DE F R A N S C H E

REVOLUTIE
DE MEDAILLES EN DECORATIES BETREFFENDE DE
VEROVERING V A N DE BASTILLE 1 7 8 9 - 1 7 9 2 .

DOOR

C . |.

GROOTENDORST

KORTENBACH.

UITGEVER

BODEGRAVEN

VOORWOORD.
Mijn interesse voor de medailles van de Fransche Revolutie
deed mij besluiten om van een der belangrijkste feiten, n.m.l.:
De Bestorming der Bastille" de Medailles en Decoraties in
dit werkje te beschrijven.
Getracht is een overzicht te geven van alle stukken, 'die
gemaakt zijn en van welke metaalsoort.
D SCHRIJVER.

DE FRANSCHE REVOLUTIE.
DE BASTILLE.
14 JULI, als heel Parijs in de macht der anarchie is, klinki
ergens uit een hoop volk de kreet: la'Bastille"!
Dat was de staatsgevangenis, het symbool van de willekeurige absolute monarchie in de oogen van het volk. Honderd
gruwelverhalen deden daarover de ronde, sterk overdreven,
maar geloofd. De garde nationale doet mee met de menigte,
allerwegen luidt de stormklok, van alle kanten komen uit d e
voorsteden van Parijs drommen gewapenden opzetten, het
beleg van de gehate veste is begonnen.
llli
Een klein garnizoen, veteranen en Zwitsers, verdedigt het
kasteel een tijdlang onder De Launay.
Na 'n paar uur drong de menigte binnen de poorten. Met
groote moeite is de bezetting gedeeltelijk gered, maar de
commandant, is vermoord. Z ' n hoofd werd op 'n piek rondgedragen.
De inname van de Bastille is een van de meest merkwaardige gebeurtenissen uit het begin- der revolutie, die van allen,
den levendigsten indruk achterliet in Frankrijk en in het Buiten-

land.

&$p

Niets was verwaarloosd om dezen dag tot een onvergetelijken te maken.

Het jaarfeest,van dit gebeuren werd in 1790 gevierd door
de Algemeene Vergadering. De volgende jaren hadden op
denzelfden dag plechtige feesten plaats.
Korten tijd na de stichting van het bestuur der consuls,
werden, door 'n wet v. d. 3en December 1799, de nationale
feesten terugebracht tot twee n.m.l. die van de 1e Vendemaire, 't jaarfeest van de stichting der Republiek, en die van
den H e n Juli, 't jaarfeest van de inname der Bastille; deze
feesten werden gedurende het consulaat voortdurend gevierd.
De herinnering aan de inneming der Bastille werd ver-,
eeuwigd door het maken van vele medailles, met afbeeldingen
van de inname der Bastille.

DE MEDAILLES E N DECORATIES BETREFFENDE DE

V E R O V E R I N G V A N DE BASTILLE 1 7 8 9 - 1 7 9 2 .
No. 1.

U Juli 1789.

Mdaille.

Een menigte gewapende burgers, waaronder men soldaten

ziet van de Fransche'Garde, bestormen de Bastille; de kettingen van de ophaalbrug zijn reeds verbroken en men dringt
het fort binnen.
Omschrift:
SIEGE DE LA BASTILLE
In de afsnede: PRISE PAR LES C I T O Y E N S DE LA VILLE DE
PARIS LE 14

J.UET

1789

Boven de afsnede, links ANDRIEU. F. rechts N o . I

Eenzijdig; tin, groot 81 m.M. Hennin PI. 3. No. 22.
.Deze medaille werd gegraveerd door Bertrand Andrieu en
is de eerste van een reeks, welke deze kunstenaar zich had
voorgesteld in dezen ,tijd uit te geven en zoodoende de meest
merkwaardige gebeurtenissen van de revolutie vast te leggen.
Deze medaille, waarvan alleen eenzijdige gemaakt werden,
verscheen in 't begin van Januari 1790 *) en had veel succes
Bertrand Andrieu gaf slechts twee medailles van deze reeks
uit, n.m.l. deze en die betrekking heeft op de aankomst des
Konings te Parijs, 6 October 1790, welke ook op dien datum
is gerangschikt.
No. 2.

14 Juli 1789.

Medaille

Variatie van de voorafgaande. Het verschil bestaat hierin,

dat bij N o . 1 in het huis midden op de afbeelding de kruiskozijnen van 2 tages zichtbaar zijn, en op deze medaille de
onderste etage bedekt is door rook van artillerievuur.
Omschrift:
SIEGE DE LA BASTILLE
In de afsnede: PRISE PAR LES C I T O Y E N S DE LA VILLE DE
Boven de
Eenzijdig;
Eenzijdig;
Eenzijdig;

PARIS LE 14 J . U E T 1789
afsnede links: ANDRIEU. F. rechts: No.. I.
tin, groot 80 m.M. Hennin PI. 3, No. 23.
lood, gebronsd, groot 83 m.M. Helbing No. 14.
brons, groot 84 m.M. Verz. Kortenbach,

(* Journal de Parip du 6 Janvier 1790.)

5
No. %

14 Juli 1789.

Medaille.

Een menigte gewapende burgers, waaronder men zelfs

soldaten der Fransche Garde ziet, bestormen de Bastille; de
kettingen der ophaalbrug zijn verbroken en men dringt de
burcht binnen.
Omschrift:

SIEGE DE LA BASTILLE

In de afsnede: E P O Q U E D U 14 JUILLET 1789 DEDIE A U X .

PATRIOTES
'Eenzijdig; tin, groot 80 m.M. Hennin PI. 3, No. 24.
Eenzijdig; zink, groot 84 m.M. Helbing tafel 1, No. 15.
Eenzijdig; koper, groot 78 m.M. verz. Kortenbach.
Deze medaille is een copie van Andrieu, de graveur is nie!
bekend.
No. 4.

14 Juli 1789.

[ Medaille.

De inname van de Bastille op het oogenblik, dat de gouverneur, Delaunay, wordt geboeid door de veroveraars, waaronder men soldaten opmerkt van de Fransche Garde.
In de afsnede: PRISE DE LA BASTILLE ET D U G O U V E R
NEUR LE 14 JUILLET 1789
Eenzijdig; tin, groot 62 m.M. Hennin PI. 3, No. 25.
Ik heb dit stukje nooit gezien, maar gepubliceerd volgens
het werk van A . L. Millin" (Histoire mtallique de la Rvolution francaise No. 14),
No. 5.

14 Juli 1789.

Medaille.

Variatie van No. 4. Het verschil bestaat in den versierden

rand en in de opstelling van het opschrift in de afsnede.
Eenzijdig; lood, groot 80 m.M. Helbing tafel t. No. 16.
No. 6.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: O p den achtergrond de Bastille, gehuld in rook.

wolken; de brug is neergelaten en de menigte dringt naar
binnen. O p den voorgrond, 'n gewapende menigte schiet en
vuurt op de Bastille.
Omschrift:
PRISE DE LA BASTILLE
In de afsnede: 14 JUILLET 1789

6
Keerzijde: Deze zijde geeft uitzicht op de burcht van Vincenne, het verblijf der Fransche Koningen, later ingericht als
Staatsgevangenis (par Rogat 1844).
In de afsnede: LE D O N J O N DE V I N C E N N E
Brons; groot 42 m.M., Schulman No. 1159.
No. 7,

14 Juli 1789.

Medaille.

Links op den achtergrond: de torens der Bastille, waarop

een vlag wappert, zijn bedekt met soldaten. Rechts: twee gebouwen, waaruit de vlammen schieten. O p den voorgrond:
een menigte gewapende menschen, waaronder kanonniers
aan hun stukken, welke vuren op de Bastille.
Een groep ketent den gouverneur; een lijk ligt op den
grond tusschen kanonskogels.
In de afsnede: PRISE DE LA BASTILLE ET D U G O U V E R NEUR LE 14 JUILLET 1789
Eenzijdig; tin, groot 75 m.M. Trsor PI. VI, N o . 1.
Launey (Bernard Ren Jourdan de), geboren te Parijs
9 April 1740 in de Bastille, waarvan z'n vader gouverneur was,
was zelf sinds 1776 tot 14 Juli 1789 gouverneur van deze
staatsgevangenis, welke gebouwd was in 1383.
Bij den aanval op de Bastille had hij besloten om zich tot
het uiterste te verdedigen, om het vuur in het kruit te steken
en zich te begraven onder de puinhoopen der Bastille, Toen
de Bastille ingenomen was, bracht men hem naar het Hotel
de Ville, maar slachtoffer geworden van de opwinding van
het volk, had hij onderweg de schandelijkste behandeling te
verduren en vond den dood tusschen de boog van Saint Jean
en het bordes van Hotel de Ville.
No. 8.

Juli 1789.

Medaille.

O p den achtergrond: de torens der Bastille, waarop een

vlag wappert zijn bedekt met soldaten en gehuld in rookwolken. De kettingen der ophaalbrug zijn verbroken en men
dringt het fort binnen. Rechts op den voorgrond: gewapende
mannen, waaronder men de Fransche Garde ziet, verdeeld in
2 groepen, rukken op tegen de Bastille.
Midden op den voorgrond, drie stukken geschut. De kanon-

7
niers laden het eene stuk, vuren het andere af en richten
't derde. Verschillende hoopjes kogels en een lijk.
In de afsnede: SIEGE DE LA BASTLL. PRISE E N
HEURES

ET DEMI

DE TEMS

DEUX

PAR LES

B O U R G E O I S DE P's (Paris) ET LES BRAVES

G A R D E (Gardes) FRANCOISES
Eenzijdig; tin, groot 68 m.M. Trsor PI. VI, No. 2,
No. 9.

