ARGENT. in altera majus lilium yisitur in quadruplici circino et Inscript. GLORIA IN EXCELSIS DEO. Incertum cujusnam monetae typus hie exaratur. [** Moneta Argentoratensis, Gall, de Strasbourg.] 1 Denarii albi cum lilio pretii 8. den. Par. Edicto 5. Decembr. 1360. Parvi Denarii Parisienses, (Petits Deniers Parisis) pretii 1. den. Par. legis 2. den. argenti regii, pond. 16. sol. ad marcam Paris. Item Parvi Turonenses, pretii 1. den. Turon. legis 1. den. 18. gran. pond. 17. sol. 6. den. ad marcam Paris. Item Denarii albi cum liliis, (Blans deniers aux fleurs de lys) pond. 3. den. 13. gran, legis 4. d. 12. gr. pretii 10. den. Tur. pond. 4. sol. 6. den. ad marcam Paris. Majorem crucem pedatam praeferunt Inscriptionem rfpriorem pertingentem , inter 4. lilia. [ . coronas] cum Inscriptione, f JOHANNES DEI GRA. et in aversa parte campum liliatum, cum Inscript. FRANCORUM REX. in circulo liliato [5.] 17. Dec. 1360. 23. April. 1361. Continuator Nangii ann. 1361 : Eodem anno fecit fieri Rex Franciss monetam valde bonam scilicet grossos albos 12. den. Paris, non tamen ita magnos, sicut erant Grossi antiqui, quia illi 16. Parisienses tune temporis valuerunt. Typum hicdamus, Tab. X. num. 2. | Denarii albi cum liliis pretii 8. Turon. Edicto 10. April. 1361. pretii 6. den. Turon. ut ex par vis albis, qui ad 3. den. Turon. reducuntur, conjicio, Edicto 14. ejusdem mens. unde recte pretii 6. den. Turon. rursum statuuntur in Edicto 3. Mart, ejusdem anni. Albi Denarii, (Blans Deniers) in Grossorum speciem, pond. 2. den. 6. gr. legis 42. den. argenti puri, pretii 15. Tur. pond. 1. sol. 6. den. ad marcam Paris, cruce insigniti pedata, et duplici solita Inscriptione : in aversa parte, templo coronato, [** cruce insignito] et Inscript. TURONUS Civis. cum limbo liliato. 23. April. 1361. 2. Maii seq. Typum damus, Tab. X. num. 3. Semisses Alborum Denariorum, (Demi Blans Deniers) pretii 7. den. obol. legis 12. den. argenti regii, pond. 14. sol. ad marcam Par. A 22. April. 1361. ad 2. Maii seq. 1 Grossi boni Turonenses argenti puri (Bons gros Tournois d'argent fin) pretii 12. den. Paris. Edicto 10. April. 1361. ejusd. pretii, leg. 12. den. arg. regii, pond. 7. sol. ad marcam Paris. Edicto 14. ejusd. mens. 29. Oct. seq. ejusd. pretii Edicto 3. Mart, ejusdem anni. * Ordin. ann. 1361. 17. Sept. in Memor. D. Cam. Cqmput. Paris, fol. 28. y: Le gros Tournois debon argent...pourxij.den. Par. la piece, et le demi gros de ban argent.... pour vj. den. Par. la piece, et le petit denier noir, qui est en fourme de Parisis, pour j. den. la piece, et I'autre petit denier noir, qui est en fourme de Tournois, pour une obole Par. la piece; et pour ce que d'icelles monnoies n'avoit pas encore assez de faittes , eussions donne cours aux blans d la couronne pour iiij. den. Tour, la piece, et depuis ramene d trois, et depuis leur avons oste le cours: et aussi eussions donne cours aux deniers blans, d fleur de Us pour x. den. Tour, piece, et depuis ramene a huit. ^ Semi-grossi Turonenses argenti puri V

MON

MON

481

(Demis-gros Tournois d'argent fin) pro tii 1. denar. Paris, et Turon. Edicto 1. rata ex iisdem Edictis. Maii 1371. | Duphces Turonenses pretii 2. den.ma~ Anno 1372. ex Cod. MS. a D. le Tur. Edicto 10. April. 1361. ejusdem pre- Blanc pag. 236. laudato, cusi Grossi artii, leg. 2. den. 12. gr. arg. reg. pond. gentei leg. 9. den. pond. 1. den. 1. gran, 11. sol. 8. den. ad marcam Par. Edicto in quibus effictum castellum cruce loco 14. ejusd. mens. ejusd. pretii et pond, coronae insignitum, cum limbo 10. liliis leg. vero 2. den. 16. gr. dicto29. Octobr. ornato et Inscript. BENEDICTUM SIT, seq. ejusd. pretii Edicto 3. Mart, ejusdem etc. qui denarii interdum Spines (Espianni. nes) nuncupantur. ] Denarii Parisienses leg. 2. den. arg. ^ Denarii albi argentei pretii 15. den. reg. pond. 14. sol. ad marcam Paris, Turon. pond. 8. sol. ad marcam Par. pretii 1. den. Par. Edicto 14. April. 1361. leg. 11. den. 6. gr. arg. reg. Edicto 11. ^ Parvi Parisienses pretii 1. den. Tu- Sept. 1873. ejusdem pretii et pond. leg. ron. pretii 1. den. Paris, leg. 2. den. 12. arg. reg. Edicto 13. Octobr. seq. ejusd. pond. 14. Item pond, et pretii, leg. 11. d. 6. gr. Ed. 4. ^ Parvi Turonenses pretii 1. mallise Aug. 1374. ^ Parvse Malliss Turonenses leg. 1. den. Par. pretii 1. den. Turon. leg. 2. den. arg. reg. pond. 17. sol. 6. den. ad mar- 6. gran. arg. regii, pond. 25. sol. ad cam Paris. Edictis 10. et 14. April. 1361. marcam Paris. Edicto 10. Jun. 1374. 29. Octobr. et 3. Mart. seq. 1 Denarii albi pretii 5. den. Turon. Edicto 10. Aug. 1374. ejusd. pretii, leg. 4. Sub CAROLO V. sub Oresmii tempora. den. arg. regii, pond. 8. sol. ad marcam ^ Grossi Denarii argentei (Gros deniers Paris. Edicto 12. Dec. seq. d'argent) pretii 15. den. Turon. leg. 12. | Parvi Denarii Parisienses pretii 1. den. arg. regii, pond 7. sol. ad marcam den. Paris, leg. 2. den. arg. reg. pond. Paris. Typum habes, Tab. X. num. 15. 106. den. vel 16. sol. ad marcam Paris. Item Item ^ Duplices Denarii Turonenses leg. 3. | Parvi Turonenses pretii 1. den. Tud. arg. reg. pretii 2. d. Tur. pond. 13. ron. leg. 2. den. arg. regii, pond. 200. sol. 1. den. et serm'ss. ad Marcam Paris, den. vel. 20. sol. ad marcam'Paris. Ediccudijubentur Edicto dato Paris. 27. Jul. tis 9. et 20. Janv. 1374. 1364. T Denarii albi argentei pretii 15. den. ^ Parvi Parisienses et Turonenses pre- Turon. leg. 12. den. arg. reg. pond. 8. tii 1. den. Paris, et 1. den. Turon. leg. so\. ad marcam Par. Edictis 15. Oct.ult. 2. den. arg. reg. pond. 16. so), ad mar- ejusd. mens. et 6. Nov. 1375. ejusd. pretii cam Paris. Edictis 20. April. 15. Maii et et pond. leg. 11. den. 6. gran. pur. aut circiter Edicto 23. Sept. et 3. Octobr. 18. den. Nov. 1365. Albi denarii, (Blans Deniers} pond. 2. 1377. ejusd. pretii Edicto 28. Julii 1378. ejusdem pond, et pretii, leg. 11. den. 17. den. legis 4. den. pretii 5. den. pond. 8. sol. ad marcam Paris. Crucem nudam gran. Edictis 19. Aug. seq. et 8. Mart. praeferunt, et Inscript. SIT. NOMEN. DNI. 1379. T Denarii parvi Turonenses leg. 2. den. BENEDICTUM. et in aversa parte literam K. coronatam inter 2. lilia, et Inscript. arg. reg. pond. 20. sol. ad marcam PaKAROLUS FRANGORUM EEX. in limbo. 2. ris, pretii 1. den. Turon. Edicto 20. Nov. Maii 1365. Typum damus. [** Quern nos 1378. 7 Denarii albi pretii 5. den. Turon. damus Tab. X. num. 16. praefert literam K. coronatam inter duo lilia et Inscript. Item ] Parvi Parisienses et Turonenses preDEI GRAGIA. intra limbum liliatum, et in aversa parte crucem cum Inscript. tii 1. den. Paris, et Turon. Edicto 8. FRANCORUM REX. et in limbo BENEDIO Mart. 1379. [** Typus parvi Parisiensis est Tab. X. num. 19. duplicis num. 17. TUM, etcj Item Parvi Denarii Parisienses, (Petits De- et 18.] * Literae remiss, ann. 1376. in Reg. 110. niers Parisis) pond. 1: den. legis 2. den. pretii 1. d. Par. pond. 8. sol. ad marcam ch. 242 -Jceulx Oudin et Regnaut par esbatement gaigerent ensemble pour la Paris. Item Parvi denarii Turonenses, pretii 1. den. somme de dix solz, que icellui Oudin ne c Turon. legis 2. den. argenti regii,pond. scauroit d dire combien vj . blans valent de frans; lequel Oudin respondi que vjc. 20. sol. ad marcam Paris. T Denarii albi argentei nuper cusi et blans valent vij. frans ; et lors icellui Requi turn cudebantur pretii 4. den. Paris. gnaut dist audit Oudin queil avoit perdu lagaigeure: car c Edicto 15. Maii 1365. pretii 5. den. Tur. vj. frans et demi.vj . blans ne valent que Edicto 6. Febr. 1369. Incertum an de iis denar. intelligendum Chron. Bonae-Spei Sub CAROLO VI. pag. 323. ubi ad ann. 1365: Solidt albi | Denarii argentei (deniers blancs 14. currentes equivalent in Comitatu d'argent) pretii albi den. Turon. leg. 11. 15. Hannoniss 15. Turonensibus. den. 6. gran. pur. pond. 8. sol. ad mar1 Denarii albi argentei (Deniers blancs cam Paris. et 1381. d'argent) leg. 12. den. aut circiter arg. ejusd. pretiiEdictis 16.leg.23. April. 6. gr. et 11. den. reg. pond. 8. sol. ad marcam Paris, pre- pur. aut circiterpond. 25. ejusd. mens. Edictis tii 15. den. Turon. Edicto dato Rotomagi Aug. 1381. 15. 29. Maii, 3. Aug. 1369. et 6. Febr. seq. ejusdem 5. et 15. 7. et 12. Aug. 1382. 5. Dec.17. Jun. 14. Jul. 1383. pond, et pretii, leg. 11. den. 3. gran, et Denarii parvi sub forma 1. quart. Edicto dato Paris. 19. Jun. 1370. currente pretii 1. Parisienses leg. 2. den. den. Paris, 1. Maii 1371. ejusd. pretii leg. 11. den. 6. arg. gran. pur. Edicto 28. Man 1372. ejusd. ris, reg. pond. 16. sol. ad marcam Pajubentur pretii et leg. pond. 8. sol. ad marcam 1381. cudi Octob. 1382. Edicto 24. Octob. 19. Jul. 16. Mart. Paris. Edicto 17. Jun. 9. Aug. 22. Nov. 21. 1383. 24. Febr. seq. ejusd. pond, et pretii, leg. 11. Albi Denarii cu>n Scuto, (Blans Deniers den. 17. gr. arg. reg. aut circiter Edicto d I'Escu) dicti a Cambiatoribus, seu tra7. April, ejusd. anni. pezitis Guenars, pond. 2. den. 13. gr. T Denarii albi pretii 5. den. Turon. legis 6. den. pretii 10. den. Turon. pond. Item 6. sol. 3. den. ad marcam Paris. Crucem ^ Parvi Parisienses et Turonenses pre- majorem pedatam inter binas coronas

61

482

MON

MON

MON

et bina lilia praeferunt cum Inscrip- bus liliis in area, aut in scuto, cum Ins- rum : (demi Gros) pretii 10. den. Tur. tione: SIT NOMEN, etc. et in postica cript. f KABOLUS FBANGORUM REX. 31. ejusdem legis, pond, ad marcam 14. sol. scutum cum 3. liliis, et Inscript. f KA- Oct. 1389. Typum damus, Tab. XI. num. 1. den. 2. duod. den. Item BOLUS FBANCOB. REX. 11. Mart. 1384.30. 14. Item AIbi Denarii, dicti quarts de Gros, preParvi Denarii Parisienses, pretii 1. tii 5. den. Tur. ejusdem legis, pond, ad Oct. 1389. 7. Jun. 1413. Typum damus, den. Paris, legis 2. den. Paris, pond. 16. marcam. 18. sol. 12. den. 4. duodec. Tab. XI. num. 10. Semissis num. 11. den. Eorumdem Alborum semisses, pro sol. Paris, ad marcam Paris. Item Parvi Denarii Turonenses, pretii 1. Albi Denarii, dicti Grossi argentei, rata. * Literae remiss, ann. 1380. mens. Apr. den. Turon. legis 2. den. pond. 20. sol. (Blans Deniers appellez Gros d'argent) ante Pascha ex Reg. 118. Ohartoph. reg. ad marcam Paris. Item pond. 2. den. 22. gran, legis 9. den. pond, Albi Denarii cum Scuto, (Blans Deniers ad marcam 5. sol. 5. den. pretii 20. den. ch. 403: Pour lesquelx deux solz Jehan a I'EscuJ pretii 10. d. Tur. leg. [5. d.] 12. Tur. cum crucicula, et duplici Inscript. Tliomas bailla audit Reliot un gros Tournois d'argent a deux Os, qui tant valoit gr. arg. reg.pond. 6. sol.2. den. 1. quart, SIT NOMEN. et KABOLUS D. G. FBANad marcam Paris. Item au pals. COB. REX. et in postica cum 3. liliis coAlbi cum Scuto, dicti semisses albo- ronatis, corona ipsam attingente Ins1 Grossi denarii argentei (Gros deniers d'argent) leg. 12. den. arg. reg. pond. 8. rum, (demi blans) pretii 5. den. Tur. criptionem, f GBOSSUS TUBONUS, et sol. ad marcam Paris, pretii 15. den. ejusd. legis, pond. 12. sol. 4. den. et se- cum limbo liliato A. 3. al 13. Nov. 1413. ad 4. Jun. 1414. Typum damus, Tab. Turon. Edicto 22. Nov. 1384. 27. Nov. miss. den. ad marcam Paris. Item Duplices Denarii Turonenses, (Doubles XI. num. 7. 1388. Eorumdem semisses. 1 Denarii parvi Parisienses pretii 1. Deniers TournoisJ legis 2. den. 12. gr. Albi Denarii cum Scuto, (Blans Deden. Paris, leg. 2. den. arg. reg. pond. pond. 14. sol. 3. quart, den. ad marcam niers d I'Escu) pretii 10. den. Tur. legis 15. sol. ad marcam Paris. Edicto 22. Nov. Paris. Item Parvi denarii Parisienses, legis 1. den. 5. den. argenti regii, pond, ad marcam 1384. ejusd. leg. et pretii, pond. 16. sol. 6. sol. 8. den. similes iis quos Guenars 8. den. ad eamd. marcam Edicto 11. 16. gr. pond. 15. sol. ad marcam. Item Parvi Denarii Turonenses, ejusd. legis appellatos diximus. Item Mart, ejusd. ann. ejusd. leg. pretii et pond. Edicto 19. Febr. 1385. 27. Jun. et pond, ad marcam 18. sol. 9. den. A Eorum semisses dicti Demi Blans. 1386.11. Sept. 1389. ejusd. pretii et leg. 30. Oct. 1389. ad 31. ejusd. mensis seq. 7. Item Duplices Denarii Turonenses, pretii 2. pond. 15. sol. Edicto 2. Mart, ejusdem April. 1390. 8. April. 1391. | Denarii albi pretii 4. den. Turon. Tur. legis 2. den. pond, ad marcam anni. den. j Parvi Turonenses pretii 1. den. Tu- Edicto 3. Nov. 1389. qui cursus proroga- Par. 13. sol. 4. d. [** Duplicem denaron. leg. 2. den. arg. reg. pond. 20. so- tur usque ad Pascha proximum Edicto rium Turonensem exhibemus, Tab. XI. lid, ad marcam Paris. Edicto 22. Nov. 18. Dec. seq. num. 14. et Obolum Turonensem ibid, 1 Parvi Parisienses pretii 1. den. Paris, num. 16.] 1384. 1 Denarii albi pretii 10. den. Turon. leg. 1. den. 16. gran. arg. reg. pond. 15. Parvi Denarii Parisienses, (Petits Deleg. 6. den. arg. reg. pond. 6. sol. 3. sol. ad marcam Edicto 27. April, et 24. niers Parisis) monetee exiguse, pond. 1. den. ad. marcam Paris. Edicto 11. Mart. Maii 1392. den. legis 1. den. 12. gran. pond, ad | Mallise parvss Turonenses pretii 1. 1384. marcam 13. sol. 4. den. pretii 1. den. f Duplices Turonenses pretii 2. den. mall. Turon. leg. 1. den. 4. gr. arg. reg. Paris, cum truce liliata, et Inscript. f Turon. leg. 2. den. 12. gr. arg.reg.pond. pond. 25. sol. 3. den. 3. quart, den. ad PABISIUS Civis, et in postica hisce in 13. sol. et 1. quart, den. ad marcam Pa- marcam. Edicto 23. Jul. 1393. 2. April. medio cffaracteribus, FBAN. quibus imris. Edicto 11. Mart. 1384. 26. Nov. 1388. 1407. minet corona, et in circulo, KABOLUS 11. Sept. 1389. 1 Denarii albi cum Scuto leg. pretii et REX. Typum damus. [** Ex Turon. Du| Parvi Turonenses legis et pretii utpond, ut supra, et eorum semisses Ed. plex Caroli V. nobis Tab. X. num. 17.] supra, pond. 20. sol. 10. den.ad marcam 29. Jul. 1394. Item Item Paris. Edicto 11. Mart. 1384. 11. Sept. ^ Duplices Turonenses et Duplices Denarii Turonenses, pretii 2. 1389. 1 Parvi Parisienses et Turonenses: quod den. Tur. legis 2. den. pond, ad marcam T Parvse Mallise Parisienses leg. 3. mall, iterum statuitur Edictis 12. Jan. 1395. 7. 13. s. 4. den. Item arg. reg. pond. 25. ad marcam Par. Ed. Dec. 1396. et 2. April. 1407. Parvi denarii Parisienses, legis 1. den. 11. Marlii 1384. Denarii albi cum Scuto qui turn cude- 12. gr. pond, ad marcam 16. sol. Item | Denarii parvi albi cum Scuto (Petits bantur pretii 10. den. Turon. Edicto 2. Parvi Denarii Turonenses, ej usdem deniers blancs a I'EscuJ pretii 5. TUT. April. 1407. legis, pond, ad marcam 20. solid. A 4. leg. 6. d. arg. reg. pond. 12. s. 6. d. ad j Eorumdem semisses pro rata. Item Junii 1414. ad 10. Maii 1417. marcam Par. cudi jubentur sub figura T Duplices Turonenses pretii et leg. ut j Denarii albi argentei pretii 20. den. et typo magnorum alborum cum Scuto supra, pond. 13. sol. et 4. part. den. Tur. Item Denarii albi cum Scuto (Deniers blans d prseter quam quod una tantum corona | Albi Denarii dicti semisses Grossoet unum lilium in iis efflngitur, Edicto I'EscuJ pretii 10. den. Turon. legis 5. rum pretii 10. den. Turon. Item 26. Sept. 1388. den. argenti regii, pond. 6. sol. 8. den. T Albi Denarii dicti quarts de Gros preT Alborum veterum cursus inhibetur ad marcam Paris. Item tii 5. den. Turon. Item Edicto 11. Sept. 1389. Albi Denarii cum scuto, dicti alborum | Denarii albi cum Scuto pretii 15. den. | Denarii albi cum Scutu pretii 10. den. semisses, (demi blans) pretii 5. den. Tu- Tur. et Turon. leg. 5. den. 12. gr. arg. reg. pond. ron. ejusdem legis, pond. 13. sol. 4. den. 1 Parvi albi cum Scuto pretii 5. den. 6. sol. 2. den. 1. quart, den. ad marcam ad marcam Paris. Item Tur. Item Duplices Denarii Turonenses, (Doubles | Duplices Turonenses pretii 2. den. Paris, cudi jubentur in Francia et Delphinatu sub forma et typo currentibus Deniers TournoisJ pretii 2. den. Tur. leg. Tur. Item Edicto 11. Sept. 1389. Item J Parvi Paris, pretii 1. den. Paris, et 2. den. pond, ad marcam 13. sol. 4. den. Item ] Parvi Turonenses pretii 1. den. Tu| Albi cum Scuto, dicti semisses alboParvi Denarii Parisienses, legis 1. den. ron. Edicto 20. Jan. 1416. rum (demi blanc d I'EscuJ pretii 5. den. Albi Denarii, Grossi dicti (Blans DeTuron. leg. ut supra, pond. 11. sol. 4. 12. gran. pond, ad marcam 16. sol. Item v Parvi Denarii Turonenses, ejusdem le- niers appellez Gros) pond. 2. den. 2. gr. den. et semiss. Item T Duplices Turonenses leg. 2. den. 12. gis, pond, ad marcam 20. sol. A [20.] 26. legis 8. den. pond, ad marcam 6. sol. 8. gr. pond. 14. sol. 3. quart, den. ad mar- Oct. 1411. ad 30. Nov. 1412. et 7. [20.] Jun. den. pretii 20. den. Tur. cum cruce li[3. Jul] 1413. Item liata et binis coronis inter brachia, et cam Paris. Item | Inscript. SIT NOMEN, et in aversa parte | Parvi Parisienses leg. 1. den. 16. gr. Mallise leg. 1. den. pond. 26. sol. 8. cum 3. liliis coronatis, et Inscript. KAarg. reg. pond. 15, sol. ad marcam Pa- den. ad marcam Paris. Albi Denarii, dicti Grossi argentei, BOLUS FBA. REX. 10. Maii, 20. Octob. ris. Item | Parvi Turonenses ejusdem leg. pond. (Blans Deniers appellez Gros d'argent) 1417. Typus hie delineatur, Tab. XI. 18. sol. 9. den. ad eamdem marcam. pond. 2. den. 6. gran, legis 11. den. 16. num. 8. Semissis num. 9. Duplices Denarii Turonenses, (Doubles gr. pretii 20. den. Tur. pond. 7. sol. 1. 1 Parvi Denarii albi pretii 5. den. TuDeniprs TournoisJ pond. 1. den. 3. gr. und. den. [vel. 5. sol. 5. den. cum. 4. ron. legis 4. den. arg. reg. pond. 13. sol. legis 2. den. 13. al. 12. gran. pond. 13. part.] ad marcam Paris, et Inscript. SIT 4. den. ad marcam Paris. Edicto 10. Maii sol. et 4. part. den. ad marcam Paris, NOMEN, etc. et in aversa parte cum 3. et 14. Junii 1417. pretii 2. den. Turon. Oruce ornantur liliis et Inscript. KABOLUS FBANCOBUM | Mallise parvss Turonenses pretii 1. pedata et in lilia desinente^uae Inscrip- REX. 7. Jun. [3. Jul] 3. Novemb. 1413. malliae Turon. leg. 1. den. arg. reg. tionem pertingunt, et in circulo, f Mo- Vide Monstrellet. 1. vol. cap. 111. Item pond. 33. sol. 4. den. ad marcam Paris. NETA DUPLEX, et in aversa parte triAlbi denarii, dicti semisses Grosso- Edicto 10. Maii 1417.

MON

MON

MON

483

pretii 4. den. Paris, leg. 1. den. arg. reg. tam, cum Inscript. PARISIUS Oivis. In | Denarii albi cum Scuto pretii 10. den. aversa parte, hosce in medio exaratos Turon. leg. 2. den. 16. gr. arg. reg. pond. pond. 12. sol. ad marcam Paris. Item T Denarii nigri, dicti Duplices Denarii characteres, HENRI, cum coronula, su6. sol. 8. den. ad marcam Paris. Edicto Parisienses, pretii 2. den. Paris, leg. 16. pra, et lilio ac leopardo, infra : pond. 21. Oct. 1417. Albi denarii, dicti Grossi, pretii 20. gr. arg. reg. pond. 16. sol. ad marcam 23. gran, alterius legis, scilicet 1. den. et 12. gr. pretii 1. den. Paris. Nulla fit den. Tur. legis 8. den. argenti regii, Paris. Item T Duplices Denarii Turonenses pretii 2. hujusce monetae, cujus hie typos dapond, ad marcam Paris. 6. sol. 8. den. den. Turon. leg. arg. reg. pond. 20. so- mus, Tab. XII. num. 11. et 12. mentio in Item Regestis Curiae Monetarum. [** Vulgo Albi Denarii cum Scuto, (Blans Deniers lid, ad marcam Paris. Item 1 Denarii parvi Parisienses pretii 1. de- Niquets dicuntur.] a VEseu) pretii 10. den. Turon. legis 4. Denarii nigri, (Deniers noirs) pond. 1. den. pond, ad marcam Paris. 6. sol. 8. nar. Paris, legis 12. gr. argenti regii pond. 24. sol. ad eamdem marcam ; et denar. 6. gran, gravium, legis 3. den. den. Item pretii 3. den. Tur. | Parvi Turonenses pretii 1. den. TuEorum semisses dicti demi blans. Parvi Denarii Turonenses, (Petits Deron. ejusdem leg. pond. 30. sol. ad marItem niers Tournois) pond. 20. gran, legis 11. Duplices Denarii Turonenses, (Doubles cam Paris. Edicto 13. Octobr. 1420. 1 Grossi denarii albi pretii 20. den. Tu- den. 12. gran, pretii 1. den. Turon. CruDeniers Tournois) pretii 2. den. Turon. legis 2. den. argenti regii, pond, ad mar- ron. leg. 11. den. 12. gr. arg. reg. pond. cem habent pedatam, et Inscript. TURO17. sol. 2. den. cum 4. part. den. ad mar- NUS FRANCLE. [leg. TURONUS Civis, vel cam 16. sol. 8. den. Item Parvi Denarii Parisienses, (Petits de- cam Paris. Item OBOLUS FRANCLSE.] In aversa vero parte niers Parisis) pretii 1. den. Paris, legis 1. | Albi Denarii dicti semisses Grosso-lilium et leopardum, cum Inscript. H. den. malliae argenti regii, pond, ad rum legis ejusd. pretii 10. den. Turon. REX FRANGLE ET ANGL. Vide Hautimarcam Paris. 20. sol. Item pond. 14. solid. 4. den. et semiss. den. num GXXVII. 3. 4. 5. Typos habes hie. Parvi Denarii Turonenses, (Petits De- ad marcam. Item [** Tab. XII. num. 9. Denarii Turonenniers Tournois) pretii 1. den. Turon. leT Albi Denarii dicti Quarts de Gros sis cum inscriptionibus TURONUS FRANgis 1. den. malliae argenti regii, pond, ejusd. leg. pretii 5. den. Turon. Edicto CL32 et in aversa parte HENRICUS REX ; ad marcam 25. sol. Item 19. Dec. 1420. et num. 10. Oboli Turonensis cum insParvse Matties (Petites Matties) pretii Albi Denarii, dicti Duplices Denarii cript. OBOLUS Civis et HENRICUS REX.] Turonenses, (Blans Deniers appellez Doumallias Turon. legis 1. den. argenti reParvss Mallise Turonenses,(Petites Mailgii, pond, ad marcam 36. sol. 3. den. A bles Deniers Tournois) pond. 1. den. 17. les Tournoises) pond. 15. gran, legis 1. 17. Maii 1417. ad 21. Octobr. seq. 28. Maii, gran, legis 1. den. 12. gr. pond, ad mar- den. pretii semissis denarii, quod est 19. Jan. 7. Martii 1418. 9. April, post Pas- cam Paris. 9. sol. 4. den. [et semiss. Malliae. cha 1420. 6. Maii 1420. den.] pretii 2. den. Turon. praeferunt De monetis aureis et argenteis ab Parvi Denarii albi cum Scuto, (Petits crucem pedatam, cum Inscript. f DU- Henrico in Francia cusis. audiendus Deniers blans a I'Escu) pretii 5. den. Tu- PLEX TURONUS FRANCIE. et in aversa Monstrelletus 1. vol. cap. 251: Esquels ron. legis 3. den. argenti regii, pond, ad parte, lilium coronatum, cum Inscript. jours aussi fut ordonne par le Conseil marcam Paris. 12. sol. in quibus effic- KAROLUS FRANCORUM REX. 11. Aug. Royal, que les Flourettes qui avoient cours tum in utraque parte liliolum initio 1421. ad 23. Nov. 1422. Typus Tab. XI. pour 4. deniers, seroient remises a deux : Inscriptionis, ubi crucicula prseponi num. 12. li forte quos Florettes appella- Et I'Escu d'or qui avoit couru pour neuf solet 16. Maii 1417. Vide Hautinum pag. tos ea tempestate scribit Monstrelletus franSf fut mis a 18. sols Parisis, pour les1. vol. cap. 251. quorum 2. den. pretium quelles mutations en ensuivant telles dont GXLV. 1. et pag. GLIX. 6. dessus est faite mention, furent moult de fuit. | Grossi Denarii albi pretii 20. den. Eorum semisses. Typum exhibet Tab. gens troublez, voians que leurs chevances Turon. leg. 3. den. 8. gran. arg. reg. XI. num. 15. qu'ils avoient es monnoies dessusdites, espond. 6. sol. 8. den. ad marcam Paris. | Grossi Denarii albi pretii 20. sol. Tutoient diminuees la huitieme partie. Et Item ron. avoir provision d'autre monnoie | Denarii albi cum Scuto pretii 10. den. reprobantur. Edicto data Paris. 22. pour qui fut de valeur, furent forgez nouMaii 1422. velle SaTur. et luz d'or, qui avoient cours pour 25. sols Parvi albi pretii 5. den. Turon. Edicto Sub HENRIGO VI. Rege Anglise. Tournois la piece: et i avoit en iceux 2. 7. et 16. Mart. 1418. Albi Denarii, cum binis scutis Fran- Escus, I'un de France et I'autre d'Angle^ Grossi Denarii albi ejusd. pretii et ciae et Angliae, (Blans Deniers a 2. Escus terre. Et au regard de la blanche monpond, quibus alii, leg. 4. den. arg. reg. de France et d'Angleterre) pond. 2. den. noie, on forgea Doubles qui eurent cours Item 13. gr. legis 5. den. argenti regii, pond, pour deux deniers Tournois, et enfin en j Albi denarii dicti semisses Grosso- ad marcam Paris. 6. sol. 3. den. pretii commun langage furent nommez Niquetz, rum pretii 10. den. Turon. leg. 3. den. 10. den. Crucem nudam prseferunt et et furent en regne environ trois ans tant 8. gr. arg. reg. pond. 11. sol. 8. den. caudatam, inter lilium et leopardum, seulement. ad marcam Paris, sub figura eorum infra HENRICUS, in circulo, SIT NOMEN, * Charta ann. 1435. 22. Aug. ex Tabul. qui nuper cusi fuerant, Edicto 18. Jun. etc. In postica, duo scuta juncta, et su- S. Petri de Regula : Vendidit quandam 1419. pra, HENRIGUS, etin circulo coronulam, vineam in decimaria S. Aniani pretio vi^ Parvi Denarii albi pretii 5. den. Tu- et Inscript. FRANCOR. ET ANGLIE REX. ginti quatuor francorum, computatis pro ron. leg. 2. arg. reg. pond. 14. s. ad mar- In aliis loco coronulae est lilium vel leo- quolibet franco sexaginta arditis. cam Paris. Item pardus. A 23. Nov. 1422. ad 4. Jun. 1423. Sub CAROLO VII. ^ Parvi Parisienses leg. 18. gran. pond. Typum hie damus, Tab. XII. num. 6. 28. sol. ad marcam Paris, pretii 1. den. Miror non descriptum ab Hautino, cum | Denarii albi cum Scutis Francise et Paris. Litteris 17. Januar. 1419. passim occurrat. [** Alterum hujus re- Anglise reducuntur ad 7. den. Paris. Lit| Grossi Denarii albi, (Gros Deniersgis denarium album exhibet Tab. XII. teris 26. Jun. 1436. blancs) pretii 20. den. Turon. leg. 2. den. num. 8. ubi in medio tria lilia, quibus T Magni Albi cum Scuto Francise, 12. gran. arg. reg. pond. 8. sol. 4. den. imminet corona et in utraque parte leo- (Grands Blancs a I'Escu de France) cruad marcam Paris, sub eadem figura, . pardus, cum Inscriptione HENRICUS cem pedatam praeferunt in quadruplici nisi quod loco trifoliorum, eorum corona FRANCORUM REX, in aversa parte crux circino cum 2. coronis et 2. liliis inter uno lilio et binis semi-liliis ornatur ex pedata et liliata, quae praefert in medio crucis brachia, et Inscript. SIT NOMEN, Ordinat. General. Monetar. cudi juben- literam H, juxta crucis brachia corona etc. in altera parte Scutum Francicum tur Edicto Q. Maii 1420. ejusd. pretii et leopardus, cum Inscript. BENED. inter 3. coronulas in triplici circino, et Edicto 24. Aug. seq. SIT. etc.] Inscript. KAROLUS FRANC. REX. pretii 1 Duplices Turonenses pretii 2. den. Semisses eorumdem Alborum, pretii 10. d. Typum exhibemus, Tab. XII. num. Turon. et pro rata, cruce nuda et caudata inter 18. Item T Parvi Turonenses pretii 1. den. Tu- H. et R. decorantur, cum Inscript. SIT | Parvi Albi sub iisdemflguris,pretii ron. Litteris... Jun. 1420. NOMEN, etc. et in .aversa parte binis 5. den. Edicto 12. Jul. 1436. Typum da1 Denarii albi cum Scuto pretii 10 den. scutis ipsam Inscriptionem pertingenti- mus, Tab. XII. num. 19. Tur. et bus, HENRICUS REX. In aliis loco coroDiplomate Regio dato Turonibus 9. 1 Parvi albi cum Scuto pretii 5. den. nulae effingitur crucicula. Describitur Augusti 1436. jubentur Trapezitae, seu Tur. Item ab Hautino cxxv. 3. atque hie delineari Cambiatores, dare marcam argenti pro | Denarii Duplices Turonenses pretii 2.curavimus, Tab. XII. num. 7. 7. lib. Turon. Parisienses (Parisis) cusi ab Anglis siden. Turon. Eorumdem semisses pro ^ Magni Albi leg. 5. den. pond. 6. sol. miles Parisiensibus Caroli VI. ann. 1417. 8. den. ad marcam Paris, pretii 10. den. rata, Edicto 24. Augusti 1420. | Denarii nigri, dicti Quarts de Gros,qui crucem pedatam prseferunt et lilia- Turon. Edicto 31. Dec. 1441. Item

484

MON

MON

MON

T Parvi AM ejusd. leg. pretii 5. den. reg. pond. 5. sol. 9. den. ad marcam tii 11. den. 4. Jan. 1473. Typus hie desTuron. pond. 13. sol. 4. den. ad eamdem Paris. Typum damus, Tab. XII. num. cribitur, Tab. XIII. num. 5. 1 Eorumdem semisses pro rata. marcam. 16. Item T Magni Denarii albi pretii 10. den. 5SS- Scutum auri a3quivalet33. Magnis ^ Magni Albi pretii 10. den. Turon. leg. 4. d. 21. gran. arg. reg. cum 1. Turon. leg. 4. den. 12. gr. arg. reg. pond. albis, in Litteris Ludovici XI. ann. 1475. apud Rymer. torn. 12. pag. 20. gran, remedii, pond. 6. sol. 10. den. 3. 6. sol. 9. den. ad marcam ; et Magni Albi cum Sole, (Grans Blans au 1 Parvi Albi ejusd. leg. pretii 5. den. quart, et remiss, ad marcam Paris. Item Soleil) pond. 2. den. 10. gran, legis 2. Parvi Albi, (Petits Blancs) pond. 1. Turon. pond. 13. sol. 6. den. Item j Denarii Albi pretii 10. den. Turon. den. 12. gran, pretii 13. den. Turon. cum den. 3. gr. legis ejusd. pretii 5. den. Tur. cum cruce pedata, et Inscript. SIT NO- leg. 4. den. arg. reg. pond. 6. sol. ad cruce pedata in quadruplici circino, et Inscript. SIT NOMEN, etc. et in postica, MEN, etc. In postica cum K. coronato marcam. Item | Duplices Turonenses pretii 2. den. 3. liliis in triplici circino inclusis, cum inter 2. liliaet Inscript. KAROLUS FRANTuron. [ft Typum habes, Tab. XII. num. et sole in superiori parte Inscript. LuCOR. REX. Item ^ Duplices Nigri, (Doubles noirs) pretii 20.] et DOVICUS FRANCOR. REX. Diplom. 2. Nov. 2. den. Turon. leg.2.den.arg. reg. pond. ^ Parvi Parisienses et Turonenses pre- 1475. Typum damus, Tab. XIII. num. 6. 15. solid, ad marcam. Item tii 1. den. Par. et Tur. Ed. 16. Jun. 1455. Semissis ibid. num. 7. | Denarii Parisienses pretii 1. den. Pa-7. Jun. 1456. | Duplices Turonenses leg. 1. den. 12. et ris, leg. 1. den. 8. gr. pond. 16. sol. ad gran. arg. reg. cum 2. gran, remedii, Sub LUDOVICO XI. marcam. Item pond. 14. sol. pretii 2. den. Turon. Item ^ Parvi Turonenses ejusd. leg. pretii ^ Parvi Parisienses leg. 1. den. arg. * Arestum parlam. Par. 18. Febr. 1463. 1. den. Turon. pond. 20. sol. ad mar- ex Tabul. S. Germ. Prat. : Fut dit et de- reg. cum 2. gran, remedii, pond. 16. sol. cam. Item clare que lesdits de Citeaux seroient te- ad marcam, pretii 1. den. Paris, et | Oboli Turonenses leg. 18. gr. pond. de payer laditte pension d laditte | Parvi Turonenses ejusd. leg. et remenus 25. sol. ad marcam Paris. Diplom. 20. monnoye de petits Tournois, au pris et dii, pond. 20. sol. ad marcam, pretii 1. Jan. 1446. den. Turon. Edicto 15. Sept. 1476. valeur quatre francs, cinq sols Tour, le Denarii Parisienses, (Deniers Parisis) marc d'argent, pour les annees 1461. 62. | Eodem Edicto Mallise quarum duae pond. 1. den. legis 1. den. 8. gr. pretii et 63. et des lors en avant sans diminu- pro 1. den. turn currebant, reprobantur. 1. den. Paris. Crucem habet liliatam, et tion. ^ Grossi Denarii argentei pretii 2. sol. Inscript. PARISIUS Civis, et in aversa denar. 30. Maii. 1477. * Literse Ludov. XI. ann. 1464.3. Mart, 6. 1 ArdiciTuron. Edictoargenti reg. cum parte in medio, FRAN, corona supra ex Bibl. reg. : La sornme de sept mille leg. 3. den. imminente, cum Inscript. KAROLUS trois cent vingt-fiuit livres, quinze solz 2. gran, remedii, pond. 18. sol. ad marREX. [<* Est Caroli V. nobis Tab. X. Tournois, monnoye de xxvij. solz, vj. den. cam, pretii 3. den. cudi jubentur in monum. 17.] Item neta Burdigal. Edicto 12. Novemb. 1478. Parvi Denarii Turonenses, ponderis Tour, pour escu. Parvi Liardi Delphinatus, (Petits Liards Item Denarii Burdigalenses (Deniers Bour18. gran, legis 1. den. 8. gr. pretii 1. den. du Dauphine) seu denarii albi dicti | Tur. cum cruce pedata, et Insc. TURO- Liards, pond. 1. den. legis 3. den. pretii delois) sic dicti quod in moneta BurdiNUS CiviSj et in postica cum 2. liliis, et 3. den. Tur. cum cruce inter bina lilia, galensi cuderentur, leg. 16. gran, ejusInscript. KAROLUS REX. Habes typum. et Inscript. SIT NO- dem remedii, pond. 25. sol. 6. den. ad f Est Oaroli VII. nobis Tab. XI.' num. et binas coronulas,parte, cum Delphino, marcam, quorum quinque pro uno ArMEN, etc. In aversa 16.] Item dico dabantur. Typus hie delineatur. et Inscript. Mallise Turonenses, (Mailles Tournoises) Diplom. dataLUDOVICUS FRANGOR. REX. [WQboli Burdegalensis Tab. XIII. num. Parisiis 18. Sept. [et 18. Oc- 12. Obolum Parisiensem habes ibid, pond. 15. gran, legis 18. gr. pretii semis- tobr.] 1467. [ejusd. pretii Edicto 4. Jan. sis Turon. cum cruce pedata, et Inscript. 1470.] num. 11.] OBOLUS FRANGIE. In aversa parte, coParvi Liardi Franciss, (Petits Liards Sub CAROLO VIII. rona cum lilio supra imminente, et Ins- de France) cusi in aliis offlcinis monecript. KAROL. REX. Item | Grossi Regii (Gros de Roy) pretii tariis, atque adeo Aquitanicis, in qui- sol. 10. d. Turon. Eorumdem semisses 11. Grossi Turonenses argentei, (Gros parvulus Tournois d'argent) quos Cambiatores bus loco Delphini efflngitur manu te- pro rata Edicto 29. Jan. 1478. Item vulgo Jaques Cwur, vocant, pond. 2. Rex pallio involutus, ensem 1 Magni Albi cum Sole pretii 12. den. den. 19. gr. legis 11. den. 15. gr. pretii nens, cum eadem Inscriptione. Quse Turon. unde Duodenarii (Douzains) apquidem monetse species non recensetur pellati. Item 2. sol. 6. den. Turon. cum cruce liliata, in veteribus Regestis. Hujus typum ex| Magni Albi cum Corona dicti Undeet binis liliis, inter crucis brachia et Inscript. SIT NOMEN, etc. in postica, hibemus, Tab. XIII. num. 10. Vide narii (Onzains) pretii 11. denar. Turon. cum 3. liliis coronatis, et Inscr. KARO- Liardus. Denarii argentei pretii 2. so- Semisses pro rata. Item j 1 Liardi et Ardici pretii 3. den. Turon. LUS FRAN. REX. Typus describitur, lid. Grossi denariorum. Tabul. XII. num. 17. Diplomate 26. rium6.argenteum dat [** Grossum dena- Item tab. XIII. num. 4.J 'Duplices Turonenses pretii 2. den. TuMaii 1447. ron. et Albi, (Blans) ponderis 2. den. 8. gran, Item ] Magni Albi pretii 10. den. et Parvi Parisienses et legis 5. den. pretii 10. denar. cum cruce T Parvi Albi pretii 5. den. Turon. Item tii|den. Paris, et Turon. Turonenses pre1. [in 4. corqnulas desinente inter 4. lilia, ^ Magni Albi cum Corona, (Grans Blans vel bina lilia et binos Delphinos,]et Ins- Tur.Duplices Turonenses pretii 3. den. Item d la Couronne) prsedictis similes, nomine cript. SIT NOMEN, etc. aversa parte, lit. j K. coronata inter 2. lilia, [vel lilium in- ris, Parvi Parisienses pretii 1. den. Pa- KAROLUS excepto, pond. 2. den. 5. gran, et ter et Delphinum et] Inscript. KARO! Parvi Turonenses pretii 1. den. Tu- legis 4. den. 12. gr. pretii 12. den. TuLUS FR. R. ron. Edicto 4. Jan. 1470. [** Parisiensem ron. Diplom. 24. April. 1488. Typus exaratur, Tab. XIII. num. 18. Praedicti vero Grossi similes, et Albi cum Corona, (Blans a, la Couronne) exhibet Tab. XIII. num. 8. Turonensem magni Albi sol ares, (Grans Blans au ibid. num. 9.] soleil) sestimantur eodem Diplomate 13. magni et parvi, pond. 2. den. 8. gran, T Grossi Denarii argentei pretii 2. sol. den. unde postmodum Trezeni (Trezains) legis 4. den. 12. gr. pretii 10. den. Crudenar. nuncupati. [** Album solarem grossum cem pneferunt pedatam ut in vulgari- 9. 1 MagniTuron. Item11. den. Turon. et Albi pretii Oaroli habes, Tab. XIII. num. 19. Semisbus solidis, cum 2. liliis, et 2. coronis T' Parvi Albi pretii 5. den. obol. Turon. sem vel parvum num. 20. Parvum album inter crucis brachia in quadruplici cirItem cum delphino num. 22.] cino. In aversa parte scutum cum 3. li1 Ardici et Liardi Francise et DelphinaAlbi cum K. coronato, (Blans au K. couliis inter 3. coronulas, in triplici circino tus pretii 3. den. Turon. Edicto 28. De- ronne) ppstea Karolus appellati, pond. 2. et Inscript. f KAROLUS FRANCOR. REX. Eodem Diplom. et alio 6. Jun. 1455. Typos cemb. 1473. Vide Ardicus. den. legis 4. den. pretii 10. den. Turon. 1 Duplices Turonenses pretii 2. den. cum cruce quae in 4. coronulas desinit, damus, Tab. XII. num. 18. S3^" Grossi Turonenses 30. aestimantur Tur. Item [inter 4. lilia] et Inscript. SIT NOMEN, j Parvi Parisienses pretii 1. den. Pa- etc. et in postica, cum K. coronato inter 37. fcol. et semiss. in Charta ann. 1454. ris, et ex vet. Necrolog. Eccl. Vivar.: Procubina lilia, et Inscript. KAROLUS FRANrator Universitatis distribuere debet in | Parvi Turonenses pretii 1. den. Tu- REX. Diplom. data Stampis 11. NoCOR. guolibet dictorum anniversariorum 30. ron. Edicto 28. Dec. 1473. vemb. 1488. Typum damus. [** paullo Grosses valentes 37. sol. cum dimidio. Magni Albi cum Corona, (Grans Blans diversum Tab. XIII. num. 16. Semissis | Grossi Denarii argentei, pretii 2. sol. la Couronne) prsedictis similes, pond. ibid. num. 17.] a 6. den. Turon. leg. 11. den. 12. gr. arg. 2. den. 5. gr. legis 4. den. 12. gran, prelidem denarii a littera K. in iis

MON

MON

MON

485

efflcta dicti Carleni vel Carlini, inter- etc. atque hi sunt primi Testones Frandum etiam Dizains quod essent pretii cici [anno 1513. primum cusi,l pond. 12. gran, argenti regii Testonibus Fran10. den. Turon. 1 Grossi Denarii pretii 3. sol. cudiju- cisci I. longe meliores. Typus passim habetur in Edictis monetariis a quibus bentur in moneta Tornac. Edicto 24. hie delineamus, Tab XIV. num. 5. SeMaii 1489. ** Liardi Francise, typum dat Tab. missis num. 6. XIII. num. 21. Liardi Delphinatus num. Grossi Capitones, seu Testones Medio22. lanenses, (gros Testons de Milan) Regis SS^-In Statutis Eccl. Meldens. ann. caput eodem opertum pileo praeferunt, 1493. torn. 2. Hist, ejusd. nag. 518. 32. cum lilio ad pectus, et Inscript. f LuAlbi sestimantur 13. sol. 4. den. Turon.: DOVIGUS D. G. FRANCORUM REX. In Ne ratione visitationis quam in qualibet aversa parte, S. Ambrosium mitratum, parrochiali ecclesia exercuerint (decani) equitera, manu flagellum tenentem, sub ultra summam xxxir. Alborum valentium quo, et in ipso circulo Inscriptionem xm. sol. iv. den. Turon. pro sua procu- continente, est scutulum cum 3. liliis rations. .. exigere priesumant. coronatum, MEDIOLANI Dux. [In aliis vero scutum Francicum coronatum inSub LUDOVICO XII. ter bina lilia ; in postica parte S. Am^ Grossi Regii (Gros de Roy) leg. 2. den. brosius mitratus efflngitur in cathedra 16. gr. pretii 3. sol. Turon. Item sedens, manu dextra tenens flagellum, | Magni Albi cum Sole pretii 13. d. pedum Episcopale.] Vide Amsinistra Tur. Item brosini. T Magni Albi cum Corona pretii 12. de523?" Alterum numisma esse nar. Turon. [** Magni albi cum corona existimant Viri Testonem quod cudi justypum exhibemus, Tab. XIII. num. 9.] serat Julius II. Eruditi, Ludoyicum e PP. ut Item ditione ^ Magni Albi cum K. coronato pretii 10. Mediolaniirrideret :depulsum significaret atque idque innuere videdenar. Turon. Item | Liardi, Duplices Turon. Parvi Paris,tur flagellum quo Pontifex eques armatus Ludovicum in altera parte efformaet Turon. pro solitis pretiis, Edicto 4. tum caedens, atque scutum Francicum Jul. 1498. 12. et 22. Novembr. 1506. pedibus proterens effingitur. Sed Magni Albi cum histrice, (Grans Elans equi omnino suadere opinantur alterum hsec au Porc-Espic.) dicti Ludovicus, pond. 2. numisma quod Ludovicus, ut injuriam den. legis 4. den. 12. gran, cum cruce injuria repelleret, cudi pariter jussit, inter 4. lilia, et Inscript. SIT NOMEN, de quo sic Thuanus lib. 1. Hist. : Cum etc. in aversa parte, cum scuto et 3. li- Julio II. non eamdem amicitiam coluit liis coronato, et ab histrice sustentato, Ludovicus, quippe eum infestissimum hoet Inscript. LUDOVICUS FRANCOR. REX. stem semper expertus, quern gratissimum Diplom. datoBlesis 19. Novemb. 1607. Ty- amicum habere debuit... quin et eo usque pus hie describitur, Tab. XIV. num. 8. moribundi senis inanes 1 Magni Albi cum Sole pretii 13. d. provectus est, ut... obnuntiatione generose diras contraria Tur. Item revicerit, cuso etiam aureo numo, qui ti1 Magni Albi dicti Ludovicus, vel cum tulos Regis regnique Neapolitani Corona qui turn cudebantur pretii 12. cum effigie Franciaeuna parte et den. Turon. Edicto 25. Dec. et 3. Febr. Francise ex sua ex referebat, cum insignia altera hoc elo1511. quo etiam Edicto deinceps cudi gio, Perdam Babylonis nomen ; quales prohibentur. Item adhuc hpdie multi reperiuntur. [** Nu| Magni Albi cum K. coronato pretii 10. mismatis typum damus, Tab.XIV.num. denar. Turon. Item 4.] iis adduci possum ut | Liardi, Duplices Turonenses, etc. pro Neque tamennon credam qui in usu solitis pretiis. [** Liardi typum exhibet nummum esse prseterquam enim quod publico fuerit; Tab. XIV. num. 11. Turonensis ibid, scutum Francise equi pedibus proteri num. 12.] Grossi Denarii, (Gros Deniers) pond. 4. perperam ipsis visum est, constat longe in numden. 3. gr. legis 6. den. pretii 2. sol. 6. antea S. Ambrosium hac specie solitum, efflngi den. cum cruce liliata, et binis coronu- mis Ducum Mediolani repqrtatam ann. lis et binis L. inter crucis brachia, et post victoriam scilicet ut supra v. AmbroInscript. SIT NOMEN, etc. In aversa 1339. Nihil ergoobservatum in Ludovico, mirum sub parte, cum scuto 3. liliorum coronato, sini. Mediolani ditione potiretur, eamet binis L. coronatis ad latera. Ins- dum monetam cum solitis figuris in cript. LuDOvicufe DEI GRA. FRANCOR. dem fuisse ; maximecum in moneta Asusu REX. Diplom. dato Blesis 3. Febr. 1511. tensi idem factum esse certum sit. Ad Typum describimus, Tab. XIV. num. 7. alterum vero numisma quod spectat, Item Semissi Grossi (demi Gros) pond. 2. necesse non est illud cusum supponere ut alteri opponeretur neque den. 19. gran, legis 4. den. 12. gr. pretii aliunde Ludovico deerat : unde ad enim vin15. den. Turon. cum cruce anchorata, et dictam contra hostem infensissimum liliis, et binis L. inter brachia : in pos- accenderetur. tica, cum scuto inter bina lilia coroSS^ Typus alius exstat in cujus una nata, etc. Item Denarii cum L. coronato, (Deniers a I'L. parte Ludovicus Rex Franc. Sicilies et couronnee) pond. 2. den. 2. gr. legis 4. Jerusalem, in altera Mediolani Dux Asden. pretii 10. den. Tur. cum simili tensisque Dominus inscribitur ; unde in cruce et Inscript. in aversa parte cum Italia cusum existimo ante initum foeL. coronato, et ad ejus latera X. et II. dus cum Ferdinando Catholico. Altequse XII. conficiunt, et Inscript. LUDO- rum prostat numisma quo Ludovicus VICUS, etc. Typum describimus, Tab. hostes debellando Celebris, celebrior parcendo fuisse memoratur. Haec moXIV. num. 10. Grossi Capitones, seu Testones, (Gros nuisse satis est. * Regestum 13. Oorb. sign. Habacuc Testons) pond. 7. den. 12. gr. pretii 10. sol. Turon. prseferunt Regis caput pileo ad ann. 1510 : Depuis le jour S. Remi depresso opertum, et in aversa parte jusques au Caresme ensuivant xxxij. scutum Francicum coronatum cum francz, xvj. solz pour chascun francq. limbo dentato, et Inscript. XRC VINC. Ibid, ad 23. Aug. 1511: La somme de xij.

liv. de gros, qui valient Ixxij. liv. Tour, de xl. gros pour chacune livre. Sub FRANCISCO I. T Grossi Testones leg. 11. den. 18. gr. pond. 25. et semiss. den. ad marcam, pretii 10. sol. Turon. Edicto 27. Nov. 1516. Typum hie damus, Tab. XV. num. 2. Item j Liardi, Duplices et Parvi Turon. pro solitis pretiis. Magni Albi cum corona, (grans Blans a la Couronne) pond. 2. den. 2. gr. legis 4. den. 6. gr. pretii 12. den. Tur. Diplom. 21. Jul. 1519. Typum exhibemus, Tab. XV. num. 5. Item Magni Albi cum F. coronato, (grands Blans a I'F. couronnee) pond. 1. den. 22. gran, legis 3. den. 18. gr. pretii 10. den. Turon. Typus hie delineatur, Tab. XV. num. 7. Grossi Testones, pond. 7. den. 12. gran, legis 11. den. 6. gran, pretii 10. sol. Turon. Inscript. XRG REGNAT, etc. usque ad Carolum IX. [et semisses pro rata Edicto 10. Sept. 1521.] et Dipl. 5. Mart. 1532. Typos damus num. 1. et 3. Semissis num. 4. | Grossi Testones ejusd. leg. et ponderis, pretii 10. sol. 5. den. Turon.Edicto 18. Octob. 1539. qui cudi deinceps prohibentur Diplom. 24. Febr. anni ejusdem. Duodenarii cum Salamandris, Douzains aux Salemandres) pond. 2. gran, legis 4. den. 4. gr. pretii 12. den. Turon. Diplom. 26. Febr. 1539. [rnarca argenti turn pretii 12. lib. 10. sol. Turon. In eorum vero parte crux pedata conspicitur in quadruplici circino inter cujus brachia duse Salamandrae, eum Inscript. SIT NOMEN, etc. in altera scutum Francise coronatum inter duas pariter Salamandras in triplici circino, cum Inscript. FRANCISCUS, etc. Typum exhibemus, Tab. XV. num. 6.] Denarii Duodenarii, (Deniers Douzains) seu solidi qui longiorem crucem prseferunt, pond. 2. den. 2. gr. legis 3. den. 16. gr. pretii 12. den. Tur. Diplom. 19. Mart. 1540. | Testones eodem Edicto cudi prohibentur ; at eorum cursus modo sint ponderis 7. den. 10. gr. leg. 10. den. 18. gr. 3/4 tin. permittitur pro 10. sol. 8. den. Turon. Parvi Liardi, (Petits Liards) pond. 12. gr. legis 2. den. 6. gran, pretii 3. den. Turon. cum F. coronato, et Inscript. FRANCISCUS D. G. FRANCOR. REX. In postica, cum crucicula, et Inscript. SIT NOMEN,etc. [** Typum damus, Tao. XV. num. 12. Liardi Delphinatus num. 11.] Duplices Turonenses, (Doubles Tournois) pond. 23. gran, legis 1. den. 6. gr. pretii 2. den. Tur. cum crucicula, et Inscript. SIT NOMEN, etc. et in aversa parte, cum scuto 3. liliorum, et Inscript. FRANCISCUS, etc. [** Typum damus, Tab. XV. num. 8. Duplicis Delphinatus num. 9.] Parvi Denarii Turonenses, (petits Deniers Tournois) pond. 18. gr. legis. 18. gr. pretii 1. den. Tur. cum crucicula, et Inscript. TURONUS Civis FRANCOR. In postica cum 2. liliis in triplici circino, .et Inscript. FRANCISCUS D. GR. FRANCO. REX. Typus Tab. XV. num. 10. j Grossi Testones leg. 11. den. 6. gran, argenti regii, cum 1. gr. remedii, pond. 2. sol. 1. den. et semiss. seu 25. et semiss. den. ad marcam cudi jubentur Diplom. 20. Sept. 1542. Anno 1543. Diplom. dato 25. Julii Testonum pretium fuit 11. sol. Turon. ^ Duodenarii cum Salamandris, legis,

486

MON

MON

MON

pond, ut supra Aresto Curias Monet. 9. ponderis et pretii ut supra Diplom. 15. Sub OAROLO IX. April. 1545. Grossi Testones, et semisses, (Gros et Dec. 1572. pretium fuit 12. sol. 6. den. Testonum | Duplices et Parvi Turonenses cudidemi Testons) in quorum aversa parte deinceps prohibentur. Diplom. 6. Jul. [effictum scutum Francise cui imminet Diplom. 2. Septemb. 1572. DeindelS. sol. Maii 1573. 1546. corona imperialis inter binas litteras Diplom. 26. Edicto minutae Monetse pro 1 Eodem Sub HENRIGO II. 0. coronatas,] cum Inscript. SIT NO- solitis pretiis currere jubentur. | Denarii Duplices et parvi, ut et etc. [in altera caput Regis laureati, MEN, Liardi cudi iterum ad tempus prohi- et Inscript. CAROLUS VIIII. etc.] pon- et | Solidi Parisienses Duplices leg. pond, remedii statutorum deris et legis quibus praedicti, et pretii 1568. cudi jubentur perDiplom. 23. Jan. bentur Edicto 3. Sept. 1548. tres menses in 12. sol. Tur. Diplom. 17. Aug. 1561. Ty- monetis Divionensi et Trecensi Diplom. 5SP" Edicto dato ultima Januarii 1548. Duodenariorum (Domains) hsec forma pus exhibetur, Tab. XVI. num. 3. 29. Mart. 1574. j Monetas sex Alborum (six Blancs) prsescribitur. In una parte scutum Sub HENRICO III. Francise effingitur inter binas lunulas aliaeque pro solitis pretiis currunt Eocoronatas, supra imminente corona im- dem Edicto 17. Aug. 1561. | Monetas minutas pro solitis pretiis periali, cum Inscript. HENRICUS II. etc. T Denarii pretii 20. sol. Paris, unde currere jubentur Edictis 7. Jul. 2. SepIn altera crux ex 8. lunulis compacta Franci dicti, leg. 10. den. 18. gran. 3/4 temb. 1574. et ult. Maii 1575. desinens in lilia, inter crucis brachia et 1. sol. quolibet denario pond. 15. den. Testones interdicti. Dipl. ult. Maii binae coronulae et binae litterae H. cum 14. gran, cudi jubentur Diplom. 31. 1575. Item Inscriptione ; SIT NOMEN. etc. et ann. Dec. 1563. Francici argentei. (Francs d'argent) 1549. Typum hie delineamus, Tab. XV. 1 Eorumdem semisses leg. 11. den. 6. cum Regis capite laureato, etc. et H. num. 20. gran, argenti reg. pond. 10. sol. 2. den. coronato in crucis centro in lilia et floGrossi Testones, (Gros Testons) pond. Item res desinente, cum Inscript. SIT NO7. den. 12. gran, legis 11. den. 6. gr. T Solidi Parisienses (Sols Parisis) leg. 6. MEN, etc. 11. den. 2. gran, legis 16. den. pretii 11. sol. 4. den. [sub eadem forma den. 18. gr. arg. reg. pond. 12. s. 6. d. argenti puri, pretii [20.J 21. sol. Tur. Tyqua Scuta cum sole] Dipl. 14. Jan. 1549. pretii 12. d. Item pum hie damus, Tao. XVI. num. 9. Magni Albi, dicti Duodenarii, (grands T Liardi pretii 3. den. leg. 3. den. 6. Semisses et Trientes eorumdem. Blancs appellez Douzains) cum cruce ex gran. arg. reg. pond. 32. sol. 6. den. rw Typos exhibemus, Tab. XVI. num. lunulis simul implexis compacta, pond. Solidi Parisienses (Sols Parisis) qui 10. et II.] Item 2, den. legis 3. den. 12. gran, pretii 12. vulgo dicuntur Pieces de 3. Blans, cum Duodenarii (Douzains) praedictis simiden. Turon. cruce ex 4. lunulis seu 0. composita, les, pond. 1. den. 21. gran, legis 2. den. Grossi dicti Nigellenses, (Gros de Nesle) pond. 1. den. 6. gran, legis 6. den. 18. [21. gr.] argenti puri, pretii 12. den. Tur. quod Parisiis in Turri Nigellensi pri- gran, pretii 15. den. Turon. Diplom. 5. Item raum cusi, vulgo appellati Pieces de six Octob. 1564. Typum damus, Tab. XVI. Parvi Liardi, cum H. coronato, pond. Blancs, pond. 4. den. 13. gran, legis 4. num. 5. 18. gr. legis 1. den. 15. gr. pretii 3. den. den. pretii 2. sol. 6. d. Diplom. 25. Mart, T Duplices Solidi Parisienses leg. 1. Tur. 1549. Typum habes, Tab. XV. num. 19. den. 6. gran. arg. reg. cum 2. gran, reIn Offlcina monetaria molendinaria Semisses eorumdem Grossorum. medii, pond. 21. sol. 2. den. ad marcam. QusiDuplices et Denarii aerei, qui vulgaItem | Duodenarii (Douzains) pond. 93. et res sunt Duplices quos Doubles vocamus, | Denarii parvi leg. 18. gr. arg. in quibus scilicet Duplicibus efflcta 3. reg. semiss. den. cum 1. gran, remedii cudi cum 2. gr. remedii, pond. 29. s. 4. d. lilia cum Inscript. [Doubles Tournois, In jubentur Edicto 20. April. 1550. Tur. ad marcam. Et Diplomate Regio dato Blesis 27. Jan. Denariis vero 2. lilia, cum eadem Ins1 Liardi leg. 2. den. 6. gran. arg. reg. cript. [* Typum damus, Tab. XVI. 1550. Moneta Molendinaria, seu la Moncum eod. remedio, pond. 22. sol. 8. den. num. 17. et 18.] noie du Molin, instituta in domo Thermarum Parisiis, ubi hodie est la place ad marcam Diplom. 3. Mart. 1566. [** Tyj Francici argentei leg. 10. den. arg. pum damus, Tab. XVI. num. 7.1 Dauphine, in qua cusi puri, cum 2. gran, remedii, pretii 20. Duplices Solidi Parisienses, (doubles sol. Tur. cudi jubentur loco Testonum, Grossi Testones, (Gros Testons) cum lunula, et Inscript. DUM TOTUM IMPLEAT Sols Parisis) pretii 2. sol. 6. den. cum 3. semisses etquadrantes eorum pro rata ORBEM, et alii praedicti, similes pon- liliis coronatis in aversa parte. Diplom. Aresto Curias Monet. 26. Jul. 1575. Item | Duodenarii ad rationem 17. lib. 15. dere, pretio et remedio. Tab. XV. 18. Jan. 1568. [pretii 2. sol. Diplom. 23. ejusd. mensis. Typus hie delineatur, solid, marcae arg. regii. [** Typum exnum. 17. Tab. XVI. num. 4.] hibemus, Tab. XVI. num. 15.] | Grossi Testones pond. 7. den. 10. gr. Minutss | gravium, pretii 11. sol. 4. den. Turon. rere jubentur Monetas pro solis pretiis cur- T Grossi Testones ejusdem leg. pond, Edictis 21. April, et 16. et remedii quibus ii qui ex Edicto 26. cuduntur in domo Thermarum Paris. Oct. 1571. Maii 1573. cusi fuerant, cuduntur in Edicto 29. Jan. 1551. Item | moneta Paris. Diplom. 7. Maii 1576. j Duodenarii, (Douzains) pond. 2. den. den. 2. Denarii Duodenarii (Douzains) leg. 4. gran. arg. reg. cum 2. gr. reme- Item in moneta Tur. Diplom. 20. Jul. gravium, pretii 12. den. Turon. dii, pond. 118. d. ad marcam, pretii 12. seq. | Duplices et Parvi Turonenses cumden. Tur. Item f Francici argentei pond. 11. den. 1. gr. crucicula nuper cusi prohibentur Edicto T Denarii Turonenses leg. 16. gr. arg. pretii 20. sol. Turon. usque ad 1. Jan. 22. Jan. 1552. reg. ejusd. remedii, pond. 336, den. ad seq. Edicto 22. Mart. 1577. pretii 22. sol. | Grossi Testones ponderis et pretii utmarcam. Item per idem tempus Aresto Parlamenti Ro1 Liardi leg. 2. den. arg. reg. ejusdem tomag. 9. Jul. 1577. Item supra. [* Typum exhibet Tab. XV. remedii, pond. 256. den. ad marcam num. 18.] Item T Testones pond. 7. den. 11. gr. pretii Oct. 1571. ^ Duodenarii pond, et pretii ut supra. Edicto 17.Duodenarii, (Deniers Douzains) 16. sol. Tur. laudato vero Aresto pretii Denarii 16. sol. 6. den. Item pond. 1. den. 21. gran, legis 3. den. 12. Quadrantes Scutorum, (Quarts d'Ecu) T Grossi Nigellenses pond. 4. den. 14. gran, pretii 12. den. Turon. atque hi pond. 7. den. 13. gran. [vel. 7. den. 12. gran, gravium, pretii 2. sol. 6. den. Tur. sunt vulgares solidi Dipl. 3. [13.] gran, et semis, gravium,] iegis 11. den. Semisses pro rata, Edicto 12. Sept. 1554. Jun. 1572. argenti puri, pretii 15. sol. Tur. Diplom. } Solidi Parisienses Duplices et Sim- dato Pictavis mense Sept. 1577. Typus Sub FRANCISCO II. plices cudi deinceps prohibentur eodem hie exhibetur, Tab. XVI. num. 12. Nullee, ut supra observatum, cusae Edicto 13. Jun. 1572. Octava pars Scuti, pro rata. [f* Tysub ejus typo monetse, sed sub typo paT Duodenarii (Douzains) pond. 1. den. pum exhibet Tab. XVI. num. 13.] Item rentis Henrici. 20. gr. gravium, leg. 3. den. 8. gr. et j Testones cum armis Francias pond. ^ Grossi Testones (Gros Testons) cum semis, arg. puri. cum 2. gran, remedii, 7. den. 10. gr. gravium, pretii 14. sol. 6. scuto Regis, pond. 7. den. 10. gran, pre- Aresto Curias Monel. 16. Julii 1572. den. Turon. tii 12. sol. Turon. [* Typum exhibe- [ Typum exhibemus, Tab. XVI. num. 6.] 1 Eorumdem semisses pro rata. Item mus, Tab. XVI. num. 1.] Semisses eoMonetas sex alborum (Pieces de six ^ Grossi Testones pretii 12. sol. 6. den. rum 'pro rata. Item Aresto Curies Monet. 27. Sept. 1572. Di- blancs) pond. 3. den. 14. gr. legis 4. den. | Grossi Nigellenses (Gros de Nesle) plom. 20. Dec. seq. pretii 2. sol. 6. den. Tur. eae vulgo Pinapond. 4. den. 14. gran, gravium, pretii | Duplices Solidi Parisienses leg. 1. tellas appellantur, a quodam Jacobo Pi3. sol. 6. Tur. Item den. 2. gr. arg. reg. cum 2. gr. remedii natello Monetario earum inventore. | Duodenarii (Douzains) aliaeque monepond. 240. den. ad marcam. Item Typum habes, Tab. XVI. num. 14. tse pretii ut supra Edicto 24. Febr. 1558. 1 Denarii Turonenses et Liardi leg. et Earumdem semisses.

MON

MON

MON

487

1 Esedem Monetse cusse sub Carolo IX. Jun. ejusd. anni ; pretii 28. sol. Edicto Aresto 15. Mart, et 8. April. 1656. 16. Dec. pond. 78. ad marcam, ejusdem statuun- mense Sept. et Aresto Curise Monet. 5. 1660. 16. Dec. 1662. pretii 58. sol. 21. Jan. tur pretii, ut et aliae nuper cusse pond. Dec. 1641. [** Francum argenteum, se- 1666. Aresto Consil. Reg. 7. Dec. 1665. ad missem et quadrantem habes, Tab. XVIII. 3. lib. revocantur Aresto 16. Sept. 1666. 54. ad eamdem marcam. Item pretii 3. lib. 2. sol. Edicto mense Dec. ^ Semisses Francorum (Demi Francs) num. 4. 5. et 6.] ^ Quadrantes Scutorum (Quarts d'Escu) 1689. qui cursus obtinuit usque ad 1. pond. 5. den. 12. gr. gravium ; eorumpond. 7. den. 12. gran, gravium, pretii Jan. 1691. a qua die pretii 3. lib. 1. sol. dem Quadrantes pro rata. Item Parvi Liardi, (petits Liards) pond. 18. 20. sol. Edicto mense Mart, et 25. Jun. statuuntur Aresto 19. Dec. 1690. pretii 3. gr. legis 1. den. 12. gran, argenti puri, 1636. pretii 21. s. Edicto mense Sept. et lib. Aresto 18. April. 1691. usque ad 29. pretii 3. den. [** Typum damus, Tab. Aresto Curias Monet. 5. Dec. 1641. [ Se- Aug. 1693. qua die ex Aresto currunt pro missis Quadrantis typum exhibet Tab. 3. lib. 2. sol. quod alio Aresto 22. Sept. XVI. num. 16.] ejusdem ann. confirmatur. [** Typiexhi52^ In Liardis postea cudendis ejus- XVIII. num. 7.] | Testones pond. 7. den. 10. gr. gra- Tab. XIX. num. 5. et 8. Semissis bentur, dem pretii quo supra, loco crucis tria lilia efflnguntur cum H. aut Dalphino vium, pretii 19. sol. 6. den. Edicto mense num. 7.] Mart, et 25. Jun. 1636. pretii 20. sol. 6. ex Edicto 22. Jun. 1583. SPf" Marca argenti regii statuitur pre| Francici argentei pretii 20. sol. Tur.den. Edicto mense Sept. et Aresto Curias tii 26. lib. 10. sol. Aresto Curise Monet. Monet. 5. Dec. 1641. Item 18. Jan. 1649. | Quadrantes Scutorum(Quartsd'Escu) T Eorumdem semisses pro rata. ^ Lilia argentea (I/is d'argent) in qui| Duodenarii (Douzains) leg. 2. den. 21. efficta Regis laureati effigies cum pretii 15. sol. Turon. Item bus r. pur. pond. 102. ad marcam cudiju- Inscript. LUDOVICUS XIV. etc. in altera 1 Testones pretii 14. sol. 6. den. Tuentur Edicto 24. Dec. 1639. et mense parte crux ex liliis coronatis, et Insron. Edicto 13. Oct. 1586. ! Francici argentei licet 6. gran, debi- Febr. 1640. pretii 15. den. Edicto mense cript. DOMINE ELEGISTI LILIUM TIBI, liores, eorumque semisses et quadrantes Jun. 1640. in iis efficta crux pedata inter inhibita cusione Ludovicorum argenteorecipi jubentur Diplom. 7. Septemb. 1587. cujus brachia binse coronulse et binse rum, cudi jubentur leg. 11. den. 20. gr. 3. April, et 31. Decemb. 1588. litterseL. cum Inscript. SIT NOMEN, etc. quolibet lilio pond. 6. den. gravium, in altera parte scutum 3. liliorum, cui pretii 20. sol. Edicto mense Mart. 1655. Sub HENRICO IV. imminet corona imperialis, inter binas [ Eorumdem semisses pro rata. 1 Denarii Duodenarii (Douzains) pretii L. et Inscript. LUDOVICUS XIII. etc. Ty1 Lilia argentea in quibus efficta crux 12. den. Turon. [** Typum habes, Tab. pum hie exhibemus, Tab. XVIII. num. ex 4. litteris L. duplicibus coronatis, 13. [** Semissis vel sixain num. 14.]' XVII. num. 13.] Item inter cujus brachia 4. liliola, cum eaT Ludovici argentei seu Scuta alba (Es- dem Inscript. leg. 11. den. 12. gr. pond. T Duplices cuprei (Doubles de cuivre) cum Armis Francise pretii 2. den. Tu- cus blans) pretii 60. sol. leg. 11. den. pur. 30. et semiss. liliorum ad marcam, ejuspond. 21. den. 8. gr. gravium, in quibus dem pretii cudi jubentur Edicto mense ron. Edicto 30. Mart. 1596. 1 Francici argentei pretii 20. sol. [**Tab. effictum caput Reg. laureati cum Ins- Dec. 1655. Typum delineavimus, Tab. cript. LUDOVIGUS XIII. etc. in altera XIX. num. 6. Semissis. XVII. num. 9.] Item ] Quadrantes Scutorum pretii 15. sol. parte scutum Francise cum corona im| Monetas sex alborum (Pieces de six : |/ Tab. XII. num. 11. Semisses scutorum periali et Inscript. SIT NOMEN , etc. blancs) pretii 3. sol. Aresto Curise Monet. reprobata cusione Francicorum argen- 12. Dec. 1656. Earum cursus inhibetur num. 10.] Item ^ Testones pretii 14. sol. 6. den. Edicto teorum, marca argenti regii turn pretii Edicto 19. Nov. 1657. quo 5. Jun. 1596. et Aresto Parlamenti ejusd. 26. lib. 10. sol. cudi jubentur Edicto dato ^ Denarii pretii 30. den. cudi jubenmense Septemb. 1641. Typus hie exara- tur ; at eorum cusio interdicta Aresto anni. T Duplices cuprei puri ejusdem pretii, tur, Tab. XVIII. num. 8. p* Semissis Consil. Reg. 14. Aug. 1658. ponderis et remedii quibus ii qui cusi num. 9. quadrantis num. 10. octonarii SBSr* Marca argenti puri statuitur preluerant sub Henrico III. Diplom. 10. num. 11. dimidii octonarii num. 12.1 sol, 533 Monetarum argentearum debilio- tii 27. lib. 13. 1661. 10/23. Aresto Curias MoFebr. 1598. net. 1. Febr. pretii 26. lib. 10. sol. ^ Francici argentei pond. 11. den. 1. rum cursus permittitur usque ad ult. Aresto ann. 1662. gr. gravium, pretii 20. sol. Edicto 24. Dec. 16^3. Aresto Consilii Reg. ult. Dec. ^ Monetse pretii 2. sol. 3. sol. et 4. sol. Mail 1601. Aresto Curies Monet. 13. Mart. 1642. [** Denarii Turonensis et Duplicis' leg. 10. den. pur. cudi jubentur EdictoS. 1602. Item Turonensis typos habes, Tab. XVIII. April. 1674. Monetee pretii 3. sol. prohinum. 16. et 15.] | Quadrantes Scutorum pond. 7. den. bitse Aresto Consil. Reg. 2. Octobr. 1674. 12. gran, pretii 15. sol. Item Monetse pretii 4. sol. currere jubentur a Sub LUDOVIGO XIV. ^ Testones pond. 7. den. 10. gr. pretii ad | Francici argentei pond. 11. den.1. April, seq. usque 3.6.1. Jul. pro 3. sol. 1. 14. sol. 6. denar. 9. den. subinde pro Edicto 28. Mart. ^ Francici argentei pretii 21. sol. 4. gr. gravium, pretii 28. sol. Aresto Con- 1679. silii Reg. 30. Dec. 1643. Aresto Curies Moden. Item Monetarum argentearum cursus T Quadrantes Scutorum pretii 16. sol. net. 27. Mart. 1646. 9. Jan. 1648. 1. Aug. prsescriptus Aresto 16. Septemb. 1666. et Item 1650. Item Edicto 28. Mart. 1679. iterum statuitur | Quadrantes Scutorum (Quarts d'Escu) 1 Testones pretii 15. s. 6. den. Edicto Edicto 27. Jul. 1686. mense Sept. 1602. Pretii 21. sol. Item | Ludovici argentei (Louis d'argent) in 1 Testones pretii 20. sol. 6. den. 1 Denarii pretii 20. sol. unde Piece ] Duodenarii (Douzains) pretii 15. den. quibus effictum caput Regis cum solita d'une livre nuncupabantur, pond. 9. den. 6. gr. gravium ; eorumdem semisses et Aresto Concilii Reg. 29. et 27. Jan. 1644. Inscript. in altera parte crux inter 4. lilia ex 4. litteris L. duplicibus quibus quadrantes cudi jubentur Edicto data Aresio Curias Monet. 29. April. 1654. imminet corona, cum Inscript. CHRISTUS | Denarii nuper cusi a 1. die Mart, mense Aug. 1609. | Quadrantes Scutorum leg. 11. denar. currere inhibentur Aresto Consil. REGNAT, etc. leg. 11. denar. pur. pond. seq. 21. den. 8. gr. gravium, pretii 3. lib. 6. pur. qui turn dicebantur Pieces de 16. Reg. 1. Jan. 1645. sols fortioris ponderis et legis cudi ju^ Denarii pond. 150. ad marcam, pre- sol. semisses eorum pro rata, cudi jubentur eodem Edicto. [*** Semissis qua- tii 1. d. Turon. cudi jubentur Edicto 12. bentur Edicto mense Dec. 1689. drantis Tab. XVII. num. 12.] Maii 1648. SS" Marca arg. puri pretii 30. lib. Ed. | Ludovici argentei (Louis d'argent) Jan. 1690. SSif De minutioribus monetis dein3. j Ludovici argentei recusi ex Edicto ceps pauca dicemus quod in iis scrupu- pretii 60. sol. cudi deinceps prohibentur losius referendis frustra, ut nobis visum Aresto Curias Monet. 18. Jun. 1648. ejusd. mense Dec. 1689. pretii 3. lib. 6. sol. usest, immoraremur. [** Duplicem Turo- pretii, pond. 21. d. 8. gr. gravium Aresto que ad 1. Jun. seq. subinde 3. lib. 5. nensem habes, Tab. XVII. num. 14. Se- 1. Aug. 1650. pretii 3. lib. 6. sol. usque sol. Aresto Consil. Reg. 2. Maii 1692. premissem Turonensem ibid. num. 15. Liar- ad 1. Jul. seq. subinde 3. lib. Edicto 23. tii 3. lib. 4. sol. Aresto 13. Dec. ejusd. mensis Mart. 1652. rursum pretii 3. lib. ann. pretii. 3. lib. 2. sol. Aresto 7. Febr. dum num. 16. 6. sol. usque ad finem anni Aresto Con- 1693. pretii 3. lib. 4. sol. Aresto 24. ejusSub LUDOVIGO XIII. sil. Reg. 31. Jul. 1652. pretii 3. lib. 10. dem mens. 31. Mart. 28. April. 30. Mali SSS" Monetarum cursus Edicto men- sol. Aresto 7. Mart, et 29. April. 1653. 1693. pretii 3. sol. usque ad 1. Aug. subsis Sept. 1602. prsescriptus iterum sta- usque ad ult. Jun. seq. a dicta die usque inde 3. lib. 2. sol. Aresto 16. Jun. 1693. tuitur Edicto 5. Dec. 1614. marca argenti ad ult. Sept. seq. pretii 3. lib. 9. sol. ab ejusdem pretii Edicto mense Sept. seq. turn pretii 20. lib. 5. sol. 4. den. hac die usque ad ult. Dec. seq. pretii 3. pretii 3. lib. 3. sol. Aresto 10. Oct. ejusd. | Francici argentei (Francs d'argent) 6. s. rursum usque ad ult. Mart. ann. pretii 3. lib. 12. sol. Declarat. 11. lib. pond. 11. denar. 1. gr. gravium, pretii 27. 1654. pretii 3. lib. 3. sol. subinde 3. lib. ejusdem mens. ad 3. lib. 2. sol. reducunsol. Edicto dato mense Mart. 1636. et 25. ejusd. pretii Edicto mense Dec. 1655. tur. Aresto 20. ejusd. mens. pretii 3. lib.

488

MON

MON

MON

3. sol. Aresto 1. et 22. Dec. 1693. 3. lib. 7. 1702. 6. Febr. 1703. quo Aresto a dicta 1. solita Inscript. SIT NOMEN, etc. leg. 11. sol. Aresto 22. Sept. 1699. April, currere jubentur pro 3. lib. 11. den. pur. pond. 1. unc. pretii 4. lib. 8. s. 1 Monetse. 5. sol. cusse ex Edicto mense sol. pretii 3. lib. 12. sol. usque ad 1. eorum semisses pro rata, cudi jubentur Sept. 1611. currunt pro 5. sol. 6. d. Aug. seq. Arestis 17. April. 15. Maii et Edicto mense April. 1709. quo marca arEdicto mense Dec. 1689. ejusdem pretii 19. Jun. 1703. a dicta 1. Aug. pretii 3. genti puri statuitur pretii 35. lib. 9. sol. leg. 11. den. pur. pond. 42. gr. cum 2. lib. 11. sol. usque ad 1. Octob." seq. 1. den. 1/11. tert. gravium, sub flgura Ludovici ar- Arestis 14. Jul. 21. Aug. 1703. pretii 3. | Ludovici argentei ejusdem legis, pongentei cudi jubentur. Edicto mense lib. 10. sol. Aresto 30. Octobr. 1703. marca deris et figurae quibus alii, pretii 5. lib. Dec. 1690. argenti puri turn pretii 34. lib. 10. den. cuduntur Edicto mense Maii 1709. Aresto ] Monetse. pretii 3. sol. 6. den. ejusd. 10/11. pretii 3. lib. 8. sol. usque ad 1. Cons. Reg. 30. Sept. 1713. a 1. Dec. seq. leg. et pond, sub alia figura, pretii 4. Jan. seq. Aresto 24. Nov. 1703. pretii 3. statuuntur pretii 4. lib. 17. sol. 6. den. lib. 10. solid, usque ad 1. Maii 1704. Ares- a 1. Febr. 1714. 4. lib. 15. sol. a 1. April, sol. statuuntur Edicto 28. Aug. 1691. 1 Duodenarii (Douzains) qui turn cur- tis 29. Decembr. 1703. 22. Jan. 19. Febr. seq. 4. lib. 12. sol. 6. den. a 1. Jun. seq. rebant pro 12. den. reformat! currere et 18. Mart. 1704. a dicta 1. Maii usque 4. lib. 10. sol. al. Sept. seq. 4. lib. 5. sol. jubentur pro 15. den. Edicto mense Oc- ad 15. ejusd. mensis pretii 3. lib. 9. s. a 15. Oct. 4. lib. 2.- sol. 6. den. a 1. Dec. Aresto 1. April. 1704. tobr. 1692. seq. 4. lib. Aresto^. Aug. 1714. a 1. Febr. T Ludovici argentei (Louis vel Escus T Monetse pretii 10. sol. pond. 2. den. 1715. pretii 3. lib. 17. sol. 6. den. a 1. d'argent) leg. 11. den. pur. pond. 21. d. 9. gr. gravium, leg. 10. den. pur. cudi April, seq. 3. lib. 15. sol. a 1. Jun. seq. 8. gr. gravium, in quibus effictum Scu- jubentur Declarat. 29. Maii 1703. 3. lib. 12. 6. sol. den. Aresto 8. Octobr. | Ludovici argentei (Louis vel Escus1714. usque ad 1. Sept. 1715. subinde pretum Franciae rotundum, cui adhaerent binae palmse cum Inscript. SIT NOMEN, d'argent) leg. 11. den. pur. pond. 21. den. tii 3. lib. 10. sol. Aresto 23. Jul. 1715. et etc. pretii 3. lib. 8. s. marca argenti puri 8. gr. gravium, pretii 4. lib. in quibus Declarat. 13. Aug. ejusdem anni. turn pretii 30. lib. cudi jubentur Edicto conspiciuntur 4. litterae L. duplices coj Ludovici argentei cusi vel reformati mense Sept. 1693. lidem Ludovici pretii ronatse in modum crucis, inter cujus ex Edicto mense April. 1709. pretii 3. lib. 3. lib. 12. s. semisses pro rata, Declarat. brachia 4. lilia et in medio 3. lilia cir- 7. sol. usque ad 1. Sept. seq. Edicto 11. Oct. seq. culo contenta, cudi jubentur, marca mense Maii 1709. pretii 3. lib. 10. s. us59- Marca argenti puri statuitur argenti puri turn pretii 34. lib. 10. sol. que ad 15. Jun. seq. Aresto 14. Maii pretii 31. lib. Aresto Cons. Reg. 12. Dec. Edicto mense Maii 1704. 1709. pretii 3. lib. 12. sol. Aresto 4. Jun. 1693. 33. lib. 10. sol. Aresto; 22. Sept. 1699. j Ludovici argentei veteres pretii 3. lib. 1709. usque ad 1. Jul. seq. ab hac die | Ludovici argentei cusi vel reformat! sol. usque ad 15. Jun. seq. subinde pretii 3. lib. 10. s. usque ad 1. Oct. seq. 10. ex Edicto mense Sept. 1693. pretii 3. lib. 3. lib. 8. sol. ex eodem Edicto. Arestis. 20. Jul. et 13. Aug. 1709. a dicta 10. s. Aresto Cons. Reg. 10. Nov. 1699. j Ludovici argentei reformati ex lau- 1. Oct. pretii 3. lib. 7. s. usque ad 1. pretii. 3. lib. 11. sol. a 1. Jan. 1700. us- dato mox Edicto pretii 3. lib. 19. sol. a Jan. 1710. Arestis 22. Oct. 11. Nov. et 7. que ad. 1. Febr. seq. ab hac die usque 1. Febr. seq. Aresto 20. Jan. 1705. usque Dec. 1709. subinde eorum cursus prohiad 1. April, seq. pretii 3. lib. 10. s. sub- ad 1. Sept. seq. Arestis 3- 14. Febr. 17. betur ; attamen iterum currere jubentur inde 3. lib. 9. s. Aresto 22. Nov. 1699. Mart. 7.21. April. 19. Maii, et 7. Jul. 1705. usque ad 1. Febr. 1711. pro 3. lib. 10. s. pretii 3. lib. 8. sol. a 1. Jun. seq. Aresto a dicta 1. Sept. pretii. 3. lib. 17. sol. us- Declarat. 7. Octob. 1710. 23. Mart. 1700. qui cursus obtinuit usque que ad 1. Jan. 1706. Arestis 18. Aug. 19. *( Monetse pretii 20. sol. cusae vel reforad 1. Jan. 1701. ab hac die pretii 3. lib. Sept. 13. Oct. et 17. Nov. 1705. a dicta 1. mats currere jubentur usque ad 1. Sept. 7. sol. Aresto 30. Nov. 1700. pretii 3. lib. Jan. usque ad 1. Mart, pretii 3. lib. 16. seq. pro 14. s. 6. den. Edicto mense Maii 4. s. Aresto 17. Maii 1701. pretii 3. lib. 5. s. ab hac die usque ad 1. Jul. seq. 3. lib. 1709. pretii 15. sol. Aresto Cons. Reg. 4. sol. Aresto 28. Jun. seq. Edicto mense 14. s. Aresto 17. Nov. 1705. et 20. Mart. Jun. 1709. usque ad 1. Jul. seq. ab hac Sept. et Aresto 13. Dec. ejusd. ann. ejusd. 1706. a dicta 1. Jul. pretii 3. lib. 12. sol. die pretii 14. sol. 6. den. usque ad 20. pretii usque ad ult. April, seq. cursu Aresto 8. Jun. 1706. usque ad 1. Jan. 1707. Aug. seq. Aresto 20. Jul. 1709. pretii 15. deinde prohibito, Aresto 11. Mart, et 22. Arestis 17. Jul. 24. Aug. 28. Sept. 30. Oct. s. Aresto 13. Aug. 1709. usque ad 21. April. 1702. 27. Nov. 1706. a dicta 1. Jan. pretii 3. Sept. Ediclo 17. Sept. et Aresto 22, Octob. ^ Ludovici argentei veteres nee refor- lib. 11. sol. Aresto 27. Novembr. 1706. us- 1709. subinde pretii 14. sol. 6. den. pretii mati, quorum cursus inhibitus Aresto que ad 1. Mart. 1708. Arestis 26. Febr. 15. sol. Aresto 1. Dec. 1709. usque ad 1. Cons. Keg. 24. Febr. 1693. item currere 29. Martii, 19. Aprilis, 24. Maii, 21. Junii, Jan. 1710. ab hac die usque ad 17. ejuspermittunturpro eodem pretio quo refor- 26. Julii, 30. Augusti, 27. Septemb. 22. dem mensis pretii 14. sol. 6. den. sumati Aresto 23. Mart. 1700. pretii 3. lib. Octob. 26. Novemb. 27. Decembr. 1707. et binde 14. sol. qui cursus prorogatur 7. sol. 6. den. Aresto 19. Sept. 1701. pretii 17. Jan. 1708. a 1. April. 1708. pretii 3. usque ad 1. Febr. 1711. Declarat. 7. Oc3. lib. 10. sol. 6. den. Decl. 27. ejusd. lib. 10. s. Aresto 14. Febr. 1708. usque ad tobr. 1710. mensis et Aresto 29. Oct. seq. usque ad 1. Jan. 1709. Arestis 17. April. 21. Jul. Sub LUDOVICO XV. 21. Nov. seq. 21. Aug. 18. Septembr. 20. Nov. 1708. a \ Duodenarii pretii 15. den. Item dicta 1. Jan. pretii 3. lib. 8. s. Aresto 20. | Ludovici argentei (Louis vel Escus \ Monetas dictae Pieces de quatre sols Nov. 1708. usque ad 25. Mart. Arestis 22. d'argent) in quibus efflctum Scutum pretii 4. sol. Aresto Cons. Reg. 18. Maii Jan. 19. Febr. 1709. subinde pretii 3. lib. Franciae rotundum, cui imminet corona 1700. pretii 3. sol. 9. den. Aresto 17. Maii 7. sol. qui cursus prorogatur usque ad imperialis, cum solita Inscript. SIT NO1701. Edicto mense Sept. seq. pretii 4. placitum Regis Aresto 16. April. 1709. MEN, etc. leg. 11. den. pur. pond. 1. sol. Declarat. 14. Mart. 1702. usque ad 5S Marca argenti puri pretii 35. lib. unc. pretii 5. lib. marca argenti puri ult. Jun. seq. quo tempore reformatae 4. den. Aresto Cons. Reg. 21. Jul. 1705. turn pretii 34. lib. 18. sol. 2. den. 2/11. current pro 5. sol. non reformatse pretii ^ Monetss pretii 20. sol. pond. 4. den. cudi jubentur Edicto mense Dec. 1715. 4. sol. statuuntur Aresto 27. Jun. 1702. 18. gr. gravium, leg. 10. den. pur. cum Typum hie damus, Tab. XX. num. 8. 1 Eorumdem semisses pro rata. usque ad ult. Aug. seq. eorum cursu 3. gr. remedii cudi jubentur Declarat. 9. ] Ludovici argentei cusi ex Edicto Aug. 1707. pretii 18. sol. Aresto Cons. postea inhibito. 5SP- Marca argenti puri pretii 31. lib. Reg. 31. Jan. 1708. usque ad 1. April, mense Maii 1709. et reformati ad flgu15. sol. Aresto 30. Nov. 1700. 30. lib. 5. seq. et ab hac die usque ad 1. Maii seq. ram eorum qui turn cudebantur, pretii sol. Aresto 17. Maii 1701. 30. lib. 16. sol. pretii 17. sol. Aresto 14. Febr. 1708. ejus- 5. lib. eod. Ed. mense Dec. 1715. | Ludovici argentei cusi ex laudato dem pretii usque ad 1. Jun. seq. Aresto Aresto 28. Jun. seq. ] Ludovici argentei (Louis vel Escus 17. April. 1708. usque ad 1. Aug. seq. Edicto mense Maii, nee reformati pretii d'argent) in quibus efflctum Scutum pretii 15. sol. 6. den. Aresto 21. Jul. 1708.4. lib. Edicto mense Dec. 1715. usque ad Francise rotundum, sceptro et manu a dicta 1. Aug. usque ad 1. Jan. 1709. 1. Jan. seq. dehinc a 1. Febr. 1716. usque justitiae decussatim positis, cum Ins- Arestis 21. Aug. 18. Sept. 20. Octobr. 20. ad ult. Mart. seq. pretii 3. lib. 10. sol. cript. SIT NOMEN, etc. leg. 11. den. pur. Novemb. 1708. quo ultimo Aresto a dicta qui cursus prorogatur usque ad ult. pond. 21. den. 8. gr. gravium, pretii 3. 1. Jan. statuuntur pretii 15. sol. qui April, seq. Aresto Cons. Reg. 21. Mart. lib. 10. sol. marca argenti puri turn pre- cursus obtinuit usque ad 1. Maii 1709. 1716. | Ludovici argentei pond. 10. ad martii 32. lib. 16. sol. 7. d. cudi jubentur Arestis 22. Jan. et 19. Febr. 1709. a dicta Edicto mense Sept. 1701. 1. Maii pretii 14. sol. 6. den. quod pro- cam, leg. 11. den. pur. pond. 6. gross. 1. | Ludovici argentei cusi vel reformat!rogatur usque ad placitum Regis Aresto den. et 1. quint, pretii 6. lib. marca argenti puri turn pretii 43. lib. 12. sol. 8. ex mox laudato Edicto pretii 3. lib. 16. 16. April. 1709. sol. Declarat. 27. Sept. 1701. pretii 3. lib. T Ludovici argentei (Louis vel Escus den. 8/11. in quorum antica parte effic14. sol. a 1. Sept. seq. Aresto Cons. Reg. d'argent) in quibus effictee tres coronae, tum scutum incisum (Echancre) in cujus 22. Aug. 1702. qui cursus obtinuit ad 1. in quarum angulis tria lilia, cum mo- angulis 1. et 4. scuta Franciae, in 2. et April. 1703. Arestis 17. Octobr. 18. Nov. netarii nota (Gall. Different) in medio et 3. scuta Navarrae cum solita Inscript.

MON
SIT NOMEN, etc. cudi jubentur Edicto mense Mali 1718. Tvpus hie delineatur, Tab. XX. num. 7. * T Ludovici iidem reducuntur ad 5. lib. 16. sol. Aresto Cons. Reg. 23. Sept. 1719. marca argenti puri turn pretii 50. lib. 12. s. 4. den. 4/11. rursum pretii 6. lib. Aresto 22. Jan. 1720. reducuntur ad 5. lib. 13. sol. 6. den. Aresto 28. ejusdem wens, pretii 6. lib. Aresto 25. Feb. 1720. pretii 8. lib. Aresto 5. Mart. seq. a 1. April, seq. pretii 7. lib. a 1. Maii post pretii 6. lib. 10. sol. Dedarat. 11. Mart. 1720. pretii 8. lib. 5. sol. usque ad 1. Jul. seq. Aresto 29. Matt 1720. a dicta 1. Jul. pretii 7. lib. 10. sol. usque ad 16. ejusdem mens. ab hac die pretii 6. lib. 15. s. Aresto 18. Jun. 1720. pretii 12. lib. Aresto 30. Jul. seq. usque ad 1. Sept. 1720. ab hac die usque ad 16. ejusdem mens. pretii 10. lib. 10. s. a 16. Sept. usque ad 1. Oct. pretii 9. lib. a dicta 1. Oct. usque ad 16. ejusdem mens. pretii 7. lib. 10. sol. subinde pretii 6. lib. mi cursus conflrmatur Aresto 24. Oct.

MON

MON

489

6. den. subinde pretii 7. lib. 10. sol. qui | Ludovici argentei pond 10. ad marcursus confirmatur Aresto 24. Oct. 1720. cam non reformat! ejusd. pretii eodem ^ Sextantes Scutorum (Sixiemes d'Ecu) Edicto et Aresto 30. Nov. 1723. pretii 6. pond. 60. ad marcam, leg. 11. den. pur. lib. 3. sol. Aresto 4. Febr. 1724. pretii 5. pretii 20. s. ejusd. figures qua Ludovici lib. Aresto 27. Mart. seq. sed promulgate argentei cusi ex Edicto mense Maii ult. 4. April, seq. quo marca argenti puri cudi jubentur Dedarat. 19. Decembr. sestimatur 53. lib. 9. sol. 11. den. 1/11. 1718. Item ejusd. pretii 5. lib. usque ad 1. Febr. T Duodenarii (Douziemes) pond. 120. ad 1725. Edicto mense Septemb. 1724. sed marcam, pretii 10. sol. reducuntur ad 4. lib. Aresto 22. ejusdem 1 Monetse pretii 20. sol. cusse ex Edicto mensis. mense Maii 1718. pretii 18. sol. Aresto | Ludovici argentei ejusd. legis et reCons. Reg. 10. Dec. 1719. pretii 20. sol. medii quibus alii cusi ex Edicto mense Parisiis usque ad 1. Mart. seq. eorum Sept. 1720. pond. 10. et 3/8. ad marcam, cursu pro 18. sol. perseverante in aliis in quorum una parte crux efflcta ex 4. regni locis Aresto 15. Jan. 1720. pretii 20. liliis, quibus singulis imminet corona, sol. Aresto 25. Febr. seq. pretii 30. sol. inter quas 4. litterae L duplices conspiAresto 5. Mart. 1720. a 1. Maii seq. pretii ciuntur, pretii 4. lib. marca argenti 27. sol. 6. den. Dedarat. 11. ejusd. mens. puri turn aestimata 44. lib. 8. sol. cudi Mart, pretii 20. sol. a 1. Aug. seg. Aresto jubentur Edicto mense Sept. 1724. Typum 10. Jun. 1720. hie habes, Tab. XX. num. 10. ^ Libras argentese (Livres d'argent) quod 1 Eorumdem semisses pro rata. | Ludovici argentei veteres vel novi a essent pretii 20. sol. sic dictae, leg. 12. den. pur. pond. 65 5/11. ad marcam, in 1. Jan. 1726. pretii 3. lib. 10. s. a 1. Febr. quibus effictae binae L. aversse coronas seq. 3. lib. marca argenti puri turn subjacentes, cum Inscript. SIT NOMEN, reducta ad 33. 1.6. s. Aresto Cons. Reg. | Ludovici argentei pond. 9. ad mar- cudi jubentur Ediclo mense Decemb. 4. Decembr. 1725. etc. cam, pretii 5. lib. 6. s. usque ad 1. 1719. ejusd. pretii Aresto 25. Febr. 1720. | Ludovici argentei (Louis vel Escus Aug. vel Sept. seq. Edicto mense Maii pretii 30. sol. Aresto 5. Mart. seq. pretii d'argen)in quibus effictum caputRegis 1718. et Aresto 17. Jul. seq. ejusdem pre- 27. sol. 6. den. a 1. Maii seq. Dedarat. Cincinnati, in altera parte scutum Frantii Aresto 20. Sept. ejusd. an. pretii 4. 17. Mart. 1720. qui cursus prorogatur ciae rqtundum inter binas laureas inlib. 18. sol. Aresto 3. Dec. 1719. qui cur- usque ad 1. Jul. seq. Aresto 29. Mali ferne junctascoronae imperialisubjacet, sus Parisiis prorogatur usque ad 1. 1720. a dicta 1. Jul. pretii 25. sol. Aresto cum solita Inscript. SIT NOMEN, etc. Mart. seq. Aresto 15. Jan. 1720. in aliis 10. Jun. 1720. usque ad 16. ejusd. mens. leg. 11. den. pur. pond. 8. 3/10". ad marregni locis currere jubentur pro 4. lib. ab hac die usque ad 1. Aug. seq. pretii cam, pretii 5. lib. marca argenti puri 14. sol. pretii 6. lib. 13. sol. 4. den. 22. sol. 6. den. a 1. Aug. pretii 40. sol. turn pretii 37. lib. 1. s. 9. d. 9/11. cudi Aresto 22. Jan. 1720. ad 6. lib. 6. s. redu- usque ad 1. Sept. Seq. ab hac die usque jubentur Edicto mense Jan. 1726. quo cuntur Aresto 28. ejusd. mens. qui cursus ad 16. ejusdem mens. pretii 35. sol. a 16. caeterarum monetarum cursus inhibeobtinuit usque ad 25. Febr. seq. Arestis dicti mens. pretii 30. sol. a 1. Octob. tur. Typum hie delineamus, Tab. XX. 9. et 20. ejusd. mens. pretii 6. lib. 13. sol. usque ad 16. ejusd. mens. pretii 25. sol. num. 11. 4. den. Aresto 25. dicti Febr. pretii 8. lib. subinde pretii 20. sol. Aresto 30. Jul. 1720. J Eorumdem semisses, etc. pro rata. ^ Ludovici argentei seu Trientes Scuto1 Iidem Ludovici pretii 6. lib. statuun17. sol. 9. den. Aresto 5. Mart. 1720. a 1. April, seq. pretii 7. lib. 15. sol. a 1. Maii rum (Tiers d'Escu) in quibus effictae 4. tur Aresto Cons. Reg. 26. Maii 1726. qui 7. lib. 4. sol. Dedarat. 11. Mart. 1720. litterae L. duplices coronals in modum cursus etiamnum in usu est, mense pretii 9. lib. 2. sol. usque ad 1. Jul. seq. crucis, inter cujus brachia 4. lilia, cum Oct. 1732. Aresto29. Maii 1750. a dicta 1. Jul. pretii monetarii nota in medio et Inscript. | Semisses et Trientes eorumdem. 8. lib. 6. sol. usque ad 16. ejusd. mens. CHRISTUS REGNAT, etc. leg. 11. den. 53" Consulto praetermisimus Edicta ab hac die pretii 7. lib. 10. sol. Aresto pur. pond. 30. ad marcam, cudi jubentur quae vel ex posterioribus irrita fuerunt, 10. Jun. 1720. pretii 13. lib. 6. sol. 8. den. Edicto mense Martii 1720. quo eorum vel quae ad publicum monetae cursum Aresto 30. Jul. seq. usque ad 1. Sept. pretium statuitur usque ad ult. April, non spectant, cum videlicet in iis de 1720. ab hac die usque ad 16. ejusdem seq. 60. sol. a 1. Maii 55. s. ejusd. pretii pretio tantum statuitur quo recipiendi mens. pretii 11. lib. 13. sol. 4. den. a 16. usque ad 1. Jul. seq. Aresto 29. Maii nummi qui reformandi deferuntur ad Sept. usque ad 1. Oct. pretii 10. lib. a 1720. pretii 50. sol. a dicta 1. Jul. usque monetarum offlcinas : ea etiam tadicta 1. Oct. usque ad 16. ejusd. mens. ad 16. ejusd. mens. ab hac die 45. sol. cuimus quae de monetis Alsatiae et pretii 8. lib. 6. sol. 8. den. subinde pre- Aresto 10. Jun. 1720. pretii 4. lib. Aresto Flandriae promulgata sunt, quod extra tii 6. lib. 13. sol. 4. den. qui cursus ite- 30. Jul. 1720. usque ad ult. Aug. seq. a 1. monetas nostras vagari animus non rum statuitur Aresto 24. Octobr. 1720. Sept. 3. lib. 10. sol. a 16. ejusd. mens. 3. fuerit, iisque duntaxat illustrandis opeT Ludovici argentei pond. 8. ad mar- lib. a 1. Oct. 50. sol. a 16. ejusd. mens. ram dederimus, quae fuerunt publici cam, pretii 6. lib. usque ad 1. Aug. vel 40. sol. usus. T Ludovici argentei seu Trientes ScutoSept. seq. Edicto mense Maii 1718. et MONETA BARONUM, Aresto 17. Jul. seq. ejusd. pretii Aresto rum ejusd. leg. et pond, quibus alii, Dicitur jus cudendae Monetae, quod 20. Sept. ejusd. an. pretii 5. lib. 12. s. pretii 60. sol. cudi jubentur Edicto mense Principes ac Barones interdum vassallis Aresto 3. Dec. 1719. qui cursus Parisiis Sept. 1720. suis | Ludovici argentei pond. 10. ad mar- concesserunt, vel quod ii usurpaprorogatur usque ad 1. Mart. seq. Aresto 15. Jan. 1720. in aliis regni locis currere cam cusi ex Edicto mense Maii 1781. runt, dum bella civilia vigerent. [* Vel jubentur pro 5. lib. 8. sol. pretii 7. lib. deferri jubentur ad monetas post 15. etiam quod feudorum suorum jure ha10. sol. Aresto 22. Jan. 1720. ad 7. lib. 1. Oct. seq. ut reformat! adtiguram eorum buerunt, si fides habeatur D. Bouquet sol. 8. den. reducuntur Aresto 28. ejus- qui turn cudebantur in quibus effictum torn. 1. Jur. publ. Franc, pag. 265.] Hisdem mens. qui cursus obtinuit usque ad nudum Franciae Scutum, currant pro tor. Translations S. Sebastiani, de Lu25. Febr. seq. Arestis 9. et 20. ejusd. 9. lib. Edicto mense Sept. 1720. ejusdem dovico Pio: Monetam etiam publicam, mens. pretii 7. lib. 10. sol. Aresto 25. pretii usque ad 1. Jan. 1726. Arestis 8. cum incudibus et trapezetam perpetuo dicti Febr. pretii 10. lib. Aresto 5. Mart. 24. Octob. 1720. 16. Jan. 24. April. 24. famulatu , sacris ipsius (Monasterii S. Medardi Suessionensis) deservituram 1720. a 1. April, seq. pretii 8. lib. 15. sol. Jul. et 18. Octob. 1725. subdit. Charta Caroli Crass! ann. 887. a 1. Maii 8. lib. 2. sol. 6. d. Dedarat. 11. | Ludovici argentei pond. 10. ad marMart. 1720. pretii 10. lib. 6. sol. usque cam, leg. pond, et remedii statutorum in Tabular. Lingonensis Eccles. Ch. 5 : ad 1. Jul. seq. Aresto 29. Maii 1720. a Edicto mense Maii 1708. ad eamdem Obtulit prseterea obtutibus Celsitudinis dicta 1. Jul. pretii 9. lib. 7. sol. 6. den. figuram qua reformat! Edicto mense nostrae auctoritatem prsecepti pise recorusque ad 16. ejusd. mens. ab hac Sept. 1720. cudi jubentur ex veteribus dationis avunculi nostri Caroli Imperatoris, qualiter ipse ob deprecationem Isaac die pretii 8. lib. 8. s. 9. den. Aresto 10. monetis Dedarat. 9. Aug. 1723. ^ Ludovici argentei turn pretii 7. lib. 10. venerabilis Episcopi ejusdem Lingonensis Jun. 1720. pretii 15. lib. Aresto 30. Jul. seq. usque ad 1. Sept. 1720. ab hac die s. recudi jubentur leg. pond, et tigurae Ecclesias, et in eadem Lingonis civitate, usque ad 16. ejusd. mens. pretii 13. lib. quibus alii Edicto mense Aug. 1723. quo et in Divione castro monetas fieri conces2. s. 6, den. a 16. Sept. usque ad 1. Oct. statuuntur pretii 6. lib. 18. sol. Eorum- sit, ea tamen ratione, quod absque alicupretii 11. lib. 5. sol. a dicta 1. Oct. usque dem semisses pro rata. Marca argenti jus judicis seu Comitis inquietudine ad ad 16. ejusd. mens. pretii 9. lib. 7. sol. puri turn pretii 74. lib. 3. sol. 7.den. 7/11. jus sive ordinationetn jam supra memov 62

490

MON

MON
bit ex monumentis infra laudandis ubi de monetis Episcoporum litterarum ordine dicetur: unum hie exscribemus. Charta Conventionis inter Philippum Pulcrum Reg. Franc, et Episc. Capitulumque Eccles. Vivar. ann. 1307. [* in 122. Cbartoph. reg. ch. 294 :] Nos non impediemus directe vel indirecte quominus moneta dicti Episcopi, quam ipse Episcopus cudi faciet in terra sua, cudatur et cursum habeat in civitate Vivarii et toto Episcopatu Viyariensi. [* Extra vero episcopatum prsedictum, moneta ipsa libertatem habebit illam, quam monelse aliorum baronum regni nostri habebunt extra terras eorum. Quoad monetas ergo iisdem privileges, quibus laici barones, gaudebant episcopi.] Cum Philippus IV. Rex cognomento Pulcher, consilium cepisset de emendandis monetis, et ad meliorem materiam reducendis; literas scripsit ad Francias Barones, qui jure cudendae monetae gaudebant, quo ad Octavas Omn. SS. Legates suos mitterent, qui cum Magistris Cameras Computorum, et Magistris Monetarum Regis super hac re deliberarent, ac statuta ederent, quse Rex ipse ac ii observarent. li porro ita recensentur in primo Memorial! Cameras Comput. Paris, fol. 27. 29 : Archiepiscopus Remensis, Episcopi Cadurcensis, Magalonensis, Tornacensis, Podiensis, Albiensis, Dom. Comes Vadensis, (seu de Valois) Comes Autisiodorensis, Duces Burgundies et Britanniss, Comes Suessionensis, Dom. Castriradulphi, Vicecomes Lemovicensis, Comites Flandrise, Vindocinensis, Sacri Caesaris, D. Ludovicus de Claromonte, D. Burboni, D. Comitissa Atrebatensis , Comes Tornodorensis, et Dominus Virsonis. Ubi observandum, non Barones omnes, qui eo jure in Francia gaudebant, turn submonitos, cum longe plures alii essent, quibus id juris compe,tebat. Praeterea no qua fraus in Baronum Monetis deinceps fieret, seu in flguris, seu in pondere, vel denique in metalli probitate, statuit Rex Philippus Edicto dato Pontesiae mense Junio ann. 1313. quod descriptum legitur in 1. Regesto Memorialium Camerae Computorum Parisiensis fol. 21. 22. et 23. ut Regii Monetarum custodes in singulis Baronum monetis statuerentur, regiis sumptibus, qui dum ea cuderentur, adessent ipsi, et ut Statuta regia strictius observarentur, invigilarent. Statuti ipsius verba hie damus : Item pource que nule monoie ne puet ne ne doit estre sans garde, nous avons ordene et ordenons que en chascune monoie de Prelats et Barons aura une Garde propre de par nous a nos propres cousts et despens, laquelle Garde porce que fraude encontre nos Ordenances ne puisse estre faite, delivrera les deniers de tel poids comme il sera ordene, et sera a tous les echez (essais) de I'argent et du billon, et ne porra I'en fondre ne mettre en fournel, se nostre dite Garde n'est presente, parquoy on ne puisse fondre nule monoie contre nos dites ordennances: et iront les Mestres de nos monoies par toutes les monoies des Prelats et Barons , et prendront des boeles desdites monoies, et en feront essait pour savoir si icelles monoies seront faites de tel poids et de tel loi, comme elles doivent estre. Et s'il avenoist que il fausist en la boiste de ladite monoie un grain ou deux grains de loi, que celui a qui la monoie seroit, fut tenu de faire autant large a ses despens, parquoi le profit du pueple ne venist en la bourse des Barons.

