cc <r<C<

ST C<R c
*v. <»
CC -; r^ "^ss -<7 <

«C<<<cr
cc QC<c c

^
cc
<C<C
c
<
<
,
c
<lrc
cc
- « C
c

<.

c rr
<<S
c
v
r > - «
<C'<CC-
«cc> ,

^<Cc<Cc<

«^ - ^<C<s*
5: <&<Lc
<r <c <cc
<x S (
<

cc
<c-
«h
<s cc
^

r <C G <r <

3
<C<C <r<
£c
ccc
CC
cc
cc ^l ^c f
2j
CC cc <
cc^ CCCJO
< c<CK< <c- *^' c

cc > > V^ c<<c c

<MlKC*o
CXv «
1

c C<#< c
<ccc d<cr CCc c «ST 1
C<e,

VILLANOVA COLLEGE LIBRARY

< C<<C?o <?
Villanova, Pennsylvania ^< cc
< c«cc <

<<

f
f
c c:
<-

c c<r
£k This book was donated
cv
cv ccc " «ccrl^^'-^
fl^^&S-®: C
ScR^cCvc ,

ccr"
.3r.4-4a
-^ <C ^<^c?cc# V'
:
;

by C€C' 'C <C7Cc>cS> S--

(,i

iC <' c «<-,«£ Re.v....M......SuLli-V-pji.,....o,.S,A.

^c
'
^ cx.:§ -5%V
: «« «. ,

c<1
ccc << .cco
. ..-
:
<C (f
c<c<<C-Cjr> ^ : ^< c; c J«
<CCTi

c^T £S <CC < * = ^:cc

CClCr^
iC<CF <K cfcc
<<i<:
<-<

'«•Cc-cc
ccccO
.cccc^c^
,.
c<^ C"
Cic C"
Ccc
r
f

«c: iCCCccC ^V r
ccccl :

5* «< <rr cr
ccccr cc >c :

(C c^ccccc cc: cc ^CC

C « <Cj^ cC
^cccr CCC (

< <Sl««. ci <c c £<

CCfXCCc < L«r c< c^c: ccc
'
<3X«sCC
% «C C^ L< CcCCcxrc .
c<
<c?<&<c iX?c:«c9sac «x-.
£'<<crc<cL. <3t«rr i CL <d<c<rc - c«.
<3c<^
'

: <s^<
1

C
^crcr
M tgg C
f

^c;c*r <G
ccT<fp: C <
C<C <a ccjCcflcr
C<
< «.ccsi : - <c
1
C (<.(
-^CCT
« CC ,
'
<c <sc
Ci<C cc
<5^c <
c ^
<
<rcc C<C£ ^'-y&jgj c
<,- -<gr
<«Zcc ^ <r<: CCCSC
c cc ccr<c c<r ^c ccics: ^ '3^<«<cr
1
« c c
«-
c. ,<:..
<

<
C *?T ij
<g/<<I
^c ..'
ccc
;

r" :cc«g:<5 cjc: ccco !L<r<3BM?

a cc
<^r «cotr^fc" «
cc< c c
<r",< -CC<Cj<gc ,ciC<
<cc:cccc ic««mccc:cc
(C<c§:
(
cV". ^c
cc. <

C<' C ^c<c-
<§5
- "C<C
 %l«lt < <c__c: < •
<c<
>_c<c< <<§_r 40S <
^<rcc
__c<c<:
<<*c ccccc .:<<<<£<<<_""'

cc cc c C c«
<K «CC c <c c<c <<C"<<<< r- :< «(
^s. vs_cc
JS_C «c .
cc;

cc ,

«c_j.C! r<C<C «C c
c< c '<
«- •
__C ccc

^% «. <C<_<C < CCC C <*

<C <•«'
<_
<

<£
c
'

<
<* Ct_3X3 CsC < c <
<i<j

_____! C C<C t
« <
<_/••< c
cc
<r

<C<<X<CCC_C c c. < <cc<C _J <

v •«.
<'« •
<

< c
.

> '<iC' cr^" ,r

C.<Tc< \c <0
<C C<_f •.<'
<.«..< cc
<«. C_ < .. c
<•'
<

<« <
•
<c>
•
<_

cc
<
c c

^<< ccrcv
<cjCT
«< < c
<
_<C____
t <c<3C__
«c
<
<«Cc
<<sC__<<:
<
«
Y" ^<_<c
c< <<

r C C<
«_ < c
'^' <r<z<z~ma£%
,< cGCC<Ccc c £
<< < <xS<szi
,

c
- <ic (< <
CCC CC< <C<, CC««___~
<<<^<.c<y&zx
\% «
>X_._C'

lpSpC<CC<<cc
c-c c o<s£'.< c Cc c<cccJHC:
.
c
c
« cic CCCci
c<
:

CC
<S<fficC
cc « c_<c V8__ V__ V. VV ^_.«K_9k_.
v_v,^_<.
.
CCC c <r<<_'< <cc<<<<i__c: .
. scc^ccc:
^.:'<s__<C <rcc <_. <S__C cccs;' <cccc<c§c: cccciCco
<c ^gjg_c ecc< - <•<
<__Ccc «~ CCr-
C <€?_.. CC <«_____<___<<:

C<* '<<£§< ccf^rr c

£$ cc cccc f c <C_C_C < C<CZC€CC <T -" C
c
( 2 c
( «<< «cc
4C<
'«IC Zo
jCc
^<r<mm £«5i«_____3_____*___
» <~~ c
<<Cc
3t___ i__ll#<<z£
^_,«f? <

^_Ec<ra_^c<.«^ c_cc
f CCC C
-<cc<r <c
£?< d
ICcC' C
c<ric<c ccc
.cc<i-__c:cc«
IPf* ~<§F
<«^: o
e-sr^^ ^
_c^ci«. «BKsi <s:<c
f
<3 iiLC C--4B^<CCcc!
^Stelc Cc
:< < <
<L<^stCIMjc <

Cc<cv. < cSSBZxrc

->- S^- ^' <s<jBC5 < « '

caacti^cj < ' <: c<C«t

<c c<cr cc cc-
cc:<cc
ff^^S^ccsc^tcFcc: <r c CC i

C <Cc
Scc/ccr
CcccCcT J_
<K<tK:c:<r^:^ <c C CcCCrC^c
«?£<

Cccccc
«c
^xcccrcc
<cr<cr<^ ^
Cc
C<£ciCL<_:
cccccr<_r:
CCC CC <EC
CCcc ^%^^^<JC^^^fj^^z 1_ <Ltcr
<mr~«<__i
§C<
^- &S5^CCC<<C<BElC<^<lC<c
_C
r ^^^-C<cc^^<cc:<c:ccc:
jcc
'
• cc
C
«kl<
- ^^c c^c: v,

^c< «cc c"cr<a^r~^3iCc<<rCclC

CCC ccd
C
^c.<
__C
: ccci^c^crjcrccc:
'<
««3
«c: <'<a_
« <^c<r: <r<z <ic<c:
' <c<a
_SCc <:<<«sr
c<c

c< ^ccc^cccrc^ -*__<*<

Cc <cCcc c« c<c^:^<ccc:<^ci_ <3_Ccl
^cc- cc_c:^
c<c
jf. <c..

^CCCCC. 0<3CjtSC <_C

o <^<ccr: . <*et: ^«iBac_! '-«^^
CC^<
<<<__: •^•cc <_c?-^
<_J<C
«cc .

=<C^C. C c<t3_<2CM''
'<(

<c^<C
« c<_<*.
<

< cTc< <<

«rccC C^<C5_;c C_^ .i
 ACTA

SANCTORUM
PARISIIJfc — KX TYMS V. (iODPV, VIA GAKANCIERE, 5
 Saa<Atm*i» '/,

i r
'

"'"S"' '&
^CS^-Jj^l
^bZ
«V, '"";..>'.,,.>s
j
^

rai

X\,VI

_.Ar.H»i ijs.

Kfe,

*£
e

Ser U T * ^*
dCa
018 aliarumque
'

P'-'migenia.vetcrum
"* Jfcak
genuum
Scny^" V
f W
c OLLECTA, DIGK-STA
r
<*****»%* irOlfrm***» tllu
_--^.'/ A CONRADO IANNINGO vp
tOANNE BAPT. SOLLEBA
(vj . ^OANi\E PINLO
° C,ETATE
IESV Krinnil tbeou*»8

TOMVS II
d es
'
fartus, quintus, sextus, septimus.
Jgf"
°cta\T, s
|| et nonus coatineniur

fc £DlTIO IVOVISSIMA-
hhHBw curante
HP^E CARNAN.

RRVBlTiO. fffl

<;#.•

rf.
v>VV

^»V^O'.
7W ft- «« jfct."

PARISIIS & R01VLE,APVD VlCTOREM PALME. M. DCCC.LXVJI

 ACTA
SANCTORLM
quotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

EX LATINIS ET GR/ECIS, ALIARUMQUE GENTIUM ANTIQUIS MONUMENTIS

COLLECTA, DICESTA, ILLUSTRATA A

Conraoo IANNINGO, Joanne SOLLERIO

ET JOANNE PINIO
E SOCIETATE JESU

EDITIO NOVISSIMA, CURANTE JOANNE CARNANUET

JULII TOMUS SECUNDUS

QUO DIES QUARTES, QUIIMTI S, SEXTUS, 8EPTIMI S, OCTATU8 ET NOINUS CONTINEIMTUR

PARISIIS ET R0M.E
apud VICTOREM PALME, bibliopolam

1867
 ELISABETHiE
ROMANORUM IMPERATRIGI

SEMPER AUGUST.E
GERMANLE,' HISPANIARUM, HUNGARLE, BOHEMLE
DALMATLE, CROATLE, SCLAVONLE, ETC.

REGINiE
AUSTRIACO-BRUNSWICENSI , MAGNANlMiE
PLE, FELICI

i
TomusTibi
hic alter de Actis Sanctorum mensis
debebatur, AUGUSTISSIMA IMPERATRIX,
Julii , ut pluribus ti-

tulis ita singulari jure

eum sibi postulat augustissimum nomen Tuum, dum partem ejus
non modicam implent cognominis Tibi Sanctae insignia prorsus et toto
4 orbe Catholico celebratissima gesta potissimum aemula
: vindicat vero
o$ Tuavirtus, dum Reginae istius Sanctae religiosissimis exemplis inTe post-
liminio suscitandis, omnem conatum, studium, solicitudinem posuisse
'
videris.Omine profecto in paucis felici, utpote cum Elisabethae appellatio
Sanctas non unas in sola Germania Ecclesiae peperisse, perspectum ha-
X beas. Latissimum in meritissimas Tuas laudes excurrendi campum mihi
•^aperiebant Illustrissimi natales Tui Brunswicenses, ex inclyta illa stirpe,
5 tot avitis Ducibus, Regibus, Caesaribus, heroibus, a tot seculis per uni-
vcrsam Europam tum nominis splendore tum aeterna memoria prae-
, ,

clare gestorum nobilitata. Poterant in Te refundi quaecumque ab illis

*.
fluxerant et sanguinis et meritorum praeconia quid enim communi ho- :

minum consensione magis pervulgatum accepimus, quam tritum illud,

ut quemadmodum est in natis patrum virtus, sic et majorum decora in
posterorum gloriam promanent atque redundent? At enim eas a me prae-
' rogativas exornari omnino vetat certans in Te cum prima orbis terrarum

A
majestate, major, ut ita loquar, ipsa illa impcratoria dignitate , vere
'

Christiana modestia. Probe noveram, IMPERATRIX AUGUSTISSIMA, e quam

gravi lucta victrix emerseris , dum calcata quodammodo aetatis et sexus
ipsius teneritudine , e carissimae genitricis sinu, adhuc tenella, ad Sere-
 '

nissimi avi Antonii Ulrici , numquam satis praedicandi , imo ad Catho-

licae Ecclesiae gremium Te feliciter juxta ac gloriose reciperes. Egregias
naturae dotes, in Te profuse congestas, quibus illic coelestis gratiae in-
crementis divina bonitas cumulaverit; quibus autem virtutibus augustam
illam Tuam et oris et totius corporis majestatem adornaveris, qua pru-
dentia, quo animi candore et fortitudine fulseris, qua demum in arti-
bus, sexui convenientibus perdiscendis facilitate praecellueris, probat
,

in aula Serenissimi, Patrui Tui superstes hodiedum et recentissima

memoria. Quantam porro apud Serenissimum Avum auctoritatem conse-
cuta sis id satis perspicue docuit quod ad nullum Principis beneficia,
,
,

nisi per manus Tuas derivari primoribus quibusque et optimatibus per-

suasissimum esset, Te interim id curante potissimum, ut miserorum et af-

flictorum egestati succurreres probe docta, in sinu pauperum eleernosynas
;

recondere, quibus aeternos Tibi thesauros comparares. His nimirum gradi.

busad summi imperii fastigium Tua Te merita provehebant, quorum fama
vel in remotioribus Europae partibus agentem Augustissimum Carolum
tunc adhuc vivente Augustissimo fratre Josepho Hispaniarum Regem
, ,

latere non potuit, usque adeo, ut tota, quam latepatet, Germania, au-
sim dicere Europa universa nulla dignior reperta fuerit, quae Augustis.
,

simis thalamis conjungeretur. Memoria repeto, quanta promptitudine,

quanta alacritate et constantia, vix annos nata septemdecim, animis
supra aetatem et sexum erectis , desertis omnibus, quae Tibi carissima
fuisse, quis inficiabitur? Viennamprimum, deinde per Alpium cacumina
in Italiam, tum Genuam magna celeritate properaveris demum me- ,

tuenda fortibus etiam maris spatia dicam, an pericula; animo

viris infidi
imperterrito tranaveris, ut ad Augustissimum sponsum, Barcinone tunc
commorantem, prope dixeram, ad ipsum S. Elisabethae natale solum,
ocissime evolares prosperis utique auspiciis eo me Ipsa deducens
;
quo ,

plane contendendum mihi proposueram ad Elisabetham , Patronam Tibi :

dilectissimam ad Reginam illam Sanctam, cujus premendis vestigiis

,

jam diu institeras, et instare hactenus non praetermittis. Illius ego per-
fectissimam vitae instituendae rationem saepe demiratus sum, pridem
cum animo revolvere casus ejus non paucos, quibus et
etiam solitus
Te quoque jactatam memineram virtutes porro quas in Te redivivas ;
,

summa cum voluptate contemplabar. Ut igitur merito prohibes, nequid

hic cum oratorum vulgo a me dicatur, quod vel umbram assentationis
redoleat ;
at certe patieris , AUGUSTISSIMA IMPERATRIX , ea me comme-
morare ,
quae non tam naturae , aut Tibi , aut Tuis viribus ,
quam cceles-
tium donorum auxiliis adscribenda judico; dum ad eam plane normam
qua beatissima illa Lusitanise Regina, alterius item Sanctae synonymae
Turingicae neptis, ad summum
sanctitatis culmen con- meritorum et
scendit, ita Te sedulan ejus imitatricem, non tam terrenae dignitatis
,

splendore licet eo circumfulgeas affici video quam iis recte gestorum

, ,
,

monumentis, quibus solis nos in Domino gloriari posse, scite monuit

Apostolus. Ut pressius parallelo insistam, a primis, ut aiunt, unguicu-
lis exordior. Regio sanguine orta est S. Elisabetha; et Te eo progenitam

ostendimus. Infans adhuc, e parenlum sinu avulsa, sub Jacobi Re°is

avi sui, disciplina sancte educata est; ita et Tu, AUGUSTISSIMA IMPE-
RATRIX, sub integerrimi Catholici Principis avi Tui institutione, prima
 ,, :

suscepisti perfectioris vitae semina ,

quorum uberes fructus prima totius
orbis aula colligeret. Ipsa in aetate admodum tenera , Dionysio Lusitano
desponsata, per medios bellorum tumultus ad Maritum Regem deducta
est; et hic etiam casus utriusque Elisabethao consimiles. Quod siquis
fortasse, haec sorti potius aut fortunae, quam verao virtuti tribuenda
censuerit; audiat is aeque conformia utriusque religiosissime gestorum
specimina; solidas inde utriusque christianas virtutes colligat, ex vir-
tutibus supernae gratiae, in utramque exundantis argumenta. Fortem in
adversis, AD NUTUM DEI se quaquaversum flectere; rerum caelestium
meditationem habere; ad Missdm quotidianam pientissime
in deliciis
accedere; verbo Dei audiendo et ecclesiasticis officiis constanter insis-
tere; sacris mysteriis temporibus ferventissime participare; Regi
statis

Consorti in omnibus obsequi et tantum non famulari liberorum in ti-

, ;

more Dei educandorum curam non aliis committere., sed sibi propriam
existimare; domum suam gubernare provide et solicite; largis eleemo-
synis munifica et liberali manu pauperun indigentiae prospicere; summa
in Deum ac Coelites pietate templa et aras regiis donis pia et Christiana
prodigalitate exornare ; prudentia in regimine
clementia et benignitate ,

in subditos excellere haec non naturae aut sortis, sed gratiae germina sunt
;

hae sunt virtutes Catholica Principe dignae, quibus S. Elisabetlue Acta, quo-
rum ferme verba descripsi, a capite ad calcem in hoc volumine paten-
tissime coruscant : donis, uti dicebam, caelestibus et divinis, quae in Te
AUGUSTISSIMA IMPERATRIX, ab eadem aeterni Numinis bonitate collocata
gratabundi suspicimus, eaque meritis efferre laudibus minime formida-
mus. Patuit et in Te animi supra sexum fortitudo, tum in iis quae Tibi ex-
antlanda fuerunt, utad Augustum Sponsum pertingeres, tum vero cum ad
imperium ipso revocato sola regnum et clementissime et prudentissime
,

moderata es, sed in eo vel maxime, quod invitus nec sine lacrimis
memoro dum post septem annorum conjugium. natam tandem prolem
:

masculam Archiducem Leopoldum o tristem Leopoldi memoriam prae-

, , !

maturo fato nobis heu nimium luctus Tu mater siccis propre oculis
, ! ,

Tibi eripi passa es; quem tenerrime diligeres, audita tamen non
etsi
semel fuisti, cum palam et sincere ediceres, percupere Te atque etiam
Deum precari, hunc Tuum filiun in prima potius aetate et innocentia
mori sineret, quam ut, succedentibus annis, in grave aliquod peccatum
mcidere pateretur. Christiana profecto et digna forti Imperatrice, digna
Elisabetha sententia quam non semel repetiisse Te comperimus
!
dum ,

binas alias Serenissimas proles utero gestareshoc Superos unice ro- ,

gare solita, ut Raptismi gratiam consequerentur. Scilicet, id semper

opere gloriose executa es quod piissimo lemmate expressum refers
AD NUTUM DEI. Vulgatissimae sunt reliquae S. Elisabethae virtutes
quas ,

in Te adumbratas non aula solum Viennensis, et Austria tota, sed

orbis universus extollere numquam desinent praesertim eximiam illam :

Tuam in pauperes misericordiam in quos tam propense benefica es,

ut laetior numquam appareas, quam cum facultates omnes larga manu in

ipsorum sinum profudisti, quae vere incomparabilis est S. Elisabetha?
gloria, inde etiam vehementer inclarescens, quod summa religione et
pietate omnia prope sua in ornandis aris et templis ad extremam usque
aetatem insuinpserit. Et haec Tua Reginae Sanctae studiosissima aemulatio.
 !

dum eademnon levi sumptuinstruis, iisque propriis

donis pretiosissimis
saepe manibus, nonoperose minus quam eleganter elaboratis cujus piis- :

simae liberalitatis testes habeo OEtingam veterem , Cellam Marianam ,

va-
ne exclusa quidem Transilvania, ad
rias Austriae et Hungariae ecclcsias,
quam etiam ejusdem Caesareae pietatis moqumcnta extendisti. Vidit Augus-
tissimus Conjux, quantam tot religiosis operibus, in Lusitania etiamnum
exstantibus, gloriam adepta sit Regina Sancta , cujus ipse incorruptum
post quatuor ferme secula corpus veneratus Non longe quaerenda
est.

sunt ad exemplum incitamenta Patronam habes, quam in Te redivi-

;

vam toti Imperio repraesentas. Sunt et alia in hoc volumine, tum re-
ligiosas istius in Deum et Sanctos pietatis, tum vero in pauperes

beneficentiae specimina, ad prodigium usque miranda, in singulari

Flandrorum Protectrice S. Godeleva; ut cetera praeteream variis locis
hoc toto volumine dispersa. Neque enim longam aliam Sanctorum
seriem, qui totis sex diebus hic comprehenduntur, nominatim percur-
rere integrum est. Ipsum praeter innumeros gloriosissimos Martyres,
ornant primi ferme, saltem praestantissimi Germaniae apostoli Goar, Agi-
lolfus, Disibodus, Rilianus , Willibaldus, Udalricus; qui viri, quot apos-
tolicis quot virtutibus, quot meritis, quod signis illustres
laboribus,
Quot vero et Sancti alii totidem et ipsi pro Te, AUGUSTISSIMA IMPE-
,

RATRIX, apud Deum futuri intercessores qui potenti suo patrocinio a

,

supremo Sanctorum Capite, ita loquimur pleni fiducia, ad quam Te de-

mississime exhortari audemus; alium nobis Serenissimum Archiducem,
alium Leopoldum impetrabunt, futurum heredem, non ditionum modo
Austriacarum , sed, quod in hac re primum est, Tuarum et Augustissimi

Consortis praxlarissimarum virtutum ; futurum Imperii et Catholicae Eccle-

siae columen; futurum Augustissimorum Avi et Parentis in promovenda
Sanctorum gloria imitatorem. Non fallent divina effata : Quisquis ADNU-
TUM DEl se dirigit, optatis potiri meretur. Eam nos spem firmam alimus,
ea Bclgae Tui omnes fidentissime nituntur. Audiant Caelites quae votis om-
nibusjam diu ardcntissime postulavimus, etporro, quo fieri poterit fer-
vore, cffiagitare non desinemus.

AUGUSTISSIMA IMPERATRIX

SAC.IVE C/ESAREE ET REGI.E CATIIOLIC/E MAJESTATIS TU/E

Devotissimi Ciientes:
Conradus JANINNGUS,
JOANNES BAPT. SOLLERIUS,
JOANNES PIMUS,
Sociclalis Jesu.
 SYNOPSIS
TOMI SECUNDI

DE ACTIS SANCTORUM
JULII
hic Julii alter, priori nonmajor mole, nari ante tomum i Julii, et hic rursus in plures
Tomusdierum sed et Sanctorum numero, ad nonum distrahi , aut in Hispaniam avehi prohibetur.

usque diem extensus, in quo variae Anony- Inter Galliae Praesules eminuit Felu Nannelensis,
morum MM. turmae ; ea vero longe praeci- eucomiasten nactus Fortunatum ,
qui doctrinam,

pua, qua; decem mille ducentos et tres sacros Pugiles, virtutes, et gestaejusmirifice praedicavit. Non eadera
ductore Zenone, complectitur; Sanctos vero, nomini- censuit Turonensis Gregorius, paulo acerbius cum
bus propriis expressos, ultra ducentos et quinqua- Felice confiictatus ; ut intelligas, Viros etiam san-

ginta; quos more solito, qui virilis sexus sunt,

ctissimos nonnumquam humanitus aliquid passos.

secundum triplicem statum Ecclcsiasticum, Monas- Celebris est laurianus, non solum Episcopus, sed et

Secularem, ordine regionum distribuimus Martyr Vaslinni in Biturigibus. Alii sunt Eoaldus
ticum et
feminis, cujuscumque sint status, in Viennensis, Aurelianus Lugdunensis, Sigisboldus
in tres classes :

quartam classem collectis. Ab hacserie excluduntur Sagiensis, Angelelmus Autissiodorensis , Paulus

veteris Testamenti, de quibus praecedenti Senonensis , Valerius Consorranensis : et de quo
Sancti
notiliae vix reperiri potuere, Itlierius Nivernensis,
volumine actum diximus. In hoc tomo recurrunt
Oseas et Aggenus uno die simul conjuncti, atque
reliquiarum cultu, quam gestorum serie illuslrior.

Inferiores hujus classis ordines ornarunt Valentinus

Isaias, inter Prophetas majores primus et celeberri-
loqui presbjter, Galliarum Alexius, Gervasius diaconus et
mus, Christi Servatoris praenuntius, et, si ita

martyr, ac Wulfilaicus Occidentis Stylites, a Grego-

licet, praemartyr.
rio laudatus. Obscuriora suut, quae de Bertario et
EX STATU ECCLESIASTICO. Ataleno MM. tradita habemus.
Odonis Urgellensis episcopi fama Hispaniaj fines

In Oriente illustres fuere, sed prope aequivoci excessit, dum ejus nomen Martyrologio Romano
Episcopi, Flavianus Antiochenus et Elias Hierosoly- insertum est.

mitanus, funesta ea tempestate, qua squabilis oeco- Apud Anglos, Scotos et Hibernos nominatissimus
nomia, rigidioribus orthodoxis exosa, moderatiores Palladius, S. Patricii quodammodo praecursor fuit.

quoslibet suspectos reddidit; quosTheophanesaperte Iledda apud Occidentales Saxones meritam egregio-
insectatus est : ast ii justos patronos repererunt, rum operum laudem consecutus est : sed nullus apud

quibus et nos accessimus. Ab eodem Theophane in- Anglos Odone Cantuariensi antistite celebrior.

simulatus eliam est Andreas Cretensis, sed et ipse Vix umquam tam paucisdiebus tot insignes Episco-

vindicatus. Non adeo celcbrcs sunt, qui in solis ferme pos dedit Germania. Ut non multis inhaeream enu-
Graecis Fastis referuntur. merandis Trevirensibus , seu forte Tungrensibus,

In Italia plures quidem Antistites recurrunt, verum Nativo, Numeriano, et Auspicio ; Martyribus ac-

aut nullis specialibus, aut non satis probis Actis or- censetur Agilolfus Coloniensis. In Dysembergh,

nati. Instituenda fuit disquisitio, quis inter summos non procul Moguntia, claruit Disibodus Hibernus
Pontilices sub Hadriani nomine colatur Nonantuko episcopus, tametsi ibidem, vitam mere solitariam
,n ditione Mulincnsi ; ubi, sublata confusione, causa duxerit, nomine proprio monti indito, ubi monachos
Hadriano III adjudicatur.DeSS. Stephano et Suera congregavit, quorum miserae vicissitudines explican-
sociisque aliis Rhegiensibus in Calabria anceps dis- tur. Franconum apostolus Kilianus, Hibernusetipse
ceptatio : qualis de S. Romulo comitibusque marty- vel Scotus, Herbipolim lidei Iumine illustravit, fuso

ribus in Tuscia; quorum postremorum quam certus cruoreeam foecundans. Temporaejus, quantum fieri

cultus, tam sunt apocrypha Acta, quffl de ipsis cir- poluit, restitula sunt : Acta vero, et quae ad ejus

cumferuntur. Alios promiscue appellare sufliciet. cultum spectant, illustrata. Non procul inde primos
item fidei radios sparsit Willibaldus, Eystettensis
Martyribus annumerantur Ponlianus apud Tuderti-
nos, Astius sive Aberistus Dyrrachii. Alliertus
et ecclesiae conditor et patronus, cujus Acta, ex ipsis

celebris est Laude Pompeia. Habent' Brixienses vetustis hodOBporicis accepta, ad chronologicos calcu-

ApolloniumVr?esu\em, habent et Beneventani alium los reductasunt. Quartus eetate, scd aliis sanctitate,

suum synonymum. Joannes Angeloptes Ravennati- gestis et miraculis non inferior, Udalrieus Augusta-
bus praefuit, Consul Comensibus, Ampelius Medio- nus, Germaniam universam et Pannoniam ipsam
lanensibus, Felix Genuensibus.Sercras CaBsenatibus. nominis sui fama implevit. Gesta post Velserum
De Brictio Martulano actum fuitin Tract. Praclimi- illustrata sunt; sacrum corpus Augustae assertum.

Jitlii Tumus 11 II llerum-

 Serumbtrtus, episcopus Mindensis, notus est ex Italiae seu polius Romffl non unum, variis succes-
Breviario Osnabrugensi. Ad lianc classem revocandus sive diebus, Sanclum subministrant Acta S.Sebastia-
est Goar presbyter in agro Trevirensi, nominis sui ni, quos interin hoc volumine recurril Tranquillinus:
oppido, etvulgatis plurimis signis nolissimus. pnetcr Claudium commentariensem , Nicostratum
Priscam primorum Ecclesiae Martyrum constantiam pnmiscrinium. Casturium, Victorinum et Sympho-
et fortitudinem in llelgio suscitarunt Parochi, Sacer- rianum, Antoninus martyr Placentiffl operosiori
doles, et Religiosi undeviginli numero, a furcnlihus disserlationi materiam praebuit, qua praevie excu-
seculo xvi Calvinianis Brike in Hollandia martyrii tiuntur confusiones Antoninorum, ad varios dies
laurea donali , sed notiori nomine Gorcomienses spectanlium, qui omnes, excepto Placenlino, difficul-
dicti, quorum historiam graviler, erudile et integer- ler a primo Apamiensi martyre disjungentur. Brixiae
rima fidc descripsil Guilielmus Eslius. Quae pro martyres honorantur Xicolaus et Hieronymus, Eu-
eorum refodiondis exaltandisque reliquiis, cultu et sanius MM. apud Forconium in
et socii Vestinis.
canonizatione subinde gesta sunt, pnevio commenla- Theophanius confessor Corneli in Tuscia. Florentiac
rio cursim deducunlur. Barduccius et Joannes de Yespiniano.
Ilugo Pcrcgrinus colitur in dieecesi Autissiodo-

EX STATU MONASTICO. rensi. Nomius seu Nummius solam nominisnolitiam

reliquit.J/crfranMsetOrfrajiMsadniberniamspectant.
EfTulsere in Oriente Palermuthius et Copres ana- Singularem laudem meritus est Edgarus Anglorum
choretie /Egyptii, quibus, ut martyribus sub Juliauo rex.tot titulis commendatus.utstupendumsit, regem
apostata, adjungitur miles Alexander. De eorum adco juvenem, lam brevi tempore, Anglicanam eccle-
Roma; cultu agitur; sed eos aliqui confessores mal- siam ad tantum splcfldorem evehere poluisse.
lent, ex Vitis Patrum acceptos. Inde desumpti sunt
Epictetus presbyter e.t Astion diaconus monachi
EX SEXU FEMINEO.
martyres Almyride in Scythia. Mirain paucis videtur
historia, neque est, qui marlyrii palaestram satis aple
In Ilalia primus locus dandus Anatholim Tborensi
delineet. Sisoes Magnus inter Thebaidos solitarios
et Audaci, martyrii socio, in quibus variaut Martyro-
praecipua nominis gloria claruit.Plures ex hocordine
logi.ad verosimilliinum sensum explicati. Zoe martyr
refcrnni Graecorum Fasii, sed solo ferme nomine
Romte ex Aclis S. Sebastiani sumpta est, ut supra
notos. In Ilalia ercmilicam vitam professus vidclur
Tranqiiillinus et alii. Trophima, seu Trophimina
llkminatus apud Tiferuum Tiberinum; verum de virgo martyr Sicula, satis mirum in
cxornalamodum
quamde gestisconstat. Hucetiamrevoca
cullu magis,
est; sacro corpore gaudere se putant Minorcnses in
Albertum, monachumCisterciensem,apudGenuenses
Calabria.quodfortetutoadmittipossevidcbilur.Comf
cultu publico celebrari solitum. Davanxatus Barbe-
nica, virgine itidem cl marlyre, giorianlur ibidem
rini in Elruria paulo nolior est, forte S. Francisci
Tropaeenscsjseddeejuspatrialongaapud ipsos et inu-
Tertiarius. Pelrus a Cruce, e Germania Viterbii
tilis concertatio, sic composita, ut controversiarum fi-
peregrinus, Ord. Scrvorum B. M. V. ad hanc classein
nem sperare liceat. Tot fluclus nonmovit Philomena
reducendus est. In Gallia unicus occurriLAiwemwn-
virgo apud Septempedanos in agro Piceno. Joanna
dus, abbas Mariacensis apud Pictones. Celebriorem virgo CarmelitanaapudRegium Lepidi immemorabili
suggerit Anglia, Grimbalduin, Wintoniensem abba-
cullu, quem perseverare credimus, gaudcre pergit.
tem, cx monasterio S. Bcrlini ab Alfreilo rege evo-
Noiala virgo martyr habere cultum Ponte-
scitur
catum , ad restaurandam , ut volunt , academiam vici in Armoricis. Ad Belgium spectant Landrada
, Oxonienseml Varia idcirco Dnguntur, quae rejicienda virgo, S. Lamberli synchrona, parthenonis Belisiensis
fucrc : plurima alia Mildc amliiguii discussa sunl*
in agro Leodiensi fundatrix. Berla vidua sanctimo-
Per Germaniam moiiarhorum norma eodem prope nialis Blangiaci in Artesia cum synonymis confun-
tempore existitere Procopius in Bohemia, et wilhcl- denda non esl. Prae ccteris tota Flandria celebralur
iiiiis. iliclus Hirsaugiensis, cujus monasterii refor-
S. Godeleva virgo ct martyr, tametsi conjugata, spe-
malionem pcr varia alia feliciler propagavit.
culum cujuslibet status feminei ; impii mariti jussu
slrangnlata, verso in candidum lapidem sanguine
EX STATU SECULARI.
fonte autem, in quo submersa cst, ad pellendos mor-
Ad Orientem pertinent Aqwila et Priscilla, quo- bos in hunc diem salutari reiblilo. Elisabetham
rum sufficiens gloria ,
quod ab Aposlolo laudali Lusitanias reginam satis est nominasse. Moduenna,
fuerinl. Celcbcrrimus Panlmnus eo maxime titulo Movenna, seu qnolquol aliis modis indigitaveris,
pncilicandus quod Alcxamlrinani callicdram seu
, aenigma historicum esi, aut una in plures divisa, aut
Bcholam moderatus fucril. De Procopio, uno an plures in unam conflalae. Rcrum, personarum et
gemino, lcclorc Scythopolitano , ct duce JSgyptio temporum confusio cst,qua nemo sese facile expedie-
niulla pridem contcnlio, quffl hic denuo innovanda rit. Planiora sunt quae de Sexburga regina et abba-
etdirimenda fuit. Domilius inSyriamartyregregius, tissa Elyensi, de Edelburga abbalissa Faraeraonaste-
non tcrgeminus scd unicus esse videtur. Paulus rio in fiallia, ct de S. Everilde, virgine etiam Angla
Novus ex corum nnmero est, qui sub Iconoclastis dedimus. Angela virgo Bohemica, Carmelitana,
certaruni. Adde liis Latinos el Grajcos alios Martyres nimis mullis prodigiis involuta est. Summira virgo
insolis Martyrologiis memoratos. maiiyr cum sociis vel sociabus adscribitur Norvegiae.

FA-
 FACULTAS R. P. PROVINCIALIS

SOGIETATIS JESU FLANDROBELGICiE

ET SUMMA PRIVILEGII C/ESAREI
c umEdictis Philippi II llispaniarum Uegis, deinde Serenissimonim Archiducum Alberli el Isabellm,
Belgii Principum, rursumque Philippi III, ac novissime Caroli II Itegum, confirmatis 2 Decembris
1692, et 10 Julii 1694, Provincialibus Societatis Jesu, per Flandrobelgicam pro tempore futuris, potestas
facta sit eligendi Tgpographos et Bibliopolas, qui, ad aliorum quorumcumque exclusionem, soli
imprimere ac reimprimere et vendcre possint libros
et opera qumlibet,
rite approbata, curantibusque
ejusdem Societatis Patribus edita aut porro edenda, sub consueto sum Majestatis Pririlegio, non aliter
impetrando, quam in scriptis obtenta et prmexhibita licentia prmdicti Promncialis; idque sub gravibui
panis, in contraventores aut aliter imprcssa importanles statutis, ut latius in ipsis patentibus
litteris apparel. Cum etiam sua Cmsarea Majestas idem valere voluerit in ditionibus, S. R. Imperio
subjectis ;
Ego infrascriptus Societatis Jesu per Flandrobelgicam Prmpositus Prorincialis, polestate ad hoc
mihi facta ab Adm. R. P. N. Prmposito Gencrali Michaele Angelo Tambnrino, concedo Jacobo du Moulin
facultatem sic imprimendi, etper se aliosque vendendi infrascriptum opus. ex more nostrm Societatis
( quod hisce attestor) recognitum et approbatum ; videlicet, Tomum secwndwm de Aclis Sanctorum Julii,
collectis et illustratis per Conradum Janningum, Joannem Bapt. Sollerium, Joannem Pinium, Societatis
nostrm presbyteros Thcologos. In quorum fidem hasce, manu propria subscriptas. eonsuetoque nostri
ojficii sigillo munitas, dedi Anlverpim xxxi Decembris mdccxx.

JOANNES BAPTISTA ARENDTS.

SUMMA PRIVILEGII REGII

r
v^aesareae et Regiac Catholicae Majestatis diplomate sancilura est, ne quis, pratei' voluntatera Conradi
Janningi e Societate Jesu, ejusve ad illustranda Sanctorura Acta Adjutorum et Successorum, ullo modo
imprimat vel recudi faciat, ex parte vel in tolum, Tomos eorumdem, de argumento illo, vel jam editos
vel porro edendos; aut alibi excusos excudendosve invehat , venalesvc habeat : qui secus faxit,
confiscatione exemplarium, et aliis gravibus pcenis mulctabitur; ut latius patet ex litteris, Bruxells
dalis.

Signat LOYENS.

Etego Conradns Janningus Societatis Jesu, permitto Jacobo du Moulin, ut Tomum secundum de Aclis
Sanctorum Julii, meo permissu ab ipso impressum, pnblicet. Datum Antnerpim xv Februarii mdccxxi.

APPROBATIO ORDINARII
TJ- omus hic alter mensis Julii dc ActisSanctorum, eadem quaprior diligentia et ah iisdem auctoribus
PP. Conrado Janningo, Joanne Baptista Sollerio et Joanne Pinio Socictatis JESU presbgteris Theologis
elaboratus est, nec minus dignum censeo, qui inpublicam lucem prodeat ad Dei ac Sanctorum gloriam,
totius Ecclesim incrementum, atque hagiophilorum aliorumque ecclesiasticarnm rerum studiosorum
utilitatem. Dabarn Antverpim iii Februarii mdccxxi.

F. G. ULLENS Presb. Can. Schol.

Offic. et Lib. Censor Antverpi».

PROTESTATIO AUCTORUM
Q
velle
uod idenlidem protestati sunt decessores nostri in hoc de Actis Sanclorum Opere, se
,

Urbani Pnpie VIII Constutitiones neipie suis, aliorumve buc rclatis Commenlariis aliud
servatas
;
pondus
tribui, quarn sit bistoriae, ab bominibus errori obnoxiis scriptffl : idem aute hunc Secundum Tomuiii
Julii denuo protestamur.
 , ,,

ELOGIUM
R. P. FRANCISCI BAERTII
HAGIOGRAPHI SOCIETATIS JESU ror MAKAPiTor

Auctore Guilielmo Cuepro ejusdem Soicetatis Sacerdote.

PROLOGUS
teste Tullio, Latini Graecique phi- natum mdcli felici partu geminos edidit
Si, losophi non censeant lugendam esse quorum allero post tempus aliquod mortuo
mortem ,
quam immortalitas conse- Deus ad suam Sanctorumque gloriam conser-
quatur , decet nos laudibus potius ,
quam vare voluit Franciscum nostrum ,
quem pia

lacrymis prosequi funus R. P. Francisci mater , subsidente aut potius recedente armo-

Baertii , utpote cujus mortem non tantum rum fragore, domum reversa ita in pueritia

vana apud posteros nominis immortalitas educavit , ut una cum lacte pietatem instil-
R
B quam solam caecse" illius setatis sapientes lasse videatur. Nam puer septennis manifesta
ambiebant , sed seterna , uti confidimus . indolis ad omnem honestalcm propensae indi-
secuta est apud Deum felicitas. Quid enim cia praebebat. Oblectatio non aliunde illi

non speremus de illo ,

qui omnes corporis major, quam e pietatis exercitiis ,
qualia

vires, animae facultates, vitam denique to- innocens illa aetas exstruendis ornandisque

tam divino cultui Sanctorumque honori im- arulis obire consuevit.

pendit? idque tanto laudabilius, quanto stu- 5 Jam deccnnis ad percipienda linguae la- studia m se-
c" h;
diosius res a se praeclare gestas tenebris involve- tinae rudimenta maturus habebatur. Igitur

re ethominum oculis subducere nitebatur.Quae parentum imperio et aliorum judicio ad stu-

quidem piorum operum occultatio ampliorem dium istud animum appulit, ac in eo magistris

laudandi materiam subtrahit, sed nescio quo attcnte audiendis, multa et diligenti eorum ,

modo , ad laudandum magis impellit. Imo quae audiverat, commentatione ,

quotidianis

mihi ad panegyrim ultro properanti calcar denique gymnasii exercitationibus ita profe-
addidit fortuito oblatum hanc in rem aureum cit, ut inter aequales plerumque primas ferret.

illud Hipponensis Antistitis effatum : Laus Praeter laudem ,

quam tum temporis a dili-

humana non appeti a rectc faciente , sed gentia et obsequendi studio plane singularem

subsequi debet recte facientem, ut illi profi- merebatur ,

prsecipuam gratiam illi ac com-
ciant ,
qui etiam imitari possunl, quod lau- mendationem peperit innata quaedam vere-
dant. Itaque quae de vita et moribus R. P. cundia, et quoe illam comitari solet, pudicitia;

c Baertii ex fideli sociorum aliorumque narra- hanc oculi , vultus, sermo et totius corporis F
tione comperta mihi sunt, paucis complecti habitus praefcrcbant. Quae, ne pravo , ut
ac litteris mandare decrevi tum ad gratam , plerumque fit , consortio corrumperetur ; si

viri, de Opere nostro optime meriti memo- , qnos e. sodalibus dissolutiores esse animad-
riam conservandam tum ad documentum ex , verteret , ab eorum consuetudine se prudenter
ejus virtutibus capiendum. subducebat.
4 Occupavcrat jam tum ejus mentem pecu- k las in ,
„_
;
CAPUT I. liaris erga Dei Matrem amor, qui in lubricis ve nt»te;

Natales; studia in seculo et religione usque fervidae adolescentice annis tutissimum solet

ad Hagiographiam. esse omnium virtutum ac praesertim castimo-

niae praesidium. Tener hic affectus maxime se
\_jum luctuosis belli flammis undique arderet prodebat in adeundis ccetibus Deiparae cultui
Hataletpiten-
un : Flandria, multi ex agris locisque , a mihtari dicatis , quos nullus frequentabat diligentius;
licentia parum tutis, ad munitas civitates et in celebrandis sanctissimae Virginis festis

fugiebant; quos inter Francisci nostri- mater quibus scholasticorum nemo divinum Eucha-
jam gravida , Belliolo , non invenusto Flan- ristiae epulum recipiebat ferventius. Tunc enim
driae oppido , sese recepit Ipras , tribus ab eo suavia cum Deo in longum protrahebat collo-
leucis dissitas , ibidemque anno post Christum quia, ex ejusque vultu animum caelestibus

gaudi-
- -Avu C usuidortui Uulu^ Tom/ JJ
. .

T.B Boutt.u 4
,. /,„: A,i,j
|,|H

IIIIIIIIIIImnniIIIIIIIIIIIIIIIH ll;l'|i|„l'!l

EFRANCISCUS BAERTIUSS.il
OBnrxxvn octobr. mdccxdcat.lxix.M
^MiUc intcr curas promomt /Bdrtiiu Acta, '

Quid, nom Scripturus, Si Jjcuissct, crat. ^SL ^

'""'"^ MlHMmi lllln „,i „„„„„„,„,„ „ „„, „„,„„ „3

 . ; ,,

DE VITA, OPERIBUS, VIRTUTIBUS.

AUCTORF gaudiis delibutum et beatissimaeVirginisamore incubuit, ut collectas quatuor annorum quae- D
c. c.
succensum facile deprehendisses. Tanta deni- stioncs propositis publice thesibus defendere
que in adolescente observata est morum inte- juberetur.
gritas, ut condiscipuli juberentur inspicere
CAPUT II.
tamquam in speculum in ipsius vitam , atque
ex ea sumere exemplum sibi. Labores in Hagiographia.
5 Hunc maxime in modum confecto stu-

tirocinutm diorum humaniorum curriculo , Societatem HiLis humanae divinaeque scientiae praesidiis Aciis Sancto-
religioni*.
nostram quam divinitus se
ad impelli sentie- instructus, anno mdclxxxi Superiorum volun-
,
^""^""V-
bat , summis votis expetiit, et honorifico tate venit Antverpiam , ut R. P. Danieli pikatur.
veroque'magistrorum suorum testimonio ad Papcbrochio t5 \i.ay.ap{-.r
l , tunc in Actis San-
institutum nostum peridoneus judicatus, im- ctorum strcnue laboranti, auxiliarem operam
petravit. In eam admissus, Mechliniam con- praestaret. Sequenti anno missus est ad ter-

tendit, vitoe perfectioris tirocinium positurus; tiam Probationem , more Socictatis restaura-

quod quidem tanta animi alacritate aggressus turus spiritum , si quid forte litteras docendo

est , ut tirones, quorum incitati erant ad discendove deferbuissct. Sed post mensem
pietatom spiritus, ad sanctam accenderet peractis illic spiritualibus sancti Patris nostri

aemulationem. Praecipuum in hac spiritali pa- Ignatii exercitiis, rediit Antvcrpiam , inchoa-

lsestra illi sludium erat, alta religiosae hu- ta Hagiographae studia prosecuturus; in qui-

militatis, quae ceterarum est parens custosque bus quam utiliter feliciterque laboraverit
i:

virtutum ,
jacere fundamenta; quae quam testantur egrcgia sacrae scriptionis monumen-
solida fuerint, reliquus totius vitae cursus ta, quibus ejus eruditio orbi litterato inno-

docuit. Hinc nempe profluxit illa sui ipsius tuit.

despicienlia , laudis fuga , in pauperes rudesque 9 Imprimis post Vitam sancti Adalgisi Scripta uiiut
in Hagiogrn-
benevelentia , eorumque non infrequens et af- presbyteri in Picardia ad justas chronologiae phia.

fabilis officiisque etiam tcstata congressio. lcges reductam , edidit Acta sanctae Ninocae

6 Expleto biennio , emissisque de more virginis , sanctorum Huvarni vel Harvaei

Audita philo- votis, Meehlinia Antverpiam ad philosophiam

Majani vel Mevenni abbatum et sancti Vougae
sophia , litte-
audicndam se contuiit , atque illic fervorem vel Vii episcopi ,
quos omnes veneratur Bri-
ras humanio-
res docet. spiritus, qui per spinosa hoec studia subinde tannia Armorica , et in quibus illustrandis

nonniliil dissipatur, non tantum non minuit tanto major occurrit difficultas, quanto minor

sed auxit potius, virtuti seque ac doctrinae est Britonum historiographorum copia. Dein

intentus. Postca Moderatorum jussu Brugis ac proeter Acta Graeca sanctorum Zenonis et

alibi litteras humaniores per sexennium sum- Zenae martyrum Philadelphiae in Arabia ac-

ma cum laude juventuti tradidit. Quo in mu- curatis observationibus elucidata, Vitae Magni
nere maxima iUi cura fuit , ut simul cum Basilii episcopi Caesareae in Cappadocia proefi-

doctrina pietatem discipulorum animis alte xit et immiscuit commentarium prolixum et

imprimeret. Quare si quid minus honeste ab eruditum, ex quo tamquam ex ungue leonem,

iis dicto factove commissum adverteret, quan- ut vulgo aiunt, virum possis cognoscere.

tulumcumque id erat culpae, magna illico Inter ceteros autem Hibernicae vel Scoticae

vultus sermonisque severitate redarguebat, non hisloriae erat peritissimus : nam in gestis san-

ignarus, qu.im facile juventus nimia indul- ctorum abbatum Baithenei etColombae in Jona

gentia in graviora vitia prolabatur. Scotiae insula, sancforum Coemgini aut Keivini,

7 Difficili crudiendae juventutis labore per- Colmani vel Colmaci, Molcngi sive Dayrgelli
Sludiis the funetus, Lovanium mittitur operam daturus episcoporum in Hibernia tanta ingenii subti-
logicis ope- anachronismos corrcxit tanta judicii
utilissimae divinarum rerum scientioe, qua sic litate ,

ram dai.
mcntem excoluit, ut non modo intellectum maturitatc Acta genuina a suspectis discrevit,

sterili pasceret subtilitate, verum etiam vo- tanta accurationc famosum schisma Scoticum
Deum affectione inflam- in celebratione Paschatis aliaque ad Scotos
luntatem ardcnti in
marct. lnlerea sacerdotali dignitate ornatus tum novos tum antiquos spectantia explicuit,
ut jure merito in commentario praevio ad Vi-
P. Franciscus anno elapsi seculi octogesimo
tam sancti Rumoldi dictus fuerit in rebus
et religiosi saccrdotis munia implevit , ct di-
Ilibemicis versatissimus. Sed haec et id genus
ligentis theologi officio non defuit: Nam pro-
alia malim studioso Actorum lectori judican-
be intelligens, scientiam non nisi assiduo
da rclinquere quam pluribus commemorare.
laborc venalcm esse, tanta animi conlentione ,

et ingenii commendatione in haec sacra studia -10 Unum tamen, quod operi nostro mul-

tum
 ; ,

P. FRANCISCI BAERTII.
A di loquendique simplieitas , ob quam usque atque adeo ,
qui a puero ex virgineo quodam aictobe

,„" '
adeo omnibus erat carus, ut etiam naturales pudore ab omni impuritate abhorruit ,
quin

defectus , ex mclancholica corporis tempera- jam voti religione obstrictus , multo magis
tione exorti , in eo non displicerent. Quare eam execratus fuerit, dubitari nullatenus po-
non videor mihi male de eo dicturus, quod test ; cujus rei vel hoc satis magnum est

de magno Basilio (absit comparatione invidia) argumentum, quod jam senili prudentia et

olim in oratione funcbri sanctus Gregorius Na- constanti virtute prseditus , in vitando femi-
zianzenus pronontiavit , Grseca sua facundia narum consortio propemodum essetnimius;
sic in amici sui laudem excurrens : TooauTrj adeo ut vix adduci posset, ad earum con-
tou dvopbc, Y) apcTTj , y.ai rj -rijs S^i)? nepiouota fessiones excipiendas. Auditus est cum ali-

6ffT$ ireXXa y.ai tGv exefvou u.ty.puv, t,Sy) 8'e y.*i xSv quando joco diceret , inanibus et curiosis

cu)p.aTiy.Sv e)vaTTo)[j.aTwv , eTepoic, eic, eJSo^iav exs- muliercularum qusestionibus respondendum

voy)0y] •
ofov to rapt W-fov u.y) xpiy.eipov , cuv- esse latine, si quis nollet cum illis protra-

vouvre w; Ta roXXa , xai eiaw cuvveuy.6c, , . . . uv ouSev here colloquium. Si quando necessitatis aut

Iv.ivihi C'.a ootuoy); yjv, dXX' aTrXGc. ly.ov, y-ai cuu.xixTov, honestatis causa mulieres inviseret , tantam
(is eTuy,e. Id est. Tanta erat viri virtus et servabat oculorum modestiam, ut iis ingentem
glorice prestantia, ut multa ex illius parvis sui admirationem venerationemque relinque-
rebus , atqae etiam ex eorporeis defectibus ab rct. Peculiare est, quod in hanc rem a virgi-

aliis ad nominis claritatem excogitata sint: nibus fide dignis accepi; nempe P. Franciscum

ad loquelam non promptum, in necessariis quibusdam vel officiosis saluta-

B quale est
sed plerumque cogitabundum atque intra se tionibus adeo constanter oculos in terram

contraclum esse quorum ille nihil dedita fixisse, ut sese ei semper de facie ignotas fuisse

opera sed ea simpliciter et forluito factita- arbitrentur.

,

bat. 22 Quid jam dicam de solida illius in Deum aiub uuus

rirtutes.
20 Ha3c quam apte in P. Baertium conve- religione, qua quotidie incruentam immortali
rt oratinnit niant, optime judicabunt illi ,
qui virum con- victimam litabat , ministrabatque ad aram
ttudmm
victu et consuetudine familiarius noverunt. Hi facienti P. Papebrochio, qui labore et senio
enim sciunt , eum subinde sermonis parcum , fractus ad offercndum divinurn sacrificium sa-
variis cogitationibus distractum , et aliquan- cerdotis auxilio indigebat? Quid de ardenti erga
tulum subtristem fuisse ;
quse omnia nos nisi Deiparam amore quo ejus cultum ubique pro-
,

ex occultis morbis el melancholicis humori- movere studebat? Inter alia hujusamorissigna,

bus oriebantur. Scd tunc ille memor remedii, in juvcnum Congregationem induxit laudabilem
quo sanctus Apostolus Jacobus trislitiam pel- consuetudinem publice recitandi beatissimse
lendam suadet, continuo oratione se munie- Virginis coronarn, quam pii clientes, singulis
bat. In obscura enim quadam domus nostroe diebus Dominicis, ipso hortante ac prseeunte,
porticu majorem in modum attentus et se- tanta modestia reverentiaque Virgini Matri
cum meditans inambulabat ,
atque inducta offcrebant, ut ob inductum hoc pietatis exer-
divinae lucis scrcnitate exortas mceroris ne- c jtium a concionatore Dominicanae. familige
bulas dissiparc conabatur. Quolidie etiam publicis meritisque laudibus e suggestu fuerit
extra consuetam matutinse orationis horam exornatus. Quid denique de tenero commisera-
erepto cx summis occupationibus otio, obser- tionis affcctu, quo nostris segrolantibus, mori-
vatus cst supcriorem quamdam et ab interpel- bundis, defunctisque opitulabatur? Ubi quis
lotionc remotiorem aedium partem ascendisse, e nostris in morbum inciderat, statim P. Baer-
ubi cum rerum divinarum contemplationi tius eum invisere, religiosis festivisque collo-
vacasse non omnino vana est suspicio. Sed quiis recreare , eique sua obsequia deferre.
haec, ut ante monui, relinquenda sunt judicio Quod si in vitae discrimen adductus esset,
illius, qui cordis intima scrutatur; pra^scrtim mature illum extremis Ecclesise prsesidiis
cum P. Franciscus scmper voluerit vitam suam munire, piis exhortationibus ad sanctam mor-
absconditam cssc cum Christo in Deo. tcm prseparare, et nonnumquam ad ultimum
1\ Non opus csse existimo, ut de vigili usque spiritum morienti assistere. Nec minor
Cattitalis "i- castimonia3 custodia multis disseram. Certe erat in vita functos pietas. Nam prasler sacri-
«lodin.
castum intaminatumque ejus animum ex iis, ficia aliaque bona opera , quibus animas in
quse in pueritia ejjs memoravimus, pronum piacularibus flammis detentas juvare consue-
est intelligere : Prima enim virtuium semina, verat, celebrandis nostrorum exsequiis per
si assidua cultura accesserit ,
solent radices plurimos annos praefuit. Sileo exactam pauper-
agere altius, et firmius lsetiusque efflorescere ; tatis et obedientise observantiam, constanlem

Sanctorum
 DE VITA, OPER., VIRT. P FR. BAERTII. VI

AUCTOBK Sanctorum venerationem, et reliquas religioso ditationis prselegere, et alia qua;dam pia in D
G. C.
sacerdote dignas virtutes, quas omnes coro- colloquio proponere dignaretur; quse omnia,
navit heroica patientia in diuturno morbo, de ut idem ille testis oculatus affirmavit , tanto
quo nunc paucis agendum est. excipiebat pietatis sensu, ut ubertim lacrymse
ex oculis erumperent.
CAPUT V. 25 Cum his aliisque virtutum exercitiis Pnstdoioret
lol'~
morbum suum in conspectu Dei redderet
^jjjjf*
Ultimus morbus et mors.
pretiosum, placuit vitae ac necis Domino ser-
vum suum annis meritisque gravem ad labo-
Hemiplexia Anoino a partu virginis mdccxvi die xir Ja- rum ac dolorum terminum per asperam, sed
lactus, in
diuturno
nuarii hemiplexia correptus improviso semia- compendiariam viam adducere. Nam cancer
morbo nimis corruit. Mox medicorum consilio ipsi pedem illius dexterum invasit, et virurn diu-
vena aperta est, quse medela tantum profuit, turno rnorbo confectum , incredibili dolore
ut sacro viatico prsemuniri potuerit. Inter- affecit. Accersiti confestim medici et chirurgi,
jectis deinde aliquot diebus, paulo melius ha- pede inspecto, severe pronuntiant, quosdam
bere cuepit. Cum tamen talis esset morbus, ut pedis digitos esse resecandos, ne malum
brevi tempore sanari non posse videretur, serpat ulterius et cetera membra inficiat.

assignatum est illi a Superioribus, cubiculum, Hac acerba denuntiatione, ut verum fatear,

in quo commodius valetudo viri eurari posset. nonnihil exterritus P. Franciscus ccepit dubi-
Hic hsesit per annos propemodum quatuor, tare , quid sibi esset faciendum. Sed paulo
nisi quod interdum baculi adminiculo ad lem- post, collectis animis, non modo se paratum
plum proreperet. ostendit, ad qusevis toleranda, sed etiarn inter
24 In hac patientise palsestra multa dedit ipsam lanienam (quse quo lentior, eo acerbior

prcebuit va- virtutum specimina. Ut alia omittam, narravit fuit) invictse fortitudinis ac tolerantise docu-
riarum vir-
lulum exem-
mihi Frater quidam , segrotanti frequenter mentum prsebuit.
pla. adesse solitus, sese maxime miratum fuisse 26 Post hanc resectionem , febris eum pie ac piacid*
momur -

eximiam aniini modestiam, qua P. Franciscus afflixit et ita reliquas vires exhausit , ut in

se ipsum despiciebat. Cum enim adverteret, prsesenti vitse versaretur discrimine. Itaque
illum sine ulla querela cibo frigefacto vesci, mature coelesti viatico et sacro oleo ad seter-

velletque eum calefacere; rogans quomodo nitatis iter suscipirndum instructus, per ali-
brumali tempore frigidam escam posset capere; quot dies sui omnino compos decubuit.

reposuit P. Baertius : Labori isti parce, mi Tandem die xxvn Octobris anni mdccxix, piis

frater : Nam cibus quocumque modo proepa- precibus se ipsum confirmans.et crebris suspi-
ratus mihi immerenti sufficit. Tacitus etiam riis cupiens dissolvi et esse cum Christo dese-

pneterire non possum tenerum illius erga res ruit serumnosam hanc vitam, de qua vere
divinas affectum, qui in eo morbo maxime dicere potuisset cuse Ecclesiastico cap. 50 :

eluxit. In hac re mihi testis omni exceptione Melior est mors, quam vita amata; et requies

major est sacerdos e Societate nostra, ob can- Ktcrna, quam languor perseverans. Atque hsec

didam virtutem et eruditam facundiam toti sunt, quae de vita ac morte R. P. Francisci

huic urbi notissimus, qui non ita pridem e Baertii ex aeultis pauca collegi, pluria relin-

vivis excessit. Ex hoc viro audivi, P. Fran- quere coactus arcanorum scrutatori Deo , cui

ciscum ssepius ab eo flagitasse, ut Horas Ca- soli has sacrorum studiorum primitias et re—
nonicas alta voce recitare, puncta sacrse me- liquos totius vitae labores consecratos volo.

Julii Tomus II.

III IN-
 INDEX
SANCTORUM
AD TOMUM II JULII

Sabas MM. tabulis tjrmcis pueruli Jesu 357 Cap. Ingressus in monaste-
Abdas et ex
577 rium ; apparet Patriarcha; Hierosolymitano
iii.

; eligi-
7 Acacius, ex tabulie Grmcis ac Syriacis tur Priorissa; sancta ejus vita , ibid. Cap. iv.
468 Pluvia precibus ejus impetrata, monasterium ab
5 Agathon M. Siculus, ex Ilieronym. 222 hoslili invasione praeservatum, reditus in patriam;
9 Agilolfus episc. mart. Coloniae Agrippinae. Comm. sanctus obilus 358
1 1. Cullus, elogia, lectiones propriffi, varia nomi- 7 Angelelmus episc. Autissiodori in Gallia. Comm.
nis efformatio, 714. § n. Episcopatus; tcmpus Pr.ev. 520 Elogium ex hisl. Epp. Autissiodore-
marlyrii ; dies obitus, translatio corporis 716. § m. sium apud Labbeum ibid.
An functus sit legatione ad Pippiuum Herstallum 4 Anloninus M. Placentiae in Italia. Comment. pro-
1! seu Crassum ; analysis critica in Passionem Sancli dromus ad diem n" et xxx Septembris. 1
iii 1 e
quae hicdatur; ejus auctor, stylus, aetas; apogra- Causa prodromae liujus dissertalionis, varii sancti
phum, 718. Passio ex Ms. a monacho Malmunda- Anlonini ex antiquis Marlyrologiis non satis
riensi. Cap. i. Qua occasione S. Agilolfus sit distincti 7. § n. De S. Antonino martyre Placenti-
occisus720. Cap. ii. MniACULASancti ope patrata ; no quis, qualis et cujas, quando
; et uhi passus 9.
vietoria Caroli Martelli 724 § iii. De S. Antonino Apamiensi in Occitania:
8 Agrestius et Primolus MM. ex Hieron. 579 ejus cultus, aetas et Acta varia n. § iv. De S.
8 Alhertus conf. monachus Cisterciensis, Segestri Antonino martyre Palentino in Hispania, seculo
prope Geimam. Brevis notitia 665 xvn primum excogitato 14 § v. De Actis S. An-
4 Alhertus episc. conf. Laude Pompeia in Italia. tonini Placentini, prasertim Equilinianis. 15.
/Etascontra Ferrarium restituta ; cultus apud Lau- '§ vi. De S. Antonini Actis, a Canonico Campio
denses, et quaj de gestis supersunt 165 Latine et Italice vulgatis 17
7 Alexander et Partinimus MM. ex Hieron. 467
7 Apollonius episc. conf. Brixiae in Insubria. Comm.
8 Ampelius episc. conf. Mediolani in Insubria. ex i. De Sancti cultu ex recentioribus Martyrolo-
|
tabulis Mediolanensibus 580 giis 453. § ii. De S. Apollonii gestjs ex passione
9 Anatholia virg. et Audax MM. apud velcrem Tho- SS. Faustini et Jovitae : item de translationibus
ram, scu Toranum tluvium in dicec. Reatina Italiae.
455
Comm. 1 1. Prisca et diversa inMarlliis S. Anatho-
8 Apollonius episc. conf. Beneventi in Samnio Noti-
lia; memoria unde proccsserit 671 . § n. Cultus SS.
ex Ferrario
tia et Mario Vipera 579
Analholiac ct Audacis in Marlliis, paltestra marty-
8 Aquila et Priscilla conjuges, forte in Asia minori.
rii, reliquia? earumque veneralio 673. | m. San- Svlloge hist., Cultus, elogia, vitae institutum,
ctorum aelas, eorumque passionis et translalionis locus, tempus ac genus mortis 534
C liistoria 675. Acta ex cod. Ms. biblioth. Cmsarem. Philemon
6 Archippus, ; item Apollonius, Alexans p
Cap. i. S. Anatholia, nuptias aversata, virginila- der ;
Epimachus et Onesimus. Notitia ex Menmi-
tem colens, exilio mulcalur 676. Cap. ii. Sanetae
280
in exilio gesta, miracula; judicis in eam sententia;
5 Arpos M. Alexandrinus.ex ffieron. 223
convcrsio Audacis et ulriusque martyriuni 679.
6 Artos M. Alexandriae, ex Hieron. 267
Inventio sacrorum corporum Audacis et Anatho- Asclepias thaumaturga, Theophilus ac Menignus,
lise 681 ex Synaxariis Grmcis. 21
4 Andreas Cretcnsis,ep. Conf.SYi.LOGElIisT.CAiM.
6 Asteius, Astius, vel Aberistus episc. martyr.
C.ultus sacer, elogia, tcmpus vitae 42. Cap. ii. Vin- Svlloge Hist. 284
diciee a Monothelismo, scripta, Andreas Cretensis
5 Athanasius confessor in monte Atho. Lampadus
et Caesariensis, an idem 44 seu Lampadius, et alius Athanasius in arbore
9 Andreas et Prohus MM. Notitia ex tab. Grmcis diclus Svlloge Hist. 246
698 5 Athanasius M. Hierosol.
diac. Svlloge Hist.
6 Angela Bohemica, virgo, ut volunt, Carmelitana.
228
Comment. Cmticus. § i. Proponuntur ea quae S. 4 Aurelianus episc. conf. Lugduni in Gallia. Comm.
Angehe Acta confirmant 350. § n.Proponunturea De Sanctitatis titulo, monaehatu, beneficentia et
qua; contra B. Angelam faciunt 353. Vita ex Spe- gestis in episcopatu 60
culo Carmclitano. Cap. i. Angclai natales, studia, 9 Auremundus ahb. Mariacensis, apud Pictones in
pietas ; sponsi terreni contemptus ; epistola ad Gallia. Notitia cx Actis SS. Ord. Bcned. 712
palrem 356. Cap. ii. Iter Ilierosolymitanum; in- 8 Auspicius episc. Trevir. Notitia ex recent. Mar-
fidelis hominis conversio ; apparitio Deiparaa et tyrologiis 537

B. Bar-
 ;; :

INDEX SANCTORUM. VIII

B ribus nominibus nuncupatae.auctore Conchubrano D

ex cod. Ms. Biblioth. Cottonianm, collata cum
iBa ccius
4-Uardu et Joannes de Vcspiniano laici con- Vita S. Darercm Prologus auctoris. Cap. i. S.

fessores, Florentiae in Etruria. Sylloge IIist. De Mpduennae natales, virginale pallium a S. Patricio

pio eorum obitu, miraculis, cultu et reliquiis ei collatum, vitau perfectioris professio ;
praedictio;

168 miraculum 297. Cap. ii. Tyrannum mirabililer ad

5 Basilius et lxx MM. Scythopoli , ex Menmis 228 frugem reducit Moduenna ; alium a diabolo vexa-

6 Bertarius et Atalenus prope Faverniacum apud tum placat aquam baculo in montem ducit
;

Sequanos. Comm. Sanctorum cullus; reliquiae lupum cicurat. Alia quaedam mirabilia; aqua in
tempus vitae ac mortis ; Acta Mss. duo ; aliorum vihum conversa, 299. Cap. iii. Moduenna visit
circa ea observationes ; fuerintne Martyres, nec S. Brigidam, coruscat prodigiis ;
profusa ejus

ne ? 316 Acta ab auctore Anonymo conscripta, ex misericordia divinilus compensatur ; aquas mi-

cod. Ms. Cap. i. S. Bertarii natales ; sancta inter raculose producit; spiritu pollet prophetico ; facit

improbos vita ; tentatum iter Bomanum cum ut fluvius detumcscat 302. Cap. iv. Miracula alia

Ataleno nepote ; illata ulrique a praedone mors per S. Moduennam palrata ; iler primum Roma-
317. Cap. ii. Sanctorum corporum inventio et num, 303. Cap. v. Reliqua ejus miracula. Cap. vi.

agnilio; translatio nequidquam tenlata; erectum S. Moduenna; virtutes; secundum iter Romanum;
altare. Num Martyrum numero accensendi 320? multarum ecclesiarum ajdificatio ; miracula ;

Cap. iii. Latrones Martyrum in posteris puniti angelorum colloquium 306. Cap. vii. Nitor

mulier ter a Sanctis in visu monita, eorum corpora conscientiae ; familiaritas cum angelis ;
prophetia ;

transfert ; conditum iis a clero templum 322 tertium iter Romanum ; aedificatae in Scotia

4 Berta vidua sanclimonialis, Blangiaci in Artesia.

ecclesiae; mortis praenotio ; visitur a SS. Aposto-

Comm. Cultus, Acta male digesta, monaste- lis Petro et Paulo ; ejus obitus 308. Cap. viii. Mo- e
g aetas,

rii vicissitudines, miracula et translatio 47. Vita duennae post mortem apparitio etpraedictio; lis de
possessione sacri corporis suborta et composita
ex cod. ccenob. Blangiacensis. Prologus Cap. i. ;

De S. Bertae parentibus, educatione, conjugio, ejus translatio et prodigia 310

liberis et viduitate, usque ad dedicationem mo- 7 Davanzatus conf. Barberini in Etruria. Comm.

nasterii Blangiacensis 49. Cap. ii. Dc Blangiacensi De obscura Beati notitia, cultu, Actis, aetate,

consecratione, persecutione Buodgarii, improspero sepultura, miraculis et poematiis, in ejus honorem

Emmte matrimonio, et felicissimo Sanctae obitu compositis 524. Vita per Domimcum Pratensem
51. Liber de miraculis et translatione ejusdem, ex Ms. 327

56. Pars 8 Disibodus episc. Conf. in Dysenberg, territorii

ex Ms. Blangiac. Pars i, 54. Pars h,

iii. Incipiunt miracula B. Bertae abbatissae, simul Moguntini in Gcrmania. Comm. § i. Ccenobium

59 Montis S. Disibodi ejusque vicissitudines 581.

et de ejus inventione 57. Pars iv

Umbria Comment. | n Sancti Acta, aetas, patria et professio 383.

9 Brictius ep. conf. Martulae in
"697 | ni. De Sancti cultu ex Martyrologiis aliisque
monumentis 585. Vita auctore S. Hildegarde.
Cap. i Sancti genus, parentes a tyrannis expulsi,
profectus in litteris, electio in Episcopum, abdica-
7 v><laudius Commentariensis , Nicostratus pri-
tio et recessus e patria 588. Cap. ii. Peregrina-
miscrinius, Castorius, Victorinus etSymphorianus,
tio in Germaniam, populi ad Rhenum institulio,
noti ex Actis S. Sebastiani 461
vita solitaria et austera in monte, inilia monaste-
7 Consul ep. Comensis, ex Fer. et Annal. Comen.
rii et miracula 590. Cap. iii. Subditorum erga
469
Sanctum veneratio, ccenobii incrementa, vatici-
5 Cyprilla seu Cyrilla, Lucia et Aroa martyres
nium de secutura ejus destructione, obitus, odoris
p
c Cyrene in Libya Sylloge Hist. 224
fragrantia, sepultura, et post eam curationes
9 Cyrillus episc. mart. forte Gortinae in Greta. Comm. Monachorum dispersio, redi-
variae 592. Cap. iv.
682. Acta Gn^ECA auct. incerto ex Biblioth. Va-
tus : sacri corporis per S. Bonifacium translatio ;

ticana. 684. Acta Latina ex Ms. S. Maximini

ruina monasterii ejusque casus et vicissitudines
Treveris 687
595. Miracula ex Passionali membraneo cceno-

D bii Bodecensis 597

6 DominicaV. M. Tropaeae in Calabria. Comm. Ob-

,Da
6Uarerca seu Monynna V. in Hibernia, Scotia vel scura memoria S. Dominicce apud antiquos; recen-

monitio de ejus et ter clarior facta apud Tropaeenses. Cultus et Offi-

Anglia Comm. Darercae cultus ;

Moduennae vita hic danda, 290. Vita auctore cium ecclesiasticum 268. Acta Gh.eco-Latina ex
S.
cod. Calabro Biblioth. Ambrosianm Cap. i. S.
Anonymo scripta, ex Ms. Hibern. Seminarii Sal-
Dacercae natales; acce- Cyriacaparentes; eorum necnon S. Martyrisinfide
mantic. S. J. Cap. i. S.
con stanlia, 272. Cap. ii. Confortatur e caelo prae-
ptus habitus virginalis a S. Patricio ;
professio ;

scs Hilarianus morte punitur; idola, ignem ac

fe-
vitae perfectioris ; miraculum ,
praedictio fuluro-
Cyriaca, et abangelis cslo inferlur 275.
ras vincit
rum, ibid. Cap. ii. Varia S. Darercae miracula
varia miracula, pu- Acta Latina, ex vctusto, ut nominant, Breviario
292. Cap. iii. Vita ascetica ;

ecclesim Tropmensis
278
blica veneratio 293. Cap. iv. Familiaritas cum
Disqcisitio de pluribus Sy-
5 Domitius M. in Syria.
angelis visitur a Rege Eugenio morti proxima,
;

nonymis, in hunc unum verosimiiiter couflandis

post
et a SS. Apost. Petro et Paulo; apparitiones 226
et mirabilia 295. Vita S. Moduenna:
plu-
mortem
E Edel-
 .

IX AD TOMUM II JULII.

B 8 Epictetus presb. et Aslion monachusMM. Almyride D

in Scythia. Comm. Rarissima horum SS. Martyrum
'E delhurga virg. Angla, Ehoriaci seu Faroemonaste-
memoria; Acta observalionibus illustrata 538. Ac-

rio in Gallia. Comm. Hist. 481 ta edita m Vitis PP. apud Rosweydum, auctorc
8 Edgarus conf. rex Angliaj, Glastoniae in Anglia. incerlo. Cap. i. Pia S. Epicteti educatio; patratio

Cultus elogia, compendium vi- miraculorum; conversio Astionisad Christum 540.

Sylloge Hist. § i.

639. n. Vitffi series ex variis chronologice de- Cap.ii. Sanctorum miracula; Astion gravi cog^ita-
tae §

Vitae e variis chronologice deduc- tione affligitui'; sed sua confessioneliberatur 543.
ducta 660. § iii.

continuatio mors et sepultura 663 Cap. iii. Sanctorum Martyrum comprehensio ; fidei
tae ;

profcssio; cruciatus, conversio Vigilantii, marty-

8 Eladius, Eminus ct plures Martyres Nicaeni, cxHic-
rium 544. Cap. iv. GloriaSanclorum corporum post
ron. S78
Ordinis mortem; sepultura; apparitio; parentum S. Astio-
4 Elisahetha Lusitania) regina, vidua, tertii

Comm. Initium et nis instruclio in fide et conversio ad Christum 547

S. Francisci , Conimbricae. § i.

Acta ConimbricsB legiti-

9 Eusanius et socii MM. apud Forconium in Vestinis
augmentum piihlici cultus.
Comm. Sanclorum cultus et Acta 691 Acta suspec-
me collecla, Romam missa pro Canonizalione 169.
.

ta. Cap. i. S. Eusanii virtutes miraculis illustratae

§ ii. Indicatio multorum de Regina scriptorum, et
692. Cap.ii. Alia miracula, a S.Eusanio patrata;
explicalio corum ,
quae hic eduntur 171. § iii-
visio SS.Petri el Pauli; separatio a suofratre;
[nstilulio processus de gestis sanctne Regin», per
multorum conversio, obitus 694. Transl. Corp.
commissionem Episcopi, Conimbricae facti 173. Vi-
696
ta auclore Anonymo ferc coaevo, ex cod. S. Clarm
7 Eustathius Polycarpus et Euangelus MM. ex
Conimbricm Prologusauclorisetfides. Cap.i. Ma- ,

Menmis 468
jores, fralres, educatio Elisabethae 173. Cap. ii. A
9 Everildis virgo in Anglia ex Uarllio Altempsiano
It multis expelita in uxorem, desponsatur Lusitaniae
713
regi Dionysio, ad eiimque deducilurmaximopatris
sensu, ob amorem, quo tiliam illam prosequebatur
17:3. Cap.hi. Occupationes Regiu» in aula. Filia
Constantia, Regi Castella! nupta, moritur. Ejusani-
mam e purgatorio Iiberat videtque176. Cap. iv. aFe
9-L elicianus M. in Sicilia, ex Hieron. 689
NasciturElisabetlnefiliussuccessorAlfonsus.^qua- 9 Felix episc. conf. Genuae in Liguria Notitia ex Fer-
nimitcr fert lubricos amores marili. Pacem conci- rario 709
liatinter Reges Castellae et Aragoniae 177. Cap. v. 7 Felix episc. Naunetensis. Comm. Hist. § i. S. Feli-
Regina itcratas inter maritum et filium discordias cis cultus sacer, aetas, patria et genus 470. § n. S.
prudentiT componit. Ipsa cx aula dimissa el bo- Felicis doctrina, virlutes aclaboresapostoloci tem-

uis spoliala restituitur 179. Cap. vi. Exercitia pie- pore episcopatus 472. § m. Alia Sancli pneclara
lalis Reginee multimoila 181. Cap. vii. Variapialo- opera, pius obitus et reliquiarum veneratio 474. §
ca, ab aliis fundari et aediflcari coepta, ase suscipit iv. «De querelis S. Gregorii Turonensis adversus S.
perQcienda 182. Cap. viii. Alia pia opera. Mors ma- Felicem 476
rili. Peregrinatio ad S. Jacobi, et liberalitas ibi 4 Flavianus et Elias Antiochiae et Hierosolymae epi-
exbibila 183. Cap. ix. Alia fundat pia loca, eliam scopi. Comment. apologeticus. Cap. i. Recentior
ptochotrophia, colligit pias feminas, cum iisque utriusque in sacris Fastis memoria, ob dubiam fi-

ollicia diviua familiariter obit 1 87. Cap. x. Exer- dem 22. Cap. ii. Sanctorum vindiciae adversus
ciiia quotidiana in viduitate. Nobilitas sanguinis Theopbanem aliosque24. Cap. iii. S. Flaviani ges-

et propinquitas cum omnibus fere Regibus Cbris- ta ex variis collecta 25. Cap. iv. De gestis S. Eliae,

tianis 188. Cap. xi. Carilas Reginae in carilate an- usque ad persecutionem Anastasii 28. Cap. v. De
C nonas : dolor exdiscordia lilii et nepotis Regum: persecutionibus ab Anastasio suscitatis, deque ex-
sludium eos reconciliandi, supremus morbus, mors silio el obitu 29
191. Cap. xii.. Corpus sepfem dierum itinere dela- 9 Floriana et Faustina VV. MM. Romana?, ex Hic-
tum Conimbricam in summo aestu, bene olct, sub- ron. 690
sequunlurque miracula 192. Summarium miraculo-
rum recenlioruni rnlleclum Conimbricae 1576.
Institutio bujus processus. Cap. i. Miracula varia
fere subilanea. 197. Cap. ii. Prosecutio miraculo- BVJervrasiusdiaconus M. in agro Cabillonensi. Comm.
rum istiusmodi 199. Compendium vit.e, ab Audito-
riluis HomanaD Rotaj ex processibus collectae. Rela- Jl/ss. codd. Chiffletianis 314
tio facta coram Urbano PP. VIII a Card. de Monte Goar presbyter conf. in agro Trevirensi. Comm. § i.

super vita etc. 201. RelationisParsi de vita Regi- Locus depositionis, antiquus cultus, aetas, qua vi-
ns 2o2. Relationis. parsn devirlulibus203. Rela- xit 327. § ii. De variis Mss. res gestas S. Goaris
tionis pars m, de miraculis in vita et post mortem tractantibus 329. § iii. De reliquiis S. Goaris ;

207. Epilogus de Adis causa; et legilima illorum translatione; fama posthuma 330. Vita auctore
confeclione '210. Appendix de visitatione corporis Anonymo, ex Ms. Bertiniano. Cap. i. S. Goaris or-
beatae Reginse instit uta Conimbricaj anno 1 61 2. 21 1 tus, religio in Deum, vila solitaria; hospitalitas,
Translaliones an. 1677et 1697 habenturinAdden- innocenlia miraculo comprobata 333. Cap. ii. In-

dis a pag. 848 nocenliam suam probat S. Goar iterato insigni

7 Eoaldus episc. Vicnnae in Gallia. Svlloge de San- miraculo recusat constanter oblatum archiepisco-
;

cti nomine, ajlate, cultu et elogiis 484 patum Trevirtnsem, supremus morbus et sanclus

obitus
 INDEX SANCTORUM.
obitus 335. Miiucdla auctore Wandelberto, exSn- ra mox secula 406. Vita eadem pro-nt a Surio cdita
rio etc. Prologus auctoris 337. Cap. i. Miracula est 409. Vita altf.ra AiCTion, ab Anonymo Ghis-
sub Assuero, primo Prumiensium abbate ;
patrata tellensi descripla, Prologus 413. Cap. i. Stupenda
338. Cap. ii. Miracula sub Tancrado, sccundo Sanctae in pauperes misericordia, cui dum nimium
Prumiensium abbate teste in multis oculato341. indulgens, cibos clam absportat, a dispensatore de-
Cap. iii. Miracula qufc sub Marcuardo, tertio Pru- tecta, patenti miraculo bominem confundit ibid.
miensium abbate, contigerunt,expediuntur. Quan- Cap. ii. Majori prodigio surreptas ad excipiendum
do et a quo Cella S. Goaris monasterio Prumicnsi Comitem Boloniensem paratas epulas, et pauperi-
sociata 344 bus distributas, divinitus restituit 415. Cap. hi. A
Godeleva V. M. Ghistellac, dicecesis Brugensis in mullis in conjugem postulatam virginem impetrat
Flandria. Comm. § i. Ghistellao conspectus, Sanctae Bertulfus Flander, qui in ipso nuptiali convivio,
palria, natales-, setas, nomen, conjux, martyrium impia malre instigante, sponsara turpissime deserit
et sepultura 359. § n. Descriplore primae et purio- 417. Cap. iv. Socrus sae^ire pergens, Sanctam in-
ris Vidae S. Godelevae, quam edidit Laurentius Su- dignissime tractat, et calumniis mendaciisque fl-
rius, mulata dictione 362. § m. Ostenditur, verum lium erga ipsam implaeabilem reddere conatur
Vitee S. Godelevsauctorem, fuisse Drogonem, mo- 419. Cap. v. Ad aves a satis abigendas deputata,
nachum ad S. Andreae juxta Brugas 3G4. § iv. Quae miraculo eas in horreum compellit, ut Sacro inter-
Vita aDrogone scriptasit, anea, quam Surius edi- sit. Novae a rabida socru vexae, et portiunculae pa-
dit, an quae a nobis datur ex Ms. Aldenburgensi ? nis pro media parle imminutio. Duobus famulis
366. § v. De Anonymo scriptore Legendae auctio- exagitanda committitur 421 . Cap. vi. Continuae
ris, Belgice versae et amplificalae, non multo me- acrioresque indies angustiae; ad se invisentes piae
lius postmodum contractae 368. § vi. De S. Godele- exhortationcs; novaBertulfi atrocitas, qui sanctam
vae cultu ex Actis, Marlyrologiis aliisque370. § vn. conjugem, in Domino confidentem, fame enecare
De celebri cultu Sanctae olim exhibito Ghistellee, conatur 123. Cap. vii. Fuga Sanctae ad parenles;
ex vetuslis Missalibus et Ofliciis ecclesiasticis Mss. Episcopi Noviomensis et Comitis Flandriae manda-
373. | vni. De loco primas sepulturae, elevatione, ta, ut reduclam Bertulfus melius tractet : praedic-
translationibus et recognilionibus sacrarum reli- tio futuras apud Flandros gloriae, et sanctissima
quiarum Ghislellae 375. § ix. De gemino feretro mulieris vere fortis placita Cap. viii. UltimumBer-
seu lipsanothccis Ghistellensibus, variis casibus et tulli consilium de lollenda e medio uxore : facinus
adversitatibus expositis, saepius Brugas translatis et duobus impiis famulis commissum, a quibus nocte
relalis, modo Ghistellse asservatis, et quotannis ex- intempesta slrangulalur. Varia miracula ante el
poni ac circumferri solitis 378. | x. De hodierna post martyrium, ac in sepullura palrala 429.
solennitate in ecclesia Ghistellcnsi, incredibili po-
Cap. ix. Varia miracula ad tumulum; insi-
puli concursu a vi Julii ad xxx cjusdcm mensis; gne in Bertulfl, cx altera conjuge filia caeca, vi-
eleganti sacello et pnteo salutari 381. § xi. De S.
sum recuperante ; maximum in ipsomet ad poe-
Godeleva1 reliquiis, variis locis per Belgium vene- nitentiam converso; fundatio eoenobii Vir-
rationi exposilis, etin nonnullismagno populi con- ginum ex ejus bonis praetensa Romae facta
;

cursu frequentatis 384. § xn. De Benedictino Vir- canonizatio 433. Miracula ex rariis collccta et in
ginum coenobio, sub S. Godelevae nomine Ghistel- quataor classes distributa a pag. 436 Gorcomi-
lae condito, Brugas postmodum ob Calvinistarum enses Martyres xix, Brilae in Hollandia. Comm. § i.

grassationes translato et reformato 390. § xm. De Belgii calamitatum sec. xvi breve scbema praemit-
concreto S. Godelevae miraculoso sanguine, olim in lilur 736. Sanctorum passio apud populares
§ n.
praedicto veteri ccenobio, nunc Brugis honorato, et
celeberrima; eorum privatus cultus et elogia 737. §

post varias graves moleslias an 1643 recognito iii. Miracula sanclorum Martyrumpassionem secuta
392. | xiv. De nova sacri sanguinis recognitione, a 739. § iv. Procurala sacrorum corporum refossio
moderno Illustrissimo facta 1719 ; de ejusdem san- 740. § v. Praedictarum reliquiarum recognilio,
guinis partibus/alibi veneralioni exposilis, deque approbalio, exaltatio, et in varias partes distri-

confralernitatibus in Sanclae honorem inslitutis butio 742. § vi. Varii processus ad Canonizationera
394. § xv. De celebri puteo, Ghistellae incredibili SS. Martt. Gorcomiensium inslituti 1619, 745. §
populi concursu frequenlalo, praesertim a vi Julii vii. Roraana Beatificatio, solenniter ibidem cele-
ad xxx ejusdem mensis, et de monumentis, quae brata 1675, 747. § vm. Eadem solennitas alibi ce-
ibidem hodie supersunt 397. § xvi. Depraecipuo S. lebrala, Oflicii extensio, et Passionis historia a Gui-
Godelevae miraculo, in conversione mariti sui Ber- lielmo Estio fidelissime conscripta 75I. Historia
tulfi, post ad S. Winnoci Bergis monachi, ibidem- Map.typ.lm auctore Guilielmo Estio Doctore Duace-
que posl duram pcenilentiam pie defuncti 400. Vi- no, editaDuaei 1603 etNamurci 1655. LIB. I. Cap-
ta Auctore Drogone manacho et sacerdote, ex Ms. i. Rerum Batavicarum et oppidi Gorcomiensissia-
Aldenburgensi. Prologus 402. Cap. i. S. Godelevae tus, invalescenlibus Geusiis anno 1572 : PP. Mi-
ortus, animi el corporis dotes, nuptiae cum Ber- norilarum ibidem coenobium ; ejus Guardiaui in-

tulfo; hujus et matris in Sanctam odium et inhu- concussa fortitudo et Fratrum cura, cum quorum
mana asperitas : fame et injuriis compulsa ad pa- plerisque ad castrum se recipit 754. Cap. ii. Insi-
rentes fugit, atque ad maritum denuo reducitur gnes duo Parochi Gorcomienses incassum cives hor-
403. Cap. ii. Immanis Bertulfl obstinatio in perse- tantur deditur oppidum, et eliam arx, pactis con-
:

quenda uxore, omnia patientissime tolerante; bar- ditionibus mox violalis 757. Cap. iii. BB. Minoritae
bara ejusdem per famulos stranguiatio; sanguis in ad certamen se parant cum aliis captivis, quos pes-
candidos lapides versus; sepultura etmiracula plu- simehabentbaeretici, opprobriis et convitiis flagel-

la
 ;

AD TOMUM II JULII.
la Dei facti , et Religiosis polissimum infesti 760. molitionibus Guardianum aggressi sint duo germa-
Cap. iv. Ad sparsum imminentis morlis rumorem ni fratres, quorum officiosas pollicitationes cons-
nihil prorsus terrentur SS. Guardianus et duo A temulento et furente Lumaeo
tantissime rejecit.

Parochi. Quam noxia fuerit rei Catholicae politica omnes ad suspendium duci jubentur 796. Cap. vii.
in Rcligione indifTerenlia : sero se delusus agnos- In varias trabes aguntur SS.Martyres, quos inter
cunt Gorromienses 762. Cap. v. Segregatis in con- primus Guardianus. Nova Henrici novilii defcctio;

clavc ecclesiasticis omnibtis, oblalam libertatem luctuosior alterius apostasia, scd gloriosa aliorum

renuit B. Guardianus, suos ad constantiam egre- ad extremum spiritum confessio 798. Cap. viii. In
gie exhortatus. Incusata perfidia Marini prafecti, adhuc vivorum mortuorum MM. corpora impi-
et

qui tandem paclis novis condilionibus , caplivos orum detestanda barbaries qui propudiose eadcm ,

cives laicos dimittit 764. Cap. vi. SS. Martyres truncant et dilaniant : pii Calholici cura demum
cibos vetitos respuunt, varios cruciatus fortiler sepeliuntur. De Sanctorum numero priscis aliis

paliuntur, uli et gravissimas contumelias : primus Confessoribuscomparato80l. LIB. III, quodeom-

in sacerdotes scculares furor, et omnium ab iis nibus Martyribus seorsim agitur. Cap. i et n. Vir-
extorsio. Poppelii parochi insignis confessio 767. tutes et merita B. Nicolai Pici Guardini fuse et
Cap. vii. Vexanlur Minorits ad extorquendos ab solide enumerantur, a pag. 804. Cap. iii. Aliorum
iis lhesaui'os : Guardiani lenis responsio et postea ex S.Francisci familia sanctorum MM. Hieronymi
silenlium : ferme ad mortem immaniter torquetur. Vicarii, Theodorici Emdcni, Nicasii Hcsii, Wilhadi
Historiffi hujus verilas, et reversi ad se Guardiani Dani nonagenarii; Godefridi Mervellani, Antonii
egregia ad concaplivos oratio 769. Cap. viii. Quam Werdani, Anlonii Gorcomiensis, Francisci Rodii,
atrocia sequentibus noctibus passi fucrint SS. Mar- Petri ab Asca, et Cornelii Wicani elogia 808. Cap.
tyrcs. Leonhardi parochi e carcere dimissio, ut iv et v. Digna praconia Leonardi Parochi Gorco-
duohns Catholicis in crucem agendis assistat : ejus miensis, a pag. 81 1 . Cap. vi. Laudantur Nicolaus
religio fruslra tentata. Concessus chirurgus, cujus Poppelius, alterParochus, et Godefridus Dunaeus
consilia fortiter respuil Guardianus 772. S. Guar- 815. Cap. vii. De vita et virtutibus B. Joannis ab
diaims suppliciis deformatissimus, ad alia patienda Oisterwica, B. Joannis Ordinis Pracdicatorum, B.
se fortem ostendcns, chirurgum in religione con- Adriani Becani, B. Jacobi Lacopii, B. Adriani Wal-
firmat. Impii Omalii minse et maledicta contem- teri numeri undevigesimi mysterium, et gloriosa
nuntur: ostenditurque, infames apostatas, sacris omnium singulorumque Martyrum perseverantia,
ahulenles, Ncrone pejores csse 775. Cap. x. Aliis 818. Cap. viii. De iis qui defecerunt, nempe Hen-
ludibriis alliciuntur religiosi, in lenebricosum car- ricoNovitio, Parocho Maesdamensi, CanonicoGor-
cerem dctrusi. Pastoris Leonardi festo Visitalionis comiensi, Guilielmo Leodiensi sacerdote Minorita
B. M. V. insignis pro Deipara oratio el ad suos ex- 821. LIB. IV. Cap. i. De visionibus et variis be-
horatio. Inanes Catholicorum conatus, ct lytri, pro neficiis interventu sanctorum Martyrum impetratis,
Nicolao Poppelio collecti, furtiva a pnestigiatore 823. Cap. ii. InRutgerum Estium, hujus historiae
surreptio 777. Cap. xi. Data fide publica Leonar- collectorem, SS. Martyrum beneficia. Insatiabilis
dus Buscoducum profectus, a rabidis nebulonibus Lumaei crudelitas in quatuor monachos Schonho-
ex ilinerc retrahilur, pugnis et calcibus ignomi- vianos, et duos FF. S. Hieronymi Gaudae 825. Cap.
niose contusus; qui ad omnia ferenda paratus, so- iii. Describuntur Cornelii Musii praxlaroe dotes et
ciis conjungitur. Frustra iterum tentata Guardiani gloriosum per dirissima tormenla martyrium 929.
constantia 779. Cap. xii. Repetitos pro captivorum Cap. iv. Luma?i captivitas, liberatio, hypocrisis,
libertate conatus evertunt Geusiorum fraudes; qui- etcondignussacrilegaevitaeexitus832. Cap. v. SS.
bus id landem etliciiml, utnoctu Gorcomio Brilam Martyrum meritis valetudo auctori hujus historiae
ad Lumffium abducantur Sancti, probris et verbe- restiluta, vitaque ad eum scribendam producta ,

ribus onusli 782. LIB. II, Cap. i. Noctu Gorcomio 833, Appenoix in quaagitur de martyrio Guilielmi
avecli SS. MM. Dordraci insanae plebis ludibrio Gaudani Minoritse, ut qui locum impleverit alte-
expositi, cavillatore ministello confuso, Brilam de- rius synonymi ex eodem Ordine apostatae 835. Mi-
ducuntur784. Cap. ii. Describilur adolescentiasce- hacula ex processibus anni [4619 et ex aliis in-
lerati Comitis Luma;i, a quo excepti Brilae SS. strumentis collecta a pag. 838
Martyres, mimicis primum supplicationibus circum- 8 Grimbaldus abbas, Wintoniae in Anglia. Sylloge
ducuntur 786. Cap. iii. Intcr verbera et ludibria Hist. | Cultus S. Grimbaldi
i. ; elogia ; patria
jubcntur denuo sacra canere, etpatibulum circum- vitaa institutum 651. § n. An S. Grimbaldus fuerit
ire, supplicantium ritu; in quo eos nihil pcccasse Cancellarius ; unusne an duo Grimbaldi aequales
oslendit auctor. Nulla cujusquam commiscratio, 653. § in. Cur in Angliam profectus Grimbaldus?
feminis etiam procaciterinsultantibus 788. Cap. iv. Res ibidem gestae, obitus, scpultura 656
In fcetidissimum carcerem deirusi, alios socios in-
veniunt, cum quibus ad exanicn educli.fidcm ple- H
rique constanter prolitenlur. Ad novum examen
evocati septem, ab Eccle&i» capite deficere con- 8 Xladrianus Papa I an. III, Nonantulae in ditione
slanlissime renuunt 791. Cap. v. Non una dispu- Mutinensi. Disquis. Hist. § i. Proponitur quaestio,
tatione confundunlur ministelli a SS. Martyrihus, quis Hadrianus Papa Nonantulae colatur 643.
§ h.
qui ad palibulum deputantur. Litteras Orangii et Unde profluxerit opinio, quod Nonantulae colatur
senatus Gorcomicnsis spernit Lunmis. Suos se de- HadrianusPP. I, 645. |m. Oslenditur, NonantulDS
serturum negat Guardiauus. OITerlur omnibus li- non alium S. Hadrianum Papam coli posse, praeter
bertas, si Papae renuntient 793. Cap. vi. Quantis ejus nominis tertium 647

7 Hedda
 INDEX SANCTORUM.
7 Hedda episc. apud Oceidentales Saxones in Bri-

tannia. Sylloge de cultu monachatu, episcopatu H

gestis et obitu

9 Herumljertus episc. conf. Mindae in Westphalia.

482
L.
iandrada virg. abbat. Belisiae in territ. Lendi-
ensi. Comm. § 1. Belisiae notitia; natalcs S. Lan-
Ex Oflicio Osnabrugensi 727 drada?, annus mortis ; elevationes et translationes
6 Hugo Peregrinus, in Nanvigne, Dioecesis Autissio-
corporis; cultus, Ollicium proprium 619. 11. Alia
§
dorensis in Gallia. Notitu ex Mss. Autissiod. et reliquiarum S. Landradae translatio ; prasens re-
Castellano. Vita ex Mss. gall. Autissiod. Latine
liquiarum status apud Gandenses, authentico do-
\ersa 447 cumento comprobatus; Sanctae elogia621. § m.
Vita, quas hic datur; ejus auctor; Legendae, unde
fuit desumpta, compilator ; miraculcrum collector
H I,lluminatus eremita, apud Tifernum Tiberinum 623. Vita auct. Thcodoricu abbate Trudonopoli-
in Umbria Itali». Notilia ex Ferrario 650 tano. Cap. i. Illustres Sanctae natales; virtutes;
4 Innocentius et Sebastia MM. Sirmii. Ex Hieron. 6 vita ascetica, adscitis sibi sociabus ; aedificatio ec.

6 Isaias propheta et martyr in Palaestina 250 clesiae; e priore tumulo inalium divinilus transfer-
6 Isaurus, Felix, Peregrinus, Ermias et socii MM. tur 623. Miiucula ex Ms. Corsendoncano 628
Sylloge Hist. 268 4 Laurianus episc. mart. Vastinni apud Bituriges
8 Itherius episc. Nivernensis, Noiennii seu Novigenti in Gallia. Comm § 1. Sacer cultus perantiquus et
in Gallia. Sylloge de cultu, patria, aetate, gestis martyrium. Certa de iis monumenta ab incertis
et reliquiis 629 distincta. 32. § Acta incerta, mutilala
11. et inter-
polata ; neque a Cointio salis expurgata 35. Pas-
sio ex Ms. Chcsnmi collata cum edit. Labbei 35. D
S. Lauriani orlus, inslilutio, episcopatus Hispa-
9 «JoannavirgoCarmelitana, RegiiLepidi inducatu
lensis apparitiones et miracula varia peregri-
Mutinensi. Comm. Cultus; scriptor vitae Italicae; in- ,

terpres 728. Vita a Benedicto Mutto.

nationes , martyrium et sepltura Vastinni 36
Cap. i. B.
Joanme parentes ; virtutes ; vitaa austeritas ; Car-
melitici babitus susceptio ; monasterii novi fun- M
datio

solatio,
; Manichaei per
Daemonis impetus adversus Beatam;
ac virtutes ejus 730.
eam conversio 729.
caelestis

Singularis Deiparae
Cap. h.
con- M
7 Medranus
Larcus
a conf.

et Odranus
ex Men. bibloth. Ambros.
fratres confess. Lethreci in
22

cullus; daemonis fraudes: sublimis contemplatio Hibernia, ex Actis S. Kierani 177

732. Cap. iv. Christus Sanclae apparet , diem obitus 6 MochusM. Mediolani, ex Hieron. 689
prsenuntians ; spiritualia documenta; sancta mors 5 Moduenna seu Monenna Monynna , , Monyma ,

733. Cap. v. Variae post mortem apparitiones; mi- Monynia , una an plures
Comm. Chiticus. § 1. ?

racula ; facta revelalio episcopo Regiensi ; incor- Vila a Conchubrano scripta, chronologice exami-
rupti corporis elevatio, cullus 734 nata 241. § n. Dictorum parachronismorum origo
7 Joannes Angeloptes episc. Ravennas, cx Rubeo videtur esse plurium Sanctarum fere homonyma-
468 rum confusio. Vita unde ad nos missa ,
quis
8 Joannes M. Heracleensis et socii ex Hieron. 379 auctor 213. Vide a pag. 297
4 Jocundianus M. in Africa. Ex Hieron. 5 8 Monachi Abramit» MM. Cpoli. Sylloge Hist. 659

K N

K, lianus episc. Mart. Colomanus seu Colonatus 4 1>I N,„ampbanion et socc. MM. Madaurae in Africa. Ex
et Totnanus. Herbipoli in Franconia. Comm. § 1. Marllio Romano 6
Herbipolis patronus S. Kilianus, ejus nomen, pa- 7 Navitus episc. et mart. Treviris vel Tungris. Syl-
tria, professio et martyrii socii 599. §. 11. S. Kiliani loge de episcopatu , cultu et dubiis circa Sanctum
dignitas episcopalis ; ratio temporum in aposlolatu occurrentibus 464
Franconico et martyrio 601. § m. S. Kiliani et so- 6 Nicolaus et Hieronymus MM. Brixiae. Ex Tabulis
ciorum elavatio et Iranslaliones 603. § iv. Acta a Brixianis 285
quo interpolala, qiue sincera, ab aliis conlracla, 6 Noiola V. M. Ponte-Vici in Armoricis. Notitia ex
et qua) hic denlur 606. § v. S. Kiliani etsociorum Proprio Venctensi 279
cullus ex sacris Fastis et antiquis ecclesiasticis Odi- 8 Nomius seu Nummius conf. ,
prope Villam piro-
ciis 607, | VI. De novis in Ollicio ecclcsiaclico le- sam , inter Parisios et noudanum. Notitia ex
ctionibus,et solenni hodiernoSanclorumcuItu 610. Marliis 650
Acta ex cod. Ms. Valcellensi, cum aliis collata 5 Numerianus episc. conf. apud Treviros 231
6J2.Alteiu passio cx antiqua Lect. Canisii. Cap.
1. S. Kilianipueritia, monachatus, prafectura, pe- O
regrinatio in Franconiam et Romam : ubi episco-
pus ordinatus, ad missioncm redux, Ducem cum 4 V_/do episc. conf. Canluariae in Anglia. Comm. | i.

populo convertit 615. Cap. ii. Sanctorum marty- Natales , conversio a paganismo, educatio, iter
rium Iraude uxoris Gozberti ; in eam et carnifices Romam, episcopatus, professio monastica ei prae-
divina ullio; Gozberli et filii intcritus. Sanclorum missa. 63. § 11. Annus ac dies morlis; cultus quo-
corporum per Atalongum inventio et elevatio 617 modo inchoatus ac propagalus ; reliquia.' ; elogia,

cogno-
 ,;

AD TOMUM II JULII.
cngiiniuniluui ; iiiniiui;iliili;i qmedam ali auclore 7 Percgrinus, Lucianus ct socii martyres, Dyrrachii D
VitsB prstermissa 6B. Vita auctore, ut videtur, in Maccdonia, cx Menatis 457
Osbemo; ex .i/.s'. Cap. i. Xaiales, educatio, bapti- 6 Petrus a Cruce Ord. Servorum B. M. V. Viterbii
smus. Ordincs sacri , Episcopatus Scireburnensis. in Ilalia Comm. ex Gianio et variis litteris Viterbio
impctrata regi Etbelstano victoria 67. Cap. ii. S. rcceptis 444
Odo, factus monacbus , creatur Archiepiscopus 5 Philomena Virg. in agro Piceno 229
Cantuariensis : miraculum pro Eucharistia ; aliud 9 Ponlianus ep. M. Tuderli iu Umbria , notitia ex
miraculum ;
punita regis Edwii libido; S. Dunstani Fcrrario 690
episcopatus 69. C.\i>. m.Sancla Odonis mors, suc- 8 Pramanus, Severus, Cornilianus et alii lx MM. in
cessor Arcliiepiscopus, simoniacc promotus, ejus Sicilia, exllieron., 578
sepulcrum temerarc ausus , dire punitus; co- 4 Procopius abbas conf. Pragae in Bohemia. Comm.
lomlia super tumuliim Odonis visa a S. Dunstani
| 1. Cultus sacer, reliquiae , translatio, dies annuae
successore elogium ejus metricum 72 festivitatis ac mortis 136. 1 Apograplium
;
11.
, quod
7 Odo episc. Urgella; in Hispania Tarraconensi. hic datnus; vilse compendia ab aliis edita; Mss.
Cohh. Decultu, prosapia, setate, Actis et mira- nostra bic suppressa 138. Vita auctore Anonymo
culis 881 . Vita ex Ms. Legendario eccl. Vrghell. cosevo, ex Ms. Pragensi. Prologus 139. Cap. i.
apiul Tamayum in Martyroloy. Hispanico 522. Procopiani nominis etymon ; allocutio ad lectorem
Miiucula ex eodem 523 Sancti natales ; educalio, canonicalus, virlutes;
4 Oseas et Aggaeus Prophetae. Yit.e epilome ex sacris aqua vinum convcrsa
in ; exstructum monajtcrium
lilleris 5 ibid. Cap. Alia S. Procopii
11. miracula ; mors
8 Ostratus vel Sostratus , Spirus , Eracbus, Eperen- Ducis Udalrici ; cenedoxia monacbi a Procopio
tius, et Cecilia MM. Sirmii, ex Hieron. 578 punila 141. Cap. iii. S. Procopii obitus, exequiaj
sanatus epileplicus ; impleta prophetia ; falso ac-
E
cusatus periculo , mulier infirmitate liberata 143.
Cap. iv. Fur liberatus, aliena restitua , mulieres
6 Xalladius ep. conf. , Scotorum apostolus , For- servala; , mirabilis impetratio canonizationis S.
diini in Scotia Sylloge Hist. de cullu, patria, Procopii, appariliones el miracula 145
legatione, gestis et scriptis § i. De S. Palladii cultu 8 Procopius Leclor M. et forte alius Procopius Dux
ct Ollicio ecclesiastico 286. § n. De S. Palladii M. Caesareae in Palaestina. Comm. § 1. Sacer MM.
palria , legatione, gestis et scriptis 287 cultus qua die'S. Procopius Lectorpassus
;
; duone
7 Pantaenus conf. Alexandriae in /Egyplo. Comm. § i. Martyres, an unus tantum 551 ? § 11. Acta
sint hi
Pantaini laudes , doctrina , scripta et cultus 451. Procopii Lecloris sincera an el quousque ab Eu- ;

| n. Pantseni aetas, gcnus ,

patria, muncra, Indiae sebio conscripta. Acla Procopii Ducis fabulositatis
apostolatus et obitus 439 suspecta; auctoris ballucinationes et parerga; va-
7 Parmenius., Heraclius, Uelias , Apollonius , Eu- ria eorum Mss. 553. Passio S. Procopii Lectoris,
domius , Anovius, Publius cum aliis 18, ex edita a Ruinartio inler Acta sincera et selecta
liicron. 466 556. Acta Gr.eco-Lat. S. Procopii Ducis , fabulo-
7 Partlienius, Amatus , Pividius, et alii 7, ex Hie- sitatis suspecta, e.c Ms. Mediemo Regis Francim.
ron. 466 Cap. 1. Dira sub Dioclctiano ac Maximiano perse-
9 Patermulhius, Copres et AlexanderMM. iniEgypto. cutio; S. Procopii natales; praefectura Alexan-
Comm. | 1. Distinctior Sanctorum notilia ; cultus driae 556. Cap. ii. Mirabilis Procopii conversio 559.
apudGraccos antiquus; recentior apudLaiinos698. Cap. iii. Procopii in fide constantia 562. Cap. iv.
1 11. Homanus Sanctorum cultus in ccclesia paroe-
Tormentis cruciatus, a Cbristo ct angelis visitur;
ciali, eoruindera nominibus dicata 699. § m. Acta baptizatur; niultos ad Christum convertit, sternit
suspecta , nulla censura aut emendatione satis idola signo crucis 564.
Cap v. Militum ad Christum
corrigenda 701 . Martyriuh ex cod. Grmco Ms. bi- conversorum mors; mulierum constantia et mar-
blioth. Yaticanm. Cap. i. Palcrmulhii ad varias tyrium; Tbeodosia S. Procopii mater conversa;
Coprclis discipuli quaestiones rcsponsa 703. Cap. ii. Procopius tormentis cruciatus 568. Cap vi. Damio-
C\ eremo abducti Juliano sistuntur; iapsus Copre- nibus imperatsanctus Martyr; novis tormentis pro-
tis et resipiscenUa ; utriusquc cum milite Alexan- balur; idola impugnat; eadesti voce recreatur;
dro martyrium 707 varios perfert cruciatus 572. Cap. vii. Atrocissimis
9 Paulus ep. apudSenonesinGallia NotitiaexMarl- tormentis cruciatus S. Procopius, tandem capite
liis cl llrcriario Senon. plectilur ^74
8 Paulus novus martyr Constantinopoli. Comm. i.
| 8 ProcopiusetQuartusMM.CaesareaeCappadociac, ex
Cultus, elogia, reliquiae, craciatus, Acta, tempus Hieronymianis 577
martyrii 031 . § u. Inventio corporis; translatio sub
quo abbate facta, quando et a quo scripta ; scri- R
pior martyrii; corpus reclusum, an Veneiis Colo-
niam Agrippinam translatum 633. Acta ex Ms Re- -Ltomulus enisc. et socc. Marchitianus
6 .Llomulusepisc. , Crescen-
ginm Suecim, auct. Anomjmo. Cap. i. S. Paulo, tius, Dulcissimus et Carissimus MM. Faesulis ac
ob defensionem imaginum , ad carcerem detruso ,
Yolaterris in Etruria. Comm. § 1. Acta varia, cul-
nasus praeciditur; sulphur et pix infunduntur 635. tus antiquus. Romuli episcopatus 253. § 11. Dc SS.
Cap 11. Confulat lyrannuni ; oculis privandus , ad Dulcissimo, Carissimo atque Crescentio seorsim 256.
mortem condemnatur 637 Transl. corp. Cpoti Acta apocrvpiu, ex codicc monastcrii Bodecensis.
Venetias, auctore incerto 639. Miraculum .642 Cap.1. Romuli conceptio, educatio, captura, bap-

tismus
 ,,,

INDEX SANCTORUM. XIV

tismus 258. Cap. ii. Praedicat Surii , Volaterris et morlis 76. % m. Sancti cultus Augustau Vinde- D
Brixiae, Bergomi ; et miracula ubique patrala 259. licorum , alio deinde propagatus, annuntiationes
Cap. iii. Angeli monitu tendit Fassulas, inde ejici- in Martyrologiis ; bulla Canonizationis quae
,

tur, fuslibus caesus : denuo egressus mittitur in pulatur omnium prima 78 § iv. Insigniora
carcerem , et martyrium subit cum sociis suis 261 quaedam S. Uldalrici elogia et miracula 80.
| v. Continuata quorumdam miraculorum pro-
secutio 84 § vi. Reliquiae, calix, crux S. Udal-

rici, terra contra glires 87. § vn. Dissertatio cri-

^Jeverus episc. conf. Caesenae in Italia. Comm. tica de corpore S. Udalrici ; in qua quaerilur, an
Sancli cultus non antiquus, patria et aetas contro- dictum corpus, Augustae primitus sepultum, indi-
versa , Legenda incerti auctoris 324. Vita ex cod. dem umquam Mediolanum fuerit translatum 90. §

Ms. Vallicellano. vin. ConfraternilasS.Udalrici; Officium proprium,

6 Sexburga regina, abbatissa Eliensis in Anglia. hymni 92. § ix. De Vitae S. Udalrici scriptorihus

Comment Hist. Cloriosa S. Sexburgae progenies et editoribus 95. Vita auctore Anonymo, asquali
et cultus sacer 3iG. g i. Praicipua Vit33 capita chro- et familiari conscripta, a Marco Velsero eruta, et
nologice ordinata 347. Elogium ex Capgravio 349 apud Surium et Mahilionem edita. Prologus aucto-
7 Sigisboldus ep. Sagiensis ex Martyrolog. Castel- ris 97. Cap. i. Sancti natales, educatio, iler Roma-
lani 470 num, episcopatus. Visio Ramlierti presbyteri 98.
6 Sisoes Magnus, Confess. in monte S. Antonii in Cap. ii. Varioe apparitiones, Ilenrici Imperatoris
Tebbaide. Sylloge hist. 280 mors; variae S. Udalrici virtutes 100. Cap. iii-

5 Stephanus, primus episcopus Rhegiensis et socii Bona opera tempore Quadragesimae a Sancto
Suera episcopus, Felicitas ac Perpetua martyres frequentata 102. Cap. iy. Visitat monasteria ac
Rhegii in Calabria. Comm. Cultus Sanctorum dicecesim : consecrat ecclesias 104. Cap. v. Quam „
elogia , aetas, vila non valde antiqua 217. Acta frequens et potens fnerit S. Udalricus, in subditis
auctore Anonymo, nisi forte sit Metaphrastes , ex> ad virtutem exstimulandis hortator 106. Cap. vi.

cod. Ms. Messanensi 220 Sancti virtus duris probata, civitatis Auguslanae
5 Strator cum sociis MM. Tomitanis ex Hieron. 223 depraedatio, praedatorum poeme 108. Cap. vii.

8 Summiva virg._ et mart. cum sociis vel sociabus Conciliata Ottonem interct Luitolfum pax, Hunga-
in Norvegia. Notitia ex Greveno 649 rorum caedes, fralri ac nepoti soluta a S. 1'dalrico

justa, sepulcrum conditum S. Afrae 110. Cap. yiii.

Sanat Sanctus surdum et caecum, sepulcrum sibi

construit, visit limina Apostolorum, Sanctorum

T„heodorus episc. et mart. in Libya. Sylloge reliquias conquirit, patral miracula, proficiscitur in

Hist. 19 Burgundiam 112. Cap. ix. Oleo a se consecrato

8 Theodosia Procopii mater, 12 mulieres, et An- curat infirmitates; siccus lluvios transit; liberatur
tiochus et Nicostratus MM. 576 a submersione ; impetrat successorem sibi in episco-

4 Theodotus mart. et Donatus episc. Libyae. Ex patu Adalberonem 114. C.\p. x. Acta synodi Ingel-
Menmis impressis 21 heimcnsis in causa Adalberonis; mors ejusdem :

9 Theophanius conf. Corneti in Tuscia. Notitia ex aliorum suasu pergit in episcopatu S. Udalricus:
S. Gregorio Magno 711 Sancti in abbatiam Ottenburanam benevolentia
7 Thomas in monte Laconiae Malaeo, ex Menmis 467 116. Cap. xi. Sancti obilus ac sepultura 119. Cap.

6 Tranquillinus martyr Romffi. Comm. Cultus ex xii. Henrici successoris S. Udalrici in episcopatu,

Martyrologiis, reliquioc , Acta 263. Ex Actis S. Se- gesta et obitus 122. Miracula. Cap. i. Tapes non

bastiani Capp. 12, 13 et 14 264 combustus, variorum sanationes et aliquorum

5 Triphina seu Triphon M. Sicul. Ex Hieron. 222 pcenae 125. Cap. ii. Reliqua S. Udalrici miracula
128. Appendix. Inventio et translatio corporis S.
F
5 Trophima seu Tropbimena V. M. Minorae in Italia

apud Picentinos. Comm. Certus Sancta; cultus. Udalrici, ex editione Velseri, collata cum Ms.

Natalis, patria , tempus , locus ac genus martyrii Cap i.Corpus Sancti quaesitum et inventum non
incerta. Quae hic dantur non valde antiqua231. sine miraculis 131. Cap ii. Recensentur alia

inventionis ac translationis, et miracula, quaedam miracula *33

HisTonu
collata cum editis apud Ughellum. Prologus au- 4 Valcntinus presb. conf. prope Molismum, dioecesis

ctoris 233. Cap. i. Inventio ac translatio corporis Lingonensis in Gallia Comm. De Sancti ortu, cultu,

S. Trophimenaa 234. Cap. ii. Iterata corporis tran- aetate, ecclesia et veteri prioratu 39. Vita ex Ms.
239 S. Benigni Divionensis. 41
slatio 235. Cap. iii Miracula
5 Valerius episc. Consorranensis 227

U
\V

IL *
dalricus episc. conf. Augustae Vindeli-
•Wiiilhclmus conf. abbas Hirsaugiensis in Suevia.
corum. Comm. § i. Varia nominis S. Udalrici
Comm. § i. Cultus sacer, dies mortis, epilaphium,
efformalio , etymon natales , educatio , iter

ante episcopatum 73. species cxterna corporis, virtules, elogia 118. § n.

Romanum, vitas institutio
scripta epistola Abbas Hirsaugiensis electtis, quam prffldare suis
§ii. S. Udalrici episcopatus ;

prafuerit 150. § iii Monasteria a B. Wilhelmo re-

perperam ipsi attributa ; instrumentum de
formata, aedificata ac restaurata ; celebriores ejus
restitua monasterio Campidonensi libertate eli-
discipuli 153. § IV. Beati scripla ; auctor ViUe
gendi abbatem ; monachalis babilus; tempus vitae
;

IV editores
Julii Tomus II.
 AD TOMUM II JULII.

edilores (54. Vm auctore Huymone coaevo, a Cyprum Hierosolymam 504. Cap.iii. Peregrinatio- rj

Carolo Stengelio edita. Cap. i. B. Wilhelmi nala- nis prosecutio; visus amissio et recuperatio, peri-

les, educalio, vita monaslica, eruditio, dignilas cula varia, mora Constantinopoli, reditus in Ita-

abbaiialis, virtutesacmiracula155.CAP.n. Occulta liam et decem annorum monachatus in monte

delecia, sanatum brachium debile; piscium cap- Cassino 507. Cap. iv. Reditus Romam, ablegatio a

tura forlunala; frumenlum multiplicalum ; opera Gregorio III ad S. Bonifacium m Germaniam,

misericordia1 corporalia ac spiritualia 158 Cap. iii. episcopatus Eystettensis, institutio monasterii et

Varia condil monasleria ; laicos conversos primus auctoris epilogus 510 Vita Altgha, auctore Ano-
insliluit; suscipit exlrema Ecclesiae Sacramenta nymo 'perantiquo Cap. i. S. Willibaldi ortus, mor-

ac pie morilur. Post mortem se probat monaste- bus in infantia, profectus in virtute ac litteris, et

rionnn suorum defensorcm, ac pauperum fauto- iler Romamsusceptum512.CAP. n. Describiturtota

rem; visio sanctilatem ejus commendans (61 peregrinatio Hierosolymitana 513. Cap. Mora
iii.

Willihaldus episcopus Eystadii in Germania. Cassinensis, reditus Romam, inde in Germaniam,

Comm. § i. Sancti nomen, palria, genus, cultus, episcopatus Eystettensis et obitus 516. Mihacula a

scripta 483. | n. De scriptoribus Vita; S. Willibaldi Philippo Eystett. ex cditione Grelseri 517
487. | in. Chronologiae Willibaldinae fundamen- Wulfilaicus diac. conf. Ivodii in ducatu Luxem-

tum et basis slabililur 489. f iv. Vitae et pcregri- burgensi. Comm. De Sancti nomine, patria, aetate,

nalionum ordinata series 401. § v. S. Willibaldi professione, cultu, translatione et Actis 478. Vita

in episcopatu gesta et obitus 494. § vi. Sacri cor- ex S. Greg. Tnronensi 479. Obitus et trans-
poris elevationes et translaliones 495. § vn. Reli- latio, ex Vita Ms. S. Magnerici Trev. episc. 480
quiarum veneralio, prosa et rhythmus 498. fvin.
Hodifirnus Sancti cultus et monumenta ipsi erecta
499. Vita seu Houoepoiucum, auctore Virgine
Sunctimouiali Preefatio Sanctimonialis 500. Cap. i. 9\LJi
/-Jeno cum sociis MM. Tomitanis, ex Hieron. 689
S.Willibaldustrimusrniraculosesanatur, piisexer- 9 Zeno M. et socii 10203 Roma; ad aquas Salvias.
citationibus ct litteris in monasterio institutus, pa- Notitia ex Martyrologiis 687
trem et fratrcm ad Romanam peregrinationcm in- 5 Zoe martyr Roime, ex Actis S. Sebastiani 221
ducit 501. Cap ii. Discessus Roma Neapolim inde ; 6 Zoticus et socc. MM. Neveduni, cx Hieron. 267
per Calabriam el Sicialiam in Asiam; demum pcr 6 Zoticus et socc. MM. in Syria, ex Hieron. 267

INDEX CHRONOLOGICUS
ANTE CHRISTUM NATUM. ex jEgypto se recepisse 457; in sedem Hieroso-
lymilanam successisse 493. 28 e : in exsilium
seas et Aggaeus prophelae 5 Isaias propheta
pulsus an. 513 31 d
et martyr in Palscstina 250
431 Obiit S. Palladius Scotorum apostolus
286
SECULO I.. 449 Scribunt aliqui S. Antoninum Occitanum mar-
Sec. i Collocandi sunt Aquila et Priscilla 534 tyrio affectum alii diversissimas
: epochas
An dici possit S. Slepbanum fuisse episcopum Rhe- adstruunl 12 f

gienscm in Calabria 218 d et seqq. 493 Periit in Italia Ernlorum reguum 55 a

An S. Komnlus a S. Petro ordinatus fuerit episco- 498 vel 499 Factus est Flavianus Antiochenus
pus 255 c episcopus 25 e
500 Et sequentibus persecutus est Catholicos episco-
SECULO III. pos Imperator Anastasius 26 b

Anno 216 Veiosimillime mortuus est celeberrimus

apud Alcxandriam Pantaenus
SECULO VI.
459
Sec. 3 Sub Decio passi dicuntur SS. Anatholia Anno 512 Legationem ad Anaslasium Imperatorem
virg. et Audax MM. 671 et 675 suscepit S. Sabas 31 a
286 Tranquillimis et alii MM. caesi sunt, in Actis 518 Vita excesserunt Flavianus Antiochenus et
S. Sebastiani memorati 265 Elias Hierosolymitanus 26 a
298 Pati dcbuil Zeno martyr cum sociis 10203 Romae 526 Vitam clausit Theodoricus Gothus 35 a. Circiter
ad aquas Salvias 687 530 signalur obitus S. Pauli ep. Senonensis 710
542 Praecepit Justinianus dedicari eccl. Deiparae
SECULO IV.
Hierosolymis, quam ante condiderat Elias 29 d
Anno 302 Non cst aedificata ecclesia Tropoese in 544 Aiunt aliqui, sub Tolila Gotborum rege passum
bonoiem S. Dominicae 269 esse S. Laurianum 32 e. Alii aliter sentiunt 33 e
308 Maityrium S. Antonini Palentini collocavit 547 Mortuus cst S. Valentinus presbyter, Galliarum
Pseudodexter cum sequacibus 15 a Alexius 40 c
363 Verosimiliter passus est S. Domitius in Syria, 575 Obiisse videturS. Goar octogenarius 329 c
martyr unicus 225 et seqq 582, non 586 aut 583 Obiit S. Felix, celebris episc.
Nannetensis 471 e , f
SECULO V.
585 Floruit ad Treviros Occidentis Stylites S. Wul-
Anno 430 Natus videtur Elias Hierosolymitanus : filaicus 478

SECULO
 INDEX CHRONOLOGICUS. xv,

SECULO VII. 910 Obiit Adalbero episc. Augustanus 100 b

923 S. Udalricus episcopus consecratus est 76 e
Anno 668 Dicitur Tlicodonis aliquis in Britanniam 925 S. Odo verosimillime ad episcopatum Scirehnr-
litteras Graecas invcxisse 69 e nensem evectus est, et 942 ad cathedram Cantua-
672 Oljiit Ampelius episc. Mediolanensis 580 riensem, 63. Obiit 96I 65
674 Verosimillime inncctenda mors S. Disibodi 583 936 Obiit Henricus Auceps rex Germani» 100 d
682 Insliluta dicitur solennis dedicatio cocnobii 949 Malitiose occiditur Eadmundus rex, succedente
Blangiacensis S. Bertae, sed incerta est ea epocha, Edredo 72
scque ac ceterae ad Sanctam spectantes 48 953 Arnolfus Bajoarius Augustam capil et depraeda-
689 Consignandum martyrium S. Kiliani 602 Cir- tur 108 f
citer 690 Obiit S. Landrada 620 955 Memorabilis victoria ab Ottone Imperatore de
Seculo vn Vixisse vidctur S. Moduenna quae cum ingentiUngarorum multitudine relata 1 1 et seqq.
S. Patricio aliisque imperite connectitur 242 959 Moritur Edwius rex libidinosus 72
959 Hegnare ccepit in Anglia Edgarus 661 Mortuus .

SECULO VIII. est 975, ejusque in Ecclesiam collata beneficia ha-

besapag. 663
Anno 703 aut paulo post Obiit celebris Occidenta- 967 Coronatus est Romae Imperator Otto junior,
lium Saxonum episcopus S. Hedda 483 d Otlonis magni filius 1 1 9 b

Circiter 720, noncitius, mortuus est S. Andreas 970 Mortuus est famosus Hatto episc. Moguntinus,
Cretensis 43 f quem a muribus devoratum fabulantur ; eversor
741 Non serius ordinatus est episcopus S. Willi- coanobii S. Disibodi 581 f

baldus Eystettensis 490 973 Obiit S. Udalricus, cujus gestorum chronotaxira

752 Condita dicitur abbalia Nonantulana in agro habes, usque ad Canonizationem 78
Mutinensi Italiae 643 980 Adcoenobium S. Bavonis Gandavum translatae

752 Non est facta prima elevatio S. Kiliani, sed eo sunt reliquiae S. Landrada?, et biennio post solen-
ferme ordine, quem habes 605 niter elevatae 620
755 et 756 Haistulfl Longobardi vires a Pippino 982 Magna Ottonis Imp. clades in Calabria a Graecis

Rege contritae 31 8 e et Saracenis 123 b

766 Sub impio Iconoclasta Copronymo ustus est 993 Instituta Canonizalio S. Udalrici episc. Augu-
Cpoli S. Paulus novus 633 stani 1 JoannePP. XV. 80

770, Non citius martyrium subiisse videtur S. Agilol-

fus Coloniensis episc. 717. Anachronismi ad ipsum SECULO XI.

spectantes in sequentibus refelluntur
780 Videtur fundata ecclesia Mindensis 727 Anno 1012 Cessit monachis Benedictinis ecclesia S.
786 aut forte paulo ferius, non anno 781, Mortunus Afrae Auguslae 131 a

S. Willibaldus Eystettensis episcopus 491.Ubiet 1053 Obiit Procopius abbas in Bohemia 137 f

ejus vitse et peregrinationum ordinata series. 1073 Electus B. GrcgoriusPP. VII, raortuusest 1085
158 e

SECULO IX. 1077 Translatum Blandini corpus S. Floberti 403

1077 Obiit Drogo episc. Morinensis 363
Anno 832 Sub Theophilo Iconolasta passi sunt Mar- 1083 Translatum Gandavi corpus S. Livini 403
tyres Abramitae Cpoli 659 1083 Conditum a B. Wilhelmo Hirsaugiensi monaste-
866 Britanniam invaserunt duo naturae monstra rium Richenbach, et postmodumalia 153 d et seqq.

Inguar et Hubba 69 c 1084 Elevatum corpus S. Godelevae in Flandria ab

876 Subscripsit Concilio Pontigonensi S. Aurelianus Ep. Radhodone annis post ohitura 14 361 et seqq.

episc. Lugdunensis : item aliis, qua; notantur 62 1091 Ex hac vita migravit Wilhelmus abbas Hirsau-
886 Facta est discordia scholae Oxoniensis in Anglia, giensis 148 f

ad quam componendam accersitus sit S. Grim- 1092 Instituta Tornaci a Radbodone episc. supplica-

baldus 655. Eo potius annno inchoata est Univer- tio festoExaltationis S. Crucis, ob pestem ignariam,

sitas 657 cujus hodie supersles memoria quotannis peragitur

887 Dicitur facta translatio corporis S. Antonini 403
Occitani 13 e 1098 Obiit Brugis Radbodo episc. Tornac. cui in-

888 Fato cessit S. Hadrianus PP. III, qui colitur scripta est vila S. Godelevee 366
Nonantulae in ducatu Mutinensi 644 1098 aut 1099 Coeptum est monastcrium S. Andreae
890 Natus est S. Udalricusepisc. Augustanus. 74 e juxla Brugas 365
891 Facta donatio a Ludouico Provinciae rege abba-
tiae Athenacensis, eeelesia: S. Stephani Lugdun. SECULO XII.
63
898 Fulconi Archiepiscopo Remensi committitur ab- Anno 1108 Coepit restitui ccenobium S. Disibodi
582
batia Sithiensis, eluso Balduino ;Flandriae Comite
653 1121 Levatum est corpus S. Arnulfi episc. Suessio-
nensis, Aldenburgi in Flandria 370 f
SECULO X.
522
1122 Obiit S. Odoepisc. Urgellensis
903 vel 904 Obiit celebris S. Grimbaldus, ex mona- 1132 Abbatia monialium Faverniacensium in Bur-
gundia cessit monachis Benediclinis 322 b
cho Sitbiensi abbas Wintoniensis in Anglia 658
1170
 XVII AD TOMUM II JULII.

A H70 S. Hildegardis scripsit Vitam S. Disibodi 583 toria a pag. 754 D

1179 Vivere desiit Albcrtus Laudensis episcopus 166 1573 Gertrudebergae suspendio necatur Guilielmus
Gaudanus Ord. S. Francisci 835
SECULO XIII. Aliorum martyria descripta habes a pag. 825

regina Lusitani» 1 575 Recognitae Gandavi ab Episcopo Jansenio reli-

.4nno 1271 Nata est S. Elisabeth
quiae S. Landradae 622
177 c
1577 Destructum a Calvinistis ccenobium Ghistel-
1282 Celebrata; nuptise S. Elisabethae cum Dionysio
lense monialium S. Godelevae 391
rege Lusitaniae 176 c
1578 Obiit Coloniae Laurentius Surius 170 b
1283 In S. Syri templo Genuae repertae sunt sacrae
1578 Condignum sceleribus suis exitum sortitur,
rcliquiae S. Felicis, ejus urbis episcopi 701
174 d
immani sua ferilate notissimus Lumaeus 833
1291 Obiit Pelrus rex Aragonia: improlis
1588 Repositum est corpus Alberti Laudensis sub
1293 Apamiensc monasterium S. Antonini Augusti-
altari SS. Trinitatis 167 f
nianorum, episcopatus titulo donatum a Bonifacio
1588 S. Procopii abb. corpus Pragam translatum
PP. VIII. 13 b
436 c
SECULO XIV.
1589 Edita historia Thaebeorum, mire postmodum
Anno 1304 Pax coalescit inter Ferdinandum Castel- accrevit 1 6 d

Iae et Jacobum, Aragoniae reges, arbitro Dionysio

SECULIS XVII et XVIII.
Lusi tano 178
1323 Filium Alfonsum cum marito Dionysio rege Anno 1604 In synodo Hispalensi decernitur solen-
concilint S. Elisabetha 1f*l a nitas anniversaria S. Lauriani 33 b
1325 Obiit Dionysius rex Lusitaniae, S. Elisabethae 1612 Instituta visitntio sncri corporis S. Elisnbethae
B conjux 178 f Conimbricae 21 1 g
1331 Jusli duo Florentiae mortui sunt, Barduccius 1615 Procurata Martyrum Gorcomiensium refossio
et Joannes de Vespininno 168 a pag. 741
1336 Mortua est S. Elisnbetha 192 1616 Approbantur reliquiee Mnrtyrum Gorcomien-
1380 Fncta translntio corporis S. Godelevae 376 sium, et biennio post solenniter exaltantur Bru-
1390 Fundnlum cnpitulum seu Colleginta Vastinnen- xellis a pag. 743
sis S. Lauriani 32 b 1619 Et plusquam quadraginta sequentibus instituti

varii processus pro Martyribus Gorcomiensibus

SECULO XV. a pag. 745
1488 Templum Ghistellense flammis absumptum 1623 Facta per Illust. Dionysium visitatio corporis
,

intacto feretro S. Godelevae 375 S. Godelevae 377

1491 Obiit B. Jonnna virgo Carmelitana Regii Le,- 1626 Ab Urbano PP. VIII canonizata est S.Elisa-

pidi in ducatu Mutinensi 728 beth Regina Lusitaniae 171 b

1626 Sacrum corpus S. Goaris Darmstadium aspor-
SECULO XVI. tatum est 331 d
1631 Plurimse Sanctorum reliquiae Vilnae in Lithua-
1530 Impressum Plncentinum Breviarium quod de nia, singulari celebritate exaltatae 263
S. Antonino meminit 9 d 1633 Franciscus Sandoval Palentinae ecclesioe tra-
1557 Altera translatio corporis S. Godelevas 376 ditionem de S. Antonino evertere aggressus est
1562 Capto a furentibus Hugonottis Sulliaco in Gal-
7d
lia, feliciter servatse sunt reliquiae S. Itherii 631 1675 Solennis Romae beatificatio MM. Gorcomien-
1566 Horreudn et toto pro Belgio generalis Geu- sium ac deinde in Belgio et alibi a pag. 747
„ siorum furibunda iconomachia 754 1677 Transfertur incorruptum corpus S. Elisabethae
1572 Funesta epocha crescentis Geusiorum potentiae, Reginae ex vetcri in novum monasterium 848
et immanis corum crudelitatis in Belgio 737 1 697 Idem sacrum corpus ad novi templi sacellum,
Eodem an. Coronam martyrii consecuti sunt celeber- ad id destinatum, transfertur 850
rimi Martyres Gorcomienses, ut est in eorum his- 1719 Ultima recognitio corporis S. Godelevae 37

NOTITIA FIGURARUM ORNANTIUM HUNC TOMUM

1 mago P. Francisci Baertii. Vetusta vestigia canobii Godelev. et aliorum 399
CruxS. VdalriciEp. Augustani pag. 88 Monumenta S. Willibaldo erecta Eystadii 500 et
Monumentum BB. Barduccii et Joan. de Vespi-
501
niano 169 miracula
S. Disibodi et sepultura 587
SepulcrumS. Goaris 332 Sigillum S. Kiliani et Alberonis 611
Lipsanotheca Gkislellensis S. Godelevm
380 FTosculus SS. Martyrum Gorcomiensium 781
S. Godelevae martyrium
383 Topograhia monasterii Hugyensis apud Brilam,
Tlieca sacri sanguinis S. Godeleva;
395 ubi Martyres Gorcomienses suspensi sunt ib.

ACTA
 ACTA SANCTORDM
JULII
TOMUS SEGUNDUS, QUARTA DIES
SANCTI QUI IV NONAS JULII COLUNTUR

Oseas et Aggaeus Prophelae, in Bituriges in Gallia, et Hispali in Hispania.

Sancti
Palaestina. S. Valentinus presbyter Conf. prope Molis-

S. Jocundianus Martyr'in Africa. mum in Gallia.

S. Innocentius j
Martyres S. Andreas Cretensis.
S. Sabbatia et alii xxx ) Sirmii. S. tterta Vidua Sanctimonialis, Blangiaci in

S. Namphanion et socii Martyres , Madaurae Artesia.

in Africa. S. Aurelianus Episcopus Conf. Lugduni in

S. Antoninus Martyr Placentise in Italia. Gallia.

S. Theodorus Cyrenensis Martyr in Libya. S. Odo Archiepiscopus Cantuariensis.

SS. Asclepias Thaumaturga , Theophilus ac S. Udalricus Episc. Augustanus.

Menignus Martyres Graeci. S. Procopius Abbas Conf. in Bohemia.

S. Marcus Confessor apud Grsecos. S. Wilhclmus Abbas Hirsaugiensis.

SS. Theodotus Martyr et Donatus Episcopus S. Albertus Episcopus Conf. ; Laude Pom-
Libyae. peia in Italia.

SS. Flavianus et Elias , Antiochiae et Jero- BB. Barduccius et Joannes de Vespiniano

solymis Episcopi. laici Conff. , Florentise in Etruria.

S. Laurianus EpiscopusMartyr, Vastinni apud S. Elisabetha Regina Portugallise.

PRiETERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI

Martyris translationem Bisuldini set. Dempsterus eumdem S. Marianum posuit x
SConcordii
in Hispania, dioecesis Gerundensis hoc die Octohris, in ejus mtatc designanda turpissime
collocat Ferrarius in Catalogo Generali; aberrans. Melius et accuratius de Saneto Abbate

in annotatis sic observans : Is videtur idem Ratisbonensi, ut a Chronographo distincto, egit

cum Concordio Spoletano ; sed Spoletii copus ha- Bollandus, Camerarium

Dempsterum rcfcl-
et

betur; ut plane fallat Tamayus ad primam Ja- lens, quamvis vita ibi tradita multorum potius

nuarii pag. 25, dum ait, Ferrarium mutasse peregrinorum Scotorum historia sit, et mendit
sententiam. Utrum S. Concordii Martyris Spole- non careat , ut Mabillonius etiam observavit,

tini corpusvere translatum sit Bisuldunum, non Marianurn inter Prmtermissos collocans dc quo
est meum hic definire : egit de eo Sancto Bollan- forte alia examinanda supererunt in jam dicto

dus i Januarii, quo die res lota de integro discuti Supplemento ad ix Februarii

poterit in supplemento, quo eam controversiam S. Wilhelmi Comilis Pictaviensis etconfessorislrans-

remiltimus i Januarii Hcrmanni Greveni est : Florarium vocat

latio

S. Marianus, ut Confessor et abbas, in celebri illo Ducem Aquitanis, non explicans, unde et qno
Scotorum monasterio Ratisbona; in Germania an- facta sit ea translalio. Qum ad Sanctum spectant

nuntiatur hoc die a Davide Camerario, quiipsum abunde ab Henschenio illustrata sunt x Feb.
in Caledonia Scotiae provincia, cujus prscipua Polycarpi presbyteri et Martyris exceptio corporis
civitas Dumcalidonia, monaclmm prius egisse ait, aliarumque rcliquiarum est in Vsuardo ecclesim

non sine magna opinione virtutis. Testes adducit Tornacensis, de qua vide editionem nostram in-

Lasium Aventinum, forte quod alios scripto-

et ter Auctaria. De Sancto illo non Martyre sed
res, qui de Sancto isto toquerentur, non nocis- confessore actum puto a Bollando die, quo coli-
Julii Tomus II. A tur
 :
,

PRjETERMISSI.
A tur xxni Februarii cujus auclorem citat Leslmum. Dc eo aclum intcr D
SS. Teuteriae et Tuscse Virgiuum inventionem Vero- Prmlermissos 18 Junii ubi el Leslmus et Dcmpste-
DSB hoc die celebrat Ferrarius in Catalogo ycne- rus et Camerarius citati sunt. Addipotesl quod
rali, aitque eam conligisse anno 1160, ex Tab. Dempsterus dc Dunstano iterum agat 16 Novem-
ecclesim Veronensis. Ceterum de utraque Sancta, bris, ubi el Dimaius referlur; Domitius autem

de earum inventione reliquisque ad ipsas spec- 21 Aprilis; etiam apud Camerarium, qui alte-
tantibus, copiose egit Hensclienius v Maii rum Domitium signat 22 Scptembris, Dimaium
S. Guido episcopus Aquensis in Siipplemcnto Ca- vcro Episcopum 8 Aprilis. Quwro, unde homines
slellani, ad Martyrologium Universale jubelur illitam divcrsa procuderint, undevero Bucelinus
superaddi Sanctis Itujus diei. Novimus quam in sua auctorilate tres illos hoc die collocarit. Diem
ea re scrupulosus /uertt prm/atus Castellanus, cullus non invenit Hcnschenius , neque ego
verum ejus auctoritas nos non movebil ut a re- hactcnus reperi.
cepto aliorum Kalendario recedamus. De S. Gui- memoriam facit Ka-
Andrese, conditoris regularum,
donejam actumcst die n Junii lendarium Syriacum seu ChaCdaicum, Romm
S. Domiliiinum S. Landclini discipulum cur liodie impressum 1624, latine versum a D. J. Josepho
referal Molanus, nescio, nisi acceperit ex Fiora- Maronita; in cujus versione Italica legitur ; S.
Sanctorum Ms. De eo cum Sancto Magistro
rio Andreas canonicus, vel regularis Episcopus. Ast
aclum est xv Junii in Arabico-JEgyptio quod vertit Gratia Simo-
Sanctus Cassius Episcopus Narniensis apud Vghel- nius, habetur : Memoria S. Patris Andreae, Hie-
lum in Italia sacra tomo 1, col. 10S5 dicitur coli rosolymilani Episcopi. Niliil hic suspicariposswm,
Narnim celebriter die iv mensis Julii, qua ipsa die, quam quod obscure indicctur S.wAndrcas Cre-
inquit, natus est. Xon opinor, proptcrca tunc tensis, de quo hoc die agitur.

K coli jirmcipue ; nec putem ejus natalem secundtim Donatus Episcopus Martyr in sola Matricula Car- ,,

carnem uspiam notum esse. Si lamen tunc cele- tusim Ultrajectinm hoc die comparet, alibi plane
brctur ipsius festum Narnim, causa juerit quia ignotus. Vide qum de eo notavimus in editione
natalis ejus crleslis, qui incidit in xxix Junii, Usuardi inter Auctaria.
poliori sanctorum Apostolorum solemnitate, uti S. Bartliajdepositio recte ponereiur hoc die in
et sequentes aliquot dies impediti sunt. Vide Florario Sanctorum, nisiea adderentur, qum S.
ejus Acta illitslrala dicto die xxix Junii Berthm Blanyiacensi nequaquam conveniunt
S. Rumoldi translnlio refertur pro lioc dieincod. addit enim, Ordinis S. Clara, cum quinque vul-
I 'sua rdi n n Bruxellensi et in Florario Sanctoritm. neribus et spinea corona. Talem Bertbam scu Bar-
De eaplurimus egimus ad diem i Julii tham, pro suo ordine non novit Arturus : res
Muslin virgo, ut Pisauriensis patrona, signalur a haud dubie confuderit hujus Florarii compila-
Ferrario in utroque Calalogo, earnquc distinguit tor.
a S. Mustiola, de qua die prmcedenti cginuts. Gelduinus, ut quartus Abbas Aquicinctinus, qui
Non videmus sufftcientem dari diversilatisralio- primum Abbas S. Michaelis in Tarrascia, deinde
nem; nihil enim de Mustia Pisaurensi habcliir Aquicincti inclusus, post ibidem Abbas, rursus
prmlrr rulliiiii elienerationem; miraculum quod inclusus apud S. Bcrtinum, demum in Anglia
ipsi adscribilur, S. Mustiolm aUribuiinus 111 Julii anno 1123 obiil; honoratur aRaissio
solitarius,
S. Raymundus seu Rngmundus Tolosanus, ad S. titulo quia cum corpus ejus, inquit, ex
beati,
Saturnmi canonirus, hoc die Martijrologio Uni- more mortuorum ablueretur, lampas ibi divinitus
versali inscribilur a Castcllano, contra quam accensa est. Cui nihil addendum videtur, cum
leslelur Sancli legenda, quam nos secuti. cjus boc sanctitatis hujus Gelduini sit evidentissimum
ijrsln iUuslrarimiis die prmccdenti. ni Julii teslimonium. Inde quidem vel aliunde ex Angiia,
Benedictus V. PP. Sanctis annumeratuscstinCata- ob tanti viri sanclilatem etmemoriam, postmodum
logo Ferrarii, his verbis : Hamburgi in Saxonia, ad Aquicinclinos advecla sunt ossa quEedam '''

illius,
S. Benedicti Papae Quinti. Qua id auctoritate qiue in loculo, cum inscriptione recondita sunt, iu
fecerit, necdum satis intelligo. Laudant ipsum sancli Michaelis sacello. Hmc Raissius ; sed qum
liiiiuariis, Adamus etalii postipsos,
atneminem necdum probanl, publicam vcnerationem Gel-
n ii ii iii reperi hactenus, qui Sancti vel Beati titu- duino aut ejus ossibus exhiberi.
lum Denedicto dederit, a quo etiam abstinet Ba- Argentarii alicujus
meminit hoc die Witfordus in
rnnnis adannos965 et 999, apud qucm et in suo Anglicano Marlyrologio, quem unde acce-
Propglmo Papebrochii, dcbita eielogia invenies,
perit, nequeo prorsus colligere. Citat Dialogos
ex citalis Ditmaro et Adamo accepta : quorum S. Gregorii, nullo assignato loco. Ego in iis lib.
postrcmus pag. 22, obitus diem in Hamburgensi 3 cap. 17 reperi Monachum aliquem anonymum
exilio notat m Nonas Julii, pag. deinde 133, c moute Argenlario, qui mortuum suscitaverit.
fusius de ipso agens, nusguam autem asserens, Si hunc voluit Witfordus, montempro Sancto
eum Ilambiirgi uli Marhrem coli, quod ei a/fi- oblrusit; ccrle ejus auctoritate talem
non admit-
gil Ferrarius. Ex quo forte acceptus estin Acie
timus, nisi alia documenta pro/erantur.
bene ordinata Carmelilarum, cui ordini
in notis Bertranus alias Bertramus a Chalemoto post
,

Mss. adscribitur, citatis Carthagcna,

Gelenio et llenriquezium donatur hoc die tilulo beati
aliis iiihil magnopere probantibus. Ceteranon
utrobiqitc citm satis' longo elogio, el apud post-
prosequor qum a Papebrochio, tumulum
ejus in remttm cum longioribus notis,
ms incisum referente, satis discussa sunt. qum tamen nec
ad Beatum, nec ad ejus cultum spectant. De-
S. Dunstanus Abbas, cum Domitio et Dimaiomowa- mus, Chalemoti verba : In Longobardia et coe-
chis, ponitur hoc die a Bucelino, cum
etogio, nobio de Carixto, beatus Behtranus monachus,

qui
 :,:

DIES QUARTA JULII. 3

qui genere nobilis et moribus ac sanclita- scipuli S. Patricii sufficere existimo, ut quu \>

te nobilior, ab initio suaj conversionis variis continuo inter Sanctos recipiatur, tametsi miri
tentationibus exagitatus, victor scmper evasit. Pius aliquid de eo memoret Jocelinus, cujus tota
vero factus in beatam Virginem, non solum suis narratio, de mdificato templo, ubi securis ceci-
precibus, sed et suis colloquiis et verbis vulga- derat; non Olcani istius, sed Patricii sanctila-
ribus seu communibus , eam venerabattir , nec temprobat; de cetero autern id ipsum adscribi
ullum ferre poterat, qui tantisper ipsius Virginis commode potest Bolcano Henschenii. Clariora
laudibus detraheret; ubique, eam incorpore illico duorum diversorum ejusdem nominis et tempo-
assumptam in cielum posl mortem, pro zelo suae ris Sanctorum argumenta suggerenda videntur,

pietatis prtedicans. Raptus autem aliquando, instar priusquam plures Bolcani seu Olcani seu Vol-
Apostoli, ad tertium cadum, inter medios Palriar- chani Actis hisce inserantur, quibus tamen, si

charum, Apostolorum et ceterorum Sanctorum cu- vere diversi Sancti sunt, nihil prorsus detra-

neos, camdem Virginem, ei multa de eadem sua ctum cupio, imojamgesta Olcani Siriniani ex
assumptione et resurrectione revelantem arcana, Actis nostris citavi, quibus paria invenies apud

conspexit, et viso suo proprio nomine, angeli Colganum in vita septimaS. Patricii pag. i42;

cujusdam ministerio, in libro vitse et praedesti- neque de eo plura dici possunt.

natorum conscripto, rediit anima ejus ad corpus : Septem Monachi Martyres in monasterio Murba-
in quo adhuc quibusdam bonis operibus ipse di- censi, qui ab Hunnis, Christianse fidei hostibus

tatus, cupiens et pluribus votis exoptans, ex prima comprehensi, crudelissime trucidati sint, memo-
illa supradicta Sanctorum gloria degustata, dis- rantur a Bucelino, cilante Arnoldum Duacensem
solvi et esse cum Christo, corporis sarcinam di- seu Wion, et Hugonem Menardum. Vtrumque
misit, nt p*erpetua Sanctorum illorum felicitate consului, sedneuter hocdiedc talibus Martgribus

frueretur ad hanc diem mensis Julii, post mortem loquitur : alium qumsivi, nec reperi ; forte ali-
p
Hmc quis lucernam accendet, qui nos doceat, quo
in Calendario Sanctorum Ordinis adscriptus.

ex Cmsario prmcipue desumpta sunt, cujus nota

tempore et die martyrium subierinl, et qui
1
est auctoritas. Ego eorum omnium nihil nego, Hunni isti sint, a quibus passi dicuntur.
Natalia? monialis domesticm seu tertiarim, regalis
verum nec video Sanctorum honoribus cultum
et militaris Ordinis B. Marim dc Mercede re-
fuisse, aut coli hodie Bertramum, neque Kalen-
demptionis captivorum vitam Ms. nacti sumus,
darium istud vim habet Sanctos canonizandi
desumptam ex /(. P. Prmsentato Fr. Alphonso
certe alibi nulla hujus memoria nisi Bucelinum
Remon, tom. t, lib. 4, cap. 23 in fin. et lib. 8,
excipias, cujus etiam exigua est in hisce aucto-
cap. II hist. generalis istius Ordinis, aliisque
ritas.
scriploribus, ut ibi titulus prmfert. Narratur
Sagalus apud Henriquez adjungitur, Abbas Cla
virginis ortus, pia matris inslitulio, repudium
rismaresci in Artesia, vir admirandse sanctitatis,
mundi et nuptiarum, ac tandem post varias
qui piissime in clara Valle quievit. Saussayus
luctas, profcssio in manibus P. Commendatoris
Sagalonem vocat, prudenter abstinens ab omni
anno 1333. Tolosm potissimum habitasse vide-
titulo beati pe/Sancli.
lar, nonullis supernis favoribus a sponso Chri-
Bolcanum seu Olcanum in Kill Cuile profcrt hoc
sto illustrata, clara etiam prodigiis, post qum
die laudatus smpe R. P. Thomas Sirinus in Mss.
suscepit eam Dominus et ad cadestem thalamum
de Sanctis Hibernim, citatis solitis Festiloyis
Gorman; putatque perduxit, feria tertia, die iv mensis Julii, anno
suis Maguir, M. Dungall, et
salutiferje aeternaeque redemptionis 1355, et aetatis
•
alium esse a S. Bolcano, vel Olcano de quo egit
suffi qnadragesimo secundo, septem ultra menses.
Henschcnius ad diem xxFebruarii ex vita S.Pa-
Non concurrit eo anno sub tittera Dominicali
tricii, utrumque synongnum,
tametsi fateatur,
D, quarta Julii cum cum Sab-
/eria tertia sed
utrumque Episcopum, utrumque S. Patricii dis- p
credimus bato ; verum ea hoc loco examinanda non sunt.
cipulum : si S. jEngussii Litaniis
Dicitur, pia ejus veneratio, cum reliquiarum de-
tertius Bolcanus adjungendus erit, non Epi-
vota visitatione, per annos centum et amplius
scopus sedsacerdos. Diversitatis causam adducit
perdurasse, item coruscasse miraculis. At stan-
Sirinus, quod alter in Dalrieda Ultonim, alter
libus bellis, inquit auctor, hsrelicorumque com-
in Connacia pontificiam sedem obtinuerint.
motionibus, ac temporum vicissiludinibus, depo-
Accedere potest, quod alim res gestm hodierno
sitionis locus ab hominum memoria evanuit.
adscribantur ex Jocelini cap. lii, in Actis no-
Ulricus Blucherius, Raseburgi apud Wandalos,
stris tomo 2 Martii pag. 568 litt. F, quam qum
beati titulo
Ord. Prmmonstratensis Episcopus,
xx Februarii relato, proprim videantur.
alteri,
hfnoralur a Chrgsostomo vander Sterrc, ejus
Necdum video, ea omnia ex Festilogis illis, ni- mise-
virtutes, prmsertim insignem in pauperes
"
mis liberalibus Sanctorum multiplicatoribus ,

ricordiam brevi encomio compleclente. De cultu

sicadmittenda, ut Bolcani dupliccntur; contra
constare debct, priusqwm in opere nostro lo-
quam statuant plurimi apud nos Sanctorum
in cum inveniat. Ulricum aliquem episcopum et
Hibernim Catalogi, tum Mss., tum excusi,
confessorem suggerit Florarium Sanctorum.
at
quibus unus unicus S. Olcanus, S. Patricii di- vix
nomina distrahaniar,
scipulus reperilur. Potuit sane idem Sanctus
cum ibi smpe et res et

imo et fortasse diversis dubitoquinS. Udalricum Augustanum mdicet,

diversis locis fuisse,
eurn postea etiam proprio norninc
referat.
diebus honorari. Vellem prmterea paulo aper- licet

Mattlueus a Kubiano ut eximia; sanctitatis vir,

debita veneratione diversos Bol-
,

tius probari,
titnlo beati donatur-ab Arturo in suo Martyro-
canos seu Olcanos cultos fuisse, vel hodie coli
ncqne vcro, ut alias monui, litulum solum di- loyio Franciscano.
Grotianus
 PR.ETERMISSI.
Grotianus item Castanetolo, cruditione, prudentia dubio tamen, utrum 4 an 24 Julii obierit anno D
et vita; perfectione prieclarus. 1480. Ejus corpus, inquit, Aquilm in monasterio

Simona de Mery in Gynmceo beata etiam dicitur; S. Augustini integrum adhuc et incorruptum
genere et virtutibus illustrissimam fuisse, non conservattir ; et tam vivus quam mortuus mira-
negarerim. culis clarus, pie colitur magna populorum fre-

Michael Martinez appellatur a Marchesio servus quentia in die ejus felicissimi transitus, qui nobis

Dei, habelque ibidem satis longum elogium. est xxiv Julii

Andreas di Sanseverino eodem ibi titulo gaudet, Finbarrus abbas de Juis-Doimhle refertur hoc die
narranturque longo ordine lestimonia, ad for- in collectione Sirini Ms., ignotus aliis Sancto-
mandos processus collecta, qum quem successum rum Hibernim Catalogis, quales apud nos plures
habuerint, nos latct. ad Bollandum 44 Augusti 4636
exstant. Scripsit
Zoa Martyr Homm in editione Bedm, sub nominc Joannes Wilsonus, hujus nominis aliquem recoli
Flori,cum longo elogio notata est, de qua nos 20 Septembris, quamquam idnon repererim hac-
cum Romano v J u 'i> tenus. Boilandus admarginem scripsit 40 Sep-
S. Modovena ex die v Julii huc retrahitur a Castel- lembris. Si alterutro die cmlestes honores ei

lano, in Supplemcnto Martgrologiisui Univer- permittantur , poterit accuratior de Finbarro

salis. Jam diximus, nos prmfcrre recepta Kalcn- disquisitio fieri x vel xx Septembris%

daria, nosqne proinde de ea eliam acturos, die meminit Balinghem, inquit

S. Brigittae translationis

sequenti v Julii Bollandus, non indicato loco; sed qualiscumque

S. Sisoem Mgyptium posuerat Castellanus in Mar- locus sit, sancta spectat ad diem vm Octobris
tyrologio Universali v Julii; in supplemento S. Ursulaj virginis et reginm translatio quarum-
relraxit ad iv Julii. Nos cum Menmis et Meno- dam reliquiarum, de civitate colonia in mona-
logio de eo agemus vi Julii sterium Tuiciense super littus Rhcni, signatur g
S. Landradae translationem , ut ordine tertiam, hoc die in editione apud nos Lubeco-Coloniensi
/actam anno Domini 1277, hoc die notavit Ar- ct G-reveno, cui adjungitur utrobique Floren-
tu/rus in Gynmceo, de ea et reliquis ad prmdi- tinw seu Florcntis virginis et Martyris de sock-
ctam Sanclarn spcctanlibus agetur die ejus natali tate SS. undecim miliium virginum alia trans-

vin Julii latio; sed earum omnium proprius locus est

Romula virgo Romm alicubi hoc die reperta est xxi Octobris.
a Dollando, opinor, in editione Martyroiogii Nonna virgo Tungrensis asolo Greveno producitur.
Romani anni 1586. Dc eadem in prmtermissis Ego me fateor frustra qumsivisse, qum hmc sit
actum est xxiv Junii, quando recte eam remisit Tungrensis virgo, diversa haud dubie ab illa
Henschenius ad diem, quo cum Redempta et Nona, qum cum Celsa et Berlende in Actis nostris
Herundine inscripla cst hodie Romano moderno illustratur m Februarii. Quid si et hmc forte
xxxiu Julii socia sit SS. Ursulanarum, cujus reliquim Tun-
Joannis Ravclli, alias dc Tussignano, Episcopi Fer- gros delatm sint ? In hac suppositione etiam
rariensis, ex ordinc Jesuatorum, clogium cata- spectabit ad xxi Octobris
logo Sanctorum Italim hoc die inseruit. Ferra- S. Martini Turonensis Episcopi celebratissima est
rius, quem in Marlyrologio Universali secutus hoc die memoria; in Gallia, Belgio aliisque
est Castellanus, venerabilem solum nuncupans. partibus solennis mmuhis locis in
choro et

Diein ibi pro arbitrio selegerit Ferrarius, quem populo, ob vetustissimam maximi Sancti vene-
in Calalogo Universali mclius notat xxiv : at rationem, de qua agunt Marlyrologia, ausint
neutro locoprobal, Beatumillum Ferrarim alter- dicere ornnia antiqua et nova, etiam Etperna-
rutro die coli; nec elevationis corporis aut alia cense, in quo tamen phrasis brevior : Translatio
venerationis publicm argumenta producit, qum S. Martini in Turnis. Corbeiense tria conjungit.
hic primum apud nos locum tenent. ln Anno ordinationem episcopatus, translationem corporis,
• Coelcsti lXadasiano, et jusius in Anno Joannis, et dedicationem basilic», qum trium fcstivitatum
prodigia ejus aliqua describuntur. Ughellus mirifica conjunctio passim in longissima alio-
tomo 2 col. 594 Joanncm beatum etiam vocat, rum serie servatur, eliam in liodierno Romano.
aliud vitm compendium proferens cum epilaphio, Dempstero placuit scribere : Colonise, Marlini
quo expressissime dicilur obdormivisse in Do- Scotorum Patroni translatio. De eadcm egirnus in
mino xxiv Julii 1446. Citat chronicon FF. Jesua- observatione ad Usuardum, omnia remittenles
torum, quod necdum ridi, ct Florem pcr Vil- ad diem nalalem xi Novembris
legas, cujus editionem indicari velim, uli et Silveneus canonicus signatus cst Kilreuli in Meno-
perseverantem Ferrarim cultum demonslrari logio Scotico Demspteri , ex quo eum accepit
';
quem non reperio in compendio historim Marci Ferrarius in Catologo generali. De eo dicitur
Antonii Guarini, tametsi pag. 35, tituium Beati quod advenientem S. Regulum cum reliquiis S.
tribuat , quem repetit pag. 328, pluscula de eo- Andrae Apostoli suscepit. Cital Dcmpsterus Bre-
dem tradens, notansque etiam diem obitus xxiv viarium Aberdonense. At nesciounde Ferrario
Julii, anno, non U46, ut Ughellus, sed 4456. innotucril, Silveneum illum vixisse circa annum
Tempus supererit, ut certiora vitm, cullus et 369. An forle quod tunc S. Andrcm reliquias in
anni morlis argumenla submiltantur exami- , Scotiam translatas alicubi legerit. Si ita est,
nanda et iilustranda ad diem natalem xxiv Julii cum nihil nobis ad manum
quo Silvenei sit,
B.Antonius de Aquila apud Thomamde Herrerain istius cuitum probemus, poterit ipse conjungi
Alphabeto Augustiniano pag. /7 celebratur, sub S. Andrm ad xxx Novembris

DE
 :

DIE QUARTA JULII.

DE SS. OSEA & AGGiEO

PROPHETIS
Memoria in sacris Fastis, vitae epitome ex sacris Litteris. J. B. S.

IY JUtll nostra Usuardi editione pridem ostendi- locum tenere notissimuni est, quod omnium vetu-

In mus, prmcipuum Prophetarum veteris Testa-

menti annuntiatorem fuisse auctorcm Romani
stissimus reputetur. Buri filium se ipse nominat,
an de tribu Isachar fuerit, ortus in Bethlemoth
parvi, ex quo illos primum accepit Ado, titu- vel Belemoth, ut habet Ms. nostrum , non satis

Dies cultus lum addens Prophetarum, qui in prmcursore omis- constare videtur. Illud indubitatum, sub variis
opud Latinos, sus crat. Usuafdus , ut ibi etiam diximus , textum Regibus Juda et Israel multis annis prophetasse,
Grcecos etc.
Adonis truncavit, prmterito Aggaeo, quem recen- et postremis prmsertim excidium prmnuntiasse,
tiores codices, ibidem citati, aut conjunclim aut propter peccata cnormia et turpissimam idolola-
divisim restituerunt, etiam Bellinus, quem ferme triam. Non verbis solum , sed et actionibus suis
sequi solent reformatores Romani hodierni in , prophetasse volunt, dum prostibulum jussus est
quo (jenuina Adonis annuntiatio optime adoptata uxorem ducere, ex qua filios gignerct fornicatio-
est. Oseae commemoralio in Menologio
grmco fit nis , quibus funesta indidit nomina. Nec minus
xvn qua male notavit Baronius xvn
Octobris, pro miranda sunt, qum de dilectione adulterm me-
Kal. Octobrit, seu xv Septembris. Prmdicta dies morantur, adeo ut nonnulli parabolica hmc, mni-
servatur in Ephemeridibus Grmco-Moscis ante gmatica, aut per visionem ostensa censuerint,
E
tomum primum Maii quamvis tamen historice vera dicenda sint, expli-
'E6So|j.a-Y] SixdiY) vsy.rjv 02HE r.spirflO') cantia Christi Servatoris optatissimam nobis cum
» Septima post decimam OSE/E circumvehit ossa. gentilibus unionem, ut fusius ostendunt inter-
Existimavit Papebrochius translationem indicari, pretes , ad quos lectores mittimus. Videri etiam
ad quam non video necesse esse recurrere , cum potest Equilinus lib. 6 cap. 50.
circumvehi ibi alio sensu intelligi possit. De cetero 3 Aggaei , in ordine minorum Prophetarum Aggcms Ju-

quam d<E0S incre '

autem, tam apud Latinos Grmcos, certi dies decimi; nec familia nec tribus prodilur ; ipse in
satis arbilrarie talium Sanctorum cullui deslinan- brcn sua prop/ietta clare exponit, quid et quando templum Dei
tur, quemadmodum et apud Coptos, quibus placuit egerit, quidve dixeril Zorobabel duci Juda et Jesu negligerent.

eligere xxvn Amschir, qum xxi Februari nostri filio Josedec sacerdoti magno, non ipsis, sed po-

respondet, ubi legunt cum rubrica, Hosias Pro- pulo exprobrans, quod habitaret in domibus laque-
pheta. Eadem prope est ralio festivitatis Aggaei, atis, nihil solicitus de domo Domini aedificanda :

de quo Grmci in Menologio xvi Decembris : Com- ob quam causam asserit, immissam a Deo slerilita-
memoratio S. Prophetee Agg«i. In Ephemeridi- tem elc. E/fectum sortita est Prophetm monitio.
bus autem hoc ornatur versiculo : nam populo jam abunde excitato, Dux et Sacer-
"Exxr) y.ai 3=y.atr] AITAION fafa ouve;>X£v dosdomum Domini continuo exstruxere; qum licet
Aggasum tellus sexta decimaque recepit. nihil prope visa sit, cum priori collata, vaticina-
Demum apud Coptos coliturxx Chiac, qum est ipsa tur Aggaeus venturum, desideratum cunctis genti-
Decembris xvi, in quo cum Grmcis conveniunt. bus, adeoque replendam eam mdem majori gloria.
Hmc de utriusque Prophetm in sacris Fastis me- quam /uerit prioris templi Salomonici, quantum-
moria. vis pretiosi. Tumvero, sicut Judmi , ob neglec-
2 Ad gcsta quod attinet, ea ex ipsorummet pro- tam lempli rcmdificationem, facti fuerant immundi F
Hic prcrcipue phetiis et ad eas interpretum comnlentariis repe- coram Deo, et plurima passi, ita post inceptam
Israelisinter- tenda sunt. Reliquit nobis Rosweydus binas vitas remdificationem omnia ipsis prospere et feliciter
itum vatici-
breviores ex Ms. Ultrajectino S. Salvatoris acceptas, evenere. Ad paulo longiorem vitm aut gestorum
natus est ,
in quibus dubia aliqua occurrunt, nihil certe sa- seriem hic etiam interpretes consulantur, vel Cata-
tis dignum ,
quod hic proferatur. Oseam inter logus Equilini cap. 51.
Prophetas duodecim, quos minores vocant, primum

DE S. JOCUNDIANO MART.
I N AF RI C A
Ex Hieronymianis etc. I. B S.

A juliu /—x um de hoc sancto Martyre ex antiquis allum missi, et martyris, Turbalio aliqua est in

m \ Martgrologiis haberipotuere, dictaferme Ilicronymianis contractis prmsertim Rhinoviensi,

V snnt in nostra ad Usuardum obserra- ubi legitur : In Africa, Jocundiani, Sereni, et Theo-
>^^, tione. Certum est, rejerri in vctustissimo dori.De Sereno, posito pro Sirmio, dicemus pro-
Epternacensi : In Africa Jocundiani. In codicibus xime : unde intrusum fuerit nomen Theodori,
Lucensibus deest locus passionis; Corbeienses ad- necdum intelligo, nisi amanuensis oscitantia ex
junxere locum martyrii : In Africa Jocundiani, in Sabbatiae id trans/ormaverit Augustanum et Lab-
beanum
 6 ACTA SANCTORUM.
A *beanum alio vitio laborant, dum conjungunt, Jo- serrant, uti ct Martyrologium Romanum, nisi,

cundiani, Innocenti hic enim ad alterum classcm

;
quodpro in altum, legunt in mare mersi ; nec quid-

pertinet. Codex Reg. Succim nomen corrupit : In quam aliud de sancto isto Martyre reperit Petrus
Africa, natalis sancti Succidiani marlyris. Romani de Natalibus, aut Martyrologi recentiores, quos hic
parvi mutalioncm alibi notavimus : Ado, Vsuar- nominatim et ordine appellare, autvariatos et auc-
dus, cum lota sua progenie Corbeiensis phrasim tiores hinc indc eorum lextus glomcrdrc nil juverit.

*DE SS. MARTYRIBUS SIRMIENSIBUS

INNOGENTIO, SEBASTIA, ALIAS SABBATIA

ET ALIIS XXX
I. B. S. Ex Hieronymianis.

v Jutn am pridem observavimus, Sebasliae nomen Sabbatia in Sebastiam rersa, quam Galesinius Se-

T malc ab Vsuardo redditum pro

quomodo inAdone expressum legerat,
Sabliatiie,

hic in
baslianam dixit, Bellinus vero pro Sirmio suppo-
suit Smirnam, alii forte alia induxerint, qum non
Romano parvo et in Hieronymianis, inler vacat pluribus recenserc : nos cum Romano Vsu-
quas vetustissimum Eplernacense hoc die confusum ardinam phrasim reddidimus. Nihil claritatis ac-
est, una quasi annuntiatione legens : In Africa, cedere potest ex Hieronymianis contractioribus,
Jocundiani, Sereni, Sabbatiaj et Innocentium : ubi neque cx Bedm auctariis, ubi male Innocens pro
pro Sereni reslilucndum Sirmii, et pro Innocen- Innocentii, nec aliunde , de hac Martyrum co-
tium , Innocentii , addendique socii , de quibus horte major speranda est notitia, nisi ex Tamayi
codiccs Lucenses paulo quidem melius, vel potius Martyrologio Hispanico disccre quis velit sacra
minus male : In Syria, Sabbatiffl, Innocentii cum hujus Sancli pignora Roma in Hispaniam remissa
aliis xxv : ncc plane intcgre in utroque Corbei- esse. Rem confecerat Tamayus, si docuisset tem-
ensi : In Syrmio, Sabbatiae, Innocentia;, cum aliis pus modum, quibus Sirmio Romam perducta
et

xcx, ubi pro c, qucmadmodum in Lucensibus, fuerint S. Innocentii pignora. Non magis intelligo,
prd v, restituendum x, ut sint socii xxx, quos quid velit Masinius in sua Bononia perlustrata,
aliis constanter adjunguntRomanumparvum,Ado, dum ait S. Innoeentii corpus ibidem apud PP.
ct tota propago Vsuardina, nisi describentium Franciscanos consecrari, et apud Sanctimoniales
vitio aliquid luxalum sit, ut jam diximus de Jesu Marias ejusdem sancti reliquias.

DE S.NAMPHANIONE & SOCIIS

MARTYRIBUS
J. B. S.
MADAURiE IN AFRICA
Ex Martyrologio Romano.
iv Jiui

ila
N Romano
sancti
amphanionem
rologio
quod ipse
Romano
et socios

primus eos
hoc die Marty-
inseruit Baronius,
repererit, aut quis
alius exreformatoribus suggesserit, certe
inscriplos
Namphanionis martyris,
videmus :

et
Madauri in Africa,

sociorum, quos
aut

ille
bic praeclarissimus Martyr in Africa,

bris,

quem
ut Archimartyris titulo fuerit insignitus

idoiolatra,
rum
prse celeris Madaurenses,
omne genus blasphemiaj
jactabant. Exstant de his litterae
rensis ad
Maximi Madau-
Augustinum 43, et rursus Augustini epist.
adeoque cele-

Apuleii
:

concives
et contumelia-
in

roboravit ad pugnam et ad coronam provexit. Hasc 44, ad ipsum rescripta. Consului Maximi senecionis
ego, quantavis cura adhibita in antiquioribus grammaticastri ethnici, insulsius jocantis autnu-
fastis nec Lalinis nec Grmcis usquam potui re- gantis epistolam,
,
et ad eam responsoriam ipsius S.
perire neque vero ullos asignat Baronius, hanc
:
Auguslini, ex quibus fatcricogor, me non satis
annotationem adjiciens Sunt basc sociorum no- eruere, qum
:
inde Eminentissimum Cardinalem
mina, Migdon, Sanae,n, Lucitas, ceterorum autem coltegisse oporlet : optandum esset, ut rei ali-
ignorantur.Sunt baj punic» voces. Porro Nam- quantum implexm, lucis aliquid aliunde affun-
phanion idem quod apud nos, Bonus eventus. Fuit
deretur.

DE
 DIE QUARTA JULII.

DE S. ANTONIO MARTYRE
PLAGENTItE IN ITALIA
COMMENTARIUS PRODROMUS AD PIEM II, III, ET XXX SEPTEMBRIS I. B. S.

I. Causa prodromai hujus dissertationis, varii sancti Antonini ex antiquis Martyrologiis

non satis distincti.

SECULO III more cqmmentarium hunc

nsolito ferme nobis eam in dubium revocare. Pacificam et plane
VEL IV prodromum ad signatos diversos tres verosimilem sententiam turbare ccepit ac longo

T
appello, et

dies mensis Septembris, ubi interim ad iv verboso discursu apologetico involvere Franciscus
dumtaxat Juiii pervenimus. Hujus causam de Sandoval, Palentinm ecclesim canonicus anno
primumdicam, tum quid hic acturus sim,eloquar. 1033; quem pone secutus Tamayus de Salazar,
Colitur hoc die apud Placentinos in Italia Snnctus caliginem oblrusit, inquit Lubfnus in notis geo-

hio anticipan-
Antoninus, ut nobilis urbis protector el tutelaris graphicis ad Uartyrologium Romanum, qui flcto

lur , utpostea patrmius : non recte, ut eijo quidem existimo, cum Dextri Chronico fultus, et locum et tempus agonis
solvi possinl,
{ n an iiq U { s Martyroloyiis atque in ipso hodierno hujus sancti ( Anlonini Apamiensis) invertit ; imo
Romano, die xxx Septembris expressissime re/era- alium Hispanum Marlyrem substituit, in solis

tur, utproinde diem prmveniam, ad quemjuxta Dextri et Juliani pseudochronicis post sexdecim E
nostrum instiiutum S. Antoninus differendus demum Ecclesim secula procusutn, ut infra | iv

esset, atque adeo hic anticipem, qum post multos liitjiis commentarii pluribus ostendemus.
primitm annos discutienda essent. Hmc tituli ra- 3 Hic modo, ordinis et claritatis gratia, ea
tio pro ea parte explicata. Neque vero ad eum prmmittentur, qum ex vetustioribus et classicis
lonilns ^ic Sl7
solum dicm prodroma erit nostra hmc tractatio, Martgrologiis accepta, ad sanctorum Antoninorum conlroversia .

sed cl ad duos etiam prmtitulatos alios n et iii distinctionem securam viam aperient, unaque in-
Septembris cum alii Antonini seu An-
; quibus fcctos fontcs ostendent, unde posterioribus seculis

tonii, iidenl forte cum Placentino, forte diversi, ansa fortasse desumpta est, multapie fingendi, am-
consignentur, visum est una opera plures intrica- pliandi et exornandi, usque adeo, uthodie tantum
tas qumstiones dissolvere, aut saltem prmlibare, non impossibile sit, vera a falsis, verosimilia a
qum illis diebus resumendm erunt; id eo potissi- dubiis discernere. Non imitabor Tamayum Mar-
mum inlnitu, ut diversm urbes, et ecclesim, tyroloyii Hispanici compilatorem, alios huc san-
quibus cum ex acquisita hactenus notitia, ea ctos Antoninos adducentem, de quibus in hac
tribui posse non videatn, qum ipsm sibi prolixe qumstione non ayitur, ut sunt plures homonymi
vendicant ; interea temporis, dum ad Scptembrcm Martyrcs, aliis plerumque sociis immixti, et ab
opus nosirum deductum fuerit, certioramonumen- ipso ex Martyroloyio Romano descripti, ut Antoni-

ta colligere valeant, quibus instructi, opporlunius nus cum Viatore, xi Aprilis ; Antoninus cum Mar-
et securius earam desideriis satisfacere possimus. cellino, xxvi Apri/is ; Anloninus cum Julia, vi

Patiantur interim legendas et historias suas me Julii ; Antoninus cum ;Lucilla, xxix Julii Antoni-
cxaminare, idque ita accipiant, ut tota hac disser- nus alius, xxn Auyusti; Antoninus cum multis

tatione nihil aliud intendam, quam magis authcn- aliis sociis , xm Norembris ; prmter alios non
C tica de singulis istis SS. Antoninis monumenta paucos, qui in Actis nostris jam relati sunt, ut ^
vulgari, quibus subinde tutius innitamur. ex solo indice tomo 7 Junii colliges, aliosque

2 Non °P inor> W notas osse eruditis hagiophilis majori numero, qui ex Hieronymianis hic frustra
elexcludenlnr
qucc recens rarias easquc gravissimas difficultates, cursim qui- connumerarentur. Tota controversia, ut semel
ficta snnt. &vm, scd non oscitanter insinuatas in meis ad dicam, versatur circa supra nominatos SS. An-
Usuardum observationibus u, iii et xxx Septem- toninos. Apamiensem in Syria Capuanum et ,

bris, remissa ad istos dies earum solutione, de riacentinum in Italia, Apamiensem in Gallia,
sancti Antoninis uno vel pluribus, Apamiensi in Palentinum in Hispania, quem postremum cum
Syria, Capuano et Placcntirio in Ilaha, Apamiensi Florentinius non agnoverit nemini mirum ,

in Galiia, Palentino in Hispania. Nulla quidem riileatur, si qum de illis Sanctis erudite disseruit,

de hoc postremo fuit olim controversia, quan- ad solos quatuor priores reducantur. Verba ejus
doquidem exvariarum Hispanim ecclesiarum lire- ex notationibus alibi referentur, hic prius singulo-

viariis antiqtiioribus indubitatum olim fuerit, non rum codicum Hicronyniiunorum tcxtus fidehter

describam, ducto a dic secunda Septembris

alium ibi ante seculutn xvn coli solitumS. Antoni-
mim,vcl utipsi loquuntur, Antolinum, quam eum- exordio.

dem ipsum, quem ex Gallia Narbonensi se accepisse 4 Yetustissimum Eptemacense satis corrupte ibi quisve note-
fr '

Romano leyit In Parisiis ( lege in parlibus) Apamiae ^//^.'

fatebantur, usque adeo, ut in hodierno
,
:

Anloni Antonini. Rem non expedil Corbeiense, maj 0rttius

intrepide asseruerit Baronius, sancti istius An- ct ,

tonini reliquias in ecclesia Palentina magna ve- dum annuntialiones commiscet, Cartha-
binas

neratione asservari. Ita nimirum opinio illa apud ginenses Martyres Apamim Iribiicns, omisso An-

Hispanos invaluerat, ut paradoxum iis videretur, tonini nomine, quod ad sequenlem dicm perlinere,
fortasse
 , :

8 DE S. ANTONINO MARTYRE.
fortasse supposuit : In partibus Apamioe, nalalis quod illofum amtesignanum Romanum parvum a
Atdom sanclorum Dubitati, Tosciffi, Valcntini : ut demnm Rosweydo editum cum tota sua progenie, Adone,
J. B. S.
e.r coilice Lucensi clarius aliquid cdiiccnilnm sit Usuardo, Notkero, diem n Septembris praitulerit,
In partihus Apamia\ natalis sanctorum Anthoni et quo scripsit : Apud Apamiam, Antonini Martyris,
Antonini. Yeriimmonendi hic, qiti in Ilieronymia- quod citati illi omnes secuti sunt. De Beda aut
nis codicihns rrrsandis pcregrini sunt, seepius in Floro disputandum non est, nam Plantinianus ab

his repeti, diebus etiam consequcntibus, Sanctos Adone non differt, de cetero in auctariis utroque

vel Sanctum, sic ut ex geminata annuntialione die S. Antoniuus, nec satis recle, nec satis signate

arr/ui continuo non possJt, diversos Sanctos csse, memoratur. Tolerabilis quidem Parvi Romani
aut diversis diebus earwm jestivitatem recolcn- proliumque sententia, dum in sola diei diversitate

dam; ut pluribus exemplis in Actis nostris, etin a velustioribus Martyrologiis deflectit, at quis,

Vsuardinis observalionibus ostcnsum est. Consular obsccro, recentioribus Martyrologiorum compilato-

mus ilaque diem Septemhris III, quo clarius sese ribus Maurolyco, Felicio et Galesinio^ auctor
exprimit Eptcrnaccnse, in hunc modum : Et in fuit, ut, si non expresse, saltem ex modo con-
Syria Antonini pueri, et Aristoni Episcopi. Cor- cinnandi elogium, non Apamiensem Syrim, sed
beiense vix di/fcrt : Et in regione Apamia;, provin- Aquitanum designarent, unde procul duhio, in-
ciae Syria;, natalis S. Antonii pueri, Aresti Episcopi. ductus fuerit Baronius, ut n Septembris signa-
Conscntiunt Lucense et Blumianum, longiori ret Pamiae in Gallia, S. Antonini Martyris, alio

annuntiatione, quai interpolationem sapit, dum Apamiensi Syro plane ncglecto et pmtermisso.
ita loquuntur : Et in regione Apamia? , vico Hoc certe ab antiquis, imo a nullo prorsus
Aprocavito, sub Constantio Imperatore, provincia classico Martyrologio haurire potuil, ut proinde
Syria\ sanctorum Antonini pueri annorum xx et non videam, quinam ci prmluxerint, nisi prmcitati
Aresti Episcopi, cujus gesta habentur. Fallor ve- illi, ita rem expiicantes, utvel ex Bcllovacensi, vel

hementer, nisi tcxius Iti omncs ex n et iii Septcm- ex S. Antonino Florentino, vel ex Momhrilio,
bris, unum unicum cumdemque adolescentem vel forte ex Equilino, male intellecto, sua des-
Antoninum, seu Antonium Martyrem indicent, cripsisse videantur. Tcstes mihi erunt harum
Apamim, scu in partibus Apamim in Syriapassum^ rcrumperiti omnes, in nullis an tiquis ecclcsiasti-
sive sub, Imperatore Constantio, sive in aiiqua ex cis Fnstis vel vestigium occurrere, quod Aquitano
notissimis pcrsecutiunibus. Martyris, vel per umbram merito queat applicari.
5 Opiuionciu hanc meam pridem insinuavit Til- Atque eatenus in Romano parvo aut tota ejus prwf-erlim
7 in
Adoniano,
i/ui in conlra- lcmontius, eam vcro haud obscure confirmant co- sobole nihil magnopcre viluperandum est, cum
clisx vel 3 dices illi omnc.s, quos Hicronymianos contractos octavo fortasse seculo, quo Martyrologium suum
Septemb.
appellavi rccensuique tomo 7 Junii, in quorum composuit Romani parvi auctor, jam tumprmva-
nullo S. Antonini memoria exslat die n Scptemhris, luisset n Septembris, S. Anlonini Martyris cultui
verum die m apud plerosque. Sic codex Rhinovien- potissimum dicata; in eo, inquam, nihil tantopere
sis, iii Non. Septembris : In Syria, Antonini, et vituperandum ; id mihi molestum
quod et grave.
Aristcnis Episcopi. Itickenoviensis iisdem prope cogar Adonem, aut ejus descriptorem manifesti
tcrminis, et eodem die : In Syria, Antonini, et erroris arguere, qui in Vsuardum et ex hoc in
Aristonis Episcopi. Auyuslaniim ct Labbeanum,non Romanum quoque Martyrologium irrcpsit, dum
luiu iliserte locuin exprimunt, al nomen Antonini ad iii Septembris ita scriptum rcliquit : Apud
scu Antouii in ipsis reperitur aliis Martyrum Capuam natalis sanctorum
, Martyrum Antonini
nominibus admixtum. Codex Reginm Suecim seu pueri annorum viginti, et Aristiei Episcopi, quorum
S. Culumbw, satis conformis est Ilieronymiano gesta habentur. Solos erudiiorum oculos testes

Luccnsi, dum sic annuntiat : In provincia Syrias, appello, an in hoc genere certius quidquam
sub Constanlio Impcratore , passio S. Antonii, videri possit, quam quod est ex aliquo codice
adolesecniis x\ annorum, et Aresti Episcopi, cujus Hieronymiano desumpta sit tota ea annuntialio,
gcsla habentur. Addc lns Wandelbertum eodem iii ut habes supra ex ipsis codicum illorum clarissi-
Septemhris die canentem : Ternis, Antonine puer, mis etyenuinis textibus, ubi id unum jecit Ado, ut
Martyrque triumphas, tunc et Arisla;us antistes de posilionem seu martyrii locum transmutarit, pro
morte bealus, A'on quxro, qnid hic facial Ariston, apud Apamiam, scrihendo apud Capuam, et prmter-
seu Arestus, seu Aristseus ; id unum ex dictis ea pro cujus gesta habentur plurali numero
colligo, S. Aiiloninum Apamiensem in Syria Mar- extulerit, quorum gesta habentur, qualia ipsum
lyrcm, in antiquissimis illis Fastis constanter numquam vidisse, ex eo satis constare potest,
referri iu Septcmhris. ncque ah eo diversum esse quod, qui nulla Sanctorum elogia negligit, Itic
posse, qui in majoribus aliquibus die prafcedenli nec verbum ex iis retulerit-
uotatus est, imo et perpcram duplicalus sub 8 Quam Adoni familiare sit, is solus ignorare
id ubi Apamice
Antonii et Aiitonini nominibus, solita librariorum, substilula esl
potcst, qui ejus Martyrologium nec a limine
Capna.
mulla in hisce codicibus confundenlium oscitan- salutavcrit. Ne diutius in mcridiana luce hm-
ego quidtm prorsus non dubitem, qum
tia ; ut reamus, liceat luto asserere, manifcstum errorem
upud vetustissima illa Martyroloyia, smpe et in Adonis Martgrologio dcprehendi , sive id
operose a me discitssa, pro ulrotibct die ncc de Adonis quod potius senserim, ama-
i/isius, sire,

Antonino Capuano, nec de Apamiensi Gallo nuensium culpa, qui Apameam, non recte efforma-
soinniatum fueril. tum, in Capuam rerterinl. Vsuardo fraudi esse non
6 Non esl dissimulanda aliorum classicorum debet, quod solitum et perpetuum duccm secutus
llajor in aliis Martijroloyuiriim sccumli unliius. ah antiquiori- sit ; ex ipso aulem evidenter profluxit, quidquid
itartyrologiis
hus Ilteronymianis dijfercntia, in eo consistcns, hodie et a tot seculis, de Capuanis leclum est,
coufusio
et
 ,

DIE QUINTA JULII.

et in modemo Romano legitur : Capua;, sanclo- si inhmsissent Placentini. antiqua potius monu- aictore
rum Martyrum Aristsei Episcopi et Antonini puerL menta, quam J B s
hcsternas historias secuti, nihil com- - -
-

Ad qum pridem solerter advertit Caslellanus : munc haberent cum Thebma legione reccntioribus
Hic Antoninus ex die pracedenti ( n Septem- Martgrologiis intrusa, ut cum multis aliis vidit
bris) sumptus est, cui cum Aristaso nulla allinitas. Castellanus; nihil cum S. Anlonino Occitanico, ex
lntellige nullam esse interulrumque connexioncm, cujus legenda, multis ambagibus implexa, prmci-
saltem Capum : Apamem aliqua cssepossel, qum ex pua historim sum capita se accepisse, haud difficul-
Hieronymianis derivatur ; quamquam et hoc de- ter convinci possunt. Ast eo pacto nulla superesset
gcnt aliq ui, q uod adprmsentcm controversiam nihil sancti sui patroni et pfotectoris legenda, cui ex
attinet. Porro apud ipsos Capuanos nulla alia ho- militia Thebmana et vexilliferi officio, ex peregri-
rum Sanclorum notitia, prmter eam solam, quam nalione, sub cjus nomine venditata , ex altis nes-
ex Adone suggessit laudatus jam toties Usuardus, cio quibus parergis tot decora et ornamenta
quibus nil quidquatn proficit Equilini narratiun- accesserunt, ut sive eques , sive pedes, plenus
cula lib. 8 cap. 33, dc puero non xx, sed decem trophmis refulgeat, qum Petrus Maria Campius
dumtaxat annorum, qui Aristmum Episcopum ad Placeniinus canonicus immensum prope auxisse
fidem converterit, ordine non facile admittendo. videtur, coactus tamen, prmfalionis sum Italicm
Nihil, inquam, proficit talis narratio, nullis certis pag. 7 ingenue profiteri , obtiteratis antiquis
fundamentis subnixa, nec ad aliud apta, quam ut omnibus monurnentis, nil sibi relictum fuisse,
res dubias, aliis conjecturis magis implicet. prmter legcndas Mss. ; Breciarium Placentinum,
9 Hanc commentario nostro prodromo primam Venetiis impressum anno 1530, picturas et hujus-
Ad quas pro- basim supponimus, ad hasce propositiones contra- modi alia, eumdem plane fontem redolenlia.
positiones re-
ctam. 1 sit : Quiin antiquis Martgrologiis, prm- 1 1 . Vulgatissimam illam Campii historiam non ex histo-
ducalur tota ria Campii ,-

hae tractatio, sertim Ilieronymianis , notus est S. Antoninus; panlo inferius eruditorum oculis clarius expo-
mnltis exor-
B Apamiensis, Syrus ftdt, annorum xx adolescens. nam prodromas,
hic dumtaxat dubitationes , vel. nata
2-Nullus S.Antoninus Gallusiniisdemusquam sig- si ita vis, conceptam ex multa, et tetrica lcc- E
natus rcperitur. 3. Antoninus Capum Uartyr nullus tione opinionem meam exhibeo, quam facile patiar

umquam neque aliunde confictus est,

fuisse scitur, a successoribus nostris reformari, siqua interim
quam ex male torta Adonis annuntiatione. 4. Si- certiora et solidiora pro Sancti sui Actis argu-
quid veri continet prmdicta Adonis annuntiatio- menta proferant Placentini, quam sint ea, qum
totum re/erendum est ad S. Antoninum Martyrem Campius panegyrice magis compte, eleyanter et

Apamiensem, de cujus aniiquissimo cultu nefas est oratorie, quam historice, diversis opusculis, et

dubitare, diserte eum testantibus, non solum Mar- mayno sito de historia ecclesiastica Placentina
tyrologiis, sed et ecclesia in ejus honorem mdifi- opere hactenus in luccm emisit, nusquam vel fo-
cata, quam exstitisse constat sub initium seculi lium seculo ~xiv antiquius allegans, ex quo tam
vi, uti aperte colligitur ex tomo 5 Concil. colle- mira et stupenda acceperit. Apud eruditos catho-
ctionis Labbeanm col.246;ut de Mcnmis taceam, ci- licos verosque Sanctorum cultores pridem abolitus
tatis a Tillemontio, tomo 4 pag.720, suo tempore est audacior ille stglus, solis popularibus tradi-
accuratius examinandis. Porro singularum pro- tiunculis. liberrime qumlibet fingentibus suffultus,

positionum jam adductarum veritas ex prmmissis quo miranda omnia speciosissime venditantur. Ea
abunde patet ; siquid erratum quis existimet, hunc modo sunt tempora, ut nihil sine teste et vade re-

enixissime rogatumvclim, antiquiora etprobatiora cipiatur, prmserlim in historiis, qum tota et am-
monumenta in medium proferat, qum ad n et iii plius annorumchiliade Martyres, dequibus ayitur,

Septcmbris diligentius discutiantur, indeque cor- mtaie subsequuntur. Ego, ut paucis omnia, qum
rigi et restituipossint, qum hac dissertalione a vero tilulo proposita sunt, expediam, sincere fateor, me
deflectere deprehensa fuerint. Hac inlerim basi po- post diligentissimain pcrquisilioncm. nec palriam,

sita, ad aliam pergendum est, qum ad hunc diem ncc parentes, nec locum natalem , nec munus, nec
iv Julii propius spectat, nimirum ex quibus Fastis officium, nec dignitatem, nec genus aut tempus

et Martyrologiis proccsscrit S. Antoninus, nonjam martgrii, nec ad martyrium subsecuta, nec demum
Apamiensis, sive Sgrus, sive Gallus, neque Capua- gesla ulla, ullius momenti aut fidei reperissc, qum
nus, sed vere Placentinus, cum istis minime con- S.Antonino Placentino tuto adscribi possint; id
fundendus. Sit igitur trado secure, quod ut indubitatum admitto, ali-
qucm S. Antoninum seu Antonium Placentinis tri-
§ II. De S. Antonino Martyre Placentino ; buendum, eumque verosiinillime Martyrem.
quando et ubi passus. 12 Id qua ratione conficiam, jam intelliges, ? , I(B a nobis
quis, qualis et cujas,
gratiam sane non modicam me apud Placentinos "<'»""» "°"
possunt ,

promeritum existimans quod sanctiim ipsis Anto- ,

Paucissima M„ una seric expono, ut

lultas hic circumstantias ninum snum, argumentis haud facile convellendis
vindicarero. qui a non paucis hodiernis eruditis-
supersunt disquirant Placentini, utrum vel una unica, ex
quw de hoc simis criticis, cum Apamiensi. seuSgro, seuGailo,
Sancto cerla
tam longa et smpius amplificata eorum de suo S.
Antonino historia, ullius certi auctoris aut scrip- ileiu cum Capuano con/undendus censelnr. ut vcl
sint,

toris antiqui fidc salvari quoquopacto queat, prm- ex ipso Florenlinio breii patebit. Fatebor equidem
ter hanc solatn, quod sanctus Anloninus oe/Antonlus ingenue; nisi tam probata Martyrologia me com-
Placentim cultus et in Martgrologiis antiquissimis pulissent, facite iis consensissem, qui ex Actorum

celebratus fuerit, isque procul dubio, aut Placen- consonantia ipsammet Sanctorum identilatcm so-
tim, aut prope Placenliam martgrio coronatus. leut argiiere.Eleium confusionis Sanctorum causa

Hunc arliculum demonstrandum suscipimus, cui plerumque desumilur, ex commixtione Actorum,

Julii Tomus II. B quo
 ,:, :

10 DE S. ANTONINO MARTYRE.
AUCTORH quo argumcnto pressi Placentini, multum certe et annotavit Florentinius : S. Antonium Placentiae D
agnoscit qinbus recen-
I. B. S.
diii laborarent, ut S. Antoninum suum ex Occilanim Martyrem , inquit, ex legione Thebaca
tiores aliqun
finibus e.rimerent ,
quidquid episodiis et parergis Romanum Martyrologium cum Usuardo et Adone, perperam ad-
innumeris Itistoriam illam suani, ab alia diversam ut addit Baronius. Vtique Baronius de legione junxeru/nt ,•

reddere, conati Quod si ipsi serio, et

fuerint. Thebma primus sermonem moderno Romano in-
patriis prmjudiciis omnino liberi, rem omnem seruit, sed a Maurolyco aut Pctro Equilino
velint expendcre, in tola sua legenda vix quid- seductus, cum recentior sit ea de Thebmana
quam cordis aut jecoris invenient, quod non ex militia cogitatio : unde pessime citanlur Ado,
Apamicnsibus Actis qualibusque originem traxerit, qui de hoc S. Antonino nusquam loquitur, et

eo dtimlaxat excepto, quod absque ullo antiqui- Vsuardus, qui de Thehma legione nec vcrbum
tatis testimonio, ad legioncm Thebmam Martgrem facit,imo confe^sorem expressissime nominat, uti
sunm retulcrint. et confictis, tum ante, tum ad ipsum pridem observavimus. Fallit vero et
post militiam, ilinerariis, magis dramaticam Florentinius ipse, dum Antonium suggerit, quiin
reddiderint, adeoque et magis inverisimilem. Se- Vsuardo et in Romano Antoninus, recepta hodie

culi genio absecutos, plane conccssero, nepopulo Placentinis appellatione, rectius nominatur. Porro

decssel bene longa legenda, qua fortc ad ferventio. ad xxx Septembris apposite notavit Castellanus

rem Sancti cultum excilaretur. Sanctum ipsi vene- additionem de Thcbma legione, novamesse et sine

rentur, uti hactenus vencrati sunt, credant, per fundamento factam, prmeuntibus nimirum Equi-
me licct, qumcumque Campius ct alii de ipso lino ct Maurolyco, ut etiam fateri cogitur Florcn-

tradidere, ac simut patiantur, non nisi vera in tinius, ducibus non satis fidis, quotics desertis

Actis hisce nostris re.cipi, aut sallem proxima antiquorum vesligiis , proprio ingenio, aut adin-
rcritati qua una longe potentius, veros San-
,
ventis recens novitatibus , plerumque in popula-
ctorum cultores ad solidam veneratione.m incendi, rium gratiam, nimium indulgent. Florcntinium
E
necessc est. En modo ccrtissima argumenta, suum scquamur.
Placenlinis S. Anloninura, ab omnibus aliis diver- 15 Maurolycus, inquil, ex legione Theba^a Mar- pritsertim
Equilinus
sum, demonstrantia tyrem profitclur hoc die (xxx Septembris) Antoni- Episcopus
13 Codex Hicronymianus vetustissimus Epter- num. Petrus de Natalibus lib. 8 cap. 133 socium S.
nacensis. non jam secunda aut tcrtia, sed xxx Mauritii Martyris in sacra legione fuisse docet, qui
scd ex anli-
quissimis Scptcmbris die, sic clare et distinctc annnntiat de Placentinis finibus egressus, Orientem peragrave-
Martijrolo- Placenti», natalis Antoni. Non additur qui- rit, el inpalriam rediens, ibi abscisso capite trium-
giis. ad xxx
dem Martyris titulns at , is satis intelligitur pbaverit. De Thebma legione Petrum infra conve-
Septembris,
cum in hoc Martgrologio , vix alii, quam Mar- nicmtis. Hic obiter notatum velim, editum pridem
tgres referantur, certe Marlyris appellatio passim a Papebrochio, in prmliminaribus ante tomum 2

omittalur. Lucensis item lauream non exprimit Maii, memorabile itimerarium, tam multis obser-
In Placentia civitate, sancti Anthoni. Corbeiensis vationibus castigatum, ut quid veri supersit, vix
distinclius : In Placentia civitate, natalis sancti invenias. Jstiid xero si patienter legeris, plane de-
Anionini Martyris. Blumianum cum Lucensi con- prehendes, non magis cnm S. Antonino Martyrc
miire existimo, quod nullas variantes annota- Placentino, quam cumipso S. Mauritio connecten-
verit Florentinius Horum quatuor venerandorum dum, si non aliqua fabula est, qum quatuor mini-
Martgrologiorum conscnsus, solus su/ficere pos mum seculis ntroque Sancto junior fuerit. At non
sit:, ut Saneto mo Placcntini securissime gau- in eo solum errat Equilinus et Baronium in erro
deant. Momcntum tamcn accedal ex Hierony- rem inducit. Audi sequentia. Sed hunc diem, addit
mianis contractioribus , Augustano ct Labbeano, (Equilinus Petrus) ejusdem sacri corporis inven-
ad prmdictam xxx Septembris diserte signanti- tioni et sepultura? esse dicatum (nempe xxx Scptem-
bus : Pliioentiae , Anlonini. Clarius loquitur Cor- bris) quoniam S. Savino Episcopo sacnim pignus
beicnse breriits. eodetn die : In Placentia civitnle, revelatum, ad sepulcrum S. Yictoris Episcopi condi-
natalis S. Anlonini Martyris. Adde Richenoviense tum fuerit.

tamelsi aliis Martyribus S. Antoninum societ, 16 Sed contra et merilo insurgit Florentinius. quem merito
bis rrrbis In Placenlia, Antonini, Casti, Desi- De S. Antonino,
refellit Flo-
: inquit, agit Ferrarius ad quarlum
rentinius.
derii ; qui duo postremi alio spectant, a compi- diem JuliiexofficiisecclesisePlacentiiKCjnuperRoma!
lalore Itujus Martyrologii , compendii gratia, prohatis; et translationis diem adversus Baronium,
male cum Antonino connexi. Habent hic Placen- in ecclesia Placentina die xm Novembris celebrari
lini quidquid requiritur ad Sanctum suum Anto- aflirmat.Hmc certo novisse potuitFcrrarius, quam-
niiinin soli nrbi sum rindicanilnm, ponenduinque vis omnino nonvideam, unde satis constet, trans-
extraomnem controversiam , adversus Gallos, lationem aliquam, sedverum diem natalem cele-
eum cum Antonino Aquilano , ratione consimi- brandum, tam certum cst, quam quod cerlissimum;
liiiin Actorum , audacter confundentes : habent, %t prorsus non intelligam, cur ab co die, tam ex-
habent, inquam, stabilitum Sanctum, iis argu- presse et a tot seculis in Martyrologiis signato,
menlis. quibus ipsi hactenns usi non sunt, aut deflcclcntes, hunc dicm iv Julii annum solennitati
forte non noverunt.
uti Gallus Apamiensis in celebrandm, sibi delegcrint Placentini , in nullis
Hieronymiams imo in , nullis antiquis Marty- notis ecclesiasticis Faslis ante seculumwn ei fcsti-
rologiis notits est , nisi ipse cum Syro sit con- vilati, quod sciam, destinatum. Pergit Florenti-
fundcndus, de quo sequenti paragrapho vide- nius : Sed aliam esse translationem, quae recentius
bitur. rccolatus mense Novembris, nihil vetat : certe ve-
14 Percurramus rnodo, qum ad xxx Septem- tustiorem die xxx Septembris celebrari solilam, ante
bris de sancto hoc nostro Antonino Placentino Baronium docuit Petrus de Natalibus. Id male docuit
Petrus
 , 1

DIE QUARTA JULII. 1

Petrus, qui saltem ex vulgatissimo Vsuardo scire ris et convenientiis contextm, sola lectio, cum lota ait.torb

potuit, S. Antonini, non translationem ullam, sed legenda vel levibus probationibus ubique destituta,
natalem recoli pridie Kal. Octobris. Apud sensatos sit. Assuescant, obsecro, eruditi Placenlini, non
homines prmfcrri longc dehet Marlyrologiorum an- hujusmodi elegantibus et poelicis oralionibus, sed
tiquorum auctoritas, Antistitis Equilini, omnia veris solidisque historicis argumentis fidem habere.

sinc delectu corradentis, pim credulitati. Cetera Pluscula resumemus, ubi de Apamiensi S. Antonino
Florentinii annotata cxpendamus. Gallo di/ftcultates nostras proposuerimus.
17 In Kalendario ecclesia; Placentinae antiquo, et
JVoit recte haedino lectionario seu Breviario Ms. illius ecclesiae, § III. De S. Antonino Apamiensi in Occi-
Placenliw
praeflxo, in museolo nostro, sancti Martyris memoria tania : ejus cultus, setas et Acta varia.
colitur liac
; Julii his verbis notatur : iv Non. Julii, S. Antonini Marty-
ris, et rursus iv Nonas Septembris, S. Antoni M. (Si
utraquc annuntiatioadPlacentinumrefertur,mera -Cj.r iisqum nostra hac dissertatione hactenus dis-

non nisi ex ignorantia profecta). Et quisitaet disputata sunt, facile colligitur, nullum Sanclut hie
confusio est,
Auoninus
Idus Novembris, Inventio corporis S. Antoni, rubris in antiquis seu classicis Martyrologiis textum repe-
Occitanut
characteribus. Et ut alii festi dies, ita etiam notatur riri, qui S. Antonino Apamiensi Gallo seorsim tri-

iv Idus Julii, quando per lectiones divisa ejus vita in bui possit, ut frustra laborasse videalur Florenti-

ecclesia legebatur. Hunc certe diem ignoravi hacte- nius, dum ad n Septembris Iliemnymianorum
nus; verum ex iis satis ostendunt Placentini, se verba, quasi obtorto collo in Occitaniam deflectere

pro solo suo arbitrio omnia susdeque vertisse, conatus est. Pamiaj in Gallia, inquit, Antoninum
nisi forteper novem dies ibi celebretur festivitas, pariler recenset Romanum Martyrologium, ubi Car-

sitque xn Julii, seu iv Idus , ultima dies to- dinalis Baronius animadverlit, non Apamiae in Syria,

Quod equidem non inducor ut ut multi opinati sunt, sed Pamiaj apud Tolosam, ex
_ tius solennitatis.
Tabulis ecclesia; Palentinae, ubi ejus reliquiae quies-
credam, malimque adeo suspicari, pro iv Non.
cunt, passum esse. Ita prorsus, sed perperam sentire
male in Florentinium irrepsisse iv Idus. Sed
Julii,

quomodocumque luxatahmc omniaet lacera, resar- Daronium, jam supra indicavi, qui in notatione

conemur; numquam laudari paterit Placenti- Acta apud Mombritiumet apud Pctrum in Catalogo
cire
norum inconstantia in /estivitatummutatione, dum recenset, tamquam ei Anlonino, qui ab Adone et

Martyrologiis, ut securioribus ducibus, tutissime Usuardo signatur, propria. Atpace Eminentissimi

fidere poterant. Rursus Florentinius : Non ibi, viri dictum sit, neque Tabulm ecclesim Palcnlinm,
inquit, Piacentinus civis, sed a Pannoniae oppido nec Acta Mombritiana aut Equiliniana ullo pacto

Antonius vel Antoninus dicitur sub Maximiano no- ostendunt, aut ostendere possunt, Adonem vel

Martyrem Usuardum de eo Antonino agere, qui in islis Actis

men in Mauritiana legione dedisse, ac ita
effectum, prodigio lllo, corpore invento, quod alibi describitur et Palentim solenniter honoratur, quod
Consentimus quidem Ferrario, hujus ex duobus prmmissis §§. manifestissimum existimo.
indicavimus.
cum Apamiensi, de Qitin imo, pergit Florentinius, martyrium fecisse
sancti Placentini Martjris Acta,
Apameae habent Acta ejus apud Petrum
quo egimus die n et m Sept., quoquo pacto confundi, in Syria,

videnda monemus, quae ad diem illam ni diximus. de Natalibus, quem jam presbylerum, dum loca sa-
et
cra cum quibusdam lidelibus visitaret, apud radices
De iis nos agemus paragrapho sequenti.
primum Pannonius, montis Apamiae truncato capite accepisse coronam
18 Ccterum S. Antoninus
apud Campium Apamem natus, demum narrat. Mera confusio : de Syria nec verbo ibi mc-
sedcertaibiet deinde
constans San- eumdem in agro Placentino genitus, eeque minit Petrus, et qumcumque eo loco tradit, recte a
apud
eti veneratia.
Sequatur notationis Baronio Apamiensi Gallo adscripta sunt, non item
titubant, ac festorum varietas.
Quomodo translata S. Adonis, Usuardi, aut aliorum Martyrologiorum
Florentinianm reliquum.
textus.
Antonini Martyris ossa Placentiam fuerint, in lectio-
apud classicos
non exprimitur, et in mutilo codice nostro, 20 In reliquis felicior non esl Florentinius.
nibus illis Martyrologos
translationis recitari poterant Apamiam, inquit, ad Aurigerum amnem, cis Pire- notus non est.
quae in solenni die
naeos montes, sub dioecesi Tolosana dcscribit Ortelius,
Idibus Novembris, deflciunt. Facilisjactura. Modus
in qua Antoninum Martyrem recolit Hagiologium
S.
ille translationis jrustra qumritur; su/ficiat pia
sacrum Franco-Gallia; apud Labbeum penes quem etiara
Placentinorum traditio, revelatitm fuisse ,

tomo I Bibliolb. Mss. pag. 685 exstat passio beati

sancti Martyris Antonini corpus S. Savino Episcopo,
Antouini Martyris, qui passus est sub Apamiae civi-
quiilludcxputeo, quo ipsum Festus abscondisse di-
ubi tate iv Nonas Septembris. Ex Ms. codice S. Albini
citur, transtulerit in ecclesiam S. Victoris,
Andegavensis fusiushaec scriptacst. Admitto, legen-
Sanctus hinc nonsolum Martyriilocum, scd et eccle-
sim et protcctoris v/rbis titulum ccsserit. In tam ab-
dam illam S. Antonino Occilq.no tribuendam; ve-
ne rum qua veri specic ex Hagiologio Franco-Gallim,
strusis et a temporibus nostris remotis, suadeo,
quod ferme Usuardi compendium est, eruatur S.
tam scrupulose singula examinentur, modo suffi-

maneat Sancli, de quo Antoninus Gallus, haud equidcm perficio, cum

cienti auctoritate stabilitus
quemadmodum a totseculis honora- puraputa ipsissima Usuardiverba sinl : In Apamia,
agitur, cultus,
Antoninum abundantissime constat. S. Antonini Martyris, qum ad Syrum rcfcrcnda ex
tum fuisse S.
manifestum existimo. Sic verbis clarissuius vis
Postrema Florentinii clausula est : Pluribus de S. § /
inferenda est, dum ad prmconceptam opinionem
Antonino Martyre agit Petrus Maria Campius, in spis-
torquentur. Tantumdcm ad rcm facit adductuma
soopere, nuper Italice edito, historiffl ecclesiae Pla-
sane Campius, ut supra dicebam et Florenlino Martyrologium S. Savini de Levitania,
centiiuc. Agit
tam multis, ut mihi nauseam apudSaussayum apag. 1249. Solis oculis opus est
mfra denuo recurret,
ut quis convincatur. Itasdribitprmfatum
Martyro-
pepererit prolixissimm historim, ex meris conjectu-
loyium
 ;
: .

12 DE S. ANTONINO MARTYRE.
AUCTORK logiumdie n Septembris : Eodem die apud Apamiam tano, in flumine projectum fuisse narratur, et iisdem
I. B. S. prodigiis sanguinem ac reliquias fuisse collectas affir-
civilalem, passio S. Anlonini Martyris, et passio san-
ctorum Anicetiet Formi fratris ejus, tempore Diocle. matur. Quam belle haic cohmreant cum iis,qum tam
tiani Imperatoris, qui post multa suppliciaigni traditi operosepridie disputaverat Florentinius, nemonon
sunt. an falsa hic proferat citatumMartyro-
Vera, videt. Ex hac sua additione colligere potuit et de-
logium, non examino, id certissimum pttto, verba huit. Acta martyrii sanctorum Antoninorum Pla-
hmc non magis adS- Antoninum Occttanum,quam centini Apamiensis Galli confusa fuisse, et
et

ad quemlibet alium referri posse, imo Actis ejus, prioris vitam, ex posterioris legenda fuisse exccp-

quantumvis mullis et variis ex diametro esse oppo- tam, postea in immensum auctam : at inde nondum
sita. Siquid ex recentioribus Martyrologiis ad S. fit consequens, sanctos ipsos idenlificandos esse.

Antoninum Apamiensem Gallum revocari possit, id Apamiensis Syrtis non magis expresse notatur in
cx auctariis Vsuardinis repetendum est, inter qum Martyrologiis nostris iii Septembris, quamsignetur
ad diem n Septembris nonnulla sunt, qtim de isto Placentinus xxx ejusdem mensis, ergo saltem hi
S. Anlonino omnino intelligenda videntur, nos hic duo diversissimi sunt; nec minus Apamiensem Gal-
sola anliqua recensemus. lum a Placcntino di/ferre exislimo ; non est mque
21 Cmtera qum Florentinius in eamdem senten- certum, utrum Apamiensis Gallus a Syro distin-
quidquidmul- tiam frustra congcrit, non prosequor : tota ejus guendus sit.
la in eam rem nolatio eo vergit, ut quoquo demum pacto S. An- 23 Equidem Placentinum S. Antoninum ab aliis ilirai sunt de.
torqueat Flu- hoc sancto
rentinius. tonium Occitanum ex Hicronymianis extundat omnibus, nisi vehementer fallar, satis diswevi §
Antonino
Audi verba ultima : SS. Anlonius et Antoninus di- nunc de Apamiensi Gallo ex professo
prmcedenti, legendce
versi sunt in libris nostris et in Martyrologio Cor- qumrcndum. Marc magnum ingredimur dubiorum,
beiensi, conjunctim vero hic venerantur [uSeptem- incertorum, discrepantiarum eos inter, qui pro
bris) quod Apamiee ambo passi sint, sed altereorum, celeberrimo eo Sancto pridem dcccrtarunt. Fatetur
qui Anlonius diritur, Apameee Syriae, alter Apamiae. Catcllus, magnas esse scriptorum discordias, non
De Antonino Apamiensi Syro propalam agunt poslri- circa cultum, qui receptissimus est, sed circa Sancti
die libri nostri, ubi aliqua addenda videanlur. Qum- mtatem, quam difficillimum sit certis temporibus
nam addita sint, mox videbimus : interim tota ea affigerc. Rem omnem turbarunt Sancti Acta, pro
compositiomeregratisexcogitataest,namsi duo ad- variorum legendariorum pietate, vel imperilia mi-
mittantur, quod ego non existimo, vel si ternos ruin in modum aucta et deformata, qum si in
Anlonios scuAntoninos in Hicronymianis te videre primigenia simplicitate relicta fuissent, faciliori
credas, ii omnes neutiquam ad Apamiam Gallim, fortasse negotio de epocha convcniri posset. Breris-
sed ad Apamiam Syrim certissime revocandi sunt sima stint et simplicissima. qum leguntur in Petri
ut ad conciliandos incorrectos codices Hierony- Catalogo et apud Mombritium, quamvis non omni-
mianos, plane necessarium sit eo recurrere, quo mode conformia : ast in neutris vel hilitm apparet,
toties, et vel hic demum confugcre cogitur Floren- unde de Sanctv mtate quidquam statuatur. Multo
tinius, nempe, in iis smpe, diebus etiam consequen- longiora edidit laudatus supra Labbeus tomo I
libus, repeti eosdem Sanctos, acproinde in duobus Biblioth. Ms. apag. 865, quibus gemina protulit
n ct iii Septembris, eumdem S. An-
illis lalcrculis, Petrus Franciscus Chijfletius in dissertatione de
toninnm sen Antonium Apamiensem Syrim indica- uno Dionysio edita an. 4076 apag. 422, ex cod. S.
ri, ut dixi, atque ex aliis Martyrologiis clarepro- Benigni Divionensis, et alio Pariensi D. de Herou-
Imri siijiru. Iiujiis commentarii § /. Adde quod val, qum ad Majores nostros prius miserat sua
pessime confttnderetur Apamia Syrim, qum sola manu descripta. Eadem adhuc quater Mss. apud
apud antiquos yeographos nota est, cumPamia seu nos exstant, 1 ut a P. Beatillo Neapoli transmissa

Apamia Occitanim, qum, teste Calello pag. 317, sunt anno 4640; 2 ex vetusto Legendario Card.
C olim non venil simpliciter nomine Apamim, sed Barberini f. 253; 3 ex Ms. liebdor/fensi ; 4 cx Ms. F
cum addito, castro, quod Apamiae dicitur. Maneat S.Maximini Treveris, collato cum altcro ecclesim
iijitur cxtra controversiam, nullum prorsus anti- Audomarensis ; ne jam varios nostros antiquos
quum Martgrologium, deApamia Galiim, nequc dc Mss. codices excutiam, ab aliis Mss. nil discrepan-
S. Antonino,ibidem Martyrc, umquam meminisse. tes. PorroActailla omnia ita disposita sunt, ut nec
22 Yideamus modo, qumnam addenda censuerit rimam relinq.uant, per quam in Sancti tempora
plures demum Florentinius ad diem iii Septembris. Hmc inter deveniatur.
Antoninos in
ununi COn-
alia, qum huc non /aciunt, suo modo deducit : Ne 24 Priores istas legendas omncs superat Ms. e quibus cerla
fundens. aulem de Anlonino Martyrc Apamiensi aliquid, quod aliud liubem vallis, in quo Theodoricus Rex com- tempora nemo
eruet.
succurrat, sileamus; exFerrario addimus, in nota- paret, Pipimis, S. Audoenus elc. stylo ab aliis
tionibus generalis Catalogi ad diem n Septembris, plane diverso, cui si Bertrandi historiam adjunxe-
Antoninum in Syria Martyrem, diversum non esse a ris a f. 20 late deductam, tum illam, quam citat
Painiensi Aquitano, neque ab co, qui apud Placen- Catellus pag 310, . qumquc /ortasse a Bertrandiana
tiam passus est, et unum Martyrem divisum apud non magnopere differt; incipil passio almi et glo-
plcrosque confundi. Ac ita revera esse comperi ex riosi Martyris Antonini, qui passus est apud Appa-
lectionibus, quas in codice lectionarii antiqui eccle- miam sub Methopio Regc iv Kal. Septemb., dala a
sise Placentinse apud me Ms. babeo. Quamquam enim D. Pascbali Tapa, in eccl. Lateran. B. Raymundo
in Kalendario, eidem prafixo, S. Antonini celebritas Episcopo Barbastensi ; habebis quidquid confusio-
indicetur iv Non. Julii, el in lectionibus, non ex nem parere et inextricabilibus nodis S. Antonini
urbe Apamea, sed e Pannoniaa oppido, nobilibus Acta involvere et implicare possit. Exstat prmterea
ortum parentibus, sub Maximiano coronam accepisse in musco nostro brevis alia ejusdem Sancti vita cx
narretur, eodem tamen modo cum Apamiensi Aqui- codice Ms. 33 Reginm Suecim, stylo ct rerum serie
ab
 , ,,
:

DIE QUARTA JULII. i3

ab Equiliniana et Mombritiana diversa, qumqum rentur fidei ,

quam qui apud Spondanum putarunt ACCT0R8
1. B. S.
in finc exprese notat,passum esse beatissimum S. Antoninum ortum fuisse ex Gothis Tolosa? re-
Martyrem Antoninum tempore Antonini Imperatoris gnantihus , aut ctiam S. Augustino vel aequalem
cognomenlo Pii, quod etiam
memini. alibi legere fuisse, vel supparem ;
quod ejus reliquiae ab Au-

Ab his omnibus diversissima nobis venditat Bene- gustinianis possideantur. Hae omnes epochae cum
dictus Gononus pag. 256 ex Brcviario Ordinis Ere- nullo nitantur fundamento, nec ab ejus vitae anti-

mitarum S. Augustini cujus calculo vixcrit S. , quo scriptore vel leviter attingantur, pronum est

Antoninus sub eo Theodorico Rege Gotho, qui in illis rejectis , Antoninum Martyrem putare S. Dio-
campis Cutalaunicis adversus Attilam pugnans nysii discipulum ,
quem ille e portu Arelatensi in

occisus est, adcoque martgrium subierit sub annum Aquitaiiiam destinarit , ut testantur Graecus anony-

410. Hujus sgstematis chronologiammcmorilcr or- mus , a Methodio laudatus, Methodius ipse , Metho-
nat Augiistiniani Panthei nuperus auctor Augus- dii interpres Anastasius , et Hincmarus Remensis ,

tinus Maria Arpe, ex Herrera, Elssio et Torcllo, duos Antoninos , seniorem et juniorem , Dionysii

qui omnes idem iittus arare videntur. Chifflctius Parisiensis et Areopagitae disciputos aperte distin-

Diongsio Areopagitm, eidemque ex ejus sententia guens , Mitto rcliqua mque quidquam probantia
Parisiensi Episcopo et Martgri, socium adjungens quibus certe opinionem suam nemini, quod sciam,
S.Antoninum, agonem ejus innectitseculo secundo. hactenus persuasit Chiffletius.

Aliiverosimilius ad pcrseculionem Diocletiani res- 27. Quid ego in hisce sentiam , nihil juverit hic Quid Occita-
nos pro San-
piciunt. Alii cum S. Audoeno et Pipino, Martelli prmmature depromere, cum totares'de inlegro exa-
clo suo facere
filio, pessime connectunt- Quot capita, tot senten- minanda sit ad diem n Septembris, quo Sanctum conveniat.
tim; nulla, ad rectam rationem, nedum ad vcrita- istum Antoninum apud Apamienses Occitanos coli,
tem exacta. ex supradictis indubitatum cst : nihil aliud hac

B 25 Annotationes Chijfletianm a pag. 143 sgste- prodroma dissertatione mihi prmfixum fuit, quam
Spondani opi- mati ejus insistunt , de S. Antonino S. Diongsii sanctos Antoninos inter se distinguere, et cuique
nionem non urbi regioni aut ecclesim suum tribuere, prmsertim
Areopagitm socio, undc potius novm tenebrm na-
male refellil
Chiflletius scuntur,quam ut lux afjulgeat.Legendam a se post Placentinis, qui patrium et popularem Sanctum
,

Labbeum editam, subtectam et in pauca contra- solenni celebritate hoc iv Julii die vencrantur.

ctam ait, a Vinccntio Bellovacensi lib. 13, Ceterum cum spissa caliginc , quasi studio inro-

cap. 35, a Petro de Natalibus lib. 8 cap. 24, luta videam, qum non solum ad Placentinum,
et aS. Antonino tit. 8 § 42. Ex ejus discursis ma- sed et ad Apamicnsem pertinenl, auctor sum Apa-
gispatebit, quanta caligine obvoluta sint , qum ad miensibus , sive Canonicis regularibus, sire Ere-

hunc S. Antoninum spectant. At Henricus Spon- milis Auguslinianis , ut cerliora , sallem rerosi-

danus , inquit , Appamiae creatus Episcopus , haec miliora monumenta de suo sancto Antonino nobis

scribitde hoc S. Antonino Martyre, Ecclesiae suae interim subministrent conveniantque ipsi primum
inter sc de Actorum faciendo delectu, ne nos sub-
Patrono in continuatione Annalium Baronii anno
,

1293 num. xi. Fuit qnondam , ut fertur, ejus (nempe inde indiligentim accusent, quod unam potius
quam alteram legcndam secuti fuerimus imo
Apamiae) Princeps Antoninus, ex genere GoUiorum ,

omnes quotquot sunt , rejicere cogamur : idque

Tolosae regnantium eujus patrem eam Regis Fre- : ,
,

. delaci titulo obtinuisse volunt , a loco videlicet sic unum, ut probabile conjicerc ; corpus seupolis-

ex quo et postea Abbas monasterii ibi simam reliquiarum partem, ex Sgria in Gallias
tunc dicto :

constructi , Fredelacensis , et Canonici regulares allatam , seculo fortc quinto aut sexto , cum aliis

Fredelacenses in antiquis ejus monumentis appellati SS. Cai et Alexandri, nec nonS. Natalim Virginis

reperiuntur. Sic olim appellatos canonicos non et Martgris Apamiensis ,

quas Apamim in Gallia
ante Huguenottorum iconomacliiam honoratas
ncgamus , sed unde id nominis obtinuerint paulo
verisimilius explicat Catellus pag. 120. Pergit fuisse, testanturSammarthani de Epp. Apamien-
sibus pag. 46i col. 2 Em autem sancti Antonini
Spondanus apud Chiffletium : Ipse vero Antoninus
Christi amore patriam deserens post peragralam ,
reliquim, tam miris Legendis excogitandis ansam

multo tempore et miraculis illustratam urbem Ro-

,
prmbucrint, unde consequens erit S. Antoninum ,

mam celeramque Italiam , atque etiam Galliam ,

Apaniienscm Gallim, ab Apamiensi Sgrim diversum
,

susceptosque sacros ordines , ad suos in fide et pie- non esse , ac secundum Septcmbris ea causa as-
tate inslruendos Tolosam Appamiasque reversus ,
,
sumptam fuisse, quod tali die S. Antoninum Apa-
gloriosissimum demum apud easdem Apamias, una miensem Sgrum in Martgrologiis rcpererint : quam-
cum praedicationis sociis Joanne et Almachio mar- ,
quam in Legenda, a Catello citata, passus dicaiur
Christi suscepit. Hactenus Spon- S. Antoninus iv Kal. Septembris.
tyrium pro fide
28 Obscurasunt, ut dixi implexa et perturbata Translatio
danirelalio, fundata in traditione, ut fertur. ,

anni 887 «o-

omnia, utpost accuratam rerum discussioncm,
26 Subdit, eum coli (rursus Chiffletii verba sunl) sic
tis probatn.

ut quce ipse ab Angustinianis, quod subsequentibus temporibus nikil probum aut mtegrum inrencrim, prmter
substituitnon
Oemites Carcassonenses , Apamim in ejus honorem, fragmentum diplomatis, a Catello relatum pag. «-'/
magis adinil-
de regula S. Augustini monasterium fundaverint ct622, witanno Incarnationis Domini dccci.xwmi.
tenda.
Kal. Junii translatio corporis beati Martyris
An-
quod anno 1295 a Bonifacio Papa VIII episcopatus xiii

tonini facta dicitur, Carolo minore Rege

Francorum
titulo donatum est sub Tolosano Archiepiscopo. ,

regnante. Quamviset hic fortc sui nmvinon

dcsint.
Addit autem, S. Antonini martyrium referri a Vin-
Fhiis diplomatis cst : Ad translationem reliquiarum
centio et S. Antonino in persecutionem Galerii et
adfueiunt testes ido-
quod ego apud non reperio. Oportet gloriosissimi Martyris Antonini
Maximini ,
illos
Prasules sanctissimi, et diversa; san-
fontemnon consuluisse. Sed quidquid nei, scilicet
Chijflctium
quorum nomina
,
lucc suut
non plus me- ctitatis viri illustrissimi,
illi hac de re senserint , inquit , in eo
 , ,,, ,

14 DE S. ANTONINO MARTYRE.
Mn roRjs Theodardus Archiepiscopus Narbonae , et cum illo Palenlinus insigni auctoritate Dextri etJuliani, il-

I. B. S. lum Ilispanum fabulari agyrcssi sunt, ipsis

Arnulphus Episcopus Carcassonae , et venerabilis fuisse

Raymundus ToIossb Episcopus , Rogerius Episcopus su/fragante Hispano Martyrologo , habitamque ea

Coseranensis [ cum ] Fulcrano Rodonicaj (monet supcr recumPalentinis disceptationem exponente,
Calellus, melius legendum Ruthenae vel Ruthenicse) ac per quajstiones faciliter et feliciter se omnia ab-
et Albiensi Episcopo nomine Flotardo , et Caturcensi solvisse censente , in quo quam longe aberraverit,
Episcopo, nomine Geraldo; cx quorum jussu , et ostendet facilior et felicior quaistionum ejusatque
precibus aliorum virorum nobilium , et ex praccpto argumentorum solutio.
nobilissimi Carcassona? Comilis , nomine Rogerio 31 Prima apud Tamayum, sed inutilis qumstio ub Hispanis
loco dcpulsus
haec omnia ,
qua; vidimus, audivimus; scripsimus versatur circa novem divcrsos sanclos Antoninos .

el testilicati snmus. II uc usque instrumentum , cir- quas, nullo operm pretio , ex Martyrologii Romani
cumslantiis suis slabilitum, nisi et in eo depre- indice descripsit. Altera qumstione Baronium non
hendantur aliqua, qum scveriorem criticam ne- immerito oppugnat, quod primus ipse in Gallica
'queant effugere, de quo suo temporc disputabitur. Pamia Antoninum posuerit ex fide Tabularum
S.

29 Iterum repeto , vitas omnes supra citatas et ecclesim Palentinm. Idem ipsum urgetur questione
(Juandonam qualescnmquc legendas islas , satis aptas non vi- tertia, ex consensu Martyrologorum aliquot, apud
reliquice Pa-
deri, ut ex earum qualiiet, multo minus ex om- quos S. Antoninus Gallus vere notus non fuit
lcntiam ad-
ductrn fue- nium collcclionc, aliquid erui possit; quod eru- quod nos supra fusius et evidentius demonstra-
rint ditorum oculos subire mereatur; ut nisi momenta vimus. Ad rem suam propius accedens qumrit ,

alia accesscrint , subscribendum nobis sit immales- quarlo : Quae rationes historicae ecclesiam Palen-
cenli opinioni de Antoninis Apamicnsi Syro et tinam movere potuerint, ut vetustorum Breviariorum
Apamiensi Gallo in unum constandis, cujus ejus- canitie et auctorilate despecta , ad alias assertiones
itciu icliquim inllispaniam transierint, eodemipso amplectendas divagaretur. In eo consistit grande
tempore, quo in Galliam sunt allalai , unde et ibi piaculum, quod nempe ecclcsia ista, relicta liisto-

nova con/usionis origo. Mallem equidem in eam ria, de martyrio sancti Antonini sub Martello aut
parlem inclinare, quod S. Anloninus Occitanus a Pipino, aliam in lectionibus suis amplexa fuisset,
Syro diversissimus sit, apud ApamiamGallim mar- verosimillime ex Benedicto Gonono, in qua Martyr
tyrium passus, duranle adhuc Diocleliani pcrse- occubuisse scribitur anno 449, ad quod sese coa-
cutionc , ut ante me censuerunt Bellovacensis , ctos crediderant Palentini, ut salvaretur alia nar-
S. Antoninus Flurenlinus, Galcsinius , Saussayus ratio de Rege Sanctio Majore, qui vetustam S. An-
aliique plures suo lemporc adducendi. Hujus San- tonini ecelesiam in venatione repererat; hic vero
utjam dicebam, reliquiarum pars in Ilispa-
cti, Sanctius cum diu ante Pipinum vioere debuisset,
niam translata, in urbe Palentia aliisque ejus eapropter epocha martyrii S. Antonini in Brevia-
regni civitatibus celeberrimuin fecerint S. Anto- riorum reformatione omnino mutanda fuerat, id
nino nomen et cullum, rejectis Dextri et Juliani quod omni conatu improbat et impugnat Hispanus
fabellis, heri m Ilispania natis, quas modo excu- Martyrologus. Tumvero totaqumstione quintaprm-

t
iendas suscipio. dictam de Sanctio historiam explicat, haud inepte
ad hominem colligens, S. Antoninum Apamiensem
Gallum ecclesim Palentinm patronum esse non
§ IV. De S. Antonino Martyre Palentino in posse, Pipino antiquior non fuerit : quodrur-
si

Hispania, seculo xvii primum excogitato. sus inculcat qumstione sexta, altare, effigiem, cry-
ptas ,
reliquias , a Rege inventas
, ad talem S. An-
toninum omnino non posse.
referri
E,
C ±lixpendim us supra ann untiationem. Martyrologii 32 Ex omnibus istis Tamayi qumstionibus hmc propter ,
er-

s. Anioninus Homani, ad diem n Septembris his verbis concep- demum educitur propositio si sanctus Antoninus roneam
,
epo-

Aquilanus cham ;
tam : Pamiae in Gallia, sancti Anlonini Martyris Apamiensis Gallus non subierit matyrium ante
Palentice F
nlim cullus
cujus reliquias in ecclesia Palentina magna venera- annum 771, male aPalentinis inpatronum assum-
tione asscrvantur. Quam in rcm Baroniaiue nota- ptus est, cum verus eorum patronus, ut mini-
l.ionis sensum dedimus ; constare nempe ex Tabulis mum seculo vi pro tali agnitus fuerit. Et recte
ecclcsiaj Palentinse, in qua ejus dies natalis ( se- quidem arguit, supposita veritate historim Regis
cunda illa Septembris ) solenniter agitur, ubi sacrae Sanctii Majoris, quam expendere autdiscutere hu-
corporis ejus reliquiae requiescunt.Fw.iJ hmc, vcl ipso jus loci non est. Instat ullerius Tamagus, et sco-
Tamayo, auctore Martyroloyii Hispanici, teste pum prosequens, aliam islam a reformatoribus
indubitala prideni Hispanorum scnlentia, nam S. Breviarii substitutam e.x Gonono historiam de S.
E. Palenlina , inquit ipse, in notis ad n Sept.em- Antonini passione ad annum 449 retracta, ut ima-
bris, qua3 S.Antoninum Martyrem patronum agnos- ginariam etiam et commentitiam repudiat , satis
cit, euin fuisse Gallum contendit. Etpdulo infcrius: recte ad hominem denuo inferens et regerens, an-
Cum sententia S. E. Palentinsa conveniunt omnes tiquiorem aliquem S. Antoninum investiijandum,
scriptores Gallicani, et Baronius eminentissimus Car- rjiu ut patronus ab ecclesia Palentina honorari

dinalis, qui reliquias tantum Palentias asservatas re- potuerit. Si hic stetistet Tamayus, haud equidem
censet. Addercpoterat Tamayus, nullam Hispani- tnritus opinioni ejus subscriberem, quandoquidcm
cam ecclesiam quas tamen plures memorat, alium
, et mihiplanc verosimile sit, S. Antoninum Gallum
S. Antoninum coluisse, nullam, inquam dubitasse, Uartyrem, si ullus umquam extiiit, adDiocletianam
quin apud se o/jicium ccclesiaslicum /ierel de S. An- aut antiquiorem aliquam persecutionem spectare,
lonino Apamiensi Gallo, donec P. F. Franciscus ul % prmcedenti pluribus disceptalum est, vel, qum
Bivarius, ct D. Franciscus Sandovalius canonicus allerarei sabstantim sahandmvia plane ad
fuit,

mittcndum
 DIE QUARTA JULII. i5

mittendum, sancti Martyris Apamiensis Syri reli- 35 Aiia nihiiominus congerit, et quidem argtir- Alctore
qnias in Galliam dcportatas esse quarum pars mento secundo ad nauseam usnue probaremtendit, '" B S" '
, ,
.
' ' '
quibus unxce
aliquas in Ilispanias aliquando translata sit. Sed sanctum Antomnum Apamiensem Gallum marty- innitunlur
Tamayi vestigiis pergamus insistere. rium fecisse sub Martello aut Pipino, nempe ex speciosn Ta-

33. Positis per dictas jam qumstiones fundamen- Leyendis Dertrandi mayl arau~
et aliorum, quas
'
admitttnon
menta,
sed pessimc ei tis, seu majori sylloyismi sui propositione, suppo- posse supra demonslravimus. Aryumentum ordme
substilutus
nensque semper S. Antoninum Apamiensem Gal- tertium id pugnat, ut reliquias sancti Antonini
popnlaris
lum, nullum esse posse, si martyrii coronam con- Galli , numrjuam in Hispanias advectas credamus.
secutus non sit annis 449, vel 771, qum vocari Compaterer sane Hispanis, si id alicunde evicisset
debet Sylloyismi secunda seu assumpta propositio, Tumayus, nam si exSyria aut ex Gallia Aquitanica
inde conclusionem elicit, flubio procul proHispano Palentiam numquam allatm fuerint prmdiclm re-
aliquo Martyre vexillum, devictis erroribus, exaltan- liquim, mihi quidem persuasissimum est, nullas
dum. Hmc est sincera et inteyra Tamayi argumen- ibi umquam S. Antonini Martyris rcliquias exsti-

tatio, cujus minorem, propositionem adversus Gal- tisse, nec modo cxistere. At enim Tamayi argu-
los aliquos prmsertim Bertrandum et Catellum, ut mento non magnopere turbemur. Damus ei ultro et
ut non male probet, ab mecum sentientibus
aliis admittimus, reliquias S. Antonini Apamim in
ea omnino negabitur, quemadmodum jam salis Aquitania translatas anno 887, quemadmodum ex
neyata et eversa est, ut proinde ridicula sit novella adducto superius instrumento salis constat : At
Sandovalii Tamayi sequela, Martyrem aliquem
et quis ibi asserit, sinyula omnino Sancli membra
sub S. Antonini nomine in ipsa Ilispania qum- aut ossa reperta fuisse ? Quis ea tam rigide acci-
rendum, ejusque vexillum devictis erroribus ex pienda existimet , ut nulla sacri corporis pars,
altandum. Ita ante Sandovalium et Tamayum multis ante seculis inde potuerit ablata fuisse. Le-
argumentatum opinor, quisquis depravatarum mer- gendaria qum perpetuo citantur, cx eo genere sunt,
v
cium in Hispaniam comportator, Dextrini chro- qum ante rejicienda diximus, quorumque inde
nici commenta orbi obtrusit, jampridem apru- falsitas patet, quod discerptum corpus alibi refe-

dentioribus Hispanis ita exagita, excussa et difflata, rant, caput vero Apamia longe dissitum. Aliis

ut nullus hodie tanlillum eruditus , ea recitare probationibus opus est, ut vel verisimile umquam
audeat, nedum in aryumcnti cujuscumque proba- reddatur, nullas sancti Antonini reliquias Apamia
tionem adducere. Atqui in hoc solo chronico et Palentiam in Hispanias absportatas.
Antoninus 36 Nonminus imbcllia sunt qum argumento nulto «'S*Wo
hujusmodi fabulatoribus repertus est S. tela,

Martyr Hispanus : viderint itaque Sandovalius et quarto et quinto intorquet, Leyendis suis Gallicis
Tamayus, quale vexillum Sanctomere conficto exal- immersus Tamayus. S. Antonius Gallus, inquit, ut
tari possit. ex historiis Gallicanis et Breviariis Pamiensi, Car-

34 Juvat audire triumphantem Tamayum, his cassonensi et ceteris Aquitaniae colligitur, fuit pre-
plane confi- verbis : Ad hujus victoria; firmitatem , inquit ,
sbyteret monachus, aut Benedictus aut Eremita Au-
ctus en pseu gustinianus etc. De his,merisnempe circumstantiis,
sequentia supponenda sunt , ut ad veritatis
do chronicn
apicem accedamus et erroris commissi a re- et ad veri marlyrii substantiam nihil facientibus,
Dextri etc. ,

formaloribus Paleutinis futile fundamentum disputet ipse cum iis, qui in leyendarum istarum
enervemus. Primum ,
quod sanctus iste Anto- verba jurant, apud me Martyr fitit Antoninus,
ninus , cujus ecclesiam tempore Gotborum fuit sive is Gallus sive Synts fuerit, de sacerdotio et

venerata Palentia , cujusque effigiem et reli- monachatu, seu Benediclino seu Auyustiniano, nec
quias in altari intra cryptam Sanctius Major invenit, qumro, nec curo. Rursus a sociis arguit quos le- ,

fuit origine Hispanus, et apud Apamiam urbem Vac- gendm Gallicm suo S. Antonino trihuunt. cum ille,
cseorum, prope Palentiam sitam, martyrio exstitit qui sub Diocletiano. apud Dextrum. Julianum et

tempore Diocletiani coronatus. Hujus assertionis Bivarium passus cst, nullos tales liabuisse legatur. v
identilatem probamus, primo ex Flavio Dextro, in Apage socios, de quibus hicminime agilur ; satis

chronico anno 308, ubi Bivarius in Not. Comment. mihi est, modo Martyr aliquis Apamiensis vere

num. 11, fol. 366, sequenti clausula : Apamise exstiterit, cujus nonnullm reliqnim Palentiam in
2,
Tarraconensi, oppido Vacc&wum, ad fluvium Arlan- Hispanias deferri potuerint. Neyo itaque et plane

zonem, passio S. Antonini Martyris. Ecce ex Dextro respuo deduclam ex his omnibus Tamayi conse-
quentiam hujusmodi Hinc auctoritate Dextri et
S. Antoninum Martyrem Hispanum, eumque Marty-
:

coronatum anno 308, in persecutione Diocleliani, Juliani arcbipresbyteri Tolelani sullulti, credimus,
rio

quae adbuc in illum annum continuata est, ut pluri- nostrum fuisse Antoninum , non Gallum; cumque
Diocletiani persecutione occisum, apud Apamiam
bus probat D. Franciscus Sandovalius, in Apologia
urbem in Vaccans Hispaniae ex superius relatis et
pro S. Antonino Hispano § ?, fol. 12. Hic nimirum
,

primus vexillum extulit, ut ex Dextro et Bivario, loco Dextri, qui urbem Apamiam Hispania- in Vac-

reconditam eatenus, Hispanis veritatem revelaret. ca'is palaestram Mariyri designat.

37 Neqo, inquam, totam illam, et si duplo quibus Palen-
Qui dcinde a Tamayo adducuntur, Galesinius et . tini male se-
longior fuerit, Tamayt. consequrniiuiii ncgo con- aucerentur.
Maurolycus, de S. Antonino Hispano necper som- :

nium locuti sunl; nec scriptorcs Gallicani, necqum duorum psrmlochronirorum

sei/uens ipsnm, in sola

prmterea corradit, in S. Antonini Hispani favo- auctoritate fundatum, Dextri nimirum et Juliani.

rem, quidquam conferunt; solus Dexter cum suo Nego proinde Acta ipsa, a Tamayo pro majori
commentatoreB,ivario proHispanoMartyreVictoriaB parte conficta; nego adjuncta nora ratiocinia,
vexillum devictis erroribus exaltavit. Atque hocprm- iisdem stramineis fulcris subnixa. Xryo, Apamiam,
cipuum, imo unicum Tamayipro suo Hispano est seu Pamiam cbitatem, in Bispania Tarraconcnsi

Martyre Anlonino argumentum. umquam exstilisse, qum geographis omnibus. fa-

lente
 , :

i6 DE S. ANTONINO MARTYRE.
quibus ignotum non est, id gcnus mercium D
AUCTORI tente Tamayoignota, in uno commentitii Dextri
,
ritos,
lam sunt
diluvium, si ita loqui licet, quo se orbis catho-
I. B. S.
chronico jabricatacsl; qui, inquit Tamayus, hu]us .
incerla ejus
licus immersum vidtt et miratus est, prmsquam gesta, recen-
urbis topotessiam describit supradicto anno 308,
tissime com-
ubi Bivarius et Carus conveniunt relati a aliquis dc talibus piis, ac devotis ficltonibus, et
num. 41 ;
,
- pilata.
Sandoval supra. Vel si sexcenti Dextrini chronici popularibus suppositionibus ad reclam crisi re

topographi et commentatores conveniant, nihilo candis aut e medio tollendis cogitasset. Frustra hic

magis ut sensatus quisquam et cordatus tam sit, per locos in Actis nostris communissimos de-'
fiet,

insipidis jabulis, ct toties convulsis; abduci se currere; vix dies occurrit, quo id merito non de-

palialur. Quod vero subdil Tamayus, Canonicos plorarerint Majores nostri : neque recentissima

Palentinos alloq ucns ; OmniahaecrimeturS. E. Pa- excmpla dcsunt primis quatuor mensis hujus Julii
lentina et ejus Capitulum, ut, Deo annuente, ad ve- diebus, qum in lectorum oculos continuo incur-

ritatis apicem, errore deposito, perveniat : id nos rant. Hos inter, pie magis quam maligne exornatos
commentarios locum sibi postulant, qum, vir, ce-
potiorijure monemus, ne saltem ex anilibus Dcxtri
ctJuliani somniis, Breviarii sui lectiones refor- tera eruditus, Petrus Maria Campius , ecclesim

mandas suscipiat, sed eas intactas relinquat, aut Placentinai canonicus elapso proxime seculoprimus

communes assumat, donec ad 11 Septembris ope- dc sancto suo Antonino Martyre Placentino inpu-
blicam lucem divcrsis tribus operibus, magis
rosius dispiciatur, an et qum Legenda, de S. An-
einisit,

ac magis, pro ea qua pollebat dicendi, et aliorum

tonino Apamiensi tolerari possit. Quod siqua
inlcriyn antiqua ct solida repererint ,eruditi Pa- oratorum ac poetarum conceptus colligendi facul-
lentini, quibus aut Sanctus ipse, quem ego hac- tate, auctis et mirum in modum amplificatis ; in

tcnus ab Apamiensi diversum non existimo , aut quibus idplane deficit, quod in his rebus primum
ejus cultus et miracala exornari queant , huc esse oportcret, vita nempc aut sallem narratio ali-

destinare ne graventur, imo et sensa sua clare et qua, quee non octo aut decem totis seculis a Sancti

audacter exprimant, circa hanc nostram Prodro- martyrio dissita, iis probabilitatis momentis vesti-

mam ad SS. Antoninos, mense Septembri ex pro- retur, quibus eruditorum oculos subire non subter-

fesso illttslrandos, disscrtationem. Nunc resu- fugeret. Id vero maxime dolendum, talium monu-
menda sunt, qum ad sanctum illum Antoninum, mentorum ingentem Placentim penuriam fuissc,

qjiem Placentini hoc iv Julii dic venerantur, adeo ut alienas liistorias, easque nonsatis germa-
seorsim pertinent. nas ex Gallia accersere dcbuerint, Sancto suo ap-
plicandas.
40 Non dissimulavi superius vera corum, qui ita a Campio.ni-
.
§ V. De Actis S. Antonini Placcntini ,
prse-
hil antiqui
senserint, judicia, et ne aliunde, quam ex ipsa
aut solidi ci-
sertim Equilinianis.
ltalia ca rcpetam, Ferrarius et Florentinius, quo- lanle
rum verbaprmcedentibus paragraphis relata sunt,
Quam certus *J am supra § 2 ex certissimis ecclesiasticis mo- mentem suam satis aperte pridem expressere : vi-
est Placentiw
numcntis abunde evici, S. Anloniuum Martyrcm delicet, sancti Antonini Placentini qualiacumque
Patronus S.
Antoninus Placenlinum, a quibnscumque synonymis ita Acta, ex Gallicis S. Anlonmi Apamiensis desum-
diversum esse, ut soli Placentinm urbi proprius pta aut mutuata esse. Idequidem certum existimo,
ejusdcmquc protector et singularis palronus merito nullam hactenns Placcntim ordinatam S. Antonini
dicipossit et debeat, id quod nemo hactenus tanta vilm seriem, saltcm qum nota sit, prodiisse, ante

evidenlia et certitudine probatum demonstratum- seculi xvn principium, quo laudatus Campius, ab
que ostenderat. Reliquumjam esset, ut paribus ar- oratoria arte magis quam a veritatc historica com-
gumentis illustranda exornandaquc suscipercm mendandus, plurima de sancto Antonino scribere
gloriosissimi Sancti Acta.gesta, miracula, autali- aggressus est. Citat quidem Placentinus historio-
qualem vilm antiquam sericm, siquidem ulla ad nos graphus Campius antiquos admodum sum ecclesia}
pervenisset.Est hmcnon unius ecclesim in orbeca- manu exaratos codices, et vetus Placentinum Bre-
tholico infelicitas, ut Sanclos, eosque palronos sin- viarium... permultas depictas tabulas et vetustiores
gularissimos, nonraro habcant, de quorum rebus picturas. Item sancti gesta non inconcinne celebrata
gestis nihil memorim proditum sit;aut si umquam heroico carmine a Francisco Bernardino Cypellario
fuit variis tcmporum calamilatibus interciderit
, in suo panegyrico S. Antonini Marlyris ; Sapphico
perterilquc. Hmc prima mali labcs, undc pltires aulem Adonioque versu pcr Fndericum Scotum
alias, nimium fcecwide progenitas, non sine mce- comitem et patritium Placentinum. Dcmum re- . .

rore agnoscimus. Cum enim apud plcbem vix re- miltitnos ad Thebmam historiam Guilielmi Bal-
ripHinUir. saltem popularem istam mstimationem desani Tawrmensis. Multa pnuterea , inquit, huc
non conscquantur Sancti, de quibus Legendm non pertinentia petant per otium. qui cupiunt , ex com-
exstant; co autem i>luris Sanctos vulgus jaciat, quo mentariis, quos Italica lingua eleganter conscriptos
plura iiiirandu etstupenda, lone/is parergis et locis edidit Guilielmus Baldessanus a Carmagnola theo-
communibus cxornata, dc iis narranlur; hinc ad logus, de sacra Thebaiorum historia.

eemulationem et contentionem usquc certatim in 41 ///' nimirum sunt fontes, ex quibus hausit, ct a>'l quod non
10 ferme se-
lucem protrusm sunt innumerm historiw niule- , quos solos assignare potuit Campius, paneggricas
culis Sancto
ruinque colleclw el conlextm, dicam an confictm, orationes, mcris tropis, ingenii adinvenlionibus et posterius sit.

qum nobis hodie plus molestim et difficultatis inflato scrmonc turgidas; poetiras fictiones , et

aflcrunt, quam fabricatoribus olim suis. ut niini- historiam Thebmam stylo, ordine etrerum narra-
mum paulo nimis pie crcdulis, famm aut mstima- tione ab istis non multum dissimilem, in cujus
tionis peperint. prima editione anni 1589 quadraginta herocs no-
39 Ad eruditos verba facio et harum rerum pe- minalim exprimuntur, quorum vix ternos appel-
lare
 DIE QUARTA JULII. >7

lare noverat, is qui gloriosissimm legionis certa- Martyris glorim, dum eum e totius Thebmm legio- auctore
nis carnificina incolumen evasisse credi volunt; J B. S.
men descripsit Lugdunensis Eucherius. Neque his
contentus Baldesanus, alteris typis anno 160i, solum, opinor, et unicum, de quo id traditum re-
alios propre sexaginta, tantillo annorum intervallo periatur; siquidem satis tuto tradi potuit, cum
in lucem protulit, jacturus suhinde, ut nulli jerme aliunde constet, tam felicem fuisse exercitum illum,
Agaunensi seu Thcbmo pugili proprium deesset no- ut in ejus congregatione beatissima nullus perierit,
men, si novas operis sui editiones successu tempo- dum nullus evasit ; ut vide apud Ruinartinm inprm-
ris adornasset. Qui scripta hujusmodi et id genus via ad passionem SS. Martyrum Agaunensium ad-
auctores in Actorum S. Antonini probationem monitione. Jam etiam dixi, prmter omnem verosi-
adducit, satis manifeste ostendit, bonas nobis co- militudinem, Thebmum fingi, qui Italus fuerit. Id
gitationes, oratorios conceptus et poetarum leno- observans Campius, iter orientale militim prmmit-
ciniapro antiquis et sinceris monum,entis obtrudi. tendum putavit , sic ut S. Anloninus in .Hgypto
At, inquies, antiquos admodum manu exaratos co- agens, militum istorum pietatem admiratus, in
dices , vetus Placentinum Breviarium ,
permultas tamsanctamlegionemcooptaripostulaverit. Verum
depictas tabulas, et vetustiores picturas consuluit tota illa S. Antonini in Orientem peregrinalio, si-

Campius; audio : verum probari mihipcnelim, ex ve militim prmferatur, sive postponatur, purum
his omnibus vel unicum esse inslrumentum, quod putum est episodium, avidea Campio arreptum, ut
seculum xiv mtate superet. Et quid si ad sec. xm eloquentim sum vela latissime expanderet, haud du-
ascendere contendas, an inde, obsecro, quidquam bie adillud itinerarium alludens, quod supra § 2
deduci possit, quodpro re, totis decem ante seculis diximus, non posse ullo pacto S.Antonino Martyri
gcsta, testimonium ferat? Eruditis iterum loquor, Placenlino adscribi, nisi per enormem parachroni-
quos non verborum ornatus, aut styli et pcnicilli smum seculum septimum aut octavum, cum tertio

elegantia, sed sola pascunt rationum argumento- vel quarto connectatur. E

rumque hisloricorum momenla. Eaego omnia Pla- Ex parvo Equilini specimine abunde palet,
44 neque celeru
satis sub-
centinis, solo veritatis eruendm intuitu, conside- quanlum duobus seculis accreverit Placentinorum
stant
randa relinquo. de suo S. Antonino traditio, sic ut ex pauculis istis

42 Ait Campius, Petrum Natalem S. Antonini Pctri Xatalis lineolis opus septuaginla et amplius

Neque admil- Acta in Calalogo Sanctorum peranguste descripsisse paginarum in forma quarta molitus sit Canonicus
lenda Equili- capilb. 8. 133. Peranguste utique primum scripsit Campius, postmodum in historia sua ecclcsiastica
ni, utul brevis
Eqxtilinus Antistes, sec. xiv ad finem vergente, ne- immensum sese diffundens, ut ferme exgutta Ocea-
narratio.
que tamen in ipsius angusta scriplione quidquam num exundasse non sine magno stupore adrertas.

reperio, quod anliquis monumentis substet, aut cum Relk/ua Equilini verba, qum ad inventionem el

auctoritate certa sunt, translationem corporis spectant, subjungam Cu-

iis qum Martyrologiorum :

c omponipossit, excepta sola prima augustaperiodo. jus corpus ignotum Dominus beato Savino, ipsius ci-

Antoninus Martyr apud vitatis Episcopo revelavit. Apparuit enim ei vir splen-
En rursus Equilini verba :

Hmc sunt, qum ut didus, qui ostendit ei, ubi jacebat sancti Martyris
Placentiam civitatem passus est.
corpus qui etiam formam corporis et membra et
indubilata admitto. Qui unus fuit ex sacra legione ;

et socius B. Mauritii Martyris. Si in ea annos militiae, et nomem etcaput abscissum signavit,

ThebEeorum
Uau- urceum quoque plenum ejus sanguine pro testimonio
legione militavit S. Antoninus, fuit certo B.
quo quo vetusto auctore suf- servalum innotuit. Et ut ipsum corpus ex eodem loco
ritii socius ; at teste,
levaret, et digno sepulcro condere deberet, admo-
fragante, hoc asserit Equilinus ? Ex mera, opinor,
nuit qui evigilans, visionem clero et populo rese-
Placentinorum traditione , lunc maxime nata,
:

ravit, et in loco ostenso fodere cunctos pracepit ubi

Italim urbes, prmsertim in Insubria, ex
;
cum plures
sanctum corpus, sicut Episcopo ostensum fuerat, per
prmfata legione aut unum aut plures socios sibi
,

omnia inventum est. Quod dum levarent, gutta; ali-

vindicarunt ; quos armis, sculis, et galmis in-
dutos, ad varia munia promoverunt ita ut ,
quae ex eo profluxerunt. In cujus translalione, cura

Antoninus vexilliter fuisse censeatur. solus ibi esset Savinus Episcopus, sex alii Episcopi
noster S.
cum Thebmis. apparuerunt, qui essent, vel unde venissent, omni-
Sed, amabo, quid Placentino Italo
Antoninum .Eggptim le- bus ignoti. Levantes ergo eorpus Martyris, posue-
Quis salis suadeat, S.

in Mggpto adscriptum? Mirari liceat, runt in sepulcro S.Victoris Episcopi, qui aliasin vita
gioni, et
sua spiritu propbetico pradixerat, quod post ejus
tam parum congruentia, tam facile adoptari po-
non omisissent antiqwi obitum major eo in ipso tumulo quiescere debebat.
tuisse. Paucis dictum sit,
Sepulto quoque corpore, Episcopi illi, qui apparue-
Martyrologi Thebmi militis appeUationem, si se-
rant, subilo discedentes, nusquam visi fuerunt, sic-
culo vn aut vin de ea re vel cogilatum fuisset.
Ego Thcbmum dicam S. Antoninum , et, si ita que sanctum corpus condigna reverenlia condiderunt
pridie Kal. Octobns.
vis, S. Mauritio dignitate militariproximum, modo

idexvetustioribus Tabulis, quam sint Equilinia- 45 Utut hmc omnia paucis complexus sit Equili- Equilini non

nus Antistes Petrus, satis colliqitur, non nisi ex magna aucto-

nm, Baldesianm aut Campianm demonstreretur. Re- ,. .,
'
,.
• nlate.
meris ctiam popuh traditwnibus tam rnultas mi-
liquas Equilini anguslias expcndamus.
randasque visiones, tot stupenda miracula et va-
43 Qui de Placentinis finibus egressus, per orien-
tales provincias perlransivit, et multa miracula fecit. ticinia proficisci potuisse, qum a Placentims, reli-
dum Sanctum
giosis sui Sancti cultoribus, crcdi equidem patior,
Thebmis ad- Demum ad urbem suam rediens, ab infidelibus ten-
scribit :
tus, et capite cjdsus, glorioso martyrio coronatus est. verum ut a viris doclis et cordatis udmiltantur,

totam Actorum seriem, qum quidem seculo vetusto aliquo monumcnto confinnari nimium vel-
En
lem tot prodigia, tam paucis lineis congesta te-
xiv apud Placentinos recepta fuerit. Verum aut :

stimonium postulant, aliqua saltem fide mstiman-

ego fallor, aut ipsi non satis consulant sancti sui
C dum
Julii Tomus II.
 i8 DE S. ANTONINO MARTYRE.
AlV.TOtlF dum, quodseculo Eijuiliniano longc antiquius sit. nibus, Placentiam pervenit, ubi quamplurimos, im- D
J. B. S. I.audandus sanc Avtistihs islius labor, laudanda primisque Festum principem ac ditissimum virum ab
diligentia, ai quanti hodie fiat ejus collectio, prm- idoloruni cultuad Christiaiue fidei religionem assidua

sertim dum de gestis Sanclorum agit, qum ejus mta- divina1 legis enunciatione traduxit.
. Peragratm re-
tem tot secnlis antecedunt, in his nostris Actis non giones et Festus princeps, tam clare conveniunt
semel erplicatum est. Vt brevi compendio invenias, cum Actis S. Antonini Apamiensis in Occitania, ut
quam de co opere opinionem Majores nostri pri- ovum ovo similius esse non possit. Neque mihi hic
dem conceperint, consnle Besponsiones Papcbro- regeras, Apamienses Gallos, Acta S. Antonini Pla-
chii ad articulum xi, num. 428. Jam vero si tam centini mque expilare potuisse, ac Placentinos Ac-
e.rigum fulci sint pauca iila, qum in suo Catalogo . ta Gallica. Utrumlibet selige, per me licet ; e.v eo
peranguste dBscripsit Pctrus Natalis, quid de am- capite nec hilum majoris auctoritatis acquirent
plissimis illis Campii commentationibus censen- Acta illa, sice origine Gallica, sive Italica fuerint;
dum omnia immensum dilatantur?
erit, in quibus seculum vitiatum ita olent, ut cujuscumque genti-
Ex primi ejus Latini opusculi, Placentim apud dixeris, a suppositionis et ficlionis rubigine eximi

Joannem Bazochium 1003 tgpis editi, justa msti- omnino nequeanl. Campii elogium excutere pergi-
mationc, dc rcliquis statuct cruditus lector. mus.
48 Atque baud ita multo post, adbibito sibi comite ex Actis aliis
el ft"> lns ° <<>-
Joanne Placcntino prcsbytero, in alias etiam orbis
§ VI. De S. Antonini Actis , a Canonico ... ,. „. nerarin male
terrte partes, et praesertim m .

sanclissima Hierosoly- digestum.

,

Campio Latine et Italice vulgatis. morum loca peregrinationem pie ac religiosesuscepit.

Verum Joaiine ipso jam mortuo et Capliarnaum, in

Quanttvm
Placentiw
Q najm dcbili et fragili fundamento subsistant po-
pulares, sirc de Sanctis, sive de aliis rebus tradi-
ul uc
'
sacrarum lilterarum monumentis celebrata, se-
pulto, Placentiam regressus. Canlilena eadem est,
accreverint t:

Equiliniana
tiones, qum certis monumentis posteritati relictm quam supra respuendam oslendimus, nulla aucto-
rj nou siiui. irl si alia desint, manifeste ostendit ritale, nullis rationibus nixa, nisi iis, qum totam
linilicrna S. Antonini historia, in qua neque id so- S. Antonini historiam mcrm fictionis ct fabulosila-

lum satis exploratu/m habent Placentini, Syrusne tis evidenter convincunt, ut ex ipso S. Antonini et

natione et gente, an Pannonius, an vero Placenti- socii Joannis itinerario, a Papebrochio ante to-
iius furrii S/nicfus. Placentiam ejus palriam fuis- ni ii iii % Maii edito, perspicere poterit curiosus lec-

sc, erprrsse notat Equilinus, notat ilcm Baldesa- tor. Percgrinationes illm et itineraria ad exornan-
nns : m antiquis Breriariis et Kalendariis suis das fabulas mirifice conducunt. Non ita abhorrco
'
Placentinis reperit Florentinius supra, S. Antoni- ab iis qum subdit Campius , nempe Sanctum
num in Pannonia natiim : Campius in prioribus nostrum Placentiam regressum (siquidem indepe-
sitis opusculis non dubitavit scribere ; Antoninum regrinalionis causa umquam egressus est) eodem
ApamiEB cx nobilibus parentibus anno circfter ducen- adbuc sseviente nefario Imperatore Maximiano (id
tesimo et septuagesimo bumanje salulis orlum. Ast vero ab edito itinerario alienissimum est). Cum au-
in historia sua ecclesiastica, grandibus tribus to- tcm Cbristum ardentius prsedicare non desineret,
mis in folio constante, tomo I, pug. 27 et 28, Cy- ejusque fides ab infestis ac insidiosis tyranni satclli-
paneggrim secutus , clarissime asserit,
pellarii tibus varie tentata constantior permaneret, ultro vir
Sanctum Placcntim aut saltem in agro Placentino Sanctus in agro Trabani obviam faclus, ct ab eis cor-

liircm aspexisse, non sine prmgressa miraculosa reptus, saivissime excruciatur ; ad ripam demum
visioneprmgnanti matri exhibita, quasi aquilam subterfluentis Trebiffi, abscisso a cervicibus capite,
parilura esset
etc. Quid non procudit humanum martyrio feliciter coronatur iv Non. Julii. Aut hm,
ingenium, dum fircundm imaginationi frena la- aut similes accessorim circumstantim verm esse pos-
xans, ad exornunda qmvlibet libere evagari sinitur! suiii; diemprorsus non recipio, cum ex Martgro-
prima CampU mconstanlia, cujus lapsus alios
ilii-r logiis constet, natalem ejus referendum ad xxxSep-
prosequi non lubet, ne hic solus paragraphus ope tembris : quarta illa Julii cum ccteris traditionibus
ns ejus iiinlcm exmquct, solumenim latinumopus- invaluit; unde accepta, ignoro. Habe clariora.
niliiiii lur expendendum suscipio. 49 Jam vero, ejus corpore a nefariis hominibus in Conferuntur
47 Post recilata jam verba sequilur : Adolescens fiumen ipsum Trebiam dejecto, sanguis, cum in unura
' iola A> m ~
ostendil elo- illusiii ThebBBorum legioni adscriptus, duce glorioso coactus fluitaret, in urceo divina providentia per an-
giuni latinum
Cilnijill .
Mauritio, militiee operam dedit. Tum paulo fusius gelos collectus, unacum capite in navicula mirabili-
cniirrat. qmv ad Thcbmorum cmdein pertinent, e ter imponitur : quae item ab angelis duobus, in spe-
jMaDeoservanteetadmajoravocante.mclytusmiles, cie aquilarum, per idem fiumen deducta, ac Festi
unaque alii perpauci tllsesi incolumesque evasere. Principis domum applicuit, urbi Placentinae proxi-
Hariolatwr hic Campius : nam, ut supra dixi, ex mam quaa nunc templum S. Marise de Curtina voca-
;

gloriosissima illa leijiunr nullusj periit,

quianullus tur. AlFestus, Domino indicante, agnoscens vene-
evasil. Ceterum quid dc miliiia Thcbmanacenseam, randum Antonini caput sibi destinatum, illud idem
sirc Apamiemsis, swe Pannonius, sit-e Placentinus repetere bospilium, unde olim diri Imperatoris metu,
fiimi s. \iit:ininus, jam abunde
declaravi. Atque Cbristianus miles, adhuc inter mortales degens, ex-
ealcnus niliil nurralur,
quod cum S. Anlomno domum ut
clusus fuerat ; illico satis, fieri potuit, de-
Apamiensi Gallo quidquam commune habeat; nam
center exornat, sacras reliquias excipit reconditque,
in eo, qiiodprm manibus habemus, opusculo,
Apa- exosculans et prae gaudio illacrymans. Hmc quidem
meam Sgrim satis aperte insinuat Campius. Qum ex Actis Apamiensibus ad verbum omnino desum-
sequuntur, ex Legenda gallica ccrto videntur ac-
pla non sunt, verum iis ita affinia, ut historiam al-
cepta Ipse vero Antoninus, mullis peragratisregio-
:
teram ex altera concinnatam esse oporteat. Nec
multum
 DIE QUARTA JULII.

multum abludunt hmc Sed et sanctum divi Mar- alicujus scriptoris fidemrequirant. Aocrou
J. B. S.
tyris corpus postridie divino monitu repertum, et in- 52. Novum prodigium Equilino superadjecit
ulriusriuf
de ulii passus fuerat (
qui sane locus millia passuum Campius, haud dubie ex recepta alia Placenti- scriptu. ahf
ferme quindecim ab urbe nostra distat ) undis sponte norum traditione, quam Petrus ignoraverit. Quo monumenh
sua cedentibus, sublatum, in eamdem domum, maxi- circa, inquit, ejus ossa, Martyri Anlonino digniore lirmanda ,

ma cum fideliumomnium luctitia deferendum curavit, loco repente, omnibus qui tum aderant, aspicien-
mulla interim mirabilia faciente Deo, ad praclaras tibus et stuptentibus, concesso, in urnae suae par-

et insignes ipsius Martyris exuvias. tem sese recepere ; ex quo etiam tempore haec

50 De soto S. Anlonini capite, aquilarum ductu ipsamet aedes. S. Antonini Martyris ccepta est nun-

in Festi domum navicula deportato, loquuntur Ac- cupari. Ita nominari templum noverat Campius,
ciiin liodiernis
Placentinit. ta Apamiensia ; hic de corpore prmterea agitur, sed talis miraculi occasione inditam appellatio-
opinor, ut tola historia ad cataslrophen, superius ncm, hoc est, quod majori aucloritate subnixum
ex Equilino proposilam, ordine perducatur. Sic desideramus. Hanc objeclionem prmvenire quo-

sua connectit Campius : Procedente vero tempore, dammodo voluit Campius. dum sic pergit : Quod
hiscc pignoribus adeo charis, adeo pretiosis, a nostrae siquis hujus Sancti vitam, martyrium et miracula

religionis hostibus idem Festus metuens, qui vel in nosse velit, Petrum Natalem adeat, qui ea in Cata-
corpora Sanctorum tumulis mandata in dies magis ,
logo Sanctorum, licet pcranguste describit lib. 8,

desaivirent, eain puteumgrate etreligiose composita cap. 133. Qui quidem non video quamobrem ejus-

dem libri cap. 24, ea ipsa, quae de mirabili ange-

abdidit, quem hodie quoque contueri est in eadem
quo maxime siccitatis temporibus lorum obsequio, et cymbae appulsu raemorata sunt,
S. Mariae ecclesia,
alteri ejusdem nominis sancto Martyri attribuat
clerus populusque suppliciter procedentes, ex peran-
reclamantibus praesertim antiquis adraodum hujus
tiquo more puteum ipsum aperire consueverunt, et

deprecatione, aridam terraj fuciera ecclesiae manu exaratis codicibus et veteri Placentiuo
inclyti Martyris
Breviario, in quibus haec eadeni, plurimaque alia
opportuno imbre perfundi ssepissime animadvertunt.
divi Martyris inclyte gesta fusius explicantur, atque
Agnosco lubens laudoque dieina beneficiapcr San-
cti inerita et inlercessionem devotis clientibus con- permullis depictis tabulis, vetustioribusque picturis,
quae cura hic lum alibi exstant, magis ac magis
cedi solita, ex quibus id sallem verosimiUime con-
confirmantur. JVe /rusta repetam, qum plus satis
sequitur quod supra Placentinis haud obscure
,

inculcata sunt, jam diximus. cur alteri Martyri

vindicavimus, nempe sancti Antonini superstites
rairabile angelorum obsequium, cymbae appulsum,
reliquias ibidem quiescere, eumque urbis totius,
totiusagriPlacentinipatronumtulelaremet et tot alia tribuerit Equilinus; ceterorum docu-
imo et

protectorem merito nuncupari; quamquam de ejus meiUurum fidem el mtatem, supra etiam ad satu-
rebus gestis et passione vix quidquam supersit, ritatm expendimus, ostendat aliquis, nos de iis

quod satis tuto admitti posse censeamus. En modo non recte sensisse, prodatque vetustiora et

sinceriom instrumenta et si trita paraemia loqui

reliquam Equilinianm vitm partem, paulo omatius
licet, Veronensia magis exquirat quam Placen-
a Campio redditam.
51 Compluribus autem postannis, cum jam ipsum tina: qumcumque ea fuennt omnia gratanter
acceptabimus, parati rem de integro retractare
patroni et Martyris Antonini, miraculis clari, nomen
EquUinum
vcro se- ad xxx Septembris. quo die S. Antoninum
auxit Cam- apud Placentinos celeberrimum esset, ipsius
piltS ;
pulcrum adhuc ignotum delitesceret ; hoc quoque a Placentinum vere colendum esse, aulhenlica Mar-

B. Savino, secundo hujusce civilatis Episcopo (cujus tyrologia ad oculum demonstrant,-

quce ad 50
gloriose meminit S.Gregorius Papa in libro Dialo- 53 Hie tandem sistimus ac toti prodrom.e
Sept. de inte-
dissertationis finem imponimus, seclusa longion
gorum, nt vide in Actis nostris ad xvn Januarii, rjro illuslrari

tomo 2 pag. 463) divina admonitione instructo, cum vita Italica, ab eodem Campio et eodem ipso anno possint.

toto Clero, ac magna populi veneratione, ellossa terra 1603 typis edita, de qua quid slatuendum decer-

inventum est, indeque Martyris gloriosum corpus et ncndumve sib, facile intelligitur. Etenim si tam
parum subsistant, qum brevissimis iltis Actis
caput a corpore abscissum, una cum vasculo, recenti
acsi paulo ante Latinis in lucem protulit Campius, qumque ego
etiam tum sanguine pleno, perinde
Prasul in hanc basilicam. totius operis substructionem appello, quid, obsecro
fuisset infusus, sanctus ille
censeri demum poterit de lonyissima oratione
divo Victori Martyri tunc consccratam , translerre

cum non sine miraculo gutta recentio- panegyrica, ad quam ampHfieandaim nihil artis
sludebat,
cloquenlim prmtermisit, orator longe melior
ris sanguinis e corpore emanans, certissimum mar- ct

quin etiam cum unus quam historicus? Quid porro sinccrioris veritatis
tyrii prabuit testimonium : ,

adesset Episcopus, sex alii inco- hauricndum putabimus ex grandibus volunmibus

tantum ipse
qui pon- historiai ecclesiasticm Placentinm ,
qum vel t»
gniti Antistites ex improviso alfuerunt ,

ipso principio, vitm istius prmcipuam

basimpror.
ipsi quoque ornatu venerabiles ,
reliquias
tificio
sus evertit, nullo majori fundamento,
quam quo
ab sese cohonestatas , Novembris Idibus summa
ipsaprius stabilita fuerat ? Dicamus aperte et can-
cum religione condiderunt in tumulo S. Victoris, ni/iil sui-
ejusdem dide in his omnibus nihil integrum,
primi Placenliae Episcopi et Confessoris
:
,

cerum, nihil historica fide dignum reperwe

est.
basilicae conditoris, qui antea vivens, inter
ipsius
perspecla
cetera virlutum insignia , etiam divino spiritu Uagis placent, qum utiquc paulo certius
totKjuissimeB basilieaa
praedixerat post suum obitum fore ut habere potuit Campins de
afflatua ,
,

consecratione. Item de fidelium

major se, in eodem illo tumulo collocaretur. Hmc extructione et
piwdiis huic loco ab
donationibus, privilegiisque et
satisconsona sunt narrationi Petri Natalis, quam
Imperatoribus Regibusve attributis.
Demum de
m ? r prmcedenti
varanrapho retulimus, snb ca tamen
r
cautione,
'
...
quod tot
„„,.• „ llecta
.

miracula,
,

antiqui
A-, a ,.^ Placentinorum
diversis pincfintinnrum Eiuscoporum
Episcopon donationibus.
Ycruni
 ,

20 DE S. THE0D0R0 EPISC. ET MARTYRE.

AllCTORI Yerum et hmc et reliqua omnia ad hodiernum est, ad prmdictum xxx Septembris diem re- D
J. B. S.
S. Antonini cultum variasque cjus celebritates mitlimus\ illic accuratius, si operee pretium vide-
spectantia, cum Marlyrologio Hotnano cujus bitur, cum celeris qum inde interim transmittenda
Kalendario, quoad fieri potest, nobis inhmrendum confidimus, examinanda discutiendaque.

DE S. THEODORO EPISG & MART.

IN LYBIA
J. P Sylloge Historica.

Africm civitas in provincai tou aykv 'Iepou.dpTupocOsoStipou KupTJvrjc.. Eodem mense

CIRCITBR
AN. CCCX.
Gyrene,
Lybim sita, tam prmclarc de S.
nihil
,

die iv, passio sacrosancti Martyris Theodori, episcopi

Theodoro meruitdan do ei natales, quin Cyrenes. Prmmissa succincta hac annuntiatione,

fceneratum beneficium ac duplicatumille sic prosequitur : Sacrosanctus Martyr Theodorus
Sancti cullus reddiderit, lum illustri prmclarissimarum virtu- vixit regnante Dlocletiano , e civitate Cyrenensi
ex Menwis. oriundus. Hic, postquam probe esset edoctus artem
tum splendore, quibus patriam suam irradiavit,
tum solicilndine pastorali , qua prmjectus ei scite eleganterque pingendi litteras, pluresque libros
episcopus, si Menmis Ambrosianis, de quibusjam collegisset, eos Christianis praebuit, ut Deum hono-
jam, habenda fides est, omnes seduli prmsulis rarent. Accusatus ilaque a proprio suo filio, apud
partes implevit, tum vel maxime, quia natalem civitatis pra?sidcm, una cum aliis multis Christianis

suum locum glorioso sanguine pro Christi fide

comprehensus est, quibuscum simul erat S. Lucia.
ejfuso honeste splendidequc condecoravit. Enim- Cumque de libris a se conscriptis, esset inquisilus,

vero laurealus beati Marlyris nostri trhunphus nec eos traderet, graviter caesus fuit : coactusque
hagiographis non paucis materiem prmbuit, ma- accedere ad allare, et thus adolere , currens ipse
gnanimos ejus ausus, inconcussam animi con- calcibus illud impetiit ac subverlit. Tunc suspensus,
stantiam, nec non masculam ac virtutibus exag- ligno aflixus , linguamque exsectus fuil. E ligno

geratam in prmliandis prmliis Domini excclsitatem demissus, in carcere eonclusus est. Et poslquam vidis-
litteris commendandi, transmittendique ad seram sent ipsum sanatum, multi in Dominum credidere
posteritatem. Post Menma Cn-mcorum excusa, viri ac mulieres, qui et una cum ipso diem vitae
Menma item Chiffletiana Mss., Menologium Sirleli, supremum consummarunt. Ita verti Latine dicti
Menma jussu Basilii imperatoris Porphyrogeniti Menologii contextum, quem habes ad calcem primi
conscripta in usum monasterii Crgptm Ferratm in tomi hnjus mensis.
oc Menceis
Lalio, post excerpta dcnique e Menmis Mss. biblio- 4 Cmtcrum Menma etiam Ms. Bibliolhecm Am-
thecm Ambrosianm, et e Latinis, post Ba7-onium brosianm longius aliquantulum ac disertius Mar-
ad annum Chrisli 310, agit de Athleta nostro tyri nostro elogium texunt, recensitis nonnullis
Martyrologin Martyrologium Itomanum, suumque ei quotannis rerum adjunclis huc pertinentibus, atque ipsa
Romano,
locum concedit hac annuntiatione inter Sanctos, quidem prmsidis Digniani conversione ad Chris-
ab ecclesia Latina celebrari solitos : Cyrene in tum. Contuli ea curn supplemento ad Menma im-
Lybia S. Theodori episcopi, qui in persecutione pressa, quod liabcmus, conflato partim ex Synaxa-
Diocletiani sutr Digniano praeside plumhatis caesus, rio Sirmondi et Ms. Chiffletii, et fere convenit
et lingua ahscissa, in pace landem confessor occu- cum laudatis Menmis Ambrosianis. Qum uncis
buil. inclusa sunt, in hisce non habebantur, sed ex
Supplemen Ui 2 Accinit Martyri supplementum
nostrum Ms. dicto supplemento huc transcripsi, et ad pleniorem
ad Mencea
ad Menma excusa, quod partim constat e Syna- lectoris nolitiam lextui Ambrosiano mserui. Et,
imprcssa f
xario P. Sirmondi pergameneo, partim e Ms. quoniam dicta Menma nullibi, ut crcdo, per typos
Clnjjlelii chartaceo, sequentibus duobis versiculis : .communicata in publicum prodierunt, primigenia
E-i oxbTouc OavovTt tu) 0eoSu>pu> sua lingua proferenda censeo. Ita habent :

Vo tou IIpo«T)Tou xpuYt'u.ov i-Sc eppdfTj. 'AOXT,ctc tou oVflou 'Ispou.dpTupoc. ©socwpcu STTGxixou
In tenebrisdum fata subis, Theodore, Prophetae, KupTjvT;? ttjs xaTa Au6(tjv. Outo? "A"ftoc, uirijpxev
Tum matutino erupil de lumine lumen. i-\ Atoy.XTjTtavou paitXsa); [ fe-fovs Ss vtaXXt-rpa^o?
Alludit poeta ad illud Isaim 58 t 8. T8ts stq axpov asyriaaq ttjv Tsy.vTjv, xat sva^TSTO tt| sx-
£a-
•ris-at irpwiuav ib 910; oou.Tunc erumpet matuti- y.XT|t;fa (jISXoui; ra),Xa; 5; auT&q tStai; /spotv sYpaijie.
num lumen tuum. Ex citatis supra Grmcorum de AtaTot touto [ StaoaXXsTat tu> 'Hfsu.ivi [ Atfvtavw , u>?
Theodoro monumcntis delibo primo loco annun- p£6Xou; Tivac, xaTSXwv, u.sTazs(Ostv ttoXXou; 81' auT&v
tiationem e/iw wt Mcnologio Sirleti, qum sonat in ttj? tuv Os&v XaTpetaq , xpbc, ttjv stc, XpiaTov tciotiv
]
hmc verba : Eodem die [ iv Julii ] certamen sacro- uxb tou tolou utou [ AsivTOi; ] w; XpicTiavdv Stcaoxa-
sancti MatryrisTheodori episcopi Cyren<e, qui fuit Xo; , vtat afexat xpbi; tov 'Hfs(j.ova toXXGv auTw ou-
sub Diocletiano imperatore, ex urbe Cyrenae, XpioTiavSv uv hy xat Aou-
ex vstou.£vo)v [
|asO' t) ot-fla

qua fuit Simon Cyreneus. Hic accusatus apud xai 'Apia, outu y.aXouu.dvT). '0 "\yioq atTrj-
prae- >t£a , 8's

sidem Dignianum, cum Christum negare nollet, 6st$ Ta; ^iSXoui;, y.ai p.T) xapaoxtov u.-)) 8e xetoOst;
,

pluinbeis virgis c&sds, postea vero abscissa ipvTjoaoOat tSv XptoTbv dtuTtya pdSSoti; xat
lingua, ] |j.oXuc8Totv
et multos alios cruciatus, ob Chrisli confessionem TuxTSTat , xat tSv Po)u.bv Xay.Ttoai; xat avaoTpet}/a<; ,

perpessus, in pace quievit.

avapTT,Oeic ^ £Tal *«' o? £ ' x«i aXaTt y.ai Tpr/_£votc pd-
3 Audiamns quid in ipsins laudem commemoret xeat Tac xXT,Ya? dvaTpt'6sTat , y.ai tt]v ^Xiiooav T=u*e-
Kcnol. Basil Menologium Basilianum. Mrjvi t$ auTu) S', dOXr)otc Tat. 'Ev Se t?) (puXaxT) dvax,Oeic , Xa6tov uizb tu>v boiuv

fuvatxGv
 ; : ,

DIE QUARTA JULII. 21

A fuvaixoiv ttjv £y.Ty.Y)6etaav -jO-omav , iv to> sauTou t£- 7 Sanctus autem pristinae valeludini redditus, D
ubi plura
6y;xs aTY)6et. 'EvTa rcsptaTepd etopaTO TcepteTCTayivY) ti.> paulo post animam tradidit, simul atque columba
adjuncta.
'A-f(o> xai 6>c; fatl tt)? 8op(8oc; dvarcTaaa. ipsum salutando invitarat, ut e carcere exiret.
5 Taina 8e xaTetowv xai 6 elooXoXaTpYjc; Aouxtoc, Praeses ubi haec intellexisset, quodque Lucius factus
bibliothecw .
IrctaTpeuae to> XptaTo). '0 8e "Aftoc; lT)S "(evbyevoc., fuisset Christianus, jussit occidi sanctas Luciam et
&*r

y.txpbv uaTepov tyjv ^u/yiv drc4oo>xev, ay.a t6> tyjv Tce- Aroan et Cyprillam, et quotquot a S. Theodoro
ptaTepav daccaaayivYjv auTOV tou owrj(iaTO? e?sX6etv. baptismum susceperant. Postea Lucius baptismo
Ma6o>v xaiJTa 6 'H-fey.o>v, xai Sti o Aoiixioc; XpioTiavbc. ablutus, persuadet etiam praesidi Digniano, ut in
•Y^YOve , TcpoaeTaijev dvatps6r)vat Tac, dvtac, Aouxfav xai Christum credat. Qui postquam simul navigassent e
'Apiav xai KuccpiXXav, xai Sooi ISe^a-no tyjv rcapd tou Cyrene in Cyprum, invenerunt alium praesidem, qui
d-ftou GeoSupou a^pa^fSa. MeTa TauTa j3aTCTia6eic; s puniebat, eos, qui Christum invocabant. Ac Lucius
Aouxio; 7ce!6et xai tov 'H-feyiva Atfvtavbv TctcTsuaat subducens se Digniano, tradidit sese tortoribus,
XptoTM *
• al. K/aijnjt Tti) , ot xai exTcXeuaavTec, Sy.ou dccb Kupr)vrjc, cumquesnbvertisset altare, gladiominuiturcapite, et
efc, KuTcpov ,
eupov erepov 'H-fey.bva xoXdtov-a touc, a Digniano asportatur, et sepulcro mandatur. Cele-
e-txaXouyivouc, tov XpiaTbv , xai Xa6o>v 6 Aouxto; tov At- bratur autem solennitas eorum in sanctissimo Marty-
•yviavbv , zapeSuxev aiHbv [ eauTbv ] toi fSaaavtCTatc, iio ipsorum, seu loco eis sacro in Rhegio. ] Eminen-
xat dvaTpe^a; Tbv (3o>y.bv , c;(oet tyjv xscpaXrjV dccoTs- tissimus Cardinalis Baronius sacros Theodori
p.vevTat xai drcb tou At-fvtavou ouYxoy.(i;sTat xai TaoY) xa- triumphos accenset anno Christi 310, eosdembrevi
paStSoTat [ TeXeirat 8s r) auTfiv aiivacjtc; £v tw dfio)- elocjio exornans : quod supra citavimus e Marty-
TaTo) auToiv y.apTup(o> ev to> Prj-f(o>. ]
rologio ftomano.
6 Passio sacrosancti Martyris Theodori episcopi 8 Castellanus in suo Martyrologio Universali Tempus ilar-
tyrii.
Ambrosiance, Cyrenes, quae est in Lybia. Sanctus iste, qui vixit mavult Athletam nostrum passum dicere sub Maxi-
t, temporibus Diocletiani imperatoris, f
scite pingen- mino, cognomento Daza ; quam sub Diocletiano : E
darum litterarum artem calluit, quam summopere verum hmc ade.o non pugnant inter se, ut etiam
exercuit, et Ecclesiae reliquit multos libros, quos optime cohmreant; si dicaturS. Theodorus Cyrenen-
propriis ipse manibus conscripserat. Ideo] accusatur sis sub Diocletiano passus , non quasi tum temporis
a proprio filio [ Leone ] apud prasidem [ Dignia- etiamnumimperii regimen administrante, quipur-
num, quod libros, aliquos penes se habens, per puram posuerat anno 304 aut 305 ; sed quia gra-
illos a cultu deorum multos converteret ad Christi vissima in Christianos persecutionis fax ab ipso
fldem] quod Christianos doceret, duciturque ad Diocletiano inchoata, atque incensa , etiamnum
praesidem multis illum Christiani sequentibus, grassabatur, et grassari porro perrexit usque ad
[quibuscum etiam erant S. Lucia et Aroa , sic annum 312, quo tyrannus Maxentius, non sine spe-
vocata. Sanclus autem cum libros rogaretur, et non ctabiti Crucis, in aere apparenlis, favore, a Con-
daret, neque adduci possel ut Christum negaret] stantino magno fusus penitus . ac deletus fuit.
statim virgis ac phimbatis caeditur; et postquam Remitti tamen de ejus fervore ac crudelitate pluri-
altare calcibus impetitum evertisset , in altum mum capit anno prmgresso, uti testatur Baronius

sublatus raditur, acetoque et sale et pannis e seta in Annal. Eccl., nimirum 311. Itaque dicatur
confectis vulnera atteritur, et lingua per sectionem passus Thcodorus sub Diocletiano. quiapassus est

privatur. Ad carcerem perductus, postquam a sanctis sub ejws pcrsecutione ; et sub Maximino passum me-
mulieribus accepisset exsectam linguam , in suo morare nihil vclat, cum passus fuisse rcferatur eo

sinu posuit. Tunc visa fuit columba, quae Sanctum tempore ,

quo Cmsaris ille dignilate coruscabat.

circumvolabat, et quasi per fenestram revolabat. Qum duo apprime cohmrere in ratione temporis,

Haec conspicatus Lucius idololatra, credidit Christo. manifestum cst.

DE SANCTIS MARTYRIBUS
ASCLEPIADE THAUMATURGA, THEOPHILO, AG MENIGNO,
Ex Synaxario Sirmondi, et Ms. Chiffletii. J. P.

hosce Martyres inveni notatosinSup- noslrm Martyris 'Aax).Y)ccti; et voce 'Aax).Y)7cidor)i;

Sanctos
plcmento adMenma Grmca edita,quod typis derivata d-b tou 'AoxXrj-tou,
,

quod significat /Escu-

constat ex Synaxario Sirmondi et Ms. Chif- lapium, medicum olim clarissimum. Unde 'AoxXr,-

fletii, non conjunctim, sed divisim positos TctaSGv ccaibe; , Grmcis dicuntur medici. Et 'Aa-

conjungcre sub uno quia xXrjTCtdSat dicunturv. tou 'AaxXrjTctou eTcfyovot ab

De S. Ascle- Eos visum fuit hic tilulo, ,

piade
et coluntur eodem die, et desumunlur ex eodem /Esculapio genus ducentes. Memoria quoque Ascle-

supplemento. S. Asclepias sic ibidem signatur piadis reperitur in Menmo Chifjlelii.

deS. Theo-
'H Sfta 'AaxXrjTCid:; , y) 0auu.aTOup-fb; ev £ipY;vr) Te).. 2 Sanctis Chrisli Puyil Thcophilus annuntia-
philo
tur in dicto supplemento his verbis auTYj Yjuipa
Sancta Asclepias Thaumalurga in pace cursum con- ty)
.-

summavit. Dequa, quidnam ad lectoris instructio- b dftoc; 'Ispo,u.dpTup OeisiXo; t;(o£t t^X. Eadem
die sanctus hieromartyr Theophilus gladio cursum
nem proferam prwter duos sequenles versiculos, ,

nihil habeo :
consummavit. Subsequuntur duo hi cersiculi:
daxXY)7;idoY)Cj
'0 ©ebotXo; ecJaoatpeTTat xdpav
AcrxXY]icidc, du.ta6os
©ebv 9tXr;ia;, xai tcXIov cjwfj; otXr);.
nduouaa icpotxa xai TeTu.Yju.evY) vbaou;.

Mercedis expers, medica facta Asclepias Theophilus ense abscinditur saevo caput.
Gratis, minuta capite, dum morbos fugat. Amans, amicani vel supra vitam, Deum.
Allusio desumitur ex consonantia nominis proprii Allusio perspicue palet in nomine Martyris nostri
QsoftXoc;,
 , ,

22 ACTA SANCTORUM.
A ©eoeiAo;, id est Dci amans, Deo amicus, ueZgra- tcX. Eadem die [iv Julii) Sanctus Menignus in D
tus ; ct participio fiTdjra; , etadjcctivo sD.r)? ,
pace cursum consummavit. Cum hoc elogio , duos
^ita; omnia appcllant camdem radicem o'.),eu, amo. versiculos comple.ro :

Locumquoquc habet hic sanctus Martyr in Mcnmo Mivi-p/o; sxxXei tov 6aXaTTwSr] (iiov

Chifflctii. Varii variis dicbus coluntur Theophili, EJpwv apioTOu? tou? v£ac, xuiCTp.aTac.

e quibus /acilc poluit hic noster pcr confusioncm Vitam Menignus transiit similem mari

huc trans/erri; sed cum dc ea non constet, hic Nactus juventae remiges perquam bonos.

referendum du.riinus. Signatur insuper memoria liujus Martyris in Me-

3 Annum S. Menigni Martijris memoriam invenio nmo Chijjletii, ubi scribitur Bev.-fvo;, ct fortasscsic

deS.Menigno. ibidem : t»i autjj rl \i.ipz 6 8mo? Msv.-pios ev etpYjvvj scribi debet.

DE SS. THEODOTO MART. & DONATO

EPISCOPO LYBLE
r. p. Cultus ex Menaeis impressis.

Sanclorum par nobis cxhibent Mcnma

H
IV JULII. oc qitm ibidcm dicta sunt. Sancti nostri etiam in-
Grmcorum typis edita his verbis : Eo- scripti lcguntur hac etiam dic, in Menmis biblio-
dem iv Julii) sancti Martyris Tbeodoli
( thecm Ambrosianm, quibus adscribitur, quod fue-
ct Donati episcopi Lybiae. Quos ctiam lego rint episcopi Lybiae et Martyres. Di/fwile est dcter-

apud Maximum Cytherorum episcopum. Addiiur minare, utrum non inducta sit aliqua confusio
Utrobique Maria mater S. Symeonis De hac Stylitae. inter hosce nostros Martgres et alios eisdem cog-

B agitur inter Prmtermissos v hujus sub nomine nomines, aliis diebus celebrari consuetos ; etvero E
Marthx, non MariiB. Porro in vita ejusdem S. Mar- »io» raro id esse factum experientia docuit. Yerum
thai vidum, matris S. Symeonis Siylitm Junioris, cum nulla sufficiens ratio id satis certo persuadeat,
Commcnlario prmvio dicitur no-
die xxiv Maii in visum est eos hic non prmtermittere, sed in pos-
men Vbamprolllaithahiepeperam irrepsisse.Lege, sessionc. qua gaudent hactenus, relinquere.

DE SANCTO MARCO CONF.

}. V. Notitia e Mena?is bibliothecae Ambrosianae.

iv Jri.ii.
Dic el
iertia hujus'actum de sanctis Marco
Mociano Martyribus, dataque eorum
notitia partim exMenmis bibliolhecm
fuit Martyr
utriusq ue titulo,
et Mociano socius, tum ex diverso
tum ex diverso die cultus, tum ex
cst, socio, qui additur uni , non item alteri. Optan-
Ambrosianm in cujus excerptis occtirrit
, dum tarnen foret, ut in pluribus Menologiis, aut
non die m, sed iv hujus, \i.rw.-q tou ooiou ^aTpb? Map- synaxariis memoria ejus inveniretur inscripta, quo
xou, memoria sancli patris Marci qum et in alio ;
de sacro ejus cultu certius constaret. Qua tamen
insuper apographo dictm bibliothecm , codem die gavisus est huc usque, gaudere pergatpossessione,
iv lcyitur simpliciter, sub nomine Marci confessoris. cum nihil satis certi ac solidi cogat eum inde de-
Vndc vidctur hic Marcus dislingui ab alio, qui et lurbarc.

DE
SS. FLAVIANO & ELIA
ANTIOCHI/E ET HIEROSOLYALE EPISCOPIS
COMMENTARIUS APOLOGETICUS
CAPUT 1. Reccntior ulriusque in sacris Fastis mernoria, ob dubiam fidem.
J. B. S.

uatuor nobis Pulriarchas depingunt Cy- a Baronio selectum fuisse, quo utrumque simul
Anno dxviii.