14 Juli 1789.

Medaille.

O p den achtergrond: de torens van de Bastille, bedekt met

soldaten en gehuld in rookwolken. Rechts: de. ophaalbrug,
waarvan de kettingen zijn verbroken. O p den voorgrond gewapende mannen, verdeeld in twee groepen rukken op, naar
de Bastille; midden op den voorgrond ziet men drie stukken
geschut. De kanonniers vuren het eene af, laden het andere
en richten het derde; verschillende hoopjes kogels, meer naar
rechts liggen 3 lijken.
In de afsnede: SIEGE DE LA BASTILLE PRISE PAR LES
B O U R G E O I S DE PARIS ET ^

BRAVES

G A R D E S FRANCAISES LE 14 JUILLET 1789

Daaronder links: DE F R A N C E , rechts: FECIT
Eenzijdig; tin, groot 77,5 m.M. plaat 1.
No. 10.

14 Juli 1789.

Medaille.

Een menigte gewapende burgers, waaronder men soldaten

der Nationale Garde van Frankrijk ziet, bestormen de Bastille;
de kettingen der ophaalbrug zijn verbroken en men dringt
de burcht binnen.
Omschrift:

C E PIOMP SCELLAIT LES A N N E A U X QUI

E N C H A I N O I E N T LES VICTIMES D U DESPOTISME

RETRACE

L'EPOQUE

DE

LA

LIBERTE C O N Q U I S E L ' A N PREMIER.

Daaronder:

SIEGE DE LA BASTILLE.

In de afsnede: DEDIE A U X

ELECTERS

DE 1789 PAR

P A L L O Y PATRIOTE LORS DE LA RENDTION

DE S O N C O M P T E A LA N ATI O N .

8
Eenzijdig; tin, groot 82 m.M.-Hennin PI. 4. No. 26 Een papier, op de keerzijde geplakt draagt de volgende
gedrukte beschrijving, boven een bloemkroontje:
Aangeboden in naam der erkentenis van patriotisme en
broederschap aan Mijnheer
, kiezer van 1789,
door patriot Palloy, voor eeuwig geboekt door ons secretariaat van Heeren Kiezers 28 Januari 1792".
(De open gelaten plaats diende om den naam des kieze'rs
in te schrijven voor wien de medaille was bestemd).
Mr. Palloy heeft de opdracht gekregen om de Bastille af
te breken. Hij kreeg het idee om van de afbraak medailles
van de Bastille te laten maken. Hij zond deze naar bijzondere
personen. Deze medaille is degene, welke Mr. Palloy verdeelde onder de kiezers van 1789 bij gelegenheid van 't overleggen van z'n rekening. Het onderwerp van de inname der
Bastille, welke voorgesteld wordt, is een copie van No. 1, gegraveerd door B. Andrieu met kleine veranderingen en
andere inscripties. Deze medaille werd gemaakt door Moisson,
die de eer wilde hebben van het vervaardigen van dit stuk,
maar het is positief zeker, dat hij deze gecopieerd heeft
volgens No. 1 van Bertrand Andrieu. Van deze medaille
werden 800 proeven gemaakt, waarvan 500 verdeeld werden
onder de kiezers van 1789.
Deze medaille is gerangschikt op 14 Juli 1789, omdat 't de
inneming der Bastille voorstelt, ofschoo'n 't pas verdeeld is
onder de kiezers in 't begin van 1792.
No. 11.

14 Juli 1789.

Medaille.

Zelfde type als de voorafgaande. Deze medaille is kleiner,

het omschrift ontbreekt.
Eenzijdig; zilver, groot 77 m.M. 84 gram. Cahn, tafel 4 No.334.
Eenzijdig; zilver, groot 77,8 m.M. 83.6 gr. plaat 1.
No. 12.

14 Juli 1789.

Medaille.

Men ziet de troepen voorbij defileeren en op de torens

staat de vlag te wapperen.
Eenzijdig; tin, groot 45 m.M. Hennin PI. 4, No. 27.
Deze medaille heeft een oog.

0
No. 13.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: als voorafgaande.

Keerzijde: Een hart-geplaatst tusschen lauwertakken.
Daaronder: LA . PRISE DE LA . BASTILLE . LE 14 JUILLET 1789
Hieronder twee gekruiste knotsen en een bijl.
Omschrift: A LA GLOIRE DE . N A T I O N FRANCAIS
LIBRE
Tin, groot 45 m.M. Hennin PI. 4, N o . 28. Deze medaille komt
voor met oog.
No. 14.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: als No. 12.

Keerzijde: als voorgaande met dit verschil, dat bij 't opschrift
het woord BASTILLES hier verkeerd wordt geschreven.
Tin, groot 45 m.M. Hennin PI. 4. N o . 29.
No. 15.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: Men ziet troepen defileeren en op een der torens

is het vaandel geplant.
Keerzijde: Een hart tusschen lauwertakken geplaatst, daaronder 't opschrift: A LA G L O I R E DE LA N A S I O N .
Hieronder twee gekruiste knotsen en 'n bijl.
Omschrift: LA PRISSE DE LA BASTILLE LE 14 JUILLET 1789
Tin, groot 45 m.M. Hennin PI. 4, No. 30.
Brons, groot 44 m.M. plaat II.
No. 16.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: als voorafgaande.

Keerzijde: variatie van de voorafgaande, het hart is kleiner
en van t opschrift in 't veld zijn de woorden gescheiden door
punten.
Tin, groot 45 m.M. Hennin PI. 4, No. 31.
No. 17.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: Borstbeeld van den Hertog van Orleans, naar

links.
Omschrift: M. G . R. LE D U C D O R L E A N S BIEN
FECTEUR.

10
Keerzijde: is gelijk aan de voorzijde van No. 15.
Tin, groot 45 m.M. Hennin PI. 4, No. 32. Zie plaat II.
Louis Philippe Joseph, Hertog van Orleans, eerste prins van
den bloede, werd geboren te St. Cloud, den 13en April 1744.
't Lijkt ons overbodig om het leven van den prins in dit artikel
na te gaan tot het tijdstip van 1789.
Eenige gebeurtenissen, wat betreft z'n zeetochten, waarover
men ontevreden was, hadden hem een verwijdering van het
hof bezorgd. Hij werd benoemd tot afgevaardigde voor de
Staten Generaal en rangschikte zich onder de leden, welke
ijverden voor de hervorming van verkeerde toestanden en instellingen aan het hof.
Hij werd deelgenoot van de adellijke leden, die zich het
eerst vereenigden met de burgerij op den 25en Juni .1789.
Het gedrag van den Hertog van Orleans in de eerste oogenblikken der revolutie, bezorgde hem een groote populariteit.
Zonder echter nog de mindere practijken te raken, waarin hij
'n groot aandeel had, kan men zeggen, dat hij omgeven door
vleiers en rol wilde spelen, boven z'n middelen en daarom
deel nam aan de kruiperijen tegen het hof.
Het aandeel wat de Hertog van Orleans had in de woelingen
der revolutie verklaart voldoende waarom deze medaille werd
geslagen bij de inname der Bastille, 'n gebeurtenis, waarbij z'n
persoonlijkheid geheel niet paste.
No. 18.

14 Juli 1789.

Medaille.

Gezicht op de Bastille. De kettingen der ophaalbrug zijn verbroken en op de torens wapperen de standaards. O p den
voorgrond ziet men twee kanonnen, waarbij kogels liggen. Het
veld is geciseleerd.
In de afsnede: PRISE DE LA BASTILLE LE 14 JET 1789
Eenzijdig; tin, groot 70 m.M. Helbing tafel 2, No. 23.
Eenzijdig; brons, groot 69 m.M. plaat III.
No. 19.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: In een cirkel, gevormd door lauwertakken is een

leeuw geplaatst op een zegeteeken van palmen, harnas, helm,
trommel en vaandels; hij houdt een wapen omvat waarop de
vrijheidsmuts rust en een blad met 't opschrift: A. L. GLQIRE D;
F R A N C 14 JUILL. 1789.

11
Keerzijde:

In e e n

eikenblaren-krans:

VIVRE

LIBRE

OU

MOURIR.
V e r m o e d e l i j k tin, g r o o t 2 5 m . M . H e n n i n PI. 4. N o . 3 3 .
N o . 20.

14 Juli 1 7 8 9 .

Medaille.

Links bevindt z i c h d e v o o r k a n t van e e n g e b o u w met 3 etages,

w a a r v a n d e grootste g e o p e n d e

poort een d o o r g a n g

vormt,

waarheen zich drie menschen begeven, die een gevangene

meevoeren.
O p d e n v o o r g r o n d ziet m e n g e w a p e n d e m a n n e n hun g e w e r e n laden of v u u r g e v e n . O p d e n g r o n d
verbroken

ketenen;

op

den

achtergrond

l i g g e n lijken

staan

en

gewapende

t r o e p e n en a c h t e r hen ziet m e n e e n w a l , pallisaden e n e e n

rij b o o m e n ; rechts o p d e n v o o r g r o n d m a r c h e e r t e e n g e w a p e n d e m e n i g t e in g e l i d ; v e r d e r richten t w e e stukken g e s c h u t hun
v u u r o p s o l d a t e n , d i e o p 'n n e e r g e l a t e n o p h a a l b r u g naar v o r e n
komen.
D e torens d e r Bastille, ten getale v a n d r i e , zijn b e d e k t

met

soldaten e n g e h u l d in r o o k w o l k e n . E e n v a a n d e l w a p p e r t

op

d e t o r e n , d i e 't meest links is v a n d e b r u g ; v a n d e tinnen d a a r van valt e e n m a n . E e n v i e r d e toren d o e m t

in d e verte

op,

d a a r o p staat e e n soort C h i n e e s c h e tent.