,MON
* Ut fraus omnis, quae in monetis, tarn regiis quam baronum, fieri posset, praeverteretur, servientes delegabantur a rege in provincias, qui de monetis inquirerent. Charta Phil. Pule. ann. 1308. in Reg. 41. Chartoph. reg. ch. 36: Servientes nostros exhibitores prsesentium destinamus per omnia loca totius regni nostri, in quibus monetse fiunt, ad inspiciendum, probandum et temptandum utrum prasdictse monetas fiant eo modo quo debent fieri, vel aliter, tarn monetae nostras, quam nostrorum etiam baronum. Et volumus insuper quod nostras monetse currant et capiantur in terris ipsorum baronum pro pretio monetarum suarum, valore ad valorem. * Monetarum emendas, etiam in terris baronum, ad regem pertinere, judicatum est in Scacar. S. Mich. ann. 1277. ex Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris, fol. 38. r. col. 1 : De dicto comite (de Guelles) et aliis nobilibus Normannias alt am juslit iarn in sua terra habentibus, petentibus emendas monetse. Concordatum fuit quod non haberent, immo domino regni remanerent. Et quidem monetarum abusus ad regem ita spectare opinabantur, ut solus de iis legitime judicaret. Lit. Phil. VI. ann. 1336. in Reg. B. 2. ejusd. Cam. Comput. fol. 66. v: Comme Jehannot Bougiers eust este prins par nostre baillif de Lille atout certaine quantite de la monnoye du coing nostre amee et feale la dame de Neele, et ycelle monnoie eust este aportee a Paris pardevers nos gens des Comptes et tresoriers, pour ce que nos dites gens maintenoient que elle nous devoit estre acquise,... pour ce que a nous et a nul autre appartient en nostre royaume le cognoissance du mesus de monnoies;... I'evesque de Tournai repliquant au contraire que la cognoissance en appartenoit a li, pour ce que ce n'estoit pas monnoie fausse ne contrefaite au coing de la noslre;... accorde est.... que la value d'icelle monnoie seroit donnee a Robert Bougier pere dudit Jehannot en pur don, sans ce que ce face ou porte prejudice a nous ne audit evesque. Si quando Barones monetam novam cudere aut mutare vellent aut imminuere, veteri reprobata, Regem hac de re commonere tenebantur, ne subditi Regii ex hac imminutione damnum paterentur, ut patet ex hoc Diplornate : P. Dei gratia Meldensis Episcopus universis prsesentes litteras inspecturis, salutem in Domino. Universitati vestree notum facimus, quod cum nos fecissemus Meldis fieri novam monetam, veteri reprobata, Dominus noster Ludovicus D. G. Rex Franc, dicebat, quod homines in feodis suis manentes in locis illis, in quibus vetus moneta currere consueverat, Isedebantur, eo quod ante reprobationem eis non fuerat nunciatum, ut de veteri se liberarent. Quia vero ad sacrum spectat officium proximum non lasdere, et subvenire oppressis, Nos eidem concessimus, ut quotiescunque Nos et successores nostri mutabimus monetam nostrum, quam tenemus ab eo, faciendo fieri novam, veterem reprobantes, Nos ei, vel successoribus suis hoc siqnificabimus per 4. menses ante, ut hominibus in feodis suis manentibus in locis illis in quibus vetus moneta currere consueverat, faciat notificari, ut se liberent de veteri moneta. lla tamen quod si nobilis Vir Th. Comes Campanise et successores sui facerent fieri novas monetas, veteribus reprobatis, Nos et successores nostri, quantum ad dominia, et feoda, et totam potestatem prssdicti Comitis,

raise Ecclesias Rectorum pertinere perpetuo debeant. Exstant similes Chartae de concesso a Principibus, praesertim Ecclesiis, monetae cudendse jure : quod a Proceribus, qui Comitatus inclinata alterius Regii Stemmatis auctoritate sibi in proprium asseruere, deinceps usurpatum : quod simili de causa accidisse in Anglia narrat Willelmus NeubrigenSiS lib. 1. cap. 22 : Illis quippe diutinse concertationis pertsssis, et mollius agentibus, Provinciates discordantium procerum motus efferbuere. Castella quippe per singulas provincias studio partium crebra surrexerant, erantque in Anglia quodammodo tot Reges, vel potius Tyranni, quot Domini Castellorum, habentes singuli percussuram proprii numismatis, et potestatem subditis regio more dicendi juris. 3OT Ex his aliisque monumentis qusa ost Mabillonium Diplom. lib. 3. cap. . num. 6. D. le Blanc Tract, de Monet. pag. 137. D. Brussel de Usu feud. torn. 1. pag. 192. et seqq. exscribere piget, perspicuum fit jus cudendae monetae Ecclesiis, Monasteriisve, quidquid contra sentient viri eruditi concessum fuisse ante Carolum Simplicem. Illud vero in primis rem conficit quod ipse Carolus Rex Waloni Eduensis ecclesiae Episcopo monetam ejusdem urbis, dudum ab eadem ecclesia pravitate quorumdam indebite alienatam, sua innovatione redintegrat et restituendo restaurat,in Hist. p Vergiac. pag. 22. Sea, ut quod res fatear, id juris a, priusEcclesiasticis viris concessum videtur quam laicis; quod majorum pietati adscribendum est : neque enim antiquius quod laicos spectet nobis occurrit monumentum praeter Chartam Rodulphi Regis qua ann. 924. Episcopo Ppdiensi jus cudendi monetam asserit, quod hactenus ad dominium Comitis pertinuisse dicitur. Vide infra Podiensium Episcoporum moneta. SP" Id autem jus saepissime Ecclesiis, ut moxdicebamus, non earum Episcopis tantum, quamvis ad eos potissimum spectaret ejusdem jurisdictio , titulo beneflcii concessum , laicis interdum subfeodabant : primum probant Charta Philippi Meldens. Episc. ann. 1225. mox laudanda et Diploma Alberti Roman. Reg. pro Episc. Leodiensi ann. 1299. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect. col. 1405 : Permittimus ut idem episcopus monetam quam ab Imperio tenet in feodum cudere, malliare, sive fabricare debeat in sua dioscesi, in sequivalentia et pondere, in quibus vicini&res episcopi ...... cudi faciunt. Alterum colligitur ex Charta Burchardi episc. Meld. ann. circ. 1130. exarata apud eumdem Ibid. 09!. 696 : Quod Meldensem monetam quse episcopalis juris est, quam sicut plerique testati sunt, prssdecessores nostri aliis atque aliis, qui non erant de g&nere Brimodi, pro commodo suo ad beneplacitum suum dederant, etc. SS^" Neque vero cum laudato D. Brussel ibid. pag. 196. sentire possum monetam Episcoporum plerumque extra episcopalis urbis moenia in usu non fuisse : quin etiam illud contra consuetum morem, si taraen unquam, factum existimo. Et quidem Episcopi pejoris conditionis non erant, quam alii Barones quorum moneta in toto eqrum districtu cursum obtinebat ; quidni perinde Episcoporum in toto eorum episcopatu ? maxime si Barones intra ejusdem episcopatus limites non essent, qui jure monetae gauderent. Sed id apertius pate-

MON
stalim possimus monetam nostram Meldensem (quam, sicut supra dictum est, tenemus ab eodem Domino RegeJ veterem reprobare, et novam facere. Quod ut firmum, etc. Dat. Parisiis anno Dom. Inearn. 1225. mense Maio. * Unde comes Britannise multatur, quod de solito monetae suse pondere detraxerat, Aresto ann. 1274. ex Reg. Olim parlam. Paris.: Comes Britannia ernendavit hoc quod ipse monetam suam, quse erat de pondere novem solidorum, minoravit et posuit ad pondus duodecim solidorum ; ac injunctum fuit dicto comiti, ut expelleret Lombardos de terra sua, juxta ordinationem domini regis. Interdum etiam certis emergentibus causis Reges monetarum Baronum cusionem ac operationem inhibebant, ut docet sequens Charta: Philippus Dei gratia Franc. Rex dilecto ac ftdeli nostro Nicolao Episcopo Meldensi S. et dilect. Cum nos super diligenti deliberatione pr&habita et Reipublicse utilitate pensata, cusionem seu operationem monetarum Prsslatorum et Baronum quorumlibet Regni nostri ad manum nostram ex causa posuerimus, donee super hoc aliud duxerimus ordinandum, mandamus vobis sub fidelitatis vinculo, quo nobis astricti tenemini, firmiter injungentes quatenus ab hujusmodi monetarum cusione visis prsesentibus penilus desistatis. Actum Meleduni die 22. Marcii ann. Dom. 1307. SS^" Atque hsec cusionis inhibitio tamdiu durabat, dum Litteras regis acciperent quibus monetam rursum cudere ipsis liceret, ut colligitur ex laudato supra Edicto ann. 1313. num. 14. torn. 1. Ordinat. p. 522: Item, pour ce que la bonne monnoie que nous entendons a faire ouvrer, pour la necessite, et les causes dessus diltes, ne soit empeschiee ou retardee, pour les monnoies de nos Barons, nous avons ordenne et ordennons, commendons et deffendons que nuls Prelats, Barons, ne autres de nostre roijaume, qui ont droit de faire monnoie ouvrer en leurs terres, ne puissent ouvrer, ne commander leur monnoies jusques a tant qu'ils aient Lettres pendants de Nous, contenants comment et quant Us devront ouvrer. 533* lllud prseterea erat Regis in monetas Baronum jus, ut ad se pyxides assaiarum (Gall, boetes des essais) ut monetariorum voce utar, deferre juberet, si qua fraus in iis monetis fieri suspicabatur. Litterae Philippi V. Reg. Franc, ann. 1317. torn. 1. Ordinat. pag. 754: Quascumque monetas Prelatorum ac Baronum et aliorum quorumcumque regni nostri, qui monetas ipsas faciebant, poni mandavimus ad regiam manum nostram, capique fecimus, et ad certam diem precepimus nobis afferri pissides assaiarum monetarum ipsarum, ut per hoc deffectus cuilibet possit plene cognosci. Eaedem Litterae Gallico idiomate habentur ibid. pag. 755. * Monetarii regii cudendis baronum, extraneorumve principum monetis operam dare non poterant, ut colligitur ex Lit. Phil. VI. ann. 1339. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 524: Comme Aymeri de la Coste eust este accuse d'avoir ouvre en aucunes monnoies des barons de nostre royaume et dehors; c'est assavoir en la monnoie de la dame de Seuly, de Galeran, de Ligny, du conte de Namur, de la contesse de saint Pol, ou d'autres, etc. Ex hac monetarum in Regno diversitate non minima oriebantur incpmmoda, quse Regies, ipsosque Dominorum vassallos ac subditos gravabant,

MON
adeo ut Philippus V. Rex ann. 1321. consilium ceperit, non modo de mensuris, sed etiam de monetis ad unicam redigendis. Continuator Nangii -.Praeposuit etiam idem Rex, ut in toto Regno omnes monetse. ad unicam redigerentur; et quoniam tantum negotium sine magnis sumptibus impleri non poterat, falso, ut dicitur, detentus (f. deceptus) consilio, proposuerat ab omnibus Regni sui quintam partem bonorum suorum extorquere : unde et propter hoc ad diversas partes solennes Nuntios misit Prselatis et Principibus, quibus ab antiquo jus diversas monetas secundum diversitatem locorum suorum et hominum exigentiam faciendi, una cum Communitatibus bonarum villarum Regni dissentientibus, infecto negotio ad Dominitm sunt reversi. Verum crebrae quse Regem inter et Barones super monetis emergebant controversies, eo Barones ipsos tandem adegere, ut ultro Regibus nostris jus monetse cudendse distraherent, Regesque illud ab iis compararent: unde extinctum ferme in Francia jus istud monetae. Exstant quippe in Chartophylacio Regio, scrinip Monnoies, tit. 13. 14. 15. 16. 27. varia Diplomata, quse ejusmodi juris distractiones et emptiones iis de causis continent: ex quibus docemur a Carolo Oomite Vadensi 14. Maii ann. 1319. Monetas Oarnotenses et Andegavenses pretio 50000. lib. bonorum parvorum Turon. Philippum V. comparasse, ut a Gomite Claromontensi D. Borbonii Monetam Claromontensem et Borbonensem pretio 15. mill. libr. bonorum parvorum Turon. 27. Jan. ann. 1320. et Philippum VI. Monetam Blesensem a Guidone de Oastilione Oomite Blesensi pretio 15. mill, librar. Tur. 3. Maii ann. 1328. SS^" Monoeci Principi jus cudendae monetse aurese vel argenteee conceditur Aresto consilii Regii 16. Oct. 1643. cujus monetse cursus in Francia permittitur Edicto dato mense Sept. 1644. et Aresto ejusd. Consilii 31. Jul. 1652. 53^* Eodem jure gaudet etiamnum Dominus de Bois-belle et d'Enrichemont, ut patet ex Litteris 10. Maii 1635. quibus Petro Frete et Claudio Minard facultatem concedit monetam suam cudendi, dum Statuta Reg. Fr. quse ad monetas spectant, observent: quod egregie confirmatur Edicto dato mense Jan. 1644. Avec le pouvoir de baltre monnoie d'or et d'argent. Sed et anno 1719. 6 Julii Edicturn tulit Dux Sulliaci contra monetarum adulteratores, qua ~ jurisdictione Barones, quibus jus cudendse monetse servatum est sub Ludovico IX. privati sunt, ut supra docuimus. Seryatur in Camera Computor. Parisiensi Regestum de monetis, signatum in 1. fol. 123. quod sic inscribitur : Ce sont les monnoies des Barons et des Prelats du Royaume de France, qui se dient avoir droit de faire monnoie, telle comme il la doivent faire de poids, de loi et de coing, qu'ils ont faites anciennement, etc. vers Noel Van 1315. In quo quidem Regesto describuntur figurse earumdem monetarum. Ex eo autem et variis aliis monumentis qusedam excerpsimus, quae Baronum Francicorum ejusmodi monetas spectant, literarum serie hocce loco utcunque digesta, descriptis etiam eorum typis, prsesertim iis, qui in eo volumine exarantur. [* Nos maluimus ex ipsis monetis typos delineare, quod summo studio perfecit supra laudatus Dom. Cartier, nummos describendos indicante V. CJ. de Saulcy.]

MON

491

MONET^E BARONUM FRA.NGIOORUM, vel certe eorum, quibus in Galliis cudendae monetae jus fuit ab antiquo, et quarum mentio occurrit apud Scriptores. 1 ACROMOTENSIS monetse in Comitatu Urgellensi, mentio occurrit in Constit. pacis a Jacobo I. Rege Aragon. editis ann. 1234. in Append. Marcse Hispan. col. 1430. 1 ^EGIDIENSIS moneta. Vide infra Egidiensis. | AGA.THENSIUM Episcoporum monetaa meminit Clemens IV. PP. in Epist. 377. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 404. AGENNENSIS monetse, [quam Episcopus in feudum a Comite tenere dicitur in Charta ann. 1217. inter Instrumenta torn. 2. novse Gall. Christ, col. 431.] mentio fit in Charta P. Episcopi Agennensis ann. 1246. in Regesto Tolosano Camerse Comput. Paris, fol. 45. * AIRA.CENSIS moneta. Gall. &'Aire. Typus num. 1. 1 ALBIENSIUM Episcoporum monetse mentio est in 1. Memorial! Camerse Comput. Paris, fol. 27. Monetam Albiensem uxori suse concedit Pontius Comes Tolosanus Charta inter Instr. torn. 1. novse Gall. Christ, pag. 4. col. 2. Typum exhibemus, num. 1. 2. ALTISIODORENSIS monetse meminit Innocentius III. PP. lib. 4. Epist. 123. Typum hie damus, num. 4. AMBIANENSIS monetae meminit Guibertus lib. 3. de Vita sua cap. 7. pag. 504. de qua etiarat consulendus Adrianus Mprlerius in Antiquitatibus Arabian. Hie unam damus ex Gazseo Nicolai Du Mont, Consiliariqrum apud Ambianos Decani meritissimi, num. 6. p* et aliam argenteam n u m . 5.] ANDEGAVENSES Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gran, legis argenti Regis, et 18. sol. 6. den. ponderis ad marcam Parisiensem; Mallise vero eorumdem denariorum, 2. den. 21. gran, legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. malliar. duplic. ponderis, etc. [quorum 14. den. sestimantur in eodem Regesto 12. parvis Turon. idem fere pretium iis assignatur in Statute S. Ludovici Reg. Franc, ann. 1265. torn. 1. Ordinat. pag. 94 : Quinze Angevins pour douze Tournois.] [* Scheda ann. 1308 : La monnoie d'Anglers quieure pour Tournois, et vaut mains viij. den. la livre.] Monetae typum descripsit Thevetus lib, 15. cap. 7. ut et Hautinus lib. de Monetis Francicis pag. 57. Monetae Andegavensis mentio est apud Ordericum Vita], lib. 12. pag. 87. Innocentium III. PP. in Epist. pag. 185.435. Edit. Colon, in Hist. Franc, torn. 4. pag. 649. apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 439. et in Episcop. Pictav. pag. 124. Chopinum de Sacra Politia lib. 3. tit. 1. | 8. tit. 6. | 17. Duchesnium in Hist. Drocensi pag. 224. Typos damus, num. 7. 8.9. Minutissimam fuisse monetam docet le Roman d'Aubery MS.:
Ne me forfirent vaillant im Angevin. Le Roman de G-arin : Que ja i mette vaillant un Angevin.

Alibi :
Si ne vos prisent vaillant un Angevin. Chron. Bertrandi du Guesclin MS.: Mais on y conquesta vaillant un Angevin.

[** In nonnullis Galliae provinciis e. g. Metensi Angevine dicebatur minutissima moneta, quae est quadrans denarii; ea-

492

MON

MON

MON
<* BAVIARDI, BAUVIARDI. Vide in voce Baviardus. BELLOVACENSIUM Episcoporum monetae mentio habetur apud Anton. Loisellum in Hist. Bellov. pag. 29. 30. 98. 132. 267. 268. 276. 277. 317. 328. Louvetum pag. 452. fPilletum in Hist. Gerbored. inter Instr. pag. 344.] in Monastico Angl. torn. 2. pag. 978. 1008. etc. [Tabular. S. Martini Pontisar. : Solvit unoquoque anno in festivitate S. Remigii ~s.ii. denarios Belvacenses seu xvm Parisienses, etc.] Typum damus, num. 24. BENEHARNENSIUM Vicecomitum monetae Morlanensis meminit Marca in Hist. Beneharn. pag. 972. 308. 405. 496. 429. a quo et describitur. [Vide Morlanus.] Typos damus num. 25. 26. =* BERGENSIS Monetae typum damus num. 27. * BERNARDINO Moneta a Bernardo de Andusia nomen habens. Arest. ann. 1265. in Reg. Olim parlam. Paris. : Rex in dicta terra (de Andusia) non tanquam successor dicti Bernardi, sed tanquam dominus principalis, facit monetam suam Turonensem cursualem per totum regnum, et non monetam Remundinorum et Bernardinorum, quas erat moneta dicti Bernardi, et habebat cursum tantum in dicta terra. Typus num. 29. ** BETHUNENSIS Monetae typus num. 28. BITERRENSIUM solidorum sub Philippo I. Rege mentio est in Tabulario Conchensi in Ruthenis Ch. 26. [Charta ann. 1078. inter Probat. Hist. Occitan. torn. 2. col. 301 : Per hanc vero dimitionem sive guirpitionem accipio de abbate D. solidos Biterrenses.] BITURIGENSIUM Ducum monetam auream descripsit Joan. Chauveau, in Hist. Bituric. lib. 6. cap. 8. [** Ea vero moneta est Brabantina ; monetam Bituricensem damus, num. 30. et 31. De Saulcy.] BLESENSIUM Comitum Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gr. legis argenti regii, et 19. sol. 7. den. ponderis ad marcam Par. Eorumdem vero Malliss, 2. den. 21. gran, legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. malliar. duplic. ad marcam Par. [ejusdem pretii atque Andegavenses.] Monetae typus exstat in Regesto, quern etiam delineavit Thevetus in Cosmogr. lib. 15. cap. 6. ut et Hautinus pag. 49. Adde Historiam Castilionensem pag. 139. et in Probat. pag. 97. 99. [Antiquiorem typum exhibet Petavius in Gnorism. veterum nummorum.] Typi num. 32. 33. ** BOLONENSIUM Comitum monetam exhibemus, num. 34. 8 BRIENNENSIS moneta? mentio fit in Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Croix fol. 122. r. : Briennenses valent vj. lib. xv. sol. vj. den. BRITANNIJE Ducum Denarii, ex Regesto, debent esse legis 3. den. 16. gran, argenti regii, et pond, ad marcam Paris. 19. sol. 6. den. Malliae, eprumdem denariorum debent esse legis 3. den. argenti regii, et pond. 16. sol. 9. den. obol. duplic. ad marcam Par. etc. [13. ejusdem monetae denarii 12. parvis Turon. valere dicuntur.] Monetae typus exstat in eodem Regesto, quern descripsit etiam Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 11. ut et Hautinus in lib. de Monetis Francicis pag. 41. Adde eumdem Hautinum pag. 99. 101. 103. et Argentreum in Histor. Armoric. lib. 1. cap. 13. pag. 95. Hujus praeterea meminit Monstrelletus 3. vol. p. 8. Berrius in Carolo VII. pag. 168. [et Lobinell. pas-

dem alias parva Pictavina, Gall. Poite- ranc en I'empire, ou diocese de Besancon, vine. Vide supra Ordinal. Phil. V. ann. senz avoir contrefait monnoie d'autrui; 1329. pag. 508. col. 1.] et pour ce que I'arcevesque de Besancon AQUITANICI, monetae ita dictae, apud disoit et maintenoit que, senz son congie Duchesnium in Probat. Hist, des Chas- et licence en son diocese, aucun ne povoit taigners pag. 88. Typi num. 10. 11. 12. faire forger monnoie, ledit arcevesque 1 ARAUSIENSIS Principatus monetse, eust fait metlre le cex en laditte ville de in qua effictum cornu, quod insigne fuit Moyrenc, dont ledit abbe, qui de ce se Guillelmi primi, ut fertur, Arausiensis senti agreve, appella a court de Rome, Principis, typum hie delineamus. Typi ou il ala et y poursuy sadite appellation, num. 13. 14. tant fit si longuement qu'il obtint sentence Mais j ARELATENSI Ecclesiae in gratiam pour lui contre ledit arcevesque Manassis Archiep. jus cudendi mone- au plustost qu'il fu retourne de laditte tam concessit Ludovicus III. Imper. court de Rome fist cesser de batre ou Gharta inter Instr. torn. 1. novse Gall. forger monnoie en sa terre, senz ce que Christ, pag. 95. col. 1. Ejusdem monetae depuis aucune y ait esle faite ou forgee. meminit Bulla Anastasii IV. PP. ann. Vide Moneta Condatescensis. 1153. ibid. pag. 98. col. 1. cujus fabricam AUGUSTODUNENSIUM Episcoporum moann. 1186. Petro de Toro concessit Pe- netae mentio est in Hist. Fr. torn. 1. pag. trus Aynardus vel Isnardus (Eynardum 65. apud Frisonum in Gallia Purpurata vocat Saxius in Ppntif. Arelat. pag. 239.) pag. 167. in Probat. Hist. Vergiacensis Archiep. Charta ibid. pag. 100. col. 1. pag. 22. 28. [et apud Johan. Munier in Hanc cusam interdum fuisse in castro Disquisit. Antiquit. Augustod. pag. 87. Bellicadri, quo jure simul cum castro et 159.1 Exstat Charta Caroli Simplicis cessisse Michaelem Archiep. ann. 1214. Regis Franc, ann. 8. Ind. 3. qua monein gratiam Simonis Comitis Montisfor- tam urbis Heduensis, dudum ab Eccletis discimus ex Charta ibid, edita col. sia ejusdem urbis pravitate quorundam 2. Vide Altaserram de Ducib. et Comit. alienatam, et quam in pr&fata urbe comiProv. lib. 2. cap. 5. pag. 142. Tvpi num. talis auctoritas dominabatur, eidem Ec15. 16. clesiae restituit. | ARGENTINENSIS monetae meminit AURELIANENSIUM Episcopprum moCharta ann. 1275. in Hist. Median! Mo- netae mentio est in torn. 4. Hist. Franc, nast. pag. 334. pag. 338. 498. ** ARIENSIS. Vide Airacensis. Spf Aurelianenses, Dominorumne an 8 ARNALDENSIS moneta, eadem forte Episcoporum non mihi constat, monetae quas Leomaniae Vicecomitum Carcasso- meminit Tabul. Dunense Ch. 30. [** In nensium, aut Convenensium, quibus voce Monetss Redemptio, supra col. 486. perinde commune fuit Arnaldi nomen. item mentio est Monetse. Aurehanensis, Vide Arnaldensis. nullum vero hodie cognitum est exem8 ARTESIANI, ARTISIENSES, Moneta plar Monetae Aurelianensis nee Ducum, Atrebatensis. Charta Joan. dom. de nee Episcoporum. De Saulcy.] Oysi ann. 1200. in Chartul. Mont. S. 1 AUSONENSIS in Catalonia monetae Mart. ch. 22 : Hanc sibi libertatem seu meminit Charta ann. 911. in Append. liber ationem ecclesia comparante undecies Marcae Hispan. col. 839. viginti libris veteris Attrebatensis moAUXONENSIUM dominorum monetae netse, etc. Charta S. Ludov. in Reg. 30. meminit Golutus in Histor. Sequanica Chartoph. reg. ch. 527 : Cum Thomas de pag. 56. 422. 593. Typi num. 20. 21. Sabaudia comes singulis annis perciperet SSif Auxonensis monetae solidum Steet haberet in Flandria ad vitam suam, phaniensem (Sol Estevenanl) sub Phiut dicebat, sex milia librarum Artisien- lippo Audace cusum exhibet Juranus sium, etc. Alia ann. 1242. in Chartul. S. in Hist. Comit. Auxon. pag. 54. memiPetri Insul. sign. Decanus fpl. 127. y: nit ibid. pag. 63. grossi Auxon. quern Adans de le Faleske a enwagiet a I'eglise cudijussit Carolus ultimus Burgundiae S. Pierre de Lisle, por sissante et dis Dux. Vide infra Burgundiae Ducum molivres d'Artisiens, trots muis de le dime neta. 8 k'il tient de mi en fies. Rursus memoranBARBARINI, Moneta vicecomitum tur Artisienses in Charta ann. 1374. pro Lemovicensium. Vide supra Barbarini. monast. S. Nicol. prope Tornacum ex T BARGHINONENSIS monetae mentio fit Reg. 105. ch. 523. Arest. ann. 1270. in in Charta ann. 1299. torn. 8. Spicil. Reg. Olim parlam. Paris.: Cum major Acher. pag. 259 : Constituo vobis eidem et jurati Silvanectenses quosdam, qui marito meo in dotsm qualuor millia lifalsos et pravos Artesianos et stellingps brarum Barchinonensium de terno, de apud Silvanectum expendebant, cepis- qua moneta 15. solidi valent unam marsent, etc. Reg. Corb. 13. sign. Habacuc cham argenti fini, recti, pensi Perpiniani. ad ann. 1514. fol. 217 : La somme de huit Adde Marcam Hispan. col. 1430. et vingt livres monnoye d'Artoys de xl. gros Chartam ann. 1302. apudD. le Blanc de Monet, pag. 29. Moneta Barcheona, in monnoye de Flandres pour la livre. ATREBATENSIS monetae mentiq est Charta ann. 1067. inter Probat. Hist. apud Vassorium in Annalib. Noviodu- Occit. torn. 2. col. 257. 1 BARENSIUM Ducum moneta alba nens. pag. 952. et Hemeraeum in Augusta Viromand. pag. 202. Typi num. uno denario levior moneta Franciae, nigra vero ejusdem legis et ponderis cu17.18. 19. * S. AUGENDI vel Eugendi seu S. ditur ex Litteris ann. 1354. apud D. Claudii monetae mentio fit in Lit. re- Calmet. Hist. Lotharing. torn. 2. inter miss, ann. 1376. ex Reg. 110. Chartoph. Probat. col. 623. Typos plures ibidem reg. ch. 104 : Oye I'umble supplication de exhibet laudatus Auctor num. 122. et nostre bien ame Guillaume de Beaure- seqq. Nos unum damus num. 22. et algart abbe de S. Oyant en I'empire, conte- terum aureum num. 23. no.nl que ^omme ja pieca en usant de son * Charta Yoland. comit. Barens. ann. droit et des privileges ottroyez a son 1354. inter Probat. Hist. Virdun. pag. eglise par plusieurs empereurs, lesquelz 24 : Jofroys de Gondrecourt, maistres de privileges ont este confirmez par nostre nostre monnoye de Clermont (en Argonne) tres ame oncle I'empereur, qui est a pre- ha delivrez,... pour dous queues de vin sent, ledit abbe eust fait faire et forger achetees a Varennes, quinze escus et demonnoye a son coing en sa ville de Moy- mey d'or des Johannes.

MON
sim in Hist. Britan.] Vide Targa. Typos monetae Britanicae damus, num. 35. 36. et 37 * Charta ann. 1088. ex Cod. reg. 8542. 3 : Tune temporis currebat in Britannia moneta argentea, valentequolibet albo argenteo sex denarios Turon. et etiam parvi denarii nigri currebant etiam tune in Britannia ; in qua si quidem moneta alba erant insculptse dux erminae circa crucem et in pila tres erminae, in cujus quidem monetae margine seu circumferentia erat sculptum sic : MONETA. ALANI BRITONUM Ducis. Instr. ann. 1391 : Vit trover a Nantes en la tour neuve es tresors dou due Jehan plusieurs especes de mannoie de Bretagne, qui estoient merchees dou coin de plusieurs et divers Dues, et aussi en fut trouve de monnoie noire de diverses especes, et de celles que I'en disoit qui estoit de cuir. BROSSLE Vicecomitum, ex familia Saviniaca, Denarii, ex Regesto 123. debent esse legis 3. den. 6. gr. argenti regii, et pond, ad marcam Paris. 20. s. Malliae eorumdem Den. legis 2. den. 16. gr. argenti regii, pond. 17. sol. 2. den. malliar. duplic. etc. Adscribitur haec moneta Andrese de Sauvigny, Vicecomiti de Bursse, seu, ut vulgo efferimus, de Brosse. Vide Thevetum torn. 1. pag. 547. Dom. Petri de Brossia, Dom. de Hiret, et de sainte Severe, ex eodem Regesto, Denarii debent esse leg. 3. den. 6. gran, arg. regii, pond. 20. sol. ad marcam Paris. Malliae eorumdem Denariorum leg. 2. den. 16. gr. pond. 17. sol. 2. den. obol. dupl. Utrique monetae inscriptus merges triticeus, familiae insigne. Vide eumdem Thevetum pag. 550. Typum exhibemus, num. 38. * BRUXELLENSIS Moneta. V. in hac voce. BURDEGALENSIS monetae meminit Chronicon Burdegalense Arnaldi sub finem. [In ea tertiam partem habebant Episcopi, ex Charta Richardi Ducis Aquitan. ann. 1186. inter Instr. torn. 2. novas Gall. Christ, col. 285.] Typus num. 39. * Reg. Cam. Comput. Paris, sign, in Bibl. reg. 8406. ad ann. 1310. fol. 161. v: 5. Burdegarenses valent 4. Turon. BURGKJNDLE Ducum monetse Divionensis mentio est apud Duchesnium in Hist. Ducum Burgund. in Prob. pag. 55. 100. 101. in Hist. Vergiacensi pag. 116. 117. in Prob. pag. 170. in Histor. Castilion. in Prob. pag. 2. Roverium in Reomao pag. 257. 264. Sammarthanos in Gallia Christ, torn. 4. pag. 368. 369. 370. etc. Typos damus, num. 40. 41. 42. Describitur in Tabulario Communiae Divionensis ex Bibl. Petaviana Charta Hugonis Ducis Burgundiae ann. 1187. qua monetam suam Divionis non posse fortiorem facere, quam ad legem 5. denariorum, profitetur. * Digenois, in Testam. Hugon. ducis Burg. ann. 1314. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 155. r. : Nous denons a ces de la chapelle d'en vaul de Noient, pres de Bremur, cent souldees de terre a Digenois... Nous denons et laissons a cent pucelles, a chascune vingt livres de Digenois par elles marier. SSS* Ejusdem monetae pretium colligitur ex Charta Guillelmi de Bellavaura Episc. Cabilon. ann. 1297. inter Instr. torn. 4. novae Gall. Christ, col. 253 : Dedit centum solidos Divionenses veteres, quorum duo valent unum Parisiensem. Ut Ducis Burgundiae moneta cursum obtineat in Francia uti regiajubetur Edicto Caroli VI. Reg. Franc, ult.

MON
Maii 1419. Hue etiam revocanda duximus quae de monetis Comitum Burgundiae scripsit D. Cangius sub nomine Stephanienses, ut quae ad Burgundiam hac in re spectant simul collecta habeat lector. STEPHANIENSES, Monetae Comitum Burgundiae, a Stephano Comite dictae, quo nomine duo potissimum indigitantur, nempe Stephanus Guillelmi Comitis films sub ann. 1101. et Stephanus alter sub ann. 1147. a quo postremo cusas ejusmodi monetas probabile est, cum ante eutn harum mentio non occurrat. Vetus Regestum sub ann. 1310 : Stephan. qui currunt in provincia Bizuntina, sunt idem qui Turonenses, quinque Burdegalenses vel 4. eodem modo Divionenses, Arnaldenses, Petragoric. Viennenses 4. Sanchez qui currunt in Navarra, vel quinque Turon. Estevenars dicuntur in Charta ^Egidii Episcopi Tullensis ann. 1255. apud Perardum pag. 482 : Trente-cinq livres d'Estevenars. Sed legendum Estevenans, ut est in Histories Vergiacensis Probat. sub ann. 1322. 1370. pag. 306. 396. et apud Golutum in Hist. Comitatus Burgundiae sub ann. 1294. et 1401. lib. 7. cap. 20. lib. 9. cap. 26. [Stephaniensium pretium indicat Charta ann. 1334. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 248 : Valere asserit quatercentum libratas terras annul redditus, Stephaniensi computo grosso Turonensi pro XV. den. Eorumdem mentio fit in Statutis S. Claudii ann. 1448. pag. 46.] * Centum et viginti librae Stephani, in Tabul. Morbac. Ejusdem monetae pluries fit mentio in Testam. Joan, de Nant episc. Paris, ex comitatu Burgundiae oriundi ann. 1426. in Tabul. archiep. Paris. S2ir A Divionensi basilica S. Stephani dictos Stephanienses existimat Valesius in Notit. Gall. pag. 279. cui utcumque favet D. le Blanc de Monet. ag. 130. Probabilius vero a Stephano omite Auxonensi, quern Estevenon appellabant, sic nuncupates censet D. Brussel de Usu feud. torn. 1. pag. 355. Sed si conjecturis conjecturas opponere licet, longe verisimilius mihi videtur a S. Stephano, cujus sub nomine Deo dicata ecclesia cathedralis Vesontionis, qui Comitatus Burgundise caput est, nomen et originem habuisse : prasterquam enim quod antiquior celebriorque fuit Vesontionensis ecclesia quam basilica S. Stephani Divionensis, certum est hanc ante ann. 34. Caroli Calvi, hoc est 874. juscudendi monetam non obtinuisse, ut liquet ex Charta ejusdem Imper. inter Probat. Hist. S. Stephani Divion. pag. 31 : Isaac Lingonensis ecclesise reuerendas Antistes... postulavit quatinus... ecclasiee S. Mammetis Lingonensis, alque ecclesias S. Stephani Divionensis... monetam quam antea habere non consueverant, concederemus. Porro multo ante haec tempora eo jure gaudebat ecclesia Vesontionensis, ut videre est apud Chiffletium in Vesont. part. 1. pag. 187. Ex his etiam non absurde colligitur a Burgundia potius in Comitatum Auxonensem, inter utramque Burgundiam situm, Stephanienses inductos, quam a Comhibus Auxonensibus eps accepisse Burgundiones. [* Ecclesiae Vesontionensis S. Stephano dicatae sub eodem nomine fertur moneta, cujus duos typos penes nos habemus ; in quorum uno legiturin una parte Bisontium, in altera Pthomarlyr, in alio Porta nigra B. Stephani.'] [** Addit Dom. de Saulcy Vesontionenses denarios, qui

MON

493

frequenter occurrant, omnes inscriptos esse S. STEPHA.NUS PROTHOMARTYR, indeque sine dubio monetae nomen exstitisse.] Restat nunc ppinio D. Cangii quaeeo ipso quo stabilita est fundamento corruit: exstat enim Charta Arelate exarata in Tabular. S. Victoris Massil. ann. 1032. ubi Stephaniensium occurrit mentio : Accepit in pretium sicut bona fide inter ipsos complacuit de denarios Stephanineos lib. vi. Erant itaque Stephanienses ante appellatos a D. Cangio Stephanos, quibus proinde nomen acceptumreferri non debet; neque enim a quoquam in dubium revocari posse arbitrpr eo loci de Stephaniensibus Burgundiae agi, cum utraque provincia eidem imperio tune temporis subjaceret; maxime cum Arelat. Episcoporum moneta sub nomine S. Stephani percussa nusquam occurrat. A corrupta pronuntiatione nominis Stephani, quern Estevenon efferebant, dicti etiam iidem denarii. ] ESTEVENENSES, in Charta ann. 1265. apud D. Brussel de Usu feud. torn. 1. nag. 353 : Sub pretio quinquagentarum libratarum terras, annui redditus monetae Estevenensis. Testament. Philippi Boni Fland. Comit. ann. 1441. apud Miraeum torn. 2. pag.-1260. col. 2 : Cessimus castrurn, oppidum et districtum Monevrei... cum omnibus quse eo pertinent, cujuscumque generis sint, et reditum quingentarum librarum Estevenons dictarum producere aestimantur. Ubi denariorum ecclesiae Metensis, qui nomine S. Stephani etiam insigniebantur, mentionem fieri opinpr. [** Librae Stephaniensium Burgundiae sunt, Metenses enim monetae numquam a S. Stephano dictae. De Saulcy.] Sols Estevenans, in Consuet. Burgundiae Comitatus sub finem. Litterse Philippi Dom. Joinvillae ad Ararim ann. 1354. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 4. pag. 294 : Paierait chascuns feux... dix solz d'Estevenonx. CABILONENSIUM Comitum monetae figurae describuntur in nupera Historia Cabilonensi, initio torn. 1. tab. 2. et lib. 1. pag. 100. Typum hie delineari curavimus, num. 43. CADURGENSIUM Episcoporum Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 16. gr. legis argenti Regis, et 21. sol. 10. den. ponderis ad marcam Paris, et 1. den. amplius in 3. marcis ; eorumdem vero Malliae 2. den. 4. gr. legis argenti Regis, et 18. sol. 8. den. ponderis ad marcam Paris, [in eodem Regesto norum denariorum pretium sic statuitur, ut 20. den. Cadurc. valeant 12. parvis Turon.] Monetae typum hie damns, num. 44. dedit etiam Hautinus pag. 51. Hujus mentio occurrit apud Cruceum in Hist. Episcpp. Cadurcens. pag. 65. 121. Justellum in Hist. Arvern. pag. 47. in Probat. Hist. Turen. pag. 38. etc. T CAMERAGENSIUM Episcoporum monetae mentio est in Charta Ottonis III. Imp. ann. 1001. torn. 3. novae Gall. Christ, inter Instr. col. 1. qua Herluino Episcopo id juris conceditur. Typos exhibemus 45. et 46. * Cameracensium Episcoporum, qui et Comitum titulo insigniuntur, monetae mentio primum nobis occurrit in Charta Caroli Simplicisann. 912. ex Tabul. eccl. Camerac. : Praecipientes ergo jubemus et hujus praeceptl vigore invicto firmamus, quo prsefalae locus villas munimen Castelli nostra possideat perpetuo muniftcentia ac mercatum et proprii nomismatis percussuram. Monetas offtcinam simili modo donamus, in alia ejusd. reg. ex

494

MON

MON
cum je la tenoie... pour vm. vingt et ix. liv. de Provenisiens.] Chron. MS. quod legitur in Tabul. S. Maglorii :
L'an mil deus cent et vint trois Fist Thibaut sa monnoie abatre, La viez monnoie de Prouvins, Ou 1'on boit souvent de bons vins.

MON
enti regii, 17. sol. malliar. fsem. Monetaeettypum hie2. den. Parisienuplic. ponderis ad marcam exaramus num.

eod. Tabul. quam minus recte Carolo C. attribuit Mireeus Diplom. Belgic. cap. 10. Oharta Ottonis reg. ann. 941. in eod. Tabul. : Concedimus praefato episcopo (Volcberto) et, successoribus ejus omne telonium, cum Moneta civitatis suss Cameracensis. Ordinar. MS. ejusd. eccl. fol. 11. r. ubi de missa in die Nativit. : Duo canonici, vel alii cantant Christus vincit ; quo cantata, accedunt ad episcopum, recepturi ab eo singuli duodecim denarios Cambrisienses. Inter plures hujus monetae typos ex museo D. Mutte ecclesiae Cameracensis decani selectos aliquot hie exponimus ; quibus duos ejusdem capituli ante annum 1440; cusos subjicimus ex eodem museo. * Primus est Nicolai de Fontanis ann. 1249. qui in altera parte exhibet caput episcopi mitratum cum inscriptione, Nicholaus epischopus ; in altera crucem cum inscriptione in circulo exteriore Ave Maria gratia plena. Et in crucis angulis, Cameracu. 2. Guidonis de Collemedio ann. 1297. in quo aquila expansis alis visitur, cum inscriptione : Guido epis. Cameracensis. In altera parte cum duplici Inscriptione Ave Maria gratia plena et Dominus tecutn. * 3. Robert! deGebennis'ann. 1368. in quo ille eques sagatus et gladio armatus effingitur, equo vestito insidens, cum inscriptione : Robertas Dei gra. eps. et comes Camerac. In altera parte, XPC. IMPERAT. XPC. VINCIT. XPC. REGNAT. [ Confer Tab. IX. num. 15.] * 4. Joannis de Gavre, alias de Lens, ann. 1412. ubi duo scuta, unum gentilitium, alterum comitatus Cameracensis, cum inscriptione : Johanes epus. et comes Camerac. In altera parte, Sit nomen Domini benedictum. Et in interior! circulo, Moneta fca in Cameraco. * 5. Maximilian! a Bergis, primi Cameracensis archiepiscopi ann. 1559. in quo ipsius scutum gentilitium, cum inscriptione : M. a Bergis D. G. eps. Sd. Ca. S. Imp. P. Co. Ca. In altera parte, Nee cito, nee temere. * 1. Capituli, ubi caput mitratum cernitur, cum inscriptione : Moneta capituli. In altera, Ave Maria gratia plena. Et in crucis angulis, Cameracu. Simillimus nummo Nicolai de Fontanis. * Alter typus prsefert in ,medio Camera. et in circulo, Capitulum sede vac. In altera parte crux, cum inscriptione in ambitu, Moneta duplex. CAMPANILE Comitum monetse Pruvinensis [dictae, quod in oppido Pruvinensi cuderetur,] mentio est non semel apud Scriptores, et in veteribus Tabulis, apud Innocentium III. lib. 14. Epist. 91. 92. 126. Roverium in Reomao pag. 231. 232. 236. 237. 297. in Hist. Castilion. in Probat. pag. 43. in Hist. Brecensi pag. 38. [in Charta ann. 1137. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag.32. v Charta Johannis Valerici ann. 1231. in Tabul. Sangerm. : Nos erga fratrem Johannem de Milliaco de 100. libris Pruviniensibus deliberetis, videlicet unoquoque solido pro 17. denariis, minus Pictavina.] Hinc Libras Pruvinensium, apud Arnulfum Lexoviensem in Epist. pag. 56. in Chron. Ceccanensi, seu Fossae novae ann. 1201. 1202. 1209.1216. et alibi passim. Charta ann. 1216. apud Ughellum torn. 3. pag. 499 : Nos profitemur mutuo recepisse... 20. libras bonorum Provesinarum Senarum. [Moneta Proveniensis, in Charta ann. 1194. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 81. Alia ann. 1213. ibid. pag. 127 : Si cum la prevoste de Collomiers le contient, et si

52. Fuit autem ilia Margareta de Bomes, Domina Oastrimeliandi , uxor altera Henrici D. de Suliaco, et mater Henrici Franciae Buticularii. Vide Hist. Monmorenciacam pag. 227. [Monetae typum describimus num. 47.] * Provisions fors, in Charta ann. 1268. exCASTRI RODULFI dominorurn Denarii, Regesto 123. jubentur esse 3. den. 6. ex Chartul. monast. de Escureiq. Ad hulegis argenti Regis, et 20. jus monetae exemplar denarii Romse gran, ad marcam Paris. Mallias sol. ponderis eorumcusi, appellati sunt Provenienses Sena- dem denariorum 2. den. 16. gr. legis tun, perperam Senarum apud Ughell. argenti regii, et 17. sol. 2. den. malliar. supra laudatum, quod eorum denariorum valor Senatus Romani decreto sta- duplic. ad marcam Paris, [pretii vero ut typum tueretur, ut censet Muratorius torn. 2. denarii Castrimeliandi.] Monetaedelineahie Antiq. Ital. med. aevi col. 808. Charta vit describimus, num.54, quern Alterum etiam Hautinus pag. 51. ann. 1195. ibid. col. 810 : Pro ducentis damus num. 53. sex libris Proveniensium Senatus, etquinCATALAUNENSIUM Episcoporum moque solidis, eo quod denarius Papiensis secundum statutam formam a judicibus netse mentio est apud Laurentium Leoet mercatoribus Urbis, duodecim denarii diensem pag. 327. et Hemerseum in pro viginti Proveniensibus veteribus nunc Augusta Viromand. pag. 174. Typum computantur : et habita portione Prove- habes num. 55. niensium veterum ad Provenienses SenaEjusdem typum sub Rogero II. tus , qui nunc duodecim Provenienses Episc. percussum habet D. le Blanc qui veteres pro sex Proveniensibus et dimidio Tract, de Monet, pag. 148. scribit id Senatus cambiantur. Alia ann. 1232. ibid, juris vel ejus conflrmationem obtinuisse col. 807: Item et ducentas et viginti libras Rogerum a Philippo I. cujus inaugurabonorum Proveniensium Senatus. Vide tioni ann. 1060. interfuerat. [** Est ibi col. 815. Grimaldi animadversiones moneta episcopi Laudunensis, quam pro in hanc ipsam monetam. Catalaunensi exhibet le Blanc. De CARCASSONENSIS monetae mentio est Saulcy.] in Tabulario Abbat. Conchensis in Ru* Bulla Alex. PP. Chartul. thenis Ch. 85. [et in Charta ann. 1069. Campan. fol. 17.III. col. 2 inBizantium v. inter Probat. Hist.. Occitan. torn. 2. col. auri boni et ponderis trium :denariorum 267. Concessio ad firmam monetae Car- et oboli Cathalanensis monetae, quern Cacasson. ann. 1159. ibid. col. 574 : Ego thalanensis ecclesia singulis annis... ecRaymundus Trencavelli dono licentiam clesiae vestrse operandi vobis... in moneta mea de Car- vere,... vobis rationabiliter debet persolconfirmamus. Charta ann. cassona... de xxiv. solidis denarios in 1290. ex Chartul. S. Vine. Laudun. : libra, et de xxvi. solidis mealas in libra, Item onze Parisis sur la vigne Watin et sexta parssint de mealas. Item quando Chardon devers Bucy. Item deux Chaavoluntas noslra erit habeatis licentiam lons et une maille Chaalons sus la maiminuendi unam mealam et non plus.] Ty- son Gilon le boucher. pum habes, num. 48. CELLENSES CORNUTI. Vide supra Cor| CARENTONII in pago Burbonensi nutus 3. dicecesis Bituric. dominorum monetae CENOMANENSES Denarii, quos Mansois typus infra describitur ; quern potius vocabant, ex Regesto 123. debent esse ad Comites Sacricaesaris, qui et Caren- legis 6. den. argenti Regii, et 16. sol. tonii domini erant, referendum exis- ponder, ad marcam Paris. Mox additur : timo. Vide infra Sacricsesaris. [** Nos Et ainssi vaudront les Mansois dessusdits typum exhibemus num. 49.] 20. deniers mains la livre, que Tournois CAENOTENSIS Comitis Denarii, in Re- petits ; c'est a dire que les 13. Mansois ne gesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gran, vaudront que 2. sols de petits Tournois, legis argenti Regis, et 19. sol. ponderis etc. Monetae inscriptum, SIGNUM DEI ad marcam Paris, [quorum 14. valere Viv. In altera parte : MONETA CENOdicuntur 12. parvis Turon.] Mallias vero MAN. Ita etiam habetur apud Thevetum eorumdem Denariorum, 2. den. 21. gr. lib. 15. cap. 7. et Hautinum pag. 45. Est legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. penes me denarius alter Cenomanensis, malliar. duplic. ad marcam Paris. Mo- in cujus parte altera crucicula cum 2. netse typum hie damus, num. 50. et globulis et 2. liliolis in singulis crucis 51. Hujus meminerunt Ordericus Vita- lateribus, cum hac Epigraphe : SIGNUM lis pag. 581. Fulbertus Epist. 34. etc. DEI Vivi. In altera COMES CENOMANN. [Carnotorum nummorum mentio est apud [Non multum absimilis denarius cujus Mabill. torn. 4. Annal. pag. 424.] typum describimus ; loco liliorum effic*CASTELLETidominorum,gentis apud tae litterae Graecae A et Q, in altera parte Sequanos nobilitate insignis, monetae Comitis monogramma. Alii typi penes typum intra schedas meas habeo, ubi in nos sunt qui solo monogrammate diffeuna parte legitur : SIT LAUS DEO ET runt.] Vide Thevetum lib. 15. Cosmogr. GLORIA, in area crux variegata ; in al- cap. 3. Charta ann. 1315. de Cenomanentera : NICOLAUS DU CHATELET et in sibus denariis haec subdit : Et avoient medio arx. Ejusdem Nicolai, tanquam cours pour 20. deniers mains que la livre domini Vauyillaris, monetse typi duo Tournoise du Roy composee de 240. deexstant in Hist, geneal. domus Castel- niers. Ladite livre de deniers Mansois valloit a cette raison, et estoit composee leti pag. 203. CASTRIMELIANDI (perperam scriptum de 260. deniers. Cenomanensis monetae in Regesto 123. Castrivillani) dominae, mentio praeterea occurrit apud OrderiDomini de Sully matris, Denarii [quo- cum Vitalem pag. 579. 684. 708. Innorum 15. sestimantur 12. parvis Turon.] centium III. PP. pag. 415. Edit. Colon. ex eodem Regesto debent esse 3. den. 6. etc. Apud Raymundum de Agiles in gran, legis argenti regii, et 20. s. pon- Hist. Hierosol. pag. 165. Mansei dicunder, ad marcam Paris. Mallise eorum tur, ex Gallico Mansois, vel Mansais, Denariorum 2. den. 16. gran, legis ar- quomodo appellantur in Consuetudine

MON
Cenoman. art. 4. 5. 6. etc. et apud Philippum Mouskes in Hist. Francor. MS. :

MON

MON

Claromontenses qui valent 30. Podienses. CRESPIACENSIUM, seu Vadensium CoL* Vide supra Durantingi.] mitum monetae mentio est apud Heme1 CLAROMONTEKSIUM Comitum in raeum in Augusta Viromand. in Regesto Fu sa raengons aramie, pago Bellovaco monetae typum recentio- pag. 46. 47. 'Moneta Crispeii, in Charta Fu de Bezans, et d'Estrelins, rem, cum antiquior nobis non occurrat, ann. 1184. torn. 2. Histor. Eccl. Meld, Et de Manijois, et d'Angevins, hie delineamus. Vide supra. [** Nos pag. 72.] Typus num. 61. Qui li vinrent de Normandie. satis antiquum Episcopi exhibemus * Charta Phil. Aug. ann. 1214. in Hist. Bertrandus Clericus, au Roman de Gi- num. 58. Abbavil. pag. 126 : Comes Bellimontis et rard de Vienne MS. : CLUNIACENSIUM Abbatum monetae de Crespeiaco et Alienor uxor ejus, quonmentio est in Bibliotheca Cluniacensi dam comitissa Viromandise, dederunt in Totes nos terres nos ont si en destrois, Que nos n'i prenons vaillans deus Maiisois. pag. 1410. 1505. 1535. et apud Gallan- perpetuam eleemosynam ecclesise, S. Judoci supra mare decent libras de moneta [Charta ann. 1280. in Chartul. S. Van- dum de Franco alodio pag. 57. Typus patriss Crespiacse... Dicta comitissa dedit 0 dreg. torn. 1. pag. 188 : Penitus dimisi num. 59. Cluniensis , pro Cluniacensis, in et concessit in perpetuam elsemosynam Nicolao Tyebout fratri meo, pro viginti solidos 1160. inter Prouno Mansois tres virgatas terrse. Haud Charta ann.circ. 1150. et pag. 166 : Acce- diclse ecclesise centum Valozius. monetse bat, ult. scio an iidem denarii indicantur in pit ab eo Hist. Trenorch. ccc. solidos Clu- Crespeiacse. Vide inframonetarum origo predictus prior 1 DELPHINALIUM Charta Guill. Estandardi Senescalli comit. Cabi- repetenda a Guigone Provinciae ann. 1267 : -Pro marcha Man- niensis monetse. Alia Beatr.Cluniac.: Ego jus cudendi monetam II. cui ann. 1155. concessit lon. ann. 1212. in Chartul. sen, novorum dent XXVII. sol. Provincia- Beatrix comitissa Cabilonensis.... Deo et cus I. Imper. Bulla descripta inFrideriDiploles.l Typi 56. et 57. Cluniacensi in perpetuam elemo- mate Friderici II. ann. idem Ut porro vel pondere, vel pretio Ceno- ecclesieecontuli, ut moneta Cluniacensis jus Delphinis asseritur 1238. quo Hist. sinam torn. 1. manensis denarius Turonensi inferior, per universam terram meam amodo cur- Dalphin. pag. 93 : Prssterea potestatem ita Andegavensi superior erat, ut qui in rat, nee alia de cetero possit currere mo- condendi et fabricandi novam monetam veteri Statute S. Ludovici Regis de Re neta ibi, excepta solummodo in pr&posi- in villa quse dicitur Sesana, quse sita est monetariaduobus Andegavensibus(deuo; tura mea Cabilonensi... Si vero, quod ab- ad radicem mantis Jani, quia ibidem moAngeyins) valere dicatur. Nee Andega- sit contigerit quod moneta Cluniacensis netse fabrica non erat, a nostra Majestate f vensibus duntaxat, sed et Normannicis tantum pondere et lege pejorescat, quod impetravit Guigo Dalphinus. Alias etiam denariis gravioreserant Cenomanenses, marca argenti minus duos solidos, quam fuere Delphinalium monetarum officicum Genomanicus Normannico et se- tempore mex concessionis valebat, vel suc- nae, apud Oysencium videlicet, unde Limisse valeret: atque inde vulgo apud cessores mei juramentum prsestitum serDecis. 432. Franc. Marci nostros Metalla morum metientes , ut vare non tenerentur. Erat autem tune brse Oysencii, id224. Avisanum, Crimia2. pag. verbo utar Stephani Episc. Tornac. temporis moneta Cluniacensis, videlicet part. Cerviam, Gratianopolim et Romacum, Epist. 103. in proverbium abiit, Ceno- xij. denarii, secundum legalem probatio- num, in quibus monetse aureae, argenmanensem yalere Normanno etsemisse, pondere quinque denaet cupreae cudebantur, ut discimus quod ad utriusque gentis acutum inge- nem in et oboli, etargenti sex denariorum teaeExtracto Computi ann. 1339. torn. 1. cuperis ex nium traducunt, quo Normannis, quan- riorum Histor. Dalph. pag. 95. et Instrum. ann. tumlibet callidis ac astutis, prsecellunt et T oboli. torn. 2. pag. 214.215. Jam vero COLONIENSIS in Cenomanenses. Ita Cardinus Bretius Charta ann. 950. monetse mentio est 2. 1327. ibid. figura, lege et pondere paucis de earum apud lib. 2. de supremo Regis Imperio cap. Ampl. Collect, col. 45. Marten, torn. dicendum ; ac primo quidem 13. Metalli porro probitatem denariorum j Floreni jubentur esse de 24. quaratis 1 CONDATESCENSIS monasterii, seu S. Cenomanensium arguit lex 6. denariooctavas monetae mentio rum, qua3 in caeterorum trium tantum Eugendi vel S. Claudiiejusdem Monast. auri fini, ad remedium ligsemarcha,partis et ad fere semper esse solet. Jus vero cudendi fit in Histor. rythmica Annal. pag. 608. unius quarati pro qualibet partis 1. floponderis octavse apud Mabill. torn. 1. monetam habuisse Episcopps Cenoma- quod quidem jus acceptum referridebet remediumqualibet marcha. Item in dictis reni pro nenses ex concessione Pipini Regis, col- Friderico Imper. ut patet ex Charta ann. florenis sit... ab una parte imago B. Joligitur ex Vita Aldrici, ejusdem urbis 1175. inter Instr. torn. 4. novae Gall. hannis Bapt. et supra spatulam dextram Episcopi pag. 100. Christ, col. 22. [* Vide supra S. Augendi ipsius imaginis sit... unus parvus Dalphi5B3T Antiquius videtur jus cudendae moneta. nus, et circumscribatur a dicta parte monetae concessum Episcopis Cenoma| CORBEIENSIUM Abbatum monetaeSANGTUS JOHANNES BAPTISTA-. Ab alia nensibus, cum in Prsecepto Ludovici mentio occurrit in Charta Philippi Aug. vero parte dictiflorenisit unus fLos...delilio, Pii apud Baluz. torn. 3. Miscel. pag. 100. ann. 1185. quam supra retulimus inter circumscribatur a dicta parte GUIGO DALa Pipino sive a Theoderico atque ante- praemissa ad monetas regias ; unde PHINUS. Consilium ann. 1327. torn. 2. riorious Regibus id habere memoran- etiam colligere promptum est Abbates Hist. Dalph. p. 214. ejusdem legis, pontur : unde an merito Charta Theoderici id juris antiquitus pbtinuisse.Penes nos deris et figurae ex Ordinat. ann. 1340. suspectae sit fldei eruditis viris nescio. est recentioris typi pars antica in qua ibidem pag. 415. [* Florenum DelphiUt ut sit ex ea discimus sub nomine S. efflcta Crux pedata inter cujus brachia nalem exhibemus num. 64. ubi circa Gervasii Cenomanensis ecclesiae patroni, binae coronae et bina Jilia cum Inscript. lilium scriptum Hu. DPH. VIENS.] Item et Regis percussam fuisse ; atque adeo SIT NOMEN , etc. alteram recuperare T Albi denarii, dicti Grossi Dalphinales non ejusdem figurae qua mpneta Comi- non licuit. Haud scio an iidem sint cu- pond. 60. ad marcam Dalph. leg. 11. den. tum Cenomanensium : Aiglibertus Ceno- nei de quibus Mabill. torn. 3. Annal. argenti puri, ad remedium legis 1. gr. manicse, urbis archiepiscopus, nos depre- pag. 337. circiter, et ad remedium ponderis sex catus est, uti monetam publicam in sua * Charta ann. circ. 1085. in magn. septenarum 1. grossi, pretii 17. den. : civitate, et in nomine S. Gervasii ac nos- Chartul. nig. Corb. ch. 24. fol. 48. r. : Quilibet grossus habeat ab una parte in tro ei concederemus, apud Mabill. torn. 3. Everardus abbas Corbeyse scriptis reti- media figuram seu imaginem unius homiAnalect. pag. 200. nere volumus qualiter Moneta Corbeyse nis sedentis super duobuspiscibus DalphiCLAROMONTENSIS Episcopi et Capituli nostris temporibus agenda sit, quantave nis, uno ad dextram, et alio ad sinistram Denarii, ex Regesto 123. debent esse 3. firmitate nobis viventibus sit tenenda. partem, habentis in manu dextera unam den. 16. gran, legis argenti Regis, et20. Constituimus autem earn ad septem dena- virgam, et in summitate ipsius virgse sol. 6. den. ponderis ad marcam Paris. rios argenti, juxta legem et pondus Am- unum florem, et habentis in capite unum [13. ejusmodi den. valent 12. parvis Tu- bianensis monetse : obolos quoque poni- circulum florum, et circum circa sint... ron.] Mallise eorumdem Denariorum 3. mus ad sex denarios. et ita ut tredecim primo supra caput diclse, imaginis una den. leg. arg. Regis, et 16. sol.9.d. obol. ex illis denarii iniegrorum duodecim crux, et prseterea litterse continentes hsec duplic. ponderis ad marcam Parisien- denariorum pondus efftciant , nee ad verba, HUMBERTUS DALPHINUS VIENsem. Monetae typum hie damus, quern singulos centum solidos denariorum, NENSIS, ab alia vero parte debeat esse una proferunt etiam Thevetus lib. 14. cap. nisi tantum viginti solidos ex eis ad- magna crux in media, et quatuor pisces 12. Savaro in Orig. Claromont. pag. 278. misceri permittimus. Typus hujus mo- Dalphini parvi, videlicet unus in quolibet 1. Edit, ut et Hautinus pag. 45. Hujusce netae sub Joanne quodam abbate ex- quarteno seu vacua dictse crucis, et circummonetae mentio occurrit apud Gallan- stat in cimeliarcho D. Fauvel, in cu- quaque, primo crux et deinde litterse.... dum de Franco alodio pag. 107. JuStel- jus anticaparte efficta crux pedata cum GROSSUS DALPHINALIS. Item ^ Oboli grossi Dalphinales cursus 8. de lum in Hist. Arvern. in Probat. pag. 56. binis coronis et binis liliis inter illius 144. 145. 146. in Probat. Hist. Turenen- brachia, et inscriptione : JOHANNES ; d. ob. leg. 8. den. argenti puri, pond. 7. sis pag. 57. etc. In Charta ann. 12J9. in in altera pedum pastorale inter A et w : s. 4. d. dictorum obol. ad marcam, ad Regesto Philippi Aug. Herouvalliano cum inscript. ABAS CORBEIEN. [** Nos remedium leg. 1. gr. et semis, et ad remedium ponderis semis, den. : Quilifol. 165. base habentur : Levabuntur 15. paulo diversum exhibemus num. 60.]

496

MON

MON

MON

bet obolus grossus habeat ab una parte in xxij. sol. iij. den. pro qualibet marcha.... teaudun queure pour Tournois et vaut pis media unum magnum piscem Dalphinum, Et habeant ab una parte infra compas- quatre sols la livre. et circum circa primo crux, et deinde lit- sum quatuor flores lilium, et sit scriptum * DUNI ad Mosam moneta. Elenchus terse... HUMBERTUS, etc. alia vero parte in circuitu, K. PRIMOG. FRANC. REG. et Chart, quse continentur in Chartul. 2. debet esse in media una magna crux, et ab alia parte infra circuitum Utterarum casten. Asperim. ex Bibl. reg. 49 : Insduo Dalphini, in duobus quarterns dictse habeant unum piscem dalphini sine com- trument comment mesires d'Aspremont crucis et circumquaque prsemissa cruce passu, et in circuitu, DALPHINUS VIEN- ait estaubli maistre Lambert de Namur par deux ans a faire sa monnoie a Dun, litterse... OBOLUS GROSSUS DALPH. Item NENSIS. blanche, noire et d'or, et de quell loi et | Duplices Dalphinales leg. 4. den. | S. DEODATI (S. Dieij) apud Lotharinpond. 15. s. 10. den. ad marcam, ad re- gos moneta? mentio lit in litteris Er- quantite, et comment li nons monsigneur y doit i esfre.Aliae ibidem extant Charta? medium legis 1. gr. circiter, et ad reme- mengardis ann. 1051. apud D. Calmet. dium ponderis 1. duplicis, pretii 2. den. torn. 1. Hist. Lothar. col. 441. in Chartis ad eandem monetam spectantes. 1 EBREDUNENSIUM Archiepiscoporum ejusdem figurse in antica qua oboli su- ann. 1115. 1176. ibid. torn. 2. col. 261. pra, in alia vero parte sit qusedam crux 368. ubi monetse typum delineavit num. monetaB mentio fit in Charta ann. 1147. magna quas vadat a qualibet parte usque 153. ejusd. prseterea meminit P. Benoist torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 89. col. 1. ad summitatem circuli, et unus piscis in Origin. Domus Lothar. pag. 531. Typi qua id juris Willelmo Archiep. concedit Conradus II. Imper. Typus Dalphinus in uno quatenorum dictse cru- num. 65. et 66. cis, et litterse circum circa.... DUPLEX w DIENSIS Civitatis nummi typum num. 72. 1 EGIDIENSIS monetse, quse in ciyitate DALPH. Item exhibemus num. 67,. | Denarii nigri Dalphinales leg. 3. den. S. DIONYSII in Francia Abbatum mo- S. Egidii sub Comitibus Tolosanis cudebatur occurrit mentio in Charta ann. ponderis 24. sol. ad remedium legis 1. neta, de qua Doubletus pag. 407. inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. ran. circiter, et ad remedium ponderis * Hujus typum delineari curavit Moli- 1093.336. Vide Egidienses. Typus num.73. col. . den. pretii 1. den. in antica efflctus netus in Museo S. Genov. pag. 145. Dalphinus ut in obolis, in altera crux EXOLDUNENSIS moneta? typos sisti^ DIVIONENSIS moneta. Vide supra mus num. 74. et 75. cum Inscript. DENARIUS DALPH. Item Burgundise Ducum Moneta. | Oboli nigri Dalphinales pretii 1. ob. FALCUMBERGENSIS Dominse (Fauquen* DOLENSIS moneta? mentio fit in berge) Denarii ex Regesto 123. jubentur leg. 2. d. minus 2. gr. pond. 83. sol. 4. den. ad marcam, ad remedium leg. 2. Charta Gir. Villelud. abb. ann. 1212. esse 4. den. 12. gr. legis argenti Regis, ex Chartul. Bauges. Turon. dioec.: Pax et 17. sol. pond, ad marcam Paris. Mogran, circiter, et ad remedium pond. 4. ob. ejusd. figura? in antica parte qua de- et amicabilis compositio inter paries tali- netse nulla est Inscriptio, cujus typum narii nigri, in postica sit in media una ter intercessit, quod dictus abbas (de hie damus. [** Nos aliam exhibemus crux quse extendatur a qualibet parte us- Baugeseio) dedit dicto Petro pro bono cum inscriptione num. 76.] que ad summitatem circuli, et litterse pads duodecim libras dolensis monetse. FLANDRENSES monetse priscse et recircumquaque prsemissa cruce.... OBOLUS [* Vide Castri Rodulfi dominorum mo- centiores passim habentur in libris Moneta.] netariis. Exstat in Regestis Parlamenti DALPHINALIS. | Dozeni pretii 12. den. leg. 6. DROGENSIUM Comitum moneta? men- fol. 84. Arestum pronuntiatum in Parlad. tio est apud Ordericum Vital, lib. 5. mento S. Martini ann. 1289 : quo non argenti puri, pond. 10. sol. ad marcam. pag. 576. 596. 685. [Adde Vitam S. Hil- obstantibus propositis a Comite Flandrise, Item deburgis torn. 2. Spicil. Acher. pag. pronuntiatum fuit, quod non ordinatio, | Moneta alba leg. 6. d.arg. puri,pond. 6. s. ad marcam, et habeat ab una parte 690.] [ Hujus meminit quoque Charta quam dominus Rex fecit super Monetis, circulum infra quem sit unus Dalphinus, ann. 1287. ex Tabul. capit. Carnot.] in Comitatu Flandrise tenebitur: et fuit et ab alia parte sit una crux parva, prout [** Typum damus num. 68.] prseceptum dicto Comiti ut earn teneri habent Turonenses argenti regni Franciae, * DUACENSIS moneta. Charta Nic. S. facial et servari. Typi num. 77. 78. ex laudato supra Compute ann. 1339. Humb. Maricol. abb. ann. 1185. ex Char| FORENSIUM Comitum moneta? menVide Dozenus. [** Typos exhibemus tul. S. Vine. Laudun. ch. 165: Ecclesia tio occurrit in Charta ann. 1223. inter num. 63. et 62-1 Lescheriensis nobis propter hoc... duode- Instr. nova? Gall. Christ, torn. 4. * Ordinat. Caroli V. dalph. ann. 1357. cim solidos Duacensium in festo S. Remi- col. 28. 8. Jun. in Reg. Cam. Comput. Paris, gii annuatim persolvet. Alia Joan, episc. T FUXENSIUM Comitum moneta? figusign. Vienne fol. 18. r. : Primo (cudan- Camerac. ann. 1202. ex Chartul. Mont. ram hie describimus, de qua nihil mihi tur) denarii albi curribiles pro decem octo S. Mart. part. 3. ch. 34 : Acceptis ab ec- preeterea occurrit. [** Hunc txpum nos denariis ad octo denarios argenti fini, de clesia Montis S. Martini centum libris ex editione D. Benedictinorum iteraliga et de pondereix. sol. den.promarcha Duach. monetss. Census ejusd. monast. mus.] ... Et habeant dicti denarii ab una parte ibid. foL 78. v: Nous avons d Douay une | S. GALLI moneta Agnum paschalem arma nostra dalphinalia infra compassum maison.... liquele doit de rente par an seu vexilliferum pra?ferebat,ex Vadiano rotundum, et in circuitu sint hsec verba : quatre solz de Douesiens. Charta ann. in Johan. Christoph. Olear. Isagog. ad KAROLUS PRIMOGENITUS FRANCORUM 1210. ibid. part. 6. fol. 113. r. col. 1 : Nummophyl. bracteat. pag. 24. REGIS ; et ab alia parte sit una crux Viginti quatuor modios frumenti et tri** GAPIENSIS moneta? typus num. 80. longa transiens totum compassum, et in- ginta libras veteris monetae Duacensis. T S. GAUGERICI Cameracensis moter brachia, crucis sint duo flores lilium [* Typum habes num. 69.] neta, cujus typum descripsit D. le Blanc et duo pisces dalphini,et in circuitUyD^LDURENSES denarii, [quorum 14. dicun- pag. 127. Incertum tamen an id juris PHINUS VIENNENSIS. Item denarii nigri tur yalere 12. parvis Turon.] ex Regesto umquam habuerit istud monasterium : currentes pro sex denariis, de liga iiij. 123. jubentur esse 3. den. 10. gr. legis nullum quippe ea de re mihi occurrit den. argenti fini, et de pondere xiij. sol. argenti Regis, et 19. sol. 7. den. ponderis monumentum ; unde monetam regiam iv. den. dictse monetse... Et habeant ab ad marcam Paris. Malliss eorumdem esse suspicor S. Gaugerici nomine insiuna parte unum compassum rotundum, denariorum 2. den. 21. gr. legis agenti gnitam, quod in monasterio, vel Cameet in media sint hese litterse, KROL, et de- Regis, et 17. sol. 4. den. ob. duplic. ad raci, ubi in primis colebatur, percussa super dictas litteras unum florem lilii, et marcam Paris. Monetse inscriptum, fuerit. Id autem non semel factum ex a parte inferiori unum piscem dalphini, CASTRIDUNI. Figuram hie damus,quam infra dicendis observare est. GENEVENSIUM Episcoporum monetss et in circuitu, K. PRIMOG. FRANC. REG. delineavit etiam Thevetus torn. 2. Coset ab alia parte sit una erux cum tribus mogr. p. 519. ut et Hautinus p. 49. [cui meminit Scriptor libri, cui titulus le brachiis floretatis de flore lilio et pede alterum typum subjicimus, num. 70. et Citadin de Geneve, pag. 177. S5^* Ejusdem sub nomine Gebennensis transeunte compassum, et in circuitu sit, 71.] Hujus mentio occurrit in Hist. DroDALPHINUS VIENNENSIS. Item denarii censi pag. 137. [et in Charta Ludovici monetss occurrit mentio in Charta ann. 1231. inter Instr. nova? Gall. Christ, nigri curribiles pro iij. den. ad ij. den. et Comit. Blesensis ann. 1197.] xij. gr. de liga, et de pond. xvj. sol. viij. Horum meminit Charta Theob. co- torn. 4. col. 30. et in Statutis S. Claudii den. pro qualibet marcha dictorum dena- mit. Blesens. ann. 1190. in Chartul. B. ann. 1448. pag. 83. T GERUNDENSIS moneta?, in qua terriorum.... Et possunt esse in fretone duo Magdal. Castridun. fol. 1. Alia ann. fortes et duo debiles ; et habeant ab una 1320. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 471 : tiam partem habebant Episcopi, memiparte infra compassum duos flores lilium Robertus comes Bolonise et Arverniae nit Silvester II. PP. in Epist. ann. 1002. et duos msces dalphini, et in circuitu, K. (transtulit) in dictum dom. Credonio et Append. Marca? Hispan. col. 959. PRIMOG. FRANC. REG. et ab alia parte cum ipso totum vicecomitatum Castrij GIEMENSIS in dio3cesi Autissiodoinfra compassum unam crucem planam, duni, cum mero et mixto imperio, juris- rensi monetse mentio fit in Computo et in circuitu, DALPHINUS VIENNENSIS. dictione alta et bassa, feudis et retrofeu- ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Item denarii nigri curribiles pro j. den. dis,dominiis et jure fabricationis monetse. Usu feud. pag. GL. Fuit autem Giede liga j. den. argenti fini, et de pond. i Scheda ann. 1308 : La monnoie de Chas- mum prisci Comitatus caput, teste Va-

MON
lesio in Notit. Gall. pag. 234. Typus num. 81. * Charta ann. 1197. in Chartul. Buxer. part. 6. ch. 6: Hugo filius Willielmi de Quercu... vendidit fratribus de Buxeria vineam quandam.... pro sex. libris et x. solidis Giemensium. Alia Will, archiep. Bitur. ann. 1200. ex Ohartul. Bauges. : Abbas et fratres de Baugeseio dicto Archambaudo et filiis ejus Ixx. libras Giemensis monetie caritative dederunt. Alia ann. 1211. ex Lib. 1. feud. Borbon. : Propter hoc dedit mihi dominus Guido quinquies centum libras Giemenses. Lit. remiss, ann. 1380.in Reg. 117. Chartoph. reg. ch. 137: L'exposant et Estienne le Jondray se prirent a jouer aux dez sur un denier, appelle Giennois, qui valoit demi blanc. neta, Guiennae scilicet seu Aquitaniee ducum. Vide supra voce Guianensis. ] GUILLELMENSES, Moneta Comitum Forcalquerii, quibus commune fuit Guillelmi nomen, unde vocis origo. Charta ann. 1202. apud Gaufridum Hist. Pro vine. pag. 79 : In pace et concordia facta per Raimundum Comitem Tolosanum, inter Willelmum Comitem Forcalquerii et D. de Simiana et de Relhania, mandat diclus Raimundus ut.... haberet albergam 200. equorum,vel redemptionem pro alberga 500. solidorum Guillelmensium. Anno 1242. 58. sol. Guillel. computantur pro marca argenti puri, apud D. le Blanc pag. xxix. Libri et solidi Willelmenses, in Charta Gaufridi Episc. Apt. ann. 1146. apud Sammarth. Willelmenses solidi, in Ch. ann. 1247. inter Instr. torn. 1. novse Gall. Christ, pag. 80. Typum damus, num. 82. * GUINGAMPENSIUM librae memorantur in Charta ann. 1215. torn. 1. Probat. Hist. Britan. col. 829. Typus num. 83. HUDUENSIS moneta. Vide supra Au.gustodunensium Episcop. etc. HUGONENSES, Moneta Comitum Ruthenensium, ab Hugone, ut videtur, qui jab ann. circ. 1010. usque ad ann. 1056. Cpmitatum Ruthenensem obtinuit, sic dicta. Hugonenci, in Charta ann. 1095. torn. 2. Hist. Occitan. inter Probat. col. 337 . Propter 800. solidos Hugonencos de moneta octena, exhibiles et percurribiles. Hugonenci, ibidem col. 338. ex Charta ann. 1095. et in Chartis ann. 1125. col. 429. 431. Hugonenqui, in Charta ann. 1101. Vide in voce Marteror. Eorumdem mentio rursum occurrit in Charta manumissionis ann. 1251. INCULISMENSIS monetae meminit [Tabular. Dalonensis Abbatiae fol. 30.] Ademarus Cabanensis pag. 160. Histor. Pontiflc. et Comitum Engolismensium cap. 13. et Beslius in Episcopis Pictav. pag. 79. Typi num. 84. 85. * Hujus figuram regnante Ludovico Juniore exhibet Molinetus in Museo S. Genov. pag. 147. altera exstat in cimeliarcho Baronis de Grassier ab ea nonnihil diversa. T INDENSI seu S. Cornelii monasterio prope Aquisgran. jus cudendi monetam a genitore suo traditum confirmat Otto III. Imper. Diplomate ann. 985. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 336: Mercatum quoque ibidem habendum, una propria cum Moneta, sicut a pio genitore nostro illis traditum comperimus, ita et nos concedimus. LAUDUNENSIUM Episcoporum monetae, quas Maailes Lovisiennes appellatas docet Regestum 123. debent esse 3. den. 18. gran, legis argenti Regis, et 15. sol. malliar. duplic. ponderis ad marcam v
* GUIANENSIS vel GUIENNENSIS mo-

MON
Paris. lis inscriptum, LuoovicusREX... GAZO EPISCOPUS. [Statutum Ludovici IX. ann. 1265. torn. 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 94 : Que nuls ne prangnent en sa terre, fors purs tournois et parisis et Loevesiens, deus pour un parisis.[ Earum flgura exstat in Regesto: hanc etiam descripsit Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 3. ut et Hautinus pag. 47. Vide Guibertum lib. 3. de Vita sua cap. 7. et Hermannum Monach. de Mirac. S. Marise cap. 17. [* Typum damus num. 86. cum Inscript. Philippus rex et Rogerus Eps.] * Sub censu duorum minimorum Laudunensium, in Ch. ann. 1202. ex Tabul. S. Crisp, in cavea. Pactum inter Phil. V. et episc. Tornac. ann. 1320. ex Bibl. reg.: Pierre de Merlaing deus Loevisiens de cens a la S. Remy.... Ernouls li quens .... sis Loenois. Agnes.... douze Loviziens. Charta ann. 1343. ex Chartul. S. .Vine. Laudun. : Nous signour de Coucy disant lesdis cent sols estre Laonnisiens, qui valent I. sols Parisis. Hujus monetae typum sub Galtero episcopo ann. circ. 1155. profert Molinetus in Museo S. Genov. pag. 145. LEDONENSIS monetae meminit Golutus in Hist. Sequan. pag. 300. Typum damus num. 87. * Charta ann. 1155. in Chartul. Cluniac. : Fratres de Miratorio Ixx. solidos Ledonensis monetss eis (Gluniacensibus) annuatim persolvant. Alia G. comit. Matiscon. ann. 1177. ex Bibl. reg.: Aimo Desideratus... totam moriam, quae ei in puteo contingebat, locayit prsedictss ecclesi& (Clarevallis) fratribus per octo annos, mille solidis fortium Ledonensis monetss et decem libris Divionensium. LEMOVICENSIUM Vicecomitum Denarii, [quorum 13. valent 12. parvis Turon.j ex Regesto 123. debent esse 3. den. 16. gr. legis arg. regii, et 19. sol. [6. den.J ad marcam Paris. Mallise eorumdem denariorum 3. den. legis argenti regii, et 16. sol. 9. den. malliar. "duplic. ad marcam Paris. Eorum flgura exstat in Regesto : hanc etiam descripsit Duchesnius in Historia Castilionensi, ut et Thevetus lib. 14. cap. 8. et Hautinus pag. 47. Ejusce monetse mentio habetur apud Justellum in Probat. Hist. Arvern. pag. 47. et Hist. Turen. pag. 50. ut et in Tabul. Abbatise Conchensis in Ruthenis ch. 56. 115. 134. et alibi passim sub Roberto Rege, ubi Lemovicani appellantur. [Adde Litteras ann. 1275. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 60.1 Vide Barbarini. Typos habes num. 88. 89. * Scheda.ann. 1308 : La monnoie au vicomte de Limoges qui queurt en sa terre et ailleurs pour Tournois et pis vaut deux sols la livre. Vide Chron. Lemov. torn. 1. Bibl. Mss. Labb. pag. 332. et supra in voce Barbarini. s|e [ Recepimus ab ipsis monachis in precium solidos trecentos deLemovicas. (Cart. Conchar. Ruthen. p. 77. an. 1025.) Solidi CV. de Lemoticanos. (Id. p. 89. ann. 997.)] LEODIENSIS moneta, seu Episcoporum Leodiensium, de qua sic in Magno Recordo Leodiensi pag. 109 : Item des Liegeois fait doit monteir sur le marc vingt deux sols et owit deniers Liegeois, et doit avoir en les marc de Liegeois d'aloy quatre deniers et obole et dechy de chinque deniers il se passe cheyans en bourse, et se il passe chinque deniers, et un cope h monnoies, est attaint de son honneur, etc. LINGONENSIUM Episcoporum monetae

MON

497

mentio est apud Perardum in Burgundicis pag. 48. [ubi descripta Charta Caroli Calvi qua Isaaco Lingon. Episc. concedit jus cudendi monetam,] etClaudium Robertum in Gallia Christ, pag. 368. 369. In Regesto feodorum Ecclesiae Lingon. fol. 14. Pactum describitur initum ann. 1185. inter Hugonem Ducem Burgundiae et Episcopum Lingonensem, quo cavetur, quod nullse alise monetse currant apud Castellionem nisi Divionenses et Lingonenses. Ibi etiam Dux promittit, quod monetam Divionensem a lege nee a pondere mutabit in vita sua absque consensu Episcopi. [In Charta ann. 1190. ex Chartul. Lingon. in Bibl. Colbert. Henricus dominus de Fouvento concedit Manassero Episc. Lingon. : Ut moneta Lingonensis semper apud Fouventum in tola terra sua de cetera liberius currat et plenarie recipiatur.] Charta alia ann. 1255. fol. 31: Je Richars Sirre de Passavant, salus. Cogneue chouse soit a tous que mes ancles li sires Richars de Moslriel ha reconnu qu'il est hon I'Evesque de Leingres pour 12. livres de Langoines qu'il doit panre en la vente de Leingres chascun an tousjours, etc. [Vide Gaultherotium in Anastasi Lingon. pag. 388.] [ Typus num. 90. ex Duby de monetis Baronum.] LOCHIENSIS moneta, Eadem quae comitum Andegavensium. Charta Fulcon. Andeg. comit. ann. 1104. pro fundat. Belliloci : Addo prseterea eis, ut habeant et faciant in ipso alodo monetam meam de Lochis. LODOVENSIUM Episcoporum monetae meminit Plantavitius in Episc. Lodovens. pag. 81. 90. 97. 112. [ubi Raymundus Episc. qui et Pastor bonus nunctipatus, dicitur ann. 1122. instituisse Bernardum Guibertum monetae magistrum cum facilitate ipsam cudendi, yel ab aliis nomine suo cusam probandi. Pag. 96. Philippus Aug. regio Diplomat, ann. 1188. confirmat Lodovens. Episcopis jus cudendi monetam, quae, ad instar monetss regise, ut habetur pag. 112. ex alio Dipl. ann. 1210. per totum Lodovesium ab omnibus acceptaretur. Adde pag. 97. et 237. ubi quaeyis alia moneta prohibetur praeter Parisiensem et Lodovensem. ex Charta ann. 1285.] [** Typus num.'91. ex eodem Duby.] 1 LOTHARINGI^E Ducum mpnetarum typos quotquot reperire potuit, profert D. Calmet initio torn. 2. Hist. Lothar. ubi de iis pluribus disserit; unum aut alterum ex iis quos antiquiores existimat hie delineari curavimus. Primus denarius Ferrici III. esse videtur qui ann. 1298. obtinuit ab Alberto Imper. jus cudendi monetam apud Yram : alter Theobaldi II. qui ab ann. 1303. ad ann. 1312. Ducatum habuit. A Spatha iis efficta denarios esseputat qui Spatharii seu Espadins dicebantur. Vide eadem de re P. Benoist de Orig. domus Lotharing. pag. 530. et Baleicourt in Tract. Hist, de Orig. ejusdem families pag. xxvii. et CGLXXVII. Typi num. 92. 93. [** Librum V. 0. de Saulcy, Essai sur les monnaies des dues hereditaires de Lorraine.] LUGDUNENSIS monetae typum ex Hautino hie exhibemus num. 94. Charta ann. 1151. in Hist. S. Barbaras L u g d u n . : Misit.... in gageriam pro 10. millibus solidorum Lugdunensis monetse, cujus 20. solidi valebant marcam puri argenli. 5SP" Jus cudendse monetae Archiep. Lugdunensibus concessum videtur a Friderico Imper. ann. 1157. Bulla aurea in Instr. torn. 4. Gall. Christ, col. 17. 63

498

MON

MON
Librae Marchionum ann. 1252. Marchiones veteres, in Charta ann. 1256. apud Justellum in Probat. Histor. Turenensis pag. 47. 49. 54. 56. Solidi Marchisienses, in Charta Willelmi Burdegal. Archiep. ann. 1227. in Tabulario S. Amantii Inculismensis. [Solidi Marchenses, in Testam. Aimerici apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 756 : Pro alia marcha reddidit eidem L. solidos Marchenses. Pluries ibi. Marchienses, in Charta ann. 1251. ibid. pag. 861. Marchisanorum moneta, in Bull a Nicolai V. PP. ann. 1451. in Bullar. Carmelit. pag. 225.] Ex Charta anni 1231. apud eumdem Justellum colligimus hac tempestate 13. solidos Marchionum valuisse 12. Turonensibus. Alii yidentur Oboli de Marchia, in Visitatione Thesaurarise Mdis S. Pauli Londinens. ann. 1295. in Monastico Anglic, torn. 3. pag. 312. Marchise Comitum denariorum figura est in Regesto : hanc etiam descripsit Thevetus in Cosmographia lib. 14. cap. 8. ut et Hautinus pag. 41. Typos damus num. 97. 98. MARCULIENSIS moneta. Vide infra Melgoriensium Comitum moneta. S. MARTINI Turonensis Abbatum monetse meminit Proustius in Loduno pag. 23. 25. SSS" A prsedecessoribus suis Regibus id juris concessum Ecclesise S. Martini testatus Carolus Simplex in Charta qua idem jus rursum eidem asserit ann.919. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 275 : Expetiit (Robertus aobas) ut... sicut priscis temporibus, a prasdecessoribus nostris Regibus concessum fore probatur. propriam Monetam et percussuram proprii numismatis nostra auctoritate concederemus. Eadem habent Diplomata Rodulfi Reg. ann. 930. apud eumdem torn. 1. Anecd. col. 65. et Hugonis Reg. ann. 987. torn. 1. Ampl. Collect, col. 341. Hujus monetaB typum hie describimus, num. 99. Frequentissimi usus fuit heec moneta, ut pote quae nee pretio, nee lege, nee pondere unquam mutaretur. MASSILIENSIS monetse, urbis, vel Vicecomitum, aut Episcoporum Massilia3, vulgo Marseillez dictse, meminerunt Statuta Massiliensia confirmata ann. 1257 : In moneta grossa, quss vulgariter Marsellez, vel in minuta, quss similiter appellatur Marsellez, habeat dominus Comes 12. denarios Massilienses minutos de qualibet marca argenti fini operata in dicta moneta, et idem inlelligitur de moneta Millarensium. In eo Foadere quod dictum est inter Carol urn Comitem Provincise et Massilienses, ann. 1257. art. 20. eadem propemodum habentur; [ubi ea conditione id juris conceditur ut in Massilia, et non alibi et per homines Massiliss cudatur hsec moneta.] In illo vero quod inter eosdem sancitum est ann. 1269. statutum est, ut deinceps 14. denarii Massilienses, 12. Turpnensibus valerent. Legi in Analectis Peirescianis,Raimundum Berengarii Comitem Provincise facultatemMassiliensibusconcessissegrossam monetam cudendi, ininferiore urbis parte, dummodo moneta ilia esset proba et legalis, et ut ex unaquaque marca denarii duo sibi darentur, Tabulis 17. Kal. Jan. ann. 1218. Vide Guesnaiumin Massilia Gentili lib. 1. cap. 31. et supra in voce Miliarensis. 5SS" Duplex itaque moneta Massiliis in usu fuit, minuta una, dicta solidi minuti Massilienses, pretii 1. sol. Reg. quorum 20. libram Regalem efflciebant: altera fortior, quse Grossa nuncupabatur. Marseillez gros et Marseillez menus.

MON
in Comput. ann. 1251. Kal. Feb. ann. 1228. 3. librae Massilienses computantur pro 1. uncia auri, et3. bezancii et medium de suria pro 2. lib. Massil. et 3. bezancii de cibo pro 1. lib. Massil. Idem legitur in Pace Comit. Provinc. et Communit. Massil. ann. 1243. In Compute ann. 1241. Florenus parvus et Justus dicitur valere 12. sol. Massil. sive Regal. Plura videsis apud Ruffium Hist. Massil. 2. Edit. ann. 1696. torn. 2. pag. 323. et seqq. Minuti Massiliensis typum hie damus num. 100. ex iis qui nuper Massilise effosi sunt; quern etiam descripsit Rufflus pag. 444. Histor. Massil. 1. Edit. Hujus pretium est 7. solid, hodiernas monetee. MATISCONENSIS mpnetse mentio est apud Sanjulianum in Matiscone pag. 251. 290. et Thevetum lib. 14. Cosmogr. cap. 17. ubi ea describitur. Typum exhibemus num. 101. * Charta ann. 1239. in Chartul. CIuniac. : Tradiderunt ecclesiss Cluniacensi pro xxxv. libris Matisconensium, quicquid juris... habere poterant... apud Chasoil. Alia Caroli regnum regentis ann. 1359. ex Reg. Joan, ducis Bitur. in Cam. Comput. Paris, fol. 88. v. qua concedit Joan. Pictav. comit. fratri suo comitatum Matisconensem cum auctoritate sive potestate faciendi et cudendi monetam auri et argenti, albam et nigram, etc. 1 S. MAXIMINI Trevirensis Monasterio jus cudendse monetas concessum ab Ottone III. Imper. Diplom. ann. circ. 1000. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 361. 1 S. MEDARDI moneta. Huic monasterio jus cudendi monetam concessum a Ludovico Pio supra docuimus ex Hist. Translat. S. Sebastiani. Ty'pum profert D. le Blanc pag. 136. in cujus altera parte inscriptum MONETA S. MEDARDI, unde a monachis S. Medardi cusum certo existimat, re haud satis perpensa ; est enim moneta palatina, seu in palatio regio S. Medardi percussa, quod fieri solitum jam monuimus. Alterum descripsit Dormaius initio torn.2. Histor. Suess. quern monetse monasterii S. Medardi typum esse lubentius crediderim. "s Typum hujus monetse, si tamen regia non est, profert Molinetus ex cimeliarcho S. Genov. pag. 146. cum inscript. S. MEDARDUS et CIVITAS SIBEsis. [** Alium typum damus num. 102.] MEDUNTENSIUM Comitum monetse meminit Ordericus Vitalis pag. 595. 596. MELDENSIUM Episcoporum Denarii, [quorum 14. computantur pro 12. parvis Turon.] ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gran, argenti Regis et 19. sol. 7. den. ponderis ad marcam Par. Malliae vero eorumdem Denariorum 2. den. 21. gr. legis argenti Regis, et 17. s. 4. den. obol. dupl. ad marcam Paris. Monetse typum damus ex Regesto. [ Nobis 103. et 104.] SSS" Eo jure privatim a Comite, longe ante annum 1130. gaudebat Episcopus Meld, ut constat ex Charta Burchardi ejusd. urbis Episc. eo circ. anno exarata apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 696 : Notum facio... quod Meldensem monetam, quss episcopalis juris est, quam sicut plerique testati sunt, prsedecessores nostri aliis... ad beneplacitum suum dederant, etc. Charta Henrici Comit. Tree, ann. 1165. ibid. col. 873: Juravi quod Meldensem monetam nee bonam nee falsam deinceps fieri faciam. MELGORIENSIUM Comitum moneta in Occitania, deinde Episcoporum Maga-

* Jus earn cudendi ad archiepiscopum simul et capitulum pertinebat, ut colligitur ex Actis capit. ejusd. eccl. in Cam. Gomput. Paris, ad ann. 1338. fol. 40. r. col. 2 : Domini decanus et capitulum monetam cudendam, nomine ipsorum et dom. archiepiscopi Lugdunensis, concesserunt. Charta pro institutione monetarii ann. 1368. ex Cod. reg. 5187. fol. 74. r: Dicto magistro concedimus quod ipse dictas monetas... possit facere fieri... cum omnibus signis, signaculis seu caracteribus, quse sibi placuerint, dum lamen in dictis monetis sit scriptum in articulo: PEIMA SEDES GALLIARUM. * LUXOVIENSIS monasterii monetae aurese figuram, alii omnibus, ipsa etiam Condatescensi antiquiorem habeo inter schedas meas descriptam ; in cujus antica parte crux monti imposita effingitur cum inscript. MONASTERIO ; in altera calix seu yas sacrum duabus ansis instructum, cui supereminet crucicula, cum inscript. Lossoviq. Hujus monetse antiquitatem probant litera O in Lozangiam eflformata et litera S. prostrata : unde ad Walbertum Luxovii abbatem electum ann. 625. referendam opinor, quod indicare videtur litera W. cruci supposita. Nisi monetaregiaapud Luxovium cusa. MAGALONENSIS Episcopi Denarii, [quorum 13. computantur pro 12. parvis Turon.] ex Regesto 123. debent esse 3. den. 16. gr. legis argenti regii, et 19. sol. 6. den. ponderis ad marcam Paris. Malliss eorumdem Denariorum 3. den. legis arenti regii, et 16. sol. 6. den. malliar. upl. ponderis ad marcam Paris. Moneta una parte crucem prsefert, [crucem hie non agnosco;] altera 4. globulos in quadrum efh'ctos, absque ulla Inscriptione. Typus exstat in Regesto. Habetur etiam apud Hautinum pag. 45. et Thevetum lib. 14. cap. 8. pag. 530. MAGDUNI in Biturigibus (Meun sur Yewe)ddmini(Roberti Atrebatensis) Denarii, [quorum 15. valere dicuntur 20. parvis Turon.] ex Regesto 123. debent esse 3. den. 6. gr. legis argenti regii, et 20. sol. pond, ad Marcam Paris. Maltese eorumdem Denariorum 2. den. 16. g. legis argenti regii, et 17. sol. 2. den. obol. duplic. ponderis ad marcam Paris. Monetse mentio est prseterea in Charta ann. 1177. apud Thomasserium in Consuetud. localib. Bituricensibus pag. 73. Vide Thevetum lib. 14. cap. 15. Typum damus num. 95. * MALILEONIS, vulgo Mauleon,m valle Subola apud Novempopulos, moneta. Charta Honor. PP. inter census eccl. Rom. : Honorius episcopus, etc. dileclo filio nobili viro Savarico de Maloleone crucesignato, salutem... Idem rex (Anglorum Joannes) pensatis tuse devolionis obsequiis, in terra tua cudendss monetse tibi liberam poteslatem de liberalitate regia concessit... Nos concessionem hujusmodi gratam habentes, earn tibi, sicut ipsam juste obtines et quiete, auctoritate Apostolica confirmamus. Typum exhibemus num. 96. MARCHI^E Comitum, ex Regesto 123. denarii debent esse legis 3. den. 6. gran, argenti regii, etpond. ad marcam Paris. 20. sol. [ejusdem pretii atque Magduni denarii.] Eorumdem Mallise, leg. 2. den. 16. g,r. argenti regii, pond. 17. sol. 1. den. obol. duplic. Atque hi denarii Marchiones et Marchisienses vulgo appellabantur. Chronic. S. Stephani Lemovicensis : Anno 1211. Hugo li Bruns Comes Marchiss fecit novos Marchiones fieri. Libras Marchionenses, in Charta ann. 1251.