Q
rillits monachus Scytopoliianus auctor referret. Hmc est Henschenii observatio subfinem
riin- s. Sabm, Euayrius Scholasticus, commentarii dc S. Macedonio : Non sunt tam illu-
atque cx his Nicephorus Callistus in quos stria testimonia venerationis S. Flaviani Antiocheni
potissimum desmierit Anastasii Impcratoris furor et Eliae Hierosolymitani apud Grcccos forsan quia
Anliquis om- :

tnlius Faslis ci in synodum Chalcedonensem non obscura. cum Macedonius

tam- in fide orlhodoxa constanter per-
ignoti, etsi aliquando lacita rabies; Euphemiumnimirum sisterct, ipsi vidcntur vacillasse. Interim veneramur
el Macciloiiiiim Patriarchas Constantinopolitanos, etiamillos, quia si non olim Gracorum Fastis, saltem
de quorum poslremo in Hensche- Aciis nostris egit nuper Romano Martyrologio fuerunl adscripti , iu
nius ad xxv Aprilis, Flavianum Antiochenum et novissima ejus recognitionc , ex judicio Cardinalis
Eliiim Hierosolymitanum, amboshoc die inMarty- Baronii.
rologio Romano sub una annuntiatione conjun- 2 Ita sentire debuit in sacris Fastis recensendis
ctos, qiiainijiiuiii in iuillis omnino Eastis, sive
Rum . Marl
Grm- peritissimus Henschenius, ita in Patriarchis
Hie- a lliironio
eitsvoe Latinis lioriim tiomina inscripta noverimus: rosotymilanis ante 3 lomum Maii Papebrochius, "tserti sunt
coruin aulem obitits, seu dics nalalis, non iv Ju- ita ego sentire cogor, utpote cum in nullis Mar-
Hi, sed potius xix aul xx consignandus fuerit:
lyrologiis autMcnotogiis. sire antiquis sire novis.
unde miralistintpridem Majorrs nosiri, hunc diem tditissive Uss., Gracis sive Latinis, adhibitaquan-
tavis
 :

DIE QUARTA JULII. 23

tavis diligcntia, eorum memorsam riperire potue- fidem apud omncs testatam voluisse videtur Libera- auctom
adco intelligi nequeant ea in notatio- B s
rim, atque. tus, Breviarii cap. 18 et 19. Hmc Ooari pathctica '
-
-

nibus Baronii vcrba : Cur ilaque liac potissimum die dubitatio, qua utriusque historici auctoritatem
de his agatur, nulla mihi cerla suppetit ratio ; cum expendit libratque, sed ubi, me quidem judice,
multae essepossint, nempe translatio, vel basilicae si fuit prmferendus, qui duobus et amplius seculis
dedicatio, ut de aliis factum videmus. At enim nihil anterior, rebusquc adeo gestis popinqmor et prope
Itorum duobus islis Sanctis fatere, ccrtissimum prmsens intcrfuit.
est; nequc commemoratio Flaviani Anliocheni, xxvn 5 At vero nec sancti Theophanis auctoritas ne- nimium fisus
Septenibris cum Nectario compositi in Synaxario gligenda : id equidem fateor ; in iis prmsertim, ^oritati
Theophanis.
nostro Claromontano, ad secundum Itunc Antio- qum ejus mtati viciniora sunt; verum ubi de viri
chenum, magis quam ad primum, Nectarii ipsius tanti, qualem fuisse. Flavianum agnoscimus fide ,

mqualem, referenda videtur, quidquid paulo
ter in prmfatis Patriarchis Hierosolijmitanis lo-
cutus sit Papebrochius. Quin imo a sanctitatis glo-
ria Flavianus et Eliastantum abcsse, visi sunt, ut
Goarus Theophanis editor et iliustrator,
suispag. 583, ex Byzantinorum historicorum, Eu-
agrii prmsertim et Theophanis, contrariis prope
ali- salvanda qumritur, eo securius admittenda faven-
tia tcstimonia, quo ea tutioribus synchronorum
hominum documcntis niluntur. Dura utique sunt,
qum scribit S. Theophanes apag. 429, tum de Fla-
in nolis viano, tum etiam de Elia. E multis paucula, sed
ea decretoria sufficiant ex pag. 131, ubi expressis
verbis in hunc modum loquitur : Elias autem,

narralionibus, anceps hmreat dubiusque, hmrcti- Hierosolymorum Episcopus, Chalcedonensem se pro-

cisnc Flavianum, an Catholicis acccnseat. Yerba scribere teslatus est. -De Flaviano autem paulo
ejus sunt. infra, eum ait, ex animi dejectione, non solum
3 Discriminis haud exigui, Theophanem inter et Diodorum, Theodbrum, Ibam et Theodoretum, sed
lte eorum ,sal- Euagrium, Flaviani Antiochensis Episcopi fldes sub- et ipsam synodum Chalccdonensem anathemate
tem allerius
jectum materia; hoc eam integram perseverasse, percussisse in ecclesiae publico conventu. Alia pro-
el
fidc
illo corruplam penitus et extinclam asserente. Mo- dncenda non sunt, ut Sanctus uterque hmreseos
B
nachorum gregem haud contemnendum, suis Iitteris insimuletur, aqua immunes fuisse, docebit caput
ab haeresi Flavianum vindicanlium , adducit Eua- proxime sitbsequens. Unum hic solum ad Goari
grius lib. 2, cap. 31 , Xenaiae inimicitias, et ex si- dubitationcm observatum volui, nempe, quemad-
mullatibus calumnias, confictam ab advcrsariis hoe- modum ipse in iisdem notis S. Eliamab impacta
reseosnotam; ut a fide discedcret, vim illatam, per- labe tuetur, ila et ab cadem fuligine eximi potuisse
seculiones, minas, seditiones, mortem ipsam intenta- S. Flavianum, non unomagis quam
si meminisset,

tam, et inflictum exilium narrat cap. 32. Quis tantae altero loco, aut Teophanem, aut eos, quos ipse
1
constantia vir, a sanctitatis et innocentiaejudicibus, secutus est, salis rerosimiliter ab hmrecticis
qualesBaronius, Petaviusetalii, inSanctorumalbum, corruptoribus depravatos fuisse.
recenseri non mereretur? In adversum rapere me mo- 6 Sanctis nostris alia via excusandis succurrit Verum Pagius
litur Theophanes, et Flavianum imbellem, timoris Pagius, ex Euagrio recitans varias per id temptis,
mancipiuin,favorisaucupem, a probis rejectum, ipsis agitatissimis Ecclesim in Oricnte rebus, ipsorum-

haereticis, obanimum nutantemetincertum,exosuni, mct Orthodo.rorum scntentias agendique rationes,

ac propriis tandem tecbnis mulctatum repraesentat, undc turbm et dissentiones mirum in moditm ac-
hoc et tribus, qui sequuntur annis. Ulri fides adhiben- creverint. Sed nullus (inquit ad annum 401, nitm.

da, Euagrio Flaviani temporihus viciniori, an poste- 5) Euagrio luculenlius narravit statum ecclesiarum
riori Theophani? Auctoribus suis innititur Theopha- sub Anaslasio, ad quem plerique animum non at-
nes : tesles juratos, senes, cum quibus de Flaviano tendentes, Praesules innocentissimos reos existima-

disseruit, exeptione majores adducit Euagrius. Hare- runt, et quae ab antiquis, inter se pugnantibus, de

ticus an Ortbodoxus, Sanctus an impius Flavianus? iis, quae tunc gesta sunt, in Iitleras relata, solido

Decidant alii. Sanctum praedicabo, quem sanctus criterio non discussere. Euagrius itaque lib. m, cap.

Theopbanesulimpium damnal? Haereticumasseram, 30, ubi de Anastasii Impera_toris nuncupatione

quem verilatis et fidei assertorem fidelis historicus locutus est, scribit Idem porro Anastasius, utpote
:

Eugarius celebrat? Utrumque abborret animus. passis sludiosissimus nihil omnino innovari voluit,
,

4 Ulut se res habeat, Flavianum suo jam tempore praacipue vero in Ecclesiae statu; modisque omnibus

dubitat Goa- hareseos insimulalum mihi suggerit Euagrius ium;

elaboravit, ut ct sanctissima; ecclcsiae absque ulla
rus. ubi cap. 31 Neslorianum errorem impingit Xenaias. perturbatione remanerenl, et cuncti, qui i|i<ius

Ut quid cnim Nestorii pravilalis admissae reum ac- iinperio parebant, altissima pace fruerentur, omni
cusaret, quem solo fidei orthodoxae nomine poterat rixa ct contentione, tum ab Ecclesiae statu, tum a
dammare? Sola fidei integritas crimen erat in relius publicis procul amandata. Et Chalcedonensis
Flaviano : non ex Nestorii reatu, crimen fuerat in quidem Synodus iis temporibus, nec palam praedi-

Flavianumrefundendum.qucmsolafidei puritasreum cabatur in sanctissimis ecclesiis, nec omnino rejicic-

agebat. Neslorianum itaque inclamabat Xenaias, batur. Singuli enim earum Prsesides , prout ipsis

quia quem Eutychiana; suae haereseos conscium et visum fuerat , agebant. Et nonnuili quidem eorum,
cuncta quae in illo Concilio exposila fuerant, pertina-
adversarium noverat, orthodoxum probare nequibat
cissime defendebant neque in ejus decretis vel
tum etiam cum cap. 32, seniores, quos memorat, in :

Flaviani defensionem adducit Euagrius, quos certe ullam syllabam remittere, ac ne unius quidem liilera

muiationem admittere sustinebanl. Alii vero Chalce-

tanto studio, quasi juralos testes, non proferret, nisi
donensem synodum ejusque decreta, non modo non
Flaviani nomen in judicium trahi ejus causae tutius
suscipiebant, verum etiam illam una cum Leonis
agendae providus non persensisset. Ab omni tamen
hosreseos suspicione liberasse, et orthodoxam ejus epistola sub anathemate damnabant.
7 Alii
 : ;)

24 DE SS. FLAVIANO ET ELIA.

AUCTORB 7 Alii Zenonis Henotico mordicus inhaerebant

CAPUT II.
I. B. S. idque tametsi inter se dissidercnt de una aut de
Ex Euagrio
duabus naturis : bi quidcm compositione imperialium Sanctorum Vindicise adversus Theophanem
modum re-
perit litterarum decepti; illi vcro paci et concordia; magis
aliosque.
sludenles : adeo ut totius orbis ecclesiae in varias

factiones divisae essent, ac ne Antistites quidem sibi

Elias defendi-
mutuo communicarent. Hinc multa dissidia in Orien- Jam dictis, a Baronio sapientissime statutis, et
tur emendatio
Occidentis partibus, et per Africam exstiterunt,
a Pagio recte applicatis, hujus systema libenter textu Theo-
tis et
suscipio,quousque ad excusandos Sanctos nostros dori.
cum nec Orientales Episcopi Occidentalibus et Afris
conducere potest. Admitto item, contra ipsius
sociarentur , nec isti vicissim coirent cum Occiden-
regulam, in factis hominum melicndis , smpe
talibus. Quin etiam ad majorem absurditatem res
peccasse scriplorcs , imoqumjam ab aliis sincere
progressaest. Nam nec Orientales Antistites inter se
nec tradita fuerant, in malum sensum interpretatos
ipsi communicabant ; nec Occidentales item,
fuisse. At locum Theodori Lectoris lib. ir, pag.
Afri inter scmelipsos communionem fovebant, nedum
cum peregrinis et extraneis. Quae cum Irnpertor 561, cx quo verosimillime sua accepit Tlieophanes,
quibus S.Eliam, ut Synodi Chalcedoncnsis prodi-
Anastasius videret, Episcopos qui aliquid innovarent
siquem forte deprehendisset, torem traducit, malim cum Goaro ad alium verio-
ecclesiis exturbabat,

aut Concilium Cbalcedonense prajdicantem , contra rem sensumreducere. Audiamus ipsum citata jam
consuetudinem, aut idem sub pag. 583 : Eliae partibus sustinendis, eidemque in
inolitam locorum
inculpatae frdei jure protegendo, in Euagrii vel ca-
anatbcmate damnantem. Et ex regia quidem urbe
primum ejecit Eupbemium, deinde Macedonium, cui lumniam vel errorem, totis viribus insudat Baronius

successit Timotheus. Antiochia vero Flavianum cx- ad annum dxxi, anum.8ad 18. Incassum omnino :

pulit. Ita Euagrius, adquem nonnullas obsenatto- ex corruplis quippe Theodori Lectoris verbis calum-
B nia omnis exurgit ex integro textu summa
nes, ad sanctorum nostrorum innocentiam facien- : tenetur

tes, satis apposite concepit Pagius, quas hicjuverit ejus laus, et innocentia comprobatur. Theodoriani

subjungerc. Sic habel textus ex eo patet corruptela, quod Theophanes

8 Is agendi modus Anastasii ecclesias innumeris Theodorum exscribens, Theodoro contraria scribat.

hos et alios perlurbationibus replevit, quas lolli vix posse multi Vitiatus itaque Theodorus aut Theophanes : at non
Orientales sancli Prsesules existimarunt, nisi calamitosis illis hic, cujus scripta, Eliam memorantia, nullius erroris
Prwsules religione arguuntur. Quid igitur superest, quam vitiatum
temporibus reconomia utcrentur, et salva
excusandi.'
orlhodoxa , alia ad substanliam ejus non pertinentia Tbeodorum, et ticto ejus vitio delusum Baronium
dissimiilarent. Verum rigidiores et ardentiores Or- admitlamus ? Hoc antem pacto in Christophorsonea

thodoxi, quos primo loco nominat Euagrius, istos Eusehii, cui Theodorus adjungitur, edilione Theodo-
proinde ac bfereticos habebant; indeque qui tunc rus emendatur pag. mihi 187, tomo II. TOaa tw
vel postca scripsere, tradunt, eosdem Svnodum etcic/.c™ tuiv 'l£pooo)a>u.ti>v TipooetalJEv 6 (3actX£u<; o6v-

Chalcedonenscm non suscepisse, quod scilicel Heno- oSov aQpotcai tuv Otc' auTcv , y.a'i xaxa tyj? ouv6Sou tliiq-

ticum Zenonis, in quo tamen nulla haeresis contine- cloao9at. 'H)>!a; 2e ouvooov u.'ev ou cuvTjOpoiCcv , auTc;
batur, amplecterentur, vcl Theodorum Mopsuesten os u.6voc. dva(tey.aTica; NeoToptov , y.a't EuTuy;ij , xai Ati-

sem, et Theodoretum, quibusActa Concilii ( balcedo- Swpov, y.a't OeoSupov, tt)v Iv Xa),y.-i;o6vt civooov a-eos^aTO.

nensis favebant, pro haereticorumfautoribusbaberent. Elias Hicrolosymorum Episcopo mandavit Imperator,

Et tamen Eupbcmius, Macedonius, Flavianus, aliique utSynodum Episcoporum, quos sub se habebat, colli-
sanctissimi Praesules, Ecclesia; saluti consulentes, ut geret, et quarlam Synodum condemnaret. Elias

quidem aulumabant, aliamviam non iniere, et quam vero Synodum quidem non congregavit ipse vero :

tenebant rigidiores Orthodoxi, Ecclesiae detrimento- solus Nestnrium, Eutychem, Diodorum, Theodo- et
sam fore putarunt. Eoilem modo se postea gessisse rum damnavit, et Chalcedonensem Synodum recepit.
'
S.Germanum.Episcopum deinConstantinopolitanum, Quidquid alias legeris, vim historim et ejusverbis
quando Philippicus Imperator sextam Synodum ge- in/ert, inquit Goar.
neralem abrogare conatus est, infra videbimus. Hinc patet, quam integra fuerit S. Elim
10 Flaviani apo-
togia ex Eua-
Sapienler Baronius anrro cccc, num. 62 loquens de fides, apud Theophanem male insimulata, ut ex
grio,
iis, quas scripta sunt in causa Catbolicorura et pluribus Cyrilli monachi locis infra copiosius
Origenistarum , a quilms ullimis slabal Joannes demonstrabitur. Et vero non rninus inculpatam
Cbrysostomus , sanctitate et doctrina celeberrimus : fuisse S. Flaviani orthodoxiam, ostendit Pagius
Cum s;c[ie contingat, inquit Baronius, sapientissimos num. il, asserens, ea qum Theophanes de eo scri-
ipiosque falli, eosdem tamen a sapientia, et insita psit, a rigidioribus orthodoxis accepta, qui non
probitale non cxcidere, cum nimirum ad ea quae communicabant cum iis, qui Henoticum admise-
agunt, recto sinceroque mentis feruntur intuitu, etc. rant, et apud quos, omnibus in Synodo Chalcedo-
Cum igitur dc sanctissimorum virorum Epiphanii, nensi contenlis non adhmrere, idem erat ac eam
Hieronymi (ut de Theophilo dicere praetermittamus ejurare. At Flavianus Antiochenus moderatior
atque Joannis Cbrysostomi optima mente dubitare, erat, satisque esse exstimabat, ut
Synodus damna-
religio sit, qutecumque ab lis acta sunt, in meliorem rctur silentio, aut deea loquendum esset, alia
si
partem accipias necesse est. ceconomia ulendum, ac consentiendum damnationi
Diodori, Theodori ac quorumdam aliorum, ac
insuper quorumdam capitum, ad substamtiam fidei
non spectantium. Unum ei tantum ante oculos
erat, salus nempe Ecclesim et fidei iulegritas. Sed
cum hmc ejus moderatio, nec Catholicis ardentiori-

bus,
 , .

DIE QUARTA JULII. 15

bus, nec hmreticis probaretur, ab utrisque insi- themate prosequeretur, quo nolente, episcopatu suo Al.CTOBK
I. B. s.
vnulatus est ; a Catholicis Eutychianismi, ab privatus, in exilium quoque damnatus est. Haic ibi :

hmreticis Nestorianismi : indeque Euagrius, qui quibus quidem Severianorum impostura de Flaviani
longe melius quam Theophanes, qum in ejus causa lapsu detegitur. Marcellinus Comes in Chronico exi-
gesta fuerant, scire potuit, quo potest argurnen- lium Flaviani nulla alia ex causa contigisse testatur,
torum genere, ejus innocentiam tuetur ; e contra nisi quod Severianorum procellae, qui Sidone conve-
Theophanes, ab hmreticis et rigidioribus Catholicis nerant, se viriliteropposuisset. Qua autem aestima-
deceptus, eum Synodum Chalcedonensem exanimi tione post mortem ab orthodoxis habitus sit Flavia-
dejectione reprobasse scribit; Quod Euphemio, nus, consule ActaSynodi Constantinopolitanae, quae
Macedonio Epp. Constantinopolitanis et Elim Hie- celebrata est Justino Aug.et Euchario Coss. ubi totius
rosolymorum Episcopo etiam contigit. Licet enim populi festivas acclamaliones de S. Flaviano reperies,
propter Synodi Chalcedonensis defensionem, quihus, ut ejus nomen, ab haereticis erasum, resti-
persecutionem sustinuerint, et dignitatem amise- tueretur in diplycha, ejusque venerandae reliquiae
rint, ut recte Baronius suis locis ostendit, quia transferrentur, petitum saepius esse cognosces. Quo
tameninillis rerum circumstantiis, Ecclesim uti- etiam spectat Tyriorum pro Flaviano postulatio
liorem fore censuere oeconomiam, quam ardentius apud Henschenium de S. Macedonio, ad supradi-
in omnibus ejus juribu defendendis studium; vi- clam xxv Aprilis pag. 373 num. tCi.
tarenon potuere, quin ab aliis deceplis infamaren- 13 Pergit Baronius : Non tantum Flavianus, sed qui Eliam
tur. Verum in legendis antiquis auctoribus, qui etiam tuetur.
si et Elias, de quo agimus, iisdem aspersus calumniis
de Euphemio, Elia et Macedonio locuti sunt, qum ab hsereticis reperitur, quibus inconsulte nimis fldem
supra ex Euagrio retulimus, prm oculis habeas, adhibens Theodorus Lector, quern supra a Goaro
nullius apud te momenti erunt, qum adversus hos explicatum exhibuimus, lib. 2 Collectaneorum haec
sanctos Preesules dicta fuerint, quia eorumdem scribit : Ipse solus Nestorium, Eutychem, Diodorum
B
scriptorum deceptionis causa et origo tibi certo el Theodorum et Synodum Chalcedonensem auathe-
perspecta erit. Atque hmc ferme Pagii pro Sanctis mate condemnavit. Sed qua? hasc adversantium sibi
nostris apologia. rerum confarcinatio 1 Si damnavit Eutychem et Ne-
11 Neque vero ibi sistit; nam ad annum 512, slorium ; damnantem illos, Synodum Chalcedonensem
ex Marcellino numero prmsertim 6, alia colligit ad probandam suscepisse oportuil. At litterae ejus ad Anastasium
Comile SS. Flaviani et Elim Cathoiicam doctrinam, qum Imperatoremceteraequeresgestae ipsius, aCyrillo rao-

ex ipsis fonlibus desumpta, paulo fusius et clarius nachoin Actis S.Sabaerelatae, Acta Synodica, ac ce-
exhibebimus. Et primum quidem pro integra terorum testimonia, non tantum ab omni haereseos
Flaviani fide apertissimum fert testimonium sordis labe purgatum reddunt, sed adeo illi favent, ut

Marcellinus Comes ad consulatum Pauli et cognoscas, perditissimis illis temporibus, inler tot

Musciani, seu ad prmdictum annum 512, cujus naufragia Episcoporum, ipsum solum cum Flaviano
hmc sunt verba : Porro rediutegrata Anasta- Antiocheno et Joanne Episcopo Palti stetisse intrepi-

sius pravitate , infamem et irridendam Synodum dum adversus innumeras haereticorum phalanges.

apud Sidonem civitatem , cujus de nomine , in Haec autem pluribus in Annalibus ecclesiasticis per-
ridiculisnomina praponuntur lxxx ferme per- , tractavimus. Eodem utique studio et eadem mente,
fldorum Episcopis congregatis, adversum Orlhodoxo- ul spectatissimos fidei orthodoxm de/ensores con-
rum Episcopum, fleri imperavit. Flavianus Antiochiae fessoresque , utut de cetcro in pcrlurbatissimis

Catholicus Patriarcha, et Joannes Paltensium oppidi Ecclesim rebus, plusculafortasse indulgenlra, aeco-

Pontifex, quoniam hunc ccetum sacrilegum refelle- nomiaaut dispensatione usi / uerint, cmlitumhono-
quod Petra dicitur, exsules missi
rant, in castellum, ribus et veneratione dignos ostenderet, meritoque a

sunt. IuiFlavianus Confessor Chmsti in Domino se Martyrologio inscriptos. Nunc singulorum gesta,
requievit. Nec minus clara erunt Cyrilli monachi quantum quidem fieri poterit, seorsim percurre-

pro S. Elia Hierosolymitano testimonia paulo in- mus.

ferius adducenda; uttuto afjirmari posse videatur, CAPUT III.

errasse Theophanem, in iis qum contra Sanctos

S. Flaviani gcsta ex variis collecta.
nostros, nimis crude, citato superius loco et alibi
tradidit. Liberatum vero inBreviario cap. ISet 19

pro illibala Flaviani orthodoxia stare, Goarus ^ancti nostri ortum, patriam, et primm mtatis Ex monocho,
demdecterico.
eliam supra observavd. decursum nemo estquiex professo describat : mo-
fil AntiiHhen.

12 His modo adde brevem sed nervosam Baro- nasticam vitam egisse in monasterio quodam, quod Episcopus

in notis ad Martyrologium, iis situm erat in agro, qui Tilmognus dicitur, in Syria
ex Daronio nii apologiam,
Cceles, quae secunda Syria appellatur, testis cst Eua-
aptandam, qum explicatiora protulimus aut sub-
grius lib.3cap. 32. Inde ad clerum Antiochciutm
inde explicabimus. Qua; item sequenti cap. 32
scri-

Flaviani pro accessisse oportet, cujus ecclesim Patriarcharttm,

bit Euagrius, inquit, de constantia
con- saltem Palladii decessoris, inlernuntium, missum
Chalcedonensi, praedicta omnia, adversus illum
Quod item ex vita Sabae la- seu legatum egerit apud aulam Constantinopolita-
ficta, mendacii arguunt.
illum ab nam. Ita enim scribit Theophanes pag. 122 : Ceterum
psus Flaviani comprobari videatur, locum
esse, Acta Palladio AntioclmePraesule defuncto, Imperator Fla-
aliquo nebulone depravatum ac mulilatum
Nicaenae secundae Synodi manifesle declarant.
In vianum presbyterum, et ejusdem ecclesiffl missom,
hisce in mortui locum designavit. De hac re ita scripserat
Actiono enim prima ejus Synodi, idem locus
verbis descriptus habetur Itaque variis modis Fla-
:
Euagrius lib. 3, cap. 23 : Morluo post luec Palladio,
Aniiochensis ecclesia; Antislile, Flavianus cum in
vianum afilixerunt; cogentes interim etobtorto collo
ana- ejus locum successisset , Salomouem Antiochenum
buc trahentes, ut Acta Chalcedonensis Concilii
D presbyterum
Julii Toinus ii.
 .

26 DE SS. FLAVIANO ET ELIA.

AicroRK presbyierum misit Alexandriam, qni Synodicas ipsins qnamdiu quidem hellicis rebus districtus tenebalur,
I. B. S.
pcrfeiTct, et Joannis vicissim htteras llagilaret. Erat ab Orthodoxorum persecutione abstinuit. Postquam
kic Joannes Mela, alias Hemula, quem cum inter vero panlulum a bellicis occupationibus respiravit,

Euty chianos seu Dioscorianos numeret Thcoplia- denuo adversus ecclesias et contra Macedonium in-

nes, haudmirum, quodverbis nuperrime rccitatis, surrexit. Qum contra Macedonium molitus estAna-
mox subjurtgat. Flavianum hunc Chalcedonensibus stasius , diligenler prosequitur Henschenius ad
decretis mentem oppositam tenuisse narrant. Cui citatum supra diem xxv Aprilis, ex quibus facile
opinioni deinccps insistit idem scriptor, Flaviano est intelligere, himc primo adoriri voluisse, ut eo

passim infensus, quamvis ex Cyrillo, in vita S. dejccto, SS. Flavianum et Eliam eadem poena sen-

Sabm, apud Surium cap. 70 constet, Flavianum, sim involveret, quos noverat mque acres Concilii
in vera et recta ratione ingressnm, eadem cum Ma- Chalcedoncnsis vindices, nec ulli Episcopo, aperle

cedonio et Elia sensisse. Eutychiano, communione conjunclos.

15 Qumrit Tillemontius. quo anno e vivis exces- 18 Jteperitpaulo post Anastasius instrumentum ab impio
Xenaia dire
anno WS serit Palladius, verus ipse Clialcedonensis Synodi sua impietale dignissimnm, sacrilegum Xenaiam,
exagitatus
vel <W. Flarianus successerit cujus Persam genere. Eutyclietis erroribus, imo forte et
osor, quo autem ei ;

non ulterius extendi polest chronologica vitee se- Manichmorum fadissimum, hominem vix Christia-
ries. Si salis reclc implexos smpe Theophanis cano- num, de cujus flagitiis non est hic disserendi locus.
nios distinxit Papebrochius, notandus erit annus A tali inferni satellite dira passus est Sanctus

499, cui etiam Palladii obitum innectit Tillcmon- noster, adeo ut ejus technis et machinationibus
lius, quarnvis interim prmplacere ei videatur an- exsulare demum coactus sit. Rem fusius narrant
nus proxime prmcedens 498, quidquid Victor Tun- rnonachi Palmstinm, in celebri cpistola ad Alciso-
nunensis scripserit an. 497; qum jorte alias a nem Nicopolitanum Episcopum, Catholicm fidei
nobis diligentius examinabuntur, uti et ejusdem professorem. in qua nonnulla Flaviano perperam
S. Flariani exilus, sew tempus quo m exilium de- imputata, certe a monachis rnale confusa observa-
pulsus est. Errorem irrepsisse in Nicephori editio- vit Baronius, in laudatis supra notis, cujus verba
nem , dum soli septem episcopatus anni Sancto hic prmmittenda censui : Jam reliqunm est, ut Fla-
nostro tribuiiutiir, indubilalum est : sive enim prm- vianum ab hau-eticorum calumniis vindicemus. Reci-
sulatus initia referas ad annum 498, sive ad 499, tat Euagrius lib. 3, cap. 31, et ex eo Niceph. lib. 19,
cum certissime non anle annum 512, Sereri et Xe- cap. 18, litteras quasdam monachorum
Palacstinae ad
naim artibus e sede dcjectus sit, plusquam septem Alcisonem de Flaviani lapsu, quasi ex parte damnes-
annis ipsam tenuisse dcbet, imo ferme quatuorde- set concilium Chalcedonense. Rursus autem in Actis
cim, iitpluribus demonstrat Tillemontius tomo 16, S. Sabaj, qua; ex Metaphraste descripsit Lipomanus
pag. 8/2. Tom. 5, habetur, quod coactus ab hacrelicis damna-
16 Porro, ui unum sub aspectum etiam vitm rit Synodum Chalcedonensem. Quod litteras mona-
Obilus refe- ftnis proponatur; a Joannc Moscho traditum habe- chorum, ab Euagrio recitatas spectat, scias deprava-
rendus esl ad
mus, inter Vitas Patrum pag. 870, de S. Flariano tas esse ab haereticis, quod quisque licet cfecutiens,
19 vel so
Julir 8/8. mque ac de S. Elia, diclum ab Abbate Polychronio, dissimulare non poterit. Quid est quod ibi dicilur,
quod ab Anastasio Imperatore ambo fuerint exilio Flavianum ingenue professum esse Concilium Chal-
relegali propter sanctam Chalcedonensem Synodura; cedonense in his, quae spectant ad damnationem
Elias ipiidem in Haila, Flavianus vero apud Petram. Neslorii Eutychetis
et : in his aulem ,
quas essent
Die vero quadam significaverunt sibi ambo Patriar- fidei, nonitem?Ha3c quidem inter se invicem pu-
chae, mutuo dicentes Anastasius hodie morluus est, gnant, ut simul vera esse nonpossint
:
: nam utriusque
eamusigitur, el nosut cum illo judicemur. Et post haeresiarchae damnalionem recipere, non aliud est,
duosdies ambomigraverunl ad Dominum. Jntellige, quam recta; fidei norm», ab eodem Concilio contra
ut recte conjicil Baronius, post duos dies ab acce- praedictos edilae, consentire. Quid insuper est, quod
p!is iiiiituis litteris, nam Cyrillus apud Surium idem Euagrius ibidem in fine dicit , Flavianum ab
cap. 84, diserte tradit, vita excessisse Eliam decimo haereticis in 'exilium esse
pulsum, nisi ipsum illis
die post Anastasium : cum ctutemisobierit ix Julii adversarium demonstrasse?
anno 518, consequens est, ulrumque Sanctum, 19 Habe modo prmdictam epistolam, ut ab Eua- male a »»'<-
post quinqueannorum exilium,, ad laborum coro- depin-
grio, citato lib. 3, cap. 31 relata est. Mortuo autem imllis
nam evolasse xix vel xx Julii, anno illo 518, uti
Petro, inter se ipsos iterum descissi sunt. Et A!e\an- giiur
expressius de sancto Elia notavit monachus Cyril- dria quidem et iEgyptus ac Lybia intra
suam commu-
tw$, ni/ra recitandus.
nionem permansit. Reliquus item Oriens seorsum
17 Vt Sancti gesta resumamus, meminisse opor- ab
aliis communicavit, propterea
Anaslasio Or quod Occidentales
tetexjamcitato Cyrillo cap. 70, quamprimum S.
ihodoxos jier prorsuscommunicareillis recusabant, nisiNestorium,
sequente
Flavianus sanctis Macedonio Constantinopolitano
Eulychem ac Dioscorum sub analhematc damnantes,
et Elim Hicrosolymitano communione
effidei con- Petrum quoque Mongum et Acacium iis adjicerent
cordia iinitns fuit, non potuisse amplius contineri
In hoc igitur rerum statu cum essent totius orbis ec-
ab ira Imperaloris Anastasii, qui
adversus pietatem clesiae, Eutychiani el Dioscoriani, ad exiguum pror-
solam erat forlissimus, nec ferre poterat eorum
con- sus numerum
cordiam. Hinc eolligas, abipso susceptipatriarcha-
redacli sunt. Cumque brevi defectur-
esscnt, ita ut amplius in terrts non
tus exordio, et S. exstarent. Xena-
Flavianum et duos alios exagi- iasquidam, vere nominis sui, id est alienus a Deo;
tatos fuisse ab Imperatore , verosimiliter non nescio quo consilio, nec qua de
destituro', causa, susceptas ad-
nisi intervenisset bellum Persicum, versus Flavianum inimicitias
quod ab anno 502 ad 505 tenuisse exercens; prstextu
dictlur. Porro tamen fidei, ut plerique narrant, adversus eum com-
Anastasius , inqv.it Theodorus Lector pay. 561, moveri, eumque tamquam Nestorianum calumniari
coepit.
 , ,, ,

DIE QUARTA JULII. i7

coepit.Sed cum ille Nestorium simulejusque opinio- Interea Xenaias et Dioscorus, multis Episcopis sibi Aucioai
J B S '

nem sub anathemate damnasset, Xenaias, reliclo adjunctis, intolerabiles erant, dum tumultus concita- ' '

Nestorio, ad Dioscorum transgressus est, etad Theo- rent adversuseos, qui Synodum analhemati subjicere
dorum ac Theodoritum et lljam ac Cynim et Eleu- recusabant. Ex quibus eos, qui ad finem usque ipsis
therium ac Joannem, alinsque nrscio quos, nec unde non cesserant, multis machinationibus in exilium
collectos. Ex quibus quidam Nestorii dogma re vera ejici curarunt. Hoc igitur modo Macedonium et Jo-

sectati fuerant; quidam vero, cum in suspicionem aunem Episcopum Palli et Flavianum in exilium
ejus rei venissent, postea idem dogma sub anatlie- trudunt. Atque haec sunt, quoe in supradicta epistola

mate damnaverant, et in EcclesUe communione ex- commemorantur; qumque sub prmmissa exBaronio
tremum diem clauserant. Hos, inquit, omnes Nesto- cautela legenda el accipienda sunt, quidquid non-
riani dogmatis asserlores nisi anathemalizaveris nulli etiam hodie Flaviano in omnihus nonusque-
Nestorianus es, licet Nestorium millies cum doctrina quaque /avendum censeant.
ipsiusanathematizes. Scriptis etiam litteris ad fauto- 22 Reliqua ad ipsum spectantia deducit sequenti sed faeenliora

res Dioscori et Eutychis, eos concitavit, suadens cap. 32 Euagrius, ex quo et ipsa desumimus, satis L. iU , .

eis, ul sibi adversus Flavianum auxilio essent, exi- apta, ut epistolm monachorum suspecta periocha
gerentque ab eo, non quidem, ut ipsam Synodum, confutetur : In ejectione autem Flaviani alia quoque
sed ut eas dumtaxat personas, quas supra nominavi, adjecerunt.Incidimusenim'in senes quosdam decre-
sub anathemate damnaret. pitos, quicuncta,quaeFlaviani pontificatu acciderant,
20 Quibus cum Flavianus Episcopus diu multum- memoria tenebant. Hi affirmabant, monachos regio-
tainquam si que restilisset, aliique rursus cura Xenaia adversus nis, quae Cynegica dicitur, et quotquot in prima
hiereticis con-
illum insurrexissent, Eleusinus scilicel quidam, Cap- Syriarum provincia sedes habebaut, inductos a
sensisset.
padocue secundae Episcopus, Nicias Laodieeae, quae Xenaia ( erat autem Xenaias Episcopus Hierapolis.
est in Syria, et ex aliis locis alii; quorum odii adver- quae vicina est Antiochiae, et graeco vocahtilo Philo- .,

sus Flavianum quamam causae fuerint, haudnostrum xenus dicebatur) in unum collectos subito in urbeni

est, sed aliorum exponere : tandem illos hoc facto irrupisse, cum maximo tumullu et contumacia com-
quieturos esse arbitratus, cessit, illorum contentioni. pellenles Flavianum, ut Chalcedonensem Synodum,
Cumque supradictas personas scripto anathematizas- et Leonis epistolam sub anathemale damnaret. Quod
suum ad Imperatorcm
set, libellum misit : nam et cum Flavianus aegre admodum ferret, et monachi
hunc adversus Flavianum, tamquam Nesloriani dog- maximo impetu instarent, plebs civitalis insurgens
matis propugnalorem, commoverant. Sed ncque hac adversus monachos, plurimos eorum interfecit, adeo
re contentus Xenaias, exegit iterum a Flaviano, ut et ut ingens eorum numerus Orontem fiuvium pro
Synodum ipsam, et eos qui duas naluras in Christo tumulo sortitus sit, cadaveribus in gurgite sepultis.
praedicaverant , alteram carnis, alteram deilatis Accidit et aliud quidpiam, priore illo nequaquam
anathemati subjiceret. Qui cum id facere recusassct, levius : monachi enim Syriae Coeles ,
quae nunc

rursus Xenaias eum ut Nestorianum accusavit Mul- secunda Syria appellatur, cum impense faverent

tisdeindeagitatis, cum Patriarcha expositionem fidei Flaviano, propterea quod is in monasterio quodam,
edidisset, ih qua Synodum, in eo quidem quod quod silum erat in agro qui Tilmognus dicitur
spectat ad deposilionem Nestorii atque Eutychis ,
monaslicam egisset vitam, subito Antiochiam advola-
suscipere se profitebatur : quanlum ad definilionem runl, ut Flavianum defenderent, ita ut tum quoque
et doctrinam fidei, nequaquam : rursus illum, tan- non exigua evencrint mala. Sive igitur ob priora

quam Nestoriano dogmali occultefaventem, insimu- illa, sive ob ea qu;e posteriore loco retulimus, sive

larunt, nisi ipsam quoque Synodum, et eos qui duas ob utraque simul, Flavianus sede sua expcllitur, el

in Christo naturas dixerunt, alteram carnis alieram Petras, quod oppidum est in finibus Palaestinae situni,

deitatis , anathemati subjiceret. Tsauros prasterea relegatur Hactenus Euagrius.

Fla -
multiplici verborum fraude deceptos, in sententiam 23 Atque hasc omnia, nisimultum fallor. aperte ol"?««

suam pertraxerunt. Et conscriptione fidei edila, in denuo vindicant S. Flaviani famam, ab Eulychia- eriln mnr _
qua Synodum una cum iis, qui duas in Christo na- nis, imo et a rigidioribus Catholicis nonnihil tuum,absol
vunl.
turas ac proprietates esse dixerunt, sub anathemate proscissam. Uos inter prmcipuus fuit, ut dixi-
damnabant, a Flaviani quidem et Macedonii commu- mus, Theophanes pag. 129 ea Flaviano imprope- F
nione sese abrumpunt : cum aliis vero, qui conscri- rans, de quibus abunde locuti summ. Uitiora
ptioni ipsorum subscripsissent , fcederis societatem sunt, quai Conciliis inserla reperio apud Labbeum
ineunt. tomo IV. col. 4214, ubidicitur Zenonis Henoticum

21 Inter haec postulant etiam ab Episcopo Eieroso- recepisse, et cum tres sanctas cecumenicas Synodos

Quam scripto probasset, Chalcedonensem silentio praeter-

irque al Elia* lymorum, ut formulam fidei sure conscribat.
llierosol. Dioscori misit ad iis^e Imperatori gratilicatum. fmperator autem
ille cum edidisset, per sectatores .

quam proferunt, Anastasius, per Eulropium tribunum, Flaviano ei

Imperatorem. Et ea quidem, ipsi
nierosolymitano mandavit, ut Sidonem Syno-
anathematismum continet eorum, qui duas in Christo Elias

fpse vero Hierosolymorum dum convocarent. et anathematismis sacram Chalce-

naturas praedicarunt.
eam ab falso confictam esse dicens, donensem Synodum subjicerent, Verum banc Elias
Episcopus, illis

anathematismo. re infecta dimisit quapropter Patriarchis rmperator

aliam profert absque hujusmodi ;

vebementer succensuit. De his ilerum sermo, Con-

Neque id mirum nam,et libros sanctorum Palium
:

ciliorumtomo YIIl,pag.S7, ubi dc famosaSynodo,

sspenumero corruperunt. Multos quoque Apollinaris
libros Athanasio et Gregorio Thaumaturgo et Julio a nobis supra Marcellini vrrbis descripla, ex vita
Quibus praecipue libris mullitu- S. Sabw, agitur, qui cum ad S. Eliam potissimum
falso adscripserunt.

dinem in erroris sui societatem inducunt. Sed et a spectet, hinceaet aliunde accepimus, qum tum ad
postularunt ipswm scorsim, tum ad ulrumque, eidem causm
Macedonio chirographum iidei suai
imphcitum
 :,; ,

28 DE SS. FLAVIANO ET ELIA

AlCTORB imphcitum, pertinenl, quosque ambos eadem per- Januarii pag. 315. num. 94 ct 95 aliqua cxplican-
I. B. S.
fidim nota, cilalo proxime loco inussit Theophanes, tur,a quibus vitm Elianm series erit inchoanda.
cui, totseculis rebus gestis posteriori, nimium fide- Plura suggeril laudatus Cyrillus in vita S. Sabm,
re videtur Tillemonliusl Sanctum nihilominus ab cujus hic cditionem sequimur, a Cotelerio proctb-
hmresi absolvens, pieque nobiscum scntiens, erilii ralam, qum inter ejus Monumenta Ecclesim Grmcm
tempus, mrumnasque in eo ultra quinquennium tomo III cxstat, utpote Suriana seu Metaphrastica,
perpessas, tempus panilentim Flaviano concessissc, eruditorum judiciopaulo exactiorem. His prmmis-
ul quod, sive ex animi dejeclione, sive infcstorum sis, a cap. 16 vitam S. Euthymii exordimur, ubi
inimicorum melu, sive aliis de causis, jam satis narrala Timothei JEluri Alexandrim tyrannide, de
enumcratis, peccaverat, coram Deo eluerel. De ejus qua in Patriarchis Alexandrinis fusius tractatum
obitu supra dictum est. est, ita pergit Cyrillus.
24 IIuc velut in appendiculam rejicienda sunt, 2G Cum
ergo in yEgypto omnia essent plenaturba ex /Egyplo in
nonest vero- Palwstinam
q u m de sanclo aliquo Flaviano inter Episcopos et tumultu, duo quidam anachoretEe, quibus nomen
l profugnm
Teatinos tom ° VI coL 029 et 930 disputavit aut erat Martyrius et Elias, unus quidem Cappadox, alter
7o"pL'inHa- -

liam transla- conjecit Vghellus, quasiillic non Episcopus aliquis vero Arabs, profecli ex monte NitricB, ad magnum
tum esse. Teatinus, sed potius pars aliqua corporis sancti illum veniunt Euthymium , et unusquisque eorum
nostri Patriarchm Antiocheni coleretur, eo exJulia in cella separata, apud ipsum longo tempore sunt
vetere, seu oppido S. Flaviani, allata , cujus pars versati : quos quidem hic vir divinus amplectabatur
altera Julim novm decenter asservetur. Hmc quo lege amicitise, et assidue invitabatad collocutionem;
solido/undamento nitantu^ equidem perspicere et ad Cutilam et Ruham secessus et descensus eos
nequeo; nec lucismultum a/fert, nescio qum memo- quoque similiter faciebat participes.. Cum quibus, et
ria, sub imagine S. Flaviani adscripta, versiculis una cum Gerasimo et aliis deinceps anachoretis
leoninis plane inconditis, de ejusdem sacricorporis sanctaeillre manus unaquaque Dominica intemerata

vera aut ficta translatione, in hunc modum effor- sumebant sacramenta. Praevidit autem magnus Eu-
mata : thymius, perspicaci oculo animee, ea qua? erant even-
[nduperatrix Galla, tuia Martyrio et Elite, nempe fore, ut Jacobi, qui
Huc me Flavianum conduxit clarus erat in choro Discipulorum , unusquisque
Per mare Patrarcam eorum Sedis sit successor futurus. Post haec vero
Intus reclusum in arcam : . Elias quidem cum descendisset in Hiericho, a^dificat
Et dudum fui quando, sibi cellam ante civitatem, quae accessionibus ab eo
Quartoque milleno anno ; factis, paulatim dilatata, transmutata est in ea, quse
Et ecce sum vobiscum, nunc cernuntur, monasteria. Atque hinc censendum
Et justum teneo fiscum est, nomen sorlita fuisse monasteria,
;
quae circa
Pro vobis Altissimum rogo, Jerichuntem sita erant, ut dicerentur Archiepiscopi
Cavete, ne decipiar ego. Eliae, quemadmodum ab ipso Cyrillo appellantur
Ex his haberetur quidem translationis annus lOOi: pag. 324etpag. 338.
quid cmtera signipcent, alius divinet; ego certe
27 Hic obiter adjungimus Polychronii de S. Elia ibidem mona-
non inducor ut credam eo, allalum tunc fuisse sticam vitam
effatum,apud Moschum, loco superius ex Vitis Pa-
sanctiFlavianiAnliochenicorpus.Verosimiliuscre- duxisse.
trum citato, nempe; sicut S. Elias hic monachus
diderim, sancti alicujus Flaviani, v. g. sociiS.Mo-
vinumnon bibit, itanec Patriarcha factus, bibebat,
destini, Avellinensium Aposloli, de quo agitur xiv
sedeamdem servavit regulam. A S. Cyrillo Alexan-
Februarii, vel allerius synonymi reliquias illic drino edoctum fuisse S. Eliam, Anastasio impera-
honorari, de quo fortasse major aliquando
notilia tori testatus cst S. Sabas
inquit Henschenius.
,
occurret. Vidcatur interim Bollandus
xvm Febr. Verba S. Sabm, apud Cotelerium pag 302, sunt .

ubi de S. Flaviano Cpolitano.

c Jam de S. Elia si- Hunc quippe scimus, divina S.Cyrilli Alexandrini
gillatim agendum.
Archiepiscopi dogmata spirare qum
; certe non satis
CAPUT IV. aperte indicant, S.
Eliam a Cyrillo institulum, qui
De cum anno 444 e vita excederet, adhuc puer erat
gestis S. Eliae , usque ad perseeutiones
Elias, decimum quartum annum
ingressus. Ad S.
Anastasii. Euthymium ex Mgypto profugisse circa annum
457,
verosimillimum est; cum vero obierit xix
Narrat Cyril- I nter hactenus dicta, non pauca sunt sancto aut xx
Elim Juhi5I8, mtatissum88, consequens
lus mona- cum S.Flaviano communia, ea jirmsertim est, eumtunc
chus qum ad egisse mtatis annum
,
septimum supra vige-
circiter
penecutionemabAnasta&iosuscitatam spectant, ad
simum, adeoque natnm oporlet anno 430.
utnusque ceconomicam agendi rationem, Frequens
ad utrius- ahis locis S.Elim mentio inprmfata
que prmbitam de prmraricatione Euthymiivita,
suspicionem, ad prmcipue cap. 18, ex quo manifeste constat,
utnusque exsilium, et, si Moscho credimus. illum
eodem huic cum Martyrio adhmsisse ad mortem usque, et
anno, mense et die, nempe xix vel
xx Julii 518 ex ut habetur cap.
"'"'""osis laboribusdecessum.Jamad 19, num. 410 : Dolor quidem Eu-
digerendam thyniii privationis multis crat
ahquousque S. Elim vitam, non parum causa lacrymarum
conducunt Martyrium autem Eliam longe tangebat vebemen-
et
vana capila, qum monachus
Cyrillus Actis Sancto-
tius et ii valde lacrymabantur.
rumEuthymti, Sabm et JoannisSilentiariiinseruit
28 Obitus S. Euthymii incidit in
Inpostremis quidem pauca sunt, annum 473, ut Ordinatus est
eaque ferme, qum probat Ilenschenius, cumvero sacrum
habes xu, Maii, tomo Sacerdos Kll.
pag. 234, de revelatione
III, ejus corpus
non diu post obitum, ab Anastasio Palriarcha
secreli, quod ealenus tacuerat Silentiarius, Patriarcha tran- m.
suscepti slatum *,t vnrf/e Maii, is
anlea ep ISC opatus. autem, adsumpto secum
At vero in vita S.Euthymii xx Marlyrio et Elia eos ordinaverit presbyteros,
et
 , );

DIE QUARTA JULII. 29

ct in Catalogum Cleri sanctae Resnrrectionis retulerit bortabatur, ut ad propriam Lauram rediret. Illo AtCTORE
hmc omnia eodem ipso illo anno pcracta fuerint. J. B. S.
autcm veniam pctente, neque admittente ullatenus,
Seriem Patriarcharam Hierosolymitanorum sic commotus Archiepiscopus dixit Crede nisi , : ,

ibidem brevitcr ordinat Henschenius pag. 301, ut horlamini meo et consilio obtemperaveris , non
prmfatus Anastasius mortuus sit anno Christi 477, amplius videbis faciem meam. Nequc enim susli-

quo Martyrius,quemjam non semcl appellavimus, neo, labores tuos ab aliis administrari. Haec post-
ei successor datus est. Hic porro vita excessil xm quam dixit Archiepiscopus, pater noster Sabas se
Aprilis anno 4S6. Marlyrio suffcctus est Salustius, ipsius jussioni obediturum pollicifus est; cogitur

qui expletis patriarchatus annis 7 ac tribus men- tamen sexaginta illorum consortium et conspiran-
sibus, obiit xxm Julii, successorem relinquens S. tium edicere seditionem , animumque turbarum
Eliam, cui eam dignitatem preedixisse S. Euthy- cupidum. Tunc exurgens Patriarcha ad Laurae
miwn, supra ex Cyrillo ostendimus. Annus is erat monachos epistolam scribit hisce verbis, qum illic

Christi 493. Ita recte Henschenius, anno 3 Impera- legi possunt, uti et direptio Laurm o perduellibns
toris Anastasii, ut habet Cyrillus pag. 295, quam- secessusque in Lauram novam, ubi cum magnis
vis sequenti hic numero, annnm 494 notare videa- angustiis premerentur, de rebus eorum ad Pa-
tur. Hic Elias novam ecclesiam Deiparm Virginis a triarcham refert S. Sabas, quem ad componendos
S. Saba exstructam dedicat 1 Julii, indictione ix, ipsos hortatur. Patriarcha vero dans illi manu pro-

anno Christi 504-Sedhmc et alia a sancto Patriar- pria auri libram unam, potestatem quoque loci

cha gesta, paulo fusius ex ipso Cyrillo, ut a Cote- illius et in eo habitantium praebuit.

lerio editus est, deducenda sunt. 31 At non una fuit Neolauritarum turbatio, quosetenova
cum enim Origenistm aliqui se illuc insinuassent,
Laura e* 1 "
29 Sic habet iste num. 31, pag. 262 : Postquam
llonasterium autem Archiepiscopus Salustius, obtenta sede Hiero- duce Nonno quodam Palaestino, ad S. Eliam denuo
adificat , fa- solymorum per octo annos mensesque tres,in Christo recurrendum fuit, ex cujus sententia et permissione
vetque S.
dormiisset, mense Julio, vicesima tertia die, indictio- e nova Laura ipsos Abbas ejecit. Illi expulsi ad
Sabff.
ne secunda, Elias, de quo plurimam feci mentionem locum campestrem abierunt, ubi prava sparserunt E
B
libro de S. Euthymio, in patriarchatu successit.quin- zizania. Tempore autem praelerlapso, et Archiepisco-

quagesimo sexto beati Sabae aetatis anno. Qui Patri- po insidiis appetito, sicut paulo post dicetur, ad
archa Elias prope episcopium monasterium aedificavit^ sanctam civitatem venientes Nonnus ejusque socii,

ibique sancta? Resurrectionis probos viros aggregavit, obsecrabant eum, qui in patriarchatu successerat,

per loca circa turrim Davidis dispersos, cellas sin- ut permitteret eos manere in nova Laura. Vide ibi

gulis distrihuens, cunctis ad corporis refectionem pag. 275, tumullus alios ab inquietis hmreticisque

necessariis instructas. Prmdicta item dedicatio de- hominibus excitatos. Satis hic sit, demonstrasse
scribiturpag. 264 : Magnaitaque ecclesia ajdilicata, insignem S. Elim prudentiam atque in conservan-
omnique ornatu decorata, Lauram descendit prae-
in da fidei puritate zelum ac vigilantiam. Tumvero
dictus Elias Archiepiscopus, tum eam dedicavit, tum pag. 277 aliud Sancti nostri maturi judicii spcci-

in eadem sanctificatum defixit altera, mense Julio, pri- men dumviros probos, S. Sabm amicos
cxnibetur,

mo die, nona Indictione, agente magno Saha annum et benevolos, Marcianum presbyterum, cum duo-

aetatissexagesimum terlium. Sequuntur apud Cyril- bus filiis Antonio et Joanne Archiepiscopus Elias

lum turbm in Laura ipsa S. Sabm suscitatm a quadra- amorc prosecutus est, et Marcianum quidem

ginta immorigeris fratribus, quos ob pervicaciam Episcopum Sebastae ordinavit, Ascalonitarum eccle-

in cujus absentia ad sexa- siae, Anlonium Joannem vero Resurrectionis diaco-

deferendos putavit, et

ginta excreverant, per Lauram divulganles, Abba- num fecit, ipsum illum quem postea successorem
tem suum, dum solitudines peragrat, a feris captum, habuit, ut dicet Cyrillus pag. 310. Nec prmtereun-

absumptum fuisse. da estjustissima Elim sententia pag. 2S2, dum

260, reliquos Jacobi cujusdam aedificium, contra S. Sabm alio- F
C 30 Cumque rebelles isti, pag.

Rebelles corripuissent *, in sanctam civitatem proficiscuntur rumque monachorum mentem erectum, penitus
tn
Laura com- ad Archiepiscopum Eliam, cui dicunt ; Abhas noster evertit.
pescere co-
ubi in solitudinem, qure est circa mare Mortuum, 32 His adjecil Tillcmontius Eutichii Ahiandri- No nunam
natur ecclesiam
sed jube ac velis ni testimonium ex tomo cjus Annalium 2, pag.8,
secessisset, leonum esca exstitit;
quo probat S. Eliam ecclesias struxisse, inler
£ovrer dare nobis praepositum. At Elias vere Dei pontifex, dici(lir .

ceteras ecclesiam Helena

5
alias beatissimm Yirginis
ut qui a temporibus sancti Euthymii agnosceret
,

ab adolescentia conversalionem et Marim, quam non perfecit, sed quam ab Imperatore

divini Saba?
vobis non Justiniano perfici petiit S. Sabas, pag. 343. Cyrilli
vitam, respondit eis sic : Ego certe
injustum non rerba sunt Utque illic ante aliquod tempus ab
crcdo : novi enim Deum esse, ut ser- :

Archiepiscopo Elia fundalam novam Deiparae eccle-

vum suum despectum permittal a feris comprehen-
Ahhatem vestrum quaerite siam fcdificelis atque cxornetis. Quod ficri prmce-
di ; verum abite ,
;

manifestaVe- pit idcm Justinianus, ut habes pag. 346 ; de ipsa

aut quieti manete, donec Deus illum
Encfeniorum die adveniente juxla autem anno 542 dedicata plwribus agit
ecclesia
rit. Itaque ,

Procopins. Vlrum vero se in Occidcntem usque

Hegumenorum morem, Sabas ad sanctam civila-
circa extenderit S.Elim fama, utrum S.Avitus Yiennen-
tem, cum quibusdam fratribus monasterii,
Nicopolim positi, proficiscitur (nam, uti dictum est, sisab eo acceperit verm Christi Crucis particu-

illic monasterium constitucrat, congregatis in eo lam ; utrum personm et tempora salis recte
fratribus, omnino quippe ipsi opem ferebat Deus conveniant, qumrit citatus Tillcmontius pag. 647.

et cum aliquibus monasteriorum praepositis ad Hmc de S. Elimprima mtate, monachatu in .Egypto

et in Palmslina, de monasteriis
apud Jerichuntem
Arcbiepiscopum ingreditur. Quum senem intuitus

sumplum ab ipso institutis, dc ecectione ad thronum

Patriarcha, et la:tatus valde, seorsim
Palriar-
 . ,

3o DE SS. FLAVIANO ET ELIA.

AcCTORK patriarchalem , prioribusque regiminis annis quitlem Synodici Timothei assensum prcebuerunt, D
B. S. Tunc
I.
atque co tempore pro Dei gloria, conserrandaque non tamen actis depositionis Macedonii.
lum orthodoxm tum monachalis disciplinm
fidci, vehemenler commoto in utrumque Imperalore, ma-
inlegritate prmclare gestis, salis dicta sint ; nunc gna ingruebat in utramque ecclcsiam tempcstas. Ea
ad insidias ab hmrcticis ei structas, ad persecutio- ergo de causa Elias Patriarcha, sicul dixi, Cons-
nes, quas ab Anastasio passus est, demum ad exsi- tantinopolim niillit patrem nostrum Sabam aliosque
lium ct ad feliccm obitum progrediemur. cum eo monasteriorum prcepositos, et hujusmodi ad
Imperalorem lilteras dat : Seleclos Dei servos
bonos ac fideles lotiusque erend principes, atque in
CAPUT V.
iis Dominum Sabam, solitudinis nostrcc frcquentato-
De persecutionibus ab Anastasio suscitatis, rem, guhernatorem et palronum, toliusque Palassti-
deque exsilio etobitu. naa dominare,misi ad placandum imperium vestrum.
Archiepisropus igitur Elias haec scripsit ;
pater
4d lurbato-
rem Ecclesiw
Q um ad diuturnarum vexalionum caput spe-
ctant, jam in S. Flaviano attigimus ; verum hic ex
autem noster Sahas Pontilicissentenlirc obsequeba-
tur, prompte operam dans , si forte Catholicse
Anaslasium
Cyrillo, S. Elim gcsta potissimum prosequente, Orlhodoxa; fidei, eo tempore vexats; et periclilanti,

repclenda sunt, atque in rectam Chronologim se- auxilium ferre posset. Eo itaque dimisso et iter

riem subinde reduccnda. Sic illc apudCotelerium peragente, Anastasius Imp., effreni insania in Fla-
pag. 295 num. 50 : Septuagesimo tertio aetalis vianum ac Eliam Patriarclias usus, prcecipit Synodum
sanclilicali Saba; anno, Archiepiscopus Hicrosolymo- Sidone Episcoporum Orientalium et Palaestinorum

rum Elias, qui quosdam Hegumenorum vellet fleri ,

jussilque ut Synodo prceessent Soterichus
milterc Conslantinopolim, accersitum patrem nos- Caesareae Cappadocia;, et Philoxenus Hierapolis, qui

trum Sabam rogabal, ut eum iis proficisceretur, Episcopi decreta Concilii Chalcedonensis praccipuc

totisque viribus ad conservandam in tranquillitate analhematizabant, nec non Euiychi ac Dioscoro

malrein Ecclesiarum decertaret : quod Imperator eorumque pravae alienaeque doctrinae patrocinaban-

Anaslasius veliementer indignaretur, omnemque tur.

Pala'stin;e ecclcsiasticam conslilutionem everlere et 33 Hinc perspectum habes pervcrsam Anastasii dum inteiim
confundere conaretur. Ouienani vero causa fuerit mentem, atque una causas irarum et furoris in soluta esset
pseudosyno-
Imperalori8 adversus Arcliiepiscopum vesaniae ac Euphcmium, Macedonmm, et in duos, de quibus
dus Sidonen-
indignationis, allius et a principio paucis repetam. inhoc commentario agimus, sanclos Patriarchas, s iS ;

Cum Palriarcha Elias Hierosolymitanum ponlifica- Flavianum et Eliam ; patent manifcstm insidim ar-
tum obtinuissel, tertio imperii Anaslasii anno, con- tesque ah impiissimo Imperatore adhibitm, ut e se-
turbata est Ecclesia Dei, in tres partes divisa, dibus suis omnes expelleret, quod etiam de duobus
Ponlificibus quidem Romanis dissidentibus a Bizanti- primo nominatis satis fuse hic explicatum est. Jam
nis, eo quod sacris Diplychis insertum esset nomen nobis qumrendum, quo anno habita sit Sidonc
Acacii, Episcopi quondam Constatitinopofftani, quj pseudosynodus, quantumvis ridicula atque ex
illorum non secutus fuerat accuratam diligentiam Sevcri asseclis conflata, tamen ulrique Sancto
rigidauique disciplinam ; Byzantinis vero dissidenli- nostro fatalis. Notat diserte Marccllinus Comes
bus ab Alexandrinis, qui Synodum Chalcedonensem annum Christi 5J2. Paulo ct Musciano Coss. Eum-
anathematizahant, et Dioscori,ab ea deposili, com- dem signat Cyrillus, dum annum indicat mtatis
munionein admillebant. Elias igitur solum, cum quo sanclificati Sabse tertium supra septuagesimum,
conimuuicaret, habuit Euphemium Byzantii An- quo itcrperagenle, Synodum fieri prmcepit
Anasta-
tislilcin, cum Occidenlales, ut dictum cst, sejunxis- sius. Verumiiimcn debuit annus
ille septuagesimus
sent se, et Anliochenus Palladius, in gratiam tertius Sabm ad finem vergere, quandoquidem
S.
Imperatoris , decrela Chalcedonensia anathemate mense Julio anniSlS numeraverit annum
octogesi-
fcriret, atque Alexandrinorum communionem am- mum. Discesserit iiaque verosimillime F
S. Sabas
plecteretur. ex Palestina sub principium Januarii,
Constanti-
34 Tunc igilur Euphemium Constantinopoleos nopolim non prius appulsus, quam
Anastasius
ab Elia mitli- Ep.scopmn, ,p,i Chalcedone sancita confirmaverat nwntia accepisset, de soluto Sidonensi
lur S. Sabus illo con
Synodice, episcopatu Imperator dejecit, calumnia ciliabulo, nisi forte eodem auo
Sabas temnorc
irreliens. Cumque Alexandnus et Amiochenus advenerint. Etenimubi num. 5i narravit cJillus
Euphemn ejectioni conscnlirent, Elias, nondum modum honorificum, quo ab Imperratore
Anaslasio
completo secundo cpiscopatus sui anno, assentiri
exeeptus fuisset S.Sabas prenm
cime sequenti pag.
detrectahat. Macedonium tamen ,
qui ordinatus 300, ita pergit
fuenu, „l,i

tbodoxuni, ad
« Svnodicisejusdeprehendit esse Or-
communionem admissit. Atque id ab
36 Quihusdam post diebus, accersivit
Sabam scMcet. Imperator, et ita
eum S
aUocutns est
^
XZ a>aerH

^'' |,:m "" I i

'
al0rem ,urbavit Erat e '-go V «t«r Archiepiscopus propugnalorcm tendit Impe-
,"

in.cr Macedoiiiiim et "r

Eham concordia. Post
-

mor.em cedonensis Synodi, qua; N,!s.ori,

se fecil Cl ,l' ratnr.
dogmala confir^
vero Palladii Flavianus An.iochiam obtinuit et
cum vit neque hoc solum
; sed eliam
Maccdonio ac Klia adnnalus est quorum consen-
,
Antiochia)
:
Prasulem Flavianum labefactalum
ad se perlraxii
sum non lulil, qui adveisus solam pietatem audax Unde cum Chalcedonensis doctrina
erat Imperator, sed ad anathemate
Eurorem,ut eos inexsilium Calholico et universali perculienda jam esset a
mittcret, concilalus est. Et primo quidem Macedo- Synodo, quai nunc Sidone congregata est
nium diversis calumniis implicat, ab episcopatu
ip=e
solus prohibuit, re una cum Flaviano
expellit, ad quem Anliocheno
provchit Timotheum ; a Flaviano composita alque ut arbiratus est,
autem et Elia postulabat, ut adstipularentur.
;
nosirum impe-
Qui num ludilicavit, in epistolis
nobis ad ve.bum ita

locutus;
 : ; .

DIE QUARTA JULII.

A locutus ; Omnem hoeresim, qu;e adversus rectam dispcnsatorias ad Imperalorem misissent, Synodum- ACCTORf.
J. B. S.
fidem novi quidquam inducit, rejicimus, nec admitti- que Sidoniam, qujc contra rectam fidem congregata
mus eiiam, qua; Chalcedoue gesta sunt,' propter fuerat, dissolvissent, atque ad proprias Sedes essent

scandala inde exorta : et, ut censuit, nos hocce reversi ; indignati Soterichnus et Philoxenus ad ef-

sermone Synodum, negotio

decepit, qui sanximus, frenem iram concitaverunt Imperatorem, quasi per
infecto dimilli. Suspicor, Anastasium aut mentiri Patriiircharum asluliam, fraudem et simulationem

hic, aut saltem fingere aliquid, quo S. Eliam deceptus fuisset. Unde accepta, quam volebant, po-

calumnia involvat. Synodum Sydonensem dissolu- testate, mullum auri Anliochena? plebi tribuendo, va-

tam agnosco, at Patriarcham Hierosolymitanum riis modis Flavianum affligentes, et quodammodo

non crediderim ea scripsisse, qum hic simulat suffocantes, cogenlesque Chalcedonensem Synodum
Anastasius, nisi de litteris agatur, quas teste anathemate ferire, eum ab episcopatu expulsum, ex-
Euagrio supra num. 2/ a Dioscori sectatoribus silio damnarunt. Hmc pluribus supra deducta sunt,
falso confictas esse, constanter tenuit Hierosolymo- facta sub finem anni 512, ftuente Indictione sexla.
cum Quo comperto Impe- ac deinde
rum Episcopus, aliam formulam proferens absque 39 Pergimus Cyrillo.
Elias sedibus
bujusmodi anathematismo. Vide ibi cetera, nos rator laetitia affectus, Severum Acephalorum princi-
expelluntur
modo reliquam Imperatoris orationem audiamus. pem in Episcopum Antiochiae misit ;
qui Severus,

37 Verum non latuit nos, inquit, neque nunc, arrepto patriarchatu , multa quidera mala, iis qui

se u s. Saba neque prius, quando decretis per quse Euphemius et nollent cum eo communicare, intulit ; missis vero Sy-
placalum Macedonius Nesloriani depositi sunt , assentiri nodicis ad Archiepiscopum Eliam, nec admissus in
finaens.
recusavit ;
quod Chalcedonensis Concilii, totius- communionem , ad iram commovet Imperatorem
que Neslorianee haereseos propugnator sit. Quo- iterumque easdem Synodicassuas, mense Maio sextae
eum, uti vides, decernimus Episcopum
circa expelli, Indictionis mittit Hierosolymam cum quibusdam cle-

hominemque Orthodoxum, sanctaque illa et Apos- ricis et Imperatoris copiis, frustra pro Elia pugnante
tholica sede dignum, promoveri ne venerabilia ;
S. Saba aliisque Hegumenis, quibus prmvahut tur-

illa, quseque Deum susceperunt loca, dogmatibus pissimi Severi, a Cyrillo genuinis coloribus depicti
Nestorii inquinentur. Atque haec Imperator. San- potentia. Ut crgo hujusmodi animarum corruplorem,
ctus vero pater noster Sabas in haec verba respondit: hominemque perniciosum Archiepiscopus Elias ad
Plene sibi persuadeat Serenitas veslra, Archiepisco- communionem suam admitteret, cogebat Imperator.
pum sanctae nostraeDei civitatis.qui ab antiquis lu- Illo vero nequaquam hoc facere volente, ira exarde-

minaribus et miraculorum editoribus.Patribus deser- scens Imperalor, Olympium quemdam C»sariensem,

ti nostri.in doctrina pietatis eruditus
fuerit,ex Eequo qui ducalum Palasstina; tenebat, misit simul episto-

rejicere, tum Nestorii divisionem tum Eutychis , lam illam dispensaloriam mittens (
falsam illam,
confusionem, atque medium orthodoxaj fidei iter in- opinor, et a Dioscoritanis corruptam) quee ex Si-

grediendo, neque in dexteram, neque in sinistram, done scripta fuerat, quseque profitebatur, nonadmit"

ut cum scriptura loquar, declinare sustinere.

Hunc tendam esset Synodum Chalcedonensem ; ut omni
quippe scimus, divina sancti Cyrilli Alexandriae modo Eliam ab episcopalu dejiceret. Qui Olympius
Episcopi dogmata spirare, iisque adversalos vel cum Imperatoris mililibus advenit, multisque modis,

adversantes anathemate percutere Obsecramus igitur artibus et machinis usus, Eliam quidem ab episcopatu
vcstram Serenitatem, ul sancta Hierosolymorum expulit, et in Ailam relegavit. Qum ut recte combi-

civitas, in qua magnum pietatis manifeslatum est nentur, statuendum est, circa mensem Julium anni
sacramcntum, imperturbata servetur, immoto ma- 513, Indictione vi, Eliam e sede sua in exsilium

nente apud nos pontificatu sive ccetu ponlificum. expulsum fuisse, subintruso Joanne Marciani filio,

Imperator, post consideratam senis sanctitatem de quo supra locuti sumus. Vbi corrigendus ride-
Tum
et simplicilatem atque constitutionem , dixit : Re tur Cyrilli error, dum prmdicti Joannis initia re-

vera Calogere, preeclare per divinam Scripturam vocat ad 3 Septembris, initio Indictionis undecima?,

dictum est ;
Qui simpliciter ambulat fidens. Verum pro qua legendum pulo septimae; nisi ad Elim ob
quia nihil adversus tum
ora pro nobis, et abjice curam, respiciat

Arcbiepiscopum vestrum ob ,
sanctitatem luam, 40 Porro S.Elim innocentiam per evidentia si- Signa Elia'
exsilium
sancimus teque hinc cum omni dimittimus cultu. gna probare voluit Deus ipse ; nam simul ac in ex-
secuta.
scribit Cyrillus pag. 3St,
38 Speciosa hmc fuere Anastasii promissa. sed silium missus fuit, ita

AUamenpau- hominis tam pcrfidi, et perjuriorum toti.es rei, ut clausum est ca;lum, ut quinque annis non plueret
io post Vla- soli- super terram et prater siccitatem etiam locusta-
de eQ scrnmt Theophanes pag. 138, dictitare , ,

tum; haberi negem, quae Imperatorem in neccssitate rum ingens raultitudo exstitit, tum bruchus sine nu-

conslitutum, pejerare et mentiri jubeat.

Splendida mero, atque omnem terra; superliciem delinxit. Se-
cundo autem anno, ingru.it alia locusta, ae-
hmc, inquam, fnere fallacissimi Imperatoris pro- locusla;

Sabas mense Maio cjusdem rem texit, omniaque ligna agri depasta est ortaque
missa : cum enim S. ;

Constantinopoli solvisset, et ad sanctum est valida fames et crebra mors ; adeo ut dicerent
anni 512
Hierosolymilae, propter peccatum, quod commissum
Palriarchamrediisset,nova brevi offensionis causa
prioribus accessit, per conversionem Uanim Archi- fueral in Archiepiscopum Eliam, lnec mala superve-
Elias Calamitatum islarum quinr/iienniitm recto
mandrilm, quem a famoso Severo Sabas et nisse.
quod exsilii S. Elnr,
abstraxerant, sicuti narrat Cyrilluspag. 306 num. calculo reperitur a principio
in mensem Julium anni 513 retutimus, a quo ad
55, quod non mediocriter Imperatorem Anastasium
mensem Julium518, anni quinqitepleni uneniun-
in Patiiarcbam Eliam commovit. Tum vero
persecu-

tionum ordinem resumens Cyrillus, num. 56; Ita- tur. A.iperam inlerim in Aila pcenitenliam egit S.
Elias, maculas eas expians, quas
nimia /ortasse
que, inquit, cum Flavianus et Elias Patriarch», sicut
litlerasque blandas ac oeconomia usus, wque ac S. Flavianus contraxe-
dictum est, Sidonem venissent,
rat
 :

32 DE SS. FLAVIANO ET ELIA.

A rat : certe felicissimum exilum sortilum fuisse, nec Julii die, pro solito non exiret. Illis aulem exspec- D
ipsum miraculis carentem, oslcndit Cyrilli articu- tanlihus, et neque communicantibus, nec quidquam
lus 60,a pag. 321 , quo commentarium nostrum gustanlibus , agressus circa horam sexlam noctis,
concludimus ; prmmissa sotum hac observatione, di\il : Vos cibum sumite ; non est enim mihi olium.
quod ut in multis aliis, sic in signando Anastasii Cumque S. Sabas teneret eum, et quodam modo co-
obitu, erraverit Theophanes, dum scribit mortuum geret ad dicendum quid haberet; collacrymans res-
esse Imperatorem istum ix Aprilis, ubi tam diserte pondit : Hac hora migravit e vita Anastasius Impera-
Cyrillus ix Julii nolavit, ut ex hoc nostro ultimo tor; oportet me prorsuspostdecimumdiem excedere,
numero clarissime perspicies. et cum eo disceptare acjudicari. Tum de monasteriis
41 Sanclus pater noster Sabas octogesimo slalis suis mandavit, ut post obitum Euthalii, Nestabus ac
el quw in anno, circa aestivum solstitium Indictionis undecimae, Zacharias , suo quisque tempore ,
gubernationem
ejus obitu,
ex Dei dispensatione , ad Arcliiepiscopum Eliam in excipcrent , statuitque , ne auderet quispiam a se
acciderint.
Ailam profcctus est, secum duccns Stephanum, mo- invicem monastcria ipsius dirimere. His constitutis,
nasterio magni Eutliymii prafeclum, et Euthalium octo diebus post visum , superstes , sola comniu-
monasteriorum ejusdem Elire Patriarcb.ee Jerichunti- nione et misto liquore contentus , ajgrolavit pa-
norum prspositum : quos cum ketilia susceptos Pa- rumper. Cum autem Sabas et qui cum eo erant,
triarcha Elias apud sc aliquol diehus tenuit ;
per quos non discessissent ab ipso per tres dies, vigesimo men-
dies a demissione quidem lucernani usque ad horam sis Julii, post communionem et preces, dictoque
nonam, ipsis non se reddebat conspicuum ; circa ho- Amen, in pace in id ipsum dormiit ac requievit, to-
ram autem nonam egrediebatur, et cum illis commu- tius vitse annis octoginta oclo decursis. Hmc de S.
nicabat atque vescebatur, post lucernarium recede- Elia, cujus visionis de morte Anastasii veritatem
bat. Duin ergo ita ageret, contigit ut nona mensis demonstrat Cyrillus pag. 326.

H E
DE S. LAURIANO EPISG. & MART.
VASTINNI APUD BITURIGES IN GALLIA
I. B. S.
COMMENTARIUS P&EVIUS
I. Sacer cultus perantiquus et martyrium. Certa de iis monumenta ab incerlis distincta.

-
FOI\TESEC. Tl. astinnum vicus, seu Vastinnense oppidum gitur : Lauriani Martyris. Corbeiense habel : Betu-
in dicecesiBituricensi, octo circitcr leucis rino, natalis S. Lauriani episcopi et confessoris, addi
a metropoli dissitum, eo inter cetera ti- Blumianum etmartyris. Lucense pro Lauriani, scri-
tulo gloriatur, quod S. Sulpitio Pio, cla- bit Luciani cum solo episcopi titulo. Inter Bedee
Dicata Sando rissimo olim Btturicensium Episcopo, natales de- auctaria unum est, in quo Episcopus et Martyr di-
Vaslinni col- derit multis liodic aliorum Sanctorum exuviis
, citur, alia ex codicibus Usuardinis accepta viden-
locupletatum, de quibus Arturus du Monstierpag. tur. Verm etgenuinm Vsuardi annuntiationis fons
60. Vastinnum scribo cum Adriano Valesio, ut ab est Ado, ex quo recte expunctum est vico Justino
aliis Vastinis, Vastiniis, Waslinis seu Gastinis, de pro Vastinno. Sic habentpurissimi codites in nostra
quibus ille satis fuse in sua Galliarum Notitia, editione : In tenitorio Bitnricss civitatis, sancliLau.
locum hunc distingiiam. Capitulo collegiali orna- riani martyris, cujus caput Hispanias deportatum est.
tum oppidum sub nomine S. Lauriani, quo de
est Nequealiudindicat Wandclbertus, hoc suo versi-
hic nobis agendum. Ita illud dcscribilur in codice culo : Lauriane fenes meritorum nomine quartas.
Beneficiorum Gallim (vulgo PouillieJ pag. 7. Di- Episcopi dignitatem textui Vsuardino inseruit au-
C gnitas Prioratus S. Lauriani de Vaslino, aut Vasti- ctor Hagiologii Labbeani.
p
gnio, eligitur capitulariter prabendae vero et vica-
:
3 Atque hmc sunt sola probata monumenta, ex quibus non-
ris nominaiis seu preesentatis a Canonico existente quibus de martyrii palma S. Lauriano asserenda nuUa su P er -
in turno, conferuntur per capitulum, cujus fundalio-
cerlo constet de episcopalu controverti potest : at addun [
"'
:
nem quidam rcferunl ad Guidonera coinitem Ble- de sede Hispalcnsi hactenus repertum est nihil,
sensem. Fundationis annum signat Catherinotus saltem quod exlra dubii aleam poni queat. Vasmum
4390, ul non facile quis assentiri possit laudato et scriptores
Hispanos, tum in Annalibus, tum in
Arturo du Monstier, in opusculo swpius infra ci- Itomano Martyrologio secutus estBaronius,
dumei
tando de agone, bravio et elogio S. Lauriani, pag.
tamliberaiiterinfulasHispalenses adscripsit, aqui-
40 ct alibi, ad aitniim 4005, imo ad anteriora
et bus longe melius abstinucrant Maurolycus
et Fe-
secula, capititli hiijus principia, nescio quaaucto- hcius. Neque illam evicit Florentinius ex reccn-
ritale, rcjercnti.
tiori scriptore miraculorum
S. Austregisili, a quo
2 At enim qumcumque fuerit capituli istius eslas, Hispalensis episr.opus,hand dubie cx Actorum tra-
m-moria ejus quidquid valeant Arturi conjecturm, id certum est
dilione dicitur, utvidead xxMaiij tomopag.238".
',?"'' cx nos,r s «etustissmas ecclesiasticis Fastis,
mrit
'
jam Post Romani moderni reformationem ccrtatim
ad-
anle oclavum seculum S. Lauriani memoriam in optata cst Hispalensis calhedra. Si
loquitur Ghi-
iis consignatam fuisse. Discrle ponitur in exem- nius primo loco : In territorio Biturieensi, S.Lan-
plaribus Marlyrologii Ilieronymtani,
Epternacensi riani episcopi Hispalensis et martyris,
qui sub Tolila
antiquissimo, Corbeiensi et Blumiano, imo et
vero- Gothorum rege passus, migravit ad
simititer in Lucensi tamelsi phrasi
Dominum anno
diccrsa, et ut alutis 544, cujus caput
HispaJim in ffispania delatum
censet Florcntinius, adjectaia.
In primo sic le- est. Brevius, sed forte ncrvosius
in Catalogo Fer-
rarii
 , ,

DIE QUARTA JULII 33

rarii : Hispali, S. Lauriani episcopi el martyris. laribus urbis Ilispalensis decretum Synodi habitm AtCTORE
Alios adducere suppervacaneum est, neque curan- anno 1004, quoprmcipiluranniversariaS.Lauriani I. B. S.

dumlonyius Saussayi eloyium,quod vcl Ilispaniipsi solcnnitas, ob singularem populi devotionem erga
repudiant, qua parte teslatur, corpus ipsum S. gloriosum martyrem, ohm Archiepiscopum ejus-
Lauriani in Hispaniam translalum fuisse. Jdm de dem urbis, quam olim a lue pesti/era aliisque
cultu, sanctissimo Martyri tum Vastinni, tum Hi- mrumnis liberavit. Ast in eo errorem observat
spali exhibito, ct hodiedum perseverante. Anitalista, quod decretorum conditor affirmel, ve-
4 Solenni celebritate apud Yastinnum honorari nerandum Sancti caput inter ecclesim reliquias
Celehris Ya- S. Laurianum salis ostendit laudatus Arturus, dum cum certum sit, ad Mau-
per id tempus asservari,
stinni solcn-
fortissimi martyris Christi athletaj D. Lauriani His- rorum dumtaxat tempora perseverasse ; quibus
nitas.
palensis archiepiscopi, insignis ecclesia? collegiatae omuia destruentibus, translalum fuerit ad mon-
apud Vastinium, dicecesis Bituricensis nobile oppi- tes, illic absconditum, ct numquam deinceps re-
dum , in comitalu Blesensi situm palroni , agonem, perlum. Perslitisse nihilominus populi erga S.
bravium et elogium dedicat Reverendis admodum Laurianum venerationcm facile mihi persuadeo,
Priori, Cantori et Cnnoriicis prmdictm ecclesim anno eam vero seculo proxime elapso mirifice accre-
1050 ; alibi observans, duobus in locis agri Bitnri- visse, insigniaryumenlo testatum reliquit civitas
censis S. Lauriani mdes, nempe collegialam ecclc- universa, dum anno 1649 morbo epidemico a/flicta,
siam et capellam non procul inde positam, pia fule- ad S. Lauriani patrocinium confuyit, voto solen-
lium veneration* /requentari. De priori sic fatur niter concepto, qnod hic ex Ortizio descriptum
Arturus : Exstructa igitur illa amplissima intra Va- habes.
stinium ecclesia dedicata, opus fuit in illam sacras 1 Ecclesiastici ccetus Decani et capituli, senatus voto in Sancti

D. Lauriani exuvias transferre e capella ipsius S. populusque Hispalensis honorem con-

specialiter congregati apnd
cepto 1649.
Lauriani, quo jam dudum asservabanlur ; ut inibi bo- magnum melropolitanum et patriarrhale templum, E
uorilicentius colerentur, et majestate novae templi in sacello divo sanclissimoque nostro Archiepiscopo
structurae, et amplioribus diviuis obsequiis el fre- et Martyrii Laureano sacrato, votum facimus, juris-
quenlioribus fidelium illuc adventanlibus lurmis, jurandique religione firmanus per hacc sacrosancta
cujus quidem translalionis festum agilur Domi- Dei Euangelia, a nobis sponte facta, sub beneplacito
nica 4 post Pascha, eadem solennilale et ritu, qui- Sedis Apostolicre ,
quotannis hunc diem quartum
bus dies ejus natalis iv .Tulii celebratur. Officium Julii, in quo transitus sanclissimi nostri Martvris
ix Lect. fieri in Breviario Bituricensi v Julii, celebratur.tamquam festivum colere, colendumqnc in
notavit Claudius Roberti in Auxanio Arelatensi. hac civilate ejusqne suburbiis facere; sperantes fir-

Sic pcryit Arturus pag . 58. miori ftde et cordis sacrilicio, quam ethnicorum, qui
5 Corpus S. Lauriani igitur huc allatum, theca dicebant; sanguine placaslis ventos et virgine caesa;
et superslites argentea postea fuit inclusum, mansil honorilicen- nostri invictissimi Martyris sanguine ejusque inter-
retiquiw cir-
tissime veneralum, quousque Huguenotli, Inerelici cessionibus, Deo optimo, maximo oblatis, integra
eumferri.
Calvinista; Gallias suis spurcitiis, bellicisque furo- salute, ab epidemia pesle, qua hic [his] aliligimur
ribus replentes , nec religioni aut juri divino vel diebus, liberari, qiue tamquam draco elTramatus
ecclesiastico, minusque humano parenles, Bitttrigum feraque veneno infesta, urbem populosque depascit.
fines aggressi sunt, duce Comile de Duraz, et Vasti- Sic nos Deus adjuvet ct haec sancta Dei Euangelia.
nium depopulantes, ecclesiam hanc expilarunt, ca- Amen. Nihil in scriptione mutare visum est, satis

psam pretiosam furati sunt, sacras vero reliquias intclligitur voventium intentio, estque illustre fi-

combusserunt Evasit autem e tanta clade ac ducim in Laurianum argumcntuiu.

S.

rabic prorsus diabolica quoddam os brachii sancti 8 Itaque et hmc altcra pars, ad sancli nostri Tam eerta ea
Lauriani, asservatum pie ac religiose in cadem col- continuum cultum pertinens, facile extra contro- sunt, quam
sint dubia
legiata ecclesia, illadque reverenter deportatur, versiam ponitur , demptis pauculis, qum ex solis Acta,
quoties solennis processio publice instat Pra> Actisdeprompta, ea fuligine inspersa inanent, qum V
terea festivitas S. Lauriani solennissima est Vastinii sinceramveritatem nonnihil o/fuscant. Jam pridem
iv Julii, quo die fit celebris ae publica processio per monui in Observationibus ad Vsuarduni, suspeclam
totum oppidum : ad quam conveuiunt primo fratres videri totam vitm S. Lauriani historiam, ncscio a
Minores conventus ejusdem loci, deinde curati paro?- quo, necquo tempore concinnatam, sedqum olim
cbialium ccclesiarum, postea Canouici omnes, orna- Adriaito Valesio, in Notitia Galliarum supra citata
mentis pluvialibus, seu cappis ecclesiasticis induli, non minus quam non recte
milii /abulosa apparuit,

cum dignilatibus. Tuin deferuntur sacras reliquiae ab concepta, pejus ordinata, a temporum ratione

universo clero et populo venerandue; quse quiilem dissona, hinc inde interpolata, ut puucis dicam,
post secundas Vcsperas diei festi repouuntur ad verbosa et subsultoria narratio, quam ad rectam
loehm pristinum, magno cum ritu, reverenlia et de- chronologiam aut verisimilem Itistoriam nemo re-
volione : quo convenit ingens lidelium numerus. duxerit, nisi cum Arturo prmcipua capita. novis

Parem Ilispalensium erga sanctissimum pa-

6 substitulis, expunxerit, aut cum Cointio, lempo-

Non minor tronum pietatem manifeslissime dcmonstrant ex- rum characteres ita inverterit, ut an eadem, an
et vel
Hispalensiun stantia cliamnum venerationis nonumenta in ma- ferme diversa historia sit, duhitari possit,
wneratio
Hispalensi ecclesia, ubi erectum sic tarnen magnis obnoxia di/ficultatibiis, quas
gnificcntissima
S. Lauriano sacetlum, pretio ct elcganlia ceteris non adeo rniror a recentioribus Hispants prmter-
/nstorias reci-
coinparandum, docet ejusdem ecclesim ainpla de- itas; qitibits familiare est, id geiitts
scriptio, a Fcrdinando dc la Torre anno 1671 pere, utut fabulam redoleant, aut a rera chrono-
apud Diilaciun Orti- logia aberrent. Yeriitn ab Artitro,
sinyularc opus
cdila, pag. I7G. Exstat itcin
zittiii de '/.ttttiga itt Annalibus ccclcsiaslicis elsecu- edente, et annotationes varias coiigerenle. ntagis
Julii Tomus II E subaeiitni.
 :
;

34 DE S. LAURIANO EPISC. ET MARTYRE

Al irronto sulmctum, cractius cl liniatius aliquid r.rspectan- aut ipsam dcjormarunt, aut novis ficlionibns

I. II. s.
dum erat. mngis suspectam redditlerc. Displicet relicmcntcr

9 Difficultales nonnullas prorimo paragrapho via Arturiana. ab Hispanis mutuata, quam si

non facilc a sigillatim discutiam: liic rcro non til/s ir I rii. qvid umquam ingrcdi liceat, jam non Acta sincern,
qucquam ex-
r( sent j am qualia acccpimus, sed novas compilaliones pro
purganda.
j e tota _
p all cis prmmiltcre, certa et ,

rcrosimilin. ah inccrtis et dubiis, qumpassim con- ingenio nosiro fabricalas dabimus. Sic scriptor

fusa sunt, segregando. Prudenter nionuit, Pagius ille antiquiora S.Lauriiini Acta, qualia a Chesmvo

in Baronii critica ad annum 548 : Quoad S. Lau- obtinuit Bollandus , vcl qualia edidit Labbcus,

riani Hispalcnsis Episcopi marlyrium, illud in Gallia dcprarata, contracta, inversa, mutata tradil, quasi

consummalum fuisse, omnes conscntiunl; sed quo ipsi in vetusta scripta impune grassari licuisset :

tempore, quo loco, et cujus insidiis neci tradilus sit, atque ea quidem ratione errores plcrosque, qui in
vix sciri potest, ob varios errores qui in Acla_ejus vita illa occurrunt, sese exptanaturum existimavit
irrepsere. Cointius anno !}18 num. 14 etseqq. existi- verum quocumque se vertcrit, ingentcs parachro-

mat, Theodorici Regis loco nomen irrepsisse Totilre, nismos deglutiat oportet, tle quibus dissolvendis
et pro Eusebio Episcopo Aurelianensi, scriplum esse parum solicitiis fuit. Totila, ut cum Hispanis
Eusebium Episcopum Arelatensem, eoque modo non scrihit, S. Lauranium Mediolano exularc com-
parvam rerum ac tempomm iulroductam esse confu- puiil ; hic Hispalim fugiens, archidiaconi mur-
sionem; Totilas enim in Hispania numquam regna- nus annis aliquot administrandum suscepit,

vit, el nullus Euscbius, qui tamen ftinus, Lauriani tum vero totis septemdecim annis episcopalem
Martyris curasse dicitur, hoc seculo Arelatensis cathedram tcnuil : unde ejcclus, Massiliam,
Episcopus fuit. De hoc itaque marlyrio legendus Roman et in Galliam alio septcnnio peregrinalus,
iilem Cointius, qui S. Lauriani Acta expurgare cona- sit, ac demum ejusdem, Totilm jussu occisits

tus cst. Imo, uti diceham, mutalis binis illis, qui hoc pacto imperium, solis undecim annis inrera
V.

in Actis disertc e.rpriniuntiir, charucteribus chro- chronoloyia circumscriptum, atl triginta cl amplins
nologis Totilm et Euscbii Arclatcnsis, omnia facilc extendendum crit. Dc his mihilo magis soliciii
cniinlianda putavit, tacite admissa tota rcliqua scriptores Hispani, magno numero a Tamayo citati,

hisloria, quam paulo accuratius erpendere po- pcrgunt id yenus alia impcrite contexere, atque ex
tuerat. prmdictis Actis, S. Laurianum cum Aralatcusi
10 Ego ex siipradiclis id tuto admittendum exi- Eusebio male, ut notavit Claudius Roherti, con-
Quid ex tpsis slinw : Martyrem in Gallia fuisse S. Laurianum, jungere: in quo, Epopiscopum illam anonymum
admilti pos- itlque vcrosimillimc , non circa Massiliam, ut relinqucndo, Hispanis aliquanlulo plus sapuit
sit.
scripsit Baronius, sed in pago seu agro Bituriensi, ArtuniS'
qui Vastinnum, a silvestri solitudine tlictus sit : 12 At cum iisdem non dubitavit Vigilium , Hispanis plu-
lliljirirnli-
caput vcro Hispalim deportatum claruisse miracu- Papam Romm collocare, dum eo appulit S.Lauria- rtl

hlls.
Us, mque ac sacrum corpus, ad quod Vastinnum nus, quem vitm auctormultopriiilcutiiis rcticuerat.
oppidum siijnorum frequentia accreverit. Hinc, Nthilo segnior Tamayus ex actuario Mediolanen-
ni jallor, aliquot post martijrium seculis sumpta sium Prmsulum, a S. Carolo Borommo collecto,
occasio legendam concinnandi, quam tenipore confidenter pronunliat, nostrum S. Laurianum ab
Wandelberti non memo corrigendam susccpcrit. si Eustorgio II Mediolanensi Episcopo baptizatum,
vera cst oratio, etiitioni Labbei prmfira. Alia notat diaconalits ordinem suscepissc. A Macimo Hispa-
et opcrosc inipmjnataut conciliat Arturus pag 38, . lensi Antislilc susceptum asserii. iu i njus locttm
qiifV hic nuinirare nncrir pirtium non est. De cm- substitutus sit. Addunt alii, Theudem, Gothis in
trro. Pawnonius jucril S. I.uurianus, an Italus, Hispania imperantem, de admisso scclere pirniten-
an Hispaiius, au Gallus, an Episcopus, ct quidem tem, atque ad pietatis sludium conversum, beatum
Uispalcnsis, qito tempore et a quibus martyrii co- Christi athletam (S. Laurianum) praecipuo devotio-
ronam consccutns sit, non aiisim ex incerlissimo- nis studio coluisse, et in memoriam ejus exritalo
rum Actoritm fidc assercre. Episcopum cum nonnul- templo insigni, se regnumque suum in ipsius pecu-
lin V.artyrologiis appellavi, ncc Hispalcnsi traditioni liarem commisisse clienlelam : ut alia omittam, qum
delractum volo quidquam : ubi ipsi paulo accura- pia, ut ita dicam ,
pie fingendi mmulaiione , alii
tiorcm antii/iiiirum suorum Prmsulum catalognm aliis cerlatim superaddidcrc. Miror prmtermissum
exhibuerint, quam ad xi Martii reprmsentet Ta- insignem characterem chronologicum apud Fla-
mayus, qua-rendus erit locus, quo per annos xvii vium Marcnm Dextrum, utaNicolao Antonio editus
eam cathedram Sanctus noster tenuisse dicatur, cst. disertissime expressum anno 538 : Laureanus
isque, si fieri ullo pacto poterit, cum Cointii in Pannonia Mediolanum, inde Hispalim venit. Cmtc-
correctionibus conciliandus. Interim fateri cogor ntm in reliquis nihil dcesse passus est Tamayus :

candide, lalia esse S. Laurianiylda, ut expurtjari Atque hcec sunt Acta, inquit, qu;e e\ vetustisfbre-
omnino nequeant, quemadmodum sequcnti 5 ct viariis Hispalensibus, et aliis scriptoribus deducere
in Annolatis ad Acla proxime ostendetur. potuimus. Frustra lougam hujusmodi scriptorum
seriem Itic enumeravero, nnum cognoris, omncs

noris, mutuas mcrces venditani; nempc duorum

II. Acta incerta, mutilata et interpolata ; ne-
postremorum scculorum collcctores, de quibus
que a Cointio satis cxpurgata.
alibi abunde dictum est. Non minus miranda pro-

lulerat Tamayus xiMariiiin eatalogo Epkcoporum

leta transfor- \Jua occasione Acta S. Lauriani, mque ac alia Hispalensiuin, quos inter ordinc xxiii statuit S.
mata eihibet „,, ,, ... ... . ,. .

Ariurus
multa, compilala cxistimem, jam salis cxphciu : Laurianum, qtiem, ail in Gallia occubuisse, insidiis
qui male ditjeslam historiam expolire conati sunl, Atlilm Hunnorum regis Ariani an. Domini 560.
historiarum
 . , :r
,

DIE QUARTA JULII. 35

Historiarum istarum omnium male consutarum, apud quos anni cujuslibct Regis, non a die quo suf- ,
II CTORK
i. B. S.
uti et Brcviarii Bituricensis a Gonono rclati, fons fectus est in regnum, sed ab initio sequentis anni

unicus est, citata siiperius legenda, satis per se colliguntur) Laurianus ex Italia fugit in llispaniam ,

luculenta et ine.pte consarcinata, ut frustra fuerit et cpiscopatum Hispalensem, cujus administralionem

errores erroribus accumulare. eodcm anno suscepit, felicissime gubernavit sub Ala-

13 Vidit cnormem rerum confusionem laudatus rico et Geselico Regibus, usque ad annum Christi dxi,

Parachroni- Cointius; ad dictum annum 518 a num. 14 absur- quo ne caderet in manus Theodorici, qui tutorio

sniosexpun- nomine, donec Amalaricus, ejus e filia nepos adole-

diores anachronismos hoc pacto conciliare aggres-
riurus Coin- visset Wisigothicarum in Hispiana ditionum regi-
lUIS ,
sus : Attente perquisivimus , unde tam copiosi ,

dimanarint errores; ex duobus potissimum ca_'teri men usurpabat, a Deo per angelum admonitus His-

videntur prolluxisse. Theodorici regis loco nomen pali secessit, cumque varias peregrinationes pcr annos

regnare coepit apud Ostrogothos septem obiisset , hoc anno, Chrisli dxviii , marty-
irrepsit Tot.ylsc, qui
rium iu Gallia subiit Theodorico Gothorum rege
anno xv post Theodorici regis obitum eoque modo ,
,

adhuc supcrstite scpultusque fuit ab Eusebio Au-

non parva rerum ac temporum introducta est con- , ,

fusio. Praterea pro Eusebio Episcopo Aurelianensi, relianensi Episcopo, qui vigesimum annum in pon-

Episcopus Arelatensis, atque tificalu tunc explebat. Hactenus Cointii conjecturm,

scriptus est Eusebius
inde nata est non modica delocis controvcrsia. Apud quibus ita sibi abblandiri videtur, acsi omnem S.

quos eanata sit, nescio; nasci debuisse, si emun- Lauriani historiam in tuto collocasset.

ctioris naris scriptores fuissent, satis certum est- 16 Atenim, quam hmc ingeniose a Cointio ex- rninii aliis
(iiflicuUatibus
Frustra deindc qumrit Cointius, unde nominum cogitata sunt, tam vellem ego ad reriiatis libram
premiiur ,

eonfusio oriri potuerit; tum pergit : Quam bene commode expendipossent, aqua, nisi fallor, quam
de Lauriano narrantur, cum recta longissime absunt. Et I quidemplane gratis Totilm
autem ea, quoe
Rex Euse- substituitur Theodoricus, quem demus Iliyia-
ut
chronologia coliBereant, siTheodoricus et

Rege Eusebio nicas etiam Gothorum res administrasse necdum ,

bius Aurelianensis Episcopus, Totyla et

restituantur paucis sequitur, cum ejus temporibus conciliari posse S.

Arelatensi Episcopo expunctis,
Lauriani vitam, in qua lam diserle et tam expresse
accipe. Subdit bevissimum Actorum S. Lauriani
idem Totila repetitur. 2, Repcriendus erat Cointio
compendium, ita intento suo aptatum ut sua-lere ,

locus in sede Hispalensi vacans, quam anms 17

relit. cmtera omnia cum temporis illius historia
gubernare potuerit S. Laurianus, dum omnia mire
convenire, si dum illm dumtaxat vitiosm epochm
prmcipilans, eodem anno 494, quo Theodoricus
auferantur.
cum regnare cmperit, ex Italia fugientem, Hispalensem
li En epitome, inquit, totius bistoriae, quaa
Totylas enim in cathedram, pro sua auctorilatc, statim conscendere
Theodorieum renno Totylse stare non potest,
jubet, inquasedere dcbuent, ut ;

regem Tolilw Italia numquam regnavit, et Ostrogothis in Italia

snbstituit num Episepporum
usque 511. Interim ex catalogo
praefuitper annos tantum undecim, ab anno videlicet
Hispalensium habemus, Zenonem et Stephauum pe
Philippus
Christi nxu usque ad annum Christi dlh.
id tempus sedem occupasse qui igitur, obsecro :

Labbeus, qui vitam S. Lauriani ex codice Ms.

dici poteril S. Laurianus Episcopus Hispalensis
ecclesiajde Castro Bituricensi publicavit, suspi-
fuisse. eo potissintum temporc, quo locus minime,
catur Totylie loco legendura Agilam sed Agila, ;

potuit?3. Htspali meiu Iiegis Gothi fugere dcbuit

qui mortuo Theudisclo regnum Wisigolhorum
in
S. Laurianus, quem Acta Massiliam et
Romam de-
Hispania suscepit, regnavit annis dumtaxat quin-
ducunt; atqui Theodorico regnanle hmc accide-
si
que, ut Isidorus et author chronici Massiacansis
mortem rint, nec Massilim, nec Romm tutus fuitS. Lau-
attestantur, Rex vero ,
qui Lauriano
principatum longe Eru- rianus ergo Theodoriciregno non recte illigantur
;

inferre ssepius tentavit

admitlamus qum
,

S. Lauriani Acta, nisicum Cointio

diuturniorem gessit. Totyla ex Actis S. Lauriani de-
volumus, pro eodem arbitrio repudiatis
aliis
leto si non Asnlam , sed Theodoricum reposueris,
ol^atLepU.^^eodo.uJanltaMa quemadmodum ab ipso ndetur anongmus, quod
solennitate Cathe-
deinde in Italia simul scribat, S. Laurianum Romae in
ren-navit annis duodeviginti ,

peregisse. Ceterum laudo

dra Missarum solennia
et in Hispania regnavit annis xv. Theodoricus ju- salvari pos-
equidem Cointii conatum, quo utinam
nior, inquit Isidorus in Chron. Golhorum, cum decem
omnimode salvata cupio Sancti nostn
regnasset rursus ex- sent, qum
et octo annis in Italia victor ,
expertus
gesta. Yerum et hic et alibi
Hispanias rcgnum qualiacumquc
tincto Gesalico Rege Gothorum ,

rebus polius resar-

Amakuico sum virum cetera eruditum ,

quindecim annis obtinuit; quod superstiti

insislere, quo plerum-
eiendis, quam restituendis
nepoti suo reliquit. Annorum xvm, quos Theodoricus
que magis implicantur : nsque adeo nihd proficit,
regnavit iu Italia, priusquam in Hispania regnaret,
insequitur.
quo regnum qui omissis fontibus rivulos
initium peiitur ab anno Christi ccccxcm, idemCointiusexcogilavd, de Eu- neque reliqua
annorum vero xv, Porro quod
17 salrare
lorum in Italia pcnitus defecit, qm seculo vi Ar.ta

regnayit ex- sebioAurelianensi, alteri Eusebio, potest.

quos in Italia simul atque in Hispania ,

sit, substitu>endo,
cd qui-
.irelate frustra qumsitus
ordium ducilur ab anno Christi nxi quo Geselictis
,
sao an sans certo U-
quia lpse- dem opportunc; at necdum Mo
Wisigothorum Rex in Hispania occubuit ,
Anrelianensem anno
vitam clausit. aueat, Euselnum istum
met Thcodoricus anno Christi dxxvi quodpnus demonstrandu
pontifi- 513 superstitem fusse, Au-
5 Jam vero Lauriani secessus ex Italia ,
de Eusebio
Yerbodicam; quidqnidsU
1

exilium fuerat
catus nispalcnsis annonim septemdecim ,
est, auctorcm legendm
>''
chronolo~ reliancnsi rerosimiltus
sic
septennale martyriumque regno Theodorici illi-
iis vert
eurarcnt,
giam pro ur- ,

iinwrasse, quis S. Lauriani funvs

Anno Christi ccccxciv qui primiis nonanacil,
bilrio urdi- gari possunt.
Givgorii
(

dum Episcopum
, mm
nrocid dissitum
T*..:,„„„ m lam procu
nat :
Theodorici Regis in Italia numeratnr stylo accersendu erat ciaii in
ea
scriptorum qui potius Bituriris
Turonensis aliorumque perantiquorum , iluvcesi
 : , ,

36 DE S. LAURIANO EPISC. ET MART.

Kx MSS. admittatur x scripsisse D
dicecesi nihil plus juris fuerit Awelianensi quam rum etsi tantisper sec.

correctorem, nihil magnopore toti Passiom, mox

Arelatensi, aut alteri Biterrensi, a nonnullis His-
panis sitperinducto. Neque vero sola sunt bina ista secuturm, auctoritatis accedet.

puncta chronologica, qum inActis displiceant. Ursi

S. Lauriani ortus, institutio, episcopatus Hi-
illi, sacri corporis custodes; Saiictus ipse ad duo
milliaria suos interfectores prmlato capite tnie- spalensis, apparitiones et miracula varia,

quens, atque alia id genus prodigia. non tam fa- peregrinationes, martyrium et sepultura Va-
cile admittenda sunt, nisi testium fide dignorum,
stinni.
saltem prohati scriptoris suffragio fulciantur. De
ceteris slatuat eruditus lector: hwc a me extorsit

solius veritatis indagandm studium : nunc Acta Beeatus LaurianusPannoniensium terntono oriun- A pucro Me-
diolanensi ec-
dus, parentibus quamquam paganis, nobilissimis ta-
ipsa exhibeo ex Ms. V. C. Andrem du Chesne, col- clcsih adscri-
men genere, gloriosus effulsit, qui ab ineunte setate plits
lata cum editione Labbei, Bibl. Mss. tomo II, a .

divina gratia praeventus, ab liis contagiis, quibus so-

pag. 411: ex qua accepta est prmfaliuncula; inter-
lel caducis a illecebris juvenilis aetas illici, expers
polationes vero plermque, in Chesnmi ecgrapho [ ]

ut facilius obser- Nam a quodam suce genlis, sufeque parentelee

repertm, uncis inclusm sunt, fuit.

Catholico, adhuc infanlulus parentibus insciis su-

ventur. ,

blatus, Mediolanensis ecclesias gremio est delatus ,

PASSIO sacroque baptismale renatus, ac clericus factus, ibi-

demque liberalibus [studiis ac disciplinis baud rae.

Ex cod. Ms. Ghesncei, collato cum editione ]

diocriter eruditus, prsedictae ecclesiae extitit alumnus.

Labbei.
In juventutis namque flore erat , in abstinenlia b
I! PR^MITTUR PR^FATIO ANONYMI. strenuus, in eleemosynis largus, in vigiliis pernox

in orationibus assiduus, in jejuniis frequens, in re-

Ex cod. Ms. ecclesice de castro Bituricensi
creandis pauperibus solers, in sermone modestus, in
ira mitis, in hospitalitate pracipuus, in omni studio
X assionem R. Lauriani Eisoopi et Martyris, soler- spiritualis militise praeclarus, fulgenti eloquio illust-
tia luae sagacitatis compellente, Fraler, suscepi cor- rans corda fidelium, spiculo divini verbi transver-
rigendam. Laboriosum quidem opus et dillicile; utile berans tumentia pectora repugnantium perfidorum.
ibi sacris itu-
tamen. Cum perlegissem vero diligentius praefati 2 His ergo atque hnjusmodi proficiendo accres-
,
tialtis. fit
operis seriem , animadverli , scriptoris vitio fuisse cens robore corporis et animi , vigesimo c scilicet Bispalensis
depravatam, et solemnitatem Kalendarum, quibus Episcopus
aitatis suse anno electus a clero, testificatus a plebe,
gloriosum consummavit martyrium, illius imperitia diaconatus suscepit officium. Interea Episcopus urbis
immutatam. Nam quod sanctus Pontifex Laurianus Hispalis maximis Arianorum affectus injuriis ,
qui
felix martyrium iv Nonas Julias complevit, testantur viru * peslifera suae doctrinae cunetam pene infece- • veneno
Martyrologiorum vetustissimi codices, tam Romano- rant Hispaniam atque Gothiam, perfido Rege Totila,
rum, quam Galliarum. Ex quihus prospeclispluribus, erroris bujus haeresis assertore; finito d humanse
solicita investigatione placuit inserere huic praefa- cum palma perennem
vitae termino, victricis laetilioe
tiuncul» quomodo reperi Quarlo Nonas, inquit, :
feliciter adepius est glonam. Mansit autem Hispa-
Julias, in lerritorio Biturigm civitatis, vico Vas- mater ac metropolis Hispania; biennio
lensis ecclesia
tino, natale sancti Lauriani Episcopi et Martgris, ferme absque Pasioris oificio, donec Episcopi ejus-
cujus caput Hispalim in Hispanias deportatum est. dem provincia? pariter congregati beatum Lauria-
Quidam etiam nostri temporis poeta, describens Mar- num, illuc divinae providentia? clementia ad destru-
tyrologium heroico carmine per tolum annum, iisdem
endam praefalae haeresis pravitatcm ab Italiadirectum,
£ Kalendis B. Laurianum martyrizatum asseverat, in- in eadem urbe ordinarent ponlifleem. Pasiorali !•'

quiens
itaque super oves dominicas sumpto regimine
Lauriane , tenens [ tenes meritorum nomine
]
tanta in eo caslestis gralia virlutibus rutilans splen-
quarlas.
debat, ut sine intermissione salutem vitae aeterna?,
His ita elucidatis, precor obnixe, ut hoc opus, quod
praedicans ,
multa illius meritis miracula , operante
te compellente, summo labore peregi, libentissime divina virlute, flerent in plebe.
suscipias
Post annos n
et si adbuc in eo inveneris corrigendum cum per decem et nb angeto mo-
,
3 Egregius itaque Pontifex
manente charitale, emendare non differas. "
septem annos , ut robustus praliator Christi mu- ,

crone spiritus, quod est verbum Dei, praediclam hae-

ANNOTATIO.
resim assidue bellaret nec vincerel [sed omnes ,
Magni facit laborem suum correclor anonymus,
pravo schismate declinantes a sancta? Trinitatis con-
cum tamen in solis restituendis Kalendis stetisse
fessione, velut lupi rapaces ovem Christi discerpere
videatur. Quosnam autem canat Martyrologiorum
hianli ore altrectarent, hac illacque suo ipso impetu
vetustissimos codices tam Romanorum
quam Gal-
,
acti, juxta illud Maronis, Trahit sua quemque vo-
liarum, si ipse temporeWandelberti vixerit, prorsus luptas, quodam die Dominico expletis Matulinis
]
non inteUigo. In Hierongmianis aliisque supra ci-
[ et ] Laudibus, cum semivigilans in stratu suo re-
tatisvere ponitur iv Aon. Julii S. Laurianus;
ast quiesceret, ante exurgentis luciscrepusculum.astitit
annuntiatio, qum hic refertur, lamquam ex
codi- ante eum juvenis e praeclarus aspeclu , in vestibus
cihus illis desumpta, innullo classico
Martgrologio candidis , vocavitque eum tertio, blando sermone
sattem adverbum'exstat, nequealiunde ,
accepta est, dicens Lauriane, Lauriane, Lauriane. Cui beatissi-
quam ex Hagiologio a Labbeo edilo utprope du-
,
mus pontifex mente vigil [acsi leniter dormiens ] res-
bitem, an hic non fingatur mtas justo major. Ve- pondit: Adsum. Cuijuvenis : Surge, inquit, et recede
ab
 . ,, ;

DIE QUARTA JULII. 37

ab hac plebe maligna , non enim meretur tuo aspectu ctinctalur. Agnito tandem quid esset, ait Iste Et M*s :

frui, neque tuis suffragiis muniri [ sed vade illo , juvenis [innocens erat] non est mortuus, sed dormit.
quo te audient, qui digni sunt tuis salvari stillragiis. Ad hanc vocem supplex advenit pater, [imploratque
Unde cum corona martyrii pervenies ad gandia Pa- gemens, quo sui filiique misereretur,] et exclamat
radisi.] Noli tardare, sed perge velociter: ego enim dicens : Sancte Dei , redde vitae, mihique hanc
ero dux itineris tui. Haec quoque civitas suh maximo raraji sobolem, et posside facultatis meae infelices
discrimine erit diebus multis, et attcretur fame, ac opes. Cui beatissimus respondit Divitias, quas ;

periclitabitur pessima peste, pluviaqtie carehit annis

mihi promittis, prout competit, pauperibus dispertiri
septem, donec reliquiis tuis decorari mereatur; tan- studeto, et qtia hora hicjuvenis abhac luce recessit,
demque fessa a lenociniis sui sceleris resipiscet. [Et edicito. Cui dum diceret: hodie post gallicinium
propter quam custodiendam illic staret, [deseruit] et Ail beatus Laurianus : Desine flere, atque in domum
non inveniens praeter eos, quos secum adduxerat, tuam revertere cum pace, corpusque juvenis illuc
sed unanimiterse prosequentes cernens, recolensque referri mandato, accensisque luminaribus per tolam
etiam ex ore Domini Salvatoris illud Euangelii : Si noctem praccipe vigilias agere sine lamento. Ego
vos persequuti fuerint in una civitate , fugite in autem vadam ad basilicam beati Victoris Martyris, et
aliam : horatus [est] suos Euangelico solamine , di- credo lidenter ,
qttod illius orationibus resuscitct
cens : Nolite limere pusillus grex, quoniam compla- Dominus Jesus Christus filium tuum. Pergens ergo
cuit patri vestro dare vobis regnum. vir plenus Deo ad sepulcrum Beati marlyris in ora-
]

4 Peracto denique ex more Missarum sacriftcio, tionibus procumhit, noctemque ducens pervigilem,
qui dicio au- muniens se corporis et sanguinis Christi mysterio ea hora qua defunctus fuerat, sacro obtinuit inler-
diens secedit.
plebem intrepidus alloquitur iniquam , usque in ho- ventu, ut geliilum juvenis cadaver rediret in vitam.
et sanato
cceco
ram diei tertiam. Deinde, accepto baculo, muros (jSancto atitem in oratione prostrato, angelicus In Halia mut-

b civitalis circumiens, clamabat dicens : Omnis Ikcc illejuvenis ex more affuit, dicens Lauriane surge, tis signis cla- :

rus Romtr
civitas in angustia erit multis diebus, donec divino et raaturius navem ascende, et naviga Romam, quia
.

Mifsam ce-
respcctu visitctur, ac more Ninivitarum poeniten- juvenis, pro quo oras, hac bora surrexit, et pater
lebrat .

tiam agentes, a pravis erroribus converlantur. Eadem ejus horlatur cives, ac fide eos firmat, ut in ista te E
vero dic post occasum solis exiens ab urbe * Clu- retiueant civitate ,
quatenus tuo patrocinio prote-
sorem /'venitad portum, ubi cum paululum requies- gantur. Surgens ergo sine mora beatissimus Lau-
ceret, juvenis ille, qui Hispale cum deitinere monu- rianus, angclo ducente , Italiae pervenit ad littora,

erat, affuit dicens : Lauriane fuge, et cceptumcarpe ibidemque, quos reperit [a nativitate, et deincepsj

iter, quia Rex crudelis Totila // equites veloces post diversis inlirmitatibus alllictos , caecos, claudos,

te dirigit, qui te Hispalim reducant. Surgens itaque mutos, surdos, et variis languoribus debiles, suis
Clusorem portum ingreditur. Tantus vero custodes orationibus, divina operante virtute, sanavit omnes.

pavor invasit, ut nullus quidem inlerrogare auderet; Denique recto tramitc coeptum prospere carpens iter,

Quis es? aut quo vadis? Illucescente die, dum iter venit Romam, susceptusque ab Apocrisiario , nun-
ageret, caecus quidam in tugurio secus viam sedens, tiatur ejtts adventus venerabili Papse. At ille cum
clamavit dicens : Sancte Dei qui transis , ora jiro deeore jubet eum ad se introduci ,
[alque jucundans
me nimium peccatore, luminibus cordis ac corporis super illius facundissimo affamine, ] imperat ei, Mis-

orbato, ut videam oculis, ct corde credam et sequar sarttm Sacramenta publice in ecclesia beati Petr'

te. Cui beatissimus Laurianus respondit : Quod peragere. Erat eniin solennitas k [quam celeberri-

postulas non est meum dare tibi; sed si cretlis mam ex more plebs bahebat Romana, eo quod
omnia possibilia credenti ; a Domino Jesu Christo sessio pontilicalis Apostoli eo die primum fuisset

mereberis sanari. Attamen si mecum pergere de- dedicala, id est] quinlo decimo Kalendas Februarii.

liberas, da mihi funiculum luum, et esto eomes iti- Praceplo autem bealissimus Laurianus a Papa man-
neris mei , ego regam gressus tuos. His alloquiis dato, respontlit : Ohedientia ,
quae seniorihus prae-

acquiescens caecus, dedit funiculum suum in manu betur , Deo exhibetur : ego aulem libenlissime

ejus, et abirejam coepit. Cumque non longe adhuc vestris iraperiis obediam.

essent ab ipso tugurio, aperti sunt oculi ejus, et ait : 7 Ingrediente autem cum decore pnslquam se- eo ecclesiam

Obsecro, Papa, qttis iste juvenis pulcherrimus, qui le eam replcvit, acsi nem contra-
pontificali, tanlus odor suavilalis
ctum samluti
praecedit investibus nivei candoris? Cernes quoque advenienle Beato Pelro cum maxima caterva Mar- restituit.

beatissimus Laurianus quod ca?cus ille videret, ait :

tyrum , multa odoramenta jocundi odoris ihidem

Vade, frater, Dominus tecum, tu enim melior me redolerent /. Post Missarum expletionem, cum im-
es : en Dominus, quem vides , reddidit tibi lumen, menso Episcoporum et clericorum , seu nobilium

rogo tamen ut me sequentibus, Romanorum comitaltt ibal ad prandia; et ecce ad

illi Deo h servies :

neque me, neque hoc signum pandas. portam Apostolorum Principis jacebat egenus

5 Eadem vero nocte monente Angelo , ,

qui in aggravatus senio, et contractus vetusto morho : erat

consueverat mane con- enim annortim ferme sexaginla trium, cttjus a na-
ilassiliam ap- effigie juvenis eum monere ,

pulsus mor- navem conscendit, atque tivitate genua et brachia ita aruerant, ut nec amhu-
.
surgens in portu Helnae i
tuuni ad vi-
nec palpare quidem valeret. Is confidenter, ut
lani revocal. Marsiliam perrexit. Cumque portam civitatis ingre- lare,

suimel misereretur, virum Dei totis , ut poterat,

deretur, ecce defunctus efferebatur praedivitis filius.

[quem ineffabili utraqite paler- virilms implorat, dicens Sanete Dei Lauriane,
qui unicus erat illi,
:

atque amabat affectu felicemque adjuva me, te enim expectant anni miserite meae, ut
nitas exigebat ,

laetahatur superstilem ac enormis subslanliae succes- tuis oralionibus mea debilia membra vigorem [diu

multumque desitlerabilemj percipiant; el protinus

sorem.] Cernens vero bealissimus Laurianus lugiihre
funus, [luctuosis clamoribus ingemuil, et longa diu addidit : Adjuro le per enm, qui cacum a na-

trahens suspiria ,] quae sit tanta Iamenlatio per- tivitate illuminavit, ne me praelereas [antequam
membra
 ,

38 DE S. LAURIANO EPISC. ET MARTYRE

K\ <ISS. membra mea tuo oblcntu in ca ,
qua harlenus ca- cui cst honor et gloria in secula s'ecUlot'um.]

ruerunt, instaures virlule. ] His precibus beatissimns 10 Sanctus autem Eusebius n Arclatensis Episco-
Etisebius Are-
Laurianus commolus, una cum Episropis ac nume- pus, dum consuete post Matulinas cum clericis
la!r:isis cceli-
rosBD plobis agmine ail basilicam beali Petri regre- allaria circumiret ; atque diutius
ius monetvr ad sepulcrum

ditur, alque proli\o diei spatio in oratione proslratus, B. Coesarii Confessoris orans jaccret, procslolantibus dc funere
cnrando
impelrare mcruit qiiod ilevole qmesivit. Vcniens duobus Diaconis fmem oralionis vigiliis oppido ,
.

denuo ad senem, ait : Jnbe ministris, lit le sine mora fessus, contigit ut obdormiret. Cumque hujusmodi
perducant ad benli Pelri limina : illius enim meritis sopore deprimeretur, apparuit ei clarissimus vir,

sanabcris. Ad banc voccm conlinuo snrrexil [acsi venustissimo aspeclu in vestibus candidis, et ait;

ebrius, nitentia membra solo baculoquc inhoerenlia Eusebi, perge velociter in pagum Biturigensium, ad
[sustentans. ] Tandem profccto] diuque quirsilnm, vicum, qui dicitur Vastinum, ihique in saltu vastoe
quam nativilas negaverat, scncclus promeruit sani- solitudinis require speluncam, in qua corpusMartyris
talem. jacet, qui hesterna die a latriincuiis Hispanioe

8 Dum vero aliquamdiu csset Romoe amicabili bidem decollatus est ,

qui etiam caput ejus , mei
Homa jussus jussu detentus a vencrabili Papa ,
pra^memoralus jubente , Hispalim deferunt, [ubi est Episcopus
discedere in juvenis, quem fas est credere Angelum Dei, ei, in ordinatus, ] ut per ejus gloriosum martyrium cadem
liulliam ad
oratione posito prcenuntiavit finem martyrii hoc provincia a longa sterililate in fiecunditatem mu-
marlijrium ,

properat. modo : Lauriane, constans esto, oportette sepulcrum tetur; veslimenta quoque munda tecum tolles in

Confessoris mci Marlini invisere , ibique oratione sepulturam. Cum autem speluncam ingressus fueris,
perfecta , in tcrrilorio Biturico vicnm vaslae solitu- occurrent tibi duo ursi, tu vero ne limueris, quin ad
dinis martyrio tuo destinalum adirc, qui prisco custodiendum corpus Martyris missi sunt, et ipsi

• Gallice vocabUlo Vastiuus * nuncupatur, Rex etenim Tolila tibi istud ostendent, et hoc tibi signum :Cum ad
Vatan apparitores dirigit ad omnes provincias, qui te inler- amnem Ligerim veneris , transibis ubi numquam
E
ficiant, et caput luum Ilispalim dcferant. Nam tem- facultas transeundi fuit.

plum in eadcm urbe oedilicabilur, in quo caput tuum 11 Ad hanc visionem S. Eusebius surrexit, et con- quod mutta
prodigia co-
decenler posilum veneretur, [ac magnificetur in co citocursujussa perficiens, venit ad Ligeris fluvium,
iiiitaiitur.
nomen meum] et sic demum propitiabor iniquitati invenitque parvam naviculam a ncmine umquam
eorum , et clemens ero illis, ct pluviam ct fructum visam, in qua erat nauta pulcherrimus aspeclu,
tevrae tribuam. Viriliter age, Laurianc, ccce merccs vestibus indulus pretiosis, qui cum a S. Eusebio
tua magna nimis. Ad hanc vocem confestim surrexit, interrogaretur, unde et quis esset ? Respondit ; Cur
atque pernici gressu , laetoquc animo quod jussus requiritur nomen quando non naulum o ? exigilur
fuerat agere , complevit. Nam ad sepulcrum beati Hoc dicto, in puncto lemporis amne transmissso,
Martini oratione explela regressus, ad locum sibi nusquam comparuit. Sanctus quoque Eusebius hujus
destinatum intrepitfus venit, ibique missi sicarii a mysteriiarcanum intelligens, silentium dedit, et ad
Rege perfido, caput ejns amputaveruntquarto Nonas locum designatum recto tramite Vnstinum pervcnit,
Julii : ac nimio terrore pertcrriti , velut amentes, atque in ostio speluncae, sicut ei ostensum fuerat,
capite rclicto fugere cceperunt. Miraliili- dicru 1
duos ursos invenit. Qui deposita omni ferocilale
beatissimus Laurianus caput suum in manihus tollens, mansueti facti, vultu demisso, usque ad bcati Mar-
ibat post eos, clamans more viventis, et sic diccns :
tyris corpus sanctum Episcopum
prsecesserunt :

Expectale, nolite fugere, scd accipientes hoc caput nimirum providentia mirabili tamdiuequos
p, et
Hispalim deporlate, illique reddile, quivos propterea omnia gyrando custodierant donec corpus beati ,

huc misit. Qui. accepto capite, osculantes manus ejus Martyris sepulturre traderetur. Hoc peracto, cnpite
ac pedes, projccerunt corpus in quamdam speluncam, submisso, quasi benediclionem pcterent,
redierunt
et abicrunl.
in saltum. Sanctus quoque Eusebius
supra corpus
9 Interea prsefatus RexTolila bcatum Benedictum beati Martyris Lauriani ecclesram
in bonore beati
mnixus tcnlaic gnrrulitale vaga, an spiritum pro-
Petri Apostoli sedificavit et dedicavit
xiv Kal. Decem-
Sancti capul phetia; haberet, agnilus ab eo et vehementer coer- bris, in quo Ioco virtutcs
magna vene- multa? fmnt ex tunc et
citus, miuus crudelis fuit. At hi qui caput deporla-
ratione a To- modo ,
ad gloriam laudem Domini nostri Jesu
et
lila suscipi- bant , mox ut Gotborum metas inlrarunl , lanla
Christi, cui est honor et imperium in secula seculo-
tur. inundatio pluvke cos pnecedens cunctam Hispaniam
rum. Amen.
intravit, ut a nemine eunelaretur, Beatum Lauria-
num e vestigio Hispalim intrare , atque deinceps ANNOTATA.
illius munimine jugera lieri salulem. Audiens ergo a Monui superius, omnia qum lm signis seu, un-
Rex Totila, iiiasliiiinliileni lliesaunim ad munimine cisincluduntur, deesse in editione Lablici. Ctra
totius patrise advenire', eompunctus corde, accersiiis porro prmferenda sit, prior ista, an hmc
nostra,
Episcopis ciim sacerdotibus et optimatibus, deposito operm pretium non est disqwirerc; advertit facile
regali indumento, per uiiiversaiii Ilispaniam tridua- leclor, non rcmm tjcslarwm narra-
hic historicam
num indixit jejuiiiuin , atque iu cinere et cilicio tionem dari; sedpotius apparitionum etprodiijio-
nudatis pedibus, obviam venit itincre trium dierum, rum catenam.
susceptumquc Caput deluiit Ilispalim, uhi Episcopus h Hujusmodi flosculis exornari solcnt vitm illo-
ordinatus lueral, cum magno decore ac psallentium rum Sanctorum, de quorum Actis nihil ccrti dici
comitalu, a'dilica\itqiie ecclesiam in houore illius, potest.
ubi posuit di-cciilir illud Caput venerahile, et sic ab
c Editio Labbei letjit vigesimo quinto
Arlurus :

eadem provincia omuis plaga ccssavit. [Consum- habet; annos natus triginta quinque diaconus
est or-
mavii antem B. Laurianus gloriosum marlyrium iv
dinatus. Tum vero : Ac paulo post sacerdotali
chara-
Nonas Julii, regnante Domino uostro Jcsu Christo, ctere msignitus, aliaadjungensconncctendm rerum
seriei
 ,

DIE QUARTA JULII

A seriei opportuna; ubi hicvides inordinala et prm- k liidendum nobis prmbct Anongmum Cointius, I)

cipitata omnia. quod circa principium seculiwjestum CalhedrmS.

d llrnc vcrba usgue ad gloriara, deerant innostro Petri obtrudal. Nonomnia ejus argumentaprobo :
manuscriplo, in quo et nonnulla aiia aul vitiosa, at miror, sclcctum hitnc articulum, ubi lot alii

aut non satis clara ex editionc Labbei rcsiitui. in hac legcnda occurrunt, non minus reprehen-
c Hic incipiunt apparitiones et miracula, in dendi.
quibus describendis stylum cxcrcet Anongmus 1 Ltedolent hmc potius scriptoris ingenium, cui
acsi omnibus prmscns adjuissct , auritus et ocu- nihil plar.el prmtcr continuata miracula, qualia hic
lalus tcslis, dum interim de S, Lanriani. tumin denuo sequunlur non satis perite digesta.

Llalia,tum in Hispaniagestis, nihil prorsus habuit m Parcrgumistudsatisostendit, Anonymumnon

quodmemoraret. dc alio Llcgc quam dc Totila cogitasse, cui hoc tam
f Clusorem portum non novi, aliquid diceret, si vere tribuitur, quam cetera ad Sanctum nostrum
clusorem portae nominaret. Quid demum indicare spectaniia ficta et supposita sunt, ut iterum habes
volucrit, aliis qumrendum relinquo. toto hoc num. 0.

g .Lique falso dc Totila ca omnia prmdicantur, n De Eusebio, sive Arclatensi, sive Aurclianensi,
ac plcraque alia , qum in hac qualicumque lc- satis diclum est in commcntario prmvio.
genda, ci ineptissime adscripta, ex commenlario o Argutum responsum addi potest ursis et rcli-
prmvio satis patet. quis stupcndis magis quam crcdibilibus.
h Muliem diccrct, illius Deo servies : verum hmc p Quid huc spectent equi, non intelligo ; nisi
etsimilia, per me licet auctori condonentur. essedo vectumvelit Anonymus S. Laurianum, cujus
i Non magis hunc portum Helna?, quam supra etiam equos custodiverint ursi, ut eodem rchiculo
Clusorera rcperio. sacrum corpus ad scpulturam dcvcherctur.

K
]!

DE S. VALENTINO PRESBYT. CONF.

PROPE MOLISMUM, DIOEC. LINGON. IN GALLIA
COMMENTARIUS PR^VIUS
J. n. s.
De Sancti ortu, cultu, setate, ecclesia et veteri prioratu.

e Lingonibus, prisco et iliustri Gallim Corpus ejus habetur in eo ipso loco ubi vixit, haud
AN. llXi.VI Bclgicm populo, de eorum vetustissima procul a Pulleriensi et Molisraensi monasteriis. No-

urbe, de Episcopisoliinpotentibus. Comi- men loco Ecclesiola, quse vulgo Egliselle, et cor-

tibus et Ducibus Francim L'aribus, de rupte Gmselle. Plura admonebo de boc Sancto, cum

ln aqro
nonensi
lin-
uiu-
....
Sanctis ad
m
dem
eam ditionem spectantibus multus pri-
Aclis nostns scrmo, prout occasw et locus
...
accepero responsum ad quasdam
me scriptas. Autprmtcr hmc pauca nihil
litleras, de
accepit nec
illo a

Hri sanguine tulit. Huc non tam urbs ipsa aut gens, de quibus rcperit curiosus indagator, aut ad nos mittere prm-
'"'""'
videri possunt Gaullhcrolius, Vignerius, Adrianus lermisit, aut certe siquid umquain missuin fuerit,
Yalcsius in notilia Galliarum, aliique; huc, in- intercidisse oportet. Citatas lectiones habeniiis. ab

quam, non tam Lingonica civitas spectat, quam Actis nonnihil divcrsas. etSancti Vitam ex Ms. co-

Latiscensis seu Lalicensh pagus, vel, ut infra recur- dice S. Benigni Divioncnsis, collalam a Majoribus

ret, Latiscense suburbanum, gall. Lacois seu nostris cuin codice Lieginm Suecim, qui olim fnerai

Lccois, quod, teste Valesio, iter unius Jiei ab urbe monaslcrii Floriaccnsis, dein Card. Mazartni,

Lingonis abest, et vicum Pultarias, Poulieres, mo- signato num. 863. Atque hmc tota supellex sacra
quidquid inter Castellionem Ms.,qum de S. Valentino nobis relicta sit. Existimo
nasterio insignem, et
F
c Barrum Sequanum ultra et cis flumen jacet, con- equidem dictas lectiones ex Actis decerptas, ibique
et
pago natus est is, dc quo hic usurpataset hodiedtim usttrpari, ubisacrttm corpus
tincre dicitun Ln hoc
depositum ut aperle tradit Cointius, dum ait,
agendum, S. Valentiuus presbgter Confcssor, de quo fuit,

se vitam descripsisse ex lectionibus, quae in illius

tale est brcvium Actorum exordium : Beatus Valen-
suburbano Lingonensium oriundus nalali legunlur.
tinus iu Lalicensi
3 Ad fastos ecclesiasticos liim generales tum
fuit, parenlibus nobilibus ortus, trahens ex patcrni /a., ( ,„ : ,

particulares, tum antiquos, luin rccentes frustra Uisnullaejus

generis sanguine originem a Roraanis. Qum
alia
qiianliiinvis novi rl antplt '''•-'«'' memo '
rrrursum est; nuUi cnim
phrasi, sed eodem, ni fallor, sensu intelligenda
catalogiSartctorum, gualis est Gallican us Saussayi,
sunt in tribus lectionibus manu PetriFranc. Chif-
noct. ubi nulla vel novissima Marlgrologia de sancto Valen-
fletii descriptis et iv Julii recitandis in 2
Valentinus in Lingonibus, in Latiscensis tino memincrutit, pnvter tinictim Castellani int-
sic legdur :

nunc destructi, suburbano, vcrsale, in quo diligentissimus Sanctorum refossor

inclyti quondam oppidi,
Roraano, ita legit : Ecclesiohe (d C,ri*clle) prope Molismuin,
claris ortus parentibus, et quidem patre
in dicecesi Lingonensi, sancti Valenliiii Confossoris,
boc est Gallo indigena.
lempore Childoberti. Mirum sane in lanta codicym
esse, satts tn-
2 Prmdictas lectiones usu receptas
quamquam in Vsuardinorum, tot Sanctis auctorum, copia, in tot
dicare vtdclur laudatus Chiffletius,
peculiari ofil-
annt i60i altis Kalendariis aut Hagiuloyiis
GaUicis attt .

cio coUlttr Kalendario aut Lireviario Lingonensi

istius Valentin imcnwria. Ln sche- notumnon csse Sanctttm uoslruni, </<«'"» ncc Gaul-
nulla exstet sancti
apud nos longo suo patriorum Sanctorum clcncho
therotius,
dula ab eadem Chifflitii manu notalum
inseruit. Nihilomiws damno aut (ra,udi rsse non
Confessor,
invenio: S. Valentinus Lingonensis agri
debet Murtyrologorum silenliuin, dum aliunde de
ad vos transinisi, colilur iv die JuJii,
cujusvitamalias recepto
 .

40 DE S. VALENTINO PRESBYTERO CONFESSORE.

AlXTORE rcccpto cultu tam ccrla suppetunt testimonia : ad aulam Thcodeberti accc.iserit. S. Valentinus, vel D
1. B. S.
Chi/flctianum jam sttpra memnrarimus, alia porro ipso primo regni anno 534. nuptim propositm smt

ex Cointio inferius adduccntttr, ex quibus id dum annos viginti altigcrat 53<J, inde se conjugii

constet, Valentinum in Martt/rologio Universali melu posl quinquennium stiblraxerit circa annum
inter Sanctos tuto collocatum /uisse. 544 ; reliquumporrovitmadtrienniumproducatur,
4 Vnum in Caslellano displicet, quod relictis nempe ad annum 547, Theodcberti penultimum, ut
Castellanian- Aclis, nisi /orte eanonviderit, lectiones Clii//lciia- in tuto collocetur ea Actorumpars, qua liex isle ad
nuntiatio ma- tftli/icationem ecclesim post Sancti mortem, solidos
nas seculus sit, in eo ina.i-imc discrepantes, quod
le Childeber-
tuiu tnemorat. pro Theodeherto Actorum, Cliildehcrlnm suhsli- 50 conlulisse asseritur. Itaque natus erit Sanctus

tuant, aliis, quas Coinlius edidit, Theodchertiim noster anno circiler 519. vixerit annis non octo

etiam signantihus. Nec magis placct appositus supra viginti, quandoquidem obitus di/ferri non
annus moriis Sancti 500, quojam a biennio tivere possit ultra annum 547; redibitque Yigncrii calcu-

desierat Childebertus Clodovmi filius; nccdum vi- lus. S. Valentinum.4/cxf«m in Galliis e/fectum esse,

vere, nedum regnare ccrperat Childebcrlus Rex circaannum, si non 545, saltem 544. ut tempora
Austrasim, cujus, vixdum quinquennis, regni ini- multa cxplcsse Sanctum oporleal, quamquam in
tia figunt accuraliores chronologi ad Natalem Do- brevi consummatum
mini 575, ut vide in novissima nostri cruditissimi Ego quidem modum alium excogitare nequeo, correclo gra-
7

Daniclis Francica historia. Atqui Rex ille, sub utut omni conalu tentavcrim, ad salvandam Acto- vwri Acl °-
. . rumerrore.
quo/loruit S. Yalenlintis, hitic certissime supervixit, rum £ ,
fidem
.
et sincerttatem, m -i
qttibus, tametsi
.

ut lectiones rnque ac Acta testantur. Non potuit igi- auctor etscriptionis tempusignorclur, nihilmagno-

tur recte adscribi obilus S. Valentini anno 560 pere occumt, quod veritatis lancem subire refu-

regnanle Childeberto. Ncque dicas. ne.cesse esse, ut giat, prmter scriptorium sphalma, amanuensis, ni

g Sanclus Childcbcrto Itcgi 1'arisiensi mqualis /uerit; fallor, ignorantiaintrusum,dum Theodcbertus cum
non id agit.ur : exeo capite Castellanum impugno, fralrihus regnasse dicitur, ubi legcndum cnm pa-
quod non adverterit. Regem illum, sub quo et in Iruis, nimirumChildeberto et Clotario. Cumitaque
cujus aula bixit Sanctus, ad ccclesiam post hujits in celeris nihil sit quod multum offendat, non
mortcm mdifi.can.dam solidos 50 contulissc, alque video cur a chronologicis nolis, qum Sancti mta-
adeo S.Valcntino supenixisse. quod de Childe.berto tcm utcumque definiunt, recedendum sit. Sir/uis

illo dici nequaquam polcst, si Sanctus obierit an fortasse longinquiorem mtatem adstruendamputet,
560, mullo minus dc Childcbcrlo altero juniore. id absque evidenti AcCorum contorsione non evin-
5 Characterisleclironol,ogicus,inActisexpressus, cet, neque alio vcrisimiii argumento, quamsiSan-
citin ad Tlieo- etsi confusior, de Theodeberti regno, dcseri omnino ctttmad Theodorici aulamperrexissecontendat, in
deberli re-
non polcsi. Eum concordi calculo seculi sunt Lab- eaque cum Tlteodcberto adolevisse, quo tcmpore ea
ijnuiit speclent
omnia beus in Elogiis historicis pag. 20, Vignerius in acciderint, qum dc administrata mililia, de nuptiis
Chronico Lingonensipag. 38 et Cointius ad annum ad quinquennium dilatis, deque fuga in solitudi-
636 nuni. 5. II i prcsse Actis insistunt, et qumcum- nem narrantur: qua in rc conjecturas suas cuique
que in illis tradita sunt, Thcodeberii temporibus liberasrelinquimus, modo meminerint, nontcmere
illigare non dubiiant. 1'rimus nullum certum ab Actorum texlu deflectendum, quamdiu ea quo-
annum detcrmiiial, itut adolescentim,in aula Theo quo pacto vindicari possunt. Ad Cointium rever-
delierli littnsaclm, aut fttgat ad evitandtitn conju- timur.
gium, aut ilnntiiu obitus, quorum omnium nulli 8 Ita arliculum suum quintum incipit, dicto Cointius sa-
ccrti calciili ex Actis erui aut dedttci qtieunt. jam anno 535 : Erat inaula Theodeherti Regis alter lis accurate
Vignerii verba stint : Vixit etiam illo temporum adolescensDeo percarus beatus Valentinus. tlescribit ,

aureoium spatio Valenlinus, ex nohilissima prosapia, Ejus Actorum partem subjicit, usque ad, ab Epis-
C Theoilclierto, Regis Theodorici filio gratus, cujus in copo Lingonensium presbyter ordinatus est. Tum
aula militavit, repiulio smili atque sponsa1 , secun- vere. et ad auctoris legenda; mentem adjungit :

dus Alexius in Galliis cllectus, circa annum 545; Paucis post annis vixit et ad Deum migravilTheode-
prcshvtcr, deinde prioratus fundatur. Displicmt berto adbuc superstite, ut ex fine Actorum rectis-
primum lucv Yigncrii cpocha; nam si S. Valentinus sime deducit. Demum ea proseqttitnr. qum de S.
anno deniiiiii 545 Alciius Gallim c/fectus est, tota Valentini spelunca, de veteri capella, de montis
cjus cttn solitaria, presbyteratus susceptio, ct fnn- situ, prioratu, ecclesia, cultu aliisque satis accu-
datiopriorattis, rix ud triitin annorum intervalhm rate hoc loco indagasse videtur. Sex, inquit, millia.
ertcitdi jinlcriiiii, cttiii Tlieodeherttis ccrto obicrit ribus a civitate Lingonensi distat spelunca, in qua
548, qiirm santtit superstitem fuisse disertissimis Valentinus delituit. Prope illam, sub ejusdem S.
tcriiiinis Act.a ajftriuant. Valentini nomine,constructa fuit capella, cujushodie
G Tiitinr videbatw Cointit via, loco supra citato, sola supersunt rudera, processiones tamen annua die
qua ex
lempore, ali-
quatenus or-
ejvs
„,,,.,
,1,11,, |, ,1,1,1,,,',

Tlieadelicrti
»^{0 adscribit auno
secundo; rcriint
,
535.

subductxs ad umus-
Reqis fiunt e vicinislocis, magnopopuli concursu. Locusin
quo heatus Valcntinus requiescit.peromnia congruit
dinantur, situ omnibus, eo etiam pacto Aetorum series con- his quae supra descripsimus.
Mons est, in cujus
traliciitla rt prmcipitanda est, preesertim cwm sub fastigio aequa planities,
paludibus profundis undique
ctn/riii Theodeberto palatinam militium pradictusvir, cincla, decem circiter jugera terne
compleelitur.
S. Yalcntinus, in adolescentia pro dignitalc paren- Illic visuntur macerice, cum munili quondam castri,
tum administrasse dicatur, ct anno atatis ricesimo tum prioi;atus B. Valentini, ecclesife
olim contigui'.
adnuptias invitatus, qui/nque post annis ex aula Antiquitatem redolet ecclesia, sub cnjns abside
fugisse. Btenim in hac suppttlaiione ita rcs distri- crypta est, in quam per gradus descenditur.
buendm erunt, ut annos natus circiter quindecim, Cryptam illam, ut opinamur, B. Valentinus aut
inhabitabat
 , . ;

DIE QUARTA JULII 4'

inhabitabat aut ecclesiam fecerat. nire nequiret. Nec eum opinio fefellit; nam landcm ALeroiip.

T) fllic humantur ejus ossa. Tumulus erat olim in reperit sponsum fugitivum, in praedicla spelunca I. B. S.
(jtKPsacra dt
Sancto mnitu- medio cryptae, ut facile apparet ex pavimento, quod delitescentem. Quem primum vehementer, qui talia

menta supcr- in spatio tumuli nullum est. Jam murumdextri lateris egerit, objurgat, ac post de nuptiis admonet. Cui
sunt.
contingit, altus est sex pedes, duobus constat lapidi- venerabilis juvenis humiliter votum profiletur : et
bus, quorum alter, qui melioris est antiquilatis, quia uxorio vinculo se constringi non pateretur, qui
alteri supponitur : hic autem arcae similitudinem esset vinculo divinae servitutis adslrictus, insinuat.
refert, in cujus supercilio crux insculpta cernitur, in Cujus virtutem miratus pater, recepit satisfactionem
basi Petrus et Paulus Apostoli : in ea vero parte, nec eum deinceps de carnali copula admonet, cujus
quae aram cryptae spectat, Dei Patris elligies in nube, menti gaudet caslitalis dnlcedinem adspirare.
sub qua viri cujusdam et mulieris genua flectentium 3 Quid caeteris videatur ignoro : mihi tamen vide- mtiltisquecta-
rus virtuti-
imagines conspiciuntur, omnia operis satis vetnsti B. tur, non minimam hanc fuisse virtutem. Ecce enim
Ijus , sacerdo-
Valentinus in ecclesia pingitur cum palma, draco- voce veritatis de quibusdam, mira facienlibus, lio tittttatur.

nemque pedibus proculcat. Medetur serpentum dicitur : Multi venient in illo die, dicentes; Domine,
morsibus. Anniversaria memoria celebralur quarto Domine, nonne in nomine luo diemonia ejecimus, et

Nonas Julii. Plurimarumecclesiarumpatronus agno- in nomine, tuo virtutes multas fecimus : el lunccon-
scitur in vicis circumjacentibus, coliturque sub hac fltebor illis, quia numquam novi vos. E contra, de
oratione « Deus qui hodiernam diem beati Valentinj hujusmodi dicit; Quia omnis, qui reliquerit domum
» Confessoris tui sacro transitu consecrasti, concede aut patrem, aut uxorem, et caetera, propter nomen
» nobis propilius, per ejus inslituta gressibus per- meum, centuplnm accipiet, et vitam asternam possi-

» gere, uti ejusdem in regione viventium mereamur debit. Hujus igitur admonilionis venerabilis Valen-

» gaudiis admisceri, » etc. Non potuit hodiema tinus devotus auditor existens, gloria seculi calcala.

cultus et celebritatis ratio nitidius explicari, ut Domini Crucem bajulans, eum sequi instituit. Deni-
proinde reliquum nihil supersit ,
quam %it vitam que remoliorem vitam eligens, montem domui palris

ipsam pancis illustremus. vicinum, qui etiam patris erat fundus, elegit, eo quod
undique paludibus munitus , non facile d pneberet
accessum : in quo in honore Apostolorum parvulam
VITA basilicam aidificavit , e\ qua idem mons hodieque
Ecclesiola nuncupatur. fn qua jugiter vigiliis et
Ex Ms. codice S. Benigni Divionensis, collata
orationibus excubans, merito suarum virlulum ab
cum alio Ms. Regince Suecice. Episcopo e Lingonensium presbyter ordinatus cst.

4 Crescebat in eo quotidie divinae gratiae elTectus, A tatronibus

mira nonnulla per eum Hoc spntiatus

JJeatus Valentinus in Laticensi suburbano a Lin- et elficiebantur f. igitur ,

titire eos
Hlustri geite- gonensium oriundus fuit parentibus nobilibus : odore virtutum fama ejus late divulgabatur. Non fninii ,

re ortus ad autem praetereundum videlur, quid per ser-

ortus, trahens ex paterni generis sanguine originem
,
silentio
tttiptias coa-
ctus . fugit a Romanis. Cujus pueritia futuram virtutem jam vum suum, immo pro servo suo Dominus dignalus sit

tunc prseclara indole depingebat. Per idem tempus operari. Denique per pagum Catalaunensium cujus-
Theodebertus Rex una cum fralribus b [
patruis ] dam utililalis causaiter faciens, in latrones incurrit,

Francorum regnum potenter gerebat : sub quo pala- a quibus turpiterde caballo dejectus est. Qui et suam
tinam militiam praedictus vir in adolescentia, pro injuriam, et damnum caballi sublati aequanimiter

dignilate parentum administravit : quam tamen non ferens, flagellum etiam quo eum agere solebat,

ex corde gerere videbatur, cujus mens divinam latronibus obtulit, petens ut calcaribus equum uon
potius servitulem meditabatur. Cujus erat studium cruenlarent. Quo facto, discipuli ejus insultabant,

frequentare ecclesias, orationum loca invisere, et dicentes ; Ubi sunt continuae orationes tuae ? Proti-

(
prout posse erat ) indigentibus submiuislrare. Qui nusque servus Dei nibil respondens, sese in oralio-
cum viginti csset annorum, coactus a parentibus, nem Mox vero divina virlute latro fixus, nec
dedit.

filiam Palladii cujusdam nobilis Tricassinae urbis, sibi se, nec equum movere poterat. Haerebatigitur uter-
despondit, eo pacto, ut post quinqiiennium foret ejus que; equus, quiainjustesublatus; lalro, qnia injustus

nuplias peliturus. Jamque explelo quiquennio, in- sublator : sicque permansit, donecasancto viro et

stabat dies nuptiarum : parentes vero secundum veniam delicti et licentiam abeundi consequi mcre-

generositatem sui parabant omnia, quae in talibus retur.

obsequiis adhiberi solent, convocatis propinquis, et Eodemque tempore ad Fraulonem Comitem,

5 et alius duos
sitpplicio af-
necessariis amicis. At vero egregius juvenis, cui in- pro necessitatibus pauperum subveniendis pergens,
fectos tiberal.
grata? nuptiae parabantur, ulterius propositum animi carpebat iter cum repente cernit semivivum in
:

patibulo hominem pendentem, quem

valens, nec tamen parentibus fateri
paulo anle
dissimulare non
prasumens, fugam iniit, nullo conscio in domo pa- miuistri ejusdem Comitis, merito criminum suorum
beni-
lerna : atque in quadam spelunca, quam vulgo Fur- morti adjudicatum,suspenderant:et quia erat
gnusauimo, niinia miseratione commotus, Cbristum
num calcis vocitant, sese abdens delituit.

Quod ubi compertum vebementer parentes invocans, signum salutiferae Crucis in suspcnsum
2 est,

repertus , rc- conturbati, amicos familiamque undique ad investi- reum dirigit. Mirumque dictu, stalim supplieium cle-
excru-
niam impe- gandum eum dirigunt. Qui peragralis linilimis locis, mentcr deponit liberandum, quem acreperat
trat sotitarie furca hominem ,j,
nec reperto, domum reversi, palri nunciant, quia ciandura et mutua vice, deponit
:

viuendi
furcam. At vero vir sanctus, quem
mirabiliter
nusquam inveniri potuerit. Tunc vero pater, nimia el homo
ne deinceps digna morte
indigualione commotus, ipse ad investigandum eum liberaverat, pie absolvit ; et
tempore pnedi-
cum canibus c properat, ut saltem canum sagacitate committerel, admonet. Alio quoque
terram
Comes quemdam reum vivum
infodi in
profugus reperiretur, quem hominum industria inve- ctus
F usque
Julii Tomus 11.
 ;,

42 VITA S. VALENTINI PRESBYTERI CONFESSORIS.

fix Mss. usque ad humeros jusserat ; malens diutius misemra taiem meritis beati Valenlini consecutus, incolumis I)

ft poenis excruciari, quam compendiosa morte /( necari : reversus est , reddens annis singulis quod voveral.
quem Valentinus iter faciens, reperit triduo jam in Ha;c autem, pauca ex mullis, memorioe tanlum man-
hoc supplicio positum, gemenlem, et dicentem damus, quia a mnllis altestanlur /; ut his indiciis

Miserere mei, Doniine, quoniam inlixus suni in limo quanli mcrili fnerit, facile intclligatur.
profundi, et non est substantia. Tunc beatus Valen-
ANNOTATA.
tinus solita pietate misertus, fixis genibus se in

orationem dedit : et stalim terra evomuit sanum, a Vidc dicta in commentario num. I.
quem tenebatjam, cito in terram vertendum. Qoem b Supra ostcndimus ,non Theodeberti fratres,
sancttis Dei divinis monitis institutens, secum ad scd patruos intelligi oportere, nempe Childebcrtum,

ecclesiam suam duxit ibique usque ad morlem

: quiohiil an. 558, et Clotarium, ad quemrediit tota
serviens Domino permansil. monarchia Francica, mortuum 561.
Ex Ms. 6 Sed nec illud a me hic praetereundum videtur, c Satis nota sunt, qum dc odora canum vi tra-

Mirabilis vini qnod niultorum ore spargens fama vulgavit. Quodam dunt Naluralistm, prmter ea qum quotidiana docet
mulliplicatio, namque tempore pnedictus vir volens stabilitatem erperientia.
ecclesia; suaj regali prxcepto conflrmari, ad Tbeode- d Sic leijeremalo, quam cumMs. Iieginm Suecim,
bertum Regem se conlulit : a quo pro sui veneralione qui ei facilem preebebat accessum, id enim pugnare
et celebri opinione honoi'ifice susceplus est. Interea videtur cum ipso loci situ, et sancti studio homines
in regalibus defecit vinum : quod nequaquam latuit fugiendi.
beatum virum : vocatoque vini ministro, jubet sibi e Fuit his rerosimiliter S. Tctricus, S. Gregorii
porrigi vinum, quQd tantummodo Regi servabatur successor, cum hic annum 5ii non videatur supe-
propinandum. Quod cum accepisset, benedictione rasse. Vide de utroque Sammarthanos.
perfundens, ministro tradidit, prtecipiens, ut quffiquae f Crediderim hoc loco interpolatum esse codicem
vasa vacua in pr»serili adessent, ea perfunderenlur. Rcginm Succim, in quo hmc adduntur, scilicet
Quod cum fecissent, impleta sunt vasa usque ad sum- Eegrolanlibus sanitatem concilians, et languidis in-
mum cumque hoc factum Regi nunciatum csset
:
columilatem restiluens. Recipiebant ca?ci visum;
vinim Dei in maximaveneralione habuit, eique quid- surdi consequebantur auditum; claudis gressus re-
quid ab co poslulaveral, libenter concessit. His igitur, stituebatur et ihemonia fugabantur. Notissimi sunt
multisque aliis virtulibus clarus, migravit ad Domi- communes
soliti isti et flosculi.
num : el sepultus est bonoriflce in basilica quam ipse g Accommode hmc intellige, ul Sanctus, ni
sibi aulilicaverat : ubi se quotidie miraculorum imli- fallor, reum, disrupto laqueo, e furca deposueril.
Ciis manifestat. h Satis iniruin supplicii genus, scd forte non
7 Post ejus vero obitum cum comperisset Tbeode- prorsus insolilum eo tempore, quo omnem barba-
el fraudidenli berlus Rex, quod majori ambitu super corpus sancti ricm necdum exuerant Franci.
canccllarii viri basilicam construeret Lingonensium Episcopus, i Aureos illos fuisse existimo, quales describit
resipiscentia.
eidem in adjutorium operis quinquaginta solidos i per Cangius in glossario.
i
k Anlidium Cancellarium k suum misit : qui diabolicas k Hinc Cancellarium istum eruit Labbeus, loco
cupidalis fratide deceptus, decem ex illis furtim sibi supra citato.
retinuil; statimque divina ultione percussus, et mem- f E.c his verbis ne colligas, scriptorem habuisse
bris omnibus dissolulus, ante sepulcrum sancti viri testimonia eorum, qui cum sancto Valentino vi-
se deferri jussit; ibique confessus furtum, quod im- xerant ; malim cgo credere, miracula illa omnia
probe coimnisserat, duplo tantum (id est, vigniti so- per longam traditionem accepta, et forte in non-
lidos) eidem ecclesia; annis singulis se collaturum nullis adjunctis circumstantii
iis ab ipso scriptore
esse promissit : et sic tanlam indulgentiam et sani- pie exomata.

DE S. ANDREA CRETENSI
EPISGOPO ET GONFESSORE
SYLLOGE HISTORICA
1. I'.
CAPUT I. Cultus sacer, elogia, tempus vitae.

CtHCITBll uicumqne ad mcrita S. Andreae Cretensis 1 1

[j.vs .; -/pOTSuir/jv dvSpixoi; xbv 'AvSpdav.

Q
An. nccxx. attenderit, virtutis ac doctrinm laude Aixuv (3iov zpouy.aipov 'Avopsa; iiaXai
spectatissimi, dubitare non poterit, quiu Zwv:a xaTa),=xoi-sv dperTjs piov.
amplissimus pateat in ejus laudes cam- T fi o^ 5' dpxi66x-r,v u.6po? 'AvSpeav efXe.
Memoria in pus, ut miriim sit, tam pauca devita ejus gestisque Hymnum sonorum, masculum Andreie
labulis Griv- damus.
ad posteros esse propagata. Et vero cum Acta Dum temporalis deseris vitaa jubar
cis.
dcsiderentur, dabo operam. ut lntc aliunde corra- Andrea, amcenam Cajlitum vilam obtines.
dam nonnulla, qum ad ipsum spectant. De cultu Quarta die mors Prasulem Andream abstulit.
primnm dicam. Memoria ejus inscripla legitur hoc 2 Observa consonantiam in vocibus 'AvSpeav et
die in Menmis
^
eluamm ,,
Chifjletianis ct bibliothecm Ambro- Subnectitur elogium , quod ita verto Menmis im-
dvSpi.xotq.
sianm, Typico S. Sabm, Epitome Menologii Grmci, Laline : Andreas e civitate Damascena
oriundus, P res8is a
Maximo Cytherorum Episcopo, Menologio Slaro- parentibuspiis, Deumque amanlibusin lucem editus
Russico, Menologio Sirleti nec non Menmis im ,
ac litterarum traditus disciplinis.
fuit,
Hic, Tbeodoro
pressis : alque in his ullimishonoratur isto cantu: patriarcba cathedram Hierosolymitanam
moderante ,

clericorum
 ;

DIE QUARTA JULII. 43

clericorum ccetui per tonsuram adscribitur, et in tati conformior, eatenus saltem, quod sanctus Ar AUCTORR
amanuensemabeodemassumitur. PorroadSynodiim 1. P.
chiepiscopus noster pervixerit ad initium seculi oc-
Conslantinopoli coactamab illomittitur, actis ejusdem tavi. Nam necdum diem suum obierat anno 081,
subscriplurus. Propter erudilionem vero, qua polle- cum interfuerit Synodo 111 Constantinopolilanm
bat, et virtulem, magna? ecclesia- Diaconus, paulo post seu (Ecumenicm vi, habitm conlra Monolhelitas a
orpbauolropbus, ac demum ArcbiepiscopusCretensis mense Novembri 680, et productm usque ad Se-
creatur. Dumque in quadam insula, cui nomen Hie- ptembrem anni proxime sequentis 781. Confirina-
riso, non procul sila a Mitylena, degeret, permullis tur licec assertio, primo ex Iambis eucharisticis ab
Ecclesia? Dei relictis monumentis, e vita migravit. ipso scriptis ad Ayalhonem diaconum, sgnodi vi
Ita Menma impressa; an vero omnia satis chro- scribam, de quibus modo. Secundo, cx Synaxario
noloyice sint vera postea discutiemus, quando de Claromontano , quod citatur a Papcbrochio die 2
ejus mtate agcmus. Aprilis, in Commentario prmvio S. Marim /Egyptia-
f( Horologio 3 Grmcorum Iloroloyium, facta S. Amlrete me- cm, in hmc verba : Trj; o"e otaou|«vnt?J5 roviSou
Grwcorum. moria, his rerbis eum alloquitur : Divinasmelodias GuvaOpoiGUeior); ev Ktt>v8TavHvoon£Xet ,
(j.ssoc xai ojtcc,

diserte debuccinasli , luminare apparuisti mundo Silnwv tcv Opivov tou IlaTpiiip/ou , 4vt' auTcu a-£7Ta/a;.

longesplendidissimum,beate Andrea.mlgens lumine Cumque cecumenica Synodus Conslanlinopoli esset

Trinitatis : unde invocamus te, ut non desinas pro convocata, et ipse Patriarch<e thronum ex parte re-
nobis omnibus intercedere. Papebrochius in Comm. geret [interserit Papcbrochius, puta sede vacante
prmvio ad vitam S. Marim .Eyyptiacm tom. 1 Aprilis vicarius, aut potius vivente Patriarcha syncellus,
pag. 69 asserit, elogium, longe quam alibi plenius et uliquejam vir perfectus, neque disciplinis solum pro-
perfectius in Claromontano Synaxario descriptum. fanisac sacris, sed etiam exercitationibus monasticis
Neque in Grmcis soluinmodo tabulis sancti Anlis- aliquamdiu exercitus ] ipse pro eo illuc missus est,

titis nostri memoria inclaruit; verum ctiam ad mmiriun vel Ihrono vel Patriarcha : quia fatctur
alios transiit scriplores. Eteniin ex Latinis Marty- ibidem laudatus Papebrochius non habcre se unde
roloyis Molanus hoc die S. Andream refcrt, prout dijudicet, an anno 6S0 scdes Ilierosolijmitana ha-
insuper Jacobus Gretserus noster lib. I de Cruce buerit Patriarcham, et quonomine appellatum.
7 Si Patriarcham liabuerit tum temporis, non 1 ua An-
cap. 55, viri sanctissimi nomine eum nuncupans.
4 Antistcs noster passim Cretensis coynoniina- fuit is Theodorus, multo minus Sophronius, di- „,
l(fn , lfr

Cwr dictus tur, idque a Cathedra archiepiscopali urbis Cre- cente commentario mox citato, verosimilius esse
Iherosoly- tensis, q uam yubcrnavit. Alibietiam inrenias eum adbuc infantem aut omnino puerum fuisse Andream,
milanus.
appellari Hierosolymitauum. Non quia fuit Hiero- cum defunctus est Sophronius et ab hujus successore ;

solymitanus episcopus, qualem ipsum fuisse asserit Theodoro, cum ajtatis ageret annum xiv, attonsum
Vossius 2 de Historicis Grmcis pag. 223; verum,
lib. esse in clericum, extremis ipsius Patriarcbae, sicut

ut credo, quia statum monasticum professus ibi- ibidem 'scribit Papebrochius, annis, ultra annum
dem fueril, ducta videlicetin civitate Hierosolijmi- dcxlv rix r.rtcndendis. Cum Tbeodorus iste fuerit

tana, vel in tractu eidem vicino, notabili mora pater Theodori Papae Romani, anno dcxl electi, et

habitationis. dcxlix mortui. Quo modo itaque Andreas, Theodoro

5 At qumstio est di/pcilioris indagationis, pari- moriente tam jurenis, potuit ab eodem milti ad
bus utrinique momentis libranda, atque aliter ab Synodum vi ? Jam vero multo minuspotest intelligi
Scnptoritm
quo anno vixerit sanctus Prmsul nosler.
aliisdecisa, id contigisse sub Sophronio, qui mortitits ponitur
Primo igitur ponam in medio sententias auctorum, anno 638, ut vidcsis in rita ex variis collecta ad
eam deinde amplexurus, qum videbitur propius ac- dirnt xi Martii. Non possitm, quin unum scritpu-
cedere ad verum. Vossius loco jam proxime citato litm apcriam, quoadAmlrexad Synodum Constan-
censet, ipsum floruisse sub Justino II, circa annum tinopolitanam profectioncm, c Synaxario Claro- .,

570. Prmcesserat Possevinus in Apparatu sacro, montano jamjam asscrtam, estquc ille. Cum S.

scribens, S. Andream claruisse sub eodem Impera- Andreas, tamquam vicariits vel syncellus, adeoque
tore anno Domini 550 quem anni calculum cre-
,
publicm personm characterm insiynitus, eo missus
dit mendosum, ex vitio typographi, idem Vossius referatur, mirttm esse, nomen ejus desiderari in

Recentior quidain Anglus in sua Historia scripto- Aclis dictm Synodi; ubi tamen habetur Georgius
presbyter, ecclesiae Hierosolymitanai nomine, qui
rum Ecclesiasticorum in dicersam abil opinionem,
qnain ejus rcrbis propono : Claruit circa annum fortasse munere et diynitate inferior erat Andrem,
notalus solo presbyteri titulo. Ulut est, ulterius in
dcxxxv, ac diu poslea. Certe de illius retate inter

eruditos non bene convenit. Alii cum ad dl vel dlxx vitm cjusdcmSancti nostri epocham inquirendum.
""'"" r
qua 8 Ad mtatem S. Andreaj lonqius proroqandam. '/"«"
perperam referunt. Alii nescio aucloritate ducti,
, ulterius pro-
ad an. dccxx deprimunt. Verum,utei annumncxxxv facit locus plane msiynts e Chronoyraplua Tlieopna- naana a -

assignemus, facit Groccorum Triodii aucloritas, in nis, scribenlis, eiim/itisse superstitein illo tempore,

quo Sophronio Patriarchae llierosolymitano ouv/povo? quo sub Imperatore Philippico convocatum estcon-
fuisse dicilur. Vilam tamen ullra annum dclxxx
ciliabulum Constantinopoli, ad evertenda dogmata,

eum prolraxisse patet ex iambis eucbaristicis, ad a smpe dicta Synodo vi acumenica adversus hmre-
Agathonem Diaconum, Concilii vi scriham, pro sibi, sim Monothelitaritm stabilita. Porroconciliabulnm
ad scribendum commodatis Aclis synodabbus. Lab- illutl incidit in anniun Christi 7It>; proinde con-

beus prorogat ipsum ad annurn circitcr DCCXX, sequcns esl anno 712 S. Andream pervixisse. Adde
refercns, esse, qui anno dccxxhi ipsiim signent, et annos pauculos, et facile ad annum 720, vel, ut

corrigi rolens errorem Genebrardi, Canisii,Marac- aliis placet, 723 pervenies; et forlasse paiilulum

cii cl aliorum, qui secitlo vi affigunt. ullerius. Nam constat quidemcx Theophane, anno
variurum de 6 Atque ullinia hasc sententia vidclur mihiveri- 712 sanctum Archiepiscopttm vixisse; quot vero
<ctate. annis
 44 DE S. ANDREA CRETENSI.
Aiciorf tmnis delermmate perrexerit supervivere, non ha- tanta' fornacis incendio, qtios abcsse contigit. Locus
J P.
beo, unde cerlo tlefiniam; et fallor. si ab alio iste non multum facit conlra Pmsulem nostrurn.

exacte definiri possit. Collige ex diclis, quod Nice- Nam lametsi gratis conccdam Episcopos ad unum
phorus Callistus. .Xanthopuli filius, in Synaxariis, omnes, ne/ario decreto subscripsisse, nec vel unum
qum composuit, cum Tridio reritandis, male do- legi qui restiterit, qui rcnuerit,etc.,necdumsequi-
gmaticus et liistoricus, quando in Synaxario ad v tur ex citatis verbis, inter illos fuisse Andream.

Feriam hebdomadm Quadragesimalis v, agens de Nam prmterquam, quod nomen ejus non exprimat
Mayno canone pmnilentiali, imperitc errorcs erro- Baronius, supponit aliquos non fuisse prmscntes,
ribus accumulet. cum referat succubuisse omnes, prmter illos, quos
9 Ilunc, inquit, vere ex omnibus canonibus ma- abesse contigit. Itaque cum e dicto loco elici non
Imlliicintiiilc
xiinum, optime et ingeniose composuit et conscripsit possit, an adfuerit dicto conciliabulo Andreas, an
Hicrphoro
Callislo. S. P. N. Andreas.Archiepiscopus Cretae, cognomento potius abfuerit, concludi indidem pariler non
Hierosolymitanus. Fecit autem hunc canonem eo potest, an fuerit prmvaricator. Unde perspicuum

tempore, quo magnus Soplironius, Patriarcha Hiero- est Jacobum Goar hallucinari, dum in notis ad

solymitanus, vitam Mariae /Egyptiacs litteris manda- Theophanis primum locum, paulo infra a nobis
vit. . . Hunc praclarissimum et maximum canonem, produccndum, in editione a se latine reddita, typis

nec non tractatum de Vita Mariae /Egyptiacae primus regiis impressa et notis illustrata, dum, inquam,
Constantinopolim tulit, quando ab Hierosolymorum in Theophanis locumpay.320 positum, SS. Germa-
Patriarcha Theodoro ad vi Synodum subsidio missus num et Aniream,tamquam aliquando hic non satis
est. Tunc enim vitam monasticam adhuc profitens, orthodows traducit apud illum, qui de Germani et

cum adversus Monotbelitas fortiter decertasset, eccle- Andrese lapsu, Baronii luctum et querelas legerit

siae CPolitanae clero adscriptus esl ; deinceps in ea anno Domini dccxii, num. 5, 6, et 7. Ncutrum ibi-

Diaconus et pupillorum curator constituilur : nec dem nomen lego, nedum luctum et querelas de

longo post tempore Archiepiscopus Cretae ordinatus eorum lapsu.

esl, Hinc eyreyie suo merito vapulat idem Auctor 12 Fortius contra S. Andreae orlhodoxiam urget Inler quos
paragrapho secundo Commentarii prmvii, ad vitam locus Theophanis, eoque mayis, quod seculi duiii- tUciiur a
Tltenphane
Marim Mgyptiacm, die 2 Aprilis, pag. 69, ubi taxat unius interjectu vixerit post hanc rem, de
e.rlitisse
plura de Magno illo canone, et Marim istius Actis, qua sequenlia tradit,impressionis supramemoratm Andreas .

qum non sunt prmsentis inslitu/i. pay. 320 : Philippicus adversus sanctam et univcrsa-

lem vi Synodum invehi non erubuit, sacra dogmata,

CAPUT II. ab ea sancita studens evertere : enumcratisque
ibidem Episcopis, qui in hanc sententiam irent,
Vindicise a monothelismo. Scripta. Andreas
Cretensem Episcopum diserte accenset iis, qui sen-
Cretensis et Ciesareensis , an idem.
tentia scriptis promulgata in sanclam sexlam Syno-
dum anathema pronuntiaverunt. Alius Theophanis
N,efarius imperator Bardanes seu Bardas, mulalo locus affertur apud Pagium tom. III, pag. 115, ab
Conciliabu- nomine Philippus dictus, secundo imperii sui anno initio num. i, de pseudosynodo CPolilana sic
lum CPoti-
l.tiinim
ineunte, Christi712, firmato sibi jam sceptro, cum enuntiantis : Primo imperii ipsius Philippici anno,

esset ex promisso, sacrosanctm Synodo recumenicm insanum conciliahulum adversus cecumenicum conci-
Mjuratus hostis, nihil non egit,ut ejusdem Synodi lium celebratum est; Cyroque expulso, sub sextum
dogmata contra Monothelilas lata, proscinderet ac patriarchatus sui annum, Joannes Patriarcha CPoli-
delerel, coacto CPoli conciliabulo, ad quod, tam- tanus factus est Andreas autem Metropolitanus
:

quam att synayogam satanm, convenerunt Episeopi Cretae, ac Germanus Cyzici Metropolita, propalam
plures Orientis. Ilaque in hoc conciliabulo voti subscripserunt, ac anatbemate damnarunt cum om-
c
compos factus Impcrator, oppressa Synotli vi aucto- nibus collegis praefatam in Monothelitas celebratam
ritas, prodita veritas, defensa hmresis, impio Mo- sanctam cecumenicam Synodum. Vides itaquc ite-
nothelitarum errore triumphante per eos, quorum ratum Theophanis testimonium, clarissimis verbis
opera reprimi maxime et extingui debuerat. Sunt, expressum, quo significat Andream Cretensem a
qui colluviei isti Episcoporum adjudicent S. An- Monothclitis stetisse contra sextam Synodum oscu-
dream Cretensem ; sunt, qui abjudieent. Illi conse- menicam, associans ei Germanum, Cyzici Metro-
quenter Monolhelismi accusant, hi excusant; utri politam. Vltimum hunc jam dudum a Monothe-
idverius faciant; hic inquirimus. lismo vindicavit Henschenius tom. III Maii, die
11 Cardinalis Baronius ad annum 712 prm- ejusdem mensis xn, pay. 150, num. 8. An idem in
vlliscausa dictum, impia hujus conciliabuli gesta graphice Andrea nostro obtineri possil, patebit ex sequen-
monothelismi
describens, de Episcopis sic statuit : Scribitur, tibus.
fuil
inqnit, de unica volunlate et operatione decretum, 13 Assumoid, quo laudatus Henschenius, vin- sed vindica-
acclamatur damuatio veritatis, conclamatur haeresis dicias suas pro S. Germano inchoavit contra Ni- lur

conlirmatio, cui et subscribitur ab omnibus illis cephorum et Theophanem, Mouolhelismi eum accu-
Episcopis, ex calholicis uno momento conflatis in santes; videlicet commentum hoc csse, ex subdolis
Monothelitas : ita namque probati in eonllatorio, qui haereticorum chartis exceptum. Solent hmretici,
videbantur esse aurum vel argentum, conversi sunt quando aliunde nequeunl, auctoritalem sibi con-
omnes in scoriam rejectaneam ; adeo ut nec vel unus ciliare numero adhmrentium ac faulorum subdole
legalur, qui restiterit, qui renuerit, atque ea de re et mendaciter multiplicato, eorum prmscrtim qui
exciderit ab episcopatu, et carcerem, vincula vel dignitate conspicui sunt, ut sic incautos in retia
e*i\iumvassms,\l,idquearguitexsilentioauetorum, sua trahant, ituros non quo eumdem, sed quo a
qui nihil tale prodiderint; illis dumtaxat salvis a pluribus ilur. Quam facile Monothelitm /aecundi
lechnarUm
 .

DIE QUARTA JULII. 45

technarum artiflces , hanc ctiam machinam adhi- velle dogmatis tenes utrumque vero non nisi auctork
berepotuerunt, inserentes numero asseclarum suo- theoria discernis, indiscrelis 3 f
legibus secans, nil -

rum nomina episcoporum probe catholicorum ad invicem migrantibus substantiis; qua; sicut ex uno,
simplicium deceptionem, opprobrium Concilii
ct ac ab uno, congrue cuique naturas, exeunt commu-
cecumenici sexli, quod cane pejus et angue ode- nia. Videri scyllam inter et charybdim, Nestorii,
rant I Qum nomina Theophanes, ex subdolis illis inquam, Eutychetis et Monolhelitarum dogmata
instrumentis excepta, in Chronographiam transtu- incedentem Andream, et utrimque scopulos de-
lerit; quodvidetur esse satis pronum, prmsertim vitanteml Audiri conlra Monothelitas, de quibus
cum Andreas prmcesserit uno circiter seculo, hic sola qumstio, actiones Christi duas et duplex
antequam Theophanes claruerit. Nicephorus certe, velle? Potuissetne clarioribus terminis profiteri
Patriarcha CPolitanus , quique adeo res CPoli suam orthodoxiam, et secernere se a Monothelitis ?
gestas mque rescire potuit, an Theophanes, alios 1G Quid ni ergo S.Andreas, tam firmis orlho- Quidni resti-
quidem, Philippico impia adversus oecumenicam
in doxmfidei principiis, tam a Monolhelismo alienis terit Philip-
pico S. An-
Synodum machinatione adjutores , nominatim imbutus, unus fuerit ex iis, qui maluerunt glo-
dreas?
commemorans pag. 149 Breviarii hislorici, a riosum exilium subire, quam fidem prodere. Ete-
Petavio editi, de S. Andrea Cretensi allum silet, nim nonnullos Episcopos ita fuisse affectos, ut fidei
dicens dumtaxat duobus aliis a se expressis episco- jacturm exilium prmhabuerint ; neque, ut du-
pis accessisse alios tam sacerdotes, quam senatores riuscule Baronius supra asserebat, eos dumtaxat
plurimos. Sed a conjecturis ad probabiliora tran- Episcopos a tantae fornacis seu persecutionis incen-
seamus. dio fuisse incolumes quos abesse contigit
; ; sed
14 Combefisius in notis ad Iambos S. Andreae eltatn qui aderant, persecutiones et exilia perpeti
partim ex Cretensis, impressis in Auctario novo Bibl. Patrum non horruisse,ut fidci integritatem sartam tectam
iambis, a se
Grmcolat., etposl illum Pagius tom. 3, pag. 175, servarent, colligo ex Agalhone Diacono, teste omni
aonscriptis
orthodoxiam Andrem probant e poematio, exdictis exceptione majore, comvo et oculato ; de quo su- ^
Iambis concinnato cui titulus , : Andreae sanctissimi pra. Is in peroratione sua, a laudalo Combefisio
Arcbiepiscopi Cretae iambi, scripti ad sanctissimum edita in novo Auctario bibliothecm Patrum Grm-
Agathonem Archidiaconum ac custodem librorum colalinorum, et sub nomine Epilogi ex aliis
sanctissimae hujus magnae Dei ecclesiae CPolitanm, duobus exemplaribus inserta collectioni concilio-
quando li brum hunc, perorationem intelUge ejus- rum tom. 6 col. 4404, tractans de iis, quae insa-
dem Agathonis, accipieus, transcripsit, ac iterum nus tyrannus, Bardas ausus est adversus sanctam et
remisit, qua de re superius obiter meminimus. cecumenicam sexlam Synodum, ita loquitur : Cum
Iambi isti palam faciunt, qu,am orthodoxe credide- mea ipsius manu conscriptos invenil Bardas seu

rit Andreas noster de mysterio incarnationis Philippicus actorum sextss Synodi tomos, educens
dominicm, accuratam confessionem complexi, qua- publicansque, igni in secreto palatii tradidit ac
lem, inquit Combefisius, ediderunt Synodi, Chal- abolevit ;
piis plurimis ac orthodoxis persecutionem
cedonensis atque haec CPolitana tertia, nulla prorsus inferens, eorumque nonnullos exilio relegans, eos
labe Eulyehianismi aut Monothelismi, sed ulriusque maxime, qui libello, juxta quod ipse jussisset, com-
expressa refutatione, qualem exigere poterant liu- posito ac dictalo, de fide scilicel, ac velut pro
jusmodi tempora, cum ceu Symbolo dislinguerentur sancta ipsa et cecumenica sexta Synodo abroganda,
hseretici ab orthodoxis ;
quod illi oeconomiam per- haudquaquam subscribere voluissent Hmc itaque
«
fectam nullo naturarum defectu praedicarent ; ipsi videntur suadere, ut de S. Andreae orthodoxia
autem naturas inlerimerent, aul certe alteram ab rectius existimemus.
altera velut absumi, ut non proprie quidquam 17 Laudatus Combefisius in Auctario, pluries autadhibita
operaretur, solam habens reliclam passionem jam citato, scribens notas in Apologiam Joannis,
dicereht. Non liquet quandonam haec scripta Archiepiscopi CPolitani, ad Constantinum Papam, p
sunt, ante vel post illatam perseculionem a Bar- qua excusat pro iis, quae sub tyranno Bardane
dane. Verum sive ante illaia sive post scripta adversus sextam Synodum agitala sunt, laudatus,
sint, luculentissime comprobant, quam sanctus inquatn, Comhefisitts aliam viam init, ut tres
Prmsul noster fuerit ab omni Monothelitarum pariter Antistites, Joannem, Germanum, et An-
fuligine alienus. Accipe specimen ex quibusdam dream vindicet a labc Monothelismi ; contenditque
dictorum Iamborum fragmenlis : Homo Christus, illos incurrisse ejusdem suspicionem, quia me
simulque idem Deus. Vide tamen, ne divisionem dium aliquod adhibuerint, quo putabant de rebus
dixeris, confusionemve, neque in duas velis secare fidei loquendum qttam minima imperatoris Phi-
hyposlases; is ipse filius Patris, qui virginis puellus : lippici offensione et irritatione. Sic ergo ibidem

ejus ast in extremis, salu natura nullo, Verbo consila loquitur dictus Auctor ad propositum nostrum :

extitit, celebris hinc Deiparai clarum oblinet nomen Significat Joannes sua se arte et callidiori consilio,

Parens. cavisse majorem Bardanis offensionem, edila scilicel

15 Non ut duos Christum colit fides : tamen eon- fidei formula sensu Catholico, qua tamen sup-
primerenlur voces nuper definilae a sexla Synodo,
prnbe attholi stans duobus.in duobus visus est, confusione, pror-
eis. gemina; in Christo operationis et voluntatis, prafato
sus immotus.vACANs. Actiones suggerit mihi duas vel
ipsa Christi notio ac hypostasis concrela; fonte binae Bardani duriores ac invidios». Haec Joannis nostri

ut uno prodeant. lntegra nostra sic habet substan- ceconomia, pro- qua excusat ; nec ejus tantum, sed
sancti Germani. tunc episcopi Cizici, postmodum
tia, queis una Chrisli, bypostasissurgit, duasomnino et

naturas liquet confusio enim nec unionis is modus

: ;
vero Patriarchai CP., fetj Andrea; Crelensis, quos
S. Nicepliorus et Tbeopbanes nominant velut pri-
foret. Ut ergo scis, idemque prudens edoces, Cbristi
marios in ea Joannis cooperatorcs, aliorumque fere
DUAS PALAM ACTIONES ; SJC qUOCJUe DUPLEX IN IPSO
per
 .

46 DE S. ANDREA CRETENSI.
AlCTOBE per oricnlem Episcoporum, quos omnes durum, opera recenset, auctore Andrea nostro compostta;
P Plurima quoque
I
provaricationis damnare, ac in Monolhelitas repen- de quibus ibidem a pag. 190.
tc conllalos cum Baronio dieere. Media ego via scripta, S. Andrea; altributa, Bibliographus alter
incederem, ut re ipsa multos Episcopos, quorum neotericus Anglus commemorat in Scriptorum
animis, inolilae Monolhclilarum haeresis semina in- eccl. hisloria lilleraria a pag. 319, subjungens,

siderenl, aut i|iii farile alioqui adducendi erant, ut quaedam cx iis esse suspecta; fidei, utpote in qui-

expressae pnrfatac sextae Synodi danmationi, imo et bus recentioris aevi vestigia facilc deprehendas.
Chalcedonensis subscriberent, sociisque accederent 21 Propius nos spectatutrum S. Andreas Cre- i ii Andreas
Ccesariensis
toti Bardanis a Joanne relaUe molitioni, haud a tensis et Ca.'$aricnsis sint una eademque persona,

culpa immunes putaverim, vel non reos proditae an dum potius dircrsm ; adeo ut Cretensis primo
fidci ; cum eorum partium essct ac ecclesiaslici illius urbis Cathedrm prmpositus deinde lapsu. ,

totius ordinis, unanimi constanlia a proposito tyran- temporis ad Cmsareensem admotus fuerit. Qui
num deterrere, aut certe gloriosa confessione nuper unum cumdemquc faeiunt, inquit dictus Oudin
exphcatam fidem defendcrc. loco citato pag. 491, Andream Cretenscm archie-
18 Alii autem, ex animo orthodoxi ac omnino piscorum cum Caesariensi, innituntur solis conjectu-
mitiqri fidci caventes, ne tam grave damnum per collegarum ris. Volunt enim proclive fuisse Aretaj Ceesareensi,
exposilwne ma ij|j am
ve | vel ignaviam, publicaj nimirumsextae ut ex Crelensi Caesareensem facerct ad honorandam
Synodi ac sanctorum Patrum anathematizationis, patriam ; unde negant consequenter fuissc unum
orienlalis ecclesia medium hoc invenientes,
subiret, eumdemque Andream, utriusque sedis successive
seu invenlum ab aliis comprohantes, nedum peccave- archiepiscopum ; sed dictum ab Areta Cajsareensi
rint, scd etrem dignam laude egerint, majori depul- Andream Cffsareensem, quem Cretensem appel-
so malo ab ecclcsia, ac minori permisso potius larc debuerat. Sane cum Aretas,qui commenta-
quam acto. Tttm postqnamidem Auctor ex Agathone rium scripsit in Apocalypsim circa annum dccccxii
" diacono, cujus verba dedimus supra, dixisset, scripsit enim Acta S. Eutymii Patriarcha CPolitani,
plures, huic aconomim non acquiescentes, et huic (anno dccccxi ad cados translati)
Andrcam suum, a
con/essioni fidei subscribere recusantes , diris quo sumpsit plurima, haberet velut auctorem uno
modis a Bardane fuisse vexalos, addil, hoc eorum aut altero seculo a se antiquiorem : recte consequen-
zelo ct constanlia tanlam sibi Joannem (etquid-ni ter in unum idemque tcmpus inciduiit Andreas
etiam Andream Cretenscm? ) suo illo medio con- Caesareensis el Cretensis, ac forsitan in eumdem
(lasse invidinm, ul passim Monolhelita audiat, ac coeunt, qui successive utramque sedcm tenuerit pro
ejusdem senlenljte cum Pliilippico : tametsi videntur more Graecorum, et qui nunc Cretensis, nunc Hie-
plerique scriplorcs loqui sola conjectura ac prae- rosolymitanus, nunc Caesareensis vocatus sit. Ita ibi.
sumptione non quia sequanlur cerla monumenta
; 22 Sed assertum ejus, ab mtate Aretm petitum, et Cretensis
eorum lemporinn, qua de re sic varii sunt. Ha ille. facile corruit, verum admittas sint nlem
si id, quod censet ,

Quod si verum est, totum Episcoporum istorum recentior idem Bibliographits Anglus, supra alla-
crimeneo dcmum redit, ut judiearint magis esse tus, in Scriptorum Ecclesiasticorum historia litte-
e re ecclesim orientalis et catholicorum ibidem raria parte i pag. 2S8, nimirum ditos exstilisse
deycntium, aiteiilis locorum, temporum ac per- Aretas; unum Cmsarem Cappadocim Archiepisco-
sonarum adjunctis, minus expressa fidei formula pum; alterum vero presbyterum Cmsareensem, et
imperatoris furorem tantisper declinare, quam altcrum altero seniorem. Duplex itaque juxta hunc.
inteyra omniitm dogmalum, aPalribus in Synodo auctorem, fuil.iretas
: quorum ilte, qui
fuit Epis-
sexta dc/initorum, expositione, vocare in copus Cmsarem Cappadocim, ex commcntario An-
discri-
men ecclesiam orienlalem unircrsam. drem Cmsareensis in Apocalypsim concinnarerit
19 Pagius in Critica Historico-Chronologia,
in suam in eumdem libritm explicationem ; alitts
ihfluiuris iniiltaitionc trium
dictorum Episcoporum, Com- autem Aretas, etiam Cmsareensis, sed priore ju-
ijiis furorem befisium secutus, oslendit crconomiam
istam, seu nior, ctti tamquam translalionis Euthymii auctori,
C dietam fortmla, in
rebus fidei cxprimendis mo- presbyteri autem Archiepiscopi lilulus scm-
alteri
;

deralioncm, non essc dissimilcm ab ceconomia per apponitur. Sed contra fit, apud Lipomanum,
S. Basihi, institulo inter
utramque parallelo, ut sequenti titulo vitm prmfixo : Vita Eutbymii, Ar-
videri potest apud eumdem auctorem tom. 3 pag. chicpiscopi CPolitani, per Aretam Arcbiepiscopum
/7J. Atgue hm riu i„ wndicando S. Andrea Caesarea; cjus, qute est in Cappadocia, descripta.
Cretensi mewnda est iU, q.uibus durum vidctur rel Vndeintellujiliir rtx qitidquam hic proferri.
nmi aerosimile, Theophanem nisi
mendacibus hwrctico- pcrmeras conjecturas ; quibus si adjunyas verba
riiinchartis deceptum /uisse in
iis quw tradidit Labbei dc Scriptoribus Eccl. pag. 70, nihilo
de S. Andrea noslro, superius plus
anobisrelata : et hitbeas. Sic ibidem loquitu/r : Quotempore
vixerit
'" hac sententia dicendum erit, formulam ob- Andreas Cmsarcensis, nondum compertum est eru-
scuriorem prmbuUse Theophani
occasionem scri- dilis nec veterum quisqunm ejus,
benih sanctum Crelensem quod saltem vide-
Episcopum minus or- rim audiverimque, mcnlionem
thodoxc
fecit. Bellarminus,
sc gcssisse, proul antea diximus.
eum, ad annum circiter d referunt.
aliique post
20 Qum et quot scripla ediderit S. Andreas Hoc unum cerlum est ante Arelam, Ca>sareensem
lie S. Andrea Cretensis, non est noslri /ori accuratius indagare panlrr Antistitein, qui ex eo suas in apocalypsim
Seriptis
et determinare, spectante munere ad
itlo cos, qm commentationes concinnavit, uno minimum alterove
de scriptoribiis agwnt ex
professo. Qualis inprm- seculo floruisse.
senti argumento Casimirus
est Oudin, qui m 23 Mirmus in Auctario de Scriptoribus Eccl. ati jiotius
Bupplemento a se collecto de
scriptoribus vel pag. 108 nnum solummodo ponil Arelam, Cmsarem diversi.
tcriptis ecclcsiusticis,
a llellarmino omissis, varia m Cappadocia Episcopttm, qui floruerit circa
annum
 DIE QUARTA JULII. 47
annum 540, citans Coccium ; addensque ex Cmsarensis liuc usque nihil acceperim, qui tn sa-
Commentariis Andrem, ejusdem Cmsarem Episcopi, cris Grmcorum quas produximus supra,
tabulis,
ipsum concinnasse explicalioncm Apocahjpseos. sempcr attrihuitur Andreae Cretensi lantum.
Quid plura? Vides hic quot capita, totsententias. 24 Collige e.t hoc sglloges historicm decursu,
Si recensitis aliorum conjecturis meam supperad- quid dicendum ad Sixtum Senensem, quj, lib. 4
sit
dere liceat, videtur Andrcas Cretensis a Cmsareensi Btbliolhecm sanctm pag. 197, duobus non acquies-
distingiiendus, tum quia prmtensa a nonnu/lis cens signat tres Grmcos Andreas diversos, unum
utriusqne identitas non apparet salis fundata, sed quidem, archiepiscopumCmsarem Cappadocim ; al-
vi.va meris divinationibus, nullo, ut opinor, an- terum Cretensem. terttum dcnique Hierosolgmi-
tiquitatis prmsidio suffullis; tum quia nusquam fiiiiiiui Episcopos. Unde hic ultimus erronee inlru-
liactenus in antiquismonumenlis memini videre sus huc sit, cum isto nominc nullus Episcopus
Andream Cretensem appellari Episcopum Cmsarccn- Hierosolgmitanus legaturum quam fuisse in rcrum
sem. Enimvero jam supra vidimus bis eum vocari natura; intelligcs cx diclis num. 4. Vide etiamHi-
Episcopum Cretensem, non Cmsarecnsem, a Theo- storiam Chonologicam Episcoporum Hierosolt/mi-
phane. Adde, quod de cultu publico Andrem tanorum. prmfixam tom. 3 Maii.

DE S. BERTA VIDUA SANCTIMONIALI

'

BLANGIAGI IN ARTESIA
COMMENTARIUS PRjEVIUS J. R. s.

Cultus, aetas, Acla male digesta, monasterii vieissitudines, miracula et translatio.

CIRCA
Blangiacum (vulgo Blangy) vicus seumu- similia leges apud Dorganiuin, Wionem, ct copio-
AN. DCCXXV. nicipium apud priscosMorinos, in hodier- sissitneapud Bucelinum. Ne plures recentes Mat\
nasArtesim finibus situm, prope Hedcnam tgrologos, idem dicentes, colligam, omniutn instar
vel Hesdinum, oppidum non ignobilc, se- sit Saussagus hoc suo elogio : Eodem dic Blangiac-

Blangiacensis culi xvi et xvii bellis salis notum; adjacct ad dex- in Arlesia, transitus S. Berths, ejusdemcoenobii funi
camobii jun- teram amni Thenm ("le Ternois) qui tribus circiter datricis et abbatissce, qua; primum Sigefrido Comit,
datrix .

inde leucis in Quantiam (le Canche) se exonerat- Ponlinensi nupta, ac illustri piaque prole fcecundas
Audi brevem Arnoldi Wionis descriplionem. Est, post ejus obitum seculum aspernala, totam se cselestii
inqtiit, locus amcenissimus in Artesia, non longe ah sponsi obsequis addixit, proprioque in fundo con-
arce novi Hesdinii ; ex magna tamen parte destructus structo illo monasterio, semet, vera ut libertate (
quae
tempore bellorum S. Quintini in Yeromauduis. Huio in divino solo est fainulalu) frueretur, includens, pii

loco splendorcm omnem addidit Sancta , qua de studii socias nonnullas ingenuas virgines ac matronas
hie tigintus, qumque hodicdum solenni cultu IV nobiles aggregavit. Quibus omni religionis et sancti-

Julii ibidem celebratur, Berta abbalissa, templum tatis splendore, tramitcmcadi ostendens, demum posl

et monasterium Sanctimonialibus exstruendo, in plenam calcati mundi vicloriam, etcollectos copioso s

quo ipsa marito viduata, cum sanetis filiabus Ger- justilia? ac pietatis manipulos, beatae, quam diu exsi-

trude et Deotila, numerosoque aliarum virginum tieral, adernilatis gaudia adepta est ; multisque glo-

cltoro picntissime vitam exegil,postremum reclusa, riaB insigniis in tumulo refulsit.

et tum oivens, tummortita, multis illitstrata inira- 3De religioso cultusacro corpori.statim post San- qnamvis anli-
quo cullu
culis. Mttltum aberrarunt Sammarthani, dum Ber- ctm mortem exhibilo, dttbitare non sinunt Acta, in
honorata.
tam Caroli Magni filiam hic abbatissam fecere, hac saltem parte fide digna, ab anonymo seculi x
fundalumque voluerc monasterium anno 721. Ini- vel xi scripta, qum infra paulo accuratius expen-

quorum temporum adversas vices tulit celebrc par- demus. Ila vitam conclitdit : Visi quoque sunt tres

theneium, Normannorum barbaric eversum, trans- viri, insoliti splendoris, candidissimi habitu, illam

Ittlo iiidesacrocorpore.postiiiodumquidemrediicto, circumstantes et dicentes : Dirigalur anima tua in pa-

scd viris religiosis Ord. S. Benedicti in Sanctitno- radysum exultationis, et elevaliomanuum nostrarum
nialium locum inlcrim substitutis. perducat te in conspectu sanctormn angelorum. San-

2 Hic sanctitatis gloriam consecuta est illitstris cti ilaque prafali Episcopi, comperto obitu sanctis-

vidita h&c sancta Berta, a fulgore. utvolunl. stc simse abbatissa?, unanimiler convcnerunt,mullimodas
iti recentiori-
tius solum appellata, non quidem in antiquis scu classicis repcndentes Deo laudes, qui felici retributione re-
marlliis nola Sepelierunl itaque beatissi-
Martgrologiis, sedinter auctaria Usuardina exco- muneraf sibi servientes.
est.
dice Aquicinctino consignala his verbis : In pago mum corpus, dicentes : Intercede pro nobis ad Deum,
Teruanensi, depositio sanctaeBertfenobilis malromc. coronala, ut tibi mereamur jungi in perpeluum.

Est et in additamentis codicis Adoniani Morinorutn: Amen. Idem probat solicita sacri depositi custodia.

Eodem dic in lerritorio Teruanensi, vico Blangiaco, ejusdcin,.\orinaiinorum metu, inGermaniam itsque

natale S. Berthce. Dislinctius in posterioribus Mo- translatio, tum perquisilio, ac demum inventio per
Blanciacum, dcpositio S. rlericos Albuiniim et Ebrotnum. a qttilnis Blangia-
lani editionibus : Apud
Bertae piissimre abbatissa;, quaj ibidem vilam finivit cum reportatum, ac super sacrosanrtum allare san-

in pace, mullis in eodem loco virlulum signis usquc ctae Dei genitricis decenter collocatum. Post vero
hodie refulgcns. Longiora sunt elogia, qum cx Ac- unius anni spatium, nutu illius a quo cuncla bona
procedunt, a Prasule Taruanensi, clericis et omni
tis in Indiculo et in Nalalibus refcruntur. Menar-
populo, cum hymniset laudibus, j.hiriniispra; gaudio
dus scribit : ApudBlanciacum, sanctffiBerthse, ejus-
flentibus, ostensum. Adde pltira ex prmfatis Aclis
dcm cwnobii primce abbatissae et fundatricis. Qttibus
hujus
 n

4« DE S BERTA VIDUA SANCTIMONIALI.

AlOTORB hujus rei argumenta, pr&ter continuata miracula porro co dicta sint, ut quisgue intelligat, quam f)

J. R. S.
adperpettiamSanctmvenerationemspcctantia.Hmc di/ftcilc sit, si non omnino impossibile, ex hujus-
quidem salis expedita sunt ; qui Sanctm mlate.m modi colleclionibus, dicam, an centonibus malc
recte de/inial, Itactcniis inrcntus est nemo. consutis, rectum aliquem aut chronologicum vitm
4 Totius ritcc ejus sericm cltronoloyicam nosler ordinem texere, ut proindc iynosci possit Mal-
Sanctce cvla- Jacolius Malbrancus in liistoria Morinorum tomo i, branco, si ad salvandam notam unam chrono-
lcm chronoln-
gice ordinarr.
variis capitibus, conatu non satis felici sic ador- tacticam, male. opinor, ab anonymo descriptam,
narit, ut natam statual S. Bertam anno 644, ma- aliacontrahcre, prmcipitarc autproducerc, necesse
trimonio jungat 66 1 Sigefridum maritum dccessisse
, habuerit. Eyo. ut candide fatear, post insumptas
putetanno 678; qum.ictis e diametro adrersantur. in innta caliyinc bonas horas, nihil reperi. ubi
in quibusxx annorum fuisse dicitur, dum nube- tutopedem fiyere inteyrum sit. Cointius ad annum
ret; in malrimonio autcm annos alteros xx e.r- 685, ita S. Bertae mtalem et vitm curriculum ordi-
plesse. Censei porro Malbrancus, quatuor circiter nare incipit. ut natam velit anno 650; ntiptam
post annis, ne.mpe 682 institutam esse solennissi- 670; viro orbatam, non post \iginti , ut tam clare
mam illam templi Blangiacensis consecralionem; scribit auctor anonymus , sed post decem annos,
siquidem oirutia cumpersonis et lempore conciliari adeoque anno 680; monosterium inchoasse an.
possent, acriter contra Malbranriim puynante Coin- 685; consecralionem procurassc anno 690 ; abdi-
tio ad ci n ii iii 690, i/uo ipso Blangiacensem ec- casscanno 695, mortuam denique anno 729; Lo-
clesiam dedicatam operose contendit , quidquid crium adducens, descrta e.rpressissima mtatis San-
Acta disertissimc nolent, anno illo 682 S. Berlam ctm epocha, ut nuper adversus Malbrancum etiam
mdificarec(vpissemonaslcrium,consecrationemlem- diximus. Mciliam qiiodammodo, nescio an sccurio.
pli continuo connectentia, quasi dicere vellent om- rem viam ingressus est rccentior Legendista galli-
nia in eumdem a.nnum confluxisse. Scio equidem cus, natales revocans ad an. 646, nuptias ad 666,
Anotiymi scriploris characteres chronoloyicos non monasterii fundationem ad 686, reclusionem ad
satis cohmrere, at non video cur Cointius annum 696, obitum ad 725.
tam diserte expressum deserendum existimet. Per- 7 In hac rerum incertitudine et labyrintho in- tlttlur lanteii

git Malbrancus cetera filo suo contc.rere, eo pro- extricabili, nihil arbitratu meo temere defiiuam ciltt ipsa qua-
;
tiscnmque.
gressus , ut contra indubitatam Actorum fidem, prmferal id lector, quod magis arriserit, siquid
sanctm ritaiii ad annos novcm supra septuaginta tamen veritatis amanti salis placere possit. Mal-
protra/iat, illis apertissime asserentibus num. 25, branci opinidnem tueriprorsus non ausim : Coin-
annorum diiittta.vat sexaginla et novem fuisse, dum tius characteres aliquot chronologicos, in Actis
ad nteritorum coronam evocata est. expressos, nescio quo jurc repudiat, alios sibi fa-
5 Dolendtim profecto. Actanon nisi miserrime ventes vindicans, in quibus mque aut forte magis
ex Aciis valde. digesta ad nos pervenisse, ut pridcm observavit •fallere potuil imperitus reriini et temporum com-
imperile tli-
Bollandus agcns de S. Silvino ad xvn Februarii binator. Tertius nullam se.ntentim sum rationem
tieslis
num 22, sic de auctore senticns : Vir fuisse bonus reddrns, partim ex Mabillonio, partim pro mera
videlur, scd ignarus anliquilalis ae praesertim chro- sua lubentia Itlstoriam digessit et contraxit. Agno-
nologi». Cum ergo convenisse ad eam iledicationem sco equidem, totam illam de S. Berta legendam,
episcopos abbatesque comphires Iegissel, aul pro more boni viri scriptionem esse, ignarique antiquilatis et
Ecclcsiie ac S. Berlse ilignitate, convenire debuisse praeserlim chronologiae, ut aiebat Bollandus. Assen-
pularet, celebriores aliqnot pcrcensuit, quns exisli- tior cliamMabillonio, dubia, inepta el falsa occur-
mabal circa ea tempora vixisse. Hmc pro peculiari ut idem prosequitur, non deessc alia
rere, atque,
temporum et personarum confusione, in templi menda; quorum consideratione adducimur, inquit,
Blangiacensis consecratione. 1'aulo acerbius scri-
ut ne inlegram illam scriptionem exhibeamus; sed
ptorcmanotu/iniim sugillatMabilloniusseculitertii
tantum ea, quae minus a verisimilitudine recedunt.
Betteilict. pnrt. i, apag. 454, de toto, operc itapro- Vtcumque consuerit rir eruditissimus, non usque
nuniitins : Ejus lucubrationem de vila ejusdem San-
adeo contcmnendavidetur, ut ab hoc opere exclu-
cta; praMermiltimus, eo quod dubias res non paucas,
dendasit, mayis quamtol alim Leyendm, qumidye-
ineptas quasdam, fabulosas nonnullasadmisceat.Du-
iitis ritiis, prmserlim chronologicis, raro immunes
bia sunt, quse de S.Berla> genere commemoral; ine-
inveniuntur. Principiiuii. eclidit Cbesnmus, tomo I
pta, quffi de Inssopo ad ecclcsiie Blangiacensis dedi-
de Franc. Script. pag. 665 : totam, sed ferme in
cationem per miraculum quaesita refcri; falsa, qua?
varias partes sectam retulil Cointius quidni iyi-
;
de plerisque istius dedicationis aucloribns
scribit. tur inteyra e.t continua profcratur, ut eruditi le-
Eligiusenim, Amandus, Faro, Autbertus, Leodega
ctores de eaper se judicium ferant.
rius, episcopi Walericus et Richarius, abbates
;
; jam 8 De S.Berlae monasterio sic itotarit Mabillonius fnrlheiicittii'
dudiini ante e \i\i. abierant. Vt cetera mittamus, pay. 453 : Paruit sanotimonialibus usquead tempe- ih\i!ruftum .

qum annotavit Bollandus citato loco num

21, ct ni csiiin viro-
slatem Normannorum ; a quibus in favillas reductum
liisissiinc Cointius addictum annum rini rcstau-
690, pertotos Cffinobium, fugatie sanclimoniales, qufe
xiv Alius bgpercrilicus roluntlc
iiiiinerus.
cum palron» titliir.
enun- suaj reliquiis sese in
tiat, auctorem malae lidei esse el valdc
Germaniam receperunt, in mo-
ignorantem; nasterium nuncupatum Herasten, hospitio
vitam ipsam dcnsis tenebris inyolutam, excephe
plenam fel- a Uolruilc loci abbalissa. Isln.l
sitaiibus et ineptiis. est Ilcraslen seu Er-
stein, celebre virginum
6 Est id iiitnis qitam communc falum leyendaritiit Benedietinarum coenobium,
ab lrmingarda Ludovici Augusli conjuge exstru-
fruslra tmta- post Xiirmciniucas incursioiies, ,

expopularibus tra- ctum, paullo supra Slrateburgum

runlMalbran chitatem,
diUonibus per homines indoctos
compilatarum, ut
quam
• us , Coinliu; | alu Argentoralum vocant.
et aiii . sexcenties m
Itoc noslro opcre deploratum
est. Hmc
Imle Blangiacum S.Berta?
corpus revectum legitur in
sequenti translationis et
miraculorum
 DIE QUAR lA JULII. 49
miraculorum historia, quam in partes quatuor di- alibi id expressum inrenimus. Inter scherlas no- Auctobe
stinguere juvat, pro tolidern auctoribus. Prima prre- B s
Matthim Abbatis Blangiacensis
'

stras exstat epistola '

cipue continet translationem factam Herasten. Se- datawn Norembris I63J, quatestalur, corporaSS.
cunda monasterii Blangiacensis restitutionem per Bertm et filiarum integra ibidem supercsse, cum
nobilem ac piam feminam Hersendem; cnjus ope in- velis albis et nigris. nonnihil altrilis, in nor'a theca
slauratum ccenobium; monachi Benediclini, Baldui- simul asservatis. I.itteris posterioribus, datis x
no Barbato. Flandrorum Comite , introducti anno Aprilis 1632, distinclius explicat.prmdicta corpora
mxxxii, qiiibus restituta sunt prsedia a Comitibus confusa esse, nihilque seorsim agnosci, prmterca-
Pauleusihus, in quorum ditione consislunt, Hugone put S. Bertm, quocl denigratum ait, ex Normanno-
anno mclxxxvi. item alio Hugone de Chastillon rum incendio, qui pretiosaqumquc cl capsam ipsam
anno mcccvi Tertia pars continet inventioncm cor- dcprmdati sint. At color ille aliunde accedere de-
poris S. Bertae et miracula queedam seculo xi buit, cum prius ablata rideanlur corpora, quam
patrata. Quarla complectitur alia seculo xiii facta barbari crrnobium flammis absumpserint. Scribit
miracula. Addit Mabillonius, horum orrmium no- item, festum S. Bertne celebrari hac iv Julii cum
litiam se debere reverendissimo D. Joanni Josepho octava, alque eodem ritu translationem xi Octo-
de Calonne, abbati Blangiacenci, cajns beneficio bris. De filiabus porro memorat, inscriptas esse

ea e mcmbranis Blangiacensibus acceperit. antiquo monasterii Martgrologio xiv Julii, sic

9 E.rstat etiam apud nos in gemino codice Ms. tamen, utnullade iis habeatur solennitas. Nunc
Tnnislatinnis
tota illa miraculorum, translationis, invcnlionis, Actaipsa qualiacumque dabimus exintegriori co-
et miracuto-
rum historia et relationis historia, collata cum alio Ms. Mar- dice nostro, debitis notis illustrato : hisloriam
quadripar- chianensi, sicque cum Actis ipsis conjuncta, acsi porro miraculorum et translationis ex eodem ipso
omnia ejusdem unde superius col-
essent auctoris, codice, collato cum smpedicta Mabillonii editione.
lerjerat Bollandus, vilam ipsam scriptam esse ab
anonijmo seculixi, nempe ex miraculo relato par- VITA e
te 3 num. 20, quod oculis vidisse se testatur
Ex codice Ms. cxenobii Blangiacensis.
auctor ; cum putet Mabillonius , initio seculi x

vixisse. Ceterum, non unius esse opus, quodqua- PROLOGUS.

tuor illis partibus continelur, recte idem obsena-
rit, de sola, opinor, priori sic differens : Trans- D,ivina Clementia, liumanum genus semper mi-
Exempta SS.
ad iututem
lationis historiam, quo minus integram demus, nq serante, saepiusquc eleetorum suorum visilatione,
incitamenla.
vetal; auctor enim, quia res minus ab aelate sua velut splendidissimis luniinaribus irradiante, lumine
remotas narrat, magis ad veritatem accedit. Potiori fidei mundum, tetra caligine erroris undique fu-

idjure de aliis censendum puto, quarum scripto' scatum, illustravit : qualenus remoto omni excusatio-
res, res ipsas spectasse aut saltem iis proximi juisse nis argumento, de tenebrosis" scrobeis * vitiorum mi scroliibus?

vidcntur. Et nos igitur in quatuor dirersa capita remeare, et ante nos relucente forma Jesu Christi,

librum islum dividemus, sub titulis a Mabillonio per viam veram incedere sine olfensione queamus :

positis, tametsi nonnutli desint in Mss. nostris- ac ineestimabilis praemii retributione ditari merea-

Pauculas ex eodem lacunas supplebimus. multis mur. Admiranda namque exempla Sanctorum, ab
aliis restitutis, qum ipse resecanda existiinacit, his qui interesse, vel veraci auditu addiscere value-

prmsertim parte 3, a num. 22 dc femina Blangia- runt in exemplum posteris veraci relatione stint

censi : item parte 4, num. 29, 30, 31 et 32, quibus tradenda. Longo quippe ante adventum Chrisli

varia miracula continentur, a Mabillonio, nescig tempore, Moysi Domini voce Israelitico popttlo

ob quam causam prmterita. Atque hmc de trans- mandatum trihuente, discimus; ut parentes insinua-

tationis et miraculorum historiis dicta su/ficiant. rent filios vestros, ut memoriter legem Dei teneant
10 Nequid tamcn ad pleniorem cocnobii Blan- et ore decantent. Ipsa quoque veritas, quae Christus
utlima reli- giacensis ejnsque vicissitudines cognitionem de- est : Ite ait, docetc omnes gentes. Et in uno loco :

quiaium reta- Quod nos

siderari patiar, subjungam hic postrcmum Mabillo- Gratis, inquil, accepistis, gratis date. et
tioAudomaro-
lioli, el cultus nii monilum, res ad eBtatem nostram propius quoque, quamvis honarum arlium inscii, imitari

hodiernus. spectantes complectens. Accepi etiam ex eodem cupientes ;

genealogiam, vel vitam, seu etiam mi-

monasterio catalogum abbatum Blangiacensium, racula, translationem a quoque corporis sancteac

et narrationem historicam de S. Bertaj corporis beatissimse beatae Abbatissae, sanctarumque filiarum

refugium, ut vocant, ejus, Domino annuente, meritisque illarum suf-

delatione Audomaropolim, in

monasterii sancti Joannis in Monte , facta aimo fraganlibus, aggredi pncsumimus.

mdlv, dum bellum inter Carolum V et Franciscum I

CAPUT I.
regem Francorum exarderet ;
(aut delationis auctor
erravil. aut memoria lapsus est Mabillonius, nam De S. Bertce parentibus, educatione, conju-
tunc anno nono regnabat Henricus II. ) deque viduitate, usque ad dedi-
gio, liberis et
ejusdem corporis reveclione Blangiacum, ubi hacte-
cationem monasterii Blangiaccnsis.
nus adservatur cum reliquiis sanctarum,Bert;e lilia-

rum Gertrudis mandibulam S.

Berta;
et Deotilas,

aliamque Gerlrudis aut

praetcr
Deotilae, monachis T^. emporibus
£ igitur Clodovei Regis Francorum,
bonitate
fuil S. Btrla //«-

praedicti ccenobii sancti Joannis conccssas. Colitur quidam vir illtistris, prudentia eminens,
multos praecellens, nomine Rigobertus: qui ob pru-
S. Berta duplici festo quolaunis in suo monasterio,
nempe die depositionis iv Julii , et translationis xi dentiam et nimiam sagacitatem suam promeruit,
ut palaiiuus comes a Rege constitueretur, et condi-
Octobris. Ad primam hmc /estiritas. an ad secun-
non indicatur nei/ue gna veneralione ab omnibus liaberelur. Baitildi
dam translationem spectet,
G quoque
Julii Tomus II.
 . ,

5o VITA S. BERTjE abbatiss^: blangiacensis.

K\ MSS. quoque illustrissimsa reginse, de ultramarinis par- plexibus adluerens, sed ut post in line ejus claruit, D
tibus Anglosaxoniae nobilissimam neptem, magis ex debito marilali, quam ex intentione car- quo post su-
exortsa, sceptas quin-
nomine Ursanani /;, isdem pnrfatus Rex venerabili nali. Natse sunt aulem ex ea filia1 quinque; prima que ftliasior-

Rigoberlo in matrimonium junxil, beneDciumque Geretrudis,secunda vocabatur Deotila, tertia Emma, bata

maximum delegavit. Erantque simuJ juxia prsece- quarla Gesa : quinta nuncupabatur Gesta : omnes
ptnm Domini incedentes in omnihus mandalis et decorae, specimen piissimse nialris bonis operibus

juslificationibus e.jus sine negligentia. ostendentes. Complelo autem cursu vita:,.dominus

3 Eleemosynarum operibus dediti, justititB semper Sigefridus obiit , feliciter migrans ad Dominum :

a parenlihus studentes ;
prccum instantia saqiius Deum placan- sepultusque est honorifice juxta ecclesiam in villa
pie tducntn,
les, pielaiem ejus bumiliter implorabant, qualenus sua Blangiaco. Tum vero beatissima Berla, tolam

eis sobolem sua largitate donare dignaretur, siblmei spem suam Deo committens, ad omnipotenlis Dei
ipsis multisque impostcrum profuturam, atque ad servitium se contulit; pretiosissimos apparatus de-

nobilissimam eorum prosapiam propagandam. Nala posuit, ac sacro se sanctimonialis habilus velamine

est autem eis filia, cui nomen imposuerunt Bertam, velare non distulit. Hic se gemma et serico exspo-

qu» inlerprelatur fulgida c seu splendida; ut ipso lians, ul ante conspectum divinae majestatis nudo

quoque insinuaretur nomine, splendor ejus bona?. vellere agni vestiretur, perpetualiter cum hymnidi-
vita;, etfulurum merilum ab ipsis incunabulis a Deo cis angelorum choris, beataj perennitatis ipsum

amandae. Nutrila est vero a matre, ut unica filia, et summuni et indeficiens bonum habitnra, proque,

edocta omni diligentia adbibila, nimis docorapuel- erratibus multorum Domini misericordiam jugiter
lula. Sacrarum quoque scripturarum disciplinis, exoratura.

notitiam optima;conversationiscontinentibus, ubi ad 7 Igitur divinitus admonita, post exeessum sancli ecclenam el

monast. con-
docibiles pervenlum esl annos, sublililer est imbuta. Sigefridi, sagaci animo cogitare ccepit, qualiter in
dcre aggredi-
/Etatem quippe moribus transcendens optimis, pro- sua possessione potuisset construere ecclesiam /, in lur.

honore Jesu Cbrisli Domini nostri, ejusque genilri- (

bilati assidue sludens, orationi saepius insislens,
beatissim.se semperque virginis Mariae quod ita E
jejuniis frequeniissime inserviens, corpore quidem cis :

terrenis inheerebat, sed mente cseleslibus propinqua- sludiose opere cilius conata est implere. Tunc pri-

bat. Pulchra erat valde corpore : sed multo pul- mitus ccepit tinam conslruere ecclesiam, et ibidem
cbrior menle et fide. aliquam sanctimonialium congregationem ad Dei
4 Postquam vero beata Berta ad octavum decimum laudem aggregare : quae ob aliquam sui meriti
ii mulli. pervenit annuui, fama ejus longe lateque in Gallia ostensionem, antequam perficeretur, fundilus ad
petitii
percrebuit, ul nulli talis setatis puellae sequanda terram corruit. Tunc in alio loco aliam sub omni
putarelur. Tunc Sigefridus, consanguineus regis festinatione reparare non distulit : et ad perfectio-
Clodovei, vir slrenuissimus, comperta fama ejus, nem usque perduxit, excepto consecrationis officio.
assumplis se cum suorum militum turmis, atque Tunc ad quamdam propriam suam villam, nominc
proeerum Galliae. constipalus copia multorum, pri- Chirei g ;
quae triginta millibus a suo monaslerio
mitus implorans palrocinium Dci; ut sibi factor in distare videtur, ad aliquam suam familiarem ami-
re prsemeditata exislere dignaretur ;
preefatum cam nomine Rotrudem h veniens (quae conjux
Rigobertum comitem adiil, bonilatem illius obnixe dignoscebatur esse fralris domini sui Sigefridi )
qua-
llagitans, quatenus sibi non denegaret liliam suam tenus cum illa aliquam de prsefala ecclesia haberet
dilectam Bertam legitimo jure sponsandam : utque confabulationem , contigit, dum de hoc inter se
adoplivum lilium, in cunctis spopondit se obeditu- sermocinarentur maxima ruina prsedictam corruisse
rum : cunctum eliam legilimum ordinem dotis, ut ecclesiam, et sonitus illius ad aures cocdis ejus
lex Francorum continel, promisitse lideliler dalu- pervenisse.
rum insuper quidquid consanguineorum res, se-
:
8 llla autem sonifero proegravata corde, toto cor- Sed primis
coiiutibus
cundum morem vitae expeterent, voluntarie lar- pore expavescens conlremuil : quam bealissima
.

non succe-
giturnm. Rotrudis illico sollicita menle inquisivit, dicens : dentibus,
5 Venerabilis itaque Rigohertus , nulu Dei Quid est, Domina, quod lam nimio pavore tiuiin V
Sigefrido con- instinctus, in omnihus, quibus cxpetebatur, assen- concussum est corpus ? Ula respondens, dixit :

jungitnr
sum prsebuit constituitqne diem, in qua Ulustris Ingens sonitus ad aures cordis mei ila pervenit, ut
Sigefridus liliam suam legilimo ordine sibi adipiscc- propius starem, ubi mea corruisset ecclesia i. Dum
relur sponsam. Desponsabalur antem tum temporis certae inter se fiuem imposuissent collocutioni, et
terreno principi, jam pridem mentc nupta caelesti. utraque ad sua debuisset remeare loca, nuntius
Post non mnlla vero dierum curricula, juxla condi- celerrimo pervenit cursu ad piissimam Bertam, ei
tum ambornm, acceplam speciosissimam sponsam certissime denuntians sui monasterii collapsionem.
comes Sigetridus, comitatu bonorifico conslipatus, ut Tunc illa agnoscens, quae antea ei divinitus fuerant
erat non solum genere clarus, sed et facultatibus revelata, praefati monasterii ruinam gratiferas
;

pi-ccdives, omnibus rile ordinalis duxit in domum inter se Domino referebant actiones. Deinde beata
suam. Erat aulem bealissima Berta annorum viginti Rotrudis sapienti consilio ccepit piissimam Bertam
quando in matrimonio juncia est. Defunctis vero consolari, dicens : Spero, soror, alium locum elegisse
ulriusque parcntilms beata Berla, voluntale spon- Dominum, ad aidificandum sibi aptum oratorium :

tanea divisit proprietatem suam
sua, de alia malre progenita. Quaj eliam maluris
moiibus Deo valde devota exislens, multis imposte-
rum exemplum suae bonilatis reliquit.
6 Fuit autem Dei electa Berta una cum Domino
suo annis viginti e, mundiali Domino caslis am-
cum Angla rfsorore ideoque debemus illius vigilanler obsecrare mise-
ricordiam oralionibus ac jejuniis, ut ipse illum sua
gratuita clementia dignetur demonstrare locum, ubi
ad suum famulatum oportunum voluerit construere
monasterium.
9 Tunc piissima Berta beatam rogavit Rotrudem,
ut
 , ,

DIE QUARTA JULII

u t ipsa in suo monasterio, agili precatu obnixisque F.x MSS.
locum cicm,- Domini pielatem, de
jejuniis stabilitate sute ecclesiae
bio (esigna-
ccelitus
llagitaret. Condiclo namque tridnanojejunio,Domini CAPUT II.
lum .

lllSClt ,
implorabant miseriordiam, quatenus sibi in propria
possessione dignaretur locum demonslrare constru-
De Blangiacensi consecratione , persecutione
endi monasterium aptum , divinis officiis congruen-
tem, et Deo servientibus oportunum. Tertia autem
Ruodgaiii;, improspero Emmte matrimonio
nocte, qua? lucescebat in diem transacti jejunii, reve- et felicissimo Sanctce obitu
latum est cuidam arlifici beatie Bertae : angelicoque
nutu designata sunt fundamenla basilicae , in mo-
dum crucis formatae, in amcenissimo loco Blan- A„nno igitur Incarnationis Domini nostri Jesu Ann » e «
con ' :e "" '>"- ,

giaci oppidi secus flumen Thenam nuncupatum Chrisli sexcentesimo octogesimo secundo Agatho-
,
,
,
° bus mullix
[et] monasterii diversis habitationibus aptissimi. nis vero anno secundo Papa;Theodorici autem ,
Episenpis,
Sancta vero ac piissima Berta , ex angelica visione regis Francorum, filii videlicet Clodovei et Bat-

Isetissima elTecta, gaudens pervenit ad demonstra- tildis reginae, anno duodecimo, in Blangiaci piis-

tum locum ; et ita invenicns secus praedictum llu- sima Berta monasterium eedificare ccepit a, in "

vium quatuor lapides in modum crucis positos , et pago Taruanorum , in propria possessione ,
quod
quasi cum baculo, in more designata fundamenta :
Domino tribuentes, cum summo honore tinetenus
dispositis illico murorum caementariis ,
plurimis deductum est. Composilis quoque omnibus, quae
adjunclis operariis , monasterii fabricae strenuissi- ad ornatum ordinemque monasterii consuetudo
me inslabat. poscebat ,
piissima Berta convocavit in unum ve-
nerabiles Episcopos ad praeseriptum oratorium <te-

ANNOTATA. dicandum ,
sanctum Ansbertum Rolhomagensem ,
E
b Archiepiscopum ; veuerabilem Ravengarium , in

a Hinc satis patet, primam partem libri de cujus parochia ante relatum cnenobium silum est,

•miraculis et translatione , ejusdern actoris esse, Taruanensem Episeopum ; sanclum Amandum

cujus est vita; quod de aliis partibus , non satis Tungrensem Episcopum ; sanctum quoque Wala-
ordinate dispositis, diciposse non videtur. ricum, et sanctum Gcrmanum de civitate Parisiis;

Paterni generis expansam tabulam exliibet sanctum Sylvinum advenam Episcopum , de Tolosa
b
venienlem sanetum Leodegarium Episcopum et
Malbrancus pag. 29/, alteram materni stemmatis :

futurum martyrem sanctum quoque Richarium

pag. 373, quas equidem tueri non abhorrerem, ;

ac sanclum Eligium sanctum etiam Pharonem de

si ea monumenta produceret ,
quibus certo lice- ;

Meldis civitate ac sanctum Otbertum Cameracen-

ret inniti. Adversarios habet Cointium ad an. 685 ;

Nec video quemquam sem Episcopum.

num. 40, Mabillonium etc. ,

11 Hi omaes, velut columna5 lirmissinue in- hyssopo, qua

ei tuto assentiri posse. Videant curiosi genealo- ,

lie leceral
tra sanctam Ecclesiam nno in tempore exislentes, -

giarum invesiigatores Hieronymum Vignerium de

convenerunt ad piissimam Bertam devotioni ejus
vera origine Alsaticorum, Lotharingicorum, Au- ,

favere cupientes. Ravengarius autem episcopus, in

striacorum etc. Acta hwc nostra in Probationibus
cujus dicecesi actum esl, interrogavit, si omnia
smpe citantem.
in Bertm nomine adessent dedicationi necessaria : responsumque est
c Fulgorem aut splendorem
aliter locuti a piissima Berta cuncta adesse. Tunc ille : Affer,
vix satis agnoscunt hodierni Angli,
,

juerint Anglosaxones.
inquit, hyssopum c , ut praeparetur usui necessario. c

d Ut de Angla ista nihil est, quod prmterea dici Et illa : Huc usque, inquit, nesciebamus Pater,
de aliqua necessitas huic operi adjungere-
possit, sic pauca hmc repudianda non sunt. Mal- si illo

tur. Et ille Sine hyssopo ait, nullo modo ali-

branci genealogias tutetur, qui potest.
: ,

F
nostrum contra constitutionem nobis a
De annis matrimonii dispulat Coinlius, anno quis ,
e
Palribus traditam aliquam ecclesiam dedicare
nuper citato num. 42, verum nec ipse, nec Mal-
,

prasumit ne ordo ministerii nostri canonicis con-

brancus Actorum textui inhmrent , utincommen-
,

stilutionibus contraire vel repugnare videatur : ac

tario monuimus.
vult ab obitu Sigefridi ad per hoc vituperabilis existere judicetur.
f Cointius num. 43,
13 Igitur beatissima Berta nimio moerore per- reeibus vufe
primordia monaslerii Blangiacensis efiluxisse annos
culsa, angustiari coepit, quod ad conventum talium
quinque. Sit htec ejus opinalio; ego ex scriptore
ac tantorum virorum dedicatio basilic» diutius
anonymo haetenus qutvi extundere.
nihil tale
elongaretur. Oratorium igitur dolenter ingrediens,
Malbrancum, aliamprorsus chronologiam sequen-
et toto se corpore in terram sternens, expertum
lern , diversa sentire necesse est. Utinam felicior
pnesidium Domini Sanctorumque sufiragia intente
(iliquis arbiter litem ex mquo dirimat.
llagitabat dicens Tribulationes cordis mei dila-
, :

kiery, aliaque in Ms. suo

g Malbrancus legit
meis erue me Do-
tatie sunt , de necessatibus ,

reperire debuit, qum aliter in nostro referunlur.

cetera ad hanc deprecationem conve-
mine, et
h Satis verosimile est, indicari S. Rictrudem
nientia. Dum vero beata Berta aliquantulam
Marchianensem. Ravengarius episcopw
moram in ecclesia egisset :

jam secundo corruens eccle-

Sonitus ille , et
ceteris Episco-
commotus, simul cum
i
paululum ira
sia. nescio.quid sonant, quod inter res dubias redire disposiiii.
pis, infecto negotio,
merito connumerari possit. oratione ^aeufc»,
13. interea vcro du.n beata Berta in
prostrata accessit una ex ancilhs qme ,
jacebat ,

scrviebat pavimentum pede

ei familiarius ceteris
,

fricans
 ,, , , . .

52 VITA S. BERXE ABBATISS^ BLANGIACENSIS.

l.v mss fricans , ac sigois quibusdam, in quantum ausa jurando affirmans, se de coenobio non exilurum,
Dominam nisi pnefala Geretrudis aspeclui illius praesente-
erat , de oratione excitare nitfns. Piis-
sima vero Berta se ab oralione aliquanlulum eri- retur.

gens , inquisivit quidnam vellet. Et illa ; Ecee ,

16 Beala namque [itai/ue] et venerabilis Berla, lortitcr reji-
citur a S.
inquit , Domina mi , liomo nuper adveniens , ad assumptis secum duabus Deo dicalis filialms suis
lierta
portam residet , hyssopum venalem deferens. Tune Geretrude ac Deotila , et omni congregatione sancti-

illa ex intimo cordis Dco laudes et gratias refe- monialium ecclesiam ingrediens, slatuit eas ad
rens , ait : Dei sunt haec dona , non hominis. dextrum cornu altaris, valvis basilicaj omnibus pa-
Venit ibidem alius nunlius, qui illam graviori tefactis ,
omnibusque sanctimonialibus psalmodiae

meerore perculit , refercns, vencrabiles Episcopos, cantu et laudibus divinis occupatis, jussit introduci
Ravengario insligante recessisse. Illa autem ; Po- Ruodgarium Deo rebellem, cui et dixit :Ecceancilla

tens est, inquit, Deus , in quem conlido ,

per et sponsa Chrisli adcst, a venerabilibus episcopis ve-

eamdem viam reduccre illos. Missoque cilissime lala, alque ad islud altare, cui adstat, firmissime

nuntio post illos , intimavit de mirabili dono Dei. condonata. Si ausnm habes eam Domino auferre
Quod illi audienles , revcrsi sunt sub omni festi- aufer. Nos etenim muliebris conditionis existentes

natione penitenliam agentes, eo quod sine con- virili manu tibi repugnare non valemus. Palronus
,

sensu illius, nondum perpelrata dedicalione dis- vero noster ac defensor Deus, ipse est qui non

cesserant. Beata vero Berta . alTata eos dixit : relinqnit ex toto corde in se confidentes. Ruodgarius

providi Paslores ct cgregii reclores ecclesiaslicorum ilaque timore correptus, ecclesiam cilius egrediens,

gregum , ut quid unam ex oviculis Christi tain ascenso equo recessil, irae repletus, multa r.onvicia

subita absentia terrere , solam relictam voluislis? irrogans , contrarietates plurimas se patraturum
Cui aiunt : Ne causeris nobis Domina , Dei enim crudeliter minans. Tali furia Regem aggrediens, ul

providentia actum est , ut exinde multo gloriosius fallax delator, arcusavit piissimam Bertam ,
inlideli-

magniQceris. tatem Regis et regni illi adscribens. Est, inquit

14 Dei autem inspirationne , adunato una cum quaedam mulier, secus mare manens, insidias regno
ait templi de- clero et populo multo, dedicaverunt ipsum tem- tuo cum nltramarinis gentibus dolose machinans :

dicalio.et ipsa maxima,

plum cum laetitia atque veneratione in quam oportet regali examini discutiendam praesen"
cum duabn?
honore genilricis Dei Mariae, quinlo Idus Januarii. tari. Rex autem nimium credulus verbis mendacio
filiatius vela-
tur. Post peractam vero dedicationem , rogavit beata coloratis, praecepit famulam Dei sub omni festina-

Berla praefatos venerabiles Episcopos , tam sibi tione ad palatium exhiberi.

quam eliam filiabus suis , dicare atque imponere 17 Sancta vero ac venerabilis Berta, secura de Dei quam ipsc
apud regem
velamina, ac divinis jugiter mancipari ministeriis. clementia, cum magna honorificentia iter ccepit. Re-
ituilitiose
Velata est igilur piissima Berta glauco velamine gem adiendi. Ruodgarius itaque obviam ei veniens,
una cum duabus nobilissimis filiabus suis ac Deo ut eam condigna reverentia respexit euntem; prioris
devotis , Geretrude videlicet veneranda , et Deo odii non immemor, eam de equo suo projecit, et
dilecta Deolila. Nam Gesta, caelestis slemmatis super vilissimum cquum sine aliquo ornamenlo as-
genima : Gesa quoque, dignissima Dei margarila, cendere , sicque ad palatium lendere fecil. Accidil
iu albis d pretiosissimas Domino animas reddide- autem, Radulphum f,
bonae memoriae virum, eodem
runt : praafatee vero duae, uno ardore conversav, itinere obviare illis. Qui ut conspexit venerabilem
oplimo proposito bonae conversationis exemplum Bertam abbatissam, tam inhonesle pergentem, vehe-
piissime imitantes , studiose contra diaboli occul- menter obslupuit, et impiissimum Ruodgarium (ut
las insidias deccrtaverunt, ac forliter perstiterunt, dignus erat) objurgavit, dicens : Ruodgari, inquit,
a Doiuiuo in perpetuum coronandae. Emma autem iniquissime ac sceleratissime; quomodo invidia tua
in laico habitu boiue indolis aetalem gerens, chare et odium ad haec te perducere potuit, ut nobilissimis
enutriebatur cum omni diligenlia inter ceteras so- natalibus ortam dcvotissimamque Dei famulam cum
C ,

rores suas. Sanclanamque ac piissima Berla com. tali dedecore praesumpsisses deducere? Concilus ita-
mendavit seipsam humili devotione Dei servitio que Radulplius de equo descendens, magna vi eam
omniumque Sanctorum patrociniis una cum no- , tulil Ruodgario ; et in proprium equum relevans,
bilissimis, ac Deo charissimis liliabus suis Gerctrude honorilice duxit ad palatium.
scilicet ac Deotila. Quidquid etiam posscssionis aut 18. Faclum est autem in primo ingressu beatae sed frustra
patrimonii habere visa est, ad Blangiaci amcenissi- Bertaj abbatissae, iterum Ruodgarius obviam ve- accusat.

mum monasterium firmissime , sub testificatione niens, dum lividis obtulibus contra eam respiceret,
plurimorum , tradidit famulalui divino mancipan- subito proruerunt oculi ejus de capite, Deo illi con-
dum : et inibi Deo servientibus in perpctuum pos- dignam pcenam retribuente. Divulgatum est igilur in
sidendum. aula Regis et celebre apud omnes habebatur tam
lo. Invidia vero diaboli, nusquam se celare va- subita vindicta in inimicum Dei. Rex quoquc Theo-
Buodgarius lens, virulenta suasione illexit quemdam de prima- doricus erga famulam Dei mente mutatus, in vene-
Gertrudciit
riis Regis, nomine Ruodgarium e, superbia tumi- rationem ejus prorumpens
xibi uxorent , veniam ab ea humiliter
postutaus dum, gaudio transiloriae prosperitatis intlatum, qui
dicens;
.
precabatur, sibi mendacibus sermonibus
iter arripiens ail Blangiacum piissimam Berlam quod illam
,
persuasum , tali modo inquietare pra?.
intente flagitabat, ut sibi Geretrudis lilia ejus do- sumpsisset. Praecepitque Dei electam Bertam secu-
naretur in conjugium. Beatissima itaque Berta, ut ram cum ipsius gralia redire, nihil incommoditalis
verba deprecantis animadvertit; respondisse fertur jam in perpetuum ab eo habituram
:
, tribuitque ei
Nullo pacto fieri posse, qua; caelestis sponsi juri assi- munera.quod in perpetuum esse voluit, ut num-
gnaia videretur terreni alicujus copulae necteretur.
,
quam ab ejus poteslate banni nec fridae g require-
ille autem tenacissime in malitia perseverabat, jure- rentur.

19 Bea-
 , :!

DIE QUARTA JULII. 53

A 19 Beatissima vero Berta alacriter ad propria audader palatiumregisinfestus prortimpisMlle vero Ex M9 ,
[psa redux remeans loca, augebatur in operibus bonis. Nam
plura tenipla
respondit : Paupertatis ac penurias mes causa exi-
ccepit aedificare claustra monasterii decentissima.
mdificat. git, Domina Regina, celsitudini tuae aliqua vel pau-
Construxit nempe unam, exlra portam, ecclesiam cula verba, si auscultaro digneris, enumerare. Do-
in honore sancti Audomari confessoris, ubi sacer- mina aulem Emma intellexit illum de sua esse
dotes vel clerici ipsius ccenobii divinum persolverent
regione ;
paululumque secedens , dedit ei locum
officium. Aliam etiam aMlificavit in honorem sancti
legationem suam recitandi.
Vedasti; tertiam vero in honorem beali Martini con- 23 Et ille : Mater tua, ait, sancta Berta reclusa, ad sanctam
fessoris atque pontificis construxit. Alias itidem sep- misit me matrem re-
ad te, perquirere qualiter sit erga domina-
fert.
lem h aedificavit in pradiis suis, quas omnes dedi- tionem tuam ne mete parvilati celare
:
velis : sed
care peliit in honore sancti Martini. Tunc piissima qualicumque modo erga te contineai se res, edicito;
Berta ob amaritudinem et injuriam, quam illi sce- ut renuntiare possim matri tn;e. flla autem ex in.
leratissimus Ruodgarius de beata Geretrude sua timo cordis suspirans , lachrymasquc ubertim fun-
amanlissima filia studuit inferre, illam Geretrudem, dens, dixit : Brevior hora breviorem rationem cogit
quae senior aetale fuerat Deotila, noluit fieri abbatis- edicere. Tu autem meae sospitatis providns narrator,
sam : ne hominibus multum cognita, ultra videretur: intcntissime deprecare clementiam dominae ac piissi-
sed venerabilis Deotila ad reverendos provecta mo- m;e matrismea?, quatenus nullo modo mihi, quamvis
res, abbatissa constituta est ac consecrata; rexitque indignae, denegare dignetur, quin ad me usque
strenue regimen loci illius, una cum pia ac sanclis- properent Alardus et Gunduinus ctim aliis fidelibus
sima matre annis viginti et novem. ejus, qui me hinc ad mutuum conspectum deducere
B 20 Piissima itaque Berla, cupiens praesens secu- non differanl : ut qu?e per longa tempora injustis
el siibslilitta lum ftinditusrelinquere et soli Dco sacris oralionibus calumniis pressa snbjaceo, visa ejus incolumitate
filia VcolUa. vacare, claustrum sibi in dextera parle basilicne pra- aliquantulum respirare merear. Nuntius vero id
se recludil. K
parari jussit. Quo praeparato, iterato convocavit prae- quod jussus fuerat, agiliter explebat.
fatos venorabilcs Episcopos, quiqtte in untim con- 24 Directi sunt autem nuntii snb omni feslina-
venientes, dedicaverunt ipsum rlaustrum et honori- tione a piissima Berta ad ultramarinas Anglosaxoniae A nuntiis

fice introduxerunt cam, commendantes angelorum partes. Petita aulem licenlia Rogis <
niutta in
imnetrata
e et
. ., ,. „, , , .
, r, „ ' via moritur. '

Domina Emma
, , .

vigilanti oustodiae. Claustrum vero habebal fe.nes- piam matrem invisendi, ascendit
tram ad altare sanctae crucis contiguam, uhi quo- navim. Dum itaque per alta maris navigarent; febre
tidie advenlabat Deotila abbatissa veneranda una correpta, graviler inlirmabatur. ingravescenle quo-
cum sorore sua boata Geretrude seu etiam omni que moleslia corporali, anteqnam littus attingerent,
congregalione sanclimonialium, numero sexaginla, defuncta est, missoque agili nunlio, sanetissimae
acceplisque a bcatissima Berta cibis spiritualibus, Bertae intimatum est. Quae ut comperit dilectam fi-

et divinarum scripturarum fontibus, refocillatae abi- liam suam tam lugubri morte defunclam, jnssit pra-
bant. parari feretrum , et omnia tali usni necessaria :

21 Waraclinus % igitur rex Anglosaxonum limina omnemqtte oongregationem sanctimonialium, ad-

Junior ftlia sancti Petri invisere cupiens , Romam petiit. Qui juncto ccelu clericorum, omni etiam familia subse-
Enima a inde ad patriam rcdeundo Theodoricum regem quente, ad deferondum corpnsculum venerandae
,
iiiix
Waraclino
magnificis muneribus ditavit, excellentiamque illius usque atl locum Magnum-pratum. Illuc enim usqtie
mulla paii-
lur. obnixe flagitare studuil ,
quatenus sibi Emniam , do claustro egredions, pra>cepit discooperire fere-

filiam videlicet bealissimae Bertae, consanguineam trum , multa ttirba eircumstanle populi. Quod ut
suam conccderet in conjugium, quod et impelravit. factum est, elevata voce, ait : filia amantissima,
Missis namqtte nuntiis regalibus una eum praedicto nunc oculi mei conspiciunt te : sod hett ! pro dolor
Waraclino, jussit illi dari Emmam, beatae memoriic oculi tui me conspicere nequeunt. Mira valde res
Sigefridi liliam, ad sponsalem tbalamttm. Acepta ila- cunctis qui astabant aspicientihus, oculi ejus aperti
F
que nobilissima conjuge lcelus ad propria rediit. Fuit sunt, conspoxitqne matrem se respicientem. Tunc

autem cum pradictis ancillis regis quaedam fascina- plurimis lacbryinaruin fontibus pro tali miseratione

trix, nomine Tbeida, quae fascinalione sua avertit Do- elTusis, psalmodiae etiam cantu ex more abundan-

minum suum a recto conjugio nt magis illam ada- : tissime completo, ducla est atl locum sepulcri ae

maret ac Dominam Emmnm odiosam execraret

:
: hiunata in basilica ccenohii Blangiaci. Post exple-

quod etmaleficiorum incantationibus aotum est. Nam tionem vero exeqiiiarum, beatissima Berta celeriter

Domina Emma saepius acribus verberibus flagellafa; claustrum regrediens, proficiebat de virtute in vir-

ancilla vero a rege est adamala. tutem, ut Deum videre merereltir in cselesti Hieru-

22 Post aliquod autem tempus evolutum ,

misil salem.
{Uffl Sllljll, quemdam, nimia» saga- 95 Cum ilaque essel beata Borta annorum sexa- Piissimus
piissima Berla exploratorem
explorator Sancta; obi-
citatis et industrise virum ,
qui ad ultramarinas ginla el novem, sensil dissolutionem corporis stii
lns el celcbris
imminere. Tunc vidil angcltim Dei portantem si-
partes transfretans, diligenti examine perquireret, sepultura

qualiter cum lilia sua ageretur. Quique in babitu gniim crucis, niortiilquo audire voces in ca?Io psal-

peragens, venil ad aulam regis; ac lontium voluilque heatissima imitari cantilenam

peregrini iler ,

reperil Dominam Emmam ante januas stantem, non canonlium, aliisque insinuare melodiam; nec am-

nobililatis illius cxcellentia exigebat, se habon- plius memoria rotinere valuit, nisi hoc tanliimmodo:
ttt

impietate, regali dignitate, Veni electa, veni hoc cum audissot, mi-
electa. Et
tem , sed aversi regis
contra animi sui votum, quae- gravit feliciter, suscepitque eam angolonun chorus
pro dolor ! abjecta,
dam satis vilia et inhonesla peragentom. Propius cum fidolium turmis. Visi quoquesunt tres viri k
Ave, mi Domina Emma. insolitisplendoris, candidissimi habitu, illam circum-
itaque accedens : inquit,
stantes et dicenlcs Dirigatur anima tua in paradi-
Illa vero intuita illum, dixit : Ad quid tu homo, tam :

sum
 ,, ,

54 VITA S BERT.E ABBATISS.E BLANGIACENSIS.

Ex Mss. sum exulationis : el elevalio manuuin nostrarum per- dunt, quiv dc sanclissimo obilu memorantur.
ducal le iu conspeetum saiiclorum angelorum. Sancli
' itaque pra?fati Episcopi /comperlo obilu sanctissimae
abbatissa-, unanimiter convcnerunt, multimodas re-
LIBER DE MIRACULIS ET TRANS-
pendenles Deo laudes : qui felicl retributione re-
munerat silii servientes. Sepeliemnt itaque beatissi- LATIONE EJUSDEM
mum corpns, dicentes : Intefcede pro nobis ad Deum
coronala , ut libi mercamur jnngi imperpetuum.
Amen. Solula est ergo sanclissima anima hcalissima?
Ex Mss. Codd. Blangiacensis monasterii

Berbe claustris corporis qnartO nonas Julii; el posita

collatis cum editione Itlabillonii.
in ornnmento diadematis caelestis Regis,cum quo
regnat et Isetatnr in secula scculorum. Amen.
PARS PRIMA
ANNOTATA.
a Totam hanc rerum, temporum et personarum
combinalionem salvare, plane est impossibilc.Dixi -L emporibus Caroli Imperaloris , fratris Lolbarii et
Fratricida
etiam supra, quid conjectent Malbrancus et alii; Ludovici Regum accidit, ut quidam bomo nobilis fcrro vin-

ego iijnorantiam meam /ateri malo, quam cum ctus.

in Gallia, nomine Salomon, de villa nominala Dus-
ceteris divinare. Anonymi 'textum operosissime gemella, diabolica instiganlc fraude, cum suo pro-
refellit Cointius ad an. 690 a num. 26 ad 39, quod prio fratre, ob suam rixaret bereditatem , illumque
Bollandus paucis complexus fuerat in commentario gladio occiderct. Quod ut ita peractum est, divina
de S. Silvino, ad xvn Februariinum. 24. miseratione, corde compunctus, maximam ut dignus
b Quomodocumque cowoentum hunc Episcopo- erat, poenitentiam de perpetrata culpa agere ccepit;
rumlimare (Coiniius diceret corrumpere) conatus et veniens ad Episcopum, in cujus erat dicecesi, ve-
sit Malbrancus quomodocumqiie alii referant
,
niam ab eo poslulavit pro suo maximo scelere, ac
manent anachronismi incomponibiles. mullis perfusus lachrymis, illius clementiam rogavit,
c lneptum lioc esse parergum, supra m commen- se eodem astringi ferro quo gcrmanum inlerfecit.
,

tario di.iit Mabillonius.

Tunc episcopus, qui vocabatur Bonifacius, ejus as-
d Albaj nomen varie explicat Cangius. De veste sensum prajbens voluntati, eodem ipse, ut petebat,
canilidu baplismali hic inlelligi non posse , satis ferro, illius brachia vcntremque a conslrinxit, dignis-
cerlum Alba etiam sumitur pro lunica seu
est.
que pcenitentiaj laboribus imposilis, illum a se permi-
reste alba; item pro vesle muliebri. Crcdiderim
sit abire. Tunc praefatus Salomon, accepla pceniten-
auclorem voluisse dicerc, morluas esse in adotes- tia, multa loca Sanctorum pro sui peccati absolutione
centia, adhuc sccularcs. talireste candida utentes. visitans, novem vicibus liminasancli Petriadiit.Cum
e Noram qumslionem movct Coinlius ad an. 68S autem nona vice ibidem veniret, jam Dominus vo-
et
num. 6, de tempore quo acciderit luec Ruodgarii
luissetillius repropiliari declictis; ante janunm sancti
insectatio, et rotunde primum contra Anongmum Petri in Dominica die, post matutini laudem jacens,
definit, his vcrbis : Quidquid bic scribat, templo anlequam clare delucesceret, ei S. Petrus insomnis
Blangiacensis monasterii nccdum dicato, Gerlrudis apparuil, ita paratus quasi ad Missam debuisset pro-
cumBerla malre et sorore Deolila velamem accepit gredi, illique pronuntians, quod Dominussuae oratio-
elc. Pari modo contendit, totam lianc Ruodgarii nis et pcenitentia; suscepisset lachrymas; ac sua pec-
historiam biennio ante dedicationem evenisse. Quid cata illi essent dimissa : et eum festinanler ire jussii
esl narrationes pro mero tibitu convolvere, si
hoc in Galliam ad monaslerium sanclsa Bertie, pissim;i'
non est ?
abbatissae, situm in pagoTaruanorum, quodBIangia-
f Quis sit isle Radulplius. /rustra divinaveris. cum nuncupatur, et ibiesseasuis vinculisper merita
C g Bannum, bannus, Irida, fredum pro mulcta ejus absolvendum. Tuncille expergefactus, certaque
accipiuntiir. ut sit scnsus pra-ceptnm regium,
.
visione indubius, Deo magnilicas referens grales,
S. Bertai conccssisse omnimodam ab liujiismodi stalim ferrum, quo sinistrum constringebatur bra-
vexis iiiiiniinitatem.
chium, in terram corruit.
b Opem pretium /uisset, loca distinctius desi- 2 Ille autem monasterii jam dicti et beatic Berta; in ecciesia S.
gnmse, m quibustam larga mawu opes suas ad ignarus, sibi nomen loci et nomen pagi, ac piissimae Bertm libe-
Dei gloriam profiinderil S. llerta. ratur.
abbatissie describere poscit; magnaqne agilitate ad
i Et lia-c tota historia
parergi instar est. de cujus eumdem tendere ccepit locum. Cumque ad limina
reritate aut falsilate disputare non lubet; uti nec ejusdem monasterii veniam petilurus devenisset
'" nomvna inquirere Alardi et Cunduini, qui Em- qr.idam venerabilis episcopus, nomine Lantogisus,
inain ex Anglosaxonia reduxerint.
Missam ididem, in Dominica? dici festivitale cele-
k Non improbabiliter ccnset Malbrancus,
viros brabat. Postquam autem Diaconus sancti Euangelii
illos fuisse SS. Martiinim,
Vedastum et Audoma-
rum, qiiibus templa erexerat Saneta
inilium incepit, praefatus Salomon manum ad se si-
nostra. gnandum elevavit : statimque ferrum, quod in dextro
I Uirus est I nonymus in convocandis Episcopis; erat bracbio, celerrimo volatu quasi sagitta usque
ctqiiiilcn, hic eosdrm iiulirat. quos supra lemcrc ad sanctae Bertae sepulchrum prosilivit. Tunc omnes
nominavit, quasi iidem omnes nsi/uc ad
S. Berta; qui intra ccclesiam stabant.de sonitu ipsius terri
obitum supervi.vcrint. Sed simitia scriptori
condo- mirari cceperunt; quia idem vir cunctis incogni-
nanda sunt, qui in prologo fatetur, se
bonarum tus stabal. Lecto autem Euangelio
artium nescium. Alia elogia episco- ,

habes in conunentario pus ordinem ipsius miraculi solicite inquisivil.

prajvw. De cetero
fidem non lantopere exce- Peracto denique sacro mysterio , ut erat paratus
ad
 ,

DIE QUARTA JULII.

ad Missara basilica progrediens, invenit liominem devotissimaa abbatissse Rotrudis d devenire. Quod Ex hm
a cunelis ferri vinculis absolulum causamfiue eventus ''
:
rei postea ita fieri comprobavit.
illius inquirens, manu ejus apprehensa in ecclesiam 6 Tunc deinde praenotati pagani ad eumdem
introduxit : et ipse [ el ] omnes qui aderant clerici usque locum pervenientcs, et cunctas monaslerii
et sanctimoniales, Te Deum laudamus canebant. facullales diripientes; novissime ipsum omnc mo-
3 Eodem quoque lempore Normannica genle
, nasterium, ut praenotavimus, igni eombusserunt.
WandregitUi Galliam vastante , mnllisque Sanctorum locis in At vix illae sanctimoniales cum clericis et servito-
Ansberti
(l desolalionem cadentibus, contigit quosdam mona- ribus, qui ibidem remanserant, rapientes ipsam
corporibws
cbos b, pronler eosdem paganos de suo fugere beatissmam Bertam duasque filias hoc est
ibiilem exi- , ejtis,

stentibus .
monasterio : ac sanclum Ansbertum et sanclum sanctam * Geslnm e et Gesam, magno labore evase- • Certnid.M,; el
/-
Wandregisilum transportare. Venientes igitur ad runt. Quos labores et illa signa, quas lunc plurima Deotilam
monasterium sanctae Bertae, ubi veneranda Her- fuerunt gesta, longum est per singula enumerare;
sendis c praeesse abbalissa videbatur, cum omni sed aliqua, quae in ipso itinere sunt acta, non
charilalis humanilate ab ea suscepti sunt : ibique silendum arbitramur. Cum igitur illas sanclimoniales
viginli annis hospitabantur. Interea in uno anno, cum clericis, sanctarum devectassent corpora; et
ad feslivilalem beatissimae Bertae accidit, multos juxta Bheni littus sursum iter agerent, pervenerunt
ibidem inlirmos, caecos, debiles, claudos, deemo- usque ad sancti Gennarii * monaslerium : ubi una - januarii
niacos convenire : ibique salutis graliam per merita d;emoniaca per merila sanctte Berlaj sana et salva sanai. dcemo-
beatae Berlm adipisci. Inter quns fuit quidam mutus, facla est. Et inde ad Maguntiam venerunt civitatem :
niacum *t
. paralylicuw
qui ideo mulus, quia suam matrem in una Dominica , , ,.
ubi paralylicus quidam, omni molu
. .

pcdum
,

carens,
nocte llagellavit. Et tunc in eadem festivitate, ante meritis sanclae Bertse sanitatem recuperavit.
£
noclurnalem laudem, cum aliis infirmis in ecclesia 7 Contigit quoque eodem tempore, ut Rex Fran- Tempore con-
ante sepulcrum beatae Bertae, veniam petiturus et corum , nomine Arnulphus, in loco qui dicitur «Ki Tribu- ,

salulem, pernoctavit. Vidit igilur repente sanclum Triburis suum nens\s .

f,
celebraret consilium : ad quod
f
Wandregisilum et sanctum Ansbertum archiepiseo- venii renerabilis abbatissa, Rotrudis nomine, cum
pum ad altare sanctae Mariae , complexis inter se aliis regni principibus. Et dum Rex peregisset suum
manibus progredienles, ct pariter ante altare se colloquium cum prsedicta abbatissa, et durn ad sua
incurvare oralionemque agere. Ab oratione autem propria vellet remeare Ioca ; venit quidam vir
se erigentes, viderunt heatissimam Bertam, obviam ignolus, ei maxima gaudia denuntians, atqne indi-
sibi venientem, et quasi de sepulcro exeuntem, ac cans, quasdam sanclimoniales cum aliis comitan-
se invicem salulanles, illius manibus apprchensis, libus clericis ad Maguntiam de Gallia, propter Nor-
duxcrunt eam ad dexlrum cornu allaris, et pariter mannorum devenire melum , ac secum sanclam
residenles, quasi inter se sermocinari videbantur. Bcrlam duasque illius filias beatissimas deveclare,
Tunc isdem mutus, qui luec viderat, illico surrexit, Gestam * et Gesam. Illa autem, nescio qua occupata • Gertnidem el

ac suum os et pectus tundere coepit. Tunc illi, qui ratione, non satis inlellexit, quod ei vir ille indica- DeotUam.
aderant, videnlcs quid ageret mutus, et nescientes vit. Ipsa autem peracto negolio, requisivit ub) esset

quod visionem vidisset, dicebant ,

quod insaniret, homo, qui illi tam bonum indicavit nuntium. Cunctis
et fugere prae nimio pavore quidam altemplabnnt. vero respondenlibus , se eumdem non agnoscere
Tunc beatus Wandregisilus et sanctus Ans-
4 hominem, nec quo ille peregeret, seire : prudentis- ccenobi')

nmln bertus cum piissima Berla, gradum, ubi ipse mulus sima Rotrudis , divinilus praemonita, ex suis Herasten tres
linguat
d<l osil "">
viros sagacissimos, fesline misit Ma- P
ittns restilui- sedebat, ambulantes, beata Berla, ut prior manum principibus,
hir ut rei ignotos invesliga-
mulo imponerel, Wandregisilum, beatus vero Wan- guntiain civilatem adire :

dregisilus sanctum Ansbertum rogavit, ut ipse hoc rent verilatem. Postquam vero cerlissime agnovit,

primus faceret : quia archiepiscopus erat. IIM ambo ila omnia vera, ut ei fuerat indicatum : jtissit trans-

autem ad sanetam Berlam dixerunt Veslra est portari sanctarum supradictarum corpora cum
:
f
virtus, et iste locus et homo in veslra cxistens po- clericis et sanclimonialibus in suum monaslerium,
teslate, vestris meritis salutem adipisci gratularetur. quod nuncupatur Heraslen. Quod, voluntalem Do-
Deinde beatus Wandregisilus manus super caput niino adjuvanlesiiam, peraclum cst.

muli imposuit ; sanctus vero Ansbertus brachium 8 Cum igilur sanctimoniales et clerici sancla

ejus tenuit dextrum : piissima autem Berta manu deporlarent corpora de Maguutia ad Normanniam *, • wormaiiam
in monaslerium sancti Cyriaci ibi qttidam hortu- „bi et in !;»>
maxillam constringens, stalim ipse mulns ad lerram :

itinere, multa
ac sanguis de ore ac naribus effluebat, laniis, qui jam per triginla annos paralylictis fueral,
corruil : illius
a
"
sicque sanus factus est. Nec non se ad eunulem dum feretrum beal» Bertsa elevarent, ut suum iler
J.'( '',J,"„

nam peragerent, per merita ipsius sanilali, pristiUfc

locum, in proprium tradensservum, antea inge-
nuus erat, per multos annos ibidem in famulatu donatus esl. Inde vero pervenerunt ad Spirensem
civitatem : ubi duo dsemoniaci liberaii sunt meriiis
perseveravit.
5 Tunc postea Normannis undique Galliam ir- Sancta\ El dum ad Slambtirgensem * venircnt .
siratebur-

civitatem, mulli infii-mi clatuli el caeci, quos longum gensem

SttrrllV COT- ruenlibus, ac plurima deslruenlibus monasteria, et
VUS conligit anle scx est per singula enumerare, merilis sanclie BevLv in
!ft C(.(-. cunctam rcgionem vaslantibus ;

miiiiium de- ipso itinere a suis curati sunt infirmilatibus.

Tunc
annos, quam ad devastandum prtefalum monasle-
tatiim
vero usque ad opiaium locum, ei ad snprascriptum
rium bcalissimaj Berhe ipsi venirent incendioquc
quam monaslerium Heraslen Domino ducante, perve- ,
traderent, ut s»pius ipsa multis, lam clericis,
Roltude abba-
eliam sanctimonialibus atque aliis religiosis laicis, nientes, a devolissima Deoque dicata

somnis apparerel, et eis aliquibus cerlis admo- tissa, cum magna veneratione maximaque lanitia
in
suscepti sunt ac slalim in honore sancta BertBB
nitionibus intimaret ,
quod ipsa inde debuisset :

Dei famula-
Iransporlari : et in possessione venerandffi Deoque monaslerium g conslruens, el ibidem
tum
 56 MIRACULA S. BERT^E ABBATISSjE BLANGIACEN.
KX BSS. iuni componens, sanctimoniales bene collocavit.

9 Miracula quoque ibi plurima patrantur meritis

Damoniacits
sanctarum suprascriptarum : quorum aliqua scimus
et piurts alii
curati. enarrare. Unus dnmoniacus ibi sanus faetus est :

PARS SECUNDA.
qni ideo in deineuliam incurrit, quia saepissimc
volebat deprsedari sanctse Berlse possessionos. Alius
autem ferro ligatus, veniens ;id limina ejusdem
basilicae; a suis viuculis est absolulus. Terlius vero
paralyticus qui uno pede ad limina JL emporibus gloriosissimi Regis Francorum Rot- S, llerla;
fuit, B. Pelri
monilu
berti, Hugonis magni lilii, Arnulpbo comite Terua-
urbis Romae : altero ad ecclesiam' sanctee Bertse
curatus est. Deinde vcro plnrimi paralytici et claudi
nensis comitatus monarcbiam sub Balduino Marchiso

sanati sunt. Alia igitur mulla signa et innumerabiiia

regente; fuit qimlam mulier in villa, qux Blan-
giacus nuncupatur, cui ideo beatissima in visu appa-
merilis sanctissimeB Bert» filiarumque ejus ibidem
ruit Berta : quia suis sumptibus ejusque dignis
beneflcia llorent jugiler : pnestante Domino nostro
Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivil bonorum laboribus operum, post Normannorum deso-

lationem, supradictus fuerat Iocus denuo constru-

et regnat Deus per intinita seculorum Amen.
ctus : et flagranti animo desiderabat, omnia a se

et ab aliis fidelibus Christicolis ibi pro aiternae vitee

concessa retributione, posteaquam fuerant ab inva-

ANNOTATA. soribus injuste arrepla, infrascriplo reddi in loco.
Vocavitque eam et dis.it ei : Herscndis audi. Qua?
De eo pmnitentim generc agit Mabillonius in
a es tu, quae mecum loqueris, Domina? At illa dixit :

prmfatione ad sec. 2 Benedict. num. 41, et lib. i, Berta proprio vocornomine. Tibi siquidem imperare
de Mirac. S. Bertini sec. 3 parte i, pag. 120. Et veni, meis parere monitis, tuisque hoc augere meri-

tamen Carolus Magnus in Capitulari condito anno tis : ad cunctos scilicet hujus loci, universa possi-
xi reijni sni. statuit cap. 8, ut bomicida et ceteri dentes praedia, ut eas; alque eis veluli a me dicta

rci, qui legibus mori debent, si ad ecclesiam con- intimare ha^c studeas. Tuum crgo colloquium firma
fugerint non excusentur. Et in Capitularis Aquis- mea assertione, dicens eis : Sciatis, vos ipsos, non
granensis cap. 79. prohibet ejusmodi mangones et hujus cosmi cuni honore esse residuos, nec theori-
coliones, qui ttudi cum ferro vagantur, dicentes id calis amosnitate prosperilatis gaudere; nisi jnm dicto
tibi pmnitentim impositum : quamquam nec mos omnia restituerilis loco, ad honorem beatissimoe
iste his legibus sublatus est ante seculum xn. Mariae sanctaeque Bertae ejus famula;. Abbati quoque
b Ncmpe Fonlanellenses, ut rccte notat Mabil- illius basilicae nou tardes enucleare, ut cellulam
lonius, pro cujus rei historia remittitad Miracula lectuli mei, in qua pluribus jacui annis; congrua
S. Wandregisili scc. 2 ad an. 6G7. devotione ac celeri restitutionc resliluat.
c Satis commune debuit esse Helsendis nomen 1 1 Ipsa autem, hanc recusans legationem, ait : !

circa Blangiacum, nam et malrona, de qua a sanctissima Domina, ne hominibus videar reproba,
num. 10, sic etiaiu appcllatur. precor te, hoc non me ferre jubeas. Huic autem,
d En ct hic nomen Rolrudis, quale habes in internai mentis interiori ac jugi recogitanti medita-
vila superius num.7, 3et9. Qumrit Mabillonius, mine, atque inlimo haesitanti corde, cunotis enucleare
an hmc eadcm sil cuin "Ruadruda, abbatissa par- potenter possidentibus; iterum in visu beatissima
thenonis S. Stephani intra muros Argentoratenses, colloquens Berta, ait Qiiare tam negiigenter mea
:

qiiam Lotharius impcralor cognatam suam appel- neglexistimonita? Ne ergo tui corporis detrimenlum
lat, in diplomate quodam relato in historia Argen- tibimet inferatur , mea famina eos gradu concito
tineiiniuiii episcoporum per Guillimannum cap. edocere studeto. Ipsi quoque, titubantis praelaben-
i et 5? Sed obstat, inquit, 'quod Basilla loci tisque anima- in dubitamine perseveranti ; ac nec
abbatissa nominelur, anno xxn Ludovici regis, ab incolis loci illius, sive ab invasoribus rei prafala',
Lotharii ipsius jrairis cap. 5, ut conjectura sit, ista audientibus verbosa diceretur
, aut garrula ,

jamtiini e vicis abiise Ruailrudam. adhuc propensius relicenti; tertio eam beata affata
c Ita lcgunl ambo nostra Mss. Male certe, nam est Berta, dicens : Postulavi, inquit, te omnimodis
de hartim saiictilate nihil traditur. lleslitui ad meis parere consiliis. Sed quoniam omni cum negli-
margincm cx Mabillonio Gerlrudem et Deotilam; gentia, mea omiiia refutasti monita, mercedisque a
quuiiiquiiiu necde harum cuhu satis constct. fructu te funditus privare voluisti, tui corporis, ut
I Exstat hoc consilium, inquit Mabillonius, praedixi, detrimentum tibimet recompensabitur,
un. 89:j convocatum in villa rcgia Tribure, paulo
ex causa meritorum. Quapropter prudens Dei famula pnnitioite i'l.

infra Vagmtiam ad lihenum, prmsente Atnulfo Bersendis

dexiram ejus manum accipiens, dixit Ideo enim, :

rege, quamquam ad an. 807 id revoccnt Annales matrona,

ut ab inimico humani generis persuasore, sanctae
Vuldenses.
crucis signaculo ista te manus muniat, protcgat,
g Rccle hic dcnuo notat MabiUonius, conslru- et defcndat; a praesenti cruciatu servetur illtesa.
monasterium in loco Alsiaco, quiclarius
iiiim id
Lajvam vero accipiens manum, pollicemque aliis
cxprimUur num. 45, et num. 16 narralur S. cum arliculis ejus volaa applicans, dixit : Istius si-
Hertm relalio Blaiigiacum, et ostensio a Drogone quidem manus juvamine carebis, sicque convulsam
Morinensi Ep., de quo vide Acta S. Godelevm vi tuleris, donec ego veniens cam erigam, ac pristimc
Julii.
sanilali restituam.

12 In Nativitatis vero solennitate beatissimae

Dci gciutricis Mariae, scntics tibi supernam Christi

virtutem
 ,

DIE QUARTA JULII b7

A nam Christi virlutem adesse, meque precanle, ma- 15 Tempore igitur Henrici Francorum regis, erat Ev MSS.
nus aridae sanitatem recipere : Illucescente vero die quidam locus, qui Blangiacus vocabatur; qui in anti- Ex Germania
noctis prfflterit», jam dicta mulier, manus debilitate quis temporibus dives valde habebatur et nobilis,
deprehensa, a lectulo surgens, cito cucurrit ad mo- quo Dei famula Berta, Dei genitricis honore,
in mo-
nasterium : ibique prosternens se ante altare bea- nasterium construxit, catervamque sanctimonialium
tissimae Dei genitrkis Mariae, sanctseque Bertas, Dei non modicam congregavit, monasteriumque maglril
famuke, fontem lachrymarum ubertim fundens, ve- honorilms ditavit, ubi etiam postea ipsa Dei nmica ho-
niam pro sua negligcntia postulabat. Cum vero abbas norilice corpore humataquievit. Evoluto aulem mul-
monaslerii et alii circumvenissent clerici, eri-
illa to tempore, irruentibus intra Oalliae fines paganis :

gens se ab oratione eorumque pedibus provoluta, nar- inulti servorum Dei tollentes Sanctorum corpora, ad
ravit eis omnia; ostendens simulcumverbis miracula,
tuta confugiebant loca. Ipsi vero pagani quorumdam
veluti fuerat jussa. Arnulpho quoque comiti aliisque, Sanctorum corpora in suis cremabant igni sepulcris;
illius monasterii privilegia subripientibus, haec ab il- atlligentes, quosreperiebantibi fideles diris suppliciis.
lo die minime formidavit indicare. Tali ergo timore exterritae sanctimoniales femiuae
Blangiaci ccenobii, tulerunt sibi corpus sanclissimum
13 Haec autem audiens nobilis comes Arnulphus,
Dei famulae Bertae cum optimis ornamentis. Fugien-
Blangiaccnsi dilectionemque Dei ac timorem mente revolvens;
ecclesia prcc-
tes vero transportaverunt illud ad locum, qui Alsia-
cum uxore sua et filiis locum adiens, visoque mira-
dia restituun- cus dicitur : ibique perplurimos jacuit annos. Multi
tur. culo ,
veniam ab omnipotente Deo petens, ejusque
autem infirmi a suis doloribus ibi ejus sanati sunt me-
sanctissimae Genitrici, ac beatissimae ejus famuko
rilis. Obid ergo Blangiacense monastcrium, quod ip-
Bert» famulantibus partem beneficiorum in ipso ma-
;
sa mirifice construxerat, in destructionem venit.
ximam reddidit loco. Solennitate igitur Nativitatis
beatissimae genitricis Mariae imminente, populorum
16 Venerabilis autem Dei amica, nolens locum,
undique secus magna ibi convenit caterva ibique quem aidiflcaverat, qucmque multum dum
:
in corpo-
honorabilis clerus unanimiter in Dei persistebat lau- re viveret dilexeral, omnino relinquere; obtinuit ut
dibus. In ipsa quoque nocte, cum lucc agerentur, et reor, apud Deum, ut aquibusdam clericis, Blaogiaco
matulinis laudihus omnis plebs assisteret, ipsa pro- referlur cor-
manenlibus, ejus requireretur corpus : quod et fa-
Jius Biangia-
missa sibi ventura, per beatissimae Bertae merita ex- '
ctum est, Requisilum ergo est a clericis, quorum unus
pectans, in medio residebat. Factum est autem, cum Albuinus, alterque dicebatur Ebroinus, et inventum,
omnes perlegerentur lecliones, et omnis populus viro- atque Deo annuenle Blangiacum reportatum, acsu-
rum ac mulierum nobilium ad futuri miraculi spec- per sacrosanctum altare saoctffl Dei Genitricis decen-
taculum circumslarent : appropinquante hora in ter est collocatum. Post vero unius anni spatium,
,
nu-
qua omnis canentium chorus Deum laudare, Domi- tu illius, a quo cuncla bona procedunt, a Praesule
*
* Drogonp.

numque confiteri debcret ; rigescentibus nervis cum Taruanensis ecclesiae, clericis et omni populo cum
vehementi stridore, manus arida pristinae sanilati res- hymnis el laudibus, plurimis prae gaudio Qenlibus,
tituta est. Videntesautem populi simul et clerici vir- est oslensum. Ubi ille, cujus sapientia? non est nume-
tutem Dei omnipotenlis, per beatissima? ancillae sua? rus, quique facit mirabilia magna solus, et facil mise-
merita ostensam omnes una voce cum magna ala-
;
ricordiam omnibus ad se confugientibus, tale miracu
crilale gloriflcaverunt Deum, direntes Te Deum :
lum est operalus.
laudamus, te Dominum confltemur. Dignum namque
17 Erat namque Insignt mi-
erat ut per cujus sancta monita, suae carnis mulier quffldam puella, quae cujusdam
racutum in
detrimenla suslinuerat per ejus florentia merita re- infirmilatis onere pressa, oculorum Iumen amiserat.
; cwca lumcn
medium sibi repromissum babere gauderet : ipso do- Haec cum didicisset, Praesulem advenire ad ostenden- recipiente.
nante, cui est regtium et imperium in secula seculo- dum populo corpus sanctffl Bertae, venit cum reloris

rum. Amen. ad tauti solennia gaudii, conlisa de Dei misericordia

et de mcritis ejus famulae, quod sibi diu subtractum

posset lumen restituere. Deus autem, qui dixit mu-
lieri Chananeae, Fiat tibi sicut vis ; respiciens lidem

hujus puellae, reddidit ei lumen merilis sanctae Ber-

PARS TERTIA. tae. Nam, ut dictum est, veuiente ipsa cum matre ce-

lerisque mulieribus festivitalis devolione ; et cele-

brantibus monachis vigiliarum solcnnia; jacebat ipsa

corpore prostrata anle altare sanctae Dei famulae, exo-
Ineiphmt miracala bcatai Bertce Abbatissm
rans misericordiam, utsibi dignaretur subvenire. Ex-
sirnul et de ejus inventione. pletis vero matutinis, monachi longo noclis spatio fa-
tigati in Dei servilio, ul est ususbumana' fragilitatis;

paululum remedium quaerentes, lectulis suisse collo-

cavere : in ecclesia, donec dies illucesceret, ipjB

N„on debet
I silere humanae lingua carnis, quffl Do- remanente. At vero dum prima lux diei apparuisset,

minusad laudem et gloriam sui nominis, suorumque ipsa de qua litrelatio, elevansoculos ad altare, qua-

Sanctorum honorcm dignatur sa?pissime operari. si explorando quid ejus geniirix el ceterae mulieres,
Quapropter, illo Irihuente, qui os mutorum aperit et quae sccum erani, agerenl : empit paulatim, quasi

infanlium linguas facit disertas, hoc nostro opusculo crcscendo ante se lumen diei videre. Vocataque ma-

ecclesiae filiis enarrabinms quaedam miracula ,

quae tre, ait flebili voce : Dulcissima mi.jam dies illuces-
Et illa; Quomodo, inquit, fllia nosti? Ipsa vero,
meritis sanctae Bertae dignala est ostendere pietas di- cit.

exintimo cordissuspirans, ait : Agamusgralias Deo,

vina.
Julii Tomus II.
H quia
 58 MIRACULA S. BERTiE ABBATISS.E BLANGIACEN.
Rl HS8. qiiia din desideratum lumen merui videre meritis.be- quod hujus meie infirmitalis medicamentum, sive in D
nefaclricis mea\ beatissinne Bertae. Cui mater : Cur, oleribus, sive in specierum generibus, edicito : ut

inquit, filia sic le jaclando loqueris? Si Dei benefi- tuo inslruclus magisterio, pariterque fultus auxilio,
cium erga tefactum cognoscis, oportettcpotius silere tanlo valeam eripi dolore, quo torqueor. Monachus
quam loqui, donec omnisagnoscat populus, quid tibi crgo haicaudiens, dixit illi : Certe, frater ,hujus, qua
meritis hujus Sanctae acciderit. premeris, infirmilatis naturaest talis; ut qui ea per-
cussus fuerit, ut lu essedignosceris, aut vix, autnul-

18 Sic autem illis sermocinantibus, absque ducto- lo modo a medicis possit curari. Sed si animee et cor-

re venit filia ante altare, et inclinalo capite, quasi poris tui salutem ohtinere cupis, impetra ab amicis

commeatum petens, ccepit ad hospitium ire. Maler seu parentibus tuis, ut ad sanctae Dei famulaa Berla)

vero accurrens ac mauum illius arripiens, volebat scpulcrum quantocius feraris. Et si ex tolo corde cre-

eam, ut solita erat, deducere; sed illa ejus ductum dideris, quod ipsa te suis sanare possit meritis, conli-

^omnino respuens, aiebat matri suae : Cur, mater mi, do in Dei ac SanctEB suoc bonitate, quod quidquid pe-

sic me deducere conaris, cui Dominus sua bonitate tieris, impetrabis. Ille autem haec audiens, gaudio
Sanctaeque suae meritis, jamcaeli lumen videre con- repletus, jamque de Dei bonitate sanctaeque Bertae
cessit. Cum haec ita dicerentur, venerunt ad hospi- meritis securus, suos expetebat amicos, ut sihi quan-
tium, prasstolantes Praesulis adventum, ut ostend.eret tocius subvenirent, seque ad sanctae Bertae tumulum
populo bealissimaj Bertae corpus gloriosum. Adve- deferrenl. Quod et factum est.

nienle autem hora diei tertia, egressus Prsesul cum

monacborum caterva, seu non modica populi utrius- 21 Veniente autem illo, jussit prsedictus frater, ut

que sexus multitudine, ferentes humeris sanctissi- ante fores ecclesiae in lectulo collocaretur, et ibi sib
imim corpus, monachis psallentibus popiflisque lee- alimenta ministrarentur. Jacuit ergo ibi ter quinis

tantibus , ascenderunt ad supercilium cujusdam diebus, Dei famulae bonitatem expectans, ejus meri-
It
montis, ut tam desiderabilis tbesaurus ab omnibus tis se posse juvari omnino credens. Ille autem, qui
posset videri. Completo aulem ad populum sermone, Centurionis fidem respiciens, puerum illius, elsi cor-

ostendil ipsePrtesul populo caput beatissimaeBertae; pore absens, tamen deitate praesens, sanavit ; hujus
quod multi cernentes, cceperunt pra gaudio fiere. infirmi Qdem attendens, quoil ejns famulasibi, si vel-

Praefata vero puella aspiciens illud, ccepit clarius vi- let, subvenire posset; itaeum abomni infirmilatesa-
dere cuncta mundi hujus. Accepta aulem Prasulis navit, ut de leclulo exiliens, ad instar cervi, novos

benediclione, populusadpropriarevertebatur, unus- quosdam saltus, ab introitu ecclesiae, usque ad san.

quisque cum magna exultatione. ctae Dei famulae tumulum, expeditedaret; Dcumlau-
dans, sanctaeque Bertaegratiasreferens, cujusmeritis
19 Soepe autcni dicta puella, coacta a matre, per se sanitati redditum noverat. Hoc autem ccenobitae
quindecim dierum spalium celabat sihi prastitum a loci illius audientes, altisonis vocibus Omnipolentem
Do beneticium. Sed paulatim narrantibus aliis, aliis- pro tantis beneficiis, meritis sanctae Bertae illi loco
queaudientibus, tam gloriosum miraculum processit concessis, laudabanl. Plebs vero haec audiens, bene-
inpuhlicum. Quod audiensGaufridusmonachus, san- dicebant Dominum, qui semper vivit, guhernal et re-
elaeBerlaefamulus, ceteriqueccenobii fratres.immen- gitcuncta per orbem, qui est benedictusin secula se-
sas Deo ex animo referebanl grates. Et convocantes culorum. Amen.
omnem loci illius populum, enarrabanl tam glorio-
sum miraculum.Elevantesverocunctivocessuascum 22 Nec praetereundum est aliud beneficium cui- Ilnn in laso
manihusad cadum, in commune benedicebant Domi- dam mulieri impensum.
Eodem quoque tempore erat °mlo nian-
num. Monachi verosigna pulsabant, atquehymnum, quidam faber, Blangiaco manens. Hic n quadam die s
iacenS14 t~~
mince.
Te Deum laudamus canebant. Viri cum mulieribus suae lratus conjugi, percussit eam baculo super dex-
similiter Deum laudabant : atque ex illis plurimiDeo trum oculum : unde accurrente sanguine in circuitu
• et sanctae suae famulee gratias referentes, pra nimio oculi, pupilla cooperta est : sicque luminis ollicio pri-
F
gaudio Ilebant. Et in omnibus benedicebatur Deus, vata est mulier. Contigit autem post baec, revolutis
qui facil mirabilia magna solus, et prope est omnibus plurimorum mensium circulis, ut ejusdem vir mitte-
iu verilate se invocantihus qui in Trinitale perfe-
:
reteam, sibi ad edendum emere panem. Perrexit
cta vivit et gloriatur Deus per omnia secula seculo- autem, et panem minime reperiens, revertebatur,
rum. Amen. viro suo nuntiare volens. Quse dum reverteretur,
quoddam in via invenit ollendiculum, sibi omnino
20 Huic etiam et aliud dignum adjungere duxi- incognitum quia' ex ipsa parte.qua caecitatem in-
:

Alterum ifl mus, ob laudem Dei famulai miraculum, quod oculis currerat, posilum erat. Pede autem offendeiis, in
sanalo para-
vidimus, ejusque meritis calitus taliter factum no- terram corruit, illamque
lylico.
[ soli ariditas nimium laisil-
vimus.J Est quoddam castrum, inlra Flandriae fines Erigens autem se, ac se miseram vociferans ; taliter
in cacumine cujusdam montis situm, octo fere milli- sanctam allocuta esl Bertam Dei : sancta Berta,
bns a castro sancti Pauli distans, nomine Hosdegh. amica, misericordia semper repleta, lu ad te ex lon-
Ibi veniens praedietus monachus, reperit quemdam ginquis venicntibus partihus miserirordiam saepius
clericum ila paralysi dissolulum , ut ofiicio careret impendis : et mihi indignissimae, quae tuum ingre-
utrorumque pedum, et vix aliorum manibus susten- dior templum, tuunique requiro prasidium, unius
tanlihus, a domo ad ccclesiam, iterumque ab ecclesia oculi non vis reddere lumen amissum.
deferreturad domum. Cumergo monachum vidisset,
percunctari ccepit, quisnam esset. Qui vero astabant,
23 El cum haec lachrymans diceret, pervenit ad
sibi indicaverunt quis et unde esset. At ille rogans domum : sicque sedens in sella , ex toto cordis
eum venire ad se, ail : Domine patcr, si nosti ali- affectu almifluEe Dei famulae Bertaj auxilium fia-

gitabat
 :, ;

DIE QUARTA JULII. 59

A gitabal. Dura vero haec agcret, sine mora afmit Bl Htl

'lli vir ornatus canitie venerabili : et quasi cul-

tro incidens caliginem illius oculi, lumen subtrac-

PARS QUARTA.
tuni restituit illi. Illa autcm misericonliam Salvatoris
factam cognosccns erga se, sanctae Berlae meritis,
citissime surrcxit et suum vocans virum, intimavit,

quid accidisset sihi. Vir autem illius, ut comperit ita \jiioniam sicut Psalmista ail : Mirabilis Deus in
esse, ut illa asserebat, gratias omnipotenti Deo et Sanctis suis : quae per Beatam famulam suam ad
Suae sanclae famulae, voce qua poterat, refcrebal : et ipsius laudem Deus operari dignatus sit, pauca de
venicntes ambo ad ccclesiam , monacho nuntiave- pluribus miracula excerpere, quoque in loco vel tem-
runt, tanlum sibi bencficium a Deo, sancla; Berlos
pore acta sint, ad prasentium memoriam, ad futuro-
meritis conccssum. Fratres vero ccenobii hoc au-
rum notitiam describere dccrevimus. Anno igilur ab
dienlcs, monasterium ingressi, signa pulsando, Te incarnatione Domini mcxxxix, quarla Nonas Julii„
Deum lautlamns, canebant : omnisque populus oppidi qua die beata Berta munda de mundo migrasse co-
illius accurrens benedicebant Dominum ,
qui taliter gnoscitur, quaedarn mulier de villa, quae Cupella vo- •l/u ' ier ' dl »' (1
., , _, contracli ex~
glorificat Sanctos suos : et voluntatem timentium se . •

catur, operis cupida, lnfortunu

.
,
sm nescia, filum
.

m
.

tenduntur
facit, et deprecalionem eorum exaudit , et salvos eos traolium a de fuso extrahere coepit : sed Dei judicio
facil, qui vivit et regnat Deus per omnia secula secu- praeventa , nervos brachii ejus retrahere , digitos
lorum. Amen. manui tam fortiter infigere sensit, ut nec traolium
excutere, nec digitos ullatenus posset extendere.
24 Alio quoque tempore erat quidam adolescens, Illa vero reatus sui conscia , tremens et ejulans,
P> qui oculos apertos habens, nihil omnino videbat. Qui Blangiacurn venit, ecclesiamque intrans , coram &
S. nertas velo veniens quadam die, ducente se avuncula sua, ad feretro sanctae Bertae sc projecit, se graviter pec-
imposito. cla-
sanclae Bertae sepulcrum, ejus flagitabat auxilium. casse coram omnibus confessa , cum magno ge-
re videt alins.
Expleta autem oratione, erigens se, postulabat ut mitu et lacrymis Dei misericordiam et beatae
duceretur ad monacbum, qui dicebatur Gaulfridus, Bertae auxilium ccepit implorare. Quid plura?
quatenus suos oculos velamine capilis Dei famulae Adveniente nocte, ante matutinos, Dei misericordia
Bertaj, tangere dignarettir. Ductus est autem per adfuit ; miseram respexit; nervos laxavit digitos
;

medium ecclesiae ad monachum, et reperit eum cum resolvit, ex toto infirmam sanavit. Quae se sanatam
Rogerio comite et ejus conjuge Berta , sedentcm sentiens, custodcs ecclesiae ilico vocavit, sanam se
super ecclesiee, quae tum fabricabatur, fundamentum. clamavit; manum ostendit : traolium super feretrum
Cum vero illum vidisset conjux incliti Principis Ro- sanct« Bertae deposuit. Mane autem facto , abbas
gerii, interrogavit, quid sibi vellet? At ille, Domina Blangiaci domnus Gislebertus, et abbas sancti Vul-
mi, inquit, Dominum quaero Gauffridum, ut mihi mari domnus Balduinus, omnesque monachi in ec-
restituat lumen oculorum meorum. At illa subridens clesiam convenerunt, pulsaintesque signa, Deo cum
ait : Numquid non ipse peccator est sicut et ceteri lacrymis laudes cantaverunt. Quo audito, ulriusque
homines? Et ille : Domina, inquit, si tetigerit oculos sexus et aetatis plurimi concurrerunl , miraculum vi-

meos velaminc capitis sanclae Berla?, confido de Dei derunt, Deum et sanctam Bertam ejus famulam be-
bonilate, quod ipsa suis sanclis meritis, expulsis te- nedixerunt.
ncbris, me facie.t coeli lumcn videre.
27 Eodem quoque tempore, dum feretrum beata'
ili Quod amliens nobilissimus comes Rogerius, Bertaead villam, qux vocaturAnelusium, deferretur.
misericordia motus dixit monacho jam dicto ut, sanatur tre-
, , quasdam puella, aetate septennis, gravi passione per-
unda pvelln
quod illc cum fidc petebat, non denegaret illi. Re- cussa, toto corpore iremens ; os ad aurem usque re-
spondens autem praediclus frater, ait adulescenti :
trorsum habens, a parcntibus dclata, feretro sanctae F
Vade et cras revertere hora prima diei, ut quse petis, Bertae supponitur, ibique obdormiens; tam sibi quam
Deo tribucnte accipere valeas. Qui jussionem adim- parenlibus sana restituitur : toto vitae sua? tempore
plens, ad hospitium ivit : posteraque die reversus, Dei et sanctae Bertae se esse ancillam, illique servitu-

venit ante altare sanctae Dei genitricis. Tunc ecclesise

rani promiltens.
tetigit se-
custos sacrosanctum velamen accipiens,
cundum suam fidem et statim , fugata cascitate
: 28 Per idem quoque tempus, dum ii qui feretrum

ante se monachos stantes aspicere. Cum vero portabant, in villam, quae vocatur Alteia, devenirent

viderct unum eorum, pendentem funem signi manu juvenes loci in platea ludentes, noslros irridere coe- Puniiio irre-
verenl>a
aul quare perunt. Quibus nostri Malo inquiunt vestro hoc
tangere; percunctari coepit, cur hocageret,
: , ,

funem laliter tangendo altraheret? Cui ille respondit facitis : quia non impune feretis ,
quod Berlae fa-

adolescens? Et ait Gralias refero sanc- mulos irrWetis. His dictis, feretrum in quadam foliata
Vides me, :

obtentu, Deus domuneula, de ramis arborum ibidem facta deposue-

tissim» Dei famulae Beptae, quia cjus
partem maximam
mihi cueli lumen concessil videre. Quod
audientes runt. Mira res ! In crastino illius

monachi, gralias rcfercbant Deo omnipotenti, et voce villse et etiam domos ex utraque parte foliata illi

altisona laudabant ipsum, qui dives est iu

omnes qui contiguas, in qua feretrum positum fuerat, ignis con-
misericonliie sumpsit, nec foliatam contingere prcTsumpsit. Quod
invocant illum; et qui pulsantibus, suae
culpas, videntes et beatam Bertam
loci illius incola?, Deura
ostium aperit, atque ad se revertentibus post
qui vivit et cjus famulam benedixerunt, locumque illum maximo
eliam miscr/corditer veniam tribuit ,

triniis in unitate, unusquisque Deus in Trini- deinceps in honore habere cueperunt.

regnat
Amen.
-25 Quodam
tate, per inlinita seculorumsecula.
 . ;:

6o MIRACULA S. BERT.E ABBATISSjE BLANGIACFN.

mulus advenerat, linguse ollicium et audilum,
Sx uss. 59 Quodam tempore mulier quanlam, membris et
contract<r qucm amiserat, recepit. Qui ilico ad ecclesiam bea-
omnibus contracta, Blangiaco ad ecclesiam Dei geni-
membra m- tissimse Bertaa veniens, se ejus servum imperpetuum
tegra resli-
tricis Mariaj et sanctce Bertse a parentibus delata est.

solennia, esse concessit.

luunlur . Dumiiuc ibidem missarum peragerentur
paula- 33 Quadam die cum sacerdos missam cantalurus, Vinum pro
Dei misericordiam sibi mulier adesse sensit :
Missa cirli-
acpedetentim altare petiit; jam revestitus esset, et secretarius vinum ad missam
timque se erigere coepit; lus datum.
Deum et bealam Berlam benedicens, qui ei sanilalem caniandam deferre debuisset; vas vinarium petiit,

Quod omnes, quiaderant, viden- nihiique vini in vase reperiens, expavit ; magislrum
pristinam restituit.
Deum magniflcare, el beatam Bertam ejusfamu- vocavit; quod acciderat inlimavit. Magister vero ad-
tes,

lam benedicere coeperunt :pulsantesquesigna, laudes veniens, ubi vas vinarium esset, inlerrogavit. Audito

Domino cecinerunt. vero, quod in almario vas vino vacuum esset, illuc

30 Dum haec ila agerentur, quidam bomo in qua- properavit; vasque prius vacuum, vino plenum re-
cavtivo liber-
dam domo cjusdem villae captus et compedibus in peril. Quod videns, primo obstupuit, rcm apud seip-
laS.
•specu subterraneo jacebat. Auditoque sonilu signo- sum celare disposuit : postea autem, ul gesta fuerat,

rum et strepitus vocum, Deum et sanctam Bertam fratribus manifestavit.

ejus famulam collaudantium, cum lacrymis, Ut sui 34 Conligit temporedomni Ricardi abbatis, quam- Mutw vox
daemonum restiluta.
miseretur, coepit implorare. Quid plura? Perscalam dam feminam, triduo aslutia linguac oflicio

paulaiim ascendere ccepit; ostium speluncee multis carentem, quasi unius hora) spatio loqui geslientem,
lignis oneratum, Deo auxiliante, capile et bumeris anle altare sanctae Bertae miserabiliter ejulare :

aperuit : quodque diclu mirum est, videntibus om- cumque omncs astantes pro ipsa lacrymabiliter san-

nibus nullisque eum impedire valentibus, ecelesiam clam Berlam acclamarent; slalim quie mulafuerat,
inlravil : Deum etbeatam Berlam benedicens : quod Deo ac sanctae Bertse benedicens, loquelam recepit.

in eo actum sit omnibus manifestavit. Ilerum signa [Iluc usque Maliillonius , in nostris Mss. hmc se-
pulsantur, laudes Domino cantantur : qui sanclae suse qunntur.] Cum vero a nobis quomodo hoc sibi con-
merilis lalia miracula operari dignatur. ligisset inquisita [esset] ; Cum, inquit, nndiustertius

31 Quodam tempore ferelrum bealae Bertae per vespertina synaxi sola in domo mea essem : statim
Vuer conlra villam, quae Basiacus dicilur, transibal; et erat ibi ninlliludo dapmonum irruit. Inter quos praecipue
clus
homo quidam, Balduinus nomine, qui lilium con- unus, mirsB magnitudinis, horribilis aspectu, cum
tractum babebat. Quem assumens, feretro supposuit, impelu irruens et manibus suis os meum aperiens,
Deum el sanclam Bertam, ut sibi eum redderet, tertio insufflavit. Ego vero nihil penitus dicere prae-

oravil. Nec mora : Dei misericordia affuit, puer sibi valens, sed sanclas crucis signo me muniens, loque-
cl parenlibus restituitur, servus beatae Bertae efficitur, lam amisi.
ac monachus postea inecclesia suscipilur. ANNOTATIO.
32 Quidam puer surdus etmutus ad Magnum-pra-
a Ex hoc loco traolium in Glossarium suum re-
rl dUO
.Wi! tum vcnit, de fonte beatse Berta; bibit, caput lavit
surdiel muli
lulit, sednon explicuit Cangius : Mabillonius igno-
ante altare ibidein obdormivit. Mane autem facto,
tarn rocem etiam reliquit intactam. Si sit opcrai
curantur.
cum evigilaret, et cum multis aliis Blangiacum re-
pretium divinare; exislimabo, per traolium hic in-
direl, divina virtus eum sanilati reslituit : os aperuit
machinam parvam ligneam,
lelligi solo manubrio
auditum reddidit. Qui ilico ad ecclesiam sanctae
et duobus exiguis transversis lignis constantem .

Bertte pervcniens, se ejus servum esse in perpetuum

qua nentes uti solent, ut /ilum fuso obvolutum, in
promisit. His auditis, signa pulsantur, laudes ab om- catenulas suas quodammodo dividant. Vnde porro
nibus monachis Deo cum ingenti gaudio redduntur.
vocabulum formaverit, aut forte male scripserit
Item alius adolescens, natione Flandrensis, ad ftum-
auclor, qumrere svpersedeo. Felicius aliquid sug-
dem venit; de aqua bibit, caput lavit, et qui surdus
gerant alii.

DE S. AURELIANO EPISC. & CONF.