In d e a f s n e d e : PRISE D E L A B A S T I L L E L E 14 J U I L L E T 1789
E e n z i j d i g ; tin, g r o o t 7 0 m . M . Trsor PI. IV, N o . 5.
N o . 21.

Juli 1 7 8 9 .

Medaille.

Links ziet m e n d e n g e h e e l e n v o o r k a n t van 't g e b o u w met 2

rijen i e d e r v a n 4 r a m e n . A c h t e r : d e torens d e r Bastille zijn b e dekt met soldaten e n g e h u l d

in r o o k w o l k e n . O p d e n

voor-

g r o n d m a n n e n , g e w a p e n d met z e i s e n , v o r k e n , d e g e n s en g e w e r e n , m a r c h e e r e n naar e e n n e e r g e l a t e n o p h a a l b r u g , w a a r v a n
d e kettingen reeds zijn v e r b r o k e n . B o v e n d e p o o r t d e r
een wapenschild, onder de poort een g e w a p e n d e

brug

menigte.

E e n z i j d i g ; tin, g r o o t 41 m . M . Trsor PI. IV, N o . 6.

N o . 22.

14 Juli 1 7 8 9 .

Medaille

Links o p d e n a c h t e r g r o n d : d e torens v a n d e Bastille b e d e k t

met soldaten e n g e h u l d

in r o o k w o l k e n . O p d e n

voorgrond:

ii
mannen, gewapend met zeisen, vorken,'speeren en geweren,
marcheeren naar een neergelaten ophaalbrug, waarvan de
kettingen zijn verbroken.
Boven de poort van de brug in het fries een wapenschild,
daarboven een kroon. In de poort gewapende mannen.
Omschrift: PRISE DE LA BASTILLE Xllll JUILLET 1789
Eenzijdig; lood bedekt met een laag geel koper, groot 65 m.M.
plaat III.
Waarschijnlijk gemaakt van de afbraak der Bastille.
No. 23.

Juli 1789.

Medaille.

O p den achtergrond: gewapende mannen, waaronder men

er een ziet met 'n hoofd op een lans, marcheeren naar de
Bastille, waarvan zich rechts de torens verheffen. Voor hen
loopt een man, die onverschillig een hoofd op de punt van
'n lans draagt; hij schijnt de functie van tamboer-majoor te
vervullen en hen aan te zetten hem te volgen.
O p den voorgrond richt zich een halfliggende man (voorstelling van den derden stand) op, terwijl hij met z'n hand de
kettingen wegrukt, welke op z'n borst hangen, en pakt mt z'n
linkerhand een bundel wapens. Een militair en een geestelijke,
die bij hem staan, heffen hun handen op ten teeken van verwondering en vluchten weg.
In de afsnede: MA.FINTE IL ETOIT TEMS Q U E JE ME REVEILLISE C A R L'OPRESION DE MES FERS
ME D O N I O N S LE C O C H E M A R
Eenzijdig; tin, groot 80 m.M. Trsor PI. VII, No. 1, pracht
exemplaar, bevindt zich Koninklijk Penningkabinet..

Eenzijdig; tin, gebronsd, groot 80 m.M. Verz. Kortenbach.

Eenzijdig; brons, groot 74 m.M. Helbing No. 21.
No. 24.

14 Juli 1789.

Dcoratie.

Voorzijde: In de hoogte: een ring waaronder twee gebroken

kettingen hangen. Daaronder: een geopend slot met stukjes
ketting en twee kanonskogels.
Omschrift: LA LIBERTE C O N Q U I S E LE 14 JUILLET 1789
Keerzijde: Een degen, gestoken door een burgerkroon.

13
Omschrift: I G N O R A N T N E D A T O S N E Q U I S Q U A M SERVIAT ENSES *)
G o u d ; groot 31 - 2 1 m.M. Hennin PI. 4, N o . 34.
G o u d ; groot 3 5 - 2 5 m.M. 7,2 G r . Helbing Tafel |

N o . 27.

Brons; groot 36 17 m.M. Florange et Ciani N o . 45.Lood; groot 3 5 - 2 5 m.M. Helbing N o . 28. Zie plaat IV.
Deze medaille heeft den vorm van een ruit en heeft een
oog met lossen ring.
In het District Spulcre diende men, tegen het einde van
Juli of in Augustus het voorstel in, om een gouden medaille
te geven, als'bijzonder onderscheidingsteeken, aan elk soldaat
der Fransche Garde, die in dienst gestaan had der reyolutie.
Dit voorstel werd aangenomen en M . de la Fayette stelde de
vraag aan de Vertegenwoordigers der Commune in de zitting
van 5 Aug. 1789, zonder echter te vermelden, dat deze medaille van goud moest zijn. Hij liet echter bekend maken, dat
voor deze onderscheiding, alvorens te geven aan hen, die er
aanspraak op konden maken deze verdiend te hebben, niemand kon reclameeren over een verschil, in verband met
andere bewezen diensten. **)
De Gardesoldaten vroegen vervolgens, dat het onderscheidingsteeken, dat hun gegeven zou worden, niet, van goud
werd gemaakt, opdat men niet zou denken, dat zij juist daarom
belang erin zouden stellen.
Het militaire Comit der Vertegenwoordiging stelde, in de
zitting van 7 Aug. 1789 een medaille voor van verguld koper,
aan den eenen kant het hoofd van den koning en aan den
anderen kant de wapens der stad, met dit opschrift: ,,Garde
Nationale Parisiene 1789". Deze onderscheiding moest aan
een driekleurig lintje gedragen worden.
De Vergadering zond dit voorstel naar de districten. Het
ontwerp werd niet aangenomen. ***)
*

Memoires de Bailly Ier Septembre 1789

Etrennes, etc ou Almanach militaire national de Paris par M. M
Bretelle et Alletz 1790.
** Rtcueil des proces-verbeaux. de 1'Assemble gnrale des Reprsntans
de la Commune de Paris Sance de 5 aot 1789. Mmoires de Bailly
5 aot 1789.
*** Recueil des procs- verbaux, Sance du 7 aot 1789. Memoires de
Bailly, 7 aot 1789.

14
Den 1en September 1789 besloten de Vertegenwoordigers
der Commune, op 'n voorstel van het militair Comit en van
den algemeenen Commandant der Parijsche Nationale Garde,
tot den vorm en de opschriften van de medaille zooals vroeger
beschreven was. Deze medailles-dcoraties moesten worden
gemaakt door iemand genaamd Francastel. **)
Het opschrift van de keerzijde van dit stukje is genomen van
Lucanus met 'n kleine verandering.
IGNORANTQUE
ENSES.

DATOS,

NE

QUISQUAM

SERVIAT,

L U C . PHARS, I IV, VERS 179.

(Sommige uitgaven vermelden I G N O R A T Q U E ) .
In dien tijd zeide men, dat dit opschrift gekozen was door
Vauvilliers, ***) maar 't voorstel komt van M. de la Fayette. ****)
Deze medaille-dcoratie werd tenslotte geslagen en verdeeld
onder de onderofficieren en soldaten van het Regiment der
Fransche Garde, die bij het veroveren der Bastille tegenwoordig waren en aan enkele stafofficieren der Nationale Garde.
De Fransche Garde bood hem weer aan den burgemeester van
Parijs Bailly en M. de Vauvilliers, voorzitter der Vertegenwoordigers der Commune.
Deze gouden medaille-dcoratie.werd aan een klein ringetje
met een driekleurig lintje gedragen. (Men kan deze medaille
terugvinden op de buste van M. de la Fayette (Hennin No. 40)
en boven het wapenschild van Parijs (Zie no. 31 Plaat V ) .
No. 25.

Juli 1789.

Dcoratie.

Zelfde type als de voorafgaande.

Zilver; groot 43 - 30 m.M. Trsor PI. VII, N o . 10.
** Recueil des procs- verbaux, Sance du Ier Sept. 1789. Mmoires de
Bailly Ier Sept. 1789.
*** Mmoires de Bailly, Ier Sept. 1789.
**** H a rappel cette circonstance dans un discours qu'il prononca a la
Chambre des Dputs le 27 Mai 1820, sur le projet de la loi relative aux lections. VoieUe passage . . mais le ministre qui a voulu
m'accabler de son rudition roirraioe et pu, a plus juste titre, me
reprocher ce vers de Lucain grav sur ICB ruines de la Bastille:
Ignorant ne datos, ne quisquam serviat, enses? t
\,
(Moniteur)

is
No. 26.

14 Juli 1789.

Decoratie.

Een trophe, samengesteld uit een wapenrusting, daarachter

een kanon, verschillende standaards, wapenen en verbroken
ketenen.
O p het schild, dat het middelpunt vormt, ziet men in stukken
gebroken torens, waarboven de vrijheidsmuts omgeven door
stralenbundels.
Omschrift: V A N Q E U R S DE LA BASTILLE
Boven het schild een muurkroon, waarop een haan staat
geflankeerd door twee wimpels.
Eenzijdig; tin, ovaal, groot 3329 m.M. Hennin PI. No. 36.
Deze decoratie diende als zegel voor den bond van veroveraars der Bastille. Proeven van lood werden door sommige
veroveraars gedragen, zonder dat deze decoratie een officieel
karakter had en zonder dat ze geaccepteerd was door een
erkend corps. Ze werd weinig verspreid en slechts korten tijd
gedragen.
No. 27.

Dcoratie.