MON
lonensium, seu Montispessulani, postquam idem Comitatus in eorum jus devenit ex Innocentii III. PP. concessione ac infeudatione, ann. 1197. qui longe antea summq Pontifici concessus fuerat a Petro Comite Melgoriensi, Godefrido Episcopatura Magalonensem obtinente ann. 1085. ut docet Oatellus lib. 5. Rerum Occitanarum pag. 987. Hujus porro monetse cudendae juris partem postea vendiderunt Episcopi Magalonenses Montispessulani Oonsulibus et Dominis ut habet idem Catellus pag. 991. Id tamen jus cudendse monetse Magalonensibus Episcopis deinceps controversum fuit a S. Ludovico, qui super hac re querelas suas exposuit dementi IV. PP. ut ex Epistola ejusdem Pontificis docemur, quam descripsit Illustriss. Episcopus Monspeliensis, in Notis ad Epistofas Innocentii III. pag. 195. ex quo idem Clemens Episcopum ob indebiti juris usurpationem objurgavit scripta alia Epistola data Viterbii 6. Kl. Oct. ann. 2. cujus partem deseripsit Dadinus Altaserra lib. 2. de Comit. Provincial, cap. 5. pag. 142. non quo Regia sibi is jura vindicaret, quandoquidem Comitatus Melgoriensis Ecclesise, non Regni Francise, feudum erat; sed quod id juris Summi esset Pontificis, neque in ea quam Innocentius III. Comitatus Melgoriensis Magalonensi fecerat concessione contineretur, nihil ad rem faciente quam proferebat, ppssessione. Ubi licet advertere in binis istis Epistolis, monetam hanc Miliarensem appellari, et ita scribi in MSS. Codd. non vero Melgoriensem, uti edidit Altaserra, cum Miliarensis nomine species monetse Melgoriensis intelligi debeat. Mergpresos, quos alii Melgorienses, yocat Raimundus de Agiles, seu de Agilers, qui vixit ann. 1100. [Ex Charta ann. 1130. inter Probat. Hist. Occit. torn. 2. col. 456. discimus qua lege et quo pondere cusi ea setate Melgorienses:Pr<erea ipsam monetam de Melgorio de castero non faciam fabricari nisi in hoc pondere et in hac lege; videlicet denarios integros ad iv. den. argenti fini, et xxiv. denar. in uncia, et mesallas ad in. den. argenti fini, et XXV. in uncia, et in xx. sol. habeat semper in. sol. de medallias tantum. Eadem fere habentur in Charta ann. 1132. ibid. col. 464 : Si vero interim moneta fuerit facia apud Melgorium, Ildefonsus comes faciat earn fieri sequo pondere et lege qua fieri debet, videlicet XH. denarios ad iv. den. argenti fini, et xil. den. medallarum ad in. den. argenti fini et xxiv. denarios denariorum ad pondus unius uncise, et xxv. denarios medalarum ad pondus unius uncias, et ut in xx. sol. sint tantum in. solidi medalarum. Adde ibid. col. 467. et 477. Eorumdem pretium ibid. col. 461. statuitur in Charta ann. 1131 : Debemus reddere... libram de argento fino ad pensum directum de Biterris ad computum de solidis LXV. Melgoriensibus.] Charta ann. 1145. ex Tabular. Arelatensi fol. 126. docet 46. sol. Melgqrienses confecisse marcam argenti, [ejusd. pretii ann. 1145. ex Charta inter Schedas Pr. de Mazaugues; in Charta ann. 1150. ex Bibl. Colbert. 48. sol. Melgorienses computantur pro una marca argenti fini; in Charta ann. 1161. 50. sol. Melgor. conficere dicuntur marcam argenti ; item in Charta ann. 1167.] Plantavitius in Episc. Lodovens. pag. 96. testatur ann. 1188. 60. millia sol. Melgoriensium valuisse 24. millibus librarum Turonensium: Valebat enim, inquit idem Scrip tor, asses octo Gallicos hodierni

MON

MON

499

temporis solidus unus Melgoriensis; [in est en Provence, et ne valent pas tant Charta 8. Aug. ann. 1190. inter Schedas comme deniers d'argent de 4. I. le marc, mox laudatas 700. marcse argenti fini et fait faire en la ville de Monpelier plusequiparantur 35000. sol. Melgor. ibid, sieurs monnoies d'or contrefaites, dont ex Charta ann. 1198. 50. sol. Melgor. onques mes nul Sires de Monpelier n'ot marcam conficiunt; ejusd. pretii arm. ne ne fist monnoie coursable en la terre 1204. 1209. ex Tabul. Carcasson. ann. de Monpellier. 1213. ex Plantayitio in Episc. Lodovens. 5231" Eaedem jam turn ante hsec tempag. 119. solidi Melgor. ejusd. valoris pora expositaa querelae, ut discimus ex atque Turonenses statuuntur in Charta Concordia inter Petrum Comit. Melgor. 22. Jan. 1395. Ex his facile colligitur er- et Guillelmum dom. Montispess. ann. rare Pittonem cum scribit lib. 2. Hist. circ. 1080. torn. 2. Hist. Occit. inter ProAquensis pag. 100. 25000. sol. Melgorien- bat, col. 311 : Manifeslum est quia Petrus ses valuisse 26000. Scutis: nusquam comes interpellavit et rancuravit de hoenim solidi Melgor. pluris sestimati minibus de Montepessulano, et de aliis quam 11. vel 12. sol. nostrse monetae.] In hominibus de Guillelmo de MontepessuTabular. Ecclesise Narbonensis habetur lano, de ipsas cogocias, et de ipsos raptus Charta ann. 1163. in qua solidus Melgo- et de ipsis homicidiis, et de ipsis arquinriensis dicitur esse a lege 4. denariorum tars, et de ipsa Moneta de ipso auro, etc. argenti, et marcam argenti fini valuisse Typum monetse Melgoriensis habes num. 48. Melgoriensibus. [Chartular. Montis- 106. | Margulienses, ut Melgorienses, in pessul. dictum Magnus Talamus fol. 19 : Promittimus vobis... quod monetam nos- Charta ann. 1113. ex Chartul. Aptensi trum Melgoriensem cudi et fabricari fa- fol. 15. ciemus in perpetuum ad legem 4. denar. 1 Melgiorenses, in Charta ann. 1109. minus picta argenti fini Montispessulani, inter Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. et ad pondus 18. sol. et 9. den. in marca 373. ^ Melgurenses, in Charta Raimbaldi Montispess.] Sed et etiamnum in Ecclesia Narbonensi solidis Melgorensibus ra- Archiep. Arelat. apud D. Chanteloup in tiones ineuntur. Observat prseterea Ca- Hist. Montis Majoris MS. | Malgoyrenses, apud la Faille torn. 1. tellus lib. 1. Rerum Occitan. pag. 51. in compluribus Occitanise tractibus fodi- Hist. Tolos. pag. 37. ex Charta ana. nas exstitisse auri ac argenti, maxime- 1271. Melgoryenses, in Statutis Arelat. que in Melgoriensi, quod potissimum ex MSS. art. 76. TMilgorienses. Annal. Genuens. Oberti cavernis et latumiis, quee adhuc visuntur, colligere est: unde forte accidit, Cancell. apud Murator. torn. 6. col. 308. T Milgurisi Denarii, in Charta XI. seeait idem Scriptor, ut Melgoriensis monetse officinse prsesertim inclaruerint. Id culi ex Chartul. Aptensi fol. 72. autem juris erat Dominis MontispessuMETENSIUM Episcoporum monetse lani in hasce monetas, ut pro quacum- mentio est apud Valaderium in S. Arque libra quee cuderetur, tres denarios nulfi Basilica pag. 2. et apud Meurissium percipere eis liceret. Guillelmus cogno- in Episc. Metens. pag. 333. 476. 529. 624. mento de Tortosa, quod ejusce urbis in [Charta ann. 1206. in Hist. Mediani MoHispania dominus esset, filius secundo- nast. pag. 314: Invadiavit tertiam partem genitus Guillelmi Domini Montispessu- decimarum sub summa xv. lib. Metensis lani et Sibyllse, tres hosce denarios in monetse, quando xxvi. solidi valebant heeredi sortem a patre obtinuit, quos marc.ham puri argenti.] Guillelmo Domino Montispessulani fra* Reg. Cam. Comput. Paris, sign. tri donavit Diplom. ann. 1157. quod in Croix fol. 122. r. : yijc. xxxv. lib. MettenCamera Computor. Parisiensi asserva- sium currentium in provincia Remensi tur. Adde Gariellum pag. 128. 133. 149. valent M. iiijc. Ixx. lib. vj. sol. Tur. HuAlio deinde mense Mart. ann. 1188. jus monetse typum delineari curavimus, scripto, Guillelmus Dominus Montis- in cujus antica parte crux efficta cum pessulani filius Ducissse Mathildis, pro- duplici inscriptione : BENEDICTUM SIT fessus est tenere se in feudum a Rai- NOMEN DOMINI NOSTRI JBSU CHRISTI. mundo Comite Tolosanq, et Melgoriensi GROSUS METIS ; in aversa Episcopus Comite, illos tres denarios Melgorienses, benedicens cum inscriptione in circulo, quos habebat et percipiebat in moneta THEODORUS EPS. METIS, num. 105. Melgoriensi in singulis libris ipsius moneS23f* Id jus cudendee monetas Consulitae sicut in Chartis exinde factis contine- bus civitatis aprsedecessoribus suis ventur. Eodemque Diplomate pollicetur ditum redemit Cardinalis Lenoncurtius Guillelmus Raimundo et ejus successo- 7. Oct. 1553. quod Henrico II. Reg. Franc, ribus Comit. Melgor. : quod monetam cessit Cardinalis a Lotharingia ann. Melgoriensem non faciet contrafacere, nee 1556. ut scribit D. Gal met. torn. 3. Hist. aliam monetam aliatam argento non fa- Lothar. col. 42. qui ejusd. monetse typos ciet fieri in Montepessulo, nee extra in deseripsit ibid. torn. 2. num.130, etseqq. toto Comitatu Sustantionensi contra is- Vide praBtereaP. Benoist de Orig. Domus tam, nee aliam monetam discurrere faciet Lothar. pag. 530. in Montepessulo, nee in toto posse suo, nisi T S. MrcHAELis Ecclesise (S. MihielJ istam monetam Melgoriensem, quamdiu jus cudendi monetam concessum a Rierit ejus legis et ponderis qua statuta chero Virdunensi Episc. docet Charta sunt, sicut in Chartis ipsius monetae inter ann. 1099. apud D. Calmet. ibid. torn. 1. eos facias continetur. Deseripsit Gariellus col. 512. in Episcopis Magalonensibus pag. 100. MIMATENSIS Episcopi monetse menEdit. ann. 1652. Diploma Honorii PP. tio est in Charta ann. 1265. in Regesto 11. qua Melgoriensem monetam alibi 31. S. Ludovici ex Tabulario Regio, in quam Melgorii cudi, eamque adulterari qua heec habentur : Nee valuit prseterea vetat. Ad Monetas denique Dominorum Rex quod cursus 'monetae Episcopalis, si Montispessulani pertinet, quod in vete- quam habebat, (Episcopus Gabalitanus) ribus schedis sub ann. 1320. scriptis le- impediretur in tota dicecesi sua. [Ejusdem gitur : Ce sont ceus qui vont contre ces mentio fit in Charta ann. 1306. ex Tabuestablissemens dessusdiz des monnoies. Li lar. Mimat. Vide Moneta Contaminata Rois d'Arragon fait faire une monnoie supra pag. 483. col. 3.] Typus num. 107. fe en la terre de Monpellier qui court pour Arest. ann. 1266. in Reg. Olim par12. tournoispar toute la terre le Roy qui lam. Paris. : Cum episcopi Mimatenses

500

MON

MON

MON

essent in possessions faciendi et cudendi monetam in ciyitate Mimatensi, cujus monetse denarii appellantur vulgariter Mendois. * MOIRENCENSIS moneta. Vide supra S. Augendi moneta. T MOSOMENSIS monetae meminit Mabillonius torn. 4. Annal. pag. 442. * Charta Widon. archiep. Rem. ann. circ. 1040. ex Chartul. S. Viton. Virdun. : Habito consilio cum clericis, fidelibus et laicis nostris pro restauratione monetse Mosomensis, etc. 1 NANNETENSIS monetae occurrit mentio in Statute S. Ludovici ann. 1265. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 94 : Et commande, pource que le pueple cuide qui ne soil mie assez de monnoie tournois et deparisis, que I'en prange Nantois a I'Ecu et angevins, quinze pour douze tournois. NARBONENSIS monetae meminit Catellus in rebus Occit. pag. 77. 587. [et Charta ann. 1007. inter Probat. Hist. Occit. torn. 2. col. 165. Charta ann. 1098 : Aut de moneta de Biterris, aut de Narbona qux octena esset, aut plata bona et fina ad computum librse per solidos 34. Adde Testam. Vicecom. Agathens. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 180.] Typum num. 108. * Charta Amalr. vicecom. Narbon. in Keg. 13. Chartoph. reg. ch. 22 : Retinemus... jus cudendi Narbonas et cudi faciendi monetam auream, argenteam et sere contaminatam. J NEMETENSIS monetae mentio est in Diplom. Dagob. Reg. apud Trithem. Annal. pag. 52. 1 NIORTENSEM monetam Cluniacensibus concedit GuilJelmus Dux Aquitaniae Charta apud Acher. torn. 6. Spicil. pag. 459. Niortum in Pictonibus castrum nobile appellant Gesta Ludovici VIII. ut observat Valesius in Notit. Gall. pag. 376. NIVERNENSIUM Comitum denarii ex Regesto 123. debentesse legis 3. den. 16. gran, argenti regii, et pond, ad marcam Paris. 19. sol. 6. den. Eorumdem denariorum Maife debent esse legis 3. den. pond, ad marcam Paris. 16. sol. 9. den. obol. duplic. Mox haec adduntur : Et ne porront faire que le dixieme de maailes, c'est a dire, 900. liv. de deniers, et 100. liv. de maailes doubles ; et ainsi vaudront les deniers et maailes dessusdites avalue I'un parmi I'autre, a petits Tournois et a maailes Tourn. 20. den. mains la livre que petits Tournois : c'est a scavoir, que les 13. den. de la monnoie dessusdite ne vaudront que 12. petits Tournois. Typus habetur apud Theveturn lib. 14. cap. 14. et Hautinum in lib. de Monetis Franciscis pag. 441. Monetae Nivernensis mentio est in Hist. Autissiod. cap. 63. pag. 500. Typinum. 109. 110. Noyi CASTELLI dominorum monetae mentio occurrit apu'd Vignerium in Orig. Alsatic. pag. 155. Typus num. 111. Charta Phil. IV. ann. 1300. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 45 : Ottroionsqu'il (Thiebaus de Lohereine sire de Rumillei) puisse avoir et tenir Lombars et Juis a Nuefchastel,... et qu'il puisse faire en sa terre monnoies accoustumees, qui courront en I'empere, et non ou royaume de France. NokiOMENSiuM Episcoporum monetae meminit Vassorius in Noyioduno pag. 913. 914. [et Dormaius in Hist. Suession. lib. 5. cap. 2.] Typus num. 112. S. PAULI Comitum Denariorum flgura habetur in Historia Castilionensi pag. 279. et apud Hautinum pag. 47. Descri-

bitur etiam in Regesto 123. Typus videtur accensenda, ut ex denario Ludovici VI. vel VII. cujus typum descripnum. 113. * PERONENSIS moneta. Charta Radul- sit D. le Blanc pag. 154. colligitur. phi comit. Peron. ann. 1159 : Ecclesia PONTIVI Comitum monetae mentio est Aylcurtensis... sexaginta libras Peronen- in Hist. Comitum Pontivi pag. 32. et in sis monetae Petro persolvit. Chartul. Hist. Eccl. Abbavill. pag. 49. 50. 90. 465. prior. Lehun. ch. 28 : Sub tali tamen ubi et describitur. Typus num. 116. puctione, quod censuali redditu per an] POPELIGANI Denarii, Moneta Cominos singulos octo Peronensis monetse so- tum Redonensium, apud Lobinell. torn. lidos... nobis Lehuni persolvant. 2. Hist. Britan. pag. 200. ex Tabul. MaPERTIGENSIUM Comitum monetae me- joris Monast. : ccxxy. libras veterum minit ^Egidius Bry in Hist. Pertic. pag. denariorum Redonensium, qui fuerunt ante Popelicanos denarios ei (Radulfo de 208. Typus num. 114. t PETROCORIENSIUM Comitum mone- Filgeriis) prsestitimus. Incomperta mihi tae mentio et in Scheda ann. 1308. infra vocis origo : an hue spectat Manichaeolaudanda. rum aut Valdensium haereticum nomen* Reg. Cam. Comput. Paris, sign. clatura, qui Popelicani interdum appelCroix fol. 122. r. : xx. librse Petragori- labantur, ut videre est. in Populicani. censium valent xvj. lib. Tur. PROVINGI^: Comitum monetas, eaPIGTAVENSIUM Comitum Denarii, rumque figuras delineavit Anton. Ruf[quorum 14. computantur pro 12. parvis fius in Hist. Comitum Provinciae pag. Turon.] ex Regesto 123. jubentur esse 61. 150. 214. 244. 274. etc. [et Honorat. 3. den. 10. gr. legis argenti Regis, et 19. Bouche torn. 2. Hist. Provinc. pag. 144. sol. 6. d. ponderis ad marcam Paris. 306. 337. et 357. etc.] Vide Regales. TyEorumdem yero Mallise, 2. den. 21. gr. pos exhibemus num. 117. et 118. legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. SSS" Provinciae Comitum nomine et obol. duplic. ad marcam Paris. [Charta typo turn primum insigniri cosperunt ann. circ. 1105. apud Besalium in Co- monetae Provinciales, cum ann. 1146. mit. Pictav. inter Probat. pag. 393 : Raymundus de Baucio Comitatum obDedit... propter hoc CGG. solidos Picta- tinuit a Conrado III. Imperatore, ut ex venses veteres, et cc. atios solidos minu- Charta hujusce concessionis conficit tarum oplimse monetse. Poitevins, in Sta- Gaufridus lib. 3. Hist. Provinc. pag. 78 : tute S. Ludovici ann. 1265. torn. 1. Or- Tradimus tibi vir nobilis Raimunde de dinat. pag. 95.1 Monetae typum descrip- Baucio,... jus habendi percussuram mosit Thevetus lilb. 14. cap. 6. ut et Hau- nete et cudendi proprie figure denarios, tinus pag. 49. Nos damus 115. Vide in qui in tola reg no nostre Provincie, ubi Picta 3. et supra Andegavenses. jam a longis retro temporibus nulla pro* Pictavenses bruni et optimi, in Char- pria et specialis moneta fuit, legitimum tul. S. Joan. Angeriac. Charta Alf. co- et auctoritate regia confirmatum curmit. Pictav. ann. 1269. in Reg. 11. Char- sum... habeant; exclusis ab ejusdem tertoph. reg. fol. 23. r. : Et doivent estre ras commerciis et omni facultate dandi faites les mattes a trois deniers de loi, aliorum regnorum monetas, quam moneausint comme li deniers sont a quatre de- tam prsscepto in seternum valituro a reniers, poniaise mains, et se doivent deli- gia mumficentia nostra acceptam, apud vrer les malles de dis et vint sols et deus Arelatem metropolim et apud Aquis medeniers a celui marc, auquel li deniers tropolim, et in castro de Trinquatalis, si sibi commodum fuerit fabricari fades, sont delivres. * PINGHONIENSIS monetae mentio fit remota inde tarn in puritate quam in in Charta Garn. abb. ann. 1300. ex Char- pondere totius falsitatis fraudulenlia. Id tul. 23. Corb. ubi inter privilegia domi- quidem mirum videtur, cum in eo jure norum Pinchonii recensetur illud, de Ecclesiis, Baronibusve, qui Oomitibus faire monnoye propre et de faire le courre Provinciae longe inferiores erant, conceen leurs terres et en leurs fiefs. dendo perfaciles fuerint Imperatores. PODIENSIUM Episcoporum moneta. Ut ut sit sub Raimundo Berengario cui, [Id juris Adelardo Episc. Podiensi con- retracta Conradi III. traditione, Comicessit Radulphus Charta ann. 924. inter tatum Provinciae contulerat Fridericus Probat. torn. 2. Histor. Occitan. col. 62 : I. Imperat. primum occurrit solidorum Concedentes ei... universa quse ibidem ad Provincialium mentio, quos paulo post dominium et potestatem Comitis hacie- Regales vel Coronatos appellavere a conus pertinuisse visa sunt; forum scilicet, rona in iis efficta, ubi Ildefonsus Arateloneum, Monetam et omnem districtum. gonum Rex Comitatui Provinciae praeQuod confirmavit Lotharius Charta fuit. Horum typi plures exstant apud ann. 954. ibid. col. 97. Ejusdem monetae Bouche. Provenceaux, in Statuto S. Lumentio est in Chron. Podiensi ad ann. dovici ann. 1265. torn. 1. Ordinat. pag. 1077. et 1102. ibid. col. 8. 9. in Chartis 95. Regales coronati memorantur in Ludovici VII. Reg. Franc, ann. 1146. Charta ann. 1197. ex Tabul. Cartusian. 1158. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, Montisrivi dioec. Massil. ad rationem LX. col. 231. 232. in Tabular. Casae Dei et sol. pro marcha argenti fini. In ChartuPiperac. non semel.] Vide Ppgesia. lar processuum Clavar. ann. 1200. 424. -" Lit. remiss, ann. 1447. in Reg. 178. lib. 15. solid. 4. den. Provinciales valere Chartoph. reg. ch. 246. Ung moyne de dicuntur 500. lib. 9. sol. 14. den. Regal. I'ordrede Grantmont, nomme frere Pierre Ibid, ad ann. 1209. libra Regal, minor Roy ; lequel faisolt d'une monnoye, nom- statuitur libra Provincial! 3. sol. 4. den. mee Nodes ; en laquelle estoit I'enseigne Anno 1229. 4. Id. Jan. ex Tabul. S. Viet. de Nostre Dame du Puy, qui avoit cours Massil. 58. sol. Regal, coronatorum conen la ville et dyocese du Puy. ficiunt marcam argenti puri. In CharPONTESIENSIS monetae meminit Orde- tul. mox laudato ad ann. 1320. librae 80. ricus Vitalis pag. 576. 596. 685. Provinciales monetae tune currentis * Charta ann. 1112. ex Tabul. S. Petri computantur pro 64. lib. reforciatorum. Carnot. : Acceptis a monachis Ij. sol. Ex Charta ann. 1325. in lib. viridi Episnummorum Pontesiorum, eidem ecclesise copat. Massil. fol. 69. denarii 16. corohospitem unum... dedi. natorum valent uno Turon. grosso arSSS" Sed base Pontesiensis seu Ponti- gent, cum O rotundo. in Litt. Senescalli sarensis moneta Palatinis monetis, quae Provinc. 19. Sept. 1330. 5. Provinciales Pontisarse in palatio regio cudebantur, ad 4. coronatos reducuntur. In Computo

MON

MON

MON

501

ann. 1344. 102. lib. 8. sol. coronat. com- I librarum 35. denarios Raimundensium, putantur pro 160. Florenis de Florentia, unum denarium, et solidos centum Raiquorum unus valet 16. sol. Provinc. mundensium, in rebus, retento ipsis juparvis. Ex Charta 27. Mail 1346. in lib. galibus usufructu in vita sua. Quinetiam rub. Tabul. Oapit. Aquens. fol. 213. 1. extincta Comitum Tolpsae stirpe, ipsosol. Provinc. pro 10. den. computantur ; que Comitatu ad Regiam Coronam deejusd. pretii 26. Mart. 1348. ex eod. lib. lapso, mansit eidem monetse ipsum pag. 270. Anno 1364. 20. Dec. ex Charta idem Raimundensium nomen. Quippe inter Schedas Peiresc. 150. lib. coronat. exstat in Regesto 19. Tabularii Regii valent 140. lib. 12. sol. 6. den. In Tes- ch. 146. continens compositionem super tam. ann. 1390. ex lib. rub. supra cit. 16. moneta Raimundensium, Albiensium sol. Provinc. aequiparantur 1. floreno inter R. Comitem Tolosae, Durandum auri ; ejusd. pretii 17. Jun. 1408. ex Episcopum Albiensem et Sicardum AlaCharta inter Schedas Peiresc. Anno manni, super eo quod eorum quisque 1433. in lib. process, antiq. ex Schedis habebat pleno jure tertiam partem in Pr. de Mazaugues 20. grossi computan- dicta moneta, et in omnibus redditlbus tur pro 26. sol. 8. den. Provinc. Anno ex ea provenientibus, in qua convene1484. ult. Jul. ex lib. rub. supra cit. flo- runt, quod praedicta moneta cuderetur, renus de Rege valet 16. sol. Provinc. et fabricaretur, quandocunque earn Statuta Aquensis Cur. submiss. ann. cudi vel fabricari contingeret, in Castro 1559. pag. 50 : Et tarn actor quam reus novo de Bonafos, et non alibi, quod dent piynora aut fidejussores Curias ad Castrum Sicardus Alemanni tenebat in rationem 3. sol. pro libra. Ubi in mar- feudum a Dn. Comite et Dn. Comes ab gine scriptum : Solidum accipe ex valore Episcopo Albiensi. Convenerunt insu9. den. Regal, pro unoquoque solido, sive per, quod dicta moneta curreret, et revalant chescun trois liars. ciperetur cpmmuniter ab omnibus in * Eenati regis, comitis Provincise mo- civitate Albiensi, et in omnibus terris netae argentese typus exstat in cime- et dioecesibus Albiensi, Ruthenensi et liarcho Pr. d'Aigrefeuille, in cujus an- Caturcensi constitutis. Act. 11. Kal. tica parte effictum scutum gentilitium Jul. ann. 1248. in Castro Narbonensi. ejusdem regis, cum inscript. RENATUS Describitur praeterea in Tabulario Regio, scrinio Monetarios, Charta 8. Kal. EX LILIIS SlCILIE CORONATUS ; in pOStica vero crux duplex, cui in circulo su- Junii ann. 1278. quo B. Episcopus Alpereminet monstri genus, Provinciali- biensis et Philippus de Furcis pro PhiDUS Tarasque nuncupatum, quo Taras- lippo Rege Franciae, vendiderunt, concone cusam fuisse significatur, cum cesserunt et tradiderunt ad cudendum, inscript. 0. CRUX AVE SPES UNIGA. Al- fabncandum, et faciendum in civitate tera cuprea extat in eodem museo, in Albia monetam suam Raimundensem qua ex utraque parte prostant Neapolis Albiensem Navarro Casa-forti burgensi Mars, ad duos annos, sub modis et pactis et Hungariae insignia. | PRUMIENSI monasterio jus cudendiinfenus comprehensis, scilicet quod ipsi monetam concessum a Lothario Reg. Navarrus et Joannes cudant et fabrifiCharta ann. 861. apud Marten, torn. 1. cent ipsam monelam ad tres denarios legis, ad tale argentum, et ita bonum et Ampliss. Collect, col. 158. * S. QUINTINI Viromanduensis mone- finum, sicut Turonenses sunt ad quatuor tae typum exhibet Molitenus ex Cime- denarios, minus pieca, et ad pondus 18. liarcho S. Genov. pag. 146. Charta ca- sol. et 8. denariorum ad pondus marchse, 't. S. Quint, ann. 1181. in Chartul. ad quam marcham dictus dominus Rex ont. S. Mart. part. 6. fol. 98. v. : Pr&- deliberat et expedil pecuniam sive monedictam silvam ex omni exaction e liberam tam suam. Ibidem praeterea statuitur, in perpetuum possideat, ita tamen ut in ut oboli cudantur et fabricentur ad leconstitutione novi abbatis tres solidos gem prsedictorum denariorum superius monetss sancti Quintiniensis nobis prss- designatam, et sint ipsi oboli ad 19. sol. fata persolvat ecclesia. Alia ann. 1193. et 2. den. ad marcham prsedictam. Reibid. : Tribus solidis pro forestel de Nou- mondensium denique mentio occurrit roi sancti Qui ntiniensis monetse, xij. dena- in Aresto Parlam. Paris, dato penult. riis pro Booni ejusdem monetse. Charta Januar. 1319. Typus num. 119. Elien. comit. Virom. ann. 1197. ibid, SBS" Celebrior est solidorum Raimunpart. 1. ch. 6 : Hugo Sotus ecclesiss Mon- densium aastimatio cui praefuit Praeses tis S. Martini persolvit ducentas libras de Mazaugues ann. 1711. cum enim judimonetse sancti Quintini. Vide Viroman- cio 7. Oct. 1251, statutum fuerat solidensium Comitum moneta. dum Raimundensem semisse Turonico RAIMUNDENSIS, in nuncupata mo- valere, appenso Turonico qui iis temneta Comitum Tolosae, apud quos Rai- poribus vel circiter in usu fuerat, effecit mundi nomen frequens fuit, (nam ad Eruditissimus Praeses 50. sol. Turon. septem recensentur in eorum stemmate.) marcam argent, confecisse ann. 1233. Raimundenci solidi, sub Henrico et Phi- unde solidi Turon. turn pretium erat lippo I. Regib. Franc, occurrunt non 11. sol. 2. den. 1. ob. et 3/25 ob. atque semel in Tabul. Conch. Abb. in Ruthe- adeo solidus Raimundensis, qui Turonis ch. 68. 268. 269. 412. etc. [In Charta nici media pars erat, valebat 5. sol. 7. ann. 1077. inter Probat. Hist. Occit. den. 1. pict. 3/25. quod Aresto 18. Jul. torn. 2. col. 296. computantur 8. den. 1711. conflrmatum fuit. RaimundenRaimundenses pro 1. multone.] Hujusce sium rursus mentio occurrit in Charta moneta3 pra3terea mentio est apud In- ann. 1253. et in Statutis Arelat. MS. nocentium III. PP. lib. 15. Epist. 186. art. 60..Errat Pittonus, ut obiter monea[in Charta ann. 1205. apud Gaufridum mus, cumscribitpag. 100. Hist. Aquens. lib. 3. Histor. Prov. pag. 78. in Charta solidos Raimundenses aureos fuisse ; ann. 1212. apud Chanteloup in Histor. argentei erant, uti apud omnes certum MS. Montis major, ubi Raimundenses est. * Reg. Cam. Comput. Paris, sign. novi dicuntur esse ad legem 3. den. cujus moneta 88. sol. valent marcam ar- 8406. in Bibl. Reg. : ix. lib. ix. den. Raimundensium, valent vj. lib. xv. sol. vj. genti ; ibid, in Charta ann. 1222. et] in Charta ann. 1232. ex Tabul. Vallis-bone den. Tur. Ita praeterea dicta moneta Vicomitum descripta a D. Luca Acherio ad Guibertum pag. 635 : Item dat dicta Jordana Turenensium, apud quos pariter Rai-

mundi nomen familiare fuit, cum ad sex recenseantur ; in cujus facie altera crux, cum voce RAYMDNDUS, describitur, in altera binae cruciculae, cum voce TUREKNE. Alia Vicecomitum Turenensium insignia praefert cum voce RAYMUNDUS, in altera facie crucem cum hisce characteribus : MON. VIGECOM. apud Justellum lib. 1. Hist. Turen. cap. 14. qui has monetas Raimundo I. Vicecomiti, qui expedition! Hierosolymitanse interfuit, adscribit: sed viri doctissimi h'dem nolim omnino hac in re preestare, cum familiarum insignia monetis ea tempestate, qua et forte neque flxa erant, minime apponerentur. Praeterea Charta anni 1252. ab eodem relata pag. 54. Raimundenses fuisse monetas Vicecomitum Turenensium diserte innuit : Quinquaginta libras Marchionum, vel Raimundensium de Turena. Anni 1312. pag. 38. docet ejusdem fuisse ponderis, quo fuit Cadurcensis, et 20. solidos cum semisse confecisse Raimundensium Marcam. tHujus monetae typum exhibemus num. 141.] Occurrit praeterea mentio Raimundensium Turenensium in Chartis ab eodem Justello descriptis pag. 66. 70. 154. 5$g- Fuit etiam Comitum Provinciae ejusdem nominis moneta, si fides Gaufrido lib. 3. Histor. Prov. pag. 78. quse a Raimundis Berengariis sic nuncupabatur. Fucum fecit erudito viro Raimundi nomen, quo tamen nulla moneta Comitum Provinciae insignita occurrit : unde Raimundenses Tolosanos in Provinciausum obtinuisse certum videtur ; maxima quippe erat inter utrumque Comitatum societas.] * RAYMONETUS, REMUNDINUS, ut Raimondensis Tholosanus. Testam. Romei de Villanova ann. 1250. ex Tabul. D. Venciae : Item conftteor me debere Bertrando de Garda militi meo de equis, quos ab eo habui, tres mille solidos Raymonetos. Moneta Remundinorum, in Arest. ann. 1265. ex Reg. Olim parlam. Paris. T REDONENSIS monetae mentio est in Epist. civium Redonensium, apud Marten. t9m. 1. Anecd. col. 603. Vide supra Popelicani. * Charta ann. 1184. ex Tabul. S. Juliani Turon.: Prior spopondit se redditurum eis decem solidos Redonensis monetse. REGITESTENSIUM Comitum Denarii, [quorum 13. valere dicuntur 12. parvis Turon.] ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 16. gr. legis argenti Regis, et 19. sol. 6. denar. ponderis ad marcam Paris. Mallise vero eorumdem Denariorum, 3. den. legis argenti Regis, et 16. sol. 9. den. malliar. duplic. ponderis, etc. Monetae typum delineavit Thevetus torn. 2. Cosmpgr. pag. 569. ut et Hautinus pag. 47. [** Alium typum damus num. 210.] REMENSIUM Archiepiscoporum Denarii, ex Regesto 123. debent esse leg. 4. den. 12. gr. argenti regii, pond, ad marcam Paris. 17. sol. 8. d. Mallise eorumdem denariorum leg. 2. den. 18. gr. argenti regii, ponder, ad marcam Paris. 15. sol. 5. den. obol. dupl. [Mox haec adduntur : Et ne porra faire que le disieme partie de maailes doubles; et ainsi vaudront les deniers et les maailes dessus dites autant, plus ne mains, come les Parisis petitz et les maailes Parisies.] Monetae typum descripsit Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 2. Remensis monetae mentio est apud Alexandrum III. PP. Epist. 56. ex iis quas Sirmondus edidit, Duchesnium in Hist. Castilion.pag. 682. etc. Videtur olim appellata Rancien, in

502

MON

MON
SAUVINTAGENSIS moneta fuit Dominorum Borbonii et pripris ejusdem Pripratus, ex variis Pactis utrimque initis, quorum meminit Historia ejusdem Mpnasterii pag. 340. seqq. Hujus Denarii, [qui ejusd. pretii dicuntur atque Turon. parvi,] ex Regesto 123. jubentur esse legis 3. d. 16. gran, argenti regii, et pond. 19. sol. 6. den. Malliae, leg. 3. den. argenti regii, et pond. 16. sol. 9. den. malliar. dupl. ad marcam Paris. Monetae inscriptum in eo Regesto, S. MAIOLUS, cujus vultus efflngitur, in altera parte, DE in SAVINIACO. Typum damus [** npbis 130. ubi SILVINIACO.] qui habetur etiam apud Hautinum pag. 41. et Thevetum torn. 2. pag. 547. [Ejusdem monetse 35. solidi marcam argenti puri conflciebant, ut colligitur ex Charta Archembaldi dom. Borbonii apud D. le Blanc pag. xxix : Persolventur autem vel in nummis, vel in argento, ita ut Sylviniacensis marca argenti puri pro xxv. solidis accipiatur. * Recte Molinetus in Cimeliarcho S. Genov. pag. 143. emendat Silyiniacensis, legendumque censet Silviniaco; atque adeo non Sauvigni, sed Souvigni, Cluniacensis prioratus in Arvernia, ubi S. Maiolus obiit, sepultusque est, hicintelligendus: quod mire probat diploma Hugon. Capeti ann. 995. t. 10. Collect. Histor. Franc, p. 565 : Cum essemus Silviniaco villa, et adiremus ecclesiam S. Petri, ubi gloriosus confessor Christi et dilecius nosier quondam Maiolus abba in corpore requiescit,... concedimusut malias de bona lege, cum nomine et imagine confessoris memorati Maioli, possit facere Odilo abbas venerandus et successores sui, nomine ecclesise Silviniacensis : et current maliss S. Maioli omni tempore, et valoris perpetui erunt in terra Archimbaldi comitis cum maliis nostris in perpetuum. Id rursus confirmat Charta Joan, comit. Catal. ann. 1232. ex Reg. comitat. Clarimont. ubi denarii hujus monetseSilviniens, non Sauviniens, appellantur : Pour la procuration que je ay en le terre et es homes de Bragny, je dois avoir tant seulement sept livres de fors Silviniens chascun an. * SECUSIENSIS moneta, pro Segusiensis, id est, Lugdunensis. Charta ann. 1150. in Chartul. Cluniac.: Placuit... ut ab Anguisone priore Contaminise mille quadringentossolidos Secusienses eopacto et tenore acciperent, etc. STAMPENSIS , moneta Dominprum Stamparum, in agro Aurelianensi. Le Roman d'Aubery le Bourguignon MS.:
Ervis son frere raaintint mult bien ses drois, Qu'il n'en perdi vaillant un Estampois.

MON
ex laudata Charta sequitur, Stampenses scilicet jus quod monetagium vocabant, prastitisse. Vide D. le Blanc pag. 156. | STEPHANIENSES. Vide supra Burgundise Ducum moneta. SUESSIONENSIUM Comitum Denarii, uos appellant Noires, ex Regesto 123. ebent esse 3. den. 12. gr. legis argenti regii, et 23. sol. pond, ad marcam Paris. Mox subditur : Et vaudront les Deniers dessusdits avaluez d Parisis petits et a Maailles Parisies les 20. Noires 7. [12.] Parisis petits. Monetee figuram descripsit Thevetus lib. 15. Cosmpgr. cap. 3. ut et Hautinus pag. 45. Mentio habetur Suessionensis monetae in Histor. Suession. passim, in torn. 2. Hist. Francor. pag. 335. etc. Typum habes num. 131. TOLOSANI, Gall. Tolosans, moneta Oomitum Tolosanorum, quorum cursus interdictus in Statuto S. Ludovici Regis Franciae ann. 1265. intra regni limites, hoc est, intra Dominica Regia. In Ohartophylacio Regio, scrmio Monetarios, est Charta Alphonsi Comitis Tolosani pro locatione Monetae suse Tolosanse, in qua sequentia habentur: Simplices Tolosani debent esse legis et ponderis Turonensium, hoc est sciendum, ad quatuor Pougeesses minores leg ales, sicut debet fieri moneta domini Regis apud Carcassonam et Nemausum : dicti emm simplices Tolosani debent deliberare de pondere 18. solidorum unius denarii ad marcam Trecensem. Oboli vero debent esse de eadem lege, de qua sunt Tolosani simplices, et ponderis 18. solidor. el 10. denar. ad marcam Trecensem. Et Grossi Tolosani debent esse legis et ponderis Cenomanensiwm, videlicet de lege ad 6. denar. et obolum, et de pondere 14. sol. et dimid. ad marcam Turonensem, etc. Charta alia ejusdem Alfonsi ann. 1265: Debent autem facere dicti burgenses infra dictos duos annos apud Tolosam 25. millia grossa Tholos. alborum ad 7. den. de lege, ad bonum argentum de Montepessulano : qui dicti Tolosani debent esse de pondere 18. sol. ad marcham Tolosanam, etc. Vide Historian! Abbatiae Condomensis torn. 13. Spicilegii pag. 460. 481. Typos exhibemus num. 132. 133. 533" Hujus monetse prseterea mentio fit in Charta ann. 1095. inter Probat. Histor. Occitan. torn. 2. col. 337. Charta ann. 1098. ibidem col. 348. in Charta ann. mi. ibid. col. 378. etc. Ex Charta ann. 1212. apud'D. le Blanc pag. xxx. 26. sol. Tolos. marcam argenti puri conficiunt. Deniers Toulsas, in Charta ann. 1286. apud la Faille Annal. Tolos. torn. 1. pag. 17. quern rursus consule inter Probat. ejusd. torn. pag. 13. 14. 15. et37. Moneta exstat a D. Oangio in Dissertat. 14. ad Joinvillam Raimundo a S. Egidio minus bene adscripta, cum in expeditionem Hierosolymitanam ann. 1097. profectus ibi mortem obierit: sed ea tempestate, ut supra monuit vir dpctissimus, familiarum insignia monetis minime apponebantur; unde Raimundo V. alterius Raimundi nepoti, qui et Palatini nomenclatura insignis fuit, tribuendum censeo. SSS" Nee sanior videtur eorum opinio, qui Oonsules Tolosanos una cum Comitibus jus cudendi monetam habuisse arbitrantur: nullum quippe ea de re exstat monumentum praeter Litteras Alphonsi II. Comitis apud Catellum de Comitibus Tplps. pag. 382. ex quibus id inferre difficillimum est: Certos nuntios nostros videbitis, qui vobis super confirmatione monetse quam petitis, secundum vestrum beneplacitum taliter respon-

Charta Hugonis Comitis Regitestensis et Felicitatis ejus uxoris, pro villa de Machau: Que chacuns chevaus traihens paiera 3. sestiers de ble, et 3. sols de Ranciens. Infra : Dis oil deniers Ranciens. Vide prseterea Marlotum in Metropoli Remensi lib. 4. cap. 16. Typos exhibemus num. 121. 122. SSW Id juris Artoldp Episcopo una cum Comitatu Remensi concessit Ludovicus Transmarinus, ut ex Flodoardo lib. 4. cap. 27. docemur. Consule Altaserram de Comit. Pro vine. pag. 141. | S. REMIGII monetse mentio est Focagio civit. Aquensis inter Schedas Pr. de Mazaugues ubi Turonus S. Remigii dicitur valere 13. den. pro 14. den. cpmputantur in Ration. Clavarii Avenion. ann. 1315. ibid. w RIOMENSIS monetae typum damus num. 123. j ROSSILIONENSIS monetse meminit Oharta ann. 1102. inter Probat. Hist. Occit. torn. 2. col. 359. ROTOMAGENSIS monetae meminerunt Alexander Celesinus Abbas lib. 3. cap. 8. lib. 4. cap. 1. et Ordericus Vitalis fol. 495. 583. Typos damus 124. 125. RUPELLENSIS monetae meminit Froissart. 1. vol. pag. 394. et Hist. Rupellensis pag. 39. 88. Edit, in 8. RUTHENENSIS monetse sub Roberto et Henrico Regibus crebra est mentio in Tabular. Oonchensi in Ruthenis. Oh. 14. 53. 83. 141. 257. etc. Solidi Rodenesi in Ch. 349. Typum dedit Thevetus lib. 14. cap. 8. [Vide supra Hugonenses. In moneta Ruthenensi 12. nummos singulis septimanis habebat Episcopus, ex Oharta ann. 1161. inter Instrumenta torn. 1. novae Gallise Christianae pag. 51. col. 1.] Typum damus num. 126. * Reg. Cam. Comput. Paris, sign. 8406. in Bibl. reg.: vj. lib. ociiij. sol. j. den. Ruthenensium, valent iiij. lib. ij. sol. ij. den. Tur. SABAUDLE Comitum ad Ducum monetas aureas ac argenteas omnes veteres ac novas collegit ac descripsit Guichenonus in Histor. Sabaud. lib. 1. cap. 15. a pag. 142. ad pag. 160. SACRI C^ESABIS Oomitum Denarii,' [quorum 15. computantur pro 12. parvis Turon.] ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 6. gran, legis argenti Regis, et 20. sol. ponderis ad marcam Paris. Eorumdem vero Mallise 2i den. 16. gran, legis argenti Regis et 17. sol. 2. den. malliar. duplic. ponderis ad marcam Paris. Monetse binos typos descripsit Hautinus pag. 49. et 51. Vide Thpmasserium in Historia Bituricensi lib. 6. cap. 41. et 76. Typos damus 127.128. SANTONENSIS monetae meminit Tabularium Deipar. San ton.: Moneta Santonensis civitatis est Comitis propria : et si quis refutaverit earn, justitia est Comitis. Ibid.: Willelmus Comes filius Guidonis fecit fundare monetam v suam, quse dicebatur de Goilart. Typus 129. SSS- Id tamen juris cessit aliquando percelebri S. Mariae Santonensis parthenoni, ut discimus ex Charta Gaufridi Comit. ann. 1047. inter Instr. torn. 2. novae Gall. Christ, col. 480 : Adjunximus autem donis nostris Monetam et monetagium, per cambitum totius episcopatus Xantonensis... Congregatis autem monotariis, monetam qui facerent, ex diversis civitatifrus, fecimus eos facere fidelitatem et securitatem S. Marise, in abbatissse manu Constantige, et omnibus sub casti-. monise jugo sibi parentibus. Dedimusque ad Monetam fabricandam domum juxta arcam pontis sitam.

SSS" Exstat Oharta Ludqvici VII. Reg. Fr. ann. 1137. apud Basilium Fleureau in Antiquit. Stampens. cap. 27. pag. 103. ubi haec habentur : Concessimus quod prsesentem Stamparum monetam, quse ibi a patris nostri decessu habebatur, nos omnibus diebus nostrse vitse neque mutabimus, neque lege, neque pondere alleviabimus, neque alleviari ab aliquo patiemur. Ex quibus verbis non absurde efficitur id tantum Stampensibus concessum fuisse, ut moneta regia quse Stampis percuteretur Regis nomine ejusdem semper esset legis et ponderis ; neque aliud innuunt typi, de quibus ibidem mentio fit. Sed illud in primis rem conficit quod plurimae exstent eadem de re Regum nostrorum Chartse, quibus aliis civitatibus pollicentur nusquam se monetam mutaturos, quamdiu certam praestationem exsolvent. Id ergo unum

MON
debunt. Quod de monetarum imminutione accipiendum existimo. 8 Solidi Tholosani cumflore,in Oharta ann. 1308. ex Tabul. B. M. Deauratse Tolos. Reg. Cam. Comput. Paris, sign. 8406. in Bibl. reg.: i. den. Tholosanus, valet ij. den. Turon. Tholosains, in Stat. ann. 1265. torn. 1. Ordinal, reg. Franc, pag. 95. art. 3. Thelouzain et Thelouzin, in Lit. remiss, ann. 1483. ex Reg. 207. Chartoph. reg. ch. 299. T TORNAGENSIUM Episcoporum monetae mentio fit in 1. Memorial! Cameras Comput. Paris, fol. 27. et apud Acher. torn. 11. Spicileg. pag. 351. * Charta Mich, episc. Tornac. ann. 1286. in Suppl. ad Mirseum pag. 421. col. 1 : Nous evesques de Tournay ferons batre et forgier monnoye en la chile de Tournay, dont li doi deniers vauront un Parisi bien et loialment. 1 TORNODORENSIUM Comitum monetse ibid, mentio est fol. 29. Typus num. 134. TRECENSIS monetae meminit Innocentius III. lib. 13. Epist. 45. pag. 36. 442. Hujus typum hie damus num. 135. 1 TRENORGHIENSI monasterio j us cudendi monetam ab Odone Rege obtinuit Blitgarius Abbas ann. 889. ut patet ex Charta edita apud Chiffletium in Hist, ejusd. loci pag. 270. Id confirmavit Carolus Simplex ibid. pag. 272. Charta ann. 915. ex qua discimus in ea moneta effictum fuisse regium monogramma : Concedimus quoque ut trapezetas locus prssdictus habeat, qui nostri nominis signum singulis imprimant nummis. Et quidem in eo, quern hie describimus, num. 136. typo inesse monogramma yidetur, sed cujus sit non satis agnosco: in una facie inscriptum Scs. VALERIANUS, qui Tren9rchiensium est apostolus et patrpnus; in altera TORNUCIO CASTRO. Vide laudatum Chiffletium cap. 24. Alterum ejusdem monetae typum videre licet apud Petavium in Gnorism. vett. nummor. unde idem jus cudendae monetae Trenorchiensibus a Lothario conflrmatum, forte et amplificatum ex ipsa in primis Inscript. LOTHARII REGIS PERMISSIONS colligitur. 1 TREVIRENSI Ecclesiae jus cudendae monetae restituit Ludovicus Rex ann. 902. apud Brower. Annal. Trevir. torn. 1. pag. 443. Hujus monetae typos delinearj curavit D. Calmet. initio torn. 2. Hist. Lothar. n. 127. 128. f TREVOLTII Dominorum moneta, quae ab ann. 1310. cudi coepit, ad haec usque ferme tempora obtinuit, ut ex variis monumentis constare testatur D. Aubret eruditus Dumbarum historiographus. Typi 137. 138. 1 TRICASTINENSIS monetae tarn auri quam argenli, arma regis Delphini, et crossam communiter habentis, cujus emolumenta inter delphinum et episcopum communia sunt, mentio est in Pariagio ann. 1409. torn. 1. novae Gall. Christ, inter Instr. pag. 123. col. 2. Typi 139.140. TTJLLENSIS , moneta Episcoporum Tullensium, Toullois, in Charta Theobaldi Duels Lotharingiae ann. 1312. interdicta in Francia sub nomine Thoulais, legitur in Statute Regis Philippi dato Pissiaci Sabbato post Theophaniam ann. 1313. cum Pillevillis, et Venetianis (Pilles Vuilles et Veniciens) propter defectum. 5SW Id erat Episcoporum Tullensium jus ex Charta Udonis Episc. ann. 1069. apud D. Calmet. torn. 1. Hist. Lothar. col. 467. ut monetam suam mutare possint sine consilio Comitis. Hanc apud

MON

MON

503

I. Imper. Charta ann. 1168. ibid. torn. 2. dem civitatis concessa a Ludovico Jucol. 364. Vide P. Benoist cap. 7. Hist. niore Charta ann. 1156. torn. 6. Gall. Christ, col. 299. Tullens. :;;: VESUNTIONENSIUM Archiepiscoporum Tullois, in Charta Feder. III. ducis Lothar. ann. 1285. Toloiz, in Lit. ann. monetae figuram delineavit Jo. Jacobus 1357. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. Chiffletius in Vesontione part. 1. cap. 4. 632. art. 12. Reg. Cam. Comput. Paris, Hujus etiam meminit Golutus in Hist. sign. Croix fol. 122. r.: viij. lib. xvj. sol. Sequanica pag. 593. Typum damus num. Tullensium currentium ibidem (in pro- 146. yincia Remensi) valent xj. lib. xv. sol. VIENNENSIS monetae mentio in Tabuij. den. Turon. lario ejusdem Ecclesiae pag. 25. in Hist. TURENENSIUM Vicecomitum monetse Franc, torn. 1. pag. 21. in Hist. Episcomentio occurrit apud Justellum in His- por. Bellicensium pag. 46. in Hist. Betor. Turenensi pag. 31. 37. et in Prob. neharn. pag. 838. apud Justellum in pag. 40. 53. 62. 63. 64. 88. 95. 98. 104. 105. Hist. Arvern. pag. 177. in Prob. pag. 51. 110. Vide supra Raimundensis. Typum 81.139. in Spicilegio Acheriano torn. 13. num. 141. pag. 284. [in Hist. Dalphin. torn. 2. pag. | TURIGINO parthenoni jus cudendi185. et 253.] apud Jacob. Petitum post monetam concessit Carolus Crassus: Poenitentiale Theodori pag. 601. etc. cujus monetae typos adhuc reperiri quiSSS" Hujus monetae typum damus bus una facie vultus mulieris velatae, num 147. cum Inscript. S. M. (Maurialtera scriptum CAROLUS Imper. refert tius) VIENNA MAXIMA GALL, qua uti Guilliman. lib. 3. Rer. Helvet. solitos Viennenses Archiepiscppos tes* VALENENSIS, VALENTIANA , VAL- tatur Gervasius Tilber. in Otiis Imper. LENCENENSIS , Valentianarum , vulgo apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. Valenciennes, in Hannonia moneta, pag. 915 : Viennensis Burgundies ArchieGall. Valentiennois. Charta Buch. episc. piscopus et Regis cancellarius, cujus nuCamerac. ann. 1119 : Statuimus ut prsefata S. Marise ecclesia priori et fratribus mismatis inscriptio habet: MAXIMA SEGALLIARUM. >;s S. Salvii quotannis decetn Vallentianen- DESReg. Cam. Comput. Paris, sign. 8406. sis monetse, solidos pro rebus parochiali- in Bibl. reg.: Quinque Viennenses valent bus persolvat. Alia Nic. S. Humb. quatuor Turonenses. Terrear. Bellijoc. : Maricol. abb. ann. 1185. ex Chartul. S. Unum denarium Viennensis monetae, Vine. Laudun. ch. 165 : Ecclesia Lesche- cujus decem octo solidi valent et ponunriensis nobis propter hoc octo solidos albo- tur pro viginti octo solidis Turon. Legenrum Valentianorum aut xij. solidos dum esse viginti solidis certum videtur Duacensium in festo S. Remigii annua- ex pluribus aliis locis ibidem. tim persolvet. Lit. Jac. dom. Gusiae ann. VINDOCINENSIUM Comitum Denarii, 1189. apud Vales, in Not. Gall. pag. 260. [quorum 14. computantur pro 12. parvis col. 2: xl. solidos alborum Valecenensium Turon.] ex Regesto 123. jubentur esse in vinagio meo de Landreciis. Charta 3. den. 10. gr. legis argenti regii, et 19. ann. circ. 1200. in Chartul. Mont. S. sol. 7. d. ponderis ad marcam Paris. Mart. part. 6. fol. 104. r. col. 2 : Singulis Mallise eorumdem Denariorum, 2. den. annis Ehamensis ecclesia xxx. solidos 21. gran, legis argenti Regis, et 17. sol. Valenensis monelse ecclesiss Montis S. Martini in festo B. Lucse Cameraci per- 4. den. malliar. duplic. ponderis ad marcam Paris, etc. Monetae typum descrisolvet. Alia Guich. prior. S. Salvi ann. 6. 1202. ex Tabul. S. Gauger. Camer.: psit Thevetus lib. 15. Cosmpgr. cap. B. Ejusce monetae mentio est Memoratum hospitale singulis annis die Magdal. Castrodun.] apud[in Tabul. in Beslium Natalis Domini talentum unum septem Comitib. Pictay. pag. 428. et Gallandum solidorum Vallencenensis monetse. censua- de Franco alodio pag. 283. Typi num. liter nobis persolvet. Ordinat. Phil. III. reg. Franc, ann. 1282: Nous avons de 148. 149. VIRDUNENSIUM Episcoporum monetae nouvel ordenne que quiconques aura en meminit Laurentius Leodiensis pag. 327. nostre roiaume baudekins, ou ValentienVIROMANDENSIUM Comitum, seu S. nois, ou autre blanche monnoye ou noire Quintini monetae mentio est apud Vasde hors du roiaume, quele que ele soil, sorium in Npvioduno 1. vol. pag. 26. et fors que esclins, et ne I'aura fete percier Hemereum in Augusta Virom. pag. 34. dedens un mois apres ce que cestes ordenance aura este criee, soil changeur, soit 35. 154. 162. [ Vide supra S. Quintini moneta.] Typus num. 150. autre, il I'aura desores-en-avant perdue VIRSIONENSIS Dominae in Biturigibus et forfete. Typum damus num. 145. Denarii, [quorum 15. dicuntur valere 12. VALENTINENSIUM monetae Comitum, parvis Turon.] ex Regesto 123. jubentur vel Episcoporum Valentinensium, in esse 4. den. 6. gr. legis argenti Regis, et Delphinatu provincia Franciae, meminit 20. solid, ponderis ad marcam Paris. Raimundus de Agiles in Histor. Hiero- Eorumdem Mallise, 2. den. 16. gr. legis sol. pag. 165. et Charta Hugonis Epis- argenti Regis, et 16. sol. 2. den. malliar. copi Gratianopolit. descripta a Jacobo duplic. ponderis ad marcam Paris. MoPetito pag. 601. Occurrit prseterea non netae typum descripsit semel in Tabulario Prioratus Dominae [** Alios damus num. 151. 152.Hautinus. in Delphinatu. Typus num. 143. 1 VIVARIENSIUM Episcoporum monetae SS3T Valentinensi Ecclesiae concessam facultatem cudendi monetam a Fride- mentio est in Charta ann. 1307. quam rico I. Imper. confirmavit Fridericus II. supra retulimus inter prsemissa ad MoDiplomate ann. 1238. Solidi Valentinen- netas Baronum. Typus num. 153. ses, apud Spon. torn. 3. Itiner. pag. 17. T WISIMBURGENSI monasterio dioscesis Valenciani, in Tabular. Prioratus Do- Spirensis jus cudendae monetae concessit Dagpbertus Rex Diplomate ann. 23. ejus minae. Typum episcopalis monetae hie regni, apud Trithemium Annal. pag. 52. delineamus num. 142. Complura habentur monumenta de * VAUVILLARENSIUM dominorum monetae typus ann. 1555. exstat in Tabula- Baronum nostrorum monetis, ex quibus rio abbatiae Luxoviensis. Vide supra sequentia excerpsimus ex Regesto CaMoneta Castelleti dominorum. [** Typum merae Computor. Paris, signato Qui est in c&lis, fol. 159. et ex signato Croix fol. monetae antiquioris damus num. 144.] * UCETICENSIS moneta Episcopo ejus- 122. et ex signato Noster f. 212. 213 : Liberdunum cudi concessit Fridericus

504

MON

MON
niaria. Statuta Eccl. Avenion. ann. 1337. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 560 : Et si quis contra fecerit, eo ipso hac Monetabili patna sen mulctatione plectatur, scilicet quod fructus eorum sic venditorum medietatem perdat, qui in ecclesise fabricam, vel alias pios usus nostro arbitrio convertantur. MONETAGIUM, Id quod Monetarii, seu Monetse fabricatores, domino, cujus est moneta, exsolvunt ex monetariae fusionis et signaturae proventibus. [Charta fundationis Abbatiae S. M. apud Santonas ann. 1047. torn. 2. novae Gall. Christ. inter Instr. col. 480 : Adjunximus autem donis nostris monetam et Monetagium, per cambitum totius episcopatus Xantonensis.] Charta Philippi Aug. ann. 1202 : Everardus de Vineis homo noster concessit nobis et hseredibus nostris tertiam partern Monetagii Tornacensis, et ipse duas partes habebit. Alia Gaufridi Electi Meldensis ann. 1208. ex Tabulario Campaniae : De omni Monetagio et de servitio uod fuit pro moneta... duas partes habeit, etc. Charta Alphonsi Comitis Pictavensis et Tolosse Jun. ann. 1265. de Moneta Tolosana : lidemque burgenses (Monetarii) debent nobis Monetagium nostrum solvere bis in anno, scilicet in festo 0. SS. et in Ascens. Domini, secundum quod singulis terminis fecerint de moneta. Testamentum Raimundi Comitis Melgoriensis : Dimitto ei septingentos solidos Melgoriensis monetse in moneta Melgoriensi de Monedatge, postquam redempta fuerit de tredecim millia solidis, antequam aliquis homo vel femma habeat de moneta suprascripta de Monedatge , si mortuus fuero in itinere. [Computus ann. 1270. in Tabular, castri Nannet. : Computavit magister monetse. De Monetagio de XXIV. gross, milleri de denariis, videlicet XL. lib. quolibet miller 960. lib. pro Monetagio 11. mill, obolorum 630. lib. Alter Computus ann. 1279. apud D. Brussel de Usu feud. torn. 1. pag. 472 : Pro Monetagio cujuslibet marches XV. denarii Turon.... valet Monetagium vr. imxx. xvii. lib. xiii. sol. 1. den. Turon. Occurrit rursum in alio Computo ann. 1289. ibid.] Vide Probat. Histor. Castilionensis pag. 98. 162. Decima monetse, seu Monetagii. Domnizo lib. 1. de Vita Mathild. cap. 2 :

MON

AdNativit. B. Maries 1306. incepit fortis moneta. Ad Candelosam 1310. inceperunt Burqenses et finierunt ad Nativ. B. Marias 1313. Burdegalenses currunt Burdegalss. In diwcesi Petragor. currunt Petragoric. Lemovic. et Marchiens. et Engolism. qui debent valere 2. den. In dicecesi Engol. eurrunt Engolism. et Marchiens. In Agenno currunt Arnald. Chapoten. et Petragoric. 150. Stephan. qui currunt in Provinc. Bisunt. valent. 150. Tur. 20. libr. Divion. val. 16. lib. Tur. 5. Burdegal. valent 4. den. Tur. 5. Arnaldi et Chipotois valent 4. den. Tur. 20. libr. Petragor. valent 16. lib. Turon. 20. libr. Viennens. valent 16. lib. Tur. 1. denar. Tholos. valet 2. denar. Tur. 16. lib. 13. sol. 1. den. Ruthen. et Caturc. valent 4. lib. 2. sol. 2. den. 9. lib. 9. de Rnd. et Brienn. valent 6. lib. 15. s. 6. d. 5. Morlan. valent 8. den. Tur. nisi in dicecesi Baionensi, ubi 3. Morlan. valent 4. den. Tur. 40. Lemovic. et March, valent.... 7260. Marchisi 15. s. 1. d. Lead, valent 1141. ti6. 2. s. 7. den. oboL Tur. parvorum. Marcha pro 10. stelling. vidi alibi quod quilibet... valet 4. den. Tur. 100. lib. Melegon. (Melgor.) in dicecesi Uticensi valent.... 119. Jib. 16. sol. Tur. de tempore Burg. (Burgensiura) valent 95. Jib. 16. s. 9. den. Bonorum Tur. 666. Jib. 2. soZ. Divionens. debilium cum Burgenses currebant per Paris, valent 500. lib. 32. lib. 17. s. 7. d. Divionens. fortium et bonorum. 350. Kb. rwr. delilis monetse valent 54. soi. 8. d. monetse Burgensium parvorum. 735. iib. Metensis currentis in Provincia Remensi valent 1470. lib. 6. soZ. Turonensium. 8. lib. 16. soZ. TwMensis currents ibidem valet 11. Jib. 15. soi. 2. den. Tur. Scheda alia ann. 1308: La monnoie au Vicomte de Limoges qui queurt en sa terre et ailleurs pour Tournois, et pis vaut 2. sols la livre. La monnoye au Vicomte de Turenne et celle du Comte de Pierregort queurent 15. den. pour 12. den. Tourn. dont les 16. ne valient que 12. Tournois. La monnoie de Bretagne, d'Angiers et du Mans quieurent pour Tournois, et valient mains 18. den. la livre. La monnoie de Vandosme et de Chasteaudun, queurent pour Tournois, et valient pis 4. sols la livre. La monnoie au Comte de Nevers queurent pour Tournois, et vaut mains 12. den. a la livre. SSHf Haec sane est praecipua nostri Olossarii pars, quae diligentiorem exigere curam et accurationem videbatur : sed res est nimii laboris quam, ut, ea qua par esset diligentia, petractaremus. Qui enim poteramus tot tantisque rebus distenti in evolvendis historiis, in Gazophylaciis invisendis et perscrutandis, in exquirendis undequaque nummis tempus, quod necessariumerat, ponere?, opus certe non unius anni. Quantacumque igitur sit hac in re Cangii nostraque lucubratio, muJtis adhuc augeri posse nltro agnoscimus: quae omnia, ut spes est, abunde praestabit Vir pereruditus, cum operi quod jamdiu incoepit, ultimam tandem manum adhibere voluerit. T MONETABILIS POENA, Mulcta pecu-

une aide de deniers qui doit estre payee au Due de Normandie de trois ans en trois ans, et doit len recevoir de cele ayde tele monoie come elle est mise communemenl en la terre, ne ne la doit len pas faire changier, etc. Au tiers an tous communement doivent paier le Monneage lesquiex ont terres et meubles pourquoy Us sont tenus a paier le. De ceste aide sont quittes toutes gens de Religion qui sont promeus en saintes Ordres, et les serjans fiealx des Yglises, et tous ceux qui sont beneficiez es Yglises, tous Chevaliers, et leurs hers, si en sont quites femmes veves qui n'ont 20. s. de rente pour elles soutenir, ou qui n'ont pas en meubles 40. s. par dessus leur robes et leur lits, et celles qui n'ont la value de 40. s. sont quites del Moneage. Et chascune parsons del comun poeple qui aura 20. s. vaillant le paera. Tuit cil sont quites de cest aide qui ont membre de hauberc, qui ont Prevost, Monnier et Fornier, pourtant que il aient molin a ban ou four, il sont quites du Moneage, etc. Deinde additur ab hacce pensitatione pariter immunes esse in Normannia Castellanias S. Jacobi, et Vallis et Moritonii, et aliquot alias. Infra : A ceste aide fere et d cest Monneage payer les robes de leur propre cars, le lit, et I'ostel, ne doivent pas estre comptez pour moebles, et pour cen souloit-il estre apele Foage, que cil le paioient principalement qui tenoient feu et lieu. Adcertes tuit li autre qui ne tiennent ne feu ne lieu, si comme les serjans et les chamberiers qui ont de moeble 10. s. ou la value, sont tenus a payer le Monneage, et les femmes qui oncques ne furent mariees, qui tiennent feu et lieu, payeront le Monneage. Nova Consuetudo Norman, art. 76 : Le roy pour droit de Monneage peut prendre 12. deniers de trois ans en trois ans sur chascun feu pour son Monneage et fouage, qui luy fut octroye anciennement pour ne changer la monnoye. Vide artic. seq. Ejusmodi autem monetagium in Anglia antiquarunt Henricus I. et Joannes Reges Angl. Leges ejusdem Henrici cap. 1 : Monetagium commune quod capiebatur per civitates et per Comitatus, quod non fuit tempore Edwardi Regis, hoc ne amodo fiat, omnino defendo. Vide Ricardum Hagustaldensem ann. 1135. et Matthaeum Paris pag. 38. ft Monoiage, eodem sensu, in Charta Unde bonus Princeps, valde miratus, eidem ann. 1319. ex Reg. 59. Chartoph. reg. ch. Continue terra prouriae, decimamque Monetse 243 : Item les resseans desdites vavassoVovit. ries... paient de trois ans en trois ans Base autem exactio quam nostri cent solz Tournois pour ayde d'ost, c'est Seigneuriage, quod ex monetaa signatura assavoir Van que le Monoiage chiet. percipiatur , vocant, antiquis penitus SSH Haec eadem praestatio in minor! .ignota, sub prima Eegum Franc, stirpe Britannia obtinuit, ut in voce Foagium in usu fuisse videtur : vix est enim ut docuimus ; concessa etiam aut usurpata credam a Pipino inductam fuisse, quam- ab iis quibus jus cudendae monetae comvis antiquius non occurrat editum ea petebat, quod in plurimis Chartis lede re statutum. Ut ut sit sub altero Reisse se testatur D. le Blanc pag. 156. um stemmate eo jure gaudebant, qui- ed et us jus cudendi monetam concessum tenniisapud Aragonenses singulis sepin usu fuit, sub nomine Monetafuerat, ut ex pluribus Instrumentis su- ticum; quod primum Jacobo I. Regi ab pra relatis colligitur. Vide D. le Blanc Aragonensibus ann. 1236. concessum pag. 90. est, ut non immutaretur moneta JacMONETAGIUM, Prasstatio quee a tenen- censis ; subinde vero ad alia translatum tibus et vassallis domino fit tertio quo- est, ut videre licet infra in Monetaticum. que anno, ea conditione ut monetam Hanc consuetudinem in Francia penitus mutare ei non liceat, quae Focagium [et sustulit Carol us V. Rex Diplomate 16. Relevatio monetss\ dicitur, obtinebatque Sept. ann. 1380. quod ex Memorial! Capotissimum in Normannia. Charta Lu- meras Comput. Paris, refert D. Brussel dovici Hutini Regis anni 1315. pro Nor- torn. 1. de Usu feud. pag. 216. mannis :. Item quod redditus nobis debitos Adnectendum preeterea hocce loco pro dicta pecunia non mutanda, qui in videtur quod Magni Peirescii manu addicto ducatu Monetagium, alias Focagium notatum et scriptum de hac vocis nonuncupatur , levari non faciemus, etc. tione in ejusdem Adversariis olim legiVetus Consuetudo Normanniae MS. 1. mus : La livre de Monnoyage, le sol de part. sect. 2. cap. 3 : Le Monneage est Monnoyage, et le denier de Monnoyage,

MON

MON

MON

505

en termes de Monnoyes, valient autant hors de la Comte, qui doivent de toutes d'especes que chacune d'icelle valient de denrees et marchandises qu'ils vendent et deniers de la monnoye courante. Comme achatent en ladite ville et Vicomte de une livre de Monnoyage vaut 20. s. tout Boulogne, 2. den. ob. pour livre. j MbNETALE, Idem quod Monetagium. ainsi que la livre vaut 20. sols de la monnoye courante, et un sol. de Monnoyage Charta ann. 1339. apud Ludewig. torn. vaut 12. deniers, de quelque espece que ce 5. Reliq. MSS. pag. 544 : Cessimus persoit, soil or, argent, ou cuivre, de mesme petuo et cedimus totaliter civitatem nosque le sol vaut 12. deniers de la monnoye tram Lubin... cumjuribus, jurisdictionicourante, et un denier, est une espece bus... Monetalibus et anonalibus. MONETARE, Monetam cudere, fabriseule de quelque matiere que ce soit, comme d'or, d'argent, ou billon, Von dira care, signare, Monnoier. Capitula Carol! en terme de monnoye, un Denier d'Escu, M. ad Legem Salicam tit. 3. cap. 11: un Denier quart d'Escu, etc. Et en ce Illi denarii qui modo Monetati sunt, si faisant, dans un sol de Monnoyage il y a pensantes et meri fuerint, habeantur. Ita 12. deniers de Monnoyage, qui sont 12. in Capitul. 2. ann. 805. cap. 18. lib. 3. especes de quelque coing et matiere que Capitul. cap. 13. in Edicto Pistensi cap. ce soit, et dans une livre 20. de cesdits 13. 14. etc. Leges Athelstani cap. 19: sols, qui sont 240. deniers, de quelque es- Placuit nobis ut una moneta sit in toto pece ou matiere que ce soit. Par exetnple, Regni Imperio, et nullus Monetet extra an 2. art. de I'Advis donne au Roy Phi- portum. [Annal. antiqui Corbeiens. ad lippe le Bel, dans lequel est parle de ann. 833. apud Leibnit. torn. 2. Script. monnoye 18. a six deniers de loy, de 14. Brunsvic. pag. 296 : Mercatio publica cum s. 8. den. de taille, qui avoient cours cha- jure Monetandi datur, etc. Chron. Farcune pour 3. den. Tour, piece, les 14. s. fense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 8. den. est la taille, ou quantite d'especes 661: Omnia hsec dederunt pro anima que le Prince ordonnoit estre en chacun Transarici genitoris usque in perpetuum marc, valiants a raison de 12. den. le sol, pro libris XXX. argenti Monetati. Beravec les 8. den. 176. den. que le Prince trandus Clericus in Poemate MS. de ordonnoit en chacun marc d'oeitvre des- Girardo Viennensi: dites especes 6. den. de loy, argent le Ne pris avaine, ne denier Monee. Roy, ayans cours pour 3. den. Tourn. piece. Et pour trouver ce que devoit peser Interdum et metaphorice usurpatur.] chacune desdites especes, par ladite taille Alanus de Insulis in Planctu naturae ou quantite, faut considerer la subdivision contra Sodomitas : du marc, et scavoir combien il contient de Cudit in incude quae semina nulla Monetat, deniers ou d'onces. Le marc est compose Horret et incudem malleus ipse suam. de neuf vingt douze deniers, vallans a raison de24. grains le denier 4608. grains, Alibi : Illic psittacus cum sui gutturis inlesquels divisez par ladite taille de 76. cude vocis Monetam fabricabat humanse. pieces, vous aurez 26. grains de poids, Ibidem : Illic ursa per portas narium vallans un denier 2. grains, et 32. grains foetus enixa deformes, ipsos stylos linguse crebrius delambendo Monetans, meliorem qui resteront a partir par 176. pieces. | MoNETACriUM, Jus cudendi monetam.ducebat in formam. Rursum : Charta Philippi Pulcri Reg. Franc, ann. Quae Noys plures recolens ideas, 1307. apud Marten, torn. Ampliss. ColSingulas rerum species Monetans, etc. lect, col. 1415 : Notum facimus, quod super Monetagio et cursu monetse, quos In eodem Opusculo : Statuit ut expresses dilectus nosier Nicolaus Meldensis Epis- conformations Monetata sigillo, sub dericopus, per se et ejus predecessor-es, no- vandse propagations calle legitimo, ex simine ecclesiss suse. Meldensis, se habere milibus similia educerentur. Mox : In dicebat, plenius informati; eumdem de propriis incudibus rerum effigies Commodicta moneta, et cursu ipsius recepimus netans. Adde eumdem in Anticlaudiano in nostrum homagium. Litterae Johannis lib. 1. cap. 4. et cap. 8. lib. 2. cap. 6. lib. Reg. Franc, ann. 1350. torn. 4. Ordiriat. 7. cap. 1. 5. [Summa Magistri Pauli pag. 60 : Nee volumus quod per hoc nobis apud Raymundum Duellium torn. 1. aut successoribus nostris Francise Regibus, Miscell. pag. 65 : in dicto (Britanniae) Ducatu aut super Quidquid agant homines, intentio judicat omnes, dicto Duce, vel alia quayis persona sui Sola voluntatis forma Monetat opus.] Ducatus in jure Monetagii seu Monetam MONETARIUM , Locus Monetse , Ugucudendi, vel aliter quornodolibet, saisina vel novum jus aliud acquiratur. tioni. [ Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 1 NONETAGIUM, Monetae officina, locus 7684 : Monetarium vel Monetum, Locus ubi cuditur moneta. Edictum Carol! ubi fit moneta.] Johan. Reg. primogeniti ann. 1356. torn. MONETATOR, Qui monetam cudit, in 3. Ordinal. Reg. Franc, pag. 106: Ut in Edicto Pistensi cap. 16. Monnoieur. tota lingua Occitana in locis et Monetaf MONETARIS, Idem qui Monetarius. giis consuetis, fiat pecunia aurea, etc. Charta ann. 1284. apud Rymer. torn. 2. * Lit. pro clero Mimat. ann. 1304. torn. pag. 284 : In novos denarios ab ipsis Mo5. Ordinat. reg. Franc, pag. 632. art. 1: netaribus redigendo. Facimus paulative cursum minui moneMONETARIUS, 'ApyupoxSTOK, HU! motarum, quse in Monetagiis nostris cudun- netam cudit, signat. Lexicon Gr. MS. tur ad prsesens. Charta pro civit. Agen. Reg. Cod. 2062 : Mov/vrapios, 6 TO xlp(j.a ann. 1369. in Reg. 198. Chartoph. reg. epya^6[ivo?. Willelmus Malmesbur. lib. ch. 545 : Insuper concedimus.... quod Mp- 5 : Trapezilse, quos vulgo Monelarios vanetagium auri et argenti sit perpetuo in cant. Senator lib. 5. Epist. 89 : Monetacivitate Agenni prsedicta, et inibi auri et rios autem quos specialiter in usum puargenti moneta cudatur. Monnoiage, Ipsa blicum constat inventos, in privatorum monetse cusio, in Lit. ann. 1369. eod. didicimus transiisse dispendium. Monetorn. Ordinat. pag. 690. tarius urbis, apud Gregor. Turon. de In Comitatu Bononiensi jus quoddam Gloria Confess, cap. 105. S. Audoenus obtinuit, seu praestatio, quse Monnage in Vita S. Eligii lib. 1. cap. 3 : Tradidit dicitur, in Compute Domanii ejusdem eum imbuendum honorabili viro Abboni Comitatus ann. 1402 : C'est assavoir de vocabulo, fabro aurifici probatissimo, qui tous Marchans forains etfaisans residence eo tempore in urbe Lemovicina publicam

fiscalis monetse officinam gerebat. Et cap. 15 : Cum omnis cenxus in unum collectus Regi pararetur ferendus, ac vellet domesticus simul ac Monetarius adfiuc aurum ipsum fornacis coctione purgare, etc. [Charta Ludovici VII. Reg. Franc, ann. 1171. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 67 : Monetarios etiam et alias quoscumque qui aliquid in Podio a Vicecomite tenebant, ab hominio et fidelitate et sacramenlis sibi factis absolvit. Alia Philippi VI. ann. 1339. torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 141 : Magistri autem Monetarii et operarii sunt quieti et liberi ab omnibus consuetudinibus, ad usus et consuetudines , quam fuerunt tempore pise recordationis Regis Philippi genitoris nostri.] Vide Leges Athelstani Regis cap. 19. apud Bromptonum. Le Roman d'Aubery MS. :
Aval la ville avoit maint Monnoier, Et maint orfevre, et maint bon loremier.

Illud porro observatione dignum,quod in Monetis Regiis stante prima Regum nostrorum stirpe, licet eorum vultus ac imago imprimeretur, nomen tamen fere semper ac tituli minime describerentur, sed nomen monetarii, adjectis hisce characteribus M. vel MO. vel MON. vel MONET, aut MONITAR. etc. qui Monelarius sonant ; ex altera vero parte urbis nomen, in qua cusa fuerat moneta, quod maxime patet ex nummis illis Regum nostrorum ejusdem stirpis, quos nobis exhibuit Bouterous. Id etiam obtinuisse in Anglia colligitur ex nummo Plecmundi Archiepiscopi Cantuariensis, qui vixit ann. 889. quern descripsitSeldenus ad Eadmerum pag. 217. [Vide D. le Blanc Tract, de Monet, ubi de Monetariis pluribus disserit.] * Lit. remiss, ann. 1451. in Reg. 185. Chartoph. reg. ch. 109 : Le suppliant Monnoyer d'estoc et ligne, etc. MONET ARIORUM DISTRICTIONES. Charta Gerardi Episcopi Cadurcensis in Tabul. ejusdem Ecclesiae : Justifies vero et districtiones Monetariorum, sive mutetur moneta, sive non mutetur, etipsa mutalio absque cujuslibet personal calumnia, proprie erunt Episcopi. MONETARIUS, ad quern pertinet, non tarn jus cudendaa monetae, quam ejusdem cusionis emolumenta et commoda. Ita recte D. Lucas Acherius ad Herimannum de Restaurat. S. Martini Tornacensis cap. 59. observat Goswinum fratrem Castellani Tornacensis Monetarium agnominatum, quod esset Dominus monetse Tornacensis, (cujus cudendae jus ad Episcopum pertinebat) ut est in Charta Communiae Suessionensis ab eo edita torn. 11. Spicilegii pag. 351. MONETARIUS EX SACRAMENTO IMPERIL Exstat in Regesto 120. Tabul. Regii Charta 136. Caroli VI. Regis data in Ponte Archae 28. Martii ann. 1387. hocce argumento : Charles, etc... Comme de nostre droit a cause de nostre joieux avenement en nostre Duchie de Normandie nous appartiengne et puissions faire et creer un Monnoier du serement de I'Empire, savoir faisons que nous pour la bonne relation d nous faite, de sens, loiaute, et suffisance de nostre bien ame Ancheaume de Marronie bourgeois de Rouen, et aussi pour contemplation de nostre ame et feal Conseiller I'Evesque de Baieux duquel il est neveux, icelui Ancheaume avons aujourd'hui fait et cree par la teneur de ces presentes, faisons et creons de nostre autorite, grace speciale et pleine puissance Monnoier du serement de I'Empire, a avoir, faire, et exercer le-

506

MON

MON

MON

dit office de Monnoier par lui et ses hoirs exigere nee petere Monetaticum unius pag. 224 : Quod talia nuper monasteria, perpetuellement, aux drolls, franchises, et loci : sed collectores omnes regni debent abbatiae , prioratus , Monialia , collelibertez, et autres proffits et emoluments solvere illi qui habent assignationem ge- gia, etc. gui a office de monnoier dudit cerement neralem. Michael del Molino in RepertoMONIALIS, Monacha, Sanctimonialis. doivent et peuvent apparlenir, a lui et a rio Fororum Aragon. : Monetaticum non Ildephonsus Toletanus sera 674. de S. sesdits hoirs avons ottroie et ottroions que recipit D. Rex a vassallis Varonum, Mi- Isidoro Hispalensi : Doctor et sustentapar toute nostre dite duchie de Norman- litum, et Infancionum, quia illud tantum tor Monachorum ac Monialium. Odorandie ilspuissent ouvrer et monnoier, etuser solvunt Dom. Regi ejus vassalli, et vas- nus in Chr. ann. 883 : Judaeos certa de desdites franchises, privileges, et libertez, salli Ecclesiss, Ordinis, aut Religionis, etc. causa, et Moniales ab urbe Senonica exainsi que font et ont accoustume faire Infra : Monetaticum et Morabetinum sol- pulit. Tidericus Langenius in Saxonia : d'anciennele les aulres ouvriers, et mon- vitur D. Regi de septennio in septennium, Nam volucres tales sistunt Chrisli Moniales. noiers dessusdit. Si donnons en mande- etc. Occurrit ibi pluries, ubi semper cum ment au Prevost, Gardes et ouvriers des- Morabetino conjungitur. Quippe primo | MONIALITER, Cum habitu Monialis. dites monnoies, qui a present sont, etc. institutum Monetaticum, et concessum Chronic. Domin. de Gravina apud MuHis opponuntur les Monnolers du ser- ab Aragonensibus Regi Jacobo I. in rator. torn. 12. col. 554:Quorf videns Sanment de France, in manual! Placitqrum Curia generali Montisoni ann. 1236. ut da Regina prsefata, quod earn non posParlamenti, 19. Jul. 1374. ubi mentio fit non immutaretur moneta Jaccensis, set tahbus ab actibus removere, subito Deo controversies inter Monetarios Sacra- servatis lege, pondere el figura. Turn enim conversa monasterium sanctas Crucis de menti Francias, et Monetarios Sacramenti promiserunt, seque ipsos obligarunt, Neapoli Monialiter est ingressa, regali Imperii, super eorum privilegiis, ubi haeredes et successores suos, quod omnes dignitati renuntians. | MONICA, ut Monialis. Bleyn. Instit. Monetarii Sacramenti Imperii, iisdem, habitantes pro singulis domibus, quod vaquibus Francici immunitatibus ac pri- leat suum decem aureos et ultra, de sep- pag. 272 : Adde quod et Nonnae et Monivilegiis gaudere se, et in Regnum Fran- tennio in septennium Regi et successori- cas, interdum quoque appellentur, idque bus unum morabetinum tantum dare a piis et religiosis duorum Ecclesias Docciae a Rege evocatos fuisse asserunt. tenerentur. A qua pensitatione homines tor um matribus, si credamus Baronio in | MONETARIUS, Ad monetam pertinens. Turris monetaria, in qua scilicet Religionum et ordinum, et Ecclesiarum et Martyrol. sub S. Augustino; ait enim moneta cudebatur, in Charta ann. 1125. Regis, non eximuntur in eo Diplomate. Moniales, a matre D. Gregorii Nazian. inter Probat. Histor. Occitan. torn. 2. Sed postmodum immunes dicti, ut supra Nonnas apud Grsecos, sicuti et a Monica observatum. Vide Foros Aragon. Edit. matre B. Augustini Monicas apud Latinos col. 431. fuisse appellatas. * Vel ad monetarium spectans. Tes- 1624. fol. 8. v. 129. v. 172. * MONIANIUS. Venditores Monianio-MONETATIO, Idem quod Monetagium. tam. Guill. monet. ann. 1213. ex Cod. reg. 5255 : Filio meo Ermengaudo dimitto Matth. Paris ann. 1248 : Pondus veteris rum, in lib. 1. cap. 2. Hist, et Ant. Uniet dono jure hasreditario... totam vineam monetss pro pondere novae dabatur truti- versit. Oxon. pag. 158. Vide supra Momeam Monetariam cum campo sibi conti- natum, et prasterea pro opere fabrili, id merium et Momus. * MONICA, [Sarracum. DIEF.] guo. Nisi idem sit quod recens planta- est, Monetationis, quam vulgariter dealbationem vacant, pro qualibet libra treMONICULUS, pro Monachulus. Testatam. Vide Monetare. ment. Bertichramni Episcop. Ceuoman. } MONETARIUS. Chronicon Podiense decim denarii solvebantur. [torn. 3. Analect. Mabill. pag. 133 : ] Ad I MONETATOR. Vide Monetare. ibidem col. 9. ad ann. 1102 : Gives Ani1 MONETIGUM, pro Monetaticum, in ipsa basilica in honorem ipsius obedum cienses... elegerunt sibi antislitem... Pontium : qui unctus chrismate locatus in Charta Petri Reg. Aragon. apud Rymer. civitatis [pro obitus in civitate] Cenomanpontificali sede, milites superbos, Moneta- torn. 2. pag. 210 : Arrarum nomine da- nicae aedificavi, et casas inibi sedificavi, et rios vocatos, magnis injuriis affligentes mus et assignamus loca inferius notata... Moniculos institui, qui inibi Chnsto procives urbis, in tantum humiliavit, ut tur- cum omnibus villis, aldeis, pechis, Mone- pitio in perpeluis temporibus officium et servitium procurent. res eorum et maximas sedes quas in urbe | MONIETAS, Idem quod monachitas, fecerant,... terrss coasquaret. Praecipui * MONETULA, dimin. a Moneta. Vide Receptio in monachum. Tabular. Voquidam Milites hie indigitantur, atque supra in hac voce. MONETUM. Will. Brito in Vocabul. : siense fol. 66 : Cunctis praesentibus atque in primis Proconsules Podomniacenses de quibus in eodem Chron. ad ann. 1077. Monetarium, locus monetas, quod hodie futuris notum esse volumus quoniam Boubi legitur, D. Ademarum pretio 25000. Monetum dicitur. Id est, la Monnoie. nius de Vosias propter Monietatem suam dedit Deo et B. Petro Apostolo Vosiensi sol. Podiensis mpnetse libertatem eccle- [* Vide supra Monelarium.] 1 MONGERIUS , Monticulus, Gall. medietatem mansi Albou. Vide in Mosiae suae ab ipsis obtinuisse ; quod -et Pentium Ademari successorem datis Mont-joye. Litteras ann. 1447. in Cod. nachi. * Occurrit praeterea torn. 1. Probat. 10000. solid, fecisse loco laudato memo- MS. Coislin. : Ad et prehendendum de ratur : unde Monetarios appellatos cen- podio de Montagu usque ad Mongerium, Hist. Brit. col. 415. * MONIGA, Quantum monaga seu veseo vel quod monetam, quae Episcopi Gallice Mont-joye d'Achueres, et per viam, hiculo una rota instructo et manu vererat, sibi arrogare te.ntabant, vel quod etc. Vide Mons gaudii. * MONGNALE, MONGNILE, Moletrina, satili continetur, Gall. Brouetee. Cornpecunia numerata pacem ecclesiarum ab iis redimere non semel coacti fuerant molendinum. Charta ann. 1343 : Guillel- put, fabr. S. Petri Insul. ann. 1473. ex mus filius quondam Petri JSaralis... con- Tabul. ejusd. eccl. : Item pro duabus Episcopi. MONETATICUM, Tributum in Aragonia fessus fuit... se tenere a domino nostro Monigis, Gallice Broutees, terras figuli ad et Catalania impositum a Petro Rege dalphino in emphiteosim... quamdam do- apponendum lapidibus marginis putei, Aragonum, quod ejusmodi erat, ut om- mum et curtem,... sitam... juxta Mon- etc. Vide supra Monaga. MONILIUS. Charta Ottonis I. Imp. nes duodecim denarios pro singulis gnile seu alveum molendinorum ipsius rerum mobilium libris exsolvere tene- Guillelmi Barralis, etc. Infra Mongnale. apud Ughell. in Archiepiscopis Florentinis n. 15 : Habeatis... potestatem et in rentur : a qua tamen pensitatione im- Vide Mongnarius. | MONGNARIUS, Molitpr, Gall. Meu-ipsa Ecclesia vestra Monilios in suiibidem munes erant Milites, ut scribit Surita lib. 2. cap. 52. cui Monedatge dicitur : nier. Charta ann. 1258. in Chartul. S. mittendum, et omnes Monilios quam ibiut et Ecclesiastic! et Religiosi. Petrus II. Vandreg. torn. 2. pag. 1966 : Per testimo- dem inveneritis, quas de ista plebe et de Rex Aragon. in Charta pro liberat. Ca- nium duorum suorum vicinorum propin- ista curte pertinet, aut pertinere debet, talaniee : Item quod nos nee successores quiorum absque contradictione tenentium foras trahendum et tollendum, et faciendi nostri non recipiamus Monetaticum, nee molendinum et Mongnariorum credentur. ... quod vobis placuerit. [Vide Mundilio.] Quintam ab hominibus Ecclesiarum, Reli* MONIACATIO, pro Monachatio, Mo1. MONIMEN, Monimentum. Ebrardus giosorum, Baronum, etc. Eximinus Petri nasticas vitse professio. Cone. Lateran. Bethun. in Grsecismo : de Salanova Justitia Aragonum, apud III. ann. 1179. tit. de Simonia : Ne merMomentum dicas tempus, Monimen monimontum. Hieron. Blancam in Commentario Re- ces pro Moniacatione recipiatur. Moniage, rum Aragon. pag. 748 : Quod sine Mone- eodem sensu, in Chron. S. Dion. torn. 8. Vide Munimina. tatico locorum regni Aragonum sunt ali- Collect. Histor. Franc, pag. 344 : Et li <* 2. MONIMEN, Monitio. Epist. 33. quae assignationes factas in generali, alias dux (Guillaume) qui en loutes manieres super^ Merlnatibus, alias vero in speciali desirroit a prendre I'abit de Moniage et Nic. I. PP. torn. 7. Collect. Histor. super terris et locis. Infra : Super Mone- entrer en religion, etc. Monial, vulgo Mo- Franc, pag. 421 : Ac per hoc tamquam tatico specialis assignatio censetur, ac si nachal, monasticus. Une provende mo- conventum a nobis et admonilum, ac sasuper certo loco facia esset assignatio. Hoc nial, in Ch. ann. 1263. ex Chartul. 21. lubri Monimini satisfacere nolentem, etc. tamen attendendum est, quod qui habetas- Corb. fol. 77. v. Vide in Monachi. 1 MONIMERIUM. Julianus Antecessor 1 MONIALE, Monasterium monialium. Constit. 98 : Quarta autem (processio signationem super Monetaticoin generali, vel super Merinatu in generali, non potest Charta ann. 1550. apud Rymer. torn. 15. Consulum) eo- quas Monimerium diciturf

MON
ubi et quod pancarpum vacant, celebrandwn est. P Vide supra Momerium.] | MONIMINA , pro Monimentum, Charta ann. 1053. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 203: Et alie exemplar de alie cartule, et Moniminas exinde pertinentes, quas vos exinde aberetis et ostendere potueritis, etc. Occurrit rursum infra. MONIMINA, Idem quod Munimina, Privilegia, praecepta, diplomata principum pro ecclesiis. Charta ann. 953. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. a3vi col. 163 : Unde et omnes Moniminas de suprascriptis immobilibus locis aput me meosque hseredes rejacent, ad conservandas et salvas faciendas. Alia ann. 956. ibid. col. 165 : Unde et alias Moniminas vetustas et novas apud me reservo. Vide Monimina. * MONINELLUM pro Molinellum, Vectis versorius, Ital. Molinello,Ga\\. Moulinet. Stat. art. lanae terrse Fabr. ann. 1369. pag. 21 : Item statuimus et ordinamus quod non liceat alicui de dicta sotietate habere, nee tenere pannum filalutn ad Moninellum in sua camera, vel alibi factum contra formam statuti. [FR.] MONINUS. Acta B. Torelli Puppiensis n. 7 : Ecce lupus, quern vulgo Moninum vacant, hoc est, humana carne vescentem, puerum rapuit. Ubi Hieronymus Radiolanus Homininum legit, quasi scilicet etymon daturus lupo, qui homines vorat. Nos ejusmodi lupos Loups Cerviers, seu Cervarios appellamus, quod in cervos potissimum irruant. Statius lib. 5. Thebaid. vers. 165 :
.... Quails cum cerva cruentis Circumventa lupis.

MON

MON

507

Verum lupi cervarii, si Plinium audimus lib. 8. cap. 34. innocui hominibus sunt. Italis Monino et Occitanis Mounino, simiam sonat. T MONIPOLA, Fraternitas, sodalitium, collegium. Telomonius de Bello cum civit. Brunsvic. apud Leibnit. torn. 2. pag. 91 : Habent hie singulse artes mechanics societates, quas Monipolas aut gildas appellant, quibus singuli magistri prsesunt. Vide Gildum. T MONITAS, Immunitas, seu districtus qui aliqua immunitate seu jure asyli gaudet. Charta ann. 4. (i. e.933.) Rodulphi Regis apud Stephanot. torn. 8. Fragm. Hist. MSS. pag. 56 : Quod nullus Comes seu Vicecomes, nee vicarius, nee centenarius nee ullus homo in eorum (monachorum) vocations, in illorum Monitate prendidisset nee boves, nee caballos, nee asinos .... sea omnia sint in alimoniam pauperum et stipendiamonachorum. Vide Dextri et Munitas 2. 7 1. MONITIO, Proclamatio. Epistola SimonisArchiep. Bituric. apud eumdem Stephanot. torn. 13. Fragm. Hist. MSS. pag. 450 : Et est sciendum quod dominus super hoc fecit fieri quamdam Monitionem generalem sine nominum expressione cum denuntiatione excommunicationis a canone lalse, in malefactores facinoris antedicti. **2. MONITIO, pro Motio, expeditio bellica, nisi sit pro Submonitio, Herebannus. Chronicon Salernitan. cap. 5 : Idem Francorum rex... generali contra eum decrevit facere Monitionem. Cap. 40 : Contra eosdem Francos decrevit facere Monitionem, et cum magno exercitu obviavit eis. Cap. 44 : Contra eum decrevit facere Monicionem, et congregato valido exercitu, etc. Cap. 81 : Audito hoc Agarenorum gens, generalem faciens Monicionem, Calabriae finibus adiunt, etc.

1 1. MONITORIUM , Citatio juridica. unam habentem in media Monocossim. Acta S. Petri Regalati torn. 3. Martii Ubi Bulengerus Mancosum legendum pag. 873 : Quse quidem citatio seu Moni- subdubitat, inani, ni fallor, conjectura. in torium tamquam de substantialibus judi- Videtur enim hie intelligi lapis quiscii ero.nl omnino necessaria. piam pretiosus. 2. MONITORIUM, Locus monentium, si| MONOGRATOR, Imperator. Anastacut Scholse, ubi discipulos docemus et mo- sius in Epitome Chron. Casin. apud nemus. Ugutio et Joan, de Janua. Murator. torn. 2. pag. 352 : Posthsec Ter[Vetus Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : tullus Patricius, cupiens oblalionem quam Monitorium, lieu ou I'on fait ammoneste- Deo et Sanctis ejus fecerat , imperiali sanctions roborare, novam Romam adiit, mens, monitoires.] | MONITUS, pro Munitus, in Exposit.et orbis Monocratorem Justinum sua aucbrevi antiq. Liturg. Gallic, apud Mar- tontate firmare obnixis precibus postuten, torn. 5. Anecd. col. 94: Qui non est lavit. MovoxpdtTwp, qui solus tenet impepurgatus baptismo, vel non Monitus Cru- rium. cis signaculum. | MONOGUBITALIS CANDELA, hoc est, * MONIUM, La cathedra. Glossar. Lat. unius cubiti, in Chartular. S. Vandreg. torn. 2. pag. 1949. Ital. MS. 1 MONOGULARE, Vide mox in Monu MONNARIUS, Molitor, Gall. Meunier. Charta Ludov. VII. ann. 1168. in Reg. culus. 98. Chartoph. reg. ch. 610 : Siin molen1 MONOCULUM BENEFIGIUM, Unicum. dinis Monnarii vel aliqui alii aliquid fo- Expositio compendiosa benefic. fol.37: refecerint, etc. Vide Mongnarius. Neque enim... (beneftcia) Monocula, du1 MONOB. Charta ann. 1117. torn. 2. plicia, regularia, in nominationibus ssecunovse Gall. Christ, inter Instr. col. 107: larium, sxcularia in nominationibus reHxc autem carlo, Monob facia est in com- gularium.... comprehenduntur. Consule muni capitulo, perlecta est, etc. Forte Decisiones Rot33 Decis. 40. 1. rescript. idem quod authentica, originalis, uti et alios qui de Benefic. scripserunt. Monoculare beneficium , unicum , quo conjectat Sammarthanus noster. MONOCA. Charta Decani S. Petri Insu- unico lumine clericus non privandus. lensis ann. 1230. apud Harseum in Cas- Laur. in Amalth. ex Gonzal. tellanis Insul. pag. 198. et Buzelinum MONOCDLUS, Codes, lAovotpOaXtAo;, vox lib. 2. Gallo-Fl. cap. 13: Contulit etiam hibrida, qua utitur Guillelmus Armodecem libras ad altare S. Joannis, quod ricus in Philippo Aug. ann. 1163. Ebrarest in Monoca Ecclesise. dus Bethuniensis in Grsecismo cap. 7 : MONOGHORDUM, Instrumentum musiGorgonae alque Ires Monoculaeque fuere sorores. cum, quod unica chorda constat. MovoXopSov 6'pyavov, Polluci lib. 4. cap. 9. Ni- Regestum Castri Lidi in Andibus f. 47 : cetas ChoniatesinAndronico lib.2: Tpa- Prseco habet consuetudinem caprarum, de vwScav uTtoxpt'veirat. Ubi Codex Grseco- prsedicta ipse habet capram Monoculam. barbarus , Movo^opStov Xa6wv , Oprivsttat [Statuta MSS. S. Victoris Massil. : Sta(jiXoc. Nostris vulgo Manicordion. Chron. tuimus quod nullus de cetera alicubi reciTrudonense lib. 8. pag. 441: In hoc pro- piatur in monachum epilepticus, aut alia fecit, quod quidquid alicubi in Monocordo morbo incurabili vel contagioso percussus, cantari potuit de Usu Ecclesise non prse- aut claudus, surdus, Monoculus, deformis termisit, etc. Vide Jul. Scalig. lib. 1. de aliter, gibbosus. Monoculus, seu claritate alterius oculorum suorum privatus, in Arte Poet. cap. 48. ft Mouscorde, inter Instrumenta mu- Charta ann. 1333.] Utuntur Ealredus in sica recensetur torn. 1. Poem. reg. Na- Vita S. Edw. Confess. Csesarius Heisvar. pag. 248: terb. 1. 4. cap. 62. Rotharis Rex Longob. in Edicto tit. 117. [*> 380.] et aliquot Huissine, cles, Mouscorde alii. Vett. Glossse : Unioculus , Ou il n'a c'une seule corde. Minus vero recte illud instrumentum cum nostro Manicordion confundit Cangius : hoc enim organi fldicularis species est pluribus constans chordis ; quod alterius definition! repugnat. T MONOGHROMA, Unius coloris pictura, a JJLOVO? solus^ unus, et XP"^^ C9~ lor. Acta B. Petri Petronii torn. 7. Mail pag. 226 : Cum illius effigiem passim sub obscuro Monochromate effictam aspiciamus. 1 MONOCOLEI, Semicastrati. Bleyn. Instit. pag. 167: Habemus Monocoleos, qui nempe unum duntaxat amiserunt testem. Ex Grseco JJLOVO? et x6Xso^ testiculum. MONOCOSMUM, Isidore, Ugutioni, et aliis, est genus vehiculi, quod ab uno jumento trahitur. Vide Meursium in K6<7[xov. [Monacosmum edidit Graevius ex Isidore, ubi addit: Glossar. Arab. Lat.: Monacosmum, vehiculum unum tantum portans, a (IOVOTCTYIO (J.OVOTVTIXOC.] * Lapsus est Graevius in referendoloco Glossarii Arab. Lat. ubi legitur : Monacus, vehiculi genus, quod ab uno jumento ducatur, in Thesaur. utriusque ling. B. Wulc. pag. 707. Glossar. Lat. Ital. MS.: Monocosmum, uno caro che porta morti, o altro. Vide supra Monaga. MONOGOSSIS. Anastasius in Leone IV. pag. 197: Item aliam crucem de auro MONOGULAKE, Altero oculo privare. Occurrit apud Matt. Paris, ann. 1253. 1 MONOGAMUS, Unius uxoris vir. Vita S. Joh. Gualberti torn. 3. Julii pag. 356 : Non alicujus pretii datione palam vel occulte aliquis ad ecclesiasticum promoveatur officium, non nisi virgo aut Monogamus. Landulphi Mediolan. Hist, apud Murator. torn. 4. pag. 65 : Orta dissensio inter sacerdotes Monogamos, et alios caste simulantes se vivere. Vox notissima. MONOGIUM, ex Gallico Monnoie, Moneta minutior. Gesta Willelmi Majoris Episcopi Andegay. cap. 30 : Pedagia, vectigalia, Monogia, et coustumas exigunt , et extorquent. Occurrit rursum infra. : : Idem videtur quod supra Monagium 1. quomodo etiam forte legendum est. Vide ibi. MONOGRAMMA, ex Grsec. (jiovoypafxiJia, Nomen compendia descriptum, ac certis literarum implexionibus concinnatum, quod scilicet magis intelligi, quam legi promptum est, ut ait Symmachus ; seu, ut habet Plutarchus in Catone, crYi^srov Iv (uxpoT? xai Ppa)((" TUITOC? TtoXXwv yP01^' aTwv Suvajj-iv ^xv- Rabanus Maurus Auas Fuldensis de Inventione linguarum : Litterse Monogrammse scriptse nonnullis in locis inveniuntur , ubi pictura cum museo in pariete imaginis, aut in velis,

508

MON

MON
tiam hanc (scribendi) honesto ritu suppleret, inquit ille, monogrammatis usum, loco proprii signi invexit. Eadem ex causa eo interdum usi sunt Episcopi. Quibus vero monogramma in usu fuit, id characterem nominis sui appellabant; recte quidem, ut cum littera unica esse videretur, omnes tamen nominis litteras exprimeret : unde usitatissima haec in veteribus Chartis formula, nostrum character impressimus ; nostri nominis karactere et sigillo signari et corroborari prsecepimus; sigilli nostri auctoritate muniri, nostrique nominis subter inscripto karactere, etc. nihil nisi monogrammatis descriptionem innuere videtur. licet nullum aliquando reperiatur appositum monogramma. SB^" Sed illud animadversione dignum censet idem Mabillonius, quern hie exscribere non gravabor, quod quae in crucis forrnam concinnatasunt monogrammata, in medio praeferunt acuminatam quadram,(vulgo Losange) et in ipsa quadra speciem Graecse litterae Y, in aliquibus in modum V. conformatae, plerumque cum puncto de more superposito. Insuper littera haec in plerisque Diplomatibus alia manu. et quidem regia, expressa est. Quo respicit vulgata ilia formula in Diplomatibus Carolinis: manu propria subter firmavimus, et anuli, etc. Quid vero mysterii haec continet ? an hoc Pythagorae symbolum affectarunt Reges nostri ? an haec littera cum superiori cuspidatae quadrae parte composita signat Ya, quod non recentioribus modo Germanis, Armoricis et Anglis,sed etiam antiquisi^a significat? An Carolus qui Theudisce aliquando loqui amabat, ut rata sibi Diplomata hoc compendio contestaretur, id usurpavit ? [** Literam s cursivam esse, primam vocis subscripsi, sententia est Gattereri; sed occurrit etiam in monetis Caroli M. quae monogramma praeferunt.] Principum porro monogrammata, quibus ea propria fuerant, quaecumque fere cum in veteribus Tabulis, turn ab aevi nostri Scriptoribus ex iis delineata, sub manum occurrerunt, unica tabella hie repraesentare haud alienum duximus, ut quae ex variis corroganda fuissent locis, uno conspectu, ea Lectori percipere utcunque liceat. Ex Monpgrammatibus autem summorum Pontiftcum antiquioribus sex potissimum selegimus, ex Nicolai Alemanni libro de Lateranensibus Parietinis cap. 3. interim dum multo plura nobis exhibeantur a viro summse eruditionis Francisco Menestrier, in eo opere quod de Armis et insignibus inscripsit. Primum igitur a nobis delineatum ex PontificiisMonogramma,est ADRIANI I. quod ad S. Prudentianam visitur. Alterum est PASCHALIS I. in aedibus sacris S. Caeciliae, et S. Praxedis in Exquiliis. Tertium est NICOLAI I. in Basilica S. Clementis. Quartum est XYSTI III. in Basilicse Liberianae arcu majore. Quintum est LEONIS III. in fastigio tribunalis ejusdem Basilicae Liberianae. Sectum denique est ejusdem Leonis in Ecclesia SS. Nerei et Achillei. His subjunximus MONOGRAMMATA IMPERATORUM OGCIDENTIS, ac primum CAROLI M. ex Ughello torn. 8. Italiee sacrae pag. 50. Aliud ejusdem Caroli, ex eodem Ughello torn. 5. pag. 600. Zyllesio in S. Maximino pag. 13. et Monumentis Paderbonensib. pag. 326. 327. Vide Browerum in Annal. Trevir. ann. 773. [** Monogrammata Caroli M. et successorum usque ad Ludovicum omnia collegit Heumannus in commentariis de re diplomatica Imperatorum. usque ad Conradum III. Baudissius in libro de Monogram. Imperat. edit. Lips. ann. 1737.] LTJDOVICI Pii, ex Tabulario Heduensi, Ughello torn. 2. pag. 118. et Chiffletio in Trenorchio pag. 195. Ejusdem Ludovici, ex Beslio in Regibus Aquitan. pag. 18. Ejusdem Ludovici, ex eod. Beslio ibid, pag. 19. 25. Ejusdem Ludovici, ex Ughello torn. 2. pag. 118. torn. 3. pag. 625. 673. LOTHARII I. ex Tabulario Eccl. Viennensis, Joanne a Bosco in Vienna pag. 52. Strada pag. 374. 375. et Chiffletio in Trenorchio pag. 267. Ejusdem Lotharii, ex Tabul. Eccl. Comensis. LUDOVIGI II. ex Tabul. Casauriensi, Goldasto torn. 3. Rerum Alemann. pag. 151. et Ughello torn. 4. pag. 481. torn. 5. pag. 255. 619. Vide Stradam pag. 375. 377. Ejusdem Ludovici, ex Ughello torn. 8. pag. 65. CAROLI CALVI, ex ejusdem Monetis, etc. Vide Stradam pag. 380. CAROLI III. ex Tabulario Casauriensi, Ughello torn. 4. pag. 382. 484. 595. 598. 1340. torn. 5. pag. 627. et Strada pag. 382. Ejusd. Caroli, ex torn. 1. Hist. Leodiensis Chappeavilli pag. 162. ARNULPHI, ex Ughello torn. 3. pag. 708. torn. 4. pag. 601. ex Metropoli Salisburg. torn. 2. pag. 19. 154. 236. et Strada pag. 385. aliter apud Browerum torn. 1. Annal. Trevir. pag. 436. 2. Edit. LUDOVIGI III. ex Tabul. Eccl. Viennens. et ex torn. 2. Histor. Leod. pag. 169. Vide Stradam pag. 381. 382. HENRIGI I. ex Metropoli Salisburgensi torn. 2. pag. 591. torn. 3. pag. 407. et Ughello torn. 2. pag. 205. 207. et torn. 4. pag. 1007. Vide Stradam pag. 400. [* Henrico II. imperatoriam dignitatem adepto tribuendum esse hoc monogramma qbservat Godefridus abbas Gottwicensis lib. 2. Chron. Gottwic. pag. 141. Si quidem eae tantum literae Henrici I. monogrammatibus inserebantur, quae purum putumque ejus nomen exprimebant. At vero nullum Henrici I. monogramma visitur apud Ughellum locis hie annotatis.] OTTONIS I. ex Tabul. Casauriensi, Chronico Mindensi pag. 734. Hist. Leod. torn. 1. pag. 176. 212. Ughello torn. 1. pag. 898. Browero ann. 942. et Strada pag. 400. OttonisII. ex Chronico Mindensi pag. 738. et Zyllesio pag. 21. 27. Ejusdem Ottonis, ex Tabul. Casaur. Chronico Mindensi pag. 738. Oct. Strada pag. 404. Hist. Leod. torn. 1. pag. 209. et Ughello torn. 1. pag. 495. 960. et torn. 3. pag. 279. OTTONIS III. ex Baldrico lib. 1. Hist. Camerac. cap. 107. 108. Chronico Mindensi pag. 736. 740. et Zyllesio pag. 28. Ejusd. Ottonis ex Bibl. Cluniac. pag. 409. Histor. Leod. torn. 1. pag. 210. Strada pag. 405. 406. Ejusd. Ottonis, ex Ughello torn. 1. pag. 495. Vide praeterea Brower. in Annalib. Trevir. torn. 1. pag. 491. 2. Edit. HENRIGI II. ex Chron. Mindensi pag. 749. Zyllesio pag. 32. et Ughello torn. 2.

vel alicubi aliter facto, fuerit, ibi eorum nomina cum congerie litterarum, unum caracterem pictores facere soliti sunt, quod Monogramma dicitur. [Papias : In fine (Praecepti) Monogramma est ponendum, in quo nomen Imperatoris, et Imperatoris Augusti, et Dei gratia connexum habeatur, vel alia a use Imperatorem deceant.] Vita S. Baooleni num. 21. ex Edit. Petri Chiffletii : Sed et Rex ipse (Cl&dovseus) favens subscripsit, et suo Monogrammate facto, anulo regio insigniri jussit. Historia Translations S. Sebastiani : Cum patena patris sui, Magni Caroli Monogrammate insignita. Edictum Pistense 'Caroli Galvi cap. 11: Ut in denariis novae nostrss monetss, ex una parte nomen nostrum habeatur in gyro, et in media nostri nominis Monogramma, ex altera vero parte nomen civitatis, et in media crux habealur. Odo Cluniac. in Vita Burchardi Comitis : Facto itaque testamento, Monogrammale firrnatur. VI. Synod. Act. 12 : Ka\ en:eS6Orjffav Svo ^aptfa I<T9payc<T[Ava MTVO xvjpiou IxTUTCoGua [Jiovoypa^fxov KwvoravTivou AeaTTOTOU. Act. 15 : XapTt'ov (3e6ouXXo[j.Evov Sta pouXXa? exTV7iov<7Y)<; u.ov6ypatJt.[J.ov. MONOGRAMMA, femin. gen. Primasius Africanus Episc. S. Augustini discipulus in Apocalyps. lib. 4. cap. 13. de nota Labari: In Monogramma, quas in hunc modum fit, exprimitur, ubi compendia totum Christi nomen includitur. Gharta Adalberonis Episcopi Metensis: Manu propria nostri nominis Monogrammam subtus signavimus. Monogramraatum vero usus non nuperus, ut ex Plutarcho et Symmacho innuimus, atque adeo in nummis. Siquidem exstat Marciani Imp. numisma apud Octavium Stradam pag. 249.in quo ejus monogramma exaratur. Descripsimus praeterea aereum insignem Placidii Valentiniani Medallionem in Familiis Byzantinis ex Archeio Regio, qui Bonifacii triumphum praefert, cui subduntur 4. monogrammata; quorum vim baud proclive sit divinare. Vide Notas nostras ad Alexiadem pag. 253. et Descript. Mdis Sophianae num. 70. Veteres integra sua non tam nomina quam praenomina haudscripsissepalam est ex veteribus Inscriptionibus, et Ausonii Epigr. 34:
Lucius una quidem, geminis sed dissita punctis, Littera pranomen sic DO la sola facit.

In subscriptionibus praesertim nomina ipsa posterioribus seeculis brevi literarum compendio scripsere, eaque deinde in Monogrammatis contraxere formam.quod septimo maxime obtinuit, tametsi horum usum antiquiorem evincant nummi, quos ex Gazophylacio Regio sere incidi curavimus cum caeteris inferipris aevi Imperatorum Constantinopolitanorum numismatibus ad Zonarae, aliorumque Byzantinorum Scriptorum illustrationem. SS^~ Verum si scrupulosius quaesieris, quis primus Regum Francorum perpetuum monogrammatis usum ac morem in regia Diplomata induxerit, Carolum Magnum hujusce moris auctorem tibi assignat Mabillonius Diplomat, lib. 2. cap. 10. quamvis enim antiquiorum Regum nonnulla proferantur monogrammata, interruptum tamen eorum usuih non semel licet advertere ; sed inductum a Oarolo Mag. morem ceteri ad Philippum III. Francorum Reges retinuere; qui nee turn penitus desiit. Qua ratione autem id fecerit Carol us M. docet Eginhardus, ut scilicet imperi-

MON

MON
!/5

MON

509

PiPiNi I. Regis Aquitanite, ex Beslio PIPINI SENIORIS, apud eumdem pag. pag. 207. 514. torn. 4. pag. 628. torn. 5. 827. 340. Hsec porro quatuor Monogram- in Regib. Aquitan. pag. 25. pag. 269. PIPINI II. et III. Regum Aquitan. ex Ejusdem Henrici, ex Tabular. Eccl. mata absit ut tanquam genuina hie Comensis, Ohron. Mindensi pag. 735. proferamus : quinimo ea omnino adul- epdem Beslio pag. 21. 26. 28. et ChiffleHist. Leod. torn. 1. pag. 213. 226. Zylle- terina et fictitia censemus, cum viro tio in Trenorchio pag. 193. eruditissimo Daniele Papebrochio in sio pag. 29. et Strada pag. 407. 408. CAROLI Regis Provincise, Lotharii F. Ejusdem Henrici ex Ughello torn. 4. Propyleo 2. ad torn. 2. Aprilis, qui bina ex Tabul. Viennensi. ista Waldensia jure proscripsit. Ea tapag. 959. torn. 5. pag. 673. KAROLOMANNI Regis Bajoarise, ex UgCONRADI II. cogn. Salici, ex Ohron. men hie describenda censuimus, ut ad hello torn. 2. pag. 184. et Strada Mindensi pag. 743. et Hist. Leod. torn. simile proferendum judicium Lectorem pag. 385. 1. pag. 264. provocaremus. Ejusdem Karlomanni, ex Tabul. CaEjusd. Conradi, ex Tabul. Casaur. et CAROLI MARTELLI, ex Goldasto torn. sauriensi. Ughello torn. 1. pag. 497. 902. torn. 2. 2. Aleman. pag. 145. LUDOVICI Regis Bajoarise, ex Avenpag. 144. 208. 209. 211. et Strada pag. 411. PIPINI REGIS, apud Browerum torn. tino pag. 185. 1. Annal. Trevir. pag. 378. ult. Edit. Ejusd. Conradi, ex Chron. Mindensi CAROU Regis Bajoarise, ex Ughello pag. 736. 746. Zyllesius paulo aliter LUDOVICI II. cogn. Balbi, ex Tabul. torn. 2. pag. 186. 188. 189. pag. 34. Eccles. Heduensis, et Chiffletio in TreZUENTEBALDI Regis Lotharingiee. ex HENRICI III. ex Cosma Pragensi pag. norchio pag. 23. 232. Hist. Leod. torn. 1. pag. 163. et Bro14. Chron. Mindensi pag. 439. Zyllesius LUDOVICI III. ex Bibl. Cluniac. pag. wero torn. 1. Hist. Trevir. pag. 441. 2. pag. 41. 47. paulo secus. 266. 277. Edit. Ejusd Henrici, ex Tabul. Oasaur. et KARLOMANNI, ex Tabul. Eccl. HeBOSONIS Regis Provincise, ex Tabul. Ughello torn. 2. pag. 212. 566. torn. 4. duensis. Ecclesise Viennensis fol. 13. pag. 509. 636. torn. 5. pag. 279. torn. 6. ODONIS, ex Chiffletio in Trenorchio LUDOVICI: Regis Provincise, Rodulphi pag. 864. pag. 271. Regis ex Ermengarda F. ex Tabul. EcEjusd. Henrici, ex Chr. Mindensi pag. CAROLI, cogn. Simplicts, ex Hist. Leod. cles. Gratianopql. pag. 84. 737. Hist. Leod. torn. 1. pag. 280. Jo. a torn. 1. pag. 161.170. et Chiffletio in TreCONRADI Regis Burgundiae, Rodulphi Bosco in Vienna pag. 88. et Zyllesio pag. norchio pag. 274. F. ex Bibl. Cluniac. pag. 267. 36. Vide Stradam pag. 413. RODULPHI, ex Beslio, in Hist. Pictav. Ejusd. Conradi, ex Tabul. Viennensis HENRICI IV. ex Chron. Mindensi pag. pag. 239. Eccles. Ejusd. Rodulphi, ex Bibl. Clun. pag. 743. 746. Ejusd.Conradi, ex Tabul. Eccl.Vienn. Ejusdem Henrici, ex Actis Murensis 411. et in Notis pag. 71. RODULPHI III. Regis Burgundies, ex Ejusd. Rodulphi, ex Beslio pag. 239. Notis ad Bibl. Clun. pag. 72. Monast. pag. 23. Chr. Mindensi pag. 741. Zyllesio pag. 43. 45. 52. Ughello torn. 1. et Chiffletio in Hist. Trenorch. pag. 277. Ejusd. Rodulphi Regis, ex Tabul. Eccl. pag. 743. torn. 2. pag. 363. Browero torn. LUDOVICI IV. ex Bibl. Cluniac. pag. Vienn. Ejusd. Rodulphi Regis, ex eod. Tabul. 1. pag. 536. 2. Edit. etc. 266. 267. et Chiffletio in Trenorchio Ejusd. Henrici ex Waldo in Chron. pag. 280. fol. 9. 10. Vide Oct. Stradam pag. 394. WIDONIS Regis Italise, ex Ughello torn. Lobiensi pag. 401. Vide Stradam pag. LOTHARII, ex Tabul. Monast. Humo414. 415. lariensis. 2. pag. 122. 191. torn. 3. pag. 275. torn. LOTHARII II. ex Ughello torn. 1. pag. Ejusd. Lotharii, ex Beslio pag. 252. 4. pag. 491. Vide- Octav. Stradam 508. et Strada pag. 421. Ejusd. Lotharii, ex Buzelino pag. 343. pag. 391. CONRADI IIT. ex Ughello torn. 1. pag. LAMBERTI Regis Italise. Vide Stradam HUGONIS CAPETI, et 510. torn. 4. pag. 517. Vide Stradam pag. ROBERTI filii Regum, ex Charta ann. pag. 392. 423. BERENGARII Regis Italise, ex Ughello 987. in Tabulario Corbeiensi. FRIDERICI I. ex Aventino pag. 390. Ejusd. Roberti,Q~s. ejusd.nummo in ap- torn. 1. pag. 896. torn. 2. pag. 126. torn. Ejusd. Friderici ex Privileg. Ecclesiae xeiw RR. PP. Canonicor. Regul. S. Ge- 3. pag. 37. torn. 4. pag. 88. 488. 606. 795. Hammaburg. pag. 182. Joan, a Bosco novefse Paris. torn. 5. pag. 260. pag. 88. et Hist. Leod. torn. 2. pag. Ejusd. Roberti, ex Perardo in BurgunEjusd. Berengarii, ex Tabular. Casau109. 121. et ^Egidio Gelonio in Colonia dicis pag. 171. paulo aliter in Tabular. riensi, et Tabul. Episcopatus Comensis, pag. 74. S. Genovefae Paris, ann. 1035. et Strada pag. 390. et Annalib. AlexanEjusd. Friderici, ex Ughello torn. 1. Ejusdem Roberti ex Tabul. Fossa- driae pag. 336. pag. 515. 916. torn. 2. pag. 220. -tensi. HUGONIS Regis Italise , ex Tabular. Ejusdem Friderici, ex Ughello torn. HENRICI I. ex Tabul. Humolariensi. Episcop. Comensis, ex Joan, a Bosco 1. pag. 515. 916. Vide Stradam pag. Ejusdem Henrici, ex Chiffletio in Tre- pag. 60. et Ughello torn. 1. pag. 855. 424. 425. norchio pag. 315. torn. 2. pag. 197. Vide Stradam pag. 395. HENRICI VI. ex Jo. a Bosco pag. 90. Ejusdem Henrici, ex Tabular. FossaLOTHARII Regis Italise, Hugonis F. Ughello torn. 1. pag. 617. torn. 2. pag. tensi. ex Tabul. Eccl. Viennens. Vide Stradam 221. 764. torn. 4. pag. 1088. torn. 6. pag. PHILIPPI I. ex ejus nummo. pag, 396. 866. 893. et Strada pag. 426. 427. et GuiEjusdem Philippi, ex Chiffletio in TreEjusdem Lotharii, ex Ughello torn. 1. lino in Annalib. Alexandriae pag. 15. pag. 855. torn. 2. pag. 262. norchio pag. 316. PHILIPPI II. ex Privileg. Eccl. HamEjusdem Philippi, ex eod. Chiffletio Ejusdem Lotharii, ex Jo. a Bosco maburg. pag. 195. paulo aliter in Metro- pag. 325. Bibl. Cluniac. pag. 528. 530. et pag. 60. poli Salisburg. torn. 3. pag. 361. et apud Spicilegio Acheriano torn. 2. pag. 600. ARDUINI, cujus meminit prae caeteris yEgidium Gelenium in sancto EngilLUDOVICI VI. ex Bibl. Clun. pag. Petrus Darnian. lib. 5. Epist. 16. ut et berto pag. 32. 1391. Leo Ostiensis lib. 2. cap. 68. ex Tabul. OTTONIS IV. ex Ughello torn. 1. pag. LUDOVICI VII. ex Bibl. Cluniac. pag. Episcopat. Comensis. 689. torn. 3. pag. 367. et Strada pag. 430. 1430. JMONOGRAMMI SERMONES, Qui admo431. Aliter exhibetur apud Gelenium in Ejusdem Ludoinci, ex 30. Regesto Char- dum breves sunt, vel etiam concisi, miS. Engilberto pag. 27. tophylacii Regii. nuti, exiles. Vita S. Syncleticse torn. 1. FRIDERICI II. ex Ughello torn. 1. pag. Ejusd. Ludovici, ex Histor. S. Aniani Jan. pag. 252:IVam nudi sermones eorum 469. Strada pag. 434. et Metrop. Salis- Aurelian. pag. 83. 85. et Hist. Trenorch. et Monogrammi videntur similes picturis burg. torn. 2. pag. 182. torn. 3. pag. 261. pag. 447. 452. quse scitis guidem, sed facile delebilibus 272. 363. PHILIPPI II. cogn. Augusti, ex Bibl. coloribus exaratse, pereunt brevissimo GUILLELMI, ex Octavio Strada. Cluniac. pag. 534. 1490. et Hist. S. tempore. Monogrammus , homo longus, RODOLPHI, ex Metrop. Salisburg. torn. Aniani pag. 82. macilentus, delineatus tantum non addi2. pag. 183. torn. 3. pag. 262. LUDOVICI VIII. ex 30. Regesto Char- tis coloribus, apud Laur. in Amalth. [* Vide Forcelin. in Monogrammus.^ ADOLPHI, ex Octavio Strada pag. 448. tophylacii Regii Ch. 271. Ejusd. Ludovici, in eod. Regesto ann. ALBERTI, ex veteri Charta. MONOLINUM, Filum, [monile,] quo margaritse insertse surit. [Aliis MonoCAROLI IV. ex Chron. Mind. pag. 1224. 748. 750. S. LUDOVICI IX. ex Bibl. Cluniac. pag. Hum.] Capitolinusin Maximino juniore, Manserunt apud eum arrhse Regise, quse 1503. 1520. MONOGRAMMATA REGUM FRANCOS. Ejusd. S. Ludovici, ex 30. Regesto Ta- tales fuerunt, Monolinum de albis, reticuCHLODOVEI I. apud Perardum in Burlum de prasinis undecim, etc. Nostris, un gundicis pag. 2. bularii Regii Ch. 271. et al. filet de perles. Glossse veteres : TeTpaXtPHILIPPI III. ex eod. Regesto. CHLOTARII I. apud eumdem pag. 3. vov, quadrifilum gemmarium. [Vide SalPHILIPPI IV. ex Tabul. Regie. DACOBERTT, apud Mgid. Waulde in masium ad Hist Aug. pag. 255.] MONOGRAMMATA ALIORUM REGUM. Histor. vernac. Lobiensi pag. 317.