LUGDUNI IN GALLIA
COMMENTARIUS
l. 1S. S.
De sanctitatis titulo, monachatu, beneficenlia et gestis in episcopatu

r onnisi subtimide Aurelianum liunc Lug-

N
dius, Sancli appellalioncm Aureliano pmmittit,
dunensem Arcluepiscopum inter Sanctos mque ac aliis eodem honore donatis, quem titulum
hoc nostro in opere colloco, ad idpotis- dko extremi indices etiam in notissimis Sanctis ple-
simum inductus iis, quas Mabillonius rumque negltgunt. Bina alia Mabillonii argumenta
/Von satis cer- sec. 4 Benedict. parte 2, a pag. 490 pro/ert, aucto- hrcn subjiciam, qu® certc omnia
to cutiu pra- valere fateor,
f^tatibus, ac prmcipue Catalogo Episcoporum Lug- prmserUm ubi de antiquioribus Sanctis
agitur, quo-
duncnsium seculi xi, a Chifflelio edito, Paulini su% rum memoria, gesta et virtutes e tenebris
quo-
illustrati pag . 83, quiinter duos alios indices me- dammodo passim eruenda sunt, quod hic,
more
suo
 , , ,

DIE QUARTA JULII. 61

suo, satiserudke prmslitit laudatus Mabillonius. Itaque fixum plane esto, bnnc Ahrelianum, cujus AlT.TQRK
Verumtamen diu absterruit multorum aliorumln- sanclitasin ecclesiasticisTabulis lestata habelur, 1. B. S.
il-
dicum, a nostro Theophilo Raynaudoinspectorum, lum ipsum esse, qui Arelatensis Antistes fuit, non
silentium, idtjue adeo prmcipue, quodnullumpror- autem illum Aurelianum Lugilunensem, ipii S. Re-
sus cultum Lugduni habuisse sciatur Aurelianus. migio successit, et ab auctore praedicto, contrave-
nec ulla ejus exstet in Ecclesim islius sacris fastis lerum omnium Indicum fidem, Sancti pnenomine
commemoratio, nec in visitatione sacrorum cor- donatus est. ^las denique est longe diversa etc. Ita
porum., olim facta, recenseatur Aurelianus Lug- Haynaudus, aperte indicans, se Aurelianum Lug-
dunensis, nisi quatenus a Severtio cum Arelatensi dunensem, de quo hic modo qumrimus, proSancto
con/usits est : vt taceam Martgrologia omnia non agnoscere.
quantumvis ampla, quibus plane ignotus Aurelia- 4 Cogor nihilominus ad Mabillonii partes acce- a Uabiltonio
niis iste, excepto solo Universali Castellani, Ml 7110 tamen Sancti
dere, quiineo sallem Itagnaudum non immerilo
titulus vindi-
hoc die, sed solo venerabitis titulo decoratus est. reprehendit quod tam universaliter asseruerit
, catur.
Menardum Saussayum non numero, cumipsi,
et contra veterum omnium Indicum fidem; cum ipse
haud dubie a Serertio decepti : si non in eodem Indtcem unum supra citatum repererit, in quo
circulo ambulant, sallem in signanda xvi Junii Sancti appcllatio Aureliano tribuitur. Fatetur ta-
male conveniant. men nonnullos dubitare, an Sanrti Beative nomine
2 llinc mihi suborla cstnon infundata suspicio, donandus sit, propterea quod nullum, ut putant,
et a Severtin totam rationem seu occasionem Aurelianum Lug- hujus rei fundamenlum suppeditent, sive Lugdunen-
cum Arela-
tensi coij/ii-
dunensem Sanctis adscribendi , non aliunde na- sis ecclesia ,
qua3 neutrum ipsi nomen tribuit , sive
SUS tam, quam ex Adonis, Vsuardi, aliorumque post monumenta. Deinde Me-
prisci auctores aut vetera

ipsos Martyrologorum annuntiatione, posita xvi nardum et Saussagnm adducit, qui Aurelianum
Kal. Julii, ubi cum Lugduni Aurelianum consi- Lugdunensem posuere codem die, quo Arelatensis
tjnent. sed Arelatensem Episcopum, de quoinActis rolitur. At ipse prmter citalum modo Chi/jletii In-
adeum diem egit Henschenius, inde factum fuerit, dicem, alterum instrumentum affert, nempe libel-

ut alii, duce fortasse Severtio, Episcojmm Lug- lum de translatione Sanctorum Florentini et Hila-

duneusem Aurelianum. tribus secnlis altero poste- rii, in quo Aurelianus sanctus Abba vocatur, m
rioretn, Sanctis quoque accenseri posse credide- prmterea brere ejusdem temporis Cbronicon Athe-
rint. Qnm omnia antc me a Iiagnaudo obscrvata nacense, ubi sanctusAurelianusdiserte exprimitur.
fuisse, cx ejus Indiculo mox probabitur, ubi Se- Quo fit, inquit, ut citra temeritatis notam, hunc
vertiani ratiocinii parlent prmmisero, pag. 185, Aureliano titiilum tribuendum existimen, eumque
§ 2. Tertio, inquit, quia auctor Petrus Episcopus mereflp videntur ejus recte facta, quae ex subjecto elo-

Equilinus sic loquilur : Aurelianus Episcopus et gioelucescent. Hoc elogium prm oculis habeo, itti et

Confessor Lugduni dormivit in Domino xvi Kalend. aliudSevertianum.utrumque satis fuse deductum,
Julii. Ubi diserte satis ligat atque includit nomen sedin quibuspauca reperias, uiule rilm series con-

Episcopi et Lugduni ad unum, ut is inde sufiicienter riniiriiir. ciiiii potius diplomala aliaque instru-
excludat rationem Arelali ab Usuardo Baronioque menta contexantur, S. Aureliani nomine insignita.
pro illa urbe Allobrogum commemorati. Etenim dum Ego sub prmmissa cautione, de non satis indubi-
omnes solitarium et unicum efliciant Aurelianum lato Aureliani cultu, ea inde decerpam, qum ad
caslcsti beatudine perfriicnlcm, et in terris cultu ipsitui propins speclare videbitnlitr.
sanctissimum ; sane eum Petrus scriptor Ludgdu- 5 S. Aurelianum in prorincia Lugdttnensi nobili In provincia
Lugdunensi
nuni Iraxil , Baronius Arelatem. Nulla hic esset genere ortum. Aureliano patre. matre Adelsona,
nobili genere
Equilini tota actoritas. tametsi id disertissimis rectnts et distinctius, quam anle fecissetSevertius, orttts

verbis pronuntiaret, quod ei pcrperam ct falso statuit hic Mabillonitis; ex ipsitisinel Aureliani tes-

imponit Severtius; sed Raynaudwm audiamus. tamento, quod apud ipsitm Itabespag. 49S, ubi cum
3 Miranda vero est auctoris proxime citati ratio- donationes fiant varioritmprmdiorum, rjum inpro-
nstenditur cinatio; (de Severtio loquitur Raynaudm.) Quod vincia Lngdunensi sita sunt, eam donatoris pa-
Theophilo
enim Tabulaj binte Lugdunensium PraesttJum a De- triam fttisse, apposite colligitttr. Porro ex historia
Raynaudoi
mocliare exbibitee post S. Bemigium adscribant Au- translationis ss. Florentini et Hilarii, ibidem re-

relianum, et ejusdem Aureliani Lugdunensis Antis- lata pag. 494 , constat. Auguslodunensi ecclesiae

litis mentio babealur in donationibus per Carolum Archidiaconum datum esse Sanctum nostrum. adeo-

Calvum etLudovicum Balbum ecclesis Liigdunensi, que in clericalem ordinem prius atllectum, acpra*-
in Aureliani Arcbiepiscopi gratiam faclis, existimavil terea abbatiam Albenacensem (Aisnay) qusB Lugdoni

prredietus auctor, hunc ipsum esseSanctum illumAu- sita est ad conlluentes Araris et Rhodani in benefi-

relianum, cujus estin Martyrologiis mentio. Sed hffiC cium accepisse, eo tempore quo monasteriiim istud

monachis destitutumerat: quiproinde incultitm et

tam pinguis est ballncinalio, ut ejusrepellendffi merito
pigere dcbeat. Quod enim auctor pranlictus, quantum deformen ecenobii statum ad primmrum ordincm

ex implexa ejus, et de more incondita oratione per- revocare sategtt pius Abbas. fervcnti monarlioniin

Aurelianum aliquem Anlistitem Arela-

spicere licet,
ctrtu. e.v /lorcntf pcr id tempus monasterio Bonm-
rallis apttd farnntenscs aeeersito; quod «x pres-
tensem ignorasse videtur, incuriffi fuil non vulgaris,
cum litterae Vigilii ( de quilnis postea ut cetera dees- dicto dc translatione SS. Florentini et Htltirii li-
)

bello plarihits ostendit landatus Mabillonius; non

sent, plenissimani fidem faciant sedis Aureliani Are-
Hunc vero esse sanctum illum Episcopum qui
latis. ,
dubilans, qum posi ordmationem Athtnaeensts
Lugduni obiit, cum tolMariyrologia diserte tradant, ccenobii, monasliem vitm nomen dederit Aurelianus,
nec aliquid plane opponatur, quod vel dubitationis jd qtiotl rtt tempeslate m more posituin fnisse. ra-

minimum scrupulum ingerat, non fuit cur negarelur. tione ct exemplis demonstrare aggreditur. eiiam
ex
 ; .

62 DE S. AURELIANO EPISCOPO ET CONFESSORE.

AnrroRK e.r diplomatc Caroli Hcgis (pag. 500) condilionem leclores retnitto, uti et ad num. 45, ubi eadem tanlm
i. B. S.
Saxiacensis monaslerii confirmanlis, eo tenore ut hcncficentim opcra, merito laudat et extollit Mabil-

Remigius, Lugdunensis Episcopus, viro vcnrrahili lonius.

Aureliano, qui loco Abbalis praeesse ac prodesse de- 8.Propius ad vitm liistoriam facit annus, quo Vactns Kpi-
SCOpus, Fossa-
beat, moiiachis(|iie inibi hahitantibus Saxiarumr/us- iii Sedem Lugduncnsem licmigio su/fectus est S. Au- tenses exsules
que appcniliccs approbet. Adderc poterat ex Chro- relianus : hunc autem Mabillonius, conlra Severtii in suum Sa-
aliorum calculum, ccnset csse 874 aut proxime xiacense cce-
nico Bonmrallensi (ibipag. 505, num.5) diserte ct
nobium reci-
Patrem loci appellari, quod seculari nequaqttam inseqiicntein , sulijuugcns insignem caritatcm, qua
,,U.

convenit. monachos Fossatcnses, metu .Xormannorum hinc

6 Jam lnm ergo (subdit Mabillonius) Anrelianiis indc dispersos et palantes, in monasterium Saxia-
Athe nacensis novi coenobii Saxiacensis Rector designatus erat, ccnse, ase fundatum, cxcipi voluil, subannumS78,
monachus et
inremlitterm ipsm, hactcnus ineditm, a S.Au-
qui loco abbatis preeesse et prodesse deberct.quod qiiain
abbas ,

sane munus non alteri, quam monacho convenire, reliano in gratianiFossalensium monachorumdatm,
canones docent; quoniam monachico Ordini prajfl- a Mabillonio recitantar pag 502. Sic ibi Sanctus

cere vel laicum vel canonicum, non est servare Or- loquilur : Heec ego, sanctae Lugdunensis ecclesia; Ar-
dinis professionem, sed evertere, inquit Nicolaus chiepiscopus Aurelianus, considerans, Fralres mo-
Papa I in litteris ad Trasulfum Corbeiensem Abba- nasterii Fossatensis, quosinseclaliopaganoruma pro-

tem. Nec facile in animum inducere possum, sur- prio loco pepulil, gratanter exsulcs reccpi, atque in

gentis monaslerii regimen bomini seculari destina- monasterio mea; heredilatis, nomine Saxiaco, pro Dei
tum fuisse. Primus quidem ejus loci Abbas fuit amore collocavi. Ex toto litterarum istarwn con-
Badilo, ul inferius patebit, non Aurelianus : at textu perspicuum censct Mabillonius, Aurelianum

probandae rei, quam intendo, sulficit, ut Aurelia- Lugdunensem Archiepiscopum, contra quam censet
nus dcsignatus fuerit ad regendum monasterium no- Joannes de Mura, non alium essc ab Aureliano Ab-
vum, quod ipse Badiloni committere satius duxit, bate Alhenacensi, et Saxiaceusis ccenobii condilore ;

Athenacensi prselatura contentus. Accedit qnod Au- siquidem Aurelianus Archiepiscopus Saxiacum vocat
relianus Saxiacense monasterium, non ex rebus monaslerium hereditatis meee, quod argumento est,
propriis dolavit , sed ex rebus, quas a parentibus Aurelianum Archiepiscopum, qui Athenacensisprocul
pio studio quaesivit, pieque impetravil, testanlibus dubio Abbas fuit, esse etiam Saxiacensis monasterii
lilteris infrascriptis : nimirum, quod severiores mo- auctorem. Idem etiam videtur esse Antistes Lugdu-
nachorum leges complcxus , omnem possessionem nensis, qui reliquias sanclorum Eucheiii, Verani,
propriam abdicasset. Sunt qui Aurelianum Nantuaci Cypriani, Sperali et Panlaleonis cuidam monacho
asceterii monachum et Abbatem faciunt. Itft Gui- Floriacensi contulit, remunerandajsedulitatis gralia,

cheno in bistoria Sebusiana, el ex eo Joannes Maria quia liberalibus eum instruxisset litterarum sludiis,
de Mura in hisloria eeclesiae Lugdunensis. Aurclia- teste Aimoino in lLb. -2 de miraculis S. Benedicti
num, antequam esset Abbas Athenacensis, Archi- cap. 15.
ciaconum lego, monachum non lego Nantuaci Ab- 9 Et fuit sane, quo merita est sanctitatem suam Sedulus sa-
batemve. Haec dicta sunt Aureliani monachatu, deque coiiiincndarepossit egregittsjuxta ac sedulus sacra- crurum reli-
iliniiriiin cul-
restitulione Athenacensis monasterii , cujus origo rum reliquiarum collector et exornator S. Aure- tor, variis
et primordia mihi hactenus non satis explorata sunt. lianus, cum teste Chronico Bontcrallensi supra rnili-ililS Sllb-
scripsit
7 Athenaci notninc deinde explicato, longiori citato, circumiret ecclesias illiusprovinchefJui/usfo-
in atia eliam dunensis, ubi Archidiaconus erat,)
oratione de sanclorum Florenlini ct Hilarii ntur- ut Sanctorum
cccnobia valde
munificus tgrio ejusquc loco ct sacrorum corporum septdtura corpora, non bene adornata, ipsc bene adornaret.
fuit. disputat, quam rem in Obsercationibus ad Usuar- Alque hactenus dicla S. Aureliani studium in re
dum breciter atligimus; sed nos illa omnia ad monastica et in Sanctorumveneratione proc uranda
proprium Sanclorum nutalcm diem v. Kal. Octo- plane demonstrant. De rebus pro ecclesia sibi com-
bris fusius expcndemus. Eo adducitur a Mabillonio nussa gestis paucissitna, qum rerutn veterum penu-
totaeahistoria,suo temporenobisnsui fiitura. quod ria est, reperit Mabillonius. Multus est Scvertius in

SS. Martyrum corpora Athenacum transiulcrit colligendis conciliis, quibus Sanctus subscripseril.
S. Aurelianus, concessa subinde Bonmvallensibus prmsertim Pontigonensi, quod e Cimmeriistenebris
monachis reliquiartttn parte, qum multis miraculis se primum eduxisse jactilat, cuique prmfuerit Au-
illusiralm fuerunt. Ycritm hmc, ut dixi, adpro- relianus anno Incarnationis S7li. de quo plura dis-
priiim locttin pertinent, ubi et alia discutientur, pulantem vide pag. 488. lieliqua cum Mabillonio
qum a Mabillonio obsenata hic quidem, at non notasse erit satis. Subscripsit itaque S. Aurelianus
satis solutavider.lur. Prmstat, ea resumere, qum concilo Tricassino 878, prmsente Joattne VIII iio-
de Sanclo hodierno habet num. it his verbis : Au- mano Ponlifice conveutui Mantalcnsi, pro elec-
:

reliani studium in monasliriim ordiuem, non sletil in tione Bosonis, anno proxime sequenti : Sgnodo
instaurando Alhenaco quin etiam ad novum con-
:
Cnlnllonensi, cuiprmsedit, anno 887; Valentinm,
dendum ccenobium, Saxiacum scilicet, convertit ani- triennio post, alteri Cabillonensi an.
et 804. Ex
mum. Cumqiie ad id consilii non satis facullatum ipsi quibus ferme habetur quidquid de gestis episco-
suppeteret, fundum loci a parentibusobtinuit; atque patus lempore erui potuissc deprehendimus. Alia
ut res firmior ac sanctior esset,
Saxiacum aliaque ex Frodoardo lib. 4, cap. i tlescribil Sciertius
§ 7,
pradia Remigio Lugdunensi Episcopo tradidit in vice de litlcris Fulconis Archiepiscopi Rcmensis adAu-
Christi, eo pacto, ut Remigius sibi tradita in jus relianum datis; rem lottttn aMabillonio contractam
monachorum transferret. Hmc de S. Aureliani in exhibeo.
monasticum Ordinem profusa largitate, satis pro- 10 Pritna epistolaerat pro querimoniaBituricen-
balaexcitalissuprainstrumentis, adqum curiosos sis ecclesiae, super invasione Frotarii Burdegalensis gotiis titteras
accepit.
Episcopi
 ;

DIE QUARTA JULII. &

A Episcopi; Rinm nliiv proTeutboldo Lingonensi, quod, Itegis voluntatem se gessisse. Quamqnam quidju- Acctori
obeunte Isaac Episcopo, inconsulto clcro I. B. S.
et populo, ris in Lingoncnsis Episcopi nominationem haberet
Egilonem quemdam monachum, nuper de seculo ve- tiut intcnderet, non capio. Qum ferme Mabillonii
nientem, in Episcopum Aurelianusordinasset, post- verba sunt.
posita Lingonensis cleri et populi electione, qui in H Scvertius § (i, donationum, a Carolo Cako tlrfqiuiltma-
linnitrui eccle-
Teutholdum ipsius ecclcsim Diaconum, commuin- et Ludovico cjus filio ecclesim Lugduncnsi, sedente
liam ditavit.
bus votis conspiratierant. Is, de quo hic agitur, Aureliano, /actarum, instrumenta, seu eorum frag-
monachus Gello, tum Abbas Trinorchiensis erat, menta descrihit; ac rursus § 0, partem alterius di-
cujus in Episcopum /Eduenscmordinalio anno 880 plomatis, quod Ludovicns Provincim Rex, Bosonis
per Aurelianum/aeta ohtinuit. Huic mortuo su/jec- filias, Aureliano concessit in hmc verba : Consilio
tusest a clero Lingonensi Teutholdus, antea elec- gloriosissima; genitricis noslne Hirmingardis, et pro
tus;qui cum Aurcliatii in sc animurn prohe nosset, sincerissimo Aureliani didascali obsequio, conces-
adiit Stephanum 1'apam V, ut ab eo consecraretur : simus ecclesiae beatissimi Protomartyris Stephani
sed ille, uniuscujusque ecelesi» privilegium incon- Lugdunensi, cui idem venerabilis Aurelianus Archi-
cussum servare volens, cum prmdicto Aureliano episcopus praeest, ecclesias villasque, inpagoLug-
consecrandum remisit. Is diem ee die duccre, ac dunensi sitas, abbatiam S. Martini, quoe Alhenacus
tergiversari cmpit: ob idque incrcpitus ab Stephano vocatur etc. Lugduni xv Kal. Aprilis anno 892, et
Papa, iieralis cpistolis rescribente, ut quia concordi anno \ Neque diu,
regni Burgundise seu Provinciae.
volo et clerus et populus jara dictum diaconem expe- post alteram synodum Cabilonensem, qum anno
tebat; aut ipsum consecraret, aut quid in eo rcpre- 894 celehrata est, superfuisse Aurelianum oporlet,
Verum cum
hensibile judicaret, rescribere maturaret. sed obilum anno insequenti contigisse, si Sever-
neutrum prmstaret Aurelianus, imo quemdam ex- tius litteras Ludovici Regis jam dicti recte addw-
traneum et eidem ecclesiam ignotum, in angulo ordi- xil, in quibus anno "895 notatur Alwalo, ipsius S.
nalum, nomine Argrimum, illi ingerere niteretur: Aureliani successor. Quo die obierit, non liquet;

tandem Stephanus, Lingonensis ecclesim prccibus naminpriore obituum libro, quem in ecclesia
victu.s, Teulholdum consecravit, ut fusius loco ci- Lugdunensi idem Severlius legit, Aurelianus Epi-

lato narrat Frodoardus; ubi addit, Stephanum scopus viti Id. Februarii, in altero Aurelianus Archi-

Papam Fulconi Hemcnsi Pontifici litteras direxisse, episcopus Lugdunensis iv Non. Julii obiisse memo-
quatenus Teulboldum ab se consecratum, in eccle- ratur.Nos postremum cum Majoribus ad xvi Junii,
sim Lingonicm posscssionem induccret. Fulconem et ipso Mabillonio prmferendum putanmus
cum :

vero Odonis Regis consultu, id exequi distulisse, neque aliud quidquam occurrit, quo ulterius
dum Rex idem suos legalos ad eumdem Papam diri- Sancti qualiscumque, sub cautione admissi, Acta
geret, ad istius rei pleniorem informationem. Ex aut gestaillustremus.
quibus intelligilur, S. Aurelianum hac in re ad

DE S. ODONE EPISC. & CONFESS.

GANTUARIiE IN ANGLIA
COMMENTARIUS PR.^VIUS J. P.

I. Natales, conversio a paganismo , educatio, iter Romam ,

episcopatus ,
professio

monastica ei prcemissa.

quo, mortuo Rege Edmundo, in orientali provincia

ANNO antuaria, celeberrima Anglim civitas,

c
ncccci,xi. Cantiipromncim metropolis, et anliqua Dani quieverunt.
2 De sancti nostri ad Christiana sacra a paga-
eonversio
magni Anglorum Apostoli, S.Augustnn
nismo convcrsione, educationc apud Ducem Athel-
'

sedes, S. Odonis virtutibus ac meritis, '*™aZ',n "Z

habuit non mediocriter mttm. institutioncqite in Grmcis pariter ac Lattnts C erdotiu,n
S. Odonis qucm Archiprmsulem ,

traclat vita. Censet laudatus Alfordus,

nalalcs illustratur. Parentibus eum nobilibus, sedpaga- litteris,

quod Odo, a«)tos natus 17, eumdem Athehnum,

nis oriundum juisse, non secus ac formosum e
Romain proficiscentem, comitari potuerit; quod si
spinis flosculum, legitur in vita, nec non in le-
va-timest, pariter erit dicendum. ja-n tum sacer-
genda, Capgravio attribui consueta. Annus ejus
dotio fttisse iniliatitin, insistendo vitm, in qtta
nusquam diserte ibidem crprimitur; col-
natalis
cap. I, post presbgteratum narratur Romam p9-
ligitamen potcst ex eo, quod dicatur ex impia illa
tiisse unacumDuce. Sed di/ftcultas est. qttod antea
senatorum [Danorum] multitudine genus habuisse
factus sitin lingtta Gntca et Latina vakle gnarus,
qufc olim sceleratissimum pradonem Inguarem
co-
ita ut posset poemala lingere, et prosam continuare
mitala, navalimanuinregnum Anglorumestadvecta.
Sacramento Baptismatis renatus, clencali
Ilac indubie nota chronologica usus Maihcinns in Post hfflc,
ministe-
tonsura decoratus, usque ad subdiaconatus
Trophmis Benedictinis, refert parentes ejus, rc-
per aliquot annos col-
gnantc RcgcAl/redo, anno circiter C/ins(i dccci.xxx rium perductus; in quo gradti
ministeriapro-
ligitursubslitisse, adaltiora Ecclesia
Angliam infestasse. Alfordus natalem S. Odonis
vehendus. El lum demum, ohjecla immatura ntate,
ponil post annum 870, nimirum sub id lempus,
sacerdotio.
 .

64 DE S. ODONE EPISC. ET CONFESSORE.

AllTURK saccrdotio, quuuhim potuit, obsiitii, quodpostmo- intclligi quoqtic potest, quamdiu twn huic, tum
I. P. Cantiiaricnsi, ad quem postea transiit, prmfurrit.
diim admisit. Sic itai/ite gradalim cum proccssissc
ail saccrdotium. ritn comincmorat. Jam rero com- utde hoc sectindo ipsius pontificatu nonnulla etiam
pone lot gradttscum sacerdotio, et cttmannomta- sti/ijiciamus.

5 Facem prw/ert Mabilio iu ritavcncrabilis Pleg-

quamdiu ad-
tis 47, et puto iti/re omnia posse combinari; prtc-
iiiinislratus
serlim ciim, e.r quo fuit sacerdos, tam ipse Dux, mundi, Archiepiscopi Cantuariensis, seculo 5 Act. lain hic quam
quam reteri pene omnes regalis palatii Principes, Ilencd.pag. 40, ubivariis donationibus ex libro Cantiiariensis

secreta male actnvitffl ei aperire, et de his emen- Eridcniiaruni pro ccclesia Cantuariensi rclatis,
dandis, ejus consilio libenter credere referantitr. siilnlil in rem nostram anno 944 Edmundiiiii Itc-

Qum 11011 coiircniunt tanlillm a'tatis sacerdoti. gem, et Eadreilunt. /ratrem ejus, nec rion Edwium,
Atlielmnm. de quo liic agimus, ilictns Alfordits. /iliuiit cjiisdcm Eadmundi, qucedam restituisse cc-
illum ipsum pulal Willoncnsem Comitem fuisse, per clesim Cantuaricnsi, quo anno Eadmundus levatus
quem Alfredus Rex eleemosynam in urbem misit estinRegem, retjiisqac liltcris subscripsisse Wul-
anno Clirisli nr.ccLXXxvni. Prwterca idem Auctor felnmm Dorobernensem Archiepiscopum. Ex quo
crroris arguit Capgravium, eo quod Rcgcm, apud uitcllir/ilur non antc annum 042 Odonem ipsi stic-
quem gratia ct amtoritate raluerit Athelmus, Ed- cessisse. Xatn Ethclstanus Rex obiit anno 941, et
winum imporlune nominavit nam Edwinum inlclli- : qttidemyiKal. Novcmb., teste Chronologia Saxo-
git, qui post annos xxx primum regnavit, Edoardi nica apud laudatttm Mabilionem in Notis ad vitam
nunc [inielligit an. 920.] regnantis, ex Edmundo S. Odonis tomo citalo, pag. 291. Ergo anle hunc
lilio nepos; quem Odo poslea Dorovernensis Episco- annuin Eadinundus ipsi in regno non successit.
pus ob scelera redargnit, ut varrat Vitacap.2. Atquisub hoc Eadmundo Odo nostcr promotus fuit
3 S. Odo primo fuit Episcopus Ramesburiensis, ad cathcdram Cantuariensem, ut vidcre est e.v ca-
tpiscopatut Scircliurnensis, Sarisburicnsisac Wiltunensis. Sed pite 2 Vitm. Igilur promotio S. Odonis ad insulas
Scireburnen-
sis
observandum tribus istis cognominationibus non Cantuariensesrecte af/igitur annoproximesequen-
B nisiunum eumdemque episcopatttm designari. ut ti, videlicet 942. Vlterius, cum idem Sanctus e vita
probatar jiartim e.c vita cap. I, num. II, ubi dici- discesserit anno 961, conscquens est, ut primam
tur vacasse sedes episcopalis, quas tunc temporis cathedram rexeril annis circiter septemdecim. ni-
Scireburnae, nuncautem Seresberipe est, cui S. Odo iiiiruin ab anno 925 usque ad942; secundam vero

prmfuisse ibidem narratur; partim etiam identitas annis novemdecim vcl viginti , anno rigesimo
illa inlctliijitar ex Malmesbtt/riensi, lib. t de Geslis jorte inchoato. Calculus sedis Cantuaricnsis ita a
Pontificum Aiiijlnriiiu. pag. 200, in hmc verba : nobis definitus, satis conformis esl Willclmo Mal-
Tunc Odo, sanclus Wiltunensium Episcopus. . . prae- mesburiensi, qui lib. I de Gestis Pontificum Anglo-
ter illos quinque West-saxonias Episcopos ,
quos Ed- rum slatuit, Pra-sulem nostrum in Cantuaricnsi
wardi senioris tempore Pleimundum consecrasse episcopatu viginli annis emicuisse.
dixi, non multo post additus est sextus, qui haberet 6 Hinc corrigendttsMatthieus Westmonastcricn- contra Wesl-
sedem in Ramesburia, dicecesim in Willonensi pago, sis, qui apud Mailteuittm tn Trophmis Sanctortim mnnasterien-
permanente Episcopo sem.
in Scireburnia. Offert se nunc dicit, S. Odonem ad cathedram Cantuaricnsem
qumslio chronologica de anno, quo dictum episco- assttmptum esseanno Christi934 Dtcttts Maihev
ius
patum Sanctus nosterprimo adiit. Alfordus censct, non aberravit a vero, quando dixit, ipsum non
eos corrigendos videri, qui Odoncm Wiltonensem fuisse eo promotum ante annum circitcr Christi
Episcopum consecrarunt sub Ethclstano Rege, Odo- 938; qui instipcr tradil atictorcm hmreticum ano-
ardifilio; ati/uc
Harpsfeldiumimprimis, cujusver- nginum, tractaniem de. Antiquitatibus Britannv-
ba profert, aildcns lianc temporis rationem anti- cis, scribere, pallium accepisse ab
Agapeto II. qui
quorwm calculo refragari, qtti ab Edoardo Rege sedere ccepit anno 946;sed perperani tam diu vide
nomntatum E/nscopum dixerunt ; citatque Fasto- tur differi donatio pallii ; cum non intelligatur
rum Collectorem post Malmcsburiensem,
anno 920 quorsum dilalio annoritm. quatuor spectare pos-
inttta pontt/icutus signantium regnante
non , sit. Veniamus nunc ad examinandum id, quod
Ellieklano,scdEdoardo;atqaeAlhelmoDorover- mgre videntur admittere Sectarii, an vere prius
nensemseuCantuariensemsedemgubernante.sicut monachus exstiterit S. Ot\o,quam regimen sedis
ipsemet fatetw Harpsfeldius. Ad hmc, pro/ert West- Cantttaricnsis susceperit.
monasteriensem, qui scribit anno 920post mortem 7 Verum id esse, liquet
e cap. 2 vitm, ubi narra- ln S. Odo
Helmstani, Wiltonensis Episcopi Odonem succes- tur, defuncto, Archiepiscopo Cantuaricnsi prius mona-
Wulf-
sisse. Sie quidem siatuilAlfordus. helmo, Rex Eadtnundtis Sanctumnostrum chus
ursissc,
i At oita .!/.<.. postea a nobis illustranda, ei re- ut a sua eathedra ad Cantuariensem transiret.
quando ab
fragalw. Vradit enim capite primo distinctissimis Restitit
Odone aditus. ille gnaviter, sed frustra; prmUndens
verbis Sarcliiimcnscsinfulas S. Odoui
delatas non lieere sibtpriorem sponsam rclinq'ucre7sZlZ
«.
non sub Odoardo Regc, sed sub Ethelstano,
ecclesim sanctionibtts
dicli Odoardi suceessore; non Athclmo,
sedipsius
: frustra prceterlt fat 2
rumsedixit. atcathedram Cantuariensem,
anullo
tuccessoreWulfelmoCantuariensipontificatuiprm- hactenus, nisi a monachis archiepiscopis
sidente, uti plwribus illic narralur. Itaque
occupa-
si huic tam, non monachus ipse conscenderet Rcs gesta
calculo imsistimus, non
Odo cvectus ad fuit S. exponitur in vita capite citato, et apud
Imnc episeopatwm, ante annum 925 ; Willet-
cumilloanno mum, ex quo refert Mabilio, Odonem renisum
juxta Chronicon Saxonicum Wulfelmus fuis-
capessive- se, ut qui nondum amicisset monachum, ne morein
riiarchiepiscopatuni in Cantwarebyri. Fallor
si, majorum anibilione sua turbare videretur. Niilhim
hoc tiso, Alfordtis nobiscum non
sensisset. Admis. cnim ad id tempus, nisi monacbili schefoate indutum,
sa hacinchoati episcopatus
Scireburnensis epocha, Archiepiscopum fuisso; quod idcirco induit. Godwi-
nus
 ;, .

DIE QUARTA JULII. 65

nus apud Mabilionern, et 1'arkerus apud Alfordum, ptores. Bucelinus Odonem re/ert die vn Fcbruafii, AtCTOM!
pro suo J. P
scilicet crija statum monasticnm a/fectu, dicens, hac quidem die ad aelernam patriam com-
volunt prm/uisse sedi Cantuariensi ante Odoncm, migravisse. Sexta ejusdem mensis re/ertur a Ferra-
sacerdotes non monachos. Verum refutantur ab rio, sicut jam pridem notalur lom. I Februarii
utroque auctore, ut pluribus apud ipsos videri in Prmtermissis. Tomo autem secundo dicti m«ji i

polcst. die vu, dicitur referri hic a Molano, Greteno,

8 Monaslicam S. Odonis professionem collocat Saussago in Supplemento Martijrologii Gallicani,
qunm Archi- Mabilio sub annurn Christi 948. Sed cur hoc conti- Mcnardo, Ms. Florario,'in quo appellatur Abbas ;

episcopus.
quadricnnio ante aditam Cantuariorum se-
(jerit atque obiisse non hoc die, ut scripsit Carolns
dem, vivente adhuc Wulfelmo, quem mortem ob- Saussayus lib. 4 Annal. Eccl. Aurelian. cap. 8,
iisse superius dicebamus anno 932, prorsus non sed iv Julii, quo die ibidem vita ipsius danda
intclligo, nec video, quo pacto Mabilio hic sibi sa- promittitur. Tomo I Junii, in Prmtermissis, a
tis constct. Quippe curn tam ipsi, quam nobis li- sccundo quo signalur a. Richardo Witfordo.
die,

queat e vita, non fuisse Odonem deslinatum ad transfertur ad diem iv Julii, quo die revera morta-
regimcn plurics dictm sedis, nisi quando Wulfel- litatem exuisse, habemuse Vitaapud Capgravium,
mus pontifex Cantuariorum, cunclis mortalibus debi- noslro Ms. de die mortis altum tacente.
tum vita? finem sortitus est; post cujus obitum, ne 11 Non incongrue videtur smpe laudatus Alfor- primor&ta
cultus.
tanta sedes plus aequo, pastore careret, reverendum dus primordia et propagationem cultus retulisse
Odonem Rcx convenit, suadens, quatinus desolatae ad Dunstanum, columbm indicio motum, de
S.

ecclesiae per susceptionem super illam curae pastora- qua tractat Capgravius, et apoijraphum nostrum
lis subveniret; cumque tunc et non alias retucta- cap. 3. Hinc, inquit Alfordus , crevit sanclitatis

tus fuerit Iiegi, prmtexens canonum auctoritatem opinio, quam fama etiam ad extcras nationes de-
dc non dcsercnda priore sponsa, dixeritque : Cum tulit. Unde reliquias corporis ejus Germani ambi-
E
primi Patres ipsius ecclesiae, qui et christianitatem tiose quaesiverunt. Sic Bruno Coloniensis Episcopus,
regno Anglorum attulerunt, et omnes, qui eis succes- qui vivum familiariter noverat , mortuum coluit,

scrunt usque in praesens, monachi, ut omnibus con- translatis Coloniam ejus ossibus. iubertus Mirmus
slat, extiterunt; ego tam antiquam, tam sanctam, in Fastis Belgicis pag. 320, occasione miraculi,
tam Deo acceptam, et tantorum Palrum auctoritate pro conprmatione realis Christi prmsentim in
roboratam consuetudinem mutarem , infringerem Eucharistia ad preces Archiepiscopi nostri patrati
annihilarem ! compellans totam Britanniam, se hoc sic de eodem sermonem instituit : Hujus beati
non facturum, quia monachum non inducrat, col- Viri ossa B. Bruno, Archiepiscopus Coloniensis, cui

liijimus non prius Odonem coijitassc dc amplecten- Odo familiaris olim fuerat, Coloniam transtulit; in-

do statu monachali, quam sedes Cantttariensis deque nonnulla Boxtellam sunt allata per nobilem
vacasset pcrmortem ejusdcm Antistitis Wulfelmi, virum Guilielmum Mferhemium, Boxlcllae Dominum,
idest non ante annum942, quem, ut prmmisimus, in aula Ceesarea tunc graliosum. Eadem testatttr

etiam ipsi Odoni assignat Mabilio, adeoque non Raissius m Auctario Molani. Olho Zijlitts noster
annus 938, sed annus 942, putapaulo ante, quam in litteris xxm Januarii ad Rosiregdum dalis, de
archiepiscopatum inchoaret, videtur in principiis Odonis reliquiis memoratis obsenat sequentia :

Mabilionis, insistendo narrationi vitm, S. Odonis Fuere, inquit, in hanc usque diem penitus inco-

monachatui designandus. gnitae et inhonorata?; quas modo canonicus quidam

ornandas pro desiderio suscepit.
12 Nunc, quod proposueram, pauca sanctissimi elogia
§ II. Annus ac dies mortis; cultus quo-
Viri elogia colligo. Multits est in ej'us laudilnts
modo inclioatus ac propagalus ; reliquise
Osbernus in Vita S. Dunstani. Prolixum foret
elogia ; cognomentum ; memorabilia quae- omnia vcrbatim huc transscribere. Satis sit quos-

dam ab auctore vitse praetermissa. dam apices carptim delibasse. Nunc itaque a lau- F
dato Auctorc vocatur summus Anglorum Pontifex,
nunc summus Dei sacerdos; nttnc dicilur deductus

V ariant Auctores quo ad

inter se de anno ,
Angelorum manibus ad paradisum, Princeps sa-

Cmlitum conlubcrnium transiit sanctus Odo Ar- cerdotum Odo, vir clarus sapientia, et virtute lau-
Auiius morlis
chiepiscopus, quem neque Capgraviiis, neque Ms. dabilis, et nisi Dunstanus succederet ob omni ,

nostrnm e.i/iriinunt. Florcnlium Wigorniensis, Anglorum orbe semper deflendus. Wille/nuts Mal-
mcsbttriensis S. Odonis elogia adornans. sic bre-
Rogerius Hovedcnus, et Matlhmus Westmonaste-
riensis apud Mabilionern, annttm mortis dicunt viter concludit, tantis eum dotibits prmditum
fuisse 958; quibus adslipulantur Baronius, Mai- fulsisse, ut constel, neminem illius ;rtatis Archiepi-

hetvius et Alfordus; qui ultimus addit, omnes scopumparem Odoniin talibus fuisse. Brcve est illud

consentire, obiisse eum hoc anno. Pitseus de lllu- Saussayi in Supplemento ad die vn Februarii, de
siribus Anglim scriptoribus, statuit annum sequen- Odone dicentis, quod ecclesiam suam apostolica

tem. Controversiam dirimo, Mabilionem secutus, vitute gubernarit; vitiorum acerrimus ultor; Regum
ex Chronico Saxonico, in quo ad annitm 961, corrector, castitatis vindex, divinaeqtie Iegis fervidus

legitur : Hoc anno decessit Odo, bonus ille Archi- aemulator, cujus tenorem immaculaio calle semper
episcopus. IlaUucinatus itaquc fuit Mcnardus, tenuit, et ut servarelur a Regibus, sacerdotibus ac

scribcns /loruissc S. Odonem ad annum quartum populo, intento semper animo procnravit.
et septuagcsirnun supra millcsimum. 13 Ul paucula de cognomento c/tts dicam : fer- cosnomentum
uc dies , 10 Nec miuus de die mortis discrcpant scri- tur illud fuissc ditple.v. uliis illitm Odoueni Bonum,

JtUii Tomus II I aliis

 ;

66 DE S. ODONE EPISC. ET CONFESSORE.

Ai croni aliisSeverum appcllantibus. Qua occasione Boni nemo. Dictam translationem Martijrotogio Angli- D
J. P.
cognomen ei adhmserit, habemus e cnp. 3 Vitm, cano inseruit Wilsonus dic xn Octobris. Alfordus,
ubi narratur, columba super defuncti Odonis se- refellcnsquosdam, qui eam ad annum 959; et
pulcro visa, in lanta revcrcnlia ab Dunstano babita alios. qui ad annum 9.77 factam ponunt, partiin
esse, ut numquam post hoc ante sepulcrum illius ob mortem S. Odonis, quem putat 9J9 contigissc,

transirel, nisi genua flecteret. Cognomine quoque quam nos supra probarimus purlim oh
con/ra, :

Boni in Materna lingua eum vocarc solcbat, vidcli- morlrm Edmundi cl Edrcdi, mortuorum ante
cet Odo Scgode fthe Goode] quod interprelatur annum 9I>7, opinatur ponendum anno 941, cum
Odo Bonus; quo cognomine etiam usque liodie ab morluo mirabililer Analafo, Edmundus, Edrcdus, ct

Anglis, sed inaxime a Cantuaritis appellatur. Quin Odoin Norlhumbria fuisse memorantur. Verumquo-
eodem etiam cognomine illum appellatum fuisse modo hoc anno poni possit hmc translalio, quo
in Chronico Saxonico, patet ex ejusdem verbis necduin Odo cathedram Cantuaricnsem conscen-
supra num. 9. De alio cognomento, quo vocaius derat, anno primum 942 ad illam promotus, ut
juerit Severus, non vidctur tam certo constare diximus supcrius num. 51 Monet dictus Alfordus
nam lamctsi vox illa semel rcperiatur apud Cap- corrigcndam circumslanliam temporis in vita

gravium ; dubium mihi est, utrum Auctor per Wilfridi apud Capgrarium, qui translationem
illam exprimere voluerit cognomen, an simplex pluries dictam signat circa annum 959, cum
aceommodatum, dum sic scripsit
epitheton, sensui Edmundus ct Edredus, sub guibus translatio hmc
de Odone nostro : Mox namque, suscepto pallio, narratur contigisse, tribus circiter annis e vita
contra ssevissimum Regem Severus insurgit. Atque cxcessisscnl.
hinc, se recle conjici, diclum Severi cognomen (si 1G llcgis Edwii libidinibus slrenuc rcslitisse Scripta.

quidem vere hujusmodi censeri dcbeat) transierit Odonem, habcs in vita, a num. 33. Malmesburicnsis
ad alios Auctores; de quibus Maihewius; cogno- lib. i Pontif. eo proccssisse Archiprmsulcm refert,
E
men habnisse Severi, tradunt, nonnulli fide digni; ut ipsum a Christianitate suspenderet, et ganeae
quo etiam appellalur a Pitseo et Diographo Gallo pellicatum, primo expulsione, post succisura poplilis,
recentiore. intcrrumperet. Spelmannus videtur hic vcllicare
14 Suppleturus silentium Auctoris Vitm quoad Odonem, dum lom. I Concil. pag. 431, monet, serio
memorabilai aliquo menwrabilia , et sancto Prmsuli nostro hic notandum esse, Archicpiscopum succidisse Elf-
qutBdam honorifica, exordium duco ab educalione S. Os- ginae poplitem, ne rediret propere ad amasium; cum
waldi, rjusdem ex fratre nepotis. Item memorat membrum ferro tangere, praeter morem esset eccle-
Maihewius in hmc verba : Nec minimam sane siastica; censuree. Sed respondeo cum Alfordo, non
lauilem inde meretur, quod S. Oswaldum, primo esse Auctorum verba eo sensu accipienda, quod
Episcopum Wigorniensem, deinde etiam Arcliiepis- aut Odo ferrum tetigerit, aut langi feminas manda-
copum Eboracenscm, habuerit nepotem, ipsumque vit;sed tanlum permisit scculari brachio morbum
tam insigniter pielate instiluendum ac bonis litteris curare, quem ipse nullo medicamenti gencre sanare
ertidiendum curaverit, ut in virum insignem ac sin- polerat. Atquc hmc de gestis quibusdam S. Odonis,
gulare ecclesiae Anglicanae ornamentum evascrit. ab auctore vitm prmtermissis.
Actum de S. Oswaldo, die xxix Februarii, cujus 17 Prmter hmc supercst, utde scriptis nonnullis
primam ad virtutem et litteras informationem, Odonis mentionem faciamus. Archiepiscopus Can-
tamquam prmnuntia secutm postea sanctimonim tuariensis creatus, provincia lustrata el perspectis
rudimenta, patruo ejus Odoni referre acceptam monachorum ac civium moribus, decreta
cleri,
dcbemus, probe g,nari non facile elui colorem, in bonum subditorum obserranda prmseripsil.
quem teneri anni imbiberunt. Extant illa apud Spelmannum sub hoc titulo :
15 lnter alia Odonis gesta, a Biographo nostro Conslitutiones Odonis (alias Odae ) Archiepiscopi
prMerila. non infima videtur corporis S. Wilfridi. Cantuariae, tempore Rcgis Edmundi lala\ hoc est
db nurlnie Episcopi Eboracensis, translatio Cantuariam, de annum circiler Domini uccccxliii; in quibus cavelur
vitm prirler-
qua lubet pro/erre verba Malmesburiensis lib. i dc officio Regis, Magistratum et Cleri et de juribus
missa.
de Pont. pag. 200 : Odo, inquit, fetate maturus, et Ecclesi<e rile conferendis. Lectori sufficiat bremssima
canosseneclute nobilitans,non imparisamicitiajapud eorum synopsis. Prmmittitur prmfatio hortatoria,
Edmundum et Edredum, gratiam tulit ;
quia nihil agens de causa, qum eum impulit ad condenda
illi moribus praetenderent, in quod rigor episcopalis qumdam decrela. Sequitur hortatio ad eorum
inlentari deberet. Quin imo, cum illis in Noitlia- observationem. Tum subditur capitulum
i de im-
nimbros profectus est, non ut praelia faceret, sed ut munitate Ecclesim; capitulum i\, de sccularium
Sanctorum sacros cineres, quorum illa humus olim Priinipum ojficio, ct obdientia Episcopis prm-
ferax fucrat, efferret unde factum est, ut
:
prsecel- slanda. Capitulum m, de officio Episcoporum; iv
lentissimi Palris Wilfridi dirutam per Danos, apud dc ofjicio Presbijterorum; v de officio cier-icorum;
Ripensem ecclesiam dolenler conspicatns, ruinis vi de officio Monachorum; vn de prohibendis illi-
super mausoleum eruderatis, reliquas Cantuariam eilis connubiis; vm de concordia in Ecclesia con-
reverenter transferret, el
clarissimum patri» ut servanda; ix admonet jejunium cum eleemosijnis
jubar produceret speculam, heroico metro vitam
in caule et vigilanter conservare ctc. x ac poslremiun
illius texi mandavit. Exsecutus est id munus Friile-
agit de decimis reddendis. Denique subsequitur
godus quidam versibus nou ita improbandis , nisi synodalis epislola ad Episcopos sibi suffragancos,
quod latinitatis perosus, gracitatem amet, graecula qiiaiu Malmesburiensis lib. i de Geslis
Pontif. ad-
verba fi-equcntet; ut mcrilo dictis ejus aptetur illud
.
ducens, dicit scriptam fuisse post sydonalc, lcmpore
Plautiuum : Ha?c quidem prater Sibyllam, leget
Regis Edmundi, concilium. Idem opinalur Mabilio.

Et
 , . ,:

DIE QUARTA JULII. 67

A El mihi videtur res indubitala , ex hisce Odonis 20 Dubitat Mahilio an Willelmus Malmesbwrien- *'cto»i!
in epistola verbis, Istos divinos apices ad ulilitiilem sisvitam Osberni ( liceat sic ipsum appellare) rprm '
,
elogium mt-
omnium vestrum caraxare dccrcvi, quatenus Kex
.

ocuhs habuerit, quando contexuit

.

S. Odonis elo- metricum

augustissimus, egregio vocabulo Edmnndus, cum yium lib. 1 de Gestis Pontificum Anylorum. Dubium
omnia populo suo imitari gaudeat, quod in noliis ct fundat in eo, quod alter ab altero discrepet in ali-
ex nobis audiat. Qum sane verba, Istos divinos quibus rebus levioris momenti, utipse ostenditSec.
apices, non videntur alio referenda, quam ad S Act. Ben. pay. 287. Vitm, a Mabilione impressm
constitutione synodales supramemoratas. subjunyuntur sequentes versiculi, qui in M. nostro
18 Pilscus de lllustribus Angliee scriptoribus desiderantur, mque ac in vita apud Capyravium
S.Odoniat- scripta alia ipsi attribuit, nempe pro nepote suo Ut rosa de spinis, sic prodiit Odo paganis,
Iribula
Oswaldo librum unum; pro reali prmsentia corpo- Stigmataperfldia:nulla parente trahens.
ris Christi in Eucharistia; de Vita S. Wilfridi, , Contra vota Patrum fidei complexus aratrum,
Stalutorum Synodalium; (de iisjam actum) Epi- Ut bonus agricola, cordis arabat humum.
stolaram, ubi dicil csse epistolam, de qua supra; Sanguine sublimis, sublimior ordine morum,
diversorum poematum, librum e.c sinyulis unum, Clarus progenie, clarior ore fuit.

et alia plurima. An autem illa omnia scripta vere Vir sceleris purus occursabat sceleratis,
Odoni competant, quis spondeat? Enimvero libel- Sumni regna Patris amplificare studens.
lum de Vila et conversationc S. Wilfridi Mabilio Virtutumque phalanx illi pracordia tutans,
ei abjudical, addens sine dubio non alium esse, Non in eo vilium passa tenere locum.

quam Fridegodi carmen, prmmissa in codicibus Hic precibus fusis hostilia tela fugavit.

nonnullis Odonis epistola, nala aliquem inducere Qui nos dente petit, hicprece ctedit aprum.
in errorem de Auctore, per hmc verba. Igilurvene- Qui super astra cluis, pro nobis Odo preceris,
rabillimas beati Confessoris Ghrisli Wilfridi reliquias Multimodic cladis in regione sitis. E
\\

indeccnli sentinosa? voraginis situ mareidas, immo 21 Quivilam, quam hic damus, contulerit cum collalio vit<e

(
quod diclu quoque meticolosum est) Pnelalorum ea, qum est apud Capyravium, clare perspiciet ni- " oslr(e cum
Capg,
horripilatione neglectas, cum ihde, favente Deo, miumulriusque phrases, orationem, acstylumcon-
scilicct a loco sepulcri ejus quidam transtulissent, venire inter se, quam ut judicari possint proflu cisse
reverenter excepi, atque intra ambitum metropoli- e diverso fonte. Interim Capyraviana brevior est
tanae, cui gratia Dei prsesideo, collocavi. Itaque quam nostra, contrahens hinc inde sermonem, et

tanta;, tamque Deo dignae affinilatis vicinitate, et

nonnulla prmtermittens. qum in nostra narran-
editiore eas entheca decusare, et exccrptis dc libro tur, ut videre est a num. 17; ubi Regi Ethelstano,
vitsc ejus flosculis, novo opere pretium duxi carmine in ferventissimo certaminis mstu ob fractum gla-

venuslare, id est, inquit Uabilio, per Frideyodum, dium exarmato, de vita dcsperatissime periclitanti,
Eadmero, et forsan aliis nonnullis id S.Odoni tri- etjamjam apaganis obtruncando, salulem Odo et
buentibus. victoriam una cum gladio precibus suis reddidisse
19 De Vita, quam damus, hmc paucis nccipc. perhibetur; quorum nulla apud Capyracium fit
Anonyma est quidem; non ita tamen, quin proba- mentio. llisper commentarium hunc prmvium di-
vita . qum hie
tlalur. bilitcr de auctore statui possil. Bollandus eam des- lucidatis, proximum sibi locum postulat.

scripsit, et maryinalem hanc notam apposuil. Au-

ctor Osbernus apud Pilseum et Vossium. Vossius lib.
VITA
2 dc Historicis Lalinis refert, S. Odonis vitam, tiun
prosa tum carmine ab dicto auctore conscriptaut
Auctore, ut videtur, Osberno, monacho
esse, fidem faciens ex eo, quod ieyerit aputl Tho-
Cantuariensi.
„ mam James, e.vtare in Mss. Cantabrigim in collegio
S. Benedicti.Consentiuntquoad Vitm auctorem Mo-
lanus in Annot. addiem vn Februarii, addens cla- Ex Ms. membranaceo antiquo , monasterii
ruisse anno 4074; et Maihewius in Trophmis Sancto-
ut putatur, Bonifontis, collata cum Vitis,
rum llened., qui addit, vitam illam Ms. Cantabri-
nonduin cditam qute extant apud Capgravium et Mabi-
yensein. fuisse. Dcnique Mabilio.
et si, inquit, hujus vitae scriptor antiquitatem vel ex lionem.
ipso Ms. codice sapiat, non tamen ejus nomen zetatem-
ve siguat Thuano-Colberlinus, ex quo banc vitam CAPUT I.

descripsimus. Is auctor mihi videtur esse Osbernus,

Natales, educatio , baptisma, ordines sacri,
Canluariensis monachus sub Lanfranco Archiepisco-
po; et pro hac opinione citat Pitseum. Ita ille Sec. episcopatus Scireburnensis , impetrata Regi
v Act. Bened.pap.2S8; cujus e.rcmplar pcrfcctissi-
Ethelstano victoria.
mc consonat cum nostro, studiosc ame cum priore
collato; tametsi aliunde huc ad Bollandum trans-
misso; nimirum, ut notam reliquit ipse, simitl in- V, enerabilis Christi Confessor Odo, nobilibus, sed odo pa ja«is
paganis parenlibus oriuhdus, sicui rosa e spiuis llo- parentibus
dicans ejtts originem; Ex Ms., inquit, membrana-
*»ta»,
ceo salis antiquo, [ uno ] ex quatuor, quse mibi ruit, vel quasi pretiosum de vilibus vasculis aroma
°
mdcxxxii mcnse Oclobri concessit D. Ludovicus Mo- processit. Nam ex impia illa senatorum a multiludine
retus, ex Monasterio S. MariicBoni Fontis, ut puto. fertur genus habuisse, quffl olim sceleratissimum

Unde patet eumdem ulriusque e.cemplaris primiye- prffldonem faguarem * comitata *, nayali manu in »

adyecta, Hos ille natrritatis «(. Hjnguar

nium cssc /ontcm. regnum Anglorum esl

principes
 68 VITA S. ODONIS EPISC. ET CONFESSORIS.
Kv Mis. principes sorlitus; et ooruni accuratissimaeducatione cum magno oomitatu profectus est. Sed cnm ilineris

[ ad ] pueriles annos translalus, festinabat Christia- aliqiianiuluni peregissent, acerba tactus iniirmitate,

norum conventicula indesinenter adire; divinos, qui acriter ccepit scgrotare, adeo ut vix reciproci llatus

ab illis (iicebantur, sermones magna animi oblectatio- posset aera spirare.

ne audire; domumque revertens, quse audierat, pa- 7 Cumque per sex continuos dics et languor aug- Dncem ithtl-
mum.
rentum auribus sedulo infundere. mentum, et commeatns acciperel detrimcntum, sep-
2 Super quibus bonorum studiorum primordiis pa- timo jubet omnem turbam ccepta via progredi, solo
Chrisiiams ne omnino
ler impius impie irrilatus, prohibebat, Odone secum retenlo, cujus ope in praesenti periculo
sactis ,

Ctaristum nominaret , neve palernas institutiones maxime indigebat. Cuiem ad se, post rclictos illos, fle-
ChristiansB religionis veneratione immutaret. Verum hili vooe clamatum, orat, ut pro sui liberatione Domi-

ille prohibentis imperium peniius despioiens, magis no preces effundat, referens se indubitanter credere,
ac m;igis ecclesiao limina terere c, et divini verbi in- quod nibil ei divina pietas denegaret, quem a puero
a l. percepe-
tento animo semina percipere, et quae * ceperat, abs- in magnagratia accoptum haberet.
ral.
que pavore domi nuntiare. Hinc iterum pater supra 8 Tunc venerabilis Odo, animo ad Deum crecto, periculosc
humanum modum exasperatus, gravissima illum cor- totocorpore terrse procumbit, magnosque divinac cle- cegrotanlrm .

reptione affligit; jusque hereditatis, quod ad illum mentiae. singultiium imbres effundit : surgensque de
Iege primogenilorum venire debebat, subtrahit. solo, postulatsibi replelam vino phialam deferri; su-
3 Tum puer exnltans in Domino, quod talem pro per quam invictae. Crucis signaculum edens, humililer
el liberalibus ejus nomine proscriptionem subiret in terra, propter vinum viro porrexil; alque ut in Domino per omnia
stttdiis.
quam adscribendum se esse confiderel in caelo; di- confideret, fldelitor admonuit. Bibit ilaque homo,
missis parentibus et parentum diviliis, nudus et om- quod erat in calioc, et eodem momento cum rcdderet
i\i mundano decore privatus, aufugit. Adito itaque phialam, redditam sibi omnimodam sentiebat mede-
duce quodam, nomine * Athelmo </, qui tempore regis lam.
• ai. Bthelel-
Elvuredi e, et Cliristianissimus et inter ceteros Opti- 9 Proinde curvatus ad genua Presbyteri, gratias santnn stti
mo.
d mates regni Anglorum unus de sublimioribus erat, refert, ascensoque equo praemissos comites volucer reslituit.

postulabat illius se potentia et auctorilateaparentum insequitur : quos celeri cursu viam terenles, se •

suorum furore defendi. Qui bona adolescentis indole quenti die impigro et ipse volatuattingit. Visoautem
gaudens, nec dignum aliquatenus esse judicans, ut illo, omnes prae gaudio laerymas fundunt ; sed pr.es-
tale decus paganis ritibus sub patris imperio deservi- titse salutis auctorcm cognoscentes, amplius miran-
ret, paterno affectii illum suscepit, dcfensione muni- tnr. Romuleam igitur ad urbeni usque progressi, ct
vit auxiliis necessariis simul et non necessariis fovit. inde ad patrios larcs feliciter reversi, immensam tum
4 Deinde Grsoca et Latina linguamagistris edocen- Regi, tum ceteris in palatio degenlibus, in adventi
inslituitur .
dum tradidit; quarum linguarum plerisque tunc tem- suo Isetitiam prsestant.
06 bapHxatur,
poris in gente Anftlornm usus erat, a discipulis bea- 10 Post dies, Duce g ipso, ac post Ducem prsefato
tae memorise Theodori f Arcbiepiscopi profcctus. Rive, h de prsesenti vita suhlato, Edwanlus filius h
Factusque est in utraque lingua valdegnarus, ila ut ejusdem Regis, in regnumsuccessit, et illud pluribus .1 rege msli-
fnrle concin- nntlttr
posset poemata lingere, prosam continnare
'

*, et om- annis prudentissime rexit. In cujus diebus venerabilis .

pinri".
nino qnidquid ei animo sederet, luculentissimo ser- OdoPresbyterii gradum, oflicio simul ac vitse sancti-
mone proferre. Post haec Sacramento baptismalis tate insignis, administrabat; Regi notus, el acceptus
renatus, clericali tonsuradecoratus, usquead subdia- ei et omnibus admirandus, et omnes bcnignitate ac
conatus ministerium Domini sui admonitioneperduc mansuetudine dilTusus, omnium moribus juxta Apos-
tus est. In quo gradu per aliquot annos ita sanclitate tolum se contemperans; ut omnes Christo lucriface-
vitse et pradicationis sinceritatepollebat, ut quicum- ret. Ubi autem Rex Edvvardus huic vitac modum po-

que illum agnosceret, Spiritus sancti templum esse suit i Ethelstahus, filius ejus, regni habenas sorlilus
non dubitaret, omniumque testimonio dignus esset, -est. Odo vitam, ut diximus, vir
Vir vero ailmirabilis
qui ad altiora Ecclesise ministeria, licet setas ejus, lulum per omnia agens, magnus ab omni populo ha-
quantum ad instituta canonum spectat, hoc prohibe- bebatur. Nec enim civitas super montem posita, vel
ret, provehi deberet. lueerna in candelabro luccns, poterat abscondi.
5Unde suasus a Domino suo, ut ad sacerdotium 11 Hinc proeessit, ut sanctitatis ejus fama, quoti-
ordinibut fil episcopus
Ini- se sineret transferri, quatenus ab illo divinum offi- die augmentando magnificata, ad aures quoque
sliatitr.
exi-
cium quotidie audiret, cujus vitam castissimam, ma- mii Regis Ethelslani, mira cum laudis exallatione sit
nus vero munditiae plenas agnovisset, ille objecta im- perlata. Qui hominem ad se evocatum, et vere Deifa-
matura aetate. quantum potuit obslitit. Postmodum mulum esse certissime agnitum, suis eum amicitiis
vero ratione simul et antiquorum cxcmplorum aucto- jungit, ac secrelorum suorum prso ceteris conscium
ritate victus, religioso dcsiderio cessit leviticam
:
facit. Inter haec, sedes episcopalis, quac tunc tompo-
stolam humerocircumrledit parvoque tempore elap- :
ris Scireburnae, nunc autem Sercsberia; est, Pastore
so, summorum quoquemysteriorumsacratoraccessil.
viduala est. Rex Odonis vilam, Pontifi-
Sciens ilaipie
6 Ex quo tempore tam ipse Dux, quam ceteri pene
Uotnatn pro-
calu omnino dignissimam, eum de suscipiemlo epis-
omnes regalis palatii Principes, in summa eum vene-
fectus copatu interpellare, ac ut ovium Dei pastor Apostoli-
ratione habere, secreta male actae vitae ei aperire, et cus loco defuncti lieri acquiesceret, magno ccepit
de his emendandis ejus consilio libenter credere. In-
sludio renitenlem obsecrare.
terea Dux Regi suggessit, habere se desiderium
pro- 1 1 Quid moror? landem Ecclesiae ac regiis prccibus
ficiscendi Romam, et sanctis Apostolis ibidem suppli- Stliircliurtien-
viclus, quod sibi nimium grave testabatur, Pontificale sis.
candi; moxque regia licenlia simul ac munilicentia
in
officium praefata Scireburnensi Ecclesia pontifex
donatus, adjuncto sibi venerabili Presbytero
Odone factus, administrarc conscnsit. Praesidehat his
diebus

loco
 : , ;

DIE QUARTA JULII. 69

A loco, dignilate, auctoritate ct ollicio ecclesim Cantua- perlata est, sit pcrsolutum, quisenarret? Magnifi- Ei Mv
* riensi vir lionus et strenuus, WulfelmuS k nomine, centia facti docebit audientes, quia non facilc quis-
qui. huic regis, Cleri ac plebis electioni
animo libent' quam /.

consensum atlribuens; eum pro sno jure in illam, ad

quam electus erat Pontificii dignilatem, dcbito- cum
ANNOTATA
honore sacravit.
13 Sacralus autem et insignibus sacordotalibus sa-
Hjus dotes. cerdolalitcr infulatus, quam gloriosum Deo babitacu- a Sic etiam legit Mabilio, pro Danorum quod
lum se praebuerit; quam erga animarum sibi commis- habet Capgrarius.
sarum lucra solicitus fuerit; nescio utrum aliquis b Aljordus ad an. 866, primo, inquit, ingre-

digne valeal eloqui, quantacumque sagacilate prcedi- diunturinsulam duo illa naturae monstra, Inguar et

lus ingenii. Unde quid de illis simplicitas pura; men. Hubba ,

quos ex Uutindonio dicil fuisse strenuis-

tis advertere possit, scribere nolo : tantum opera simos et crudelissimos. Inguar erat ingentis igenii

miserentis Dei, quae in servis suis placita sibi simpli-

Hubba vcro fortitudinis admirandae.
citate inhaerentibus, operari in beneplacito suo di- c Apud Capgravium additur, non desiit, quod
gnatur, eis consideranda propono. hicpotcst subintelligi.
Hegi Ethet- d De Commentarius prmvius.
illo
14 Anno inter hoc, Dominicae fncarnationis non-
stavo
gentesimo trigesimo octavo; regni autem Ethelstani, e Pro Elfredo seu Alfredo apud Capgravium
viclorisissimi Regis, quarto decimo, congregalus est perperam suppositum esse Edwinum, disces ex
adversus regnum Anglorum, immensus paganorum commcntario prmvio, num. 2.
exercitus,profanis legibus suis subjugando enervare, f Theodori in Angliam adventum describit Al-

et enervando volens annihilare sacratissimas ,

quas fordus ad an. 668, num. 1 ex Beda. Et anno sequenli
Angeli servabant, leges Christianorum. Quibus no- num. 3, loquens dc schola Greeca, qum dicitur a

natus princeps, valida armatorum manu slipatus, Theodoro apud Crecoladam vel Grmcoladam erecia,
ita vocatam urbem a Grmcis, ibi Grmcas
litteras
occurrens, pugnffi se dedit, et diutissime ac atrocis-
sime pugnalum utrimque est. Duxerat autem secum docentibus, dicit ex Godivino conjecturam esse,
tandemmigrasse Oxoniam, 20 circiter milha-
in aciem Rex sanclum Odonem, ejus meritis se multo eos
ribus inde distantem, ubi celeberrimm postmodum
maxime quam militum copiis confidens, hostem
victurum. academim fundamenta jecerint. Ibidem etiam ex
15 Dum igiturhinc indestragesgravissima fureret eodem Godwino refert, inter magnam librorum
u paganis fer et aprr.Tinosa, res luctuosa conligit. Quo etenim Rex lectissimorum tam Latinorum quam Grmcorum
,

nie deviclo,
capulum gladius confractus copiam, co allatam, repertum fuisse Homerum,
ipse pugnabat, juxta est,

et Regem quasi inermem hoslihus exposuit. Inter tam accurate et tam nitide conscriptum, ut vix
credatur exstare hodie, vel inter impressa, aliud
haec Odo, a pugna remotus longiuscule , stabat, ore
aliquod exemplar isto vel pulcrius vel casli-
et corde pro salute Chrisliani exercitus Christo sup-
,

plicans, et vultum, manus ac lumina Cselestibus pro gatius.

hoc ipso indefessus extendens. Quid itaque Rex in tali gAnno 898 Athelmwn, Wiltunensem Comilem.
eventu facere posset flucluabal : ut se armaret, suo- decessisse, novem noctibus ante mediam mstatem.

rum quemquam exarmare, nefas judicabat. traditChronicon Saxonicum.

16 Pars igitur adversariorum, ubi Regem fracto h Anno 901 decessisse Elfredum, sex noctibus
sed periculis ense stare adverlit inermem, fugam quam inire ante omniumSanctortim festum, dicit idem Chron.
mvt0 •
coeperat, versis vultibus in pugnam acriori caede vin- Sax. cni et eodem anno Eduardum successisse

dicare aggredilur. Tum subito intonat aether a cla- scribit.

Deus succurreret, et celerj i Chronicon Saxonicum signat annum 92J.

more mullitudinis, ut

gressu Odo venerandus accurreret vociferantis. Ad- k Actum de illo in Comm. prmvio.
r. volat, et quidnam sibi velit Rex a se fieri, lassabun- 1 Mhil de hac victoria apud Capgravivm. Sensus
hicmntilus tam in Ms nostro, quam apud Mabilio-
dus intcrrogat. Audit, et slatim Regi taliter inquit
Quid est boc? Quo inlendis? Ensis tuus in latere nem.
tuo integer pendet : et tu eum fractum esse con-

quereris. Redi ad te : ad vaginam manum extende;

tecum. Nec
CAPUT II.
exere illum; et ecce dextera Domini erit

formides, quia non prius conlinget solis occubitus,

quam adversarios Domini tui, qui contra te insur- Odo, factus monachns, creatur archicpts-
S,
rexerunt, fuga involvat aut interitus.
copus Cantuariensis ; mirncuhtm pro Eu-
17 Ad haec quique audientium grandi stupore
«ietoriam iat. attoniti, deflexis luminibus viderunt, quem prius non charistia,- aliucl miractdum ;
punita Re-
videranl ensem in lalcre Regis pendentem quem :

gis Edwii libido; S. Dunstani episcoputus.

Rex.in Dco confortatus, arripiens, dextra kevaque
cunctos occursantes aut debililavit, aut fugavit, aut
morti fiinditus Iradidit. Ilaque juxla verbum Dei
rioriosus autem Odo magns debinc
admirationis
famuli factum est, ut simul et sol occumberet, et Regi (jl( ^,,,,,,,,,,,,,,

apud omnes habitus est, et vere praclarus Israelita cogtnti

de hostibus victoria proveniret. Quid bincgratiarum,
Post paucos hujiis insignis victoriaB
quid laudum, quid votorum Deo per lidelem servum comprobatus.
annos Ethelstanus bono line prasentem vilam linivil
suum Odonem, per Regem, per victorem exercitum,
et frater ejus Eadmundus locuni decedentis, Re\
per totum regnum, quo magnitudo isiius victori.e a;
factus.
 7 VITA S. ODONIS EPISC. ET CONFESSORIS.
faclus, oblinuil Hinc germani sui vostigia in bono tuum casus in Anglia usquequaque cieperal defervere D
aemulans, bonos quosque sumnio simlio diligebat, el illucmitli' etindecupitaireligioniseirectumpersuasit

eos sibi familiares effectos, in liis, quse Christianum expleri. Quod et factum est. Abbas quippc loci ipsius,

Regem decebanl, syncero ac libenti animo audiebat. audito nuntio ketissimus efflcitur : assumptisque
19 Prwclarc igilur inter alios beatus Odo ejus sccum nonnullis de Fralribus suis, prospero cursu
cathedram
,t,l
familiaritatepotitus est, et ab eo pura mente dilectus. mare transvectus d Angliam ingreditur. Antistitem
Cantuarien-
His diebus Uulfemus Pontifex Cantuariorum, cunclis Odonem, Deo in cunctis placere studentem alacer ,

sem .

mortalibus debilum vitae finem, sortitus est. Ne igitur adit : etei, quam desiderabat, sancti propositi vestem

tanta sedes plus seqtio pastore careret, reverendum devotissime tradit. Spectabilis igilur Pontifex Odo,

Odoncm Rex convenit, suadens quatenus desolatae monachus habilu factus, qui jam olim monachicae
Ecclesi» per susceplionem super illam curae pasloralis vitae sacris fuerat actibus decoratus, quin jugum
subveniret. Obslat ille, nec ullum suadenti praebet Domini super lolam Angliam a Regc et regno invita-
assensum. Dicit enim et indignum sc tanta re; etsi tus, imo compulsus susciperet, factus Antistes Can-
dignitas aliquatenus adspiraret, tamen ne Pontifex tuariensis, recusare ultra non potuit.

ecclesia sua relicta, ad aliam migret, canonum fatetur 23 Qualiler ergo suscepti regiminis ofjficio usus sit, erealur ar-
chicp. Can-
auctorilate probiberi. qui nosse desiderant, ex vita ejus, qu;c et qualis
luariensis.
20 Contra quae , el uotam omnibus probitalem ante sacerdotium et in saccrdotio fucrit, paucis supra
reluclatur illius Rex edisseril; et quod beatus Apostolorum digessimus, sicut aestimo, possunt advertcre. Extitit
,

Princeps Pelrus, de Anliocbia Romam translatus enim et sanctitate laudabilis, et sapientia admira-

fuerit, multique alii, juxta velerum monumenta libro- bilis, et constantia singularis. Rcge autem Eadmundo
rum, sedes suas, ratione cogente, mutaverint, lucu- in domo sua malitiose interfecto e, frater ejus Edre-
lento sermoneproponil. El adjecit IIujus quoquerei : dus /, Imperii dignitate functus, a glorioso Odone r
exemplum penes nos satis idoneum et clarum babe- Cantuariorum summo Ponlifice in Rcgem sacra est
mus, viros videlicet sanctos, Mellitum b dico, Anti- unctione g perfusus. s
stitem Lundoniencem, el justum Rofeusem, Cantua- 26 His diebus vir proecipua: probitalis Dunstanus ncgem Edre-
riam simili ratione, qua te sedem mutare suademus, h, Glastoniensis cocnobii dignissimus Abbas, magnus dummgit,

fuisse translatos. apud Regem omni populo habebatur.

et honorabilis
''

21 Victus in his Ponlifex sanctus, aliud suae con- Beatus autem Odo moribus et aetate grandaevus,
nisi prius sit tradiclionis argumentum opponit. Cum primi, inquil, religione et industriapollens, auctoritate et modestia

Palres ipsius ecclesiae, qui et Christianitatem rcguo praestans, Christianis legibus totnm regnum pruden-
Anglorum atlulerunt, et omnes qui eis successerunt tissime nobilitabat. Rex ipse Deum timens, bonos
usque in praesens, monachi c, ut omnibus constat; quosque speciali amoris dtilcedinc fovcns, malos vero E
exstiterint ; ego tam anliquam, tara sanctam, tam ne sua tyrannide bene agentes conturbarcnt, fortiter

Deo acceptam, et lantorum Patrum auctoritate robo- premcns, boni Principis mores et actus exequebatur.
ratam consuetudinem, mularem, infringerem, an- Hoc ferme tempore quidam Clerici, maligno errore
nihilarem ! Absit : imo noverit lola Britannia, et quas seducti, asseverare conabanlur, panem et vinum,
adjacent insulae omnes, me nullo umquam paclo quaj in altariponunlur, post consccrationemin priori
consensurum, ut ipse in clericali babilu constitutus, substantia permanere, et liguram tantummodo esse
per pontificalum ecclesise Cantuariensi praesideam, corporis et sanguinis Christi, non verum Cbristi
cui nullus autehac, qui monaclius uon fueril, scitur corpus et sanguinem.
praesedisse. 27 Quorum enormem perfidiam Beatus Odo des- Eucharistiw
22 Atlamen quia me, ut intelligi datur, non tu Iruere cupiens, dum quadam dic in conspectu tolius adversarios

moitachus. solus, sed multi vocant, ul ibi Pontifex flam; nec populi sacrosanclis Missarum solenniis devotus in-
meum est illis reluctando penilus conlradicere, nein' tenderet, expressis lacrymis Dei omnipolcnlis clemen-
eum, qui in ipsis habitat, Deum offendam; commen- tiam in suo ministerio affore poslulavit, quae ad F
dans conscienliam meam ab omni islius bonoris ambi- depellendos hominum errores, substantivam divino-
tione vacuam Deo, sanctum propositum monachicae rum mysteriorum declararet proprietatem. Cumque
religionis, quod ab ineunte aelate desideravi, nec ad confractionem vivifici panis ventum fuisset (

adipisci variis causis impedieutibus merui ; hac incffabilem Dei miserationem ! praesentem acternae
saltem, utinterim ita putetur, occasione assumam. ostensionem
majestatis !
) confestim namque inter
23 Postmodum vero de pontilicatu, quo de agilis, manus Pontificis, fragmenta corporis Christi tenentis,
Petito.atqtte ipse, cui cuncta cordium secrela patescunt, agat, et sanguis guttatim dellucre ccepit.
impetralo
hunc in eo conslituat, quem idoneum ad hoc sua 28 Stans itaque Pontifex, et prae gaudio uberes m i ra cuio
sapientia probat. Hac Viri sententia Rex non modice lacrymas fundcns, innuit adstantibus ministris, ut
exbilaratus, laudat sanctum propositum ejus; laudat illi potissimum propius accedant, qui miper in fidc
conslantem virtutem animi ejus; laudat admirandum titubaverant. Vocati igitur celeriter adsunt, atque in
'
Uabil. legit et inimilandum * exemplum magnse humilitatis ejus. tantarum rerum consideratione perterrefacli, pavi-
iniitandnm.
Destinanlur igilur posl lucc sub celcrilate nuntii ad voce exclamant
lanti : te inter omncs homines
Abbalem cuenobii S. Benedicti Floriacensis, sanctae felicissimum hodic, cui filius Dei semclipsum in carne
religionis habilum ad opusEpiscopijuxtapraescriplum dignatus est revclare Et rursum
!
; Exora, iiiquiunt,
negotium exquisituri. Pnesulum i Pater, cxora Domini majestatem, ut in i
24 Fama siquidem religiosissimae conversationis, pristinam formam praesens sanguis commutetur, ne
monastt,:,/ ha- qua: apud Floriacum ipsis diebus quaque terrarum nos propter inlidclitatis errorcm ultio divina se-
bitu.
ferebatur'omniuo fervens; el e contra sludium ejus- quatur.
dem religionis, quod ob multiplices diversorum even- 29 Oravit ergo sacerdos; post orationem ad aram convertit

respexit :
 , .

DIE QUARTA JULII. 7'

respexit ; et ubi dimiseral sanguinem , consuetam eum opcrientium, slupri ardore succen?us, infandum Ex kss.

vini reperit speciem. Sumptis autem «elestibus consorlium expelens. Quae rcs considentium mentes
Sacramentis, lartantibus cunctis, qni tantis interfuere magni pudoris mrerore dejecit.

speclaculis, pnccepit Pontifex pro leslimonio tantae 33 Ilabito autem consilio inter eos quid facto iwm iiunsta-
,

virtutis, omnes undecumque pauperes aggregari, et opus esset , missus est ab Arcbiepiscopo el Primori- nu *
solenne oonvivium eisdem praparari. [pse autem cnm busis, cujus superius mentio facta est venerabilis
suis in magna gratiarum aclione laetitiam ngebat; Abbas Dunstanus, Regem ab illicitis amplexibus
proplerea quod omnis error de Dominico corpore in abslrahere, et ad regiam sedem inler Principcs re-
pectore suorum abolitus fuisset; nec ultra panem in vocare. Quod et factum est. Quapropter Rex, vehe-
altari positum, verum Cbristi corpus esse dilfiderent menti furorc turbatus, Dunstanum suis omnibus spo-
qui verum sanguinem inde manare conspcxis- liatum, exilio damnavil, et extra Angliam trans mare
sent. fugavit. Fecit el alia innumera mala, quae quoniam
30 Aliud quoque divinum revera miraculum in alias latius, licet non omnia digesta snnt, bic tantum-
Aliud mira- Ecclesia, cui praeerat, fccit; imo ipse non fecit; sed modo paucis ea tctigisse sulhcere ratus sum.
culum
qui solus habet divinitatem, in illo fecit. Nam tex- 34 Quaa miles Dei omnipolenlis Odo aequanimiter tum ipse Odv
tum ejusdeni ecclesiae, nimia vetustate corruptum, ferre non valens, iniquitatum illius publicus bostis ef-

semiruptis per totum partibus pendebat. Quod ille feclus est.Siquidem ubi eum nec admonitionibussuis,
renovare cupiens, morum quoque in porrectiorem nec obsecrationibus suis, nec increpationibus suis
celsiludinem exaltare desiderans, congregalis arlifi- acquiescere velle, ut se corrigerel, vidit; Ponlificali

cibus praecepit, et quod dissolutumdesupereminebat auctoritate usus, unam m de prrescriptis mulieribus m

penitus tolli; el quod minus in altitudine murus ha- quam et amplior potentia, et obscrpnior impiulentia
bebat, jnssit extolli. Sed quia Clerus ac populus debonestabat, et notiorem hominibus fecerat, quaque
absquc divino servitio esse non valebat, et tanlae nimium contumeliosis amplexibus Rex frequentius
abutebatur, missis militibus, a curia Regis, in qua
E
magnitudinis templum non reperiebatur, quae ad ca-
picndam numerossc plebis multitudinem suflicere vi- mansitabat, violenter abduxit; et eam in facie detur-
Dominum, ut quou-
deretur, deprecatus est Pontifex patam ac candenli ferro denotatam, perpetua in Hi-

sque opus inceptum, consummatum fuissel, nulla aut berniam exilii relegatione detrusit.
iufusio imbrium , aut vis ventorum infra parietes ec- 35 Qua» tamen cum post nonnullum temporis in- comgere co-

descenderet, quae eosadivino opere probibere jam obducta in cicatricem corporis forma,
tervallum, riatur
clesiae

valeret. [sedjadhnc hiante impudicoe mentis deformitate,

31 Faclumque est, ut in tribus annis-, quibus ec- relicta Hibernia Angliam rediit, et Glocestram , «e-
i.n reslaura- clesia3 muri in allum porrigebanlur, tota fabrica de- cati cordis obscuritate imbuta, pervenit. Ubr ab ho-
tirme templi. super pateret, nec tamen , non dico infra ambitum minibus servi Dei comprehensa, et ne meretricio
solius eeclesite, sed nec intra muros totius civitalis morc ulterius vaga discurreret, subnervata n, post
imber aliquando descenderet ,
qui vel Clerum in ec- dies aliquot mala morte praesenti vitae sublata est.

clesia consistentem ab olficio prap.pedirel , vel popu- Erat quippe summus Pontifex Odo vir virtutum ro-

lum ad ecclesiam concurrentem aliquatenus posset bore, et grandaevilatis maturitale ac constantia ftil-

ab inceplo cobibere. Eratque res digna spectaculo omnium iniquitatum inflexibilis adversarius.
tus, ct

cum videres omnia civitatis pomceria aquis infundi, Non hunc alicujus gaudii secularis illecebrae non ,

et ejus nicenia nulla pluviarum inundatione made- hominum minae, non cujusvis damni perpessio pote-
fieri k. rat a rectitudine deterrere.

32 Cum ergo Rex Edredus transitoriam vitam vila 30 Quapropter, ijuia nec sperabat aliquid, nec ex-
sed fruslru.
perenni permutasset l, Edwius * filius, supra memo- pavescebat, omnium impotentium iram exarmabat-
I rati Regis Eadmundi, in Regem electus est. Qui Edwio autem Rege ( si Rex nominandus est ,
qui nec

Edwiu m re- moribus et nMate juvenculus, juvenum, quos sibi se, nec alios regere novit) Edwio, inquam, Rege ,

gem' regno pro suis criminilms eliminato o, el misera

comites alqne satellites associaverat, mox ccepit con-
'M Eadwi-
morte damnato Eadgaro fratri ejus thronus regius
cus. Edwinus, siliis uti , sprctis senibus ,
quos vita , moribus et p.

F.livis. aetate, magna praeditos industria el auctoritate con- super tolam Angliam confirmalus est. Hic omnes

slabat. Unde correptus a forlissimo milite Cbristi pene antecessores suos morum probiiate praecedens,

Odone, aliquantisper se temperabat , verens ne , si cnnctas iniquitates, quie diebtis fratris sui emerse-

illum omnimodis non audiret, regiae dignitatis bene- rant, compressit, evertit, et pro posse, in nilrilum

dictionemultra votumsuum sibi dare differret. At ubi egit.

eadem bencdictione potitus est, illico quasi effrenis 37 Praelerea, mox ubi regmmi oblinuil, reveren-
Dunslanuni
effectus, omnes cordis sui sequebatur alTeclus. drrm Abbalern Dunstamim ab exilio rcvocavit q. ct
a b exMore-

33 Faclus est igitur voluplalum magis quam Dei, eum in episcopatum Wigorniensem promovit. Qui wcaium

luxuriae quam sobrietatis, libidinum quam castitatis electus Ponlifex, in gradum suscepti honoris conse-

amator. Ibat itaque juxta desideria cordis sui, et ini- crandus, Cantuariam pro more advenit ; seque ab
ibidinosun qua gerens, a suis benedicibatur. Superhsec, ea die, ipsirrs sedis Antislite. beato videlicet Odorre. sacrari

qua regni coronam in conspectu tolius Ecclesiie in expetiit. Arrnuit ipse libens. Verum, ut sanctum Epi-

capite gessit, gravis infamix nolam tanta gloriae et scopum spirilu prophetiaa pollere in dubium nulli

Cum enim
sibi ingessit. post olficiuin ecclesiaslicum venirct, bonrinem, qui ad Wiccionum Ponliflcatum
promovendusadvenerat, in Pontilicem Canluariorum
una cum Archiepiseopis, Episcopis, Abbatibus, cete-
risque regni Principibus jam pransus sederet, subito sancti Spiritus operatione promovit.

exsilivit, et relicto consortio omnium, in sccretiorem 38. Superquoa circumstanlibus, cur sic ageret, ^,,^,,,,,,
inquisilus; Scio, inquit, tilii, scio, quid operelur in consecrat
sese camcram contulil , duarurn feminarum illic ,

me
 , : ; ,

72 VITA S. ODONIS EPISC. ET CONFESSORIS.

me Deus. Ei tmiu- quidcm Wigorniensis provincia, p Daronius occasionc mortis Edwii, scu, ut ipse
me vivente , Paslorem habebit ; sed tota Britannia Eduini Regis, quam signat anno 959, na-
scribit,

eodem, me defuncto, rectore gaudebit. Nec enim lege lum mcmorat ex Regina sancta, cujus precibus fac-
stringitur sancti Spiritus donum. Qu» prophetia, tum, ut fine ne suorum scelerum poenilens, ex bac
quam vera extitcrit, Ecclesia Dei, qua3 ejus regi- vita discesserit : ubi etiam narratur, factum esse
mine, sicut pradixit Episcopus sanctus, diu postmo- precibus S. Dunstani, quem alllixerat, ne pcnitus
dum gloriata est, et usque liodie sacralissima illius ad inferos damnaretur.
intercessione munitur; optiine novit. q Anno 957 S. Dunstanum ab exiiio revocatum,
39 Talibus igilur bonorum gratiis spectabilis vir testatur Chronicon Sax.

Odo, a Domino sublimatns, nequaquam se propter

merita cperum suonim, extulit sed semper ad me- ; CAPUT III.

liora proiicere studuit, quse retro sunt oblilus, et in

Sancta Odoins mors ; successor archiepi-
ea, quae ante sunt, extensus, sequebatur ad palmam
commis- seopus simoniaee promotus, ejus sepulcrum
superme vocationis Dei, populumque sibi

sum, more segetum feracium, cadesti doctrina, quasi temerare ausus , dire punitus ; columba
pluviali gratia, quotidie irrigavit; quousque animam super tumulum Odonis visa a S. Dun-
illius Rex in cubiculum suum introduceret, et tor- elogium ejus metricum.
stano successore;
rente voluptatis suae inebriaret.

R»baptum igitur ex hoc seculo luculenlissimum sidus

Morilur.
ANNOTATA. urbis Cantuarise Odo, gaudenlibus Anglis, sedem
petiit supernEe ac gloriosissimae civitatis, ubi sempi-
a De morte Etlielslani, initio regni Edmundi, tema exultatione laetator, et Cbristi faciem inelfabilis
B et obitu Wulfelmi instruet te Commentarius prm- suavitatis dulcedine contemplatur, securus jam de
rius. praemio sui, atque de filiorum suorum salute solicitus.
b. Vitam S. Mellili illustravit Henschenius die Obiit a autem praesenlibus universis Ecclesia; Christi
xxiv aprilis. filiis, quibus eliam flentibus promitlebat, quod bo-
c Plura de hac re dabit Commentarius prmvius. num illis Pastorem post obitum suum Dominus esset
d Abbatem Floriacensem in Angliam venisse ad provisurus.
Odonem etiam , legitur apud Capgravium. Willel- •it Post cujus transitum obtinuit locum summi sa- Successor
mus Malmesburicnsis lib. I de Gestis Ponlificum cerdotii Elflinus, Wentanus Episcopus, cognomento Odonis Si-
Anglorum habct, Odonem, ipsum, transito mari, Lippe , data pecunia principibus qui primi erant in
moniacus,

apud Floriacum monachilia accepisse, suffragante palatio Regis Eeadgari. Nam et ante Odonem magna
ei Bromtono apud Mabilionem : hic autem addit, ad rapiendum sacerdotium cupidine agebatur, sed
scriptori vitm hujus consentirc Gervasium, Doro- bonorum constantia Episcoporum impedieliatur. Unde
bernensem monachum. cum* die-adventus sui Cantuariam, solenni proces-
e Mortem ejus refert Chronicon Saxonicum anno sione susceptus fuissel, accessit ad sepulcrum Viri
946, ejusque regno tribuit 6 annos cum dimidio Dei : slansque super illud, ita furialibus verbis de
contra Al/ordum, non dantem nisi 5 cum dimidio: functo exprobavit, dicens
apud quem disce historiam funestm hujus cmdis
42 Inepte, ecce tu morluus es, et sub tellure mortuo insut-
ad annum citatum. pulridus jaces cum voluero de te
; et ego potenter lans
Edredum vere Uegem Anglim, non autempro-
t
triumphabo. Te vivente summus Anglorum Pontifex
tectorem solummodo vel administratorem fuisse,
esse nequivi, te obeunte factus idipsum sum, juxta
probat Alfordus ad an. 946, adversus Foxium : ubi quod olim esse concupivi : et inde, male ac decrepite
et dvcti Regis laudes contexuit.
senex, nullas gratias habeas; quia si ultra vivere
C g Alfordus ad an. 946 scribit ex Florilego , In potuisses, nec mihi nec ulli, vel participium habiti
Kingstona, villa regia, regni diadema a beato honoris tui, concedere voluisses. Ita ille palam in
Odone, Arcbiepiscopo Cantuariensi suscepisse xvn
pncscntia eorum, qui adcrant, dixit; et baculo tum-
Kal. Sept.
bam Sancti percutiens, stulto * furore, quo tenebalur, '
u(. trisulco
h Dunstanus inter Sanctos Anglim celcbratissi-
accensus, inde recessit.
mus habetur. Vitam ejus dupliccm illustravit Hen-
43 Sedeadem nocte dum mortalibus requies con- jubetur in
schenius ad diem xix Maii.
cessa esset , apparuit Beatus Odo ecclesiae Salvatoris somno
i Forte paululum. Vi.de Mabilionem.
digno custodi, vullum lacteum habens, veslimentum
k Brevissime hmc narrat vila apud Capgravium
vero rosei coloris , ita virum alloquens : Dormis, an
1 Hocanno [cmlv] decessit Edredus Rcx,
festo vigilas? Dormivi, inquit ille, Senior venerande
S. Clementis in [»tatis] vigore. Regnavit autem ix sed 'ecce vigilo , te loquente. At ille, Vade, ait, ad
annis cum dimidio. Ita Chron. Sax.
electum, sed non a Dco, Episcopum Elffinum, ct
m Capgravius etiam nomen tacet. Vocalur Elf- hanc illi legationem ex meo nomine dcfer Ha:c :

gina al. Alguia aptul Spelmammm in Conciliis mandat tibi servus Christi Odo. Non sum mortuus
lom. Ipag. 430. sed vivo Regi meo omnipotenti Deo. Atque ul hoc
n Respondimus in Comm. prmvio ad observatio- cerlissime experiaris, noveris quia sicut tu causa
mei
nem Spelmanni, qua videlur hic arguere Odonem adliuc in carne vivenlis, non evaluisti ad Archiepis-
panm illatm prmter rnorem ccclesiaslicm censurm. copatum Cantuariensem pervenire ila per me in ;
,
o Refertur EdwU e.rrummtmicatio apud Spel- nunc regno viventem, invasum honorem in
cadesli
mannum Concil. tom. I, ad annum 958. proximo perdes.

4i Audi
 ,

DIE QUARTA JULII. 73

44 Audi crgo ,
quae dicam. Quoniam nesterna mortuum infelix Elffinus ausus est credere. f.x Mss.

die verbis mihi dcrisoriis exprobrasti , Bacnlo 48 Hoc ita mortuo , Iiirthelmus , Dorsethensis lluic Birlhtl-
tuo sepulcrum mcum percussisti ;
pradico tibi, quia provinciae Praesul, homo nimiae pietatis ac simplici- mu$
mare transfretabis, Alpes ascendes; sed nequa- tatis , in pontificatum Cantuariorum subslituitur.
quam pallium patriarchatus sanctae Dorobernensis Verum, ubi comprobatus est in exercendis eeclesias-
ecclesiae oblinebis; nec umquam in Apostolica ejus ticis disciplinis, omnino, quam oportebat, minus
sede sedebis. Ille autem, qui haec Tiderat, timens vigere, jussus, quod susceperat onus deseruit, et ad
Episcopi sawitiam, dissimulabat ista nuntiare. Se- suum ovilc quieturus, humilis rediit. Igitur ut sen-
quenti nocte apparuit ei iterum Sanctus Dei, quac tentia Domini et prophetia beati Odonis servi sui
ante dixerat, dicens. Sed nec tunc, quae audierat veritas esse probaretur; Dunstanus jam tunc Lundo-
homo nunliare audebat. niensis ecclesiae Pontifex, a Rege et regno eligitur,

45 Item tertia nocte adveniens Vir Dei, pontificali ac in patriarchatum totius Britanniae, glorioso Odoni
el tritms qui-
dignitate redimitus, increpavit prafati hominis socor- dignissimus successor subrogatur.
dem noctibus
diam diccns : Si vitac tuae prosperitatem gnarus reti- 49 Cujus Dunstani, ct hujus, de quo agimus, liirthelmu
Dunstanut
nere dcsiileras, moneo, ne, quod a me jam secundo Patris Odonisillud inter alia non parvo cognoscendae
succedit.
audisti,E[iiscopotuorevelaredissimules. Namsi fece- sanctitatis ct beatitudinis illorum indicio est ;
quod
ris, in pcena tua te non bene fecisse.probabis. Tum Dunstano in die sancto Pentecostes Missam ad altare
ille experreetus et admodum perterritus, mane facto, Domini Salvatoris Cantuariae celebrante , Spiritus
perrexit ad Episcopum, incurvatusque toto corpore sanctus,qui super ipsum in specie columbae apparuit,
ante illum, ait : consumpto sacrificio in Australem altaris partem,
46 Vcnit ad me, Pater honorande, speciosus ut ubi venerabilis Odo tumulatus jacebat, divertit, el

de imminenti Angelus Dei, gloriosus Odo, pradecessor tuus, qui super tumbara ejus multis intuentibus requievit.
interitu ,

heec tibi pracepit denuntiari. Quoniam mihi, inquit, 50 Quae res in tanta reverentia ab ipso Dunstano Columba su-
It persepukrun<
die nudiustertiano verbis illusoriis exprobrasti, ba- habita est, ut numquam post hoc ante sepulcrum
culo tuo sepulcrum meum percussisti; prcedico tibi, illius transiret, nisi genua flecteret. Cognomine quo- E
quia mare transfretabis, Alpes ascendes, sed nequa- que Boni in materna lingua illum deinceps vocare
quam pallium patriarcbatus sanctae Dorobernensis solebat, videlicet Odo Segode *, quod interpretatur *
The good.
ecclesiae obtinebis; nec umquam in Apostolica ejus Odo bonus. Quo cognomine etiara usque hodie ab
sede sedebis. Quibus dictis, dimisit a se Episcopus Anglis, sed maxime a Cantuaritis appellatur.
relatorem visionis, parvipendens ea, quae audierat, 51 His ita descriptis, gestae rei series narrandi S. Odnni*.

verba inepta?, ut dicebat, comminationis. Sed evolutis finem expostulat : quem hic quidem ponimus, et in

aliquantis diebus, omnia evenerunt, quse a Sancto eo Deum, qui est finis et complementura omnium
Dei pradicta fuerunt. bonorum, consona voce laudamus, qui nomen suum
47 Mari namqne propter pallium deferendum in omni gente ita glorificat, ut quicumque illum

fuo nnsere transito, itinere aliquamdiu prospere decurso, mox timet, et operatur justitiam, acceptus sit ilU. Illi

ebiit. laus et gratiarum actio, per mfinita secula

ntmontana conscendit, nimio frigore solutus, equos, ergo sit

qui in ejus comitatu erant, necari pracepit, pedesque seculorum. Amen.

suos corumventribus immisit.existimans nimietatem
frigoris tali posse remedio propelli. Sed noncessante, ANNOTATA.
qui illum cruciahat, divino furore, Domini majesta-
tem impius blasphemavit ; et sic pollutum spiritum a Obiit anno 961, ut dictutn in Comm. prmvio.
suum in mediis nivibus b exhalavit. Ita se demon- b Male apud Mabilionem, ignibus. Nobiscum

stravit felix Odo Christo vivere ,

quem penitus legit vita apud Capyrarium.

S. UDALRIGO EP. & CONFESS.

AUGUST^ VINDELICORUM I. P.

COMMENTARIUS PR^VIUS
Varia nominis S. Udalrici cfformatio, etymon, natales, educatio, iter Romanum,
vitoe institutio ante episcopatum.

Vindelicorum, vulgo Augsbwg, Walricus; nec non Uldaricus, Ulricus, et si qum

ugusta:
An.
civitatis, antiquitate mcmorabilis, prm- sint aiim ejusmodi expressiones, Sanctum signifi-
DCCOCLXIIII.
cipuum inter liberas imperii urbes locttm ciiut etondem, qui communiori appellatione Udal-

-tenentis, emporio insignis, Suevicmque ricus dicitur, et sic deinceps, a nobis vocabitur.

provincia: capitis, decus et gloria est S. Udalricus, 2 1'rmter nominis Vdalriciani etgmon, ab anti- etymon .

Varia nomi-
quissimo ritm scriptore, prologo ejusdem rittf m-
nis efforma- ejusdem in vita 1'rmjul dignissimus per annos
tin ,

omnino post mortem vero Thaumatiirgus, et serliim, recte observat V.C Marcus Vclserus. alias
50,
Patronus; cujus prius, quam Acta pro/eramus, aliorum esse etgmologias; ab Aventino in Xomcn-
accipi
prmvie qumdam in ea commentaturisumus, siiinpto clatore Ulricum, Hvldericum, Chyldericum

prutcipio a nominis efjormalione, quam initllimo- pro eodemnominc. quod amoremragBl, «0« dmtem
dis expressam maenias. Eknim Voldalricus, Vodel- amoris, interpretaripossis. Verum Arenttnt confu-
sio ridetur mcnlo esse sttspecta. saltem quoad duo
ncus, OthalriCUS, OdalriCUS, Oldericus, OdolriCUS,
,,._,,
Julu Tomus II
• K puerulus
F
 ;

74 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

medio Viroduro ad Imvam Tcsao fluvii, pra- I)
AlCTORf posteriora nomina, quidquid sit de Ulrico, quod milliari

allo Turgeriaj loco sila, natus est. At enim Dilingaj

I P.
scribi etiatn pro Udalrico, modo dicebam. Atque
hmcde etymo nominis. sacellum ostendilur, in quo idem certe in lianc lucem
editus, aut minimum educatus sit. Scribunt lamen
3 Clarissimis Sanctttm nostrum natalibus essc
progenitum tam ex parle patris, quam exparte pia- insuper alii (Raderus in Bavaria sacra e\ Sigeberto)
natales .

tris, alntndc e Ac pater quidem ejus,

vitaliguet. eum in Boica natum esse. Ita illi. Porro Dilinganos
ComitisKgburgensis nalales suadere videtur frequens, et, ni fallor,
nomine Hupaldus, Hartmanni
assidua fere parentum Hupaldi et Dietperg», Co-
extitit /ilius, natus circiter annum 8C5, mortuus
milum Kiburgensium Dilingensium et Witislingen-
annoOOS. Matremvero S. Udalricus kaiuit Ditper- ,

gam, Burchardi Suevim Ducis filiam. Tam ea, qum sium,Dilinga> aut \Vilislinga3, loci vicini commoratio,
quam peramplus utriusquc comitiaj ad
jam dixi de nobilissimis Sancti natalibus, quam, exigebat

qum brcriter porro dicentur, constant exstemmate Wardajam usque Suevicam, et in Rbelia late ver-

Kyburgcnsium Comitum, quod ex antiquo codice gentium dominatus. Dcindc opinionem sitam con-
Ms. bibliolhecm S. Udalrici erutum, tamquam fidcle firmat ex utriusque sepultura; Hupaldi quidcm [in]
Neresbeimii monasterio, quatuor leucis Dilinga
prm ceteris, rebus Vdalricianis, a se illustratis

laitdatus Operum suorum, in

Velscrits, dissito; post ab ejus posteris, [et in primis] ab
attexuit
uniim colleclorum pag. 580. Ab instituto nostro narlmanno, Dilingae ac Friburgi Comile, ccenobilis
abhorret labulis yenealoyicis plusmquo indulyere: S. Benedicti ampliter dotato. Dielperga vero mater,

quia tamen postea de /ratribus ac consanguincis Wilislingas terraj mandala e s t.

sancti Prmsulis nostri mentio recurret non infre- 6 Certiora liabeinus, quo anno S. Udalricus «>""<«,•

qitens, idcirco qumdam de illis parce hic delibabi- primum vivcre cmperit. Fuisse hunc, annum 890,

mus; ut ne leclorem in decursu, eorum ignoratione, notavit Velserus. Sigebertus signavit annum893;
alicubi hmrere contingat. cui Mabilio suffragatur in notis ad caput primum
4 De Parentibus S.Udalrici jam dictum Liberi vitm antiquissimm, dicens. Udalrici nalivitas in-

genealogia. illorum hocordine eniiincrantur inprmtacto slem- cidit in annum dcccxciii, si quidem octogenarius
mate. Diopoldus, qui ibidem obiisse traditur anno obiit anno dcccclxxiii. Mirutn hmc Mabilioni exci-
955, dein Manegoldus I; tum sequitur S. Udalricus disse, qui discrtissimis terminis in vita antiquis-
proximus illi Albertus I; sequitur denique Luit- simi auctoris, a se illustrata et cdita, legerepotuit

garda, prniia iixorBurchardi, tertii Suevim Ducis. ac debuit, obiissc Sanctum anno mtatis 83. Igitur
Diopoldus vero Richwinum genuit, maritum Hilti- controcersiam dirimil vetustissimus vitm auctor,
gardis; Manegoldus Hitpaldum II. Nec prm/eribo his cerbis capite II ejus mortem describens : ubi

Itberos dictm Luitgardm, quia, tametsi Kgburgenses ait Sanctum c vita excessisse anno Incarnationis

non sinl, nonraro tamen recurrunt in Actis S. Domininostri, JesuCbristi DCcccLxxiii,aetalisLxxxin.

Udalrici. Primum locum occupat Adelbero, cano- Ergo natus sit oportet Sanctus noster anno 890;
nicus Aityiistanus, S. Udalrico in episcopatu dcsti- atquc hoc calculo anni mortis, mtatis ac nativitatis
natus successor. Seqnuntur Rrginbaldus, vita concinne conyruunt inter se.
functus anno 955; Hupaldus, Manegoldus, Kuni- 7 Memorim prodilur in pluries nominata anti- cducatia,

gunda monialis. Alios ejusdem stirpis surculos quissimi auctoris vita cap. I, sanctum Udalricum
projerre, non est hujus loci. Velserus pro nolilia aparentibus commissuin ac tradilum fuisse mona-
Steminalis Kgburgensium, assiynat Stumpf. lib. 5, chis monasterii S. Galli, ut ab ineunte mtate in

cap. 30. Obscrvat obiter idem Velserus in notatio- timore et amore Domini quolidie adolescens, ad-
nibus ad caputprimuinvitm antiquioris, a se editm, juncta eisdem scientia lilterarum, mayis in dies
Burcltardum, patrem Ditperym, matris S. Udalrici, utrobique proficeret, et tam prmclaris pim institu-

de qua numero prmcedente, videri fuisse Burchar- tionis rudimcnlis prmluderet omni retro secuturm
dutn biijits nominis primum; eumque ipsum, quem mlali. Liquet ex eadem vita, prmcrptorcm ei yram-

llcrmuiinus Contractus anno 911 in conventu suo matices obtiyisse, nomine Waititigutn, wrum, ut F
occisum ait. Addit Velserus errareeos, qui confun- ibidem memoratur, religiosum, giammatica; artis

dunt ctim BurchardoII, occisoin Italiaanno 920, edoctum. Neque hoc puynat cum eo, quotl Ekke-
ut tradunl Regino et llrspergensis. Contractus Itardus junior (prout nolatit Mabilio in notis ad
apud Canisium, ipsum ponit eodem antto, locutn caputprimum hujus vitm, quam daturi sumus.)
tacens. Nalalibus S.Udalrici affinis est locus natalis Hartmannum Udalrici prmceptorem vocet hic in
et annus, de quibus occurrunt sequentia. obsercatione quinta. Quid enim vetat, habuissc ma-
5 Sanclum Prmsulem e Suevia ortum ducere, aliam utique grammaticcs Wanin-
gistros duos,

nntalis tocus non e Bararia, ut vull Sigebertus, videtur abunde gum, alium aliarum disciplinarum institutorem
confici e vitm principio, ubi dicitur natus excelsa Hartmannwn? Nunc Ekkehardi verba accipe apud
prosapia Alamaimorum. Merilo ilaque scribit Vel- Rcrum Alemannicarum scriptorcs aliquot vetus-
serus loco proxime citalo; cur eum in Bajoaria tos etc, ex bibliolhecm Goldasti, tom. Ipay. 31.
natum scripserit Siyeberlus, se nescire. De loco De S. Vodalrico, qualiter nobiscum egeril, dicta
nalali in Suecia, non puto quidquam certi posse Patrum quajdam audivimus ,
queB quidem in vita

definiri. Ponamus in medio conjecturas, a Joanne ejus , vel tertio jam scripta non invenimus. De
Gamansio, in Aclis nostris ob nacatam opcram nobilibus enim ille, ut et ab aliis jam dictum esl,

pluries laudalo, huc Iransmtssas : Eximius, inquit, iialus, apud noslrales educatus est et doctus. Hic
ille Cliristi Confessor , S. Udalricus quorumdam viam, qua in coeios volavit, subvolare didicit. Hic
scriptorum (Stumpf. liist. Helveticae lib. 5 cap. 30) virlutibus,quas nunc operatur, praludium fecit.
sententia, Kiburgi arce principe, eodem in comitatu, Sanctorum enim nostrorum Galli et Otlimari, quos

posteriora
 .

DIE QUARTA JULII. 73

puerulus patres clegit, se monachis jungens, cum adeoque antequam S. Udalricus esset natus. Anno Aui.IGftk
J. p.
sanclis sanctissimus, et cum electis ingreditur ele- 943 sedere ccrpit secundus. Neuter, ut liquet, cum

ctissimus. epocha Udalriciana, de qua hic qumrimus, com-

8 Ilartmanni enim Junioris discipulus, divina prae ponipotest. Primus prmmature Sanctum antever-
prngressns m omnibus, Spiritu sancto praelibatus hausit. In re- tit; secundus videlicet nimium est prmposterus.
virtntt
fectorio cor-am Patribus, ubi vel in puncto peccare, Alqui tamen non datur lertius aliquis Marinus
capitale erat, lector inofTensus creber erat, quamvis PP., interprimum et secundum jam dictum inter-
canonicus, quod tamen illi progenilorum suorum medius. Aqua hic hmret scriptoribus ; Mabilioni
indultum est gratia. Nec vero mcdiocres probitalis imprimis, qui nesciens quo se vertat, ut nodum
fructus tulit ex pia consuctudine Wiboradm, Vir- hunc expediat, nihil habct prmter interrogationem,
ginis et Martyris sanctissimm, cujus vitam exhibet qua qumrit : An Marinus per ea tempora impro-
Mabilio in Actis Dened. ad an. 925, apag. 42, ex borum Pontificum, quasi Vicarius Papae, res admi-
tomo primo Maii de Actis Sanctorum pag. 282; a nistrabal, atque ob id Papa appellatus ?
Svb qnn Pon-
qua Virgine, tum temporis ad S. Gallum reclusm, H Velserus in hunc locum sic commentatur :
lifice
cum sanctus Juvenis deliberaret, ecquod prm ce- HaecMarino nondum Pontilice facta : iniit enim pon-
teris vitm institutum amplecteretur, pelitis pro tificatum anno dccccxlii; contigere autem haec anno
electione status monastici induciis a monachis S. dccccix, quo Adalbero obiit. Qua ratione Sigebertus
Galli, qui eum Ccetui suo aggregare desiderabant; etiam conciliandus in Chronico, anno dccccxlii. Ubi
a qua, inquam, Virgine, post triduanas ejusdem vides altingi quidem, at non solvi difficultatcm.
preces, audivit alio se a Deo destinari; futurum se Rem cxtricare conatur Cardinalis Baronius ad an-
Episcopum in orientali parte, ubi quidam fluvius num Chrisli 924; ita loquens de prmsenti argu-
duas dividit regiones, id est civitatis Augustanm; mento : Haec autem cum annos ante quindecim con-
plura se passurum dura, quam antecessores sui tigisse certum sit, annoniminim Redemptoris dccccix,
umquam, a paganis et malis Chrislianis; verum quo plane constat Sedem Apostolicam occupatam,
ex omnibus emersurum malis, Deo juvante, non fuisse detenlam ab infami Sergio illo, non legiti- . . .

inglorie. Censet Vclserus in notis hic, consolatio- mo electo Pontifice, sed invasore ; unde quem auctor
nem hanc contigisse ante annum 9iG, imo vero nominat Marinum Papam, forlassis is tunc temporis
ante annum 999; quod, inquil, &\ sequentibus legitimus habebatur Pontifex : sed quoniam obscur-

certnm fit. rissime ea tempora transierunt, de eodem Marino,

9 Annales Breves Hepidanni, monachi ad S. quod tunc sederit, non alibi, quam hic, menlio in-
sub inslru- Gallum, videntur in speciem adversari sententim venitur. Quamobrem ea fuit Velseri , doctissimi
rlione S. Wi- per anlicipationem ibi
Velserianm, dictam consultationem statuenti con- scholiastis interpretatio, ut
liorniiie ;
tigissc anle annum 909; nam Annales isti refe. dictus Marinus, sit Pontifex appellatus, qfti tamen
runt, dccccxvi Wiberat reclusam esse. Verum jacilis sedisse reperitur post annos decem et octo. Corri-

est responsio et solutio hujus dijjicultatis ex verbis gendus tamen est Sigebertus, qui adventum Udalrici

Hermanni Contracti apud Canisium : Apud S. Gal- in urbem sub Ponlificatum ejusdem Marini Papae re-

lum B.Wiborada arctius inclusa est. Quid nialiquot censet, anno videlicet Redemptoris dccccxxii, quod
sednon tam arcte, atque
antc annis fuerit reclusa, procul abhorret a veritate. Eamdem quoque creat

adeo non primum reclusa anno 910? Habemus ita- dijficultatem charla quaedam (de qua Mabilio in

que ex dictis locum, in quo institutus S. Udalricus, notis hic) Azilee, nobilis matrona? pro Faucensi Bajoa-

canonicalum morum intergitatem, magistros et riae monasterio, qum dala legitur anno Domini
magistram; statumque amonastico diversum. Unde dccccxix, sub Papa Marino, sub Rege Henrico, etc.

intelligas errasse Wion lib. 2 Ligni vitm pag. 285, Vides igitur vix aliquid de pontificatu Marini. hoc

quando dixit, S.Udalricum fuisse monachum S. tempore dcterminali in vita, posse dici, nisi per
Galli. conjecluras; qum tricas si non magis involvunt,
10 Pauculis interjectis narrat auctor vitm re- saltem minime expediunt.
vilft parali-
iler Roma- grcssum S.Udalrici ad parentes; qui tunc sapienti, 12 Jam qumdam produximus supra vitm Udal-
pomena
n\m capto consilio , eum Praesulis Augustensis ecclesite ricianm, ante episcopatum actm, paralipomena ex

Adalberonis, domino subdiderunt, apud quem et Ekkchardo Juniore : superaddainus nonnulla alia,
ex eodcm Auctore d prompta, ab aliis tribus scri-
gratiosum fuisse, et ad munus camcrarii promo-
sequi- ptoribus vitm, prmtermissa : Wiboradam inclusam
lum, ibidem commemoratur. Proxime illic

visitare coaevulisse,licentiadata, ad ludos parantibus, feria-

tur : libuisse sancto Prmsuli nostro limina
bealorum Apostolorum Pelri et Pauli : cumque illuc tis diebus furtim visitare assolitus, divinis ab illa in-

Papa Marino bene suscep- terdum verbis et exemplis iuslructus est paginis.
pervenisset, a venerando
Nam quadam diecum illum aule feneslellam clausulae
tum, csse, Hic Rhodus, hic saltus, ut quis
etc.
stantem levissimo videret cingulo praecinctum, de
combinet duas hasce epochas Adalberonis et Ma-
ei paratum olferens Caslitatis, inquit, fili mi,
rini Pontificis. Nam Adalbcro scdic ab anno SS7 suo ;

ad annum909, regnantc in Germania Ludovico IV, tibicingulum hoc laueum meiiin a Deo accipe, conti-

Arnulfi filio; et sccundum Hepidannum in Annali- nenlia-que stropheo [ id esl cingulo virginali] ab hac
deinceps die per Wiboradam luam praecinctum
bus -obiit anno 910, quod discrimcn nwrtis parum
te

memeuto. Cave antem, me tibi a Domino meo edi-

rc/ert ad prasens inslitulum. Jam rero nullus
Uarinus Pontifex fuisse lcgitur anno 909; nullus ctum ferente, neullis abhinccolloquiis vanis nuilier-
culis miscearis, et si, ut facillime lil,
aliquo carnis
Cathcdrm Petri prmfuit, aliquo alio leinporc. quod
loco, in quo ftieris, mulalo,
conciliari possit cum prwscnti historia. Marinos igne inceusus fueris,
Deusin adjutorium meum intende, Domine ad adju-
singulos cnuincrcmus. Obiit Marinus I anno SS4,
vandum
 76 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.
AuCTORI vandum me festina, mox canlaveris. Sin aulem sic postquam annos episcopatui quindccim, non D
tigit,

J P.
pacem, aliquo alio lapsu tuo vetante, non habueris, tamcn integris, prmfuisset, non autem quindecim
titionem seu candelamardentem, quasi aliquid aliud mensibus solummodo, sicut eronee tradidit Bru-
agens, qurerens, digitum vel leviter adure, eodemque schius in Catalogo Episcoporum Augustanorum,

versu dicto securus eris. qui habetur in epitome magni Opcris dc omnibus
13 Sic magistra pradurata discipulum sanctissi- Gcrmanim episcopatibus, tom. i pag. 134) post
tx Ekkthardo mum futurum, ut ipse patribus narrabat, contra cujus, inquam, obitum Sanctus noster ad Augu-
ignem igne praeduraverat. Multa sunt, quao dc doc- stanas infulas evectus est, quas non tantum annis,

trina Nutricis suae (sicenim etiam vetustus eam sed meritis ct virtutibus implevit. Gestare casprimo

nominare solebat) Palribus ille dixerat, quae quia carpit anno 923, machinatione, ut narrat auclor

austera hujus temporis Sanctis videri possunt, et amtiqum ritm, nepotis sui Burchardi Ducis, et alio-
impossibilia; ne quid eis suboleat, praetcrimus. De rum propinquorum suorum Hcnrico Regi commen-
cilicio etiam, quo ipsa utebatur, cujns hodie
asperi- datus, et abeodem promotus, nti liabcs cap. i. Fu-
tatera, pro reliquiis id habentes, horrescimus, pul- isse hunc Burchardum, secundum Suevim Ducem

villulum filio suo, ut et ipsa etiam nominabat, in e vita ereptnni anno 926, habctur ex Hcrmanno

abstinentia» diebusutendum conneverat; quodinter- Contracto. Quo autem cognationis gradu attigerit

diu in sinu geslans, noctibus ille masillis, lapide S. Udalricum, faletur Velserus nondum se cognos-

supposito, aptare solebat. Tali ille leclisternio pro cere potuisse. Nec vero tanti cst, id impcnsius in-

deliciis usque coram januis ecclesiae, nocturnorum dagarc.

]&Scribit Contractus apud Canisium, fuisse An- et quando ad
sonitum aut in sedili, aut nuda quidem exspectare
eP iSC0P atum
terra solebat. His et aliis similibus eum a pueritia tistitcm noslrum ordinatum anno 92i; quem etiam '
promolus ,

assuescentem, cum et feminarum alloquia, et solila admittcre debet Mabilio; cum mortuum asserat
p
R
sociorum fugitasset ludicra, sanctulum illum derisorie Hillinum, S. Udalrici in episcopatu, ut di.rimus,

jam abinde coeperint vocitare. Audivimus etiam de antccessorem, anno codem 92't, At cxiguam hoc
eo, quod quidem pro nihilo ab rigidis corde duci unius anni discrimen non difficulter intelligi po-

soleat, quod, cum ei graphium coajvulorum quidara tcst quod habet Bruschius in Calalogo supra
ex eo,

furatus sit, per nescio quam sub capula incuriam, si- nominato, sic scribens : Eodem anno [dcxccxxiii]
bimetipsi manum trausfixeril quam cum ille, dolo-
;
v Kal. Jauuarii episcopus creatus csl. Quo fit, ut eum
•al. exerceret re clamans exereret * , diu quaesitus et saepe pejera- nonnulli ad annum dccccxxiv referant. Hinc sane
tus, Vodalrici proditur stylus. Hoc tamen ille et alia arguitur parachronismi Vrspcrgensis, dum refert

de se similia, cum tegere nosset, illius merilis fieri S. Udalricum succcssisse Hiltino, non anno 923,
praeler allioris aliquos ingenii, quis credere nollet? aut per modicam prolepsin, 924; scd anno 925,
14 Nam figuratis et iuterdum etiam risum moven- quod neutiquam admitti posse ul verv/m, satispro-
Juninn. libus, non tamen falsis el inanibus crebro usus est batur ex dictis. Inlerim observat Baillet, consecra-
verbis ut cuidam scholarium elato et glorianter
, tionem Sancti nostri contigisse, festo sanctorum
agenti, cum Constanfe diaconatu pretio empto inter Innocentiiim incidcnte in diem Martis, prmler usi-
processores nostros progredi parans, stola indutus, tatiorem Ecclesim morem, qum solct Episcopos or-

sibi Euangelium eo die, nobis lecturis non sine gloria dinare dicbus Dominicis.
assisteret : Eia, inquit, mi sodes care, quam decen- 17 Dc scriptis quibusdam, Prmsuli nostro attri- scripta;
tertibi clypei fascia insidet! fd ipsum tamen etiam bui solitis, nihil inrenias prmter inccrtas conje'
sibi pro reverentia sui, ut nobis canonicus Euange- cturas. In hic occurrit sermo Synodalis, parochia-
lium legeret, concessum. Nam frater conscriptus lum nis presbyteris in synodis enuntiandus. Vclserus
vocis pulcherrimae gratiam habebat. Diutius aulem, eum S. Udalrico adscribit , hac ditctus ratione,
quam eeleri coaevi sui, tum pro Wiborada sua scholis quod plcrwque interrogaliones, quas S. Udalricus
^
inhaeserat; quas tamen tandem relinquens, suique in hujusmodi proponere solcbat (de quo Auctor
juris in possessionibus factus Augustae, ubi canoni- antiqum vitm cap. 4 videri potest) prmdicti ser-
cus ab infantia erat, in virtutum exemplis charissi- monis interrogationibus respondcant. Prmterca,
mus, Gallum suum crebro visitabat, fratres suos con- quia conveniunt locus et tempus. Sermo prmdictus
scriptos ter in anno paverat. Sunt
ipse minister a laudato Velseroad Binium, Conciliorum edito-
quanlam apud laudatum scriplorem de laudi-
alia rum missus, ac secundm corumdcm editioni ab
bus S. Udalrici verum cum ad tempora cducationis
; ipso inscrlus legitur tom. 9, a col. 803, cui sub-
ejus non spectent, et miraculis potius acccnseri nectitur jam mcmorata viri clarissimi conjcctura
ipsius debeant, opportunius illa diffcremus inaiiud col. 806. Interim valeat conjeclura iila, quantum
tempus, quo paullopost de pluribus aliis miraculis potest, numquam tamen cst plus hahitura ponde-
eril agendum. ris, quam quantum solct inessc opinationibus du-
biis atque incertis. Nam, ut solerter observat Ma-
§ II. S. Udalrici episcopatus; scripta, epi- bilio, dici polest id genus interrogationum capitula
stola perperam ipsi attributa ; instrumen- ab Udalrico accepta fuisse ex vulgari formula ser-
tum de restituta monasterio Campidonensi monis, qui in hujusmodi Synodis haberi solebat. Et

libertate eligendi abbatem ; monachalis ha- certe idem sermo, paucis immutatis, Leoni PP. IV
adscribitur in tomo 8 Conciliorum col. 3S. Similis
bitus; tempus vitae ac mortis.
est ilem Ratherii sermo synodicus in Spicilegii tom.

i qnibus S.
D ecessorem in epucopatu m Augustano S.Udal-
2, pag. 256. Ita Quibus patet incertum fieri
ille.

superioris instrumenti auctorem. Alium, eumque

Vdalricua ricus Itabuit Ilillinum, post cujus obilum (qui con- certiorem, sancli Episcopi nostri adpopulum ser-
 ; , .

DIE QUARTA JULII 77

mone.m exhibet caput quintum antiqum vitm. cam fundotenus construeret. Quam ut mente dis- lCCTORR
18 Scriptis, qum S. Udalrici nomine circumfe- posuit, Dei adjutorio, et optimi Episcopi consilio,
J. P.

inter quw non runlur, homincs, nescio qui, vecordes sane ac operis expletione perpetravit, et hanc ipsam eccle-
est epislola. vcritatis inimici, acccnsent impuram, ut vocat siam, in pomerio Fralrum honorifice constructam,
Velserus in prm/atione ad Sancti vitam, nescio Deo dignus Vodalricg Episcopus in honore sanctae
cujus nebulonis epistolam, Udalrici aliquando nomine Crucis et S. Herasmi et S. Nicolai Confessoris, vn
venililatam : qum adeo placerc visa /uit Novalori- Idus Maii dedicavit, et coram multitudine Cleri et
bus, ut, teste Mabilione, auctoritatem ei conciliare populi, episcopali senlentia decrevit, ul unns ex fra-
conati sint, ex jEneae Sylvii apologia ad Mayerum tribus, qui in regulari vita morum excellentiadignus
quasi vero scripserit, Nicolaum Ponlificemab Udal- fuisset, eamdem ecclesiam quotidiano obsequio pro-
rico reprehensum de concubinis. Sed apage com- videret, et quotidie sui videlicet Episcopi annonam
mentum : cum epistola illa Nicolao Pontifici in- de cellario fratrum pleniter acciperet; dedicatoque
scripta sit ,nullusqueid nominis Ponti/ex Romanus altari Vir sanctus, omni pietate circumseptus, in
S. Udalrici tcmpore vixerit. Non utique Nicolauspn- legitimam dotem unum mansum in Ivoningewe, et
mus, plus quam viginti annis mortuus; antcquam dimidium in Lietenbere, ct tertiam partem in Hei-
Udalricus sit natus;ncc secundus ; cum ponlifica- mirtingen donans; et adbuc ex tali paupertate eccle-
lum inierit annis plus octoginta posl ejus mortem. siam non posse procurari existimans, unum man-
19 Ad /Eneam Sylvium respondet Velserus, va- cipium, quod vocabatur Modelbreth, cum novali,
qucc ad Ni- cillarc eam lectionem, neque omnium codicum quod primus ex viridi sylva in nomine Cnhieboz
colaum PP. cum
fidcm hmc verba tueri, absint ab editione Ro- coepit, adjuncta manu Salechonis advocati, in hoc
scripta di-
citur
mana anni 1584. Adde, quod vetustissimus vitm altari contradidit. Dehinc sacerdotali veste indutus,
scriptor nullam prmtensm rcprehensionis mentio- coram populo publice dixit : si qua persona huic
nem /aciat, adeoque in nullo solido teslimonio ecclesiae vel altari aliquid horum, quae dedimus,
antiq uiiatis scriplio hac, dc qua qumrimus, /un- ahstrahat, huic aetern» vita; januam intrare non
dari possit. Ceterum non ignoro, smpe laudatum liceat, el ab hac luce sequestretur, quam in cons-
Velserum aj/erre congruentias aiiquot, quibus pectu Dei omnis justus feliciter contuetur.
tamquam verosimile suadcri utcumqueposse arbi- 22 Qumres, an, quam certo palet ex iis, qum gestamen ha-
hanc reprehenswnem ab Udalrico jactam bitus mona-
tralur, . di.cimus paragrapho proximc antegresso, S. Udal-
chalis
esse Joanni XII; eoque spectare rerba JEnem, ricum non fuisse monachum ante episcopatum,
siquidem is ea numquam scripserit. tam solide probari possit; talem numquam exti-

20 Ahsolutissimum ac per/ectissimum exlitisse tisse,posteaquam ad regimen cathedrm episeopalii

instrumen- Prmsulum exemplar S. Udalricum, apertius con- crat evectus? Priusquam ad qumstionem respon-
lum quo
,
slat c vita, quam ulpluribus hic prmdicari debeat; deam, qumdam censeo prmmittenda. Scimus ipsum,
monasterio
Campidonen- qum spirat locis variis vigilantiam singularem ac jam Episcopum, reste monastica usum fuisse, et

s redditur vere pastorahm, reverentiam erga Christi Vica- scrcata proportione ad episcopalem statum et di-
tibertas eli-
rium, amorem erga panpere.s: arctissimam victus ac gnitatem, fuissc addictum rcgulm S. Benedicti,
gendi abb.
restitus rationem, contcmptum sui; constantiam, cujus rudimenta in monasterio S. Galli hauserat.
rcbus adrersis solide probatam; mdificala acres- Audiatur antiquus auctor vitm, sic loquens cap. 2

taurala loca pia; cumulatos in religiosos viros ac num. 17 Semper cuti sure laneum apponens vesti-
feminas propensatoluntate favores. Atqueultimvm mentum, et regulam sequens monachorum. Addit
hoc punclum egrcgie illustrari potest, prmter illa, alius vitm scriplor, nomine Dcrno, eum se nimia
quv hahemus in Vita, ex charta, cdita a Mabilione, maceratione casligasse, ita ut carnem non mandu-
qua Campidonensi monasterio restituit Prmsul caret, consentiente antiqum vitm auctore, ipsum
noster libertatem eligendi abbatem. in hmc verba : multis temporibus carne abstinuisse. Arctam silentit

Omnibus spcm vitae gerentibus, et adbuc in poste- nocturni legem, quam sitis prmscribit S. Bene-
rum nascentibus, notum sit, quod, primo Ottone dictus, accurate eum observasse tempore Quadra-
principatum regni procurante, sanctissmas memnriaj gesimm, tradit Vitm antiqum Auclor cap. 3, his
Vodalricus, Augustensis civitatis Episcopus, Campi- verbis : Cibo vero consumpto et omnibus cum eo

donensis monasterii ovile de manu pradicti Princi- commorantibus laetiflcatis; congruo tempore comple-

non torium recitavit, insuper aliis orationibus peractis,

pis suscepit, et ad ipsum, avarttiae vel austeri-

tatis causa, sed pro augendo S. Marisa servitio, pa- secreta cubiculi cum silentio repetivit, et omne
terna provisione procuravit. Per id tempus duobus colloquium, ni cum Deo et Sanctis ejus, usque ad
electis fratribus, in eodern monaslerio militantibus, alterius diei primam peraclam, omnino devitavit.
Vir venerabilis sui laboris pondus commendans, Hoc modo dies Quadragesimse explevit, usque in
Moysen legifcrum vatem imitatus est, qui frequentia diem indulgentiffl, quem dicunt Pascha palmarum.
populi fatigatus, Aaron et Hur adjutorio sublevatus. 23 Ad hmc, cum oneris episcopalis sarcinam cujus profes-

constituisset trans/erre in nepotem siium Adalbe-

sionem num-
21 eadem vice S. Vodalricus unum, nomen
In
quam emisit
bona pro su- habenlem Liuterich, infra claustrum fratribus Deo ronem; ad derexissimm mtatis tempora deductus,
stentatione servientibus decanum et magistrum fleri destinabat. Episcopus indumento, more monachorum formato,
ecclenw.
Alterum, Irminbart vocatum, in prapositura secu- induebatur, quorum antea regulam multimodis vir-

laris negolii desudare praecipiebat. Huic Irminbardo, tutibus seqni consueverat, prout, Irgitur in Vita,

m exterioribus rebus prudenterconversanti, et dignis cap. 9, niiin. 67. Vnde colligas, sanctiim Antistttem

meritis suis bonam famam in contiguis partibus et in nostrum, raro sane e.rcmplo, in uita seculari, rictu

Regis foribus promerenti, placuit aliquod remedium vcstituque ac ardenti ptrfeetionis desiderio, titm
sua; anima; pra;pararel, et ul in lionore Dei basili- monasticm ideam cxprcssisse, tametsi numquam
emiserit
 ;

7« DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

AlCTORB emiserit monasticam profcssionem, ut constat ex gularem apud cives Augustanos, aliosque, ad quos
J P.
Gcrardi, capcllani ejus vcrbis num.68, jussi expo- Yiri fama manacerat, sanclitatis odorem reli- Primus San-
r.ti cullus.
nere in Synodo Iuyclheimcnsi consilium Episcopi quissc, sanclumque dictum ac creditum futsse, Augustw Vin-

sui de capcsscndo reliyioso instituto : Excellentis- partim liquete scriptovibus Yitm, de quibus infra; dclicorum in-
choalus
simi, inquit, imperatores, et religiosissimi Anlis- partim e testimonio aliorum Aticlorum. Ilariman- ,

lites, desiderium Domini meiest relinquereseculum, nus, scriplor sgnchronus, in Actis S. Wiboradm,
et secuudum regulam S. Beueilicli sanclam inire lom. IMaii, ac dein a Mabilione edilis, eum Sanc-
vitam, et in contemplativa vita diem exspeclare obi- tum vocat. Ditmarus, anno mxviii mortuus, adeo-
tus sui. In indumcnlo habitus e.xterioris poteslis que submqualis, sanclum patrem Olhalricum no-
pro cerlo cognoscere voluntatem animi interioris. minat 3 dicitur Olbelricus gemma
tibro / ; et Ub.

24 Refragali Patrcs huic petitioni, censuerunt, sacerdolum. Tam magna vel a primo ad meliorem
refragan le sy- pergendum tsse sancto Episcopo in priore vitm in- vitam ingrcssu sanctitatis ejus existimatio morta-
nodo Ingel-
stiluto; atque adco, eum in gestatninc habitus Be- lium animis insedit; qum haud dubic non medio-
heimensi.
nedictini ad mortetn usquc perseverasse pcrspici- criter conduxit dccernendum cul-
ad solcnnem ei

mus. Idco Mabilio post Carolum Stengelium accen- tum auctoritate Apostolica, primis post mortem
sel illum Sanctis Bencdictinis in Actis ejusdem, ejus annis, nondum expleto, ut
id est vigesimo

ordinis, qui ultimus in Imaginibus Sanctorum mox videbimus. Jam vero Ludoljum Episcopum, qui
Ordinis S. Benidicti cum eorumdem elogiis, notat Pontificis Romani jussu corpus S. Udalrici lumulo
sanctum Prmsulem nostrum, non immerito inter extulerat, oratorium inejus honorem construxisse,
Benedictinos numerari, cum non solum in monaslerio refert Mabilio ex Chronographo Magdeburgensi.
educatus raerit, verum eliam regulam S. Benedicti Atque hmc fuerunt cultus S. Udalrici primordia,
in episcopatu observaverit et babitum portaverit ad quorum majorem commendationem, censet
licet, professionem, ab Ingelbeimensi Episcoporum idem Auctor observalione non indignum ,
quod
consilio probibitus, non emiserit. Gregorius Papa VIIHenrico, Aquileiensi Episcopo,
25 Haclenus diclis attexo chronotaxin, a Yelse- qui antea canonicus Augustanus fuerat, usum
Vitce chrono- ro editam, vitmque Cdalricianm prmmissam, in pallii concedat, prmtcr alias in festivitatibus beati
taxis.
qua prmcipua sanclissimi Yiri gcsta annis qum- Udalrici Confessoris Christi atque Pontificis, etbeatae
que suis afftxa exhibentur. Adalberone, Augustae Afrae Martyris, cilans librum 6, ep. 38.
alio posltn
Vindelicorum episcopo, anno dcccxc Udalricus na- 27 Quid? Quod S. Udalrici memoria adeo in be-
transil.
tus. Puer in monaslerio S. Galli erudilus est. Anno nedictione fuerit apud Augustanos, ut ccclesim et

dcccxcix Ludovicus Arnulfi filius Rex. Anno monasterio ibidem perinsigni, antegressis tempo-
Udalricus, Adalberonis Episcopi Camerarius factus. ribus solo S. Afrm, Yirginis et Martyris nomine
Anno dccccix Romarii adiit, Marinum postea appellari consueto, honoris gratia etprimoqui-
Pontiticem convenit. Eo anno Adalbero Augusta- dem loco adjectum sit nomen sancti Prmsulis, et

nus Ep. obiit, Hiltinus successit. Anno dccccxii modo nuncupetur SS. Udalrici et Afrm, ob cjns in
Conradus Rex. Anno dccccxix Henricus Auceps eo loco sepulturam el veuerationem? Nec prmter-
Rex. Anno dccccxxiii, Hiltino mortuo, Udalricus mittendum publicis Augustanm Ileip. suffrayiis
Augustae Episcopus sullectus, v Kal. Januarii ordi- sanctum Antistilem in patronum nvitatis esse ad-
natus Anno dccccxxxvi Otto Magnus Rex et
est. lectum. Exin cultus ejus saccr, ad alios orbts tra-
[mperalor. Anno dccccxlviii Ingelbeimensis syno- ctus, Augustm Yindelicorum primo inchoatus,
dus, cui Udalricus interfuit. Anno dccccliii Men- exinde diffusius propagatus perlransiit. Huc facit
chingac obsessus est. Anno dccccliv pacem inter id, quod in rem nostram Justus Locatelli S. I. in
Ottonem et Luitolfum filium conciliavit. Anno litteris, ix Decembris anno 1600 Tergesto datis,
dcccclv affuit praelio, quo Ungari iv Id. Aug. inter- in dicecesi Aqnileiensi celebrari [ S. Udalrici ] festum
necione caesi. Anno Romam iterum adiens, die iv Julii sub ritu semiduplici. Deinde pergit in
ab Alberico bonorifice acceptus est. Anno dcccclxxi hmc vcrba : Prope Tergestum existit parochia in
denuo Romam adiit. Rediens Ottonem Ravennaa con- pago Dolina, cujus ecclesia dedicata est S. Udalrico,
venit. Adalbero ex sorore nepos, successor illi desti- qui invocatur a febricitantibus, non absque evidenti
natus est. Anno dcccclxxii synodus Ingelheimensis, opeetauxilio : quadc causaplurimifidelesetmaxime
Adalberonis causa circa Autumnum Anno dcccclxxiii febri laborantes, eo peregrinationes instituunt, fac-
Adalbero circa Pasclia obiit. Eo anno, Oltone Magno taque vota ibi persolvunt.
Non. Maii morluo, successit Otlo secundus Impera- 28 Quin eliam publica S. Udalrici veneratio etiam ad
tor. Eodem anno Udalricus, aelalis lxxxiii, ordina- suum quoque apud Belgas locum invenit, teste Belgax.
tionis l, iv Non. Julii Anno dccccxciii a
obiit. Othone Zylio nostro, ila ad Bollandum scribente :

Joanne XV Pontifice in Sanctorum numerum rela- Est duobus circiter milliaribus a Bruxella pagus,
tus est. Hactenus de gestis tempore vitm S. Udalrici, S. Ulrix capello [id est capella S. Ulrici. ] Ibi S.
nunc prmviai commenlationis filum prosequentes, Ulricus colitur xiv Octobns, Episcopus Augustanus,
ad ea, qum post obitum ejus contigerunt, ilhir in Vitis Sanclorum iv Julii. mdcv, iu Maii Illuslris-
stranda progrcdiamur. simusMalthias Hovius, Archiepiscopus Mechliniensis,
novam medietatem ecclcsia; parochialis Capellae S.
% III. Sancti cultus Aug. Vind. alio deinde
Ulrici consecravit. Ita annotavit tum pastor Ioci D.
propagatus; annunliationes in Marlliis bulla
MarcusBarlotius, alias Bcaufort. Qui nunc estpastor,
can., quaeputatur omniuni prinia.
et aedituus, examinati ame, ni praUerea noiunt.
29 Non fert animtts omues verbatim recensere Quid MarUj-
Vjbiprimum e vila excesserat S. Udalricus, sin- Martyrologiorum annunliationcs. Suffecerit digito rologiat

cas
 .

DIE QUARTA JULII 79

A eas monslrasse. nomanum sic habet : Augustae in rursum in prmjatione ad seculum 5 Act. Bened. AlCTOBR
Rhactia S. Udalrici episcopi, J. p.
mir» abstinentis, lar- pag. 07. Nonmajoris momenti essevidetnr S. Alba-
gitiUis et vigilanlia; ac mirarulorum gratia illustris. ni Marlgris canonizatio, de r/ua lcgitnr apud Spel-
Agit de codem Baronius, in Nolis, citans Bedam mannum tom. i Concil. pag. 290, hic leMus e Jie-
et Adonem (anctos). Martenius et Durandus in sidentiario, ut appellatur, codice Ms. Ciceslrensis
Anecdotis snis tom. 111, col. 1006, referunt anti- ecclesim : Anno Domini dccxciv sic scriptum de de-
quum Kalendarium ex Ms. Lyrensis monasterii, nariis S. Petri repcritur : OITa Rex Merciorum pro
in quo ad iv Non. Julii leyitur commemoratio imprtranda conizatione S. Albani Marlyris, Romam
sancti Oldalriri Episcopi. Prmterea rejerunt illum adiens tempore Adriani Papavl, elc. Nam diu ante
codices Florentini, Belinus, Grevenus, Molanus illud temptts hunc sanctum Chrisli Martyrem cul-
die iv Jtittit: quorumduo eum ctiam habent
ultimi tum fuisse, testantur Acta Martyrii, exIIistoriaBe-
die iv Julii; quo die illum quoque memorant varii dm lib. 1, cap. 6 et7 desumpta, qum data sunt ad
alii codices, qui commemorantur in Auciariis ad diem xxn Junii. Prmterea de auihcnlia dictm nar-
Vsuardum, non ita pridem editum; Cataloyus rationis non puto satis constare; cum nullo leyi-
Sanctorum Fcrrarii pag. 816; Appendix ad Mar- timo testimonio roboretur codicis vcl scriptoris fi-
tyroloyium Adoitis iv Julii; Acta nostra die se-
cunda Junii ex Ms. Leodicnsi S. Laurentii, et Ms. 32 Cmterum locus, quem sibi objicit Mabilio in S. Albani.

Florario, Beckius in suo Kalendario ; Denique Mar- supradicta Prmfatione, desumplus ex libro Mat-
tyrologia nichenoviense et Augustanum in tomo thmi Parisii, non di/jiculter
de Vita Offm secundi,
nostro septimo Junii edila. Mirum, quod in codice ab eodcm Mabilione sokitur ex eo, quod OfTa dica-
nosweydi locus deposilionis ponatur Constanlia tur convenisse Pontificem, non ad S. Albanum inter
I! v
pro Augusta Vindelicorum. Sanctos referendum, sed ad canonizandom et pbivi-
30 Pervulgata res est, non obtinuisse aprimor- LEGIANDLM CJUS monOSt Crium ACCTOniTATE Romani
I n. bullu <•«- diis nascentis Ecclcsim illummorem, qui jam du- Pontificis. Arctius stringere vidctur locus cjusdem
nonitationis dum in annumerandi hominesi cum opi-
wsu est, Parisii, qui inscrtus est Analectis de S.Albano
.s\ Udalriei
nione sanclitalis mortuos, catalogo Sanctorum ea tom. IV Junii pag. 161, his verbis : Offa igitnr Res
forma, solennitate, atque aliis adjunctis , qum piissimus . . . Romam tandem perveniens . . . Adriano
nuttc longa prmparatione, rigoroso examine, ac- summo Pontifici, sui causam adventus explicans, el

curatione suntina ac delectu in canonizalionibus de locosimul et beato Albano canonizando et magni-

Sanctorum tam quoad indagandas virtutes, quam ficando, crenobioque constituendo, devote precespor-

discutienda miracitla, adhiberi videmus. Multiim rigens, petitioni suas Romanam de facili curiam in-
quippe olitn hic valebat fama publica, vox populi, clina\i[.Scdtantanon apparet allati loci auctoritas,
jiidicium Episcoporum. Prius enimvero indubitatm ut commovere nos debcat ad desistcndum a priore
fidei monumentum, de solenni per nomanum Pon- sentcntia. Nam ut nihil dicam de laliore verbi ca-

tificemcanonizalione, non videtur posse. assignari, nonizandi significatu, in quo jortassissuam hic vo-
quam diploma Joannis XV, qui in frequenti plu- cem accipiroluitParisius; cum ident auctor totse-
rium Episcoporum conventu, Luitolfo Episcopo culis distet arc, qttaiii narrat. ittpote qui florueril
Awjusiano oratore, rcm illamproponente, Udalri- diimta.rat mcdio circilcr seculo dccinto tertio. qum-
cum, ejnsdem Luitolfi in episcopatu Augustano de. rere merito possumus, quo er fonte Itauscri' suarn

cessorem, Sanctorum satis solenniter adscripsit an- illam de tam prcepropera S. Albani canonizatione

no 093. Qua vero forma negolium hocfucrit actuiii, mctttioncm? Citr nullum cilet vetus insirumen-

pcrspicies ex litteris Joannis jam dicti, quas mox
inlegras prodttcemus. Proinde publtci hii-jus ritus
primordia ad fincm seculi deciini rcferenda arbi-
C
tramur; donec aut diploma, aut litterm, aut aliud
tum? Cur nttllum profcrat auctorem antiqttiorem:
Ontnia ista, ad faciendam fidem. hicin Parisio de-
firiiint; omnia inreniuiitur in canonizatione so- F
Irniii S. Udalrici non mirum itaque hanc nosprm
:

indubitatam, alque omnium »

instritmenlum alicunde eruatur, quod contra sua- illa tamquam veram,

deat. primam amplecli.

31 Lcgo quidem, Bcllarminum aliosquesolennem 33 Fatelur quidcm Mabilio in mcmorata Prmfa- aut B. Oth-
tione, rero propriis accedere id. quod Ekkehardus
moriwp <-
fuerit om- canonizationis ritutn ad anteriora tempora referre,
nium prima niniirtim ad ponlificalum Leonis 111, qui traditur de beato Olhmaro abbate scribit, eum auctoritate
an S. Swi- Romani Pontiticis in sanctum levatum fuisse. Sed
sanctorum cocttti annumerasse S. Stcibcrtuin Epts-
kerti
copum. Opinio hmc nititur duabus lilleris, apud aliud est, lerari aPontifice, ut sanctum; alitid. ut

Surium impressis; unis quidem Itixfridi, Trajec- sanctum solcnnitcr canonizari. Et sane laudatus
tensis ad nhenuin Episcopi, datis ad Ludyerum Mo- Mabilio rectc colliyit. hunc auct rem babila ra-
nasteriensem ; quibus petil, ut modum et ordinem tione sui temporis, nimirum seculi xi, quo Romani
mandct; Ponlilicis suflragium in levandis Sanctorum corpo-
elevationis et canonizatiouis istius scriptis
aliis vero, ipsius Ludgeri, petitionem exsequentis. rilms requiri solenat , locutum fuisse; et rcddn

Verum utrasque hasce litteras, tamquam contmen- Itanc rationcm ,

quod Iso monachus, hujus eleva-
oculalus et accuralus scriplor, eam a Saio-
titias, jam pridcm rcjiciendas probarunt Mu/ores tionis

mone Constantiensi Episcopo factum memoret, nulla

nostri in comm. prmv. vitw S. Ludgeri tom. 3 Mar-
Romani Pontilicis nienlione facta. Dcnique ro-
liipuij. 63S; a quibus deindc gradum faciuntad de-
lens pnclcrit Mabtlto tcstimonittm
Eyilwardt mo-
monstranda alia in canonizatione S. Swibcrli fig-
Durcliardi Bpiseopi Herlri-
menla. Prmcesserat Chrislophorus Browerus ni nachi, dc translationeS.
polcnsis. ab Ilugone Episcopo facta
cum conlensu
notis ad vilam S. Ludgeri, sccutusque deindc Mabi-
Bcncdicli vi, et imperatoris; quoniam, inquit, non
lio in Actis. Bened. seculi 3. part. i, pag. 243, el

ad
 ; .

So DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

AlCTORE ad canonizationem ; sed ad transhuioncm proprie lemerario ausu contra ea, quae ab hac noslra aucto-
J. P.
perlinet. Mnncul ilaque id, quod probandum sus- ritate pie ac lirmiter per hoc privilegium constituta
ceperam, primum hunc honorem, quosedis Aposto- sunt, contraire tentaverit vcl haec, quae a nobis ad
;

licm aucloritale Sancti, uttalcs, denunliarisolent, laudem Dei, pro reverentia jam dicti Episcopi statu-

obtiyissc S. Udalrioo. Quod liaud dubie ursit Liu- ta sunt, refragari, aut in quoquam transgredi ;
sciat,

tol/us prmdictus Uomm apud Ponlificem et sacrum se auctorilate beatiPetri, Principis Aposlolorum, cu-

Colleyium, utSancti Episcopi cultus, quem ipse in jus vel immerili vices agimus, anathematis vinculo

sola Augustana ecclesia insliluere poterat, et, sicut innodatum.

37 At vero, qui pio inluitu observator extiterit, be- pro soltnni
existimo, ibidcm summopcre promoverat, auctori-
cultu S. Vdat-
tate summi Ponti/icis lalius propayaretur. Notavit nedictionis graliam a misericordissimo Domino Deo
rici profertur

'etiam Castellanus in additionibus,etcorrectionibus nostro mullipliciter consequatur et asterna} vitae par-

suis ad Martyroloyium Romanum pag.966, Udal- ticeps efiiciatur. Scriptum est per manum Stephani

ricum fuissc primum, qui in Sanctorum ordinem notarii regionarii et scriniarii sanctoe Romanae Eccle-

relatus sit. Nunc accipe Bullam smpe dictm canoni- siae, inmense Februario, indiclione vi, nnno dccccx-
zationis, ad fidem Ms. exempli rcstitulam, atque a ciii. Ego Joannes, sanctae Romanae Catholicaeet Apo-
Velsero et Surio, deinde a Mabilione editam. stolicce Ecclesia; Episcopus, huicdecrelo, a nobis pro-

34 JoannesEpiscopus, servusservorumDei.omni- mulgato, consensi et subscripsi. Joannes, Episcopus

bus Archicpiscopis, Episcopis et Abbatibus'in Gallia sanctae Anagninae ecclesiae, consensi. Benedictus,
Bulla
et Germania commorantibus, salutem in Domino, ac Episcopus sanctae Piperniensis ecclesiae consensi. Do-

Apostolicam bencdictionem. Cum conventus csset fac- minicus, Episcopus sanctae Ferentinae ecclesiae, con-

tus in palalio Lateranensi pridie Kal. Februarias, re- sensi. Crescentius, Episcopus sanctae Sylvae candidae
B sidente Joanne sanctissimo Papa cum Episcopis et ecclesiae, consensi. Anniso, Episcopus sanctae Ceren-

pre^byteris, adstanlibus Diaconibus et cuncto clero, sis ecclesiae, consensi. Bonizo, Archipresbyter et Car-

surgens Reverendissimus Luitolfus, Augustae Epis- dinalis S. Stephani, consensi. Leo, Presbyter et Car-

copus, inquit : Domine, sanctissime Praesul, si vobis dinalis S. Nerei, consensi. Joannes , Presbyter et
placet, el omnibus Episcopis el presbyleris, hic resi- Cardinalis S. Damasi, consensi. Leo, Presbyter et
dentibus, libellus, quem prae manibus habeo, coram Cardinalis S. Sixti, consensi. Joannes, Presbyter et

vobis legalur, de vita et miraculis venerabilis Udal- Cardinalis sanctorum Apostolorum, consensi. Joan-

rici, sanctae Ecclesioe dudum Episcopi, et quid libi- nes, Presbyter et Cardinalissanctorum quatuor Coro-

lum vobisfueril, decernatur, quiaSpiritussancti tes- natorum, consensi. Joannes, Presbyter et Cardinalis

tatur praesentia et congregalio sacerdotum, certum S. Clementis, consensi, Crescentius, Presbyter et

esse, quod legimus : quia nec potest veritas nostra Cardinalis S. Cahxti, consensi. Benedictus, Archidia-

mentiri, cnjus in Euangelio isla sententia est : Ubi conus, Joannes, Diaconus et oblalionarius. Benedic-
duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, ibi et tus, Diaconus. Joannes, Diaconus. Hi omnes consen-
ego in medio corum. serunt et subscripserunt. Data mKal. Februarii, per
35 Quod cum ita sit; nam nec huic tam brevi nu- manum Joannis Episcopi sanctae Nepesinae ecclesia, et
euthtntica mero Spirilus sanctus deest, quanto magis eum nunc bibliothecnrii sanctae Sedis Apostolicae. Anno Pontifi-

interesse credamus, quando in unum convenit turba calus Domini nostri Joannis XVs anctissimi Papae oc-
Sanctorum : sanctum namque est pro debila venera- tavo, mense diclo, et Indictione vi. Hactenus Bulla,
tione collegium. Cumque perlecta esset vita pradicti in qua pro iii Kal. legerim ih Nonas; nisi malis cx-
sanctissimi Episcopi, ventum est ad miracula, qufesi- pungere numerum m, et Kalendas tantum Irgere
ve in corpore, sive extra corpus gesta sunt, videlicet utroque enim modo dies datm Bullm conciliaripo-
caecos illuminasse, daemones ab obsessis corporibus terit, cnm die inchoati conventus pro BuMa; qui
C effugasse, paralyticos curasse, et quam plurima alia in principio Bullm dicitur habitus Pridie Kalendas
signa gessisse, quae nequaquam.calamo et atramento Februarias. Nunc visum insigniora qumdam sancti
» dlustrala sunt. Quse omnia lepida satis urbanitate ex- Prmsulis nostri elogia subnectere.
polita recepimus, et communi consilio decrevimus
memoriam illius, id est sancti Udalrici Episcopi, af-
§ IV. Insigniora qutedam S. Uldarici elogia
fectu piissimo et devotione fidelissima venerandam :

quoniam et miracula.
adoramusetcolimusreliquias Martyrum
sic

Bt Confessorum, ut eum cujus martyres et Confesso-

res sunt, adoremus;
redundel in Dominum; qui dixit
honoramus servos, ut honor E lcgans imprimis in laudem S. Udalrici elogium
Quali tlogio
: Qui vos recipit, concinnavit Gaspar Bruschius, poetalaureatus, sic
me recipil; ac perinde nos, qui (iduciam nostrae jus- enuntians in catalogo Episcoporum Augustano-
litia; non habemus, illorum precibus et meritis apud rum : S. Udalricuspatre Hugobaldo, ComiteKibur-
clementissinnim Deum jugiter adjuvemur. gensiac Dillingensi, matre vero Herbirga (alii Diet-
36 Quia divinasaluberrima praceptaetsanctorum bergam vocant) Comitissa Veringensi, edilus.
In
a Joanne X f canonum ac venerahilium Patrum inslabant cfficaci- monasterio Sangallensi nb cximiffi doctrina; et snpien-
PP.
documenla omnium ecclesiarum Dei pio conside-
ter monacho quodam Wanningo,
tiaj liberaliter cum in
rationis inluitu, imo apostolici moderaminisannisu, Grammaticis, tum in sacris litteris institutus est.
Po-
utilitatum commoditalem, atque firmitatis perficere stca S. Adalbero, Episcopo Augustano commendatus,
integritatcm, quatenus memoria Udalricijam prafati illia legationibus et consiliisfuit, a quo Romam ali-
venerabilis Episcopi, divino vultui dicala exislat, et quando ad Pontificem Maximum Marinum missus, ita
in laudibus Dei diulissime pcrsolvendis semper va- Pontifici sapicntia, doctrina et virtus ejus placuit, ut
leat proficere. Si quis interea, quod nou credimus, statim eum Adalbero Episcopo vellet in guhernalione

Episcopatus
 DIE QUARTA JULII 8i

A episcopatns succedere ; quemhonoremsummahumi- gressionibus cum in dies majorem laudem collegisset, AtCTOIIF
litate deprccatus est. Domum reversus, apud paren- landem Augtistae Vindelicorum Episcopus creatur.
I. P.

tes pie vixil , donec anno Domini dccccxxiii ab Qua administratione suscepta, lotus iu id incubuit,
Impcratore Henrico Aucupe, Augustana; nrbis con- ut, quem beatus Paulus Episcopum expressit, illum
stitueretur Episcopus. Ibi sapienter, pie, fideliter ac vitae exemplis, castissima religione, divintc pictalis
utilissime praefuit annispene quinquaginta. officiis, omnitiuc episcopali sanctitate perpetuo imi-
39 Hcnrico Aucupi in Imperatorem electo, oppo- taretur. Abstinentia enim magna fuit et admirabili;
uidaricum suit sese Arnoldus quidam, seditiosus Bavarorum carnibus non vescebatur, humi cubabat, Vili stra-
S.
nonoret Bru- p ux . Hunc ad pacem et publicam tranquillitatem mento subjecto : erga omnes hospitalitate ac libera-
schius,
conservandum exhorlatus est S. Ulricus, qui visio- litate usus, tum erga pauperes imprimis, quos in
nem viderat, in qua ostenderat Deus S.Ulrico, Ar- mensa convivas semper adhibuit. Religionis causa
noldum Ducem, armatum quidem, sed ita, ut gladio aliquoties ad limina Apostolorum Romam peregri-
deesset capulus : quo significatum est, non gesturum natus est. His aliisque religiose sancteque factis, ac
eum gladium, hoc est, imperialcm clignitatem, quam miraculis praeterea multis, quibus illius sanclitatem
ambiret et sediliose appeteret. Anno dccccliv adfuit notam Deus esse voluit, tertium et ocluagesimum
Imperatori Ottoni magno, pugnanti contra Hunnos, annum agens, ad praemium abiit in caelum die iv
qui jam totam Bavariam incendiis ac rapinis vasta- Nonas Julii annoChristi dcccclxxiii. Anno ante obi-
rant. Horum innumeraj copife, feliciter prope Augus- tum xviii, prcelio interfuit, quo Otto Magnus Impe-
tam ab Ottone Migno caesas ac profligatae sunt. In rator Hungaros, qui Augustam obsidione cinxerant,
hac pugna amisit S. Ulricus fratrem, Theobaldum, internecione cecidit. Quo tempore Uldalricus inter
aliis Reginobaldum dictum, Comitem Dillingensem, medios lelorum jactus, sacerdotati stola tectus voli-

U strenuum bellatorem : cujus filium Richovinum Im- tabat, et Crucem sibi tlivinitus missam ab Angcio E
perator Otto feudis ejusdem comitatus Dillingensis accepit. Quid de Cruce per Anyelum, utprmten-
investivit. Postea S. Ulricus urbcm Augustanam am- ditur, ad S. Udalricum delala sentiamus, dicetur
pliavit, includens mcenibus templum S. Afrae, misere poslea in paragrapho 0.

vastatum ab Hunnis, quod ispse eleganter instaura- 42 Suam quoque in laudes S. Udalrici symbolam Vetseriu

vit, et in eo sibi vivus adhuc sepulturam elegit. Id contulere Bucelinus in Menoloyio Benedictino;
templum hodie S. Ulrici templum appellant, quod in Ghinius in Canonicorum Natalibus et Marcus Vel-

summitate urbis est longe maximum et auguslissi- serus, ita in sao Proamio alloquens Clerum Au-
mum. yustanum : Ecclesia vestra, inquit, antiquissimis

40 ^dilicavit eo loco, ubi caesi essent ab O-ttone temporibus Martyrum sanguine, quae Dei bonitas,
Magno Hunni, in perpetuam ejus victoriae memoriam, fundata et consecrata, multos deindeEpiscopostuIit,

monialium ccenobium S. Stephani, cujus loci abba- exemplum fidelium in verbo, in conversatione, in

tissam primam constituit cognatam suam, Dominam charitate, in fide, in castitate. Quos cum roligiose

Eleysiniam Comitissam Dillingensem, pudicissimamac vivos venerata, tum vita sanctorum nominis memo-

honestissimam puellam. Appellavit hoc monasterium, riam sacrasque corporis reliquias ,

pie asservatas,

S. Stephani ccenobium ,
quod Regem Hunnorum eximio cultu est prosecuta. Unus autem prae cete-

captum, eo loco, sacro baptismatc abluisset, eumque ris Udalricus, natus ante annos abhinc amplius sep-

Stephanum nominasset. Construxit idem S. Ulricus tingentos, ita eminuit, ut ceterorum famam haud
equidem fregisse, magnis tamen post se spatiis reli-
S. Joannis etiambasilicam. Obiit plenus tlierum anno
quisse videri possit. Apud Augustanos praecipue, sed
aetatis suae lxxxiii; v [iv] Julii, anni a nato Christo,

humani generis Redcmptore , dcccclxxiii ,

quo et apud reliquas Christiani orbis genles universas.
Augustani profecto a mttltis retro seculis, ab eo fere
anno Otto etiam Magnus ex hac vita emigrasse legi-
tempore, quo is rebus humanis exemptus est, hono-
C tur Memlebenio, Thuringiae ccenobio, ad Unste-
in
remilli, qui homini, caelestium religioni consecrato,
rum amncm sito. Sepelitur honorifice a S.Wolfgango.
summus haberi potest, impartiti sunt. Nam civitatis
Episcopo Ratisponensi, agnato suo, in S. Afra;, a se
Patronum publico consensu appellavere. Quo in con-
postea cognominato templo. Praefuit aliquanclo Utten-
silio, quam illustres causas seeuti fuerint, nihil atti-
burrhano etiam ccenobio. Observat Vclserus in notis
net hoc loco disserere. Istae, quae pras raanibus sunt,
ad vitam S. Udalrici, Bruschium scribere, monas-
commentationes explicabunt. De me habeo dicere,
terium S. Stephani, dequosupra, circaan. dcccclxvi
me, qui Augustanus sum, et fama tanti Viri et ho-
conditum fuisse; sed inepte adderc Stephamiin ,

nestissimo Patroni titulo excilatum motumque esse,

Ungarorum Regem ibi a S. Udalrico baptizatum.
,

ut in ejus historiam mihi diligentius censuerim in-

Plane inepte id dicit Bruschius. Stephanus quippe
quirendum.
Rew Hunyarim, non nisi post mortem S. Udalrici
43 Trithemius, omnibus liis sancti Episcopi no- iriiheinius.
lidcm catholicam amplcxus est.
stri cncomiastis. prmluxerat, paucis verbis
multa
41 Carolus Stenyelius in imayiuibus
Sanctoram
paucioribus nostri Episcopi complexus in Cltronico Hirsauyiensi ad annwn9S4:
SkngtHiis, Ordinis S. Benecdicti,
Udal-
no- Hilline Augustensis Episcopus moritur, ctii S.
adornavit eloyium, sic scribens : S. Udalricus ferme
rictis in pontificatu succedens, prsftlit annis l,
pie institutus, in
bili loco natus, ab ineunte ffitate
Puer ab vir aeternamemoria digims, qui multis et in vita el
omni vila Christianis virtutibus pr;eluxit.
peromnia
post mortem miraculis ciartis ellulsii, Deo
omni intemperantia refugit habilu, incessu, etvultu :
conscripta plc-
charus, cujus gesta in uno volumine
morum gravitatem pr» se tulit. Adulla jam a;late in
nissime habentur.
ccenobio S. Galli religiosis monachis in discipiiiiam
rcro inyens se aperil campus
e.iritrrendi. „ntraeiu S ,
tum in ecclesiasticae disci- 44 Jam (

tradilus, cum in litleris,

comnwnoralionem mi-
Virtutum igitur pro- in laudem S. Udalrici p»
plinas studiis miritice profecit,
L pido,
Julii Tomus II.
 .

8o DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

AirroRF ad canonizationem ; sed ad translationem proprie lemerario ausu contra ea, qua3 ab hac noslra aucto-
J. P.
perlinet. Maneut ilaque quod probandum sus-
id, ritale pie ac firmiterper hoc privilegium constituta

ceperam, primum liiinc honorcm. quo sedis Aposto- sunt, contraire lenlaverit ; vel hacc, quffl a nobis ad

licm auciorilate Sancti, utlalcs, denunliarisolent, laudem Dei, pro reverentia jam dicli Episcopi statu-

obtiijissc S. Udalrico. Quod liaud dubie ursit Liu- ta sunt, refragari, aut in quoquam transgredi ; sciat,

tol/us prmdictus Romm apud Pontificem et sacrum se auctorilale beati Petri, Principis Aposlolorum, cu-

Colleyium, utSancti Episcopi cultus, quemipse in jus vel immerili vices agimus, anathematis vinculo

sola Auyitslaiiaecclesia institiierepotcrat, et, sicut innodalum.

37 At vero, qui pio inluitu obscrvator extiterit, be- pro solenni
exislimo, ibidcm summopere promoverat, auctori-
cultuS. Viial-
tate summi Ponti/icis lalius propagarctur. Notavit nediclionis graliam a misericordissimo Domino Deo
rici profertnr
nostro muliiplieiler consequatur et ffltBTOffl vitae par-
'etiam Castcllanus in additionibus,etcorrectionibus

suis ad Martyroloyium Romanumpay. 066. Udal- ticeps efiicialur. Scriptum est per manum Stephani

ricum fuissc primum, qui in Stmctorwn ordinem notarii regionarii et scriniarii sanctae Romanae Eccle-
relatus sit. Xunc accipe Bullam smpe dictm canoni- siaj, in mense Februario, indiclione vi, anno dccccx-
zalionis, ad /idcm Ms. exempti rcslilutam, atque a ciii. Ego Joannes, sanctae Romanae Catholica; et Apo-

Velseroet Surio. dcinde aMabilione edilam. stolicre Ecclcsiaj Episcopus, huicdecrelo, a nobispro-

34 Joannes Episcopus, servusservorumDei, omni- mulgato, consensi et subscripsi. Joannes, Episcopus

bus Archiepiscopis, Episcopis et Abbatibus'in Gallia sanclaj Anagninae ecclesiae, consensi. Benedictus,
Bullir
et Germania commorantibus, salutem in Domino, ac Episcopus sanctae Piperniensis ecclesiae consensi. Do-

Apostolicam benedictionem. Cum conventus csset fac- minicus, Episcopus sanctas Ferentinae ecclesiae, con-

tus in palalio Lateranensi pridie Kal. Februarias, re- sensi. Crescentius, Episcopus sanctae Sylvae candidae
B sidenle Joanne sanctissimo Papa cum Episcopis et ecclesiffi, consensi. Anniso, Episcopus sanctae Ceren-

pre$byteris, adstantibus Diaconibus et cuncto clero, s is ecclesiae, consensi. Bonizo, Archipresbyter et Car-

surgens Reverendissimus Luitolfus, Augustae Epis- dinalis S. Stephani, consensi. Leo, Presbyter et Car-

copus, inquit : Domine, sanctissime Praesul, si vobis dinalis S. Nerei, consensi. Joannes , Presbyter et
placet, et omnibus Episcopis et presbyleris, hic resi- Cardinalis S. Damasi, consensi. Leo, Presbyter et
dentibus, libcllus, quera prae manibus habeo, coram Cardinalis. S.Sixti, consensi. Joannes, Presbyter et

robis legatur, de vila et miraculis venerabilis Udal- Cardinalis sanctorum Apostolorum, consensi. Joan-

rici, sanclae Ecclesia* dudum Episcopi, et quid libi- nes, Presbyter et Cardinalissanctorum quatuorCoro-

lura vobisfuerit, decernalur, quiaSpiritussancti tes- natorum, consensi. Joannes, Presbyter et Cardinalis

tatur prasentia et congregalio sacerdotum, certum S. Clementis, consensi, Crescentius, Presbyter et

esse, quod legimus : quia nec potest veritas nostra Cardinalis S. Cahxti, consensi. Benedictus, Archidia-

mentiri, cujus in Euangelio ista sententia est : Ubi conus, Joannes, Diaconus et oblationarius. Benedic-
duo vel tres congregati fuerint in nomine raeo, ibi et tus, Diaconus. Joannes, Diaconus. Hi omnes consen-
ego in medio eorum. serunt et subscripserunt. Data iii Kal. Februarii, per
35 Quod cum ita sit; nam nec huic tam brevi nu- manum Joannis Episcopi sanctae Nepesinae ecclesia, et
luthtntica mero Spirilus sanctus deest, quanto magis eum nunc bibliothecarii sanctae SedisApostolica3. Anno Ponlifi-
interesse credamus, quando in unum convenit turba catus Domini nostri Joannis XVs anctissimi Papae oc-
Sanctorum : sanctum namque est pro debita venera- tavo, mense dicto, et Indictione Vi. Hactenus Bulla,
lione collegium. Cumque perlecta esset vita praedicli in qua pro iii Kal. leyerim iii Nonas; nisi malis cx-
sanclissimi Episcopi, ventum est ad miracula, quae si- punyere mimerum m, et Kalendas tantum Iryere ;
ve in corporc, sive extra corpus gesta sunt, videlicet utroque enim modo dies datm Bullm conciliari po-
caecos illuminasse, dtemones ab obsessis corporibus terit, cnm die inchoati conventus pro Biilla; qui
C effugasse, paralyticos curasse, et quam plurima alia in principio Bullm dicitur habitus Pridie Kalendas
signa gessisse, qua; neqnaquam .calamo etatramento Februarias. Nunc visum insiyniora qumdam sancti
* illustrata sunt. Quas omuia lepida satis urbanitate cx- Prmsulis nostri eloyia subnectere.
polita recepimus, et communi consilio decrevimus
memoriam illius, id est sancti Udalrici Episcopi, af-
§ IV. Insigniora qusedam S. Uldarici elogia
fectu piissimo et devotione fidelissima venerandam :

quoniam et miracula.
adoramusetcolimusreliquias Marlyrum
sic

et Confessorum, ut eum cujus martyres et Confesso-

i-es sunt, adoremus; honoramus servos, ut honor E,ileyans imprimis in laudem S. Udalrici eloyium
Quali clogio
redundet in Dominum; qui dixit : Qui vos recipit, concinnavil Gaspar Bruschius, poeta laureatus, sic
me recipit; ac perinde nos, qui fiduciam noslrae jus-
enuntians in cataloyo Episcoporum Auyustano-
litia; non habemus, illorum preeibus et merilis apud rum S. Udalricuspatre
: Hugobaldo, ComiteKibur-
clemenlissimum Deum jugiter adjuvemur. gensiac Dillingensi, matre vero Herhirga (alii Diet-
36 Quia divinasaluberrima praeceptaetsanctorum bergam vocant) Comitissa Veringensi, editus. In
o Joannt II' canonum ac venenibilium Patrum instabant cfTicaci- monasterio Sangallensi ab eximiae doctrinffl et sapien-
PP.
ler documenla omnium ecclesiarum Dei pioconside- monacho quodam Wanningo, liberalitcr cum in
tiae
rationis inluilu, imo apostolici moderaminis annisu,
Grammalicis, lum in sacris litteris inslitutus est. Po-
utilitatum commoditatem, atque firmilatis perficere stea S. Adalbero, Episcopo Augustanocommendatus,
integrilaiem, quatenus mernoria Udalricijam prafaii
a legationihus et consiliisfuit, a quo Uomam ali-
illi

venerabilis Episcopi, divino vullui dicala cxisiai, et quando ad Ponlificem Maximum Marinum missus, ita
in laudibus Dei diutissime persolvendis sempcr va- Pontifici sapicntia, doctrina et virtus ejus
placuit, ut
leat prolicere. Si quis interea, quod non credimus, statim eum Adalhero Episcopo vellet in gubernalione

Episcopatus
 , .

DIE QUARTA JULII. S1

episcopatus succedere ; quem honorem summa humi- gressionibus cum in dies majorem laudem collcgisset, Accro»r
P
litate deprccatus est. Domum reversus, apud paren- tandem Augustae Vindelicorum Episcopus creatur. '" '

tes pie vixit , donec anno Domini dccccxxiii ab Qua administratione suscepta, totus io id incubnit,
Imperatore Ilenrico Aucupe, Augustanae urbis con- ut, quem beatus Paulus Episcopum expressit, illum

stitueretur Episcopus. Ibi sapienter, pie, fideliter ac vitae exemplis, caslissima religione, divinae pielatis
utilissime prajfuit annis pene quinquaginta. offlciis, omnique episcopali sanctitate perpetuo imi-
39 Henrico Aucupi in Imperalorem electo, oppo-- taretur. Abstinentia enim magna fuit et admirabili;

S. uldaricum suit sese Arnoldus quidam, seditiosus Bavarorum carnibus non vescebatur, humi cubabat, Vili stra-
honoret Bru- Dux. Hunc ad pacem mento subjecto erga omnes hospitalitate ac libera-
et publicam tranquillitatem :

schius
conservandum exbortatus est S. Ulricus, qui visio- litate usus, tum erga pauperes imprimis, quos in

nem viderat, in qua ostenderat Deus S.Ulrico, Ar- mensa convivas semper adhibuit. Religionis causa
noldum Ducem, armatum quidem, sed ita, ut gladio aliquoties ad limina Apostolorum Romam peregri-
deesset capulus : quo significatum est, non gesturum natus est. His aliisque religiose sancteque factis, ac
eum gladium, hoc est, imperialem dignitatem, quam miraculis praeterea multis, quibus illius sanclitatem
ambiret et seditiose appeteret. Anno dccccliv adfuit notam Deus esse voluit, tertium et octuagesimum
Imperatori Ottoni magno, pugnanti contra Hunnos, annum agens, ad praemium abiit in caelum die nr
qui jam totam Bavariara incendiis ac rapinis vasta- Nonas Julii annoChristi dcccclxxiii. Anno ante obi-
rant. Horum innumerae copiae, feliciter prope Augus- tum xvin, praelio interfuit, quo Otto Magnus Impe-
tam ab Ottone Migno caesae ac profligatae sunt. In rator Hungaros, qui Augustam obsidione cinxerant,
hac pugna amisit S. Ulricus fratrem, Theobaldum, internecione cecidit. Quo tempore Uldalricus inter
aliis Reginobaldum dictum, Comitem Dillingensem, medios telorum jactus, sacerdotali stola tectus voli-

strenuum bellatorem : cujus filium Richovinum Ira- tabat, et Crucem sibi divinitus raissam ab Angelo E
perator Otto feudis ejusdem comitatus Dillingensis accepit. Quid de Cruce per Angelum, utpreeten-
investivit. Postea S. Ulricus urbem Augustanam am- ditur, ad S. Udalricum delala sentiamus, dicetur
pliavit, includens mcenibus templum S. Afrae, misere poslea in paragrapho 0.

vastatum ab Hunnis, quod ispse eleganter instaura- 42 Suam quoque in laudes S. Udalrici symbolam lefaerus

vit, et in eo sibi vivus adhuc sepulluram elegit. Id contulcre Bucclinus in Menologio Benedictino;
templum hodie S. Ulrici templum appellant, quod in Ghinius in Canonicorum i\'atalibus et Marcus Vel-
summitate urbis est longe maximum et auguslissi- serus, ita in suo Prooemio alloquens Clerum An-
mum. gustanum : Ecclesia vestra, inquit, antiquissimis

40 jEdilicavit eo loco, ubi caesi essent ab Ottone temporibus Martyrum sanguine, quae Dei bonitas,
Magno Hunni, in perpetuam ejus victoriae memoriam, fundata et consecrata, multos deinde Episcopos tulit,

monialium ccenobium S.Stephani, cujus loci abba- exemplum fidelium in verbo, in conversatione, in

tissam primam constituit cognatara suam, Dominam charitate, in fide, in castitate. Quos cum roligiose

EleysiniamComitissamDillingcnsem.pudicissimamac vivos venerata, tum vita sanctorum nominis memo-

honestissimam puellam. Appellavit hoc monasterium, riam sacrasque corporis reliquias ,
pie asservalas,

S. Stephani ccenobium ,
quod Regem Hunnorura eximio cultu est prosecuta. Unus autem prae cete-

captum, eo loco, sacro baptismate abluisset, eumque ris Udalricus, natus ante annos abhinc amplius sep-
Stephaimra nominasset. Construxit idem S. Ulricus tingentos, ita eminuit, ut ceterorum famam haud
S.Joannis eliambasilicam. Obiit plenus dierum anno equidem fregisse, magnis tamen post se spatiis reli-

aetatis suae lxxxiii; v [iv] Julii, anni a nato Christo, quisse videri possit. Apud Augustanos praecipue, sed

humani generis Redemptore , dcccclxxih ,

quo et apud reliquas Christiani orbis genles universas.
anno Ollo etiam Magnus ex hac vita emigrasse legi- Ausustani
c profecto a mullis relro seculis, ab eo fere
r
p
tur in Memlebcnio, Thuringiae coenobio, ad Unste- tenipore, quo is rebus bumanis exemptus est, hono-

rum amnem sito. Scpelitur honorifice a S.Wolfgango. remilli, qui homini, caelestium religioni consecrato,

Episcopo Ratisponensi, agnato suo, in S. Afrae, a se snmmus haberi potest, impartiti sunt. Nam civitatis

postea cognominato tcmplo. Pnefuit aliquando Utten- Patronum publico consensu appellavere. Quo in con-

burrbano etiam ccenobio. Observat Velserus innotis silio, quam illustres causas secuti fuerint, nihil atti-

ad vitam S. Udalrici, Bruscliium scribere, monas- net hoc loco disserere. Istse, quae pra manibus sunt,
teriumS. Stephani, de quo sitpra, circ&an. dcccclxvi commentaliones explicabunt. De me habeo dicere,
conditum fuisse; sed inepte addere Stephanum ,
me, qui Auguslanus sum, et fama tanti Viri et ho-

Ungarorum Regem , ibi a S. Udalrico baptizatum. neslissimo Palroni tilulo excitatum molumque esse,

Plane inepte id dicit Brusckius. Stephanus quippe ut in ejus historiam mihi diligentius censuerim in-

Rex Ilungarim, nonnisipost mortem S. Udalrici quirendum.

fidem catholicam amplexus est. 43 Trithemius. omnibus his sancti Episcopi no- rrithemius.

Carolus Stcngelius in imagvnibus Sanctorum stri encomiastis. prxlu.rerat. paucis rerbis multa
41

Stengelius Ordinis S. Benecdicli, paucioribus nostri Episcopi comple.rus in Chronico Ilirsaugiensi ad annuiii 9S4:

S. Udalricus no- Hiltine Augustensis Episcopus moritur, cui s. Udal-

adornavit elogium, sic seribens :

bili loco natus, ab ineunte aetate pie institutus, in ricus in pontilicatu succedens, pnefuit annis ferme l,

omni vita Cbrislianis virtutibus pneluxit. Puer ab vir aeterna memoria diguus, qui muliis et in viia el

omni intemperantia refugit habitu, ineessu, et vultu :

post morlem miraculis clarus eiliilsil, Deo peromnia

morum gravilatem pras se tulit. Adulla jam aslate in charus, cujus gesla in uno volumine conscripta ple-

coenobio S. Galli religiosis monacbis in disciplihani nissinie habenlur.

tradilus, cum in litteris, tum in ecclesiasticce disci- Jamrero ingcns sc apcnl canipus ercurrendi
44 c,,,,,,-,,,-/,,,,

plinae studiis mirilice profecit. Virtutum igitur pro- in laudem S. Udalrici per commemorationem mi-

julii Tomus II.

L pido,
 82 DE S. ULDARICO EPISC. ET CONFESSORE.
tamquam nequitia reverbcratum, avcrlebal. Nobis
Adctoki raculorum, qum aliunde eruta Ituc congessi; post
vero, cur hocfaceret percontanlibus, ac Domini, cum
I. P.
vitam daturus alia plurima, qum continuata serie
monachus publicanis et peccatoribus manducanlis cxemplum
a Yelsero et Surio edita sunt. Fuit olitn

Udalricum Augustm proponentibus; Ipsum, inquit, Deum testor, non

quidam ad Afram seu ad S.
S.

Vindelicorum, nomine Udalschalcus, quem Mabilio causa despectionis me hoc agere, sed timoris; quod

ejusdem loci abbalempostea fuisse ab anno mcxxvi etiam rivus iste mei prodit sudoris.

atf mcxlviii, refert in observationibus prmviis ad 48 Siquidem, ut unum ex plurimis dicamus, duos arcana cor-
diumnoscens.
Yitam S. Udalrici, Bruschio de Monast. Germanim forte supervenientes aspiciens clericos, unum allo-

pag. 137 rersa ejus obitum ad annum H51 exten- quitur, alterum abominatur. A circumstantibus ro-

librum de dissidio gatur, ut ct alterum intueatur : Ecce, inquit, annuo

dente. Vldalschaicus ille scripsit

inter Henricum Episcopum August. et Eginonem vestrae precationi; sed vos, amabo, huic meae par-
Abbatcm S. Udalrici exorto, in tomo llCanisii edi- cite affliclioni. Facies enim pallebat, sudor per tolum

tum, ubi inter alia, qum narrat, qumdatn S. Udal- corpusculum decurrebat. Nosquasipcenitentiaducti,
rici miracula commemorat, quibus interfuisse se tristabamur quidem in doloris compassione, sed lae-

significat, qum huc transfero : Turbis aliquando ad tabamur in dubiae rei comprobatione. Vigilantius

festum palroni nostri S.Udalrici undique versum autem de clericorum sciscitantes conversatione, ve-

confluentiljus, quidam homo, novem jam annis et raciter didieimus, eumdem, quem puella detesta-

dimidio ita contractus, ut planlis pcdum natibus vclut batur, monachum fuisse, sed habitum clerici, potiori

innatis videretur, asello vectus advenit. Cujus etiam abjecto, induisse. Sed ne aliquis objiciat, hanc illos

asini dorso digiti pedum sessoris impressicerneban- prius cognovisse, idepque in utriusque pensalione

tur, ut quantum vitium naturae dominaretur huma- nihil miraculi extitisse ; exceptis veris, ut oslensum

na\ et ex animalis vulnere, contra uaturam scilicet est, indiciis, quae fidem dare poterant dictis, pluri-

iofliclo, colligatur. morum occultiora detegebat peccata, quae nonnum-

45 Hic, nobis Missarum solennia ad altare S. Udal- quam per confitentes vere sibi probavimus revelata.
ad tumbam rici celebrantibus, manibus reptans et genibus, ad 49 Haec, dum in ecclesia noctes ac dies pene, mirabililer ab
S. Udalrici infirmitate
sepulcrum B. Afrae pervenit, ibique spe aliquantula orationum instantia continuare, quailam die ves-
restitula;
sanilatis, ut postea ipse retulit, orationem fudit. In- pertina hora reptando circa memoriam B. Udalrici

terim animo occurrit, artus jam diu contractos velle ad altare usque provolvitur : cujus pallam cum ge-
distendere, maxime, cum gravius, quam solebant, niculans tetigisset, repente locus, quo hacrebat, mo-
coepissent dolere. Tota ergo nitens virlute, planlas vetur, ita ut puella acrius laberetur. Ad cujus erec-

vix modieum e carnium cavernis, potuit removere. tionem circumstanles accurrunt, claudam cx more
Nervi vero se paulatim extendentes, crepitare audie- sessum componunt. Tum illa : Statuile, inquit, me
bantur ; ita ut cremium aridissimum confringi puta- super pedes meos, quia Dominus direxil gressus

retur. Tum ipso, prae dolore nimium vociferante, a meos. Illis hoc non sine admiratione facienlibus, et,

populo irruente sustollitur, et ad tumbam S. Udalrici ne caderet, adhuc retinentibus, reliclis omnibus
defertur; ubi cum diutiussine voceetmotu jacuisset, progreditur, et quasi alienis pedibus nulando pri-

subito pectus ccepit intumescere, ila ut cuncta cor- mum abutitur, sed in brevi tota natura restituitur.

poris interiora ibi limerentur erumpere. Nec mora, in turbas rapitur, et, sicut esl humana
46 Quapropter cunctis adstantibus, animae egres- curiositas, hilarior, cujus hanc domus promeretur.
sanatus.
sum preestolantibus, saepe dictus pater monasterii Comitatur epulas lascivia, hauriuntur innocentis au-
[Egino abbas,] salviae folio muti linguae supposito, ribus vaniloquia, attrahitur scurrilitate pueritia, mi-
interrogat, quomodo valeat. Bene, inquit, Domine, nuitur boni specie gratia : Deo tamen propilio,
bene; si tantum curam babebilis de me. Exinde dolore corripitur acerrimo, attenuatoque diuturna
'
Pater accepit eum in sua. Nondum septem diebus castigalione corpusculo, in Domini confessione a
completis, clero et populo convenienlibus, crucem praesenti nequam eripitur scculo.
iste, tam diu vermis et non homo, per medium ci- 50 Mulier quaedam Augustensis, non ignota civis, uli eliam cw-
vitatis portabat; cunctisque, Deum magno cum tri- nebula obducitur cscilatis, octo et eo amplius, visu ca.
pudio glorificantibus, quia perfectae sanitati reddi- privatur annis. Quae dum solito ad B. Udalrici se-
tus esset, saltibus lactitiaj demonstrabat. pulcrum quodam die bumili prosterneretur suppli-
47 Puella quoque septennis, ex utero matris clau- catione, subita totam clamore replevit basilicam,
Puella se- da, parentibus comitantibus, ad eumdem omnes adredditam
perducitur invitans sibi lucis gratiam. Fama
ptennis
locum ; de quo et si plura mira et liuic aetati insolita. universam convocat civitatem, Domini laudantcm
idoneis attestantibus personis cognovissemus; nos super tam evidenti miraculo pietatem.
tamen ea tantum qua; vidimus, subnotare curavimus. 51 Pater idem, cui nosler servit stylus, teslatur, et mutux.
Cum esset, ut dictum est, debilis el imbecillo corpu- se quemdam mutum vidisse ad saepe dicti sancli Udal-
sculo, austeriori maxime vescebalur cibo, pro ma- rici mausoleum consedisse, cui repenlcsolutis linguae
gnis deputansdeliciis, si quando reficiebatur ovorum vinculis, loquendi sit restitua facullas per indicium
edulio vel lactis. Jesunomen in ore jugiler volvebat, currentis ex ore sanguinis.
angelico polius quam humano vultu resplendebat. 52 Habemus Ms. a
P. Joanne Gamansio Irans- mutus alter et

Ultra omne desiderium quotidiedominicum delecta- missum, plurium miraculorum collectionem com- surdus .

batur percipere Sacramentum, cui et quanta reve- plexum, quorum alia apud Velscnm et Surium
rentia seu lacrymarum compunctione approximabat, edita extant, tametsi non eodem ordine, quo in
'nspicientium crebrius conscienliam judicabat, per- dicto Ms. leguntur; alia ibidem desiderantur, qum
sonas hominum juxta vitae meritum pensabat, dum idcirco hie recensebo. Talibus ac tanlis miraculorum
quosdam libenter adspiciebat, aquibusdam oblulum, praconiis ubique divulgatis, quidam bomines de op-

pido-
 :

DIEQUARTA JULII. 83

pido, Mcnnichingcn nuncupato, sobolem suarn, offi- 1 iir inpsalmo: Vides, quoniam in laborem et dolorem Aocwra
J'
cio linguai carentem, et auditu privatam, debilem- consideras. Et item : Tibi derelictus est pauper,

que pedibus, et ut breviter inhotescat, qua nihil clementcr eum ab hisce eripere [voluit ] aerumnis.

umquam miserius in hac vita extitit, ad memoriam Igitur dum exorat B. Udalricum, opem ut fcrat
B. Udalrici deducunt; sensum enim amiserat, quando egenis, inter Missarum solennia solvitur vinculum
eclipsis solis facta est, limore pertcrritus, et in ea linguae filii, et uxoris gressus redintegratur.

calamitate duodecimum agebat annum.Hunc itaque, 58 Catervatim per singulos dies, ecclesiam S. Curantur
c ' a" d i-
tam mirabititer occullo Dei judicio flagellatum pa- Udalrici populorum turmis adeuntibus, homines
,

rcntes ipsius, ut dictum cst, advehunt, scientes ne- variis languoribus detenti, pariter cum illis inferun-

minem essc, cui tam gloriosus sacerdos apud Deum tur. Inter hos quidam aegrotus, viribus corporis

non possit propitiari. Potest utique, sed plerumque omnino destitutus, cum duobus claudis, quorum
non vult; quia dubia fides quEerentium id non me- unus in cellula bajulatur; alter,ubicumque gressum

retur. Isti vero in corde suo nil haesitantes, egenum figit; nec non etduae mulieres a primordio nativita-
juxla sepulcrum sancti Viri collocdnt, suaegratiae, suae tis suae recto incessu carentes, gratia recuperandae

potestali, suo demum medicamini illum dantes. Igitur sanitatis intromittuntur. Et hi omnes in spiritu hu-

finilisMatutinorumofficiis,quimutuset surdusfuerat, militatis et corde contrito juxta sepulcrum B. Udalri-

balbutit; ac [propere] assistentes rogat, ut erigatur ci excubantes, una eadem die medelam percipiunt,

quibus annuentibus, considerarunt incolumem, nec et in propria cum gaudio revententur.

sui auxilio egentem, ac in uno liomine quatuor mi- 59 Quidam a nativitate proesentis seculi orbatus ccecus a nati-
''"«'«•
racula simul perpetrata mirantur. lumine, ad sepulcrum B. Udalrici delituerat, e\
B 53 Fit in populo ingens exultatio, voces extollunt intimo corde deposcens, se adjuvari. Cui venerandus e
debilis et cm~ in jamque ad malricem ecclesiam ire
excelso ;
Pontifex solita ejus clementia apud Deum non de-
cus a nalivi-
disponunt, miris miranda succedunt siquidem :
dignatur suffragari. Etenim dum aliquandiu orat,
late,
benignissimus Athleta Dei, qui semper plenus erat aperiuntur oculi ejus, et mundum, quem numquam
misericordiae operibus, deside rium ipsorum clemen- viderat, miratur ; miratur denique semetipsum, et

ter respicit, et eos quasi ex voto remunerans, quem- laudat ac glorificat eum, qui flagellat; et post flagel-

dam de Iningen, ob pedum debilitatem scabellis lum mtiltipliciter consolatur.

caecum a nativitate, 60 Fuerat in civitate Augusta prope ecclesiam contracta

reptantem, sanitati rcstituit, ac .

clarum obtutibus concedit. Sic intercedente ipso, S. Stephani protomartyris quaedam mulier, cni nervi

tres homines per sanclae Trinitatis efiicaciam soluti, contracti in cruribus iter negabantpenitus. Scabellis

cum magno plebis tripudio, ad ecclesiam sanctae Dei tamen hic usurpatisperbrachia ferebatur. Ad eccle-

Genitricis feslinant, et gratiarum actiones reddunt siam ergo B. Udalrici, tempore, quo potuit, devenit,

ei, a quo, et ex quo, et per quem omnia; qui est praestolans gratiam, quam multis impertitur. Nec

benedictus in secula. Amen. multo post nervi contracti in cruribus solvuntur, ac

mulier super pedes constitit ac domi incolumis
54 Jacebat Augustae in porlicu sanctse Dei Ge-
nitricis, quredam paupercula, jam per annos xm reddita est.

curva, cui, miserante Deo, puer quidam eleemosy- 61 Inter ceteras hominum multitudines, claudus clandus,

animadvertens turbas cum quidam aderat, ulroqtte pede debilis, opem divinae
nam apportabat. Ilaec
misericordiae expectans. At ubi venit tempus mi-
Dei laudibus adventantes, ob gratiam curationum
serendi ejus, patrocinante B. Udalrico, exiliit sanus,
in ecclesia B. Udalrici cxubcrantes, rogat prae-

tereuntes propter Dei misericordiam, se illuc deferri. et in laudes Domini nostri Jesu Christi prorupit.

62 Mira et stupenda sunt haec, quae narramus, et dua muliercs

Adsunt protiuus, qui miserae annuunt precibus; nec
ne cui videantur incredibilia, rogamus. Siquidem entrgumew,
differt almilicus Confessor, et egenorum non tardus F
adjutor, el sibi oblalam restituit. professionem noslram non decet mentin ; nec sani

quem- fuisset capitis, voluisse in hoc Sanctos habere pro-

55 Non impari ollicio praelibatus Antistes

Is enim pilios, si praedicassemus de ipsis.quae veritati fue-

pede et bra- dam sui ac B. Afrce familiarem consolatur.
chio aridis
unicum filium, brachium habentem aridum pedem- rant contraria. Igitur una dierum illorum, quando
laborans. faeta? sunt,
curvum, suse potentiae salutis illico advexit; et, quod ad sepulcrum B. Udalrici tantae virtutes
duas mulieres, a spirilibus immundis afflictas, ultra
merebalur fides ejus, illico obtinuit, quia eum, cui
frcquenler condolnil; in propria sanum recepit. solitum confusa?, clamoribus ecclesiam repetebant.

56 Venerunt duo pueri ad memoriam saepe dicen- Unde colligi poterat, quod ipsarum redemptio insla-
Etenim turbis altentius orationi vacantibus,
pueri quibus di Patris, cum parentibus ac rcliqua populi mul- bat.
digili conlor-
titudine. Si quidem uni eorum digiti in volam sonitus, qualcm supra designavimus, duabus vicibus
ti, et manus
contorti in dies augebant dolorem. Alteri ambae cirra lacmearia templi exoritur, et mulieres, a ma-
uridw
possessae eripiuntur. Inlerea talis timor ac
manus aridsa nullum prorsus usum aecommodabant; ligno

ct dum eo loci divinam gratiam praBStolantur, per tremor omncs in ecclesia consistentes oblinuit, al

dictti sitincredibile. Porro extra ecclesiam

nianenii-
ejus interventum, cuj nihil jam apud Deum creditur
bus mirabile visum est prodigium. Cernebant itaque
impossibile, ab omni hberanturincomniodo.
super tumbam eonfessoris Christi, craasi circulum
57 Vir quidam de Amlingcn habebat in proprio
mutus domate, quod erat etiam miseriam videre, filium apertum, circulum videlicet rubei et poetmodum
et
clauda, mutum et uxorum claudam. Rogo, qtiid isle posside- crocei coloris.et diluculo aqtiilam magnarum alarum
in partcs orieniis properantem. Sed cpaid hoc fircrit,
bat, nisi laborem et dolorem ? Dum enim illis

dillinire. Viderinl ipsi, Cjui nienta

necessaria cum labore impendit, et tamen rruciatum nobis non licet

cum labore perpendit, dupli- n. Udalrici vilipendunt, quantum apud Deum habea-
eorum per singulos dies
fiiicriluis lalis lionor CSlilUS deferlur.
atteritur mcestitia. Sed Deus, cui Propheta loqui- lur, ctijus
ci

Hactcnus
 ,

84 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

ACCTORB Hactenus dictuni nostriun Ms., cujus seriem in terventu B. Udalrici, in laudem Domini noslri

J. P. sequenti paragrapho pluribus prosequemur. reseratur, magnumque parentibus exinde gaudium

generatur.
69 Circa tumulum venerandi Patris credi non arreplitia
V. Continuata quorumdam miraculorum liberanlnr :
potest quanti infirmi, quanti praecipue energumeni
prosecutio. jacuerint, ut aliquod sua> miseriae remedium conse-

Hanus arida.
N I on est praetereundum, quod quidam negotiator
de Motingen unicam fdiam, manum habentem ari-
qui possent. Ex
dum
illis ergo quaedammulierarreptitia,
prolixae oralioni ferventius intenderet, sopore
deprimitur, cruorque e naribus prorupit. Ille igitur

dam, illuc advexit. Sed ad sepulcrum B. Udalrici, ab inilio homicida ostendit se esse, qui primo suasit
quod est in choro situm, prae turba pervenire non terram fraterno sanguine pollui : neque enim hic sine
potuit. Quid faceret, anxia mente quaerebat. Tandem sanguinis effusione a plasmate Dei recessit. Evigilans
appropinquans ad altare B. Andreae Apostoli, quod autem mulier, clamare nititur, sed vox ejus quodam
est ante chorum, inter gradus constitutum, filiae ma- secreto dolore intercipitur. Accurrunt igitur turbae,
num imposuit altari; et quoniam fidem cenlurionis jamque morituram arstimant; sed subito per merita
habebat evangelici, ubique Deum esse prasentem, B. Udalrici ab omni molestia corporis et animae li-

hoc meretur munus fidei ;

quod et per merita B. beratam conspiciunl. Mirantur itaque potentiam
Andreae Apostoli et B. Udalrici, quorum alter [spe- Confessoris beatissimi, quam specialiter adversus
ctatus] alter quaesitus est, in re manus fdiee proprio immundos spiritus exercet; quoniam et ipsi merilis

restauratur usu. ejus se vehementer affligi proclamant. Islum credi-

64 Libet etiam huic operi inserere, quod tres mus et speramus nostris subvenire animabus contra
trcs cacce, mulieres nihii videntes penilus, ilio deducuntur, spirituales nequitias, cum corruptibile hoc carnis
B sperantes et sibi B. Udalrici misericordiam affutu- deposuerimus indumentum. Verum, ut talis nostra
ram : nec fides eas fefellit, sed votis compotes efficit. spes augeatur, aliquid de hujusmodi rebus breviter
Dum enim orationidiligenterinsistunt, adest caelestis intimare curabimus. Narratio in Ms. nostro subse-
medicus, qui solo nutu curat omnia, etvisumillum quitur de quodam dmmoniaco, qum refertur in
reddit, qui juxta sua dispensatione, quando voluit, memorata appendice num. tO. Quare eam hoc loco
abstulit. omittimus, ad alia Ms. nostri facta transilien-
65 Puer quidam caecus ex utero matris suae, de tes.

puerccrcus, pago Elterhusen ad monasterium B. Udalrici deve- 70 Si universa velim stylo perstringere, quae per iiti etiam alia
a dcemone
nit, parentibus eum illuc deducentibus. Ubi dum ali- merita B. Udalrici frequenter Dominus operatur,
arrepta ,

quandiu precibus immoratus, qui exaudit gementem, nimietas forte pareret faslidium quia numquam :

et coronat sperantem, donat ei lumine oculorum deerit copia narrandi : semper enim illius sepulcrum
lumen hujus seculi contemplari. novis mirahilibus foecundatur, nec deest gratiae im-
66 Noverunt quam plures quemdam virum de pertitor, si adest
inquisitor in veritate. Illa ergo
mutus . Gutzburg, nullam facultatem loquendi habentem, sed tantum,qua?videntur in publico celebrari.posteritati
nutu, quae opus erant, prout poterat, exigentem. commendanda sunt, ne, ut diximus, offensam taedii
. Hic ad ecclesiam B. Udalrici.in qua tantae sanitales incurramus. Mercatoris cujusdam filiae de Mindel-

infirmis praestantur, convolat, sperans et se divina burch, subito a daemone arrepta, miserabiliter coepit
ope non fraudari. Verura, qui prope est omnibus se torqueri Adjuratur ergo daemon a sacerdolibus, ut
invocantibus in veritate, extemplo |aperit os muli et a puella recedat; sed ille negat se egressurum, nisi
linguam in faucibus constrictam, oblinentibus id ad imperium beatissimi Udalrici. Quo audito, pa-
ipsum meritis beatissirai Praesulis Udalrici. rentes omnem deponunt mcerorem et ad nomen
C 67 Sequenti die, quidam puer, nec non et alii animo hilarescunt. Assumentes au-
tanti Confessbris,
surdi et clau- tres inflrmi, sensu et auditu privati, et ex eo, quo tem secum sacerdotes viros aeque religiosos, filiam
*'
lucis hujus ortum ingressi sunt, claudicantes, juxta saam ad sepulcrum B. Udalrici deducunt, ubi dum
sepulcrum beali Viri collocantur : qui omnes integer- vota sua reddunt, malignus spirilus conturbat puel-
rimae sanitati eadem die restituuntur. Benedictus lam, et excusam de manibus tenentium eam a loco
Deus, qui facit mirabilia solus : solus namque in eis, sepulcri quasi ultra tres passus projicit. Porro qui
et per eos, vel propter eos operatur, qui suam vo- aderant, validiori conamine attrahuntrenitentem, et
luntatem exequuntur, sicut scriptum est ;
Quia glo- juxta sepulcrum, utpridem, exponunt. Jam interim
ria virtutis eorum lu es. Proxime m Ms. nostro fratres ccenobii S. Afrae vespertinam synaxin age-
iequitur liberatio mulieris, a dmmone insessm. bant, atque patrocinia B. Nicolai invacabant, cujus
Verum cum ea recurrat inferius in appendice de festum celebrabant. Malignus ergo spiritus, diras
invenlione et translatione corporis S. Udalrici, voces emittens, et miro modo caput puellae in sinum
ac nonnullis ejusdem miraculis, necesse fuit torquens, miserum intuentibus fecit spectaculum,
illam hic supprimere. Nunc denuo pergamus cum sicque recessit ab ea. Finito deinde officio vesperti-
saipe dicto Ms. no, praedicli fratres pro ereptione illius unanimiter
68 Puer quidam de Purchain, a nativitate olficio Deo laudes concinunt. Sed et populares concentus
puer mtiiw, linguae privatus, cum parentibus gratiam B. Udalrici matricem ecclesiam cum ipsa adeunt, laudantes
summa devotione requirit, et veniensjuxta mauso- eum, cujus laus est in ecclesia Sanclorum, et hoc in
leum ipsius, misericordiam expetit, quam jam
multis congregatione justorum.
largiter praebuerat. Igitur oranle ipso, non motu 71 Quidam de Mandichingen, debilis in genibus
labiorum vel linguse, sed cordis intentione, affectum et ad corpus S.Udalrici devectus, relictis ibi susten-
precum suarum consequitur, dum lingua ejus, in- taculis, remedium ibi salutis accepit.

72 Miles
 DIE QUARTA JULII. 85
72 Milcs quidam de Noricorum regione paralyti- 78 Quadam vero tempore, cum Sigismundus, Ar- Acctoee
paralyticus. cus, in curru adductus ante gradus ecclesiae S.Udal- chidux Austriac, castrum illud de novo renovare pro- '• p -

rici et S. Afrae, ct inde ad corpus S.Udalrici dcpor- posuisset, et jam istud muris et lurribus fortissimis
tatus, voto peraclo,
t ™ipr*ohto-
t
et oratione facta, repositus in circumdedisset capellamque sancti Pnesulis
,
,
quae ta.
currum, dum transisset pontem Lyci, sanitati est re- seorsum in castro sita est, destruere, aliamque deor-
stitutus. sum in curia Castri aedificare decrevisset, mox visa
73 In Festo omnium Sanctorum, quidam coriarius sunt noctumo tempore quasi luminaria super capel-
tcecus ,
in valle Augustae civitatis et caecns, a ductore fdio lam, ab extra ardentia. Cumque hoc mirabile factum,
suo, in sepulcrum beatissimi confessoris, ipso obnixe homines castrum inhabitantes, Duci conciti intimas-
postulante, et spem multam habente, intromissus, sent, et ipse jam hssitans certificari de sibi dictis
lumen recepit. vellet, constituit custodes, qui vigilantes rem consi-
74 Quaedam mulier juxta urbis portam manens, derarent. Voluit autem sanctus Ponlifex domum suam
hemorrhois- et fluxum sanguinis irremediabiliter sustinens, ad illaesam servare mox iterum atque iterum
: visio ap-
sa. corpus S. Udalrici deportata, voto peracto, salutis paruit. Et cum jam Dux de hujus rei facto certifica-
remedium consecuta est. tus esset, intellexit capellam islam minime esse de-
75.Quaedam mulier urbana Augustae civitatis coe- struendam. et sic ipsa usque hodie illaesa permansit.
graviter infir- pit gravi infirmitate laborare, unde votum fecit, me- 79 Suum merito hic etiam locum poslulat aliud EpiscopusAu-
mi, sospitan- moriam S. Udalrici singulis diebus se per annum notatu dignum et terribile miraculum, desum- 9usianus
lUT.
quaesituram, et dum esset in itinere, sensit reme- ptum, ut notatur in margine ejusdem Ms. nostri,
dium. Quam cum coepisset laboris taedere, votum ne- ex raanuscripto codice ejusdem bibliolhecae in fol.

glexit; sed infirmitate iterum in ea grassante, pceni- litt. . . . num. 6; quod aliquibus rescissis, ad prm-
tenlia ducta, salvata est. Hic finis est miraculorum, sens institutum non necessariis, narrat de Fride- ^
in smpe nominato Ms. contentorum, quibus ibidem rico Comite de Zolern, Episcopo Augustano, quod
subnectuntur nonnulla, qum huc non speclant, volens castrum in Dillingen ampliare, ac eidem ma-
de structura, prmdiis emptis ac redemptis ab ab- jorem magnificentiam ac amoenitatem accommodare,
bale monasterii S. Udalrici Augustm Vindelicorum, omnes in monte S.Udalrici sitas, coemit,
officinas,

etc. Transcribo exordium, ex quo fortasse non in- et usque ad fundum destruens, solo coaequavit pro
congrue colligas utcumque antiquitatem nostri uno ortu * castri muroque circumdedit. Ubi inter * <"• horto?

Ms., el consequenter etiam miraculorum. cetera amovenda occurrebat S. Udalrici vetusta ca-
76 Interea Manigoldus Abbas, qui jam senio de- pella, in magna veneratione per cives habita. Sed
De Us. , hffic fectus erat, viam universae carnis ingressus est , et timebat S. Udalricum, ne sibi contingeret, sicut suo
miracula
prior coenobii Hainricus, loco ejus subrogatur. Iste, antecessori Hartwigo, Episcopo Augustensi, ut habe-
complexo.
qui a pueritia religionem, commodum et honorem tur in inventione S.Udalrici. Unde certarum per-
summopere loci dilexit, toto couamine et totis viri- sonarum persuasionibus admonitus destitit , ne in
bus operam dedit, ut ad priorem, immo ad meliorem sanctum peccaret Udalricum. Tandem animositate
statum loctis ipse reformnretur. Bnwe/m/s inMonast. concepta, praebendam ejusdem capellae ad moniales
Gem. pag. 138 obitum Manigoldi, vel, ut ipse scri- ibidem transtulit, atque capellam deponi et destrui

bit, Menigoldi, signat anno 1188; cui eodem anno mandavit. Sed impune vindictam S. Udalrici non
substitulum dicit Henricum tertium, vita functum evasit, sicut rei eventus ostendit, non solum ipse,

anno 1195. sed eliam qui sibi dedere consilium, ac ejus perfi-
77 Inter alia de S. Udalrico Mss., qum habemus, cientes mandatum.
Capella S. unum ad manum esl, apluries laudato Gamansio 80 Nam exiens Dillingen ad nuptias filii sui fratris, oh destructam
Vdalrici
descriptum, huc missum, et hoc titulo notatum : cui copulata fuit filia illustris Margravii Paduensis in s Vdalrici
-

, ,
. ..... . capellam ph-
Aliqua miracula S.Udalrici, quae in vita ejus non Rottenburg, habendas et habitas, et ne quis eum nitus
habentur; habentur autem in diversis manuscriptis. amplius molestaret in suo proposito, jussit magistrum p
Origo quoque dicti Ms. adscribitur in margine his fabricae, eo exeunte, civitatem Dillingensem, mox
verbis : Ex antiquoMs. codice bibliothecae SS.Udal- eamdem capellam S. Udalrici destruere et amovere,
rici et Afrce, Augustae in 4, corio albo, assere . . . quod et factum fuit. Mirum dictu et terribile ! Nam
litt. U, num. 76 aut 66, tit. Speculum pastorum. primo, ut murator teclum ascendit, tegulam primam
Ibidem igitur sic legitur : In comitatu Tyrolis, juxta destruens, in terram de sursum cadens, mortuus est,

fluvium, qui Athasis dicitur, non longe a civitate et ejusdem Episcopi duo consiliarii non infimi, qui

Bosano, quoddam castrum

est fortissimum, quod Fir- sibi in hac re annuerunt et consilium dederunt, in

mion vocatur. Iu eodem vero castro capella est ad- quarlali anni illius tempore vila defuncti sunt. Sed

modum parva et antiqua, dedicata inlionoreS.Udal- et ipse Episcopus Fridericus, sanus et Iwtus civilatem

rici, Episcopi Augustani, in quo fertur, ipsum quadam Dillingensem exiens, vix unum milliare veniens de

vice, dum ad visitandum limina ApostolorumRomam loco, in tantam devenit debililalem in campo, ut a

adhuc sua familia ejus extrema limerenlur et deflcaret in

pergeret, celebrasse. Et in signum hujus rei

eorum sic manibus. Tandem modieum refocillatus,

servatur ibidem casula antiqua, et calix argenteus in
magna reverentia, cum quo idem Pontifex divina ce- incteptum peregit iter, licet debilis. Nam aliassemper

robustus erat natura, cui eliam pro tunc coiilidebat.

lebravit. Est ctiam hominibus, febricilantibus, ut

moris est in illis partibus, laudabilis consuetudo ex Unde peractis nupliis ad Dillingnm festinabat, cre-

scente eonlinuo infirmilate, lectoque domi incum-

illocalicebibere, in honore S.Udalrici. Et quiaDeus
el dolenti,
non derelinquit sperantes in suum Confessorem, sce- bente sure familiae multum pro eo flenli

Nolite flere, dilec-

pissime ei per merita ipsius a Domino misericordiam in haec dicitur prorupisse verba :

nam oportet nos omnes mori ; sed et libenter ego

consequuntur. ti :
 . !)

86 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

AlCTOKE mori volo, si Deo omnipotcnti placet pro nunc. Spero si caput hoc mortui reddet se innocentem. Quo fa-

J. P. vente, dixit S. Udalricus suis presbyteris Fratres,

tamen, quod mea matrona, Maler Dei, non derelin- :

quet suum capellanum, cujus res et negotia fideliter omnes oremus ad Deum, ut dignelur renovare anti-
egi. Et sic tandem invalescente infirmitate provisus qua sua miracula ad laudem suis nominis et populi
rite Sacramentis ecclesiasticis, diem clausit cxtre- astantis, quorum numerus cccc virorum. Facta ora-
mum, ut asstimatur, per S.Ildalricum puniius in de- tione, lingua mortui in capite viva voce loquebatur,

positionem suaa antiqUEB capclla:. Additur dies et dicens : Innocens ego sum ab omni peccato hujus
annus mortis, nimirum Kal. Marlii 46QB, qw ibi- Dominaa.
uiirabUiter
dem dicitur fuissc Sabbalum anle La;tare, vitat 51. Ad hsec etiam S. Udalricus Fac etiam affcrre
83 :

declaral.
Bruscliius in catalogo Episcoporum Augustanorum mortuum corpus; quod allalum de patihulo est, ubi
dissonat in die mortis, ct anno mtatis, hunc assi- fuerat humatum. Positum est ct corpus foelidum su-

gnans 55, illum vero vm mensis Martii. per tahulam, et capite posito ad pedes ejus (ecce res
81 Visum cst insuper duo alia miracula hic re- miranda !
) revoluto corpore, caput se suo corpori

S. Udalricus jcrre cx alio Ms., quod lial/emus, ad cujus mar- coadunavit, et post breve inlervallum, ccepit se ex-
»iv momento ginem, manu ejusdem Gamansii, annolalum lego : purgando reviviscere, dicens : Domine mi, quam
Coloniam
Sequentia miracula duo etiam alteri codici Ms. lit. innocenler ob mei culpam punisti, scias esse a mei
transvehi-
lur u, num. 8G aut 76 in line adsr.ripta sunt ct cum eo consorlio pcr omnia illibalam ct immaculalam. Qui
collata. Sic ilai/uc sonal /irimum. Sancto Udalrico agens pcenitentiam de omnibus perpctratis commis-
vivenle, queedam Comitissa do Itheno, dcslitula a sis, conjugem suam ad honorem prislinum etamplio-
sui viri solatio (qui qiiando vivchal, alins comilessibi rem mancipavit; milcsque, qui mortuus fuerat, cum
subditoa et barones multis turbulontiis offendebal B. Udalrico Augustam profectus est, cui post mortem,

quam Ctrsar tunc vivens opprimehat, auferendo res xxvn annis apud sepulcrum devoteac laudahiliterser-

mohiles cum possessionihns; dcprcrabalur S. Udal- vivit. Post baec, vitam finiens, in Domino obdormivit.
ricum , ut sccuni coram Ca'sarc apparcrel ,
pro suis 84 Prceclara enimvero sunt atque illustria duo
rebue ohtinendis. Quam petitionem obtinet apud san- hmc postrema miracula, sed creditu tam difficilia, Noslruin de
ctiim Virum. Sed die preeflxa, qua recedere, et dic, utpotius in fabulis reponenda sint mullis de cau- duobus ulti-
mis miracutis
qua apparare debueral ooram Imperatore S. Udalrl- sis. Deberent saltcm alicujus antiqui scriptoris jtidicium.
cus oblivisccns, quod capellanis suis duobus, etiam et noti testimonio stabiliri, prmsertimpost auctoris
'
ila lcgitur in sanclis viris, dixit : Jleu liliis honorihus prob dolor comvi et /amiliaris de iis silentium, qui vix miki
",
trlbus Mss.
Ilodie illa dics, qua cum malrona in Colonia , sicut apparet ista potuisse ignorare; ct, si non igno-
disponendo promiseram, debeo pervenire. Accelerate rarit, tacitus prmterire, attenta tam exactaplu-
liiii, ascendentes cnrrum, et isto pergamus in nomine rium rerum minoris momenti narratione, qua vi-
Doiniiii. in inoinciito, divina gratia disponente, c.o- tam conscripsit. Gamansius in extracto aliquo ex
lumaiii pervenerunt. Et jam dies inclinata raerat, cod. Ms. Augustano ad SS. Udalricum et Afram,
ila quod navcm, qna transire possent, non inveni- thulo, Miscellanea varia; lit. z num. 77, manu
ivul. Tiiiii samliis Epi8C0puS, ilircns ininislni \cl
au- F. Leonardi Wirstlin cxarato, adscripsit hanc no-
rigaj ;
Transi aquam et currum cum equis, tn nomine tam. Hoc ultimum grande miraculum in Sequen-
Domini. uni conQsus, acsi m plana terra lapidea, liu aliijua memoratur istis verbis ; Captum conjugi
populu conspicicnlc, perliansivil mirantibus onini-
, univit, Quires exhumatus vivit. His Quires, videtur
bus; etCmsar cum universo populo, ad nutum S. ponipro, Eques.
Udalrici prmfatm viduajrescum omniljus possessio- Recenseri etiam hic merentur,
8,'i qum edita lego Vehiculunt
nibus perpetuo possidendas gratanter donavit : om- apud Goldastum, auctore Ekkehardo Juniore, de conserval S.
niJbusque rite peractis, valeiaciens omnibus cum be- Vdalricus.
qtw supra, ad postcros transmissa. Est non longe
nediciione, iterum aquam pertransiens, mulio populo a monaslerio (de monaslerio S. Galli sermo est)
ceraente atque Deum landante, qui cum suispsal- ponsallus, sic quoque vocalus ; super praecipitium
lcndo, \iain stiani prranihuluvit. Subdo iitiraciiliim arduum, altcque profundum, ut vidcre est, situs;
scniitiltim.
inevitabilis quidem, Gallum illac petentihus. Duci-
82 Venit ad quamdam comitiam s. Udalricus
[
]
lur vas vinarium Vodalrici, tunc qttidcm Episcopi,
m u Iteris in- et comes illius provinciaa sibi occmrit ; dixit intra honm paribus copiosis longoquc tractu minalis per
nocentiam se S.Udalrious futura prtBdicitet omnia Bcit
:
in- : ipsum ponem illum, ad caritatis ffatrum, ipso jam in
vitansque eum cum tnulta inslantia, et suis loco manente, convivitim. Et ecce,
precibus horridum dictu
annuen8,pra3venienUbusad mensam cibiset potibus, vebiculum illud honestissimum exorbiians, cecidit,
inter alia fecit introduci suam miseram
conjugem, ct paria illa stiper se convolvit. Ciamatur, viciniae
ques caput mortui aominis, In collo suo catena ferrea circumquaque ad auxilium conveniunl, undique in-
asinciiini, gerebat. f.i poslta in angulo, panisque tegra omnia et sana invenientes, jumenta
prostrata
ordeacens sibi datus est, et cum canifcus ccepit man- disjungunt, acuto ingenio ct anxlo labore, quia alias
ducare, compulsa magna inedia, Interrogante S. non poterarit ad pontem ipsum. Item omnia
repor-
lUlalni-d, quid hoc esset,
:Domine, Comesautem ait tant, Kyrie eleison verc cantantes,
paucaque ju-
oxor mca quampropter suspicionem malam cu-
ast,
mcniis, quia permulta erant, argumenta nectentes,
jusdam mei miiitis, cum quoinfamata taerat, sic
per Episcopo, bosanarium suum expectanti, deferunt, et
annum jam propler Buum delictum puniri
feci et integra omnia et sana ostendunt. Laudes Deo cum
militem capite pleoti. Cum s. Udalricus : Cito fecau- fratrihus tandem Vir Dei publice porsolvens, exem-
mensam; non de cetero rroidquam comedemus.
terae
plo Benedicti et Mauri, ipse hoc signum fralrum me-
Dienamque, quomodo eassimulinvenisti?
Cui Co- ritis, ipsc auiein impossibile illud
virtntum ejuspos-
mes Nisi alloquendo. Bt Sanctus: Vi&ne
:
contentari, sibililati attrihuunt.

8G Egerat
 DIE QUINTA JULII 87
86 Egerat quidem aliquando in loco S. Magui Conrado, die Jovis apud S. Afram ccenaturus conse- Alxtobr
puralylicum 1. P.
etiam diem sibi semper amabilem, reliquiasque ejus, disset, ambo de cselestibus rebus continuum haben-
sanat.
ut mos nobis est, cappa illa aqualifcra indulus, ves- te, sermonem, corruplibilis immemores cibi, spiritu

pere diei sancti ipse domum reportabat : et cum iu- refecti, usquein sequenlemvi feriam, divina habuere
firmustunc esset, ul ssepe quidem erat; paralylicus collnquia,non appositas attendentes carnes. Unde
quidam, adjutorio suorum in viam se, ut ipse super Ducum Bajulum quemdam.sanctum
contigit Bajoarirc
eum graderelur, prostraverat. At ille, homini appro- accedere Virum, cui, absoluto, pro quo veneral, ne-
prians, quasi de obstaculo indignatus; Surge, ait, golio, abeunti carnis frustum dedit, non advertens
quia et ego.pedibus inflrmus, progredi super te ne- sextoe observanliam feria\ Qui nunlius, Dominum
queo. Et ille, tamquam ad increpantis verbum velo- adiens proprium, volens, malitia stimulatus, sanctos
cissime surgens, incolumis abiit, secutusquc fralres diffamare Episcopos, quasi sexla a carniura esu feria

sine ullius adjutorio, S. Magni ecclesiam cum ceteris nonabslinuissent.in testimoniiim illico carnis partem,

sanus introiit. Et Episcopus capito cappse imposito, asanclo Viro acceptam, prolnlii, el ecce (diciumira-

cum anbelus stetisset, et de via lassus, audiens sani- hile!) species carnis in piscis speciem est conversa,

tatem bominis, acriter in dicentes invectus, super temerarii arguens bajuli delrarlionem, el Sanctorum
cancellos landem innititur, signumque tam manifcs- ostendens innocentiam. Qua de causa gloriosi cfflgici

tum ab se excutiens, S. Magni virtulem, quam in ma- Pontiflcis, piscis in perpetuam hiijus miraculi memo-
nibus gerebat, tunc esse adslantibus prsdicans assc- riam, compingi solet. Celerum fides mirnculi, hujus

ruit. Nequetamensiceis.uthominemabipsosanatum sit penes auclorem ; cum nullum alium auctorem

esse discrederent, persuadere quidem ullo modo po- aut vadem producat ; iieque nullum restigium re-

tuit. Hsec de pluribus, quse apud S. Gallum comma- pcriatur in Vila S. Conradi apud Surium, ad xxvi
nens gessit, tribus vitae ejus scriptoribus, non pra'ju- Norcmbris. Poterant huc addi duo alia miracnla ; E
dicanles scripsimus. Neque enim miramur eos, cum vcrum, ne plus mquo cxcrescat oralio, visumcstea
quibus in seculo versatus est, ea, quse cum spiritua- ad fineminvcnlionis ac translationis, de
diffcrre

libus gessit, quia minussciverant, non scripsisse; sed quibuspostca; quo cliam loco ea Vclserus colloca-
plura eos, quse de eo concinnantur vulgo et canun- vit. Aliorum interca, qum in commentario prmvio

lur, tacuisse, cum infima quscdam cjus magna fcce- illustranda supcrsunt, filum prosequamur.

rint eliam miramur.

87 Post hmc, relatis nonnullis, gum spectant fa- § VI. Rcliquiae, calix , crux S. Udalrici ,

iiicestuosum ceta S. Udalrici dicta, ct obsidionemAugustanm ci-

tcrra contra glircs.
quemdam pu- per Ungros, de qua alias, idem Ekkchardus
vitatis
niendum prw-
dicit.
sicpergit : Hugo eliam quidam, regiigeneris homo
J\.ntiquus Catalogus reliquiarum SS. Udalrici et Catalogus
primarius, propter sororem Viri Dei virginem sacram
A/rm, ex cod. 40 num. 157 in i, corio subrubro,
incestu agnitam ab ipso, quia ssepe inclinatus est, in-
Ms. Germanice sat nitide, viam nobis pandit, ad
solenter ei inimicus quadam die carri vebiculo, ut
Quem cum rcliquias sancti Episcopi nostri. Fertur exaratus
erat infirmilatis sua>, occurrit invecto.
uti ei non occurreret, iste catalogus vcl vivcnle Petro Cardinali, Episco-
milites Episcopi prsecessores,
po Augustano circa annum U70, vel saltcm non
praemonerent; Carrucarium, inquit, illum abitinere
Quod a dicentibus post diu post ipsius mortcm, temporc Sigismundi Meis-
meo numquam declinabo. ille

mei, terlini, cujus Germanica major chronica, eadcm

audiens ; Currucae, inquit, vehiculo, scitote, filii

Nec posl mullum, manu exarata, tradilur. Prmterca observandum.,

ipse plus, quam ego, indigus erit.
se tradens cum evigilasset, catalogum hunc ewmdem csse, qui in reliquiarum
nocte quadam sopori ,

ostensione prwlegi consuevit; transcripta huc esse,

lumbos, in quibuspeccaverat, accerime dolens, in in-
cu- qum ad rem nostram faciunt, omissis clogiis, ibi-
ferioribus ab illa nocle ita decreverat, ut praetcr
gracilia, nihil haberat. Sicque longajvita- dem adscriptis, atquc aliis omnibus, qum alio spec-
temetossa
pacem a Viro tant. Nunc subdo verba :
tis tempora, numquam cogi valens, ut
90 S. Udalrici, Episcopi Aug. corpuset ossa hic in dereliquiisS.
Dei peteret, perduxerat. Ipsa autcm sanctimonialis Udalrici
suo cboro in sarcophago recondita, eleganter morc
illa, sanctorum exemplorum postmodum visa est fe-

dum vi- veteri gypso circumdata, ab universis ibidom visitari

raina : quippe quam frater novis sententiis,
et honorari solila. Ex ossibus nibil excmplum prseter
xit, annuatim puniverat. Ungris aulem a se receden-
ubi soror ipsa erat, paucos dentes. Item ejus vestes episcopales, dalmati-
tibus cum Buchowam illos,
ca, tunica, pallium, stola. Item de ejus capillis. Item
partesque nostras, ubi Wiboradam matrem sciebat,
de ejus sudario. quo capite tectus fuit moriens.
invadere velle comperisset, orasse fertur : Domine .
.,

Itcm duo pectines, funus] S. Udalrici, [alter] S.

servam islam adhuc impunitam mibi dona,
ut
rai,
Conradi, Episcopi Constantiensis, quibus usi non ad
gladio semper paralam, ut palmam martyrii merea-
Galli tui inte- fastum, sed celcbraturi, ad ornatum et reverentiam
tur, confortans robora. Cellam quoque
divini offlcii. Item calix argentens inauratus, cum ipso
gram cum famulantibus pie et misericors conserva.
in elevatione ejus reperlus. . Ex illo et super bunc
precibus ejus sanctis effectum Deus
undi- .

Atque ita
sspius bibi solct in praservativum plurium miseria-
que Hactenus Ekkehardus.
dedit.
um pracipiue prsegnantes femime [ ex eo bibunt]
88 Quibus coronidis loco superaddo
miraculum :

bibi-
tttulus ut faci.ius pariant; vel etiam alias ex boc^cali,,
De mutata aliud; a Bernardo Hertfelder, Ubro, cui
tur, tantum eodem finc, in bonorem S. Udaln. 1

Vindelico-
carne in pi- Dasilica SS.Udalrici et Afraj Augustm i

uem. plura super his inveniuutur miracula, et qui contemp-

rum, parte 2, pag. 95, expositum, hoc tenore ver-
serunt. graviter interdum puniti sunt. Item ejuspo-
borum : Quodam tempore cum sanctus Ponlilex,
B. culum. ex ligno. Item aliud clenodium, merito in
cum felicis recordalionis Anlistite Constantiensi
. .

summo
 .

88 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

HCTORI summo pretio habendum, et vocatur crux S.Ulrici, hcdxciv. Accedit Martyrologium Germanicum die D
i. P.
quod ipsi missum a Deo, in signumvictorioe, quando iv Julii, Breviarium Augustanum, Romm editum
Pii V auctoritate rcstitutum. Denique P.
ipse pugnavit contra infidelcs, qui tolam fere circum mdi.xx,

et vas- Bcrnardus Hertfelderus antea citatus, in libro, qui

regionem liarum provinciarum occupaverant,
taverant Augustam usque, ubi in Lyci campo Dei vir- inscribitur Basilica SS.Udalrici et Afrae appellat

tute et meriiis S. Ulrici, victi cffisique sunt. Hac cru- ad antiquum codicem Ms., quem habet, anni 1484,

ce liniuntur ct tanguntur, quotquol pctunt, et pauci legatos ab Episcopo Gnesnensi Polono Romam missos,

ex iis, quotquot bona spe [ adhibcnt ] in praxantio- Augusta; sacras visitasse reliquias et hanc crucem sin-
gulari pielate veneratos esse, aflirmantes ejus famam
nem miseria: aut calamilalis alicujus corporalis, inve-
afuicti vel corrcpti. Itcm tcrra, in qua cor- in plerisque Poloniae ecclesiis notam ac celebrem
niuntur ea
esse. Clauditur alia cruce ex auro puro ac gemmis
pus S. Udalrici [sepultum] etresolutum esl.quotquot
in honorc devote habent, scu per eleemosynam, vel pretiosissimis ornata, cum inscriplione statim data.

alia bona opera, non patiuntur damnum a gliribus; Figura hujus exterioris crucis, qum thcca sit inte-
scd nec habilarc illic possunt; quod ]irabatum est sas- rioris, in ms incisa, reprmsentatur in dicto libro,

pius. De cruce S. Udalrici, ncc non de lerra conlra part.2. Hispotissimum argumentis famosm Crucis

glires, tractabilur infra paulo uberius. historia stabilitur, cujus ectypum, prout ad me
91 Teslatur Malnlio in obsenationibus prai- pervcnil, hic exhibeo, ut nequejamsit, neque ante
Augustcc Yin- viis ad vitam S. Uldarici sibi fuisse dalam in basi- fucritopus, pluribus eam describcrc.
delicorum. lica SS. Udalrici ct Afnc Augustm adaram sacrum
facere, sub qua, magna cx parte sancli Vi/ri

rcliquias recundilm sunl, excepto capite, aliisque

B nonnullis, qum inclusa refcrt scriniis sacris sin-
gularibus exhibenlc corum cclijpum dicto Ilert-
felde.ro; utiet calicis, casulai, stolm etmanipuli
atque dalmaticm ,
quibus sanctus Prmsul usus
est. Dicit prmtcrea taudatus auclor, in mona-
sterii Murensi servari ejus stolam, et quasdam
aiias rcliquias. Ad hmc llruschius de Monaste-
riis Ocrmaiiia; pug. 22 versa, scribil, ab Waltero,
Episcopo Auguslano , insulam S. Uldarici con-
ccssam esse carnobio Cmsaricnsi, Auguslm in 94 Jam non pauca occurrunt qum contra
vero in Victorice

comitiis Impcraloris I.otharii. in assertam a Stengelio et Hertfeldero, ethauddu- tesseram

92 Carolus Slevgelins, mtntaslerii SS. Udalrici bie salis avide

adoptatam et crcditam, crucis mira-
Discutitur ct Afnc Augustai I iittlrliiurum ccenobila, lib. 3 culosm historiam faciunt. Etquoniam verum qu&-
histtirut
cap. 24 de rebus gestis S. Udalrici, pauca prmfatus rtmus, caproponere etdiscutere, non erit alienum
dc pia Sancti, in sacrosanctam Cruccm Domini, a nostro instituto. Enimvero ad argumentum, pe-
vcncratione, lam cx auclore vitm, quam ex monu- litum a traditione, qumri potest et reponi, an mul-
mevtis monasterii sanctat Crucis Augustm, narrat, tinit cisitdcfcrcndum, qum non vidctur posse assi-
voluisse Hnini compensare iltam piclatcm s-pecta- yiinri iuccpisse, nisi vcrsus finem seculi i5, adeo-
bili aliquo niunerr cruce, inquam, e cmlo pcr t/uinycntis circiter annis post
; ijtte
mortem S. Udal-
Angcluin delatu, et S. Udalrico porrecta, in signum rici? Si contendis retrahendam esse ad priora
victorim, postea coiiseculm, Itosiibiis innumeris, scrtila; qui idprobas? Quem fontem citas; quem
qui Augustanam urbem arctissima obsidione pre- teslem, qucm auclorem, quod vetus scriptum, quas
C mebant,ab Ollone Impcratorr utl inlrriirrioiiriit us- inliitltis, quodve instrumentum
producis ? Id quan- F
tjiir drlelis; tlr 1/11,1 rirtnrin rcfrrl.itr in Yita cap. do non ostenditur, eritne prmtensm historim quis-
7. Narrat itaque Stengelius, S. Udalricum hanc quam injurius, qui ejusdem traditionem, tamquam
crucem, e cmlo acceptam, collo appendisse, eum- novtliam habct, donecantiquitas ejus alicunde
sta-
quc huc munitum armatura, imperterritum, vesti- bilialur? rVon equidem existimo Adauctores, .
fac-
tu episcopali mdutum, hostibus obviam iiim tlltttl asserentes, quod attinet;
processisse,
fallor multum,
teltitjiir ntlcr rt gladios
UlWSUm pcrslitissr. Ilriniim Sl noii assertionemsuamsuperstruxerintsolipopu-
tliunt dirltf crtiris Itiiiyiliitliiir et luliliitliiie des- lctrt opinioniscutraditioni, de cujus oriyine,an-
Cripta, titldil. iirininrin rrprrtuni hactcnus, qui tiquitate, propagationeque nihil prorsus certisci-
niatrrirni ejusdem ptitiicrit diyiuisrrrr litr. Mmis enimsmpe cxperientia magistra docuit,
93 llisttirur hujus reriltitriu probarc coimlitr. popularcs illas traditiones ruinoso
fttndamtnto
tte famnsa ai>pclliius iid traditionem, continuo
Cruce
permanus m- mxtis, Irrinsritlis opinionibus continuatas, rerum
qtni. ad nos deductam. Citantur
item codd. Ms. plu- nocurum. prtesertim iniralnliuni. cupida crcduli-
res; edita vila I.aline clC.criiianiiYMi.xM-.c.lm.iii.-iin
tate propayatas, pro sincera veritate intines fabel-
edittmi mu.i.xxmm; Sigis. Meist. Chronicon lih. i Utritni lumos dedisse;quas, si
dissipare velitgnarus
cap. 9.; Catalogus abbatum Ms.,
Gretserustom. l lii. irrinn indayalor. ri.r est, ul possit, nisi pro ceri
2 cap. 49 dc sancta Cruce. Prrntma nonnullis m-
iitdtiyationc. hominum prmserlim imloctorum,
terjeciis, profert hdnc inscriptionem ; Sacrosan- oditiin fcral. rel ccrtc indiynatioiicin.
At/
hmc, quis
ctamhanc victori» crucem, ab Angelo ceelitus divo iynorat rerentiores auctorcs nov
Udalrico poriaiam, Doininus Joannes
rurosolcrealterum
deGiltlingen, alterius placita transcribere,
sus deque habentes
monasterii SS. Udalrici et Ah-.v abbas hic
occludi f.'- ftnn ducc crrantc errarc.
cit, et exornari curavit, dicavitque anno
modoaliquem ducemha-
Doniiui bcant. Cum ttaque nultus e.r diatis auctoribus,pro

Cruce
 DIE QUARTA JULII. 89
A. Cruce cmlitus S. Udalrico deportata, sit seculo de- rursus prosrqiiitur. \\e\ igitur cum tantum exerci- Aictore
cimo quinto antiquior, '" p
tum Ungronim
'

satis ridetur perspicuum, perspexisset, eestimavil non posse ab

non multum ponderis inesse eorum testimoniis, hominibussupcrari, ni Dcus omnipotenseos occidere
prmsertim post silentiumomnis. perseculaqninque dignarelur; in cujus ad.jutoriiim confidens, suorum-
prmgressm, antiquitalis. que consolationibus Principum roboratus, belltini

93 Et vero quis crcdat, antiqitissimm vitm scri- viriliter cum eis agere ccepil, ct cum mtitua caide
S. Udalrico ptorem, synchronum et familiarem Sancto, et quid utrobique cecidissent, et his interfectis, qui ad occi-
niplurium rerum, quas describit, oculatumtestcm, sionem a Deo pracdcstinati erant, gloriosa victoria
et eorum, qum tempore smpe dictm obsidionis ab Ottoni Regi a Deo, ctii nihil impossibile est, data est;

S. Udalrico acta sunt, inspectorem; quis credat, ita ut exercitus Ungrorum in ftigam versus, virlutem
inquam, auctorem illum, rerum tunc gestarum praeliandi ultra non haberet, et quamvis inrredibilis

minutissimas temporum, locorum,personarttm cir- numerus illorum occisus fuisset, tantus tamen adhuc
cumstantias graphice describere, re nulla vel nul- exercitus eorum remanebat, elc.

lius vel sane minoris momenti prmterita, et nullo 97 7"»»», ne longior sim, commcmoral scriptor <\h Angtlo
purreota.
vcrbulo miraculum, de quo agimus, tam singulare, insiijncmOttonis de hostibits reporlatam victoriam,
tam illuslre, ac memorabile attigissc? Accipc ejus et ad alia orationem conrcrlit, altissimum silen-
verba : Hora vcro belli, Episcopus, supcr caballum tium serrans de smpe dicla cruer. Quid si S Udal-
suum scdens, stola indutus, non clypeo aut lorica ricus ne prmlio quidem isti famoso interfucrit?
aut galea munilus, jaculis et lapidibus, undique circa Interfuisse eitm, antiqua vita non asserit. Yelserus

eum discurrenlibus intactus et illaesus subsistebat. ccrle ad rcrba supra collata : Rcgi Ottoni venienti
Bello vero finito, regrediens, circuivit civitatem, et Dietpaldus Comes, fratre Episcopi, cum ccleris, qui

]> domos belliin circuitu civilalis congruenter ponere, in civitate erant, nocte exiens in occursum venit, E
et in tota nocte eas sedificare, et vallos, quanlum antc prmlium, sic notat, probabilem tantum affe-

tempus suppetebal, renovare pra>cepit. Ille autem rens conjecturam de sancti Episcopi prmscntia vel
totum spatium in oratione pcrnoctans, rehgiosas in ipso prmlio, vel paulo ante illud; Inlei" quos,
mulieres in civitate congregatas concitabat, ut una inquit, forlassc S. Udalricus quoque : nam Dictma-
pars earum cum crucibus, ad Dominum devote cla- rus Ottonem ante pngnam, sacram communionem ab
mando, intra circumirent; et altera pars clementiam egregio porrectam Othalrico, confessore sno, sum-

sancloe Dei Genetricis Marife pro defensione populi psisse scribit additque idcm Ditmarus, qitod Rex
:

et pro liberatione civitatis, studiosissime pavimento sumpserit clypeum, lancea cum sacra milites in
prostrata flagitaret.*Ipse autem minimam particulam liostem pracedendo, resistentemque primus eripuerit,

noctis anle matulinam horam corpus rcquiei soporis ac mov tcrga vertentcm, usque ad vcsperam prostra-

indulsit, ut matutinis laudibus expletis, aurora pri- veritacelfugaverit. En descripta breviter ah Ditma-

mum irrumpenle , salutaris sacrificii hostiam Deo ro victoria. Ibinam vel apcx deprmtcnsaCruce?
libare licuisset. Viden', quam accuratus fit, quam 98 Frustra etiam prmsidii aliquid qumrcs apud
graphicus antiqnissimm vitm scriptor in comme- Bernonem, qui antiquissimi scriptoris vitum ete-

morandis iis, qum S.Udalricus tempore obsidionis gantiori stylo extulit, utposlea in scparalo para-
ct fecit ipsc per se, etpcr alios fieri voluit, injecta grapko dicemus. Et post hmc quis jure merito suc-
de crucibus,per pias mulieres in urbe circumlatis, ccnscret, si post seculorum quinque, quin imo

mentione, de prodigiosa nullo apice mentionem totius, uti contendo, anliquitatis silcntium de Itis-

jacicns ? toria Crucis, cujusreritatem inilayitmiis, myrc ad-

96 Nihilo plus extundes pro prmtensa Cruce cx duci possim, ut Stenyelio et Ilertfeldero assentiar
ccelilus
sequentibus. Sic ergo scriptor laudalus prosequi- sine ullaprorsus /ormidine de opposito, quidquidad
C Minislerio sacro peracto, viatico sacro omnes tradilioncm provocet, et auctores recentiores accu-
tur :

recreavit humilique admonitione persuasit, ut in fide mulet, seculo dumtaxat decimo quinto exeunte vi-
spem suam in Domino componere ventes? Itaque considerandum leclori relinquo,
recta persistentes,
non dubitarent, indicens eis omnigenam sponsionem num sufficiens sit fundamentum, suspicandi, hanc
consolationis , et annuntians psalmigraphi David historiam de Cruce non ita stare, quin vacillet.

verba, dicenlis : Si ambulavero in medio umbraj mor- Votorum summa est, ut certior clariorque pro ea

tis,non timebo mala, quoniam tu mecum es. Salulari mild lux subministretur, paratissimo de illa melius
autem admonitione Episcopi peracta, cum jubar existimare, quin et ambabus ulnis amplecti.
primum lalitudinemtelluris irradiaret, 99 Prmier ea, qum superius retuli de calicc san-
radiantis solis
exercitus Ungrorum inenarrabili pluralitate, exomni cti Episcopinostri, notanda sunt sequentia. Sten-

parte ad expugnandam civitatem circumcinxit, diversa yelius inter alia, tribus libris de S. Udalrico a se

ferens instrumenta ad depositionem murorum. Cum- edita, catalogum contexuit bene longum persona-

que undique parati essent ad bellum, et cuncta rum utriusque sexus, prmsentem Sancti opem in
variis morbis expertarum ab anno 460S usque ad
propugnacula civitatis rcpugnanlium plcna fuissent,
ad pu- 1620; idque ut plurimum usu calicis ipsius, prm-
quidam Ungrorum, fiagellis alios minanles,

tanlam multitudincm in sertim contra febres et morsus rabidorum canum.

gnandum coegerunt, et illi
gestis
propugnaculis rcsistentium eis, videntes, muris se Vuleri dictus Auctor potest libro 3 de rebus

conjungere adco perterriti, non audebant. Deinde S. Udalrici,ca/>. 57,pagina 127. Lonyum enim esset

/astidiosum tam multa hic nomina

recensere.^
aliquibus mterjeetis, de adventu Ottonis, Itegi et
jurat ex ipso, calicem Sancti
liigrorum nuntiato, de imminenti preslio, de oc- Interea obsenarc
mayna in veneratione habilum
cum apud
cursu nocturno, Otloni facto a Comite Dietpaldo, nostri,
Augustanos, mm apud alios Cermanim populos.
fratrc Episcopi, cumceteris, qui inurbe erant, ita

M Bcneficia
Jalii Tomtts II.
 .

9o DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

iUCTOlU. qum ibidem per sacrum hunc cah-
Beneficia vcro, argumento ad hominem, ait; exmiraculis, ad cor-
J. p.
cem mdulta perhibenlur tempore annorum prm- pus S. Henrici, Olderici, vel Vdalrici, Medwlani
dictorum octo, excrcscunt, ad usque 271. Disce sepulli, faclis, pcrperam argui,illum S.Udalricum,
obiter, figuras calicis, casulm, stolm, manipuli, esse eumdem cum S. Udalrico Episcopo Augustano,

dalmaticm, peclinum supra dictorum, sudarii, lainetsi id communissime a Mediolanensibus credi-

adde etiam vexilli, quo in bello contra Ungaros iuiii faerit. Augustani Antistitis corpusrereibidem

usus fuisse Vir sanctus Iraditur; in mrc expressas fuisse humatum; sed e miraculis illis id unum se-

esse in libro jam dicto, Basilica SS. Udalrici et qui, quod tumulatum ibi fuerit corpus sanctum.

kirxparle 2. 103 Laudatus itaque auctor, ostensurus quam qnibus volunl

Mediolonenses
100 De lcrra, S. Udalrici dicla, nonnulla jam recepta hmc fuerit opinio, quod dictum corpus,
nunc superius prolulimus c culalogo reliquiarum Mediolani quiesccns, esscl corpus S. Udalrici Au-
A uijustano; quibus adde plura, quas habcntur intcr gustani, varia congerit a pag. 850 libri supra citati,

miracula, Sancti Invcnlioni ac Translalioni sub- qum liic dabo, ul sint tamquam sedes argumento-
ncxa, de quibus suo loco. llebeo insupcrprm oculis rum pro smpe dicta possessione. Sic ergo loquitur:
schedulam, idiomalc germanico imprcssam, dc Ecclesia Mediolanensis iv Nonas Julii e perantiqua
eodem argumcnto, cum hac snpcrna inscriplionc, consuetudine anniversarium celebrat diem S. Udal-
manu P. Papebrochii cxarata : De terra S. Udalrici rici, Episcopi ct Confessoris, et hunc quidem certis-

contra glircs; et inferius cadcm manu adscriptum simumcsl, non alium esse, quam praedictum Augustae
lcgo : Dislrihuitur serico involuta instar globuli, Vindelicorum Episcopum, tametsi credilus aliquando
superne Iigati. Verum dcprctiosissimo rcliquiarum Mediolanensis Arcbiepiscopus fuerit. Testem afferl

s. Udalrici thesauro, de corpore, inquam, rjns scu prmdictum Julii diem, quo die mentio ejusdem
R ossibus, tractanda supercst conlrovcrsia, paulo Augustani Episcopi communiter in Martyrologio
lungior, ideoquc parugrapho singulari exami- babelur. Tum cilat Ambrosianum Breriaritim. el
nanda. codicem Ms. pergamenum, in quo codice in tribus

de S.Olderico (etenim sic ibidem noininatur) lectio-

§ VIII. Disserlatio critica de corpore S. Udal- nibus nihil cxstat, quodnon itemin S. Udalrici. .

Aclis et vita Iradilum sil, sed illud eliam in secunda

rici ; in qua qusiiritur, an dictum corpus,
lectione vcrbalim babetur Rex nenricus, compe-
:

Auguslsu primitus scpullum, indidcm um- licns illum (Oldericum) bonum, secundum
esse

quam Mediolanum fuerit translatuin. praedestinationem Dei, regio more in manus suas
eum accepit, et sedem Auguslensis episcopatus sibi

donavit. In Breviario autem, quodsanctus Cardinalis

Occanio hujus i\_ lapsis retiro temporibus bene, multis apud et Archiepiscopus noster, Carolus Borromams refor-
controversim. Mediolanciiscs olim solcnniculln honoratum fuissc matum edidit, tam luculenter unica lectione descri-
sanclum qiicmdam, llenricum, Olilcricum, Olricum, bituristiusSanctiAugustani Episcopi vita.ut ipsemet
Uldericum, Udalricum, Ardericum (nomina sunt Augustani eamdem inde totam verbatim exscriplam
diversa ejusdem Sancti) testatissima res est. Ilinc inseruerint ei lilu-o, quem anno mdci ediderunt, sic
invaluii apud ipsos opinio, corpus preedicti Sancti inscriplum: Sancti Augustani, sive imagines San-
cssccorpus S. Udalrici, Episcopi Augustani; atgue ctorum Auguslanorum Vindelicorum, asreis tabellis
adco cuiu corpus illud sepultum jaceret Mediolani expressa; , auctore Carolo Stengelio , de quo
in basilica S. Vazarii, olim dicta ipostolorum supra.
contendebant ibidem loci scpultum jaccre corpus 104 Denique hisce adjungit idem auctor, Petri slare a se
_ S. Udalrifi Episcopi iugustani. ftmc autem opinio Galesinii Martgrologium ac notas, cum prmdicti possessionem,
scriptorum postea su/fragiis adoptata et roborata, Breviarii Ambrosiani leclione pcr omnia consen-
F
faciles sibi in animis Mediolantnsium aditus inve- tientes. His itaque coaccrratis ad stabilicndam
nit, aliis fortassc ansam prmbitura, verene ita, un identitatem ulriusquc Udalrici, sic pergit : Cum
secus res Nostrm itaque sunt partes
illa se hnlieut. igitur liocjam certissimum sit, et citra controversiam
illam mqua lance expendere, cl rationum momenta omnem in concessissupponendum, qusestio tantum
librare. Vateriam dispescam m tres partes. Vrimo agitatur, ubinam sepultus conquiescatsanctusAugu-
dicam de argumcntis pro Mediolanensibus; tum stanorum Episcopus. Populus ulique Mediolanensis
opponiiiii ea, qinf ronlrn fiiniinl; ileuiijiie. quid liunc sibi vendicat, et in Basilica liujus urbis
Naza-
ego sentiam, eloquar. riano [qua prius dicebatur Aposlolorum) tumulatum
102 Acris uirimijuc Mediolanenses inter ei Bri- credjt. Certequidem m Kale ndario illo Ambrosiano,
froponunlur surrnses frrlnul niiilrorrrnii quoad possessionrm anno 1381, ipso Puricello teste, conscripto, stib
argumenld ,
corporiiiii SS. Gervasii et Protasii. Discussa illa qiiiirtosimiliierJuliidie, sic legitur :Sancti Olderici
fuit secundis cwris tomo sexto Junii pag. :'i;i. Episcopiet Confessoris. Jacetad S.Nazarium. id ip-
Nitebantur Brisacenses dicta corpora sibi vendica-
sumeademdieindicatetiamMissalisAmbrosiani.anno
re,proplerru quod pcr cu Brisaci pulraluintur nii-
MDXLtypisediti.Kalendarium hisverbis:SanctiOIde-
racula. Seil Joanncs 1'clrus Puricelliis ni libro dc riciEpiscopiMediolaniet confessoris ad S.Nazarium.
Ambrosianm Mediolanensis Rasilicm ac monasterii rin tamen Oldericus perperam Episcopus
Mediolani
monumcnlis. a pag. 849 reclc negat, miraculu illa appellatur, quo etiam errore peccare dicit tabulam
facta fuissc ad confirmandum, corpora Brisaci se- pcrgamcnam Basilicm Xazariana; Sancti reliquias
pulta, esse corpora SS. Gervasii n Protasii; sed et indiitgentias rcjcrcnlem.
ibidcmque ad iiistru-
ex iisilrm miraculis tantum consequi, illa corpora ctioncm atlrenlantium pensilem e
paricle, ct lcctu
essesacra : atquc ex dcsumpto conlra llrisarenses commodam.

105 His
 , :

DIE QUARTA JULII 9 1

105 His ita propositis, conglomerat Puriccltus sime. Dua; potissimum causse me impulerunt, ut AucroHi
corporii S. J. P.
agmen recentiorum scriplorum, affirmantium cor- hasce ad illustrissimam Dominationem vestram litte-
I dnlrici. conlra pra-
pus S. Udalrici, Episcopi Augustani, jacere Medio- ras scriberem. Altera, ut me apud ipsam purgarcm, tensampot-
lani. Scriptores illi sunt Philippus Ferrarius in quod in vita S. Caroli Borromaji archiepiscopi, quasi srssionem

Indice sui Sanctoritm Italim catalogi, cum alioqui in dubitum vocaverim, an sanctus Episcopus, quicum
nullam in catalogo ipso fccerit ejus mentionem; peculiari religionis veneratione colitur Mediolani in
Paulus Morigia in Sanctuario ; Joannes Petrus lemplo S. Nazarii , fuerit Udalricus episcopus Augu-
Glussianus, Joannes Baptista Villa; Illitstrissimus stanus, an alter potius. Etenim quando scripsi, non
Carolus a Basilica Petri, suis quique locis, qui adhibita ulleriore investigatione, opinionem attigi, a

apud Puriccllum videri possunt, concludcntem hoc nonnullis sparsam, cui proin non praibui assensum,
epiphonematc. Usque adeo inter Mediolancnses vul- At postea, re maturius considerata, reputavi merum
gata erat liaec opinio, sancli utique Udalrici, Episcopi commentum : atque ita in libri confectione mc gessi,
Augustani, corpus penes ipsos requiescere. Habet ut postquam Sanctum, Henrici nomine, quale revera

hic lector epitomen corum qum in favorem Mcdio- babet, expressi nihilo minus tam nunc, quam antea,

lanensium ajferi possunt in prmsenti controversia. me fatear ignorare, quisnam ille sil. Henrici autem

Nunc proponenda argumenta, qnm contra ipsos ipsi nomen fuissc, pralerquam quod vulgi opinione

pugnant. constet, certis insuper liquct notis, quas non recor-

106 Dubitari imprimis non potest, quin corpus dabar tunc temporis, csse penes me, et quas postea
Quibm oppo-
S. Udalrici sepultum fueril Augustm Vindelicorum inveni inter mea scripta. Litteras hasce scu notas
nunliir
in templo S. Afrm a S. Wolfgango, ut memoratanti- desumpsi e circulo ameo, pedum pastoralc Sancti
quissima vita in fine capitis undecimi; postquam obeunte, quando preadicti Archiepiscopi jussu in-

antea sepulcrum ibidcm loci sibi condidisset, sicut speximus ejus corpus. Sunt autcm illie hujusmodi
narratur in initio capilis 8.Nec minus certum est, Henrico nigudstanno, dilecto filio.

idem corpus numquam alio fuisse translatum 109 Alque ecciim altera hic occurrit causa, quffl faoitntla,

nullo antiquo monumento, auctore nullo reteri, me induxil, ul lias lilleras darem ad Illuslrissimam K
de tali translalione mcntiouem faciente. Itaque vestram Dominationem, ut non gravetur inquirere,
corpus illud et fuit scpultum Augustm, et sepultum quisnam ille fuerit. Hic enim nullum deeo vestigium
scmper ibi mansit. Refert Puricellus libro citato reperitur. Tametsi fucrint, qui nullo prorsus nixi
pag.853, Carolnm aBasilica Petri, cuminvilaS. veritaiis fundamento, vulgarc ipsum voluerinl pro

CarotiBorrommi, a se edila, referret lib.5 cap.6, S. Udalrico, «Episcopo Augustauo, et diclam inscri-

translationem Sancti, gui sepultus est in ecclesia plionem corruperint. Id quod ego molesle tuli, sicut

S. Nazarii, diligentcr inspecto a se corpore, dixisse, etiam Dominus Carolus Boroma;us, modernus Medio-

quod ignorarct, Mediolanensis ne, an Augustanus lanensium Archiepiscopus, Romse degens, quando

Episcopus ibi esset sepultus. Sed postea re maturius istiusmodi mendacium spargcbatur. De coruptore

considerata, mulasse sententiam, ac disertissime illo, tacite a laudato Prmsule insinualo. hmc tradit
Puricellus cit.pag. 855 Joannes, inquit, abs-
negasse in fragmenlis Historim MedioL, titulo de lib. :

que dubio Franciscus est Besutius, hac in urbe olim

corpore S. Henrici basilicm Apostolorum illum .

hmc vcrba Hujus bibliopola, qui per Franciscum Paganello anno moxcix
esse Episcopum Augustanum, in :

corpus sepultum, lmcve allatum fuisse, nullum

liic typisac in urbe libellum hoc titulocdidit Italico, qui

extal, quod sciam, judicium, ac appellat ad auctori- Latine sic sonat : Vita confessoris Chrisli S. Arderici,

Episcopi Augustani. Ecce vei-o quemadmodura eam

tatem Bernonis, vitm Vdalricianm scriptoris, alio-
rumque gravium scriptorum, Augustm eum fuissc quoque haculi pastoralis corrupcrit inscriplioncm, et

citatis ejus verbis Italicis, Nella sommita di esso

sepultum affirmanlium. Imo, inquit, etiam a viris,
detto bastone,
fideadmodum dignis accepimus, ejus sancti Episcopi era una lametta d'argento, que cingcva
sum-
corpus adhuc ibi cum veneratione asservari et coli. con qucste lettere intagliate in esso, id est : In
crat lamella argentea, qua: cingebat F
; 1 07 Ceterum adjungit laudatus Carolus inspe- mitate ejus
dictum haculum, cum his litteris, eiilem inscriplis :

argumenla ctionem corporis Mediolanensis, ejusdemque trans-

Arderico, Episcopo Augustensi. Merito
lationem ac conjecturas de patria; etsanctumvi- Dileclo lilio

exclamal Puricellus : Tanta fuit hominis ejus licen-

rum; imo miraculis clarum, dici posse, afjlrmat.
Ejusmodi libellum nos quidem in Ambrosiana
His vero e Carolo commemoratis, probatPuriccllus, tia !

bibliotheca legimus et per omnia, qualem Carolus

constanter in cadem sententia permansisse, et ,

eum
ipse describebat, invenimus. llmc
plus quam suffi-
Mediolani existentcm anno 1009, duobus integer-
ciunt in favorem Augustanorum, adeo ut
non ne-
rimm fidci sace.rdotibus, et Ambrosiani cotlegii
VindiciasS.VAti-
ad sc acccrsitis, ut dc toties dicto cessefuerit, aliunde conquirere
Doctoribus,
rici, anno 1614 a Stengclio
edilas
corporc colloquia conferrent, auctorem fuisse,
» mtr "
rogando ct obteslando, ut si quando ipsisde hac re 110 Ex iis, qum m
utramque par tem Itactenus """
disputata sunt, patet, prmtcnsam a
Mediolanensi-
scribendum esset, Mediolanenses pro parte virili,
Augustani pos-
Quin et eodem anno litteras bus corporis S.Udalrici, Episcopi
tanto errore liberarent.
aniles
anony- sessionem esse merum commentum, ad
scripsit Modoetim ad virum iUustrissimum a
quibus suum Prmsu- fabulas relegandum ; atque inventum novum,
mum in eamdem sententiam, adoptatum,
illm recentioribus excogitatum, a vulgo
lem egregie vendicat Augustanis. Leguntur qua satis
ex
de omnique historica fide destitutum;
lingua Italica et Germanica apud Slengelium
,

constat, S. Udalricum, Augustanum Episcopum,

gestis S. Udalrici, cap. 58. Reddo fragmentum illa-
Augustm vixisse, Augustm obiissc, Augustm sepul-
rum latine.
alicunde ex antiquitate
colendis- tum fuisse ; cum intelligi
108 Illustrissime mi Domine, in Christo
non
 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.
92
ricellus sic pcrgit pag. 530. Nostra etiam memoria
AUCTORF non possit, illum alio umquam /uisse translotum.
I. P. Quis enim dc illa translalione velverbo memmil '
nraltitudo illuc hominum maximaconfluebat, crebra-

Quo anno ea qua occasione, quo teste,

contigit, que illic miracula ejus Sancli precibus et patrocinio

cujus opera, aul rogatu? Quomodo lam jaciles adsi rilicliantur, quorum pleraque illustriora, intelligo

fuerint Augustani, ut sacrum hunc thcsaurum, publicis etiam labulis rite consignata hodieque ibidem

mttllo si/it prrtiosissimum, tninsfrrri /irrmiltercnt conservari : praelerquam quod eorumdem indices
alio, et carere volucrint Sanclo, lot miraculis Au- adhuc illic supersunt, votivae, magno numero, nec
guslat patratis conspicuo, tam civibus Vugustanis ligne;c lantum sed, eliam argenleaa, tabellaj.

beriigno, quam vicinis lalc populis propitio ? 114 QuidVQuod cliam indics adhuc ejusdem Sanctj Sledwlani se-
pultus.
111 Ad auctorcs in conPrarium allalos, tametsi annulus, quem putant episcopalem, ad febricitantes,

Respondctui responso nov videatur opus, respondeolamenverbis vel aliter aigrotos delatus, salutem ssepenumero divi-
adAuctom vcram nostram nilus conlactu suo aflerre creditur, tolaque passim
Puricelli pag. 857, senlcnliam ct
Hdem con- urbe proplerea exposcitur. Pro iis etiam profecto no-
trariot.
ita confirmantis. quibus ego pariter lnnic contro-
versiam concludo : Cerle aulcm maximi ad hujns minatim exposcitur, qui morbillis ( communiter va-

rei probalionem momentiei bii videntur veterum riolos nuncupamus ) laborare incipiunt : scilicet, ut

monumenta, quae doctissimus Marcus Velserus, tacito eo contingantur oculi, quos utique proplerea sperant

sui nomine collegit, et Auguslae Vindelicorum anno incolumes ct immuncs ab eo malo, et ab omni visus

mdxcv typis edidit, lioc tilulo : Uc Vita S. Udalrici detrimcnlo, quod inde frequenter alioqui conlingit,

Auguslanorum Vindelicorum Episcopi, quae exstant, evasuros. Vide etiam, quas dc translationc et cultu

pleraque, antehac niiiiiijuam cdila. Qutr mtinumrnla, smpc mrinoruti corporis, vitm S. Caroli Borrommi

poslea hic a nobis dunda; si lcclor consuluerit et lib. 5 cap. 6 inseruit Carolus aBasilicaPetri, ocu-

]5
r.r/irnilrril, facilt conrincctur fabulosa rsse ea, latus lcslts. Sedjam retraclo pedc ex hiscc diverti-

i/iiir Mediolanensts de S. Udalrici Augustani cor- culis, adS. Udalricum noslrum redcamus.
porc, quasi apudse sepulto, crediderunt.
112 Sed quiil rriiti dictis huc usque de corpore
§ VIII. Confralcrnitas S, Uldarici ; offlcium
Quattsfuerit s. Udalrici guesdam subntcttre dt corport Henrici
proprium, hymni.
lligiiilsiuuui. apud Uediolanenses sepulto? Nihil
sutir iu jiroin/itu rsl, quo dt nnlriu rjits, anito
morlt.i, vitaive inslituto, certi aliquid determine- JL rmter alia ertja sanclum Antislitem suum vene- Vonfratenii-
las S. Udid-
tittis. 1'riluni /uislurulr. u/ind cur/jvs. rr/irrtttm ,
raliunis/iu/ilirif arijiiincnla, suum quoque affecturn
salis indicat, vel Episcopum rcl Abbatttn fuisse. Et tcslalum palam voluit civitas Auguslana, erecto in
quidem abbatem potius, quam tpiscopum, dictrt rjus honorem pio costu sodalitio ( confraternitatem

amat Carolus u Basilica Petri, utpostpauca vide- ritli/ii iliriiuiis) Episcopi Augustani auctorilate
liinuts. 1'rius jurrril lirrvrm quumilnm dirti Ilenrici approbalo, confirmato, aU/ue indulgentiis locu-
iiiiiiiiiim propontre ex Fragmtntis nisiorim Medio- plclalo, uti lalitts patcbil ex diplomate, postea a
lanensis, titulo, de corpore S. Henrici Basilicm nobis producendo. Prwmit.to intereaea, qum huc
Apostolorum , dr 1/110 u/iittl 1'urirelliim inrcnio spectant cx Ms., quod misit P.Gamansitis, ubisu-
scqitrniiu .'
Cum ail airam inspiciendam jussu li. perne ponitur hmc inscriptio : Fraternitas S.Udal-
Caroli cu venissemus anno hdlxxviii, invenimus cor- rici. Tunc adduntur sequentia : Isto titulo est codex
jiiis cum episcopaUbus indumentis, qusB tamen fero papyraceus in folio, corio rubro et bullis aereis pul-

subiiti evanuerunt. Circulis EBneis, quibus baculus chre compactus, lit. xnum. 142, qui album ejusdem
pastoralis ligneus cingebatur, bee litteree insculptee Fraternitatiscumipsoinitioetprimis bullis coniinet
crant, de i/tttliits supra; quas tunc in libellis nostris insignitcr rubrica et alramcnlo Ms. per fratrem
notavimus, quos ad S. Caroli vitam conscribendam Leonardum Wurstlin, elegarilissimum illum scripto-
parabamus, etc. Corpus deinde transtulit, una cum rcm, ac conventualem SS. Udalrici et Afrae. E\ quo
aliis cjus basilicee, idcm beatus Pr8esul'anno proximo sequentia sunt descripta. F,t quidem in folio sexto
cum Episcopis provincia;, ipii ad concilium conve- habenturproximahic subscripta, qua; posteriori tem-
nerant, el in extremo brachio ipsius ecclesias, janua, jiore quispiam velut compendium quoddam
primae
quffi iln erat, clausa, altarique ilii constituto, recon- lundationis ex prioribus foliis annotavit.
didil. 11C Hts prmmissis, post titulum alium quanio
: Frater- insti-
443 Quisnam liic episcopus fuerit, ueque scio, nilas benefactorum monasterii ae
ccclesiaj structurae luta.
neque nabeo conjecluras, quas proferam. Omnino SS. Udalrici ct Au-bb, notantur hmc,
Sanctut isii qum ejusdem
transalpinum fuisse, el sanctum virum, immo mira- nriiis instiliitioncmctpncilegia spectant. Atque
Culis clai'11111, allinnarc poSSUmUS, cni ct slalua ct insiiiutn quulcni tbidem tradtlttr
anno 4468, et a
allare erectum sit, et sanctitatis laus veneratioque Sedt Vpostolica confirmala confrat.crntlas ' ista,
non mediocris a populo Mediolanensi tributa. Ques cooperante ct disponente Eminentissimo Dommo
veneratio pene extincta, proximis anitis renovata est dc Schaumbe
'icrg , Cardinali tiluli S. Vitulis, et
Qonnullis prsdicantibus, sc BSgrotos, ejus ope invo- Episcopo Auguslcnsi, a Laterc
per Cermaniam
cata, sanatos esse. iiur Puricellus c.c. laudato tegato. Rccte apponitur ad marginem, Itujus
con-
Carolo, qttemprtvtrrcu dirit COnjectOSSt, llrnrirum grri/utionis surnr primordia rcfrrenda
csse ad
potitts natiuur \111jl1rt1m juissr; q utfl el ablialcm iiutertura trmpora. „1
patcliHe.idiplomate secutuw
potius qttttm episcopum, tx illis verbis, dilecto lilio, etdicto utiuii U68,
diinitu.ratcon/irtnatamrelin-
quasi a Papa videantitr usurpata, rtun /ntstoralcm stauratam futsse, ctim jam anlea
csset inchoata.
ci baruliim Irudcrcl. Tiiin rtlttlu 1'tnilu Morigia pro Porro tah icorc tnslttiua
/utt, annitente dicto
miracttlis, cultu et publica rencralione. idem I'tt- Cardtnuli, quod senijicr el perpcluis temporibus in

Octava
 DIE QUARTA JULII. 93
A Octava pentecostes peragetur defunctorum omnium personis. qum eidem nomen deilerunt. videlicet ^ictokr
ejusdemfralernitatisanniversarius.cumvigiliisnovom Emin. Dominus Petrus P '
Cardinalis et Episcopus Au- ':

lectionum; etaltera sequenti feriasecunda.cumofficio

gustensis. Frederieus imperator una cum conjuge (raternitatis
Defunctorum, omnium sacerdotum inibi degentium, sna, Leonora, Regis Porlugallias filia, Ludovicus membra.
addilis mdulgentiis ut liquet ex diplomatc, quod
{ Dux Bavarhe, cuiii ronjuge sun, lilia Ducis Saxonias.
sequitur. pro iis. qiliof/icis hujusmodi interfucrint.
Georgius Dux Bavariae cum conjuge sua Hartwige,
117 Petrus, miseratione divina titulo S. Viialis lilia regis Poloniae. Sigisintiudus Arehidux Austriae
Profertu i |- sacrosanctae Romantc EcclesisB Presbyter Cardinalis, ciim conju.se sua prima
ploma lilia Regis Scoti». Fridericus
et sanctae Sedis Apostolicie permissione, Episcopus de Hochenzoller, Episcopus Aug.,e( aliorum nnilto-
Augustensis, ac per universam Germaniam diclae
rum millia defunclorum, hujiis fraternilatis; quos
SedisApostolicae de latere Legatus, universis et sin-
Magnates omnes exprimit dietum Ms.; addwntuf
gulis Christi fidelibus, praesentes litteras inspecturis,
insuper tres alirn persomv. nimirum Maximilinnus
salutem in Domino sempiternam. Licet is, de cujus Imperator, Henricus Augustensis Ep., Conradus Mor-
munere venit, ut sibi a suis Ddelibus digne et lauda- lin, abbas monasterii.
biliter serviatur, de abundantia suse pietatis, quse 120 Quemailniniliiin exemplis, meritis ac mira- Offlcium pro-
merila supplicum exceditet vota, bene servientibus culis Germaniam prm ?"'"""
re.liquis aliis orbis tractibus •

sibi, multo majora retribuat, quam valeant prome- illustravit S. Udalricus, ila decens fuit, ul in Ger-
reri : Nibilominustamen desideranter Domino popu- mania potissimum solennis ejus memoria officio
lum reddere acceptabilem bonorum operum secla-
et proprio ecclcsiastico honorata, reeurrrrcl. aniii-
torem , fideles ipsos ad complacendum ei quasi , versario cullu variis in dioecesibus celebrauda.
quibusdam illcctivis muneribus, indulgentiis scilicet Eeelesiee, Viennensis, Iiatisponensis. Passarien-
B et remissionibus, invitamus, ut exinde reddantur sis , Salisburijensis , horas canonicas de sancto E
divinaj gratiae aptiores. Sane nuper nobis fuit expo- 1'nrsulc nostro rccitandas pra-seribunt, adjectis
situm, quod dilecli nobis in Christo, Melchior Abbas propriis leclionibus, intcr sc convenientibus qui-
et Conventus, fratres monasterii sanclorum Udalrici dcm, scd discrepantibus ub lectionihus iiit/ustuiiis,

et Afra Augustensis, Ordinis S. Benedicti, fratcrni- quas illico proferemus. Quibus cliam consonanl
tatem, per ipsorum antecessores dudum inslitutam, lecliones Utjslelteiiscs et Frisingenses, officiQ ca-
de celero futuris temporibus singulis annis in Oclava rum ecclesiarum canonico insertm. lntcr ollicia

Pentecosles cum Vigiliarum decaniationc ; ncc non propria jussu et auctoritate fteverendissimi ct lllu-

sequenle Feria secunda cuin Missarum celebratione strissimiPrincipisac Domini Henrici, Episcopi Angu-
pro vivoriim et defunctorum confratrum memoria stani, juxia considerationes ei judicium sacrae Con-
habenda, peragendam et conlinuandam erexerunt et gregationis Rituum ecclesiasticorum , ad normam
instiluerunt. breviarii Romani recognita et reformata, Dilingae
118 Nos igitur, recolentes et prameditantes, san- impressa mdcxxxviii , leijunlur sequentia de S.
Episcopi Au ctum et religiosum exorare pro demnctis, et saluber- Udalrico. Die iv Julii in feslo S. Udalrici, Episcopi
gusttnsis. veniam peccatorum in sacratissimi cor-
rimuni fore, Augustani et confessoris. Duplex. Omnia decommu-
poris Dominici oblatione el oralionibus ad invicem ni confessoris Pontiticis, pneter ea, quae hic sunt

impelrare; Idcirco desiderantes Domino populum propria. Oratio. Deus, qui conspicis, quia cx nulla
reddere acceptabilem, et eos, quos divini amoris nostra virlute subsistimus, conccde propitius, ut in-
fervor ac Spiritus sancti gralia ad bonum inspirat,
tercessione B. Udalrici, confessoris tui atque Ponti-
allectivis de thesauro ecclesiae muneribus de bono ad ficis, contra omnia adversa muniamur. Per Domi-
melius incitare : et ut omnes ipsius fraternitatis actus, iuim. Inpriino Noctumo assujnanlur lectiones de

ea carilale, qua incepti sunt, continuenlur, et tam Epistola I ad Timoth., ut in communi Confessoris
fratrcs, quam aliiChristi fideles, utriusque sexusho- 1'ontificis. F
mines, eo libentius in cxaltatione tantas fraternitalis 121. In secundo Nocturno Lectio iv. Udalricus lectiones

assurganl, et ad eam avidius confluant et devotius (Jermanus, Hupaldi Comitisde Dillingen et Chyburg;
assislant, quo ex dono caelestis gratise uberius con- ct Thietburga, Ducis Suevorum filia, nobilissima

spexerint se refectos, de omnipotentis Dei misericor- progenie ortus, a parentibus non miniis religionis
dia el bealorum Petri et Pauli Apostolorum
ejus sincerilate illustribus, quam generis splendore cla-

auclorilate, ac gloriosissimae Dci genitricis Marias ris,ad monastcrium S. Galli missus, religioso cuidam
meritis confisi, omnibus et singulis utriusque sexus viro ibi erudiendus Iraditur, ubi nou soliim liiioris,
Christi Bdelibus, pcenitentibus et confessis, qui de sed et virtutibus animum a tenera aetate excolere

Vigiliis dictse fraternitatis, centum; et qui de non deslitit, omnique studio timorem Dei, volunia-
sero
mane Missarum olficiis interfuerint, similiter ccnlum riam paupertatem, castitatem, Immilitatem ultro am-
misericorditer in
plexus, babitum monasticum assumere Dei
dies de injunclis eis pcenitentiis slafuit.

Domino rclaxamus, et indulgentiam damus perpeluo autem providentia altiori slatui reservatus, ecclesiae

duraturarn. In quorum omniumet singulorum lidem Augustanae Episcopus praficitur invilus. Quare, ut

et tesiimonium pramissorum,
prasentes nostras litte- gregi suo vivum se praeberel exemplum pielatis ,

fecimus carnem suam lanea veste castigavit. Esu carnium

ras exiiule fieri, nostriquc sigillijussimuset
appensione muniri. Dalum Augustie anno Domini (parcissimus alioquin in sumendo cibo) penitus abs-
mcdlxvhi, die Jovis, ix mensis Junii Indictione ;
liiiuit. Dormivit parum, ac non super plumas, sed
prima, Ponlificatus sanctissimi in Christo Patris et duriori strato utens, tota interdum fcre nocte in ora-
Domini nostri, Domini Pauli, divinaprovidentia Pa- tione pervigil. Sequitur Itcsp. de communi Conf.
pae secundi, anno iv. Pont.
119 Splcndor accessit dictw confraternitati ex 122 Lectiov. In divinis laudibus spiritu Dei ita

reficiebaltir
 94 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.
At IIOHB reficiebatur, ut lam ipse, quam alii, cum eo psal- Fit arbiter sublimium, l>

J. P.
lentes, visionibus recrearentur sspius. In offerendo Patri pnecingens gladium.
jiropria
etiam sacrosancto MisssB Sacriflcio frequentissimus Gaudet convenlus Cselitum,
fuit. Mensam suam pauperum praesentia plerumque Florere Sancti mcrilum,
decoravit, nudos vestivit, SBgris ac incarceratis con- Cujus cum Cbristo spirilum
silio et auxilio subvenit : totus in oratione, lotus in Caelis videt repositum.
sacra leclione, bonis operibus totus deditus. De vita Summo Palri potentia,

et morte certorum bominum, de sanctis liospitibus Filio sapientia,

ad ipstnn venturis, deque multis aliis rebus creber- Pneumatique clementia,

rimas rcvclaliones liabuil. Limino sacra Apostolorum Pari sit in essentia.

visitalurus , Iiomam aliijuolics peliit, aliaque loca 1 2.'i Hymnus autem ad Noctwrnum, de eodem
sacra iterum alque ilerum religiosa peregrinalione ibidem subnectitur, lus terminis concinnatus :
hymnus ad
iionoravii. Reliquias Sanctornm summo studio con- Ave pater Udalrice, Matutinwn,
quisivit, et ad remotissimas regiones, ubi eas conse- Noslri slatus gloria,
qui spes essct, illarum desidcrio qiiandoquc profc- Nos de massa peccatrice
ctus est, atque impetratas maxima coluitvencratione. Tua patrocinia
Sequilur lles/j. <le comm. conf. Pont. Suspirantes imploramus,
123 Lectio vi. Vilani ac mores clericorum et Duc nos ab angustia :

Auguslnmr .
laicorum totius dicecesis, assiduis visitationlbus se- Et quacumque laboramus
ilulu perscriilalialnr. Krrlrsiarum personas, jura, pa- Temporis moleslia,
trimonia, acriter defendil conservavitque. Bellorum Prece reddasconsolatos,
motus ac infestationcs sedavil mirilice. Maximorum Jugique clementia, K
Principum animos, discordiis distraotos, incredi- Per te pie relevatos,
bili dexlerilate concilia\il, pacemque inter Otlio- Cbristi salvet gratia.
nem Regem et Qlium ejus composuit. Omnibns se Pastorbone nos intende
bospitalem ct benignum exhibuil : ac sobrium, jns- Decadorum culmine,
tum, sanclum el coniinentem, juxla Apostoli doctri- Gregi tuo condesceiule
nam, seprsBstitil pastorem. Divinaquoque peragenti Cum Maria Virgine,
mysleria adi sse \ iss esl manus, virtute Imnipotentis I
Et Auctori nos ostendc,
ciiin ipso sarris benedicens. Expletia autem in munere Jam exutos crimine.
episcopali i, annis, vir mirse sanctitatis, largitatis, Trina: sit laus unitati
abstinentis el vigilantiss, diem sui obitus, magno Virtus ac victoria
desiderio diu exspectatum, cognoscens, iv Non. Julii Sit et simplex Trinitali
aiino salulis dcccclxxiii, setatis bueb lxxxiu, pieob- Regnum, compar gioria,
dormivit iu Domino, miraculorum gratia in vita et Sempiternae Majestati
post morlein illuslris; nohile corpus, oriiameiitiim Stabilis concordia. Aiuph
consoiatione plenum, Augustse relinquens. Sequitwr 120 Prmter duos hoscc jam dictu* hymnospro-
llcs/i. ilc coiiiiii.
prios de S.Udalrico, habetur terlius.ad Laitdes m hymms a<t
1 2i Duosnobis, desancto Episcoponostrohym-
nost) o Ms. in hrnc verlia : i.audes.
flymnus (id
nos exhibet codc.r Ms. Augustanus ad SS. Udalri- LaMabunda Deo canat
Vesferas
cum et Afram, titulo Miscellarieu varia, lit. z wum. Hymntim voxEerlcsia 1
,

77, manu supra laudati Leonardi Wirslin exara- Qui contritos cordc sanat
tus.El hymnus guiaem ad Vesperas itacanit :
Unguine Isetitiee,
A solis orluscardine
Unde F
piis virlus manat
Udalricum in agmine, Et augmentum gratiae,
LsbIo canamus carmine, Tiro Christi pretiosus
Fideli satum sanguine,
Augustorum Pontifex
Beatus in propatulo
Cselum scandit luminosum,
PreBsignaril oraculo,
Ut viriutum artifex,
Quod \ogii in ccenaculo
Udalricus gloriosus,
Sacro plenus spiraculo.
Quo triumphal Opifex,
Clausa pandit mysteria, Kx /Egypto vanitatis
Vox bajulans imperia,
Evolat ad palriam,
Posl lactis ministeria,
Possessurus cum Realis
Carnis fugil miseria.
Paradisi gloriam,
Domus parentum gaudio
Et supernss civitatis
Repletur el com i\ io,
Condecorat curiam.
Delectantur in tilio,
In sublimi constitutus
Qiiein csali i"i > \
<
i unctio.
Ignitorum lapidum,
Enixa viruin gratia
Seraphinos obvolutus,
Provexit ad solatia,
Motum geril fervidum,
Gratisque niceret anxia
Sempiternis involutus,
l'er ampla terrsa spalia.
Omnecalcatlluidum:
Fceno compar lit lilium,
Ligno viUerecrealur
Mctusgereus liumilium,
Cum candoris calculo,

Novum
 . . ; ; . ,:

DIE QUARTA JULII. 95

Novum nomen ei datur lum 12. Xeuteritaque Vdalscalcus convixit S.Udal- a LT.TORR
J P.
rico; neuter conscquentcr res ejus gestas, tamquam
Sanctilate et ornalur a se visas, edere potuil. Intcrim dictum pluries
Castitatis titulo. seriptorem ritm, canonicum fuissc ecclcsim cathe-
Numen ergo Deilaiis, dralis, laudatns Mabilio patere censel ex libro de
Quo hierarchia regeris, miraculis (quem unins cjiisdcmquc aucloris es-

Zelo ductus pietatis, se exislitnat) vitm a nobis dandm subjeeto. Asser-

Nobis placa miseris tum probat cx rcrbis, in narrationc miraculi, quod
Dans nobis fore claritatis habelur num. 116, prolalis; ubi dicitur, patrato
Asseclas, qua fluxeris. eodem miraculo ad S. Udalrici tumulum in ecclesia
VeniPalerct Palrone S.Afrm, concursum exindc factnm in principem
Gressus noslros dirige, seu episcopalcm ecclesiam S. Marim : Indein civi-
Salus et spes in agone, talem ad ccclesiam S. Maria- lienilricis Dei post ve-
Corruenles erige, speram venicntes ; hssc, sicuti gesta sunt, nobis an-
Firma slantes, Fastor bone, nuntiavcrunl. Scd fallor, si ex verbis illis magis
Lapsis opem porrige. extundas, fuisse diclai ecclcsiar canonicum, quam
Summa? sit laus Trinitali sacellanum aut sacrislum.
Decus et victoria, 129 llanc sane Mabilionis consequentiam non qttalis fuerit

Sit et trina} Unitali elicuit cx dictisverbis Yclscrus.in rebus Vdalricia-

Coaiqualis gloria, nis indagandis illustrandisque apprime rcrsatus,

Cujus inesi Majestati dum ait 111 Prmfatione adSanctivitam : Ncqucsim
Permanens essenlia. Amen. dillicilis suspicari, congregationis S. Afne (siquidem
illud collegium, anle familiam divi Bcnedicti intro-

ductam, ita appellatur] fuisse Praefectum. Opinionem

§ IX. De vitse S. Udalrici scriptoribus
suamprobat, ex Prologo ritm prmfixo, ubi tradit
et editoribus.
scriptor, plerosque, qui res a S. Udalrico perpetra-
tas avcrent cognoscerc, legatos ad se, hujus crgo

J\.nctorcs antiqui numerantur tres, quiS. Udal- misisse; rerum veritates, ait, ex meis responsioni-
lnler Auclo-
resviicB anti- nci gesta commcndarunt. Primus pervenit
litteris bus discere cupienles : quod Velserus, hominis au-
quw tres Quin imo illum
:
ad nos suu ti(u i Anonymi, ut risum est Velsero, ctoritali tribuiuiii fuisse, c.ri.stimat.
scfxptor pri
ejus editori, et Surio, ipsum secuto; non item Ma- in ecclesia vixisse, solo S. Afrffl tum lemporis no-
mi/s
qui vult eum Gerardi nomen habuisse. Se-
bilioni, mine nuncupata, colligil cx clausula sen epilogo,

cundus Gebehardus. quartus in cathedra Augusta- in quo sicperorat : Eia nos, qui inquilini liujus ec-

na post S. Udalricum successor. Tertius Berno, sumus,

clesiae cl tanti 1'alroni faciem soepissime vidi-

abbas Augiensis. Accedunt ex Mabilione Dilmarus, mus, ct ejus docirinam benedictioneraque swpissime
Chronicon Augustanum, aliique rerum Germani- accepimus, et in co optima exempla conspeximus ; et

carum Alemannicarumve historici, de S. Udalrico minc in rclribiilinnem ejus bonorum operum, assidua
laudum cjus Prmco-
rcliqui miracula el diversa signa in liberalione miillorum,
honorifice agentes, et

nes ,
quorum elogia produximus paragrapho4; vidcmus cl audimus.
cum mox a S. Udalrici morte, qttando .scri-
quibus addi poterat eminentissimus Cardinalis Ba- 130 Porro scripsisse
}tserit

ronius. Verum non de his, sed <!c primis ritm

scri- anno vigcsimo nondum clapso, inde Velserus ccr-

ptoribus hic agimus.ducto exordio ab antiquissimm tum habet, quia lillera-, quibus Joannes XV, Ponti-
Maximus, Udalrico cirlrstcs bonores decrevit,
vitw auctore; de quo statuenda sunt sequentia fex
c
128 JEquaiem etfamiliarem sefuisse S. Udalrico perscriplae anno cmxciii, meminere libelli de Vita et

Anonymus miraculis venerabilis Udalrici, sanct» Augusianae ec-

palam facit loco non uno, ut liquet ex sequen-
a Velsero
loquitur Tempus vero clesi;e diulum Episcopi 11 i hic ipsus est cum auctor
dictus tibus. Num. i8 sic :
; •
j :

argumentum princi-
statim abinitioostendat, ae boc
Quadragesimas quanta devotionc celebraret, sermo
mihi non sufTicit ad narrandum ; sed tamen ea, quae pem aggredi. Alque ut nonnulla de smpe memorati
num. scriptoris laudibus congeram, observat idcm Vel-
vidimus, non decet nobis in totum omittere. Et
serus, fidei praeelarum illi testimonium perhibuisse
58 : Heec vero, nemine dicente, compcriebam, sed
quam plurimis peracta, conspicie- in amplissimo sumnii Ponlilicis ct Cardinalium con-
propriis oculis, in
infraproducenda numero sessu, Luilolfum.tuncffltatisAugustanum Episcopum,
bam. Adde vrba epiloyi,
dicentem Spiriius sancti testatur pr»sehtia ci
scquenti. Jlcfert Mabilio in Observationibus prm- :

S. Udalrici, in Actis Bened. seculo v congrcgatio Sacerdolum, certum cssc, quod legimus.
viis ad vitam
opinatos, auctorem vitm Udal- Deiude magni/ifis dictum auctorem idem vir cla-
pag.415, qnosdam
scalcum extitisse, non satis explicantes, ecquis iste rissimus prmconiis exornal, e quibus vilm ab eo

Udalscalcusfuerit.SatisactumdeunoUdalscalcol cxaratm charactcrcs pantcr cognoscas.

rjus lattdes
temporevitm 131 Auctorem, inquit, ob testatam fidem simph-
4 hujus commcntariipnvvii, excujus
cemque veritatem enixius sermonis sordes ne-
ac mortis, ibidem determinato, constat eum non
diligo,

posterio- mo excusat; cgo ultro accuso imo, quod prsterea

fuisse synchronum S. Udalrico, sed longe
:

rem.Multominuscharactercsscriptoris, dequohic rserno, dcqnonos statim, deoratione.humijacente,

et se la
agimus, convenire possunt Udalscalco alteri, qui adjecit, mibi modeste moderateque dictum, 1

sub terram polius conderc, atque quodammodo

Uia e-
distanti a
fuit Episcopus Augustanus, rcmotissime 'haracltr
cliaracte-
brare videtur; usque adco nibil umquam
isto
temporibus sancli Prmsulis nostri, ut qui moderari
medium secu- re memini me legere humilius, abjectius.mquuiauus,
eam cathedram primo cmperit post
et
 ;

96 DE S. UDALRICO EPISC. ET CONFESSORE.

AtCTOHE et rara credo esse sermonis vitia, quorum hic e\em- 134 Gebehardus, quartus ab Udalrico Augusta- D
J. P.
pla non sint confertim obvia, sive casus et lcmpora nus Episcopus, posi Henricum S. Udalrici successo-
perversa respicimus, quod creberrimum peccatum rrm. anno !)<S2; postque Etliicum, anno 9SS exstin-
est; sive verba agendi patiendive signiflcalione pro- ctos;Luitol/o post septem regiminis annos successil,
miscue usurpala, sivegenera nominnm mutaia, el in- sublatus et ipse e vivis 1002. Is, cum fastidiret sim-
flexiones tum nominum tum verborum corruplas; plicitatem et prolixilatem antiquai vitai, animum
sivepronomina ci reliquas particulas praepostere po- appulit ad cultiorem orationem, ut testalur ipse m
sitas, sive idiolismos, sive barbarismos alios, sive so- Prologo; sed morte pran-entus. per/icere. nonpo-
lcecismo, sive quodciimque denique, uli dicere cce- sttil opus, jam aliqua suiparte inchoatum, ac de-
peram, orationis vilium. sinens m laude activte et contemplatiiiv ritm S.
132 Hisce imnrii sermonis ac styli defectibus, Udalrici, ab initio ejus pontificatus.
stylus quos ad amussim Vir clarissimus, severe hic vriii- 133 Terlius scriplor /uit Berno. pauco post tem- !1e secundo ;

tertio vita
cus, etaculum cernens,observavil,minime ol/slan- pore secundum subseculus, qui in Priffutione ad
tibus, antiquum scriptorem onmibus aliis limatio- vilam S. Udalrici, a se editatn, libellum antiquissi-
ris scrtnouis longc anteponit. Vcnim enimvero, mi auctoris veraci quidem, sed simpliciori, quam
iiu/iiii, prudens leclor verborum delicias et senlen- oportuil,scrmonccditum, culliori stylo e/formandum
tiaruni Qosculos quserel alibi; in hujus gencris scri- suscepit. Quam spartam, a Fridebaldo, tnonasterii
plionibns scil. sola reruiii pondcra esse speclanda. S. ,\frm apud Augustam Vindelicorum alibate iv,
Tencris ailnioduin ulaliir niiribus oporlet fllius, qui tit admitteret, rogalus, eam reipsa ersccutus est
patrc peregre mortuo eligat de eo narranlcm audirc ante annum suprcmum. Bre-
1030, dicli Fridebaldi
bominem, suavi ore copiosum etdisertum, qui patrem ve de ipso Bernone elogium. contexuit Hermannus,
cognorit nnmqnam, dc vila illius et obilu vix oa no- ad att num 100S, his verbis : Ipsi anno, KcinricusRex,
'\ quorumdam rumoribus binc inde hausta
E
rit, i|i COgnita tandcm posl duos annos Ymmonis crudelitate,
corrogavcrit, praj cordalo alio,qui quumvis infansaut remoto eo, Berri, virum doctum, ct primo Prumien-
balbus el blsesus, ciiam vivenii morientique pra> sem monacbum, Augiae constituit abbatem, qui gra-
sens, individuiis usquequaque comes hsserit. [n hoc tanter susccptus, fratres dispersos rccolligit, et a
equidem scriptore paucis pagellis evolutis, omnes Lantperto Constantiensi Episcopo, abbas ejus loci
intelligent, quam magna utilium rerum copia, quan- xxix consecratus, magna insignis scientia pielateque
laiiicuinqiie verborum scabritiem ct asperitatem dreefuit annis xl. Interca tametsi Berno annis quin-
compenset. Hactenus Velserus. Quibus addi potc- qtte et scplttaginta posl Sancti, ctijus tilatn scri-
riuil. iiiiiiiiiilln r.r tis, i/mr i/imilnr in/ru. ile psit, morlem, vivere desierit,atque adeo potuerit4n
editis ab eo S. Udalrici vitis. Tametsi ha-c affatim scriptione sua non pauca diseere ex iis, qui S.
sufficiant. Udalrico, in terris agente, familiariter usifuerant,
133 \<t nomen swpe memorali auctoris, quod <tt- vitamque et mores inspexerant, oculati et auriti
iinrt: fatetur Velserus m laudala prmfatione sua, testes; non tamen ad hos, sed ad aniiijuiim com-
scse illiul xnliilo investigasse, nihilque sihi de co mentarium provocat; atque in eo inslituto quid
esse compertum, habens verosimile, simlio celatum prifslitcrit, ex ipso disce, ila in ilicl.a prrcfatione
pro illorum temporum modeslia. Ex iis verbis, in loquente : de propriis addam, prater
Nibil, inqu.it,
vita iiinii. .'/.;. Ego Gerardus indignus presbyter no- exempla anliqiiQrum Patrum, atque sententias san-
tavi dicm ct anniim, rr/rrl iilrm iiurinr notis
,,,
ctarum Scripturarumi Ad hmc. illud solum propria
marginalibus <t</ illum locum, hinc quibusdam crc- morte effecisse se pandit,\il bttius dilfusa, modesta
diimn, Gerardum hujus vitse auctorem esse.Sc^ illos brevitate arctius coerceret; strictius digesla.modera-
re/ellit. dicens, illud colligi inepte ; cum sit instru- ta prolixilale dilatet; minus regulariter prolata, ad
monii subscriptio, »»» vitm, PrimOstius auctoris rcclitudinis lincam corrigat. F
nomen, ridrri eliiim ignoratum /uissc a secundo 136 Ecce libi novum oralionis cultum, a Berno- scriptore,
vitm scriptore Gebehardo, de jamjam, rccte
</»<> iir ii,lucubranda Vdalrici rita adhibitum, astno- Dernone.
animiulrritii Mit/iilio; riiin in prologo suo idcmGc- m, undc plus aliquid di quam antiqua vita
behardus dieat, se amantissimi Patris Udalrici dis- tradiderit, maLcriw vel parum velniltil; cum do-
cendaa vitaa desiderio, diu
multumque suspiranlem, ceat res, quas ex Anongmo, seu Gerardo accepit.
Id-
hanc tandem reperisse a quodam iUustri viro compo-
circomihi visumestAnnonymumrudemquantum-
Mtam, iion r.rprrsxn r/us itnniinr. iliinl rerbis opus ris.pnv aliishic dare.niltil tanti
facienti sermonis
est? laudatus Mabilio obstrusum adeo auctoris nitorem et cultum,ut ob orationisdotes,neglecto
anonymi nomert tandem detexisse se scribii m iii- primofottte, rirulum consccter. Prmclare
Velserus
iterrsuo Germanico, ac diilirtssr ex codice vetusto iii plurirs
citata Prm/ationc : Nseego, inquit, tam
Ratisponensis monasterii S. Emmerammi, ante an-
delicatus umquam fui, utut de cetero
ab aliqua ora-
nos, inquit, quingentos scripto; m quo primam limiis iniiinlitie non abborreo, ut scriptores bistoriae
hanc 1)1(01« rrprrir, asserit, stiblitiilo, posl rupi- •
vetustos, incorruptos et borridos, adde etiam barba-
tulationes ita expresso : In nomine Domini [ncipil ros, politis aliisnuperis (qui cum averbisdiscessum,
Vita S. Udalrici, Episcopi ct Confessoris Christi, edita ad res vcntum est, priores illossequi necessc babent)
a Gerhardo, qui ab eo fuit presbyter ordinatus. r,,r- postposuerim, frequentibus nimirum exemplis do-
ro an iilrin sit Gerardus istecum Gerardo clerico clus; i.l praisentissimoveritatispericulo
S.Udalrici,
ticri. Ihidem
</r </uo vita num.68; uui Prmposito, quoque fatetur, se ex primo propemodum aspectu
de qtto ibid. imui. 74, uui presbytero, <',-
superius rt iillurti, rrirnm, rodirim, mox didicissc. t/uamse
ducto, ,-r ntit iiitm. ;«, fatemur nos ignorare. \i- ratio noit
i/ue liu-r
/r/rllrril. rl quam n01l [emerc mqw}
dr primo vitw srriptore.
/rustra atitii/uissima inoiiiimenta
secutus sit; adeo

iiiulla.
 ,

DIE QUARTA JULII 97

multa, inquit, Berno brcvitatis, opinor, causa in- auctorem, sed ea, prout deinceps cveneiv, fuisse AUCTORE
tacta prreteriit, quoeomnium ajtatum memoria digna, annolata; ut vel ex scribendi ratione proclivc iutel-
I. P.

antiquus scriptor accurate collccla, in litterasretule- lectu esse, ait.

Honorifice antiqui Auctoris simplicem, candi-
rat. 139 Secuta ipsum editio Surii tertia anni /6/S, surio . et Ma-
dam ac sinceram veritatem commendat quoque ex eodem exhibet vitam Anonymi ; cum prima et *>*Ko*»e.