Een muurkroon omkranst door twee lauwertakken, aan het

eind verbonden door aangeknoopte linten. De middelste toren
is bekroond met de muts. Onder de kroon, in het verdiepte gedeelte: VIVRE O U MOURIR
Eenzijdig gedreven,
PI. IV, No. 4.

verguld,

groot

36

m.M.

Trsor

Deze dcoratie werd gegeven aan de veroveraars der

Bastille, die geen militair waren, en die hem zonder eenig
onderscheid droegen, vastgehecht op de borst, evenals de
dcoratie der Invaliden.
No. 28.

Dcoratie.

Dcoratie, waarvan de 4 vleugels een kruis vormen; de

vleugel in de hoogte bevat een sleutel en een scepter, links
en staf en een pijl, gescheiden door een eikentak, rechts een
ontplooid vaandel en een hark, in de laagte een lans en een
spade. Een knoop van linten vormt het oog. in het veld van
azuur emaille, met gouden letter het opschrift:
VIVRE LIBRE O U MOURIR

15
Eenzijdig; koper verguld groot 36 m.M. Trsor PI. IV, No. 7
Eenzijdig; tin groot 35 X 30 m.M. Hilberg tafel I no. 19 zie
plaat IV,
No. 29.

14 Juli 1789.

Medaille.

Voorzijde: Runen en een omvergehaalde toren waarop een

haan staat, met uitgespreide vleugels; met z'n rechterpoot
omvat hij 'n degen, waarop de vrijheidsmuts rust. Boven den
haan een leeuw. Omschrift: JE VEILLE P O U R LA PATRIE
Keerzijde: In een krans van koorden: LA C O M M U N E DE
PARIS A U X BRAVES D U XIV JUILLET 1789.
Uzer, groot 36 m.M. Trsor PI. IV, No. 2.
No. 30.

31 December 1789.

Medaille.

Voorzijde: Opschrift: LEGISLATEURS C E METAL P R O VIENT DES C H A I N E S - DE NOTRE SERVITUDE Q U E V O T R E

SERMENT D U 20 JUIN 1789 A FAIT BRISER LE 14 JUILLET
SUIVANT + PAR P A L L O Y + PATRIOTE
Keerzijde: De personificatie van de stad Parijs. Zij houdt
in een hand een vendel, bezaaid met lelie's; in het midden
daarvan staat een haan: dit vendel is bekroond met de vrijheidsmuts. Z e steunt op 't wapenschild, waarop men 't wapen
van de stad Parijs, 't schip en lelies, onderscheidt. Rechts ziet
men de Bastille, links tenten. Daarboven de stralende zon. In
de afsnede verbroken ketenen, daaronder: A LA GLOIRE
DE LA N A T I O N F R A N C A I - E P O Q U E DE LA LIBERTE.
Deze medaille is gemaakt van twee dun geslagen ijzeren
plaatjes gevat in een koperen ring, groot 37 m.M. Hennin
PI. 9, No. 71.
Koper-verzilverd, groot 37 m.M. Schulman No. 1161.
Palloy liet deze medaille maken om, als titel van eerbewijs,
deze aan te bieden aan de leden van de Wetgevende Vergadering.
Men heeft deze gerangschikt op 31 December 1789, omdat
het opschrift en afbeelding op dat jaar wijzen, maar 't werd
werkelijk pas gemaakt en uitgereikt in 't jaar 1792.
De Wetgevende Vergadering bestond toen niet meer,

17

M. P. F. Palloy liet ieder der vroegere leden van deze Vergadering een proeve van deze medaille toekomen, met een
opdrachtsbrief en ontving talrijke dankbetuigingen.
Deze medaille werd geslagen door 'n zekere Fernandine,
van metaal uit de afbraak van de Bastille, zooals 't opschrift
aan de voorzijde aanduidt, ten getale van 1200.
De eed van 20 Juni 1789 is degene, die afgelegd werd door
de Nationale Vergadering in het ,,Jeu de Paume", te Versailles, welke ook hier beschouwd moet worden als de directe
aanleiding tot de bestorming der Bastille, 14 Juli daaropvolgend.
No. 31

31 December 1789

Medaille.

Voorzijde: De personificatie van de stad Parijs, nl de eene

hand houdt ze een vaandel vast, bezaaid met lelie's, waar
midden in een haan staat. Boven op 't vaandel de vrijheidsmuts. Ze steunt op 'n schild, waarop men de vloot en de
wapens van de stad Parijs ziet. Daaronder is vastgehecht de
decoratie van de veroveraars van de Bastille (zie No. 24 pl. IV).
Rechts ziet men de Bastille, die afgebroken wordt, links tenten.
De stad Parijs is gezeten op 'n wapentrophe. Boven alles
de stralende zon.
In de afsnede, op 'n banderolle: A LA GUOIRE IMMORTELLE DE LA N A T I O N FRANCAISE
Boven de afsnede, rechts: B R A C H E . F., links 1789.
Keerzijde: Een menigte gewapende burgers, waaronder
men zelfs soldaten ziet der Fransche Garde, bestormen de
Bastille; de kettingen der ophaalbrug zijn verbroken en men
dringt de burcht binnen.
Omschrift:

SIEGE DE LA BASTILLE

In de afsnede: E P O Q U E DE 14 JUILLET 1789 DEDIE A U X

PATRIOTES
Tin, groot 80.5 m.M. plaat V .
Hennin beschrijft voor- en keerzijde van deze medaille als
eenzijdig; vgl. Pl. 10, No. 72 en Pl. 3, No. 24.

18

No. 32.

31 December 1789.

Medaille.

Variatie van voorzijde van No. 31. Het verschil bestaat

hierin, dat op 't vaandel de lelie's zijn weggenomen; de haan
blijft over en drie lelie's, welke men gedeeltelijk opmerkt. O p
het schild is het wapen van Parijs vervangen door een
lauwertak.
In de afsnede, op 'n banderolle: A LA GLOIRE IMMORTELLE DE LA N A T I O N FRANCAISE
Boven de afsnede, links: B R A C H E . F., rechts 1789
Eenzijdig; tin, groot 80 m.M. Hennin Pl. 10, No. 73.
No. 33.

31 December 1789.

Medaille.

Voorzijde: De Vrijheid, staande, houdt een lans vast, waarop een muts rust, en heeft een bijl bij haar, terwijl ze met den
vinger naar de ineenstortende Bastille wijst.
Omschrift:
LA LIBERTE A DETRUIT LE DESPOTISME
Keerzijde: Een bundel bekroond door de vrijheidsmuts.
Daaronder:
L ' U N I O N FAIT L A F O R C E
Randschrift:
C E METAL PROVIENT DES V E R R O U X DE
LA BASTILLE.
Deze medaille is gevormd door twee dun geslagen ijzeren
plaatjes, gevat in een koperen ring, draagt geen jaartal maar
moet door het randschrift gerangschikt worden op 't einde
van 1789 en werd gemaakt voor Palloy.
Groot 40 m.M. Hennin Pl. 10, No. 74.
Komt ook voor met oog.
No. 34.

31 December 1789.

Medaille.

Variatie van de keerzijde van No. 33.

Eenzijdig, groot 40 m.M. Hennin Pl. 10, N o . 75. Een afgeplatte bal lood (welke v. d. afbraak v. d. Bastille is) vastgehecht aan de medaille.
No. 35.

31 December 1789.

Jeton.

Een schild, waarop drie lelie's; daarboven de koninklijke

kroon, ondersteund door een sabel, een staf en een zeis, symbool der drie standen, 'n Banderol aan deze voorwerpen vast-

19
gehecht met opschrift: E X UNITATE LIBERTAS.
Eenzijdig, vermoedelijk tin, achtkantig, groot 33 m.M. Hennin
Pl. 12, No. 89.
Deze jeton en de twee volgende dienden voor de werklieden, die bezig waren met het afbreken der Bastille als herkenningsteeken om toegelaten te worden tot hun werkplaatsen.
Dit type was bestemd voor de chefs'van het werk, de volgende (No. 36) voor de werklieden en de laatste (No. 37)
voor de opperlieden. Deze jetons zijn overeenkomstig gerangschikt op datum van 31 December 1789.
Hennin heeft nooit een exemplaar van deze jetons gezien
maar deze afgebeeld naar teekening van M. Palloy.

No. 36.

31 December 1789.

Jeton.

Gezicht op de Bastille, waarop men werklieden bezig ziet

met het afbreken van den toren.
Omschrift: DESTRUCTION D U DESPOTISME
Eenzijdig, vermoedelij-k tin, achtkantig, groot 33 m.M. Hennin
PI. 12, No. 90.
Nb. 37.

31 December 1789.

Jeton.

.De lans, waarop de vrijheidsmuts staat, waarover kruislings

een schop en houweel, omkranst door een olijf- en eikentak.
Omschrift: VIVRE O U MOURIR
Eenzijdig, vermoedelijk tin, achtkantig, groot 33 m.M. Hennin
PI. 12, No. 91.
No. 38.

Medaille.

De torens der Bastille, half verwoest; aan twee punten van

het nog overeind staande gedeejte is een vaandel geplant,
waarop men de vrijheidsmuts ziet; aan den voet v. d. Bastille
ontsnapt een leeuw en vlucht, na z'n ketting verbroken te
hebben, waarvan een gedeelte aan den muur gehecht blijft en
een ander gedeelte aan z'n hals blijft hangen.
Omschrift: JUILLET 1789
Eenzijdig, koper, groot 32 m.M. Trsor PI. XIV, N o . 4,

20
No. 39.
'
Voorzijde: Aanzicht van de torens der Bastille bezet met
gewapende menschen.
M e d a i l l e

Omschrift:
DESTRUCTION D U DESPOTISME
In de afsnede: 14 JUI 1789
Keerzijde: Tusschen 2 eikentakken de lans, waarop de vrijheidsmuts met een gekruiste houweel en spade.
Omschrift: . VIVR LIBRE O U MOURIR
Tin, groot 35 m.M. Trsor-Pl. XIV, N o . 6.
Komt ook voor met oog.
N o . 40.