510

MON

MON

MON
nachi, in opuscule Rabani Mauri torn. 2. Annal. Bened. pag. 734 : Monachi sive Monozantes, hoc est, singulares, a solitarias vitss districtione nominati sunt. * MONPENSIRIUS , MONTHPENSIRIUS, a Gallico Monpensier, Ludovici VIII. regis Francorum cognomen. Ghron.abbat. Gorb. fol. 44. r. ex Tabul. ejusd. monast. : Anno sequenti (1226.) Raimundo comite Tholosano, qui ftterat fautor et deffensor hasreticorum Albigensium, ecclesias reconciliato, Ludovicus dictus Monthpensirius Francorum rex et Crucesignati contra Avinionenses Albigensibus hsereticis faventes venerunt. Ibid. fol. 45. r. : Eodem anno (1227.) mortuo Ludovico ejus nomine VI. (VIII.) Francorum rege Monpensirio cognominato, regnat Ludovicus sanctus aetatis quatuordecim annorum. MONRERARE , MORRERABE , Monstrare, ostendere, Gall. Monstrer. Notitia judicati in Tabulario Casauriensi: Ibique veniens Angerisi... et dixil, Facite mifd justitiam de Presbytero nomine Renorius, filio quondam Honorati, quia ipsa terra cum pomis et arboribus, quam ei Monreravimus in casale quod dicitur Tertiano, debet esse domini Regis, et de ipsa colonicia de Arepaldo servo domini Regis. Et infra : Quia ipsa terra quam iste Angerisi nobis Morreravit, nos non tenuimus. MONS GAUDII, Monticulus, ex Gallico Montjoye, quse vox diminutivum est ex mont : qua appellatione donatum Collem Vaticanum ad urbem Romam ab Ottone Frisingensi lib. 2. de Gest. Frid. cap. 22. Gunthero lib.4.Ligurini, Acerbo Morena Laudensi ann. 1167. pag. 116. in Chronico Casin. lib. 4. cap. 39. in Vita S. Geraldi Abbatis Silvae majoris n. 8. et aliis locis, docuimus in Dissert. 11. ad Joinvillam. Ademarus Cabanensis pag. 173 : Ubi tandiu reliquias ejusdem, Confessoris in Monte yaudio tenuit, etc. Supra : Montanam appellavit. Idem pag. 272[-.Levaverunt corpus S. MartialisApostoli, et in Montem gaudii transtulerunt. Vita S. Roberti Abb. Molismensis n. 21: Cum autem venisset ad locum, in quo erat quasdam congeries lapidum, quas vocatur Mons gaudii-Dei, etc. Vide Raimundum de Agiles in Hist. Hierosol. pag. 171. et Ricordanum Malaspinum cap. 156. Vetus Poe'ma, cui titulus, le Lusidaire MS. :
Tant i ot pjerres apportees, C'une Monjoie i fu fondee.

1 MONOLOR. Vopiscus in Aureliano : lib. 4. fol. 68 : Item quod nulla societas, Paragaudas vestes ipse primus militibus conspiratio, seu Monopolium, etc. Literae dedit, cum non nisi rectas purpureas ac- Philippi Reg. Franc, ann. 1320. in Tacepissent, et quidem aliis Monolores, aliis bular. Calensi pag. 339 : Relicus Thidilores, trilores aliis, et usque ad pente- baudi et ejus complices ac alii habitalores lores, quales hodie linese sunt. Facta com- dictse villsB Monopolia et confoederationes positio a loro. Monolores Turnebo sunt illicitas facienles contra tenorem aresti vestes linese viriles sub aliis vestibus curise nostrse... pluresque alias congregaquibus una tantum intexta fascia aurea tiones, confcederationes et Monopolia faciendo,etc. StatutumHumberti Dalphini aut sericea. ann. 1349. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. | MONOMACHIA, Singulare certamen ; interdum et mulcta quse ad dominum 589 : Possint intra districtum et jurisdicspectabat ratione Monomachias. Oharta tionem suam punire collegia et Monopoann. 1095. apud D. Calmet. torn. 1. His- lia illicita. Vide Marten, torn. 1. Anecd. tor. Lothar. col. 501 : Nullus advocatus col. 1590. et torn. 4. col. 665. et 989. debeat habere placitum et servitium, nisi * Quo sensu nostri etiam Monopole dipro Monomachia, et sanguinea percus- xerunt. Lit. ann. 1343. in Reg. 74. Gharsura. Adde Reginon. lib. 2. de Ecol. dis- toph. reg. ch. 60 : Sans faire aucune hacipl. cap. 77. Tabular. Virzionense fol. rele, Monopole, asemblee, etc. Par ma15: Garnerius dedit eidem monasterio per- niere de Monopole ou conspiration, in Lit. peluo possidendum Monomachiam suorum remiss, ann. 1375. ex Reg. 108. ch. 86. hominum Collibertorum. p* Opposita his | MONOPTIGUS, Mimus, Gloss. Isilocis Monomachia Mesleise, quae est Rixa dori. multorum. Pro Duello occurrit in Hen* MONOPTOCUS, Che a uno solo caso, rici regis treuga ann. 1230. art. 13. et in in Glossar. Lat. Ital. MS. Sententia de violat. treug. ann. 1234. MONOS, Monachus. Glossse antiquse apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 268. 301.] MSS. : Monos, solus, Grasci : bene ergo Vide Duellum. monachus, singularis. Canones Hibern. MONOMACHICE, Singular! certamine. lib. 36. cap. 35 : Si qua contumacia inter Acta SS. Nicandri et Marciani torn. 3. Principem (i. Episcopum) et Monon ejus, Junii pag'. 275 : Luctasti Monomachice per discordiam aliquam orta sit, non adversus diabolum et vicisti eum. Hinc rejiciat pastor gregem suum in dispersio1 MONOMACHUS dicitur qui contra Dia- nem, nee oves pastorem fugiant, sed invibolum suo ductu pugnat, in Actis S. cem pacificentur. Chronicon NovaliCassiani apud 111. Fontaninum in Anti- ciense lib. 6. pag. 643. de quodam Moquit. Hort&epag. 344 : nacho obedientiario : Tune Monos acephalus ait, etc. Monomachos gignens, et eos cseleslibus indcns. MONOS, Unus, JAOVOC.Inscription! Eccl. * MONOPAGIA in Passionario Gario- Mutinensi : ponti, si una pars capitis in acutum doMille Dei carnis Monos centum minus annis lorem venit. Glossar. medic. MS. Simon. Ista doraus clari fundatur Geminiani. Januens. ex Cod. reg. 6959. | MONOPALIUM, Stola seu manipulus.Id est, ann. 1099. Alia ex Chronico MaActa S. Mevenni MSS. : Vir autem Do- gdeburgensi MS. apud Jo. Henricum mini Mevennus, intrepidus pergens, ser- Meibomium : pentem adiit, in Domino confisus. Rune Post M. poslque duo CC. post nonaginta Monosque, audacter invasit; Monopalium enim suum Harlinberg capitur, moritur Rex, Dux superatur. illius circumdedit collo baculique curvitate adnexus, veluti canem domesticum % MONOSTICIUS. [Solitarius. DIEP.] MONOSUM, Lo logo de Moneta, in post se eum trahens, in nomine Jesu Christi flumine Ligeris eum praseipitavif. Glossar. Lat. Ital. MS. Vide Monetum. MONOTANUS, Rigidus. Papias. Leg. ^MONOPED^E, Genus hominum. Od.in Carm. de varia Ernesti fortuna lib. 7. Monotonus, [uti habent Gloss. Isidpri ; ad quas Graevius : MOVOTOVO;, pervicax, apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 362 : pertinax, in Glossis.] Sunt homines uno tantum fulli pede, cursu * MONOTESSARON. Necrol. Oasal. BeAuram vincentes, qui recto nomine dicti ned. iv. Non. Aug. obiit fr. Petrus saMonoped;e, faciunt umbrani sibi tegmine plantae. cerdos 1552 : Is composuit librum, cujus lidem qui Monocoli appellantur apud titulus Monotessaron, cujus duo habentur Gellium lib. 9. cap. 4 : Atqueesse (tradi- exemplaria in bibliotheca Casalina. Et tur) item alia apud ultimas Orientis ter- sic incipit prsefatus liber : In nomine D. ras miracula homines, qui Monocoli ap- N. J. C. Amen. Integrum ejusdem Evanpellantur , singulis cruribus saltuatim gelium secundum quatuor Evangelistas, quod Monotessaron, id est, unum ex quacurrentes, vivacissimas pernicitatis. * MONOPHTALMUS, vox Graeca, Uno tuor, nuncupari potest. In tres autem paries et 150. capitula secatur. Complectioculo captus. Mirac. S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 503. col. 1 : Alius mancus et tur autem prima pars decem capitulis Christi infantiam ; Secunda nonaginta Monopntalmus, etc. Vide Monoculus. ^ MONOPOLIS, [Civitas sub se habens capitulis ejus gesta et doctrinam ; Tertia quinquaginta capitulis ejus passionem, civitatem unam. DIEF.] T MONOPOLIUM, Statio, ubi res una resurrectionem et ascensionem. 1 MONOTHELANI, Heereticorum genus, venditur tantum. Gloss. Isid. Est etiam societas hominum qui sibi solis jus ven- quos alii Monothelitas vocant. Acta S. Johannis Camilli boni torn. 1. Jan. pag. dendi comparant, vel aliquod genus mercaturse universim emunt, quo carius 622 : Monothelani vero et quisquis rem vendant; quod ut obtineatur pensio in- eatholicam absque capite ac praeside malterdum fit Principi, quod Monopolium let esse. 1 MONOXYLLULA , Linter uno ligno etiam dicitur. Hinc denique eadem vox adquasvis illicitas confoederationes flu- excavato constans, a Graeco (xovo? et xit, qua ultima notione saepius occurrit. |yXov, lignum. Ratherius Veron. torn. 2. Vide Manipolium. Statuta Collegii The- Spicileg. Acher. pag. 174 : Me latronem saurar. ann. 1268. apud Lobinell. torn. 3. appellas, qui cum una Monoxyllula dorso Hist. Paris, pag. 288 : Non facietis ad meo advecta, et in flumine missa, parum partem conspirationem, aut Monopolium quid ab isto littore rapio. contra bursarios, etc. Statuta Vercell. 1MONOZANTES, pro Monazontes, Mo-

Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin.

Celant son pensser sor sa voie Tant qu'ils vinrent a la Monjoie Du chastel ou cele menoit.]

Locos alios vide in laudata Dissertatione. MONS GAUDII, Clamor militaris Regum Francise, Montjoie, vel Montjoie S. Denys, ab eo monticulo ad Lutetiam, in quo S. Dionysius martyrium subiit, Decio imperante , ut ibidem docuimus. Matth. Paris. : Et facto congressu acclamatum est terribiliter, Ad arma, Ad arma, hinc Regales Regales, inde Montis gaudium, scilicet Regis utriusque insigne. Occurrit apud eumdem aliis locis. Le Roman de Guillaume au Court nez MS.:
Roi Looy escrie, Monjoie Diex aie. Infra : Crie Monjou, aidiez sainte Marie. Rursum : Monjoie escrie, Diex aide et saint Pol.

MON
Le Roman de Roncevaux MS. :
Monjoie orient por lor gent ralijer. Infra : Monjoie escrie por sa gent resbaudir. Le Roman de Vacce MS. :
A restorer Gaulier ont fait grant estormie, Francheis orient, Monjoie, et Normans, Dex aie, Francheis crienl Asras et Angevin Valie, Et li Quens Tiebaut Chartres et Passavant crie.

MON

MON

511

[Ibidem :
Gil de France orient Monjoe, Ceu lor est bel que Ten les oe ; Guillaunie crie, Dex aye, C'est 1'enseigne de Normendie ; Et Renouf crie o grant pooir, Saint Sever, sire saint Sevoir ; Et Hamadens va reclamant, Saint Amant, sire saint Amant.]

Quanto vero cultu S. Dionysium coluerint Reges Franc, ex Epistola Ludovici Pii ad Hilduinum Abb. S. Dionysii, qua ilium hortatur ad conscribendam Vitam ejusdem, abunde colligitur, ut ex Charta S. Ludovici ann. 1269: Quia cum postquam beatissimus Dionysius patronus et Apostolus Francias Francorumque legislator primordia fidei orthodoxse Francis dudum evigilasset, et ab errore paganeo illos salubriter divertens, felicem martyrii palmam inde reportasset , sacrumque suum sepulcrum mira Dei ordinatione in agro Francias elegisset, Francorum Reges Christianissimi nostri antecessores, tanquam vere discipuli et imitatores Dionysii, ac eorum populi et regnicolae, Catholicam legem ila didicerunt, quod ad prassens lex ipsa Christianaque fides, a nulla tarn alia natione, sicut a Gallis veris Christicolis inviolabiliter colitur, et tantam ab eodem Sancto sumpserunt fiduciam, ut sua prece non solum in prosperis scelera, sed etiam ipsi et eorum milites in ejus gloriosi Dionysii nominis exclamatione inimicorum tela in bellis devicisse crediderunt. Vide supra laudatam Dissertationem. [** et Grimm. Mythol. German, pag. 114. not.] * MONS GAUDII, Heraldi seu fecialis Franciae nomenclatura, a cujus officio Monjoie etiam appellatur omnis sequester pacis. Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2:
Entre Dieu et home est Monjoie, (la Ste. Vierge) Toutes les pais fait et ravoie.

* MONS GAUDII, Nomen castri in silva de Marliaco paucis ab hinc annis diruti. Lit. ann. 1358. in Reg. 86. Chartopb. reg. ch. 615: In capitannia et custodia castri nostri de Montjoye saint Denis. Moultjoye appellatur, in aliis Lit. ann. 1406. ex Reg. 160. ch. 290 : Pierre Morelet, dit Marescot, escuier, capitaine de notre chastel de Moultjoye. Memor. D. Cam. Comput. Paris, fol. 52. r: Die xvj. Nov. 1362: Stephanus Rat institutus custos turris Montis Gaudii, loco magistri Johannis Pastorelli. V. Mongerius. MONS PLACITI. Vide Malbergium. 1 \. MONSTRA, pro Monasterium, si tamen mendum non sit. Charta ann. 1202. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1039: Dederunt Deo et B. Maries, et fratribus Grandimontis ordinis.... omnimodam justitiam altam et bassam, et... quidquid habuerunt vel habere potuerunt temporibus futuris occasione quacumque infra fossata, ex quibus Monstra eorumdem fratrum cingitur. j 2. MONSTRA, Militum recensio. Vide infra Monstrum 1. Item alio sensu mox in Monstrse. * 3. MONSTRA, a Gallico,Monfre, Ostensio, specimen. Stat. ann. 1391. ex Tabul.

Massil. : Nulla persona privata aut ex- suum asserere et probare nititur. Leges tranea audeat portare blada vel Mons- Normann. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. tras bladorum vel leguminum diebus MSS : Est autem quedam lex que probaLunas ad forum, vel plateam fori seu bla- bilia, sive Monstralia in laicali curia nuncupatur, per quam quis probare nititur dariam. Vide infra Mostra 2. * 4. MONSTRA. Scyphi species, quo in curia, quod intendit. vinum degustandum offertur et monsMONSTRANFELIS, Equus detestabilis. tratur, nostris Monstre. Lit. remiss, ann. Item Papias MS. et editus. 1358. in Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 119 : * MONSTRANTIA, Militum recensio, Prasfatus Petrus unam Monstram xviij. Gall. Montre, revue, Germ. Musterung. denariorum vel circa prsefato Guillelmo Knebel. Chrpn. MS. : Quod dux Burabstulit. Une Monstre d'argent a mons- gundies esset in Disjon et ibidem fecisset trer vin, in aliis ann. 1395. ex Reg. 147. omnes suos congregari in campum, et ch. 212. Aliae ann. 1397. in Reg. 153. ch. singulos quosque vidit, et fecit Monstran167: L'exposant print et mist en son suing tiam de singulis armis, et Postea reintraune tasse d'argent appellee Monstre. vit oppidum. Vide Monstratio 2. Rursum occurrit in aliis Lit. ann. 1404. MONSTRANTIA, Phylacteria, seu arex Reg. 158. ch. 342. Hinc Hose appellari cula3 in quibus reconduntur Reliquiae, videtur Doliolum halecum, quod emen- atque adeo sacra Eucharistia, quomodo tibus in specimen datur, in Stat. ann. Monstrances in Belgio etiamnum vocan1350. torn. 2. Ordinat. reg. Franc, pag. tur, quo Fidelibus osculanda praebean358. art. 92 : Si le vendeur et I'acheteur tur et monstrentur. Acta S. Quirini s'accordent que haran soit compte, le Mart. n. 11: Effluxi sanguinis testimovendeur prendra une Mose et I'acheteur nium.... prsebet quadrangularis argentea, une autre par main estrange, et a la ut vacant, Monstrantia, in qua sub vitro revenue que ces deux reviendront, doit crystalline cruor.... inclusus continetur. revenir tout le remanant du haran. [Chron. Vormat. apud Ludewig. torn. * 5. MONSTRA MANICARUM, Assutus 2. Reliq. MSS. pag. 137. ad ann. 1427 : manicis ornatus, Gall. Parement, Ital. Fecit autem fieri in suam memoriam Mostra. Inventar. ann. 1449. ex Tabul. magnam Monstrantiam pro deportatione D. Venciae : Item quaedam alia raupa de Sacramenti in festo Corporis Christi. viride foderata fellas rubx, cum colleto Hist. Monast. Villar. lib. 1. cap. 16. ranversato , foderato de tersenet, cum apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1304: monstris manicarum, ipsius quondam Iste fecit fieri Monstrantiam argenteam dorr,ina>.. deauralam, qua defertur sacrosanctum MONSTRABILIS , Conspicuus. Sidon. Corpus Christi ipso die ejusdem sacralib. 3. Epist. 7: Ob omnia felicitatis na- menti. Necrolog. Lauresham. apud turseque dona, Monstrabilis. Vide Sava- Schannat. in Vindem. Litter, pag. 27: ronem. [Conventio inter Henric. Reg. Contulit S. Nazario 10. florenos in auro Angl. et Robert. Com. Fland. in lib. ad unam Monstrantiam pro remedio nig. Scaccarii pag. 9 : Si non remanserit animse suse suorumque parentum.] prppter Monstrabilem sui carports infirMONSTRUM, Eadem notione. Inventamitatem.] rium Ecclesiae Eboracensis in Monast. MONSTRA, vox Fori Aragon. Instru- Anglic, torn. 3. pag. 173. sub titulo Relimenta, documenta, quibus quis in lite quiae : Item unum Monstrum cum ossibus jus suum asserit ac tuetur. Jacob. I. S. Petri in Beryl, et crucifixo in sumRex Aragon. in Foris Oscae ann. 1247. mate, etc. Vide Descriptionem nostram fol. 17: Cum aliquis infantio, aut alius sedis Sophianae num. 62. Aliud vero est homo demandaverit alteri homini ratione Monstrance, in Consuetud. Hannoniensi sui avolarii haereditatem, quam possidet, cap. 57. Vide supra. secundum forum bene potest earn petere, fMONSTRARE, Milites censere. Vide donee ille , qui possidet hasreditatem infra Monstrum 1. illam, monstret illi sufficientem Mons* MONSTRARE DUELLUM, Monomatram, pro qua possit se defendere, etc. chiam seu singulare certamen propoRursum : Non possent demonstrare de- nere et inire, quo ambigua disceptatio mandatori quod antecessores eorum divi- dirimatur. Divisio jurisdict. villee Chabl. serunt haereditates cum cartis, aut aliis in Chartul. Campan. fol. 258. v. : Si cerlis Monstris, etc. [* Vide Oslensio 1.] vero judicetur, quod... unus possit Mons^" Hinc faire moustranche dicitur is, trare contra alium duellum, etc. * Monstrant, pro Avantageux, orgueilqui Instrumentorumexhibitione se legitimum possessorem rei alicujus esse leux, Superbus, arrogans, gloriosus de demonstrat; nisi malis idem esse quod se ipso praedicans, in Lit. remiss, ann. feudi limites et conditiones in cliente- 1396. ex Reg. 151. Chartoph. reg. ch. lari professione declarare, Gall. Faire 79 : Pierre Labbe, qui en sa vie estoit aveu et denombrement. Charta ann. 1280. homme assez Monstrant et de diverse cole, in Tabular. Corbeiensi: A tons chiaus, incontinent se feust esmeu moult chaudeetc. Henris chevalier sires de Fluy, salut. ment contre ledit Thevenot, etc. Comme nobles horn et mes chiers sires MONSTRATA, Certa mensura nemoris, Jehans Vidames d'Amiens sires de Pin- quae forte monstratur, id est, designatur Jteigny, m'eust kemande que je ad jour- caedenda. Charta G. Abbatis Molismennee certaine, qui me fu assignee de par li, sis ann. 1215. in Tabular. Campanise : fusse d Pinkeigny pour faire men eslage, Permisit nobis vendere tres Monstratas si comme je li devoie, et pour faire cer- nemoris, quod est in grueria sua, factas taine Moustranche des fies que je tenoie Prasposito de Maraia, etc. [Vide Monsde li, a laquele journee je fu et li moutrai treia.] les tenenches des fies et des avant-fies * Charta Phil. Pule. ann. 1308. in Reg. que je tenoie de li, etc. Aliud est Monstre 201. Chartoph. reg. ch. 120: Pro qualibet vel Monstree in nostris Consuetud. mu- Monstrata ad capiendum merranum pro nicipalibus, testante Raguello ; dicitur asdificando, libram. Alia ejusd. reg. ann. enim cum litigantes in rem pra3sentem 1309. in Reg. 13. ch. 95: Tres quadrigaveniunt, et in prsedium, de quo litigatur, tas bosci viridis.... capiendas in boscis simul proficiscuntur, quo actor certior praedictis in Monstrata sibi et aliis usuaflat de haereditate, et facilius judex pos- geriis villarum vicinarum, per manum nostri forestarii facienda. Monstree, eosit suam ea de re ferre sententiam. j MONSTRALIA LEX, Qua quis jus dem intellectu, in Lit. remiss, ann.

MON
1474. ex Reg. 195. ch. 1093: Icellui suppliant gui avoit prinse une Monstree de bois des religieux abbe et convent de Lorroys. Vide infra Mostra 4. 1 1. MONSTRATIO, Probatio quse instrumentorum exhibitipne fit in re judiciaria. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 123 : Tune vero Hamelinus de Roorta, qui loco domini Regis et meo intererat, ad querimoniam Abbatis et monachorum jam dictum Philippum apud Balaon in curia domini Regis venire coegit; et audita monachorum querela et dicti Philippi responso post quandam Monstrationem inde eis adjudicatam carta (sic) quas dictas Gauterius de supradictis eleemosinis dabat Abbatise judicio curias domini Regis, idem Hamelinus et milites viri legitimi in curia prsesentes audierunt. Vide MonstrsK. 1 2. MONSTRATIO, Idem quod Monstrum, Militum recensio. Lib. nig. Scaccarii pag. 107 : Cum feodatis de dominio ex veteri et ex novo, debetur vobis in custodia Sarisberiss et in Monstratione servitium xx. militum. Charta ann. 1468. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. 1299: Inchoando dictum servitium die Monstrationis seu exhibitionis dictorum sagittariorum, quse vulgariter dicilur la Monstre; quorum sagittariorum et eorum capitaneorum Rex solvet stipendia pro tribus mensibus, etc. Vide Monstrum 1. 1 MONSTREIA, Certa nemoris portio, quse a domino monstratur, seu assignatur pro pascendis porcis vassallorum suorum. Charta ann. 1234. torn. 2. Gall. Christ, inter Instr. col. 71: Item quod per Monstreiam servientium domini Magdunensis et pasnagium quitum ad quadraginta porcos suos proprios et pascuagia et sssancia animalibus suis.... ubicumque tempore hujusmodi donationis nostrss communia habebantur. Vide Monstrata. * MONSTRIPARUS, Qui monstra parit; metaphorice dicitur de machinis bellicis jaculatoriis. Elmham. in Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 54. pag. 134 : Sedibus aptissimis plurima grandia saxivoma situari constituit, quorum dum uteri Monstripari nocivis erant vicini partibus,.... prolis immisericordis natalicia prasdicabant. 1. MONSTRUM, MONSTRA, ex Gallico Monstre, cum milites recensentur, vel se spectandps prsebent ad militaria stipendia percipienda : Ssi^c apud Pachymer. lib. 12. cap. 23. Rotulus Parlamenti tenti apud Westmonast. ann. 5. Henrici IV. apud Spelman. : Assignavimus vos conjunction et divisim ad arriandum et triandum omnes et singulos homines ad arma, ac homines armatos et sagittarios in comitatu praedicto,... et ad Monstrum sive ad Monstrationem eorundem hominum ad arma, ac hominum armatorum et sagittariorum de tempore in tempus, quotiens indiguerit , diligenter faciendum et supervidendum, etc. Historia Cortusiorum, lib. <l. cap. 5: Dum Paduge fieret Monstra militum, etc. Monstra publica, Monstrationes armorum, in Statuto Henrici V. Regis Anglise tempore guerrse, apud Uptonum pag. 136. [Charta ann. 1314. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 150 : Committef idem dominus Rex vel hseredes uni personal quam eligerint ut Monstram videat da gente armigera. Charta Philippi Reg. Fr. ann. 1331. in Tabular. Bonse-Vallis: Licet essent et fuisserit per tempus sufflciens in possessione.... faciendi fieri Monstram de burgensibus propriis quotienscumque opus fuerit, etc. Adde Murator. torn. 6. col. 495. torn. 8. col. 570. Statuta Vercell.

MON
lib. 1. fol. 3. Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 35. 105. 171. etc.] Vide in Parlamentum. Hinc MONSTBARE, Milites censere. Matth. Paris ann. 1253 : Ut secundum Pristinam consuetudinem arma civibus competenter assignarentur, et Monstrarentur, et censerentur, ut essent sufficientia et competentia secundum cujuslibet facultates. Hue spectat vetus Saxum : TEMPORIBUS. CLAUDII. TIBERII. FAGTA. HOMINUM. ARMIGERORTJM. OSTENSIONE. 1 2. MONSTRUM, Alia notione. Vide Monstrantiss. T MONSTURAGIA, Varies mixtures frumentum. Charta ann. 1164. in Tabular. Sangerm.: Decem sextarios et plenum minam bladi Monsturagiae videlicet annui redditus... quos siquidem sextarios et plenum minam bladi, videlicet Monsturagise... quod siprocessu temporis alias redditus bladi seu Monsturagiae Vide Mousturangia. * MONTA, perperam pro Mouta, ex Consuet. Norman, part. 1. cap. 29. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 223. Vide Malta 2. * MONTADA, Mons, collis, idem quod Montana. Inquisit. ann. 1268. ex chedis Pr.de Mazaugues : Et a dicto dente per vallem majorem foras usque ad verceillum de Nagueilla, juxta Montadam per caminum. Monte, eadem, ni fallor, notione, in Charta ann. 1343. ex Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 519: Une monte assise empres la voye de Laignes Bourieuses d'une et la chauciee de la maison ausdiz freres d'autre part, et avec ce environ xl. arpens ds terre emble (f. arable) assise devant ladite Monte. MONTAGIUM, MONTATIO, Tributum, quod a navigiis, qu33 in fluviis adversa aqua remigant, exigitur, Gallis Montage. Charta Matthsei Dom. Montismorenciaci ann. 1200: Et ego propter ilia nemora 12. libras Ecclesise B. Dionysii annuatim ipsi reddendas in Montagio meo aquae Secanae assignavi. Infra: De primis redditibus Montagii aquss, etc. MONTATIO , Eadem notione. Charta Raimundi Comitis Tolos. pro Aicardo Archiep. Arelat. In Tabul. Eccl. Arelat.: Et de lezda navigiorum et navium, quas Montatio vocatur, quam Bertrannus Comes habet apud Arelatem. In eod. Tabular, fol, 16. est alia Charta cum tit. de Montatione navium, ann. 1140: Conquerebatur de eo, quod de Montatione salarum navium, quse cum sale ascendebant, debitum censum sibi persolvere nollent. Ibidem apud Sammarthanos : Quartam partem de pascuis, lesdis, et Montationibus. Adde Catellum in Comitib. Tolosanis pag. 49. Chronol. Episc. Lodovens. pag. 96. Annales Massilienses Guesnaii pag. 350. 1 MONTAGNIOLA, Mons parvus. Charta Francisci de Vigintimilis Comit. Gulisani apud Rocchum Pirrum in Sicilia sacra pag. 486 : De Busurrubu ascenditur ad Sarram magnam seu Montagniolam ibi sistentem; et de dicta Montagniola itur per terram, etc. 1MONTALIS, Mons. Chronic. Parmense ad ann. 1294. apud Murator. torn. 9. col. 828 : Capti fuerunt et ducti Parmam, et trascinati ad caudas mulorum usque ad Montales de Colio, et ibi fuerunt appensi per gulam. MONTANA, MONTANEA, Mons, locus montanws.InnocentioAgrimensori, montuosus aliis Gromaticis. Montana Cordubensis, apud S. Eulogium lib. 2. cap. 11. lib. 3. cap. 12. Montana. Odp de Diogilo, et Epist. 39. ex Sugerianis : Fuerunt

MON
enitn mortui in ascensu Montana? Laodiciee minoris, inter districta, locorum, etc. Adde Brocardum in Descript. Terree sanctse, Petrum de vineis lib. 3. Epist. 55. etc. p* Ultra Montana transire, Italiam adire in Stat. Friburg. ann. 1120.] MONTANEA, apud Tudebodum lib. 1. pag. 785. Baldricum lib. 4. Hist. Hieros. pag. 127. Ordericum Vitalem lib. 9. pag. 743. 747. 752. Sanutum lib. 2. part. 4. cap. 25. etc. Vita B. Stephani Abb. Obasin. lib. 1. cap. 26: Habitatio eorum Montaneis hiemalibus cingitur. [Charta ann. 1293. torn. 2. Histor. Dalphin. pag. 72: Item, quod monasterium sanctae Crucis prssdictum non possit tenere in Montaneis ipsius, nisi septem trentenaria ovium. Bernardus de Acquisit. T. S. apud Murator. torn. 7. col. 688 : Intra civitatem sunt quatuor Montanese satis altse, in quorum sublimiori est castellum prseminens urbi. Adde Statuta Montis Regal, fol. 33.] 1 MONTANEUS, in Vita MS. S. Winwaloei in Tabular. Landeven. pag. 141 : Qui morabatur in quemdam Montaneum, qui vocatur Nin. MONTANUM. Willelm. ab Oldenborg in Itinerario T. S. de Cypro insula : Habet in se alta Montana. Infra : Conscendimus monlem S. Crucis appellatum, quia omnia Montana Cypri supereminet. MONTANIOSUS Locus, apud Innocentium de Casis literarum pag. 246. De Montanis agnominatos Armenise, seu potius Cilicise Toparchas, quod haec regio montibus et rupibus altissimis passim aspera sit, docuimus ad Bryennium lib. 1. n. 21. Otto de S. Blasio cap. 35: Principibus Armeniorum ad eum undique confluentibus, et praecipue Leone illarum regionum nobilissimo Christianorum Principe qui in Montanis habitabat. MONTANA, in Glossis antiquis MSS.: Circutn castella in montibus posita. | MONTANARIUS, Qui montes incolit, Gall. Montagnard. Memoriale Potestatum Regiens. ad ann. 1250. apud Murator. torn. 8. col. 1120 : Unde Potestas et Commune Regii fecerunt magnum exercitum de Montanariis ad ipsam rocham, et obsederunt earn. Chron. Farfense apud eumdem torn. 2. part. 2. col. 446 : Terra quam tenet Teuzo filius Latonis Montanarii in colle Lizano. Adde eumd. Murator. torn. 18. col. 981. Vide Montarius. * MONTANEOSUS, Gall. Montagneux, Montibus frequens. Charta ann. 1341. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 250 : Ipse locus et districtus est sterilis et Montaneosus. Vide Montana. * MONTANERIUS, Montium incola, Ital. Montanaro, Gall. Montagnard. Annal. Victor. MSS. ad ann. 1378: Rusticos homines, effeminatos, utique bestiales et ratipne carentes, eorum vocabulo Montanerios appellatos, ad dictorum cardinalium terrorem in multitudine innumerabili Rpmam intromiserunt. Infra: Montanarii. Vide in hac voce. | MONTANIA, Idem quod Montana. Testam. Guifredi Comitis Cerritan. ann. 1035. torn. 6. Spicileg. Acher. pag. 434 : Et ipsa Montania relinquo filio meo Berengario. Occurrit praeterea in Chron. Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 3. col. 659. * Ital. Montagna. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 97: Rubertus habebat recursum ad fossatores, qui fodant (sic)dictam Montaniam aut montem. Vide supra Montada. 1 MONTANIOSUS. Vide Montana. 1. MONTANIST^S, Hseretici, sub Arcadio Imp. Papias, et ex eo Ugutio : Mon~

MON
tanif haeretici dicti quod tempore persecutionis in montibus latuerunt, unde se diviserunt ab Ecclesia Catholica. Hi et Phryges appellati. Synod. Trullana cap. 93: MovTaveoTa? TOU? evTsOOsv Xejo[/.vou<; *pyYa?. Vide Leges 34. 48. 57. et 65. Cod. Th. de Haeret. (16, 5.) 2. MONTANIST^!, apud Hungaros, dicti proceres quidam, in quorum territoriis montes erant, in quibus erant minerse auri, et cupri, unde decimas Regi pendebant. De iis plura in Scheda subjecta Decretis Regum Hungariae pag. 113. * MONTANUM, Moletrina , molendinum. Charta ann. 1270. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 312. col. 1: Nullus de eodem castro potest cpnstruere Montanum ad aquam vel ad siccum ad vnacinandum olivas in eodem castro,.... sine licentia prsedicti monasterii. Eadem rursus leguntur in Inquisit. ann. 1273. ibid. pag. 338. col. 1. Montant de terre, Modus agri, in Oh. ann. 1497. ex Tabul. Commerc.: Item encore un Montant de terre au bout du prey devant dit, contenant environ un bon quartier. 11. MONTARE, Valere. Charta Blanchae Comitissse Campanise ann. 1206. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud, pag. 452: De omnibus autem donis et forisfactis quse non Montabunt plus quam XX. solidos, domina Comitissa habebit quatuor partes, et praepositi quintam. Statuta Massil. lib. 2. cap. 1.112 : Quantum Montaret pecunia debita pro qua fieret executio. Montance, valor, pretium, in Stabilim. Franciae lib. 2. cap. 41. Monte, pro fenus, usura, Gall. Interests de I'argent, in veteri Poeta MS. ex Bibl. Coislin.:
S'il atent paiement, II aura tant de honte, Jamais n'aura paie Le chelel ne la Monte.

MON
tra'ison et la conspiration... Contremontoit et seurprenoit ausi comme chancres. Hinc Monte, pro Accessio, incrementum, in Charta Joan. dom. Musiaci ann. 1292. ex Tabul. S. Petri Carnot.: Je confirms que I'abbe et le couvent de seint Pere de Chartres... tiennent... tout ce que il ont en mon fie, en quencque leu que ce soit, quitement, franchement, sans Monte, sans taille, sans corvee, sans aides feaus, etc. Unde Monteploier, pro Pecuniam pecuniis addere, in Poem, de la Rose MS. ubi de Avaro :
Ne ne cesse de soussier, D'acroistre et de Monteploier, Ne jamais assez n'eu aura.

MON

513

Monies montes, in Edict. Caroli VI. Reg. Franc. 10. Febr. et mens. Dec. 1389. nostris Interests d'interests. Le Roman d'Alexandre MS. part. 2 :
Se j'aime la pucelle, et je sui bien courtois, J'aimerai touz les siens, que c'est raison et drois, Je ne li mefferai la Montance d'un pois.

* Monter vero Pertinere, spectare, vulgo Concerner, appartenir, sonat in Charta Godefr. episc. Camerac. ann. 1228. ex Tabul. ejusd. eccl.: Pluseurs querieles ki Montent a amendes et a cateus... Par nos mesmes a qui le queriele Monte. 12. MONTARE, In altum tollere, a Gall. Monter. Gomputus ann. 1324. torn. 1. Histor. Dalphin. pag. 132: Pro fusla garitarum castri de Lueys adducenda, charreanda, carpentanda et Montanda supra murum garitarum. * 3. MONTARE, Carius vendere, augere. Stat. datlar. Riper, cap. 2. fol. 17. v: Quod aliqua persona, non debeat aliquod genus bladi, grani vel leguminis, quod conduxerit seu conduct fecerit ad mercatum, in aliquo ascendere vel Montare alicui personae, quse illi tali personae petierit causa illud volendi emere, ultra primum pretium quod sibi dixerit. Sic et nostri Mauveses Montees dixerunt, cum ex clandestina conspiratione merces carius divenduntur. Charta ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 414 : II (les tisserans) firent compilation, taquehans, mauveses Montees et enchierissemens a leurs volentez de leurs euvres. * Nostris vero Contremonter, pro Gliscere, increscere. Gesta Ludov. Pii torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 152: La

MONTARIUS, Venator, qui in montibus venatur: Hispanis Monterp. Rodericus Tolet. lib. 6. de Reb. Hisp. cap. 17 : Et collocatis ibi Montariis et venatoribus, remansit locus suss subditus dilioni, et pauculos Christianas gnaros venandi et officii sagiltando ibi accolas collocavit. Fori Leirenae : Montarium (f. Montarius) del de venato lumbum costale. 1 MONTATA, ut Montana, Mons, in Statut. Montis Regal, fol. 292: Eundo versus Carassonum est cima Montatae Bassorum et Ronchorum. Eundo versus Bredulum est cima Montatae Breduli. Vide alia notione in Montea. MONTATICUM, [Idem, ut mihi videtur, quod Montagium supra, in Charta Karlomanni Regis Franc, ann. circ. 880. in Append. Marcae Hispan. col. 812.] [* Idem sonat quod Montasgo Academicis Hispanis, Vectigal scilicet pro gregum in montana transmeatione. Charta Aldef. reg. Castel. ann. 1173. inter Probat, torn. 1. Annal. Praemonst. col. 93 : Dono ut omnes vestri ganados per omne regnum meum secura et absque omni inquietatione, exactione et Montatico libera habeant pascua. Vide infra Montitium.] Charta Raimundi Comitis et Urracse flliae Adefonsi Regis, uxoris, serse 1140: Et adhuc damus vobis ex omni tertia parte Salamanlinse civitatis census, quse in nostra parte evenerit, ut tertia inde pars sit vestra in quocunque loco, vel quolibet modo earn reperire poteritis, tarn de portatico, quam etiam de Montatico, vel de calumniis, aut de facinore, vel aliquo reatu, qui in praedicta urbe contigerit, etc. Alia Adefonsi, ejusdem Raimundi fllii, a3rse 1164: Item ut ex omnibus reditibus ejusdem civitatis ubicunque possent inveniri, tarn de Montatico, quam de portatico, de quinta, de moneta, de calumniis, vel homtcidiis tertiam partem, el de aceniis et piscariis, etc. Fori Alcac.onenses : Omnes qui qusesierint pausar cum suo ganado in termino de S. Maria des Alcaconas, prendant de illis Montadigo de grege das oves, 4. carnarios, et de busto das vacas, una vaca. Isto Montadigo est de Concilia. Supra : Ganado de Alcaconas non sit Montado in nulla terra. MONTATIO. Vide Montagium. * 1. MONTATUS, Equo insessus. Charta Galcheri de Barro ann. 1219. ex Tabul. Carnot.: Quidam miles Montatus super equum suum, etc. * 2. MONTATUS. AQUJE MONTEES, an Quse sali conflciendo aptae ? Vide Montea. an Quaa sclusis continentur ? Charta ann. 1266. ex Chartul. S. Petri Insul. sign. Decanus : Dicimus quod aquae, quse wlgariter dicuntur Montees, existentes ad prassens in terris dictorum Insulensium apud Deulesmons, in jus dictorum decani et capituli Insulensis remaneant, sicut sunt, et eorum hospitum; et quod de

cetera non fiant tales aquae, qux wlgaliter dicuntur Montees, nee possint fieri, nee debeant. MONTEA, MONTEIA, MONTATA, Burgundis, Montee, [Certa aquse quantitas sali conflciendo aptae ; quod ex receptaculis aliquo vase 26. situlas circiter continente hauriatur, sic dicta. Chartular. Accincti fol. 59 : Fratres de Aceyo habent de Comite Stephana unam Monteyam in puteo Ledonis de Bolant Santiz, de uxore ejus et de Johanne filio eorum unam Monteyam et 5. situlas, de Huberto Magzaligne 15. situlas, de Duranno Corde et Pontio filio ejus 26. situlas.] Charta Stephani Burgundiae Comitis ann. 1173: Notum facio quod Ecclesise Theoloci unam Monteam salis apud Laudonium dederim. Alia Stephani filii ann. 1213: Tres Monteias muriae, etc. Alia Joannis Comitis ann. 1251. ajpud Chiffletium in Beatrice : Nos Jeans Cuens de Bourgoigne et sire de Salins, f aeons savoir que tant de muyre, come Estienes sire d'Oiseler nostre frere, pourra conquerir ou Puis de Laon, tant que a trois Montees de muyre, en accroissement de son chasement et de fie que il tient de nous, li affranchissons, etc. Monteise muriae apud Ledonem; dimidia Monteia, in Bibl. Sebusiana Cent. 2. cap. 8. 48; Montatse salis in puteo Ledonesi, in Charta anni 1250. ibid. cap. 66. * MONTECELLTJS. Vide infra Montexellus et Monticellus. [FR.] MONTENSES, Donatistae haeretici, sic Romae appellati, quibus ex Africa solebat Episcopus mitti, ut auctor est S. August, lib. de Haer. cap. 69. sic dicti, quod Speluncam quandam foris a civitate cratibus sepsissent, ubi conventiculum habere potuissent, inquit Optatus lib. 2 : eo quod Ecclesiam Romae primum in monte habere ccepissent, ut Hieronymus in Chron. Lex 43. Cod. Theod. de Haeretic. (16, 5.): In Donatistas, qui et Montenses vocantur. Horum praeterea meminit idem Hieronymus in Luciferum, in Epist. ad Marcellam, Augustinus Epist. 156. Epiphan. Gennadius de Scriptorib. Eccles. de Macrpbio, etc. Perperam vero Altaserra a limite Montensi, in Africa, cujus mentio est in Notitia Imperil, dictos scripsit. 1 MONTERA, Genus pi lei per aestatem apud Hispanos, Ital. Montiera. Concil. Mexic. ann. 1585. inter Hispan. torn. 4. pag. 339: Galerum acuminatum, seu id genus pilei, quod Hispani Montera aut gorra appellant, aut sericum pileum ne deferant, sed lantum laneo galero, et ea forma confecto utantur, qua gravitatem sui status profiteantur. 0 Academ. Hisp. Cobertura de la cabeza, con un casquete redondo, cortado en cuatro cascos, para poderlos unir y coser mas facilmente, con una vuelta o caida al rededor, para cubrir la frente y las orejas. Pileolos venatorios, quos Monteras vacant, in Cone. Tolet. ann. 1582. apud Jos. de Aguirre torn. 4. pag. 215. * MONTERIA. [Quee ad MONTEAM pertinet: De quadam possessione cum suis appendiciis in Burgo Ledonis que vulgo oaerna Monteria vocatur. (Chart. Cluniac. Collect. Burgund. B. N. t. 81, n. 311, an. 1283.)] MONTERIUS, Idem qui Montarius, Venator, de qua voce supra. Vide Desparare. s?rrfw 1 MONTES FORTES, seu! etiam Montes sine adjuncto vocarurit Majores nostri castella, quod in montibus, quo accessu difficiliora essent, aediflcari solebant. Haec monuisse sufflciat.

65

514

MON

MON

MON

feste aucuns petits joyaux, dons ou pre- I'en appelle ouer de Montzoeve, eu de sens a son de menestrez ou autres joyeulx Maechzoeve de laditte mort, et monte instrumens, et jouer en I'ostel du bourgois laditte Montzoeve a la somme de cxxv. ou aulre ou ilz entrent, a ung jeu nomme livres de Parisis. [* Leg. Mortzoene et Montine; et se iceulx compaignons per- Maechzoene.] dent audit jeu aux gens dudit hostel oil | MONTUOSITAS, Eminentia. Nicolaus ilz entrent, on les chasse dehors par esba- de Jamsilla de Gestis Friderici II. Imtement, sans leur donner a boire; et se per. apud Murator. torn. 8. col. 550 : Ad ilz gagnent, on leur donne a boire, et ont defendenduni civitatis ingressum, quse ad I'onneur. Ex quibus videtur fuisse ludi- duo fere milliaria longe a civitate poterat Monteses deos dicitis, dominenlur in auro crss sortionis species, vulgo Loterie; cui ex loci Montuositate et passuum angustia Obscurati malo, etc. ludere qui proponebant, si ludebant et decliviositate defendi. In MS. scriptum nominentur. Ubi Ri- adversa fortuna, eo fere modo habebanMONUBILIS. Sidonius lib. 2. Epist. 2 : galtius, Mantes et deos dicitis, restituit, tur, quo apud nos olim crustularii, Gall. Porticus columnis invidiosa Monubilibus. Montesianosque existimat, qui numina Oublieux. Vide supra Epiphania. Itinerarium Burdigalense: Inde non 0 MONTISCILIUM, Montis vertex, su- longe, quasi ad lapidis missum, sunt quaedam in montibus esse credebant, ut alii in lucis. Cui conjectural favet percilium. Gualt. Hemingford. in monumenta duo, Monubiles mirx pulcriLactantius de Mortibus Persecutor, Eduardo I. reg. Angl. ad ann. 1298. pag. tudinis factae. Cyprianus in Vita S. num. 11: Erat mater ejus Deorum mon- 163 : Statuerunt enim Scotti omnem ple- Csesarii Arelatensis: Et ut conferret tium cultrix, mulier admodum supersti- bem suam per turmas quatuor, in modum sacris Virginibus, quas congregaverat, tiosa. Sed Montenses deos malim repo- circulorum rotundorum, in campo duro curam necessariam sepulturie, Monubiles nere procliviori emendatione, vel potius et in latere uno cujusdam Montiscilii areas corporibus humandis de saxis inMonteses, quomodo Epiphanius Novatia- juxta Fawkirke. gentibus noviter fecit excidi. Varia3 sunt nos MovTYiffiov? vocat. Deorum Monten* MONTITIDM, Vectigal pro gregum super hac voce eruditorum sententia?, sium mentio est in vet. Inscript. apud in montana seu pascua transmeatione, quarum fere nulla arridet. Sirmondus Gruter. pag. 21. Monteses tamen habet idem quod supra Montaticum. Charta ad Sidonium, monubiles , insignes ac etiam AuctorPraedestinati lib. 1. haer. 44: Caroli II. reg. Sicil. ann. 1304. apud prasclaros, ut sunt monumenta, interSicut Donatistas, et Monteses, et Parme- Murator. inter not. torn. 6. Antiq. Ital. pretatur. Salmasius in Itinerario Burdinianos vocamus, Donatistas a Donato, med. eevi col. 563 : Tpsa civitas Aquilse gal. volubiles legendum censet, id est, Monteses a mentis latebra, etc. Et haeresi cum districlu et prse.fata terra Laposte concameratos, eiXy)ti.aTtxa?. At vox volu69 : Hi haeretici in partibus Italiss Monte- sub unius capitanei, seu rectoris offtcio, bilis, columnis etiam convenit, quas ses appellanlur, in interiore Africa Par- jurisdictione consistant, et etiam guber- concameratas dicere absurdum fuerit. nentur; regalibus tamen, ac regalium Anastasius in Gregorio III. pag. 72 : meniani, in Carthaginensi Donatistae. * MONTESINUS. [ Ut sunt pavones, juribus, bajulatione, Monticiis, passagio, Columnas sexaginta onychinas volubiles. galli, columbi Montesini et coturnices. pedagio... dominio reservatis. Unde emendandus locus alter apud (B. N. ms. lat. 10272, p. 121.)] | MONTO, MONTONAGIUM, etc. Videeumd. Scriptorem pag. 132. Simulque et * MONTEXELLUS, MONTECELLUS, Multo. columnas volatiles, legendum enim voluMONTICULUS, diminut. Montis; voces, \ MONTONINA, vox Italics, Vervecina biles, nisi utrobique monubiles legatur. qu83 per metaphoram cujusque rei quan- pellis, Peau de mouton. Statuta Astens. Ludovicus Cerda monubiles, columnas titatem coacervatam significant, Ital. ubi de intralis portarum : Montonine sive adstructas ad monumenta esse putat. Mucchio, Gall. Monceau. Stat. Bonon. bazane affaitate ponantur et solvant pro Denique Vossius nescio quid de machiann. 1250-67. torn. II. pag. 446: Quilibet quolibet rubo, et si plus vel minus pro nis bellicis hie commentatur, qua? ad pro sua facie debeat coadunare fangum et rata lib. 6. vim vpcis percipiendam nihil conferunt. Montexellos facere ; et paulo post: * MONTONNAGIUM, ut Montonagium Sane in praeallatis locis, monubiles non Quilibet pro sua facie teneatur coadunare in Multo. Locus est infra in Neiagium. modo columnas dicuntur, ut apud Sidofangum et monticulos. (Monticellos '52.) | MONTONUS, Acervus, Ital. Montone,nium, sed et monumenta, vel sepulcra, facere. fFR.1 nostris Monceau. Statuta Vercell. fol. in Itinerario Hierosol. et areas, seu corT MONTEYA. Vide Montea. 83 : Et teneantur fornasarii predicti de porum conditoria apud Cyprianum, * MONTHPENSIRIUS. Vide supra Mon- qualibet fornasata lapidum facere tres adeo ut quid insigne ac praeclarum depensirius. Montonos, scilicet unum de blanchis, et notari hocce vocabulo par sit credere, MONTICELLUS, Collis, vox Agrimen- alium de ferriolis, et alium de vermeliis, tametsi incertum hactenus maneat soribus familiaris. Vide Rigaltii Glos- et Montonos duos de cupis. Occurrit rur- etymon. sar. ad Agrimens. [Chron. Farfense sum fol. 72. Vide alia notione in Multo. S3" Mihi vero Monubilis idem videtur apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 537: * Hisp. Monton, nostris etiam Mont, quod monumentalis, ad monumentum In ipso Monticello cum omnibus pertinen- eadem acceptione. Lit. remiss, ann. 1406. seu sepulcrum pertinens; vel quod metiis. Vita S. Columbse torn. 2. Junii pag. in Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 355: morialis, cui notioni egregie, nisi me 231 : In cujusdam Monticelli cacumine Lesquelx en reculant cheirent sur un fallit animus, prasallati loci convequi eidem supereminet campulo, se oc- mont de chennes. niunt. culte conlatebat.] * MONTORIUM, Idem quod Monticium, 1 MONUMEN, Charta, instrumentum 1 MONTICIUM, Continui montes, Gall. Continui montes. Constit. MSS. Roberti publicum. Acta S. Majoli torn. 7. Maii Chains de montagnes. Vita MS. S. Win- reg. Sicil.: Robertus Dei gratia rex Jeru- pag. 689 : Dominus Majolus Cluniacensis waloei: Hinc vero silva conspicitur decora salem et Sicilies justitiarip principatus Abbas venit, et praesentavit duo Monusuper Monticium posita, et vallis inmedio citra serras Montorii, gratiam et bonam mina. constituta, ad ortum solis conspecta. voluntatem. Montouer, ScalaB, gradus, 1 MONUMENTARIUS, Bustuarius. Apu| MONTICULOSUS, Morituosus. Lam-vulgo Escalier, in Lit. remiss, ann. 1378. leius in Floridis num. 4 : Is igitur cum bertus Ardensis pag. 11: Eo quod in in Reg. 114. Chartoph. reg. ch. 289 : En esset in tibicino apprime nobilis; nihil armentis et pecoribus nutriendis totam la court de nostre palais royal a Paris, seque se laborare et animo angi et mente perfunderet intentionem, terram in parte entre la pierre de marbre, nostre Montouer dicebat, quam quod Monumentarii cerauIse, tibicines dtcerentur. et nostre audience, etc. Monticulosam, etc. I MONUMENTUM NOMINIS, Lapis seMONTRAGIUM. Charta Arcembaldi D. 1 MONTIFODINA, Fodina, Gall. Miniere. Charta Henrici V. Reg. Anglise Borbonensis pro libertatibus Villaefran- pulcralis cum epitaphio. Vita S. AnsechaB, etc. ann. 1217. apud Th^masse- gisi S83C. 4. Bened. part. 1. pag. 635 : In ann. 1414. apud Rymer. torn. 9. pag. 176 : Super omnibus ipsorum electoralibus, rium : Omnes liberi homines Domini Bor- qua (curia) etiam Monumentum nominis (f. electoratibus) principatibus, juribus,... bonii possunt venire apud Villamfran- sui collocari jussit, tit dum vitas prsssenmonetis, Montifodinis, etc. f. Aurifodinis. cham causa Montragii, si hsereditare tis terminum daret, illic a suis depone" MONTINA, vulgo Montine, Ludi ge- venerint aliquem de parentela sua, potest retur. * MONUS, Tegulaa species. Stat. Taunus- Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 182. manere licite in Villafrancha. [Mendum Chartoph. reg. ch. 74 : En la ville d'Ar- librarii, legendum enim exemendatione rin. ann. 1360. cap. 271. ex Cod. reg. ejusdem Thomasserii: Causa maritagii, 4622. A. : Habeatur modus Monorum et ras les jeunes compaignons enfans de coporum fornasariorum ripolarum, ad bourgois de ladite ville et autres, ont si hxreditates venerint alicui, etc.] acoustume de leur assembler et aler la *MONTZOEVE, vox Belgica, Mulcta quern modum fiant Moni et copi bene veille de la feste des Roys es hostelz . de pecuniaria, quse proximis alicujus oc- cocti. leurs voisins desdiz bourgois et autres cisi penditur. Lit. remiss, ann. 1420. in 11. MONZIA, Mansio, domus cum aligens d'icelle ville, et porter par esbate- Reg. 171. Chartoph. reg. ch. 242: Pour qua agri portione. Chartularium Camament et joye de la solempnite de ladite I'amendemenl des proximes et amis, que lar.: Ad pinum est una, Monzia quas red MONTESCERE, Montis instar attolli. Vita S. Moctei torn. 3. Aug. pag. 743. col. 2 : Itaque cum Moctei parentibus.... casterisque suis intrat mare: et ecce venti sasviunt, asquora fervent, fluctus Montes cunt, etc. MONTESIANI, Apud CommodianHm Instructio 21. inscripta est Montesianis ; primusque versus ita concipitur :

MOR
dit quartum. A la Brivaireta una Monzia cum quarto Item a la Concheta una Monzia cum horto. 2. M O N Z I A , f. Praes, fldejussor. Charta ann. 1054. ex Tabu]. S. Viet. Massil. : Et dedit eis Ugo G-uillelmus monachus viginti quinque solidos, et apprehenderunt filium de Ricau Petroni Ricau pro Monzia. Acadera. Hispan. Monzon, vox nautica, Ventus pro ternpore firmus. 7 MOPSICUS, Miiw^, Lusciciosus. Suppl. Antiq. 1. MORA, Erica. Statuta Eoberti III. Regis Scotiae cap. 11: Non fiat combustio Morum, sive bruarii, nisi in Martii, etc. Ubi Skenseus : Nostrates muirburne vocant. Erica enim heat or hedderin suo ericeto incenditur, quae brevi reviviscens,teneris agnis pascendis matura inservit. Fleta lib. 2. cap. 71. 7 : Item de pannagio, herbagio et melle, et omnibus aliis exitibus forestarum, boscorum, Movarum, bruerarum, et vastorum, quantum valeant per annum. 2. MORA , MORUS ; Locus palustris, aquaticus, [palus, stagnant!. Gall. Marais,] Anglis Moore, Flandris Moer, et Moeren. Hinc dictos Morinos plerique censent, pppulos Galliae, scilicet ad Oceanum Britannicum, quod palustres regiones incolerent, ut sunt Flandrenses, quos peculiar! vocabulo, Morinos voeat Otbertus Abbas Gemblacensis lib. de Miracul. S. Veroni cap. 2. [Chartul. SS. Trinit. Oadom. fol. 44 : Robertus gener Symonis tenet de dominio duas particulas et unam Moram. Consuet. Furn. MSS.: In More Comitis ubicumque aqua est, erunt Comitis et pisces et avesJ] Monast. Angl. torn. 1. pag. 501 : Sunt 3. carrucatse terrss arabilis, cum bosco, Mora, et pastura, quam de eis habemus ibidem. Pag. 559 : unum molendinum, et Moras ibi adjacentes ad piscandum, et warennam. Tom. 2. pag. 50. 52: Usque ad Moram, id est, muccosam et humidam planitiem. Adde torn. 1. pag. 591. torn. 2. pag. 8. [Chartam ann. 997. apud Knippenberg. in Hist. Eccl. Geldrise pag. 58.] Roger. Hoved. pag. 455. Will. Thorn, in Chron. ann. 1240. 13. Seld. de Tit. honor, pag. 38. etc. MOEUS, Eadem notione. [Charta ann. 1191. torn. 3. Gall. Christ, inter Instr. col. 123 : Octo mensuras Mori, ad fodiendas turbas.] Lambertus Ardensis : Quidquid etiam habebat in Hondescoto, sive terramt sive mariscum, vel Morum, sive altare. Infra: Et Morum, sive mariscum. Galterus in Vita Caroli Comitis Flandrise n. 89 : Ut libertatem obtineant rustici nostri exeundi et depascendi pecudes suas super terram, quae dicitur Mor. Passim in Chartis apud Buzelinum in Gallo-Flandr. pag. 396. Miraeum in Donat. Belg. lib. 2. cap. 59. 68. in Diplom. Belg. lib. 1. cap. 24. 55. in Notit. Eccles. Belg. cap. 73. Malbrancum lib. 10. cap. 36. etc. MERA., Eodem etiam significatu, ex Moere, in Charta Philippi Alsat. Comitis Fland. apud eumdem Malbrancum lib. 10. de Morin. cap. 28. MOROSUS, Paludosus. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 648 : In viis et semitis per vallem quandam Morosam et aquosam, etc. Infra: Per Morosum fontem. Adde pag. 649. Limosa palus, in Charta Philippi Flandriae Comit. ann. 1172. apud Miraeum in Diplomat. Belg. * Meur, in Charta Gallica Guid. comit. Fland. ann. 1290. ex Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 200: Comme nostre chiere compaigne Yzabeaux contesse de Flandre et

MOR

MOR

515

de Namur tenist aucun yretage, si comme donis Discipl. Farfens. lib. 2. cap. 54: Meur et poulres, ki sont waingnet des Prior sonet tabulam (si tempus fuerit logies de le mer. Muer, in Chartul. Na- quendi in claustro absque Morali collomurc. ex Cam. Comput. Insul. fol. 5. r. quio) quousque ex illo redierint. Hinc Mourmaistre, qui moris praefectus * MORALEA, Locus, ni fallor, olivis, est, in Charta Phil, comit. Fland. ann. quae Italis Moraiuoli nuncupantur, con1389. ex ead. Cam.: Establissons par ces situs. Charta ann. 880. apud Murator. lettres nostre Mourmaistre general de tout torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 919 : nostredit mour de Flandres, aux gages de Insuper, donee vivimus, illi de nostra cxl. livres Parisis de nostre monnoie de terra unam legitimam perticam, una cum Flandres par an... Donnons plain povoir, Moralea cohssrente perpetualiter posside exercer bien. et deuement ledit office dendam. de Mourmaistre, de visiter et aviser soi* MORALIGATUS, perperam pro Moragneusement et faire visiter nostredit mour lizatus, in Lib. 1. Rer. Danic. apud Luet les diques de mer. dewig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 200. \ 3. MORA, vox Italica, Columna struc- ubi inter aliquot libros recensetur Ovitilis, Gall. Pile. Chron. Parmense ad dius moraligatus. Vide Moralizare. 1 MORALIS, perperam apud Guichenoann. 1279. apud Murator. torn. 9. col. 793 : Cuilibet ex pontibus de Galeria et num in Vita S. Domitiani, pro Motalis. Vide in hac voce. dominss Giliss facta fuit una Mora seu 1 MORALISATIO, Moralis sermo, apud pila per Commune Parmse. Ibid, ad ann. 1287. col. 813 : Incoeptus fuit pans Sala- Dionysium Carthus. in Enarrat. Joriorum, et factss sunt ibi septem Moras et hannis. I. MORALITAS, Morum probitas. [S. uinque voltse. Morra ibid. col. 830. ** Vide Murator. Antiq. Ital. torn. 2. Ambrosius torn. 2. pag. 1039 : Ista ad commoditatem et Moralitatem disciplina, col. 1251.] T 4. MORA, Mansio, habitatio, Gall. ilia ad abstinentiam adsuefacta atque paLogement. Mandatum ann. 1314. apud tientiam. Otto de S. Blasio in Chron. de Rymer. torn. 3. pag. 476 : Et ei cameram Rebus gestis Friderici I. Imper. cap. infra dictum castrum competentem, pro 12. apud Murator. torn. 6. col. 871 : PrssMora sua assignari. Aliud ann. 1360. ter hsec librum sermonum mira subtiliapud eumdem torn. 6. col. 173 : Maqnam tate composuit, in quo prseter alia utilia, turrim nostram Londonise (in qua Moram Moralitatem mentibus mortalium miro adversarii nostri Franciss, de assensu modo inculcavit.] Petrus Blesensis Epist. Consilii nostri, certis de causis ordinavi- 120 : Hunc non promovet honestas, sed mus,) etc. Statuta Collegii Dainvillae ann. cupiditas, non Moralitas, sed venali1380. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Pa- tas. Utitur etiam Fulbertus Carnot. ris, pag. 511 : Si aliqui foranei schola- Epist. 12. res boni et honesti vellent accipere Mo 2. MORALITAS, Actio scenica inforram in dicta domo nostra, etc. Vide mandis moribus destinata,utputabant; quanquam in ea sacra mysteria sanctoMoratus. 8 Moram seu mansionem facerent in rumque facta ridicule agerent, nostris eadem villa, in Lit. ann. 1369. torn. 5. Moralite. Vide supra in Ludus et infra in Pius 2. Stat. MSS. eccl. Tull. ann. Ordinat. reg. Franc, pag. 389. art. 5. 1 5. MORA, pro Morum, Gall. Mure. 1497. fol. 67. r.: Fiunt ibi Moralitates Miracula B. Ambrosii Senens. torn. 3. vel simulacra miraculorum cum farsis et Martii pag. 206: Et brachium erat nigrum similibus jocalis, semper tamen honestis. in modum Morse. Lit. remiss, ann. 1477. in Reg. 201. Char* Alias Meuron. Lit. remiss, ann. 1390. toph. reg. ch. 189 : Certaine Moralite ou in Reg. 139. Chartoph. reg. ch. 19 : Qui farce, que les escolliers de Pontoise avoient donrroit a menger ou a boire a une per- fait, ainsi qu'il est de coustume. Eodem sonne du jus ou du noir de Meurons, dont etiam nomine appellabant BazochienI'en noircist les cuirs, ou du prunele, mais sium facetias seu satyras. Vide supra qu'il feust cueilly a la feste S. Estienne, Bazochia. I1. MORALITER, Diuturna aliqua mora, estant ou mois d'Aoust ou environ icelle feste, elle en mourroit. aut commansione. Gasp. Barthii Gloss, ex Hist. Falsest. Fulcherii Carnot. apud * 6. MORA. [Sagum. DIEF.] MORABATINUS, MORBOTINUS, etc. Vide Ludewig. torn. 3. pag. 354. in Marabotinus. * 2. MORALITER, Secundum bonos | MORABIDES. Vide Mosarabes. mores. Translatio S. Alexandri cap. 4 : Quern prsediclus rex secundum regium * MORABOTINI. [Ut MARA.BOTINUS : Persolvat regie parti mille Moraboti- morem clementer suspiciens, ac Moraliter nos et ecclesie sancti Johannis heredi- nutritum suse familiaritatis participem tatem duplatam restituat. (Cart. Adef. inter alios principes esse concessit. regis Castell. an. 1149, Mus. Arch. Dep. | MORALIZARE, Dicta ad mores app. 76.) Legitur in carta pertinente ad tare. Epist. Roberti Prioris Celsin. ann. monasterium de Vega: Pectet in cocto 1419. apud Marten, torn. 7. Ampliss. ColCOG05 Morabetinos. (Ibid. pag. 81, an. lect, col. 1119: In deductions non fuit 1164.)] oblitus Moralizare, illud videlicet quod MORAGUM. Vide Moratum. Magi obtulerunt Regi ssterno tria munera, * MORADA, Modus agri vineis consi- aurum, thus et myrrham. De virtut. B. tus. Charta ann. 1162. ex Bibl. reg. cot. Ambrosii Senens. torn. 3. Martii pag. 17 : Unam sextairadam terrss ad combam 212 : Qusecumque nautae, agricolas et quiin terminio S. Laurentii, et mediam Mo- que artifices faciunt, propriissime moriradam vinese ad condaminam de Portello. bus hominum adaptabat, et ea ssepe sicut Vide infra Morata 2. et Scripturarum gesta, Moralizabat. * MORADIUM. [Dumus. DIEF.] [Vide Glossar. med. Graecit. in 'HOt1MORAGIIS, Nutibus longis. Papias. xeOsffOat Append, col. 80.] Unde emendandum vetus Glossar. MS. 1MORALIZATOR, Qui moralia docet. Sangerm. Moragis, nucibus longis. Chron. Trivetti torn. 8. Spicil. Acher. * MORAIA, Vestis seu ornatus spe- pag. 573 : Suavissimus quippe Moralizator cies videtur. Comput. MS. ann. 1245 : erat (Johannes de S. JEgtdioJ ut satis conDe quadam Moraia data Aelipdi de Pis- siderare poterit, qui libros ejus inspexit manu propria emendatos. siaco, vj. sol. | MORALE COLLOQUIUM, Longum. Gui- 1 MORALLA , Cadivus serae pessulus,

516

MOR

MOR

MOR

Gall. Moraillon, ferrum quod arcae oper- moras semper faciunt, et lites protra- rare. Gloss. Gr. Lat. MS. : culo annexurn in serara immittitur; Ar- hunt quaestus sui causa.] [* Leg. forte segroto, langueo, Morbeo, languesco. In Edito morveo. moricis Morail idem est quod ille posti- Narratores. Vide in hac voce.] ** MORATORIA, Litera, qua juridica acT MORBIDARE, Morbo afflcere. Acta cus obex quo portae clauduntur, qui Gallis Loquet dicitur : hinc forsan vocis tio retardatur. Instr. ann. 1410. apud 5. Valeriani, etc. torn. 2. Aprilis pag. Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. aavi 206 : Ardores exiccant, aeres Morbiaant, etymon. Tabular. Dunense Charta 93: Tune unus ex famulis qui vocatur lurre- col. 862. inter not. : Moratorise non con- esese inflant. [** Miracul. S. Adalbert! rius vi extorsit Morallam de serratura et cedantur debiloribus, et necnon salvi con- cap. 7 : Incantaciones et maleficia sua aperuit archam... Et ibi negavit Furre- ductus in prsejudicium creditorum. Vide ad maledicendos nos et Morbidandos exercet.] rius se vi extorsisse Morallam de serra- Moratorius. * MORBIDUS, Pretium acquisitionis 1 MORATORIUS, Quo mora effertur, in tura, sed dixit archam nan esse firmam, et idea se traxisse Morallam de serratura Statut. Avenion. lib. 1. rubr. 21. art. 19. factae ab hominibus manus mortuse, seu et se nullam vim intulisse Moralise. pag. 91. Utitur Paulus JO. monasteriis aut collegiis religiosis. * Alias Morillon. Lit. remiss, ann.1381. MORATUM, Potionis genus, [f. ex vino Charta Alf. reg. Castel. aera 1260. torn. in Reg. 119. Chartoph. reg. 124: Un cof- et moris dilutis confectse.] Capitulare 6. Jul. pag. 56. col. 1 : Quod nullus homo fre, duquel le Morillon fu rompu. Eodem de Villis cap. 34 : Vinum, acetum, Mora- de Toleto, sive vir sive mulier, possit dare sensu Morreul, in aliis Lit. ann. 1457. ex turn, vinum coctum, etc. Adde cap. 62. vel vendere hsereditatem suam alicui orReg. 186. ch. 33 :Le suppliant, d'une serpe Henricus Huntindon. lib. 6. Hist. : Sin- dini, excepto, si voluerit earn dare vel gu'il avoit, rompit le Morreul d'un forcier gulis vasis vini, medonis, cervisise, pig- vendere sanctse Marise de Toleto, quia est menti, Morati, sicerae, etc. Perperam mo- sedes civitatis;.... et ordo, qui earn acceou coffre. * MORALLUS, Mensurae vinarise spe- raci, editum, apud Bromptonum ann. perit datam vel venditam, amittat earn ; cies. Stat. MSS. eccl. Tull. ann. 1497. 1056. Vetus Poenitentiale MS. Thuanum: et qui earn vendiderit, amittat Morbidps, fol. 3. v. : Gengulphini nequeunt sub gra- A vino, medone, cervisia, Morato, et et habeant eos consanguinei sui propinvibus poenis prsevenire pulsationem ma- came... abstinere debes. [** Vide veter. quiores. [** Forte pro Marabotinos.] joris hujus ecclesise,.... exceptis vigilia et notit. ex cod. Sangerm. apud Guerardum MORBIFICATUS, ^Egrotus, apud Pedie festi B. Gengulphi, in quibus eis li- post Irminon. pag.305.] [Charta Richardi trum de Vineis lib. 3. Epist. 8, cet pulsare ad libitum, mediante res- Abb. Fuldens. ann. circ. 1032. apud j|e MORBILIA. [Inflrmitas puerorum. ponsione unius modii vini ad Bayart, Schannat. pag. 250 : Talentum piperis, DlEP.] constituente xlij. Morallos mensurss ca- sextarium Morati, sextarium aceti. Vetus * MORBILLOSUS, Laborans morbillis, pituli. Poeta MS. e Bibl. Coislin. : apud Henr. ab Heers in Observ. Vide | MORAMENTUM , Mora, impedimen- Moult ot bons vins et Morez. mox tum. Apuleius in Floridis cap. 21: Hisce MORBILLUS. Gloss. MSS. ad AlexanEt moult fu li Quens honorez. igitur Moramentis omnibus qui volunt dedrum latrosoph. : Turpedo, nihil aliud est nisi cutis deturpatio facta ex varia vitari (f. deviare subintel. praepos. ab) Infra : advectorem sibhnet equum deligunt. macularum diversarum distinctione. Moult ont bons rnes et bon viez vins, 1 MORAPETINUS. Vide Marabotinus. Hanc passionem quidam Morbillum, i. Et bons Morez et clarez fins.] minimum morbum communiter dixerunt, j 1. MORARE, Remanere. Spicileg. Acher. torn. 9. pag. 333: Quodque... li* Gloss. Caes. Heisterbac. in Reg. eo quod patientes per totum corpus miberi orbati parentibus Morassent, injusti- Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. nut as videantur habere pustulas. Alii letia sine fallo regnasset. Gloss. Lat. Graec. ab Hontheim pag. 671. col. 2 : Moras, bra- pram, quod sit lepree similis, etc. In seMSS. Sangerm. : Morare, degere, Stayeiv, biren, homines nostri tenentur colligere quentibus, quatuor turpedinis species ad faciendum Moratum, propter solenni- explicantur. 8taTpi6eiv. 0 2. MORARE, pro Morari, Gall. De- tates et infirmos fratres et magnos hospi* Morbille Italis vocantur pustules rumeurer, habiter. Libert. Clarim. in Bas- tes. Alia videtur ab ea potione, quae More bentes sive yarioli, ut notant docti Edisig. ann. 1248. torn. 5. Ordinat. reg. appellatur, in Lit. remiss, ann. 1412. ex tores ad Mirac. S. Rosae torn. 2. Sept. Franc, pag. 601. art. 21: Sivero aliqui Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 282: Lequel pag. 446. col. 2: Cum qusedam Maria alieni in dicta libertate apud Clarimon- Bertier faisoit taverne d'un beuvrage fait Antonii Abonis Lombardi de Sutrio, patem Morare venerint, etc. Morisager vero, de miel el d'eaue, que I'en appelle More. teretur Morbillos, ex quorum uno exorto in sinistro oculo ejus, oculis caeca effecta pro ^Estimare, vel Moderare, Gall. Vide Medo. Abonner, in Charta ann. 1385. ex Reg. MORETUM, Eadem notione. Statuta penitus. 128. Chartoph. reg. ch. 51 : Et a ledit antiqua Canonicorum S. Quintini in Vi>(c MORBIOLA, MURBIOLA, Ludi taxilseigneur de Buffaloise court et usaige^... romanduis : Ad postmeridiem debet ne- lorum species. Vide Ludus ad acardum. laquelle court et usaige feust Mori- bulas, et oblatas, et Moretum, et vinum. [FR.l sagee et jugie valoir de rente xx. solz Infra : Ipso die post meridiem et nebulis f MORBITER, Instar morbi. Vita B. et oblatis et Moreto cum duplis. Rursum : Bernardi poenit. torn. 2. Aprilis pag. Tournois. 1 MORARI AD SOLDOS, De militibus Et debet habere unusquisque privatus 683 : Puer quoque circa genitalia Morbidicitur, qui stipendio merent. Bartholo- demi esteu de Moreto. [Supplem. Anti- ter inflatus. maei Scribae Anna!. Genuens. lib. 6. ad quarii : Moretum, ypi[ji[/,a, ex variis her1 MORBOSUS. Vide Meligniosus. 1 MORBOTINUS. Vide Marabotinus. ann. 1255. apud Murator. torn. 6. col. bis contusis edulium. Antiquis haud 438: Sicque ambse civitatis milites et pe- ignotum.] * MORBUS AMBIANENSIS, qui et S. Firdites quasi fessos undique eircumdantes 11. MORATUS, Mansio, habitatio. Vita mini, Sacer ignis. Lit. remiss, ann. 1427. converterunt in fugam, xxvil. de nos- S. Dunstani torn. 4. Maii pag. 351: Jus- in Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 707: Par tris militibus retinentes, quorum xil. de sit eum ablata dignitate, etiam omni accident d'une maladie, que on dit le civitate erant, et alii Morabantur ad honore privari, et sibi seni Moratum Mai d'Amiens, icellui Buisson ala de vie soldos. ubi vellet nine se suisque conquirere. a trespas. Aliae ann. 1369. in Reg. 100. ch. 113 : Icellui prestre fu navre et playe MORARIUS, Morus, Meurier, in Capi- Vide Mora 4. * 2. MORATUS, Niger, fuscus, Ital. Mo- en plusieurs lieux sans mart, esquelles tulari de Villis cap. 70. f 1. MORATA, Breve temporis spatium. rato. Charta ann. 1496. ex schedis meis: playes trois ou quatre jours apres ce la Translatio S. Thomae Aquin. torn. 1. Unam cotam panni Morati, panni Fran- Maladie S. Fremin se mist; et pour ce fu menez pardevers le benoit saint en devoMartii pag. 730 : Dqminus Papa ali- das. Vide infra Morelus. * 3. MORATUS, Alia notione. Moratam tion a son eglise a Amiens, etc. Vide suquantulum hassitans, post Moratam cospit GfaMiam.quaemoribus suis regitur.vulgo pra Ignis S. Firmini. * MORBUS S. ANDREW, qui et S. An* 2. MORATA, Modus agri. Charta ann. La France coutumiere, appellat Morna852. pro S. Eparch. Engolism. monast. cus in leg. 15. ff. de inofflc. testam. pag. tonii, Eadem notione. Lit. remiss, ann. 1346. in Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 423: torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 521: 285. torn. 3. non semel. Item in Enguena unum hortum tenentem 1 MORBATUS, Morbo aliquo et pesti- Le feu S. Anthoyne et S. Andrieu se dimidiam Moratam de terra. Vide supra lentia infectus. Chron. Bergom. ad ann. prist en son braz, et pour ce lui fut coppe. 1339. apud Murator. torn. 16. col. 916 : * MORBUS S. ANIANI. Lit. remiss, ann. Morada. MORATORES, Incolae, Gives, in Chartis Quod eligantur de bonis civibus Bergomi 1423. in Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 558: Hispanicis apud Brandaon. in Monarch. homines ccc. qui personaliter teneantur Le suppliant estoit et est encores malade Lusit\in. torn. 3. pag. 287. torn. 4. pag. facere guardias ad novem portas burgo- et enferme d'une maladie,que I'en nomme 237. [Gloss. Isid. : Moratores, advocati. rum Bergomi occasione pestis, ne nullus le Mai saint Aignen. Ubi Graevius : Sed Papias : Morator, ces- de partibus Morbatis intret in civitatem T MORBUS S. ANTONII, qui et infernasator, segnis, piger. Si sic dicti sunt ad- Bergomi. lis Sacer ignis. Miracula B. Edmundi vocati aliquando, facilis est ratio. Quia MORBERE, JEgrotare, morbo labo- apud Marten, torn. 3. Anecdot. col. 1896:

MOR
Nagister Simon canonicus Eduensis sanatur a Morbo qui dicitur S. Anthonii, vel infemails. Vide Ignis inferni. * Monstrel. vol. 1. cap. 265 : La principally maladie, dont ledit roy (Henri) alia de vie a mart, lui vint par feu, qui lui print par dessoubs au fondement, asuez semblable que Von dit estre la Maladie sainct Anthoine. * MORBUS Gall. d'AvERTiN, Qui a sensu avertit, epilepsia. Vide supra Adversatus. * MORBUS S. BLASII. Barel. serm. 2. in Domin. 1. Quadrag.: Quinto tentat de gula: sicut Morbus S. Blasii. Vide infra Morbus S. Martini et Vitiuin S. Blasii. <* MORBUS OALIDUS, Febris ardens, vulgo Fievre chaude. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 132 : Ipsa Johanna patiebatur febrem, et deponit Petronilla se credere quod ex ilia febre, quam vocat Mai de chaleur, mortua fuit dicta Johanna. Alias ann. 1459. in Reg. 188. ch. 160: La femme du suppliant fut surprinse de la maladie de fievres, et aussi de certaine maladie, que on appelle ou pais (d'Auvergne) le Mai chault. * MORBUS DRAGUNCULI, Ulceris vel cancri species. Excerpt, ex Jord. Chron. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevicol. 975: Morbo autem dragunc.uli, qui sibi erat nativus, mortuus est (Henricus imperator). Vide Dracunculus. MORBUS S. ELIGII, seu, ut Galli efferunt, Le mal S. Eloi. [Miracula B. Edmundi ibidem : Ermengardis de sancto Juliana de Saltu a Morbo sancti Eligii curatur.] Vide Vassorium in Annalibus Noviomensibus pag. 469. * F. Scorbutus morbus. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 148 : Pour cause de son mauvez gouvernement se engendra en la plaie du genoul le Mal de S. Eloy, et y vindrent deux ou trois pertuis. * MORBUS S. EUTROPII, nostris Eutrope, Ytrope et Ytropice, Hydropisis ; unde Ytropite, pro Hydropique, Hydrops. Lit. remiss, ann. 1378. in Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 271 : Lequel Rolant, qui estoit infers d'une maladie nommee Ytropice, etc. Ytropisiee, in aliis ann. 1371. ex Reg. 102. ch. 114. Alias ann. 1454. in Reg. 191. ch. 64: II survint it, icellui Lienart une maladie de S. Eutrope,etc. Alias ann. 1447. in Reg. 178. ch. 257: Ainsi qu'icelle femme engroississoit, disoit et faisoit entendant icellui Frobert a I'oncle d'icelle, qu'elle lui sembloit estre ytropite Icelle femme, tant qu'elle peut, cela sa ditte groisse, et dist a sondit oncle qu'elle doubtoit estre malade de laditte maladie de S. Ytrope. 1 MORBUS FRANCIOSUS, Italis, Morbus venereus, quern Galli contra mal de Naples vocant, quod eumdem in obsidione Neapolitana recenter ex novo mundo advectum, contraxerint, atque inde revertentes, primi sparserint quacumque transibant. Vita S. Oolumbas Reatinas torn. 5. Maii pag. 361 * : Ita Morbo Francioso laborabat, ut laberetur in desperationem. %: [Legitur in annalibusFrancisci Muralti, patricii Comensis, ed. ab Aloisio Doninio, p. 46. an. 1495: Infirmitas autem hanc in Italiam inaudita a Gallis relinquitur, que Mali gallici abinde nomen assumpsit. Erat quidem infirmitas pessima, pustellas in tota parte corporis inducebat et longe latas, et ab his dolores intensi in juncturis, in ore et in capite dabantur, saniem et putridum san-

MOR
guinem pustelle emanabant. Initium hujus morbi deprehendebatur ex vulva mulieris, nam homo in coitu cum muliere morbosaillius infirmitatis in virga in primis sentiebat pruritus, deinde cicatrices ostendebantur, deinde in juncturis intensi dqlores, et magne pustelle et in ore et in introitu gutturis. Et quum infirmitas esset ignota, nee in antiquis codicibus descripta, nullaque ab Hyppocrate, Avicenna et Galeno medicamina attributa, quum ipsi nullam de ea faciant mentionem, infinites occidit infirmitas ipsa. Medici nostri temporis ad sui placitum tribuebant medicamina, et in ea infirmitate incidere pontifices, reges, principes, marchiones, belli duces, milites, quasi omnes nqbiles, mercatores et qmnes qui in libidine residebant, clerici seculares, regulares unde optime dignoscebantur pudici ab impuris hominibus. Sed ex longa investigatione medici reperierunt medicamina morbo appropriata, scilicet sulphur et alia medicamina venenosa, unde nunc multi sanantur. Multique in ejus principio privati sunt membro, quoniam virga corrosa remanebat, alii sine naso, aliique oculis sunt privati. Erat quidem stupor et res miranda quae ex vulva Deus in coitu posuit. Mulieres a viro, et viri a muliere continebantur : multos libros de eo morbo Gallico multi composuere.-))] T MORBUS GA.LLIGUS , Scabies. Miracula S. Bennonis torn. 3. Junii pag. 190 : Morbo Gallico ita graviter laborabat, ut oculum alterum penitus amitteret. ;: - Rectius Strumaa. Mirac. S. Hyacint. torn. 3. Aug. pag. 374. col. 1: Margareta Szimonowa institrix de Cracovia per sex annos continuos passa Morbum Gallicum, ita quod videbatur fades putrefieri.

MOR,

5i7

* MORBUS S. GENOVEF^E, Sacer ignis. Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 85: Icelle Jehanne qui estoit malade en sa jarnbe du Mal, que I'en dit de Sainte Genevieve et de S. Anthoine, etc. ' * MORBUS S. GERMANI, f. Eadem notione. Lit. remiss, ann. 1408. in Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 368: Une meschine amaladi; pour laquelle maladie, un nomme Jehan Marquien qui se entremettoit de garir de Maladie de saint Germain, etc. * MORBUS GROSSUS, qui et Magnus dicitur, idem atque S. Johannis, Epilepsia. Lit. remiss, ann. 1370. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 748: Icellui Jehannin chey a terre, si comme plusieurs autres foiz estoit cheu: car il estoit malades de la grosse maladie. Barigot estant entechie du grant mal. etc. in aliis ann. 1390. ex Reg. 138. ch. 232. Alias ann. 1395. in Reg. 149. ch. 124: Un tel homrne entachie de mauvaises conditions ou maladies, et par especial de la grant maladie, dont I'en chiet. Denique alias ann. 1415. in Reg. 168. ch. 294: Des le temps de sa nascion le suppliant a este entachie d'une maladie contagieuse, que I'en appelle le grant Mal ou le mal S. Jehan. \ MORBUS INIQUUS, Sacerignis. Vide Iniquus. 1 MORBUS S. JOHANNIS, vulgo Mal de Saint Jean, Epilepsia, in Chartophylacio regio Reg. 80. Ch. 214. ann. 1350. Vide infra. MORBUS S. JULTANI, S. Fiacrii. Anonymus de Miraculis S. Thomae Cantuar. edit, a Stapletono, cap. 33 : Sanavit etiam eos, qui apostematibus, laesionibus,

cseterisque morbis, vulgo S. Juliani, et S. Fiacrii appellatis, laborabant. * Charta ann. 1347. in Reg. 77. Chartoph. reg. ch. 124 : On trouva que il estoit mart du Mal S. Julien, dont il estoit entachiez. *' MORBUS S. LAZARI, Lepra. Mal S. Ladre, in Lit. ann. 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 197. Vide Lazari. ** MORBUS S. LUPI, Epilepsia, comitialis morbus. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 494: Morbum beati Lupi, seu aliter caducum, sustinere ssepius dicebatur. Alias ann. 1379. in Reg. 115. ch. 194 : Et disoit icellui Regnault,,.. que du Mal S. Leu/fussent eulx abatuz. Icellui homme faignant qu'il feust malade du Mal monsieur saint Loupt, etc. in aliis ann. 1413. ex Reg. 167. ch. 79. j;:: MORBUS MAGNUS. Vide supra Morbus grossus. * MORBUS B. MARLE, qui Flares vel Rosas B. Mariae etiam appellatur, Scorbutus morbus, vel Eresipelas, sacer ignis, Ital. Rosellia et Rosalia. Vide infra Rosillia. Charta Capit. Paris, ann. 1248 : Cum ecclesia nostra in parte anteriori, qua &gri et Morbo, qui beatse Mariae nuncupatur vulgariter, laborantes reponi consueverunt, etc. Lit. remiss, ann. 1358. in Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 157 : Pour certaine maladie que ledit GrantJehan avoit paravant ladite navreure, et dont il estoit entachiez, c'est assavoir du Mal des roses Nostre Dame,etc. Aliae ann. 1381. in Reg. 119. ch. 156: Icelle femme fu emprise et entechiee d'une maladie, nomme le Mal Nostre Dame, et aussi du Mal saint Santin, tellement que assez tost apres ele ala de vie a trepassement. Vide supra Flares 3. 1. MORBUS S. MARTINI, Gall. Le mal de S. Martin, Ebrietas, propter yina quae in feriisseu nundinis vinariis circa festum S.Martini distrahuntur. Chronicon MS. Bertrandi Guesclini, de quodam feciali, qui inebriatusfuerat :
Et response donner pour le Heraut devant, Que le Mal S. Martiu tenait moult fierement.

* 2. MORBUS S. MARTINI, Angina, Gall. Esquinancie. Charta ann. 1342. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 424 : Supervenit ei qu&dam infirmitas in gula, quse in illis partibus infirmitas S. Martini vulgaliter appellatur, et inde causata fuit magna inflatura in gula. Quae Gallice ibid, in alia eadem de re Charta sic efferuntur : Pour cause dou Mal mons. saint Martin, qui le tenoit en la gorge et en la bouche, si que a grant paine pouvoit purler, et que il en avoit la gorge toute en flee. '' MORBUS S MATHELINI vel Mathurini, Vertigo, stupor, Gall. Vertige, etourdissement, folie. Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 369 : La suppliante qui aucuneffoiz est maladive de saint Mathelin, etc. Alias ann. 1448. in Reg. 179. ch. 173: Le suppliant estoit seurprins d'une maladie, appellee la Maladie saint Mathurin, qui encores bien souvent le tient deux ou trois foiz le jour, et est tout estourdi quant elle le tient, telement qu'il ne scet qu'il fait. * MORBUS S. MAXENTII, Gall. Mal S. Messent, f. Sacer ignis, vulgo Eresipele. Lit. remiss, ann. 1379. in Reg. 115. Chartoph. reg. ch. 62: Depuis vint a laditte jambe une maladie, que I'en appelle le Mal S. Messent, et d'icelle maladie ledit Jehan jut au lit malade xv, jours, et puis est alez de vie a trepassement. * MORBUS NEAPOLITANUS, nostratib u s ; Italis contra, Gallicus, Morbus

518

MOR

MOR
Et disoient en haul, Entendez Francequin, Ales boire a Paris la chopine de vin, Et la soupelinette, et rostir le boudin ; Car vous ne vallez rien a maintenir hustin, N'a gesir tons vestus en haubert doublentin, N'a mengier le pain sec, boire 1'eaue au matin, Vous y pourrez bien prendre le grant Mal S. [Quentin.

MOR

venereus. Ohron. abbat. Corb. Ms. fol. 90. r: Anno salutis 1496. novum morbi genus coepit in tola Francia, vulgariter Neapolitanus nuncupatus, propterea quod sub descensu Francorum inipsum regnum primo ibidem inchoaverit. Dim lues et quam nulla sit setas experta: pauci, pro numero segrotantium, extincti; sedmulto pauciores a morbo servati. Longe antiquior est lues ilia, si de ea intelligences sit Guillelmus de Placentia in opere quod ann. 1275. inscrlpsit: Summa conservationis et curationis, edito Venetiis ann. 1502. lib. 1. cap. 48. cujus titulus : De pustulis albis et scissuris et corruptionibus, quee fiunt in virga et circa prseputium propter coitum cum meretrice vel fceda,vel ab alia causa. Hue etiam spectant, aut prope accedunt, quse leguntur apud Murator. torn. 18. Script.Ital. pag. 808. ad ann. 1399: Dom. Nicolaus marchio (Estensis) passus fuit in inguine unum tuberem sive angum, qui fuit ita rabidss molestationis, quod dubitantibus quibusdam ex medicis, ne foret morbus naturse pestilentis, de salute ipsius domini accidit non modica dubitatio. Sed divina gratia redactus cum medelis ad mollificationem et saniem, et demum scissus, nihil attulit dispendii formidati. Consule Transact, philqsoph. et D. Astrue. Vide Morbus Franciosus. * MORBUS OBSGURUS, Gall. Maladie obscure, Epilepsia, comitialis morbus. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 3: Garin le Tresaudat pour homme, sourt, malade de Maladies obscures, desquelles il chiet souvent soubdainement, etc. * MORBUS S. NAZARII, Idem videtur qui supra Morbus S. Mathelini. Lit. remiss, ann. 1463. in Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 277 : Jehan Carbonnel poure homme, incense de sens et entendement, malade el entachie de la Maladie de S. Nazaire, etc. MORBI OFFICIALES. Vide Constantinum African, lib. 5. de Morb. curat. cap. 1. 5. lib. 4. Pantechn. cap. 7. lib. 6. cap. 7. ^ MORBUS PAPIGI. Vita B. Humilianee torn. 4. Maii pag. 397 : Sicut cum recessisti a me, nunquam illi et lateris dolorem sensi Infirmitas ilia vulgo Papici vocabatur, alio autem vocabulo ignis volatilis, alio modo gutta salsa nominatur. T MORBUS PERSICUS, Paralysis, vel potius Eresipelas, ut interpretantur Bollandistae, qui morbus Belgis vulgo Rosa dicitur, a roseo seu persico, quern affectse parti inducit, colore. Acta S. Bennonis torn. 3. Junii pag. 177 : Gravissimum pedum dolorem contraxerat, quern Mcrbum nunc Persicum, nunc paralysim medici vacant. Ibid. pag. 180 : Magnumtumorem in altero pede cum morbo Persico conjunctum contraxerat. T MORBUS PONDERUM. Miracula S. Marise Magd. de Pdzzis torn. 6. Maii pag. 310: Dominus Fabius.... gravem infirmitatem quam Ponderum vulgus nominat, cum, febri continua intensisque doloribus patiens, etc. MORBUS PULCHER ex adverse appellatur Morbus comitialis, in Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. 158. Chartoph. reg. ch. 360: Andre Guibretea qui paravant pou de temps avoit este detenu et cheu du mal endue, appelle vulgairement le Beau mal, dtc. MORBUS S. QUINTINT. Ohronicon Bertrandi Guesclini, ubi ita Angli qui Niorti in Pictonibus obsidebantur :

225 : Lequel enfant cheoit en maladie, que I'en dit de S. Othoine et de S. Verain, si avant, que lesdiz clefs ne le parent plus souffrir en leur chambre, pour la puantise de laditte maladie. MORBUS S. VICTORIS, Idem qui supra S. Mathelini. Lit. remiss, ann. 1369. 364: * Hydropisis, ut videtur. Lit. remiss, in Reg. 100. Chartpph. reg. ch. avoit ann. 1382. in Reg. 122. Chartoph. reg. Icellui Regnaut, qui n'a guerres et lie este malades du Mal S. Victor, ch. 34: Icellui Estevenin avoit le visage comme homme hors du sens et de son meet le corps enfle, et lui sembloit et aussi le moire, etc. disoient les gens, que c'estoit le Mal S. * Qui morbi idcirco appellantur sancQuentin. Alise ann. 1459. in Reg. 189. ch. nominibus, quod eorum 368 : II survint a icellui varlet une Mala- torum potissimum exorabatur. curatio die de S. Quentin, tellement qu'il fut tout ab iis MORGHIDUM. Vide Morth. enfle, etc. | MORCIDARE , Macerare, Supplem. 1 MORBUS REGIUS, Icterus Recentioribus, Gall. Jaunisse, Antiquioribus vero Antiquarii: Morcidat, TYJxet, macerat. 1 MORCUFLEX. Vide Murtiphlo. Lepra, Gall. Lepre. Epist. Zacharise * MORDACIUM, Fibula, Gall. Episc. ad S. Bonifacium torn. 1. Rer. alias Mordant. Arest. parlam. Agraffe, Mogunt. pag. 262: De his, qui Regio ann. 1304. inter Stat. artif. Paris, Paris, Morbo vexantur, inquisisti, sive homines fol. 844. v: Declarantes quod licetlib. 1. dicti sive equi sinl, quid faciendum sit de illis. selarii sui officii ratione non possint Si homines ex nativitate aut genere, istius strigiles seu estrivos, butulos, Mordacia, morbi sunt, hi extra civitatem conversari capos seu clavos facere aut fabricare, ipsi debebunt. Vide Ruffinum lib. 10. Hist, tamen poterunt ea in selis et bastis cap. 25. [* et infra Regius Morbus.] ponere, clavare et rivare. Vide MorMORBUS ROMANUS. Petrus Cluniacen- suis 2. sus sis lib. de Mirac. cap. 13: Irruit post i MORDAD. Vide Morth. paucos dies, tarn in victos, quam in victo* MORDANTUS, Mordacium, a res, Romanus illepestifer Morbus, et psene Mordant. Comput.utMs. ann. 1245:Gall. omnes tarn Monachos, quam famulos in quodam Mordanto ad bracale, ij. Pro sol. brevi prosternit. Infra, de Pontio CluReg. 84. Charniacensi Abbate : Ille quidem Morbo Ro- Lit. remiss, ann. 1355. in transeundo exmano aliquamdiu fatigatus moritur. Mox toph. reg. ch. 553 : Quia Mordant, zqnie apud eumdem Febres Romanes dicuntur tremitas ferraturae, vocutes Johannis sommelerii pestiferse, contagiosse. Petrus Damianus ipsius dicti Ingerrani, etc. adhsssit manVn Mordant lib. 1. Epist. 9 : Cur ego non deseram pro tello d'argent cavendis tot animse vulneribus Romam ? Reg. 148. a livre, in aliis ann. 1395. ex ch. 315. quanquam et ipsi corpori meo non sit * MORDANUS, Eodem intellectu, prorsus innoxia, ut pote ferax febrium Comput. ann. 1392. inter Probat. torn. in 3. nee vagarum. Unde et tetrasticon hoc Hist. Nem. pag. 170. col. 1 : Pro quadam olim protulisse memini : boucleta et duobus Mordanis sotularibus, Roma vorax hominum, domat ardua colla virorum, etc. Hinc Morden appellantur postes, in Roma ferax febrium, necis est uberrima frugum. Stat. ann. 1357. ibid. torn. 2. pag. 195. Romanae febres stabili sunt jure fideles, col. 1 : Item est faciendum... una nova Quern semel invadunt vix a vivente recedunt. turris, quse exeat extra murum per unam Qui quidem versus laudantur ab Albe- cannam, et fiat in latitudine, prout prorico in Chron. MS. Vide Carmen de tenditur de una Morden in altera MorCuria Romana v. 110. apud Mabillon. den dicti antiqui muri. torn. 4. Analector. vet. Febris Italica, MORDAX,Instrumentum ad evellendas apud Eckeardum juniorem de Casibus ex corpora, si quae infixse fuerint, spiS. Gall. cap. 1. pag. 47. nas:Pince. Regula S. Pachomii cap. 82: 1 MORBUS SAGITT^E. Quo celerrimus Nullus habeat separatim Mordacem parnoxii alicujus humoris motus et dolor vulam ad evellendas spinas, si forte calsigniflcatur. Vita S. Bernard: poenit. caverit , absque Prseposito domus et torn. 2. Aprilis pag. 694 : Morbo advo- secundo, pendeatque in fenestra, in qua lante unius cruria sui virtute sub mo- Codices collocantur. mento privatus est. Sagittse vero Morbo MORDENS CANDIDUS, Dens lupinus non cessante.... non solum cruris virtute, in] scutis gentilitiis. Charta ann. 1402. sed etiam a totis viribus suis ab articulo- apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. rum suorum novissimis pube tenus in 83 : In usu habentes, seu in clypeo gesuna parte sui destitutus est. * MORBUS S. SANCTINI, Gall. Saintin, tantes, tres Mordentes candidos, hoc est, alias Santin. Vide supra Morbus R. denies lupinos in Isevam partem inclinatos, galeam coronatam, in eaque duas Marise. 5 MORBUS SONTIGUS, Epilepsia, Plinio alas aquilss.Parvum animal, sic dictum MORDER, aliisque. Vita B. Simonis de Lipnica quod maxime mordeat, et cujus pellis torn. 4. Julii pag. 528 : Quod Morbis Son- vestibus idonea est. Ita Interpres Joan, ticis vel quorum feritas omnem ingeniis de Garlandia in Synonymis, ad ista : artem eripit, ex solo pallii et chordse divi Dant pelles pallis Morder, bever, cyrogrillus, nostri contactu remedia promiscue quseId quoque cuniculus, cisimus dant et lareones. rantur. Idem qui 1 MORBUS VALENTINI dicitur, in Mi[* Vide Martures.] raculis S. Bennonis torn. 3. Junii pag. 1. MORDERE, Attingere , conjungere. 186: Cum eadem epilepsia infestaretur, voto facto divo Valentino, cui nostrates Vetus Agrimensor : Super se montem curam propriam hujus morbi dicarunt, habet, et ad pectus stricta alia casa, earn quin et ipsi Morbo Valentini nomen indi- ibidem Mordet, post se rivum habet, etc. derunt. Gallis Mal de sein, vel Mal de Infra : A piano contra pectus jacet, et saint Jean. Vide supra. sub se Mordet earn alia casa. * MORBUS S. VERANI, Idem qui S. 2. MORDERE. Expositio in Regulam S. Antonii, Sacer ignis. Lit. remiss, ann. Benedict!, quam quidam Paulo Diacono 1389. in Reg. 135. Chartoph. reg. ch. adscribunt, cap. 38. de Mixto commen-

[MOR
tans : Illius terrae consuetude fuit, unde nos dicimus Mordere, Mixtum vocare. * MORDHERN. Leg. Danicae apud Ludewig. torn. 12. Reliq. Mss. pag. 182 : Si vero negaverit et veridici ipsum defenderint ; et postea lestimonio episcopi et aliorum fide dignorum in provincia doctum fuerit, quod reum defenderunt, extunc sit ille pace privatus, quia homicida erat et negavit se fecisse, et pace meritoprivabitur, quia erat crudelis occisor, qui dicitur Mordhern, quia factum suum negavit. Vide Morth. * MORDIGATUS, Actio morsibus, veluti forcipibus laniandi. Mirac. S. Joan. Gualb. torn. 3. Jul. pag. 443. col. 1 : Pedes totumque corpus Mordicatu cruciabat, non secus ac famuli prastoris ignitis forcipibus nudum damnati corpus variis in partibus... excruciant. Vide Mordicium

MOR
ceam, Morellum, rosam ingranatem, etc. Item Color equi, [Gall. Cheval moreau. Computus ann. 1328 : Item pro uno corserio Morello affolato in Flandriis, etc. Testament, ejusd. anni torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 226 : Item, Guillermo Burgarelli ejus scutifere legavit equum suum Morellum. Occurrit etiam apud Madox Formul. Anglic, pag. 423. Morello eadem notione usurpant Itali. Vide Menagium in Orig. Gall, voce Moreau.] Le Roman de Roncevaux MS. :
Broche Morel des esperons burnis. Le Roman de Gaydon MS. : Et Bernard sist sor le vair d'Alemaigne, Et Viviens en Morel d'Aquitaingne.

MOR

519

[Le Roman de la Rose MS. :

Et ce que jo di de Morele, Et de fauvel et de fauvele, Et de Hart et de Morel, Dige de vache et de torel.]