Baronius ad an. 924. »

secunda dedissent vitam Bernonis. Dcnique post-
137 Inventionem et Translationem Sancti Prm- remus omnium Mabilio vitam eamdcm, obsercatio-
scriplore
fie sulis nostri, qum contigerunt versus sinem seculi nibus prmviis el notis a se illustralam, ex cditione
miracul.
/2, conscripta fuisse ab auctore non tantum con- Velseriana et codicibus Mss. edidit Sec. 5 Act.
temporaneo, sed ab eo, qui fortasse rei gesta in- Bened., bullamquc canonizationis; cxordii partem,
tersuit, liquet ex characteribus, narrationi earum- vitarum a Gebehardo et Bernone scriptarum cum
dem inspcrsis. Nam num.
4 memorat Auclor se earum prologis; inventioncm ac translationem
id,quod de apparitione Sancti tradit, facta cui- sancti corporis; chartam S.Udalrici in favorem
dam famulo Udalscalci, Prmpositi majoris eccle- Campidonensis monasterii, qua libertas eligendi
sim, qui postmodum Episcopus creatus est, a quo abbatem, eidem restituitur ; et omnia de sancto
et hoc ipsum, quod narrat, audivisse se dicit. Et Episcopo Augustano ab ipso edita concludit Cata-
paulo post rccenset, quod Pneposito S. Georgii in logus Episcoporutn Auguslanorum, ad cujus cat-
ipsa inventione corporis seuctissimi, ut ipse, inquit, cem Dionysium ex eodem calalogo c.rpungi
notat,
nobis testatus Plura dabit ibidem nu-
esl, accidit. a Velsero in nolis ad conversionem S. Afrm sub
merus JO in Quin imo scriptorem in collec-
finc. finem. Hmc de aliorum editionibus; has scquitur
tione miraculorum adhibuisse deleclum, salisindi- nostrm, quam subjicio, ubi leclorem monuero wt-
B catur num. {4, ubi dicitur : Alia quoque miracula meros romanos, margini adscriptos, respondere E
quam plurima circa hos dies facta perbibentur, quae divisioni capitum anliqum.
ideo calamo non sunt illustrata, quia certiori adsti-
pulatione nou agnovimus. Opinatur autem Vel-
illa
VITA
serus in notis marginatibus, commentationes hasce
integras, quatenus videlicet complectuntur non Anonymo, sequali et fainiliari
Auctore
pauca miracula, non esse unius calami partum,
conscripta.
sed recenliora qumdam esse addita pio studio prae-

teritae scriptioni, varie binc inde collecta, non eodem

tempore scripta videri. Quid plura? Multis indiciis
Ex Codd. membraneis duobus, et chartaceo

fleri credebile ordinem in his miraculis esse pertur- uno, a Marco Vclsero eruta, ac deinde

batum; prout sigillatim indicabimus in Annotatis, edita apud Surium et Mabilionem.

huc pertinentibus, dictis Inventioni Translationi-

que adjiciendis. Atque hmc quiaem hactenus de PROLOGUS AUCTORIS.

manuscriptis. Sequentia sint de editoribus et edi-
tionibus variismonumentorum sanctissimi Prm-
sulis nostri. A,^ures plurimorum cum fama miraculorum Christi, Anctor pau-
138 Et vero in hoc litterario curriculo facile, qme per servum suum S. Udalricum in honorem mlaprafa-
editoribus ut opinor, reliquis omnibus palmam prmripit or- suae sanctissima; Genitricis a Maria; fieri concessit, ' '

n
Velsero
natissimus reipublicm Auguslanm Duumvir, iden- frequentissime pulsaret, et adhuc mentes eorum du-
,

tidemjam laudatus, Marcus Velserus, qui merito bilatio occuparet, missis ad me legatis, rerum veri-

etiam elogio ornatur a Baronio, quia antiquam late e\ meis responsionibus cognoscere cupiebant,

Actorum Udalricianorum scriptionem, jam obli- rogantes me, ut ea, quae ego in veritate scire F
vione sepultam, typis cudendo et notis illustrando, potuissem, lucida descriptione eis manifestarem.

revocavit ad vitam. Adi Virum Eminentissimum, Cumque interrogantium tanta pluritas me undi-

ad annum 924. Quidnam aulem idem Velserus in que interrogationibus cinxisset, ut omnibus sin-

hoc genere lucubrationum prmstiterit, disce ex gulariter responsa scriptis dare me non posse a;sti-

prmfalionc, vitm prmmissa; ubi se lestatur appe- marem, cogitare tacitus coepi intra memetipsum, ut

morantem interdum bseren- cum tacita experienlia experiri studuissem originem

pegisse orae notulas,
temque lectorem monituras. Ilaque prmter veterem ortus ejus, ut descripto ejus ortu, vitam subsequen-

Anonymi seu Gerardi vitam, dicitse addidisse litte- tem et obitum veraci relalu interrogantibus ct le-

ras Pontificias, de illo in Sanctorum numcro rclato gcre volentibus omnibus in commune notum facere
;

potuissem non meis antecedentibus meritis conli-

vitam a Gebbardo Episcopo inchoatam, at morte ;

praevento non absolutam, quam in duobus Mss., ve- dens, nec sagacitali mculis meae, sed in Dei miseri-
cordiam omnipotentis sperans qui dixit; Aperi os
teri conjunctam repererat ; Vilam aliam, a Bernone ;

Cum uterque horum tuum, et ego adimplebo illud : ut per inerila pra?-
scriptam, hactenus legi solitam.
Episcopi irrigatione Spiritus sancti et divini
veterem scriptorem prte oculis habuerit, dicit, inter- fati

pretum quodammodo vice functuros. Deniquc ita ignis fervore sensum meum dirigere dignetur, ut id

prosequitur : Postrema inventio et trauslatio sacri quod ad excogitandum mihi inspiravit, ad perflcien-
corporis cum nonnullis divcrsarum temporum mira- dum vires non subtrahat, nisi pradestinata animo
idonea taxatione edere concedat, ut diligentibus
culis. Ne longiores hic simus, quampar est, addit
asdiflcationis anteponant, et
Deipraj-
manifestum esse inventionem, et translationem Deum exempla
cepta spernentibus conversationibus
emolumentum,
scriptam a monacho, qui rei gestie anno mclxxxiii
vel damnatiouis inlcrminationem
adaugeant. Ista pro
interfuit ; miraculorum non uuurn eumdemquevideri

Tomus
N certo
Julii II.
 :

98 VITA S. UDALRICI. EP. AUGUSTANI CONF.

Ki Mss.
cei'to in amore Christi legentibus, auxilium Dei omni- XII Qualitcr S. Udalricus et Hardbertus Otlonem D
Regem et filium ejus paciiicati sunt * ; et de occisione * Pacificarim.
potentis adesse confidimus ut per scrvum suum sint
Ungrorum.
in isto seculo freti, et co juvante liant ad aetcrna
gaudia perducti. XIII De reversione Imperatoris ad Saxoniam, et
de commendatione propinquorum et admonitione
2 Oportet imprimis, ne reticeamus tanti talisque
aedificationis ecclesiae S. Afrac.
rtymolnguim viri, Spiritu sancto juvanlc, nominis interpretatio-
dat nominis
nem. Theutica itaque lingua liereditas a proa\is ije-
XIV De hortulano, qui scnsum perdidit, et ab
,S. Hdalrici.
ideo non episcopo lihcratus est. Et de praeparatione sepultu-
relicta All-vodal dicitur, ric divilias sonat :

incongrue Vodalricus a paterna bereditate, dives rae ejus. Et de itinere ejus ad Romam, et qualiter

poiest; nam P.itiis hereditate caput S. Abundii aquuisivit, et postea monaste-

interpretari eeternj

dilatus llorel, de quo Palre ipiotidie in oratione no- rium S. Galli visitavit. Eberhardura solitarium
ultima vicc vidit.
stra dicimus : Paternoster, quiesincEelis, et reliqua.
Ad cujus heredilatis S. Paulus possessionem in Dei XV De itincre, quod ad Burgundiam pro reliquiis

voluntalc persevcrantes consolatur, dicens : Ileredes Sanctorum peregit.

quidem Dei; coberedes autem Christi. De qua etiam XVI De oleo, ab eo in die Coena; Domini sancti-

hereditale scriptum est : Quod oculus non vidit, nec ficato, et quam cito ipse cum eodem unctus, sanatus

auris auilivit, nec in cor hominis ascendit, quae est.

praeparavit Deus diligenlihus se; cujus compendio XVII Qualiter super fluvium Vindicensem, ab elu-

non solum sibimet ruitur, vemm eliam plurimos vione elevalum, comiti suo humectato, siccis vesti-

mullimodis hencficiorum consolalionihns in hac mentis venit, et in Danubio de submersione libera-

peregrinatione vivens, traxit; et nuncmeliusvivens, tus est.

iiiiiliiinodis juvaminibus et continuis miraculis ad XVIII Quanta commoditale Tar fluvium transivit, E
banc inlroducel, sicut in scquenlibus reperitur. cui valde periculoso advenit.

XIX Cum congregationem Sonctimonialium ad

ANNOTATA. ecclesiam S. Stephani componere coepisset; Qualiter
una earum iiilinnabatur et sanabatur.
a Dcipara est primaria 1'alrona Auyustanw diw-
XX De constructione ecclesioe S. Joannis Bap-
cesis.
tistae.
PrmmUto de more vetcrem capitum divisioncm;
XXI De itinere ejus ultimo ad Romam.
quw ctiam dcsipiabilur per deeursum vitm, nume-
XXII De reversione Episcopi ad Auguslam.
ris Homanis ad margincm adjcctis; ut supra
XXIII Qualiter Episcopus ad Synodum in Ingilun-
monui.
heim cum Adalberone vocatus est.
XXIV De obitu Adalberonis.
1NCIPIUNT CAPITULA.
XXV De legatione ad Imperatorem pro abbatia
Uttenbura.
-trimum capilulum de ortu S. Udalrici, et qualitcr XXVI Quam formose Episcopus obilum suum in
hebdomada xn ablactatus est, et ubi ab scholam Augusla expectaret.
commendatus est, et quomodo episcopalum accepit, XXVII Qualiter Episcopus die Nativitis S. Joannis
devisione Ramhcrli presbvteri. Baplistas ullimam Missam celebraret.
II Dc alia visione ejusdem Ramberti. XXVIII Qualiter Heinricus, succcssor ejus, ad
III Dc visione ipsius Episcopi, quam ei S. Afra episcopatum venit, et qualiter interiit.
manifestavit, et de obitu Heinrici regis, et suhlima-
tione Otlonis inregnnm. Eldo Adnllicrone, Episcopi
ncpotc. Kt de coiisiictiidiiic ipioiidiana Episcopi,
CAPUT I. F
IV Qualiter QuadrageaimsB tempus celebraret, et
Sancti natales. educatio, itcr Romanum,
lernpus indulgenti», diemque Cocnae Domini, et
deinde us<iur ad linem PaschalishebdomadeB. episcopatus, visio Ramberti prcsbijteri.

V Qualiter inter loca sua pcrgere, et quid ihi la-

cere consuelus esset.

BeJeatae igitur memorias sanctus Udalricus excelsa Parmtes cie-
VI Qualiter pergeret, quando dioecesim suam prosapia Alamannorum ex ricieodepr^r-
religiosis et nobilibus
visilavil. l
°
%
° '

parentibus ortus, patre scilicet Hupaldo, et matre

VII Quanta commoditate ecclesias noviter sBdlfl- Thelpirga a nuncupala a
: qui solilo more lactatus, et
catas benediceret.
summo studio nutritus, quamvis slatura corpusculi
Viti Quomodo pro eleemosyna sua in pagoAlbe- elegans, tali lamen macilentia confectus erat, ut
gavitB quibusdam paupertate afflictis hominihus ec- nutrilorihus verecundia esset, si aliquis ignotorum
clcsiam longe in sylva silam consecravit.
facicm ejus inspexisset. Mirantibus vero patre et
i\ De multiplici ejus admonitione, et deralione
matre, quare lanla tcnuilate et informitate corporis
octo vitiorum, ct de timore in die judicii, et de con-
occuparetur, ct stepe inde cogilanlibus : hebdomada
solatione jiistorum.
interim duodecima ejus nalivilatis, quidam ignotus
X Cum Luitolfus et patruus ejus ITcinricus inter clericus, casu adveniens, supplicabat, utabeisali-
se discordiam habere caqierunt, qiiam lirma fidecnm
quantos dics in hospilium reciperelur qui benigne :

Imperatore permansit, et quomodo in Castello Man- susccptus, et cuin eis in alrio domus suaj bora refec-
tachinga obsessus, libcralus est. tionis sedens, audiebat in cubiculo infantulum va-
XI De vindicta, quaj supcr praedatores Augustensis gientem, sciscitahatur, quis aut cujus esset. Prae
Civitatis \enil. pudore vero maciei illis nolentibus indicare, dixit

Si
 ; :

DIE QUARTA JULII. 99

Si salvum illum esse cupiatis, celeriler ablactetur. disponcutem agnoverunt. Ipse vero propter nobilita- Ei nss
Qui parvipendentes ejus locutionem, eum lacti non tem parentum.et bonam ejus indolem et formosita-
subduxerunt. Altera vero die iterum audiens eum, tem animo suscipiens, ministerium camerarii h
losto '»

dixit : Quarenon fecistis secundum consilium meum? sibi commendavit. Quo susccpto, ct aliis sccundum
Qui adhuc contemnentes ejus consilium, non credi- suam dignitatem bencficiis, sicuti praecoquus erat,
derunt ei. Tertia autem die, audiens vagitum ejus in omnibus prospere agens, de dic in diem proficiebat.
infirmiorem, quam antea.dicebat ad eos; Pro incuria Interim vero libuit cum limina visitare beatorum
vestra, perdilioni traditur infantulus iste ; pro certo Aposlolorum Petri etPauli : cumque illucpcrvenisset,
sciatis.quia si uberibus non subtrahitur, in ista nocte avenerando Papa Marino i bene susceplus est, et i

morietur : si autem subtractus, salvabitur, imposte- ab eo interrogatus, de qua provincia vel civitatc esset
rum a Domino aliquid magnum in eo manifestabitur_ nativus. Qui respondens, dixit : De provincia Ala-
Tunc demum eum obtemperantes, aliis eum escis mannia, et de civitate Augusta k oriundus sum, *

sustentare cceperunt : qui statim recreatus, de die versorque in servitio Adalberonis ejusdem civitatis

in diem proficiens,talemcorpusformositatemaccepit, Episcopi.

ut ipsi sui parentes gratanter eum intuerentur, et 6 Ne turberis, inquit, animo, o frater! Illc, de quo pramuniiatur
futurus
aliis ostenderent ;
qui laudantes Dominum die noctu- mihi dixisti, senior tuus Adalbero migravit a seculo,
que pro sospitate pueri, et pro eo, quod talem ad eos et,Deo jubente, te ejusdcm matriculaj / decet esse t

direxit sospitatem ,
qui istius rei discretionem co- pastorem. Eo quidem renuentc, infit Cur recusas ;

gnoscebat, et illis innotescebat. destinationcm Dei? Si nunc inconcussam et indeso-

4 De praeteritis ergo futura credentes, tractave- latam accipere et gubernare refragaris in tranquilli-
runt ubi vitam religiosissimam et docendi studiosis- tate, in ante vero destructam et dcpraxlatam in
B B
Educaiio; de-
simam invenire potuissent, acceptoque consilio perturbatione accipics, et cum labore gubernabis ct

liberatio de commendaverunt eum adsancliGallifi monasterium, reacdillcabis. Altera vero die sine liccntia Papai,
statu vitw quia ibi nobilium Dei servorum multitudo, et reli- propter tristitiam dcfuncti Domini sui, ct ne ab eo
prcedictio epi-
smpatus.
giositas discendi docendique studium tunc temporis plus verbis constringerctur, exivit e Roma, Augus-
h habebatur. Commendatus vero cuidam religioso viro, tamque revisitavit , et invenit ita, sicut praefalus

grammalicae artis edocto, Waning c nuncupato , a Papa praedixit. Tunc Hiltine successor Adalberonis

quo bene procuratus, quotidianam religionis atque effectus est, qui tamen tantae non fuit celsitudinis,

lectionis doctrinam accepit, et in intimis sui cordis ut suo se vellet applicare servitio. Interim vero patre

inseruit; adeo ut paulatim fratres in eo doctrinae ejus defuncto, rediens suscepit procurationem matris

fructificalionem nimis proficere sentirent, et ob hoc suae, recordans prascepti Domini, dicentis : Ilonora

eum in suae fraternitatis consortium flagitando assu- patrem tuum et matrem, etc. Tanta itaque eam
mere conarenlur. Horum itaque petitionibus saepe diligentia et omnia sua custodivit ac disposuit, prout

commonitus, inducias respondendi postulavil. Tunc eivires aDomino concessaesuppetebant.

itaque ad quamdam ibi commorantem inclusam, 7 Post quindccim annosdefunctoniltine m Episco- et conseera-
lur Epticoput
Wiberat d nominatam, consilium quacrendo accessit po, machinatione ncpotis sui, Burchardi Ducisn,
Augustanus.
quaj respondens dixit ei : Post triduum ad me ve- et aliorum propinquorum suorum, Heinrico Regi o

niens, si Deo placet, meum poteris animadvertere praesentatus, ejusque sublimilati nota facta est decessio

consilium. Inde illo recedente, ipsadevola; orationis Episcopi, supplicatumque est, ut praefato Domino
studio Dominum flagitabat, ut statuto die certi vera- Udalrico episcopalis potestas ab co concederetur.

cisque consilii indicium sibi manifestare potuisset. Rex vero intuens herilitatem p statura illius, et

comperiens doctrinae sua: scientiam, petitioni eorum

Cumque responsum accepturus advenisset, dixit
ill?

illi Ultra haesitatio tuam non occupet mcntem, quia

:
assensum prasbens, rcgio morc in manus cum acce-
istius coenobii spiritualis pater a Deo decretus, ad pit, munereque pontificatus honoravit. His vero ita

peractis, hilari animo de Rege revertentes, et ad

regendum nullo modo constitueris : sed in orientali
dividit regiones e, Augustam pervenientes, secuudum Regis edictum
parte, ubi quidam fluvius duas
potestativa manu investituram episcopatus sibi perfe-
in futurum episcopali ministerio, Deo militare debe-

bis, et in eodem loco multa talia perpessurus es cerunt. Suceedente vcro temporc Nativitatis Domini,
in die solennitatis Innocentium, consuetudinario
ritu
laboriosa, qualia numquam antecessores tui susti-
nuerunt, a paganis et malis Christianis, quae tamen ordinatio ejus peracla est. Inde vero prospero reditu

omnia, Deojuvante, in ultimis decentissime supera- domum veniens, conspiciensque muros ecclesiae un-

dique depositos, omniaque aedificia nimis dilapsa,

bis.
sicut sub priori Antistite, igne sunt consummata :

5 Haec audita sccretissimis fratribus intimavit, et

'•'il Camera- eorum snasionem suavi colloquio mitigavit, totamque nimia tunc mentis anxictate flucluans, cogilabat
rius Augusla-
spem pristina! destinationis in sua mente deposuit, qualiter convenientissime lam penitus destructa reae-
iins. tendit
dificare potuisset, quia maxima pars familirc a paganis
Roillflm .
et ob boc tamen discendi studium non omisit, sed
fuerat occisa, et oppida exusta et depradata. Pars
inibi cum omnibus charitative versabatur; donec
autem familite, quae remanserat, in magno egestatis
congruo tempore duplici sagina scientiae ac religionis
tamen architectis et
repletus, communi omniurn oratione consolatus, et labore erat afflicta. Acquisitis
multitudine congregata familiae , coepit sagaciter
fraternitatis amore fretns, parentes suos amative
restaurare, satisque sensibiliter ordiuare,
dimissus revisitavit. Qui tune sapienti capto consilio, diruta
magnoque animi fervore studens, ut capta pcrficere
eum Pncsulis Augustensis Ecclesiae Adalberonis /

dominio subdiderunt, qucm multa tunc temporis non desisteret.

opus, Ramber-
vero Vir magnae suavitatis inchoatum
lio

sapientia replelum, musicaque arte prae ceteris prac-

8 Cum
quamvis pressa supcllectile, divino tamen fretus
ditum.gubernaculaque regnipeneomniacum Rege^
adminiculo
 100 VITA S. UDALRICI EP AUGUSTANI CONF.
Ex mss. adminiculo ardenter implevit, omniaque ipsius templi b Malim hic per Camerarium intelligi cubicula- D
interiora omnigeno, quantum valuit, decoramine rium cum Velsero, quam censuum seu redituum
ornare conlendit. Nec non etiam frequenter sagaci exactoremseu qumstorem.
oculorum acie intus et forinsecus pnsitiones ecclesia; i Vide, qum diximus in Comm. prmvio num. 10.

caute peluslrans, parvitatem non lucida; crypta: vili- k Hinc conslat de palria S.Udalrici; et expli-
tatemque sibi nimis displicere conquestus seque cantur dicta de loco ejus natali in Comm. praivio,
professus est competenlius decentiusque, si Deus num. 5.

annuerit, positurum. Cumque opus coeptum satis 1 Id est, ecclesim cathedralis.

cresccre videretur, Ramberto cnidam fratri in ecstasi m Anno vidclicct 933, teste Vclsero; plura dabit
mentis videbatur, sc, sicut solebat, cum illo psalmos Comm. prmv. num. 15.
decantare debuisse, et inlerim Adalberonem Episco- n Scribil Vclserus e Contraclo, Burchardum, se-

pum in aquilonari parte crypts mistalico apparatu cundum Suevim Ducem, obiisse anno 920; addens,
vestilum, sibi appaienlem annuenlemque, ul ad se nondum se comperisse, quo cognationis gradu
venirei ; sed ille ancipiti timore seplus viventis, Udalricum altigcrit.

atque defuncti Domini, ccepit oculis pavens in eum o Intcllige Henricum Aucupem, Regem Germa-
conspicari : interrogalusque ab eo, quare sic oculis nim 919, mortuum 936, juxta Labbeum.
in me inllecteris? At ille respondens, dixit : Ecce p Germani id dicunt, herrliche presents.
video seniorem meum Adalberoncm episcopalitcr q Opinatur Velserus hic intclligendum Fortuna-
paratum ad Missam, meque vocanlem ad se. At ille; tum, Pictavienscm Episcopum; quem Augustm ali-

Feslina, inquit, jussionem suam implere. quando fuisse scripserit Paulus diaconus lib. 2
9 Cui venienti ad se, dixit ad cum : Ramberte, cap. 9 sive 13; ccnsetqueidem Velserus probari
j(

dic Domino luo Episcopo, mercedem a Domino accep- non posse ex episcoporum catalogis, nescio quem, E
luruin pro orationibus et eleemosynis, quas mibi ut quidam volunt, Fortunatum fuisse Episcopum
fideliter transmisit ; et boc signum dicito illi, quod Auqustanum.
ii Fortunatus q etego inproximacrcna Domini,Domino r Curtis esl regia,aula; palatium, familia et domus
concedenle, cum illo cbrisma sanctiflcabimus, ct quod Principis.

operatin bujiis crypta; rsl ruilura. Ob boc lamcn non s Repedare significat redire, pedem retrahere.

debct omittere, quin studeat imposterum stabilitcr

perpelrare. Fralres qunque recordare moneto, quod

sine vi ct sna sponte, scdiila et assidua oratione pro CAPUT II.

me lahnrare spoponderunt, et quod sic non fecerunt,

el si lioc emendaturi non fucrint, sciant se esse de Varia; ayparitiones, Henrici Imperatoris mors,
boc in conspcctu Domini ralionem reddituros. Et lu
varice S. Udalrici virtutes.
quotidie unumpro mepsalmum cantabis, sinc cautela,
ethoc lc cmendaro monebn. lpse vero Episcopus in-
terim regiis occupatus obsequiis, cursum direxit ad
r curlem r, ibique apud aulicos digno bonorediu reten- A.,lia autemvice cum in oppido, Waringa vocitato,
tus, landenique rwpiisila saluhri licentia, domum primo mane consuetudinario more psalmodiam cum Alia Ramber-

, repedavit s, opusque, cujus elTectum sese cernere eodem Ramberto studuisset explere, idem frater
ti visio

speravil, toium penitus dilapsum reperit ac subver- crepit reflexis oculis timide moveri. Interrogatusque
sum, secundum praedictam rationem praefati. Ram- ab eo, respondebat, dicens; Ecce video seniorem
bcrti. Tum vero. caiitinribus fundamentis posilis, meum Adalberonem eodem modo, sicut antea eura
slabilitcr perfecit. vidi, pracipientem mihi, ut illi ministremad Missam.
t:
Qui statim surgens, retractis foribus, recesset de
F
ecclesia, dbnec haecvisio liniretur. Aliam vero visio-
ANNOTATA.
nem, quam de multis fratribus, in veritate dicentibus
accidisse, didicimus, oblivioni nos tradere non opor-
a Al. Hucpaldo et Dietpirch. Plura in Comm. tef. Quia cum religiosus vir die Paschae sancto
prmvio. ministerium Sacramentorum studiose perficere de-
b Abbatia Benedictinorwn m Ilelretia percele- certaret, muliitudine clericorum adjuvante, et cui-
bris. dam Heilrico presbylero cantore existente, apparuit
c 'Nonnulla hic nolavimus in Comm. prmv. dextera cum dextera Episcopi, Sacramenta sanctifi-
num. 7. cans. Expleta vero Missa, ille praefatus Heilricus,
d Actum de ilia in Comm. prmv. a num. 8. sequens cum in cubiculum suum, cecidit ad pedes
e Lycus flivoius Suevtam a Bavaria descriminat, quam debuisset in
ejus, et incautius praescntia laico-
Augustam prmterftuens. rum banc visionem explanavit. Cui ille respondens
f Scribit Yelserus elcclum fuisse anno SS7, pro dixit : Utilius libi fuisset ista reticere quam loqui.
quo citat Beginonem; armo895 Concilio Triburien- De hac vero responsione stupefactus, recessit ab eo,
si, septimo loco subscripsissc, Concil. tom. IV; se- et in scena, quae ante cubiculum ejus est sita, conse-
disse ad annum usque 909, citans Contraclnm. dit, el statim oculi ejus magna nimietate cceperunt
Annales Breves Hepidunni, monachi S.Galli refc- lacrymas effunderc, ea elTusione permanserunt,
et in
runt obiisse anno 910. Catalogus Episcoporum Au- usque dum in totum prasenti lumine privati sunt.
gustanorum ei dat Sancti titulum. 11 Alio tempore, in nocte antecedente diem
san- s Vdalricus .

g Per hunc Itegem intclligit Velserus Ludovi- ctum Coenae Domini, quasi in somnis audivit vocem divinis favo-
cum IV. sibi loquentem Udalrice Episcope, scias te hodie ribus
;

hospites
 . 3 .

DIE QUARTA JULII. 101

hospites esse suscepturum. Et expergefactus a voce, beronem nomine, cuidam doctissimo magistro Bene- E* «ss.
dictomonacho.aderudicndumscienliamgrammatics! E' us l " Adal
~
qui essent illi hospites coepit tractare. Cum autem
,. , ,. ,.. beronem stu-
dormiret, loquentis sibi verba audivit : Oraliones arlis ahorum hbrorum commendatum. Cumque
et
,

dia
tuaset cleemosynas tuas oculi Domini conspexere, ille ab eo in omnibus profectibus bonae scientiae et
et ideo binis antecessoribus tuis Fortunato a et Adal- disciplinae doctus atque educatus in viiile robur de-
beroni es commendatus, ut tibi hodie et post hinc venisset, stalim de schola eiemptus, ab avunculo
in istis sacrissolennitatibus sacra mysteria celebranti suo Episcopo, Imperatori preesentatus, et in ma-
assistant, et ea tecum benedicant. Mane autem facto, nus ejus misericordiae commendatus, regali servitio
aliis, sicut mos est, peraclis ministeriis, circumstan- tam studiose alque decenter insistebal, usquc dum
tibus ministrorum ordinibus, cum Sacramenla con- Imperatori ejus ministerium in Ecclesiasticisetsecu-
secraret, ipse et quidam de circumstantibus devo- laribus bene placuisset. De hac pro cerlo sedulitate
tiores viderunt dexteram Domini cum eo Sacramenta ejus servilii quotidiani concessum est ejus avunculo
consecrare, ct sigimm crucis imponere, quibus, quia S. Udalrico Episcopo, ut praefatus Adalbero in ejus
per spiritum eos sciebat, cum viaticum ab eo accep- vice ilinera bostilia cum mililia Episcopali in volun-
turi accedercnt, digitum ori superposuit, ut de vi- tatem Imperatoris perageret, et in curle Imperatoris
sione tacercnt, quibus etiam postea ad se vocatis, ejus vice, assiduitate servitii morarelur, ea videlicct
quae ei in nocte dictasunt, secreto nunciavit, et proe- causa, ut praefato Prsesuli Dei servilio, et custodiae
cepit, ut eo vivente, neque visa, neque ab eo se- gregis commendati, et utilitatibus Ecclesiae, et ora-
crete audita alicui manifeslarent, si praesentem ad- tionibus, et eleemosynis secundum suum desiderium
visionibus huc vilam habcre voluissent. Majoris etiam visionis immorari licuisset.

sibimetipsi manifeslata miracula, sub silenlio recon- 14 Ille vero, quanlum secularibus curis se absolu- 7»'ecum assi-
duitas
dendum bonum esse non a;stimo. Quia quadam nocte tiorcm esse persensit; tanlum seipsum m Dei volun- „
cum corpus lectulo ad dormiendum collocasset, vidit tate facere nitebatur obligatiorem. Cursus scilicet

sanctam Afram b in magna formositate, pulcra tu- quolidianus cum matriculariis in choro ejusdem ma-
nica indutam atque succinctam, stantem ante ipsum, triculce ab eo caute observabatur, quandocumque ei

dicentemque sibi : Surge et sequere me. Et hoec di- domimancndum aliae occupationes consenserunt. In-
cens, eduxit eufh in campum, qui vulgo dicitur super aulem unum cursum in honore sanctir Mariae,
Lechfeld c. Ibi enim S. Petrum, Principem Aposto- GcnitricisDei, et alterum de sancta Cruce, lertium de

torum invenit cum mullitudine magna Episcoporum omnibus Sanctis, et alios psalmos plurimos, tumque
et aliorum Sanctorum, et eorum, quos ille ante non psalterium omni die explere solitus erat, nisi si eum
videbat, et tum nulu Dej cognoscebat bene, synodale impediret aliquainevitabilisnecessitas. Missas autem
colloquium cum eis facientem, et magna et innu- tres / vel duas aut unam, secundum spatium tem- '

rabilia disponentem, ducem Bava-

Arnolphumque d, poris, cantare quotidienondesiit, siinfirmitas corpo-

riorum, adhuc viventem, de deslructione multorum ris aut aliquod studium bonum ei non subtraxit.

monasteriorum, quae in beneflcia laicorum divisit, 15 Multis lemporibus carno abstinuit, sed tamen abstinentia,
misericordia
de multis Sanctis accusatum legaliter judicantem, et aliis, cum
eo manducantibus, abundanter donavit.
erga paupc-
enses duosvalde heriles c, unum cum capulo ct alle- In quotidianis refectionibus, quando cum suis ad res hospi- ,

rum sine capulo/sibiostendentem, et sic loquentem: mensam scdedat, prima appositio panum atque ci- talitas

Dic Regi Heinrico; ille ensis, qui est sine capulo, borum, ex maxima parte per aliquem clericum, cui
significat rcgcm, qui sine benedictione pontificali haec commcndata sunt, pauperibus dividcbalur : ex-

regnum tenebit; capulatus autem, qui benediclione ceptis his mancis atque debilibus, qui in grabatulis
divina regni tencbit gubernacula. et in lectulis et in scamcllis ambulantes, et in speru-

12 Finita itaque synodo prsefala; Dei martyr latis lectulis, quotidianum victum in ejus pra-sentia

monstravit illi loca caslrorum , ubi postea Ollo rex acceperunt de optimis escis et potibus. Aliorum au-
el valiciniis tem nemo, qui sua pnesentia, sive notus fuisset
adhuc manens regalem loculionem ciim populis di- in
tlona tus.
versarum provinciarum habuit ubi rex Berengarius : sive ignotus, cibum sumpserunt, esuriens aut sitiens

de Longobardia, et filius ejus Adalbertus cum multis recedebat, nisi aliquando incuria aut tenacia mini-

Episcopis se prcesentaverunt, et suo domino subdide- strorum contigisset contra Episcopi volunlatcm. Hos-
runt y. Indicavitque ei venturam supergressionem pites autem cum ad eum devenissent, tripudio et

Ungarorum, et loca belli, et quamvis laboriose, ta- tanta hilaritate vultus et animi suscepti sunt, et in

omnibus procurati, veluli eis optime conveniebat;

men victoriam Cbrislianis concessam esse nuntiavit.
sciens Christum se suscepissc, illo dicente;
Hac visione paracta, reductum cum in lectulo collo- in eis

calum dimisit. Ipse vero ad se reversus cogilabat, Hospes fui et suscepistis me. Vasalli ra aulem Impe-

reverenter in recordationem suam ducens illud il- ratoris ab eo pergentes vcl ad eum redeuntcs, sum-

lustris Verbisatoris, rapti ad secreta tertii caeli, di- mo honore suscepti, et in tantum sunt opulcntati,

centis ; Sive in corpore, sive extra corpus, et reliqua. ut in nullo eos aut jumenta eorum ulla indigentia

faligaret, acceptisque secum slipendiis iiineris eo-

Heec vero visio ab eo paucis prudentibus ac sibi fa-

miliaribus manifestata est. Postea autem curtem regis rum necessariis, laeli ab eo redirent. Monachos au-

adiens, solito more servitio ejus subdebatur, usque tem atque clericos et sanctimoniales eum visilantes,

dum rex Heinricus h prfBsentem vitam finiret. Ottoni more filiorum amavit, et spirilualibus eos atque cor-
poralibus escis abundanter recreavit, et cum illo
, i itaque filio cjus, in regnum sublimato, eamdem,
quam patri sedulitatem servitii et fidei flrmitatem in manere concessit, quamdiu eorum volunlati com-
hilaratos ire
cunctis impertiri studebat. placuit, ct congruo tempore in omnibus

1 Tunc vero tcmporis habebat Episcopus Udalri- dimisit.

16 Clericos autem suos ex familia, vel liberos me-

cus filium sororis suae Luitgardae Abonae indolis, Adal-
diocres,
 .

loa VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.

i \ w-s. diocres, vel nobiliores, jumma diligentia uutrire ct f Frisinycnsis loco citato, teste Velsero, et Geb-
cura dnmesti- docere prscepit, et quoscumque inter cos honore Itardus Episcopus in vila S. Udalrici, per ensem
cnrumac sub-
dignos cognovil, mii:isteriis et congruis bcneficiis absquc capulo, Arnolphum Ducem sitjnificatum
ililnrum
su& dominationi subjccti,
ditiores fecit. Laici autcm, autumant : Ditmarus autem Henricum Aucupem:
semper cum eo omni honore et ladilia commora- quod postremum, idemVelserus censet vero esse
banlur, nullam dcceplionis frauilem ab illo fleri ti- similius; quia is episcopalem unctionis benedic-
mentes, sed firmiter credcnl. s alijue certe scientes, tionem accipere neglexit; cujus eliam explicatio-
quiquiil cis promiserat, lioc Domino annuentc, com- nis sequacem dicit Si/fridum presbijterum Epitom.
pendiose perfeccrat. autem 6) commissa
I)e familia lib. 1.

quicumquc ante eurn venerat, sc exclamando injnsle g Dcditionem hanc Ottoni factam Angustm an-
esse oppressum vel exspoliatum, aut aliquo modo no 951 signal Velscrus ex Contracto, Witichindo,
injuriatum de Domino proprio, cui in benelidum Ditmaro, aliisque.
conrcssus erat, sive dc conservo ejus, vel dc alio h Anno 936, die 2 Julii, mtatis 60.
aliipio ad ralionem ejus caute aiisrullavil, et ubi i Fuil is Olto primus, cognomento Magnus.
cognovit injuste contra eum factum fuissc, firmiter k Locum liunc elucidabunt ea, qum habentur in
confestim praecepit, ut iniquitas ei factacito emenda- Comm. prmvio, num. 4.

retur, et non omisit, donec perficerctur .Legitimum 1 Observat hic Velserus liberum olim fuisse sa-
vero jus totius familise, quo pro antecessoribus suis cerdotibus, quotvcllcnt, una dic Missas celebrare,

utebalur, lirmitcr eam tenere concessit, et nullius quod, inquit, ex Valafrido colligas cap. 21 ; et for-

potestalis homincm sub suo regimiue degenlem, lassis ex D. Leonis ctiam epl. 79 ad Dioscor. cap. 2.
hoc ci tollere permisit; ct non nisi rectum ccnsum Concilium vero Salegunstad , cui Bruno, Episcopus
de omnibus locis aliipiem suorum ministrorum ab August. interfuit anno mxxiii, conslituit cap. 5, ne
ea exigere non consensit. quis trium numerum excederet. Alexander Secun-
17 Otioinani, nullo tcmpore aniinum suum sub- dus, Pontifex, qui obiit anno mlxxiii, cap. sufiicit
olii fuga. aliquid ntilitatis excogitaret
jacere patiebatur, nisi dc consecrat. D. 1, ad unam revocavit.
aut perpetraret, sive de Ecclesia, qiiam imdique di- m Alia lcctio, ut testaturVelserus, habet : Va-
lapsam invenit, vcl de ejusornatu, vel deparaturis salli autem ejus in propria ab eo.
altariiim el clericorum, et dc disciplina caiiniiico- n <]/iaOo;, esl storea, teges. Refert Velserus ad-
rum, et de schola, et de sustenlatione ct salvatione hiliitum fuisse psiathii vocabulum a Cassian., de
familiic; el qualiler civilatem, quam incptis valliculis Gaslrimarg. cap. 35.
et lignis pulridis circumdatam invenit, muris cin-
gere valuisset, quia in his temporibus Ungarorum CAPUT III.

ssevitio in istis provinciis more deemoniorum grassa-

Bona opera tempore Quadrageshna? a Sancto
batur. IIicc vero omnia cum exterius suorum fide-
frequentata.
lium consiilhi pertractaret, asstu lamen inlerius di-

vini amoris succeiisus, vigiliis et orationibus et jcju- IV.

niis et eleemosynis Deo se sociare studiosissime X empus vero Quadragesimm quanta devotione Qitadragesi-
testinabat, semper cuti sua laneum apponens vesti- celebraret, sermo milii non sufficit ad narrandum, ma pie tran-
sacta.
inentum, et regulam sequens monachorum. Post sed tamen ea, quaevidimus, non decet nobis in to-

Completorium numquam, propter ullius hominis tum omiltere, Matulinis namque laudibus expletis,

petitionem, escam vel potuin, delectationi corporis aurora diei prima illucescente, aliis orationibus ex-

su63 consentiens sumpsit. In mollitia plumatii non pletis, psallere psalterinm ccepit, quo expleto et le-

dormivit, sed psialbio n et sago tfitt tapeliis suppo- tania expleta, aliis oralionibus firmiter insistebat,

sitis requievil. In nocte primum sonante signo sur- usqne dum signum ad vigilias defunctorum sonaret,

re\ii, et prasdictos cursus maxima caulela complevit. qno audito slatim surrexit, et cum fratribus vigiliam

celebravil ct Primam. Prima vero expleta, fratribus

ANNOTATA. solito more crucem portantibus, ipsc remanens in
a Vult Velserus, hocnomen largo modo sumen- ecclcsia, codiculum breviatum cx psalmis cum aliis

tliiiu ritleri, ciim wullusFort/umatus legatwr inca- orationibus interim decanlavit, usque dum fratres

talogo Episcoporwm Augustanonm; addens Picta- cum Cruce redirent, et Missam sacrificationis cele-

riensem illiiut Episcopum Fortunatum (dequoin brare coepissent, ipse primum devote Deo sacrilicium

annotatis ad cap. I, litleraq) 400 circiter annis offerens, raannm sacerdotis humiliter osculans. Ex-
anie s. [Idalricum aixisse. pleta vero Missa, Tertiam cum fratribus explevit.

quodam cultu celebratur Fratribus vero ad capitultim pergentibus, ipse so-

b Prmcipuo pietatis

iutjiisttv Vindelicorum; de i/»<i tractabitwr mmse lilo more in ecclesia remansil, donec signum ad

Augusto.
Sextam sonaret. Sexta autem hora expleta, altaria

i- Fliiriuiti Lechfeld niiiiirn sinnn intlitlisse cam- circuibal cum venia, cantans; Miserere mei Deus, et

po Hli. qiiem tit/itis ritjat, auctor est Bemo (de De profundis : tunc demum ad cubiculum rediit ad

Buo ritlf Comm. prmvium) in rita S.Udalrici. lavandam faciem suam et ad Missam se praeparan-

d TiOta Yfhents lnr, tipud Oltonem Frisingen- dum. Missarum autem celcbrationibus expletis etVe-
IS, simile ei elogium irilnii; eiun- speris docantatis, ad hospilioluin paiiperuni pervenit,
sem lili. 6 eap.

que esse Arnolphuni, qui ecclesias ct mouasteria et xii pauperum pcdes lavit, et unieuique eorum de
aceolo pretium uniusdenarii donavit. Inde rediens,
BajoarisB crudeliter destruxit, ac possessioues eariim
militatibus distribuit.
ad mensam pransurus consedit, ibi leciio nondefuit,
e Germanicc berrlich. nec pra-dictorum pauperum multitudo copiosa appo- :

sita
 DIE QUARTA JULII. io3

silacum gaudio sumpsil, et cum eo manentibus Vesperaque expleta, ad sacrium venit [ad] clirisma
maxima hilaritate distribuit, recordans illud Apo- et oleum clericis dispensandum. His dispensatis, ad
Hilarem enim datorem diligitDeus. Unicuique
sloli; hospitium paupcrum venit, et eis solito more mini-
enim prabebat quod eum libentissime sumere a^sti- stravit. Inde autem in ecclesiam ambulavit, et ante
mabal. Cibo vero consumpto, et omnibus cum eo sacrarium venit , ibique a camerario allatis vestibus
commorantibus laetificatis, congruo temporo Comple- novis xn paupcrcs vestivit, et acervulum aceoli aliis

torium recitavit, insupcr aliis orationibus peractis, dispcnsavit, et de eo dic miHum ab co vacuum abire
secreta cubiculicum silentio repetivit, et omne col- dimisit ,
quamvis eorum multitudo rnagna adcsset.
loquium, nisi cum Deo et Sanclis ejus, usque ad al- Poslea ad cibum venit, cibatisque omnihus, cum eo
terius diei Primam peractam omnino devitavit. manentibus , exemplo Domini pedes discipulorum
19 Hoc modo dies Quadragesima: explevit, usque suorum lavare cccpit. Lavationeque cum anlipbonis
in diem indulgentife, qucm dicunt Pascba palmarum congrucniibus et versibus ei lectionibus decentissime

Eo die diluculo ad sanctam Afram a vcniebat, si in peracta; pocula oplinia in suis cellariis rccoudita

praterita nocte ibi non manebat , Missam de sancta cum magna cbarilate et humililatc sufficicnlcr por-

Trinitate cantabat, et ramos palmarum diversarum- rcxit, cl completorio cxplelo, mcmhra in Dci scrvi-
que frondium benedicebat, Evangelioque et crucibus tio fatigata, quieti leciuli commendavit.
et fanonibus b , et cum effigie sedentis Domini super 22 Die autcm Parasccve, horissecundum ordinem 0«a"> p(«
hebdomadam
asinum, cum clericis et multiludine populi, ramos caute explctis, omissis aliis cursibus, sicuti in Cicna
sanct oiii

palmarum in manibus portantis, et cum cantationi- Domini, nisi ad eumdcm diem pertinentibus , mane
bus, ad honorem ejusdem diei compositis, et cum diluculo psalterium explere festinavit, et sacro Dei

magno decore pergebat, usque ad collem, qui dicitur mysterio perpelrato, populoque sacro Christi corpore
n E
Perleich ibique obviam ei veniebat chorus canoni- saginato, et consuetudinario more, quod remanscrat,

corum cum pulcritudine mngna, et cum civibus, qui sepulto, ilerum inler ecclesias ambulando, psalte-

in civitate remanserant ; et qui de oppidis circum ja- rium explevit decantanilo, et vespertina hora sine

centibus , ipsis sejungere voluerunt, ibi ad imitan- mensa atque mensalibus in cubiculo suo pane et cer-

dum bumilitatem puerorum, ceterorumque populo- visia se recreare ccepil , et unicuique, qui sccum

rum , ramis palmarum et vestimentis suis viam erant panem et ccrvisiam juxta corum voluntatem

sternentium. Iis explctis, Vir sanctus congruentis- exhibcre praccpit. Sanctissimo autem Sahbati die,

simam admoiiitionem de passione Domini ad omnes explelis nocturnis olficiis, ct amando psalterio perle-

fecit, eousque saepe, utille fleret, fletuque suo multos cto, praparatum sibi balneum inlravit, quo num-

flere fecisset. Admonitione peracta, omr.es sirnul quam uti solebat co tempore, nisi in Sabbato ante

Deum laudantes ad ecclesiam matriculam pervcne- Quadragcsimam , et in media Quadragesima, et eo

ibique missam cum eo celeraverunt, et inde die. Lavatione autcm corporis peracta, et prapara-
runt ,

tione vestimentorum indnta , ad sacrum ofilcium so-

omnes in sua redicrunt.
his tribus diebus contiguis lenniter se praparavit, ct totum clcrum hora diej
20 Postea autem in
nona cum eo paralum csse deslinavit, statimque per-
Collegium Sy synodale colloquium habcre consuevit, eo quod ca-
pracr lecta trina letania, cereoque sanctificalo, lectionibus-
nodale.
nones c bis in anno Episcoporum concilia fleri
hebdo- que et traclis consummatis, cum quina letania et
piunt, unum xv Kal. Oct., et aliud quarta

post Pascba; lioc tempore perficere cum omni honore ad baptismum consecrandura ad
mada in isto

obstaculum ecclesiam sancti Joannis Baptistae perrexit, baptizatis-

decrevit, ne in antea ci aliquod illud
que ibi ab co tribus pueris, cum septena letania re-
perficiendum impedimenlum faceret, et ut in Ccena
gressus est in sacrarium ad Missam se praparandum,
Domini cum cadem mullitudine clericorum etpopuli,
clero interim psallente in choro. Missarum vero so-
plenius et honorificentius chrisma et oleum sanctifi-
lenniter cum Vespera peractis , corporequc Cbristi
caretur. Eo vero die hora tertia omnes clerici, solen-
dispensato, et sacris vestibus depositis, eo die mensa
nissimis paraturis induti , venerunt in ecclesiam, et
apposita, ad refcclionem cum magna miillitudine con-
ipsc suo more gloriosissime ad Dei servitium paratus,
sedit, et omnibus abumlanter refectis cum gaudio ad
cum eis sacrum mysterium agerc devotissime coepit,
mansiunculas redire permisit.
perlectoquc Evangelio, ct admonitione facta ad popu.
23 Desideratissimo atquc sanctissimo Pascliali cl [esta l*a-

lum , et confessione populi accepta ,

indulgcntiam achalia
die advenienle, post primam inlravit ecclesiam
humillime eis fecit , et tota synodo oblationem olTe-
sancli Ambrosii d ,
ulii dic Parasccve corpus Cbristi
rente secundum ordinem, cautissime implevit usque
superposito lapide collocavit, ibique cum paucis cle-
ad bcnedictionem chrismatis et olei. Hoc fccit magna
cum pneris ricisMissam dc sancta Trinitate explevit. Explcta
revcrentia sibi apportari, cum crucibus et
aulcm Missa, clerum interim congregalum inscenae,
portantibus sub palliolo occultatis, el ccreis, cum
juxla eamdem ccclesiam sita solennissimis vestibus
versibus, ad hoc ministerium composilis, formosis-
indutum antecessit, secum portato Clirisii et Euan-
sime decantatis, et cum processione xn presbytorum,
ministerio
gelioet ccreis et incenso, et cum congnui salulatione
qui eum co usque in finem Missoe in suo
versuum a pueris decanlala, per alrium perrcxit
perseverare debucrunt.
et ad ecclesiam sancti Joannis Baptistx, ibique Tcrliam
21 Rite autem sibi allato, humillime suscepit,
crucem bene- decaulavit, indcque cum antiphonis, ad lionorem
ofticium epi- toiam synodum rogavit, ut quando ille

cum eisdem pre- hujus diei congruentissime compositis, ad tuomum /

copaie opera
: dicendo super illud faceret , et ipsi
formosissima processione, binis et binis secundun
mnericordiw. assistcbant,
sbvteriSi qui in pro cessione erant ct sibi celebralurus
ordinem simul ambulanlibus, Missam
benedicere non desisterent, ceterumque populum, religiosissime-
roga- perveneral. Missa itaque devolissime
Pater noster cum magna liumilitate decantare
que decantata , cunctisque Sacramenta Cbristi acci-
vil. Quo benedicto, et populo sacro vialico recreato,
pienlibus
 104 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.
Ex mss. pientilms et in sua revcrtenlibus, ille acl ciljum acces-
sit. Ibi raensas tres, omni dccore praparatas invenit,
uuam, cui ille, cum quibus volebat, adsederesolebat,
9 ctaliam matriculis g, tertiam congregationi sanctse CAPUT IV.
Afne. Sanctilicato itaque cibo, carnes agni et parli-
culas lardi, inter Missarum solennia bencdicti, omni-
bus dispensavit , et tunc demum cibum cum eis
Yisitat monasleria ac duecesim consecrat
omni gaudio sumpsit. Tempore enim statuto sympbo-
ecclesias.
nlaci vencrunl, quorum lam copiosa muliitudo fuit,

ut penc intercapedinem aubc sccundum ordinem

stando implcvissent; ct tres modos syrnphonizando
perfecerunt.
24 Ilis ita gaudiis mulliplicatis, canonici, prSBCi- Finilita pascbali solcnnitate, cum alicujus rei neces-
Q Uam (eduio
transegerit. pjente cpiscopo, charilalrm accipientes et rogantes, sitas poposcisset , ut ad alia loca vel ad monasteria,

uiinin rcsponsorium de Uesurreclione Domini inlc- perlinentia ad episcopatum, legilimc pergere debuis-

rim decantaverunt. .Et bac cbaritate expleta, ad al- set, Vutbinuvanc, Stapbense, Fauccs, Wissintesteiga,
leram mensain congregatio sanctffi Afne simililer Ilcuvibacb a, qua; numquam in bencficium laicorum „

fecit. Appropiiiqiianlc vero Vcspera, illc sibi et sccum conccssit, nisi de exterioribus locis, ad eadcm mo-
sedenlibus laetanler poculo porrigere praacepit, et nastcria perlincnlibus, alicui de isto pago, in quo
tertiam cbarilalcm omnes cbarilalivc biliere rogavit, nionasterium situm est, concessissct, ut ibi advoca-

acceptaque ea charitate, terlium responsorium omnis tum monastcrii liaberc potuissct, ut ccclesiastica? ab
eo res defendercntur; sed ad suam potestatem op- E
clcrus siiniil iiini laBtitia decantavit. Q u° decantato,
hymnum decantando canonici surrexerunt , ut apte tima quaupie detinuit, ea videlicet causa, ut fa-
pneparati ad Vesperam devenire potuissent. Vespera cullalem ea visitandi et ibi manendi, et quoe nc-
autcra peracla, Episcopuscum hospitibuset militibus cessaria erant. corrigendi in stipcndiis, habuisset.
ail suain ailem omnes e\liilaranilos reverlebatur. Scdcbat itaquc in solio , super carpentum composito,
Mane vero ,
quod esl die Luns, clerus lotus ad san- dc bumerulis plaustri in ferro pcndente, et cum eo
ctam Afram congrcgabatur, ut Episcopum venientem unus clcricus de capellanis ejus, qui cum eo totos
formosissimis parainris iinlnliis, lionorilice suscepis- dics psalmos dccantasset. Non ideo quando imprimis
sct, quia ejus consuctudo erat, ut co die ibi sacra- tali modo pcrgcre coepit, nisi b adbuc caballicarc c B c
rum solcnniis Missarum Dco raililaret, ct post pc- poluissct, sed ut a populis scquestraretur , ne a can-
racta sacrarum Missarum solennia , multitudinem talione psalmorum, corum colloquiis ineptis impe-
populi illuc congregali, sacro chrismate conflrmaret. dirctur. Comitari vero semper cum illo aliquos suos

Et his ila pcractis ad civilatem rcdiit, et ibi totam presbyteros prudcntissimos, ct dc capellanis, tantum
pascbalein bebdoraadam devotissimc celebravil. ut quotidic servitium Dei decorc perficere potuisset,
praccpit. Similiter ct de vasallis suis semper secum
aliquos sapientissimos habere voluit, si ei aliquod ne-
gotium de ccclesiasticis rebus vel sccularibus ad tra-

ctandum dcvenissct, ut eorum consilio cautc tractare

ANNOTATA.
ct rcgcre sempcr paratus csset.
26 Fuerunt ctiam electi de familia semper qui
,
y
trabcntibus bubus ductores fuissent, et eum ante et rigilantissimi
a Notat Velserus ecclesiam S. Afrw, eam, guei,
rctro ad dexteram et ad lsevam caute observassent; Pastoris
nuncvulgoS. Udalrici, comobitis SS. Udalrici et
quibus ille quotidie tantam annonae copiam per se
Afra- dicitwr, u/rbe tune non /uisse comprehensam. ipsum ct pcr ministros ejus dari fecit in prascntia
b Fanones sunt vexilla Germanice fahnen, Bcl-
,
ejus , numero virorum sufficere potuis-
ut triplici
gice vaencn.
set. Amantissimus quoque comitatus pauperum sem-
c Cilatur a Velsero. Distinct. xvni, cap. iv. Pri-
per cum co intcr sua loca ibat, qui virtutcm ca-
inum post tcrliara bclnlnraailara Paschffl, ul in quarla
ballicandi babebant, in cautissimis ambulatoribus
compleatur; secundum [dibus Octobris. Apparet ita-
pergebant. Alii autcm iis vehiculis, in quibus soliti
quc bic xv Kal. Octobris scriptum pro xv die Octo-
eranf pergerc, cum carpentis, cpiscopalia ministeria
bris; quani phrasim etiam alias in scriptoribus
portantibus, perrcxerunl. Quorum vero d mansiun-
parum Latinis est observare. d
culas cl totas procurationes ipse per aliqucm suorum
d Docct nos Velserus nullam aliam hujusceec-
lidclium quolidie caute disposuit. Numquam vero
clesies, quodsciat, memoriam superesse, sibiipic
in aliquo prsdictorum monasteriorum otiosus ma-
riilcri stetisse prope Cathedralem.
inlial, nisi in anHliciis ecclesiae, vel clauslrorum,
c Tntellige porticum per hanc oocem. vel aliorum Bedificiorum, vel murorum antea prsepa-
Respexerit haud ilubic auctorad Germanicum
r
ratis et collectis supellectilibus laborasset : vitam
tbuom, quoil denotat ecclesiam summam scu cathc-
vero in codein nionasterio lieo militantium monacho-
dralem.
rum sivc canonicorum, et stipendia eorum omnino
g Id est, clero matricis ecclesise, seu ecclesin ca-
regere et componere studuii, ct jus familia; dissol-
thcdralis. Nam, auctore Vekero, Clerici regulares vcrc omnimodo non concessit. Dona etiam sancti
id tcmporis ecclesiam S. Afnv . quw nunc S. Udal-
Spiritus tradcre, ubi necessitas fuit, cum confirma-
rici esl, oblinebant.
tione cbrismatis non omisit.

26 Gratum
 ;

DIE QUARTA JULII. io5

27 Gratum auletn et neeessarium iter populis, cum 29 Congregatis ante se clericis, archipresbyteros Rx hss.

e quarlo anno secumlum conslitutionem canonum

e el deeanos, el optimos, quos inter eos invenire potuit, """' es cm <«-
VI. minisierium suum adimplendum, causa regendi et caute inlerrogavit, qualiter quotidianum Dei servi-
partes exple-
praedicandi atijue confirmandi, dicecesim sihi com- titim ab eis impleretur, et qualiter illis populus sub-
rerit
missam visilare decrevisset, eodem modo, sicutsupe- jeclus ex eis regeretur in studio praedicandi docendi-
rius diximus, in 1'olio, carpenti superposito, sedebat, quequantaque cautela infantesbapli/.arcnlur, inlinni
psalmosqne solito more decantabat, eunuchum illum visitarentur ct ungercntur: deftinctorum etiam cor-
imilans, qui legensEsaiam prophetam, super curruin pora, quanta compassione sepulluris Inulerentur;
sunrn sedens ,
per viam pergebat , cui ,
pracipiente qtialilerde decimis el oblalionibus fidelium, paupcrcs
Spiritu sancto, Philippus adjunctus esi; qui ab eo et debiles recrearenlur; viduis et orphanis in uni-

praxlieatus et baptizatus, fidem sanctse Trimtatis ac- versis necessitatibus subvenirent, tpianioque stmlio

cepit; aestimans pro cei'to, quantum se colloquiis in hospitibus etadvenis Christo ministrarent ; si sub-
humanis sublraxisset, ul tantum se divinis propin- inlroduclas mulieres secum liabuissent, et inde cri-
quiorem facere potuisset. Ad loca aulem illa cum mcn suspicionis inciderent ; si cuni canibus vel ac-

pervenisset, ubi conciliasua dcnunciata fuerant, cum cipitribus venaliones sequerentur; si labernas causa
Enangelio et aqua benedicla et sonantibus campanis edenti vel bibendi ingrederenlur; si turpes locos in

et tanta honorificentia susceptus est, quantum illis, usu haberent; si ebrietates et commessationes supra

qui ibi congregati sunt, virtus suppetebat. Statim modum amarent; si ri\is cl cnnlcnlioiiihus el a'inulas

vero Missa celebrata, in concilio considens, populum tionibusdeservirent;sinuptiissecularibusinteressent,

ante se vocarifecit, prudentioresque et veraciores vcl si aliqui eorum minisleria indecentia in consuetu-
sacramenlo inlerrogare praecepit, qure in illa parochia dinc haberent; si per Kalendas, more antecessorum
emendatione digna fuissent, et conlra jura chrisliani- suorum, atl loca statuta convenirent, ibique solita- E

tatis perpetrata peccata.ut eiveraci relalu nola tierinl orationes explerent, suasque ecclesias atl tempus
facla. Ut autem ab eis aliqua, normam rectitudinis reviserent; si obedientiam eorum magistris praebuis-
supergre.lientia, cognita audivit, sine perceplione sent, et in toto suo ministerio devoti et apti manere
personarum, secundum indicium clericorum, ad tra- studuissent. Responsione autein de interrogatis facta,

mitem rectitudinis.quantumomnipotente Deojuvaute et ratione veritatis percepta; stantibus in rcrtiiudine,

potuil, retrahere festinavit, et male pnllulata surcula dulcissimae consolationis gratia gratificavit, et ut

vitiorum, falcastro verlii Dei studiosissime resecare, deincepsanormulajustitiae nedeviarent, suavi collo-

ne virgulta malorum germinum segetem Christi sibi quio admonuit. Errones aulem per devia incedentes

commissam, suffocare licentiam habuissent, et morbis fratres, dignis terruit correptionibus, ct ut postea

vitiorum aplissima fomcnta emendationum opposuil, consueta viiia omitterent praecepit.

sed tamen secundumverbumDeidicentis; Argue, ob- 30 Horumautem qui in suo episcopatu proprieta- VII.
eccle&iai
habebant, quisquis religiosorum propter amorem
r
:

secra, increpa in omni patientia et doctrina. Eavero, les

quae difficilia et insupcrabilia ministris suis esse, ab Christi ecclesiam componere cupiebat.etcum concessa

comperit, in praesentia sui, omnium cum eomanen- licctitia abeodem sancto Episcopo eam sediflcaverat,
eis

tium adjutorio, percauta direclione liniri contendit; consecrationemque habili tempore ab co fieri flagita.

eis sine obtectratione aliorum, vil, aptissime uniucujusque petitioni praebuit assen-
28 Quas autem ab
corum rcgi- sum, si confeslim ille consecrata) ecclesiae legilimam
oisitando in statum rectitudinis converti perscnsit,
ditecesim .

mini perficiendum firmiter commcndavit. Ille autem, dolcm in terris et mancipiis in manuin ejus celsitu-

douum dinis dare non differret, in conspectu civium suorum

sequens regulam sui ministerii.Spiritus sancti

congregato, sacrae unctionis con- et tesiiimi veridicorum, ne postea gestaa rei veritas
populo ad hoc illuc
offuscaretur, ea etiam ratione, ut alus circumjacen-
firmationem studuit imponere. Si autem his adhuc
more subrepens advenit, ne lihns ccclesiis, jura earum in nullis rebus propter
jmperfectis, nox solito
commissarum delrimento pri- illamnovam.minuerentur.Consecrationeque peracta,
aliqua pars ovium sibi

vationis caelestis doni gravaretur, incensis luminari- doteque contradicta, comprobato illicpresbytero alta-
el ecelesiae advoca-
nomine Domini coepta perficer.e decertavit. ris procurationem commeiulavit,
bus, in
tionem firmiter legitimo heredi panno imposito
com-
Tnterdum autem cum de refragaloribus justitiae tanta

decedente die, tenebrae mcndavit. Alicujus oblationemmuneris non exposce-

contenlio excrevisset, ut,
ejusdem ecclesife aliquid propter
bat, nisi presbyter
noctis funderentur in mundo, ne pro co concilia,
honorem suum, et et bonam volunlatem stiain,
inibi ventilata, remanerent incorrecta, luminibus
ut seris sponte cum accipere impetraret.
incensis, regulas canonicas legere praecepit,
31 jcsu vero qtioilam tempore praeci ptisobediendo, VIII.
justitiae, ora refragatorum oppilarentur, et justis ju- consecrando.
Albegouua, nomiiiatum ministcrii sui
diciis Dei vohmtate consummarentur. Cum
omnia in
nm in pago
officium implere decrevisset, venerunt
qnidambomi-
autem completo concilio vcl confirmatione ad man-
nes de eodem pago ad einn, lamentando dicentes:
iunculas rediit, [ ad ] corpus reficiendum
non prius
Patresnosti-i insuaproprietate, quamnbbisreliquere,
s
prandium gustavil, quam pauperibus eleemosynae ab
ilc lapidibus el cremento ct lignis
aediculam constru-
co clerico, cui illa obedientia erat commendata,
quam Deo et Sanctis ejus dedicari voluernnt,
xcrunt,
erogabanlur. Debilibus autem cum eo advenienlibus,
sacrorum bfficiorum celebrationem
abundantem refectionem et ut ipsi ibi
in sua praesentia collocalis,
audire meruissentj quia locns iste in magna vastitate
apponi praecepit. In quibusdam aulem diebus capitula riaBetpau-
eremi esl situs, sed propter difficultatem
cum clericis liabere tlisposuit, in his locis, ubi bsec
Episcopnm ad
ubi pericm snbstanliDa eorul numquam
aplissime fieri archipresbyteri pulaverunt, et
potue-
le.liculam introdncere
absolutiorem esse consecrandam prsfalam
enm ab aliis mnndanis conciliis
hilari v.ill.t dicehat
,.„„,. His authlis, Dei
Servus
arbitrabantur.
poteslis
Julii Tomus II.
 iob VITA S. UDALRICI EP. ET CONFESSORIS.
Ct »ISS. Potestis nunc ad tempus, quae consecrationi ccclesioe inimicis insuper indulgentiam poslulare monebat,

sunt necessaria acquirere? Qui amicorum consolatio- secundiim oraiionern dominicam, dicentcm; Dimitte
nibus frcli, rcspondenint, Possumus. Quibus ille nnliis debila nostra, sicul cl nos dimittimus debitori-

infit : Cautum, milii vi;c ductorem dimittendo ante bus nostris; etsecundum Euangelium; Sic et pater

cedite, et quae suni ordinanda ordinate, ecce vestras meus cajlestis faciel vobis, si non remiseritis unusquis-
subveniendum necessitati, illic perveniam, et, Deo que fratri suo de cordibus vestris. Et iterum : Dimil-

jiivanleecclesiam consccrabo. Die vero altera , con- lite el dimitteminl. Decimas omnium laborum suorum
secratione peracta, cives ipsi, secundum suam fa- Domino et Sanctis ejus, ecclesiisque, quibus sunt

cultatem muncra offercntes, ante eum voiiiebaiil : lerininnlie, ne realum Cain fralricidae inciderent, cum
quae videns, subridensdicebat :Non propteramorera magna caulcla proesentare festinarcnt : Dominicas
alicujus muncris, sed ut restraa necessitati consnle- etiam dies et ceteras solennilates in anno, uon solum

rem, et servitiurn Dei in boc loco multiplicaretur, in nbslinentia servilium operum, sed et omnium
huc veni; haec nobis oblala vcstrae utililati servantes vitiorum, devolissime venerari monuit; Eucharisliam

et in Dci sorvitio crcscentcs, manelc in pacc. Haec quemque assidue accipere, alque ante acceptiouem

dicens recessit, et dc scrupulo viac nullam nisi quasi purgatum se exhihere, etpost acceptionem mundum
laetando qucrimoniam fecit. se custodire cerlaret.

33 Dies Quadragesimoe ceteraque jejunia nntiqui- ad virtutem

stimulat.
tus conslitutn, el noviter cum consensu inventn, omni
monuit dcvutionc ab omnibus custodiri abnegalioncm
ANNOTATA. sui facere et Christi vestigin sequi, corpus castigare,

dclitias non amnre, esurientes et sitientes escis et

poculis rccrcare, nudis vestimenta preebere, infirmos

a A/.Staphense, Wisiutesteigia,Howibach,Fauces, et in aogustiis constitulos visitare, egenis et vagis
Suichwanc, vcl Fuicbwanc. Al. Stnpliense, Wisin- mansiunculas conccdere, et quee sunt neccssaria
tesbcia, Hovivibach, Fauces, Sinchwanc. propter amorem Christi prasbere, pupillos etviduas
b Nisi, pro quod non. in tribulationibus visitare, atque in cunclis eorum
c Id esl caballo vel equo vehi. Grace y.aiaSaVAt-
ni'1'cssitatibus subvenire, mnlilins in cordc non reti-
xeueiv. aliquem ad iracundiam non provocare,
ni'1'i', ct verbis
d Abundal hmc particula. iram dcponcre , vindictamque Domino concedere,
e An quoque, pro unoquoque? Canoncs niim, nulli maliim pro malo reddere, nec aliqua laesione
annue ab Episcopis visitari diceceses volunt; 10 q. exacerbare, maledicentes se non remaledicere, sed
t c. 9 et iO. Capilula etiam Caroli M. et ludovici magis benedicere, et persecutioncm pro justitia sus-
Pii consenliunt lib. 7 cap.300; ul, commcntatur lincrc, discordantes et inimicitias intcr se habentes,
Velserus hic. ad unanimitatis concordiam revocare, Deo resisten-
f Vulgo Algoja, Algcm. tilms rcsistcre, et sibi cum fide militantibnsjuvanima
prffibere, nullo octo vitiorum principinlium, quae
oiune gcnus bominum infestant, scandalo laquenri.
34 Quaerentibus nutem, quac essent octo vitia vropnsim
CAPUT V.
principalia, respondit, non solum illis, sed et bis,
qui adhiic in heesitatione manent, qua; sint octo vitia

Quam dicens ; Primum est gastrimargia a, hoc est, ventris

frequens et potens fuerit S. Udal-
jngluvies, cum sua prole, commessationem et ebrie-
ricus , in subditis ad virtutcm cxtimu- tate. Secundum est fornicalio, cum sua prole turpi-
landis hortator. loquio, scurrilitnte, ludicris, quae etiam sunt slultilo-
quia. Tertium cst philargyria b, hoc est, avarilia
sive amor pecunioe cum sua prole, mendacio, frau-
dalionc, furto, perjurio, turpis lucri appetitu , falso
Hi Lis vero bonorum operum studiis insislens, omnes teslimonio, violcntia, inhumanitate, voracite ac ra-
apud eum commanentes exhortatione benignissima pacitate. Quintum ira cum sua prole , rancore,
Suos efflcaei-
spiritualiter recreavit, doccns non solum in vcrbis, pusillniiimilate, amaritudine, desperatione. Sextum
Irr.
scdetiam in opcrationibus, utunusquisqiie Doniiniim accidia cum sua prole, otiositate, somnolentia, im-
cx omnibus viribus pcrfeclc diligeret, et ejus amori portunilnte, inquicludine, pervngntione, inslnbilitate
nibilpr33ferrel,etproximumtamquamseipsum,patrem menlis el corporis, verbositnte et curiositnte. Septi-
ct matrcm honoraret; insupcromnes bonffi voluntatis mum cenodoxia c, hoc est, vana gloria cum sua
homines, de quibus angelica canit multitudo, dicens; prole, contentione, haeresi, jactantia ac praesumptione
Et in terra pax boniinibus bouas voluntatis; malignis novitatum. Octavum superbia cum sun prole, con-
autcm in omnibus eorum malis aclibus resislere temptu, invidia, inohedientia, blasphemia, murmu-
secunclum sanctum prophetam David, diccntcm ; Ad ratione, dclractione, inimicitia. Beatum verodicebat,
nihilum deductus est in conspectu cjus mahgnus, qui in islis viliorum pedicis uon ofiendebat. Oclo
timentes autem Dominum glorilicat. Quod quisque vero notissimas bcalitudines, a Deo in Euangelio
sibi noluisset, alleri non faceret, ecclesias Dci cum enumeratas, auribus cordis caute percipere, et in-
devotione nientis et humilitate, et cum oblalionibus, timis cogitationibus firmiter inserere, ut in tempore
crebro visitaret, iliique cihn effusione lacrymarum et tentationis malignis spiritibus eas evellere virtus
pro remissione peccatorum suorum, et pro omnibus iionconcedatur*sed unusquisque ad spem caelestium
justis suis necessitatibus Deum flagitare satageret, desideriorum eorum consolationibus sublevetur,
,

agno
 ; ; ;

DIE QUARTA JULII. 107

agno vero omnipotentis Dei Cliristo, tollenti crimina solatione perfrnuntur BBterna; ubi confessores prss- Ex ms.
mundi, semper die noctuque multiplices laudes miis suis multiplicatis, in Dei laudibus perseverant
et gratias totis desideriis et omnibus viribus referrc ubivirgines ccntesimi fructus retributione abuiulani,
quia dignus est sua incarnatione et nativiiate, et et viduae sexagesimi fructus restitutionebonorantur;
et baptismo, ct crucifixione, et sepultura, et resur- ubi monaclii ex resignationo sccularium omniuin,
rectionc , et ascensione , solvere signacula septem cum esurienlibus el sitientibus juslitiam Dci, c-xplc-
libri signati, in visione sanclo Joanni Apostolo in tis eorum desideriis satiati, Dei laudibns insislcie
Patlimos insula ostensi. non cessalnmt; ubi prcnitentes, depositis delictornm
35 Intenle autem et subnixe omnium in commu- suorum oneribus, sine line Deum laudantes, con-
privcipuorwm ne benevolentiam postulavit gaudent ubi pueri agnum, in albis sequentes sub
: si qui essent, qui iu ;

peccatorum
dicisione
semelipsis segetem aliquarum virtutum excrevisse throno, Angelis concordantes, Deum laudare cau-
seutirent, non suis meritis, sed omnipotentis Dei mi- lando non cessant ; ubi gloriosissima virgo Dei
sericordiae applicarent, ne subito jactanliaj grandine genitrix Maria, super choros Angelorum exallala,
in eis necaretur, scd tempcstiva maturitale, prole- inffistimabili claritate et formositate omncs hilarans,

gente Spiritu sancto, in borreis Chrisli collocaretur. conspicitur ; ubi justi sicut sol fulgebunt, ct omnes
Os a malo vel pravo eloquio custodire, lectiones san- sancti creatorem suum et omnium creaturarum, in

clas libenter audire, mala sua praeterita cum gemi- sua claritatc facie ad faciom gaudendo videbunt,
tu et lacrymis quotidie in oratione Deo confiteri et ab eis auferentcm omnem metum ct omnem mre-
deinccps emendare, desideria carnis non perficere, rorem ct tristitiam atque omnem advcrsilatcm.
voluntatem propriam frangerc, saeerdotum praBceptis 38 In illo regno lux solis et lunae et stellarum non toi ei lanti

obedire, etiamsi ipsi, quod absit, aliter agant, eos est necessaria, fames et sitis mulli noccbunt, frigus
imitantes, de quibus Dominus dicit Dicunl enim et : vcl a^stus nullum fatigalmnt, inlirmitas ctdolor nulli K
non faciunl. Caslitatem amare monuit, nulliim odire, advenient.venturoe senectutis miseria non timebitur,
invidiam et zelum non habere, contentiones non sed sicut in die judieii corpora mortuorum in men-
colere, elationem odire, venerari seniores, diligere sura eetatis plenitudinis Christi resurgent, in ea
juniorcs, timorcm Domini in corde et animo sine eliam possibilitalo et pulcriludine permaneliiinl.

inlermissione babere, credere oculos Domini omnia Nuptiac ibi noncelebrabiiiitiir, el progenies hiuiiiuiim
videre, etaures ejus omnia audire, Psalmista dicen- postea non multiplicatvjlur, sed complclns numerus
te : Ecce oculi Domini super justos, et auresfjns in justorumnon minuilur, sed sine finc in gaiulio ser-

preceseorum, vultus autem Domini super facientes vabitur. Insidias diaboli ultra non timet, indulgentia
mala, ut perdat de terra memoriam eorum. peccatorum ullra non indigebit, sicut Angeli in

36 Diem vero obitus sui et diem extremi judicii, prima conditionis possibilitate permanebunt, sic et

el supliciis in quo dicturus est Dominus his, qui eum re- bomines post resurrectionem aequales angelis, in

creare et vestire et visitare in suispauperibus quo- sobrietate el incommutabilitate perscvcrant in ci-

tidie festinant, qui ab audilione mala non timebunt, vitate Dei nostri, in monte sancto ejus sadificata,

illud; Venite bcnedicti patris mei.etc. Illis autem quae dicitur xn lapidihus pretiosis esse ornata atque
haec negligentibus, et Deo in suis membris non mi- fundata, quorum nomina et ordinem sanctus Joannes
nistrantibus ; Discedite a me maledicli in ignem Apostolus et Euangelista in Apocalypsi enumerat,
ffiternum, qui praeparatus est diabolo et angelis ejus, ubi jaspidem in primo fundamento positum dicit,

ante oculos semper suspectam ct timidam habere, et quem dicunt omnia phantasmata fngare, in quo
pcenas, malediclis praeparalas, oculis mentis saepissi- lidei viriditas designatur ; sapphirum in secundo,

me intueri, et locum pessimum, qui semper est sine qui spem caolestis beatitudinis designat; calcedonem

refrigcrio, etsine spIendore,et sine dulcedine,et erit in tertio, qui flammam internsB charitalis figural: in

^
sine fine, ubi vcrmis eorum 11011 moritur, et ignis quarto smaragdum, qui ejusdem fidei fortem inter

non extinguitur, ubi fletus et stridor dentium sine adversa confessionem figurat ; in quinto sardoni-
intermissione semper auditur, ubi urens flamma chiim, sanctorum inter virtutes humilitatem si-

machinationibus diaboli semper renovabilur, ubi gniflcantem ; in sexto sardium, in quo sanctorum
consolationis spcs omnino non habetur, sed de hora martyrum cruor exprimitur; in septimo chrysolylum,

in horam tristitia augetur, quia linem manendi in- in quo spiritualis inter miracula prsdicatio figura-

venire non possunt ; sed cum his, quibus in hoc tur ; in octavo beryllum, in quo pradicantium
seculo ministravere, in angustiis sine fine perseve- perfecla operatio significatur; in nono topazion, in

rant. quo eorumdem ardens contemplatiq monstralur

37 Dei autem benedictis, et in ejus dextera in decimo cbrysopasum, qui beatorum martyrum
ucprtrmus collocatis, quanta gaudia atque tripudia maneant, opus pariter et proemium significat ; in undecimo
meritorum , hyacinthum, qui caelestem ad alta sublevationem, et
semper, quantum humanis mentibus possibile est,

cogitare oportet, de quibus scriptum est, quod ocu- proptcr humilem ad humana descensionem figurat;

lus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis in duodecirno amethystum, quieajleslis semperregni

ascendit, quae praparavit Deus diligentibus se. in huniilium animo memoriam designat.
lirmitatern llegoria ex
Ubi bymnidici angelorum chori inenarrabili clarilate 39 Haec positio xn lapidum figurat ,1

12 lapididus
Apostolorum.quiin fundamento Ecclesia; sunt posili,
fulgebunt ; ubi celsitudo palriarcharum digno ho- A/mcalypseos.
mundi beato dixit Petro Tu es Pc-
nore remunerala gaudebit; ubi verax prophetarum sicut Salvator :

ordo, prophetiis suis in toto expletis, Deo gralias trus, hanc petram aedificabo Ecclesiam
et super
agere non cessat ; ubi judex Aposlolorum chorus, meam. Itac dicendo ad Petrum, omnibus notum
accepta ante promissa mercedc perenniter exullabit fecit Apostolis, quod super eos cssct Ecclesia sua
eorum aedificanda, quorum sonus in omnem terram exivit,
ubi martyres palma martyrii coronali, con-

ct
 ,

io8 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.

Kv ns^ et in fines orbis terrs verba eorum. Si Aposloli cum fralre suo Ileinrico Bajoariam liostiliter invasit, D
fundamentum domus Dei siinl, etomnis cliristianilas ad restituendum eum in bonorcm prioris potestatis.

CBdificatio ejusdem lempli mancre debet, dicente W PrffifetttS autem Antistes Udalricus, cujus et constantia.

Apostolb; Templum Domini sanctum est, quod estis Qdelitatis firma stabilitas numquam ab adjutorio
vos, et Dei wdificatio estis, ct reliOjua. Siudeamus Regis separala est, haec comperiens, dimissa parte
omnes toiis viribusnos eediflcatori et inhabitatori in Augusta civilale vasallorum suorum, ceterisque
conjungerc, ut doctoribus nostris in fundamcntum rebus collocatis, cum quilms poluit, omisso vehiculo

posiiis, co donante, supersdiflcari mcrcaimir, ut carpenti, eqnitando in servitium regis, in regionem

inter cleeios lapides posiii, el prffifatis ordinilms Noricorum sagaciter venit, carmulaque / prolongata,
f

juncti videamur, ul creatorem et redemptorem no- possibilitatem redeundi apte non potuit habere.
sinmi, judicem vivorum ei mortuorum (acie ad Arniolius autem pmdictus interim aecepta multitu-
faeiem videntel, cum eis laudare mereamnr per dine, Augustam g adiit, et despoliavit rebus omni- 9

inlinila sccnla seculornm. Amcn. luis, ipias secum abdncere potuit, comprehensosque
quosdam milites Episcopi secum Bajoariam revexit.

Itc\ auicm cum de regione Bajoariorum revertissel,

cf Episcopus in sua redire voluissct, non confidebat

ANNOTATA.
sc in Augusta civiiate posse cum multitudlne parva
ilefcndcrc, ijnia totum pene episcopatum in benefi-

cium extrancorum dividebatur a Luitolfo el sequaci-

a Tradit Velserus hanc principalium oitiorwm
lnis ejus : milites autem Episcopi quidam com-
divisioncm, eliam Cassiano et guibusdam aliis
prehensi, quidam vero sollicilalione iniquadivisi ab
placuisse.
jj
eo, quidam, deprffidationibus in pauperiem deducti, E
1) G)'rt,'cc •facTpq.i.ap-fia a -(aoT-rjp ,
venler, W. |j.apfos,
ila ut ei secundum suam volunlatcm in adjutorio
Stullus. Qiuisi iliras, stullum amorcm ventris.
esse non poluissenl. Hi autem qui cum illo remanse-
c .1 Grwco yO.oq , amicus , ct dpppiov, argen-
nmi, suis colloquiis roborati, salubre consilium
lum.
inierunt, ut, relicta Augusla civitate, castellum
d iirmee xEvoSoijla, axEvb;, vanus et Wija, gloria.
quod dicilur Menichingen aedificarc, et ab adversa-
y.:v6oo£o;, inanis gloris cupidns.
riis eorum ilii se defcndere studuissent.

44 Tum vero una lantummodo nocte in Augusta duru

civilate manebat inclusus, altera dieslalim perrexit

CAPUT VI. ad prsdictum castellum, quod erat in toto interins

exteriusque sine aidiliciis descrtum. Quamvis certe
livems dnra fuisset, tamen in illo loco iu tabernacu-

lis ct in iiiLiiiriis festinanter compositis, expectavere,

Sancti virlus duris probata , civitatis Au-
di : c congregata familia castellum ligno circum-
gustance dcprtvdatio , prasdatorum nmnw.
cinxere, et intus secundum possibilitatem eorum
aedificia apta composuere. Arnolfus itaque et omnes
qui cum eo erant, regicB potestati undique con-
tradicentes, hffic comperientes, legationes miserunt,
XJonge latequecum fama ejus bonitatis dilataretur si sospitatem sui suorumque habere voluisset, po-
ci diabolus eum in hoc culmine virtutum stantem b iiti Luitolfi se sinedubio subdere non distulisset,
,s. i ialrkx videret, omnigenis malitise sux aslutiis Qitebaturin et ui prffidictum castellum cum suis componere
iiirlB
aliquam difficultatis voraginem immergere, et ab deseruisset; quia eo temporc in tota regione Sue-
C inceptis bonis impedire. llis vero temporibus Lui- vorum niillus in Regis adjutorio remanebat, nisi F
" tolfus, lilius Ottonis a gloriosi regis, Dux erat Adalpertus comes cum sibi subdiiis, et Theodpaldus
Alauiauiioriim, cui pater ejus antea gentes omnes /i fraler religiosi Episcopi, et ideo icslimalianl, ut
regionum, sua; ditioni subjectarum, sacramento post eiirum dcrivlo virtutem resislendi nullo modo ad-
finem vils sus subjugaverat. Patruus autem ejus- quivere potuisset. Qm sapienti cum suisutens con-
''
dem Luitolfl Heinricus, frater Regis, Du\ I, existit silio, diversis promissionibus et humillimis respon-
c Noricorum c : qui vero inter se propter conflnia sionibus, el interdum obsidibus daiis, iicrumque
d regionum, cx suasione malignorum hominum </ receptis ad se, eorum iras, et obsidiones omnimodo
rixas et contentiones exercere cceperunt. Cumque mitiga\ii, donec, ffidiflcato castello valUbusque re-
cos rcx nulhilcims ad conconliam cl pacem revocare oovatis, in muiiitioiic ejusdem loci ab eornm cum
potuisset, objecit se iu adjutorium suis ssvitia seposse defendere sstimaret.
filio, el fratris Cumvero
converlilur. Cum aulem lilius e.jus cum universis, iiiducia rationibus respondendi ultra prolongari
1
non
quos congregare potuerat, ci resistere niteretur, potuissent, lunc manifeste confessus est, se, sicut
atque extorrem regalis potentia agere moliretur, ccepit, in voluntate Regisvelle perdurare.
Heinricus, prsfatus dux, commendata civitate Ra- 43 Tunc prsefatus Arnolfus, lilius Arnolfi ducis, probata ,

e tispona totaque regione Noricorum Arnoldo c Pa- congrcgala mulliludine eorum infaustorum , qui
latino comiii, et ceteris insuBer suis fidelibus, antea Augustam civitatem deprsdati sunt, et alio-
perrexilad Regem. Moram autem illo i!>i faeienle, rum, in quorum lune eonfidebat adjutorium, voluit
praefatns Arnolfns cum multitudine populifraudulen- obscsso castcllo venerandum Episcopum, vi coactum,
ler Halisponam cum ceteris urbibus, c! cum licipien- ciim suis dilioni subdere Luilolfi. Hac re comperta,
tia populorum, et cuni omnibus, quibus potuit, Episcopus c contra legatis missis, multa pecuniapro-
Luilolli polestate subegit. Quibus compertis, Rex missa, llagitabat, ut reverlentibus eis, illi licuisset

111
 . ,

DIE QUARTA JULII. 109

in pace subsisteiv; sin autera pace contradicta redirc rum , et cum cfflagitatione indulgentire Episcopi, Ex Hss.
noluissent, praecepit eisdem legatis suos parochianos studuerunt se cum Christo et cuin sancta Mnriamatre
banno Chrislianitalis conslringere, ne loca Sanctae ejus pacificare. Non post multum vero temporisprav
Mariae, in suo episcopatu sita, ullo modo invadere fatus Arnolfus, qni se praesumpsit res sanctse Mariae
praesumerent. Qui vero pecunia contradicta banno- hosiiliter invadere, et incorrigibilis sine' pnuiiicntia
que Chrislianitalis poslposilo, male incepta omittere perduravil, obsessa Ratispona civitate paratus ad
noluerunt; sed ad internecionem eorum ea Domini- praelium exivit, et statim in articulo tumultus occi-
ca i, in qua mos est clericorum ante Quadragesimam susest. Quidam etiam liomo de episcopatu, qui dici-
carnes manducare, et deinceps usque ad sanclum tur Eihstetten, partem vilissimi mensalis n inde ad "

tempus Paschae devitare, liosiiliier invaserunt pra>- suam proprielatem porlavil, el slatim a da-monio
dium sancUc Mariae, et Episcopum obsiderunt. Qui occupalus, nullum abscondendi Iocum ab eo inve-
vero die noctuque in Dei servitio studiose perma- nire poluil, nequein ecclesia neque cxtra ecclesiam,
nens, timore abjeclo in Deum confidens, obsessioaes neque aspersus aqua benedicta, quin juxta eura
eorum pro nihilo ducens, in praedestinatione inila semper videretur manere, donec Augustam regre-
firmiler perseveraverat. diens, injuste inde rapta reporlavit, et Episcopum
43 Haec vero obsessio ut comperta fuissel Adal- cum scopis ei flagella imponere pro Christi nomine
et conservata perto k Comiti et Theodpaldo fratri Episcopi, con- postulavit, et insuper indulgentiam praefati delicti
k
gregata phalange populi, prima die quadragesimalis condonare, sicque liberatus a dsemonio, salvatus re-

temporis, quod estdies Lunre /, mane diluculo castra cessit.

inimieorum invaserunt. Sed illi haec anlea pusse lieri

non putantes, imparati ad bellum inveuti sunt, et

repcntino timore perculsi, rclictis spoliis fuga inimi- ANNOTATA.

cos evadere sluducrunt. Illi autem, eos seqnenles,
Hermannum , fralrem Arnolfi, apprehenderunt
quosdam in castris ceciderunt, quosdam vero ulle- a Ottonem primiun. iulcllige, cognomcnto Ma-
rius subsequenles inlerfecerunt. Maximaautem parle
gnum.
eorum interfecla ceterisque fugatis, nullus eornm- eum pervenisse ad illum
b Observat Velserus,
ad se defendendum liduciam accepit, nisi unus nomi Ducalum ce mcilriinoiiiii Idiv. filim iniicw Hcuriri.
ne Egilolfus fugiendo brachio Adalperti Comitis citans Luitp. Ditm. witi-
,
Ducis Suevorum, Tie.
modicum •vulnus infecit, de quo etiam vulnere. m chindum.
morluus est : vulnerator etiam ejus statim occisus
c Norici Bavaris olim crant contermini.
cstab Luitperlo, vasallo Adalperti. Paucissimiautem d Has discordias ad annum Clirisli dcdmii refe-
eorum ictibus contusi ac diversis modis vuhierali, runt Annalcs Uepidarmi, adstipulamte Baronio
periculum tamen mortis, cquis eorum eos asportan- adpresdictum annum. Porro causas dissensionis
tihus, eo die vix evaserunt. Quidam vcro eorum disce ex Witichindo.
gelu miserabiliter astringente, nudi in desperatione e Arnoldum vocat Rcgino anno 945; fuissc eum
vitoe proprias mansiunculas repetierunt. Corpus vero tradit Velserus filium irnolfi, Bavarim Vucis.
Adalperti, in Dei voluntate occisi, reverendus Episco- f Per Carmulam vel carmulum inlelliiji apud Ra-
pus ad Auguslam civitatem vexit, et animam honori- joarios seditionem, seu velitationem (Gcrmanice
Deo commendans in ecclcsia sanclfe Maria)
fice ,
scharmulzirung) lejo apudCangiwm.
* cnim pro sepelivit. Nullus enim * eorum, qui antea sihi spolia
Velserus annales Augustanos, wrbem
g citat
auteni
Augustae civitalis in contrarietalem sanetaj Dei genii anno 9~>3 captam mcmorantes.
tricis Mariae vendicaverunt, impunitus evasit, nisi h Al. Thietpaldus.
qui se suis propriis rebus cum indulgentia reverendi i Dominkam Quinquagesimam vult Velserus.
Episcopi redimere non distulerunt. k Genealogia Kiburgensium , inquit Velserus,
44 Manus proprias unus cx his lacerando, vicinis Albertum vocat alterum fratrcm S. Udalrici, quod
XI. suis in verilate dicentibus, perdito sensu spiritum licscire se dicit qunm verum sit. Ex hoc sanc loco id
Prcedalores autem cum ahlato de Augusta civi-
exhalavit. Alius nonessc colligere.
sacrilegi, pu-
tate lihro, caballum sibi bene placentcm comparavit, 1 Alius atc/uc alius pro dwersitate ecclesiarum,
nili.

etsecum adduxit in domum suam, uxorique suaB

jejunii Quadragesimalis usus fuil. leste. lSaronio

monstravit et dixit : Melius mihi placet istum formo- a dannuin ChristiS7. //"' videtur aliquodrigidioris
sum caballum habere, quam librum, cum quo hunc j,,j un ji epiinetrirm fuissc impositum clericis, nltra

comparavi, inAugUSta relinquere. Cujus vcrhis re- ,lU c,d luici obserrabani
; snhem 1,1 supposito Velse-
spondituxor ejus, dicens : Utile libi forle luisset, si
supra lilt. i.
ri,

manus tua hunc librum injuste nontetigisset. Interim m Contractus, a Pistorio editus, habet ad an-
vero ille, levigando manu in postcriora langcbat ca-
num 95SAdalberti Comitis mortem.
ballum, ct statim ah eo percussns, mortuus est. Novis
n Mensales rel mensalia, sunt mappac aut
man-
et improvisis his cladibus, et aliis multis formidolo-
.

tilia.

sis rebus in reis peraclis, a multitudine populi com-

pertis, timor magnus invasit eos, qui se esse reos
cagnoverunt de pr»dicta pranlatione Augustae civila-

tis, non solum in eos, qui illuc pervenernnt, sed et

qui aliquid deinjuste adquisitis ab cis acceperuni,

et ideo ad pcenitentiam et lamentationem eonversi,

di"na emendatione et restitutione abstraotarum re-

CAPUT
 :, .

I 10 VITA S. ULDARICI EP. AUGUSTANI CONF.

El USS. non consentiens, portam, ubi maximus aditns intrandi D
k
manebat, firmiter occludcre praeccpit. Porta k autem
Hungari Au-
orientalis plaga?, unde itur ad aquam, sic a densitate
ijustce immi-
Ungrorum bello occupata cst, ut ipsi sBStimarent se nenles
CAPUT VII.
statim posse intrare, milites enim Episcopi, anle por-

tam viriliter pugnantes, eis resistebant, usque dum

/
unus / Ungrorum, qui ceteros pugnando antecedebat,
Conciliat Of.onem inter et Luitolfum pax, maximam pradiandi
et ex cujus ductu ct antccessionc
Hungarorum cmdes, fratri ac nepoti so- in illa liora confidentiam habebant, occisus occubuit
ceteri denique cum cum tcrra tenus mortuum cadere
luta a S. Udalrico justa, sepulcrum con-
vidcriint, magno clamore et lamcntalione eum ra-
ditum S. Afrx. picntcs, ad caslra rcvcrsi sunt. Hora vero belli Epi-
scopus, supcr caballum suum sedens, stola indulus,

ii ilypeo aut loriea aut galea munitus, jaculis et

lapiililms unilii|iic circa eum discurrcntibus, intactus

III. JAIcdiumc al) inr.r|!i;i laxalione subtraham, libet et LllffiSUS subsistebat. Bello vero tinito regrediens,
Utto impcra- domos belli in circuitu civilatis
slylum retrahere ab enumeratione ex utraque parte circuivitcivitatem, et
tor et Luitol-
fus obsessarum urliiinn, et bellorum undique furentium, ciiiili ucntcr ponere, et in tota nocte eas sediflcare,
ct vicissitudine stromatum a diversorum, sed potius etvallos, quanlum tempussuppetebat, renovare pra3-

quomotlo Dominus omnipotens permerita servorum ccpit. Illc autem totum spatium noctis in oratione
sutinim, siiiiin digiiarctur populum liberare, libet pcrnoctans, religiosas mulieres in civitate congrega-
reccnsere, nc iliaboli iiiacliiiialioiiilnis ;ul suum per- tas concitabat, ut una pars earum cum crucibus ad
vcniict txitium. Cum rex Oltoin Alamannia, prop- Dominum devote clamando, intra circumirent ; et

tcrcos, qui niiu l.iiilolfo, filio ejus, tlilioui sua) rcga- altera pars clcmcntiam sancta; Dei gcnitricis Mariee
lis polc latis ftiiilradirore vtiltierunt, CUm exiTriln pro dcfensione populi, et pro lilicratione civilatis,

conversaretur juxta Qumen, quod Hilara h vocatur, sliiiliosissiinc pavimcnto prostrata llagitaret. Ipse
in campo oppidi, quod dicitur Tussac, etibi seepedi- aiilcm minimam particulam noctis ante matutinam
ctus lilins cjns Luitolfus cum alio excrcitu obviusad horam corpus requiei soporis indulsit, ut matutinis
piignandum ronlra cnui dcvoiiirol, el Cum laula vici- lainlilius cxplctis, aurora primum irrumpcnte, salu-
nitate conjuncti csscnl, ut nulla ambiguitalis spe taris sacrificii hostiam Deo libare licuisset.

tleicnii, iiiancrcni iu utrarumque partium multitudi- 47 Miuislerio sacro peracto, viatico sacro omnes
no, n bclliuiiab eis roiimiillcrclur;
i liini; amabilis Deo recreavitjhumilique admonitionc persuasit, ut in fide
IMalrirus Episriipus, iu Dciim tola liducia conlitlens, recta pcrsistcntes , spem suam in Dominum compo-
assumpto Curiensis decclesise Hartberto e religioso nere non dubilarcnt, indicens eis omnigenam spon-
Epi: ropo, lcgationes inlcr cos faccrc ctcpit, ct ad pa- sioncm consolationis , et annuncians psalmigraphi
cis conrordiaiii exorare, et ne populus, qui a Deo Davitl verba, dicentis : Si ambulavero in medio um-
illis commendatus esl ad regendum, pro eorum reatu brffl mortis, non timelio mala, quoniam tu mccum es.

duceretur ad perditionem. Deoautem annuente, dua Salulari aiilcni atlmonilionc Episcopi peracla, cum
amborum mentes, patris scilicet Ottoniset lilii ejus jubar radiantis solis primum latitudincm telluris ir-

Luitolli, dc proliriia aili liliouc ct doctrina vene- radiaret, excrcitus Ungrorum incnarrabili pluralitate
randorum Episcoporum in mollitiam versee, pactum ex omni partc ad expugnandam civitatem circumcin-
paris /inlcrsc plarilavcrunt, ctturbine bclli mitiga- xit , diversa ferens instrumcnta atl deposilionem
tO, in sua ciili) pacc rcdicrunl. murorum. Cumque undique parati essentad bellum,
i;
ii; Tantis autem tunc prafatis tumultuum fatiga- et ciiucia propugnacula civitatis repugnantium plena
annittntt S. tiouilius supcralis, irslimaverunt sc alit|uod spaliinn fuisscnl, quidam Ungrorum, flagcllis alios minanlcs,
I dalrico cou-
tcmpoiis in pace possc quiescere. Altero pro certo ad pugnandum eoegerunt, et illi tantam multitudi-
ciliati.
stalim anno, quod 6S1 aniio lncaiiialitiiiis Domiui no- nem in propugnaculis resistcntium eis , videntes
Q striJesu Christi dccccli g Lanta multitudoUngrorum muris se conjungere adeo perterriti non audcbant.
/i erupit, quanta h tunc temporis vivenlium hominum Iulcriiii ciiin intcrius exleriusque parali essent ad ad inlernecw-
noino seautca \idissc iu ulla rcgiouc licllum, Perclilolfus, Arnolli, de castello Risi-
nem
profltebatUT, filius

ct Noricorum regionem a Danubio Humine usque ad nespurch vocitato, vcnit ad rcgem Ungrorum, ad-
nigram silvam, qua pertinet ml montana, siinul dc- niincians ci aihcntum Ottonis, gloriosi regis. Qui,
vaslaiiilo occupavit, cl ciim Liriiiu Iransccndcrcl, et ut hoc audivit, suum classicum omni exercitui no-
Alemaiiniain occuparet, ecclesiam sanctae Air;c con- liiin, clangcrc. pnecepil, de cujus sonitu exercitu totus
cremavit, e( totam provinciam a Danubio usque ad pugnam civitatis omisit, etad colloquium eorum rc-
silvam depraedavit, etmaximam partem usque ad lli- gis sc conjungore festinavit, qui cum eis autumatione
larain fluvium igne conbussit, augustam aiiicm civi- facta, Dco tliniaiiic, a pugna civilatis ecssabat, et in

tatcm obsedit, qua lunc imis i sine turribus circum- occursum gloriosi Regis ire ccepit, ea ratione, ut illo

data muris, linua cx scmclipsa 11,111 mit. Sanctus cum suis superato, victor rediens, civitatem ct totum
autcm Aniistcs magnam valde multitudinem optimo- regiiiiin liliere halicrc potuisset. Kcgi Ottoni venicuti
rum secum intrasepta chiiatis collocatam babebat; Diclpaltlus C.omes, frater Episcopi, cum cetcris m,
ex qiiorum agililalcclaiulacia civilas foitilcr lirinala, qui in riutate cranl, noclc exiens, in occursum ve-
Deojuvante, consistebat : qui, ut exei-citum Ungro- nit.

rum ad cxpugnantlam civ ilalcm circumdarc vidciunt, 48 Rex igitur cum tantum exercitum Ungrorum
eis obviam exire voluerunt; sed boc Episcopus eis perspexisset, aestimavit non posse ab hominibus su-

peran
 ;

DIE QUARTA JULII I 1 1

A perari, ni Deus omnipolens eos occidere ilignarelur, plis trugibus in

ac peni-
desolationcm redacta, studiosis la- Ex hss.
fusi
in cujus adjulorium conlidens, suorumque consoia- boribus in agris
tus deleli ab el in aniiliciis renovare pracepit, cleritoi «u-
Ottone. tinnibus principum roboratus, bellum viriliter cum ''"'"'"'
strcnuitas autem familia. jussioni ejus parendi sic
eis agere ooepit, et cum mutua cae.de utrobique ceci- iuchoabat, et congruo tcmpore ulililalis usu, quan-
dissent, et liis interfectis, qui ad occisionem a Deo tum possibiliias suficiebat, restituit.
preedestinati erant, gloriosa victoria Ottoni regi
a 50 Ecclesiam autem sancta Afroe, qua a paganis eeciesiam s
Deo, cui nibil impossibile data est; ita ut exer-
est, fuerat cremata, adhuc reajdificata non erat, sed tu- Afrw reslau-
citus Ungrorum in fugam versus, virtutem rnre medita-
praeliandi gurium glossibus s tectum, altaria ab imbribus et tnr .

ultra non habaret, et quamvis incredibilis numerus intemperiebus defendchat : sepulchrum Simperti .
I
illorum occisns fuisset, tantus tamen adhuc exercitus t
Episcopi, in choro juxta gradus situm, adhuc sine
eorum remanebat, ut bi, qui de propugnaculis Au-
tecto remanehat, de cujus operimento in visione ad-
gustae civitalis eos venire conspexerunt, non pugna monitus, lignis more opeiruli arte conjunctis tegebat.
lacessitos eos redire aestimaverunt, donec prseterenn- Non post multum vero temporis decursum, iterum
tes civitatem, ulteriora Lici fiuminis littora festin-
admonitus, ut domum sancta Afrae rercdificare non
ando repetere cognoverunt. Rex autem cum suis,
tardaret. De cujus instauratione cum saepissime tra-
eos sequcns, et quibus se conjungere potuit, occidens,
ctaret, qualiter congruentissime fieri potuisset, et
vespertina hora diei ad Auguslam pervenit, ibique
qualiler sub positione cryplae orientalem plagam ec-
cum Episcopo illam noctem ducens, eique magnam
clesiae convenientissime decoraret, et nullus certilu-
consolationis rcvelationem faciens, dc Dietpaldo fra-
dinis effectus ei animo irrepsisset, continuis ora-
tre ejus, qui in bello occisus est, et de aliis ejus pro-
tionibus et jejuniis cum domesticis ct religiosis
pinquis, ibidcm interfectis, Rihguuinum, filium Diet-
prcsbyteris, devotissime misericordiam Dei secreto
paldi, comitatibus patris honoravit, Episcopique fido
deprecari coepit, ut ei monslraretur locus, in quo E
adjutorio in quibuscumque ejus desiderium cognovit,
corpus sanctae Afra? collocatum fnissot, cl si cryptam
dignam mercedem restituit. Mane autem facto, fu-
in eo loco, ubi voluntas cjns eomplacuit, fas compo-
gitivas barbarorum acies sequendo, regionem Rajoa-
nere maneret. -

riorum revisit, fcstinisque legatis missis, tota remi-

bl Ut orationem ejus ct jejunium ad aures Do- eique condit
gia et vada fiuminum observare pracepit ad occisio- st Paltr,m"
mini pervenire dubium non csset, sccundum canta-
nem eorum, quod ct ita factum est. Illi autem nocte
tionem sancti David prophetae : Ecce oculi Domini
illuc venienles, quidam eorum ab bis, qui in navibus
super justos, et aurcs ejus in preces corum, quadam
erant, fiuminibus immersi sunt, quidam occisi sunt
nocte in visu ei sancta Afra apparuit, et locum collo-
qui autem ad liltus pervenerunt, ab his, qui littora cationis corporis ejus, sicut in scriptura passionis
observabant, interfecti sunt; nulla eis via, et nullum ab Augusta civitatc in secundo «
ejus est scriptum u,
devium ab cis inveniri poluit, quin in omni loco vin- *
milliario in ecclesia x monstravit. Cryptam autem
dicla Domini super eos manifeste maneret, ita etiam
in praedestinato loco fieri proliibuit, propter San-
ut non post mullos dies n reges eorum et principes
ctorum reliquias, quae in illo loco, in requie diem
comprehensi et ad Ralisponam perducli, in ignomi- expectare debent judicii. Hac revclationc pcrdoctus,
niam genlis eorum, cum aliis multis eorum compro_ quid sibi essct faciendum; muros ex maxima parte
vincialibus, eculeo suspenderunt o. ab ignibus dcpositos, cum magna fcslinatione reae-

49Rex autem Otto, potenliam in Deo tenens, dificare fecit, et priori altiludini mensuram unius
xm. Henricum fratrem suum potestativa manuin regnum cubiti superposuit, cryptaque congrucnti occidcnta-
S. Udalricus et ipse in Saxoniam victor, sicut so-
conflrmavit p, lem partem ecclesia. decoravit, super sediflcia, in
fratri el nepo-
tijusta solvit, lebat, revertebatur. Venerandus autem Episcopus sua praesentia caute mensurala, summo studio inci-

P Udalricus, cum Rex ab Augusta discedcret, abiit ad dere et adducere pracepit, et non tardavit, donec
C loca, ubi hellum peractum est, quaerens prsedictum imbricibus eam ex toto cooperuit, et intcrius aedem
E
Dielpaldum fratrem suum, et nobilem Reginboldum, ecclesiae laqueariis vestivit, lucida piclura decoravit,

filium sororis suic q , et inveniens eos, ad Augustam et ornamenta ecclesiae, quae proptcr barbaros in ci-
perduxit, et in Ecclesia sancta. Mariae ante altare vitatem fuerunt deporlata, et in matrici ecclesia ser-
sanctae Waldpurgffl virginis, in sede unius taphi r vata, rcslitui fecit.

ambos fideliler seplivit. His ita, sicut praelibatum

est, peractis , Episcopus, quamvis multis adversis

fatigatus fuisset, sicut oplime omni speranli in Deo
decet, bonoe consolalionis elfectum assumens, cum ANNOTATA.
suis pertraclare ccepit, qualiler imminentia damna
aplissime superare potuisset. Imprimis qualiter de-
praedatam congrcgationem clericorum sustentaret,
ad implendum quolidianum ministerium servitii Dei a An stroma hic sumitur pro stratagemata, ut

in Ecclesia : sciebat enim eos cibaria non habere, vult Velscrus? an potius pro vicissitudine et al-

et ideo cum his, qurc ipse sic deprtedatus habere po- tematione scenm, quales in bello recurruni /re-

tuit, et quae a benevolis populis ei transmissa sunt et quenter 1

b Ililara, sive Ilarus, fluvius Germanim in Sue-

oblata assidue, in sua praesentia eos secundum suam
omnimodis via, orlus in confinio Tirolis.
facultatem manderc et bibere fecit, et

adjutoriis stabilivit, eo usque, dum ex semetipsis de- c Id est Tussen, cis Jlilaram prope Dictenheim,

praedationis miseriam temperavcrunt, et loca eorum quod ultra est.

ex iterata laboratione sustentationis subsidium attu- d Episcopatus Churensis vel Curiensis, unus ex
lerunt; sin autem, loca, ignibus exusta et consum- vetustissimis Germaniai episcopalibus, ccepil circa
 ; .

VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.

I v NSS niuiiiin mrm ChrisUanm 400, ut censet Bruschius, x Colligc ex nota marginali apud Velserum.
de Episcopis Germaniw. autkographum ejus alia manu ad oram habuisse,
e Ilanlobcrtum hunc appellat Bruschius; i/uem a loco, ubi passa est.

con/ii iiiiiIiiiii refert ab Ottone I, et obiisse anno

Domini 969, cinn laudabiliter prmfuisset annis

uno et riginti.

f pacem conciliatam 954, ex

Observat Veherus, CAPUT VIII.

Mariano Scoto et Regmone; pro anno 953 citat

Contracli edit. n.; addens, notasse Marianum con-
ciliatm pacis \n Kttt. Januarii; paulo aliter hmc Sanat Sanctus surdum et ciecum , sepulcrum
videri narrare Witich. el Vietmar., videlicet t.ui-
sibi construit, visit limina Apostolorum,
tolfunt Reginoburgi pacem obtinuisse; sed e.x Wi-
tickimdo colligendum, eas inducias potius, qUam Sunctorum reliquias conquirit ,
palrat mi-
paccm fuissr, multaque, ad historiam illius tem- racula, profwiscitur in Burgundiam,
linris /irrliiirnlia. iiilcrridisse.

g De lioc iiiiiin inler ommes pene historicos con-

venire, tcstainr Velserus; sed Sigebertum habere
957; Marian. 956. wunm in
i magna observatione, Dci illo locus ori- XIV.

li Tiiin ingentem Hungarorum niultitiidiiicm entalis partis ecclesiae, semper mancat, certis sit in- Sanal S. Udal
ricus suvduin
fuisse memorat llegino, ui non, nisi terra eosdehis- diciis manifestatum, hic mibi congruum videtur in- et cacum, -

ceret, vcl cselum eos obrueret, ab aliqno se rinci nectere. Qnidam hortulanus, nomine Adelpoldus,
posse diccrunt. ihi deambulando inter gramina speluncam invenit, E
i id est bumilibns. iin| ii.iin intrans, formosam axliculam sub terra mura-
I Porta vulgo, Jacobsea, juxta Velserum. tam conspexit, etveniens nunciavit Episcopo, dicens;
I Commmlatur hic Velserus, veteri fama pro- in lioc loco possum olera mea et alia necessaria re-

ililuin ; textores Augustanos egregiam hoc bello ponere. Cui ille respondit dcnunciando, dicens; Si
operam navasse, primario Ungarornm Regulo oc- hoc facis, sensum ct sospitatem membrorum tuorum
cisn. iiir ipse videri possit, cnjus clypei insigne lu- te perdere, dubium non est. Hortulanus aulem ver-
teo ei rubro colore dislinctum, Otto illis virtutis te- bis Episcopi non credens, sine ejus scientia prafatas
siiiiiiiiinnii concesserit. rcs eamdem speluncam congregare coepit. Hoc
in

m Inler rjtios fortc S. Udalricus. inr/u.it Yclse- faciendo, sensum cum auditu et visu perdidit. Hoc

nis; apiiellniis ad liiiniariiiii. qni srribit, Ollonem, iiulem ciini Rpisco[io nuncialum fuissct, jussit adduci
ante pugnam, sacram communionem ab egregio sibi hortulanum, ctdixitei; Quaro occupare volui-
porrectam Othalrico, confessoro suo, swmpsisse. sli illinn sanctum locum, sperneudo meum prsecep-
n Animadvertit Velserus, kocprmlium m festum t ii in ? Cui illi, quamvis sensu careret, non inflcior,

s. i.iiiirrniii mcidisse, mittens lectorem ad Witi- ait; Scio enim quod pro illo reatu, quod mandatis
rliiniliim prmcipue ac Ditmarum, prmter alios illo- tuis non obedivi, istam tribulationem incurri. Cujus
rum tem/Hirtiiii historicos; ac referens ex Reginone; tribulationibus benevolus Episcopus condolens, in-

itiiiiitjtiani nnir tii ilhs regionibus talem victoriam dulgentiam ci cum benedictionc donans, Deo conce-
rssr auditam; tradidisse Wisingensem, exomnium dente, sanitati restituit. Mirabile dictu, ille bortu-
hostium numero septem tantum effugisse; scri- lamls postea illam speluncam nullo modo invenire
bente Gotfrido i iterb. part. /7 Chronic, sex oiris potnit. Postea autem Episcopus, pollinctoribus accer- Si intlrrum si-
bi (cdificat
exceptis, mrrns narrari extinctos. In Chronicis sitis, in australi parte exterioris muri ecclesioe, se-

Germanim, quod mireris, ubi res exprofesso nar- pulcrum silii 1'odere, muro cingere, et
et exterius

rainr. iuiiinrciii clapsiiu esse Hungaroruin partem, perrupto muro ecclesias arcum muratum desuper
tiiiiiiini refertur. curvarc pracepit, el arcam componere ad coo-
O Tres Uiini/iiriiraiii llurcs. jnssn llcnriri. Ila periendum corpus in sepulchro insuper tabulatum
varim Ducis, suspensos, referi Velserus ex Witir dcnsum Iongo tempore imputribile, cauta conjun-
chindo; Reges eot am in patibulis suspensos Hati- ctionc vinclum, superponi decrcvit. Ilis prapara-
sponm, r.rnin. n. Contracti. Eos apelldri Regulos tioiiilnis exequiarum suarum perpetratis, omni heb-
r.r sigeberto commemorat. domada dehinc ipsum locum die Veneris visiture,

p llciiriruni ante pugnam Hungaricam a fratre et ibi bostias immolare consuetus erat, si alia ali-

suo Ottone vn Baviarim ducalu restitutum esse qun ei occupatio vel absentia impedimentum non
post victoriam autem in Saxoniam abisse, ob- fecit.

smiii Velserus ex Witichindo; atque Henricum 83 lntcren vero , Dei donantc clementia, istas ilomam ten-
regiones concordia pacis dit. retiquias
codem anno 955 ubiisse, ex Iteginone, et Con- illustrabat, et benevolas
.SS. conquirit.
traclo. mentes lurbo persecutionum a servitio Domini, non
q Fuisse liiinc filium seroris suai Luitgardm, prohibebat, ideo ipse Romam pergere decrevit, et

Itabcs in Comm. pravio, num. i.

illuc feliciter pervenit, liminaque beatorum Aposto-

r /(/ esl sepulcri, a Grmco xa^o;. loriiin Petri et Pauli devotionis studio humiliter vi-

s Id est, scandulis, ul nolalur ad marginem sitavit, ibiquc precibus profusis, eleemosynarumque

niti; a Yclscro rdittv. Forte tegulis aut cespitibus. largitate pauperibus dispensata, ab Alberico principe

t De simperto agetur ad diem 12 Octobris. Romanoram n honoriflce susceptus est, frequentique

u Edidit eam \etscrus. Yidc edit. nunim a pag. ministerio et oblatione cumulatus, aliquantos dies
477. ibi perduravit. Cumque ibi morando, rcliquias San-

cioriim
 .

DIE QUARTA JULII u3

ctorum sc velle compararc, indicasset, quidam cle- civitatem causa orationis visitavit, etinde ad Augiam Ex hss.
ricus, ad eum veniens, perduxit eum in silentio k insulam venit, ab Alewico / abbate charitative sus- Rehaulas
,. ,. atias
noctis, ubi caput sancti Abundi Martyris in quadam ceptus et omnimodis
,
commodi bene procuratus cst. *
ecclesia, altari inclusum, scrvabatur, cujus passio-
Cumque amabili colloquio inter se sermocinarentur, t

nem pstendens, et caput pnescntans, sacramento

ei omnia, quae ci in itinere accidcrunt, nota fecit.
firmitatem fecit super rcliquias, quas episcopus se- cum
Benevolentia autem abbatis, audiret eum pro
cum attulerat, ejusdem Abundi caput b esse, cujus amorc sanctarum reliquiarum exirc, desiderio cjus
passio praesentialiter fuit perlecta. Cum autem sa- satisfacicns, non modicam partem de corpore sancti
cramentum peractum audisset Episcopus, placitam Mauritii et de aliorum multorum sanctorum reliquiis
mercedem clerico donavit, caputque sancti Abundi ei donans, laetum abirc permisit. Augusta: vcro
accipiens, ad Augustam secum reportavit, ibique ad civitati cum appropinquaret, praemissis nunciis
consolationcm multorum gloriose inclusit. demandavit, ut ad optivum donum * sancta- * i& «*'. exo-
54 Monasterium vero sancti Galli, ubi ille scientias rum reliquiarum, quod sccum altulerat, honorifice P liltum -

Frequentat
littcrarum fuerat perdoctus, assidue visitavit, ibique clerici cum populo, et cum crucibus ct incenso pig-
monasterium
S. Galli .
Deo militantibus ccenobitis convivium fecit, et inde mentorum, aquaquc bcnedicta occurcrcnt, ct susci-
c ad cellam sancti Meginardi c perrexit, ad videndum piendo gloriose, cum laudibus et melodiis congruis
d servum Dei sanctum Eberhardum d, ejusque neces- perducerent bonorifice cum illo in ecclcsiam, in
sitatibus, sibiquc subjectis monacbis subveniendum, honore sanctao Dei genitricis Mariao consecratam.
in quibuscumquc potuit eorum cognoscere volun- Illuc cum perductum esset, ab cpiscopo caute collo-
tatem. Ultima vero vice, Eberhardo vivente, cum catum est in arcam, auro el argento coopertam, ad
inde recedere debuisset, expleta multimodo amabi- laudem Dci omnipotentis ctin auxilium populi adve-
B litatis Iocutione, acceptoque cum orationibus in Ec- nientis in nomine Domini nostri Jesu Christi, cui cst E
clesia permisso e, ad vchiculum suae reportalionibus honor et gloria per iulinita seculascculorum, Amen.
egressus est. Cumque paratus esset ad pergendum, 57 Talibus et his similibus studiis semper in Dei quasHmra».
et eo die sanctum Eberhardum amplius videre non voluntate serviens, deccrtavit qualitcr cpiscopatum,
putaret, suhito post eum quasi festinando veniebat, quem ad regendum suscepit, omnigenis bonoribus
et oscula charitatis iterans cum flebilibus oculis sublimare potuisset, etservitium Dei et sancta) Mariae
aiebat; Ex hac hora ultra mc non videbis, donec Dei genitricis amplificare indefessus laborabat, et

exempti corporibus in praesentia Dei nos vidcre ideo ubique gratia Dei praeventus, sicut in psalmis
mercbimur. Cujus verbis rcspondcns Episcopus, scriptum invenitur ; Voluntalem timentium se faciet,

dixit : Dulcissime Pater nunc scis, me certe cito de et dcprecationem eorum exaudiet , et salvos faciet

hoc seculo esse migraturum. Cui ille respondit : eos. Et secundum Apostolum diccntem : Scimus,
Finis adhuc vitac tuee tibi non imminet, verba au- quomodo diligentibus Deum omnia cooperantur in
tem, quactibi nuncdixi, vera esse non dubites. His bonum et reliqua. Multiplicibus enim Dei magnifi-
verbis explctis , Episcopus remeavit, et antequam centiis honoratus, et firma fide confortatus, dcsidcria

iterum eamdem ccllam revisilaret, Eberhardus feli- voluntatis ejus percipiens mullis in suis neccssitati-

citer migravit a scculo. bus profuit, et possibililatis suae potentiam, quantum

55 Regionem quoque Burgundionum tempore alio potuil, humiliter celavit ;
quia multi, qui caduco
xv.
adiit /, et ad Agaunensium locum <j, ubi sanctus morbo vexabantur, sanctilatis ejus benedictione pcr-
^ anat ej)ile _
Uurgundiam
Mauritius cum suis sequacibus propler nomen Do- cepta, sospitati restitucbantur, si pro qua rc bene- pticot.
petit
f mini martyrium sumpsit, magnae humilitatis studio dictioncm expetivere, non indicavere. Qui autem
</
visitavit, quia antea a Rege h Burgundionum pro- necessitatis corum alllictionem manifeste nunciavc-
h
missionem accepit, ut unum de sanctis martyribus runt, bcnedictione subtracta, causa hnmilitatis ahire
c et adjutorio, inde ad Augustam re- permisit, dicens Ego non sum dignus de hac inlir- F
ex ejus datione :

ferre mereretur. Et cum illuc dic Sabbati pcrveniret, mate vos posse liberare.

monastcrium noviter a Saracenis i exustum invenit,

et nullum de habitatoribus ibi conspexit, nisi unum
¥
«f. senileni aedis oedilem , combustum monasterium custodien- ANNOTATA.
tem. Cumque ille sacram noctem in Dei laudibus
ibi permancret, et mane cum radius solis primum
latitudini terrae lucem diffunderet, Missam de sancta a Recte Mabilio in Annal. Bened. an. 055 dicil,
Trinitate celebravit, qua expleta, cum alteram sta- hoc iter praupostero relatum esse ordine, uti et quoe

tim venerationi diei Dominici congruentem celebrare sequntur de ejusdem ilinere in Burgundiam, ex eo
ccepisset, duodecim clerici cum multitudine populi manifcstum csse, quod Albricus, Princeps Romano-
advcnientes, ministerii sui celcbrationem audientes rum, superiori jam anno deccsserat.
persisterunt. Quo peracto, sanctus Episcopus eosdem b Velserus remiltit lectorem, ut de hoc capite
fratrcs salutavit et muncribus honoravit, et ob quam videat notas collegii Romani ( imo Domusprofessm)
rem illuc deveniret, notum fecit. Qui hilaritatis ejus Societatis Jesu ad historiam SS. Abundii el Abun-
dulcedinem et sanctitatis religionem perscntientes, dantii sub littera c; fuisse enim plurcs Sanctos hujus
ne delectabili desiderio privatus abiret, aperta col- nominis. Plura de hisce Martyribus tiber, Tesori
lationis Sanctorum spelunca in scopulo exciso, plu- nascosti dell' alma citta di Roma, versus finem.
rima parte sanctarum reliquiarum donatum laetili- c Hanc Cellam, inquit Mabilio Annal. Bened.
caverunt. tom. III, pag. 418, amplificavit Ebcrhardus, et

56 Cum vero optabili licentia clericorum et aman- discipulorum aucto numero monastcrium ibidem

tissima dimissione populi inde rediret, Constantiam instituit, adjuvante Ilermanno Duce, qui eam soli-

Julii Tomus II P tudinem

 114 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONFESSORE.
tudinem a Comitibus Rapersvillanis rcdemit. Tum corporis sumere, vires non sufficerent; missis nunciis D
vero Ebcrhardus novam aidem, eamque multo am- celeriler ad Augtistam civitatem, oleum ab eo conse-
pliorem ct augustiorcm, in lionorem Deiparae Vir- cratum sibi inde reportarepracepit; cumque in vigilia

ginis sanelique Mauritii et Sociorum exstruere coepit Penlecostcn c, nunciis revertentibus hora diei nona,

et inca saccllum, a Meginrado quondam ajdificatum, cum adhuc congrcgatio monachorum solenpi officio

inclusum, iliudque intogrum ct intactum scrvavit. Missa; interfuisset, et ipse intra cubiculum, sacrum
Ex codem auctore insuper observa, hunc locum mysterium auditum habuisset, oletim ei reprasenta-

eliam vocari, monaslerium Einsidlense S. Marias et tur, pcracto sacro mysterio, monachi ad cum intro-
S. Mauricii, Notrc Dame dcsErmitcs, seu Meginradi ducti sunt, prasentibus clericis, qui cum eo illuc

Cella, Cella solitarinrum, Ercmitarum monasterium, devencrunt, et cantatis pro ejus inlirmitate septem

apud Hcketos situm. psalmis, letaniaque devote cxpleta, quemdam san-

d Eberhardum ex Dccano Argenlinensi eremi- ctum monachum, Hiltine nominatum, ad claustrum

tam extitissc, refert Vclserus ex Stumfio, lib. 6 c. revertcntes fratres, ad ungendum eum oleo sancto

21, el ex Bruschio de Monasteriis; alque ercmum cum suis duobus presbyteris dimiserunt.
ingressum anno 923. 39 Unctione vcro pcracta, secundtim doctrinam curatinftrm
e Acciperc permissum, vidctur hic idcm esse, Jacobi Apostoli : Innrmalur quis in vobis, inducat tatem -

quod Germanicum, Urlaub nclimen, id est vale- presbyterum ecclesite, et rcliqua; dixit Episcopus

dicere. Praposito; Istis unctoribus meis cum ceteris meis

f Anno vidclicet 940, ut ex Frodoardi Chron. comitibus, in mca vice servitium congruenter
colliijerc Baronium, obscrvat Mabilio. cxhiliete, cum his bonis, quae nobis hodie con-
g Vignierus in Chronico Burgundionum ad cessit Deus. Cum vero ad mensam prandendum
H an. 515, sic loqnilur : Sigismundus Rcx Sugerium conscdissent, ct adhuc prandittm peractum non fuis- E
Qlium ex lilia Theodorici Oslrogothorum Regis sus- set, nuncius dc Episcopo venit, dicens : Laeto animo
ccptum, supcrinducta novcrca, non conferenda) no- estote et recreamini cum gaudio, quia Dominus
bilitatis, nccavit, incjus vcro parricidii expiationem, noster Episcopus, quamvis hebdomada prsterita vel
Agaunensc cienobium D. Mauritio posuisse fertur. buccellam panis ad refectionem accipere non potuis-
h Bcijes Bitrgundiai fuisse jam tum ab anno 912 set, nunc, Deo donante, se reficit, etreductasanitate
ad 990 Bodulfum ct Conradum, affirmat Velserus est melioratus. Qui, audilo delectabili nuncio, omnes
ex Chron. Vignieri. simul Deum laudanteset Deogratias dicentes, hilares
i Id contigisse anno 940 rcfert Mabilio ex Chron. effecli sunt. Vespertina autem hora adveniente, et
Frodoardi, ct Baronio. signo vespertinali in primis sonante, statim surrexit
k Monaslerium est Bencdictinum, conditum et ad Ecclesiam ambulavit, et ibi in Dei laudibus
circiter annum 724. I'lura Bruschius in Monast. infnligatus permansit; donec vesperlinalis laus a
Germ. fratribus sccundum cursum monachorum prolixe
1 De Alewico seu Alawico, abbate Augicnsi, ejus perflciebatur, ct postea de die in diem confortatus,
nominis primi, agit Mabilio in Act. Bened. Sec. 5, ex integro pristinae sanitati cito restitutus est. quam
apaij. 240. magna niuliitudo dulcedinis Dei ! qui illi hoc tanta
velocitate ad remedium concessit,
aliis ad quod ille

medicinam et ad indulgenliam peccatorum prapa-

ravit, ut cum ejus fide perfecta, ceteris plurimis fides
CAPUT IX conlirmarctur.
60 Tradere huic quoque me aliam rationem in v
hoc loco oportet, qtiam, Ilerewigo Capellano cjus XVII.
c Oleo a se consecrato curat dicente, comperi. Quadam
infirmitates ; sic- die, cum pro aliqua uti- Fluvium
litatis causa super lluvium, Vindicem d nominatum, cxundanlem
cus Jluvios transit; liberatur a submer- siccus trans-
caballicare e debuisset, et ipse ab illuvie elevatus
mittit:
sione ; impetrat succcssorem sibi in epi-
tuisset, et comites Episcopi universi vadum rectitudi- d
scopatu Adalberonem. nisdevitarent.etalia vada aptioraquEererent, etidem
e

ipse pranominatus Herewigus, solus cum eo rema-

neici, ipse vadum, quod alii omiserunt, sine trepi-
datione transcendit, soccis, de sago factis,
indutus
xvi. kJanclilicatum vero olcum in die Cccna) Domini, ab propter frigus, quiahyems erat. Prafatusvere
Here-
Uleoasecon- eo am Bahibre elleclum csl, ut niulti in iiilirmitatc
(
wigus, ilumine transgresso, ex cingulo deorsum,
secralo suam , , .

)0Sltl * ab co llllctl oelenter sanitati restituerentur; quamvis super altiorem

«i aliorum l *
caballum scderet, quam
ct multi caliginem oculorum habentes, et praesentis Episcopus, udus e£fectus est, et
prospiciens in vesti
a<i munere? ltiininis sc in hocscculo manere* carenles putavere, menta Episcopi, si aqua infunderentur :
scd nec ii
a tactu hujus olei, scrcnitati oculorum iterum soccis unum pilum
uti humidum conspexit, et ad Episco-
meruerunt. Hmc vero nemine dicehte comperiebam, pum dixit : Ego uditate perfusus sum, et tU33 Celsi-
sed propriis oculis in quamplurimis peracta conspi- tudini pilus in soccis non est madefactus. Cui dixit
ciebam. De ipsius autem Episcopi rocuperatione a Episcopus; lhee, quai vidisii, me
vivente, neminidi-
non oportet retieere ;
quia cum quodam tempore de cere pressumas. Alio vero
tempore, cum ad collo-
monasterio sancti Galli redire ad Augustam civitatem qiiitim Ottonis Iniperatoris ad Ralisponam civilatem
dccrevissct, Campidonam b veniens, tam gravi inlir- nai igando per Danubium venire
decrevissel, quodam
mitatc delentus cst, ut ex sc sine adjutorio aliorum die, nautis ineaute aute se conspieienlibus,
navis
ambulare non potuisset, et cibum ad recrcalionem euidam ligno imporlune conjuncta,
aquis repleta,
 , ,

DIE QUARTA JULII. n5

immersionem omnibus minabatur. Perturbati vero et obtutibus ejus reprocsentari. Cumque ad ejus prte- Ex mss.
omnes et limore perculsi, ad littus magno studio senliam veniret, humillimis precibus ejus misericor-
navem perducere feslinarunt. diam deprecari coepit, ut ab affligentibus alligationi-
61 Navi vero aridae adducta, quae intra eranl, ad bus infirmitalis ab eoabsolvi mereretur. Audita ejus
prasenlissi- littus porlaverunt, illius vero Episcopi, in posteriori deprecatione, Episcopus, de inobedientia eam incre-
mo naufragio rostro navis sedentis, obliti sunt. Unus vero clerico- pavit, et munere benedictionis simul et indulgentiae
eripitur
rum, Mesi nominatus, magno stupore attonitus, donatam dimisit. Cumque ab ea reverteretur Episco-
dixit ; Heu nobis miseris, quia seniori nostro in isto pus, statim sanitati restituta, currendo praressit
periculo adjutores non fuimus, et his dictis, currens Episcopum, antequam ille perambularet ecclesiam,
per profunditatem aqua, qurein navi fuerat congre- et ante celsitudinis ejus pracsentiam prostrata, Deum
gata, assumptis brachiis Episcopi super humeros pro reddita sanitate laudando, promisit de inobe-
ejus, evexit eum extra navem. Omnibus itaque dientia ultra sese emendaturam , et ad proprias
expositis et illo novissime cgresso, navis in poste- mansiunculas lasla rediit.

riori parte profunditati demersa est. Quid mirum, 65 Hymnizans Dominum sanclus Episcopus, habili "•
si navis onusta, eo insedente, mergi non potuit, sed tempore posteaecclcsiam
. .

m
.

coemeteno sanctoe
„ .

Mariai
ecclesia u>di-
ricata s. joan.
eo jubente super aquam stetit, qui beato Petro in modum crucis aedificare coepit, et aedificatione Bapt.
Apostolo undas maris ad superambulandum, propria peracta, altaribusque quinque in ea compnsitis, in
voluntate firmavit? sic non ex sua conditione, sed honore sancti Joannis Baptistae dcdicavit, et dolium
ex meritis in ea sedentis, navis interim super aquas baptizandi, de petra excisum, in ea constitui fecit,

natare cogebatur, donec cunctis stipendiis et one- et dote legitimatam, presbytero ad procurandum in

ribus revelaretur, postea vero immersa nunciabatur. divinis officiis commcndavit, et prsecepit, ut malri-
B 62 Romam visitare itaque cum quodam lempore cularii in omni hebdomada die Sabbati, et in aliis E
xvm. aestuanti animo desideraret, et ad fluvium nomine solemnibus festivitalibus, cum Evangelio et crucibus
ftuvium exun- Tarcum / perveniret, tam periculosum ex inunda- et cereis cum Dei laudibus reverenter visitarent, et
danlem tran-
tsit.
tione aquarum factum invenit, ut nullus ex utraque in paschali hebdomada ,
quam dicunt infra albas,
r parte advenientium, co die vel alio se posse venire quia tunc consuetudo est tres cantare psalmos ad
super eum speraret. Sanctus Episcopus, in Deum Vesperam, remanentes duos illuc deambulando cum
confidens, paratura missatica g se indui feslinavit, antiphona et lono formosa modulalione perpsallere,
et in liltore fluminis cum suis comitibus Missam el ipse persa^pe ibi salutares hoslias Deo immolare
devote celebravit, et post Missam praefatum fiuvium consuevil. Zoam i in ultimis temporibus suam salvare
XXI.
tanta commoditate transivit, ut nulli ejus comitum cupiendo, animo decrevit, quamvis vires corporis de
Tertium Ito-

aliquid adversitatis eveniret, sed omnes salvi et die in diem decrescere senliret, ut limina Aposto- mam tendit.

incolumes, Deum laudantes, gaudendo ibant per lorum Petri et Pauli devota intenlione laborasset

viam. visitare. Cumque aliquantulum itineris percgisset in

63 Multimodis Christi servitiis cum ferventissime carpento, et ad dilliciliores vias perveniret, non
XIX. insisteret, et undique amplificare studuisset, Deo potuit ultra iter peragere, antequam in leclo collo-

monastcrium donante excogilavit, proptercujusdam sanctimonialis catus, equis superpositus ,

pergere cocpit : sicque
monialium
religionem, Emoza nomine, ad ecclesiam /( sancti prrgendo,quamvis comitibus ejus ubique periculosum
eondit.
h Stephani protomartyris, sanctimonialium congrega- videretur, Deo juvante et sancto Petro Apostolo,

tionem componere, et regulae sanctitatis subdere, et sine periculo pervenit ad Romam, votorumque ibi

sanclo velamine Christo Deo desponsatasconjungere. antea dispositorum, et promissionibus devotissime

Quod cum factum fuisset, quaedam mulier, cum expletis, et gratissimorum emolumentorum et indul-

consensu connubia mariti despiciens, eidem congre- gentiarum donis acceptis, permissoque salubri, a
galioni, ob futuroe beatitudinis mercedem, obedien- sancto Petro et Vicario ejus Pontifice, ceterisque,

tiam professa, se admiscuit, litterarum vero scientia Deo ibi et sancto Petro militantibus, honorabiliter
accepto, felicem reditum iniit, et Ravennam visitare
ad perfectionem docta, non manebat, ad exteriora
magnam ha- disposuit; illucque cum appropinquaret, Imperato-
autem necessitatis opcra strenuitatem

bebat, et ideo aliae sanctimoniales eam cellerariam rem gloriosum Ottonem cum imperatrice Adalhaida
facere voluerunt : qua renuente, Episcopo nuncia- ibi manere comperit, et ante se misso nuncio, ad-

tum est, et supplicatum est, ut cum sui potestate ventum ejus illi indicavit, et ille statim nuncium
ministerium cellarii commendaretur. Episcopus vero sequcndo, ad oslium cubiculi Imperaloris pervenit.
supplicationi assensum prajbens, praefalam sanctimo- Imperator vero cum eum in lanta vicinitate manere
nialem cellerariam essepraecepit.Illaautem pracepto agnovisset, uno pede calceato et alio adhuc incalceato,

Episcopi non obedivit, sed in pristina refragatione causa humilitatis et flagrantia diviniamoris, eum ad
conata est persistere. Sequenti vero nocte in somnis suscipiendum amabiliter festinavit.

Quia non obedisti 66 Cumque in cubiculo, accersita Imperatrice, Succttsdrem

audivit vocem , dicentem sibi :

"' ° "°^™'
usu ambulandi privaris, suavi colloquio fruerentur, et alternis loculionibus
praeceptis Episcopi, ideo ( a

tamdiu donec ab eo absolveris. Expergefacta autem diversarum rerum proventusterminarent,Virsanctus ieronem n e-

dissolutam membris ita se esse persensit, ut nullum

Imperatorem cum auxilio Imperalricis flagitarc coe- potem
pit, ut filio smc Adalberoni k procurolionem
sororis
ambulandi e(Teclum habere potuisset.
episcopatus, regimenque super familiam ct
omnia
1'unila mo- 64 Hac iniirmitalc ligata, laboriose exspectabat sui
perlinentia, fideliler fir-
Interim vero appropinquabat negolia secularia, ad eum
nialis inobC' adventum Episcopi.
'lientia, a colloquii, et Episcopus ad Augus- miterque commendaret, et ut a celsitudine ejus
tempus synodalis
Sancto sana- consolalionis accipere
imperialis potentiae promissum
ta tam revertebatur; hoc cum inflrma sanctimonialis
mercretur, ut post ejus discessum,
cathedram episco-
Marite
audiret, rogavit se porlari in ecclesiam sanctae
palis
 u6 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.
EX HSS. palis potcslatis ei donaret, ut sibi majoris otii ad

studium orationis et ecclcesiastici regiminis et chri-

stianilalis slabilitatcm facultas conccdcretur. Cujus

petilioni gloriosus et benevolus Imperalor assensum

praibens, secularium negotiornm commercia Adal- CAPUT II.

beroni commendavit, et episcopalis honorem cathe-

dra? post vitam Episcopi, si Deus vellet, ei donare
pcrmissit, et insuper mullis libris auri Episcopum Acta Synodi. Ingelheimensis in causa Adal-
donatum.amabiliter abirepermisit.el ejus mansiones beronis ; mors ejusdcm, aliorum suasu
cum alio servitio necessario,cum suis fidelibus usquc
pcrgit in episcopatu S. Udalricus ; Sancti
ad finem illius provinci» caute disposuit.
67 Episcopus autem et prafalus Adalbero, cum in abbatiam Ottenburanam bcnnvolentia.
XXII.
laHabundi ad Augustam reverterenlur civilatem,
in cpiscopalv.
bonorifice, sicut decuit, suscepti sunt et omnes, qui
ibi invenli sunt, compcrta corum prospcra rever-
sione, el lionorifiralione, ab linperalnre ris farla, JT ostea vero, revertentibus de Italia Imperatori- XXIII.
Synodus in
valde InHificati snnt. Tunc vero prafatus Adalbero bus a, palre scilicet et ipsius prole ad Franciam b,
causa Adal-
congrcgatis mililibus Episcopi, desideravit, ut ei facta est synodus in loco qui dicitur * Ingilunheim c.
beronis
sacramcnta fidelitatis jurarent, quod et fecerunt in ad qiiam Archiepiscopicum ceteris suis suffraganeis
prasenlia Episcopi, similiter et fainilia per tolum sanclum Udalricum cum suis legalis honorifice in- ' al. Ingel-
episcopatum fecit. Episcqpus aulem indumenlo, more vitaverunl, Adalberonemque ejus nepotem cum eo lieim.

monacborum formato, inducbalur, quorum antea venire decreverunt. Illuc vero cum pervenirent et
regulam mullimodis virliilibus serqui consueverat Anlisiites ibidem congregati, Adalberonem baculum
Cumque DB3C ila agerentur, propter quoruniilaiii episcopalem publice porlare cognovisscnt, irali sunt

clericorum semulationem ,
qui se eestimabant post contra eum, et dicebant, ut contra canonicaj d recti-
obitum sancti Episcnpi, inqieriali celsiludine conce- iiidinis regnlam in haeresim lapsus fuisset, et quod
denle, cpiscopatum posse acquirerc, ferulam cpisco- ponlilicalis hnnorem sublimilatis, vivente Episcopo,
palem puhlice portare prasumpsit, ul eis lota spes sihi plusjustovindicaret, et ideo ultra eum Episcopum
acquirendi episcopatus adimeretur. ordinari non deceret. Quibus ille auditis, prima die
synodale colloquium intrare devilavit, et in alia

domo cum ceteris clericis Episcopi remanebat :

ANNOTATA. Anlistes autem cum paucis suis capellanis synodum

inlravit. Cumque. inter se Pontifices colloquia habere
cocpissenl, uniuscujusque ralioncm per latinilatis

a lil est, recuperatione valclndinis. locutionem voluerunt terminari. Cumquecausa sancti

b Est monasleriwn. Ile.ncdictinorum celcbre apud Udalrici fuissct vcntilanda, ct ille pro infirmitatc e,

Suevos, vulgo Kemplen, ad Ililaram flu.vium, tam sonora voce, ut tota synodus airdire potuisset^

dotatum ab Hildegarde Itegina, Caroli Magni ral ionem proferre non posset, advocabatur unus suus
conjuge, \di Wabilionem tom. II Annal. Iiened., clericus, nominc Gerhardus f,
qui exlra synodum
pag. 159. cum Ailalberone remanebat, ut pro eo desiderii sui
c Pentecosten absque ulla inflexdone vctcres rationem per latinitalis locutionem manifestaret. congregata .

sc niisissc passim, uti hoc loco, monet Mubilio. Cumque vix pro densitate mullitudinis, in praesentia
il Vulgo Werten, qui itcm Vindex appcllatur Imperatorum ct Episcoporum praesens stetisset,

infra, Wl libro ile niirariilis, innii. II.) ct 114. interrogabatur ,

quid desiderarct Dominus suus.
Vindonem appellaoit Fortunatus lib. 4 de vita Quihus intcrrogalionibus multiplicatis, dixit; Non
S. Murlini. Sueviam interluit. delico interrogationibus vestris respondere pro Do-
e Pcr caballicare, mtclligo equitaro. itiinn meo.nisi illo pra-cipienle. Cuidixit Episcopus;
f Tarus Plinio et aliis, fluvius Italim Cispadanm. 1'rater, bene libi nolum est desiderium meum,enarra
g /</ BSt ornumrntis, ail Hissiim uilliiberi solilis. hoc, etobsecra, ut eorum consiliis et permissionibus,
h Notat hic Mabilio cx lirusrliio, circitcr an. 936 Deo juvanie, expletum fiat. Tunc prffifatus clericus
/uissc conditam, eiqueprmfuisse abbatissam Eleu- Gerhardus in pracsentia omniumdixit; Excellentis-
sgniam, Udalrici consanguincam; citaturque ab simi Imperatores et religiosissimi Anlistites, desi-
eodem Mabilione llcrno. ilircns banc ecclesiam derium Domini mei est relinquere seculum, et
extra urbis muros sifara fuisse. Nunc intra mu- secundum regulam sancti Benedicli, sanclam inire
ros continetur, Iknedictinis monialibus, quales vilani , et in contemplativa vita diem expectare
ibidem loci olim fuerunt, in Canontcas mutatis. obitussui, in indumcnto habitus exterioris, procerto
A G'rrt'fo
i £urf|, vila. Ilic ii.eTOvup.Diu); pro anima; poleslis cognoscerc voluntatcm animi interioris. Istis
anima cnim est vita corporis. et aliis rationibus, in volunlate Domini sui in finem
k Filius hic Luitgardm, sororis S. Udalrici. deductis, terra lenus cecidit aute pedes imperatorum
et Antislilum, obsecrans, ut petitionem Domini sui
sccundum Dei voluntatem implere non dedignarentur.
Qui simul respondcndi inducias usque in crastinum
diem postulaverunt, et postea inler se a^stimaverunt,
qualiler causa Adalberonis terminaretur. Quidam
vcro Episcoporum adjutores Adalberonis fuerunt.

ne
 DIE QUARTA JULII 117
ne prorsus a spe cpisropalis ordinalionis, post lam minui fecit, et postea cum Episcopo ad ccenam con- E * »ss.
avunculi sui excluderetur. scdit, et de ccena surgens, in lectum se ad requies-
69 Haec cum inter se prolixe sermocinarentur, cendum deposuit, cumque unusquisque ad suas di-
quid statue- ultima in unum ratione coadunati, omnes simul fir- vertisset mansiones, cadem nocte subitanea morte
rit.
maverunt, nisi Adalbero se sacramento excusaret, Adalbero / defunctus est. Hercwigns *, ejus presby- * al. Perewi-
cus.
quod non sciret lueresim manere, quia episcopalem ter, cum ad nunciandum hoc Episcopo, cubiculum I

potentiam cum baculo arripuit, nullo modo ulterius ejus intraret, Episcopussermoncm ejus praevcniens,
legaliter Episcopus fieri potuisset. Altera vero die cum dixitilli; Ecce Adalbero defunotus est : Cui ille res-

Episcopo etiam Adalbero synodali interfuit colloquio, pondil : Ideo ego hnc intravi, ut tibi hoc nunciarem,
et cum ei praediclum crimen imputaretur, multis ob- nullus alius me praibat ad te, et quomodo hocscirc
jectionibus diversorum colloquiorura cum suis adju- potuisti? Cui illc rcspondit; Vade ct suscita Rielvwi-
toribus a pradicto crimine se defendere statuit. Hoc num, et omnesqui nobisnim sunt, ut cito praeparent

cum ei adunatio omnium Episcoporum non conscn- vehiculum, ut corpus ejus ad Augustam ducamus ci-

tiret, sccundum pradictam destinationem Episcopo- vilalem. Episcopus autem, missis brevi ad Augus-

rum, sacramentum perfecit, per nomen Patris et Filii tam legatis, praocepit, ut in ecclesia sanctoe Afra
et Spiritus sancti super qualuor Euangclia. Tunc sepulcrum cjus juxla ipsius sepulcrum piwpararetur,
iterum Episcopus Udalricus petitionis sua3 responsa, quod et sic factum cst. Ille autem cum his, qui cum
quae pridie procrastinata fuerunt, per pradictum ipso erant, imposuit corpus carpento, et antepositis

suum clcricum cxpetivit, quia desideravit, ut prae- equis, vexit ad Auguslam cum frequcnlia populi.

dictus suus nepos, Episcopus ordinaretur, et ille se- Matricularii autem, cum crucibuset aqua bcnedicta cum brevi eto-
ffio.
cundum regulam sancti Benedicti, in monastcrio cum et cereis ct jnccnso, et cum magna multitiuline fa-
E
eorum consensu deservire mereretur. Episcopi aulem, miliae, ceterique populi, appropinquanti oceurrcrunt,

quamvis cis ex toto non placeret, aperte ei in synodo et honorificc suscipicnles, cum congruis orationibus

contradicere noluere petitionem suam, sed sapien- et modulalionibus perduxerunt ad locum scpulcri,

cum consilio aliorum, extra synodum

tissimiex ipsis, et ibi explctis vigihis, et salutaribus pro ejus anima
eum ambulare g cum illis postulaverunt, ibique cum Deo oblatis hostiis, Episcopo animam omnipotenti
eo et cum suis clericis sapienlissimis secretam locu- Deo commendanle, corpus devotissime sepelierunt.
tionem babuere, dicentes; Reverende Pater, cui Commendatione autem corporis peracta, et Episcopo
nota cst omnium ecclesiasticorum librorum normula, cum tristitia redeunte, univcrsi fletu et lamenta-

qui semper callem rectitudinis ambulasti non de- tione et magna mcestitia in suas rcversi sunt man-
quam semper siones, pro eo qnod ex nohili generc ortum, et for-
viando, non decet, ut nunc istam viam,
tenuisti, omittens, seminarium ex te sumat talis er- mosum, ct grammaticss artis benc doctum, ct in Dei
servitio studiosum, et in bonis operibus slrcnuum,
ror, ut alius in loco tuo, te viventc, ordinetur; quia
consuetudo incipit perpetrari, in poste- et in eloquentia dulcisona cautum, in donando lar-
si ex te talis

eorum gum, in advcrsis aliorum tristem, multarum virtu-

rum multis reverendis et bonis Episcopis, ab
multa con- tum opulentia cumulatum, in adjutorio miserorum
nepotibus et clericis, talia desiderantibus,

melius cst, ut in co minis- festinum, multimoda benevolentia ornatum virum,

crescunt adversa; tibi

Deo servire permaneas, quam tam cito dcpositum omiserunt.

terio, in quo ccepisti,
XIV.
plurimis scandalum 71 Religiosus autem Antistes, misso lcgato, nun-
tuam voluntatem sequcns, aliis
Quid prmslilr-
canonici el monacbi et sanctimo- ciavit Imperatori obitum dradicti nepotis sni, et
ril Sanctus
facias : quia cx te
Abbatiam, Utenbura nominatam, quffl ipsi a sua abb. Ottenb.
niales et ceteri Cbristiani ad rectitudinis statum de-
imporiali potenlia conccssa eratm, postulavit sibi
bent constringi, qui ex semetipsis p c T climala cadere
donari, non causa avaritia?, sed ea intentione, ut
festinant, qui autem incaute ambulando cecidcrunt>
ccenobitis, ibidem Deo servicntibus deliberationem,
ex Dco juvante, erigi posse sperandi sunt. De
te,

nepote autem tuo Adalberone tuae voluntati satisfa- quam ille eis antea conscriptaro et sigillatam ab
ciendo, in commune firmamus, ut nullus alius a eodem Imperatorc donari impetravit, restituerc po-
illum locum, quo tuisset. Imperator autem per eumdcm nuncium ab-
nobis post tuum discessum, ad in

tu pastor existis, eo vivente, ordinetur, nisi ipse. batiam concessit, et consolationem magnam, et mul-

His consiliis conscntiens sanctus Episcopus Udalricus, timodam salutem remandavit. Nuncius autem cum
synodum regrediebatur, tunc cum con- reverleretur, invenit Episcopum in loco, qui dicitur
cum eis in et
Staphensem, et haec pradicta narravit. Paucisvero
sensu aliorum Antistilum, fecit ab Imperatorc Adal-
procura- dicbus postca revolutis, adhuc ipsi in eodem loco
beroni commendari in eorum prasentia,
tionem sui habere, et sub ipso totius episcopatus manenti, per nuncium quemdam, orationissiiffragia

omnibus adimplere. Talitcr pro anima lmperatoris poscentem, obitus ejus illi
cautam dispositioncm in
Episcopus animiiciabaUir. Iiule vero cum ad Augustam re-
vero istis tcrminalis, finita sypodo, et
diret, venerunt nepotes sui, Riwinus comes, filins
Adalbero cum suis ad Augustam revcrtebantur h.
fratris sui Dietbpahli, et Hupaldus comes, filius
70 Praedicta vero synodus in autumnali tempore
Manegoldi, et rogaverunl illum, ut per-
fratris sui
XXIV. peracta est; et in antea Paschali tempore advcniente,
*, al. Witegi-
geret ad oppidum, quod nominatur Witeselinga
'
Uors subiln etsancta hebdomada finita, Episcopus et Adalbero, slinga.
Malberoms monstraret ecclcsiam ibi sitam, ubi corpora
amabiliter vocante, Richwino Comite, Dielpoldi fra- et illis
't sepultura de
tris Episcopi filio, ad castellum, Dilinga i nomina- suorum parenrum p terra commendata fuerant,
meho-
tum, venerunt, ut ibi aliquantosdies charitative cum qua ipse saspe eos antea praemonuil, ut eam
concluderent,
eo et cum femina .ejus, Hiltegart nominata, mane- rarent, et eadem corpora in illam
infunderentur, ordi-
rent. Paucis itaque diebus transactis, Adalbero ibi ne ullra a pluviis domatum 7
eam faccre debuis-
cum phlebotemo sibi phlebotemando k sanguinem narc, et quant* magniludinis
sent.
 : ;

n8 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.

His auditis Episcopus, as- D
tx mss scnt. Sanctus vero Episcopus, quamvis ccrtissime nem ei nunciaverunt.

sciret in proximo manere scquestrationem corporis sumpto baculo commendavit abbatiam prafato Rud-
in praesentiam Imperatoris, qui
tunc
et animas suac, tamen pro divino amore, et pro vugo usque
el
in imperio patri suo aequivoco x successerat,
eorum amabililate, illuc pcrrexit et provida ordi-
illum commendavit suis nepotibus et aliis suis fide-
nalione eamdcm ccclesiam supcr prafata corpora
libus, ut eum celsitudini Imperatoris prasentarent,
amplificari perdocuit, ibique cum nepotibus suis,
et illis cum fide ei juvantibus, ab eo hrcc confir-
aliquantis dicbus moratus est, et inde ad castellum,
marentur. nis ita explelis propriam sui episcopatus
Sunncmotinga nominatum, propler pctitionem Ma-
negoldi fratris pradicli Adalbcronis pervenit. rcvisilavit sedem.
r r,
introgressus ixvi.
Cumque in itincre, antequam illuc porvenirent, in 74 Mocnia autem Augusta? civilatis ,

septus est pro morte Adalberonis sui "

campo propter bcrbam juxta villam, quse dicitur magna trtrisitia
^rtefe "e(
Gerilebova, castra metati fuissent, cum sol occasui ncpotis, et pro obitu Imperaloris, cui semper fidem ;„ uevexa se-

omnibus servavit, cujus eliam amor pectori ejus necMe

radios suae lucis insercre coepisset, venit quidam in

Cbunradum Episcopum certis- iirmiler conglutinatus est. Pro requie vero anima-
t homo, qui dixit, s

nominavit diem obitus rum amborum multas eleemosynas largitus est pau-
sime defunctum fuisse; ct

dicm collocationis corporis ejus in sepul- peribus, et multas orationes et preces ad Dominum
s«i , et
quotidie effudit, ut eis misereri dignaretur. Missa-
crum.
72 Ilac fama audita, clerici et alii comitcs oju.s rum vero officia quotidie celebrare non desislcbat,

nun- quoad usque vires corporis sic subtrahebantur, ut

Novii abscon- stupcfacli cffecli sunt, ct stalim aistimaverunt
<*ite, cium ad Augustam mittcrc, ut pro cjus anima so- nullo modo ultra per se stare poluisset. Ad mensam
litae oralioncs explerentur ;
quibus sanctus Episco- vero sedebat, et sedentibus cum eo.convivium fa-
R pus blando scrmone infit, certissimc rci veritatcm ciebat, el ille quasi jejunus absistebat, et postea in

sclcns : Desistite adbuc nuncium mitterc, manc ccclcsia, vel in cubiculo suo , dulci cantatione psal-

diluculo compcrictis, qualitcr circa Episcopum morum, vel auditione leclionum sacrarum recreatus
maneat. Crastina vcro die diluculo, quidnm de est. Vires vero corporis cum ei ila defecissent, ut

Constantia vcnit, ct de obitu Episcopi veraciter per se Missam cantare non potuissct', quotidie in
contradixit, ct ejtis possibililatcm sccundum suam Ecclesiam introdttctus, devotissime eam audire, et

consuctudincm esso nunliavit. Sanctus aulcm Epi- interim oralionibus intentis insistere non desistebat.

scopus Udalricus, ccaptum iler peregit, et ibi quasi Pro cerlo post Missam expletam , cum cubieulum
ad convivium vocalus, post cxpletioncm saltilaiis inlraret, repausationi lectuli se non commendavit
hostiaj, quam quotidie per sc, quamvis viribus antc horam vespertinam, sed super sedile suum
corporis valdc cssct dostitulus, Dco persolvere sata- calcealus sedit, et interdum se super pulvillum in
gebat, cum convivanlibus qttolidie ad mensam se- dexteram parlem reclinavit, interdum ad sinistram,
debat, ct nulliim corpori cibum cxbibuit, nisi mi- ct interdum sedens ad dorsum super posleriora se-
cas panis, aquffl infusas iu os misit, quas eliam dilis, in quo sedebat, reclinavit. Et post expletio-
saepissimc aquis cxspoliatas de ore rejccit; hausti- nem cursus et totius psalterii, legente Gerhardo ,,

bus vero aquae intcrdum corpus, cum adbuc ad Pncposito y, sacrorttm lcctiones librorum audivit,
mensam sederet, rclioiebat. Consuinniatisqiio ibi ct inlerdum cum eo inde dulci eloqnio fruebatur.
rebus, pro quibus illuc vocatus est, abirc cccpit, 75 Quidam vero, eloquio inter ipsos fmito, praa- Pradicitsuam
j
altcra dic ad locum qui dicilur Utiunliga l pervenit, et fatus clericus interrogavit eum, dicens: Habesspem "">rtem.
ibi ad se convocalis monacbis do monastcrio, Utlen- pro ista infirmitate, Domine, obitum tuum tibi im-
bura nominalo, autumare cum ciset cumsuis tideli- mincrc? Cui ille, quasi eum increpando, respondit
bus providc coepit, quomodo deUberalionem, quam Quare sic dixisti? Non spero, sed cerlissimc cogno-
cis antea, sicut preedixi, ab tmperatore impetraverat, sco dicm obitus mei non post multos dies mihi F
restilucre potuisscl, et dixit eis : Eligilc ex vobis evenire. De qua re presbyler contristalus, indulgen-
unum ad Abhalcm, qui in Dei servilio ulilis, et tiam postulavit, et dixit illi : Domine, quem Epi-
vcslris necessitatibus possit cautus inveniri. Si illum scoporum praccipis vocare ad commendalionem cor-
cligitis, qui mibi ad hoc placet, conuneiulabo illi poristui? Cui respondit
illc : Eo tempore, quando
Abbmiiini usque in preesentiam Domini mei Impe- anima mea dcrelictura esl hoc corpus, non potestis
raloris : sin autem aliuin, nisi mibi placcnlein eli- ullum eorum huc advocare, quia comprovincialis
3
gitis, non illi conimondabo. mcus Chunradus Episcopus, tanta infirmitate de-
73 Qui repondonles dixerunt : Nomincl nobis lcnttis osl, ut huc venire non possit, Episcopi vero
concessiindi- Sanctitas lua, lunic, ipii tU83 dominalioiii placitus Bauwariorum, ad regale colloquitim ad Franciam
ctcm abba- sit ad oloctioncm nostrae unilalis. Tunc dixit eis, sunt congregati. At ille, inquit, Domine, quid
"""' i^""r,s
Rudvugum u, fratrem vestrum, ad lioc nominabo lunc f.tcoro debemus ? Cui sanctus Episcopus
dixit
niinisicrium. Quibus audilis, fratres inducias poslu- Nosliscorpus liominis terra commendare ? At ille
laverunt, douoc omncs simul loquerentur, si hasc ail Si lalis pcrsona essct
; , sttpcr quam commen-
electio cutn omnium fratrum consoiisu liori polttis- dalio nostra fieri debuisset, timorem inde non ha-
set. Cumque in loco destinalo collecti fratres collo- beremus. Cui Episcopus dixit; Eacite
de hac re,
quia inlcr sc habere ctvpissont do procfala clec- cum lempus advenerit,
oplime potcstis, Do- sicul
tionc ,
quibusdam fralribus placuit , quibusdam miiius commendatorem corporis mei
providebit. Et
displicuit : sed tamen ctitn consilio amicortim ro- his diclis, prafatus presbyter iterum
lectionis usum
borati, Episcopi voluntati pareutcs, in unuin coadu- assumpsit, et in ea sicut solitus erat, usquedum, so-
nati Rudvugum ad Abbatem clegeruut, ol cuin oo nanle signo, vesperlinalis laudis
hora annuncia-
ad Episcopum regredicntes, unitatis eorum eleclio- batur. Lectiones vero fuerunt
Vitas aa Patrum sau-

ctorum
 DIE QUARTA JULII. 119
torum, et liber sancti Gregorii, quem Dialogorum s Fuit Constantiensis Episcopus, consecratus Ex Mss.
vocant, cujus ultimus liber disputat multum de his, 034, obiit 074, vi Kal. Decemb., ut est vn Hermanno
qui de corporc rapti, in spiritu multa viderunt, Contract.,apud Canisium. Plura dc illo ad diem
et iterum ad corpus redierunt. xxvi Novemb.
t .4/. Otinga, Ottinga; estque oppidulum, alterum
in Suevia, alterum in Bararia.
u Al. Ruodungus, al. Rupertus. Bruschius ponit
ANNOTATA.
ejus electionem anno 072, pro quo restituendum
annum 073, monet Velserus.
a Otto Junior, Ottonis Magni filius, Iiomoo co- x Otto secundus pOst Patrem sibi cognominem
ronatus imperaior anno 967, juxta Labbe. Sige- regnare solus ccepit 973.

bertus id transfert in annum sequentem. y Pulat Velserus hic designari Prmpositum eccle-
b Per Franciam hic intelligo Franconiam, aut sim Calhedralis.

alium Germanim tractum. z Augusta et Constantia in eadein provincia Mo-

c Anno 072. guntina; suffraganei episcopalus Mogunlino.
d Hoc prohibent antiqui canones. Consule Noti- aa Vitas Patrum sinc inftexione efferre solebant.

tiamEccl. Cabassutii pag 262. .

Vide Rosweydum in Prolegom. ad Vilas Patruih.

e Seiiectus ipsa morbus est. Agebat enim lum

temporis annum aitat. 82.

f Qualis Gerardus hic, non satis intelligo. An

diversus a Gerardo prmposito, de quo supra, num.
CAPUT XI.
74, ac infra 77 : et a Gerardo presbytero, num. 80?
Mabiiio ait, /ortasse hunc esse Gerardum vitm
prmsentis scriptorem; de quo adi Comm. prmv.
Sancti obitus ac sepukra.
num. 133.

g Id est, synodo escedere. Germanice austre-

ten.

h Monet Vclserus miraculum quoddam in altero

exemplo liic fuisse appositum; seque illud omiltere, liter vero conversando, formosissime exspecta- Obitum placi-
JL alit
de exs P ectat '
quia infra rursum repetitur : nimirum, ubi de mi- bat diem obitus sui, et interdum in spiritu plurima

raculis, cap. 1 num. 105. videbat, de quibus pauca his, qui cum eo erant,

i Jam oppidulum est in Suevia sub dilione Epi- narravit. Interea vero Werinhario a Abbali de a

monasterio Vulta * nominato , causa visitationis al. FuUia.

scopi Augustani, caput Dillingensis comitalus, ,

episcopatuiAugustano unitus in perpetuum ab ad eum venienti, inter alia dixit : Tu posl mc hic

Hartmanno, ejus ultimo Comite et Episcopo Augu- deberes Episcopus fleri, omnes te elegerunt, nisi

duo; hi vero duo si aliis concordarent, electio

stano, anno 1260. ,

tua sine dubio perfecta fuisset. Et his dictis, ma-

k Grmce <jXs6ct6ho; , venae sector, <pXs6oTO|j.eTv ,

nus Attelini, tunc Vicedomini b, et manus Hiltini

venam secare.
camerarii comprehendens, sua; fldelitati commen-
1 Anno videlicet 073, juxta Hermannum Con-
davit, et cum charitate eum abire permisit.
tract. apud Canisium.
77 Altera vero vice, quadam die, quasi de gravi reculas suas
m Jacet in Guntiana valle ad Guntium amnem.
in pauperes
somno expergefactus , ci assidentibus et haec au-
Scribit Bruschius, Adalberoni hanc abbatiam col-
dientibus, ait; Heu hcu ! quod illum nepotem
latam fuisse anno 941; qui etplura de fundatione,
privilegiis, ac moderatoribus hujus monaslerii.
meum Adalberonem umquam vidi; quia pro eo,

quod sccundum suum desiderium consentiebam,

ei
Citat Mabilio in notationibus vitm Vdalricianm,
nolunt me impunitum in suum recipere consor-
Hermannum ad annum 073 in hmc verba : Ipse
tium c, et his dictis slatim tac.uit. Virtus vero
beatus Episcopus inter alia bona, abbatiam Uttenbu-
corporis de die in diem decrescens, in tantum
ram, sibi subditam, libertatis privilegio ab Impera-
deficiebat, ut ecclesiam inliare, nisi a duobus
tore absolvi impetravit. Et Bernonem : Inter celera
sustentatus, non potuisset. Cum vero in die natali
miserieordiae bona, qua3 pro requie animae sui ne-
sanctorum Marci et Marcelliani, quod est xiv Kal.
potis agebat, etiam abbatiam, Utenbura dictam, quam
Julii, ecclesiam introduceretur, ut Missam
audiret,
ille, dum viveret, in beneficium tenebat, sibi adqui-
peracta Missa, ad sanctam crucem tapetium sibi
sivit, et lam diu tenuit, quousque ipsius studio, do-
deponi pracepit, el se super illo prosternebat. Ibi
nata est libertatis privilegio.
dimidiam horam jacuisset, sur-
in dicecesi Augustana. vero cum quasi
n Monasterium est
rexit, et camerarium Luilpaldum
presbyterum ad
Obiissc Magdeburgi die Mercurii, Penlecostm
se venire fecit, et cunclas suas res,
quas ille in
prmvia, vn Maii, anno regni 34, imperii 42, scribit
ministerio habebat, in prasentiam sui portare
Labbeus cx variis.
consan- prsecepit, et ponere anle altare, nisiunam para-
p Per parentcs hic videntur intelligendi
turam d domus et mensarum, ct unum coopcrto-
guinei;ut swpe alibi.
sui successons
rium mardrinum, ad servitium
qDoma, Grmcc l&\m , hic designatlec\um;vel fuissent et
Consule Cangium. dimisit. Cum vero ante eum posita ,

atrium, quod non tegitur.

haec
ea conspexisset dixit : Quid milii
In stcmmate genealogico Comitum Kgburge.n-
,
ille
r
illi plunma
omnia nunc debuerunt? Quamvis vcro
sium, reccnsetur Manegoldus natu minimus filius, non fuit, nisi
viderentur, numerus eorum mnjor
ex sorore S. Uldarici Luilgarde natus.
pauca
 ,

120 VITA S. UDALRICI. EP. AUGUSTANI CONF.

KX MSS. pauca camisalia, et seplem vel octo mensalia, et meum sermonem , Dci ministerium in praefata D
implere festina quia hodie praeler te
duo sarcilia e, et decem solidi argenli ,
quos in ecclesia ,

manum Gerhardi Pncpositi commendavit stalim ad nullus alius ibi Missam canlabit. His vero dictis,

erogandum pauperiljus. ad cubiculum regressus est.

78 Cctera vero omnia disposuit , dividi inter 80 Cumque diem obitus sui devota mente et ad mortem
r,„ i
• anhelat
sccundum verba psalmograplu Da-
i

cl clcricos di- vestimenlis suis misit An.

clericos ejusdem loci. De laeto animo, et
stribuit ,•

tonio f,
venerando viro, quem ille antea ad Utten- vid, dicentis ;
Quemadmodum desiderat ccrvus ad
f
buram in Dci nomino inclusit. Cuidam etiam fontcs aquarum, ita desiderat anima mea ad te

Kuozoni, mobilitate membrorum carenli nisi de Deus; expcctaret, quamvis verbis non dixisset,
bracliiis sursum , cui donticilium in coemcterio factis lamen manifestavit, quod de hoc seculo se

Kampidonensis monasterii, more lectuli a tcrra migraturum esse in vigilia Apostolorum Pelri et

sublevatum, aedilicatum crat, ut ea, qu;c ab eos Eadem die, antequam vespertinalis
Pauli putavit.
digesla fucrant, lerratenus cadendo a domicilio laus et cum a custodihus omnes simul
inciperet,

separarentur , veslimenla transmisit. uuia antea campans ad sonandum moverentur, balneatus, et

cnm Episcopus y in eodcm monasterio morare- paratura, quam ad ohitnm suum conservatam
tur ,
prBdictnm pauperem per se ipsum saepe habuii , indutus, se quasi defuncturum deposuit.

visitavit, et ejus locutionis dulcedinem libenter 1'inita autem vesperlinali laude , aliis juvantibus, se

audivit, quia idem ipsc prsedictus pauper, clauso a terra levavit, et quasi secreto dixit; sancte

ostiolo , sempcr in Dci laudibus ct orationibus die Petre, nunc non fecisti , sicut ego aestimavi. Et quasi
ac nocte morabatur. qure lingua virum tantaj animo aliquantum de hac re mente consternatus
benignitatis enarrare polest, qui in ultimis positus, mancbat. Praefatus autem presbyter Gerhardus
tanto spatio interposito, Christum vestire non omi- dixit ad eum ; Domine, noli contristari, sed re-
sit, pro eo certe, quia ci scmper adcrat, qui ab co cordarc ,
quia aliis sanctis Episcopis similiter
sua memhra vcstiri volcbat I His vcro pradictis contigit; ut enim dictum est; Circa natale Apos-
dispensatis, prscepft Vicedomino, ccterisque, qui- tolorum de hoc seculo ad rcquiem es perduc-
bus voluit, suis lidelihus ac ministris, ut in cunctis turus. Is cum speraret se in natalc Apostolo-
locis, ad suum scrvitium pertinentibus , cuncta rum ohiisse, inducioe ei prolongabantur usque in
quae iu eis inventa fuisscnt, in tres partes divide- octavum diem, et tunc defunctus est. Cassio Nar-
rcntur, ct tertia pars presbyteris pauperibusque nicnsi k Episcopo, pcr quemdam presbyterum ab
provida dispensatione statim eo rivente donaren- angelo flagellatum, dictum est : Non cesset manus
tur, ipiod et factum cst. Pro ccrto, quamvis corpus tua, non ccsset pes tuus, age quod agis, operare,
gravi inlirmitatc dotcntum fuissct, scnsus et ani- quod operaris, natali Apostolorum venies ad me.
•
ld esl, ut mus et voluntas occupari non potuerunt, nisi
*
Episcopus autem ajstimans in solennitate Apostolo-
non.
piis insistereni intentionibus. rum, qua3 tunc proxima crat, sibi obitum suum
79 Die itaque sancto , nativilatis sancti Joannis immincre, iu quibuscumquc potuit, ad depositio-
XXVII. Baplistffi, hora tlic t prima, quasi repente dc somno ncm corporis sui proeparare se studuit. Solennitate
festo S. Joan. bealus Udalricus suscilatus, dixit camerariis suis : itaque advcnicntc, sanus pcrmanebat, et incolu-
Ilapt. dicit
Induito me vestimcnta mca ct calceamenla mis, et sic mansit, donec curricula septcm anno-
Miisam; a :

Deo prcemo- qui liauitantes propter magnam ejus inflrmitatem ,

rum praaterirent, et tunc in eodem die, sicut ei
nitus;
a Iiebc in ecstasi mentis vel incapacitate sensus ei, dictum cst, multis bonis praemissis, et sacro mi-
praiciperet; implando tamen prsaceptnm cjus, in- nisterio cxpleto, feliciter migravit a seculo.
duerunt eum vestimenta cjus et calceos : statim 81 Ilis auditis, sanctus Episcopus vera esse re- placidc ,

autem paratura se missatica indui pracepit ; cum- cordatus est, et respondit ei dicens; Bene dixisti
que paratus fuisset, perambulavit matricem ec- fratcr, et relevatus mente, bono animo manebat, F
clesiam, et ad ecclesiam sancti Joannis Baptistm, ct cum eo manentihus dulcem commodum
et se
quam lpse antea odiflcaverat , et in honore ejus exhibebat, nullum objurgans, nullum increpans, nul-
consecraverat, pcrveiht, ibique Missam h, quam iratus, nulli molestus, nulli adversus;
li nullum ver-
anniversariis solennitatibus mane diluculo consue. bum alicujus lamentationis ah co audiebatur, sed bo-.
»erat, cantare, potenter et caute explevit, illaque na omnia, quae tunc potuit, praesentibus et absentibus
flnitas tatim publicamMissam miii, et devotissime, fecit. Nemini indulgentiam negavit, gratia suae be-
Deo juvante, in flnem stando gloriosc peregit : nedictionis omnes consignavit. Praedictus vero Rich-
ambas missas ciini stando sine adjutorio alio- winus comes, nepos adhuc de regali locutione
cjus,
rum cum benediclionihus decenter ad linem per- non revcrtehatur, dc quo interdum dicehat :

duceret, consedebat, et astantibus sibi clericis di- Richuvine, utinam me vivente venires, ut te vi-
cebal : Hsec ministeria, quaa nunc, Deo donante, dcrcm! Eo anno solennitas Apostolorum Petri et
peregi, ex possihilitate corporis mei non assumpsi, Pauli Dominica die eveniehat, de qua optimis mo-
sed ex procepto hodie enim cum in lecio quasi
:
ribus, sicut praedixi, exspectabat, donec dies quin-
sopitus somno jacerem, steterunl coram Icctulo pertransisset; in
tse feriai illa nocte, antea quam
meo duo viri juvenes, formosissimi aspectu, e qui- bene cognosci potuisset, asper-
aurora sextae fcriee
bus mihi ui.us dicebat Quare non surgis? debes :
so cinere in modum crucis, et aqua benedicta
enim hodie ad sanctum Joannem Baplislam Missam
aspersa, se deponi fecit, et sic jacebat usquc dum
cclebrare. Cui alter rcspondit Quomodo potest
; aurora cunctam latitudinem orhis illuminaret. Tunc
hoc fieri; quia pro impossibilitate corporis, Pri- Bichwimis, de palatio rediens, intravit, et lega-
mam i adhuc non explcvit? At ille qui antca tionem Imperatoris, co
,
audiente, recitavit. Eo
locutus est ad me, dixil : Surge , et sccundum scilicet viso legationeque audita, oculos
levans se-

cundum
 ,

DIE QUARTA JULII. 121

cundum suam possibilitatem gratias agebat Deo om- et a tc salutaris hostisemunus nobis sacrificantibus, 8« »ss.

nipotenli, qui secundum dicta David Propheloe, vo- pro requie cjus animce Deo offeratur; quia congrua
luntatem timentium se faciet, etc. Richwino autem horapreeferita est, ct tu es magna lassitndine scptus.
exeunte, statim eadem hora clericis letaniam devote Quihus audilis Episcopus, consilio eorum libentissime
canentihus, animam Deo commendans, anno Incar- assensnm prcebcns, altcrum diem cxspectavit. Ea
nationis Domini nostri Jesu Cliristi ucccclxxiii /, vero nocte Hiltcgart, uxor pnefati Richwini comi-
aetatis lxxxiii, ordinationis autem l; quarto die Julii, tis, quamvis nupla, tamen satis religiosa, venit, ca-

iv Non. ejusdcm mensis, die Veneris, felici obilu, misaleque cera perfusum attulit, ct sublimissimos

quasi somno suavi, soporatus, ergastulo corporis clericos petiit, ut sacro corpori caute secreto cir-

exemptus, migravit ad requiem. cumdarctur, ne saccrdotalis paratura, qua indutus

82 Pro certo, sanctum corpus cum ad lavandum erat, cito a terra consummarctur, quia ipse adhuc
fie exspirat more solito dcnudatum fuisset, suavi odoris fragran- vivens pracepit, ne tabulatum ligneum corpori cjus
tia nares omnium, ibi manentium, replevit, et tam supposuissent, scd purce tcrra> imponcrcnt, ct li-

diu permansit, quoad usque corpus levatum, prae- gnco operculo cooperirent : qui secundum ejus peti-

destinatisque veslibus indutum, et feretro impositum, tionem camisale corpori sacro circumdederunt.
in ecclcsiam portaretur. Clerus nempe cum audiret, 84 Mane autem facto, magna multitudine populi sepsHtor.

quod Episcopi Batrnariorum de pnrdicto colloquio adveniente, et clericis sanctimonialibusquc, ibidem

redirent adsuam provinciam, misso legatovoluerunt Deo militantibus, congregatis, et de provinciis mnllis

"» Archiepiscopum Fridricum m ad commendationem sacris officiis utcntibus adjunctis, Antistes, cunctis

« &'. Woifqan- sacr i CO rporis vocare. Cumque ad illum nuntius per- pro ejus anima sacrificantibus , magna contritione

" veniret, invenit eum tanta infirmitate febrium detcn- cordis ct humiliationc salutarem olitulit hostiam
defimcti
p tum, ut nullo modo advenire potuissct. Misso autcm Deo; insuper etiam puhlica Missa expleta omnes E ,

cum tristitia inde revertente, audivit, quod vene- in commune sobrio et cauto sermone admonuit, ut

pro illa sancta anima intima intenlione cordis de-

randus Episcopus Wolfgangus ad locum, qui dicitur
Nordilingga venire voluisset, in occursum ejus festi- vote exorent, ut ab omni vinculo dclictorum abso-

cum perveniret, salutatus ab eo, luta, Deo donante, perenni gaudio in asvum cum
navi. Ad eum certe
sanctis et electis Dei perfrui mererctur. Oratione
audivit, quod Augustam civitatem pergere voluisset,

visitare sanctum Dei servum Udalricum in infirmitate autem secundum verbum ejus ab omnibus peracta,
respondit; Dominus sanctitati tuas Episcopus corpus sepelivit, et animam omnipolenti
detentum. Cui ille

pra?cepit, visitare eum, et ego ad hoc veni, ut nun- Deo dcvotissime cum Iacrymis commendavit. Mini-
aulem, sicut prcedictum est, operculo ligneo
ciarem tibi, quia defunctus est, et de omni congre- stri

gatione, ibi Deo militante, te fiagitare, ut fostine corpus cooperuerunt, et super hoc gradibus murati

Deo commendares. Quo sepnlcri densum lignum tabulatum superposuerunt,

venires, et sanctum corpus
in superficie autem terrae cum lapidibus conjunclis
audito, sanctus Episcopus magna mcestitia septus est,
Episcopus ad "
firmiter clauserunt n. His ita peractis
in eadem nocte diluculo surrexit, et ad Augustam
,

In itinere vero cum cognovisset, Augustam causa orationis perrexit. Orationibus mul-
pergere coepit.
pervenire non vale- lipliciler consummatis, a fratribus per charitatem
quod ad congruum tempus illuc
rogatus, paratnram missaticam, qucc fuil sancti Udal-
ret, pramisso eodem legato nunciavit advcntum ejus.
rici, quarum opulentia ille vivens abundabat, pro-
Interim vero corpus in e^clesia sanctae Mariae a con-
pter ejus sanctitatcm suscepit, et honorifice, sicut
gregatione die noctuque, cum orationibus et Missa-
optime clignus erat, dimissus, Deo comilc ad propria
rum celebrationibus, caute et devote custodiebatur
reversus cst.
usque diem Dominicam.
in

C 83 Die vero Dominica post primam Missam pro

sacrificiis ac ejus anima celebrata, congregato clero et sanctimo-

precibus per- nialium congregatione advcniente, et magna dc pro- ANNOTATA.
solutis presbyteri lcvaverunt
vinciis multitudine populi ,

corpus, et sanctam Afram, ubi antea sepulcrum ejus

a Al. Wernerus, Wernherus. Velserus, et pos t
prasparatum fuerat, portare coeperunt. Cumque
veni-

praefatus nun- eum Mabilio, secuti Bruschium, dicunt, hunc fuisse

rent ad collem, qui dicitur Pereleich,
nunciavit. filium matcrterm S. Udalrici, creatumque ahbatem
venit, et adventum Wolfgangi Episcopi
cius
corpus in ecclesiam sanctce anno 969. Mabilio tom. III Annal. Bened. pag. 590,
Illi autem pcrducentes
sacrilicalem cum omni devo- de ejus in abbatem elcctione agit ad annum 968.
Afrffi, et item Missam
celebravere. Episcopus b Vincentius Borg., inquit Vclserus hic, de eccl.
tione pro requie ejus animce
Florent., obscrvavit, vicedominos anteannum m fere
veniret, et hora diei non tar-
vero, cum adhuc non
ex clero fuisse eam dignitatcm post ad laicos tran-
tempus celebrationispubliciDeiministerii
;

daret, nisi
Onuphrius dc vocibus Eccl. obscuris ait, ctiam
devotione a congrega- siisse.
immineret, et hoc cum omni
majores domus appellatos. Verum dist. 89, cap. volu-
venit prcefatus Episco-
tione clericorum perficeretur,
mus, Gregorius vicedominum a majore domo
distin-
susceptus fuisset, et orationi
pus, qui cum honorifice
guit. Ibi Glossa occonomum intcrpretatur. Sie ille.
dixit. Quid
fincm imposuisset, salutatis a se fratribus locum Baro-
corpus commenda- c Pathetice commenlatur in hunc
vobis videtur, an hodie sacrum
Ctu fra- nius ad an. 791.
mus, vel ad alterum diem procrastinemus?
placet, d ld cst, apparatus.
tresrcspnndcntes, dixcrunt: Si tucc sanctitati
e Sarcilis, vestis vel potius
panni speaes : nisv
nobis bonum videtur, si omnihus, qui nunc hic in
qum videtur idcm deno-
mane congrua hora malis hic accipipro sarca,
priesentia sunt annuntiatur, ut
tare, quod sarana, genus pallii
aut veli.
huc ad commendationem sacri corporis convcniant,

Q f Al.
Julii Tomus II.
 122 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.
Ei mss. ( Al. Attoni, quod probul Velserus. habere ad locum, qni dicitur Erinstein, illuc fa-
cile potestis ire, ideo rcvertimini nunc, et
quando
g Tradit Brtischiusde Monasteriis Germaniw, in
descriptione hujus monasterii, S. Udalricum ali- mcus certus nuncius vobis pradiclaj locutionis diem

quamdiu illud in commendis ut vocant, habuisse.

,
nunciaiurus advenerit, illuc venire ne duhitetis, ibi

h Olim tres Missm celebrabanlur feslo S. Joannis enim me invcnietis, firmum vobis fore adjutorem,
Bapt.; una nimirum in vigilia, reliqum dum in die, et in electione episcopali sine ambiguitatc me scia-

ut obsenat Velserus hic, citans Albinum et Ama- tis vobis concordari.

laricum lib. 3 cap. 38. Hii verbis auditis, vera esse aestimantes, et quomodo ad
llis
episcopatum
i Intellige horam Prima; ojficii canonici cum consiliis ejus consentientes, reversi sunt. Non post

Velsero .
multum vero tcmporis nuncius Ducis venit, et regale

k De Cassio, Ep. Narniensi agil Grcgorius Dial. colloquium in prDcdicto loco manere indicavit, eos-
quc venire admonuil. Qui statim fratribus
lib. 4 cap. 56, et hom. 37 in Euang. Gregorio an,- illuc aliis

tem comvum fuissc, colligilur c.r ipsius Gregorii secum sumptis, ad prafatum locum pergere festina-
verbis in Homil. citata. Multi vestrum, inr/uil, fra- vcrunl. Cumquc appropinquassent ad locum qui ,

trcs charissimi, Cassium, Narniensis urliis cpisco- Ail balneos nominatur, quidam nuncius eis obvius

pum , noverunt. dixit. Ilainricus (ilius Purchardi, quem Imperator

1 Hinc corrirjas Sigebertum, S. Udalrici obitum cum suis fidelibus, et dux Purchardus ad Augu-
diffcrentem ad annum 076. stam Antistitem esse decreverunt, nunc cito occur-
m Al. Eridcnciwn scribitur, tcste Velsero. Hun- rct vobis. Hac ratione audita, contristati fratres, eo

dius in Melrop. meminit Eriderici, Archicp. Salis- quod de praedicla electione Episcopi privari debue-
bunj., clnii 956; qui sedit an. 33. runt, ultra non sunt progrcssi, sed revertentes, in

n I ides liinc con/iriiuiri ea, qum discussimus in loco opportuno expeclavcrunt, usque dum pracfatum

Comm. jiricrio, uiruni ii/ihiI Mci/iiilanenscs inven- Hcinricum inde comilarentur. Eo statim die, cum ad
liim fucrit corpus S. Udalrici, Aui/uslani cpiscopi. castra venirent milites, qui de duce Purchardo cum
Bainrico venernnt , adjunctos sibi clericos rogare

coeperunt , ut Hainricum in commune Episcopum

cssc comprobarent in eodem loco. Qui inducias pe-
CAPUT IV. tierunl, usquc in communi capitulo domi cuncti fra-
tres in unum se coadunarent. Cumque milites hoc
refutarent, et longa inter se locutione contcnderent,
Ilenrici, successoris S. Udalrici in episcopatu, reversi ad Hainrieum cum quibusdam clericis, ele-

gesta et obitus. gcrunt eum supcr sc esse Epi^scopum : quidam vero,

eum non eligentes, ad Augustam pcrvenircnt sic se-

qucstrati in eleclione ejus, venit quidam Comes, Wol-

vcradus nominc, cum aliis quibusdam hominibus,
sxviu JLost ohitnm quasi lcgationcm ab Imperalore fercndo ad congre-
snncti Udalrici Episcopi, Beinricus,
ialrict tuc
I

lilius Purchardi romiiis, successor ejus effectus est,

gationcm, dicens. Impcrator demandavit vobis gra-
ctttor .

non provido in ovile ovium intrando, scd aliunde tiani et misericordiam et omnia bona, el postulavit,

ascendendo, qiiia Purchardo u. duce Alamannorum, ut isittm Dominum Hainricum, quem ille cum suis

qui filiam materlera ejus habuit uxorem, et lidelibus dccrevit in isto loco esse pastorem, ut et vos
aliis

plurimis, sed quibusdam militibus, qui ob amorem sui, Antislitem vobis eligere unanimiter
e1 .il> eo
beneflcia sua augeri astuta arte cupiebant, consi- non renuatis. Legatio autcm haec fraudulenti consi-

liantibus, subtili ccapit consilio aestimare, qualiter lio composita erat. Cui respondentes dixerunt, veniat
pradictum locum sibi potuisset usurpare; quamris ille cum vobis ad capitnlum nostrum ad audiendum
in ejus scientiam dereniret, quod Werinharius abbas rcsponsa nostra.
in quadam invisibili carnaUbua oculis congregatione, 87 Cumque vi\ obtinuissent, ut in capitulum in- pmniolits;
ulii sanctus Udalricus in ecsiasi mentis adjunctus, trarent, legebant lectioncs canonicas dc electionean-
audivit. si duo aliis concordarenl . ab omni illa con- tislitum. Pra^fatus Ilainrictts cum audisset de lcctio-
gregatione ad hoc ministerium fuissci destinatus, ut nibus in prasenlia recitatis, quod in potestate esset
ejus succcssor eflicerelur, sicuti antca pradixi. Oni- canonicorum, eum eligere vel refutare , cum venia
dani clerici, Advocato et aliis quilnisdain niililihus humililcr posiulavit, ut eum Episcopum eligcre non
dc eodein episcopatu sectim comilanlihus, ad curtem dedignarentur, promiltens eis, si ejus postulationi
imperaloris, haculum episcopalem ferendo , iler consentirent, in posterum omnigena: commodifatis
agerc coeperunt. Cumque ad Wormacensem civita- impensionem. Qui ejus promissionibus credontcs,
tem ad monaslerium sancti Cyriaci venirent, inve- quidam vero sponle, quidam vero dissentiones vi-
ncrunt ibi Purchardum ducem cum uxore sua in latitlo, omnes lamen in commune decreverunt eum

infirmitatc occupatum. Cumque ei indicarent stu- cssc Episcopnm. lbri- vcro cleclio cum in ecclesia
dium itineris sui, quilmsdam marhinationilms callida mililibus cl familiiu nota facta fuisset sonanlibus
ratione ah eo illusi sunt, quia dixit eis, [mperatorem campanis, ab omnibus confirmabaiur. Tunc demum
his diebus prope in ultimis finihus regni ejus mo- prffifatUS Ilcinrictis, assumplis quibusdam canonicis,
rari, et in ea via, quam pergere debuerunt, omnia perrexit ad Imperatorem, etin praesentia cjusalio-
supra modum chara, ct hcrliam undique in defen- rum testimonio roboratus, de electione ejus nun-
sionc manere, ct ideo semetipsos et
eorum cabal- ciavit, humiliicr fiagilans, ut a celsitudine ejus
los nulla commoditale posse sustentari non post linpeiialis potestatis pontificium
:
pramominatum ei
multos dies Imperator noster vult regale colloquium concedcretur. Imperator autem cjus petitioni non

contradixit
 DIE QUARTA JULII. n3
contradixit, neque continuo adimplevit, sed pro- 90 Cumque ibi de Pascha usque post nalivilatem Bi nss.
misit, ut post quinque dies in solennilate sancti sancti Joannis BaptistEe cum magna cautela custo- eL quo -

Mauritii ejus petitioni assensum praeberet, sicut et diretur, factum est imperiale colloqtiium in oppido,
fecit. Postea vero statuto tempore ad Magunciam quod dicilur Trutmanna, illuc venerunt duo pres-
venit , et a Rudperto b Archiepiscopo, et suis suf- byteri Gerhardus et Anamotus de Augusta, ct cum
fraganeis benedictionem episcopalem accepit. intervenlu Oltonis Ducis et Episcoporum , ilii in-

88 His vero temporibus Otto, fllius Luitolfl, filii venlorum, supplicaverunt non solum de semetipsis,
cur inexilium Ottonis Imperatoris, Dux fuit Alamannorum s ed de omnibus clericis et laicis, in eodem episco-
c, et
c
Heinricus, filius Heinrici, fratris ejusdem Imperato- P alu liabilantibus, nec diu episcopali cuslodia priva-
ris, Dux Bawariorum erat, qui quamvis ex vicina rentur. Imperator autem petitioni Ottonis ducis et
propinquitate charitate conjuncli fore debuissent, aliorum suorum fidelium pnefatorumque clericorum
ex machinatione male suadentis satanse, invidias satisfaciens, Episcopum de exilio reduci pra>cepit,

et dissensiones inter se exercere coeperunt d. Hein- et in prasentiasua iterato fidelitalis suoe sacramento,
ncus llaque Episcopus aequivoco suo Duci aptior cumgratiasuaad episcopalum smimredire concessit.

mansit in omnibus, et ipsius consiliis plus con- Restitutus aulem in suum locum Episcopus, tractare

sentiens, quam Ottoni Duci, quamvis civitas Augusta in animo suo coepit pro quibus reatibus ei tam di-

in suo Ducatu sita maneret. Pro hac vero re Otto versa adversa sic frequenter accidissent, qui a
Dux contra eum iratus esse coepit, et cum fldelibus Duce multipliciter plus quam antecessores sui inju-
suis consiliari, ul ei, in quibuscumque potuisset, riabatur, et quia principes militum bencficia sua
adversaretur, quod et fecit. Insuper Episcopus qui- contra voluntatem ejus habere praesumebant, et ele-

busdam militibus, nepotibus sancti Episcopi Udal- ctissimiMe paterna sua familia minislratores cliver-
B
rici , Manegoldo et Hulpaldo * , voluit beneficia so modo repcnte interierunl ; secreto a familiaribus r
•
al. Hncpaldo.
abstrahere, propter quorumdam consilia, sine illo- clericis interrogavit, si sanctus Udalricus de We-
rum reatu. Ipsi autem, quia Episcopo sancto Udalrico rcnhario Abbate diceret, ut successor ejus fieri de

adhuc vivente, ab eo missi, saepe in auxilio Impe- beret, sicuti ei antea dictum est. Cumque in veritate

ratoris cum herili multitudine militum venerunt, verum esse cognovisset, quod antea credere noluit,

et in ejus servitio voluntatem ejus strenue in expavit se vehementer, sed puhlice non manifcstavit,

omnibus adimplentes, tam diu permanserunt, usque pro eo plus expavit, quia tunc frequenter signa

cum illius gratia muneribus honorati, redire dimissi et mirabilia ad sepulcrum sancli Udalrici Episcopi,

sunt. Regina etiam profitebatur eorum se esse Deo concedente, flebant.

propinquam, ideo beneficia accepta Episcopo con- 91 Tunc dcmum in meliora multipliciler mutatus. Ilesipiscens

tradixerunt, et in
tenuerunt. Episcopus itaque his et
eorum potestate,
aliis
eo nolente,
multis ad-
cum Deo
, .
se pacificare

ecclesiam novo tecto coopenre pracepit, et super

ure
conatus
... cst, et matricem llmma A P°-
stolorum
s.,
Di-
„,„,,-

versis fatigatus, tristis effectus est. Licum fiuvium ad sanclam Afram pontem composuit,
Quodam tempore cum Imperator Otto gentem
89 et ut nullus ex familia de ponte leloneum aul ullam

Sclavorum cum exercitu invadere voluisset, et redhibitionem accipercl, praecepit; sed in eleemo-

Otto, qui tunc dux erat Alamannorum et Bawa- synam ejus ,

quicumque voluissent sine contra-

riorum, Heinrico deposito, in adjutorium ejus dictione et occupatione pergerent. Postea autem
venire cum Alamannis et Noricis paratus esset, Romam et limina sanctorum Aposlolorum Petri et

Hainricusque Episcopus ire se cum illo promitte- Pauli pro remissione delictorum suorum visitavit.

ret, expectavit cum suis militibus, donec recederet Et antea, quam illuc pergere ccepisset, proprielatem,

exercitus, et sicut ante consiliati sunt, occupavit quam pater suus Purchardus in G-eisinhausa haberc

cum militibus suis civitates, quas potuit, ct ipse visus est, et quam Etichoni fideli suo sub testimo-

Heinricus autem, qui nio contradidit, ea videlicet ralione, ut cam illuc K

in Nuwingburg e intravit.

antea Dux fuit, Pazowam f civitatem introivit, firmiter transfunderet, ubi eum filius ejus Heinricus

ea ratione, ut, Ottone cum exercitu recedente, Episcopus rogaret, tunc pro certo Etib, postulante

provinciam sibi adjutorio nepotis sui Episcopi Episcopo, tradidit cum manu ejus, praefalam pro-
prietatem legitime secundum Iegem Noricorum,
Hoc itaque consilium cum Ottoni duci
subjugaret.
sanctae Marise super altare ejus in Augusla civitate
notum factum fuisset, reversus est cum exercitu
et obsedit eum in prafata situm, et super capsam deauratam lapidibusque
ambarum provinciarum,
inclusis decoratam, cum ccclesia et totis a>difi-
civitate Pazowa. Imperator autem Otto cum Dei
eum ad ciis, cum agris, pralis, pascuis, molendinis, aquis,
clementia liberatus a Sclavis, venit post
obsidionem ejus. Cumque aquarumque decursibus, viis et inviis, civitatibus,
eamdem civitatem in
ad sylvis, tonsis et intonsis, quaesilis et adliuc inquiren-
obsidione flnita et carmula mitigata, Imperator
postea statuto tempore dis, et cum familia, et cum omnibus ad eamdem
Saxoniam reverteretur,
proprietatem jure pcrtinentibus, nisi xx liulias extra
Heinricus, fllius Hainrici, et aequivocus ejus filius
tradilionem dimisit, et eas servituti sancli Magni
Pertholti, ad colloquium Imperatoris vocati sunt,
Canonicisque placitavit, ut
ad Fauces decrevit,
cum quibus etiam Heinricus Episcopus ad Impera-
venit, potestatcm haberent, si vcllent, casdem hubas i »

torem, se ad excusandum de prsedicto reatu

xx cum x in ista provincia, in bono Ioco suis hubis,
restitulus gratiae ejus, ad propria redire mere-
ut
et a>qui- concambire, in manum Werinharii advocati, et in
retur. Peracto itaque colloquio Heinricus
sunt g Heinricus manum Gerhardi Pra-positi, pro rcmedio anima?
vocus ejus, in exilium missi .

matrisque sua,
autem Episcopus ad
requicscit Luitgerus, Abba.i ad custodiendum
Vurdinam
com-
h, ubi sanctus suae, et patris

ceterorumque propinquorum et *J^*»*

pareutun suorum
"
'" eam P lacitationcm >
ut in jure et P otestate Canonl
datus est
corum
 I24 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.
Ex Ms corum perpetualiler in oWatione permaneat, salvo 91 Anno itaqne Incarnationis Domini nostn Jesu D '

r ^
"^'-
in omnibns eorum quotidiano stipendio, el ut ipsi Christi dcccclxxxiii o Imperator cum exercitu Cala- "

briam provinciam etiam Episcopus Hain-

pro requie ejus anima; annis singulisante anniver- adiit, illuc

cum Cumque pugna cum

sarium diem ad boram vcsperlinam vigiliam plenam pervenit
ricus eo : ibi

Saracenis ageretur, plurimis ex utraque parte

dc voce celebrent, et in anniversario ilic iterum
ibi

vigiliam expleant, et celebrala Missa altaris,

bostiae occisis, heu ilolor, sive captus sivc occisus, etiam

oblationem omnes in commune Deo offerant, et ibi remansit. Supramodum estlamentandumperditio

propinquis et
insuper centum pauperes sullicicnti stipendio cdendi ejus, quia locus ejus a clericis suis, et

procurent, et ex eis xn vesliant, in uno cognatis ct amicis inveniri et visitari non potest.
et liilicnili

anno lineis vestimentis, ct in altero anno laneifl iYriculosumcstvalde.decretumDeipersuosSanctos

indnant, ct caligas calceamenlaque prabeant. revelatum supcrgredi, et propbetias spernere, di-
* Antistes Spiritum nolite cxtingiiere, pro-
piis antea <M sil amem aliquis successor ejus cente Scriplura :

fimdationibi autem postea

hanc placitationem irrumpere tentavcrit, et pnedi- pbctias nolite spernerc. Werenharius
institutis ,

'
al. iiirns, ctam proprietam Canonicis auferendo in snam ulili- ab Imperatore interrogatus, si episcopatum accipere
sic pnstea.
tatem aliquo modo redigerc conatus fuerit ; et ita
ve llet, sicut sanctus Udalricus antea decrevit, qui
ratione ci compcrta stalim non reslituerit, beredes cum a(]h uc esset sanus et incolumis, respondit, se
cjus legitimi libcram babcnnl polestalem, trcs po- ultra non velle accipere. Post
bunc cpiscopatum
nere snpcr altare denarios, el eamdem proprieta- contradiclioncm autem episcopatus, ut a ministris

tem inde redimere et in jus proprium possidere, cjus comperi, paucis horis interpositis infirmari cce-
oinnilius in fiiturum generationibus. Actum in Au- pit, et ad Luggam p vitam finivit, et corpus ejus

gusta, in ccclcsia sancla; Dei gcnitricis Marite ante portatum cst usqnc ad sanctum Domninum q, et

B altare, Episcopo Hainrico perpetrante,

inprawentia jbi honoriflce est sepultum. Otto autem dux
etiam
E
Canonicorum, coram frequentia populi, et coram ad Luggam defunctus est et a suis super montana r

testibus subnotatis. Signum Btih, qui hanc tradi- portatus, el usque ad AschalTenburg perductus, cum
tioncm fccit. Signum Adalbcro. Signum .lagob. S. magno honorc et nimia lamentatione ibi teme com-
Marahwrat. S. Willehalm. S. Hunurid. S. Engilmar. mendatus est.

s. Wiv./.i. s. Pilgirim. s. Gundachar. S. Cadolt.

Isti

de provincia Noricorum.
93 isii autem de provincia Alamannorum k.

signiim Werenhere advocati, qui hanc traditionem ANNOTATA.

cum manu Kehardi Prteposili accepit. S. Hiltipold.

s. Gotebold. s. Reginhar. S. Suidger. s. Aribo.

S. Vrolf. Anno liicarnalionis Domini nostri Jcsu a Ftdt is illo nomine tertius, Luitolfique suc-

Christi uongentesimo octuagesimo, indictione vm, iv cessor in Suevim ducatu, anno 957, teste Her-
Nonas Octob. et xx l die Jovis. Ego igitur Gerhardus manno Contr. apud Canisium; obiit 973. Ipsi

m. indignus presbyter, QOtavi diem et annum. Ilis primo nupsit. Luitgardk, soror S.Udalrici. Deinde
ita, sicut prsedixi, expletis, ad Romam perrexit, ct Hcdwigis, ftlia Hcinrici, Bojorum Ducis.
votis snis peractis, sanus ad propria venit. Adhuc b Fuit. is dci-i/nus scptimus a S. Bonifacio epi-
autem intUS magna angustia nicnlis angebat, pro co, scopus. ,

quod a Duce Ottone, qiiamvis cxlcrius pacilicati c Anno 913 ul Contractus scribit, ducatuminiit,
essent, plus cogebatur, quam antecessores sui ei Burchardo succedens.
servitium facere derebus sanctee Mariie; etpro eo, d Anncctit lianc disscnsionem anno 976 Con-
quod quidam milites beneflcia ecclesiastica adillius tractus apud Canisium. Vclserus ponit 977 ex
potestalem jurc pci linenlia, contraejus volunlatem Contraclo. Scd facilc ea puto posse conciliari, si
y
possidebanL Quia ille ex uobilibus parentibus ortus anno 9~t'> commotam, scu inchoalam, dicas; anno
est, ci GrammaticEB artis aliorumque librorumma- autem pro.rimc sequentc, agitatam, seu auctam.
gnain scicnliain babclial, suaviqnc colloquio et bcne e Vulgo Ncoburgum, Gcrmanice Ncwburg.
sonante loquela valde congrue exuberabat in san- ( Vulgo Patauia, olim Batava.
ctis solciiniiiiiiiiiis in Dei servilio et in prffidi- g Vclscrus citat veterem Contracti editionem
catione siiuliosiis fuit. Herili servitio ad mcnsam pro anno 977 ; Conlractas a Canisio edilus rejert
snam iilcbalur, cl cuni 60 niancnlibiis ciipiain inan- ea ad iiniinin sci/itcittcm.
ducandi atquebibendi hilari vultu et placida mente h Al. Wirdiam. Designatur monasterium Wer.
porrexit. Familiae autem plus justo seevior extitit, thinensc, dc quo Mabttio in Actis Benedict. seculi
corum jus tollcndo, ct in quibiisdani locis novum 4 part. i, pag. 17.
cciisimi crcando. Tunc dcmiim cognosccbal, quod i llulia, boba, hova, hobunna, est modus agri
pr»libata adversa, nisi Deo adjuvante, et imperialis cum habitatione coloni, colonia: ct forte coincidit
cclsiludinis gralia niachinanlc, supcrarc non potuit, cum roce nostra Bclgica hoeve, id est, villa ru-
ct toto nisu scrvilio Impcraloris se inncctere studuit, stica.
ut acquisitione ejus gratiee, omnes contrarietates, k Obscrrnl Vclscrus in aliis c.mnplaribus legi
ci ab ahis undique imminentes, cuni ejus clementia sequentiii iioiuiiia : Elich, Adalbero, Jacob, Mara-
ct cum cjus prsBceptis mitigarentur. Ideo igitur bunar, Willclialm, Ilunfrid, Engilmar, Wezsi, Pile-
seepius cum Imperialibus munerihus eum visitavit, grim, Gundicbar, Cadoll, Wcrinbere, Gcrhardi,
et n suos donis congruis sibi complacare
dnules Hiltepold, Gotepold, Reginhard, Suidger, Arebo,
satagebat, et insuper hostilia iiincra cum eo per- Vrolf, non adscriptis die cl anno. Monet prmterea
gebat, taliter sicuti ei optimc sestimahat placere. istas appellationcs cssc inversas : Ipsi de provincia

Aleman-
 ;

DIE QUARTA JULII n5

Alemannorum ; isti autem de provincia Noricorum. ad sepulcrum portavit, xix. El HSS
1 Quia sibi vult ille numerus? Non immerito De matrona, a dasmone libcrata, xx.
videtur Velsero cxpungendus. Nec dies Jovis con- De Filio Woltzlavi ducis, xxi.
venit. De Misicone duce, quomodo liberatus est, xxn.
m Non videri hinc sequi auctorcm hujus vitm De muliere, qua) a dsmone liberata est, xxm.
esse Gerardum, ut a quibusdam creditum; cum De Eleemosynaria Abrahami episcopi liberata, xxiv.
sitistadumlaxal subscriplio instrumenti; dicebam De csco, qucm ductor spolialum dimisit, xxv.
in Comm. prmvio num. J53. De puerulo, qui dc ponte cecidit in amnem, xxvi.
n Notat Velserus hic, in uno exemplari supra- De eo, cui foenum in favillas mutatum est, xxvn.
scriptum /uisse gratos; m alio consiliarios; wi tertio De muliere, cui manus contractffl sunt, xxvm.
drudes, seu consiliarios, desumpta, ntvidetur, ety- De claudo, cui caballus in pcdibus vitiatus cst, xxix.
mologia a Germanico draut, anliquis drut, id est De inlirmo, qui contra voluntalem portantium de
fides. leclo exilivit, xxx.
o Consonat Marianus Scolios auctori hujus vitm:
sedHermannns Contr. apudCanisium anno prmce-
dente rcm sic tradit : dcccclxxxii Gra;ci cum ma-
CAPUT I.
gnis copiis, conductis etiam pretio Saracenis, Cala-
briam contra Ottoncm Imperatorem defendere ag-
gressi, magnis utrimque viribus, conserta [manu]
Tapes non combustus, variorum sanationcs,
primo victi, et deinde nova manu succurrentibus
Agarenis, exercilum noslrum privant vel capiunt; et aliquorum pwnce.
ipsequc Imperator, in mari natando fugiens, ab ho-
stibus captus, cum non agnosceretur ab eis, ad
quoddam castrum maritimum pro pretio, ut roga-

bat, adductus, a suis redemptus est. In eo confliclu, J- ost commendationem pretiosi tbcsauri sacri cor- caput i

poris Udalrici, tapelium sepulcro superpnnehatiir et T"P es P uf

St,
nostris infauslissimo, inter alios innumeros Hein-
cro impositus
ricus etiam Augustensis interceptus disparuit, eique
assiduum lumen appositum sine inlermissione arde-
nb iniip illa-

Etich in cpiscopatu successit. bat. Quidam aulem cuslodum ardenlem cereum in- sus

caute posuit juxta sepulcrum, quo recedenle, cereus

p Forte indicatur Luca Hetrurim.
transversum super tapetium sepulcri,
q Intellige oppidum S. Domini prope Parmam.
cecidil in et

r Id est trans Alpes, ex Ilalia videlicet in Ger- ardens permansit, doncc illa pars cerei, qute super
tapelium jacebat, ab igne consumebalur, et cum an-
maniam.
teriori parte tapctii, quae sepulcro eminchal, con-
junctus arderct, et flammam sursum per tapetium
emitteret, custos advenit, et hoc vidcns, tremefactus

MIRACULA S.UDALRICI obstupuil, el quod adhuc remanebat de cereo ti-

mens abslulit, tapetiumque solicile inspexit, si ab

igne aliquid laederetur, vestigium ignis de minimis
micis cerei invcnit, unum vcro pilum in superficie
Antiqua capitum divisio.
et in latere supulcri in tapetio exustum, invenire
non potuil. IIoc miraculum cum magislro suo et
fratribus nunciarct, et vestigium cerei monstraret,

De cereo, qui cecidit supra tapetium, miraculum

et tamen tapetium
gaudio repleti,
illaesum ostenderet, admiratione

Deum omncs glorilieaverunt et

et
primum.
sanctum Uldalricum.
De eo, qui de febre ibi liheratus est in primis, n.
96 Quamvis adhuc nullum inibi aperte ficri mi-
De multiludine a fehrihus liberatorum, m. vexatus a rfiu-
raculum comperiretur, utriusque sexus familisB mul-
De eo, qui unum de baculis abstulit, iv. lurna fekri.
titudo jugiter pavimenlo proslrala, positioni sancti
De Adalgero prcsbytero, v.
corporis adjuncla, necessilalis sua> suffragia preca-
De liis, qui de baculis fulciebantur, vi.
batur, deprehendensque ei mulla omnigcnaj com-
De mullitudine baculorum, vn.
moditatis auxilia inde evenire, frequenlius eumdem
De cujusdam mulicris filia sanata, vm,
ccepit visitare locum. Itaque cum ah assiduitate vi-
De eo, cui aures et lingua solulae sunt, ix.
silanlium,Domino concedenlc, plurimus ille com-
De Simulario Episcopi Ileinrici, x.
mendarclur locus, venit quidam bomo de provincia
De eodem, qualiter de vulnere ereplus est, xi.
Noricorum, nomine Reginwalech, qui integro anno
De Adalbardo, qui charitatem S. Udalrici bibere re- deductus,
febre fatigatus, ad nimiam inflrmitalem
cusavit, xn.
vcnit, in-
qui etiam charitatem contempsit, et
ad Wicfredum, Prapositum ejusdem loci
De Waldkero, sua) medi-
terrogans cum, si aliquod libcralionis
mortuus est xm.
camentum ei indicare potuissei. Qui respondens,
De Ilereuunso, qualiter sanitati restitutus est, xiv.
baculum, et porla eum
dixit; Vade et acquire tihi
De Hiltepaldo, qui lumen oculorum recepit, xv.
sancli Udalrici pro so-
qui primum in itinere, postea ad se- ad sepulcrum Domini mei
De Ruodperto, baculum
conmlit sibi
xvi. spitate tua. Qui amhulans inde
pulcrum sanalus est,
ad prafa-
et porlavit eum
visum recepit, xvn. de ligno bidullaneo o,
De Luiterico, qui
cum eo, duxit eum
tum Prfflpositum, qui amhuhins
De Clerico, qui loquelam amissam recepit, xvm.
ei baculum po-
ad sanctum sepulcrum, monslravit
De ca;co, qui lumen in via recepit, et duclorcm suum
ncre
 ;

n6 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.

Kv Mss. nere super illud, oralionc etiam clericorum frctus, nabantur, rclictis ibi carris cum tuguriis, pedestri

et doctrina eorum in fide conforlatus, eadcm liora a itinere lieli redierunt, ante fores ecclesiae conspici

febre liberatus, sanitati manifeste redditus est. Eo- possunt.

totum VIII.
incrediliilis Cujusdam vero mulieris filia, in brachio in
111. dem vero temporc in istis rcgionibus
Filia, debili
ilcui alii ["-
muUitudo populorum (ebribqs fatigabalur qui cum : pago Geltenstein, cui quadam nocte brachio
debilis facta, in
affe-
bricitanles,
audirent, prafatum homiuem ad sanctum sepul- in somnis dictum est; Quare filiam tuam cum lu- cta;
yanaiilur.
crum, sicut pradixi, fore liberatum, quidam cum cerna non producis ad scpulcrum sancti Udalrici
baculis, quidam eliam additis aliis oblalionibiis, fe- pro sanitate sua?Qua; expergefacta, somnium nun-
stiiia\ciiiiit pro sanitate sua sanctum visitare' sepul- ciavit liliae suae, et, ut cclerius potuit, eam illuc cum

crum, qui omnes uudecumque venirent, celeriler candela perduxit, et perfecta sanitate recepta, eam
sanitati rcstitueliantur. inde laclam ad propriam possessionem revexit. Dc
surdus et mu~
Quidam de familia sanctre Mariae, Iliscnbart no- eodem vero pago de oppidulo, Toningeuue vocato, tus
mine, unum de baculis, qui ad sepulcrum de in- quidam homo, cui aures clausac sunt, ut nihil audire
firmis portabantur, tulit, et eum in manu portando, potuisset, et lingua ligata, ita ut numquam ullum

inde ainbularo ccepit : cumque ad collcm, qni di- vcrlniiii proferre potuisset, ad scpulcrum sancti Udal-
citur Perileich veniret, a febre acriter fatigari cce- rici a fratribus suis dcductus est, et ibi prostratus, diu

pit. Tunc porsentiens, pro quo reatu infirmilali jacuit, lacrymas fundendo, elevatus autem a fratri-

concederetur, regressus ad sepulcrum, baciilum re- bus, per altaria deductus est. Cumque ambulare
stituit in locum ulii eum tulit, votumque fecit, ut ccepisset et perveniret ante altare sancti Donati, quod
ultra nullum indo auferre prasumeret, voloque est silum ad occidentalem partem ecclesiae, audivit
peracto a febro dimissus est. sonitum canentium in choro clericorum, et infirma

i! 97 De congregalione sanclae Afrae presbyter adhuc voce dixit fratribus suis : Ecce audio et loqui
v.
unus, Adelger nominatus, tulit de sepulcro duos possum. Qui cum peracto Dci ministerio haec clericis
Iiui). raptis de
baccllos speciosos ad videndum, el aptos in mani- annunciarent, et ipsi veraciter ha:c ita esse cognos-
jeputero Son-
i ii ImculU lms ad portandum, et sui obliviscens, portavit eos cerent, campanas sonare fecerunt, et ipsi in com-
in domum suam, ihiquo cum sedisset, invasit eum mune Deum laudare coeperunt laudationeque finita
oscitatio orebra et obripilatio cutis maxima, et oin- cum perfccla loquela et integro auditu donatus, prae-
nia membra taulio occupala sunt, ita ut, virtulem fatus intirmus abirc promcruit.

sedendi, neque ambulandi, nec saltem jacendi, 99 Ex familia Episcopi Hainrici similarius c qui- X.
nnxius
apte non potuisset habera : qui intra seraetipsum dam, Luitnot nominatus, reatu proprio gratiam Do-
c
assliinare cuepil, pro qua re tam subita solutione mini sui perdidit, pro eo, quia farra, per loca Epi-
membrorum gravaretur, ct surgens venit ad Wic- scopi sibi commendata, magna incautela dissipavit.
Iredum Preepositum, et nunciavit illi eventumrei, Qui cum a ministris Episcopi vchementer territus,
cui ille dixit : Tunc islos bacellos de sancto sepulcro maximum timorem incideret, ad sepulcrum sancti
iulisii ? Quidixit, iia feci. Festina, inquitille, rc- Udalrici pro liberatione imminenlis angustiae nudis
ponere eos in locum suum. Boc cum factum fuissct, pedibus accessit, et ibi diu cum lacrymis adjuto-
oinni incommoditate corporis fugata, presbyter, rium cjus postulavit. Inde autem cum reverteretur,
runfeslim siiuilali prisliua: icstiiiitus est. Quicuni- paucis diebus interpositis, facilius quam credere po-
que etiam de multitudine vulgi de apportatis baculis tuisset, gratiara sui Domini recipit. Deinde in auxi-
VI. in iiianus suas acceperunt, utintersacra mystcria lium cjus lirmitcr ubique confidens, in recreatione
fmmunlur el
stiiumtur.
se super eos inclinarent, ut facilius linem mysterii sua pro amore ejus frequenter bibebat, et alios bi-
C expectarent, repentina invasione febris quassati bere, postulare consuevit.
siini, compertaque causa eventus, rejectis baculis, 100 Idem Luitnotus d quadam die ad domum Ra- XI.
eadem nora liberati sunt. zonis, qui tunc potens minister Episcopi fuit, in op- vulnerandus.
98 iiis casibus divulgatis, et in notitiam undique Pobingga venit, d
pido, et ibi cum eo prandium sump-
VII. omnium deductis, nullns pnusumcbat vcl minimum Qui cum saturatus abire voluissct, prafatus Razo
sit.
F
inalhemaluni
bacellum sine liccntia inde auferre, et ideo tanta cogebat eum plusad bibendum. Cujus petitioni ille
muttitudo.
multitudo baculorum excrevit, ut facile dinumerari contradicere non audebat, scd vas, quod illi porri-
non potuissei, nec sinc impedimento in angulis gebatur, accepit, dicendo, istam siceram bibere e
ccclesiiu collocari. Ilndc factum cst. m supertrabes pro charitate sancti Udalrici, per cujus adjutorium
ejiisdrm exedne, ubi sepiilrniiu siluiii est, pone- de iiia\imis angustiis liberatus sum, volo. Cumque
rentur. Mansionarii b itaque, pracipiente eorum poculum hausisset, et vas cum manu deorsum ver-
magistro, frequenler eos ad focum portant, et eis teret, dixit; Cum ista charitate signatus, ccrtus sum,
ardentibus, cerarain mollitiem redigunt, [adjcan- quia nullius advcrsilatis pravitas mihi hodie poterit
delas mulliplicandas ad servitium Dei, supertrabes
nocere, sed neque gladius corpus meum vulnerare.
tamen plurimi semper remanebant, Cui Hazo dixit;
et hi, qui eos Da mihi digitum luum, ut videam si
conspiciunt, non putant numerum eorum in aliquo cullellus meus tuum possit vulnerare mcmbrum. Qui
minorari. Sustentacula eorum, qui gratia Dei con- statim magna lide digitum suum ei porrigebat, ipse
cedente, per merita sancti Udalrici a diversis in-
aulem apprehenso ejus digilo, alia manu cullellum
lirmiiatibus ibi sunt liberati, plurima pendent, el de vagina extrahere conabatur, ad vulnerandum
di-
aliorum analogise secundum membra diversa iniir- gitum prionominati pistoris, propriacque suae manui
mantium, figuraUe etiam plurima: ili videri possuat, cum eodem cullello grande vulnus infecit, digitum-
Vehicula etiam eorum, qui carris superpositi, mul-
que apprehensum simul et cullellum fesline dereli-
timoda dcbilitate membrorum nianci illuc venie- ,
quit, etsuam manum vulneratam lamentari coepit,
bant, et in omnibus membris perfecta sanilate do- pistor autem in fide confortatus, sanus recessit.

101 Alius
 . ; . .

DIE QUARTA JULII. 117

A 101 Alius autem ex familia, nomine Adelhardus,
citur Mefflinga Ililtibaldus nomine, cajcitate per-
17,
El HS3.
XII. cum de Augusta ad suam mansionem, quee
civitate
culsus est,
fraclo et in illa duos annos perdu-
csecitate XV.
alius ,
" est sita in oppido Eitengen /'nominato pergere vo- ccecus
crure , ravit : tertio autem anno quidam homines de eodem
tantur. luisset ante portam quidam homo eum
civitatis g
,
pago, pergere decreverunt ad Augustam civitatem
f cum aliis bibere rogavit cumque bibere coepis-
;
causa orationis, qui invenerunt eum in eodem iti-
sent, quidam ibi manentium, pro charitate sancti nere cum duce suo, victum per oppida quserentem,
Udalrici postulavit eos potum accipere;
preefatus et dixerunt ei; Perge nobiscum ad Augustam civi-
autem Adelliardus sordidum verbum ex ore suo
tatem et ad sepulcrum sancli Udalrici, forsitan ibi
emisit, et poculum rogate cliaritatis accipere
renuit. misericordiam consequi poteris. Quibus ille respon-
Cumque paululum inde recederet, in planitie vite, dit ; Stipendia milii et ductori meo, el oblationes
equo suo cadente, crus ejus fractum est, et ita ad ad illa sancta loca deferendum non habeo. Qui res-
suam domum cum labore deductus, longo tempore pondenles dixerunt nobiscum
: Si ieris ,
quantum
debilis pcrmansit. Postea vero votum ad sepulerum possumus, auxiliatores tui sumus. Quorum consen-
sancti Udalrici vovit, et Deo donante sauitati est tiens suasionibus, cum eis perrexit ad Augustam,
redditus, et deinde charitatem, quam antea spre- et eadem nocte juxta aanctum sepulcrum foris ec-
vit, alios frequenter bibere poslulavit. clesiam diem expcctavit futurum. Mane autem facto,
102 In praefata villa Eitinga, quadam die cum infra ecclesiam ad sepulcrum deductus, devote oravit
XIII.
multi ex familia simul ad bibendum, in unum con- et antea amissum lumem oculorum, Dei gralia do-
ilaledicus pu-
nilur. gregati fuissent, fuit inter eos unus, nomine Wal- nante ,
recepit , levataque crucc comitanle cum
terih, discipulus Wicfredi, Prapositi de sancta Afra, eo magna multiludine populi, ad sanclam Mariam
qui cum audiret ibi postulare sancti Episcopi Udal- pervenit, et qualiter illuminatus, civihus suis ci
rici cbarilatem, profano ore quasi insaniendo, stul- testimonium dantibus, recilavit. E
XVI.
tissime loculus est ; Quid mihi prodest charitas 103 Quodam tempore, cuni sanctus Episropus ad
disrupius , n
illius Episcopi? quia ille signa facere non potesl, synodum Otlonis Imperatoris h Ingilunheim claudus
, in

plusquam unus canis. Illo verbo emisso, diabolo congregatam, pergeret, quidam pauper de oppido h
concessus, loquelam hominis amisit, et more canis Affelterbach, Rudpret vocatns, juxta viam ei con-
furendo sonare coepit, et ganniendo atque lalrando junclus esl, ilia sua de ventre prolapsa in loco
parvo tempore evoluto heu ! miserabililer vitam ii- umbilici portans in sinu suo : cumque ea aperto sinu
nivit. Episcopo ostenderet, prsecepit ei denarium dari, et

103 In civitate Augusla quidam faber, Hereuuns dixit illi : In pace Dei perge, qui non multo post
XIV.
vocatus , longo tempore magna infirniitatc totius tcmpore meliorari de die in diem ccepit, et sanato
Conlraclns
corporis detenlus, ila ut ambulare non posset nisi venlre de prsedicta infinnitale liberatus est. Postca

aliis adjuvanlibus , et interdum cum duobus sus- autem idem ipse , claudus factus est , ila ut nisi

tentaculis sustenlatus, prope terra tenus inclinalo si scamellis sustentatus, ambulare [non] potuisset;

capite , ad necessaria corporis vix pervenit. Qui utilitate etiam dextrae manus in lineamentis totus
cum audisset, mullos infirmos ad sepulcrum san- privalus est. Hac infirmilate cum quatuor annis de-

clum sajpe sanari, coepit illuc ultra vires repere, et tentus mansisset, desideravit venire ad sepulcrum

mane diliculo de mansione sua exire, et illuc anle sancti Udalrici, et comparavit ceram, quam secum
horam diei tertiam vix pervenire. Cumque hoc fre- ad sepulcrum deferret : comparata autem cera vir-
quenter fecisset, quodam tempore in quadragesi- tus ei in sustentaculis baculorum, dimissis scamellis,

ma .die Veneris, cum ad portam, cui capella sancti amhulandi eoncessa est. Illucautem taliter cum per-

Michaelis est superposita , veniret, ullra modum venirel, manus ejus et genua sanitati restituta,

lassus et universis viribus deslitutus, subsislit di munia sua receperunt, ila ut iilem homo sine

cens; Domine Deus, pater omnipolens, cognoscere sustenlaculis erectus, gradiens tripudiando rediret. I'

dignare quanla difficultate nunc istum adii locum, 106 De regno etiarn Lotharii i quidam Lutericus, XVII.
ccecus ,

et per merita sancli Confessoris Udalrici miserere qui mullo tempore luce oculorum caruit, ad san-

mihi ; et aliquantulum pausatus , repsit usque ad ctum sepulcrum venil, et orationibus peractis cla-

sepulcrum. Finila ibi oralione, dum acceptis sus- rum visum recepil.

adjuvante comite suo, surgere voluisset, Clericus quidam, qui in Augusla civilate studio
IVIII.
tentaculis,
susienlaculum in pavimento lapsum discendi srxpe inter scholares morabatur, cum ad mutus
unum cst, et

iterum dejectus est, et in dejectione propinquos suos rcverteretur, mutus clfectus est;
ipse in terram
ncrvorum, more cumque ab eis ad sepulcrum sanclum deductus
genua ejus retro in contractione
fuissel, emissis de ore suo duobus denariis super
fractorum malleorum, sonitum fecerunt, et crura
per pavimentum extensa sunl. Comes autem illius, sepulcrum, loquelam, quam amisii, recepit.

more eum levare voluisset dixit 107 Ca;cus quidam, cum valde parvulo ductore XIX.
cum solito , illi

ccecus
Exspecta paulisper, ut mihi videtur, ex me ipso ad sanclum locum hyemali tempore studuit per- aller
simantur.
surgere possum et ambulare. His dictis, dimissis gere, qui cum Smutturam k lluvium transgrede-
k
retur, et ad longum rivulum, de fonticulis con-
in pavimento sustentaculis, surrexit et ambulavit.

Qui statim ibi accepta cruce, clericis civibusque gregatum,super viam decurrentem, veniret, ducior

ceteris cum eo comitantibus, sine baculo potenter ejus ei auxilium praebere non potuit, sed de
viribus, cecidit.
lassiludine defectis
ad sanctam Mariam in Augustam civitatem peram- frigore ct
magna cura ct
bulavit, ibique Dei laudibus in commune perac- Caxus autem, ductore cadente,
undique
tis, eadem hora ad sanctam Afram crucem portan- tristitia per decursum rivuli cum baculo
ad
palpando ambulavil, et raagna vocc clamando
do regressus est.
sanclam Afram, et ad san-
104 Nativus quidam pauper de oppido, quod di- sanctam Mariam et

ctum
 . ,

128 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.

Ei ttss. ctum servnm Dei Udalricnm, adjutorium et mi- sponte, sed Deo jubente, nominavit presbyterum et

sericonliam sibi dari intenta mente flagilavit : locnm ubi babilavit. Cumque accersitus prcsbyter,
cumque sic palpando et clamando pene usque ad cum bumerali veniret, antequam domum inlraret,

finem rivuli perveniret, Dei donanle clemenlia, dffimon dixit : Vae va?! nunc venit humerale Episcopi.
subito apertis oculis, lumen aspexit, et regrediens, Ilis diclis, clamando et dolendo, corpus matrona;

ductorem suum levavit, et usque ad sanctum valde fatigatum reliquit. Interrogatus autem presby-

sepulcrum, omnipotcntem Deum et Sanclos ejus tcr, unde ei Immerale veniret, respondcns dixit,

laudando, portavit, ibiquc manifeste clericis et Episcopus aliquando ad regale colloquium pergendo

omnibus pnesentibus, quse ei in via acciderant, ad nostram ecclesiam venit, et nos sibi Missam
recilavit.
cantare rogavit; cumquc alba nos indui sine hume-
rali velle videret, dixit : Ubi est vestrum bumerale?
ANNOTATA. Cui ego respondi, non habeo humerale. Tunc ille

istud humerale jussit mihi donari. Matrona autem a

a An betnlanco, a belula, seu betulla ? qum cst dacmonio liberata, et sensui sanitatique reslituta, tota

arbor satis vulgaris, eorlice candidnsimo, a Ro- vestimenta sua, quibus eo die induebalur, cum ca-
manis, ut fertur, e (iallia in Ilaliam dclata, hgis et calccamentis ad sepulcrum sancti Udalrici
falcibus, prmferri solitis magislratui, conficiendis per nuncios misit, quibus etiam pracepit, ut ibi

accommoda. Belgice dicitur berken-boom. nunciarent, qualitcr Domino concedente per b ejus
b Mansionarii sunt canonici residentes, ad di- merila est liberata. Wicfredus. ejusdem loci prsepo-
stinctionem /orensium, qui non resident. llic silus, qui etiam et custos ecclesiae eo tempore man-
videtur debere ea vox sumi pro custode, seu sit, de froco ejusdem matronae dalmaticam ficri, e
B mdituo mdis sacras, ul colligitur ex sensu. alia ejus vestimcnta, sicut congruum fuit ad De
c Id est, pistor panis primarii , Germanice servitium, composuit, ut hoc signum miscricordia;
semelbcck. Dei frcquentis posteris in recordatione maneret.
d Popinga, Propinga, «/. Propftnga, vulgo Pop- 109 In regione Sclavorum c, filius Wolezlawi d XXI.
teger Ducis
llngen, oppidum Germanim in Suevia, in tractu Ducis invaleludinem incidit, et in tantam infirmi-
Dohemice H-
Riess, ad fluvium Eger. talcm deductus est, ut pater cjus et matcr ccteri- lius
e Tradit Cangius, lioc vetitum fuisse m concilio que praesenles amici, prassentem vitam eum ullerius
Nannelcnsi apud Ilinamiiriim. habere posse desperarent. Cumque pater in his
f Oppidum esl vel pagus in Bavaria, vul- angustiis versaretur, admonitus est de matre pueri
go Eiting, haud procul a Frisinga ad fluvium et do aliis, quibus notum fuit, quam multipliciter
Scliirniiim. mulli per merita sancti Udalrici de diversis angus-

& Al. Messinga, pagus nomine Messing, jacct tiis liberati cssent, conlinuo votum vovit, si filius
iii llanirin nil. jliiiiiiin Srhirtirtnin. ejus ad vilam rediret, ut missis legatis sepulcrum
b ihiabus, ul minus, synodis Ingelheimensibus sancti Udalrici cum oblationibus visitaret. Eodem
iiilrrfuit S. Udalricus; nempe posteriori, de i/ua vero die filius Ducis conversus ad vitam, consola-
tupra in vila cap. 10, habitm 972; et priori, de tionem patri non minimam obtulit. Qm cognoscens
i/uii meminit Frodoardm in Chron. ad annum misericordiam Dei in filio, nuncios statim mittere el
948, vii Idus Junii. votum ejus implere studuit. Qui venientcs ad sepul-
i Contigit hoc anle an. 987, quia Lotharius crum, obtulerunt v libras argenti, et aureos quam
regno Gallim e vila ccssit 9S0. plurimos, et de cera, quantum unus fortis sauma-
k Annis esl in Suevia, vulgo Smutter, w» rius e portare potuit. Matcr
f etiam pueri seorsum
liiiiiiibium desinens prope Dunaweriiuin. aureorum denariorum bonam parlem pro filio misit.
Legati etiam altare sanctae Maria? cum auro et aliis
oblationibus, sicut eis praceplum est, devote visita-
CAPUT II. verunt, similiter et allare sanctae Afra;, et narrave-
runt pro qua re missi sunt, dicentes, antcquan
ipsi
Ilcliqua S. Uldarici niiracula. exirent de sua provincia, ut fllium Domini sui
ambu-
lantera et sanum dimitterent.
Eodem vcro temporc quidam dux Wandalo-
110
\x. Fuit qusedam matrona in Francorum provincia nnn g, Misicho nomine, cum sagitla toxicata in
Oblessa a dce-
prtedives el nobilis, quse arrepta a diabolo nimie brachio vnlneratus est. Quicum senliret sese
inone veneno
laborabat. Ad cujus arreptionem quinque Episcopi nocivo esse percussum, ct sibi imminere mortis in-
cuni aliis plurimis convenerunt, qui cum diabolum teritum eadem hora putaret, cum magna fide et
orationibus et conjurationibus arctarent, utobses- constantia votum vovit ut brachium argenteum ,

suni oorpus dimitteret, clamans et ejulans, dixit; ciuiiinanu, quanlocius potuisset, ad sanctum
Udal-
Nisi aliquid de rebus Episcopi Udab-ici huc vene- ricum mittere non diflerret. Qui statim post votum
rit, propter vestrum prteceptum, possessum vas non relevatus a periculo, ad domum suam rediit, et bra-
dimitto. Cumque iterum atque iterum eadem respon» chiiiin, secundum suum votum componere prtecepit.
sa iteraret, sestimare cosperunt, ut legatos ad Au- Cumque febri brachiufla fabricare coepissent,
et ma-
gustam mitterent, ul aliquid acquirerenl de rebus num in eo lingerent, dux continuo de imminenti
Episcopi. Interim vero cum bsec inter se arbitraren- periculo liberatus, surrexit, Deum laudans, qui eum
tur, clamavit diabolus per os matronee : Vbj mihi, per merita sui sancti Episcopi de morlis
periculo
hic in vicinitatc est presbyter unus, qui babet hunie- liheravit, votum suum perflciens, mittendo hrachium
rale o, quod fuit praafati Episcopi : quamvis non cum manu ad Viri sancti sepulcrum.

111 Quasdam
 : .

DIE QUARTA JULII. 129

M4 Quaedam raulier de Curiensi Rhretia h, relicto in adjutoriura infantis. Qui cum a nemine eorum ad- Ex Mss.
ft proprio marito, cuidam viro de pago Albegeuue, Du- juvari potuisset, fluminc submersus, ab oculis om-
«III.
rinc vocato, in matrimonium juncta est ; cumque nium amne vi abducta, ab apparente
occullabatur. Maler autem ab
energumtna.
cum illo aliquantulum temporis maneret ; a dajmonio et possibile fuit consolatione recepta, flendo S. Vdalricn
quantum
obsessa est, et ab eo nimie vexabatur. Qiue cum matri vivus
in et lamentando adjutorium sanctissimae Dei genitri-
redditur
multis sanctis locis liberationis snae adjutorium
qua?- cis Mariae imprimis quaesivit, et postea ad sepulcrum
reret et non inveniret, consilium accepit, ut ad
se- sancti Udalrici cum oblationibus, quas antea pro so-
pulcrum sancti Episcopi Udalrici veniret, quod et spitate filii sui illuc referrc decrevit, et eas pro requic
fecit. Cumque appropinquaret Augustae civitati, et anims pueruli cum bona fide donavit. Sequenti vero
ecclesiam sanctae Afrae bene aspicere potuisset, cla- nocte cum triste corpus mulieris sopor occuparet,
mans et fremens, cecidit in terram, et facta est quasi quidam valde venerabilis senex in vestitu episcopali
mortua. Prsfatus autem Durinc cum comilantibus apparuit ei, dicens : Pcenitetne te mulier vakle in-
sibi, studuit levare eara, levalaautem, reddito sensu, fantulus tuus?Quae respondit, Etiam Domine. Cui
a daemonio est liberata. ille, Mane diluculo, inquit, vade ad fluvium, et ubi
412 Eleemosynaria i quacdam Abrahami k, Fri- ultima vice in amne videretur, quaere eum in ripa
singensis Episcopi civitatis, de villa, quae dicitur Ca- Jluminis inter frutices. Qua; expergefacta, venturum
XXIV
mera, cui maxilla pectori fuit inserta, et loquela in crasvix cxspcctans, cumadjuvantibus sibi, ripam (lu-
Mula, et varie

affecta,
toto negata, cui etiam manus, brachiis replicatae et minisadiit, etsecundum verbumsancti Viri infantem
conglutinalae erant, ut figuroe digitorum vix cogno- suum sanum ct incolumem invenit. Tunc laeta Deum
sci potuissent, cum veniret ad sanctum sepulcrum, laudans rediit, et rem gestam in civitate et ubique
et inde revertendo super pontem Lyci fluminis am- publice recitavit.
B bularet, quidam homo ei obvius venit, et interroga- 115 Quidam verohomojuxtaDanubium, cum cun- xxvn.
cum autem Fesltm S.
vit eam, unde pergeret : se ad illum ver- ctus populus sua sponte natalitium sancti Udalrici
Udalrici pra-
teret, maxilla de pectore solvebatur, et loquela ei ad solenniter celebraret; foenum cum rastellis congrega- fanans, pu-
respondendum concessa est. vit in cumulos, diem sauctum spernendo. Qui cum nitur.

143 Quidam caecus, cum perveniret cum ductore altera die cum plaustris vcniret, ut hoc in fcenarium
XXV. suo ad fluvium, qui dicitur Vindex, interrogavit suum ducerct, cxterius formosum invenit, cum autem
cacus, curan- adhuc videre potuisset civitatem monaste-
eum, si et bidenti ligno interius tangeret, totum in favillas im-
tur.
rium /. Cumque audiret in proximo fuisse sanctum mutatum invenit, et dicm sanctum, quem antea ccle-
I

locum, abstrahere sibi fecit caligas et calceamenta, brare non voluit, postea pr» timore contemnere non
ut nudis illuc perveniret pedibus : ductor autem ejus, audebat.
raptis calceamentis et aliis rebus ejus, furtive reccs- xxvni.
116 Eodem vero tempore ancilla cujusdam matro-
a tia punita
sit ab eo qui aestimans, ut pro aliqua necessitatis nae, Gerbire nuncupatae, tclum suum dum in texendo
;
el curata.
causa, oppidum juxta situm intraret, et stalim sibi in laborarct, subitus dolor ccepit contrahcrc manusejus,
adjutorium rediret; cumque diu expectaret, vocife- quod cum lamentando aliis diceret, rcsponderunt ei

rando cum nominare ccepit, ut veniret. Interim Depone textile ferrum, quia pro reatu hodierni ope-
etiam quaesivit zabernas m et calceamenta, ct non ris hic labor tibi accidit : quae vix manibus dc ferro
invenit, tunc persensit a ductore suo se esse despo- absolutis lectum intravit. Cumque ibi rcquiem non
Iiatum, flendo et orando clamare ccepit ad sanctam habcret pra contractione manuum, conservae cjus
Mariam matrem Domini, et ad S. Afram, et ad san- nunciaverunt domina; suaj : illa vero praecepit,

ctum Udalricum, ut sibi aliquod consolationis supple- ut mane diluculo duceretur pro Iiberatione sua ad

mentum eveniret. In hac cum prolixe afflictionis sepulcrum sancti Udalrici. Cumque in itinere las-

tribulatione laboraret, subito ignotum conspexit ocu- sae, circa horam nonam in planicie Lechfeldici

lis lumen, et statim crucicula de viminibus facla, campi ad reficienda corpora consedissent, dolor

eumdem denotavit locum, et tunc laetus dcstinata coepit minui in manibus laborantis, ita ut, ante-

visitavit loca, gratias omnipotcnti Deo et sanctis ejus quam de ipso loco surgcrent, usui prioris recti-

agens pro perceptione luminis : cives autem de tudinis reddercntur. Quac tunc laetae pervenerunt
" al, Oberliau- Houerchusa *
, in eodem loco, ubi cruciculam mon- ad praedestinatum Iocum; et inde in civitatem ad
sen.
stratam invenerunt, majorem crucem pro signo po- ecclesiam sanctie Mariae genitricis Dei post Ve-

suerunt. spcram venientes, haec sicuti gesta sunt, nobis

414 Quodam tempore, cum populus undique con- annunciavcrunt, et laetae ad propria redierunt.

XXVI. curreret ad Augustam, in vigilia nalivitalis sanctae 117 Nobilis quaedam matrona de Hurgundio-
XXIX.
sul/mersus in-
Mariae, ut sanctum diem ibi solenniter celcbrarent; num provincia, dum decrevissct pergere ad Au-
Ctaudus
quaedam mulier inter alios cum pucrulo suo parvulo gustam civitalcm causa orationis, quemdara clau-
studuit et illuc venire, ut illum ad sepulcrum sancti dum eleemosynarium praecepit comitari secum,

Udalrici oblationibus ibi prreponderaret n pro

cum cujus caballum duobus ministris suis commenda-

sua sospitate.Cumque super pontem Vindicis car- vit, ut pedes ejus, sicuti mos est pcrgeulibus,

penlo superpositum puerulum cum aliis rebus ducere ferro munirent. Qui fraudulenter pedes caballi

voluisset, pro inajqualitate pontis carpenlo inclinato, cum clavis vulneraverunt, ne delator corum in

puerulus cecidit in amnem, qui pro nimia illuvie itinere actuum suorum pro fidelitate Domina! suae,

vehementer elevatus, universis, super eum meanti- sicut solitus erat, maneret. Dixeruntque claudo,
caballus tuus claudicat, et idco hic te necesse est
bus, exitium minilavil. Cumque mater tristissima, in
perniciem sui iu amnempost puerum caderc voluisset, rernanere. Quibus claudus respondens, dixii, quam-

comprehensa teneretur, po- vis caballus claudicet, tamen non consenlio hic
et vix a circumstantibus
festinaverunt me remanere; qui omnia potest Deus omnipotens,
puli in utraque parte fluminis in ripa

R etiam
Julii Tomus II.
 i3o VITA S. ULDARICI EP. AUGUSTANI CONF.
Kt MSS. etiam me valet, sicut sibi placet, ad loca perdu- tantium uudique populorum, saepissime manife-

cere destinata. Cumque cum aliis pergere coe- stat; indicans in istis locis in suis regionibus

pisset, sano et apto caballo ad Augustam perve- multa magnalia Dei per merita sancti Udalrici

nil. Cumque ibi ad sepulcrum sancli Udalrici facta, quorum vera cognitio nos propter nostras
dovotam orationem prolongarct, et firma fide pro necessilates ad ista loca veniendum incitavit. His
sospilate sua clcmentiam Dei iniploraret, in pra- auditis, eia nos, qui inquilini hujus ccclesiae su-
senlia mullorum, sanilali rcdditus est. Hoc vi- mus, et tanti Patroni faciem srepissime vidimus,
dentes prafali bomines, qui impedire iter ejus in et ejus doctrinam benedictionemque saepissime ac-
caballo voluerunl, ceciderunt terratenus, confilcn- cepimus, et in eo optima exempla conspeximus;
tes clericis ceterisque, qui in praesenlia aderant, et nunc in relributionem ejus bonorum operum
delicta sua, veniam postulantes, quod eum clau- assidua miracula et diversa signa in liberatione

duin impedire voluerunt, ne preveniret ad lncum, multorum videmus el audimus; cur non exper-
ubi Dominus per merila sancli Udalrici cum sa- giscimur, et taidium nostri desidii* non deponi- pro desidite

narc dignatus est. Et accepta pcenitentia, secuti mus? Eum vero de quo loquimur, quantum, Deo
sunt claudum sanatum, crucem portantem, utcr- donante, possumus, imitantes, ejus adjutorio iter

que saxum tantae raagnitndinis portans, quantum rectitudinis ineamus, per quod pervenire merea-
levarc potuit, usque in ecclesiam sanctae Dci ge- mur ad eum, qui in tribus personis in divinita-
nitricis Mariae, quaB est sita in civitate, ibiqne tis acqualitate, unus, incommulabilis, omnipotens
peccata sua lamentabantur mullum, cum lacrymis Deus permanet sine fine, in secula seculorum.
vcniam postulantes. Cumque boc signum in pra- Amen.
sentia omnium recitatnm fuisset; clerici, Te Deum
laudamus; et populi, Kyrie cleison cantantcs gra-
lias el laudes Deo referebant. ANNOTATA.
118 Quidam homo jevenis, cujnsdam filius Co-
milis, tiinta inflrmitate est detentus, ut nec in
infiritntx
leclo, nisi ii b aliis adminirulatiis, in ' nliud se a Ita dicitur, quiw sacrificalurorum humeris
vertere potuisset latus, nec cibura mullo tcmpore imponitur, vulgo amiclus.
valeret accipere, nisi paucis oblatis refocillaretur. b Videlur vox ista hic sumi pro vcste ex pan-
Cuni verp iinmani labore fatigaretur, a Qdeiibns no subtiliori, frocus seu floccus nominato, quia
suis in leclo ad sepulcrura sancti Udalrici dedu- ex floccis cowiponitur. Liltcra b,paullo inferius in
clus csl, oblationibiis olilalis lacrymahililcr ihi lextu est remorcnda, ut respondeat voci frocus.
misericordiam deprecatus est. Cumque eum in le- c In Bohemia videlicet.
cto ad sanctam Mariam portare ccepissent, in me- Boleslaum interpretatur Velserus, cognomento
d

dietate via coepil rogare portantes, ui deponere- Pium, Dvhemiw principem, cui Bokslaus cmcus
fi-
lur ail ambulandnm. Cuii non credentes, eum lius fuit. ii.rnr llrmma. Vide Dubravium lib. 6.

posse ambulare, noluerunt deponere. Ad poriam e Id est, cquus sarcinarius, Germanice saum-
vero civitatis iterum rogavit, ui deponeretur, di- rolz. Obserrat Velscrus ex Dubravio, JEnca sgl-
rriis si' posse ambulare, <|ui iterum ci non con- vio, Hist. Bohcm., ecclesias viginti condidisse ac
sensernnt. Ad gradus vero atrii cum
ecelesiae ditasse Boleslaum.

perveniret, in nomine Dei omnipotentis omnes in f l-iiit ca, Ilcmma, de qua, lit. d; quam distin-
commune flagitavit, ut, deposito lecto, eum am- gue ab alia Hemma, uxore Ludovici II, qum ex-

bulare dimitterent. lpsi vero in flde hsesitsrotes, primitur in donario, visi solito in ecclcsia Cathe-
petitioni ejus assensum non dederunt. Ule autem drali, Augusluna, hisce versibus notato.
cognovit inflrmitatem ab eo esse separatam, ei Ilanc zonam Regina nitens pulcherrima
virtutem nutu Dei concessam, exilivit de lectulo, Uemma,
ci inde strenuo gressu ad ecclesiam pervenit, ct Witgario tribuit, sacro spiramine plenum.
Gpiscopus de sospes ad propria rediit. Heec pauca preelibata mi- Cum enim Witgarius, Augustanus Episcopus, teste
muUiliitlinr
racula sufficiant stndiosis ad bona exempla lecto- Reginone, obierit anno 8S7 juxta Velserum (pro
oc varietate
*
miraoutorum. rilius, ila ul cliani lardis et scgnilms niniii nansii ijnu tiiitin iii etliiioneReginonis, alteriusmanurcpe-
•
pro nuuseie. fastidium noii inculcent. Quomodo si cirpero cun- g Id est Polonorum, quorum Dux Misico, al.
ctabeneficia adeuntibus ad sepulcrum sanctiUdal- Uichomo, Micsca, Miesco, et Miezislaus, ultimus
rici et inde rcvertcnlibus, vel juxta sepulcrnm liiiriuii hnjtis genlis, primus Christianam rcligio-
infirmis atque debiiibus a Deo concessa, sigillatim nriii iii cam
suasu uxoris sum Dubravim,
iutiilit,

ennmerare, nuUius adjutorio, nisi solius Dei, qni Boleslai (de quo supra lit. d) sororis. Obiit autem
omnia potest, possnm perflcere. ln tantum namqne 993 ex Dilmari lib. 4, Addit Vclserus, Polonicos
muluplicia sunt, ut sensibililas humanae agilitatis scriptores signare an. 999.
dinumerare ea non possit. Quia quibusflam, post h ita dicta Rhmtia recens, ab urbe sua prm-
vota devole peracla, illuc ciim oblationibus vcni- ci/ma Curia, rulgo Coire ; continens occidenta-
emli. slalim in larilms suis donatii suni; quibus- lem tantum partem Bhmtim proprim, et Grisonum
dam, in iiiucrc, adhuc Longe positis; qnibnsdam nomme appellatur.
illuc appropinquantibus; quibusdam illuc perveni- i Per eleemosynariam, hi c stipendiariam intellige,
enlibus; qnibusdani inde redciintibus; compendiose seu potius ram, cui eleemosgna dabatur; et con-
adimplcta sunt. Quoriim audilus bono rumore non firiiinltir iil c.r iiiim. 116 infra.
solum propinquas, vcrum eliam longe sitas re- k Abraliam, E. Frisingcnsis obiit an. 992. Vidc
giones advolavit, quod frequens fiequenlia adven- Ilundii Metropol. Salisb.

1 Cum
 1

DIE QUARTA JULII. 1 3

1 Cum Mabilionc per monasterium hic inlellige patris sui Hupaldi vobiit rovelari, in tertia vide- E * MSS -

ecclesiam S. Afrm, tunc clericis parentem, postea licet spccu murata, quae et minima et sub dua-
vero monachis Benedictinis ab anno WI2. bus superioribus erat. '

m Zaberna est capsa vel armariolum. Exempla 2 Cessatum est igitur usque ad diem S. Lau- quwrilur cor-
ptM Suncti
sunt apud Cangium. rentii, in quo ad praeceptum memorati Episcopi
n Cum oblalionibus praeponderare, est ceram of- vocato Praeposito S. Georgii et aliis religiosis, et
/erre ejusdem cum puerulo ponderis. clausis ecclcsiae januis inducti sunt biblii b et
o Monetpost Velserum Mahilio, ea, qum sequun- caementarii, confessione et flagellis c curati : per
tur, in duobus exemplaribus desiderari. totum igilur diem laboravcmnt ut locum mun-
,

darent, et lapides quadros admodum magnos de

illa magna profunditate ejicerent, et vix immi-
nente nocte opus complevcrunt. Quid ibi mira-
culi Dominus par merita sui Confessoris ostende-
APPENDIX rit, opcrae prctium scribere est. Cum lapidem
quadrum mirffl magnitudinis csementarii ad supe-
riora funihus traxissent, funibus ruptis, lapis ipse
Inventio et Translatio corporis S. Udalrici. ruit super quemdam bonae indolis adolcscentcm,
nomine Cunradum, in infcrioribus stantem, et

eum ita prostravit, ut jam non solum mortuum,

Ex edilione Velseri et Surii, cum Mss. sed etiam per membra et per articulos totum dis-

sipatum et confractum crederes. Heinricus ,

qui
codica collate,
tunc prior ccenobii erat, et alii religiosi, ad pe-

des sancti Udalrici in fovea stantes, et psalmis

operam dantes, mente consternati sunt, et omne

CAPUT I.
consilium penitus ab cis recessit. Porro viri, qui
in superioribus stabant, praecipites saltus in foveam

dederunt, ut jam non vivo corpori, ut spera-

bant, sed examini et colliso per membra, subve-

Corpus Sancti qucesitum et inventum non
nirent. Mira dicturus sum, avulso lapide adolescens
sine miraculis. quasi in extasi vivus invenitur, ac de terra sub-

latus sanus et incolumis, cnm pausare aliquantu-

lum juberetur, ipse indefessus ad opus rediit, el

mcerorem gaudio commutavit. Benedictus Deus,
XJLnno Dominicae Incarnationis mclxxxhi, Indic- qui est in secula.
Honasteria et e invenilur
horam nonam, 3 Ipsa die Episcopus solo pane et aqua con-
Hcclesia S. tione prima, xvi Kal. Julii, circa
lidalrici com- tentus, rei expectabat eventum. Immincnte autem
cum nimius esset aestus, fabrica quaedam, in valle
liuslis.
posita, vicinas domos, et inde omnes officinas, nocte purgatis omnibus, et aditu patcfacto ad se-

ecclesiam sancti Udalrici et pulcrum; vocatus venit cum paucis in ecclcsiam.

tandem claustrum et
redegit, Episcopus sacris vestibus indutus, cum magna re-
sanclae Afrae mira celeritate in favillas

proxima ccena nec panis ad victum super- verentia nudis pedibus dimissus est in foveam, et
ita ut
ibi stans super sanctum sepulcrum, oratu Prioris
esset , nec tugurium in quo proxima nocte frat-
,

per civitatem coenobii, sub anathemate interdixit, ne quis fur-

res, quiescerent. Dispersi ergo fratres,

vivere, tim de tantis quipiam subtraheret reliquiis. In-

prse nimia afflictione spiritus taedebat eos
ventum est igitur corpus sanctissimi Confessoris,
donec resumptis viribus, domicila cceperunt aedi-
super aurum et topazion pretiosum, cum quibusdam
flcare, in quibus ad divinum servitium et ad cul-
recepe- particulis pontilicalium induviarum, nccdum vetu-
tum religionis peragendum, se pro posse
trabibus state consumptarum, et in dextro latere ad caput,
runt. Scpulcrum etiam beati Udalrici
a sanctissimo pixis argentea, admodum nilens in sacello holo-
desuper condentibus confractum, et

quod serico, et in pixidc (ut quidam dicebant) sanguis

ipsius corpore vacuum, inventum est, nisi
Domini et alia sancta continebanlur. Inventa est
quatuor tabulae, sicut solent fieri in loculis mor-
etiam cistella serata, admodum magna, quae omnia
tuorum, aromaticum habentes odorem, ibidem re-
plena erant et referta reliquiis Sanctorum. Corpus
pertae sunt. Unde opinamur, quod in illis recon-
quando igitur beati Udalrici cum universis reliquiis ostro
ditum fuisset sacratissimum corpus ejus,
quod non est involutum, in gestatorio ligneo reclusum est, donec
a seculo decessit. Pro eo igitur,
aliud gestalorium cupreum ex toto flrmum lactum
inventum corpus ejus in sepulchro, dubietas magna
est, quo sanctissimiim corpus diligenter est re-
in
ccepit oriri, et moeror maximus tenuit animos
consilio Hartuigi conditum, pixide argentea ad caput posita cum
omnium. Ex praecepto autem et
ceteris rcliquiis. In ipso sepulcro Episcopus os
a Episcopi, quaesitum esl corpus bcati Udalrici

pene per duas septimanas, et inventa est specus quoddam de costa sancti Confessoris temere sur-
specus ripuit, et in frusto comminutum, indcccnter pro
murata quadris lapidibus, et sub illa, alia
Per omnia etiam ani-
reliquiis marsupio imposuit.
murata, minor tamen superiore, et utraque tamen
extitit, et quod
mo immutatus, valde infestus loco
erat vacua, quae res auxit dubietatem et mcero-
voluntaie com-
reliquiarum sancti Udalrici pro sua
rem, adeo ut plerique dicerent, corpus beati Udal- sanche
congregatione
loco non haberi. Tandem quando pla- pos existere non potuit,
rici in illo
vehementer renitentc, perseculionem ma-
Afra;
cuit sancto Confessori, in anniversaria nocte sancti
gnam
 : .

132 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONFESSORIS.

Ei Mss. nam adversus locum movit, undc et Dominus eum nientihus, non nisi interitum minarctur. Praedicta

eodcm anno d vita privavit, sicut in consequen- ergo mulier, a turba concurrente impulsa, cecidit
i
tihus patebit. de ponte, eo videlicet loco, quo fluvius profun-

4 Quidam Udalscalci famulus, Praepositi majoris dissimus ct vehementissimus erat. Mox omnium
Reliquiarum ecclesiae, qui postmodum Episcopus e factus est, clamor tollilur ad sidera, pedites et equites des-
surreptio in finem praestolantes. Sed
a quo et hoc ipsum, quod narramus, audivimus cendunt juxta alveum, rei
vnn
vidit beatum Udalricum in visu, quasi turbatum miro modo et dictu mirabile, ex virtute Altissimi
e
et ira commotum : Cui inquit; sancte Udalrice, et meritis sanclissimi Confessoris , a superiori

quid causae extitit, quod sic in mcerore et non ponte usque ad inferiorem (quibus interest fere

in vnltus tui hilaritate videris? Ad hasc bea- milliarii spatium) ipsa mulier deducta, ita sana

tus Udalricus; Super Episcopo illo, qui os de co- et incolumis in arcna quievit, ut nullum corporis
sta mea arroganter comminuit, et cum aliis reli- vel rerum, sed et sacrificii g, quod in manibus
quiis corporis mei temere et indigne egit, moveor, ferebat, pateretur dispendium. Testala est adve-

et movcbor, ct tamdin divinitati conquerar, donec nientibus, sibi beatum Udalricum in aquis visum,

ipse pcenas cxsolvet. Non multo post, cum sanus se suaque usque ad littus deduxisse. Interea tota

et incolumis csset, subiio arreptus febribus, iiilra pene ruit civitas ad spectaculum, mulieremque
paucos dics defunclus est : et jjosI mortem viris primo cum laudibus ad sanctum deducunt Udal-
religiosis saepius apparuit, exponens quali judicio ricum, deindo ad matricem ecclesiam henedicen-
subderetur, et qiiilms tormenlis allieeretur, pro tes Deum, qui est gloriosus in Sanctis suis.

eo, quod in sanclum Udalrirum peccavit, et lo- 8 Circa tumulum venerandi Patris credi non po- Frequenlia
infirmorum
cum ipsius ac fratres saepius infestavit, frequen- test quanti infirmi, quanti praecipue energumeni
ad sepuhrum
tcr monens et rogans, ut ah ipsis indulgenliaui jacuerint, ita ut aliquod suae miseriae remedium E
consequi posset. Qui fratrcs, iniuiiu misericordise, censequi possent. Nam si universa velim stylo

sicut pro inimicis juhernur orare, siepius veniam perstringere, quae per merita beati Udalrici fre-
oplanl, et pro ipso preces fiindunt. quenlcr Dominus operatur, nimietas forte pareret

5 Lihet ctiam inserere, quod PrSBposito sancti fastidium, quia numquam deerit copia narrandi,
Georgii in ipsa inventione corporis sanclissimi, ut scmper enim illius sepulcrum novis mirabilibus
nh/ui' altero
pwnita. ipse nohis lestatus est, accidit. Dum sibi ignotum fcecundatur, ncc deest gratiae impertitor, si adest

fores in adjuiorio et testimonio esse praedictai in-

exquisilor in veritate. Illa ergo tantum, quae vi-
venlioni sanrti Confessoris, oiiini ilcsiilerio acstua- dcntur in publico celebrari, posteritati commen-
bat, ut majorem digitum pedis pjo quodam sub- danda sunt, ne, ut diximus, offensam ta>dii in-

traheret furto, ot fratres sui, eodem desiderio curramus.

hiboranles, sacculum holosericum, in quo recon- 9 Catervatim per singqlos dies ecclesiam beati Bcemdniam
liberatur.
dcret casdem reliquias, sibi preestabant. Igitur di- Udalrici populorum turmis adeunlibus, homines
missus in foveam el ruinani pnssus, suuin arti- variis languorihus detenti, pariter cum illis infe-

culum in pollice pcdis, secundum quod ipse sancto runtur. Ex illis ergo quaedam mulier arreptitia,
Udalrico volnit furto subtrahere, magnum |i;issns eum prolixae orationi ferventius intenderet, sopore
dolorem confregit, nnde ipse nodie, sicut asserit, dcprimitur, cruorque de naribus prorupit. Ille igi-

dehililatus cst. Marsupium etiam, qnod habuit, tur ab initio homicida, ostendit se ipsum esse,
clam collo dependens, palam amisit, undc adco qui primo suasit terram fraterno sanguine pollui

verecnndatus cst, quod pene doloris ohliius est. neque enim bic sine sanguinis effusione a plas-
6 Non sunt tamen frandati a desiderio suo idcm mnte Dei recessit. Evigilans autem mulier, clamare
Prspositus et venerabiles sui fratres; qnia de sa- nititur, sed vox ejus quadam secreto dolore inter-

crosanctis cineribus, et dentem unum fratres cce- cipilur. Accurruiit igitur turbae-, jamque murituram
Concursus ud
reliquiat. nohii sancti Udalrici pro reliquiis contulerunt. sestimant, sed subito per merita B. Udalrici ab
Interim longe lalequc fania percrebuit, corpus omni molestia corporis et animae liberatam con-
sancti Udalrici inventum, et cccpcrunt exstruere spiciunt. Mirantur itaque potcntiam Confessoris
et dedicare ecclesias ct altaria in honore ipsius, beatissimi, quam specialiter adversus immundos
quihus ctiam de sacrosanctis reliquiis ,
quantum spiritus exercet, quoniam et ipsi meritis ejus se
ausi sunt prmdicti fratrcs coenobii, intuitu chari- vehemenler proclamant. Istum credimus et
aflligi

tatis dispcrtiti sunt. Concursus etiam tam de lon- speramus nostris subvenire animabus contra spiri-
ginquis quam de vicinis locis tantus factus est, tuales nequitias, cum corruptihile hoc carnis de-
ut dictu sit incredibile /. Prater illa etiam, quee posuerimus indumentum. Verum ut talis nostra
in occulto facta sunt miracula pcr inerila sanc- spes augealur, aliquid de hujuscemodi rebus bre-
tissimi Confessoris, quornm non est sestimatio; viter intimare curabimus.

plurima sunt, qtuv in publico sont celebrata, quo-

rum aliqua digna duximus pagina; commendarc.
7 In vigilia Assumptionis sanctas Dei geniliicis
Mulier, «n Mait.e, dum diversi sexus, setatis et conditionis ANNOTATA.
aquas demer- honiines in ecclcsiam sancti Udalrici confluerent,
sa, non sub-
mulier qiucdam cx rcgione Noricorum, sacrilicium
mersa.
sancto Confessori ohlatura venit in ponlem Lyci, a Sedere ccepit 4167, desiit 1184, teste Bruschio.
qui tunc temporis adeo succrevcrat, et ab alveo b Biblius hic videtur significare latomum,
vel
suo tam valida inundatione se dilluderat, ut om- eum, qui hijndcs loco movet. Biblia enim denotant
nihus sive hominibus sive jumcntis in ipso ve- machinam beUicam jaculatoriam. Huic /ortasse bi-

blius
 DIE QUARTA JULII. i33
blius, dicitur ille, qui simili instrumcnto lapides et postmodum croeei coloris, et de circnlo aquilam Ex mss.
eruit, ut suadel textus. magnarum alarum in partes orientis propcrantcm.

c Edilus habet, confessione et poenitentia; quibus Sed quid boc fuerit, nobis non licct definire : vide-
nempe peccata sua expiaverant , antequam opus rint ipsi, qui merita R. Udalrici vilipendunt, quantus

aggrederentur. apud Deum habeatur, cujus cineribus talis honor

d Anno nimirum vertente, inquit Velserus. caelitus defertur.

e Electus xxvi Januarii 118i, obiit Kal. Julii 18 Judicia tua abyssus multa, o clementissime p.«oi. «5

anno 1202, ut Bruschius in Epp. Augustanis. Deus, et quis agnoscet ea ? Tbi humana excluditur
i Suspicatur Vclseru», hmc recentioraesseaddita prudentia , ubi divina sapientia omnem crcaturam
superiori scriptioni; observans, in Ms. codice ineffabili et incomprehensibili gubernat prudentia.
nullum secutum fuisse miraculum; in edito autem, Sunt enim qiuedam indicia sive dispensationes di-

secuta; cum illa, qum supra, vitm incerti auctoris vinai, humanis sensibus abscondto, cl quamvis
subjccta sunt, tum alia quoque intermixta, qum occults, tamen nulli dubium, quin justa;, unde
huc adscripsisse se dicit; et varie hinc inde col- magis laudari, quam temere , imn periculose, inve-
lecta non eodem tempore scripta videnlur. stigari debcnt. Haoe autcm idco praslibavimus, quia

g Sacrificium, pro votis, Sancto offerendis. narraturi sumus rem mirandam, rcm stupcndam.
rem inauditam nostris temporibus, in qua illud

Prophctae potest agnosci, lerribilis Dominus in con-

siliis super filios hominum.
CAPUT II. 13 Erat in pago, Riedlingen d, dicto, quacdam
Puella bis a
puella,
r quae sub aestivo tempore,
1 r ut mos est rustico
1
diaboto arre-
rum, ad colligendam mentam, montes sylvasque J)(a> bis libe .

Recensentur alia quwdam miracula. peliit. Habebat autcm incomitatu plerosque servulos rata.

etancillas, prsBdicttB rci gralia secum conviantes. Et K

ecce vir quidam nudus, ac toto corpore niger, hor-
rendusque aspectu, ut nihil aliud videretur nisi
Ditnioniacus
E rat in
rs pago, Uttenbura dicto, temporibus felicis diabolus, de proxima egreditur sylva, pileum capite
memoria: Ruperti a Abbatis, quidam daemoniacus, gestans. Qui ex omnibus arripiens per capillos me-
qui universa fratrum commissa in eodem loco com- moratam puellam, iter unde vcnit, rcpedavit. Al
manenlium ,
quodam occulto Dei judicio praedicto illa prae magnitudine doloris incurrens obhvionem
Abbati rovelabat : siquidem et ipse Abbas quadam menlis, dum nesciret, quid faceret, tandem misera-
potenli virtute imperabat daemonibus. Quadam ergo tione divina recordatur, quod mancipium csset

die, dum praedictus daemoniacus mitius se haberet, R. Udalrici, et hac solummodo voce proclamat :

et altera die juxta solitum torqueretur, ille beatus sancte Udalrice ! Tum ferusductor, heu me 1 inquit,

Abbas, ubi heri fuerit, percunctabatur. At ille, in quoniam ad invocationem tanti nominis, furorem in
orientalem, inquit, regionem properavimus, quem- te meum minime valeo exercere. Haec dixit, et relicta

dam de corpore exeuntem, et innumeris obrutum puella nusquam comparuit. quanta beatissimi

flagitiis, excipere volentes, sed Udalricus Augnstensis praesulis Udalrici sanctitas, ad cujus invocationem

Vitus b Lucanus, qui discurrunt per nominis ita nequitifc contremiscunt spiritualcs! Ilic
h Antistes et
magnum nobis impedimcntum in est tui laboris fructus, clccte Dci palmes, Udalrice,
omnem terram,
mona- quoniam mansisti in vite, quae cst Christus, undc
acquirendis animabus facientes; etiam hunc,
et opera, quaj ipse fecit et tu facis.
Et quia honor
chali habitu per quemdam rcligiosum investientes,

nostrse subtraxerunt potestati. Hoc, quiapie credenti uus redundat ad Dominum, quid in pradiclo mi-
nihil obest, sed magis fidem et spem in Deum et raculo egeris, plenius exequemur. Igitur mcmorata I'

uno puella ad domum reversa, illo quidem dic nil moles.

ejus auget; in fine signorum, quas et
c Sanctum est aliena, tcrtia
vero die locuta
eodem anno Dominicae Incarnationis mcxlv facla tiae pertulit, altera
sunt judicia,
sunt, annotavimus ;
quia et ipsum veraci relatione die a daemone ccepit vexari. Ecce haec
agnovimus. De quaj superius diximus inscrutabilia. Quis cnim inde
ab iis, quae audierant et viderant,
itcrato
iis ergo, quee dicta vel dicenda sunt, nullus dubietatis audeat disputare, quod puella pridem erepta,
ergo
anfractus cuiquam in corde resideat, quoniam auditus in potestatem damonis cessit ? Ad sepulcrum
Udalrici festinato deducitur, ut subveniat
et visus nos minime fefellit. beati
miscricorditcr liberavit.
11 Libet etiam huic operi inserere, quod uno miserae, quam et antea
cum
Ubi dum sero cogeretur tcmplum
egredi, illa
mutieres dua dictum illorum, quando tantae virtutes ad sepulcrum
spiritibus im- duEe mulieres, a spiritibus magna animi contritione caput sub pallium altaris
B uda irj c ; fac ta3 sunt,
hbe ~
ultra solitum confusis clamoribus occultans, non cgrediar, inquit, donec misericordiam
raniw. immundis afflictaj,
protinus per auras, instar
ecclesiam replebant : unde colligi poterat, quod R. Udalrici experiar. Et
cujusdam borrendi spiraminis egrcssus est humani ,
attentius
ipsarum redemptio inslabat. Etenim turbis
generis inimicus.
orationivacantibus, sonitus c, qualem supra designa- solennis gra-
exori- 14 Alia nuoque miracula quam plurima, circa
vimus, duabus vicibus circa laquearia templi liurum actio.
eripiuntur. hos dies facta perhibentur, quae ldco calamo non
tur, et mulieres a maligno possessore non
sunt illustrata, quia certiori adstipulatione illa
Interea talis timor ac trefltor omnes in ecclesia con-
clerus et populus Augusleusis
agnovimus. Igitur
sistentes obtinuit, ut dictu sit incredibile.Porro extra
ecclesia cum crucibus ct lctanns,
exiit a matrice
ecclesiam manentibus, mirabilc visumestprodigium. Christo,
salvatori nostro Jesu
ad referundum grates
Cernebant namque supra tumbam Confessoris Chrisli Udalrico. Testati sunt
et ejus almifico confessori
rubei,
quasi circulum apertum, circulum videlicet
•
autem
 i3 4 VITA S. UDALRICI EP. AUGUSTANI CONF.
Ex Mss. antem Augustana; civitatis scniores ,
processionem Bedemploris. Nec mora, urgentibus meritis beatis-
se talem nunquam vidisse, vcl auditu didicisse, in simi Anlistitis, exeunt daomonia, et omnes in'com-

qua tanta cleri ac populi niullitudo convenerit. mune grates refernnt Salvatori. Calumnientur nunc,

Verum congrogatio sanctie Afra; obviam illis proccs- si possunt, ScribiB et Pharisrei, quod Jesus in Beel-

sit cum decenti apparatu; pariterque intrant eccle- zebub, principc dscmoniorum , ejiciat daemonia, et

siam, et sic tota illa dies in Dei laudibus cxpendi- viderint; in qua potestate servus ejus beatissimus
tur. Udahicus, trabea carnis absolutas, hsec ejecerit.
15 Anno e Dominica: Incarnationis mcxliv, prae- 20 Nam ut magis erubescant infideles, eadem die duffl ilem c(B-

sidente Udalscalco f, ccclesia beatorum

Abbate illuminatse sunt du» mulieres, quarum una caeca «8,
Miracula alia quod a seculo
Udalrici et Afra; multis divinai gratia; illustrata est fuerat a nativitate. Causabantur enim,

bencficiis, pro quibus teslimonio non eget nostri non esset auditum, quia quis aperuerit oculos caeci

styli ofScium, diim non SOlum Augustensisprovincia;, nati, nisi Christus : Udalricus hoc potuit, potuit

sed et totius Germaniae populi, qui supersunt nostra autem pcr Christum. Altera die, duae mulieres a
aliw duce d<e-
actatis, borum mcmincrint. Dc illis crgo pauca nar- malignis spiritibus obsessao, sepulcrum confessoris moniacce,

rabimus, ut omnes novcrint, quam sacer sit iste Cbristi expetunt una fide parique devolione. Et

locus, in quo tantai virtutes exuberant. ecce, juxta fidem ipsarum actum est, nam miseri-

16 Inter catcrvas bominiim, ex diversis regioni- cordia Bcdemptoris per meritum alumni sui Udal-

Clauda, bus ad memoriam vencrandi patris Udalrici con- rici, et illas a potcstale spirituum immundorum eri-

lluentium, clauda quaedam alTuit paupcrcula, quae puit, et vasa munda Spiritui sancto effecit. Erat
recto incessu carebat, et vix baculi sustcntaculo autcm una illarum de oppido, quod vulgo Bobingen;
iter aliquo modo carpcbal. Haec fere totius diei allera de vico, qui Silembach vocalur. Et mirum
spatium, spe recuperanda: salutis juxla mausolcum in modum, dum una ex eis liberatur, inauditus fra-

B. Udalrici sola decumbebat : sole autem jam ad gor circa tabulas ecclesiae generatur, omnesque
occasum vergente, cum omnes limcn templi coge- intra septa templi consistentes , nimio timore per-
rentnr egredi, IUa quasi frustranda foret pairocinio cclluntur. Judicium hoc miseriae, imo nequitiae suae

l!. Udalrici, ingemiscens, quid faceret, ignorabat. dederunt spiritus nequam, qui dum nocere moliun-
Tandem altiori nsa concilio, baculum arripit acriter, tur, et cum in pcenis hominum delectentur, ipsi sine
et in gyro tumbara Confessoris Christi peragrat, intermissione cruciantur, vinculis igneis reservandi
quasi lanti mercedem laboris exoptans. Vincit ergo in diemmagni judicii Dei.

clemcntissimum Codfessorem magna fides mulier- 21 Coutulit denique mira Dei providentia per febricitantes,
culae, et protinus sanitatem integerrimam consecuta Sancti sui merita et aliud aegris medicamen ac rabido
corpori-
viorsu labo-
est. bus. Nam graviter febribus laborantes, a rabidisque
rantes
17 Extitit qusedam mulier de Dachosen, a maligno offensi canibus, si ex calice, qui in sarcopliago supra
orreplitia, spiriiu nimium fatigata, quss cum vicinis ad cccle- sacrum divi Patroni pectusculum inventus est, de-
siam lt. Ddalrici veniens, tota die illa voces dabat vote biberint, sanctum Udalricum cordialiter orave-
ineptas, Certum enim hahebat, qui voccs pcr illam rint, misericorditer eis sanitatis graliam conferri
emittebat, quod cum magno tormcnto ab obsessa consuetum est. Nec non peregrinari volentibus tu-
propellendus foret. Maximum namque tormentum tamen utriusquc hominis collatum multoties comper-
spiritus iiimiumli patiuntur, cum eos deserere co- tum est. et parturien-
tes, liberan-
gunlur, quorum vexatione pascuntur. Igitur evoluto 22 Postremo et miseris mulierculis, partu labo- tur.
magno diei spatio, mulier arreptitia per merita B. rantibus, remedium sanctum conferre PraBsulem,
Udalrici salvatur, etgratesei referuntur, qui sanat exploratum est saspissime. Ea;dem namque lethifere
conlritos corde, el alligal conlritiones corum. pariendo deficicnles, ac omni humano destituta;
18 Erat languidus in civitate Augusta, qui non auxilio,moxutpra;dictoexcalice biberint,seu vinum
tnnguidus. potuit venire de domo, nisi portaretur in gestatorio, calici prius infusum acceperint, henigne tantis a
inflrmitatis exigente molestia. iiie adecclesiam beati periculis libcrantur. Atque cum varias propter
Udalrici delatus, ante sepulcrum ipsius in modum causas secundina pellicula non exeundo paturientes
crucis, sub spe, qusa non confundit, exponitur. In- dire suppresserit, etad mortales coangustaverit mo-
terim, ipso orante pro incommodo, quo laborabat, leslias,eodem potu misericorditer curantur, et omni
adest virlus divina, etobtinentibus meritis beatissimi incolumitati illico restituuntur. Concessum est deni-
Prasulis, in momciilo csl sanitati restitutus. Surgit que huic sancto Pontifici et alia quam maxima a
denique >'i repentinara tn semetipso virtutem ad- Dco praerogativa, contra offensivos glirium ineursus.
mirans benedixit Deum, qui in Sanctis suis est In toto namque territorio, quod inter Vindam et
mirabilis. Lycum fluvios silum est, nullum umquam vivum
I".) Superveneral oniversali ecclesia: venerajnda permanere posse, manifestissime comprobatum est,
iua mulieres dies Cathedrae sancti Petri, in qua utriusque sexus quod meritis gloriosi Pontificis impetratum esse, nulli
innlir,
ct setatis ad ecclesiam B. Udalrici innumerabiles sit dubium. Ssopius enima nonnulliscuriosis, Sancti
iiTiiunt turbs, miraculorum gloria invitatss. Erat potius tentatoiihus, experientia inventura
est, ut
cniin <piasi commercium nundinarum per integrum quam cito ultra prssfatos deportati fuere fluvios,
fere annun in civitate Augusta, undique adventan- illico fuisse mortuos, ct hoc in toto communi
ter-
tibus populis, propter famam miraculorum, quaa ritorio.
fines toiius Gallisa ci [talise resperserat. In prasfata 25 Est vero et alia, quasi miraculosa
contra prae- Pulsi et ene-
itaque die ad memoriam Confessoris Christi, veniunt dictos subventio glires, in toto cti glyres.
pene orbe promulgata
du:c mulieres, quarum singulsa a muto vexahantur
g. Terra namque [quajsancti Udalrici dici consue-
duimonio, ct pro illis enixius turbffi invocant gratiam vit) in qua sanctum ejus corpus mediantibus sacris

vestibus
 :

DIE QUARTA JULII. i35

vestibus, quae omnes inconsumptae, omnique sine Dominum suum in rei memoriam ibidem ecclesiam E * Mss.
De lerra S.
cum
laesione eo inventae fuerunt, humalum fuit ; si pulcram in honorem dicti Sancti construxerit.
idalricicon-
tra glires.
cui fidelium donala, ab eoque digne, ut Sanctorum 28 IInjus hisioriee veritas ulterius confirmari l uod H cm -
Dei reliquias decet, venerata /in " a( '"'-
fuerit, mox omnes, potest ex Historia Erphesfordensianonymi scripto-
acsipestem fugientes, habilationem relinquunt, et ris de
Landgraviis Thurinyim cap. 15, in hmc verba
eidem nequaquam deinceps appropinquare auilent. Anno Domini mlxx, Archiepiscopus Bremensis, frater
Haec toties ubique terrarum vera esse inventa sunt, Friderici, Comitis Palatini Saxonias, interfecti a
ut numerum excedere videantur. Nonnumquam etiam Ludovico, Coraite ThuringiaB, etalii cognati ctamici,
complures proprias reliuquere voluerunt habila- super morte ejus dolentes, querelas Regi llomano-
tiones, seu igni cremare, propter maximam pra- rum Ileinrico IV de Ludovico Comite Thuringiae of-
dictorum infestinationem animalium, qui, prano- ferunt; qui jussu Regis per insidias captus, incastro
minata acquisita terra, devote eam veneranles, Gebichcnstein ahsque mancipatione cippi per bien-
auxilium Dei omnipotentis per meritum sui Confes- nium custoditur et detentus est. Ibique interemptus
soris impetralum sensere, adeo ut, eorum deinceps fuisset, si non suffragiis B. Udalrici [evasisset] cui
nullus approximare audere visus sit domibus. Nec voluit basilicam ajdificare in Sangirhausen, civitate
non aliquando tanla corum multitudo mortua est fratris sui Beringeri. Nam audiens, se non posse
inventa, utte lectorem, si in hoc veritatem proferre evaderemortem.per famulum scilicet, qui Episcopum
conarer, incredulum reddere timerem. Ad hanc respexit, ordinavit, ut duos cquos certa hora prope
vero impetrandam gratiam, plurimum profecit, cum Salam fluvium adduceret. Qui cum vidit cxpletum,
quis se, solum per vitam suam, annali obligavit pcr famulum, mox de coenaculo cjusdem castri se
censu, ac elecmosynas aliaque pia opera, in laudem ipsum cum vcste ampla, qua fuit indutus, vento
et honorem sancti Pontificis est largitus. Nec tamen intrante, in Salam pnecipitavit, et sic liberatus
aliquem moveat, non semper, nec omnibus eam-
si discessit.

dem largiatur Omnipotens subventionem. Nonnum-

quam enim possessas semel non derelinquere vi-

dentur mansiones, quod ex occultis talium hominum ANNOTATA.

demeritis, vel ex divina sic disponente pr.aviden.tia
evenire credendum Ncc mirum
est. nec Sancto ,

dcbet esse detractivum, cum non omnesapudaliorum a Bruschius de Monast. Germ. Iiunc Sanctum
sepulcra sanctorum et locasanari videmus, nec omnia vocat, et electum dicit anno 1104, mortuum 1145,
inde tolli morborum genera, sed his tantum prosstari mtatis anno 120. Vbi dc illo plura. Apud Mabilio-
incolumitatem, qui bonis operibus se dignos reddi- «e/» in Annal. Bened. lom. V pag. 47% vocatur
derunt. Nulli igitur inde delrahendi sumenda est Robertus seu Rupertus, vir eximia; sanctimoniaa.
occasio, si frivole judicantis non vult incurrere cen- b Ferunt Acta SS. Viti et Sociorum, corpora
suram. eorum in Lucania essc condita a Florentia ad flu-
26 Alque hmc quidem sunt ex edito codice a vium Silarum, in loco, qui dicilur Marianus. Vide
Addilur mt- Velsero rulgata, alque apud Surium itnpressamira- tom. II Junii,pag. 1015. Aniiquiores el probatiores
raculis jain cula. Porro mone.t idem Velserus, pleraque exprio- Martgrologi, Pugiles hosce Sicilim adscribunt,
pmlalis
ribus illis, qum vitm prmgressm incerti Auctoris nulla de Lucania facta mentione. Consule Obser-
subnexa sunt, inlermixta iis fuisse, sed peroerso vatwnem Sollerii ad Marlyrologium Vsuardinum
ordine sibi ea iterare non placuisse. Facere non die xv Junii.

possum, quin huc ex Velscro, tamquam epimetri c Notat Velserus hic, multis indiciis fieri crcdi-
loco, transscribam miraculum umim ex Chronico bilc, ordinem in his miraculis cssc pcrturbatum;
Pauli Langii, Monachi Bo:aviensis, edito apud atque istud credit collocandiun infra, num. 20;
Joannem Pistorium inter illustres Gcrmanim Iiisto- in quo fragoris hujusmodi fit mentio.

ricos veteres, narralionis materiem prmgrcdienle d Est Ridlingen in Sueria ad Danubium propc
hac inscriptione : ExChronicisDoringorumexcerpta, Wcrtam. Pagus alius, vulgo Riedlingen jacet apud
habeturque ibi pag. 775. eumdem Danuliiiiiii. leueis aliquot ab Vlma.

21 Anno Domini mlxv Luduicus Saltator h, filius e Monet Velserus, apparere hie esse principium

aliud miracu .
Luduici cum barba i, secundus Comes Doringorum, allerius commentatiouis.
him .
interfecit Fridericum Comitem Palatinum, fundalorem f Ponit Bruschius de Monast., clectioncm ejus
h obitum H5i, cum elmjin.
monasterii Gosetzen, qui habitabal in castro Schip- 1126,

plitz, propter uxorem suam venustissimam, quam g lnler alia hujusce generis, in historiis Sancto-
amabat, Adelheidam. Deinde aliquibus interjectis rum obvia. illud imprimis sitigulare, quod de S.
de pcrnitcnlia dictorum Ludovici et Adelheidm, Hieremiiv sepulcro rcfert Marlgrologium Roma-
aliisque, num; ad quod sepulcrum (ideles (utrefert S. Epi-
quam et poslea matrimonio sibijunxerat,
Ceterum, pbaniusj supplicare consueverunt, indeque sumpto
qum omitto brevitatis causa, sie pergit :
cur Luduicus Sallator nuncupctur, causam dicunt, pulvere, aspidum morsibus medentur.

quod instanlia Adelberti, Archiprssulis Bremensis h Natus estjuxta Clironicon Langii anno 1040.
qui occisi germanus fuerat, ipse Luduicus captus sit, Topographia monasterii Gositzensis, lesle eodem
et ab Henrico Imperatore, in castro Gibelslein, in Langio, rult, hunc fuissc non Fridericum senio-
turri quadam biennio custodiae mancipatus, tandem rem, el fundalorcm istius loci, sed rjus filium.
semel ob recreationem ad suporiora turris positus, i Ita dictus, quia longam barbam nutriebat,
Historia Erphesfordensi de Landgraciis
Thu-
volo S. Udalrico facto, per fenestram in Salam usque teste

ringim apud Pistorium, cap. /2.

saltaverit, indeque enatans, in Sangerliausen veniens,

DE
 ; :

[36 VITA S. UDALRICI. EP. AUGUSTANI CONF.

DE S.PROCOPIO ABBATE CONFESS.

PRAG.E IN BOHEMIA
J. P. COMMENTARIUS PILEVIUS

§ I. Cultus sacer, reliquise, translalio, dies annuae festivitas ac mortis.

loriosus Christi Confessor Abbas Proco- ecclesia, ct regnum illo defgnsionis memnro fortius

pius , non Martyr (qualis a Menardo defenderetur. Alque hmc quidem de S. Procopii

perperam vocatur in suo Marlyroloyio, cuitu. Ad reliquias ejus ac vcnerabile corporis de- C ,- MS reliquiw
Kal. Aprilis) a Greveno ita anunliatw : positum, quod attinet; jam tum ex incidcnti, ut ac translatio,
Cuttus sacer jn Bohemla g, Procopli abbalis et Confessoris. Gre- vocanl; nonnulla de hoc aryumento prwlibavimus
ex. llarlyrolo
veno consonat edilio Lubeco-Coloniensis eodem die, ratione cultus sacri. Praidicta aliquantulum illu-
giis
de qua vidc prmfationem Martyroloyii Usuardini. slrari poterunt ex iis, qum ex prasfato Cruyerio
Inter festa propria archidimccsis Pragensii, annua subnectimus. Locutus iyitur de brachio paucula,
S. Procopii memoria recolitur solcnni ritu duplicis qum cilavimus, sic dcinde pergit, in hmc verba :

primai classis cum Octava, adjcclaibidem hacpro- Ceterum rcliquum corpus remansit Sazava) in templo
r pria oratione : Plenain in nobis, ajterne Salvalor, monasterii, ac perrexit ingentibus miraculis ibidem E
tuae virtutis operare medelam, ut qui preeclara B. coruscare. Aliquorum in suo Chronico recordatur
Procopii, Confessoris lui, merita veneramur, ipsius Hagecus, adjiitus utique veterrima Legenda. Sed
acljuti sulTrngiis, a cunctis animarum nostrarum lan- abbreviavit se circa heec prodigia manus Dei sub
guoribus liberemur. Subscquuntur lectioncs pro- Zifskiana dislurbia, imprimis ob ha^resim, deinde
prim, quas huc transcribere non duco operm etiam ob barbariem, quam in hanc ipsam ecclesiam
pretium. Easdem Bohcmim sanclm inseruit Bohu- ac accolas Benedictinos.ferro ac flamma exercuerunt
slaus Balbinus noster. hairetici Boliemi. Abinde tamen annis clx et ultra,

2 Porro in diweesj Olmuoensi S. Procopius cele~ inhonorum quamvis,sacrum cadaver Sazavse quietem
cclebris ejus bratur ritu duplici. Veneralio ejus per reynum continuavit donec illud Marlinus II Archiepiscopus
:

mcmoria in Bohemim lonye laleque estpervulqata, adeo quidcni, levandum e veteri tumulo judicavit, et Rudolphus,
llolicmia . , , . ,, ,, .
.
ut laudatus mo.i: Balbinus scnpserit sequentia ad paris numeri Ceesar et Rex, ad omnes Sanctos in
prmscns inslilutum : Multffl per Bohemiam ecclesiae regium saccllum transferri imperavit. Contigit prima
S. Procopii nomine appellantur. Colebris cst in disturbatio sub annum Domini mccccxxi probabilitef.
minore urbc Pragcnsi, (|uam in suo nomine dedicari Altcrius translationis nempe solennitatem vidit ad
S. Procopius per quietcm, Sulislao et Donromilss finem suum prjelapsum seculum.
conjugibus anno nccxni apparens, jussit, ab ejus Josephus Dictrich; monasterii B. V. ossiculum
4 R. P. F.
domus Iiminc Pragam csse vocatam, et primam banc Einzidlensis apud Tigurinos Monachus professus, °<ioriferum.
domum Pragee siciissc afflrmans. Eam igitur domum iitteris mense Oclobri, anno 1673 dalis, inter alias,
in ecclesiam pii conjuges converterc, et Daniel II, quas pro Sanclis submisit, observationes, de S.
Episcopus Tragcnsis, Przemylao Ottogaro I Rege Procopii particula ita meminii Die
: i Aprilis cele-
cum proceribus prsBsente consecravit. Ejus sacrum bramus festum S.Procopii abbatis, Ordinis S. Bene-
C corpus in ccenobio Sa/.avensi, quod tuni r.iros aut dicli, de quo et Bucelinus agit, de quo habemus ossi-
nullos habcbat cultores.delitescens, aiinn mdlxxxviii, culum unius palmi longitudine, quod semper
circiler
xxviii Maii Prngain translatuni esl. Inlulil in liiinn- spirat supernaturalem suavissimum odorem,
ab iis
lum in ecclcsia collegiata oniniuni Sanctorum in arce solum perceptum, quorum conscientias non accusat
Pragensi Maiiiims, Archiepiscopus Pragensis, solen- mortale peccatum, quod probavit longa experientia,
nibus cerimoniis, praisente Rudolpho secundo Lmpe- et pcregrinorum in hoc fideni facientium confessio.
ratore cuni Dumerosissima procerum corona. Sed Esl nos penes, typis cusus
anno 1679, CatalogusSS.
jam ante aliquol secula s. Procopii solennesreliquias Beliquiarum Carlsteinensium, qum a Carolo IV,
habebal ecclesia mctropolilana Pragensis unde in patre patrim, magno sludio, nec
:
minore pietatis
ejus Martyrologio sic leginuis : yuarto Nonas Julii zclo, conquisilm, etinarccrcgia Carlsteina, sacello
canonizatio s. Procopii abbatis et confessoris, patroni S. Crucis, seu rcyim coronm, pcr duo et amplius se-
regui Bohemiffl, mirae sanctitatis viri cujus brachium cu la reconditm, ac demum
;
anno 1645, die xx Auyusli,
habetur in ecclcsia Pragensi. Iiu Illc. ex mandato Ferdinandi mcmorim ad
III gloriosm
3 Crugerim noster in opere, quod inscribitur sanctam MelropolilanamPragensem ecclesiam tran-
lamquam Pa- Pulveres sacri, ad diem i\ .iulii, occasione canoni- slatm, in saccllo S. Wenceslai, ad altarc inajus,
Ironi:
in
sationis S. Procopii, aqua in pertexendis ejusdem arcaclcgantissimioperis,eoordine,quo hic expri.
Sancti prwconiis cxonliiim dueit, sic loquitur nuhir, asscrvantur : sequuntur suo quwqueordine
Ab ea porro canonizatione cojptus est solcnnius col. reliqui», aii/ur in capsula ossea memoratur conti-
inBohemia, tamquam unrrersalis regni patronus, el neri prmtcr alias aliorum Sanctorum partes insi-
ejusdem brachium Pragensi tum tantum Cathedrali gnes, pars quoque insigms S.Procopii abbatis.
In
ecclesia; extradilum est a Benedictinis, ut velut alia classe prwlibali cataloyi
fil menlio dc brachio
augusto pignore toti orbi stiiclius obligaretur illa S. Procopii, an hujus nostri, an alterius non diiino.

ii Sed
 ;

DIE QUINTA JULII. i3 7

A 5 Sednunc ad miracula, quibus Sanctus noster, probabili excidio ac gentem Bohemam Auctobs
"ra"a"
la
^' tam
oratio.
**""*' ouam mort ^
Sunt enimvero numeromulta, ac dignitate
claruit, progrediatur eliberavit.
occisione,
Nempe perieramus, numero nimis impa- J -
p -

res; et licet Ottogarus victor plerumque et trium-

prmstantia, prout intelligi dabitur e vita, in
qua phator duceret, tamen occidissemus : ducenta prope
postmodum sigillatim ea proferemxis. Apposite millia barbari excesserant, nostre vix xx millia nu-
Trithemius libro 3 de Viris illustribus Ordinis merabant.
S. Benedicti, cap. 3i5, sic statuit : Procopius qua- 8 Sed haec auxiliatorum manus caelo alhita, ut ex victoria pro-
lis quantusque fuerit, multorum miraculorum osten- Hagecano balum
epinicio clarum cst ( aspectabiles fuere <

sione declaravil, de quibus in gestis ejus,

lector, omnes insinuati Caelites in aere) barbarorum Cu-
poteris informari. Prmter hmc, aliud
miraculum manorum pracipue, et qui eos advocaverant in
delibo ex Dubravii libro 7 historim Bohemicm, ex auxilium Hungarorum, oecisioncm et ingentes acer-
quo illud etiam Mabilio inseruit Actis Bened. vos cadaverum effecerunt. Ingentis asserti Dubra-
sec. vipart. 2, pag. 48. Igitur cognoscens Procopius, vius ac Hagecus ex Pulckawa fere coaevo, vel non
frustra secretum a se, fugamque hominum qusri, multum distante auctore, sunt assertores. Et hoc ip-
occultandi sui finem fecit, ac paullo post suae sectae sum versu elegante expresserunt Patres societatis
assectatores in contubernium contrahens, sacra cum Jesu Clementini, quando Ferdinando tU, primum
illis et munus vigiliarum, precumque et jejuniorum Praga; coronato, ex historiis Bohemicis desumpta
obivit ; tametsi nihil in juventa aegrius, quam famem materia magnifice applauserunt.
toleraret. Ob quam rem praeside Breunoviensi ali- 9 Quid, quod ipse Ottogarus, Bohemim rex, ad testatum .

quando indignante, atque id agente, ut abductum in Alexandrum Bomanum Pontificem, hujus nominis
agrum, jejunare propter cibi inopiam usque ad ho- iv, prmfato anno 1260, die vm
Octobris Praga
ram praestitutam cogeret, Procopius famelicus, con- epistolam dederit, qua longe gloriosissimam, Dei E
specta arbore corno, suspirare intimis pectoribus, exercituum favore, nec non sospitantibus jam
conquerique de hyeme incipit, per quam videlicet memoratis Bohemici regni Patronis, ab hostibus
fieret, quo minus id temporis corna esui matura immanitate barbaris, ac multitudine prope in-
reperiret. Induit subito ad suspiria ejus arbor et numerabilibus, partam victoriam significat. Epi-
folia et fructus, convertitque rei novitate in se stolan illam Chronicis suis Bohemicis inseruit, et
omnium oculos. Sed et Procopium mirabantur tam latino sermone donatam publici juris fecit Bohu-
avide in oblatos fructus invadentem. Atque ab eo slaus Balbinus jam allatus, tomo 2, citans pro ea
tempore indulgentius in continuandis jejuniis est Ms. Codicem capitularis ecclesim Pragensis.
habitus, donec processu temporis et aetatis rabidam 10 Adde, quodin eadem epistola Ottogarus di- etexpoHttm.
orexim, consilio atque ratione summoveret, absti- ctus e.vponat apparitionem seu ecstasim, in qua
nentiamque deinceps sic coleret, ut illius exemplum vir nobilis et devotus, omnimodis fide dignus,
se ipsum aliis praeberet. Non solum autem superstes, Joannes miles, filius Swoislai, cum in domo propria
verum etiam in sepulcro dormiens, multa et prae- aagrotaret, fertur vidisse dictos patronos, et victo-

clara edebat miracula. Interea undenam acceptum. riam, adspirante ccrlo, deportatam, numeris
sit hoc miraculum, fugio qumrere, fidem ejus absolutam omnibus et adjunctis, qum loco jam
relinquens penes dictum auctorem. assignato videri possunt. Mirabili quoque in sty- Imperium in
tlizmones tt
6 Nec sane ab instituto nostro abhorrent, qum gios hostes imperio valuisse nostrum Sanctum,
picas
«c res mirw; de corporis Procopiani, tametsi absentis ac loco prout etiam in picas, auctor est Balbinus smpe
disjuncti virtute, prmdictus Crugerius Sacris suis nominatus : Da?mones malos, inquit, sic in officio

cineribus inspersit, dum narrat : Etiam sacro ca- continebat, ut saxa arare cogercntur, cujus laboris
davere absente, praesentiam maleditionis Procopianae daemoniaci, hodieque in petris prope ejus anlnim
supersunt vestigia, et arationes, quasipse F
C palpabilibus poenis et infortuniis, mali possessores vidi. fllnd

ditionum monasterii sensisse. Sunt, inquit, in scri- etiam mirum, picas orationi sua; obstrepentes, abire

niis meis adnotatae familiae, c quibus aliae pauperiem jussisse, neque umquam amplius in ea vicinia com-

extremam incurrerunt ; aliae detrimenta in visu parere. Ita ille, nullum adducens testem.

passae sunt; qiuedam post se proles nullas reliquerunt 11 Quemadmodum de anno, quo Sanctus noster feslum;

frequentius ex his nonnulli, pedibus casu fractis, vitam hanc mortalem cum immortali commutavit,
incedere nequiverunt. Hoc mirissimum, quod, post- tam inter rerum Bohemicarum scriptores, quam
quam non ita pridem quispiam fecit, ut videbatur alios. qui gesta Procopiana ex instituto tradide-
satis, sed non, ut ita dicam, ad materiam satissime, runt, satis convenit, congruenter apographo no-

infortunio pari involutus sit. stro, excessisse ipsum e vivis, vel anno Christi

7 Ceterum ad canonizationem — juverunt pluri- 1053, vel circa,

poris compage solulus
referentes; ita de die, quo cor-
apud
patrocinium. mum beneficia, per ipsum e caelo indigis prastita, est, dissentiunt. Vita

per qua? nimirum constitit implorantibus, cujus Surium et Mabilionem, eam consignat Kalendis

apud Deum Patronus, et solennissimus benefactor Aprilis. Quam scquunlur Bucelinus et Menardus.