M e d a i l l e

'

Voorzijde: Borstbeeld van Palloy van voren.

Keerzijde: Opschrift: LA C O M M U N E DE PARIS ETC.
Gegoten ijzer in bronzen ring, groot 38 m.M. Helbing N o . 24.
No. 41.

M e d a i l l e

'

Voorzijde: Borstbeeld van Palloy van voren.

Keerzijde: Borstbeeld van Lodewijk XVI.
Gegoten ijzer in bronzen ring met oog, groot 37 m.M.
Helbing N o . 25.
ki
,
No. 42.

Medaille.

Voorzijde: Borstbeeld van Lodewijk XVI.

Keerzijde: Gezicht op de runen van de Bastille.
Uzer in bronzen ring m. oog, groot 16 m.M. Helbing N o . 26.
No. 43.

14 Juli 1790.

Medaille.

Omschrift: ANNIVERSAIRE DE LA PRISE DE LA BASTILLE

Mars rechtop staande, ongekleed, steunt op z'n lans. Rechts
bevinden zich vaandels en oorlogsinstrumenten, links 'n kleine
schets van de Bastille.
In de afsnede: CLBR LE 14 JUILLET 1790
Eenzijdig; tin, groot 114 m.M. Hennin Pl. 18, N o . 159.
Dit stukje werd in dien tijd niet uitgegeven. Veel later zijn
daar proeven van geslagen. Dit is het grootste der stukken,
welke betrekking hebben op de gebeurtenissen der Revolutie-

21
N o . 44.

14 Juli 1 7 9 0 .

Medaille.

Voorzijde: T w e e in e l k a a r g e s l a g e n h a n d e n , w e l k e e e n staf
vasthouden, waarop de Vrijheidsmuts
Omschrift:

FEDERATION

Keerzijde:

Drie

rust.

NATIONALE

werklieden

verwoesten

de

laatste

resten

van d e m u r e n d e r Bastille, d i e hier het s y m b o o l is v a n

despotisme

z o o a l s het

opschrift

van

de

afsnede

het

aanduidt:

JE R E N D L E D . N I E R S O U P I R E
Tin, g r o o t 3 2 m . M . H e n n i n P l . 18, N o . 1 6 0 .
Dit stukje wat slecht g e g r a v e e r d is w e r d v o o r l a g e n prijs
v e r k o c h t . D e k e e r z i j d e van dit stukje vindt m e n o p n i e u w

in

e e n a n d e r stukje, g e r a n g s c h i k t o p 31 D e c . 1 7 9 0 .
N o . 45.

31 D e c e m b e r 1790.

Medaille.

Voorzijde: D r i e a r b e i d e r s v e r n i e t i g e n d e laatste resten v a n

d e m u r e n van d e

Bastille, d i e hier het s y m b o o l is v a n

d e s p o t i s m e , z o o a l s h e t . o p s c h r i f t van d e n
R E N D LE D.NIER

SOUPIRE

Keerzijde: In het v e l d : D U
ELEVER

DANS

het

rand aanduidt: JE

LES AIRS

SEIN D E M A

LA

LIBERTE

MERE

MA

JE F U T

REDUIT

EN

P O U S S I E R E 1790
Dit stukje heeft g e w o o n l i j k e e n o o g .
Tin, g r o o t 3 3 m . M . H e n n i n P l . 2 1 , N o . 186.
D e v o o r z i j d e van dit stukje b e v i n d t z i c h o o k o p 'n a n d e r e
medaille

betrekking

hebbend

op

de

algemeene

federatie,

14 Juli 1790, H . N o . 1 6 0 .
H e t v r e e m d e randschrift v a n d e k e e r z i j d e heeft

betrekking

o p d e Bastille e n o p d e a f b r a a k van d e z e b u r c h t .
N o . 46.

31 D e c e m b e r 1 7 9 0 .

Voorzijde:
L'HOMME

en

Tafels,

waarop

te

lezen

C O N S T I T U T I O N zijn

en steunen t e g e n e e n

Medaille.

op

staat:
'n

DROI

altaar

DE

geplaatst

p a l m b o o m . M a r s en M i n e r v a

onder-

steunen d e z e tafels. D e g o d is g e w a p e n d met e e n z w a a r d ; a a n

z ' n v o e t e n ligt e e n b u n d e l pijlen. A a n d e v o e t e n d e r
ligt e e n olijftak; met

haar l i n k e r h a n d

vast, w a a r o p d e vrijheidsmuts

staat e n

godin

houdt ze een

bundel

deze bundel

is v e r -

sierd m e t ' h e t . m e d a i l l o n van d e n k o n i n g t u s s c h e n e e n e i k e n -

22
en lauwertak. Aan den voet steunt een wapenschild van
Frankrijk. In de afsnede: FIDEL A LA N A T I O N A U LOI ET
A U ROL 1789
Keerzijde: Een plein, omgeven door boomen, waar middenop een eigenaardig soort zuil geplaatst is, waarvan het
voetstuk versierd is met drie standbeelden. Boven op de zuil
liggen twee leunende leeuwen, die het wapen van Frankrijk
dragen, waarop een beeld staat van de Renomm". *)
Deze figuur heeft in de eene hand een trompet, en in de
andere hand een olijftak met een stokje, waarop de Vrijheidsmuts staat. Het plein is vol met wandelende menschen.
In de afsnede: P L A C E DE LA LIBERTE SUR LE TERREIN DE
LA BASTILLE 1790
Gebronsd tin, groot 78 m.M. Hennin Pl. 21, No. 187.
Voor- en keerzijde komen ook als eenzijdig voor. Verz.
Kortenbach.
No. 47.

11 Maart 1792.

Medaille.

Voorzijde: Omschrift: SUR LES RUINES D U DESPOTISME

SEST ELEVE LA LIBERTE
Een zuil, daarop het standbeeld v. d. Vrijheid staat, midden
op 'n plein; deze wordt gedragen door 'n dubbel voetstuk,
wat versierd is met 4 standbeelden; een schildwacht staat er
voor. In de afsnede: A LA GLOIRE DE LA N A T I O N FRANCAISE L A N 3 DE LA LIBERTE.
Keerzijde: In het veld: LEGISLATEURS N'OUBLIEZ JAMAIS
LE SERMENT Q U E V O U S P R O N O N C A T E S DE MAINTENIR DE T O U T V O T R E P O U V O I R LA CONSTITUTION LE
1ER O C T O B R E 1791. CETTE E P O Q U E V O U S EST REITEREE
PAR P A L L O Y PATRIOTE.
Deze medaille is gevormd door twee dun geslagen ijzeren
plaatjes, door en koperen ring verbonden, waaraan gewoonlijk
een oog is.
Uzer, groot 37 m.M. Hennin Pl. 33, N o . 349. Zie plaat VI.
Na de inname der Bastille had men het plan, om een plein
te maken op het terrein, waarop vroeger de burcht stond en
er een zuil op te richten, waarop het standbeeld van de Vrij * Beroemdheid'

23
heid of 'n ander karakteristiek zinnebeeld der revolutie zou
komen te staan. In Mei 1790 uitte de Gemeenteraad van Parijs
dezen wensch. *) M. P. F. Palloy hield zich met deze ontwerpen bezig. Men heeft de dtails van z'n werk gezien, op den
datum van 14 Juli 1789 volgens het artikel van de medaille
Hennin No. 26. Den 11 en Maart 1792 werd M. P. F. Palloy
toegelaten tot een spreekbeurt voor de Wetgevende Vergadering. Hij deed het verhaal van allerlei soorten moeilijkheden,
welke hij had meegemaakt bij de afbraak der Bastille, 'n werk]
dat nu geheel ten einde was en waarvan de rekening aan
den gemeenteraad van Parijs reeds was overgelegd; hij kondigde aan, dat hij bovendien deze rekening in 't openbaar
zou overleggen aan de club der kiezers en aan de kiezers van
1789; hij stelde hen aan de Vergadering voor, die zijn ijver
nagevolgd hadden voor de verdeeling in de departementen,
van de herinneringsteekens, gemaakt van de afbraak der
Bastille; hij noemde deze dan-ook z'n apostelen. Hij deponeerde de ontwerpen, welke hij had gemaakt, voor de plaats
der Bastille en voor een zuil, welke daarop moest verrijzen;
hij vereerde de Vergadering met medailles geslagen van het
ijzer der kettingen van de Bastille? in 'n gelijk aantal als dat
der afgevaardigden, vermeldend, dat hij met 'n andere medaille eenzelfde eerbewijs had gegeven aan de leden der
Assembl Constituante, beschreven op den datum van 31 December 1789, No. 30. Hij bood vervolgens andere medailles
aan, bestemd voor de bode's v. d. Assembl (gedateerd
31 December 1789) **) De Nationale Vergadering ontving met
zeer veel belangstelling zoowel M . P. F. Palloy, als z'n volgelingen.
Het ontwerp van de zuil werd toegezonden aan het Comit
van Openbare Instructie, terwijl dit Comit belast werd om
een middel voor te stellen om aan patriot Palloy de openbare
dankbaarheid te toonen.
De medailles werden onmiddellijk aan de afgevaardigden
rondgedeeld, terwijl de driekleurige linten werden verwisseld
* Moniteur du 7 Mai 1790.
** Idem - Petition. Faite a la barre de 1' Assembie Le'gislative le 11
mars 1792 Tan 4e de la Liberte' par Palloy qui a pour objet le dept
de sa corre.pondance depuis la rvolution son compte rendu et la
presentation d'un p'an gnral sur le terrain de la Bastille A le projet
d un monument a la gloire de la nation francaise. Brochure en 40 16
pages,