1 MORDICIUM, Mqrsus. Acta S. Winebaudi torn. 1. Aprilis pag. 575: Rabidus... Mordiciis et labiis qusscumque con2. MORELLUS, Vitellus sive meditulsequi potuisset truculentis dentibus lace- Hum ovi. Ugut. rabat. * MORELUS, ut Morellus, Subfuscus, MORDOSUS, Ar)XTix6?, in Gloss. Graec. niger, Ital. Morello. Charta ann. 1227. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. Lat. Qui mordet. * MORDTHOTUM, Homicidium. Vide sevi col. 903 : Unam gonelam de Morelo, etc. Nostris Morequin. Lit. remiss, ann. infra in Morth. M O R D R I D A T U S , MORDRUM. Vide 1456. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 209 : Cinq aulnes de drap noir, appelle Morth. MORECA, Morbi genus. Academ. della Morequin, du pris I'aune de xxv. solz Crusca, Morice in plural! dicitur hsemor- Tour. Vide Moretum 1. et mox Moreta. 11. MORENA, Contextus, ni fallor, et rhoidum morbus, ex copia sanguinis ad venas secretarum partium concur- series palorum, vel materiatura, Gall. rentis. Acta SS. torn. 7. Mai! pag. 159 : Charpente. Vide Morrenum. Vetus Chron. Monachus quidam... infirmitatem quse a S. Martialis Lemovic. MS. : Anno 902. medicis malum Moreca vocatur, incurrit, obiit Fulbertus (abbas S. Martialis) et et nee quiescere poterat nee dormire. successit Stephanus anno xvn. et fecit HincemendandavidenturMiraculaMSS. Morenam et turrem de cortine. Vide mox Urban! V. PP. ex Tabular. S. Victoris Morenare. \ 2. MORENA, Imago. Chron. Gaufridi Massil. : Patiebatur dolorem gravissimum de Morenis circa posteriora. Ubi le- Prioris Vosiensis apud Labbeum torn. gendum de Morecis. [8 Nihil emendan- 2. novae Bibl. MSS. pag. 312 : Classoperdum, nam Provincialibus Mourano est sonatOf conveniunt omnes super EccleHaemorrhois. Morene, eadem notione, siam sancti Pauli cum tenlis, crucibus,... ferentes Morenam, id est imaginem Protoapud Cotgravium.] MOREGESPECHE. Eegestum Abbatiae martyris cum gleba sanctse Flaviae. Vide de Osney in Anglia fol. 104. apud Spel- Moreca. -*3. MORENA, Cistse species. Tabul. man. Hanc donationem fed apu'd Oxon, in placitis Regis, quss appellantur More- Massil: Unus banastonus de sardinis solvat j. patar. Morona ij. denar. Morenne, gespeche. Vide Morgenspracke. * MORELA, [Morele. (Gloss. Lat. Gal. Globulus, Gall. Gland, ornament! genus. Lit. remiss, ann. 1392. in Reg. 142. Bibl. Insul. F. 36, xv. s).] * 1. MORELLA, sive Maurella, Solatrum Chartoph. reg. ch. 284: Une petite bourse et strignum, et in libris de Graeco una lu- de soye, garnie de petites Morennes ou pina ; sed apud Arabes una vulpis dici- sonnetes d'argent. 1 MORENARE , Palos ligno transverse tur. Glossar. medic. MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. Vide supra munire, ligare. Charta ann. 1347. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 66 : Viderunt etiam Maurellum. * 2. MORELLA, MORELLUS, Lignum, burgum de Monte retro castrum in quo tigni genus. Charta ann. 1297. apud plures pali deficiunt, et non est MorenaLam. in Delic. erudit. inter not. ad Ho- tum seu freciatum dictum palium, tamen doepor. Charit. part. 1. pag. H5:Pariter injunxerunt castella.no, ut dictos palos in fluvium Ecclesise per dicta confinia et per illos de villa seu mandamento venire, loca fieri fecerunt plures Morellas et palos adducere et plantare facial, et etiam Mofigi, loco terminorum et confinium inter renare et freciare. Et infra : Injunxerunt dictum commune caslri Florentini et castellano ut dictum palicium reficere, sancti Miniatis, et pro terminis et confi- replantare, Morenare et refreciare facial. nibus dictas Morellas poni et palos figi 1 MORENTES, Manentes, habitantes. fecerunt, prsesentibus testibus,etc.P\\iriQS Charta D. de Linieriis ann. 1268. apud infra pag. 120. 121. et 122. Correct, stat. Thomasserium Consuet. Bituric. pag. Cadubr. pag. 51 : Decernimus quod quili- 196 : Ut gaudeant eschaetis, si sibi obvebet mercator vel alia persona,... qui tayp- nerint, ac si essent Morentes in villa de las, Morellos sive mezenas extra distric- Linieriis. tum Cadubrii trahere, ducere vel duci j MORESC, vox Gallica obsoleta, eafacere quoquo modo voluerit, teneatur et dem notione qua Morellus, subfuscus. debeat duas partes ad minus ipsarum Testamentum Beatricis de Alboreya tayolarum dimittere ad seccandum in ann. 1367. apud Marten, torn. 1. Anec'd. col. 1523 : Item, legamus ecclesiss B. Maserris. Vide Morenare et infra Morta 2. 1. MORELLUS , Subfuscus. Michael rise de Crassa unum pannum aureum Scotus de Physionomia cap. 46 : Cum Moresc vermellum, foratum de tela livida. * MORETA, Idem quod supra Morelus, sanguis regnat, homo somniat se videre... scarlatam sindonem rubeam, vel viola- Pannus niger. Cone. Trevir. ann. 1310.

cap. 35. torn. 2. Hist, ejusd. eccl. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 50. col. 2 : Nee habeant (abbates vel monachi, abbatissse vel moniales)pannos de nigra bruneta, nee de Moreta ; sed quanto haberi potest humilioris pretii. Ita quoque apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 249. ubi legendum esse de Moreto frustra monitum in v. Moretum 1. quod vide. 1. MORETUM, Panni subfusci species. [Concil. Trevir. ann. 1227. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 121 : Prsecipimus districte ut abbates et monachi, abbatissse et moniales, nee mantella, nee surchotos portent de cetera, nee habeant pannos de nigra bruneta, nee de Moreto. Rursum infra occurrit. Hmc perperam editum de Moreta ex alio itidem Trevir. Cone. ann. 1310. apud eumd. Marten, torn. 4. Anecd. col. 249.1 Matth. Paris ann. 1258 : Venit enim Londinum cum 20. equitaturis, cujus familia collateralis 8. capis, videlicet 5. clausis et 5. manicatis de optima Moreto superbivit redimita. 1 2. MORETUM. Potionis genus. Vide Moratum. 1 MOREX, Tarditas. Papias. t MORFOSIS, Transformatio. Idem Papias. A Mopcpy], forma, et [/.6p<pw<n;, formatio, etc. 1 MORGAGIFA. Vide Morganegiba. t MORGAGIUM, Gall. Mortgage, Hypotheca creditor! sic oppignerata, ut fructus, quos durante tempore oppignerationis producit, omnes flant creditoris, idque sine compute inde faciendo debitori. Ita Cowellus lib. 2. Instit. 4. 1. Charta Henrici V. Reg. Angl. ann. 1421. apud Rymer. torn. 10. pag. 144: QuiDucatus in pignus, ypothecam, seu Morgagium obligatus sive impignoratus existit. Vide Vadium. j MORGANATICA. Matrimonium adMorganaticam. Vim vocis profert Liber 2. Feudorum tit. 29. ad calcem Nov. Justin, edit. Paris, ann. 1552 : De filiis natis ex matrimonio ad Morganaticam contracto. Quidam habens filium ex nobili conjuge, post mortem ejus non valens conlinere, aliam minus nobilem duxit: qui nolens existere in peccato earn desponsavit ea lege ut nee ipsa nee filii ejus amplius habeant de bonis paternis quam dixerit tempore sponsaliorum : verbi gratia decem libras, vel quantum voluerit dare, quando earn desponsavit, quod Mediolanenses dicunt accipere uxorem ad Morganaticam, alibi Lege Salica. Vide Berengarii Fernandes Commentar. in hunc tit. Eadem docet Jacobinus de S. Georgio Turinensis J. C. in Tract, de Feudis cap. ult. Vide Vadium. [- Mittermaier. Princip. Jur. Germ, g 414. Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 439.1 MORGANATIGUM, Idem videturdoct. viro Schoepflino ac Viduum, quod Argentinenses appellant Ein widem. Charta ann. 1436. ex Lib. sal. S. Thorn. Argent, fol. 266 : Item super Morganatico preedictse, Barbaras, per praefatum Bartholdum ejus maritum super et de priedictis redditibus centum florenorum... Ipsique venditores in solidum, pro se et eorum hseredibus universis , jam dictos redditus et Morganaticum esse voluerunt obnoxios , obligatos et hypothecatos prsefatis emptoribus... Et quod redditus viginti florenorum et Morganalicum prsescriptum non sint dotales, ipsique redditus viginti florenorum non sint feudales et nulli alias obnoxii, venditi vel obligali seu revenditi. [** Vide Haltaus. Glossar. Germ, voce Morgengabe. col. 1366.] Idem ergo quod mox MORGANEGIBA, MORGINGAB, etc. Dos

MOR

MOR

MOR
vocatur Murgitatio, sed secundum vulgare nostrum vocatur Murganale. * Pretium in mane quando surrexit de lecto, dicitur in Charta ann. 1163. apud Fontan. in Append, ad Vindic. ant. Diplom. Morgengave, in Charta Isabel. Rom. regin. ann. 1305. inter Probat. torn. 2. Hist. Burg. pag. 122. col. 2: Com Raouls jadix roijs des Romains, nostres tres c/iiers sires et amez compeins, hail promts doner a nos, pour nos et pour nos hoirs, en don fait au matin, que Von appele vulgaument, selonc les us d'Alemaigne, Morgengave, trois mile marcs d'argent, etc. Neque aliud videtur esse donum, quod Enepwert et Enepguerth appellatur torn. 1. Probat. Hist. Brit, col. 328. et337. 5- Aliis vocibus a prasallatis multum diversis idem signiflcatur inter populos qui alio utuntur idiomate. Screix id donum nuncupatur apud Catalaunenses, testante Fontanella de Pact. nupt. torn. 2. claus. 7. gl. 1. part. 1. Greix dicitur in Valentin regno, in Aragonia Haereditamentum maritorum, vel Firma dotis ; Arrhse vero a Castiliensibus apud eumdem Fontanell. ibid. n. 8. in Leg. Taur. 50. et 41: La Ley del fuero que dispone que non pueda el marido dar mas en Arras a su muger de la decima parte de siis bienes, no se pueda renunciar. * MORGANICUM.[CAaZwa. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] * MORGARIUS, Fibula, nostris Morgant. Comput. fabr. S. Petri Insul. ann. 1481. ex Tabul. ejusd. eccl.: Item pro duobus Mprgariis (f. Morganiis) argenteis, qui libra missali capellae serviverunt, ponderis unius onchias et xviij. esterlinis argenti, Guillelmo van Maye aurifabro venditis, iv. lib. xv. sol. iij. den. Inventar. ann. 1393. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 366. r: Item une seinture d'un rouge tissu, la bode, le Morgant et trois cloux d'or. Vide supra Mordantus. * MORGENGHELT. Vide supra Margenghelt. * MORGENSPRACKE, Matutinum colloquium, a Morgen, mane, et sprache, colloquium. Privil. sutor. ann. 1284. apud Ludewig. torn. 11. Reliq. MSS. pag. 622 : Item statuimus, quod prssdicti sutores nullam habeant, quod dicitur in vulgo Morgenspracke, nisi duobus de consilio consulum pr&sentibus et duobus de sutoribus. [* Vide Haltaus. Glossar. Germ, col. 1367.1 MORGOME. Vide Aliphasis. 1 MORHD, id est, homicidium in absconso, in Lege Longobarda. Papias MS. Bituric. Vide Morth. * MORI, Dicitur de animalibus, quse in societatem commendantur. Chartul. S. Joan. Angeriac. fol. 91. r: De omnibus qusecumque gainaverit, habebit S. Joannes medietatem; et dabit illi monachus de Murone tres boves, qui nunquam Moriuntur. [** i. e. mortui loco alium dabit.] T 1. MORIA. Games de Moria, hoc est, animalium ex quoyis morbo mortuprum, carnes morticinse. Statuta Massil. lib. 2. cap. 33 : Constituimus ut nullus macellanus vendat in Massilia scienter carnes hircinas vel caprinas... vel carnes de Moria, nee carnes leprosas, vel infirmas, etc. Statuta Avenion. MSS.: Item statuimus quod carnes vitiates vel carnes de Moria, vel porci granati, vel leprosi non vendantur in macello crudee vel coctse. Veteribus Gallis Morie, Damnum quod morte accidit. Le Roman de la Rose MS.:

a marito profecta, donum matutinale ; lege Jata adhibuit Rex Longobardorum dotis vero nomine donatur, licet revera Liutprandus anno quinto regni sui, qua aliud sit a dote. Glossarium Saxonicum vetuit ne quis in Morgincap uxori triAilfrici : Dos, m o r g e n - g i f a , vox for- bueret supra quartam partem bonorum mata ex Saxonico et Germanico mor- suorum. Hinc QwarJistwm dicitur in Tesg e n , aut raorghen, mane, et gife, aut tament, ann. 1193. apud Murator. delle g i f t , donum, munus, quod ita appella- Antic. Estensi pag. 365. Plura vide apud rent donum illud quod maritus uxori laudatum Baluzium in notis ad Capituofferebat in die nuptiarum ; ante nup- lar. Adde Origines Gallicas D. de Casetiale convivium, ut est apud Kilianum : neuve, in hac voce. Varie autem haec seu, ut est in Specul. Saxon, lib. 1. art. vox effertur 20. | 1. quod unusquisque militaris ordi- MORGANEGIBA, apud Gregor. Turon. nis suss uxori sine hseredum assensu, lib. 9. cap. 20 : Tarn in dote, quam in nomine dotis, erogare valet, antequam Morganegiba, hoc est, matutinali dono. cum ea ad prandium discubuerit. Verum MORGENGEBA, in Lege Burgund. tit. libellus dotis, qui ex Tabular. Casau- 42. | 2. riensi descriptus est a Gallandio in TraMORGANGEBA, in Lege Alemann. tit. ctatu de Franco alodio pag. 323. prorsus 56. 2. in Lege Ripuar. tit. 37. 2. indicat donum istud matutinale factum MORGINCAP, apud Papiam : Marginmane, post primam noctem nuptialem, cap, id est, quarla pars in Lege Longoquasi ob pretium virginitatis , cujus bardorum ; [Gregorium Mon. in Chron. sppliaproximeprseteritanocte retulerat, Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 2. uti fuere apud Grsecos StaTtapOevia. Mu- col. 577. et in Testam. ann. 1145. apud nus autem illud fuit, apud Longobardos Murator. delle Antic. Estensi pag. 332.J potissimum , quartse partis bonorum MORGINGAP, in Lege Longob. lib. 1. mariti, ut est apud Papiam et Hugutio- tit. 9. 12. [* Rothar. 201.] nem, et in eodem Diplpmate quod ipsi 1 MARGINHAP, in laudato mox Tesetiam ex ipso Tabulario descripsimus. tam. apud Murator. ibid. Ita autem se habet : In Dei nomine, scriMORGENGAB, MORGENGABA, in Lege ptum Morgincap, qualiter ego Joannes, Longob. lib. 2. tit. 1. 1 4. et 8. tit. 4. 1. filius quondam Dominici, dono, trado, 4. tit. 12. 11. tit. 14. 15. [ Roth. 182. atque confmno, tibi Miczss, filise condom 123. Liutpr. 7. (2. 1.) Aist. 5. Roth. 217. Joannis dilectse conjugi mess, quartam 199.] portionem de omnibus rebus proprietaMORGAGIFA, in Legib. Kanuti Reg. tis mese, quas modo habeo vel inantea, cap. 99. apud Bromptonum. Deo juvante, conquirere potero, sive infra MORGANGIFA, et MORGANGIVA, in Leterritorium Pinnense, in loco qui nomina- gibus Henrici I. Regis Angl. cap. 11. et tur Salajano, aut infra istam marchiam 70. [** ex Legib. Canut. et Ripuar. tit. Firmanam, aut infra totum regnum Lon- 37.J Saxonibus m o r g a n g y f e . gobardorum, ubicunque habitaturus, vel MoRGiCAPUD, in Capitulari Adelchis possessurus fuero, quartam portionem de Principis Beneventani cap. 3 : Si mulier casis, terris, vineis, campis, pratis, pas- Morgicapud factum non habuerit aut faccuis, silvis, salectis, cannetis, olivetis, tum perdiderit. Si clarum manifestumficariis, pomis, arbpribus frucliferis et que fuerit qualibet feminam consuetudo, infructiferis, cum rivis, ripis, et aquis, et legaliter habuisset maritum, et quaraquarum decursibus, et usu aquarum, de tam sen octavam habuisset ab eo sibi facrebus censuitis, et manualibus, de monti- tam, eamque perturbatione temporis perbus et planis, de castellis, et civitatibus, didisse quomodocunque, vel si etiam, ut de Ecclesiis et ornamentis et pertinentiis accidere solet multptiens, quarta eadem suis, de locis molendinis, de servis, ancil- vel octaba non fuerit scripta, etc. lis, de auro, et argento, de caballis et MORGANATIGUM, in Charta ann. 1310. jumentis, de bubus et vaccis, et minutis descripta in Probat. Histor. Sabaudicaa animalibus, de ferro et rame, de pannis Guichen. pag. 159. laneis et lineis, et sends, de omnibus MORGICAPH , apud Rollandinum in mobilibus et immobilibus rebus, ut alia Summa Notaria? cap. 2. rubr. de Donat. die post noctem nuptialem, qui est dies propter nuptias : Nota, quod instrumenvotorum nostrorum, ante parent es et ami- tum prsedictum in civitate Bononise a concos nostros ostendam hoc scriptum testibus suetudine temporis nostri abolitum esse roboratum, et dicam : Ecce quod conjugi dignoscitur : sed ipsius donationis recta mese in Morgincap dedi. Quod sic ab ho- non est tantumdem donare, quantum dadierno die firmum et stabile tibi Miczssvel tur in dotem : et dicitur hsec donatio jure tuis hseredibus permaneat. Quod vero Lombardorum Morgicaph, etc. scripsi ego Aczo Notarius et Judex ab MORGHENGAB, in Charta ann. 1396. ErIncarnat. Dn. Jesu Christi anno M. XL1I1I. nesti Ducis Bayar. ex originali : Et in mense Octobr. Ind. XIII. Actnm in Pin- executione alicujus donationis factae D. nensi feliciter. Sernardus, Joannes, Ar- Ducissse Elizabeth per prsefalos Dominos dpinus testes. Vide Spicilegium Ache- Duces pro Bono mane, qu& vocatur per rianum torn. 12. pag. 153. [* Grimm. TheutonicumMorghengab, etc. Ubinescio Antiq. Jur. Germ. pag. 441. Phillips, de an non legendum, pro dono mane, nisi Jure Anglos. 40. Midterm. Princip. Jur. bonum mane, ibi sit quod dicimus le Germ. | 398. Murator. Antiq. Ital. torn. bon jour. Ex Rollandino pprro et hoc 2. col. 115.] Diplomate Jiquet hujus vocis usum diu SB" Notandum vero donum istud vo- etiam post Longobardos retentum, maluntarium omnino fuisse, adeo ut modo xime in Italia. Ex his etiam restituenda majus, modo minus pro mariti erga con- vox Morgingab, pro Mortinapli, in Charta jugem suam majori vel minori amore et Longobardica apud Ughellum torn. 7. caritate, exstlterit; hinc gratuitam do- Ital. Sacr. pag. 581. Vide Steph. Balunationem vocat lex Longobardorum lib. zium ad Capitular. Regum Franc, pag. 2. tit. 1. cap. 8.'[** Rothar. 223.] seu, ut 992. et Johan. Stiernhookum lib. 2. de merito suspicatur Baluzius, vetus qui- Jure Suenon. vetusto cap. 1. dam\ejusdem legis interpres : Per graj MURGANALE, MURGITATIO. Odofred. tuitam donationem, id est, Morgencap. in L. cum multse C. de Donat. ante Cum autem in profusam et dissolutam nupt. fol. 283 : Et nota hie quod istx doliberalitatem aliquando abiret ejusmodi nationes propter nuptias variis modis donatio, modum huic intemperantiae nuncupantur, secundum Longobardam

MOR
Et ne ful mie grand Morie, S'elle morut, ne grand pechie*.

MOR
MORIGENATUS, apud Joan, de Deo in Pcenitentiario lib. 5. cap. 17. * MORIKINUS, Maurorum seu Hispanicse monetae species, ab Hispan. Morisco, Maurus, nostris Moriscle et Mouricle. Charta ann. 1360. ex Chartul. 21. Corb. fol. 240. v : Theodericus de Campo prsedictus solvit tres Morikinos cum dimidio... Item solvit dictus Nicolaus de Curia septem Morikinos cum dimidio. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 255: Icellui prisonnier n'avoit que or d'Espaigne, c'est assavoir Moriscles, jusques la somme de quatre cenz soixante et cinq. Alise ejusd. an. ibid. ch. 328: Ouquel sachet avoit environ quatre cenz soixante et deux pieces d'or, appelees Mouricles, et environ cinq ou six escus et quinze ou seize solz en menus monnoie. Vide supra Meloquinus. * Ejusdem originis est vox Gallica Morisque, Saltationis species, in Lit. remiss, ann. 1475. ex Reg. 195. ch. 1594 : Lesquelz compaignons vindrent veoir une Morisque que certains compaignons estrangiers faisoient par la ville et suivirent ladite Morisque. Aliae ann. 1479. in Reg. 205. ch. 331: Le suppliant etplusieurs autres se misdrent a dancer par maniere de Morisque,... et se habillerent les uns de chanvre, les autres retournerent lews robbes a I'envers et les autres se habillerent diversement, ainsi que d chacun venoit a appetit. Vide supra Maurusia. 1. MORINA, [Lues, Gall. Maladie, mortalite.] Fleta lib. 2. cap. 79. 6: Lana (ovium aegrotarum) per se vendatur cum pellibus, Morina mortuarum. g. 9: Venire facial Ballivus coram eo omnes pelles ovium occisarum, nee non et Marinas mortuarum. | 16: Cum aliquis pro mortua fuerit prsesentata, et visa fuerit, quod mortua sit per Morinam, infirmitatem, vel ex casu inopinato, etc. [Wilhel. Wyrcester Annal. Rer. Angl. ad ann. 1363: Hoc anno fuit magna Morina animalium.] Vide Mortitivus, [et Moria. Le Roman de la Rose MS.:

MOR

521

Petrus et Bernardus filii sui Morierint sine ftliis, etc.] 1 MORISCUS. Concil. Toletan. ann. Vide Marina. 1582. inter Hispan. torn. 4. pag. 218: * Nostris Mornie vel Marine et Murie. Prxcipua cura adhibenda est in his Stat. ann. 1379. torn. 6. Ordinal, reg. Christianis instituendis atque in fide Franc, pag. 616. art. 6 : Nul bouchier ne confirmandis, qui ex Sarracenorum secta pourra vendre char de Mornie. Sed lead fidem recens conversi sunt, vel ab illis gendum videtur Marine, ut in Stat. ann. proxime genus ducunt, quos nostri turn 1360. torn. 7. earumd. Ordinal, pag. 253. neophytos, turn Moriscos vocare consueart. 3. Aliud ann. 1381. eod. torn. 6. pag. verunt. 607. art. 2: Aucunes chars ou poissons * MORIUM, Gallice, Marvel, in Glossar. corrompuz, infectueux ou de Murie ne Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120. soient vendu. Char de Murie, in Constit. Aliud Provinc. Lat. ex Cod. 7657 : Marvel, civit. Tull. ann. 1297. ex Reg. A. CharProv. Mucus, polipns. toph. reg. ch. 1. Ital. 'Moria, morbus, MORKEN, vox Scotica, Magnum calues. put, interprete Bollando ad vit. S. Ken* 2. MORIA, MUKIA, Aquae sali confttigerni torn. 1. pag. 818. col. 2. ciendo aptae receptaculum. Charta G. j MORLANUS. Libra morlana, solidi comit. Matiscon. ann. 1177. ex Bibl. reg.: morlani. Mqneta Beneharnensis, sic Aimo Desideratus... totam Moriam, quse dicta ab oppido Morlas sito prope civiet in puteo contingebat, locavit prsedictse tatem PaJensem, in quo cudebatur. ecclesiae (Clarevallis) fratribus per viij. Morlanus Turonensem triplo cum quaannos mille solidis fortium Ledonensis drante superabat; ita ut solidus Morlamonetae et x. libris Divionensium. Hsec nus tres valeret solidos et tres denarios est autem Moria quie juris ejus est, tertia Turonenses. Currebat haec moneta non pars nonse dimidia montata singulis ebper Beneharniam tantum , sed et per domadis, et quinta quse est juris prsedictse totam Vascqniam. Vide Marcam Histor. badiernie. Duas montatas Murise nostrse Beneharn. lib. 4. cap. 16. pag. 306. et in puteo Ledonis dedimus, in Ch. Steph. 307. Testamentum Dominici Episc. corait. Burg. ann. 1206. ibid. Alia ann. Baiqn. ann. 1302 : Capellani habeant et 1216. ex Chartul. Cluniac.: Ego Willerpercipiant annuatim dictas 18. libras mus Viennensis et Matisconensis comes... Morlanas. In margine veteris exempladedi ecclesiae Cluniacensi in perpetuum ris ejusdem Testam. legitur: Libra dimidiam monteiam Marias apud LedoMori, est xv. sol. Adde torn. 1. novae nem, etc. Neque aliud signiflcare videtur Gall. Christ, inter Instr. pag. 201. col. 2. Mortelayras, in Charta ann. 1449. ex 0 Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 72: Pour Croix fol. 122. r : Quinque Morlani vamamtenir en estat lesdites salines, cabalent viij. den. Tur. nisi in diocesi Bayones, Mortelayras, divers pans et pluseurs censi, ubi tres Morlani valent iiij. den. gorges necessaires a la facon du sel. Vide Tur. Charta ann. 1328. in Reg. 65. 2. Mora 2. et infra Mortarium 4. * Chartoph. reg. ch. 194: Invenimus quod JMORIANDA, Impedimentum, baud idem dom. noster rex habet in dicta loco dubie quia moram facit. Statuta Arelat. de Ynossio ex una parte perpetui et annul MSS. art. 144: Si aliquod lignum steteredditus ccc. solidos Morlanorum, qui in rit... ad stricam vel ad Moriandam de festo assumptionis B. Maries et xx. sol. passono, etc. Morlanorum, vocatos Carraus (sic) et 1 MORIBUNDUS, Lelhifer. Vita S. Goalias xx. sol. Morlanorum, vocatos Cardebertae torn. 2. Aprilis pag. 35 : Quatenaus (sic) qui in mense Septembri, et nus per ejus sacratissimam intercessioLes noires brebis douleureuses, Dec. sol. Morlanorum ex alia parte, qui nem Moribundss paralysis a Domino Lasses, chaitives, Mourineuses, etc.] in festo 0. SS. et xx. sol. Morlanorum ex mereretur eurationem. * Est et lana, quae ex pellibus ovium alia parte, vocatos Carnaus, qui in mense MORIFICARE, Moram facere, in Glossis aliquo ex morbo mortuarum a pellipa- Madii dom. nostro regi per sindicos, conIsid. 1 MORIGERALITAS, Idem quod Mori- riis raditur, nostris ea propter nuncu- sules seu juratos dicti loci. Item et invenimus quod clxxxxv. sol. Morlanorum, gerositas, Auxilii libellus torn. 4. Ana- pata Moraine vel Marine. T 2. MORINA, Divina potio, quae appel- qui vocantur Majestade, habet dictus dom. Ject. Mabill. pag. 614 : Hie enim (Formosus) cum esset celebrior ea tempestate suis latur a Grsscis Falernum vinum. Papias. rex in dicto loco de Ynossio, et solvuntur anno quolibet in mense Madii per contribulibus nobilitate, Mongeralitate, Vide Moratum. graviorique omni probitate, etc. T MORINUM, S(j.9iyiAa aub cpy)vXt&v cruxtvuv certos homines et pro certis rebus. * MORLANENSES SOLIDI , in Charta MORIGERARL Morem gerere, [accom- ysvofjisvov, Smegma ex ficulneis foliis. Supann. 1288. ex Tabul. archiep. Auxit.: modare, componere.] Gordianus in Vita plem. Antiquarii. Item priedictus dom. abbas retinet sibi et S. Placidi Martyris n. 3: Prsecepit ut MORIO. S. Augustin. Epist. 7 : Jlli passionem illius atque miracula exerens, quos vulgo Moriones vacant, quanta magis suis successoribus omnes leges xx. solidoS. Ecclesiae filiis ad legendum Morige- a sensu communi dissonant, magisque rum Morlanensium. Item dedit dictis conrarer. Hucbaldus Elnonensis in Vita S. absurdi et insulsi sunt. Idem Epist. 28 : sulibus omnem legem x. solidorum MorlaRictrudis cap. 15 : Factus postmodum Quidam tantse sunt fatuitatis, ut non nensium, etc. *MORMYLUS, hodie a Romanis MorLevita eidem nomini et officio condigna multum a pecoribus differant, quos Moriomillo, a Venetis mormyro, Massilias et in Morigerari curavit conversation et vita. nes vulgo vacant. toto Ligurise sinu mormo, in Gallia Nar[* Vide Forcellinum in hac voce. Pro MORIOC, vox Longobardica, cujus vim Moratus occurrit in Ruodlieb. fragm. 2. profert Lex Long. Jib. 1. tit. 6. 6. bonensi mormo, in Hispania marmo. ex Cod. reg. 6838. vers. 28 : [** Roth. 387.]: Si quis homini libero Tract. MS. de Pise, [Gall. Mornancet, 0. MORNANTESIUS, f. brachium super cubitum, hoc est, Morioc, a vico Mornan nomen habens : Mensura ... Non est sic Morigeratus Ut quid verborum soleat mutare suorura. ruperit, componat sol. 20. Edictum Ro- frumentaria apud Lugdunenses, quae Thietmar. lib. 1. cap. 10: Bene morige- tharis Regis tit. 121. g 4. habet morioth. duos bichetos Lugdunenses, vel tres ratus. * MORION. [Turba centum militum. Vimiacenses continet.] Statuta Eccl. MORIGEROSITAS, Morum probitas.Vita DIEP.] Lugdunensis cap. 21. [torn. 9. Spicileg. S. Endei Abbatis Arianensis n. 1 : Velut MORIRE, pro mori. Decretio Childe- Acher. pag. 76.] : Statutum est, ut quirosa inter spinas odorem Morigerositatis, berti Regis cap. 5 : Quia justum est, ut cunque honores Ecclesise, quse obedientise ac ruborem naturalis honestatis cssteris qui injuste novit occidere, discat juste appellantur, vel habent vel habituri sunt, pleniter ostendit. Vide Morigeralitas. Morire. Ita in Cod. MS. haberi monet quot diebus in refectorio, ex obedientias MORIGINATUS, Idem quod Morigera- Steph. Baluzius. [Tabul. Conchense in debito fratribus refectionem debent, tot tus : Moratus, Plauto, Gallis, Morigene. Ruthenis cap. 311: Et si ipse filius pri- mensuras siliginis, quse Mornantesii apEbrard. Betuniens. in Graecismo cap. 13: mus Morierit ante suam sororem, etc. pellantur, minori eleemosynee,... prsestare Est homo morosus, si sit bene Moriginatus. Ibid. cap. 431: In tali convenientia ut si debent, etc.

66

522

MOR

MOR

MOR

1. MORSUS, MORSELLUS, Buccella, fruMORRONENSIS ORDO, vulgo Cselestinorum, cujus auctor et institutor fuit stum. Glossae Isonis : Off as, mprsus. * Mors, eodem sensu, in Lit remiss, S. Caelestinus PP. ante Pontificatum agnominatus de Morrone. Charta Phi- ann. 1459. ex Reg. 189. Chartoph. reg. lippi Pulcri Oct. 1313. in Regestq Char- ch. 363 : Apres que icellui Drouet ot mentqphylacii Regii 49. n. 172: Religiosi viri gie ung Mors de pain et beut une fois dilecti nobis fratres Ordinis Morronensis, sur-bout a la table, ou souppoit le supapud Ambertum, et apud Cantolium, pliant, etc. dioscesis Aurelianensis, commorantes de MORSELLUS, Frustulum, Gall. Morceau. novo ibidem fundati et instiluti. Fratri Auctor Mamotrecti ad cap. 23. Eccledel Morrone dicuntur Joanni Villaneo siastic. : Infrunitus, gulosus, quisaporem lib. 12. cap. 50. non quserit in Morsello quern devorat * MORRUDE, Piscis genus. Vide supra semicoctum. Sanutus 1. 3. part. 13. cap. Circulus 2. 9 : Cibum vel potum in terram projicere |1. MORS. Sic nuncupatur sexta e et specialiter Morsellum cujusquam ori novem particuhs in quas frangitur Hos- impositum. Chr. Windemiense lib. 2. tia, in Missa ritu Mozarabico celebrata. cap. 14 : Dominus aperit manum suam, sicut buccellas, parvum Morsellum de sua Vide Hostia 1. 0 1 MORONA. Supplem. Antiquarii: Ce2. MORS. Charta ann. 1157. apud nobis prsebens dulcedine, etc. Utuntur lumcrudum, wtxo-capixoe, edulium ex Cenc. inter Cens. eccl. Rom.: Propria Mattb. Paris, pag. 438. Csesarius 1. 4. thynni piscis carne salita, quod Veneti spontaneaque voluntatemea et inter vivos, cap. 89. lib. 10. cap. 8. Cantipratanus, Moronam appellant. Italis Morona thyn- non causa Mortis investiens, ad propriam et alii aliquot. MORSELLUS TERR^E, agri portiuncula, perpeluamque hs&reditatem trado Et num sonat. 1 MORONUS, Morus, Meurier, Ital. inter vivos, non causa Mortis, irrevocabi- quomodo etiamnum dicimus un morceau Morone. Statuta Montis Regal, fol. 230: liter dono et offero. Formula est, ut vide- de terre, in Monastico Anglic, torn. 2. Selata fuitplantatio Moronorum albarum, tur, qua quis sana mente nee mortis pag. 82. [Charta ann. 1289. in Chartul. de quarum foliis aluntur vermes facientes metu perculsus aliquid tradidisse se 5. Vandreg. torn. I. pag. 289: Vendidi Abbati et Conventui S. Vandregesili pro setam. testatur. p Vide JO.] | MOROSITAS, Cura, attentio, diligen- | MORS CIVILIS, Reditus ad melioremXLIII. solidis Turon. unum Morsellum tia. Vita S. Catharines Senens. torn. 3. frugem. Regula reformat, monast. Mel- terrse, etc. Tabular. S. Vincentii Cenom.: Vendiderunt monachi quemdam MorselAprilis pag. 955: Vulnusque detegeret, licens. in Chronic, ejusdem pag. 349: saniem abstergeret et lavaret, ac omni Debetis etiam reputare, quod per hoc tri- lum terras cum totidem prati, unde reddet singulis annis octo denarios censuales.] Morositale circ,umligaret. duum cum fueritis mortui, non quidem 2. MORSUS, Fibula, Fermail. Morsus |1. MOSOSUS, Nimis exacte omnia fieri Morte natura, sed Civili, hoc est, a vita fibulee, apud Tertull. lib. de Pallio cap. cupiens. Laur. in Amalth. Hinc Morosa veteri quam traxistis ab Adam, etc. confessio quse cum mora et non superfiMORSARIUS. Wichbild Magdeb. art. 6. Virgil, lib. 12. ^Eneid. : cialiter fit, in Summa Magistri Pauli 26 : Ad hsereditatem pertinent... vasa seu .... et laterum junctures fibula mordet. apud Duellium torn. 1. Miscell. pag. 62. dolia quse. vacua sunt, et item galli et Sidon. in Panegyr. Anthemii Carm. 2 : Morosus alia notione. Vide in Mora 2. aliss aveSf canes et cati, Morsarius, ac * 2. MOROSUS, Duplici notione accipi- omnis generis armatura, clypeique, etc. Fibula Biordaci refugas a pectore vestes tur, nempe pro Bene moratus et pro Vide Morsus 2. [** In Germ. Mosrser, Dente capit. Tardus, apud B. de Amoribus in Spec, Mortarium.] Et Carm. 5. in Panegyr. Majoriani: sacerdot. MS. cap. 56 : 1 MORSELLA, Buccella, frustulum. Ostricolor pepli tentus, quern fibula lorto Sis bene Morosus et ad impia facia Morosus ; Johan. de Janua: Buccella, Mornella Mordax den to vorat. Scandala rectorum, sunt perditio populorum. panis. Processus de Vita S. Yvonis torn. 4. Mail pag. 574: Multoties momordit Matth. Paris, ann. 1250: Firmaculum, MOROTH, Homicidiurn. Vide Morth. quod dicitur, avulsit. 1 1. MORPHEA, Frustum, Gall. Mor- eum....... et levavit unam Morsellam de Idem vulgariter Morsus S. Albani: Cain Vitis Abbatum ceau. Tabul. Piperacense: Morphea pa- latere suo sinistro. 0 MORSELLUM, Pars, portio. Reg. S. pam unam purpuream, Morsu et tassellis ms et pintaphus vini. Quo in tractu carissimis Morfier dicunt pro comedere, Gall. Man- Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 195. Monasteriiredimitam. Historia Hildensis in Anglia : Cruces quinque, r: Quoddam Morsellum de reva. Item scrinia decem, textus totidem, auro, arger. j 2. MORPHEA, Infirmitas, cum color sex libras el decem denarios censuales. gento, gemmisquepretiosos, cum Mprsibus in alium mutatur. Medecina Salern. Morceau nostris, pro Sortilegium, quo capparum aureis excrustavit. Visitatio edit. 1622. pag. 242. Rochus le Baillif in quasi frustulo venenato quis inficitur. Thesaurariae S. Pauli Diction. Spagyrico pag. 124 : Alboras est Lit. remiss, ann. 1480. in Reg. 206. 1295 : Capx Roberti le Londinensis ann. Moyne de cendato maculosa defosdatio planss cutis., neque Chartoph. reg. ch. 554 : Perreie la Bau- jafforciato albo, cum margaritis ante, loco in principio est ulla exulceratio, sed in doyne empoisonna le suppliant et lui Morsus. Adde Monasticum Anglic, torn. processu temporis idem quod Morphea. bailla ung mauvais morceau, tellement 3. pag. 173. 309. part. 2. pag. 83. ubi Italis Morfea, est species scabici, Gall. que a cause de ce et depuis ledit temps il varii Morsus describuntur. Statuta MSS. ne s'estpeu, ne nepeut aider, labourer, ne artiflcum Paris, torn. 1: Gale. MORPHEATICUS FACIE, Qui faciem gaigner sa vie; mais a tousjours depuis estre attacheur a Paris,Quiconques veut c'est assavoir, scabiosam habet. Ladisl. Sunthem. apud este, comme encores est, en langueur ; et faiseur de clouds pour clouer, boucles, MprOefel. torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. ce cognoissant ledit suppliant, afin d'avoir dans, et membres sur courroies, etc. Vide 567. col. 2 : Fuit (Ludovicus Dives dux alligence et garison, et que laditte Bau- Oct. Ferrarium in Orig. Ital. v. Morsi. Bavariae) amabilis atque probus princeps, doyne lui voulsist oster le mauvais Mor- [Le Roman de la Rose MS.: et amator mulierum, et fuit pinguis et ceau qu'elle lui avoit bailie, etc. Ibid. ch. La bougie d'un pierre fu facie Morpheaticus et podograicus. Vide 555: Le suppliant disoit par icelle la Qui ont grant force et grant vertu.... Baudoyne estre ensorcele et que trois ans Morphea 2. D'une pierre estoit li Mordens 1 MORRUM, Columna structilis. Vide avoit qu'elle le tenoit en son sort. Qui garissoit du mal des dens.] \ MORSELLUS. Vide Morsus 1. Mora 3. MORSERIUM, Frustum, Gall. Mor7 3. MORSUS, Stimulus conscientise, f MORRENA, Materiatura, Gall. Charpente. Statuta S. Claudii ann. 1448. pag. ceau. Comput. ann. 1426. ex Tabul. S. Gall. Bernards. Epist. Roberti Reg. Ca79: Item, tenetur idem eleemosynarius Petri Insul. : Item magistro dicti operis labrise in Chronic. Sicilise apud Marten, consimiliter manutenere claustrum ejus- unum Morserium metalli, ponderis xxxij. torn. 3. Anecd. col. 71: Quod itaque est legitime apud Deum et homines, nee Mordem monasterii de coopertura, atque sedi- lib. pro libra iij. sol. ficia praescripta, adeo ut cooperturas de1 MORSI, pro Momordi, in Miraculis sum recepit, ut pcenalis exigit aculeus fectu nemus seu. Morrenum non corruat. 5. Zitse torn. 3. Aprilis pag. 525 : Una punctionis. serpens Morsit sibi in calcaneo. 1 4. MORSUS, Rostrum, Gall. Museau. Vide Materia. T MORRERARE, Monstrare. Vide Mont MORSICARE TENALEA, Sontis carnes Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. rerar^e. ianiare forcipe, nostris Tenailler. Chro- pag. 98 : In qualibet bestia bovina occisa * MORRIA, ut supra Moria 1. Consuet. nic. Mutin. apud Murator. torn. 15. col. in macello, ut supra, quatuor pedes bovis, Carcass, in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 613. Deinde fuit telaneis Morsicata, etc. et Morsus sive Groin, ejusdem. Nostris 3 : Carnem de Morria, vel infirmam, vel Apud Apuleium Morsicare, est ssepius Moue, eadem notione. Pathelin apud non natam nullus vendat. mordere. Borellum: 5S3f"' Hinc emendanda Charta ann. circ. 1225. torn. 4. Gall. Christ, col. 138: Pro suo anniversario reliquit conventibus trium Ecclesiarum centum marcas argenti, cum quibusdam terris apud Coindriacum. Ad opus majoris Ecclesise centum marcas, et in memoriam eleemosynse quingentos Monantesios siliginis. Ubi legendum Mornantesios. 1 MOETENTARIUS, Eadem notione, in Charta ann. 1123. apud Menester. Histor. Lugdun. pag. 23 : Deberent tot mensuras siliginis, quse Mortentarii appellantur, alibi Mornantesii, etc. J MOROBATINUS, Moneta Hispanica. Vide Marabotinus. MOROIS. [Serpens sanguinolentus.
i ~|

MOR
Vous en ayez pris par la Moue, II doit venir manger de 1'oue.

MOR

MOR

523

T MORTAILLIABILIS , Qui servituti mortuas tallies seu manus mortuas obno1 5. MORSUS iNFERNALis.Morbi genus, xius est, Mortaillable. Charta Oaroli VII. idem , ut videtur , quod sacer ignis. Reg. Franc, ann. 1446. apud Thomasser. Charta ann. 1226. apud Marten, in Itiner. in Biturig. pag. 107 : Secundum usum et 2. pag. 102: Universitati vestras notum consuetudinem dictarum terras et castelfieri volumus, quod cum olim peccatis laniae de Culanto Mortailliabiles erant hominum et mulierum exigentibus... quse- et semper fuerant. Vide Mortalia 2. | MORTAIROL, Species pulmenti, f. dam infirmitas quae vulgo dicitur Morsus infernalis invaserit populum diocesis dictum ab Hispan. Mortero, vel Italico Tornacensis et Gameracensium diocesum, Mortaio, Gall. Mortier, quod in mortario etc. Vide Ignis. contunderentur ea, unde conficiebatur; 6. MORSUS et REMORSUS CANDELA- nisi idem sit quod nostris Mortadelle, RUM, [f. Reliquiae, Gall, les Restes.] Or- Crassior lucanica quae ut ex carnibus dinatio Hospitii S. Ludovic. Reg. Franc. ita ex piscibus diversis conflci potest. ann. 1261. eoita in Notis ad Joinvillam, Charta ann. 1261. in Tabular. S. Victoria de Valletis Cameras : Quilibet eorum Massil. : In omnium caparum festivitatihabet unum valletum, ad curiam come- bus quibus dare tenetur duo pulmenta, dent, pro roba 100. sol. per annum, quili- quorum unum sit de Mortairol et tres bet partem suam aequaliter Morsuum pitantias, etc. Vide Mortariolum 2. candelarum. Infra : Candelam, fabricam, * Constit. Abbat. S. Pauli Narbon. et partem suam Remorsuum candelarum, ann. 1127. inter Instr. torn. 6. Gall. sicut Valleti Camerae. Christ, col. 33 : De Pascha usque ad nati7. MORSUS. Petrus de Orescentiis lib. vitatem S. Johannis Baptistss donent illis 9. de Agricult. cap. 1. de Equorum aetate: in Dominicis diebus carnem mottoninam Masticare equorum est per denies mola- cum Mortairolibus. Glossar. Provinc. res: denies autem primi, quos ibi mittant, Lat. ex Cod. reg. 7657 : Mortayrol, Prov. sunt duo superiores et duo inferiores, qui incensatum. Morteyroulx, in Consuet. vocantur primus Morsus, et vocatur pullus MSS. S. Crucis Burdeg. ante ann. 1305 : primus Morsus, quod quidam dicunt fieri Dantur quotidie duo fercula, et in diebus secundo anno , etc. Hinc proverbium, duplicibus additur tertium, scilicet Morteyroulx.... Infirmarius habet dare nemel Prendre le mors aux dents. * 8. MORSUS MALUS, Fraus, fallacia, in anno... abbati et suis servitoribus.... ut opinor. Charta Milon. episc. Morin. quosdam astes unius porci integri et ann. 1166. in Reg. 75. Chartoph. reg. species ad faciendum Morteyroulx. Ex ch. 172 : Notum sit... Symonem de Mai- quibus certum est tomaculum hie signigny pepigisse, quod ipse et hasredes sui ficari. Morteruelo Academicis Hispanis, nobis et successoribus nostris decem mo- fnoretum. dia vini legitimi et sine malo Morsu, ad MORTALAGIUM, Quod ex mortuis, seu mensuram Noviomensem in Noviomi sin- ex decedentium legatis, Ecclesiis obvenit. Jus Mortalagii, in Charta ann. 1192. gulis annis persolvet. apud Gassendum in Notitia Ecclesiae | 1. MORTA, Locus in quo aqua fluvii stagnat, et quasi mortua videtur, unde Dignensis pag. 139. Alia Raimundi Arvocis etymon. Oharta Thossiacensis chiep. Arelatensis ann. 1166. apud Samann. 1404 : Guillelmus Regis tenet tria marthanos : Cum coemeteriis, et Mortaforamina seu pertuis ad ponendum vol- lagiis, et cum omnibus ad ipsas Ecclesias vous existentia in dictoprato a parte nun- pertinentibus. Mox: Deinde dimidiam partem Mortalagii et omnium obventiocupata la Morta. * Sent, arbitr. inter Petr. de Caslucio num mortuorum, etc. Alia Petri Episc. dom. Eccl. novae et abb. monast. Vallis Massiliensis ann. 1170 : Et in sepeliendo de Fener. ann. 1327. in Reg. 65. Char- 'et in Mortalagio liberam eis facultatem toph. reg. ch. 47 : Ascendendo de aqua concedimus. Alia Raimundi Episc. Masde Sira per dictum rivum de Condat ad siliensis ann. 1204 : His tamen pactis togahanam et Mortam, quse sunt inter tius Morlalagii et relicti sive in rebus momansum del Giolo sobeira;.... et a dicta bilibus et immobilibus, seu se moventibus, gahana et Morta, prout labitur aqua des- seu in pannis illorum, qui ibi sepulti fuecendendo ad gahanam, quse est in fine runt, etc. Alia apud Columbum in Episdels angles. Hinc Marteau, pro Morteau, copis Sistaricens. lib. 2 : Tertiampartem vocant Autissiodorenses fossas in vineis Synodi, et tertiam partem sus& quartae transversas , quibus aqua dilabatur. partis Mortalagii in omnibus Ecclesiis Ejusdem originis est pagus quidam Au- donavit. Alia lib. 3: Cum oblationibus et tissiodorensis, qui nunc Marteau et in omni jure parochiali, et Mortalagio ad Chartis 500. annorum Mortua-aqua nun- Ecclesiam pertinente. Alia lib. 4: Cum ad nos de jure communi quarto, pars cupatur. * 2. MORTA, Lignum, ut videtur, tigni mortalagiorum seu leg&torum ad pias species. Vide supra Morella 2. Stat. causas pertineat, etc. [Gharta ann. 1299. Taurin. ann. 1360. cap. 57. ex Cod. reg. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 90: Salvis 4622. A : Plaustratse lignorum, feni,paleae, nobis et retentis nostris et dicti Prioris Mortarum, palleorum, etc. redditibus spiritualibus ; videlicet decimis, * MORTAILLIA, Jus domini in bona primitiis, Mortalagiis, oblalionibus, etc. hominum manus mortuae defunctorum. Statuta Capit. Glandat. ann. 1327 : StaCharta Herv. dom. Virsion. ann. 1213. tuerunt quod Praspositus primitias panis apud Thaumasser. in Consuet. Bitur. et vini, fructuum et cseterarum decimanpag. 79: Si mortuus filium vel filiam darum, Mortalagia et alia funeralia hamanentem secum habuerit, et eum mori bebit.] Adde Petrum Jofredum in Episcontigit, dominus suus nullam in eo ha- copis Niciensibus pag. 165. 174. 175. et bebit Mortailliam. Alia Joan, ducis Bitur. Guesnaium in Annal. Massiliens. pag. ann. 1405. ex Bibl. reg.: Cum omnibus... 340. MORTA.LITAS, Eadem notione. Charta Mortailliis, foremaritagiis, etc. Hinc Mortalier, qui huic juri percipiendo praepo- ann. 1103. apud Sammarthanos in Archiep. Arelat.: Donavit etiam tertiam situs est. Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 279: Symon Cro- partem Mortalitatis totius Episcopatus, nay nostre sergent et Mortalier ou bal- operibus S. Marias et S. Salvatoris, in illis liage de saint Pere le Moustier, etc. Vide Ecclesiis, quas in dominio suo retinere placuit. Mortalia 2.

Est et Mortalagium, Jus quod domino competit in bona decedentis vassalli, cum de iis testamento minime disposuit. Charta ann. 1315. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 108 : Exceptis obventionibus quas dicto Nobili adventure possent ratione Mortalagiorum, seu interventu mortis alicujus suorum hominum sic mortuorum quorumcumque, quam obventionem dicti Nobilis sibi retinuit. Vide Mortalia 2. MORTALE PEGCATUM, quod mortem aeternam infert, passim. Pro crimine, cujus poena mors est. Capitula Carol! M. de Partib. Saxoniae cap. 13: Si quis pro his Mortalibus peccatis latenter cornmissis ad Sacerdotem confugerit, etc. Martalis culpa, in Lege Bajwar. tit. 1. cap. 5. Mortale crimen, tit. 6. cap. 3. 11. et in Concilio Coloniensi can. 56. apud Abbonem Floriac. in Canonib. cap. 36. Mortifera crimina, in Inquisitionibus Synodalibus cap. 56. apud Reginonem lib. 2. de Ecclesiastica disciplina cap. 5. 1. MORTALIA. S. Augustin. Enarrat. in Psalm. 78 : Morticinia (6vr)art[Aaja) dicuntur mortuorum, Mortalia vero vivorum corporum nomen est. Eadem habet Beda lib. de Orthogr. Vide eumdem S. Augustinum in Psalm. 8. * Nostris Mortailles, Exequiae, funebria justa, vulgo Funerailles. Lit. remiss, ann. 1414. in Reg. 168. Chartoph. reg. ch. 83 : Comme le suppliant venoit des Mortailles ou obseques de la mere, etc. Occurrit praeterea in Stat. ann. 1399. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 388. art. 17. Mortable vero, pro Mortel, mortiferus, in Lit. remiss, ann. 1395. ex Reg. 148. ch. 23 : Depuis fu enveyez un barbier pour visiter et cirurgier Jehan Langlois, lequel dist et raporta en verite que la plaie estoit curable et non Mortable. Vide infra Mortuarium 3. 2. MORTALIA. Idem quod Mortua manus, quasi mortua tallia, vel mortui tallia, quod scilicet post mortem alicujus exigitur. Mortaille, in Consuet. Arvernensi cap. 17. art. 14. cap. 21. art. 12.14. cap. 22. art. 16. in Burbonensi art. 207. et in veteri Consuet. Bituricensi tit. 1. art. 1. Unde eidem servituti obnoxii, Mortaillables dicuntur in Consuetud. Marchensi cap. 17. art. 125. 126. 127. etc. ubi ejusmodi servi, a servis consuetudinariis (Coustumiers) distinguntur. [Charta ann. 1289. in Tabular. Virzion.: Hominem Stephani de Melluno Militis et Marquisias matris sues de capite et corpore talhabilem et explectabilem et de Mortalia ad vpluntatem eorum. Privilegia S. Palladii ex Cod. MS. Coislin. num. 522. pag. 1 : Quietamus ab omnimodo jugo servitutis, servicii, tallise, Mortaliss, etc.] Charta Roberti Comitis Arvernensis ann. 1276 : lllam autem servitutem quae vocatur Mortalia, sive Manus mortua, quam in aliquibus hominum meorum de Comitatu meo de Arvernia percipere consuevi, hominibus meis... remitto in perpetuum. Charta Ebonis domini Castri Meliandi de Immunitatibus dicti Castri: Concessi etiam quod dicti homines ad mei dominium pertinentes, et eorum hssredes, a manu mortua, quae vulgariter Mortalia 'appellatur, liberi sint et immunes; sed cum decesserit quislibet illorum, qui commode poterit, ad plus 5. sol. mihi et hseredibus meis dabit in recognitione dominii. Compotus Baillivprum Franciae ann. 1306: De Mortalia uxoris Thibaudi Burgundi deductojurePraepositi. Vide Thomasserium de Oonsuet. localib. Bituricensib. lib. 1. cap. 6. 64. | MORTALISSIME PECCARE, Gravis-

524

MOR

MOR

MOR

Placentulae species fuisse yidetur 1 2. MORTARIUM , Arenatum, Gall. sime, in Summa Magistri Pauli apud Mortier. Liber Miracul. S. Sulpitii Episc. ex iisdem Consuetuq. ubi de signis : Pro Duellium torn. 1. Miscell. pag. 72. 1. MORTALITAS, Pestis, lues, quse in Bituric.: Mortarium arripit, illudque in signo Mortearum facias signum panis et populo grassatur. Gloss. Gr. Lat.: v?j<ri?, gremio caeca mulier projicit. Illud autem lactis, quia ex utroque fit. Proinde non Mortalitas. Mortalitas animaliurn, in Ca- ex aceto et calce viva subigebant vete- idem quod Mortia Barberino in Gloss, ad Dpcumenti d'amore, si tamen de pitul. 2. ann. 810. et in Epist. Ludovici res, ut docet le Roman de la Rose MS.: crassiore lucanica bene est interpretaPii ann. 828. etc. Anastasius in BeneLi murs ne doit pas faire faute Pour enging qu'on y puist gitre ; dicto PP.: Et dum cognovisset piissimus tus Ubaldinus in suo Lexico. Car Ten destrempa le Mortier Imperator, quia Roma periclitaretur fame Pulmenti genus ex pane et lacte, De fort vinaigre et chaus vive. veluti mortarium quod ex arena et calce et Mortalitate, misit in JEgyptum. Dit* Hinc Mortellier, qui mortarium subi- fit, unde vocis etymon, simul mixtis marus lib. 2 : Sseva Mortalitas Imperatoris exercitum subsequitur. Utuntur S. Cy- git, in Lib. 1. statut. artif. Paris, ex Ga- confectum; quod Mortreux appellatur prianus lib. de Mortalitate, lex penult. mer. Comput. fol. 185. v.: Li Mortellier in Charta ann. 1450. ex Reg. 185. CharD. de Vi et vi arm. (43,16.) lex 6. de Of- et li plastrier sont de la merne condition toph. reg. ch. 61: Apres ont chacun une fic. Praes. (1. 18.) etc. Gregorius M. in et du meme establissement des macons en ribellete de lart routi sur le greil, chacun Sacramentario, etc. [** Vide Glossar. toutes choses. Minus ergo bene Mortelier, une esculee de Mortreux, fait de pain et Liquandi metalli artifex intelligitur a de leit, et a boire, tant qu'ils veulent, med. Graecit. voce ava-nxov, col. 485.] 2. MORTALITAS, pro Mortalagium. D. Le Beuf torn. 3. Hist, dioac. Paris, cidre ou cervoise. pag. 261. * MORTELARIA, vulgo Mortellerie, ViVide in bac voce. 1 3. MORTARIUM, ut Mortalitas 3. cus Parisiis. Charta Phil. V. ann. 1318. * Oharta ann. 1243. ex Tabul. S. Andr. Avenion. : Petit ab ipso Silvacanas monas- Laudes Papiae apud Murator. torn. 11. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. terio quartam decimee et tertiam Mortali- col. 21 : In Lomellina... est locus, qui an- 577. r. col. 2: Supra domum Radulphi tatis ecclesiarum S. Johannis de Vallebo- tiquitus Pulchra sylva dicebatur, postmo- Normanni, sitam in vico de Barris desuneta et S. Marias de Goro. dum vero propter morlalitatem et csedem per Mortelariam, Ixx. sol. Paris. 1 3. MORTALITAS , Glades, strages, magni exerciius Caroli Regis Francorum, I. MORTELLA. Processus de Vita S. Gall. Carnage, Massacre. Memoriale Po- qui ibi primo superatus est a Rege Longo- Thomee Aquin. n. 39 : Vidit eum sanum testatum Regiens. ad ann. 1229. apud bardorutn, Desiderio, Mortarium nomen et laborantem cum dicto brachio de arte Murator. torn. 8. col. 1107 : Et fuit ma- habuit. Mortellse, de qua consueverat laborare in ximum proslium quadam node inter eos * Morteis, eadem, ut videtur, notione. dicto Monasterio. Incertum viris doctis et Bononienses.... et fuit maxima Morta- Pactum inter Henr. comit. Luxemb. et cujusmodi fuerit Mortellae ars. lilas hominum peditum et militum. Oc- archiep. Trevir. ann. 1302. torn. 2. Hist. SSS^" Fortassis ars est materiariae, a currit iterum col. 1127. Vide Mortarium 3. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 15. Gall. Mortoise, quae res materiarios arti* Ital. Mortalita. Glossar. Provinc.Lat. col. 1: Tous lor biens il puent meneir et fices spectat; nisi ad officium crassioex Cod. reg. 7657. Mortaudat, Prov. cla- rameneir a Treves sauvementet en nostre res lucanicas, Gall. Mortadelles, conconduict, sens empeschement de nous ne diendi referas, si tamen id artem dixedes. Vide mox Mortarium 3. 1 MORTALITER, Lethaliter, Gall. Mor- de noz sougis, sauf ce que nous n'entre- ris. Vide Mortariolum 2. Erunt fortean tellement. [* Ital. Mortalmente, ut et prenons riens des Morteis faictes. qui a sinapi triturando vocis etymon #4. MORTARIUM, Idem videtur quod accersant: Morteile enim nunc proMouHispanis.] Bartholomaei Scribae Annal. Genuens. ad ann. 1239. apud eumdem supra Moria 2. Aquae sali conficiendo tarde usurpant rustici Dumbenses. Murator. torn. 6. col.480 : Quosdam inter- aptae receptaculum, quia ejusmodi aqua * F. Ars mortarium subigendi. Vide fecit, et quosdam Mortaliter vulneravit. stagnat, sic dictum. Charta ann. 1010. supra Mortarium 2. * MORTALOGIUM, ita inscribitur Ne- apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. T 2. MORTELLA, vox Italica. Myrti crologium monasterii S. Andreas Ave- eevi col. 419: Salinam unam integram granum. Acta S. Joan. Abb. Pulsan. nionensis. Vide Mortilegium et Mortua- cum aliis vasis atque Mortario suo, quas torn. 4. Junii pag. 42: Nee cibus alius ei rium 2. rejacet in Cumiaclo in fundamento. fuit, nisi ficus sylvestres et myrti grana 0 1 MORTAREISIUM, Querneus, ni fal5. MORTARIUM, Stagnum, quod vis quae vulgariter Mortellas vacant. Nostris lor, pulvis coriarius, quo coria subigun- aquae stagnantis receptaculum. Charta Meurte, eadem notione. Vide Menag. in tur ; quod in mortariis contundatur sic Rainardi archiep. Rem. ann. 1137. inter Origin. Gall. dictus videtur. Statuta Montis Regal, Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. | 3. MORTELLA, Mortarium, Gall, un fol. 270: Et pelles etiam tenere debeant 205 : Ex parte Hosomensis castri usque ad Mortier. Vita S. Cqemgeni torn. 1. Junii in bono affeito, scilicet de Mortareisio per Mortarium de Vinceio cum mortua aqua, pag. 315: Faber quidam... Mortella lapispatium quod sint diligenter affeitatx.quss dicitur Rannus. Vide supra Morta 1. dem terens, particula de lapide scissa exij 1. MORTARIOLUM, MORTARIOLUS, et mox Morteria. livit et fregit oculum fabri. Bqllandistis, Igniariae machinae genus 1 MORTARIDS, pro Mortarium, Gall. 1 MORTENTARIUS, ut Mornantesius. aliquod. Miracula S. Angeli Mart. torn. un Mortier. Inventar. utensil, in Tabul. Vide ibi. 2. Mail pag. 87 : Se velle... in gratulatio- Compend. : Duos Mortarios cum pestallis * MORTERIA, Palus, locus ubi aqua nis publicse signum Mortariola aliquot suo suis et 10. sedes quarratas, etc. stagnat. Charta ann. 1279. in Chartul. sumptu explodi. Acta S. Humilitatis torn. | MORTAS, pro Mortu&, ut videtur.Dion. pag. 458. col. 2: Tenet in terriS. 5. Maii pag. 217 : Ut eodem die v. ad S. Form. vet. Andegav. 24. torn. 4. Analect. torio de Jooissiaco inter dictum locum et Salvii adduci fecerit sexcentos Mortario- Mabill. pag. 248 : Quasi animalia per sua Morterias et canaberias triginta duo arlos, quibus ex communi bombardiorum menata eos ducere habuissit, et ipsa ani- penta. Vide supra Mortarium 5. munitione, absque monasterii impendio, malia per sua menata aliquas Mortas fue*: MORTERIOLUS. [ Infra ilium morssepius explosis, aucta Isetitia fuit plau- rant, et ipsa pec&ra illi excorticassit, pos- terium est et unus alius Morteriolus. susque popularis. Adde torn. 2. Aprilis teaque Mortas fuerunt. Interrogatum fuit (Chevalier , Visit, episcop. Gratianop. ipsi illi quid de hac causa responso daret: pag. 364. Vide Mortarium 1. f2. MORTARIOLUM, Species pulmenti, et ipsi illi taliter locutus fuit, quod nee I1. MORTERIUM, Mortarium. Invenidem quod Mortairol. Statuta ann. 1208. sua animalia numquam menassit, nee tar. ann. 1342. in Tabular. S. Victoris in Archivis S. Victoris Massil. : A dis- per sua menata ipsa animalia degere Massil. : Unum Morterium et unum pespensatore de piscibus, et pegimento, el numquam habuissit, nee de manus suas tellum. nebulis, et Mortariolo secundum anliquam excorcitatas numquam fuissent. 1 2. MORTERIUM, Arenatum, non seconsuetudinem monasterii temporibus * MORTATUS. Chron. Tarvis. apud mel, in Reparationibus MSS. Senescalconstitutes, etc. Murator. torn. 19. Script. Ital. col. 749 : liae Carcasson. ann. 1436. T MORTGATGIUM. Vide in Vadium. 1 1. MORTARIUM, Tormenti bellici Veneti perpendentes rem bellicam inter genus, Gall. Mortier, Epist. ann. 1480. ulrosque esse oportere,student gentes suas MORTH, MOROTH, MORDRUM, MURapud Ludewig. torn. 5. Reliq. MS. pag. ordinare et balisterios omnes atque arce- DRUM, etc. Homicidium, ex Saxqnico 291: Ad id quoque exequendurn bombardiis rios de Candia,quosMortatos appellabant, mor^b, mors, letum, perditio, interitus: et Mortariis muros circumdant, verberant, in paludibus per costam adversus exerci- unde mor^S-laga, homicida, mor'bdiruunt. Bernhardi de Breydenbach Iter lum Paduanum locant. 1 a ge , homicidium. [**Vide Grimm. AnHieros. pag. 264 : Collocat ex omni parte T MORTAUDIRE, MORTAUDUS. Vide tiq. Jur. German, pag. 625. et Haltausii tormenta et Mortaria qua ex transverso Morth. Glossar. Germ, voce Mord, col. 1363.] sedificia urbis verberent, diruant, mortaMORTEA. Consuetudines Monast. Flo- Papias : Mordou, i. e. homicidium in abslesque conterant. Hasc tormenta Mortaria riacensis : Ipso die in refectorio ad pran- conso, in Lege Longobarda. Ita MS. Edidicta, interdiu, noctuque saxa in aera dium Morteas, generale piscium, morta- tus habet Morhou. Eadem Lex Longob. sublime jaciunt. Adde Rymer. torn. 15. riola, pitanciam de optimo vino debemus lib. 1. tit. 2. | 8. [* Roth. 373.]: Omnes pag. 213. habere, et ad cosnam trutas. regales causes, quae ad manum Regis per-

MOR

MOR

525

tinent, unde compositio expectatur, aut modo istis casibus, videlicet Multro, incen- vulgo Murt vocatur, hominem innocentem culpa quseritur, dupliciter secundum an- dio, raptu, etc. Charta Communise Ara- morte suffocavit. Homicidium per foretiquam consuetudinem componantur, ex- bian, ann. 1190. apud Baluz. torn. 7. hocht... felonie, sive Murther, in Statutis cepto mundio de libera, aut Morth, aut Miscellan. pag. 325 : Si quis bannitus est Roberti II. Regis Scotise cap. 50. 1. aliis quae, similes sunt, unde 900. solid, pro aliquo forisfacto, excepto Multro, ho- quod factum fuit per Morther, vel prsecojudicantur. Tit. 9. 15. [ Roth. 373.] : micidio, etc. Charta Drogonis de Melloto gitatam malitiam. Regiam Majestatem Si servus Regis Morth fecerit, ita decer- ann. 1223. apud Marten.torn. 1. Ampliss. Tib. 4. cap. 5. | 3 : Duo sunt genera hominimus, ut componat ipsam personam, Collect, col. 1177: Notum facitnus uni- cidii, unum quod dicitur Murdrum, quod sicut appretiata fuerit, et servus ipse su- versis... quod dominus Rex habet in toto nullo vidente, vel sciente, clam perpetraper fossam ipsius mortui appendatur, etc. terra regaliam abbatise Cormeriaci, rap- tur, praeter solum interfectorem et ejus Inquisitiones Synodales cap. 6. apud tum, Multrum, etc. Adde Perardum in complices, ita quod mox non sequatur clamor, aut vox popularis... Secundum Reginonem lib. 1. de Ecclesiast. disci- Burgundicis pag. 334. genus homicidii est Mud quod dicitur | MULTRIGIUM, in Legibus Norman, plina cap. 5: Est aliqua femina quse in fornicatione concipiens, timens ne mani- cap. 55. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. simplex homicidium. Ita murdrum oppofestaretur, infantem proprium aut in MSS. pag. 257: Habet etiam curiam de nitur homicidio quod per infortunium aquam projecerit, aut in terra occultave- omni placito spadse, et de roberiis, et fit, in Legibus Malcolmi II. Regis ScoMultriciis, homicidiis, treugis fractis. tise cap. 15. | 4. seu calore iracundise, virit, quod Morth dicunt. MOROTH. In Edicto Rotharis Regis 1 MULTRIUM, Charta Roberti Mag- delicet Chaudemelle, in Statutis Roberti Longob. titulus 5. [** 14.] inscribitur de dun, domini ann. 1177. apud Thomas- II. Regis Scotiae cap. 3. Latinis hisce Moroth, ubi agitur de eo qui homicidium serium Consuet. Bituric. pag. 73: Neque vernacula subjicimus, ac primum ex in absconso perpetraverit. furtum, neque sanguinem, neque Mul- Assisiis Hierosolymitanis MSS. cap. 77 : MORGHIDUM. Concilium Moguntia- tria, neque bataliam (requirere poteri- Mutre est quant home est tue de nuit, ou cense : Hssc eadem pcenitentia irnponenda mus.) en repos, dehors ou dedans vile. Et qui est... qui sponte per fraudem et avaritiam ] MURDIFICATIO. Consuetud. Furnen- viaut faire apeau de Mutre, il doit faire hominem innoxium occidunl, quod Mor- ses in Archivq Audomar. : Dominus aporter le cars murtri devant I'hostel don chidum vacant. Ita apud Rabanum, Re- Comes retinet sibi ad justiftcandum per Seignor, etc. Cap. 82 : Home murtri, et inonem, Burchardum, Ivonem, et in curiam suam, Murdiftcationem, id est, home tue autrement que murtre, n'esl pas une chose ; car le tue sans Murtre est hooenitentiali Romano constanter legi murdrum. 1 MURDREDUM. Charta Elizabeth micide. Cap. 83 : Murlre est fait en repos, observavit Steph. Baluzius, ubi Lindenbrogius et alii mortridum praaferunt. Reg. Angl. ann. 1566. apud Rymer. torn. et pour ce eat I'assise faite, tel que I'on 15. pag. 660 : Ad inquirendum de omni- peut prover par son cars ; car en cest cas Vide Capitul. 4. ami. 803. cap. 12. ^ MORDAD. Consuetudines Arkenses bus et omnimodis proditionibus, feloniis, le cors murln portepartie de lagarantie, et I'appellant I'autre, el celui a qui I'on ann. 1231. in Tabular. S. Bertini: Majo- Murdredis, etc. res causes, ut sunt raptus mulierum, be| MURDRUM. Charta Henrici Regis donne cos, dequoi il recoil mart, est homerof, Mordad, etc. Angl. ann. 1134. in Hist. MS. Monast. cide, ne homecide ne peut home prover MORTAUDIRE, Intern" cere, furtive homi- Beccens. pag. 36: Habeant in tola pa.ro- par I'assise, ou I'usage dou Roiaume de nem occidere, apud Ulpianum in Collat. chia Becci omnes regias libertates, Mur- Jerusalem, que par 2. loiaus guarens de la loy de Rome, qui facent que loiaus Legis Mosa'icae tit. 11. Lex. Alemannor. drum, mortem hominis, etc. guarens jurent les de tit. 76: Si quis Mortaudit barum aut fe| MURTRE. in Charta Bernardi de il aque Us recue. Cap.cos donner qui mort 86 : Et minam, qualis fuerit, secundum legiti- Turre ann. 1256. apud Baluz. torn. 2. quoi mum weregeldum nono geldo solvatur. Hist. Arvern. pag. 510: Si quis malefac- fait apeau d'homecide il doit savoir que Ubi Editio Heroldi tit. 77: Si cui Mor- tor extraneus vel familiaris deprehensus est homecide, si que il se mette en droit gages. Quant I'on fait apeau d'homicide, taudus imponitur, sive sit baro, aut fe- fuerit in Murtre, etc. est quant home est tue en appert devant mina, etc. 1 MURTRUM. Statuta Ludovici VIII. la gent en mehlee, et homecide ne peut MORTAUDUS, Per morth interfectus. Lex Aleman. tit. 49. cap. 1: Si quis ho- Reg. Franc, ann. 1223. apud Acher. I'on prover de son cors, si le convient prominem accident, quod Alamanni Mor- torn. 1. Spicil. pag. 646 : Eo excepto, quod ver par guarens. Hinc vetus Consuetude taudo dicunt, etc. Ubi varie hanc vocem nobis retinemus Murtrum, raptum, homi- Andegavensis, et Statuta S. Ludovici efferri in MSS. monet Baluzius, mors- cidium et justitiam pedagii nostri. Sta- lib. 1: Meurtre si est, quand I'en tue taudo, mortoto, mortot, morttudo, mortu- tuta Eduardi I. Reg. Angl. apud Rymer. homme ou femme de jour ou de nuit, en torn. 2. pag. 260 : Nee sasiemus bona sua son lit ou en autre maniere, pourquoy ce dum, et mortuum. * MORDTHOTUS, Eadem notione. Vet. .... nisi pro Murtro. Murtrum perpensum, ne soit en meslee, ou sans tancer, ou Poenit. ex Cod. reg. 3878: Hxc eadem in Consuetud. MSS. Auscior. Occurrit sans li deffier. En une foire pourroit I'en posnitentia imponendaest... his,qui sponte prseterea torn. 3. Ordinat. Reg. Fr. pag. homme tuer en Meurtre, se I'en le feroit sans fancier avec lui, ou sans li deffier. per fraudem et avariciam hominem inno- 64. et 204. xium occidunt, quern Theudisca lingua 1 MUTRUM, in Charta ann. 1265. in [Murdre, in Litt. ann. 1356. torn. 3. OrdiMordlhotum vacant. Tabulario S. Albini Andegav. : Excepta nat. Reg. Franc, pag. 92. Le Roman de MORTRAIDUS. Constitutio Friderici I. villicaria seu jurisdictione trium delicto- la Rose MS. : Imp. ann. 1158. apud. Goldastum torn. rum, videlicet raptus, Mutri et encim, Par foi se j'estoie ore lierres, 3. ConstJt. Imper. pag. 231: Occiditur seu encimi. Vide Encimum. Ou traitres, ou ravissieres, alicujus pater, frater aut cognatus, quamMURDRUM, Vox quae passim occurrit, Ou d'aueun Murdre achaisonnes, etc.] vis sibi de patratoris scelere constet, eun- nostris Meurtre. Murdrum autem homidem licite, dummodo cum ipso Mortraido cidium furtim jTactitmdefiniturin Charta Duplex autem statuitur murdrum, in judicialiter actionem nan incosperit, tu- Willelmi Comitis Pontivi ann. 1250. in Legibus Malcolmi Regis Scotiae cap. 15. mulabit, etc. Hist. Eccles. Abbatis-villae cap. 46. Lex publicum et privatum. Publicum murMORDRUM, Eadem origine et notione. Bajwar. tit. 18. | 1 : Si quis liberum occi- quod et apertum dicitur, quod in trum, Lex Saxon, cap. 1. 6 : Si Mordrum to- derit furtivo modo, et in flumen ejecerit, loco publico coram testibus fit: Privatum quis fecerit, etc. Capitulare 3. ann. vel in talem locum, ut cadaver reddere tum, cum aliquis est interfectus, vel sub813. cap. 44 : Si quis hominem in Mordro non quiverit, quod Bajwarii Murdrido mersus, vel in aliquo loco inventus. In accident, etc. ut et dicunt, etc. Lex Frisionum tit. 50. | 2 : Arestis ann. 1261. in Nativitate B. MaMORDUM. Conradus Uspergensis ann. Si quis hominem occiderit, et absconderit rise in 1. Regesto Parlamenti fol. 117 : 1198 : Unde et illi rei habiti sunt de tali quod Mordritum vacant, etc. Leges Hen- Dictum fuit ejus qui se suspenderat, facMordo. rici I. Regis Angl. cap. 92: Murdritus tum ad Multrum per liner e. Vide praete| MEURTRUM. Charta Henrici dominihomo antiquitus dicebatur, cujus interfec- rea Bractonum lib. 3. tract. 2. cap. 15. de Soliaco ann. 1031: De rapto, de Meur- tor nesciebatur ; ubicunque vel quomodo- | 2. Fletam lib. 1. cap. 30. 1. Willelcunque esset inventus, nunc adjunctum mum Stanffordium lib. 1. Placitor. Cotro, de homicidio, etc. ] MULDRUM. Charta ann. 1230. in Ta- est, licet sciatur quis Murdutn fecerit. ronae cap. 10. Rastallumin voceMurder, bul. Centul. : Exceplis Muldro et latrone Homicidium per proditionem, apud Mat- etc. MURDRUM, Pecunia quse. solet dari et rato et scato et lege duelli quas ad abba- th. Paris ann. 1216. de Joanne Rege: Arthurum nepotem suum propriis mani- pro Murdro. Hinc quietum esse a Murtern et conventum pertinent. 1 MULTRUM. Charta Hugonis Vice- bus per proditionem interfecit, pessimo dro, in Leg. Henrici I. Regis Angl. cap. corn. Bruciae ann. 1282. in Tabular. Flo- mortis genere, quod Angli Murdrum ap- 2. et in eodem Monastico Angl. torn. 1. pellant. Ita Chronicon Mauriniacense pag. 687. 688. 689. 722. 851. torn. 2. pag. riac. : Dictus Prsepositus, de Saltu omnimodam habebit et exercebit jurisdic- lib. 2. ann. 1108 : Nefandissimo et abomi- 16. etc. hoc est, a mulctis pecuniariis, tionem et justitiam,... exceptis tantum- nabili super omnia genere mortis, quod quae villanis locorum, in quibus mur-

326

MOR

MOR

MOR

1 MORTIA. Vide supra Mortea. MURDRITOR. Thomas Walsinghamus in Ricardo II: Ut nullus occultus jugu1. MORTICINIUM, MORTIGINUM. Gloss. lator, quales Murderers appellant An- Lat. Gr. : Morticina, Oavacr^a. Papias : gli, etc. [* Mordrita Ruodlieb. fr. 6. Morticinium, quod ab hominibus non utitur, eo quod non occisorum, sed mortuovers. 20-1 MORDRIDATUS, Peremptus, per mur- rum animalium est morbida caro, nee drum occisus, in Concilio apud Theodo- apta ad salutem corporis, cujus causa sunis-Villam ann. 821. apud Burchard. mitur. Prius quidem observatum propter lib. 6. cap. 15. [** Mortritus, Mutritus, in unitatem duorum parietum. Sed nunc Annal. Fossens. ad ann. 1225. et 1270. quis Christianus observet, ut turdos vel apud Pertzium Scriptor. torn. 4. pag. 32. minutiores aviculas non attingat, nisi et 33.] quarum sanguis effusus est, aut leporem MULTRARIUS, ex Gallico Meurtrier. non edat, si manu a cervice percussus, Charta Communiae S. Quintini ann. nullo cruento vulnere occisus est. Theo1195 : Si quis extraneus qui Multrarius dorus Cantuar. in Capitul. cap. 83: Qui sit, vel latro, vel qui raptum fecerit, etc. manducat Morticinum, 40. dies jejunet. [Charta Philippi Augusti Reg. Franc, [Boncompagnus de obsidione Anconse ann. 1214. apud Duchesn. Script. Nor- cap. 3. apud Murator. torn. 6. col. 929 : man, pag. 1065 : Neque similiter Multra- Vivebat enim sicut milvus ex raptu; et rius, aut aliquis forbannitus ab ipso Rege velut c&rvus Morticinum, sic quorumlibet Anglise, etc. Occurrit iterum in alia ej usd. bona requirebat.] Vide Ivonem parte 15. Et tant franchisse lour donna, Comme le due en sa terre a; Regis ann. 1218. apud Baluz. torn.7. Mis- cap. 100. Poenitentialem Halitgarii cap. II out le Murdre et le larron, cell, pag. 338. Tabul. Calense pag. 31: 10. Adamum Bremensem cap. 178. et Le raps, 1'omicide, 1'arson. Miiltrarium ibi captum per Praepositum quaa observat Baronius ann. 51. n. 13. et | MURDRUM , Eadem notione, in debere reddi abbatissas, etc.] seqq. Oharta Henrici II. Reg. Angl. ann. 1 MURTRARIUS, Eadem notione et ori2. MORTICINIUM, Idem quod Mortua1156. apud Kennett. in Antiquit. Am- gine, apud Stephanot. torn. 1. Fragm. rium, de quo infra. Charta Friderici I. brosden. pag. 114 : Concedo eis etiam Hist. MSS.: Anno 1214... postquam libe- Imper. ann. 1153. apud Hundium inMequod ubicumque ierint cum mercationi- rati fuerunt, iterum contempto compro- trop. Salisburg. torn. 2. pag. 377: Stabibus, emptionibus vel venditionibus suis, misso facto per juramentum, munierunt limus ei ut Morticinia quas vel dicuntur per totam terrain meam Anglise.... sint castrum cibariis et Murtrariis qui cepe- (quidam reponunt vendicantur) de homiguieti de thelonio, pontagio, et de runtinvadere. homines, etc. Charta ann. nibus ssspe dicti Monasterii, ubicunque Murdredis et de variis ad Murdredum 1232. apud eumdem torn. 3. Antiquit. defuncti fuerint, Monasterio salva sint et pertinentibus. Pictav. Bened. MSS. pag. 844 : Licebit custodita. nee in eis alicujus loci libertate 5g" Haud scio an eodem significatu vigerio advocatis vicinis quos voluerit fide injuriam patiatur. [* Emenda ex Probat. accipienda sit vox Murthra, in Charta dignis ire ad domum Murlrarii et videre Hist. S. Emmer. Ratisbon. pag. 146 : ann. 1153. apud Hickesium Dissert, pag. cum his qui secum fuerint bona Murtra- Stabilimus etiam ei (monasterio) ut Mor36. ibi enim Murthra intelligitur tribu- rii absque alia potestate saisiendi. Charta ticinia, quae Val dicuntur, etc. Ita letum quod de terris exigi solitum erat, Johann. de Castellione Comit. Blessn- gendum esse probat usitata etiamnunc a cujus praestatione immunes dicuntur sis ann. 1265. inter Schedas D. Lance- ejusdem juris appellatio, Todtfall niterrse quas dominicas, hoc est, a nullo lot : Catalla hominis Murtrarii vel ho- mirum.l dependentes, vocabant : De ista eadem micidss, etc. Edictum Johannis Reg. 1 3. MORTICINIUM, Mortifer et gravis terra, quidam Vicecomes Radulphus Picot Franc, ann. 1352. torn. 2. Ordinat. Reg. morbus. Miracula S. Gengulphi torn. 2. nomine scottum et denegeldum et de Franc, pag. 496 : Alii Murtrarii, alii Maii pag. 650 : Hujusce mortis laqueo hie Murthra et csstera quas de terris reddi latrones, nonnulli monetarum falsato- idem extricatus, acrius Morticinii genus solent, exigebat injuste.... Per judicium res, etc. incurrit rursus. Per tres nimirum hebdototius Comitatus ostensum et diratiocina| MULGTRARIUS. Charta ann. 1220.madas infirmitatis lecturn tenuit, nee cibi tum est a justiciis vel ministris Regis, apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, aliquod genus omnino deglutire valuit. vel ab alio aliquo nichil omnino de prae- col. 1144 : Nullus Mulctrarius nee aliquis Morticinio corruere, in Annal. Edwardi dictis exigi vel accipi debere,.... quia Do- qui fuerit forbannitus a prasdicto Rege 11. Reg. Angl. auctore Johan. de Trokeminica terra eorum est. Franciae, etc. lowe pag. 35. * MURTRERIUS, Homicida, qui murT MULTRARE, MURTRARE, Per Mul 4. MORTICINIUM, Licentia tenendi trum occidere. Leges Norman, apud trum perpetrat, Gall. Meurtrier, alias possessiones in manu mortua, Gall. Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 276 : Mourdreur et Muldrieux. Charta ann. Amortissement; unde Morticina possessio, P. queritur de T. qui patrem suum in 1321. in Reg. E. E. Chartoph. reg. ch. apud Chopin de Leg. Andium part. 1. pace domini Regis nequiter Multravit. 33: Quod duos Murtrerios in carcere regio pag. 630. col. 1. Vide Mortificatio. Regestum Magn. Dier. Campaniae ann. Limosi detentos de node per corruptionem * MORTICINIUS, Mortuus ; dicitur de 1286. fol. 43. apud D.' Brussel torn. 1. de abire permiserat. Pillars, robeurs, Mul- ligno exsiccate, Ital. Morticino. Stat. Usu feud. pag. 223: Cum quidam in villa drieux et autres malfaiteurs, in Lit. re- Taurin. ann. 1360. cap. 178. ex Cod. reg. Meldensi in justitia domini Regis Mur- miss, ann. 1371. ex Reg. 103. ch. 6. Lex 4622. A.: Nulla persona ad collum apportratus fuisset, et relicta ipsius Multrati Godefr. episc. Gamer, ann. 1227. art. 41 : tet... ligna de lignario, nisi essent MortiInfames, homicidas, qui vulgo Mour- cinia. femina de corpore abbatis, etc. T MURDRARE, Eadem notione. Litterae dreur:s appellantur,.... bannitos ab op| MORTICINUS, Lethalis, ibid. pag. Henrici V. Reg. Angl. ann. 1421. apud pido vel civitate per suos judices pro tali 654: Inter Morticinos angores suggerunt Rymer. torn. 10. pag. 159 : Qui Johannem, crimine, civitas non recipiat. Murdreur, mihi fratres assistentes, etc. nuper Ducem Burgundies, occiderunt et in Lit. remiss, ann. 1385. ex Reg. 127. MORTIDATOR, Homicida, idem qui Murdraverunt. Murdrir,in Edicto Caroli ch. 16. Multre, homicidium, in Lit. ann. Murdritor, Gall. Meurtrier. Lambertus Regentis ann. 1358. torn. 3. Ordinat. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. Ardensis : Max qusssitis Mortidatoribus et proditoribus alias inrotavit, alias im719. Reg. Franc, pag. 225. MURDRARI, Per murdrum occidi. Par1 MURTRIARIUS, in Consuet. Lemovic. particavit. * MORTIETUM, a Gallico Mortier, Arelamentum ann. 1. Henrici VI: Rex prae- art. 7. fatum Ducem.... crudeliter Murdrari fe| MULTRITORIA ARMA, Eadem quaenatum. Comput. S. Egid. Abbavil. Ms. cit. Murdratus, per murdrum interfec- Moluta, Gall. Armes esmoulues, in Stabi- ann. 1386 : Pro Mortieto in recouvertura tus, in iisdem Legibus Edwardi Con- limentis S. Ludovici lib. 2. cap. 11. Vide ecclesise, recouvertori xx. den. Vide Morfess, cap. 15. apud Knyghtonum lib. 2. Arma 1. 1 MORTIFERABILITER, Lethaliter. 1 MOUTH-BOSCH, Mortuus boscus, hoc cap. 4. etc. MURDRATOR, Qui murdrum perpetrat, est, siccus. Bullarium Fontanell. : Quod Vita S. Bibiani Sancton. Episc. apud in Legib. Edwardi Confess, cap. 15. 19. si forestarii vocati noluerint venire et Marten, torn. 6. Ampliss. Collect, col. in Legibus Malcolmi II. Regis Scot. cap. dare, tune fratres licenter et sine ca- 767: Puer quidam a vipera percussus 11. 1. apud Henricum Knyghtonum lumpnia et lamen convenienter quantum Mortiferabiliter inftcitur, cujus miseranda lib. S. cap. 4. etc. opus fuerit ad suas necessitates de his to.be, turgescens, pras nimiis aculeorum MURDRIRE. In Fleta lib. 1. cap. 18. duabus forestibus accipient et Morth- doloribus morti fit contiguus. | 8 : Jus alicujus Murdrire. f 10. : Murbosch quantum voluerint. Vide Boscus T MORTIFEROR, vexpo^ai, Interimor. drire appellum. Galli dicerent, Etouffer mortuus. Gloss. Lat. Graec. MSS. Sangerm. un appel. MORTHWRTHI. Vide Faldwrthi. * MORTIFEX. [Pelican. DIEF.J drum perpetratum fuerat, irrogabantur. Si quispiam enim, ut habent Leges Edwardi Confessoris cap. 15. murdratus alicubi reperiebatur, querebatur apud villam ubi inveniebatur, interfector illius. Qui si inveniri poterat, tradebatur justitias Regis infra ipsos 8. dies interfectionis. Si vero inveniri non poterat, mensis et unius diei respectum habebant ad eum perquirendum. Quod si intra terminum non inveniebatur in villa 46. marcas, etc. Adde Leges vernaculas et Latinas Willelmi Nothi cap. 26. 46. et Henrici I. cap. 91. et Monasticum Angl. torn. 1. pag. 669. 830. etc. 52^" Eadem notione, scilicet pro mulcta quse domino competit ex murdro, seu pro jurisdictione etcognitione murdri, vocem Murdre usurpat le Eoman de Vacce MS.:

MOR
1. MORTIFJCARE, Idem quod Amortizare, de qua voce supra, In manum mortuam ponere. Charta ann. 1280. in Tabulario Prioratus S. Nicasii de Mellento fol. 40: Ego Guillelmus dictus de Mota armiger vendidi omnino et dimisi, et penitus et expresse Mortificando quitavi religiosis viris Priori et Conventui S. Nigasii de Mellento, omne jus, proprietatem et dominium quod habebam vel habere poteram super 3. solidos Paris, quos quidem 3. solidos Joannes dictus Poucin de Aubergivilla vendidit dictis religiosis viris super prata, etc quos vero tres solidos a prasdicto Joanne Poucin sibi venditos super sua prata de Spedona prsedicti viri religiosi ac eorundem successores tenebunt et possidebunt sic Mortificatos, sicut superius expressum est, in tali libertate sicut ego prsedictus Guillelmus de Mota ante Mortificationem istam primitus obtinebam , etc. [Charta ann. 1276. in Chartul. Domus Dei Pontisar.: Quod ipsi tenentur Mortificare ex toto venditionem dictarum decimarum ac ipsas decimas erga virum nobilem Guillelmum dominum de Pois.] * Testam. Guid. de Melloto ann. 1270 : Item de redditibus legatis Morti ficandis, volumus ut Mortificentur qui Mortificari poterunt. Occurrit prseterea in Ch. Frider. reg. Sicil. ann. 1209. torn. 2. Cod. Ital. diplom. col. 1648. 2. MORTIFICARE, Morti dare, occidere. Venericus de Unitate Ecclesiae conservanda pag. 24 : Quserebant omnibus modis Morlificare Regem Henricum. [Diarium Belli Hussitici apud Ludewig. Reliq. MSS. pag. 135 : Ipso ergo sic Mortificato clerus perversus prsecipue in regno Boemiss et marchionatu Moravian, qui condemnationem ipsius contribution pecuniarum et modis aliis diversis procuravit.] Ita hanc vocem usurpant Lucifer Calaritanus lib. 1. pro S. Athanasio, ut et Flodoardus lib. 1. Hist. Remens. cap. 4. 1 3. MORTIFICARE, Graviter vulnerare, mutilare. Charta ann. 1244. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 22: Si hominem crepaverit, aut ei membrum Mortificaverit, remaneat in misericordia dominorum. Excerpta e Johanne a Bayono in Hist. Mediani Monast. pag. 265: Sigiffridus pincerna cujus colleges patrem olim graviter Mortificaverat, etc. Vide Mahamium. * Libert, villas de Alavardo ann. 1337 : Item statuimus quod si quis alium percusserit unde membrum aliquod Mortificatum fuerit sive scissum, seu aliquis ex ea percussione de aliquo membro impotens fuerit aut difformis, pro banno et offensa justitise et nostrse misericordias submittatur. Vide infra Mortificatio 3. 1 4. MORTIFIGARE, Corpus raacerare, poenis affligere. Concil. Ilerdense inter Hispan. torn. 2. pag. 283: Si digne posnituerint, ita ut Mortificato corpore cordis contriti sacrificium Deo offerant. Vox nota Scriptoribus asceticis. 1 5. MORTIFICARE, f. Pudore suffundere. Anonymus de Gestis Manfredi et Conradi Reg. apud Murator. torn. 8. col. 606: Irruunt quidem equites numero forte mille in Saracenos prasdictos, quod Morttficati universaliter cum arcubus, et quodammodo facti exanimes solo metu, se nemine adhuc percutiente, prosternuntur. 16. MORTIFICARE, Abrogare, rescindere. Statuta Astens. cap. 10. fol. 26: Juro omnia ea quas in hoc statuto superius vel inferius scripta sunt, et non sunt deleta, canzellata, vel Mortificata, vel

MOR
vacuata, attendere, facere et complere, et observare bona fide et sine fraude. * 7. MORTIFICARE, Extinguere. Lit. remiss, ann. 1410. in Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 34: Dicta mater desiderans ipsum Maynardi salvare, dictam torchiam extinscit seu Mortificavit. Mirac. S. Rufin. torn. 6. Aug. pag. 822. col. 1 : Statim eamdem candelam, quam tenebat, sub pede suo Mortificans, etc. T 1. MORTIFICATIO, Gall. Amortissement, Licentia tenendi possessiones in manu mortua. Sine domini feudalis permissu non licebat ecclesiis aliisque communitatibus aliquod prsedium tenere, sive emptum, sived atum, ultra unius anni spatium, debebantque illud extra manum suam ponere. Hinc ilia nata lex dandi hominem morientem et viventem, quo nomine bona ab ecclesiis occupata domini feudalis juricaducario aliquatenus sunt obnoxia ; communitates quippe sunt caducarise legis peremptoriae clientes, propter quamdam immortalitatem corporis. In Tabul. Calensi omnes Chartee quibus caducaria lex aboletur sic inscribi solent, ut pag. 158: De Mortificatione facta ab ecclesia Calensi abbati et conventuiFrigidimontis. Charta ann. 1280. in Tabular. Portusregii: Promisit dictus Johannes Burgevin armiger, fide data in manu nostra, quod contra hujusmodi concessionem et Mortificationem non veniet in futurum. Vide Mortificare 1. et Admortizatio. * Necrolog. abb. Crucis S. Leufr. ex Bibl. reg.: v. Kal. Nov. Ob. Maria condam regina Francise et Ludovicus ejus filius comes Ebroicensis. Fiat servitium pro Mortificatione aquas de Paceolo nostro prioratu. Vide mox Mortizatio. * 2. MORTIFICATIO, Coercitio, cohibitio, interprets D. Bouquet ad Capitul. Caroli C. ann. 859. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 635 : Confisi de Dei misericordia, apud quern sic acceptatur mensura temporis ut doloris, nee abstinentia ciborum sicut Mortificatio vitiorum, etc. Vide Mortificare 4. * 3. MORTIFICATIO, Idem quod Mahamium, Membri mutilatio, enormis lassio. Charta Phil, comit. Fland. pro castel. Brug. ex Cam. Comput. Insul.: Homicidium de uno homine tantum et incendium et Mortificatio relinquitur in manu comitis et castellani. Vide supra Mortificare 3. 1. MORTIFICATURA, [Vulnus leye, sine sanguinis eflfusione.j vitalis Episcopus Oscensis : Et respondeant eis de caloniis, hoc est, de pwnis pecuniariis et aliis juribus, quas ipsorum locorum curias sunt recipere assuetse. Pecuniarias enim poenss usque ad medium Mortificaturam, et fractionem cultelli inclusive, et similia, vel minora, ad ipsum Ricum hominem, vel ejus curiam dig noscuntur sine dubio pertinere. Vide Ictus orbus. * 2. MORTIFICATURA, Abrogatio, rescissio. Stat. Mantuse lib. 2. cap. 8. ex Cod. reg. 4620 : Pro Mortificatura banni non accipiatur ultra parvos quatuor; et hoc sub quocumque judice et officiali servetur: et non possint nisi semel vel bis exire de banno non curso. Vide Mortificare 6. 1 MORTILEGIUM, Necrologium, in quo nomina benefactorum defunctorum inscribuntur. Charta ann. 1513. apud Madox in Formul. Angl. pag. 272 : In memoria in dicta Missa cotidie in capella praedicta, ut prasmittitur, celebranda, ut tune et ibidem recolentur quorum nomina et cognomina, ad perpetuam rei memoriam, in Mortilegio monasterii prsedicti

MOR

527

inter alias benefactores ejusdem ibidem exarantur et continentur. 0 MORTILOGIUM, Liber de morte disserens. Chron. Tegerns. apud Oefelium torn. 1. Script, rer. Boicar. pag. 630. col. 1: Scripsit anno Domini 1266. tune temporis pro pace in congregatione servanda Mortilogium satis utile. 1 MORTIMANUS. Vide Manus mortua. j MORTIMENTUM, Idem quod Manusmortua. Charta ann. 687. apud Mirseum torn. 2. pag. 1125: Cum jure Mortimenti, et omnium accolarum advocationis ad fisci dominici opera in acceptx libertatis signum. T MORTINA, vox Italica , Myrtus. Chron. Estense ad ann. 1347. apud Murator. torn. 15. col. 442 : Coronatus fait magnificus Miles dominus Nicolaus tribunus Romanus,.... et imposuerunt ei sex coronas, primam quercus , secundam ellerse, tertiam Mortinae, quartam laurit quintam olivarum, sextam argenti. MORTITIUM, Caducum, jus caduci, mortua manus. Charta Tancredi Comitis Licii ann. 1185. apud Ughell. torn. 9. pag. 67: Et aquarium juxta eum, qui ex parte Mortitii ad nostras pervenit manus, et quicquid Mortitii habemus in terricellis juxta Ecclesiam. Occurrit in Constit. Sicul. lib. 1. tit. 84. MORTITIVUS. Monasticum Anglican, torn. 2. pag. 114: Prseterea concessi eis ad pellicias Fratrum omnes pelles agnorum de omnibus maneriis meis,... tarn de his quas eduntur, quam de Mortilivis. Id est, quae moriuntur. [Games Mortitivas, in Statutis Aven. MSS.] Vide Morina 1. * MORTIZATIO, Concessio in manum mortuam , Gall. Amortissement. Stat. eccl. Barchin. ann. 1423. rubr. 18. ex Cod. reg. 4332 : Numquam de cetera possint per episcopum vel capitulum fieri concessiones, alodiationes, Mortizationes aut cujusvis generis alienationes rerum immobilium ecclesiasticarum. Vide supra Mortificatio 1. f MORTORIUM, pro Mortarium. Charta ann. 1329. in Tabular. S. Victoris Massil. : Item unum Mortorium cum suo trissono. 1 M O R T R A I D U S , Homicida. Vide North. T MORTUA. Vim vocis docet Concil. Tarrac. ann. 1591. inter Hispan. torn. 4. pag. 530: Singulares personse tarn ecclesiasticas quam seculares, hujusmodi pecuniis indigentes, ut cum minori incommodo eas habere possint, per venditiones annualium censualiumf quse Mortua nuncupantur. * MORTUA-AQUA, Locus in pago Dunensi, corrupte pro Martis-Aqua vel Campus Martis, ex Chartul. Major, monast. pro bonis apud Castridunum sitis, in Bibl. S. Germ. Prat. ch. 21 : Concedo Deo et S. Martina Majoris monasterii aliquid de rebus meis, quod mihi a quodam propinquo meo, nomine Fulcherio, dimissum est, unum videlicet alodem in territorio Dunensi, juxta Campum Martis situm, in loco qui antiquitus Martis-aqua, novitatis depravatione appellatur Mortuaaqua. T MORTUAGIUM, Idem quod mox Mortuarium. Bulla dementis V. PP. ann. 1309. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 461: Super Mortuagiis seu prssstationibus ecclesiis parrochialibus... videlicet in tertia parte bonorum mobilium, qufe tertiagium dicitur, etc. MORTUAMANUS. Vide Manus mortua. MORTUARE, Gall. Amortir, in manum mortuam ponere. Necrol. Ms. S. Joan, in Valle : Nonis Martii obiit Joan-

528

MOR

MOR

MOR

nes comes Drocensis, qui Mortuavit no- deleslabilis inolevit, videlicet quod cum otius per worth, id est, murdrum. bis tres modios grani. Vide supra Morti- aliqui semulantes carismala meliora, moapitula ad Legem Alamannor. cap. 23. ficare 1. nasteria vestri ordinis vohtnt causa reli- Edit. Steph. Baluzii : Si quis Mortua1. MORTUARIUM, Jus illud dicitur, gionis intrare, ut ibi Domino famulentur, tus fuerit baro aut femina, etc. Vide quod Ecclesise, seu illius Rectori debe- capellani eorum, donee ab ipsispecuniam, Morth. tur, cum quis decedit, [quod jus, cano- quse Mortuarium nuncupalur , extor1 MORTUORIUM, Funus, Gallic. Enternica portio dicitur, in Statutis Eccl. Ca- queant, prput a parochianis suis consue- rement. Epitome Constit. Eccles. Vadurc. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. verunt accipere, illis se temere opponunt, lent. inter Concil. Hispan. torn. 4. pag. 736.] Quippe sidecedens parochianus tria quarum super hoc nostrse providentias re- 199 : Unicuique ex cantoribus dictse sedis vel plura cujuscunque generis in bonis medium flagitastis, etc. [Eadem Bulla in particularibus Mortuoriis tantummodo suis habuerit animalia, optima, cui de sub nomine Gregorii, qui Honorio suf- dentur...portiones sequentes, etc. jure fuerit debitum, reservato, Ecclesise fectus est, legitur in Chartulario Re1. MORTUOSUS, Mortuo similis. Cselius suse, a qua Sacramenta recepit, dum vi- gniacensi data apud Urbem veterem iv. Aurelian. lib. 1. Acut. cap. 3 : Mortuosus veret, sine dolo, fraude, seu contradic- nonas Julii pontific. ann. iv. hoc est, vultus. Cap. 10 : Mortuosum accidens. tions qualibet, pro recompensatione sub- ann. 1230. ad Abbatem Cisterc. et coab* 2. MORTUOSUS, Morticinus ; dicitur tractionis decimarum personalium, nec- bates directa.] [** Vide Haltaus. Glos- de carne animalis ex aliquo morbo mornon et oblationum, secundum melius ani- sar. German, voce Fall, col. 420.] tui. Consuet. Carcass, ex Reg. L. Charmal reservatur post obitum, pro salute * Varie adiversis ecclesiis perceptum, toph. reg. ch. 3 : In nullo loco macelli animse suss, hujusmodi liberandum. Quod ut docent Statuta eccl. Castr. ann. 1358. vendatur euro hyrcorum vel de ede, nee si duo tantum in bonis decedentis extile- part. 2. cap. 4. ex Cod. reg. 1592. A. : caro Mortuosa, nee infirma vel leprosapro rint animalia, de mansuetudine Ecclesise Ubi distincte et cum sua sana intentione sana. Vide supra Moria 1. exactio quselibet nomine Mortuani re- elegerit in alio cimiterio sepeliri, tune MORTUUS, pro Occisus. Histor. Cortumittitur. Haec Statuta Provincialia Ste- canonica portio erit parrochiali ecclesise siorum lib. 1. cap. 13 : In cujus obsidione phani Archiep. Cantuariensis apud restituenda... Portio vero prsedicta secun- Mortuus fuit Dn. Galerannus frater ImLambethe ann. 1206. et ex iis Simon dum consuetudinem diversarum ecclesia- peratoris ictu sagittas. Occurrit passim Langham Archiepisc. Cantuariensis in rum aliquando est media, aliquando ter- in hac Historia. Provinciali Eccles. Cantuar. lib. 1. tit. tia, aliquando quarto. : sed quartam MORTUUM super mortuum ponere. Vide 3. Adde lib. 2. tit. 2. lib. 3. tit. 15. et dicimus deberi, ubi de aliqua portione per Bisomum. Concil. Mertonense ann. 1300. cap. 3. consuetudinem non apparet. Vide supra MORTUOS IN ECCLESIA. SEPELIRE VCEamdem mortuariorum originem et Funeralia 2. tant Canones. Vide Notata a Lindencausam attigit Synodus Exoniensis ann. 533-Eodem mortuarii nomine designa- brogio in hac yoce. 1287. cap. 51 : Mortuariorum prsestatio- tum reperimus tributum, quod a do1 CARMINA diabolica, quse super Mornem ex eo intelleximus salubnter sump- mino post mortem vassalli exigebatur, tuos noclurnis horis vulgo fieri solent, sisse initium, quod decimis majoribus et nisi fortean et illud inter juraecclesias- prohibent Statuta MSS. ann. 1280. Auminoribus, ac cseteris juribus parochiali- tica a laicis usurpata recenseas, atque gerii Episc. Conser. bus per iynorantiam non solutis, Isesis adeo a jure mortuarii, de quo mox dic1 MORTUUS SAISIT VIVUM, Gall. Le Ecclesiis prsestarentur, ut talis oblivio tum est, indistinctum velis. Charta ann. mart saisit le vif, Practicis nostris est, procedens ex incuria non solventis, posset 1348. apud Kennett. Antiquit. Ambros- cum heredis et defuncti possessio cohaesaltern per hoc apud districtum judicem den. pag. 470 : Jurati prxsentant... quod ret et continuatur. Charta Caroli Reg. excusari. Mox dicitur mortuarium esse Willelmus Foul qui de domino tenv.it Franc, ann. 1322. apud Miraeum torn. secundum melius averium. Synodus So- unum messuagium... diem suum clausit 1. pag. 308: Cum Robertus de Flandria, dorensis ann. 1229. in Insula Manniae extremum, et debentur domino nomini- Miles, filius defuncti Roberti quondam cap. 3 : In Mortuariis principale animal bus heriettss et Mortuarii 2. vaccse pret. Comitis Flandrise, tanquam proximior et Ecclesise persolvatur vacca, vel bos, vel xii. s. Vide Mortalia 2. unicus superstes ejus filius, ut dicebat, equus, si fuerit ad valorem sex solidorum MORTUARII appellatione, in Statutis diceret se esse saisitum, per consuetudiaut minus. Et quantum ad vestes, si homo Ordinis Hospitalariorum S. Joannis nem patrise notoriam, qua dicitur, quod Mortuarium persolverit, ad arbitrium Ec- Hieros. tit. 5. | 4. tit. 17. 11. tit. 19. g 16. Mortuus saisit vivum, de Comitatu et clesise stabit, an veltes, aut tres solidos et intelliguntur fructus Commendse , qui patria Flandrise, etc. Stabilim. S. Ludosex denarios habere maluerit,etc. Regiam colliguntur a die obitus Commendatarii vici ann. 1270. cap. 4. torn. 1. Ordinat. ad Majestatem lib. 1. cap. 19. | 7 : Si vero proximum festum Nativit. S. Joannis Reg. Franc, pag. 250 : Et li usages de dixerit .(Sacerdos) quod pro Mortuario Baptistae. [* Vel potius ad primam Mail Paris et d'Orliens si est tieux que li Mart remillam receperit, etc. Charta Edw. II. post mortem possessoris. Mortuaire, in sesit le vif, et que il doit avoir sesine, se Reg. Angl. an. 1316: Item si Rector petat Lit. ann. 1401. torn. 8. Ordinat. reg. autre ne se tret avant qui ait plus grand Mortuarium, ubi mortuarium dari consue- Franc, pag. 479. ubi in nqtis minus bene droit en la chose que cil. Vide Gloss. vit. Ch. Aleman. 2 : Post mortem vero deflniuntur Fructus, qui colliguntur a Juris Gall, in hac voce. eorum Abbas qui pro tempore fuerit, de die obitus commendatarii ad alterius * MORTUUS, Mortuorum cadavera suis singulis Mortuarium accipiet. Fleta lib. institutionem : Selon les ordonnances et insignibus et armis vestiendi atque 3. cap. 60. 30 : Item si Rector petal constitutions de leurdit ordre (de I'Ospi- publice exponendi antiquus mos, ut Mortuarium in partibus quibus dari con- tal saint Jehan de Jherusalem) les Mor- colligitur ex Praefat. ad Chartul. S. Petri suevit. Chrqn. Gonstantiense cap. 19 : Ut tuaires et vaccans des prieures, chaste- Oarnpt. quod inscribitur^granMs: Astinautem servi bono animo ministrarent do- lainies et commenderies dudit Hospital gus in feretrp armatus, quasi mortuus minis, hujusmodi donario cumulavitipsos, appartiennent au commun tresor du con- collocatur, et in ecclesia a suis deportatus, scilicet ut cum quis prsssentium, vel ipso- vent de Rodes.] patrino suo prsesuli cum simulato fletu rum successorum, qui de progenie illorum 1 2. MORTDARIUM, Necrologium. Lu- exhibetur, ut Christianorum ex hoc sseculo esset, moreretur, exuviae de iis non sume- dewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 223. ex decedentium festinus officium perageret; rentur, sed hseredes relictam hsereditatem vetustis membranis : Continet scriptura qui devote humanitatis officium peragens, indivisam possiderent. Charta Arnaldi Mortuariorum Sereni-montis, quod pro cum in sepulcro ex more cadaver mortui, Niciensis Episc. ann. 1159. apud Jofre- anniversario ejus oblatus sit unus mansus. ut sestimabatur, deponi juberet, Barbari dum : Omnes primitias, et omnespannos 3. MORTTJARIUM, Funus, exequiae, (Normanni) ingentis vocibus clamare et lectossive reditus, sive receptus mortuo- idem quod Mortuorium. Charta ann. 1308. cosperunt, maledicta perstrepunt, totaque rum, et ipse dedit Canonicis, et nos adju- in Reg. 40. Chartoph. reg. ch. 166 : Fa- ecclesia attonita in voces simul attollitur. dicavimus. .Vide Gul. Prynneum in Li- ciemus dictss Yolam restitui...omnes fruc- Quid plura ? Ille funestus satelles de lecto bertatib. Eccles. Angl. torn. 3. pag. 336. tus et exitus levatos de dictis terris, ab subito exiliens, evaginato gladio facinus 349. Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 817. ilio tempore dictss mortis citra, deductis conceptum satagit peragere : et primo quienet infra in Pirottum. Vide etiam Catal- et retentis expensis factis in Mortuario dem in patrinum suum antistitem sem levat eumque crudeli crudelior, capite lum, Heriotum. Non defuere denique ex dicti Guiardi. Vide supra Mortalia 1. truncato, martyrem efficit. Vide supra * Mortuaire vero pro Pestis, lues, quee Parochis, qui jus istud mortuarii ab iis, qui Vitam Monasticam amplectebantur, in populo grassatur, in Poem, cui titu- Funeralia 1. deberi contenderint, ut qui in seeculo lus Les Adventures advenues en France * MORTUORUM DIVISIO, Quod ex morpro mortuis haberentur, quod prohibuit ab ann. 1214. ad 1412 : tuis seu ex decedentium legatis, eccleHonorius III. Pap. Bulla data Laterani siis obvenit. Charta ann. 1154. inter En 1'autre annee (1347.) advint si grant mortality 11. Non. Decembr. Pontif. ann. 11. ex Qu'il mouru bien le tiers de la Crestiente... Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 41 : Apres le Mortuaire, fu le temps si tres chier, Tabulario Abbatise Barbellensis juxta Beneficia vero ad sacerdotem quoquo Que poures gens n'avaient pas grantment a mengier. Meledunum : Significastis siquidem nobis, modo venientia, videlicet baptisterium,.... quod in quibusdam partibus consuetude MORTUATUS,Morti datus, occisus,seu Mortuorum divisionem, monachi et sacer-

MOR

MOS

MOS

529

Or s'en iront cil vaillant bacheler, *dos per medium dividant. Sciendum est chiis servetur, et in Cathedral! Ecclesia Ki aiment Dieu et 1'onour de cest mont, in sacello Fratris Francisci Ximenes, prseterea.... quidquid eisdem monachis Ki sagement voelent a Dieu aler ; vel dalur vel dividitur pro Mortuis,.... ac Salmaticse statis diebus in secello Et li Morueus, li cendreus demourront. Doctoris Talabricensis. Ordinem vero sine sacerdote ad monachos pertinere. Unde Moruement, Morose, moeste, in divini istius offlcii descripsit et edidit Vide Mortalagium. * MOETUUS ET Vivus, nude, dicitur Hist. Joan, de Saintre pag. mihi 530. Eupenius Roblesius, ex quo in Bibliothecam Patrum relatus est, torn. 6. ult. Census, qui pro facilitate depascendi, Vide supra in Caminata 1. 1 MORULI, Verberibw atriores facti, a Edit. De Mosarabico sive Gothico offlin pecunia aut pecude solvitur. Charta cio in aliquot Ecclesiis Hispanicis conann. 1038. ex Tabul". S. Viet. Massil.: mons nigris dicli. Amalth. * MORULUM, dimin. a Morum. Glossar. sulendi Rodericus Toletanus lib. 6. Hist, Facimus guirpitionem S. Victori Massiliensi ct S. Genesio in territorio de Dro- Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Mora, cap. 26. 27. Arnbrqsius Moralis lib. 12. cap. 19. Mariana lib. 9. cap. 17. 18. etc. mone.... de loto alode, de terris cultis et Prov. morum, Morulum, cessitm. 0 MORULUS, a Gall. Mors, Frenum. V. Bivarium ad Pseudochronicon Marci incultis,... de Mortuis et de vivis, etc. Nisi Charta ann. 1361. in Reg. 103. Chartoph. Maximi pag. 424. Notas ad Concilia Hisde ligno viridi et sicco intelligas. Vide reg. ch. 78 : Petrus Gosini de Caramanno paniaB ann. 1068. et Sebast. Cobarruviam supra Herbagium. *" MORTUUS CENSUS, qui redimi non .... tenetur facere quoque anno pro ampa- in Thesauro linguae Castellanse. Hue otest, practicis nostris non rachetable. ranlia unurn Morulum parvum, cum son- etiam spectant Epist. 63. 64. 83. Gregoonstit. Mss. Ferd. reg. Aragon. ann. nulis argenteis et layssis de cirico, pro rii VII. lib. 1. et Epist. 18. lib. 3. Epist. 1413 : Ordinamus quod nullus pro debito quibusdam bonis, sitis prope villam Montis 2. lib. 9. * Consule prseterea P. Le Brun de Lifivili querelam offerat per viam constitu- Galhardi, sine aliqua alia servitute. tionum, pacium et treugarum, et si oblata 11. MORUS, f. Morosus, in Charta Al- turg. et Tract, Hist. Chronol. de Liturg. ant. Hisp. initio torn. 6. Jul. Act. SS. fuerit nullatenus admittatur. Si autem fonsi Reg. Aragon. Vide Mais. per venditores censualium, quse censitalia 2. MORUS, Locus palustris. Vide cap. 4. 2. MORABITES, perperam, ni fallor, pro Mortua vulgo in Calhalonia nominantur, Mora 2. etc. Charta ann. 1504. in Reg. 3. Armor, * MORUTA, vel MORUGA, Piscis ge- Mosarabes, editum in Chronico Maurigener. part. 2. pag. xlv : Unum florenum nus, Gall. Morue. Comput. Ms. ann. niacensi nag. 379. '-' MOSATA, Praestationis species ex annualem et pensionalem etc Mortuum, 1244 : De alleciis et Morulis datis Guilvino, vel Modus agri vineis consitus. sine aliquo dominio directo. Vide in lelmo de Lorriac. Vide Morua. Census. * 1. MOS, Pensitatio, quse ex more Vide supra Morada et Morala 2. Charta * MORTXION, vox vulgaris, Monetse prsestatur, cujus initium ignoratur et a ann. 1350. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. argenteae nomen. Lit. remiss, ann. 1385. quo inducta. Charta ann. 1235. in Char- 611 : Item in et pro Mosata vini, xstimata in Reg. 127. Chartoph. reg. ch. 41 : En tul. Cluniac. : Jocerannus Grossus, Bran- viginti quatuor solidos Turonenses. * MOSCADUS, Ital. Moscado, Maculis, laquelle boursette ladite femme avoit pris ceduni dominus,... concedo quitationem, quatre petites vergettes d'argent , une quam Stephanus dominus Calvimontis quasi muscis, distinctus, Gall. Moufecit monachis Cluniacensibus de Ber- chette. Monstra ann. 1339. inter Probat. piece d'argent, appellee Mortxion. t MORUA, Gall. Morue, Piscis genus. nardo des Pomiers, quern ipse Stephanus torn. 4. Hist. Occit. col. 182 : D. Pontius Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. quitavit ab omnibus, exceptis Moribus de Villamuro miles et baro cum equo ferpag. 98: Item grossa bestia onerata.... usis in villa de la Verrere. Vide Consue- rando, facie Moscada, sestimato cc. libras. Vide infra Moscosus. piscibus, alecibus, Morua et similibus, de- tude 4. T MOSCATELLUS , Ital. Moscadello , bet pro pedagio octo denarios. %. 2. MOS, [Gall. Mors. .... Pro uno 0 MORUBULA, an Horreum in quo de- capsali et I. Mas pro brida... (T. 22, p. Apiana uva, Gall. Raisin muscat. Statuta. Astens. cap. 97. fol. 35 : Si quis homo vel cimas reconduntur ? Charta ann. 962. 380. Arch. Histor. de la Gironde).] torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 699: * MOSAGIA, Lo fluxo de sangue, pro femina vendiderit uvas prater Moscatellum... amillat pro pena sol. x. Astens. Decimam etiam unius vici, in qua sita est Moragia, in Glossar. Lat. Ital. Ms. cseterarum Morubula. Occurrit prseterea in Statutis castri ReMOSAICUM. Vide Musivum. MOSARABES, dicti Christiani in His- daldi lib. 3. fol. 51. Vide Muscatellus. MORUCLA, Boletorum species, Gallis, JMOSCHEDA, Templum MahumetaMorille. Mqnachus Saviniensis in Vita pania, qui sub Arabum dominatu viveS. Matthei Abbatis Cluniac. cap. 14 : bant, quasi mixti Arabibus, uti censent norum, Ital. Moschea, nostris Mosquee. Continuat. Chronic. Andr. Danduli ad Quadam die ad horam refectionis suae Stephanus Praecentor Ulyssiponensis de sibi jubet parari Moruclas, quss species Miraculis S. Vincentii Ulyssipone editis ann. 1291. apud Murator. torn. 12. col. sunt cujusdam boleti, quas Sibrandus cap. 1. n. 3. Surita lib. 1. Indie. Aragon. 403 : Melchisadar soldanus Babiloniee.... famulus ejus confractas, et nulli usui sera 752. et ex iis Baronius anno 633. n. civitatem Achon... die xvin. Maii viriliaptas invenit. Infra : Jussit iterum per- 87. Quippe Musa Arabice Christianum ter cepit, quam statim, exceptis Moschequiri, si inibi vel in circuitu quo conse- signiflcat, ut auctor est Blanca ann. 714. dis, fecit funditus ruinari, etc. Vide Mesquod etymon attigit Julianus Toletanus, chita et Muscheta. derant, ahquas invenissent Moruclas. *MOSCHETA, Templum cui Mixtarabes dicuntur : die MORVISIUS. ita dicta moneta aurea Madii data est civitas ToletiEra 757. sub norum. Acta S. Peregr. torn. Mahumeta1. Aug. Mauris Alphonsi Regis Hispaniee, voce, ut vide- hac conditione, ut relinquerent Christia- 78. col. 2 : Duxerunt ad Moschetam,pag. id tur, detorta ex maravedinus. De hacce nis septem Ecclesias, Mixtarabum quas est ad synagogam eorum, ad templum Dei monetae specie multa commentatus est vacant, etc. Infra : Erant autem ipsi Mix- ipsorum, ut ibi incensum offerret MahoCovarruvias in Collat. veterum numis- tarabes sanctss Justae, ubi jacent in pace, metse. Vide Moscheda. matum cap. 6. 1 MOSCHETTA, Telum quod balista vaetc. Alii volunt Mosarabes dictos a Muza | MORULA, Brevis mora. Bernhardi deArabum duce, qui Hispaniam domuit. lidiori emittitur. Chron. Estense ad Breydenbach Iter Hieros. pag. 274 : Quo- Jacobus de Vitriacq in Hist. Hierosol. ann. 1309. apud Murator. torn. 15. col. modo tarn parva Morula tempsris, tanta cap. 80: Illi vero Chrisliani, qui in Africa 365 : Propter magnam multitudinem Mpshostium manus cecidisset, nisi, etc. Utitur et Hispania inter Occidentales Saracenos chettarum quas sagittabant, dicti domini August. Confess, lib. 11. cap. 23. commorantur, Mosarabes nuncupati, La- de Ferraria non prsesumpserunt accedere * Brevis temporis vix transacta Morula, tinam habent literam, et Latino sermone ibi ad domurn prusdictam. Vide Musapud Elmham. in Henr. V. reg. Angl. in scripturis utuntur, et sanctas Romnnse chetta. edit. Hearn. cap. 71. pag. 205. MOSCHETTUM. Vide in Muscarium. Ecclesiae, sicut alii Latini, cum omni huMOSCHUS, Moscus. Vide Muscus. ^ MORULARE, Moram trahere, manere. militate et devotione obediunt, ab articuMOSCIA, [Telse tenuiqris species ; PiGuillelmus Gemmet. lib. 2. Hist. Nor- lis Fidei vel Sacramentis ab ullo devianman, cap. 8 : Cumque diu Morulans Wal- tes, etc. Adce Eugenium III. PP. Epist. cardis nostris Musquinier, qui ejusmodi gras depopularet. Histor. Harcur. torn. 83. Sanutum lib. 3. part. 8. cap. 4. Vitam telas texit.] Gobelinus Persona in Cos4. pag. 1317 : Interim Rex Ludovicus Mo- S. Theotonii Canonici part. 2. cap. 2. n. 8. modromio cap. ult. : Quod in refectorio rulans Rothomagensis urbismcenibus, etc. HorumOfficiumdiyinum,iosara6isinde simul reficerentur,... silentium in locis Dudo de Ducibus Norman, apud Du- appellationem retinuit, jam qlim, et debitis servarent, cellas Mosciis fenestramaxime D. Leandri Hispalensis et D. tas haberent, nee lectis de plumis, neque chesn. Script. Norman, pag. 113 : Isidori temporibus usitatum. Imo hoc camisiis lineis uterentur, etc. [* Vide Quia dux bonus et Comes almus usa est Hispania usque ad Alphonsum supra Melocineus.] Eris indegense Morulanti We, VI. quo tempore auctoritate Gregorii * MOSCLARIS, Hamus, Massiliensibus Eris et decus ecclesiarum. VII. PP. mutatum est sera 1109. ut est Musclau. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. * Hinc Morueux, non Morveux, qui in Charta S. Ramirezii Regis Aragon. reg. 7657 : Mosclalh, Prov. hamus. Charta lares fovet, homo ignavus, iners, in descripta in Hist. Pinnatensi lib. 3. cap. ann. 1252. ex Tabul. Massil. : Et de quo16. licet et Toleti adhuc in sex Paro- dam modo piscandi alio utili, consueto Poem. reg. Navar. torn. 2. pag. 133 :