Procopius esset potentiaj, et in impetrando ellicaciae. In vitm compendio Ms. c codice Cartusim Co-
sic pergit loniensis, quod plane concordat cum compendio
Tum modicis periodis intcrpositis, :

Oslendit se ipse Procopius. . . caeleslem auxiliatorem monasterii Salvatoris Vltrajectini, dequopostea,

sub annum Domini mcclv, maxime, quando de- dicitur Procopius migrasse ad Christum vin Idus,

pugnanti regis Ottogari exercitui in Hungaria con- Julii. Idem Bucelinus eodem die ipsum enuntiat,
tra infinitam Cumanorum Tartarorumque multitudi- qua, inquil, ab Olomucensibus ob spectatissimam
soleuniter
Adelberto, acquinque sacri corporis translationem, fesiivitas ejus
nem unacnm SS. Wenceslao,
celebratur. Menardus agit eliam de eo, die 2 Julii,
Martyribus Benedictinis, suppetiarius apparuit, et a
S ut
Julii Tomus II
 , , ,

,38 DE S. PROCOPIO ABBATE CONFESSORE.

anno \n Decembris, vel juxta Pessinm cal-
AUCTOHR ut qui tunc sanctorum Confessorum sodalitio 11)07,

I. P.
adscriptus sit; cum tamen quarto Nonas Julii id culum, ix ;
quem et Sancto nostro exequias per-
memorat Vita nostra cap. 3. Idem Seve-
contigisse, aliunde satis conslet. Quidplura? Res solrisse,

rus, sanctissimi titulo decoratur ab dxcto

eo redit, ut, teste Mabilione in Obsermtionibus viri

prmviis vitm Procopianm, Variis diebus in variis Balbino, qui eliam illius gesta descripsit. Verum,

Martyrologiis festivitas Procopii celebretur. Perpe- ut ad Ms. noslrum revertamur, partus est non

ram scribit Gononus, monaciius Cmleslinus, in unius scriptoris. Nam vitm, a comvo Auctore, us-
Notis ad vitam et sententias Patrum Occidcntis : que ad narrationem de Sancti obitu continenter,
De eo Procnpio Martyrologium Rornamim cura „i puto, scriptm, nonnulla aliunde adjecta fuisse,

Baronio Kal. Aprilis, cum ne velsylluba ibidem de qum poslero tempore evencrunt, colligitur manife-

S. Procopio rcpcriatur. sle ex historia canonizationis, annis circiter 150

12 Qumritur nunc de die obitus. Mabitio statnit, post Sancti obitum peractm, ut narratur in Vita,

dies oMlus Pncfcrri debcrre videri vitae prolixioris auctorem, cap. 4.

nnn I iprilis.
cui consentiiint Mciiardiis aliii|iic Bonedirlinorum 15 De vitm exemplaribus hmc occurrunt. In vitce compen-
diis
fastorum scriptores, atque adeo ccnset probabilius prima Surii editione nihil lego hac die de S. Pro-
ipsum obiissc Kalendis Aprilis, sccutus diem vitm, copio. Vitm compendium, partim ex Annal. Bo-

a Surio editm; cum, ut dicit idem auclor, B.Pro- hemorum, partim ex antiquo Ms., collcctioni

copii vitam c\ codice Ms.,proutanfi(jiiitras6xarata Sanctorum inseruit Mosander, a qua transiit ad

fuit, ci halnTc iion lirncril, coaclusquc fuerit aliis lertiam editionem Surii; et dcinde ad Mabilionem

subsidiis dcstituius, proferre eam, quam ex Ms. in Act. Bened. sec. 6,part. 2, pag. 42. Si dicta vitee

codico partira c\ ai Bohemorura a Nicolao

libus compendia cum vila, mox a nohis danda, con/eras,

Salio Pragensi coiisarrinatam adoplavit Surius ad indicia invcnies, unde judices, unum omnes re-

diem iv Julii. dolere fontrm. Stylus discrepat; qui, ut in com-

13 Scd in exemplaribus nostris quatuor Mss., pendiis fieri dcbct, apud Mosandrum contractior,
ted « Kartii. de quibus paulo post, dies dicti obitus signatur est, quam m noslro Ms.; quorum Auctores, ut
viii Kal. Aprilis ; qnorum fidc ilucli, piilamus refert Mabilio in Observalionibus prmviis ad vitam
vcrosimilius hunc rsse rrrum ai gcuuiiium dicm S. Procopii, melius hac in re consulturi fuissent rei
mortis. Et quid si. aniii/niins in cxcmplari, quod litterariffl, si cam, prout in codice habebatur, po-

sequi sc aicbal Mahilio, eliam dies il/a rxprcssa sterilati commendasscnt. Miraculorum, post Sancti
furril. xin Kal. Aprilis, qui /mstca. r.rtrito fortassc mortem palralorum, narralio brevior et contra-
nnmero vm. transierit wt Kalendett Aprilis. Rc- etior est apud Surium; in Ms. nostro prolixitas

quiescit corpus S. Procopii Pragmin medio eccle- major et simplicitas; apud queni prmterea non-
sim omnium Sanclorum in arce, elato ejus sepul- nulla prmlermissa sunt; nimirum Prologus Au-
cro, cl inslralo prctioso panno rubeo. Supra ctoris ; visus cmcm restitulus ; exequim sancti
extendilur machina lignca, multis columellis in- Abbalis, a Severo celebratm, ut supra dictum fuit;

nixa, dispositis per mtercol/umnia statuis. Atque mdituus, a somno excitatus atque ofjicu commoni-
iii primo t/iiiiiciii loco posl allare, hoc est in tus.

conspcctu celrhranlis, S. Procopii ; tunc SS.Viti, 16 Apograpli.iim, prmtcr illud, quod dabimus, Mss. nostris;
Norherti. I.iiiliinlliv. sigismiiiuli. Ne- .loannis aliud habriiius. eitm cpilomcn complexum, ex Ms.
pomuccni, Adalberti n Wenceslai, utscriptono- Blauburensipergameno,mfolioregali, Passionali
tavit Janningiis nosler, qui ca vidit, Pragw Sanctorum dccimo exscriptum, et per Joannem
c.ristens. Gamans studiose collatum 1048, ut in dicto apo-
grapho adscripsit idem Gamansius. Cumhocplu-
% II Apographum, quod hic dainus; vitae rimum convenit excmplar aliud, cxMs. Pragcnsi,
compendia ab aliis cdita ; Mss. nostra designato ah eodcm Joanne Gamansio, curatum
hic supprcsa. Joanne Bapt. van Hollandt, serenissi-
describi a P.
mi Archiducis Lcopoldi, olim Beh/arum pro Rege

De tfs. Pra-
P
X rodurcniliim a nnlns locoprimo iiiiiiiiiscriptiim
Catliolim Gubcrnatoris, arcanorum conscientim
moderatore; missum die 19 Julii 1642 a Magistro
gensi Prayensc cst, a Mugislro loawne Srlmllz c.rccr- Joannc Scholtz; quod in apographi involucro
ptum e codice, cui iiinlus Scrmonesde Sanctis, nec indicatur e.rtare m Ms. Blauburano. Denique ad
non cum autographo ipso collatnm, anno t64Sad inaiittm quoque cst apographum cx Ms. Vltrajecti-
iiiiisriim nostmim transmissum. Babet, cur ab no Monasterii S. Salvatoris,
quod, ut dixi, con-
antiquitate commendetur quo nullum fortasse : cordat cnm compendio,
a Mabilione rulgato.
aliud retuslius proferas. Vtpote quod u Srri/iiore, Siifficict hic typis commisisse unum vitm excmplar
Sancticowvo, conrinnatum sil. Quod Sancto con- incerti Aucloris, de quo, numero 14, ab eodem,
vixerit, non lantum ex prologo, vitm
conficilur „1 /irirfatur ad lectorcm, e Slavonico idiomaie in
moxdaiiiln- prtv/i.ro: non. tit quamloqur aliena /i,.
Latinum conversum ; qtiod qui norit omnia
manu posllimtnto adjectO,Vtrwn riium. „1, ipso norit, hic a nobis suppressa ; adeo parum aut
Auctorc cotitc.no. n, quo .\„,ior. captata Severi nihil illa conttncm.quod in dictonostro exempla-
Episcopi, qticm uffatiir.licncrolcnlia.rorrigrittlum
rigc ri non contineatur.
contineatur
ipsi commiiii. quidquid ilc vita ac moribus S. E Folio antiqum impressionis, in lectiones
17 f( ArMphonis
Procopii diclurus cst. Trntlitur is a Boltuslao pro horiscattoiiicis dislribttto, excerpo antiphanas propriis.
Balbino, parte allera Miscellan. dec. \, lib. vi, proprias ad Magni/tcat.Swvto Confessor et Patrone
parl. 2 de Epp. Prag., sedisse annis 38, obiisse noster Procopi, pro cujusmeritis Dcum gloriiicamus,

noster
 , ; .

DIE QUARTA JULII i3g

apud illum pro nobis te intercedere sentiamus. Alia Congregalioni, veslrae auclorilatis gratia, pcrpetuc- Fx » ls

sic habet : Procopi, Confessor Christi gloriose, retinendus commendetur, efflagito. Igitur tam obe-
Patrone Bohemorum preciose, per tua sancta pre- dientiae quam fraterna? carilatis astrictus
debito,
camina, nostra, rogamus, dele peccamina. Memora- vinculo, immoque vcstrae sanctitatis ac benignitatis
tum exemplar impressum compleclitur insuper fultus patrocinio, in laudem et gloriam nominis
historiam canonizationis, in quinque lectiones Christi, ad commendandam tam mirifici viri me-
divisam, e cujus collatione cum apographo nostro, moriani, universis sanctae Dei Ecclesiae iiliis, vitae

nonnulla in eodem correcta sunt ; quod tamen ejus meritum scire volentibus, lolius maleria; hoc
ipsumjam dictum impressum cxemplar male ponit assumpsi exordium.
canonizationem contigisse anno millesimo ducente- 4 Omnis laudem psallat noslra monachorura aa Umdm
Oet.
simo quarto Non. Julii; pro quo lege cum Vita mo.t concio, psallant rudes, psallant senes concordanti

danda, mcciv, iv Non. Julii. jubilo, Jesu Christo grates reddat omnis vacans
otio ; Jesu bone, Cliriste pie, nos rogamus tuere.
Auge lumen nostri sensus, intellectum perfice, nil

VITA te sine quimus umquam nos per ipsos facere, vi-

tam patris Procopii propagare tribue, prwdictatum
per sermonem tibi fiat gloria, par cum Patre, cura
Auctore anonymo coaevo, ex Ms. Pragensi.
perpes
Pncumate, laus et pielas inclyta,dccus,salus,

honor, virtus omnifaria, nunc et semper et ubique

PROLOGUS. pia benedictio. Cunctis horis et momcntis gratiarum
actio, qui salvare nos dignare per omnia secula.

B Do'omino sanctissimo Severo, summi gratia Opi-

Auclor tenui- secundum
flcis, sanctae Pragensis ecclesiae, ulrius- ANTIQUI TITULI,
lalis siiee con-
que hominis habitum, decentissimo Pontiflci, ac
scius.
suae sanctitatis licet inutilis servus, sic in prae-

senti agere, quatenus futurae beatitudinis man- I ncipit prologus ad Severum, Pragensem episco-

cum Sanctis valeat obtinere. Dum mentis pum de vita sancti ac vencrabilis Procopii, nos-
cipatum
tri Patroni.
meee sagaciori speculalione sanctae vestroe dignita-
et-meae personae intueor in- Incipit prooemium de vita S. Procopii.
tis excellenliam,
rusticitatem, ad prasumendum de Item sequitur prologus ad lcctores.
dignitatem ac
as- De vita ejus.
vestra pia benignitate, Praesulum sanctissime,
meam Incipiunt nnracula S. Procopii.
surgere minus audeo. Siquidem parvitatem
se debere continere, dignum De liberato homine a Spiritu immundo.
infra mensuram suam
nec tam insignis reverentiae De muliere curata ab oculorum dolore.
tutumque aestimo,
De migratione Udalrici ducis hujus seculi.
Domino meam nugacitatem seu prasumpluosam
scripto ingerere. Sed quia
De correptione cujusdam fratris, qui pro humanae
fatuitatem verbo vel
constringitur, ut ple- laudis appetitu, Missam non solito festivius
tanta lege, vis necessitatis
imperel celebravit.
rumque etiam difficilia et impossibilia ;

extra De transitu beati Viri Procopii.

ea utique, ratione dictante, et ego compellor
Qualiter beali Procopii prophetia sit impleta.
me ire supra me, dum tantillus humuncio, tam-
De vocatione Viti abbatis de exilio.
que contemptibilis persona, vestrae sanctitatis ex-
exponere conor. De congelato flumine in media rcstate.
cellentiae, parvitatis meae negolium
petitione De muliere liberata ab infirmitate.
2 Coactus siquidem crebra fratrum
De fure per praesentiam Viri Dei liberato.
historiam de vila et commiseratione beati Patris
submiltit
De furibus, qui poenitentia ducti, res sublalas
hanc vitam Procopii, quamquam id vires meas scirem excede-
serenitati rcddiderunt.
censurae Epi- re, litterali serie eontextam , vestrae
scopi Cujus mox Viri Dei verbo fur captus, res, quas
prsesentandam, dignum existimavi, justum et cau-
,

tulerat, restituit,
tum fore perpendens, nihil me in hoc opere
De admonilione cujusdam mulieris, qualiter curari
debere ex mea parvitate pracsumere, quod non
auctoritate. potuisset.
vestra prius fulciatur et roboretur
quia ejusdem Patris vila vobis De muliere a cippo liberata.
Vel etiam ideo,

haud minus fuit cognita, qui sancti vestri prae- De muliere sanitati reddita.

sulatus tempore, proc-sentis vitae cursum feliciter De aperitione canonizationis S. Procopii.

duxit, et felicius ac laudabilius, divina favente

consummavit, cujus etiam sepultura

clementia, CAPUT V.
exequiis in persona vestra pro exhibendo piae

animaeque suo Domino com- Procopiani nominis etymon; allocutio ad lec-

humanitatis oflicio

mendalione, interesse gratum habuistis.

torem ; Sancti natales; educatio , canoni-
qua-
3 Humiliter igitur ac confidenter supplico,
Ecclesia- catus, virtutes ; aqua in vinum conversa;
purliculari tenus ejusdem opusculi textum, utique
saltem cceno- tantum ccenobio
stico usui, nec alibi nisi nostro exstructum monasterium.
'" prailegen-
I

necessarium vobis coram recitari faciatis. Et sicu-

<tam

bi, quod facile impcritis evcnire solet, reclitudinis Prwominm dc

quasi procus pius a, eloquio
Procopius dicitur,
lineam vel in materia, vel in diclatu excesserim patet per effectum
«*™°
litterali, sicut in scquentibus
et nostra
vestraj dignitatis censura ut corrigatur,
"
gestae
 , ;

140 DE S. PROCOPIO ABBATE CONFESSORE.

Ex KS. gestae rei. Nam pietale su;e carilalis, procus pius fulgcre. Incipiebat enim tunc inter cofetaneos D
conversan, timorcm Dei habere, honorem pa-
fuit, scrmone verilatis zelum gerens animarum pro-
lascivitatem dcclinare, ac in
pter eum, quem dilexit. Ilem ex Sclavonico no- rentibus deferre,

nominis expositiouem, quia quantum possibile, adhuc erat setati in cor-

mine mutat sui in lalino tali

pore, motu, gestu, incessu foris ostendere, qualis

perfoiliens nuncupatur. Nam ct hoc concordal suis

etiam factis, quando dracones sulcavit, fodiens cor- habitus formabatur per Dei dispensationem intus

dis sccreta, in quibus quidquid boni operis poluit in menle.

instilulo lite-
seminare, rorcm sanrii Spirilus pelunt suppliciter 8 Vidcntes autem hujus praeclari genitores pueri,
rarum. cano-
irrigare, ut fructus seminis posleris posset pullulare, tantam gratiam Dei in eo rutilare, commendave- nicatus. vir-
demum sic eveniens, divinum auxilium ad suum et runt eum in castro Vislegradensi Magistro li- lutes.

omniuin adjutorium posset inclinare, et sic per beralium liltcrarum studiis, uf eorum informatione
incrementa et momenta dierum, increnientum fidci caelestibus instrueretur diseiplinis, ubi tunc tem-

in suis exemplis et in aliis valcat confirmarc poris famosum studium Sclavonicae linguae vigebat.

quod nunc patet^et patebit viam .justiliaj sequenti- Ibiquc cgregios magistrorum theoriae quotidie car-

bus, et ex nunc viventibus per suos sequaces : pcbat fructus, cum verba, qme in sacris codicibus

fodit arva dura, quando corda dura zelo caritatis legebat, mox in opera cum Dei adjutorio vertebat.

divinae elementia suscilantur, el ibidem sani, debi-

1
.
Hac itaque tam laudabili convcrsatione, Canonici
les, senes, juvenes, et virgines confluunt. Nec est praedicta? urbis, beatum Procopium videntes incede-

flnis numerus ad sepulcrum currenlium, prout

vel rc, ipsum, licet renuentem ex nimia humilitate,
currunt hodie, ad idem venieiilium, ut a morbo in ecclcsia sancti Petri Apostolorum Principis,

seminis mali vitiati valeant resurgere, nunc in- elegerunt in canonicum et ordinavcrunt. Tum in
constitutus, quantam perfectio-
E
vcterati ;
per quod patet expositio nominis pra- praedicto officio

notati, quia prius corda dura tetigit modernorum, nem in se ipse oslenderit, longum est per singu-

frangit sine vulncrc doloris, fixit et transfodit, ut la cnarraie. Non enim.utalii canonici,commodum
per auxilium divina: clementiae omnes sic curen- proprium quocrebat, sed ab ccclesia die noctuque
tur, ne insultu dicmonis aliqua parto sui vitien- non recedebat. Jam summitatem illius Jacob scalae,

tur. virtutum gradibus ascendendo tangebat, dum us-

6 Bcncdicta sit pia sacrosancla' Trinitatis et quc ad presbyterii dignitatem gradatim pervene-
ProUigus (tri
individuffi tlnilatis pnedestinatio, ternam rerum rat. Ordinatus vero presbyter, qualiter se hu-
leclores.
machinam gubernans, quffl non personffl acceptio- miliaverit, et quam se Iaudabililer rexerit, quam
nem, scd coronat bonffi voluntatis devotionem, ex vita sua honcsta fuerit, nullo putamus dicendum
omnigeiiis scilir.et nuindi tripartiti tribubus et orc.

et linguis, unitatem corporis sanctae matris Ec- 9 Nam omnes alii presbytcri hunc non canoni- sacerdotinm,

clesiffi cipiiticiens, cujtis gratia dictante et donante, cum putabant, sed monachum ;
jam enim Domi-
qualiler in corporis vita, armalura Dei agonizans, num imitabatur, jam Salvatorem audiebat aure

in Chrislo bcatus Alibas Procopius perseveraverit, cordis, sibi dicentcm : Vade, vende omnia, quae
et quam optime initio suo linis concordaverit, licet habes, et da pauperibus, et venit, sequere me.
imperito omnino stylo, lamen prout Auctoret Fons Interca inmentem suam venit, qualitcr relinquens
lliminis inspirare dignatur, contemplationi fide- mundum, et ea, qune mundi sunt, libere vacaret
liiiin seriatim tradain. Elllagilo autem, nc quis, si Deo; propositum suum divina revclatio admonuit,
quempiani incongriienlis scriipulositatcm lilleratio- ul monachics conversalionis habitum sumeret.
nis indagavcril, inerndilioni meae et temeritati Jamque propositum suum firmans, a quodam re-
imputet seu fastidiat, scd potius ignoscondo con- ligioso monaclio ordinem sancti Benedicti assu-

descendat, quamquam siquidem stylus simplex ct mens, et ab eo diligentcr inslructus, secessit ad p

omni e\ parte nullus sit, prsrogatrris artis litte- provinciam suam, non ut parentes suos videre
ratoriee ; Deo tamen omniscio teste, historia ve- vcllet, sed ut eremi secretiorem locum secure
ridica, de Sclavonicis littcris in latinitatcm trans- laqueos satanae evaderet.
lata ; cujus materiam succincte adorior cxplicare. 10 Quaosivit plura per eremi apta monachorum vita solitaria.

felix, gande Procopi sancte Patrone, loca; landcm pervenit ad quamdam speluncam,
Immortale decus ritae meruit*tua virtus, quam mille da^monia obsederant ;
quam felix pa-
Clausus progredcris, fratrcs claustrumque tue- tcr aliquo tempore inhabitavit, ibique, quibus se
ris. posset tueri, obstaculis virtutum construclis, contra
Aba benignc, loco Dominus quos collocat, ito. canes vitiorum et impetum spiritalium nequitiarum
[psorum prsBSto nunc et scmper niemor esto, ac suggestionum, sagiltas ad petram, qua: Christus
Orans pro cunctis, alme patrone, tuis /;. cst, orationibus, vigiliis, jcjuniis allidens, viriliter
7 Bcatus Procopius, natione Bolicmigcna, ex pugnare ccepit. Praedicta siquidem spelunca a
S. Procopii ingenuis parentibus, et, ut sibi ille sapientissinms castro Kurzim * distat duabus leucis, quae vo- al. Kurym
natalex Salomon optat, ncc divitias ncc pauperatcm pa- cabulum a fluvio ibidem de subtus fluente, Sazava
tientilnis, sed mcdiocritcr iviirque viventilms ac usitavit. Ubi dum ipse, a naufragio secularis tu-
Deum diligcntibus, est procreatus. Cujus origo multus libcr, ac hominibus occultus, per multum
extat ex quodam territorio, cui nomen vulgariter lempus Dco indcfessus agonizaret, pia divinilatis
est Chotim. Qui nimirum ab ipsis infantise ru- dispositio monte positam, abscondi,
civitatem in
dimcntis, Deum, fontem vitffl, sitiens, et caduca et lucernam sub modio minime latcre posse, vo-
quffique despiciens, magna meritorum prarogativa luit.

coepit cminere, multis virtulibus sagaciter studilu 1

1 Nam Summus opifex et speculator omnium C asu miraMK

secretorum
 : :

DIE QUARTA JULII. ,

4 ,

secretorum, Udalricum Ducem hujus lucerns lu- ut ad ejus opinionem calervatim provincis ejusdem Ex ms
men s.c cernere concessit. Nam venandi gratia homines xenia ofTerrent ipsiusque, orationibus sese
dum lias alpes aggressus fuisset, contigil, ipsum devote manciparent. Qui caritatis (lagrantia plenus
prae nimia laboris fatigatione, suos. sequaces una hospitalitate pie praditus, prudentia sancta decen-
cum venatoribus et canibus reliquisse et in eodem ter ornatus, castimonia purus;
,
liuniilitatis modestia
momento, cervum, quem eodem die nusquam sibi providus, temperanlia clarus, bumidautia zeli fidei-
viderat, occurrisse. Quem dum animatus agilitate sui que plenus, qui sermone praedicationis sanctae pec-
corporis et cornipedis, quaerens ultima, insequitur, tora audientium, ut imber temporaneus opportuno
ventum est ad locum, in quo nunc felix memoria tempore infususi irrigabat, ac doctrinae suae vomere
beati Viri celebratur. In quo loco Vir Dei, dum mentes utilissime
post reformahat. Pauperes denique
orationem operi manuum vacaret, et ramos unius tanta pietatis largitione sibi
,
divinitus ingenita su-
quercus pro necessilatem caederet post tergum ejus scipiebat tamque prona et laeta famtilalus solicitu-
, ,

cervus posthabitus saliit, vultumque contra vultum dine minislrabat, acsi manifestissime Christus ades-
principis convertit, qui eum insequebatur; et suis set, ut omnes territorii, ejus industria, mendici
pedibus compositis, se post Patrem sanctum collo- atque pyfandi " pascerentur. Properabat equidem • oj. alii ho-

Quod mirum, mines.

cavit. statim Dux attonitus, divinse ad eum multitudo fidelium, habentes in desiderio
gratiaj revelationem senliens, arcum dimittens, animi sui, seculi litteris * renuntiare, secum fine * an lucris?

quem vibraverat, cblamyde deposita, humo pro- tenus commanere; quos benigne amplcctens, fove-
stratus ,
quis et qualis esset, inquisivit. bat, sicut gallina pullos suos sub alis.
12 Sanctus autem Pater, ut erat pius, more co- basilicam et
16 Fabricavit igitur basilicam in honore sancta;
monasterium
ad regimen lumbino, alloquio blando et humili, sic respondit Dei genitricis Mariae et sancti Joannis Baplislae, el condit
manasticum
Principi : Indignus et peccator, servus lamen Dei aggregavit secum quosdam fratres, vita et moribus E
destinatur.
sum militans sub regula sancti Benedicti. Qui statim religiosos. Quibus spiritualiter concordantibus, una-

compunctus, salutaris confessionis et pcenitentiee sibi nimi carilate monastica fieri moderamina et mysteria

consilium, cum magnis singultibus et suspiriis dari divina, juxta exemplar almifici patris Benedicti con-
petivit. Quo peracto, secum deliberans, petit pium stituit. Ipse vero minimus iu niinimis elTectus est,

patrem et modestum salutis suee provisorem, qua- cujus quanlum prudens et elTicax diligentia mentis,

tenus fratres ejusdem rcligionis sibi coadunaret. In industriaque ac solicitudo, et quam pia caritatis af-

cujus petitione Pater sanctus subsistens sub siientio, fluentia erga fratres cxtiterit, nullo dicendumore;
divinum auxilium sibi adesse postulat, ut principis quod non sine gralia muneris Dei, qui est mira-

propositum compleret. Nec fitmora, sed [quij prae bilis et gloriosus in Sanctis suis, agebatur; qui

aestu nimio quodammodo aestuabat, petit, ad sitim quantum se diligentcm hunc, diligerent homines,

temperandam, a bealo Viro ahcucujus potus copiam miraculorum patratione noluit ignorari.

ad sitis temperacula sibi ministrari.

13 Qui nihil aliud reperiens, quid sibi opportunius ANNOTATA.

Conversa in ministraret, quam hanc aquam, quam suis usibus
a Pete meliorem, etymohgiam a greeco ^poxiitTo),
vinum aquci; observabat, in parvo vase ministrat. Sed mirum in id est progredior, a quo flpoxfeios, id est, qui pro-
modum, signo crucis edito, aquae liquor nobilissimi gressum facit, vel cui res succedunt.

vini se adinstar commutavit. Quid mirum ? ejus be-

b Hosce versus nec apud Surium lego, nec apud
neficio essc dignoscitur, qui in Cana Galilteae hoc
Mabilionem; sicut nec prologum, nec elymon no-
sua potentia in primordio signorum suorum ostendit. minis, nec allocutionem ad lectorem.
Stupefactus vero ibidem Dux quod oculis suis vide-

rat, et gustu probaverat, se totum offerens Deo, coB-

silio beati Viri obedire pro omnibus peccatis suis CAPUT II.

spopondit. Nec fit mora. Vir sanctus dat formam,

Domini nostri Jesu Alia S. Procopii miracula; mors ducis Udal-
ut ecclesia in honorem Dei et

Christi, et Matris ejus Virginis Mariae et omnium rici; cenodoxia monachi, a Procopio punita.
Sanctorum, sub titulo heati Joannis Baptistae funda-
retur, fratrum consortium coadunaretur, victus quo-
_L emporc igitur, quo ex Romana consuetudinc Navis mira-
tidianus ministraretur.
auctorisabili ritu, lelania culose
ad interPaschaPentecosten,
14 Qui obediens monitis et consilio pii Patris, *
consilio etiam suorum nobilium triduanojejunio celcbratur quidam bomo, Memio ' Mabil. leijil

monasterii propria rediens,

Memnun.
nomine, ardenti desiderio animi cupiens orationi
fundationem fultus, ecclesiam fundavit, fratrum consortium co-
impelrat, beatum processionis ejus adesse, ad littus fluvii supra no-
cu-
adunavit, propriis bonis ecclesiam ditavit;
jus fit abbas;
et rectorem lmjus minati venit. Hunc dum diu expcctantern, casu
virum Procopium protcclorem ,

nullus esset, qui transveberet ad ccllam

sancti Viri,
domus in Abbatem autem ordinalio
ordinavit. Hiec
et navis nullibi adcsset,
processionis sacrse mysteria
facta est post partum Virginis gloriosae anno Domini
lempestive ex more agere cuepit sanctus
secundi, qui interim
mix, temporibus Henrici Imperatoris
Romanorum guber- Pater.
post Otlonem tertium, regnum
18. Ille vero puppim in altera lluminis ripa baberi ad alteram
navit anno sequenti, quo beatus Stephanus, Rex
;
prolraxit, bac /luvii parlem
conspiciens, intima cordis suspiria
Ungari»; claruit sub Praefato Duce Bohemorum tracta ;
Deum, dicens Deus,
voce compunctibili clamavilad :

Udalrico.
adeo qui per electum tuum Procopium magnaJia multa
15 Cadesti itaque gratia dictante, crescebat quarum
virtutum, sanctis elTeclilms tuis operaris,
virtutum
claret virtnti- longe lateque per cuncta compita fama magnam fidei devo-
munificentia nos peccalores ad
bus beati viri Procopii, multiplici sermone discurrens,
tionem
 ,

142 ' VITA S. PROCOPII ABBATIS CONFESSORIS.

tionem excellenter accendit, per ejusdem etiam ora- pit. Nullus equidcm de diclis virlutibus sancti Vir»
D
* * al. conver-
tiones fac navem ex altera parte venire, quatenus debet dubitare, cujus revera talis commiseratio
satio.
merear particeps fieri orationis ejus dcsiderata; pro- extitit, ut merito debeat virtutibus insigniri.
Dux Bohemiae, Ducis Bohe-
cessionis ad laudem et gloriam nominis tui. Haec 22 Circa haec tempora Udalricus ,

miw, vita
ut dixit, subito volatili impetu puppis conto, quo dc quo supra meminimus, migravit ab hoc seculo, functi,
affixa fuerat, subseqnente, ad eum pervenit, qui nec ad plcnum, ut spoponderat sancto patri Pro-
cum sancto Patri in gratiarum actione recto ordine copio, monasterium suum ditaverat, nec adhuc idem

retnlisset, respondit ei, ne arbitreris propter me locus Abbatiao inveslitura pollebat ;

quia fratres cum
indignum, sed propter fidei tua; devotionem , pie- eodem sancto Patre partim eremitice, partim coe-
tatcm divinilalis bfflC fecissc; nam ipse ail : Si ha- nobialiter vivebant; post cujus obitum filius ejus
' al. Wrati-
bueritis fidem, ut granum sinapis, omnia possibilia Brelislaus * regimen Ducatus Bohemiae susceperat,
slaus.
erunt vobis. IIoc igitur admiranda Dei potenlia, ut cupiensque in omnibus, praeceptis patris parere, cum
fidei tuas firmitas inconvulsa permaneret , mi- ex rclatione quorumdam proborum virorum, de fa-
raculum oslendit, qui est benedictus et gloriosus ma sanctitatis beati Procopii, et patris sui promis-
in secula seculorum. Amen. si, quod cum eodem venerabili Viro habuerat, ad
19 Quidam bomo spiritus imrnundi tanto contur- plennm audiret; tripudio immenso, ultra quam cre-

literaUu a babatur furore, ut vix a forlissimis viris contine- di potest, cum optimatibus suis gavisus est; cujus
fliiritu im- magnis vociferationibus perturbatisque commendavit orationibus, quem
retur, qui sese gratulabundus
mundo.
immaniter perstrepebat clamando. Qui dum carorum dcinde prajfatus idem Dux et primatus curialis Pa-
suorum cura vinctus, prope duceretur ad sanctum trcm vocitare usui suo commendaverunt, quem
Patrem ,
quo suis intercessionum precibus salva- etiam paterna veneratione diligere decenter affe-
retur, clamavit dffimon, dicens : Quam injuriam ctabant. E
facio tibi, Procopi, et cur rae ejicis? Et hacc di- 23 Unde idem Dux magnanimiter cum satrapa- filio annilenle

ccns, vexabat bominem acriter, quem beatus Pater, rnin suorum ingeniositate, perspicaci prudentique
pcenitentiffi jejunio inducto, uni ex Eratribus com- consilio discretionis inito, eum ad abbaticae inves-
mendavit. Qui iliiin allentius orationi et adjurationi tituram debere promoveri decrcvit, quaedam cceno-
insisteret, semelipsum autem pro eo jejuniis et ora- biali usui necessaria decenter coaptans ,
quaedam
tionibus pervigil afilixit. Expleta itaque septimana, pollicens, quae tamen decenter complevit. Ille vero
riim ipse Pater sonctus exorcismum super eum ex scse ceieris prfflferre pertimescens , summo mansue-
morc lerniinarel , visus csl protinus immiindus spi- liulinis humililatisque [emolumento] omnino recu-
ritus in siiiiililuilino nigcrrima: aviculie ex ore ejus saliat, semet afferens imperitum hominem et indi-
evolassc et super tectum ecclesiae consedisse; undc gnum operam obedientiae minimae subjeclis impen-
,

persevcrante co in oratione, dicitur corruisse in ter- derevalere, Deum, qui omnium occultorum solus
ram, ct quasi frustatim in quatuor partes crepuisse. coguilor est, intimae suae inspectionis testem propo-
Ex tunc aiilem, sulTragante gratia Dei omnipotentis nens, qui tamen omni temperamento precum, om-
in honiinc illo nulla umquam in totius vitffl su;c cur- nique dilectionis admonilione atque affabilitate opti-
su daynonis dominatio locum babuit. matutn victus, violenter Abbas ordinatur in Pragensi
20 Cujus Viri Dei prffisentiam dasmones ferre ne- ecclesia, per Severum Episcopum, in quo aptissime
luijtiti diemu- quiverunt. Audita snnl quoque die quadamdaemo- postmodum gratia Spiritus sancti requievit.
nes
nia in spelunca clanianlia, ac vocc querulosa 34 Uic denique firma virtutum
,
fundatus solitu- Procopius fit

diccntia quid Vir iniquus et impius ¥ abbas

: Vffl,'Vffll (Jt dine , humilitatis quoque ac caritatis constanti cx-
, al. soliditate
babitai super hanc speluncam, invidia plenus;jam cellentiastatibiUtus, tam hilaris et ailectione bene-
maleiicia cjus suslinerc nnii valennis, sed assumptis volenliaj contincns extitit, ut a subjectis sibi plus
Mylobuscnsibus snciis disredamiis in sccretum de- antori haberetur, quam timori, quibus lam publice
n I. Lobcli. serti lobetz '
, ubi numqnam maledictus homo iste quain sigillatim salutaria minislrare monita, multa-
nos Inquietare valcl.it, qui nos bic ultra habitare que exemplis priscorum dogmata pigmentata, non
non patilur. Uuns voces duui Patcr sanctUS audiret, desistebat. In tempore quidem suo omnium rerum
protinus loricalus signo lidci, ad locum, unde bffl opulentia non dcfuit, qui tamen exercitio manuum
voces audiebantur, accessit, el cum ingenti strepitu, suarum laborum sustentabatur, et pauperum ino-
et validissimo claniore ca abihde expulit, nc suae
piam refocillabat atque in tristitia positorum, curam
devolionis cursus impediretur. Forsitan nobis luec
subportans cunctorum, eos, uti prudens medicus in-
scribentibus improperabitur, dicendo Quia hoc car-
:
firmos autidoto, paterno solatio recreabat, qui dum
men prfflsumptuose el temerarie bacchatur; quod igitur lam beatam vitam ct illuslrem duxit, virtu-
absii; quia etiiuii majora ad laudem Dei magnalia tum signis in lemplo Dei ceu sol usque ad con-
,

in scqucntilius, si Deits aniiueril, pro viribus dissc-

sumnialionem vitffl refulsit. Quin imo sancti Pneu-
remus.
malis inslructu, [iropbetiie mysterio claruit.
21 Mulii denique vicinarum villaruni Incolse ad ii lluic eliam operi inferendum dignum duxi- Fratrem. ina-
tanata oculo- eumvenire G-equenter, el suorum languorum adju- mus, quod idem sanctus Pater popularis laudalionis, nis gloriie cu-
iiim coscitas.
inenia impetrare solebant, quibus ipse,
Magistrum favorem omnino fugicns, ab humanae vocis glorifica- pidum.
Iminililalis sequens, inlerniinalialtir singulis, nc tionibus aures obturabat, qui tam piasentibus
iiujiismodi opinio, co vivente, divulgaretur.
Venil quam secuturis asseutantibus vel latidantibus re-
etiam quaedam ad eum muliercula, cujus visum diu- primens occasionem, magnificenlissimum exemplum
turnoe caecitatis caligo infecerat, suflragia
postuians, pi-Kbuit. Erat siquidem cjusdem sancti Patris
diffl-
cujus cum, liisa oralionc ad Deum, oculos
sanotffl nilio consuetudinalis inslitutionis iuter
fratres stabi-
Crucissigno consignaret, illico pignus luminis acce- lita, ul omni in dicta festivitale , sicut et nunc in

eodem
 DIE QUARTA JULII. 143
eodem loeo constat, post primam laicali vulgaritate, tes efficiemini sex annis in terra aliena , et iste Ex hs.
unus Missarum solennia ex fratribus celehraret, locus potestativa manu Ducis tradetur possibilitati
quatenus tempestive unusquisque ad propria rcpe- alienigenarum.
daret. 30 Vos aulem, dilectissimi filioli, idcirco a fide suosque con-
26 Unus cx congregalione, Missarum insignia ilie nolite naufragare, fratres vestros confirmate, Deum solatux.

quadam solennizans, digne egit, sed vociferatione expedibiliter laudate, in prosperis benedicite, in
cantus, et lectionis pronuntialione, heu! male, advcrsis supplicate, in laelis gratias agite, in tris-
quod facere non debuit (proh dolor!) sesc jacli- tibus quiescite eventibus; cujus pietatis munificen-
tavit, el a populo laudum extollentiam conseculus tia tandem consolabimini. Nam revolutis sex annis,
est; qui diceret, eum sicut unum ex Angelis Mis- exilii vestri misertus, tranquillitatis reparabit vobis
*
sam cantasse. Qua3 res poslquam sancti Patris aures statum, ac detractoribus vSslris talionem merito at. reddet
pro meritis.
tetigit, debnit idem sanctus Pater, quod fratrem rcddet, vosque ad portum consolationis reducet.
ejus ea, illicita laudabilitate mortalium, in tantum Defuncto namque praesente Principe pio Brzeczi-

tentavil elatio, ut mercede privatum , captivum slao *, succedet Spitigneus, qui vos persequetur,
•
teneret. quo mortuo, Wratislaus regimen principatus Boe- ol.Wratislao.

27 Unde extemplo congregatis fratribus in unum, mise soscipiet, vir honoratus. llic reducet vos de
severe custi- bealus Abbas adjudicat culpam illius fratris in exilio et dabit vobis Dominus noster Jesus Christus
gat.
conventu fratrum, oratione propensius admixta, in loco isto pacem et securitatem cunctis diebus
publica dilui disciplina, et regulari vindicta, quem vita' vestraj. Sequenti igitur die intravit ad cum
tali increpatione arguebat , dicens : Dolemus, o quidam Pyfandits, cujus jam per septimanam, ino-

frater carissime, quia per te ipsum mercedis tuse piam benigne more solito refocillarat, impetrans
E
fruclum ollicii divini acquisitum, affecta ex popu- licentiam abeundi in palriam.
animam tuam per hoc dum quod ei caritatis migrai svita
lari laudatione amittis; imo 31 Cui sanctus Pater, nil,

detrimentum incurrere facis. Nam contra regulje obtentu tribueret, haberet, ait ei hilari vultu :

nostrae disciplinam, reperlus es contumax ac prae- Non te carissime pigeal, obsecro dilferre, quia dies

varicator mandatorum Dei, per hocque a Domino Domini, quam praestolor, advenire craslinabit, el

inlerdictum est, ac non levis culpae reus, humana post obitum meum tunica tibi mea dabitur. La-
laude delectari , cantasti sicul omnis * Angelus. bcnte igitur die sequenti, dum finita canonicae ves-

Tace ergo prostratus, virgarum flagella suscipe, pcrtinali synaxi et Conrplelorio, resideret in lectulo,

qualenus verberum amaritudo jactantiam freprimat] infirmilate vehemenli correptus est, qui in articulo

mundana) laudis, quam omnis Angelus tibi ampu- morlis posilus, quamquam ultimum anhelitum tra-

tabit. heret, tamen anliquum hostem orationis mucrone,

28 Enimvcro idololatriee vitium non effugiunt um- brachio viriliter extcnso.jaculari non cessabat. Ades-
Clurescil si- quam, qui ex divino officio illicitum humanae lau se extemplo fratres jubet, quos in moeroris afili-

gnis.
dalionis appelilum quaerunt. Quando enim Dominum ctione, fletumque inconsolabilem conversos, paterna

nostrum ,
haud vocum scrutatorem in
cordium , , informatioue consolationis corrohorat ,
commonens-
abscondito oramus, cordis lantummodo intentione que eos de corpore suo, anno Dominicjc Incarna-
et mentis devotione nostras ei petiliones pandere, tionis mliii, octava Kalendas Aprilis, de nuiinli

nobis expedit ; sic enim illius praoceptum implere h u j us naufragio migravit ad Dominum, de servitio

poterimus. Ab ea, quae tuo dormit in sinu, claustra da regnum, de labore ad requiem, de morte ad
oris tui custodi. Clarescenlibus autem his et aliis vilam sempiternam, palranle Domino nostro Jesu
quam plurimis miraculis, beati viri Procopii me- Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto in Trinilale

ritis multi inlirmi, c»ci, claudi, muti, daemoniis perfecta, vivit in gloriatur Deus unus per inlinita

obsessi, captivi, per divinum auxilium et ejus ora- secula scculorum. Amen.

tiones sunl liberati, et oiliciis pristinis sunt rcstiluti.

Qui dum igitur tam beatam vitam et illustrem

duxit virtutum signis, in templo Dei ceu sol us-

que ad consummationem vitae refulsit. Quin imo CAPUT III.

sancli Pncumalis inslinctu, prophelia) spiritu cla-

ruit, praesagus futurorum.

29 Anno igilur Incarnationis Domini nostri Jesu s p roC opii

#
obitus, exequice, sanatus epilepli-
biduum siquidem, suae termi- accusatus
Mortis sua el Christi mliii, ante cus '.
i mp\ e i a prophetia ; falso
malorum im- nationem resolutionis, revelanle divini.atis gralia
mincntium pemm», in f
1
lrm itate Uberata.
prcenuntius, praoscivit. Qui accersito bonfe quahlatis nepote
Vito, et filio suo piae indolis Emerannio,
seriatim

exposuit eis futura (sicuti et postea rei compro-

bavit successus) singultuose tali verbi volubilitate

quos utpote gallina Liujus beato corpori Severus, Episcopus Pragen- Exequia
inquiens : Carissimi mei filioli,

sis, exequias cum magna

devotione celebravit cor- ep«eP"|«»
pullos educavi, perpendile, quia tempus mete re-
commendando. In
solutionis adest. Tertia certissime die, Domino pus ipsius sanclissimum terraj
epilepticus, mox ut smllturu i,_
™^J^
cujus conspectu prajhabitus
annuenle, de hujus carnis tabernaculo migrabo,
fuit et sanatus. et c«cu>.
tunica ipsius fuit indutus, statim
vos commendaus Deo. Sed veslrai circumspeclioni
Palpo nomi
innotesco, quia post discessum meum, fluctivaga- In eadem etiam hora quidam caecus,
merilis bea-
varictate impetuosa quassabimini ne, lumen oculis suis restitui petivit,
rum detractionum praBentia omn.um,
tissimi Patris; et statim in
ac pestifero persecutionum uaufragio, atque
extor-

ibidcm
 »44 VITA S. PROCOPII ABBATIS CONFESSORIS.
prohibita. Et hsc dicens, impetuose fortissimis icti
KI MS. ibidem astantium, lumen recepit. Benedictus ergo
bus cum virga pastorali, quam manu geslabat, illum
sit Deus, qui sic suis post palmam vicloriae, con-
* id esl stipite
honorem, coronando eos corona ferire crepit. Qui mox quasi vallone * percussus
fert gloriam et
vel palo.
aiil llollon» cestro, sine dilatione locum mutavit,
aurea in regno gloria? suae.
cursu ad Ducem terrae pervenit ac
33 Nunc igitur opera praetium esse arbitramur, et volatili ,

molli compendio- omnem eventum rei patefecit. At ille attonitus

Impleta ejusdem sancti Patris miracula ei

tractando fovere ac veridica vehementi admonitione, vacillare coepit, ac ambi-

saque verbositate ,

guitatis laqueo irretitus, usque ad flnem vitae suae

relalione memoria; fidelium carilative tradere, quce
Domini nostri magnificentiam per merita ipsius permansit.
Post discessum 37 Defuncto igitur Spitigneo Duce, divinitus uc reditu ab
post mortem mirificare dignata est.
exilio.
igitur beatissimi patris Procopii concors fratrum fideli servo suo Wratislao memorabili titulo ducatus

societas propria voluntatc de congregatione, Vitum gubernaeulum tradidit. Qui cum divinum diligeret
ncpolem ejus elegit, qui electus sine dolo, sine unice cultum, etiam hunc toto affectu cordis locum
vcnalitate, ordinatus est, vir in humanis et divinis dilexit. Qui missis , legatis Hunnorum ad regem,
fratrcs ejus cum ho-
rebus idoneus, seculi hujus inimicus, inclyte mori- j e exilio Vitum abbatem, et

geratus, sapienlia pcrvigil, reverendus in vultu, n0 re reduxit, et in loco suo decenter restituit.

afiabilis alloquio, lenilate placabilis. Quo in abbatia Quibus per merita et orationes sancti patroni Pro-

expedibiliter degenle, Hretislaus dux ultimum mun- copii , omnipotentis Dei .propitia consolatio affuit,

do valedexit, cujus loco Spitigneus monarchia; gu- qnSB ipsum locum, omnium rerum profectibus hu-

bernacula suscepil. Quo lemporc sancti patris Pro- midantem redundantemque, in pristinum, imo in

copii vaticinii ordo complelur. ampliorem honorem encaeniavit.

E
34 Instiganle namque zelo diaboli, mulli acmuli, 38 Placuit igitur adhuc innotescere contempla- Quitlam falso
S. Procopii fictitia venenosa detractionum conspiranles, laqueos tivis fidelium memoriae miraculum. Quidam ergo accusatus.
cavillalionum in curia Ducis contra Vitum Abba- ex clientela memorati Ducis, Labessa nomine, apud
tem et fratres ejus astruere coepcrunt, atque aures Dominum suum iniquis detractionibus omnino erat
Principis favorabiliter compositis mendaciis oppul- accusatus, qui latcnter publica? functionis damna-
sanlcs, eos mulliliiriis viluperiis publicabanl, scilicet tioncm fugiens, volubili cursu ad ripam Sazavae
dicentes, per Sclavonicas litteras ha;resis secta hy- fiuminis pervenit. Is dum insecutores timens, ali-
pocrisisquc aperta; esse irretitos ac omnino per- orsum fngere non valeret, et dilTicultate inundalio-

versos. Quamolirem ejectis eis, in loco eorum lalina; nis concretae aquae fluvii, ad cellam sancti Viri

auctoritalis Abbalem et fratres constituere, esse pervenire minime posset; anceps ex omni parte,
honestum, constanter alTirmabant. invidia inex- lugubri cordis contritione clamavit ad Dominum,
Iricabilis maliliae zolus 1 invidia detestanda, om- dicens : Deus, fons immensae pietatis et modestiae,
DJmoda malitia conglobata ignis inextricabilis! Sed pcr merita et oraliones sancti Procopii electi tui,

revora sicut a tinea vestimentum consumilur, sic is, in adjutorium meum intende , et ab immensitati-
qui illam zelatur; cui autem invidet, clariorcm bus angustiarum, quae me circumvallant, eripe qua-
reddit. tenus magnificae clementiae tuae et Confessori tuo
3!i Vitus itaque Abbas, assnmptis fnitribns suis, sancto Procopio, amodo et usque in finem vitae

prophelia quos unilas caritatis concordavcral ,

peregre pro- meae, vota laudum indefessus omni tempore offe-

fectus cst in terram Ilunnorum. Dux autem me- ram, qui es benedictus in secula seculorum.
moratus, propria Francorumque suorum consiliaria Amen.
defmilione ulens, in loco illo Abbatem genere 39 Tunc quippe tempore aestatis, sol in Leone per congelt-
Theuionicuni consiiiuit, hominem trepida indigna- vigebat. Cum igitur suspirando tenens sonipedem tum tempore
astatis flu-
tione plcmim. Ubi dum nocle prima advcnlus sui per frenum, refiexis obtutibus circumspiceret, per-
me?i,
ex more ad matulinalem synaxim pergens, foribus spicacius intuens, conspexit aquam fluminis omnino F
ecclesia; appropinquaret, apparuil vir sanctus Pro- congelalam. Undc attonitus, et quasi in extasiamens
copius, infra januam oratorii appodians se et dicens cfiectus, secum deliberat, tractando quid significet
ei : Unde tibi potestas hic degendi? Quid quaeris? tam grande miraculum et inauditum, et retro se-
Atille; Potcstativa, inquil, Ducis majcstas, el ejus culis invisum. Qui tandem mente concipiens aut
Primatum inconvulsa sublimitas, mea possibilitatis conspiciens, intellexit divinitatis misericordiam ob
regimen, hoc coenobium usque ad linem vitffl meSB, meritum egisse sancti patris Procopii, hanc tanti
tradidit. miraculi virtutem, ac in fide nil haesitans, post
36 Cui sanctus Paler dixit : Cilissime sine con- tergum cornipedem ducens, siccis vestigiis fiumen
de suoruin re fusionis verccundia disccde; quod si non fcceris, transiit. Qui mox retro luminibus reflexis aquam
stauratione
ultio divinitiis vcniet supcr te, et Q88C dicens, eva- solito lluere intuetur.
nuit. At ille sestimans esse delusiones satanae, 40 Jesu bone! quam magnificata sunt hrccopera periculo eri-
omnino vilipendit. Sanctus autem Pater euangeli- tiuc magnificentiae, qui antiqua tua potenter etiam pitnr.
cum compiens praBceptum, eumdem Abbatem cum nunc per merita tui Sancti declaras mirabilia. Tu
suis fratribus, tcrna monitione prsemissa, quarta ehim quondam, ut in Israelitico populo, mari ru-
nocte apparuit ei, ad matutinum obsequium eunti, bro diviso, iler siccum concessisti ita ct huic ho-
sanctus Vir, dicens : Cur meis inonilis amicabilibus mini clecti tui Procopii obtentu, siccis vestigiis
obtemperare recusasti? Filiis meis spiritalibus a Do- undas concrctarum aquarum, sine jaclura cum
mino impetravi hunc locum, non tibi qui supplan- equo transire tribuisti. Tibi ergo benedictio et gloria
talum ingressus es; et si Domino tuo Duce tilii omnifaria et gratiarum actio cum Patre et sancto
lu\'c hactenus potestas fuit habita, a me sit modo Pneumate per omnia secula seculorum. Amen.

41 Aliud
 DIE QUARTA JULII >4&
41 Aliud etiara miraculum pervulgare, dignum 44 Aliud rursum divinae efGcaciae bcneficiura Ex ms
Martinus nomine, pro- Fur "
Infirma sa- duximus. Uxor cujusdam Oflicialis, gravibus in- nolilicamus. Quidam vir,
natur.
firmilatibus correpta deflciebat. Iluic sanctus Pa- posilo Conversus, timens Deum, cellula propria
ter apparuit, dicens : Mitte festinanter ad Abba- secus saepedictum coenobium degebat. Quo qua-
tem Sazaviensem Vitum , nepotem meum , et dam nocte ex more ad matutinalis noctis vigiliam
postula quatenus te in infirmitate tua visitet qui synaxis propcre discedente, fures fractis foribus
;

si, languore proprio invalescente, venire non va- celluhe ejus, omnem supellectilem abstulerunt.
lebit, mittat pro se filium meum Emerannium, Peraclo matutinali olhcio, ille cum rediret, et res,
ccenobii sui fratrem. Hic dum manum tuam quas dimiserat, in cellula minime inveniret, lugens
tenens, orationem terminaverit, sospitatis pignus et contristalus ad sepulcrum sancti Viri cucurrit,
extemplo percipies. Huic itaque promissa, effica- et fiexis poplilibus infortunium imminens, ejulans
citer impleta sunt : narn Emerannius vice Viti conqueri coepit, dicedens : Nisi, o Pater venerande,
Abbatis cum complesset orationem visitationis, tui obtentu meriti, mihi alumno tuo, sub regimi-
ac manum languentis tenuissct, mox omnium nis tui virga a puero emerito, recuperationis su-
membrorum ipsa sanitatem recepit, ad laudem et pellectilis solamen reddetur, et bunc locum in

gloriam magnificentiae Dei omnipotentis, qui mira desperatione mutabo, et in alio numquam stabili-

beneficia per merita sancti Pprocopii Confessoris bor, in totius vitae meas cursu desperans. Qui dum
sui operatur. tandcm lugubris, ad ergastulum rediret, illico fures,
visione Dei territi, ei obviant, qui pcenitentia
ducti, restiluerunt cuncta, quae rapuerunt. Qui
dum vixit, vota laudum Deo solvere non cessavit,

CAPUT IV. qui tanta beneficia per sanclum Confcssorera e

suum prastat.
45 Quaedam eliam sorores penes id ipsnra mo- ablata resti-

Fur nasterium sub jugo Christi cxpedibiliter degehant, luunt.

liberatus, aliena restituta, mulieres ser-
quarum totas res usuales, fures noctu rapuerunt.
vatce, mirabilis imeptratio canonizationis De quo eventu cum ipso singultu intimo cordis,

S. Procopii, apparitiones et miracula. invicem verbis querulis ingemiscerent, sancti Patris

Procopii adjumenti solamen cfflagitantes, sequenti
nocte eis idem Sanctus apparuit, inquiens : No-
lite moestitiam gestare in cordibus vestris, quia

J2it aliud signum memoriai intimandum referi- post biduum omnia vestra rehabebitis, et haec
Fur
dicens, evanuit. Igitur hujus promissi effectus
mus. Quidam opilio in ejusdem abbatiae territorio,
unicam hospitis sui clepserat. Qua cum post mox impletur, nam et fur adduclus est ad eas

dies indutum eum hospes inveniret, et captivus, et res eis sunt restituloe.
aliquos
46 Etiam aliud prodigium proferimus in con- Manifestalur
sub testimonio vicinorum argumentosa ratione
modus cura-
exueret, misit funem in collum ejus, ac manibus spectu fidcliura. Apparuit idem Sanctus cuidam tionis.

post tergum vinctis, sine dilatione illum ad judi- mulierculae viduae in urbe, quae Vissegrad nun-

Curimensem Abbas vero cupatur, dormienti, inquiens Surge et vade cum

cem trahere coepit. :

festinatione, et dic uxori Gezlionis, amica) tuae

ut audivit, misit nuncium, interpellans pro
:
Vitus,
culpabili. Accusator autem renuit petitiones ejus, vade ad rnonaslerium, quod Sazava dicilur, pro-

dicens, se publicae vindidae sentcntiam subire, si peranter, et commenda te orationibus unius de

communis discussione impune fratribus, et age poenitentiam, quae te ad interni-

reum sine judicii
* deducent, non feceris. * interiium
dimitteret. Qui tamcn reduxit vinctum ad pro- •
ciem si ita

immensoque pedem 47 Liburni cujusdam Comes, instinctu zclotypi F

priam domum, et arcto ejus

sarcinavit, ac noctu adhibitis custodibus, Babylonici caminum mentis succendentis miur

Regis, ;
° "?'
cippo
inclusum custodiebat, voluntatem ultionis, ira in- in amorem cujusdam juvenis cxarsit cum quo, ;

complere cupiens craslino qui vinctus et rebus mariti raptis, furtim aufugit. Quam ap-
stigante, :

prehensam maritus suus multis verberibus attre-

incessanter auxilia sancti Patris implorare singul-
tuosis suspiriis coepit.
ctavit, ac demum immenso cippo, ejus pede
custodia: mancipavit. Quae noctu longa
43 Nocte igitur media, dum custodum oculi arctato,

suspiria reumatizatis oculis, inundantibus lacrymis

liberalur. letalis dormitionis violentia opprimercntur, appa-
Vir veneranda canicie, trahens, coepit sancti Patris suffragia toto anheli-
ruit in luminis claritate
decorus, habitu monachico, infulatus, cam- tu usquequaque implorare, promittens sese ultra
vultu
tenens, qui dixit vincto Adsura nolle taliter peccare; donec sauctus Pater appa-
bucam in manu ;

namque me ut ruit, diccns liberata es ab hoc cippo, sed cave,

ad suffragium tuum ; vocasti : et :

ut promittis, ne pecces, ne deterius tibi eveniat.

tetigit cippum cambuca, dicens : Sis liberatus ab
tanta 48 Videtur ctiam aliud prodigium huic operi aliaacacita-
hoc trunco, et jam amplius noli peccare ;

celeritate

pars ejus,
fractus

pedem dsmus
est, ut mox prosiliens

hostis confringeret
media
: sed
neccssario inserendum.
quatuor annis,caecitatis occupata, ac omnium fere
Mulier qusdam nube l

^
™° r*°
(m

qui apparuerat, evanuit. Ille autem manibus et membrorum officio carens, venit ad monastcrium
sancti Viri, ubi jejuniis et orationilms indefessa
pedibus enodatis, quasi passer ereptus de laqueo,
diu perseverasset, in die praeclanc
DommicEe
immensis pietatis Dei laudibus viscera gloria; Dei cum
cujus accusator ea Nativitatis infra sacra Missarum solennia in ecclc-
extollit, custodibus pavefaclis,
sia vivificae Crucis, ei lumen oculorum et sospita-
in causa deinceps nullus extitit.

T tem
Julii Tomus II.
 ,
46 VITA S. PROCOPII ABBATIS CONF.
Cui Vir Dei respondit
tem merabrorum, per sanctum Palrem Procopium va voce interrogavit.
Ex MS.
vero
;
J>^
MBl ^^
Procopius vocor, et disparuit. Apostolicus
concessit Divinitas, quae inaestimabili gaudio reple-
prodicns, clamabat surgens, convocatis Cardinalibus, qui prasentes urget
ta, tanquam e morlis umbra ;

dicens Procopi sancte, o Procopi sanctc ! Quam fuerant nuraero tredecim, quorura nomina in
:

accidisset, previlegio ejusdem Apostolici sunt impressa sta-

populus cum prasens attonitus, quid ei ;

Paler tim Abbatem revocavit, teslimonio attentius per-

inquireret ; referebat, quod idem sanctus

ejusque oculos signo sanctae Crucis specto Missam celebravit beato Patri nostro
venisset, ;

signasset, cl extemplo visum el sanilatem corporis Procopio : deindc data auctoritate cum privilegio-

recepisset; unde mox in unum coadunatur popu- rum suorum robore misit Guidonem, sanctae Mariae

lus, laudans et glorificans Deum, qui taliter glo- trans Tiberim sancti Calixti presbyterum et Car-

rificat Sanctum .suum confessorem. Pcrpendere dinalem, legatum a latere suo, ut corpus beati

igitur debemus, cujus bonoris gloria idcm Sanctus yiri solennizatum canonizaretur. Haec autem ca-

fulgebat in caclo, per quem tot miracula Deus nonizatio acla est anno Domini mcciv, iv Nonas
coruscare facit in terra, qui est benedictus et glo- Julii.

secula seculorum. 53 hac canonizatione multa Deus potentiae miraculis il-

riosus et superexaltatus in in

Amcn. suae mira et stupenda ostendit ; nam multi caeci

49 Igitur bis et aliis beati Patris quam plurimis jlluminati, leprosi mundati, infirmi sanati, obsessi
Procopius clarescentibus, et ad episcoporum, et Hberati, captivi soluti, surdi auditui redditi, mul-
miraculis
omniiini Pnclatoruin , ducumque , et baronum, ti loquelam adepti, ac ceteri morbidi curati sunt
nobilium el ignobilium notitiam venienlibus, quae per merita sancti patris Procopii. Cum vero tum-
(lebant circa tumbam ipsius in ccclesia sancti ba ipsius apcrirctur, odor suavissimus inde
Joannis Baptistse infra spalium mulloruin anno- cmanabat, ut omnes qui aderant, in stuporem et E
runi : neminc lamem ad hoc subsidium ferente, admirationcm verterentur. Praedictus autem Gui-
ul gleba sanctissimi corporis solenniter canoniza- do Cardinalis, visis his miraculis, et eis conscriptis,

retur. Sed qui suis meritis per divinilatis gra- monastcrium ipsum in plcnium * exaltavit, vi- * al. plnri-

oporabatur, providil sui apparatum etiam

mum '

tiam hacc insignia et delicet indulgentiam conferendo;

corporis glorificationem. suum, in quo Missam cantaveral, pro memoriali
50 Nam Dominicie Incarnalionis anno millcsimo relinqucns ; episcopis qui praesentes fuerant, prae-
miraculis cla- duceiitesimo lcrlio, apparens abbali, IShsio no- matrem mundi,
[
dictum locum commendans, ad
inine, proVisori et rectori fratrum suorum, mo- videlicct Romam, est regressus.
miii el praecepil primo et secundo et lcriio]
54 Adbuc de miraculis quaedam per merita cl continua-
"""'
qualenus recepto testimonio omnium spiritualium felicis memoria? patris Procopii, post sanctam ca-
et secularium virorum, conscriplis miraculis, quae non izalionem, ad sepulcrum ejus, ac in aliis a
ipse operatus tuerat Lbidem, quantocius ad cu- naelili\is locis usque hodie operari dignatur ac
iam Romanam properaret, pro corporis sui ca- su j s pei- ca gioriflcatur, quaedam seniorum nostro-
nonizatione, promittens auxilium, si deesset con- rum relatione sacpius comperta, quaeilam oculorum
silium apud Aposlolicum corpori suo ad honorem. nostrorum intuitu certius experta, breviter com-
Qui ahbas Ulasius, junclis sibi diiobus fralribus, prehendendo conscribimus, et memoriter lcgenda
lesiimonio sufficienti terrigenarum fretus, Dominum et usque praedicanda quibusque fidelibus commilti-
Papam, [nnocentium tertium, cst aggrcssus; cui mus. Quodam itaque anno nativitatis praecursoris
cum totiim negofium beali Procopii proposuisset Domini ac Patroni ejusdem ecclesiae, solennis dies
sub aUestatione iitterarum : Papa vero pro nibilo aderat, multitudo tam cleri quam vulgi utriusque
dui'1'iis dicia et scripta, parvipendit tanti Viri sexus convenerat, cumque conventus se solito ad
sanclitatem. Abbas vero multas admonitiones fa- processionem parassent, et jam extra monaste- F
1'inis pro ncgolin sibi commisso, unum amium rium processissent,
quidam fideles unam religio-
conliniiavil ibiilom. sam personam cuni virga pastorali ibidem proce- \

81 Et cum jam de&ceret in expensis, nec quid- dcre viderunt, et minus intelligentes, quainam
et apparens quam prolicerct, adoralis Aposlolorum liminibus persona illa fuisset , sicut postca testati sunt,
Innocentio 3
bealo Procopio suum ncgotium ulterius lcrminare alterius monasterii aliqucm Abbatem interfuisse
commisit. Et surgens cadem nocte, clam recedere crediderunt.
COepit. Quid mora ? Statim Vir sanctus, ut pro- 55 Jam autem ad oratorium redeuntibus, nec non appa-
et
miserat, venit ad auxilium. Nam eadem bora, eumdem diligenter intuentibus, contcmplati sunt
riliombus
qua Abbas Blasius c\lra nnviiia civitalis dcclina- prafatam personam quosdam virga pastorali tangere
bai, ipsePater sanctus in conclavi Papa3 Innocen- de languentibus debinc, convcntu chorum in-
;

tio cum virga paslorali, ail

apparcns, Quid :
tranle, ostium ullro patuit, qui etiam ingrediens
hacsitasti, quid moram fecisli, quamdiu corpus disparuit. Jamque Missarum mystcriis rile peractis,
meum sic bumalum jaccre pcrmisisli, quare ca- duo curati sunt ex languentibus illis, et nunc
pellanum meum sic vacuum abire permisisti? Ni dictam visionem ejusdem narrantibus , et hoc
cito ipsum pcr viam, ad sauctura euntem Lauren- ipsum qui curati fuerant, testantibus, absque
tium exlra muros civitatis, redire jusscris, et dubio nos bominum Procopium nobis
et patrjra
testimonio corporis mei annueris, debilumque alluisse credimus, omnipotentemque Deum attonita
honorem milii impeuderis, elevans virgam pa- voce signis campanarum cum effusione lacryma-
storalem, ait Sic te fodiendo perfodiam.
;
rum laudamus.
52 Expergefaclus autem Apostolicus, quis aut 56 Hinc dum solito rursura cursu revoluto, variis
qualis esset, ct quomodo vocarctur, quasi semivi- cum celebri voto festiva dies agerctur, et sacri

textus
 ,

DIE QUARTA JULII. '47

textus Euangelii legerelur, inter languentes sive que solus eidem operi insisteret, et minus caute Ex ms.
jacentes, est strepitus factus ac ingens clamor ageret; tabulatum, quod magnum acervum saxorum
obortus, de quo clamore, cuncti, qui aderant, in slu- continebet, subito dcstructum est, ipsc vero cum
porem versi fuerant, nos ipse turbati, aliquod inibi ruentibus lapidibus deorsum lapsus est. Mira res,
prodigium speravimus, sicut postea probavimus. et valde stupcnda ! Ex collisione siquidem lapidum
57 Nam percontantibus nobis ipsos, unde repen- tantus sonus rcdditus est, acsi tonitruum factum
tinus strepitus et clamor accidisset; hanc referebant fuisset. Qui autem ex altera parte parietis stabant,
ad solatium [causam] scilicet candidam nubem circa altare se jam de vita ejus desperantes, clamarunt, ut exha-
miserorum
vidisse, atque viros claros geminos ex e'a prodiisse, laret spiritum, [et] de ecclesia ejiceretur foras.
qui per oratorium procedentes, populo astante ,
62 Ad quorum nos clamorem nimis stupcfacti, lapidibus oo-
benedictionem r " lus
porrigebant, ipsis autem sanita- citius eumquo inler saxa jacentem se-
accurrimus, -

tum consolalionem administrantes; manibus tange- mivivum reperimus, et cum fcstinatione inter manus
bant tandem vero in ipsa hora tres ex illis vario et
: sustollentes, foras exporlavimus', et velut exani-
adjutino labore, languore detenti, curatisunt; ce- mem in leclo recollocavimus. Porro autem, inter-

teri quoque variis temporibus, sed in eadem eccle- vallo facto, ad vespertinam synaxim pulsatum est,

sia, sanitatem consecuti. Sicque per eventum tam ad cujus sonitum lassa membra movit, et paulatim
felicem salubremque alTectum plenius est nobis facta resumptis viribus apcrtisque oculis, suspiravit, et

hsec visio certa. tamquam de gravi somno cxcitatus surrexit, ac

58 Alio temporc, dum Pamonarius ecclesias ejus- secum admirans, quid sibi accidisset, et quasi nul-

dem, festivitatis die, ante r nocturnos in lecto suo se lam alicujus doloris molestiam passus fuisset, Deo
recollocasset, ut aliquamdiu lassa membra recreas- gratias agens, ad coeptum opus perrexit. Testatus

set, repente tam stupore, qam gravi sopore arreptus est autem idem frater nobis, eum sciscitantibus, E
ac velut in ecstasi posilus, vidit beatum Virum de quod in illa hora quidam vir venerabih' canicie af-

tumba consurgere, et versus oratorium usque ad fuisset, qui super eum habitum sum extcndens,

altare sanctae Crucis procedere, ubi aliquanlulum omnes ruentes lapides in sinum recepisset, et per

quasi ad orationem assistens, intuitus unum caecum, hunc modum periculum mortis evasisset.

consignare coepit; qui statim lumen recepit. Inlerim 63 Cliens cujusdam nobilis viri tanta daemonis Vexalur a da-

slrepitu popularis vocis, Deum laudantis, idem Pa- molestia retentus fuerat, quod nec stare, nec se- mone :

monarius excitatus, surrexit, et diligenter evcntum dere, nec incedere, nec ullo modo quiescere poterat.

somnii explorans, visionem suam esse certam intel- Tandem ad praidictum monasterium veniens, eccle-

lexit, et ipse benedicens Deum, ad laudes pulsavit, siam intravit, exleudensque manus suas in modum
et in crastino rem gestam omnibus narravit. alarum et cum horribili clamore retro incedens,

59 Alia nocte, dum idem custos ecclesiae in lecto huc illucque discurrebat, nec ullam requiem habe-
quiescerct, graviorque somnus eum opprimeret, et bat. Interea dies annivcrsaria beatb Patris adcrat,
frequentatam.
jam Nocturnum pulsandi solita hora praeterisset, et vulgus ad Missarum solennia convenerat; ipse

cominus ad lectum Vir Dei astitit, et virga pastorali etiam ad sepulcrum ejus cum lacrymis adoraturus

Quid tanto somno depri- accessit, ct statim sanus factus, populo nobisque
eum tangens, talia dixit :

meris? Cur designatam tibi horam non custodis? Deum laudantibus, inde recessit.

Jam citius surgens, signo fac pulsare fratres. Ad 64 . Adolescens quidam, hortatus a parentibus suis, prwdpitatus

cujus vocem Pamonarius idem, concito surrexit, ut ad sacra solennia Missarum Dominico die cum
miransque, Deum benedixit, ac Laudes pulsare fe- eisdem iret; recusavit; sed magis ad exercenda pue-

stinavit, visionemque suam in publico referens, rilia ludicra festinavit ;

quem jam domum reverten-

manifestavit. tem, diabolus apprehcndens, colligavit, et in palude

C partibus ad preecipavit, ut suffocaretur. At ille voccs, quas po-

60 Parricida quidam de longinquis
Quadragesimee tempore ve- terat, dabat, et in auxilium sibi divinam gratiam
Soiuia catena preefatam ecclesiam,
earni inserta; ceterorumque nomina Sanctorum invocabat. Interea
mJ.^ cu j us co] pus dira catena in c j rcu it u ventris
.

quae carne super- parentibus cjus, ab ecclesia domum venentibus, ex-

obducta, crudeliter strinxeral,
apparebat, et spectabatur, et non aderat. Mittitur illico puer unus
crescente et sanguine fluente, vix

exitialem dolorem lacerans inferebat. Hic dum ec- ad requirendum eum, qui eadem via currens, qua
ille solitus erat procedere, audivit cum vociferan-
clesiam in honore sancti Petri Apostoli dedicatam
tem, et divertens ad paludem, vidit eum super
Dominico die ingressus fuisset, et cum fidelium turba
aquas natantem super quo stupefactus recurrit, et
devotus in oratione ad Missam stetisset, jamque sa-
:

parentibus ipsius rem gestam narravit.

cerdote sanctum Euangelium recitante, subito
illa

65 Qui venientcs semivivum sensuque carentem semivivus

ac
ignis dissoluta, et quasi
catena, velut cera a facie sensu carens;
extraxerunt, et ad sepulcrum viri Dei deduxerunt;
ab aliquo in altum projecta, a corpore ejusdem
pro-
ac oralionibus instantes, se jejuniis ac vigiliis
afflixc-
pavimentum ecclesiae fortiter perculsit, ac
siliens,
octava die sanitatem mentis ct corporis
sonitu et clamore runt, ubi
omnium circumstantium corda
recipere mcruit. Item alius adolescens
quoddam fa-
sicque viam sospes tenuit, qui venerat
concussit :
sensum
cinus admiserat, atquc bihens una noctc,
hospes.
con- amiserat qui statim ad beati viri Procopii scpul-
Frater quidam in congregatione nostra
:
61
ubi post aliquos dies, bibens de
Fraler rcli- versabatur, nomine Fabianus, qui summae obedien- crum ductus est,

IJWSUS Domino suo Abbate impera- calice ejusdem, salvatus est.

tia; deditus, quidquid a puella a dia-
diabolus adversaba-
Dum 66 Erat quaxlam puella, cui
batur, totum fideliter ac humiliter operabatur. bolo arrepta.
ut tur, et ab eo sa>pius
impugnabatur, quod illa paren-
autem aliquando paries ecclesiae destrucretur,
ipse- tibus suis intimarc ncglexit.
Quam quadam nocte,
ad a?qualitatem alterius parietis repararetur,
dum
 148 VITA S. PROCOPII ABBATIS CONFESSORIS.
Ki ms. dum in strato suo sola jaccrct, diabolus ei affuit ct Ubi a sacerdote, triduano indicto jejunio, in oratio-

apprehcnsam extra curiam Mane autem facto,

cjccit. nibus posita, cum lacrymis multo tempore per-
mater ipsius, ut cam excitaret, venit,et eam non mansit, sed puella in eadem inflrmitatis molestia

inveniens, obstupuit. Currens vero tecta domus remansit. Tunc praedicta mater puellae, audiens fa-
suae, diligenter eam requircbat. Interea quidam, mam cclehrem beati Viri, festinavit, ad sepulcrum
pergentes ad fontem, ut baurirent aquam, viderunt ejus cum eadem puella quantocius venire ; et pre-

eam circa paludem scdentcm, apertis oculis nihil cibus instans anhelis, recipere meruit sanitatem
videntem neque loquentem. totitis menlis et corporis, praestante Domino nostro
67 Hoc ubi mater cjus audivit, nirnium stupefacta, Jesu Christo, cui est honor et gloria in secula secu-
ope s. Proco- cucurrit, et sublatam ad domum perdnxit, et festi- lorum. Amen.
piiuberautur.
nan [ er a(j proximam ecclesiam cum ea pcrrexit.

DE BEATO WILHELMO CONF.

ABBATE HIRSAUGIENSI IN SUEVIA

COMMENTARIUS PRjEVIUS

j. p. § I. Cultus sacer, Hymnus, dies mortis, epitaphium, species externa corporis ,

virtutes, elogia.

An. iui;i uamplcno ore laudandus est B. Wilhel- Mnros erexit caelitus,

Q
mus, ob cximias virtules ct miracula, qui- Vivis utens lapidibus.
bus claruit, noc non ob lonyc latequc Ilic fuit vivens hostia,
propagalum primwvum monas- instituti Per cuncta vitae spatia;
Publicus II. stici vigorem ac spirilum, discipulorum multorum Mactavit in se vitia.
WUhtlmi cul
institutionem, monastcriorum complurium eedifi- Crucis fcrendo stigmata.
tHt
cationcm, et vcl maxime ob duris probatam et in- Iltijus, o Cbriste, gloria,
concussam constantiam, qua difficillimis tempo- Jam factus es victoria.

ribus sese sempcr gcnuinum Ecclesim Calholicm Ipsius per sullragia

filium comprabavil, Pctriquc Calhcdrm egregic ad- Da nohis vitae gaudia.

dictum; tammirandum est, nullos ei hactenus pu- Laudamus te Patrem Deum,
blica aucloritale decretos fuisse honores. Anlc Unictim simul Filium,
omniaigitur id iiuhi mjendum existimo, ut sacrum Spiritumque paraclitum,
ejus cultum comprobem. Inter recentiorcs, qui dc Nunc ct per omne seculum.
Beato nostro agunt, est Dorganius in Kalendario, Prmdiclum hymnum Stengelius in Notis ad B.
translationcm ejus commcmorans hac dic, et fes- Wilhelmi Vitam, epitaphio ejus subjunctum
fuisse,
tum dic quinta. llac eliam die quinta illum refe- affirmat.
runl Wion, ct Menardus in Marlijrologio, nec non 3 Inter alia, in rem manasticam a beato Wil-
C Bucclinus in Menologio; qui ullimus longo ipsum hclmo utiliter laudabiliterque gesta,
recenset Au-
F
elogio proscquilur, Translalionis cjus ctiam me- ctor vitw, novum ab ipso monasterium innus. aies
infra an-
mim.it hac die quarta, Ferrarius in Catalogo San- nos novem consummatum, cujusque templum in mortis, cetas.
ctorum, qui in Mnrtijrologio llomano non sunt. decimo estdedicatum; atque hoc ipso anno tempus regi-
Wilhel- minis
Addc cx Mabilione Act. Bcned. Sec. vi parte 2, mum e vivis excessisse post pracdictam dedicatonem
pag. 725, de eo agere passim scriptores rerum novem bchdomadibus, testis est idemvitee
Auctor,
Germanicarum, aul Bencdictinarum. Slengclius anno videlicct 1091. De dedicatione
Trithemius
in Notis ad ejus vitam, proferl hgmnum in B. tradit sequentia : Eodem anno mxci,
die xx Apri-
Wilhelmi honorem, descriptum e codiccMs. mona- lis, quae fuit Octava Dominicae Rcsurrectionis fe-
slerii Vienncnsis B. Virginis ad Scotos. stiva, ecclesia nova praefati ccenobii majoris, ad
2 Hymniim hunc Stengeiius ct MabilioH.WW- inshHiihim beatissimi abbatis Wilhelmi
cum solen-
slabilitur. helmi vita subnectunt, quemnos huc transferen- nilatedebita, consecratafuitperJohannemepiscopum
dum judicamus; ad stabiliendum ejus cullum. Sic Spirensem, suh honorem Domini nostri
Jesu Christi
ilaque sonat praidictus hymnus : ac beatissimorum Apostolorum ejus
Petri etPauli.
Audi Deus hjmnizantium Constat sibi dies mensis dictus, et recte
concordat
Preces tuorum supplicum, cum Octava Dominicm resurrectionis,
prmgressi
Sancti Confossoris tui anni 1091: cum tunc temporis solcnnitas
pascalis
Solennia colentium. incideril in diem xm Aprilis. De
ejus morte ita
Insignis miris actibus idcm Tnthcmius. Wilhelmus feliciter in Domino
Hic fulsit et virtutibus, quievit .v Nonas Julii, anno Dominicae Incarnationis
Lucerna lueens omnibus, mxci, Indicatione xiv,sub Henrico Imperatore IV,
Domo Dei manentibus. et UrbanolPapa II, annos suscepti regiminis xxn,
Fundans in Cbristo plurima cetatis vcro suae lxv.
Monachorum ccenobia,
i Bertholdus
 ,

DIE QUARTA JULII 149

4 Berth,oldus, Hcrmanni Contracti conlinuator, Chorum cum turma, qui caelica sunt super astra AUCTORE
Wilhtlmi multus in rebus Wilhclmi commemorandis,
C. est S. More Dcum laudantes, et dulci sono jubilantes, I. P.
determinan-
pratsertim ad annum 1091, quo obitum ejus con- Per Paradisi prata, volvendo carmina lata
tur.
signat, sed in determinanda mortis die discrepat, Rcgi regum Domino, qui throno illicsedctin alto
censctquc ex humanis abiissc, non iv, scd 111 Nonas Valeat vox laudis, in aevum sit scmper mansuris.
lulii; quod discrimen, tametsi exiguum, neuti- Amen.
quam tamcn est admittcndum, sed adhmrcndum 6 Ita sonat epitaphium. Minutias quasdam circa stengelii in
auctori vitm, scriptoribus aliis omnibus prmjeren- diversam lectionem a Stcngelio observatas negligo. iliud observa-

do;utpote testi oculato, qui expressisverbistradit, Obscrratu dignius est, quod auctor hujus epitaphii
beatum Abbatem, infra meridiem iv Nonas Julii invcrsuillo : Annomillenocomplevit,etmonageno,
beato fine perfunclum. Quo pariter ipsius asserto annumunum omiserit, quodmetro difficilius con-
jam sufficicnler refellitur opinio recentiorum, gruisset, quamvis in cmteris versibus nulla dein
Dorganii, Wionis, Menardi, ac Bucelini, annuam mensura servetur. Atnue hoc fortasse cogitationcm
Beati nostri mctnoriam catalogo Sanctorum inse- injecit dicto Stengclio observandi, quod posterio-
rentium die v, seu iii Nonas Julii. Sed quandoqui- res verstis altcrius videantur Aucloris ct mtatis,
dem in anni ac dici, quo mortalitatis debitum stglo in plurimis di/ferenle a priori; posse tamen
persolvit Wilhelmus, sermonem incidimus, videtur aliquos, paucis transpositis voculis, ad legem me-
hic esse proprius locus producendi ipsius cpita- tricam facile revocari, ut ita nimio Scriptorum
phium, teste Stengelio ac Mabilione, sepulcro cjus vitio corrupta esse, videri possint. Imo, inquit, in
appensum. exemplari monasterii B. V. ad Scotos Vicnnaa, in
b Versibus Lconinis, istius mvi styhim redolen- membranis omnino non habcntur, ita ut facile per- „
B
Ejus epita-
tibus, concinnalum legitur in hmc verba : suaderi mihi patiar, adjectos esse ab aliquo pio qui-
phium ,
Hac in scriptura, Wilhelme pater, tua vita, dem viro, sed non satis erudito. Voccm quadruvii,
Cunctis ul spcculum, praelucet vitahonorum, natam lectorem prima fronte morari, explanatam
Ut quivis doctus proprios hinc corrigat actus, habcs in annotalis ad caput primum vitm, lit-
Quid sil vitandum discernens, quidve gerendum tera d.
More quidem spcculi radiat pia vita beati 7 Exterior Wilhelmi species, vox, gestus, vul- species exter-

Patris Wilhelmi, virtutum lumine clari. tus, totiusque corporis conformatio ac potens cum m «<TP<""i*
.-

Exultel talis genitrix Bajoaria prolis, primis orationis suada; internas animi dotes con-
Suevia se tantum laetetur hahere patronum. gruis lineamentis graphice reprmsentabant. Hanc
Norica quem prolem, tulit hunc Hirsaugia patrem, ex antiquis monumenlis acceptam sic exhihct Tri-

Felix per talem pastorem spiritualem, themius in Chronico Hirsaugiensi; Statura quidem,
Patrem multorum per doctrinam genitorum. inquit, corporis, ut ex monumentis veterum accepi-
mus, procerus, in anteriore corporis parte calvus,
Morihus egregius fuit et virtutibus almus,
Perfectam plcbem Domino sacravit et aedem, pilos in reliquo habcns raros, facicm cerulei mixtam

Vobis, Aureli, Pctre, Paule, patres venerandi, albedine,coloris,pulcrametaliquantulumproductam;

Cellam, Gregori, tibi fundans, atque Georgi, manuumque digitos pulcra distinctione, longos atque

Pluraquc Sanctorum loca disponens aliorum subtilcs, et tolum corpus debita proportione, quasi
vas quoddam virtutibus ornatum, recte dispositum.
Struxil et instruxit, quia recto tramite duxit,
Vox virilis erat, qualis, cum nalu-
grandis atquc
Collapsam dudum vitam reparans monachorum. illi

Quadruvii priscos transccndit in arte magistros, rali quodam ornalu verhorum, oplimum quemque
Cantibus errorem varium conslruxit ad artem, oratorem facere consuevit unde in exhorlando mul-
:

Terrarum metas scrulans, et temporis horas. tum valuit ita ut vocis sonora dulccdine ct scrmonis
;

Ac numeros abaci vidit lam mente sagaci, quadam auctoritate modestissime pncstaus, animos F
queat ut vix quis simulari. audilorum in sua quodammodo videretur habere po-
Artibus his illi

Quod verbis dociiit, operum virtute probavit. testate, dum quidquiddicerevoluisset, mirafacilitate

caecis peregrinis, et ornalu, suis audiloribus potuit pcrsuadere. Com-

Pauperibus, viduis, claudis,
quocumque dolore gravatis, mendabat in eo dicendi peritia naturam, ut facile
Infirmis, sanis,
persuadendo alliceret, quoscumque sermonis dulce-
Prospera providit, contraria qua?que rcmovit.
Simplex et rectus, simul omnibus omnia factus, dine voluisset.
8 Magnam nobis ideam de beali Viri virtutibus virtutet;
Christc tibi vivus, mundo vere crucifixus,
inr/erit post scriptorem vitm, Mabilio paucas de
Postquam per plures pro te sudavit agones,

milleno complevit et nonageno, multis complexus, prmsertim ex Bcrtholdo ct Tri-

Anno
Quarto Nonas Julii, hic petens defossa sepulcri. themio. Referre, inquit, non vacat omnia auctorum
testimonia, quffl in Wilhelmi commendationem scripta
Sic defunctus tecum jam felix vivit in aevum
sunt. S. Hugoni, Cluniacensium abbati conjunctissi-
Pater bis venerandus et cuncta laude precandus.
Inclyte Wilhelme Pater, virtulihus redimite, mum fuisse, ex vita infra patebit. Laudat cjus humi-
nunc prece, liberemur ut a tristi nece litalem simul et caritatcm beatus Udalricus, potis-
Alma fac
simum in prafatione libri tertii Consueludintim
Corporis et animae, hic Deo famulantes devote,
Obambulando tumbam, tibi patri colendo paratam, Cluniacensium, ubi eum, totius religionis prsBcipuum
amatorem appellat. Enituit potissimum ejus caritas
Bona illic dentur, unde nostrao mentes purgentur,
inter Grego-
Ubi nobiscum dulci somno cxpectans Christum,
es in suscipiendis cxsulibus, qui fervente
rium Pontificem et Henricum Augustum dissidio,
Supreme venlurum, et justis bona vitae daturum.
coacti, ad Hirsaugiense
Wilhelmi abbatis ah ! nos vita jungat Beatis. sedes proprias relinquere
confugiebant.
me post tui autem, dans videre claritati monasterium, velut ad tutum portum
Soli
patriae
 i5o DE BEATO WILHELMO ABBATE CONFESSORE.
AlCTORE Et mirificam heali Abbatis crga eos, qui ad sc con- privilegio ScdisApostolicae sub GregorioPapa, m per- D
I. P.
fugiebant, hospitalitatem probat cx loco subse- petuum liberavit. Plura etiam monasteria ex inte-
quente Trilhemii. Multi viri boni, Deum limenlcs, gro usqucquaque construxit duo quidem in Nigra ;

Sylva, unumS.Georgii, alterum S. Gregorii. Item

comiles, barones, milites, nobiles et ignobiles, clerici .
.

et laici, diviles et mcdiocres; qui animas suas a aliud ad Duplicem aquam prope Danubium; item
communione schismasticorum immaculatns custodire aliud in Wirceburgensi episcopatu, in loco, qui Cam-

volebant, rclictis caslcllis, domibus et ecclcsiis suis, berg dicitur. Scaphusense quoque monasterium, et
ad monastcriiim Hirsangiense, quasi ad civitatem Pctrishusense in ripa Ilheni, jam dudum aedificata,

quamdam reftigii vcnerant, quorum plures, mutato regularibus disciplinis instituit. Sed et alia quam
habitu, monaclii facti siuit, etplurea in babiln prislino, piura in diversis regionibus, tum per se, tum per
Dco et monachis sancta; congregalionis usque ad sibi subjectos, et de novo fecit, et jam facta regula-

morlcm servierunt. ribus disciplinis instituit. Etpostpauca : Ante omnia

9 Quanta autem nominis ejus cclebritas ac in illo studium monasticas districtionis pravaluit, in
magnadeipso veneratio, vitmque wrtuiAbus cumulatissimm au- quo totus adeo efferbuit, acsi numquam aliud aliquid
existimatio;
ctoritas et sacer quidam horror , cum opinione studii habuerit. Erat enim mira sanclitatis, sanctae

sanclilatis covjunctus, tum lcmporis apud omnes simplicilatis, ferventissimae caritatis; Deo vivus et

extilerit, dilucidc conficitur cx co, quod isto tem- seculo crucifixus, quem Dominus in senectute bona
porc, quo cmleri Abbates atquc Episcopi dira ad a;ternam patriam revocavit ; cui ipse ajuventute

persecutione agitabantur, suis miijrare c scdibus in hac peregrinatione, indefesso labore servivit.
compulsi, prout in hujusmodi rerum ac lemporum 12 Die vi Januarii, refert vita S. Erminoldi,
B perturbalione usuvcnire solct; nullus tamen eo
cujus magister fuit Wilhelmus, eum, B. Wilhelmi,
devcnerit audacim, ul Wilhelmum e suo monasterio tunc Hirsaugiensis abbatis, vitaj modum ac formam E
climinare attentarit. ldque adeo magis mirandum ita moribus suis expressisse, ita perfectionis illius

vidctur, quod ipse non lanlum in obedientia, studuisse imitari vestigia, ut jam, qnalis pater, talis
Vicario Christi debita, firmus et inconcussus per- filius appareret, et magistcr in discipulo videretur;
sisleret conlra Ilenricum ejusque scctatores; sed et nulla jam posset esse dubietas, super hunc Eli-

quod vaciltantes confirmaret, lapsos crigeret, de- sseum, spiritnm Elia? requievisse. Idem vero vene-
viantes rcvocaret, ac omnihus demum suum mona- rabilis Wilhelmus, apud ecclesiam sancti martyris
sterium voluerit csse pcrfurjium, in quo solatium, Emmeranni in urbe Ratispona sub Ramuoldo, ejus-
consilium, auxilium, alimcnta, omniaque tum ad dem monastcrii tunc abbate, Prior extiterat; non
corporis suslcnlalioncm, tum ad animm con/ir- fama fallaci solummodo, sed veraci praconio merito-
mationcm conduccntia, sinc ulla pcrsonarum ex rum longo lateque clarescens, ad Hirsaugiam est
ceptionc, lihcralitcr, quoad fieri polcral, suppe- clectus ccclesiam, in qua beatus, ut dictum est,

ditarcntur; qum omnia tamquam loci. proxime c Erminoldus sub eodem spiritualis mililias tirocinia
Trilhcmio prmmissi, conscctaria admittcnda sunt. laliter exercebat.

Tantam Vir marjnus apud accrbissimos quoque

hostes opinioncm sui exislimationemque concita-
verat. § II. Abbas Hirsaugiensis electus, quam
10 Nam, tcstc Tritlinnio, sancliis islcWilhelmus
praeclare suis praefuerit.
recercntia Dei famulus, Dumquam induci potuit, utschismatiris
Aposlolicm
Ecclesiam Dci conliirliaiililnis, vcl consenlirct in
Sedis ;
modico, vel communicaret. E contrario tot censcn- D« 'e Wilhelmi natalibus et educationc monasterio „,.,, ,
Wilhelrrms
dus est ohjecisse advcrsus liomanm auctoritatis sancti Emmcrammi , loquitur vitacap. i, nihilquc nonfuilPrior
impurjnalorcs propugnacula, quot mdi/icavit mo- aliud observatu dignum occurrit, prmter illa, qum nionasterii S.

nasteria. Mdificasse autemplurima, poslca rlicetur ihidemtraduntur; si cxcipias errorem Trithemii. •E'"™ er 'l '' m"
r sub Rambol-
sigillatim. lam dc iis obitertantumex Trithemioet asserentis, \\ lllielmum, antequam c nionastcrio do.
Dertholdo qumdam exceipsisse sufjiciaWBic est, in- S. Emmerammi Hirsaugiam eodem F
evocaretur, in
quitTrithemius, WilhelmusAbbas,sanciissimusChri- monasterio, Prioris functum fuisse suh
officio
sti famulus, qui ordinem divi patris nostri Bencdicti, suiirto llamboldo seu Ramuldo abhate; cum lamen
suo tempiire pene. cnllapsuni in liermauia, el defor- satis constet, illum diu ante, id cst ineunte scculo
niaium insolentia monachorum, instaurare etrefor- xi, e vita migrasse, uti tradil. Mahilio in parte 2,
mare studuit, et plus quam centum monasteria tam SeculiC. Annal. Dened. innotis advitam S.Wilhel-
per se quam suos ad pristinam regularis disciplinae mi. Sed jantpridem ante Mahilioncm hoc erroris
qbservantiam revocavit. Hic denique Wilhelmus; notaverat Alcxandcr Wilthemius, datis supcr hac
Hirsaugiensium terque quaterque sanctisslmus Ab- re litt.cris, in hmc veria. Consului alias R.V., quid
bas, octo nosiri ordinis monachorum ccenobia in scntiat de prioratu Wilhelmi abbatis Hirsaugiensis
diversis provinciis fundavit. sub S. Ramuoldo, abbateS. Emmerammi? Trithemius
H Hiscc consonat Bertkoldus, sequenti clogio in Chronico Hirsa,ugiensi scribit cx Hcimone, ut vi-
elogia. annalihus suis inserto : Wilhelmus piae memoriaj delur, sed forte corrupto; Wilhelmum obiissc mxci,
Hirsangiensis abbas, in causa sancti Petri ferventis- Btatis i.xv. At S. Ramuoldus obiit anno Quo er"o
mi.
simus, et in monastica religione studiosissimus, paclo potuit essc prior sub Ramuoldo Wilhelmus ? ,
utpole multorum pater monasteriorum, 111 Nonas quod auclor vita) S. Erminoldi (cujus in Chron.
Julii migravit ad Dominiim. Hic primum llirsau- Lauriseymensi mala calumniosa mentio) prodidit.
giense monasterium tam in eedificiis, quam iu re- Certe cx epistola liminari Hcimonis ad Wihelmum,
gularibus disciplinis niiraliililer exaltavit, ipsumque quoe in opusculo (quod Ms. habeo) ejus de caelestis

Et
 DIE QUARTA JULII. , 5l
patrite gaudiis et supplicii timore exstat, habetur in perpetuum stabilitam confirmavit. Vlrumque Auctork
Wilhelmum ex palatio, utique jam adultum, ccenobi- Ponlificis et Imperatoris diploma J' p
legitur apud
tam factum, adeo ut centenario longe major obiisse Trithemium in veteri etnova Chronici llirsaugien-
debuerit. A tergo schediasmatis in quo citata verba, sis editione; ulrumque rccusum Commentario suo
Wilthemii manu exarata, legtmtur
: prmdictum ad vitam heati Wilhelmj Stengelius inseruit; quas
quoque parachronismum insinuat Bollandus, mit- num sinl gcnuina, num eadem, qum Auctor vitas
tens lectorem, ad vi Januarii, uhi vitm S. Erminoldi laudarit, in medio rclinquimus.
cap.i num. 6, auctor fallitur asserens Wilhelmum, Quod Vir bcalissimus utilitcr suis prmfue-
16 ac mirifice ab
S.Erminoldi magistrum, priorem fuisse sub S. Ra- rit, aliunde etiam habemus. Breve est illud, sm- eo promotum
muoldo. Denique S.Ramuoldum anno, ut dictum pius nobis memorati et memorandi Bertholdi, quod
est, mi obiisse mortem, non autem, prout alii ccn- Hirsaugiense monasteriuin tam in sadificiis qiiam in
suerunt, mvii, habes in Vita S.Ramuoldi ad diemwn regularibus disciplinis mirabiliter exaltarit, ipsum-
Junii. Longi res foret et minime neccssarii laboris, que privilegio Sedis Aposlolicse sub Gregorio Papa,
prolixam hoc loco cnumcrationem contexere om- in perpeluum liberarit. Pergit Mabilio et narrat
nium rerum gestarum, quibus creatus abbai Hir- rclms omnes convertissc conatus Abba-
ita positis,

saugiensis et stio monasterio, et aliis prmterea tem nostrum, tam ut gregem suum pascerct, quam
quam plurimis in temporalibus ac spiritualilius ut mdificia monasterii restauraret; ecclesiam ac-
profuit; scd fixum mihi scdet, pauca qumdam ex iis curante Adalberto jam a deccnnio inchoatam, anno
delibarc, a scriptore vilm inlacta, atque adco ali- 1071 consnmmatam ac consecratam essc ab Epis-
unde hic elucidanda. copo Spirensi, rem promovenie ipso Comite, ex
14 Ea, qum collatam beati Viri meritis digni- monastcrii perturbatore, facto ejus dcfensore et
B tatem abbatis prmcesserunt, qumque illam mox bencfaclore. Monaslerii quoque facultates multum E
Quo anno inde consecuta sunt, compcndiose cxpedit Mabilio
venerit in
m crcrisse, cresccnte nwnachorum numero.
hanc senlenliam : Wilhelmus itaque in abbalem 17 Cujus ut fiilem facial, adducit hmc Trithe- in spirtt/uali-
Hirsaugiam.
ab Hirsaugiensibus, post Friderici exauctorationcm mii verba : Lucrifaciendi animas graliam a Do- im °* («mJ>°-
. .... . ralibus.
cooptatus, consentiente proprio abbate suo, Hirsau- mino singularem promeruerat Wilkelmus, cujus

giam venit anno mlxix, die xxvm mensis Maii. Pos- operatione multos et pene innumerabiles ad Christi

sessionem abbatiae iniit die iv Nonas Junii sequente. obsequium in monasterium convertit . . . Suhstan-
At nescius erat, inquit Trithemius, injuriarum, quae tiam quoque rei familiaris lemporalem ex ohlalioni-

in Fridericum illatse fuerant; quas cum rescivisset, bus fldelium brevi lempore in multis valde augmen-
comitem Adalbertum exhortari ccepil, quatenus vi- tavil. Cenlum quinquaginta monachos in monasterio

rum innoxium dignilati su» restitueret, cujus locum Hirsaugiensi semper habuit, ct quotics pro reforma-

eo vivente, occupare nemini penitus liceret. Jam tione quoslibet ad alia monasteria hinc inde rogatus,

ideo reditum parabat Vir sanclus, ne talis se crimi- miserat, alios in eorum locum, de seculo noviter con-

nis participem faceret. Sed tamen postea fratrum versos, statim colligcbat. Ita quod ex eo tempore,

omnium precibus cedere coactus, ita remansit, ut quo semel quinquaginta et centum in ccenobio suo
vivente Friderico, numquam benedictionem ab Epis- habere monacbos ccepcrat, numerum eorum quoti-

copo susceperit, nec locum abbalis voluerit occupare. die instaurando, pauciores non haberet.
Hic fuit Hirsaugiaj status ad annum sequentem, quo, 18 Qualis vcro sub magno illo Cvnobiarcha Disciplina re-

quantus fer- h 9 wsa ;

defuncto Friderico, Wilhelmus solenniter ab Hen- flornerit inter ccenobitas disciplina,

rico, Spirensi Antistite, in abbatem benedictus est. vor, quam accurata vitm monasticm observatio,
Id die iv Nonas Maii in festo Ascensionis Dominic», ex codem Trithcmio subjicio, qui in nova Chronici
factiim fuisse, scribit Trilhemius; sed hi cbaracteres Hirsaugicnsis editione, ad aiiuum 1070 sic loqui-
Hi semper erant divinis laudibus dediti, et F
chronologici nou sibi cohserent. Etenim ab anno ml tur :

ad hiijus seculi linem semel Ascensio Domini in diem orationi, medilationi ac lectioni sanctarum Scriptu-

Maii iv incidit, anno scilicet mlx, qui ordinationis rarum jugiter intenti. Illi, qui ad contemplationem

Wilhelmi esse non potuit. Certe necdum tunc abbas caelestium minus videbantur idonei, nccessariis de-

erat Fridericus. Vitae auctor beatum Virum ipsa die putabantur laboribus manuum, ut nullum tempus

Ascensionis in sedem abbalis collocatum fuisse scri- inter eos transiret otiosum. Scicns autem sanctus

bit iv Nonas Junii, quod non nisi anno mlxxi com- Pater, experientia laudabililcr doctus, necessarium

petere potcst.7(a Mabilio. menlis pabulum divinarum esse lectionem Scriptu-

45 Tum proscqitens narralionis sum filum, ex- rarum, duodecim e monachis suis scriptores oplimos
Monasterium ponit beatum Abbatcm tam tenui in re invenisse quibus ut divime auctoritatis Iibros, et san-
instiluit,

Hirsaugiense monasterium, ut ejusdem facultates quindecim ctorum Patrum tractatus rescriberent, demandavit.
in libertatem numero,
monachis alendis vix sufficerent; qui eo usque ab Erant prater hos ct alii scriptores sine certo
assertum
Adalberti comitis Calbensis arbitrio pendebant, ut qui pari diligentia scribendis voluminibus operam
Et his omnibus monachus
vix quidquam, sine ejus pcrmissu in suo mona- impendebant. prfflerat

sterio auderent. Non tulisse hoc piissimum Abba- unus in omni gcnere scicntiarum doctissimus, qui
tem, subjungit, constatque tum e Vita, tum e Trir unicuique rescribendum opus aliquod bonum in-

themio (hujus quoque rei mentionem faciente jungeret, mendaque negligcntius scribentium emen-

Bertholdo, ut liquct e proxime citando loco) mul- daret. Abbas noverat

Ita sedulo ac studiose pius
oc
™^
continuum inter suos laborem occupalionemque
tis superatis laboribus, monasterium tandem su-
in propriam monasterii atque
ahorum
um, annuente ac consentiente eodem Comite, in partiri

libertatem asscruisse, uti habes in vita, cap. i; etiam utilitatem. Tum pergit idem Auctor
hmc m
verba : Multa fratres per temporis cursum
rescri-
quam Imperatoris ac summi Pontificis diplomate
psere
 I 52 DE BEATO WILHELMO ABBATE CONF.
AlCTORE psere volumina, quorum lamen pars minima in hoc aliis nccessariis, ligna in monasterium simul ac la-
I. P. pides adducere, calcem decoquere, aquam et arenam
Hirsaugiensi monasterio remansit. Sanctus ctenim
Pater, qui lucrum ct utilitatem animarum cunctis de fluvio portare, casmentum pro muratoribus facere,
necessaria qmeque construentibus minislrare. Isti
mundi rebus scmpcr prsposuit, quotics fratres pro et

in hospitali serviebant pauperibus et inlirmis, et

reformatione ad alia monaslcria destinavil, libros,
quidquid operis nccessarii eis erat injunclum, hila-
et quoccumque ei videbantur necessaria, libcns et
spontanca voluntatc dcdit. Virum per omnia lau- riter adimplebant. Magislrum similiter ex monachis
dabilrm, qui animas, Christi sanguine rcdcmptas, hahebant proprium et reficiendi locum, a Monachis
commodis transcuntis lucri praposuit, et aliorum et Conversis omni tempore separatum ; ila ut suo

utilitati consulcns, mundi perituras divilias minime ordine in silentio ad laborandum procederent, et

quocsivit ! Profecto ista virtus paucorum est, ut ab- monachus non inquietarent.
batcs propria monastcria suis denudcnt vel ornati- 22 Numero Oblatos fuisse dicit quinquaginta; ac numerus.

bus vcl codicilms, et inopia; subveniant aliorum. Barbatos autem scxaginta; quibus addit Monachos
19 Superest, ut cle fratribus Convcrsis qumdam centum et quinquaginta; atque adeo summa, in-
fralres Con- in medium profcramus, unde laudum segcs non quit, Deo in Hirsaugiensium monastcrio servien-
verii;
sanc poslrcma Wilbclmo arccssit. Nihil hic moror tium, ducentorum et sexaginta hominum sub regi-
schismaticum quemdam poetastrum, qui satgra minc sanclissimi Abhatis Wilhelmi communiter fuisse
quadam ad Ilcnricum quintum, Germanim Itcgem, memoralur. Quod vero curas omncs eo converterit
dictos Conversos pelulanter incessit, ut annotavit Vir sanctus, ut omnium istorum ordinum discipu-
Stengelius in cilato saipe commentario, de quibus lis congruas constitutiones ac leges attemperaret,
vidcJacobum Grctserum nostrum in Annotationi- clamat impensissima ejus solicitudo in scrutan-
bus ad commcnlarium Pauli Bernriedcnsis de vita dis monasteriorum celcbriorum piis consuetudini-
Gregorii VII. I.ubet de his Conversis audire Tri- bus, ut, habito maturo delcctu, illa ex iis sibi
themium loco citato : Supra mcmoratum nume- adoptarct, qum sibi suisque magis utilia judi-
rum centum et quinquaginta monachorum, habcbat caret.
el alios fratres Barbatos quam plurimos extra ordi- 23 In cujus rei confirmationem Mabilio profert Deleelui ab
nem clericorum, quos alio neminc Convcrsos appcl- ipsiusmet verba in prologo ad Consuctudincs Hir-
habilus eo in
prwscribendis
lamus, qui laborihiis maniinm insislenles, tempora- saugienses : Statui, inquit, apud me, ut ubicumque consuetudini-
lium curam scriiiidnin prarcpla scuiorum agcrent aliquid informandis fratrum moribus proficuum, visu bus,
et monachis conlomplalioni dedilis, bujus vita; ne- vel auditu, vel certe lectione sacrorum librorum
cessaria providerent. perciperem, totum hoc quasi vivos lapides ad spi-
20 Tummultiplicem illoruminvariis artibusmc- ritualis structurae fabricam conferrem. Nec vero
torum arlifi- chanicis peritiam rcccnscns, re/ert inter cos fuisse in re tanti momenti, vel suo unius stetit judicio,
cio, offlcia «c
omniiim arlium mechanicaruni, quariini usus in mo- vel adjutoribus caruit. Nam, ut est apud Mabilio-
rcgulw.
nasterio videhatur neccssarius, pcrilissimos opera- nem in observationibus vitm prmviis, multum in
tores; qui omncs totius cccnobii structuras suis ma- hac re sanctum Abbatem juvit Bernardus, abbas Mas-
nibus summa diligonlia consummaverunt. Erant siliensis, Romani Pontificis tunc temporis in Gerraa-
enim lahri hgnarii et ferrarii, latomi quoque ct mu- nia legatus, qui ob turbatam inter sacerdotium et
ratores optimi, qui monaslerium simul, et ccclesiae imperium pacem, annum unum pene integrum, in
(
ut in Bculplura lurrium bodie cernilur) totius aedi- Hirsaugiensi monasterio transigere coactus fuit. Hic
flcium pnlcra disposilione construxerunt. Vesliarii cum advertissel ejusdem loci fratres juste ac sancte
quoque, coriarii et calcearii, ct quidquid arlificii ad vivendi ardentissimo flagrare studio, Wilhclmum
usum claustralium requirilur, non scculares, non abbalem monuit, ut, si veltet, monasticae conversa-
mercenarii, non scrvitores conducti; sed Conversi tionis instituta
perfecte cognosccre, necesse esset
vel monachi Barbati omnes fuisse memorantur. Hunc ea mutuari ex monasterio Cluniacensi, quod tunc
vero Conversorem ordinem sanctus ipse Wilhelmus temporis inter Galliae Cisalpinoe ccenobia, monacho-
in Germania prinius instituit, quorum laboribus ad- rum sanctissimorum numcro, et regularis disciplinae
jutus, lot monasteria fundavil, et omncs monacho- accurata observatione potissimum eminebat. Nihil
rum necessitates laudabiliter adimplevit. HisVirDei exinde omisit Wilhclmus, ut Cluniacensium vivendi
slalula saucla' regulffl conformia Iradidit, quihus formam perspectam haheret. Quare cum aliquanto
coruni mentes conliniia informalione ad conlemp-
post tempore Udalricus, monachus Cluniacensis, du-
tum muiuli cl amnrein radestinm inflammavit. Quo- dum cum Wilhelmo amicilia conjunclus, in Ale-
rnmhfflc Institutionis summa rait, quam superfluum manniam missus, Ilirsaugiam divertisset, ab eo pius
judteo huc transenbere; quoniam de ca agit Vita Ahbas ohtinuit, ut accurate monasterii Cluniacensis
ii iiuin. 33, circa mrdium consucludines describeret, quod reipsa postea Udal-
21 Jam Oblatorum, uti dicebantur, quos
habuit ricus exsecutus est.
Oblati ab eo Wilhelmus in suo monasterio, conditionem, missis idcir-
instituti; eo-
oc- 24 Narrat idemAuctor, ad enodandas in rebus co monachis
cii/iuiiones, oflicia ex Trithemio paucis accipe.
rum officia. isliiismodi dijficultates, duos a Wilhelmo mona- Cluniacum
Insiiiuit eiiam vir Dei Wilhelmus exemplo
Clunia- chos Cluniacum missos, paulo post duos alios, de-
censiiim, consuetudinem Oblatorum,
quos manere nique iterum duos, oculate inspecturos et rimatu-
in prislino habitu sacra constitutione permisit;
quo- los siiujula Cluniacensium instituta, adeo accurate,
rum ministerio in nraltis uti rationabiliter consuevit
ut ipsi eorum magistri allirmarent, numquam ali-
in bis maxime, qiuv in medio secularium,
quoBar- quos dlius spiritualis schola; discipulos vel plenius
batos mittere vel Monachos non licebat,
peragenda vel veracius su» ins.itutionis artem comprehendisse;
videbantur. Quorum olTiciuin erat pro structuris
et qui adjunga, Bemardum in Galltts reducem, mo
nachos
 DIE QUARTA JULII. i 53
nachos Hirsaugienses obnixe commendasse abbati bilio inseruit Act. Bened. seculi 6, part. 2, a auctori
Cluniacensium Hugoni, auo mandante Wilhelraus,
pag. 720. Dictum itaquc monasterium cceptum '• p -

coadunato seniorum consilio, eas, qum mori pairim. fuit anno I0S2, et a Monachis et Barbatis fratri-
et locorum dispositioni melius congruebant, con- bus ejusdem loci potissimum claboratnm; suppe-
suetudinis adoplarii, tum a suis Hirsaugiensibus ditatt sumptus a viris nobilibus ac vicinis, odore
discipulis, tum a religuis ejusdem instituti mona- sanctitatis Wilhelmi ac discipulorum cjux illcctis.
chis per Germaniam propagatas. Fertur de ea re Quos inlcr prmcipuum sibi locum vendicat Her-
exarasse duos libros, de Consuetudinibus Hirsau- manni marchionis uxor, postquam illc vitm perfec-
giensibus nuncupatos, qum teste Trithemio, in ple- tionis desiderio Cluniacum sccessisset, ubi ignotus,
risque Germanim monasteriis viguemnt usque ad porcorumque custodim admotus, sub disciplina
Bursfeldensem reformationem, cujus conslitulio- beati Hui/onis abbatis, vilam duxit ac clausit.
nibus omnia ferme, ut ait Mabilio, Hirsaugien- Templum absolutis monasterii mdificis adjunc-
sium instituta abolita fuere. Videri etiam possunt tum, a quo quando fuerit dedicatum
et . loqui-
ea, qum ad prmsentem materiam congessit Stenge- tur Vita eodem num. 35.
lius in smpe dicto suo commentario, qum fere 27 Primum ilaque ab ipso mili/iratuin fuisse Coniit muna-
coincidunt cum hactenus dictis. Atque hmc sat monastcrium quod vocaliir Cella S. Gregorii,
,
1

'h"^",'^/,'
multa sunt, ut concludamus, beatum nostrum Ab- scripto mandavit Auctor ejusdem vitm num. 30.
batem, monasterio suo Hirsaugicnsi in spirituali- Circa quod obserca cum Mabilione, factum hoc
bus pariter ac in temporalibus prmclarc prmfuisse. esse anno Domini 1083, rigiminis ejus 44, in

loco Richenbach. Fundationis tabulas Trithemius

edidit; qum apud ipsum vidcri possunt in Chro-
§ III. Monasteria a beato Wilhelmo refor-
nico Hirsaugiensi, novissimc cdilo, pag. 255.Alios K
mata, sedificata ac restaurata ; celebrio- complures prioratus, aWilhelmo/wndatos, postea
res ejus discipuli. in abbatias cvectos; alios Hirsaugiensium obe-
dicntim paulatim subductos; alios quos Trilhemius
suo temporc immediate abbatis Hirsaugiensisjuris-
Monastica di- Anjnplior erat in Wilhelmo mentis capacitas, ma- dictioni adhuc scribitparuisse, ridelicet prioralum
seiptina
jor rerum gerendarum solertia, concitatior spiri- hunc, de quo jamjam egimus, nec non Schon-
tus, quam ut intra unius monastcrii Hirsaugiensis reinsem in dicccesi Herhipolensi , et prmposiluram
terminos posset coarctari. Ignis adinslar crumpe- Rothensem iu Augustana, volens prmtereo brevi-
bat joras, et nesciens tarda molimina, longe late- tatis studio.

que quaquaversum in alia monastcria se diffun- 28 Secundumabeo constructum monasterium, ttem S. 6'for-

debat; facilis agi, difficilis cohiberi, ut ea vel ut testatur Vitm Scriptor, fuit sancti Georgii Mar- 9";
reformaret, vel dc novo mdificaret, vel restaurarel.' tyris, situm in Nigra silva, in dimcesi Constan-
Dicatur de iis primo, qum reformavit idque verbis tiensi, fundum concedente, ut scribit Mabilio,

Trithemii, qui in veteri Chronici editione, post llezilonc seu Haxilone, viro nobili, divite etpio,

quam nonnulla ipsius recensuisset miracula, sic hortatu Hessonis; sumplusqiie simul cum prmdio
concludit : Sed liis narrandis vix insistam mira- suo, pro monasterii construclione donante, quod
culis , cum omnium miraculorum maximum sit admisit Wilhelmus ,
promovit, mdificio instruxit,
ipsius instauratio monastici ordinis et disciplime positis in eodem fratribus dc suo conventu, op-
regularis. Ipse namque est qui ordinem nostrum, timcinstitutis; prmfecitqum illis Abbatcm, nomine

in omnibus pene Theutouici regni provinciis misere Henricum, virtulc probatissimum. Quo rursum
collapsum , reformare studuit, et in multis eliam probatas cernis doles Viri beati in promorendis
ccenobiis mirifice reformavit. Monachos enim quos- religiosis cmnobiis.
29 Tertium monasterium, cujus et Vitm Anctor S. tfarhni tl
cumque poluit, verbis et exemplo ad observanliam
Erphortenu;
regularis disciplinae, ferventissimo Spiritus sancli facit mentioncm, accuranic Abbate nostro con-

ardore succensus, revocavit, et summo sludio pri- structum juit in honoremS. Martini, Turoneusium
stinum illum fervorem spiritus, quo sancti patres Episcopi, ac situm erat in Bavaria, in quo ut dicil

Maurus, Placidus, Columbanus Trithemius, monachos et abbatem de conventu

nostri, Benedictus,
S. Aurelii, viros certe optimos, et in observantia
Gallus, yEgidius, Gregorius, Bonifacius, Lullus et
regularis disciplinse probatissimos, longo tempore
ceteri pene innumerabiles, olim fervebanl in Deum,
ad monachos sui temporis reducere mirum in mo- collocavit. Tum itaprosequitiir idem Trithemius, et

dum cupiebat. paucis illustrat monasterium Erphorlense, quarto

26 Tum agit de monasteriis a bcato Wilhelmo vel loco ab Auctore *'itm memoratttm : Fundavit, ita-

de quibus etiam qur tlltid in Thuringia, in oppido Erpfurdenti in ho-

mirifict a discipulis ejus de novo erectis,
fVilhelmo per norem sancti Petri Apostolorum Principis, in monle
Auctor Vitm. Deinde ea recenset in utraque Chro.
Germaniam
ipsius urbis occidentali, magriifico opere, construens
propagala. nici editione, qum ad congrcgationcm Hirsaugien-
ecclesiam juxta formam et dispositionem rnajoris
sem pcrtinebant, additis nominibus abbatum, qui
Ecclesiae Hirsaugiensis monachos illuc de suo con-
adpromovendas in illis locis Hirsaugienses consti- ,

venlu doctos et religiosisimos posuit. Sed mona-

tutiones) opcram contulerunt. Inter mdificata a
Wilhelmo cirnobia, principatum tribuit idem Tri- sterii curam Giselberto, ex monacho Hirsaugiensis
themius monastcrio Novo Hirsaugiensi dc quo in ,
ccenobii tunc Abbati in vicino monasterio Reinhars-
com-
Vita num. 35. Ad majorem rci dilucidationem, born, quousque mitteret eis abbalem idoneum,
mendavit. Addit Mabiliopost beatiAbbalis
mortem,
congero tum de hoc, turn de sequentibus cmnohiis
regiminis
a Gebhardo ejus successore, anno sui
xi,
a Wilhelmo mdificatis ac restauralis, ea, qum Ma-
V monachos
Julii Tomus II.
 , : ,, .

^4 DE BEATO WILHELMO ABBATE- HIRSAUG.

AlOTOHK monarhos duodeoim una cum Burckardo,
illuc pag. 722; ubi plura reperies de prmdicti ccenobii D
J. P.
qucm illisprmfeeit flbbatem, directos fuisse. Ccmo- /umlutione. Situm porro est in Suevia, e regione
/linin prmdictwm iiiin Dagoberto Fromeorwn regi, urbis Constantiensis cis ponlem Rheni, in dextera
sed Wilhelmo nostro oriijinrnt rl slrntiiirriin surim ejus, e lacu Acronio prodcuntis ripa.
3i De monasterio Camperrjcnsi hmc paucis ac- Campergense
debere argumento non uno probatum reperies
.

et alia ptura
apud Trithemium, contra monachos, idem mona- cipe ex Trithemio, ad an. 1079 : Anno S. Wilhelmi
steriumejus tcmpnrc rnhabitantes, qui IHujobcrtum decimo, indiclione Romanorum 2, xxv die mensis
cjus e.rtitisse fundalorem contendrbanl. Aprilis, Borghardus, Comes de Rotenburg, ccepit

30 De quinto monaslerio, sub B. V. Marim patro- oppidum sunm Camberg in dioecesi Herbipolensi

Zwifallense cinio adDuplicem aquam, Kngua Theulonica Zwi- destruere, et in eodem loco monasterium nostri or-

falten, a bcato Ccrnobiarcha, in suevia, dinecesis dinis a'dilicarc, cui omnipotens Deus tidelem misit
Constanticnsis ad Danubium, ut monet Bertholdus, cooperatorem , multas habentem divitias, Wignan-
mdi/icato, hmc Chronico suo rursum inseruit Tri- dum noiiiiiic, civem Mogunlinensem, qui consensu
themius, dicitque Wilhelmum in eo monachos simi- Adclheidis conjugis suae, memorato Comiti fideliler

liler de suo conventu posuisse ,

quihus ixlolgerum coopcrains, nolaliilcm pecuniarum summam in con-

valde venerabilem monachnm , in Abbatem coiisii- structione ejusdem monasterii, liilari vultu pro Chri-

tuit, qui commissum sihi gregem verbo et exemplo sli lionore exposuii: Hujus Wignandi consilio comes
strcnue omni temporc guliernavit. Nolgerum Marty- Rurghardus monasterium Cambergense S. Martino

rologio suo inscripsil, Bucelinus addiem nMartii, oblulit, ct Mogunlino Archiepiscopo defensionis jure
ubi memoralur obiise anno mxcv. Sc.elum mona- in pcrpeluum subjecit, in cujus subjeclionis mani-

slerium bcalus Willielmus cniislrii.nl m ritla, 11'«/- feslum judiciuin, Abbas memorati coenohii singulis
liriiu iltcln; ilc cii/iis riicns iiiiiliiliriiiibus ac fortU- annis in festo S. Martini mitram unam pontificalem,
ins instituet te Habilio ex Trithemio. et duo corporalia offerre super majus allare Mogun-
31 lic scjiliinn iIciiiiiiii nc jiostreino monasterio, tina; ecclesi» teneretur. Octo annis in constructione

Lavense. a Bealo construclo, traclat brcril.er Trithemius : hiijusmodi monasterj^ lahoratum est, et nono anno

Monasterium, ait, in ducatu Garinthiorum constru- coepit a monachis Hirsaugiensihus inhabitari. Nc

xit; ipioil Lavcn dicilur, ctii el moiiacluis prnlial;r Itnit/iitr sim, mitlo lectorem ad ea, qum de eodem
religionis coniulii, et abbatem similiter ex suis, monastcrio habet ad annum tOSS. Denique hujus
iioniiiii' Wezilonem , virum dootum , et pro vitae inirciiiiiii ctiinniemorans, monachi, inquit. landem
meritis venerobilem ac multis clarum virtutjbus novissirnis diebus nostris, pcrsuadentem intus dia-
preefecit. llmc tle monasteriis, abAbbate Wilhelmo holum seculi, ab ordine sancto, quem professi fue-
inli/iriiiis. .iiiiu ilc restauratis dicalur. rant, recesserunt , sine regula cupientes vivcre
M Iiiii \iicinc Yil.ie rcce.nset. i/mf Beatut no- facti sunt nomine et conversatione Canonici secu-
tlonasteria a sirc jiiiii /irnc ilcsiciicln. rc/iararil, riilelicet Sclmj- •larcs. Monasteriis R. Wilhelmi opera ad meliorem
Wilhslmo n fusensc, Petershusense, Campergense. Scfaaffu-
ct. regularis disciplinm formam reduclis, et ab Au-
fot wtitii.
sciisis. iii Siicrut siti. jiniiiuiii ju ndalionem rcducit ctore vitm commemoratis, alia accenset
Schafl\isen- Trithe-
1'riiliriiinis uil iiiniiim circiter 1050 in Sanrjiillcusi mius. qum cidcri apud ipsum possunt in novis-
seu novissima Chronici Hvrsaugiensis editione, sima Chronici Hirsaurjiensis cditione, apag. 26S.
lns icclns iic cii loq iictis : Mis etiam temporibus Ibitlem insupcr pag. 266 dictus Chronologas rc-
Eberhardus, Comes quidam in Suevia , cooperante censet Episcopos , S. Wilhelmi discipulos, ex asce-
sihi uxore sua, noiiiiin' Ida, rupicns lionorum suo- terio liirscnirjiensi egressos, ad res majores geren-
rum constituere heredcm , monaslerium nostri or- das pro gloria Dci, Ecclesim utilitale, et ordinis
dinis, cpiod Schafhausen nuncupatur, condidit, Benedictini splendorc. His sub/ungit Abbatcsme-
ipiini iiiuiiis pra-diis ci possessionibus pro sustenta- ritis insigncs. Nos, ne siinilibus recensendis, ad
tiouc scrvornni Diniiini dotavil : iu quo coenobio instil.utuin nnsl.riiin propric non spcctantibus ni- ,

pnsica per succcssiiiii temporis multi iluciissMin ai- modum

iiiiu prolixitate excedamus, satis habemus,
ipic sanctissimi viri sub regula S. Benedicti abbatis assignase locum, in quo plenior illorum tractatio
claiiirriiiii. De ipui etiam plura monasteria nostri invcniri possit. Consuli quoque de his potest Ma-
ordinis nova , monachos et aliliaies primos inhabi- bilio in obscrvationibus prmviis Act. Bencd. sec. vi
tatores diverso tempore babuerunt. Plura dr hoc partc 2, pag. 723.
tiniiiiislrnn ritlc n/iiiil Miiliiliniiciii 111 \ctis Bcnc-
dictionis seculi 6 part 2, pag. 33S, oceasionc me- Beati scripta
IV. ; Auctor vitae ; Editores.
moraii Eberhardi, ibidem ex Comite monachi.
33 1'clcrsliiiscn. scrt /itiliiis 1'clrtilniri/ciisr. itl cst
1'rtcrsliuscii- iltnniis i'rtn. ctiiiiliiiim fnit. scculo decimo a Geb- 1 nrjenio rerum gcrendarum capaci, Wilhelninm
se
hariln. ftiiisluiiliciisi c/iisctijii) . ut liiulil Mabilio fuisse abunde con/icitur ex dictis ; nec minus pate-
wahelmt
rctliiilct/fiilinit rcrn insinurutuinquc , debel beato bit ex dicendis cap. I Vitm, num. 2, ubi auclor eruditio
Abbatt rclii/insic disciplimes mgorem, cui abbatem paucis verbis multas, de ingenio ejus singulari et
dedit venerabilem virum, moribus et scientia insi- elucubratis opusculis, laudes adornat. Eo accedit
gnem Diethericum seu Theodoricum, sui cocnobii testimonium Trilhemii, qui in citata Chronici
monachum; qui regularis disciplinae fervidus cultor Ilirsnut/imsis cdilioue, pag. 222, sic loquitur : In
et instauraior fuit, et nuilios verbo etexemplo ad omni genere scientiarum evasit doctissimus, el brevi
mundi contemptum perduxit, ut scribit Steur/elius tcmpore praH-eptoribus allior factus, omnes artes
in commcntario prmlibutti. l.cije ctinm ea. qutv quas liberalesappellant, penetravit. In philosophia
liabet idem Mn/iilio Acl. Bened. sec. 6 part. 2, disputator aculissimus extitit; in Musica singularis

urdeitionis
 ,

DIE QUARTA JULII. [55

ermlilionis fuit , utpote qui cantus in laudem San- auctore Vitm B. Wilhelmi, fatetur, se ignorare, Aictom
ctorum , et plures et varios composuit. In Astro- quisnam ille juerit; quamr^ suspicetur fuisse
J ''

nomia, Mathematica, el Arilhmelica quam peritus Heymonem ; illum ipsum, qui sub sucessorc hujus
fuerit, ejus volumina testantur. De his facultalibus S. Wilhelmi Gcbhardo, Prioris claustralis munere
multa lucubravit. Nam , ut paucis tanti Viri com- functus est. A/prmatius loquilur Mabilio, vitm a
probemus ingenium , ejus lucubrationes in medium se cditm, hujits Ilagmonis tamquam atictoris
proferamus. Scripsit igitur de Musica Hbrum umim. nomen prmfigcrts; ni.rus haud dubie loco Tri-
De compulo ecclesiastico libros duos. De correclione themiijleymonis sire Ilaymonis laudes complexo;
Psalterii libros duos ; Constitutiones Monachorum ,
in quo tradilur fuisse non minus in carminc, qmim
sive Consuetudines Hirsaugicnsium , libros duos ; in oratione soluta exercitatus; in moribus quoque
epistolas plures ad diversos; et quaedam alia scri- eompositus, maturus ac religiosissimus, qui fratres
psit, quae non vidimus. Qum sensu utcumgue con- in omni purilate regularis observantias praecessit ;

cordant cum iis, qum ex memorato scriptore Vitm scripsisse inter cetcra opuscula vitam, conversatio-

Bertholdus transcripsit. nem et miracula sanctissimi Abbatis Wilhelmi bino

36 Hic, inquit, multa monumenta sui natura- volumino, quod postca frater quidam abbreviavit.
yrubalur ex lis ingcnii nobis reliquit : nam naturale horolo- 40 Haymonem vero synchronum fuisse IS.Wilhel- " euto s 'J n '
scriptis ;
gium ad exemplum caelestis hoemispherii exocogila- mo, constat ex Vitm subscquentis num. 14, ubi
vit. Naluralia solstitia sive aequinoctia, et stalum tractatur de canonico Argentinensi, a paralysi
mundi certis experimentis invenire monstravit. liberato, in hmc verba : Sed ncque hoc silentio
Quae omnia quidam ejus familiaris eliam littcris contcgi dignum ducimus, quod propriis oculis vi-
mandare curavit. Multas etiam quaestiones de dimus et perspcximus. Ad hmc, idem Auctor satis
computo, probatissimis rationibus enodavit. Hic aperte significat, se interjuisse ultimm B. Wilhelmi r
in musica peritissimus fuit, multaque artis illius monitioni, suis in capitulo datm, qttarto ante
subtilia, antiquis doctoribus incognita, elucidavit. mortem num. 36 sic loqucns : Cumque omncs
die,

Multos etiam errores in cantibus deprehensos, essemus attoniti, nimirum beato Abbate luctuosa
satis rationabiliter ad artem correxit. In quadru- ac querula voce, qumdam prmter exspectationem
vio sane pene omnibus antiquis vidcbatur prae- projerente, etc. Magno hatid dubie dictus Auctor
minere. At tempus edax rerum, sicuti alia subsidio fuerit Trithemio in rebus, ad B. Wilhel-
plurima, superesse dignissima, vel arrodit, vel mum pertincntibus, atque in Chronico Uirsau-
penitus consumit; ita et Abbatis noslri opuscula giensi recensitis. Quin imo observat Mabilio,
pene omnia nobis eripuit, nec quidquam ex iis pleraque, qum ad ipsum spectant, indc desumpta
supercsse testatur Mabilio in observationibus prm- esse. Postremo nota ex Trilhemio, genuinum Au-
viis num. 43 in fine, praeter libros ejus de ctoris nomen /uisse Haymonem; quem, inquit,
Consuetudinibus Hirsaugiensibus, qui hodieque pas- nonnulli Heymoncm, quintam cupientes litteram,
sim occurrunt in variis monasteriorum ordinis S. Saxonum usu pro priina nuncuparunt. Sedulam
Benedicti in Germania bibliothecis. Earum prolo- ejus diligentiam, exempla el incitamenta. qum de-
gum habes ex codice Weingarthensi editum tom. 4 dit ad promovenda inter suos studia litterarum,
Analectorum veterum pag. 465. atque instructissimam, ipso annilente, bibliothe-
37 Librum de musica, cujus peritissimus exti- cam, apud eumdem commemorata invenies.
qutvnnm ex tisse traditur a scriptore Vitm, ab eo exaratum, 41 Advitam, hic a nobis dandam, quod attinet; Editmrs.
iis supersint.
in bibliotheca monasterii Sanctorum Udalrici ej, eam numquam adhuc editam, una cum ritaS.
Afrm Augustm Vindelicorum apud monachos Be- Wilhelmi Gelloncnsis, ex Mss. Codicibus eruisse,
nedictinos, Ms. ohm fuisse asservatum, auctor est et commentario et notis illustrasse Stengclius Or-
Stengelius in smpe dicto commentario. Verumeum- dinis S. Benedicti, scribitur in tilulo, ulriquc
dem librum tempore suo intercidisse, ibidemque dictm vitm prmmisso, alque in luccm emisisse A u-
loci extitisse antiquissimos id genus tractatus gustm Vindelicorum anno 1611; unde postea ad
Mss., fidem facit idem scriptor; traditque Mabilio Acta Bencdictina Mabilionis transiit.

prmdictum librum dc musica, extare in codice Ms.

Villingcnsi cum aliis ejusdem argumenti scriptori- VITA
bus. Adhmc, Petrus Wagnerus Ccenobita monaste-
Auclore Haymone , monacho Hirsaugicnsi
rii sanctorum Udalrici et Afrm, jam plus quam
Beati coaevo ac discipulo.
a ducentis annis, uti e Stengelio colligimus, ita
notatum reliquit in suo libro, quem inscripsit
A Carolo Stengelio e Mss. edita, et deinde a
Congestum virorum illustrium ordinis sancti Be-
Mabilione Actis Benedictinis inserta.
nedicti.
38 Wilhelmus monachus venerandus, praster alia

insigne opus edidit.

CAPUT I.
De Dictinna- multa opuscula, praecipuum et
»io, quod scri- librum scilicet Dictionarium, in quo procedit se- i: Wilhelmi natales, educatio, monastica vita,
psit.
cundum ordincm Alphabeti, et de qualibct dictionc eruditio, dignitas abbatialis, virtutes ac
facit pulcrum sermonem. Magnus valde et ingcns
miracula.
est liber iste, et applicabilis ad omnem mundi
matcriam, ct nisi fallor, is est, quem consuetudo
Librum seu Wilhelmum de universo, appellari -tteverendissimus Abbas Wilhelmus, Bavariorum wuheiuu po
parentibus exortus Christi '""• "">Mtli-
obtinuit. prosapia religiosis ,

... .• i. . ca vita,
Auclor Yitu; 39 Stengelius, in commentario suo agens de adspirante gratia, pia indole mentis, accrescebat,

quae
 ; :
,

i56 VITA BEATI VVILHELMI ABBATIS HIRSAUG.

vero scebat ccteris exempli gratia preelatum esse, suum-
Ex mss. quae cunctis eum amabilem efficiebat. Puerili

olilatus Deo que sagax studium super omnia convertit ad

a:tate ab eisdem honostis parentibus
observationem religionis monaslicse. Alacer erat
" in monasterio S. Emerammi a Martyris, ceu prudens
et ab in exhorlando, severus in corripiendo ; nulli invi-
apis, Qores virtutum ex divinis Scripluris,
ct in pe- dus, charitate diffusus et lagitate extitit muniflcus.
exemplis spiritualium seniornm carpcbat,
ctoris sui alveario recondebat. Et quamvis monasti- Cum gravitale dulcis ei affabilitas inerat, per

vigor in eodcm ccenobio aliquantu- quam cordibus humanis suaviter influebat. Nego-
coc religionis

lum tepesceret, tamen per gratiam Dei inipse tium singulorum, acsi proprium, aestimabat. Pe-

eadem religione semper in melius proficiebat; unde regrinos et pauperes paterno afTectu fovebat,

saepissime exutus propria camisia aliisque ves-

etiam ab incnuiisct negligentibusoppidotimebatur
a probis et piis ob sinceritatem et purilalcm vitae limentis, miseri artus tegebat.

Dcnique divina clementia illum 5 Inter ha;c ergo exercitia virtutum, quadam Slonaslcrw
nimium diligebalur.
suo liberln-
comitante, tanta ingenii excellentia pollebat, ut cum lentatione probatus est potius quam pulsatns, quae
lem oblincl
eminentia lioiicstorum morum simul emineret studio probatio sibi quidem ad coronam, Hirsaugiensi
h variarum artium // De quibus iriulla inonumcnta vero coenobio ad stabilimentum el munimentum
sui naturalis ingenii nobis reliquit : nam naturale profuit. Nam supradictum chirographum libertatis,

horologium, ad exemplum cslestis hemispherii inlidelitcr compositum, secrete sibi insinuanle con-

excogitavit, naturalia Bolstitia sive sequinoctia et juge pradicli Comitis, rescivit k, et sub obtentu
statum niiiinli certis experimentis invenire monstra- prsedictae ubertatis de pristina violentia ac subjectio-
vit, quse omnia etiam lillcris mandare curavil. ne injusta Jlirsaugiensis claustri, nil minutum, sed
2 Mullas etiam qua^stiones de computo probatis- polius auclum ct roboratum. Tali autem perturba-
B E
simis rationibus enodavit. iiic in musica peritissi- tione aliquantulum commolus propter statum loci,
eruditin Cll-

sligulio cor- inus c fuit, multaque illins artis subtilia, antiquis assiduis precibus et lacrymis interpellabat Domi-
poris num, jugo
doetoribus incognita elucidavit. Multos etiamerrores ut de terrenaa poteslatis eripcret lo-

cantibus deprehensos Batis rationabiliter ad artem cum, quem pro suo amorc susceperat regendum.
correxit. lu quadruvio d sane omnibus pene anti- Ilaque misericors Dominus ,
qui juxta vocem
quis ridebatur praeminere. Soli autem Deo placendj Psalmistae, prope est omnibus invocantibus eum
cupidiis, el carnem suam cum vitiis et concupiscen- in veritate; ex improviso eumdem Comitem tanta
tiis cruciflgere aggressus, jejuniis, vigiliis, asperitate circumdedit adversitate, ut pene desperaret, ullum
ctiam cilicii macerabal corpus. Sic ergo Bde flr- cvadendi adilum se posse reperire. Ita constri-
matum, spe roboratum, charitate radicatum et fun- ctus, omni devotione consilium et auxilium spi-

datum , omnique morum probitate decoratum rilualiiiin virorum expelivit. Qni dixerunt, eum
providentia Dei omnipotentis Hirsaugiensi ccenobio non aliter evasurum tanla discrimina, nisi cum
e provisorem destinavit ad solatium multorum. De- omni lide libcrlati rcdderet Hirsaugicnsem locum,
nique fratres, in eodem ccenobio Deo servientes, qucm injuste possederat. Quorum consiliis acquie-
nun jam fuissent rectore /' destiluti, dulci ejus scens, fide intcgra se abdicavit omni jure proprieta-
rumore delectati, honestos legntos g ad cum evo- tis ejusdeni loci, et chirographo pcnitus deleto
candum direxerunt. Ai ille, causa cognita, non se atque abjecto. Postquam autem venerandus pater
in superbiam extulit, sed jejuniis et orationibus Williclmus proprio labore et induslria novum
vacans, junctis sccuin spiritualibus hominibus, Do- chirographum sludiosissime composuit, ipsemet
mini voluntatem hac in re quserendam siatuit. illud Regi Hcnrico, regio sigillo roborandum
Demum accepta licentia, licet boni quiquc con- oblulit.

gratularentur de honoris pr&Blatione, sibi tamen C Quo ad votum completo, statuit etiam Apo- Itomce ager,
C
dolebani, qund carerenl ejus familiaritatis el af- stolicam Sedem adire, et privilegium Hirsaugiensi ope Deijmrw
sanalur.
faniinis prsedulci solatio. cocnobio, secundum sciia canonum acquirere. Dein-
F
.) [lle vero non quterens, quas sua sunt, sed de itcr aggressus, prospero cursu Romam venit.
eleclus nliliu qurjc Domini; professus est, se non aliter omnino Ibi a Domino Apostolico beatae memoriae Gregorio
el qua cond consenstrum h electioni, nisi prius tdem ccenobium / benigne susceptus, cognitis causis, quarum gra-
tione fnclus.
integrse redderetur libertati. Igitur quia in jus tia illo advenerat, libentissime, prout competebat,
h
propriimi hoc idcm nionastcriniii Adclberlus comes annuil. Nam privilegium Apostolica auctoritate
ct advocatus ejusdem loci cum suis parentibus plenum sibi contradidit, et ob munimentum Hir-
rodegerat ct pene destruxerat, comperta Viri Dei saugiensis coenobii chirographum unum, ab eo
constantia et magnanimitate, in omnibus se ei ob- receptum, in scrinio S. Petri recondidit. Aliquanto
temperaturum simulabat. Cum eodem namquo R. crgo ibi demoratus, gravissimam infirmitatem in-
i Viro curtem i regiam adiit ac seculari astutia cidit. Horribili cnim ventris inflatione tenebatur
chirographum infldeliter composuit (illo nil sini- oppressus, adeo ut nusquam posset gressum mo-
striprse columbina simplicitate snspicante) regioque vere. Cumquc diu hac infirmitate laboraret, et
sigillo illml firmari impetravit. Advenientc igitur cjus recupcratio dcsperarelur , etiam a peritissi-
Dominica Ascensione, qua) illo anno evejait iv .No- mis medicis, quadam die se duci pra>cepit
ad al-
nas Junii, convocata clericorum et laicorum niul- tarc S. MarijBB srmpcr Virginis, reclinatoque ventre
titudine, omnium communi voto, liic vcnerandus saucialo ad altare, intimis precibus flagitabat re-
electus, laudatus, ct cum niniia inundalione fle- mcdium piissima? Dei Genitricis,lantam spem atquc
tuum, in sedcm abbatis est collocatus. liilern gratia Dei, amore dulcissimae Genitricis suae
4 Qua dignitate suscepta, ccopil ctelestis studii consecuta est. Subito enim contra spem omnium
Ejus virtutts. fervore tanto magis inardccere, quanto se cogno- coepit convalescere, ac se cibo reficere, et non

post
 ;

DIE QUARTA JULII. i5 7

A post longum tempus in suum Incuni, eunctis gra- ornalu decorari acerrima execralione prohibebat.
,
f.k mss.
tulantibus, roversus est. 10 Quisquis obedienliarius, vel alius quis tentatus n
affabilitas
7 Eo tempore Ecclesia Catholica miserabili ac vel meestitia gravatus, ad eum acccssit, non sper- f*
dtteia '"
Ejus caritas, deteslabili schismate m ab inimicis Christianae nendo vel detestando illum contristatum, sed mul-
""""'

unitatis scindebatur. Sed quia hic vere Dco di- cendo et hlandiendo, verbis consolatoriis dolorem
gnus , igne divini amoris totus incanduerat, ac ipsius delinivit, Uclumquc ac gaudentem a se
zelo animarum eestuabat, salubri consilio quosque dimisit : lucerna enim ardens el lucens, non sub
unitatcm tenendam servandamquc animabat. Et moilio lalebat, sed super candelabrum prominebal,
quia simplici ac puro oculo tali insistebat negotio, ideoque omnibus exemplum hene vivendi fieri stu-
quidquid agebat, cunctorum religiosorum animis debat. Inter uas ergo aliasque virtutes, quam sincera
complaccbat ;
quidquid dicebat, omnium bonorum et perfecta lide pollercl, nullus sermo ad integrum
corda intimo amoris affectus dclectabat. Cum co- explicare valet. Ilac enim virtute, veluii lorica
lumbina simplicitate lanlum viguit in eo serpenti- iiulutus, virili animo qiucque adversa dcvicit, ac
na aslutia, ut ah hujus scculi prudentibus videre- sajpius nonnulla dillicilia, ac multis pene impossi-
tur omncs praecedere in prudentia et a divina bilia aggressus, Domino adjuvante , felici elTectu
sapientibus mire coleretur pro purae mentis in- terminavit. Ut enim de pluribus pauca commemo-
noccntia. Tanla cbaritatis afHuebat benignilate, rem, dum die quodam sanclus Pater dc rc fami-
ut nemincm, pcrfecte divino servitio cupienlem se liari traclaret cum fratribus, exteriora providentibus,
mancipare, pro paupertate sua deflceret, neminem inler celera, qu;c conferehanlur, nunciaverunt pro

ob imperitiam refutaret. quadam inevitabili necessilate, neccssarias csse quin-

8 Nohiles ac ignohiles, diviles et pauperes, viros quc libras argenli. Cum vero nec in prompiu eas
ac mulieres ad contcmptum mundi incitahat , ac haberet; nec usque scita sallem mutuatione acqui- '

viullarum
virlntumi
singulos ad amorem cajlestis vitae verbo et exemplo rere valerent, et imminens necessitas urgeret, sin

ferax accendebat. Multa hospiiibus, mulla pauperibus dis- ulla dilatione persolvere ipsam peeuniam, tali per-

trihuebat, nec tamen commissorum sibi curam post- turbatione coanguslati, ignorabant, quomodo posseul
ponebat; sed cum paterna solicitudine et cummagna expedire. Pius autem Pater, in Domino confidens,
charitalis allectione, omnihus necessaria adminis- verbis consolatoriis, pusillanimilalem illorum sluduit
trabat. Si qua vero rei familiaris penuria ingruehat, animare, dicens, nullo modo de Dei misericordin
hancnon solum tolerabilem, sed gratam sibi suisque difiidendum esse.

blanda et virili commonitione faciebat; hanc esse M Ulis vero prse anxietale tepidius excipientibug ii quo nummi

dilectorum Christi probationem, el si patientia cum ejus consolationem , et afiirmanlibus non pro se,
graliarum actipne ac precum frequentalione adesset, sed pro communi delrimento anguslalos fuisse, e

procul dubio mox manifestam a Deo venturam consessu surrexit, et illis ejus reditum praestolan
consolationem. Quod utique est evidentibus sa>pe tibus, exiit foras, implorans auxilium Domini. Nec
declaratum indiciis; dum ei in omni angustia Do- mora, benignus Dominus afluit fideli famulo suo.
minus ostium misericordiae suae, fule et precibus E\ i.nproviso namque quidam ignotus supervcniens,
pulsanti, aperire dignatus est. Fama igitur vulgante contulit ei omncm quantitatem pecuniae. Mox ergo
ejus laudabiles actus, undique ad eum ,
quasi ad rediens, protulit de manu sua quinque libras ar-
bonum odorem Chrisli, fideles confluebant. Quidam genti, et fratres charitative corripiens, ait : En.

utique cupientcs uti ejus saluherrimis consiliis, alii adest pecunia ,

pro qua pusillanimes facti estis.

vero ejus oralionihus se commendanles, plurimi Discite nil ergo jam ulterius, de multiplici bonitate
etiam abjecta seculari sarcina, magisterium ejus Dei omnipotentis despcrare.
deligebant. Ad ministerium divini officii pro bu- lil Item Deo amahilis Patcr, quadam dio diluculo el cibaria
snppedilan-
C militatc nolebat paratura indui, quae- aurifrigio ve] profeclus de monasterio, non longe olnium babuit
tur.
alicujus pretiosi metalli inlextura esset ornala. quemdam pauperculum cum uxore et undecirn liliis
F
Detestabalur etiam osculationem manus et gcnuum parvulis, ohnixe ejus eleemosynam postulantem.

Abbatis, et omnino talem consuetudinem abscidis- Fratrcs aulem, qut comitabantur eum, de cellario

set, nisi cum seniores hanc reverentiam ah eis panes paucos, qui vix ad unum prandium paucis
suscipere, vix compulissent. suflicere possent, secum tulerant; nam in quodam
prreeuntem convcntum fratrum pratu pransuri erant. Ergo Vir Domini invilavi t
9 Quolibct loco
gemendo et pauperculum cum uxore et filiis ad prandium. Ke-
conlemplus subsequens et diligenter inspiciens,
sui et demis- plorando, oculosque cum corde ad caelum levando, sidenlibus vero omnibus, ex improviso aderat non
sio.
pro cis attentius orabat. Ad mensam, si quid ae- modica mullitudo equitum popularium nec non et

curatius apparatum illi offerebalur, innuil offerenti, pauperum. Ilaqtie pro parvilate alimonia- sociis beati
apponeretur. Si annuit, turbatis, simubpie rubore suffusis Vir Deo
si omnibus comnnmiter Viri ,

hilari vullu dicebal ad cos Quinque panes,

aliquantulum inde gustavit; sin autem, statim in- plenus :

distribuebat. Deliciarum et epulanim quibus Dominus quinque millia hominum pavit,

firmioribus
diversilatem, quae sunt fomenta luxuria>, conlem- quamdiu intcgri remanserunt, nec multiplicati sunt,

nebat parvis ac mediocribus conlentus erat; si- nec ullusex pastus est; quando vero a Domino
illis
:

etplures
quidem quocumque sibi eumdem necessitas exigehat, fracli sunt, utique tunc sunt multiplicati,
larga
non superbo equo delectabatur, sed equa, aut vilis ex illis pasli. Heec dicens, promplo animo et
mullitudiiii quas aderat, parva
asclli dorso vebebatur. Vestes nitidas pretiosique manu distrihuebal ,

mirabiliter a Deo
velleris horrehat, maxime manicas vel cucullas, alimenta, quas Bde ejus et meritis
multiplicata. Sane
quas etiam sub interminatione abscidebat, varia- ad sufficientiam omnium sunt
liberalitalem,
rumque rerum utensilia superfluo et pompatico mullis admirantibus ejus fidem atque
de
 , ; ;

i58 VITA BEATI WILHELMI ABBATIS HIRSAUG.

quod evenerat, causam quxril tristitisa. Quam llle
Kv Mss. de paucis ciliariis sunt omncs abundc rcfecti. Sin-
confessione. Cui
gulis ergo in sua cum gaudio redcuntibus, Vir Deo salis simplici et humili prodidit
reddidit verba, el
Vir Deo plenus consolationis
charus supradiclum pauperculum cum uxorc et filiis

tcmpore victui necessaria impen- apprehensam dexteram benedixit et saluti pristina?

retinuit, ac longo

dendo, usquead messem novarum frugum perduxit. restituit.

13 Quoilam eliam lempore, dum transirct supcr

ANNOTATA
Sanal clau- pontem fluvii Nagalta n vocati, obviavit ci pau
ilum
per, qui per multos annos iu Bleemosynaria domo a de Monasteriis Boicis plurima con-
Hmdius
quoquc grcssum movcbal, gessit de origine, progressu, serie temporis,
dona-
decumbens, non aliter
ccenobii.
nisi duobus baculis sub axellis suslentarctui'. Cum tionibus, pririlegiis et Abbatibus hujus

ergo occurreret ei pauper in medio pontis, vene- b De eruditione Wilhelmi prmvie commentati

rabilis Patcr vi abstulit ei unum baculum, et ultra sumus parag. 4.

pauliilum progi essus,

-
cum eodem baculo, fixo gra- De libro Musices, a Wilhelmo conscripto in-
c

du subsistens, egcno, ut ad se vcnirel, praecepit. struet te Comm. paragrapgo 4.

At ille negavit, se posse incedere sine sustenta- d Pcr quadruvium vel quadrivium intellige qua-

culo alterius baculi, et conlra Senior : Ccrtc inquit, tuor artes liberales ex septem, nempe astrologiam,
liinc non recedam, donec vcnias ad nie. Pauper eeometriam, arithmeticam, et musicam; /ier trivium
oblemperans jussioni cjus, pedetentim sc Irabendo, vero reliquas tres, grammaticam, rhetoricam et

quo voluit, annisu vcnit ad eum. Deinde rejecto dialectiram.

omni sustentaculo, sospes et incolumis tolo corpore, e Celebre cst coenobium Benedictinum in Suevia
firmis pedihus inccdebat. ct Ducatu Wirlenbergensi.
I!
14 Sed neque boc silentio contegi dignnm duci- f Designatur Fredericus Abbas,'non morte, sed
jiuralylicitm imis, qiinil pmpriis oculis vidimur et perspeximus. odio suorumab officio amotus tunc temporis. Rem
cwrat Quidam Argeniinensis ecclesfse canonicus o, no- gestam ac Viri virtutes exponit Trithemius ad
o
bilissimis ortus natalibus, ad monasterium Viri an. 4069.
Dei vcnit, ct devoic susceplus, devotius vixit. Qui g Setengeliusrefcrt, duosfuisseexcongregatione
mox in inilio conversionis suae, paralysi dissolvilur Hirsaugiensis ccenobii fralres, sum legatione Co-
toto corpore, ila ut, cxcepla lingua, niillum mem- mitis Adalberti.
brum prrmancrrl in iiiiijiiiicliunr sua. liral cnim h Consentire eum noluisse, quoad vixit Frede-
idem illc vir prsBpolIens quadam acri ingenii con- ricus, auctor est Trithemius in Chronico Hirsau-
stantia, scientiaj ct eloquentisa prssrogativa, ci ne- giensi.
cesse erat ut pio Domini Qagello refrsenaretur; ne i Id est, curiam regiam, vel aulam.
forle (ut mens esthominis prona semper ad malum) k Astutiam hanc Viro Dei primum innotuisse
aliquo vento elationis elevaretur, et mox in immane post quinquennium, tradit Stcngelius in commen-
priccipiliuin laberclur. Qua iiilirniitale ila plus an- tario ad hanc Vitam.
no Kgrotavit, ui manum ad os non porrigeret, latus, 1 Fuit is Gregorius VII, elcctus 1073, morluus
nisi aliorum adminiculo, non mularet, scd, ut pree- 1085.
dictuin esl, omui iiicinbroriim ollicio carerct. Jam m Intellige famosum schisma Henrici IV.
tempus miserendi ejus adveneral, jam Dominus ex n Fluritis iu dicecesi Spirensi, Hirsaugiam al-

alto prospicicbat, et ecee coapit virium valetudo luens, vulgo Nagold.

redire, manducandi cl legcndi gralia sedere, gres- o Stengelius et Mabilio intelligi censent Gebhar-
siun reptando frequentare; sed manuum officium tlinii, Wilhelmi primo successorem, ac deinde ad
omnino negabatUr, quoniam lioc ad majorcin Do- insulas Spircnses ercctum; dc quo Trithemius in
mini gloriaiu servabalur. Chronico Hirsaugie nsi.
lii Qiiadain die Vir Domini Wilhelmus cellam
et contraclam cjus visilandi gratia ingrcdiliir, cl, ut a Domino CAPUT II.
tir.iteram.
US(I1I1 dexteras precibus obtineret, adhortabatur.
Abnuit ille cum summa detestatione , coniinnans Occulta detecta ; sanatum brachium debile

omnino salulem corporis sc parvi pcndcrc. Sed piscium caplura fortunata,- frumentum
liius Pater, totus compassionis ct misericordiaa vi- multiplicatum ; opcra misericordia; cor-
sceribus plenus, apprehendens illam benedicit,
poralia ac spirilualia.
deosculatur, cl capcllain sancbc Dei Genilricis sem
perque Virginis Marise ingreditur, ubi paululum
in oralionc prostratus, inlirnium iterum visitavit, A, ^lio iinle lempore fratrum quorumdam, in infe-

dcxtcra cjus recupcrala invcnilur. Post paucos dies, riori eremo illius permissu quasi eremilarum mor-
uxor frairis sui, monasterium ci ipsum visendi victitantium, cellam visilavil, quibus tamen adven-
gratia, advcnit, et ipse cella gestatoria ad eam lum suum pridie nunciavit. Unde ultra, quam credi
deporlatur, ubi intcr ledifiealionis et faiuiliaritalis potcsi, laetificati, utpote patris amantissimi, et quasi
colloquia, sanatffl dextree suee manus incidil me- angeli Dei visitatione digni, prasparant omnia quae
moria. Quam illa muliebri affectu deosculatur, sed tanto Patri eraut necessaria, et eum comilantibus
mox in pristinam rigiditatem revertitur. Quod mox, congrua. Erat idem locus piscibus capicndis aplus,
ut sensit, salulala illa cl dissiinulalo inforlunio et adolescentior quidam in eorum commanenlia.
suam
suo, in cellam se recepit, mcerens aliquan- luijusnioili opera exercilalus. Huic fratres summo-
tulum de hoc, quod accidit. Quem Vir Dci mox pcre supplicant, ut sibi et illis praestaret, et in ca-
e vesligio subsecutus, et Spiritu Domiui edoctus, piendis piscibus omnem induslriam suam impende-

ret
 :

DIE QUARTA JULII i5g

A ret. Laudavit, fecit quod potuit, sed res processum lit, sicut Domino placuit, itn factum est, sit nomen f.k mss.

non habuit. Nam cum lota nocle laboraret, et secun- Domini bcnedictum. Consequenter bracliium cjus

dum votum suum niliil omnino proficeret, promisso benedicendo consignans, pristinse sanitati restituit.

suo simul et verecundia victus, furtum in sociorum Deinde prrecepit eidem, ut omnia dolia vini advec-

suorum prasumpsit piscibus, et insolitae magnitu- titii, levatis operculis, diligenter inspiceret, et quod
" dinis truttam a mane fratribus retulit, et eos in non ceteris plenius invcniret, hoctolum pauperibus im-

parva admiratione discedens reliquit. pertiret. Quo citius jussa complente, cunctis qui

17 Erat inter Iralres unus altioris et perspicacioris aderant, videntibus, obstupescentibus simul ct gau-
detegit ingenii, qui insuelam piscis magniludinem admirans, dentibus, dolium antea vacuum, ut credimus, per
cccpit diligentius Primum (ut liu-
de eo perscrutari. merita Viri Dei, gaudens et cxultans rcferret; pro-

jusmodi hominum genus solel) furtum cum summa tinus mandatum ab eo accepit, ut nulli hoc revc-
detestatione negat et abominatur; sed cum dulcibus laret. Quod ab aliis, qui intercrant, usqueqiiaque
divulgatum est. Rustieis vero, qui prius pro perdito
verbis et veri ratione et reipsa convincilur, culpam
suam simpliciter faletur. Tunc videres fratres illos ex sua negligentia vino, libram unam argenti sponle

pcrsolvere volehant, jussit soliduin unum, super

non modice contristatos, et in ambiguo positos, quia
furtum piscem abominabilem feceral, el quod jam condictam laboris sui mercedcm, addi, ciboqne ac

advenlanti Palri apponerelur, in promptu non erat. potu laute curatos, eum gaudio ad sua remitti.
pallianle charitale, piscem Patri apponere com- 21 Sancto vero aliquando apud villam, qu8B di- pi»e«wn ca v-
Tunc ""' om maet '

cilur Wile, constitulo, sa^pe dictus IValer Benno,

muni consilio decreverunt, et excessum illum jeju-
abolendum qui ibidem procurator rerum monastcrii fuit, in
niis et orationibus apud se in ncculto
hora refectionis, paucos pisciculos ei obtulit, dicens
essestatuerunt, limitemjustilia3 excesserunt, quando
B modum Pro advcntu ejus se diu multumque in piscando
in dileclione non servaverunt. Jam adve-
occur- laborasse, et nil amplius prater illos, capere po-
sperascente die, Pater desiderabilis advenil :

tuisse. Qui slalim praecepit ei piscandi gratia ad

ritur; suscipilur; "ad orationem ducilur. Tunc dile-

gurgitem redire, et nil de misericordia Dei dilli-

ctissimus Pater charissimis filiis plena jocunditate,
dere. Quod cum ille mature implere properaret,
quia insolita esurie laboraret, et, si quid pulmentarii
laxato rcti in aquam in verbo Viri Dei, statim octo
haberent, citius apponere praemonuit.
apponitnr, Bt lucios admodum graudes cepit et. cum eisilem, ad-
18 Tum recumbitur et piscis ille

quid facturus Vir Deo huc retis lino involutis, ad virum Dei rcpcdavil.
cum summa diligentia, sit

Tunc benignissimus Pater jnssit omnes pauperes,

plenus, observatur. homo, Deo hospite edocelur
Ille
qui in eadem villa possent invcniri, ad prandium
interiori; et quamvis, ut praedictum cst, non par-
invitari, et eosdem pisces eis ad rcfectionem pa-
vam famen pateretur, tamen mira abominatione ap-
omnino guslando, quasi ratos apponi.
posila sibi execralus, et nihil acfrwmenlum
22 Ilem dum quadam die Vir Dei elcemosynario
in excessu mentis rapitur. Nemo discipulorum vel n
,. . muitiplic.nl;
prajciperet, ut stipendia paupenbus sohto largius
advenientium, vel ibi manentium audet subilam
prrepararet, ad conficiendos,pancs
audivit ab eo
Viri mutalionem inlerrogare, sed advenientes in
valde parum superesse de frumento.
Qui justus ab
summa erant adrniratione, habilantes in maximo ti-
quantum remansisset fru-
maxima conlrili cordjs devotione eo diligentius intueri,
more. Postera die,
menli, aperta arca, curiose cum alio fratre inspexit,
culpam suam falenlur, et a piissimo Patre clementer
unum modium invenit, et viro Dei
prssume- mensuravit, vix
suscepti; ne deinceps aliquid hujusmodi
rei indicavit. Mane autem facto, cum
admonentur. veritatem
rent, sub districla interminatione
elccmosynarius jussa Palris impleturus,
eamdem ar-
19 Per id tempus misit Vir Dei de monasterio
fidem et merita
cam apcrirei, manifesta Dei virtute,
unum fralrem, nomine Bennonem cum quibusdam
Famuli sui declarante, summo tenus frumento r
fldelis
(
rusticis, mercede conduclis, ut undecim carradas b
brachiwm de plciiam invenii; quse tam grandis erat,
quod viginti
vini adveherent cum plaustris; quod
vinum quidam
bile solebat. Quia enim Vir sanclus sem-
officio chari- modios capere
t civis Moguntinus, nomineWignandus, omnibus
ct intentus erat, ut in
qua per ad hoc studiosus
tatis Iransmisit Hirsaugiensibus. In via autem,
Dei pcrlicerct, ct ul magis proximis,
voluntatem
cum eodem vino veniebant, latrones noctu irruentes
ulilia provideret, idco misericors et
Deo prote- qiiam sibimet
vim eis intulerunt, sed illi,
pro spoliis
petilioni in omni necessitate
quod justus Dominiis pis ejus
gente, illaesi cum rebus suis evaserunt, excepto
elcmenter et efficaciter alTuit.
ct anguslia
fratris pranominati dextrum brachium percutienti- pertinenl, de sancto fratretprofu-
23 His, qiue ad miraculum
bus adversariis adeo est debilitalum, ut fasciolis illud os »
ob testimonium tantaj
usum ejus recipere Viro partim commemoratis,
ligaret, et ulterius.
ad collum
et sanclitatis; nune
fidei
ds eo alia qua'dam
infortunium inciderunt. ejus
desperaret. Post hoc etaliud mira, quam ad ainliendnm
sunt narranda, non tam
unum de doliis plenum vino, quod
specialiler
Nam et utilia, el liumame fragilitali ad imilan-
vergente plauslro, jucunda
ad elecmosvnam fuit deputatum, Non enim in Sanctis Dei signa et
effusum, in foveam fere dum possibilia.
in foveam cecidit, et vinum sed bonornm opcmm
mirabilia jubemur imitari,
Quo a rusticanis exhausto, dolioque vacuo
defluxit. Scriptura,
exercitia, et testante sacrse auctoritatis
super plauslrum levato, qui damum
sustinuerunt,
miscricordia, compassio miscrorum, et iselus ani-
cum tristilia magna iter coeptumtenuerunt. At
fraler
quam sacriflcia; et scientia
pracu- marum plus placent Deo,
prajdiclus, relictis sociis, ad monasterium Dei Am.cus
plus quam holocausta. Itaque liic

currit, et Viro Dei brachii sui Isesionem,

cum damno Dei
opcnbns
misericordiffl
ingiter ut sa^pe dietum est,
vini, quod acciderat, lamentando exposuit. Hasunga e
jJistens, quadam die de monaslerio
constanter
20 Cui ille verbis beati Job hilariter et septuaginta suscep.t
nuncupa.o, fralres plus quam
rettawat respondit, dicens : Dominus dedit, Dominus abstu-
.

ad
 i6o VITA BEATI WII.HELMI ABBATIS HIRSAUG.
Hx MSS. ad se confugicnies, el ejus salubre eonsilium alque gum, quodei tam equitanli, quam dormicnti solebat D
lidum solalium imploranles. Dcnique Episcopus Mo- substerni, in tluas partes divisit, ac singulis paupe-

gunlinus a scbismalicis d elcctus atquc ordinatus, ribus singulas partes, quibus se a frigore protcge-

quia idcm ccrnohium ecclesiffi Mngunlimc jure pro- rent, impendil. Quiddam dc beato Viro referam,
quod respicit ad animi sui puritatem et simplicitatem
prietatis subjectum erat, eosdera fratres minis, sua-
sionibus, atquc blanditiis conabatur suae dilioni comprobandam et amandam, et multorum sui no-

subdere ac participatione illicita: communionis con- minis vanitatem detestandam et damnandam.

taminare. 27 Quidam Abbas pretiosis vestibus, plus quam uiiet stragu-
iam vei tea '-
24 Illi vero e contra fixa sentcntia unitati Ecclesiffl tatem personam et lam arduum propositum deceret,

qui adhaere- fidcm scrvantcs, velut surdis auribus blandientem dcdilus erat. Quem Vir Domini pro mullis aliis bonis,
hanl Ecclesiw, sccundum
sprcverunt, ac juxla consilinm et mandatuni pii Pa- a Deo sibi concessis, diligebal ; sed in boc
hospitaltter
iractal: iris vVilhelmi, relictia omnibus, ad ipsum se contu- zelum Domini acriter eum saepius corripuil, quamvis

lerunl.Hoc anlcin e.venit circa menscm Augustum, parum profuerit. Quodam tempore quasi pro bene-

anle messem novarum frugum, et quamvis eodem dictione idcm Abbas valde pretiosum lectislernium

anno et in sequcnti, maxima ex parte frumentum ei obtulit, et ut ob memoriam mutua3 dilectionis su-
pecunia coemptum quotidiano fratrum victui admi-
sciperet, rogavit. Quod Vir, Deo plenus, mulla sim-
DJstraretur, tamen inDco Sduciamagna prsasumens, plicitate suscepit, ct ad ollerentis duplicitatem non

et pro advcntu illorum Dominum glorifieans, velut atlcndit. Offerens quidem, id intendebat, ut in hoc

cuncta borrea frumcnlo plena cssent, prfficepit soli- vanilatem suam in studio pretiosarum vestium ali-

tam quantitatem panis aiigeri, diccns : Quin Domi- quanto tegerel, scilicet si tam laudabilis ct in omni
iius auxit numerum servorum suorum, debemus monachica profcssione perfectus, bujusmodi utere-

eliam et nos augcrc annonam illorum. Aliquamdiu tur, ille in alio simili non admodum notaretur. Ille E
retentis secum cisdcm fralribus, alque omni buma- namque Abbas olim Viri Dei erat professus, et ab

iritate.eis exhibita, postea dimisil eis cellam S. Gre- eodem ad talem bonorem provectus. Una autem
gorii cum omnibus, quffi ad cam pcrtinebanl, quanlo lantum nocteVir Dei illo lectisternio ulitur. Postera

lempore voluerunt. die quidam fratrum, obsequio illius dcvotior, secreto

28 Alio quoque tcmpore ad quamdam cellam iler' illum adiit, se esse circumvcnlum admonuit. Quo
ignorantes (n- tuncagebat, quam rogalu cujusdam Comitis juxta audito (incredibile dictu!) factum suum expavit. et
ttruil ac nu-
Danubium construxerat. Jamque illuc appropinquare exborruit, et mox in decem pauperum subsidium
Iril :

cosperat, et ecce in conflnio silvarum, quoddam iu- male susceptum divisit leclisternium.

gurium conspicalur, assumptoque secum uno ex 28 Habuit et boc omni laude dignum cum aliis EJ US corrmi-
seralio
commeantibus, ceteris coeptum iter exequentibus, bonis suis illc Dilectus Domini : nam a quocumque
illuc tendere non moratur. Venicns itaque ad ipsam bominum aliquid boni in admonendo audivit, ac si

domunculam, reperit mulierem valde pauperculam, de ca;lo missum, omni devotione suscepit. Cogor
ingressusque ct oblitus suse dignitatis, oblitus assueti multorum sui nominis altum supercilium et singulare

rigoris, juxta tgnem sedit, ipsamque sedere prsBcepit. cornu deflere. Hic virtutem, bic tolius lionestatis
Tunc inter sacra ffidiflcalionis eloquia, oculos buc speculum, ab omni bomine elegit correptionis judi-

illucque circumferens, scisciturab ca, quonam mo- cium, et veritatem a quocumque homine bonoravit.

do ipsacum viro suo viveret, quia nil in domo, unde Compassio vero tam naluralis et vehemens ei inerat,

temporalis vitffl slipcndia consequcrentur, baberet. u t non solum erga homines, sed etiam erga bruta
llla nil prater miseram \ itam, reliqnum sibi esse fate- animalia hanc ostenderet. Hinc est quod quadam
tur, pane et aqua se victitare, et hffic vix quotidiano hyeme, cum ex abundantia nivium vis algoris plus

[abore manuum parare. Marito intefim, de agro re- solito ingrueret, idera Pater, visceribus pietatis mo-
gresso, quffirit ab eis, Qdemne sciant catholicam, sine tus, accito Prscposilo, querula voce dixit ei Vola- :

qua iiemo potesl consequi vitam ffilernam. Qui sim- tilia frigore et fame percunt, sume manipulos ave-
pliciter, quidnam sit fides, pcniius sc ignorare fa- nas, et delige circa sepes, ut inveniant, quo pascan-
trntui'. Ai ille altius ingemiscens, et geminse corura tur. At ille respondit ; Domine defecerunt nobis
inopiffi ex intimis visceribus condolens : Quid mi- manipuli avenarum. Cui ille : Habesne, inquit, sili-

nm>, ait : si ab exterioribus rebus videmini inopes, gineos manipulos aut triticeos? Habeo, inquit. Tunc
ipii inius (miserabile dictul) a Deo, qui preestal no- pius Pater : Ergo, ait, illos vende et eme avenarios.
bis omnia abunde adfruendum, estis inanes? Post Ille jussioni obtemperans, adjutori suo injunxit, ut
lueelidein, proul capere [niterant, breviler eis expo- inaiu' ad curtcm exiens, opera jussa impleret. Ea-
nii, et pro tempore instructi, quatenus ad eamdem dem nocte, quando subscquente mane ilurus erat,
cellam se sequerentur, injunxit. Postera die illo ve- gratia Domini benignitatem sui Servi remunerante,
nient, bcnigne suscepit, aliquamdiu benigne retinuit, asperitas glaciei emollita est leni aeris temperie.
necessitates eorum non modice snblevavii. Sicque 29 Sane pauperes in .eleemosynaria, sive rusti- f( opera mise-
facluni est, ut el mcnlis illorum inopiam verbo sacrffi cos in villulis infirmos jacentes humiliter visilavit, rieordia cor-
eruditionis inescaret, corporalem penuriam miri- oraiia et 'P l ~
et ac piis consolationibus fovii. Postremo obeuntes i'

... .
,
ritHOda.
fice alleviaret. diligeiiti cura sepulturaa tradidit. Eorum vero,
sagum iliiidit 2G Cuiu quodam hyemali tempore, iter ageret per qui insaniam mentis patiebantur, nullum suscipere
pauperibut
fines Bavarise, obvios balmii duos pauperes, contra dedignalus est. Aut enim cum toto fratrum con-
frigoris aspcritatem vestitus ab 60 subsidium postu- cenlu psalmos et benedictiones recitavit super
lantes. Qui mox recordatus S. Marlini, qui dimidium illos, aut cum quibusdam fralribus, quae tali ne-
cblamydis suffi largitus est algenti pauperi; cum uno gotio congruebant, explevit , misericordia Dei
famulo digrcssus est seorsum a commcanlibus, et sa- subscquente cum sanitate menlis ct corporis, Iseti

ad
 ; ,

DIE QUARTA JULII 161

A ad propria redierunt. Religio quoque monastica e, inslaurator. Denique septem ccenobia o lam per Ex Mss.
quee pene in provinciis Theutonicis refrixerat, in se, quam per suos discipulos variis in "
locis a fun-
eis, qui liabitum religionis pratendebant, hujus damentis construxit. Quorum primus fuit cella S.
B. Patris sludio coepit recalescere et recuperari. Gregorii, quae proprie ad Hirsaugiam pertinet.
Non solum autem monastica institutio ejus a;mu- Secundum S. Gregorii martyris, utrumque in ni-
latione profecit, sed et singuli gradus ecclesiastici gra Silva. Tcrtium in Bavaria, in honore S.
ordinis illius exemplis erudiebantur. Monachos Martini. Quartum iu Thuringia, quod dicitur Er-
namque humilitate, charitate, fervore et religione phesurch *. Quintum ad Duplicem aquam in ho- '
Brphord.
instruebat; Episcopos, presbyteros, seu quoslibet nore S. Mariae. Sextum in villa Wilheim, quod

clericos doctrina et auctoritate promovebat. Lai- postea mutalum est in montem S. Petri. Scpti-
cos conversione et subjectione docebat ; virgines, mum in provincia Charentinorum. Alia vero tria,

viduas ac mulieres munditia et castitate informa- id est, Scbaffhusen, Peliishusen, Campergense,

"
bat ;
pauperes Christi et peregrinos parvo conten- pene jam destructa, restauravit.
tos esse, ac mundura sub pedibus habere; et 31 In quorum guhernalione hSBC 8rat ei cum quomodo gu-
ommem ejus gloriam verbis et operibus dissuade- soliciludine quotidiana non parva diflicullas, tales bernarit.

bat. Singuli fideles Christi ad illum, quasi ad videlicet in congregatione fratrum invenire pcrso-
sinum matris confugiebant, multumque per eum nas, quai esseut utiles et idonese ad lueraiidas
in Deo proficiebant. animas. Nam secundum domiuicum sermonem :

Messis quidem mulla, operarii autem pauci; dum

eos, qui aliis debent praesse, et opere et sermone
oportet esse probatos, ac non minus seculari scien-
ANNOTATA.
tia quam spirituali eruditos. Sed quia paucissimi E
inveniuntur, qui utroque polleant; plures tarnen
a Piscis est exquisiti saporis, capile el ventre sunt, qui unum sine altero possideant, id est aui

oblongus, colore glaucus. vitam bonam sine scientia vel cloquenlia doclrinse,

b Carrada, Carrata vel aut vcrbum doctrinai sine religiosa conversalione

al. Carada, esl vehes,
eos sapiens architectus sluduil quasi quadra-
seu onus, quantum carro vel Carruca vehi solet.
ille

tos lapides, ubi apparerent, in sediflcio spirituali

c Monasterium est Thuringia, fundatum a Si-
frido, Archiepiscopo Moguntino, ut in Commenta- promovere, quos novit expolitis moribus laudabili-

rio preevio motavit Stengelius. ter vivere, etiamsi cetera necessaria minus sup-

d Putant Stengelius ac Mabilio, designari hic peterent.

Wetzilonem, Sifridi successorem, qui una cum 32 In hoc sequens memorabile factum Gregorii \in<m piwn
prnftrendum
Legatis Abbatibus, a parte Henrici Pana;
r septimi. Huic cnim cujusdam ecclesiic clerus
et et antipapgs ' . in-obalur
Clementis stantibus Gregorium VII,
contra S. et populus duos electos ad episcopalum piwscnlavit, ,
cenvplo

pree/uit conventui Moguntim, habito inmonasterio et unum quemlibet ex. duobus episcopum sibi

S. Albani Martyris, anno 1085. Ad quem conven- ordinari petiit. Sed Papa unum ex his sciens

tum vocatus Wilhelmus, adesse renuit. esse bonum doctorem, nec tamen religiosum; al-

terum e contrario religiosum, nec tamcn necessarise

e Stengetius in Comm.prmvio hic scribit, appel-
lari hanc reforniationem Ilirsauijiensem, sive eruditionis peritum, quem ex duobus praeligerel,

dubilavil, alque id divinitus sibi manifcstari

novam Cluniacenscm, eo quod constitutiones suas
orationibus cujusdam servi Dei, hoc modo im-
ex illo monasterio assumpserit.
petravit. Nam idem vir spiritualis, cum hoc sibi a

Papa injunctum vigilanter Deo commendaret, et

sibi
per interventum sancta; Dei Genilriiis Maria:, ,,

'
voluntatem Dei revelari intente supplicaret, per

CAPUT III. visum ei beata Maria Virgo apparuit, suosque

annulos, quorum unus purum aurum, alter per-

lucida gemma esse videbatur, ostendit, cique in-

terroganli, quem ex duobus eligeret ; Gemmam,

Varia condit monasteria laicos conversos pri-
Qui evigilans, Papa; visum suum narravit,
;
inquit.

incertus tamcn, quid ad causam

prataxalam vel
mus instituit ; suscipit extrema ecclesiw sa-
aurum vcl gemma innueret. Confestim Papa, quia
cramenta, ac pie moritur. Post mortem se perspicacis ingenii Non dubium est, inquil,
erat :

eloquio, per aurum sapientia,

probat monasteriorum suorum defensorem, ac quod, testante sacro
per gemmam vcro simplex et pura vita hominis
pauperum fautorem ; visio, sanctitatem ejus Dei
signatur ; ideoque ex ipso judicio castissima;
semperque Virginis Maria;, ille qui casie,
commendans. Genitricis
vivit, etiamsi ei aurum sapientiae vel elo-
juste pie
quentiie desit, ad excmplum bene vivendi populis
tacet, vita
praesse meretur; bujus enim lingua
electione suinmopere
Varta a se i\ unc tandem veniam ad enarrandum id, quod docet. Oporlet in hujusmodi
atdificata mo- usque canonum sanctiones observari, semperque ad regi-
erat inter omnia opera sua pracipuum, et
nasleria sed regu-
ad finem seculi raultorum animabus per cccnobialem mcn animarum, non quoslibet popularcs,
vitam salvandis profuturum. Erat enim studiosis- larcs dumtaxat personas promoveri.
servus
simus ccenobiorum novorum fundator ac veterum 33 Hoc ergo informalus exemplo fidelis

X Domini
Julii Tomus II
 i6 4 VITA BEATI WILHELMI ABBATI HIRSAUG.
Ei mss. in ipso itinere pes unus bouni, qui rapimm tra- nocturnam visionem vidit se sublevari, et quasi D
hebant confractus est. fpse etiam juvcnis, de equo, supra montem incomparabiliter sublimem consli-

cui insedit, quasi lethargum paliens, praeceps cor- tui, ubi omnia plena erant immensae lucis splen-

ruit, alque amens factus, etiam usum loquendi dore, mira insolili odoris fragrantia, et beatorum

perdidil ; in alienis manibus sublatus : sed pro- ibi manenlium concentu dulcissimo, Quibus ipse
cessu temporis paulatim recuperatis viribtis men- nimium delectatus, ac jugiter interesse desiderans,

tis et corporis, ad se reversus, cccpit secum c n - inter cetera, quae ibi vidit, etiam abbatem Wil-
sidcrarc tale flagellum ,
quale numquam antea hclmum, sibi olim familiarissimum, recognovit,

cxpertus est, se non sine justo judicio Dei tole- nivco aspectu et habitu fulgentem. Cum quo etiam

rasse, habitaqrre secnm dclibcratione ad mona- duos viros pontificali habitu decoratos, sed sibi

sterium Hirsaugiense se deferri fecit, ibique mntat incognitos, quaesivit ab eo, qui essent. Et audivit
simul cuni menle seculari, habitum; Dco se fidc- unum csse S. Udalricum Augustensem pontificem;
liter mancipavil, ct post paucos annos in sancta alterum vero Conradum Constantiensem, aeque vi-

convcrsatione feliciter vitam preesentem linivit.. rum sanctum et olim Episcopum. Cumque et de
43 Ecce nos haec aiidientes, et tam terribile aliis ibi visis inquirente, Abbas Wilhelmus respon-
msi rulabili tamque Iremendum Dei judicinm super bis duo- ad ultimum htec Hirsaugien-
dens satisfaceret, ei
Itei jndicin.
bus considerantes, quorum ajter repente preecipi- sibus notificanda injunxit : Ex parte, inquiens,

tatus est in mortem ; alter vero misericorditer summffi majestatis Dei, praccipio tibi, ut dicas ab-

reservatus est ad vitam mcliorem, competenter bati et priori, ceterisque fratribus Hirsaugiee, qua-
cum Psalmographo possumus admirari et dicere: tenus secundum quod a nobis acceperunt, egenis
Vcnite et videte opera Domini, quam lcrribilis in et hospitibus cum omni charitatis affectu serviant,
" consiliis super lilios hominum. Ex eadem etiam mores et vitam suam secundum regulam S. Bene- ^
consideratione cogimur cum Apostolo proclamare: dicli corrigant, ante omnia iram ct indignationem,

altitudo divitiarum sapienta et scicntiae Dei, odium et detraclionem, quibus assidue Deum of-

quam incomprehensibilia sunl judicia cjus, ct in- fendunt, cum omni malilia, abjicientes, sinceram
vestigabiles viae illius ! Quis enim cognovit sen- et conlinuam dilectionem invicem custodiant. Quod
sum Domini? Aut quarc, cui vult, miseretur? Et nisi observent, divinam procul dubio ultionem se
quare alium obdurat, ut non salvetur? Quocirca expcrturos sciant.
quia sccundum Salomonis eloqiiium, iicmo scit 46 His dictis, relicto eo, cui haee dixit, ipse curam paupe-
utrum odio an amore sit dignus, sed omnia in cum aliis, qui aderant, altiora quaedam cadi se- ''""' wrgei.

fnturuiii reservantur; incerta timendo veneremur, creta penetravit. IIIo vero senior, cui haec reve-
et vencrando limeamus occulta Dei judicia; dum- lata sunt, cum per ipsum non auderet, per alium
que sumus in hoc corpore, secundum Psalmistam, quemdam seniorem Abbati- cuncta intimavit. Qui
serviamus Domino in timorc, et exultemus ci cum pristinam quidera abbatis Wilbelmi constitutionem
llTl '6. de eleemosyna observari jussit, cctera tamen, qui-
44 Quanlam Ut diximus, curam gcrat sui mo- bus monasterium perturbaverat, incorrecta dimisit.
Ippartm nasterii sanctus Wilbclimis, jam regnans cum Deo, Quapropter secundum praedictam comminalionem
per aliam ctiam visionem salis manifcste ostensum beali Patris Wilbelmi fere nihil prosperum acci-

csi. Qiiam, sicui referente quodam seniore inno- dit. Nam parvo post tempore monasterii regimine
cente ct simplici viro, cui eadem csalitus facta est exutus, et pontificali infula apud Spiram indutus,
visio, dddicimus; scribendo posteris transmittere odia omnium adversum se ineptis moribus con-
nccessarium duximus, quia pcr eam admonenlur citavit; sed mors mature intervenicns , eum de
Hirsaugienses tam fuluri quam pnesenles, ut sta- medio amputavit.
lula saqic dicli Palris diligenler obscrvcnt maxime 47 Non est autem negligenter pnetereundum, F
in dispcnsationc pauperum et hospitum, in obser- sed diligenter considerandum, qua sanctissimus Pa- Yisionibus nn

ratione claustralis disciplinai. Statutum erat ab ipso ter Wilhelmus veneratione dignus sit in terris habendafides?
communi seniorum consilio, ut aliqui cx laicis qui tantorum praesulum consortio, secundum prae-
fialribus, qui ad convcrsionem vcniunl, in domo dictam visioncm, fruitur in caelis, quorum scilicet
paupcrum sub laicali babilu servircnt, et tamen gloriosam memoriam annua devotione celebriter
non de elcemosyna, sed de communi fratrum vi- recolilsancla; ecclesiae plebs fidelis. Si quis vero
ctu et vestitu sustentarenlur. Ilanc consuctudinem ob incrcdulitatem suam dubitans dicat, hujusmodi
successor ejus /, ila immutavit, ul prffidicU fratres visionem non esse observandam, sed inter vana
de elecmosyna, quam administrabant, corporis ne- somuia reputandam; hic lalis indubitanter sciat,
cessaria ex toto consequcrentur. Ex qua occasione nusquam in hagiograpbis scriptum esse, sed nec
contigit res multum dolenda, ut peregrinis et aliquando auditum fuisse, quod ullus umquam
aliis pauperibus solita miscricordia subtraheretur, homo daemonum suggestione vel palam vel occulte
in tantum, ut egeni pcr rigidas noctes hyemis prasmonitus sit, ut declinaret a malo, et faceret,
exclusi, prae fame et rrigore, miserabili clamore bonum, sicut bic factum est per benignissimum
in plalea perstrepcrent , ita ut saepe quiescenles Patrem Willielmum. Constat quoque praeclaros et
noctu fratres inquietarent. praecipuos Ecclesiae doctores beatum Gregorium et
45 Super qua molcstia abbas frequcntcr a fra- Auguslinum, nonnulla etiam secularium visa per-
cuiaam senio- tribus commonitus, cura emendarc negligeret hasc sonarum snis inseruisse opusculis
ob aedificationem
"'
et alia multa hujusmodi; nocte quadam, in qua fidelium, quibus tamen non aliud adhibenl testi-
dominica Ascensio celcbratur, unus senior de eo- monium, nisi quod nominatim quidam testati sunt,
dera monasterio, vita et moribus probatus, per ea vidisse per somniura. Denique ut hsc omnia,

quae
 .

DIE QUARTA JULII. i65

qu» de sancto Viro digessimus, purissimaj veri- compcllunl, ac cum protestatione divini nominis, ei mss.
talis sigillo concludamus, unum adhuc testimonium nc abnuerem poslulata, cogunt. Suscepi invitus,
proferemus, quo eum probamus, in opus mini- fateor, jugum Domini, deviclus prece tam unanimi.
sterii, quo in domo Domini tam fidelis servus et In'quo ofiicio si quid Deo placitum feci, ipsi, sine
prudens laboravit, divina auctoritate assumptum quo nil validum, nil sanctum, ipsi, inquam, a quo
et vere secundum propositum vocari sanctum,
cui bona cuncta procedunt, sit pro his et universis
diligenti Deum, omnia cooperata sunt in bonum. miserationibus et beneficiis suis, laus, honor, et
48 Pater sanclus cum gravi infirmitate vexaretur, omnimoda gratiarum aclio pcr omnia secula seculo-
Ipparilio II :
ea scilicet, in qua Ada; debitum solvisse dignosci- rum. Amen.
Ihelmo facta tur, a multis comprovincialium majoribus personis
visitatur, ul et devotioni suae,
qua virum Dei mi-
rabililer semper coluerunt, bono fine perseverantiee ANNOTATIA.
satisfacerent; ct tam sanctse anima; agredienti ani-

mas suas commendarent. Igitur inter primos, pra>-

cipuus et devotissimus amator beati Viri visitator De monasleriis. a Beato fundatis, agit Comm.
a
affuit Wormatiensis Episcopus, qui tam simplici prmvius a num. 27.
anim<E semper familiarissimus erat, et cui dile- b Dicit Trithcmius, morem hunc aholitum, ab
ctus Domini saepius sua secreta, nimia Episcopi Wilhelmo fuisse rcnovatum.
familiaritate cogente, pandebat. Huic itaque tam c Observat Stcngelius, id contigisse anno rc-
excellenti et probatae in ecclesia personaj, inter giminis 13, qui fuit dominicm Nativitalis, 1082.
alia familiaritatis colloquia, aperiebat, et sub di- d Res illustratur in Comm. prmv., num. 3.
vini nominis attestatione confirmabat : Cum adbuc, e Mahilio in notis hic rcfcrt cx Trithemio, cos E
inquit, essem Ratisbonje in monaslerio S. Emeram- fuisse, Joannem Spirensem, et Gebhardum Con-
mi, quadam nocte apparuit mibi vir plenae oetatis, stantiensem Episcopos; Abbates vero Theogcrum,
mirificaj ultra humanum modum pulcritudinis, S. Georgii in Silva nigra; Notkerum Zwifaltcn-
hilari vultu me compellans, et uvas speciosissimas sem; et tres alios, quorum nomina exciderint.
manu praeferens, quas etiam mihi obtulit, dicens : An et quomodo corpora sanctorum Aposlolo-
f

Accipe dilecte mi. Cujus muneris novitate et tanti rum fuerint separata, dicitur tomo 7 Junii, pag.
viri afiabilitatc perculsus, diu fateor mecum admi- 423, a num. 196.
rans permansi stupidus. g Nobilis Francus, secundus Ahhas Cluniacen-
49 Tum ille : Scholam instituere curavi, cui te sis, et primus monastici ordinis Nigrorum refor-

ejus sanctilu- praeficere ante omnia secula pra?destinavi, quam si mator. Obiit sanctitate clarus 043, die 18 Novem-
Ipiii cninendtil secundum placitum meum rexeris, bona mercede bris, Vitam ejus post Surium vulgavit Mabilio.
in ajlernum remuneraberis. Nil amicc dubites, h Historiam hanc graphice describit Tritke-
idem cooperator, qui et remunerator. Ad hsec ver- mius.Bruschius in Catalogo Epp.Argentinensium,
ba evigilans , mulla mecum tractavi, eademque commenti arguit Chronicon Ilirsaugiense de. hujus
sa?pius retraclavi, cumque multis meditationibus Episcopi mortc. At conlra contendil Mabilio Act.
distenderetur animus meus, tandem ad porlum tu- Bened. parte 2, Sec. 6, pag. 738 defcrendum Vitm
tissimum magnae miscricordine Dci confugi, et prwsentis scriptori, qui rei geslm vel interfuit,
Domino meo omnia mea, quam intime poteram, vel saltcm satis instructus ejusdem esse potuit.
commisi. Et ecce ipso die fratres nostri de monaste- Vide, qum de Auciore in Comm. prmv. $ 4.
rio adsunt, litteras cum multimodis precibus affe- i Gcbhardus dcsignatur, Abbas Hirsaugicnsis
runt, et vi quadam validissima de quiete monastica xiii ; prmfuit annis II, mensibus 3, teste Tri-
me abripientes parvitatem meam sibi prseesse themio. f

DE S. ALBERTO EPISC. CONFESSORE

LAUDE POMPEIA IN ITALIA
gestis supersunt. J. B. S.
JEtns contra Ferrarium restituta, cultus apud Laudenses, et quae de

AN. Hl I vv I v anctum hunc nobis suggessit Ferrarius, opus non sit. Puero, ex quibus anliquis istius

Recentior San-
cti memnria
g
S.
tum in Catalogo Sanctorum Ilalim, ubi
ejus clogium refert, tum in altero Genera-
li,

Alberti
in quo ita annuntiat
Episcopi, ejusdem
:

urbis
Laude Pompeia.
patroni.

accepisse ex
In
ecclesim monumenlis eruere potucril Fcrrarius,
prrefuisse S. Albcrtum ecclesia; Laudensi annis xx\,
migrasse vero
tfeque illud
etiam annotaverat
hinc
inlelligo,
clarum miraculis anno 1123.

Cum
quod in priori Cutalogo
S. Albertus, inquit, ler-
Ex Mss annolalis autem asserit, sua se :

Tabulis ecclesim Laudensis, qua3 illum hoc die cum tius Episcopus Laudensis fuisse asseratur, illum

octava, summa celebritate colit. De Laude Pompeia iiiulto ante id lempus vixisse obiisseque oportet, vel
eam ccclesiam diu Episcopo caruisse, nisi tertius
postmodum
vetcri a Mcdiolancnsibus subrcrsa, ct
nominis dicatur. Vana sunt dtibia ista
per Imperatorem Fredericum /Enobarbum instau- hujiis

rata. pridem egil Bollandus in S. Bassiano ad xix omnia, nescio a quo oscilante homine excogiluta,
Januarii pag. 221, ut proinde alia hic loci notitia et si ex id genus documcntis vilm compendium, a

sc
 i66 DE S. ALBERTO EPISC. CONFESSORE.
vi i
ronl seinprion calalogo editum descripsil Eerrurnts, neque multa de ipsius rebus gestis Laude aut aliln
1. B. S.
nihil dedit, quod ut indubilalum admilti possit, superesse existimo. Virum honestum et rcligiosum
irrefragabili tettimimio constat, quod
non-
prmscrtim cum vagis plcraque tcrminis complecta- fuisse,

tur, ul cx ejus vcrbis pcrspicies. nisi cxtorquere potuit. Sanctitatem

veritas ipsa

Alberlus allaj (locus est probant secula, miracula, stabilitus pridem apud
i Sic hubet : EUpffi

multum con- Mediolaneneis dicBcesis) exQuadrella familia ortus laudenses cultus, translaiio corporis facta anno
fusa in Ferra-
est; qucm sacerdos quidam accersitus, ut orando, 1588 per Ludoricum Tabernam, ejus temporis Lau-
rii rlogio ,

matri in partu pcriclilanli ojicm ferrel, magnum densem Episcopum, et reliqua venerationis in ea
Rem exilus comprobavit. In civitale publica argumenta- Ad vitam spectant
futurum prajdixit.

clirislianis religione et \irlulibus educatus, ulu ail pauca admodum, qum de eo collegit Vgltellus Ita-
lim sucrm lomo 4 a col. 913, ubi ah Alberico
virilcm ajtatem pervcnisset, pauperes ac opis in-
* conlluebant. Ita Merlino S.Alberti decessore, adhujus gesta tran-
alvoare. digi ad eum, ut apes ad alveum,
fuit in omnes pius et miscricors, ut victus et vesli- sit : Ceterum cum iater Victorcm pseudopontificem,

tu bumili contentus, in aliorum sustcntationem Alexandrumquc III, teterrimum ebuilisset schisma,

cxpcnderet. Factus saccrdos, non Abericus, tequiore causa deserta, impii .Enobarbi
facullates suas
accessit ad partes quamobrem honore episcopatus
mullo post, Episcopus tertius Laudensis crcatur. :

Quo in muncrc nihil nretermisit, qnod ad boni exutum, Galdinus Archiepiscopus Mediolanensis le-
pastoris ofEcium pertineret. Primus consortium galusque Alexandri III, illum ejecit e sede anno
Liiinlciisis insliluit, mullis illi fiinillaliliiis 1168. Quihaudmulto posl, miles verius quam er-
Bleri

attributis, (iro suhlevandis pauperum indigcntiis, clesiasticus, conlumax excessit e vita.

ex Acerbo
pucllis in matrimonio collocandis, sullragiis defun- '6 Ex his noscere incipimus vera S. Alberti tem-
Jlurena,
ctis |iorrigendis, clcricisque calhcdralis ecclesiaj pora, qum Ferrarius supra, lam male confuderal.
E
suslenlanilis. Cum copiose pauperum turbffi elce- Sic pergit Vgkellus : S. Albertum deinde de Qua-
quasi divini- Ripalta Glariai Abduffi, illius
nosviiam minislrarcl, semper tamen, drcllis e castello

tus ilucia, iilcin prawtandi aderat facultas. Quin oppidi Praepositum, famaque sanctimoniaj inclytum,

etiam illud de eo memoriffi proditum est, quod clefus. Galdino Archiepiscopo Mediolanensi adhor-

cum onincin in eloemosynas pecuniam insumpsisset, tante, omnibiis sulTragiis provexit ad sedem, uude

posl paucas limas, lin'iiiii, qiicin vaciium ndiqucrat, Albericus exciderat, 1168, die xxix mensis Martii,

pecuniis plenum reperit. Cum ecclcsia: stuu annos qui fuit dies Doniinicae Coenee sacer : quinta aulem

triginta prrofuisset, miraculis clarus ad caalestem feria post Pascha solenni ritu populoquc taante,
palrinin evolavit iv Non. Julii, circa annum salu- obtenti cpiscopatus iniit possessionem, ut refert

tis H33. iiuc usque elogvum. Aivrliiis Murena in rerum Laudensium historia.

I) Dedit. Itmc Ecrrarius, uti ex ejus fidc suppono, Att/ue hinc demum nobis mutuanda, queb de san-
i iijhs trrorcs tamquam destmpta e citatis monumentis, ques cto Laudensi Alberto cum aliqua saltem certitudi-
rrfrllunlur. memorim prodita sunt; a suspecto qtudcm
procul dubio a Laudensibus ipsis acceperat, qum- ne
</uc fortasse wi ofjicio ecclesiastico solita erunt scriptore, et Ercderici .Enobarbi, utpote Lauden-
recilnri. ttb lioniitiilnts de rerlti rcritm hislorica et sis itrbis inslauratoris, studioso encomiaste, terum

chronologica serie parum curantibus. Quodsi rem qui in hac parle lanto majori fide dignus sit.

omnein ttlem ipse per .sr propius iuspexisset exa- quod qum narrat propius aspexerit; sancto
ea,

minassetque; facile deprehendisset, non teriium autem Albcrlo omnino non javeat, nullas laudes
Laudensem Episcopum fuisse s. Aihcrtum, nec ter- profundens, qtiain quas vcritas ipsa, ut supra'
liuin isiius nominis; cum uiulti ewwi pr&gressi sint, dicebrnn, ab eo e.rlorsit; de cetero solam deces-
qui profecto quinque et viginti numero apud soris Alberici exauciorationem, S. Alberti eleclio-

Vghellum recensentur; ipse vero Samctus noster nis modum, et possessionis adilmn dcscribens. Sic
solus istittt nominis,in loto Laudensium Episcopo- igitur habcl Acerbus Murena sub fmem hislorim
riiin elencho inveniatur.Longe etiam aberrat toties rentni Laudensitiin, editm an. i030, a pag. 121.
ilu-ttis siiiirtnruiii Collector tii tpiscopatus duratio- Inerea Dominus Galdinus de la Sala, Me- i/ui decessoris
exauctoraiio-
nr, quam ud 1/riginta awnos iirsstmc extendit, diolanensis civis et clericus; ct qui quoudam
quandoqtiidem iiuiiis non pleuis tttidecim ttiitltim- Cancellarius Domini Ribaldi et Domini Uberti d''

modo sederit, electus \\\\ Ma/rtii 1468, defunctus Pirouano, Mediolanensium Archiepiscopum per an-
porro lutr n Julix tiiiiio l l~'.t, ui manifeste ciiam nos mullos futrat, et in locum jam dicti Uberti
pttictii. mortis annum inepte consignatum 1123, ad archiepiscopatum Mcdiolaui fuerat sublimatus a
qtio lurittsse itcnliim Ittcrin Sanctus aspexerat. Domino Alexaudro Papa ; in Lombardia ipsins

Fortasse, tiiiiiiiim. iiiiiii de vera ejus mtale, seu Papaa tunc Legatus constiiulus; suos nuntios, sci-
qiKiiidoittini ntiitts fuerit, atit quandiu vixerit, Iicel Abbatem S. Ambrosii, et Abbatem S.Vincen-
neque Vghellus quidquam rerti reperit, neque ab tii de Mediolano, misit Domino Alberto de Cazano,
tilits.ijitoil sntitit. iraililtint est. Vcrlc ditcini aliitnt. majoris ecclesiaj Laudensis lunc Praposiio, ceteris-
sequi dclitiit Castellanus in Uartyrologio suo que Prtepqsitis, Abbatibus, presbyteris et clericis,

Vniversali, </»/» «</ marginem adjecit annum oln- el eliam Consulibus de Laude ; dicendo atque
lus 1180. monendo, quod ipsi partem Papae Paschalis et

4 Ceterttiii S. Alherti Lttiidensis tilant nemo Doinini 1'riderici Imperaloris omniuo relinquerent,
Cerl&or dee/ii- scripsit hactenus, saltem yuffl nobis innotuerit; ne- Papa; Alexandri
et parti faverent; et ipsi Papa1 :
smpalus tem-
pore nolitia
qtic in ullis Martyrologiis, prmterquam m recita- de injuiia sibi facta salisfacerent, atque Episco-
lis modo Eerrurii Catalogis, cl laudato Castellani pum Catholicum eligerent; et nisi hoc facerent,
Marlgrologio Inirersali, ejus signuliir memoria, ab otlicio et beneficio ecclesiastico abstinerent.

Dictus
 :

DIE QUARTA JULII 167

A Dictus vero Praepositus celerique clerici hoc audien-
8 IIic Mtirena solam causam, seu occasioncm Auctorr
les, mresti vnlde fuerunt ; tum .quia raagna pars J B s '.
describit, qua factum est. ut expulso Mberico ' '

eorum mandato Imperatoris juraveranl, se Papam Merlino, /Enobarbi faittorc, S. Alberlus in Epis-
Pasclialem pro Papa in perpeluum tenere, tum
qua"qwm
copiim Lattdenscm canonice ciujcretur, cum hoc traditum eil.
etiam quia omnes fere ficlelitatem jnravcrant Domi- solo elogio, qttod vir honestus et religiosus fuerit:
>\ege Albertco no Alberto * Meiiino, tunc temporis, ut eis vi- neque ultra historiam sttam illc produxit. Habctur
debatur, Laudensi Episcopo Calholico, nec adhuc ilem distincta epocha initi episcopatus: gesta par-
canonice jure deposito; et ideo hoc facere timebant ticularia toto rcliqun vitm Irmpore, nemo, ut
valde, et sibi in maximum dedecus reputabant : dixunus, siijillalim prosccutns e.st. Virtutes ali-
inter se etiam conferentes, quod etiam dicti quas ctmiracula,
si
fide opinor bona, Fcrrario in-
Papa Paschalis et Imperator victores adhuc existe- dtcarunt Laitdcnses, qttibus, procul dubio, addi
rent, ipsi in perpetuum se damnarent, et quilihet potest, quod durante adhuc scliismate, legitimo
eorum dignitate et gratia privarentur. Ecclesim capiti Alcxandrolll constanter adhmserit.
7 Formidabant nimis mandatis suprascripti Gal- Cttltus sacer S. Alberto exhibitus, est extra con-
dini obedire; hoc etiam recusare, quod eis manda- trorersiam cetera, quaiilumris ptiiicu,
: cttmanno
rl S. Altierli
verat dictusDominus Galdinus. Stupebanl plures; et die obitus
cx Ughello accipicnda sunt. Docet isle,
electionem ex-
plicat.
lum propter Papam Alexandrum, et secundum Do- temporibus Alberti Alexandrum III translationem
minum Galdinum Archiepiscopum, qui quasi tum novm civitatis Laudensis e veteri loco, ratam ha-
illis partibus victores cxisterent, tum propter civi- buisse; ct auctoritate Apostolica confirmasse, dato
tates Lombardice fere omnes insimul conjurantes; Venetiis in Riro alto xvn Kal. Julii anno //77
qnia sciebant, quod si de Laude expellerentur, in diplomate quotl apud laudaltim Ughellum exstat;
K Lombardia habitaculum, aut locum, in quo se pos- acceptitm ex tabulario ecclcsim cathetlralis Lau- R
sent reducere, non haberent. Tandem dubii, angu- densis, opera eruditi D. Defendentis de Lauda;
stiis hinc inde satis diu revolutis; cum nullam mi- ejusdem ecclesia canonici. Jum vero etiam subjicit:
scricordiam a dicto Archiepiscopo invenire possent, ejusdem Alexandri privilegium, monasterio SS. Fa.
nisi, quod eis mandaverat, adimplerent; eligentes biani et Damiani concessum, ad postulationem Gal-

potius vivere quam mori; magisque etiam stare in dini Arciepiscopi Mediolanensis ac Alherti Laudensis.

sua patria, quam in aliena vagavi; in Papam Ale- 9 Ea hic describere, aut hujusmodi incidentia utdecultudu-
bltan '"'''""•
xandrum credere ejusque parti favere, et Episco- fusius prosequi, nec fori nec instituti nostri est;
pum novum, secundum volunlatem Archiepiscopi Ughellum consulat, qui cx prmdictis diplomatibus
eligere disposucrunt. Igitur die Jovis sancta, qus plura discere voluerit : nobis sat est, de sancto
fuit tunc iv Kal. Aprilis, Indiclione prima, in anno Alberto Laudensi protulisse, quidquid usquam a
MCLxvni, suprascriptus Domiuus Albertus Laudensis scriptoribus traditum deprehenderc potuimus. Ut
ecclesi» majoris Praspositus, communicato insimul hic finis sit, reliqua, qum ad rem facitint, ex lau-

consilio, tam Laudensis civitatis Abbatum, Prseposi- dato Ughello describimus. Sic ipse qualemcumque
lorum, presbyterorum, aliorumquc clericorum; quam Sancti nostri vitam concludit, et nos cum illo :

etiam illorum ,
qui extra civilatem in episcopatu LTanc Albertus Laudensem ecclesiam pie sancleque

Laudcnsi fuerant, ad honorem Dei et beatissims administravit, coegitque clerum , optimis legibus

Virginis Mariae, atque beali pretiosi confessoris Bas- exemplisque institutum, vero Ponlifici lerlio Ale-

siani, Dominum Albertum tunc temporis ecclesise de xandro parere. Interfuit Lateranensi Concilio ab eo-
Hipalta Prapositum, virum honestum et religiosum, dem Pontificie celebrato mclxxix, cui subscripsit,

elegit in Laudensem Episcopum et pastorem : pro- reversusque ad ecclesiam sibi concreditam, paulo

ximo vero die Mercurii post Pascha, Laudenses Ab- post excessit e vivis die iv mcnsis Julii ejusdem

bates, Pr;epositi, preshyteri, aliique clerici mulli, anni. Sacrum ejus corpus lumulandum inlulere in I'

Consules etiam Laudenses multique judices et sapi- Cathedralem, claruitque deinceps miraculis. Anno
entes de Laude Pergamum, ubi tunc Dominus ele- yero mdlxxxviii Ludovicus Taberna Episcopus, ejus-
ctus aderat, iverunt, et ipsum in sequenti die Jovis dem sacras reliquias recondidit sub altari S.Trini-

proximo Laudem cum ineffabili gaudio conduxerunt tatis, ejus capile argenleo vase incluso, ubi modo
qui ibi honorifice nimis ab omnibus, tam ciericis, sumina veneratione fidelium honorilice asservatur.
qiiam laicis est susceptus.

I)E
 i68 ACTA SANCTORUM.

DE BB. BARDUCCIO & JOANNE

DE VESPINIANO LAIGIS GONFESSORIBUS
FLORENTIvE in etruria
I. B. S. SYLLOGE HISTORICA
l)c pio eorum obitu, miraculis, cultu et reliquiis.

e horum Bcatorum vita et gcstis brevis- usque ad Oclavam Paschm in variis templis luc-
An. mcccxxxi.

Supersics vir-
iuium et mi-
D
lanus,
simam sgnopsim, nobis reliquit, qni arn-
bos de

libro
pe
10,
jacie novisse potuit,
Florentini Italici scriplor Joannes Vil-
capiti 179 hunc titulum prmfi-
Cltronici
randm.

in S. Spiritus.

ret,
Tum vero (hmc scripti verba sunt.)
octava Paschatis die celebratur festivilas B. Barducci
Utrum is cultus hodiequc perseve-
exploratum non habco; fuisse anle prmfati
Et

( Cns
j ; cerlis miracnlis, -

quse Floi entire palrata tcmpli incendium, et postmodum durasse, id satis

sun ' T° lwm caput Lalinum reddo
-
: Anno mcccxxxi est, ut Beato isti locus hic suus concedatur, quam-
memoria
vivere desierunt duo boni et justi viri, vitoo et con- vis non magis huic diei quam cuilibet alteri in-

Ij
versationis sancts , largarumque eleemosynarum, certo a/figi possit. Huc inseritur propter societa- p
tametsi laici essent. Alteri nomen fuit Barduccius, tem B. Joannis Vespiniani, quem coli asserunt
qui sepultus est in S. Spiritus ad locum fratrum Ere- Dominica infra octavam SS. Pctri et Pauli, ob
mitarum. Alter vocatus cst Joannes de Vespignano, translationem sacri corporis eo die factam, pro
quem dcposuerunt ad S. Pctri maloris. Utrumque qua visum, hunc Julii quarlum diem seligere,
illustravit Deus apertis miraculis, sanando infirmos qtiamvis de cetero utriusque Beati obitus dies in-
et variis membris captos; nterque solenni funcre cla- cognitus sit, utpote qucm Villanus notare ne-
rusest; appensse utrique plures voiiva; tabulap cereae. glsxcrat.
Ita Villanus, cujus textum in Annalibus ecclesia- i Nihil a Papebrochio prmtermissum est, quo Prioris sepul-
sticis, ad diclum annum mcccxxxi sic contraxit distincliores de utroque Beato notitim per amicos '"'« 'S»« «>>-

Raynaldus : Patrata etiam eodem anno Florentiae Florcnlinos acquirercntur; verum ex acceptis inde
s '""') ' '

plura miracula, duorum piorum secularium laicorum littcris video, ipsum nosr/ue adeo remitti ad lau-
opera, quorum aller, Barduccius nomine, apud S. datum supra Silvanum Razzium, qui ubi pau-
Spiritum fralrum Auguslinianorum, alter Joannes cula dc B. Barduccio suggessit, de altcro prose-
Vtspignanus apud S. Pelri majus templum ac
. . .
quitur. Sepultura B. Joannis, de qua Villanus
plurima ad eorum sepulcra donaria sunt appensa.
loquiiur, primum non in ipso tcmplo fuit, ubi
2 Ati/iir lni'i- cst tota de utriusque Beati Actis modo exstat, sed ex more ejus temporis, in ipso
Acta.autnon superstes notitia, aSihano Raxxio, parte 2 San- potius monasterio seu claustro, unde cum aliis,
.scnpu, aul ctorum Elruscorum sic e.rplicata, ut dc amborum quarum adltuc apparent vestigia, sublata fuil ct
sanctitate et cnltu haudquaquam dubitari patia- in templum translata, intcrcluso ad feminarum
lur. Crodiderim ego, inquit. de corum gestis et monasteria omni virorum accessu, qui ante Con-
miraculis tongam bistoriam superfuturam fuissc, nisi cilium Tridentinum liberius palebat. Huc adferl
C suborta lue qute annis post aliquot nempe a
, , Hcizziiis brercm aliquem commentariolum, apud
mcccxi.vui grassari caepit, p
istarum, uti et aliarum sanctimoniales repertum, in quo sic Latine habe-
rerum memoria omnino periisset. Pergit Razzius tur : Ad sepulcrum namque hujus preeclari viri
narrarc, ccclcsiam S.Spiritus, in qua B. Barduc-
(B. Joannis) ferunt, jam longo tempore ca;cum il-
cium sepultum diximus, flammis sic absumptam, luminatum esse, quod quidem credere, ratus vitfe
ut de cjus sacro corpore postmodum auditum
tvil
meritis, fas esse cxistimo. Ferunt autem, quod primo
sn. ncc dc reliquiis quidquam memorim traditum. in claustro monialium S.Petri majoris bumatus sit,
Luctuosi inccndii tempus in scheda ad Papebro-
ubi sese recondi adjudicavit.
cliiuni
t/ransmissapridem denotavit Franciscus Cio-
5 Scripsit non semel Florcntiam Papebrochius
naccius presbyter Florentmus, postrema} vitm Ita- /,. Joalu cor .
ad impctrandum schedm istiits seu commentarioli pus iutegrvm
liem B. Humilianm auctor, de eo in Aciis xix sincerum ecgraphum, irrito labore et conatu, cum Hemtum ">*
Maii,sic scribens : Quando anno MCCCLXX nocte inter
in prmdicto parthenonc niliil invcntum sit; ul
xiii et xiv Martii conflagravit templum et ccenobium
proinde ad Razzii fidem omniarcioocentur, quam-
antiquiuii S.Spiritns, in cinerem redarta sunt, se-
"s hic, nescio ob quamcausam,solas scripti istius
pulcrum, altare, votivaB tabulae, et ceterae omnes lacinias suggesserit. Ait igitur, ex primo isto tu-
sacra; memoriae pradicti B. Barduccii.
mulo elevalum sacrum corpus, integrum ab omni-
3 At niliiluininus cultum aliqucm perscvcrasse, que corruptionis lege immune, debito cum
honore
Ambojungun- testis iicrum est ejusdem schedm Scriptor addu- in aliquo templi altari expositum, populo
ad spe-
C<WS KalnHl " riu '" «'"/"'"' rloirnlinum cctus ex ctaculum concurrcnte. Tum pergit scheda,
c7rtus'Tl die~s cujus
obitus. tabutario Shs. Scnatoris Caroli Strozziinum U4i. solius verba liic distinguimus : Haec
interim dum
librorum in folio. ubi in finc mensium leguntur aguntur, muliercula jamjam aetate
decrepita, pede
peculiares indulgentim a Dominica Septuagesimm quidem clauda, ct oculo orbata utroquc, iis audilis,

protinus
 liilu Toni ii
•jutorurn

^enai bjrousse, '

 ,

DIE QUARTA JULII 169

protinus ad eamdem basilicam oratura, ut poterat sono intesi : hoc est, viri duo justi sunt, astii non auctom
aptius, prastito juvamine se subvexit etc. Anteprm- audiuntur. Quasi diceret, Barduccius et Joannes '• B- S-
monuit, omnimodm smitaH restitutam. Sed mirus de Vespignano pie et satirtr rirunt, verum tumul-
estRazzius, qui authographummulilans, verbasua
tiianiipopulo plcbique, in graves factioncs distra-
ei prmjerenda existimavit. Ceterum sacras exurias
clm, ignotissimi sunt, neque adeo eorum virtutibus
in tcmpli sacello ad sinistram dcinde depositas magnopere morcntur. utpote Contrariis obsessi
asserit, sic tamen ut cum non satis
apparerent, vitiis; superbia, invidia, avaritia, quibus incondite
illustrioripostmodumsitu collocatm fuerint, qtiem-
multiludinis citrdn ucccndunlur. Salisbclle concor
admodum ex binis inscriptionibus Latinis ad danl conveniuntque res et tempora, Florentinus
ntrumque arm, quam excudi curavimus, latus sub seculi xiv principium fcede inter se colluctan-
expressis infra ostendemus.
tibus, Dantc autcm exulare jusso, qui cumadan-
Vltimam laciniam affuit Razzins qum ad
6 , num usque mcccxxi vitam Ravennm protraxerit,
Schedula de bcatum utrumque, seu ad utriusque conjunctionem Bcatos illos, solos ex lola Florcnlia Cltristianam
utroque pau-
spectat, sic a B. Barduccio incipiens Egit nempe
<•« referens. : juslitiam sectantes, novisse ct laudarc potuit; tanto
veram, opinior, cum Joanne quodam de Vespignano enim magis ipsorum virtus emicuit, quanto gra-
araicitiam. Crebro vicissitudinarie conveniebant; de
rioribus ftagitiis civesper id tempus immcrsi essent.
ordine orationis compunctionisque ritu per perssepe
Valcat pia conjectura cum tam apparenli verisi-
condisserebant unus alterum ad elecmosynam, ad
;
militudine conjuncta.
dilectionem, ad corporis macerationes, ad spemque Explicalur i)
8 Rcliquum cst ut illustre cultus B.Joannis mo-
aeternas vitfe promptiorem reddebat eodemque tem- Joamtis »10-
:
numenlum rcprmsentcmus, aram ipsam ei erectam
numentum.
pore et mense, carneis vinculis soluti, ad caelestia
in dicta superius ecclcsia S. Petri majoris sancti-
regna migrarunt, anno lxxxxvi; nostrae vero recu- K
monialium Ordinis S. Bcnedicti, in navi sinistra,
perationis conceptae mcccxxxv. Quid sibi velit annus cujus hic ectgpon ob oculos ponimus. Ad cornu
ille lxxxxvi, prorsus non intelligo, neque opus est Euangclii legcnda hmc inscriplio : Sep. B. Joannis
qumrere : mortts epocha hic apposita non minus aVespignano, qui obiit A. D. mccci [ legc mcc.rxxxi ]
fallit, oculato Villani testimonio stante pro anno miraculis a sanctitate insiguis; pene vetustate con-
mcccxxxi. Nec moveor scrupulo eruditi Florentini, sumptum, Sebaslianus Sandrius, Pisciensis, templi
quiin plaeclarissimi JoannisBoccaccii, a»moMLcc.Lxxv lmjus antistes, instauravit, annosalulisMDXCiv. Infra
defuncti, testamento nomen alicujus Barduccii, sunt insignia Leonis repentis. Ad altcrum iatus
tamquam hercdis invenerit, quique adeopost an- est : Ossa B. Joannis de Vespiniano, ad excitandam
num illum mccclxxv debuerit esse supcrstes. Noster pietatem, ex adverso et liumiliore loco, in arca sepul-
cum B. Joanne mortalitatem anno supradicto
exuit crali sublimius collocavit Dominicus Brunaccius
mcccxxxi. Vt verbo dicam; tantum substat horum aedis antistes A. D. mucxxi. Insignia canorum refe-
duorum Beatorum fama virtutis sanctitatis et pri- runt cum duabus stcllis. Ncc officio ecclesiasiico nec
mitivi cultus, quantum evincit Villani synchroni Missa colitur Beatus iste, attamen in hodicrnum
scriploris, de rebus suo tempore gestis, testantis usque diem festivitas ejus habetur Dominica infra
auctoritas. octavam S. Petri Apostoli, quando sublala antcriori
7 Observationem non incuriosam adducit lau- parte arcm, qum altari imposita cst, rcliquim po
Utsolosjuslos datus Cionaccius, qua hisce duobus ejusdem tcm- p U U vcnerationi cxliibentur. Ortusnesitex destru-
designasse vi-
poris Beatis Florentinis aptari posse existimat cto Vespiniano castello, aut ex gente Brunia, non
detur Dantes.
verba famosissimi Etrusci poetm Dantis, dum in- est unde certo colligas : depingitur barbatus, senex,
fernum suum cancns, qumrit cantu sexto, utrum ac senatorio habitu rubro; quibus aliisque accttra-
Florentim, vel unicus homo justus reperiatur, tius explicandis cum Florentia nihil obtineri po-
idque responsi accipit : Giusti son due , ma non vi tuerit, hic finem habeat commentarius.

DE SANCTA ELISABETHA
LUSITANLE REGINA, VIDUA
TERTII ORDINIS S. FRANGISGI
Conimbricm in eadem Lusitania,

COMMENTARIUS PR^VIUS C. J.

Initium et augmentum publici cultus. Acta, Conimbricse legitime collecta,

§ I.

Romam Missa pro canonizatione.

clarere miraculis; ad instant.am Emmanuel.s Portu- PMtcu, lu-

bscurafuitextra Lusitaniamreliquamque
An.mcccimvi.
Ilispaniam memoria sanctitatis Reginm gallis Regis, per particulare Breve concessit;
dioeces.s
quod
Conim-
^ ^^
Elisabelhffi, uti nunc passim vocatur in ecclesiis et monasterns civitatis et permissus a

bricensis de hac beata Regina semel in anno

comme- leone PP. x.
[tlispani passim Isablelam dicunt) usque
morationem vel officium reci.ari liceret, et m eorum
ad seculum Christi dccimum sc.Hinii : nijus inttio
locorum ecclesiis e. dormbus, juxta piorunt fldeuum
summus Ponttfcx Leo X, ad cujus aures cum perve-
devotionem, ejusclem imagmem depmgi facere, ac
nisset beatam Reginam Elisabe.ham quam pluribu,
illam
Julii Tornus II.
 170 DE S. ELISABETHA REGINA LUSITANLE.
AUCTORK illam mter alias Sanclorum imagines teneri, et ut animarum. Datum Ulixbonae die Augusti quinta,
C. J.
Beatam coli et repulari; et ut possent Chrisli fideles anni millesimi quingentesimi septuagesimi sexti. Rex,
ad illam preces etTundere, ab ipsaque petere, ut pro Martinus Consalves de Camera.
ipsis fldelius apud Altissimum excrarevellet. Quam 5 In executioncm hujus mandati regii, prmdictus et statim exe-
Episcopus Conimbricensis eodem anno cutioni jussit
concessionem deinde Paulus IV Papa extendit ad et mense,
mandari.
otum regnum Portugalliae. Verba sunt illustriviu die ejus decimo nono, commisit Liccntiato Fran-
virorum, Rotm Romanm Audilorum, Joannis Ba- cisco de Magalhais, Expeditori suo, ncgotium, au-
ptistm Coccini, Alfonsi Manzanedi de Quinones et ctoritate sua et Regia peragendum; mandans insu-
Jacobi Cavalerii, in Jlelatione, quam pro canoni- per, ut cum notario Apostolico adeat ecclesias et
zatione S. Elisabethae, ex proccssibus rite cxamina- monastcria istius civitatis, indeque extrahat ins-
tis, compendio collegerunt. trumenta vitarum et miraculorum, Sanctorum et
2 Irrepsit tamen error in dicto Lepnis Brevi Sanctarum, oriundorum et oriundarum in regno
propagalus a circa nomcn Rcginm; ubi scriptum erat, Rcgina LusitaniaB. Item dat ei facultatem examinandi testes
Paulo IV.
Blanca, pro , Regina Elisabetha seu Isahella. Quod fide dignos super miraculis. Denique mandat, ut
iidem Auditores mox notant hisce verbis : Quia in quidquid invenerit instrumentorum, huc spectan-
dicto Brevi beatilicationisLeonis X aderat errorjnam, tium, per notarium describi et actuari curet in
ubi scribendum erat nomcnRegina;Elisabeiha;,scrip- modo et forma, ut fidem faciant; sibique ostendi.
tum fuit, Blancae) ideo cum id Paulo siguifieatum 6 Licentiatus Magalhais cum
suo notario Apo- Collecla in lu-
foret pro parte Joannis Rcgis Porlugalliae; per aliud stolico,commissionem Episcopi etmandatum Regis sitania, tmo
Breve sacrae Pcenitenliariae mandavit Cardinali sum- in codice Ro-
gnavitcr exsecutus est eodem anno 1576, peractisque
mam sunl
mo Pcenilcnliario, viva; vocis oraculo, ut pncfalus rite omnibus, oblulit Episcopo suo sua collectanea, missa
error corrigcretur, et loco Blanca;, describeretur, ex vetustis monumentis, lingua, ut erant, Lusi-
Elisnln ih;i>; et ul. Breve extenderetur ad capel-
illud tana, notarialiter descripta. Hmc uno in codice
lam regiam et ad totum regnum PortugaHiae; uti compacta, et authentica; deinde Romam missa fue-
Proccssum cullus hic
constat ex diclis Brevibus. runt pro instituenda causa canonizationis Eliza-
apponere non debeo, poslquam Urbanus PP. VIII bethm Rcginm prmcipue; cujus Actain codice, ul-
illum solcnnitcr in album Sanclorum retulit. timo lcguntur loco; prmcedentibus Actis quinque
3 Florebat sub Papa Paulo IV in Cartusia Colo- Marlyrum Ordinis S.Francisci, Marochii in Africa
Surius. iimiii niensi Laurentius Surius, defunctus ibidem anno passorum, indeque Conimbricam tanslatorum;item
«76. excilal
i578, collectis a se atque editis in
publicum vitis
llegem l.usi- beati Theotonii, primi Prioris monasterii sanctm
laniai Srbas- Sanctorum per totius anni dccursum, et aliis ope- Crucis Conimbricensis; et sanctm Martgris Colum-
tianvni ribus, notissimus. Is, uli cupiebat omnium rcgio- bm : qum omnia Romm ex mandato Apostolico
.

e vul-
numSanclos colligere eorumque gestapublci juris gariantiquo idiomate Lusitanico translatafuerunt
facere; convenit etiam per litteras illa super re
stylo simplici in Latinum. Opportune ego anno
Regem l.usitanim Scbastianum; qui, illas sibifuisse 4698 ibidem nactus sum istius codicis atque inter-
anno 1576 pcr suummandatum,
gratas, declaravit
pretationis exemplum dono amici illic mei, Ste-
quo injunxit D. Emmanucli Episcopo Conimbrir- pham Estiennot, Ordmis Benedictini, Congregatio-
censi, Comiti de Arganil, ut sequitur : Dilectus nis S. Mauri, Romm procuratoris.
ui Sanctorum mihi Pater Ordinis Carlusiensis, nuncupatus Surius,
regni stti n-
7 Testimonium interpretis illic tale est : Ego Ro-
residens in Germania, babel noviter scriptas vitas ibique lalitte
tas sccitm cu- dericus Gomes, in Curiaresidens, traduxi hujusmodi reddita
cotiiimtiii- Sanctorum; et quia secundum informationem quam
re,t
Acta miraculorum de Lusitano antiquo vulgari ad
candas habeo, solummodo volumen cxtraordinario-
ei deest
.

Latinum idioma, nihil addendo vel minuendo; sed,

rum Sanclorum; multum similiter desidero, ut iste prout tam arduo convenit negotio, nempe de cana-
Paler si-rihat etiam vitas Sanctorum, qui in hisce
nizationis Sanctorum. Et mox ibidem subjicitur
regnis quondam exliterunt, quique nunc fere in obli- testimonium de concordantia apographi nostri
vionini vcnerunt; cum alioquin ob illorum opera, Latini, cum autographo Romano, quod etiam
non-
sanctitatem et exemplum, necnon propter miracula, nulla continet ad rem prmsentem jacientia, ut
qua Deus pro illorum
1
merilis operatus est, debcrent
sequitur.
in vidiri omnium memoriaet recordatione versari.
8 Prasens copia vitae et miraculorum, sanctorum
4 Et ut hoc negotium effectum habeat; opus est ut cl aullientica-
Martyrum Marochii, ac B. Theotonii, sanctissimi
quod ille gnt milUmUir ex hoc regno, diclo Patri summariaauthen- ta.

lum habuil Prioris sanclae Crucis Conimbriensis; ac B.

Elisahethae
tica Sanclorum prjedictorum juxta formam dejure
reginae Portugallia;, extracta fuit ex
requisitam.
interpretatione
Igitur magnopere libi gratulabor, si
transsumpti, ajudicibus remissorialibus etcompulso-
facias cum omni diligentia quau-i istiusmodi vitas in
riahbus ad Romanam Curiam, cum processu rcmis-
tabulariis vestri episcopatus, et ordiuabis, ut
fiant
soriali etcompulsoriali, transmissi; el de vulgari
hujusmodi summaria ex scripturis antiquis, si ibi
Lusitano in Latinum sermonem per supradictum in-
reperiantur; sin minus, per inquisitionem testium
terpretem deputatum, facta. Quae copia de mandato
vel per alium quemcumqjie modum, vohis hene vi-
Reverendissimorum Dominorum, Francisci sacrati,
sum; illis tamen modis et formis quas magis autlien-
Archiepiscopi Damasceni, et locum tenenlis unius ex
licae sint. Qua; summaria statim mihi mittetis cum
Auditoribus Rolae; ac Joannis Bapt. Coccini, Decani;
littera vestra,direcla Patri Surio, reddendo in
ea et Alfonsi Manzanedo, Rota; Auditorum; et prasentis
dicto Patri brevem relatione meorum, qua; contiueu-
causa; Conimbricensis cononizationis ejusdem
Elisa-
tur in summariis; et magnopere mihi placebil, in eo
betaj Regina; Porlugalliae, judicium commissariorum,
talem adhiberi diligentiam qu;e ostendat zelum,
a sanctissimo D. N. Papa specialiter deputatorum,
quem habetis pro servitio Domini el spirituali fructu
per me ausculala et collata; cum pradicta interpre-

tatione,
 DIE QUARTA JULII. 171

tatione, penes me existente, concordal:quodatlestor dedimus, primo loco absque ulla mutalionc nunc Auctork
ego infrascriplus notarius; Gdem c '
et in praesentem legitur, omisso tantum loco natali Ulissiponc; jor- -

copiam seu exemplum subscripsi et pulilicavi, ac die tasse in gratiam Conimbricensium, qui mallent
xix mensis Septembris mdcxiv. Vincentius Remenus lcgi, Conimbricae; ubi corpus sanctm Reginte, a
Rota: notarius, et bujusmodi causa; scriba deputatus. murlc cjus dcposilum, hactenus singulari retigione
9 Divagemur tantisper ab argumenlo hic pri- honoratur.
lligressio.
mario. Acta quinque Martyruni Marochiensium 12 Mutatio Martyrologii proccsserit e.x mittatio- Anno 1*95
roncedilur of-
Majores nostri ample illustrarunt ad diem xvi Ja- ne Ojficii dirini ile S.Elisalictlia, qitml usque ad
ficium de jirir-

nnarii: qum Itinc augcri poterunt suo tcmpore; ainiiiiii iti!i.~) hgebatur ad Libitum; twnc vcro con- cepto.
quando posteri Januarium ct Februarium pluribus cessione Innoccntii XII, ccrpit lcgi de pa;cepto sub
tomis, quam nunc sunt, recudere debebunt; quia ritu Semiduplicis per totam Ecclesiam Decretum
post illorum mcnsium editionem; plurium Sancto- Romanum illa dc re, hoc cst. Remisso sacrorum
rum Acta cx longo itinere, invitante Alexandro Rituum Congregationi supplici libello, nomine sere-

PP.YH, per Germaniam,
collcyerunt Henschenius
primos duos menses, quam
qum autem ad Martium
spectabant, jam
Ilaliam, Galliam suscepto, nissinii Regis Lusitaniee, a D. Renedicto de Fonseca,
et Papebrochius, tam ad ejusdem inUrbe residente, Sanctissimo D. N. por-
ad reliquos spectantia: recto; in quo Sanctitati suse supplicabat, ut Officium
ct reliquos anni menses S. Elisabethse regni preedicti Reginas, hactenus in
inde impressa sunt suis qumquc Ecclesia universali ad libitum sub ritu semiduplici

locis,etporro imprimentur. Atvero qum spectant recitatum, in posterum sub ritu duplici de praxepto

ad Januarium et Februarium. rcscrvantur, donec recitari, benigniter concederet. Sacra cadem congre-
absoluto, juvantibus Sanctis, anno toto, menses gatio.adrelalionem Emin. et Reverendissimi Doiniui
isti recudantur cum plurima accessione. Redeo ad Card. de Abdua, Oflicium Sanctre prajdicta; in po- E

codicem. Loco secundo habetur Acta S. Theotonii, sterum singulis annis ab Ecclesia universali sub ritu

de quo satis dictum cst a Nostris die xviii Fcbrua- semiduplici dc pracepto recitari, eidemque diem
rii : tertio, Acta vel potius miracula S. Columbm, octavam Julii fixam assignari posse ccnsuit die nvm
hoc ipso mense Julio iliustranda die xx. Decembris mdcxciv. Annuitquc Papa die ix uiini

10 Elisabetha Rcgina tandem anno 1615 ab Ur- secuti.

lUisabethw ca- bano PP. VIII solcnni canonizatione in album

nonizatio an.
Sanctorum, applaudenle universo mundo Catholi-
/625, et elogia § II, Indicatio multorum de Regina scri-
in Martyrolo- co, relata est. Atque sub idem tempus et postea,
ptorum , et explicalio eorum ,
quse hic
giis, Martyrologirecentiores, illam suis operibus inscri-
eduntur.
pserunt; Philippus Ferrarius in Catalogo generali
Sanclorum, quiin Martyrologio Romano non sunt,
anno 1625 impresso, ita-illam notat sub nomine
Isabellse addiem iv Julii, ejus natalem: Conimbri-
D,'iximus jam generaliter nonnulla de codice, e yiUv on(i .

Lusitania Romam misso, continente Acta Sanclo- juajltuito-

ca? in Hispania, sancta Isabelke Regiha?. Arturus de '''" gua
Monasterio in Gynmceo suo latius spatiatur : Co- rum,qumqueMartyrumOrdmisMmorumMarochii
Theotonii Confessoris:
,

j
^
Sanct» Elisabethie viduae, in Africa passorum; item S.
nimbrica; in Lusitania,
Portugalliae Regina? qua; pietate et oratione, palien-
S.Columbm Martyris, et S. Elisabethae Rcginm.
;

tia et caritatc atque castimonia insignis ; nec non sub Nunc specialius de Actis hujus sanctm Reginm di-
Ordinis beati Francisci humilitatis ac
cendum est. Legenda ejus, antiquitatc rcncrabilis.
hahitu lertii
autographa, vulgari Lusitanis linyua a supparis
misericordiffi et poenitcntiaj operibus jugiter inlenta,
Castcllanus mtatis scriptore anonymo collecta, servatur ar- m
miraculis in vita et post mortem claruit.
chivo Sanctimonialium monasterii S. Clarm
Conim- y
in suo Martyrologio, gallicc edito Parisiis anno
bricm; quodipsa Reyina dumwoebat.e-diflcandum
1709, simplicitcr vcrtit lextum Romani, ad diem
iv
curavit ac fundavit opulenter; in eoque post
mor-
pridcm signabatar; nitlla mentionc jacta
Julii, qxio
honora-
tem sepeliri voluit, et hactenus quiescit ac
mutationis, ab Innocentio PP. XII, ad diem vm
tur, multis miraculorum siynis a Deo illustrata.
ejusdem mensis Romano insertm, de qua mox. Lusv- dlll) exemp i„
11 Vitm illius primarim, vernacula lingua
Sanctm memoria, Romano Martyrologio pri-
11 cttra- penes noi,
eliam Roma- mum adscripta fuitpost solennem canonizationem, tanascriptm, cxcmplar nobis describcmlum
no. nunc duo- vit, anno 1678 P Antonius Macedo Societalis
bus locis
ab eodem Papa, qui ipsam canonizavcrat, Urbana
i Acadcinm- Eboren-
,
hoc elogio, sed nostrm, tunc rector Collegii et
el sJulii. VIII ad diem prmdictum iv Julii
et sigitli im~
sis;testalus sui nominis subscriptione
ultimo loco : Ulissipone, sancia) Elisabethaj vidua;, Iransrnptum
fidcliter
miraculis prcssione, exemplar sincereac
Portugallia? Regiiuu, quam virtulibus et
fuisseex vetusto aulographo. Uabemus ejusdem
claram, Urbanus octavus in Sanctorum numerum
autographi Lusitanici exemplar aliud, impressum
retulit. Ita cditiones Plantinianm annorum
1636 ct
sexta Monar
anni M7S, a Doctorc Francisco Brandano, Parte
1657. Totidcm verbis illud habet editio
Vitm
chim Lusitanm, sub fincm. 'PrtBmittit illi
sed ab ultimo loco clevatum ad primum.
Editio
memonam Brandanus hujusmodi oBservationem suam : Au-
postrema anni 1701 duobus locis Reginm
ctor ViUe se nusquam declarat; sed ex ipsa colligitur,
recolit.videlicctdieivetvmJulii : mutationis quo-
autiquum et morti sancl» Reginoepro-
Ulissi- fuisse valde
que causam indicat die iv, penultimo loco :
Sanctae
ximum. In capite libri depicta cernitur imago
Portugallia;,
pone, sanct;e Elisabeth vidua:, Reginae velamine Ordinis S.
cum habitu, chorda, mantelo et
cujus celebritas, ex dispositione Innocentii Duode- capite
cruciflxum et in
Id est ipso die oc- Clara. Tenet manrj dextra
cimi, octavo Idus Julii recolitur :
corona et
coronam s| sam. Ad pedos abjecta jacent
tavo mensis istius : quo idcm elogium, quodsupra
sceptrum
 . :

DE SANCTA ELISABETHA REGINA LUSIT.

AuCTOKF sceptrum regale, cum hac epigraphe Latina. Crux et tempus scriptori prmsens. Verum cum prmcipuus D
C.
spinea corona Domini mei, sceptrum el coronamea.
1.
vitm collector in prologo suo indicet, se res gestas
Prologus scriptoris ad vilam, iti hoc codicc imprcs- Beginm scribere, dum adhuc recenti recordatione
so desideratur irt nostro Ms. pr&mittitw. Ex quo sciuntur; et superstitessuntmulti,qui illasviderunt:
(quamvis nec ilri nomcn auctoris indicetur) cogno- utique significat, sc illas non vidisse; et post mor-
scitur clarius, scriptorem proxime ab obitu Rcginm temRcginm suacollegissc ct composuisse : inter quee
vixisse, dum ait, res gcstas ab ipsa, adhuc sciri /urrint nonnulla, a contemporaneis Reginm anno-
recordatione recenti, etsuperesse multos, qui illas tata; quibus non salis prudenter usus sit collector
viderunt atque interfucrunt. vitm. Lpse sua scripscrit sub anmm
quando 1370;
15 Binm istm vitm Lusitanicm, nostra Ms. et im- superessc potcrant multi, qui gesta viventis Reginm
auctnre unn- pressa Brandani, ex eodem autographo noscuntur viderant. Vltima tamen duo miracula, num. 130 et
nynn
descripta fuisse : conveniunt enim a capite adcal- 131 relata, posteriori tempore, nempe Mra Cmsa-
cem interse; nisi forte, qvodalicubiminus attenti rea 1420 et 1436, id est Christi 1382 et 1398 facta,
librarii, alter nonnulla perperam expresserit aut an ab eodem auctore postea fuerint addita, an al>

etiam transilierit, qum alter rectius erccpit. Diclum alio; non esl facile dictu. Si auclor dum vitam scri-

est, auctorcm historim nullibi declarare, quis aut psit sub annum 1370, fuerit circiter 30 annorum,
fnrlasse iln- qualis sit. Siconjecturm locus sit, opinabor, fuisse potcst facile ad annum 1400 supervixisse. Cerlepost
niali:
monialem. Stylus namque femineus ubique sc pro- vitam scriptam, adjecta fuisse miracula illa duo.
dit, sine arte; sine transiiionibus debitis; omnia indicat ulrobique initio expressa ^Era; quod in prm-
fere conjungens per particulam ct. Misccl gesla di. non fit. Ratio diversitatis
missis miraciilis, passim
versorum temporum, repetit alia alilri dicta, etiam csse potest, quod auctor priora ex aliorum scriptis
iii ririno loco, etqum paucis dici posscnt, verbosc E
aut rclatione exceperit; posteriorav ero ipsc viderit,
proscquitur: repetitque identidem nomina illus- atque adco majoris fidei causa, etiam tcmpus ex-
trium personarum cum Don aut, Donna,
adjuncto, presserit, quo contigerunt.
Rex, aut Regina, ctiamsi in versu superiore jam 18 Plures ejusdem sanctm Beginm ertant passim Aliat vita.
sic nominatm fuerint. Qumplane aliquid jemineum vitmautvitai compendia impressa, qum nos morari
sapiunt. Non tamen propterca negabo, historiam magnopcre non debent, utpote ex fontibus nostris
illam in sua simplicitate veracissimam esse; cui dcducta omnia. Vitam latine impressam primus,
nihil, ut loquitur Prologus, additum sit, a vcritatc
quod sciam, edidit Fr. Thomas de Trugillo, Ordi-
ulienum. nis Prmdicatorum, in suo Thesauro Concionato-
1<i Ifiibeo quoque dupliccm dicti autographi Lu-
rum tomo II Barcinone anno 1583; qum brevi
or lotidtm fa- sitanici translationem Lalinam : quarum alicra no-
tine versa>. compendio narratjnmcipua qumdam Reginm gcsta.
/nx pridem submissa fuil e Lusilania a lavdalo P.
Alteram, item latinam, vcrbosius et stglo potius
Antonio Macedo. Alteram inveni Bomm jussu
,
oratorio quam historico conscripsit nostcr Pctrus
Congregationis sacrornm Rituum factam, utjam
Perpinianus, impressam Colonim 1609. Magishis to-
dixi. Neiitra placet, prout est. Primanamqvc ilnin
ricam dedit, anno 1021 Antverpim cusam, inter
voluii verbositatam autographi codicis vitare, ita
ccteros Lusitanim Reges, Antonius Vasconcellus,
rontra.ritsua, utcompcndium potiusvidealur vitai,
ct ipseSocietatis noslrm; sic scriptam, ut mereretur
quam vita ipsa. Altera, Bomana, simplicissima cst,
hisce Actis Sanctorum adjungi, si vitam anliquio-
eoque laudabilior; sed in multis vix latina; peccat-
rem Ms. non haberemus.
que idcntidem contra leges grammaticalrs; et dum 19 Ab anno 1625, post canonizationcm solen- variis linguis
lerminis atque locutionibus Lusitanicis latinc red-
nem, prodieriint variis locis et linguis complura P ublicatl*-
dendis nimis scrupulose insistit, obscurior smpe
gestorum compcndia, quorum, qum penesnossunt,
fit, quam ut a quolibet mtelligi commode possit.
scriptorum nomina, editionum loca, et linguas hic
Quam ob rem, ut ne tam indigno stylo gloria et
breviler indicasse, sufficiet. Vulgarttnt igilur vitas
prmclara sanctm Beginm gesta commaculenlur po-
Sanctm anno 1625,Anlonius Gerardi Romm, lingua
lius quam illustrentur; constitui, ad majorem Dei
Italica; ibidem D. Joannes Antonius de Vera et
ipsiusque Sanctm gloriam , recensere vcrsioncm
Zttniga. hispanice; item hispanice Matriti Fr. Hor-
istam l.iitinain, ct conferre ciiin tc.rtu Lusilanico,
tcusitis Felix Paravicinus. Anno 1626. F.Hilarion
et quidquid perperam, aul niinus latine, atquc
de Coste Ord. Minimorum, Parisiis latine. Anno
etiam barbare interprctatum fuit, pro modulo meo
sequenti, F.Franciscus Paludanus Ord. Minorum,
emendare; quo gesta sanctissimm Beginm, prout
Lovanii Gallice; itemBelgice.
oiimLusitanice scripta fuerunt,nunc dcmum latine
20 Quemordinem hic cdendorum teneamus, acci- Ordo hic
versa, hoc in ojiere inajori citm dccore prrennent,
pe. Vilam damusprimo loco, qum antiquissima cst, edendorum.
ac sinc fastidio leganlur. Nontamen cogitcs velim,
aptid moniales S.Clarm Conimbricm conservata
me omnia dicti intcrprctis Bomani, nova jacere.
damus autem proul extat in codice nostro Ms. et in
Neqvaijiium. Yaria, quee simpliriter quidem, sed
impresso Brandani Lusitanice, l.atine rersam; ut;
inteUiijcnter c.rpressa lcijitntiir, rrlinqitam uti
jamdiximus supra. Sequentur secundo loco, tam-
sunt : plura. qtuv sccits; ntutabo ex codicc Lusita-
quam atictarium, miracuta alia, qumcommissarius
nico in legilimum sensum et aliquanto meliorem
Episcopi Conimbricensis anno 1586 collcgit exju-
tatinitatem; de cetero nihil historim additurus aut
ratis testibus. Post hmc aderit Belatio Cardinalis
inde dcmpturus.
de Montc, Episcopi Ostiensis, dicta coram S- D.
num.3vitm de Frederico, Elisabethm
17 Legitur
Urbano PP. VIII, anno 1625, xvm Januarii. Deni-
C>waudo tcrip- (ratre germano, anno Christi 4337 defunclo; qui
la fxtertl ntu
que coronabit opus hoc, Belatio alia, prius facta
nunc appellatur Rex in Sicilia. Quod utique notat
ab aliis Rotm Auditoribus sub Paulo PP. V, qua
parte
 . , : ,
; , .

DIE QUARTA JULII. i

73
parte continet exactam narrationem
de aperto, dant, tnm vila, quam in hoc mundo duxit nobilis- Ei mss.
anno 1612, sarcophago sanctw Reginm et reperto sima Domiua Elisabetha , Dei gralia, Regina Por-
corpore ejus, quaquarersum integerrimo.
Algarbiorum tum exitus, quem habuit
tugalliae et ;

21 Igitur ut codici nostro insistamus;

sequitur tum etiam, ut conservetur memoria rerum quas ,

(et erit § 3 hujus Commentarii)

Institutio Pro- Dominus noster Jesus Chrislus per illius interces-
cessus, vi commissionis Episcopi
Conimhricensis et sionem, tam iu vita, quam post morteni, operatus
litterarum Regis, factaper
Commissanum Franci- est; describam res ab ipsa, in vivis agente, gestas,
scumde Magalhais Licentiatum; uti mox sequetur: dum adhuc recenti recordatione sciuntur, et super-
postquam hic posuero titulnm, qui in antiquo co- stites sunt multi utriusque sexus homines, fide di-
dice Lusitanico vitm prmfigitur, et est lalis. Liber, gni qui illas viderunt atque intcrfuerunl qua;-
, :

qui tractat de bona vila, quam duxit Regina Portu- que toti regno Portugallia; notoriae sunt, prout
galliae Domina Isabella, ejusque rebus bene gestis et infra narrabimus cjus gesta opera et vitam , nihil
miraculis, tam in vita, quam post mortem. addendo, nibi variando, quod a veritate alicnum
sit.
§ III. Institutio processus de gestis sanctse
Reginae, per Commissarium Episcopi, Co- CAPUT I.

nimbricce facti.
Majores, fratres, educatio Elisabethce.

Anno Domini
A»nno incarnationis Dominica» millesimo quin-
1576 , citata gentesimo sexto, in hac civitate Conimbricensi H„ aec Regina originem traxiteDomo Aragonica, Majores Eli-
Abbatissa S. in monasterio sanctse Clarae extra muros, ubi prae- sabethir
filia Regis Petri et Regime Constantiae. Hic Rex
Clarce. E
sens erat in clatris domus locutorii Ulustrissima Petrus fuit filius Regis Jacohi et Reginae Violantoe;
B
Domina Helena de Menese Abbatissa dicti mona- filiaB Regis Hungari;e a. Rex isle Jacobus eripuit
sterii, vocata ad instantiam dicti Licentiati Francisci Mauris insulas , Majoricam et Minoricara et Ebusum
de Magalhais, qui coram me notario ostendit dic- ct Ophiusam b et totum Valentiae regnum fecit- ;

tae Abbatissae litteram et commissionem Regis Do- que illa juris sui; et obtinuit Murciam adjuvando
mini nostri, ac Episcopi, ad executionem negotii, Regem Castellae c.

in ea contenti : et ab illa poslulavit, ut sibi osten- 3 Regina Constantia fuit filia Regis Manfredi, qui fralres ri

mandaret vilam sanct» Elisabethae Reginae, quae sorores.

di Manfredus fuit filius Imperatoris Frederici d. Dum
d
in dicto monasterio erat; et miracula l
j
j'us ,
quae vero esset adhuc Infans Rex Petrus , habuit c\
scripta essent in forma authentica, quae Deus Do- Constantia Infantes , filios et filias ; et fuerunt
minus noster propter illius merita feceral ; ut trans- Alfonsus ,
qui post Regem Petrum rcgnavit, et sine
umptarentur et authenticarentur. liberis obiit e. Et Jacobus, qui regnavit in Sicilia,

23 Et dicta Domina Abbatissa visis littera et et post obitum Alfonsi, regnavit in regno Arago-

vitam sancto zelo suae Majestatis , mandavit stalim , ex nico /. Et Fredericus ,

qui nunc appellatur Rex in I
firofert
S. Elisabelhcr cartorio dicti monasterii transportari librum quem- Sicilia g. Et Pelrus, qui obiit in Regno Castellse,
dam scriptum in pergameno characterum antiquo- tempore quo Infantes , Alfonsus et Ferdinandus h h

rum manuscriptorum, compaginatum, et coopertum, de la Cerda, bellum gerebant contra Regem Fer-
i
corio nigro, qui inlitulatur ila : Liber qui tractat dinandum Castelte i; volentes nominari reges,
de bona vita ,
quam duxit Regina Portugalliae Alfonsus quidem Rex Castellae ; Ferdinandus vero
Donna Elisabetba ; ejusque rebus bene gestis ac Rex Legionis. Habuit quoque fllias Violantam, qua?
Regis Caroli k l
miraculis, quam diu vixit, et post ejus obitum. fuit uxor Regis Roberti k. filii /, fra-

24 Quem librum dictus Licentialus postulavit, tris sancti Ladovici, qui fuit episcopus Tolosanus,

ut illum facerem ego notarius transumptare; et et hanc Reginam nostram Elisabetham.

quce jubetur nativitas tn-
a notario cie- quod postmodum accedere debebal ad faciendum ; 4 Hasc autem Elisabetha tempore suse nativitatis
solita
scribi. summarium aliquorum miraculorum ex plurimis, prodiit ex utero involuta in tegumento pellis, ita

quae a dicta Regina fuisse focta , dicebatur : et in- ut nullum ejus membrura appareret ;
quam pellera,

Regina ejus mater curavit includi in capsa argentea,

junxit dictEB Dominae Abbatissaa, quod si in Cartorio
quam reposuit inter thesauros suos. Nata autem
dictimonasteriialiqiuT ampliusessenl scripturae.spec-
sanclao Reginae, miracula fuit ha;c Elisabetha Regina,
quando currehat an-
tantes advilam hujus et

ejus; sibi darentur : et dicla Domina Abbatissa ei nus iErae Ctesareaj millesimus trccentesimus nonus
respondit, quod in eo fieri debebal diligenlia. Et m, quia vero mater Regis Petri fuerat filia Regis
Hungariie n et fuerat soror sanctae Elisabethae
ego Notarius mecum tuli dictum librum, cujus copia ,

huic Reginae Portugalliae fuit impositum nomem

talis est, sicut sequit u r.Didacus Continho scripsit

Elisabethae.
magna bella exci- pax in na-
5 Tempore autem nativitatis ejus
VITA tata erant inter Hegem Jacobum et ejus filium Infan-
livilale
conciliata in-
ejut

Auctore Anonymo fere coaevo. tem Petrum ,

patrem hujus Elisabethae, adeo ut Rex ter palrem et

avum.
Infantem Petrum lilium suum, nec
Ex Codice antiquo monasterii S. Clarm Co- nollet videre
ejus, qui jam crant nali omnes;
aliquem ex Bliis
nimbricw, Lusitana Ungua scripto, hic in hanc Elisa-
quamdiu Rcx Jacobus vixit; et elegit
Latinum translato. dilectam habebat,
betham, quam sibi magnopere
et l.ujus-
multoties de diccndo, quod sua neptis,
PROLOGUS AUCTORIS ET FIDES. illa
melior mulier, quam
modi alumna, debebat esse
ex domo Arago-
omnes, qu* originem habuerunt
Ne lapsu temporis ex hominum memoria exci-
nica
 «74 VITA S. ELISABETHjE REGINyE LUSITANIjE.
( \ HSS riioa; et in eo tempore fuit reconciliatus Infans sarum insularum. spectantque ad regnum Yalcn- D
Petrus cum dicto Rege patre suo. tiif. In nostro Ms. Lusitanico vocantur Ivi^a et
6 Translato atitem ex liac vita Rege Jacobo o, Fromenleira ; quod ultimum nomen interpres
regnavit Rex Peinis : et in insulis Majoricarum Romanus Latine verterat Fronlispicium, utique
l>e exequiis
Jacobus, frater germanus Regis Petri; et iste Rex r.r ii/iwrantia loci.
: jtompa
<u ebri.
Iaoobus pater in rita sua donavit fllio suo Jacobo, c Ncmpc in sociali bello, quod Jacobus Arago.
qui natus fuit posl Petrum, regnum Majoricte et co- nim et Alfonsus Castcllm Rcgcs, egerunt contra
mitaiuni Rascinonensem, dominium MontisPes- Mauros Murcim ct Granatm anno
el 1266. Quando
sulani. E1 dicebat bmc Regina Elisabetba se recor- ct Murriam ciritatem Rex Jacobus
,
interccpit.
dari, quod dum deferebatur Re\ Jacobus, avus suus d Yidclicct sccundi , sed filius ejus notus.
defunctus, ad Populetump, ubi ipse elegerat suam e Regnarc coepit, anno Christi I2S5. Obiit au-
sepulturam, viderat post eum ire duos Reges, lilios tcm improlis anno 1291 : et successit-in Aragonia
9 suos q. et tres Reginas, qua? erant, mater hujus frater Jacobus, Sicilim Rex.
r s Elisabellia- r. et Regina Violanta s. qtue ftiit uxor f Ab anno 1291 usque ad 1327.
Regis Alphonsi Filii Regis Ferdinandi, qui per bel- g Ex quo, frater suus Jacobus prmdictus, Rex
lum recupeiavit Hispalim a potestate Maurorum; et Aragonim ct coronatus fuit Cmsarau-
inslitutus
aliaRegina t, erat uxor Regis Jacobi, ad quem gustm 24 Septcmbris 1291. Ipse vero supervixit in
spectabat regnum Majoricae. Sicilia usque ad annnm 1337 : ante quem annum
Jam vero dum regnabat ipse Petrtis,
7 misit ei hir iusiuuatur per illud nunc, vitam Elisabethm
nuntios Rex Anglias u, petens liliani ejus Elisabe-
Siugularis a- scribi cccpisse. Qua de re vide Comm. prmvium
mor patris in tham uxorem filiosuo, primo heredi. quoque
Petiit num. 17.
lianc filiam.
illam Rex Siciliae Carolus filio suo Roberlo collocan- b Legebatur hic in utroque textu Lusilanico. E
B
11
dam : cum quo postmodum contraxit matrimonium Anfonsus ct Joannes, indubie per crrorem, pro
Violanta, soror germana Eiisabethae. Adeo autem Alphonsus et Ferdinandus. Fuerunt namque Al-
hasc tilia Ehsabelha erat dilecta a Patre suo, tan- phonso X, Castellm Regi, filio Ferdinandi Sancti,
taque in sestimatione ab illo habebatur, ut diceret, duo filii cx conjuge sua Violanla seu Yolanta,
sibi grave fulurum, dimittere filiam hujusmodi e filia Jacobi primi Aragonum Regis, ari Elisabe-
domo sua, per quam cognoscebat, res suas domi et thm nostrm; Ferdinandus Prim.ogenitus , ct San-
foris mirum in modum prosperari : esse illam dissi- ctus secundo loco natus. Ferdinandus hic , vi-
milem aliis ejus aHatis puellis, propler eximiae bo- venlespatre Alphonso , suscepit c.r Blanca, sancti
nitatis indolem ac virtutem.
Ludovici Francorum Rcgis filia,binam prolem
8 Jam dicla porro Violanta ex hac vila migravit masculam, dictos historicis communiter de Cerda
.t, antequam Rex Robertus regnaret et habuerunt
Violanta so-
:
sive de la Cerda, Alfonsum et Ferdinandum; et,
filios,nuncupatos Pelrum, et Carolum Ducem Cala- Fcrdinandus horum pater
ror, Roberto obiit anno 1275. Hi
nupla. briae, qui postmodum ex iiac vita migrarunt,
vivente jucenes jure patcmo succedere debcbant in regna
adhuc et regnante illorum patre. Subditi porro dicti
avi sui Alfonsi X : sed hic.seclusis nepotibus , re-
Regis Petri opinahanlur, quod Rex non sequeretur
gnare voluit /ilium sum secinido genitum San-
bonum consilium, quatenus volebat relinere in domo
cium, qui et cum ipso ct post ipsum regncmt. Hmc
sua dictam suam filiam Ehsabetham, et
recusabat prmmonenda fuerunt, ad clucidandum prmsenlem
illam dare alicui ex viris tam nobilibus,
qui eam historim locum ubi Infantes de la Cerda vocantur
petebanl in matrimonium.
,
Alpbonsus et Joannes; quod di/fert a communiore

Ilistoricorum placito, appcllantium illos, Alfon-

ANNOTATA.
sum et Ferdinandum, uti ct appellat Bonifacius
a Legebatur in versione nostra
Ms. id est La- PP. VIII in suo brevi ad Ferdinandum Sancii F ,
lina Itomrn farta ex antiqua lingua
Lusitanica, filium, Alfonsi X nepotem, tunc Castellm et Le-
Regis Anglitc; manifcsto errore interprelis gionis Regem, quem hortatur , ut concordiam
, orto
ex vocabulo Lusitanico contracte , certe
non in- incat ctuu patruelibus suis, videlicet Alfonso et
tegre, scripto, cum ilrhmsset scribere Regis Hun- Ferdinando, natis quondam Ferdidandi patrui lui.
gariee, uii habet vita impressa a Brandano Lusi- Itaapud Odoricum Reijnaldum ad annum 1301,
taniee; et nwx num. i patebit, uxorem
Jacobi l num.2l. Vel igitur tcxtus noster hic aberrat, dum
Aragonia Regis Violantam aliis Yolantam,
/uisse ,
Alfonsi de la Cerda fratrcm vocat Joannem /;ro
>'{""" Andrem secvmdi, Hungarim Reyis ,

; cum Ferdinando cel Fcrdinandus hic debcl binominis

;

dicetur, Violantam Ularn juisse sororem Elisa- /uixsr, ijiwd uliiinde nondum didici.
belhe, Lanii/raiw Hassim matrimonio
junctm, et i llic Ferdinandus, utijamdixi, filius Sancii,
sanetimonia elarissima, ,jum certo scitur An- nominis sui quartus, regnavit ab anno 1295usque
drem llungrurnni Itaj.s fuissc
fi.Ua, vidclicet ex ad 1312. Hoc igitur intervallo lemporis prmdictus
pnmo ejus thoro; Yiolanta vero cx secundo : Infans Petrus, Aragonum Regis fiiius, occubiierit
Uaque sororcs fucrunt uon ulcrinm.
Atque e.r illa in bello Castcllano.
saucta Elisabetha, sorore aviir
sum iolantm, jam i
k Dominati in regno Neapolitano post patrem
dudam auiK, i235 Sanctis adscripld a
Gregorio Caroltnn, anno 1309 dcfunctum, usque ad an. 1343.
PP. IX, Etisabetha nostra nomen in baptismate
accepit.
1 Qui Carolus, nominis sui secundus regnis m
Siciiim, prmter duos, hic nominatos filios, Rober-
b Majorica et Minorica, Baleares msulm in mari tum ct Ludovicum, genuit ex Maria, Hungarim
Hediterraneo salis notie sunt. Ebusus et
Opkiusa s regiua, septcm vel octo alios, et
filias sex, rara
minus clarm, veniunt nomine communi. Pityu-
principibus /elicilale. Quorum nomina si
quis no-
 , ;

DIE QUARTA JULII. 175

scerc cupiat, consulcre potest Nicolai Parlhenii venerant nunlii ltegis Angliie b, el filii Regis Caroli E* mss.
Gianneltasii Socictatis nostrm Historiam Neapoli- c, omnes pratendebant sibi uxorem eamdem Elisa- b r
tanam lom. 2, pag. 57, et alios. Huc id non ma- belham.
gnopcrc spcctat. 10 Inter h;ec considerans dictus Rex Petrus, qufKl " Regn rnirr
m Est is annus a nativilate Christi Domini unusillorum, qui volebant matrimonium contrahcre omn ''"' i con -
millesimus ducentcsimus septnagesimus primus. cum fdia sua, erat jam Rex quodque filia sua pote-
;

Epocha namque Mrm Cmsarem anticipat epocham rat discederc e domo sua cum titulo Regina; Portu-
Christi annis triginta octo : alque adeo ubi- gallioe; considerans item, quod inter se et dictcnn
cumquc inveneris in hac annum Mrm Vita certum Regem Dionysium nullum intercederet
Portugallia;
Cmsarea; dctrahe annos 3S et habebis annum impedimentumsanguinis, vel alterius generis quod- ;

Ckristi, /Env prmdictm correspondentem. Hmc que ea de causa posset hujusmodi matrimonium con-
notanda initio jucre, ut ne lector, minus Chro- trahi absque dispensatione Pontificis Romani; qua
nologiiw pcritus , hmsitet in sequentibns , ubi opus fdiam suam si despondisset fdiis Regis
fuisset,

scriptor passim utitur eadem /Era. Angliae, autRegis Caroli, propler consanguinitatem,
n Hic iterum lcgebalur, Regis Angliae, ;>cr er- quaj intercedebat. Considerans denique Pctrus, quod desponiatw
rorem, uti sequenlia verba declarant, quibus Vio- (lametsiiegreasedimitterct filiamillam) Reai Lusita -
id tamen
lanla, matcr Petri Aragonim Regis, vocattir soror Deo disponente fieret m gratiam ejusdem filia; (haec
sanclae Elisabelhac , utique Hungaricm; uti jam no- enim jam tum in tenella aetate deserviebat Deo per
tavi snpra annotat. a. orationes, jejunia ct eleemosynas; solabaturque le-

o Anno rcgni sui sexagesimo secundo, Christi gatos, qui ad patrem suum missi tam celeriter fue-
1276. rantaRege, quocum dispensatio ad contrahendum

p Monastcrium celebre in Catalaunia, ab ipso necessaria non erat) consentit in matrimonium ejus, E
Jacobo Rege fundatum, in suam successorumque cum Rege Lusitaniae Dionysio ineundum : et mox
regum scpulturam. Vulgo, Poblete. contracta fuerunt sponsalia per procuratores, Equi-

q Videlicet Petrum et Jacobum; ille Rex Arago- tes , ad id a Rege Lusitania; deputatos d, subditos d

nim, istc Majoricarum, a vivenlc Patre nominati. ejusdem Regis, e Lusilania oriundos.
r Uxor Petri Rcgis Aragonim prmdicti Con- . 11 Dies certus, in quo deberet Rex Ara?onum Sensus pairis

stantia. mittere suam flliam Regi Portugalliae , constitntus °*

discess " m
s Filia Jacobi et soror Pctri, Regum Aragonim; fuit : misitque pater cum illa episcopum Valentia; e, «

uxor vcro Alfonsi X Castcllm Rcgis. et alios equites ex nobilioribus sui regni; quamplu-
t Nomine Esclaramunda Rogerii Bernardi Co- ,
rimas etiam matronas et virgines aliasque mulieres :

mitis Fuxensis filia, per maritum Regina Majori- magna item munera et supellectilem argenteam ei
carum. dederunt Rex et Regina illius parentes. Regi porro

u Videlicet Eduardus, nominis sui quartus, qui Petro, patri ejus, molestum erat, et extraneum ei

regnavit ab anno 1273; et anno 1307 mortuus, videbatur, quod a domo sua praedicta filia, quam
successorem habuit filiwm suum Eduardum quin- tantopere diligebat, existimabatque ,
quod, illa in

tum. domo sua commorante, recipiehat a Deo magna be-

x Anno 1302;post matrimonium quinquennale, neficia. Et hoc multoties repelebat.
cum Roberto contractum anno 1297. Supervixit 12 Ideo Legati Regis Portugalliaa timentes, ut Iter suadelur

autcm socer ejus Rex Carolus usque ad annum Rex tandem permitteret discessum filiae suae; conci- maritinium f

1309; quo Robertus, ducta jain uxore altera, ccepit lium ei dederunt, ut propter infesta bella, quae eo
regnare. tempore gerebantur inter Regem Castellae Alfonsum
e, et Infantem Sancium ejus filium, qui post eum
CAPUT II. regnavit ; dicta Elisahetha per mare iter faceret ad F

regnum Portugallia;. Timehat quippe etiam Rex ipse

multis e.rpetita in uxorem, desponsatur Petrus, ne propter subsidia, quae ferebat dicto In-
Lusitania- Regi Dionysio; ad eumque dedu- fanti Sancio contra Regem Castellae ejus Patrem
citur maximo patris sensu, ab amorem quo Rex Castellae forsan impediret iter
diclus filia; suae.

fdiam illam prosequebatur. Quamobrem et determinatum fuit, ut mari faceret

iter.

13 Attamen Rcx mutato suk

consilio, dixit filiaa: mutaturapa-
, . ... tre in terre-
Elisabetha in C,tum ilaque dicta Elisabetha ila educaretur in Deus qui te vocavit ad hoc malrimomum, et te cus-
s(r(
conjugem a post obitum avi exires e domo mea, Regina nominata;
domo patris sui ,
sui Regis Jaco- todivit, ul
plurilms peli-
bi ;
jamque pervenisset ad aHatem novem annorum ipse dignetur te custodire sine impedimento in hoc
tn .

ex hac vita migravit in Lusitania Rex Alfonsus die itinere. Et tunc iniverunt iter versus Lusitaniam per

decima sexta a mensis Februarii; JSra millesima regnum Valenliae, et Rex comitatus fuit filiam suam,

treccntesjma decima septima, et coepit ibidem reg- illamque amplectabatur cum lacrymis, dicens : Vidi-
et /"'"' "'""
nare Dionysiusejus filius quiaudiens, Petrum Ara- stisne bominem, tam male consideratum, quam ego
:
mum bene pre-
gonia) Regem, qui per id tempus oh facinora bellica sum, qui dimittat a se rem toto mundo carissimam calur _

resque praclare geslas, excellebat, fama ubique ter- dilectissimamque? Et multoties illi suam hene-
Fiha tu lerras petis alie-
rarum divulgatus; habere duas fdias legilimas, ex dictionem dabat, dicens :

quihus una eral dicta Elisabelha; misit cidem lega- nas : ego te educavi et docui; nihil amplius liabeo
procuratores qui dictam ejus fdiam quod consulam. Nullam cquidem vidi creaturam,
tos suos et ,
sihi tibi

qua; possit tecum comparari, '" spectat ad intel-

petcrenl uxorem. Pervenerunt autem legati isti ad 'i
11 1

bonos mores, quibus dotata es. Atque ita

domum Aragoniae, eo lempore, quo similiter illuc lectum et

discessit
 ;

i
76 VITA S. ELISABETHiE REGINJE LUSITANIiE.
a Brigantia Vlissiponem versus; in episcopatu
D
EX MSS. discessit Rex a filia sua ; el plurimi equites lam Ara- est

gonum, quam Catalaunorum illam porro comitati Viscnsi, inter Lamegum el Guardiam.
fuerunl usque ad regnum et dominalionem Castellae. h Anno, inquit Vasconcellus, humanm salutis

14 Ubi primum eo pervenit, obviam babuit Infan- 1282, mensc Augusto.

Ixcipitur ho-
norificea pa- tem Sancium fratrem suum patruelem qui magnos , i Ita in more positum esse Regibus Lusitanim,
trutle Sancio honorcs exhibuit tum Regina^ tum omnibus equi- , dicit idem Vasconcellus, ut sibi nuptis assignent

tibus, illam comitantibus, et dixit: Soror mea, plu- peculiares reditus ex certis oppidis amplissimos
rimum sibi me obstrinxit Rex Petrus pater vester, peculiares quoque aulicos ac ministros.

per copias auxiliares, quas mihi boc bello submisit :

nec scio alium, cui plura debeam toto mundo, quam

CAPUT III.
deduciturque ipsi. Quamobrem ego quidem magnopere vellem te
in Lusitani-
comitari ac deducere usque in Lusitaniam : sed ne- Occupationes Reghuvm aula. Filia Constantia,
am;
queo; quia magnis denuo hic occupor bellis, quae Regi Castella; nupta, moritur. Ejus ani-
me loco cedere nonpermittunt. Attamen tecum mit-
mam e purgatorio liberat videtque.
tam Infanlem Jacobum, germanum meum et tibi fra-

trem patruelem, qui te comilabilur, et salvam per-

ducel in Lnsilaniam. Tum Infans Jacobus sponsam LL .aec Regina postquam nupta fuit , incepit se oc-
Occupa liones
Reginw jam
rcgiam deduxit usque ad terram Brigantiae /"regni cupare in servitio Dei , dando eleemosynas paupe- nuptw.
Lusitauiae. ribus juxta facullates suas, jejunando, commiserando

15 Cum vero illuc advecti sunt, invenerunt ibi erranlium et oppressorum, et recitando horas Cano-
B Infanlem Alfonsum, fratrem germanum Regis Dio-
udt consigna- nicas breviarii : colligebat quoque in fllo uniones;
tur missis ob- nysii ; et Comitem Portugallia?, qui nuncupatur Gun- aliosque labores faciebat manuales , mandabalque
viam a Rcgc disalvus, cum alliis plurimus Portugalliae Praesulibus lalia fleri a suo quoque gynaeceo, matronis atque
sponso.
et Equitibus, qui illic expeclabant ad inserviendum virginibus; regebatque suam domum tam provide et
Regina>. Tum vero diclus Infans Jacobus, consignata solicite, acsi jam pervenisset ad aetatem viginli quin-
Regina dietis Lusitanis, reversus est in Castellam :
que aut triginta annorum. Hoc modo ccepit Regina
isti vero illam porro duxerunt ad oppidum Trionco- transigere suum tempus ac disponere de redditibus
sum g, ubi rex Dionysius ei obviam venit, ibidem-
suarum terrarum : quae vero sibi dabantur a Rege,
que celebratae fuerunt nuptiac h, : et Rex designavit ei
magna parle distribuebat in pauperes, egenos, et
oOiciales ad servitium , ac dominia ad usum i.
monasteria et mulieres verecundas ac in necessita-
tibus constitutas.
ANNOTATA. 17 Cum pervenerat Regina ad aetatem decem et Anno wlatis
1~ parit flliam
a Di'es xvi Februarii, legilur in apographo Lusi- septem annorum a, peperit filiam Constantiam quae
,
Constantiam.
tanico Jlfs. in impresso autem apud Brandanum est postea conjux Regis Castellae Ferdinandi b, ex
fuit
a b
dies xiii ejusdem mensis, alterutrius errore. Va- eaque Constantia dictus Rex Ferdinandus habuit
sconcellus in geslis Alfonsi liujus, diem obitus filos, Alfonsum Regem Castellae c, et Eleonoram,

nullum signat, contentus dicere , obiisse anno qu;e fuit Regina Aragoniae et Uxor Regis Alfonsi d,
Christi 1279; qui etiam iti hac Yita designatur per iilii Regis Jacobi fratris dictae Reginae Elisabelha; ; et
annum JErm Cmsarem 1317. Diem ego xvi Februarii ex hac vita migravit Regina Constantia in retate
prmfero; quia in libro obituario ecclesim sanctm juvenili e. Evenit autem quod paulo post, quam
Crucis Conimbricm legitur Rex obiisse xiv Kal. dicta Regina Constantia ex hac vita migravit, dum
Martias, tesle Brandano Part. iv. iter faciebat Elisabetha cum Rege Dionysio marito quce deinde.
b Eduardi, ut jam notari ad cap. i, litt. u. suo ex oppido Sanctarem / ad civitatem Ulissipo- nupta etmor-
c De Carolo hoc, cjusque fdio Roberto, satis nensem; cum pervenisset ad oppidum, nuncupatum lua
F
etiam diri ibid. litt. 1 el x; quod nempe Robertus Azambuiaj; quidam eremita occurrit Reginae, cla- f 9
pro Elisabetha nostra, quam ambiebat, tandem mans, et dicens Per Deum te precor, Domina,
:

anno 1297 duxit ejus sororem Violantam. exaudi me ,

quia habeo quod tibi dicam; prohibitus
d. Nominantur a Vasconcello uti et a Curita, autcm sum a tuis famulis circum circa comitantibus,
legati isti, Joannes Velho, Joannes Martinius et ne tecum loquerer, et ad te pervenirem.
Vascus Pirezius. 18 Regina id audiens, mandavit, ut ad se adduce- el parnas pur-
e Hic S. Ferdinandi, Regis' Castellm filius, Vio- retur cremita; qui alta voce, ita ut circumstantes gatorii susti-
lantam Petri Aragonici sororem duxerat, primoge- nens,
audire possent, sic locutus est : Domina Regina
nitique sui Ferdinandi dcmortui filiis prmtermis- Castella;, fdia tua, Constantia, ex hac vita migravit,
sis, successioneni regnorum contulit in filium etin somniis mihi apparuit aliquoties in eremitorio,
matris opem
sccundo genilum Sancium : qui el ipsum patrem in quo vivo, dicens mihi, quod tibi nuntiarem, qna- implorat;
deinde bello exagitavit atque expulit e suis ipsius liter pcenas purgatorii ferebat ; atque sibi subveni-
regnis improbus hac parte filius. Huic Sancio, res; et modus subveniendi,
esset talis. Nimirum ut
contra patrem ejus Alfonsum, suppetias tulit Pe- curares pro ea missam celebrari singulis diebus
per
trus Aragonim Iier, atque ita recepta protectaque anni spatium a presbylero casto qui offerat sacrifi- ,

a Sancio Elisabetha, per regnum Castellm deducta cium super allare, prout est ordinatum a sancta
fuit in Lusitaniam. matre Ecclesia.
i Brigantia, nota urbs, cum titulo Ducatus in 19 Audito eremitaenunlio, circumslanles incepe peraclisque
Lusitania, versus limites regnorum Legionis et runtridere, dicentes. Si Regina Constantia poenas divinis per
Gallecim. palerelur in purgatorio, debebatne in somniis annum sacri-
appa- ficiis
g Lusitanis Trancoso ;
quod media nondum via rere tibi? An vero patri, aut matri suis , ejusve fra-

tri?
 ; .

DIE QUARTA JULII. '77

tri? Regina vero interrogavit, uirum aliquis cogno- neptem Rcginm nostrm e.r, filla Constantia; ipte ne- Bi Mss.
IX mandalo sceret dictum ercmilam; qui responderunt, quod pos ejusdem ex fratre Jacobo.
rremitce
nemo ex illis illum cognosceliat, nec sciebat locum e Anno
1313 die 18 Novembris, uli notat Bran-
habitationis ejus, et postquam in dicto locode Azam- danus ex Obitnario Canonicorum Regul. de Olivei-
buja requieverunt, fecit et mandavit Regina quaeri ra, Archiepiscopatus Bracarensis, non diu super-
dictum eremitam ad loquendum cum eo, quem non stes obitum mariti Regis Ferdinandi, qui
post
invenerunt; nec sciverunt locum,ubi habitat, aut inciderat in diem 7 Novembris anniprmcedentis.
iter quod arripuerat. Et Regina retulit supra dicta f Hispanis Santaren, Latinis passim Scalabis;
Regi Dionysio qualiter praefatus eremita ei ap-
,
olim, ut aiunt, Julium Prasidium ; prope Tagum
paruerit; quodque postmodum mandaveril illum fluvium. Distat Ulissipone leucas circiter quatuor-
quaeri ; sed repertus non sit. decim.
20 Rex vero respondit, esse consentaneum fieri
g Vasconcello vocatur Latine Arambuja, aliis
rt voluntate id, quod eremila asseruit : et Regina mandavit, Azambuja. Ex itinere, quod Reges instituebanl
Hegis
quasri qucmdam sacerdotem, Ferdinandum Mendes, Scalabi Ulissiponem, et colligitur, inter utramque
qui prout passim homines credebant, in statu vir- illam civitatem. ejus situm qumri debere; estque ad
ginitatis a nativitate sua permanebat, eratque ho- dextram Tagi ripam, fere media via.
nestus et castus vir : cui Regina injunxit, quod
ex ea die Missam celebraret pro anima filiae suae CAPUT VI.
Constantiae, Reginae Castellae, per singulos sequen-
tes dies, per totum unum annum et usque ad Nascitur Elisabethce ftlius, successor Alfonsus.
complementum ejus. Quod ita fecit dictus Ferdinan- JEquanimiter fert lubricos amores mariti.
dus Mendes. Pacem conciliat inter Reges Castelke et
21 Anno autem finito, dum Rex et Regina re- Aragonioz.
npparuit ma- siderent in civitalc Conimbricensi , apparuit in
trt filia, gra-
visione quadam nocte dicta Conslantia diclae matri
lias agens , et
abiens in cw- suae Elisabethae , et secundum ea ,
quae referebat \Jum porro Regina Elisabetha pervenisset ad Elisabeta an.
so alatis, pa-
Ittm; dicta Elisabetha, sibi apparuit vestimentis albis ajtatem viginti annorum, peperit filium Regem nt /lliwm, in
vestita, et dixit : Domina mea mater, jam libera Alfonsum Portugalliae, istius nominis quartum, qui regno succes-
natus fuit in civitate Conimbricensi die octava Fe- soretn.
sum a pcena, qua torquebar, et vado ad locum,
ubi in perpeluum nullam poenam patiar : laudatus bruarii anni millesimi trecentesimi vigesimi noni a,

sit Deus in aeternum. Regina vero in dicta visione, qui regnavit post Regem Dionysium, patrem suum
a somno excitata, id Regi nuntiavit; qualiter sibi b, et dum esset Infans, uxorem duxit Beatricem,
apparuerit filia sua inter somniandum. filiam Regis Sancii c Castellae, et Reginae Marise,
22 Diluculo aulem, dum esset Regina suo in uxoris dicti Regis Sancii; quam , dum puella d
quam ob retn loco, ad audiendum Missam , venit dictus clericus adhuc esset, adduxerunt ad regnum Portugalliae,
inaler gratias
Ferdinandus Mendes ad eam, dicens : Domina, pro illamque educarunt Rex Dionysius et Regina Eli-
Deo solenniter
quo nunc tibi placet, ut in posterum Missas cele- sabetha, prout decebat filiam Regis.
iijti.

brem, quia jam annus finitus est, ex quo mihi 24 Cumque viverent maritaliter pra?fati Reges f.enilerferllu-
bricos marili
mandasti, ut celebrarem pro Regina Dionysius et Elisabetha, observantes obligationes
filia vestra? amores
Regina vero dicebat, quod in illa hora, et quando matrimonii , ut oportet inter conjuges ; non de-

visionem illam vidit, non fuerat recordata de fuerunt, qui Regem allicerent ad peccandum cum
dictis
aliis infestis mulieribus et concubinis , illumque
Missis, quas pro ea celebrari mandaverat; id vero
dimoverent a sua conjuge, et incepit Rex habcre
tunc recognoscens, gratias Deo egit, in ejusque
concubinas; genuitque ex illis filios. Regina autem,
honorem fecit celebrari alias Missas solennes per
licet eo tempore in ajtate juvenili versaretur, scirct-
religiosos presbjteros; et alias eleemosynas elar-
gita est.
que quidquid Rex faciebat, nibilominus simulabai
coram bominibus, acsi sua idnihil interesset. Qnan-
ANNOTATA.
do autem ei referebant ; nunc Rex talem , nunc
a Igitur anno Christi 4288, utpote nata ipsa talem admisit concubinam ; tunc ipsa, monstrans

anno 1271. id sibi curas non esse, incipiebat orare et legere

b Iste fuit filius Regis Sancii; nepos Alfonsi ex suos libros, et intendere aliquibus rebus, spectanti-

amita Elizabethm Iolanla, pronepos Ferdinandi bus ad servitium et laudem Dei cum suis matronis

sancii, pariter Castellm Regum sui nominis quar- et virginibus.

tus; duxitquc Conslantiam, Dionysii atque Elisa- 25 Propter hanc Reginaa indolem et aninii com- ioque redueit

positionem, Rex non ignorabal; consciusque,

qua; ipswn ad sa-
bctltm Regum Lusitanim fiiiam. anno 1301, tunc
niora conci-
natam annos 13. Susccpit ex ea Ferdinandus duos qualiter tacendo suum occultabat dolorem et fasti-
tta ,

tantum Infantes, de quibus mox, Alfonsum atque dium, nec ulli conquerebatur; ipse ab errore suo et

Eleonoram. injuria, quam sua>, uxori faciebat, revocatus est;

c Qui fuit undecimus sui nominis, atque ab obitu timebatque Dci iram, quia non ohservabat malrimo-
patris sui Ferdinandi, subitanea morte defuncti nii leges, prout a Deo et sancta Ecclesia stabilitae

anno sunt. Propter has considerationes, incepit Rex de-

1312, ca-pit regnarc adltucplane infans. re-
sistere a prava consuetudine peccandi. Quod si
gnavitque ad usque an. 1350, quo obiit.
d Htc Alfonsus Aragonim fiex IV sui nominis; quando deinceps in simile peccatum incideret, id

tam occulte faciebat, ut nulli innotesceret.

Jacobi II filius; duxil tandem anno 1329 Eleono-
26 Habuit interea Rex filios et filias ex dictis
ram, Al/onsi Regis Castellm sororem. ex eaque sibi

Z mulieribns
Julii Tomus II.
 :

78 VITA SANCT/E ELISABETHTE.

mulieribus quos Regina benigne tolerabat atque dicio, quod Rex Portugalliae inter eos determinaret,
Rj nss,
:

m&antibus ad se adduci mandabat; quibus ct vestimenta et ali- et obedirent cuicumque senlentiae, ab eodem pro-
subttitis.quod
menta subminislrabat quin et educabat illos, aique
:
latre.
ium patientcr quocum Ipsa
in nutricos eorum wque ac in alumnos plurima 31 Quamobrem venerunt Rex Dionysius et haec
et. tendit Turia
conferebat bona. Hinc praecipue mirabanlur fami- Regina Elisabelba ad civitatem Turiasonensem e,
smiem, locum
quod tanta cum essel Regina, dominii Regis Aragoniae, transeuntes per regna convenlus
liares et subditi ejus,

constiluta, lanto intollectu et Legionis et Castellae; ct in dicla civilate insimul

in tam juvenili aHale
meniis compositione a Deo pradita, nulhim in se fuerunt congregati Rox Ferdinandus Castellae et

dolorem aut rancorem coneiperet ex aclis lalibus, Regina Constanlia , cjus uxor, et Regina, mater

ex quibus mulieres non mediocri solent cxcrueiari Regis Ferdinandi, Maria, et plnrimi Infanles viri-
dolore. que admodum divites Castelloa et Lcgionis, et plu-

27 Postquam Regina venit in Lusitaniam, exorta rimaeac nobiles matronaj in eadem quoque civitate
:

fuit discordia inter Rogem Dionysium, et Infentem procsentes fuerunt Rex Jacobus Aragoniae, frater
i
iliatRegi Alfonsum ejus fratrem. Quod considerans Regina, germanus hujus Reginae, et Regina Rlanca, ejus
rntrem ejus.
jamqne videns, Regem obsidcre aliquot caslella, qua3 uxor /,
plurimique viri et feminae nobiles Aragoniae
Infanlis erant, ne invalesceret discordia.traclavitper et Catalauniae.

se et persuum congilium, tum Praelatorum, tum et 32 Dictus autem Rex Dionysius inter eos extitit, ubi itc.i; Lusi-
taniw litcm
aliorum proborum virorum, quo modo componi pax ad illos componendum in pace, et jusliliam admi-
inter dissiden-
posset inter Regem et cjus fratrem Infantem. Deinde nistrandum,proul secundumjus forel consentaneum. tcs componit;
ad concordiam et pacem faciendum, tradidit ipsa Qui imprimis audivit rationes Rcgis Castellae, quas
Rogi oppidum de Sintra, quod possidebat dono Re- adducebat et allegabat ad confirmandum jus suum :

gis, dodilque Rex alia loca Infanli, quo se sustcn- et postea audivit raliones Regis Aragoniae, quas ille

taret redditibus illorum : efiecilque ut Infans re- allegabat exadverso : et visis utriusque partis ratio-
maneret cliens Regis, eique clientelam praestaret, nibus, judicavit inter eos, prout de jure cognovit
quoties opus foret. alque ita dictos Reges ad concordiam reduxit, ut
-28 Si quando animadvertebat, Regcm animo omue malum ac discordiam, inter eos excilalam,
commotiorem esse in aliquom subdilorum non justa propter dictas prajtensiones, penilus extingueret.
odia. qita pti- de causa, ex prava suggestione malevolorum; dextre
lest, lollil.
33 Discesserunt aulem ex isto loco Regespradicli, omnesqae Ite-

placabal iram ejus, explicando rei verilatcm, ut erat. ti redeunl tnl

omnino reconciliali inter se, atque etiam pacti sunt
se.
Numquam lamen voluit deprecari Regcm, ubi de
nova amicitiaj fcedera, ut alter alterum adjuvaret
justitia agebatur, ut malcfactoribus juslas pcenas
contra hostes suos : el unusquisque ad regnum suum
remilteret. Quod si odia forle discordiaeque nasce- Facta Imc
se contulil. Rex autem Dionysius, et haec Regina
rentur inter subditos regni sui propler damna illata sunt . non
Elisabetha demorati fuerunt extra suum regnum Por- anno Christi
aut bomicidia ; ipsa slatim pcr se et per alios operam
tugalliae, pro*dicla pace componenda, ex prima heb- 1312, seil 1501.
dabat, ut dissidentium animi reconciliarcntur; ct
domade Julii, quo discesserunt a regno suo, usque
pax coalesceret. Quod si, qui damna intulerant, non
ad festivitatem sanctae Mariae in Septembri, ad quam
haberent quo satisfacerent; ipsa Regina e bonis
festivilatcm reversi fuerunt ad regnum Portugalliae,
suis salisfaciebat parti laesae, quo concordia rediule-
qui annus tunc temporis computabalur millesimus
graretur. Et sane miram capiebat voluptalem ex
trecentesimus quadragesimus secundus ^raj Coe-
eo, quod videbat inter suos, suhlalis dissidiis odi-
sareao g.
isque, concordiam regnare.
29 Cum magna excitata esset discordia inter Re-
ANNOTATA.
"< i<< utler He- gcm Ferdinandum Castellae, generum hujus Reginae
ges Castellw el Regem Jacobum Aragonia1 fratrem ejusdem Re- , a Videlicet JErm Cmsarem, qui est Christi 1291.
ei Aragonia
discordia.
ginae ,
propler loca nonnulla et oppida, quae Rex h Ali anno Cliristi 1325, quo pater mortem obiit.
Aragoniae tenebat, erepta Mauris armorum vi : c Istius nominis quarti.
qua^que Rex Castella; ad suam proprietatem specta- d Sciendum, hocmatrimoniumconiractumftiisse
re dicebat; Rex vero Aragoniee contrarium assere- aparentibus anno i29S intcr Alfonsum, tunc se-
bat : atque eliam super rebus aliis et praetensioni- ptennem et Beatricem quinquennem, suo lempore
bus, inter eos existenlibus : haec Regina Elisabetha, ineundum. Ex illo tamen anno Beatrix in Lusita-
considerans quam irreparabile damnum ex lali bello niam traducta, sub disciplina Elisabethm noslrm
sequeretur in Hispania; undc ct plurimee mortes sub- prmcipue educata et instituta fuit; nti in hac ejus
dilorum bominumque innocentium, plurimacque rui- vita non semel confirmatur. De anno initi matri-
nae locorum et civitatum evenire necesse esset. monii paulo post dicetur. Interea adscribo dicta
30 Intelligens quoque et timens, quod, si hoc hacde re Marianm nostri lib. 15 cap. 2. A Castellae
es qua prcem- bellum per niultum tempus duraret inter diclos Re- Rege Sancio IV, Dionysius Lusitanus in partes at-
dens gravia ges; Mauri el infideles, Catholica; fidei inimici, tractus, initio fcedere quod gemina
; aflinitate con-
t:h riitianis
possent inter se uniri , et arma sua Chrislianis Qrmatum est. Constantia, Dionysii fllia, juncta
prorentura
<l« IKllll inferre : ut hujusmodi bellum et discordia , quaj Fcrdinando est. Alcanitii... solennitas peracta eo
inter dictos Reges exorta erat et crescebat, evi- majori publicae laetitiae significatione diuturnajque
tural tilem in
tarelur, tantopere hffic Regina laboravit per se et concordiaj certiori spe; quod Reatrix, Ferdinandi
urbitrin Uegii alios,ut dicli Reges Castella; et Aragoniae in eo Regissoror; Alfonso, Dionysii filio et heredi, octo
t.USHanHf JIO- eonvenirent et compromitlorent, ut Rex "Portugalliaj annos nato, despons*ta est. Et quo major esset fides,
ni;
Dionysius ,
judex esset super hujusmodi negotio. de matris Reginae manu, socero tradita atque in
Hinc se obligarunt sub certis poenis, ut starent ju- Lusitaniam missa est. Hinc et nonnulla, qum in

decurs
 : .