24
v o o r kettingen, w a a r a a n z e w a r e n o p g e h a n g e n . D e medailles,
bestemd v o o r d e b o d e ' s v a n d e A s s e m b l , w e r d e n o o k t o e gestaan. Z o o a l s m e n k a n z i e n o p d e n d a t u m van 31 D e c e m b e r 1 7 8 9 , artikel v a n medailles H e n n i n N o . 8 1 . M . P. F. Palloy
p u b l i c e e r d e v e r v o l g e n s d e details v a n z ' n o n t w e r p e n

o m het

plein te m a k e n o p d e v r o e g e r e plaats d e r Bastille * )

O p 16 Juni 1 7 9 2 bracht M . Pastoret rapport over d e z e zaak
uit in d e N a t i o n a l e V e r g a d e r i n g . H i j bracht o p n i e u w

hulde

a a n het patriotisme e n het g e d r a g v a n M . P. F. Palloy e n liet

e e n besluit a a n v a a r d e n a a n g a a n d e het plein d e r V r i j h e i d , wat
moest w o r d e n g e m a a k t o p d e v r o e g e r e plaats d e r Bastille en
betreffende d e z u i l , w e l k e m e n d a a r moest o p r i c h t e n , w a a r van M . P. F. Palloy d e o n t w e r p e n h a d a a n g e b o d e n , a l s m e d e
om

het als v e r g e l d i n g t o e te staan. A r t i k e l 6 v a n dit besluit

luidt als volgt:

De

Nationale Vergadering, overeenkomstig

het besluit

v. d . 11 M a a r t laatstleden, a a n Pierre F r a n c o i s P a l l o y w i l l e n d e
g e v e n e e n getuigenis v a n p u b l i e k e d a n k b a a r h e i d , staat h e m
een gedeelte d e r terreinen

t o e , d i e d e plaats d e r Bastille

v o r m d e n . Dit g e d e e l t e z a l Jbepaald w o r d e n d o o r e e n partic u l i e r besluit v o l g e n s het rapport d e r g e z a m e n l i j k e

d e r D o m e i n e n e n o p e n b a r e Instructie."

Comit's

Dit besluit w e r d b e -

k r a c h t i g d d o o r d e n K o n i n g o p 2 7 Juni 1 7 9 2 .
D e n 1en Juli k w a m M . P. F. P a l l o y in d e N a t i o n a l e V e r g a d e r i n g e n b e d a n k t e d e z e v o o r het besluit v a n 16 J u n i . H i j
werd

o o k d o o r d e n K o n i n g o n t v a n g e n , d i e z ' n o r d e r s gaf

v o o r het l e g g e n v a n d e n eersten steen d e r z u i l , e n hij b p o d

hem e e n medaille

aan, die beschreven wordt

o p 31 M e i

1792. **)
D e eerste steen v. d . zuil w e r d geplaatst

m i d d e n o p het

terrein d e r Bastille, 14 Juli 1 7 9 2 . E e n afvaardiging v. d . N a t i o nale V e r g a d e r i n g

gesproken door

kwam

bij d e z e c e r e m o n i e

den burgemeester

en werd

v a n Parijs, d o o r

toe-

patriot

Palloy e n d o o r d e v e r o v e r a a r s d e r Bastille. H e t o n t w e r p d e r
' z u i l , d i e tenslotte niet w e r d a f g e m a a k t , h a d v o l g e n s het rapport
Adresse et projet ge'nrale ddi i la nation prsent & 1' Assemble
NaSe. et au Roi des Francais par Palloy, arch.tecte-entrepre.
neur le 11 Mars 1792 Tan 4e de la Libert In 4e, avec p lanches
Rcit des dtails qui ont prcd, suivi et accompagne 1 mtroducon
de Pierre Francois. Palloy le patriote dans le Conseil du Roi, le A
Juillet 1792.

25
der kunst weinig verdienste en werd sterk becritiseerd. *) 't V o l gend jaar beval de Nationale Conventie door een besluit van
25 April 1793, dat de ijzeren koffer, welke 14 Juli d.a.v. in
de fundeering van deze zuil geplaatst was, eruit gehaald zou
worden en dat de gedenkteekens, welke deze bevatte, die
teekens, tegenovergesteld aan het algemeen systeem v. d.
vrijheid, gelijkheid, eenheid en onverdeelbaarheid v. d. Republiek vertoonden, zouden verbroken worden. W a t betreft
het terrein, dat aan M . P. F. Palloy, door besluit van 1627
Juni 1792, was toegestaan, heeft hij 't niet gekregen. Hij heeft
in dit opzicht een verzoek gericht tot de Kamer der Afgevaardigden, 10 Maart 1819. **)
Ofschoon hij z'n verzoek over dit onderwerp in 1818 reeds
vernieuwd had, werd 't verworpen door Koninklijk Besluit van
26 Aug. 1818 onder 't motief, dat om terreinverdeeling toe te
staan, deze moest worden bepaald door een besluit volgens
het rapport der gezamenlijke Comit's der Domeinen en
openbaren Dienst en dat dit besluit niet tusschenbeiden was
gekomen en de rechten van mijnheer Palloy overgingen in
een gewone schuldvordering, gemaakt van verval van wetten
en besluiten. De medaille, in dit artikel beschreven, is degene,
die werd aangeboden aan de afgevaardigden in de zitting
van den 11 en Maart 1792. De zuil, welke men aan de eene
zijde ziet, duidt op het ontwerp van M . P. F. Palloy, voor de
plaats der Bastille.
Het opschrift van de keerzijde herinert aan de eed, afgelegd door de leden van de Assembl Lgislative bij hun
installatie, niet op den;1en; October 1791, maar op den 2en
en 4en van deze maand.
M. P. F. Palloy liet dit sukje slaan door iemand, genaamd
Frandine, ten getale van 800.
No. 48.

11 Maart 1792.

Medaille.

Voorzijde: Omschrift: L A LIBERTE O U L A M O R T

DEVISE DES APOTRES D U PATRIOTE P A L L O Y .
De Vrijheid houdt een geopend boek vast en een vaandel,
* Moniteur du 29 Juillet 1792.
** Ptition prsente a la Chambre des Dputs par P. P. Palloy, architect pour obtenir 1'effet de Ia concession a lui faite a titre de recompense. nationale par la loi du 27 Juin 1792 d'un terrain a prendre
dans 1'ancien emplacement de la Bastille (Paris) Dondey-Dupr.

20
waarop de muts rust. Men leest op het vaandel: L A LIBERTE
O U L A MORT. Eenige letters van dit devies zijn niet duidelijk.
O p den achtergrond links, de Bastille, welke men afbreekt;
rechts, een rij soldaten en wapenschilden op den grond.
Keerzijde: Omschrift: C E FER VIENT DES C H A I N E S D U
P O N T LEVI D E L A BASTILLE
In 't veld: D O N N E PAR LE PATRIOTE P A L L O Y A U X
APOTRES DE L A LIBERTE R E C O N N U LE 11 MARS 1792
L A N 4ME PAR L'ASSEMBLEE N A T I O N A L E .
Deze medaille is gevormd door twee geslagen dun ijzeren
plaatjes, gevat in een kperen ring, waaraan gewoonlijk een
oog is.
Uzer, groot 41 m.M. H. Pl. 33, N o . 350.
De noten, betrekking hebbend op verscheidene medailles,
die reeds beschreven zijn, en vooral die van 14 Juli 1789,
Hennin N o . 26 hebben de werken van M . P. F. Palloy leeren
kennen.
Hij had voor eigen rekening commissarissen gezonden naar
alle departementen om aan de autoriteiten, aan de volksinstellingen en aan bestuursleden modellen van de Bastille
te brengen, welke gemaakt waren van de afbraak van die
Staatsgevangenis, en andere gedenkstukken, welke bestemd
waren om de herinnering te bewaren aan de verovering en
de vernietiging van dit kasteel. Deze commissarissen bepaalden zich niet alleen tot dat doel, maar zij verspreidden door
allerlei middelen de patriotischen geest, hielden redevoeringen, lieten feesten geven en brachten vele jonge menschen
ertoe, om zich onder de wapenen te begeven. Terug in Parijs,
werden zij aan de Nationale Vergadering voorgesteld door
M. P. F. Palloy, 11 Maart 1792, zooals men gezien heeft in
het artikel van de voorafgaande medaille. De Vergadering
ontving ze en toen werd ook de naam van Apostelen der
Vrijheid" bevestigd. *)
Deze medaille werd geslagen van het ijzer, afkomstig van
kettingen der ophaalbrug v. d. Bastille, zooals het randschrift
van de keerzijde aangeeft. Er werden ongeveer honderd stuks
van gemaakt. M . P. F. Palloy liet ze uitvoeren om ze uit te
deelen aan hen, welke hij z'n apostelen noemde.
* Rapport de M. Pastoret du 16 Juin 1792, sur la ptition du patriote
Palloy.

27
No. 49.

9 April 1792.

Medaille.