67

530

MOS

MOS

MOS
tantum, per se vel cum et de consilio, si dubia sibi occurrerint, consiliariorum civitatis prsedictse, ac illorum qui prasterito tempore ipsum officium tenuerint; a qua quidem cognitione vel decisione nemini liceat appellare, et si fuerit appellatum, ipsis appellationibus non admissis, dictas causes seu qusustiones per dictum Mostasafum terminentur et etiam exequantur. Nos enim jam dicto Mostasafo tenoreprassentis Cartse damns et concedimus cognitwnem,decisionem, exequtionem et exactionem omnium prasdictorum et etiam universorum et singulorum bannorum ordinatorum per consiliarios et probos homines dictse civitatis Barchinonas praesentes et futuros, super illis rebus videlicet, super quibus in civitate Valentias banna exhiguntur ac levantur per Mostasafum ejusdem, ac super eisdem omnibus et singulis eidem potestatem et liberam facultatem conferimus, ut superius continetur. Mustacafus et Mustacafia ex eadem Charta in Cod. reg. 4673. Acad. Hisp. in Diction. Almotazen, Publicarum mensurarum et ponderum curator, sedilis. 1 MOSTAYLA. Charta ann. 1327. in Tabul. S. Victoris Massil. : Tertia mensis praeteriti fecit carricari LXII. giaras alquitrani, et tria pondera de Mostayla. An mustela seu mustelinse pelles ? nostris olim Moustoille vel Moustille pro mustela, Belelte. j MOSTELLUM, <pa<r[xa, Monstrum. Supplem. Antiquarii et Gloss. Lat. Graec. MSS. Sangerm. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar. an Monstrellum ?] MOSTILLUS, MOSTULUS, dimin. a Mos, costuma, Prov. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. MOSTERINUM. Anonymus [quern Nicolaum de Jamsilla esse docet Murator. torn. 8. col. 576.] de Rebus gestis Friderici II. Imp. pag. 843 : Inter quos currus unus inventus est Moslerinis et flabellis tantum oneratus, quss pro infirmis deferebantur ad muscas depellendas, vel ad refrigerium caloris incendii faciendum, et aliis rebus medicinalibus oneratus, etc. [Codex alter apud laudatum Murator. habet: Moslernis.] Legendurn moscherinis: muscarium enim Italis est moschevino, voce a Latino formata. 1 MOSTIERA. Vide Malta 2. MOSTONAGIUM, Tributum ex vervecibus seu mutonibus. Charta Caroli regent, ann. 1358. ex Bibl. reg. : Item Mostonagium regium, quod colligi debet et recipi quolibet anno circa festum ascensionis Domini. Vide in Multo. 11. MOSTRA, pro monstra, Militum recensio, ab Ital. Mostra. Charta ann. 1372. apud la Faille torn. 1. Annal. Tolos. inter Instrum. pag. 96: Promittent nobiles Mostram facientes tempore dictas Mostras praedictis deputandis, sub eorum bona fide et alii Nobiles jurabunt ad Sancta quatuor Dei Evangelia eorum manibus dexleris langenda, quod ipsi revelabunt quam primum poterunt commode Marescallo seu Marescallis dictas guerrse omnes illos quos viderint vel sustinuerint aliqua bona a subditis regiis mediate vel immediate rapientes, etc. Vide Monstrum 1. * Charta ann. 1356. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 236 : Item quod Mostras per deputatos ab universitate recipientur. Inter servitia vassallorum dom. Apchon. in ejusd. Terrear. recensetur : Mostram facere totiens quoliens. * 2. MOSTRA, Ostensio, specimen, Gall. Montre, Ital. Mostra. Stat. ann. 1454. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 286. col. 1: Eidem Pellorgas tradi-

jam est diu fieri cum Mosclari magna, sus et operarum concessi. Charta ann. personarum multitude dictss civitatis 812. torn. 2. Annal. Benedict, pag. 719 : Dono, donatumque esse volo inperpetuum Massilias victum suum solita est lucrari. * MOSCOSUS Maculis, quasi muscis, pro bona ecclesias retributione, hoc est res distinctus et varius, Gall. Mouchette. infra civitate Nemauso, id est mansum Mpnstra ann. 1339. inter Probat. torn. 4. seniore, ubi ipse commanere videor, cum Hist. Occit. col. 182 : Ahven Dunzen cum reliquis mansis ad ipsum mansum aspiequo ferrando Moscoso, Ixx. libras. Vide cienlibus, cum sedificiis.... hortis, vineis supra Moscadus. et Mostalibus. Infra : Concidis, commu* MOSEMINATA. [Plantationes adul- niis, Mostalibus, etc. Vide Motalis. tery. DlEF.] * MOSTARDERIA, a Gallicp Moutardier, ^ MOSENA, Species bladi, Moussene Intritae sinapis vasculum, in Instr. ann. apud inferiores prsesertim Occitanos, 1438. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. Vasconibus Mouzene. Sententia arbitra- pag. 259. col. 1. Vide Mustarda. MOSTASAFUS, Cujus offlcium, Moslis ann. 1292. inter abbatem et consules de Gimonte : Alia vero blada quas ligari tasafia nuncupatum, pluribus describinon possunt in eorum paleis ut est mi- tur, in Charta institutionis ejusdem a liurn, fabas et Mosena, et alia similia, Petro III. reg. Aragon. ann. 1339 : Cum pro parte consiliariorum ac proborum partiantur. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. hominum universitatis civitatis Barchi7657: Mossenna, Prow, solia. Vide raox nonse nobis fuerit instantissime supplicatum, ut pro bono statu dictse civitatis et Mossola. *[ MOSIBUM, MOSIVUM. Vide Musivum. habitatorum ejusdem concedere dignare MOSICHA, Pocha. Glossar. Lat. Ital. mur, quod officium Mostasafias sit de cetera in civitate jam dicta; ea propter Ms. * MOSINA. [Genus repositorii. DIEF.] nos.... concedimus,... quod amodo in civitate ipsa sit Moslasafus, qui dictum MosMOSLEMES. Vide Musulmani. tasafias officium teneat atque regat, sub | MOSNARE, f. Mansio, domus molitoris. Gharta Oliverii abbatis S. Johan. modo et forma inferius comprehensis; Angeriac. ann. 1285. in Tabular, ejusd.. quique eligatur anno quolibet in festo S. monast. pag. 196 : Item prsedictum Mos- Andreas.... Statuentes ac etiam ordinanteneat nare nostrum silum subtus molendina de tes, quod dictus Mostasafus Codreto in aqua.... cum omni jure et de- penes se originalia ponderum et mensuverio quod habemus et habere debemus in rarum, tarn panis, vini, olei, pannorum dicto Mosnari et aqua et circumstantiis et aliorum omnium, quas venduntur ac vendi consueverunt sub penso, pondere ipsius. * MOSNERIUM,Molendinum,vel Aqua, vel mensura... Qui quidem Moatasafus in qua mola versatur. Chartul. S. Joan. fine sui officii subsequenti successori in Angeriac. fol. 185. v: Gislebertus de officio suo dicta originalia tradere teneaRochefort do etconcedo... ecclesias S. Joan- tur. Dictus vero Mostasafus, sine vicario, nis Angeliacensis.... ex inlegro levatgium bajulo et aho officiali nostro, auctorilate et ribatgium ab esterio Sebilio usque ad propria sui officii, recognoscat et possit Mosnerium de Labessa de ponte Natali. recognoscere et judicare pro veris et falsis pensa, pondera et mensuras, et delinVide Mosnare. * MOSO. Lo factore, in Glossar. Lat. quentes pumre, vel eis gratiam facere usque ad decem solidos Barchinonenses Ital. Ms. T MOSSEN, in Aquitania, Occitania, tantum et infra, et etiam ultra decem soVasconia, Benearno, et alibi; voce com- lidos, cum et de consilio vicarii vel bajuli posita ex Mos et Sen, quasi diceres Meus Barchinonse.... Tertia pars (poense) curias Senior, idem esse quod Francis Messire, nostrse; tertia vero universitati civitatis observat Petrus de Marca lib. 3. cap. prsedictas, et tertia dicto Mostasafo pro suo salario et labore, factis tribus et asquis 9. Marcae Hispan. col. 261. T MOSSES, Locus uliginosus, stagnum, partibus adquiratur... Dictus vero etiam Anglis Mosse. Cambdenus in Descrip- Mostasafus habeat sett teneat, et habere tione Lancastrensis agri: Ubique solo seu tenere debeat umim vel duos sagipnes, tolerdbili, nini uliginosis quibusdam et qui sibi assistant continue, vel illi qui minus salubribua locis, Mosses vacant, qui ponderabit pro eodem, et illud, quod satamen haec sua incom'moda, commodis suis gionibus ipsis vel alteri eorum per ipsum Mostasafum in exequtionem ipsius officii resarciunt uberioribus. Vide Mussa 2. MOSSICLUM, in Gloss. Saxonico Cot- mandatum fuerit, exequantur. Teneatur toniano ; in alio Mosicum, r a g u . Voces esse ipse Mostasafus, et in fine anni, quo admodum incertse. [Legendurn forte ex dictum dimittit officium, reddere ratioSomnero Mosylicum, et Rubus Mosylicus nem et compotum bajulo nostro Barchinonse vel ejus locumtenenti, praesentibus intelligendus.] * MOSSOLA, ut supra Mosena. Charta consiliariis dictss civitatis..,. Dictus tamen ann. 1469: Tres cartones cum dimidio Mostasafus, si occurrerit dubium de alibladi frumentati seu Mossolss. quibus rebus, an sint malae, mixtas, inca1 MOSSUS, Dimotus seu luxatus. Pro- meratas vel falsae, de et cum consilio consicessus de S. Thoma Aquinate torn. 1. liariorum prasdictas civitatis eognoscat et Martii pag. 695 : Ex \qua percussione os determinet supradictam (poenam) secunipsius brachii quod jungitur cum humero, dum ordinationes seu statuta, quse per erat totaliter Mossum et fractum. dictos consiliarios edita fuerint super eis, * MOST A, Pensitatio pro molitura fru- et faciat prout cognitum fuerit, exequtiomenti, f. pro Malta. Gharta Guill. de nem publice per plateas, et exhigat caloRupibus ann. 1209. inter Probat. torn. 2. nias sive pcenas a delinquentibus seu Anna!. Praemonst. col. 356: Dederunt transgressoribus, prout sibi visum fuerit molendina de Rogeret, et totam Mos- expedire... Prseterea super discentionibus tam el Molentesparochiarum de Precineio et qussslionibus operum, portalium, feneset de Courtilliers. Mosrrage, pro ipsa trarum, despilleres, stilUcidiorum, pariemolitura, in Gharta ann. 1254. ex Char- tum mediorum, viarum et aliorum consitul. te. Fland. Cam. Comput. Insul. fol. milium, idem Mostasafus eognoscat et 23. r: Li moulins devant dis ne peust procedat summarie et de piano, non resouffire au Mosrrage de la ville de Hulst. cepta in scriptis petitione vel responsione, 1 MOSTALE, Species tenement!, ad ex- sed solum rationibus partium verbo audicolendum sub onere praestationis, cen- tis, et ea omnia determinet et dicat verbo

MOT

MOT

MOT

531

dit Mostram dictorum allecorum, ut ma- gionis hujus hominibus et nobilioribus, eo nifestaret quibuscumque de dictis allecis quod maxime inimicitiis vacare soleant emere volentibus; in tantum quod idem exercendis, et csedibus, ut eo modo ab hosPellorgas, una cum Mostra dictorum alle- tibus maneant tutiores, el potentia macorum, fuit et accessit... ad mercatores. jore, vel vincant pares, vel premant infeStat. Astae collat. 15. cap. 26. pag. 45. r.: riores, terras aggerem quantse prevalent Statutum est quod aliquis portator, non celsitudinis congerere, eique fossam quam possit stare sub sextayratico nee tenere late patentem, multamque profunditatis Mostram alicujus grani sive blavse. Vide altitudinem habentem circumfodere, et supremam ejusdem aggeris r.repidinem, supra Monstra 3. * 3. MOSTRA, Instrumentorum exhibi- vallo ex lignis tabulatis firmissime comtio, quibus quis in jure se legitiraum pacto, undique vice muri circummunire, possessorem rei alicujus esse demons- turribusque secundum quod possibile fuetrat. Arest. parlam. Paris, ann. 1331. in rit per gyrum disposilis, intra vallum, Reg. 69. Chartoph. reg. ch.96: Dicto domum, vel quss omnia despiciat, arcem milite petente dictas altas voariam etjus- in media aedificare, ita videlicet ut porta titiam dicti burgi villae d'Esnaude, prout introitus ipsius villae non nisi per pontem inde Mostra seu venda facta fuerat. Vide valeat adiri, etc. Motas vero quasi metas, Monstrse. seu acervos, dictas vult Octav. Ferra* 4. MOSTRA, MOUSTRA, Certa men- rius in Orig. linguae Ital. Vide Meta 1. sura nemoris, quee monstratur, id est, rw et Murator. Antiq. Ital. torn. 2. col. designatur ceedenda. Charta ann. 1263. 504.] ex Tabul. Major, monast. : Dedit abbatias * Ipsum castrum, preecipua feudi doMajoris monasterii... peciam terras et ne- mus. Charta ann. 1329. ex Chartul. 21. moris, sitam inter Moustram Stephani de Corb. fol. 195: Premierement le Motte et Toufou militis et antiquam Mostram de les fossez d'entour le Motte de Maieux. Le Gihart. Vide supra Monstrata. Motte de men manoir de Caieux et les * MOSTULUS. Vide supra Mostillus. fossez entour, in alia ann. 1331. ibid. fol. v. Sans raparelier Motte ne fossez, in Oh. MOSTURANGIA. Vide Mousturangia. dom. Musiaci ann. 1292. ex Tabul. S. | MOSUM, vel Mosus, f. pro Mansum. Regest. feodorum Campaniae fol. 82. Petri Oarnot. Moteau etiam nostris, pro apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud, Gleba. Lit. remiss, ann. 1358. in Reg. 86. pag. 946 : Henricus de Hans, ligius, post Ohartoph. reg. ch. 114. bis . Perrin de Comitem Barri-ducis, et Comitem Gran- S. Denis prist un Moteau de terre de disprati, ut dicit, de his quae Comitissa forge et le jeta par jeu a Guillot. Pro Suessionensis tenuit apud Hans; scilicet cujusvis rei collectione legitur in aliis Lit. ann. 1388. ex Reg. 135. ch. 26 : Lesde bosco, Moso, et charuagio. 1. MOTA, Collis, seu tumulus, cui inee- quelx venoient recevoir les guedes, que dincatum castellum, [idem quod in leur pere avoit achete dudit debteur, chaDelphinatu aliisque provinciis Poypia cun cent de Motiaux, le pns de trois solz nuncupatur. Vide in hac voce.] Mote, in Parisis. SS3" Mota vero ea notione duplicis est Consuetud. Arvernensi cap. 12. art. 51. Mote Seigneuriale, in Consuetudine Tre- generis: una quae prsecipuum est feudi censi art. 14. et Calvimontensi artic. 8. manerium, de qua Consuet. Trecensis Lambertus Ardensis pag. 147: Motam tit. 2. art. 14 : Le principal chastel ou altissimam, sive dunjonem eminentem in maison, fort, Mote, ou place de maison munitionis signum firmavit, et in aggerem seigneuriale. Altera quae in villenagio coacervavit. Orderic. Vitalis lib. 10. pag. possidetur, cujus tenentes in Annal. 772 : Et fortissimam, quam apud Balao- Fuldensibus dicuntur homines Motales et nem possidebat, Motam Regi tradidit, per Motales servi, quorum conditio eadem quam totum oppidum adversariissubactum p'erinde est ac eorum qui servi glebas, paruit. [Gharta ann. 1272. apud Guiche- Gall. Mortaillables nuncupantur. Vide non. pag. 21: Perretus de Salmoya.... re- Custumar. gener. torn. 4. part. 1. pag. cognovit se tenere a Domino Baugisei Mo- 411. et seq. tam seu poypiam, quam habet apud Sal^ MOTTA, Eodem significatu. Charta moya cum proprisia et fossatis. Regimina ann. 1112. apud Musnler in Augustodun. Paduae ad ann. 1320. apud Murator. torn. part. 3. pag. 44 : Confiteor tenere in feu8. col. 433 : Iverunt die praedicta summo dum.... domum et Mottam meam de Clumane per viam Pontis-corvi versus quam- niaco, etc. Chron. Parmense ad ann. dam Motam magnam, quam faciebat fa- 1297. apud Murator. torn. 9. col. 837 : Et cere dominus Canis cum mulfossis et taja- multi homines capti et ducti in carceribus tis ad claudendum Paduanos. Tabular. Communis Parmse ; inter quos fuit captus Veteris-villa3: Filii Gualterii Trusses D. Simon de Manfredis, qui aufugerat in dederunt abbatiae Veteris-villas totum quadam sua Motta, et ductus Parmam in vleissicium suum et Motam et sedem mo- carceribus ; quss Malta capta et combusta lendini.] Occurrit apud Sugerium in Lud. fuit, et erat in terra Scazani. VI. cap. 20. Bromptonum in Stephano 1 MOTA., Queevis eminentia. Charta Rege, in Chronico Andrensi pag. 396. in ann. 1319. in Tabular. Montis S. MichaeGestis Dominor. Ambasiensium cap. 6. lis : Cum contentio moveretur inter Prion. 9. apud Albertinum Mussatum lib. 6. rem de Monte Doli et Robinum Paicnel de Gest. Henrici VII. rubr. 3. [Hist. clericum super quadam Mota seu platea Dalphin. torn. 1. pag. 66. etc. Le Roman in qua nos solebamus habere molendinum ad ventum, quae platea nominatur magna de Vacce MS. : Mota. Hubert de Rie est a sa porle 2. MOTA, Curia, placitum, conventus, Entre 10 rnostier et sa Mote.... ex Saxonico g e m o t e , conventus. Vide Encore est Hubert sor son pont Gardoit a val, gardoit a mont. in Gemotum. [Chartularium 2. Campanise ex Bibl. Colbert, fol. 166. apud D. La Bataille des sept Arts MS. : Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 776: Tuit chapelerent sus Aristote Comes habet census suos apud Chableias, Qui fu fier com chastel sur Mote.] in quibus habet vendas, et homines suos, et Motam, et plateas circa Motam, et doEjusmodi porro Motas praeclare describit Joannes de Oollemedio in Vita B. mos in castro et in burgo. Credentias et Joannis Episc. Morinorum cap. 6. n. 25 : Mottas fuerunt similiter xxxn. in Annal. Mos namque est ditioribus quibusque re- Mediolan. ad ann. 1258. apud Murat.

torn. 16. col. 659.] Charta Mathildis Imperatricis filiae Henrici I. Reg. Angl. : Sciatis me fecisse Milonem de Glocestre Comitem de Hereforde, et dedisse ei Motam Herefordise cum tola castello in feudo et hasreditate sibi et hasredibus suis, ad tenendum de me et hasredibus meis. Hinc forensibus Anglis to mote, est placitare ; Scotis, to mute, unde illis the mute hill, i. mons placiti, de quo in Malbergium. Sed in hac Charta videtur Mota usurpari pro colle seu tumulo cui inaediflcatum castellum, non vero pro curia, aut placito, tametsi motasejusmodi seu colliculos, ita dictas censuerim, quod in iis placita dominorum tenerentur, indeque monies placiti, appellatas. [Vide Muta 6.] 3. MOTA, Expeditio bellica. Vide Movere 1. 4. MOTA, MOTAEITJM. Charta Philippi Regis Franc, ann. 1200. in Magno Pastorali Eccles. Parisiens. lib. 21. Ch. 21. et 26 : Motas quoque et piscationes, sive in Motariis, sive in aqua mortua, sive in magno fossato, etc. Idem forte quod montalio. Vide in Montagium. jffiS" Rem non attigit Cangius; Mota quippe hie nihil videtur nisi igniaria illaet palustris gleba, quae Gall. Tourbe, Parisiis Mote dicitur. Motarium vero palustris est locus, unde ejusmodi Motas eruuntur. Charta ann. 1210. in Tabular. Calensi pag. 226 : Nos vero Ansello et hospitibus qui in praedicta possessione continentur ad usus suos marescum concessimus, ut Motas accipiant, et brueriam in scopulo. Charta ann. 1472. apud Th. Blount in Nomolex. Anglic. : Bogerus tradidit prsefato Thomas tria stagna et unam Motam piscariam existentem infra manerium D. de Yefl'yn, habenda et tenenda prasdicta tria stagna et prasdictam Motam cum tota piscatione in eisdem. Vide Motaticum. * Non melius de igniaria et palustri gleba exponitur : aggerem enim sonat, quo continentur aquae, cui construendp et reparando facultas conceditur cespites eruendi, ut ex sequentibus mihi manifestum est. Charta Awalonis de Sollegniaco ann. 1188. ex Tabul. S. Mariani Autiss. : Quia vero molendinarii et homines nostri ad continendam aquam Motas de eisdem pratis auferre consueverant, hsec omnino deinceps fieri prohibui. Alia Alani de Montetenero in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 543: Cum omnibus et singulis dictorum molendinorum pertinentiis, scilicet chauceis, exasiis, exclusis, Motis, motagiis, piscaturis, rivagiis, etc. Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 439 : Et quasdam Mota sive platea, sita super duo stangna dictas villas. Quee sic Gallice redduntur in aliis eadem de re Lit. ejusd. ann. ibid. pag. 444: Et la Mote qui est sur les deux estangs du chastel de Limoges. Charta Rob. de Veteriponte ann. 1330. ex Chartul. S. Joan, in valle : Le prieur (de S. Nicolas de Courbeville) ou prieurs de leur droit peuet et pourront prendre Mote et motage en touz noz frouz, pour la reparation de touz leurs molins, lices et chaucies, sanz contredit de nous, ne de nos gens. Quibus baud invite applicari possunt, quae allegantur supra : appellationis vero rationem nemo non videt. Vide Motaticum. * MOTA PAPELARDORUM, Terreus agger, qui hodie Le terrein Notre-Dame appellatur. Sent. ann. 1282. ad calcem Necrol. eccl. Paris. Ms. : Item de septimo articulo, videlicet de Mota Papelardorum; ordinamus quod nichil projiciatur in aquam, per quod cursus aquae

532

MOT

MOT

MOT

valeat impediri, Mota permanente ut prlus. 5. MOTA, Campanula. Vide Muta 4. 6. MOTA CANUM, ex Gall. Meule de Chiens. Vide Prynneum in Libertatibus Eccles. Angl. torn. 3. pag. 930. 931. [Le Roman de la guerre de Troijes MS. :
Un cerf troverent main tenant De xvi. ramers fiers et grant, Les Muetes li ont descoplees Baudes ct bien entalentees.]

.** 7. MOTA, Obitus de Mota ssepius occurrit in Obituario, celebrandus pro Cardinal! de Mota. MOTABILITER, hoc est in transitu, apud Virgil. Gramm. pag. 91. 1 MOTAGISMUS. Vide Metacismus. o MOTADENCHUM BLADUM,MiscelIum frumentum. Charta ann. 1313. in Reg. 50. Chartoph. reg. ch. 1 : Pontius Petri de Salviano domicellus vendidit universitati prsedictse tres eminas bladi Motadenchi censuales. Vide supra Mitadenquum bladum. * MOTAGIUM, Obligatio, qua vassallus placitis domini sui interesse tenetur; Mota quippe idem quod Curia, placitum. Vide in hac voce num. 2. Charta ann. 1361. in Reg. 92. Chartoph. reg. ch. 10 : Avons baillie a Regnaut Willot.... en pur fieffage a fin et perpetuel heritage noslre memoir de Berengerville.... avecques certaines franchises; c'est assavoir.... estre franc de Motage et de guet en nostre chastel. Alia notione, vide in Motaticum. * MOTALDUS , Idem Muratorio qui Mundualdus, Tutor. Vide in hac voce. Charta ann. 936. apud eumd. Mtirator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 135: Pet" largitatem Motaldi filio itemque Motaldi item ex Alemagnorum genere, etc. MOTALIS, Modus agri, jugerum. Tradit. Fuld. lib. 1. cap. 3: Trado in eleemoxynam.... quidquid proprietatis habeo in Larungum et in Sulzidorpfero Marcu, nisi tamen in Larungum 20. Motales, id est, jugeres, et unam arialem. Occurrit prseterea haec vox, sed nescio an eadem notione, in Charta Garsiae Regis Navarrae aerae 1034. apud Antonium de- Yepez in Chron. Ordin. S. Benedicti torn. 1 : Id est, de Guardia de Comite per semitam ad vallem de Pozos, desursum ad illam arborem vallis de Fabrici, et per ilium Motalem usque ad portellum medianum. [Ubi Molalis,' ni fallor, idem ac Mota, eminentia.] Hinc emendanda videtur Vita S. Domitiani, apud Guichenonum : Et ipsum campum secundum Morales defunctos cum integrilate vobis donamus. Legendum enim censuerim, motales definitos. 5SW Recte Motales pro Morales emendat Cangius; sed nescio an non retinenda sit vox defunctos; ita ut sensus sit, campum, qui mihi jure manus mortuse motalium hominum competitf vobis donamus. Bonis quippe Motalium hominum succedebant domini feudales, ubi non aderant hseredes masculi. Vide in Mota \. MOTARIUM. Vide Mota 4. MOTATICUM, quid sit, docet Tabularium Majoris Monast. Turon. seu Vindocinense Thuani, Charta 87: Et quidem census 4. dena;\ de terra ilia reddebatur, non tamen pro palatico, sed pro Motatico, hoc est, pro eo quod ex ipsa terrb, prenditur ad opus exclusss molendini illius. [Est ergo Motaticum praestatio, quae pro facultate eruendi Motas seu cespites exigitur.Vide Mota 4.] MOTAGIUM, Eadem notione. Charta

Qu'il feist rimes jolivettes, ann. 1225. in M. Pastorali Eccl. Paris, Motes, flnbiax, et chansonnetles, lib. 16. Ch. 14 : Si autem contigerit quod Qu'il vueille a sa mie envoier. Canonici Parisienses prsedictas pasturas ad prata, vel Motagium, vel terras arabi- Ibidem : les, vel ad alios usus reduxerint, etc. TaChantant en pardurablete bularium Monasterii Deiparae de JosaMotes, gaudins et chansonnetles. ] phat Charta 1213: Reliquit Ecclesiae de Chevas 6. denarios censuales, quos Hugo * MOTETUS, Cantus species. Constit. de Suavilla Miles mihi debebat pro Mota- Carmelit. Mss. part. 1. rubr. 3 : Neque gio sui molini. Tabular. Absiense : Duas Motetos, neque uppaturam. vel aliquem sextariatas terrse e lo beth ad molendi- cantum magis ad lasciviam quam devonum, e lo Motage al besh adobar, e I'autre tionem provocantem , aliquis decantare Motage subtus pratum, etc. Infra: Qui habeat, sub pcena gravioris culpas. Vide etiam percalcavit terram e lo Motadges infra Motulus. 1 MOTHA, Idem qaod Mota 1. Charta ad molendinum cum Petro Abbate, etc. Liber Chirographorum ejusd. Monaste- Henrici VII. Reg. Angl. ann. 1509. apud rii fol. 20 : Et concessit ipse Petrus riva- Rymer. torn. 13. pag. 243 : Pro ripariis, gurgitibus, weris aut Mothis actis,. gium et Motagium molendini, etc. 11. MOTATIO, Lis, controversia, qua sedificatis, exaltatis, elargatis vel exlensis, quis a possessione amoveri potest. etc. MOTIBILIS, Qui non est perpetuus r Charta apud Hickesium Gram mat. Anglo-Sax, pag. 174: Ut hsec. largitio eo sed moveri potest. Ita autem dicitur stabilior sine Motatione et disceptatione leguleis Anglis persona, quas cum sit in perseveret. aliquo statu vel dignitate, ex ea amo|2. MOTATIO, Vulnus non grave, levis veri potest, verbi gratia, Prior, Religiosus, proinde in jure conveniri non popercussio. Canones Hibern. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 6: Si ad terram test. Fieta lib. 6. cap. 6. 22 : In carcerinon perveniat (sanguis) percusHor ancil- bus detenti, Canonici, vel alii Religiosi, lam reddat; si in specie ejus, tertiam Mplibiles, furiosi,.... surdi, muti.... convepartem de argento retribuat. Percussio niri non poterunt. Motibilitas, ibid. lib. ejus ancillae pretio restituatur, Molatio 2. cap. 54. 9. Amotibiles, lib. 6. cap. 37. 3. cap. 38. 1. 4. ejus, ut prsediximus, sanetur. MOTIO. Vide Movere 1. * MOTAVITOR vel MOTAVITUS, Arti* 1. MOTIRE, a Motir, fex, nescio quis. Libert. Petrae assisiaB Monere, declarare. veteri Gallico1218. in ann. 1341. in Reg. 74. Chartoph. reg. Chartul. Campan. Charta ann.Comput. ex Cam. ch.647: Item quod dicti consules possint Paris. Si aliquo modo deficerem instituere et destituere bajulum seu baju- emenda: facienda, comes Barriducis de et los super quolibet ministerio textatorum, macellariorum et aliorum Motavitorum dominus de la Fauche, post xl. dies in de similium. Ubi forte legendum Mecanico- quibus me Motierentcap. emenda facienda, etc. Assis. Hieros. 12: Puisque Von rum. demande conseill, sans Motir de quay, etc. MOTBEL, Anglo-Saxonibus, Campana Stat. ann. 1320. torn. 2. Ordinat. reg. qua conventus publicus indicitur, Cam- Franc, pag. 576. art. 4 : Et le panier se pana bannalis: a Mot, conventus et deffaut de plus de trente harens, que il b e l l , campana. Leges Edwardi Con- I'aura Moti au vendre, etc. Moteier, eofess, cap. 35 : Debent stalim pitlsatis cam- dem sensu, in Charta ann. 1313. ex Hist. pants, quod Anglice vacantMotbel, convo- Sabol. pag. 246 : Lesquelles ray sons nous care omnes et universos, quod Anglice voulons que soienl eues(leg. tenues) pour dicunt Folcmote, i. vocatio et convocatio expresse'ment Moteiees e nominees. Hinc populorum, etc. Vide Campana bannalis, Motison, Declaratio, signiflcatio, in in Campana 2. Guill. Tyrii contin. Hist, apud Marten, - MOTELETUS, Globulus, Gall. Motte torn. 5. Ampl. Collect, col. 708 : En cele frairie avoit establissement, devises et vel Pelote. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 669: Cum' multi Motison et privileges, etc. Motissement, juvenes.... de nive ad invicem luderent, eadem acceptione, in Cons. Petri de et unus contra alium projicerent plures Font. cap. 15. art. 23: Et aucune fois avient ke le cose meimes fait le coveglobos sive Moteletos nivis, etc. nant sans autre Motissement. Vide Mo| MOTELLA, diminut. a Mota. Charta ann. 1256. in Tabul. S. Nicasii Remens.: titio. 2. MOTIRE. [Crines conflectere, or* Vendidit totam tenuriam, jardinum, Mo- nare. DIEF.] tellam, terras, etc. MOTITIO, in Statutis Ordinis Hospi* Pro Parva insula, in Charta ann. 19. 1319. ex Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 69 : tal. S. Joan. Hieros. tit. est, et 22. vulgo Smutitio, Gallica dictio significat Item proquadamMotella,sita in Sequana, nominalionem , seu pronuntiationem : tres solidos. Nam veteri Gallorum lingua Motir, idem * MOTEONUS, Mensurse annonariae est quod dicere, nominare, vel pronunspecies, nostris Moiteon. Charta ann. tiare. Eo utuntur Fratres in linguis, cum 1278. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. declaratur cui commenda, cujus adminisreg. 5188. fol. 224. v: Debet censualiter tratio vacat, concessa fuerit. Vide qua? dom. Jacobus de Valle quinque Moteonos observamus ad Stabilimenta S. Ludovici avense ad mensuram dicti loci. Et fol. pag. 183. [Motir le jour, apud Petrum 225. r: Debet censualiter dom. Guiller- des Fontaines in Consil. cap. 3. Motir la mus Fatui unum Moteonum frumenti ad querelle, in Assisiis Hieros. cap. 20. 48. comblum,... unum Moteonum siliginis ad 89. Motir le terme, cap. 228. ibid.] [* Vide comblurn. Vide supra Moitonnus. infra Smutitio.] MOTETUM. Cantus ecclesiasticus, I MOTIVUM, a Gall. Motif, Causa, inciquern Motet vulgo dicimus. Guillelm. tamentum. Litterae Henrici VI. Reg. Durandus de Modo generalis Concilii Angl. ann. 1452. apud Rymer. torn. 11. celebrandi cap. 19 : Videtur valde hones- pag. 312: Non possumus aliud vestrse turn esse quod cantus indevoti et inor- nobilitati rescribere respondereve, quam dinati Motetorum et similium non fie- quod contenti sumus de Motivis htteris rent in Ecclesia, etc, [Le Roman de la vestris adductis, etc. [* Inventar. Chart, Rose MS.: reg. ann. 1482. fol. 281: Rotulus perga-

MOT

MOV

MOV

533

meni in quo conlinentur Motiva, quse lib. 1. apud Murator. torn. 6. col. 286: movere debeant dom. papam ad commit- Galeas vero viginti quinque et milites una tendum unctionem, consecrationem et co- Motum fecerunt, et istae galess invenientes ronalionem Henrici imperatoris Romano- alias recolligentes steterunt secum. Movere, eadem notione adhibuit Bartholorum quibusdam cardinalibus.] " 1. MOTIVUS, Movendis animis ac- mseus Scriba lib. 6. Annal. Genuens. commodatus, Ital. Motivo, Gall. Ton- apud eumdem ibid. col. 467: Moverunt chant. Acta S. Domin. torn. 1. Aug. pag. dictas galeas x. ut ad paries ultramarinas 602. col. 1: Quibus coram se positis prse- accederent. 1 MOTU PROPRIO. Hac formula pridicavit jacens sermonem pulcrum valde et Motivum. m u m usi sunt Roman! Pontiflces in Sta* 2. MOTIVUS, Seditiosus, turbulentus, tutis, quorum longe minor auctoritas Gall. Remnant, alias Esmouvens. Lit. et usus quam bullarum ; exinde sensim remiss, ann. 1369. in Reg. 101. Chartoph. in bullis inserta quoque est, ut eas, reg. ch. 127 : Prsefatus Guigo erat homo inconsulto Cardinalium conciPIo, nullobricosus et Motivus et minas inferre soli- que petente, promulgare se significent. tus. Aliae ann. 1370. in Reg. 100. ch.914 : Hsec invidiosa Gallis semper fuit, quam Icellui Bisot, qui estoit horns de grant uti libertatibus Gallicanis contrariam langage et Esmouvens, parlast audit et adversam constanter rejecere. Bulla marchant plusieurs fois de grosses paro- Eugenii IV. PP. ann. 1437. apud V. 111. les, etc. Esmouveur de hustins, in Lit. Fontaninum in Antiquit. Hortse pag. ann. 1371. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, 466 : Motu proprio, non ad alicujus pag. 713. Muetemavers, forte pro Muete- super hoc nobis oblatse petitionis insmakers, a Belgico Muitemaker, eodera tantiam, sed de nostra mera liberalitate, sensu. Libel, supplex duci Burgundias etc. a Gandensibus oblatus apud Marten. Propre Move, eodem sensu, in Lit. torn. 1. Anecd. col. 1623: Item, s'il fust ann. 1364. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, que aucun.... donnast malvais parlers ou pag. 522. reproches pour aucuns dedenf cas guerres, T MOTWRTHI, Qui conscribi merentur ou appellant stershomme ou Muetema- in placita et conventus publicos, ut exvers, etc. Vide Movimentum 1. ponit Spelmannus ; a Saxon. M o t , f MOTONAGIUM. Vide in Multo. conventus, et w r t h i , dignus, aptus, } MOTOTA, Colliculus. Gharta ann. idoneus. Vide Faldwrthi. 1276. in Tabular. S. Benigni Divion.: Et * MOTZES, Vox vulgaris, qua lignum super unam peciam terras,... et super Mo- calefaciendo furno aptum significatur ; totam sitam a latere domini Marcelli cum f. lignum siccura, quod morluum appelomnibus ejus arboribus. lant. Charta ann. 1308. in Reg. 40. Char* MOTTA, Acervus, cumulus, moles, toph . reg. ch. 29: Domini de Fontesio Gall. Meule. Stat. Perus.pag. 54 : Si quis possint depascere animalia sua, et ibidem fiierit in fenerio seu Motta de die, -solvat ligna, videlicet Motzes et boisses et argilax pro banno solidos quinque. Vide aliis et curatiers dumtaxat colligere ad voluntatem suam, ad opus furni sui. notionibus in Mota 1. et 2. * MOUGA. Vide supra Monca. 1 MOTTOENIUS, Moneta Brabantina, Belgis Mottoenen. Charta ann.1382. apud 1 MOVENTES RES, Pecora. Edictum Mirseum torn. 2. pag. 1249: lit preedic- Nunonis Sancii torn. 8. Spicil. Acher. tum nostrum oppidum Lovaniense nobis pag. 368: Sub pace et treuga ponimus hoc prsestet obsequium, persolvendi unde- omnes ecclesias cum- earum cemeteriis et cim millia Mottoeniorum monetse nostrae sacrariis, qua?, speciali hominum censura Brabantise. in bonis Dei intelliguntur, et cum omni0 MOTTONUS, Vervex, Gall. Mouton. bus rebus earum mobilibus et immobiliConvent. Saonae ann. 1526 : Pro omni bus, et se Moventibus, et cum hominibus trentenario Mottonorum, grossos tres. earum et rebus. Hinc * Libert. Montisol. ann. 1312. torn. 7. * MOTTONINUS, Veryecinus, in iisdem Ordinat. reg. Franc, pag. 501. art. 9: Convent. Caro Mottonina, in Constit. S. Quod nullus contra voluntatem, juraPauli Narbon. ann. 1127. inter Instr. mento completo, teneatur mansitare ; set torn. 6. Gall. Christ, col. 33. si alibi voluerit transferre se, sua bona 1 MOTTURA, MOTURA. Vide Molta 2. mobilia et immobilia et se Movencia. pos* MOTUI. Stat. ant. Florent. lib. 1. sit in omnibus suam facere voluntatem et cap. 38. ex Cod. reg. 4621. fol. 24. v: complere. Nullus rector possit procedere de aliquo 1. MOVERE, Expeditionem suscipere. negotio civili vel criminali contra nota- Annales Francorum Bertiniani ann. rios forenses, qui vulgariter appellantur 867 : Reliquum populum regni sui paraMotui forestieri, de maleficio deputati. turn esse prsecipit, quatenus mox ut ipse * MOTULUS, Cantus species. Reg. visi- jusserit, prseparati Movere hostiliter postat. Odon. archiep. Rotomag. ex Cod. sint. Anastasius in Hist. Eccl. : Exercireg. 1245. fol. 358. v : In festo S. Johan- tum Movit Gamer cum Arabum multitunis et Innocentium nimia jocositate et dine contra Romaniam. Ubi Theophanes scurrilibus cantibus utebantur (moniales habet lueaTpdcTsuffev. [Litterse Ludovici monasterii Villaris) ut pole farsis, con- Hutini ann. 1315. torn. 1. Ordinat. Reg. ductis, Motulis : prsecepimus quod hones- Franc, pag. 603 : Et se il avient que I'en tius et cum majori devotione alias se ha- Meitve a aler audit ost, les ditei gens de berent. Vide supra Motetus. Paris payeront pour tous retours de cheMOTUS AQUJE, Piscatip, ni fallor. vaux, cinq cens livres tournois tant seule[* Rota est aquaria, qua in piscatione ment, mais se Von n'y Mouvoit a aler, Us anguillarum utuntur.] Chronicon S. n'en paieroient riens.] Michaelis Virdun. pag. 388 : Dedit 7. * Movoir, eodem sensu, in Charta ann. mansos et dimidium cum molendino in 1278. ex Chartul. Fossat. fol. 51 : II fu villa Ormariscurte super fluvium Matartz, esgarde etjugie.... qu'il ira outre mer et eo pacto ut solvant singulis annis 15. mo- Movra dedans les octieves de la S. Remi. MOTA, Expeditio bellica, Gallis, Meudios Kalendis Maii et'30. modios vini in festo S. Remigii: et si Motus fuerit aquse, te, ex Latino Movere, quod est expeditionem militarem aggredi, suscipere. 30. anguillas in festo S. Andreas. 1 MOTUM FACERE, Vela dare, Gall. Stabilimentum pro Crucesignatis ann. Faire voiles. Caffari Annal. Genuens. ]214. torn. 6. Spicilegii Acher. pag. 407 :

De debito vero contracto a communia post Crucis assumptionem, immunis erit Crucesignatus usque ad prsesentem Motam, et quandiu erit in peregrinatione. Philippus Mouskes MS. in Philippe Augusto :
Et dans Roumains ki li plus haus Estoit de tous les Cardenaus, Et fait le Pape confermer, Par son saijel, et affermer La Meute pour les Albigeois.

Alibi : Par tout fu la Meute annoncle. [Le Roman de Vacce MS. :

E icel temps, j'os bien monstrer, Fu la grant Meule d'outre mer, Quant Antioche fu conquise, El la die de Meques prise, Et que Jerusalem fut pris.

* Muete, in GuiH. Tyrii contin. Hist, apud Marten, torn. 5. Amp\. GoUect. col. 592 : II (le roi de Hongrie) le garde (Alexis) et norri jusques a un tans, que Muete fu de France et d'autres terres, qui outre mer aloient. Hinc Muete de guerre, pro ea prsestatione, quam tenentes ac vassalli domino exsolvunt in belli sumtus. Gharta ann. 1300. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 132. r col. 2 : Quites et delivres... de tout don, de toute taillee, de chevauchiee deue a nous ou a autres par nons de nous, par Muete de guerre, par don de nosces, etc. Sed et Muete nude, pro Discessus, profectio, vulgo Depart. Lit. Alani de Montetenero ann. 1307. inter Probat. Hist. Villehard. pag. 59 : Desquex fl.ourins il me doit paier... deus mil, avant sa Muele en icelui voiage. Ita et apud Bellom. Ms. cap. 3. pag. 11. v. col. 1. quo etiam sensu intelligendus Perceval laudatus in Mueta 1. Vide infra Motio. MOTIO, Eadem notione, apud Erkempertum in Hist. Long. : Sequenti anno generalem Motionem faciens cum suis Neapolitanis de Saracenis super Colossum, etc. [* Charta Frider. imper. ann. 1184. ex Tabul. eccl. Camerac.: Prseterea quocumque Motio agatur , firmissimam pacem cunctos in procedendo statuimus habere.] - MOTIONEM SUMERE, E loco moveri. Stat. eccl. S. Vulfr. ann. 1233. ex Lib. rub. ejusd. fol. 8. r. : Non discurrat per chorum aliquis, nisi de stallo suo sumpserit Motionem. | MOVERE, Iter ingredi. Chron. S. Petri Vivi torn. 2. Spicil. Acher. pag. 755 : Quapropter idem Abbas xn. Kal. Novernbris Movit et Cluniacum tetendit, et ibi per tres dies commoratus est. MOVERE CERVUM, aprum, Gallis,Faire lever un cerf, ou un sanglier pour la chasse, in Pacto Legis Salic, tit. 36. 5 6 ] 2. MOVERE, Dependere, Gall. Mouvoir. De feodis dicitur quae certis servitiis sunt obnoxia, et ab alio dependent. Charta ann. 1244. in Tabular. Meldensi: Concessit ecclesias Cameraefontis sex arpenta terras et dimidium quae Movebant de terra ipsius. Charta Bernardi de Turre ann. 1308. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 782 : Item, dominus potest retinere rem quae movet de censiva seu feudo ipsius venditam infra viginti dies et non ultra. Alia ann. 1341. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. pag. 486 : Cum feuda Moventia aliqua castellania et immediate resortantia ad eamjudicentur et terminentur secundum usum et consuetudinem loci unde Movent. Adde Rymer. torn. 13. pag. 748. *3. MOVERE, Dicitur de portis, qua parte aperiuntur. Reg. 34. bis Chartoph .

534

MOU

MOU

MOY

reg. part. 1. fol. 96. r. col. 1 : Duas portse ibi erunt, quse Movebunt de fossato, et pontes tornatiles. * 4. MOVERE CRIDUM, Clamorem ciere in aliquem. Lit. remiss, ann. 1857. in Keg. 89. Chartoph. reg. ch. 68 : Oportuit quod dictus Chartrolus, timens hostium suum frangi, Moveret cridum contra defunctumet suos complices. Nostris Esmouvoir la, main , vulgatius Lever, Manu minas intendere. Charta ann. 1433. in Chartul. Latiniac. fol. 40 : II eust Esmeu la main pour le frapper. 1 MOVILE, pro Mobile. Vide Mobilitas. 11. MOVIMENTUM, Motus, seditio. Albertinus Mussatus de Gestis Henrici VII. lib. 15. rub. 6. apud Muratpr. torn. 10. col. 554 : Novum in Placentia Movimentum exortum est circum Julias Cal. Dum Placentini cives, qui in castro S. Johannis erant placandorum concivium litiumque causa, etc. Vide mox Movita. * Esmouvement, eadem nqtione, in Stat. ann. 1370. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 358. art. 19: Pour ce que plusieurs notes sont meues en la marchandisa, pour I'Esmouvement d'aucuns vendeurs, etc. | 2. MOVIMENTUM , Quo quis ad quid agendum movetur, nostris Motif. Litterae Johannis Reg. Franc, ann. 1363. torn. 3. Ordinal, pag. 640 : Laquelle information faite estre portee pardevers eulx (les gens du grand Conseil) et ouis pluseurs Mouvimens que lesdiz bouchers avoient sur les choses dessusdites, etc. 3. MOVIMENTUM, Affectus, Gall. Mouvement. Occurrjt apud Baltherum Mon. in Vita S. Fridolini Abbat. num. 11. MOVITA, Motio, contentio, rixa, Gallis Esmeute, aliis Meslee. Formulae veteres apud Bignonium, cap. 30 : Postquam ipsos prsBsentes livores recepit, necessitate compulsus, ipsum plagavit, per quern mortuus jacet : et in sua contenlione, vel in sua Movita atque per suas culpas ibidem interfectus fy.it. Occurrit in alia apud Lindenbrogium. Spelmannus inde Gallicum Mauvaitie, id est, improbitas, arcessit; sed Mauvaitie, a Mauvais deducitur, de qua postrema voce quaedam adnotavimus ad Joinvillam. *MOULA, Mensura lignaria, Gall. Moule. Charta ann. 1309. in Reg. 13. Chartoph. reg. ch. 131 : Sexaginta quadrigatas bosci, quamlibet Moulas quatuor continentem,... concedimusetdamus. Vide supra Molla 1. * MOULDURA, Pensitatio pro molitura frumenti, Gall. Mouture. Charta ann. 1327. in Reg. Cam. Comput. Paris, fol. 20. v. : Qui in dicto molendino molere consueverunt,... molere teneantur... et ad hoc compellantur el pignorentur pro deverio Mouldurse, si contrarium facerent. Vide supra Malta 2. * MOULTUNAGIUM, Tributum ex vervecibus , Gall. Moutons. Charta Phil, episc. Belvac. ann. 1256. ex Chartul. Guill. abb. S. Germ."Prat. fol. 100. y. : Miles pro advocatione sua decem solidos singulis annis de parte S. Germani accipiet et Moultunagium proprium habebit. Vide in Multo. 1 MOULTURA, Pretium quod daturpro mutatione praedii, cum alteri ceditur aut venditur. Charta Galerani Comitis Mellenti torn. 3. Hisior. Harcur. pag. 44: Radulphus Croc vendidit eis quamdam terrqm jttxta pratum eorum pro duodecim solidis Carnotensibus, pro Moultura hujus terras habuit Radulphus Efflanc duodecim denarios Carnotenses, quia quietam earn concessit. Vide Muta 2.

* MOUNAGIUM, Pensitatio, quam a ragias... Alios... redditus bladi seu Mousvassallis exigit dominus pro frumenti turangise in quibus dictum molendinum molitura in molendinis suis. Charta dicitur oneratum.] Alia Gaufridi EpisHumb. dalph. ann. 1349. in Reg. 79. copi MeJdensis ann. 1211. in Tabular. Chartoph. reg. ch. 33 : Concedimus.... Campan. : Et in molendino de Stagno... castrum nostrum, nuncupatum Castrum- diximus Comitinsam... debere eis reddere villanum,... cum universis et singulis cen- singulis annis tres modios Mouturengias in sibus,... furnis, furnagiis , molendinis, perpetuum in festo S. Martini hiemalis Mounagiis, etc. Vide supra Monagium 1. ad mensuram Nongenti, etc.A.\\a. in Hist. T MOUNAIRONUS, Massiliensibusvulgo Monmorenciaca cap. 36 : Habent etiam Meusnairon, secundus a molitore. Mou- praedicti Fratres in Molendino de Stagno nerius, Molitor, Gall. Meusnier. Statuta sex annonse modios, tres de Mousturenge, Massil. lib. 1. cap. 55 : Si aliquis deprse- et tres de mesteil. Mosturangia, in Nedictis mulateriiSf vel Mouneriis vel Mou- crologio Eccles. Paris. Kalend. Martii. naironis in prxdictis repertus fuerit 1 MOUTA , Pretium quod datur pro fraudem committere, etc. Charta ann. mutatione praedii, cum alteri ceditur, 1326. in Tabul. S. Victoria Massil. : Ste- ut supra Moultura. [* Nisi idem sit quod phanus de S. Egidio Mounerius. Vide supra Malta 3. Vide ibi.] Charta Nicolai d'Estouteville torn. 4. Hist. Harcur. post Molnaironus. 1 MOURELLUS, pro Morellus. Vide in Errata:Has dpnationes dono etconcedo... hac voce. Inquisitio pro canonisatione possidendas libere et quiete et pacifice S. Yvonis MS. : Et vidit quadam die ser- absque servitio et auxilio et releveio et vientem Regis Francise, qui quemdam Mouta et absque omni exactione. Tabular. equum Mourellum, valoris L. librarum de S. Fromondi : Dedi in eleemosinam libedomo episcopali ceperat. ram et quietam ab omnibus servitiis.... exactionibus secularibus et exercitu et | MOURUS, pro Morus, Locus palustris, aquaticus. Charta ann. 1276. apud Mouta. Charta ann. 1260. in Tabul. B. Miraeum torn. 2. pag. 865 : Insuper de- M. de Bono-nuntio Rotomag. : Quiete dimus prxdictis religiosis silvam,... inte- ab omnibus serviliis, redditibus, queregraliter cum omni fundo, ducentaque lis , Mouta et exactionibus , etc. Vide alibonaria Mouri jacentia juxta eamdem Muta 2. 1 MOUTANAGIUM , MOUTONAGIUM. sylvam. Occurrit iterum ibid. pag. 866. Vide in Multo. Vide Mora 2. * MOUSDURACHIA , Variae moliturse * MOUTONNAGIUM, Tributum ex vermiscellum frumentum, ut supra Modu- vecibus, Gall. Moutonnage, in Charta ranchia, Gall. Mousterange et Moustu- Phil. Pule. ann. 1310. ex Lib. rub. Cam. renche. Charta ann. 1272. ex Chartul. Comput. Paris, fol. 350. v. col. 1. Vide eccl. Vastion. : Item lego canonicis Vas- in Multo. tionensibus unam minam Mousdurachiae 1 MOUTO, a Gall. Mouton, Vervex, in super molendinis redditualem, et unam Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 74. minam Mousdurachise super molendino Vide Multo. de Polegny. Alia ann. 1297. in Lib. rub. 1 MOUTTURA. Vide Molta 2. Cam. Comput. Paris, fol. 11. r. col. 2 : T MOUTUM BLADUM, Molitum, a Gall. Jehan Fouguet le genne et Estevenon sa Moudre, Molere. Statuta Massil. lib. 1. femm...recognurenteusavoir vendu deux cap. 55 : Officii teneantur... facere esmensextiers de Mousturenche a la mesure de dari et restitui a molteriis molendinorum Chastillon. Alia ann. 1300. ex Bibl. reg.: damnum datum seu factum in blado male viij. muis de froment, xij. muis de Mous- Mouto, sive in farina male Mouta. terange, et x. muis d'aveine. Vide Mous\ MOUTURA. Vide Molta 2. turangia. * MOUTURARE,Mouam seu praestatio MOUSTARDERIUS, a Gallico Moutar- nem pro frumenti molitura capere, nosdier, Sinaparius artifex, propola. Charta tris Moulturer. Stat. Avenion. ann. 1243. ann. 1276. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. cap. 53. ex Cod. reg. 4659 : Statuimns 20 : Item pro domo quam Radulphus quod omnes molendinarii non possunt sellarius et Guillelmus Moustarderius te- pro moutura accipere ultra quaranteiram, nent, quatuor denarios. Vide supra Mos- et habeant pognadinas et alias mensuras tarderia. ferro communis signatas, et non Moutu* MOUSTRA. Vide supra Mostra. rent, nisi cum poingnadina. Lit remiss, T MOUSTURA, MOUTA. Vide Molta 2. ann. 1411. in Reg. 165. Chartoph. reg. MOUSTURANGIA, MOUTURANGIA, Va- ch. 268 : Lequel prestre dist au meunier rise molituras miscellum frumentum, qu'il esmoutast ou prist moulture de Guilseu bladum, quod a molitoribus ex fru- laume de Banquemarre qui lors mouloit; mento, quod ad molendinum defertur, auquel il respondi qu'il estoit bien tost de pensitatur : ex Gallico, Mousture, Mous- I'esmouter ou Moulturer et qu'il n'avoit a turage, in Charta ann. 1365. apud Du- piece moulu. chesnium jn Hist, des Chasteigners pag. ] MOUTURENGIA. Vide Mousturangia. 41. Diction. Occitan. : Carrou, Modure, MOWNTEE. Statuta Henrici V. Regis meslange de froment et d'orge. Charta Angliae tempore guerrae, apud Nicoann. 1240. ex Tabulario Fossatensi f. laum Uptonum de Militari officiq lib. 4 : 159 : Concesserunt mihi et hseredibus meis Volumus insuper, quod nullus cujuscum16. sextarios Mouturengiss competentis, que conditionis, nationis, gradus vel dietc. Alibi : Molendinum dicti loci valet gnitatis existat, clamores vel turbationes quohbet anno 6. modios Multurangiss ad facere audeat, quibus nos vel exercitum mensuram dicti loci. Rursum : Molendrina nostrum turbari contingat quovis modo : ...valent annuatim 13. modiosbladi, videli- et specialiter ilium clamorem ; quern cet 4. modios frumenti, et 10. modios Mul- Mowntee appellamus, vel aliquem alium turangise. Charta ann. 1248. in Magno clamorem irrationabilem, etc. * MOXIQUINUS, [Italis Mozzicone : Pastorali Ecclesiae Paris, lib. 9. Ch. 43 : Decem sextarios tarn frumenti, quam Item unus Moxiquinus magnus cum Mousturangise annul redditus, quos per- sirico et auro in capitibus. (Invent. cipiebant annuatim in molendino Capi- Calixt. Ill, an. 1458, in Archiv. Rotuli, etc. Occurrit et in Ch. 51. lib. 11. mano).] Ch. 5. lib. 23. Ch. 97. [Charta ann. 1264. 1 MOYATUS, Mensura vinaria. Necroin Tabular. Sangerm. : Decem Sextarios log. S. Martialis Lemovic. :ix. Kal. Julii et plenum minam bladi videlicet Moustu- Jordanus Dares monachus dedit nobis

MUA

MUG

MUD

535

MUCETUM, [Instrumentum ad piscanMoyatos yini cum cepiis, et Prior de mul~ *- o MUANUM , f. Emissarium , Gall. Evier. Libert. Castri novi de Arrio ann. dum.] Vide Saurarium. tone solvit. MUCHEUNT. Leges Forestarum Canuti 1 MOYDA, Mensurae species, quam aes- 1356. in Reg. 185. Chartoph. reg. ch. 36: timare licet ex Charta ann. 1309. torn. 1. Cognitio contractuum simplidum, aquse- Regis cap. 11 : Viridis et veneris (venaHist. Dalphin. pag. 91 : Johannes vendi- versus, stilliddiorum, carreriarum, exi- tion is) forisfactiones , quas Mucheunt tor pro dicto heminali accipere debebat.... tuum et Muanorum inter vicinos, etc. dicunt, etc. MUCIS. Vide Mads 1. videlicet pro quolibel animali portante Nisi sit Murus intermedius, Gall..Afar MUGIA. Vide in Capitagium. sal ad vendendum in dicto mandamento, mitoien. 1 MUARIUM, f. Locus palustris, aqua* MUCLA OCULI, Arabice est Anterior unam Moydam, de quibus valent duodeticus, vel Piscatio. Charta ann. 1386. pars ejus aeri patens. Glossar. medic. cim unam heminam salts. MOYOLUS, [Vasis species inter minis- apud Rymer. torn. 7. pag. 530 : In bosco Ms. Simon. Januens. ex Cod. reg. 5959. et piano, in pratis et pasturiis, in aquis et Vide Mncula. teria sacra.] vide Lilo. 0 * MUCLEA. Charta Frider. I. imper. MOYTERIA, Prsedium rusticum, quod molendinis, in viis et semitis, in stagnis a colonp partiario colitur, nostris Moi- et Muariis, in maricis et piscariis, etc, ann. 1177. torn. 4. Cod. Ital. diplom. col. Vide Motus aquse. 11 : Confirmamus tam silvas quam terie. Vide supra Moitoieria. Charta Nic. 1 MUCALES^ Dactili palmarum. Pa- Mucleas. Ubi leg. videtur Nuclearias. abb. Corb. ann. 1191. in magn. Chartul. Vide Nuclearius. nig. ejusd. monast. fol. 216. r. : Viginti pias. >|< MUCORARE. [Expeclorer. DiEF.J quatuor marcas de quibus Moyteriam de 1 MUCATA VESTIS, Brevis, ni fallor, Bertehen a filiis Walcelini qui earn cla- quam puerulus vestiret, ab Hisp. MuMUCRA. Vita S. Agili Abb. MSS.: Commaverant, comparuerat, nobis in eleemo- chacho , puerulus. Gualvaneus de la perit tandem inter duas Mucras, adjasinam legavit. Flamma apud Murator. torn. 12. col. centias ex fisco quodam Nantholiacense, %. MOZETUS, [Mensura frumentaria 1033 : Ipsi enim cceperunt strictis et Mu- sed tune ad villam quae Mailus dicitur apud Venetos. Vide Chafexus. catis vestibus uti more Hispanico. aspicere. Ita etiam Edita cap. 13. | MOZIGA, quasi modica, unde mozus, * Acad. Hisp. in Diction. Muceta est * Fluvii nomen , vulgo Morain : duo z pro d, sicut solent Itali dicere hodie pro Amiculum humerale. ejusdem nominis s u n t , quorum u n u s hozie ; nam antiqui hozie dicebant. Pa MUCATORIUM, Forfex canderaria, le grand Morain, alter le petit Morain pias. Vide Mozina. Gall. Mouchette. Glossar. Lat. Gall, ex appellatur, ut me monuit D. Le Beuf. MOZINA, MOZITIA. Jo. de Janua : Mo- Cod. reg. 7679 : Mucatorium, Gallice Esf MUCRELUS, Asinorum ductor. Bernzina, a modus, genus repositorii, quasi mucete. hardi de Breydenbach Iter Hieros. pag. Medina. Gloss. Anglo-Sax. JSlfrici : Mo1 MUCCAGO, Viscositas qusedam, Hu- 192: Quod unicuique peregrinorum pro zitia, vel arcula, taeg, i. clausula, clu- meur epaisse. Medicina Salernit. pag. 76. equitatu asinum disponeret cum ductoribus eorumdem, qui scilicet ductores Musura , uti interpretatur Somnerus in edit. ann. 1622. Vide Muccus. 1 MUCCARE. Vide Muccus. Gloss. Saxon, in teag, qui haec laudat creli ab ipsis appellati. Occurrit iterum ex veteri Charta Ecclesiae Cantuarien* MUCCATUS, Nasus, quo muccus fluit. pag. 217. [* Vide Musdo.] sis : Mansionem quoque quee est in aqui- Lex Ripuar. tit. 68. 5 : Quod si quis MUCRO, Anastasius in Gregorio IV. lonari parts Dorobernise, et clausulam absque effusione sanguinis alium brachio, pag. 161 : Obtulit vestem de fundato quod Angli dicunt teage, quse pertinet ad pede, oculo, auditu, Muccatu, vel quocun- unam habentem Mucrones per circuitum. prsedictam mansionem, etc. [Vide Mo- quelibet mernbro mancaverit, etc. Hinc Infra : Cortinam Alexandrinam unam, zica.] Mousque, pro Moustache, Barba, qusenaso vel alia habentia Mucrones de fundato 4. [f. Fimbria quae in acumen seu MucroMOZOLUS ROT^E, Italis Mozzolo, Trun- subjacet, in Poem. Rob. Diaboli Ms. : nem desinit, non secus ac folia cultrato cus, Gallis Moieul, apud Petr. de GresTout entour lui oste les Mousques, Mucrone, de quibus Plinius lib. 13. cap. centiis lib. 5. extr. Plusours en fait et clos et lousques. 7. Mucronatum rostrum, apud eumdem. MOZZETA, ex Italico Mozzeta, nostris Des Sarasins qu'il mehaigne, Est couvierte toute la plaigne. lib. 32. cap. 6.] Mossette d'Evesque. Ceremonial. Episcopor. lib. 1. cap. 1 : Utantur domi et foris Unde in Mirac. Mss. B. M. V. lib. 3 : 1 MUCR6LUDIUM, Hastiludii species. loco mantelleti, Mozzeta ejusdem coloris Chron. Estense ad ann. 1352. apud Murator. torn. 15. col. 473 : Dom. Aldrovansupra rochetum. [Hinc emendandum Mors a le glaive qui tout tue, Mors fait juer a Mousque-mue. dinus marchio fieri fecit in Ferraria Mazzetta torn. 4. Anecd. Marten, col. quoddam Mucroludium super platea Fer1194. ] Vide Muccus. rarias. 5SS- Est etiam Mozetta vestis canonicorum et sacerdotum. Miracula B. Sta-*MUCCILAGO, Vox medicorum. Alex, ] MUCTA, perperam pro Mueta. Vide nislai torn. 1. Maii pag. 791 : Superpel- latrosoph. Ms. lib. 2. Pass. cap. 80 : Pa- in hac voce. 1 MUCUCIO, Tributi genus. Charta licio scilicet et almucia sive Mozetta, de- titur igilur conationes cum assellandi desuper nigra , rubeo colors subducta et lectatione et ventositate ; faciunt enim per Richardi Reg. Angl. torn. 4. Hist. Harbirreto nigro quadrato in capite. Conci- secessus ventris Muccilagines cum pon- cur. pag. 1281 : Prsedicli monachi... sint quieti de theloneo et portagio et de dere. Vide Muccago. c k lium Limense inter Hispan. torn. 4. pag. 757 : Et Sacerdos indutus sit superMUCGINIUM, apud Arnobium lib. 2. ivreckmaris, et de Mueudone in mari et pelliceo, stola et Mozzetta. Mozzeltam quo- Mappula, facitergium, Mouchoir ; Occi- foragio, etc. MUCULA OCULI, Anterior pars oculi: que vocant Franciscani earn vestis par- tanis, Moucadou. tern quae humeros tegit, alias Lunula. * Mouschenez, apud Rabelais, torn. 1. Mucla oculi est, interior pars ejus aeri * MUA, a Gallico Hue, Domuncula in pag. 78. patens, muca. Ita Matth. Silvaticus. qua includuntur falcones, cum plumas f MUCULENTUS. Vide Muccus. MUCCUS, Quod e naribus fluit, Latinis mutant. Charta ann. 1352. in Reg. 81. Mucus. Glossse Isonis Magistri ad Pru>K MUCUS. [Corrosivus papirus, junChartoph. reg. ch. 554 : Johanni de Se- dent.: Muculentis, sordidis. Muccus, Rots. cus. DIEF.] rans falconario nostro et custodi falconum Lex Alemann. tit. 62. | 2 : Si autem MUDA, pro Muta, seu mutatio: vox noslrorum in mutis seu Muis falconum, summitas nasi ut Muccus contineri non Italica, quse occurrit in Charta Petri quas habemus in villa de Serans, etc. possit, abscissa fuerit, etc. Adde Leg. Ziani Ducis Venet. ann. 1211. in Hist. Vide in Muta 3. Ripuar. tit. 70. Bellunensi pag. 109. Vide Muta 2. [Item * MUAGIUM, Pensitatio frumentaria MUCCARE, Muccum ejicere, Moucher. alia notione, vide in Muta 7.] pro quolibet modio annonae. Charta ann. Lex Ripuar. tit. 5. | 2: Si nasum excus- >j< [Gallice Droit de mutation: Dona1340. in Reg. 71. Chartoph. reg. ch. 364 : serit, ut Muccare non possit. Editio mus etiam in ipsa aecclesia x. solidos Johannes de Anisiaco... supplicavit ut ei Heroldi habet Mucare. de Mudda. (Cart. Conchar. Ruthen. vellemus concedere, quod sibi liceret octaMuccosus. Gloss. Graec. Lat.: Mucco- p. 16, an. 1061.) Dono decimum et vam partem grani, quam in Muagio dvi- sus, |A\J|WV, Morveux. Hinc pro humidus. proferentium et sepultura et Muda de tatis et pads Laudunensis habere nosci- Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 50. et presbyteros. (Id. p. 38, an. 1060.)] tur. Idem esse atque Modiagium in 52: Usque ad moram, id est, Muccosam | MUDAGIUM, ut Muta 2. Pretiuni Modiatio 1. aperte declarant Lit. the- et humidam planiliem. Vide Mora 2. quod datur pro mutatione prsedii, cum saur. reg. huic Chartae annexae, ubi Angli Muck vocant quicquid purgaminis alteri ceditur. Tabular. S. Roberti de legitur : Octavam partem grani, quam in stercorarium a muckhill, quasi mucci Mpntis-ferrando apud Baluz. torn. 2. habere dicitur in Modiagio civitatis et acervum. Hist. Arvern. pag. 63 : Dederunt etiam... pads Ludunensis. MUCERANII, Christian! Hispani sub quartam partem capellanix libere et 1 MUANDA, Servitii genus. Charta Ri- dominio Saracenorum degentes, apud quiete perpetuo possidendam sine Mudagoldi de Alsunza pro Stabul. monast. : Ordericum Vitalem lib. 12. pag. 892. gio. Occurrit eadem notione non semel Tertia etiam parte servitii quod Muanda videntur iidem qui Marani, atque ita in Chartular. S. IJlidii Claromont. forte legendum. 1MUDANTIA, Mutatio, Italis Mudanca. vocatur.

536

MUE

MUG
T MUGER, Mucosus. Festus et Paul us : Muger did solet a castrensibus, quasi muccosus is, qui lalis male ludit. Sive simpliciter tanquam mucer ex muccus, sive tanquam muciger. Ita Martin, in Lexic. Vide supra Muccus. * MUGILLARE, onagrorum, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. MUGILLARIS, Papise, Mutus, a mugio. MUGILLATIO, Papiae, Tardilas. * MUGILUS. [Gallice Muid: Debebantur per censum de unaqueque appendaria unum Mugilum et mi. sestarios de vino. (Cart. Conchar. Ruthen. p. 402, an. 1060.)] 1 MUGINARI, Murmurare. Nonius. Gloss. Lat. Gr.: Muginor, yoyyy^w. Festo : Muginari, est nugari et quasi tarde conari. MUGISSOR. Papiae : Fallax, callidus, murmurator. In Glossis AntiquiS MSS.: Callidus anus, musator. 1 MUGITI^E, Murmurationes, querimoniaa. Vita B. Columbse torn. 5. Mail pag. 328 *: Cum tamen affines consanguinei Mugitiis trutannicisque verbis una cum procacibus minis earn ssepius retunderent. * Ab Italico Mugiolare et Mugolare, Acad. Cruse. Gannire, subejulare, conqueri. | MUGIUM, Acervus, cumulus, ut Mullio. Statuta Vercell. lib. 5. fol. 125 : Item si quis faxum palese vel stipulee alienee positse in paleario vel Mugio feni, etc. Vide Muga. MUGIUS , Modius , mensura vinaria. Charta ann. 1405. in Reg. feud, comitat. Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 66. r: Item unam vineam,... quam tenet a me Thomas Ducis ad unum Mugium seu muy vini redditus. * MUGLIAS, vox Gallica, Panni speDe chauces, aussi chaperon, cies. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 163. Et de Mouffles, bousiaus a cbievre. Chartoph. reg. ch. 310: Une petite bourse [Le Roman de la Rose MS.: de soye quarree et doublee de Muglias, etc. Vide mox Muihotus. N'aies pas les bras en Mouffles.] <* MUGNARIUS, Molitor, Ital. Mugnaio, Joan. Molinetus pag. 93. v: Gall. Meunier. Stat. Pistor. ann. 1107. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. Prinst manteau gris, chappellet, et Mouffletle. 33vi col. 563. | 149: Ut faciant jurare Mugnarios et suos familiares a xiv. inanVide Moffula. * Est etiam vestium ornatus species, tea, quod non tollent fraudulenter, nee ut colligitur ex Lit. ann. 1365. torn. 4. fraudabunt blavam aliquo ingenio nee Ordinat. reg. Franc, pag. 555. art. 8: farinam, quam acceperint pro macinare. Qttilibet secretarius et notarius de cetera Et si invenerint aliquem ex Mugnacreandus, illico quod erit per regem re- riis, etc. tentus in secretarium vel notarium, tene* MUGNERIUS, Eadem notione. Probitur decenter et honeste se gerere et ces. Ms. ann. 1374: Mandamus quatenus vestire; nee poterit aliquis ipsorum radia- citetis et adjornetis Guillelmum de Tractu, tas vel partitas vestes, aut manicas tuni- alias Riveta, Mugnerium molendinorum carum super manus extensas, quse Moufle de Sallia, etc. MUGULARE, Mugire, Gall. Meugler, vocanlur, aut poulenam in sotularibus more bourn, in Addit. ad Vitam S. Andefferre. tonini num. 66. [torn. 1. Maii pag. 348: j MUFLUS. Vide Muffulse. Et a sua nativitate sic mutus usque ad MUFO. P,apias : Cubitale, Mufo. MUGA. [f. Cumulus, acervus. Vide prope septennium sine spe ulla locutionis Mullio.] [ Acad. Hisp. Muga, Lim.es, perseveravit, signum non habens ullum terminus.] Observantiae Regni Aragon. vel faciens unquam loquendi, sed neque lib. 6. tit. de Generalib. privileg. 36 : etiam Mugulandi. Ubi Editores eruditi: Imo debent redire sua ganata ad aream Hie mugulare, est labiis clausis per navillas vel prope, qualibet die si volunt sum efferre quemdam inconditum et jacere nocte sequenti: alias si pernocta- inarticulatum sonum^ ad instar litterse rent prope Mugam, essent prompta ad (xO.] Alias Muir. Mirac. S. Ludov. edit, pascendum, et destruerent pastus altereg. pag. 428: S'escrioit ausi com en rius villse. [Vide Mugium.] >|< [Mensura agraria : Una Muga de Mutant, etc. Unde Muiement et Muyment, terra al Cumpradit et unum aripentum mugitus. Vitae SS. Mss. ex Cod. 28. S. de vinea el Traverser. (Cart. Conchar. Viet. Paris, fol. 3. r. col. 1: Les bestes marines apparistront sus la mer, et donRuthen. p. 358, an. 1072.)] MUG.33. Matth. Silvaticus : Perniones neront Muyment dusques au del... Toutes vel rasulse, sunt excoriationes quse fiunt les bestes as chans Muyans, etc. Bestiar. in nimio frigore in calcaneis, quse Mugse Ms. ubi de Panthera: vulgariter dicuntur. Mugse fiunt etiam ..... Jete un si grant Muiement, in digitis pedum et manuum. C'on la puet oir cleirement. Prat. ann. 1278. ex Chartul. AD. ejusd. monast. fol. 81. r: Emimus totum boscum Galteri cum fundo, clausura, Mueta, quse impetravimus et procuravimus a domino rege Francorum illustri. Vide supra Mua. MUFA, MUFFA, vox Ttalica Mucor, nosiris.Fleur de vin, Moisissure. Joan, de Janua : Mucor, in vino et aqua, sc. Mufa vini. Mox : Mufa, idem est quod mucus, vel muca. Muffa, apud Petrum de Crescentiis lib. 4. de Agricult. cap. 42. MUFFLA. Vide Muffulie. MUFFULJE, Gall. Mouffles, Chirothecse pellitaa et hibernse. Capitul. Aquisgran. ann. 817. et Capitul. M. addit. 1. cap. 22 : Wantos in sestate, Muffulas in hieme vervecinas. Et cap. 79 : Ut Muffulse vervecinse Monachis dentur. Mulfolas habet eadem notione Adelardus in Stat. Abb. Corbeiens. lib. 1. cap. 3: Wantos duos, Mulfolas duas. Musfulas, Leges Henrici I. cap. 70. seu ut quidam Codd. prseferunt, mufflas. Ita etiam Statuta Ordin. Prsemonstrat. dist. 2. cap. 13: Mufflas de panno albo vel griseo sine nota curiositatis foderatas pellibus permissis sustinemus haberi pro frigore repellendo. [Miracula S. Martialis apud Stephanot. torn. 2. Fragm. Histor. MSS.: Sed et de gemmis, aureis ornamenlis interlucentibns, Muffulas suarum manuum complevit, et sufficere sibi credens quod abstraxerat, qua parte exire posset, omnia perambulans ternptabat.... obdormivit.... Muffula cum gemmis capiti supposita apparuit. Computus ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. CLVII.: Pro grisiogr' intorum et Muflorum, v. 5. Menagio a Moffel, quod Germanis idem sonat, vocis etymon.] Vetus Poema MS. de Vulpe Goronato :

Acta S. Franciscae torn. 2. Martii pag. 105 *: Et cave ne ab illo lalere tibi veniat Mudantia. I MUDBURDUM. Vide Mundiburdus. MUDEIARES, Mauri, qui expugnata ab Alphonso Rege Caesaraugusta, in quadara urbis regione remanserunt, tributa conferentes Regi, qui inde ita vocati, ait Hieronymus Blanca in Comment. Rerum Aragon. nag. 637. MUDELLUS. Tabulanum Prioratus de Paredo fol. 64 : Et in alio loco ad Pratum rotund-urn dedil Mudellos duos feni. [pro muellus, ut videtur. Vide mox in hac voce.1 MUDINUS SALTS, Modius, in charta Gerrundensis Sacristse ann. 1268. Vide Miliaresium. 1 MUELLUS, Moles, c u m u l u s , Gall. Meule. Oharta Thossiacensis ann. 1462 : Pratum conlinens plateam trium Muellorum foeni vel circa. Vide Mullio. * Consuet. Domb. Mss. ann. 1325. art. 30 : Si de feno furatur in Muello vel cuchonibus, ad summam prsediclam solvere teneatur. Aliud vero sonat vox Gallica Muelle, in Lit. remiss, ann. 1408. ex Reg. 163. Chartoph. reg. ch. 166 : Un cuir fort, autrement dit Muelle, coppe en deux ou trois piece*, et la teste de ladite Muelle coppee en trois. T 1. MUETA, Specula, turris, in cujus fastigio excubant yigiles ; a veteri Gall. Meute, quod inde in tumultibus bellicis convocentur cives, ut sint ad arma parati. Vide Movere 1. Charta ann. 1347. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 66: Facial unam Muetam bastardam cum quatuor culiis.... Item injunxerunt dicto Cellarerio, quod Muetam quse est super portale de burgo dicti burgi de Monte facial prseparari, ita quod gayta possit jacere desuper, et quod sit defensibilis cum expensis domini. Ibid. pag. 67 : Item cum in portalibus dicti burgi Turris non possit aliqua ad deffensam stare neque gayta jacere, ordinaverunt et injunxerunt Cellerario, quod dicta portalia reficiantur, et ad deffensam ponantur ; sic quod dictss gaytse possint jacere et ad deffensam venire, cum expensis domini. Computus ann. 1334. ibid. torn. 2. pag. 251 : Item, pro quodam ingenio magno et duobus parvis et eorum ornamentis et necessariis et quibusdam Muetis ibidem factis et aliis sedifidis, XLIX:. I. n. s. Charta ann. 1341. ibid. pag. 429 : Item, quod muri, chasfallia, schiffse, Muetse at omnia alia facta constructa ad resistendum dicto domino Dalphinn, sen ad ipsius emulationem, vel villse fortificationem. Ubi perperam editum, Muetse. Haud scio an eadem notione Perceval :
De la Muete, ne de 1'alee.

* Nostris Muette. Charta offic. Paris, ann. 1299. ex Chartul. episc. Paris, fol. 184: [Obligavit specialiter unam domum seu masuram, quam habet, ut dicebat, ante Muetam S. Martini de Campis Paris, ultra pissotam in censiva S. Maglorii. Lit. remiss, ann. 1423. in Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 556: Eulx estans a la Muette du chastel, tir event deux viretons, etc. |2. MUETA. Liber niger Scaccarii pag. 357. Mueta Regis vm. d. in die. Ubi Hearnius editor: Cavea, ayiarium. Vulgo autem per Muetam Regis ipsum locum intelligunt, ubi olim Regis accipitrps adservabantur ac nutriebantur. Vide * 3. MUETA, Domus venatoria, vel in qua includuntur falcones, cum plumas mutant. Charta Gir. abb. S. Germ.

MUL

MUL

MUL

537

MUGULI. Sanutus lib. 3. part. 12. cap. pedibus vel manibus usque ad sabbatum mus Bibl. in Stephano VI. PP. pag. 236: 17. de Soldano Babyloniee: Repent sex permanebit. Vide Ferrum candens. In qua Ecclesia, cum idem sanctissimus | MULATERIUS, a Gall. Muletier, Mu-Papa.... malam consuetudinem invenismille Mugulos, qui illi multam intulere molestiam, etc. Ita, opinor, vocat eos qui lio, Ital. Mulattiere. Statuta Massil. lib. set, ut Presbyteri, qui Ibidem Domino suberant Principi, quern le Grand-Mogol 1. cap. 53: Slatuentes insuper quod nul- sacriftcium quotidie offerebant, omni lus Mulaterius accipiat de saumata vn. anno unam Mulctam darent, quam condicimus. | MUIBLA, Idem, ni fallor, quod mi-eminarum vel vill. pro vectura ultra suetudinem Marinus PP. antecessor ejus nutalia, Intestina animalium, Gall. Me- quatuor denarios. Pluries ibid, occurrit. fregerat,... sub forti obtestatione prsecenuailles. Charta Philippi Augusti ann. Computus Dalphin. ann. 1336 : Pro ex- pit, ut nullus unquam ab eis non solum 1211. apud Marten, torn. 1. Ampliss. pensis personarum hospitii sui et Mulate- hoc, verum etiam aliquod tributum acciCollect, col. 1101 : Tantum capit ecclesia riorum portantium raubam dominse, et peret, etc. S. Martini quantum Comes; et qui ea avenam, etc. 3S3T Mulctas pecuniarias seu corpo* Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. rales Chartis appositas legimus ante recipiunt debent esse per fidem constricti servientibus B. Martini, et qualibet septi- 7657 : Mulatier, Prov. mulio, mulius. Christum natum, non solum in testamana eadem ecclasia debet habere con- Colinet, dit Prevost, Muletier de noz mentis, sed etiam in inscriptionibus tusuetudinem Muiblorum et costuciss carni- chiens, etc. in Charta Caroli IV. reg. mulorum, ut videre est apud Gruterum Franc, ex Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 451. in cap. xvn. Indicis seu conspectus ficum. ! MULATI, Hispanis Mulatos, nostris Inscriptionum. Eas postmpdum adhibueMUIHOTUS. Inventar. Ms. ann. 1356: Item duos Muihotos copertos de taffata Mulates vel Mulatres, dicuntur ii qui ex runt Imperatores Christian!; apud Resignatos. Vide supra Muffulse. parentibus Africanis et Indis mixtim ges vero Francorum, si Chilpericum ex1MUIOLUS, f. Modius. Charta ann. nati s u n t ; a Mulus, ut nptum est, quod cipias qui, teste Greg. Turon. lib. 6. cap. 1418. apud Rymer. torn. 9. pag. 563 : De sit ex asino et equa. Concil. Liman. ann. 46. oculorum evulsione Chartarum conqualibet pipa cisaree, cervisiae et boscheto 1582. inter Hispan. torn. 4. pag. 267: temtores mulctabat: rarissimaejusmodi quinque solidos Turonenses ac etiam de Item si sciant quod aliqua persona inter- poenae exempla ante Capetianos. Mulctae quolibet Muiolo salis. turbet vel impedire prsetendat quod Indi, pecuniariae frequentior usus in Chartis *VelAcervus, ut supra Muellus, a Nigri et Mulali suo servitio mancipati privatorum; quam ut persolvat, qui Gallico Muyot, eadem notione. Lit. re- contrahant matrimonium. Vide Mestizus. Chartam infregerit, praecipit Lex Ala| MULATINUS, Mulinus, in Statutis miss, ann. 1423. in Reg. 172. Chartoph. man. cap. 1. num. 2: Et Multam illam reg. ch. 285 : Le suppliant trouva icelle Montis Regal, pag. 221 : Item statuturn quam charta continet, persolvat. Vide musse, et deffouy le Muyot de terre, et est quod si aliqua bestia cavallina, Mula- Mabill. Diplom. lib. 2. cap. 8. print les biens qui y estoient. Mujol vero, tina, asinina, vel bovina, etc. >)c 2. MULCTA, Condemnatio pecunia* MtTLgA vel MoLgA., Dici videtur de ria, Ital. Multa, Gall. Amende. Stat. BoMulius, piscis genus, vulgo Mulet, in re quavis mplli, in Invent, ann. 1361. ex non.ann. 1250-67. torn.III.pag. 458: Et in Cpmput. ann. 1488. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 47. col. 2: Pro 84. libris Tabul. S. Viet. Massil.: Unam abricam Comuni bon. ipse condempnationes et piscium, tarn pagelli, daurades et Mujolz, plenum Mulcx, duo pulvinaria plena Mulcte debeant integraliter pervenire, et plumse, etc. Forte muscus, Gall. Mousse. potestas bon. eas exigere teneatur, sicut etc. Vide infra Mules. 1. MULGARE, MULCATOR. Papias : Mul- tenetur exigere alias condempnationes et * MUIRA, Aquae sali conficiendo aptse receptaculum, idem quod supra Moria care, affligere, vexare, calcare, afficere, Mulctas per eum factas. [FR.J 2. Vide in hac voce. Charta ann. 1241. cedere. Mulcator, peremptor, qui corpora MULCTRALE. Glossae MSS. in PrudenProbat. torn. 1. Hist. Burg. pag. 106. afficit vel crucial. Mnlcata, damnata. tium ex Bibl. S. Germani Paris. Cod. col. 2: Concedimus quatenus abbatissa Gloss. Arabico-Lat.: Mulco, pugnis calci- 561 : Mulctra, vas in quo mulgetur. Mulcde Tart et conventus Muiram suam, quam busque afficio. trale, locus in quo coagulationes fiunt. 2. MULGARE, Mulcere. Althelmus de Vide Mulgarium. possident in puteo Leodonensi,... habeant potestatem ponendi in manu cujuscum- 7. Vitiis capitalibus: 1 M U L G T R A R I U S , Homicida. Vide quelibet voluerint. Morth. Denique si potuit c$li Mulcare catervas. T 1. MULA, perperam pro muta, Quodf MULCTUM, pro Mulcta, in Charta vis vectigal. Charta ann. 1336. apud 1 MULCARIUM. Vide Mulgarium. ann. 857. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 524: MULCEBRIS. Joan. Sarisb. lib. 1. Poli- Britan. pag. 59 : Mille solidos Mulctum In bonis suis hereditariis, videlicet thelo- crat. cap. ult. : Dux sunt, inquit ille, ut componat cui litem intenderit, etc. neis, Mulis et aliis quibuscunque posses- opinor, virtutes ignis; altera edax et peT MULDIO,i perperam pro Aldio. Charta sionibus seu bonis et eorum juribus, etc. r'emptoria; altera Mulcebris et innoxia Alia ejusdem anni ibid. pag. 525: Et lumine. Id est, quae demulcet, fovet. Albrici clerici et abbatis apud Marten, nihilominus ipse dom. Joannes parte [Epist. Johan. Troester apud R. Duel- torn. 2. Ampliss. Collect, col. 21 : Interredituum, theloneorum et Mularum... de Hum lib. 1. Miscell. pag. 242 : Amor est jacens de uno latere fisci ipsius qui vocanostro beneplacito ttti ac frui debet... Hoc mixtus cum ratione furor, naufragium tur palatiolus atque Beveris, unde est abstractus, et latere, Aldemega, ipsum habere tenebitur super Mula et dulce,... moriens vita, Mulcebris tartarus, Muldionibusde altero villa Graida sub tritheloneo supradictis. Vide Muta 1. triste coslum, amoenus career. Bulla Bo- buto annali. meis ex Vide Aldius. T 2. MULA, Crepida, Gall. Mule. Con- nifacii VIII. PP. ad Reg. Angl. de abdi] MULDRUM. Vide in Morth. cil. Tarracon. ann. 1591. inter Hispan. catione Celestini V. et sua electione, | MULE, Genus calciamenti. Gloss, vetorn. 4. pag. 509 : Nullus clericus subucu- apud Rymer. torn. 2. pag. 669 : Earn (eclam collari et manicis rugatis seu lactu- clesiam) de amissione prioris interdum tus MS. Sangerm. De vocis etymo consule catis deferat.... sed nee Mulas ornamentis inutilis, per promotionem Mulcebrem ac- Mules. Menagiurn in Orig. Gall, voce aureis, argenteis aut sends ornari patia- commodi successoris instaurans.] 1 MULENDINUM, Moletrina. Charta tur. Vide Mule. ^ MULCEDO, Concentus. Sidonius lib. in * MULA FERRANDA.. Charta ann. circ. 5. Epist. 17: Ad S. Justi sepulcrum vigi- ann. 5. regni Rodulphi Indict, xn. ubi Tabular. Matisc. : Tantum de terra 1130. ex Chartul. Stirpensi : Unde Gau- lias alternante Mulcedine monachi cleri- sedi/icet Mulendinum. fridus de Monz cepit Mulam ferrandam cique psalmicines concelebrabant. | MULERARIUS, pro Mulierosus, apud cum sella et freno. Vide supra Ferrandus. MULCHUMAT. Epistola Basilii MaceMULAMINUM. Leges Adelstani Regis donis Imp. ad Hadrianum II. PP. apud Jul. Capitolinum. * MULES, Piscis genus, mulius. Libert, apud Thundreffeldam editse cap. 19. ubi Baronium ann. 871. num. 8 : Transmisiusin villas de Lunacio dioac. Agen. ann. 1295. de ferri igniti examine : Quando ferrum mus autem sanctitati vestrse, projiciet, et sanctum altare festinet, insi- unum aerem habentem unum, Mulchu- in Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 124 : Obtigilletur manus ejus, et inquiratur die mat unum, planetilia castanea duo. neant imperpetuum omnia jura... et litertia si Mulaminum sit intra consigilla- Monstra verborum, quse nescio an quis bertates suas, quse et quas habent... in portihus fluminum Garonse et Olti, et pistionem. Textus Rpffensis Saxonicus intelligat. cariis ipsorum fluminum etpadentiis dicti 1 MULCIFER, pro Mulciber. Papias. ha bet: Inquiratur die tertia si munda r * MULCRUM , Lo vaso da mongere. loci, excepto piscium vocato Mules. Vide sit, vel immunda intra consignationem. SS" Mendose fortassis pro velamen; Glossar. Lat. Ital. Ms. Aliud Lat. Gall, supra in Muiolus. velp quippe manus, quse ferrum candens ex Cod. reg. 7679 : Mulcrum, faicelle, a * MULETTERIUS. [Gallice Muletier: tetigerat, involvebatur, cui apponebatur mulgeo. Aliud Provinc. Lat. ex Cod. 7657: Muli cum Muletteriis quinquaginta sigillum. Andreas Suenonis, Archiep. Molsoyra, Prov. Mulctrum,multrale,mul- quatuor. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, Lundensis lib. 7. Leg. Scanic. cap. 15 : garium. Molser, Prov. mulgere. Vide II, 177, an. 1494.)] Si ferrum gestatum fuerit, panno aliquo Mulctrale. T MULETTINUS, Mulus parvus, in involventur, cui diligenter astriclo, sigil1. MULCTA,Tributum, vectigal, seu po- Addit. ad Vitam S. Antonini torn. 1. lum etiam apponetur Hoc velamen in tius exactio injusta, malatolta. Guillel- Maii pag. 342: Cum parvulo suo Mulet68

538

MUL

MUL

MUL
quam ante nuptias in concubinatu cognovit. [Hos in Mulieratu procreates. Gall. Engendre en Mulerie, Dicebant veteres Galli. Thomas Blount in Nomolex. Anglic. : Lequel Reynold engendra Simon de Asseles en Mulerie, lequel Simon engendra Alive, Agnes et Margerie en Mulerie.] Bastardi vero de jure Regnorum Scotiae et Angliae per subsequentes nuptias non legitimantur, ut est in lib. 2. cap. 51. 3. Vide Rastallum v. Bastarde, et Mulier, et infra in Pallium 1. T MULIER, pro Virgine adulta, in Testamento Ludovici VIII. Reg. Franc, apud Duchesn. torn. 5. Hist. Franc, pag. 325 : Item legamus et donamus orphanis et viduis et pauperibus Mulieribus maritandis tria millia librarum. MULIER, Vorasc, in Glossis antiquis MSS. 1 MULIERARE, Effoeminare, apud Nonium. Hinc Mulierarius, mulieribus deditus. Vide Femellarius. * MULIMENTUM, Lo guadagno. Glossar. Lat. Ital. MS. 5 MULIERATUS. Vide Mulier. J MULIERITAS, Pubertas. Tertull. de Virg. velandis cap. 12 : Vertunt capillum, et acu lasciviore comam sibi inserunt, crinibus a fronte divisis apertam professes Mulieritatem.... Sola autem manifesta paratura totam circumferunt Mulieritatem. NUM, Molendinum. Charta regnante Lothario in Tabular. Matisc. fol. 113: Do Mulinarium qui est situs in pago Lugdunensi in villa Corcellis. Tabular. Aptense fol. 65 : Ubi sedificet Mulindinum... Aliam autem medietatem de ipso Mulino ad fidelitatem episcopi... teneat. Miracula S. Vincentii Ferrerii torn. 1. Aprilis pag. 512 : Cum autem imprudentius Mulino qui proximus erat adhsesissent, ambo impetu aquas et vorticibus rapti in profundum ferebantur. Mulinum, in lege Alaman, cap. 83. num. 1. Vide Molina. T MULINARIUS, Molitor, Meunier, Italis Muhnaro. Statuta Astens. fol. 78 : Mandamus quod si quis colonus, partiarius, massarius, fictabilis, aut Mulinarius, qui aliquas domos, terras, massaritia, possessiones, molendina, vel alia bona immobilia conduxerit, etc. Pluries ibi. Occurrit praeterea in Memorial! Potest. Regiens. ad ann. 1280. apud Murator. torn. 8. col. 1147. in Statutis Placent. lib. 6. fol. 68. v. Vide Mulnerius. MULINUM ANIMAL. Vide Animal de hoste. MULIO, Mulus, Ital. Mulo, Gall. Mulet. Vitae Brachii lib. 3. apud Murator. torn. 19. Script. Ital. 09!. 512 : Sed, quasso, quid si Muliones, si jumenta vestra (nam his plurimum utimini) a latronibus correpta fuerint ? * MULITA, pro Mulcta, in Libert. Figiaci ann. 1369. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 264. art. 1. Multe, in Lit, ann. 1368. ibid. pag. 149. Multer, multa punire, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 137. Chartoph. reg. Hinc * MULITARE, pro Multare, in Lit. remiss, ann. 1391. ex Reg. 140. Chartoph. reg. ch. 205: Citando voce prssconis, Mulitando et aliter, sicut proceditur contra absentes. Vide infra Multitare. *> MULITUDO. Virg. Gramm. pag. 121: Mulier a Mulitudine sexus. Ibid. pag. 102: Prolitatem in filiis, Mulitatem in conjugibus.
1 MULINARE. Vide Molina. t MULINARIUS, MULINDINUM, MULI-

tino ipsum tumidum (fluraen) transvadavit.

Robertas Borronus in Merlino MS. : Et amaint chascuns avecsoi sa Moillier. Hist. Bellorum ultramarin. MS. :Et tant fisent vers lui, kil donna sa seror a Guion a Mouillier. * Molher, in Lit. remiss, ann. 1418. ex . . . . Dum seque viruraque Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 232 : Sa Cogitat esse series, provectae aetatis utrumque, femme ou Molher, etc. Mollier et Moulier, Jam desisse sibi fieri Muliebria noscens. in Compend. Hist. Franc, torn. 10. ColLeges Hoeli Boni Principis Walliae cap. lect. Histor. Franc, pag. 279. 0 13.de Virgine: Scilicet sit matura in pilis MULIEB LEVIS, VAN A, pro Meretrix. et uberibus, et si venerint Muliebria ejus, Lit. remiss, ann. 1404. in Reg. 158. Charetc. toph. reg. ch. 307: In qua domo erat M U L I E B R I A R I U M . Veteres Glqssae qusedam Mulier levis, sive meretrix comMSS. Sangermanenses : Muliebre, a'mu- muniter reputata. Stat. villas Bain. ann. lieribus aliquid factum. Muliebriarium, 1344: Item quod nulla Mulier vana sit per mulieres ordinalum, et per viros ges- ausa portare aliquam gerlendam, neque tum. velum in capite, nee in raubis suis hermi%. MULIEBRIUM. [Passion pour les fem- nes, nee capucium apertum cum botonimes. DIEF.] bus, nisi totum clausum. | MULIEBRUM, yuvaixeiov Conclave * MULIERES BON.E ex adverse appelmulierum. Gl. Lat. Grsec. MSS. San- lantur Mulierculae delirantes, quae ad germ. nocturnes illos conventus, quqs Sabbats MULIER, Uxor, Hispanis Muger, Ita- vocant, se deferri somniant, in Mirac. lis Moglie; Provincialibus Mouille,Be- S. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. pag. 287. neharnensibus Moche, [Molhe, in Foro col. 2 : Hospitatus (S. Germanus) in quoNayarrae Rubr. 25. art. 18.] nostris olim dam loco, cum post ccenam iterum mensa Moillier. Mullerar, uxorem dare filio, in pararetur, ,admiratus interrogat, cui deChronico Petri IV. Reg. Arag. lib. 6. nuo prsepararent. Cui cum dicerent, post cap. 12. Acta S. Prudentii Gar- quod bonis illis Mulieribus, quse de node rayensis Episcopi, apud Bivarium : Sa- incedunt, pr&pararetur, etc. Vide supra cerdotes dormiebant cum mulieribus eo- Diana. rum. Concilium Duiiacense I. part. 5 : MULIER, MULIERATUS. In Jure AnMulier Comitis Regis, nomine Nortmanni. gliee, si quis concubinam post suscepHac passim notione vocem usurpatam tum ex ea bastardum in uxorem duxereperire est, apud S. Cyprianum de Dis- rit, et ex ea filium vel fllios susceperit, cipl. et habitu virg. Ulpianum in leg. is fllius, sive sit unus, sive plures, diciTitius, 1. de Legat. 3. in Collat. Legis tur mulier. Littleton, sect. 399 : Si home Mosaicae cap. 4. in Lege Bajwar. tit. 14. est seisie de certaine terre en fee, et ad iscap. 9. Alamann. tit. 58. 1. in Capitu- sue deus fits, et I'eigne fits est bastard, et lari Suession. ann. 744. cap. 9. in Com- le puisne frere est Mulier, etc. In Jure pendiensi ann. 757. cap. 3. 5. in Concilio autem Scotico dicitur filius Mulieratus, Wo^matiensi cap. 63. in Synodo Ro- et patri suo de jure succedit, ut haeres. mana ann. 863. cap. 2. apud Nicolaum I. Regiam Majestatem lib. 2. cap. 19. 3. PP. Epist. 22. Anastasiumin Hist. Eccl. 6 : Si autem plures filios habuerit Mulieag. 62.120. etc. Adde Diploma Henrici ratos, id est, ex sua sponsa legitime promper. ann. 1081. apud Ughell. torn. 3. creatos, etc. Legitima scilicet uxore,

I MULICURIUS. Vide Mulomedici. MULIEBRIA, Menstrua, seu purgationes mulierum : yyva'.xsTa, Aristoteli. Papias : Muliebria, supervacuus mulierum sanguis. Genes, cap. 18 : Erant autem ambo senes, provectaeque sstatis, et desierant Saras fieri Muliebria, quse sic expressit Leonius in Historia Sacra MS.:

MULGARIUM, Vas in quo mulgetur, idem et mulctra, Papias. In Glossis antiquis MSS.: Vas in quo mulgentur pecora. Alibi : Mulcaria, vasa in quibus lac mulgetur. [Ita Gloss, vetus MS. Sangerm.] * MULGUS, Congeries, cumulus, acervus, Ital. Macchio. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 213. ex Cod. reg. 4622. A.: Quicumque... ignem posuerit in feno vel in bladis, solvat bampnum pro quolibet Mulgo, seu qualibet carrata blavss libras decem. Vide Mugium.

* MULGARIS, Idem quod Melgoriensis, monetae species. Vide in Moneta Baronum. Charta ann. 1201. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 191 : Propter xiv. M. et c. sol. Mulgares... bonos ac rectos, etc.

Ital. sacr. pag. 419. Monastic. Anglic, torn. 2. pag. 92. Hist. Pergamensem torn. 1 MULETTUS. Vide Mulletus. 3. pag. 191. Rufflum in Comitib. ProvinjMULETUS, Mulus, a Gall. Mulet. ciae pag. 59. etc. Brunetus in Thesauro Charta ann. 1337. torn. 2. Hist. Dalphin. 2. part. cap. 206 : Li fils sont li bien qui pag. 334 : Librentur equi usque ad nu- lient mari et Moillier ensemble en un merum sexaginta, computatis Muletis pro amor, par ce que li fils sont si commun hospitio et someriis. bien d'aux. Chronic. Flandriae cap. 50 : MULFOLA. Vide Muffulse. Et vous supplie que votis li veuillez ot1 MULFOSSA, Fossa, vallum quo urbs troier votre fille Madame Ysabel, a estre vel castrum munitur. Regimina Paduae sa Mouillier. Le Roman de Guillaume au ad ann. 1320. apud Murator. torn. 8. col. Court-nez: 433 : Iverunt... versus quamdam motam Puis 1'epousa a Moller et a per. magnam, quam faciebat facere dominus Canis cum Mulfossis et tajatis ad clau- Le Roman de Garin : dendum Paduanos. Puis vos prendrai a per et a Moiller. Willelm. Guiart ann. 1210 :
Avoit este el tens passe Au Comte Phelippe Moillier, Qui cuida le Roy despouiller.

Le Roman du Renard couronne MS.:

Entre ses bras tint sa Moillier Dame Ermengart Ja sire espeuse.

Chronicon MS. Bertrandi du Guesclin :

Et se Dieu me prenoit sans hoir de ma Mouillier. [Philippus Mouskes pag. 216 :
S'avez oi d'un Due Joisbier, C'on ne tenoit mie a bobiert, C'on cuida mors outre la mer Dont ses gens eurent duel amer, Et sa Moullers a cuer mari Redevoit prendre a cuer mari A epoux un fillon gaynart Ki mult estoit de male part.]

| MULITIO. Vide Munitio in Munimen.

MUL

MUL

MUL

539

et Mulnerius qui ibi erit positus, erit * MULIUS. Vide supra Mulaterius. MULLETUS, Piscis, quern nostri Mulet per manum monachorum. Vide Mulivocant, Latini Mugiles. Occurrit apud narius. I MULNETUM. Vide Molina. Radulfum in Vita S. Ricardi Episcopi MULOCISIARIUS, Carucharius, xapoyCicestrensis n. 78. [Bollandistse edidexaptos, in Gloss. Gr. Lat. runt, Mulettus.] MULOMEDICI, Medici equarii, Valeric 1 MULLIFICATOR CERJE , Qui ceram emollit, in Oonsuet. MS. Eccl. Colon, in Maximo lib. 9. cap. ult. Qui herbis medelas pecoribus ssgrotis aptissime comBibl. Atrebat. MULLIO, MULLO, Acervus, cumulus, ponunt, Firmico lib. 8. cap. 17. Mani[Saxon, move, Gall. Mule. Redditus et lius lib. 5: servitia custumar. apud Kennett. Antillle tenet medicas artes ad membra ferorum. quit. Ambrosden. pag. 401 : Debent tornare et inde fosnum levare et Mulliones Vetus Glossarium : Mulomedicus, Imuainde facere. Ibid. pag. 402 : Inveniet Tpo;. Mulicurius, Yi[uov6xoupo?. VegetiuS unum hominem ad Mullionem fceni fa- lib. 1. de Arte veterin. in Prsefat. : Muciendum.] Ordericus Vitalis lib. 13. pag. lomedicinse doctrina ab arte medicines 899 : Ut strepitum rugientis aquse audivit, non adeo in mitltis discrepat, sed in multerrita... monticulum fceni, quod extra tis plurimisque consentit. Frodoardus lib. tugurium erat, velociter ascendlt. Impe- 13. Carm. 8: tus autem irruenlis et omnia involventls Id capitur Monacho simulati fraude subacto aquse fosnum sublevavit, et de loco illo Mulmedici, etc. Mullonem hac et iliac fluctuantem longe transtulit. Liber Ohirographorum Absise Occurrit in leg. 31. de Cursu publico, fol. 104 : Donavit... fosnum rastrorum et (8,5.) etc. leg. 2. de Excusat. artif. fosnum sessionis Mullonum. (13,4.) Cod. Th. apud eumdem FirmiJf. MULLIS. [Oie aauvage. DIEF.] cum lib. 8. cap. 13. Gregorium M. lib. ** MULLO pro Mullus, piscis, in Chart. 2. Dial. cap. 30. S. Audoenum in Vita Margar. comit. Flandr. ann. 1251. apud S. Eligii lib. 2. cap. 44. etc. MULOSUS, Molossus, Caniculus rustiLappenb. Orig. Hans. pag. 63: Centecus, in Glossis Pithoeanis. [Melius Pa.num Mullonum, hoc est hardres, 2. den. * M U L L O N U S , Acervus, cumulus. pias : Molossus, canis rusticus.] MULOTES, Mures agrestes, [JWEC apoyCharta ann. 1265. in Tabul. S. Petri Carnot. : Dicebant se habere debere in pacot, Nitelse Servio, nostris Mulots. Balprato.... sedem Mullonorum. Vide Mullio. dric. Dolensis in Hist, de Capite S. Valentini Mart. n. 4 : Misit (Deus) bestio1 MUL-MEDICUS. Vide Mulomedici. las ad genus humanum impugnandum T MULMUTINA LEX. Vide Lex. t MULNARE, Molendinum. Charta ann. et expugnandum, muribus assimiles, circ. 1000. in Chartul. Matisc. fol. 13 : quas vocant Mulotes, quse, totam agriculDono els usuarium exeundi et intrandi ad titram depopulabantur. * MULRA, apud Dioscor. Sinopida carMulnare eorum quod est sub ponto pepentatorum, alibi mellitus in sinopida. trino de Mertgi. Vide Molina. Glossar. medic. Ms. Simon. Januens. MULNARIS, Sedes molendini. Tabularium Prioratus Paredi in Burgundia fol. ex Cod. reg. 5959. 70 : Addidit eliam ad augendam eleemo1 MULSA VACCA, id est, Lactans, in synam loci, loco qui dicitur Ververis, si- Lege Bajwar. tit. 8. cap. 2. num. 6 : Si tum molini, quern Mulnarem vacant, ad bovem domitum, vel vaccam Mulsam, id est, lactantem, furaverit, etc. construendum molendinum. MULSA, MULSUM, Potio ex melle et MULNEDA, Locus ubi molendinum exstrui potest, sedes molendini. Vide in vino confecta. Glossae medicae MSS. hac voce. Monasticum Anglic, torn. 2. Reg. Cod. 148 : Mulsa, mel et aqua. pag. 284: Et quoddam pratusculum secus Alexander latrosophista MS. lib. 1. Passtagnum molendini usque ubi rivus des- sionum cap. de Mulsa : Qualiter hssc cendit in veterem rivulum, et ipsam Mul- conficiatur dicendum est : oportet enim nedam ad faciendum ibi molendinum, ubi Mulsam neque satis mel habere, neque fuit antiquitus vps,(L vas) [melius vel] si pinguem esse. Gustu autem sit non satis alicubi in confinio per ipsam Mulnedam acra, et suavem linguss prsebeat et in melius fieri poterit, fiat, etc. [Vide supra sensu dulcedinem. Constantinus AfriMolendinarium.] can, lib. 5. Commun. loc. med. cap. 28 : * Melius fortasse, Aquarii canalis val- Mellita (vina) calidiora et sicciora colevula, quse Meulenge appellatur, ni fallor, ram generantia, etc. Concilium Autiin Lit. remiss, ann. 1460. ex Reg. 192. siod. cap. 8 : Non licet in altario, i. saChartoph. reg. ch. 63: Lesuppliant trouva crificio divino, mellitum, quod vulgo Mulle molin ferme et le Meulenge dudit molin sum appellant, nee ullum aliudpoculum, leve. Vide Ventalium. extra vinum cum aqua mixtum, offerre. 1 MULNELLUS, Piscis. Vide Mulvellus. Vide Mellita, Medo. MULNERAGIUM, Idem quod jus moltss, * MULSIO, Mulctus. Charta ann. 1319. quod domino pro molitura in suo mo- in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 318 : Item lendino competit. Tabularium Vindoci- pro quolibet habente oves seu capras in nense fol. 224: Angagiavit domino Ab- dicta villa caseum, qui fieri potest ex bati Goffrido medietatem duorum moli- Mulsione matutina vel serotina unius norum cum aquis, piscationibus et Mul- diei. Vide Molzo et Mulsis. 1 MULSIS, Quidquid lactis semel mulneragio. [Chartular. S. Vincentii Cenom. fol. 110: Willelmus Chofier dedit Deo... getur ab una vacca, aut ab ove, Occiomne jus Mulneragii quod ipse habebat in tanis Movisson, quibus Mouze, est lac molendino de Vaugout... videlicet lertium mulgere. Saisimentum Comitatus Tolos. ann. 1271. apud La Faille torn. 1. bossellum bladi. Vide Malta 2.] * MULNERICIA, Pensitatio pro moli- Annal. Tolos. inter Instr. pag. 17 : Et tura frumenti, in Tabul. Casalino. Vide de quolibet foco unam gallinam in festp Natalis Domini, et in festo Paschse viMulneragium. | MULNERIUS , Molitor , Gall. Meu-ginti ova, et unum caseum unius Mulnier. Charta ann. 1220. in Tabular. S. sionis a quolibet habente oves. MULSITANTER. Vide Musivatur. Vincent. Cenom.: Radulfus de Alleneto MULSOR, Qui mulsum conficit. Buelemosinavit abbatias S. Vincentii quidquid habebat in molendino de Codrais... schius de Reform, monast. apud Leib-

nit. torn. 2. Script. Brunsvic. pag. 482 : Omnia etiam officla mechanica in suo habent monasterio, videlicet sarlores, sutores,... agricultores, Mulsores, pistores, braxatores, opiliones, etc. Vide Mulsa. T MULSUM. Vide Mulsa. 1 1. MULTA, CollectUia pecunia. Gasp. Barthii Gloss, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 357. ex Hist. Palest. Fulcherii Carnot. * 2. MULTA, f. pro Muta, Quodvis vectigal. Charta Arnulph. imper. ann. 897. apudMeichelbec. torn. 1. Hist. Frising. pag. 147 : Ut homines ecclasiss (Frisingensis) licentiam habeant hoc sine Multa, seu navigio sive cum carris afferre. Vide Muta 1. % MULTACIA. [ Ac Lsnatis gladiatorium munus ; non licebat Multaciam considerare. (Petron. 6d. Buecheler, 130.)] MtJLTAGIUM. Vide Molta 2. * MULTANN, in Lit. ann. 1202. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 486. art. 3. perperam lectum, pro Multrum, ut habet Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 251. MULTANNUS, Vivax, longsevus, Xp6vio?, in Gloss. Gr. Lat. MULTARA, [Commune, Gall. Commune.} Charta Ottonis de Kuich, Do. de Zelhem Militis ann. 1311. apud Frideric. Sandium in Consuetudines feudales Gelrise pag. 38 : Quarum trecentarum librarum dicto domino nostro annuos reditus 30. librarum in Multara nostra dicta Teutonice Gemale, apud Massen assignavimus ; ita videlicet quod nos et nostri hssredes annuos reditus 30. librarum a prssdicto domino nostro Comite Gelriensi, et a suis hseredibus in prsenotata Multara jure feodali erimus perpetuo servati. \ MULTARIUS, pro Multrarius, homicida, qui murdrum perpetrat, Gall. Meurtrier. Charta Philippi Aug. Reg. Franc, pro Communia Calniaci, ann. 1213 : Si quis extraneus, qui Multarius sit vel latro, vel qui raptum fecerit, etc. Vide Morth. MULTATIO, Exactio, tributum, malatolta. Vide in Tonna. MULTATITIUS, Collectitius. ^ERE Inscript. Gudii Ixxxiij. 5. Vide Multa 1. * MULTATOR. [Qui molit et conterit triticum. DIEF.] MULTAX. Fulcardus Abbas Lobiensis Epistol. ad Hennc. Imper. : Precaturas, imo rapinas,... de avena, de Multacibus, de denariis... tollendo faciunt. [f. pro Multonibus.] 1 MULTEIA, Panni species, idem quod Multicia. Gesta Guillelmi Cenom. Episc. apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 374: Infulas sericas quinque, unam de purpura nigra auro intextam cum bestiarum figuris, alteram de samito rubeo, quintarn de Multeia stellarum cum floribus violarum. 1 MULTIBARBUS, Qui est prolixa barba. Apuleius in Floridis cap. 3. ex edit. Aldina : Eo (Hyagne) gemtus Marsyas... hispidus, Multibarbus, spinis et pilis obsitus. Melius in edit. Delphinali Illutibarbus, hoc est, qui illautam et sordidam barbam habet. 1 MULTIBIBUS, Bibax. Prseter Plautum hac voce utitur Macrobius Saturnal. lib. 5. cap. 21. de Hercule : Et Multibibum heroa istum fuisse, ut taceam quss vulgo nota sunt. ** MOLTIGAVUS, Esuriens. Multicavus venter, in Rein. Vulp. lib. 1. vers. 1060. MULTICIA, Vestes subfiles, camisise. Lucidss vestes ex serico et lana, dicta
MULTATICIO C. F. GURAVIT FIERI, in

540

MUL

MUL
MULTINUBI, [apud Hieronym. adv. Jovin. 1. 15. et Epist. 11. ad Ageruchiam.] apud Crisconium in Breviario cap. 113. ubi Synodus Neocaesar. can. 3 : Oi rcXeidTOt? yd^on; ueptutUTOvTe;. 1 MULTIPETAX SCELERUM, Multis opertus criminibus. Vox ibrida. Fridegodus in Vita S. Wilfridi ssec. 3. Bened. part. 1. pag. 172 :
Tellus aequoreis circum gyratur ab undis, Multipetax olim scelerum, cultrixque deorum, Anglicus exlruso colit hanc anhleta Britanno.