DIE QUARTA JULII. '79

decursu oitm hujus de Elisabctha noslra et Beatrice, ex oppido disccssit, venitque ad locum illum, ubi E ' « ss

nuru ejus atque alumna, paucis subinde memo- ejus mater, quam a longo tempore non viderat, mo-

rantur, clarilalcm accipienl majorem. rabatur.

e Turiaso, urbs episcopalis in finibus Aragonim, 37 tnterea autem dum dubio eventu age- moneiurque
istsec

versus reijnum Castellm. Videtur urbs illa ab in- bantur, Regina cum suo gynaeceo continuis operam lll> ,'H .

lcrprctc Latino confusa fuisse cum Tarascone in dabat orationibus , curabatque multas celebraii

Provincia, qum huc non spectat. Missas et oflicia recitari divina : et per bas Reginee
f Qum fuit filia Caroli II Rcgis Ncapolitani. orationes et pia opera, creditum fuit, Deum grande
g Ita correxi. Legebatur enim in utroque codice malum et gravissima damna avertisse a regno Lusi-

Lusilanico duodccimus, qui annus convenire hic taniee, quee ei impendebant, si Rex in dicta civilate

non potest, sivc mram Cmsaris sive Christi Domini filium occupassel. Accesserant namque ad dictum ut Regi obsc

oppidum cum Rege aemuli nonnulli, quibus l uatur -

accipias. Certum namque est ex historicis, Hiero- (uti di-

ngmo Surita. Aragono; ct Francisco Brandano, cebatur) volupe fuisset, a Rege casligari filium Infan-

Lusitano; aliisquc; conqressum Regum, Jacobi tem. tdeoque quod per se ipsi facere non poterant;
Aragonim; et FerdinandiCastellm; arbitrium inter optabant illa nocte perfici abinstigato Rege in In-

illos agcntc Rege Dionysio Lusitanim, factum fuisse fantem. Regina porro dimittens filium, materne ac

anno Christi 1304, qui cst mrm Cmsarem 1342. potenter monuit, ut dicto audiens esset Regi; cum
ipso rediret in gratiam ; ipsum debito bonore et oh-

sequio prosequeretur.
38 Post aliquod vero tempus, dum Rex demora- Suggetlione
CAPUT V. iuatigilorum
batur in oppido Scalabi, iterum suaserunt ei quidam,
ut dimitteret Reginam, eamque privaret E
villis et
Regina iteratas inter maritum et filium discor- oppidis ac reddilibus, qute habebat; significantes ei,

dias prudenter componit. Ipsa, ex aula di- quod nihil poterat statuere in domo sua, licet occul-

missa et bonis spoliata, restituitur. tum, contra Infanlem; quod non perveniret atl aures
Regina?, quas de eo faceret certiorem Infantem ;
prout
in dicto oppido Sintra evenerat; ubi Rex cogitavil,

illum posse sub sua potestate redigi, quodque, si

ITostquam reversi sunt Rex Dionysius et Regina
Regina haberet sua loca et oppida, ac reciperet red-
Elisabetba de regno Aragonia-, fecerunt nuptias In-
Suptice fiUi
ditus suos, semper ex eis poterat subvenire Infanli
Alfonsi et fanlium sponsorum, Regis Alfonsi eorum filii, et
llealricis ad illum sustentandum
Beatricis a. FacUe autem fuerunt solcnnissime in
Cas!ellance 39 Tali motus consilio Rex„ constituit Ut Regina jubelur Regi-
nobili civitate Ulissiponensi : cum vero jam dictus
narecedere cx
discederet ad oppidum Alanquer e et illam priva-
Rex Alfonsus, dum Infans esset, veniret in partem
:
aula. et spo-

mandato commo- runt locis, oppidis et reddilibus, quae habebat. Cum- liari bonU
regni cum uxore sua, ac de patris
suis
voluit pietatis ergo visitare
que Regina obedienter id ferens, perveniret ad dic- :

raretur Conimbricae,
tum oppidum, in eoque moraretur, convenerunt ad
ecclesiam sancti Vincentii Ulissiponensis, et relin-
suam uxorem filium suum, eam viri nobiles, Reginse clientes, qui arces ipsius
quens Infantissam et
et munita loca, jurata fidelitale obtinebant ; insi-
jam tum natum, Infantem Petrum, Conimbricao, iter
nuantes, quod, si Regina privaretur oppidis et locis,
ingressus est b postquam vero illic pietati sune ope-
:

ac bonis qus habebat, aut dimitlenda esset a Rege

ram sufficienter dederat, venit ad oppidum, quod
possent ipsi bellum inferre Regi ex dictis arcibus.
vocatur Sintra c. Interea Rex et Regina, illius pa-
si in illis Regina recipi vellet. Venerunt quoque ad
rentes, discedebant Scalabi, Ulissiponem petentes.
locum istum alii, qui dixerunt Reginae, se audivisse,
35 Cum Rex eo pervenisset, persuasum illi fuit
quod Rex eam ejecerat e domo sua, et privaverai K
a nonnullis, uti diccbatur, redigere filium in suam
Dionysius Rex quodque eo venerant, ut
bonis, qua3 habebat; sci-
filiwm Alfon- potestatem d. Qu;e res tam secreto fuit acta, ut
sum pcrxcqui- rent utrtun supradicla essent vera, quas sibi dicta fue-
nemo unus quidquam sciret praeter consiliarios ipsos.
rant ut autem certa esse compererunt, oblulerunt
Morabatur illo tempore Infans adhuc Sintrae : et Rex :

ei sua castella, in quibus posset tuto commorari, si

pater processit ad locum, Lumear dictum, distantem
modo vellet; atque ex illis bellum geri ad vindican-
leuca una Ulissipone; misitque illa nocte variasmi-
dum iujuriam, ei illatam.
litiaj copias eo versus, ubi infans erat, mandans, ut
compla- ijuod tulit
40 Ad Iutc Regina respondit, quod sibi
vias omnes insiderent, qu;e Sintram ducunt; nec ceqttanimiter,
cilum erat, qiiidquid Rcx tle se disponebat et man-
sincrenl quemquam eo transire ; ne quis forte con-
dabat quodtrue (quandoquidem e servitio Regis aut
silium Regis lilio proderet. ;

cum Regina, alque beneplacilo ejus id erat, ut in dicto oppido se con-

36 Dormiebat Rex nocte illa
tineret ) ipsa idem prorsus sentiret probaretque
f/ni ope nio- ila clam curavit parari omnia, ad iter necessaria,
quando autem Regi placerel, ipse pro se redueenda
tris crudit ; ut nihil consiliorum ejus aut agendorunrprius in-
mitteret, sibique retlderel quidquid in regno possi-
Qotuerit Regihae, quam Rex discederet.Tum vero
debat. Licet cnim a Rego privaretur terris et oppidis
recogilans, quod discesserat clam se, cum armata
Et heec
velle Regem suis; ab eo nihilominus Sustentari se debere.
maiiu ; suspicari ccepit, id quod erat,
omnia rcspondil cum incredibili urbanitale.
sibi subigere filium Infantern; ac statim certos ho- acbeitum sua-
Re.mua
41 Cum vero plurimis, qui de reddilibus
mines dimisit per vias diversas, qui certiorem face- dentibus ad se
hujusmodi, qualiter
alebanlur, displicuisset sermo Dindicandufli
rent Infantem et fugam suaderent, priusquam eo loci
bellum gen
Nam Regina nolebat consentire aut mandare ;

Rex pcrveniret. Res successit ex voto Regins. sibi fac-

quodque eliam pro nihilo habebat injuri.im
Infans, priusquam Rex eum suis Sintram adveniret,
attento et considerato, quotl machiiiantes tlic-
de secrelo ejus cousilio, sUilim tam
am certior factus
;

tam
 :

iSo VITA S. ELISABEThLE REGIN^ LUSITANIjE.

K* NSS. lam injuriam contra Reginam, nullum indc lionorem accederet, dum ipse esset in loco prope dictam ci- D
aut commodum consequebantur. Consulebatur quo- vitatem, nuncupato Lourcs : cumque milites Infantis
que Regina-, quod si ex diclis castcllis bcllum in- vellent accedere ad civitatem Ulissiponensem, milites
ferret, fore ut breviori tcmpore restitueretur in armati Regis probibuerunt eis iter : ccepta est pugna
bona sua, quibus Rex eam privaverat. Regina vero inter milites Regis et Infantis h. Ex ulraque parte
respondebat omnibus illis, qui simile consilium ei fuerunt acies formalae ct multi percutiebantur icti-
dabant; melius esse, quod ipsa pauperlatem ferret bus lapidum et telis, et utrimque cadebant plurimi
lolerarelque omnes injurias sibi illalas: qnam con- vulnerati et interfecli inter acies.
sentire in bellum propter pradictas causas geren- 46 Inter liaec Regina, videns Regem dominum ipsa per acies
ttc tela eqni-
dum. suum et maritum, ejusque lilium Infantem, in tan-
tans.
42 Bellum quippe, inquiebat, involveret pluri- tum periculum adductos, ad praecavendum majus
r iym-
mos, qui omni prorsus culpa carent, et innocentes damnum et mortes plurimorum, qui inibi existebant,
sunt ab injuriis mibi irrogalis; atque illis, si bella unusquisque ad inservicndum domino suo, quem
gererenlur, necessario damna inferri deberent, tam sequebantur, prompti; tam magno dolore affecta
in bonis suis, quam in personis : itaque expresse fuit, el amoris inflammatione, nt per medias acies
probibuit dictis praefeclis arcium, ne ullum bellum prorumpere non dubitaret, insidens mulo sine duce,
ex illis gererent. Quamdiu autem Regina morata fuit et sine famulo, qui lorum mulae teneret; et propter
in dicto oppido, fecit ad se venire plurimas fcminas, ictus lapidum et telorum, quae emittebantur ex utra-
el rerocaiur quas intelligebat vitam sanclam ducere; faciebatque que parte, nullus aut vir aut mulier audebat illam
tu uiilam.
ipsa, illo in loco magnam abstinenliam, jejunando comitari aut relro sequi.
eertis hebdomadae diebus sine obsonio; et tempus 47 Interea, dum dicla Regina ita inter acies pro-
E
suum expendebat orando el recitando ollicia divina. cessit, non desierunt volitare lapides ac tela, ex utra- ttcnim titrtini

Cumque per aliquod tcmpus ibi morata sic fuerat; que parle emissa. Permisit tamen Deus, cuius servi- q " e " d P acfl "
Rex, cognila tanta Reginae bumilitate et mentis . „ . .
, , , .
tnducil.
tio Regina mtendebat, lllam hberan ab omm casu
compositione, quibus pradita erat, misit qui illam fortuito; et pervenit ipsa ad locum, ubi Rex erat;
reducerent ad se.
et ex eo loco reversa ad Infantem
fuit ; et aliquoties
43 Attamen crescente discordia in dies magis unam et alteram partem conveniendo, ita eos ad con-
Regt fil-iinn
inter Regem et Infanlem suum filium, alias exci-
Coiiiiiibrirtr
cordiam reduxit, ut persuaderet Infanti, se subjicere
tata; Rex accessit ad obsidendum civitatem Conim- Regi patri suo, et manum
obndentc, ejus deosculari ; Regi vero
bricam / quam Infans ejus filius jam occupaverat, persuasit, benedictionem
I filio imperlire : alque ita
ad suslenlationem ejus applicatam, et ad suslenla-
ex illo loco discesserunt reconciliati : voluitque Deus
tionem famulorum ejus : et cum ibi existerel tota illo die per intercessionem et deprecationem Re-
curia Porlugalliae, attamen divisa; alii namque se-
gina;, liberare plurimos homines regni Portugalliae,
venil eo Re- quebanlur Regem, alii vero Infantem; magnam a morte et aliis irreparabilibus malis.
qilltt .

prorsus ruinam patiebatur terra illa. Tunc (emporis

illuc pervenil Regina, dolens de tanta discordia,
quam videbat accresccre inter Regem et filium prae- ANNOTATA.
obtidionem
dictos; moleste ferens tantam ruinam, quantam vi-
solvtl
debat fieri in regno suo. Et ubi primum ad dictam, a Filim Regis Castellm Sanciiquarli, utijam
seu prope dictam civilatem Conimbricensem perve- dictum est initio cap. iv. Quo prmcise anno cele-
nil ; statim tractavit inter Regem et tilium, effecit- bratm sint istm nuptim, nondum certo didici.Bran-
que, ut civitasliberareturobsidione;et Rex se con- danus innuit annum 1309, qui est quintus a re-
ferret ad civilatem Lericnsem g. Elfccit quoque ut Regum
, ditu ex Aragonia.
Infans veniret ad dictam civitalem Leriensem ad
ttc filittm pa- b Hic Petrus, post alios phos filiasque, Alfonso
tri reconci- salulandum patrem, ipsumque agnosceret tamquam
et Bealrici natus, in lucem venit anno 1320, dic 19
Hal Regem et dominnm suum ac patrem; quod, uti va- Aprilis; et fralribus prmmature mortuis, successit
sallus et lilius, facere tenebatur; ntque Rex Infanli patri anno 1357, mortuus ipse decennio post.
filio suo daret reddilus, quibus posset sustentari, c Sintra sive Syntra, prope ab ostio Tagi fluminis
prout siatui ejus competebat.
tersus septemtrionem: distans Uiissipone versus
44 Qua facta conventione, discessit Rex; ita per- occasum mstkum, ad milliaria quatuor Hi-
solis
tpsaquc rcsti- suasus a Regina, propler praeclara cjus opera qnae
spanica. Vasconcellus iiobile ac amcenum vocat
ittilur a Hcijc
faciebat; evitatis damnis irreparabilibus et calamita-
in possetei i- oppidnm, natalibusque Regis Alfonsi V condeco-
item bottortitn tibus, qu;e toli rcgno imminebant, si discordiae per- ratum.
stiorum. durassrnt. Rex vero cum videret tanlas Reginae d Videtur hmc prima Regis expeditio fuisse in
virtules, et opera tam cgregia, in quibus se occu- filium, et contigisse anno 1320, postquam filius
pabal, ei reddidil loca, oppida et redditus, quibus
Alfonsus anno 1319 apertius affectare regnumpa-
privata fueral, utdictum est supra.
tris ccrpcrat, atque per Reginam Castellw Mariam,
45 Post aliquod vero tempus orta fuit alia discor- socrum suam, curavcral rogari patrem suum, ut
in alia fitti el dia inter ptffldictos Regem patiem, el filium In- administrationem regniin se filium transferrct.
Regts conlen-
fantem non enim illis complacuit perseverare in
:
lione est enim hmc Regis expeditio longe diversa ab illa
concordia et conventione, in qua Rcgina illos compo-
(licet iisdem jere in locis circa Viissiponem facla
suerat, et tanta zizania inter eos seminata fuil, ut fucrit) quam Brandanus anno 1323 describit,
quo tempore volebat Infans accedere Ulissiponem,
quamqne hmc quoque vila memorabit paulo post.
ubi Rexresidebat; Rex obviam venerit
duabus leu- In hac quippe prima expeditione Rex cum suis
cis a civitate illa, nolens consentire, ut illuc Infans copiis consedit in loco Lumear, ut filium Sintrm

commoranlem
 ,

DIE QUARTA JULII. 181

commorantem, jere inermcm, occuparet; sed is a Quadragesimam, et ferias scxtas et sabbata, et vi- Kk mss.
malre prannonilus, fugase saharit. In altera, Iiex gilias Apostolorum, et sancta BIsrisB, jejimabat in
consedit cum suis in loco, Loures dicto, quo ct pane et aqua; et dies, qui dicuntur de sancta Maria
filius armatus accessit, et collatis signis initium pcr totum annum similiter in pane et aqua; et in
pugnm datum fuerat, quando supervenit Ilegina, plurimis vesperis festivitatum sanctorum, quos Re-
mulo insidtns, filiique animum flexit, pugnam gina singulari colebat dcvolione, et tunc ipsa faciebat
dirimit, et filium patri denuo conciliavit. vigilias et jejunabai.

e Alanquera seu Alanguera, oppidum a dcxlra 51 Frequentabat etiam, iter faciens, pro sua de- t« peregram-
lionibus
Tagi ripa ad sesqui leucam, ab oppido Azambuja, votione qualiacumque locapiact ecclesias, in quibus ;

supra nominato, media quoque

leucis duabus, habitare sciebat religiosos aut religiosas, vitam sanc-
inler Scalabim et JJlissiponem. Hoc autem quasi tam ducenles; et multoties visitabat plurimas eccle-

exsitium Reginm, accidit eodem anno 1320, utino- sias, pedibus suis iler faciens, licet sitae essent in

tat Brandanus. longinquis parlibus; providendo ecclesiis, ad quas

f Hanc secundam Rcgis e.speditionem in filium accedebat, de omnibus necessariis. Nullus accedebat
et obsidionem Conimbricm, quam filius anno 1321 pauper, qui ab ea eleemosynam non reciperet. Hinc
occupavcrat, signat Brandanus an. 1322. propler eleemosynas, quas largiebatur, pauperes ex-

g Leria, civitas cpiscopalis, sub Archiepiscopo pectabant, qua Regina viam faceret; veniebantque
Ulissiponensi; dislat Conimbrica circiter oclo leuris de uno ad alium locum et sedebanl in viis et in

versus occasum hibernum. introitu villarum et oppidorum viri ac feminos, ut

h llmc tertia expeditio Regis in filium etpugna; reciperent clcemosynas : et quamvis magnus esset
quam Brandanus describit anno 1323, uti modo, pauperum numerus, nemo lamen carebat eleemo-
annot. d, monuimus. syna. Id enim mandabat Regina suis eleemosynariis,
ul omnibus pauperibus cleemosynas sine diminutione
darenl.
in distribuen-
52 Plurimi quoque, tum viri, tum feminae, quibus
dis eleemosy-
CAPUT VI. eleemosyna opus non erat cum pau-
, sedebanl ibi
nis ,

peribus ad recipiendum elcemosynam de manu Re-

Exercitia pietatis Regince multimoda, ginee, propler opinionem sanctilalis ejus. Plurimis
pauperibus, quos videbat venientes per iter , ejus

jussu veslimenla dabanlur in domo sua. Visilabat

crebro infirmos, imponens super eos manus suas

Reginte exer E.xercilia Reginae , vivente marito, istiusmodi
i-idn pie latis absque ullo horroris sensu, jubebatque eis dari me-
erant. Qualibet die recitabat horas canonicas, et
s
dicamina apla contra dolores, aut morbos, quibu
ofllcium beatae Virginis et defunctorum; faciebat-
laborabant. In qualibet Quadragesima facicbat miras
que commemorationes plurimorum sanctorum et
eleemosynas pauperibus utriusque sexus, qui erant
sanclarum; et frequentabat, capellam, quam secum
verecundiores. In die Onae Domini lavabat pedes
ferebat, valde divitem et abundantem ornamentis,
mulieribus pauperculis, licct haberent pedes, con-
cum capellanis suis et clericis ,
probe scicntibus
tagiosis infirmiiatibus infectos, quos et deoscula-
celebrare officia divina el cantare Missarum solennia
batur; eisque vestes dabat, et calceamenla amore
juxla rilnm sanctae matris Ecclesiae; a quibus Missaj
Dei.
Ad audiendum
celebrabatur in singulis anni diebus.
Missam in hebiomada
53 Simililer in eo die faciebat cantari sibi
Missam quotidianam accedebat Regiua, magna cum sancta '-

juxta ritum Ecclcsia; a presbytero paupere : et pau-

humilitate flexis genibus coram saccrdote, qui Mis-
peribus infirmis, in majori miseria constilutis, dabat
sam celcbrabat; deosculans ejus manus, et offerens
vestimenta et feria sexta Parasceves sequenli in-
:
F
munus suum ante allare, ab ea solilum offerri in
duebat se vestibus lugubribus secundum qualitatem
qualibet die; quam oblationem augebat secundum
suae personre : et audiebat horas
canonicas, Passio-
qualitatem fcstivitalis.
nem, et Mandatum; sentiens et ostendens magnum
46 Hora quoque Vesperarum, venientibus ejus
capellanis et religiosis ad eas canlandum, Regina nwrorem et dolorem; recordata mortis et passionis
tn offlciis
rinis , quoque ad illas audiendum accedebat : et ea prae- Domini nostri Jesu Christi, quam pro nobis peccato-
mandato in fali die distribui mullas
ribus passus est;
sente Vesperas cantabant secundum qualitatem diei
et festivilalis de prnecepto Ecclesia; consueto, novem eleemosynas. .

multolies confitebatur
111 jejuniis vel Irium lectionum. In illo tempore Regina jeju- 54 Eadem Regina pradicta J^™J^
numqnam praHermittebat,
.

confessoribus suis, et
nabat tribus diebus in hebdomade, et in omnibus
quominus in festivitatibus Nativilatis, Pascbatis, et
Vesperis sanclorum, in Adventu et Quadragesima;
ita ut jejunaret, et faceret abstinentias pro majori Pentecostes reciperet sanctum Eucharislia-Sacramen-

parte, imo plus quam per Ires anni partes. Amplius tum magnacum humililate et reverentia In singulis :

e suis horreis, mo-

aulem jejunasset, nisi impedila fuissela Rege, qui
annis dabat certos modios tritici

Pradicatorum existenlibus in
nasteriis fratrum ,

nolebat in co consenlire;et prohibebat Regina\quod

regno Portugalliee , et fralrum Minorum, Carmeli-
non jejunarcl. Ejus vero jejunium procedebat hoc
opus esse et se-
modo. larum, aliorumque, prout videbat
c dum locorum qualilalem.
50 Jejunabat a vespera feslivilalis S. Joannis Tia-
faciebat monialibus inaiendisRe-
etiam in pane ptistae usquc ad diem sancla: Mariae mensis Augusti; 55 Has similitereleemosynas ligiosis.
inielligebat esse neces-
et aqua aliquorum Ordinum, craibus
et Quadragesimam, qua1 dicilur dc Angelis; quai fit
:

alia looa transibat

Quando per rillas el
ex dic sancla? Moria» Augusli; usque ad diem S. Mi- sarias.
eleemosynas suas,
mensis Seplembris: Advenlum quoque et eoriiin monasteriis largiebatur
chaclis
prout
 , . ,

l82 VITA S. ELISABETH^E REGIN^E LUSITANLE.

prout conveniens erat, et eis dabat prandia sua. modo quaedam pia femina, nun-
58 Simili quoque
Alind
Plurimis monachis et monialibus monasteriorum cupala Mtjor Dias, fundavit quoddam monasterium simili.
ler
extra regnum Portugalliae, qui ad eam veniebant monialium Ordinis sanctae Claras, in quojam erecta
eleemosynae causa, similiter illas dabat. Plurimi erant domus et monasterium. Factum est autem, ut
quoque erant religiosi et religiosae, intra et exlra moreretur haec pia mulier, et Prior monaslerii sanctaa
qui tunc temporis erat, civilalis Conimbri- quod per
regnum Portugalliae degentes, quibus in singulis Crucis, Ji(es
disturbatum
annis Regina dabat eleemosynas ad se vesliendum. censis, allegahat, quod praefata Major Dias erat
fuerat ,

56 Nequc solum sua bona distribuebat inter pau- professa sui monaslerii : el quod locus dicti monaste-
,n succurendo peres, vernm etiam liberaliter inler alios, tam viros rii sancta; ClariB, speclabatad monasterium, ubipro-
vertcimdis fa fessionem fecerat; Alque adeo liiigatum fuit coram
quam feminas, dicens, quod mulli, qui nonvideban-
miliis
turindigere,pauperibus,ipsisiudigentioresessent,iis- judicibus, ct coram Papa, ut parvus numerus monia-
que debere ad majus Dei obsequium liberalius dari : lium, quae in diclo loco residebant, ab eo ejectae

illi vero lales, fatebantur, res suas per bujusmodi fuerint : el fuerunt evacuatte domus cum suo terri-

doua Regime in meliorem statum conversas et mul- torio a Priore monasterii sanctae Crucis, el in poste-

tiplicatas fuisse. Cum per aliqua loca regni Portu- rum remanserunt dicla; domus depopulalae, et dictus

galliae trausiret intelligeretque, ibi feminas esse locus, in quo fuerat inceptum monasterium in ser-
honcstie. familiae , et adolescentulas adeo pauperes, vilium Dei, remansit receptaculum peccatorum, et

ut non haberenl, unde sibi vestimenta comparent, peccatricum, omni prorsus verecundia carentium.
1! timendumque esse, nc sua corpora exponerent pec- 59 Cum Regina viderct dictum locum ad talem ipsa suscipit
ct puellis denuo cedifi-
cato; mandabal Regina emi pannos vestesque confici; reductum esse stalum : dolens de eo ; dclerminavit
periclitan- canduni ,

tibus ob i)i tum advocabat fidam aliquam feminam illius loci, fundare circa illum et erigere ecclesiam et monaste-
ojiiam ; dabatque ei in mandalis, ut dicta vestimenta inter rium Ordinis sanctae Clarae, ut ibi serviretur Deo.
tales puellas et mulieres, quibus maxime necessaria Recuperavit igitur dictum locum ab iis, qui posside-
esse judicaret, dispertiretur. Et haec omuia occulte bant : emitque possessiones sitas prope eum : ac de
faciebat Regina, prout aliqui de domo ejus et secre- licentia et- mandato speciali suae Sanclitatis fecit
fl publicis teslaulur. Aliis item periclitantibus fundari ecclesiam in honorem Dei et Virginis
torum conscii, illic
asdificiis.
puellis distribuebat dotes ad ineundum matrimo- gloriosissimae Matris ejus. Inillo fuudamento jaciendo
nium, ne oh rerum penuriam corporibus suis male et aedificatione interfuerunt plurimi Praelati et plu-
uterenlur. Quando denique Regina per iter cons- rimae aliie personaj ecclcsiasticae el seculares.

picaretur, alicubi aedificari opera publica puta 60 Regina autem suis propriis manibus;.insimul ejusque pri-
,

mumjacit la-
ecclesias, bospilalia, pontes aut fontes ; donabat e cum Episcopis, jecit lapides primarios fundamentj
pidem .

Ihesauris suis, quo dicta opera promoverentur, ipsa- monasterii, quod erigehat inhabilationemmonialium

que partem haberet in omnibus, quae recte fiunt. integra; vitae, et bene versatarum in ordine sanctaj
Clarae, et aliarum, quae pro tempore moniales, idem
monaslerium ingrederentur, sequentes vitampriorum
monialium, non mediocriter prudenlium. Has ut
CAPUT VII.
obtineret misit Regina, qui accerserent ex civitate
Zamorensi o undecim moniales ejusdem ordinis,
quarum monialium vitae modus praecellebat in tola
Varia pia loca, ab aliis fundari et a;dificari Hispania; nec reperiehanlur aliie, quae ita ohserva-
cmpta, a se suscipit perficienda. rent regulam suorum ordinum.
61 Istae autem moniales fuerunt ex dicto suo etaccersil ali-

monasterio transmissae de licenlia suorum superio- undemoniales

Ordinis .S.
v^mvdam pia femina, nuncupata Iiiringueira Ay- rum; cum quibus venerunt etiam fratres Minores, Clarce
UomtUrivm, raS; fundavit quoddam ordinis Cisterciensis monia- usque ad civitatem Conimbricenscm, et illis se asso- V
'' um '
non;lsk mnl'
1
'

juxta oppidum Scalabitanum , ciavil Pater, tunc temporis minisler, iri provincia
coricffiDlunt .

quod ibi vocatur Almoster : et antequani monaste- sancti Jacobi. Porro quando Rcgina; fuit nuntialum,
rium illud absolverctur, ex hac vita migravit. Prius quodmonialesveniebant, personaliteripsaet ejusfdius
tamcn quam moreretur, prohe sciens, quam prona Infans, quasiuna leuca exierunt ad recipiendum
esset baec Regina ad mnltiplicandum opera sua pia hujusmodi pauperes monialcs, ilbfsque honorandum.
in servitium Dei; quodque volentes istiusmodi opera Tanla enim erat Regiiue humilitas, ul seinper illas
facere; adjuvaret, concepit spem fore, ul dicta Re- comilata sit, quousque pervencrunt ad illum locum,
gina optts, a se fundatum et yjdificari cceptum, ali- in quo inceperat dictum monaslerium aedificare.
quando perfleeret, atque e suis possessionibus adji- 62 Quando autem moniales ingressa; fuerunt pri- quas eo ipso
ceret, quo possent moniales, ihi jam collectoe, hone- mas monasterii domus, jam aedificatas eo usque inducit. ;

' iitd pcr/i stius sustenlari et numero crescere. Regina vero Regina illas concomitata fuit, et mandavit fabricari
votisejus respondit. Nam post obilum dictse bonae domusad ecclesiam, et earumjaci fundamenta, prout
mulieris, fundatricis dicti monasterii, suscepit in vidcbat opus esse. Postmodum autem receptaa ibi
se lolum monastcrium et de suis honis fabricavit plurimae
recipitq :
fiierunt filiaa nobilium equitum : eoque
tUtt tutrlu. clauslrum et donuim infirmorum cl alias domos et adduxit honeslos viros ,
qui capellanoium olficio
opera illisque monialibns nmltas eleemosynas elar-
:
fungerentur. Ccepit quoque Regina emerc plurimas
giebatur, illasque visitabatetde omnibus necessariis possessiones, illasque applicare sustentationi dicta-
providebat, prout opus crat et rogata, ut vellet
:
rum mouialium : ex quibus sibi pro suo exercitio
dictum monasterium recipcro sub sua protectione, spiriluali accepit duas, anale provectiores, quae non
recepit. promiseranl clausuram.

63 In
 ,

DIE QUARTA JULII. i83

63 In lempnre liuji.s Regina? fuit Episcepus Episcopi hodiemm Lusitanim, ipsaque Ulissipo et B« Hss
Suscipit item Egiiabietisls 6, DonMartinusnuncupalus, qui ince- tgeeditania.: cujus ultima civitatis sedes episcopa
rurani pado-
pil fundare hospitale Innocentium in oppido Santa- lis deinde translata
Irophii
est ab Innocenlio PP.nicJar
ren, ubi educarentur pueri expositi cumque Epis- diam, non admodum
b :
longe dissitam; retinuitque
copus prffidictus videret, quod tempus vitae suae diu antiquum nomen Igteditaniensis. Postquam
proxime exspirabat, supplicavit huic Reginae, ut vero Ulissipo a Bonifacio PI>. ix, anno 1300
ele-
vellet suscipere in se proleclionem dicti hospilalis, vata fuit ad dignitatem melropolitanam, ei
jussm
utque hoc faccret amore Doi, ne perirent opera, sunt su/fragari plures alim civitates, inter
quas
quae jam in eo fecerat, aut in profanos usus cnnver- etiam est Igmditaniensis sivc Guardiensis. I)e
hoc
terentur,Regina supplicationi Episcopi annuit, se episcopatu ita notat Garsias prmdictus : Egitania,
habituram loci curam ad servitium Dei. vel rcctius, uti anliqua monumenta habent, Iga-di-
64 Postquam vero Episcopus ex hac vita migravit, tania, et Igaeditani, ut in veteri pontis
Alcantara in-
qttod episco- snscepit protectionem dicti hospitalis et bonorum scriptione est; nunc vicus obscurus, Eidania dictus,
jiiisEgitanus
ejus, mandavitque illa recte adminislrari. Qtiamvis episcopalis sedes in
rreperat con- Ouardiam translala est.
tlrnere .
autem Episcopus conslituisset, ut certie feminas ma-
ritarentur de dicto hospitali; Regina post obitum
Episcopi jussit omnes in dicto Ioco posilos, alio mi-
grare. Ampliflcavit ejus possessiones et redditus ct
CAPUT VIII.
liudque dilut

domicilia : mnndavitque ibidem educari pueros, et

sustenlari certos pauperes, quibus dabantur alimenta
Alia pia opera, Mors mariti. Peregrinatio ad
et veslimenla. Quando aulem Regina ad dictum lo-
f cum accedebat, cnrabat ad se adduci puercs, puellas S. Jacobi, et liberalitas ibi exhibita.

et expositos, qui ibi nutriebantur ; uli et nutrices

iilorum; jubebatque omnes accumbere mensae, mi-

nistrabatque eis cibum et potum.
65 Postquam vero pueri jam habebant aetatem Ubicumque Regina videbat aliquam mulierem, .!/,„ /iP|; ,-„,,
ac bonis legi sufficientem, applicabanlur exercilio quarumdam ar- filiam viri nobilis, seu aliam, quaa paupertate pre- opira.pia
lnis stabilit.
lium; quas ybi sufficienter didicerant ad lucrandum mebatur; antea vero dives fuerat; tacite curabat
victum, non providebatur iis amplius de rebus dicti illis provideri de suis bonis ad illas sustenlandum.
hospitalis : mandabat tamen Regina, quod, si forte In domo quoque Reginae nutriebantur filia? plurimo-
aliqui ex illis, doloribus aut inflrmitate gravaren- rum virorum nobilium equitum, et aliorum honesti
tur, nec haberent unde sustentarenlur; hospitale virorum
slalus : et postquam ad setatem nubilem
illorum curam baberet et infirmos reciperel dictum perveniebant, et inveniebant maritos sibi eequales,
(jpspitale, in quo fuerant educati, illisque provideret,
illas maritabat; et aliis providebat de modo et vitse
pruut necessilas urgeret. Dicebat enim Regina, quod statu, prout a Deo inspirabantur; et illis de suis bo-
rnandabat ita dictorum puerorum curam haberi, quia nis faciebat donationes juxta uniuscujusque qualita-
patres eorum erant incogniti, et parentibus ac ma- tem,et sccundum statum, quem eligebant : et quam-
tribus carebant; et ideo rationi consentaneum esse,
plurimis extra domum suam
aliis, quffi educabantur
quod locus, in quo fucrant educati, eis, succurreret qua non habebant
1
dotes, illis dabat adjutorium ad
in suis necessitatibus; siquidem dictus locus eis da- se maritandum, ad
et alias necessitates, quibus labo-
lus fuerat loco matris.
rabant; dicendo, quod aliquibus, qui videbantur
habere necessaria, opus tamen erat adjutorio ad se
ANNOTATA. sustentandum; magis quam aliis, qui prima facie

videbantur pauperes et deserli. Sic etiam per loca, F

a Satprocul accersitm fucrunt moniales illm, e quae Regina peragrabat, nullus aut pauper, aut in-
regno Lcgionensi Hispaniee, e.rtraLusitaniam sito, firmus, aut incarceratus erat, qui non esset parti-
nbiest Zamora, non ignobilis civitas et episcopalis ceps caritatis et eleemosynarum ReginaD.
fere ab initio seculi 12. 67 In omnibus suis factis semper ante oculos ha- tioritur Rra
b Egitaniensis sivc Igmditaniensis episcopatus, bebat servitium Dei; expendcns, dum erat conjugata,
in libris Conciliorum notus est. Dissentiunt scrip- plurimum lemporis audiendo ollicia ecclesiastica,
tores, cui Metripolitanee suffraganeus sit. Labbeus orando et conlemplando. Cum vero tempus advenit,
ipsum subjicit Ulissiponensi; fatetur tamen. a Mi- quo Rex Don Dionysius incidit in morbum- gravem,
rwo subjici Bracarensi. Alii subjiciunt Emeri- quo diutius laboravit; Regina ei inserviebal, quate-
tensi. Omnes recte. Nam aliis atque aliis tempori- nus poterat, et Rex permittebat, quod in ejus ser-
bus, aliis atque aliis Metropolitis suffragatus fuit. vitio occuparetur : et illi inserviebat tamquam an-
Videndum illa de re Concilium Lucense apud Lab- cilla domestica et simplex femina, habens curam sui
beum; et in illud notationes Garsim Loaysa. Ibi mariti. Ex illo morbo, Deo permittente, Rex ex hac
invenies divisiones varias episcopaluum Hispa- vila migravit in arce oppidi de Santaren, sub die
nim; vidcbisque, JEra 607 ', id est anno ChristiSGO, Januarii octava anni millesimi trecentesimi sexage-
sub Theodomiro Principe Suevorum, Egitaniensem simi tcrtii a.
episcopatum subfuisse Bracarcnsi : sub Rege vcro 68 Statim vero in illa bora, qua rex obiit, Re- SoxinduitRe-
Gothorum Wamba; qui /Era 704, anno Christi gina separavit suum cubiculum, et imluit babitum sino habilum
666 regnare s Clatw
ca-pit, subjectum /uisse Emeritensi sanctaB Claraa de manu cujusdain mulieris secularis; -
•

(nam et hmc civitas olimmctropolitanatlignilate et iter fecit cum corpore Regis ad monasterium de
prmcelluitj cui tunc etiam suffragabantur pleriqut Odivellas b Ordinis Cisterciensis monialium, quod

Rex
 , , :

i86 VITA S. ELISABETH/E REGIN.E LUSITANIjE.

f.\ Mss. Rex fundaverat, ibique paratam habcbat suam se- sterium de Odivella, ad faciendum annivcrsarium D
pulturam : et Regina remansit testamcntaria Regis pro anima ejus. Eodem similiter venit Rex Alfonsus Celebrat m a-
gni/lce anni-
sui mariti ; ibique per tempus demorata est, et pro ejus lilius, cum plurimis Praelatis virisque primariis,
versarium
anima Regis fecit celebrari plurimas Missas a reli- quibus Rex Dionvsius multa beneficia conlulerat primum mo-
giosis et clericis, et plurimas elargiebatur eleemo- ibique congregatis plurimis clericis et religiosis fuit riH sui.

synas. faclum officium cum magna solennitate, prout tanto

69 Antequam autem annus ex die obitus Regis Regi conveniebat : eoque linilo, Regina reversa est

il pere gnna- compleretur, incepit Regina iter facere, absque eo ad civitatem Conimbricensem, impositura coronidem
lur ad S. Ja- quod alicui significarct, quo ibat; dirigendo viam monasterio, quod ibi inceperat aedificare.
cobum Com-
postellce,
ad visitandum ecclesiam, ubi jacet corpus S. Jacobi 74 Mandavit quoque dissolvi omnes vestes et pan- Vestes suaa
/ircliosas tt
b Apostoli ; atque ita occultavit dictam peregrinatio- nos sericos, quos habebat, auro intertextos, divites
aurwii.
nem, ut pcr aliquot dies ronromilanles Reginam, et nobilissimos, ad suum usum, dum marilus vive-
ignorarent ad quam partem ire proetenderet ;
quo- bat; constituitque ut ex illis fierent vestimenta et
usque pervenil ad locum, distantem una leuca ab ornamenta ad servilium ecclesiarum. Postquam vero
ecclesia S. Jacobi; unde ipsa ecclesia ejus conspicie- confecta fuerunt dicta veslimenta, fecit ea benedici;
batur. Tum vero pedibus suis iter fecit cum magna et postquam fuerunt benedicla, distribuit ea omnia
devotionc, ex dicto loco usque ad ecclesiam praedi- inter ecclesias Portugalliae, dando cuilibet ecclesias
ctam S.Jacobi, currenle jam mense Julio ante fe- juxta qualitatem loci et indigentiam.
stum S. Jacobi, et ibi vidit celebrari festum ejus. 75 Auri quoque sui majorem partem mandavit converlit in
70 In ipso aulem die feslo, celebrante Missam cudi in calices, cruces, thuribula et lampades. Haec ornamanla
B ecclesinstica.
Archiepiscopo, Regina obtulit Aposlolo pretiosiorem autem ornamenta partim dedit dicto suo monaste-
effcrtque ibi
pretiosissima coronam ,
quam habebat, adornatam preliosissimis rio; partim distribuit aliis ecclesiis, prout judicabat
dona gemmis; necnon diviles pannos fabrefactos, pluri- oportere secundum qualitatem locorum, ut supra
.

misque unionibus et gemmis admodum pretiosis di- dixi. Denique coronas aliquot ac monilia sua pre-
stinclos, quos ipsa vivenle suo marito, indui solebat; tiosiora divisit inter Reginam Beatricem, uxorem
inter quae munera obtulit eliam vestem unam eximii Regis, filii sui Alfonsi, et ncptes suas, Reginam Ma-
decoris et prelii, lotam unionibus exquisitis cooper- riam Castellae d et Reginam Elconoram Aragoniae e;
tam; adeo ut incolae islius loci palam dicerent, num- et alias suas consanguineas.
quam ad illud usque lempus aut Reginam, aut aliam
principem feminam preliosiora dona obtulisse.
71 Obtulit praeterea mulam cum fraeno, ex auro ANNOTATA.
cliam mulam et argento, preliosissimisque gemmis coruscante :

cum fraeno simililer obtulit pannos intertextos filis aureis in-

aureo star undularum magno labore, in quibus fabricata a Qui annus .€rm Hispanicw sire Cmsarem, fuit
crant insiguia Porlugalliac et Aragoniie, et eis in- Christi 4325.
haerebat magna copia unionum. Oblulit quoque vasa b Monastcrium de Odivella situm est in terri-
nobilissima et oplime laborata, in quibus Regina,
torio Vlissiponensi, circiter vi mille passus ab
vivenle Rege, bibebat. Similiter obtulit vestimenta urbe, fundatum monialibus
et vestes 80- Cistcrciensibus ab ipso
cerdolales. et togas cum dalmalica ad usum Diaconi, cclerisque Regc Dionysio,
sacris paramentis nobilissimis el admodum diviiibus. c Natus fuit mundo
iste, nominis sui
Alfonsus
Quae omnia oliiulit Regina Apostolo S. Jacobo; et xi Rex Castellm, Elisabethm nostrm ex filia Con-
de suis bonis fecit plurimas alias oblationes et elee-
stantia nepos; natus, inquam, fuit anno circiter
mosynas, ita ut Clerici et Canonici ecclesiaa S. Ja- uno ante obilum patris Ferdinandi anno Christi
cobi dicerent, quod eatenus ab hominum memoria
I3I'2 demortui : potuitque adeo anno i32G, quo
numquam similes oblationes et munera oblata fuis- Elisabetha peregrinationem Compestellanam, infra
sent ab aliquo, dictae ecclesiae S. Jacobi.
annum primum ab obitu mariti sui Dionysii, in-
72 Completa ejus peregrinatione, Archiepiscopus
stiluit; per se regnum administrare; duxitque anno
Hedilus ejus S. Jacobi dedit Reginae baculum, et sportellum;
ut i328 matruelem suam Mariam uxorem; prmdictm
lionoratur a
pcr appareret esse peregrina S. Jacobi; et sic
illa
populis avim sum Elisabethm similiter neptem, ct filio Al-
reversa fuit ad Regnum Porlugalliae. Populi
autem fonso Lusitanorum Rcge genitam : atque adeo
iv
vicinarum regionum exibant sponte sua,
concurre- ob consanguinitatem in secundo gradu opus fuit
bantque ad vias et villas, qua Regina3
transeundum dipensationc Pontificis Romani, ut postca dicetur.
erat, ut illam viderent, propter famam virtutum, d Qnm utique est neptis Elisabethm ex Alfonso
quam de illa audiebanl publicari, utque Regina;
in- Lusitanorum Rege. Qua de rc plura notavi-
filio,
servirent. In illo tempore erat jam Rex Castella; et
Legionis Alfonsus c ejus nepos,
mus paulo ante litt. c.
filius Regis Ferdi-
nandi et Reginas Constantioe,
e Hmc vero Eleonora, fuerit neptis ejusdem Eti-
fllias hujus Reginae et
:
sabelhm ex filia Constuntia ct gencro Ferdinando,
hahilalores villarum ct locorum
dominii rV|s Ca- Castellanorum Rege; nec non soror Alfonsi xi,
slelloj, recipiebnnt in circuitu
Reginam, concomitan-
ptrquostran, de qua Jo. Mariana in Historia rerum Hispani-
tes illam :
et licet ipsa magnum comitatum
sibat, perso- nicarum /5 pag. 742 scribit,
narum secum duceret, n, in timebant
lib. quod Al/onso iv
tamen omnes Regi Aragonim, ex priori matrimonio ccelibi, Eleo-
recipere, propler bonitatem Reginae,
et quia erat
nora, Regis Castellae, Alfonsi xi, soror oblata sit
avia Regis, eorum Domini.
et acceptata.
73 Evoluto anno primo ab obitu
Regis Dionysii
ipso die annivcrsario contulit
se Regina ad mona-

CA-
p
'
 :

DIE QUARTA JULII.

famulorum habitationem, curavit cliam fabricari Ex Mss

capellam cum suo cuemeterio; et domos hospita- C Ao(ropAi«m

les, in quibus potuit quindecim viros pauperes et utrique •••
sc '"' i ""
quindecim muliercs ctiam pauperes ; utrumque

CAPUT IX.
sexum separalis in aididus, et in medio constituit

capellam. His autem pauperibus dabatur suum

cuique demensum panis et vini et carnis, aut

piscium, juxta qualitatem dierum : ministrabantur-

Alia fundat pia loca , etiam ptochotrophia ;
que illis lecti ad dormiendum, et vestimenla sin-
gulis annis ea lege, ut quotidie dictam capellam
colligit pias feminas , cum iisque officia
:

frequentarent, sacrificioque Missae ac Hohs canoni-

divina familiariter obit. ad hoc capellano quo-
cis, quae illic a conslituto
dam et adjuncto ei ministro, ibidem habitantibus,
peragebantur, interessent. Curavit quoque Regina,
dictam capellam cum suo coemelerio consecrari
Varia jube!
nora
V ocai
ocavit itaque Regina lapicidas et fabros li- ipsaque multoties eo accedebat ad visitandura in-
conflci
opera gnarios, mandavitque ab illis perfici in dicto firmos, in hospitali priedicto decumbenles , et

monasterio S. Clarae ecclesiam, jam strui coeptam. prssentabat ipsa personaliter dictis infirmis ci-
Mandavit quoque, arcam sibi sepulcralem parari; bum, quem manducare debebant.
item, construi sibi juxta monasterium quasdam cum testudi- ''"""""-""""
80 Absoluta iam ecclesia monasterii
sibi sepulcra- ,

domos nobilissimas, ad suam et suorum habitatio- ne sua, jussit Regina, monumentura suum sepul- le poni[
B tem; quo frequentius adire monaslerium et invise- crale, quod tum etiam confeclum erat, collocari E

re moniales posset et inspicere opera, quae suo iu medio novae ecclesiae. Quia vero monumentum aijueooinun-

jussu ficbant; qualiter fabricarentur, et num om- illud permagnum erat, et cancellis circum valla- "
^^
nia secundum ideam ac designationein suam recte tum; occupabatur illis potior ecclesiae pars : et
jll.ltil slllllll
mandarentur executioni. Erat quippe Regina tam (juia illo tempore, quo dictura monumentum in
designalio-
intelligens architecturae, ut fabri ejus ingenium ecclesia positum erat, tanta supervenit inundatio
admirarcntur, corrigerentque ipsius suggestione, aquarum in civitate Couimbricensi die Februarii
qua; minus recte operati erant. Similem, quoque decima octava, Mra millesima tercentesima se-
peritiam suam monstravit alias, vivente adhuc xagesima nona b, orta ex effusione fluminis Mon-
Rege, in ordinandis asdificiis, tum quae ipsi Regi dae, quod civitatem praedictam cireumfluit; ut
ipsiusque familiae parabantur, tum quae ipsa praediclam ecclesiam non solum impleverit, sed
Regina sibi curabat construi'in oppidis, qua; altitudinem quoque monumenti sepulcralis exces-

possidebat. serit : quale prodigium ab hominum memoria

77 Inter haec nolebat Regina discedere Conim- factum non fuerat.
Cnlligil pias alin transferl
brica ad alia loca, ut coram videret aedificia sua 81 His de causis Regina, considerans, quousque
feminas , et
ad finem perduci, eaque amplificaret ac ditarel ascenderant aquae, et quomodo ecclesia grandi
neptemsuam
collocat in e\ bonis suis in gratiam monastcrii. Colligebat mole sepulcri sui impediretur ; constituit illud
monasterio quoque in dicto loco feminas, quae propria sua Quapropter jussit statim in eadem
,
alio trarlsferre.

voluulate desiderabant servire Deo et monasterium ecclesia, quae erat alta, construi capellam, su-

ingredi : ipsaque Regina elegiteo in loeo habilalio- '

per arcas elevatam, in medio ecclesiae, adinstar

nem suam. Habebat autem ilii quamdam sobrinam cliori, ubi feminae residerent; relinquens spatiuin
suam a, quac volebat matrimonium inire, eratque amplum inter chorum et capellam; et ibi jussit
C pradives. At postmodum, mutato proposito, dixit, poni suum sepulcrale monumentum, quod erat in
quod cum aliis suis virginibus opulenlis pariter et inferiori ecclesia; uti et monumentum Infantissae
nobilibus, volebat monasterium ingredi. Elisabetha;, sobrinae su;e, quam ipsa educaverat
78 Regina, eo intellecto, secum semper illas in domo sua. Jussit ibidem collocari altare, ima-
reeenter aliisque, qui eo ve-
"L^t habuit et adduxit ad dictum monaslerium, ex- gines et sedilia pro clericis
cato.
perluras, utrum novum proposilum, quod dixerant nirent, officia divina celebraturi, aul illis adstiluri.

se habere, exequi re ipsa possent. Ipsa1 autem in Atque ita exundatio aquarum pnedicta, fuit causa,

nullo mutantes suum propositum, ingressae fue- quod nune ibi du;e sint ecclesiae et duo chori.

runt, moniales futuros, dictum monasterium in die Existimatum autem fuit, quod Deus ideo tam al-

Dominica Palmarum, praesentibus Alfonso Rege, lam atque insolilam inundationem penuiserit, ut

filio Elisabethae nostrae, et uxore ejus Regina Bea- nova isthaec opera conficerentur. Episcopus porro

trice; a quibus multum lionoris recipiebat pr»fata Conimbricensis Raimundus consecravit dictam cc-
quae fuerat in suo palalio clesiam et capellam atque altaria, in illis posila,
Elisabetlue sobrina,
educata. Eadem deinde fuit secunda Abbatissa cum coemeterio, quod prope abest.
Detiberat de
tlicti monaslerii; vocabaturque Elisabetha de Car- 82 Postquam haec quoque absoluta fuit ecclesia,
stntii ritir
dona Cardona animum ad alia; ac in primis fecit con-
,
quia erat filia Raimundi de adjecit

et Beatricis , sororis hujus Reginsc ; quam camerari claustrum ; tum magniiica elevari sedifl-

Beatricem Rex Aragoniie Petrus, pater Regiiue cia ad usum triclinii, dormitorii, valetndinarii et

Elisabelhoe, liabuit ex quadam Infanlissa Arago- culina3 tum offlcinas loco tali necessarias; deni-
;

niae. que totum monasterium altis circum vallari muris.

79 Porro ante vestibulum domorum, quas con- Hisce similiter perfectis operibus, Regina, solicita

mandaverat Regina ad suam suoruin animas siuv, consuluit viros aliquot

slrui et de salute

Julii Tomus II
A a doctos
 ; . .

VITA S. ELISABETH/E REGIN.E LUSITANIJE.

i v uss doctos ac pios, utnim sibi liceret (quod ar-

„„ ,„„i e.rpe- dcnter cupiebat ) ingredi dictum suum monaste-

diatin m»na- tjnm, in eoque includi, uti reliquae moniales,
CAPUT X.
' suaque bona temporalia relinquere omnia. Res-
Exercitia quotidiana in viduitate. Nobilitas
ponderunt Regiiu», quod, si monasterinm ingrede-
retur et includeretur modo praediclo, non tantum sanguinis et propinquitas cum omnibus fere
meriti consequeretur; quantum consequebatur per Regibus Christianis.
opera caritatis, suslentando plurimas utriusque

quoit dissua- ^exus personas extra domum suam, suis eleemosy-

ittwr. nis; quae prorsus dereliclae manerent, atque ad ST ostquam Regina pervenerat ad statum
haec Exercitia pie-
latis in vidui-
extremam pauperlatem redigerentur, si ipsa lalem viduilatis, expendebat tempus suum in hunc mo- tate
statum eligebat, in quo illarum miseriis subvenire dum. Habebat secum quinque moniales Ordinis
non posset, si bona temporalia, qnae habebat, S. Clarae, quae probe norant legere et cantare
dimitteret. His auditis consiliis, Regina infinitas ofiicia divina : quihuscum ipsa surgebat e lecto
Deo gratias agebat pro universis beneflciis, quae ante ortum solis; recitabantque simul omnes ma-
sibi in hoc mundo contulerat, quodque dignatus tulinuin ofiicium cum omni devotione, observando
fuerat perducerc ad finem opcra, quae ipsa con- iu eo consueludinem sanctsa matris Ecclesiae Roma-
struere coeperat in vita sua, ad ejus laudem et nae : post Matutinum recitabant Primam, post Pri-
honorem. mam lucente jam sole, praeparabant altare, quod
83 Postquam triclinium omni ex parte praepara- semper secum Regina habebal.habebatque in concla-
UonialUms i» lnm erat, ut in eo possent manducare moniales; vi aliquo oratorium, ibique audiebat Missam priva-
tririiniovtscr-
p r ima, q U a determinarunt in eo manducare,
jje tam summa cum pietate : qua finita conferebat se
U venerunt Reginae, Elisabetha et Reatrix, uxor ad suum palatium, ubi habebat capellam, in-
Regis Alfonsi; filii Elisabethae, ad manducandum veniehatque ibi paratos capellanos et clericos suos
in dicto novo triclinio : obtenta ad hoc facultate ad celebrandum Missam et officia divina : ad
a summo Pontifice, nt sibi liceret cum monialibus quam similiter capellam veniebant Virgines mo-
dicti monasterii sanclae Clarae, triclinium ingredi niales et aliae feminae, quae in domo Reginae
et accumbel'e. ProBfal;e autem Reginae, postquam habilabant.
moniales accuhuerant mensae in dicto refectorio; 86 Congregatis omnibus, clerici ac capellani cum domexti-
ibant et redihant ad culinam, quaerentes et por- cis obiri ante
statim incipiebant divina officia celebrare, et can-
tantes cibos, eosque monialibus
prandiwn sa-
apponebant. Illud tabant passim Mlssam de Requiem pro anima lita
vero servitii faciebant diclae Domina; Reginae Regis Dionysii, et finitia dicta Missa, quae diceba-
magna cum humilitate; cogitantes, quod in eo tur pro anima Regis, clerici omnes cantabant
servilium Deo prastarent, dum servirent moniali- unum Responsorium pro anima ejusdem Regis,
bus, quae Dei amore mundum reliquerant, ele-
et omnes, qui divinis officiis aderant, orabant
gerantque vitam ibi agere monachalem sub clau- simililer pro anima ejusdem : post dictum vero
sura dicti monasterii. Et jam monialium numerus Responsorium, Clerici incipiebant aliam Missam
perveneral ad quinquaginta, eoque amplius.
juxla qualitatem diei currentis ;
quibus Missis ita
84 Regina porro Elisabetha ingrediebatur mo- dictis et aliis Horis, quae tali die celebrabantur
cwm mque nasterium, interque moniales vcrsabatur, quanilo
et recitabanlur a dictis clericis; incipiebat Regina
frequens ver- volebat, cum plena facultate, per Breve Apostoli-
cum suo gynaeceo recitare Horas ejusdem diei,
tatur. cum sibi datum. Eaque de re curavit juxta portam
tertiam, se.xtam et nonam : quod si dies festus
monasterii sibi aedificari habitaculum, ad quod ex
esset alicujus Sancti, antequam recitaret dictas
ilomibus suis regalibus veniebat, ibidemque per
Horas minores, audiebat praedicationem; et quan-
aliquot saqie dies pro lihitu suo demorabatur, do Missae et Horae canonicae erant finitoe, jam
ercitabatque Horas canonicas cum dictis moniali-
tempus prandii instabat, ad quod se Regina con-
bus; solita dicere, se, quandiu inter illas ver- ferebat.
sarelur, magno animi gaudio delibari. Animabat 87 Post prandium jubebat comparere coram se nlia posl
quoque ipsa monlales, el hortabatur ad perscve-
ministros, operibus, quae facienda curabat, prae- prandium
rantiam in servitio Dei, cujus sponsae erant et
:
fectos : cum iisque conferens, interrogabat de
alia ejusmodi colloquia, pietate plena cum illis
statu operum; el recipiebat libellos supplices, qui
miscebat. Eiat enim potens verbo.
sibi offerebantur, et potissimum audiebat preces
personarum religiosarum, ac etiam secularium tam
divitum, quam pauperum, quae ipsam postulabant
ANNOTATA. aliquam gratiam et favorem quibus et Regina, :

secunilum qualitatem et necessitatem supplicantium

a Hmc paulo post vocatur Elisabetha; hic vero mandahat cleemosynas dari cx bonis suis et gra-
dicitur fuisse sobrina Elisabethm nostrm, eo quod na cx suis horreis, et in his considerabat recte
mater ejus Beatrix, Itaimundo de Cardona nuptui studiose qualilatem
et uniuscujusque personae,
data, fuit filia,sed illegitima, Petri III Aragonim
cui eleemosynas et donationes faciebat. Similiter
Hegis, et eatenus soror Elisabethm nostrm : uti considerabat qualitates locorum religiosorum et
num. seq. salis clare indicatur. secundum numerum inhabitantium, prastabat sin-
b Qui est annus a nativitate Domini nostri gulis carilatem eleemosynas.
4331. 88 Tria singulariter in hac Regina emicabant Upera carila- .

opera caritalis. Succurrebat enim pauperibus et tis singalarta,

egenis
 ; . ; . .

DIE QUARTA JULII. 189

cgenis pcr eleemosynas quotiilianas : si quis ipsara qualem nnllus umquam aut Rex aut Regina vidit, Ex M*s.

oflenderat, nullum commoti animi signum edebat, aut ab aliquo visam fuisse, auditu percepit. Vidcrat
nec satisfactionem expetebal, sed veuiarn facillime enim Regem Jacobum suum avum, a quo fuerat
dabat. Imo numquam ab aliquo visa fuit, irata educata, dum ipse esset Rex Agonias : ct illo ex bac
cssc. Caritatcm quoque prastabat in co, quod Regem Petrnm, suum patnm
vita sublato, viderat
curaret peccatores ad poenitentiam adduci; illas Aragoniae; et Jacobum,suum patruum, Regem Ma-
praesertim fcminas, proslibula publica, quihus joricarum, fratrem germanum sui patris; et Dio-
vestes et alimenta suppeditabat, ut a peccato nysium, suum maritum Regem Portugallisa; e l
,

abstinerent, inducerenturque ad meliorem frugem, Sancium b, amitinum suum, Regem CaatellsB. In ,

atque ad hospitale, quod in talium usum jam beneficiisquoque ponebat, quod, dum esseUconju-
exstruxerat in civitate Conimbricensi; nisi forte gata cum Rege Dionysio, reversa fuerat ad regnum
mallent putilicae peccatrices illae, priusquam in di- Aragoniae, et ad civilatem Turiasonensem, utdictum
ctum hospilale inducerentur, habitare oppido, est supra *
in
93 Viderat insuper Regem Aragonia: Jacobum,
'
oap. i. n. 31.
nuncupalo Tornes novas, ut se ibi abstinerent a
quod viderit
suis peccatis publicis; ubi etiam illis dabat vestes fratrem suum : et post obitum sui mariti, Regis
longani se-
et necessariam sustentationem, ne postmodum ad Dionysii, vidit in ejus locum succedere Regem Por- riem Regum
peccata sua redirent. tugalliae, suum filium Alfonsum; et post obitum ttRegimmm
89 Septem quoque misericordiae opera exercebat. Regis Sancii Castellae, vidit Ferdinandum, suum (
el misericor- Nam nudos operiebat; esurientes ac sitienles satu- sobrinum et generum c, Regem CastelUe : et post
<ti(v.
rabat; infirmos visitabat, et visitari faciebat; mortuos obitum Regis Ferdinandi , vidit Alfonsum , suum
sepeliri mandabat, et ad sepulturam necessaria mi- nepotem, Regcm Castellae et Legionis, qui Alfonsus E
nislrabat ;
pro miseris et oppressis debita, ad quee erat filius Constantiae, filiae suae. Dicebat quoque,
tenebantur, solvebat; et corrigebat errantes, hor- quod viderat Reginas, Constantiam suam matrem
tabaturque ad perseverandum in via Domini ; hos- Beatricem suam socrum; et Reginam Castellae Vio-
pitalia sustentabat; redimebat captivos de suis lantam, uxorem Regis Alfonsi Castellae, filii Regis

pecuniis, et aliis adjutorium ad se redimendos Ferdinandi ,

qui recuperavit Hispalim a potestate

dabat. Maurorum ;
quae Regina erat ejus amita, soror pa-

90 Ad horam diei consuetam sc recipiebat in tris sui; et vidit Reginam Mariam Castellae, uxorem
Lxercitia ves- conclave suum, et cum gynaeceo recitabal Nonam Regis Sancii, sui amitini, et Reginam Blancam Ara-
jirrtina
a; et statim dicla Nona, veniebant capellani et goniae, uxorem Regis Jacobi, sui fratris.

clerici suas capellae, et recitabanl coram ea Vespe- 94 Vidit quoque Reginam Majoricarum uxorem familia ™r
ras, quse secundum dierum feslivitates cantaban- Regis Jacobi, sui Patrui ; et vidit dictam Conslan-

tur : et postquam audierat Vesperas illas, iterum tiam, suam Reginam Castellae et Legionis;
filiam,

et vidit Reginam Mariam e, filiam Regis Alfonsi,

«
eas recitabat ipsa cum suis monialibus. Adeo autem
erat pcrita et versata in recitatione hujusmodi filii sui; eamdemque Reginam Castellae, nuptam ex
officiorum devinorum, ul, si ejus capellani in prae- dispensatione Pontificis /; cum Rege Alfonso Cas- /

senlia ejus alicubi errabant, aut non rccte legebant, tellae, nepote suo. Vidit Reginam Beatricem Portu-

aut in modo canlus non bene conliiiuabant ; Rcgina galliae, uxorem Regis Alfonsi sui filii, filiam sui

illos corrigebat ; et optime sciebat legere latina et amilini Sancii, Castell» Regis. Vidit Reginam Eleo-

vulgaria verba. noram g Aragonise, neptem suam, dum adhuc erat

Dictis et audilis Vesperis, si erat dies, in qua Infantissa, antequam matrimonium contraherat cuin
91

ft nncturiia. non debebat jejunare, coena praeparabatur (pro Rege Aragoniae Alfonso. h riurimi quoque alii, tem- t,

majori namque parte dierum hebdomadae jejuna- pore hujus Rcginae, Reges et Reginae extiterunt, p
bat) et subito post coenam recitabat Complctas et cum quibus habebat rationem parentelae et san-
Dcfunctorum et remanebat iu cubiculo suo, guinis, quos tamen non vidit, quemadmodum vide-
ollicium
Regina porro rat Reges et Reginas, quos jam nominavi, qui per
et moniales recipiebant se iu sua.
litteras et nuntios ipsam conveniebant, et ipsa vicis-
{
prout leslificabantur famulae, quae ipsam in cubi-
culum sequebantur majorem noctis partem expen- )
sim illos.

debat in contemplationibus et orationibus; multolies 93 Post ohitum Regis Petri, patris ejus, fuerunt Alii Heyes.

e lecto surgens ad obeunda exercitia spiritualia. Regesduo, hujus Regin» fratres», quosdum essent JjJ£££
Constiluil, quoque in duobus suis oppidis singula Reges, non vidit; sed quando Infantes erant, viderat guinei

illos in domo patris sui. Fuerunt

et Alfonsus k Rex
sacella perpetua, nimirum in Leria et Obidos; ibi-
in Aragonia, et Fredericus, qui fuit nuncupatus Rex
que rcliquit capellanis bona ad eorum sustentatio-
oppido Le- Siciliae. Fuit autem dictus Rex Aragoniie Alfonsus,
nem : et quamdiu vixit, sustentavit in
Reginas nepos, filius sui fratris, Regis Jacobi :
post
riensi unummulierum paupercularum et
hospitale
stirpe Ar
divites fuerant, postmodum obitum porro Alfonsi, Rex Aragoniae successit Pe- e
verecundarum, quse alias goniea,
trus, ejus filius, qui regnabat in Aragonia, tempore,
vero ad paupertatem redaclae erant ;
quibus victum
quo ha>c Regina ex bac vita migravit. Atque ila,
et veslilum abunde subminislrabat.
vivente Elisabetha, sex / exliterunt Regcs in Arago-
1

92 Tandcm his omnibus fundatis atque absolutis Cactelbma

Alfoiisus,
nia; in Castella vero extiterunt quatuor;
Uralias Deo operibus, gratias Deo egit recolens beneficia ejus,
qui regnabat, quando hax Regina venit ad Regnum
"Qit, mundo quamdiu vixerat praestita
sibi in boc , ,

Alfonsi; Ferdi-
quando- Portugalliffl; etSancius, filius istius
seque offerebat paralam exire ex hac vita,
nandus, filius dictiSancii, qui ex Regina Constantia,
cumque ei placeret. Inter alia numerabat beneficia,
hujus Reginte reliquit Regem
Alfonsum, qui
filia
a Deo sibi collata; quod ipsa per se videret pro-
hac vita discessit.
regnabat, quando Regina hsc, ex
geniem suam, tot Regibus et Reginis illustrem,
96 In
 . .

IQO VITA S. ELISABETILE REGIN/E LUSITANIiE.

|A MSS. 96 ln Portugallia porro trcs Reges extiterunt, i Videlicet Alfonsus el Jacohus. qunrum ille D
I.usitamca ipsa vivenle, Alfonsus, pater Regis Dionysii; Diony- succcssit patri in Aragonia; hic vero in Sicilia,

sius ipse, marilus lmjus Reginae, et Alfonsus, suus et A Ifonso fratre post regnumquadriennalcmortuo

filius, qui regnabat in regno Portugallire, qiuimlo absque prole, accepitregnum Aragonim; Frederico
Regina vilam cum morte commntavil. Denique quo fralrc, de quo mox, in Sicilia regem agente.
lemporc h»c Regina vivebat; nullns crat intcrChri- k Alfonsus, non ille, de quo jam dixi, fratre
Frarti stianos Rex aut Regina, sanguine regali descendens, Elisabcthm; scd filius fratris ejus Jacobi Regis; uti
qui a conjunctionc sanguinis ejus essct alienus. Rex mox cxplicatur.
m Francise Philippusm, qui regnabatin Francia, quan- 1 Scx quidem Reges hic indicantur, sed ex illis
Sieuia
do Regina in Domino requievit, erat Reginse conso- quinque tantnm regnarunt in Aragonia. Eo quip-
brinus, filius sui fratris patruelis. Rex Rohertus, erat pe non spectat Fredericus, Rex Sicilim dictus. JJt

n n frater ejus patruclis n : Rex Majoricarum o, erat igitur senarius Requm, qui in AragoiMa dominati
Hajoricana consobrinus Reginae, lilitis sui fratris patruelis : Rex fuerunt durantc vita Elisabethm, numerus com-
v Anglise p, erat similiter liujus Reginm consohrinus, pleatur; addi debet Jacobus Rcx Aragonim, primus
Anglica . et c. et alii quoque Reges Christiani cum Regina habehant. istius nominis; pater Petri III Rcgis, avus Alfonsi
sanguinis commixtionem. III, et Jacobi II; proavus Alfonsi IV; abavus Petri
IV; serie conlinuata regum Aragonim. QuemJaco-
ANNOTATA. bum I etiam vidcrat Elisabetha, utpote educata in
a Supra num. 86 dictum cst, horam ofpcii divini ejus aula.

Nonain fuisse cantatam a Ilegina antc prandium. m Est hic Philippus Valesius, qui regnavit ab
Hic rcro dicitur cantari post prandium ante Ves- anno 1328 usque ad 50, natus ex Carolo, comite

peras. An forte aliis dicbus ante; aliis postpran- Valesio, fratre Philippi Putcri, Regis Francim; E
dium, cantabalur ibi Nona? filio autem Philippi tertii Rcgis, cognomento Au-
b In Lusitanico apograplio scribiiur; Don San- dacis seu Intrepidi, qtti duxerat primis nuptiis
cho, scu primo comlrmano, Rei de Castella. Inter- Isabellam sive Elisabetham, Jacobi primi Aragonim
prcs Romanus verlit, Sancium, suum fratrem ex Regis filiam, Petri tertii sororem, amitam vero
sorore, Regem Caslclla?. Fuit Sancius ille, nominis Elisabethm nostrm. Vnde colligitur, sanctam hanc
sui quarlus, Alfonsi X, llegis Casiella; filius se- Reginam habuisse amitinum Carolum Valesium
cundo gcuilus, susceptus ex lolante sen Yiolanta, jam dictum; et subamitinum, ejus filium Philip-
qum fuil amila Elisabethm nostra; uti num. seq. pum, ultimis Reginm nostrm annis regnantem in
clarius explicabitiir. Hinc intclligitiii; Violantai Francia.
prmdiclm filium Sancium Regem, fttisse amitinum n Lusitanice hic legitur, El Rey Ruberte segundo
S.Elisabcthm; si rccle relimus loqui. coirmao. Interpres lalinus vertit, ut hic legitur,
c Sobrinus jnit ElisabethSB, quia nepos amitm Rex Robertus erat frater ejus patruclis. Puto ego,
ejus Yiolantm, Reginm Caslcllm; nepos vero ejus- non alium Robertum Regem intclligi, quam Nea*
dem Elisabelhm, quia natus cx filiaejus Conslan- polilanum, quipridem duxerat uxorem Viola.ntam,
lia. iinlrin Regina Castellm, qum Ferdinando Petri tertii Aragonim Regis filiam , Elisabethm
iuijisrrat. nostrm sororem, ut supra dictum fuit. Unde pro-
d Hmc Beatrix, socrus Elisabethm, et mater prieloquendo, sororius Elisahethae diccndus esscl,
marili ejus liegis Dionysii, utique fucrit Alfonsi X, vixitque adhue, moriente Elisabetha, usque ad
Itegis Casiellm, filia. annum 1343.
e Legcbalur hic nomen proprium Margarita in o Moriente Regina nostra anno 1336, fuit Rex
codice nostro Lusitanico Ms., uti et in ejus inter- Majoricarum Jacobus secundus, filius Ferdinandi
pretatione Latina, llomm facta. Verum debet ibi Infantis, nepos vero Jacobi primi. Hic autem Jaco- F
erratum fuisse. Nam eadem viia Ueginm, Lusita- bus fuit frater Petri tertii Aragonim Regis et pa-
nice imprcssa a Francisco Brandano, qum alio- truus Elisabethm.
qnin cum iiostra Ms. concordat in omnibus, hic p In Anglia, quando Regina nostra obiit, do-
legit Mariam, Alfonsi IV Lusitani filiam Elisabe- minabaiur Eduardus, nominis sextus. Non
islius
thm neptem. Similitcr Vasconcellus in Iiege Al- additur hic, ex quo capite consobrinus fuerit, uti
fonso IV, filittm ejus, Alfonso Castellm nuplam, in aliis supra. Nec operm pretium puto, id hoc loco
ffia/uenoni(>iatMariara : etalii passim : tisqueadeo, cum temporis jactura indagari : indagent genca-
ut nisi binominis fuerit, erratum sit in noslro Ms. logi. Aliquam colligo consanguinitatem, sed remo-
etejus interpretatione latina. tam, Elisabcthm cum Eduardo VI Anglorum Rege
f Qum dispensatio utiqiie necessaria crat in ma- ex epistola Martini PP. IV, data an. 1283 ad
trimonio, quod contrahcbatur inter duospalrucles, Eduardum Regem Anglim, sexli avum, in qua
IV,
nepotcm etneptem Elisabelhm, e.r/ilia ejus Conslan- expUcaliir, filiam EduardilV Eleonoram, Alfonso,
tia et filio Alfonso. Petri III Aragonim Itegis filio primogcnito, Elisa-
g Hmc Ilegina Eleonoro, Alfonso XI, Aragonim bethm, fralri, desponsam contigisse quarto consan-
Regi nupla, mque fuit filia Alfonsi Lusitani IV, guinitatis gradu, videlicet, Comitissam Provincim
Elisabelhm filii; quam fuit supra dicta Maria, Ca- N, cujus filia Eleonora, Regi Anglim Henrico III
stellm Regi Alfonso nupta. nupta, illi pepererat ipsum Eduardum IV; fuisse
h Alfonsus iste, quartus sui nominis, Arago- sororem Amedei, Sabaudim Comitis, cujus filia,
nim Rex; erat pariter consanguineus Elisabethm, Manfredo Siculo nupta, illi peperit Constantiam.
videlicet nepos ex fratre Jacobo II, Rege ejusdem Hmc vero nupta Petro Aragonico, peperit ei pri-
regni. mogcnitum Al/onsum, dequo agimus : quiqucadeo

(uti
 ,

DIE QUARTA JULII.

(itti et soror ejus Elisabetha nostraj contingehal lari sanctas consanguinitatis leges, qu;e inter u- Ex hss.
Eleonoram, Eduardi IV filiam, sibi dcsponsatam, trumque Regem intercedcbat. Quod si alterius
quarlo sanguinis gradu, uti et fratrem ejus Edu- cujuscumque conditionis homines, nec tam arcto
ardum V : quinto autem gradu Eduardum VI, qui propinquitatis vinculo colligati quam Reges isti,
regnabal, quando Elisabelha ltegina Lusitaniai inter se dissiderent; deberent ntique rcconciliari,
moriehalur. odia deponere, amicitiam pristinam restaurare ; et
non credere susurronibus, qui zizania discordiarura

CAPUT XI. inleripsos seminare nituntur.

100 Quid igitur (inquiebat) Reges oportet facere? «* ««a secu-

Cariias Regince in caritate annonce : dolor Et Reges, qui

^ tam nobili progenie
"
conspicui;
i
iure
j moda
™ incow-
> detesta-
sanguinis sui, Reges sunt, viri, magno ingenio ju- tur.
ex discordia filii et nepotis Regum; stu-
dicioque praediti? Quid? Illos, propter dictas causas
dium eos reconciliandi ; supremus mor- non se demittere ad reconciliationem animorum?
bus; niors. Quod si ohstinent animos suos et procedant ad
bellum, quid consequetur? Irreparabilis calamitas
utriusque patriae mors plurimorum suhditorum suo-
c
:

Carilas Regi- ommorante Regina Conimhrica? ad perficiendum rum et innocentium ad quos lites atque discordiae
;

im temporc
opera aedificiaque sua, tam magna caritas annona; Regum nihil atlinent. Consequetur indidem exulta-
famis
supervenit in terra, nt in dicta civitate quilibet mo- tio superborum ; humilium autem oppressio. Qui
dius parvus frumenti valeret quindecim solidis, erat- Deo serviunt, fastidio afficientur ac metu : qui vero
que modius tam parvus, ut non sufficeret ad
ille diabolo, gaudebunt; divitias rapient, et audaciam
sustcntationem unius pueri per hebdomadam. Cur- suam augebunt. Adde, quod Reges, dum inter se ^
rebat tunc annus millcsimus trecentesimus septuage- discordes sunt, non possint tam perspicaces atque
simus primus a. Recurrebant autem ad illam civi- accurati esse, ad exercendam justiliam in improbos,
talcm plurimi pauperes, quibus Regina de suis bonis ac solent tempore pacis. Ex qua tamen justilife ad-

largas distribuebat elcemosynas in pane et carne. minislratione plurimum merentur apud Deum.
Multi nihilominus pra; inopia peribant, tam viri, 101 Igitur ad praeveniendum malum, ne Reges, iter ingredi-
tu ad xllm
quam feminre, enecti fame. Sic' autem mortuos, fllius et nepos sui, foverent discordias tam pernicio-
1 [
inter se con-
ubi de illis primum resciebat Regina; curabat pro- sas, procederentque in bellum, constituit se conferre cUiamdos.

tinus teme mandari; linteamina et candelas submi- ad locum, ex quo utrumque Regem commodius
nistrari; sandapilas et foveas fleri ad sepeliendum. posset convenire ad tractandum cum illis de reno-

Curabat quoque in certis locis ac pagis, ubi quis sic vanda amicitia, propter conjunctionem sanguinis
moriehatur, adesse Clericos, qui pro defunctorum aliasque rationes. Cum vero aliqui dissuadere ei

animabus officia ex more Ecclesiae celebrarent et talem profectionem conarentur, tum propler graves

corpora rite sepelirent. illius temporis calores; tum quod aetas ejus magis

98 Tanta porro tempore illo erat annonse caritas, indigebat placida quiete; quam ut labores itineris

quanta ab hominum memoria non fuerat : quia ho- susciperet ; ipsa lamen, rata quod nulla in re gratius
nihil solicilce
pro se in tem- mines, fame adacti, pascebant per herbas campi. tam- Deo officium praestare posset, quam si Regum isto-

pus futurum. rum componeret animos, atque hella impediret, tot

quamanimalia; et edebantcarnes bestiarummorlici-
damna et calamitates illatura; iugressa est iter, ac
nas, et alia, humanae nalurae repugnantia. Rcjina
interim eodem tempore succurrebat pane et pecunia pervenit ad oppidum Extremos sive Stremotium.

tum alias divilibus, tum pauperibus obviis, 1 02 Hic male habuit ex tumore, enato in altero Morbus, et iu
multis ;
eo ntUa -

tum Religiosis utriusque sexus; idque tanta liberali- brachio, et secunda feria non exivit e conclavi suo

tate, ut a domesticis suis reprehenderetur, cur ex tam ad audiendum Sacra, in oratorio palatii, quemad- F
profusiseleemosynis, quas distribuebat, sibinonser- modum facere solebal ; et Rex filius suus cum ipsa

aliquid in futurum. Nesciri quippe, qualia manebat. Accedebat quoque uxor ejus, Regina Bea-
varet
supervenire possent tempora. Quibus illa respon- trix, quae tegram animabat, inserviebat et recreabat,

debat, quod potius fame periret ipsa, quam dene- qua possct in omnibus quae placitura socrui puta-
tempore qui alio- bantur. Cum vero Regina Elisabetha ita jacebat in
garet subsidium indigentibus tali ;

nou opitularelur, lecto suo, conversa subito ad assidentem sibi Regi-

quin desperarent : quodque ipsa, si

in culpa esset mortis illorum : Deum sibi subventu- nam Beatriccm, dixitei; Domina filia, date locum
DominaMlli, quse islic vadit. Cui Regina Bealrix;
rum in poslerum ; se interea distributuram indigen-
Domina mater, illic Domina est? Res[)ondit
tibusannonam. Qufe,
qu* huc venit, candidis vestibus induta.
99 Dum Regina habitabat in domibus, quas aedi- ei;Illa,

flcaverat in circuilu sui monasterii sanct» Clarae Interea nihil horum videbat Regina Beatrix, quae
Uolor ex cli-

scordia nuntiatum, qualiter, Rex Portu- se videre Regina maler dicebat. Quamobrem existi-
filii el Conimbrica\ fuit ei
nepolis . Re-
et Rex Castellae, ejus nepos, in matum fuit, quod Deus ejusque sanclissima Mater,
galliae, ejus fllius,
giim Lusita- talem Dominam
niw proximo erant ad dissolvendam pacem, inter eos cui Regina admodum devota erat,
et Castel-
la-.
initam; quod plurimum dolebat, dicons, quod, qui miserint ad confortandum aegrotam.
sacerdo- Sumitsacmm
Regum animos eo incendebant, Rcges non tanluin 103 Frequenler confitebatur Regina suis
intcr- tibus, quos secum ducebat,
. ...
, ... fo
peccata sua et lei ta
EuchansUam
.
,.;

amarent, quantum ipsa. Dicebat quoque \\er

SBgrotare,
valla coram mullis, hanc gratiam sc Deum rogare, quinta post feriam sccundam, qua cceperat
audivitque Missam; qua
ut prius ex hac vita eriperetur, quam videret, Re- confessa fuit bene mane,
nemine adjuvante, e conclavi
simultatcs in hellum erumpere ex quo irrepa- flnita, exivit alacriter,
gum ;

suo, venitque ad altare, in quo confessarius suus sa-

rabile damnum necessario secuturum erat; et vio-
cris
 HU VITA S. ELISABETILE REGIN.E LUSITANI^.
i \ M->. cris operabatur, ibique flexisgenibus.magnapietato, g HmcEleonora, filiaRegis Alfonsi IV lusila-
perfusa lacrvmis, covpus Domini accepit. Eodem dic nim, juncta matrimonio fuit regi Aragonim, Pe-

post Vesperas colloquebatur cum Rege, filio suo, et tro IV, tcste Vasconcello.

neganiibus medicis, mortis periculum esse e\ lali h Proncpolcs Reginm fuerunt sequentes, Pctrus
dcliquiuui
inlirmitate, suasit Regi, ut coanatum iret. El Rex Alfonsi XI Castellm primogcnitus; ilem Ferdinan-
animi pa-
titur dicens sejam ccenatum esse, exivit cum prascnlibus dus et Joannes. ex nepte ejus Elconora, filia filim
;

medicis extra conclave. Consistentibus autem illis sum Constantim, et Rege Alfonso IV Aragonim pro-
ante portam ejusdem conclavis, Regina exivit e leoto, ijrniti.

ad eumque se reclinans, ccepit animo linqui. Ad-

stantes continuo inclamant Regem, isque accurrens,

CAPUT XII.
prebendit manus Rcginae et osculatur.

104 Interim Regina sibi reddita, narravit Regi de

Corpus septem dierum itinere delatum Conim-
nioritor
suo deliquo, loculaque est de Infantissa Eleonora,
orate .

nepte sua, Regis filia, quam ipsa plurimum amabat; bricam in summo xstu, bene olet , subse-
uli et de aliis suis neplibus nepolibusque. Inter hos quunturque miracula.
sermones senliens Regina sibi linem inslare vilae,

ccrpit ila precari : Maria maler gratire, Mater miseri-

cordia;, Tu me ab hoste protege, Et hora mortis su- I pso die, quo Regina obierat, et in sequenti mox Facia consui-
taiio " e(te lo <«
scipe. Tum recitabat symbolum Apostolorum, Credo uocte, et poslridie curala fuerunt officia ecclesiaslica
Paler no-
. • • . ~ . . . .... "** corims
in Deum Patrem: Oralionem Dominicam, pro solalio animae ejus, a Praelatis, qui tunc ibi ade- conderetur,
ster; aliasque preces : atque ita orans, ciepil langue- rant. Quihus celebratis, omnibusque ad deportandum
scere ac deficere adeo, ut verba ejus inlelligi am- corpus Conimbricam, in monasterio S. Clarae depo- E
plius non possenl : sicque in oratione vitffl tempus nendum, uti per tabulas leslamenti ejus conslitutum
complevil; oculique ejus et os egressa anima, sine erat, paratis; fuerunt, qui Regi suaderent, ut corpus
alicujus adminiculo, per se clausa fuerunt. Et hic terrae mandaretur in monasterio S. Francisci, quod
contulit ei Deus, quod saepe in vita petierat, ut in erat Extremotii; aut saltem transportaretur ad eccle-
morle sua Rex filius adesset. Obiit autem in Castello siam Calhedralem Eboracensem, qua3 distabat Exlre-
oppicli Extremotii die quarla mensis Julii, /Era mil- niolio tanlum sex leucis ; atque postea inde, con-
lesima Ireceutesima sepluagesima quarta b. sumptis carnibus, ossa derferrentur Conimbricam.
10j Tempore illo, quo Regina ex hac vita migra- Ita illi suadebant Regi, quod timerent, ne corpus
\>l>les Reqi- vil, bahebat nepoles, Regem Castellae c : et infantem per longam viam, quae erat leucarum triginla dua-
n (F, qui vive-
Pelrum (/, filium primogenitum, heredem Portugal- rum, ita computresceret, utprae fceiore portitores il-
ba/nt quando
liae, qui prssens erat in dicto oppido Extremotio, lud perferre non possent; causantes, tum immensos
oMiJ.
c d e quando Regina obiit; et Reginam Mariam Caslellae e, istius temporis calores, tum quod quatuor tantum
quam Elisabelha Regina educaveral; et Reginam aut quinque dierum aegritudine demortua Regina,
Eleonoram /Aragonia;; etlnfantissam Elconoram g, corpus non emaciatum, sed succi plenum relique-
filiam Rcgis Porlugalliav, habebat vero pronepotes h, rat. Alii contra opinabantur, debere corpus tran-
Infantem Pelrum, lilium primogenitum, heredem sportari ad locum, quem ipsa Regina sepulturae suae
Regis Castellae; et Infantes Ferdinandum ct Joan- elegerat.
nem, filios Regis Alfonsi et Reginee Eleonorae Ara- 107 Auditis sentenliis, Rex, filius et curator te- jubet Rex de-
goniae. jiortari Co-
stamenli materni, mandavit transferri corpus Co-
nimbricam.
nimbricam. Igitur feria sexta, postridie mortis ejus,

ANNOTATA. imposuerunt ferelro cadaver, et post meridiem in-

gressi sunt iter. Interea, obmurmurahant qui funus I

a /Erm Cmsarem; Chrisli reru /333.

Videlieet comitabantur, dicentes inter se, quod propter ar-
b Reducitur /Era illa ad annum Christi 1336. dentem nimium solem et longam loci, quo perge-
c Qui tunc fuit Aljonsus, nepos Reginm ex filia bant, distantiam, adeo deberet fcctere corpus mor-
sua Constantia, Ferdinando IV, Castellai Rcgi tuum, ut nemo unus auderet ferelro appropinquare.
nupta. Potius igitur forct deponi iliud Eborae, uti suasum
d Erat ille Petrus lunc primogenitus Aljonsi fuerat. Nibilominus progrediebantur funeris custo-
filius, quia alii, priores natu, Alfonsus Dionysius, , des, impenderuntque bujusmodi translationi Extre-
Joannes, obierant in infantia sua. Quartus ei filius motio Conimbricam per ardentissiinos calores, dies
fuil hic 1'clrits, heres regni, nepos Regninm nustrm; omnino septem. Interea aperuerant in itinere san-
qui natus fuit Cunimbricm anno Christi 1320, at- dapilam, conspexerantque, toto cadavere tabem ac
que uxorem deinde duxit Constantiam. filiam Joa- saniem emanare, coque magis timebant, ut umquam
nis Emmanuelis, sice Manoel; qui fuit filius Em- posset ob corruptionem atque intolcrabilem fcelorem
manuelis, In/antis Castellm, ex Rege Fcrdinando perduci ad terminum praestitutum.
tertio. 108 Complacuit tamen Domino in illo corpore iliui (iddiictuiii

e Hmc quoque neplis Reginm ex fitio Alfonso, notum facere hominibus, quam grata obsequia curu
sibi
adinira-
lione omni-
nuptui data est Alfonso Regi Casteltm, itcm nepoti hoc in mundo praestitisset Regina, dum formidan-
um, suarcm
Reginm cx filia Conslanlia. tes, ne graveolenti feetoris non possent funus prose- exkatai oito
f Fuil hmc Eleonora, Filia Ferdinandi IV, Ca- qui: illico senserunt, odorem inde efilari qui frar-
re '"'

stellw et Constantim Lusilanim, fiiim nustrm Re- granlior erat, quam quidquid umquam in hoc mun-
ginm Elisabethm,'nupta Alfonso IV Aragonim; uti do olfecissent, aut credi posset : idque confirmabant
mox clarius intelligelur. non lantuni, qui funus comilali fuerant, sed alii quo-

que
 DIE QUARTA JULII. i
93
que, qui eo confluebant, Prasules, viriquc ac fcminae sionem Reginse, illo die plenam sanitatem restituere, e* m
nobiles, qui illud rei pro magno babebant miraculo, quod nullae potuerant longo
tempore praestare artes
videlicet quod corpus exanime, tot jam dicbus vita medicorum. Atque haec coram Fr. Salvatore Episco-
functac, non tantum non fueteret, sed suavcolenliam po Lamecensi, qui antea visitator fuerat monasteri

exhalaret : eoque reddebant gratias Deo laudesque, islius S. Clarae, testatas sunt Moniales, qua: viderant

pro eo, quod in Regina, quae semper ei fidelis fa- infirmam Constantiam, miserabili modo, uti dictum
mula extiterat, demonslrabat miraculo, dum corpus, est, cruciatam, antequam Regina; corpus eo alla-
quod secundum naturam suam fceterc debebat, suavi tum esset : postmodum vero die ipso adventus,
odore contra naturam imbuerat. Eoque majus appa- viderunt omnino curalam atque incolumcn. Habe-
rebat esse miraculum, quod, cum laxa esset sanda- tur de bis instrumentum authenticum, factum manu
pila, corpus modo in oppositam parlem impingebat Martini Alfonsi tabellionis Conimbricensis.
Fragrantiam
quassabaturque, adeo ut undique contusum et ipsa 112 Postquam corpus in monumento suo deposi-
corporis om-
sandapila nonnullis locis soluta esset, non sine mul- tum fuit, admirari cceperunt inter se ,
qui illud nes pro mira-
Extrcmotio adduxerant; et habere pro miraculo cul ° habent
torum sensu atque dolore.
109 Septem igitur dierum spatio facla per im- manifesto; quod corpus exanime, jam dies novem
Yolentes cor- mensos calores incommodo tempore , translatione spiritu carens, per incensi caloris a>stum, tam longo
jius noctu sc- itinere varie conquassatum ac tabe manans; tam
corporis Extremotio Conimbricam, deposuerunt il-
jielire, ad vi-
lud ipso die, quo allatum fuit, in ecclesia monaste- suave oleret. Alii dicebant sibi visum esse per
taniasturbas,
rii, quod ipsa curaverat aedificandum : constitutum- viam, quod incederent per roseta; alii, quod ac-
que est ab Episcopo Lamecensi, qui pro curatore cesserint ad feretrum olfaciendi causa, quodque
testamenti erat, et ab aliis, qui funus comitati nullo umquam ex odore tantam sensissent fragran-

fuerant, ut ad vitandas turbas et clamores populi tiam : et omnes, qui talia experti erant, laudes et V,

( innumeri quippe omnis sexus ac aetatis conflu- gratias referebant Deo, quod tantum donum tri-

xerant ad videndum) sepeliretur clanculum nocte buisset cadaveri unius femina», ut quod horrendum
proxima, statuta bora, qua custodes obdormivissent; fcetere debuisset, tam gratum contra naturam emit-
ponerelurque in monumento, quod sibi pridem Re- teret odorem. Et hujus rei instrumentum extaf,

mnnesobdor- gina faciendum curaverat; jamque apertum erat, de mandato Episcopi Lamecensis scriptum per
miscnnt us-
relicla suo loco sandapila, qua corpus allatum Joannem Domingues, tabellionem Conimbricensem:
<{iie in cltt-
fuerat, ad dissimulandurn, translatum esse. Id ne- et subscripserunt nomina sua, qui talia testati
nnn diem ,

gotii dalum fuit fidis aliquot Reginao amicis et fuerunt, quolquot scribere noverant.

Prsetori urbis; qui accedentes, ut slatuta hora

opus exequerentur, tam alto omnes obruti sunt

somno, ut ante diem clarum non evigilaverint.

Ncque tunc poluerunl corpus fransferre, quia jam-
celebrare
CAPUT XIII.
adcrant Ecclesiastici, qui debebant ollicia

pro defuncta : eodemque die plurimi concurrerunt

sacerdotes, tam seculares, quam claustrales, qui

pro Regina ad aram fecerunt. Miracula varii generis in curationibus

110 Sub haec selecti fuerunt viri aliquot hono-
subitaneis.
quopublice ratiores civitatis, qui in cadem lectica, qua corpus
delalumest
apportatum fueral Extremotio, deferrent illud ad
nd locum
ecclesiam majorem, in cujus superiori sacello po-
situm erat Reginse monumentum : et fieri aliter Ueposito rite in monumento corpore, cum vellent

non potuit, quin aliquid humoris, e feretro stil- bajuli auferre lecticam, qua funus allatum fuerat, F
virum bonum, civem Conimbricensem, Pcs claio
lantis, infecerit manus ac vestes portantium, ubi ortendit illa
(«ms/tetts
vero corpus fuerat delatum ad sacellum superius, Ferdinandum Esteves nomine ;
qui dum conalur
•

ilamoxcu-
moniales porro curarunt ipsum deferri inlra claustra in conferta hominum turba, locum bajubs faccre, ra tur,utnon

monasterii, ibique querulis vocibus lamentabantur, quidam clavus lecticae pedem ejus perforavit summo supersit cica-
vi monialis
diu a>gra. os- cum dolore quo tandem inde extracto, non potuit
' m
se nunc per mortem Reginae deserlas atque or- :

culans san-
plianas esse. Inter alias adcratuna, cui nomen se homo movere loco jacensque queritabatur ,
:

itapilam,
Constantia Agnes, Conimbrica: nata ;
quae tam gra- Ah! bona Domina, aliam renumcrationem expecta-
viter laborabat toto ore, ut dentibus fremeret ac bam pro obsequio, quod tibi praestare volui, quam
labiamorderet cum vero dentes exciderent, nimio
:
huc venire sanum et redire claudum ab eaque :

clamore ac lugubri vociferatione totum turbare mo- petiit magna cum fiducia, sibi ul a Deo impetraret

levamen doloris et curationem. Et statim in ipsa

nasterium solebat. Haeo spe ducta, futurum, per
illud Reginee corpus, quce tam praeclara opera fe- hora levavit se sletilque pedibus suis, ita curatus,

cerat in vita- sua, ut a Deo gratiam sanitatis obti- ut nec vulnus nec vestigium vulneris in pede ap-

neret ; accessit et osculata est sandapilam. pareret.Hac quoque super re babetur inslrumen-
1 1 1 Tunc ablalum est inde corpus, ac delalum tum Joannis Domingues supra dicti.
continuo ad jam dictum sacellum, monumento ibi includen- 11i Fidem quoque fecerunt et verbo veritatis C rantur it fe-

ipsa Constantia, sunt, Alfonsus Martins, Clericus Episcopi bres .

convaluit. dum, subsequentibus monialibus et testati

quae interea sensit, sc pristino cruciatu suo libcra- Lamecensis; etJoannes Macbeira, Reginte quondam
tam, ac labia totumque os sibi restitulum esse. arcbitectus ;
quod dum comitabantur feretrum, quo
Quamobrem etiam Deo mox gratias egerunt omnes corpus Regina) deferebatur Conimbricam, doloribus
pnesentes, quod ei placuissel infirmac per interces- febrium ambo laboraverint : quodque implorata ejus

intercessione
 ;

194 VITA S. ELISABETH.E REGIN/.E LUSITANIiE.

Kv mss. intercessione apud Dcum, sanitatem recuperaveriat, suo birudinem, quapropter pallens tabescebat. Mult, D
ac deinccps sani pcrmauserint. lla illi dixerunt et artis medicai pcrili leiitaruntbestiam alicunde expel-
Hirudoincor-
° n hw>nano.
jerejurando conlirmarunt coram dicto Episcopo La- lere, sed nibil profeccrunt. Cum vero inaudivisseti v
per nares ejec
niecensi ,
prout continetur in tabulis scriptis per mulla morlalibus beueficia praestari a Deo per pa- ia
Martinum Alfonsum, Notarium Conimbricensem. trociuium bujus Reginae; venit ad ejus sepulcrum
115 Versabatur Conimbricae in domo Rcginaj cumque ibi plorarct ipsa, multi bomines utriusque
luber diuttir- niulier quacdam, nuncupala Maria Migueis, oriun- sexus, qui illo in loco alebanlur c\ fiindaliouo Re-
""'" """*"'" giiuc, et Deum pro animae ejus refrigerio orabant,
da ex civilale Leriensi; nutriens jbi filiolam ali-

cujus equitis; cui a longo tempore natum fuerat ad illos conversa, explicuit inlirmitatcm suam. In-

in manu dextera tuberquoddam grande. Illa, disce- terea hirudo accessit ad labia ejus. Quod conspi-
dente Regina Extremotium, manserat Conimbricae catus custos lucernarum, arrepta forcipe, conatus
cuni aliis nutricibus, qnsa alias equilum lilias ibidem esl liestiam extrahere, sed non potuil, quia illico

ex mandato Rcgiua; nutriebant. Illis, postquam se receperat in os et fauces : attamen ipsa, per
Reginae corpus in monastcrium fuisset illatum, col- se paulo post egressa per nares, inspectantibus
loquenlibus forte dc ejus in vitagestis; supervenit cumiis, praacipitavit in terram. Quapropter omnes,

alia mulier, Maria Domingucs nomine, qu» RegL qui aderant, simul gratias egerunt Deo, quod suo

nam Extremotium comitata fuerat; dixitque Mariaa in conspectu tam insigne miraculum operalus esset.

Migueis nutrici, ora Dcum, ut tibi aufcral de manu Atteslalio tolius rei scripla est per Martinum Alfon-
tuber illud deforme alque noxium. Agc, ego bic sum, saepe diclum.
tibi pannum lincum, quo affectum Iiegime bra- 118 In diclo monasterio, quando corpus Reginae
Subikm a
cbium ct applicata ci emplastra fuerunt involula : eo allatum fuit, agebat Sanctimonialis, quae gravi- u gonagne.
" cumque jam sederent ad prandendum, imposuerunt tcr laborabat e genibus, adeo ut se loco non posset e
dictuni pannum tuberi nutricis, et circum brachium movere. H;ec coram Episcopo Lamecensi ejusque
ligaruut. Finito autem prandio, surgentes, inspe- Visitalore, sub obcdientiae praecepto, ut verum dice-
xerunt, dissoluto a bracbio panno, tuber, et non ret, el nihil a veritate alienum admisceret, deposuit,
inveneruut siguum ejus vel miuimum. Et tcslili- se piis precibus implorasse opem Reginae, ut sibi
catae sunt omnes, qualiter aule prandiuni dicta impetraret a Deo vacuitalem dolorum usumque
nulrix babuerit dicluni tubcr, at vero, slalim post genuum ac pedum, quo posset frequentare chorum,
prandium yiderint diclum tuber evanuisse : idque divinisque officiis assistere : Deum vero per patro-
testilicatie suut sub juramciito ad sancta Dei Euan- cinium Reginae desideratam sibi gratiam contulisse,
gelia. Et super eo faclum fuit publicum iuslru- omni infirmilale depulsa; quae nec rediit deinceps.

mentum per Martinum Alfonsum, Notarium Conim- Attestala; sunt reliquaj Moniales, quae dictam depo-
bricensem. nenlem viderant diu infirmam et deinde subito
116 Eodeni tempore, quo corpus Reginae trans- curatam, ita se rem habere : et Maiiinus Alfonsus,
"" I
portalum Coninmbricam fuit, babilabat ibidem in Notarius Conimbricensis , cuncta retulit in labulas
parochia s. Christophori , mulier qusadam, cui publicas.
nomen Maria Martins, a longo tempore caeca, adeo 119 Scalabi in parochia S.Nicolai commorabalur ,,
caaitatis.
'
ut distinguere nequiret
alhum a nigro. colorem femina, cui nomen Taresia Rodrigues, ambobus ocu-
Habebat autcm sororem Margarilam Martins, mi- lis caeca, ut nihil quidiiuam videret. Audivit multa
ptam cuidani viro, qui nuncupabatur Pascbalis dici de munificentia Dei in miseros mortales per
Laurenlius; ct babilabant in dictu parocbia S. inlercessionem Reginae : quam et ipsa votis suis
Christopbori. Ili vero audientes, qualiter Deus per interpellavit, ut lumen oculorum reciperet, atque
invocalionem hujus Regiiue prsestaret magna bene- illico recepit. Hine Scalabi nudis pedibus venit F
ficia, curarunt caccam deduci ad sepulcrum ejus. Conimbricam, et recta se conlulit ad sepulcrum
Cumque eo pervenisset, postularetque a Dco, ut Reginaa : juravitque per sancta Dei Euangelia ita
sibi merita Reginae lumen oculorum reddere
[ier evenisse, uti supra relatum est; adjungens quoque,
dignaretur; somno capta fuit atque mox excitata, : quod iu Scalabi, patria sua, per eamdem Reginam
altero vidii oculo, et circumspexit sacellum, ubi plures aegri consequebautur a Deo beneficia cura-
erat, et iu eo sepulcrum Reginae, persolutisque tionum. Quae omnia sub juramento dictae Taresite
ibi gratiis Deo pro bencficio acceplo, reversa est cxcepit Maiiinus Alfonsus, Nolarius.
ad domum snroris suae, ubi denuo ambae simul 120 Domiuus Stepbanus Gonsalves Leitam, ma- H brMhii
gralias Deo egerunt , contuleruntque se ad Fr. gister Equitum Ordinis Christi in Lusitania, acceplo culnerati
Salvatorem, Episeopum Lamecensem, constestatae-
vulncrc in altero brachio, illud movere nequibat,
que sunt super sancta Dci Euangelia, sic, uti dictum
nec aliquid manu prehendere. Recogilans ille vilam
esl, omnia evenisse. Et bajc conflrmarunt, qui
alii Reginae, cujus minister fuerat; quam fidehter et
simul venerant testimonium vcritali daiuri
eorum, sancle Deo servieral; conveiiit se ad illam, gra-
qu;e viderant oculis suis. imo notorium
in erat tiam petens curationis brachio suo. Ecce autcm
parochia, ubi Maria babilabat, ipsam a multo quod petiit, continuo consecutus est, integrilatem
tempore cscam fuisse. Et luec omnia coram Episco- et usum Uesi brachii, nec ullum deinceps dolo-
po deposiia excepit in
labulas suas Martiuus Al- rem seusit, omnino curatus. Et haec ita relulit
fonsus, Notarius publicus. /
Conimbricae, die prima Novembris, /Era mccclxxv,
i\ondu mdies iriginta effluxerant
1
17
asepultura juravitque ita factum esse praesentibus , Pnefeclo
Reginie, cum ad ejus monumenlum
venitqusadam urbis, Clericisque ct Equilibus mullis.
mulier, incola loci de Sansins juxta
oppidum Con- 121 Prope ab Ulissipone abest monasterium, quod
deixa, nominata Domiuica, habebatque
in corpore nuncupalur Chclas; in eoquc scrviebat Deo Sancti-

monialis
 DIE QUARTA JULII !
95
A monialis quaedam, nomine Margarita, quae convenit mini, quo ipse sui vulneris curam haberet; ac abiit. Ex mss.
ctafosiemaus R e gj nam; n dicta civitalo tunc commorantem
j ; cru- Die postero autem misit ad saucium (quia plaga i i

ciabatur autem vehementi tlolore, tota pallida. Inter- videbatur profundior csse) qui sciscitaretur, qualiter
rogavit accedenlem Regina, quid pateretur, quod se haberet; et responsnm accepit, recte omnia ha.
tam pallida esset. Respondit, sibi ulcus supra stoma- berc; saucium, ex quo manus Reginae vulnus obliga-
chum enatum ; liinc cruciari. Et Regina, facto crucis verat, sine vulnere fuisse, ejusque vestigium non
signaculo, manum imposuit affectae parti. Et monia- superesse. Haec quoque pradicta Urraca Vasqu.es ,

lis, reversa ad monasterium suum, reperit se sineul- inlerposito juramento , in praesentia Episcopi Ulissi-
cere, sine dolore, juravitque super sancta Dei Euan- ponensis testata reliquit.
gelia, ita factum esse ;
quod el testificatum habetur 124 Eadem, modo djcta, Urraca affirmavit quoque Tolo corpore,
per Michaelem Martins, tabellionem oppidi Scalabi- de se sub juramento, quod ,
quo tempore Dionysius d oloribn» cru-

tani. Idem affirmavit Urraca Vasques, et ipsa Scala- Rex et haec Regina inviserunt fiham suam Conslan- „,,„,„,.
bitana, femina sanctae vilae, ac Deo dicata pej- votum tiam , Castellae Reginam post mortem Ferdinandi
,

virginitatis; quacum intima necessitudine Regina, Regis, mariti ejus, in civitate Rodrigo, seit Miro-
dum vivebat, conjungebalur; et secreta cordis sui briga; ipsa Urraca patiebatur gravem dolorem, qui
cum fiducia communicare solebat. Idem testatae per intervalla adeo.se intendebat, ut aegrae appeten-
etiam fuerunt aliae Moniales dicti monasterii de tiam cibi et facultatem loquelae eriperet , ipsaque
Chelas. exagitata mente, ligari manus pedesque funibus de-
122 Consueverat Regina, uti supra diclum est, buerit : neque vero medicorum ars ullum doloribus
et telri carci- quotannis in Ccena Domini lavare pedes aliquot mu- lenimen afferebat. Accessit ad eegram Regina conso-
nomads
lierum. Accidit autem, vivente adhuc Rege marito, latum; et illa recolens animo constantem ejus in fa-

D inler illas comparere unam , cujus alterum pedem mulando Deo fervorem, dixit ei : Domina, orate pro E
cancer morbus depascebat, jamque digitos ejus pro- me Deum, ut aut mitiget dolores, quos patior; aut
pemodum excederal. Ut ad illam Regina, accessit, evocare me ex hac vita dignetur polius, quam ut sic
lavit alterum pedem integrum : alterum vero mulier patiar diutius. Regina vero, ejus miserla, oravit ad
abscondil, noluitque immittere in pelvim. Cui Re- Dominum; manus suas capiti ejus imposuit; corpo-

gina; Agedum, amica ,

profer et pedem alterum. ritoti crucis signa impressit : et ojgra continuo bene

Dixitque misella; Nihil opus esl, Domina, illum la- babuit, neque deinceps tales dolores umquam sensit,

vari. Tunc Regina, conversa ad jam memoratam quibus alioquin ajitea frequenter solebat afOigi.

Urracam Vasques, secrelariam suam, mandavit illi, 123 Proficiscebatur Regina Conimbriea Portum puelkp ctjt

ut pedem protraberet ,
pelvique imponeret : quod civitatem, cum ei in via occurrit qiwtlam femina, in iUuminalur
a vieenle
ita fecit, uti jussa erat. Dixerunt autem, tum ipsa, loco, qui dicitur Arrifana, rogans ut parvulae suae adliUC Reginu

tum aliae ministrae, quae aquam ad lavandum appor- filiae, quam dicebat a nativitate caecam fuisse , super s<gnti erucis

tabant, quod viso pede , taliter exeso , inhorruerint» oculos imponeret manus. Fecit id Regina, et proces-

vultumque averterint Reginam vero sine fastidio

:
sit via sua. Ubi vero eadem reversa est, accessit de-

illum lavisse, solummodo solicitam ut quam lenis- , nuo ad eam dicta miilier cum sua filiola, qui Deus
sime ipsum tractaret, ne inferret dolorem; tum jam concesserat usum oculorum, eamque Reginae
mantili quoque lotum pedem abstersisse, et loco, ubi monstrabat. Illa vero mulieri mandavit, id subsilen-

cancer serpebat, osculum impressisse. Dein mulier tio ut haberet secretum, ac nulli revelaret; illumque

paralae mensae accubuit, comedit,ac domum reversa in finem, tam matrem quam fiham novis 'donari ves-
alacris, pedem sanata; dixitque palam omnibus, se tibus curavit. Haec plures domestici Regime vitle-

simul atque Regina plagam pedis osculata fuerat, runt, et pro certo habuerunt, tum quod dicla liliola a
sensisse illum sibi, absterso dolore, restilutum esse, nativitate sua fuerat ca^ca; tum quotl oculis apertis
C nec male habuit deinceps. Confirmarunt ha>c jnreju- viclit, posteaquam illis Regina imposucrat manus. F

rando jam dicta Urraca Vasques et Domina Catha- Nibilo taraen minus non permisit Regina, quamdiu
rina, mater Domini Laurentii , Episcopi Salmanti- vixit, talia a suis dici.

censis ; se dictam mulierem vidisse et laborantem 126 Alfonsus Fernandes, Conimbricfe inS. Georgii u em anus „,/

dictum canonicus Regularis, matrem babebat CBecam quam e/ws sepui-

cancro, et liberatam , uti est. ,

''"""•
quadam Fcria sexta Majoris hebdo- curavit adduci ad sepulcrum Regftue. Adducta eo
1 23 Scalabi
fuit per alios, rediit per se aperlis et videnlibus ocu-
vulnerati mada3 volens Regina amore Dei misericordiam exer-
Notorium hoc fuit tola civitate Conimbricensi.
capile. cere in elephantiacos , curavit multos clam congre- lis.

quibus prandium Similiter multi ad idem sepulcrum veniunt infirmi;

gari uno in cubiculo palatii sui : et
alii febribus quartanis obnoxii alii, a dacmonis in-
apposuit, et ipsa inservivit et largas cleemosynas dis-
;

sessi; alii, aliis motlis voxati et revertuntur inde

vero, postquam manducaverant, exive-
:

tiibuil. Illi

omnes curati et liberati malis yiis. Et talia curalio-

runt, remanente uno, qui, quia claudus erat et inflr-

num beneficia, quffi illie passim obtinentur, tam fre-

mus, non potuit tam prompte incedere, ut reliquos
quentia sunt, ut longum foret singula commemorare.
comitaretur. Illum forte invenit janitor, et, quid
Omnes enim, qui vitam Reginae norunt, facile intel-
actum esset, ignorans, percussit baculo caput ejus,
non esse, penelrare in pa- ligunt, propter merita ipsitts Deum talia operari.
dicens, elephantiacorum
latium Reginae. Supervenit Urraca Vasques quae 127 Taveiro Lusitanis oppidum est prope Conim- 1)esilt e rium
,

mulier, habens tilium, qui matris, n-

homo intrasset, vidensque percussi bricam. [ncolebat illud
sciebat, cur ille
. iu,t.tiAE
diultim e patna sua thgressus, peregre agenat.nes-
M dcndi tilntm.
caput slillare sanguine, ingemuil, nuntiavilque ca- ^^| ^_
ciebatque maler, viveretne an mortuus esset. Qua- egre agen-
sum Reginae : quac ait ad Urracam; Recipehominem
lem imple-
sepulcrum Regin*, supplicans,
.

in conclave tuum; et mox suhsecuta illuc, imposuit mobrem confugit ail

tur.
adliuc viveret cbpia sibi fierle
manu sua vulneri album ovi , deditque pecunias ho- ut si lilius suus ,

Rb illum
Julii Tomus II.
 iqo VITA S. ELISABETHjE REGINvE. LUSITANLE.
eimss. illum videndi, antequam ipsa moreretnr. Aberat babuerat, quot dies annus numeral : quodque per D
tunc Blius fecile triginta leucis, crai postea fassus plures peregrinaliones ,
quas instituerat ad varia
esi, tanlum sibi tune inspiratum fiiisse desiderium Sanctorum lipsana , tam in Lusitania, quam in

invisendi malrem, ut niliil supra; statimque iliner Caslella regnis, omnibus illis infestis hospitibus
se commississe : atque infra diem octavum, exquo liberata fuisset, exceptis septem, qua1 declaraverant,
mater Reginam interpellaverat, ejus domum ingres- se non exilura, nisi in sacello, ubi quiescit corpus
sum esse. E\ quo mirala maler, primo quoque lem- sanctae Reginac Elisabethac. Comilabantur illam duo
pore cum (i)io sno accessitad corpus Reginse, eique Fratres Ordinis S. Francisci, eonsanguinei ipsius;
et Deo gratias egit, qnod deprecatiUbes suas tam ambo fralres germani, patria Scalabitani , aller
benigne ac prompie exaudisset per patrocinium Franciscus, aller Slepbanus nominali. Hi , ut ad <l
u(e alibi »°"
rx ~
Reginffi. sacellum Reginae pervenerunt, ibidem nocle se-
^J;-^""'
188 Eboroe in domo Benetlicli Peres, mercaloris, qucnti vigilias egerunt cum mullis aliis, tam viris,
Moribundus decumlieliat quidam ejus famnlns, et veliemenler quam feminis, qui diclum monasterium, et palalia
imvisat.
lorquebatur ex eo, quod deglulierat hirudinem, quae Reginae circum aedificata inhabitabant : inter quos
jam dies quindecim ejus faucihns inlia-rebal .
, . nec fuerunt quidam Joannes de Porto cum uxore sua
polerat expelli aut evomi. Unde adeo guttur inflatum Margarita Alfonsi; quaxlam Marina de Penella cum
fuii, nl jam hiduo ullimo nec cihum sumere, nec sua filia : Gundisalvus Laurenzo, procuralor dicti
loqui ullo modo posset. Quamobrem limebant omnes, monasterii; ilcm alius ejusdem monaslerii minister,
ne illo die ex hac vita migraret, jamque praparave- Dominicus Ames et Michacl Domingues, xenodo-
rant pro funerc efferendo , necessarios pannos ac chus, aliique multi, qui mulieris daemoniacffi com-
cereos. Ipso die advenit eo Joannes Anes et de miserati, amore Dei ibidem excubabant. Mane cum
B CoiTUChe, vestiario Regio praefcctus, ut salutaret illucesceret, excruciarunt dfemones mulierem , more E
D. I.npiiin Esteves Gayam habilanlem in domo Be- suo, vehementissime : moxqua; dederunt dictis Fra-
nedicti Pcres, de quo supra , in qua etiam decumbe-
tribus signa, qua3 promiserant, sui discessus, prae-
bat pradictus rnger. Ut autem illic vidil mullam ho- senlibus omnibus jam nominatis testibus cum aliis
minuiii tiiibam, sciscitatur, quid rei id esset : intel-
plurihus non nominatis; et statim accersita fuit
lectoquc, hominem illic decumbere moribundum,
Abbatissa monasterii , Beatrix Pimente cum suis ,

dixit; si tempus permittat, ut se a?ger possit com-

Monialibus, ut viderent miraculum magnum, quod
mendare Reginac Elisabellne , ac vovere, ejus se
Deus per merita Reginae operabatur in liheratione
visitaturum esse sepulcrum ; absque duhio illum
islius dacmoniac». Deo gratiae, laus et gloria.
per intercessionem Regfns obtenturum vitam lon-
131 Aliud quoque miraculum fecit Regina bene- T " ber "' '"'"
giorem. Inter haec jacebal wgeroculis in cselum ii\is, nianus nira-
dicta anno ^rae c [millesimo quadringentesimo] tri
ul crederetur ab omnibus jam jam exspiraturus.
gesimo octavo , die xv Septembris, in adolescentula
C.iini feminss, quaj prope adstabanl, ipsnm compella-
Religiosa , cui in vola manus dextrae excreverat tu-
verunl nomine suo, et dixerunt, si se commendaret
bcr, quod espungem vocant, magnitudine dimidiae
Reginac Elisabellue, futurum, ut per ipsam a Deo
fabae, quod ei creabat acrem dolorem ct usum ma-
levamen acciperel. El aeger non sine pietalis sensu
nus impediebat : confugit illa in Reginam sanctam,
niaiius in caelum levavit, et continuo coepit tussire
manumque ceream ei obtulit; el curata fuit. Res
ac sanguinem vomere. Quapropter adstantes levave-
tum per abbatissam monasterii Do-
testatissima est ,
runt tantisper caput ejns; ccepitque denuo sanguinem
minam Calharinam, tum per reliquas Monialcs, qua3
vomere, et cum sanguinc hirudinem : et statim illo
asseverant, tuber a viginti circiler diebus, in vola
die loculus fnit ac bene babuit. Stephanus vero
manus, induisse colorem nigrum instar picis; et
Martins, alias de Gayam, pater dicti Lupi Esteves,
deinde per se excidisse sine scitu monialis sine
C collegit hirudinem et involvit lintco.
,

sensu doloris. Graliae-laudesque referentur Deo pro F

129 Contigit, Abbatem de Alcobasa lenere in ob-
Libtratur
hoc aliisque compluribus miraculis, quae Deus fecit,
scura turri inclusum quemdam monachum suum jam
et quotidie facit per merita hujus sanctae et benedi-
annos I" 311101'- Elat > sli quidam patruelis ex oppido
laptivus"'"
ctae Regina; d.
Scalabitano, Ruisius Martins nomine, qui dudum
nequidquam allaboraverat per intercessiones Magna-
tum ut diclo carccre monachum liheraret. Interea
,

audivit,quod Deus per hujus Reginte palrocinium ANNOTATA.

multa operarelur mirabilia; se ad illam per oratio-
nem convertit; monuilque etiam monachum, ut et
ipse pro eamdem interpellaret.
sua liberalione a Ad hoc caput nikil magnopcre annotandum
Facla oralione die xvn Marlii, Anno iEraCaesara venit. JEra hmc Cmsarea i373, designat annum
a mccclxxiii a, liberavit eum Dominus carcere Christi 4335; quo res non potest acla fuisse : quia
qui :

per eumdem patruelem suum visitavit mox sequitur, venisse hominem ad sepulcrum Re-
sepulcrum
Regina, eique obtulit dona.
Et hujusce rei, jureju- ginas, gratias ei acturum. Begina quippe illa Mra
,
rando probatae, extat testimonium publicum, a Mar- 4373 adhuc in vivis erat; sequenti mortua. Qua-
tino Esteves, Conimbricensi notario, factum. propter debuerit hic notari, aut JEra 4383, aut
i, 130 Anno Mrx Caesareae millesimo quadringente- eliam posterior. Imo poterit hoc miraculum, seu
>( f m damo- simo et vicesimo * die decimo octavo Aprilis Uberatio e carcere conligisse post scriptamvitam,
,
, venit
a
ad monasterium S. Clara Conimbricae mulier uti diximus in Com. prmvio contigissc duo sequcn-
"i"ii dlVmt quae-
s
ad «ejiniEse- Qam nata ut dicebat, in civitate Lamecensi, insessa Habet enim mque ac
> > tia. illa, adscriptum annum
jmlcmm. a daemoniis aflirmabat, quod tot in se damionia
;
,Erm.

b Iste
 , ;

6IE QUARTA JULIl.

'97
1j annus Mrm 1420, est Chrisli 1382.
Istc
F.x MSS.
c Notabatur hic in utroque apographo Lusita-

nico tantum Mra tricesima sexta. Supplevi, ut

vides, per inclusa uncis. Et sic nolabilur Christi
INSTITUTIO HUJUS PROCESSUS.
annus 4398. Alia, qum ad hmc duo aut etiam tria
postrema miracula spcctare possint, vide in Com-
mentario prmvio, num. 17; et hoc loco Annot. a.
codex antiquus Lusiianicus. Bran-
(1

danus
Ilic finitur

in
sua editione, paucula subnectit, de
A..nno Incarnationis Dominic» millesimo quin- Processu hv
gentesimo septuagesimo sexto in hao civitate Co- BJIBO 1 ,7r, Cu-
quibus monet Macedo, quod in autographo non nimbriciE
nimbricensi et monasterio sancte Clane ad elathroa
legantur.
locutorii illius, prasente in parte interiori Illustris-

sima Domina Helena de Menetcs, Abbatissa, pne-

fatus licenliatus Franciscus de Magalhais ei ilixit,

quod jam erat transumptata et exemplata vita

SUMMARIUM hujus sanct;e Reginse, quodque ad majorem Dei
laudem et gloriam, et hujus sanctas Reginae;
oportebat examinare testes supcr aliquibus moder-

Miraculorum nis miraculis, quae, ut dicitur, singulis diebus Deus

recentiorum
Dominus noster operatur per meriia hujus Regins,
ex fide implorantium ejus juvamen; atque ita finem
examini imponere juxta mandatum Regis, Domini
l! Collectum Conimbricce auctontate episcopali, nostri, prout sanctus ejus zelus desideravit.

ex deposilionibus testium, citatorum et ju- 2 Quamobrem debere Abbatissam, ad majorem ab eoUcm

auctoritatem, et aliquot Religiosas ejus, roiniltissorm
testificari,
ratorum, anno mdlxxvi. dc Magalhttis
quidquid scirent de miraculis Reginaj : quodque inslitutus.
similiter interrogarentur saeristana et persons
laicffi, qu;c scieutiam habcrent hujusmodi mi-
Ex interpretatione supra dicti Roderici Go- raculorum. Et Abbatissa dixit, se paratam esse ad
testificandum : et mandavit religiosas et laicas per-
mes, hic minus liberaliter, quam in prae-
sonas. extra monasterium degentes, in quibus Deus
missis Actis, ab editore mutata. per merita hujus sanctae gioriosae Elisabethae, opera
admodum miraculosa operatus erat : eosque testes
dictus Licentiatus statim examinavit
summarie
detulitque eis juramentum ad sancta Dei Euangelia,
quatenus laicis; religiosis vero sub juramento
H..ucusque descripto codicc antiquo de vita et
habitus suns professionis, injungendo eis, quod nec
miraculis Reginm, ante et post mortem factis,
magis, nec minus dicerent, ultra quod scicbant,
subjicitur Summarium aliquorum miraculorum
et in veritate res se habuerant; quod ita facere
ejusdem Reginm; moneturque lector in codice no-
promiserunt ; et sequentia deposuerunt.
stro processuum sic annotari : Finila extractione

dicti libri antiqui, pradictus Commissarius vigore

Commissionis Episcopi et lilterarum Regis monuit

CAPUT I.
Abbatissam etMoniales S. Clara ad subjiciendum se
C
examini super aliis miraculis beatae Reginae, et ad
Miracula varia, fere subitanea.
examen processit, ut infra. Notandum quoque,
quod testes infra examinati, aut potius examinatm
( omnes enim feminm sunt, seu moniales, seu se- M» .ater Domina Helena de Meneles, Abbsalissa Depositi<j ip~

culares) passim j uramentum prmstent de dicenda

' dicti Monasterii sancta; Clarae, jurata sub babitu sius Abbalis-
sw
veritate, aut per per babitum sure professionis, vi- dicti monasterii S. Clara suaj professionis, declara-
delicet moniales : aut per sancta Dei Euangelia, vit, esse verum; quod hajc sancta Regina Elisabetha,
nempc quod post Deposiliones
scculares. Item, quaj lioc monasterium fundavit, in eo jaceat se-
passim subscribantur nomina, tum testis deponen- pulta; cujus corporis rcliquiai fecerunt et faciunt

tis; tum Commissarii, de Magalhais; tum Sccreta- plurima eademque cvidentissima et continua mi-
rii, Continho. Qum nobis videntur hic prmtermit- racula. Quia, inquiebat, pauco abhinc tempore
tenda, ne earumdcm formularum iterata identidem qutedam monialis, vocata Euphrasia, cum per mul-
repetitio nauseam pariat lectori. Sufficiet hic tum tempus capta esset una parte corporis sui,
illum monuisse, dictas formulas initio ac fine ita ut surgere non posset, nec movere brachium super curatio-
"e """""''"
cujusque depositionis sic fere lcgi, quemadmudum aut crus; nec ea parte
r quidquam sentiebat, lieet
stta? paralt/-
illas in prima depositione Ilelcnm Abbatissm ad- pungeretur acicula fortiter. Quia porro magnam ,,,„,

scripsimus num. 3 ct 0. devotionem habuit dicta Religiosa ad dictam san-

ctam Reginam, rogavit, ut deferretur ad clathros,
qui cingunt sepulcrum Reginte; unxitque se oleo
lampadis ejus. Cum vero ibi inter dolores somno
correpta fuisset; ubi primum cvigilavit, totam se

comperit pristinae sanitati restitutam esse. Hinc

pro
 , ,

igS VITA S. ELISABETH.E REGINiE LUSITANLE.

!\ v,> pro lanto miraculo fuit statim facta processio altaria illius. Sunt et alia, praeter jam dicla, mi-
solennis ad dandum laudes Domino uostro, qua- racula plurima, de quibus sacristana laica extra
tenus fueral obtentum meritis hujus sancta; Regi- claustrum monasterii, habens curam capellaj hujus
nae. Et dixit Abbatissa, quod Episcopus, D. sanctaj Reginaj, testificari potest, quae vidit. Vidit
Joannes Soares, lmjus civitatis Conimbricensis, autcm multos, diversis infirmitatibus laborantes,
mandavit acluari summarium pro verificatione liu- qui se ibi oblulerunt Rcginaj, et sanilalem recupe-
jus miraculi per suum provisorem. raverunt. Et nihil amplius deposuit : seque hic
4 Fccit etiam Regina sancta aliud miraculum subscripsit; Didacus Continho, notarius scripsit.
et aliarttm in persona Simonissee Botelha, Religiosa profes- Franciscus de Magalhais, Soror Helena, Abbatissa.
male affecta- manu natum fuit
siE ejusdem monasterii, in cujus 7 Matcr soror Ambrosia Regum, Vicaria dicli Ulcus in par-
quoddam tuberculum, ex fjuo magnum dolorem, monasterii, jurata dixit; esse vera omnia conten- tibus sequenli
tlic ferro inci-
impedimenlum et tristiliam recipiebat qmc, ubi : ta hoc testimonio, supra proxime scripto, quae
in
dendnm
primum se unxit oleo lampadis Reginaj, sanitatem dcposuit dicta Domina Abbatissa; quibus omnibus
recuperavit et tuberculum disparuit; ct manus ejus ct ipsa pnesens extitit, et omnia suis oculis vidit
impedimento fuit liberala, et iu pristmum statum lieri in dictis Religiosis et famula. Praterca se
restitula. Alia quoque famula lmjus monasterii, scire di.xit, quod dum essct in hoc monasterio,
habuit aliud tuberculum, multo majus, in manu quaedam Religiosa, vocata Vcretia, vita jam fun-
sua, quae ubi primum Reginaj se commendavit, cta, non mediocriter infirma, ct in magnum pc-
ungendo se oleo lampadis ejus, sanitatem recupera- riculum adducta, ex tumore quodam, quem habe-
vit et tuberculum disparuit. Alia quoquc monialis, bat in parle secreta sui corporis, de quo magnam
D. Maria de Silva nuneupala, dum csse adliuc recipiebat inquietem. Expectabatur autem se- spontc sua
B aperitnr el
novitia, valde inlirmata esl ex nescio quo subi- quenli die chirurgus ad aperiendum igne et ferro
curatur :

taneo malo, quod tenucrat jam dies undecim, dictum tumorem; cum monialis magna cum fiducia
E
quibus nec manducavit, nec bibit, nec aliquid se obtulit sanctae Reginae et oleo ejus uncta fuit;

in stomacbum misil. Hsec landem adducta est ad cumque manc cxcitaretur e primo somno, invenit
sepulluram bujus sancta: Reginae; et statim bene tumorem aperlum cum magna puris copia, quae
valuit, et bibit jus gallina1 , et perfectam sanitatem cffluxerat, et sana facta est absque incisione ct

recuperavit. opera chirurgi aut modici.

5 Ultra hfflC miracula, sunt alia valde particu- 8 Dixit item, quod alii Religiosae, vita jam iletn carlntn-
ctttus in ore
eliam procul laria, quaj Dcus operatus est, per merila bujus functaj, vocatae Francisca da Silva, natus fuit intra
habilantium, loqucla/m int-
sanctie Regina>, in plurimis personis, accedenti- os quidam carbnnculus, qui exibat linguam, pediens
ullra
per tilntm .

lampudis. bus ad visilandum ejus sepulturam, eique cum afferebatque ei magnum impedimentum ad lo-
devolione se ollerentes : dixilque, quod nunc sibi quendum et manducandum. Cumque illa se offer-
fuerant allataj litterac cujusdam monialis monaste- ret dictaj Reginae et quotidianum aliquod pensnm
rii oppidi de Torres novas, quae fuerat educata in pietatis in ejus honorem obiret per dies undecim
hoc monasterio S.Clars, babebatque in genu ma- quippe exercitia pietatis hic obin solent in
(talia

gnam inlirmitalem, ex qua magnos patiebatur memoriam undecim dierum, quibus Reginae cor-
dolores et labores jam per plurimos mcnses; quae pns transportatum fuit de oppido Exlremotio,
ubi primum se unxit oleo lampadis hujus sanctaj ubiex hac vita migravit, ad hoc monasterium et
Reginae, quod sibi fuerat missum cx boc mo- sepulcro indusum rait) in ultima dictarum dicrum
nasterio; slatim melius habuit et sanitatem re- ascendit per scalas ad cancellos, qui sepulcrum
cuperavit. Quo de eventu, Medici et Religiosaj circumdant, ubi istiusmodi exercitia obiri solent;
admirati fuerunt, ci magna cum tide et devolio- siibito cecidit in terram diclus carbunculus; et
C.
ne crediderumt, fuissc miraculum, quod Deus nialis remansit libera et sana.
operatus est pcr merita sanclie Reginae, quia per 9 Dixit insuper prafata Testis, nec non mor-
qnod alia mo-
remedia et medicamenta naturalia non polerat nialis, olim Abbatissa dicti monasterii, nuncupata bus intestinus
dicta infirma tam brevi tcmpore sanitatem re- soror Henebra sancti Antonii, laborabat morbo
cuperarc. Cognilo autem miraculo illo, duae intcstino, quo misere cruciabatur non absque pe-
Religiosae, quae habebant singulaj tumorem sub riculo vila;, quando moniales solenni ritu attule-
brachiis, accesserunt ad prajfatam monialem, runt habitum
et hujus sanctaj Reginaj, et posuerunt
flexis genibus petentes dictum oleum, illo a;gras super dictam infirmam, quae statim correpla fuit
partes unxerunt, atque illico disparuerunt tumo- somno, ct sana facta est. Addebat testis, quod
res, et sanilas recuperata est. Has litteras (inqui- ultra jam dicta miracula, quam plurima alia fie-
unt Examinatores) nobis ostendit Abhalissa, in hant quolidie ad invocationem hujus sanctae Regi-
qua copiosius dicta miracula continentur ct de- naj : propter quau magua fide et devotione ad
clarantur, cum magnis laudibus Deo datis et illam homines frequenter a plurimis et longinquis
gratiis, propter miracula, quae operatus est. partibus concurrebant, opem ejus imploraturi.
quoque Abbatissa, quod Maria de Beja,
6 Dixit
10 Mater Eufrasia, professa monialis hujtis mona- et ulii plures
'lenique et in- vidua, uxor Georgii Barbosa civis, cujus anima
slerii, interrogata dixit, quod cum ipsa esset per
ad se-
ftrtttm
rcquiescat, dum esset admodum infirma et capta tres mcnses admodum infirma, ctcapta parte dextera
liukrum ad-
tlurtte. membris suis, fecit se deferri in lcctrica; scque corporis,
sui patereturque acerbissimos cruciatus,
obtulit cum magna devotione huic Reginae san-
nec posset moveri aut verti in alterum latuS; magna
ctac, et juxta sepulturam ejus una nocte dormivit; fide et devotionc supphcavit Religiosis, ut sc addu-
et die sequenti diluculo sana reperta fuit, et cerent ad cancellos juxta sepulcrum hujus sanctaj
pedibus suis ambulavit per ccclesiam, visitando Reginaj, die Assumptionis beatissimae VirginisMariaj;

ubi
 DIE QUARTA JULII.
'99
A uhi se unxit oleo, nc sommum ccpit : cxcitata vero, El Mss.
Paralylica sana fuit ab omni infirmitatc sua; laudansque Deum
iribus iiicn-
sibus, itncta
Dominum nostrum pro tanta gratia et miraculo;

aleo lampadis rcducta est a Religiosis in solenni processione cum

subilo rnra-
.
canticis ct hymnis, plene et perfecte sanata. Dixit
lnr :
CAPUT II.
quoque, quod ct alia plurima miracula, nec non illa,

quaa in superioribus lcstimoniis relata sunt, vidit

et audivit : quodque maxima sit fidcs ct dcvotio
populi erga banc sanctam Reginam.
Prosecutio miraculorum istiusmodi.
11 Mater soror Simonissa da Prisao , Religiosa
ilem alia diu professa liujus monastcrii S. Clarae affirmavit, quod
afflicla ;
in sua sinistranatum fuit tubcrculum quoddam in
bebdomade majori Quadragcsimae quodque per ; JTelonia Roiz vidua, uxor olim Francisci Joannis, Sanaturuicus
spatium sex mensium ci nequidquam applicuit plura lapiciduj, incolens haec palatia sanctae Reginae, testis in caP ite

medicamina, a medicis atque cbirurgis praescripla; jurata, respondit ad interrogata, quod habuerit in
cum tandem ±111 decreverunt, tamquam supremo capite suo tuber magnum, veluti castaneam, non
remedio, inciderc tuber : quando ipsa nimium afficta, sine gravi doloris sensu. Videns aulem atque
, ex
devovit se magno animi sensu ac fiducia Reginae, aliis quoque intelligens mirabilia, quae ad invocatio-
unxitquc per aliquot dies oleo lampadis ejus; et tuber nem sanctae Reginae fiebant; quomodo quoslibet,
paulatim emoilitum, detumuit ct omnino disparuit quibuslibet morbis gravalos, sanitatirestituebat; sese
in mense Septembri; liberaque ipsa et sana reman- illi commendans atque devovens, venit ad ejus sa-
sit. Item quod famula qucedam monaslerii ejusdem, cellum et sepulcrum; obivitque ibi certa pietatisopera E
iic lertia ;
nuncupata Maria Cordeira, habens et ipsa tubercu- per dies undecim; atque inter orandum imponebat
lum, statim ubi primum illud unxit oleo lampadis caput suum super ipsum sepulcrum sanctoa Reginae;
dictaj sanctac Reginae, sanatum fuit, prout Testis ab ac ultimo die decidit ex capite ejus dictum tuber,
ea audivit; et audiverunt ab ea reliquae hujus mo- quod manu accepit, et maximas Deo gratias egit,
nasterii Religiosa? : et similiter Tcstis vidit miracu- quod tantam gratiam et miraculum in sua persona

lum, quod contigit in persona matris Euphrasiae, operari dignalus fuisset.

ipsumque relulit, prout supra relatum et testificatum 13 Praeterea deposuit, quod simile tuber nalum item . in pec-

est. tore '

fuerit in pectore fifia> sua? virginis, niagnos ei affe-
12 Silvestra Pires, uxor olim Emmanuelis Pires, rens dolores, qui ipsa suasit, nulla ut adhiberet malo
nec tionquar- cujus anima requiescat; incola in burgo jnxta palatia suo medicamina praeler invocalionem nominis sanctae
ta, laborans Reginoe sanctae monasterium S. Clarae, ubi nata
et Reginae; in qua magnam fidem haberet, et procul
ex mamilla.
cl educata est, lcstisjurata ad sancta Dei Euangelia, dubio sanitalem recuperaret; filiaautem die quadam
verum dicere promisit. Interrogata aulem super valde diluculo invocavit Reginam, ulijussa erat; el

contenlis in termino superiori; dixit, quod infirma continuo post, inclamavit matrem, uti sibi opem
admodum fuit, cum magno dolore in altera mamilla, ferret, quia tuber, quod habebat in pectore, ruptum
quae valde intumuit ct lac ejiciebat; eoque devenit, erat. Et exinde sana fuit. Dixit insuper, quod alia et inpedibus.
ut vellenl medici illam ferro aperire : cum ipsa se sua filia, habens verrucas seu clavos in pedibus suis,
obtulit Reginae sancta?, et fecit in ejus laudem dici vovit sanctae Regime undecim dicrum obsequium,
Missam, seque lenivit oleo lampadis ejus; quod ubi et sanitati restituta fuit transeundo sub sepulcro
primum fecit, per se apertus fuittumorpectoris sui, ejus. Item quod ipsa Testis babuerit unum panem, Sistitnr vomir
'" s sanguunK.
et sana rcmansit absque alio remedio bumano. qui fuerat oblatus ad sepulcrum sanctae Reginae ex
13 Deinde dixit, quod ejus nepos natus fuit clau- voto, quem inde accepit et secum portavit religionis F
Curalur clau- dus pedc, quem defectum ipsa Testis in eo detexit ergo; quodque illum servavit anno integro, nec
dUS ;
quatuor diebus, postquam natus fuit; quamobrem mucorem contraxit. Accidit autem, ut veniret quae-

cum maler infantis moerore affiicta esset magnopere, dam mulier ex oppido dos Carvalbais bujus districtus
Testis illam hortata est, ut devoveret infantem sanctaa Conimbricensis in peregrinatione ad hanc sanctam
Reginae; cui etobtulit Missam; qua celebrata, vitium Reginam, cum magno dolorc et anguslia, emittens
claudi pedis curalum fuit in pnero. Idem puer, cum magnam copiam sanguinis per iter, Testis illam vo-

idem haustam provcctiejam a?tatis esset, bibit cum aqua hirudinem; cavil, et parlem ei dedit dicli panis, quam aegra

cum aqua hi- ex quo acerbis torquebalur doloribus et copiosum maceravit aqua, aquam illam bibit, ct statim evomit
rudinem sine vomebat sanguinem. Hinc eadem Testis ejusque hiruilinem, cujus causa Uuxiim sanguinis patiebatur,
noxa eromit.
neptis, commiseratione tactae, orarunt, sanctam Re- et sanilatem recuperavit.
Manus, diu
ginam llexis genibus magna cum fiducia : stalimque 16 Maria Cordeira, famuladicti monasterii a testis

birudo per os pueri exivit, el liber remansit de jurala, dixit, csse verum, quod habuerit in dcxtera
""rlr^twii-
tanto malo et labore per merita sanctae Reginoe. quoddam tuber magnum per aliquot annos, quando „ ir ..

Addebat, quod de istiusmodi miraculis plura alia, se tandem commendavit magna cum lidiicia sancta;

valde admiranda, audiverat narrari, quorum nunc Reginaj; cumque esset quadam die nimis afflicta
non rccordatur dolore, sub vesperam lenivit dictum tuber oleo
distincte.
lampadis dictae Regina'; et slaiim luber subsidit

atque disparuil remansitque ipsa sana ct libera;

:

quod pro miraculo babct, per sanctam Reginam

faclo. Vidit quoque oculis suis icligiosam
Eupbra-

siam, de qua supra memhris captam; ipsamque

cum
aliis
 ;

200 VITA S. ELISABETHiE REGINvE LUSITANLE.

I \ siss. aliis portavit ad eancellos sepulcri sanctae Reginae ex sunl, quod vir quidam oppidi Dalonsam, sub rotis b
ab liomuif nh-
lecto, ubi jacebal : quae eadem die sanilatem recu- carri onusti contritus fuit, fractis ossibus; cujusuxor
trilosvli, inru
peravit. illum devovit sanche Reginai, unxitqtie oleo lampadis nitusto ,

Anme Pires, testis ejus, ct omnino sibi restilutus est. Qui et consuevit
17 Guiomara Cordeira, filia

tlim clia. jurata, dixitad interrogata.verum esse,quod habuerit

deinde quot annis buc peregrinari cum uxore sua
ad scpulcrum sanctaeReginae, atque undecim dierum
tuber in sua sinistra, magnitudine unius nucis, quod
obscquium ei persolvit. Praeterea aflirmavit Testis, ab habcnii
ei magmim fastidium et impedimentum afferebat,
blis vianitm
ita ut non posset aliquod servitium faccre : quodquc quod quidam homo exoppido Averiovenitad dictam rt brncltiuiit.

voverit undeeim diebus singulare aliquod obsequium capellam, fercns manum valde infiatam, et parte veneno tn-

qunm ida
prastare sanctae Reginae; cum die tertia manum un- jam excsam a spina vencnata, in ofijendcrat;
iii :

xit oleo lampadis illius, quae inde inflata estnon sine ncc polerant ei mederi chirurgi et medici. Is igitur

dolorc : altera vero die vacua fuit a dolore et plene oblivit manum oleo lampadis dictae saepius Reginae,

sanata, nullo tuberis relicto vesligio. Confirmavit, abiit domum suam, et per iter inspiciens manum
quod sua soror, Maria Cordeira, testis supra nomi- invenit spinam inhaerere panno, e manu extractam;

nata, habuerit simile tuber, ct similiter per sanctam etsic Uberalus fuit omni periculo.

Reginam curata fueiit. 21 Item dixit, quod mulier, oriunda ex loco, nun-

18 Catbarina Gil, vidua, uxor Joannis Locis, cujus cupato Mons major, venit ad dictnm capellam,

Ischiasetver- anima requiescat; incola in hoc burgo sanctac Clarrc babeus bracbium ex morsu viperae tumidum valde :

rucffl depel-
et palatiis Reginae sanclae, lestisjurata dixit, qnod quae, ut primum levit oleo bracbium in punctu mor-
luntur.
fuit valde inlirma iscbiade, patiebaturque quotidie sus, repentc sanitntem recupernvit. Item quod alius

quindecim vel sedecim diversos paroxismos, quibus incola oppidi da Veiro, venit ad hanc sanctam Re-
a statu menlis dejiciebatur ad tempus : quodquc se ginam, in peregrinatione male habens ex pede luxnlo E

commendavit magno pictatis sensu sanctae Reginas; cum gravi dolore; qui coram Teste illum unxitoleo

et sanitatem recuperavit. Exinde vero, jam ab annis lampadis : ac die sequenti ostendit eidem restitutum
pedcm rectcambulabat. Item vidit Testis, qualiter a muliere
novem usque ad prsesens tempus, singulis fere die- ct
parahjlica
bus visitat Testis sepulturam sanctae, eique gratias quaedam Maria de Beja c, uxor Gcorgii Barbosa,
c
aglt pro tam insigni beneflcio, sciens inflrmitati suae hujus civitatis, ad hanc capellam portala fuit, ab
nulla mcdicorum remcdia profuisse; solum autem aliis in peregrinatione; quasi omnino capta omnibus
sibi profuisse olcum lampadis sancta; Reginae, quo suis membris; et in capella pernoctavit : liniens se

ubi primum lenivit crus suum, statim ipsa sanitati olco lampadis; ac postera luce apparuit toto corpore

fuit restituta. Di\it etiam Testis, quod quaedam fllia curata. Dixit ilem : Duobus abhinc annis venit huc
sua, quas habebat manus ndmoduin verrucosas, ubi quffldam mulier cx oppido Dancaea, muta,- et omni

primum se obtulit sanctae Reginae, curata fucrit, prorsus loquendi facultateprivata, captaque membris

disparentibus illico verrucis. suis : quae posita ante sepulcrum Reginae, clamavit^

19 Maria Paes, vidua, uxor rclicta a Francisco qua potuit, muta vociferatione, aspiciendo et indi-

Tres, membro- Vos, cujus anima requiescat, lapicida; incolensjam cando lampadem, cum Testis oleo lampadis, livit
rum ttsti jiri-
dictum burgum S. Clarae et palatia sanctae Reginae os et guttur infirmae, quae incontinenti incepit lo-
prioatos, sibi
prope boc monasterium, dixit, quod cum morbi cu- qui, ct libera ac sana fuit ab omni infirmitate
restiiuuntttr.
jusdam gravissimi violentia, corpore ac mente debi- sua.

lita, linguac aliorumque fere omnium membrorum 22 Dixit etiam, quod alius ex oppido Aveiro eo ab habente
tumorem t»
usu destiluta; nec non tola caeca esset; ita ut nihil venit in peregrinatione sub festum S.Bartholomaei
reiitn- ,

videre posset, nec oculos aperire, leniverit illos oleo anno prfflterito, babens magnum tumorem in ventre,

lampadis hujus sanctaj Reginae, seque ei rcligiosis- cui medici remedium salutis dare non potuerant
sime commeiulans, receperit omnimodam vacuitatem seque unxit dicto oleo; et die sequenti fuit excitatus E
a doloribus atque inlirmilalibus suis, ut et usum li- a somno sine ullo tumore aut malo aliquo. Item
el lepram in
bcium oculorum. Dixit quoque, quod bebdomade quoedam creatura d, rure nata, fuit buc adducta,
capile
praeterita, Dominica Martins, sua vicina, dum esset toto capile leprosa, et uncta fuit oleo pradicto : et d
membris corporis capta et loquela privata; uncta post paucos dies totum caputejus extitit mundatum. ab ipsa tesle
fueril olco lampadis diclae sanctae Reginae; et se- Ceterum aQirmavit Testis, quod tribus ab binc heb- cx Inpsn gra-
viter lcesa
quenli die libera, sana et incolumis apparucrit lota. domadibuscecidit ipsaex alto et fregit tergum unde
dnrso ;

Item dixit, quod dum Elisabetba, uxor Antonii dal magnum percipicbat dolorem,etnon poteratincedere;
Poe, civis hujus civitatis, similiter capta membris nec medici atferebant lenimen. Cum tnndem, utut
corporis sui, in lectojaceret per multum tempus; se potuit, acccssit ad mundandum cnpellam sanctae
obtulit el invocavit magna cum pietate sauctam Re- Reginae, inveuitque super imaginem ejus flores sic-
ginam, et sanata est. Testis illam viilit, adeo inflr- cos, quos in pulverem redcgit, seque unxit oleo
mam, uti supra dixit, jacentem in lccto; et postmodum lampadis, et desuper posuit dictos pulveres, et sani-
sanam iu hac ecclesia bujus monasterii; ad quam tatem recuperavit. Denique dixil, quod ultra haac
venit instar peregrinanlis ad sanctam Reginam. miracula, vidit et audivit plurima alia, de quibus ad
20 Drusiana de Mcdeiros, sacristana b capellae praesensnon recordatur. Ceterum afiirmavit, quod et, a fdio ejus,
Reginte sancUe, habitans in circuilu bujus monaste- ta?so oculis.
Curattones cum baberet filium suum atatis unius auni, admodum
ptures, fere rii S. Clarse, testis jurata dixit, quod qualuordecim inlirmum oculis, quos habebat quasi refiexos, ex
per oleum
lampadis ob- abbinc annis inscrvit capellae hujus sancta: Rcginar quibus ct sanguinis manabat cum coecitate, Testis
l< nlce, quodque illo tempore vidit notabilia admodum mira- filium suum posuit super sepulturam bujus sanctse
cula, facta in caecis, claudis, surdis, membris captis, Rcgina;, ejusque oculi fuerunt compositi in die ejus-
ac laborantibus infirmilatum generibus Inter haec dem sanctae Reginte et fuit sanus e.

AN-
 ,

DIE QUARTA JULII.

ijisrix, lni/iet ctiam citationes locorum, ubi in Pro- Ex mss.

cessibns proliatm fucrimt. Inde porro aliud com-

pcndium brcvius cxtractum est : quod citationibus
ANNOTATA. prmtermissis, aliisque nonnullis; conlinua ora-
tionerem omnem dilucidc proponit. Utrumque
compendium habeo prm oculis, allerum manu
a Hmc cst illa famula, dc qua, absquc nomine, scriptum, alterum lijpis rulgatum Rornm, recita-
deposuit Hclcna de Mcneses, Abbatissa, num 4, tum coram Urbano PP. VIII a Francisco Maria
idem miraculum rcferens. a Monte, Episcopo Osliensi, Collri/ii Eminentissi-
h Hmc illa cst Sacristana, ad quam num. 6 morum S. It. E. Cardinalium Decano,
die 3 Ja-
provocavit jam dicta Abbatissa. nuarii anno 1625, non diu ante solennem Elisa-
c De eodem, ejusque curatione etiam deposi- bethm nostrm canonizationem. Hoc prm illo cden-
tum cst supra, num. 6. dum nobis hic ad posteritatis memoriam censcmus,
d Per Creaturam mtelligent hic Lusitani mque prout Romm impressum fuit, iitulis tamen, qui
ac Itali infantem, seu masculum, seu fcminam. illic tcxlui inseruntur, ad marginem rcjectis. En
Nota etiam, quod in liisce miraculis nonnulla
e titulum prmliminarem.
semcl itcrumquc repclantur, a diversis nempe te-
stibus. Sic curatio snbitanea Euphrasim monialis
a diuturna parahjsi, refertur primo ab Helena
dc Mencses, Abbalissa monasterii, num. 3. Idem, RELATIO
et alia, pcr dictam Abbatissam deposita confirmat,
Ambrosia Regum, monasterii ejusdem Vicaria,
B mque ac illa, lestis de visu, num 7 . Deinde FACTA IN CONSISTORIO
Euphrasia, in qua miraculum factum fuerat, id
ipsum dc se tcstatur num. 10 Et confirmat soror SECRETO CORAM S. U. N.
Simonissa num. 11 in fine.
Sic tuber in manu Simonissm sanctimonialis ena-
tum, et curatum olco lampadis, narratur a prm- URBANO PAPA VIII
dicta Abbatissa, num. 4, et distinctius ab ipsa
Simonissa, num. 11 : ubi se cognominat de Pri-
A FRANCISCO MARIA EPISCOPO
sao; priori loco dicta Bolelha; unde, ncscio. Cer-
tiimtamen estcx omnibus circumstantiis, camdcm
Simonissam esse. OSTIENSI
Similis curatio tuberculi in manu cujusdam an-
cillm dicti monastcrii per oleum lampadis refcrtur S. R. E. CARD. A MONTE
ntim. 4, 11 et 16. Ultimo loco deponit ipsa an-
cilla de se, et vocatur Maria Cordeira : primo au- DIE XIII JANUARII MDCXXV,
tem loco anongma est.

Maria de Beja, vidua, omnibus membris diit

capta, curata dicitur num. 6 et 21. Fortassis Super vita, Sanctitate, actis Canonizationis

et alia sunt, qum repetantur aut confirmentur et miraculis pite memoriae beatae Elisabe-
ab aliis. thoe, Lusitanioe Reginoe.

INDUCTIO RELATIONIS.
COMPENDIUM VIT.E

k5a
Janctilatem m regno, quasi gemmam rn auro,
Beatissime Pater, sapientes rerum ajstimatores jure
Ab Auditoribus Romanse Rotae ex proces-
suspiciunt; qui probe norunt, et societatem ejus-
sibus collectse.
modi tam praeclaram esse ,
quam raram. Ut enim
Veritatis ajternaj vox est, quovis certior oraculo;
difficilis atque angustus est aditus in Cfflum iis, qui

nimis late possident lerram. Quod si ad fastum et

E x prmmissis, Vita antiqua sanctm Reginm; mi- pompam Regiae Majestalis, feminei sexus accedat
vanum
raculis; testium juratorum depositionibus; aliis- natura, plus nimio proclivis in formae stu-

que e Lusitania allatis Romam, legitimis monu- dium, et levem pulchritudinis ambitionem; vix ullus
mentis, ibique per deputatos ad hoc Consultorcs relinquetur sanetimouioe locus. Atque adeo si qua;

ac Theologos atquc Auditores Rotm, uti fit, di- sit femina, regio splendore conspicua, quae fulgeat

scussis ac rigidc examinatis; per Eminentissimos etiam claritate virtutum; appellari merito potest,
quoque S. R. E. Cardinales approbatis; collcclum caeleste prodigium. E caelo quippe detur, necesse
tandem fuit compendium rerum prmcipuarum ac est, quod tam dillicile reperitur in terris. Neque alius

probatarum, per tres Rotm Auditores, Joannem quisquam sanctitatem Regibus, quasi novam coro-
Bapt. Coccinum, Alfonsum Manzanedum et Jaco- nam imponere, aut debet aut potest ; nisi Rex ille

bum Cavalcrium. Quod compendium, prmter res Regum, in cujus manu cor Regis est, et per quem
Reges
 ;

202 VITA S. ELISABETH.E REGINiE LUSITANLE.

ev Msf. Reges regnant. Hic inter alias feminas, nobiliores Qu;e tria si satis Vestrae Sanctitati probata fue-

virtutc, quam genere iri qnibus dare spectaculum

; rint; postrcmum caput recensendum decreverit;
voluit mundo patientiffl suae, Bcatam Elisabelham, reliquum erit, rogatis de more singulorum Re-
Lusitania; Reginam, elegit : ut liumanum genus do- veivndissitnorum Dominorum meorum sententiis

ceret exemplo suo, posse unum caput corona duplici quid pro Dei gloria, et Catholicae Fidei exalta-

nobilitari; allera majeslatis in terris, altera sancti- tionc magis cxpcdiat, deliberare ac statuere.
tatis in caelo. Quod geminum decus in Elisabetha

statim agnoscet, qui res ab ea, tota vita praeclare

sancteque gestas, voluerit intueri. RELATIONIS
2 Hax sane Regina adstitit, si niinus a dexlris,

saltem ante conspectum Dei in vestitu deauralo,

circumdala varietate. Quid enim aliud fuit ejus aetas PARS TERTIA.
universa cum summa morum inlegritate atque in-
nocentiae laude transacla; quam aurala quaidam ve-
stis, quae non solum oculos auimosque mortalium in DE VITA REGIN^E
sui contemplationem admirationemque rapiebat;

sed ipsos etiam cajli cives, ipsum rerum omniutn

parentem ac moderatorem Deum, ad tam singu-
lare spectaculum invitabat? Quid tam multffl, lam Rc,egium genus ab utroque parente traxit Eli- Genus Eiisu-
sabetha. Pater ei fuit Rex Aragoniaa Petrus bHha>
varis;, tamque insignes animi dotes alque virtutes, ,

quibus anima illa purissima fuit a teneris exor- Jacobo Rege natus, ct Violantia, Regis Hun-

B nata; quid, inquam eraut, aliud nisi gemma; pel- gariae filia. Mater Constantia , Manfredi Sicili;e E
lucidffl, preliosique lapilli ,
quorum varielate cir- Regis filia, Frederici Secundi Impcratoris neptis.

cumdata, caelesti Regi pulcherrimum sui specimen Nala est Elisabetha anno a Virginis partu mcclxxi.
dedit? His illa conspicuis caelo lerrajquc pranitens Prodiit autem ex utero genitricis, iis (praeter mo-
ornamentis, non Lusitaniffl modo, in qua tanta rem,) undique involuta
membranis, quas secun-
cum sanctimonia; laude regnavit; non Hispaniae; das appcllant; quod fortasse prodigium caelitus da-
cujus e nobilissima provincia Aragonia felicem tum fuit, quasi futurae modestia; verecundia?que
nacla est hujus lucis usurain; sed Christiano cui- praesagium. Recens a partu, ad Regem Jacobum
libet regno proposita suit a supremo rerum Prin- avum allata, atque ab eodem ad sextum astatis

cipe tamquam numeris absolutum omnibus

Deo, annum christianis moribus imbuta fuit : de qua
Regum exemplar. Ab illa discent, qui sceptra mo- ille praedicare , ac pene pradicere .solitus erat :

derantur; quanto plus religioni tribuendum sit ac neplem illam, atque alumnam suam, feminarum
Deo, quam privatis aut publicis utilitatibus; quanto omnium optimam clarissimamque futuram, quae ex
etlucaUo
comparanda sit studio, Principes inler, pax atque Aragoniorum Regum stirpe natae umquam fuisscnt.
concordia ; quam pie gubernanda sit etiam Regia Ex humanis erepto Jacobo Rcge, sexennis puella
familia; quanta cxhibeuda sit egentibus liberali- reducitur in palris domum. Ibi, quam ab avo di-
tas; quam humaniter ac benigne populi comple- dicerat, prosecuta est integerrimae vitae raliouem.
ctendi. Nulla denique laus regalis ac virtus in Pueriles ludos, ornatum corporis, voluptatum de-
hac Principum Christianorum idea desideratur. licias fugiebat. Divinis precibus, ciborum absti-
3 Unum tantum desiderari videtur, non tam ad nenliae, caritatis operihus impense vacabat : ut
hujus absolutionem imaginis, quae divinae dexterae Pater ipse fuerit solilus affirmare, suarum rerum,
ductilms, variis virtulum coloribusjam olim fuit ex- ac regni felicilatem Elisabethae virtutibus ac me-
pressa; sed ad religiosissimam Catholici Regis peti- ritis apud Deum, acceptam esse referendam. Ubi
p
C tionem, ad commune totius Lusitana; votum, ad vero plenis jam annis nubilis fuit, ob egregiam
publicam principum utilitatem ad Christiani nominis tantffl virtutis famam late vagantem , a pluribus
gloriam ac splendorem : ut ipse, Beatissimc Pater, Chrislianorum Principum filiis per crebras lega-
qui Dci viccs apud homines geris, et homiiium cau- tiones ac litteras postulata in matrimonium est. Vi- mpiia .

sas agis apud Deuin; beatam hanc Reginam in san- cit unus ex omnibus Lusitaniae Rex Dionysius,
ctorum numeruin, usitatis Ecclesiffi caeremoniis, re- Alphonsi Tertii filius; cui regiis et christianis ri-
ferre non duhites. Quem ad liuem de vita, sanctilale tibus nupsit Elisabetba anno partffl salutis mcclxxxii.
el miraculis hujus beatae Regime, juxta sacros ca- Ejus discessum fflgerrime tulit Parens, cum di-
nones, inquiri, pro sua benignitate jussit Sancti- ceret lacrymabundus; abstrahi a se rem omnium
tas Vestra. Quaproptcr fabricatis de more ne- charissimam et pretiosissimam.
cessariis processibus, illisque per deputatos idoneos 6 Nuptiis maximo cum apparatu, et qua Re- siudium pie-
viros mature discussis; in eo statu varsari nunc ges decebat, pompa, celebratis; Elisabetha retatis
ia ^ inDettm
hujusniodi causa censetur, ut legitime instructa anno decimo septimo Constantiam peperit vice- :

videatur. Jubsu igitur Sanctitatis Vestne coram simo vero, regni heredcm Alfonsum. Interim illa
amplissimo sacro Senalu statum illius brevissime non minorem excolendis virtutibus, quam liberis
relaturus,ordine tripartito sic illum exponam. educandis, dabat operam ; viro placcre sludens,
4 Primo loco bcata; Reginae vitam integerrimam, sed magis Deo. In sacris precibus assidua, fre-
ac morlem sanclissiniam explicabo. quens ad rem divinam erat; ubicumque versa-
Secundo, praeclaras illius virtutes. relur, sacellum habebat religiose ac magnifice
Terlio, insignia per eam, tam viventem, quam ornatum sacerdotibus
, , symphoniacis, aliisque
mortuam, patrata miracula et res in causa gestas. ;
sacris ministris instructum. Ibi ejus erat requies;

ibi
 DIE QUARTA JULII. 203

t ibi fere semper habitabat. Humanitatis vero, man- summoperc cupiebat, ac postulabat a Deo mitiorem Ei mss.
et martftw», suetudinis, ac providentiae laude omnium sibi viro mentem, filio saniorem.
(ilioquin ei
animos demerebatur. Cum vero Dionysius Rex an- 9 Non tamen defuere, qui eam apud Dionysium exailiwm
iiijuraim;
nos aliquot cum illa conjuncte integreque vixisset; nimiae caritatis in filium, et indulgenliae mtiliebris

vel aetatis tlexu, vel flagitiosorum consiliis, et qui- accusarent : atque adeo segregandam illam dicerent,
ademptis castcllis, in liberam custodiam traden-
busdam quasi voluplatis injustae prastigiis fascina- et

tus ; animum ac voluntatem ab ea coepit aver- dam, ne qua filium ope juvaret. Assentitur iis Diony-
tere, nulto ipsius merito : atque ad alias amorem sius; amandat Elisabetham; bonis -fere omnibus

transtulit mulierculas, a quibus singulis singulos ereptis, vetat egredi statuto loco. Ne verbum qui-

liberos, septem nempe, suscepit. Hfec ab aliis aliis- dem illa contra viri acerbum imperium dixit : sta-

timque paruit; et, reclamantibus aliis, moderata est.

que nunciis accipiens Elisabetha, tam palmarem
Interea Alfonsus expugnandis, alque in suam pote-
injuriam, tam patienter ac moderate tulit, ut ad-
statem redigendis urbibus; Dionysius iis, quse a sua
mirationi omnibus esset imo pueros ipsos, aliunde
potestate defecissent, diruendis atque evertendis;
Regi natos, educavit pro suis, et diligenter ad
omnem laudem institui curavit. Quibus excel- uterque in Lusitania misere devastanda, opes omnes

sissimae ac Deo plenae mentis indiciis victus, ac operamque ponebant. Quo tempore beata Regina
relig-iosissimis quibusque ferainis, undique ad se
mutatus in meliorem frugem Dionysius ,
reli-

quum tempus cum uxore caste sancteque tradu-

convocatis, cum iis tota erat in jejuniis, precibus, la-

crymis, aliisque piis operibus, ad exorandum Deum,

xit.
ut impendentem ruinam ctelesti aliqua ope submo-
7 Interea componendis Principum, aliqua sibi
ilarilum el
veret. Ubi vero audivit, hellumvehementibus utrim- fi-
amor paus affinitate junctorum, dissensionibus, ut multum lium ei rebel-
conciliandce que odiis infiammari magis in dies, neque extingui
operae posuit Elisabetha, ita plurimum glorias repor- lem
B posse quodammodo nisi vel viri vel filii sanguine,
tavit. Ac primo quidem ortum inter Dionysium Re- f

civium strage, civitalum excidio; continere se non

gem, et ejus fratrem Alfonsum, grave dissidium, vel
potuit, quin sua salute suorum incolumitati postha-
potius apertum bellum, copiis utrimque coactis, et
bita, e custodia convolaret ad castra; virum obse-
universa ferme Lusitania pro diversis partibus ar-
mata; sedavit ac dircmit amantissima pacis Regina, craret, filium ohtestaretur, cum utroque per Prin-

fusis ad Deum precibus, ac votis assiduis; adhibitis cipes viros ageret, lapidem omnem moveret, ut patris

in gratiam filius reconciliaretur. Concessum tandem

Antistilibus ac Principibus viris; suis potremo ad
utrumquc adbortationibus, atque obsecrationibus sae- est magis divino munere, quam humano, quod Eli-
sabethte pia sedulitas merebatur, sed non diuturna
pius interpositis. Deinde vero non minore desudavit
mota jam arma ab Rege Dio- fuit illa concordia.
industria, ut cessarent
10 Cum enim contra volunlatem patris, Alfonsus poeificat
nysio in Ferdinandum puerum, Caslellae Regem, ual pe
ejusque tutores. Tum gravissimae aliorum Principum ad urbemScalabim(vulgo Sanctarenum) accedere ^,*
affinium disscnsiones pacatae, quae ruinam universae instructo agmine conaretur, obviam illi cum exercitu
processit Dionysius. Ergo armatas acies contra fi-
Hispaniae secum trahere videbantur : sed nulla
lium pater direxerat : datum utrimque fuerat belli
gloriosior, ac magis necessaria conciliata pax ab Eli-
signum : concurrebant ex utraque parte cognatis
sabetha, quam cuin Dionysius parens, et filius Al-
armis milites : ventum erat ad manus : cum Elisa-
fonsus ,
plusquam civilia inter se bella suscepis-
betha lam novre indigivitatis admonita, sine famula-
sent.
comitalu, sine cnltu, raptira accurit interponit
8 Iratus enim Dionysius ob arrogantiam lilii, qui rum :

virum et fllium non a telis ultro citroque

patris auctoritatem se inter ;

inter dissi- stipatus facinorosis hominibus,

jactis deterrita, non a suae vitae pcriculo retardata; F
denles atque imperia contemnebat, atque ipsum regno de-
.-

C .. filium adhortationibus morigerum patri, virura obse-

jicere vellc videbatur; eum opprimere statuit ex im-
placatum filio reddit utrique vitam,
ne quis ad crationibus :

proviso. Ad oinncs vias posuit custodes,

ulrique salutem restituit, propemodum desperatam.
Alfonsum periculi nuncius perveniret : tura armari
Filiam hahuit, ut initio dictum est Elisabetha Fili* demor
milites jussit, et expeditos proficisci secum contra 1 1
/u,r mumuin
Constantiam. Hanc ut solarentur ob mortcm viri
filium ; ut justum de illo, sed acerbum supplicium
Ferdinandi, Castella.' Rcgis, adiit cum uxore Diony-
sumeret. At Elisabetha, rei facta cerlior multos di- ejus fa-
sius. Secuta Rcgiuam est Urraca Vaschia,
versis itineribus nuncios clam dimisit, qui signifiea-
miliaris; quae cum subitis, acerrimisque. doloribtis
rentfilio, summum, in qtio erat, discrimen; mone-
mali ces-
cruciaretur, Elisabelham rogavit, ut illius
renlque, ut iram patris effugeret. Ipsa interim Sacris
sationem fusis precihus impetraret a Deo. Oravit :

plurilms, oh eam rem fieri jiissis, precibus et lacry-

impetravit. Cum vero, Constantia c vivis erepta,
a
mis exposcebat a Deo, ut tantum a viro, a filio,
ubignoto sncrificiis et
ac Regina Olyssiponem iret cura Dionysio ;
regno malum averterct. Ejus itaque diligentia precitots ex-
quodam Anachoreta monita est, ut pro fllia, quffi
pietate factum est; ut saluti suae consuleus filius, piat.
quoti-
erat a pa- purgante igne torquebatur, unius anni spalio
ex eo Ioco digredcretur, ubi opprimendus sacerdotem
dic sacrum licri per integrum castumquc
tre. Ad matremvero se conferens, pro tanto beneficio
enim se in somnis ab ipsa Constantia
curaret. Id
maximas cgit gratias. Illa verbis, monitis, precibus At Re-
aggressacst; cognovisse, dicebat. Fabula videbantur aliis.
coiitumiieeiit Alfonsi aniimim infringere
gina.de viri consilio, flliaj voluntati morem g
sed IVustra ; nam his nihilo melior lactus, aut sedatior.

m bcllum. Pater, et qua cxacto jara anno videndam se per V^P^ reiiciiaiem
buit matri, e cruciatibus in seternam
facinoris indignitate cofnmotus, et stimulalus ab
aliis,

ad impietatem vindicari- trasneuntem.

omnem quaerebat viam fllii
et imbccilla
12 Jam vero Dionysius, setato gravis,
dam. Exulccraiiant h»c animum Elisabethaj; quae
Cc valetudine
Julii Tomus II.
 : : : .

204 VITA SANCTiE ELISABETFLE.

valeiudine affectus, in morbum incidil. In rjuo vel publicam illam personam ac dignitatem retinerct.
Kariti mors el maxime nituit conjugalis Elisabetlue caritas, assi- Omiiibus igitur una presto erat opibus, consilio, au-
muttilw habi-
duilas, diligenlia : non uxorem praestabat se, sed ctoritate, qiiacumque alia rejuvare poterat. ln aedi- .fidificatiti ,/,
tus.
anciltam, adeo in rebus omnibus demisse assidue- culis prope memoratum Parthenonem, quindecim rolrophii.

que ministrabat. Igilur annum agens ille sexagesi- cgentes viros, ac lotidem feminas sibi vicinas, ali

mum quartum, omnibus rite peractis, qua: vcl Chri- perpetuo cerlis sumptibus jussit : Sacerdotemque
stianum bominem, vel prudenlem Regem decebant, proximum cum sacello, ct councterio constituit, qui

cxcessit e vivjs anno a Christo nato mcccxxv, mense sacrum iis praesentibus quolidie faceret, et solennes

Januario; cum sex et quadraginta regnasset annos. omniiim horarum precaliones concineret. Interea

Ex hoc obitu, sui jam facta juris Elisabelha, annum Castellie Rcgem Alfonsum, nepotem suum, audiens
agens quartum supra quinquagesiraum, statim alque alterius ab uxore fcminae consuetudinc teneri eum ;

vir mortuus est, in cubiculum se recepit cum una e adivit, ac (idem ab illo extorsit, lionestius in poste-

carioribus ancillis : ibique ab ea suscepit, cum exi- rum vivendi. Phirimum cxinde temporis atque opera;

mio animi sensu, vestem, aliquot annis niitc, praepa- impendit in eo divae Clarae coenobio perficiendo, am-
ratam, religiosarum Virginum propriam tum rudi : pliflcaudo, cxornando; in quo suas omnes contincri
funiculo praecincta, candido linteo caput velavit delicias existimabat. Quo die primum in nova coena-
hoc habitu processit in publicum anle viri cadaver. tione Moniales discubuerunt, ministravit eis Regina
Prosecuta deinde est solenne funus cum pari laude cum sua nuru Reatrice, Regina, raro christianse de-

conjugalis amoris, et plusquam feminese fortiiudinis, missionis et caritatis exemplo.

15 Anno vero mcccxxxiii, Conimbricae Regina Mnniftcenlia
ad vicum usque Odivellas prope Olyssiponcm, in
in carit.atr
templum Cisterciensium Virginum, S. Dionysio di- commorantc, ingens annonae caritas ac fames eam
annoncr.
catum, atque ab Rege Dionysio aediflcatum; ubi urbem vexavit. Enituittunc, utcum maxime, B. Eli- E
Regis ejusdem eorpus, ex ipsius lestamento, cum sabethae caritas in omne hominum genus; adeoque
praeclaro funeris apparatu sepullum est. liberalem se cunctis preebuit, ut ab opum admini-

13 E\ oo tempore beata Regina pro mariti anima stratoribus admoneretur, ne ob alienorum opitula-

Ptregrinatin suas preces, lacrymas, jejunia, pcenas alias, sponte tionem ac sustentationem nimis assiduam, sibi post-
Composlellft- modum suisque deesse cogeretur
susceptas, ollerens, aliorum obsecraliones et sacri- ; sed illa, Deo
nn .

ficia frequenter assidueque jussit offerri. Quin etiam freta, angustos aliorum animos reprehendit. Cum Iterala pcre-

vero jam ad quartum et sexagesimum grinatio ad

ad Compostellanum S.Jacobi templum, sestate Regis annum perve-
S. Jacobitm.
obitum consequente, se contulit; illudque procul nisset; S. Jacobi templum invisere iterum voluit
aspiciens, descendit in terram, ac pedibus itineris quod tamen est maxime mirum, ac minimum cre-
reliquum confecit. Obtulit ad eamdem diem pretio- dibile videtur; tanlum suscepit itineris, femina id
sissima munera; coronam gravi pondere, multis, et aetalis et Regina, paucis comitata, mutato vestitu
magnis gemmis illuminatam; vcstes pennis pulcher- ignobilis, imo sua sarcina gravis, per vicos et domos
rimis, margaritis, et lapillis lucentibus distinctas; un- mendicans, pedibus et ivit, et rediit. Sed jam tem-
dulata peripetasmata, acu picta; pocula ex argento pus erat, ut e terris, ubi peregrinata diulius illa anima
praegrandia; mulam, aureo, argenteo, gemmeo instru- fuerat, remearei in caelum, patriam suam.
mento praeclaram; pontificalem denique sacrorumor- 16 Ergo, cum ad sedandas Alfonsi filii cum Ca- Dum pacem
natum, numeris omnibus absolulnm. Ingentes vero slelhe Rege nepote discordias, ad oppidum Eborense, componere
pecunias, partim in templi sumplus obtulit, partim cupil
Slremotium appellatum, (ubi tunc filius versabatur
egcntibus divisit. Peractis omnibus religionis olliciis. cumconjuge) se contulisset; partim aetatis imbecil-
CompostellanusArchiepiscopusproficiscentiscipionem litate, partim itineris defatigatione, morbum
in in-
dedit et peram; piie peregrinationis insignia, ipsi longe cidit, qui supremus illi fuit : et quamquam lllii ac
carissima.Sub anni linem ad anniversarias Dionysii nurus assiduitate, diligentissime curaretur; inanis
V
exequias, ejus adivit sepulcriun cum Alfonso filio, tamen omnis cura successit. Jam enim illa vocabalur
ubi magna sacerdotum ct monachorum frequentia, a Deo, Deique Parente; ut illud prcemonstrasse vi-
justa funebria Regi magnifice instaurata sunt. detur, quod paulo ante supremum diem evenit. Nam
14 His rile peractis, Regina domesticas omnes proesenlibus multis, ac nuru praeserlim, nihilque vi-
Convenalin opes, vel in sacros usus converlit, vel aliis dispen- dentibus : Filia, lilia; exclamavit, concede quaeso,
cum moniali-
savit. Ipsa soliludini, jejuniis, precautionibus vacare locum illi mulieri. Cui mulieri? Respondit nurus,
bus S. Clara:
impensius cfepit. Sacrarum Virginum domum prope admirans; inquit, quae amictu candido venit
Illi, ad
Conimbricam, S. Clane nomine aedificandam summo Jam vero morti
nos. se proximam intelligens, di-
studio curavit sedes etiam sibi aliquas secus eum vinis
:
mysteriis, ac supremis Ecclesiae Sacramentis
locum poni voluit; ut facilior et brevior esset ad sese simctissime muniit ; ut pia: vitae religiosa mors
Parthenonem trajectio; cujus pro voluntate ingre- optime responderet. Poslquam autem cum Alfonso pte morilnr.
diendi, ac famularum Christi dulcissima consuetu- necessariis de rebus regni colloquuta aliquantulum
dine fruendi, potestatem a Summo Pontifice impe- esset; a quem
relinquebat, ad caelestem con-
filio,
trarat. Pulilicas, et privatas identidem ad eas adhor- versaParenlem, quamadibat, supremisetsolennibus
tationes habebat. Ex illo numero et S.Clane familia, iis vocibus illam compellavit
quinque apud se femina, integritate conspicuas,
ha- Maria Mater graliae,
bebat assidue, cum quibus religiosam extra claustra Mater misericordiae,
degebat vilam. Quamquam enim Deo se consecrare Tu me ab hoste protege,
inter sacras Virgines babuerat in animo; a pruden- Et hora mortis suscipe.
tibus tamen aeslimatoribus rerum, datum ei
potius Deiude Fidem ex Apostolorum symbolo professa;
consilium fuit, ut ad majorem omnium utilitatem,
traditam a Domino precationem, aliasque recitavit,
 DIE QUARTA JULII 203
A voce paulatim ac sensu deficiente : donec ani- prium, coram se supplice volebat celebrari. Di- Ex mss.
mam Auctori suo reddidit; ita composito corporis vini oflicii reliquas Horas postea peragebat. Tum
habitu, ut non tam periisse, quam obdormiisse ad juvandos alios, vel re, vel verbis, incumbebat.

vidcretur in Domino. In hunc modum beata Re- Inde ad sese colligendam, vel contemplationi, vel
gina vitam intergerrime traductam sanctissima sacri cujuspiam libri lectioni se dabat. Ad se-
morte coronavit, quarto Nonas Julii, anno a ram postremo noctem divinas res mente per-
Christo nato mcccxxxvi, ab ipsius beatae Elisabe- tractabat, cum incredibili sensu voluptatis, et
thoe ortu lxv. dulcium copia lacrymarum. Ut jam tum totos
dies non terrae, sed caelo vivere videretur.
20 Ejusdem Fidei excellentiam tunc beata Eli-
sabetha pra se tulit vel maxime ; cum gravissimis

RELATIONIS vexata calamitatibus, et rerum adversarum jactata

tempestatibus ; rectum tamen tenuit cursum pie-
tatis in Deum. Et praesertim cum a viro Dionysio

PARS SECUNDA Rege, feminis

jugium; cum
aliis

ab
in amore posthabita post con-
eodem relegata in Iiberam
custodiam, periculosissimo tempore ; cum tot suo-

DE VIRTUTIBUS rum vidit, et deflevit in universis Hispania; re-

gnis dissidia. Quibus omnibus acerbissimis casibus,
in ejus vitas narratione commemoratis , concuti
quidem ipsa potuit atque percelli; de recta vero
Et itsi tota vita sanctorum hominum perpetua mentis ac Gdei statione deturbari non potuit.

B quaedam est exercitatio virtutum, atque adeo illa 21 Spes. Non alium sibi proponere visa est K
cognita, hae debent esse perspectae : par est ta- beata Regina scopum, in quem omnia ipsius vota

men ad eorum clarius agnoscendam sanctitatem, collinearent; nisi illum, qui non confundit, aut
virtutes singulas diligentius contemplari. Quae deserit sperantes in se. Hinc factum est, ut in

igitur in beata Regina prasstantis animi dotes quibuscumque periculis, ac necessitatibus nihil ha-

praecipuae floruerunt, per RR. PP. Rotas Audito- beret antiquius ,

quam ad sacras preces, ad pia

res conflrmatae, et per Sacrorum Rituum Con- sacriflcia, adjejunia, ad voluntarias pcenas; uno
gregationem legitime comprobatae fuerunt, hae verbo, ad divinam opem implorandam confugere.

potissimum numerantur. Cumque in regio collocata fastigio, rebusque cir-

18 Fides. Quantum hac prima Christianae reli- confluens omnibus, quibus humana inhiare solet

gionis virtute praestiterit beata Regina, nemini ambitio ; in iis spem suam collocare potuisset, ut

poterit obscurum esse, qui reputaverit animo, principibus, ac principatibus, non in plerique

eam primo a Christianis et Catholicis Regibus mortalium faciunt : statuit illa non in copia

ortam fuisse; qui toties nostram fldem contra divitiarum, non in amplitudine regni, non in

perfidos liostes, contra Saracenos et Barbaros multitudine militum subjectorum; sed in eo solo

fortissime defenderunt. Deinde sacris illam aquis spem omnem reponere, a quo vitam sperabat sem-
ablutam, et aliis Ecclesiae mysteriis rite nunitam, piternam.

semel susceptam fldem constanti animo ad extre- 22 Caritas in Deum. Haec Regina virlutum,

mum usque vitae spiritum retinuisse : ac postremo perfectio legis, et vinculum perfectionis, non ulti-

jam ex hac vita migraturam, intermotuis vocibus mum obtinuit locum in anima, laudum feracissi-

perfectum illud Fidei compendium ab Apostolis ma, beatae Reginae. Testatur hoc universa illins

concinnatum, recitasse : quns omnia meruerunt, ut vita, quae perpetuum amorem prae se ferebat in

Elisabetha semper ab omnibus habita fuerit sa- Deum. Nam et parentes coluerat, et virum di- p
C
crosanctae fldei non excultrix modo religiosissima, ligebat, et fllios materna benevolentia complecte-

sed etiam strenuissima propugnatrix. batur, ob unius amorem divini numinis, quod

19 Enituit etiam hujus Fidei splendor e piis ceteris omnibus anteferebat. Ex eadem vi carita-

illis operibus, quibus beata Regina tantopere fuit tis oriebatur ille fluxarum opum et mortalium

tempore constanter addicta. Licet rerum contemptus, opinione major. Inde etiam
omni vitee

enim Fides, ex Theologorum sententia, in mente erat odium ,

quo vitia et impuritates prosequeba-

et cogitatione praecipue sita sit ; ut ea tamen tur : ut si quando divinam laedi Majestatem ani-
opus habet operibus, Fidem conflrmantibus; madvertebat; injuriam sibi fieri, se ipsam laesam
juvet,
sine quibus mortua est, uti Jacobus Apostolus existimaret. Hujus denique vis amoris dulces ei

pronunciavit. Qualis igitur, et quam vivida in reddebat acerbissimas pcenas, quas ipsa sibi ultro

illa fuisse Fides dicenda est; cujus universa vita inferebat; jucunda jejunia, quibus frequenter enu-

bonis operibus consecrata fuit ? Integri dies in di- tritum in regnm deliciis corpus macerabat; no-

ea traducebantur, praesertim post cturnas vigilias diurnos labores, longas peregrina-

vino cultu ab
obitum viri. Nam de multa nocte vigilans cum tiones, non faciles modo, sed etiam apprime sua-
feminis, piorum studiorum sociis, matutinis pre- ves.

recitandis vacabat. Diluculo sacrum fleri 23 Verum ille prae ceteris religionis sensus, quo
cibus
jubebat in suo cubiculo. Inde in publico sacello venerabile Sacramentum, ejusque instrumenta,

cum omni familia intererat alteri sacrificio, quod ministros, celebrationem prosequebatur, locupletis-

cum lugubri cantu fiebat pro demortuo Regc ac sime testari potest hanc in Deum eximiam ca-

marito. Tertium denique sacrum, ejus diei pro- ritatem. Deferre solita erat B. Elisabetha secum,

quocumque
 2 00 VITA S. ELISABETH,E REGIN^E LUSITANIjE.
rem divinam faciendam, blevabat pocunia, sed etiam alebat. Denique com- D
Ki mss. quocumqne iret, ad
atque munis omnium parens, et patrona censebatur.
aplum aliare, omnibus rebus instructum
ubicuniqiie esset, in suo cubiculo Haec autem omnia, quae memorata sunt c multis
ornatum: ul
pararetur ad sacrum; eoque, ccu domestico pauca, quam aliam habuerunt originem, nisi
ara
quasi morae impatien- perennem illam, ac liberalem in proximos cari-
sacrario, frequenter uteretur :

ti ipsius amori in Eum, ac desiderio, lieri non tatem ?

nisi in promptu essent, ac prope, 2G PnUDENTIA, JllSTITIA, FOnTlTUDO, Temperan-

posset satis,
quaecumque ad evocandum c GSBlo sponsum ani- tia. Proximum ab iis virtutibus, quae Deum
Erga sacerdotes vero spectant, locum obtinent illfB, quae morales inter
marum, adhiberi solent.
ut sacrificio prtecipnae Cardinales dicuntur. Earum etiam
tanta erat pietate atque observantia;
,

symbolum decantalum, ornatu splendido cumulare Deus voluit B. Elisa-

praesens, post Apostolorum
gradus, more majorum; et in betham, qurc mundum omnem muliebrem, et
accederet ad altaris
exquisilum corporis cullum, animo supra mulie-
genua procumbens, osculansque manus saccrdoti,
brem conditionem erecto, negligebat.
pecuniam offerret modo majorem, modo minorem,
ut diei ratio postulahat. Agnosrebat illa
nimirum 27 Prudentiam igitur prae se beata Regina tulit

in quolibet Sacerdote, summi Sacerdotis ac Pon- eximiam; quoties gravissimis inter Principes viros
Cliristi personam; eamque dcmisse veneraba- dissensionibus, una ipsa femina interveniens, mo-
tiflcis

tur, diligebat ardenter. Unde etiam oriebatur dum ac finem imponere, et optavit et scivit.

sancta illa cupiditas rei divimr, qua impellcnte, Ardentia , non tota modo Lusilania , sed- per

singulis diebus ternis intcrerat sacris. universam Hispaniam, bella prope civilia non
Elisabetha
2i Cabitas in Piioximum. Amoris in Deum semel Elisabctha restinxit, ac litcs de potestate

partus est Amor in proximum recteque atque ambitione diflicillimas, quas Reges ferro de-
legitimus :

B unum internoscitur ex alio; vclut ex imagine cidcre, ac multornm hominumsanguine terminare E

plerumque cognoscitur parens. Hujusmodi ve- decreverant; ipsa potuit imbellis, sui sagacitate
filii

sedare.
ro virlute quantum B.Elisabetha floruerit, nimium consilii, suis ad Principes allocutionibus

exemplis omnibus confirmare. Hujus enim ]n rebus vero domesticis disponendis, in suae
esset
exhibuit specimen singulare; cum vitam ac sa- ditionis administratione, mirum quantam reportavit

lutem suam in discrimen adduxit, ut virum cum ab omnibus prudentiae laudem; quam a sapientis-

tilio pugnanlem, eidem pacatum redderet; atque simis majoribus hereditario jure susceptam, ingenii

utriusque vitam, et ex ca suspensam Lusitani sui solertia propagavit, auxit industria.

regni salutem ac Iranquillilatem tueretur. Hanc 28 Justitia vero tantum Elisabethae cordi fuit :

ostendit illa, in Conimbricensi penuria ac fame ut quce scmper erat clemcntissima, atque in ju-

liberalitas, in omne genus liominum effusissima. vandis miseris vere mater; in puniendis tamen
Eamdem virtutem declarat cclebcrrimum illud S. sontibus, hoc est in protegenda justitia, virilem

Clarae ccenobium, sacris virginibus ab ea jussum quemdam rigorcm naeta videretur.. Illud etiam
exaedificari tanta cum diligentia atque assiduitale, proprium justitiae munus exequebatur ; unicuique
tot redditibus dolalum, lot nobilium feminarum tribucndi jus suum. Deferebat enim illa pietatis

freiiuenlia nobilitatum, illius praesentia loties illu- obsequium Deo, caritatis affectum viro, humani-
stralum; ut ibi jam tum situm cor suum habcre tatis oflicia reliquis omnibus : ut quae justitiam,

viderelur, quemadmodum ibidem poni postobilum tamquam Regina, exactura esset ab illis; justitiae

voluit corpus suum. specimen pncberct in se, tamquam aeterno Regi

25 Almesteriense quoque monasterium prope subjecta.
Scalabin, seu Sanctarem, a Berengaria, nobili 29 Fortitudinis declarandae tot habuit argumenta
femina inchoalum, Elisabetha perfccit. Aliam do- beata Regina ; quot illi Deus obtulit Patientiae

C mum, ubi partus, a parentibus expositi, educaren- tentamcnta : quo enim animo, et quam forti pectore jj

tur; quam Martinus Episcopus Guardiensis, morte tuleril juvenis viri in conjugali fide, atque amore
occupatus, absolvcre non potuit; non modo absol- inconstantiam; filii patri rebellis, imo bellantis in

vit beata Regina, sed redditibus etiam, et exci- patrem, arroganliam, sibi totique rcgno funestissi-
piendorum numero puerorum amplilicavit. Xenodo- mam; jacturam carissimorum sibi capitum; et alia
chium e regione suae domus, prope Conimbricam mulla, quae illi adversa atque aspera contigerunt;
erexit; ubi triginta pauperes, non solum certis satis esse potuit exploratum ex iis, quae superius
attribulis sumptibus alebat ac vesticbat; sed eiiam narrata sunt.
sua identidem praesentia, allocutione, ministrandi 30 Temperantiam postremo diligentissime semper
quoque ollicio solabatur. His illa deliciis, his coluil cum omnium admiratione nam
Elisabclha , :

amcenitatibus proxime fruebatur. Non exiguum in cibo potuque non modo moderata, sed etiam

frumenti numerum dabat rcligiosis familiis; quae parca; non tam abjecit a se supervacanea quam ,

in quibuslibet Lusitaniaj partibus versabantur. necessaria subtraxit. Quadruplex illa jejunium ab

Coenobiis monachorum, quacumque iter faceret, adolescentia solenne habuit; quadragenarium et
certam pecuniae summam quotannis assignabat in communc C.lirislianorum omnium ; id, quo praepa-
vestcm. Nullus inopum occurrebat, in quem non rari solent homines religiosi ad Christi advcntum,
stipem illa benignissime conferrct; atque ex infini- et quod Angelorum appellant, a die festo B. Vir-
ta multitudine, qua se videbat assidue circumfu- ginis Assumpta: ad Archangeli Michaelis diem; ac
sam, vacuum abirc neminem patiebatur. Quos postremo a feriis S. Joannis Baptistae , ad diem
inlelligebat prae pndore stipem cogere non audere, Assumptae Virgini sacrum. A vino consueverat ab-
quamvis id suaderet mecessitas, non solum su- stinere. In reliquis vero corporis voluptalibus adeo

sibi
 .

DIE QUARTA JULII. 207

f* »r>*.
A sibi tcmperavit, ut non e nostrae morlalitalis ori-

gine nata , sed e beatarum choris mentium , arl

mortales transmissa potuerit exislimari.

31Au.e qu.edam Viivtutes. Qusc basis aliarum

virtutum et fimdamcnlum appellari solent, animi RELATIONIS

demissio ct christiana bumilitas, tanto fuit in beata

Regina admirabilior, quanlo videbatur ab ejus

conditione remotior. Paro siquidem infra alios ab-
jiciunt scse, quos supra ceteros evehit fastigium PARS TERTIA.
dignitatis. El lamen Elisabetlia plerumque non
Reginam se praslitit, sed ancillam : quamquam eo
magis tum dici Regina meruit, quod strenue re-
geret surgentes cum Regia majestate, superbiae DE MIRACULIS, IN VITA ET POST
motus. Minislravit ut dictum est, religiosis S-
illa,
MORTEM.
Clarae Virginibus; faraulata saepius est aegrotis pau-

peribus. Verum una prae omnibus humilis animi

significatio admirationem pariat maximam necesse
est. Sextis omnibus feriis quadragenarii jejunii

tredecim pauperes elepbantiasi seu lepra contami-

u. t illustrior esset Elisabethae Reginae sanctitas,

voluit etiam Deus illi miraculorum addere lucem :

natos, in suas aedes occulte duci jubebat : ibi lava-

quae tantopere mortalium oculos animosquc per-
bat eis pedes ac stipem tribuebat. Feria vero quinta
stringit. Aliquot igilur beatac hujus Reginse meritis
sanctioris hebdomadae, mulieribus aliquot, eodem
patrata miracula, tum e certissimis historiis deprom-
B affectis morbo, pedes abluebat, abstergebat linteo,
pta, tum juratis testibus confirmata, proferentur
osculabatur; postremo novam vestem et calceos
an esset in illa caritas
in mediura. Ac primo, quae dum illaviveret, edita
prsebebat : ut ambigi posset,
sunt.
altior, an profundior humilitas.
35 Cum aliquando Regina Elisabetha proficisce- MIRACILIM
32 Ceteras ejus virtutcs enarrare, longum esset.
I

retur Conimbrica in urbem Porlum per vicum Puella a na-

Floruit cnim illa, mansuetudine quadam insigni,
,

tiritate ca>cn
quemdam iter habebat, nomine Arrifanam. Hic illi
qua sibi omnium animus facile demerebatur; Fide in solotactu ma-
neque ullis ejus
processit obviam rusticana quaedam femina, filiolam nus beata; Eli-
virum, conjungiumque constanti,
secum ducens ah ortu caecam. Oravit Reginam sup- sabethm, vi-
injuriis, aut aliorum delationibus labefactata; Pie- sum eonsequi-
plcx, ut oculos puellae manibus tantum attingeret. tur.
tate ac Religione, quae, ut paulo ante dictum est,
Illa obsecratione simul ac miseratione permota,
integros in ejus vita sibi dies vindicaret ; Perseve-
morem gessit raatris voluntati. Post paucos dies
rantia demum in piis ac justis rebus, quae veluli vir-
caput in obviam Elisabethas venit eadem femina ,
exultans
tutum reliquarum corona, regium illius caeli

et gestiens cum flliola; quae stalim atque tacta fue-

regia circumplcxa est.
rat, usum oculorum acceperat. Agunt
immortales
33 Fama et existimatio sanctitatis. Ab ipso
Reginre gratias. Haec vero, ut erat ab ambitione
statim exortu B. Elisabetha specimen prabuisse visa
laudis et gloriac alienissima ; vetuit illas quicquam
est sanctitatis; cum secundinis illis (ut appellant)

quas quidem parens Constantia bac de re dicere, quoad ipsa viveret idque ut ab :

prodiit involuta;
iis facilius impetraret, vestem
utrique dono dari
(quasijam tum prospiceret in puella sanctum quid,
jussit; et miraculum beneficio cumulavit. Quod
acdivinum) in argentca capsula conditas, in suis
et verissimis mandatum est historicis, et mul-
totum,
thesauris jussit asservari. Ut vix in lucem editi cor-
poris beatae Regina; , sacrae tamquam reliquiffi, in torum tcstium juramcnto confirmatum.
36 In ;ede sacrarum Virginum, cui nomen
est MIRAC. 11.
pretiosis loculamentis rcconderentur. Avus vero Taber i» sto-
erat et religiosa
quodammodo futuram sancti- Chelis, prope Olyssiponem, nobilis macho ilar-
Jacobus praescnsissc
mulier, Freila. Heec Reginam, in urbe
Margarita garittt cujus-
moniam credi potest, cum eam ex Aragoni* Re-
commemorantem, invisere decrevit. A qua statim dam, a beata
gum stirpe feminarum praestantissimam pronunciavit. Regina cruci$
confecta, causam
judicium fuit Petri parentis; simile atque pallida visa. fuit macieque signo stattm
Simile dc illa
inquit, quod natum sanutur.
similo Alfonsi filii omnium demum, rogatur tanta? tenuitatis. Tuber,
viri Dionysii ; :

stomachum, hujus vultus, et magni mihi

super
qui eam noverant, de ejus eximia sanctitate una est°

cruciatuscst causa.Signum illa crucis imposuitsBgrae

senlentia. Ad ejus non modo humanam
opem,
fuit
recedit omnis lumor, discessit do-
multi mortales parti; quo facto,
sed etiam efficaces ad Deum preces non potuit se
sacram an- lor. Margarita, gravi morbo liberata,
cujusvis genoris confugiebant, velut ad
pra gaudio quin illico palam omnibus
continere,
choram, aut salutis aram. Ejusdem extinctoe patro-
sanitatem fuisse consecutam.
suo imploravere complures, ut in facerct, sc opc Reginae
cinium bono parum
Toto deniquc Lusi- Id cum ad aures Elisabethae pcrvenisset, non
subjectis miraculis viderc crit.
gra-
molesti» attulit; accersit ad se
muliercm,
regno, tol contincnlibus annis, de ipsius illi
taniaj re
imperat silenlium ea super
111
fama viter accusat,
sanctimonia, ac meritis apud Deum, publica vir-
posternm. Nequc enim id beneficii
su» deberi
percrcbuit; ac Deus ipse veracem eam esse, tot
auctori Deo,
diccbat, sed omnium bonorum
collatis per miraculum beneficiis, cjus patrocinio im- tuti

palam omnibus comprobavit. cujus erat laus omnis et gloria.

petratis,
feria sexta san-
37 Solita erat beata Elisabetha,
aliquot, scu lepro-
ctioris hebdomadiu Elephantiacos
pcdes abluere, et st.pem
sos ad se accersere, iisque
egirilari
 ,;

208 VITA S. ELISABETrLE REGIN^E LUSITANLE.

I\ MSS. elargiri, rara pari laude demissionis animi et caiitatis. 40 Ut erat iu egenos maxime liberalis beata D
IIIIUC. vi
Elisabetha, in sinu saope fercbat, quae benignis-
g i.u'. III.
Id aliquando cum perfeeissel in oppido quodam iis
Opes, pauperi-
!,] rasus gra-
unus, sime dispensaret. Accidil, ut eam, hfflC in sinu clam
i;ter in capi- Scalabi appellato (vulgo Sanctarem) cx iis bus distribu-

vulneratus. prssliterat officium, reliquis tardior, ob

gerenlcm, vir ipsius Rex Dionysius observaret, qui a beata
eniiir.
te quibus id
liegimr Rigiuii.media
morbi vim vehementiorem, substitit parumper in forte faetusei fuerat obviam. Et facilc, quid rei esset,
manibus ovi hyemevertun-
Regia. Quod ubi janitor quidam animadvertit, fe- suspicatus ; non ut illam a benefaciendo revocaret, tur in rosas.
atbo imposito,
confestim a rox et asper, ac rei gestre ignarus, acerrimis eum sed ut Regis ac viri polestate uteretur; intcrrogavit,
pulnere libe- reclamaret, quid in sinu portaret. Elisabetha, vcl operis boni
conviciis cst insectaitis. Cumque ille
ratur,
fustem arripiens, hominis, qui sc pric morbo
com- gloriam dissimulans, vel limens, ne id faccre pro-

summa vi percussit et hibereturin posterum; Rosas, respondit; ac Dionysii

movere vix poterat, capnt
graviter vulneravit. Concidit infclix in terram, ea jussu, explicato sinu, opcs illaa distrihuendae paupe-

suam coepit ejulans ribus in recenles rosas commutatae ceniuntur, mani-

plaga accepta, et calamilatcm
lamentari. Adfuit et vofcibus, et miserabili specta- festo miraculo; cum ea pars anni ageretur, quae

culo, Urraca Vaschia, Regina?, ob studium

pictatis gignendis intempestiva rosis est, hiems videlicet.

familiarissima ad Elisabetbam
;
cxcurrit; quid fa- Ex preeclaro facinore duxit originem illa pictorum

ctum Bieril, narrat. Illa hominis miseri atque inno- consuetudo, sanctae hujus Reginae imaginem cum
ccnlis calamitate commota, in suum cubiculum rosis in sinu passim eflingendi.
POST MORTEM.
eum imperat deporlari ; deindc album ovi exce- 41 Summus illebonorum omnium Auctor, qui mi-
MIRAC. I.
ptam stupa, vulneri suis ipsa manibus imponit, rabilis est in Sanctis suis, beatam Elisabetham non Incorruptio

additaquc pecunia in rcliquos sumptus; hominem solum in humanis agentem, divinis illustravit virtu- corporis. et
suavis odor,
dimittit. Postridie, quam h&c gesta fuerant, scita- tibus et miraculis; sed etiam ad aeternae felicitatis

tnm mittit, qui se aigcr habeat. Optime, responsum regna translatam, admirabilibus rerum evcntibus'
E
fuil; cl cicatriccm post factam a Regina medicinam, nobilitavit in terris. Ac primo quidem ejus corpus

statim fuisse obductam. Ita regii famuli injuriam a corruptione liberum integrumque monstravit in
beatae Reghue sanctitas et clementia compensavit. hunc modum. Testamento mandaverat beata Regina
38 Feria quinta Sanctioris hebdomaiUu lavabat ftlio Alfonso Regi, ut ipsius corpus ex oppido Stre-
KIIUC. lV.
beata Elisabetha de more duodecim raulierum, Ele- motio, ubi diem clausura erat extremum, Conimbri-
lusiuiabilis
phantiasi scu Lepra laboranlium, pcdes. Quibus cam, in rcdem monialium S. Claraj deferri curaret.
iiincer , signo
' ucis, oscu- etiam pecuniam et vcstes elargiri solebat, et ad Cum vero Conimbricacentumetviginti octo millibus
tiiijne beatw mensam splendide acceptis ministrare. Earum una passuum a Stremotio dislaret, et Julii mensis vehe-
UB sar.a-
tur.
pedem altcrum cancro alTectum tam male habebat, mentissimi calores, quo illa tempore obierat, obsta-
ut parum abcsscl, quin duo digiti decidcrent. Altero rent, quin corpus tam longe deportaretur, sine

igitur ablulopede; ul allerum in pelvim immilteret, maximo putrescentis cadaveris fcetore, atque intole-

Uegina postulavit. Ula conscia latentis mali et horri- randa tam deferenlium ,
quam funus comilanlium

bilis deformilalis, pedem illum, aut Regin» manibus moleslia; plerique censebant opportunius fore, si

altingi, aut oculis vidcri. indiguissimum judicabat; vel in templo S.Francisci in eodem oppido, vel in
idcoque magis eum occulebat. Rcgina Urraca;. aede maxima Eborensi, non ita longe dissita, corpus
Vaschia', quffl huic facto aderat, jubet, ut ipsa tumularelur; exesa deinde ossa Conimbricam Irans-
mittat in pelvim, recusantis pedem. Id ubi factum ferrentur. Abnuit nihilominus Alfonsus a suprema
est, tam gravis illico afllatus est odor, ac pestilcns malris voluntate recedere, ac funus jussit Conimbri-
ut omnes regiffi ministr», cum eum pra; fastidio cam deduci. Tempus sestivum ; circumfusi frequentia
ferrc non possent, sc proripuerint foras. Elisahelha populi, cam prosequenlis extinctam, a qua vivente
sola mansit, qua; christiana magnanimitate, et cari- tot fueral beneliciis ornatus; succussio loculi, in quo
tatc memorabili ardens, ulcus nonmodononborruit, fuerat inclusum cadaver, justum timorem incusse-
sed suis manibus tractavit, ac medicinam aliquam ranl omnibus, ne panlo post, ob intolerandum fce-

adhibcrc, contendit. Accedit ergo plcna misericor- torem , cceptum opus deserere cogerentur. Non
diae, plena humanilalis; procumbit ante miseram tamen ejus corpus deseruit divina Providentia, cujus
feminara; fovct calida pedem, et ulcus leniter ac animam aspectu suo beabat in cselo. Septem dierum
moUiter expurgat Denique ad operis sanctissimi et spatio delatum cadaver, non modo gravis odoris nihil
gloriosissimi summam; ipsum cancrum, cujus vel afflavit; sed polius tam suaves circunifusu: muliilu- non lantum
odor erat intolerabilis, tjsculatur ct salutare signum dini inspiravit odores, ut in eo loculo pro putrescente (lics aliquot

crucis imponit mirum dictu; scd tanla virlutc di- posl obitum
cadavcre omnia aromatum genera conclusa videren-
.
:

sed et annos
gnissimum : nnlla interposita mora, et signo erucis tur. Quod ubi palam omnes cognovere, ac propius 876.
et osculo, et siinul ingenti sanctaj Reginae merito, accedentes experimento couiprobarunt; in effusam
insanabile ulcus factum est sanuin. laetitiam, in Dci laudem, in veneralionem sacri cor-
39 Jacebat aliquando beata Regina, gravi stoma- poris sese tolos converterunt.
iihac. v.
cbimorbolaborans,inoppidoAlenquerio.PraBscripse- 42 Verum adhuc majus exhibere Deus voluit * Imo , nvn
Aqita in vi-
ntnu abeata runt medioi,quod requirerevidebantmorbigenus;
ci
ad Beata; Reginee gloriam, in ejus corporis
Kal. Apiil.
inte-
l.hsabelha ut vino modico uteretur. Ula, qua abstinere solita gritate miraculum. Anno enim Domini jidcxh, \i\
amverta. erat vino, cum id curationi valetudinis necessarium Kalcndas Maii*, Illustrissimi, et Reverendissimi
cssc non duceret, negavit se esse facturam. Aquam DD. Episcopi Conimbricensis, et Lcriensis, et Do-
igilur afferri sibi jussit; quae bis allata, bis in vinum clor Franciscus Vazius Pinttis, hujus causa? Judi-
est commulata : nt quodainmodo videretur eo mi- ces Commissarii, cum aliis pracipuis Mcdicis, Sacra?
raculo Deus et religioso beatae Feminffl proposito Theologia; Magistris, ac Religiosis viris, pnesentes
satisbcere velle.
adfuerunt : dum lieata; Reginae sepulcrum patefa-

ctum,
 DIE QUARTA JULII. 20CJ
ctum, et sacrum ejusdem corpus rccognitum fnit. ronsilium ul rcm tolam beatce Reginai
:
com- r.x HS3.
Inventum igilur hoc est inlegrum atque incorrup- mendaret; summo mane
ac jujuna reverleretur
tum, candido colore; cum carne, cum rutilis ca- illuc, vinum hauslura cum croco : quam beata
pillis, naso, auribus, oculis minime tabefactis reli- Elisabetha potionem ad ejus mali remedium prae-
quis etiam partibua instructum ac membris; quae scripserat. Sequitur illa consilium vino illo sum- :

tactanon frangcbantur aut liqucsccbant manabat ; pto, ad bealae Reginae sepulcrum accedit supplex;
e corpore suavis admodum ac jucundus odor, ne- summis eam precibus obsecrat, ut sibi lac a Deo
que solum id expers orruptionis cxtiterat, sed ves- impelret, ad misellum nepotem enutriendum. Au-
tes etiam circumjcctae, ac plura Iinlea superimpo- dita est obsecratio; lac statim sensit uberibus
sita, solida, atque tenatia permannebant. Nemo de- largiter affusum, ut abunde potuerit in postcrum,
nique spectanlium, ct rem adeo novam atque in- dcrivatum caelitus alimenlum, instillare nepotulo.
expectatam admiraiilium, non agnovit, atque extulit 46 Agnes Dalmeida, Joannis de Guerres, me- MIIUC. V.

divina; potentiae vim; quae vitae animaeque integri- Anrjinn. mor-

dici, uxor, septima post filii partum hebdomade,
bisque aliii
talem, qua beata Jnec Regina pollcbat, ipsius post in anginffi morbum quo vehementcr cru- Agnes Dalmei-
incidit,
morlem, corporis integritate censuitrcmuncrandam. ciabatur; neque sumere cibum, neque proferre de liberata ,

lactis copiam
43 In monasterio S. Clane pars quaedam aedium verbum poterat ; lac etiam defecerat ad natum
impetrat a
MIKAC. II.
fabricabatur et jam tecli ligua imponebatur. Ibi puerum nutriendum.
, Vir, ut artis medicac peritus, beata Regina.
Faber, e teclo
Dominicus Machadus, faber lignarius, operam da- plurima illi adhibuit medicamenta; sed frustra
cadens, beatw :

Reginw ope bat lignis, clavorum adminiculo configendis. Ecce quin adeo morbus in dies invalescebat, ut jam vir
implorata ,
aulem inopinato aliquot cx iis lignis refixa dila- de salute conjugis desperaret. Ergo Berensem in
sursum atlol-
litur. bebantur in terram; secumque fabrum illum prae- agrum se contulit, ad accersendam filio nutricem.
B cipitem trahebanl. Tum ille beatae Elisabcthfc salu- Ibi dum nocte curis anxius, commoralur; subit
tarc subsidium in tanto vitae discrimino imploravit: animum sanctilas beatse Elisabethae. Illi suam enixe
nec surdis audilus est auribus. Extemplo per sum- religioseque commendat uxorem.Flagitat ab illaprae-

mum miraculum , ipse una cum lignis , oeculta sens in tanto vitae discrimine subsidium. Summo
quadam vi, sursum rclatus, et in eumdem locum, mane reversus domum , uxorem reperit sanam,
e quo cecidcrat, restitutus fuil. Ligna etiam suis atque ab omni aegritudine liberam ; quaerit ex illa;

reddiia sedibus et coaptala. Dominicus a praesenti qua hora se melius habere cognovissel ; exacte
periculo liber et incolumis, cum admiratione ct eam uxor indicavit : tum is probe perspexit, eo-
stupore speclanlium; tantum in se beake Reginse dem temporis articulo, quo ipse procul domo pro
beneficium ex animo testatus est. uxore beatam Reginam oraverat, ab eadem se
44 Anna Azpilcucta, una erat e sacris Virgini- clementer auditum, impetrasse, quod postulabat.
MIRAC. III.
bus, quce prope Conimbricam in vico, cui Ccllis Singulares uterque gratias Deo agit ac beata? Eli-
Moniatis, cru-
nomcn est, B. Marim sacrum coenobium colunt. sabethae. Idem postea vir templum adivit, ubi
ribus niale
affectis, a bin- Heec diu capta cruribus et rcsolutis nervis, ita beatce Reginae corpus asservabatur : interfuit sa-
cessa impedi- tencbatur modo posset.
ut per se incedere nullo ilerumque suppliciter ab eadem poposcit uxori
; cro,
ta, beatw Hli-

sabethw im- Niillum a Medicis non tentatum remedium fuit; lac, quo natus infans nutriri posset : domum re-

ploralione sed sanitatis restituendee gloria beatae Reginae re- versus, hoc etiam se beneficio cumulatum agno-
sanatur. linqucbatur. Proximus crat solennis beata; Elisa- vit, cl veneratus est adeo liberalem beatae Regina?
bethae dies : nocle vero, quae antecedebat, Annae benelicentiam.
Magistra, plura exponcns beneficia, illius Reginse 47 In S. Clara? ccenobio Constantia Ania, ci- MIRAC VI.

Inreleraliis
imploralione susccpta; hortatur eam, ut ab ipsa Eborensis, jam diu insanabili atque horribili
viorbus sa-
praeseus auxilium pelat : morem gessit illa dili- morbo premebalur. quoddam ul-
Pesliferum
itatiir osculti

genter; et in arctissimum somnum soluta est. Ecce cus ei labia gingivasque cum maximo crucialu feretri, nbi

sensimque serpebat lalius et parum jacebat bealo-

autcm per quietem audirc sibi videtur imperan- corrodebat ; ;

Elisabetha
tem, ut surgat; valetudine jam Elisabethae ope, aberat, quin illa deutes omnes amitteret. Pr;e
corpus.
restituta. Excitata virgo, artubus contremuit om- doloris impelu vociferabatur assidue, ceterarumque V
nibus : exilit e lecto sola : vestes induit : in odeum tranquillilatem et religiosam quietem interlurba-
bat. Nullum medicorum arlificium sufliciens erat
(vulgo chorum ) venit : ubi cetcra) matutinas pre-
ces canebant. Mirantur omncs, Uetantur, prae animi ad eam pestem depellendam. Cum igitur beatae

pietate lacrymanlur. Rem hanc totam publicis lit- Reginae corpus ab oppido Stremotio, Conimbricam

teris commendavit Marlinus Azpilcueta, is, qui in S. Claras ccenobium allatum esset; statim Con-
Ponlilicio juri lumen suis libris attulit immortale. stanlia, magna cum pielate ac fide accessit ad

4a In oppido Sarnacensi Conimbricensis Dioece- ferelrum , ubi corpus adbuc insepultum jacebat :

SUIUC. itaque loculum osculata est, ut oris partem, lue

IV. seos, Maria Antonia, Michaelis Aloysii uxor, quin
Qiiinquagena- applicaret recedit deinde cum ce-
quagcnaria erat; etiam a duobus ac viginti annis confcctam ei :

ria mulier lac

ttbunde infcecunda quin etiam ex morbo quodam ab tcris. Ubi vero sacrum beahe Elisabetha; corpus
con- : ,

sequitw ad sepulcrum deferri ccepil; Constantia se cru-

ope antiquo tempore in sinistro ubere, lacte carebat.
beatw Reginte advocat socias; os
Hbsc nepotem" cx paupere filia parvulum suscepe- cialu liberatam cognoscens, iis
ad paupercm
inspiciendum prabet nulla pestis illius indicia
nepolem alen- ral educandum : Equitis eliam cujusdam Ulissi- :

dttm .
ponensis filium lactabat. (Juamobrem nepotem- apparebant. Quo miraculo omnes obstupefactae,

conclamant una voce, magnam esse Regina: san-

cibis dulcibus enutrire tentavit, quae tamcn ille

ctitatem; quam Deus tam insigni miraculo tcsta-

respuebat. Vcnit igilur una eum eo Conimbricam,
tam omnibus atque exploratam esse voluerit.
ad S. Clarce cuenobium ; infelicem pueri condilio-

nem amicis monialibus enarravit; retulil ab iis

EP-
 ,

2IO VITA S. ELISABETHiE REGINjE LUSITANIjE.

bercnt necessarias probationes testibus ac scriptis; D
El Mss.
aliaque authenlica documenta slatuerent super vita,
sanctilate ac miraculis heatae Reginae. Hi omnes
cum causae Procuratoribus, examinatis multis testi-
bus, extractis juribus, et juridicis processibus for-
EPILOGUS
malis; Romam eos ad jam dictos Rotoe Auditores

transmiserunt. Dum vero in hujusmodi processi-

bus diligenter expendendis tempus atque operam
De Actis causce et lcgitima illorum illi impenderent; accidit, ut Paulus V primus;
dcinde Gregorius XV, Ponlifices Maximi, S. Ve-
confectione.
stra praedecessores, ex hac vila migrarent; qua-
propler inchoaium opus absolvi non potuit.
Postquam vero S. V., postulantibus merilis, ad
istud Pontilicatus fastigium evecla est; instare ite-
O am vero quod allinet ad res in causa gestas,
rum coepit Catliolicus Rex Philippus, per suum
et Acta Canoinzationis, ad S. Ve~stram ita refero.
totius Lusitanici Regni agentem, Michaelem Sua-
Cum fama sanclitalis beatae Reginae, frequenlia
rium Pereiram, ut religiosum hoc munus perdu-
miraculorum, quae ipsius apud Deum meritis ede-
ceretur ad exitum. Placuit S. V. tam eequis tanti
bantur, magis increbresceret : atque in ejus ve-
Principis postulatis assentiri. Quapropter a Rotae
neralionem Cliristianorum hominum animi vehe-
Auditoribus, Joanne Baptista Coccino, Decano Al-
mentius incilarentur, anno Chrisli mdxvi, Lusilaniae
fonso Manzanedo, et Rotae Locumtenente, Jacobo
Rex Emmanucl, per Michaelem Sylvium, I.egatum de statu causae; cla- E
de Calvaleriis, relatum fuit
suum, a Leone X, Pont. Max., S. Vestrae prae-
reque signiflcatum, posse eam ad nostram Sacro-
decessorc, et postulavit et impetravit ; ut beata
rum Rituum Congregationem transmitti; ut cum
Elisabetha, tota Conitnbricensi dioecesi solenni ritu
ipsa vidisset ac perpendisset ea, quae in re vi-
cum Beatae titulo coleretur ejusque imagines pu-
denda et perpendcnda judicaret; super petita Ca-
blice ac privatim dedicare liceret. Anno vero mdli,
nonizatione suam sententiam diceret.
l.ucius Andreas Resendius, vir apprimc doclus, in
Nos vero, Beatissime Pater, accepta relationc
ejus honorem sacras laudes, quas vulgo vocant
vita) ac miraculorum beatae Reginae, et S. Vestrae
Officium, composuit. Nec mullo post Rex itidem
voluntate percepta; habitis super ea pluribus ses-
Lusitaniac Joannes, Emmanuelis filius, a Pont.
sionibus, in quibus dictorum Auditorum conclusio-
Max. ohlinuil, ut in Regia eamdem sibi vene-
ncs accurate ac diligenter examinavimus; unanimi
rari liceret. Ac Pompeius Zambeccarius, Summi
consensu onsuimus, omnes supradictos processus
Pontificis Legatus, anno moliu; omnibus oratio-
fuisse et t se validos, legitimos, et legales, et
nem Dominicam, et salntalionem Angelicam ad
eorum prob iones super sanclitate ac miraculis
beatae Reginae sepulcrum recitantibus ipsius festo
beatae Elisabi hae, fuisse legilimas et suflicientes.
die,cum octo insequentibus, et aliorum quorum-
Haec sunt, . eatissime Pater, quae ex legitimis
dam Sanctorum, concessit omnes pcenarum remis-
Actis bujus causae diccnda fuerunt de vila et
siones (Indulgentias appellant) quas conscquunlur,
moribus beatae Reginae Elisabethae, deque mira-
qui iisdem diebus Romae lempla, vel inlra, vel
culis, illius beneficio patratis. Quibus copiosius
extra mccnia, religiose invisunt.
in mullis Congregationibus perpensis atque dis-
Post aliquot annos Rex eliam Lusitaniae Seba-
cussis, Cardinales Congregationis sacrorum Rituum
slianus (qui ad regni tranquillitatem ac salutem
in eam sententiam unanimcs vencrunt : Posse _
beatse Elisabethae meritis a Deo dicitur impelra- F
Sanctilalem Vcstram (si ei placuerit) ad ulteriora
tus) egit apud Paulum IV, Pontificem Maximum,
procedere ; et Canonizationem beatae Reginae Eli-
ut superiorum Pontilicum diplomata de beata Ro-
sabethae juxla sacros Romaua; Ecclesiae ritus per-
gina ampliGcaret; idque consecutus est, ac prae-
ficere, et solenniter celebrare.
terea potcstalem, ejus imagines exponendi, annua
sacra faciendi, eique preces Cundendi per univer-
sam Lusitanorum Regum diiionem : ejusque festus
dies dictus est is, quo migravit in caelum, nempe
Nonas
iv Julii.

Anno deinde mdcxi,

APPENDIX
Catholicus Rex Philippus,
hoc nomiue tertius, et Regina Margarita Austriaca>
poslularunt a Paulo V, Pontifice Maximo, S. Ve-
stra; praedecessore, ut De visitatione corporis beatee Reginae, insti-
canonizare, et in Sancto-
rum calalogum adscribcre dignarelur, bealam Eli- tuta Conimbricaj anno mdcxii.
sabetham. Cum igitur tantonim Principum peiilioni
Sanciissimus Pater plurimum deferendum censuis-
set, cognilionem ejus causae demandavit tribus
sacrae Rotaj Auditoribus, Francisco Peniae, De- In vita praimissa lcgimus loco non uno , cor- i > i i>us Rcgi-
cano, Francisco Sacrato, et Alfonso Manzanedo. nie pnst mor-
pus sancim Reginee defunctat, Extremotio per a:sti-
tcm diu inte-
Hi vero concesscrunl suam remissoriam, et com- vos calores dierum seplem ilinerc, Conimbricam grum et odo-
pulsoriam in forma dirccta, Episcopo Conimbri- fuisse deportatum; et non lantum niltil foetoris, rifcrum
censi, Lcrisiensi ; ct Doclori Francisco Vazio Pinto, quod naturali rcram hiiinanarum cursn fieri de-
qui Calholicae Majestati erat a consiliis; ut adhi- bebal; verum etiam, operanle Deo, suacissimum

multorum
 . , , :

DIE QUARTA JULII. 21 I

multorum aromatum odorem expirasse; idque a illius ubi jacet sepulcrum beatas Reginae Dominie Ex Mss.
comitatis per iter funus moxpro miraculo habilum Elisahethte, olim istius regni Portugallias existentis;

atque tegitime attestatum /uisse; uti videre est et ibi viderunt dictum sepulcrum , confectum ex i" ud in ,at>"

num. 112 vitm. Cardinalis autem Franciscus Maria, laplde """

lapide albo, qui producitur in qnodam loco, nuncu-
Episcopus Ostiensis, in sua, hic eliam prmmissa pato Ansam ,
qui distat duabus leucis ab hac civi-
Relatione, coram Urbano PP. VIII recitata, qum tate, confectum adinstar arcae concava pro parte in-

compendium est Relationis Auditorum liotm me- , teriori, unius solummodo lapidis, habentis tredecim
mimt nnm. 42; de visitatione atque inspectione dodrantes, vulgo palmos, in longitudine, et sex in
sacri corporis Reginm, post annos ab obitu et se- latitudine, et quinque in altitudine communes, col-

pultura cjus 276, facta 1612, septimo, uti ipse qui- locatum super octo leonibus ejusdem lapidis cnm
dem perperam ait, Kalcndas Maii, pro xvn Kal. suis capitibus ad foras, et in omni circuitu cir-

post annos Aprilis. Sed meminit pcrpaucis, cum tamen in Re- cumductum structura imaginum figuraturam ejus-
j-j sic etiam
latione Auditorum Rotm res illa pluribus et dis- demlapidis, medii corporis in duobus dodrantibus
inventum
dincte tractetur : dignaque est, qum posterorum longitudinis.

memorim tota commendetur, atque etiam in hoc 5 Sepulcrum illud ex latere dextro ostendil cho- rttrias arcum
reprasentat
opere perennet. Ecce igitur Relationem illam, rum monialium, positarum in ordine processionis imagines.
prout ipsam Auditores Rotm , Conimbrica ipsis cum suis libris apertis in manibus, acsi essent re-
missam, expressere. Postquam locuti fuerant de commendantes animam Reginae, vitafunctae; et in
incorruptione corporis in transvectione Extremo- principio hujusmodi chori exislit quidam episcopus,
tio Conimbricam, sic pergunt. revestitus in pontificali , concomitatus duobus mini-
2 Veritas itaque istius admirabilis incorruptionis stris cum superpelliceis : ex latere vero sinistro exi-
tiuando anno mirificique odoris deprehenditur non solum ex supra stit altcr cborus cum imaginibus Christi nostri Sal- E
tcti
dictis historiis, sed etiam ex visitatione ejusdem vatoris, et duodecim Apostolorum ejus. In capite

corporis, mense Martio anno mdcxii facta, de ordine dicti sepulcri, quod jacet ad Occidentem , existit

et commissione nostra per Judices, quos ad hunc Christus cruciflxus cum imaginibus R. Virginis et

effectum in partibus depulavimus, in qua intervene- S. Joannis ex una et altera partc cum duobus scutis

runt Reverendissimi Domini Episcopi Conimbri- parvis armorum Aragonum : et in pedibus dicti se-

censis el Leriensis cum aliis gravissimis personis pulcri, quod jacet ad orientem, imago S. Ciarae et

Ecclesiasticis et Religiosis ac medicis et chirurgis, duarum Reginarum, cum duabus coronis deauratis

ad hoc per Judices deputatis, et fuit facta omni cir- in capitibus suis ejusdem magnitudinis, et sepulturae,

cumspectione, diligentia et solennitate necessaria et medii corporis : in quatuor vero angulis, quatuor

declaratione fideque dictorum medicorum et cliirur- animalia, flgurae quatuor Euangelistarum.

gorum, prout tenor illius docet, quam in prasenti 6 Haec capsa et arca cooperitur cum uno solum- omatus lapi-

relatione ad unguem inserere placuit, ut omnibus modo lapide ejusdem magnitudinis; in cujus parte ^lJJJf
pateat de veritate istius insignis miraculi ,
et prout superiori sculpta est figura corporis integri, estque

sequitur. imago et flgura Regime, qua; intelligitur esse ad

3 Die Martii xvi anni supradicti mdcxii hora pri- similitudinem ejus ; et est vestita in habitu monia-

publica auc- ma post meridiem, Illustrissimi et Reverendissimi lium S. Clarae, cum velamine nigro, et super eo, in
toritate
Domini Episcopi Conimbricensis el Leriensis et Do- capite quoedam Conna o deaurata, circumligata cum n

cordula ejusdem babitus et Ordinis et ex ea in parle

ctor Franciscus Valpinto, Judices commissarii
istius ;

causre processus et et inquisitionis vitae et miraculo-

sinislra, pendula quasdam crumena; et super ea, la-

Dominae Elisabethae, in comple- borata quaedam concha S.Jacobi deaurata; et manus

rum beata? Regina?,
una super supra corpus; et sub dextera,
mento eorum quae per commissionem Reverendis-
,
positae alia,

simorum Dominorum, Rota? Auditorum, eis fuerunt unus liber; et ex sinislra, unus baculus, ejusdem F

ordinata; et secum adducentes Doctores, Ralthasa- manufaclurae atque sunt aller baculus crumena, quee
sua? Majestatis, reperta fuerunt intra sepulturam supcr tumulo et
rem de Azevedo, medicum majorem ;

ad caput Reginae sunt duo Angeli, unus ex

Cathedraticum primarium medicinse in hac universi- dictae siti

nec una ex altera partibus cum suis thuribulis

tate; Antonium Sebastianum etiam medicum;
et alius

specialiter voca- argentatis in manibus suis offerentes incensum cor-

non Gundesalvum Diaz chirurgum,
,

mentio, pori dictae Reginae; et ad caput imaginis praedictae

tos et deputatos ad actum, de quo infra flt

Regina; unus pulvinus lapidis deauratus et bene la-

in prasentia mei Notarii et testium infrascriptorum

et prasentibus hujus causaeprocuratoribus, videlicet boratus, qui videtur fuisse positus post ejus obitum,
Jesu, qui oslenditur non esse ex eodem lapide; et ex
patre magistro Francisco Suarez Societatis
figura cujusdam Angeli cum
Cathedratico primario sacrae Theologiae; et patre parte exteriori existit
Ordinis S. brachiis apertis et uno mantili super illis; et in man-
magislro fratre jEgidio praesentationis ,

una figura parva, qua; denotat animam dictae

Augustini, Cathedratico jubilato in cathedra vesper-
tili

Cathedra- Sanctse qua? imago vultus dictte Sanctfe est depicta

tina theologiae; et palre Joanne Carvaglo, ;

omnibus Cathedraticis istius et incarnala cum oleo ; et reprasentat in se magnam

tico Digesti veteris ;

ejus existentibus et de- majestatem et veneralionem ; et juxta diclam imagi-

civitatis et universitatis ,

nem cum armis Porlugalliae et Ara-

putatis procuratoribus ad hanc causam a sua Ma- jacent scuta alia

jestate. gonum, et Imperatoris.

7 Porro pro parte superiori hujus Iapidis qui in quo et epi-

4 Dicli Domini Judices acccsserunt ad monaste-
,

taphium,
aperlum in- rium S. Clara prope et extra muros dictae civitatis deauratus est dicta parte, jacet epitaphium littera-
spectumque
ullra llumen Mondam, et ascenderunt ad capellam rum magnarum nigrarum versuum sequenlium
sepulcrum
monasterii juxta chorum altum Elisabetha jacet sacro hoc Regina sepulcro
fuit. majorem praedicti

Tomus II
D d quae
Julii
 . . , ,

: [2 VITA S. ELISABETILE REGIN^ LUSITANIjE.

Kl MSj Quoe merilis nitidi fulget in arce poli. rium k longitudinis tumuli, involutum in una culci- D
Neiupe dum vixit, caeco se gessit in orbe,
ita tra gossipii alba et crassa, quae est sana ct integra
Virtutum ut morum vixerit omne genus ;
absque ulla penitus corruptione, acsi parvo abhinc
Quo fuit, ut summo divahtec selecta Tonanti, tempore ibi posita fuissct. Et dissoluto hujusmodi
Rcgnet in Angelico, nos juvet usque choro. involutorio apparuit infra dictam culcitram sudarium
Et tota machina istius sepulcri est circum septa cla- panni lini suti, tam sanum ac integrum et album
thris ferreis in altitudine ejusdem sepultune , et in ut simili modo, vidcretur paullo ante ibi positum
angulis pilaria b ferrea, super quihus est fabricatum fuisse ; et eo aperto cum forfice pro parte superiori
suprrcadum c ligneum deauratum ,
quod tegit totum apparuit alia culcitra magis subtilis at cum colore
sepulcrum; et in vacuo creli ahud scutum armorum mutato ; et sub hujusmodi culcitra jacebant amici-
Portugallia; et Aragonum divisim; in pariete vero cula / feralia panni lini , admodum subtilis et deli-

dictfe Capellae, qui remanet ad partem capitis dicti cati , cum colore etiam fusco seu mutato, quod vide-
sepucri, inserla cst petra cum rotulo d litterarum balur esse ratione humoris, qui exivit e corpore,
antiquarum Gothicarum deauratarum ,
quaa dicunt antequam siccaretur, principaliter cum per calores
sequentia : ^Era mccclxxiv e, quarta mensis Julii in delatum fuisscl, de quo historia facit mentionem
el in pariete Castro de Estremoz, obiit inclita Domina Elisabetha, m. Attamen existunl sana ct fortia et sine aliqua cor-
sacelli alia
Regina Portugallire , et fuit sepulta xn die dicti ruptione, qua: amicula feralia lini mandarunt, a
inscriptio.
mensis in hoc monasterio S. Clarae, quod ipsamet Dominis Judicibus aperiri qnousque detegeretur
fieri jussit et dotavit : et fuit uxor Domini Dionysii, corpus beatic Reginna usque ad pectus ,
quod reper-
lllustrissimi Regis Portugalliae ; ct tilia Regis Domini tum fuit valde sanum, integrum, ct sine ulla corrup-
Petri de Aragonia et Reginae Donnae Constantiae tione, imo potius admodum odoriferum et album et
E
Reginae Castellae f; fuilque avia Regis Alfonsi de carne coopertum; ita ut caput suos haberet integros
Castella et Regime, Domina; Maria;, uxoris suae : hos capillos, rutilos et sanos; et cum fuissent manu ap-
timuit, bos honoravit, iisque bencdixit, cujus anima prehensi, fixi remanebant.
requiescat in pace. 40 Frons et omnis vultus cooperti sunt cum eadem p ane mtegra i

8 Cumque ita praescntes essent dicti Domini carnc admodum alba et optime proportionala cum <« incorrupta;
Aperlio sepul- mandarunt accersiri unum architectum et lapicidas naso, auribus, oculis, et ore, sine aliqua corrup-
cri officiales, qui cum inslrumentis, qua; ad id porta- tione, inha;rente dicto capite corpori suo cum collo
runt, dismembrarunt, diviserunt et extulerunt dic- albissimo et inlegro ; et exinde sequebanlur pectora
tum lapidem, qui opcricbat dictum sepulcrum, et cum suis uberibus erectis, similiter admodum alba et
intra, capsam illius invenerunt, et statim fuit visus sicca, et imposito manu remanebant solida et firma
unus tumulus tabularum ligni, coopertus pro parte absque eo quod frangerentur aut lfquiefierent; et
superiori cum panno depicto coloris rubei, jam pro braebium dexteroe impositum super pectus, integrum
parte exteriori consumpto, clavibus g affixo circum- et consolidatum cum corpore, carne coopertum , de-
circa, et sub eo laquear aliud inha-rebat, de quodam tectis venis el nervis in manu quae existebat cum
,

corio bovis cum capillis, quod etiam cooperiebat et suis digitis et unguibus valde integra et consolidata.
compaginabat dictum tumulum, de quo in capite xm 11 Ex quibus omnihus circumstantes fuerunt cum summa
Chronicsa Regis Domini Alfonsi h flt mentio; super commoti ad devotionem magnam et venerationem, spectantiwm
ni mque in-
quojacebat unus baculus in longitudinc, qui babebat intelligentes, quod status illius corporis tam in- admi ™tione;
venta descri-
sex palmos ct dimidium ordinarios, coopcrtum lami- tegri, solidi et incorrupti et in omnibus parlibus
buniur
nis aurichalci deaurati, et laboratus conchis S. Ja- inhacrentis, insimul cum suavitate odoris, ex eo
cobi, et in extremitate dieti baculi unus scipio petra profluentis; ct integrilas pannorum, in quibus
jaspidis, coloris rubei cum vultibus; et ligatus dic- corpus erat involutum ; ostendebant bene ejus
tus scipio cnm baculo cum fimbriis auricbalci argen- sanclilatem : et volebat Deus illam manifestare
tatis; et super baculo unum marsupium quadratum, non solum ex miraculis, quae pro ea operatus
quod ex parte exteriori videbatur de bombyce leo- est, et quotidie operatur ; verum etiam per hoc
nato; intus vero ex corio, per aliquas partes con- medium; cum duceutis quasi annis n et octoginta n
sumpto ; et intus dictum marsupium nibil aliud re- ibi jacebat sepulta. non fuit visum
Post haec
pertum fuit, nisi unum scapularium latitudinis uuius praedictis Dominis Judicibus, quod debebat detegi
manus transversa; in quadro, et ibi laborata una dictum corpus per partes inferiores, quia tam in-
crux fimbrii aurei : quse baculus et crumena intelli- tegrum existit, et propter reverentiam et honesta-
guntur esse, de quibus llt mentio in libro antiquo tem dicfae beatae Regina; et quia visum
;
fuit
historiae vita; ejus i, qui baculus Regin;e fuit datus medicis, quod per ea, quae vidcrant, existebant
ab Archicpiscopo S. Jacobi, cum accederet ad visi- reliqua omnia in eadem conformitate et integritate.
tandum sepulcrum sancti Apostoli, ut videretur pere- Et sic existimarunt dicti Domini Judices, fuisse ct clausum
grina S. Jacobi. Et dicta capsa existebat sana el in- satisfactum cum diligentia et visitatione sepulcri denuo est
tegra, et quaj osteudebat nullatenus fuisse tacta ex juxta formam dictae commissionis seP ulcrum
et mandarunt ;

die ,
qua ibi fuil posita.
statim, quod dictum sepulcrum clauderetur in sta-
9 Dicti Domini Judices exindc tulerunt dictum tu et forma, antea existentibus; cooperiendo vultum
[uerunlque baculum et crumenam, et ea tradiderunt Matri Abba- et pectora diclas beatae Reginae cum panno de
ornma, rtiam tissae dicti monasterii S. Clara;, ut oinnia servaret,
corpu».
Olanda novo, jungendo reliqua, quae liabebat, et
tamquam reliquias dicta; Sanctae, cum dcbita vene- coopericndo tumulum cum panno novo serici
ratione. Et statim mandarunt aperiri dictam capsam gausapini coloris conchiliati, et de omnibus prae-
1

per quemdam Religiosum Sacerdotem Societatis dictis mandarunt dicti Domini Judices, quod fa-
Jesu : et intra eam repertum fuit quoddam involuto- cerent hunc actum.

12 quae
 DIE QUARTA JULII »|3
A 12 Quae omnia ita ex fide mea vera esse to mei muneris et gradus. Conimbricje ei Mss.
die lorlia
Attestatiotes- prout in eo sunt scripta, quibus omnibus
afifirmo, "
Aprilis anni mdcxii. Doctor Balthazar de Aze-
linm et Nota-
et singulis pro testibus interfuerunt, Rector Uni- vedo o.
nt
versitatis Don Joannes Continho; Pater Emma-
nuel dc Lima Societatis Jesu; Pater Guardianus
S. Francisci; Doctor Franciscus Pereira, Decaniis
sedis istius civitatis; Pater Joannes del Hado; ANNOTATA.
Pater Andreas Palmerio, ambo religiosi Societatis
Jesu; Pater Antonius Monteiro, Prior Ecelesiae
S. Joannis, assistens pro Notario; et Licentiatus a Fortasse legendum, corona. Huic enim locus
Emmanuel Martinez, famulus dicti Episcopi; qui proprius in vertice capitis est.
omnes cum Dominis Judicibus suscripserunt. Hoc b Pilaria, sunt columella;
aut pilfe. Ab hac
actum Tbomas Nunez, Notarius Actuarius istius enim voce derivatur nwnero singulari.
pilare
causac scripsi; Don Joannes Conlinho, Emmanuel c Sapercx\am,supremumtegmen, uti lectorum,
de Lima, Franciscus Pinto Pereira, Joannes Del itahic sepulcri, instar umbellm : quod et simplici
Hado, Andreas Palmeiro Antonius Monteiro, , ter coelum vulgo dicitur.
Emmanuel Martinez. d Rotulus est hic volumen explicatum, ut scri-
13 Doctor Balthazar de Azevedo, Cathedraticus ptura legi ab omnibus possit. Dicitur etiam Uotu-
ltemjpecia- ad primam, in hac civitate Conimbricensi jubila- la et Rotulum.
lis Doctoris
tus -Medicus major suae Majestatis in Portugalliae e Notat hmc mra annum Christi tulgarem
medici
regno, notum facio, quod die decima sexta Mar- 4336.
B
tii praesentis anni, praesens fui in monasterio f Hic certo error est. Non credo, commissum K
S. Clarae hujus civitalis; quodque coram Dominis, ab auctore epitaphii, sed potius a librario, qui
Domino Alfonso de Castelbranco Episcopo Comite, perperam descripserit, posito Castelae, pro Siciliae.

Consilii status suae Majestatis Domino Martino ; Fuisse enim Constantiam, Elisabethm nostrm
Alfonso Mexia, Episcopo Leriensi; nec non Doctore matrem, Manfredi Sicilim Regis filiam, certo
Francisco Vaspinto, Consiliario regio et Judice certius cst, nec quidquam communc habuit cum
Palatii ; ad horam post meridiem aperta fuit Regibus Cestellm, unde istius regni Regina dici
scpultura, in qua corpus Reginee sancta?, Dominae possit.
Elisabethae requiescit ; eaque aperta, erat ejus g Vult dicere, clavis.

sanctum corpus in quodam linteo involutum, ita h Videlicet filii Reginm Elisabethm : quod, cui
sanum et integrum , ut nec quidem frangi et id lubet, per se inquirere permittam.
disrumpi facile possct : parte vero illius revoluta, i Vide supra in illa vita antiqua num. 72.
vidi et notavi, quod sanctus vultus seu facies k Involutorium, intellige involucrum.
erat sine lajsione, neque ulla deformitate, et so- 1 Amiciculum ferale videtur hic sonare indu-
lum sicca et valde alba et pulcra, una cum collo, sium, cadaver proxime amiciens.
pectore, brachio et dextra, quam ctiam detexi, m Facit ejus mentionem non uno loco; prmci-
vidi et palpavi, et totum erat consolidatum et pue num. 408 et 112.

suo loco conjunctum ; et sic mihi visum fuit, n Recte dicitur ducentis et quasi octoginta annis
quod ceteras partes essent, qme non fuerunt de- tunc corpus sepultum /uisse. Vere enim sepultum
tectae, et exterius videbantur valde conformes et fuerat annis 276, uti initio hujus Appendicis
proportionatae. Item adhuc habebat capillos in diximus.
capite et frontem capillatam, ubi citius desunt, Sequebantur Attestationes aliorum alim spe- „
o
quos ego abstraxi, et erant affixi et valde lenes, ciales, videlicet Antonii Sebastiani, Doctoris Me-

subtiles et bene colorati, quod pro re extraordina- dici, et Gundesalvi Diaz chirugi; quas hic prm-
ria reputo, et de quo rationem reddam, cum termittendas duco, quia ejusdem propemodum
mibi jubcatuiyi uod totum certifico sub juramen- tenoris sunt cum prmmissa.

QUINTA
214

QUINTA DIES JULII

SANCTI QUI III NONAS JULII COLUNTUR

Slephanus episc. S. Domitius Martyr in Syria.

Sanctus Martyres
S. Suera Episcopus S. Valerius Ep. Conf. Consorannis in No-
Rhegii
S. Agnes vempopulania.
in
S. Felicitas S. Basilius et lxs Socii Martyres , Scyto-
Calabria.
S. Perpetua poli.

S. Zoe Martyr, Romae. S. Agnes Martyr, apud Graecos.

S. Agatho Martyres in S. Athanasius Diaconus Martyr, Hierosoly-

S. Triphina seu Triphon Sicilia. mis.

S. Strator S. Philomena Virgo, apud Septempedanos in

S. Theodotus agro Piceno.

S. Merona , Marina , seu Ma- S. Numerianus Ep. Conf., Treviris.

Martyres
rinus S. Trophima seu Trophimena , Virgo et
Tomis
S. Rodofia Mart., Minoraj in Italia apud Picentinos.
in
S. Magrinus S. Moduenna seu Monenna, pluribus nomi-
Scythia.
S. Secundinus nibus nuncupata, virgo, in Hibernia vel in

S. Thomus seu Theonus Anglia.

S. Sodera seu Sodepha S. Athanasius Confessor, in monte Atho.
S. Arpos Martyr, Alexandrise S. Lampadus seu Lampadius, apud Grse-
S. Cyprilla seu Cyrilla Marlyres cos.
S. Lucia Cyrene in S. Athanasius, in arbore dictus, apud Gra3-
S. Aroa. Lybia. cos.

PILETERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI

translatio Dellovacum, pluribus scheda Ms., brevi elogio virtutes ejus

SVedasti et miracu-
hoc die describitur a Saussayo. Acla la complectente, cum hymno aliquo minercw
ejus illustrata sunt vi Februarii paulo crassioris, quibus prwfixa est hmc dies v
S. Anselmus, Episcopus Cantuariensis, a Julii. Ne dc variis cullus ejus diebus jam dicta
Canisio, Galesinio, Maurolyco, Wione aliisque repctam, in Bomano moderno ejus festivitas
signatur hoc die. Colitur et de eo actum est agitur, et qum ad ipsum spectant, in opere no-
xxi Aprilis stro satis explicata sunt xxx Junii
S. Hugo abbas Cluniacensis est in Galesinio, B. Petrum de Luxemburgo, S. R. E. Cardinalem
Maurolyco, Wione et Ferrario. Acta ejus illu- volunt aliqui hac v Junii ad Superos evolasse.
strata sunt xxix Aprilis Dc ea re disputatur eo die, quo Acta ejus et mi-
S. Marthre matris S. Simeonis Stylitaj hoc die racula illustrata sunt u Julii
commemoratio fit in Menologio Grmco a Cani- S. Aggajus Propheta cum elogio, hoc die laudatur
sio edito, in Menmis et Molano; sed de ipsa cum in Vsuardo Hagenoyensi, sed de eo actum est
filio actum X xiv Maii iv Julii
SS. Donalianus et Rogatianus, nescio ob quam SS.Innocentius et Sebastia ibidemetiam huc trans-
causam in Kalendariis quibusdam notati, iidem lati sunt cum sociis.
ipsi sunt, qui in Actis
refuruntur xxiv Maii Item S. Laurianus. De his omnibus videatur jam
S. Bonifacius Episc. Martyr in Kalendario aliquo, dicta IV j u iii
absque alia notitia a Bollando inventus, non S. Wilhelmi Hirsaugiensis mcminerunt hoc die
videtur alius esse a S. Bonifacio Moguntino, Wion et Menardus. Vide iv Julii
de quo in Actis v Junii S. Elisabetha Regina Portugalliae perperam etiam
S. Syri Genuensis Episcopi memoriam reperio in huc adducta cum
est; spectet ad iv Julii

Marcelliano
 PRJETERMISSI. ai5
Marcelliano eremitae Torcelli titulum Sancti tribuit tatus, dulcis eloquio et convcrsatione spectabilis. 1

Ferrarius in Calalogo Sanctorum Jtaiim et in Scripta ejus ibidem enumerat; at de cultu

ei
Calalogo gencrali, tamquam qui acccptus sit ex um.quam exhibito, altum silet.
Tab. ecclesiae Torcellensis. Fatetur autem tabulas Fulbertus puer novitius monasterii Corbeiensis ex
istas esse, vitam S.Heliodori, Episcopi Aliinatis, vita S.Anscharii adducitur hoc die a Bucelino,
in qua verum cst, mentionem fieri alicujus Mar- tamquam Martyr ct beatus. Aliis opus est sancti-
celliani cremitaj, ut habes iii Julii. Ast hunc san- tatis et cultus indiciis.

ctorum honoribus donatum, nusquam dcprehen- Didacus de Soria Ordinis Prmdicatorum, Episcopus
di, nec in Tab. ecclesim Torcellanm, ad usum novm Segovim in insulis Philippinis, longo et
sacrum confectis, cum inscriptum invenit Fer- insigni elogio ornatur in Marchesii Diario Jta-
rarius, ut apcrte innuit ipsius annotatio, in lico ad hunc diem.
Catalogo Sanctorum ltalim. Adeodalam,;;n'oniMs omnibus seculisignotissimam
SS. Demetrius et Numerianus conjuncti sunt in Sanctam, hoc die nobis porrigit Tamayus in
Usuardo Camberiensi. De postremo agitur hoc Martyrologio suo Hispanico, his verbis : Toleti,
die. Quem Demctrium indicare velit, qumrimus, S.Adaodatae virginis sanctimonialis, Ordinis Be-
qui nos doceat. nedictini, de qua S. Gregorius Magnus celebre
SS. Martini, Theodori et Godephae; Triphonis no- consarcinat elogium, quae, postquam innumeris
mina in Greveno non satis recte formata nec floruisset virtutibus et supernaturalibus ornaretur

tonjuncta, ex aliquo corrupto Hieronymiano favoribus deposito terreni ponderis sacculo, cae-
codice accepta sunt. Nomina et classes infra lestem induit chlamydem puritatis, apud Hetru-
explicantur. riam Raliae. Mirus sane est Sanctorum refossor
Petranus presbyter in territorio Remensi soli Demp- Tamayus, dum hic ex S. Gregorii Papm epistola
stero hoc die notus est, nescio unde erutus : Sanctam eruit, quasi sanctus Pontifex
54, lib. 7,

plusculum notitim et auctoritatis accedat necesse eos omnes canonizaverit, ad quos unquam lit-

est, priusquam ex ejus solius farragine sancti, teras dedit. Magnam fortasse gratiam a PP.
aut ab ipso inventi aut transpositi, aut luxato Benedictinis se initurum speravit, dum illustri

nomine producti, admittantur. Adeodata eam compellat Gregorius) ipsorum

(sic

Udardus Episcopus, qui prius monachus Cuprensis, Ordinem locupletavit. Verum ab iis admissam
Deiparae Virgini devotissimus ferebatur ex eo- gratiam necdum comperi ; nec ullum inidcium
demetiam Dempsteri Menologio procedit ; de affcrt Tamayus, ex quo de ejus cultu, vel tan-

quo majorem et ccrtiorem notiliam desidera tummodo inchoato, cerliores reddamur. Epita-
mus. phium melricum, quod inter Mss. sui Auli Hali
S. Doctrinus aliquis et quidem Confessor additus reperit, de genere earum mercium est, quas

est Greveno in Cartusia Bruxellensi; sed de quo repudiare pridem docti sumus- Cetera pro Ta-
nihil hactenus sciatur : siquid lucis aliunde ac- mayi ingcnio exornata sunt.

cedat, dabitur ei alibi locus. Venerabilis Hugonis de S.Victore, Canonici regularis

S. Herasmus itidem Confessor refertur in Florario depositio inscripta est Florario Sanctorum xi

Sanctorum Ms. Sed de eo etiam notitia alunde Februarii; atMaurolycus, Ghinius, et Ferrarius
requiritur. hoc die celebrant,) tamquam beatum : verum
Dedicatio S. Juliani Martyris prope forum sacris Saussayus, Castellanus et alii, solo venerabilis

Grmcorum tabulis hoc die inscribitur, nempe aut beatae memoriae titulo honorarunt. Non gra-

Menmis impressis, Menmis bibliolhecm Ambro- vabor hic adnectere Saussayi elogium : Lutetiae

sianm, etMaximo Cylhereo. Julianos Sanctos Parisiorum, eodem die felicem animam ad fontem
pltires novimus ; quem velint hm tabulm, non vitae perennem emisit beatae memorire Hugo a

satis liquet, ncc sane opere pretium est, de ea S. Victore, suburbicarii illius ccenobii canonicus

qualicumque dedicatione plura investigare. religiosissimus ,

qui Ordinem illic S. Augustiui

Ursaria mater S. Bertae, sanctm titulo donatur in professus, caelesti pollens sapientia, sui temporis

annotatione aliqua ad editionem Molani anni Augustinus appellari promeruit, scriptisque prae-

4583, manu nostri Andrem Schotli, his verbis: claris, non modo Galliam, sed universum orbem
Eodem die (vJulii) apud Blansiacum coenobium, illuminavit, quin et bono odore replevit prastan-

sancta Ursaria, mater sanctee Bertae. Jn Actis S. tissimae virtutis et admirandae pietatis. Fuit enim

Bcrtm, die prmcedenti datis, mater ejus vocatur beatus hicvirexcelsusTheologorumapex, etEuan-
Ursana, de cujus sanctitale aut cultu, nilrilme gelicae perfectionis, ac angelica? puritatis vividum

usquam legere memini. nitidumque speculum. Verum, cum talis ac lantus

Alea sanclimonialis ex xxm Maii huc remissa est, esset, non intra S. Victoris basilicam, dignum se

ut quae in vita S. Moduennre abbatissse suae lau- censuit sepeliri, at voluit in claustro, humili situ

detur, relatacum titulo Sanctae isto die a Buce- humari; ubi ab asquis meritorum ejus ajstimatoribus
lino. Putamus indicari Ateam, de qua nulla epitaphio honorifico non magis quam vero insigni-
vita seorsim scripta cst. Vide hoc die, qum de tus est; quo in brevi urna proditur, magnum condi
Moduenna dicunlur.
S. virum ,
qui nulli toto orbe secundus , dogmate

Hugo dc Folietto Canonicus Regularis S. Petri

, praecipuus, ingenio, ore, stylo ct moribus insignis,

Cordubensis; apud Ghinium floruisse dicitur Has et alias laudes promeritum

mirifice claruit.

anno H20.Dom. FuiJmoribus itemque litteriscla- venerabilem Hugoncm, non diffitcmur; at San-
rus.singulari vitaetscientia, eloquenliaque nobili- ctorum honoribus, aut Lutetim aut alibicultum.
necdum
 :

2l6 PR.ETERMISSI.
A nccdum intelteximus. Quipluracapiunt, adeant Franciscus Marlyr Damiatm
S. Anliniiiiiiiii , Trilliciniuiii , Gliiniiiiit . opcra Alvarus Pelagius Episcopus
Omnesutbeati
cjus edila. aliosque scriplores dc ejus patria, Elias de Bourdeilla Archiep.
memorantur
obitu, variisque ad eutn speclanlibus litigantcs. Henricus Africanus confess.
ab Arturo,in
Communior sentenlia est, mortem ejus consi- Damianus et Raynaldus Confcss.
Martyrologio
gnandam anno 1142. Jacobus Auximanus Confess.
Franciscano,
Huamayus aliquis Fergussio in Mss. Sirini sine Joannes a Callio Confess.
ct ultima ite-
intcrpunclioiie adjungilur ei Tamlactensibiis ad Antonius a Zamorra Confess.
rum in Gy-
ditionibus : alii tamquam dircrsiim et sublimem Michael Apruslensis Confess.
nmceo.
Sanctum mcmorant. In catalogis nostris ignoti Augustimis Volaterranus Confess
sunt, ut proindc certioribus monumentis opus Maria Suarez a Toleto Vidua.
sit. SS.Petri etPauli Octava, perantieipatinonemposifra
Sequitur. Edania sive Edocna virgo de Tuaim-Noadh. est in Usuardo Bruxellensi, Spectat ad diem se-
Gorman. Edaina candida, liberalis et intcmeratae quentem vi Julii

Virginitatis, de Tuaim-Noa, in regione de Magh- S. SisoemwtSisoam, confessorem in ^Egypto nolavin

Luire ad ripamBuili. Similia canunt alii, et tu- hoc die Castellanus; non recte : cum cultus ejus
telarcm ac patronam aiunt ecclcsiarum paro- apud Grmcos a/ftxus sit dicisequenti, quo eum in
chialium. Exstat quoque, inquit Sirintis, ejus poslerioribus cditionibus consignavit Molanus,
nomini sacer fons, praelarus ct vastus, percnnium ultimo loco his verbis : Die sexta, sancti Tatris
aquarum, Kill-oscobano templo adjacens, ad qucm Sisoae magni. Erravit Baillctus dum hoc die ali-
multi conflmmt ex devotione et spe idcirco conse- ter in S. Sisom vita rctulit, Molanum diserte ad-
quendae caelestis opis, interdum etiam corporalis ducens. Videsis die sequenti vi Julii

sospitatis Hmc, ut negare non ausim, sic in alio- S.Paulus, SenonensisEpiscopusSa«sso!/( stylo exor-
rum catalogorum stlentio plusculum lucis, ad naretur hoc die, quem cur sccutus fuerit Castel-
ejus gesta illustranda, censeo expcctandum, ne lanus, plane ignoro. Melius scripsisse videntur
forte sub alio nomine lateat, ut non obscure sub- Galesinius , Ferrarius et Ghinius , signantcs
insinuat Sirinus, dubilans an alia sit a S. Mo- ipsum cum Gcrmano fratre S. Hcraclio ix Julii,
duenna, dc qua Itoc dic agilur. uti etiam expresse notant Sammarthani post
Kihanus tttm rcccnsctur, nescio quis, si non idem Claudium Robcrtum, qui pro se habent Bercia-
est citin Kiliano Ilerbipolcnsi, de quo agendum rium ipsum Senonense anni 1625. Cum autem ea
viii Julii, cx certioribus, quam hccc sint, monu- omnia, qnm de S. Paulo dici possunt, cum Actis
menlis. Peraclianis connexa sint, de utroque agemus
Everhardus conversus in claustro rcperitur in Ka- dicla die ix Julii
lendario Cisterciensi, alibi smpius a nobis citato. S. Cypriani Martyris translatio una aut plures ad
Ab Henriquez longo elogio ornatur, et multo hunc diem non proprie spectant; cum omnia,
longiori explicatione. Sequntur Chalemotus et qum ad illustrissimum Sanctum spectant, exami-
Bucelintts, qtti nec ipsi a beati titulo abstincnt. nandasint xiv Septembris
Sufftcient vcrba Saussayi, in additionibus sic S. Nicomedis Martyris elevatio indicatur in Ad-
loquentis. Obiit hodie piae memoria? Everhardus, ditionibus Mss. Cartusim Bruxcllensis ad Greve-
monaclius Villariensis conversus cognomine Silen- num, qum nescio unde accepta sil. Lo'quitur,
tiarius, qui perfecta rcligionis cultor, percutienti opinior, de eo Nicomcde, qui in Romano colitur,
aliquando se militi, non solum altcram genam ob- et de quo proinde agendum erit xv Septembris
<: vertit, sed et obsequium rependit. Ob qua?, aliaque S. Wendclini confessoris translatio notalur hoc die
Chrislianae pietatis facinora , admirandis etiam apud Grevenum, Florarium, Canisum et alibi
signis divinitus clarficatus, demum ac beatam pcr- natalis est xxi Octobris
rexit supernorum civium mensionem. Post dili- B. Bertoldi, Ordinis Cistersiensis abbatis et secundi
gentcm inquisitionem, etiam apud Amplis. Ab- Episcopi Livonia; memoriam cum brevi vitm com-
balcm Yillarienscm.perunumePatribusnostris, pendio suis SS. Slanislais subjunxit Martinus
necdutn potui deprchendere, hunc Taciturnum Baronius, Clericus Jaroslaviensis, pag. 43, ut
eccksiastico cultu magis prmdilum, quam Iia- qui contra irrumpentes fidei Christianaa hostespu-
dulpltum tacentem- seu Silentiarium, monachum gnando inlerierit hoc die, anno 1200. Ab Henri-
Aflitjemiensem xxx Aprilis quez vocalur sanctus Bertholdus a Chalemoto
Martham etiam virginem sanctimonialcm Camerrn beatus. In Kalendaris, Bertholdus monachus de
propeBruxellas. beatam appellatHewnquez, qum Luka, Apost. Libonioe; sed ubique refertur
diu sanctiu Aleydi leprosae ministravit, etc. lauda-
xxi Octobris
tur etiam a Bucelino. Audiamtis hic rursum S. Conradi Episcopi et Confessoris translatio apud
Saussaijum. Eodem die in agro Bruxellensi, coe- Constantiam signata est in Addilionibus Mss.
nobio CamerEC S. Mariae, desiit esse mortalis, piae Cartusim Bruxellensis ad Grexenum. In Florario
itidem memoriaa, Martha virgo Sanctimonialis, Sanctorum Ms. et in Ferrarii Catalogo videlur
mira humilitale ct charitate prsaclara. llivc otnma indicari natatis; ast hic spectat ad
probo et laudo, inlerim apud suas vix nota est.
xxvi Novembris

DE
 .

DIE QUINTA JULII 217

DE SS. STEPHANO, PRIMO EPISCOPO RHEGIENSI

& SOCIIS, SUERA EPISCOPO, AGNETE,
FELICITATE & PERPETUA
MARTYRIBUS RHEGII IN CALABRIA
COMMENTARIUS PR.EVIUS C. J.

Cultus Sanctorum , elogia , aetas, vita non valde antiqua.

N
SEC. 1,11, otiores olimfuere hi Sancti apud Grmcos, Stephani, ejusdem Acta et Martyrium hinc inde fl- -
AUT III.
Meminerunt eorum
quam apud Latinos. guris et versibus declarantur.

nonnulla Menaia apud nos , Chifflctia- 4 Iisdem fere temporibus, quibus Romm pelita Elogium so-

num alque Sirmundianum: quorum il- concessaque fuit facultas construendi S.Stephano lius Siephani
ex errann
Cultus apucl lud die v Julii lecjit; Zreeifvou KaAaSp. xai twv guv au- altaria, sacella, templa; impressit Ferrarius utrum- •

Grcccos t(J. Hoc vero eodem die paulo explicatius; Tou a-^iou que Catalogum suum, alterum, nempe Sanctorum
MapTupo? Ixs^avou , tou e!? t'o Pfrfiov Ka7va6p!a; vuiui- Italim, anno 1613; allerum, illorum, qui in Ro-

vou , v.ai twv guv auxw 'Aftuv [j.apxuprjcavcu)v. Sancti mano Martgrologio non habenlur, anno 1625. In E
Stephani martyris, qui jacel Rhegii in Calabria, et utroque commemorat, die v Julii, S. Steplianum,

sociorum ejus sanctorum, qui cum ipso martyrium sed absque sociis; in priori quidem cum elogio

subierunt. Monachis quoque Cryptm Ferratm, et hoc : Stephanus, civis Rheginus, a S.Paulo Apostolo,

aliis Ecclesiasticis Grmci rilus , celebrandum cum ex Syria Romam ductus, Rbcgium, Brutiorum
eodem die prmscribitur festum. Tou a-fiou Sx^avou metropolim, appulisset, ad Christum conversus et in

xai ivj; cuvooia? auxou. Similia habent Menma Grmca flde instructus, primus Rheginorum Episcopus ab

Bibliolhecm Vaticanm : et alibi alia facile inve- eodem Apostolo ordinatur. Qui post Apostoli disces-
nientur, qum mihi visa non sunt, qumque jam sum dum munus episcopale pradicando impigre
dicta poterunt confimare. exsequerelur, multis jam ad fidem perductis; in

1 Xulla tamen apud Martyrologos Latinos Ste- Neroniana persecutione comprelienditur; cumque
Uem apvcl phani hujus etSociorum martyrum exlat
memoria. conslanter in fldei confessione perseveraret, atque
l.atinns
Quod indicium esse possit, non adeo celebrem, multis affectus suppliciis, cruciatus omnes superasset,

Scriptorum illorum temporibus, vicjuisse cultum

in demum capitis obtruncatione martyrium consumma-

Ecclesia Latina.Atque hinc factam sit, ut Rhegien- vit. In posteriori autem Catalogo idem Ferrarius

archiepiscopus, Annibal de Afflictis, vir

multa sic habet : Rhegii in Brutiis, S. Stephani, primi
sis
suppli- ejusdem Episcopi et Martyris sub Nerone.
sanctimonia clarus, initio seculi superioris
congregationiSacrorumRituum Romm, quo 5 Nonomni ex parte istmc concordant cum Actis uon ubique
caverit
consom "" ir -
sibi suisque Uhegiensibus facultas fieret, publice Grmcis. qum mihi ab hiscc riginti annis, tunc
tis.
exponendi imaginem, S.Stephano Episcopo suo ac Romm agenti, a R. P. Josepho Denti, Domus Pro-
ejusdem fessorum Societatis nostrm Prmposito Messanm, cu-
Martyri, atque altaria et templa in bonorem
quod rata fucrunt dcscribi e codicibus Mss. celeberrimi
erigendi. Affertpro motivo talia impetrandi,
prope urbem illam monasterii sancli Salvatoris,
pridem, atque eliam tunc temporis, celebrabatur de
Ordinis S.Basilii; uti pluribus di.ri ad VitamS.
eodem sancto Stephano Sociisque, die v Julii Missa
ct alia Officia. Et sacra Congregatio, referente Illu- Sebastianm V. M., tomo vi Junii, qum indidem ab

striss. et Reverendissimo D. Francisco, Sancti

Angeli eodem. multm alim, mihi Grmce fuerunt sub-
uti

in Foro Piscium Card. Buoncompagno, gratiam

pe- missm. Hmc, inquam, Acta S. Stephani ridentur
anno 1622. De hisce mihi constat, fons esse, ex quo, qjuotquotde illo Latinc scripsere,
titam concessit
ex testimonio Nicolai Mari* Moda- sua hauserunt, aliis additis, aliis mutatis, pro suo
ita factum esse,

tunc Romm ecclesim S. Thomm in Parione ctijasque sensu. Sic Stephanus, qui in Aclis Grmcis
fari,
causm Agentis, atqne eodem legitur patria Nicamus in Bithynia fuissc et cum S.
Rectoris. ct hujuscc
Episcopum Borensem, qui suf- Paulo Apostolo Rhegiumappulisse; apud Fcrrarium
anno 4622 electi in

/raganeus est Rhcgiensis. dicitur civis Rhiginus, etab appellente illas in oras^
addit, qui Paulo, Rhegii inventus, atque ibi ad Christi lidem
3 Prmdictarum scripturarum, (uti is

asservantur penes conversus fuisse.

rereitter auc- illas nobis submisit) archetypa
tus. 6 tlieronymus Marafioti in 'suo Calabrim Chro- ijiur a varns
Joannem Simonem de Antonillo, U. J. D., virum edila tatine.
S.Stephano satisaddictum, nico, Italicc anno 1601 excuso, pag. 47 : et Marcus
eruditum et pium.et ipsi

cujus dcvotione el expensis sacellum extoXjutique Anlonius Politi in suo similiter Chronico, Messanm
de re responsum sacrm Congrc- impresso an. 1617, pag. SO : Item Paitlus Gualte-
post acceptum illa
in ecclesia Praedicato- ritts in Sanctis Calabricv, qui an. 1630 Neapolt
gationis Roma) exslruclum
prodierunt, pag. 53; Ferdinauilus Uffhsllusin
et
niMi, S. Stephano dicatum, in quo annis singulis

condecenti cum magnificentia Missae sacrificium et suo Italim sacrm tom. IX, edito anno 1662, habent
Vesperae musicis cum concentibus in festo Sancti vitam Stephani, qttam primus ex codice Grmco
S.

solenniter celebrantur. Circa iconem vero Anlistitis

interpretalus esl Italice : secitndtis el quartus La-

tinam
 : ,

t8 DE S. STEPHANO EP. RHEGIENSI, ET SOCC. MM.

AICTORS tinam ediderunt ex alia alque alia inlerpretatione. publice imaginem Sancti, ejusque nomini altaria
C. J. Tertius cx lcxtu Lalino Ilalicam fecil cum oralo- ct templa dedicandi : qum catenus nttlla habuerit.
ria intcrpolationc. Horum ego editionibus inter se Locus, ubi sepultum juit corpus in hodiernum usque
et cum textu nostro Grmco quamquam
collatis, diem,M(i scribit historicus Rhegiensis Poiitns anno
eodem /ere recidant omnia, malui tamen noram 1017, reperiri non potuit.

intcrpretationem faccre, consimilem nostro Ms. 9 Ex his, inquam, dubitari possit, an S. Ste- ul inde credi
possit
Grmco, illamque simul imprimere, ut omnia magis phanus cumSociis suismartyriumpassus sitseculo
authentica sint. Editio Itjliclli propius insistit primo; eoquc magis, quodtotis Iribus primis secu-

noslro Ms. Grmco : Marafiotina et Politiana in lis Episcopus, sum civitatis alius, Rhegiensibus

paucis aitquantum discordant; et in illo prmcipue, non sit notus. Si dicas, per traditioncm nolum esse
buod designent diem martgrii septimum Julii; sanclum Stepbanum pro scculo primo; qumram,
quem Ughellus, noster texttts Grmcus, Mcnma et cur alius episcopus pro codcm seculo et duobus se-

Menologia citata, unanimiler asserunt quintum quentibus, similitcr notus non sit. Inquies, quia
Julii. antiquacivitatis scripta intcrciderunt; superest au-

7 Cornclitis a Lapide in Acla Apostolorumcap. tem vita S. Stephani, qum ipsum S. Pauli Apostoli
Devenimus Rhcgium, com- discipulumfacit. Audio scd illa ipsa vita nonsa- S. Stephanum
etium a Cor- ultimo ad illa verba, :

seculo Christi
nelio a Lapi
mentans, varia Itabct, qum sibi, tunc Romm com- pii longam antiquitatem; nec potest ante seculum
primo vixisse,
de;
moranti, sttbmissa fucrunt a Rhegiensibus, viris decimum scripta fttisse, si non diu post. Spatio au-
eruditis et primariis : atquc cx illorttm fidc hmc tem novem, decem aut plurium seculorum tunc
narrat : Silet hic mulla Lucas; ac praserlim Rhe- elapso, quando scripta fuit, potest scriptor multa

giensium a Paulo conversionem, uno die, quo apud ignorassc dc gestis Sanctisui, quemadmodumnunc
n eos haesil, factam : qua3 ex ecclesise Rhegiensis mo- nihil de illis scitur ex antiquitate prmter id, quod
numentis.eodem arvo (nempc scculo Christi primo) in vita narratur : et magis potest ignorassc certum
Grsece conscriptis; ac deinde in Latinum idioma tcittpus, quo vixerit martgrioque coronatus fuerit.

translatis; et in archiepiscopali archivio asservatis; In hac porro ignoratione aut maligna traditionis
a Rhegiensihus viris eruditis et primariis ad me vulgi luce scribere exorso risumfuerit, apliori tem-
Romam transmissa, liic transscribam. Transscribit pore Stephanum adduci Rhegium nonposse; quam
atttem ibi Acta Latina S. Stephani Episcopi, a quo Paulus Apostolus eodem appulisse sciebatur :

Paulo Apostolo Rhegiensibus, ut aiunt, in transitu et prmsumi potcrat, ipsum ibidem pro se aliquem
ordinati : qtm alia non sunt, quam qum nos infra reliquisse Episcopttm.
damus Grmco-Latina : nec tamcn ibi sunt integra 10 Tum vero qumri potest de Sociis syininarty- aut eliam so-
cios ejus.
nam desinttnt in marlyrio Itis verbis, quod digni ribus S.Stephani, Suera episcopo; et mulieribus,
fuerint pro Christo mori : nec quidquam habent de Agnete, Felicitate et Perpetua, unde illos acceperit
sepultura sanctorum corporum. Facile condono aut mutuatus forte sit scriptor vitm. Mquc hmc
P. Cornelio, Theologo et Commentatori insacram obscuraaliitnde sunt : nec facile capiam, quomodo
Scripturam eximio; quod fide et auctorilate Rhe- illis inductm Religionis Christianm initiis, duo
giensium, virorum cruditorum etprimariorum, lalia Rltegii fuerint Episcopi, quando de uno solo non
scripserit. Ipsc interim nihil pcr se commentatur constal certo. De mulieribus quoque cerliora desi-
mora aut non mora Pauli
de Apostoli apud Rhe- derari possunt, ne quis cogatur suspicari, Perpe-
gium : Supposuit, vera esse, qtim Rhegienses dc tuam atque Felicitatem, omnium ferc antiquorum
mota ejus apud se unius diei et de magna conver- Patrum scriptis celebratas, in Africa cum aliis
sione gentilittm illo die facta : item de Actis S. sociis martyres, ineunte seculo tertio passas; Rlte-
Stephani, seculo Chrisli primo Grmce conscriptis, gium traductas fuissc. F
ajjirmaliant. Et siquid illa de rc per se commenta- M Ego quidemper hmc dubiamea nihil deroga- Dubitari po-
tus fuisset, tttique obserrasset : quod si Paulus tum velim veritati; sed magis cupio, veritatem ex lest, an Pau-
moram lus Ap. e na-
uno die Rhegii traxisset, non potuissel se- illis illustriorem fieri per aptas
ad dubia mca Rhe-
vigatione sua
cundo die Puteolos attigisse : quod Lucas factum giensium solutiones. Aliud quoque dubium huc
esse ait. Sed de his mox alia. perlinet,wbi de prima Rhegiensium ad Christi
fi--
8 Interea ex citatis edilionilnts animadverlo, in dem conversione per Paulum Apostolum, sermo est.
i juiitta (fi
textu grmco nostro sphalmata qumdam commissa Populariumvox, et quodammodo Euangelium, de
nottro textu
firwco aiiqu n
esse, verosimilitcr oscilanlia librarii, illisin locis, quo dubitare nefas sit; insonat auribus, Paulum,
tuvplentur. tildego per inclusa Itiscc stgnis [ ] verba supplere cum e Syria Rhegium appulisset, ducendus Romam
conatus stim. Inter quas correctiones etiam est, a Centurione et custodibus suis ad tribunal Cmsa-
qttod tertium nomen mulicrum, simul passarum, ris, in ingressu urbis Rhcgiensis, ccepisse Christum
Perpetua desiderabalwr, qute in Italico et Latino annuntiare : incolas autem obstinalo animoeipro-
Suera; cpiscopo, Agucli et Fclicitati subncctilur. Ex hibuisse istiusmodi annuntiationem; tandem ta-
lus aiitein ipsts twminibus dubium oriri possit, an men, deprecanle Paulo, ut se dicentem audircnt
omnes isli ttna cttm S.tcphano passi fucrint seculo tantillo lempore, quo parvulum candelm /rustu-
Vitailla non Christi primo Acta quidem, etiam Grmca, nontam
. lum, quod manu tencbat accensum, dcflaqrasset:
anliqua est antiqua sunt, nec talia, ut illitd ipsis tuto credi
,
id permisissc. Tum vero Pattlum caudelm ardentis
possit. Testimonia Murltjrologorum nulla reperiun- frustttlum imposuisse columcllm, qum forte adsta-
tur. Cullus nec valde antiqms apud l.atinos nec bat, marmorem; et hanc columnam, consumpta
valdc celebris fuit ante scculttm xvn, quando ejus brevi candelula, flammam concepisse et perrexisse
amplificalio pelila fuit a sacra liiluttm Congrega- ardere. Quo viso prodigio, incolas fidem Christi
lione Romm et obtenta, per facullatcm exponcndi amplexalos fuisse.

12 Hoc
 :

DIE QUINTA JULII. 219

12 Hoc jactum, non tantum vulgi sermone, sed quamvis Paulum inducat Phegium; ibiquc fidem aictore
ctiam scripto celebmtur a Marco Antonio Politi in annuntiasse, multos baptizasse,atque ctiamprcsbij- '• c -

nrbem Rhe- Chronico Rhegiensi pag. 80, scd obiter lantum. teros et episcopos ordinassc dicat, adeoque innuat
giensem in- Primummihi dubium
in his est, utrum Paulus longiorem moram ibidem traxisse; tamen suo lem-
gressus fue-
Rhegii miracula fecerit, aut aliquos adfidem con- pore nondum scivit, quod incolm Rhegienses initio
rit;
verterit, imo an istam urbem ex navigatione illa pertinaciter prohibuerint Paulo prmdicare fidem;
vntraverit. Scribit Lucas, comes S. Pauli in navi- deinde vero per prodigium columnm marmoreee
tieque nunc
gatione Syriaco-Romana, qum vidit; et accurate ardentis conversi ab ipso fuermt. Quin imo satis creditum a
notat moram, quam in civitatibus obviis traxerunt. dcclarat auctor vitm, Rhegienses ab inilio, absque prudentiori-
" s
Sic Melitm, ait, hibernasse Paulum tres menses, et ullo singulari miraculo, Paulum concionantem
qum ibidcm interea fecit miracula et conversiones pronos auscultasse; el sicuti terra bona susceptum
gentilium, dcscribil. Syracusis triduo suhstiterunt; semen multiplical centuplum, ita illos suscepisse
Puteolis rogatu Fratrum manserunt dies septem. verbum Dei ex ore Pauli. Debet igitur fabula ista
De Rliegio autem nihil simile meminit Lucm textus. primum nata fuisse in vulgus. post mtatem dicti
En verba, Actorum cap. ult. Et cum venissemus scriptoris et forte din post, tx otiosi alicujus cere.
Syracusam, mansimus ibi triduo. Inde circumlegen- bro, qum mox vulgo placuerit, atque etiam aprm-
tes, devenimus Rhegium; et post unum dicm, stante diclo chronographo Rhegiensi, Marco Antonio Po-
Austro; secundo die venimus Puteolos; ubi inventis liti, recepta fuit. Scriptoribus aliis, Marafiotio in
Fratribus, rogati sumus manere apud eos, dies sep- Chronico Calabrim atque Vghello in Episcopis
tem : etsicvenimus Romam. Igitur Paulus et Lucas, Rhegiensibus; item Paulo Gualterio in Calabrim
navigantes Sgracusa venerunt Rhegium. Non di- Sanctis, etvita S. Stephani; qui ante elpostPo-
cuntur urbem inlrasse, nedummoram diurnamibi Htum, sua eddiderunt; non ausis prmdicli pro- E
fecisse; sed potius iter prosecnti, e conspectu Rhe- digii, ac talis conversionis Rhegiensium ad fidem

gii, favente Austro, post unxtm diem navigationis, Christi, vel verbo meminisse, quod sciam.
venerunt die secundo Puteolos. Neque enim, si uno 1o Superest, utde mtate S. Stephani etsociorum Quando epis-
l0 s us
die Rhegii substitissent, potuissent die secundo ejus matgrum, verbum addamus. Satis constare f" .,, ,

Puleolos attigisse, qnibuscumque stantibus ventis, potest ex hactenus disputahs, ipsum a S. Paulo n tis,

propter longinquam locorum distantiam. e navigatione Sijriaco-Romana episcopum Rhegii

13 Ita intellecto sacri Scriptoris tcxtu, uliplane constitutum non fuisse : id interim aiitnt Rhegien-
cerle prodi- videtur inlelligi debere; evanescit prodigium co- ses : atque adeo ex illorum opinione constitutus
gium , quod
ei attribui-
lumnm marmorem ardentis in convcrsionem Rhe- fuit anno ChristioC quo illac transiit Paulus. De
tur nunc. giensium, imo et conversio ipsorum pcr Paulum, anno autem determinato martgrii nihildum apud
et ordinatio Stephani tunc temporis in episcopum. ipsos legi. Ferrarius scribit. passum esse Stepha-
Quodsiquis etiam- sustinere velit, Paulum civita- num sub Nerone quod certat cumActis. in quibus
:

tem ingressum fuisse, ibique die nno mansisse, legitur, ipsum prmfuisse episcopum annos decem

nondum columna marmorea arserit. Quid enim? et septem. Ex quo consequitur, martgrio defun-
Si id factum fuisset, Lucas. Pauli socius, utique ctum esse anno 73: quod mque sustinrri non potest.

scicisset. Siscivissct, utique scripsisset. Vtpotequi Quia scitur, nec illo anno, nec aliquot prmceden- quando affec-
martyrio.
multo minora Pauli gesta in Melila insula et alibi, tibus, nec aliquot subsequentibus, persecutionem
tam sedulo in memoriam posteritatis scripto con- ullam motam contra Christianos. Quamob-
fuisse

ibi operatus
signavit. litilur in re simili, simili argumentatione rem aliud tempus qumrendum est, quo episcopus
non esl'.; S. Ilieronijmus. Legebatur ipsius adhuc tempore factus, quoque marlijrium passus sit S. Stephanus.
liber de gestis Pauli et Thecla; in quo ct baptizato Illud autem invenire, non crit facile : cumVghellus
;

leone narrabatur. Quod refutaturus ipse, sic ait dicat, post Stephanum usque ad Constantini Magni

Igitur IIspii£ous Pauli etTheclae, et totam baptizitati tempus, Episcopos, qui in civitate Rhegiensi florue-

leonis fabulam, inter apocryphas scripturas compu- runt, desiderari. Rogo igitur Rhegienses, ut ipsi

tamus. Quale cnim est, ut individuus comes Apostoli nova curainrem illam tamquam suam, propius
Lucas, inter ceteras ejus res; hocsolum ignoraverit? inquirant.
16 Nobis quidem experientia constat, ubique Antiquitas
Similiter quomodo idcm ignoraverit, accensam a
passim a/Tec-
aentium obtinuissc et obtinere; estque pluribus
parva candelula, prmdicante Rhcgii Paulo, colu- J . . tata
mnam marmoream arsisse? Addit Hicrongmus ex quodainmodo innatum. ut rerum suarum antiqui-
Tertulliano, Presbyterum quemdam in Asia, orouoa- tatem affeclent, eamque quam altissime altollant:

ofrijv Apostoli Pauli, convictum esse apud Joannem, quod et frequenter usuvenit in Actis Sanctorum,

quod auctor csset libri; et confessum, sc hoc Pauli qum post longa lempora ex caliginosa traditione

amore fecisse; et ob id de loco excidisse. Digna fi-

aut apocryphis scriptis colliguntur. ld accidisse

ctoribus in rebus sacris ac seriis pasna; sive finxe- sanclis Gallim prioribus episcopis, lucidenter te-

amore patrim, statur Philippus Labbe, anliquitatis eruditus, si

rint amorc personm privatm, sivc

ut res ejus gestas quam allissime repetant, aut quis alius, in Breviaro suo chronologico Historim

conversioncm ejus ad Christi fidem, ab Aposlolis sacrm etpro/anm, adannum Chrisli 00 ita scrihens

dedacant. anno 1665: Ab annis facile octingentis plures Majo-

U
Procedamusporro. Non tantum Pauli tem- rum nostrorum crediderunt, quod primi episcopi fun-
fuerint
datores ecclesiarum nostrarum per Galliam,
postmille et pore ignotum fuit prodigium ardentis columnm,
amplius an- discipuli aut Christi Domini aut sanctorum Petri,
nos vix cce- verum etiam millc annis post, usque ad tcmpus,
praedi-
Pauli aut Clementis, etc. quodque venerint
plum credi, quo primaria S. Stephani vita, quam Grmco-La-
provincias seculo
care Euangelium in vastas liasce
tinamdamus, conscripta fuit.Ejus quippeauctor,
E e primo
Julii Tomus II.
 ,

ACTA SANCTORUM.
tQCTQM primo Christianismi, S. Ursinum Bituricensium martyres facti sunt. Nihil attinct plura conycrcre
C. J.
S. Austremonium Arvernorum, Lemo- S. Martialem exempla. Ilcs eriidilis notissima est. De S. Stei>hano,

ricensium, S.Frontoriem Petrocoricensium, S. Eu- priiiin Rhegiensium episcopo, jam ostendissr mihi
tropium Santonensium, ct quosporro rccensct ma- videor. ipsum nec seculo priruo, ncc a S. Paulo
gno numcro alios : quos inquit. doctissimi viri, Apostolo, quando is navigavit Homam ordinatum
Faber, Bosquetus, Launoyus, Patres Sirmondus et fuisse Episcopum : quando autem ordinatus fuerit,
Petavius, aliique plures, censuerunt non venisse nisi nequeo divinare; quia dc hoc Stephano silent lam
seculo lertio aut quarto. lic nonnullis Sanctornm Martyrologi Latini, quam alii scriptores- antiqui,
IICC linil III
illorum et nos tractavimus in Actis nostris, etfere sallem qui ante vitam ejus scriptam vixerint. For-
Stephann no-
consentimus cum cilatis Auctoribus. tassis posset ejus martyrium ad lempora Diocle- stro.

17 in Sicilia quoquc Syracusani, qv/i sanctum tiani el Maximiani re/erri, quia nulli alii ante
eliam i» re- siiiim Harcianum, primum civitatis episcopum no- illud tempus noti sunt Episcopi lihegienses. Verum
fcns sacris. certiora de his expectabimus a liliegiensibus ipsis,
iiiniuiit. contenduntque, Antiochia sibiaS. Petro
Apostolo siibmissum /uissr, ostenduntur ad diem utjamdixi.
xiv Junii nostri, aberrasse, ipsumque Sanctum, 18 Diximus quoque, unde acceperimus Acta Actorum lilu-
lus.
imprrantihus Valeriano et Gallicno, seculo tertio, Grmca : et quia tarde /uerunt collecta, compcriun-
martyriiim sustinuisse. Vmbri simililcr. ut nuper tur non magnm f.dei e.sse. En ipsa, cum nostra in-
di.rimus in ad Tomum l
Traclatu presliminari terpretatione. Titulus talis prmfigebatur. "A0/Vr,ot;

Julii, affectant antiquilatem primorum aliquot tou boiou T;aTpb; f)u.(ov ispou.dpTupc; Sxs^avou , u.r]-

Episcoporum suorum, qtios aiunt a S. Petro Apo- TpoTcoXbcu Pr,Yiou Tfj; KaAaopia;. Certamen sancti

stolo e Syria ad se missos fuisse: qui non nisi Patris nostri, sacri matyris Stephani, Melropolitas
B trmporibus Diocletiani et Maximiani vixerunt ac civitatis Rhegii in Calabria.

ACTA
Auctore Anonymo, nisi forte sit Metaphrastes.

Ex CodiceMs. monast. S. Sahatoris, Ord. S. Basilii prope Messanam.

Adventui S<m-
s anctus liic martyr Stephanus, civitate Nica\i or-
V-^uto; o d-fto; £pou.dpTu;
isp 2Tssavo? ur.f,py_vi
tus, cum Paulus Apostolus proficisceretur Romam, -;As«;
cti ciun Paulo ar.b Nc/.afa; xaT£p-/0|/.cvou 2's RauXou tou
ap. Rhegium , ipsum comitatus fuit usque ad civitatem Rhegium airocTSAou sv T15 P(o;j.rj , Guva7.o),ou0r,osv auToi aysi
Calabriee. Inveniensautem Apostolus civitatem illam,
ra5),E(i>c Pk;y!ou tyj; KaXaSpia;. Eupwv & 'AitootoXoc,
lotam idololntram, pradicavit ibi verbum Dei : et
Tr,v -oaiv ouaav y.aTs(oo)),ov , sjcrjpu^sv sv auTvj /,6-fov
quemadmodum bona lerra semen recipit mullipli-
Kuptou tos-sp
, y.a't f rj a-faO-i) tov G-6pov 8tsxo[j.svr)

gesta .
catque centuplum,
perunt. Intcrea calcchizans ipsos Paulus, bapli/.avit
1

plurimos in nomine Patris

iii
ita incolae civitatis, verbum

et fihi et Spintus sancti

rece-

:
IxatooTEUOUsa
!:,.„_„
(;avT0
a_„(„.
paxTica;
.
,

.
y.».Trf/.r,oa;

i
ttasigtou;
•
.
cut(o; ot

togou;
st;
.
ev

auTou;
auTf)
,,',-,_.,
ovou.a
tcv

tou
IlauXo?,
),6yov

naTpb;
eos-

y.ai

xat
atqueordinavit ibi archiepiscopum Stephanum, qui
tou T:ou y.at tou a^iou Rvsu[j.aToo, irpoyw stpt£st au-
recle pascens commissum sibi gregem, mullos in occi-
toV; ap/tsTrioy.oTTOv Sts^kvov , 0; y.a),(o; xoqj.ava; Tr;v
dentalibus plagis convertit doctrina suaadfldemChri-
S|Mii5Tsu0siaav auTio 7to{u.vv)v , ^o),),ou; t(o ss-spto)
sti. Postquam igitur septemdecim annosibi exegisset,
[
|/.spst
]
uxsiTpsisv si; T-i)v tou XptOTOu rfiTtv xat;
Episcoposque et prcsbyleros consecrasset, atque ec-
C
auTou otoaoy.a),t'at;. AtaTpt'(J;a; ouv h Taur() ttj h6Xsi
clesia per Dei graliam perampla esset; mota fuit
£XTa xat Ssxa evtauTOuc, y.at It.icy.6t.ooc. y.at irpsoou-
persecutio contra Christianos.
Tspcu; xstCTTOvr,ca; , y.at t-?,; ly.y.),Y)o(a; Qsou y.aptT^

[j.SYa),uvOs(ir,; , sxtvfiOr) ci(o-f[j.o; xaTa tOv XptCTtavtov.

2 In illa autem comprehensus ab Hieracc Praside II Ey.paT-r;0-/] uzb 'Ispay.o; r)fsu.6vo; 6 'Af.o;

marlyrium S. Stcphanus, tamquam auctor Christianismi, coa- icpoGaiTio; tou xpiGTtavto[j.cu ,

v

y.a t T va-fy.aGOr)
l
apvr,-
ctus fuit negare Christum et sacrificare idolis. Quod caoOat tcv XptoTcv , y.a't OuGat toT; etowXot; b;
ille non sustinens, potius confessus est Christum 3e ouy. t,vsg7_sto, a),),a u.a),),ov xappr)o!a tcv XpiGTbv
Deum esse et creatorem omnium ; idola vero esse bu.o),o-f T,Ga; , Osbv cvTa , y.ai Ttotr)T-()v xdvTtov <zt
ligua et lapides, sensu carentia; opera manuum Be etSw),a ,
§u),a y.a't ),(0cu; dvaioO^Ta , epf a /etpiiv
hominum, et diaboli inventa. Hinc sine cessatione dvOp(i')zo)v , tou ota66),ou e^supf|[j.aTa. Atb tuxtc-
^ erberatur una cum episcopo Suera, et facies corum Tat d^stSw; [ guv tw Sou^pa extGy.bxo) ] y.ai Xf-
lapidibus conteruntur, et in caminum ignis injecti, Oot; Ta; bi}iei; GuvO/.wvTai , y.ai st; y.d|j.tvov T.u-
inde cxierunt illojsi. Quo miraculo plurimi credide- pb; e[j.6).r,0evTs; , i?f,).0ov d6).a6st; •
gOev ir/\etOT0t
ruut in Christum, exclamantes; Manus est Deus, eriiGTSUGav to) XptGTto , y.ai uifa; b 0sc; dvs66r)Gav
quem Stephauus et Suera episcopi pnedicant. Inter b tixb 2Tsedvcu, y.ai Sourjpa tuv dpy_tspeo)V y.r)-

hos quoque erant honestaj femina!, Agnes et Feli- Putt6[j.svo;. 'Ev ot; uxrjpy.ov fuvaTy-e; Geu.vai, A-pifj,
citas et Perpetua nominataj, discipulae sancti Ste- *r,),ty.r)Ta; [xoi nspxsTOua ] xpooaYopeu6u.evat ,
|ja-
phani ;
qua; lihera Toce, stantes coram Hierace 6r)Tpiai fou boiou ^Te^dvou UTrdpyouGat , TTapprjcid-
praeside confessae sunt nomen Chrisli ipsum Deum ;
[j.svat eu.TipocOsv cTavTe; 'Ispay.o; f,-fs|j.6vo; , o>u,oX6-
verum et factorem omnium pradicantes. 1fr,cav Tb ovou.a tou XptcTou 0ebv
, d),r)0tvbv y-ai TOtrj-
Tf)V TcdvTtov dvay.r)puEacat.
3 Tunc Pnvses, iracundia plenus, pra-cepit ipsis III TbTe Ou[j.cu T:),r)cOsi; , ey.s),suosv auTa; ?iifet

dTtOT[j.r;0f,vat
 .

DIE QUINTA JULII. 221

A gladio amputari caput, uli ei Stephano et Suerae d-oT[.i.r,Or,vat d(j.a Itc^dvw vA Zoorjpcf wT<j iy/y.- D
,'/id»i Socio-
episcopis. Quo facto, reddiderunt sauctas animas peuot. Ou "(lio^jtiaa , napauTiy.* dvioor/.av -%i a-
rum .

suas Domino, gratias agentes et exultantes, quod f [ac. auToV/ <J/uy,a<; to> Kupio> , vj/;j.-.\'.-.-JJ-r.-.c, y.ai

digni fuerint pro Christo mori. Venerabile autem iYaX7,[tj)|A£VOl , ti f^itMYjaav iiitep XptoTOu dzoOx-

sep ultiirn.
sancti Stephani corpus a viris religiosis nocte intem- vetv. Tb oe Ti'u.tov oo)[>.a tou ootou Upojj.dpTupc;

pesta deportatum fuit in australem parlem ejusdem 2t6S(£vou u-' dvSpoiv euoeowv do>p't tt,; vuy.Tbc, vx-
civitalis, ac depositum in secreto ejus oratorio, quod |j.tcOev , ev to> voTtaio) [jipet tt,; auTrjc. tioAeo); , y.a-

circiter milliari uno a civitate abest, plurimas ope- TeTeOv) ev to> f,auYacTiy.6> auTOu ejy.TT|pio> , wc d-b
rans curationes. Reliquorum vero Sanctorum cor- ar,[j.e!ou evb? ttj; T^leo); , 7c).etcTac, idcetc, , eztTe-

pora, Sueraj Episcopi, venerabilis Agnetis. Felicitatis Xouv. Ta ce tojv XomGv avicov ci co>[j.aTa , lour^pa

et Perpetuae, ibi a Fidelibus deposita fucre, ubi oc* eTctcy-OTOU , oe(j.vf,; 'Afvris y.ai <I>r,"/.'.y.r|CiTT|; , [ y-at

cubuerant pro mundo intercedentes. Ilep-eTcua;, ] IvOa d7*eT'J.f,0r1 oav , 6ito tiictojv xaTt-
;

TeOr,oav, uicfep tou xocu.ou r:peoceuovce;.

DE SANCTA ZOE MARTYRE

ROM/E
Ex Actis S. Sebastiani.
[. 15. S.

AN. CCIXXXVI. Romani parvi auctorcm, quam prius babuerat, aurium ollicium
Primum
qui Sanclos plures ex
fuisse
Actis S.Sebastia-
ctiam melius,
oblinebat.

ni, duobus sequmtibus dicbus,

hoc et 3 Hcec itaque cum intellexisset omnia, quaj R. el loquelttm

Sebastianus dixerat, et tantam lumen circa reeipit

sacris Fastis inseruerit, pridem suspica- eum .

tus sum, idque satis videtar ostendere antiquiorum vidisset; cumque omnes tremefacti, miraculi stupore
A Itoniani
parvi auctore, Martyroloyiorum dc iis silentium. Ita ipse scripsit tenerentur, innuebat manu omnibus, ut qnasi ex-
Fastis pri- hoc die : Romae, natale Zoae, uxoris Nicoslrali. Ex probrandi essent, qui tam evidenti assertioni non
iiniin inserta eum
landatis Actis breve eloyium concinnarit Ado, ab crederent, et genibus ejus advoluta, rogare

Vsuardo ferme contractum, quemadmodum in

sic maniuim indiciis coepit. Sed S. Sebastianus cura

Hoinano hodie legitur. Rabanus, qui Romanum videret eam cordis secrela, linguae expressione de-

purriim nonvidit, de Zoe non meminil : in Notke- clarare non posse, causas hujus silentii percunctatus,

ro dies aliquot desiderantur ; Wandelberli metra didicit sermonis illi copiam nimia vi infirmilalis

dedimus in nostra Vsuardi editione. Paulo pluri- ablatam. Tunc R. Sebastianus dixit : Si ego verus

bus ex citato fonte ornatur, sed iv Julii, ab eo, Chiisti servus sum, et si vera sunt omnia, qu» ex
quem Florum esse putaverunt Majores nostn. As- ore meo haec mulier audivit et credidit, jubeat

summentum quod in unico Hieronumiano

cst, Dominus meus, Jesus Cbristus, ut redeat ad eam
contracto, nempe Augustano habetur, Zoae uxoris officium linguae, et aperiat os ejus, qui aperuit os

Nicostrati. Ceteros Martyrologos, preesertim recen- Zachariaa Prophetae sui: et fecit crncem in os ejus.

liores non cnumero, neque indc describenda sunt I Atque ad hanc vocem S. Sehastiani, exclamavit Videns ange-

mulier voce magna, dicens Beatus es tu, et he-

iu m S. Sebas-
longiora aut breviora encomia, quee alia complecti :

iiano assisten-
non possunt, quamquee mo.r, utmagis genuina, nedictus sermo oris tui : et beati, qui credunt per

subjiciuin. Nota est insignis S. Sebastiani oratio, te, Christum tilium Dei vivi. Ego enim vidi oculis

meis angelum, ad te veniealem de caelo, et librnm

per quatuor capita ad xx Januarii deducta, r/ua
ante oculos tuos lenenlem.ex cnjiis lectione univer-
clarissimos Martyres,fratres geminosMarcellianum
sa sermonis tui oratio decurrebal. Jienedicti, qui iu
et Mnrcum, suorum lacrymis et prccibus prope

nutaitt.es, ad constantiam egreyie cxcitarit, alios- omnihus, qu» locutus es, credunt, et maledicti, qiii

dubitaverint vel in uno verbo ex his omnibus, qiue

que ad fidcm conrertit, quos inter eam, qua de
audierunt quoniam sicut aurora superveniens
agimus, S.Zoam vel Zoen cum marilo Nicostrato;
:

universas tenebras noctis excludit, et omnium oculis

ut habes ad dictum diem xx Januarii, capite 7;ex
lumen, quod mox. caeca negaverat, reddit, ita lux
quo potius, quam ex Equilino aut Mss., rcrbtt ad
sermonum tuorum omnem caliginem omnemque
Sanctam nostram spectantia, quidquid ab liy-
ignorantiae caecitatem extersit, et oculis recte cre-
percriticis nonnihil oellicentur, describo.
2 lgitur cuui haec beatissimus Sebastianus,
indu- denlium sercnum post noctis tenebras diem reddi-
a me autem 11011 solum incredulitatis tenebras
tus chlamyde, succinctus balteo.ex suo ore
proferret, dit :
nrutione < 1 si-

gnis S. Seba- suliiio per unam fere horam, splendore nimio de exclusit, veruin eliam sermonis mei ostium, quod
stiani niula clausum erat,
caelo veniente, illuminatus est, ctsub ipsosplcndore, per sex annos patefecit.
convertitur
Pergunl Acta a num. 25, memorare, quid Xolens '.'itrti
candidissimo pallio amictus est ab angelis septem
.'i

sacrifiettre ,
eum, dans ei Nicostratus egerit, videns quod esset tanta virtus
clarissimis, et juvenis apparuit juxta
Tu semper mecum eris. Iliec au- Christi in sua uxore celebrata, ac dcinde a cap. S
pacem, et dicens :

domum Primiscrinii, ad /9, qum a SS. Marcelliano et Marco, « S. Se-

tem gerebantur omnia intra

nomine Nicostrati, apud quem custodiehantur Mar- bastiano, a S.Polycarpo presbytero, aliisqueprm-
clarc gcsta sunt, donec cap. SO et sequentibus ad
cellianus et Marcus. (Jui Nicostratus habebat uxo-
ha'c ante sex annos, aegritudinis eoruni martyria dereniatur, quorum antesignana
rem, nominc Zoen :

Saneta nostra, ceteris forliter cl ylonose.

nimielate, facta est muta, prudenliam tamen audien- fuit

di et intelligendi uon solum non amiserat, verum prmlucens. Actormn serba denuo transsumo. ad
ijUlV.
 :

212 DE SANCTA ZOE MARTYRE.

ACCTORK quw suo loco eiileri possunt Bollandi nolationes cum narrassel S. Sebastianus, proripuit sc S. Tran- D
J. B. S. etquw ad Martyrologium obserravit Baronius. quillinus, dicons : Fcmimc nos ad coronam prace-
Ita proscquiintur : Verum, quia multum est, si dunt, ut quid vivimus? Ipse quoque dcscendens
velimus ea prosequi, qua> et quanta per eos fecerit Apostolorum nalalilii octavo die, ad B. Pauli confes-
Christus, qualiter unusquisqne ad palmam mar- sionem accessit : nihilominus et ipse perpessus insi-

tyrii venerit, tantummoilo explicemiis. Beatissima dias, tentus est, et a populo lapidatus, mortuus est,

Zoe in Apostolornm natali, dum ad confessionem et corpus ejus Tiherino gurgiti mancipatum est.