Voorzijde: Omschrift: LA LIBERTE A R O M P U MES FERS

L'EGALITE M A ELEVE
Een bijna rechtop staande man, bijna naakt en bedekt met
de Vrijheidsmuts, houdt verbroken ketenen en een hangslot
vast; aan z'n voeten liggen andere verbroken kettingen en
twee hangsloten. O p den achtergrond ziet men de Bastille,
voor een gedeelte afgebroken, een toren en twee schepen.
Keerzijde: Omschrift: C E FER VIENT D ' U N DES C A R C A N S
D LA BASTILLE.
In 't veld: D O N N E E SUR LES D E C O M B L E S DE LA
BASTILLE LE 9 AVRIL 1792 L A N 4 DE LA LIBERTE PAR'
P A L L O Y PATRIOTE A U X S O L D A T S DE C H A T E A U V I E U X
VICTIMES D U DESPOTISME R E C O N N U S I N N O C E N S PAR
U N DECRET D U 30 D E C E M B R E 1791 SOLLICITE PAR
C O L L O T D HERBOIS.
Deze medaille is gevormd van 2 geslagen dun-ijzeren
plaatjes gevat in een koperen ring, wat gewoonlijk een oog
heeft.
Uzer, groot 41 m.M. H Pl. 33, N o . 351.
De opstand van het garnizoen van Nancy in Augustus 1790
is een welbekend feit en het zou te lang duren om hier de
details te vermelden. Zij zijn vermeld in de beschrijvingen van
dien tijd, in de officieele stukken en speciaal in de herinneringen van den marquis van Bouill, die belast was met het
onderwerpen van het opstandige garnizoen en die zich met
strengheid en succes van dien taak kweet. Dit garnizoen
bestond uit Regimenten van den Koning, uit cavallerie en de
regimenten van de Zwitsersche Chateauvieux. Dit laatste corps
had het meest actief deelgenomen aan de gebeurtenissen van
ongehoorzaamheid en opstandigheid. De opstandelingen
stonden op het punt om zich te onderwerpen en de Stad zou
worden bezet, toen een groot aantal soldaten, die zich aan de
poort van Stainville met het opstandige en gewapende gedeelte van het volk vereenigd hadden, twist kregen met de
voorhoede van den marquis van Bouill, welke zonder wantrouwen naderde. Z e ontvingen deze n.m.l. met geweerschoten. O p dat oogenblik deed de jonge Desilles, officier
v. h. regiment v. d. Koning 'n mooie daad. De troepen v. d.

28
marquis de Bouill wierpen zich vooruit; de nationale gardes
wedijverden met de linietroepen; een gevecht had plaats in de
straten v. d. stad, van half vijf tot negen uur 's avonds. Tenslotte
onderwierpen zich de opstandige regimenten. Deze gebeurtenis had plaats den 31 en Augustus 1790. De ernstige en getrouwe burgers zagen met voldoening den uitslag van de
zaak van Nancy; maar dit resultaat viel niet in den smaak bij
het gedeelte, dat van toen af de omverwerping van het koninklijk gezag zocht; een met geweld onderdrukte opstand, de
overeenstemming van linietroepen met de Nationale Garde,
het volk verplicht te gehoorzamen aan de wetten en aan- de
aangestelde autorieiten waren voor dat gedeelte een lastig en
onverwacht geval.
Ook werd het nieuws van deze gebeurtenis voor Parijs het
signaal van zeer talrijke volksoploopen, die de afzetting van
de ministers vroegen, de arrestatie van den minister van
Oorlog en v. d. marquis van Bouill. M . de La Fayette en deNationale Garde verdreven deze oploopen, die tot groote
buitensporigheid schenen te leiden. De dag na de zaak van
Nancy, 1 September 1790, hield het regiment van Cateauvieux een krijgsraad om te oordeelen ov.er ongeveer 80 soldaten van dit corps, welke gevangen genomen waren met de
wapens in de hand. De verdragen met Zwitserland lieten aan
de. regimenten van.die natie, in dienst van Frankrijk, hun particuliere rechtspraak toe. Vier en twintig werden er ter dood
veroordeeld en 42 tot de galeien. Deze veroordeeling werd
uitgevoerd, 21 van die soldaten werden opgehangen, drie
werden geradbraakt en de 42 overigen, veroordeeld tot de
galeien, werden gebracht naar die van Brest. De regimenten
v. d. Koning en Mester-de-Champ werden tengevolge van
een besluit van de Nationale Vergadering van 3 Sept. 1790
vervallen van hun rang verklaard.
Een vrijstelling werd uitgevaardigd op 14 September 1791,
bij gelegenheid van de voltooiing van de Constitutie. Twee
besluiten van hetzelfde jaar verklaardendeze amnestie ook
toepasselijk op de Zwitsersche soldaten. Den 31 en December 1791 werd er in de Nationale Vergadering een lange bespreking gehouden over de soldaten van het regiment, van
Chateauvieux, die op de galeien waren om hun veroordeeling
te ondergaan. De questie om te weten of Frankrijk op z'n

29
galeien vreemde soldaten in z'n dienst moest houden werd
grondig onderzocht.
Het volgende besluit werd uitgegeven: De Nationale Vergadering verklaart, dat de 41 soldaten van Chateauvieux begrepen zijn in-het besluit van amnestie van den 14en September 1791 en bepaalt daarvan tengevolge, dat ze in vrijheid
worden gesteld. Dit besluit werd bekrachtigd door den koning
op den 12en Februari 1792.Deze vrijgekomen soldaten werden toen het voorwerp van
belangstelling der overdreven patriotten. Men ontwierp het
plan om een groot feest te geven ter hunner eer en zij werden
als 't ware in triomph naar Parijs gevoerd. Zij vertoonden zich
ten getale van 40, den 9en April 1792, voor de balie van de
Assemble Lgislative, waar zij pas werden toegelaten en
uitgenoodigd tot de eer der zitting na een zeer hoogloopende
bespreking. Collot d'Herbois verscheen met hen als hun
officieele verdediger en hield in hun naam een redevoering.
De voorbereiding van het feest ter eere van die soldaten,
wat men feest der Vrijheid noemde, veroorzaakte in Parijs
veel besprekingen en onrust. Het bestuur van het departement,
onder voorzitterschap van Louis Alexander de La Rochefoucault, wilde dit verhinderen; de burgemeester Ption en de
gemeenteraad keurden 't goed en leidden de voorbereidingen.
Tenslotte had dit feest plaats op 15 April 1792, zonder herrie
te veroorzaken; maar 't gaf aanleiding tot dreigende voorgevoelens voor de toekomst.
Door een besluit van den 4en September 1792 betreffende
de regimenten van den Koning en Mestre-de-Champ, verklaarde de Wetgevende Vergadering, overwegende, dat deze
beide corpsen hun rang in het leger slechts hadden verloren
door een dwaling, waarin de Assemble Constituante hen had
gesleept, dat zij zich nooit hadden misdragen tegen het
vaderland.
M. P. F. Palloy, waarvart men reeds dikwijls de werken
heeft vermeld, greep deze gelegenheid van het feest, dat
gegeven was voor de soldaten v. h. Regiment van Chateauvieux
aan, om twee nieuwe medailles te maken, n.m.l. deze, beschreven in dit artikel en die van H. No. 353. Deze medaille,
beschreven in dit artikel, gemaakt van ijzer, wat afkomstig
was uit de afbraak v. d. Bastille, werd uitgedeeld aan de

30
soldaten van Chateauvieux op den dag, waarop zij zich met
Collot d'Herbois vertoonden voor de Nationale Vergadering.
Deze medaille vormt ook het bewijs, dat Collot reeds vroeger
ten gunste van deze soldaten het besluit van 31 December
1791 verzocht had. De groote zeldzaamheid van deze medaille
wijst er op, dat er slechts het noodzakelijk aantal voor de 40
soldaten van is gemaakt of tenminste weinig meer. Toch bestaan er twee variaties van dit stukje: het tweede is beschreven
in het volgende nummer.
Dit enkele feit kan slechts hierdoor verklaard worden, dat,
daar de stempels gebroken waren nadat eenige proeven waren
gemaakt, er anderen gemaakt zijn om de noodzakelijke hoeveelheid medailles volledig te maken.
De voorrijde van deze medailles is dezelfde als die van
H. No: 353.
No. 50.

9 April 1792.

Medaille.

Voorzijde: Voorzijde is gelijk aan dien van de voorafgaande

medaille maar van een andere slag.
Keerzijde: Keerzijde is hetzelfde v. d. voorafgaande medaille, maar van een andere slag en met eenige verschillen in
het opschrift v. h. veld, dat is als volgt:
D O N N E E SUR .LES D E C O M L E S

DE LA BASTILLE LE

9 AVRIL 1792 L ' A N 4 DE LA LIBERTE PAR P A L L O Y PATRIOTE A U S O L D A T S DE C H A T E A U V I E U X VICTIMES D U

DESPOTISME R E C O N N U S I N N O C E N S PAR U N DECRET
DU

30

DECEMBRE

1791

SOLLICITE

PAR

COLLOT

D'HERBOIS
Uzer, groot 41 m.M. Hennin Pl. 33, No. 352.
No. 51.

15 April 1792.

Medaille.

Voorzijde: Omschrift: LA LIBERTE A R O M P U MES FERS

L'EGALITE M A ELEVE. Een rechtop staande man, bijna naakt
en bedekt met de Vrijheidsmuts, houdt verbroken ketenen en
een slot vast; aan z'n voeten andere verbroken ketenen en 2
sloten. O p den achtergrond ziet men de half afgebrokenBastille een toren en twee schepen.
Keerzijde: In 't veld: LES C H A I N ES DES SOLDATS DE

31
C H A T E A U V I E U X O N T ETE PURIFIE ET C O N V E R T I E E N
MEDAILLE LE 15 A V R . L A N 4 DE LA LIBERTE PAR P A L L O Y
PATRIOTE
Deze medaille is gevormd door twee dun ijzeren plaatjes in
een koperen ring gevat, gewoonlijk met een oog.
Uzer, groot 41 m.M. Hennin Pl. 33, No. 353.
Deze tweede medaille van M. P. F. Palloy voor de soldaten
van Chateauvieux heeft betrekking op dn dag, waarop het
feest ter hunner eer werd gevierd. Dit stuk werd gemaakt of
verondersteld gemaakt te zijn van de ijzeren kettingen, welke
de soldaten gedragen hadden in de gleien van Brest. De
groote zeldzaamheid, is 'n bewijs, dat er slechts een zeer klein
aantal van gemaakt zijn, zooals die van Hennin N o . 351 en
Hennin No. 352.
No. 52.