MUL
| MULTITUDO, Superfluitas omnium in corpora humano humorum. Gasp. Barthii Gloss, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 243. ex Raimundi Agilasi Hist. Palaest. : Tanquam de Multitudine convalescentes. | MULTIVIDUS, Oculatus homo, vir perspicacis ingenii. Roberti monachi Hist. Falsest, lib. 3. cap. 4 : Tune Boamundus ut vir Multividus, et Normannus Comes ut miles animosus, ut viderunt animos quorumdam titubare, prxcipiunt milites omnes descendere. Papias : Multivida, multa videns. 1 MULTIVIRA, Meretrix. Johan. de Janua. * MULTIZARE PELLES, IIlas alumine et sale maritimo cum aqua decoctis, quod Multizium vocabant, imbuere. Stat. crimin. Riper, cap. 221. fol. 29. r. : Omnes peliparii teneantur Multizare pelles bono et non marcido Multizio sub pcena librarum quinque pro quolibet et qualibet vice ; et teneantur et debeant fecisse Multizium et Multizasse per totum mensem Julii, vel ad plus usque ad quindecim dies Augusti. MULTO, MUTO, Vervex, Gallis Mouton. Vita Aldrici Episcopi Cenoman. num. 56 : Et debentur 7. Multones de pascuario cum lana. Charta ann. 862. apud Doubletum : Et de Flandris censum de Multonibus et formaticis, ac bubus, etc. Testamentum S. Fulcranni Episcopi Lodovensis : Porcos 3. optimos, et Multones sex. [Charta ann. 1064. in Archivis S. Victqris Massil. : Donandp in vita mea per singulos annos prsefatis viris ex eodem manso unum Multonem et agnellum. Alia ann. 1247. torn. 1. Gall. Christ, inter Instr. pag. 80 : Excepto quod censum de dicto castro, sive canonem qui erat unius sterlingi, permutamus in unum Multonem vivum, qui valeat octet solidos Villelmenses.] Vetus Notitia ex Tabulario S. Albini Andegav. : Sieut panem, vinum et carnem, et Multones, et agnellos, et friscingas,etc. Thorn. Walsinghamus in Edw. II : Quilibet porcus duorum annorum vendatur pro 3. solidis 4. d. Multo tonsus crassus pro 14. den. Multo lanatus crassus vendatur pro 20. den. Adde Chartam Henrici III. Imp. ann. 1043. apud Ughellum torn. 5. pag. 278. aliam Gastonis Vicecomitis Beneharn. ann. 1101. apud Marcam lib. 5. cap. 13. num. 2. Will. Thorn, in Chron. pag. 1804. 1905. eumd. Ughel. torn. 4. pag. 810. etc. S3" Ex his patet nihil immutandum in contextu Anonymi de Bello Palasst. lib. 4. cap. 1. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 15. ubi legendum esse Mutones censebat Barthius ; atque adeo per Multones, non minutos mulqs, ut idem exposuit, sed verveces intelligendos esse. MULTO VESTITUS, cum lana. Tabularium Prioratus de Paredo fol. 65 : Et debet tale servitium, 1. par cum pretio 2. solid, et Multonem vestitum, 2. sextarios vini, etc. Alibi: Et reddit ipse masoerius porcum bonum, et Multonem vestitum, et coxam vaccse, etc. Fol. 45 : Quse debet tale censum, omni anno Arietem 1. vestitum lana, aut 12. den. Fol. 64 : Arietem cum lana, etc. Alibi : 1. Arietem nudum. Tabularium Prioratus de Domina in Delphinatu fol. 108 : Et debent unum Mullonem vestitum, etc. T MOLTO, Idem quod Multo, in Charta ann. 907. in Append. Marcae Hispan. col. 838. Charta ann. 997. in Tabular. Matisc.: Omnique anno ad mense Madio

Forte athleta. 1 MULTIPLICATORES, Novorum Secretorum adinventores. Charta Henrici VI. Reg. Angl. ann. 1456. apud Rymer. torn. 11. pag. 379 : Quia timor posnalis ab investigation et practica tantorum secretorum multos viros ingeniosos, naturalibus scientiis doctissimos... ab multis diebus hucusque abduxit... ne ipsi in pcenam incidant cujusdam statuti tempore regni Henrici avi nostri contra Multiplicatores editi et provisi ; quapropter congruum et expediens visum est nobis viros aliquos ingeniosos,... statuto prsedicto, aut quocumque alio statuto posnali, in contrarium, vel contra Multiplicatores edito seu proviso non obstante, etc. MULTIPLICIES, Pluries, saspenumero, Gall. Plusieurs fois. Charta ann. 1225. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, cpl. 390 : Obsides infra positos Multiplicies nobis praesliterunt. 1. MULTIPLICIUM, Volumen panni vel lini. Necrol. abbat. Altqrf. : Obierunt Nicolaus Kesch et uxor ejus iv. Gal. Nov. qui dederunt Multiplicium ad album En aliam ingrediens Sion in collibus urbein et duo umbralia. Vide Multeia. Aurea Mullifidos pandit ad astra gradus. * Nostris Montepliement, pro Accrois1 MULTIFORA, Multis scissuris aperta. sement, Incrementum, propagatio. PraeCharta Caroli C. ann. 861. apud Dou- fat. ad Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. blet. Hist. Sandion. pag. 791 : Aspicien- Histor. Franc, pag. 153 : Elle (la nation tes quin etiam adnullatum pxne jam des Francs) desirroit plus le Montepliedicti monasterii contiguum lumen, Mul- ment de la foi, que elle ne faisoit I'actiforamque crebri populatione jam elap- croissemenl de la seignourie terrienne. sam. % 2. MULTIPLICIUM. [Camise ridee. 1 MULTIFORABILIS, MULTIFORATILIS (Glos.Lat. Gal.Bibl.Insul.E.86, xv.s.)] TIBIA, Qua? multis foraminibus est caMULTIPLICUS, Multiplex. Eulogius vata. Apuleius Metamorph. lib. 10 : Cordub. lib. 2. Memor. Sanctor. cap. Jam tibiae Mulliforabiles cantus Lydios ult. : Multiplicus scelere, iniquitate prxdulciter consonant. Idem in Floridis largus. cap. 3 : Solus ante alias catus canere : T MULTIRUMIGER SONITUS, Rumor nondum quidem tarn flexanimo sono, maximus, qui de re aliqua circumfernee tarn plurifomi modo, nee tarn Multi- tur. Luitprandus Hist. lib. 5. apud Muforatili tibia. Simplex quippe erat anti- rator. torn. 2. pag. 465 : Fit quam mox quorum tibia, unius parvique forami- Multirumiger Constantinopoli sonitus, nis, utdescribit Horat. in Arte poetica : Romanum quidem ejectum, ConstantiTibia non ut nunc, orichalco vincta, tubseque num vero ejus generum alii interfectum Emilia, sed tcnuis, simplexque foramine parvo. clamitabant. MULTISSIMUS, Plurimus, in Charta MULTIFORIS, Multifariam. Charta Jonas Eduorum Episcopi ann. 859. apud ann. 1452. apud Bolland. [torn. 2. Mail Perardum in Tabulis Burgundicis pag. pag. 608.] in Vita S. Miri Eremitaa : 147 : Et quia saepissime evenire solet, ut Mullissimis miraculis claruit, etc.. [Mulguse pie et devote ad divini cultus hono- tissimo et antiquissimo tempore, in Chron. rem ordinantur, occasione Multiforis con- Andr. Danduli apud Murator. torn. 12. col. 493.] velluntur, necesso-rium judicavit, etc. * MULTISURIA. [Meretrix. DIEP.] 1 MULTIFORMITAS, Summa varietas. * MULTITARE, Multare. Gualt. HeWernerius Rolevinc. de antiq. Saxonum situ et moribus, apud Leibnit. in Praa- mingford. de gestis Eduardi I. reg. fat. ad Script. Brunsvic. torn. 3. pag. Angl. ad ann. 1403. pag. 214 : Indictati 608 : Tarn multiformi varietate variaque sunt multi, quorum quidam capti fueMultiformitate, rationalem animam ad runt, incarcerati etsuspensi, quidam vero imaginem suam formatam dignifica- Multitati graviter. Vide supra Mulitare. vitf etc. * MULTITAS, Tributum, exactio. T MULTINUBENTIA, Repetitse nuptise. Charta Henr. II. imper. ann. 1016. torn. Tertu,!!. de Jejun. cap. 1 : Agnosco igi- 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim tur animalem fidem studio carnis qua pag. 351. col. 2 : Poppo sanctse Trevirentota cbnstat, tarn multivorantise quam sis ecclesias archiepiscopus nos ssspe moMultinubentise pronam. Occurrit iterum nuit,... ut Multitatem rerum et familix Jib. de Pudicit. cap. 1. Hinc S. Petri... dignaremur revocare.

quod mulceant suavitate sua. Papias. [Gesta Gaufredi de Loduno Episc. Cenom. apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 377 : Multss (matronae) scobem ecclesise Multiciis deportantes, ipsa Multicia squalore pulveris squalere gaudebant.] Utitur Juvenalis. 7toXv[juTot. 1 MULTICIDIUM, Homicidium. Charta Richardi Reg. Angl. inter Privilegia Equit. Melit. pag. 3 : Concessimus omne jus... in latrociniis, et in raplu mulierum, et in incendiis et in Multicidiis, etc. Eadera habentur apud Rymer. torn. 7. pag. 533. 1 MULTICIUM, Purgamenta quaevis. Statuta Vercell. lib. 7. fol. 150 : Item statututn est quod si quis homo vel aliquis de familia sua aliquas scopaturas vel letamen, vinacias,... Multicium, calcinarium, etc. % Et speciatim ad Purgamenta coriariorum significanda usurpatur haec vox in his locis Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 203 : Et procurabo ne tintores aquam tintorie... nee guadi, vel herbas, nee Multitium pellipariorum, nee aquam folie prohiciant; et torn. II. pag. 454 : Addimus huic Statuto quod infra iiij domus non sit nee fiat Multicum (Multitium '62, '67 ; Multicium '64) pelliparie in domibus nee extra, sub pena c. soldorum bononinurum. [FR.] 1 MULTICOLffi de paganis dicitur, qui multos Deos colunt. Fulgent, adv. Arian. Mullicolse pagani. 1" MULTIFIDI GRADUS, Varii. Versus antiqui apud Marten. Itinerario 2. pag. 232 :

MUL
persolvat Moltonem unum, et in mense Octubrio porcum unum. 1 MOLTON, in Charta ann. 1116. Append. Marcae Hispan. col. 1245. Moltonus, in Statutis Vercell. lib. 3. fol. 56. 1 MUTILO, in Charta ann. 1277. apud Kennett. Antiquit. Ambrosden. pag. 287 : IV. bovesf vi. Mutilones, et sex africanx foiminas. 1 MONTO, et MUNTO, in Diplomate Guillelmi Reg. Siciliae apud Rocchum Pirrum in Sicil. sacra pag. 280 : Et pro tarenis, vino, Montonibus, agnellis, porcellis... Et pro tt. vino, Montonibus, agnellis, etc. 1 MONTONUS, ut Multo, in Statutis Montis Regal, fol. 264. MUTO, Eadem notione. Ebrardus in Graecismo cap. 9. et Joan, de Garlandia in Synonymis, de Ariete :
Et cum sit mutus, poterit bene Muto vocari.

MUL
tunagium proprium habebit. Vide Largagium. f MONTONGIUM. Chartular. B. M. de Bono-nuntio Aurel. : Quando famulus in terram veniet Montongium queerere, hospes ad cujus domum veniet, etc. T MOTONAGIUM, in Charta anni 1205. in Hist. MS. monast. B.M. de Blancha : Confirmo dictx abbatias feodum quern nobilis domino, mater mea cum una domo in Hero insula et Motonagio suo de Boing eidem abbatise in perpetuum donavit. Alia ann. 1236. in Tabular. S. Quintini in insula pag. 344 : Relinemus extra partem et nos in Motonagio, corveis, etc. Vide Wartepain. 1 MOTUNAGIUM, in Tabular. S. Vincentii Genoman. fol. 39 : Dedi... abbatise 5. Vincentii.... illud servitium quod Motunagium quod vocatur, quod antecessores mei habebant de suis hominibits in Sagonensio. f MULTONAGIUM. Chartular. B. M. de Bono-nuntio Aurel. : Persolvunt decem et octo denarios per singulos annos propter Multonagium. Histor. Britan. torn. 2. pag. 162 : Frumentagium, et Multonagium, et bidemium et talliatum, etc. Vide Frisengagium in Friscinga. Accipitur etiam pro quovis tribute, in 1. Regesto Parlamenti Paris, fol. 6. sub ann. 1257 : Inquesta facta super eo quod Prasposili D. Regis capiebant duo Moutanagia apud S. Richarium de burgensibus villsR, unum rationi burgesise, et aliud pro herbagio, etc. Charta ann. 1248. in Tabular. Maurigniacensi: De quibus nobis singulis unaquasque masura Integra directuram integram, Moutonagium scilicet 6. denariorum.... reddebant. In Tabulario domus publicae Ambianensis fol. 200. est Charta Caroli VI. Regis 20. Jul. 1385. in qua fit mentio auxilii, seu subventionis, pro facto guerrarum, appellatse Moutonnage courant. * Memor. D. Cam. Comput. Paris, fol. 43. r.: Dies xxviij. Martii assignata domino de Bethisy ad computum de subsidio, vocato Moutonnage, in diocesi Ambianensi. Lib. cens. terras d'Eslilly ann. Circ. 1430. ex Cod. reg. 9493. fol. 20. r. : Ce sont les cens rendus audit lieu de Destille an jour de la S. Florons, appellez anciennement Moutonnages. MULTONES, MUTONES, Monetss aureae Regum Francise , in quibus effictus Agnus Dei, uti vulgo dicimus, seu agnus lanatus cum crucicula, quas inde Denarios vel Florenos ad agnum appellabant nostri, Deniers, Florins a I'aignel, vel Moutons ; [quorum valor erat 12. sol. 6. den. Turon. qui solidi cum ex puro argento essent, ad 7. lib. 9. sol. 6. den. hodiernaB monetse referri possunt.] Charta laudata in voce Marca: A 15. Junii 1354. usque ad 1. Junii 1355. fiebant Mutones fini, auri fini, cursu 25. solid, etc. Charta Edw. II. Regis. Angl. : Rex tenetur Oltoni de Grandisono in 10. millibus Multonum auri. Charta ann. 1363. in Tabular, castri de Blein.: Ego Herveus de Leonia dominus de Noion, testamentum meum facio Do et lego abbatissse et conventui de Gaudio prope Hennebont centum Mutones auri semel solvendos. Adyisamentastyli curias eccl. Brioc.: In causis excedentibus valorem unius Mutonis auri veteris, sommam triginta duorum solidorum et sex denariorum usualis monetas valentis , edatur libellus , nisi causa et persona, fuerint de exceptis. Reparationes Tactae ann. 1436. in Senescallia Carcasson. apud D. Lancelot : Pretio XXV. Mutonum auri, valente Mutone xvi. sol. vin. den.] Froissartes 1.

MUL

541

Tabularium Bellilocense n. 91 : Et exeunt duos solidos ad Nativitatem Domini, et 2. panes, et 2. gallinas, in Augusto, 8. denarios et 9. sexlaria de sivada, in Martio duos Mutones. Unde vero vox Multo, vel Muto, orta, non omnino constat. Ferrarius ita dictos existimat arietes, quod in feminas saliant, quasi montans. Certe Picardi montons dicunt. Vide Animal, et Origines Gallicas. T MUTTO, in Charta ann. 1113. apud D. Calmet. torn. 1. Hist. Lothar. col. 534. MUTONAGIUM, MOUTANAGIUM, Tributum ex vervecibus, seu mulonibus : Moutanage, in Consuetudinibus Bononiensi et Herliacensi; [Montenage, in Consuet. Monstrol. art. 24. Montonage, in Edicto Carol! Regentis ann. 1358. torn. 3. Ordinat. pag. 223. Male editum in quibusdam Consuet. ut monet Raguellus, Montrouvage et Montaigne.] In Chartophylaciq Regio, scrinio, cui titulus, Monetarios, est Charta Joannis de Fonsomme Senescalli Viromand. ann. 1269. qua S. Ludovico Regi vendit 20. solidos annul reditus, quos habebat super Moutonagium villas S. Quintini. Charta Joannis Abbatis S. Bertini ann. 1228 : Moutanogia vero habeo apud Scales, sicut hactenus habui. Occurrit saepe in Tabulis vernaculis. Cqmputum Domanii Stapularum in Comitatu Bononiensi ann. 1475. fol. 36 : Recepte de Moutonnages, qui se payent au jour de S. Jean-Baptiste, en paine de 60. sots d'amende ; est a scavoir pour chascune beste d laine, un denier. Regestum Feodorum Cqmitatus Andegav. ann. 1387 : Perrot Rileau de Percay homme lige a cause du sep et maison de la Baume a devoir garder les prisonniers, quand le cas y echet, et les rendre a Bauge, et aussi cueillir le Moutonnaige en la paroisse de Perfai et de Biteux. * Redit. comitat. Hannon. ann. 1265. ex Cam. Comput. Insul. : De xiij. bestes prent on une, et se tant n'en y a, chascune doitj. den. jusques a xij. deniers : si appiel I'on ceste valeur Moutonnage ; si le prent-on a I'Ascension. Hinc Moutonnier appellatur, qui ejusraodi tributum exigit, in Reg. feud. eccl. Camerac. : Et pareillement est I'un des Moutonniers avec le iiij. frans fiefves, et eux deux ensemble sont tenus de cacher le Moutonnage, dont pour ce il doibt avoir pour sa part au jour S. Jehan deux moutons. 1 MOLTUNAGIUM, Eadem notione. Charta ann. 1256. in Tabular. Sangerm.: Pro advocatione sua x. sol. singulis annis de parte S. Germani accipiet et Mol-

vol. cap. 171. ait post prselium Pictavense turn primum cusos ejusmodi nummos : Item en eel an ou mois de Janvier fitfaire le Roy Florins de fin or, appellez Florins d I'aignel, pour ce qu'en la pile avoit un aignel, et estoient de 52. ou marc, et le Roy en donnoit lors qu'ils furent fails, 48. pour un marc de fin or, et defendi I'en lors li cours de tous autres Florins. Regestum Memorial ium Cameras Comput. Paris, signat. C. : Ordinatio cursus Florenorum ad agnum, et evaluationis ad Scuta et marcam. argenti: in contractibus communibus advaluatio in auro fiet faciendo de 74. Scutis Joannis unam marcam auri, quod advaluabitur ad pretium marchae auri in Agnis nunc currentibus, videlicet pro dictis 74. Scutis 48. Florenis ad agnum, quohbet computato pro 20. solid. Paris, aut faciendo pretium quod habebuntQ. Febr. ann. 1354. Verum longe antea hac figura a Regibus nostris cusos nummos aureos constat, cum legamus Parlamentum Parisiense erga Regem Philippum Pulcrum pptissimum institisse, ut monetaa Francicaa ad prpbitatem et valorem reducerentur quibus erant sub S. Ludovico, atque adeo Mutones aurei, ad 5. solidorum pretium, uti erant sub eodem Rege. Chartam porro praestat hie describere ex Tabul. Regio, scrinio, Monetarios, uti in duobus Rotulis pergamenis habetur, quibus inscriptum nude: LA COURT. Item, si comrne il li semble, que quant au fait de la monnoye de I'or, li Rois nostre Sire, ou sa Gent commis ou fet des monnoyes de I'or, pourroient donner 58. MOUTONS du marc a 24. quarres d'or monnoie et a monnoier, et au feur de I'autre d 20. quarres, ou a 18. ou au dessous en descendant jusques a la fin, sans rien rabattre de I'affiner. Item dit, si comme il li semble, que qui ne prendroit que FLORINS AU MOUTON , qui courroient pour 6. sols 8. deniers de la monnoie d 6. deniers de 14. sols 8. deniers, et qui auroit cours pour 3. deniers d la MONNOIE xvm. ou pour 2. den. d la MONNOIE xv. ou pour 2. den. Tourn. petits d la MOXNOIE xil. et courroient pour 13. s. 4. den. de la monnoie d 3. den. 18. gr. qui courroient les deux pour un de ceux d 6. deniers et de 14. sols et 8. deniers qui courroient pour 3. oboles d la MONNOIE xvm. ou pour un Parisis d la MONNOIE xv. ou pour un petit Tournois d la MONNOIE xn. dit, quepeu courroient de DENIERS D'OR, se n'en couroit que d'une piece par le Royaume, quant aux marchandises qui s'y font: car autrement se corromproient les Ordonnances, qui les feroit, ne ne les pourront Ven tenir. Item dit, si comme il li semble, qu'il vaudroit mieux donner cours d la monnoye de son Royaume, qu'il ne feroit d celle dehors. Pourquoy je di, Je ferois courre les DENIERS DU ROY DE LA MASSE, les deux pour trois de ceux AU MOUTON, c'est d scavoir pour 10. s. de la monnoie d 6. den. de 13. s. et 8. den. et pour 20. s. de la monnoie d 3. den. 18. grains, et de 18. s. 4. den. et pour 25. s. du Tournois petit, de ceux de 22. s. et 2. den. et pour 20. s. de Parisis d 4. den. 12. grains, et de 22. s. 2. den. et tout en la maniere que dessus est dit desdits MouTONS, et non autrement. Item dit, si comme il li semble, que s'il plesoit au Roy nostre Sire qu'il laissast courre de grace especiale les DENIERS DE FLORENCE en son Royaume, tant comme il li plairoit, et que I'en les prinst de poids de 70. au marc, pour 5. s. 5. den. de la monnoie d 6. den. et de 14. s. 8.

542

MUL

MUL
droit que Von meist DENIERS AU MOUTON a 5. s. de la monnoie d 3. den. 18. grains et de 18. s. 4. den. et FLORENTINS a 4. s. 2. den. de la monnoie d 6. den. et de 14. s. 8. den. et pour 8. s. 4. den. de la monnoie d 3. den. 18. grains, et de 18. s. 4. den. et tous les autres DENIERS D'OR, conviendra avaluer au prix comme cy dessus est dit. Et par tel point ne courrolt-il audit Royaume pour un marc d'or, que 10. marcs d'argent. Item dit, si comme il li semble, que s'il plesoit d nos Maistres Nosseigneurs de la Court, d nous ouir sur le fet des monnoies dessusdites, tant d I'argent comme d I'or, de donner grace de nous entendre, il nous est advis que tout ce que dessus est dit, est bon et vray, d la grant honneur du Roy nostre Sire et au grant profit du communpeuple,pour toujours mes ouvrer sans muer coing, tant de I'argent comme de I'or. Id etiam firmat Instrumentum aliud ejusce sevi, quod ex Regesto Camerse Computer. Parisians! signato Noster f. 208. eruimus, hicque perinde descripsimus in rei monetarise nostratis studiosorum gratiam. Veezcy I'accort qui fu fait par les gens des bonnes villes, qui furent mandees pour le fait des monnoies Van 1304. etc. Premierement il fu accorde que I'en face petits Tournois et Petits Parisis et Mailles petites Tourn. et Par. du temps et de la loy S. Louys, et nulle autre monnoie. Item il fu accorde que toutes monnoies fussent abatues d'or et d'argent, exceptez les Gros Tournois et les Mailles d'argent, le Gros Tournois pour 12. Tourn. et la Maille d'argent pour 4. Tourn. pour la faute qui est de monnoie, tant comme il plairoit d notre Seigneur le Roy. Item, il fu accorde que la monnoie d'or d I'Aignel courre pour 10. sols Parisis, et toute autre monnoie d'or soit abatue. Item, il fu accorde pour avoir plus matiere d faire monnoie, que I'en praigne le quart de la vessellemente d'argent par souffisante pris, et que I'en n'en face nulle vessellemente jusques d 2. ans. Item, que le Roy pourchace pardevers ses Barons, que il se sueffrent de faire ouvrer jusques d 2. ans; car autrement il ne puet pas remplir son peuple de bonne monnoie ne son Roiaume: et furent d accort que li Rois doint tant en or en argent, que il n'i preigne nul profit. Item, que li doubles que I'en appelle Cornus, fussent abattus de tous poins. Ejusmodi monetarum aurearum ab ipsomet Philippo Pulcro cusarum mentio est prseterea in illius Statut. Monetariis. Statute quippe dato Pissiaci die Martis post festum S. Vincentii ann. 1310. statuitur, qu'il sera forge monnoie d'or, qui est et sera appellee d I'Aignel, laquelle est du temps S. Louys nostre ayeul, pour 16. s. Paris, et pour 8. s. de Bourgeois fors, et pour 16. s. de Bourgeois petits. Statutum aliud Ludovici Hutini Regis 15. Jan. ann. 1315: Item, parce que c'est notre volonte de garder les Ordonnances de Mons. saint toys nous ayons fait garder en nos Registres sus le fait de la monnoie de I'or, et avons trouve que il fist faire le denier d'or, que I'en appelle d I'Aignel et le fist ajuster le plus lealement que il pot, et qu'il eust cours pour dix sols Parisis tant seulement. Ex quibus patet obtinuisse id genus monetae etiam sub ipso S. Ludovico. In Charta alia scripta die Jovis post Conversionem S. Pauli ann. 1311. ea raoneta esse debet 88. denar. et tremiss. ad marcam

MUL
Regiam. Statute dato Pissiaci die Sabbati post Epiphaniam ann. 1313. statuitur ut Moneta d I'Aignel, quae turn cudebatur, valeat 15. solidis Turon. parvis. Et Statute dato Paris. 17. April. 1314. onanis aurea moneta interdicitur, praeter earn quae dicitur d I'Aignel, quse turn cudebatur, pretii 15. sol. parvorum Turon. aut 12. solid. Paris. Denique Statute Caroli IV. dato Parisiis 15. Octob. ann. 1322. statuitur fieri deniers d I'Agnel pour 7. sols et six deniers qui courrpnt pour deniers Parisis, 15. sols des deniers sengles. Habentur ea Statuta in primo Regesto Memorialium Cameras Comput. Paris, fol. 13. 21. 35. 38. 39. 62. 131. 132. <> Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 287: Anno Domini 1359. die prima Februarii... Muto auri tune currente pro xxxvij. sol. Turon. Invent. Chart, monast. Athanat. ann. 1519: Instrumentum ann. 1460. donationis cujusdam annuas pensionis, quatuor Mutonum auri, quolibet ponderante duos denarios auri. Lit. remiss, ann. 1379. in Reg. 115. ch. 18: Icellui Mahiet lui dist qu'il lui avoit preste un Mouton rex et dix sols. Aliae ann. 1422. in Reg. 172. ch. 60 : La somme de soixante-quinze escuz, c'est assavoir deux dourderes et trois Moutonneaulx en or et le residu en blanche monnoye. Moutonnet, ibid. Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. ad 15. Febr. ann. 1426. fol. 198. r>.: xij. Moutoncheaux d'or et dix frans en vieulx blans. Charta ann. 1472. 9. Febr. ex Tabul. Flamar.: Summa decent Mutonum auri, computando pro quolibet Mutone auri decem grossos auri, et pro quolibet grosso auri sex ardicos, et pro ardico duos jaquetos monetse nunc currentis. Eadem rursum leguntur in Ch. ann. 1475. ex eod. Tabul. * MULTONES DUPLIOES, Moneta Brabantina, in Lit. remiss, ann. 1377. ex Reg. 111. Chartoph. reg. ch. 195 : Florins de Brabant, appellez doubles Moutons. Hinc igitur planum est, ea estate, Mutones aureos in usu fuisse. Sed altius eorum originem repetendam censebat Magnus Peirescius, existimabatque, a Regibus nostris cusos, vigentibus contra Albigenses bellis, in quibus praecipua Crucesignatorum vexilla eo ipso Agno Dei insignita erant, qui inde pro insignibus toti Franciae Clero, et compluribus Ecclesiis Cathedralibus et Collegialibus mansit, atque adeo ipsi urbi Tolosanae, ex quo in eorumdem Crucesignatorum potestatem venit, servata tamen ejus , quam in insignibus gestabant Comites Tolosani, Crucis figura. Proinde putabat Peirescius cusas hac imagine monetas, quibus Crucesignatorum stipendia exsolverentur. S5S" Hanc Peirescii sententiam utcumque firmant monetae Comitum Tolosanorum typi duo; unus Raimundi a S. Egidio, alter Alfonsi ejus filii, in quibus efflctus erat Agnus Dei, ut testatur D. le Blanc. An inde Mutones aureos antiquiores esse S. Ludovico, an aliunde collegerit vir oculatissimus, tacuit. Ut ut est Mutonum originem a sanctissimo Rege repetendam nihilominus censet laudatus le Blanc; quorum usus ad tempora Caroli VII. obtinuit. Mutones Flandrenses memorat praeterea Tilius lib. de Pactis inter Francos et Ang^s sub ann. 1351. et 1361. pag. 273. Habuit etiam Hispania suos Agnus Dei, de quibus ita Covarruvias de Veterum numismatum collatione cap. 5. n. 9: Ante ejusdem Henrici III. hisce in regnis habuit cursum moneta nuncupata Agnus Dei, quse initio sequivalebat Mara-

den. et pour 10. s. 10. den. de la monnoie a 3. den. 18. gr. et de 18. s. 4. den. ou pour 14. s. de petit Tournois de 22. s. et 2. den. et par ainsi ne vuideroit le Foiblage dudit Royaume, ou se fondroit au coing de la monnoye du Bog nostredit Sire, et par ainsi les MANTELEZ et ceux A LA CHAIEE courroient pour deux de Florence, et par les prix que dit est en cet article. Item dit, si comme il li semble, qu'il laissast courre FLORINS A LA ROYNE pour 6. s. 3. den. de la monnoye a 6. den. et a 14. s. 8. den. et pour 12. s. 6. den. de la monnoye a 3. den. 18. grains, et de 18. s. 4. d. et par ainsi de la monnoye, comme dessus dit est. Item dit, si comme il li semble, comme I'en donnast cours a FLORINS DE FLORENCE, d MANTELEZ, a CHAIRES, et a ceux DE LA ROYNE, s'entention est que pour le prix a quoy Us sont, si comme dessus est dit, et devise, qu'ils n'ont nul cours; mais seulement pour tout fondreet convertir au coing des DENIERS AU MouTON de nostre Sire le Roy. Item dit, si comme il li semble, que quant au fait de la monnoie d'or, qu'il face crier solemnellemeni par tout son Royaume, et sur la paine telle comme elle y appartient, et face tenir fermement les Ordonnances desdites monnoies pour le prix qui dessus sont dits, et bien garder a toutes les issues de son dit Royaume, qu'il n'en isse monnoie nulle, s'elle n'est d'or, avec la neuve d 6. den. et de 14. s. 8. den. et celle d 3. den. 18. gr. et de 18. s. 4. deniers. Item dit, si comme il li semble, que s'il est tenu et garde sans corrompre, ne enfraindre en la maniere que dessus est dit et devise, Von ouvrera d la xvill. d la xv. ou d la xn. et tout pour regie, sans corrompre I'oeuvre de I'or. Item dit, si comme il li semble, que par celle Regie, ceux dehors le Royaume rapporteront pour un marc d'or 14. marcs d'argent, ou la value; ainsi s'emplira le dit Royaume d'argent d grant plante, et vuidera de I'or, en confondant ceux de hors du Royaume, que par leur cautelle, engin, ou soustivete, I'ont mis dedans ledit Royaume. Item dit, si comme il li semble, que~qui aura audit Royaume 14 marcs d'argent pour un marc d'or, qui ne deveroit valoir que 10. marcs d'argent, si comme autrefois a vallu, quant I'en faisoit petits Tournois, I'en pourra bien laisser aller vuider hors du Royaume ledit or, quar encore y en demeurra-t-il assez. Item, dit, si comme il li semble, que quand DENIERS AU MOUTON ne vaudroient que 6. s. 8. den. de la monnoie d ob. den. et de 14. s. et 8. den. qui ne courroient de la bonne que pour deux petits Tournois, et de 13. sols 4. den. et de la monnoie d 3. den. 18. gr. et de 18. s. 4. den. qui courroient chascun pour un petit Tournois, il conviendroit mettre les MOUTONS de 6. s. 8. den. d 6. s. et de 13. s. 4. den. d 12. s. et les FLORENTINS qui courroient pour 5. s. 5. den. de la monnoie d 6. den. et de 14. s. 8. den. et pour 10. s. 10. den. de la monnoie d 3. den. 18. gr. et de 18. s. 4. et tout pour le prix dessusdit: et ainsin conviendroit-il que I'en mist les FLORENTINS de 5. sols 5. deniers d 5. s. et 10. s. 10. den. d 10. s. et tous les autres DENIERS D'OR, evaluez, si comme dessus est dit: et par tel point ne courroit-il audit Royaume pour marc d'or que 12. niarcs d'argent. Item dit, si comme il li semble, que qui voudroit evaluer I'or selon le ban temps du Roy Monsieur S. LOUYS, il convien-

MUL
vedinum: deinde percussa fuit ex tarn injima materia, ut saltern valuerit unum Coronatum, vulgo Cornado, veluti traditur in Chronicis ejusdem Regis Henrici HI. Istius monetae meminit etiam Mariana lib. de Ponder, et mensuris cap. 22. S5^" Obtinuit etiam haec moneta in Dalphinatu sub Humberto II. ut probat Computus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 272 : Item, recepit ab eodem ibidem Agnos de auro LXXV. et fuerunt expensi ad rationem de Carolinis xiv. cum dimidio pro quolibet, sunt in summa in Carolinis argenti unc. xvm. taren. in. et granos xv. MUTO, seu Mouton, apud Froissartem 3. vol. cap. 102. pro machina bellica usurpatur, quam forte veteres Arietem vocabant. [* Qua saxa emittebantur ad quatiendos muros, atque adeo ab antiquorum ariete distincta ; ab ipso tamen nomen inditum videtur, quod quemadmodum eo ariete, ita ilia macbina diruerentur muri: Un engin qui esloit merveilleusement grand; lequel avoit vingt piez de large et 40. piez de long ; et appelloit-on celui engin un Mouton, pour getter pierres de faix dedans la ville et tout effondrer.] * Moutonniere vero appellatur, Locus in carcere angustus, vulgo Cachot, in Lit. remiss, ann. 1479. ex Reg. 205. Chartoph. reg. ch. 258 : Certains lieux de la geolle, nommez les Moutonnieres, qui sont les lieux oil I'en a acoustume mettre et tenir les prisonniers detenuz pour cas de crime. MTJLTOCIUS, pro cito, usurpat auctor 1. Vitae S. Marculfi Abbat. n. 14. [pro multo amplius legitur in Vita S. Benedicti Anian. saec. 4. Bened. part. 1. pag. 208: Piissimus quoque Ludovicus Rex, quo ab insanis magis magisque inridebatur Benedictus venerabilis Abba, eo sibi eum in dilectionis sociabat Multocius amore, sciens mundi amatorum esse consuetudinem profeclibus obesse justorum.] 1 MULTOR, Molitor, Gall. Meunier. Vita S. Godelevas torn. 2. Julii pag. 432 : Verum Multoris quo nescio interveniente impedimenta, et exequiarum nutabat religio consueta, et egenorum periditabatur egestas famelica. Chron. Corn. Zant/liet apud Marten, torn. 5. Ampliss. Collect. col. 387 . Hi Leonino more super cornutos irruentes plurimos exfabris etMultoribus, fug a to mamburno, peremerunt. Occurrit etiam in Chartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 182. 1 MULTOTIES, Saepius. Concil. Tolet. XIII. inter Hispan. torn. 2. pag. 699 : Accidit enim Multoties, ut caussa salutis alicujus vel collationis necessaries, evocati a principe vel metropolitano confinitimi sacerdotes, venire differant. * MULTRA, Mulgaria lactis. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641. Vide Mulctrale. * MULTRALE. Vide supra Mulcrum. 1 MULTRARE, MuLTBiciUM, MULTEUM, etc. Vide Morth. MULTROCINIUM, Homicidium, seu mulcta quae domino competit ex multro; vel jus de eo cognoscendi et judicandi. Libert. Domni-medardi ann. 1246. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 690. art. 4 : Lex duelly ex quo danlur vadia et Multrocinium sunt domini. Quae rursum leguntur ibid. pag. 692. art. 26. Vide in Morth. 1 MULTDM, pro Mulcta. Tabul. Rothon. : Si quis contra hanc donationem calumniam generare praesumpserit, mille solidos Mullum componat. * MULTUOSE , pro Tumultuose, in Lit. ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg.

MUL
Franc, pag. 586: De suspendendo vel subjungendo dictos olim servientes Multuose, impetuose ac seditiose renunciare fecerunt. \. MULTURA, Quod molitori ex frumento quod molit, praestatur. Monasticum Anglic, torn. 3. pag. 91: Dabunt Multuram ad vicesimum vasculum,quando et quandiu ad molendinum meum molere voluerint, etc. [Hist. Mediani monast. pag. 257: Contulit S. Petro.... ea scilicet ratione ut quandiu ipse viveret, in usus proprios retineret unutn tantum denarium de censu et quartalium unum de Multurispersolveret. Adde Chartam ann. 981. in Append. Marcse Hisp. col. 927.] Vide Malta 2. 1 MULTURA SICCA, Quse- in numerata pecunia exsqlvitur. Charta Roberti II. Reg. Scot, in Supplem. Diplom. pag. 108: Dono.... octo mercatas terras cum octodecim bollis farinas de sicca Multura de dicta terra. Vide rursum in Malta 2. * 2. MULTURA, Moletrina, Gall. Moulin. Charta ann. 981. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 647: Omnia quicquid in his villis, et in cuncto Rossilionense pago sanctus Genesius habere dinoscitur, in silvis, in pratis, in vineis, in aquis, in Multuris et in salinis, etc. * 3. MULTURA, Idem quod supra Molitura 3. Bladum molendum. Stat. Casalis saec. xiv. inter Mon. Hist. Patr. Taur. torn. II. col. 1059: De Multura non ducenda ad Padum. Item statutum est quod menatores non debeant ducere ad Padum Multuram, sed capta Multura ad locum, ubi pensatur blava et farina, debeant ipsam ducere intus burgum Cassallis. [FR.] * MULTURARIUS, Mensurae annonariae species; quod in ea multuram suam accipiat molitor, sic dici videtur. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 104. ex Cod. reg. 4624 : Unus sestarius rasus facial et continuat xxiv. Multurarios rasos,...capiendo pro multura cujuslibet sestarii et quolibet sestario unum Multurerium (sic) rasum. Vide Moldura in Malta 2. j MULTURENGIA, Variae moliturae miscellum frumentum. Charta ann. 1190. in Tabular. Sangerm. fol. 73: Dedit illis in eleemosinam in molendino suo septem sextaria annonas, medietatem hibernagii et medietatem Multurengiss. Charta Galerani Com. de Mellento torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1620 : Retinuimus in manu nostra duos modios et dimidium Multurengise, singulis annis nobis persolvendos. Ubi perperam editum, Multurengras. Vide Mousturangia. *MULTBS > Molitus,Gall.MbuZtt.Oharta ann. 1331. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 527 : Ad quse pondera dicti molinerii seu dicta molendina gubernantes blada molenda et farinam Multam apparere et ponderare haberent. MULVELLUS, Piscis, qui in mari Angliaa Boreali copiose capitur in aestate, Lqndoniis Greenfish : Lancastrensibus Milivin, apud Sylvestrum Giraldum lib. 2. Itiner. Cambr. cap. 9. et in Descript. Cambriae cap. 5. ubi perperam Mulnellus, ut et in Fleta lib. 2. cap. 12.112. Vetus Charta laudata a Spelmanno : Dedit.... quibuslibet leprosis Eborum venientibus in vigilia diei S. Johannis Bapt. Mulvellum, butyrum, panem, cerevisiam,
&\iC

MUM

543

Quid hie mulo sonat, non percipio. SSP- Nativa et propria significatione hie Mulus accipitur , ut discimus ex ejusdem Prudentii Vita torn. 3. April. pag. 593 : Praecipio ut corpus meum imponatis super mulum, cni insidere consuevi ; et ubi requieverit ibi sepulchrum mihi parate ....... Slraverunt mulum, et corpus venerandum leviter ab ecclesia trahentes, illud super mulum imposuerunt ..... mulum in via absque ductore miserunt ..... Ibi introivit mulus cum corpore <S. Prudentii, et genu flexo ibidem pausavit. * 2. MULUS, Acervus, cumulus, Gall. Meule. Lib. nig. episc. Carnot. : Major de Piatovillari advoavit se tenere a domino Carnotensi episcopo , videlicet ...... unum Mulum feni in prato de Berjonvilla. Vide supra Mollus 2. | MUMAX IGNIS, Confectitius, qui et Ignis Grsecus, Gall. Feu Gregois, dicitur. Vide Ignis. Pandulphus in Vita Gelasii II. PP. : Sseva insuper jam per ripam Alemannorum barbaries tela contra nos mixta toxico jaciebat. Minitabantur etiam nos intra aquam natantcs Mumaci igne cremare, nisi Papam et nos in manibus eorum redderemus. 1 MUMBURDUM. Vide in Mundiburdus. MUMIA, apud Matth. Silvaticunij est illud quod invenitur in sepulcris balsamatorum, in quibus humor mortui cum aloe et myrrha resolvitur, quibus ipsa corpora condiebantur, et similatur pici marinas. Solebant antiquitus corpora balsamo, myrrha et aloe condiri, et fit apud paganos et Saracenos circa Babyloniam, ubi est copia balsami. Idem Silvaticus : Kretal, i. Mumia. Constantinus Africanus lib. de Gradib. : Mumiam quidam dicunt esse aspalathum ; qussdam tamen species est in veteribus monumentis inventa, quse optima est. Antiqui etiam mortuos ex ea ungebant, ne cito putrescerent, aut vermes producerent. Calida et sicca est in tertio gradu. Valet contra fracturam capitis , etc. [Anastasius in Epitome Chron. Casin. apud Murator. torn. 2. pag. 361 : Jam vero de sceleratissima peccatorurn sentina et totius perversitatis et nequitise radice Strumbulo qui et Mummulo, quod dicam ? qui juxta nominis sui derivationem liquor fwtidus interpretatur, Mummia enim liquor fastidus est, fluens de cadaveribus mortuorum.] Salmasius ad Solinum mumias et momias dictas putat a thure, quod a|iw(xov vocabant, quo condiebantur corpora. In describenda JEgyptiorum conditura multa habent Herodotus lib. 2. et Diodorus lib. 1. ex quibus observare. licet cadavera olim domi subrecta in loculo ad parietes statuta : sed postniodum lectulis imponi consuevisse scribit Athanasius. Silius lib. 13. vers. 474 :
Claudit odorato post funus stantia saxo Corpora, et a mensis exsanguem haul separat umbrara.

1. MULUS. Epitaphium S. Prudentii Episcopi Tarracon. apud Ambrosium Moralem lib. 11. cap. 74:
Funus aacratum, non mortal! luce latum, Sed proprio Mulo conditur hoc tumulo.

Vide Kirkmannum lib. 1. de Funeribus cap. 8. Chiffletium de Linteis sepulcralibus cap. 3. Petrum de Valle in Epistolis^ etc. Alias vocis Mumiss originationes ex Bocharto et aliis, vide apud Menagium in Orig. Gall. pag. 812. et Octavium Ferrarium in Orig. Ital. Adde Leonardum Fuchsium ad Myrepsum sect. 1. cap. 13. et lib. 1. Paradox, medicin. cap. 40. 1 MUMIA, Cadaver siccum, in Miraculis B. Gregorii Verucul. torn. 1. Maii pag. 539 : Ex quo prss infirmitatis longi

544

MUN

MUN
>w

MUN
boor. [ Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, pag. 465. Graff. Thes. Ling. Franc, torn. 3. col. 147. voce Muntporo.] Ridicule porro Ugutio, et ex eo Will. Brito in vocabular. MS. et auctor Mamotrecti: Mundus muliebris dicitur apparatus ad ornatum mulieris, unde et ministros talium Mundiburdos vocamus. Charta Rodulphi Arch. Bitur. ann. 855. in Tabul. Bellilpcensi Ch. 14: Ut pro voto et arbitrio sui quern tutorem et Mundiburdum habere voluerint,... eis concedatur facultas eligendi. Alia Friderici I. Imper. ann. 1171 : Memoratus Episcopus oppignoratum sibi beneficium,.,. in manum nostrum reportavit, nosque illud petitione et assensu ejus de manu propria in manum Henrici ejusdem Ecclenise Praepositi et Mgidii Comitis de Durachio, qui traditionis hujus Advocatus et Mundiburdus institutus est,.... liber e et absolute tradidimus. Burchardus Wormaciensis in Lege Families : Si quis eorum domum alterius cum armata manu introierit, et filiam ejus vi rapuerit, cuncta vestimenta quibus tune induta fuerat, quando rapta est, singulariter in triplum patri ejus, vel Mundiburdo restituat. 55S" Nostris Mainbourg, eadem notione. Confoederatio inter Carolum VIII. Reg. Franc, et Maximilianum I. Reg. Rom. ann. 1495: Item que les Comtez de Bourgogne, Artois, etc. seront rendus au Roy des Romains comme pere et Mainbourg de mondit Seigneur I'Archiduc. [ Germanis Mompar, Monbaer, etc. Vide Haltaus. Glossar. German, col. 1373. voce Mundburd.] * MUNDIBURGUS, ut Mundiburdus, Tutor. Charta Bern, episc. Hildeshem. apud Leuckfeld. in Antiq. Walckenried. part. 1. cap. 10. 6 : Consensu et adstipulatione fratris sui Bodonis legitimi Mundiburgi et hseredis. 1 MUNBURDUS, Epdem signiflcatu, in Prsecepto Rodulphi Reg. Franc, ann. 930. apud Baluz. Hist. Tutel. col. 328: Quo decedente, qualem communiter voluerint Munburdum et causedicum habeant. | MUNDEBORO, Idem qui Mundiburdus. Charta Chlodovaei III. ann. 693. apud Felibian. Histor. Sandionys. pag. xiv : Ipsi Amalbercthus nee venissit ad placitum, nee ipso Mundeborone swo inlust. viro Ermechario. MUNDIBORDIS, Eadem notione, in Charta apud Willelmum Hedam in Bernulfo Episcopo Traject. 20: Mundibordem vero vel defensorem alibi non inquiramus, nisi ad supradicti Sancti altare, ad defendendum scilicet, etc. fensio, tutela, in Leg. Rip. tit. 35. 3. tit. 58. 13. in Capitul. 1. Caroli M. ann. 802. cap. 40. in Capit. 3. ann. 813. cap. 13. in Capitul. 1. incerti anni Caroli M. cap. 54. in Concil. Meld. ann. 845. cap. 41. Marculf. lib. 1. form. 24 : Et sub Mundeburde vel defensione illustris viri illius Majoris domus nostri quietus debeat residere. [Testam. Karileffl ann. 14. Childeberti apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 81 : Ipsi prsedicto Pontifici domno Innocenti tradere cupiebam, sub cujus Mundiburde vel defensione tarn ego, quam et ipsse res sive homines ibidem degentes, futuris temporibus esse meruissemus.] Charta Caroli Martelli apud Serrarium lib. 3. Rerum Moguntinarum pag. 470: Cum nostro amore, vel sub nostro Mundeburde et defensione quietus et conservatus esse debeat. Capit. Caroli Gal. tit. 26. 27 : Ut Ecclesise talem Mundeburdem et honorem habeant,
MUNDEBURDIS, et MUNDIBURDIS, De-

tudine lantum pellem et ossa retinet 1 MUNDAT, Immunitas, locus vel disita quod cadaver et Mumiam diceres. trictus exemtus a jurisdictione civili 1 MUMMENTUM. Remigius Autissio- ordinaria. Codex MS. Ruffacensis apud dor. in Hpmil. de Nicodemp : Quia ergo Schilt. in Gloss. Teuton. : Hie notantur iste alicujus sibi Mummenti, ut pote doc- redditus et possessiones Episcopi A. in tor, esse videbatur. Ubi Glossator qui- districtu Rubiacensi, qui vulgariter dicidam, i. e. Sublimitatis. Legerem ego tur die Mundat. Vide Munitas 2. momenti, promta et facili emendatione. * MUNDATA. Charta Guidon. Malivic. MUNA. Charta Italica ann. 1287 : Vo- ann. 1234. inter Probat. torn. 1. Annal. verunt.... quod apportabunt ad sepultu- Praempnst. col. 235: Dedi etiam dictis ram suam (S. Amorosii Senensis) unam canonicis.... sexaginta solidos Parisienses Munam, an minam f Vide Bollandum in reditu meo de Mundata illis annuatim 20. Mart. pag. 208. [Mima, munera quse reddendos. Sed leg. Medunta, Gall. militibus dantur, in Gloss. Isid. Ital. Mante. 1 MUNDATIO, Purgatio. Charta HilMuno, munus, donum.] [ MUNATA. Statuta Vercell. lib. 1. fol. duini ann. 832. apud Felibian. in Hist. Sandionys. pag. LI : Infra monasterium 15 : Ut becharii suo loco et tempore de carnibus Munatas faciant meliores et in ponte perticas quinque, in Mundatione bonas carries vendent. Alia perinde mihi Crodaldi ut supra. ignota notione lib. 2. fol. 34 : Habitores1 MUNDATORIUS, Advocatus monastepectu ad statutum quo cavetur quod rii, a Saxon. M u n d , Protectio, tutela, de bonis immobilibus dentur Munate defensio, sic dictus, quod monasterii quinque pro quatuor in solulum credito- jura defendat ac tueatur. Pra3ceptum ribus. Pipini Reg- Aquitan. in Tabulario S. 1 MUNBURDUM , MUNBURDUS , MUN- Florentii: Si in immunitate monasterii BURNARE. Vide Mundiburdus. de Glonna reus repertus fuerit vel dictus, MUNCHEWAT. Monasticum Anglic, a nemine distringatur, nisi a loci Muntorn. 1. pag. 398 : Prohibeo etiam ne ali- datorio, nisi forte exinde ipsius latronis quis piscetur infra stagnum et Munche- fuerit ejectio. Nee cuiquam mirum esse wat, prseter Monachos. debet quod Advocatus judicis partes hie * MUNCTORIUM, [Mocheron de can- agat, eos quippe jus dixisse, intra deille. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. jurisdictionem ecclesiarum, quarum 36. XV. s.)] Advocati erant, certum est. Vide Advo1. MUNDA, [f. Idem quod Defensa, cati. Locus forestss in quo nee venari nee usaT MUNDATUS PER ASSISAM, Solemni gium capere licet, a Saxon. M u n d , judicio absolutus. Leges Malcolmi II. Defensip.] Charta Pontii Opmitis Tolo- Regis Scotise cap. 3. n. 2: Pro quolibet sani Primarchionis et Dueis Aquitano- homine Mundato per assisam, pro tractu rurn, et Garsis uxoris, apud Catellum : extra rotulos, quatuor denarios. Galli Damus similiter totum allodium et totum dicerent: Pour etre tire du role des accupotestativum de Ecclesia et omni Paro- sations ou des amendes. chia,.... et fantes, monies et colles, et HunT MUNDBRICE, MUNDBRICHE. Vide das cum nemoribus, cum silvis et forestis, infra Mundbrece. et cum omnibus fivalibus et mercariis, f MUNDBURGUM, MUNDEBORO, etc. etc. Vide Mundiburdus. 2. MUNDA, Os : unde Teneremunda, MUNDERECE, in Legibus Edmundi urbs in Flandria, quod exstructa sit ad Regis cap. 3. Mundbrice, in Legib. Alostium Tenerae fluvii, vox orta a Gothis vredi cap. 3. Mundbriche, in Legibus apud quos munt os et buccam sonat, ut Kanuti cap. 2. Mundebriche, apud testatur Smaragdus in Comment, ad Bromptonum, ubi exponitur lassio MaPartes Donati; cui Wigmunt est Va-. jestatis : Infractio pads, in iisdem Legilens bucca : Ricmunt, Potens bucca: Rat- bus cap. 32. Maxime yerp, si etymon munt, Consilium or is, etc. Vide Linda- vocis spectetur, protectionis, tutela?, ac num in Teneremunda, [et Schilt. in defensionis Regiae violationem et infractionem sonat, Infraction de la sauGloss, ad vocem Munt.] vegarde du Roy. Confecta enim ex Saxp| 3. MUNDA, Mappa. Regula consueta Tpribii Archiep. Limse, 'torn. 4. Concil. nico m u n d , protectio, tutela, ut in Hispan. pag. 674 : Singulis septimanis voce Mundius, docemus, et brice, rupopponent Mundas et pallia et corporalia tura. Occurrit praaterea in Legibus Henet puriftcatoria ad omnia altaria. rici I. Regis AngliaB cap. 37. 66. 1 MUNDALIA,MUNDANALis. Vide Mun- |* ^Ethelb. cap. 75.] dus 1. 1 MUNDERUS, f. Libellus memorialis, * MUNDALIS, Ssecularis, nostris alias Gall. Memoire, a Sax. M u n d , Memoria. Mondain. Lib. de Mirab. Roma3 apud Charta Ottonis Comit. Palatini ann. Montemfalc. in Diar. Ital. pag. 289 : Et 1231. apud Tojner. Histor. Palat. inter sicut ipsi sunt nudi, ita omnis Mundalis Instr. pag. 148 : Volumus ut.... utensilia scientia nuda et aperta est mentibus eo- capellanise nostras conservet, vel facial rum. Toutes justices, tant ecclesiastes Camerarium nostrum subjecto Mundero comme Mondaines, in Charta ann. 1335. conservare, et distributio eleemosinarum ex Chartul. Valcel. sign. E. GEuvres nostrarum juxta discretionem prsedicti mondaines appellantur, Opera consueta, Prselati fiat et ordinetur. a quibus abstinere solent diebus Domi* Nunderus ex eadem Charta inter nicis et festivis, in Lit. ann. 1372. torn. Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 606 : Pour 294. ce que le jour de Dimenche est jour soT MUNDIA, Idem quod Mundium infra, lempne, et doit on cesser de loutes ceuvres apud Jo. de Janua. Vide Frea. mondaines par tout feal Crestien, etc. MUNDIALIS, [MUNDIALITAS, MUNDIAVide in Mundus. NUS, etc.] Vide Mundus 1. MUNDIATUS. Vide Mundium. * MUNDANUS, [Ut MUNDALIS ; vide quoqueS in Mundus : Ut qui cybos 5 MUNDIBRIUM, MUNDIBURDUM, etc. Christi pauperibus exibebat, in pastum Vide Mundiburdus. Mundanx militiae transferretur, heu.prp MUNDIBURDUS, Patrpnus, defensor, dolor, tanquam Mundana possessio di- tutor: vox ejusdem originis ac munlaceratur. (Charta Cluniac. coll. Bur- dius , Anglo-Saxonibus m u n d - b o r a , Kiliano mond-boor, mond-baer, et momgund. B. N. t. 78. n 112. an. 1059.)]

MUN

MUN

MUN

545

sicut ternpore antecessorum noslrorum men genuinum) torn. 4. Gall. Christ, habuerunt. Et tit. 33 : Mundeburdem au- inter Instr. col. 125 : Nostrse celsitudini tem ad defenftionem Rom. Ecclesise pari- tradidit et commendavit, ut sub nostra ter conservabimus. Adde Tradit. Fuld. emunitate et Mundiburnio, nostrorumque lib. 1. trad. 39. [Mainbournie, in Edicto successorum Regum semper maneat. Philippi Pulcri ann. 1308. torn. 1. Ordi- Charta Pipini Reg. ann. 765. apud D. nal. Reg. Franc, pag. 459 : Commandons Calmet. torn. 1. Hist. Lothar. col. 281 : quant as vivres, que nous, la Royne nos- Sub Regum Mundiburnio in ssecula matre campaigns, quant nous I'aurons, nos nere decerno. Adde Chartam Henrici effans estans avec nous, en nostre Main- III. Imperat. ann. 1051. apud Tolnerum Histor. Palat. inter Instrumenta bournie.] 1 MONDEBURDIS, Eodem signiflcatu, pag. 26.] BUNDBURDUM, pro Mundeburdum. Diin Praecepto Caroli 0. ex Tabular. Compend. : Volumus pariterque jubemus ut ploma Albert! Regis Italise pro Monassub ea lege qua res fisci nostri jugiter terio Casauriensi in Tabul. MS. ejusd. maneant, atque sub eo Mondeburde et Monasterii : Idcirco hunc Bundburdum defensione tueantur ac defendantur et scribere jubentes, preecipimus, etc. sub ea tuitione imperiali consistant qua MUDBURDUM et MUNDBURDUM. Charta Ottonis Imp. ann. 968. apud Ughellum ccenobia. MUNDEBURDUM, Eadem notione. Con- torn. 7. pag. 1311 : Si quis igitur conftrcilium Meldense cap. 41 : Causa defen- mationis, prsecepti, seu cessionis Mudsionis et Mundeburdi. Charta Pipini Re- burdi violator extiterit, etc. Adde pag. gis Aquitaniae apud Beslium : Sub nos- 1334. tro Mundeburdo vel immunitatis tuitione. f MUMBURDUM. Charta Hugonis et [Capital. 4. Caroli M. ann. 806 : Ut viduse Lotharii Reg. Ital. ann. 943. apud Ecet orphani et minus potentes sub Dei de- cardum in Origin. Habsburgo-Austr. fensione et nostro Mundeburdo pacem pag. 154 : Recipimus insuper prsetaxatam habeant. Adde Diploma Caroli Simplicis ecdesiarn cum sacerdotibus et clero nunc Reg. Franc, saec. 5. Bened. pag. 8. et et in posterum inibi famulantibus sub Odonis Reg. ann. 890. inter Probat. torn. nostra? tuitionis Mumburdum. MUNBURDUM. [Charta Caroli M. ann. 2. Hist. Occit. col. 25.] MANDEBURDA. Charta Ludovici Im- 775. saec. 3. Bened. part. 2. pag. 265 : per. ann. 815. apud Meurissium in Hist. Preedpimus prseterea prssfatum monasleEpisc. Metensium : Deprecans ut ipsam rium... cum fratribus et monachis ibidem precariam quam a supramemorato Ab- Deo famulantibus, sub nostrss tuitionis bate Optario acceperat, per nostram Man- Munburdum omni tempore permanere.] deburdam et licentiam diebus vitss suse, Chronicon S. Vincentii ad Vulturnum sicut inter eos convenerat, habere po- lib. 1 : Sub ipsius tuitionis Munburdum tuisset. omni tempore pacata et quieta valerent 1 MANDIBURDIUM, et MANDIBURNIUM, persistere. Adde pag. 675. 677. 694. etc. in Charta Ottonis II. Imperat. ann. 980. Testamentum Ademari Vicecomitis Scaapud Miraeum torn. 1. pag. 655: Sub lensis et Abbatis Militis Monasterii Mandiburnio et defensione succedentium Tutelensis : Sunt autem Monachi in Regum vel Imperatorum deliberatum est Munburdo Regis ad locum salvum famansurum.... Sub defensione nostra ac ciendum. Mandiburdio nostro sint, atque successo*MUNBURGUM, Eadem notione. Charta rum nostrorum. Hugon. reg. Ital. ann. 928. apud Mura* MUNDBURDIUM, Defensio, tutela. tor. torn. 5. Antiq. Ital'. med. 33vi col. Charta Odon. reg. ann. 889. inter Pro- 940: Monasterium de Gazo... eum omnibus bat, torn. 2. Hist. Occit. col. 24 : Quate- quse did vel nominari possunt ad eundem nus ipsum locum in nostra defensione, monasterium pertinentibus vel aspicienticum omnibus ad eum pertinentibus, ha- bus , pro Dei amore animssque nostrss beremus simul et defensione, sicut prsece- remedium, sub nostrse tuidonis Mundentes reges comprobantur hactenus prse- burgum defendimus et custodimus. ceptorum indagine fecisse. Quod nos quo1 MUNDIBRIUM , in Gharta Henrici que audientes libenter eorum acquievimus Reg. Rom. ann. 1003. apud Marten, torn. consiliis , et prsefatum ccenobium sub 1. Ampliss. Collect, col. 363 : Nostram nostro Munburdio ac tuitione statuimus. suppliciter precata est clementiam, ut et Vide in Mundiburdus. nos ipsum locum cum suis pertinentiis MUNDBURGUM. Withredus Rex Can- in nostrum Mundibrium et defensionem, tuariorum in Judiciis cap. 2 : Pads Ec- pro redemptione animse nostrse susdpeclesise, quod Mundburgum vacant, 50. remus. solidorum esto compensatio. MUNDIBTJRDUM. [Donatio Rodulfi CoMUNDEBURGIUM. Epistola Caroli Mar- mit. Turen. ann. 824. apud Baluz. Hist. telli 32. inter Epist. S. Bonifacii Archi- Tutel. col. 309 : Quemcumque de herediepisc. Moguntini : Bonifadus Episcopus bus nostris vestra elegerit voluntas in ad nos venit, et nobis suggessit, quod sub Mundiburdo vel tuitione, etc.] Charta nostro Mundeburdio vel defensione eum Caroli C. Imp. ann. 859. in Tabulario recipere deberemus... Proinde nos taliter Abbatiae Bellilocensis in Lemovicensivisi fecimus ei roratam dare, ut ubicun- bus num. 4 : In nostra defensione et tuque ubi et ubi ambulare videtur, cum tela seu Mundiburdo reciperemus. MUNDIBURDIUM , [in Charta Pipini nostro amove, vel Mundeburgio et defensione quietis vel conservatus esse de- Reg. ann. 764. apud Calmet. torn. 1. Hist. Lothar. col. 280. Prseceptum Arbeat. 1 MUNDOBURDUM, in Capitulari 2. Ca- nolfi Regis ann. 891. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 238: Sub nostrse roli M. ann. 802. cap. 20. protectionis tutamine et Mundiburdio MUNDOBURGIUM ECCLESIARUM , in Capitulari 7. Caroli M. ann. 803. cap. 1. quiete persistere, Deique misericordiam pro nobis attentius exorare.] Joannes MUNDEBURNIUM, et MUNDIBURNIUM, in Charta Ottonis II. ann. 980. apud XVII. PP. in Epist. a Gretzero edita in Hermannum Stangefolium lib. 2. Anna- Vita S. Henrici Imp. de Episcopatu Hum Circuli Westphalici pag. 201. et Bambergensi : Sit ille Episcopatus liber, in alia apud Bartholomseum Fizen in et ab omni potestate extranea securus, Hist. Leodiensi pag. 275. [Prseceptum Romano tantummodo Mundiburdio subChlodovaei Reg. Franc, ann. 496. (si ta- ditus. Ditmarus lib. 2 : Eandem Abbav

tiam Mundiburdio Etheldagi Bremensis Archiepiscopi subdidit. Acta Murensis Monasterii : Prsedia sua sub censu legitimo illi contradiderunt, ea conditione ut sub Mundiburdio ac defensione illius semper tuti valerenl esse. Charta Henrici IV. Imp. ann. 1111. in Metropol. Salisburg. torn. 3. pag. 94 : In Mundiburdium defensionis eos sriscepi. Ita rursum pag. 396. et in Bullario Gasinensi torn. 2. pag. 7. Vide Joannem VIII. PP. Epist. 238. Roverium in Reomao pag. 29. Diplomata Belgica Mirsei lib. 1. cap. 8. etc. MUNBORATIO. Polypt. Irmin. Br. 9. sect. 268 : Qui per chartam Munborationem S. Germani habet. Mundiburdia dicta praeterea ipsa Imperatorum ac Regum Diplomata, quibus Ecclesiae ac Monasteria in eorum Mundiburdio, seu tuitione ac defensione pon u n t u r : u t apud Ughellum torn. 2. pag. 569. 645. 708. torn. 7. pag. 1311. 1334. et alips. Papias : Mundiburdia, Regum vel Principum sunt prsecepta. Quo spectant ista ex Vita S. Hermelandi Abb. : Si autem pro parvie retributioms intuitu Monasterium sedificare desiderat, hortor ut regalibus eum manibus tuendum committal, et ut Regis dementia talem prseceptionem facere dignetur, ut nulla alia potestas maligno instigatus spiritu, omni dominationis occasionesublata, molestiam habilantibus in eo ingerere audeat, quatenus Regali defensi preesidio, pro ejus totiusque sui Regni pace, libere, remota pravorum impulsione, Christi interpellent clementiam. 1 MUNBURNARE, Tueri, regere. Charta ann. 1264. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 166 : Mittent duos fratres ecclesiee suse in dicta domo ad servandum et Munburnandumdomumprsedictam et omnia bona ipsius. 1 MUNDIBURGIS, Quod a curte dominica dependet, ejus pertinentiee, appenditiaa. Hist. Novientens. Monast. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1132 : In Viswilre quee est in pago Prisiacensi curtis dominica cum omni Mundiburge sua, ecclesia videlicet cum decimis suis, salica terra, mansus serviles et censuales, etc. Ibidem , ubi aliae curtes recensentur loco mundiburge, legitur pertinentiis, appenditiis, consecjuentiis, ulilitatibus ; unde genuina vocis mundiburge notio accipienda videtur. 1 MUNDICINA, Id quo aliquid tergitur, mundatur. Apuleius in Apologia : Nam petiisse eum a me aliquid tersui dentium, versus testantur :
Calpurniane, salve, properis versibus. Misi, ut petisti, Mundicinas dentium.

MUNDICORDIS, unica voce, Mundus corde, in Vita Alcuini num. 9. [Occurrit prseterea apud S. Bernardum Serm. de S. Martino, in Vita vener. Idae torn. 2. Aprilis pag. 168. et in Actis S. Veroli torn. 3. Junii pag. 383.] j MUNDICTJLUS, Idem qui infra Munditio. Concil. Trevir. ann. 1152. apud Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col.72: Super Mundiculos vero minister ecclesiss et advocatus pladtum tenere debent, et ecclesia totum censum habebit... Idem vero de placito fabrorum, ecclesia videlicet medietatem questus redpiet. * MUNDIFICATIO , Mundities , Ital. Mondificazione.. Pactum inter reg. episc. et consul. Caturc. ann. 1351. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. 487 : Poterunt dicti consules statuere super ipsis, quse concement decoramentum ei Mundificationem civitatis.

69

546

MUN

MUN

MUN

| MUNDIFICATIVUS, Purgando, mun-Capitula Monachorum ad Augiam direc1 MUNDIUM. Capitul. Caroli M. ann. dando aptus, apud Matthaeum Silvati- torum cap. 10 : Ut in sabbato, quando 793. cap. 12 : De mancipiis palatii nostri Munditias facere solent, pedes cum silen- et ecclesiarum nostrarum nolumus Muncum. Vide supra Mondiftcatus. 1 MUNDILIA , Italis Mondiglie sunt tio lavent, etc. Chrodogangus Metensis dium recipere, sed ipsa nostra mancipia purgamenta, Gall. Epluchures ; hie vero Episc. in Regula Canon, cap. 9 : Mun- habere, id est, Pretium pro mundio, ut frumenti excreta intellige, Gall. Criblu- ditias vasarum facial, et vasa ministerii habet Glossa interlinearis in uno codice res. Statuta Astens. cap. 17. fol. 25 : sui, quse ad minislrandum accepit, sana regio, teste Baluzio. Teneatur Potestas sine tenore facere ju- et munda cellario reconsignet. Vita B. MUNDIUM FACERE, Tutelam gerere. rare omnes pislores et pistorissas... quod Stephani Abb. Obasin. cap. 30 : Vestes [ Pretium mundi exsolvere.] in Lege non immiscebunt legumina, neque siligi- abluere, domos scopare, et cseteras Mundi- Longob. lib. 1. tit. 30. 2. lib. 2. tit. 2. nem, neque Mundiliam vel barbareatum tias soUicite exercere. Kero Monachus : | 1. 2. tit. 7. | 1. tit. 12. 1. 7. [- Roth. Munditias, hreinida. Ardo in Vita S. 187. 188. 190. Liutpr. 127. (6, 74.) Roth. cum frumento. 1 MUNDILLA, Eadem notions. Bulla Benedict! Abbatis cap. 2. num. 8 : Mun- 226. Liutpr. 126. (6, 73.)] Mundium susciBenedict! XII. PP. ann. 1337. in Tabul. ditias Monasterii, quoties opportunitas pere, lib. 1. tit. 9. 12. lib. 2. tit. 12. S. Victoris Massil: Debeant solvere blada expetiit, exercuit. Vide Vitam S. Marinae 1 9. [* Roth. 200. Liutpr. 139. (6, 86.)] CAUSA DE MUNDIO LIBERSE, inter Resic mundata et munda quod de centum cap. 4. et Joannem Abb. S. Arnulphi in sextariis non oporteat fieri immunditias Vita B. Joannis Abb. Gorziensis num. gales, seu quae ad Regem pertinent, ac77. Statuta Guigonis II. Prioris Cartu- censetur, in Lege Longob. lib. 1. tit. 2. seu Mundillas ultra unum sextarium. 8. MUNDILIO. Charta Adalberqnis Epis- siensis cap. 4. g 20. cap. 28. | 5. Statuta [** Roth. 372. ubi videnda lectionis copi Metensis, apud Meurissium : Sta- antiquaejusd. Ord. 1. part. cap. 13. | 7. varietas.] tuimus quoque ad usus fratrum in prse- Mundare porro vox in hac re propria. MUNDIUM, pro haereditaria portionein dicto sancto loco Deo militantium quan- Ebrardus in Graecismo cap. 10 : bonis paternis, in Lege Longob. lib. dam daglam in finibus villse nostrse silam, 2. tit. 14. | 8. 9. 15. tit. 34. 3. 4. est quod mittitur extra nomine Purnedo, ubi etiam Mundiliones Scoba domum mundat:: scobsscoba fit aede repello. : '> Roth. 160. 161. 199. Liutpr. 9. 10. Scobs est quod mundo quo plurimi B. Arnulphi commanent, atque '2. 3. 4.)] commanentes eandem supradictam da- Gregor. Tur. lib. 9. cap. 35 : Cur non MUNDIO FILIORUM, Tutela, in Lege glam legitima sanctione custodiunt ac sunt scamna hs&c operta stragulis, aut Aleman. tit. 51. 2. procurant, quatenus a prsssenti die et domus scopis Mundata ? MUNDIATA mulier, quae in mundio deinceps supra mernorati servi Dei inibi MUNDITIA. Leges Luitprandi Regis est. In Legib. Luitprandi Regis Longob. degentes teneant, possideant, liberamque Longobard. tit. 69. jl. [ 94. (6, 41)] : Si titulus 68, inscribitur. De Mundiata in in omnibus habeant potestatem quidquid quiscunque liber homo ancillam suam pro sacramentum missa, etc. Ita tit. 109. | 3. ex ilia voluerint agendi. Vox ejusdem, religionis et Munditias causa vestem reli- [ 92. 139. (6, 39. 86.)] At Glossae Isidori videntur legisse mundiana : Freta vel ut videtur, originis qua est mundius, giosam induerit, etc. MUNDIUM, MUNDIO, ex Saxon. m u n d, Mundiana, de parente suo relicta. tutor , qui aliis mundio. Vide MunMUNDIUM, Quaevis protectio. Ecclesiss dium. Pax, securitas, protectio, tutela, tuitiq, SSS~ Vocis quidem origo repetenda vi- patrocinium, defensio ; m u n d a n, tueri, et Monasteria, et Senodochia, quse ad detur a Mundium, tutela, defensio, pa- protegere. [** Vide Graff. Thesaur. Mundio palatii pertinent, aut pertinere trocinium ; ea vero non tutor ipse, sed Ling. Franc, torn. 2. col. 813. radice debent, in Capitul. 5. ann. 819. cap. 5. qui sub tutela est, significatur: de iis Mund.] Apud Longobardos queevis femi- [Quse in Mundio palatii esse noscuntur, quippe servis hie agitur qui patronos nae in mundio erant, ac puella? quidem vel etiam in Mundio episcopi, vel ceterohabebant perinde ac liberti quique Al- in mundio ac tutela parentum, vel si rum hominum, in Capit. Pip. Reg. Ital. dii, Fiscalini, vel Liti nuncupabantur, deessent, agnatorum ; feminae vero ann. 793. cap. 18.] ad rurales prsesertim operas addicti, nuptiali jugo devinctae, in mundio erant * MUNDLUDE. Dip]. Caroli IV. Imper. licet aliqua jam libertatis specie donati maritorum. Quemadmodum olim femi- ann. 1346. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. essent. Haec prseter allata non obscure nae erant in perpetua tutela apud Ro- Nic. ab Hontheim pag. 170. col. 1 : Item innuit Charta ann. 765. apud D. Galmet. manos, ut docet Ulpianus in fragm. volumus et firmiter inhibemus, ne quis torn. I. Hist. Lothar. col. 283 : De omni- institut. de tutelis. Lex Longob. lib. 2. homines ecclesiss Trevirensis aut subditobus Mundilionibus, quos in Wormaciensi tit. 10. [ Roth. 205.] : Nulli mulieri rurn ipsius, in cives seu oppidanos, qui regione damus, veniunt quinque solidi, liberse sub regni noslri ditione Lege Lon- vulgariter pailburger vel Mundlude nunet octo denarii in missa S. Martini, et in gobardorum vivenli liceat in suss potesta- cupantur admittantur Mundtleuth anno tria placita non jussa in Flammer- tis arbitrio, id est, sine Mundio vivere, in Charta ann. 1376. ibid. pag. 271. col. sheim curte requirunt. Alia ann. 1121. nisi semper sub potestate viri, aut potes- 1. Ubi designantur vassalli seu subditi. ibid. torn. 2. col. 267* Mundiliones quo- tate curtis Regies debeat permanere : nee Vide Leudes. [** et Mundman. Germani que annali placito debent interesse et aliquid de rebus mobilibus aut immobi- voce Leute alias Lude pro plurali vocis nullum jus debsnt advocato persolvere. libus sine voluntate ipsius, in cujus Mun- Mann utuntur.] dio fuerit, habeat potestatem donandi aut MUNDMAN, Qui in mundio seu tutela Vide Mundiculus. ^f. [ Mundilionum si1 qui extra "positi alienandi. Adde Edictum Rotharis tit. alterius sunt, qui se alterius potestati sunt, masculus denarios v, femina pul- 89. 1. In Speculo Saxonico lib. 3. art. commendant, idemquequi Commendati; lum i persqlvet. (Manumissio incolen- 45. 5 : Maritus est tutor uxoris post des- ex mund, tutor, protector, et man, tium Morville-Kur-Seille, an. 967, Mus. ponsationem. Ita etiam Jure Francico, homo. Laudum seu sententia lata ann. ubi Mari et Bail vulgo appellatur in 1258. apud Maximilianum Henric. in Arch. dep. p. 31).] Consuetudinibus municipalibus. De Apolog. pro Archiep. Colon, pag. 21 : 1 MUNDILLA. Vide Mundilia. mundio puellarum agitur ineademLege Item quod diversi cives et potentes recit MUNDIO. Vide Mundium. I MUNDITENENS , unica voce, Mundi Longob. lib. 1. tit. 9. 12. 113. tit. 30. piunt, et recipere consueverunt populares rector, apud Tertull. lib. adv. Valentin, I 11. lib. 2. tit. 11. tit. 21. 11. 20. et impotentes in suam protectionem, nocap. 22 : 'Et tamen diabolum quoque opus [** Roth. 200. 202. Liutpr. 31. (5. 2.) minantes vulgari nomine Muntman : Ita Demiurgi affirmant, et Munditenentem Roth. 195. 196. 197. Liutpr. 120. 57. (6, quod quando tales populares delinquant, appellant. Occurrit apud eumdem lib. 67, 4.) Roth. 388.] De mundio nuptarum, clandestina servitia dant potentibus, et ob 5. adv. Marc. cap. 18. et lib. de Fuga lib. 1. tit. 17. 5. tit. 30. 2. [ Liutpr. hoc ipsorum excessus defendunt. Charta 141. (6, 88.) Roth. 187.] (vir autem uxoris Caroli M. in Monumentis Paderbornencap. 12. MUNDITER JUR ARE, secundm verita- mundium ab ejus parente acquirere di- sibus pag. 325 : Omne regale vel sssculare tem, in Lege Longob. lib. 2. tit. 55.114. citur in Lege Alem. tit. 54.) De mundio judicium super servos suos, et liddones, et [*> Luitpr. 61. (6, 8.)] Religiosarum, lib. 1. tit. 33. | 3. [ Luiliberos, malman, et Mundman, et omnes MUNDITIAS FACERE, Scopis purgare, tpr. 92. (6, 39.)] De mundio viduarum, utriusque sexus homines, etc. Charta Frimundare : vox Monachortim praesertim : lib. 2. tit. 6. 1. tit. 37. 4. [ Liutpr. derici II. Imp. ann. 1219. de Juribus ac Salaier, Nettoier. Plautus in Sticho : 99. 100. (6, 46. 47.)] Quo spectat Ch. ex privilegiis civitatis Norimbergensis , Tab. Casaur. : Ego Helegrina filia quon- apud Goldastum : Quicunque civis anteMunditias volo fieri, afferte scopas. dam Caroli... consensu et voluntate de dictss civitatis fecerit se alicujus MuntRegula S. Benedict! cap. 35 : Egressurus filio meo Aliperto, in cujus Mundium ego man, tarn civis ille, quam qui hoc modo de sefitimana, sabbato Munditias facial. permaneo... venundavi, etc. De mundio receperit eum, gratiam nostram demeruit, BernardusMon.in Consuet. Cluniacens. ancillarum agitur etiam lib. 2. tit. 12. et in utroque pax non violatur. Alia ejusMSS. cap. 48 : Die vero sabbati facient | 9. tit. 34. 4. [ Liutpr. 139. (6,86.) 10. dem Imper. ann. 1230. pro Privilegiis Munditias , quod est bene lavare cum (2, 4.) Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, urbis Ratisponensis, in Metropoli Salisscopis fontem claustri, atque lavatorium, pag. 447. Mitterm. Princip. Jur. Germ. burgensi torn. 1. pag. 240 : Statuentes, ut et mundare pavimentum necessarium. 1359.] singuli potentes de civitale sua, qui vas-

MUN

MUN

MUN

547

sallos sibi faciunt ad turbandam pacem MUNDIALIS, Ssecularis. Glossse Isid. : civitatis, qui Mundman vulgariter nomi- Mundialis, homo mundi statu. Leg. in nantur, ad munitionem civitatis dent 10. mundi statu. [Charta ann. 1069. in Arlibras, nihilominus a fidelitate prasscita ch i vis S. Victoris Massil. : Prater autem Aicardi juvenis, Mundialis ac ssscularis relinquentes hujusmodi absolutos. 1 MUNDOBARDIA, Tutela nobilis pu- animi, etc. Cpnstantius in Vita S. Gerpilli, Gall. Garde noble. Charta Fride- mani Autissiodor. ubi de S. Genovefa : rici II. Imp. ann. 1235. apud Ludewig. Cseterum universa alia Mundialis pultorn. 2. Reliq. MSS. pag. 220 : Cum nos chritudinis ornamenta , auri gemmaconcesserimus Gottofredo de Hohenloe rumve compacta fulgoribus, numquam fideli nos'tro Mundobardiam filiorum et tuis vel collo vel digitis inseri patiaris 9 bonorum quorumdam Rudolphide Kiselow Adde Mpnast. Angl. torn. 1. pag. 52.] Prudentius Peristeph.: qui in servitio nostro decessit, etc. MUNDUALDUS, Tutor, qui tenet in Ductor aulse Mundialis ire ad aram jusserat. mundium, in Lege Longob. lib. 1. tit. j 1 3. 16. | 8. tit. 17. | 5. tit. 30. 11. tit. 33.MUNDANALIS, Eadem notione. S. Ildephonsus in Addit. ad S. Isidor. de lib. 2. tit. 2. 1 4. tit. 6. 1. tit. 8. | 2. tit. 37. 1 1. [*> Aist. 6. Liutpr. 141. (6. 88.) 31. Viris illustr. torn. 3. Cpncil. Hispan. <5, 2.) 92. 93. 99. (6, 39. 40. 46.) 12. (2, 6.) pag. 80: Sicque post lucis Mundanalis 30. (5, 1.)] Defensor Legibus constitutus, occasum, in basilica S. Leocadiss tenet habitationem sepulcri. Charta ann. 1424. dicitur lib. 1. tit. 30. | 13. [* Lud. P. 17.] : Si quis alienam sponsam rapuerit, apud Stephanot. torn. 2. Antiquit. Occiaut patri ejus, aut ei qui legibus defensor tan. Bened. MSS. pag. 497: Porro nos esse debet, cum lege sua earn reddat.Tab. Geraldus memoratus episcopus consideCasaur. Ego Adelberga filia quondam rans quod corpora humana sine aliqua Luponi, consentiente mihi Sigolfo filio et Mundanali sustentatione in terris non Mundualdo meo, concodo ad uttum fruen- possunt vivere. etc. 1 MUNDANUS, Laicus. Charta Roberti dum vobis. etc. Alio loco : Vere ipsam Gundi uxorem habeo, eo quod mihi earn Comit. Arvern. ann. 1386. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 122: Per ad legitimum matrimonium tradidit Amelfredus filius ejus, cum Mundualdo quemcumque judicem ecclesiasticum seu suo. Et infra : Et prsedictus Amelfredus Mundanum. Alia ann. 1329. in Tabular. Mundualdus qui in hac illicita conven- Eduensi: In omni loco dominations et tione consentiens fuit. Notitia Judicati alio quovis et coram quibuscumque judiann. 1061. ibid. : Tune ista Purpura per cibus ecclesiasticis et Mundanis. Litterae consensum de Odemundo Mundualdo suo ann. 1313. apud Rymer. torn. 3. pag. manifestavit et dixit. Charta Richildse 461: In quacumque curia ecclesiastica Comitissse ann. 1025. in Bullario Casin. vel Mundana. Ita torn. 10. pag. 122. et torn. 2. pag. 77: Bonifacius marchio ju- Ordinat. Reg. Fr. torn. 2. pag. 159. T MUNDIALES, pro Homines. Glaber gale et Mundoaldo meo. Vide Ughellura torn. 1. part. 2. pag. 371. torn. 3. pag. 785. Rodulphus apud Duchesn. torn. 4. Hist. etc. Statuta MSS. Oaroli I. Reg. Sicil. Franc, pag. 36: Plasmator parce mpeslis Mundialibus, cap. 141. ubi de ferninis deceptis : Mais Succurrat fletus intimis doloribus : il puet avoir la presence d'autres juges, Pascal moerentes singultuum gemitus, ou de lor Modoals, ou de lours parens, etc. Humanum Jecus dutn rapit interitus. [Vide Frea 1.] | MONDOALDUS, Eadem notione, in MUNDIALES HISTORICI, apud SulpiCharta ann. 1033. apud Murator. delle tium Severum lib. 2. Hist. Utuntur Antic. Estensi pag. 98 : Adeleyda... filia pra3terea S. Hieronym. Epist. 17. Rustiquondam Bosoni Comitis... ipso namque cus Episcop. Burdegal. in Epist. ad Eujugale et Mondoaldo meo michi consen- cherium, Victor Utic. lib. 3. Salvianus lib. 1. de Gub. Dei, Joan. Diac. in Vita tiente et supter confirmante, etc. ! MUNDUALDUS, Procurator, quia par- S. Gregor. PP. Odo Cluniac. in Vita tes alterius tuetur. Constitut. Caroli II. Geraldi lib. 2. cap. 1. Theoder. Mon. in Reg. Siciliae lib. 2. tit. 44. Edit. 1560. Hist. Invent. S. Celsi Episc. Trevir. cap. pag. 189 : Mulieres Longobardorum seu 1. num. 10. Wolfardus Presb. lib. 2. de Francorum jure viventes, in judiciis tan- Vita S. Walburgis cap. 3. n. 17. Eadturn restituendas esse sancimus, cum per merus lib. 2. Vitse S. Anselmi Cantuar. negligentiam vel fraudem Mundualdorum cap. 38. Concil. Hispal. II. can. 1. 3. seu procuratorum suorum, enormiter Isesae Gildas de Excidio Britan. Philippus probantur. Eystetensis in Vita S. Willibaldi cap. 7. MUNDUALDUM, Idem quod Mundibur- Vita S. Aviti Episcopi Viennensis n. 4. dum. Charta Ugonis et Lotharii Regum Vita S. Pauli Episcopi Virdun. cap. 1. Italise circa 934. apud Ughellum torn. 2. etc. "Ap^ov-rsi; >co<7[juxo, in Constit. Apospag. 123 : Constituimus ut.... omnia sub tol. cap. 23. Sseculares potestates, Dionynostrse. tuitionis Mundualdo, quieto ac sio Exiguo, etc. Apud Tolosanos, Moundi pacifico ordine habeant atque possideant. vocantur, prsecipui e civitate adolescenAlia Lamberti Imperatoris ann. 898. tes delicate vestiti et viventes, quasi pag. 124 : Earn recipientes sub nostrse tui- mundiales. 1 MUNDANITAS, Vanitas, mundi amor. tionis Mundualdo, etc. 1. MUNDUS, vulgo Sseculum, le Siecle. Vita B. Coletse torn. 1. Martii pag. 577: Epitaphium Afrodites Christianas lau- Cujus quidem Principis.... Mundanitas datum a Grutero pag. 1177. et a J. Spo- conversa fuit in religiositatem. nio in Itin. pag. 14 : MUNDIALITAS. Arnoldus Lubec. lib. 3. cap. 9. de Monachis : Refrixit caritas, Restitit ha?c Mundo, semper ccelestia quserens, etc. subintravit Mundialitas. MUNDIALITER, [apud Tertull. lib. de Walafridus Strabo lib. de Reb. Eccl. cap. 31 : Habet Mundus veredarios, com- Resurrect, carnis cap. 46. et] apud Fulmentarienses, ..... habet Ecclesia acolytos, bert. de Ortu S. Marise. MUNDALIA , apud Ruricium lib. 2. lectores, etc. Ita apud Palladium in Hist. Lausiaca cap. 54. xocrjxo; usurpatur pro Epist. 42. T 2. MUNDUS, Muliebris supellectilis. eo quod sseculum^ Latini Patres vocant : 'Hpcom /)[(<; TOC iv TW xoajiw icpaTT;6[Jiva. Lex Alaman. inter Addit. cap. 30: Si Hinc Koqux6i;,apudeumdem Palladium maritus uxorem suam dimittit, quadraginta solidos ipse componat, et de Mundo \ cap. 61. 68. et alios, qui Latinis

suo non habeat potestatem, et omnia ei reddat quod ei per legem obtingit. p*Vide Mundium.] Eleganter Tertull. Mundum muliebrem sic describit lib. 1. de Cultu fern. cap. 4: Habitus feminse duplicem speciem circunfert, cultum et ornatum. Cultum dicimus, quern Mundum muliebrem vocant: ornatum, quern immundum muliebrem convenit did. Ille in auro, et argento et gemmis, et i*estibus deputatur: iste in cura capilli, et cutis et earum partium corporis quae oculos trahunt. | MUNDUM neutr. gen. Eadem notione, apud Nonium ex Lucilio : Legavit quidam uxori Mundum omne, penumque. * 3. MUNDUS, Multitude, certus hominum numerus, Ital. Mondo et nostris Monde, eadem significatione. Charta ann. 1377. ex Bibl. reg.: Quod dominus dux Andegavise haberet promiltere regi Aragonum in adjutorium certum Mundum gentium arrnorum, etc. MU'NECMA. FragmentumPetronii: Tu l&ticulosus, nee Munecma arguta suasus MUNERA, [Ciborium, quo altare tegebatur. Vide in hac yoce.] Ademarus Cabanensis in Abbatibus S. Martialis Lemovic. de Abbate Stephano : Hie composuit super altare Salvatoris Ecclesiam ex auro et argento, quarn vocant Muneram. 1. MUNERARE, Honor are. Ho nor e Principatus Muneramus, in leg. 3. Cod. Th. de Princip. agent. (6, 28.) * 2. MUNERARE, Munire, instruere, Gall. Garnir. Form. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 43. r: Quemdam mantellum ipsius talis frezatum sive Muneratum certis mezalhetis argenti latenler accepit. 1 MUNERARIUM, f. Villa, praedium rusticum. Vita S. Turketuli saec 5. Bened. pag. 503 : Transiens itaque venerabilis Cancellarius... regali sanguine generosissimus.... sexaginta Munerariorum dominus, divina gratia disponente, etc. MUNERARIUS. Gloss. Gr. Lat. : $1X6Ttfxo?, Ambiliosus, Munerarius, liberalis. Esedem Glossae : 'AyovoeetY)?, Munerarius, id est, qui gladiatorium munus impendit, in leg. 2. Cod. Th. de Gladiator. (15, 2.) Cujus vocis primum auctorem facit Augustum Quintilianus lib. 8. Vide Columellam lib. 7. cap. 7. Hieron. Epist. 26 : Munerarius pauperum et egentium candidatus, sic festinat ad cesium. [Ubi Munerarius idem qui eleemosynarum distributor. Gloss, vetus MS. Sangerm. Munerarius, qui munera dat. Johannes de Monsterolio Epist. ad Petrum et Gontherum prseceptores suos, apud Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 1400 : Sed Munerarii, animus erat designatiori vocabulo dicere, de xrario publico aut thesauro Regis supra modum curant.] Adde Passionem S. Mariae Mart, num. 4. | MUNERATIONES SAGRJE, id est, Sacrse largitiones, apud Symmachum lib. 10. Epist. 43. | MUNERATOR, Qui spectaculo, quod munus vocabant, praesidebat. Aldelmus de Virg. cap. 19 : Igitur urgente Muneratorum decreto, SS. Martyres in circi spectaculo terdenis cuparum gremiis traduntur. MUNERBA, Lagense vel urcei species. [Sic cucurbit* cujusdam fructum appellant, qui nostratibus vocatur Callebasse, in urcei modum cavari solitus, etiam ab antiquis. Plinius lib. 19. cap. 24 : Cucurbitarum numerosior usus.... Nuper in balinearum usum venere urceorum vice, jampridem vero etiam cadorum ad
fictilis.

548

MUN

IMUN

MUN

vina condenda.] Itinerarium S. Willi- Grentemaisnilio Municipatum Legreces- Dudo apud Duchesnium Hist. Norman, baldi : Quando erat in Hierusalem, erne- trse commendavit. pag. 71: bat sibi balsamum, et replevit unam * MUNICIPATUS, pro Patria, apud TerIlium ditabit locupletans, Munificabit. Munerbam. Tulit igitur unam Munerbam tul. de Corona cap. 13: Sed tu peregriquse fuit concava, et habuit linum : et nus mundi hujus, civis supernse JerusaMUNIFIGATIO, Munus, munerum prseillam replevit de petrse oleo, et fecit intus lem, noster, inquit, Municipatus in coelis bitio. Isidorus Pacensis Episcopus in in Munerbam, et secuit illam cannam est. Ita et Jib. 3. adv. Marcion. cap. 24. Chronico a?ra 750: Diversisque Munificaparvam Munerbse, ita ut in margine Vide Cleric, in not. ad Hammon. ad tionibus remunerando sublimant. 1 MUNIFICENTIA,Ptt6ZicMm opus.Gloss. ambae similes essent, et sic claudebat os cap. 3. v. 20. D. Pauli ad Philipp. 1 MUNIGIPATUS, Prsefectura. Vita S. Isidori. Munerbse. MUNIFIGES, Milites gregarii qui muMUNERIUS, Molendinarius, ex Gallico Praejecti ssec. 2. Benedict, pag. 640 : Musnier. Occurrit in Tabulario Ecclesise Genesius eo tempore vir illustris et gene- nia facere coguntur, diversi a Principarositate pollens opibusque opulentus, in libus qui privilegio muniuntur, apud S. Laudi Andegavensis, fol. 92. [et in Vita S. Philippi Archiep. Bituric. apud prsefata urbe (Arvernorum) Municipatum Vegetium lib. 2. cap. 7. Ammianus lib. 16 : Munificis militis et fortuito cibo conMarten, torn. 3. Anecd. col. 1936. et obtinebat. 1 MUNIGIPIUM , Castrum , castellum tentus. Glossse vett.: Munifex, ),EtToupy6i;. 1938.] * MUNGHU, vox Scotica. Vita S. Ken- muris cinctum. Sugerius in Vita Ludo- G10SS33 antiques MSS. : Munerarius, mutigerni torn. 1. Jan. pag. 816. col. 2: vici Grossi apud Duchesn. torn. 4. Hist. nera dans. Munus facit, i. officium aliIn oculis S. Servant dilectus fuit: ilium- Franc, pag. 284 : Terrain ejusdem Bur- quod. MUNIFIGIA, pro Munificentia, nisi ita que Munghu, quod Latine dicitur Ca- chardi depopulans, Municipia et incurtes rissimus dmicus, ex consuetudine appel- prseter castrum subvertens, pessumdedit, legendum sit, in Hist. Translationis SS. incendio, fame, gladio contrivit. Vita S. Ragnoberti et Zenoniscap. 18 : Qui tanlavit. 1 MUNGOS, Nomen cujusdam animalis Norberti torn. 1. Junii pag. 854: Et coe- tis Munificiarum suarum rebus exorIndici, quod ad plantam quamdara qua gerunt eum ut ascenderet quoddam Mu- nando Ecclesias Dei, etc. libenter utitur translatum est. Vide Dia- nicipium, quod ab Imperatore Oltone ibi *\ MUNILIA, Papia?, Pectoralia equorum rium Trivolt. mensis Octobr. ann. 1715. constructum erat antiquitus, loco turris vel ornamenta in cervice mulierum ; pro cujusdam ecclesise. pag. 1844. monilia. MUNICEPS, Telonearius, minister, vel * MUNHYT. Lit. Joan, ducis Brit. ann. 1 MUNIMEN, Defensio. Concil. Ove1431. ex Bibl. reg. : In ecclesia Trecorensi civis, in Glossis Isonis Magistri. Hispan. torn. 3. pag. 159 est qusedam immunitas, quse vulgariter * MUNIGIALIS, idem quod Municipa- tense interlocum, muro firmissimo, mon- : Qui nuncupatur le Munhyt de Trecoria, lis, Civilis, publicus. Placit. ann. 927. tiumipsum videlicet Munimine vallavit. quse durat spatio quatuor leucarum sive inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 19. * duodedm milliarium ; ubi quicumque col. 1: Priscarum legum et jure consti- sio, MUNIMEN : SIGILLI, Sigilli impresappositio Et ut hoc firmum et stahnmicidse, rap (ores,..,, et quicumque alii tuuntur, aut omnis homo in causis genecriminosi plena gaudere volunt immuni- ralibus per aures Municiales remedia bile permaneat prsesentem cartam sigillorurn nostrorum Munimine confirmavitate. Vide Menehiz. consecuntur. MUNI ACT. Papias : Munia, offtcia civi1 MUNIGIO. Statutum Johannis Reg. mus. Frequens haec formula in veteribus tatum, tributa. Muniaci, Regis Consilia- Franc, ann. 1358. torn. 4. Ordinat. pag. Chartis, qua authenticae probantur. MUNIMEN rii. Glossae antiquse MSS. : Muniaces, 188 : Quod cum oblacione predicta cessant Bremensium VILL^E. Historia Archiep. Concessit etiam Regis Consiliarius. penitus omnia alia subsidia ac etiatn omnes colonosann. 1142: ab omni censu, Ecclesias MUNICEPS , IIoX'TY]?, in vett. Gloss. mutua tarn universitatum quam persona- expeditione, villse vel urbis Munimine et Will. Brito in Vocab. MS.: Municeps, et rum, nee non Municiones et missiones Municipalis et Muniparis, omnia dicun- propter hssc servientium gratis ab eis petitions precaria immunes et liberos. tur in eodem sensu: hoc snim nomine procederent. Ubi servientes seu appari- Vide Fossatum, Muragium. 1 MUNIMENTUM.MoxiMENTATUs.Vide censentur Castellani in municipio nali et tores, qui in debitorum asdes tributa permanentes, et etiam milites stipendia- exacturi immittebantur, intelligit D. Munimina. rii, qui pro custodia municipii munia Secousse. Mallem ego accipere de expenMUNIMINA, MONIMINA, MUNITIONES, capiunt, et etiam originales, etc. Certe sis cibariis aliisve quas pro iis exactori- Privilegia, Praecepta, Diplomata Principro Castellanis, seu Castellorum prsefec- bus flunt, et a quibus eximuntur cives. pum pro Ecclesiis et in earum favorem, quod iis ea3 muniantur adverstis invasotis, non semel usurpat Ordericus Vita- Vide Munitio 1. lis, lib. 4. pag. 532 : Guillelmum de Fir* De expensis apparitorum, qui in do- res bonorum Ecclesiasticorum. Charta mitate, aliosque Regis Municipes expu- mum debitoris a judice mittuntur, haac Ludov. Ultramarini Reg. ann. 948. ex gnant et ejiciunt. Lib. 11. pag. 805 : Con- revera accipienda esse probant Lit. Tabulario Humolariensi : Isdem vero sul de Mellento per par tern yvonis, qui ann. 1368. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, Comes nostrge ditioms eanrfem(Abbatiam) Municeps erat et Vicecom.es, et Firmarius pag. 544. art. 2 : Quandoque plures mit- obtulit, ea scilicet ratione, ut prsecepto Regis, collide intravit. Et pag. 822 : Alii tuntur comestores. commissarii vel ser- nostrse auctoritatis ita hanc munirijubequoqueMunicipes per totam Normanniam vientes, aut alii in Municionem in domi- remus, quo absque ulla omnino diminua Duce absoluti sunt, eoque annuente, bus dictorum debitorum, qui ex hc mul- tione, et sine alicujus subjectione Abbati ante omnia, reddenles municipia, trium- tipliciter agravantur. Nostris vulgo Gar- regulari concessa inviolabilis in perpetuum permaneret. Charta Karlomanni phatori reconciliati sunt. Adde pag. 807. nison. Vide Comestores. | MUNIGIUM, Quidquid usui humanoRegis ex Tabulario S. Crucis Pictav.: 818. 853. 856. 857. Castrorum municipes vel domini, apud Hariulfum lib. 4. necessarium ad victum. Charta Alfonsi Munimina Chartarum. Petr. Diac. lib. 4. Chron. Cental, cap. 21. initio. Vide Gui- Eeg. Castilia3 apud Stephanot. torn. 3. Chr. Casin. cap. 70: Simul etiam et Mubertum lib. 1. de Vita sua cap. 7. et Fragna. Hist. MSS. : Dono et concedo nimina nostra secum deferens. Cap. 89 : Galfridum Monemuthensem lib. 2. cap. tolum pprtagium, et de lignis omnibus et Revolvite Casinensis Coenobii Munimina, de omni madera, ct de sale et de carbone ejusque libros perscrutate. Vide eumd. 4. Vide Muniones. et de omnibus aliis Municiis quse per bar- cap. 111. Notitia Judicati sub Conrado * Vide Ulpian. L. 1. ff ad Municipal. I MUNICIPALIA GESTA, Instrumenta rium S. Johannis transeunt. Vide Muni- I. Imp. apud Ughellum torn. 7. pag. 1417 : Ostenderunt ibi in judicio Monipublica. Charta ann. 8. regni Theode- tio 1. MUNIE. Chronicon Andrense : Anno men unum, id est, doctum (leg. documenrici torn. 2. Annal. Bened. pag. 702: Praesentem vero donationem, nequaquam 1161. prsefato Domino Petro Munie, id est, tum) de prsedicta Ecclesia, etc. [Placitum civiliter gestis Municipalibus alligare cu- parvo, ad rsgimen hujus loci divinitus, ann. 829. apud Murator. torn. 2. col. 375: ravimus, et omnino decernimus, ne alio- sicut credimus, transmisso, etc. Legen- Dixerunt quia et Monimina et testes exinde quin in earn ob hunc casum quisquam dum videturmwnio, id est,Monachulus : habemus, et preesentialiter ostendimus, et valeat repetere. quippe Picardi pueros chorales sympho- ipsa Monimina prse manibus ostenderunt, et cum ipsa Monimina relegi fecissemus, * MUNICIPES DII, quorum honor intra niacos Moiniots vocant. muros suos terminatur, Minucip Felici j MUNIFER, Qui munera fert. Gloss. continebatur in eis qualiter, etc.] Occurinit. Octav. qui et Speciales dicuntur Isid. Munifex, munera dans, in vet. rit non semel in Legibus Luitprandi Sidonio, Grsecis veroscriptqribus TOttpiboi Gloss. MS. Sangerm. Vita S. Abundii Regis Longob. tit. 35. g 1. 2. [*> 54. (6, 1.)] Oeoc ; d\? quibus prae ceteris S. Athana- torn. 1. Aprilis pag. 91: Unde summa in Capitulari Adelchisi Principis Benesius in Orat. contra Gentes. Vide Dis- prseconia tuis sludiis et mentis paria, ventani cap. 4. 7. et in Capitulari Rasert. Cangii de Numism. infer, aevi non de artifice eloquentia, sed de Munifice delchisi Princ. cap. 18. 21. apud Falconum. Ixj. sunt sapientia, qux dedit lapidi laticem nem Benevent. in Chr. pag. 221. in MUNICIPATUS, Castellania. Ordericus f under e. Chronico Benevent. S. Sophiaa pag. 602. Vitalis lib. 4. pag. 522 : Hugoni vero de T MUNIFICARE, Munera largiri. 605. etc. in Chronico Farfensi pag. 653.