Petri Apostoli oraret, al> inaidiantibus paganis Ilartenus laudala Acta de S. Zoes martyrio.
arctatur, duciturque ad Palronum regionis Nau- 7 Ex his quidem apparet, inquit Baronius, ad Annus et dies

machia1 , et compellilur Martis statunculo, quod annum 286, num. 14, non latuissc elhnicos, so- passionis.

illic slahat, thuris gutlas incendere. Tum illa res- litos esse Chrislianos religioso cultu prosequi San-
pondit : Mulierem Marti sacrificare compellitis, ut ctorum mcmorias. Gentiles autem consuevisse de-
ostendatis Marlem veslrum muliehrihus delectari. mergere in Tiberim cadavera illorum, quos sepultura
Scd ille impudicissimaj Veneri potuit pudorem eri- privandos esse duccbant, innumera sunt exempla.
pere, milii vero, tropseum lldei in fronte portanti, Vide ibi. Consignantur autcm ct hoc et sequentia
non potcrit preevalere. Non enim ego meis contra martyria ad prrtiliclttm annum 286, quo verosimi-
eum virihus lurtor, sed in Domini mei .Tesu Christi liler pleriqtte coronati sunt, ut non diffiletur

virtule confidens, et vos et illum pariler ridendo Tilleinonlius: qui lamen contra Bollandum, cer-
contemno. tamen S. Sebastiani non anno proxitne sequenti
6 Tunc Patronus regionis misit eam in euslodiam 287, sed 288 innectendum censct tomo 4, nota 3,

famr ilin crn obscurissimam, et per quinque dies fecit eam nec pag.744. Vtcumque statueris; cum rcliquos prai-
ciataenecatu lumen videre, nec cihum nec poium accipere. Solum cesserit S. non video certiorem pro ipsa
Zoc,
in Kfcfbii
et
\o\ ejus, qui eam illic incluserat, audiehalur, epochain reperiri posse, quam sit annus 286. Pas-
abjirilnr
dicentis Ibi morieris fame, et siti, et cscitate, nisi sionis dieiti saiis recte etiam collegit Romaniparvi E
B :

te lihaturam promiserisdiis.Sed cum pertransissent auctor, cuin is ei ordinc dierum, quibus capta,

sex dies, suggesserunt de ea Prrefecto sgevienti carccrc detenta ei martyrio affecta esl, plane in-
qui jussit eam a collo el capilhs in arhorem ex- telligatur, qttcmadmodum ct die scquenti in

celsam suspendi, et subler fumum ex sterquilinio Oclara Apostolorum S. Trantjiiillinum recte col-

adhiberi. Stalim aulem ut snspcnsa est, in con- locarit. quidquid de cetero non multum scrupulo-
fessione Domini emisit spiritum. Illi autem aufe- sus fuerit iti seligendis pro suo arbiirio con-

rentes corpus e.jus, saxo ligaverunt et Tiberis alveo signaitilisqite Sanctoruin festivitatibus, ut alibi

iminerserunt, dicentes : Ne Christiani corpus ejus non semel notaeiituts. Atqtie hmc de Sancla nostra
lollant et fariant sihi illam Deam. Igitur celebrato dicta snlficiant: neque enim liic repetenda, quee
martyrio ejus, venit in somnis B. Sebastiano, et atl xx Jitiattirii a Bollantlo abunde explicata sunt,
narravit ei, qualiter martyrinm suscepisset. Ouod uli jiiin snpra ctiam monuimus.

DE SS. MARTYRIBUS SICULIS

AGATHONE ET TRIPHINA SEU TRIPHONE
I. B. S. Ex Hieronymianis cum Romano collatis.

v Jri.ii. e liis duobus VLartyribus nikil invcnias quisitis, per totum anni rirculum impleret, unde

S. TrinAil
nomen
D ujinil plerosque classicos Martyrologos,
i/riiiniiiiiii lirilaiu,

tum, Homantim parvum, Adoncm aut

Vsuardum (Notkerus Itit defieit) ut eos in Au-
l-'lortitit, Wtintlelber-
faeile mtelligilur, ad primum fontem seu Iliero-
nymiana exemplaria recurrendum, ut de his duo-
bns Murtyrilius certi aliquid slatuatur, non circa
ipsorum Acta, qum rmlla mpiam extant, nec cir-
ctariis Usuardinis rccte remiserimus ad sola ca palastram, quai nimis diserte signala cst, sed
Ilierongmiana, e.c qiiorum aliquo eos accepit circasolamsccuntli nominis efformationcm : vide-
lliiliniitis his rerbis : In Sicilia, natalis Agathonis Ucet, seribendumne sit Triphina au Triphon,
seu
et Triphens, pro qualegendum monet editor Ca- quod eodem reeidit, virne an femina fuerit S
nisvus Triphinam, haud dubie ex Martyrologio Agatltonis socius. De ipso Agathone salis certum
liuiiiiiiio, cujus Kevisorcs ntillum aliitm foniem est, virum fuisse, Agatho dicatur, sive Agatho-
sive
kic halmrrr prmter Bedam Planitiamm, quem in nus, pro diversa codicum Hicronymianorum in-
7iotis suis passim allrqat Ilaronius. At Bedam flexionc. Quidquid dc celcro apud Grevenum,
illum plane supposililium esse, jani pritlem extra
.
nomina confundentem, aut apud alios recentio-
eontroversiam posuimus. Hodiernus Plantiniani res legitur, ad controversiam dirimendam nihil
miiiis Beda: lcxtus pleramqtie ex Adtrnc et Ilabano
admodum conferre polest.
consutus est, cum ea solum diversitate quod Tri- Quwritur itaque, quid probabilius scriptum
3
(X iirllio Hie-
phinam substitueritpro Triphena Habani. olim fuerit a primo colleclon Marlyroloyii istius, rmtymiano
<

2 Stfpe alias monui, ct prwcipue in Usuardi- quod sub saneti Hieronymi nomim apud nos ve- restUuiluT:
e.x Beda Plan- na prmfationc 3, | 2, cap.
in i art. Rabanum nit. Inler omnia exemplaria, a Florentinio
edita,
tiniano accep- coinlcndo Marlyrologio suo, cam fcrme salam ove- unum unicum reperitur Epternacense, in quo le-
ram posuisse, ut Bedam %n labore Flori auctum, gatur In Sicilia, Agathonis
: ct TrjflnieB. Et cum
acceptis excotlice aliquo llicrtniymiano nonnullis quidem codicem ut vetustissimum agnoscimus,
at
Martyrum nominibus, aliisque paucis aliunde ac- iurris suis jiluribus noncarentem,
ut in concursu

aliorum
 :

DIE QUINTA JULII. -

22 3

A aliorum omnium, dc iisdem Sanctis agentiu/m, nomini ajfint signaverit. in Florario Sanclorum B
valmiim tribuendam non censcamus :
ipsi soli Ms. etiam distincte legilur Agathonis cl Triphonis.
atque codices rcliqui universi, seu quos grandio- l Hmc recte deducta existimo, ncque dubito
res vocamus, scu quos contractos dicvmus, iniUum vcram lectionem csse, In Sicilia, Agathonis et
Trifinicc, Triphense seu Triphinse nomen referunt; Triphonis, qum vel in ipsum Romanum Marty- ui Ugendun,
putamus iiaque rccte ronsequi, non Trifiniam scd rologium rcponi possit, ex quo, nisi vchementer sit rrfpftoni»

Triphonem verc enuntiandum. En texlus ipsos. fallor, occasionem aliqui sumpserunt, hoc die con-
Luccnsc ct Blumianum discrtc lcgunt : In Sicilia, signandi Trophimam, alio nomine Triphomenam
Agalhonis, Triphonis. , Corbeiensia : ln Sicilia, vcl quotquot aliis inodis cffcrrc volne.ris, quamPa-
Agalhoni, Triphonis, ubi etJvstus aliguis additur, ctcnsem aiunt scriptores Siculi, Minorm in Picen-
rcliquis prmteritis. Ne recensendis aliis, jam pu- tibus pcculiari cultu cclcbrcm; dc qua etiam hoc
blici juris factis, molcstus aut tctricus sim; verbo dic agemus; occasionem, inquam, sumpserint ali-
dicam, ct guod pridem excudi curavit
Gelloncnse, qui, Trophimam istam, seu Tripliomenam.cMm Tri-
Acherius, et quotquot nuper edita sunt, tumtomo phina, in Romano expressa, confundendi, uti la-
7 Junii nostri, tum in nova Anccdotorum Bcncdi- Huc solum spectabat, ex
tius infra dispulabilur.

ctina collectione, si de Sanctis his agunt, con- antiguioribus monumentis vera Sanclorum isto-
slantissime Triphonem, Trophonem, Tryphonem rum Siculorum Martyrum nomina eruere, quo-
vclTrofonem afferunt, nullo prorsus repcrlo, quod ritm vctuslissima in Martyrologiis Hierontjmianis
Trifiniam, Triphinam, Triphenam, aut quid hiiic mcmoria satis dcmonstrala cst.

DE SS. MARTYRIBUS TOMITANIS

E
STRATORE, THEODOTO, MERONA, MARINA SEU MARINO,
RODOFIA, MAGRINO, SECUNDINO, THOMO SEU THEONO
ET FORTE SODERA SEU SODEPHA
Notitia ex Hieronymianis. I. P>- S.

-™ tr artyrologium Romanum itemutila ho- vel Magrini; verum cum idem codex Epternacensis Vtrotimiliu*
d,'l" nt""'" r
nnii Sanctorum hodicrna annuntiatione addat etiam nomen Mafrimi, rerosiiiiiliits est per

M;
Sumina vario classe
duccm denuo habet Bedam Plantinia-
-nuin ex Rabano, quiprimus c.r nostra
Hirrontjmiana tria dnmtaxat nomina non
corruptum hoc nomen indicari Magrinum seu Ma-
crinum eumdemque proinde a Marina distinguen-
diini. J\~on ausim lamen Marinum adstruere, cum
numero el ge- in definicndo Rabanus cx Jlarina eum formasse videatur, aut
gat j s j n i eqre dcccrpsit. Diflicultas cst
nere mflexa . .

totitts cohortis numero, qum inLucensi ex scptcms Marinum pro Macrino snmpsisse. qiirmadmodum et
sociis componitttr, in Corbeiensi ad octo accrescit, pro Soderae verosimiUler scripsit Sodephae. Tur-
in Epternaccnsi ad deccm; in aliguibus nomiita jiius nomitta corrupere recentiores, qui Marlinum
masculina, qum in ttliis fcniirtinc iitflectuniiir, ut pro Marino, Godefam pro Sodephae fingere ausi
in his eodieibus freguentissime reeurrit. Smgula siini. Dc. Secnndino res satis clara est, sic enim

lalerctila,jam satis vulgata, describcrc, operee halicnt Eptcrnacense. Lucense, Blumianum, Augu-
prctium non cst; nomina dclerniinanda putavi ex staiiiim, et Barbcritiianiim, contra Corbeiense,in

pluritnn codicum concordia : alii statuant, quod quo solo Secundi. Maijis placercl Tlieoni Epterna-
maxime placet. Straloris letjunt Lucensc. Blunia- ccnsis: i/iiiiiu Thomi aliorum, nisi horum nwmerus

num et Barbcrinianiim: Stratonis cst in Corbcicnsi prmvaleret. Abundarc ridctur in Corbeicnsi in

C pro quo Staris reddidit Eptcrna-
Gellottcnsi. parlictila ttlttma. Item Theodoli, i/ua etiant. causa
et

cense, alia serie Sanclos ordinans. Theoiloli scri- c.icliido Rodiniam Epternaeensis, quee eadem ride-

bcnduin docent cxemplariapleraque, excepto ite- tur cum Rodopia, in eo codice, ni fallor, repelita;

rumEptcrnaceitsi. wfijTheodote.llwsMsMeronsere- ex qua alii Rhodapiam formant. De Sodera ejttsdem

tulinus ex Epternaccnsi, Corbciensi ct Aittissiodo- •codicis, qum a Rabano in Sodepham trans/ormata

rcnsi ,quod etiamnomenaliqai masciitinumfaciunt. cst, non eadem videtur ratio, licet enini ab aliis

Rodofiae, seu rnaris Rodaphia-, lctjtint Lttcense. et noii notetur, verosimilius excludenda non est

Blumianum; Epternacense Rodopiar, Auiissiodo- addidi tamen partictilam fortc, ttt rem non satis

rense Rodoliae; Corbeicnsc Rodesire; si nmlc clcije- certam ostenderem. Nescio, cur in Romano lega-

rim, tu prtvfcr. qttod lubet, et si vis, recurre ad lur Sedoplue, ubi tam cerlum cst, cx Beda Plan-

auctaria Bedm, a nobis editi. tiniano annunliationem controrersam desumptam

2 Dubium est, sitnc adoptanda Marina Epterna- esse.

ccnsis codicis, pro qua forte alii legunt Macrini

DE S. ARPONE ALEXANDRINO
Ex Hieronymianis. j. is. S.

Hieronymianis dcducitur hic San- vincunt exemplaria ferme. omnia. tutn magna lum Harhjr an
x solis
V JULII.
m scrwcns: ^
E
'

ctus, qui utrum Martyr an Coitfcssor fue- minora, contra solum Epternacense, |mT) .
(;(jj|

rit, dubium facit modus aiinuntiandi. In Alexandria, natalis Apotis. Islud -b nalalis, par-

Arpoteni vero ntelius dici, quam Apotem licula Itic rarius usitata, ncscio quid sonat, quo

confessorem
 , , :

ACTA SANCTORUM.
confessorem indicet. Lucense, Blwmianum, etco- est. Auctaria Bedm nostri simpliciter legv/nt : In D
dex Reg. Suecia, seuSenonense S.Columbm, codem Alexandria S. Arpotis, ei semel Erpotis. In aliis llie-

nwdo signant, sed melius Arpotis, s/ satis verus ronymianis solo nominc notus cst S. Arpotes, qui
esl Corbeiensis textus, omnc dubium tollitur dc sirc Martyr, swe eonfessor fuerit, hoc certum est,

dcbito S. Arpoti lilulo; sic euim habet : In Ale- dc ejus gestis itihil memoriie proditum, saltcm
xandria, natalisS.Arpotis confessoris. Vnde id tam i/uod ad nos jierrenerit.
distinctc ernerit codicis liujus scriptor, inccrtum

DE SS- GYPRILLA SEU CYRILLA, LUGIA, ET AROA MM.

CYRENE IN LYBIA. — SYLLOGE IIISTORICA
J. I'.

Christo maclalas viclimas, non I In supplemcnto ail Meiiicu e.rcusa Sgnaxa-

Inler alias pro locum
e.c

CIRCA IMTH U iii/iniiiiii sil/i vendicat sancta martyr rio Sirmondi el Ms. Chiffletii, die iv hujus, in clo-
5] iu IV.
Cyprilla, spm Cyrilla, gum immanibus primum yio Thcoilori Episcopi Cyrenensis,cujus ob Christi

excarnificata eruciatibus, landem glorioso confcssioncm in carcere conclusi, extiterant mi-

perfuncta agone, wrbem Cyrenen in Libyaglorioso nistrm, appellanlur mulieres nostrm Sanctae; de
CultUS .

suo sanyuiiie noliilitavit. Martyroloyium Roma- qua re consule dictum elogium die iv hujus. Indi-
num natalem ejus recenset in hmc verba : Cyrene dcm cliam colligitur pro Christi fide intcremptas
iii Libya, S. Cyrillffl, quae in persecutione Diocletiani fuisse Luciam el Aroam; quod conficio e.v hac pe-

ardentes carbones cum lliure super manum positos, riodo, VHide arulsa. MaOeov Tau-ia o 'H"feiJ.cov, y.ai

din tenuit, ne excutiendo prunas, llius obtulisse vi- Sxi h Aouy.ioc, Xpiar.avcc -;r,';ve, TtpoaclTafjev dvatpeOrjvac

deretur : deinde laniata, ac suo sanguinc purpurata, Tac, d-fiac, Aouvdav x.ai 'Apoav y.ai Ku^piXXav. Prffises
obviam sponso processit. ubi lwc intellexissct, quodque -Lucius factus fnisset

1 Fraucisciis Lalucritts in Menoloyio, Gallice Cbristianus, jussit occidi sanctas Luciam, et Aroam,
cdito, dicii perperam scribi Cyrillam in Martyro- et Cyprillam. Atc/ne illud perspicue palet e versi-
ominis effor-
matio
yio ltomano, appella.ns ail Menoloyia et Menma . eulis in citato Supplemento, quos ad majorem rei

Grmca; et probo cjns corrcclioncm; cum in omni- confirmationem. huc transcribo :

hus passim, r/uos consiilerc licu.it, exemplaribus Tovot Kircpi/./.av rcpb? ^aXrjv t5)V icpbt; ^iosi;,

Grescis, mox commemorandis, constanter ubique '0 ou;j.^aAa!oa; '\ar.to6 0sb? cdXai.
scribatwr Cyprilla, exceptis Menmis Ambrosianm "Es;icev 'r,u.vi Apoa y.x\ Aouy.ia,

bihliothecm, ubi lcgilwr Cyrilla. Natalis Martyris 'Q; y.ai y.ipa 1

. ofievoucnv xapTepeTv cioo:.

nostrm legitur m Menmo Chiffletiano, sine eloyio, Atl buiam, Cyrilla, Deus te firmet acerbam,
sed die ix hujus. Ycrum hoc die \ constanler si- Quein colluctatiim cum Jacob novimus olim.
ynatur apud Maximum Cytherorum episcopum, in Videre nobis Aroa et Lucia dedit,
Menologio Sirleti, uti et Meneeis impressis, cum Quod vel puellae perpeti gladios queant.
riiijio. Idem Lahierius insuum Menologium Gal- Hic expositis, reddo Martyris Cgprillm elogium,
iiciim fere transcripsit elogium Menmorum excu- ex Menologio Hasiliano
sorum. tel a sc, rcl ab alio versum, et modice 5 Cyprilla, Cbristi Mailyr, fuit e civitate Cyre- eloginm ex
amplificatum. Diclo Menmorum elogio prmmittun- nes, regnante Diocletiano. Progenitoribus orta Cbri- lia.5itia.no
Menoi.
tnr duo sequentes oersieuli, cum gratioso quodam stianis, viro juncta vixit annis duobus. Viro ejus de-
lepore, orto e.c affinitate syllabarum in vocibus functo, permansit in viduilate annis octo et viginli.

xu-piccov et y.u-pi/./.a. Sic sonant. Tbeodorum vero sanctissimum Cyrenes episcopum,

Bctouc y.'j-f.Kci)v KuivplXXa cco kupiio carceri inclusum, cum casus ferret, ut ipsa capite
Ec aijj.i-i.iv iTa^ouaa oivavQoau.Eav ,
doleret, sanitalis causa accessit; et sanata, servivit

Floridus est Doniiuo martyr Cyprilla racemus, ci cum Lucia et Aroa, sanctis mulieribus. Postea

Delicias vini, fusu de sanguine, stillans. autem Theodoro e vivis exempto Prasidi oblata,
;i ln Basilw.no Menologio< refertu/r passa sub Christumque confessa, primo c;esa est; deinde car-
i mpn Diocleiiiino; iu Menmis autcm impressis sub prm- bonibus manui ipsius impositis, cogebatur a liclori-

tzrii side Digniano; i/um temporis itotm satis conyru- bus, lenentibus ejusmanum, diis thus oflerre. Illa

iuu. Bariiiiiiis martyrium wn/nexuil anno cccx. autem exclamabat Non est boc volunlarium : sa-
Lucia et Aroa i/n Basiiiano dicuntur Sanctae mu- crificium Ego enini Christo mco sacrifico.
: Et
lieres. Iluc titulo abstinent Menma impressa; in sic fata, in ligno suspensa fuit, et rasa, spiritum
i/nibus tamcii itnrriiititir acrusatm /uisse upiidprm- reddidil.
sidem Dignianum, coram eo comparuisse, elChri- 6 Elogium, in Mcnwis GreScis Martyri nostrat
cl Menwis iui-
siiim iicinii confessm. Signatur quoque memoria adornatum, ri.c differl a jam producto, sisei/ucn- pressis.

Luciffi el Aroaa im Menmo dicto Chiffletii, sed rv tia excipias, oidelicet, quod e.c cjusdem, cquulco
hujus. An fuerint Cyprillae i/n martyrio socim, suspensm ac rasm, vulneribus sanguis ; e papillis
ibidem non lego. Nec cero legit Lahierius sive in vero lac, instar Quminis, defluxerit; ipsa vero, animo
magnis Menmis, m oocat, nee in Menologio; ta- defecta, spiritum Domino reddiderit. Quam Praeses
metsi dicat credibile esse, etium fuisse passas, jussit a sanctis feminis sepeliri; quae id cnm sua-
propterea quod fidem essent confessm; eaque de vissimo psabnorum concentu fecerunt. Extemplo
riutsu illus tamquamsocias mcmurut. sese accensere vero e sepulcro ejus exundavit liquor quidam instar
S.Cyprillae. Idem auclor pro Aroa, secuti iu Menmis roris, praisens ad omnium morbortim curationem
imprcssis, Dusiliano Menotogio el Menmo Chifjle- medicina.
tiano scribitur, tcyil lica.

DE
 DIE QUINTA JULII. 25

DE S. DOMITIO MARTYRE
I N S Y R I A
.1. R S. Disquisitio de pluribus synonymis Sanctis in hunc unum verosimiliter conflandis.

w cccixm. ~b
—*v inos jam sanclos Dometios scu Domitios stasiam, qua descrtor pietalis factus, pro daemonibus

Synonymi
B
//,/
in Aclis pridem dederc Majores nostri,
alterum ad vn Martii, de cujus
hil

clicitur :
repertum cst, quique in pace quievisse
alterum martyrem gloriosum
gcstis ni-

ex. Phry-
bellum gererct advcrsus Sanctos. Quod
perferens animo, mox ipsum cum duobus
pulis lapidibus jussitoccidi.

nalistm dixero, non satis constat Nisibim

Pace Eminentissimi An-
ille indigno
ejus disci-

umquam
'
a 01'iundum, ?"* die quadam, cum equestres ludi acccssisse Julianum, neque id indicant Menma aut
siiT Grcecis" S'
agerentur, et impuris aaemonibus olTerentur sacri- Menologium, neque locum signant ubi martyrium
licia, diutius nequiit continere ipse se, quin divino passus sit S. Dometius cum discipulis : multo minus

inflammatus zelo, in medium prodiret circum, ana- notant, sanclum illum Persam .monachum, apo-
hemate devovens Julianum apostatam, ct idolorumt stasiam Juliano exprobrasse, cum hmc a Grmcis tri-

cultores despuens, falsoque dictos deos subsannans. buantur alteri illi S.Dometio, de qxio ex Actis ad
Hic captus et in carcercm detrusus, cum Christum xxin Martii locuti sumus, qui cum ex Phrygia
almegare renueret, inlra paucos dies. . . sacram cer- oriundus et capite minutus, cum monacho Persa, qui K
vicem subjccit gladio et capite minutus est. Nihil lapidibus occisus est, non satis rccte componi posse
additur, ex quo de loco martyrii certiores fiamus, videtur, ut proinde si veri supponuntur Grmcorum
Tertium S. Dometium suggeril Mcnologium Sirleti Fasti, nihilque turbationis circa historim circum-

apud Canisium, ad vn Augusti, et ipsum Marlyrem,

'

stantias in eos irrcpserit, duos saltem Dometios

Persam gcnere, monachorum habitu indutum, qui iantisper distinguere necesse sit.

propter Cliristianae fidei confessionem a Juliano 4 At quid dc S. Dometio Persa et S. Dometio Idemvidetur.
Mirum sunonimi aui in CArom-
apostata, cum duobus discipulis lapidatus, martyrii Chronici Paschalis ? sane, si tres
, , , , co Paschali
coronam Negue hic certaminis palmstra
suscepit. Martyres eodem tempore, eodemloco, ctsubeoaem
e.ijirimitur, nam licet dicatur venisse in urbem Apostata, ob Chrisii fidem cmsi fuerint : neque id
Nisibenam, ibigue baplizatus fuisse, cx Menmis con- ea causa admittcndum videtur, quod notarerit Pa-

stat, inde discessisse, ct alibi monasticam exer- pebrochius ad Kalendarium Grmco-Moscum, vn

cuisse. Ccterum duos hic habes ex Fastis Grmcis Augusti, pag. 37, Domclium illum cum duobus dis-
sanctos Dometios, ambos Martyres ambos a Ju- cipulis in Palsestina monachum fuisse et sub Juliano
liano, vel saltem sub Juliano passos. passum, sicut habetur in epitome Actorum. Intellige

2 De S. Dometio ab eodem Apostata coronato, in Menmis excusis, ubi ad dictum diem vn Augusti,

utrum diversi alia narratur historia in Chronico Paschali, a monachus ille Persa cum duobus sociis secessisse
abeo, dequo
Canqw c(//j paf ,
S97, quam hic totam ex ejus dicitur admonasterium sanctorum Sergii ct Bacchi,
Cltronico)!
vcrsione subjicio : Hoc anno (r.cci.xm) martyrium ac tandem Juliani jussu, cum eisdem lapidibus
Paschale.
S.Dometius. Cum Julianus ad obrutus. Non inde, inquam, id sequitur, nam
subiit hacce ratione
licet in Palmstina fuissc admittamus, etsocios ha-
bellum proficisceretur ac per Cyreslica transiret, tur-
buisse et lapidatum fuisse, si cetera attendantur,
bam vidit ante S. Dometii speluncam stantem, ut
c curaretur; quis ille esset, rogavit : intellectoque proxime accedit narratio ad historiam Chronici !•' •

populumquc ibi cogi, ut sanitatem Paschalis. Etenim ex co monasterio profugit

monachum esse,
S. Dometius, tandemque antrum quoddam hu-
consequeretur, et ab eo bcnedictionem acciperet,
Re- mana manu factum ingressus est, et aliqliamdiu ibi
hsecce nuntiavit S. Dometio idem Julianus per
moratus, coepit muftis beneficiis divinis, ad se ve-
ferondarium, qui Christianus erat Si, uti Deo tuo :

nientes in Christi nomine excipere et aflicere. Quid-

placeres.hoc antrum siibiisti,noli hominibusplacere,
Anima quid igitur plures vitm circumstaiilim in Menmis
sed solitariusvive. Cui reposuit S. Dometius :

adducantur. siiinma cst in prmcipuo habilalionis

mea et corpore jam pridem Dco consecratis, in hoc
miraculorum capite concordia, ncc martyrii
spehromemet indusi populumautem ex fidead me
et
:

genus tanlopcrc di/fert, potuit cnim S. Dometius

venientem arcere non possum. Imperavit ergo Julia-

manens vir justus primum lapidibus appeti, sequeinantrum recipere.

nus, spelaeum occludi, intusque
quo occluso, vitam illic finiveril. Ego certe hacte-
S. Domelius, vitam linivit. Hactenus Chronicon.
Qumritur modo, utrum subdiversis in speciem cha- nus non video, cur binm illm historim in unum
racteribus, hic expressis tresdiversisanctiDometii,
eumdcinque Sanctum convenire non possint. Id ut

an saltemduo describanlur ; an forte unus sitet uni- clarius perspiciatur, ipsum Mcnmorum clogium ex

cus Phryx et Persa, in quem diversa quadrare Raderi Ms. apud nosversione subjicio :

5 Vixit Domitius hic imperante Constantino M., (]( jM uenais

possint.
3 Postremum videtur supposuisse Baronius, dum genere Persa, eruditus in fide Christiana a quodam describitur ,

AbaroChristiano;relictapatriasHperslilioneonmique
Uaroniusduos ad annum Chrisli 363, num. 38, sic scribit : Ac-
affectu ergapropinquos exuto, venit ad limites Persa-
eonfudit.
Cl(\[i autem, ut cum Julianus Nisibi esset, Dometius,
rttm et Roinanorum in urbem Nisibin, ubi comobium
sanctissimusmonaclms Christianus, natione Persa, in
religiosam vestem
ipsum magna constantia insurrcxerit, exprobrans apo- ingressus, et sacro fonle ablutus,

induit
 826 DE S. DOMITIO MARTYRE.
lUOOM induit :sed ex ingenti virtutisetreligiossevitsesludio apcrtc indicant, consullitm ab Adonc Grcyorium D
J. B. S.
acprogressu, contraotaex instinctu diaboli monacho- Turonenscm, dc Gloria Martyrum cap. J00, quem
rum suorum invidia, profugitab illis in SS.MM.Ser- hic totttm transcribimus : Domitius equidem alius
gii et Bacchi monasterium , vitam Urbejis arcbiman- Martyr iu liacliabctur regione, qui cum mulla bene-
dritaj amiulatus esl, quem ferunt intra sexaginta ficia incolis preestet, ischiaticis tamcn vcloci virtute
annos nihil cocli cibi deguslasse, nec umquam recu- mcdctur; nam fcrtur ab boc Sanctus fuisse, dum in
buisse, nec assedisse, sed scipione nixum, omnia corpore essct positus, dolore detentus. Denique, cum
natura? et necessilatis ollicia executum esse. Hu.jus multis, ut diximus, in hac necessitate laborantibus,
sutTragio Domitiuscreatusest Diaconus, cumque illum mcderetur, quidam Judseus, ab ipsa infirmitate cor-

ad sacerdotiidignatem vellct provehere, Sanctusinde reptus, Sancti basilieam, quamquam Cbristo non cre-

recessit, conscensoque monte quodam, omnibus se deret, devotus tamen expeliit, scque adjanuam atrii

caeli injuriis, frigori, inquam, ardori aliisque patien- deponi pracipicns, indignum se essc vociferans, qui

tiae occasionibus exposuit. Hinc antrum quoddam, sanctum limen ingrederetur; aiebat enim : Scio me
humana manu faetum, ingressus et aliquamdiu ibi quidem, gloriosc Martyr, legis velaminc obcajcatum,
moratus, ccepit multis beneficiis divinis, ad se ve- cui impartiri misericordiam dedigncris, sed nunc ad
nientes in Cliristi nomine excipere et afficere, mul- tc confugio, et supplex tuam misericordiam posco, ut

tosque mortales ab idolorum cultu ad Christi fidem aversa prius intirmitate corporea, languorem incre-

transferre. Quod ubi impius Julianus, ad ea loca dulitatis avellas.H^c cum ante portam aula; fatcretur,
profectus , cognovit, S. Domitium lapidibus obrui adveniente nocle.obdormivit; sed Martyr beatus non
praecepit. Missi ad illum occidendum, repererunt cum longi spatio temporis distulit misereri. Igitur ca nocte

duobusdiscipulislaudes Horac tertiffi canentem, qucm visitans a^grotumpersomniumjussitrecederesanum.

cum suis crebra lapidatione dcjecerunt et occide- At illeexpergefactus, sentit se rcdditum ineolumitati, E
runt. confessusque Cbristum filium Dei, esse Salvatorem

6 Non ornnia di.ccre ambm historim, sic ut se mundi, sanus abscessit. Quod videntcs Christiani.qui
citinquibus muluo excedant ct excedantur; atrero tota rcisub- in ipsa tenebantur infirmitate , qucrimoniasSancto
eliam Pliryx
confundi pote-
stanlia tam facile conciliariposse ridetur, ut ex eo inferunt, dicentes : Ecce nos benc Deum confessi,

rit. capite prorsus multiplicandi non sint sancli Domi- necdum meruinmsliberari, et incredulus hic in Chris-
tii. Quod si tantisper supponere liceat. errasse tum Regem ,circumcisus carne, non corde, sanus abs-
GrtBcos, qui ad xxm Martii Domitinm e.r Phrygia ccdit. Et bie cdicentes, cum ira lychnos basilicse, qui

oriundum di.ccrunt, mutato eliam martijrii rjenere, ex camera dependcbant, comminuere cccperunt. Sed
nihil maynopere piaculi supererit, quo minus et nec his defuit misericordia postulata, nam ipsa die

iste cum duobus aliis idcntifirctur, sitque proinde sanati, ad propria sunt regressi.

solus, ttnus et unicus sub Juliano in Syria Cyres- 8 Utut mira alicui videatur ea in istos Christia-
Verosimiliter
stica Martyr S. Domitius seu Dometius; idque adeo nos S. Domitii bcneficentia, Greyorii auctoritatem omnes in
facilius quis admiserit,quod Mcnoloyium Canisii, convellat necesse est, qtti liistorim fidem neyaverit. iiiutin con-
n sirlcto rcrsum, non Dometium seorsim siynct ad ftnndi.
Hoc potissimum hic controvertitur, utrumS. Domi-
xxxiii Marlii, sed Domitium aliquem cum socio e a Gregorio descriptus, de ctijus festivitate
lius illc.

sociabus, qui sub eadem classc in Aclis colliyi po- autnatali die ipse non loquitur, utrum, inquam,
terant. Di Kalendario Grmco-Mosco nullus Dome- diversus sit ab eo Domitio, quem Martyroloyia,
tius notus est dicta die xxm Martii : qui veroin post Romanum parvum Adonem, hoc die passim
et

Menmis solo nomine notus alicubi est Dometion, memorant, quod in notis suis ad Martyroloyium
quis vetct diversum dicere, de citjtisycstiscutn niliil disertc insinuat Baronius : Alhis, inquit, hic videtur
mcmorim proditum esset, auctor Menoloyii, Basilii ab illo, de quo Gregorius Turonensis de Gloria Mar-
Dnperatoris jussn compositi, illa, qum ad xxm tyrum cap. '100 agit, nullam asserti sui rationcm
Marlii refcruntur, e.c septima Auyusli accepit ea- afferens. Si quid conjicere liceat, verosimile est
demqtie verbotcnus aptacit Dometiona; isti suo, virum Eminenlissimiim e.cistimasse, Greyorium ibi
quemadmodum ex utriusquc cloyii collatione ma- non loqui de Martyre aliquo Syro, qualis in Mar-
nifeslc depreltcndi; ul proinde auctor ille non tyroloyio disertc enuntiatttr. At enim, siprmce-
maximam fidem mcrcatttr, dum patriam et mortis dentia S. Greyorti capita attcndantur, evidens est,
qctuts trans/ormasscridctiir.Sed de his ayi ileriiiu ipsum illic non Europmos Sanctos memorare, sed
poterit ad vn Auyusli, qito in Jtomanum translatus qui apud Syriam requiescunt, in qua regione etiam
est S. Dometius e.v Menoloyio, cujus encomium e.c habetur Domitius, cuiproinde omnia Greyorii dicta
Menmis inanifestc contractum esl. competunt; adeoque si sinyula recte expendantur
7 Hmcprius discussa oportuit, ut ad eumS. Do- et conferantur, fatendum tandem crit, Domitium
<Jui a Latinis mitium pcneniremus, cujusnatalis hoe dieprimum hodiernum, alium non a Dometio Persa Menmo-
esse
hoc die coli-
siynatus est in Homaito pano Rostecydi : In Syria, rum ct Menoloyii, a Domctio Chronici Paschalis,
tur.idem est
de quo Turo- S. Domitii Martyris, quilnts quod adderct. niliil forte nec ab eo Dometio, de quo actum diximus
ndnsis. sinyulare reperil Ado prmter hmc vcrba : Qui virtu- xxm Martii. Ita hactenus sentire liceat, siquid ve-
tibus suis multa incolis benelicia prsestat, descripta msimilius repertum interea fuerit, examinabitur
ab Usuardo et aUis, qum nisi vehcmentissime fallor, ad tlictum diem vn Auyusti.

DE
 . , ,

DIE QUINTA JULII. 227

DE S. VALERIO EPISC. GONFESSORE

I. B. S. CONSORANNIS IN NOVEMPOPULANIA
V JUIII onsoranum , Consoranum seu Consorranae,
nullm successorum epochm, iique immediate snc-
Consuarannae, vulgo Conserans, Couserans
cesserint Sanctum vixisse oporleret circa fincm
;

A ilolano pn-
C:
oc j Episcopi
et Coserans, vel S. Lizicr de Conserans,
sumpta appellatione ex S. Licerii, ejusdem
sccidi v, quod non ausim asserere, cum S. Gre-
gorii cncomium remotiora tempora designare vi-
/ ~ nomine, urbs Sammarthanis
cst, uL a
mum signa- , ;> . . .
deatur. De ejus rebus geslis nil quidquam scitur,
descnlntur, sita tn Novempopulania seu Vasco-
tuiin Fastis ,
juissetque fortasse mternum sepulta ejus memoria,
nia, sub metropoli olim Elusa, nunc Auxitana, nisi eam S. Gregorius suscitasset. llabe modo
edito loco, ad quem planities conspicitur ,
quam ipsius narrationem ex citato cap. 84.
Salutus, amnif modicus, e Pgrenmis montibus de- Valerius, beatus Confessor, Consoranensium pri- aeceplv* e*«

currens, irrigat, tandem in Gerumnam aquas suas *x Greg lu ~

mus Episcopus hoc se revelavit modo. Nam ora-
, :
ron. fjut ejus
exonerans. Ad majorem civitatis notitiam plura tonum super se constructum prius habuit; sed per inientionem
ibi invenies, de situ jam dicta sufficiant. Primus incuriam ruens , oblivioni datum est, quo in loco deseribu.
illic episcopus, S. Gregorio Turonensi teste, fuitis, quiesceret : hoc tantum ab incolis ferebatur, quod
quo de hic agendum, S. Valerius, nusquam in an- fuisset ante sanctnm altare sepultus. Adveniens
g tiquis Martgrologiis notus, prima ejus inter ut autem Theodorus Episcopus , oratorio ipso in ma-
Sanclos annuntiatio debeatur Joanni Molano, in jori spatio ampliato , magnara effecit basilicam :
E
suis hoc die ad Usuardum additamentis sic scri- deinde sanctum venerabilis viri corpus inquirens ,

bendi : Depositio S. Valerii Confessoris, primi Con- reperit duo sepulcra , sed nesciebat , utrum esset
sorani Episcopi, de quo B. Gregorius Turonensis sacerdotis illius e duobus. Tunc convocato clero
de gloria Confessorum, cap. 8i. Hmc minuto cha- vigilias tota celebrat nocte , deprecans ut sibi bea-
ractere adjecta sunt, cum nota lilterm Q, qum tus Confessor ,
quo in loco jaceret , exponeret ; im-
unde sua Molanus desumpserit,numquam satis in- plevitque duas ampullas vino , et posuit super
dicat. Quidquid interim ejus sit, nec Molano anti- utrumque tumulum , dicens : In quo falerna fue-
quior Martgrologus a quoquam citatur, neque ego rint ampliata, ipsam manifestum sit esse Valerii
vetusliorem reperi ,
qui de S.Valerio meminerit. Antistitis sepulturam : data vero luce, egressus de
Diem obitus nemo tradere potuit, at pro stabi- basilica, et ostiis sigillis munitis, dedit membra
liendaannua solennitate, Molani suffragio stan- sopori. Surgens autem ad horam tertiam , venil
dumputamus. ad sanctam basilicam, reseratis ostiis cum clero et

Molanum sequuntur Canisius in Martgrologio populo, reperit ampullam unam parumper vini ha-

tleinde a re suo Germanuo, et Ferrarius in Catalogo generali benlem; alteram vero in tantum ore patulo exun-
centioribus
Sanctorum, cujus hmc sunt verba; Consorannis in dare, ut totum beati Pontificis ablueret monumen-
Aquitania S. Valerii Episcopi. Saussagus ampliori tum. Pro hoc itaque cognovit Socerdos, quis esset

phrasi, non mullo plura, sed pluribus dixit, osten- Valerii Episcopi tumulus. Sed eyidenlius adhuc scire

dens legisse se Turonensis Gregorii elogium. De- cupiens, detegit monumentum, amotoque opertorio,

mus ejus verba : Conserannis in Vasconia, S. Valerii reperit venerabile corpus valde inlegrum, de quo
Episcopi primi illius civitatis et Confessoris, cujus non eaesaries dicidua, non barba fuerat diminuta,
praeconia S. Gregorius in libro de gloria Confesso- neque aliquid in cute corruptum adspiciebatur aul
rum, veraci laude commendavit. Memoriam san- tetrum ; sed erant omnia inlaesa , acsi nuper fuissenl F
ctitatis mox ab ejus obitu ipsa sua ecclesia celebravit, recondita; tantusque odor suavitatis fragrabat e tu-
nomenque reverendum Theodorus, ejus successor mulo, ut non dubitaretur ibi quiescere Dei aruicum

perdignus, basilica in ipsius recordatione condita Lauri etiam folia sub se habebat strata, de quibus
honoravit. Paria tradit Casiellanus in Martyrolo- adsumens Episcopus, multis infirmis praebuit medi-
gio suo Universali, qum gratius erit ex ipso fonte cinam. De vestimentis igitur ejus reliquias sumpsit :

intelligere , atque ex ipso perspicere, jam a tot se- rursumque operto tumulo , venerandum deinceps
culis notam, receptam, et cmlestium honoribus de- Antistitem honoravit, multaque miracula de his pig-

coratam fuisse Consorannis et alibi Valerii nostri noribus cernens in poslerum. His addunt Sammar-
sanctilatem a tam insigni prmcone celebratam. thani hmc verba : Jacere autem dicitur sub pavi-

Fatetur Buinartius, in nupera operum S. Gregorii raento saxeo, prope cornu sinistrura ecclesioe S.
Turon. editione, incertum csse quo tempore vixerit; Licerii. Huc usque notitim satis confusm ,
qum de

verumsi rccle signantur apud Sammarlhanos non- S. Valerio colligi potuere.

F f DE
Augusti Tomus 11.
 , , ,, , .

22 8 ACTA SANCTORUM.

DE S. BASILIO & LXX MARTYRIBUS

SCITHOPOLI
J. P. Cultus ex Menoeis impressis

. arlyrwm noslrorvm natalem habemus leyitur in Menmis bibliothecm Ambrosianm, atque

ex Menmis impressis absque elogio, in Mcitmo Chifjletii, sed ibi citantur,
omisso nu-

M! .
hac die V Jitlii. Cerlamen sanrti Mar-
tyris Basilii et sociorum ejus septuaginla
Marlvrum, qui Scythopoli martyrii lauream adepti
mero septuaginta. Aliame latent, qum adpatriam,
modtim martyrii, annum mortis, aut alia eorum
triumphi adjiinctapertinent. In menoloyio Sirleti,
sunt. Hanc annuntialionem descripsit Maximus quod edidit Canisius, referuntur Iti Martyres vi

episcopus Cytherorum. Puhlicm etiam venerationi hujus.

Martyrum Scythopolilanorum memoria consecrata

DE S. AGNETE MARTYRE
i. p. Ex Menologio, Basilii Imperatoris jussu collecto
E
nnua S. Agnetis memoria in variis Gra-- tyr Agnes, congruos pra se ferens nomini mores, et. elogium.
corinn fastis consignatur pcrquatn jejune, ruullas impudicas mulieres, lam inslructione quam
nullo apposilo charactere patrim, palm- hortatione induxit, uli a fcedo commercio desiste-
-i- -m-s
-strm martyrii, temporis vitm ac mortis, rent, et in Christum crederent. Quam ob causam a
5. Agnctis aut Prwsidis, quo sacrosreportavil triumphos.
sttb provinciai Praside comprehensa , ac diris modis
nilhn.
Referiint illam Itac dic Menma bibliothecm Ambro- cruciata est. Dumque adduci haud posset, ut ido-
sianm, ac Menmum Maximus, Cythero-
Chifjletii. lis immolaret , ad lupanar missa est, ab impudicis
rum episcopus, illam annunliat cum eloyio, quod conlaminanda. Verum Christo confisa, cui et fidem
consonat cum eo, quod contexunt Menma Grmca et castitatem servabat, intacta et pura evasit; ser-
impressa. In Menoloyio Slaco-Russico Sparwenfcl- vata ab Angelo Dei, prohibente ne quis ipsi appro-
diano signatur memoria S. M. Agna:; diciluri/iic pinquaret. Unus ex illis propius acccdere ausus
passa anno cccrv Menma impressa duos versiculos statim illisus est. Quod ubi Praises accepit, accer-
nostrm Marlyrii ndaptant: sitam rogavit, ut mortuum ad vitam revocaret. Et,
"Ayvr,v ),a-fvoi pl^avT:;; d; olxsv cvi-pu; Sancla oranle, illico revixit is qui fuerat mortuus
,

[li[j.s(,>T5v au7?) Tcpiucevrjcav otxiav. Tum Praeses, ratus eum resuscitatum per artes ma-
Agnetem dum ad tecta trahunt tenebrosa pro- gicas flammis eam addixit. Lahierius ea, qum scribit
caces in suo Menologio de S. Agnete, mutuatus e Menmis
Dant castas lialiitare domos dant luce coruscas. Grmcis, nihil habet singulare,
,
quo longius hic nos
.' Subdo clogium e Synaxario Basiliano : Mar- moretur.

DE S. ATHANASIO DIACONO MART.

HIEROSOLYMIS
.1. I'
Sylloge Historica

CIHCA AN.
um Theodosius pseudo-monachus, sacri- dciu gladto interemptus

D
levi hoc et momentaneo
,
Agit de iUo
CCCCLII. legiorum ac scelerum sordibus contami- tribulalionis mternum ylorim pondus sibi com-
,
Theophanei
natissimus, et Euiychianm sectm studio- paruvit.
sissintttx propugtiator, diabolica super 2 Ayit de illo Theophanes in sua Chronogra-
Vheodosii incude fabricatas contra synodum
Chalcedonensem phia; poslquam recensuisset patrata post
lisaitlovwna- finem
caiumnias disseminaret (qucm Augusta
rln furori
Pulchcria Concilii Chalcedonensis, a nefario Theodosio
fla-
in sua epistola Tom. 4 Concil. Col. S72
vocat Anti- gitia, concludens in hmc verba : Tandem
Theodo-
christi pracursorem) dum Hicrosolymis cmdibus sius Athanasium sancta; Resurrectionis diaconum
ac flayitiis omnia sus deque verteret; inventus juit summam ejus in Deum
impietalcm probris et repre-
ibidem orthodoxm fidei primipilus,
S. Mlianasius heroico spiritu hensionibus insectantem, nectantem, necavit
obsixtit. plenus, sanctus marlyr noster Athanasius, crude-
o/ftcio litcr sanctique corpus per urbem publice
,
in ludi-
diaconus, qui vitm sum prodigus, mortisque
ac hrium raptum canibus objecit. Marcianus
tormentorum conlcmptor, elJrmnatm Theodosii
,
Sancto
ty- synchronus, tam graphice, tametsi non
rannidi fortiter sese opposuit. Nec rero expresso
gencrosos nomme, depingit martyriwm ejus, etnon
hosce maynanimos ausus gloriosus videatur
Athleta tulit posse dubttari, an alleri Martyri
impune. Quippe flayris dirissime diacono, quam
excarnificalus nostro, queant mque aple convenire,
qum scribi.
3 Audiamus
 .

DIE QUINTA JULII. 229

A 3 Audiamus verba, in epistola exposlulatoria sine Theodosi lantam caidem committere
H verosimil- 1 fcsine
ad Mhenses, mserta tom. 4 Conciliorum, a col.
Marcia- Chisto bcllum inferre, et gregemejus in J p
lime pradonum -

impera- 856; ubi, cum memoratus Imperator acritcr com- morem

iiiis e divino ovili ejicere
et aliquando tandem :

Inr. missa ab illis scelcra perstrinxisset, sic pcryil

)
: In- benevolentiam erga verum germanumque pastorem
super et veneranda; memoriui Diaconi
commissa c» nostrum cognosce. Hfec cum diceret, a satellitilms
des, et quod illius corpus post necem etiam
communi Theodosii arreptus, et ex ecclesia raptus est, atcrae
sepultura privatum, insensibiliter tractum,
subdeba- insolentis petulantia; et cruciatuum genus omne pro-
tur injuriis. Miror, nullum apicem
hoc die in Grmcis pter Christum perpessus, et flagellis multis con-
Synaxariis, Menmis, aut Menoloyiis de hocMartyre cisus,postremo etiam ferro vitam amisit. Cadaver
invcniri;quem in mullis exemplaribus fruslra qum- ejus ex pedibus per urbem omnem raptatum cani-
sivi. Ceterum meritissimo jure ex obscura noctis bustandem inescamprojectum esl.SubditBaronius.
calujnc in publicam elatus fuit luccm, dum Romano dicens, Martt/ris nostri pro Catholica fide susceptse
Martyroloyio inscriptus, publicm venerationis lo coronoc, quintam Julii diem perpetuaB memori;e con-
cum ibidem invenit, his verbis. secratam. Atque hmc de Martyre apud scriptores.
4 Hierosolymis sancti Athanasii diaconi, qui pro 5 Ex dictis, dcterminatu temptu »ar-
jacilis est ratio tem-
Cttltns ex ilar- sancta Synodo Chalcedonensi, ab haereticis compre- tljrU
poris, quo S. Athanasii martyrium contiyit. Cum -

tijrol. ttom.
hensus, et omnium cruciatuum genera expertus, ferro
;

enirn concilium Chacedonense inchoatum fuerit die

tandem occisus, pro flde catholica mortuus est. Quid viii Qctobris i51, ct absolutam Kal. Novembris,
vetat hisce adjunyere eloyium, ex Nicephoro Cal- ejusdem anni; cum rursum fatalis ictus illatus non
listo lib. 15 cap. 9, Annalibus ecclesiasticis a Ba- fuerit sanclo Martyri ante initium dicti concilii;
ronio insertum tomo 6 pay. 452, num. 30? Magnam nec diu post ejus finem; videtur commode conjici,
quoque Theodosius persecutionem movit in civitate ac definiri tcmpus martyrii in annum 451, aut
y
Sancta adversus eos, qui communicare cum eo no- proxime sequentem. Theophanes in Chronoyraphia
lebant : quosdam namque tormentis cruciavit, ali- pay.29connectere vklelur annum mortis Pulcherim
quibus substantiam ademit; aliorum sedibus ignem Auyustm cum turbis Hierosolymm a Thcodosio,
elogium ex injecit ita ut urbs a barbaris capta videretur. ejusque asseclarum colluvie
; . excitatis, ac morte
Vicephoro;
Athanasius quidam in diaconorum ordinem coopta- S.Athanasii, qumjuxta hunc calculum dcbuisset
tus, in media ecclesia Hierosolymis cum multa di- incidisse in annum 453, mrm vulyaris, quoniam
ceudi libertale, iniquitatis a^nbi!ione throno sanctis- ,
Auyustm prwdictm obitus siynalur hoc anno. Ba-
simo insidente, vocem illam praeclaram emisit : De- ronius Sancli nostri obitum ponit anno 452.

DE S. PHILOMENA VIRGINE
APUD SEPTEMPEDANOS IN AGRO PIGENO 1. B. S.

Skc VI.
Qum hodie a S.Severino denominatur, a
Sixto V, anno 1586, die xxvi Novembris
hoc modo : Apud Septempedanos
Philomcnae virginis; non quod ullo modo natalis
in Piceno, sanctae

episcopali cathedra illustrata civilas, sii, quod reperto hoc dic corpore, cum faciendm
sed
olim apud Strabonem ct Plinium Sep- commemorationi eliyendum censuerint populares
Sancta '""''
tcmpeda dicta est, ' atquc inde ricini populi Sep- Septempedani.
lliilr xrc
tempcdani appellati. Ex veteris urbis, quam Gothi, 2 Ad eum Martyroloyii textum sic notat laudatus Miilto inseitn
ignota
Baronius Hujus corpus honorifice assevatur est ex scheda
r vel ut Lonyobardi a fundamentis exciderant,
alii, : et co-
cmn ejus cor-
rninis muros suos extulit, a ylorioso suo Prmsule litur apud Septempedanos, nunc Severinates iliclos,
pore reperla
S. Severiao, ut diccbam, liodiernam nomenclatu- in ecclesia S. Laurentii, quo ToIiUe regis Gothorum /j
'''

ram sortila. In Piccno sita est intcr collcs Apen- tempore, translatum fuit a S. Severino Episcopo, ut

nino finiiimos, videturque hactcnus relinere pri- vetus inscriptio docet, quae una cum corpore reperta

scam nobilitatem, cum municipium olim Romano- est sub majore altari anno Domini mdxxvh, cum illud

rum speclabile rideretur, inquit Vyhellus tom. 2, in elegantiorem formam ivstitueretur, procurantc

col. 845, plura ibidem mcmorans, qum huc non Antonio S. R. E. Cardinale de Monte. Hic paucis
spectant. Ad rem nostram plura contulit, quivi- omnia complcxus est Eminentissimus Cardinalis,
tas S. Severini, S. Victorini et aliorum patriorum qum de S. Philomena posterorum memorim relicta

Sanctorum Italice, cx parentis sui Yalerii, Equitis fuerant, ad solam et unicam schedulam, in ejus

S. Stephani, schcdis dcscripsit noster Joannes Bap- tumulo seu sarcophayo inventam, reducenda. ne-
tista Cancellottus et Romm edidit anno 1643; quas que enim alias rcperti corporis aut nomcn, aut
inter etiam referuntur, qum de S. Philomena vel sanctitas, aut cultus, aut mtas, aut translationis

Philumena, ipsi ct aliis Filomena, anle scculum xvi primm circumstantim ullminnotuissent, dum dicto
prorsus iynota, in Septempcdanis tabulis rcperiri jam anno 1527 fossorcs. de tali thesauro. opinor,
potuerunt. Qum priusquam expendanlur, obserro, nil coyitantes, eum fortuito excararunt. Annum

sanctm istius Viryinis nomen Martyroloyio Romano hic repetii, quem etiam diserte notacit P. l.eonar-

primum insertum /uisse ineunte seculo xvn, e.v- dus Frunchi Sanctoseverinas, in suimnario Latino
Ms. historim de yeslis sancli Sererini et suncli
pressum in editionc 1'lantiniana annil608 sub in-
flexione Philumena', in yrandiori autem cum notis Victorini fratrum : qum omnia accepta sunt ex lon-

Baronii anni 1613 et sequenlibus impressionibus yiori historim, eadem fortasse quam modo cituri-

sum,
 DE S. PHILOMENA VIRGINE.
lOCTORB niiis. composita ab Equite Yalerio Canccllolto.Bol- serit. dc ipsis elementis quodammodo triumphans. D
B. S.
I.
landus tomo iJan.pag. 1103, iisctiam suscribil. 5 Atque hmc quidcm signa de peculiari Yirginis Dc «rfreums-

Signant alii anniim 1526; al [acilis hic ciror. fa- sanctitatc. de lonqi lemporis incorruptionc, de sta- """'f /«""-
. ...
,
" '
,. ,,
llw ah<"im-
,
citc condonandus. Ex Lconardo lotam invcntionis bililo apud Sansevermates ejusdem cultu, nullum dubitabum.

descriptionem accipc, stylo ejus servato : prorsus dubium nobis relinquunt; iisque adeo do- eritici.

3 Dum immineret adventus Golhorum in Sep- cumenlis mnniti S. Philomenae locum in Actis no-
InveiilionH tempedanos, Severinus traiislulitcorpus sanctffl Phi" stris sccure dcdimus. Cetcrumin ipsa quantumvis
liistoriaex lomenae in coenohium suum, quod usque ad tempora brcvi ritm cpitome aliqua occurrunt, qum hicprm
Ltonardo
authoris quo hmc desumpta sunl) ignoliim eral.
(e.t tereunda non censuimus, nc in rebus hujusmodi
rranchi.
Sed de anno mdxxvii reperlum fuit in hunc modnm :
discutiendis diligcntiam nostram desiderari patia-
videliccl. quidam Antoniusde Monle, Episcopus Por- miir.Candide /atemur, non de/uturos, quiinscrip-
liicusis, Cardinalis Papiensis et ahhas seu Commen- tioncm ipsam, adjustm crilices rcgulas cxpensam,
dalarius lunc ecclesiae S. Laurenlii, cum vellet reae- non continuo admittendam putent. quod aliter a
dilicare allare majns diclrc ecdesiaj et vetus destru- Francho. aliter a Fcrrario, aliter ab aliis re/era-
eret, cffodil urnam ex populo, quasi in heslernam lur. nonnullos. qui litterarum crplicationemnon
diem incisa, sed non in recenlcm morem sit delata.
tam certam existiment. Magis etiam urgere pote-
Delegit, et illico apparet corpus admiranda; pulchri- runt alii, priscarum scribcndi formularum periti,
tudinis ct inlegritatis, pulcre veslitum et ornatum, non vidcri talem testandi ralionem S. Severini lem-
et illud auilor perparles describit, et laudat vestem
poribus convcnicntcm Severinus Episcopus manu
zaphiream, herbas et flores recentes, omnia snavem
propria scripsi : ut non dicamus infieias ituros vi-
olrnlia odorem. Fit frequens concursus el praecipue
ros doctiorcs, talem chartam, talibus lcrminis
virginum; ex collo exilil parva membranula invo-
conceptam, a S.Severino scribi potuisse eo seculo, E
luta, pendens cx filo, in qua scripta hax verba, vi-
quo de talihus familiarum cognominibus, ante
delicet Corpus S. Filomenee ex nobili prosapia
:
seculum x incognitis, necdum cogitatum fucrat,
Clavellorum Scptcmp. lempore Golhorum translatum
quod non ohscure pridem evicerunt viri eruditi, a
in ecclesia S. Laurcnlii sub allare majus. S. Eps. m.
Papchrochio postrcmum allegati in Besponsionibus
pp. ss. Cardinalis fecil sepulcrum lapideum, in quo
ad art. 3, a num. 72, ut proindc Clavellorum no-
posuit illud corpus, et vas crjstallinum, in quo sche-
bilis prosapia secuio vi non magis exstiterit, quam
dulam scriptam manu S. Severini reposuit.
Brixianm illm, quas cxcusserat laudatus Magister
4 Ex his aperlc colligitur, quod siipra diccba-
noster ante tom. 2 Aprilis, pag, xn num. 9, quod-
jua tanctila- mus, sola brevi. inscriplione contineri amnia, qum
que inde fiet consequcns, inferre se posse exisli-
Inn incorrn-
de S. Philomena tradi possunt. queeque celebriori
.

ptionem et mahant, S.Philomenam Glavellam S.Severino igno-

cnltiim probal hodierno apud Sanseverinates cultui occasionem tam prorsus arguent sereriores
fitisse. Ita critici,
dederunt, abbreviatis siijnis sew vocibus sic expli- quoritm argumcnta dissolvcnda non suscipimus;
catis, ut hunc sensum reddanl: SeverinusEpiscopus
nobis enim hic su/ficit. Sanctam retulisse, cujus
manu propria scripsi ; de quare, qui dubitaverit,
saltem cultus ccclesiasticus jam a duobus /erme se-
reperi hactenus neminem. Descriptionis ex exposi-
culis legitima auctoritale reccptus cst: controversa
tionis fidem equidem non arguo, neque repudiari
illa aliorum examini reliuquimus.
relim eamdem liistoriam. a Cancellotto pluribus
manuscripta nostra folium rcperi, a P. Celebrior
6 Inter
verbis, qua: rei suhstantiani iiiiiiimc aiigcnt, Italice
Silvestro Pelrasancta Luaretani Soc. Jesu Colleqii s "" clw s "'"'-
„ J
deductam pag. 129 el 213, ubiplurimum el merito , - . . .nitas Domini-
olan liectore, submissum, %n quo assentur, glo-
ca , JuHj
exaggerat incorruptionem ligni usque adeo teneri,
riosamS. VhUomennmmultapatrasse miracula, et
quod annis tribus et octoginta supra nongentos porro indies, ad palrocinium suum devote recur-
loco humido intcgrtim perstitisse necesse est, si
rentihus nova bcneficia impertiri. Memorat item, I7

vere a S.Severino sacrum corpus translatum ct co supra dictum R. E.Cardinalem de Monte ad

S. ma-
loci occultatum fuerit, qucmadmodum docct prm- jorem celebrioremque sacri corporis vencrationem
ilirin inscriptio, cx qua tria potissimum deducit solicile curasse, ut in
aiiquo templi saccllo sacrum
Cancellotus. Primwm ait, disertis verbis deelarari Sanctm corpus honorif.ce exponeretur, erecla ibi-
mtiquitatem familise Clavcllorum,quod argumen- dem ara ad quam quotidianw Missm cclehrarentur,
tum avide arripuerit Sansovinus. ut ad remotis- conccssis a Clemente VII pluribus indulqenliis.
sima dla secula Clavellorum genus eveheret. Tum Sacraptgnorarelectapopuli conspectui annis sin-
quamindc Septempedanis gulis patent, dum ejus festtvitas recolitttr, non
suis non male vendicat. Demum S.Philomenae lau- quidem hoc die, sed Dominica prima Julii. Qum a
reolam extollit, quam in innocentissima virgmir Ferrario in Catalogo Sanctorum, Italim non satis
tate perseverasse multisque virlutibus claruissc, exacte scripta sunt, pridem obsenavit et refutavit
nrliin, ipsum, irl eo signo
demonstrarerit, quod Bollandus, loco supra citato, ut hic nihil adden-
in humido fundo tot seculis incorrupta perman- dum supersit.

DE
 : , ;

DIE QUINTA JULII 23 i

DE S. NUMERIANO EPISG. & CONF.

APUD TREVIROS I. B. S.

H
uj us Sancli priyiam in Fastis noslris et exccllens virtus in Divorum ordinem, consentien-
el ex Suussayo
memoriam reperio apud Florarium te vetustate, cooplavit, memoria ei consecrata v
Sanclorum Ms., in quod tamen librarii Julii. Corpus in B. Hclenaj, suhurbano veteri pago,
vitio pro Numeriani irrepsit Munerinni; quiescit, ajde, quam ante quingentos annos Ar-
Meinoriii ejus
sic cnim, iii lcgitur : Trcveris, sancti Mune- cbiepiscopus Udo D. Heleme Augustae dicavit. Ut
iii Fastis
riani , ejusdem urbis Episcopi et Confessoris igilur hic omnia simul compleclar, illius incisum
anno salulis dclviii, qui a vero non multum sepulcro monumentum ita olim habuit :

aberrat. In Usuardi auctariis etiam refcrtur, Hoc recollecta in loculo sunt pignora sacra
primum ab editione Lubeco-Coloniensi, Trevc- Praesulis almifici Trevirorum Numeriani,
ris , beati Numeriani Episcopi et Confessoris ;
Qui superos adiit, dum ternas Julius ambit
quomodo etiam loquitur Grevenus , Marty- Nonas, perpctuo cum Sanctis jungilur a;vo.
rologium Benedictinum, aliquod, cujus w/atem 3 Hic paucis habes, quiquid de S.Numeriano
ignoro, ct fermc Canisius.Molanus lcgit : Trebcris, colligcre potuit diligcntissimus Trevirensium An-
depositio sancti Numeriani Archiepiscopi. Ex hoc in nalista, id unum obserrans per -b recollecta

Romanum translatus est, Treviris, sancli Numeria- indicari nonprimam Sancti sepuhuram, sed trans-
ni Episcopi ct Confessoris, ut fatetur Barouiusin lationem aliquam, quee, quo tempore facta fuerit,
adjecta hoc die nota, ubi successisse ait, sanclo ipse ignoramt, nec ego gueerere instiluam; videtur
Rodoaldo, claruisseque circa annum Domini sex- sane inscriptio illa non tanlam sapere antiqui-
centesimum quadragesimum. Ghinius, in ceteris tatcm. Nec omiserim hoc loco Saussayi de S. Nu-
Baronium secutus, scribit an. 650. Qui rcs Tre- meriano elogium, in quo id corrigendum, quod
virenses paulo accuratius discussit noster Chri- cum Broiccri narratione non convehit, dum San-
stophorus Broiccrus, decessorcm appcllal sanctum clum ait, S. Clodulpho successisse. Audi ejus ver-
Modoaldum, de quo in Aclis nostris xn Maii; san- ba : Treviris, Gallite i Belgica) melropoli, S. Nu-

cti vero Numeriani obitum rcducit ad annum 657, meriani Episcopi et Confessoris, qui divina gratia
paucissima de eo refcrcns, qua; hic ex ipso suhji- conspicuus, S. Clodulpho in ea sede successit, post-

cio. Sic habet ad dictum annum lib. 7 pag. 356. que sanctissinMm sacri muneris adminislrationem,
2 Inde (nempc posl obitum S.Modoaldi) cura reposilam in caelis recepit credita villicationis

breve etogium ponlilieia ad Numerianum translata, quo de nihil coronam. De urbe Trevirensi jam in Actis locuti
er llronero Majores nostri, ut de ea nihil hic annotan-
equidem prater epitapliii memoriam, veterum mo- siiiii

numentis traditum reperio, ut vel.hinc alluceat, dum ccnsuerim.

haud in longum eccleaae curas protulisse. Eum rara

DE S. TROPHIMA SEU TROPHIMENA

VIRGINE ET MARTYRE
MINORE IN ITALIA APUD PICENTINOS
COMMENTARIUS PILEVIUS J. P.

C*Ttus Sancta3 cultus. Natalis, patria, tempus, locus ac genus martyrii incerta.

Quoe hic dantur, non valde antiqua.

clius Pirrus in notitia ccclesia' Pactensis. Octavius

M
V Jui.ii
inora, vulgo Minori, urbecula Italim in
rri/im Neapolitano ct Principatu Ci- Cajetiinusin Vitis Sanctorum Siculorum tom. I, el

teriori, in ora sinus Salcrnitani, Ar- alii. Codex Vaticanus, in nova Usuardina impres-

chiepiscopo Amalphitano suffraganea, sionc citatus, dic v Norcmhris mentionem facit S.

magna rcnera- Trophima;, Virginis et Martyris. Habemus apogra-

Cullus solen- quondam Rhcginna minor dicta,

nis tionc et cultu prosequilur S.Tropliimam seu Tro-

phum Officii proprii, nec non lcctiones novem, in

phimenam; quai et Trophomenis, Trophumenis, honorem Martyris concinnatas, quas huc transcn-
Triphomenis, Trifomenis, Trophime; et corruptius bcrc non censeo opcrm prctium.
Festam S. Trophomeme memoriam Q. Marius Aiebus earii
Phonia, Febronia , Trefonia, Triformia; camquc 2
, ,. . ct loas.
assumpsit in patronam ; dcdicata ejus nommi, ut Corradus apml dictuin Octavium Cajetanum, pro-
sequitur honorifice. aitque, diem festum agi
testatur Ughellus, ccclcsia cathedrali. Agunt de
illi

Auctores rccentiores: Ferrarius in noro Cata- semel Nonis Novemhris, cum divino consilio corpus
illa

logo Sanctorum, dic v Jitlii, eam confundens cum divinaque opera cognosci ab accolis primum ccepit

antea per multas lioniinum aetates ignoratum abom-

Triphina, Agalhonis socia: aitquc celebritalem ejus
nibus. Itcrum tertio Idus Quintiles, cum id amissum
hac die maxima solennitate peragi. Acccdant Roc-
 , , .

l32 DE S. TROPHIMA SEU TROPHIMENA.

Tyndarilanum Pactensc ex a>qno diceretur: ut D
AH-TORF, 8 Beneventanis longo intervallo recepenmt. Deindc ct

J. P.
nd soiermitatem digrcssus, concurritur, inquit, ad mirum non sit, Trophimam cx ora Tyndaritana fu-
illa loca diesque festos, ad salutandum corpus, ex gam dici capessivisse. Quid hic habes prmter incertas
remotissimis eliam urbibus, totaque rcs multitudine conjecturas? Quare maneat, de patria sanctm Mar-

undique infinita et summa religione hominum fre- tyris nihil afferri, quod conrincat.
Benei en- o Nec quod majorcm lucem spcres de tem- uti etiam Ue
quentatur. Magna; urbes olim Amalphia et est,
tewpiire. l*ct>
tum summa contentione dc Trophimae Virginis cor- pore ac loco mortis. Novi equidem, Ughellum morli*. etr.

pore decerlarunt; utrisque apud se corpus Martyns tomo VII Italim sacrm, ubi agit de episcopis mi-
conditum esse contendcnlibus. Octavius Cajetanus norensibus. scribere, passam esse Tropbimam mar-

scribit, prrccipuum etiam cultum esse apud Paclen- tyrium pro Christi fide in Sicilia, in qua erat oriunda

ses : lbidemque recens JonnnemMaltlucum Vinolum, ex civitate Pactensi; Diocletiani ct Maximiani adhuc.

tedemS.Trophimffl aedificari cx tcslamento jussisse, sa:vicnte persecutione, anno Domini, nt quidam

dotavisseque. Huc accedit annua supplicatio Mino- scribunt.cccxiv. Minus rcstricle se geritsmpe dictus

renses, ut scribit Joannes Bapt. elAfflilto; in opus- Cajetanns, dum in Animadversionibus ad invcn-

culo Ilalico de S. Trophimcna, infra commemoran- tionem S.Trophimx, pag. 109, dicit, eam tmpera-
do, in grati animi tesserampro risibili protectione toribus ethnicis.Ecclesiam persequenlibus, Martyrem
urbis Minorensis, contra ingruentes Turcarum cxtitisse. At, inquit, quo Caesare saeviente? Antc
impctus, eadem Sancta sospitante, defensm. Porro Constantinum Magnum crediderim. Et rursum pag.
ex rccentioribus stabiliendus fa.it Trophima? cultus, iii, ratum, ait, fixumque csto, D.Trophimam sub
quando antiqua monumenta de/ictunt. ethnicis Imperatoribus, Ecclesiam vexantibus, mar-

B 3 Ea, qum ad Sanctm natales, patriam, mtatem, tyrio coronatam fuisse. Quanto melius facit Q.
lncerla sunt martyrium, et cetera, huc spectantia, qumri pos- Marcus Corradus apud eumdem Octavium Cajeta- E
yuir de Sanc-
sunt, incerta admodum et obscura sunt, nec anti- num pag. 136, quando aperte profitetur, nihil de
tie patria
quitatis auctoritate subnixa. Assignanl Iiecentiores adjunclis patrim, loci, temporis,ac qualitate mar-

ipsi palriam, Pactas, civitalem Sicilim maritimam; tyrii se explorati comperisse. Perquisivi, inquit,

verum sola vulgi opinio et constans fama videtur qui parentes ipsius esse dicerentur; qua in urbe

suffragari, allum de ea silcnte annosa relroactis Sicilia; rcs tam nefaria accidisset, qua hominum
temporibus antiquitatc. Asserit Rocchus Pirrus in aetate, quibus tyrannis religionem oppugnantibus. .

Notilia quarta ecclesim Pactensis pag. 418, cele- in mari autem quo genere mortis perierit; utrum
brem esse hancPactensem urbem ortu D. Trophima?, enim obitu, nece, an maris et laborum incommodn
seu Triphomencs Virginis et Martyris; citatque ad perierit; a quibus tandern sit ei honos habitus sepul-
marginem Ms. ecclesiae Pan. et Minoritanaj : et cri, nibil est omnino, unde cognoscatur.
proferl locum e quodam Ms. apud Caracciolum, 6 Ex iis, qum snb initium diei quintm hujus An Trophima
mensis Julii, dicta sunt de SS. Agathone Triphi- nostra
Clericum Itegularem; in quo dicitur sanctaTripho- et

menes Virgo, originc Sicula, fuisse a Pacta urbe. na seu Triphoue, qumstio, ibidetn tacta, hic eno-

At quis acquiescat, nisimonumenta

solidiora dandasitperest,utrumconfundendasil Triphomena
viderit? Neque magis rem evincunt ea, qum Octa- seu Trophimawim Triphina; qum passim additur
vius Cajetanus habet in Animadversionibus ad S. Agathoni socia, sicut visum fuit Ferrario eam con-
Trophimae invenlionem; dicens dumtaxal, Pacten- fundere, contra sentiente Joannc Bapt. d'Afflitto,
sium antiquiorcs, sic memorare, Divam apud eos in opusculo, idiomate Italico impresso Neapoli,
orlam, idque ab eevo immemorabili traditum; et anno 1660, quod agit de vita, martyrio ac miracu-
Divse nomen Febronia; cujus corpus in civitate lis S. Trophima;, seu, ul ipse scribit, Trofimena;.
Minora conditum est. Tum nonnullis interjeclis, Conatur ibidem probare, unam distinguendam ab
adjungit : Pactis sdes ac tabulas vetustas esse cum alia, quod diversis ambm celcbrentur diebus; Tri-
titulo : Div;u Febroniaj Pactensi : extra urbem duo- phina quidem quinta hujus. ratione martyrii, uti
bus passuum millibus aidem esse laceram, D. Febro- asserit, tum obili; Trophima vero die xm hujus,
niffi dicatam; juxta fontem.a Febronia eadem appel- .non quod tum sit mortua, sed translata; festa luce
latum ;
plures olim, ea lotos aqua, variis morbis gloriosi ipsius triumphi, prout afftrmat, rccurrente
levatos, matremque Rogerii, Regis, Adelasiam, cum ad v Novembris; provocatq ue ad continuatam plu-
eo se fonte abluisset, lepra, qua deformabatur, rium seculorum praxim, et modernam Minorm.
ereptam fuisse. Porro descriptam Febronia; vitam Tum profert raliones Cajetani, de quo supra,
Pactis extitisse, sed periisse, cum classis Turcica dicentis : Putat Philippus Ferrarius, Triphinam
urbeih deripuit, incenditque, Hinc liquet, quam eamdem esse, quam Trophimenam, cujus corpus
obscuris et incertis rationibus praitensa Trophinue asservatur Minore apud Amalphitanos, sed fallitur.
patriastabiliatwr, </»«/»/» plermque, sinonomnes, Omnino divcrssc sunt; primo ex nomine, tum ex
mque jacile ncgenlur, <iuam affirmentur. dic mortis, qui Triphina} quinto Julii, Trophima'
4 Idem Auctor fatetur, se propendisse, ut eam seu Trophimenae quinto Novembris accidit. Denique
patria Tijnduritanam faccret, asserens altulisse se ex genere mortis.
rationes, quibus, inquit, movebar; quod imbe- eaaem, »»
eas 1 Prmtensam insuper utriusque Sanctw discri- ..//

cilla: sunt, et fanue, ut par cst, nolim contraire, diversa

minationem probat ex dirersitate e/formationis,
famam polius firmo, et Trophimam Paclis tnbuen- qua expriinitiir iu Breviario anni 1582, videlicet
dam ccnseo. Idem in urbe Minora traditum, uhi Trophimenis non Triphime. Hinc transit ad ap-
corpus S.Tropliima.' servalum. Quod vero Pactaj sex parilionem, moniali cuulam a S. Trophimenea
passuum millia Tyndaridc distant, hinc faclum, ut factam. quasi cwlo teste res evicta sit; invenlo
littus, cui utraque civitas, in edito sita, incumbebat, ulique numisinate ub dicta moniali, in quo si-

gnabaiur
 DIE QUINTA JULII. 233
ijnabaturabunaparlevultusDomininostriServa- sunt eodem die, qu;e oculis nostris perspeximns, ac
AUCTOBK
toris, cum hac epigraphe, Pax vobis; a// a/<era propriis manibus letigimus ac palpavimus, ad laudem I. P.
awJem parte, W170 coronata, dextra ferens cru- et gloriam ejus, qui vivit in secula seculorum.
cem, palmamsinistra, duosque sub pedibus habens 1Jam vero origo apographi nostri indicatur iiuod hie da-
tauros. Eidem numismati inscripta fuisse narrat ex his notis,eidemprmfixis, quibus traditur descri- tur.

hmc verba : Sancta Trofimena V. M. Padr. di Mino- ptum de verbo ad verbum- ab originali codice de
ri.Verum similes apparitiones fklem apud nos chartis pergamenis.anliquissimis characteribus scri-
antequam mereantur, necesse csset authenticis pto, qui conservatur in ecclesia Minorensis, per
leslimoniis stabiliri, qum vix nmquam sperari Josephum Jasellum, J. U. D., N eapolilanum anno
possunl in visionibus aut apparitionibus privalis; MDCxLvn,mense Februarii. In dicto apographo satis
cum communius, quam mulierculas sibi
nihil sit mendoso,-nonnullos levioris momenti apices mu-
somnia fingere; et videre ca, qum non sunt, tan- tavi Feci quoque collationem cum editis apud
quam ca, qum sunt. Vghellum, adeo Ms. 7tostro consonis, ut manifeste
8 iVee fortius convincunt rationcs alim, supra indicent unum eumdemque fontem. Nunc apogra-
cttinTriphina ab codem A/flitto coacertatm, ex diversitatc nomi- pltutn nostrum subjicio.
Agathonis
num. solennilalis, ac temporismartgrii, e quibus
nititur probare diversitalcm personarum, de qua Historia inventionis ac translationis, et
hic agimus. Et illarum imbeciUitas ex jam
fluit
miracula.
dictis : nam quidnam in tanta nominum con/usio-
ne, tantaque patrim, temporis martyrii, et alio- Collata cum editis apud Ughellum Tomo 7
rum, huc spectaniiumadjunctorum obscuritate et
Italice sacrce.
incertitudine, invcniasprmter tenebras? prmsertim
cum nulla extcnt Acta; scriptor sit nullus ante PROLOGUS AUCTORIS.
seculum, ut opinor, decimum sextum, qui facem
prmferendo, tenebras dispellat. Ifikil hic attinct
repetere,quod prmstilum est supra, quando de N.olum est omnibus, fratres carissimi, quia, qui
Sequendn
Agathonc et Tripkma egimus, Tnphinm nomen e fideliter Deo serviunt, per itineris ambulantes se- tanetorum
Bcda Plantiniano acceptum, e Martgrologio Hiero- milam gradiuntur, qua magnitudinem regni caelestis, exempla.

nymiano ridcri restituendum, ac matandum non post istius vita? decursum consequi possint : Scriptu-

jam in feminam, sed in rirum Triphonem. Yidc, ra namque dicenle : Arcla et angusta via est, qua?
ducit ad vitam Iala el spatiosa, quae ducil ad mor-
qum ibidern dicta sunt; ct intelliges, ignotameeque ;

Martyrologiis classicis fuisse memoriam Triphmes tem. Nemo venit ad Palrem, dicit Dominus Jesus,

vel Triphonis, quam Triphomenw aut Trophimse;

nisi per me. Ego sum ostium, si quis inlroierit, sal-
vabilur. Ingredietur, ct egredietur, et pascua leeta
adeo ut mirum non foret, confusionem aliquam
inveniet. Certe igilur, istius S.Trofimenis munere
hicinductam fuisse arecentioribus.
promissionis, nullatenus dubitare oportet, dilectissi-
9 Ms.. quod hic damus, dc translatione et mi-
Dt Ji's. mi fratres, sed mutuo excitari, ut- per id ostium
raculis, a P. Alcgambc die v Maii tfiii, Neapoli
Bollando missum. non habet, qito valde commcn- snbsequentes ingredi mereamur, per quod, prae-

cedentibus sacratissimis meritis, ingressi sunt Pro-

detur ab antiquitate, auctore indicante mtaiem,
phetse Apostoli, Martyrcs, Confessores, atque
qua scripsit, hisce verbis : Et liic imposui finem ,

huic S. Legenda} hujus almx Virginis, hodie faclae

Virgines sacra. Nemo lucernam accendit, et sub

modio ponit, sed snpra candelabrum, ut hi, qui

quarla die Jannuarii mdci. Supprcssa duo alia
ingrediunlur, lumen videant. Et alibi : Civitas, in
apographa; altcrum ex lectionario Ms.monasterii
alto posita, abscondi minime potest, ut ab omnibus
S.Joannis Monialium Capue desumptum; alterum F
videatur. Secretum regis, dicente Sapientia, celare
item Capuanum ejusdetn cttm hoc postremo argu-

menti; quid ni ejusdem fontis? Huc transmis-

et
bonum est, opera autem Dei revelare, honorifi-

cum.
sum a D- Silvestro Aiossa. Observandum porro est,
in hoc Ms., quod hic proferemus, narrari res, 2 Fuit igitur ftempus, quo] Israel, sicut in hi- Opera »<-'

piurium seculorum interjectu ab mtate scriptoris storia veteris testamenti depingitur (qui sacros

remotas: uti patet ex narralione translationix re- apiccs non ignoratis; sed, ul reor, optimc nostis^

liquiarum S. Trophimse Amalphim, lempore Sicar- jEgyptiis serviebat operibus duris luli et laleris.

di, Principis Beneventani, anno S37. juxta calcu- Cnmque numero saltem mulliplicarentur, et for-

lum Octavii Cajetani, in Animadrersioni/ms ad tiores illis existerent, pracepit obstetricibus JEgy-

VitasSanctorum Siculorum. Memorantur ab hoc ptius Rex, ut mares necarent, puellas vero inno-
eodem adeo recenti apograplii Scriptore plurima cuas reservarent. Accidit interea, ut Moyses puer ex
tribus peractis mensibus secundum Cssaris * im- n/\ rOL;i*.
atia, longo tempore ipsum antegressa, celato fonte,
e qno similia liausit; ut mirum ndn sit lectoris perium, a patre missus in fiscella est, positusque
hic a recto rip» Iluminis, slanle procul sorore
fidem in multis vacillare. Et sane fateor candide,
nonparum mihi displicent tam frcquentes risiones palris sui, et considerante forlunam. Descendente

el appariliones, qumplerumque solent esse suspc- etenim Pharaonis puella, ut juxta morem in llu-

ctm. Interim videlur dubitarinon posse, quin aimd mine lavarel ; cum vidisset eamdem Bscellam,

antiquius e.remplar scriptor prm oculis habucrit, jussit adduci ad se, et reserans, invenit infanlem,

ut liquct cx hac clausula, qum miraculorum nar-' qiue illius miserla, tradidit cuidam nmlieri nu-
triendum, adultumque adoplavit in filitim, el vo-
ralioni in translalione Beneventana, per Vrsum
subdilur Mulla miracula facta cavit nomeu ejus Moysen, quia de aqua lulil eum.
Episcopum facta, :

Factus
 .: ,

»?4 HISTORIA INVENT. AC TRANSLAT. S. TROPHIIVLE.

Bi mss. Factus est aulem vir prudentissimus, mitissimus- tumuli ipsius carmina designant b, intemerata liltus D
'

que inter omnes orienlales, [ et ] credita sunt illi Reginarum c Angelo duce, meruit obtinere d. Qua;

eloquia Domini. cum incuriose ad piwdicti litoris oram in suo tumu-

3 Decursis autem multorum annorum curriculis, lo delitesceret, tandem aliquando mulier quaedam,
rtvtlare cum populus Hebraeorum servilntis jugo tabesceret, fluvio, Dei nulu, quo sordes vestium, vel operatio
cerneretque sui Dominus populi afllictionem, prae- coli ablui solent, ccepit tundere super sanctissimae
cepit eidem Moysi, ut educeret populum suum de Tropbimenis tumulum fortiter, quod vulgo muliercu-
terra Egypli in manu forti, et bracliio exteiiso. Ioj lilalum e vocant.
Moyse duce, mare quomodo sit
Ingrcssis itaque filiis Israel, 6 Cumque, spelaea vicina ex hoc subtilius re-
inventum
rubrum, fractae suntillis murusa dextris, et a
aquss sonarent, et illa, ut dictum est, forliler tunderet
sinistris, et ambulaverunt per medium maris siccum. subito manus illius arefactae sunt, amiserunt, quod
Currus autem Pharaonis, et exercilus ejus demersi tenebant, oflicium muliebre. Illa ergo medullitus
sunt in medio maris. Hoc est nempe secretum tacla dolore, cum ab hujus loci accolis interrogare-
regis, quod' pater Moysi in fiscella celavit, et eo tur, quae illius infirmitatis esset mceslitia; ait : Nisi

sunt opera Dei honorificata, quae filia Pharaonis mihi presbyteros, qui hic moranlur, convocaveritis,
reseravit. De hoc etenim praedicator egregius ait :
vobis omnino nullum audebo dare responsum. Et
Quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri illi : Quare, inquiunt ? Illa autem : Timeo, quia, qui
[imaginis] filii Dci. El iterum : Illos, quos vocavit, arefecit manus meas, ne forte vernaculum linguae
ipsos et magnilicavit. Alias autem omnia in figura meae decutiat. Illis igitur temporibus in praedicto
contingebant illis. Scripla sunt enim liaec propter loco plerique Parthenopenses presbyteri com-
/
nos, in quos finis seculorum obvenit. morahantur pariter cum sacerdotibus Amalfitanis g.
B 4 Et aliter secretum regis celare bonum est, qui Idcirco quia, sicuti plane nunc decernitur, multae E
maginficum. usum bonae conversationis sic viam modo pene
sanctitatis ecclesioe erant sacerdotibus Chrisli, quae
arripuit, ut ab hominibus nequeat penitus intueri. destruclas sunt, ac viduatae. Convocatis etenim
Opera autem Dei revelare honorificum est ; illa presbyteris seriatim, quaj acciderant mulieri illi,

videlicet, quae emolumcnti sui municipio jam lae- summo conamine coepit referri. Quo viso sacerdotes
tabunda fidelis anima fruitur, et operatione per- miraculo, ac talia attonili audientes, veloci cursu
fecti operis consummata, omni opere bono incipiat concilo pergunt ad htoris oras, oranlibus [populis]
apparere. Sic scriptum est : Videant opera vestra ubi lumulus beatissimae Martyris erat advectus :

bona, glorilicent patrem vestrum, qui in caelis est. Cumque Domini sacerdotes diu tenlarent ex qua
Sed quia deest aliquid, quod de hac sentenlia parte latentem tumuli thesaurum possent enotare,
adhuc expressius diclum non cst, Domino adjuvante, et noscere seu viri, an mulieris essel religio, instin-
in quantum possumus, et veracius referamus. Vide- divino, versi ad praedicli tumuli caput,
ctu afflati
tur etenim quis ruderibus vitiorutn mucltatus, de-
reperiunt carmina, poetali facundia ita celata/c
sidiosus vere, cujus et preecordia divinorum sunt
Qui tumuli causas ingressus discere quaeris,
mandatorum obstusa. Huic secreta regis minime
Martyris hicTrophimes, intactaque Virginis artus,
sunt pandenda, sed celata potius retinenda, quatenus
Et pia membra cubant, quae duin praecepla pro-
sanctum canibus non tradatur, et margarilae ante phani
porcos minime dispergantur. His utique opportu-
Temporis et mundi polluta altaria vitat,
nius est Dei opera exhibere, qui verbum Dei au-
Sicanios fugiens devota puella parentes,
diunt corde perfecto, et optimo, ut fructum afferant
/Equoris in medio naturae forte quievit.
in patientia. Agii cultura igitur vomere exaratoris,
Membra dedit Reginniculis, animamque Tonanti.
ibi [ab] agricolis irrumpitur. Ubi adeo pinguis Hinc Chrisli inter odoriferas depascilur aulas.
c gleba sit, centuplicalum suis cultoribus tribuat fru-
7 Quis ergo hujusce rei preerogativa non obstupe- "c transln-
ctum, et penitus seri numquam desistat. tuni.
scat, quando praesago spiritu poeta facundus in jam
dicto tumulo talia poemata pinxit, atque celavit?
F
CAPUTT. Ergo cum a jam dictissacerdotibus praedicla carmina
legerentur, et cernerent, quod in eodem tumulo
Inventio ac Tramlatio corporis S. Trophimenw. dumlaxat preciosa margarita lateret, maturo cursu
ad Episcopi Amalphitanae sedis limina properanl :

ul thesaurus, qui omnibus diu incognitus fuerat,

Corpys S. Tro- V^ompellitis nos, carissimi fratres, aliqua sanclissi- cunclis fidelibus promulgaretur. Illo igitur tempore
phimence mae Trofimenis miracula, quae per eam Dominus Pontilicali culmine redimitus Petrus i ecclesiam
operatus est, plialeralis verbis perslringere, qui vix gubernabat Amalfitanam, is etenim nimio ductus
valemus etiam communes apices, senlinis vitiorum amore cum ab eisdem sacerdotibus ordinatius tale
mulclati, ad liquidum elimare. Quapropter
frateraaB tantumque miraculum atlonitus prahausissel, ascito
charitatis requiro commodum, ut pro nobis interve- suo Diacone, ac Primicerio, ceterisque presbyteris,
niatis apud Deum, et Dominum nostrum Jesum omni cum diligentia eisdem, ut audierat, ccepit
Christum, quatenus nostri januam cordis aperiat
ad refprre sermonem, qui dum venerabilis Episcopus,
exprimenda ejusdem miracula.qui dudum vilis
aselli sicut ad magnae festivitatis diem infula exornaretur,
humanas loquelas edere jussit. Credo equidem, adjuncto secum clero, Rheginnas properant, ubi
imo veraciter leneo, vestro intercessu hoc magis ad virginale decus, margaritaque pretiosa degebat.
demulcenda mullorum corda perducere, quam pro •
Islud denique est, et utriusque sexus conventicula
nostrae imperili» suadela aliquid exornare.
Advecta facta : inventum Episcopus et sacerdotcs, adbibilis
siquidem hacc sancta Virgo jEolicis o linibus, uti secum hujus incolis loci, cceperunt amplecti san-

ctum
 DIE QUINTA JULII. 235
A ctum onus, turba fidelium procul spectante, et dent insulm Molidm; sic dictm ab /Eolo, Iliacis Ex * sa -

laudibus, quibus poterant, gratiarum actionem in temporibus ibidem regnante.

commune Domino rependente. b Nulla in carminibus insulm Molim mentio.
8 Suppositis etenim bumeris, dum ad septa, ubi Quid si hic lcgas Sicanicis vel Siculis?
uii hominibus nunc e us basilica cernitur esse, sanctum onus C Minora olim dicta fuit Rheginna minor, ut
j
11(1 °~ monuimus Comm. prmvio;
"_f°J*;
omni conamine vellent portare, nullo modo est in forte a verbo ftrpvyi,
,-o moveri
permissum, mirum in modum, vel quantulumcum- effringo, illido, erumpo. Quasi dicas, Rheginnam,
que saltem exagitare. Quocirca dum in istiusmodi idemesse, quod eruptio, fractura, seu vallis. f%vu(i,
opere cursus diei esset linitus et sese nec moveri, d Unde eo sit delata, quamdiu ibidem jacuerit
neque contracta attrabi penitus permisisset; usus Trophima, noscitwr.
tandem bono consilio praefatus Episcopus ,
jussit e Per filatum significatur genus retis, quod el
* "'• plnrlmas adduci pulcherrimas * vitulas, quae jugo liberrimae, sordus dicitnr. Hic videtur intelligenda congeries
et coitus essent ignarae, ut ad id officium ipsae seu glomus filorum.
praerogarentur. Ergo adductis, et jugo illarum cer- fSunt Neapolitani. Notum illud Virgilii lib. 4

vicibus posito, tanta velocitate sacrum permotum Georg., V. 503:

est onus, ut non illud ab illis ,
sed illae ab illo Illo Virgilium me tempore dulcis alebat

viderentur portari. At ubi nunc ejus ecclesia est Parthenope.

constructa, cum fuisset delatum, fidelisque plebe- g Picentinorum ducatusque Amalphitani metro-
cula, accensos cereos manibus tenentes, Domino polis est Amalphis, Uinorm vicina.

psalmodiam decantarent; mulier, cujus arefactae h Hmc omnia adscribit Cajetanus ministerio An-

fuerant manus , dum circa ejus feretrum posita, gelorum, sed nonprobat ita factum /uisse.
~~

curaret avidius attrectare, ita ad eam pristinae i Vixisse Petrum tempore Sicardi, Principis Be-
B
salutis ofiicium est regressum, quasi nibil incom- neventani, auctor est Vghellus. Ex morte, sepul-
modi aliquando fuisset perpessa. tura atque exhumatione, de quibus infra, cap. 2,

9 Convocalo igitur in unum Cbristicolarum ccetu, colligitur obiisse proxime excidio Amalphitano a

a vit/ulis Episcopoque jubente, ut omnes accensos manibus Longobardis patrato, adeoquejuxta diclum Ughel-
sed
iransporla- cereos retinerent, et modulatis vocibus pariter lum, circa annum839. Vide annotala ad cap. 2
tum. solenni exhibercnt, adductis lit. c.
laudes sacratissimae Virgini
rilu recon-
ditur. sarculis, ubi nunc ejus sanctum cernitur constru-
ctum altare, ibi prafatus designans Episcopus et
sacerdotes, nudatis cruribus , fodere vicissim coe-
*
•
al. et inini- perunt. Cavato namque mausoleo, et non minime
ine.
in altum defosso cum eo locello quo inventa
, ,
CAPUT 11.

fuerat, in aromatibus pretiosis sanctum condiderunt

corpus, ubi nunc ad laudem nominis ejus multa
fiunt mirabilia, Domino cooperante. Tempora si-
corporis Translatio.
Iterata
quidem passionis ac persecutionis illius, quia evi-

dentius non annotantur, nullus fidelis, obsecro,

ambigat. Qua? nimirum tot beneficia sibi petentibus
prabet, procul dubio pro Christi nomine sangui-
.Liibet, fratres carissimi de sacratissimae Virginis, Curali morin
nem suum incunctanter effudit. Quid mirum, si Domino annuente, aliquid
Trolimenis miraculis,
terrenus judex, aliusque persecutor incertus sit;
sub brevitate perstringere ,
quia jam, ut conjici
cum per eam Dominus plurima, ac certissima mira- ejus cunctis fideli-
potest, de inventione corporis
cula operetur? Cujus munia sanctitatis, et insignia
bus satis est promulgatum Valde etenim praposte-
.

miraculorum bic constat esse; illic sine dubio, ubi

rum est judicandum, si ha?c non inlimatur fidelibus
est requies, beata inter Angelos exultat cum sanctis
auribus, quam Dominus non desinit sedulo
per
Martyribus sociata. His igitur praelibatis, quia finem
plurima mirabilia operari, cum et ille, qui ea
postulat sermo, et valetudo me mei pectoris coan-
pangere visus est, ab inaudita invaletudine , et
gustat, obsecro, ineptum quid inveneris, o
ut si
incognita medicis, fertur ab illa esse curatus.
lector, non noxam, sed potius veniam cedas. Credo
Merito itaque hanc nos opportet laudare ,
quae
equidem, me praemium a Domino recepturum, si
privilegio sanctitatis, suffragia uberrima petentibus,
vestro, qui legitis, interventu merear adjuvari.
numquam praebere desistit. Quis enim aegrorum,
Unde supplcx sanctitatis vestraj oretenus posco
vel tfgrolantium, ad ejus pie basilicam accelerans,
suffragia, ut non me judicetis indignum, quasi
non illico recipit sanitatem? Languoribus quippe
meo descripserim sed percontans ac
aliquid ex ,

variis, et diversis praeventos infirmitatibus, non

boc scripsi, quod a viris fidelibus est
discens,
solum invisibiliter, sed etiara visibiliter fertur
relatum.
curare.
11 Sed et modo recitetur, quomodo visibiliter corporis u>

^inriliif-
curaverit, atque curet; eo quod ad alia illius mi-
ANNOTATA. racula vertitur stylus, suffragante eadem, dicetur
in subditis. Hoc denique privilegio, fralres, sancti

Martyres sunt donati, ut qui ad eorum contuber-

nium pia devotione, ac mente fideli accesserinl
a Vult Cajetanus, hic intelligi oram SiciUm ad
vel agri, non solum exlerius, sed etiam
exadcersum rcspon- aigroti,
Turrhenum mare, cujus liltori

G g interius
Julii Tomus II
 2J0 HIST. INVENT. AC TRANSLAT. S. TROPHIIVLE.
nx mss. iuterius a na?vo , et sordc purgentur peccatorum. lirmamento virtutis ejus. Laudate eum secundum D
Sancti igitur Apostoli, pcr quos Ecclesia Dei, fidei muliiliuliuem magnitudinis ejus : cceperunt milites
sumpsit initiuiu, et a quibus Martyrum sunt dcdi- Christi, quo tumulata erat, sarculis fodcre, clero
catae primitiae, cum in uno conclavi sederent, lioc quoque hanc anliphonam, pariterque allernatim
a Domino responsum accepcrunt : Accipite, inquit, canentc, Surgite Sancli de mansionibus vestris, et
Spiritum sanctum, quorum remiserelis peccata, re- proficiscimini in viam prfeparatam; locum sancti-
luittiintur eis. Et alibi : Et qui vos spernit, me licale, plebem benedicile , et nos famulos vestros
spernit; et qui me spernit, spernit eum, qui me in lide custodile.
misit. Ecce hoc voluit Dominus esse membra, quod 18 Cumque avidius animo devoto in hujusmodi imalfm dela-
esl etiam ipse caput : ipsc etenim Dominus virlutes opere perdurarent, tandem animo diu desidcratam, """
operatur in Sanctis, qui pro universo mundo pre- quani quoercbant sub tribus cameris mire con-
,

tium sanguine fundens, ab erebi barathro ejusdem struclis, reperiunt sanctam Christi Martyrem illiba-
triumpliaudo revenit. lam in suo, uti fuerat temporibus priscis tumulata,
I .' ilinc siquidem Psalmista, plenus spiritu Sancto, Locellus autem ipse super nilidissimos pu-
locello..
per Sanclos cum dicerel
aiebal, Mirabilis Deus in Sanctis suis
:
t mices sedens, habebat tres operis preliosi ampullas,
Dominus Deus [srael, ipse dabit virtutem, ct for- quaruni una, quaj gestabat olcum miri odoris, re-
titudimm plebi sua3, benedictus Deus. Et alibi :
sidebat ad caput ejus. Kcliquarum vero una oh-
Memoriam abundantioe suavilatis tuae eructabunt, servabat ipsius Sanctae pedis vestigium, altera,
et juslitia tua exullabunt; tua, non sua; gloriam alterum. Quis enim quantum conjici potest, ambi-
regni tui dicent, et potentiam luam loquentiir; ut git, hoc ad gloriam deificae Trinitatis pcrtinere, et
notam faciant fjliis hominum potentiam tuam, et
ad testimonium rsalmista; comprobandum, qui uni-
p gloriam magnificentisa regni tui. Igitur reposita cuique anjroffi lideli, sectanli justiliam, et odienti
E
corporis BeaUe bujus inventione ,
qualiterque se- iniquitatem, Spirilu sanclo inllammalus, pangebal :

cundis impellentibus zephyris, eam ad Rheginna- Dilexisli jusliliam, et odisti iniquitatem, proptcre.i
rum advexerint oras, evidentius enodata, ad trans- unxil te Deus, Deus tuus, oleo laHitia; praa consor-
lationem sancti corporis articulum ejus vertentes, tibus tuis. His itaque geslis,
'
tanla profecto odoris
divina favente clementia, illud scilicet propalemus,
fragrantia est circumquaque dilmsa, ut non solum,
quod luce clarius multis fidelibus est designatum.
qui adcrant, omnium odoramenta aromalum de-
13 Temporibus ilaque eximii Principis Beneven-
gustarent, verum etiam bi ,
qui ad observanda
"'' tani, Sicbardi a nomine, cui pene tota Ausonia b
navigia perstilerant assererent numquam sensisse
„. obtemperabat, facta est non minima dissensio inter
Tempovi oi- tantae alias virtutis odorem. Ut aulem omnibus
hardi pri»- utrumque populum Amalpliilanum videlicet et Sa- ha3c visio et manifestala, navigiis derelictis, nauta3
ripis Benevmr- lernitanum. Itaque dum sui regni gubernacula ourrunt haud procul a liiiore, et ecce Pelrum
prsfatus Princeps moderalissime gubemaret, et Episcopum cum suo Pelro Archidiacono, ceterisque
Primi civilatis, ejus consilio ct forliludine summa presbyleris, reperiunt propriis ulnis in tenuissimo
pollerent, quidam Amalpbilanorum majores natu,
panno sanclam Martyrem simul gestantes.
inique ferentes natale solum, lmjus se dominatui 16 Qui cum nimio tumultu, et populi vocifera-
mamms son-
sponle propria subdidere : qui cum ab eo infinila tione Episcopus opprimeretur, et sisteret aliquan- '"'""'.
dona perciperent , missis occulte epistolis, arle, tisper ante ejusdem basilicie sanclae
vestibulum
qua poterant, atque blanditiis, suos semper affines
,

attrcctata a quibusdam Virgo praedicta, ex membris

alque fralres monebanl, ul propria qweqtie diri- illius felici rapina furlim ,
quajque poterant, diri-
perenl, et ad praedicla dona quantodus fesiinarenl.
piebant. Mira res, et agniia cunctis fidelihus, ila
Qui cum lalibus, ut ilictum est, diu monilis sua- gutlatim sanguis ejus fluebat terra tenus
post tot
C derenlur, prolinus illis fertur talc remisisse con-
annorum curricula iterum, ccu proprio carnilicis,
sulltim Vobis argentum, aurumque nobis, et cuncto
:
et F
lanislaejugulo feriretur. Concursio interim utrius-
populo nostro, nisi totam Lucania; regionem ct fini-
que sexus ob istius spectaculi decus, haud
secus
lima prffldia jurejurando distribueritis, vestris sua- eral, quasi triticeaj messis tempore
formicas videas
sionibus assensum numquam prabebimus. propnis cervicibus vicissim farra vchere,
14 Interea, firmala clam conditione, faclum
donec sua
est, pmmptuaria repleant.quibus suis temporibus susten-
S. Trophimt- ut Tyrrbeni icquoris insulas Ausoniieque universa tari valeant, ct sua edulio tenuissima
ms r " rp " s
loca gloriosus Princeps circuiret, qualenus
corpora sa-
corpora liari. Venerabile namque
sanctissimaj Trophimenis
Sanctorum, quolquot invenire posset, Bcnevcntum in ,,.,„,,,„ ss . .

corpusculum nauiica pinus cum ingenti

debilo cum bonore deferret. Plebeio bonore cum Viiginis Ma-
consilio dantes Amaliim deferrel, collocaverunt in ecclesia ''"' '''"»"''/'-
operam nalu majores Amallilanorum, antequam heatis-
hajc sinue Dei Genitricis, ce collocatur.
semperque Virginis Mailae ho-
inclila Longobardorum gente regio
desolaretur, abla- norilicentissime. Quo etiam poutificali prfficeptione
ta est a propria aula Christi"
heata Martyr, ita ut quidam obtemperantes e clero, die noctuque
vestra fralernitas est auditura. fidele
Appropinquante ita- Deo servitium exbibentes.ad gloriam
que termino desolationis ipsius nominis,
civiiatis jam dictce, cum ccrtis diei horis cantica laudis
pqpulus formidine maxima lenerclur, ne explebant.
forte in- 17 Expleto igitur octavi diei cursu,
grucntibus Longobardis a propria frustrarentur intempesh „
Pa- nocte, quando sopori gravi corpora
trona, collecla mullitudine populorum ac
destinatis m extasi positus
fessa premuntur, tTmrZ'*
prcediclus Episcopus, '

navigiis pergunt, ubi sancta Dei Martyr delitesce- videt in sepulcri

visione jam diclam Marlyrem
bal. Dirupto igitur allari, sub quo Christi rubicundo
Cbristi Virgo
'
pall.o coopertam, aliasque illam
degebat et Pelro secundo c, imponente antipbonam Virgincs subse-
:
quentes, sibique manu intcndentem, atque com-
Laudate Dominum in sanclis ejus, laudale eum in pellal.one minaci dicentem
: Cur, Episcope, meum
temere
 : :

DIE QUINTA JULII.

237
temere tnmulum ausus es violare, pariterque meum rent, donisquc plurimis augcrentur, qui aulae re- Rx Hra
cunctis corpusculum revelare popellis, et ex cor- gi ffi dignitati obsequi voluissenl, tamen
plenitudine Ifrata corp n
pore meo quosdam artus violenter divellis? Nempe usi ob Longobardorum stropham, qui eos principi "'
quia nulliis pudor mci ergo fuit, scias le pro- concusabant, quod DuciParthenopensi quidam Amal-
xime moriliirum, cadavcrque tuum ex sepulcro fitanorum necterent caput, ccepcrunt volvere sc-
expellendum, et a canilms
omnes comedendum : cum, ut excidium, quod nuper ex illis perpessi
enim Prasules dormierunt unusquisque in tbrono fuerant, illud in civitate facerent Salernitana. H;ec
suo, lu autem de sepulcro luo solus pelleris. De- inter accidit, ut principale culmen Benevenlau;c
nique efcpergefcotue E|)iscopus, cum tremebundus sedis gubernacula disponeret ipso in tempore, et
vOlter» secum ccepisset, quid in hoiTore viderat jura Salernilana castaldei d gubernarent ipsius,
visionis nocturna!, mox jubet ficri sibi sepulcrum idem vcro Princeps tum forte Benevento discesse-
in pariete, quasi cubitis trihus in sublime a terra, rat, et lusus causa, seu arte venationis in prae-
ad partem Aquilonis in ecclesia bcati Joannis Prae- dio Abellanensi e tentorium flxerat. Qui, dum '
cursoris, atque Baplislns, ubi sanctae purificationis quadam die accipitrem suum, ut fama est, mit-
et baplismatis unda, nova soholes renascitur, et teret, et una cruribus longis capta esset avis
proles fcecunda. heu ! pro dolor ) interfectus a suis, non mini-
( !

18 At ubi Episcopi jussio est impleta, et parata, mis plagis vilam cum regno finivit.
in virtoni ut dictum est, sepultura, mox e vestigio subse- 21 Fuit enim largus, et omnibus dapsilis, ma- nenevenio
prwnuntiata
cuta est tam crudelissima febris, ut vix trium xime Amalfitanis, in donaria tribuendo, athleta
dierum spalio hac luce perfrui viderelur. Cum fortissimus in acquirendo Sanctorum corpora prom-
decursis vitae suae temporibus, et finito termino, ptus, slatura optimus, et mente decorus, uno so-
quem nullus hominum praeterire potest, gregi suo lum, quod pudenter dicimus, omnia bona sua E
vale dicens, ac secum sumens vialicum, cxuit ho- (proh pudor !
) dissipans, venereo fractus morbo,
minem, plenus diemm. His namque praemissis. saepius carnis sua; voluplati operam dabat. At quia
cum non mullo post islius terrae desolatio immi- longum est ipsius, qua> gessit, narrare omnia, ad
neret, utriusque populi praestigio confirmato, male- ea, qu;e omisimus, stylum vertamus. Comperta
ficio videlicet Longobardorum capla est civitas, ac igitur evidenlius Principis morte, populus Amal-
depopulata penilus sinc sanguinis effusione. Hujus fitanus illico sanctuarii Dei ornamenta diripientes,

siquidem civitalis loca, dum bac illac lustrando ignequc supposito antiqua civitatis mcsnia con-
pergercnt , et circuirent cubiculorum penetralia, cremantes, cum ingenti gaudio, et ^victorkr palma
et aditus ecclesiarum, si forle thesauros occultos, ad propria sunt reversi. Merito etenim suo digna
et reconditos invenirent ,
prasertim cum opibus satisfactione tale recipit excidium, quae numquam
plurimis essent ditati, tandem aliquando veniunt novit aliquando Chrislicolarum Dei basilicis , et

ad tumbam, ubi Episcopus e vicino sepultus jace- populi Amalfilani parcere aedibus. Igitur quia omis-
bat. Qui dum sperarent ob fabricae recentis ob- sum est, quam altercationem habuil uterque po-
stacula, quod in Praesulis tumulo aurum argen- pulus de sanctissimae Trophimenis Virginis corpore,
tumve lateret, confringentes illum, invenerunt cum hinc exirent, et una pariter habilarent, conr
Episcopi cadaver jam fcetidum in monumento, com- pendioso sermone eum uno ejus miraculo, Deo
page corporis el pene omuibus solutum membris. propitiante, fideliter declaramus.

incomprehensibile Dei judicium, et ineffabilis 22 Denique procedentes hinc AmalfitanoYum mi- ad Minorenst
virtus ejus! Turba omnis retro coacta est, et litum lmiltitudo [et] Majores cum populo Rhe-
sepulcrum dimissum est patens, nequaquam oper- ginnae, ac clericis, qui videbatur illorum, petive-

tum. runt Principi, sanctae sibi reddi corpus Virginis

19 Peracto igilur excidio, cunctisque mceniis di- Tropbimcnis. Quibus dictis, concessum est, et a F
Beneventum mitterentur
• al. impelra-
rutis civilatis, adhuc ibidem civibus commoranlibus, principe imperatum, ut
i'l ittinde im- tum.
])lfU. canes rabido ore latrantes, maturo cursu curren- legati si forte ab electo venerabili Urso / talia
/

tes abstrahunt a tumulo prEediclum cadaver Epis- impetrarent. Quapropter missis in ejusdem rei

vaticinatum fuerat a sancta Martyre negotio, Constantino venerabili presbytero, et Ser-

copi, uti

ac revelalum. Hinc gio venerando sacerdote, concivibus Rheginnis,

Christi eidem Episcopo , est,

quod Apostolis, qui ad pncdicandum missi fueranl, parlim venerabilem Electum verbis postulare coe-

Dominus dicit : Qui vos audit, me audit, et qui perunt pacificis ;

parlim obtemperare nullo modo
eum, qui me misit. Et alibi principi , nisi ab eo corpus beatae Trophimenis
spernit vos, spernit
me ego eru- Virginis obtinerent. Quo audito, Vir Dei electus
Qui autem erubuerit in terris, et
ingemuit, atque ex intimo cordis trahens suspiria,
bescam illum coram patre meo, qui est in caelis.

ut circum cuncta depopularen- tale eis fertur reddidisse responsum. sacerdotes

Itaque factum cst,

munitio intrinsecus, Domini venerandi quod petitis, adimplere mi-

tur, [et] non solum civitatis ,

sed etiam extrinsecus, praedia cuncta concisioni- nime praevalemus. Quin imo inter Sanctorum re-

per continuum annum condilas thecas, quo et beati corpus requiescit;

bus subjacerent. Adeo ul
Bartholomaei Apostoli sola ipsa nocturno tempore,
unum, et eo amplius tantae densitatis fruclus tam
quam ab quasi lucens candelabrum llammescit ; adeo ut
[ non ] succrescerent , ul non aliud ,

mansionarius, illius luce ductus, aditus, ubi cor-

olim, arbuscula intonsa putares.
1 Revera dum una' contererentur , unusque pora Sanctorum quiescunt, cunctos perlustret.

fieret populus Salernitanus atque Amalfitanus, et 23 At quia praeposterum est, ut a propna frustre- impetrata

mutuo conjugali fcedere constringerentur, quam- mini Palrona, neque illam damus, neque tenemus.
Cui cum dicerent praedicti sacerdotes, quomodo da-
quam ab eximio Principe pradia infinita percipe-
tis
 2 38 HIST. INVENT. AC TRANSLAT. S. TROPHIIVLE.
Bt Mss. tis, vel quomodo retinelis? Protinus iilent Electus res- Dei, cl ingredimini in civilatem Domini : aedi- D
pondit : Ah articulo pedis illius usque ad summitatem Qcata est enim vobis ecclesia Dei, ubi populus
capitis ejus, omnibus illius corporis beats Trophi- convenire debeat, adorare majestatem Domini sa-
menis divellimtir membris, et placida mente do- baoth. Amhulate Sancli Dei ad locum destinntum,
namus, ut et vos particulatim illius obtineatis qui praqiaratus est vobis ab initio mundi et usque
cnrpusculum, et nes ab illo penitus nnn fraude- in seculum. Et tunc praediclus Dominus Episcopus
mur : tanta ctenim Deminus per eam mirabilia cum suo Archidiacono, ac primiccrio, et aliis no-
operatur, quanta nullum Sanctorum hic requies- bilihus tam laicis, quam clericis Parthenopensibus

ceniium , manifeslum est operari. Cumque ba-c, ct Amalfitanis, cum magno jubilo et gaudio jubi-

et bis mnjora de ea miracula praedicarentur, quod lantes, et la>tantes, et fcstum magnum facientes,

venerabilis spopondit Electus legatis, bonorifice in terram pannos sericos prosterncntes , olivarum
adimplcvit. Omnibus ex membris concessit Virgi- ramos in manibus bajulanles, dictum sanctum
nis alma?, Electus populo, et lcgatis inclinatus, corpus sanctae Virginis Trophimenis jam recepe-
ampla dona dehinc tribuit, nempe et gazas pere- runt, et in eornm propriis bumcris bajularunt
grinas, atque suo popnlo laHantes jure remisit. usque ad locum primum , sibi a Deo datum , et

24 Venientibus autem legatis cum corpore Vir- electum, cantantes, et dicentes; Ingredimini San-

translalio ginis in civitatem Salernitanam, sole sues radins cli Dei, praeparata est enim a Domino nostrn Jesu
sub umbraculo emitlente, populus avide prssto- Christo habitatio sedis vestrae. Sed et populus fide-
lans, cum praefatae Virginis corpus B. Trophemenis lis cum magno gaudio sequitur iter vestrum, ut
recepissent, clerus et populus dictae civitatis cum oretis pro nobis.
magnc gaudio receperunt, et pcr illam noctem 27 Et posuerunt illud ineodem loco, ubi ipsa liicdescribilur
praedicti legati cum tam preeclara, el pretiosa mar- sibi primum habitaculum praeelegil, et in eodem
garila in dirta civilate requieverunt, ubi ad lau- requiescit, sic omnes cantantes, et dicentes Exul- E :

dem, et gloriam nominis ejus, intus juxta mcenia tabunt Sancti in gloria, laetabuntur in cuhilibus
civitatis ecclesiam fabricaverunt et in eodem loco, suis : canlate Domino canticum novum, laus ejus
qui usquc in hodiernum diem dicitur vicus S. in Ecclesia Sanctorum. Sub altare Dei omnes San-
Trophimenis, sedem accepit, elegit, et requievit. cti clamant, et sedem accepistis, intercedite pro
Tertio Idus Julii, clara luce sole suos radios il- nobis ad Dominum nostrum Jesum Christum. Con-
lustrante, praedicli legati una cum clero, et po- firma boc Deus ,
quod operatus es in nobis : a
pulo dicke civilatis, bonoriflce et processionaliter templo sancto tuo, quod est in Hierusalem, tibi

dictum pretiosum et sanctissimum corpus Virginis olferent Reges munera : corpora Sanctorum, in
usque ad littus maris consociaverunt. pace sepulta sunt, et vivent nomina eorum in

25 Et in eodem tres erant naviculse, quae ve- aeternum, et variis et diversis coruscant mira-
solennis
nerant a Rheginnis cum clero Amalfitano, et Par- culis.

thenopensi simul conjunctis cum Rheginnis cleri-

cis, ei praefatse Virginis corpus R. Trophimenis cum

magno gaudio receperunt atqne honore, et in
una illarum ,
quae erat in medio, id posuerunt ANNOTATA.
cantantes, exullanles, alque dicentes : quam
praclarum et gloriosum est Regnum Dei, in qno
cum Christo gaudent ct exultant omnes Sancti, a Sigonius ex Leone Ostiensi apud Cajetanum,
amicti stolis alhis, sequuntur Agnum, quocumque ponit initia principatus Sicardi sub annum Chri-
iveril. Movete Sancti Dei de mansionibns vestris sli 834.
ad loca destinata, quae vobis jam sunt placita, b Ea pars Italiee, in quo Beneventum et, Cales,
et parata. Et ecce populus, custodiens judicium,
c Vghellus lom. 7 Italim sacrm, refert ex Di-
et faciens justitiam et jucunditalem in omni tem- Petrum secundum eleclum anno 848; Jo-
ptychis,
porc. In te spcraverunt, Domine, usque in a;ter- annen PP. VIII, ad eumdem epistolas direxisse,
num. Via Sanctorum recta facta est, et iter eorum anno 880. Verum qui hmc cohmrent cum chrono-
tutum : ambulnte Sancli Dei, et orate pro nobis logia hujus historim; qum contingcre debuisset,
ad locum destinatum, et vobis a Deo pra'paratum. calculo prmdicto insistendo, Petro nondum electo
26 Et sicut Domino placuit, in veloci cursu, Episcopo Amalphitano; dicente Vghello, postquam
Qua pluribue sol antequam suis radiis tetum orbem illustraret, hanc historiam narrasset; Petrum Amalphitanum
applicuernnl in Rheginnis, in loco ubi domum Episcopum, qui et venerabilis sonex, et omni laude
sy;nn elegerat, ct ibidem eral pi-esul Amallitanus dignissimus memoratur in Triphomenis Actis,
vi-
simul cum clcro suo, et adjunctis Rheginnis cle- deri ex hac mortali vita subtractum,
miserabili
ricis, et Parlhenopcnsi et aliis quibuscumque
. . .
quidem et infelici cxitu, ex Martyris vaticinio, circa
cum magne populo Partbenopensi, ac Amalfitano, annum Domini 839; quo anno, vel posteriori, ut
et jam dictum corpus sic receperunt, laudantes,
Ostiensis scribit, D. Bartholomsei Apostoli
corpus
et dicentes Benedictus Dominus Deus
:
Israel, Beneventum translatum est. Quomodo,
quia visitavit, et fecit redemptionem plebis suae:
mgmm,
Petrus idem anno circiter 839 /uerit
laudate Dnminum mortuus,
et in Sanclis ejus. Osanna, be- et anno 848 tandem, ad
episcopatum electus?
nedictus, qui venit in nomine Domini. Cum ju- d Tradit Cangius, ita appellatos
a Longobar-
cunditate exibitis, et cum gaudio ducemini nam:
dis, locorum, prmdiorum ac
villarum prmfectos,
montes et colles exilienl, expectantes nos cum rerum dominicarum actores, procuratores
magno gaudio, et exullatione. Ambulate Sancti
admi ,

nistratores, villicos.

e Abella,
 ' . ;, ,,

DIE QUINTA JULII. 239

e Abella ,
oppidum Campaniai in llaliael in talia namque cum cerneret presbyter, obstupefactus
llirpinorum confinio , Slraboni et Ptolomaio terram vestigio pressit pedis , et ultro ingredi non
qum et Avella ; nune etiam Avella , urbs regni est ausus. Cumque omnia juxta consuetudinem
IVeapolitani in provincia terrai Laboris, ut habet suam Virgo perficeret Christi , hora ,
qua voluit
Baudrand. his verbis eum allocuta cst , dicens : custos, et
f Ursum tradil Ughellus de Epp. Beneventanis, inspector, basilicae meaa presbyter, quare non ccr-

ad hanc sedem simul et ad Sipontinam promo- tis horis Domino Deo vota laudis ad meum reddis
tum, sub principatu Sicardi, de quo supra, circa honorem ? Ad quam presbyter : Qua? es Domina
annum 833. mea, ex cujus ore tam mellea degusto verba?
31 Ego sum Trophimenis, ecclesiae meae eum ad sui
Et illa :

custos, et habitatrix in sempilernum. Cui presby- ciMum hor-

tatur.
ter Et quomodo Domina tuam ingredi possum
CAPUT III.
: ,

ecclesiam et praeconia tollere laudis, quando hinc

,

ablata es, et aula vestrae beatitudinis remansit inho-

norata ?Ad quem Virgo : Ne credas, inquit ,
presby-
Miracula
ter, me hinc esse sublatam ,
quia ubi prislinus meus
persistit tumulus , illic requiescit et cruor ,
quem
pro nomine Christi in medio audi maris. Quaprop-
ter flxum, venerabilis presbyter, tenejuxta Pauli
Muto toqucla. Q
rus,
uidam presbyler Parthenopensis
qui ibidem morabatur ,
,

quadam nocte sibi

nomine Mau- vocem,
vobiscum
spiritu

; semperque
hic me esse
in
,

hoc respice
etsi corpore non sim
loco , ubi
15
gutta descendit a capite, propter quam, totam lo- priscae habitationis conversatio noslra fuit. Haec
quelam perdidit annis Iribus, et mensibus octo cum dixisset, evanuit ab oculis ejus , ac sese te-

ita et taliter, quod nisi per nutum, et scripturam nebris immiscuit atris , ad coelestia scilicet regna,

niliil poluit dicere, atque fari. At ut ipse praefatus ubi regnal Dominus noster Jesus Christus in secula

Maurus vidit beataj Virginis corpus B. Tropbime- seculorum.

nis, sicut praedicti legali ostenderant prasdicto 32 Constantinus namque venerabilis presbyter, Presbyleium
atium morbi-
Prasuli Amallitano, et aliis nobilibus in dicto cujus superius fecimus mentionem, cum juxta beati
dum ;

loco , ubi anle fuit, et nunc est, sicut Dominus Erasmi martyris basiliram, patruum suum, nomine
Ursus electus Beneventanus eis assignaverat, et Petrum ,
quia defunctus fuerat , traderet sepuL

sibi lieri fecit publicum inslrumentum quomodo ,

turae ,
expletis exequiis , ex more pra>cedens , causa

ipsi legati, videlicet presbyter Constantinus, et orationis ecclesiam ingressus est beatissimas Trofi-

presbyter Sergius, et alii, dictum sanctum corpus menis. Cumque pro suis criminibus altentius Do-

totum et integrum a pede usque ad caput assi- minum deprecaretur , ita repentinus eum invasit

exinde diminutum vel languor, ut vix ab ejusdem ecclesiae liminibus

gnaverunt , el niliil fuit ,

ablatum : unde legati praefati sic assignare volue- egredi potuisset. Qui dum nimio febris ureretur

ostendere publice, et tunc dictus prseby- ardore; et nobilitas, ac familia cttncta parentum
rttnt , et

ter Maurusdevote ivit, et vidit. Et cum oscultatus ejus, propinquum expectaret interitum, eo quod
corporis pedes et manus, concito nttllius medicorum suslentari potuisset medela
fuisset sancli
public» lo- tandem aliquando decreverunt eum Parthenopen
solutum est vinculum linguae ejus , et

Benedictus Deus. deportare, quatenus Domino annuente reci- illic, ,

cutus est :

Quidam puer, oetatis annorum novem qui peret sanitatem. Quamobrem praeparato navigio,
(:
19 ,

privatus gressibus, statimque applicantes , requieverunt parumper in

claudo pueio .1 sua nativitate fuit claudtts, el
ecclesia beata; semper Virginis Mariae, expectantes
gressut reddi-
f
j
Uj IlU mquam surgcre potuit, nec ambulare, a suis
"" et sta- a villicis suis, quotquot necessaria valetudini fo-
parenlibus asportatus, tanto miraculo viso ,

rent suae.
|im, ul portaverunt diclum puerulum in ulnis
suis
33 Interea dum ista geruntur, mulier qucedam, ob irreveren-
ad lumbam dictae B. Virginis Trophimenis, statim tiam punituiii
ejusdem Episcopi ancilla fidelis venit
ut ipse vidit, surrexit sanus, et cum suis pedi" quae erat ,

est domum magnificans Deum. ad visitandum eum et, sicut mos cst feminis, dum
bus reversus ,

fue- inter se vicissim. multa protraherentur colloquia

El multa iiinumerabilia miracula ibidem facta
,

nostris perspeximus, persuasit ei , et quibusdam dedit polionem herbis

runt eodem die, quae oculis
ad laudem et confectam; quam cum gustasset, protinus obdor-
et vitlemus, manibusque palpavimus,
qui vivit et regnat per infl- mivit; et ecce vidit in visione visemli gratia tluas
gloriam nominis sui ,

ante se stare puellas, quartim pulcritudo talis

nita secula seculorum. Amen.
civitatis Amalfl», cuin erat, ut vinceret solis el luna; candorem. Decebat
30 Post desolationem
sanetissimte Virginis Trophimenis hinc enim quoniam qua? Christo sunt desponsafs, eas
Sancla, cui- corpus
dam sol, et luna mirentur, ipsi enim soli servant ti-
presbyte- ablatum. Presbyter quidam aedituus, et hujiis
f u i ssr i

tero apparens vehe- dem ipsi se tota devotione committtint cujus

ecdcsilB dolenS| Rhe ginnis custos, super ea
, ,

mater virgo esl ctijus pater feminam nescit. Hae

mentissime quotidie contristatus, flens, et ejulans,
,

et ne- denique tenebant in manibus sttis singulos calamos

ultro cilroque pergebat. Qui dum incuriosus
quasi virides, florentesque. Una autem illariim rubicun-
gligens ad officium peragendum desisteret,
dum in collo gestabat velum. Altera vero,
quan-
jam non ibi Chrisli Virgo maneret, matutinalibus
tum conjici potest nihil hujus rei notitiam de-
ecclesiam introgressus vidit ,
una dierum horis, ,

portabat calamum tanluiii quem manu

beatissimam Virginem, thuribulum manu tenentem,
, nisi ,

tenebat.
basilicamque suam pretiosis aromatibus fumigantem,
34 At
 , ,;
:

3^0 iMlRACULA S. TROPHIMiE.

I \ Mss. 3i At ubi appropinquaverunt , ul illo coram nientc clementia Dei, per te sospitatem recipiat. D
prisKnffl rn- medifo tti s-
astarent , blando eum sermone salutaverunt, atqne 36 His itaque precibus archiater, Dei famulus
letudini rc- l>eritnte re-
ei dixerunt : Salvet te Dominus nostcr Jesus Chris- victus, coepit suae arlis quairere librorum immcnsa mrdiuin
stiluit. ,

tus. Quibus ille respondit : Bcne venistis Domina? volumina, si forte titulum infirmitatis hujus per

meae ; bene venistis. Et repetens : quoe estis , Do- lectionis curam posset agnoscere : Cumque has, et
minae, vel unde vcnistis? At illae responderunt illas legeret valetudines passionum, et nusquam re-
dicenles, legatione fungimur sanctissima? Tropbi- perire potuisset, quali laboraret incommodo, ait

menis. Quocirca certum te volumus (ieri, Presby- Regredimini fratres hinc, quia nullum medicinaj
ter, quod a beata sis Virgine casligatus, in cujus solatium ei praebere queo ; hoc autem scitote, quia
aulam membra pollulus inlroisti, cum exsequias tui aut misericordia Dei salvanda est, aut justo judicio

persolveres patrui : casligans etenim castigavit, sed punienda. His auditis , amaro luctu flere cceperunt,

morti non tradidit te, oravit enim ad Dominum, et et valedicenles venerunt Rheginnas , ut depositam ,

per ejus inlercessionem, ecce factus es sanus. Vide secundum archiatri diclionem, ibi lugerent. Inter

ne ullerius lalia facere prasumas, ct haec dicentes haec igitur ista et illa loquentes, mutuis exhorta-

fixerunt calamos ad caput et ejus lectuli pedes tionibus surrexerunt, ut eam deferrent ad basili-

atque curvautes eos, fecerunt in modum arcus, et cam S. Trophimenis [erat autem in praediolo suo
desuper rubicundum, quod in collo una gcslabat, haud procul ab ejusdem ecclesiaj septis. Adducta
pallium prostraverunt, et quasi thalamum facientes, igitur puella ad sanctae lumulum Trophimenis a] ,<

vale dixerunt , et ab oculis ejus evanuerunt : His apprehendens eam queedam sanctimonialis, nomine
igitur gestis, expergefactus venerabilis Presbyter, Agatha, jaclavit eam seminecem ante altare orans,
cum sese parentes illius mutuo horlarenlur, ut id, et cum parentibus triduo exitum expectabat ipsius.
quod ceeperant ,
perficcretur , subito manu silen- Valetudo autem corporis talis erat; agilabat enim H
tium imperans, ait : Deo gralias, Deo gratias. Sil brachia sua sursum , rursum . . . deponens infe-
nomen Domini benediclum : bcnedicta gloria Domini rius, velut milvus , cum longo volatu aerem ver-
de loeo suo. Nolite contrislari , neque turbemini; berat.
quia per intercessionem sanctissimaj Trophimenis 37 At cum his languoribus fatigaretur puella , ope S. Trophi-
ecce faclus Tunc omnes in commune
sum sanus. """" samh "'
reliquerunt eam parentes ejus cum pradicta san-
Domino cceperunl grates omnium creatori repen- ctimoniale , et abierunt huc illuc [ quaerentes quod
]
dere, qui salvat sperantes in se. His itaque omni- opus habebat. Orante autem sanclimoniale pau- ,

bus prcelibalis , relro, unde venerant, domum lulum accepit aute altare soporis, et ecce puella
reversi sunt, ubi nulla praeoccupanle mora, lumi- pedetentim exiens, flumen petebat sola. Nec-
naribus prsparalis , cum magna devotione ad ejus dum enim fluminis alveus properaverat. Et ecce
nominis tilulum perrexerunt, vota pro eo solventes vidit pulcherrimam puellarum puellam , dantem
beatissimaj Trophimenis, cujus intercessu pristinae sibi tres in dorso ferulas , ac dicentem : Cur ausa
est redditus sanitati. es de templo exire , revertere , et nostrum sem-
35 Piissimi quoque temporibus Pulcliais Praefec- per habeto pavorem. Cumque puella trepidans
Puella qutc- turii [prwfecti] puella quaedam , nomine Theodo- iret , et sanctimoniali narraret gavisa protinus
,
tlam acerbis-
nanda, tradita est viro cuidam, nomine Mauro in est, ut sancta ci Trophimenes
sime cmciala, specialiter appa-
malrimonio. Ha3c itaque viro suo copulata quia reret. His igitur
,
beneficiis delibata , videns ite-
nccdum nubilis erat, plurimis moribunda jacens rum eadem sanctimonialis oleo pavimentum su-
temporibus, quotidie sui cruciatus miserrimum dare nimis , odorisque [ plenum ] , intentissime
praestolabalur interitum. Eodem itaque lempore Deum orans sanctam invocans
, Trophimenem
archialer Salerni non mediocri medicinse salubri- jussit, ut exuviis corpus exueret , . . Quae unxit
tate pollebat Hieronymus, qui dum sibi adducta corpusculum ejus oleo sancto •''
, et statim sana est
esset a parentibus, ut aliquo ei proficuo medicinae facta ab infirmitate.
subveniret remedio , respuens eam ,
projecit di-
cens : Incurabilis est passio ejus, nequibo eam
curare. Deprecanlibus autem illis, ut sui miserere- ANNOTATA.
tur, tandem aliquando precibus victus, interrogavit,
quot temporibus hoc lahoraret cxitio? Responderunt
dicentes, mensibus quatuor. Quapropter adducti
a Vncis inelusa, desiderantur in editis apud
desperationis tristes miseria, venimus, ut, prajve- Vyhellum.

I)E
 DIE QUINTA JULII. 241

I)

DE S. MODUENNA SEU MONENNA

MONYNNA, MONYMA, MONINIA, UNA AN PLURIBUS
COMMENTARIUS CRITICUS
.1. p.
§ I. Vita a Conchubrano scripla, chronologice examinata.

acris inscripta tabulis legilur har die S. anle rctalis annum vigesimum discederet Alfredus
Moduenna, virgo et abbatissa, qum prmter in Iliberniam ? quidomi medicum habebat S. Guerir,

S^ I
diversas nominis efformationes. inproxime
antegresso titulo propositas, dicietiampos-
a quo etiam curatus est. Cur autem
patria periclilantibus, patriam desereret, cujus invi-
postea, rebus in

Primivita sit Modovena , Mochvena, Movena, Mowena. Qum- gilare saluti, ei lamquam Anglim regi incumbebat?
aucloris ritur, unamne tantum Sanctam tam varia nomina, aut curari potuerit in Hibernia, qui gravi aigritudine
an varias designent. Priusquam ad qumstionem Iaborasse dicilur, ad aelalis annum xlvii, quo tempore
respondeam, censeo qumdam prmmittenda, ad rei dudum obierat S. Moduenna.
explanationem; desumpta matcria ex ejus vita, a i Quidquid sit de hac Alfordi conjectura, hoc a-tatem
S. Pu-
Conchubrano conscripta. Enimvero videtur ea in certum, sanationemillamcumModnenna, S. Patri- tricii cum ""
illarum ritarum reponenda numero. qum quasi "" C All '"h
cio, Hibernorum Apostolo, sgnchrona, combinari

dedita opcra, seu potius ignorantia et imperitia

B neutiquamposse.Idemparachronismuscommtititur
£
anctorum videntur coaluissc, ut lectori hagiophilo apud Capgravium, tamquando Alfredus, filius Adul-
molestiamcrecnt, obtrudendo historias male cohm- phi regis Weslsaxonum (qui maximam a?gritudinem
rentes, parachronismos palpabiles hyperbolas, ,
a multis diebus contraxeral, de qua nullus eum me-
evcntus rerum vix credibiles, ne dicam rnagna ex dicus sanare poterat. cum magno comitatu mare
. .

parte fabulosos, et cetera id genus, torquendo po- tranml, per Mod uennam sanalus, cM)quam, quan-
et

tius, quam recreando pascendove ingenio excogi- do narratur Moduenna, assumpta Atliea virgine, ad
tata. Principio quasdam hallucinationes temporis patrem Alfredi, quem sanaverat, perrexisse, et ho-
in mcdio poriamus. Exponitvilm Auctor numero 4, norilice suscepta esse; ubiadditur,
quod commen-
et alibi plus semel per decursum, S. Moduennam daverit Moduennm, rex Alhulphus sororem suam
synchronam fuisse S. Patricw. magno Hibernoritin virginem Edilham nomine, Christo consecrandam,
Apostolo, pio utrimquc necessitudinis usu interce- quatenus sub ejus disciplina et habitu sanctimoniaH,
dente; a quo ipsa virginale pallium acccpcrit in pia devotione Deo servire posset; tnulita illi a Rege
Hibernia. ct ad virgtnitatis sludium inducta sit, terra, quantam ipsa voluit. Qum omnia, non secus
utihabes citato numrro quarto. acpriora, ex alio Auclore vitm jam commemorata,
2 Id quod non contit/it ante annum 432; cum si S.Moducnna;, Hibernornm Aposlolo contempo-
temporis S. Patricius apostoiicos labores ranem, adaptare rolueris, iiiani/eslum
trror chrono- lunc ,
cst erratico
logicus .
auspicalus, Hibernicm expeditioni inilium dederit. te utrobique passu procedere, atqiic impingere in

Nec fieri porro hoc potuit post annum 460, quo ser.cm temporis ralde crasse. Ad rem faciunt verba
mortalitatcm exuilillc Prmsul, uti asseritur in ejus Csterii. qui postquum in Indice suo Chronologico
Commenturioprmeio die xvn Martii. Superest crgo, pag. IPTi dixissct. Darerca, qnse et Moninna, soror
ittcollatum S. Moduennae pallium sen oelum oir- B. Patricii, morlem obiit anno dxviii, mox remittit
ginale statuatur a S. Patricio in Hibernia, medio lectorem ad Eccl. Britannicm Primordia, pagina .

circiter seculo quinto. Yide jam, quam apte nota 824, ubi ailjiingit hac fortasse
homonijmia rocis

illa temporis cohmrcat cum alia cpocha, quam Conchubranum deceptum, Moninnam, qum ri.cii
habes in eadcm vitacap. S, num. 23. ubi narratur tempore S. Patricii. confudisse cinn Movenna seu
Mfredus. Anglim, puta Etheluulfi seu Adul-
Jiegis Modenna, qum posterioribus tcinporibus claruit.

phi filius, uti curn Capgravio, tradunt auclores, in 5 Sed non coneipio quomodo idem auctor, Con- Duas Varer-
Hibemiam profectus, atque ibidcm in morbum chubrani correclor. corrigendus ikhi sit ipsemet in cas eonfandit
Veserius
lapsus, valetudinis gralia se contulisse ad S. Mo- eo. quod, ubi illiiin incitsat. quod confuderil duas
duenmm, petiisseque ab ca et impelrassepristinam Moduennas, duas ipse Darereas seu Moninnas con-
sanitatem. Censent auctorcs Alfrcdnm illum seeulo fundere convincalur; alteram videlicet nuinerosm
demumnono ciaruisse, editumin lucem, tti xignat sobolis matrem ac S. Patricii sororem, cum altcra

Usscrius in Indice Chronologico, anno 840. Palet qum a-a .; existens, virginalemque statum professa
1

itaque Auctorem vitm impegisse in turpem para- nimium quantum a priore distinguitur; de qua

chronismum, dum res combinaril. quatuor seculo- priorc, ait locosupracitato pag. 825, illamin thoro

rum intercapediiie disjunctas. maritali viventem, genuisse novem sanctos Kpiscopos

3 Imo gratis concesso, Moduennam et Alfredum et duas sanctas Virgines, idque se legisse in Opere

perperum contemporancos fuisse (non illam quidem Moduen- tripartito. Ex dicHs liquet, quanta wi rita. aCon-
combinantis nam, de qua hactenus, verum aliam, postliniinio chubrano conscripta, inrcniatiirconfusio temporis,

subsecutam, de qua videbitur postea) Al/ordus qiianlapersonaruin. quanta inde reruin pcrturba-
noster ad annum 874, num. 35, dicil se pendere tio. Mailteiciits tom. II Trophmorum Ilcned. pag.

satis in prmbendo assensum, et nescire sc fatetur, 010, agcns de S. Moduenna, scu. ut scribil ipse,

Cur enim, inquit, Modvena Modovena, aliam adliibel inachinani,

qno illa profectio referri debeat. atit.

qua
 : ,

242 DE S. MODUENNA SEU MONENNA.

veruin an Moduennam eo seculo vixisse ; ila quoque optime D
AlT.TORE qua e.vpcdiat tricasistas chronologicas ;

P. m/b;TeUsseriumpag.707etBollandumad1 Februa- « '' Sirin,,

1.
non frustra sc torquet, ac fortassc rem magis im-
itimcultales
Commentario ad vitam S. Bngidse, § vi, usi-
chronotogicas plicat? Postquam ennn dmsset, S. Moduennam rii in

annum Christi 850 in Anglia sanctitate efful- tham, non ut in eadem illa vita (librario verosimiliter
circa
sisse, ac monasteriaconstruxissc, hmrere lnc
aquam mendo) anno dclih passam a Danis, Angliam
dicitur,

sentiens, neque satis ea congrucrecum mtale Paln- vastuntibus, martyrium, sed longe serius, pula anno

prosequilur Vel minus vcra sunt, qu» de ea, dclxxv,u( Usserius in Indice Chronologico opinatur.
cii, sic :

a S.Patricio ad monasticam vitam amplectendam

Tandem concludit prmterea, quod, quia in Actis

S. Osilhm apud Capgravium, iidem, quos ex Alberico

conversa, habituque sanctimonialium amicta, scribit
Capgravius, qua de re et vitm nostrm auctor smpe supra dedit, dictm Ositkm designcntur parentes,
omnino sancto magistra, sponsus, et iniliatorcs, idemque martyrii
cilatus Conchuliranus; vel de alio

Patricio, quam Hibernis Apostolo, qui scilicet post tempus; concludit, inquam, non videri sibi credi-

primum , circa annum Christi dccc claruerit ,

relatio bile, quod alteruter eorum in una eademque vita

ipsius est intelligenda. Moduennae, quae in eadem dicitur c S. Patricio, in

6 Sed non sic solvit difficultatem dictus auctor Hiberniam diyresso, anno videlicet ccccxxxu sanc-
non sohit nimis enim diserte exprimitur a Conchubrano Pa- timonialis facta, etanno setatis suae cxxx defuncta,
Kaihevius.
tricius, magnus Hibernorum Apostolus; nimis idem scripserit, eamdem tempore Alvredi sive Alfredi, et

signate videlur recenseri apud Capgravium, quam patris ejus Atulphi sive .Etheluulphi, Regum occi-

ut alium aliquem posterioris temporis substitucre dentalium Saxonum vixisse; sed potius tempore ali-

illi apte quis possit. Mitto quod ille, quisubslitue- quorum e septimo seculo regum, puta Oswii aut filii

retur, fortasse nonposset ostendi umquam extitisse ejus Alfredi, qui etiam occidenlalibus Saxonibus

natura. Thomas Sirinus adillustrandam imperarunt; pro quibus quispiam alius substituisse E
B in rerum
vitam S. Moduennac, in scripto postumo, aFF.Mi- videatur Atulphum et ejus praenominatum filium.

noribus Hibernis Lovanii, non ita pridcm ad nos Addit hanc se de lempore conversantis in Anglia

transmisso, nonnulla digessit, in omnemse tor- Moduennae sententiam, ut veram, aut certe ut pro-
quens partem, ut alium parachronismum explanet, babiliorem amplecti.

quem invenies in Conchubrano. cap. 4. 9 Verum illa sententia P. Sirini haud solvil al non solu-
tus
7 Narratur illic Osid, aliasOsitha, S. Moduennae nodum: prmterquamenim quod subslitutio Alfredi,
Secundas pa- discipula, per t7-iduumsubmersa,cjusdeinMoiluea- seculo septimo regnantis, pro alio, qui seculo nono
rachronismus nae pera. rita- jiristinm reddita csse, quod mcdio floruit, non satis videatur jundala; manet, vel hac
circiler seculo septimo dcbucrit contiyisse; si qui- gratis admissa, iliffwultas alia; quod nimirum,
dem Osilha prmdicta eadem sit cum illa, qum vir- juxta epocham superiorem S. Patricii et S. Osithm,

ginitatis lilium martyrii purpura imhuisse narra- non videatur posse intelliyi cum haccum illo
et

tur pluribus annisposl mcdium seculum seplimum, vixisse S. Moduenna, nisi demus eiplus quamdu-
apud Alfordum noslrum tom. Upag. 2S3, num. S; centos annos, a S. Patricio, medio circiter seculo
ubi etiam arguit Alliericum Vcram, Joannem Tin- quinto, virginali pallio donatm, ac ullra medium
mutensem, Capgravium, Surium, et post eos Baro- seculum septimum instituenti dictam S. Ositham,
niuin, quia plura, ad memoralam virginem spec- saltemjuxtaea, qum ex aliis de tempore, quo illa

tantia, con/use conjecerint in unum annum 653. vixit, supra diximus, et admittit cilatus Sirinus:
Marlyris breve compendium refert dictus Baronius de quo statuipoterit die vn Octobris. Vt labyrinlho
ad eumdem an. 653; et nos de ea sumus die
actiiri isti, ambayibus perplexo, fdum aliquod accommo-
vn Octobris, ejus cnltui sacra. Verum, ut, unde darent auctores, inveniendo eyressui idoneum,
tantisper digressi sumus, ad Sirinum revertamur; Moduennam fecerunt devexissimee mlatis viryinem.
dcducit ille ex citalo Alberico Vcro ( Weerum ille Dicitur apud Capyravium vixisse 130 annis; quibus
scribit) Moduennam vixisse seculo septimo, dum in adduntur tres alii anni in apoyrapho nostro, post
vita S. Osithaj, quam impuberem illa educaverat, hymimm, quem ibidem vitm Conchubramacm sub-
malrem ei tribuit Wilteburgam, filiam Pendrc, regis nexum reperio. Sunt, qui ullerius procedant, teste
Merciorum,quem ex Malmesburiensi de gestis Re- supra diclo Sirino in Ms. postumo jam citato,
gum Anglorum lib. i, c. 4. anno 655, prope oclogc- vitam ejus protrahentes ad annos 1S0; sedquanam
genarium occnibuisse refcrt, ac patrem Frithewal- veri specie ?

dum Regeni.illumuliqueFrithewaldumsubregulum, i Usserius, agens de lempore,

quo floruit Mo- incillante
cujus adminiculo S.Erconwahlum episcopum Londo- nenna seu Moduenna, tametsisitChronologuscetera isscrio.
nienscm, monastcrium Corlesiea; opulentia rerum et satis accuratus, vix novit, ubi firmum pedem figat.
monachis implevisse, notatad annum dclxxy Wigor- Postquamenimretulisset Conchubranum affirmare,
niensis. Sponsuni vero Sigerum, orienlalium Saxo- quod illa fuerit tempore Caelestini Papae, qui S.
num regulum, quem Beda lib. m, cap. 30, anno Patricium ad Hibernienses gentes, sub caligine pec-
dclxiv, cum sui parte populi, reliclis Christiame catorum et ignorantiae positas, misit; adjungit, ad
fidci sacramentis, ad apostasiam conversum, sed paulo Columbae Dunkeldensis episcopi, quam ad S.Patricii
post ad viam justitiffi reductum memorat. Consecra- tempora, Monennae exitum fuisse polius referendum;
tores denique.a quibus rcligionis hahitum.velumque puta ultra medium sectdi septimi; idquc non
audet
accepit, vEccam et Badwinum, orientalium Saxonum asseveranter adeo affirmare, quin aperte
fateatur
Episcopos, anno dclxxiii, Wigorniensi, teste ordi- sc ex sola suspicione procedere,
quam dicit sibi
natos. movere Osithm virginis Acla, in quibus
traditur S.
8 Ex quibus tot notis concludil. quemadmodum Modwena, ejus fuisse mayistra, adeoque
comva ex-
recte deducunt auclores Ositham, ejusque magislram titisse. Dein memorat idem auclor Polydornm

Vergilium
 —
DIE QUIN I~A JULII. 243
Vergilium et Nicolaum Harps/eldium, qui nono S. Osilhm,prout solet communiter determinari. Acctom
Christum seculo Moduennam et Ositham floruisse qumpoterit cxaminari die vn Octobris. J' P '

volunt, illos secuti auctores, qui Alfredum filium 13 Utigilur in hac materia, longe intricatissi- trium sitbxtt-

regis Anglorum, a Monenna vel Modwenna sanatum, ma, exponam id quod sentio. per probabilem sal- l 'uione ""-
magnum illum Alvredum, Regis Adulphi sivc VEthel-
.

tem conjecturam,
t
.
, ...
ridetur triplex xn vita a
duenii'init'1
Conchu-
wulphi occidfintalium Saxonum regis fuisse filium; brano conscripta commissus parachronismus, non
vel qui Editham, cui Osillia adolescentnla a Modwena aliter posse corrigi, quam substituendo tres Mo-
comrnendata fuisse legilur, regis Edgari germanam duennas, Monennas aut Moninnas ; unam magno
sororem fuisse relulerunt. Ila ille, proponens di/fi- Patricio, alteram S. Osithm, tertiam Alfredo con-
cultates, non disolvens. Videri potcst a pag. 705 temporaneam; quas tres, quia ex nominis affini-
de Britannicarum ecclesiarum primordiis. tate, ut opinor, in unam conftavit; non dislin-
gucndo personas, etiam ralionem temporis, non
distinxit, sed confudit facta, multis temporum in-
§ II. Dictorum parachronismorum origo vi- tervallis disjuncta. Ansam prmbuerit vita Darercae
delur esse plurium Sanctarum fere homo- Virginis, qum
et Monynna dicta, auctore incerto

nymarum confusio. Vita unde ad nos littcris commissa, majorem prm/erens antiquita-
missa; quis ejus auctor. tem, quamvita, a smpe dicto Conchubrano edila;
quanlum apparet ex majori magisque nativa sim-
plicitate, brevitate, ac plurium supcrfluorum omis-
Hx confusione s edjam sat multis vidcor ostendisse, vitam Mo- sione. Caret enim parachronismis, caret narratio-
triuin Modtt-
duennae, a Conchubrano scriptam, laborare multi- nibus male cohmrentibus, caret exaggerationibus,
ninnrum
plici lapsu chronolorjico. Rcstat, ut in originem ad ornatum quodammodo compositis,
B et quod E
inquiramus, detccto ejus /onte; ac malo denique multa, nisi fallor, incertis, ne dicam fabulosis;
isti, quoad fieri potcst, remedia afferamus. Jam caret prologo et epilogo. E quibus indiciis, tam-
diximus ex Usserio, auctorem vitm Moduenniance quam totidem notis characteristicis conficio, vitam
Conchubranum, fortasse vocis homonymia decep- hanc anonymam Conchubraniana vetustiorcm esse;
tum, Moninnam, alias Darercam, S. Patricio syn- hanc ex illa esse compilalam, auctamrjue; alque
chronam quidem, at non sororem, confudisse cum ex trium Movennarum, lonrjo temporis spatio inter
Movcnnaseit Moducnna, qumposteaclaruit. Usserii se distantium vitis, Movennae unius gesta esse con-
sententim adstipulalur Jacobus Warmus de scripto- scripta, qum non unius, at plurium fuerint. Nam
ribus Hibernim lib. i, pag. 57; a/ftrmans duas a ulraque vita, tam recentior illa, quam diximus.a
Conchubrano confusas esse vitas, nimirum alteram Conchubrano composita, quam antiquior anonymi
Moninnae, qum et Darercae, quae obiit ad Kilsleve, auctoris, plurimum conveniunt inter se quod sub-
aliasKilsleveeuilin in com. Armachano 111 Julii, anno stantiam, et non raro etiam verbis, omnino con-
aerae nostrae Christianfe dxviii, aliis dxvi; alteram sonant; id quod pluribus demonstrabo inferius,
Moninnae seu Monennac, quae longe posterior, vixit daturus specimen ex paucorum locorum colla-
circa annum dcxl. Sed errat, quod scribat Darercam tione.

illam fuisse sororem S.Patricii. Hmc enim cum 13 Nactus itaque Conchubranus vitam Darerca? conigmda.

conjugala fuerit et multorum liberorum parens, seu Monynna;, ratusque Monennas, Movennas, seu
ut supra diximus contra Usserium, et Moninna, seu Moduennas, poslerioribus temporibus subsecutas,
Movenna alia, de qua hic qumrimus, fuerit virgo, unam tantum eamdemque fuisse virginem abbatis-
jam patet, ambas distingui amplius, quam auctor sam, fortassis, ut fieri in biographis non raro as-
ille putaverit, nec videtur a Conchubrano canfusa solet, deceptus homongmia vocum, ea, qum de plw
"
BtfoMoninnBB aliis Darercae, S.Patricii sororis, sed ribus alibi scripta reperit, uni applicarit, unice
altcrius, cujus festum celebratur vi hujus. securus, aut potius ignarus, quam imperite suis
12 Alfordus noster Annal. tomlllpag. 125 pa- hmc divisa essent temporibus, quam male cohm-
1« unam so- rachronismum emendaturus, recte observavit dua- rentia. Nisi prmplacet stispicari, vitio interpolato-
lnm. videlur rum virginum praclaras virtutes, confusa nimium rumnonpauca fuisse addita, con/usa, commixta
orla eonfusio
ratione temporis, ad unam, nominum similitudine perperam ac vitiose. Jam divtam statim fidem li-
lemporis
referri. Additque Monennam quidem potuissea ma- bero, et ex paucornm loconun unius ad alterum
gno Patricio doceri; Ositham et alias in Britannia vir- collatione ostendo ad oculum, vitas Anonymi et

gines erudire, aliaque facere priorihus seculis pro- Conchubrani inter se similes esse, dclibans non-

pria, sedmonet, distinguendam esse ab ea. qum nulla fragmenta, quibiis stabiliatur, asserta recen-
aixerit seculo nono, tempore Alfredi, el commu- lioris vitm seu Conchubranianm confusio.
Osteniiturvi-
niter Moduennaappellatur, scribiturque mortuaanno 1-'> In vita itaque Anonymi num. Darerca scu 1

superiori, id est 870. Sed si duarum dumtaxat Mo- Monynna dicitur in Conalleorum finibus orta, patre (,,.„„,„„„ fmf
duennarum confusio slatuatur, tanquam radix to- Motteo. Conchiibranus sic habet num. 3 : De
tius parachronismi, nonmagis videtur hic posse Conalleorum populo S. Movenna patrem liabuit, no-

inlclligi, quam in sententia Sirini, superius pro- mine Mauchteum. Vita Anonymi de tradito Mo-

posita, quomodo una eademque Moduenna transtrc vennae seu Monynna; pallio virginali a S. 1'atncio.
data,
potuerit a tempore Patricii, ad tempora Osithm, id ita memorat : A- S. Palricio benedictione

est a medio circiter seculo quinto ad mcdium se-
culum septimum et ultra; nisi ducentos circiterilli
annos concedamus, ut antca argttmentabar contra
Svrinum, inhmrendo supputationi cltronologicte
monitisque competentibus, virginnlem ipsa Imbitum,
consecratum prope TSrius pisciuam, qnod in latinum
accepit;
translatum, largitatisseu ahundantiffl sonat,
esse fon-
per quod dabatur intelligi, ipsara ratnram

II h tem
Julii Tomus II.
 :

244 DE S. MODUENNA SEU MONENNA

AUCTORK tem vivam aquarum spirilualium, dc quo mulli qua tandem obiit, pcrvcnil. Ovcs vcro Christi suum D
). P poculum vte haurirent. Prredictus crgo Pontifex scquuntur paslorcm. Qui cum ad Lagenensium per-

salutaribus monitis ad virginalis vita? dignitatem venit regionem, famam sanct«Virginis, S Brigidae,

cohortatus. ei mandavit, quod alias virgines sibi co- ibi conversantis, audiverunt. Eadem prorsus refert
pulasset, quas Dei docuisset timorem; quarum et ad- rita Conchubrani, num. 29. Sanctus vero Ibar epi-
jutorio sulTulla, solalio laclificata, bonum, quod ince- scopus supradictus, Insulis, Domino itineris duce, in

perat. facilius perficere possel. Audi nunc, quam meridianam Hiberniaj partem pcrgit; adiens ibi par-

ad amussim consonet rita Conchubraniana,num.4: vam insulam, quam modicam Hiberniam vocant, in

Posl ha?c eliam virginale pallium sanclum, S.Patiicio qua et postea post gloriosam vilam reconditus est.

benbdicente, promeruit reciperc juxta piscinulam Ovis Christi pastorem scquilur, S. Movenna cum
Briugis, quod in Latina sonat largitatis. In piscina Virginibus Episcopum, et salutaris doclrinae magi-

aquae.juxta quam s. Movenna recepit pallium vir- strum conscqutinlur. Devenientesin Lagenorum ter-

ginale abundanliam in ea gratiarum el virlutum cum ram, cui ei supradicta jacet insula parte meridiana?,

benedictione Episcopi procedere, de qua et omnes audita S. Brigidac [fama] S.Movenna cum puellis,

haurireni quotidiesahilatum gratiam et lluentaaqua- ad se perlinenlilius, Episcopo permittente, ad illam

rum vita\ Post hac. praimissa commcndatione sta- diverlit visitandam. Hrnc sufficiant pro specimine
tus rirginalis. S. 1'ntricins addidit, utaliasvirgines ad comprobandam vitm anongmm et Conchubra-
sibi copularet, quas in timore Domini ab adolescentia nianm similitudinem, convenientiam, identitatem.
secum nutriret, quatenus earum solalio sulTulta, fa- Cui hmc non sufjiciunt, percurrat ntramque
cilius posset implere etperficere bonum, quod ince- vitam, et conferatinter sc, et plurima ubique pa-
perat. tentissima dcprehcndet indicia, quibus de asserta
46 Vita anonyma num. 2, narrat sequentia : identitate indubitatissime convincatur. Vita utra- V.

«I lnr viUe Cuidam religioso presbylero curam custodiendi que tgpis vulgabitur die vi hujus, occasione Mo-
inonj/mus
eam psalmosque docendi commisit S.Patriciw. Tum nynnae, quam diximus, seu Darercae, cujus feslum
pauculis interjeclisnum.3, de Monynnae memoria, tunc cclebratur.
sed ab eodem
inijcnio ac progressu, octo virgines, unaque vidua 18 Tum lector haginphilus discernere poteril
Conchnbrann
cum suo infantulo nomine Luger, dicuntwr eidem proprio marte, quot gradibus vita anongma prm-
junctae, quem ipsa Darerca in filium adoptavit; de- stci ritrc Conchubranianm; sive consideres lempo-
inde ecclesiasticis moribus inibutum, ponlilicalis or- ris, locorum, personarumque cohwrcntiam; sive
dinis lionore sublimavit. Qui bonis exigcnlibus mo- simplicitatem nativam stgli, sive absentiam mul-
ribus, toti suae, Conalleorum videlicet, Praesidens tarum rerum, quas puto non paucis lectoribus
genii, ecclesiam de Ruschah in campo Cualgmc Dei displicituras. Hujusmodi suntprimo, quod Conchu-
construxit honori. Confer hmc cum iis, qurn super branus tribus vicibus cam narrct Romam iter in-
eodem arijumento narrat Conchubranus num. 5. slituisse; et ultima quidem rice cum centum ac de-
Commendata est ergo Movenna ab episcopo Patricio cem, siei credimus, esset annorum. Ulterius pergit
alii religioso preshytero, ut eam in primis psalmos auctor aptid Capgravium, aitque, quod vicibus
doceret ; lum pauculis interpositis de ingenio, me- omnino tribus, nudis pedibus, in cilicio, comi-
moria ac progressu, junctm ipsi narrantur octo tante I.azara Virgine, Moducnna Romam profecta
virgincs et una vidua cum infantulo, quem episcopum sit, nulla, ne unius quidcm itineris, in vila ano-
esse lactum postea suae geniis, constat praeclarum, id ngmi recurrente mentione. 2, Quod Conchubranus
est Conalke Dominum nomine Luger, qui primus a num. 72 commemoret exortam inter Hibernos,
ecclesiam Ruscan» in Colgi campiolo fundaverat sine Anglos, acScotospro adcptione corporis Moduennae
dubio. Hic privilegio dignitatis sanctitatem recipere post, ejus obitum contentionem, ac mirifice, anni-
promeruit per benedictionem S.Movcnnae, quera illa tentc S. Columcliillo cpiscopo,
compositam; rem
siln in primis in locum filii ab infantia adoptavit. Nec gestam paucis etiam recensuit auctor apud Cap-
miiiiix ntriusque vitm identilas comprobatur ex se- gravium; Anongmo nullum prmtensm contentionis
quentibuSj quibus Movcnnae virginis iter ad Iba- habente apicerh. Quod Conchubranns, nec non
3,
rum episcopum significaXur in hmcverba, num.4: auctor apud Capgravium, exprimant prmtcr no-
Virgo igitur Christi, in Domino conlisa, cum prafatis men nomen etiam matris S. Moduennav,
patris,
octo virginibus ac vidua prsedicta, et quibusdam aliis, niirumunde nomen matris acceperint; prmsertim
iter arripuit ad reverendum pontiflcem, Tbarum no- cum in vita Anongmi illud videam prmtermissum.
mine, in insulis occidentalis Hiberniffi commorantem, 4, Quod historia, in vita Conchubrani relata num.
venire cupiens, perveniens quoque. . . ad Virum 9, qum etiam legitur apud Capgravium (cujus sum-
Dei. Qum quam simillime exprimil Conchubranus, ma quod puella qumdam Orbila, custodim ali-
est
num. 7. In Dei nomine cum suis puellis et una su- cujus loci dcstinata; at formm sum metuens, ne
pradicta vidua, infantulodimisso, et cum comi- quid integritati noccret.
aliis /wModuennam fuerit de-
tilms, pro Christo iter agenlibus, proliciscitur, ut formata, et in anum mutala) quod hmc, inquam
tradunt, ad sanctum episcopum Ibar, in tempo-
illis historia,huc intrusa videatur sine sufficienti fun-
ribus commorantem in insulis ultra Hiberniam in damento, ne dicum fabulose, de qua apud Anong-
occidentali oceano posilis trihus.
mum nulla est memoria. 5, Apud quem cordaium
Proxime subsequuntur in rita anonyma, et
17
scriptorem non vacillabit fides historim
num. i5 a
ezUlitee vel maxime ad proposilum nostrum conducunt Conchubrano narratm, de exhibita Glumelath ty-
Post liaec praediclus pontifex Ibar, de praefalis insulis ranno ac latroni, mirabili visione; nec non de
sc transferens, meridianam adiens Hiberniee plagam, stupenda illius simul cum alio ad fidem et ad fru-
ad insulam, quam modicam Hiberniam vocant, in gem conversione, dein ad episcopatum evecti? Fa-

clum
 DIE QUINTA JULII. 245
ctumquoqucdescribitnrapudCapgravium. Nittlam buerit trium Moduennarum inunamconl^m; qua> ACCTOBK
de co sgllabam, scripto prodidit Anonymus. si distinguantur hocmodo, ut una Uatuatw floru ,s- J. P

19 Quul dicam de duabus vaccis, (urto ablatis, se seculo quinto, altera seculo septimo, tertia de-
pluribus nisi obstitissct calor fluminis, uti habes
apud Con- nique seculo nono, tolerabilis utcumque rita, a
auoim chubranumnum.6?Quiddcobtestationeporcarii, Conchubrano edita, videri polerit, tametsi noil
cui, Moduennam
et ejus socias ad septcm dierum pauca eliamnum superjulura sunl, qum ad tanio.
jejunium compellenti, servandi ab eadem porci remtrutinamrevocariqueant.Atquehmcprmcipua
prmdicti narrantur a num. 10? Quid de porcello sunt, quat hic examinandaputavi. Meminerit lector
nccato ct coclo; ac itcrum vitm reddito, de quo interea lemporis, vitam Conchnbranianam inpte-
num. Quid de Chevin, a diabolo vexato; quem
12 ? risque coincidere cumea, qum exstat apud Capgra-
dira meditanlem ac minitantem, Movenna signo vium, adeoquepleraque,qummilitantcontra illam,
Crucis adsaniora deduxit? sicul exponitur a num. etiam contra hanc militare.
49. Quid de aquis baculo Sanctai Moduennae bene- 22 Obiter hic observari velim, monnulla apud De vil " ")""'

dictis et sursum attractis ad montis cacumen, num. Capgravium narrari, qum non '">"J r "'"""
lego apud Conchu-
21 ? Quid de lupo, ad Moduennam accito, vituli a branuin; videlicet historiam de duabus virginibus,
se prius devorati locum supplente, et vituli vice a fluminis fundo absorptis cum navicula, et deinde
vacca mutato, a num.22? Quid de Alfredo, rerjis servatis; adeo ut dicantur
aqum utrimque divism,
Anglim filio, dc quo suprasalis multa a Moduenna gemini adinstar muri, siccum per medium flumen,
in Hibernia a gravi infirmitate sanato, sicut di- transitum S. Moduenna? prmbuisse. Itetn de quo-
citurnum. 23? Quid de intentata monasterio S. dam nobili, qui narratur vastasse monasterium
Moduenna; direptione, primo in auctores retorta, Burtoniense, a dmmone arrepto ac suffocato; de
deinde pcrpetrata; qum calamitasanimum ipsi in- Moduenna; feretrum invadente, sed extincto; E
iijne,

jecerit trnsfretandi in
mirabili delata memoralur, terra avulsa navis
cem supplcnle 1 Vidcsis a num. 24. Quid de regis
Anglim instituta sorore; quid de ecclesia a Mo-
duenna, absecundante dicti regis Anglim libera-
Angliam, quo, modo tam denique de quodam Vicecomite, arctissimm custo-
vi- dim incluso, atque ad invocationem sanctm ejus-
dem Virginis liberato; de quibus nihil Concha-
branus.
23 Atque hmc sat multis de vitm a nobis editm * apogrupia,

litate, postquam illa in Hiberniam rediisset, res- perlurbatione ac confusione; superest ut nonnulla
taurata, ut lcgitur num. 27? subjungam de ejus Auctore. Ad apographi a nobis
20 Mitto dicere de puella Ositha, per tridiium vulgati marginem adscripsit Papebrochius, quod
iiurrationibus aquis submcrsa, el dein ope S.Moduennae ad vitam illud acceptum referrc debeamus D. Dugdal, qiti
suspecta fulei. ipsum misit anno 1678; idem iste, ni fallor, prm-
revocata, uti habes num. 40; de quwabunde in
prmcedentibus, ubi diximus eam historiam ab au- nomine Garilielmtis, Monastico Anglicano notissi-
ctore huc imperite translatam esse, non sine para- musreipublicm litterarim. Fons autem primigenius,
chronismo et confusione, de qua apud auctorem de quo prmcipue hic qumrimus. designatur ibidem

anonymum siepe me-moratum nulla fit mentio; non in margine his verbis, vel laudati Dugdalli tel at-

magis quarn depuero alio resuscitato, num. 36, de terius manu adjectis, quibus notatur prodiisse ex
ampulla vitrea reperta, num. 58, de tribus itine- codice Ms. in bibliotheca Cottoniana sub effigie Cleo-

ribus Romanis, num. 39, 55, 66, de quibus itidem patrae A 2. Eumdem fontem indicat Varmus.
supra. Accedit eo, quod magna sit apud anonymum 24 Nomen Auctori vitm Conchubrano fuisse.jam
a Conchubrano diversitas, exprimendi personas,
iteratis vicibus insinuavimus per decursum hujus et Auctort vi-

irt nchubra-
qum Moduennam sub ultimum vitm tempus venisse Commentarii; qui idem est fortasse cum illo, de
n ianos
visum narrantur num. 36 his verbis : Rex Euge- quo agit Colganus tom. II pag. 632, col. 2, cum
nius Conayl, qui tunc temporis tribus praeerat pro- catalogo scholasticorum Hibernim intertexens. his

vinciis, videlicet Morcevne, Cuailgne,et Coba, aliique verbis : Conchouranus scholasticus de GleaunufTen, F

populorum majorcs cum magna multitudine usque quem ibidem refert obiisse mortem anno 1082.

ad propinquum monasterio locum unanimiter eam Meminit de illo plus semel Usserius, aitque vetus-

visitare venerunt. Et hi omnes miserunt episcopum tiorem vitae Moninnaa scriptorem nondum se ridisse.

Herbeum. . . ad ipsam virginem Darercam. Conchu- Distiitetissime de illo Warmus lib. I de scriptori-

branus autem rem gestam ita recenset num. 67 :

bus Hibernim, in Hibernia natis, ita loquens :

Venerunt ad illam visilandam Congal, qui erat rex Conchubranus scripsit vilam S. Movennae, al. Mod-
Scolia; in illo tempore, et Rotheri et Cobo et Bollam wenna; Virginis 3 libris. In fine operis, seu riim,

omnes majores natu populi.

et Choilli et Miscrunt . .
apudnos num. 7S, nomen suum sic aperit : « Harum
itaque episcopum Ronam, fralrem Movenna;. Mirum, » virtutum lectorem simul et auditorem per Domi-

ni et hic Conchubranus rnore suo qumdam perpe- » num testor, ut pro me valde misero Domini servo

ram confuderit. » Conchubrano, peccali sarcina oppresso, piis ora-

<" iicarn cor- 21 De translatione corporis S. Moduenme in » tiouibus intercedant ad Dominum » Tum citatis

Angliam, nec non suborta de illo habendo inter hisce Conchubrani verbis,pertjit rursum ]Varmus :

Anglos, Scolos, et Hibernos et sopita controversia, Scripsit porro Conchubranus, duos liymuos alpha-
nihil me legere apud Anonymum, monuisuperius. belicos in ejusdem Moninua; laudem. Cum vero duffi

Dispiciat nunc lector iium sat multa sint indicia fuerint Moninn;e; una vulgo Darerca dicta S. Pa-

adjxulicandum, vitam a Concliubrano eonscriptam, tricii, quae obiit ad Kilsleve, al. KilsleveCuilin in

fmde corruptam, imperiteque confusam, vitio tem- Com. Armachano, m Julii (citatis ad maryincm
poris laborare non uno, aliisque scatere narralio- Annalibus Uhouiensibus Mss.) anno x\x noslr;e

nibus; quibns, ut dixi, verosimililcr ansam prm- Christiana; Dxvm, aliisnxvi: aliera longe posterior,

qum
 »4<5 DE S. MODUENNA SEU NONENNA.
JUCTORI qua> vixit eirca annnm ncxi. : haruni vilas confundit sese daturum ex Capgravio, daturus forlasse Con-
J P.
Conchubranus; in quo hallucinatur esque ac Usse- chubranianam, si habuisset ad manum; quam
rins, quem supra ntimrro 5 dirrbamus con/undere non
/atetur sc Neutram dare potuit, mole
vidisse.

Darercam sororem S. Patricii, multm prolis pa- opens nimium ultra formatam inprincipto de illo
rimem, cum Darerca virgine; quibus adjungi ideam ac designationem excrescente, quam ut ad
poterat id, quod citalus Sirinus in scriplo postumo mensem Julium pervenire laudalus operis inchoa-
notatum reliquit; nimirum, quod soror S. Patricii tor potuerit.

sanclimonialis, non tamen virgo, sed multoe sobolis 26 Prmplacet nobis edere vitam Conchubrania- inmultiscor-
sanctaj mater erat, nec umquam Moninna audiit. nam prm ea, qum legitur apud Capgravium; cum rigendum,

aut Culennium montem inhabitavit, aut ad sextum hmc jam sit impressa; illa, ut putamus, hactenus
seculum pertigit, Patricium ipsum et nalivitale el fueril inedita. Et parum re/ert utra prmlo detur,
magna a?tate prsegressa. cum ambm sint ejusdem fcre furfuris, utjam dixi-
25 Verum, ad Warmum revertamur. Habetur, mus. Eam dispertitam in libros tres ac varia capita

Idew apogra- inquit. autographum vitm S.Moduennm in biblio- in nostro Ms., nos more nostro aliter divisimus.
theca Cottoniana (undeapographum habeo) sed in Adjiciuntur in apograplto duo hgmni alphabetici,
initio manu recentiori, Galfrido Burtoniensi mona- in laudcm S. Moduenna1 , concinnati; quos, vix
cho, qui de eodem argumento scripsit, falso adscribi- operm pretitim puto excudere. llinc liquet, apo-
tur. Utcumque autograplmm, characteris antiquilate graplium nostrum, seu fontem ejus, seu materiem,
auctorem vixisse ante exitum seculi xn indicat. seu divisionem specles, coincidere cum eo, quod
Unde colligas niliil miri esse, siprmdictus auctor, paulo anle designatum vidimus a Warmo: Ad ex-

swe anno 1082, ut placuit Colgano, sive serms sit tremum, juvat meminissc, quod Pitseus in Appen-
morlwus, tanta temporum distantia sejunctus ab dice illustrium Anglim scriptorum affirmet ex
mtate Sanctm, cujus vitam litteris commisit, in Lclando, vitam MovenDae conscriptmn fuisse a
variis sit hallucinatus, errore, qnantum suspicor, Galfredo Burtoniensi, qui floruerit anno 12i6; sed
inde exorto, quod Sanctas Virgincs nomine homo- eam hactenus vidcre nobis non licuit. Hmc prw-
nymas, numero tres, inunam con/uderit, ut supra nunc vitam ipsamsubjungere deberem more
fatus,
monuimns; nisi culpa videatur ex parte confe- nobis usitato; sed diljerendam polius censici in
renda in impcritum inlerpolatorem, qui postea, ilteni vi htijus, quando dabitur vita S.Monynnee
qumdam de stio adjccerit. Nimis itaque ex vero seu Darercae, ut sic unam cum alteracommodius
jam dudum prmdixit Bollandus noster in Comm. leclor conferre possit, et inspicere, quamvera sint
prmvio dc S. Brigida ; Vitam . . Monennae . . cor- ea, qum hactenus dicta sunt.
rectione haud levi indigere. Pollicrtur ibidem hanc

DE S. ATHANASIO CONF.
IN MONTE ATHO
ITEM DE SS. LAMPADO SEU LAMAPDIO
& ALIO ATHANASIO
1. 1'.
IN ARBORE DICTO
Sylloge Historica.

M
Skc \ -
ons Atho in Macedonia, mullorum mediocriler eruditus.qui amoresolitudinisel
quielis,
quondam Sanclorum virorum altor me- monachus, Athahasius dictus est; antea
effectus
morabilis, sanclissimum quoque Christi enim vocabatur Abramius, qui multis
virtutibus
-
confessorem Athanasium rcrum asceti- clarus, migravit ad Dominum. In Menologio Slavo-
Cnltus sacer carum disciplina excoluit, mundoquc spectabilem Russico, leguntur sequcntia : Beatissimi P. N.
prmbuil sanctitate. Ferrarius illum una cum S. Athanasii Athonici. De S. Lampado altum est si-
Lampado annuntiat Julii die v. Galesinius solum lentium.
Athanasium commemorat die vi ejusdem mensis, 2 Ceterum Athanasius ibidem additur vixisse
alio prmtermisso. Meminit etiam de illo Molanus anno dcccclxxxviii sub Basilio Juniore,
Orientis
in additionibus ad Usuardi Marttjrologium. lloro-
imperatore, et Constantino Porphyrogenito,
Basilii
logium Grmcum, Menmum Chifflelianum, Maximus fratre. Si designatio prmdictm mrm subsistat,
mi-
Ctjterorum Episcopus, utriusque memoriam refe-
rum accidit, nihil de Athanasio haberi
m famoso
runt. At Epitome Menologii, solius Athanasii me-
apud nos Menologio, jussu Basilii prmlibati col-
minit, uti etiam Typicum S.Sabm; Menma vero lecto; nisi tunc forte nondum obierat. In Epheme-
Bibliothecm Ambrosianm, solius Lampadii nomen ridibus Grmco-Moscis , tom. IMaii, habetur S.
exprimunt. Menologium Sirleti feslam Athanasii Athanasii ?io*(o sequenti versiculo
lucem consignat hisce rerbis Grmco-Latino
: Eodcm die [ v Julii ] cxpressa :
natalis sancli patris Athanasii ex monte Alho, qui ne^tr, S' A0ANA2ION a ov v4e a<™
patriam habuit Trapezuntem, T S 0eoio.
nobilibus ortus pa- Angeli Athanasium ducunt ad
sidera quinta.
renlibus, in urbe Constantinopoli, disciplinis non :» Nullibi disertius S.Athanasii
publicus exhi-
betur
 ,

DIE QUINTA JULII

247
A betur cultus, quam in Menmis Grmcorum impres- exercetur. Inde digressus, juxta divinnm monitum AUOTiiHK
sis; cujus post annuntialionem , subjectaque ei in interiores pncmonstrati montis rccessus I. P.
sese
carmina, elogium insuper non parcum eidem con- abdidit. Ac multum rogatus a Nicephoro Phoca- ex Menrri*
Cripr.is
cinnatur. Annuntialio his constat verbis : Eodem viro belli ac domi spectatissimo, quocum eratjam

mense Julio, die v, sancti et deiferi patris nostri intima necessitudine conjunctus, Dei Matri ma-
Athanasii in monte Atho. Versus tenoris sunt gnificum templum extruxit, cellasque plurimas et
sequentis : magnas domos, ad vitam et habitationem fratrum,
'AOavaoii.i y.ai iJ.aOvjTSv eijaSt ab ipsis fundamentis erexit. Lauram pnsterea,
Naot XuovTat awy.fam , vaou Xuoet multorum virorum capacem, magnis laboribus mo-
Mifac, V&i 'AvtiovEos ap/.Y) rcaTepwv litus, emigravit ad Dominum. Tametsi nec vitae
©eioc, 8' 'AOavacio? evOeov xl\oq. flnis martyrii quodammodo gloria carebat. Nam
Kav r,v 'AOavaotoc. iloTepo; /povoti;. veluti si adamantis inslar gravissimis laboribus non
\W ireepeoye xai TiaXatouc, toic, xovote,. dislraheretur, cameratam porticum in adytis res-
Athanasio cum bis tribus sodalibus taurare conabatur. Quam, ubi conscendit, clausu-
Ruina templi, templa solvit corporum. rus opus, illud disruptum, venerabilem una cum
Incipere magnus docuit Antonius Patres, sex aliis Virum, sepelivit. Hic, quemadmodum
Docet Athanasius claudere supremum diem. affatim instructus liber de ipso narrat, multorum
Tempore Athanasius posterior etsi fuit, quoque aliorum miraculorum patrator fuisse perhi-
Tamen labore vicit antiquos suo. betur, sermonibus eruditis, operibus, et pravisioni-
Supplementum Ms. ad Menaia Grmca impressa, bus condecoratus. Leprosum quemdam sanavit;
constans e Synaxario P. Sirmondi, etMs. Chiffletii, alios, secum navigantes, et jam in profundo maris
B cxhibet mcmoriam sancti Patris Athanasii Athoni- mergendos, simul cum navi, periculo exemit. Post
tm, et sex discipulorum ejus, templo super eos vitam vero ejus athletice peractam, quidam linlea-
delapso. Sequuntur duo versiculi, qui coincidunt mineinvolutus, quod sanguine ejus tinctum fuerat,
cum duobits primis inter sex jam relalos. Subtexo a gravissimo morbo convaluit. Plurima insuper
elogium Grmca in Lalinam Uriyuam conversum,
e alia, et narratione et memoria digna, mirabilium
prmcipua rerum ab eo gcstarum capita, ac virtu- Deus, per ipsum patrare non cessat in dies.
lum insignia complexum, quod im diclis Menmis 6 Ex brevi quidem hocpro magni Anachoretm Observationes

sic sonat. nostri meritis, sed honorifico tamen elogio, disci- nostra;

4 Athanasius,illustre universi orbis sidus, patriam mus nonnulla adjuncta. qum non oscitanter prm-
et elogiutn habuit Trapezuntem in Lasica, parenles vero no- teriri. sed sedulo observari relim a lectore. Patria
biles et Dei amantes. Ac pater quidem genus traxit ei fuisse dicitur Trapezus in Lasica. Qum postrema
ex Antiochin, mater autem pariter Antiocheni soli vox, ne quemquam cespitare cogat, moramve inji-

alumna extilit. Hujusmodi autem exordia puer ciat; meminisse debemus, Lazos populos nuncupari
nactus, et tam prseclara stirpe progenitus, uberes cos, qui inter Pontum Euxinum et Phasim flu-

institutionis fructus proferl, et sacrarum litterarum vium, medium spatium occupant; qui terrm tractus
traditur disciplinis. Quarum ut guslum percepit, indubie regio Lazica fuerit appcllata. Ad Michae-
desiderio llagrare ccepit ad summum eruditionis lem Malinum quod attinet, sub cujus disciplina
apicem contendendi. Porro principem Constanti- S. Athanasium rci monasticm operam dedisse ex
nopoleos civitatem ingressus, immodice sese litteris jam citalis Menmis oidimus; diserla ejus fit memio

implevit, partim ipse ab aliis instilutus, partim in Lndice Ms. in Typicum Sabm, quem habemus,
etiam multorum ipse factus institutor; adeo ut die xii Julii. Ceterum ex familiari necessitudinis
admodum aetate juvenis, jam canum praj se ferret usu, qui inter Sanctum nostrum et Nicephorum
C sensum et senilem prudentiam. Temperantiae stu- Phocam dicitur intercessisse, abunde decluratur,
debat impense, et in ascelicam perfectionem unice quo tempore vixerit Athanasius etenim cum me- ;

incumbere videbatur jam tum. Cum ita fixum habe- moratus Nicephorus rcgni gubernacula admisisse
ret ad illius culmen pertingere, Cyminam conscen- feratur anno salutis 963; eademque amisisse anno
dit. Est vero mons bic Cyminas in Asia, altus et 969, a conspiratis inter/ectus; jam facile quis sta-

prope impervius; in quo erat monasterium, cui tuet de tempore, quo rixit Sanctus, quo de agimus,
praeerat Micliael, cognomine Malinus, Vir sanctus, et concordari commode illud poterit cum epocha
et exercitntissimus monastica? instilutionis cultor, chronologica Constantini ac Basilii, superius assi-

quique subditos suos ad cajlestem vitoe institutio- gnata. Denique si liber ille, non quulis qualis.

nem dirigehat. Hisce adscriptus Vir sanctus, Atlia- sed EvSiasxeuo;, seu abuude instructus, et omnibus
nasii nomen accepit.nam antea vocabatur Abramius, suis numeris absolutus, qui in Menmis conscri-
oronesque exiguo admodum tempore commilitoues ptus traditur dc rebus gestis Athanasii, alicunde
laboriosis exercitationibus superabat, carnem in ser- tandem emergeret, nullus dubito, quin nobis ape-

vitutem redigens et aflligens, solamque cajlestis riretur amplissiinits campits, cxcurrcndi in Yiri

conversationis fruitionem praj oculis habens. Inde laudcs, ct venustissimos variarum virtutum ftores

autem, quod ob virtutem omnibus in honore esset, dcccrpendi ac colligendi ad Sancti gloriam, el

ad Atbo, montem in Macedonia allum et protensum posterorum iinitationem.

transiit, qui velut dorsum subangustum longo 7 His de Athanasio collectis. pvoximus succedat De S. l.an>i>'i

d».
spatio in mare excurrit. labor, ut nonnulla de S. Lampado iWLampadio
5 Ibi senis cujusdam discipulus factus, conjuncla referantur. Prmterea, qum dixiintts in initto liujus

Lampado Itabe seqitentia.

prudentiffi modestia, amplectitur obedienliam, mul- sglloges historkm, de S.
Elogio S. Athanasii jam dato. proxme in Menmis
tisque apud ipsum rerum spiritualium sudoribus

subtexitur
 ,

248 ACTA SANCTORUM.

AtCTOKK subie.ritur hwc Lampadi annuntiaiio : Eoflem die, hoc spelunca, in qua venerandre ejus ac sanctao D
J. P.
sancli patris nostri Lampadi : reliqnias condila? asservantur. Elogia Lampadi
AairraSa QeImv apsOuiv 5<];a;, Ma/.ap, apud Maximum Cytherorum episcopum, superse-
AajiTtaS'. x a i? tov £ 'S /apav vov £';=:u;, deo, quod convenit cumjam dicto. Prmtcr paucula

Liimpade, succensa virtutum lampade gaudens hmc, qua; de ipso docui, nihil habeo, quod ma-
Post fata ingrederis caelestia lampade rcgna. gnopcrc huc rc/crri mcrcatur, loco et anno natali,
Elogium ejus , quod proximum a pmdictis die mortis, ct ceteris, ad cum spectantibus, obscura
versiculis locum in Menmis obtinet ,
quod oblirionis nocte sepultis.

et idem legere est m Anthologio Gmcorum, sic 8 Occasione Alhanasii, supra commemorati, et Athanasio
quw in Ephemeridibus '» arhore dictn
sonat latine : Lampadus ab ipsis incunabulis ad juverit meminissc eorum,

disciplinam asceticam adjecit animum, et per Gmco-Moscis dic v Ju/ii feferuittur, de altero
abstinentiam atque assiduas preces, sensu carnis Albanasio, iv xu SsvSpto , id est in arbore, cognomi-

spiritui subjecto, solis instar effulsit, ac diabolicis nalo ,

qui tamen post alios illustres Sanctos in-

fraudibus obcajcatos illuminavit. Sanctus ille ventus ibid. scribitur in Diptycho Constantinopo-

dum etiamnum in vivis degeret, miracula stupenda litano : nomen vero nullis uspiam factis adscriptum.

patravit; et postquam migravit ad Dominum, jugi- Ita ibidem. Scd nec ullus mihi hactenus Jmjusmo-

tur his, qui ea petunt, praebere non desinit. Ttstatur di Athanasius occurrit.

DIE SEXTA JULII

SANGTI QUI PRIDIE NONAS JULII GOLUNTUR

anctus Isaias Propheta et Martyr , in S. Alexandrius \ Graecos.

S cia.
Palsestina.

SS. Romulus et Socii MM. in Tus-

S,

S.

S.
Epimachus
Onesimus.
Sisoes anachoreta, in Thebaide.
j

S. Tranquillinus Martyr, Romoe. S. Astius sive Aberistus Episcopus Martyr,

S. Artos Martyr, Alexandriae. Dyrrachii.
S. Zoticus SS. Nicolaus et Hieronymus Martyres, Bri-
S. Palladius xise.
Martyres
S. Severus S. Palladius Episcopus Confessor, in Scotia.
in
S. Zetus S. Darerca, sive Moninna, in Hibernia, Sco-
Syria.
S. Philippus tia, vel Angiia.
F
S. Arator S. Gervasius Diaconus Martyr, in agro Cabil-
S. Zoticus. lonensi,
Martyres
S. Amandus SS. Bertarius et Atalenus Martyres , apud
Neveduni.
S. Artos Sequanos.
S. Isaurus S. Severus Episcopus, Confessor, Caesense in
Marlyres
S. Felix. Italia.
apud
S. Peregrinus S. Goar Presbyter Confessor, in agro Tre-
Graecos.
S. Ermias virensi.
S. Dominica Martyr, Tropaete in Calabria. S. Sexburga Regina Abbatissa Elyensis, in
S. Noiala Virgo Martyr, Pontevici in Armo- Anglia.
ricis.
S. Angela Virgo, in Bobemia.
S. Archippus S. Godeleva Virgo Martyr , Ghistellse in
S. Philemon Martyres Flandria.
S. Apollonius apud B. Petrus a Cruce, Yilerbii in Italia.

PR.E-
 249

PRJETERMISSI ET IN ALIOS DIES REJEGTI

ad Sanctos Apostolos spectant, satis fuse illu-
SGudilno Virginis Translatio prima recolitur
Twc die, ut constat ex Martyrol. et firc- strata sunt xxix Junii
viario Bruxellensi, Radulpho de Rivo, S. Pauli Apostoli primus ingressus in urbem Ro-
Martyrologio Coloniensi Greveni, Germa- mam ab Adone, Vsuardo elc. mquc ac Octara
nico Canisii et aliis.De ca egimus vm Januarii positus est. Vide etiam die xxix Jnnii
S. Earcongolluo virginis nomen reperitur in ali- S. Syrum Episcopum Genuensem rctulil hoc die
quo Kalendario Benedictino. Data est vita, ejus Ferrarius, forte ex Usuardo aliquo aucto, qua-
natali die xxm Februarii lessunt Strozzianus et Medicmus, citati inter
S. Walteri abbatis Iranslatio inscripta cst Florario additamenta in nupera editione. In Romano
Sanctorum Ms. Ejus Acta sub nomine Galteri et habetur S. Syrus, et de eo aclum esl xxix Junii
qum ad eum spectant, illustrata sunt S. Leontii, Angustodunensis Episcopi depositio ex
vni Aprilis Hieronymianis a nobis collocala est i Julii; cur
S. Mecbtildis a/ias Matbildis aMman/o a?u(M?Uia<iM-, cadem hoc die in iisdem recurrat, equidem iy-
monasterio Diezzen in Bavaria,ut virgo abbatissa, noro. Ccterum cjusdem Sancti repetitiones in
cujus elogium pluribus proseguitur Bucelinus. his codicibushaud infrequentes esse, smpius
Hoc etiam die vitam ejus dedit /Egidius Rambe- alibi dicendum fuit. Quod Legontus, Legontius
cius, monachus Shyrensis in Bavaria, tomo iii et Legontitus, ex amaniicnsium levitate scriptum
Kalendarii Benedictini, unde ipsam habcmus alicubi sit, nec id harum rerum peritus mirabi-
descriptam. Verum Sanctm istius Acta pridem tur. Est qui Lugduno S. Leontium tribuat, ut
B illustrata sunt xxxi Maii et etiam invenies in auctariis Usuardinis. So- ^
S. Hilarion junior Hcgumcnus Dalmatarum Con- lus codex Epternacensis leyit : Augustoduno,
stantinopoli, ad hunc diem a Castellano in Mar- passio Leontii Episcopi, cum tamen ab aliis pro
tijrologio universali translatus est, nescio ob confessore accipiatur. In vctusto Martyrologio
quam causam; nam a Grmcis colitur et de ipso S. Savini de Levitania ad vn Julii reperio :

actum est vi Junii Augustuduno, dcpositio S.Leontii, Episcopi et

S. Syra Virgo Trecensis male hoc die signatur a Dubium non videtur, quin ubique
Confessoris.

Ferrario, qui eam apud alios rcpcrit eo, quo de Sancto uno eodemque sermo sit, qui proinde
colitur, et de qua actum est die vm Jnnii qumrendiis est ad prmfatum diem Julii i

S. Teufrcdi diaconi dopositionem hoc die siguarit S. Otto Episcopus Bambergensis locum reperit hoc

codex Usuardinus Antrerpiensis major, quem in die in aliquo Sanctorum catalogo non magni

Anglia auctum diximus, uti et Roswcydiniis, in momenti. Acta ejus illustrata sunt n Jiilii
quo Tbeofredi scribitur, unde mihi suspicio, san- SS. Basilius et socii Martyres lxx apud Scytbopo-
ctum Anglicum indicari, eo magis quod et a lim passi referuntur in Menologio Sirleti, hac

Witfordo in suo Martyrologio relalum inveniam, die vi; vcriim die iis actum est v Julii
Septuaginta Martyres referuntur hoc etiam die in
at nulla addita majori notitia. Alii scribunt
Teufridum ctTbeofridum, Grercnus rero, mutato, Menologio Sirleti. De iis actitm fuit supra

hoc eodein die Leut- v Julii

opinor T in L, scribit :

Neutrum me hac- S. Atbanasii monachi in Graecia scribit hoc die

fredi diaconi et confessoris.
de Leufredo abbate apud Galesinius, at in notationc errorem suum m-
tenus nosse fateor, si

Ebroicas sermo sit, vidcantur dicta xxi Junii dicat, cum ibi iiisinuct agi de illo, qui fuit in

Grm- monte Atho. Yide die prmcedcnti v Julii

.
S. Lucia virgo Martyr, alias Luceia in fastos
(

Romanum transiit S. Terlulliims aliquis Martyr satis rotunde inscri-

cos hoc dic recepta, inde in
cum magno sociorum comitatu, quoritm nomina, bitur Florario Sanctorum Ms. lamquamqui pas-
sus anno salutis cxx. Notus est S. Terlullinus
nonnihil hincindeimmutata, suadcrc fermepos- sit

sent, aliam essc Sanctorum classem ab ca, de iv Augustiin Usuardo hodiernoRomano cele-
et

qua egit Papebrochius xxv Junii, nisi i/>i omnia bris, in nonnullis auctariis Vsuardinis xxx et

c.raminassct. Eadem recurrit etiam xxxi Julii signaius; at de altero major ali-
accurate,
i Julii. Dc.rter ciini ipsam hoc die in Hispaniam unde optanda notitia.

transtulit et apml Juliobrigam collocavit, imo et Catanenses Martyres pro hoc die alicubi annotarit

aliam reperit apud Heracleam juxla Calpem; Bollandus, forte alio dic rrriirrcnt, hactenus

ulramquc distinxit rt rarie exomarit Tamagus mihi ignoti sunt.

in Martyrologio Hispanico, fcecundus Sancto- Golinia etiam cclebratur in catalogis Hibcrnicis.

in
Additiones Cartusim Bru- et accedit quidem auctoritas Florarii Ms.,
rum multiplicator.
Vna quo lcges ln Ilibernia, Goliniae virginis. Mul-
Luceia formarunl Luceriam.
:
xellensis ex
illustrata tum vcreor, ne ct hoc nomcn alicunde corrup-
est Sancta cum Luceia Rege et aliis

xxv Junii tum sit, cerle major notitia desideratur.

Noninna virgo in Ilibernia refertitr hoc die a
Octava Apostolorum Pelri elPauli in omnibusprope
Grercno. qum et in Kalendariis Hibernicis No-
codicibus Hieronymianis ponitur, cxcepto Ep-
ninnia Moninia aliler e/fertur. at rcrostmtl-
ternacensi. Ueda, Romanum parrum, Ado et et

liinc indicatur Moninna, de qua et Moduenna

tota corum progcnies eamdcm Qctaram consig-
narunt. De Octavarum instilutione et antiqui- hoc et prmcedcnti die satis actum est.

Sihester S. Palladii socius in Marria huc remissus

tatc non cst hic dissercndi locus : qumcumque
est
 ,

250 PR.ETERMISSI.
est xi Junii ex Menologio Scotico Dempsteri et motus; at non probat, pro martyre hactenus ab D
ex Ferrari catalogo; si forte hoc die certi de Eccksiam agnitam.
eo aliquid haberi posset. De S. Palladis egi- S.Pantamus, sub nomine Panthemii, cum satis
mus, at de Sikcslro rrperlnm nihil. longo elogio memoratur in Usuardo Bruxellensi,
Joannes Kinigamus Anglus, ut doctrina, prudentia qui non semel, pro suo libilu dies anticipat, co-
et omni virtutum genere lulgidus Carmelita, cum litur is vn Julii

titulo beati signatur in Acie bene ordinata, ad- R. Eoaldi Episcopi Vienncnsis, corrupto etiam no-

diturque, sanctissime obiisse anno 4399 Eboraci mine in Foldi, meminit idem codex Bruxellen-
in Anglia, vocariquc beatum a Lcandro et in sis, ex quo fortasse transiit in editionem Lubeco-
Kakndario Ordinis. Coloniensem : sed et is reducendus est ad diem
Tres filias apud Si-
Ernini apud Eanach Dirmaighe : sequentem vn Julii
rinum reperio : ilem Fedchno de Magh sive Theodosia mater S. Procopii, huc per errorem re-
Campo Fuibc; de quo Gorman. heros nostrae missa 29 Maii; melius 30 Junii signata est, ct

gentis de Autro Fube rursus tres filias Manii de

: remissaad vm Julii
T
Airiodh-boinne, Dermora, Ethnea et Cumana. S. Landradam\ irginem Greveno male atlexuit Car-
Gorman. Feslivitas laudatarum Manii filiarum, tusia Bruxellensis in additionibus Mss.; spectat
Huc adducuntur verba Tripartitm vitm S. Pa- enim ad viii Julii

tricii lib. 3, cap. 2 apud Colganum; sed clariora Joel Prophcta a Romano parvo
Adone hoc dieet

requirimus; neque omnes, qui in S. Patricii signatus, ab Vsuardo translatus est ad xm Ju-
vita memorantur, tamquam aliqua virlute prm- lii. In auctariis nonnullis ad hunc diem retra-

diti, Sanclis adscribi posse, recte quis dixerit. ctus est, nos cum Romano, de eo agemus jam
E
Veronica virgo Terliaria Dominicana Ferrarim, ut dicto die xm Julii

miris virtutibus celebris ab Arturo annuntiatur S. Phocas Menologio Sirleti hac die inscriptus cst;

in Gynmceo, et ex ipso a Marchesio idem verosimiliter, qui in Synaxariis Sirmondi

Anonymi quatuor Martyres a Geu- et Chiffletii die prmcedenti insignitus cst titulo
siis passi in Belgio memorantur Thaumaturgi, haud dubie occasione Phocae mira-
Theodoricus confessor, Misnae mi- ab Arturo in culi, quod inMcnmo Chi/Jletiinotatur, eadem die
raculis clarus, Marllio, e vJulii; nempe quod Sanctus ille captivum quem^
Joannes a Cruce, in India occidua ) postrema ite- dam e Saracenorum manibus liberaverit, uti
celebris ecclesiastes, I rum in Gy- fusius alii fasti exponunt. Ceterum cum de S.
Dominicus a Frontera, confessor I nmcco. Phoca Marlyre in Mcnmis impressis et etiam
Francisca a Bracamonte virgo in ] in Menologio agatur dic xxn Julii, eo dijfe-
territorio Salmontino, I rendum censuimus, quidquid ad S. Phocam,
Ysaiae abbatis, de quo in Yitis Patrum, est additio unum an plures spectat, cum idem nomen ite-
Ms. Carlusim Bruxellensis ad Grevenum : verum rum recurrat die n Augusti. Vide igitur
alia auctoritate opus, priusquam iste hoc die xxn Julii
recolatar. S. Hermelis translatio Rotornacam annotata est a
Stephanum V. PP. hoc die laudat el Sanclum ap- Molano et ab aliis post ipsum, ut facta ex mona-
pellal Drucelinus, qumrimus alia documenta. sterio [S. Cornelii ad Indam, non procul Aquis-
Guilielmus de Campellis cognomeno vencrabilis,
, grano. Examinabitur ea translatio ad diern S.
apud Bollandum in Prmtermissis xxv Januarii, Hermetis natakm xxviii Augusti
melius eo die morluus asseritur, quam Iwc re- B. Siardi Ordinis Praemonstratensis, Horti S.
Mariae
feratur ab llcnriquez, quem Chakmolus secutus in Frisia Abbatis, Translatio, hoc die anno
1017
non est. Non repetam, qum ibi Bollandus pau- soknniler facta Tongerloam, ejusdem, Ordinis
• cis con/utat, nec Bucelinus majori auctoritate prmstantissimam abbatiam in CampiniaBraban-
inter Beatos Guiliehnum computavit. Vide Bol- tim, dissitam Antverpia ad novem circiter leu-
landum loco citalo. Hermannus monachus Hei- cas. Acta Transialionis, ab amplissimo et do-
sterbacensis ccenoljii ct ibidcm Cantor eliam Beati ctissimo viro, Augustino Wichmanno, ibidem
tilulo cl insiijni elogio ornatur ab eodem Henri- Abbate, pridem colkcta, benigne nobis submisit
quez, item a Chalemoto et Bucelino. Mira qui- a paucis annis Adm. R. D. Reinerus
Vichel,
dcm de Hcrmanno narrat Cmsarius, scd qum ibidem Canonicus. Qua de re pluribus agendum
exlubitos ipsi Sanctorum honores necdum de- ad Natalcm beati Viri X m Novemb
monstrant. Benedicta sanctimonialis, coenobii S. Beggae translatio est inter addilionis
Mss. Car-
Glascoviensis in Polonia, potv.it gwidem hoc die tusim Brurelknsis, Sanctw uatalis est et
de ipsa
in odium fidei et religionis a barbaris et elbnicis "9 itwr xvn Decembris.
hominibus trucidari, ut cx Bicario narrat Chale-

i li. s
DE S. ISAIA PROPHETA & MARTYRE
IN PALESTINA
M on solum Sancli, sedclMartyris titulum

N
JlLII. Martyrologisvetustwres; quos inter
illustris sc-
Prophetm Isaiae deberi, pridcm in Eccle- YeUnm de
cundi secuU Plulosophus et gloriosus
Martyr S. S. Isaiv lesli-
sia receptissimum fuisse, prmter Marty- Justinus in Dialogo cum Judmo Triplwne, ex san- monia
rologia nostra, docent scriptores alii cto nostro Isaia duplicem Christi redemptoris ad-

ventum
 DIE SEXTA JULII. 25 1

ventum dcmonstrans, eidem exprobrat, nulli mi- cheria aedificata fuerunt quorum tempore sancturn Auxtobk
rumvideri posse,quod Judmi,istanoninlelligentes, corpus Isaia; Propheta) Hierosolyma allatum fuit. I. B- s.
odio implacabili Chrislianos persequerentur, cum Aliter loquitur Cedrenus infra : ceterum ex lau-
tt ipsi sacris Prohetis necem intulissent, expuncto dato Codino conjicicndum esset, istorum Impera-
e sacris Litteris mortis genere, ut satis aperte in- torum tempore dcdicatam fuisse prmdictam S. Isaise
dicat pag. 21 sec. 2 Bibliothecm PP. edit. Coloni- ecclesiam eo die xxv Januarii, unde commemoratio
ensis : diserlius autem pag. 32, ubi ait, multas illa instituta et observata fuerit. Menmorum e.jus
prophetias a Judmis concedi ,
quas si intelle- dici tcxtus nihil dirimil, t-7; ajT-fj T,;jifa zvj a-fiou
xissenteorum doctores, eas profccto sustulissent, 'Hiaiou itXvjaCov tou a-flou AaupsvTiou. Nec
IIpo(ff|Tiu

quematlmodum et qiue de Isaiaj morte feruntur, Cangius in Constanlinopoli Chrisliana pag. 100,
quem lignea serra, inquit, secuistis. In eamdem aliud suspicari audet, quam quod hmc ad mdis
sententiam locuti sunt, qui sub Epiphanii et Doro- encmnia quami/uam id non ipsi magis
spectcnt,
thei nominibus circttmferunlur, scriptores certe quam nobis conslet, cum jasli Grmci rcm explicare
antiqui, mque ac S. Isidorus Hispalensis de Pa- neglcxerint. Hmc, inquam, verisimilem saltem ejus
tribus veteris Testamenti, qui et ipse diserte testa- diei cultus rationem suggererent, nisi iidem Grmci
tur, ab irnpio Manasse extensum Prophetam, a rem aliunde inlerlurbarent.
vertice per medium serra secarijussum, atrocique 4 Cur enim solenni offtcio colitur apud eosdem, aijus rei ro-
eo supplicio et cruciatu extinclum. Nec dubiutn et quieorum ritum sequuntur, Ruthenos aliosque tio non facile
reddi potest,
est quin paria tradat S. Zcno Episcopus Veroncn- ix Maii, ut ibi in prmtermissis etiam obserratum
sis, in notatione a Baronio citatus, ut hic plu- est? (Copti recolunt vi Septembris et xxix Decembr.)
ribus non refcram Tertullianum, SS. Hierong- Et hic divinanda esl ratio, fortassis valde arbi-
mum et Augustinum, Theodoretum et alios, unde traria; vcl quod eo die Constantinopolim allatum g
non male S. Isaiae verba Pauli applicueris, Se- sit corpus, velquod in mde S.laurentii tuncprimo
cti sunt. deposilum, vel quod inde translatum sit. Ex Me-
2 Extant alia S. Isaiae elogia, a variis vario ser- nmis non hic plus lucis quam supra accipias, sic

el elogia a monc edita, quorum et manuscripta nonnulla apud legunl : "A&Xvjms tou a-f(ou IvWEdu ^po^Tou 'Hcaiou,
rariis exor nos inveniuntur, pro scriptorum ingenio brevius ubi non translatio aut ecclesim dedicatio sed san-
natu
aut profusius collccta et exornata. Eorum aliqua cti Prophctm certamen indicatur, ut vide etiam in
in gestis S.Prophetm cnarrandis sistunt; alia pro- Ephemeridibus Grmco-Moscis ante tomum I Maii.
phelias ejus ipsarumque verificationem decurrunt; Longiori elogio Sanctum prosequuntur Menma,
alia temporibus ordinandis insistunt, Sanctivi- breviori Menologium. Ast ea quoque omnia ad

tam ad cxxx annos extendentes, ac de uxoribus et martgrium referuntur. Neque vero adeo certavi-
liberis ejus non pauca disquirentes, quorum ple- detur Codini narratio de tempore translationis
raque hic prmtereunda censuimus. Etenim Chro- corporis sancti Prophetm, cum teste Cedreno in

nologiam veteris Testamenti non ingredimur; qum histor. compend. Anno xxxv Theodosii Junioris,
prophetiarum sensus varios attinent, ab interpre- seu Christi anno 442, Peneade adveclae sint reli-

libus fuse explicantur; aliquale vitm et gestorum quiae vatis Isaiae et in divi Laurentii templo repositae.

compendium ex veris et dubiis concinnavit Petrus Hmc equidem ita concilianda existimo, ut prima
Equilinus Episcopus, quod totum infra dabimus : translatio debuerit facta fuisse Jerosolgmis Pene-

istorum cnim Sanctorum, non tamprolixas histo- adem seu Cmsaream Philippi, deinde ahera Con-
rias, quam cultum in Ecclesia admissum in hoc stantinopolim S. Isaioe translatio debeatur Theo-

opere prosequimur. Neque tamen prmtermittere vi- dosia, templi autem mdificatio Marciano et Pitl-

sum est ea, qum ex S.Isidori encomio huc spec- cherim. Rejicicnda porro qum in Chronico Paschali

C tantia, Eqnilini narralioni paucis superaddi pos- pag. 155 et apud alios scripta invenies. quasi se- p
sunt. Tantam nimirum in Isaia fuisse sanctitatem culo adhuc vn, in priori stto Hierosolgmis sepul-
et vitae excellentiam, ut unam tantum dicatur ha- cro samtus Propheta jacuerit.

buisse tunicam cilicinam. Quamquam etiam postmo- 5 Decultu apttd Latinos brevior est controrersia.
I.alinvrum
dum pro deliclis populi abiit, et sacco membra coo- nam quod a Florario manuscripto pritna Maii, vel consensus in

peruit; sed et hoc extremum deposito, juxta imperium ab aliis alio fortc die consignatus sit id perperam i: Julii.

Domini, nudo corpore, nudoquevestigio, in convenlu factum doeet reliquorum Classicorum Martgrolo-
populorum versatus est, sicque aestivum fervorem giurunt consensus post Bedam, Roinanum parruin,
hiemisque pruinas atque imbrium tempestates susti- Wandelbertum, Rabanum, Adonem et 1'suardum,

nuit, ut Dei prsccpto obediret et deploraret populi apud quos S.Isaiae contnienioralio hoc die con-

delicta.
Pridem monui, raram esse in
stantcr celebratur

3 Ad cultum quod spectat propius, ut a Gr&cis Hierongmianis Sanctorum antiqtti fmderis memo-
riam, uti et illud. smpe pro arbitrio selectos esse
A Grwcis coli- incipiamus; notavit Bollandus inter prmtermissos
'«»' is Jan. et
'itlaii;
ad xxv Januarii,
,. ..,.„.
S. Isaia' Proplietae
tionem, prope S.Laurentium Constantmopou,
commemora-
Ben
dies, ut istorum et aliorum
putarenlur. Beda ejusqtte descriptor Rabanus sim-
Sanctorum cultui <le-

eo die consuevisse, ut palet ex Menaus et Maximo pticiter lcgunt ilsaiffi Prophetse. Romanum parwan
scripserat [saite el Joliel Proplielarum ex quo Ado.
Cythereo, quas aul quamobrem instilua, inquit, nos
:

neque Natalis Isaiie et Joel Prophetarum. ita conjunctos

latet : festivitatis istius causa satis liguido
probari hactenus a quoquam potuit. Yideretur ra- divulsit Usuardus, translato Joele in xm latjus

tio aliqua erui e.r Cndino dc originibus Constanti- mensis, ul ibi dicemus. Ejusdem est appositum

Templa SS. clogiitnt. fortasse c.r S. Isidoro acceptum : Apud Ju-

nop. pag. 48, ubi ita habct : Isaia: et

Laurentii ab Imperatore Marciano et ejus uxore Pul- dsam, Isaia1 Prophet»; qui sectus in duas partes

I i occubuit
Julii Tomus II.
 2? 2 DE S. ISAIA PROPHETA ET MARTYRE.
Iuctom occubuit, sepultusque est sub quercu Rogel, juxta quam Euangelista, ita enim universa Christi Eccle- D
J " s
transitum aquarum; qum est ipsa Romani hodierni sisque mystcria ad liquidum prosecutus est, ut non

annuntiatio. Recentiorum Marlyrologorum addi- eum quis putct de futuro vaticinari, sed de praMe-

tiones aut elogia tanti non sunt ut hic desrrthi ritis historiani texere.

mereantur; at locus dandiis est Metrico Wandel- 8 Prophetavit autcm Isaias in Hierusalem et in exvariisscri-

Juda>a, nec non decem tribubus in captivitatem du- ptoritoM

herti.

Eximius vales pridie dissectus, in orbe ctis, ac de utroque regno nunc commixtim, nunc
Martyrio Isaias virtute atque ore coruscat. separatim texit oraculum. Et licet interdum ad prae-

6 S. Prophetm veneralionem in Ecclcsia Laiina sentem respiciat hisloriam, et post Babylonia? capli-

Dr vorus
no n pariim auxerunt obtentm variis locis ejus sa- vitatem, reditum populi signiflcet, in Juda;a tamen

r,"is\new- crm rcliquim, qum quo seculo huc transierint, quo omnis ei cura de vocatione gentium et de adventu

vU, Bunonw. tempore partern consecutus sit thcsaurus San- Christi est. Hic sanctus Propheta Ezechiam Regem
diongsiamts prope Parisios,equidem divinare Juda, divino responso ad se facto, confortavit, ne

non ausim. Ncque vero em solm in orhe memo- timeret a facie Sennacherib Regis Assyriorum, cum
rantur, qam in officio proprio'ecclesim metropo- Ilierusalem obsedissct, promitlens Regi, et in hosti-

litanm Brundusinm, Romm imprcsso an. 1583, in bus plagam, et in populo Dei salutem affuturam.

reliquiarum catalogo annumeranlur eliam aliqum Quod ct factum est, angelo Domini in castris Assy-

S.Isaiae. Masin ius ilcm Bononiamsuamperlustrans,

,
riorum cenlum et octoginta quinque millia percu-

i,i duobus templis, nempe S. Stephani ct S.Joannis tiente, et Sennacherib effugante, ut supra dictum

in Montc, S. Prophetm exuvias reperit, quas mi- Nempe xxiv Junii, ubi
est in gestis Ezechia; Regis.

rinn est non asservari in ccclesia parochiali, ejus eum cum Josia conjttit.vit, queniadinodum ct Gre-
B
nomini ibidem dicata, ut idem Masinius. testis est venus, quem descripsit Canisius. Ast duos islos E

Insacra. e,t civili magnitidinc Colonim, ad tem- Reges inter prmtermissos merito refercndos cen-

plum S. Gereonis pag. 266, non quidem partein suit. Henschenius die xxm Junii, quo cos collo-

corporis S. Prophetm, sed de sepulcro Isaice mc- cavit Grevenus, quod in antiquioribus Fastis eos
moravit Gelenius. Nec Belgium nostrum caretpre- non reperisset. Qtio ea libertas, Sanctos illos ve-

tiosarum exuviarum parlicula, cum in Hieroga- teris Testamenti nostris adscribendi evaserit, non
zophglacio suo notaverit Rayssius pag. 278, in oscitanter insinuavi die i Jnlii in S. Aarone, nec
canobio Lmtiensi honorari de ossibns Isaiaa Pro- video cur eam imitari debucrit recens Lcgendarius
phetae quod distinctius habet Brasscur in ejus-
: Gallus. cetera lujpcrcriticus. Ad Tsaiam redcamus.
dem abbalim Cimeliarchio; Isaiae Prophetae ossicu- 9 Hujus etiam oralionibus Dominus placatus su- >>'»' eatiem-

luni, cum breviuscula inscriptione Graeca. Plura per lacrymis ejusdem Regis, cum illum occidere *•*"• />''<>

vmle qumram. non liabeo; qnanmis haud dubitem, primitus decrevisset,, adjunxit vitae ipsius annos
quin in aliis alibi sacrariis ejusdem S. Prophetm quindecim. in cujus signum solem per decem horas
lipsana custodiantur, qum haud temere dixerimus, in eclyptica retrogradari fecit, ut supra in eadem
lempore sacrorum hellorum in occidentem fuisse historia dictum est. Hujus eliam Prophelae tempori-
allata. Neque de ccclesiis ultra disquiram. Vene- bus erat piscina extra urbem, quando exercitus Sen-
liis consecralum S.Isaiae templum rejert Vghellus nacherib Regis Babylonis obsedit Hierusalem, sed
tom. o, col. 4264. precibus suis impetravit Isaias a Domino, quod sic-
7 Superest modo, ut ea qum laudatus Equilivus cabatur, quando hostes ad eam descendebant ; et
ElogiumPetri Antistes, aut. aliunde accepit. aut suo marte col- cum civcs egrederentur, descendentes ad ipsum fon-
Natalibus
^^ ^ Ciamus
sll . sic habet lib. 6, cap. 60. Isaias tem, erant ibi aquae sicut prius : et secundum quod
Prophela, nohili genere orlus in Hierusalcm, patre dicit Epiphanius, ad preces Isaiae copiosius'solito
Amos, non illo quidem, qui ex xn minoribus Pro- egressae sunt aquae de fonte Syloe, hoc enim sta- y
phetis terlius est, sed altero nohili Hierosolymila gnum vocatur in Euangelio natatoria Syloe, Hmc
progenitus fuisse perhibetur. Hic enim de Hierusa- ex pseudo-Epiphanio, haud dubie ex Judmorum
lem, ille de Theona oriundus exslitit : hic genere traditionibus nonnihil aucta et exornata sunt.
non infimus, ille pastor ovium ct ruslicanus fuit. Vera historia traditur lib. 2, Paralipomenon
Hujus enim sanctitati divina Scriplura testimonium cap. 32 : Quod cum vidisset Ezechias, venisse sci-
in locis plurihus perhibet, et ipsum omnes doctores, licet Sennacherib, et totum belli impelum verli con-
et Josephus Juda;orum historiographus ; nec non ejus tra Jerusalem, inilo cum Principibus consilio, viris-
vila; exitum quem martyrio peregit; in sanctorum que forlissimis, ut obturarent capita fontium, qtii
Patrum catologo computandum expressius docent. erant extra urbem : et hoc omnium decernente sen-
Ctepit autem Isaias prophelare suh Ozia, Rege Juda, tenlia, congregavit plurimam multitudincm, et ob-
et Hieroboam, Rege Israel; cujus proplielia prolen- turaverunt cunctos fontes, et rivum, qui (luebat in
ditur pcr lempora trium Regum subsequentium, vi- medio terrae. Vide illicplura ad Isaiam spectantia,
. delicet Joatham, Achaz et Ezechia, Regum Juda, ut uti ct lib. /j Reg. cap. 18, 1'J etc. Jam monuimus
ipsemet in exordio suo testatur : ct suli Manasse in Equtlini elogio dubia veris admixta csse.
Sic
Rege, prophetandi et vivendi finem fecit circa prin. pcrgit.
cipium regni. Hic autem, ul ait Hieronymus, in 10 Mortuo autem Ezechia, cum filius ejus Manas- colleclum.
sermone suo disertus est, quippe ut vir nobilis et ses regnare ccepisset, ct idola ac aras
simulacrorum,
urbana; elegantise, nec hahens quidquam in eloquio quae pater suus destruxeral, renovasset, et
populum
rusticitatis admixtum, unde accidit, ut proe ceteris in viis gentium errare fecisset eum
quoque Prophetae, ;

florem sermonis ejus translatio uon poluerit conser- missi a Domino redarguerent, nemini eorum parce-
vare. Qui etiam non tam Propheta dicendus est, bat, sed plaleas Hierusalem Prophelarum
sanguine

purpurabat
 DIE SEXTA JULII. 253
purpurabat. Inter aliavero scelera sua Isaiam Pro- Prophctarum, sed sub quercu Rogel, juxta transituni D
phetam, avum suum maternum secundum Hebivcos, aquarum memoratse piscinae, qucm fecerat Ezechias.
vel secundum alios affinem, cjectum extra Hierusa- Unde in jugem memoriam sancti PropheUe; adhuc
lem, circa dictam piscinam Syloe, serra lignea per aquse in piscina Syloe, nonjugitcr, sedin certishoris
medium secari fecit. Qui dum in principio sectionis ebulliunt. Et quia oratione sancti Viri aqu;c illie a
angustiaretur, petiit sibi dari aquam, ut biberet : et Domino divinitus datae fuerant, populus Proplietam
cum nollenl ei dare, Dominus de sublimi immisit gloriose sepelivit in loco pradicto pridie Non. Julii ,

aquam in eo ejus, et continuo expiravit, nec inde etiam ut orationibus ejus post mortem ipsius, inde-
carniflces destiterunt a sectione. Ob hanc enim aquaj sinenter hujus aquaj beneficio potiientur. Ilax Jose-
missionem , conlirmatum est nomen Syloe, quod in- phus et Hieronymus, et ex historia Schol. , atque ex
terpretalur missus. Nec sepelierunt eum in sepulcro Chron. Gulielmi.

DE SANCTO ROMULO EPISGOPO

EJUSQUE SOGIIS
MARGHITIANO, GRESGENTIO, DULCISSIMO ET
CARISSIMO
MARTYRIBUS, F^ESULIS, AC VOLATERRIS IN ETRURIA
E
B
COMMEKTARIUS PILEVIUS c .1

§ I. Acta varia. Cultus antiquua. Romuli Episcopatus.

anctum Romulum/iusse discipulum S. Petri et ibidem varias tribulationes ab idolorum cultoribus

ab eoque ordinatum primum proplernomen

s
:Aposloli; Christi sustinuisset, atque fama illius,

|
Faisularum episcopum, Roma Fmsulas mis- virtute miraculorum, cum turba credentium circum-
sum esse ad prmdicandum illic gentibus quaque crevisset; beatus Romulus, nobili quadam
doctrinam euangelicam, passim opinantur scripto- progenie Romanorum ortus, utrisque jam parentibus
Artn S. Itomu- res post S.Antoninum Florenlinum, Franciscus orbatus, adhuc pana' aetatis juvenis, errore tamen
/i cnria
Cataneus Diaccetius, episcopus Fmsulanus, in vita
.

inlidelitiitis detentus, visis atque audilis tot miracu-

S. Romuli, Italice cdita Florentim anno 1578; lorum signis, beatissimo Petro adhfesit, et ab ipso se
Scipio Ammiralus in episcopis Fmsulanis, ibidem baplizari petiit : quem Justinus presbyterjussu Apos-
1637 impressis; Pliilippus Ferrarius in Catalogo toli more solito catechizavit et trina mersione iu
Sanctorum Italim; Placidus Puccinellus in rita nomine sanctae el individuaj Trinitatis baptizavit.

B. Andrem Scoti, excusa Mediolani 1045; Ughellus Bealus vero Pctrus, pater susceptiouis ejus effectus,
in Ilalia sacra, aliique, qui de S. Romulo tra- de sacro fonte baptismatis ipsum levavit.
ctant. i Hmc vita Strozziana secunda, per omnia si- ..i Fatutano,
2 Antiquiora consulere monumenta de. tanta milis est illi, quam ex Codice pergameno ecclesim
antiquitate rebusque dubiis. par est. Habemus Cathedralis Fmsulanm anno 1655, acceptam, Vir
Acta S. Romuli varia Mss.. quorum qum anli- eruditits Franciscus Maria Florentinius, Lucettsis.
quissima vidcnlur , transcripta nobis fuerunl e inseruit suis Hetrnsca; Pietatis Originibus; quod
Passionali pergameno Ms. ccenobii Bodeccnsis, opus postumum, digntis tali patrc filius, Marins F
Canonicorum Regularium S. Auguslini, diwccsis Florentinius vulgavit Lucm anno 1701. Ut autem
1'aderbornensi's, continenle mensem Julium; atque hmc vita codicis Fmsttlani concordat ab initio cum
ej notlice Ms, incipiunt; Erat in civitate Romana homo quidam, secunda Strozziana, sic utraque in progressu
lioitecensi . nomine Argoltus, habens liliam; qua1 vocabatur convenit cum Strozziana prima et Bodecensi,prm-
Lucerna. Hicc cum processu temporis ad nubiles ler exordia, qum hic breviora sttnt; dignosciinlur
EBtatis annos pervenisset, servus patris sui, vocabulo tamen contracta esse ex longioribus aliarum vila-
Cyros, venusti satis aspectus, vchementer urebalur rtim, prmtermissis illis omnibus, t/ttm primum au-

in amore cjus, et tandem potitus votis, oppressit ctorem fictionis et falsit atisanifeslissime arguiiiit.

eam. Ex qua natus est, ut ibidem dicitur Romulus, qumque a sequacibus cognila pro taitbus, propte-

qui jussu Angeli infans expositus fuit in silva rea rescissa ftterint, ttt ne lector totam vitam ex
extra portas Romanas, ibique nutritus a lupa; ficto principio, fictionis suspcctam haberet. Qum
eo fere modo, quo Romulus et Remus, Romm con- tamen sitspicio, jtiam mutato vitm principio. de
ditores. reliqttis remancre in prttdcnliorum animis polesl.

3 Similia his Acta, Mss. ct quidem duplicia, existimatttrortim, qtiod qum a fabttlatore mani-
c dupUci kabeniur in bibliotheca Stroxxiana Florcntim; al- festo inchoata sunt, non absque jubttlis fintunlitr.
Slrozziano. 5 Reliqum vitm, quas habemus Mss.. noii laiii Neapoltla-
lcra codice signalo n. 5 : altera n. 11. Priora ab , i

""
ipso principio conveniunl cum Bodecensibus: pos- vitm sunt quam panegyres; pro concione dicttv
leriora totum principium in pauciora contraxe- scculo xv. Unam talcm nobis stibinisit P.Ait/onius
runt lioc pagtnarum exordio. Cum beatus Petrus, Ikatitlus Xeapoli anito 16iO, sub hoc titulo, Na-

Apostolorum Princeps, Ecclesiam sibi commissam talis S. Homuli episcopi Fsesulani. Et eonHnuo se-

augere cupiens, divina revelatione Romam venisset, quuntitr hi vcrsus :

Signifer
 ,

»5 4 DE SANCTO RUMULO EP. ET SOCIIS MM.

Adctore Signifer aMerni nos audi, Romule, Regis, dicavimus. Quando autem illc primitus scriptm D
C. J.
Hunc populumque sinrnl, Sanrte tuere luum. fucrint, alia est indagatio. Slylus antiquus non
Viribus AHitoui Regis te, credimus omnes, est, sed magis sapit scculum xi autxu, quando
Promeritisque, Dei nunc pietate frui. plura cjusmodi scripta de antiquis Sanctis, ex qua-
Quapropter pelimns, quo noliis janua cseli, lictimque traditione aul obscura vulgi memoria,

Ex precibus sanctis, sit patefacta tni?. noscuntur collecla fuissc, de quibus alioquin nulla
Ne nos in tetrum permittas, poscimus, orcum apud scriptores antiquiores mcnlio extat : uti nu-
Ire, Dei Prasul et venerande Pater. per, id cst die prmcedenti, etiam vidimus in S.

Sed quos peccatum propellit de paradiso, Stephano. quem primum episcopum, a S. Paulo
Illuc inducant acta benigna tui. Apostolo civitati sum consecralum fuisse, credunt

An hi rersus qualescumque, ipsius Oratoris sint. Rhcgicnscs in Calabria. llactcnus certe a me in-

an ah alio pmmissi, equidcm ignoro, nec vcro vcntusnon est, nec ab aliis citatus, quod sciam,
interesl sciri. Panegyris sic incipit : Scimus, Fra- scriplor qui S. Romuli menlionem faciens, anti-
tres carissimi ,
quia qnotiens Sanrlorum natalitii quior sit seculo xi, prmterquam quod S. Romuli
diem ad bonorem Cliristi, cujus praeceptum secuti ecclesia nominetur inprivilcgio Zenobii II, Fmsu-
sunt, celebramus; non eis gaudia vel bonores auge- larum cpiscopi, dato an. 060, apud Vghellum.
mus, sed nosmetipsos adjuvamus. Tlli enim plenum Nullicertc Martyrologorum, quiante illud tcmpus

et perfeclum gaudium in Christo, cum quo regnant, Sanctos suos undcquaquc collegerunt, notus est
possident ; sicut ipse promisit in Euangelio, dicens; noster S. Romulus : quod sane mirum foret, si

Volo, Pater, ut ubi ego sum , ibi sit et minister Acta ejus aliqua, illorum tempore extitissent.

meus. 9Adde quod in ipsis Actis civitas Volaterrana non «>«ff«a.

6 Aliam panegyrim mihi indicavit non ita pri- nominetur Antonia, qucmadmodum ctiam nomi-
p
dcm nilm. R. P. Dominicus Maria Sandrini, Or- natur in Actis Sanctorum Justi et Cleinentis Yo-
ex Flortnh lO

S. Ifarci,
dinis Praidicatorum, scriptor Historim ecclesiasticm laterranc.nsium Patronorum, qum v Maii nostri
Florentinm, conserrari in sua Conventus S.Marci illustrata invenies, alque ex hoc ipso capite, quod
bibliotheca, ad populum dictam a Magistro Simone Volaterrm vocentur ibi Antonia, probatum videbis,
de Berlis, cjusdem Ordinis, anno 1430. Obiit ille, Actaipsa ante scculum xi scripta nonfuisse (quia
uti lcgitur in Bibliotlieca Dominicana Altamurm, nomen illud Antonia pro Volaterris, recentius in-
anno 1401; ut debeat admodum jurenis panegyrim ductiim fttit, toti anliquilati ignotum) quamquam
suam recitasse. Recitarit aiitcm illam Florrntitr, alioqui crcdebantur vulrjo, antiquissima esse. hno
ciijus ctiam episcopum facit S.Romulum; altera cx eodcm capite videntnr Acta S. Romuli compilata
vero Panegijris dignoscitur recitata fuisse Fm- fuisse, sub idcm tempus, quo Acta sanctorum
sulis. Neutra quidquam yori, quod ad historiam Justi ct Clementis Volalcrranensium, quorum ci-
spectet, docere potest : ambm doccnt, cclcbriorem ritas non longe distat a Fmsulis : ut communi
seculo xv fuisse cultum S.Romuli tam Fmsulis zelo eodem tempore utraque civitas Sanctorum
quam Florentim. Patronorum suorum gesta, qum eatenus popula-
7 Ecclesia Bambergensis in Franconia, in Bre- riter narrabantur, scriplo' consignanda putave-
ex ttamber- viario suo, impresso Dilingm anno 1575, celebrat rint; eaquc collegerint (uti tcmporibus illis fr
genii die xix Aprilis /estum sanctorum Dulcissimi et quentius fiebat) qum magis admirationi legcntibus
Carissimi marlyrum, recitatque de illis Lcctiones forcnt, quam certa relatione subnixa convcnicnter
proprias, e.rlractas, uti apparet, c longioribus veritati.

S. Romuli el Sociorum Actis, quatenus in his 10 Postquam

talis vita S.Romuli vulgata Recentiores
fuit.
sermo est dc Dulcissimo et Carissimo prmdictis. alim atque alim deinceps indc qui Roinuli
fuerunt extractm,
Cur aulcm hoscc duos singulariler, absque S. Ro- quales supra indicarinius : et omnes sunt ¥
brcrio-
mulo aliisve Sociis, colant Bambergenses; et cur rc>s, rescissis nempe
illis narrationibus, qum magis non menime-
xix Aprilis, indagarc rolui; scripsique ad R. P. runt
fabulosmpoterant cuinis apparere. Antoninus ccr
Adamum Hcidt, Collegii Societatis nostrm illic te, jam citatus, iu suo Aclorum Romuli com-
loci Rectorem; qui pcr se suosque in qumsliones, pendiovix quidquam tetigit illorum, qumprimo
a me propositas , facta apurl insigne Capilulum intuitu cognoscunlur fictitia esse : reliqua
vero,
cathedralis ecclesim diligenli inquisitione, res- qum contraxit, ita castigavit, ut per se videri pos-
ponsum dedit, quod sequenti % commodius expli- sint non cssc flcta. Sed ex talibus compcndiis, de
cabo, hic tantum observans, quod Lectioncs bre- fictione aut veracitate primorum Actorum, dijudi-
viarii Bambergensis, et Acta brevia Mss., qnibus cari non potest. Post
e Antonini mtatem proxime
S.
illm fuerunt compositm, qum nos quoque pridem secuti biographi et Marlyrologi, Boninus Mombri-
habuimus, nihil subsidii affcrre possint veritati tius, Petrus de Natalibus,Belinus dc Padua, Fran-
historim. Neque amplius quidpossunt afferre Acla ciscus Maurolicus, Joanncs Molanus,
nihildum de
impressaaS.Antonino, a Francisco Cattaneo, a Romulo, nedum de Sociis meminerunt.
Sdrano Razzio, ab aliis. Omnia namque desumpta U Meminerunt tamen, ipso forte Antonino vi- alii, qut me
sunt ex Actis anliquioribus, qum damus. vente, codices Mss. Florentini, alter nimerunt
Medicmus
8 Hmc de variis S.Romuli et Soci orum Actis alter Strozzianus, imo
impressus anno 4486, in
et
Anliquita* prmnotanda fuerunt, ut facilius illorum anliqut privatis additionibus ad Martyrolorjium
A ctorum Usuardi,
tas atque auctoritas dcprehendi possit. Omnium hoc modo : In Tuscia Fesulis, Passio
sancti Romuli'
igitur hactenus enumeratarum vitarum antiquis- ejusdem urbis episcopi et martyris
, et socioruni
sima sit, uti est amplissima, illa, quam num. 2 ejus, sohcet Carissimi, Marchitiani,
Crescentii et
el 3, ex codice Bodecensi el altcro Strozziano in- Dulcissimi, qui fuerant discipuh
beati Petri Apostoli

et
 .

DIE SEXTA JULII.

255
et ab eo ad pradicandum verb.im Dci ad camdcm per devexi montis lalus, raro a clericis
frequenla Alct
et plurilius civitatem missi sunt. ProseguitwrCodex Strozzitt- batnr. In bac siquidem ccclcsia corpus CJ -
quidem Gtllt- beali
sinins
nus. Predictus autem sanctus Romulus, a S. Pctro Romuli martyris cum pluribus aliis martyribus et
consecratus cpiscopus pracdictae urbis, una cum So- confcssoribus quiescebat. Decrevi igitur mecum
ciis sub Repcrtiano lyranno gravia ct borrenda atque prudentum consilio habito prius, juvante
tormenta sustinentes, et demum mortem pro Christi Domino, intus meam ccclesiam ordinavi, aique
nomine passi, martyrii coronam adepti sunt, et ad dc loco, in quo sanctum corpus pradicti' mariy
radices montis, in quo praedicta civitas Fesulana sita ris fuerat, sedem.episcopatns aufcrcns, volentibus
est, ibidem sepulti sunt. clericis ct laicis, simul cum pradieli martyris
12 Sub idem fere tempus notavit scriptor qui- sacro corpore intra urbem Fesulanam episcopatus
etex illo Mar- dam Anongmus, in Florario nostro Ms. hmc pauca cathedram locavi.
tyrologiitm
die vi Julii : In Tuscia, Romuli episcopi et martyris. 15 Et hmc sufficiant, ad probandum Sancti no- An Bomu ,„
Rom. s
Paulo post, Cartusiani Colonienses in suis ad stri cullum, etiam antiquissimum : non item, ad a Petro orriu
Usuardum addil.amentis pluscula notarunt : In probandum veritatem Actorum; in quibus cum «atas/upn:
Episcopus
Tuscia, Romuli cpiscopi ct martyris, discipuli beati multa sint certo conficta; aliasinl incertissima,
Pelri; Marciani el aliorum. Deinde Petrus Galesi- utpote post mille a marlyrio annos primum com-
nius, qui Acta prima, aut ex illis per S. Antoninum pilata; vix invenias in illis, quod prudenler cre-
conlracta, viderit, prolixius inde texuit clorjittm : di possitverum esse, nisi forte pauca, qtim per
Fesulis in Hetrurla, S.Romuli episcopi et martyris. traditionem ad posteros propagari facilitts potue-
Is beati Petri apostolorum principis discipulus, Fesu- runt iis in locis ubi peracta fuerant. Qualia sunt,
larum primus, Bergomi lertius episcopus, Fesulanos quod Romulus cum aliquot sociis martyrio co-
Christi sacris imbuit; deinde Brixiae aliisque locis ronatus fuit Fmsulis; ibidemque ad radicem mon-
disseminalo Euangelio, et divine mirificeque gestis tis sepulturam obtiniut. An tam facile per tra-
rebus, cum magnam multitudinem hommum ad li- ditionem sciri potuit post mille annos, quis
dem convertisset, Angeli admonitu Fesulas rediit; Ponti/ex Romanus Romulum ordinaverit Episco-
ubi pro Chrisli gloria, Domiliano Imperatore, mar- pum ac miserit ad prmdicandum Euanrjelium?
tyrio coronntus est. Ex Galcsinio profluxerit, idem Acta quidem id tribuunt S. Petro Apostolorum
Sanctus in Martijrolorjium Romanum cum elogio Principi : sed et tribuunt eidem alia, qum certo
niaijis contracto : Fesulis in Tuscia, sancti Romuli falsa sunt. Ego, ut illud credam verum esse; non
episcopi et raartyris, discipuli beati Petri apostoli, tamen credam auctoritate Actorum; qum pariter
qui ab eodem missus ad pra?dicandum Euangelium, asserunt, eumdem Romulum, e stupro natum, An-
cum in multis Ilaliae locis Christum annuntiasset, geli iuonitu in silva prope Romam erpositum, ibi
rediens Faesulas, sub Domitiano principe martyrio a lupa enutrilum, et a S. Petro, Xerone imperante,
coronalus est cum aliis sociis. in solennivenatione cum iupa nutrice (postquam
13 Hmc omnia, etsi aucloritatem primorum cum illaerjeral. Romulus per trecentos dies) captum

Antiquus Ro- Aclorum, c quibus sumpta sunt, non augeant; fuisse etc. Qui hmc credit ex Actis, credat quoque
muli eullus et probant tamen ab immemorabili tempore cultum indidem licet, eumdem Romulum; nuper infantem
ecclesia'
publicum S. Romulo delatum fuisse. Quod et fa-
,
trccentorum dierum, ab eodcm Pelro, adhuc exi-
ctum esse antiquissirnis tcmporibus, docent eccle- slente Romm, ordinattim /uisse episcopum pro
sim, olim sub invocalione cjus dedicatm. Zenobius ecclesia Fmsulana. Nemo iinits habitationem Petri
namque, secundus sui noniinis. episcopus Fmsula- Apostoli Romm ultra annos xxv extendit; ab itutio

rum, in suo Prmcepto apud Urrhellum tomo 3 col. atttem imperii Xcroniani, sub quo natus dicitur

276, ait, se anno 066 venissc in ecclcsiam sancti Rottttilits fuisse, non superfuit Petrus nisi annos
Romuli ronfessoris, ubi sanctissimum ejus corpus xiii. Inlra hos igitur annos xm oporteret Romulum
'/««' jam an- quiescit humalum; qum tunc desolala et in ruinis et natum fuisse el episcopum ordinatum; si a Pe-
»o scr; tro Apostolo ordinatus fttit.
posita erat. Ex quo colligi potest, aliquol ante

secula conditam fuisse. Super/uit tamen adhuc in 1G Episcopum tamcn fuisse Romulum, quando et quide m pi"

eo loco, forte reparata ab ipso Zenobio, usque missus fuit ad disscminandum rerbum Deiomni- determinala
no credibile est, a quocumque demum Pontifice atiqua eeelt
ad tempora Jacobi Darari, ejusdem Sedis episcopi s 'a
Romano missus sit. An vero ordinalus fueril epi-
'

et annum Christi 102S, quando illam iste cum

scopus pro determinata aliqua ecclesia, merito
Sede episcopaii (erat cnim cathedralis) etcorpore
in cicitatem, substituto in dubitari potest. Etenim et Yolaterrani et Florcnti-
S. Romuli transtulit
ni Pergo seu Bergomenses in Insubria, mque ac
et
priori loco. monaslerio S. Bnrtholommi.
14 Operm prctium fuerit, Prmceptum Episcopi, Fmsulani eumdem Romultun cpiscopum stiuni
qualenus faciunt; non alia utique de causa, quam quod illis
el I0i8 iiuihi- quod Ughetlus col. 2SS totum descripsit,
in civitatibus fidem prmdicasse legitur. Et quomo-
bautur rui- huc spcctat, subjiccre. Anno ab Incarnatione Do-
nam.
mini vigesimo oclavo post mille — Ego Jacobus, do pro aliqua istnrum ecclesiarum singulanter
episcopus ordinari potuit Romultts. ttbi nulla
Fesulanoe ecclesiae episcopus, .... tola intentione
tunc ecclesia erat; quandoquidcm ille cum suis.
et studioso opere ad reparandum meae ecclesiae,
dicitur primus ad conversionem istarum gentium
quasi jam pcrditoe et desperatae, bonorem; anima-
rum [saluti] intendi; siquidem, ut vera manifcstum
missus Roma fuisse et quidem a S. Petro Apostolo :'
i

pravis conculcata hominibus, Unde non videntur Fmsulani Romulum potion

est ratione, foris a
jure suum primum episcopum facere, tanqttam pru
intus vero ncgligente squalore fcedata, clericorum
sua lantum ecclcsia ordinatum, quam reliqum
ordine inculta manebat. Erat enim episcopatus
ciritates, quas dixi; nisi forte, quia ttltimum Fm-
longe a pradicto oppido, atque dillicullate itineris,

sulis
 ib6 DE SANCTO ROMULO EP. ET SOCIIS MM.
Itl IOHK sulis rixil, ibiqitc pcr martgrium obiit. Sed hmc media fcrc ria inter Florentiamet Fmsulas, eccle-
!'. J.
casui adscribenda siinl. 1'olcral Yolaterris, Flo- sia, cclcliritcr facta ad novam intramuros Fm-
rentim, Beryomi; poteral alibi. quam Fmsulis, sularum. .Fquum sanc id fuissct. Prmtcrmisit
ullimum iliem clausisse. .Xeijitc rero mors episco- tamen illa srrijitor. liationes si qumris. conjeclu-
pi in loco certo olnlu. c/jiccre. polest, Ut islius loci ras dabo. A/fectat pcr omnia in scripto suo vetu,-

censealur episcopus proprius ex sua ordinatione statem. Siliil enim profcrl, quod non putaverit,
/uisse. rivente Romulo, factum esse; qum post martgrium
\1 Quid nunc /acto opus sit deprimis et intcgris ejus facla sint, ne verbo quidcm langit. Deinde,
4 :(oruffl qua- Aclis. Btas queo resolcere. Demne illa ut sunt, an minus honorificum putaverit futurum fttisse ec-
(ito.
per compenditiin ? Dedccori Actis Sanctorum rerli clesim sum S. Romuli de Florcnlia, cujus erat

potest, dem inteijra. Si non dcm,

si vcritas Canonicus, si mcmorim prodidisset, corpits Sancli,

cognosci non poterit. lltt/iis aittem causa, et Acta ijitoil propius scmper rcquieverat, longius usque
Sanctorttm nostra illustramus; el reritas legenli- ad Fmsulas translatum fuissc cum dctrimento sum
bus o/fendiculo essenondebet, ctiam quorum
illis, ecclesim de Florentia. Utut est, ipse scripsit, qnotl
hic maxime interest. Demus igitur Acta illa, qum voluit, de antiquitate tanlum. Inspiciamus ipsius
hactenus impressa non /ueritnt, ut quiris inde de scripta, prout scripta primitus fucrunt.
auctoris ingenio et decompendiis aliorum, per se
dijudicare possit ; Sunt ab iititio merm fabulm. II. De SS. Duleissimo, Carissimo atque
Quis de sequentibus prmsumat meliora? Ubi tot
•
Crescentio seorsim.
nomina, Romanis illo tempore ignota : tot mi-
racula, eodem /ere modo facla rariis in locis : tot
H oraliones a Sanclo ad Deum /usm pro curatione S. Romuli magister, qui ipsum jussu S. Petri
infirmorum, qum a contcmporaneo scriptorc vix Apostoli instruxerit ac baptizaverit Romm, quique
Quinam fue-
sciri potuissent. Denique itbi narratiir in fiue pro- cum illo deinde Euangelii annuntiandi causa ab riut
digium de puteo, qui Christianis bonam aquam, eodcm Petro missus Sutrium, eoque, assumptis
gentibus vero sanguinem ministrarerit. poslquam aliis duobus viris religiosis Marchiliano atque Cre-
ancilla qumdam, inde hauriens, transeunti illac scentio, pro/ectus, ac inde denuo, cum suis disci-
ad locum martgrii Romulo, et aquam petenti, pulis reversus sil Romam; vocatur in Actis Justinus
negarerat ob metttm satcllitum. Presbyter. Mox ibidem jubetur Romulus, a S.
18 Scripsit illa de re mihi vir Religiosus, do- Pctro jam ordinattts episcopits, iter ingredi Fmsu-
etiam exjudi ctus et historim ecclesiasticm Florentinmcollector, lus cttm jirtvdictis Marchitiano el Crescentio, sed
Florenli
anno 1711. quodpauca antiqitissimorumActorum dircrlcrc ad civitatem Antoniam qum sunt Vo-
itorutn aiina (

listm.
S. Romuli probarel. Acla, inqttit, plurima habemus, laterrm) et cognoscere, qui se habcant Discipuli
et quae antiquiora, sunt in bibliotheca Laurenliana, Dulcissimus et Carisissimus, cojam prius ablegati.
qua multis scatent mendis, illis similia, qusc in S. Ubi aulem Volaterris prmclara egerant, dicitur
Justo Volaterrano optime correxistis. H»c quoque Romulus cum sociis suis, declinans a Fmsulis ob
ponunt Antoniam civitatem pro Volaterra; etsimilia, incolarum fcritatem, perrrxissc Brixiam atque
qua- exhibent, opus post millesinium exuratum inde Bergomum, ae demum Fmsulas
: venisse, ubi
ab hoc autographo scriptores posteriores sua acce- martijrium invenit. Dubitalio hinc orkur, quinam
perunt, et similia de sancto Martyre posucrunt. hoc in itinere Romnlo a Volalerris ad usque
Factum de aqua putei vinum versa (an itain
in Fmsulas, Socii fuerint, an Marchitianus et Cre-
codice Ms. Laiircntiano legatur? Nostri omnes ha- scentius tantum, quos Romai acccperat; an etiam
bent, aquam pulei conrersam fuisse insanguinem) Dulcissiinus et Carissimus. quos Volalerris invene-
sed bibentibus gentilibus tantuni, non Christianis, rat, an alii. Nihil ego quidem hic velim decidere, F
parum securum reputo, liccl puteus in cathedrali opinari tamcn licebit, Romulum noccllam Volater-
Fcsulana hactehus inspiciatur; scd primisnovem et
ris fidei plmtationem noluisserelinquere sine eul-
decem seculis, antcquam ecclesia illa sdificaretnr toribus euangelicis, qui iltam porro rigarcnt ac
ni montejacuit ignotus, nullo vcleris venorationis colerent, ne suffocaretur in herbis.
aut signi monimenlo approbatus. Igilur talis mi-
22 De Justino Presbgtero prmdicto, S. Petri .'.
Homuli So-
raculi opinio, qitie nnnc pro icritate habelur, Apostoli socio, Romuli baptizatorc, nihildum in-
primum profluxit e.c iugcnio illius, qui primus veni antiquioris scripti, quam Acta Romuli, el
Acla finxit, post millc ct unijiliits annos a martg- hmc de morlc, mortis loeo ac tempore, cultuque
rio Sancti.
ejtts tacent. Socios Romuli, putant Fmsulani,
20 Idem Religiosus rir in eadem cpistola sua apud se cum ipso per martgrium coronatos fttissc
iKiiani milii sequentia : Inveni in codice Ms. an- et consepultos. Volaterrani interim vendicanl, silii
t vita, tiquo Senaloris Caroli Slrozzae, quod ex scriptori- corjwra Sociorum ejus, nominatim sanctorum
•
a <;uo.
busvitse S. Romuli fnit Ouido Canonicus Dulcissimi, Carissimi atque Crescentii,
Eeclesiaj tamquam
S. Romuli de Florentia, qui vixit anno mc. aputl sc passorum. In Actis dicitur quidem Romu-
Forsan ille fuit, qui scripsit primam Laurentianam. lus cum sociis profcclus fuisse Volalerris. Brixia.
Id admodum verisimilt mihi
quoque est, qui jam Bcrgomo usqtie Fmsulas; sed toto hoc itinere ac
sajira insinuavi, titamprimam et primariam sub lempore nullum exprimitur Sociorum illorum no-
illud tempus videri scriplcuu /ttisse. Vnum objici men. Num. 13 tantum memoratur. Romitluin.
possit, quod qui anno 1100 scripsit, debucrit Fmsulas tandem ingressum, UHc invenissc Mar-
mentionem fecisse dc translatione S.Romuli.secu/o chtltanum atque Cresccntium, jam tum multa ab
prmcedendi ex antiqua ejus, ad radicem montis, incolis ob prmdicationem fidei passos. An etiam
ilti
 ,

DIE SEXTA JULII. 257

A illi cum Romulo cjusquc sociis, quos Bergomo plumbo qmdrata; liujus jacti tcstc. Anno 4642 AicroiiF
Fmsttlas induxerat, martijrium subicrint; an vero, capsa illa nucea, ob prmsenliam Maqni Ducis Cosmi C. 1.
prmsente jam ibi pristino Magistro suo cum aliis secundi ejusque /amiliai, dcnuo aperta ct inspecta
sociis, ipsi alio opcram et prmdicationem suam fuit. Item anno 4627 sacra ossa inspecla, et novm
contulerint, ex Actis inlclligi non potest. Scd ne- capsee elegantiori inclusa (eo quod, retere S.Justi
que in translatione veteris S. Romuli ecclesim, ad ecclesia, ubi qiticscebant, ruinam minitante, nova
radices montis sitm, facta seculo xi ab episcopo exmdificari debuit) translata fueruntad tempus, in
Jacobo Davaro ad novam intra civilatem Fmsula- ccclesiam S. Marci; atque inde in novam etmagni-
nam, mentio fit ullius Sancti illic quicscentis ficam S. Justi rcducta sttnt. Denique in publica
nommatim, prmter solius S.RomuIi tantummodo : visitationc, quamdixi, anno 1647, dievm Jannua-
dicilur (uti in Commentario nostro leyere est) in riidenuo examinata sunt omnia et ampliori testi-
hac siquidem ecclesia veleri, corpus Beali Romuli monio approbata.
marlyris cum pluribus aliis martyribusetconfessori- 26 Est qui Fmsttlanis su/fragart cupiens, nec quid dici pos-

bus quiescebat. Unde igilur habeant posteri, sit de iltis

Fm- audens inventioncm prmdictorum corporum Vola-
pro Fcesulanin
suiis nominatim passos et conscpttltos cum Romulo terris negare; confugit ad tempora Jacobi Bavari,
/uisse sanctos Dulcissimum, Carissimnm, Mar- episcopi Fmsulani, qui anno 4028 ecclesiam S.Ro-
cbitianum atque Crescenlium, discere cupio. muli calhedralem e radicibus montis in civitatem
23 Certiora videntur habcre Volatcrrana monu- translulituna cum corporc S.Romuli; quasi is tunc
eorum corpo- menta. quibus sibi vendicent corpora sanctorum temporis etiam effoderit corpora SS. Dulcissimi et
rn
Dulcissimi, Carissimi atque Crescentii, relata in Carissimi, eaque i7/icdonaveritO'ottcfrido, autalteri,
authenticum instrumentum publicm visitationis et episcopo Volterrano, atque adeo ab illo tempore
recognitionis Reliquiarum sanctarum sum civita- prmdicta Sanctorum corpora tantum fuisse Vola-
tis, institutm anno 4647. Legitur ibi, quod cum terris, passorumtamenFmsulis.Equidemlevishmc
anno 4401 antiqua ecclesia S.Justi Volaterris re. conjectura. Rcponent Volaterrani, snos Sanctos in
slauraretur, cmmentarii detexerunt puteum, San- puteo cum aliis anonymis anno 4491 inventos,
ctorum corporibus plenum, cujus operculum cum inscripta habuisse nomina non tantum Dulcissimi
tolleretur, tanta odorum fragrantia inde diffusa et Carissimi, sed etiam Crescentii; et hoc constare
est per totam ecclesiam, ut omnes mirarentur. In- ex antiquissima inscriplione, ibidem sirnul inventa.
ter aliaAnonymorum corpora, illic invcnta, fue- Dicent, inccrtissimum esse, an aliquis episcopus
ruvt tria, qum cx apposita inscriptione antiqua, suus, scu Goltefridus seu alius, in translatione
in papyro cxarata,prmferebant nomina Dulcissimi, S. Romuli Fmsulis adfuerit : prmterquam quod
Carissimi atque Crescenlii hmc D. Justus, tunc
: et episcoporum suorum ser-ies per illa tempora tam

monasterii S. JusliAbbas, quam maximarereren- obscura sit, tit Ughellus nullum pro anno 4028
tia et pompa in eadem ecclesia reposuit et in arca invenerit, tantum dicens, Vidonem Iloruisse anno

murmorea condidit una cum prmdicta inscriptione mxxvi, et Gaufridum vixisse anno mxxxiv, ut in
antiqua, cui et suam addidit in memoriam poste- medio relinquat, prm/itcritne anno 4028 alteruler
rorum, hoc tenore. illorum, aut tertius aliquis, aut sedes vacacertt. ae Botalera-
24 AnnoDomini mcccci.xxxxi interrestaurandum 27 Rcponent prmterea Volatcrrani, quodJacobus ms.
ubinani con- boc altare, invenimus puteum, plenum Reliqiiiarum, Bararus. quamvis supra, num. 44 generatim dicat,
itiln.
discooperiendo lapidcm, revolutum mirum mo- iu phtra Martyrum et Confessorum corpora quiescere
dum quo tanta fuit frequentia odoramentorum inanliqua S. Romuli ecclesia; dicat pariter, tinius
;

per lotam ecclesiam, quod fabricatores et omnes, taniiim S. Romuli corptts se transtulisse ad noiam

qui aderant in dicta ecclesia, summopere miraban- ecciesiam, nulla uspiam mcntione facla Dulcissimi

lur. Inter alios cognoverunt sanctissimum Dulcissi- aut Carissimi, nedum Crescentii. Rcpon-ere etiam
mum, Carissimum atque Crescentium, discipulos possent, si dictorum Sanctorum corpora seculo xi
beati Petri Apostoli, missos ante in civitatem Anto- Fmsulis dono Jacobi episcopi deportata /uissent
alius
niam. Satis simplcx hmc inscriptio est : testatur Volaterras, quomodo illa sive Gau/ridus sire

tamen certo, utpote personarum religiosarum,qum episcopus.non statim piibltcmveneratiom exposuts-

viderunt olfccerunt; inventionem set?Quomodo tanti thesaitri memoria statim oblit-
adfuerunt et et

corporum anno 4494, atque inventa

contigisse terari, et oblitterala manere potuisset usque ad

fuisse trium nomina, per anliquam papyrum in- annum 4491, ,quo inventa tandem sttnt corpora?
Quomodo (quod incredibilius videri debet) eadcm
dicata, Dulcissimi, Carissmi et Crescentii : qttid-
corpvra penclrassent in pu/eiim subtcrranntm,
qttid sit de discipulatu S. 1'etri, el appellatione
nulli notum usque ad finem quando in-
scculi xv,
civilatis Antonia, qum viderc autper se cognoscere
ventus jortuito ftiil, multis anonymorum quoque
nonpotuerunt auctores Inscriplionis, secutiopi-
martyrum ossibus repletus?
nionem vulgi, qum tunc erat, fundatam in Actis
eu sibi lendi-
S. Rnmuli. 28 Ego quidem opinabor, donec alius certiora
un- cantibmi.
25 Inventionem illam trium corporum subinde docuerit, puteum illum temporibus genlilium

Variw trium confirmaruntvtsitationes alim : quarttm una facta peratorum, fuisse receptaculum Itomtnumpronm
puteum,
eorporum ii-
esl anno 4579 a Guidone Serguidio, episcopo Vola- cue pro Christo cmsorum; supra quem
cessantibus per Constantinum Magnum
litaliones; persccutio-
lerrano, qtti easdcm reliquias cum iisdem tnscrt-
superadi/tca-
plionibus invenit, agnovit, el /estira cleri lustra- nibus, Christiani venerationis causm
tcmporis atnplior et
tione, eas ex arca magna marmorea eductas, in verint ecclesiam, qum lapsu
e/fossts,
Jacobi altari sub campanis in eadem ecclesta, in amplior facla, novis circttm fundamentis
S.
terra pttleum, qiu
ncdio sui sub
capsa ex nuce /abrc/acla, collocavit cum lamina e rettniicrit 111

paulatim
 258 DE SANCTO ROMULO EP. ET SOCIIS.
autorb paulatim etiam, supcrinjeclis mdi/icii prioris
rudcribus ac terra notis /undamcntis c/fossa,
e
ACTA APOCRYPHA
altius fucrit depressus. Donec tandem illic loci, ut
ponerctitr norum allare, tcrra alliits cffodi debuit; Ex Codice Ms. monasterii Bodecensis, dice-
sicque dctectus /uit puteus, opcrculo suo adhuc cesis Paderbornensis, collata cum aliis.
clausus. Si qumras, cur tria lanlum nomina Dul-
cissimi, Carissimi atque Cresccnlii suis corporibus CAPUT I.

adscripla fucrint, non aliorum; causa videri potest,

S. Romuli conceptio, educatio, captura,
quod illi non de promiscua martyrum turba fue-
baptismus.
runt, sed Apostoli Yolatcrranum, ulpole qui primi
Roma missi, Ettangelium Christi illic annuntiave-
runt, quod ActaS.ttomu\i etiam dicunt; potuitque E, Irat in Romana civitate homo quidam, nomine S. Romuli
cnnce P'">-
res illa, publice nota ac memoratu digna, /acilius Argoltus, liabens liliam, quae vocabatur Lucerna.
ad temporu Scriptoris Actorum propagala fuisse; Haec cum processu temporis ad nubiles tetatis annos
quam singularia nomina illorum, qui illic a Ito- pervenisset, servus patris sui, vocabulo Cyros, ve-
mulo miraculose curati, conversi et baptizati nusti satis aspectus, vehementer urebatur in amore
fuerunt. ejus, et tandem potilus votis, latenter oppressit eam :

29 Dixi supra numcro 7 in breviario imperialis a quo cum illa se concepisse cognosceret, metuens
De Murtyrum eC clesim Bambergensis, anno 1575 impresso, cele- valde parcntes suos, quos hujus rei causa latebat,
offido,
brari pro die xix Aprilis of/icium desanclis Dulcis- instante jam partus tempore, intentionem cordis sui
simo ct Carissimo. Plnra sciendi cupidus, consului cum intimis votis detinebat ad Dominum, qui solus
II
nuperrime illa de re per varias qumstiones R. P. est refugium miserorum : et hanc orationem cum E
Adamum Heidl, collcgii noslri Bambergensis Rec- uberrimis lachrymis fudit ad ipsum : Deus caeli ter-
lorcm, qui factupcr se suosque sedula inquisitione raque creator, cujus nutu cuncta subsistunt, et in
apud DD. Canonicos, respondit xxm Dcccmbris cujus nomine Pater meus mlivilas '
baptizatus est, libera me
1718 liunc m modum.Essc hodiedum ossa dictorum de manibus ejus, ut per auxilium ineflabilis miseri-
Sanctorum in catlicdrali ecclesia, bcne multa ,
cordia: tuac, mortem, quae excessibus meis jure debe-
capsulce arcuatm ac dcauralai inclusa, cum hac tur, possim evadere. Cum Iiebc et ejusmodi orationum
inscriplione. corpora Sanctorum Dulcissimi ct Caris- verba ad Dominum frequenter dirigerct : Ecce nocte
simi Martyrum et Discipulorum S. Petri Apostoli. quadam Angelus Domini per visum dixit ei Lucerna, :

O/ficium de illis, ex quo ecclesia Bambcrge.nsis ab ne inlerficias infantem, qiiem habes in utero tuo,
annis circiter 30, abrogato veteri suo breviario, sed inquire obstetrices, quae postquam pepereris,
assumpsit Romanum ; non. amplius dici : dictum deportent eum extra civitatem, et ponentes juxta
tamen eatenus fuisse per annos forle ducentos, id- rubum in loco occulto, regrediantur ad urbem. Do-
que xix Aprilis.Inslrumcnlum.de modo ac tempore, minus enim mcus Jesus Christus curam illius habebit,
<iuil,us Reliquiai Bambergam allalm fucrint, non et te misericorditer, ut petisti, ab instanti periculo
inreniri : putari autem, allalas fuisse cum aliis liberabit.
Sanctorum Rcliquiis a S. Henrico unperatore, ec- 2 Postquam igitur infantulus juxta Angeli sermo- txposiiio
rtesitr siia- fundatore, ncm, dcpositus est extra civitatem ab obstetricibus, insilva;
30 Hmcopvnio (quamvis reliquadictasint vcris- continuo veniens lupa, projecit se super puerum;
ti rrUquiis. sima) dc adventu Reliquiaruma temporc S.Hen- atquc in modum nutricis
studiosissime refovens eum,
rici, r.cra esse nonpotest. Yel enim allalm fuerunt curam, quam Dominus matri suac promiserat, egre-
Fmsulis, rel Yolalerris. Allerutro namque loco diens exhibebat. Mira res sed tamen tota fide cre-
:

ptisst ae srpulti jucriint Sancti Neutro autem

isli. denda, Quid enim impossibile Deo? Qui ct quondam
loco eipositm juerunt eorum Reliquim publico per corvum, Elirjo quotidianum victum destinavit;
iulltii tempore S. Ilenrici: lalcntes
eatcnus inanti- si ethunc famulum suum, perquem multas virtutes
quis sepulcris suis; nonduni indc clcvatm. Fmsula- operaturus erat, educari per lupam voluit? Sed his
niis Episcopus, lacobus Bavarus, primum locavil praetermissis ad j-ei gestae ordinem articulum fiecta-
corpus S.Romuli ex anliqua cathedralisua, trans- mus. In diebus exeuntes ab urbe
illis Roma vena-
lultitjue in novam anno 1027 posl obitumS. Ilcn-
tores Imperaloris Neronis, invenerunt lupam et
net intperatoris;el iicsrilur. siniul elevassecorpora infanlem cum per devia silvarum circum erran-
ca,
SS. iitilcissiini et Carissimi; imo nec scitum tera, et admiratione perculsi stahant, considerantes,
fuit,
un illa ibi rerc quicsccrent. Multo miuus potcsl quomodo lupa oves, aliasquc bestias atlraheret, et
S'. Ilntririis llelnitiiiis tlltis riinsl tilissr
I I nlulcrris : eidem infantulo, velut propriae soboli, ministraret.
qmppe qna- tunc gdhuc lalrhtitil in ttiiliquo puleo, Cumque regressi fuissent ad urbem, et nuntiassent
itdc non cmerseriintantc annum 1491.
ti
Quid igitur? inaudita hsec mirabilia Dominosuo, ille vocans ad se
Esse Sanctorum istortnn Religuias, ossa bene
ct Proconsulem ; Mitte, ait, nuntios per totam urbem
ntiiliti. in eeclesia Bambergensi, fuisseque ibiofficio Roman, ut omnes congregentur venatores simul;
ecclesiastico cultas, netjuri non potest :
tramferri quibus in iinuin eo provenientibus, ait Rex : Ite, et
<i S. Ilcnrico non poturrunl : Fmsulis nnlla
certa solerter inquirite lupam etinfantem, et captos siraul
mcmoria est, Sanctos ibi passos esse et
quiescere : ad me adducile. At illi abeuntes venerunt ad silvam :
Yolalerris conslal. sucracorpora ibifuisse
inventa et post diulinaj investigationis
fatigationem, vidernt
tinno 1401 : lndc igitur debcnt sub illud
tcmpus a longe stantem paerum in agro cum lupa. Circum-
Rtliquim Bambergenses allatm /uisse, a quocnmque
dantibus autem undique illis, prosilivit lupa celeriter,
denmm id jactum est.
sequcnte eam puero a; et sic manus insequentium
 , ,: . ,, , ,

DIE SEXTA JULII. 259

eos, evaserunt. Duohns igitur diebus illos insequen- facunduset quantum puerilis aetas patiebalur, jam Ex Mss.
tes, comprehendere non poterant. tum bonis operibus aplus. At ubi productus est instruilur.

3 Tertia vero die reversi , Regi nuntiavcrunt ante conspectum Petri Apostoli , accepit eum in
itetn alia S. quomodo eos viderint, et per duos dies capere non brachia sua , dans ei osculum pacis , et dicens :
1'rtri Apostoli
potuerint. Quo audito, misit Rex Prajfeclum suum Benedico et confirmo te in nomine Palris , et
ad Pctrum Apostolum b, ut narraret ei mirabilia Filii, et Spiritus Sancti , ut os tuum, Spiritu
haec, Sanctus itaque Petrus, hujusmodi rei sermonem sapientiae impletum, libere praedicare yaleat Do-
audiens, gratias agit Deo et dixit : Domine Jesu Chri- minum nostrum Jesum Christum. Hac dicens ac-
ste, qui dignatus fuisti ad littus maris me vocare ad cersivit ad se Justinum sacerdotem , ct commen-
te; Angelum tuum ad me, qui mihi hujus re 1
mitte dans puerum fidei suae, rogavit, ut litteras et
rnquc mirabi-
veritatem patefaciat. Et ecce eadem nocte apparuit omnem disciplinam divinae legis perdoceret eum c. c
lis.
ei Angelus Domini, dicens ad eum : Surgc Petre, et
convoca omnes Christianos qui in hac urbe commo-
ANNOTATA.
,

rantur, praxipiens eis, ut tollentes retia sua una ;i Mira res. In/ans, nondum anno natus, potuil
tecum pergant ad silvam, lupam et puerum, de qui- salire, ut lupa veterana, atque ita evadere manus
bus audisti, capturi. Surgensautem Petrusfecit quod venatorum.
calitns ei jussum fuerat. Cumque diu quaesissent in b An hmc credibilia cuiquam videri possint f

agris eos, nec invenire potuissent; dixit ad eos Petrus c Nihil attinet plura annotare ad prmmissa
Apostolus. State foris silvam et diligenter specula- qum cuivis legenti non possunt non videri mera
mini, ne forte clam pertranseant. Ego opaca ferarum fabula esse.

lustra, silvas pulsaturus intrabo. Et paululum proce- CAPUT II.

dens
E
llexit genua, orans ad Dominum et dicens : Do-
Prwdicat Sutrii, Volaterris, Brixia ; et mira-
mine qui Angelum tuum ad me, ut mihi in-
misisti

jungeret banc venationem, mitte puerum ad me, ut cula ubique patrata

eum comprehendam statimque apparuit ante eum
:

lupa ct infans. L<u

lumque per quinque annos scientiam littera-
Pricdicat

4 Tunc dixit Apostolus ad pucrum : Adjuro te per rum vigili inenlc percepisset , et jam abundanter
Capilw in- Dominum vivum, ut de lupo procreatus
si es, fugias notitia Dei verbi imbutus ,
per populos Romanae
fans 500 die-
ab autem de homine, venias ad me,
oculis meis : si civitatis femina vitae , novus tiro sereret a; nec
111 111

ut manibus meis teneam te. Mox fugiente lupa, puer non et languentes in Christi nomine curaret;
accedebat ad eum; quem ille in ulnas suscipiens, nunciaium est hoc cuidam homini ,
qui vocabatur
osculabatur eum : et egressus, clamabat ad comites Cbarisius, qui habebat duos filios ,
quorum alter,
suos, dicens : Venite ad me omnes et videte, quia Vicinior nomine, graviter a dosmonio vexabatur;
Dominus curam habet de isto. Tendite ergo nunc retia alter Pensior dictus b , irremediabili languore
viiracuta pa-
cutn lupa nii- vestra, ul capiamus et ipsam, qute eum nutrivit cruciabatur. Condolens itaque Charisius infirmitati frn (.
trice sua
quam cum comprehendissenl, ponebant juxta eam filiorum , venit ad Apostolum Petrum , et provo-
puerum, et ipsa laclabat eum, lamquam genilum a lutus pedibus ejus , cum lacrymis dixit ; Domine
se. Quod chrisliani videntes cum magna admiratione, Pater , si per te sanitati redditi fuerint duo filii

glorilicaverunt Dominum et Apostolum ejus Petrum : mei quorum

,
alter a dajmonio , alter gravi mem-
reversique sunt ad urbem, lupam et puerum secum brorum dolore cruciatur; slalim ab idolorum cul-
ducentes. Petrus itaquc misit ulrosque in custodiam, lura recedam; et Deo , cui tu servis, cum omnj
oves dimittens ad eos, prsecepitque custodibus, ul domo mea credere incipiam. Quod si tu pigrilaris

caute observarent, quid de ovibus faccrenl. Igitur ipse venire mecum , mittc Qiscipulum tuum Ro -

V
cum essent simul, lupa solito more irruens super iniilum, de quo audivi, quia et ipse virlules ope-

oves, carnem earum discerpsit, quam puer una cum relur in nomine tui. Dixit ergo bealus Pelrus ad
matrc sua crudam devorare coepit. Hoc viso, cuslodes Romulum suum
, Vade in nomine
discipulum :

nunciaverunt luec omnia Pelro Aposlolo, qui veniens, Domini; ct imposita manu supcr inlirmos, utros-

invenit lupam et infantem simul crudas carnes eden- que rcstitue prislinae sanitati ut tola domus illa ;

tes; ingressiisque cubiculum, pnecepit, ut lupa extra convertalur ad Dominum Jesum Cbristum, qui
muros educla, ilhesa abire permitteretur; puerum est salvator et liberalor eorum. Prolinus obediens
vero beato Juslino tradidit baptizandum, postquam Magislri sui verbis Romulus, perrexit cum Cha-
egcrat cum Iupa treccnlos dies. risio ad domum suam ; et facta oratione , utros-

5 Post haec Justinus presbyler, ponens vas ple- que filios ejus liberavit ab imminente languore :

it baptizatus, num aqua supra pelram , sanctilicavit eam, ct quo viso, Charisius credidit Domino cum omni
dixit ad beatum Petrum Apostolum ;
quo nomine domo sua, et baptizatus est in eadem hora c.
Sutrium ro«-
vocabitur? Cui haesitanti de nominis appellatione, 7 Nec multo post Petrus Apostolus videns gra-
„ j- • , .-. • •• titttrcuin Ju-
Confirmemus eum
,

Juslinus prcsbyter dixit; in no- tiam Dei cooperan discipulo suo Romulo, misit
SlilW
mine Patris et Filii et Spiritus sancti ; et voce- eum cum Justino presbytero ad civitatem Sutri-
tur nomen ejus Romulus. In hoc ilaque conve- iiam, ut docerent ibi verbum Dei. Qui consur-
nientibus ulrisque , baptizatus est puer Romulus gcntes , assumpserunt sibi duos viros religiosos

a Justino presbytero. Petrus vero suscepit eum Marcbilianum et Cresccntium ; et venienles ad

manibus suis a lavacro. Deinde commendalus cui- civitatem quamdam, quac vocatur Nepina, audie-

dam nobili femina? nulriendus , cum mansisset runt ibi pueros et puellas colloquentes de Justi-

apud eam duobus annis, revocalus est ab Apo- niano episcopo, qui verbum vitae quolidie praedi-

tolo Petro. Erat autem puer pulcher aspectu, ore cabat in eadem urbe ,
quos interrogans Justinus

Julii Tomus II. K k presbyter

 ,,:;
,

i6o ACTA SANCTI ROMULI EPISCOPI.

presbyter, dixit : Quo nomine voealur haec civi- ad urbem Romam Justinus el socii cjus, post-

tas d? Et illis respondentibus, Nepina; adjecit, quam commorali sunt in Sutrina civitale centum

Quem Deum colilis? Alii, inquiunt illi ,

credunt quadraginta diebus, retulerunt per ordinem Apo-
Tunc adeunles stolo Petro omnia quae circa eos divina gratia
in Jesum Christum; alii non. ser- ,

vi Christi domum Jusliniani e cpiscopi, manserunt ostcnderat in pradicatione sua : qui cum audis-

apud eum nocte illa ; et altera dic pervenerunt ad set ,

quam multi recepissent fidem Domini nostri

civitatem Sutrinam : ulii cum ingressi fuissent Jesu Christi , laudes et graliarum actiones egit

domum cujusdam divilis, noinine Pergami, ct divina; pietati , et post haec dixit ad illos : Jam mul-
praedicarent in ea verbum Dei , interrogavit eos tum lemporis est ,
quo duos ex discipulis meis

Pergamus et dixit : De qua civilatc egressi eslis? Carissimum et Dulcissimum ad civitalem Anloniam
Responderunt de urbe Roma missi sumus ad lo- / direxi , ut corda hominum, inibi habitantium ,

cum istum ut annuntiemus vobis vilam , aeternam; pabulo vila: reficerent , eosque ad fidem Christi et mittunlur
quam si adipisci vullis, haptizelur prius unusquis- quantum ipso largiente praevalerent, convcrterent Fcesulas.
qni baptvtai
ibi 10 perto-
que veslrum in nomine sanctoe Trinitatis. A ha?c de quorum praedicatione, qnoniam ex quo eos illuc

)ins ,
Pergamus ; Est inquit , vila praeter istam ? Justi- desiinavi , nihil Certius cognovi ; volo te , fratcr

nus dixit ; si alleia vita non esset , stultum vi- Romule, cum commilitonibus tuis Marchitiano et
derciur, si spontanea voluntate vellemus perdere Crescentio dirigere Fesulam, ut et ipsi praedices

istam : porro cum sit allcra immorlalis, ubi Euangelium regni Dei : et in praefata civitale di-

nullus dolor , nullus labor, nulliim penitus inve- ligenler inquiras ,

quomodo se habeant fratres

nitur faslidium ;
quare non amittamus islam mi- nostri.

seram ct caducam ,
quae diversis casibus subjacet 10 Legalionis hujus officium libenter suscipiens Divertit Rn-
mulus cum
el properemus ad illam, ubi pcrcnnis vila manet, beatus Romulus, per impositionem manuum beati
suis Volater-
ubi angelorum organa jugiler resonant , ubi de Petri Episcopus est consecratus ; statimque cum ras,

sola visione Conditoris, Sanclorum animac in abun" duobus adjiltoribus suis iter aggressus est : cum- E
dantia gratuitsa pietatis replentur? Audiens haec que pervenissent ad urbem ,
quae dicitur Antonia,

Pcrgamus ,
projecit se ad pedes Juslini presby- et appropinquarent portae civitalis, obvium habue-
tcri , dicens : Per Cbristum te conjuro , bapliza runt juvenem quemdam, quem interroganles, di-
me , ut parliceps fieri merear illius vilae. Rapli- xerunt : Dic nobis , o bone Juvenis, si pra-dieator
zavit igitur Justinus prcsbyter Pcrgamum, et cum nominis Chrisli aliquis verbum vitae praedicaverit
eo promiscui sexus in domo sua liomines quin- in partibus islis. Ad haec ille, Venerunt, inquit,
quaginla. ad urbem hanc duo viri , aelate quidem floridi

8 Cum autem in eadcm civilate commorarentur, sed sapientia magni ;

quorum pradicalione com-
ri Homulus venit ad Justinum presbylerum vidua qvuedam, moti cives nostri graviter virgis caesos a civitate
ganal mutam nomine Carislia et projecit se ad pedes ejus cum expulerunt. Audivimus autem
;
, quam latebram
Carisliw ,'
! -

lllllll
lacrymis dicens : Veni Dominc, ad domum an- foveant , in latere prope positi montis. Audiens
cillae tua; ct imponc manum tuam filiai meac, quae haec beatus Romulus celeriter cum sociis suis ad
ofRcio linguae privala esl jam longo tempore , el ostensum montem properabat : et inveniens ibi
si reslitueris eam sanitati , credam Deo tuo : at- confessores Chrisii Carissimum et Dulcissimum,
que de meis facultalihus , quidquid tibi placuerit, verbis pacificis salutavit
quibus inter oscula el ubi duos alins :

ordinabo. Hac voce supplicantis vidua; Justinus prc- mutuos amplexus denuntians causas itineris sui invenit so~
cios
sbyter inclinatus, misit cum ca Romulum, monens, rcduxit eos secum ad civitatem ; et ingressi sunt
;

ut in nomine Christi restitueret aegrotanti puellaa domum cujusdam hominis, qui vocabatur Victi-
usum loqucndi. Qu» slatim ut ad domum illius mus; apud quem cum morarentur aliquot dicbus,
accessit, lleclcns genua sua, oravit ad Dominum fllius illius in gravissimam incidit aegritudinem
et Dominc Jesu Christe, qui
dixit : per me Apo- ila ut et mater ejus lugubres et omnes ailines
slolnm luum Petrum ad agnilionem verilatis ve- voces ineffabiliter emittentes, nocte et die
plangc-
nire fecisti , aperi os hujus puellae, ut in restau- rent super eum ; quorum lamentationibus
condo-
ralione suae salutis cognoscat te creatorem suum lens beatus Romulus, dixit ad patrem
:
illius. Si
magnificet nomen sanclum luum sanat infir-
in secula secu- credideris o Victime in Dominum Jesum
,
Chri- mum. lotain* ,

linjilizalqut lonim. Haec eo dicente , continuo enodatum est stum ipse potens est sanare filium luum.
,
Vix que ejus fa-
mullnx vinculum , quo constriclum erat os pncllaj : et servus Domini verba compleverat, et miliam ba-
ecce Vic-
ptizat.
incipiens plano sermone loqui, asserebat, quod liniiis prostralus
Vdibus ejtis, promisit se idolis
verus csset Deus quem preedicaret servus abrenuuiialiirum,
, ejus si qualicumque modo sanum
Romuhis et socii ipsius. Pagani vcro, viso tanto potuisset habere filium suum. Tunc oralionem
miraculo, abreniintianles idolis, crediderunt in fudit ad Dominum bealus Romulus dicens ,

Dominum Jesum Cbristum , et hapiizati sunt una Domine Jesu Cbrisle , in cujus nomine magister
cum Caristia et filia ejus. meus Pelrus plurimas virtutes operatur jube sa-
,
Interea ducti zelo quidam de primoribus
9 nari hominem isium
ci- ut cognoscat te
,
verum Do-
Bfecti nidf vilalis, accusaverunt servos Dei apud
ducem rc- niinuni, libeiatorem animarurn et corporum.
Roiiuwi re- gionis
Ha;c
illius, qui erat subregulus Neronis Impe-
dtunl .
diccns, posuit manum super corpus infirmi
et
ratoris : cujus animum exasperanles adversus illos illico surrexit acsi nihil umquam mali passus
diversis suggestionibus ejccerunt eos tandem
,
ex fuisset. Quo viso pater et mater cum magna de-
finibus ejus, interminanles quod carnes eorum
, votione crediderunt Domino, ct baptizati sunl
variis tormentis laniarenl si deinceps
,
eos intra eadem hora cum omni familia
sua.
moenia sua; urbis reperirent. Regredientes igitur i< Cum igitnr mansisset in
cadem civitate mul-

tis
 , .

DIE SEXTA JULII. 261

A tis diebus sanclus Romulus, et ab idolorum cul- Jesum Cbristum. Respondentes autem
S
socii ejus, Ex MSS.
tUra animas multorum per constanliam praedica- dixerunt,
7asuia7 Dri Amen.
tionis et cflicaciam virtutum revocasset, cognoscens,
xim et vergo- 13 Stabat antem super muros civitatis puella, RecipHur m
mipradicans, quod pagani qui Fesulae morabantur, tam saevis
,
quae audita oratione Romuli, accurrit ad patrem domo cujus-
WS S "S
" moribus essent dam Adriani
ut nullius prtedicationibus assen- suum,
"itat'
>
dicens ; Ante portam civitatis accedere
sum prteberent, elegit magis ad alia loca praBdi- audivi homines orantes in caelum, quorum ser-
cando transmigrare, quam semina verbi Dei super monem ignoro ; scio tamen quia digni sunt in-
sentes incassum serere arripiensque iler
; , venit tromitli in civitatem. Mitte ergo et induc eos in
cum sociis suis ad urbem Brixianam , in qua domum tuam. Tunc beatus Romulus ac socii ejus,
filium cujusdam vidute suscitavit, atque multos ingressi civitatem, pervenerunt ad domum Adri-
ad Dominum convertens, a faucibus antiqui ho- ani, qui erat pater praedictae puellae, et cum ho-
stis eripuit. Post haec veniens Perganum, mora- nore recepti sunt ab eo. Dixit autem puella, fdia
tus est ibi annum et dimidium , ubi cum duos Adriani, istum hominem vidi ante portas civita-
mortuos suscitasset B. Romulus et multas alias tis orantem, et dicit pater puellae,
, ei quod no-
virtutes fecisset; mulli crediderunt in Dominum. men est tibi? Respondit; Romulus. Unde, ait,
venis? De Roma venio, inquit, cum sociis meis,
ANNOTATA. volentes vobis viam veritatis ostendcre : ut ido-
a Nempe, puer octo lorum culturam relinquatis et creatorem vestrum
annorum, uti ex compu-
tatione supradicta colligitur. Nondum comple-
Dominum nostrum Jesum Christum , qui a Ju- alque incenit
daeis cruxifixus est,
verat annum unum, quando captus juit; mox a colatis et adoretis. Dicit ei socios suosse-

nobili femina per biennium cnutritus, atque cxin. Adrianus : Venerunt ad a nos etiam duo juve- cum Roma
profectos
de, jam triennis puer, a Justino presbytero per nes ub urbe Roma , nomen Chrisli praedicantes,
E
quinqucnnium litteris, eliam sacris, imbutus; Ro- quorum alter Marcbitianus et alter Crescentius
manos fidem Christianam docuit et miraculis cla- dicitur; quos nostri cives comprehendenles, gra-
vissimis suppliciis affectos ab urbe expulerunt.
re coepit. ,

An Ego vero suscepi eos in domum meam et cu-

b duo filiorum nomina speciem habent
heec ,

nominum, apud Romanos tunc lemporis usitato- ram eorum habui. Marchitianus autem et Crescen-

rum ?
tius, hoc audientes, gaudebant qtiidem de adventu
Sanctorum, sed verecundati suntprodere suas pas-
c Preefestina hrnc batizatio videri potest tot ho-
siones quas sine fructu aliorum sustinuerant.
minum gentilium absque prrnvia instructione re- ,

Peracta igilur susceptione et agnitione mutua,

rum credendarum.
consolabatur eos beatus Romulus et confortabat
d Otiosa interrogatio. An non noverat Juslinus,
in Christo.
presbyter Romanus, nomen et situm civitatis, ad
14 His ita gestis, videns Adrianus devotiouem
quam missus fuerat, vix dimidii diei itinere Roma Adrianum ve-
et fidem Sanctorum, dixit ad Romulum Qute est ro cum sua :
distantis ?

Nepesinus apud Ihjhel-

virtus Dei tui? Respondit Romulus, virtus Dei familia bapti-
e Justinianiis episcopus xat.
mei talis est, qua, invocato ejus nomine, mortuos
lum nullus est. Primo loco ponitur S. Romanus,
suscitamus, leprosos mundamus , d:emonia ejici-
lamquam a S. Petro Apostolo ordinatus episcopus
mus, et alias virtutes plurimas per Christum opera-
ac Nepetem missus; ubi martyrio coronatus ftiisse
mur. In quem si credere volueris, lalium signorum
dicitur, ac hodiedum ut civitalis patronus colilur.
potentiam consequeris, et aaternaj vitae gandia ba-
f Antonia, vox recentior, pro Volaterrana civi-
bere poteris. Tunc Adrianus, auditis sermonibus
C tatc; post seculum decimum adinventa.
beati Romttli, dixit : Vere cognosco, quod Chri-
stus per os tuum loquatur. Nec mora, Adrianus
CAPUT VII.
idola dcserens, ac beati Romuli pedibus advolutus,
Angeli monitu tendit Ftvsulas, inde ejicitur rogabat, ut baptizari mereretur. Sanctus ergo Ro-
mulus instructum lide, baptizavit eum cum uxore
fustibus ccesus : denuo egressus, mittitur in
et filiis, omnique domo sua. Multi eliam alii ipsa
carcerem et martyrium subit cumsociis suis. die per praedicationem ejus crediderunt in Domi-
num Jesum Cbristum.

inde Angelo D,"einde cum deliberaret apud se, velle ibi ad 15 Krat quidam juvenis in eadcm civilate, qui uti etputrum
jubente ac dn- vocabatur Celsus, et a d;emonio vexabatur. Au- Cetsum, dm-
agonem certaminis accedere, et cnm palma mar-
cente. lendil monio libera-
tyrii ad Dominum transire; et non ullra jam ad diens hoc sanctus Romulus, venit ad domtim ejus,
Fwsulas i
tum, cum sua
alia loca, praedicando transmigrare ; ecce Angelus et invenit patrem et matrem, omnes vicinos ac familia homi-
notos ejus, fientes supcr eum; vidensque nurn 90,
Domini in somnis eum vcbementer increpavit, illum

prfcceptumque Magistri, licet invitum, perficere acerrime vexari, dixit parentibus ejus; Quid fie-

coegit. In ipso autem noctis medio; a somnio ex- tis? Si credideritis in Dominum Jesttm Clirislum,

surgens, vocavit suos socios, illisque visionem et fletus vester in gaudium convertetur. Accedentes
angeli increpationem retulit ; nec moram ibi fa- itaque Pater et mater juvenis ,
prostraverunt se
cienles, ductore Angelo, Fesularum venerunt ad ad pedes beati Romuli , orantes cum lachrymis,

urbem cumque civilati appropinquarent, beatus

:
ut (ilium suum ab immundo spiritu liberaret. Om-
Romulus prostratus in orationem, dixil Deus, :
nes eliam qui aderant, constanter asserebant, se
creator caeli et terra\ milte cognitionem nominis in Cbristum crediluros, si orationibus ejus cerne-

lui hominibus civitatis istius, ut relicto infidelita- rent puerum a daemonio liberatum. Et conversus
tis errore , convertantur ad Dominum noslium beatus Romulus ad socios suos, Marchilianum vi-

delicet
 ;;

26'2 ACTA SANCTI ROMULI EPISCOPI.

r.x mss. delicet el Crescentinm, Carissimnm atque Dulcis- custodia detrudi cumque detrusi fuissent beati
:

simum , dixit : Orcmus fratres ad Dominum Je- mililes Christi, circa mediam noctem juvenis qui-

sum, ut creaturam snam, quam voluii suae imagini dam, veniens ad eos niveo amictus indiimento,

esse consimilcm, ab immundo spiritu dignetur li- Ego sum, inquit, Jcsus Christus, pro cujus no-
berare ; nl astantes, viso hoc miracuio , credant mine Jioec palimini : conforlamini et nolite timere,

in eum et baplizentur ;
quos et faciat supernse non enim vos deseram ; sed ad ca;lestia regna
civitatis esse concives. Cumqne ab oratione sur- per martyrium venire faciam. His diclis, dispa-
vinculu ttivi-
gerent beatus Romulus posuit manum suam super ruit, qui Idquebatur : et statim soluta sunt om- nillts solrnn-

caput pueri, dicens : in nomine Domini Jesu nia vincula ,

quibus constricli fuerant milites tur.

Cbristi pracipio tibi d;emon, ul exeas ab bomine Chrisii. Completis post haec tribus diebus, dixit

isto : stalimque ululatum dira: vocis emittens, re- militibus suis comes Reperiianus Eamus ad car- :

liquit puerum. Omnes vero, qui aderanl, Dei lau- cerem et inimicos deorum nostrorum, jam pcena-
danles polentiam, credidenint Domino Jesu Cbristo- rum atrocitatibus consumptos, extra civitatem

quem pra'dicabat beatus Komulus. Ipsa autem die projici faciamus. Cum igitur appropinquassent
baplizatus cst pucr, qui dirmonio fuerat liberatus, carceri et audivissent voces psallentium ibidem
et pater ac inaler ejus, aliiquc promiscui sexus' iratus [est] Comes vebementer adversus cuslodes,

numcro qu;i>i laonaginta. qui cos custodiebant; pulans quod et ipsi cre-

16 Tunc licatus Romulus ccepit ordinare cleri- didissent in Dominum illorum, et ideo solvissent

Expeiutur ci-
''
os i l
)or totam civitatem illam, qui et eos, qui vincula de manibus damnalorum. Sed hujus rei
iUaie , lusti- rediilcninl, in liile roiiforlarent , et incredulos ccrlitudine ab ipsis custodibus audita ; ducantur,
tuteatm, Au-
v j am ver jtatis rc ducere solicite curarent. inquit Comes, rebelles foras muros civitatis
,

|( j isli

H diens interea Repertianus, qui erat comes Fe- et si sacriflcare diis noslris contempserint, tam
sulame civitatis, quod Komulus cum sociis suis, diu carnes eorum suppliciis afficiantur, quousque
idolorum culturam destruerent, et novam quam- de hac vita miserabiliter migrare cogantur.
dam sectam partibus illis induxissent : missis 19 Minislris itaque jussa complenlibus, cum Puteus, obne-
appariiorilms, praecepit eos adduci ad se. Cum- trahcrentur alhletie Christi per plateas civitatis gtilum Roniu-

que adducli fuissent, dixit Comes ad beatnm Ro- et grnissime fustihus cfederentur; heatus Ro- lo potum .

muluui : Audivimus , le contra leges noslras mulus vidit puellam quamdam de puteo aquam
agere ; el ideo volumus ut aut diis jam iri pras- haurientem ; et peliit sibi potum ab ea mini-
sentia noslri libamina offeras, aut de bac urbe strari : porro puella, metu carnificum exterrita,
cum sociis tuis quanlocius recedas : Ad boc san" aquam ,
quam vir Domini quajrebat, renuehat
ctus Romnlus rcspondil : Ncque diis tuis liba- dare. Unde factum est, ut puteus ille in sangui- rerlitur panti-
mina offeram, neque oves, quas mihi Dominns nem verteretur, ita videlicet, quod paganis hauri- nis liibenlihtis

mcus bic dedit, derelinquam. Comes itaque super in stinguinem.

entibns indo fleret sanguis ; Christianis vero, fons
iiiniitein Chri-
lioc sermoue commotns, jussit latera Sanctorum dulcissimi saporis. Postquam ergo producli sancli
..lliliiis.
vebemenler luslihns lunili; et ita caesos a moe- Martyres extra civitatem, et nullis persuasionibus
niluis civilalis expelli. Quod cum factum fuisset, revocari potuerunt ab intentione cordis sui, ca-
bealus Roinulus banc oralionem fudil ad Domi- pilalem senlcnliam simul omnes susceperunl; et
num pro iniiuicis suis : Domiue Jesu Clirisle,
ad cselestia regna cum martyrii trophseo feliciter
qui niisisli ad mc Aiigcliini liium, ut reduceret pervenerunt, quorum corpora Christiani colligen-
me ad urbem istam , inclina corda babiiaiorum tes, sepelierunt ad radicem montis ejusdem urbis
ejus ad te, el remitlc eis injuriam ,
quam ser- pridie Nonas Julii, regnante Rege regum om-
\is intnlerunt iui*. nium , Domino nostro Jesu Christo, qui cum
17 Ilac oratione completa, cum jam sol ten- Palre et sancto Spiritu vivit et regnat in se-
ac denutiin- ^ cl et '
a(' occasum, latenter ingressus est urbem cula seculorum. Amen.
frans. cum sociis suis, et in domibus fidelium latitans,

semina vitse cordibus audienlium infundebat. Erat

ANNOTATA.
autem in eadcm civitate fcmina quaedam, nominc
Vienna; qua) veniens occulte ad beatum Romu- a Quomodo Marchitidnus atque Crescentius per-
lum, dixit ad cum ; Rogo, Domine ut venias ad venerunt Faisulas ante Romulum, qui illos sibi
domum ancillic linc el , resliluas sanilali filium Romm adlegerat laborum socios, secumque iln.re-
meum jam per mullos ,
dics gravi detentum in- rat Volaterras 1 An igitur illos etiam secum per-
flrmitate. Hac snpplicantis voce molus sanctus duxit Brixiam et Dergomum? Non putam. Acta
Romulus, venit ad domum Vienna;, et aspiciens iiiiiii. // tanlum dicunt, quod Romulus a Vola-
langucnlem puerum, nominc suo vocavit eum ct terris arripiens iter, venit cum sociis suis ad ur-
dixit Niniior, in nomine Domini surge, et
:
sla bem Brixianam : et nutn. 12, existens Bergomi,
supcr pedes luos. Nec mora, surrexit puer et vocavit socios suos atque ivit Fmsulas ductore
una matre sua haplizatus est. Plurcs etiam
cuiii
Angelo. Uursum num. 13, interrogalus Fwsulis
audilo hoc miraculo crediderunl Domino, et
ba- ab hospite suo, nnde vcniret: respondit, de Roma
ptizati sunt in domo Viennaj cum omni familia venio cum sociis meis ad prwdicandum vobis
Chri-
ipsius.
stum. Tum hospes ait; Venerunt ad nos etiam
duo
18 Ut autem nunciatum est Repertiano comiti, juvenes ab urbe Roma, nomen Christi
pradican-
axittilur quod Romulus cum sociis suis reversus esset in tes, quorum altcr Marcbilianus
et alter Crescen-
arceremnim urbcm ira repletus jussit
, , eos, a carnificibus centius dicitur, quos nostri cives
comprehendentes,
comprebensos , forliler alligari et in ima carceris gravissimis suppliciis allectos,
ab urbe expulerunt.