31 Mei 1792.

Medaille.

Voorzijde: Omschrift op de koperen rand: M O N U M E N T

DEDIE A L A N A T I O N PRESENTE A LASSAMBLEE NATION A L E A U ROI DES F R A N C A I S ET A U X 83 DEPARTEMENS.
In het veld: op een ijzeren plaket is een kolom geplaatst
op een voetstuk, 'n voorstelling v. d. Bastille en boven op
de kolom het standbeeld der vrijheid. Dit monument is opgericht op rotsen midden op 'n plein omgeven door gebouwen.
Er bevinden zich eenige figuren op.
Keerzijde: Omschrift op den koperen rand: CETTE M E DAILLE REMISE A U ROI E N M A Y L A N llll DE LA LIBERTE
PAR P A L L O Y PATRIOTE.
In 't veld op de ijzeren plaket: C E METAL PROVIENT DES
C H A I N E S DE L ' A N C I E N N E SERVITUDE D U PEUPLE F R A N CAIS Q U E LOUIS XVI A FAIT BRISER LE 14 JUILLET 1789
Deze medaille is gevormd door 2 dunne ijzeren plaatjes,
verbonden door een koperen ring. De randschriften op den
koperen rand zijn verhoogd erop gebracht.
Uzer en koper, groot (ijzer 56 m.M. geheel) 73 m.M. Hennin
Pl. 34, No. 356. Zie plaat VI.
O p 11 Maart werd M. P. F. Palloy toegelaten tot de balie
der Nationale Vergadering en hij bood z'n ontwerpen aan om
de terreinen der Bastille een bestemming te geven, om daar
n.m.l. een kolom op te richten.

32
Een besluit van 16 Juni bevestigd door den koning op den
27en van dezelfde maand, gaf bevel tot oprichting der zuil.
M. P. F. Palloy werd, na opnieuw toegelaten te zijn in de
Nationale vergadering op den 1en Juli 1792 door den koning
ontvangen aan wien hij z'n ontwerpen voor de zuil voorlegde
en z'n orders vroeg voor de ceremonie der eerste steenlegging,
welke plaats moest hebben op den 14en Juli daaropvolgend.
Hij vereerde den Koning met een medaille, opgehangen aan
een lintje met de nationale kleuren, welke deze vorst met
blijdschap in ontvangst nam en welke hij aanstonds in z'n
knoopsgat deed.
De patriot Palloy schreef spoedig op den en Juli aan den
Voorzitter der Vergadering, dat de Koning den Minister van
Binnenlandsche Zaken belast had met het uitvoeren der orders
voor de ceremonie de.r eerste steenlegging en zich had verwaardigd, welwillend een medaille in ontvangst te nemen
met aan den eenen kant de voorstelling van het monument,
wat de Vergadering besloten had op te richten. De brief eindigde met de vraag een deputatie te benoemen voor 't bijwonen der plechtigheid.
De medaille, hierboven beschreven, is degene, welke Palloy
den Koning aanbood, toen hij bij hem werd toegelaten. Ze
stelt 't ontwerp der zuil voor,- welke opgericht moest worden
op het terrein der Bastille; en werd gemaakt van 't ijzer der
Bastille; 'n buitengewone zeldzaamheid is 't, omdat Palloy er
maar heel weinig liet slaan.
De woorden v. d. keerzijde duiden aan, dat deze medaille
aan den Koning gegeven werd in Mei 1792; maar dit is een
dwaling. Dit stukje was met deze aanwijzing gemaakt met de
bedoeling, dat Palloy 't in den loop van dien maand aan den
Koning zou aanbieden, maar hij werd pas toegelaten in 't
begin van Juli. Toch is deze medaille gerangschikt op 31 Mei
volgens den vermelden datum.
No. 53.

14 Juli 1792.

Voorzijde: Omschrift op den koperen rand: PUBUCITE

RESPONSABILITE, S A U V E - G A R D E D U PEUPLE
In 't veld, op 'n ijzeren plaat, ziet men de Vrijheid, rechtop
staande met den bliksem en de lans, waarop de muts rust,

33
in de hand. Links bij haar een leeuw. O p den adhtergrond:
links ziet men de half-verwoeste Bastille, rechts staat een altaar,
waarop een lauwertak en het wetboek liggen; op den grond
voor het altaar een sabel. In de afsnede U N I O N F O R C E
LIBERTE.
Keerzijde: Omschrift op den koperen rand: HUISSIER DE
LA M A I S O N C O M M U N E
In 't veld op 'n ijzeren plaat: CETTE MEDAILLE PROVIENT
DES C H A I N ES DE LA BASTILLE PRESENTEE A LA MUNICIPALITE DE PARIS LE 14 JUILLET L A N IV DE LA LIBERTE
PAR P A L L O Y PATRIOTE.
Deze medaille is gevormd door twee dunne ijzeren plaatjes
in n koperen ring gevat, waaraan een oog is.
De op den rand gegraveerde randschriften zijn en relif
gemaakt. Uzer en koper, groot 39 m.M. (ijzer) geheel 50 m.M.
Hennin Pl. 34, N o . 362.
Deze medaille, gemaakt van het ijzer afkomstig van afbraak
v. d. Bastille, geeft duidelijk het doel aan; deze werd aangeboden door M. P. F. Palloy, aan den gemeenteraad van
Parijs, om gedragen te worden door de bode's. Dit aanbod
werd gedaan op 14 Juli 1792, den dag, waarop de eerste
steen werd gelegd voor de zuil, welke opgericht werd op de
plaats der Bastille volgens ontwerp van de patriot Palloy, zooals
men gezien heeft op 11 Maart 1792, artikel van medaille
Hennin No. 3*49.
No. 54.

1792. ;k.

Medaille.

Voorzijde: O p den achtergrond: 'n man, ongekleed, met

verbroken ketenen, op den achtergrond: de Bastille.
Keerzijde: de Bastille, waarvoor zich een leeuw bevindt.
Twee dunne ijzeren plaatjes, gevat in 'n koperen ring met
oog.
Uzer, groot 43 m.M. Helbing No. 201.
No. 55.

1792.

Voorzijde: als voorafgaande.

Keerzijde: Borstbeeld van Lodewijk XVI.
.Twee dunne ijzeren plaatjes, in koperen ring.
Uzer, groot 42 m.M. Helbing N o . 202.

Medaille.

34
No. 56.

1792.

Medaille

O p den voorgrond: n vrouw, houdt in haar linkerhand 'n

vaandel vast. O p den achtergrond: rechts, soldaten; links, de
Bastille.
Eenzijdig; lood, achthoekig,
No. 203.
No. 57.

groot 5447

1792.

mM.

Helbing

Medaille.

Als voorafgaande.
Eenzijdig; lood, rond, groot 62 m.M. Helbing No. 204.
No. 58.

1792.

Medaille.

Voorzijde: Omschrift op den koperen rand: C O M P T E

R E N D U PAR LA PATRIOTE P A L L O Y L A N IV DE LA LIBERTE
In 't veld, 'n ijzeren plaat, een banderolle met deze inscriptie: LIBERTE C O N Q U I S E . Twee torens van de Bastille, waarvan de tweede bijna half is afgebroken. Aan de eerste is een
ontplooide vlag vastgemaakt, waarop men de Vrijheidsmuts
ziet. Aan den voet v. d. Bastille ziet men een leeuw ontsnappen en wegvluchten nadat hij z'n kluisters verbroken heeft,
waarvan het eene gedeelte aan den muur en het andere
gedeelte aan z'n hals blijft hangen.
In de afsnede: 14 JUILLET 1789.
Keerzijde: Omschrift op den koperen rand: DECRET D U
11 MARS S A N C T I O N N E PAR LE ROI LE 27 JUIN 1792.
O p de ijzeren plaat: R E C O M P E N S E A C C O R D E E A P. F.
P A L L O Y PATRIOTE.
In 't yeld: DECRET DE L A S S N A T D U 11 MARS 1792.
Uzer en koper, groot 45 m.M. Trsor Pl. X X X I V , No. 2.
Het onderwerp v. d. voorzijde van deze medaille is hetzelfde
als van het stukje welk wij hebben gepubliceerd onder Pl. XIV,
No. 4. De besluiten welke worden vermeld, hadden aan M.
Palloy een gedeelte der terreinen toegestaan, welke de plaats
der Bastille vormden, maar ze werden nooit uitgevoerd.
C . J. K O R T E N B A C H
V O O R B U R G , A U G U S T U S 1934.

BRONNENVERMELDING.
Hennin Histoire numismatique de la Rvolution frangaise,
Paris 1826.
Trsor Mdailles de la Rvolution et de l'Empire francais.
Helbing, Otto. Auktions-Katalog 66 -

1932.

Cahn, Adolph E. Versteigerungs-Katalog 81 1933.

Schulman, J. Catalogue, 30 Maart 1925.
Florange, M. J. et Ciani, M. L. Catalogue de la vente 5 et
6 Mars 1924.

Pl. I

Pl. 11

Pi. (ir

22

Pk IV

31.

52.