MUN
656. etc. apud Ughellum torn. 1. pag. 1100. etc. MUNITIO, apud Gregor. M. ]ib. 12. Epist. 2. lib. 3. Epist. 43. lib. 9. Epist. 24. Charta Pandolphi Ducis Benevent. in Chron. S. Sophiae : Ut concederemus in eodem Monasterio cuncta... de quibus peliit a nostra Excellentia Munitionem fieri, etc. Hinc emendandse, ni fallor, Glossae Isidori : Mullitiones, ardianum, serretum, sive constitutionis. Sic enim legendum puto : Munitiones, archivum, secretum, constitutiones. Vide Munitio 3. MUNIMENTUM. [Vocabular. utriusque juris : Munimenta dicuntur probaliones et instrumenta quse causam muniunt. Charta ann. 1381. apud Kymer. torn. 7. pag. 338: Cartse, scripta, Munimenta, rotuli, evidential, etc.] Matth. Paris: Episcopus itaque cum Munimentorum inspectionem habere non poluit, etc. * Nostris Muniment, eadem acceptione. Charta Guidon, comit. Fland. ann. 1272. exChartul. S. Autb. Caraerac. fol. 70: Nous renonchons fermement a toutes lettres, a toutes chartres et a tous Munimens que nous avons ou poons avoir des quarante chiunc livres de rente devant dites. Lit. ann. 1379. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 451: Privileges, chartres, usages et Munimens, etc. Hinc emendandae aliae Lit. ann. 1363. torn. 3. earumd. Ordinat. pag. 640. ubi perperam editum Mouviment, pro Mouniment. Lit. remiss, ann. 1451. in Reg. 181. Chartoph. , reg. ch.67: Les supplians se rendirent en I'ostel du juge de la court de Coingnac, lui reqiterant instamment qu'ii lui pleust leur bailler et rendre les proces, actes et Munimens de ladite cause. criptione munitum. Acta S. Nennocae torn. 1. Junii pag. 411 : Suas donationis scripta Munimentata bullataque, etc. MUNIONES, Defensores munitionum. Ordericus Vitalis lib. 9. pag. 739: Pugnaces urbis Muniones pondus Turcani belli tola die sustinere, etc. Lib. 10 : Belesmensis itaque Munio ad hsec promptus oppida nova condidit, et antiqua praecipitibus fossis cingens ad modum (Irmavit. Custodes munitionis, qui mox muniones, lib. 11. pag. 806. Simonialis munio, de quodam Abbate simoniaco, pag. 817. et lib. 12 : Robertus de Candos Munio Regii dangionis. Lib. 13. pag. 907: Dum in arcem Sappi impetum facerent, et Muniones illius acerrime resisterent, etc. Vide Municeps. \ MUNIPARIS. Vide Jfunicepa. !: " MUNIRE INFIRMOS, Sacramenta illis administrare. Charta Brunon. Colon, archiep. ann. 1193. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 115: Ipsi fratres Rumbecke indubitanter per omnia curam animarum gerant in Wedencksausen, tarn in baptizandis pueris, quam in Muniendis infirmis et confessionibus siifidpiendis. Quod de sacra infirmorum unctione potissirae intelligendum innuit Charta sequens, in qua legitur : quam in ungendis infirmis. Vide supra Adresciare. T MUNIS, Officiosus, qui munia lubens praestat. Festus : Munem significare certum est offtciosum ; unde e contrario immunis dicitur, qui nullo fungitur offtcio. Vide Lexicon Martinii. 11. MUNITAS, f. Mansio, Gall. Sejour, vel, ut conjectant docti Hagiographi, Exactio pecuniaria. Vita S. Meinwerci torn. 1. Junii pag. 528: Denique contra jus et fas ubique fidelium res invadens et diripiens, ...quodam tempore iter suum ad monasterium Herivordise direxit,
j MUNIMENTATUM SCRIPTUM, SubS-

MUN

MUN

549

faciensque ibi magnam Munitatem, Sanc- quid ecclesiae muniendss et constituendae torum ibidem requiescentium et suss assignatum est. Bulla Eugen. III. PP. sororis abbalissse nomine Godesti, et con- ann. 1146. inter Instr. torn. 6. Gall. gregationis S. Maries thesaurum confre- Christ, coj. 280 : In Lutevensi episcopate fiscum S. Genesii Litenis et ecclesiam S. git, et inde plus justo pecunise detraxit. 12. MUNITAS, pro Immunitas. Arbi- Johanms cum villa, atque Munitione sua, tramentum Rudolfl Reg. apud Schilt. in cseterisque pertinentiis suis. Vide MundiGloss. Teuton, ex Frehero : Qusestiones burgis. ff eliam, quas ab his, qui extra civitatem, MUNITIONIS OBSERVATORES dicunquse vulgo dicitur Munitate, spectantibus tur vassalli, qui ex feodis suis tenentur habitant, ante camerarn pr&notati abbatis ad tuenda castra dominorum suorum, deduct contigerit. Charta Radulfi episc. iidem qui Stagerii. Vide in Stagium. Leodiensis ann. 1170. apud Marten, torn. Epist. ad Blancham comitis. Campan. 1. Anecd. col. 492: Reverentia legum ann. 1213. apud Villehard. pag. 254 : longe a se posita, Munitates atrii fran- Intimamus vobis prssterea quod scripta gunt. Infra : Quasi nolint ecclesias Dei ob feodorum vestrorum sunt in ecclesia S. sacras Munitates ardere. Vide Dextri et Stephani Trecarum, et in scriptis continentur duo millia et ducenti milites, quoManilas. rum | MUNITAS, Charta immunitatis. Di- mille et octoginti sunt tam ligii, ploma Ludqvici Reg. Franc, ann. 877. quam Munitionis observatores. 1MUNITIOSUS, Munitus, Gall. Fortifie. apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. pag. 373 : Si vero persona quaslibet poste- Tabular. S. Joannis apud Moret. Antirorum nostrorum, quod minime fore cre- quit. Navarrse pag. 298 : Turres et Munidimus, hoc nostrse concessionis Prseceptum tiosa tutaque loca fabricare volentes. MUNITIUM. Joann.de Janua: Obsidio, irrumpere temptaverit, el quod in Munitatis et eleclionis a nobis concessas scripto unde, inquit, in 4. Regum dicitur: Rex continetur violandum decreverit, Dei Assyriorum non ingredietur urbetn hanc, omnipotentis iram incurrere se nullo nee circumdabit earn Munilio. Vulgatae modo dubitet. Editiones habent munitionibus. MUNITIUM, etiam dixit Guillelmus * 3. MUNITAS, Munimen, arx, castrum. Vita S. Eucher. S83C. 3. Bened. Apul. lib. 5. de Gestis Norm.: part. 1. pag. 597: Ne silenter cum ipsis ... Sed praesidiis Munilia tuta clientia addita Alpinam Munitatem conA Duce dimissis, Castelli jura negavit. volaret, etc. * Glossar. vetus ex Cod. reg. 521: Mu* 4. MUNITAS (Castellorum). [Gall. nitium, circuitus castri, quando aliquis Fortilications, ouvrages de defense : princeps vult capere illud castrum. GlosDedisset vero maxiniam sar. Gall. Lat. ex Cod. 7684: Munitium, Pecuniarum copiani Atque prostravisset omnem i. obsidio, siege, i. ost de gens d'armes Castellorum Munitatem. devant une mile. MUNITORIA, Prascinctoria , succincto(Gesta Pontificum Cameracensium , ria, in Glossis Isid. Joann. de Janua: p. 199.)] 11. MUNITIO, Omnis generis annona, Mumtorium, locus in quo sunt municibaria, Gall. Vivres, Munitions de bou- menta, vel ipsum munimentum. Gloss. che. Computus ann. 1202. apud D. Brus- Lat. Gal.: Munitorium, Garnisons, lieu sel torn. 2. de Usu feud. pag. CLX : Pro de Garnissement. famulo qui custodivit arietes et vaccas * MUNITUS, Ornatus vesti assutus. Munitionis, etc. Infra pag. ccvn : Pro in. Form. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 43. festariis et plena mina pisarum et faba- r: Quemdam mantellum ipsius talis frerum ad Munitionem Feritatis, XXII. s. zatum sive muneratum certis mezalhetis Computus ann. 1334. torn. 2. Hist. Dal- argenti latenter accepit, et omnes mezaphin. pag. 284: Expensas factss in Terra Ihetas pr&dictas seu dictum Munitum Turris pro hospitio , imprimis liberavit argenti de dicto mantello amovit. Vide pro 23. vaccis pro Munitione hospiti, etc. supra Munitio 2. * 1. MUNIUM. Lo tributo, in Glossar. xxiv. flor. et dim. Item, in Munitione facta apud Lugdunum per fratrem Si- Lat. Ital.MS. * 2. MUNIUM, Functio, munus, offimonem, de speciebus, cera, elaptuariis, et pannis lineis, etc. Acta S. Richardi Episc. cium, apud Laur. in Amalth. Testam. torn. 2. Junii pag. 248: Quatenus cives Bertr. Cassinelli canon, ann. 1397. inter Munitiones in castra mitterent. Vide Probat. Hist. Autiss. pag. 127. col. 2 : Item voluit quod si aliquo modo possit Municio et Municium. 1 2. MUNITIO, Quo vestes ornantur et apparere, quod dictus magister Marchus instruuntur, Gall. Fourrure, Garniture. sibi teneretur in aliquo, tam ratione adde eisdem Computus ann. 1334. torn. 2. Hist. Dal- ministrationis vel Munio, phin. pag. 278: Item, Ugolino sutori pro remaneat et sit quittus. Munitione robarum domini factarum ibi* MUNIUS, pro Munerius, non attenta dem, taren. x. gran. x. Hinc abbreviationis nota, in Charta ann. 1210. 1 MUNITA VESTIS, in Contractu ma- ex Diario Virdun. mens. Dec. ann. 1764. trimonii inter Fulconem de Fortia et part. 1. pag. 441. Locus est infra in Margaretam Bermunde ann. 1349. ex Torcellus. Vide Munerius. MUNSTERIUM, Munsterialis. Synodus Archivis D. de Flamarens : Videlicet lectum et vestes competentes Munitas ad apud Celchyt, ann. 816. can. 2 : Sicut in, libra Munsteriali habet. E.t mox.: Per opus dicte Marguarite. * Glpssar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Munsterium. Et can. 11: Aliquid alteMunitio, garnement, Gallice. Vide infra rius Munsterii ad se pertrahere. Sed opiMunitus. nor legendum Ministerium, Ministeria13. MUNITIO, Privilegium, diploma. lis, nisi idem sit quod Monasterium, Gall. Monstier. Vide Munimina. 1 MUNTATOR, Idem, Hearnio, qui fos* Charta Ludov. Jun. ann. 1145. ex Chartul. Maurign.: Unwersa, quse in sor cunicularius, Gall. Mineur, in lib. Munilione patris nostri designata sunt, nig. Scaccarii pag. 142 : Rogerus, filius per eadem verba subscribi et eodem ordine Odonis, tenet feodum 1. militis et 3. Munfecimus enumerari. Eadem habentur in tatorum. Charta Phil. Aug. ann. 1182. ibid. *. MUNTATURA. [Gallice Preparation : * 4. MUNITIO, Reditus, fructus, quid- Pro Muntatura dicte lane, sive deal-

550

MUN

MUN
quo particula desumitur ad sacrlflciunl ; Rendre le pain benit. Quid sit autem Munus rogificum, nondum percepi; [nisi praestatio sit, quee ab ecclesiasticis quasi rogando exigebatur.] 2. MUNUS, Beneh'cium, feudum. Marculfus lib. 1. form. 12 : Dedit igitur prgedictus vir ille per manum nostram jam dictae conjugi suss ill. villas nuncupatas ill. sitas in pago ill. quas aut Munere Regio, aut de dlodio parentum, vel undecunque ad praesens tenere videtur, etc. Ubi Bignonius munere Regio, per beneflcium Regis, quod postea feudum dictum est, interpretatur. Guntherus lib. 1. Ligurini:
Si patris dominum vassalli filius acri Laeserit offensa, festinet providus ilium Conciliare pater. Quod si contemnet agendum, Munere privetur. Si vero audire monentem Filius indomila neglexerit aure parenlem, Non eril in feudo successor idoneus illo, Ni prius accensara Domini placaverit iram.

MUR
Sicil. et Afelate-nsem urbem ann. 1385. ex cod. MS- D. Brunei fol. 4. v : Omnes cives sint liberi et immunes ab omnibus pedagiis, vectiginalibus (sic) et quibusvis impositionibus, Muneribus ordinariis sordidis, vel exlraordinariis. S. Ambrqs. de Obitu Valent.: Rerum extraordinarium Munus. Consule lib. 11. Cod. Theod. tit. 16. de Extr. sive sord. muner. * 5. MUNUS. Lit. Alfonsi cqmit. Pictav. ann. 1270. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 413 : Coram conestabulo nostro Arvernise,.... sive ejus locumtenente, qui non sit de Munere dictorum baillivorum emencium, etc. Restituendum de numero ex iisd. Lit. in Reg. 126. Chartoph. reg. ch. 130. * 6. MUNUS, NI, in Charta Rob. comit. Alencon. ann. 1207. ex Reg. forest, comitat. Alencon. in Cam. Comput. Paris, fol. 13. v: Reddendo ex inde pro servicio quatuor Munos census, pro salute animse mess ecclesise B. Margaretse Belhmasus annuatim in anniversario meo faciendo. An pro Nummus ? MUNUSGULARIUS, Ugutioni, Qui pro munere servit, vel qui munus dat. Unde Augustinus de Civit. Dei: Tanquam Munuscularios vectigalium conductores. Munuscularios vocat Joan. Sarisberiensis lib. 3. Policrat. cap. 11. 12. qui datis muneribus Magnatum favorem captant. 1. MURA, Specula. Monachus Paduanus lib. 1. Chron. ann. 1252: Fossatis magnis districtum suum circumdederat, et super ipsa fecerat speculas, quas Marchiani (incqlse Marchse Trevesinse) Muras appellant, in quibus erant die ac nocte speculatores. Ubi videtur legendum minas. Vide in hac voce, et in Merulum. [f.setiampro Mueta, quod vide.] 2. MURA, Mansio, domus, vel quod lapidibus exstructa, vel quod muro cincta, sic dicta videtur. Acta capitul. MSS. eccl. Lugdun. ad ann. 1347t fol. 136. r. col. 2 : Petrus Bourdas (tenet) quandam Muram, sitam ibidem, sub servitio unius bichoni avenae... Petrus Servos quandam Muram sub servilio unius bichoni avense. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 335 : Item quod dictus Girinus... venit... ad quandam Muram, sitam juxta Muram Johannis Chanezon ;... quse quidem Mura de prsssenti vacat,... lapidesque dictss Murse ad bonos auos ad domum suam cliarreyare fecit. Terrear. Bellijoc. fol. 8. v. : Item octo denarios Viennensis monetae... in, vel et super quibusdam terra et Mura, pro simul contiguis. Ibid. fol. 351. r. : Pro et super quadam area nova cum curte, olim Mura, et curtili simul contiguis... Super quibusdam stabulis, olim Muris et or to, etc. Terrear. S. Maurit. in Foresio ann. 1474 : In sua terra, in qua solebat esse Mura et ortum, etc. * 3. MURA, Mus, Gall. Rat, souris. Cod. reg. 4609. 2. fol. 101 : Qualis est homo Christianus qui, pro Domino, Muras et tineas veneratur. T MURjENULjE. Vide Murenss. MURAGIUM, Vectigal ad muros urbium sediflcandos, aut reparandos, ut Pontonagium ad pontes reflciendos. In Addit. ad Matth. Paris pag. 132 : Si Rex concesserit ahcui civitati vel burgo, quod possit accipere Muragium, vel aliquibus novum concedat telonium. Fleta lib. 1. cap. 20. 84 : De civibus et burgensibus capientibus Muragia sibi a Rege concessa aliter quam facere deberent. Lib. 2. cap. 50. f 31 : Qui Muragium ad villam claudendam gravius repererint, quam concessum fuit. Monast. Anglic.

batura cum alumine, serusa et alia necessaria ad dealbandam dictam lanam. (Archiv. Vatic. Thesauraria secreta, an. 1451, f. 71.)] MUNTMAN. Vide Mundman. j MUNTQ, Vervex. Vide Multo. T MUNUA, Piscis genus, f. idem qui capito fluviatilis, seu mugil, Gall. Munier. S. Wilhelmi Constitut. Hirsaug. lib. 1. cap. 8 : Pro signo Munuss; generali signo prssmisso, manum dextram extentam per medium pollicis, et indicis alterius manus, quasi ferrum trahere simulando. 1. MUNUS, Ipsum Ghristi corpus mysticum, quod offertur per commemoratiqnem verse illius oblationis. Canon missae : Supplices rogamus et petimus, uti accepta habeas hsec dona, hse.c Munera, hsec sancta sacriftcia illibata, etc. Rationem reddit ejusce appellationis Hildebertus Episc. Oenomanensis, de Officio Missse :
Munera sunt, quoniam Deus hie donatur, et inde Munerat auctorem, cui dedit auctor eas, etc.

Stephanus PP. in Epist. ad Pipinum torn. 3. Hist. Franc.: Et Munera sancta, id est, Corpus Domini nostri J. C. in suis contaminatis vasibus, quos folles vacant, miserunt. Munerum illalio, in Concilio Valentino Hisp. ann. 1254. cap. 1. Greg. Tur. lib. 7. Hist. cap. 32 : Adprehende pallium altaris, quo sacra Munera conteguntur, ne hinc abjiciaris. Idem de Vita PP. cap. 16 : Ventumque est ut sanctum Munus, juxta morem Catholicum , signo crucis superposito benediceretur, etc. Fortunatus lib. 4. de Vita S. Martini :
Immaculata Deo cum dona imponeret arae, Et Pater attonitus ceremonia diva sacraret, Munera vel Christi benediceret ore Sacerdos.

Othlonus lib. 2. de Vita S. Bonifacii Arch. Mogunt.: Attamen in Ecclesia, dum ad Communionem venerit, post omnium suppletionem erit ingressurus ad participandum Munus. Concilium Lemovicense ann. 1031. sess. 1 : Facto consilio, cum ad horam confectionis dominici Corporis venisset, atqueex more Archiepiscopus benedictionem populo funderet, super B. Marlialis nomine mentionem interseruit, ita dicens: Benedicat et custodial vos omnipotens Deus, domumque hanc sui Muneris prsesentia illustrare, atque suss pietatis oculos super earn die et node dignetur aperire, amen. Ubi Editor ad marginem perperam numinis reposuit. Anast. Bibl.in Hist. Eccl. in Leone pag. 133 : Comedentes, de sacris Muneribus participabantur. Ubi Theoph. 'EffOtovre; (j.TeXaiJ.6avov tr,v aysav Swpsav. Adde Gregor. Mag. lib. 4. Dial. cap. 60. Capitula Caroli M. lib. 7. cap. 327. [ 422.] et lib. 1. Sacrament. Eccles. Rom. cap. 80. etc. Vide Donum. MUNUS EGGLESIA.STIOUM, MUNUS RpGiFicuM.ChartaEdmuTjdi Regis Angliae torn. 2. Monastic: Anglic, pag. 838: Quinque mansas... in hereditatem (Athelnodo Ministro) concedo, ea tamen ratione, ut omni anno in solennitate S. Martini, ad vetustam Ecclesiam beatse Dei Genitricis, in Monasterio Glastingensium, quinque congios celise, et unum ydromelli, et triginta panes cum pertinentibus pulmentariis, et quinque congios frumenti reddat: tnsuper et omne sacrificium, quod rios dicimus Munus Ecclssiasticum, et opus Ecclesiasticum, et Munus rogificum ab omni familia illius terras redda-r tur, etc. Ubi utrobique perperam minus, pro munus, editum. Est autem Munus Ecclesiasticum, panis qui benedicitur, ex

PER MUNUS TRIPLEX SIMONIAGUS. Landulphus de S. Paulo in Chronico Mediolan. cap. 9. apud Ughellum torn. 4. pag. 179 : Et illico apprehendit cappam Grosulani (Archiep. Mediolan.) ipsamque qua.tsavit, dicens, Isle Grosulanus, qui est sub ista cappa, et non de alio dico, est simoniacus de Archiepiscopatu Mediolani per Munus a manu, per munus a lingua, per munus ab obsequio. Cone. Aquisg. ann. 816. cap. 38. ubi de simonia : Aliud est Munus ab obsequio, aliud Munus a manu, aliud Munus a lingua. Munus quippe ab obxequio, est subjectio indebite impensa: Munus a manu, pecunia est: Munus a lingua, favor. Epist. Episcoporum Synodi Carisiac. ad Ludov. II. cap. 12 : Munus enim est a lingua, favor: Munus a manu, donatio : Munus ab obsequio, indebita subjectio. Goffridus Vindocin. Opusc. 10. ita triplicem simoniam deflnit: Simoniam a lingua, simoniam a manu, et simoniam ab obsequio. Mox addit, ubi de Abbatum consecrationibus quse flunt ab Episcopis, muneribus acceptis : Est a lingua, cum publice recitatur ilia promissio : fit a manu, quando charta, qua continetur, scripta ponitur super altare: fit ab obsequio, cum ipsum male promissum subjectionis obsequium servatur. Vide Petrum Damian. lib. 2. Epist. 3. initio, Gregorium VII. PP. lib. 6. Epist. 34. Steph. Tornac. Epist. 51. et Sibertum Priorem 5. Pantaleonis pag. 525. et pag. 530. ubi trivium simoniae dicitur. | 3. MUNUS, Pugna gladiatorum bestiarum, spectaculum, ab officio, quod munus est, dictum, quia in parentum funere exhiberi coeptum est, ut docet Tertull. de Spectac. cap. 12: Munus dictum est ab officio: quoniam officium etiam Muneris nomen est. Officium autem martuis hoc spectaculo facere se veteres arbitrabantur, posteaquam illud humaniore atrocitate temperaverunt. Nam olim quoniam animas defunctorum humano sanguine propitiari creditum erat, captivos vel mail status servos mercati in exequiis immolabant. Postea placuit impietatem voluptate adumbrare. Itaque quos paraverunt, armis quibus tune et qualiter poterant eruditos, tantum ut occidi discerent; mox edicto die Inferiarum apud tumulos erogabant: ita mortem homicidiis consolabantur. Hsec muneri origo. Passio SS. Perpetuae etc. torn. 1. Martii pag. 635 : Munere enim castrensi eramus pugnaturi. ] 4. MUNUS, Praestationis vel corvatss species, quas sub nomine muneris exigebatur. Conventio inter Ludovic. Reg.

MUR
torn. 1. pag. 72S : De Muragio, pontagio, pannagio, pavagio, passagio, etc. Occurrit iterurn pag. 922. 993. et torn. 2. pag. 827. [* Adde Chartas ann. 1282. et 1303. apud Lappenb. Orig. Hans. pag. 124. et 230.] Istius pensitationis ad muros perficiendos mentio apud Senatorem lib. 9. Ep. 14 : Pro reparatione Murorum pecunise diversis Provincialibus dicuntur extortss, cum tamen nulla exinde surrexerit promissa construct. Operatio murorum dicitur in Monastico Anglic. torn. 2. pag. 286. 627. Usatica Regni Majoricarum MSS. : Statuimus in posterum quod omnes homines, nobilium sive capitalium, et ordinum Clericorum et Militum... mittant et solvant partem suam ex bonis suis in reparandis et operandis muris et vallis civitatis Majoricarum, et in talahiis, et arrnamento maris et terras, ad defensionem civitatis et regni Majoric. Gharta Jacob! Regis Majoric. ibid. : Volentes providere reparations et Muri civitatis nomine Feassse,... de rebus vel mercibus ascendentibus ad quantitatem 20. sol. et ultra, donent denarium Dei de mercibus de quibus consuetum esl dari. Cone. Avenionense ann. 1209. cap. 8 : Prohibemus ne ab Ecclesiis seu Religioais domibus et Ecclesiasticis personis, sicut in quibusdam locis hue usque prsesumptum audivimus, vicesimam partem annuorum redituum in posterum ratione Murorum, vel aliqua occasione laid extorquere prsssumant. Vide leg. 34. Cod. Th. de Op. publ. (15,1.) et novellam Theod. et Valent. de Pantapolis, Harmenopul. lib. 2. tit. 5. | 6. etc. infra Vintenum. * Murage, eadem notione, in Charta ann. 1299. inter Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 139 : Derechef le Murage de Pavent, en prix de deux sols de rente par an. 1 MURAILLIA, Murus, a Gall. Muraille. Computus ann. 1347. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 84 : Computum F. Chaberti de Auriis... de Murailliis in dicto monasterio constructis,.,. quse Murailliss datse fuerunt per D. nostrum Dalphinum facere ad pretium, etc. Vide Murayllia. MURALE. Ugutio : Murale, idem est quod murus, Gall. Muraille, Italis Muraglia. Henric. Huntindon. lib. 8. pag. 392 : Resonabant colles, resonabant urbis Muralia. Gerv. Tilleberiensis de Otiis Imper. MS. : Extunc ergo (Carolo Mag. regnante) apud Latinos est terminata Grascorum potentia, Romaque nomen accepit amissum, non dominium, modico tamen contenta termino, non caput orbis, ut assolet, sed umbra vetusti capitis did potest, quod sic ab omni potentia evacuatur, quodque frasna totius orbis tenuerat, nunc sua Muralia cohibere non sufftdt. [Bartholomaei Scribse Annal. Genuens. ad ann. 1225. apud Murator. torn. 6. col. 439 : Civitatem Albas usque ad Muralia etportas ipsius civitatis vastarunt.] J5gid. Corboliensis lib. 1. Karolini MS. :
. . . raptuque pedis Muralia nutant.

MUR
ventarium capellse per dominos ; primo xxxvij. sudaria, tarn parvaquam magna ; item xxij. de Muralhia. An sudaria muro appensa ? MURAMEN, Murus, Italis Muramento. Charta ann. 1239. [torn. 7. Spicil. Acher. pag. 271.] : Ita quod perpetuo Miiramine inclusas (Monachse) maneant. Vide Murata 1. * MURANUS, Muralis. Acta S. Gauger. torn. 2. Aug. p. 689. c. 2 : Altare quod intra Muranum ambitum cryptss erat, servavit. 1. MURARE, Murum circumducere, muro oppidum munire. Concilium Narbonense sub Recaredo ann. 598 : Die dominico nullam operarn faciant, nee boves jungantur, excepto si in Murando necessitas incubuerit. Ubi quidam reponunt metendo. Willelm. Brito lib. 10. Philippid. :

MUR

551

Idem lib. 3. de Medicaminib. :

Incumbit pelago, suaque Muralia radit.

MURALIS, in Notis Tyronis pag. 163. f MURALHA, Murus. Charta ann. 1413. ex Schedis D. Lancelot : -Ad complendum ordinationem factam super Muralha villas Balnaolis et reparatione ejusdem. Vide Muraillia. MURALHIA. Inventar. ann. 1491. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 55. col. 2 : Et ibidem fuit traditum in-

muris clauso. Bulla Urban! VI. PP. apud Ughellum torn. 2. pag. 477 : Cum Ecclesia cathedralis... posita sit et inclusa in cittadella seu fortalitio, alias vulgariter Murata nuncupate, etc. [** Adde chart. Gerlac. Archiep. Magunt. ann. 1349. apud Guden. in Cod. Diplom. torn. 3. pag. 342.] * 3. MURATA, Agger, moles, quia instar muri. Charta ann. 1259. in Chartul. Buxer. part. 14. ch. 7 : Nemus dou Boichart... descendendo usque ad vadum de Noa, prout Murata, quas est in dicto nemore, dividit. Alia ann. 1202. ibid, part. 18. ch. 5 : Concessit Deo et monachis de Buxeria vineam,... sicut via dividit, quse veniens Relna dirigit versus Corbot, usque ad territorium canonicorum Belnse, erigens se per Muratas quasdam versus chiminum, quod dicitur Levez. * 4. MURATA, perperam pro Minata, Mensura agraria. Charta ann. 1307. in Protinus Andegavim nullo munimine cinctam Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 64: ConcediIngressus, lapide incoepit Murare quadrate. mus duodecim Muratas terras in territoItali Murare, fabricar muri, sedificare, rio de Villarson in feodo nostro. Vide sustruere, muros ducere, dicunt. [Brevia- pra Mina 3. 1. MURATIO, Eadem ferme notione. rium Hist. Pisanae ad ann. 1159. apud Murator. torn. 6. col. 172 : Anno 1159. in Brompton. in Stephano Rege : Ego vero quarto consulatu Cocchi, Pisani se in Mu- de castris et Murationibus meis securitarando semper intenti, fecerunt quinque tem talem Dud... consilio sanctss Ecclegaleas ad guardiam maris, etc. Memo- sise fed, ne Dux me decedente per hoc riale Potest. Regiens. ad ann. 1281. apud damnum aut impedimentum regni ineumdem torn. 8. col. 1149 : Factas fue- cur rat. runt duas fornaces pro Communi occa* 2. MURATIO. [Gallis Maconnerie : sione Murandi residuum muri dictse civi- Magistro Gentili della cava muratori tatis.] Vide Murus. pro resto salarii sui cujusdam Muratio* Amurer, eodem serisu, in Charta nis per eum apud castra Montis Compaann. 1316. torn. 1. Probat. Hist. Brit, trum et Genzani de mandate D. N. col. 1265 : Nostre clos de outre I'eue,... si pape facte. (Mandat. Gamer, apostol. comme il est clos et Amure. Pro lapidi- arch. Vatic. 1426-30, f. 143.)] MURATOR, Confector murorum. Mabus exstruere, in Chron. Tegerns. apud Oefelium torn. 1. Script, rer. Boicar. motrectus ad 4. Reg. cap. 25 : Trulla, pag. 631. col. 2 : Domum Muratam com- instrumentum cementarii, sive Muratoris. paravit ; sed et capellam Muratam end [Acta B. Michelinse torn. 3. Junii pag. fontem S. Quirini de novo erexit, quse an- 936 : Septimo accedere debeant beccarii, tea lignea fuit. barberit, Muratores. Occurrit prasterea 1 MURARE, Munire, claudere. Memo- in Statutis Vercell. fol. 212.] riale Potest. Regiens. ad ann. 1218. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. apud Murator. torn. 8. col. 1088 : Et il- 7657 . Murador, Prov. architectus, Muralico ligna et trabes in fluvio submergi fe- tor. cit, et ripam ipsius fluminis petreriis et MURATUM, Murus. Acta Synodi Cicemanganis et aliis machinis Muravit, et strensis ann. 1157 : Ipsum Hugonem in castris lignorum. quodam castro suo,... obsedit, valloque et 1 2. MURARE Vivos IN CRUGE, Ad mu- castris undique drcumdedit, omnemque ros crucifigere. Chron. Pisanum ad ann. illi egrediendi spem Murato interclusit. 1017. apud Murator. torn. 6. col. 108 : Sic enim ibi legendum. Acta episcopoFuit Mugetus reversus in Sardiniam, et rum Cenoman. pag. 289. torn. 3. Analect.: ccepit civitatem sedificare ibi, atque homi- Vinum quoque et Muratum juxta altare nes vivos in cruce Murare ; tune Pisani positum, nullum Deo et sanctis ejus dans et Januenses illuc venere, et ille propter honorem, violenter abstulit, etc. Ubi vipavorem eorum fugit in Africam. detur sumi pro Cancello altaris. [Mar* 3. MURARE, Muro seu carcere in- chisii Annal. Genuens. ad ann. 1221. cludere. Elmham. in Henr. V. reg. apud Murator. torn. 6. col. 425 : Insuper Angl. cap. 4. edit. Hearn. pag. 9 : Re- cophanum unum plenum lapidibus et belles quosdam captos variis plectebat Muratum ante faucem Vintimilii pro mortibus, alias aut in loca montana Mu- ipsa (urbe) claudenda demersit. Occurrit rabat, aut in alias municiones seu cas- rursum ibid. col. 1196.] \ MURAYLLIA, Murus, a Gall. Mutella vahda fugere compellebat. Vide raille. Computus ann. 1324. torn. 1. Murus. Hist. Dalphin. pag. 132 : Computavit MURARII, Murorum artifices, Eginhardus ann. 821 : Cum... eum ad castella dictus cellarerius... super Murayllia per sua munienda artifices et Murarios mit- ipsum de novo facta in castro S. Saturnini. Vide Muraillia. tendojuvaret, etc. * MURBIOLA. Vide Morbiola. [Fa.] MURARIUM, Gloss. Grseco-Lat. : Tpc| MURCA, pro Amurca. De S. Romano Sai;, Tritorium, Murarium. [* Adde ex Castigat. in utrumque Glossar. leg. Abb. Jurensi torn. 3. Febr. pag. 740. ubi de Evangelico amico qui tres panes ab Murtarium. Vide in hac voce.] 1 1. MURATA, Monasterium, proprie amico suo.postulat : Quod licet ineffa Sanctimonialium, muris undique obse- bili divinoque, ut diximus, prssemineat ptum, claustrum. Vita S. Justinae de sacramento, habet tamen in Murca remu* Aretio n. 3 : Ad quandam Muratam, quae nerationis quasstum, etiam dum simplitune temporis juxta Ecclesiam S. Antonii citer servatur in littera. facta erat, in qua sorores aliquss Deo ser| MURCARE, MURGINARIUS. Vide Murvientes, accessit. cus. 2. MURATA, vox Italica, pro burgo MURCINA. Steph. de Infestura MS

MUR
ubi de Innoc. VIII. : Cepit multas Murcinas rusticorum secure metentium et ibi laborantium. * MURCORIUM, MURCUM. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Nerca, Prov. Nerca, Murcum. Nercas, Prov. Murcorium. Ital. Morchia et Morcia, amurca. MURCUS, Segnis, ignavus, mutilus. Iso Magister in Gloss, ad Prudentium : Murcus, qui prsscisum habet nasum. Ammianus lib. 15 : Nee eorum aliquando quisquam, ut in Italia, munus Martium pertimescens, pollicem sibi prsecidit, quos jocaliter, (al. localiter) Murcos appellant. Innocentius I. PP. Epist. ad Felicem Nucerianum Episc. : Scripsisti in his Clericos quos conslituas, non habere, aliquos vero Murcos, aliquos bigamos esse. Mursiam segnium Beam statuit Arnobius lib. 4. adv. Gentil. Hinc Murcidus, pro ignavo, apud Plautum et al. et Murcinarius, mutilus, in Glossis Isidori. Vide leg. 5. Cod. Th. de Tyronib. (7,13.) et ibi Jac.Gothofredum,praetereaMenagium in Amoenitat. Juris pag. 12. Edit. Martini. MURCARE UNGUES, Eesecare ungues, apud Monachum Sangallensem lib. 1. cap. 34. t MURDIFICATIO, MURDRARE, MUR* MUREA, Idem forte quod Italis Murello et Muricciuolo, Sedile lapideum. Charta ann.1293. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 669 : Mdificium cujusdam domus longitudinis viginli septem pedum, et largitudinis decem pedum et dimidii, scilicet cupos, lambreclas, columpnas, spondas, Mureas positas in ea. MURELDEN. Charta Waldemari Regis Daniae ann. 1326. apud Pontanum lib. 7. Rerum Danic. pag. 443 : Si aliquis incusatus fuerit quod alecia in aquis emerit, ipse tertia manu se purgabit, et hac de causa constrictus Advocato nostro tantum tres Murelden tamen emendabit. MURELEGINUS. Vide Murilegus. MURELEGIS, Cuniculus, Gall. Lapin, quia Murilego seu feli non dissimilis. Consuetudines et Assisiae Forestae : Lidturn est abbati de Burgo S. Petri venari et capere lepores, vulpes et Mureleges, infra metas forestae. ' Mallem, Feles silvatica, vulgo Chat sauvage. 1 MURELLUS, Parvusmurus. Miracula B. Simonis torn. 2. Apr. pag. 830 : Et in quodam Murello dedit cum capite, etc. MUREMIUM. Vide Materia. MUREN./E, MURENUL.E, Mulierum ornamenta aurea, quibus metallo in yirgulas lentescente, quadam ordinis flexuosi catena collum cingebatur, ut scribit D. Hieronymus Epist. 15. et ex eo Isidorus lib. 19. Orig. cap. 31. Gillebertus Episcop. London, in cap. 1. Cantici Canticor. n. 10 : Murena piscis est, sed proceritate decorus, colorisque varietate conspicuus : unde dicuntur MurenuIse catenae ex auro fabrefactse, quse collo circumdatas protenduntur in longum, et annexes monili hoc immobiliter fascise pectorali restringunt. [Chron. Romualdi II. Archiep. Salern. apud Murator. torn. 7. col. 62 : Instrumenta regii cultus in foro Trajani distrahi jussit, vasa aurea, pocula cristallina, et Murenam uxoream, ac svkam, aureas et sericas vestes, et multa ornamenta gemmarum. Unde et murenam virorum perinde ac mulierum ornamentum fuisse patet. Papias : Mursenulse, cathense. latse et spissse, de auro mire factse, quee capite defluentes ad cerDRATOR, MURDRUM, CtC. Vide Morth.

MUR
vicem ornandam aptantur. H& auri et argenti texuntur virgulis, dictse. a Murena quse capta vertit se in circulum.] Auctor Mamotrecti : Murenula, est catena in ornatum colli, ex virgulis auri et argenti, et contexta in similitudinem Murenss piscis. Leges Angliorum tit. 6. | 6 : Murenas, nuscas, monilia, inaures. Willeramus Abbas in Cantica Canticor. :

MUR

rit alienos lapides... in alieno Murgerio vel amasso lapidum, etc. Lit. remiss, ann. 1368. in Reg. 99. Chartoph. reg. ch. 188 : Lequel vallet ainsi mort, ledit Nicolas I'eust fait trayner aus champs et fait enterrer et couvrir en un Murgier de pierres. Aliae ann. 1384. in Reg. 125. ch. 53 : Us s'enfouierent vers un Murgier de pierres pres d'illec pour eulx deffendre. MURGISSO, Callidus murmurator, irAuri Murenas argento vermiculatas risor, illusor, Papias. [Festus : MurgisoNos tibi necleraus. nem dixerunt a mora et decisione. Vide MURENUL^E. Moses lib. 4. cap. 31 : Pe- Martinii Lexicon.] j MURI MARIANI. Furculse, quibus viariscelides, et armillas, et annulos, et dextralia, et Murenulas. S. Hieronym. Epist. tores sarcinas ferunt, a Mario inventse. 15. ad Marcellam : Aurum colli sui, quod Vocabul. Sussannsei. 11. MURIA. Puteus muriae, Aquae sali quidem Murenulam vulgus vocat, quod scilicet metallo in virgulas lentescente, conficiendo accommodatae receptacuquadam ordinis flexuosi catena contexi- lum. Vide Montea. tur, absque parentibus vendidit. Idem * 2. MURIA, Fex olei, in Gloss, ad Hieronym. in cap. 3. Isaiaa : Et Mure- Doctr. Alex, de Villa-Dei. Alia notione, nulas, quse auri'atque argenti texuntur vide supra in Moria 2. virgulis. Gregor. M. in Cantica Cantic. 1 MURICA, inter animalia domestica, cap. 2 : Murenulis monilia collo ligantur. recensetur, in Monastico Anglic, torn. 2. Gregorius Turonens. de Gloria Confess, pag. 666 : Item de multonibusSSl. de hurcap. 33 : Annulos Murenulasque aureas. tis et Muricis 207. de hogris 121. et de Willel. Tyr. lib. 18. cap. 31 : Murenulss, agnis 100. MURICEPS, Felis^ qui mures capit. inaures, periscelidse, etc. Ubi vetus Interpres Gallicus murenulas, Mousches Gloss. jElfrici : Muriceps vel musio, mufermaux vertit. Murenas et murenulas rilegus, C a t t . Petrus Diac. lib. 4. Chron. aureas inter Basilicarum ornamenta Casin. cap. 98 : Paratos esse ex toto ante non recenset Anastas. in Leone III. et se canum, Muricipum, et equorum carnes Greg. IV : Murenulas prasinales pretio- comedere, quam, etc. sissimas duas. Item : Murenam trifilem MURICEPS, Avis quae mures capit. auream, quse habet buticulas 33. Item, Pcenitentiale MS. Thuanum : Si tune Murenam in qua pendent gemmse hya- avis ilia, quse Muriceps vocatur, eo quod cinthinss 13. Item : Murenam filatam. capiat mures, et modo Pascata normItem : Murenas tres, omnes morenas nata est, etc. [** Apud Burcard. Worcum pettinante eorum. Erant, inquit Bu- mat. Collect. Decret. pag. 198. eo> quod lengerus, monilia oblonga munerarum mures capiat et inde pascatur nominata, instar. Pettinantem vocat radiolos pec- etc. Vide Grimm. Mythol. Germ. pag. 657.] tinatim insertos. MURES, Eminens saxum, in Glossis MURICINUS. Charta Amati Archiep. Salernitani apud Ughellum torn. 7. pag. antiq. MSS. 1 MURETUM, Murus parvus. Charta 506. de quadam Ecclesia : In his hanc ann. 1375. torn. 1. Gall. Christ, inter In- Salernitanam civitatem, inter muro et strum. pag. 52 : Et ipsam ecclesiam de- Muricino,etc. Italis Muriccia est acervus super et ab exteriori parte ipsius barba- lapidum ; muricio vero et muriciovolo, canse, et Mureto fossatorum, quod est a parvus murus. parte sinistra ipsius ecclesise,junctum est. 1 MURIES. Charta Principis Adelgas* 1. MURETUS, Parvus murus, Ital. tri torn. 3. Concil. Hispan. pag. 89 : Et Muretto. Lit. ann. 1384. in Reg. 125. quicquid infra istos tertninos continetur, Chartoph. reg. ch. 106 : Jussit fieri per villas populatas, et ilia villa de sancto Romagistros prsedictos lapicidas duos Mur- mano, Muries Vaccello et Villaluz. tos (sic) sive aleyas largitudinis sive spi* MURIGNALE. Charta ann. 1343 : Item citudinis trium palmorum... A dicta tur- quamdam domum, sitam infra villam nella etiam fient simili modo duo Mureti Alavardi juxta Chavalam exuna parte,... spicitudinis, prout supra. Vide Muretum. et juxta Murignale de Cuchifata ex al* 2. MURETUS, Purpureus, murice tera. Haud scioansit pro Mongnale, vide tinctus. Testam. Phil, episc. Sabin. supra. MURILEGULI, Koy^uXsyrai, in Gloss. ann. 1372. ex Bibl. reg. : Item capam et mantellum escallatse Muretue, cum capu- Qui legendis conchyliis, seu murice, vel ciis folratis dominse de Podio nepti mese. purpura, ad fucationem, seu ad coloProvincialibus vero Muret, idem quod randam et tingendam blattam sericam Gallice Loir. Glossar. Provinc. Lat. ex et metaxam in usus Principis, operam dabant, de quibus copiose agit titulus Cod. reg. 7657 : Muret, Prov. Glis. MUREZNUS, [Pinna, ut videtur, Gall. Cod. Th. (10, 20.) et Justin. (11, 8.) de Creneau.] Fori Oscae ann. 1247. fol. 26 : Murilegulis, ubi et Conchyloleguli dicunSi villanus, qui habet domos prope mu- tur. Vide ibi Cujacium et Jacobum Gorum, in muro trabes fixerit, debet ipsum thofredum. MURILEGUS, Felis. Glossae Isid.: Mumurum cum ipsis Mureznis, quoties, necesse fuerit, reparare. Infra : Nullus de- rilegus, Catus. Gloss. ^Elfrici: Muriceps, bet in haereditatem suam construere cas- vel musio, Murilegus, Catt. Ugutio : Mutrum,... nee munitionem cum Mureznis. rilegus, catus vel cata, quia legit, i. colligit mures. Unde quidam : Vide Foros Aragon. fol. 145. 1 MURFACA. Vide Marfaca. Murilegus bene scit, cujus gernubada Iambit. f MURGANALE, MURGITATIO. Vide Morganegiba. Ebrardus in Graecismo cap. 19 : * MURGERIUM, a veteri Gallico MurSed catulus latrat: hinc Murilegusque catillat. gier, Acervus, congeries, maxime lapidum. Charta ann. 1260. in Chartul. Matth. Silvaticus : Cattus,vel Murilegus. Buxer. part. 3. ch. 16 : Ab ilia combo, us- Adde Nicolaum Uptonum lib. 4. de Mique ad Murgerium, quo qusedam meta litari offlcio, pag. 167. Odoricus de Foro est. Stat. Avellse ann. 1496. cap. 166. ex Julio inPeregr. T. S.: Canes illic capiunt Cod. reg. 4624 : Si aliqua persona cepe- mures, quia Murilegi, seu cati, nihil ad

MUR
hoc valent. Utitur etiam infra. Ordericus Vital, lib. 10 : Porro leopardi rependo velut Murilegi murum transilierunt. Fori Oscae Jacobi I. Reg. Aragon. ann. 1247. fol. 34 : Est tradendus Curias loci, quas ipsum nudum cum Murilego suspense in collo ex parte ppsteriore duel faciat ab uno ostio civitatis usque ad aliud ; et casdi corrigiis isto modo, quod latro et Murilegus sequaliter feriantur, etc. Adde Statuta Alexandri II. Regis Scotiae, cap. 25. Faleonem Beneventan. pag. 163. etc. %. [ Caseolum quidam servandum misit in archam : Mus veniens forat lianc, intrat, comedit, satur exit. Vir ne mus rediens evadat ponit in archam Murilegum : vorat hie quod mus ante reliquit. Sic vastant multi quod debent jure tueri. (Ms. Trinit. Colleg. Cambrid. 0. 245, p. 17.)] MURELEGUS, apud Knyghtonem lib. 3. pag. 2535. MuRELEGiN^E PELLES, in Statutis Abbatum Nigri Ordinis ann. 1249 : Coopertoria sunt de albo vel nigro panno, vel de russeto cum pellibus agninis albis vel nigris, aut Mureleginis,aut vulpinis. Julius Scaliger exercit. 215. in Cardanum : Murilegos, Feles appellat : hanc vocem apud Plinium non memini, sed ne analogiam quidem habet. Longe diversa res, legere, et rapere. Montani vulgi nostri vocabulum est, neque felem significat, sed felis prtedam soricem, eumque nonnisi parvum, et a reptione qua muros superat: aut quasi pusillum murem, translatis elementis. MURILEGUS, Catus, machina quam Catum vocant. Willel. Brito lib. 1. Philipp. :
Cratibus interea, pluteis, et robore crudo, Murilegus struitur, sub quo secura lateret, Dum studet instanter fossas implere, juventus.

MUR
vel ad Murmarationem, vel ad mortem dampnandorum, etc. Vide supra Murare 2. * MURMIRE, Peragrare, circuire. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641. * MURMURATIVUS. [Murmurabundus : Murmurativus, iracuridus, dissipativus, callidus, lenonibus nugatoribus atque ganeis federatus. (B. N. Ms. Lat. 16089, f. 109d.)] MURMURIUM, pro Murmur. Vita S. Bertilae cap. 2 : Absque Murmurio studebat adimplere omnia quse sibi fuerant injuncla. Ita in Regulee S. Benedicti MSS. Codicibus cap. 5. legi observant viri docti. Vox etiam nqta S. Augustino. Occurrit praeterea in lib. 2. Miracul. S. Rictrudis n. 80. * Nostris Murmurement, Conquestio, querela. Vitae SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 11. v. col. 1 : La cause de cest Murmuremenl peut estre entendue double, etc. Lit. remiss, ann. 1448. in Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 195 : Plusieurs des manans et habitans des villes et lieux du pais de Languedoc,... qui ont este... receveurs,... ont fait monopoles, congregations, assemblies, Murmnremens, etc. Pro rumor, susurratio, in aliis ann. 1378. ex Reg. 114. ch. 208 : Sur le Murmurement d'icelles paroles se departi d'illec ledit Guillaume Hue. Ejusdem originis Murmeler, murmurari, verba indistincte proferre, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1 :

MUR

553

Vide Catus. MURINA, 'Apw[jiaTiov, in Gloss. Gr. Lat. Vide Mus. MURINUS SONIPES, Equus a murium colore sic dictus, Gall. Poil de Souris. Agnellusin S. Felice PP. apud Murator. torn. 2. pag. 161: Ille vero Murino sedens sonipede, extrinsecus lustrata Italia, sexta reversus est hora, et ait ad socios : demus excubias istis, quo peragravimus civitatibus. MURIONES. [Papias : Murio, morio. Vide in hac voce.] Gregorius Turon. lib. 9. cap. 41 : Exurgens turba Murionum praefatorum, tanta eos in ipsa sancti Hilarii Basilica csede mactavit, etc. Supra cap. 40. dixit, congregatis secum furibus, homicidis, adulteris, omniumque criminum reis, etc. Putat Vossius legend urn Miriones, quse vox occurrit apud Tertull. lib. de Praescript. Attius apud Varron. lib. 6. de Ling. Lat. ita appellari ait personas distortas oribus. Glossae Isid. et Pithoei : Miriones, Miratores. Miriones , fantasiarum inanium numeratorum (miratorum) imitatores. [Vide Murones.] * MURITETUM. [Aqua calida de terra manans. DIEF.] TMURITIUM, Parvus mtirus. Testament. Adelaidis Vicecom. Carbon, ann. 989. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 103 : Et in burgo Villa-nova dono eis... infra murum et Muritium casalem unum, cum ipsa curte. * MURMARATIO, pro Immuratio, ni fallor, in perpetuum carcerem inclusio. Charta ann. 1234. ex Chartul. Campan. fol. 436. col. 1 : Super magna justicia hominum nostrorum de Pruvino pro sceleribus suis ad mutilationem membrorum,

Henr. Knyghton. lib. 5 : Murrena damarum, ferarum. Vide Morina 1. MURRET, Leviter distillat. Ita Papias MS. ubi editus habet mueret. MURRETUS, Muretus, Xerampelinus color, pull us et ater, ex Anglico Murrey. Visitatio Thesaurariae S. Pauli Londinensis ann. 1295 : Item baudekinus Murretus cum notis et floribus, de dono Reginse. Item bandekinus murretus cum griffonibus... Item 2. baudekini murreti cum rolis et griffonibus duplicibus, etc. Alibi : Item pannus cum campo Mureto per partes, et aureo per partes, cum griffonibus. MURREUS, MURRINUS. Vide in Mazer, JMURRHINA, Vinum myrrha conditum. Papias. | MURRIRE, Clamare, proprie murium. Gloss.Isid. j MURRUZ, Morua, Gall.Morue. Charta ann. 1339. apud Rymer. torn.5. pag. 146: Quingenta (lasta) de Murruz,... allecia, Murruz et stokftah. 5 MURSIA. Vide Murcus. j MURT, ut Morth. Vide in hac voce. 1. MURTA, Myrthus, apud veterem Agrimensorem. [Supplem. Antiquarii : MurLa, [Aupo-ivv], tnyrtus.] * 2. MURTA, Tomaculum, Ital. Mortadella. Convent. Saonae ann. 1526 : Item pro piscibus salsis sive saluminibus ac etiam recentibus, coctis sive de Murta, etc. Vide supra Mortairol. 1 MURTARIUM, ev:'<x, Mactatio. Gloss. Lat. Gr. MSS. Sangerman. Vide Morth. Ce m'est avis si sunt isneles, T MURTETA, quasi Morteta,idest, aquas C'ains c'on ait dil deux misereles, refusas a loco moriuorum, id est, inferis. Ont il dites et Murmelees, Bauboies et verbelees Papias. 0 Et lor eures et lor matines. MURTETUM, Lo bagno, e aqua calida de bagno, in Glossar. Lat. Ital. MS. Vide Ibidem : Murteta. Siaumes rungier et Murmeler. T MURTHRA. MURTRUM. Vide Morth. MURTIPHLO, MURMURIOSUS, in Regula S. Benedicti rus in Histor. Flos cordis. Ita GuntheConstantinopol. cap. 8. cap. 7. Glossae veteres: Murmuriosus, Yoy- ubi de Alexio Duca Imp. OP. cognoYUCTTYII;. KeroMon.: Murmuriosum, mur- mento Moup-r^oucpXw : Conxilio cujusdam mulontan. [Vita MS. S. Winwaloei : At cognati sui, nobilis' quidem viri, sed pervero ilia ut puta prudentissima, non ad fidi, qui Murliphlo, id est, Flos cordis, in lucrum Murmuriosum, sed ad Deo gratias gente ilia vocabatur. At Nicetas in Isaac agendum.] * MURMUROSUS , Jurgiosus, rixarum et Alex. num. 4. Alexium ita appellatum ffuveTcaffOat amans, nostris alias Murmureur. Reg. SCribit, Ix TOU 7rtxp[ia(T6at. T? o^pOi;, xa\ Morcuflex, divisitat. Odon. archiep. Rotomag.ex Cod. ofov ocpOaXacuc num. 116. reg. 1245. fol. 556: Frater Thomas se in- citur Villharduino Vide supra in Morth. MURTRERIUS. festum seu exosum omnibus reddebat,... et * MURTUS. Vide supra Muretusl. coram nobis in capitulo invenimus litigio* MURULENTUS, Mucidus, Gall. Moist. sum et Murmurosum. Poenit. Adami MS. Gabr. Bare!, sermo in Domin. 4. Adcap. 22: Maulvais Murmureurs et riho- vent. : Nonne reputaretur insipiens, qui teux, qui ont vescu en cestui monde se- optimam romaniam vel malvaticum ponelonc leurs concupiscence. ret in vase Murulento ? Infra : In vase MUROBRECHARIUS. Vide infra Myro- musido. brecharius. | MURUM, pro Murus, Gall. Muraille. | MUROLTIS, diminut. a Murus. Sta-Charta ann. 1277. in Chartul. S. Vantuta Capituli Tull. ann. 1497. cap. 37 : dreg, torn. 2. pag. 1500: Vendidi... unam Cantetur Missa solemnis de Requiem, et virgultam terras quam habebam in excamfient exequise super eum. Offtcio expleto bio pro augmento hebergamenti diclorum conducatur ab omnibus, et cum cruce us- religiosorum in quo augmento Mura heque ad Murolum ante ecclesiam. [* Vel bergamenti fuerunt sita juxta culturam dictorum religiosorum. Murotus. Vide supra Muretus 1.] 1 MURONES, lidem qui Muriones. ForMURUS, Career. Concilium Tolosanum mula 15. inter Baluzianas : Nolite Dom- ann. 1229. cap. 11. de hasreticis : Ad nse, nolite sanctse, nolite credere fabulas agendam pcenitentiam per Episcopum falsas : quia multnm habetis falsatores, loci in Muro cum tali includantur cauqui vobis proferunt falsos sermones, furi tela, quod facultatem non habeant alios atque Muronis, similis etiam et susur- corrumpendi. Consilium Archiep. Narronis. bon. in Concilio Biterrensi cap. 35: Bona T MURRA. Vide Mazer. quoque hssreticorum et credentiiim, vel pro T MURRARE, pro Murmurare. Gloss. hsereticis, vel ad Murum, faciatis similiter Isid. : Murrat, murmur at. confiscari. * MURRECHUS, Idem quod Murretus, IMMURA.RE, Carcere includere. ConciXerampelinus color. Inventar. MS. thes. lium Narbonense ann. 1235. cap. 9 : Quia Sedis Apost. ann. 1295: Item iiij. med. tamen intelleximus vos de his tantum in obolos de Murrecho de auro. pluribus partibus multitudinem (haeretiMURRENA, Lues, Anglis Murraine. corum Albigensium)invenisse, ut nedum 70

554

MUS

MUS
Est etiam Murina, lapidis pretiosi species, de qua Isidorus lib. 16. Orig. cap. 12. \ MUS PONTIGUS, Ordo Equestris de Britannia, institutes aut restauratus a Joanne V. Britanniae Duce, circa ann. 1365. His torques aureus maculis distinctus, symbolum A ma vie. Hofman. ex Sammarthano. 1. MUSA, Instrumentum musicum, a Musa dictum, nostris Cornemuse. Herodianus lib. 4: lIa<Tr)<rre [xovaTr;? opyava TtavTax0 Staxetaeva TtoixtXov YIXOV elpya^eTO, Omnifaria Musica instrumenta. Lib. 3. Miracul. S. Dionysii cap. 7 : Cum quidam rusticus irrefragabiliter Musa caneret, etc. Joan. Molinetus Valentianensis, au Chapellet des Dames :
Et d'instrument dont j'oy les records, Plus resonans que Muse de berger.

MUS
induti sacerdotalibus vestimentis, quando episcopus celebrat in pontificalibus, et ibidem stare ; quse astantia seu statio, vulgo Musa nuncupatur. ** MUSAC, Vox Hebraica quae occurrit 4. Reg. cap. 16. vers. 18. ubi Mammotr. : Musach, i. archam in quam reponebant donaria regum et principum ad reficienda sarta tecta templi. Unibos vers. 26 :
Nun est in Musac caesarum, Nee corbanon pontificum, Argent! tantum pretium, Quantum tegit tugurium.

expenses, sed vix etiam lapides ant csementa sufficere possint ad carceres construendos, consulimus ut eorum Immurationes, ubi expedire videbitur, differatis. Nos dicimus, Mettre en quatre murailles. Mandatum Philippi Pulcri Regis Franc, ann. 1302. ad Senescallos Tolos. et Carcasson. in 12. Reg. ejusd. Regis Chartoph. regii num. 16 : Mandamus vobis quatenus carceres nostros, Muros ad custodiam detentorum pro crimine hssresis vulgariter appellatos, in solo nostro constitutes, etc. Adde Consilium Archiepiscopi Narbonensis in Concilio Biterrensi ann. 1246. cap. 22. 23. 25. 26. et Gariellum in Episcopis Magalonensibus pag. 276. Utitur etiam Thomas Walsinghamus pag. 464. [Le Roman de la Rose MS.:
Et jure qu'il ne puet durer, Qu'el nel face vif Emnmrer.

Inde pro ventre in Rein. Vulpe lib. 4. vers. 925 :

Sis mihi tu Jonas, et tibi cetus ego. Ecce prophetatum satis est, tibi sicut amico Dicitur, in Musac projiciere meum.

MURUS ANTEPECTORALIS, Murus brevior. Vide Anpits. * MURUS FALSUS, Quo porta, dehinc aperienda, occluditur. Charta Rogeri episc. Oamerac. ann. 1180. ex Tabul. ejusd. eccl. : Tempore guerrss (porta) clausa erit; et adhuc, si invaluerit timor, falso Muro interim munietur; sed pace reddita, absque calumnia reaperietur. * MURUS PLENUS, Lapidibus et saxis exstructus. Charta Eust. dom. de Conjlans ann. 1242. in Chartul. Campan. ex Cam. Comput. Paris, fol. 380. v. col. 2 : Ego teneo domum meant de Maruel de domino Theobaldo Dei gratia rege Navarrss, Campanise et Brise comile palatino legialiter; et ipse mihi concessit, quod ego possim ipsam perfirmare de plenis Muris, sine turribus. Murus, nude, eodem sensu, in Charta ann. 1343. ex Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 227 : Quse quidem hospitia erant tune in parte constructs de Muro. communicari, apud Facundum Hermianensem lib. 6. cap. ult. et alibi. MURUSGULUM, Bellicum machinamentum, unde muri dissolvuntur, unde et dicitur. Papias. [Ubi Murusculum pro musculum irrepsisse opinatur Carolus de Aquino in Lex. milit. Vide Musculus 1.] MUS PEREGRINUS, Mus Ponticus, Hermine. Peregrini muris pellicula, apud S. Hieron. lib. 2. contra Jovin. Idem Epist. 8. ad Demetriadem : Cincinnatulos pueros, et calamistratos, et peregrini Muris olentes pelliculas... virgo devitet, Renonem de preliosis pellibus peregrinorum Murium, apud Ordericum Vital, lib. 4. pag. 535. Pelles silvestrium murium, apud Ammianum lib. 31. Guibertus lib. 3. de Vita sua cap. 5 : Cui etiam cum pacta pecunia tunicam ex peregrino Mure pelliciam, quam Renonem vocitant, puerorum mater misit. Vide Dissertationem 1. ad Joinvillam. MURINA, Pellis muris Pontici. Alcuinus [** Angilb. lib. 3. vers. 225.] in Poemate de Carolo Magno :
Lactea quippe ferunt pretiosam colla Murinam.

MURIS ECCLESIASTICIS EXCLUDI, Ex-

Ejusmpdi instrumento musico pro tuba in bellis ac prseliis utuntur Hiberni, ut testatur Richard. Stanihurstus lib. l.de Reb. Hibernicis, a quo ita describitur : Utuntur etiam Hibernici, loco tubes, lignea quadam fistula, callidissimo arlificio fabricata : cui saccus ex corio compositus, et cingulis arctissime cpmplicatus, adhserescit. Ex pellis latere dimanat fistula, per quam, quasi per tuburn, fistulator, inflato collo, et buccis fluentibus, inflat. Turn pellicula aere farcta, turgescit : intumescentem rursus premit brachio. Hac impressione duo alia excavata ligna, brevius scilicet ac longius, sonum emittunt grandem et acutum. Adest item quarta fistula, distinctis locis perforata, quam buccinator ita articulorum volubilitate, qua claudendo, qua aperiendo foramina, moderatur : ut ex superioribus fistulis sonitum, seu grandem seu remissum, quemadmodum ei visum erit, facile eliciat. Totius tarnen rei prora et puppis est, ut aer per ullam aliam folliculi parliculam, praster fistularum introitus, pervadat. Nam si quis vel acu punclum in culeo rimaretur, actum esset de isto instrumento, quandoquidem follis subito flaccesseret. Hoc genus sistri apud Hibernos bellicss virtutis cotem esse constat. Nam ut alii milites tubarum sono, ita isti hujus clangore ad pugnandum ardenter incenduntur. Ejusmqdi y^W(T<T'Sa? TWV auXwv inveneruntLydi, utest apud Scholiastem Pindari Olymp. od. 5. * Hinc Muser, eo instrumento canere. Mirac. MSS. B. M. V. lib. 3 :
Chaus qui Musent et qui ilagolent, etc.

] MUSAGHINUM , Dorsi armatura , Academicis della Crusca : Musachino, parte di armatura di dosso, della quale s'e perduto I'uso. Computus ann. 1334. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 278 : Item pro arnense uno de malla de aczario sine Musachinis et collario cum paro uno de caligis unc. v. * Nostris Musequin. Pedag. Peron. ex Chartul. 21. Corb. fol. 334. v. : Item le Musequin ne doit riens. 1 1. MUSJEUM , Atgyptia erat mensa continens viros in toto terrarum orbe doctrina celebres. Vocabular. Sussannsei. 1 2. MUSEUM OPUS, MUSAIGUM. Vide infra Musivum. * MUSAICUS, Musicus. Elmham. in Henr. V. reg. Angl. edit. Hearn. cap. 30. pag. 73 : Festum nativilatis D. N. J. C. constituit celebrari, cujus solitas observancias devotis laudibus,... et Musaicis concentibus... dilatavit. 1 MUSALAMII. Vide Musulmani. MUSANDINUS. Egidius Corboliensis qui yixit sub Philippo Aug. lib. 2. de Medicaminibus MS. :
Dulcia Threicii resonans modulamina vatis Tange cheli, digitisque fides percurre sonoras, Largo Cirrei libamine pota fluent!, Diva Musandinas evolve et dissere leges.

Idem in Proosmio ad librum de Urinis : Ab hoc autem opere fugiant, qui planetici sunt, et discursores alienis fecibus imbuti, et a Musandino dogmate recedant alieni. Idem :
Claude Musandini torrentes fluminis undas.

Quidam legunt murenam, de qua voce supra : sed potior videtur murina, pro pelle collum ambiente; cujusmodi Roberto Regi tribuit Helgaudus, quod ornamenta pellium a collo dependentium vocat pag. 65. et 70. Mure dicitur in Poemate MS. de Expugnata Hierosolyma a Tito :
Li Seneschaus i yait, s'ot la Mure anfautree, Vestus d'une pelice richement agolee.

2. MUSA, Confectio quasdam, opiata. Gloss. MSS. ad Alexandr. latrosoph. 3. MUSA, pro Musivo opere. Vide in Musivum. 4. MUSA, seu y,oO(ra, inter ministeria sacra apud Graecos inferioris aevi, de cujus vocis notione consulendi Meursius in Gloss, et Leo Allatius lib. de Recentiorum Gra3cor. templis pag. 149. et de Concordia utriusque Eccl. pag. 1604. * 5. MUSA, Libri cujusdam titulus. Obituar. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5191. fol. 174. v. : Frater Ludovicus porterius prioris prioratus Barri-ducis, ordinis S. Benedicti, Tullensis diocesis, huic ecclesiss librum, qui dicitur Musa magistri Hugonis de Orchiis, in duobus voluminibus, in choro ejusdem ecclesiae cathenatis, erogavit. * 6. MUSA. Polypt. Matiscon. fol. 12. v. : Curati et rectores earumdem (ecclesiarum parochialium) per se vel alium presbiterum assistere debent circumcirca alt are majus B. Vincentii Matisconensis

Ubi Gentilis de Fulgineo : Id est, inundationes documentorum illius viri qui dictus est Petrus Musandinus, quern imitatus est Egidius. Idem Egidius lib. de Pulsibus :
Verba Musandino maneant condlta sapore.

Ubi Gentilis : Id est, sapidis et sententiosis auctoritatibus Petri Musandini, qui fuit palronus et supremus opifex hujus facultatis, qui alium non habuit parem, nee habiturus est sequentem. De Petro Musandino non meminerunt, opinor,qui de Scriptoribus Medicis scripserunt; nisi quod is laudatur ab Arnoldo de Villanova in Breviario practical ubi Medicum Parisiensem fuisse ait. MUSARABES. Vide Mosarabes. MUSARDUS, Otiosus, piger, stupidus, forte ex Germanico, Muss, otium : aut ex Musare. Papias : Musat, dubitat in loquendo, timet, murmurat. Musare, Florentinis, est stare senza far niente, come stupido. Ita etiam Muser Gallis est otiari, vel rebus nullius moment! immorari. [Edictum Caroli Johannis Reg. primogeniti ann. 1356. torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. 131 : Ainsoiz lew con-

MUS
venoit Muser et despendre tout le leurf et eulz en aler senz rienz faire.] Adelbero Laudun. Episcop. in Carmine ad Robertum Begem :
Si musas celebres, clament Musarde Sacerdos.

MUS
MUSATILIS ABS. Vide in Musivum. | MUSATOR. Vide Mugissor. * MUSAURIUM . [Herba qusedam. MUSCA, Auctor Mamotrecti ad 8. Judic. : Monile ornamentum quod dicitur Musca. Monasticum Anglicanum torn. 1. pag. 240 : Dedit unum aureum calicem,... et unam auream Muscam pulcre gemmis ornatam. Vide Muscarium, et Nusca. MUSGA IN CEREBRO. Conradus Usperg. in Frider. I. ann. 1167 : Principatum Ravennse Conrado de Luzelinhart contulit, quern Ilali Muscam in cerebro nominabant, eo quod plerumque quasi demens videretur. Musca in cervello appellatur in Actis Innocentii III. PP. pag. 5. et apud AnonymumCasinensem ann. 1193. Vide Scaligerum in Eusebium pag. 201. 2. Editionis. j MUSGADELLUM, Vinum ex muscatello confectum. Charta ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 519 : De vino D. somat... de Muscadellonil. som. val. xill. flor. Vide Muscatellus. 'MUSCALE, Idem quod Muscarium. Inventar. S. Capellse Paris, ann. 1363. ex Bibl. reg. : Item duo flabella, vulgarice nuncupata Muscalia, ornata perlis. Aliud ann. 1376 : Item duo flabelli, Gallice Esmouchoirs, ornati de perlis. * Nostris alias Mouchete et Mouchote, Examen apum, vulgo Essaim. Libert, villae de Poilly ann. 1341. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 68 : Se il avenoit que lesdiz habitans... trouvassent une Mouchette ou plusieurs ou finage de Poilly,... les trouveurs auront la moitie de ladite trouveure pour leur part. Consuet. Castel. ad Sequanam ex Cod. reg. 9898. 2 : Quiconques trouve Mouchotes en la ville et finage de Chastillon et il la recoit en son vaissel, etc. Mouchette, in Lit. remiss, ann. 1407. ex Reg. 161. ch. 297 : Le suppliant avoit ernble environ six bezennes ou paniers de Mouchettes, etc. ifc [ Moscals ad defendendum muscas in estate, qui debent esse de palma. (Cart. Magalon. Rev. Soc. Sav. 1873, p. 417).] 1 MUSCARDA. Vide Muscerda. * MUSCARDUS, Accipitris species, Tertiarius, Ital. Moscardo, Gall. Mouchet. Stat. Cadubr. lib. 3. cap. 82 : Quicumque invenerit vel acceperit hseram falconi vel trizoli, austuris, seu trizoli ab austure, sparaverii vel Muscardi , vel aliquem de dictis avibus ceperit, etc. Vide Muscetus. MUSCARIUM, Muo<r66iov, in Gloss. Lat. Gr. Gloss. Lat. MS. Reg. : Flavellum, Muscarium. Jo. de Janua : Flabellum, Muscarium, scilicet quo muscas abigimus. S. Hieronym. Epist. 20 : Quod autem et matronisoffertisMuscaria, parvis animalibus eventilandis, etc. Moschetto, Italis : Moschetum, in Statut. Mediolan. part. 2. cap. 457. Vide Flabellum. SS^" Insigne est inprimis Muscarium in ecclesia Trenorchiensi asseryatum, quod delineari curavit Auctor Historiae ejusdem loci propediem in publicum proditurae. Cui usui fuerit indicant versus ei inscripti, referente Mabillonio torn. 4. Annal. pag. 356 :
DlEF.l

MUS

555

Galterus de Mets in Mappa mundi MS. cap. 50 :

Quant a la Ville fui revenus, Des gens fui pour Musars tenus, De che que gy osai raonter.

Joinvilla in S. Ludovico pag. 6 : Ha foul masart, Musart. Guill. Guiart ann. 1208 :
Sont-ils bien tous Musars et nices. Le Roman de Vacces MS. :
Li Rois fu mult dolens, mult se tint a Musart.

[Vetus Poeta MS. in Bibl. Ooislin. :

Musart dit 1'oisel estordi Or as tu tot mis en oubli.]

Le Roman de la Male Marastre : Et li Empereres dist, Mai de het au qui nous salve, maistre Musart, et moult i estes hardes qui t estes venu en ma presence. Adde Christianum Pisanam lib. de la Cite des Dames, 1. part. cap. 4. Hinc Musardie, segnities, stupiditas. [Le Roman de la rose MS. :
Qutconques croye, ne qui die, Que ce soil une Musardie.]

jEgidius de Vieils maisons :

Je ne -voi point comment on peut baer, Ne attendre a plus haut Musardie, Que de querir le bien la ou n'est mie.

Guill. Guignevilla in Peregrinatione animae : /

En toy je ne voy que solie, Et nichelie et Musardie.

Le Roman de la Violette :
Puis dist, Je vous feral sc.avoir, Sire Vassaus, vo Musardie.

Vide Menagii et Ferrarii Orig. Ital. * Museteeur. in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2 :

Ne soyons pas Museteeur, Mais tout ades aions peeur.

Hinc Muserie, Nugse, ineptiae, in Lit. remiss, ann. 1448. ex Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 191 : Lequel (bateleur) faisoit agenoiller les bonnes gens devant lui et leur preschoit plusieurs gabuseries et Museries. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Musar, Prov. vagari, unde vagus. Conf. Muta 3. T 1. M'USARE , Musicae operam dare. Hugo Metellus Epist. 40. ad Humbertum quemdam condiscipulum torn. 3. Analect. Mabill. pag. 463 : In Tullio simul declamavi tecum, in arithmetic^ numeravi tecum, in musica Musavi tecum, sub geminis natus sum tecum. Vide Musardus. 12. MUSARE, Visere, adire, salutare. De B. Notkero Balbulo ssec. 5. Bened. pag. 14 : Nam Rex (Carolus) cum ob caritates agendas fratribus, ut solebat, coenobio veniret, totumque triduum gratia reverentise conversantium ibidem moraretur, Sunt duo qua? modicum confert sestate flabellum : sanctisque nostris, ut et Ratpertus scribit, Infestas abigit muscas, et mitigat seslum. munificus abbate jam Musato abire parasset, etc. Notione non multum diversa Manubrium eburneum sculptili opere Muser pro spectare usurpat le Roman de decorum duos amplius pedes longum est, in quo auctoris nomen hoc versu la Rose MS. : exprimitur :
Tout 1'estre du vergier encusent A eels qui dedans 1'eue Musent. Joel me sanctse fecit in honore Marise.

J MUSATICUS. Vide Pierius.

IMUSCATA, Nuxaromatica, Gall.Mus-

co.de. Rolandinus de Factis in marchia Tarvisina lib. 1. cap. 13. apud Murator. torn. 8. col. 181 : Pomis, dactylis et Muscatis, tortellis, pyris et cotanis. Vita B. Lidwinse torn. 2. Apr. pag. 274 : Interdum sumebat modicum zucarae vel cynnamomi aut dactylorum sive Muscatse. " Alias Noix mugnaute. Card. Cajet. in Summa v. Communio num. 2 : A fide dignis accepi quemdam bonum sacerdotem multo tempore, pro reverentia sacramenti prseaccepisse nucem Muscatam, ut bonum odorem stomachi Eucharislife prsepararet. Consuet. feriar. Trecens. ex Cod. reg. 8312. 5. fol. 150. v. : Chascune livre de saffran, de noix Muynautes, de girofle, etc. Hinc emendandss Lit. ann. 1349. torn. 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 320. art. 3. ubi perperam editum Nois Muguettes ; legendum enim Nois mugnettes vel Mugnautes. T MUSGATELLA, Eadem notione qua Muscatellus. Charta ann. 1461 : Debeant et sint astricti de novo cavare et plantare unam vineam de Muscatella. 1 MUSGATELLUM , Vinum Apianum. Computus ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 285 : Item, die 19. Decembris apud Bellumvidere hberavit cuidam nuntio qui portavit vinum Muscatellum domino ad terram Fucigniaci, pro expensis luis et animalis deferentis vinum prsedictum,... ix. d. gr. Adde Chron. Bergqm. apud Murator. torn. 16. col. 895. Vide mox Muscatellus. * Nostris Muscadet. Ordinat. ann. 1415. in Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 1 : Vin bastart, Muscadet, ou autres semblables vins, etc. MUSGATELLUS. Vitis species, ex qua vinum Apianum conficitur, de qua Petrus de Crescentiis lib. 4. cap. 4. sic dicta, inquit Oct. Ferrarius, quod Muscse et apes hujusmodi uvas appetant. [Vide Moscatellus.~\ * Gall. Muscat, alias Muscade. Lit. remiss, ann. 1473. in Reg. 194. Chartoph. reg. ch. 370 : Lesquels compaignons estans en ung jardin assis prez la muraille de la ville de Romans, oil ilz estoient allez en entention de y trouver des Muscades, etc. MUSCATORIA, Emunctoria candelarum, Mouchete, vel Emouchoir. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 12. de Officio Refectorarii : Sed et matas, supersedes, et Muscatoria, et duciculos ad lavatorium, et ipsum lavatorium, quoties opus est, emundare, etc. * Nostri Moucheron appellarunt accenS33 candelae residuum. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 163. Chartoph. reg. ch. 485 : Thomas Michelot soufla et estaingny la chandelle, et n'en demoura que un Moucheron, dont I'en ne veoit gueres cler en la chambre ou ilz estoient. Alias ann. 1448. in Reg. 176. ch. 628 : Le suppliant respondi qu'il n'avoit point de chandelle ; et ce nonobstant leur en fist bailler par sa femme ung Moucheron. Vide supra Mocadus. MUSGATORIUM , Idem quod Muscarium. Visitatio Thesaurariae S. Pauli Londinensis ann. 1295 : Septern osculatoria, et unum Muscatorium de pennis pavonum. MUSCATUM. Vide Muscus. * MUSCATUS, A, UM, [Muscade : Recipe croci , storacis , incensi, nucis Muscatx. (B. N. ms. lat. 10272, p. 171).] MUSCERDA, Stercus murium. Papias. [Male in Gl. Isid. Muscarda.] * Estront de souris, in Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. MUSCETUS, Accipitris veJ falconis

556

MUS

MUS
MUSCIO, MUSCINO, vel Musmo et Musimo, Asinus. Jo. de Janua : Muscino vocatur animal quod ex capra et ariete nascitur, et est dux gregis. Hericus MonachusdeMiraculisS.Germani Autisiod. Episcopi cap. 52 : Turn exanime atque extensum (asini) cadaver oslenditur : ad quod accedens ait, Surge Muscio, et revertamur hospitio. Hie baculo ammonitus contremiscit, et statim prosiliens, dorso auribus concussis, nihil adversitatis se passum alacri vigor e testatur. Supra Asinulum appeilavi't. [Isthaec asini fabula Integra omittitur in yetustissimo Sangerm, ejusdem Herici MS. Codice.] Apud Papiam, Musciones, vulgo, a muscis vocantur : iidem et bibliones , sicut et Poeta ait : In oculis suis bibliones volant. [Gloss, vetus MS. Sangerm. : Musmo, vocatur animal quod ex capra et ariete nascitur. Vide Isid. lib. 12. Orig. cap. ult.] 1 MUSCIPULA, Felis, quod muribus insidias faciat sicdictus. VideMusipula. Boncompagnus de Obsid. Anconae cap. 11. apud Murator. torn. 6. col. 936 : Quidam eorum canes, Muscipulas et mures eo tempore comederunt. Chron. Andr. Danduli apud eumdem torn. 12. col. 458 : Fatentur canes et Muscipulas acvilissima qusedam gusiasse. j MUSGIPULARE, Insidias componere, alicuiquiddam machinari, Gall. Tramer contre quelqu'un. Fredegarius in Chron.: Brodulfus volens nepotem stabilire in regnum adversus Dagobertum Muscipulare cceperat: sed hujus rei vicissitudinem probavit eventus. Vetus Vocabul. ex Graeyio ad Gloss. Isid. Muscipulor , decipio; quia mures muscipulis decipiuntur. Hinc MUSCIPULATOR, Deceptor, Ugut. et Isid. 1. MUSGLUS, pro Musculus, licentia Poetica, Machina bellica, de qua Caesar lib. 2. de bello civili, Vegetius lib. 4. cap. 16. Isidorus lib. 18. Orig. et alii passim. Abbo lib. 1. vers. 99. de Obsidione Lutetiae :

MUS

* MUSCULATUS, Ad modum musculse, seu conchas efh'ctus. Vide Muscula. Inventar. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295: Item duodecim boctoni auri Musculati, ponderis quatuor unciarum. 1. MUSCULUS, Navigii species. Gloss. Saxon. ^Elfrici, cap. de Navibus: Musculus, sceort s c i p , i. brevis navis. Gloss. Isid. et Ugutio : Musculus, parva navis. Occurrit praeterea in Notis Tyronis inter alia navigiorum vocabula. * 2. MUSCULUS, Instrumentum, quo murus eito laceratur, Gall. Pic. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Pro machina bellica, de qua Caesar lib. 2. de Bello civili, occurrit in Tract. MS. de Re miGlorificansque Deum, Tempi! destruxit iniqui lit, et mach. bellic. cap. 65: Omne sediOmnes slrucluras, et qn;e Muscheta solebat Esse prius, Matris fabricavit virginis aulam : ficium sive machina batagliandi, ante se Et quae Machameti fuerat cum daemone sedes, habere debet mantellum ambulalorium, Sedes facta Dei, fit dignis janua caeli. sive Musculum ambulatorium, sub quibus Bernardus de Breydenbach in Itinerario stantes balistari sive scopitari defendentes Terras Sancta3: His diebus quibus in Musmachinam et earn ducentes retro aut chetis congregantur, et quando prsecipuas ante. Vide Musclus 1. habent solemnitales, etc. [Idem : Juxta * 3. MUSCULUS, Os, facies, nostris illud templum modernus Soldanus novam popularibus Museau. Lit. remiss, ann. edificavit ecclesiam sive Muschteam. Caf1372. in Reg. 104. Chartoph. reg. ch. 37 : fari Annal. Genuens. lib. 1. apud MuraDictus Jarosse cum uno magno baculo tor. torn. 6. col. 252 : Saraceni namque percussit dictam Margarelam supra Musillico arma et alia dimiserunt, et ad Musculum, quern adhuc ipsa dolet ex illo ictu. chelam eorutn fugere incosperunt. OccurAlias ann. 1399. in Reg. 154. ch. 407 : De rit ibid, non semel.] Nicolaus Huen in plato dicti ensis dictus clericus percussit Itinerario Hierosol. : A la maison S. ipsttm Bernardum supra Musculum, et Anne a une tres belle Eglise en I'honneur cum puno duobus ictibus supra pectus. d'elle fondee : mais Us en ont fait une Vide Musutn. Musquette. [Vide Moscheda.] MUSCUS, Moscus, MOSGHUS, OdoraMUSCHETTA, Telum quod balista vamentum quod ex umbilico cujusdam lidiori emittitur, apud Sanutum lib. 2. animalis colligitur, quod ita describitur part. 4. cap. 22 : Potest praeterea fieri a Paulo Veneto lib. 1. cap. 62 : Invenitur quod hsec eadem balistas tela possent train hac provincial Muschum optimum, et here quss Muschettse vulgartter appellanquo melius in mundo non invenitur. Est lur. [Hist. Cortusior. lib. 2. apud Muraenim animal quoddam pulcherrimum in tor. torn. 12. col. 795 : Alia tertia pars hac provincia, catti habens magnitudiimmediate balistas suas ponderet cum nem, el pilos grossos ut cervus,pedes quoMuschettis, et quod telis etiam sagittet. que habens ungulatos, et denies quatuor, Joan. Villaneus lib. 10. cap. 21 : Molti duos supra, et duos infra, longitudine ne furo feriti e morti di Moschetti,edi baIrium digitorum : juxta umbilicum vero lestri di Genovesi.] Guill. de Guignevilla inter cutem et carnem vesicam habet sanin Peregrinatione hominum : guine plenum, et sanguis is est Muschum, a quo tarn suavissimus exhalat odor.Adde Ne nuls tels dars ni puet meffaire, Qui vero cupiunt murum succidere Musclis. Combien que on i sache traire, lib. 2. cap. 34. 37. 38. Gazelam vocat JuMalevoisine des sajelles, Guillelmus Armoricus in Philippo Aug. lius Scaliger exercit. 211. in Cardanum Ne espringalle ses Mouchetles. ad ann. 1202 : Musculi ductiles, sub qui- | 3. 4. 5. 6. Vita S. Pelagiae cap. 11 : Hinc fortasse nostris sclopetariae ma- bus tuto latebant qui expugnabant cas- Totum implevit aerem ex odore Musci. chines, Mousquets : nam ut a falconibus trum. Vide Carolum de Aquino in Le- Musco fragrare, apud Hieronymum in venaticis machinas tormentarias Falco- xico rcilit. et supra Catus 2.] Jeremiam cap. 23. Et in Epitaphio Marnes et falconia appellarunt ; ita et Mus1 2. MUSCLUS, rursum pro Musculus, cellae : Aurum portare cervicibus, et aurichetas, quo nomine dicuntur sparvarii Mytilus, piscis genus, Gallice Moule. bus perforatis rubri maris preliosissima masculi, vulgo Mouchets: Germanis vero Charta Henrici IV. Reg. Angl. ann. 1401. gra.no, suspendere, fragrare Musco mure, Sprintz unde Springalles, et Espringa- apud Rymer. torn. 8. pag. 634 : De quo- etc. Joannes Sarisber. lib. 8. Policr. les, ejusmpdi machinae, quibus emitti libel batello piscatorio, cum pisce, allece, cap. 12 : Istos tamen qui Musco et speciemuschetas innuit Guignevilla, ut auctor ostriis vel piscibus vocatis Musclis, etc. bus exoteris placant olfactum, et provoesl Oct. Ferrarius in v. Smeriglio. Espnn* 3. MUSCLUS, Fustis seu baculi spe- cant, etc. Chronicon Reicherspergense galarum meminit Chronicon Flandriae cies videtur. Lit. remiss, ann. 1415. in pag. 269 : Misit ei centum folliculos Mosci. cap. 110. extreme, et alii passim. [Vide Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 77: Ut sal- Mox: Et bestiolam quae fert Moscum. Gloss. Graec. Barb, in Mua, et supra tim traderent unam tunicam, quam alter [Computus ann. 1334. torn. 2. Hist. DalMoschetta.] ipsorum (pastorum) supra Musclum por- phin. pag. 278: Item, pro Musco, pro tabat. MUSCHETUS. Vide Muscetus. Domina Dalphina, taren. ~x.ll.] Quod atMUSGHTEA. Vide Muscheta. 1 MUSGO, Magna musca. Vocabular. tinet ad vocem muscus, occurrit apud 1 MUSCHUM. Vide Muscus. vetus apud Martinium. Arnobium et Apuleium, ita ut non adeo * MUSCIDUS, Mustarius. Vinum mus* MUSCRANUS, GERANEUS. [Animal recens videatur. Vide Diodorum Euch. cidum, mustum. Charta ann. 1315. in infestum aranee et formicis. DIEP.] lib. 1. Polychemiae cap. 23. et ConstantiReg. 93. Chartoph. reg. ch. 65 : Cum MUSGULA, Concha margaritifera. Hen- num African, lib. 5. de commun. loc. ipsi praedicti servilia annua vinaria do- ricus Huntindon. lib. 1. Hist.: Inter quss medic, cap. 31. [Medicina Salern. pag. mino regi ab eis debita, tempore vinde- sunt et MusculsR quibus ssspe inclusam 240. Edit. 1622 : miarum, vel statim post, de vinis suis margaritam omnis quidem coloris optiGaudet hepar spodio, mace cor, cerebrum quoque calidis et quasi Muscidis ac in tinis adhuc mam inveniunt. Videtur legend urn. nusMoscho.] existentibus consuevissent ipsi solvere. culse, vel nucules , parvse nuces. Vide * Gall. Muse; Muge, eadem notione, Musca. [Haec medica manu non indiVide mox Mustalis. 1MUSCILLAGINOSUS, apud Roch. le gent ; est enim Muscula vel Musculus, nisi sit pro Muguet, in Mirac. MSS. B. Bailliftn Diction. Spagyr. : Aqua lubri- conchae species in qua margaritae re- M. V. lib. 2: cata est Muscillaginosa, ut sirupi. periuntur ; Graecis [xua|, Athenaeo (jtue?.] Que plus que Muge ne que mente * MUSCINARIUS, ut supra Musardus,. * MUSCULARIUM,dimin. a Muscarium. Flaira souef lor renomee. Otiosus, piger, stupidus. Glossar. yet. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: ex Cod. reg. 7641 : Muscinarius, inutilis, Devendalh, Prov. flabellum, muscarium, MUSCATUM, Musci odor, apud Ruffin. Muscularium. lib. 3. de Vitis PP. num. 39: Propter

species, quern alii Fragellum vocant, apud Albertum M. lib. 23. de Animal, et Anonymum de Natura rerum. Muschetus, dicitur Petro de Crescentiis lib. 10. de Agricult. cap. 2. ] MUSCHEA, ut mox Muscheta, Mosquee. Jacobus de Voragine in Chronic. Januensi apud Murator. torn. 9. col. 32: Patriarcha autem et quidam Apostolicse Sedis Legatus Muscheam majorem in honorem B. Petri Apostoli, et aliam in honorem S. Laurentii consecravit. MUSCHETA, Mosquea, Templum Mahumetanum. Will. Apul. lib. 3. Rer. Norman. :

MUS

MUS

MUS

557

Ihymiamata et Muscat a, et alia diversa, absurde posse deduci ; Musei quippe bliorum Codicis qui fuit Ecclesias Meetc. [Coraputus ann. 1334. torn. 2. Hist. erat servare ea quae ad penum specta- tensis : Dalphin. pag. 283: Item, cuidam Lom- bant. Ante Brilo stabilis fiet, vel Musio muri MUSFULjE. Vide Muffulse. bardo per manus Michaelis ypothecarii Pax bona, quam nomen desit bonosque tuum. 1 MUSIA, MUSIARIUS. Vide Musea. domini pro Muscato empto per dominum, 1 MUSIARIA ARS, MUSIBIUM, MusiMUSIPULA, Catus, felis. Anonymus de XII./for.1 Desolatione Monasterii Morimundensis MUSEA, MUSIA, MUSIARIUS. Glossae DIUM. Vide Musivum. T MUSICA, nude pro Cantus. Vetus in agro Mediolanensi: Persequebantur Isidori : Musea, nidi soricum. Musix, nidi soricum, Musiarius, qui per musia Codex MS. Fontanell. de modq canendi: Fratres fugientes per abdita loca, quequserit. Hinc forte Musardi, de quibus Musica, est pericia modulations sono madmodum solet Musipula persequi musupra, dicti,quod rebus nihili immoren- cantuque consistans, et sunt partes ejus res, etc. [Vide Muscipula.] MUSIRIFFUS, Regis Tunetani ministur, dum in foraminibus quidpiam quae- ires. Armonia, quse decernit in sonis acurunt. Glossae Pithoeanae : Musea, cavi tum et gravem. Rithmica, quse requirit ter primarius. Pact, inter reg. Tunet. incursionem verborum, utrum sonus bene et Pisanos ann. 1398. torn. 1. Cod. Ital. murium. aut male cohsereat. Metrica, quas mensu- diplom. col. 1120 : Item, si aliquis PisaMUSEIARIUS. Vide Musivum. MUSELENENSES, pro Mosellanenses, ram diversorum metrorum probabili ra- nus emerit mercimonia vel alias res ab aliquo officiali vel Musiriffo dicti regis, Populi ad Mosam, apud Ditmarum lib. tione cognoscit. 5. pag. 54. quam vocem non intellexit * Egid. Carlerius de laude et utilitate &tc Editor. MUSITARE, pro Missitare, apud Gofmusicae cap. 1. ex Cod. reg. 7212. A. : MUSELEUM. Vide Musivum. Musicam triphariam doclores quidam esse fridum Vindocinensem lib. 2. Epist. 28. MUSELLA, Tributi species, apud Tur- dixerunt, scilicet armonicam, organicam lib. 4. Epist. 31. cos Asiaticos. Guibertus lib. 8. Hist. et rithmicam. Armonica vocali concordia * MUSITATUS, Notis musicis, ut videHieros. cap. 8 : Satrapa itaque pacto geritur ; organica flatu sonum emittit ; tur, descriptus. Statuta S. Viet. Paris. inter eos inito, Comiti eidem portam illam rithmica pulsu sive tactu completur. MSS. part. 1. cap. 18 : Quoties histories aperuitf per quam eatenus Hierusalem 1 MUSIGA CORDULA, Quse fldibus cani- graves et Musitatss in ecclesia cantari introeuntes peregrini, et introire, et pen- tur. Statuta antiqua Canonic. Regul. debent, tempestive fratres prsemoneat siones, quas Musellas vocare solebant, apud Duellium torn. 1. Miscell. pag. 86: (cantor) ut cantanda prsevideant. Vide Musicare. solvers nimis indebite ac crudeliter cogeNon vox, sed votura, non Musica cordula, sed cor. bantur. J MUSIVARIUS. Vide Musivum. 1 MUSICA MUTA. Vide Muta 5. MUSIVATUR, Mulcet, placet, lenit;mu1 MUSELLARE, Os pastomide occlu1 MUSICALITER, Cum notis, apud sivanter, leniter. Papias. Unde emendere. Ohron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 662: Insuper Dei fa- Marten, de Discipl. celebr. divin. Offic. dandae Glossse, ubi perperam mulsitanmulum spoliatum nudum cum quadam pag. 222 : Hymnum, Vexilla regis pro- ter editum. [Mallem, musitanter, ut in muliere in foveam miserunt; alium vero deunt, incipiunt Musicaliter ad pulpi- Excerptis legitur.] tum. 1. MUSIUM, ex Graeco [xoyaetov, Schola Musellaverunt, et morti tradiderunt. T MUSICARE, Instru mentis musicis Alexandriae, apud Spartianum in Ha MUSELLATUS, Appellans, apud Speculat. de Appellat. v. Si quis est Musel- ludere, canere. Lambertus Ardensis driano : Apud Alexandriam in Musio latus. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. multas qusestiones professoribus propo558 : Et cum instrumento Musicari et de- suit. MUSELLUM. Vide Musum. 2. MUSIUM, INUM. [Nidi soricum. T MUSELLUS, Rostrum, rictus, Gallice cantari. Vita S. Landelini torn. 2. Junii Museau. Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. pag. 1067 : Nee velis in monasterio diuDalphin. pag. 86 : Item sciendum est, tius immorari vel cum clericis MusicantiMUSIVUM OPUS, dicitur illud quod quoa de quolibet bove seu vacca venditis bus otiari. tessellatum est lapillis variorum colo| MUSICARIUS, Instrumentprum mu- rum, ^Yj^iSwv XSTCTWV eTnOlffsfft, ut est apud in dicta macello, lingua, quatuor pedes et Musellus cum tribus plenis digitis de sicorum artifex. Vetus Inscriptio apud Nicetam in Alexio Man. F. n. 6. qui u.oycorio cum Musello levantur. Vide Mu- Gruter. : Colocasio vernss dulciss. etMusi- aoupyixa\ ^r)<p(5e<; dicuntur in Synodica cario ingeniosis. Orientalium ad Theophilum Imp. pag. sum. :: * Salmasio in not. ad Tertul. de Pal- 113. erantque ex vitro confectsa. Glossaa - MUSEPENEGHE, vox Belgica, Quod pro mensura exigitur, idem quod Men- lio pag. 443: Musicarius, qui voce ca- MSS. : Musivum, quod fit de vitro parietibus. Vetus Scheda apud Marlotum de suraticum. Charta Margar. comit. Fland. neret. MUSILEUM, Idem quod Mausoleum, Eccl. S. Nicasii cap. 3: Est qusedam ann. 1275. in Chartul. Fland. ch. 343. ex Cam. Comput. Insul.: Les droitures qu'il Papise. Glqssas antiques MSS.: Musu- Ecclesia in suburbia Remensi posita miro avoit achatees a ceaus ki nos doivent la leum, monimentum. Innocentius Agri- columnarum ornatu , arcubus, auro et rente de tel espier, deniers que on apele mensor : Circa Musileum in pedes 70. vitro lapillis interposito micantibus, etc. Musepeneghe; c'est assavoir de trois ter- amplius pedes minus invenies. Aggenius Vita S. Laurentii Episcopi Sipontini mines de la recepte, de chascun hoet de Msssileum dixit: Maesilea yero habent ju- cap. 2: Ex minutis vitreis lapidibus, etc. fourment quatre deniers, et de chascun ris sui hortorum modum circumjacentem, Ejusmodi autem musivum videre est hoet d'avaine deus deniers de nostre mon- vel prssscriptum agri finem. Ubi uterque passim Romae, CPoli, et in variis Chrisnoye de Flandre. loquitur detunqulis ac monumentis quas tianorum templis in Italia , Gallia, f MUSEUM. Vide Musivum. in agrorum finibus collocabantur. Quas etc. quod quidem a concinnitate et | MUSEUS, Qui penui praeest. Legeslocos eadem ratione vocat Frontinus. elegantia dictum vult Scaliger ad 5. Palatinse Jacobi II. Reg. Majoric. torn. Vide Loculus. Anastasius in Leone III. Manilii, cum jjioOdav, et ey|x.oy<rov, et [xou3. Junii pag. xx : Ordinamus itaque et PP. : In Musileo beatas Petronillse, quod crixov, in earn partem accipiant Graeci. volumus, quod unus bonus et legalis, qui ponitur ad B. Petrum Apostolum, fecit Quae sententia longe probabilior ea cognominetur Museus, ex nostris coquina- coronam ex argento pensantem libras 20. quam profert Ant. Neorissensis, qui riis deputetur, qui clavem reservatorii Occurrit mox infra idem Musileum B. Musaicum dictum putat, quod ejusmodi nostrse coquinss teneat et deferat; nee Petronillse, ubi videtur esse feretrum, picturis ornarentur mussea. Spartianus non die quolibet carnes, quas emptse et seu loculus, in quo reconditum erat cor- in Pescennio Nigro : De Musivo picta viportatse ad dictam coquinam per empto- pus sanctae istius virginis. Idem in dimus. S. August, lib. 16. de Civit. cap. rem et subemptorem fuerint, ante illarum Stephano II. ex Cod. MS. Bibl. Csssareae 8: Quse in maritima platea Carthaginis fractionem prassenlibus scriptore rationis apud Lambecium lib. 2. pag. 927 : Fecit Musivo picta sunt. Paulinus Epist. 12 : vel ejus scriptore, et altero dictorum emp- autem et juxta Basilicam B. Petri Apos- Camera Musivo illusa. AtOevSura, in Oritore, reponderare fideliter non omittat. toli, et ab alia parte B. Andrese Apostoli, gin. CP. Idem Paulinus Epistola 67. in Quibus sic reponderatis, faciendo certas in loco, qui Musileus appellatur, Basili- Epistolis Pontificum : Ravennas civitatis pecias scindat, et frangat diligenter eas- cam in honorem S. Petronillse. Musiva atque marmora, cssteraque eocemdem, et etiam pisces frangere teneatur, MESOLEUS, in veteri Inscriptione Tar- pla, tarn in strata quamque in parietibus, et illas quss pro persona nostra emptse raconensi : Hie Mesoleus nemini HI. de- etc. Vetus Inscriptio Romae in aede S. fuerint et fractse, coquinariis ad fercula bet. Mesolus, in alia Romee. apud Gruter. Stephani : Opus quod Basilicas B. Martypro ipsa noslra persona prseparanda et 607. 1. Vide Musivum. ris Stephani defuit, a Joanne Episcppo j MUSIMO. Vide Muscio. marmoribus inchoatum, juvante Domino, decoquenda; et alias carnes emptas et 1 MUSINARI, Mulcere, placare, lenire. Felix Papa addilo Musivo splendore, fractas ad opus noslrorum domesticorum, Sanctas Dei perfecit. Alia ibidem : Docoquinariis ad illas prseparandas et deco- Papias MS. MUSIO, Dictus quod muribus infestus mino juvante Felix Episcopus Dei famuquendas deputatis, tradat ordinate. Ex his videtur vocis etymon a veteri Gal- sit, hunc vulgo Co-turn a captura vacant, lus forum Basilicas beati Martyris Musivo ]ico Musser, abscondere, servare, non etc. Papias. Versus scripti in fine Bi- et in marmoribus decoravit. Occurrit pasj1 1

558

MUS

MUS
num. 53. Senator, lib. 7. Epist. 5 : Quidquid enim aut instructor parietum, aut sculptor marmorum aut gypsoplastes, aut Musivarius ignorat, etc. Ita Musivarii dicuntur in'leg. 1. Cod. Justin.de Excus. artif. lib. 10. et apud Julium Firmicum lib. 3. ex emendatione Scaligeri : Inauralores aut Musivarios, pro in usu varios. Sed et idem forte musarius, qui TtotxiX-cYi?, variator, in Glossis vett. de qua voce Valesius ad Ammiani lib. 28. MUSEUM,ex (xouo-eiov. Trebellius Ppllio in Tetrico juniore : Coronam civicam picturatam de Museo. Vetus Inscriptio ann. 153. apud Jacob. Sponium in Itinerario: Et hoc amplius pro sua liberalitate cameram superposuit,et opere Museo exornavit. Alia Inscriptio Romse, in Ecclesia S. Anastasii:
Marmora cui pretiosa dedit Museumque coltxnnas,

MUS
Guillelmus de Saldensel in Hodoeporicp cap. 5 : Ubi est locus prsesepii artis ministerio, marmoribus et opere Mosaico pulcherrime decoratus. Sanutus lib. 3. part. 3. cap. 21 : Turritn conspiciunt variis stratam marmoribus, opere depictam Mosaico. Joannes XXII. PP. lib. 9. Epist.: Cumitaque, sicut accepimus, in facie majoris Ecclesise dicti Monasterii quoddam opus Mosaicum sit incosptum, etc. 1 MUSAIGUM, in Appendice ad Agnellum, apud Murator. torn. 2. pag. 207 : Qui jacet sub lapide marmoreo opere Musaico. MAUSOLEUM OPUS, Eadem notione. Vita S. Laurentii Episcopi Sipontini n. 11 : Et aliam (Basilicam) quam disposuit incipiens, prseclara et admiranda speciositate diversis coloribus, minutisque vitreis lapidibus fulvo auro supertectis, opere Mausoleo, fabricare et consummare studuit. Ubi perperam viri doctiss. ad Mausoleum ^Egyptiacum vocem referunt. Sed legendum videtur museleo. Papias : Musivum, (Edit, musium) museleum, opus depictum. De Musivo porro legendus omnino Andreas Agathopoaus, seu Felibianus lib. 3. de Architectures elementis cap. 11. 1 MUSMO. Vide Muscio. * MUSNARE, Molere, Gall. Moudre. Charta ann. 1222. in Chartul. Campan. fol. 310. v : Postmodum statutum fuit quod post Musnantem , qui jaclaverit in tremuia, idem Guillelmus statim molere poterit. Unde Mosnant, Molitor, Mosneie, praestatio pro molitura frumenti, et Mosnee, frumentum molendum, in Charta ann. 1235. ex Tabul. eccl. Camerac.: Les Mosneies et li Mosnant et li buirons sont tout nostre Sires Bauduins n'y retient fors ke se Mosnee moire franquement. An vero Muisnage idem sit quod modo Mosnei deflnire non ausim. Charta Renaldi Vicecom. P'ales. ann. 1295. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 242. v. col. 2 : Item la Muisnage en ladite ville pour xx. solz. Vide Molta 2. et supra Mulnericia. * MUSONES, MUXONBS, Vermium genus, de quibus Guido de Vigev. MS. in Opusc. de Modo conservandi sanitatem, etc. ex Bibl. reg.: Inveni vermes, quos ipsi magistri facientes venenum ipsos appellant Musenes, et sunt grossi ut est cauda calami, et longi ut parvus nodus unius digiti; sicque quasi assimilantur vermibus, qui nutriuntur ex foliis raparum, et sic ipsi Muxones nutriuntur ex foliis napelli. | MUSQUATA Nux, Aromatica, Gall. Muscade. Peregrinatio B. Odorici torn. 1. Januarii pag. 989 : In ipsa (insula Java) nascitur camphora, cubebse crescunt, et melegetse, nucesque Musquatse. MUSQUETA , Telum , quod balista validiori emittitur. Stat. senesc. Bellic. ann. 1320. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 162 : Quicumque portaverit.... arcum cum sagittis dictis Musquetis, etc. Vide Muschetta. 1 1. MUSSA, Almucium, Oanonicorum amictus, Gall. Aumuce. Statuta Eccl. Valent. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 184 : Nullus clericus.... dum divinum vfficium celebratur, intret chorum, nisi sit superpelliceo et Mussa indutus. Vide Muza. 2. MUSSA. Locus uliginosus, stagnum, Anglis mosse, ut auctor est Camdenus in Descriptione agri Lancastrensis. Charta Edwardi III. Regis Angl. in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 499 : Item a Balholm directe ultra Mussam, quam Dominus

sim apud Anastasium in Vitis PP. pag. 28. 32. 46. 47. etc. Gregor. Turon. lib. 1. Hist. cap. 30. Usuardum 15. Octob. in Vita S. Sabini Episcopi Ganusini cap. 2. num. 6. etc. Adde Philandrum ad Vitruvium lib. 7. cap. 1. [* Oonsule Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 361. et seqq.] A Graecis Byzantinis Musivariam artem in caeteras Europae provincias transiisse scribit Manuel Chrysoloras in Epist. de Veteris et novae Romse comparatione pag. 122. quod Constantinopoli onines pene 33des publicae ac sacrae musivo exornatse essent; hincqueMwsivara peti solerent, quod sane testatur Leo Ostiens. lib. 3. cap. 27. Edit. Brolii, hisce verbis : Legates prseterea Constantinopolim ad conducendos Mussei et quadratarii operis peritos artifices mittit: ut alii absidam et arcum, atque vestibulum majoris Ecclesise Musivo componerent : alii Ecclesise totius pavimentum lapideum pulcra varietate consternerent. Quam vero periti ipsi artifices fuerint, ex opere ipsorum facile conjici potest: cum et in Musivo animatas fere effigies, et virentia quseque te plures aspicere, et in marmoribus omnigeni coloris flores pulcra varietate vernare videantur. Et quoniam hujusmodi artes quingentis jam fere annis obmiserat magistra Latinitas, eas hujus industriarecuperarepromeruit estate nostra. Quae quidem licet prolixiora descripsimus, ut musivarios a quadratariis distingui, et musivariam parietes, quadratariam vero artem pavimenta spectasse, vel inde constet: proindeque error patescat Scaligeri ad Manilium, et aliorum,qui Musivum in pavimentis locant: tuna etiam ut hoc loco illustretur Paulus Silentiarius in Descript. S. Sophias part. 2. vers. 230. tt seqq. ubi musivariam et quadratariam artem belle describit. Vocem $^0$ prqmiscue Graeci usurpant etiam pro pavimento tessellatO. GlOSS. Gr. Lat. : ^YJOOTETY]!;, tessellarius, tessellator. TFr^o^oyca , tessellatus, pavimentum. XEVjcptoini;, pavimentum. MUSIVUM AURATUM, quod confectum est ex minutis vitreis lapidibus auro fulvo supertectis : ut est in Vita S. Laurentii Episc. Sipontini. Anastasius in Leone IV.: Absidamque ejus ex Musivo aureo superinducto colcre glorifice decoravit. In Gregorio IV.: Absidamque ejusdem oratorii superaurato Musivo depinxit. Vetus Inscriptio Romae in sede S. Agnetis Martyris :

Leo Ostiensis lib. 3. cap. 27 : Legatos prseterea Constantinopolim ad conducendos Mussei et quadratarii operis peritos artifices mittit, ut alii absidam, et arcum, atque vestibulum majoris Ecclesise musivo componerent, etc. Hist. Trevirens.: Qui Carolus multum marmor, et Museum plurimum de Treberis ad Palatium Aquis vexit. VII^ Synod. Act. 4 : "Aytat xa\ (76a(TiJ.tai elxovei;, xa\ ^wypa^tat, xa\ uXoypacptai, xa\ 8ia (Aoyaeswv. Vide GlOSS. med. Grsacit. in Mouaetov. col. 963. et TFY)<PK, col. 1782. MUSEIARIUS , qui Musivarius. Vetus Inscriptio Romae: T. Julius Aug. lib. Nicephor. Museiar. fecit sibi et tibertis libertabusque ear. MUSIUM, perinde ex Graeco MouffeTov, quomodo in vett. Codd. Spartiani legi observat Salmasius, pro musivum. Anastasius Bibl. in Hist. Eccl.: Iconas ex Musio factas, etc. Catalogus MS. Episcopor. Catanensium apud Rocchum Pyrr u m : Fecit exedram majoris Ecclesise pingere, et f-horum et cathedram Episcopi in choro cum Musio. MUSIARIA ARS , [q^uam T/IV anb TWV 4/Y59iSwv Iv TOT? T0'!)(oi<; TEXVYJV vocat Manuel Chrysoloras in Epist. ad Johan. Chrysolor. edita post Codini Origines CP. pag. 128.J Leo Ost. lib. 3. cap. 29: Artifices destinat peritos in arte Musiaria et quadrataria. MUSA , Idem quod Musivum. Joan. Diaconus in Vita S. Gregorii M. lib. 4. cap. 40 : Sicut in vetustissimis Musis, vel picturis, ostenditur. MUSATILIS ARS. Inscriptio in templo Aurea concisis surgit pictura metallis, maximo Messanae, ad fornicem majoEt complexa simul clauditur ipsa dies, etc. rem, apud Gualterum in Antiq. Sicul. Muxnov xpuo-ovv, apud Anonymum de Lo- pag. 77 : Antistes Guidoctus opus Musatirgi ducibus reCiS sanctis pag. 81. Xpuaotuyou <VY)cp8s?, lis artis hoc cmpere apud Sophronium in Encomio SS. Cyri giumque. MUSIDIUM, pro'Musiuum, in Chronico et Joannis. Nicephorus CP. in Breviario ann. 765: ToO SwOrjpo; xa\ twv ayt'wv otfaa; MS. Romualdi Archiepiscopi Salernitani Sta iJ'w'Swv ypuawv, xa\ xYjpo^ufpv \t~ki\c, slxo- ann. 1166: Capellam S. Petri quse erat in voypaqna? auelua-E : Christi Domini ac sanc- Palatio mirabilis Musidii. fecit pictura torum imagines opere tessellato atque ex depingi. [Musibii, edidit Murator. torn. cera factas erasit. Nicetas in Manuele 7. col. 207.J 1 MOSIBUM, apud Mabillon. Mussei lib. 7. num.3 : 'AvSpwve?... ^qcpiSwv xpuswv STu8e<T<7t ScauyaSovTE?. Vide Nicol. Ale- Ital. torn. 2. pag. 161: Ante imaginem mannum de Parietinis Lateranensib. beatse Marise, quse est de Mosibo. MOSIVUM, 'in Notis Tyronis pag. 163. pag. 38. [Le Roman de Partonopex MS. Inscriptio Epistolae 67. Codicis Carolini : ubi de Palatiis : In qua continetur de Mosivo atque marDevers la ville sont torr.e, more Palatii Ravenat. civitatis. In ipsa Et sonl d'or Musique aorne.] Epistola: Palatii Ravenndtis Musiva MUSIVARIUS , Mussei artifex, ut est marmor a. apud Leonem Ostiens. lib. 3. cap. 27. MOSAICUM OPUS, quod alii Musivum; MouffiaTwp,in Inscriptione anobis allata hanc enim vocem confictam contendit ad Joinvillam Dissert. 27. TYJV TOO (AOU- Scaliger ad Manilium^ ut (AouffaVxo; dicerapou (f. jj-ouastou) tl^vviv iTtKiTaixsvoi;, apud tum Sit a (Jtouffato;, ut ayaixb;, ab ap^aio;, Eustach. in Vita S. Eutychii P. GP. licet aliter sentiat Salmasius, qui a

MUS
Comes Joannes Moreton. inter ipsum et me divisit, etc. Et mox : Scilicet in terris cultis et incultis, in bosco et piano, in pratis et pasturis, in moris, et Mussis, et mariscis, in aquis, etc. Occurrit prseterea pag. 88. 938. torn. 2. pag. 426. Mossa, eod. torn. 2. pag. 632. Vide Mosses et Mussula. SSS" Eadem notione vox Monsue vel Moussue usurpare videtur le Roman de Za .Rose MS.:

MUS
Gloria Confess, cap. 44: In hoc loco et Tranquillus beatus Confessor requiescit, super terram sepulcrum habens, de quo magnum beneficium prsestatur petentibus: nam de Mussulis super natis medicamina populi promerentur, etc. Vide Mussa 2. MUSSUS, vel MUSSUM. Caesarius lib. 6. Mirac. cap. 5: Cum pauperes Musso, quern de nemore collegerant, oneratos prssterire cerneret. Fascis lignorum vel herbarum, aut muscus, herba seu lanugo arborum et locorum palustrium, inquit editor, Gallis, Mousse. Gloss. Grsec. Lat.: Botavr) TOTS TOI^OI? xal 9^0(01?

MUS

regio, videlicet unum modium vini, et quatuor Mustones. Vide in Mitlto. 1 MUSTOLIUM, Miscellum frumentum, Gall. Bled metell. Charta ann. 1261. in Tabular. Portus-regii: Cum haberemus annuatim in abbatia monialium Portusregii sex sextarios tarn Mustolii, quam avense annui redditus, etc. Vide Mixtum 2. ] MUSTRIGOLA, Machina ad stringendos mures. Gloss. Isid. Ubi GraBvius: Forte ad stringendos pedes, hoc est, ad calceum suendum, qui pedes tegit et Une fosse tote reonde, stringit. Est enim, si Festo fides, MusTrove tenebreuse et parfonde, tricola, forma in qua calceus suitur. Pleines d'espinois grans et iiers, Et de molt poignans aiglentiers, Vide Lex. Martinii in hac voce. Molt estoit ancieiie et Monsue, * Moutardelle vero rusticum quoddam <TUV1f)[A[AVr], MUSCUS. Et si avoit petite issue. videtur esse instrurnentum, furca scili1. MUSTA. Monasticum Anglic, torn. cet vel marra, in Lit. remiss, ann. 1453. Infra ubi de terris incultis : 2. pag. 426 : Donationem quam fecit Ca- in Reg. 182. Chartoph. reg. ch. 328: nonicis ejusdem loci de tola terra et tene- Icellui Cotier dist d Jehan Colinet, vous II deviendront toutes Moussues S'il sont en oiseuses tenues. ment o.... cum ilia medietate novas Mustas, avez emporte ma Moutardelle, que j'avoye * Hinc Moisseron, pro Mousseron, Bo- quse est versus Aquilonem. Forte mussas. mis sur ma terre, tenant d vostre fosse... La femme de feu Fremin vint illec dire leti species, in Lit. remiss, ann. 1389. Vide in hac voce. j 2. MUSTA, Orbis, ni fallor, in quo, audit Cotier qu'elle avoit print ladite ex Reg. 138. Ghartoph. reg. ch. 27 : Jehan le Curetet et Perrin Breyart alerent en- ne mensa inquinetur, reponuntur po- Moutardelle ou fenerier et qu'elle la rencula. Usus Culturae Cenom.: Surgant droit voluntiers. semble par esbatement aux champs, MUSTRUM. Palladius de Architectura, pour cuillir des Moisserons. Monsu vero fratres juniores et accipiant cyphos, et irnpletur de vino, el deponant unicuique ex MS. Cod. Pithoeano : Mustrum autem, et Moussu ibi, idem quod Muscosus, super Mustam suam. quod pro colore purpureo temperatur, etc. musco oppletus. ^ MUSTACA. [Potus ex musto. DIEF.] 1 MUSTURA, pro Multura, Gall. MouMUSSAL. Tabularium Prioratus de * MUSTAQAFIA, MusxAgAFUS.Vide su- ture. Charta ann. 1236. apud Marten, Paredo pag. 7 : Cum vercheria quse, debet torn. 1. Anecd. col. 998: Ita quod idem 2. sexlarios avenaz et 2. panes, et 2. capo- pra Moatasafus. * MUSTACIA, Mala vina. in vet. Glos- Miles toto tempore vilse. suss medietatem nes, et 1. denar. et 1. Mussal de canavo. Musturss de ipso molendino percipiet. Fol. 34 : Et reddit ipse masoerius porcum sar. ex Cod. reg. 7613. * MUSTALIS, Mustarius. Vinum mus- Vide Malta 2. bonum, et multonem vestitum,.,... et tastale, Mustum. Charta ann. 1244. ex j MUSUERE, pro Minuere, damnum chiam de fructibus, et 1