Ego
 :

DIE SEXTA JULII 263

Ego vero susccpi eos in domum meam et curam
verberaque fuerant passi. Relicli ergo fuerint a D
eorum habui. Hinc colligas, liomulum Volaterris
Ttomulo Volaterris ad novellam illic Christianita-
discedenlem, duxisse quidem socios suos Brixiam,
tem porro excolendam; aut alio missi ad prmdi-
Bergomum et Fmsulas, non tamen duxissc Mar-
candum : certe prius venerunt Fmsulas quam
chilianum et Crescentium : quandoquidem hi ante Romulus.
illum ejusque socios, jam Fettsulas pervenerant

DE S. TRANQUILLINO MARTYRE
ROM^l
COMMENTARIUS PR^EVIUS I. B. S.

Cultus ex Martyrologiis, reliquiae, Acta.

An. ccixxxvi. y^-^ uod de sancta Zoc dictum est die. prm- Tranquillinus atmo ccxcv, cui cerlo prmferendus

Q
cedenti, et hoc et sequenti die repeten- est annus supra in sancla Zoe definilus, nempe
dum; nempe, diversos Martyres in Actis CCLXXXVI.
S.Sebastiani commemoratos.et anliquio- A o?t incidisset mihi, scrupulosius inquirere sacrum cor-
3 r

Ex Aclis S. Se- ribus fastis prmteritos, ab auctore Romani parvi in locum,ubi sacrum sancli Martyris corpus de- P u sRoma;de-
bastiani ac- P osilum es(
aptus
in varios dies, prout ipsi maxime convenire visum positum sit et hoc die celebrius colatur, nonma- '

est, verosimillime distributos esse. Et de aliis qui- gis quam de laudata sancta Zoe, cum sacras
B
dem major dubilatio esse possit, verosne eorum utriusque exuvias Romm certo deposita existima- E
natales assecutus sit; ast S. Tranquillini passumis rem, ut diserte testatur Abbas Carolus Bartholo-
dtes tam clare circumscriptus est, per octavas Apo- mmus Piazza, in s^io sacro Romm Christianm
slolorum, ut pro hac saltem parte controversia Hemerologio ad v et vi Julii. De priore certe nihil

moveri prorsus nequeat. In Hieronymianis seu occurrith actenus, quo dubitem. Atde S.Tranquil-

majoribus seu minoribus, senpuris seu intcrpola- lino scrupulum ingessit scheda aliquamanuscri-
tis, aut in Rabano, nulla ejus memoria. Uqui sub pta, Viterbio olim missa, continens seriem Sancto-

nomine Flori a Majoribus nostris editus est, San- rum ibidem quiescentium , inter qum reperio

cto elogium concinnavit, ea phrasi et stylo,ut satis Corpus S. Tranquillini Martyris : et paulo post sub
eum nec Adoni ncc Usuardo prmluxisse,
conjicias, hoc titulo; Festa particularia Sanctarum, de quibus

quemadmodum monui in Usuardina editione, at~ fit oflicium Viterbii, propter sacras reliquias ibidem

que ex infra dicendis manifeste perspicies. Ita asservatas : ordine autem suo, mense Julii die vi,

scribit : Roma?, passio S.Tranquillini, patris Marci Tranquillini Martyris, duplex; utrumvere S. Tran-
quillini Martyris Romani ac sanctorum Marcellia-
et Marcelliani, qui doctrinis B. Sebastiani Christia-
nissimus elTectus, dum ad Confessionem S.Pauli ni et Marci patris, an alterius synonymi, e cryptis

accessisset, perpessus insidias, lentus et a populo seu catacumbis eruti, postmodum tali nomine

lapidalus, mortuus est, corpusque ejus Tiberino donati, equidem non habeo unde satis dijudicem.

gurgiti mancipalum. Scriptum in geslis B. Sebastia. 4 Potior sane ridetur conditio Romm possiden- non trans-

ni. Wandelbertus de ipso ita cecinit tis, prmsertim cum laudatus Piazza disertissime latum Viter-
bium.
Tranquilline simul duplici splendore coruscas, asserat, festum S. Tranquillini celebrari hoc die ad

Sanctorum genitor, Sanctos comitate peremptos. sanclorum Cosmaj et Damiani in foro Romano
C 2 Romani parvi annuntiatio est : Et Tranquilli- (hodie Campo vaccino) ubi sacrum Sancti corpus

Martyris cui hmc adjunxit Ado : Romas, natalis quiescit. Magis etiam urget Pancirolus in Abscon- p
a Rum. varm ni :

ejusque pm- s. Tranquillini, patris Martyrum Marci et Marcellia- ditis Romm thcsauris, dum pag. 96, non minus
genie celebra- expresse tradil, corpus S.Tranquillini ac filiorum
j ad pKC di ca ti nem beati
Sebastiani, credens
Marci et Marcelliani in prmdicto sanctorum Cosmm
in D. Jesum Christum, die Octavarum Apostolorum,
dum ad beati Pauli Confessionem orarel, tentus a et Damiani tcmplo, non solum quiescere et hono-
qum rari, sed repertum fuisse anno 4582: Viterbiensi-
paganis ac lapidalus, martyrium consummavit :

modum Romae, na- bus incumbit authentice docere, a quo, qua oc-
Usuardus contraxit in hunc :

Martyris, qui dum nd beati casione et quo tcmpore ad se translatum fuerit

talis S. Tranquillini
paganis ac preliosum depositum, siquidem persuasum ha-
Pauli Confessionem oraret, tentus a
beant, esse ipsum rcrum et proprium corpus ejus
martyrium consummavit. Notkcrus vacat
lapidatus,
sancti Tranquillini, de quo hic nobis sermo est.
hactenus. Usuardi auctaria non enumero. In Ro-
Nonnullas ejusdem Sancti partes aut reliquias, in
mano additum est, a beato Polycarpo presbytero
Actis etiam aliis templis, opinor Romanis, venerationi exposi-
baptizatum, quod ex S.Sebastiani
tas testatur prmfatus Pancirolus : pro remotiori-
nolaverat Galcsinius, ac prmterea a S. Caio Papa
idque tradunt laudata bus locis unum reperio, multarum reliquiarum
presbyterum ordinalum esse,
quibus collectorcm Masinium, in sua Bononia perlustrata,
Acta num.OS. Videsis annotata Baronii,
reh- ad hunc diem lomo 1, pag.373 scribentem, aliquas
Confessionis nolionem erudite explicat. Mitto
quos Sancli nostri asscrvari in templo S. Marim Servo-
quos omnes Martyrologos recentiores, apud
quam qum luc rum, in platca majori. An et qum aliis locis co-
nec plura, nec selecliora invenies;
lantur, exploratum non habeo.
ex Actis S. Sebastiani cxcerpta sunt, et fusius infra
5 Exstat hic prmterea duernio excusus in
deducentur. Non placet Ghinii epocha, ad margi-
S. quarlo, hunc prmferens titulum : Honor Sancto-
nem adjecta, quasi martyrio coronatus fuerit
rum
 264 DE S. TRANQUILLINO MARTYRE.
AlCTORE rum reliqui is, pulilice deiliic tis susceplusque ; Vilnae acccsserant, ad Christi fidem ipse convertit, ut
I. B. S.
habilus anno mdcxxxi, pridie Non. Julii, i/im) de- vidcsis cap. 9; omnium prmparatio-
tum scquenli,
nfc Yilnam in
l.itkuania. scrlbitur sumptuosa et prope incredibilis pompa, nem ad baptismum, quem suscipiunt cap. 11, num.
Vilnam Lithuaniee metropolim
in translatione, seu 35 : Cumque clamaret Claudius, crederc se, et
inductione unius supra quadraginta sacrorum desiderare fieri Christianum, jussit S. Polycarpus,
corporum aliarumquc plurimarum nolabilium rc- ut darent singuli nomina sua : Primus itaque dedit
liquiarum, dc quibus ita sub finem loquitur nomen suum Tranquillinus, pater Marcelliani et

opusculi scriptor : Porro sanctorum Marlvrium Marci. Post hunc sex amici eorum, clc. Tum.num.
corpora, anle viginli annos privalim in hanc urbem, 36 : Igituromnes isti Lxvma S. Polycarpopresbyte-
c liberalitate primum Clementis VIII et Pauli V ro baptizati, el a S.Sebastiano susccpti sunt. Primi
PP. Maximorum, deinde Sercnissimae Margaritae de fonte sani elevali filii Claudii, alter hijdropicus,
Austriaca?, HispaDiarum Regina; illata.et peculiari alter vulncribus plenus, ut nec signum in eis ali-

Dei instinctu, nil minus, quam id cogilanlibus So- cujus morbi praterili remansisset.

cietatis Jesu Ptribus, intra privatos parietcs asser- 8 Post hos autem infantttlos Tranquillinus, pater prasmiUitur
Sancti ba-
vata, lioc primum anno elata in lucem et conspectum SS. Marcelliani et Marci, qui ita podagrico et
ptismus
hominum quo P. Nicolaus Lancicius huic pro- chiragrico fucrat dolore constrictus, ut sicut su-
vincia! Pra?posilus acccssit, cujus opera, illa per pra dictum est, vix in manibus portaretur. Hunc
Serenissimae Regina?, legatum donata, pro regni dum exuerent indumentis, et ille intolerabili se

Polonia; et M. D. Lithuaniffl provinciis fuere, non diceret dolore torqueri, int.errogat eum Polycarpus
prius publicis excepta honoribus, quam gravissimo presbyter, dicens : Tranquilline, si ex toto corde
illustrissimi Episcopi Vilncnsis decreto, post rite crcdis, unigenitum filium Dei Dominum Jesum
considerata publica, omni exceplione majora diplo- Christum tibi salutem posse conferre, et omnibus
mala ac tcstimonia, fuisscnt declarata, lamquam peccatis tuis indulgentiam condonare, proprio ore
verorum Marlyrum et Sanctorum reliquiae, publico edicito. Tranquillinus respondit : Ego indulgentiam
dignae cultu, ct nonjuratis tantum testificalionibus solam peccatis meis dari et desidero et credo.
virorum gravissimorum, seddiviniseliam miraculis, Ccterum etsi post baptismatis sanctificationem in
in Acta publica relatis, confirmatse. doloribus fuero, non potero de fide Christi ul-
6 Sequilur : Ipsorum vero SS. corporum et sa- terius dubitare. Probavi enim et ex toto corde
tjuamcis ulro-
tiitjitc synony-
crorum lipsanorum, solenni hac ponipa in urbem credens, in mea mente consensi, quod filius Dei
ttii rnlantur Vilnensem imponatorum, et in designatis ccclesiis sit Dominus Jesus Christus, qui potest et anima-
depositorum, lnrc sunt nomina Ea inter in bus et corporibus salutem tribuere, et a morte
ecclcsia parochiali sancti Joannis ejusquc sacellis ad aMerna ad vitam perpetuam revocare. Haec cum
academiam Societatis Jesu, pro sacra Confraternita- dixisset voce magna, omnes Sancti prae gaudio
tc SS. Corporis Christi, notatur Corpus S.Tranquil- lacrymas effundebant et rogabant Dominum, ut
lini Martyris. Ast existimare equidem nonausim, fidei ejus fructus ostenderetur. Sanctus igitur Po-
Patrcs nostros Vilncnses sibi umquam in animum lycarpus confessor et presbyter, mox ut eum
induxisse, apud sc collocatum fuisse sacrum cor- chrismatis linivit unguento, interrogavit eum ite-
pus illius S. Tranquilliiii, de quo lioc die agimus; rum, si crederet in Patrem et Filium et Spiritum
satis enim indicat tota rclatio, ct prmscrtim pars sanctum ; statim ut respondit, Credo ; resolulae sunt
ejus ultima, a nobis rccitata, eorum corporum manus ejus, quse erant nodosae, et genua simul
pleraquc ex iis esse, qum c Romanis cametcriis ct plantae pedum ejus ita sunt incolumes redditae,
accepta, pcr orbem Christianum dispersa sunt. ut acsi puerulus renovatis pedibus suis in fontem
rariis nominibus appellata, qttmeorttmvirliilibus descenderet, clamans et dicens Tu : es Deus unus
aptala novimus, indice in hunc finem excuso; et verus, quem miser iste mundus ignorat.
qualc certc est illud Tranquillint, sanctis V
Martyrir 9 Adrei scriem inteiligendam, meminisse oppor-
et ce.lera inter
bus omnibus convcnientissimum. Plura isliiismodi tet, capite 2, num. 4 prmmissum esse, sanctos se connectun-
sacra corpora in tcmplo nostro Domus pro/cssm Marcellianum et Marcum, non solum genere cla- tv/r.

Anlrcrpiensi.i honorantur, quorum nnum, subS. rissimos viros, sed et facullatibus dilatatos, quorum
Vicloris nomine, in luctuosissimo et mternum erat pater Tranquillinus nomine, et mater Marcia
deplorando elrgantissimm juxtaac prctiosissimm vocabatur; qui illos sequebantur cum uxoribus
ccclesim marmorem incendio xvm Julii anno 171S eorum et filiis; nimio enim in suis nepotibus
licnissc dolcndum est. ducebantur affect.u. Unde factum est, ut ab Agre-
1 Ad Sancti noslri gesta quod atlinet, non stio Chromatio, urbis Romae praefecto, tringinta
tx iisdem Ac ali ntlt' sccariits
11
decerpi possunt, quam ex non dierum inducias impetrarent, in quorum spatio
tit s. Sebas-
scmel laudatis S. Sebastiani Actis, undc dic prm- ageretur cum eis, quatenus ad thurificandum
tiani idolis
cedcnti ca desumpsimus, qum dc sancta Zoepaueis consentirent. ' Harum induciarum tetnpore ea
rcltiiu sitnt. Ibi cap. 2 graphice describitur pcri- peracta sunt, qum lotis undecim capitibus nar-
culosum certamen, y«o sanctorum Marcclliani rantur, de S.Sebastiani prcedicatione,
et SS. Mar-
Marci constanlia acerrimc oppugnata
est. llabes celliani etMarci confirmatione, aliorumque con-
t
num.6 malris blanditias; proiime sequenti S. versione et baptismo qtimque non magis ad ,

Tranquillini palris, tum adlitic ctltnici,

inlirmi et hodiernum Sanctum nostrum, quam ad reliquos
gravis senio tcnerrimas querelas, qum vel
heroicam speclant. Demum capite /2, ad ea, qum S. Tran-
/ortitudinem frangercnt. S.Scbasltani longaora-
quillino sunt propria, descenditur, cujns Acta
tio et insignia miracula nutanles
confirmarunt, tribus ferme capilibus, mox transcribendis con-
eosque omnes, qui ad labefactandos SS.Marlyres tinenlur; quibus subjungendum cril marlyrium
 ::

DIE SEXTA JULII. 265

e.r cap. 20, num 75. Omnium explicationcs ct an- in plateis, in domibus, atque in omni loco quo- Ex «ss.

votaliones, ut ct singularcs circumstanlim de lidie Iegimus, quia sordididissima Juno, quod et

Castulo, palatii Cmsarei zelario, Confessoribus soror et conjunx fuerit, gloriatur : et rapti Gany-
hospitium et ncccssaria svppeditanlc, aliaque ex medis honor turpissimus atque incestissimus, ab
laudalis S. Sebastiani Actis repetenda sunt. ipsis, a quibus Jovis colilur, non negatur. Non
ergo erras, vir sublimissime, qui tales collis, qua-
Ex Actis S. Sebastiani les Romanae jubent leges pro sui facli qualilate

Capp. xii, xii ct xiv. damnari, et reliclo Dco omnipotente, qui in cadis
regnat, lapidi dicis, Deus meus es, et ligno dicis,
Adjuva me?
D,iebus igitur acceplaBdilationis explelis, Agresiius 5 Proefectus blasphe- Christianos
dixit : Ex quo coepislis
esse causam
Chromatius urbis Romae Praefeclus ad se Tranquil- mare deos, et cultura eorum recedere, ex eo cladium im-
linum palrem Mareelliani et Marci venire jubet. diversis cladibus Romanus orbis opprimitur. Tran- perii
Quem cum dc suorum perquircrel arbitrio filiorum, quillinus respendit. Non est verum. Nam si re-
Tranquillinus respondit : Ad referendas beneficiis censeas decadas stylo Livii digestas, illic invenies
vestris gratias nullus mihi horis sulficit sermo. Jovi thura ponentes, una die viginti tria millia
Nisi enim currentes sententias vestri fraena mo- Romani exercilus Juvenes cecidisse. Sed et illud
deraminis lenuissent, et ego filios amisissem, et me non es immemor quod Senonenses Galli etiam ,

patrem filii non haberent. Congratulantur mihi Capitolium occupaverunt , et omnem Romanam
omnes, tenet paternus affectus, et pungit caritalis manum suis ludibriis subjugarunt. Diversas fames,
stimulus; etiam vestra credo.quod mihi congaudeat et inenarrabiles pestes, diversas caplivitates, di-

celsitudo, quando moriturus vita collata, el anxiis versas effusiones sanguinis Romanus orbis passus E
Uctitia reddita, sollicitis securitas restituta. est, antequam unum colerent homiues Deum.
2 Tunc Praefectus , restimans filios ejus suas Nunc vero ex quo invisibilis et verus Deus ccepit
apcrit, se velle idolis inclinare cer\ices, ait : Venienti ergo a eredenlibus coli, aucta pace exultat Romanum
Christiannm die debita numinibus a filiis tuis thura reddantur imperium. Sed quod pejus est, Deus, qui hoc
esse factuin .

per quoe et tu filiis perseveres incolumis, et tibi preestat, non cognoscitur; sed creaturae ejus ad-

filii condonenlur. Audiens hsnc Tranquillinus dixit scribitur, quidquid a Creatore praestatur.
Illustrissime virorum, examinis vestri libram si 6 rr;efectus dixit : Si ille colendus est, qui Solem non es-
se Deum.
velitis erga me et filios meos aequa lance pensare, humanis commodis aliquid praeslat, nullus nisi sol

agnoscere poterilis hoc Chrislianum vocabulum habebitur deus, qui aspectu suo terrae viscera
magnae esse virtutis. Praefeclus dixit : Insanis vegetat; ut semina suscepta parluriat, et> genuinae
Tranquillinc. Tranquillinus respondit : Insaniam sobolis grana in culmo restituat, atque universis
passus sum, et animae et corporis, sed statim ut salulis nostrae utililatibus, et lumen et restaura-

credidi Christo, et animae meae recepi et corporis tionem pariter tribuat et vigorem. Tranquillinus
sanitalem. respondil : Et in hoc error est infinilus. Nam si

3 Prafedus dixit : Ego, ut video, ad hoc indu- hodie per servum suum quispiam clienlibus suis

ncc eirarc cias sceleratis filiis tuis dedisse cognoscor, ut non tribuat, quod rogatur, infinila stullitia est, si ne-
Chrislianos
solum tu illos ab errore non tolleres, sed illi te glectus ille, qui praestitit, servus, per quem prse-
sed gentiles,
suis erroribus irretirent. Tranquillinus dixit : Per stiterit, honoretur. Et ut aliquam hujus dicti

gloriam vestram, nomen ipsum erroris discutile, comparalionem exhibeam ; numquid cum naves Ro-
et videte, quae opera erroris nomine nuncupentur. manis alimenta deferunt , navibus potius quam
Prsfectus dixit : Tu dic, qiue opera erroris nomen Regibus gratiae referuntur? Si ergo non navigan-
accipiant. Tranquillinus dixit : Primus error est tibus, sed imperanlibus, bomines, quod annonan- I"

viam vilae relinquere, et per viam mortis gra- lur , adscribunt ,

quanto magis soli Deo agendae
tanter incedere. Prafectus dixit : Et quae est via sunt graliae , cujus nutu et haec omnibus usibus
mortis? Tranquillinus dixit : Non tibi videtur via nostris elementa deservitint, et sol ipse quolidie

morlis esse, mortuis hominibus deitatis nomen im- terra marique pariler et claudilur in llne diei, et

ponere, et figuras eorum per ligna et lapides in diei ilerum renovalione aperilur?

7 Praefectus dixit Si ergo unus ct invisibilis ChritU divini

adorare ? :

Ergo non sunl dii quos coli- est, quem cohlis;

.... „,
Chnslum
.
, „
quem T i
Judaei crucifi-
<- talem dffni-
4 Praefectus dixit : 1 , '
...
dlt;
quorum mus? Tranquillinus dixit : In tantum non sunl dii, xerunt, non colilis. Tranquillinus dixit : Recte haec
deos ,

non esse deos ut legatur in codicibus publicis, et quam male inquireres, si credere deslinares. Incredulis enim
ostendit.
sint nati, et quam iniquos et crudeles et scele- omne, quod nolunt, vanum videlur. Semel enim
ratos parentes habuerinl ; et quam inique et dolose in praeceps voluntas morlalium declinans, omne

et fraudulenter vixerint; et quam miserabiliter quod vituperat viluperari dcsiderat; et vult, ut

morlui sint. Numquid antequam Saturnus Cretcn- laudelur ab omnibus, omne quod laudat. Sed sa-

sibus imperaret, et filiorum suorum carnes come- piens pro merilo suo cuicumque rei, aut vilupe-

deret, Deus in caelis non erat, aut Crela insula ralionem suam impendere nililur aut laudem.

habebat Regem, et cscli Deum non habebant? Praefectus dixit : Ego te de Chrislo vestro inter-

Valde erral, qui putat Jovem, filium ejus, impe- rogo. Si enim a vobis hoc colitur, quod islis oculis

rare fulminibus, homuncioncm, in quo malilia et non videtur, Chrislum non colilis, qui ct visus est,

lihiilo regnabat. Quem n on persecutus esl ,

qui cl auditus, et intcrrogalus, et omnia quae huma-
patri non pepercit? Aut quam sordem non exer- nse fragililali competunt, in ejus leguntur passione

cuit, qui suam germanam accepit uxorcm? In foro, complela.

S Tranquillinus
 :

266 ACTA S. TRANQUILLINI MARTYRIS.

f.X HSS. 8 Tranquillinus dixit : Aiuli similitudinem et Non ergo medilando ego, sed credendo inveni
qua- juncla
intellige veritalem : verlii gralia, si liodie aiiiiu- creatorem meum, et qui eram podagrico et chi-
humatitT na-
lum tuum habentem gemmam pretiosam videas ragrico dolore contractus et quassalus, statim, ut
lurir. ,

in cloaca , aut in sterquilinio volulantem, el ad omnium membrorum

Christo credidi, acsi parvulus

hunc eruendum mittas servos tuos; illi autem nec meorum recepi sanitatem. Constat ergo apud ani-
illum poluerint libeiare, scd et seipsos in aliquo, mum meum, ipsum me creassc, qui me renovare
dum illum renanlur eripere ,
polluerint; postea dignatus est , et sicut dedit reslaurationem corpori,
vero tu ipse, dcponens has sericas, quas iiulutus iia quoque animse post istam vitam dase promisit,
es, vestes, induas le servilem tunicam et desccn- si tamen non dubius nec timidus hominum terrori-
dens in cloacam, millas manus tuas in slorroribus, bus frangar; scd in ejus nominis confessione perdu-
et annulum aureum simul tuis manibus reprae- rans fidem integram, quam me Deus fccit invenire,

sentes et gemmam, pras gaudio omnes amicos tuos conservem.

inviias ad epulas et ladaris super annulum et 12 Praefectus dixit Ignoras Tranquilline, quanta minas lyran-
:

geminam, quod sint de nimiis squalloribus liberata. invictissimorum Principum erga Christianos ira de- norum con-
temnit.
Pra>fectus dixit : Jlanc proposilionem ad cujus simi- saeviat, ct idco quasi securus, quod tibi videtur,
litudinem allulisli? Tranquillinus respondit : Ut sine timore prosequeris. Tranquillinus dixit : Stul-
oslenderem libi uniim invisihilem Dcum nos colere. tus limor est, quo plus timelur humana indigna-
9 Pnefcctus dixit : Et quod est aurum? Aut qiue tio, quam Divina. Numquid si in medio canum
n( corpusno- est gemma, quse in sterquilinio volnlabalur? Tran- latrantium venerimus, et vano furore nos cceperint
slrum ceu au-
quillinus respomlit Auriim, corpus bumanum est, :
suis morsibus attrectare, possunt nobis de anima
reum annu-
lum, gcinma vero anima est quse in ipso corpore in- ,
tollere boc, qubd nos homines sumus rationabiles,
B elusa est. Corpus vero et anima unum bominem cum sint illi canes, et irralionabiles et insani ?

faciunt, quomodo aurum et gemma unum annu- Ita qui nobis recte credentibus irascuntur, saevire
liim facere comprobanlur. Scd quanlumvis pretio- quidem possunl,et inferre iniqua supplicia; num-

sus tibi sit annulus, longe satis homo pretiosior quam tamen de corde nostro boc auferre poterunt
est centuplum et carus Christo. Tu misisti scrvos quod Dominum Jesum Christum et creatorem esse
tuos, ut annulum de sordibus eriperent, et nulla credimus, et redemptorem nostrum ac restaura-
ratione eum eruere potuerunt. Misit et Propbclas torem esse gaudemus. Tunc Proefectus jnssit eum
suos Deus de caelo, loqucns ad eos, ut humanum recipi a commcnlariis, dicens ; Proxima te audiam
genus a sordibus hujiis mundi eriperet : et nulla scssione.

ratione omnino hoc faccre vel instanlia potuerunt. 13 Post haec mittit et adduci eum ad se prae- Ad Chroma-
Tu deposnisti aureas vestes, et servili indumento cepit per noctem occulte, et offerens ei infmilum Iiiiiii ilerum
vocatus, ad-
indutus, descendisti in cloacam, et manus luas pondus auri, dicebat : Ostende mibi medicamen-
ducit S. Po-
misisli in sordibus, ut annulum de sordibus libe- tum, ex quo recuperasti salutem. Cui Tranquilli- hjcarpum.
rares. nus ait : Scias grandem iram et furorem Dei
10 Exuit et se majestas divinitalis siue splendo- passuros esse, qui gratiam ejus vel venumdandam
ti animam ve-
re, non tamen supcrna rclinquens; ct induit se existimant vel emendam. Unde si vis a podagrico
tut geiniiiani servili noslri corporis indiimento, ct huc in cloa- dolore liberari , crede Christum fdium Dei , et
penlitam
cam hiijiis miindi, celo dcsccndens, misit manus liberaheris , et sicut hodie me vides, ita salvus
qumreret.
suas in sonlibus passionum noslrarum; et passio- eris. Nempe vix manibus deferebar, et undecim
nem, qtuc merilis nostris debebalur, in scmelipso annos per omnes juncluras nervorum in corpore
suscipicns, gloric. nos suorum reddidil digitorum. meo, dolorum nodis astrictus, vix ori mco panis
Nam qui per incrcdulilatem volulabamur in squal- alicnis manibus tradebatur. Illico, ut Cbrislum ve-
loribus niiinili, per fulciii abluti a sordibus, divinis rum Deum esse credidi, salutis meae gaudia recepi.
sumus manibus, ul illc luus aiiiuilus, reslituti. et sum incolumis, quia verum Deum Salvatorem
Numquid servi tui, qui te iiegaveninl Dominum meum agnovi. Tunc Praefeclus dimisit eum, dicens
suum, dum te in habitu servili rcspicerent, non Adduc ad me, qui te Christiamim fecit ut si
potuerunt ut rebclles occidi? Ila ct qui ncgant mibi promiserit sanitatem ,
possim et e°-o fleri
Christum Doniiniun suiini pro hoc quod semelipsum Cbristianus. Statim autem Tranquillinus veniens
a uiajcslate exinanivit, et formam servi suscepit, ad S. Polycarpum presbyterum, narravit ei omnia
nullalcinis polcnint iclcnii ignis poenas evadere. qua; gesta vel dicla sunt, et duccns eum intra
Ideo denique nobis, qui in eum crcdimiis, setemi domum occulte, Praefecti eum aspectibus prtesen-
foutis uiida subvciiit, ui aeternus ignis ab eeterno tavit.
fontc vincatiir, ct inlidclitas ct Qdelitate superelur. 14 Huc usque posita a S. Tranquillino principia Martyrio affi-
II Prafectus dixit : Ut video, non ut lilios tuos eonversionis Clirvmatii, quam a S. Polycarpo per- citur.
Fidem pro/i- ab bac iiilciilione tolleres, poposcisse probaris in- fcclam legcre quilibet potcst in tolies dictis S. Se-
ii-lnr et acce-
plum sanittl-
ducias, scd m has anilcs fabulas ad nostra tribu- basliani Actis cap. 14, 10 et 17. Tum vero qum 1~>,

tem ;
nalia meditalus afferres. Tranquilliiius dixit : Non in Cliristianorum graliam ab codem S.Cliromatio
meditantur discipuli Christi, quid in conspectu Ju- geslasunt cap. i8, qum a SS.Sebastiano et Tiburtio
dicum prosequantur. Sic cnim praamonuit, dicens : cap. 19. Dcmum
20 capite incipiunt Sanctorum
yuando potestatibus hujns mundi vos causa mei caidesa S.Zoc, ut die prmccdenti abunde ostcnsum
nominis tradent, nolite cogitare, quomodo aut est. Igitur celebrato martyrio ejus. venit in
somnis
quid loquamini, dabitur enim vobis divinitus in B. Sebastiano, et narravit ei, qiuiliter martyiium
illa hora, quid loquamini. Non enim vos estis qui Domini suscepisset. Quod cum narrasset S.Se-
loquimini, sed Spiritus Dei, qui loquitur. iu vobis. bastianus, proripuit S. Tranquillinus, dicens : Fe-

minai
 1

DIE SEXTA JULII. 267

A min.-e nos ad coronam pracedunt, ut quid vivimus? lominus et ipse perpessus insidias, tentus est, et D
Ipse quoque descendens Apostolorum natalitii ocla- a populo lapidatus, mortuus est, et corpus ejus Tibe-
vo die, ad B. Pauli Confessionem accessit : nihi- rino gurgiti mancipatum est.

DE S. ARTOTE MARTYRE
ALEXANDRIiE
Ex Hieronymianis. .1. B. S.

VI JULII. •
utilos et ab aliis manuscriptis varios non les, quos Syriae melius tribuitjam dictum Epter-
Blumianum

M:
nihil codices suos fatelur hoc die Flo- nacense, utinfrapaulo clarius patebit.
rentinius, recte infra subjungens, in deformius nomen attulit Arilhon; neque rectius
aliis etiam codicibus nmvos reperiri. Hieronymiana minora, inter qum Augustanum
Cum autem, ipso rursus teste, in assignandis Mar- legit Arioti, Labbeanum Artoli, Barberianum Ar-

tyrum locis accuratius sit vetuslissimum , nempe thoti, in quibus sociis quoque, modo uni Zotico,
Epternacense, ex ipso desumimus primum Marty- modo pluribus conjungitur, cum tamen multo
rem S. Artotem, non tamen sine aliqua formidine, verosimilius sit, etiam ex Florentinii sententia,
ne idem ipsus sit, qui die prmcedcnti sub Arpotis solum ipsum S. Artotem ad Alexandriam pertinere,
nomine consignatus est, et Alexandrim adscriptus. ceteros vero ad Syriam, ut in sequenti classe exa-
Nomen aliter efferunt codices Lncenses, dum scri- minandum erit.

bunt : In Alexandria, Arithonis, socios ei adjungen-

DE SS. MARTYRIBUS SYRIS

ZOTICO, PALLADIO, SEVERO, ZETO, PHILIPPO

ET ARATORE
Ex Hieronymianis. J. H. S.

codex Epternacensis post pri- ris; sic legalur, per me licet :modo ne classis illa
VI JVLII. Laudatus jam Alexandrim collocctur, vel cum interpolatis Lu-
mam annuntiationem, de qua dixi-

mus, In Alexandria, Artolis, immediate censibus, vel cum Corbeiensi, in quo ita habetur :

subnectit : Et in Syria, Zolici, Palladii, et In Alexandria, Artoti, Zeti, Pallali, Philippi, Severi,
Hic Julianus innullis codicibus notus
Severi, Zeti, Philippi, Oratoris. Postremi nominis Juliani. aliis

litteram primam mutare ausus snm ex consensu est, non magis quam Oralor, ac proinde a nobis

Rhinoviensis, Richenoviensis et Reginm Suecim, mcrito exclusus. Non aliler manipulum istum sex

codd. Hieronymianorum parvorum, in quibus con- Martyrum commode ordinari posse existimavi,
tractior quidem textus est, sed idem prorsus no- cum in aliis apographis, et prmccdat et sequatur

confusio, ut in Neveduncnsibus mox dicemus.

men : In Syria Aratoris. Sicui magis placeat Orato-

DE SS. MARTYRIBUS NEVRDDNENSIRDS

ZOTICO, AMANDO, ARTETE

Ex Hieronymianis. I. B. S.

paulo major diflicultas , cum accurate disputat, Nevedunum, quod iv et vi Junii

his tribus
VI JlILII.

In Syrim tribuantur in nonnullis majoribus et

minoribus apographis; in vetustissimo autem
rwminatur, sub ista propria cfformatione Gallim
vindicans, ex vetuslo Martyrologio S.Savini de

hic plane prmteritum Sic Levitania, a Saussayo edito, quod Sanctos dumta-
Zotici nomen sit.

enim legit : Neveduno, Amanti , Artetis. Verum xat Gallos complectitur.

2 At enim cumprmdictum istud Martyrologium
cum alibi Zoticus constantissime reperiatur, pu-
posse. Sic dehodiernis Nevedunensibus Martyribus nec verbo
tavi, aliis duobus annumerari ipsum
In SyriaNcveduno, Zolici, Aman- meminerit, nihil vetat, ad Danubium Nevedunum
habent Lucensia :

di, Sichetis, male, opinor.pro Artetis.

Corbeiense : nostrum qumrere, de quo vide ibi plura diligcn-
InSyricaNeveduno,Zotici,Amandi, Artetis. Fallor, tissime discussa. Ceterum, quod supra dicebam,

nipateat satis, in his codicibus nomina ista Syria Zoticum aliquem Neveduno eliam hoc die tribuen-
et Syrica, ex priori annuntiatione huc male trans- dum, tametsi et Zoticus alius Nevedunensis iv, et

posita : frustra enim in Syria Nevedunum qum-
sieris, ut me etiam observavit Florcntinius.
ante
Vbinam vero proprie reponendum sit Nevedunum
istud, equidem hactenus non definio. Videant
harum rerum curiosi dissertationem nostri Jan-
ningi tomo VI Junii a pag.
Amandus seu Amantius vi ejusdem mensis inve-
niantur, prmter apographa Corbeiense et Lucense,
docebunt etiam Rhinoviense, Richenoviense et Re-
ginm Suecim, in quibus Zoticus Neveduno diserte
adscnbitur. Quamvis de cctcro lubens fatear, et
17, ubi de eo oppido con/usionem Sanctorum et repetiliones in codici-

Julii TomusII L bus

 .

268 ACTA SANCTORUM.

Quod autcm apud Gre- tione erctisus quoque est, profluxissc non duhta-
MICTORI bus istis raras non esse.
J. B. S. venum Marlyres isti in Syria collocentur. id ex mus. Ex recentioribus Marlyrologiis nihil hisce
codice aliquo, simiti Barberiano, qui in Bcdm edi- accedere potest aut decedere.

DE SS. ISAURO, FELICE, PEREGRINO, ERMIA

ET SOCIIS MM.
.1. I"
Sylloge Historica.

orum Sanctorum Martyrum occurrit appositos versiculos coronidis loco subjungere.

memoria m Menmo Chifjletii, et sic Tu.T,8ei; 'Icaupoc cuv cuvaOXwv ravTaSi

Cultus taccr.
H; annuntiatur : 'Icaipcu

Isauri et sociorum cjus. Simititcr

natalis inscribitur Monologio Basiliano

y.ai tu>v ciiv

:
auToi.

corum
'Icaupac, vorjTrjc xapSiav liu.tn [jioov.

Cum quinque sociis scissus Isaurus caput,

Ratione Isaurre praedilae cor dividit.

"AShpiq tsD aflou MapTupoc 'lcaupou , xai tiov ouv auTw. Isaura urbs est ralsauria; qum et Claudiopolis
Certamen sancti Martyris Isauri, et sociorum ejus- dicta est, teste Ammiano apud Baudrand. Per
Subnectitur sequens elogium. Isaurus, dispensalor Isauram inlellectualem seu ratione praedilam , ego
mysleriorum Christi, et socii ejus, in civilate Allie- hic puto metaphorice intelligendum Martyrum
nirnsi nati sunt, imperante Numeriano. Poslquam qukique agmen, cujus cor seumedium dividit
discessissent a sua patria, ad civitatem Apollonia- Isaurus, mediiis utiqm inter quatuor Martyres,
B dem profecti sunt; et, Anfielo Dei id ipsis reve- seu duos utrimque, capite truncalos. Ita ego qm-
lanle, ingressi sunt speluncain, in qua habitabant dem allusionem superiorem in Isauro et Isaura in-
Felix et Peregrinus, et Ermias, qui et ipsi Cbristiani telligcndam autumo. Sed ne minutiis hujusmodi
erant. lii sanctum Isaurum conspicali, adeo sunt inhmrcnles, extra olcas vagcmur.
gavisi, ut facultates suas darent pauperibus, seque- 3 Die vn hujus habenlurin Menrnis BibUolhecce vc Socii.
rentur ipsum, el sub ipsius insliluerenlnr disciplina. Ambrosianm nomina Martyrum nostrorum inscri-
Al propinqui eorum, conati illos traducere ad pro- pta, addilis insuper duobus aliis, Basilio ct Inno-
pria, sed irrilo lentamine, accusarunt eos Prasidi centio, una cum eloqio; in quo illud occurril
civitatis; qui comprehendil illos, el capite Iruncavit. singulare, quod, postquam Isaurus cum sociis,

Isaurus vero Cbrisli diaconus, et socii ejus, vincli Apollonio, Prasidis filio, traditi essent, et ab eodem,
ail lilium ipsius dimissi sunt, ut torquerenlur; et igne et aqua probati, et prater opinionem ab hisce
in ignem projecli, sed absque la;sione egressi, plures servati, mullos ad Christi fidem traduxerint; inter
induxerunt, ut in Christum crederent. Cumque hanc quos erant Rufus et Rufinus, germani fralres, civi-

ob causam commovissent Prassidem, capite minuti tatis Apolloniadis spectatissimi. Tandem sentenlia
sunt. mulctati, capite truncantur. Ms. Synaxarium P.
2 Ex nota temporis, per imperium Numeriani Sirmondi rejerl, SS. Martyrcs die etiam septima
supcrius apposila, facileslatuctlcctor,quocircitcr hujus, adjunctis quoque Basilio et Innocentio, et
lemBiis
lyrii,
temporc juxta hanc suppatationem Martyres nostri oinissa Ermia, in hmc verba : 'A8Xk]bi? tou oqtou Ma-
claruerint; cumregnare cceperit Numerianus anno pTupoc 'Ioaupou,xa'tTuv cuv auTcT) Bac.Xslou, 'Ivvox.cvtIou,
283, eique anno proximc scqucnti occiso, succcs- <WXr y.oc
(
y.ai lUpifpivou. Passio sancli Martyris Isauri
serit Diocletianus. Puta itaque illos interemplos et sociorum ejus, Basilii , Innocentii, Felicis et
seculo quarto aliquanlulum adulto. In Menmo Ma- Peregrini , Patet igitur ex dictis, non eumdem
zarinianosocn conjungtinlurquatuor sancto Mar- ubique diem cultui, non eosdcm martyrii socios
njri. nimirum Basilius, Philaemon, Ermaaus, ctPc- assignari.
regrinus cum elogio. Satis Itabeo binos ibidcin

DE SANGTA DOMINIGA VIRG. MART.

TROP^yE IN CALABRIA
C. .1.
COMMENTARIUS PR^VIUS
Obscura memoria S. Dominicae apud antiquos ; recenter clarior facta apud Tropseenses.
Cultus ct officium ecclesiaslicum.

ropaia, civilas cpiscopalis ac maritima in sbylero, anno 4600 Ncapoli Italice editam.

T
vi J( l.ll.

Calabria Vlteriore, olim celebrior, quam 2 De Sancta ilta, cujus historiam scriptor iste
modo, multis laudatur ab antiquitate, a T)e Domimen
ultra modum, amore patrim, videtur exlu-
fortassis
quid Uartyro-
conditore, a silu, ubertate et salubritatc; lisse; nihil invenias apud Martyrologos antiquos.
logia
Vrorimp hiu avirtute bellica, ririsque ilomi ac militim claris, Primus, quod sciam ejus meminit Franciscus ,

purpura quoque Cardinalitia fulgcnlibus : ab his, Maurolycus, Abbas Messanensis, in suo Martyro-
inquam, laudatur Tropwa in Prm/atione prolixa logio, anno 1568 Ycnetiis edito, his verbis die vi
ad vitam S. Dominica; virginis et martyris et loci Julii In Campania sub Diocletiano, sancta;
: Domi-
Palronm, ab Anlonio Barone, Societatis Jesu Pre- nicse virginis et martyris, quse idolis fractis, igne

bestiisque
 . :

DIE SEXTA JULII. 269

bestiisque superatis, decollala, migravit ad Domi- Tropmensis,ubipaulo postmdificatum fuitmonaste- auctobh
num; cujus corpus Tropasae quiescit in Calabria. rium B.Marim Fontis Laureati, Ordinis Florensis; c - '
Pctrus Galesinius, Maurolyco contemporaneus, in atque ita litulus S. Dominicae oblittcratus fuit. Hmc
suo Romanm Ecclcsim usui accommodato Marlyro- sohdiora sunt, conslanlque ex litteris fundalio
logio, impresso Venetiis 1578, eadem hahet paulo nis, Simonem Mamistran, Dominum Fluminis
per
verbosius; fateturque in Notalionibus, se sua ha- Frigtdi factm, signatis anno 1201; approbatis
bere ex Maurolico, at copiosius cxplicasse, prout e per Richardum episcopum Tropmensem anuo 1202,
Ex illis porro eadem Sancta
priscis tabulis accepit. et confirmatis per Innocentium PP. III an. 1203.
cum simili elogio in Martyrologium.
translata est Litterm istm legi possunt apud ipsum Gregorium
Romanum. Hmc igitur tria elogia cum ejusdem de Laude apag. 311, et apud Ughellum tom. IX, a
tenoris sint, ex priscis, quod ait Galesinius, tabulis col. 633. Polest igitur ista S. Dominicae ecclesia
accepta fuerint. seculis tribus quatuorve prius constructa /tiissc
3 Alii deinde alia recentius et liberius adjece- (si tamen tam diu) ac merito antiquissima dici
quid Vqhel- runt. Ughellus sic scribit tomo IX Italim sacrm in tametsi ad tempora Diocletiani ejus origo non
lus,
Episcopis Tropmensibus : Sanctam Dominicam vir- attollatur.
ginem et martyrem, tutelarem Divam Tropseenses 6 Similia, atque duo citati Auctores, de Domi- Remitwrun,
adorant, quae sub Dioclctiano imperatore cum fre- nicamemorant alii, recentissimi omnes, non tamen de aes -
v )S '" s
gisset idola, ad bestias damnata; sed ab illisnil laesa, eadem sententia : et plura quam celeri, memorat "" st " sa

demum capite obtruncato, migravit ad Dominum. Antonius Baro in sua Dominicae vita, oratoria po-
Natalis ejus agitur vi Julii : cujus corpus asservari tius verbositate, quam historica narralione msti-
aiunt in cathedrali, Deiparre virgini Assumptae dedi-. manda. Hic ad calcem operis collegit elenchum
cata.Hactenus convenienter Martyrologio : qum Scriptorum, quorum opera aulem K
ipse usus est. Illi
vero subdit paulo post, ex hodierna Tropmensium omnes intra hmc novissima duo secula vixerunt;
opinione acceperit; quod porro S. Dominica in hsc ut nihiiinde de veritate rerum, mille quadringen-
dkEcesi nata, sub Diocletiani persecutione martyrii tis ante annis a singulari persona gestarum,
illo'
palmam accepit in Campania. Ejus corpus, ad natale rum auctoritate prudenter concludi possit. Prirno
solum ab Angelis translatum, summa veneratione tamen loco proponit in suo elencho, citatquevitam
colitur. In ejus honorem pii fideles ecclesiam condi- S. Dominicm, qu;e conservatur, inquit, in biblio-
derunt, ac coenobium excilarunt. theca ecclesire Salvatoris Gracorum, civitatis Messa-
4 Ejusdem cum Ughello mtatis scriptor, Grego- nensis, atque extracta est ex eorum Menologiis et
<iuid Grego- rius de Laude, alias de Lauro, Abbas Sagitta- Ofliciis ecclesiasticis. Talem (qum aliquatenus anti-
rius de Laude riensis, in gestis beali Joannis Joachim Ahbatis, qua optabam videre vitam aliquam. Sed
foret)
habean t
anno IGGO Neapoli vulgatis, pag. 310 agens de videor mihi nosse inde expectandam non esse.
,

quadam antiqua ecclesia S. Dominicae, quam opi- Nam, quam Baro hic vocat vitam S. Dominicae, ipse
natur imperante Diocletiano exstructam fuisse; impressit in suo opere , Grmcolatinam : nec est
ita pergit : Siquidem S. Dominica, circa annum aliud quam AxoXouOia, a Gi-mcis in divinis Officiit
cclx ex Dorotheo et Arsenia, in quodam pago intermisceri solita, per modum hymnorum et se-
Tropajensi sata, et in flde catholica optime inulrita; quentiarum, ut vocant Lalini; e quibus vix quid-
proinde cum sanctis genitoribus in Campaniam ad quam dedttci historice potest ad cognoscenda vere
Diocletianum traducta; a quo, postquam illa sim- gesta, utpote qumversantur fere in meris laudibus,
plici sputo perfregisset idola; ad meretrices ad ex ingenio hgmnographi depromptis, ad honorem
ignem, ad bestias et ad rotam damnata, et num- Sancti, cujus tifficium canitur.
quam in aliquo Ia?sa, et tandem capite obtruncata 7 Secundo loco cita£Lectiones,approbalas Romae cl auetoriku.
(cujus corpus, ad natale solum ab Angelis transla- a sacra Rituum Congregatione, anno 1670 pro eccle- F
tum, summa veneratione recolitur) tale suae sancti- sia Tropmensi; ratus inde omnimodam veritatem

tatis praebuerat experimentum, et fidelium pecto- acquirere res historicas, prout in Lectionibus, qum
ribus devotionem ingesserat, ut eliam Christicolae ad usum singularis ecclesim petuntur approban-
illi (qui, ut ejusdem Diocletiani tyrannidem evade- dm, narrantur. Sacra Congregatio in istiusmodi
rent, ad latifugia se receperant) ecclesias erexerint non sole.t spondere pro veritate historim, sibiobla-
ac ejus nomini dicaverint circa anuum Domini ccci, tm, sed potissimum dijudicare, an nihil in illis sil,

eodem tyranno imperante : memoria exci-

ut illius quod a communi fidelium sensu abhorreat, aul
tati , securi pervenirent , consummato agone ad , sacris canonibus,in breviarioRomanoprmscriptis,
supernae civitatis gaudia. Hmc a me citata prmcipue adversetur. Tertio loco cilat Lectiones de S. Domi-
sint, ut coynoscatur, qualem ideam scriptor ille nica magis antiquas.extractas ex breviario Gallicano.

habuerit de gestis et martyrio S.Dominicae, qua Fatcor, lectiones illas magis antiquas esse, quam
de agimus. sint, qnm anno 1670 a Congregatione Rituum fue-
5 Interea quod mcminit de ecclesia S. Dominicae, runt approbatm : vix tamen majorem, quam trium
quam ait antiquissimam fuisse; facile concedam; seculorutn mtatem habent. Sed non capio, quale
licclesia S.
non item, quod extructa fuerit anno Cltrisli 302 breviarium illud Gallicanum sit, quod ecclesim
Dominicw sa-
lis antiqua. ac nomini ejusdem S. Dominicae dedicata, Diocle- Tropmensi in Calabria, lonyissime a Galliis remo-
tiano adhuc imperante. Anno 1200 sub exitum vitm tm, stibministraverit lectioncs de sua S. Dominica
B.Joannis Joachim abbatis instilulorisque Congre- proprias, antequam ipsa lales haberet. Atquc hmc
gationis Florcnsis, adhuc stabat ecclesia S.Domi-» stint subsidia, quibus Anlonius Baro pulat, suam
nicae ctim adjuncto monasterio monachorum Bene- S.Dominicoe, sub imperatorc Diocletiano passa,

dictinorum in loco Fluminis Frigidi, dimcesis historiam sufficieuler probari.

8 Ego
 4 , ,

DE SANCTA DOMINICA VIRG. MART.

dcinde Latina, in tres Lectiones, pro Ojficiis divir
Alxtor» 8 Ego antiquiora desidero. Qum dum qumro
nis olim recitari a clero Tropmensi solitas, distri-
C. i. apud Martyrologos nostros Latinos, nullum inve-
Scripta, quce
nio anlc seculum xvi, uti jam insinuavi, qui vel buta : ut sic quivis per se possit cognosccre, quid
sint antiquio-
ra, apud Lati- nomen haheat liujus S.Dominicae, ne quidem Pul- in historia de gestis S. Dominicae, ante annos mille
nos et quadringentos martyrium passm, antiquius,
,
sanensis Martyrologii colleclor, qui in regno Nea-
politano scripsit seculo, uti videtur, xiv aut xv quid reccntius sil; cum ilUsque confcrre ,
qum
Scriptum Latinum, quod de gestis S. Dominieae nunc demum recentissime de eadem ex traditione

agat, anliquius non habeo (quamins ipsum non et conjccluris narrantur. Elogium Grmcum nihil
mcminit de patria sanclm sive Dominica; sive Cy-
valde anliquum sit) quam quod Antonius noster
ad nos misit ex vetusto bre- riacaj; parcntcs ejus appellat Dorotheum et Eusc-
Beatillius olim Neapoli
pro die festo sancUe Domi- biam; aitque, illos quidem, verberibus exceptos,
viario Clcri Tropaeensis,

nicae virginis martyris. Continet tres lectiones, a a Dioclctiano missos fuisse ad Justum ducem;
clero recitari solitas. Sive aulcm illmex memorato filiam vero ad Maximianum (rectius diceretur ad

breviario Gallicano desumptm, sive ab ipsis Tro- Maximinum) Cmsarem Nicomedim; ipsamque in-
pwensibus, quod verosimilius videtur, compositm nuunt, in Bilhynia Asim provincia post multos
verbum habet de loco sepul-
cruciatus obiisse, nec
sint, nihil id magnopere ad rem jacil. Lectm sal-

tcm fuere olim in ecclesia Tropmensi atque adeo turm aut translatione corporis. Primo virsiculos
exhibco, quos sequetur dictum elogium, a Pinio
illic probatm.

9 Ad fastos Grmcos quod spectat; nota cst S. nostro sic latine reddita :

Cyriaca M. in Typico S.Sabm, Horologio Grmco, Kuptay.Y) Oavousa , ttjv tou.tjv fOavEt
i/ucc apud
r.racos Menwo Chiffletii, sed die vn hujus (quo ctiam npoaipiaEi T:>,f,v xai TiXetouTat ^i^st.

signatur in Aclis, mox dandis Comm.) post hunc Quamvis Cyriaca mortua ictum praevenit
item in Mcnologio Slavo-Russico. Supplemenlum ad Tamen expetitus Martyrem gladius facit.
Menma Grwca excusa, c Synaxario Sirmondi ct 12 In diebus Diocletiani imperatoris, Dorotheus Sanclmparen-
eam rc/crt die xxvi Julii, hisce quidam Cbristianus et Eusebia conjux ejus, liberis tes, nativitas,
Ms. Chiljlctii,
comprehensin,
verbis : 'AO/.tjgi; tt,; a-fias: y.ai a;i TrapOsvou Kuptay.fj$, carenles, Deum orabant, ut sibi daretur fructus

xai twv TaJTY); -foviiov AwpoOdou xai 'EuGsfisia ?. Pas- lumborum suorum , ut illum Deo offerrent. Cum
sio sanctaj ac semper virginis Cyriacae, et parenlum autem genuissent puellam in die Dominica (illa

ejus Dorothei ct Eusebia;. Qum annuntialio dis- Graicis Cyriaca dicitur) Cyriacam ipsam cognomi.

tincte nostram Marlyrem indicat, ut patet ex no- narunt; baptizalamque et sapientia Domini insti-

minibus parenlum, eidem adjcclis. Diversam vero tutam educantes, virginem servarunt, utpote quam
Cyriacam ab hac, qua de jam agimus, poni die vellent Deo offerre. Exorta vero persecutione, tra-

xix Maii in Actis suspeclis S. 1'hilctmri Marlyris, ac diti sunt Diocletiano imperatori; qui postquam eos

Chilj!etii Menmis cum versiculis duobus, inde col- in quaeslionem adduxisset, et cecidisset, parentes

ligas, quod hwc ibidcm dicatur igne martyrium quidem misit ad Justum ducem, Cyriacam vero ad
consummassc. Vidc etiam ea, qum inter Prwtermis- Maximianum csesarem Nicomedise.
eadem die xix Maii. 13 Hic iterum qua:stionem instituit; cumque il- gesta apud
sos dicta SWTlt,
Maxiniiaiivin
10 Scriptum quoque Grmcum de eadcm Sancta, lam in fide firmam et inconcussam invenisset, humi
Ccesarem Ni-
inreniantur, sub nomine Grwco, Cyriaca, habemus e Synaxario prostralam , multis horis verberavit. Sancta vero comedia:

Ms. nostri P. Jacobi Sirmondi; in quo pro die v orante, in furias agebatur Judex adversus non ob-
Julii nolalur : Mvrju.rj t% i-^iai; MapTupo? Kupia sequentes; dixitque ad ipsum Sancta; Non fallo,
xt};.. Memoria sanct» Marlyris Cyriaca;. Subjun- Maximiane, numquam mei dominaberis, Deo me
gunlur versiculi duo de cadem Sancta, ct elogium juvante. Et transmisit eam Hilariano praesidi Bi-

noninconcinnum, complectens compendium vitm. Ihyuiae ;

qui illam denuo perconctatus, ad idolorum

Posl scriptum fuisse seculo x aut xi: certe stylus templum adduxit. Ipsa autem ubi orasset, magnus
halict aliquid famosi Mctaphrastis, prwsertim in terrae motus factus est, omniaque lempli simula-
multitudine ac diversitate suppliciorum. quihus cra delapsa, dilTracta sunt, et comminuta, tamquam
Martyr cruciata Hanc porro Cyriacam Grw-
juc.rit. pulvis; et lurbo venli supcrveniens, dispersit pul-

corum, eamdem esse cum Dominica Latinorum; et verem in aera, ac fulgur ignis accedens, Hilariani

hoc elogium Grwcorum esse antiquius, quam scri- prawidis faciem combussit; qui e solio delapsus,
pta Latinorum illa dc re, colligitur lum cx hisce cxspiravit.
eloyii verbis : rEvvf,aavT£q c£ OrjXu Kaioiov bi rjuipa 1 Postquam autem alius Praeses, ipsius succes- tormenla va-
rii generis ,•

xupiaxf), £7ai>v6u.aaav ajTYjv Kupiaxrjv. Parentes filio- sor venisset, omnia edoctus, sanctam fiammis ad-
lam, quoildie Domiuicasibinala esset, appellaverunt judicavit: accensaque magna pyra, ipsam in medium
Cyriacam Grmce, quod esl Lalinis Dominica; lum projecerunt. Haec aulem manibus sursum extensis,
ex eo, qnod pleraque, in elogio Grmco mcmo- multo tempore Deum oravit; cumque sudus ac
rata, dc Cyriaca, rejerantur eliam in Latinisde purus csset aer, nebula e caelo descendit, omnem-
Dominica :quod prmcipuc patel in martyrio et que ignis vim extinxit, Martyre neutiquam laesa.

variis tormentorum yenerihus, quw utrobique Porro Praeses, feras in stadio contra ipsam dis-
eadcm fere sunt; uti et tempus martyrii sub Dio- solvens, nibil profecit. Nam ferae pedibus ejus
cleliano; ct noincn patris Dorotlieus, ct alia. advolvebantur; propter quod multi crediderunt in
41 Ilmc duo monumenta Mss. putamus hic per Cbristum.
nlraque hic typos conservanda, non tamquam omni ex parte « 4 5 Dein Sancta in carcerem conjecta fuit . ac obilusinpace.
dabuntur. nohis probata, sed tamquam vetuslwra. Etprimo cum praesideret Praeses, sententiam ad-
postridie,
quidem loco dabimus Grwca veluti primiyenia; versus eam tulit. Lictores ipsam apprebenderunt,

et
 ,

DIE SEXTA JULII. 271

et eduxcrunt extra civitatem, ut capite truncare- 19 Pronior suspicio esse possit, cureademSan- aoctore
tur. Quaj, postquam peliisset teir.p^us orandi , et cta a Tropmenstbus duobus nominibus, Dominicaj £,•'
_ . Domimci»
, .

Ghristianos, qui ipsam sequebantur, institnisset, ,,

atque Luphemia; appellata fuerit; quia amatores afftaa,
inclinala in lerram, quievit in pace. Milites vero Dominica?, gum tunc obscuri nominis erat, nec
mortuam conspicali, obslupuerunt. Et facta est acla propria habebat, illa mutuati fuerint a S.Eu-
ad ipsos vox : Discedite, fratres, el narrale omni- pliemia: atque inde Euphemiam quoque suam Do-
bus magnalia Dei. IUi autem abeuntes, glorifica- minicam appellarerint.Certe Eitphemim Acta, apud
verunt Deum. Surium xvi Septembris legenda, multum affinitatis
16 Dictitm elogium valde consonat Actis paulo habent cum iis, qum tarde collecta fuerunt sub
DeAclis Grw prolixioribus, postca hic dandis, quorum compen- nominibus Cyriacae ac Dominicae, prmsertim in
cis
dium est. Nolantur excerpta esse e pervetusto co- qum admartijrium ejusque modum spectant:
illis,

dice Calabro bibliolhecm Ambrosianm, non addito quin etpalmstra marlyrii, quam constat Euphe-
nomine Auctoris. Quid si cum proportione iisdem mim Bithyniam fuisse, tribuitur etiamS. Cyriacm,
applices ea, gum supra de mtate et charactere elo- atque adeo S.Dominicae in diclo elogio suo. Hinc
gii dicta sunt 1 Sane videtur non parum in illis porro deduceretur, corpus S. Dominicae, quod, uti
relucere Metaphrastes; sive tormentorum coacerva- scribit Ughellus, Tropmenses aiunt asservari in Ca-

tioncm varietatemque; sive colloquia, identidem tbedrali sua, Deiparae Virgini assumptae dedicata
recurrentia consideres. (alii aiunt, aiibi latere; qumsitumque operose,
17 Acta Latina, Grmcis recentiora, sive Lectio- nondum non aliunde, quam ex
fuisse inventum)
e lalinis. nes, quas olim ecclesim Tropmensi juisse in usu Bithynia adipsos, quocumque demum modo, al-
diximus, narrant, Dominicam in civitate Campa- latum fuisse. Quod ilem potest ansam dedisse cur,
B niae orlam /uisse; patrcm habuisse Dorotbeutn, ma- Euphemice ac Dominicae, in eadem provincia Bi- E
trem vero Arseniam; parentes a Diocletiano in thynia passarum, atque apud Tropmenscs, alte-
exilium missos ad Euphratis fluminis partes, et rius miraculis, alterius corpore, notarum, confu-
Dominicam Maximiano cmsari prmsentatam : de- dcrint aliquando nomina.

mum in fme addunl, Corpus ejus miraculosc Tro- 20 Alia S Dominicae

. nomina supra enumerata, utietHariola
quondam Ma- Nicetria
pa;am Calabrioe delatum fuisse, quae magis peregrina sunt aliunde minus nota, nec
et
-

gna Gr»cia dicebatur. Denique recentissimi scri- a nobis inquirenda. Unum autem, quod pag. se-

ptores aliquot, alii ex aliis, nunc produnt Domi- quenti scriptor superaddit, Hariola, ejusque origo

nicam in Campanim martyrium subiisse;

ciritale plane fabulosa censeri possunt. Scribit, Julianum
manus Angelo-
postridic vero martyrii, inde per apostatam, infeslissimum reputasse nomen Domi-
Tropmam in Cala- nicae, propter innumera et slupenda miracula,
rum corpus juisse deportatum
bria : inqv/iirmt etiam in circumstantias rerum, qum ad ejus invocationem passim fiebant. Hinc
de quarum faclo nihil ex Actis conslat; videlicet, eumdem Apostatam promulgasse cdictum, quo mi-
rabilia Dominieae stgna depinyebantur, tamquam
an S. Dominica locum natalem habuerit civitalem,
Campanim, aut ipsam Campaniam ciinlalem., an dmmonica magorum, jussitque ad abo-
prmstigia

vero Tropmam in Calabria. Addunt alia ex suo

lcndum Dominicae nomen, ipsam ab omnibus Ha-
nedum antiquissi- riolam deinceps nominari, atque ecclesias omnes,
ingenio; paulo antiquioribus,
mis, ignota.
a fidelibus ejus nomine dedicatas, mquari solo.

18 Utvero Dominicae g loriam latius cxtendant

Tunc subnectitScriptor singulare exemplum, quod
Tria nomina Sivuli, populus Dacim (nunc Transilvanim) de-
(quasi vera ea Sanctm gloria sit) variis ipsam no-
pronertim nuo mdificaverunt S.Dominic* ecclesiam sub no-
liuphemia, mintlms baptizat Baro pag. 75, appellans Euphe-
miam, Siculam, Palmam, Martam, Baltonam, Nice- mine Nicetriae quo intellecto, misit continuo Ju-
:

tianus, qui illam demolirentur, volttitqite insuper

triam; atque hmc nomina sint Dominicae propria p
apuddiversas nationes; omniaque eamdem perso- regionem ipsam ignominim causa deinceps ap-
notent Dominicam. Vanm cogita- pellari Hariolam.
nam sanctamque
21 Hmc cornpendio et speciminis ergo, libuit An Dominica
tiones homiuum! S. Euphemia sub Diocletiano ce~
*
annolare ex historta Baronis loco citato. Vellem j,"™™^"
lebrerrima Christi martyr fuit Chalcedone in Bi-
thynia, antiquorum Patrum atque Historicorum antiquiorem rei testem adduxisset, quam sint Apostata ubi-
ueno ' a
scriplis celebrata; ubique terrarum in Asia, Eu- schedm Scipionis Scombati postumm, qtias lantum « .

mdificatis ejus nomini ecclesiis et citat, oblitus notare, an a viro adhuc sano, an
ropa, Africa,
singulari cultu, honorala. Ethmcin Calabria et deinde conscriptm fuerint. Certe ne sano quidem
mutuata sit nomen suum a atque eruditissimo, talia post tot secula commcn-
dicecesi Tropmensi
tanti, tuto credi possel. Fatcttir Baro non uno
S.Dominica, nullis olim Patribus aut Historicis
Inco Patres et Histortcos paulo antiquiores nihil
vel nomine cognital Ejusdem Eiiphemim nomen ^ r> „ , 1 . possintexuul,-
meminisse de S.Doimmca. Hoc autem loco existi- scriplor ii,us
,

hucusquc servat sinus maris, qui Tropmam alluit,

mat ideo Patres, qui alias sanctas Virgines ac omnibusigim-
vulgo dictus, Golfo di santa Eufemia. Ejusdem tafuisse,
Martyres, Soteram, Agnetcm, Luciam atque alias
jam tum sub finem seculi iv gloriabatur S. Pauli-
similes, suis scriptis impense laudarunt, silentio
nus, episcopus Nolanus, se in sua S. Felicts eccle-
transiisse Dominicam quia ejus nomen Julianus
sia reliquias habere, ita canens Nalali 0, pag. 010
;

ubique abolevil ejusque ccclcsias destruxit, ma-

in edilione Rosweydi:
Et qua; Chalcidicis Euphemia marlyr in oris, gnaque et stupenda miracula magicis arlibus im-
Signat virgineo sacratum sanguine litlus. putari per edictum publicurn jttssit.
22 Mirabilis ratiocinatio! Unde cekbrior
elim- et nunc de-
Fuit cnim Chalcedon prope a mari in Bithynia, mum, nult,,
mortalis fieri debuisset memoriaS.Domiaica:, inde
Asim minoris provincia ad Propontidem.
concludit
 .

DE SANCTA DOMINICA VIRG. MART.

MlTORE concludit, illam penitus fuissc oblilcratam.Si tnim lum. Sed horum nullus testis. .iique igitur nomen
C. J.
Ju- Ilarioke, atqttc gesla Juliani el edicta ejus contra
tam celebre fuit nomcn S.Dominicoe tempore
liani: si lot ci dicalai exlilerunt ecclesim, emque S. Dominicam, qum lot seculis silentio sepulta fue-

simul omnes (nam ultra biennium non impcravit runt, ant potius numquam facta sunt, nunc de-

Julianus) ct ubique fuerunt dcstructm; si tam fre- mum produntur et scrihuntur ut vera.
qucntia stnprnilaque miracula per orbem vulgata 23 Sed nolim ego historiam aul potius panegy- Traditiopopu-
laris, quous-
furrunl; uli scriplor adstruit : quomodo fieri po- rim. recenlissime excogitatam de rebus antiquis-
que credi p.js-
tuit. ut talium publice gestorum, Patribus aliisque simis jurta ct obscurissimis incertissimisque re- sit

scriptoribus,qui posl martijrium Dominicoc, anlc /utando, oleum et operam perdere. Opus illud
imprrium Juliani, quique sub ipso, et sccutis lem- publici juris est, utpossil a quovis legi. Mihisufjicit

poribus floruerunt plwimi, nihil innotuerit? Si indicasse, nihil inde prmsidii posse trahi ad ads-
notissimaessc ttimrii nl fieri poluisse putas obstinale, omniaque truenda nuncantiquaS.Domimctsgesta.Quidquid
illa publice gesla, una cum Juliano, in terra, obli- de illis sciri nunc potest, id est de parentibus et
niiur perpetua, fuisse scpulla; dic, sodes, quis loco natali Dominicse, de loco item et modo mar- de factis sin-

nunc tandcm mtatc nostra, post tot secula obli- ti/rii. de translatione corporis, et alia, pelidcbent gularibus an-
tiquis
vionis, omnia illa gesta suscitarit amortuis, at- ex Actis, quibus antiquiora non habentur monu-
que tam clara in luce posuit, •
acsi ipse vidisset mcnta; traditione populari duorum triumce secu-
iiin/iiissctque coram omnia? Dicis prmterea nomen lorum, de factissingularihus et antiquissimis nihil
S. Dominicse, tunc cclcberrimum, per Julianum oblinente, nisiilla in Actis, aliisve respective ve-
puhliro edicto fuisse mutatum in Ilariolae. Quis il- tustis scriplis fundetur, aut antiquis monumcntis,
lud ediclum vidit? Quis legis? Quis ejus meminit? puta tcmplis, sepulcris, ccrla corporum prmsentia,
Xemo ccrte ibi lcgere nomeunovum llariolx potuit, vel similibus, fulciatur.
quin simul cognoverit, cujus loco /uerit substitu-

ACTA GILECOLATINA
K pervetusto codice Calabro bibliothccce Ambrosianse, f. N. n. 451 . Interprete J. P.

CAPUT I.

S, Cyriacce purcntes ; eorum, nec non sunctte Martyris in fuk constantia.

SancimCyria- D,
-—'orotliei patris, matrisque Eusebia?, vitam veritali 0, ixo; eirrpeTrr,? u~?jpy.ev Tuiv piwcavTtov ouvSSou dXv;-
<« parintes, conformem vivcnlium, familiam illustravit a teneris Oeia; AtopoOeou TtaTpb; xai Euoe6eia; u,Y]Tpb; Kupia-
unguiculis Cyriaca lilia, quam suscepcrunt. Quo tcm- xy) 8u-faTr;p exSey.6y.evr) e; a-aXuv ovuywv. 'E6ao(-
porc Diocletianus et Maximanius Caisares jura da- Xeucav xaT' exetvov tcv xatpbv A'.oxXr)Ttavb; xat
bani, vix iliim Christianorum cuiquam permalignum, Ma£ty.iavb; ot xatoape; , u>v tivGv y.6Xt; TtoTe t£>v
bonique osorem diabolum loqui licebat. Non igilur XptcTtaviov eSuvf,0r) c-pacat a~b tou zovripoy xai u.t-

criminari destiterunt servosDei, colluccntes faces in ccxaXou Sta66Xcu oux eTcauovTO ouv ota6aXXovTEi;
tenebrosis locis. Et vcro tum cadeste eos bravium tou; SouXou; tou 0eou , >.u/_vou; yatvovTa; iv asto-
urgcbat, lum operarii iniquitatis sub auspiciis dia- Tetvct; t6tcoi; • IIpoeTpeVeTO 2e auTOu; to eTOupavicv
(; boli.dogma Christicolarum invidiosc vcllicabant in Ppa6eTov • eoaotatvov Se trab tou Sta66Xou Tb Tfiiv

dics; tum nonnulli servorum Dei, intimo UBtantis ctXoy_p(oTov 86-j'u.a TiSsav r/u.epav ci tv;; <JStx!a; ep-
animi jubilo gesticntcs, hymnos gratiarum actionis ^aTat. 'Au.a 2e y.aTay_pw6[j.evot tov aXaXafu.bv iGv
Domino olTcrebant. Atque hi, qui accusabant apud OouAmv tou Qecu Ttvec, euy.apicTr,p(ou; ujavou; avereu.-
impium Imperatorem, a crudelissima sanguinis siti zov tw Kup(ti). Kat outu; Sta6aX7,ovTe; ouy. e-^auovTO
non ccssabant. Dcin Cliristifcrum rapientes gregcm, io ^apav6u.ti) (JactXeT, tou Se SeivoTarcu atu.o66pou •
T
ad impiissimum Dioclelianum dcducunt. 4lte\ tSv XptCTOcSpov ot£u.vy)v ap-acavTe; , eicafouoiv
Tto ace6ecTaTt.) Atoy.XT)Tiavu).

2 [Tum Parentes Cyriacsc] vcnientes occulie, ac II Ottojs eX66vTe; Xa6pat'to;' ttj eauTtov eXeuOepla
ttnumque a libertate sua utentes, Virginem producunt in me- /.aTeyovTe; et; uicov vrfi IlapOevov, xai Xe^ovTe; au-
jilinm dium, et sic ipsam alloquuntur: Domina filia, casti- T-i) •
Kupta OufaTep ^uAaSov oou ttjv a-fv(av , w;
,

tatem tuam custodi; sicut praclara Christi virgo, XptcTou ceu.vT) -apOevo; ac7tY)X6v ccu TT)pT]cov ttjv
intaminatam serva carnem tuam lampadem tene : capxa , opOTjv cou xpaTet tt,v Xau.-aSa Snou u.^X-
,

erectam; quando adsponsum immortalem Cbristum, Xet; etctevat et; tov aOavaTov vuu^tiiva, itpb; Tbv y.a-
qui tc vocat, ingredieris, ut admitiaris tamquam XouvTa ce XptCTbv , Stcw; 5v SeyOf); (i; xposcopa
oblalio, pro parentibus tuis secundum carnem, le- TCpec6euouca uxep Ttliv y.aTa capvta cGv foveuv xai
gatione funclura; palremque tuum Christum, et Ma- tSv TcaTlpa oou XptcTcv
cuci.)7T'r;cY); , xai Map(av tt)v
riam, malrem tuam, immuncm maculoe columbam, u.r,Tipa cou TT.V acr:T)Xcv xepicTepav
, , 'ita v)u.tv Su-
exoratura, ut perte, Filia, nobis locus requiei delur. Oe(T) t6t:o; dvazauceto; Sta cou , Tey.vov.
3 Obnixe ergo precatis ct obstestatis divinam III IloXXa ouv e3ef,flTju.ev xai Y.?iiica|iev Tbv ifa-
pro sermnda bonitatemj nobis te donavit; et nos Christo te obtu- Obv Oebv xai
, eyaplcaTS ce tlVXi y xai f,u.et; Ttpooe-
nrgimtaie tt ,.
muS) carnis primitias, ut in domo Dci pro nobis vi-ptau.ev ce tio XptcTio xapTtoooptav
era religione
>
.. ., ... , capxb;, iva
oreS- ^ am ecce incides in HHUHB lmpn Diocletiani,
hortatio. xpoceuXT) uxep f,u.iov Iv tu [ctxu tou 0ecu. 'ISou

'ISou
 ,,, , ,

DIE SEXTA JULII.

273
A Y«g iWmn» ek t«;
*/o)Ttavcu,

tov d Y aOov
xat
« 7 ava,
8i «twa^v
Vva
y.£t

»«-
? «;

efeAej,? lvd.™v tou

«13 x«p-«v6n=u

T&eaiv aou
Atc- et varia supplicia te

absolve,
manent.
ut ad conspectum regis Chrisli ingrediaris
Bonum tuum certamen Ex mss.

|3a«- Tyranni ergo comminaUones, et, qnam intellexeris-

Um Xpiowu. Mn ouv 8«Xi««i S t«; dx£tXd; tcu hominis mortem, ne metue sed enim hominibus :

Tupavvou y.at ewor)0evTa Oava TO v tcu dvOpoxou. Kai moi-i nolentibus, mors imminet; at vero justis mors
r ap rt PeAoiUmc 6 Mwnc exe(y.e,Ta. «T? 4v«p6- non est, sed solulio a corpore, et animi rcquies.
Jtoi«- 6ux loriv ouv tci; 8ixafoi 6«vaTO
S «, 4XXa >,u- Jamque puellam instruere desierant; cum minislri,
ot; dxo o(b|j.aTo;, ^•/.•ij; l\ himmmt. Kai u>; dv dc improviso intervenientes, Beatos comprehensos ad
exauaavTO SlSdaxoVTee, tvjv xaTba, 4iretJTr)oav au T ot; Diocletiani tribunal sistunt. Quo ubi essent deducti,
oi i7tY]pi-tai oi y.ai
, ouXXaoVjujevei tcu; May.apiou; sic eos interrogavit, dicens :

xapeaTr,aav tou [3f,|j.aTc; tou Atoy.Xr,Ttavou. Eicay.Oev-

tiov 8e «utSSv r,puia auTcu;
, , Xiyuv
IV Ei'-a-e u.ct xcia; Opr)ay.e£a; bnl xoTov i Dicite
,
, r) mihi ,
quam profilemini religionem Yerbu Impe-
oeoecOe Oeov; 'AxcxptOevTe; ratoris Dio-
8e oi "Oaioi : Tf quemve colitis Deum ? Respondenles Sancti : Quid,
cletiani
BiXeic. xepi 0eou, gaoiXsu, ouoei; avOpwmov aiunt, de Deo
"ov eTSev , vis, Imperator ? Quem nullus ho-
ou 8e fostv SuvaTat <po6epb; minum
;
y«P iavn y.ai rojp ivfii- vidit, sed nec videre potest. Terribilis
xtcv auTou xpoxopeu£Tat xai oXoYteT enim est, et
, y.uy.Xq> tou; ignis ante ipsum praeccdit, et inflam-
e/Opou; auTOu ytai edv dxoustoatv arepi outou mabit in circuitu inimicos ejus
, oi Osoi ; et siquidem de
ei; oti; iiy.eT; xXavacOat dxaTiou.evct , Tay.f,oovTat tb; ipso audierint dii, quos errore decepti vos colitis,
xfjpo; d-b xpoawxou xupo;. BaatXeii; yap cerae instar liquescent a facie
eaTi ei; ignis. Rex quippe
tou; attova;. AxoxptO^i; oe 6 AtoxXr,Ttavb; , esr, Md est in secula. Respondens autem Diocletianus,
B xf,v eu.r,v awTr,piav y.ai Tf,v twv Oefiv euuivetav, y.ai dixit : Per salulem meam, deorumque benevo-
<ytw'av eiv u.f) xtcOrjTe toT; un' XeYouivot; lentiam, et amicitiam juro
, ep.ou , y.at ; si dictis meis non
6ua-(jxc toi; dr;TTf)TOi; y.ai atwvfot; OsoT;, obtemperaveritis,
ouy. fiauyd- et sacrificaverilis invictis atque
oto ew; ou ecjaXeioOf) to -jivo; tuiv XptoTtavojv , lv' aeternis diis, haud equidem desinam, donec Chri-
8xo>; et; touc Oeou; |j.£viaTr,v xpbvctav ey.tov iixb stianorum genus deleatur, ut pro maxima, quam de
,

iuovtov So^aaOfl. deorum cultu curam gero, honore ab omnibus

afficiar.

V Nuv cuv xioOr,Ti |j.ot, y.ai toi; Oeot; OuaaT£ •

ei 5 Nunc itaque morem mihi gerite, diisque sa- ad satictos
8e |j.fi , dva--y.aoO£i; xty.pot; uu.2; ^aaavot; xapajuato crificate : sin mintis : acerbis vos tormentis coactus Martyres; et
illorum rex-
y.ai xapaxiu.ioij.at ei; eTepav reiXiv , y.ai oiJT£ twv dedam, atque in aliam civitatem dimittam. Nec
ponsum.
ibit.iv y.aTactt.iO-^aeaOat oty.£itov, aXXa -avTa Ta xpav- domibus propriis fruemini, sed veslrae facullates
[j.aTa uu.mv cwOf.aovTat £T£pot;. 'ATroy.ptO^i; c£ b u.a- omnes aliis dabuntur. Respondens, autem beatus
xapto; Atop60£c; , eTx£v "Eti aot xap£aTtv ,
paatXEU Dorolheus, dixit : Jam tibifacultas datur, Imperator,
xbt£t ev Ta/et • f;u.ei; vap xpriu.aT(Ov x,«tatfpov^oaii6v fac propere : etenim nos divitias contempsimus, me-
t'o u.eTpov Tfj; uxepSoXf,; extOu[j.ouvT£;, bxto; tou
£-ou- diocrem opulentiam desiderantes, ut caelestium di-
paviou y.aTaTpuof,ao[j.£V x>.0Jt:u , xpb; tcv cupavtov xa- viliarum deliciis fruamur apud Patrem ca;leslem,
Tlpa, tov Kuptov f|p.6Jv, Tr,asuv XptaTov, tov 5r,[j.toup- Dominura nostrura Jesum Christum, vitae omnis ac
fbv xaar,; ^tof,; y.a't xvcf,;, to 06; Tijs aX^Oeia; spirilus creatorem, veritatis lumen, justitia: solem,
Tbv f,Xiov Tf,; Sty.atoauv();, tov ay.otu.r;Tov 6<pOaX|j.bv oculum somni expertem, in quo spem habemus
2t; cv Tf,v tiXxica £/,o[j.r,v y.at TeXetot b/ fore, ut perfecti inveniamur in gloria Patris.
eupe8flvat Tf)

86;r) tou xaTpb;.

VI T6t£ 0u[j.5 8eivo) eca^Oei; & AtoxX-fjTtavb; , exl- 6 Tum Diocletianus, gravi furore accensus, Do- Derotheus et
Xeuoev tov AtopcO^ov ev [j.aaTt^tv y.aTa|avOf;vat , ttjv 8e rotheum quidem flagris excarnilicari, Eusebiam ve- Eusebia sup-
plicioafflciun-
Eua£oetav oy.6T(o TutpXi?£aOai £xt£vwc. Kai u.£Ta to fa- ro tenebris excascari, obnixe jussit ; dein crucialibus tur.
oavtaOfjvat auTou; , xapax£u.x£t auTou; Tcuotu) Tto affeclos, transmisit ad Justum, Ducem in partibus F
,

Souxi ev Tot; pipeoev M^XtTivrj; , xX-<;aisv Tfj; y.tipa; Melitin», prope regionem Euphrantidis; beatam
Tfj; 'EspavTi'00; exapy.ia;. Tfjv 8£ u.axapiav Kuptay.f,v vero Cyriacam ad Maximianum Ca?sarem demisit.
xaTeircu.i|/ev auTrjv Ma;t;j.iavo) , tio y.aiaapt y.ai auTb; Hanc ille in custodiam tradidit mulieri, a mo-
xap£3(o-/.£v auTTjv ei; r/;prjatv Yuvatxi d^toXbYto xai au- deratione animi laudandae, ad usque decem dies.
spocuvr) £w; fju.£pwv ciy.a , xai xaTa Tb TeXo; twv Quibus exactis, beata Cyriaca, laudando Deo, ac
8iy.a fju.epoiv, f,v -q [j.axapia Kuptaxf, SoJjoXovouoa tov capiendo e manibus angeli cibo intenta vacabat,
Oebv ,
y.ai Xauidvouca Tpos-/]v £x y.etpc; dyYcXou e/.o- et diccbat :

iJ-lvr,, y.ai XeYSuaa •

VII Kupie 'Irjaou XptaTe , 6 auvepYtov xai axoXou- 7 Domine Jesu Christe, qui adjuvas, comitaris, Cyriaca
famulos tuos qui omnes Christum
Oiov , y.ai uxc[j.£vo)v , y.ai PorjOoiv Tot; aor; ooiiXct; •
sustines, et defendis ;
vis
affata.
8 OlXtov xdvTa; atoOYjvat, xai ei; exivvtoatv dXr,Oeia; salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire;
eXOetv , y.aTa^tio Tf,v OecTrjTa aou, TeXdav ey.etv tt,v supplico divinilati tuffi, ut spem habeam perfeclam,
eXxiba, p.r)Sev eupwv p.tapb; tyj; dvou.fa; dpy.tov y.aT» nihilque in me invcniat sceleratus iniquitalis prin-
e|j.ou, 8xo; u.f) xaTaYeXaaOu , uie tou 0£ou, ev ( oxt6v ceps, ut non confundar, Filii Dei, coram te. Nam
oou, uxrjxoo; ^dp et xal eXefju.o)v, p.f) dxoaTpes6u.£vs; benignus es ac misericors, qui non avertis faciem
xp6ao>xov d[j.apToXou T.^bc, 0£ y.aTa<f £uyovto; , oti eXef,- a peccatore, confugiente ad te, quia misericors es,
|i(OV exXf,Or,;, xai oixT£ip|j.o)v , xai Sixatoc, xai dXrj- ac miserator, juslusque ac verax permanes in secula
6tvb; 8ta|jivtov ei; tou; aitova; tojv attovtov. Au.f,v. seculorum. Amen.
VIII Kai xapaY£v6|j.£vot 8 Postquam accessissent militcs, duxerunt eam
ci aTpaTitoTat , f)YaYOv

ad
 ; ,,

2 74 ACTA S. DOMINICjE VIRG. MART.

Ki Hss. ad Maximianum : Cui ille : Cyriaca, diis sacriflca auTf,v Tcpb; Ma?i|j.tavbv , xai Xevet auTfi 6 Ma?ty.ia- D
ducitur ad ct per salutem mcam juro, revocabo ab exilio paren- vb; •
Kuptaxf; , Oijcev tcT; OecT; , xai y.d ttjv £y.fjv
Maximianum
qucmalloqui-
tes tuos; et si quid rogavcris me, prxbebo libi e eojTrjpiav , dvay.aXeeoy.at tou; voveT; 0C!J ^ 7- ~'fc £?o>-

Itif. regno meo, ct qmccumque ablata sunt, restituentur pia;, xai et ti Sv aWjoet; y.e, -apao/io soi ex ttj;

tibi ; tu modo proptcr aerumnas, qure te manent, SXr;; paotXeiac, xai xdvTa Ta deatpeOevTa ooi , Soj-

diis sacrifica, et absolvam te. Postquam subrisisset Of,-ovTai roi yivov Std Ta; XtJTca; , Ta; Tceptyivoued;
S. Cyriaca, dixit : ordo inordinatns, et lex iniqua ce, Ouoov toT; OeoT;, xai dxoXuo) ce. Metotdoaoa Se
a diabolo missa, a daemonibus scripta, a Maximia- f) dv(a Kupiay.rj , Wvei 'Q Ta£te aTaxTC;, xai vt5-

no vulgala, a magis administrala. Quousque tandem y.o; dvcyo; , Crab StaSSXou xey.Tciy.evo; , y.ai uxb 8at_
operarii nationis impise, veram Cbristi vineam de- (j.ivojv vpa^oyeve; , xai uxb Mac;ty.tavou oy.sopouu.evoc,

pascere non desincnt, seminanles zizania in medio xat uxb u.aYiov Satay.ovouu.evo? •
ne/lpi "t's ot Tfj;

frumenli. Vcrnm enimvero, tu Domine ad adju- xapavsy.cu tfuXr;; epvaTat oux r^pey.ouctv Trjv dXrj-
vandam famulam tuarn feslina : Educ me de laqueo Oivtjv dy.-eXsv tou XptcTOu Xuy.atvs'[j.evoi ; cxeipcuotv
isto, quem absconderunt milii, qui volunt sup- yicsv tsu o(tou CtiTavta. 'AXXa cxsucov, Kupte , et;
plantare me, et dc insidiis, quibus conturbarunt tt,v (JoTjOetav Trjc, oi;; ScuXr;; , xai eljdya-;e ye ex
me. Da, Domine, ori meo laudem, ut un conspe- za-fiSo; TauTTjc , f,; exputjidv y.st , uTCOoxeMtrai y.e Oe-
ctu Angelorum psallam tibi, et adorem te, et glo- XovTe;, xai XoYtoy.cT; , of; £i;£Tdpa!;dv y.e. Ab; Ku-
,

riam afferam, ut coram confitear libi, in secula pte , tio 0TCy.aTt' u.ou atvov , Tva evavTtov dyveXojv tj/a-

seculorum. Amen. Xto oot , y.a't S£toy.a( oou , xal xpocjipio aTvov , tva
evavTtsv eejsyoXovfiOo) oe ei; Toii; aitova; tuv aiomov.
'Ay.f,v.

9 Tunc Maximianus iratus, c solio suo surrexit, IX Ka't SpvtoOei; o 'Maijtytavb; , dveoTT) dxb tou E
jubens beatam Cyriacam projici in lerram et calcari, Opcvsu au-ou y.ai xeXeki tt;v [j.ay.apiav Kuptaxrjv
Uaximiani ,

jussu tor- doncc tortores delicerent. Tum vero iii tanla ptorjvat e-i tou eSdseu; xai XTepviiJecOat , eo>; ou aTO-
quelur ;
pressura jacentem se videns, invocabat Dominum vfjctoetv o( (JaoavtcTai. "Oxxa yf;v exi tocoutov opuv
suuni, Jesum Cbristum. Quando autem quiescebant StdoTT,u.a xetuivrjv , y.ai e::txa).ou|j.evr) eauTrjc SeozcTrjv
omnes, impius Maximianus spumabat ; donec men- Ir,oouv XptoTov. 'HouxaodvTiov Se xdvTuv , xai tou
tis inops factus, cum omnibus conlicuit.
siniiil ipse dSixou Ma;:jj.tavoj d^pi^ovTO; , xai eu.u.avr,; f£vdu.£vo;

Interea beata Cyriaca Dominum suum Jesum Cbri- eoiyijoev u.eTd TcdvTUv. 'H Se u.axapia -poor;uc;aTO
stum adoravit; dixitque : Fili Dei, patris tui caele- irpb; tov auTr;; Seoxd-T,v , Tijoouv XptCTcv , xat et-
slis, qui uno verbo omnia operatus, propter in- xev • Vie tou Geou exoupaviou ocu xaTpbc, 6 xctTjoa;
firmilatem nostram descendisti in terram, bumanum evi \6yu Ta xdvTa , Sta tt,v T,|j.eTepav doOevetav xa-
induisli corpus, et ab iniquis suscepisti mortem, ut TfjXOe; exi ff]q xai eveSuow o(5u.a dvOpuTcou
, , xai
nos redimeres, et oblationem aeterno tuo patri xaTe3ec]u) OdvaTov uxb dvdu.wv, 'iva T)u.a; XuTpuior;;,
offerres per proprium tuum corpus : ad corporum *°« Tcpootsopd; d-rd-rr); tou ercoupaviou oou xaTpb; Sta
nostrorum inflrmitates respice : quoniam benignus tou iSiou oou ounaTo; e-tSe exi fiu.eTlpuv cuu.dTajV
et misericors es; nequc cnim muliebrem naturam doOeveia; ,
:
cti e jox).a-f/_vo; xai eXer;u.t.)v uxdp-/_et;, u.tj

in nibilum rediges, propter eam, quaein prajvarica- ecjouSevtioet; tfuotv fuvatxeiav Std tt,v exi tt; xapaSd-
tione serpentis dccepla fuit. Supplex ergo te rogo oet tou Sytu; ^xaTTjGetoav. 'IxeTeuto ouv oe ev oSuvt;
in dolore aninnc merc, cxaudi me, Dominc Deus tyoyM u.ou , Kupte , b 0e6; u.ou (ftXdvOpuxe; ydp ei
mcus, nam benignus es et misericors, et glorificatus *«l ^wm, Se3o;aop.evo; et ei; aiwva; aiuvojv.
es in secula seculorum.

C 10 Tunc adduci illam jubet et dicit ei Per salu- X ToTe xe/\eu£i

: dxOrjvat auTrjv xai Xeyei auTrj •
Md
scd fidem for- tem deorum, nisi abnegcs Cruciflxum, diisque sa- tuv
ttjv otoTTjpiav Oetov , edv u.r; dpvrjor,; tbv 'EoTau- F
tilcr profite-
crifices, non effugies judicium meum. Respondens ptouivov, xai Ouor;; toT; OeoT;, oux extpeuEet; Tb Stxao-
tur,
beata Cyriaca, dixit : Non sit tibi cura de alienige- Ttf)pt6v u.ou. 'ATCxptOeToa Se f, |j.axap£a Kuptaxr;, e?-
nis, quos in errorem inducere potuisti : sed polius xev •
'Ou uiXet oot xepi tuv dXXotpuXtov , ou; dxa-
non otiarc quoad servos Cbristi, et adversus Eccle- Trjoat -f]3uvri0r,; aXXa u.aXXov
•
doy.tSXrjcai xaTa tuv
siam Dei arma converte, quantum potes : nam tou XptoTou SoiXtov, xai bxXilJeiv xaTa Trj; exxXrjoia;
portai inferi non praavalebunt adversus eam. Non tou Geou oTCzdoOr^Tt xuXat fdp tjiSou ou xaTio-/,uccu-
clam me est, ista^c te moliri instinctu diaboli. Ast ctv autrjs otoa 3e xai -fwtoexto Sti
, uxo6aXXo[j.evo;
oro Dominum meum Jcsum Christum, qui, natuse uxb tou StaSoXcu TauTa xoteT;
, dXXd dcjttS tSv Kii-
virgine, formosa columba, pro nobis pugnat, confu- ptiv |j.ou , TrjcoiJv XptcTcv , tcv Tey.OevTa ex Trj; Dap-
gicntibus ad se qui vult omnes bomines salvos
; Oevcu, tt;; xaX-i;; xeptcTepa;, o; xoXeu.eT iixep f,u.6)v,
fieri, et ad agnilionem veritalis veuire qui non tuiv
:
xaTaoeu-fovTtov ei; aCiTbv , xdvTa dvOpo)xov OeX(ov
derelinquct me, sed sanclificabit, viresque sufliciet,
eo)Of;vai xai ei; exi-fvtociv dXr,Oe(a; eXOeTv b;
,
oux
tamquam prseclarua defensor, ac victricem faciet t7vxaTaXe£t>et u.e, dXXa aYtdcet , xai Suva|j.tv Stocet
apparere contra adversarium. Non itaque iniquitalis
o>; y.aXb; dvTa-f(ovtoTr;; , xai xotrjcat u.e vtxr]Tf,v dva-
argualur virlus Cbristi, scd qualis fuit ab initio,
et S£i-/Of,vat xaTa tou dvTtxetu.evou. Mf, ouv Tcapavou.(a;
usque iu finem.
ScxacOeir; r; Suvau.t; tou XptOTOU dXX' (i;
, ec; dp^r^;
xai u.e-/pt TeXo;.
11 Gravissimo admodum furoris sestu percitus, XI ndvu Se y,aXexo)TdTCu Ouu.ou eu.u.avf;; -C£viu.e-
frcndcnte nec non S. Cyriacffl confutalus diclis, Vilissimum, vo; exl
,
ttj; a-f(a; Kuptaxr;; tojv X3yojv xXeovexTou-
tyranno. inquit, nefariorum Galilajorum cst dogma, neminc u.evo; , )i-fei 'ATe)icTaTOv to Scvu.a tuv u.tap6)v Ta-
quamquam tot sublati e medio sunt, volente diis XtXaiwv t6)v TOocuTiov dvatpcuuivtov
, , xai u.r,Sevb; gou-
 ,

DIE SEXTA JULII 275

A Xouivou 00<rai toT; 6eot?. noTaTcb; toutov apa 6 0eo«, sacrificare. Qualis tandem ipsorum est Deus, quod E* »ss.
oti urcep <raO &vi5|Mno« outoO tosouto 71X7.60? dztiOa- propter nomen
(
ejus tanla multitudo mortua sit,
vev, xai ftt dTcoOvr.cxetv afpounai u.aXXov, Tcapa- lanta porro mori eligat
r.
potius, quam nomen ejus
6a(vetv to ovou.a «utoO. Zuu.oipet Iv ty. ec.ouc(a pravaricari.
eu.-T,
Nihil sane quidquam prodest csedes
|ay;x£ti y.aOop?v tt,v toutiov avaipeoiv a?u.a Bfomov illorum spectare in imperio meo, qui,
,
dum vivunt,
dStxto; ex/uvcu.evov toT; tiioteuouoiv 6itb ty.; ?wtj;. credunt, sanguinem justum injuste efTusum esse.
""'""'"'
XII floXXf,; 81 x*pos TcXr,c6eToa ^ u.ay.ap{a Ku- 12 Beata Cyriaca, gaudio raulto gestiens, dixit :

ptaxf), ekev KaXfi; eXdXi.oa; tov X6>v, 'rTcaTtxe, Praeclara oratio, Consul ! nam qui Christum con-
oti oi t'cv Xpwrbv Su.oXoYoOvTe?, u.vj SetXtcvTe; Tbv fitentur, mortem non veriti, in regnum Dei
intrare
OavaTov, Pia^ovTai eioeX6eTv et; tyjv (3aotXe(av tou 0eou, nituutur, et ad vitara pcr Christum confugiunt sem-
xai xaTa?eu-puoiv e!? Std piternam. Atque ego
ttjv Joiyjv tt,v atfiviov , Christum insequor, qui est
XpiGTou. Ka-fw tcv XpioTbv Skoxw, tt,v SKifiaan veritas, et lumen ineffabile, oculus vigil, tempestate
,

xai to ofi; to dve-/.XdXr,Tov, Tbv dxo(u.r,Tov c»0aXu.bv jactatis perfugium, portus, serenitas,
,
immortalis
tc xaTaou-fiov tGv yeiu.a!.ouiv(ov, tov Xtuiva, Tbv eS— margarila, caelestis panis, bonorum mensa, aeternae
Siov, tov aOavaTov u.ap-,-ap(TY]v , Tbv oupavtov aprov, vitaj corpus, fons illimis, thesaurus inviolatus, ho-
TTjv Tpanellav t6v dfaOiov, to sfiu.a ttj; atiovfou £u>v,;, minum salvator, conditor mundi et architectus cae-
tyjv w]y*|v tt,v aTapay_ov , Tbv Or,caupbv doXrjTou fitvv, lestium, moderator Cherubim ; ipsum diligo, qui
tov oioTYjpa dvOpuztov, xai tou x6ou.ou xai venturus est in gloria Patris,
Srju.tou-fbv , et eripiet me e ser-
dpXiTexTova twv eitoupavtuv xac f,v!(oxov tSv Xepou- vitute satanaj, et dabit
, raihi libertatem Spiritus
6£u.. AuTbv dYaTtio, tov epy.cu.evov ev tyj S6;vj tou sancti in secula seculorum. Amen.
IlaTpbc, xai eJjeXetTai u.e h. xvjq SouXla; tou oaTava,
" xai Tcapaowoet u.e et; tyjv eXeuOepiav tou a-fiou Ilveu- E
u.aTo; e(; tou; aifiva; t5v aitovtov. 'Ay.f,v.

XIII Kai TauTa dxouoa; 'IXaptavb; , Xe-fet toT; 13 His auditis, Jtlilarianus ministris suis dicit :

UTCYipeTat; eauToO 'ApTcdcavTe; ev Ta/et cipeTe auTYjv Arreptam illam mox defepte ad templum magni
eVt tov vabv tou u.e-faAou Atooxopou. Mf, (3ouXo|j.evY]; Dioscori. Cum vero sancta Diis sacrificare nollet;
Se Ouoat toT; OeoT; 'Ooia;, PaoTaoavTe; auTYjv , et- hajulantes eam, adduxerunt ad templum idolorum,
or,ve-fxav et; to etotoXeTov, xai zpbq auTr,v eor, 'IXa- ei Hilarianus ad eam, dixit : Adesdum Cyriaca,
ptavi; npooeXOe , KuptaxY) , xai Tipooeveoxat auToT; Ou- et offer ipsis sacrificium , ac phalerata Crucifixi
otav , xai d^e; Ta; xou.i|/oXo-f(a; tou 'EiTaup(o|;.evou verba mitte : mullitudinem adorantium vide et
|3Xe5te to i;Xy]9o; tuv irpoaxuvouvTtov , xai ^ioOr,Tt. Upi- obtcmpera : le namque, quoniam virgo es stre'
5tei -yotp oe OeoT; uiiY]peTeTv, icapOevov ipyrp ouoav. Kai nua, diis ministrare par est. Et respondens Cy-
dxcxptOeToa r, dfia Kuptaxf,, et7;e •
Hpoiiei oe , 'IXa- riaca, dixit : Tenebris servire te par est, sectari
ptave , Tto oxiTet SouXeuetv , xai to y_do; St6xeiv , xai chaos, et gehennam ignis, cujus cito hereditatem
ty)v feevvav tou itupbi;, Y)v Iv Tdy.et u.eXXet; xXtjpovo- adibis; ubi etiam invenies vermem numquam dor.
p.eTv , otcou xai tov oxioX^xa eupeT; tov dxc(u.r,TOv' mientem; ubi et stridor dentium.
brcou xai b 6puj(u.b; tuv oScvtiov.

CAPUT II. — Confortatur e ccelo ; prceses Hilarianus morte punitur; idola, ignem ac feras
vincit Cyriaca, et ab Angelis coslo infertur.

E, ^toTpaipeToa Se •?) d-fia KuptaxY), toj (33eXuYiJ.aTt U;iancta vero Cyriaca conversa, abominationi, seu id /rustra.

Y)-fOuv tm eiSioXto, Xdfet Mrj oy_r,; dveotv u.f,Te ya.- dolo dicit Ne quietem habeas et gaudium ma-
:

'"
C pav, erctxaTdpaTOV xveuu.a, i\ TcXdvYj oou Suvdu.1; xa- ledicte spiritus. Tua potentia fraus est. Impu- ,

TaT.XaYY.Tto oou r; dvato/uvTta, do-/_Y;u.ove(Tto oou S T;a- dentia tua obstupescat, confundatur tuus pater,
tyjp •
SSupiTtoodv oe oi ouu.6ouXc( oou xevOYjodTtoodv asseche tui te lugeant, lamentis te daemones pro-
oe oi 8a(u.ove; •
uTcepYjouxaodTtoodv oe oi u.iapot u.e- sequantur, magnates tui nefarii obmutescant; ini-
•vtoTdve; l5eSa<ptoOY,Tio tS xpaTo; tou xapaviu.ou , xai qui poteslas evertatur, et regnum ejtis diripiatur'.

f) gaotXeia auTOu SiapTia-ff,Tio , b otxo; auTou dia- abilucatur domus ejus in captivitatem : et exer-
xOfjTto et; atyjj.aXtoo(av, xai b oTparb; auTou xaTava- citlls ejus absumatur a gladio ; fiat habitatio regni

X(oty)t(o utcS pou.fa(a; •

YevYjOf,T(o eprju.o; f) raauXt; cjus deserta, superet eum virtus Christi , dejiciat

vffi PaotXeia; aurou vixrjodTU) auTcv f, ouvajj.i; tou eum Spiritus sanctus, descendens taraquam lega-
XptaTOu •
xaTa6aXeTto aiTbv to d-ftov nveuu.a, xareX- tus e coslo, et det ipsum angelo abyssi, qui tar-
6a>v (i; Tcp£o6u; 1% oupavou , xai Suoov auTov tio Tap- tarum tenet : festinet immutabile regnum tuum,
Tapouyto di-feXo) Tr,; dSuooou, xai oTceuod™ f, |3aot- Christe, et solium tuum invictum, et principatus
Xe!a oou XptOTb f) drcapdXXaxTo; , xai Opbvo;' oou perennis, et potestas, nullis circumscripta termi-
b dvfxaoTo; , xai f, xupia xal dSidXetTCTo; , e!.ouc!a nis ,
quae et per Prophetas manifestata , et per
dTcepiepYY)To; , f) Std twv Tcpo^riTiov fvwptoOeToa , xai bealos Apostolos in nobis conversata est.

Std twv u.axap((ov 'Atcoot6X(ov ev r [tXi 6u.tXouoa.

t

XV AutS; YjXOe; , Tva ?r,Tf,OY); Ta eoxcpTciouiva, 15 Tute ipse Domine Jesu Christe, venisti, ut I(t i a aetesta

xat !.(ooTcotf,OY); Ta vevexptouiva , xai dvopOuoY); Ta Te- dispersa quaereres , mortua vivificares, sauciata etChrislocon-
Tpauu.aTtcu.eva,

toi;
«ni UYjplot; toi;
«»..., ou Kupte

^071x01;,
'Irjoou

otTtve;
XptoTe.

Xuxuv
'ISe,

-p.(o(j.r,v
tt,v

ave-
,
ev sanares. Ecce
participes, vulpiniim
sunt, qui tamtiuam
animum assumunt contra gre-
feroe, rationis fisa, conforta-
'"''« ctrlo.
..

Xd6ovTo xaTd tuv _7cotu.v((ov oou •

oetc;ai h auTcT; Ta gem tuum. Oslende in ipsis mirabilia tua; quia
Oauu.dcid oou, 8tt TcovY)pbv Tb evOuu.r;u.a auTtov. Kai mala est cogitalio eorum. Et vox de caelo, venit,

Julii Tomns II Mm dicens :

 ,,,

ACTA S. DOMINICE VIRG. MART.

dicens : Macte animis Cyriaca victrix; exaudivit otovr) £''• ^ou oupavcu YJXOev , Xevouca ' Odpoet, Kupia- D
preces tuas Clirisius rex, confortare et esto ro- xr; dOXocipe •
eTcr,xcuoev 6 (laatXeu; XptaTc; ty); Sef,-

busta : Hilariani minas ne mctue. Ego sum Ra- ceo>; cou toyue xai evcuvau.ou, y.a't [j.y) <5o(ito)TY); IXa-
phael archangelus, qui loquor tecum, a Serva- ptavou Ta; diceiXa; e"fo> eiu.t PaoaviX dpy.avveXo; ,

tore missus, ut confortem te, et communicem te- o XaXfiv ooi, dTC£OTaX[jivo; Otco tou ZottYjpo; Evtayjj-

cum verba Altissimi; quia spem tuam posuisti in oa( oe , xai u.£TaSouvai oot pv;iJ.aTa 'VtJitoTOu ,
£»' ov

Cliristo, eripiam te, et Dominum glorificabis, qui lOou ttjv eX-ioa oou et; Tbv Xptaabv , xai ecjeXouu.ai

te confortat. oe xai Socaoet; tgv evSuvau.ouvTa oe Kuptov.

16 His dictis, signum Crucis fecit, ct abomina- XVI Pevo[j.evr,; Se ty;; c/iovyj; TauTY); , cv)[j.eTov ifi-
onlrilis Wo- tionem omnem idola videlicet, quoe erant in tem- veTO, xai ouverpt^e Tcav |38eXuY|J.a, vjyouv Ta etStoXa
lis. cl Ihln-
plo , contrivit, atque in pulverem redegit : lux ev T(T> vaio, xai eyevovto xovtopTo;, xai o6>; SXau/Jiev,
riono morte
fnuuto.
effulsil, obortaque procella, idola, quSB ihi erant, xat aTcocTaXei; XaiXai e£eXr)XT)aev Ta exeToe ovTa

ex tcmplo exegit usque ad littus maris; et venit eTSoXa ex tou vaou eto; tou arv/taXou tyj; OaXdccY);,

repenle fulgur ignis, vultumqiic Hilariani ussit; xai vjXOev dovto doTpaTcr; Tcupb;, y.ai es/Xecjev to rcpooo)-

qui cum e solio delapsus csset , venit angelns tcov 'IXapiavou , y.ai tceoojv Ix tou Opivou auTOu , v)X-

amarus, et spiritum ejus sustulit. Et cura acces- Oev dffsAo; Tcixpb; xai fjpEv to TCvEuu.a auTou , xai

sissenl aliqui e domesticis ejus, corpus ejus su- 7capayeivdu.svc[ Ttve; Toiv oiy.EToiv auTou fjpav auTOu Tb
stiilerunt, et posuerunl in excelso tumulo. otou.a , y.ai eOvjxav eVt atopGu OikXou.

17 Et post Hilarianum venit crudelis succcssor, XVII Kai JjXOev Btdoo/o; tou 'IXaptavou 0T£ppb;,

Sistitur vrce- Prases competens, e Campania oriundus. Ad eum Soyaet Tcpoc^opo; d-b Ka[J.-avia;, y.ai Tcpoor.viYxav auTto
«idt, adduxerunt B. Cyriacam : ad qucm cum illa ve- ty)v (jiaxapiav Kuptayi)v, y.ai eXOouorj; auTrj; £7:r)po)-

r. nisset interrogavit eam, dicens Virgo gencro- -rpvi napOeve eufeveoTaTri Seupo
, : auTYjv , Xe-fO)v •
,
, E
sissima , adesdum : audi me, et diclis meis ob- dy.ouoov u.ou , xai 7cia0r)Tt toT; Xe^ouivot; tiz' eu.ou ,

tempera diisque sacrifica, hostiam illis immolans, xai Ouoov toT; Oeot; , Trpooo-epouoa auToT; Ouoiav
ul opum affluentiam et facultatum possessiones a Xai/.civouoa Trap' eu.ou 7cXt)0o; 7.pr,;j.aTo)v y.ai y.r'r,-t'.-

me accipias. Sin recusas, et voluntati meae non -£ptouoto)v. 'ET;£i |j.6vov oe Tcapatvouu.^vr] , y.ai 6tc'

ohedias, feris te tradam, et Impcratoris mandata £u.ou o£Ga9r viou.£vo)v (

, Orjpiot; c£ Trapaswoo) , vtai xXrj-
implebo, ut alii hoc conspicati, perlerrefiant.
,
po')Oo) Ta TrpooTdvu.aTa tou auToy.paTOpo; , 'iva xat dX-
Cave igilur ne et mihi, sicut Prasidi, decessorj Xot 0EO)pT|oavT£; 9660V oy.uotv. JMvj ouv y.du.£ ii-ovpd-
,

meo, fucum facias, qui poslquam, tibi indulgens, tfrj; , ti; tov xpb eu.ou dpy.ovTa , oot;; av ey.ijj.evi;
deorum ollensionem incurrisset, extremum vita; diem oou, Tcpooy-pouoa; toT; Oeot;, Tb TeXo; tou 6t'ou enXY)-
morte conclusil. ptoaev.
18 Inter haec, B. Cyriaca, graviter gemens, et XVIII 'H ck (J.ay.apia Kuptav.r, aT£vd?aaa TJty.po);

ijlllUU (jcnr- ad cielum suspirans, llevit, dixitque : Infelicissime, £t; tov oupavbv aTevioaoa eoaxpuaev
Lfl
y.ai , , y.ai eTxev.
rose invecta, maluin caput , faciea impudens et tenebris obdu- HavdOXte y.ai xay.r) y.e9aX r), -
y.ai T;po-o)-ov dvaiayuv-
iani injicit ir
cta; non a Deo enulrite, perlice ea, quse tib' ou StaTpau.pivo;
tov y.ai oteay.OTtajj.evov , y.ai uTvb tou
suggerunlur a patre dno diaboln, cujus pars erit exoupavlou Geou , Tcoiet Ta utco tou TcaTpo; oou tou Staoo'-
lecum. Non enim potes ancillam Dei decipere, Xou uTco6aXX6|j.eva , ou Y) u.£pi; auTou uzxi aou ou 56-
invisiliili chrisli virlute conlirnialam. Nam humi. vaoat *fdp ttjv 3ouXr,v tou Geou TcXaVrjoat , £aT'/]pt-f[jivY]v
litatis meae propugnator esl, teque concliidrt. in ty) dopaTto 2uvdu.£t tou XptoTou. "EaTtv vdp UTcepjj.ayo;
carccre abyssi, ubi, qui tecum sentit, Hilarianus urc£p Tfj; e|j.YJ; TaTcetvo')oeo>; , y.ai y.aTa-/.XeT oe tw Seo-
picnas dat. Ducaphernes a iratus, omncs una u.OTy.piw ty); d6uaaou, otcou 6 ouvy.wpi; cou 'IXaptavb;
rum Cyriaca in stadium jussit abduci, ingenlem- Kai bpvtaOei; Aouy.r,s£pvi);
Sau.di^eTai. , Ey.eXeuoev ay-
que acccndi pyram , alque ila in medium illam to oTaotov
0Y)vat Tcavaa; eTci ajj.a y.at Tr,v dviav Ku-
conjlci. Nec mora, mediam illam arripicntes, in -updv
pioxrjv , y.ai Tca[j.;j.eveOrj Ey.y.auOYJvat, y.ai outw; pt-
ignem immittunt. Et jam permagna pyra ardehat, uiaov
<pr)vai auTYjv et; to , y.at [«sooXaSrjoavte; auTrjv,
ct sublime in calum ascendebat dum in me-
;
eppfjjav auTYjv Et; to Tcup. Kai Tcupa; Tca[j.u,£V£0ou; l^a-
dio stabat Cyriaca, cum clamore et fletu orans (BOeiar,; , y.ai e'o>; tou oupavou dvutyouuivY];, ToTaTO e!;
Allissimum, extensis sursum manibus, lugens ac -b [jiaov , Seouivv) tou 'Vtj/ioTOu [j.eTa y.pauv'?;; xai Sa-
ac dicens : Eripe me, Domine, propter prodigia xpuuv, xai Ta; y.eTpa; aTeviaaca, y.Xaiouaa, XeYouca-
tua, quae patrasti servis tuis, tribus pueris, et ex 'EJjeXou [j.e, Kupte ,
' y.aai Ta Oauu.'dotd oou , a eTcoiv)-
hac pyra eripe me. Custodi me, ut conculcatis oa; toT; SouXot; oou, toT; Tptciv Tcatoiv, xai ex tcu-
inimici telis, benedicam tibi in secula.
pa; TauTY); doeXou [J.e • TY]pY)c6v |j.e, Tva xaTaxaTr;oaoa
Ta 6eXyj tou sy.Opou , euXovr,ao) ae et; tou; aiwva;.
19 Dum serenus erat aer, hclus est e caelo XIX Kai ovto; OEptvcu tcu depo; , r,y.o; evIveto ex
qui od ejus sonus, et nubes ingruit, et aquarum copia, ignis- tou oupavou , y.ai y)X0ev ve^eXyj y.ai -XrjOo; uSaTtov , xai
preces extin- que est exlinctu Tum constilit B. Cyriaca , ct xaT:a6£aO'f) Tb xup. Kai ToTaTO r\ u.axap(a Kuptaxr;
guifur.
sic dixit :
In conspectu angelorum psallam tibi, Xevouoa outo); • 'EvavTtov aYveXoJv tj/aXti) eot xai Seo-
et adoro te, Domine, quia exaudisti me, et li- u.a( oou , Kupte , oti ETcr;xouaa; [j.cu xai eppucoi tyjv
berasti animam meam de laqueo hoc, quem
ab- iuy.Yjv u.ou ex TcaviSo; TaiiTr,;, r,; Expu^dv |j.ot , uxo-
sconderunt, qui supplantare mc volunt; et bene- oxeXXYJoai u.e OeXovTe;, xai euXcvr;oo> to ovou.d oou to
dicam nomen tuum sanctum et terrible, et t}o6epbv
ii|,i avtov xai , xai oot Tcpocoipo) Oualav atv^cew;
offcrohostiam laudis, fructum labiorum meorum
xapTcbv tuv y.etXtov u.ou. "Axoucov u.ou, A^oTcoTa, xai
Exaudl me, Domme, et noli tardare
dicat
ne : quando u.r, y.povtoet;, ^ rcoTe etTcv, i ly.Opb; •
Toy.uca rcpb;
inimicus Praevalui adversus eam
:
imple auTY)v. nXr,po)oov Td zpioorea auTtov dTt[j.!a; xai xa-

™?TJ
 !

DIE SEXA JULII. 277

Ti|i]5 auTou; elf cp£ap BtatpOopa; , oti lirovYipeuffavto fiiciem eortim confusione, et immerge eos in pu- 1 >. Wss
xaTa twv 'Ocltov aou, y.ai TcapeTclxpacav to dvtov flveu- teum corruptionis : quia maligne egerunt contra
u.a •
xaOeXet; auTOu; xat ou u.v] oixoBou.T,aet; auTcuc, sanctos tuos, et exacerbaverunt Spiritum sanctum:
xai oi ipoSouu.evo! ae , sijievTal tre xa! eutppavTrjcovTat, delebis eos, cl non aedificabis eos : et qui ti-
xai ci d-facrtovTE; oe eiTcaTtocav Btd TcavTo;. Msya- ment te, videbunt te, et laclabuntur, et qui di-
XuvOt,to> 6 0eb; ei; tou; aitova;. Auvrjv. ligunt le, dicant scmpcr : Magnificetur Deus in se-
cula. Amen.
XX ripoxaXeod[j.evo; Be 6 Aouy.TjtpEpvT,; tou; ii7cr]pE- 20 Accitos ministros suos, Ducaphernes liis ver- A&feratdamr
Ta; auTOU "" ( " r
, Xei;ei '
T! 7C0ti)aa; eveyxio aurrjv ei; Tcpoa- bis compellat. Quid faciendo, eam ad cultum Deo-
xuvyjciv tuiv Oeiov ; Oi Se dTcoxptOevTe; , eizov . Ke- rum adducam? Illi vero responderunt, diccntes:
Xeucet to> u.efeOet aou xuvYjfta EptTeXeaOijvat, xai opio- Jube magnitudini tuse conQci amphitheatra ; et
oy); auTrj; Ta Orjpia, BetXtdoEi , xai Ouaet Tcdvu ^ip visis feris timcbit, et sacrificabit. At enim fera
aot Orjpe; dv(]u.epc! eiatv xai e2o?ev outo>;. Kai i tibi sunt prorsus immites. Atque ita visum est.

xiijput; ev <po>VT) Xe-ftov ©ucov, Kuptaxr] , xai u.r) (3pa- Jamque praco conlenla voce, dixit : Cyriaca sa-
S6vtj<; •
Tctxpoi -fdp O-ripE; Y]Totu.dcOY]aav xaTa aou. 'A-fo- crifica, ne morare : crudeles namque ferae pa-
uivtov Be toiv OTipiuv , t,u-/.eto yj May,apia, XE-fouca rata? sunt adversum te. Feris autem adductis,
npc; ae T,pa tou; o<pOaXu.ou; u.ou, tov xaTotxouvTa Beata orabat, dicens : Ad te levavi oculus meos,
ev Tto oupavto , Ito; eu oixTEtpeaei; TT]v BouXyjv aou, qui habitas in caelo , donec miserearis ancillae

xai XuTptooet; u.e aTtb Tcdarj; OXi<]/£to;. Kai au.a t6) tuaa, et liberes me ab omni tribulatione. Simul
•
etaaxOrjvat ev to> OTaBio) , iocuoa tov 'Ap/ovTa, etfTj alque stadium erat ingressa, Prsesidem conspi-
AeBtOYuive ex ty); Btxaiccjvr;;, xai auvBeBeuive u-b cata : Prases, quem justitia persequitur, et

Trj; dcetkfa; to>v dTet-/.ecTdTO)v xai <jjeu3ovuu.o>v Oeiov, impietas miserorum et falsorum dcorum constrin-
E
evIxrjTa! aou yj ouvau.t; , TeOpauoTai cou Y] cp-(T] , xa- git : tua potentia est devicta; ira tua fracta : con-
,

TaTiTCTor/iv 'aou f, icy.u;, ec Be7,u-/.0r; aou t'o xpdTo;. cidit tua vis; imperium luum diris devotum. In-

IlepiecdXou ty]v aia-/.uvTY]v xai tyjv evTpo7CY]v xaTaOe- duisti ignominiam et confusionem, execrande,
[j.a-tauive, xai tyj; -yeewr]; tou irupb; xotvtove. '0 et gehennae ignis particeps ! Nam exaudivit me
-'dp Kupto; u.ou '1t,oou; XptcTo;, eTCYjxoucEv u.ou , xa'
c
Dominus meus Jesus Christus, et non timebo ma-
ty]v xaxiTpoTcbv aou , xai 3-r)XoOpuXXY]TOv yvo>u.y]v ou lignum el turbulentum ingenium tuum.
«oe-r]Of,ocu.ai.

XXI 'Op-ctaOei; ouv 6 u.tapb; "Apy.tov , tbtiXeuaev 21 Impius Praefectus, ira succcnsus, feras dissolvi, " !<"'*«« »0«
, , . .. . . lceditur. ud
azoXuOTJvat Ta Ovjpia ytai ty> irapOevov OTrivat eu,- ac virginem ex adversum slare jussit. Quae cavea b /,„„„,•<„;„,.

xpooOev auTtov ec;eX06vTa Be if. tou 90uaTiy.iou , yta' egressaj, et Beatam venerata, ad locasua redierunt. />

t»]V u.ay.ap!av Kuptay.r]v xpoay.uvr;aavTa , ei; tou; eau- Ex mox ex clamantis turbee facta est una vox : Ma-
Ttov totcou; u7;eaTpe'|av, ytai euOeto; dvaxpd,avTo; tou gnus Deus Christianorum 1 magna potentia Christi

SyXou , e-yeveTO u.ia tptovr) Me-fa; 6 Oeb; Ttiv Xpta- propugnantis eos, qui in ipso spem ponunl. Et sane
Ttavtov •
u.e-f dX'(] Tj Buvau.t; tou XptaTOu , tou U7cepu.a- magna mullitudo eorum, qui convenerant, credide-
Xouvto; Ttov ei; auTov ttjv eX?ci3a ey.ivTtov. IIoXu Be runt Domino contemplati victoriam Christi, per
,

-XrjOo; Tiov erctouvay.OevTtov eziaTeucav tio Kupitj), ev ancillam Christi Cyriacam. Iniquus vero Praeses, con-
Oedaet ty)? v!xr); tou Xy.ptaTOu Btd T-ij; BouXy); tou fusus, et incertus animi, Olympios ludos, et abomi-
tfj

XpiaTOU KuptaxY^;. Tou ok rcapavo|j.ou xaTaiay.uvOevTo; nanda certamina apparari jussit. Quo ubi ipse cum
xai aTcopouuivou , exO.euaev eTciTeXeoOrjvat '0Xuu.7cta xai omni suo militari satellitio advenisset sancta quoque
Ttov pBeXufu.aTtov tou; aYtovat; xat TcapaYeiviu.evo; Christi agna a lictoribus trahebatur. Atque ad occa-
u.eTa 7cdo-(]; tt,; BoputpO^pou auTOu uTCYjpeoia;, e't'7,xeT0 sum solis, in templum ingressus satanas assecla, suis

xai Y] dvia d|j.vd; tou XptaTou iixb tuv Byju.!(ov. Kat edixit : Impiissimam puellam in carcerem detrudile *
etaeXObv ev Tto tepto Suvovto; tou y]X!ou , 6 cuu.6ou- usque in crastinum, ut finem statuam.
Xo; tou aaTava Xe-^et T*,v BuaaeSeoTdTYjv TcatSa xa-

TdxXetoTOV xot-(]aaTe eto; tyj; duptov , 'iva to 7cepa; Ot]-

oou.at.
Huj-saa cor-
KuptaxYjv, tou; 22 Beatam itaque Cyriacam carceri manciparunt,
XXII KaTexXetaav ouv ttjv u.ax.apiav
et custodia portaj ad-
cm
cjuXov ^uXdaaovTe; constrictis in ligno cpedibus,
Tcioa; auT^; datpaXtadu.evot ei; to ,

Beau.OTY)p(to tj tou mota. Verum Ancilla Chrisli oravit in carcere, et

xai ty)v Oupav. "HuxeTO Be ev to)

Maxdpto;, ov TcatBeusY);, dixit: Beatus, quem tuerudieris, Domine. Auxiliatus

XptoToD AouXy], xai eXe-fEv •

tio 7cXf,0Et tuv oBuv&v |xou, es mihi in mullitudine dolorum meorum : et quoniam
KuptE, E6o-f]0Y]ad; u.01 ev

t)iuy.Y|v u.ou aTcBBto; iniqui quaesierunt animam meam, relribue illis, Do-
xai 0Tt Tcapdvou.01 EO-rjpEuaav tyjv ,

dvou.!av auTtov, xai xaTa tyjv mine, secundum iniquitatem eorum, et secundum
auTOt; , KuptE , xaTa tyjv

Tuyou- malitiam eorum. Ego autem exultabo in te, quia

TCOVT,p!av auTtiv EYtb Be dfaXXtdoou.at etc! 001 ,

oo)TY)p!a; aou, Epuu.vo)Oei; vdp satoad; u.e et|e- consecuta sum salutem per te nam custodiens sal- :
oa tyj;

ex OavdTOu tou; otpOaX|j.ou; vasti me animam meam a morte, oculos meos

: eripe
Xou ty]V i}iauxY]v iaou ,

Baxputov, xai tou; TciBa; u.ou Sicb oXtaOT,- a lacrymis, pedes meos a lapsu, ut placeam tibi in
u.ou dTcb

ei; aitova; aitoviov. secula seculorum.

u.aTO;, oxto; eudptoTo; fivou.at deniqut „

XXIII MeTd Be tB xoXXd xaOijvat tyjv d-fiav Ku- 23 B. Cyriaca multum perpessa, et a confessione Fue:lifle ml

piaxTjv, xai u.Y) exxXivouoav Trj; 6u.oXo~fia; twv Xpta- Christianorum non declinante, ortojam sole, advo- morfei» con-
Impiis. dtmuala.
u.tapb; cans ministros suos impius Prosses, sic dixit
-ctavoiv , bpOpou fetvo[).evou xpoaxaXecdu.evo; b :

Aa5bvTe; simam hanc puellam accipientes, procul extra civita-

AouxY)<p£pvY); tou; EauTOu uTCYjpeTa;, Xe-fet •

medio tollile ocius, et corpus ejust

tt)v daet5eaTaTY)v xaica exeivi)v xbpptoOev 2t|o) tyj; xb- em abripite, et c

subducite
 ,

278 ACTA S. DOMINIC/E VI RG. MART.

Ei Ms>. subducitenefaria;superstilionieoriim,quiCrucifixum Xeu; dveiXaTe auTf.v ev Tdy.Et, * al ™ "^? XetqVar-

colunt.Nec mora, in medio tribunali B.Cyriacam tov ty;; u.txpS; auTf,; Opr,cxe!a; dseTe toi; Tbv E-
comprehensam duxerunt extra civilatem per Ioca as- cTaupo>uivov refoiiivois. Aa6ivTe; ouv h uieo) tu>

pera et occulta, sicut in mandalis acceperant, et xptTr,pio) tf> u.axapiav Kuptaxf;v, airr,faYov £$u> tyj;

trium milliarium spatium emensi sunt. Sequebantur 7c3Xeo); l^i to'u; Tpay.et; tctou; [ xai ] tou; oVrcoy.pu-

autem [viri], mulieres, et alii nonnulli, beata; Mar- xtou;, xaOw; £0iSdy.0r,oav , xai yVXOov 3tdcTY;|j.a u.t-

tyris familiares/et vencrunt prope locum, ubi mo- Xitov Tpiuv eirYjxoXouOcuv 3'e [ dvSpe; ] y.at fuvxTxe;

ritura crat. Et rogavit milites, plusculum sibi indul- xat ETEpc! Ttve; ex twv oixeTiov ty); [j.dpTupo; Kupia-

gerent ad orandum. xyj;, xai f,X0ov irXr,ciov tou tcVou, ou f|U.eXXe Te-

XeuTav , xai f,?fiocev tou; CTpaTttoTa; EvScuvat outyj

cXt'-;ov, Tva zutyrtai.

24 Annuerunt viri votis B. Cyriaca:. Postquam XXIV IlapEoy.ov oe oi dvSpe; to atTY)|j.a tyj; a-f(a;

imjielralii ergo ad modicum spatium sccessisset, cadum aspi- Kuptay.f,;. 'A?;oy.o)pY]eaoa 3' ouv aCiTf) StdeTY]u.a oXi-fov^
mura ail ciens, manibus sursum extensis, tales ad Dominum tov oupavbv /xat Ta; /efpa; ef; to
a va6Xei|/aca ei;
orandum
suum preces fudit : Invoco te, Domine Jesu Christe, jjtj/o; Tavucaca, f,uy.eTO rcpb; tcv eauTf,; Seot:cty)v, Xi-

et in te spem posui, ct non timcbo mortem. Venio ^ouca •

Ze E-txaXouu.at, Kupte 'Iriccu XptcTe, ird co! Te

ad tc, fontem vitae : obsecrole, ut cito populum, xat Tf,v eX-iSa eOeu.Yjv, xai od <po6ouu.at Tbv OavaTOv.

pacis pramio dones, ut non amplius dominetur re- "Epy.o|j.at icpi; ce , Tf,v mflty tyj; i>f,; Seou.a! cou , xa\

gnum inimici ; sed suscita imperalores, orantes in 3t;eo); (JpaSeucov ty;v cf,v etpf,vr,v eiri tov Xabv, tva u.f)

nomine tuo : et da mercedem his, qui invocant no- Xoitcov xupteucY) f) pactXeia tou ey.Opou , aXXa dvxoTr,-

men tnum, Dominc. Suscipe animam meam,'.. etele- cov (iaotXeT; tou; £ici Tb ovoij.a cou Seouivou;, xai Sb;

clis tnis me acccnso in resurrectione regnitui, fine u.teOev toT; eTcty.aXouuivot; to ovou.d cou , Kupte.

ac corruptione carentis, in secula seculorum. Amen. IlpooSecjai Tf,v e|j.f,v <|uy.f,v . . . y.ai y.aTap!0|j.r)cov p.e

Et accesscrunt Angeli luce fulgcntcs, et acceperunt u.eTa Toiv exXexTwv cou ev Trj dvacTacet ty;; dTeXsu-
spiritum viclricisMartyris, B. Cyriacas, inexultatione, Tf,TOu cou factXeia;, xai deOapTOu et; tou; aioiva; twv
et discesserunt in cailum. aio')vo)v. 'Au.f,v. Kai -ape^evovTO a-f-feXot oojtivoi, xat

IXa6ov to irveuu.a Tf,; aOXrj^ipou u.apTupo; Kuptay.r,; Iv

a-;aXXtacei , y.a't eiropeuovTO ei; tou; oupavou;.

25 Videbat autem multitudo, quae convenerat, XXV 'Eojpa-i Se xai to rtXYJOe; tuv cuveXOevTojv

ullro nturitur.
discedcntibus Angelis. Jamque spatium Martyris eicTtopeuoijivwv twv otYfeXwv. 'EfeveTO Suo «pojv Sta-

et ab Angelii oranlis fuerant dU8B hora;, quibus precata est, jacens CTY]|j.a ezixaXcuuivr;; tyj; MapTupo;, xaO' a; f,uyeTO,
in ealtm ftr-
in lerra. Et advenientes milites, accesserunt ad /.etijivY) i-\ tyj; xai TrpoceXOovTs; oi OTpa-
-jffi
tur. •

c.orpus, et mortuam eam invenerunt. Tum ex aere TtUTat , fi^toav -S Xetij/avoi, y.at eupov ajTf,v TeXetu-

insonuil vox B. Martyris Cyriacaj, dicentis : Discedite, Oetcav. Kat c-ojvy) f,X0e dt-b dtepo; tyj; u.apTupo; Ku-

Fratres, in civitatem cum pace, cl prodigia magna ptaxr,; , Xe-fouor,; UopeueoOe , aoeXtpoi , et; tyjv

recensele, quaj mibi fecit Doniinus, ancilla; suse. o:6Xtv |j.£t' e!pY)VY); , y.ai Scfj-feToOat Ta u^dXa Oau|j.d-

Audita voce, collapsi in terram, cum lacrymis ct cta, Ta "feviujeva ei; eui, Tf,v oouXr,v auTou xai dxoueav-
compunclione, glorilicarunt Deum; et civilatem in- Te; ty]; cojvyj;, seoovTe; e7:i tyj; fYJ; u.eTa Saxpuuv xai
gressi sunt, percutientcs pectora sua, et coufitentes xaTavu^eco; eS6;a^ov t'ov 0ebv, xat tutctovt^; auToiv
peccata sua. Ex hac vila migravit S. Cyriaca die Ta cty;0y) ,
eio-QXOov ei; t-^jv t:5Xiv , e;ou.oXoYeu|j.evot

septima mcnsis Julii, sub Hilariano, Maximiano, ct Ta; au.apTia; auTuv. 'ETeXetuOY) oe y) otYia Kupta-
Ducapherue; regnante apud uos Domino nostro Jesu xf) u.Y)vi 'IouXfo) XJ iicl 'IXaptavou, xai Ma;tu.ta-
Chrislo. Ipsi gloria, et potestas in secula seculorum. vou xat Aouxr,ipipvr); , xaO' f,u.a; 3e pactXeuovTO; tou
Amen. Kupieu f,|j.oJv I. X. , auToi f, 36t]a xai t'o xpaTO;,
ei; tou; atuva; tuv aitovtov. 'Au.f)V.

ANNOTATA.
a An Grmca nomen appelalivum,
voce Souxr,sipvY); , designatur dux, aut quid simile, an potius
nomen proprium? Hanc poslremam acceptionem videtur suadcre finis hujus capitis; ubi dicitur de
S.Cyriaca, quod, eTeXettoOr, iiti 'IXaptavou xal Maijiu.txvou xat 3ouy.r,e iprr,:.

b Uareddidi vocem ^ouotIxiov ,

quam frustra qumsivi. Quid si Grmco-barbare formata sit a Latina,
fustis : quasi dicas caveam /erarnm, /ustibus seu palis clalhratam?
c l.alinis dicitur nervus. Lignum hoc erat compedis species, in modum asseris, iu quo varia erant
foramina, ad immiltendos reorum pedes, ac pro modo delicti telpcenm, in remotiora deducendos.

Christianorum. Hi vero, cum filia denuntiati, quod

ACTA LATINA
Christiaiii cssent, filiam confortabant, dicentes : Esto

Ex vetusto, uti nominant, Breviario ecclesiw fortis in agone filia, el virginitatem inviolatam ob-

scrva : tormenla timere noli; quia parvus est labor,

Tropwensis.
et requies ffiterna.

Lectio 2. His dictis, a ministris leuti, coram

jiarenles
Lectio \.
1. JJeal
-Ueata virgo Dominica sub Dioclctiano Diocletiano ducuntur, qui primo blandiens, deinde
,

i;i exilium
et Maximiano Imperatoribus, ex patre Dorotheo et minis lerrens, sacrificare nolentes, baculis ca?sos in inissi ;
S. Uuminicm
iialotes. matrc Arsenia in civitate Campaniae orta fuit, qui exilium ad Euphratis fluminis partes destinavit, et
Christo devoli, genueruntliliam unicam, nomine Dominicam Maximiano Caesari prasentari mandavit.
Dominicam. Erat autem tunc persecutio maxima Data autem per decem dics mulieribus, ut ejus

animam
 ;

DIE SEXTA JULII.

279
animam immutarent, Dominum precabatur, ne eam mulis tuis, ut de carne, miinrlo et diaholo trium-
confundi permitteret. Iterum autem coram eo per- phantes, aeterna pramia ipsius patrocinio conse-
ducta, ait Imperator :. Dominica, sacrifica diis. Illa, quamur. Per Dominum nostfum etc.
o transgressor, inquit, legis, consilium maligni, ser- Ad Matutinum et Laudes omnia similiter, ut in
vus daemoniorum, quare non cessas in medio tritici eoilem communi. Lectiones Primi Noct. de Epistola
seminare zizania? prima beati Pauli Apostoli ad Corinthios, de Virgi-
Lectio 3. Tunc Imperator de solio surrexit, et in nihus prascepium Domini non habeo.
tormenta et via consterni praecepit, [et in] terra pedibus con-
mors ejus.
culcata [esl]. At illa in caelum suspiciens, ait Do- :
IN II NOCTURNO.
mine secuudum misericordiam tuam, cordis mei
preces exaudi; ct ad templum ducta, idola contrivil; Lectio 4. B.
JL/ominica Virgo, pios et nobiles paren- Lectiones.
in igne posita, evasit : feris exposita, mansuclas red- tes habuit Dorotheum, et Arseniam, a quibus ab
didit; et videntes conversi sunt. Confusus autem infaniia, Christiana religione imbuta, sanctos mores
Imperator, extra civitatem occidi mandavit, et [illa], suxit cum lacte. Delati autem Parentes ad Diocle-
orans ad Dominnm , ait : Domine, ad te venio. tianum Augustum, quod Christiani essent, cum ad
fontem vitae; da pacom populo tuo; Ecclesiae praela- martyrium in Campaniam ducercntur, filiam hortati
tos, et sacerdotes conserva, ct me invocantem ne sunt, ut memor aeternitatis, fidem, ac virginitatem
'

deseras. Et decollata, inter Angclorum manus, mi- illihalam servaret, sprelisque tormentis, fortis in

litibus videntibus et conversis, migravit ad ca?los vi agone permaneret.

die Julii. Corpus aulem ejus, miraculose Tropaeam Lectio v. Perducti vero ad tribunal ad abnegan-
Calabriae delatum est, quae quondam magna Graecia dam verborum primum blandimentis illecti,
fidcm,
dicebatur. tum pcenarum metu deterriti sunt; sed cum a ?
Adduntur in Jl/s. nostro Orationes dum, quarum proposito removeri nullo modo possent, fustibus
altera palrocinium Sanctai invocatur : allera pos- acriter caedi jubentur, deinde Dorotheo, et Arsenia

tnlatur, ut Deus revelare dignetur ipsius corpus: ad Euphratis fluminis oras in exilium deportatis,
quod anno I6V4 operose qumsitum, hactenus in- Dominica Maximiani Cacsaris judicio reservata est,

ventum non est. a quo quibusdam fcminis impuris tradita, ut eam

Oiutio 1. Deus qui B. Dominicam, virgincm ad immohindum idolis inducerent, cum nec a fide
Oraliones gloriosam, per marlyrii palmam ad caelestem fecisli avocari , nec impudicos earum sermones audire
propricc
ascendere gloriam, da qua:sumus, ut qui ejus bodie posset, Dominum precabalur, dicens : Fiat cor
natalitia colimus, ejusdem promissa patrocinia in meum immaculatum Dominc, ut non confundar.
cunctis misericorditer scntiamus. Per Dominum. Lectio vi. His auditis, Maximianus iterum Do-
Oiwtio 2. Deus, qui Angelorum ministerio B. minicam coram se constitutam, in confessione
Dominicae, virginis et martyris tuse corpus Troparam fidei constantissime perseverantem, in tcrram pro-
mirabiliter deferri voluisti, tribue qufesumus, ut ad sterni, pedibusque satellitum conculcari mandavit;
tui nominis laudem, secluso omni errore, ope tua perducta deinde ad tcmplum , cum signo Crucis
adinvenire valeamus, ct praeclari corporis inventione, idola fregisset, in ardenlem fornacem conjecta est,

secura mente potiamur. Per Dominum. a qua sine lossione egressa, feris objecla fuit ; et

Offlcium. In festo S.Dominice Virginis, cl Martyris : Du- illae feritatis oblitae, se ad Virginis pedes, ei hlan-

plex primaj classis. dientes, ahjecerunt ;

quibus cum maxima admira-
In primis Vesperis omnia de communi Virginum tione perspectis, multi idolorum cultores ad Christi

Martyrum praeter Orationem, quae est propria com- : fidem conversi sunt. His tandem, et aliis cruciatibus

mem. de Octava Sanctorum Apostolorum Pelri et saevissimis, liilari animo superatis capite abscisso,

Pauli, nisi vencrit in Dominica, quia tunc sit ctiam nobilissimum certamen consummavit. Ejus corpus p
commem. Dominicae. Tropieam in Calabria, in qua civilate nata fuisse
On.vno 3. Deus mirabilis in Sanctis tuis, qui dicitur, Angelorum ministerio ex veteri traditione

beatae Dominicae duplicem coronam virginitatis et delatum, magna ibidem fidelium veneralione asser-

martyrii tua gratia contulisti , concede nobis fa- vatur.

DE S. NOIALA VIRG. & MART.

PONTE-VICI IN ARMORICIS
Notitia ex proprio Venetensi. 1. B. S.

w^stius Sanctm cultum hocdie nos docent Officia virgo et martyr, honoratur in ecclesia oppidi de

Cathedralis ecclesim Venetensis in Britannia Ponliny (pro Pontivy) Venetensis dioecesis, ubi pre-

I -
minori diversarum editionum
ct 4660 his verhis : Die vi Julii, pro
i630,
commemo-
J652, tiosum ejus corpus condigna vcneratione babetur.
Cullus diem indicare non
haud dubie quodpotuit,

Se ca Sancta ratione S. Noiake virg. et mart. oralio.Indulgentiam, Sanclm nalalem ignorarit, ul ad xxx Martii tn
prictercultiiiii
j e communi. De S. Noiala apud Martyrologos ad Prmtermissis obscrratumest. Saussayum descripsit
usque scculum xvi, nec verbum repcrias; primus generalis collector Arturus in Gynmcco, supra
ipsam retulit Saussayus, etquidemin sola Appen- ductorem aliquid ausus, dum tricesnnum illum
dicc ad Martyrologium suum Gallicanum, hoc Martii diem, ex proprio beneplacito, assignavit.
modo : S.Noyala (sic ipse et Arturus scribunt) 2 De singulis certiora se exspectare>m ab annis inhHhactenus
innotuit.
quinquaginta
 , ;

iSo ACTA SANCTORUM.

Kl M?S. quinquaginta el amplius citato loco significarunt Boncls istius superstes est traditio, neque ipsam
Majores nostri. cum autem nihil acceplum sit, agnoscimus ut ecclcsiae nostra: titularem, cum ea
Sanctam solo nomine notam, hic tradimus, quam S. Petro dicata sit, ut patronam tamen colimus,
CastellanusinsupplcmcnloMartgrologiiunivcrsahs quemadmodum Venetenses S. Vincenlium veneran-
supcraddi roluil lexlui, non xxxMartii, ut Artu- tur. Exslat hic sacellum ejus peranliquum et ele-
rus, sed xxx Maii, sicscribens : Ponlc-Vici (a Pon- gans, quin et vicina est parochia, SancUe ipsius

tivy) dicccesis Venetcnsis, S.Noyoke, patronae ec- nomine insignita. Vulgari lingua Britannica nuncu-
clesiae ejusdem loci. Mirurn profecto, si nec Caslclla- patur sainte Noaluen, quasi quis dicat S.Noyala
no innoluerit certus dies, quo Sancta colatur, nisi alba. Vidi m ejus sacello vetustum plutoum, in quo
/orlasse alio lempore in Cathrdrali, alio in propria rud-i penicillo depicta erat ejus hisloria, appositis

ecclesia fcstum celebrelur : unde, judicium sumi inscriplionihus charactere Gothico. Dicitur ex An-
potest, Sanclm nalalem, martgrii gcnus ac tcmpus, glia huc appulisse cum sua nutrice, trajecto mari
palnam et mtalcm in ipso loco ignorari, qum si in arboris folio. Aiunt, capite plexam non procul a
uspiam tradita csscnl, Britannicorum Sanctorum Bcignan, apud sacellum vulgo du Bezojussu tyran-
tam seduli historiographi Alberti le Grand diligcn- ni Nizon seu eamque huc venisse, cervicem
Nizan ;

tiam haudquaquam c/jugissent. In hisce tcnebris manibus praferentem. Tyrannum hujus nominis in
id crat rcliquum, ut ad locum ipsum recurrcrem, annalibus Britanicis mc reperire non memini
cxploraturus non indc lucis aliquid, acquiri pos- reliqua hisloria sic implexa est, ut difficillime fidem

set. Scripsi itaque ad R. P. Chomcl, Rectorcm col- inveniat. Hoc certum est, summa pielate et celebri

legii noslri Venclensis, rogavique impensissime, veneralione a populo honorari, praserlim Quadra-
conaretur ipse, utpote loco vicinior, eruerc quid- gesimali tempore, quo ingens fit e vicinis pagis ad

quid aut hisloria, si exstarct, aut saltem popularis Sancta: sacellum concursus. Verbo dixerim, prae-

traditio dc S. Noiala circumferret. Consuluit is fatum S.Noyalaj sacellum pictura, deauratione et

Pontevicensem pastorem, R.A.D. du Bonetirz. ex cetero ornatu, nulli alleri in tota Britannia cedere.

cujus responso, dalo xxiv Januarii 1719, rectenos Hoc diligentim nostree pretium fuit. Observat de-
conjccisse intelliges. mum, vicos plures Noyalae appellatione gloriari,
3 De S. Noyala, inquit, nihil est quod Rev. quin et familiam superesse istius nominis, cujus
Respontum vestric significcm ; nullffl de ipsa lectiones pncscri- gcncalogiam texere nihil ad nos attinet, nec ad
Ponteviotnse. bunliir; niliil proprii praeter ordinem oilicii, in quo S. Noialae gloriam conferre quidquam potest.
ejus commemoratio signaturvi Julii. Solaapud nos

DE SS. MM. ARCHIPPO, PHILEMONE, ITEM APOLLONIO

ALEXANDRO, EPIMAGHO, ET ONESIMO
J. P. Notitia ex Menseis.

\ i .11 i.i i. Hoc ordinr,

Mcnma Grmca excusa Martyrum ho-
ruiu natalem commemorant. Menma
ijiiein in titnlo posuimus, Epimacho.
3
nma
De S. Apollonio habemus cx supplcinenlo adMe-
impressa ex Synaxario Sirmondi exMs.Chif-
De S. Apntlti
nio ,

sequitur maximus, episcopus Cgthcro- /lctii :

'0 a-ftcc 'AtcoXXcovioc, sv xXo(u) (3Xr,0sic, -Xo(cu

rum. Annuntiatio corumdem paulo aliler exprimi- xup7;or;0£vToc. Iv OaXacar) tsX. S. Apollonius, innavi-
Cultua sacer , ,

tur in Menmo Mazariniano, et sic sonat, Eadem gium injectus, navigio incenso, in mari martyrium
die [vi Julii ] Sanclorum Marlyrum Philcmonis coiisummavit; cujus triumpho ibidem accinitur :

crucifixi, Archippi, ab equis tracti, Onesimi gladio ATCoXXtovtoc au.otG's2;to>c syst

perempti. Recolitur autem illorum mcmoria in san- 'AOXstv xpbc a;j.j.o> y.ai OaXaoaav y.at o/.ofa.
ctissimo corum oratorio, quod est ultra in Elaea. Debet duobus hostibus Apollonius
Quibus ibidem accinuntur scquentes versiculi : Resistere ambidexter, et flammae et mari.
raupotc, XpiaTcv q.£XY]]j.a ^uy.pcv <I>(Xy)u.ov
,
,
, 4 De S.Alexandro, seu, ut ibidem scribitur,
raupcTc o\ y.a( cs sD.Tpov auTOu ib £ecv. S. kte.iainlr"
Alexandrio; rcperio scquentia ineodcin supplemen-
Ttjv apyiy.Tjv aot to>v cppsviov i^ouoiav , to, prmtermisso titulo de S.Epimacho, cujus tamen
"Apy.t-TCi Bci^ov Tcpbc Ta tuV/ 'tTCTCiov OpacT;.
nomen exprimitur indislicho, mox dando : 'Oa-rioc
"AO/Vrjatv e?p;v 'Ovr,oi;j.oc i/. tciscuc
'A),£|avopi(ov eic. Tpoyov oeOeic, xai eic y.aT(i>(f£prj
Aafiov t'o /,au.-p'ov ttj; aO/\r,aso; cteooc. t6t;cv t;),. S. Alexandrion ad
ao^Oeic rotam liga-
Christum, Philemon, osculum elTer frigidum,
tus, et dcorsum demissus, martyrii cursum confecit.
Teque effer ipse, feiTidum philtrum illius.
AXeEavopdtov y.ai xaTox^Epwc Tpdytov,
Vcrc imperantem menlis invicta: impetum
'Avtoospuc ChJiouto, irpbc Ostov ),i-fov.
Archippe prafer contra equum ferociam.
Humilia Alexandrius in loca decidens,
Oncsimus tropa^a per gladium tulit,
Divinajuxta oracula exallabitur.
Scmper vircnlis laureaj capicns decus.
5 De S.Epimacho, prmtcrmisso, ut dixi, titulo,
2 Observa allusioncm ac voces homongmas et de S. Epi-
sic ibidem eanilur :
eQ.r y.x,nec
l
non <I>0.r,u.ov, et <{lXTpcv. ltcmin adjrcti- macho.
titlutioad n<j- ll/iov ti r.dnyv.i T|Os/\cv y.ai tou Stecu;
"<en Philemo-
to apy.txiyv, substanlivo et itctccov proprio "Apyt-Tcs. "Eoaoy.£ 7caay,o>v 'E7cliJ.ay.0c ex ?i<fbuc.
n .«. Sacris quoijiic Mnrlyrum fastis nostrum agmen Perferre majus aliquid ense voluimus,
annumeralum reperio in Menmis bibliothecm Am- Epimachus, inquiebat, enscm perferens.
brosianm hoc die. In Mcnmo signantur
Chif/letii An locus eorum cullui dicalus, his declaratur?
Philemon, Arcliippus ct Onesimus; el paulo post TeXetTai i\ r) auTSv auvaHtc itc t'o =ccay.(cv.
sequitur Appollonius el Alcxander, prmtermisso
DE
 . : , 1 , , .

DIE SEXTA JULII. 281

DE S. SISOE MAGNO CONF.

AUCIORB
J. P.

IN MONTE S. ANTONII IN THEBAIDE

Sylloge Historica.

Virtutes ac miracula illustre apud Grmcos

situ pluribus disseritur ad diem xvn Januarii
S.Sisoi pepcrere nomcn. Magni passim in paragrapho Commentarii prmvii. Porro
seeitntlo
Grmcis faslis titulo honoratur. llabeiur sccessus illc non diupost morlem. S.Anlonii con-
CullUf inscriptus Typico S. Sabm, Menaiis biblio- tigit; qum cum acciderit anno.356,jam
facile sla-
thecas Ambrosianm, epitomc Menologii Grmci, tues de tempore dicti secessus. Ascetam nostrum
Horologio Grmco, Maximo Cytherorum episcopo ibidem commoratum ad usque annos duos supra
ct Menmis impressis, in quibus ultimis septuaginta, conficitur ex apophlhegmate inferius
adduntur
sequentes versiculi posito, num. 32. Atque hinc mortem Sancti a/figere
AXXoq Siociirje, asivec tyvyffi ey.wv possumus anno circitcr 429.
AtcvjXOs guoc eic oupavtov Y.\ioq. 5 Illud observandum, Sisoem, quo de hic agitur, petenda ex
Noh Sisoesjam Sisoes ; nam cor gerens distinyuendum esse a duobus aliis ejusdem nomi- apophthegma-
Innocuum, abivit salvus ad caeli decus. nis, allero quidem Thebmo, altero aulem Petrmo, libus.
Lepor poelicus petendus ex a/fini/ate vocum 4nv/;c, de quibus ayitur apud Cotelerium in Monumentis
civo) , et affioc. , cum nomine proprio quasi
Sisoe, ecclesim Grmcm inter Apophthegmata Patrum to-
dicas, Sisoes, id est laesus, nocens nomine tenus, mo I, pag. 671, et 674, et alibi. Ilmc el plura alia
jam non est Sisoes re : nam innocuam habens illustrari poterunt manipulo apophthcgmatum, e.c

animam, salvus abivit ad cmlum. Ita eijo quidem qum delibo ex codem tomo I Cotelerii, apag. 162. E
allusionem hanc poeticam intelliyendam censeo; 6 Frater injuria alTectus ab alio fratre, venit Docel Sitoes
quam pluribus indayare non est hujus loci. ad abbatem Sisoem, et dixit ei Injuriam passus nblivionem :

2 Subdo elogium sancli Confessoris nostri ex sum ab aliquo fratre, ac volo me ipsum ulcisc; injuriamiv
etugium ac Menoloyio Basiliano : Beatus Sisoescum [Clirislum] Senex vero horlabatur his verbis Nequaquam lilii :
miraculaex
Basiliano
Deum dilexisset a puero et crucem ejus imposuisset
; sed potius Deo relique ultionis partes. Excepit ille
Mennl. humeris, ipsum secutus est; aciesque invisibilium Non cessabo, donec vindicavero me. Tum Senex;
hostium in fugam vertit, ac transiit ad stadia labo- Oremus, inquit, frater. Surgensque ait : Deus, non
riosa ascelicas vitae. Altissimo autem humililatis amplius egemus, ut nostri curam suscipias : nos
conscenso culmine etiam patrandi miracula donum enim accepta; injuriae pcenas exigimus. Hoc igitur
accepit. Etenim vel ipsos mortuos suscitavit, dae- audito, frater procidit ad pedes Senis, dicens : Non
mones e\ hominibus a?grotos sanavit, nec
ejecit, amplius conlcndo cum fratre. Ignosce milii, Abba.
non plurima alia patravit miracula. Erat autem in 7 Frater ita interrogavit abbatem Sisoem : Quid tcmperaiiliiim

congressu blandus, moderatusque , et dulcis in faciam? quia ad ecclesiam occurro, ubi saepe agape
apophlhegmatibus, e quibus plurima conscripsit celebratur, et rctinent me. Ait illi Senex : Res
ad mullorum utilitalem. Praeterea non paucos fra- est laboriosa. Igitur Abraham discipulus ejus percon-
lres dissidenles, per apposita exempla ad pceniten- talus est : Si fiat occursus in Sabbato vel Dominica,
tiam convertens, emendavit. Illud eliam peculiare et frater biberit tres calices, num mullum est? Res-
babuil, quod nullum umquam hominem dijudicaret. pondit Senex. Si non sit satanas, multum non est.

Sic igitur angelico more transacla vita, ad Deum, 8 Discipulus abbalis Sisois dicebat ei : Paler fugam alle-

qnem desiderabat, migravit, recipiens ca)leste re- senuisti, abeamus jam prope terras habitatas. Ait rius sexus .

gnum-, quod sibi praeparatum erat. Senex : Ubi non est mulier, illic pergamus. Tum
3 Eadem fere, nonnullis prmlermissis, leguntur discipulns : Et quis locus est non habens mulie-
,

et Sirleto.
in Menmis impressis. Sirletus sic breviter ipsum rem, nisi eremus? Senex : In eremum ducilo me.
recenset : Commemoratio sancti patris Sisois^, in 9 Frequenter discipulus abbatis Sisois, aiebat :

exercitalione monasticas vitse admodum insignis, Abba manducemus. Ille ad eum Non co-
surge, :

cui propter eximiam humililalem et reliquasvirtules, medimus Fili? Respondebat Non, Pater. Tum Se- :

suscilandi mortuos graliam conlulit ChristusDomi- nex Si non comedimus, affer, et cibum capiemus.
:

nus. Menologium Slavo-Russicum sancti quoque 10 Pronuntiavit aliquando cum fiducia abbas custodiam
annis non am- tingua 1

nostri nalalem commemorat : B. P. N. Sisoi Magni. Sisoes : Confide, ecce a Iriginta ,

Molanus e Grmcis /onlibus cum quoque in MarUj- plius deprecor Deum propter delictum, sed ad hunc
rologium suum Iranstulit, etsignate quidetn cadem modum ppecor Domine Jesu, protege me a lingua :

hac sexta die; quem alibi apud Lalinos non repe- mea. Atque huc usque prolabor quolidie per eam,
rias. Errat itaque Daillet. dum asserit, quosdam et pecco.
Martyrologos lalinos habere hunc sanctum Abba- 1
Quare non recedunt
Frater dixit abbati Sisoi :

tem die v hujus meiisis, cilans in marginc Mola- a me Senex

affectus? Ait Vasa eorum intra te illi :

num ad Usuardum. sunt. Da eis pignus suum, et discedent.

4 Audisti superius in Menoloyio Basiliano fac- 12 Residebat aliquando abbas Sisoes in monte animi demi
HannuUa tam esse menlionem de apophlheymatibus ad , abbatis Antonii, et moram faciente minislro ejus, sioneni
vilie
ae morlis ad- plurium utilitatem conscriptis aSancto nostro. Jd nec veniente ad eum, non vidit hominem ad men-
.iunclii
quod ad alias characterislicas, notas adeumperti- ses decem. Ambulans autem in monte, reperit

nentes, viam nobis aperuit, qum alioquin hic in rharanitem venantem feras. Cui Senex
, Unde, :

tenebris sepultm latuissent. Iyilur ex habemus, illis inquil, tempore versaris hic?
venis? Et a quanto
Abbatem nostrum rixisse temporcmayni ascetarum Ille respondit Vere, Abba, a mensibus undecim
:

patriarchm Antonii, acprimovitm asceticm operam in hoc monle dego, nec vidi hominem praeter te.
posuisse in deserlo Srctis : quod cum videret ni- Quibus auditis, Senex ingressus in cellam, percu-

En Sisoes, inquiens, existimasti te

mis jrequenlatum, majoris solitudinis gratia, se tiebat se :

nec isle secularis,

abdidit in montem S. Antonii, a vita et morte ejus- aliquid fecisse : atqui sicut

dem Sancti. sic devTOvoiJ.aor.xfoc nuncupati, de cujus adhuc fecisti.

13 Celebrata
 ;: ,

282 DE S. SISOE MAGNO CONF.

HlCIOM 13 Celebrata est oblatio in monte abbatis An- da illis. Ut ergo conspexerunt pullem, ita locuti
J. P.
tonii, illicqtie inventum est doliolum vini unus : sunt : Xum hospites habetis? Num et Senex vo-
fttgam gulo?
vero e senibus, accipiens parvum vas cum calice, biscum comedil? Kespondit frater : Eliam. Quocir-
detulit ad abbatem Sisoem, dedilque ei, qui bibit. ca coepcrunt affligi ac dicere : Ignoscat vobis Deus,
Similiter fecit secundo et suscepit. Pnebuit eidem quod Senem siveritis modo cibum sumere. Nonne
tertia vice, nec accipere voluit dicens Desinc , : scitis per multos dies maceraturum esse se? Quos
Frater an nescis quod satanas sit?
:
,
cum audiisset Episcopus, inclinavit se coram Sene,
14 Convenit aliquis fralrum abbalem Sisoem in inquiens : Ignosce mihi, Abba : quia humanum quid
tui contemp- montem abbatis Antonii, et inter loqucndum dixit reputavi : Tu vero, quod Dei est, fecisti. Tum ei
ftjrn, Nondumnepervenisti, Pnter, ad mensuram alibalis abbas Sisoes : Nisi Deus glorificaverit hominem, ho-
Antonii? Ait illi Senex Si vel unam cogitationem : minum gloria nihil est. liiiinililate.

abbaiis Antonii haberem, totus evaderem instar 21 quidam ad abbatem Sisoem, ut

Venerunt
ignis verumtamen novi bominem, qui licet cum
: audirent ab eo sermonem; nec quidquam locutus
labore, potest fcrre cogitalionem suam. est eis sed semper aiebat
: Ignoscile mihi. Cer- :

18 Vcnit aliquando Theb;rorum quidam ad abba- nenlcs autem sportulas ejtts, dixerunt illius disci-
ccscam oi- tem Sisoem, desidcrans monacbum profitcri. In- pulo Abrahamo Quid facitis de sportulis his? :

iientiam; terrogavit cum Senex, utrum aliquem ad se per- Respondit Huc et illuc impendimus eas. Qud au-
:

linenlem baberel in seculo? Respondit ille : Ilabeo dito, Senex ait Eliam Sisoes hinc et inde man-
:

filium. Tum Senex Vade : : projice eum in fiumen; ducat. Illi vero audientes, multum animae, lucrum
tuncqne fies monacbus. Cum igitur discessisset, fecere; atque abierunt cum gaudio, sediflcati in
misitSenex fratrem, qui probiberel illum. Dicit fra- hiiinilitate ipsius.

ter : Desine, quid agis? Ille excepit : Abbasjussit, ut 22 Sciscitatus est abbas Ammon Rhaithensis ammi pun-
projicerem. flaque ei frater Sed modo
: vetuit, abhatem Sisoem Quando Iego Scripturam sacram, tate.
:

acccssit ad Scnem ut habeam ad

E
projiceres. El relicto eo, : factus- vult animus apparare sermonem ,

que estprobus monacbus proptcr obedienliam suam. interrogationem. Ait illi Senex Non est opera) :

16 Fraler inlerrogavit abbalem Sisoem, an pari pretium : sed potius e puritate mentis acquire tibi

modo veteres persecutus fucrit satanas. Et ait illi

tum soliciludine carere, tum loqui.
senex : Nunc magis. Quia tempus ejus appropin- 23 Accessit aliquando seculi vir cum filio suo Mortuum pue-
qual, atque conlurbalur. ad abbatem Slsoem, in montem Abbalis Antonii : rum ad vitam
17 Tentatus Abrabam, est aliijuando a daemone mori nec turbalus revocat.
atque in via contigit filitim :

fiduciam in discipulus abhalis Sisois, et vidit Senex, quod ce- cst pater, sed fidei plenus, portavit eum ad Se-
Ihlim, cidisset. Itaque surgens, expandit manus in cadum, nem. Et cum filio prostravit se, quasi hmiliter
dixiiquc :Dcus, velis, nolis, non dimitlo te, nisi saluUms ad accipiendam a Sene benedictionem.
curaveris eum stalimque medelam consecutus est. :
Deinde surgens, reliquit puerum ad petles Senis,
18 Percontatus est frater de abbate Sisoe bunc ac egressus est. At Senex, qui existimabat, quod
iterwm sui in modum Agnosco memoriam Dei permanere :
ad salutationem prosterneret se, ait illi : Surge,
romtemftnm. apud me. Ait illi Senex Non magna res est co- :
exi ex hoc loco : nesciebat enim mortuum esse.
gilationem .tuam cum Deo esse sed magnum est :
Et confestim surrexit, atque abiit. Quem cernens
conspicere, se tamquam onini crcatnra inferiorem. pale.r, obstupuit : proinde intrans, cum veneratione
Id enim corporeo laliori junclum, deducit ad babi- salutavil Senem, remque Senex vero ei nuntiavit.
tum bumilitalis. audiens, non enim voluissetid
tristitia affectus est :

19 Referebant dc abbate Sisoc, quod quando accidisse. Denunliavit autein homini discipulus Si-
De Sancti morli proximus fuil sedenlibus circa eum patribus, sois, ne cuiquam tliceret, usque ad morlem Senis.
^fdrnilore, et vultus ejus resplenduil tamquam sol; dixilque illis:
2i Tres senes adierunt abbalem Sisoem, audilis, editexemplum
apvuriiioni-
Ecce abbas Antonius venit. Paulo post : En, inquit, qua3 ad eum perliuebant, et ait illi primus Pater, ftducia^ in
busante mor- :

triit venit Prophetarum chorus. Derumque facies ejus quo modo possum evadere igneum flumen. II le Deum, et hu-
majorem in modum refulsit. Et ail : En, chorus vero non respondit. Dicit ei secundus Pater,
tttititatis
:

Aposlolorum accessit. Adlmcque os ejus duplo qua ratione elTugere potero stridorem dentium et
fulgenlins evasit. Ecce nulem ipsum, quasi cum veimem, F
qui numquam dormit? Terlius pariter
quibusdam loquentem. Itaque rogaverunt eum inlerrognt. Palcr, quid faciam? Memoria exlerio-
Senes dicentes Cum quo disseris, Patcr? Respon- :
rum tenebrarum enecat me. Respondens atttem
dit Angeli vencrunt, ul me assumant et obsecro, Senex, dixit eis
: :
Ego horum : nullius recordor :

ut pcrmiiiiir pauilulum agere poenitentiam. Exci- cum enim Deus misericos sit, spero, quod mecum
piunt sencs : Non eges poenitentia, Paler. Tum facturus sit misericordiam. Eo audito sermone,
Senex ad ipsos Revera, uon milii conscius sum, :
scnes tristes abierunt.' Nolens autem Senex siuere
quod ptenilentiaa inilium posuerim. Intellexerunt ipsos cum tristitia discedere, rcverti fecit, et dixit
vero omnes, eum csse perfectum. Itcrum facics Beali estis, fratres, atque vobis iuvidi felicitatem
illius suhilo facla est velut sol; ex quo territi vestram. Primus enim vestrum loctilus est de
sunt cuncli. Ait illis Videle : Dominus venit, di-
:
igneo flumine, secundus de tarlaro, tertius de te-
cens, AITerte mihi eleclionis vas ercmi. Slnlimque nehris. Si ergo mens vcslra rccordalionis liujus-
tradidit spirilum : ac cvasit tamquam fulgur, uec modi tenel dominium fleri nequit ut peccetis. , ,

non replelus esl totus locus hono odore. Quid vero acturus sum ego duri cordis homo, cui
20 Profecfus esl ablias Adelphius, Episcopus
conUmpu tjb'
non est concessum scire, quod vel maneat homi-
Nicopoleos, ad abbatem Sisoem, in montcm abba-
t't>f httniatitv nes supplicium unde singulis boris pecco. Tunc
:

tis Antonii; cumquc discessuri esscnt, anlequam dli, venia ab illo suppliciler pctila, professi sunt;
itcraggredercnlur, curavit, ul a mane coi - '
I,
sicut audivimus, ita eliam \idimus.
rcnl. Eranl autem jejuuii dies. Postquam ergo po-
2I> Percontati sunt nonnulli ex abbate Sisoe
suerunt rnensam, ecce fratres pulsanl. Dixit ilisci-
:
.<pci de mise-
Si lapsus fuerit frater, nonne dcbet ad annum
pulo suo : Trade illis parvam pultem quia defatigati ricordia Dei,
;
puMiilenliam ngere ? Respondit : Dttrum est hoc
sunt. Ait ei abbas Adelpliius sine utique ne :
verbiim. Ajunt : Verum sex menses? Ilerum res-
dicant , abbatcm Sisoem de mane manducare Et :
pondit : Multum est. Excipiunl : Usque ad qua-
intendit in eum Senex, mandavitque fralii : Vade, draginta dies? Ait : Ahuc multum est. Illi : Quid
ergo
 ,;
:, ;

DIE SEXTA JULII. 2 83

orgo, si prolapsus fuerit frater, et statim agape noveramus, sed reticuimus. Quo ille audito, tU- Al CTORR
celebretur, ipsene veniet ad agapen? Dicit miratus est,
illis dixitque : Ad mortem usque fratres i. P.
Senex; Nequaquam sed nccessaria cst pauco- abstinent a
:
sermone. Ac Deum laudibus celcbra-
rum dierum pcenitentia. Confido enim in Deum, vit. Distantia autem viae, a qua abducti fuerant,
quod si is homo ex tota anima egerit poenilen- duodecim erat milliarium.
tiam, vel intra tres dies illum admissurus sit Deus. 35 Venerunt quodam tempore Saraceni, et spo- servat frater-
26 Cum aliquando abbas Siloes venisset ad liaverunt Senem naiit carila-
ttmperantim. , ipsiusque fratrem. Cumque hi
Clysma accesserunt ad eum videndum seetilares exiissent in solitudinem
tem
,
, ut aliquid esculcntum
viri. li multa loquebantur nec quidquam
;
ipsis invcnirent , reperit Senex stercora camelorum ,
respondit. Postea illorum unus dixit. Quid
molesti quibus fractis, natus est grana hordei. Mandu-
estis Seni? non manducat; ideo neque potest lo- cavit autem unum granum, et alterum in manu
qui. Excepit Senex Ego ubi necessitas postu- : , sua posuit. Veniens vero frater ipsius , ofTendit
lat , comedo. eum commedentem, et ait : Haeccine cst caritas,
27 Abbas Joseph requisivit ab abbate Sisoe ,
quod invento esculento , solus vesceris , nec vo-
quanto in tempore debeat homo casti me Respondit abbas Sisoes
affectus rescin- 1 : Non tibi fcci
dere? Ait illi Senex Tempora dicere? injuriam, Frater
: vis Et : Ecce partem tuam in manu
abbas Joseph : Etiam , inquit. Dicit ergo Senex : mea servavi. Subduntur apophthegmata duo de
Qua hora alTectus venerit, illico abscinde eum. abbate Sisoe Tkebmo, seu habitatore Calamonis
Proxime sequitur apud cotelerium apophtegma Arsenoite, qum tarnquam a nostro inslituto aliena
de Sisoe Petmo, quod pmtermitto. prcetereo.
28 Aiebant de abbate Sisoe quod sedens in" 36 E Patribus quidam interrogavit abbatem tratlil nuniti nt
, Si-
B cella semper ostium clauderet.
,
soem : Si, dum sedeo in eremo, venerit barbarus, se gerendi in

29 Venerunt aliquando Arlani prosperis et

et abbatem Si- occidere me volens , et praevaluero ei , interti-
(juomodo se adeersis.
soem in montem abbatis Antonii , et ceeperunt ciamme? Respondit Senex : Nequaquam sed
gesserit erga
;
B
contra orthodoxos garrire. Senex vero nihil quid- illum Deo committe. Qualiscumque enim tentatio
4 rianos ,
quam respondit eis ; sed vocato discipulo suo evenerit homini , oportet dicat : Propter peccata
dixit : Abraham affer mihi S. Aliastasii librum , mea hoc contigit. Quod si bonum acciderit, di-
ac legito. Tum tacentibus illis, agnita est eorum cat : Ex Dei dispensatione est. Mitto tria prorima,
haeresis. Dimisitque ipsos cum pace. alterum de Sisoe Thebmo, alterum de Sisoe l'e-

30 Venit aliquando abbas Amun e Rhaitu in trmo, tertium rursus de Thebmo.

guanti faceret
Clysma, ut inviseret abbatem Sisoem ; et cernens 37 Frater interrogavit abbatem Sisoem, diccns : post tapsitm
snlitudinem i

ipsum affliclum quod reliquisset eremum , ait : Quid faciam, Abba, quia cecidi? Respondit Senex :
semper sur-
,

gendummonet
Cur doles , Abba ? Quid enim jam inde potcras Iterum surge. Frater ait. Surrexi , rursusque ce-
in solitudine facere ,
qui ad tanlam perveneris se- cidi. Excepit Senex : Exsurge iterum. Rogavit er-

nectutcm ? At Scnex oculos in eum intendit cum go Frater : Quo usque ? Responsum dedit Senex :

tristia , dixilque : Quid mihi profers, Amun? Usque quo assumptus fueris, sive in bono, sive
Nonne enim mihi sufficiebat sola mentis mese li- in delicto. In quo enim invenitur homo, in eo
berlas in eremo ? proGciscilur.
31 Sedebat aliquando abbas Sisoes in cella sua 38 Frater de Sene sciscitatus est hunc modum : Varia alia

cumque pulsasset discipulus ejus, clamavit Senex Quid faciam ? Quia vexor propter opus manum. apophtegmata

Fuge , Abraham , ne ingrediaris; jam qua; hic Amo enim plectam, nec eam possum conficere.

sunt, otio carent. Respondit Senex , ex dicto abbatis Sisois , No:i

32 Frater abbatem Sisocm interrogavit hac ora- faciendum esse opus, quod nos delectet.
r, tione : Quomodo Scelim reliquisli, cum abbale Dixit abbas Sisoes : Quare Deum, nec quaeras
quamdiu, re- Or consislens , e.t venisti , ut sederes hic ? Res- ubi habitet.
licta Sceti, vi-
xeril in mon- pondit ei Senex : Cum inciperet Scetis frequentari, Dixil iterum ,
Quod pudor et timoris vacuitas
le. cumque audiissem mortuum esse abbatem Anto- sajpe peccatum producant.
nium , surrexi , et profectus sum huc in mon- Frater petiit ab abbate Sisoe, Quid faceret? Dixit

lem, atque inveniens ista loca quiela, ad paucum ei : Res, quam quasris, est tacere multum , et

tempus resedi. Ait illi frater : Quot annos hic humilitas. Scriptum enim est : Beati, qui imma-
transegisti? Scnex : Septuaginla duos. nent in eo. Sic poteris stare.

33 Dixit abbas Sisoes : Quando adest bomo Dixit abbas Sisoes : Abjeclus esto ; voluntatem

tuicuram habens, non oportet, ut pracipias. tuam post tergum projicito ; curis te liberato , et

34 Frater sciscilatus est abbatem Sisoem, si in habebis requiem.

via ambulaverimus , et itineris dux aberravit Fratcr abbatem Sisoem interrogavit : Quid agam
Ducel suos st-
tenlium oportetne ei declarare? Respondit Senex : Non- propter affectus? Et ait Senex : Unusquisque leir
.

Subjunxit Fnuer : Sed sinemus, ut nos a via tatur a concupiscentia sua.

avertat? Tum ei Senex : Quid igitur, accipiesne 39 Frater interrogavit abbatem Sisoem, ut ali-

baculum, quo illum verberes? Ego novi fratres, quod ei verbum doctrinae proferret. Ille vero in-

quibus iter agentibus , noctu aberravit eorum sit : Quid me cogis loqui oliose : ecce ,
quod

ductor : eraut autem duodccim, omnesque scie- cernis, facito.

bant evagari se , el unusquisque secum contcndit, 40 Abiit aliquando ad ministerium abbas Abra-

ne diceret. Die autem exorto , comperiens vis bam, discipulus abbatis Sisois, et ad niullos dies
noluit ab alioquoquam ministrari, dicens Si-
Ignoscite mihi,
:
dux ,
quod deerrassent , ait itlis :

deflexi de via; cunctique exceperunt. Nos quoque namne alium bomincm mecum assuescere, praeter

julii Toiiius II.

N n fratrem
 ,

284 DE S. SISOE MAGNO CONF.

AienmR fralrem meum ? Ncc admisit , donec rediissel ejus Sisoes in monte, ego Sisoes in matta. Ille vero D
J. P. discipulns, sed lnborem pertulit. audicns evanuit.Totus apophlhegmatum de ah-
41 Referebant de abbate Sisoe ,
quod cum se- hale Sisoe manipulus concluditur duobus aliis,
deret, clamavit voce magna : calamitas! Inter- qum , quoniam agunt de Sisoe Thebwo, non
rogat eum discipulus ipsius.-Quid habes, Pater? tango.
Unum hominem quaero, quocura omnia
Respondit Senex : 45 Colliqe , non omnes ubique eosdem rclucere
apophlheg-
loquar , nec invenio. characteres m .

allatis
, ,
apophthegmatibns, atque ma i a .<.,•„;
42 Perrexit monte
aliquando abbas Sisoes a adco non asque certo constare an omnia sint intelligenda
'" "">""" deSlS0eM"-
abbatis Anlonii ad exteriorem Thebaidis montem, intelliqenda de uno eodemque Sisoe nostro,
'

cui
gno.
atque ubi habitavit. Erant porro eo loci Meletiani, cognomcn Magni adhmsissc jam diximus, an vero
incolentes Calamonem Arsenoite. Quidam igitur, queedam ex illis rcferenda sint ad alium vel alios
comperlo, quod exiisset in exteriorem montem, ejusdem nominis ercmicolas, de quibus supra.
desideraverunt eum videre. Dixerunt aulem : Quid Non pauca tamen hic occurrunt , qum satis con-
agemus? Nam in monte degunt Meletiani. Et cinne consonant cum elogio Basiliano, supra
scimns quidem Senem per illos non lsedi : nobis producto , in quo memoratur dulcis fuisse in
vero limendum , ne forte volentes congredi cum apophthegmatibus , et plurima ex iis exarasse
Sene, incidamus in tenlationem haereticorum. Quo- ad mullorum utilitatem ; singulari enituisse ani-
ci»ca ne occurerent haereticis, non inviserunt mi demissione, ac virtute suscitandi mortuos.
Senem. Quibus, in dicto Menologio expressis, apprimc con-
43 Narraverunt de abbate Sisoe, quod in mor- gruunt ubique propemodum in singulis apophtheg.
lmm inciderit : sedenlibus autcm circa eum seni- matibus spirans sui contemptus ; suscitatio pueri
B bns, loquebatur cum quibusdam. Aiunt ei : Quid mortui, uti habes num. 23; nuncupatio, qua a E
vides , Abba? Dicit illis : Cerno quosdam venientes Domino, paulo ante mortem sibi apparente, dic- .

super me; quos rogo, ut sinant me paululum pce- tus fuit vas electionis , ut refertur num. 19 ; deni-
nitentiam agere. Tunc ad eum quidam e scnihus: que exacti in monte anni duo supra septuaginta,
Si permiserint, modo potesne utiliter vacare pceni- sicut legitur num. 32. Qum omnia videntur potius
tenlia;? Respondit Senex : Quamvis nequeam, ta- qnadrare Sisoi Magno, adeoque nostro, quam aliis,
men parumper ingemisco super anima mea, idque quorum nomem videtur obscurius fuisse, neque
sufficit mihi. tanta /ulsisse celebritate Atque hmc de Sisoe, ejus-
.

44Dc abbate Sisoe commemorabant, quod que apophthegmatibus dicta sufficiant, de quibus
quando venit in Clysma, aegrotavit, et scdente etiam videri potcst Roswegdus sparsim variis locis
eo in cella cum discipulo suo ecce audita est ; in Vitis Patrum. Agit etiam de Sancto nostro Hi-
januai pulsatio quam percipiens Senex, ait dis-
:
storia Monaslica Gallice edita, lib. I, pag. 56.
cipulo suo Abrahamo Dic ei qui pulsat Ego
:
, :

DE S. ASTEIO, ASTIO, VEL ABERISTO

I. P.
EPISC. & MART.
Sylloge Historica.

-enologium

M
Basilianum hoc die nata- excederet.Hoc facto, gratanler cruciatum perfe-
c Irm hujus sancti Martgris annuntiat rens, animam Christo tradidit. r.
r
his verbis : "A6Xv]<ji{ tou arjku Upo[j.aptupoi; 2 Paulo contractius sanctum Marlijrem consi- tempus mar-
'Aaxeiou , ImaxiTcou Auppaxdou. Cerlamen gnant Menma, tgpis edita, quibus consonat Maxi- tyrii,
Cullus <n ta- sacrosancli Martyris Asteii, episcopi Dyrrachii- mus episcopus Cgtherorum. Mentio quoque ejus
,
iulit Grwas ; .,-, , . , .

Ihiaem sequilur ejus elogivm : Astems, sanctus habetur in Menmis bibliothecm Ambrosianm, et
Martyr, vixit suh Trajano imperatore. Ab idolola- Sirktus brevissimum
Chi/fletii. ei elogium conte-
tris captus, Agricolao prasidi traditus est. Cum- xuit his verbis Certamen
: S. Astii, episcopi Dyr-
que jussus csset Christum negare , et idolis sacri- rachi, qui sub Trajano imperatore, praside Agri-
ficare , neque eo adduci posset , in carcerem missus colao, in Christianae fldei confessione perseverans,
cst. Porro priusquam comprebenderetur, tale con- plumbatis cajsus est, post alios cruciatus, precibus
templatus fuit somnium. Vidit seipsum supra pe- ad Deum missis, animam Dco tradidit. Ex apposita
tram slare, unctum pice et oleo; et expergefactus, nota imperatoris ac Prmsidis, sub quibus passus
dixit clericis suis : Fratres, oportet me pati pro- dicitur sanctus Antistes, facile cuilibet innotescit
pler Christum. Ceterum unusquisque vestrum character chronologicus , sub initinm seculi se-
discedat, ubi salvus esse possit. Haec locutus, cundi a partu Virginis collocandus.
comprebensus est uti dictum et stans coram 3 Ferrarius in novo Catalogo Sanctorum pro
, ;

an recte Abe-
Agricolao , Christumque confessus, in carcere con- Astio scribit Aberistum; recte observans
in notis, ristusvocetur
clusus fuit. Unde dimissus, plumbatis cassus; dein sc suspicari mendam esse
, in codice vel Grseco
melle unctus, suspensus in ligno fuit tempore vel Latino.Sacram Martgris memoriam recolit
aestivo ,
ut a vespis ct mucis depastus , e vita Martyrologium Romanum die vn hujus.

DE
 .

DIE SEXTA JULII. 285

DE SS. MARTYRIBUS BRIXIENSIBUS

NICOLAO & HIERONYMO

Ex Tabulis Brixianis.
I. B. s
VI JULII.
anctos hos Christi puyiles, aliis fratres, accepisse ex monumentis monasterii S. Faustini. de soio cuiiu
"'! ilur ex '"*"

Hejecla legen-
s aliis patrueles, coronatos

sti

sphori anno n, et xix imperii

asserunt Acta satis mira, qum Fabius Delius Ro-
anno anatali Chri-
cxxiii, Kalendis Julii, pontificatus Tele-

/Elii Adriani,
Passi sunt, inquit, sub Adriano Imperatore, prope
urbem, ubi nunc
rum corpora
familia Pedroccha,
est Burgus S. Faustini, ibique eo-
requiescerc dicuntur. Erant fratres ex
qu» adhuc fioret, prout in Vita
mis,

,ta, quam apo- manuSi ex pabii Brusati, Clerici Brixiensis hislo- sive historia dictorum Martyrum, anno mdxci edita.
eryp """ °*"
r ia, anno primum 1416 fabricata, cum longo Atque ea est Brusatiana legenda, quam apud nos
lirochius, Pedrocchm familim elogio edidit anno 1591 ; Ber- manuscriptam cxstare et pridem merito rejectam
nardinns Faynus descripta huc transmisit; Pape- diximus. Audi modo Bernardinum Faynum in suo
brochius vero parte 3 Propylmi sui antiquarii ante Brixiano Martyrologio, typis edito, etiam ad Ka-
tomum II Aprilis cap. 5 num. 37 et 38, fabulosa lendas Julii : Brixia?, sanctorum fratrum Nicoiai et
ostendit et plane respuenda; rationes a se ibi Hieronymi Martyrum, in ecclesia sanct* Aphra. His
adductas, adversus P.Sebastiani insulas accusa- pro fide in carcerem conjectis, beatus Apollonius Epi-
B tiones, egregie tutatusinResponsionibusadvarios scopus, ab angelis monitus, nocte sacram Eucharis- ™

articulos, imperite jnxta ac importune regestos, tiam porrexit et martyrium prcenuntiavit. Unde sub
prmsertim ad articulum xi a num. 59. Quanti Hadriano, variis tormentis vexati , obtruncatis via

momenti fuissent Papebrochii argumenta, colligere Cremonensi eorum corporibus, anim* ad caelos evo-
potueratprmtensorum errorum exhibitor ex silentio larunt

Abbatis Onuphrii Stellm, insuis declamationibus 4 Nec prmtermittenda Fayni annotatio, qum est exehnoeogno-
" une s " m '""
nihil proferre ausi, quo prmdictorum Actorum hujusmodi : De his, ex prisca et nobili Pedroccha

fidem vindicandam susciperet. Subjunxit porro familia natis, scripsit vitam latino idiomate Fabius

Papebrochius citato num. 59; Si tamen pro hac Clericus de egregia Brusatorum stirpe, anno Mr.r.ccxvi,

Vita, seclusa fictione, quidquam probationis certioris quam Achilles Pedrocca, juris utriusque consultissi-

aliquando inveniatur, licebit de illis, ut sanctis Mar- mus, libro illo aureo, a se edito (Responsum vocant)
tyribus, non autem ut Pedroccha familia prognatis, et Brixiae impresso anno MDCXixinseruit. Hanc ipsam

agere i Julii. edidit quoque materna lingua Abbas Ascanius Mar-

2 Et vero de ipsis inter prmtermissos et in alios tinengus in suo libello Sanctorum. Horum item me-
nuitas auiem dies rejectos locutisumus dicta die i Julii, huc moriam agunt Martyrologium Ferrarii et Brixianum
pmpugnare manuscriptum, nec non et tabella sacrarii sanctae
amoos transferentes, quod non illo, sed hoc die,
sub ritu Officii duplicis Brixim colantur, teste Aphra:, ubi eorum corpora quiescunt, indicans ibi

laudato Bernardino Fayno, in suo Marlyrologio, eorum festum, sub ritu duplici, die vi hujus, forsan

ut mox dicemus. Cum iyitur Vita ista seu Lcgenda, ex aliquo translatione, cum vere passi sint hac die
seculo primum quinto decimo conficta, non videa- anno salutis cxxxm. Quorum sanguis tanta virtute
tur ullo pacto propugnariposse, certe a totis qua- floruit; ut eodem quidam oppressus a daemone, cum
draginta et amplius ab edito Aprili annis, ejus decollarentur, praeter spem aspersus, illico ab im-
nemo susceperit; verbo, probationis mundis spiritibus liberatus fuerit. Atque hmc sunt. p
c patrocinium
certioris nihil prorsus inventum aut adductumsit, qum de his Sanctis Brixim circumferuntur, accepta

nec facile sperari posse existimemus; id unmn jam

potissimum ex toties citata Brusati Lcyendm,

restat, ut de cultu ipsis exhibito, facta

omnimoda quam a me hic adoptari minime velim intelligas :

prmcisione a Pedroccha, vel alia quacumque ho- cultum unice admitto, donec reliquorum probatio
dierna familia, scculo secundo Brixim minime cerlior accesserit.

reperienda; restat, inquam, ut de solo cultu hic 5 Vt autem perspiciant Brixienses, me nec lites Dubium .
ubi
sa ~ rac ° rp '!''°
breviter agamus, lectorem de cetero remittentes
ad sequi nec movere, rogatos ipsos i-elim, observent,
51'".
rcposiiu
prm/atum Propylmum antiquiarium et Responsio- a Ferrario sic scribi : Passi sunt sub Adriano Im-

nes, articulo etiam 3, § 8, art. iO, %6 et variis peratore, prope urbem, ubi nuncest Burgus S. Fau-

aliis locis consulendas. In Martyrologio sanctae stini, ibique eorum corpora requiescere dicuntur.
Brixiensis ecclesis, Ugheli dono hic servato, sic Itaille, aquo non parum dissonant Martyrologium
legitur Kalendis Julii : Brixia), natalis SS. Martt. Ms. Vghellianum et alterum a Fayno cditum, in
Nicolai et Hieronymi, quos S. Apollonius Episcopus quibus diserte asseritur, Sanctorum corpora quie-
convertit ad Cliristum ac baptizavit, et panem ange- scere in ecclesia aut Sacrario S. Afrm. Neque cum
lorum eis, dum essent in carcerepro Christinomine, alterutra opinione satis componi posse videntur,
per fenestram ferream occulte in nocte cum aliquibus qum scripsil Fabius Delius sub prmfationis sum
Christianis ministravit, et ad martyrium incitavit. finem, in hmc rerba : Reliquum est, utuna cum
Horum corpora jacent in ecclesia S. Aphrai. omnibus aliis Christi fidelibus, Deo noslro clomen-

3 Scripserat ante Ferrarius in Catalogo Generali, tissimo, quantas maximas animus noster capere
iisdem Jutii Kalendis : Apud Brixiam, SS.Marty- potest, gratias agamus, quod liujusmodi historiam
rum Hieronymi et Nicolai. Notavit autem ibi, se sua diuthis delitescere non permiserit, parco iis gratiis;

hoc
 ,

286 DE SS. NICOLAO ET HIERONYMO MM.

ipsorum sanclorum rum suorum Acta saltem probabilia, incertas
Auciohh hoc ad rem speclat : Scd Sicul

1. B. S. Martyrum corpora in basilica Salvatoris Bmxi.e traditiones, dubias depositiones, cultus initia et

vENF.iurmm.et cos invpcantibus indefessi apud ipsum chronologicam seriem expenderent et ad justm
Deum eorum vitam, mi-
exstant patroni, ira voluerit criscos normam revocarent; historica mcthodo, a

racula et martyriumomnibus innolescere. Vale. Ro- /amilianiin lin<licrnarum affectata /uligine exter-

mse x Kal. Febr. mdxci. Ego hiceumdem scpulturm gere.nl; ab evidcntibus fabulis expurgarent, non
autrenerationislocumnonreperio,nisietbas\\\ca per mcra patria prmjudicia aut inolilas vulgi

Salvatoris et ecclesia S. Afra pro uno eodemque opinioncs, qum indoctm plebi relinquenda sunt,
templo accipiantur, sito in BurgoS.Faustini, quod sed per fidci humanm vcra receptaquc ab eruditis
utinam in Cmlo suo Brixiano explicasset Fagnus; principia et momenta. Hac ratione scmcl inita.

quipag. 471 duplex quidcmnomen tribuit ecclcsim spondere audeo, numquam fulurum, ut de Hagio-
S. Afrm; ast in Burgo S. Faustini sitam, nccdum graphis merito conquerantur; quibus id sacro-
didici. sanctum est , sinccram verilatem omni conatu
6 Ad hmc ct hujusmodi intricala negotia si inquirere, dubia ut cerla non admittere, fabellas
(juid a nri- paulo oculatius attenderenl Brixienses, vanis sa- ab historia ccclesiastica cxcludere, libenter doceri
xiensibus fieri
j^ ns na nibus declamalionibus aut lamenlis
et i et discerc; sed falsa, quamdiu falsa apparcnt, non
convenial.
mortuos rcl supcrstites Sanctorum historiographos timide refellere, nihil attendendo ad decantalas

ncessere desinerent, in idpotius operam et stu- smpe nmnias, rcrum possibilitatem potius, quam
dium conferentes, ut sedatis prius intestinis con- existentiam certatim aggerentes. Historice discant
troversiis, solido aliqUo et erudito opere Sancto- agere, qui liistorias medituntur.

«
DE S. PALLADIO EPISC. & CONF.
SGOTORUM APOSTOLO
FORDUNI IN SCOTIA
SYLLOGE HISTORICA
I. B. S.
DE CULTU, PATRIA, LEGATIONE, GESTIS ET SCRIPTIS
§ I. De S. Palladii cultu et Officio ecclesiaslico.

AilNO CCCCXUI rimam sui m hisloria ecclesiastica noti- nam qui in Hicrongmianis hoc die re/crtur Palla- in an n„ U i s

Bx sciUiirum
Oibernorum-
P
bcrtus,
tiam Prospero Aquilano debcl sanctus hic
Pallailius, vocatus subinde Scotorum Apo-
stolus; celebritatem contulere Beda, Sige-

Marianus Scotus et alii, qui ferme Prosfte-

dius seu Pallattius, genere,
quo de hic agimus, longissime dislat.
situs dies hactcnus

satis
cuiquam
mtate et laurea ab
Neque tran-
certo innotuit, neque
proinde perspicio, quid Grevenum induxerit,
eo, Marlijrologiis
signatus no»

rum secuti sunt, et auclores vilm S. Patricii in ut hoc die ipsum consignaret, nisi in vctusto ali-
que dissidiis
not\8simu8
nonnullis paulo liberaliores; at postremis hisce quo codice ita scriplum procul dubio invenerit. Si-
seculis late palentcm famam consecutus est, ex qum de Sancti obitu in variis S. Patricii vitis ex-
vulgatissimis Scotorum llibernorumque discepla- stant, recte expendantur, non mense Julio anni
tionibus, utraquc gentc, tamquampro aris et focis, 434 defunctus est, multo minus Januario, cujus
ut de S. Bumoldo plurimisque aliis non semcl in dic xxvn ejus natalem se feslivitatem rcferunt
Q Actis nostris diximus, ad vendicandos sibi Sanctos Catalogi Sanctorum Hibernim, tum Mss. tum ex- p
acerrime depugnante. Litigationum causam smpius cusi; estenim longe verosimilius, sub jam dicli
cxuosuere Mujorcs noslri, deductam plerumque a anni finem, xv Decembris, vitm metam atligisse,
sola Scotia 1
. rel Scolorum appellalione, modernis quemadmodum notavit Warmus de scriptoribus
Scotis omniasibi rapientibus, qum vcl eminusSco- Hibernim pag. 401 : Obiit (S. Palladius) apud
lici quid sonanl, Hibernis contra non aliam Sco- Pictos in itinere Romam reversurus, xv Decembris,
tiamper aliquol secuia (aliqui ad plura cxtendunt, anno ab advenlu Salvatoris ccccxxxi, eodem nempe
alii contrahunt) agnoscentibus, prmter illam ipsam anno, quo in Hiberniam (Episcopus) venit. Sicvulgo
insulam , qum hodie Hibcrnia nuncupalur. Mihi traditur. Sic tradit Balmus apud Vsserium, sic
fixum semper /uit, ab odiosa ea qumstione, quan- Usscrius ipse pag. 814, sic post illos Sirinus in Ms.
tum licerel, prmscindere , utriusque patris argu- S, Palladii vita, perRR.PP. Franciscanos Hibernos
menta cursim solum atlingere, de cetero eaprose- 4.oranicnscs mecum bencvole communicata.
quw ad Sanctos
qui,
ambulabus palribus libera
spectant propius, relicta
ad digladiandum arena.
3 Interim a Bollando
xxvn Januarii,
inter prmtermissos diei a enfteri- W
sic observatum lcgimus
: S. Palla- bus Hiherbis
Ad hanc ferme normam certum estexigere, qum dius Scottorum Apostolus refertur boc die a Fcrrario ^7 lanuan%
de S.Palladio dicenda sunt, ubi non de Scotica et Martyrologio Anglicano; a pluribus et vestutiori-
origine contcndilur, sed de lana, ut aiunt, capri- bus vi Julii. Signalur utique in Wilsoni Anglico
na, adquosnimirum a Cmlestino Papa missus sit. Marlgrologis; ibidem ea die ornatus elogio, quod
Prmfixum in tilulo ordinem sequimur, ducto a non magisprobare ausim, quam lcctiones Aberdo-
cullu exordio. nenses, infra producendas. Brevius de S. Palladio
2 Antiqua venerationis S. Palladio Christiane agit Ferrarius : Forduni in Scotia, S. Palladii Epi-
exhibitm indicia in Fastis sacris haud repcrias : scopi et. Apostoli Scotorum, in nolatione falsa

nonnulla
 DIE SEXTA JULII. 287
nonnulla veris admiscens; hoc rccte effalus; ejus que et gemmis ditissimis?
AUCTORg
reliquias maxima veneratione haberi
Forduni in :
6 At certe stabilitum in Scotia S. Palladii cul- I B. S.

idque ex Baronii Annalibus haud dubie dcsump- tum hmc plane demonstrant, quacumque demum apud quo»
etiam Officio
tum /ucrit, ubi ad annum 429, num. 4, dc S. Pal- auctoritale id factum fuerit, de quo scrupulum
ecclesiastico
ladio ait : Quem jure, ut suum Apostolum, venerati nimis religiosum movet Dempsterus Historim honoratur
eccl. ,

sunt Scoti, magno honore prosequentes ejus reliquias, Scolorum i5 num.

lib. 998, ubi Martyrologos im-
in Mernia Scotiae provinciacollocatas. Mentem suam merito incusat, quasi injurii et iniqui fuerint
hic declarare incipit Baronius, in tota hac contro- gentis sum glorim, quod potius imputare debuit
versia partibus modernorum Scolorumsatis aperte minus celebri Sanctorum suorum famm in aliis
favcns. ut ex sequentibus non minus clarepatebit. orbis partibus. Non recte tamen inde deducit
Sed cultum prosequamur. Sirinus, nullo umquam ecclesiastico officio cul-
4 Qui sint illi plures et vetustiores Martyrologi, tum fuisse in Scotia S. Palladium, cum in Brevia-
hoc die a Sco- quos S. Palladium hac vi Julii referre insinuat rio ecclesim Calhcdralis Aberdonensis excuso 1509,
tis.
Bollandus nec satis expressit ipse, nec ego in tot impensis Valteri Chepman, cujus Ms. apographum
nostris codicibus deprehendi. Inter omnes hujus penes nos est, quodque alibi citavimus, rejeratur
diei Usuardinas additiones unicum est auctarium vita in sex lectiones distributa, quamquam mendis
ex Qreveno dcscripium, quo simplissime annuntia- refertissima, sub hoc titulo : Vita S. Palladi Ar-
tur : Palladi Episcopi et Confessoris. Respexerit chiepiscopi Cardinalis, Scotorum Aposloli (vulgo S.
fortasse Bollandus ad veteres Catalogos Mss. San- Padie) a Caelestino primo missi, sub Eugenio II,

ctorum Hibernim et Scotim, quos plures habemus: anno ccccxxxn, Juliivi. Incipit ab oratione : Deus,
at nec hi inter se convcniunt. Hibernicis stanti- qui Scotorum populo B. Palladium Pontificem et

g bus pro xxvii Januarii, Scoticis vero pro hoc die, fldei Catholicae apostolum pariter et doctorem pro-
quos in Martyrologio suo Universali secutus est vidisti, concede nobis, qua:sumus, ipsius interventu
Castellanus. Illorum coryphmus Dempsterus in tuam ineffabilem consequi misericordiam, et vita te

menologio Scotico satis magnifice : In Mernia, Pal- mediante, perfrui serripiterna. Per Dom. etc. Totum
ladii Diaconi S. R. E. Cardinalis, Scotorum Apostoli, officium sumitur ex Communi Confessoris et Pon-
a S. Caelestino Papa missi, ut Scotos, diu antea in tificis. Audiamus lectiones, e.x quarum una aut
Christum credentes, a Pelagiana peste, in Anglia altera de reliquis facile statues.

grassante, tutaretur. Dempstero succenturiatur Ca- 7 Palladius Pontifex egregius, ex jEgyjrtiaca gente cujus tectio-

merarius : Sanclus Palladius Episcopus et Scotorum illustribus ortus natalibus, sub D.Euagrio monacho, nesnonsiibsi-
slunt,
velut Apostolus, missus a Caelestino Romano Pon- viro religiosissimo, qui duorum Macariorum discipu-

tifice in Scotiam, tum ad disciplinam ecclesiasticam lus esse fertur ; dum juveniles in eum expugnarent
(quae Scotorum primariis, a Maximo tyranno victis anni sub religiosorum habitu el norma sancte etde-

et Scotia exactis,multum elanguerat) pristino splen- vote militavit. Sub cujus ditione et regula Christia-

dori restituendam, tum eliam ad Pelagianam hasre- na, enunciare fidem didicit et cognovit. Qui paulo
sim praecavendam. De reliqua elogii serie, quam post, ejus propter vitam appobatam, ab angelo as-
crassis erroribus scatere ait Sirinus, inferius sermo sumpto oraculo, commilitouibus dixit :• Opportunum
recurret. namque est, si illum, quem praedicamus, insequi

b Hucfacitid, quod in fine subjicit : Deinde voluerimus, nos ea, quae didicimus, aliis in ipsius

sacri corporis vita, imo ipsa vestigia illius sancti Viri in Scotia honore, qui haec singula nobis administrat, palam

ostendi possunt, et pretiosae reliquiae olim Forduni edocere, et quae circa hujusmodi fidem minus intel-

colebantur, Polydorus in historia Anglica lib. 1, etc. leximus, fideliter ab aliis discendo investigare. Ad-

Imo ante 150 annos capsa; ipsius auro argentoque monitu vero praefati angeli, ex ^Egypto Romam ve-

gemmis ditissimae , sunt reparata; a Guilielmo nit, ubi a Calestino Papa plurimum in pretio habitus
et

Scheuves,sancti Andreae Archiepiscopo. Auream me. est et reputatus, qui ob ejus tunc vitae sanctitatem,

diocritatem non novit scriptor hyperbolicus, non a dicto Caelestino in Episcopum, Spiritus sancli gra-

imas capsas, easque ditissimas commentus, pro tia institutus est. Beatus interea Cxlestinus, Dei fa-

quifois ad Boetium nos remittit, quem si vore ductus, cupiens orlhodo xam ampliare fidem
in fonte r
. . .

legerit, aut non intellexit aut turpiter corrupit. apud Scotos . . . anno ccccxxiv B. Palladium, quem

Hmc sunt Boetii de S. Palladio verba, lib. 7, fol- nuper ordinaverat Antistitem et fidei militem, per-

128 verso : Post multos tandem pios

sudores ac suasit, ut Scotorum genti Romanam Catholicamque
religiosa opera, Christi dogma propalando, pro mor- fidem praedicaret etc. Hmc sufficiant, utut male cor-
Mernia no- rasa coagulata; quibus non magis stibsistunt
talium salute impensa, Forduni (vico Ln et

men est) beatissimum hujus vita; exilum sortitus, lectiones reliqum, ad eamdem normam compositm;
fatisconcessit ubi sacrae ejus reliquia;,
:
in multo id unum nihilominus, quod poslremo quawcba-
illuc religionis causa con- mus, probantes nempe Sanctum nostrum ccclesia
habita; honore, a multis,
fluentibus, vel hac nostra aetate venerandae,
osten- stico officio in Scotia non caruisse, quod de Hiber.
duntur. Has Wilhelmus Scheuves.sancti
Andreae olim nica dici posse, nemo ostendit hactenus, ut m hac
Archiepiscopus, vir undequaque eruditus, eflbssas saltem parte potior sit Scotorum conditio.
humo multis piis precationibus solenhlque appa-
§ II. De S. Palladii palria, legatione, gestis
ratu , in capsulam argenteam honorifice locavil,
et scriptis.
quarto anno post Christi adventum in carnem, supra
nonagesimum millesimum quater centesimum. Quis
hinc vel verbum extundat, de reparatis capsis quo-
\fuam certum videlur ex prmmissis lectionibus
aliisque, de sancti Palladii cultu recte statui, tam
dammodo pluribus, iisque omnibus auro argento-
est
 288 DE S. PALLADIO EPISC. ET CONF.
AMTonE est perspicuum, non ex lammale consuta histona, cratus, inde rursusad eosdem Scotos dcstinatus
J. B. S.
neque ex Forduni Scoti-chronico, neque ex recen- sit, quatn alteram legationem, tacito tamen S.
NonOrientahs
tiorihus explorandam S. Palladii palriam, de qua Palladii nomine memorat idem Prosper libro con-
monachus.
pluribus salis prwclarc disputat laudatus Sirinus, tra Collatorem cap. 21, in editione anni 1711,

eos omnes refutans, qui Grmcum, JEggptium, Ga- col. 363 : Nec vero segniore cura ab hoc eodem

latam, Hibernum aut Britonem fuisse censuerunt; morbo Britannias liberavit, quando quosdam inimi-
utpote, qui ex meris conjecturis, nullo nixi /un- cos gratioe, solum suoe orginis occupantes, etiam ab

damcnto, in Palladium collegerint, qum

unum illo secreto exclusit oceani, et ordinato Scotis Epi-

ad varios spectare indubitatum est. Et sane cum scopo, dum Romanam insulam studet servare Catho-
sgnclironus nullus de S. Palladio usquam memi- licam, fecit etiam barbaram Christianam. Inchoatc,
nerit, excepto solo Prospero; is vero patriam ejus inquit Siritius, nam complctam convcrsionem Hi-
nullo modo attigerit, Romanm Ecclesim Diaconum, bernim S. Patricio tribuendam, clamant omnia
dumtaxat ( non archidiaconum Arcliiepiscopum totius Hibernim monumenta. Rectissime, si de Hi-
aut Cardinalem) asserens, id unum reliquit proba- ber\iia locutus est Prosper.

bilissimc supponendttm, non monachum aliqucm 12 Porro sic intelligenda esse postrema Prosperi Quinam Scoti

minus Britonem, sed clericum verba. docct ipsc distinctius (inquiunt scriptores '"' f" eri " t
orientalem, muito
Italum fuisse sanctum nostrum Palladium. Hiberni) in prmfato Chronico ad consulatum Bassi
,

9 Probat id Sirinus rariis argumcntis, qum sat et Antiochi, qui signatur annus 431, ita scribens,
sedpalrialta-
erit hic cursim delibasse. Exiguum (ructum in Hi- ut habet novissima editio Chronici integri, jam
lus fuisse vi-
iletur. bernia fecissc Sanctum admittunt omnes, causam citata : Ad Scotos in Christum credentes ordina-
ipsc prudenter allegat, ignorantiam lingum vul- tur a Papa Ceelestino Palladius, et primus Episcopus
garis, unde ab incolis spretus el repulsus /uerit. mitlitur. Hmc cum combinanda videntur.
aliis ita I)

Prmterea, verosimile non est, scriptores vitm S- ut in Britannias missus sil S. Palladius, quo in-
Patricii tacituros /uisse S.Palladii, ejus decesso- sulam servaret Catholicam, verositniliter paulo antc
ris patriam, si Britonem aut Hibernum novissent; SS. GermanwWet Lupum, quos in Britannia reli-
ubi contra S. Evinus diserte afjirmat; Et cum ad querit, ipse vero transierit ad Scotos, nt Christia-
suos reverti statuisset, morbo correptus, in terra nos faceret. Verum obstare viientur particutm, ad
Pictorum decessit. Reverti stalueral in Italiam; est Hmc ipsa est ingen-
Scotos, in Christum credentes.
hmc igitur, et non alibi qumrenda Sancti patria. tium altercationum inter adversas partes infelix
Adde illa Probi, degestis Palladii loquentis verba: ansa, quam ambm pro suo arbilrio et nationali
Neque ille voluit Iongum transigere tempus in terra spiritu ita flectunt et involvunt.
ut cgo quidem
non sua, sed reverti disposuit ad eum, qui misit ad animos placandos componendosve arbiter sedere
qum satis aperte indicant, niliil minus /uisse
illuiii, liaudquaquam velim.
S. Palladium, quam Hibernum aut Britonem : quo 13 Scotos illius temporis, saltem eos, quos Pro- ex Prosperi
piuribus evincere, operm pretium non video, ne- sper indigitat, Hibernos fuissc, haud obscure de- verbis

qne de ea re animosius cerlant jam dicti liligan- monstrant citata ejus verba, dum Scotorum insu-
tes. lam a Romana seu Britannica distihguunt, cujus
10 Longe difficilius est aliam lelam, magis in- pars fuit estque hodie Albania, seu minor Scotia,

Verosimile
tricatam retexere de legatione S. Palladii seu mis- qum numquam insula seorsim fuit, qumque Pro-
est, binas sione fueritne illa in gratiam Scotorum hodierno- speri tempore Scotimnon venit. Itaque insula bar-
legationes rum, an polius Hibernorum suscepta, pro qua bara, ab insula Britannica Romana sejuncta et
ipsi contentiosissime inter se dimicant, nimis am- contradistincta, non potest non esse Hibernia,
bitiosa utrimquc pietale. Baronius sic Scotorum quidquid, ut supra diximus, aliter sentiat Baro-
nomen accepisse videtur, ut de hodiernis a Pro- modernorum Scotorum partes inclinans;
nius, in
spero actum insinuet. Id certo constat ex istius cumvero utrobique de iisdem Scotis loquatur Pro-
scriploris Chronico, sub consulatu Florcntii et sper, agens de ejusdem gentis ad fidcm Christia-
Dionysii, hoc est anno 429, invigilasse Cmlesti- nam conversione, quis satis dubitet, quin etiam
nitm Papam, ut Pclatjianm hmrescos reliqiiim in utrobique Hibernia indicetur? Sic arguunt Hiberni
Brilannia extinguerentur, auctoremque Pontifici eorumquc fautores; fateorque ingenue, maximi
/uisse Palladium diaconum, ut eo mitterctur S.Ger- apud me ponderis esse hoc argumentum, Scotos
manus, Autissiodorensis Episcopus. Autli ejus plane exarinaturum, si Prosper paulo apertus duas
verba : Agricola Pelagianus, Severiani Pelagiani diversas insulas expressisset. At rursus contra,
Episcopi filius, ecclesias Britannia; dogmatis sui Scotos in Christum credenles ultimo loco appellat
insinuatione corrupit ; sed ad aclionem Palladii dia- Prosper; non crgo Hiberniam, quam Christianam
coni, Papa Cajlestinus Germanum Autisiodorcnsem primum fecissc S. Palladium, contra Collatorem
Episcopum vice sua miltit, et deturbalis luureticis, idem Prosper asseruit.
Britannos ad calholicam tidem dirigit. MiHic rei lotius nodus, isferme Scotorum Achil-
non satispei-
M Ex his rcrbis, ut obiter dicam, quidquid les est, vcrum expendatur, ipsis mque ac spicuuu
si recte vide-

ndScolos sus ,
contra arguat Sirinus. non improbabiliter dednxit Hibernis sohendus; cum nec dum satis constet, '"' '

cepisse. Baronius, jam ab eo anno 429 primain siitim in per id tempusmagis credentem fuissegentem unam
Britannias legationem suscepisse S. Palladimu, vel quam alteram, tametsi versiculos suos adstru-
cum S. Germano, rel forle citius; qui vel ex eo ant Scoti, ut ad tertium seculum conversionem
tempore in Hibcrniam transiens, advertensquene- suam reducant, quod ipsis concedere visus est Ba-
cessariam sibi majorem auctoritatem, Bomam re- ronius, aliisnon tam facile id admittendum exi-
versus, ibidem Episcopus a Papa Cmlestino conse- stimantibus. El vero si admittatur, ipsos tantum

non
 : :

DIE SEXTA JULII. 289

non conficiet Prosperi auctoritas, cum cis non se- cructat Camerarius. Quibus vero non magni mo- ^^''^-
cus ac Uibcrnis deglutienda maneat hrnc pillula, menti rationibus B s '

se hic tueatur, vide in /amoso '

quod eorum regio barbara a S. Palladio facta sit ejus opere de Scotorum pietate a pag. 225. Qua au-
Chrisliana, adeoquc ante annum429 talis non /ue- tem ratione Scolis hodicrnis maxime venerandut
rit.Celerum, ut scmel dicam, Scotos apud Prospe- et colendus sit S. Palladius, supra abunde ostensum
rum, non alios concipi posse, quam Hibcrnos, est. Atque de his plus satis.
tam mani/estnm aliquibusvidctur, ut omnia mire, 17 Alia superest dijficultas in zo primus Epis- in ru m pri-
torquenda ad alium censum inde eruendum.
sint, copus, quasi anleS. Palladium nullusin Hibcrniu musEibermm
Testium nubes producitur apud Usserium in Bri- Episcopus /uerit ; quod genti non placet, ,-Pisco Jn' s '
isti alios
tannicis pag. uno consensu afftrmantium,
798, Palladio seniores Episcopos, supra nominatos, me-
ad eamdem Scotiam missum fuisse S. Palladium, moranti, quivineam istam excolere cceperint,unde
ad qnam ci successor datus est S. Patricius; atqui alia nascitur satis obscura controversia. Re/ert
indubitalum cst, postremum in Hiberniam dire- Sirinus textum Chronici supra citati, in quo vox
ctum, ac totius insulm, si non primum, saltem illa primus expressa non est, quemadmodum vere
verum /uisse apostolum; quid clarius consequi po- habetur in Chronico a Du Chesne edito, tomo I de
test, quam, ad eamdem insulum destinalum fuisse scriptoribus Erancim pag. 205 : Ad Scotos in Chris-
S. Pallarlium. Idem sentiunt scriptores alii, «m- tum credentes, ordinatus a Papa CaBlestino Palladius
mero plures, sequenti mox pag. 799 ab eodem Vs- Episcopus mittitur : qum si genuina Prosperi lectio

serio recitati. est, evenescit qumstio, quam et ita explicandam

15 Sicitaque concilianda essentProsperi verba, pntat laudatus Sirinus, ut xb primus cadat in pri-
favent tamen ut eum Chronicon suum, verosimililer repctitis mum Episcopum, a Cmleslino missum, post quem
Hibernis,
curis, scripseritpostannum 433, quando jam Pa- secundus fuerit Patricius, ab eodem in Hiberniam E
I!

tricius frucluose in Uibernica vinea laboraret, destinatus, vel in primum Episcopum ad tolam Hi-
salis familiari historicis prolepsi usns sil, pro eo berniam directum.puta primarium insulm Episco-
anno creilentes nominans, qui dum scriberet, vere pum; qum eo tendunt omnia, ut sahetur hominum
poterant eredentes appellari, quibnsque adeo fa- istorum scrupulus, non ferens, quod S. Palladius

mosos versus de ingratis aptaverit absolutc dicatur primus Episcopus ad Scoto-Hi-

nunc ssevas gentes et barbara regna, bernos missus, in quo me fateor tantum non vi-
Ignoti prius aut spreti nova gratia Christi derepiaculi, quandoquidem scriptores illi Hiherni,
Attrahit, et terra sibi templum condit in omni. qui deprimatu.utita loquar.C/iristianitatis adrer-
Alii aliter Prosperi sensum explicant.et quamquam sus mmulos suos Scotos contendunt, non lantm
Kiaranum, Albeum, Declanum et Ibarum in messe auctoritatis sint,quanlm est solus Prosper Aqui-

Hibernica anteSS. Palladium et Patriciumsudasse tanus, ex quo,tamquam ex purissimo fonte, ha-

velint, id Prospcro minime adcersari contendunt. bcntur omnia, qum de S. Palladio nostro cum ali-

At quomodocumque verba ejus citatis locis acci- qua certitudine recipi possunt. Yide Vsserium a
piantur. dc Scotis Hibernis intelligenda esse, non pag.800, hmc paulo aliter interpretantem, et Til-

soliHiberni. sed Tillemontius et eruditi alii par- lemontium monumentis Hibernicis non nimium
tium studio liberi. passim hodic admittunt, ut stt- fidentem tom. XIV pag. 155.
persedeam referendis pluribus Sirini argumentis. 18 De iis, qum in brevisuo apostolatu autgessit quid ididem
r/esserit
quibus loannem Majorem, Buchananum, Leslmum aut pertulit S. Palladius, nihil tradidit Prosper;
alisque Scotos, et nostrum etiam Michaelum Alfor- pauca dixere scriptores vitm S. Patricii, quorum
dum, paulo acrius refellit, commenta et figmenta texlus varios collegerunt Vsserius et Sirinus, jam
appellans, qumcumque ab eis, rerum suarum sc- nonsemclcitati, hic sigillatimnon enumerandos,
dulis ornatoribus, excogitata sunt, ad persuaden- cum in re satis conreniant, circumstantias vero
dum pcr Scotos Prosperi, indicari Albienses seu omnes, in quibus polissimum discrepant, admit-

Scotos hodiernos, in quo plures habet sibi consen- tendasnon censeam, prmsertim, quob ab aliqui-
tientes. bus Marttjr dicatar, alii alia afferant non magis
16 Minimi apud me ponderis sunt qum congessit probata, dutn interim aliqui aubitant, utrum vere
quoi male im- Camerarius, cujus sententiam, superius promis- a Cmlestino ordinatus sit S. Patricius, et ab eodem
piigiiat Came- sam, adducimus : Porro S. Palladium ad nos-
lutc successor S. Palladio dattts. Habe paucis qum de eo
rariiis.
tros Scotos, non Irlandos seu Hibernos Irlandicos in vitaper locelinum scripia. cdidit Papebrochius
missum fuisse, omnes omnium gentium setatumque ad xmi Martii. tomo II, pag. 545 : Pra?miserat prs-

scriptores consentiunt, quia illi, ad quos missus, in fatusPapa (Cmlestinus) praedicandi gratia in Hi-
Christum jam credebant, ut testantur Ado, Prosper berniam ante illum, alium doctorem, nomine Falla-
Aquitanicus et alii jam citati at Hiberni Irlandi vix
; dium archidiaconum scilicet suum, cui adjunctis
,

centum annis post in Christum credebant, Vide Si- sociis, contulit copiam librorum; utrumque scilicet

gebcrtum. Adonem, Bedam, Ilermannum Contrac- Testamentum cum reliquiis Apostolorum Pelri et

tum, Comitem Averingem, Matthfflum Westimonas- Pauli, et Martyrum plurimorum. Hibernicis vero,
teriensem anno ccccxxxm, Florentium Vigorniensem pnrdicalionis non credenlibus, sed obstinatissime op-

anno ccccxxi, Polydorum Virgilium lib. 3, Frecul. pugnanlibus, a regione illorum discessit, Romamque
Lexoviensem lib. o cap. 33. Primus enim Hiberno- tendens, in Britannia infra fines PictorUDl. '" fata

rum Sinellius, baptizatus a S. Patricio, fuit ut minus discessit. Quosdam tamen in Scotia ad Chrislum con-
lxxx annos post hunc Palladii in Scotiam appulsum. vertens baptizavit, tresque ecclesias, de robore ex-
Paucis verbis, inquit Sirinus, tot cruda commenta, tructas, fundavit, quibus discipulos suos
pradatos,

slupendos et stolidos errores, imo errorum monstra Augustinum videlicet et Benedictum, Silvestrum et

Salomon
 ;

290 DE S. PALLADIO EPISC. CONF.

AlCTORK Solomum, collatis codirrbus suis el reliquiis Sancto- assignatis, plurima rectc illustrat, qum a Trithe- D
.1. p. rum, reliquit. Iluic fructuosiori legationc et labore, mio, Possevino et aliis perperam hactenus con/usa
sanrlus Palricins successit, quia, ut Hibernico pro- fueranl; Balwum ct istic et aiibi mcrito smpe exa-
verliio dicitur: Non Palladio, scd Patricio Dominus gitans, ttt cui consuetudo fucril, non illa solum
convcrtendam Hilierniam concessit. Tantum de ges- aucloribus tribuendi, quw scripta fuissc abeis alir
tis. cubi lcgissct, sed etiam qum scribi ab eis probabi-
19 Ad scripta quod atlinet, nihil magnoperc du- liler poluissc, ipse conjecisset. Vtvcrborem totam
an aliquid bii hodiereliquum est,postquam 1 sserwspag.802, absolram, a S. Palladio nostro scriptionis quid-
seripnrit.
Warwus apag. 100, Sirinus et aliipridem demon- quam memoriw posteritatiqtte proditum fuisse,

strarunt, opera, nostro S. Palladio aUributa, aul nihil estquod faciat fidem. Etne Vsscrii, tamquam
fictitia essc apud Balwum ct Dempsterum; aut per- catholici, aucloritas in his infringenda putetur, vi-

peram ei adscripla, utpote quw ab synonymis Pal- deri de eadem re potest Tillemontius tomo XIV,
ladiis compositasunt. Yidcalur Vsserius loco cita- pag. 737.
to. ubi Palladiis aliis propria patria el scriptis

DE S. DARERCA SEU MONYNNA VIRG.

IN HIBERNIA, SGOTIA, VEL ANGLIA
COMMENTARIUS PRjEVIUS
Darercae cultus ; monitio de ejus et S. Moduerinse vita, hic danda.

SEC. V ACT < 1 ix ullahujus sanctm Virginis, sub nomine Corpus suum Christi amore afllixil, vacua mceroris,
Darercas, sive in Martyrologiis classicis in devolione slabilis : a quo tempore zona se cinxit

V;
qucm
sive aliis rcccntiorihus, occurrit mentio.

In Catalogo Sanctorum Uibcrniw cxcuso,

monastica,
est. Afferl
numquam cibo satura, numquam
prwterea distichon aliud, quodait etiam
pransa

S Dartrca ciliilil Fitx-Simon noster, in serie Alphabc- Annales Dungallenses ad annum 5 17 adducere, ex
nitlus ticaponitur Darerca virgo, cUaturquc Joscelinus : eo mctientes wtatcm hujus sanctm Viryinis, huic
sed hic agit dc Darerca, S. Patricii sororc, multo- wquiralcns :

rum libcrorum malrc. In eodem Catalogo nulla Vinccnos novis aunos emensa Moninna est
Monynna nota csl. Ponilur tamen Nonninia virg., Persistens sospes corpore, mcnte vigens.
vi Julii, citato Mart. Carth., Martgrologio fortasse De wtate Darercte egimus alias, ubi de S. Moduen-
Cartliusiensiiim eol. Bursus inordine mensium ad na, die v hujits ; adeo ut supertacaneum foret iis
vi Julii, non Monynna, scd Nonniua signatur. Gre- hic quidquam adjungere. Castellanus in additio-
venus in Auctariis legit : In Ilibernia, Nonjnnffl vir- nibus ad Martgrologium Vniversalc, S. Darercam
ginis ; sed Darercam non novit. In Mss. postumis virginem commemorat, quam dicitcoli inHibernia.
Siriniaius, a !'F. Mtnoribus Hibernicis, Lovanii 4 Eadem etiam occasione, conferendo duas vi- Cur S. Darcr-
degcnlibus, huc atl nos transmissis, notantur se- tas inter se, alteram quidem ab anonymo scriptam, aeelModuen-
quenlia : Moninna de Sliabli-Cuillium, quaj el Da- alteram a Conchubrano, deteximus in hac postre- M03 vita hic
delur.
rerca prius dicta. Citatur jEngussius. ma errores chronologicos, tricas, narrationes rc~
2 Tumpergit: Moninna montis Culenni; suavis, rum incrcdibilium, confusiones, et cetera id ge-
rj Mss. postu- strenua irnilaliix magnae Mariae, palmam coepil pra>- nus, qitw ri.c legas sine nausea.
ibidem tum Hmc
mis Sirini, clarivictorisB. Gorm.Moninna.munda sanctimonialis, prmmisimus, ut essent quasi prwliminaria ad
virgo Sleve, sive montis Cuilium. Cal. Cassel. S. Mo- utramque vitam, hic d nobis dandam, et exhiben-
ninna, virgo Sliabli Culium, qiue prius Darerca, et dam lectoris oculis, ut ex utriusque collatione dis-
Sarbilia dicla est. lloc eliam ultimum nomen ei tri- piciat, nimis esse vera, quw tunc- temporis de
buit Maguir, et veteris Martyrologii Tamlact. hffic idrai/ue dispulaiiiiius. Ad quod juvari quoquepo-
appendix Moninna a parcnlibus prins vocata est
: terit ex annotatis, ulrique, prwsertim postremw
Sarbilia, in baplismo autem Darerca a Poela vero : vitw adjunctis.
dicla Moninna quod sic accidit. Ninninus Poeta,
:

mutus lactus, apud Darercam, spe recuperanda; lo-

VITA
quete, jejunabat, primamque vocem emisit: Nin,
nin; et binc Darerca junioribus virginibus dici cce-
Auctore Anonymo conscripta.
pit Moninnia. ita leyo inpostmmis Svrini Mss., unde
aliquid lucis accedit ad mcmoriam sanclw Darer- Ex Ms. Hibernico Seminarii Salmaticensis
ca:; quidquidsit dc origine mox recensita cogno- Societatis Jesu.
menli Moninme rel Moninnias.

3 Proscquamur cum dictis Mss., in i/uibus mc- CAPUT 1.

minit vernaculorum aliquot dcstichorum, avariis,

cum parvo Darercce natales
S. ; acceptus habitus virgi-
«iojio. compositorum; e\ quiljus, inquit, (piwtermissis
pauculis sibi obscuris)
nalis S. Patricio; professio vitte perfectioris
huncsensum colligo Monin- :

na munda, virgo pura, aurum nitidum, nobile pi- miracuhtm, prwdictio futurorum.
gnus, castrorum acies, gaudium omnis sobolis, murus
seu propugnaculum fortunamm suorum clientium. Vi rgo venerabilis nomine Darerca, cognomento S. Darerae
natales.

Monynna,
 — , :

DIE SEXTA JULII. 191

Monynna, Conalleorum a finibus orta, patre Motteo conversantis, audiverunt. Qiia audita, sancta Da- Er MSS.
b, oplimovidclicet viro. Haec in campo Cola proge- Visit S. flri-
rerca cum suis virginibus, habita magistrae licen-
gidam ,-

nita, religiosorum cura parentum, proutdecuit, enu- tia, ad eam visitandam apud quam
divertit ;

trita, tenerae octatis initiis immarcessibilcm virgini- omnibus humiliter

nihil honoris accipiens, sed in
tatis florem, quamdiu vixissel.Deigratiapersnadente, se gerens, aliquanto temporc permansisse perhibe-
servaturam decrevit. Peractis post ejus nativilatem tur. Quantum vero ipsa se humiliabat, tantum
aliquot annis, contigit, sanctum Palricium
e in eam, Deus meritis virtutum, eam prae omnibus aliis
in qua ipsa fuil nata, devenisse provinciam, Brigidam sanctilate,
in qua exaltabat, ut etiam post vit<e
nonnullis ad eum, ut sacro baptismatis fonte tinge- et morum honcstate, et virtutum gratia, secunda
rentur, acmanuum impositione confirmarentur, putaretur.
re-
ligiosorum virorum cura adductis, inter ceteros un- 6 Omnibus ergo monasterialibus obediens jus- facla monia-
Us. virtutibus
dique confluentes, sancta Darerca veniens, eidem se sionibus, jubente Abbatissa, fit portaria hospitalis.
claret.
repraesentavit Episcopo. Hoc quoque ollicium ipsa omnibus complacens
2 Quam Pontifex sanctus, Spiritu sancto plenus solicite complevit. Donavit enim ei Altissimus
Accipit habi- mtuens, sanctum propositum ejus graliam conferendi sanitatem infirmis,
intelligens, fer- et ad ex-
tum virgina-
vensque desiderium ad serviendum Deo percipiens, pollendum ab obsessis daemones. Talibus itaque
lem a S. Pa-
Iricio ,
benedietionc dala, monitisque competentibus adhi- signis in vulgo de ea notificatis, omnibus extitit
bitis, virginalem ipsa habitum, consecratum prope venerabilis, in tantum, quod alimentis, ac muneri-
Brius d picinam, quod in Latinum translatum bus a pluribus suae sanctitati collatis, quotidie
largitatem seu abnndantiam sonat, accepit, per visitarctur. Sed cx iis omnibns nihil sibi reser-
quod dabatur intelligi, ipsam futuram esse fontem vans, in Deum curam suam jactans, cuncta pau-
vivum aquarum spirilualium, de quo multi pocula peribus , ad se venientibus ,
propter Christum
vitae haurirent. Pracdictus ergo Pontifex salutari- erogabat.
bus monilis, eam in proposito incepto corroborans, 7 Cumque sorores murmurassent, quod omnia Ab immodicis
ac virginalis vitae dignitatem cellaudans, ei man- usus paupernm, nihil reservando, eleemosynis
in sibi largire-
frustra abs-
davit, quod alias virgines sibi copulasset, quas tur ; confidens in Domino ipsa respondit : Si territa,
cujus monitu Dei docuisset timorem, quarum Christum firma fide sorores mcae secum possi-
et adjutorio suf-
fulta, solatio aedificata, bonum, quod inceperat, dent, victu. vestituque contenta?, cuncta sufficienter
facilius perficere posset. Deinde cuidam religioso habebunt. Qui enim divites esse cupiunt, diaboli
presbytero prope parentes ejus inhabilanti, curam tentationibus succumbentes, curis ac solicitudinibus
custodiendi eam psalmosque docendi commisit. coarctari non desinunt. Si quod in me culpatis,
3 Sub hujus magisterio ipsa aliquando tempore Christo in suis membris operante, quotidie fe-
alias sibi vir- degens, ingenii subtilitate tradita facile percipiens, cerimus, ipse potest quando vult , et vobis
,
gines associal
memoriae firmitate percepta tenaciter retinens damna, quae putalis, restituere, mearumque so-
brevi spatio magnum accepit incrementum. Cui, rorum ayiditatis et inediae labores alleviare.
prout referunt, imprimis octo virgines, unaque 8 His itaque dictis, in Deo confidens, lectum, lieo freta. mi-
raculo com-
vidua cum suo infantulo, nominc Luger c, sunt ubi pausare consueverat, adscendens, duodecim
pensalur
junctae, quem ipsa Darerca filium adoptavit, deinde vestes optimas, licet ante ibi numquam visas,

ecclesiasticis moribus imbutum pontificalis ordinis invenit. Quas cum virgo Christi videret, eas a

honorc sublimavit. Qui bonis exigentibus moribus, Deo sibi collatas credens, obtulit sanctae Brigidae,
toti suae Conalleorum videlicet pracsidens genti, dicens : Domina Brigida, ecce quae Deus vestrac

ecclesiam de Ruscach in campo Cualginie /, Dei supplendffi paupertati donavit. Cui sancta Brigida

construxit honori. Virgo itaque praedicta nonnullo respondens, ait : Vestes a Domino tibi transmissas
tempore cum suisparentibus lmbilavit. Sed in sua tuis sororibus pro velle tuo divide, eis enim ma-
Narratur id negans
gcnte, licet ad fidem conversa, nullas monialium gis, quam nostris sunt necessariae. et .

punitus inor-
mansioncs adspiciens, suis parentibus atque co- aliud grande miraculum eamdem Virginem ad
te. a Sancta
gnatis relictis, abire cogitavit. Noluit enim suae fuisse facttim videlicet quemdam paupcrem, prae-
; tftto redditus

religionis proposilum vanis secularium populorum dictas vestes sanctje Darercae a Deo fuisse dona-
colloquiis, ineptisque confabulationibus, parentum tas, temere denegantem, subila morlc praeventum,
frequentationibus, ut soopissime contingit, enervari. ejusdem prccibus vitae suae fuisse restitutum.

4 Virgo igitur Christi, in Dominn conlisa, cum 9 Post haec, praefatum Episcopum adiens, sub \d Iburitm
tp. rcgressa.
Profeciio ad virginibus ac vidua praedicta et qui- ejus tutela in Ardconaiis habilavit, virginibus et aquarum pe-
praefatis octo
Ibarum ep. ;

busdam aliis iter arripuit, ad reverendum ponlifi- viduis quamplurimis inibi congregatis, nec non et nuriam sup-
ejusque sub
plel.
disciplinu cem, Ibarum g nomine, in insulis occidentalis reginis ac nobilibus matronis, ad eam undique
progressus. totius probitatis magistra, tam ver-
Hiberniae commoranle, venire cupiens perveniens : confluentibus,

quoque sancta Darerca cum suis ad virum Dei, bis quam exemplis bene vivendi modum mon-
longo tempore sub ipsius clisciplina cum multis stravit. Quodam alio tempore contigit, nimium
aliis virginibus permansit. Post hoc praedictus solis ardorem aestivo tempore terras desiccasse, in

Pontifex, de praefatis insulis se transferens, meri- tantum, quod cisternae et fontes aquarum defice-
dianam adiens Hiberniae plagam, ad Insulam, rent. Sorores ergo sanctae Darercae, quibus aqua
quam modicam Hiberniam vocant, in qua tandem defuit, conquestae sunt coram Magistra de pe-
Dei vero famula illarum quae-
obiit, pervenil. Ovcs vero Christi suum sequuntur nuria- aquae.
pastorem. stionibus solicitata, vivarum fontem aquarum suis
cum ad Lagcnensium precibus a Deo impetravit. Hsec aqua, quamdiu
5 Qui /t pervenit regioncm,
pradictus fervor extitit, non solum monialibus,
famam sanctae virginis, sanctae Brigidae ?', ibi

sed
Julii Tomus II.
 : : ,

202 VITA S. DARERCjE SEU MONYNNjE virg.

Ki «ss. h Est provincia orientalis Hibernim, cujus D
setj C{ jj Si q U j oircum adjacebant, hahilntoribus,
indcsinenter haustum praebuisse perhibetur. Hibernim diversm metropoles et archiepiscopatus

10 Quo divulgato miraculo, non solum feminac, citantur apud Colganum lom. 2, pag. 307,

Spihtus ea col. 2.
iii
sed et viri, sanctae Virginis pracsenliam adire
prophetxcus
desiderabant. Quibus u C et ampla dignitate prae-
i Actum de illa, die i Februarii. Nisi de

ditis pro magno rcputabatur, si sanctissimae alia Brigida hic scrmo sit ; cujus rei ulterior
,

Virginis benediclionem accipere mererentur. Spi- inquisitio non debet nos morari. Vide annotata
in/ra ad cap. ult. lit. a.
ritus quoque prophelia? inter ceteras Spiritus
sancti gratias, animum ejus illustravit, quod ex
sequenti miraculo comprobatur. Sanctus cnim prae- CAPUT II.

falus Episcopus liliam cujusdam de indigenis re-

gionis , ubi moniales habitabant, monasterialibus Varia S. Darercce miracula.
nutriendam disciplinis, beatae Darercae tamquam
fidelissimae commisit nutrici. Videns vero sancta
Darerca in spiritu futuras puellae conditiones, ait H, is dictis, dilecta Deo et hominibus, quinqua- Fluvius inlu-
Haec, inquit, filiola causa erit, quare futuro tem- gentacum sanclimonialibus, iter est ingressa. Ad mescens,
an-

pore, hanc, quam colimus, cellulam, deserere co- quemdam ilaque fluvium usque, tunc pueris et nitente Da- S.
rerca detu-
gamur : quod effectus rei certissime comprohavit. mulierihus transmeabilem, perveniunt, qui in ad- muit.

11 Praedicta nnmquc puelln, nd juvenilcm per- ventum enrum suhito intumescens , trnnsitum
futurorum vcniens aetntem, invidiae fncibus inflammata,suos negavit. Haec Dei famula videns, ad sorores ait
priedictione Sorores meae
consanguineos, diabohcis persuasionibus, in odium advertite et pensate, quod nostris
protiatus.
sanctffi Darercas suscitavit. Quod filia pacis perci- exigentihus peccatis, hnrum inundantia aquarura
l,

piens, suis ait sororibus : Ecce, quae Deus de filiola vetat nos transire. Scrutemur ergo conscientias
illa nobis ostendil, imprimis nunc aperle clare- nostras, ut si aliqua ex nobis transgressionis cul-
scunt. Si' enim, me vivente, talia patimini, me pam habeat, eam devote confitens, immunis esse
defuncta, hic habitare non poteritis. Demus ergo possit a pcena. Et tunc una de sororibus respon-
locum invidiae, et omnes res nostras, quas invidi dens, ait : De monasterio egrediens, de alliis,

diligunt, praeter solas vestes, eis rclinquamus, quae desiccnri vidi, unum quod nostrum esse
Deusqne noster providehit nobis de alio loco ad putavi, portnvi mnnipulum.
inhahitandum. 13 Cui sancta Darerca ait ; illum ad locum,
unde assumpsisti, cito reporta. Si enim majora ibi
ANNOTATA.
rcliquimus, minorn sine eorum, apud quos sunt
a Hic haud dubie indicatur Conallia Murthera- derelicta, licentia, deferre non debuimus. Cum-
nensis, de qua Colganus tomo 2, in scholiis primm que mouialis, jussis senioris obediendo, manipulum
vilm Palricianm, patj. 8, col. 2, scribil quod sit alliorum ad locum primum reportaret mox flu- :

Campestris regio Australis Ultonise, a mdhte Bregh minis impetus in statum suum revertens, monia-
prope Pontanam civitatem usque in sinum maris libus se trnnsvndabilem prsbuit.
Dum-Delganiae, seu, ut vulgus loquitur, Dun- 14 Dcinde ad sanctam Brigidam divertentes, et Apud
S. Bri-
Dalchiae vicinum; juxta quod est campus ille, in aliquot diebus apud eam commorantes, ipsiusque gidaim ali-
patriis historiis celebrali nominis, vulgo Mag- angelicis admonitionibus eruditae, quam diu mo-
atque in fide
rata. discedit.
Murthemne dictus, n quo et illa Murthemnensis confirmatas, iterum iter accipere proponunt. Cum-
vocatur, quae liodic Comitatus Luthae vulgo vo- que pro solntio itineris, benedictionem snnctae
catur. Recurrit menlio illius campi inferius in Brigidai postulassent respondit
; ipsa : Deus
vila num. 17. omnipotens custodiat vos in via, qua pergitis,
b Al. Maughteus, Yveachensium rector, uttradit et facia't, ut ad desiderata habitacula perveniatis.
1'sserius in indice Chronol. pag. H59. Yasculwm ar-
15 Benedictione quoque data, quoddam argen- (jenteum, a S.
c Ilibernicm expeditioni sanctus hic Apostolus teum vasculum, unde potentibus principibus potus Vrigida obia-
initium posuisse anno 432, finem vero anno 460, hauriri soleat quod Hibernica lingua vocatur tum, sed a
,

rejerlnr in Commentario, ejus vitm prievio die 17 Varerca clam

Escra, sanctae Carercae donavit. Venerabili quoque
depositum
Itarlii. matri filia conlradicere non audens, praeter tamen
d Al. Briugis. benedictionem nihil aliud assumere volens, vas
e Lugeri nomen habct Colganus tom. 2 in ap- oblatum pigre accepit. Salutatis vero consororibus,
pend. 5, ad acta S. Palricii, pag. 269, col. I, di- egredicns cum festinatione, praedictum donum in
cilurque ibidem, episcopus de Conallia Murthem- loco quodam secreto reposiiit ac deinde discessit.
nensi, et citatur vita S. Moninniae. Cum vero praedictum vas a puellis sanctaj Brigidae
f ileminit de ea Colganus tom. 2, pag. 15, num. postmodum reperiretur, ac sanctae matri Brigida;
39, dicens esse sitam in Auslrali parte Ultoniae. prajsentaretur, ait ipsa Quod Deo donavimus
: re-
g Secundum smpe dictum Colganum in append. ciperc non dehemus.
5, tomi 2, pag. 624, iin. I, S. Hibarius, nliis Ivo- 16 Et praecepit, ut in vicinum flumen nomine
rius, secundus episcopus Kildariensis, obiit jussu Brirji-
xxm Lyfi a projiceretur. Vas ilaque projectum in flu-
flumen das t»
Aprilis, anno d, citans alios auctores. Item in ap- men, quod in mnre versus orientem influit, con- projectum, ac
pend.5, ad Acta S.Patricii pag. 265, accensetur tra consuetum cursum nnturae, divina operante Darercai red-
ejusdem sancti Patricii discipulis Hibarus, episco- potentia, in ora stagni, quod Hibernici vocant ditum.
pus et abbas de Beg-ere, addita hac clausula, au- caput littoris, a quodam viro sancto Herbe Pon-
ctores proxime citati, xxm Aprilis. tifice, Darercae fratre, traditur fuisse reperlum.

Quod
 , ,

DIE SEXTA JULII 2 g3

Quod vas ipse sanctae Darerc», ciijus monaslerium noluit, tandem lamen invitantis devotione devictus, Ei n»g.
prope prasdiclum slagnum fuit situm, donare non eipraebuitassensum. Discumbente vero eocum suis, '" vrcemium
dislulit, sanctae vero Darercse monasterium a mo- h
hospitalilalls,
dapes apponunlur, ut cerevisia de vase, a sancta
sibi prwstilce
nasterio sanetae Brigidae quatuor dielis distat. Virgine benedicto, affluenter propinatur. Ilaec vero utmuhishos-
17 Post haec Virgo Christi ad aquilonarem pla- cerevisiaperbencdictionemsanctas Darercre, duobus P ,iibu * * u tt'-
Pcrgil in Hi-
gam Hiberniac deveniens, cognatos suos quasi oves diebus, et totidem noctibus omni multitudini, quae
berniam aqui-
lonarem, domus Israel, quae perierant, visitavit, finit oquo- cum Rege erat, suffecisse perhihetur. Supradictus
que itinere ad campum, nomine Murlliemnae, qui igilur vir, qui benedictioncm ejus accepit, de die
sme gentis praecipua fuit inhabitatio, tandem per- in diem in bonis crcscebat, ejusque posteritas in
venit. Quae gens priscis temporibus artium ma- populo suo pluribus annis primatum obtinuit.
gicarum peritia prae aliis collateralibus gentibus
imbuta, gratia tum Dei per sanctum Patriarchum ANNOTATA.
miraculo- operante, Christiana fuit efTecta. Ibi igitur Virgo a Liffeus, fluvius Lagenia?, inquit Colganus in
riim custodia.
Cbrisli inhabilans, ut certissime fertur, nullum tom.%pay.7ii.Prmmheratibid.pay.il%. num.74:
fuit intuita virum. Si quando vero necessitas egre- Pars Liffei fluminis, in cujus ripa est Dublinium,
diendi cellam perurgebat, ut scilicet infirmos vi- Hibernis olim vocabatur Dubhlinn, id est nigricans
silaret, ac vinctos prece vel pretio et carcere alveus, seu profundus alveus.
solveret, nocturno tempore, ne ab hominibus
videretur, iter agebat, et si quos in via obvios CAPUT III.
habebat, velata facie alloqui solebat.
Quodam tempore ad quasdam Dei famulas,
18 Vita ascetica ; varia miracula; publica
Campani scilicet filias, quadam nocte pervenit, cum- veneratio. E
B
Aquam m vi- que pro facultate illarura sponsa Christi cum suis
itum conver-
largiter esset procurata, quod eis in procurando de- Oancta ergo virgo ad natalcm, prout diximus, per- e monle Po-
til; occisum
sui causa vi- fuit, videlicet potus, unde tanli hospites exhilararen- veniens, provinciam, in monte Focartha a prius carthamigrat
lutum resti- tur, divina gratia per manum ejus habitasse refertur. In eodem quoque loco cum suis a
subvenit. Ipsa
tuit
namque benedicens cl humero, Deo fideliter servivit b.
.

vas aqua plenum, Deo per ip- sororibus,

sam operante, aqua illa in optimum vinum conver- Nocte vero quadam clamores celebrantium nuptias
titur. Fertur etiam dum bospitaretur apud quemdam audiens, ac frequenter audire perlimescens, inde
de vicinis suis, nomine Deneth, miraculum valde se transtulit ad quemdam Iocum prope montem
praecipuum ibi fecisse, videlicet vitulum, quem hos- Culim positum, ut ibi dulcia sponsi sui colloquia,
pes, facultate quidem pauper, sed caritate dives, sine impedimento mundialum audiret.
ejus occidit refectioni, crastina die vel ipsum vel 22 Ad hujus quoque montis radices quamdam tsperitas m-
alium ei prorsus consimilem cum sua malre fuisse cellulara pro famulabus Christi construi fecit., Johan- <•"' miracula,
reperlum. nis igitur Batists ac Heliae prophetoa filia, asperis
Deinde transacto tempore praedictus Denelh induta pannis, quae fortis Heremita cum suis conso-
vus pene va- suum perambulans agellum, sanctam Darercam cum roribus, tenacissimo caritatis glutino sibi invicem
rwum benedi-
sororibus, nocturni itineris sudore lassas, invenisse indissolubiliter cohaerentibus, in praedicto deserto
cens,
refertur. Moris eum erat sponsas Christi, de nocte fortissimam fertur peregisse mililiam. Ibi enim ut
plus quam de die ambulare, ne columbinos aspectus, lucerna super candelabrum posila, miraculorum lu-
rerum humanarum species corrumperet. Praefalus mine clarescens, tetras Aquilonarium tenebras, ef-

ergo vir famuke Dei supplicat, quatenus ad ejus ficacia devotae oralionis elfugasse non dubilatur.
hospitium declinare dignaretur,; condescendens quo- Quantis etenim orationem ac vigiliarum frequenla-
que amatrix pietatis precibus supplicantis, quod pe- tionibus, quantisque manuum laboribus se afflixerit, F
tiit, hoc impetravit. Cumque domum simul intrarent, et qualibus praeliis contra daemones desudaverit, et

devotus hospes, cibum potumque pro modulo facul- quantis miraculorum effulserit coruscationibus, nul-

tatis suae hilariter ministravit. Refectione igitur per- lus adplenum numerare, vel scire potuit.
cepta, virgo benedicta supelleclilem domus, sed prre- Omnia namque bona quae egerat, a notitia
23 vita anacho-
cipue vas illud, unde L cervisia fuerat allata, bene- bomiuum, prout potuit, celare elaboravit, propter retica;

dixit. ea, quae certa necessilas hominibus demonstrari

19 Modicum vero cerevisiae quod in vasis fundo coegerat. Ita namque piorum beremitarum vestigia

cerevisia re- remansit, benedictionis ejus gratia ita augmenlatum secuta, fuit, ut proprio labore terram fodiens, eam
plet adeo. est, ut ad vasis summum cito cresceret. Deinde hos- seminasset : virilem enim animum in femineo ge-
pilem alloquens, ait ad eum : Hospitibus a te invi- rebat corpore; quapropler sarculus fossoriumque in

tandis, dc hoc vasculo quantum sulTecerit, una qui- suo monasterio post ejus obitum pluribus annis,

dem vice te credas esse propinaturum. Modicam bonore debito sunt reservata. Ejus etiam pelliceam
quoque quam huc usque paslae dedisti substantiam, melotemque, holosericis vestibus pretiosiora, et pec-

tibi amodo Deus omnium rctributor bonorum, tuis- tinem ligneum quo semel inanno.in coena videlicet
que posteris multiplicabit : supra namque facultatis Domini, nisi summa necessitas intirinitalis compel-
tuae possibilitatem in famulos, famulasque Christi, leret, crines pectinare consueverat, cum magna
fuisti secutus hospitalitatem, et his dictis discessit. vaneratione longo tempore reservavcrunl.
20 Post vero famulac Cbristi egressionem contigit, 24 Ipsa itaque degens in latebris, virtutum splcn-
p U biica vtne-
eumdem hominem Uegem Conalleorum, domum ejus dore in cunctis Hiberniae partibus fuit celebris. Hinc •"<"'<>

pertranseuntem, ad refectionem invitasse. Rex au- progressu temporis ab omnibus in circuilu regioni-

tem paupertati ejus parcere volens, prius assentiri bus, nobilcs matronae ejus praesentiam adire solc-

bant
 :

204 VITA S. DyERERCiE SEU MONYNN^E VIRG.

Et M*.-. bant; genihus in tertam Uexis, petentes, ut ejus serant, in se vindicari latcntur, et secundum ar- I)

colloquiis uterentur, vel orationibus Deo commen- bitrium sanctae Virginis peenilentiam se acturos n latronilius
rapla, tni-
darentur. PraMerea virgiuum Cbristi numerus quo- spondent, si rectam viam agnoscerent : et quia
raliililer red-
tidie crescebat, et non solum de propinquis, verum pronior est Deus ad miserandum, quam ad con- tlita.non sine
et de remotis regionibus, elcemosvnis frequcntcr demnandum, prius quam culpam suam agnoverunt, ipsorum eo»i-
rersiune.
missis, grex Cbristi pascebatur. divina virtus oculos eorum aperiens, viam ad mo-
25 Deinde quodam tempore, monialibus prope nasterium, quod propc fuerat, demonstravit. Cum-
sororcs fttmc- fad] mortem fame laborantibus, per cujusdam pru- que ad monasterium venirent, sanctae Virgini se
licas pttsiiU; dentis viri slimulationem, de celsitudine conlem- praesentaverunt, reddentcs, quod abstulerant, ve-
plationis ad compaliendum sororibns fuit pulsala. niam bumiliter prostrati poslulant, el injunctam
Qui sic ait : Quamdiu consorores tuas Cbristique poenitentiam volunlaria; subeunt, et rapinis abre-

famulas inedia tabescere palicris? Eis enim, si vel- nuntianles, ctim emendatione vilae recesserunt.

les, subvenire posses. Hoc audito, Virgo Cbristi, 30 Inter alias Dei famulas quaedam Dei virgo, Yirginem ttri
gnat mittit in
rubore verecundiae perfusa, defeclibus aliorum plus- nomine Brignat cum sancta Virgine cobabitasse
Britamtiam :

quam suis compaliens, confiilens in Domino, multa traditur; hujus enim futune sanctitatis indicia con-

vasa jnssit suis colligere, et in loco secreto et com- siderans, eam in Brilaniam insulam de Rostnatensi
petenti poni mandavit. Debinc oratorium ingressa, monasterio, conversationis monasticae regulas ac-
in orationc pernoctans, ad Dominum, qui dixit: cepturam, misisse perbibetur. Illa vero, uti erat
Petile et dabitur vobis, preces elTudit, et quia digna filia sanctae obedientiae, sine cunctatione iter ari-
fuit exaudiri ,
quod pctiit, impctravit. Crastina piens, ad optatum locum sine viae dispendio per-
namque die cuncta vasa neccssariis plena sunt re- venit. Mansit ergo prope praefatum monasterium,
perta. d e mandato sanctae matris complendo solicita, in
26 Alio tempore vitulos monialium, juxta montem quodam bospiliolo, ubi psalmos, aliosque sibi ne-
AiUtlum a ht- monaslerio propinquum pastos, lupi subilo de ne- cessarios perlegit libros. Completa ergo sancta
pis ropltim moribus irruentes, invaserant. Vitulis quoque in
.

obedientia, Deo cooperante, sicut in egressu, sic et

prwtlicil. rcfr-
rcndviu.
fugam versis, unum secum rapuerunt, Moniales in regressu, prosperum iter agens, ad suam reversa
quoque quidquid accidcrat ispsi Darcrca: conque- est abbatiam.
rendo retulerunl, quae respondens, ait : De boc so- 31 Post haec quamdam puellam neophytam, re- pttcllant vitii

licitari nolite. Qui enim Danielem Propbetam de ore pentina morte praeoccupalum, precibus suis devo- restituit. I'a-
miliaritas e-
leonum eripuit incolumen , de luporum dcnlibus lissimis, meruit sancta Darerca resuscilare, quaj jtts cunt Angc-
ereptum, sanum restituet vitulum. Itaque crastino multis annis postea supervixit. Praeterea, sicut lis

die lupi vitulum intactum ad sua pascua reduxe- conversantium cum ea testimonio veridico com-
runt. probatur, angeli eam frequenler visitabant, et
27 Transacto deinde aliquanlo tempore, latruncu- cum ipsa colloquium familiare habebant, quod
Ui]ns itl s«- li quidam prope monastcrium perambnlautes a ex sequenti miraculo certissimum
,
esse compro-
tem conver-
quadain muliercula, eis' occurrente, quffirunt, unde batur. Quadam enim nocte, sororibus ad cele-
veniret, vel quo iret. Quaj respondit. De prope ve- brandas Matutinas egredientibus, ipsa, pulsato si-
nio : ad sanctam Darercam vado. Cui deridendo di- gno, silenlium indicens, ait : benedicte Domine,
cunt. Sciat Darcrca, nos non esse divites, et licet quid nobis hac nocte, contigeril, silentio praeter-
multa munera sibi undique transmittantur, nostram ire non debemus. Nostrae namque preces hucus-
tamen qualemcumque eleemosynam, a nobis nunc que vix ultra culmen ecclesiae ascendere potuerunt,
ei per le deportandam, assumere dignetur : usum et hospites angeli nos visitare consueverunt, quos
enim ejus diu credimus ei duraturum. Dcbinc uno tamen hac nocte visitare nos non video : hoc enim
de lapidibus, qui coram aderant, apprebenso, bu- nostris exigentibus peccatis contigisse non dubito.
merisque tremebundie vetulae imposito, contestantes 32 Noslras itaque conscientias, in quantum pos-
eam, quatenus in sanctae virginis Darerca; prae- conscientitc
sumus, scrutemur. Hoc audito, moniales perterrils;
nitor
sentia, lapidcm deponeret; et sic eam abire per- magistrae magis, quam sibi credentes, in terram
mittunt. Cumque mulier, quod jussum fuerat, com-
prostratte ceciderunt. Una igitur viduarum, qua; de
pleret, ponens scilicel lapidrm c.nram Virgine, slatim seculari conversatione nuper fuit conversa, surgens
transmutatur in salis substautiam. ait :
Domina, hujus rei causam meum peccatum
28 Quaedam famula Cbristi in secreta quadam esse confiteor, duos namque sotulares c a quodam
alivtcnto ptnt cellula prope monastcrium, vitam beremiticam du- viro, cui illicite fueram copulata, confiteor me re-
peris
cens, babilabat, bnie enim quolidiana refectio de cepisse, et, ohlivione retardantc, licentiam vestram
monaslerio transmiUebalur. Cumque una dierum
nonhabui, quos propter frigus in pedibus porto.
prandium per quannlam de monialibus mitteretur,
33 Cui sancta Prophetissa Expedit ut haec spirilu pro-
ait :

lalrunculos portatrix incurrit, el raptis a se cibariis,

calceamenta demergantur in profundum aquarum, pheltco prnliti
vacua redirc permiltitur. Quaj cum matri, quod pro quibus absentiam patimur angelorum. Una tur.
acciderat, retulisset, consolando cam, ait Tui la-
: igitur de sororibus vocata, videlicet Brignat no-
boris praemium libi manet integrum, ct quod a mine, de
te qua paulo ante fccimus mentionem,
fuit raplum, Deus tibi reddere potest intactum. aliisque cum ea, ait sancta Darerca : Ite, inquit,
Praedicti vero latrones post captam pracdam, devia et illos sotulares in quodam profundo loco abscon-
quacque petentes, divina virtute sunt excaccati, ut dile, ubi eos nemo poterit reperire. Quibus ab-
in nemoribus, ubi pcritissimi erant, tribus diebus euntibus, et mandatum complentibus, ceterae mo-
errarent. niales inceptas peragunt vigilias. Finilis quoque
•29 Tandem resipisccntes, culpain, quam commi- vigiliis, ait Virgo benedicta : Gralias, inquit,

Domino
 DIE SEXTA JULII 295
Domino nostro devotis mentibus agere debemus, lirliis uam ergo visionem, antequam moriar, Ex iiss.

quiii jam nostraj orationes, nullo prohibente oh- nulli revelahis. Ancilla igitnr Christi, jussioni suse cui prceUixit
Ilarerca cceci-
staculo, caelcslia pertingere possunt, et desiderati Domina! parcns, palriam suam adivit, aptoque loco tatem.
hospites [ causa ] otTensionis meaj, jam nos videre mnnialium habilalioni reperto, una dicta de mo-
non dedignantur. Ilinc liquido datur intelligi, nasterio sanclae Darercae semoto, corporaiihus orbata
quoniam a |irincipalibus se mundaverit, quando liiiiiiiiilms, quam diu vixit, permansit a.
suas orationcs a vcnialibus peccatis impedire per- 36 Iis peractis, appropinqnnnte die solutionis Visitur a regr
Kugenio,mor-
senserit, et quanta diligentia, majora non sinehat dehiti [nnturae] sanctte Darercae, ipsius aegritudi-
ti proxima,

crescere ,
quas tanla feslinanlia minora curavit nis aggravatio, longe lateque divulgata ,
populis
emendare. circumquaque positis in magnum convertit luctum.
Quapropter Rex Eugenius, Conay, qui tunc tem
ANNOTATA.
poris Iribus praeerat provinciis, videlicet Marceyne,

a Est Fochart, quidem pagus comitatus Luthen- Cunilgae, et Coba, aliique populorum majores,

sis el diacesis Ardmachanm in Vltonia. Adi Col- cum magna multitudine usque ad propinquum
ganum tom. II, num. 6i7 , et notam proxime monasterio locum, unanimiter eum visitare vene-

sequentem. runt. Et hi omnes miserunt episcopum Herbeum,

b Tradit Usserius in Indice Chronologico, Mo- de quo antea fecimus mentionem, ad ipsam virgi-

nennam Fochardaj in agro Louthiano delu- nem Darercam, ut nuntium populi tolius fidelium

brum construxisse. proferret, dicendo haec verba. Domina! per

c Id est subtalares ,
genus calceamenti ,
quasi nostram obsecramus consanguinitatem (ibi namque
sub talo proprie. Ita Papias apud Cangium, et multi de ejus gente inerant, ipse et Rex Euge-
palet et proximis verbis : Expedit, ut liaec cal- nius ex parte matris , Conallensis erat) perque
ceamcnta. eam, quam carne et anima tenemus, affinitatem,
supplicamus, quod saltem unius anni circulo nobis
in terris cohabilare digneris.
CAPUT IV 37 Ne ergo hoc anno, morte tua nos orphanos miro suo re-
liclo desiderin
esse concedas. Nos elenim cerli sumus, quia quid-

Familiaritas cum Angelis ; visitura Bege Eu- quid a Domino postulaveris, statim ohtinebis.

Quilibet enim [ omnium ] noslrum , qui est homo

genio morti proxima, et a SS. Apostolis Pe-
potestatis, pro Domino liberam donabit
vita tua
tro et Pauh; apparitiones post mortem et ancillam. Omnis quoque vir, arma portans inte-
mirabilia. grae aelatis, vaccam propria voluntate donabit.
Ilaec omnia simul collecta tuae subjacebunt volun-
tati. Quibus illa per Episcopum remandat, haec

FamiliarUas JL raedictae sorores, impleta obedientia, reverten- dicens : Vos a Domino, qui fecit caelum et ter-
cum. angelis. les , ac ostium oratorii pulsantes, matulinale offi- ram , benedicti silis, qui bumiliantes vestram

cium completum esse perceperunt. Aliis, itaque se dignitatem, me vilem languentemque visitare

comitantibus, virgo, Brigida nomine, ait : Vos venistis.

antequam diescat, ad quiescendum parum, dormi- 38 Si enim heri , et nudius tertius hoc pete- .1 SS. Apo-
clementia stoiis Petro
torium intrate. Cumque dormilorium intrassent, retis , forsitan Dei vestrae petitioni
ac Paulo ri-

ipsa Brigida virgo, ad cubiculum, ubi sancta Da- consentiret, sed hodie vobis acquiescere nequeo :
sitata

rerca orare solebat, atque angelorum colloquium hospites enim venerabiles (qui nostra colloquia

habere solebat, accessit. Cum vero loco appropin- audientes, Petrus videlicet, et Paulus, pro mea
anima secum ducenda Dei condignatione sunt
quaret, quasi duos cygnos inde volasse conspexit.
Quos diligentius intuens, quidquid videbatur la- transmissi) nunc mihi pr»sentes sunt. Hos enim
tuisse, percipiens, inspicere audebat. Terrore igitur adspicio quoddam inter se linleamen habere, mi-
visionis mirabilis perculsa, in terram corruens, rabili artificio compositum , auroque intextum.

Deumque ne periret , instantius orans , tandem Cum iis ergo oportet me exire ad Dominum
,

tremebunda surrexit atque ostiolum suaviler pul- meum, qui eos pro me misit. Sed Deus omnipo-
nimiumque tens, cui prompta volunlas pro opere tenetur,
sans, obedientiam se peregisse indicavit,
vestrae condignam reddat recompensationem. Id
perterrita, vix poterat seipsam retinuisse. Cui sancta
Darerca ait :
autcm, quod meam proposuistis vitam redimere,

te signaculo crucis, forsitan bestianim, quisque vestrum pro sua anima Deo donet. Be-
35 Signa
probata vel daemonum visio, prout in heremo saepe con- nedicti sitis a Domino, qui fecit caelum et ter-
ex
,visionc Bri- te dementavit. At illa; Non est ita, Domina, ram, etc. Benedicti inquam, cum uxoribus et
,
tigit,
gidce virginit
candidissimi coloris de tua cel- libcris et possessionibus vestris. Meam quoque
sed duos cygnos ,

ascendisse, ex quorum visione mi- pelliceam ac melotem, nec non et sarculum, ce-
lula conspexi
Et mater ad Qliara ait teraque utensilia apud vos rclinquo. Quod si con-
rabili, pavere incepi. :

Deus, qui revelat multa tra, hostes provincias vestras dcvaslare venientes,
Nunc scio vere, quia
vobiscum deferatis, per ea, Dei gratia donante,
propler [ salutem ] hominum, de hac nunc sua
gratia te ditasse dignatus esl. Tempus itaque est, victoriam habituros esse non dubitetis.
39 Sed vestros terminos, ad alias regioncsde- omnia suis
ut terram tua3 nativitatis inhabites, aliisque gra-
fausta pre-
quoque, populandas, nisi forte majori cogente polentia,
tiarii tibi datam proflcias. Et addit, oculis cata.
quibus angelos conspexisti, carebis amodo, sed transgredi non praesumalis, ne ullio digna De>
meliorcs, unde Dominum consideres, pro eis ba- super vos veniat. De mea autem absentia tristari

nolite
 ,

ag6 VITA S. DARERCE SEU MONYNN^ VIRG.

nolite. Credo namque Christum cum quo jam , cinium se convertens, ait : Sancta igitur Darerca D
maneho, non niinus vohis largiturum esse, quid- jam vivil in cado , cui haec domus aeditieatur in
quid postulavero in cffllis, quam ea, qtue ab eo postu- terra ; qna> potest nos adjuvare si velit. Crastino
laverimns in terris. ergo die in plano loco ,
prope monasterium sito,
40 H»C et iis similia remandans, per piwfatum qui sine jumentorum vel hominum injuria adiri
e( ilii-lo vale, Episeopum valedixit propriis nominibus
singulis ,
posset, praefata columna, ab artificibus fuit inventa.
moritur.
appellatis. Sed populus, heec audiens, arma pro Dcinde carpentariorum d, curiositas, explorare
jecit, flens ac ejulans, immanem planctum ad volens, si tanli ligni vestigium aliquod apparuis
aHhera tulit. Tandem exhoiiationibus Episcopi set, ncc ullus ramos in summitate arborum con-
consolati, quique ad suas anles sunt rcversi. Dispo- fractos conspexerunt. Hinc datur intelligi, quod
sitis itaque cunctis imposterum ad suum monasle- id, quod humanis viribus non potuit fieri, divina
rium perlinentihus, pluribusque, futuro lempore virtute, ministrantibus angelis, facillime fuit com-
venturis, prophcliae spiritu per ordinem pronun- pletum. Lignum enim, quod in altissimis rupibus
cialis, die, quo talia facta sunt, id est pridie No- fuerat inventum, nec arte humana potuit per
nas Julii ,
qui et oclava beatorum Apostolorum terram de tam eminenti loco deduci ,
per artem
Petri, et Pauli natali, bono certamine certato, angelicam sine dillicultalc ad planam viam per
cursuque feliciter servato, migravit ad Christum, aera fuit devectum.
cum quo regnat in secula seculorum. 45 Quodam alio tempore venerabilis vitae Epis- Aijua incere-
U Post tertium vero obitus sui diem, uni de copus, cujus nomen Fibartus, agnomenque erat
<"'««'» con

S. Darerca sororibus, cui nomen erat Tannat, post Comple- Firnianus, ad prrcfatum monasterium iter tendens,
" rS "'
post obilum
torium ,
quadam nocte, qua nescio cogente cau- ex abrupto de monte, prope monasterium posito,
apparens
monel sa, de dormitorio venienti, juxta crucem, prope descendisse videbatur. Agnito vero ejus adventu, E
monasterii portam stans in oratione , corporali ipsa Abbatissa, Derlasre nomine, puellas sibi mi-
specic perhibetur apparuisse. Quam Tannat agnos- nistranti ait : De fonte sanctee Darercoe aquam
cens, ad ejus procidit pedes, dicens : Domina quid hauri et capsas, in quibus aliquid fermenti rema-
me jubes lacere? At illa, Dormitorium repeda, net, ex ea imple, implelasque capsas, omnibus
ct sororibus manda, quod in tali tempore silenlii exclusis, sola remanens, auxilium sanctae Darercae
legcm diligenti studio custodire laborent, nec suas precibus efilagita. Quod cum fecisset, virtute be-
voces cx dormitorio audiri permittant. Cur enim nedictionis, quidquid in nomine virginis Darercae
tnansgressae sunt regulam, cujus terminos nulla- dedit, aqua fervens in optimam cerevisiam est
tenus transgredi, liceat? meae filia;, non debetis versa, potati sufiicienter recreali sunt, qui pota-
negligere modica, ne postmodum, simili modo verunt. Finit e.

negligatis majora. Sed tu, ipsa septimana transacta,

ad me venies.
42 Interim ergo iter tuum propera. Al illa tali
ANNOTATA.
de nbservando gaudens pollicitatione, magistram comitata fuit
silenlio, pra?-
usque ad fonlcm in septcmtrionali parte monaste-
dicta uionialis
morle. rii positum, ubi ex ejus oculis Rever- evanuit.
a Nusquam le.go celebrali nominis Brigidam,
tens quoque mulier ad domum, totum, quod sibi
gum colitur i Febr., caicamfuisse. Quare censeo de
contigit, consororibus enarravit, quae tantae visio-
alia Itic agi.
nis revelatione partim gavisae, parlim pavore b Fortassis hic signatur Benchorum, monas-
perculstc, prostratie corruerunt in terram. Prae-
terium celebre in Ultonia, teste Colgano,
dicla vero Tannat, seplimana transacta, tom.
viaticum pag. 706.
sumens, deinde sororibus valedicens, suum intra-
c Frat hic hiatus, guem supplevi ex aiia vita
vitcubiculum, ibique pedes utrosque colligens, ac Conchubrani. Vocis spinala significationem
semelipsam extendens, in Christo pausavit.
habes
ibidem in annotatis ad cap. 8 lit. d.
43 Post ohitum Sanctae Darercae, prout ipsa
d Carpentarius, hic est faber lignarius vel tigna-
Columna consiiiuit, Bia fuit Abbatissa, deinde in Diu,
rius, Gallice charpenlier.
deinde Derlasre, qtins lx annis monaslerio pr<e-
e Si vitm productm characteres
fuit. In hujus corpore praeclarum contigit mira- omnes matura
trutina quispiam expendere voluerit,
culum. et conferre
Ipsa namque Hibernicae nationis juxta
cum Conchubraniana; non dubito, quin habiturus
morem, ecclesiam de levigalis tahulis in Ben b sit indicia satis multa, unde vitam, hic datam,
Darercaa monasterio, studioso construens
artificio,
longe eidem anteponat, tamquam veriorem,
opus inceptum fere consnmmavil, since-
ligneum, et id
riorem ac vetustiorem. Vide, qum diximus
quod Latini [spiualum c] vocant, die v
quod scilicet
hujus, a pag. 241, et hic insuper in
lignum [poni] potest in summitate
ajdificii ad
commentano
conjungendum duos parietes, pro prmvio. Atgue ut, sicut contrariajuxta
se posita,
complendo aedi-
ficio adbuc defuit. Arliliccs
magis elucescunt, res pateat ad oculum,
quoque pro qinvrendo subdo
tali iiguo tam necessario, nemora vilam a Conchubrano conscriptam.
adeunt, quae-
runt, tandem inaecessibiii bco, et arduo inve
niuntur.
nulla arte 44 Incisam quoque arborem nulla arte,
mobilis ab propter
Anqelis alio difficillimum loci silum,
amovere potuerunt. Abba-
dclala cre- tissa talia sciens,
ac de conduclu ligni ad
dilur. mo-
nasterium desperans, .ad sanctte
Darercae patro-

VITA
 ,,,

DIE SEXTA JULII. 297

F.J MSS.

CAPUT I.

VITA S. Moduennm natales; virginak valhum a

S. Patricio ei collatum ; vitte perfectioris

professio ; prmdictio ; miraculum.

S. MODUENNjE pluribus nomini-
BUS NUNCUPATjE
De 'e supradicto ilaque Conailcorum a populo s. Modwmup
natales.
sancta Movenna patrem habuit nomine Maug-
a
Auctore Conchubrano. theum, regcntem Oveahhulue et totam terram in

circuitu Hardmacha b, a Luue usque ad Uule- b

ster, prosapiae cognationis Hileth , optimum vi-

Ex codice Ms. Bibliothecse Cottononianse, rum, sicut in lioc probari potest, quod magnam
A, 2. gratiam in conspeclu Domini invenit, qui talem
sub effigie Cleopalrae
filiam habere promeruit ,
quam sibi a nativitate

sua Dominus elegit. Maler vero ejus Coman no-

mine, nobilissima filia regis Dalbranaith, qui re-
Collata cum vita S. Momjnnce seu Darercce.
gebat omnem terram a Duvelin c usque Re-
gunletb. Nam et illa in finem , optimana vitam

PROLOGUS AUCTORIS. duxit per quindecim annos. In illam denique

B provinciam, in qua Movenna cum parentibus ha- ^
bitabat, sanctus bospitio devenit Patricius d, <i

missus a Caelestino Papa, ut verbum Dei omni-

J uit inter Hibernenses gentes virgo vitae ve- bus Iliberniensibus , in captivitate diabolica

nerabilis et morum sancta industria decorata, no- positis, praedicaret, nonnullisque ab ipso in bap-

mine Movenna, gratia meritorum in omnibus par- tismum traditis , vel manuum imposilione con-

tibus Hiberniae, Scotiae, et flnibus Angliae famosa. summatis, venit et ipsa Movenna puicherrima

Cujus [ virtus ] omnem illuminans Aquilonis par- filia, cum aliis fidelibus obviam Episcopo, et to-

tem, velut lucerna maxima super candelabrum tius Hiberniue illius temporis Apostolo ,
quae ab

posita , cunctas ibi terras ignoranliae tenebras il- eo benedictionem intellexit. Vir Deo plenus re-

lustravit. Habitantibus in regione umbrae mortis, ligiosae virginis et Deum timentis sanctum desi-

lux orta est eis. Habilavit ergo multo tempore derium fervore comperit, cui spiritualia monita

Boreali sub axe juxta Colim montem, qui est in in quantum potuit vel ipsa capere vel tempus
confinio provinciarum , cognomine Orientalium sinere, largitus est. 4
quas ab occidente et septemtrionali vendicat;
sibi 4 Post haec etiam virginale pallium sanctum , virginalt

el Connaleorum provinciae, quam in Meridiem et sancto Patricio benedicente, promeruit recipere pailium ac-

Auslrum prospicit. Ad cujus radices, a parte Aqui- juxta piscinulam Briugis, quod in Latino sonat ,
^do .

lonis [habitavit] constructo glorioso loco compe- largitatis. In piscina ;eqiife, juxta quam sancta

tenter , sicut propheticum iutonat oraculum , di- Movenna recepit pallium virginale , abundantiam
cens : Mons Sion latera Aquilonis, civitas Regis in ea gratiarum et virtutum cum benedictione

magni. Episcopi procedere , e qua et omnes haurirent

2 Ergo magno Regi aedificato cordium sancto- quotidie sanitatum gratiam et fluenta aquarum
r F
rum templo, de quo Apostolus ait : Vos estis vitae. Docuit ergo Episcopus sanctus et sponso

templum Dei vivi , et spiritus Dei habibat in Christo vero desponsatam filiam diligenter man-
vobis, non ex lignis et lapidibus, sed de sanctis dala Dei scire, et ex corde intelligere ;
quia tan-

hominibus fervenlissimo caritatis glutimine ; ut sit

ta distantia est inter virginitatem et matrimonium,
omnibus cor unum, et anima una ;
quasi fortis quantum inler matrimonium et Cliristum ; vir-

eremita, virgo Christi Movenna, sanctam peregit ginitas enim prima est virtutis indicio ,
Deo
militiam, ut postea, cum ad hoc, secundum or- proximior , similis Angelis parens vitae , amica

dinem perventum fuerit, Deo cooperante dice- ,

sanitatis, domina gaudii , dux virtutis, fnnda-

mus. Sed nunc de hujus vita vel virtutibus mentum et corona fidei , spei ammmiculum
etiam ad infantia sua vel teneris aetatis tempori- et caritatis subsidium. His diligenter praeceptis

quid nobis apud nos a verissimis teslibus etiam hoc Patricius addidit, ut alias
bus, instructa,
traditum est, Deo volente , et suis adjuvantibus virgines sibi eliam copularet, quas in timore Do-

meritis, in quantum possumus, sermonibus pro- mini ab adolescenlia secum nutriret ,

quatenus

fere conamur a. earum solatio sulfulta, facilius posset implere, et

perficerebonum quod inceperat.

ANNOTATA. 5 Et tradidit in manu sua virgiuem pulcherri- docetur psat-
ffl0S
mam, nomine Atheam. Commendata est ergo ab
-

a Caret prologo vita Monynnm seu Darcrcm, et

Episcopo, alii religioso presbytero, ut eam in pri-
vclinipso limine prodit majorem simplicitatem,
studiis semper
mis psalmos doceret et in divinis
atque adco antiquitatem, quam hmcvita; de cujus
benedictione Episcopi Patricii re-
valore commentarius criticus de una an pluribus nutriret. Cum
vertitur parentum domum, cum quibus seorsum
Monennis seu Moduennis, elc, die v hujus.
aliquanto
 ,

298 VITA S. MODUENN.E VIRG.

esse, et vana laotitia proclamanlium cognosci D
aliquanto tempore permanens, presbytero ilocente,
,
Kj Mss.
quod onmes mevgit homincs in intcritum; nam poterant. Interrogabat sancta Movenna sorores,

Multum in ea quidnam esset hoc, quod sic homines vana gar-

et ille bene leclitabat psalmos.
memoria et ardens ingenium prsevaluerat, ciio rulitate clamarent. Indicatur ei in domo alicujus

legens et firmiter lecta mcnte retincns. Lectio au de viciniis pronubentium esse cantus, ubi bumana
gebalur de die in diem. Refert quidam ,
quod copula sponsa carnali sponso desponsata crat.

esset nata bonis ac piis parenlibus, bene nulrita, Dixitquc sancta Movenna suis sproribus : Nos

vulgo pulcherrima, corporc et anima casta, in do- quse spiritali sponso sumus conjuctae et , Cbristo

vovcratque sc Do- Dei lilio desponsata?, spirilales cantus dic ac nocte

mo parenlum crcvit adulta :

Alias sibi ad
mino ab infantia sua virginitalis coronam sanam convenit audire. Ad remotiora ab omnibus loca
jur.git virgi
integram, quamdiu viveret, servaluram. Junc- debemus recedere, ubi orationi tantum cl lectioni
nes octo. et Bt
possimus vacare, et Angelis Dci pro nobis et
ecclesiam ccdi- ta>que sunt in loco, qui dicitur Fochard, imprimis
/icaf
oclo virgines, intcr quas erant et Brigida, Albea, cognatis visitari sit possibile. Mane aulem facto,

et Orbile, et una vidua cum infantulo ,

quem misit fratrem suum, Roman nomine, in deserta

episcopum esse faclum postea sme gcntis constat proxima, explorandorum locorum gratia ; et in-

Dominum, nomine Lu- vento ibi juxta Colim montem aptissimo et a Do-
prsclarnm, id est Conaliee

ger e. Qui primus ecclesiam Ruscane in Colgi mino revelato loco.

campiolo fundavcrat sine dubio. Ilic privilegio 9 Tunc dixit sancta Movenna suis sororibus : Servuia puei-

dignitatis, sanctilatem recipere promeruit per be- Necesse una puella custodiat locum istum. la miraculose
est, ut
deformata.
nedictionem sanctae MovenneB, qucm illa sibi im- Et responderunt ei Quae potest hic manere nisi
:

primis in locum filii ab infantia adoptavit. Ibique Orbile ? Prudentissima filia regis est et nobilissima. E
in nativitate sancta; Brigidae illam ecclesiam Mo- Et ait Movenna ad illam virginem
sancta Cum :

venna sediticavit. Dei gratia oportet te hunc loctim custodire. Cui

6 Conligit autem in una nocte, quod fures fu- rcspondit Orbile Non possum sine te esse pro-
:

Yaccce mira- rarentur duas vaccas, quas habebant. Cumque ve- pter nobilitatem corporis mei , et capillos capitis
biliter ei re- timeo pracsenliam
nissenl ad llumeu, quod vocalur Ffertas, hoc et pulcritudinem, quia valde
stitutcc.
miraculnm evcnit, ut tam calidum fieret llumen, juvenum. Hac de causa non licitum est mihi,
ut comburerontur pcdes illorum. Et per totam hunc locum custodire. Tunc surrexit sancta Mo-
noclem ambnlanles, nullo modo transire polue- venna, et oravit; el post orationem insufflavit su-
runt. In sumnio autem mane, inventi sunt juxta per capillos capitis, et statim facli sunt candidi
ecclcsiam, et poenilentiam agentes, cum lacrymis sicut nix quasi in senectute g. Cui respondit
receperunt fidem, dicentes; se semper amplius non Orbile, gratias agens Deo : Timeo Domina, quod
fmari. Post ha'c, aliquanto lempore cum paren- species corporis adhuc me decipiet. Audiens haec
tibus transacto, monasteriisque puellarum adhuc sancta Movenna , corpus illius timentis prscinxit
inter, illas gentes, ulpole nuper jaclatis fidei semi- sua zona benedicens. Perfeclis talibus, puella
nihus, [ adhuc raris ] subveiut in sanctae virginis transflgurata est in speciem anus; et inde mutato
mcnte pia cogitalio, ut a seculi hominibus, licet nomine vocata est Servile. Videns hoc Servile,
parentibus et cognatis, recederet ,
quae seculo quod factum est de corpore suo, bona voluntate
propler Cbristum renuntiaverat ; ne ejus animi gratias agens Abbatissee, respondit : Intento corde
propositum, quod Domino direxerat , vel sectila- volo locum custodire. Tunc sancta Movenna tra-

rium rerum inepta et vana confabulatio, vel an- didit ei locum ad custodiendum et pcrrexit ad
tiqui advcrsarii semper surripiens nequam per- praedictum locum, qui vocatur Cbelledene, id est
suasio ab incepto removeret. Cellula montis, cum virginibus suis. Quo cum per- .,

C 7 In Dei nomine cum suis puellis, et una su- venerunt, illic habitare incipientes, invenil illas
Itelicta paler- pradicta vidua, infanlulo dimisso, et cum aliis co- silveslris homo, porcarius alicujus Regis de orien-

"cat perfeciio-
mitil,us P r0 Christo iler agenlibus, proficiscitur, talibus, nominc Macloithe, porcos pascens per
ri citir. ut tradunt, ad sanctum episcopum Ihar /, in illis silvas.
f temporibus comniorantem in Iusulis ultra Hiber- 10 Primo admirari coepit, vel tales personas in Moduenna
niam occidentali occano positis tribus, mulliliulinem ancillarum cum sociabus,
in in uno deserto consistere , vel
rustici obtes-
vocabulo coarctalis, id est Triairna. Ubi mulliim Dei, nihil secum de alimoniis habentes, unde vi-
tatione
lemporis in Dei scrvilio et disciplinarum sanctarum verent, praeter herbas. Sed forte ibi erant homi-
Btricta regula, ct dura viUe, sed recta abstincnlia, nibus pascuales arbores et arborum cortices, unde
in vigiliarum et lectionis assiduilate nimia , sub possent vivere. Primo , ut ruslicus homo , coepit
episcopi illius poleslate transegit. Congregatis ad illas contestari per Denm, ne de silva quidquara
illam ibi multis C.hristi virginihus, lit etiam no- sumerent, donec suo Domino illarum adventum
\us et Apostolicus virginum Christi chorus. Ma- enuntiaret; putans ille miser, vel iram Domini
ria; ad pedes Domini sedentis et bonam partem sui sustinere, si tacuisset, vel silvas, quibus porci
eligentis exemplum imitatur. satiabantur, deflcere, si tantam multitudinen vescj
8 Igitur sancla Movenua, veniens ad monticulum de lignorum radicibus vel corticihus sineret. Post
c monte Fo- Focharda;, primum ihi habitare ccepit. Congrega haec ille malefralor pergit ad Dominum suum,
l'S S ' mul multis clll isti
'
virgiiiibus, habuit, ut re- procul positum, narrans de ancillarum Dci adven-
prop?er"'«ci"-
iarem sirepi- ferlur, in illo tempore centtim quinquaginta. Inte- tu in fincs suos. Cui respondit Rex, se esse lae-

rim lluxcrat temporis spalium. Alia nocte audivit de tum debere in illarum adventu, et donare eis
proximis villulis, qtue snpradicto subjacebant mon- licentiam de omnibus quaecumque voluissent, et
ticulo, sccularcs aliquos cantus, qui lascivientium illis opus esset. Inter hajc, ut tradunt, transie-

rant
 ; , ;

DIE SEXTA JULII. 299

rant septem dies, quibus sorores Christi , rustici bus magna pecorum abundanlia viget, omniutn Ex MSS.
Curnonnulti
contcstiitionc constringchantur ',
ne de silvis, ut animalium non vesci carnibus, ne secularibus vi-
Sancti non
dixi, quidquam gustarent ; donec reversus esset deantur adsimilari, quibus scmpcr in hoc pendet vescantw
ille homo frigidis et inedia deficientibus,
: vel omnis cura, ne aliquid desit in mcnsa. Cervis quatibet r.ar-

etinm exlremum spiritum exhalanlibus donatur , vero et apris sivo capreis vescuntur, eo quod ra-
eis licentia vescendi dc arboribus secundum Regis rescentius adprehcndantur, et ne putentur licita

mandatum. damnare, illorum carnes, quando Dominus trans-

11 Coepit subulcus, postquam pervenit, porcos mittit, cum gratiarum actione percipiunt. Sed et
wndierumje- qiucrere perditos, et diu qucesitos invenire non illorum esl, similcs personas, si omnibus, quibus
jumum com-
potuit. Venit ad sanctam Movcnnam homunculus, utuntur Cbrisliani, vivant, non refutare, recte
pulsa . salvos
eiporcospric- complangcnsque se dixit : Vestri causa porcos per- intelligentes, quod scriptum est : Qui manducat,
dicit. didi et diligenter qua:sitos non inveni : mala Domino manducat, et gratias agit Deo, et qui
hora venistis in istam terram ,
pro quibus per- non manducat, manducantem non spernat, et re-
didi meam pecuniam. Cui sancta Movenna, tris- liqua; scientes per omnia, locum et tempus et
tem consolans leni alloquio, per nuntium dixit : personam esse servanda.
Mente benedicte, securus esto, porci servati sunt ANNOTATA.
a Domino ; et a nobis exiens, nunc invenies por- a De populo Conalleorum habes in annoiatis
numero incolumes et salvos. Crede
cos integro
ad caput 1 vitm S. Monynnm littera a.
Deum ubique posse quodcumque sanum et inte- b Ultonim provincim in Hihemia caput, ad flu-
grum voluerit, servare. At ille digressus ab eis vium Kalin sita.
in verbo hoc, porcos in illa hora omnes invenit, c Id est Dublinium, urbs primaria in Lagenia
ut sancta Movenna certo eventurum prsdixit. provincia Hibernim, olim Develin dicta ab Anglis,
B
12 Et assumens unum ex iis porcellum, post
De nomime malris S. Moduennm hic apposito, et
1'orcellum oc- non [longam] moram temporis, ad Christi soro- ab anliquiore auclore prmtermisso, locuti sumus
risum,et coc- Oblatiunculam meam vobis
res detulit dicens :
in Comm. critico, num. 18.
tuni
detuli, quia recte commeruislis : pecuniam enim d De hujus adventu aijit Commentarius criticus
milii creditam, tota integra septimana, nullo alio die v hujus, de una an pluribus Moduennis, etc.
conservanlc, orationibus vestris [et me] serva- e Dictum de illo in annotatis ad cap. 1. Vitm
stis in dcsertis, non solum ab hominibus, sed S. Monynnm littera e.
etiam a bestiis intaelum. Bona hora vos vidi, Nonnulla de
f illo in annotatis ad cap. I Mo-
quia uunc cognovi, quod estis perfectae ancill» nynnm lit. g.
Cbrisli. Dixeruntque ad eum ex verbo sancta?
g De illo miraculo agitur in Commenlario cri-
Movcnnoe sorores : Tuam oblationem non recu- tico, num. 18.
samus, sed his nobis vesci non est consuetudo h Miraculum hoc, tam mirabilibus adjunctis
carnibus ; nos in deserto propter Christum veni- vestitum, subtimide credo, narratum ab auctore
mus : de fcris deserti ,
quibus servis Dei con- suspectm fidei, et ab auctore Anonymo seu primo
suetudo vivere est, si Dominus tibi in promptu prmleritum. Plura Comm,
fonte, num. 19. crit.
dedcrit, aliquid sumemus. Postquam vidit rusti- Accedit, qnod tot seculis posl Moninnm. Monynnm
cus oblationem suam, quam diu vivam dilexerat, seu Darercm mortein, auctor hujus vilm scripserit
et interfectam coxerat, a sororibus non esse re- Vide ibid., num. 25.
ceptam, corde suspirans, tristitias magnas agebat
nam inopia cibi non erat ei , nec cui venderet,
aut idem quid faceret, omnino insciens erat. CAPUT II.
13 Audiens virgo Movenna, Spiritu sancto re-

vitai restituit. pleta, dolores rustici non taliter consolari, jussit Tyrannum ac latronem
mirabiliter ad fru-
ad pedes suos coctum porcellum afferri , frusta
gemreducitModuenna; aliumadiabolo vexa-
cujus composuit, gratia Dei secata membra col-
tum placat ; aquam baculo in montem du-
locavit, atque sua benedictione videnti rustico
cit ; lupum cicurat. Alia quwdam mirabi-
porcellum vivum reddidit h. Eadem hora ab eis

digressus, post modicum, captum cervum adpor- lia; aqua in vinum conversa.
tavit sororibus, dicens : Ecce sine labore et

aliqua injuria invenire mihi citius contigit quod

vestro proposito in Deo magis placuit. Deinde I„n tempore illo erat quidam tyrannus nomine Glumelalh,

assumentes cervum cum gratiarum actione, quasi Glumelath a, in illa terra desolata ac deserta, tyrannus

a Domino transmissum, accipiunl, crcdentes sem- cum perversis sociis suis nulli parcens, quorum
per in ejus nomine, cujus est omnis terra cum numerus erat quinquaginla, juxta ecclesiam Mo-
sua plenitudine. Et in lioc semper habebant to- venna;. Quadam die contigit, quod octo presbyteri,
tum desiderium , etiamsi supra vires propter missi a sancto Patricio episcopo, venissent, ut

Christum sustincrent laborem durum. Non puta- visilarent sorores in deserto positas, et maxime
bant aulem etiam carnes reliquas ad vescendum Movennam Abbatissam. Ciimque invcnisset eos

esse illicitas quia sapienter audierant , omnia Glumclath, juxta viam, ubi ipse mancbat, inter-
,

mundis esse munda, et nihil rejiciendum, quod fecit illos. Cumque audisset Movcnna malnm
cum gratiarum actione percipitur. quod factum fuerat, surrexit et dixit virginibus

14 Sed solent nonnulli sancti, et maxime mo- suis : Eamus et quferamus pacem in lerram

nasteriales inter illas gentcs homines; cum qui- istam. Responderunt virgines dicentes : Non de-

Julii Tomus II. Pp bemus

 .

3oo VITA S. MODUENN^E VIRG.

ki x>s. bemus ire ad latroncs, quia vohinl nos daninarc. 19 Post haec autem venit diabolus in similitu- D
dine clerici ad Chevin, et Ecce Glu- '•" " *'«-
Et dixit sancta Movenna : Dominus defcndet nos. dixit ei :
f'
1

;
hiiln vtxatwn
Eamus el poslulemus corpora sanclorum ad sepe- nielath, latro pessimus, praecessit te m regno
liendum. Et exiens comitala quinqtiaginta virgi- caelorum, ct abstulit locum tuum a te. Et res-
nibus, pervenit ad locum, ubi erat Glumelatb, in pondit Chevin, et dixit : Vere non polest illud

campum, qui vocatur Macbdatbevene. (ieri, sicut milii videtur, ullo modo. Et dixit ini-

16 Videns bas tyrannus adpropinqnantes, ga- micus : Si non credis, mitte duos clericos me-
attalro, visus est valde, et damionio implelus, dixil suis cum ad crenobium Movennae, ut probenl quod
comitibus Ecce quinquaginla virgines vcniunt
: dixi. Itespondit Chevin : Fiat sic. Et exierunt
ad nos ut unusquisque nostrum habeat uxorem. simul ad monasterium et invenerunt Glumelath
Tunc tyrannus obviam venit Abbatissse, ut appre- ct Afin cum sororibus, legentes psalmos. Et vi-
heuderet eam et tixoivm Iiaberet, et dixit : dentes reversi sunt, et nunliaverunt domino suo,
Ecce quod desideravi multis diebus. Et respondit quia verum esset. Et tunc dixit diabolus ad Che-
sancta Movenna : Propler nobililalem tuam , da vin : quid sunt primi tui maximi labores diur-
nobis pacem interim, ut loquar tecum parum narum oralionum? Et quid septem annorum, qui-
et dic sociis luis, ne noceant sororibus meis. Et bus usque modo paslus es radicibus urticarum ?

dixil tyrannns militibus suis : Expeclate parum- Ecce Movenna abstulit locum tuum a te et dedit
per, ut loquar cum Movenna. Et fecerunt sic. pessimo latroni Glumelath. Tunc valde iratus fuit

Et dixit Abbatissa ad Glumelath : Domine mi, Cbevin, et dixit clericis suis : Praeparate mibi
inclina caput tuum in sinum meum. Et cum in- arma, et eamus in locum Glumelath, et destruamus
ilinasset caput in sinum illius, dormivit statim, ccenobium Movennae.
B
Bt omnes socii ejus similiter. Et hinc oravit sancta 20 Et exierunt, ut facerent mala ut annuntia- E
Movenna ad Dcum el di\it Domine Jesu Christe, medi- et dira
:
verat Angelus Dei sanctae Movennae; et dixit illi :
luntcm «c mt-
lili Dei vivi, iiat voluntas tua in cado et in Vade cito m occursum Cbevin quia diabolus nanttm, Mn- :

terra, et adjuva nos. Post hrec descendit Angelus tentat illtim. Et ait Abbatissa sororibus Orate esnna sijno :

Domini de caelo et dixit Ne timeas quia Cr " cls so "

: filia, pro
r nobis et pro
'
his fratribus. Et exivit sanctis- "f
niora dedne.it.
tecum sum, et modo accipiam spirilum istius sima in occursum illius, et invenit eum in loco,
tyranni, et tu veni mecum. qui dicitur Surde et alios multos cum eo. Et vi-
17 Et assumpsit cos spirilualiter, et ostcnsus dit sancta Movenna
quasi parvum nigrum puenim,
txhibita i-i est eis infernus, et regnum caelorum, et viderunt stantem juxtapedem sinistrum Chevin. Et dixit
vitiont, locum pulclierrimum cujiisdam Ponlificis, qui vo- sancta Movenna ad Chevin Nonne vides dia- :

cabatur Chevin ; et interrogavit Glumelath, cujus bolum ad sinistrum pedem tuum, monitu cnjus
erit hic locus. Et dictum est ei : Paratus est iu buc venisli de loco sancto tuo? Signa cor tuum,
honore Chevin. Et post haec ostensa sunt eis et frater, et oculos ttios diligenter. Et fecit sic. Cui
alia mulla [et] reversi sunt ad corpora. Tunc respondit Cbcvin : Vere Soror mea, modo vidco.
surrexit sancta Movenna et dixit eis : Surgite, Et expulit sancta Movenna diabolum ab eo, et
surgite, surgite, quia tribus diebus et noctibus signavit eum manu sua et adduxit secum ad mo-
non vigilastis. Et sic factum fuil, ul a prima uasterium et praeparavit ei balneum bonum in
bora dici Jovis, usque ad horam nonam diei petra durissima, supra parvi montis cacumina b.
Saturni non surrexerint. Tunc incepit sancta 21 Et accessit sancta Movenna ad frigidum fon-