You are on page 1of 8

Ekid if Hawmfy&d,wo

d moemhwuokv
d f (&efuke)f

ygarmucsKyfq&mawmf

b'Ewdavmu
b'Ewad vmuonf &efukew
f kdi;f a'oBuD;? oHk;cGNrdKUe,f? ysO;f ruefaus;&Gm tz OD;tke;f nGeYf?
trd a':&Sed w
f kdYrS 1295 ckESp?f awmfovif;vqef; 14 &uf? paeaeYwGif rD;SL;oefYpif zGm;jrifaom
om;&wemjzpfygonf/ arG;csi;f (7)a,mufwGif q|rajrmufjzpfNyD; i,femrnfrSm armifwufxG#af wmf
jzpfygonf/
f pfausmif;? bk&m;
b'Ewad vmuonf oufawmf(16)ESpt
f &G,w
f Gif ysO;f ruefaus;&Gm? wdkuo
BuD;ausmif;wdkuq
f &mawmf b'EpaEmbmor[max&fukd OyZm,fjyK rdbESpyf g;wdkY\ yp,mEk*[udk
cH,l &Sio
f mraP tjzpfjzifh omoemhabmifokdY 0ifa&mufcJhygonf/ bGJUawmfrSm &Siw
f ad vmu jzpfyg
onf/
b'Ewdavmuonf 1314 ckESpf? waygif;vqef; (8)&uf? paeaeY? eHeuf (8;00)em&D
(8)z0g; (1)zDvm tcsed w
f Gif ysO;f ruefaus;&Gm? wdkuo
f pfausmif;? bk&m;BuD;ausmif;wdkuf c@odrf
ysOf;ruefaus;&Gm? a&Tausmif; ausmif;wdkufq&mawmf b'EynmoD[r[max&fudk OyZ,fjyK
ysOf;ruefaus;&Gm? a':aiG&if rdom;pkwdkY\ yp,mEk*[udk cH,lNyD; jrifhjrwfaom &[ef;tjzpfodkY
a&muf&Sdygonf/
b'Ewad vmuonf oHk;cGNrdKUe,f? ysO;f ruefaus;&Gm? tv,fwef;ausmif;? ausmif;tkyq
f &mBuD;
OD;bdk;uif;(if;ausmif; owrwef;txd)? ysO;f ruefaus;&Gm? a&Tausmif;q&mawmf b'EynmoD[
(y0g&Pm*dkPf;csKyfq&mawmf)(tajccH bmom? omoem)? b'EpaEmbmo (ysOf;ruefbk&m;BuD;
wdkuo
f pfausmif;)? b'Eol&,
d mbd0Ho(t*r[my@dw)? b'EoDv? b'Eu0dEmbd0Ho(t*r[m
y@dw)? b'Eaum@nmbd0Ho(tv,fawm& pmcsausmif;)? b'EpuEd ? b'EyndEmbd0Ho(t*
r[my@dw)? b'EoDvmpm&mbd0Ho(r[matmifajrbHkpHausmif;)? b'Eukovmbd0HoESifh pmcs
q&mawmfrsm;(rEav;NrdKU? rpdk;&draf usmif;wdku)f wdkYwGif ynm&ifEkdYaomufpkdY ygVdyxrjyefpmar;yGJ
i,f vwf BuD;? tpdk;&"rmp&d,? &efukew
f uokdvf 0dZmwef;wdkYukd atmifjrifcJhNyD; omoe"ZoD&yd 0&
"rmp&d,ESifh B.A bGJUwkdYukd&&Scd Jhygonf/
b'Ewad vmuonf &efukeNf rdKU? A[ef; r[matmifajrbHkpaH usmif;wdkuf pmcsbke;f BuD;? urm&Gwf
qifa&;wGi;f oD&rd *Fvmaysmb
f G,af usmif; ygVdwuokdvpf mcsuxdu? Edkiif HawmfoHCr[mem,utzGJU
zGihfvSpaf om Edkiif Hawmf0ed nf;"dk&o
f ifwef;odkY &efuket
f ajccHa'orS wufa&mufcJhNyD; &efukew
f kdi;f a'oBuD;
0dedp,tzGJU(1) obmywd? ausmif;xdkifbkef;BuD;oifwef;ausmif; ausmif;tkyf? qifhyGm;0denf;"dk&f
oifwef;rSL;? oHCorKwd& oHCmhuk,
d pf m;vS,(f 2)Budrf (r&rf;uke;f )ynma&;tzGUJ i,f ponfwkYd tm;BudK;
rmefwuf omoemtwGuf BudK;pm;aqmif&GufcJhNyD; EdkifiHawmfy&d,wdomoemhwuodkvf(&efukef)\
ygarmucsKyfwm0efukd 19-4-86 rSp 8-8-88 txd Ak'jrwfpGm omoemawmfjrwf oefY&Si;f wnfwHh
jyefYyGm;a&;twGuf omoemjyK ukokdvx
f l;udk qnf;yl;jyKvkyf tm;xkwaf wmfrlcJhygonf/

EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuokdvf(&efukef)

ygarmucsKyfq&mawmf

b'Ey @dwmbd0o
H
b'Ey@dwmbd0Hoonf rEav;wkid ;f a'oBuD; jrif;NcHNrKdUe,f? usm;wkid ;f aus;&Gm tzOD;pH&D
trda':aiGjrifhwkYdrS 1304-ckESp?f wykYdwGJvqef; 6-&uf? Mumoyaw;aeYwGif rD;IoefYpifzGm;jrifaom
om;&wemjzpfygonf/ i,frnfrSm armifjrarmifjzpfygonf/
q&mawmfb'Ey@dwmbd0Hoonf oufawmf(13)ESpt
f &G,w
f Gif rEav;wkid ;f jrif;NcHNrKdUe,f?
usm;wkid ;f aus;&Gm? pufawmf&mausmif;wku
d f q&mawmfbEeE0Houkd Oypm,fjyK rdbESpyf g;\ yp,m
Ek*[udk cH,lNyD; &Sio
f mraPtjzpfjzifh omoemhabmifokYd 0ifa&mufcJhygonf/ oufawmf(20)t&G,?f
1325-ckEpS f 0gacgifvqkw(f 1)&uf eHeuf(9;10)em&Dtcsed w
f iG f rEav;wkid ;f a'oBuD; taemufawmifNrKdUe,f
&Sr;f 0kid ;f aus;&Gm r[m0dok'g kaH usmif;wku
d ?f oufawmf&n
S af usmif;q&mawmf b'EpEmbd0o
H r[max&f
ukd Oypm,fjyK rEav;NrKdU? HkawmfBuD;&yfuGuf OD;babmf+a':ode;f &ifro
d m;pkwkYd\ yp,mEk*[ukd
cH,lNyD; jrifhjrwfaom &[ef;b0okYd a&muf&Scd Jhygonf/
q&mawmfonf i,fpOfu rEav;wkid ;f a'oBuD;? jrif;NcHNrKdUe,f? usm;wkid ;f aus;&Gm? pufawmf&m
ausmif;q&mawmfxHwGif tajccHynmrsm;qnf;yl;cJhygonf/ xkYdaemuf &[ef;tjzpfokdY a&mufNyD;aemuf
rEav;NrKdU? rkd;aumif;ausmif;wkduf? armfvNrKdifuRef;tkXfausmif;q&mawmf? b'Etmobmbd0HoESifh
pmcsq&mawmfrsm;? rEav;NrKUd r[m0do'k g kw
H u
dk o
f pf? 0gqkad usmif;q&mawmf? b'Et*d,
(t*r[my@dw)
ESihfpmcsq&mawmfrsm;? tr&yl&NrKdU? r[m*EmkHausmif;wku
d q
f &mawmf b'EZeumbd0Ho? Edkiif Hawmf
y&d,wdomoemhwuokdvf q&mavmif;a&G;cs,fa&; 6-vywf oifwef;q&mrsm;xHwGif pmayrsm;
qufvufqnf;yl;cJhNyD; Ak'omoemtzGJU tbd"rm(y?'k?w)tqifhESihf *kPx
f l;oHk;qifh tpk;d & yxri,f?
vwf? BuD;? rEav; omoe[dwtoif;pmar;yGJ? yxrtqifh? 'kw,
d tqifh? wwd,tqifh? omoe"Z
"rmp&d,? omoe"ZoD&yd 0&"rmp&d,? apwd,*FPtoif; pmoifwef;? pmcswef;rsm;atmifjrifcJh
NyD; t*r[m*E0gpuy@dw? t*r[my@dw bGJUwHqyd af wmfwkdYukd &&Scd Jhygonf/
q&mawmf b'Ey@dwmbd0Hoonf tr&yl&r[m*EmkHausmif;wdkuf *P0gpuOD;pD;tzGJU?
tEkem,uausmif;bke;f BuD;? pmcs? Ak'bmom,Ofaus;rIoifwef;q&m? Edkiif Hawmftpk;d &rS ay;tyfaom
ynma&;udprsm;? Ekid if HawmfoHCr[e,tzGUJrS ay;tyfaom ynma&; omoema&;udprsm;? ig;Edkiif H
y&d,wo
d ifMum;rIavhvma&;c&D;tzGJUtzGJU0if? Edkiif Hawmfy&d,wo
d moemhwuokv
d (f &efuke)f wGif okwE
yd#ur[mXme ygarmu? 'kw,
d ygarmucsKyfwm0ef? &efuke^f rEav; ygarmucsKyfwm0efwkdYukd 234-86 aeYrpS tqifq
h ifh wm0efwk;d jrihf xrf;aqmifcNhJ yD; Ak'o
moemawmfjrwf oef&Y iS ;f wnfwhH jyefyY mG ;a&;
twGuf omoemjyKukokdvx
f l; qnf;yl;jyKvkyf tm;xkwcf Jhygonf/

EdkifiHawmfy&d,wdomoemhwuokdvf(&efukef)

ygarmucsKyfq&mawmf

b'E0 Pw
d

q&mawmf b'E0Pw
d udk ppfukdi;f wdki;f a'oBuD;? bkwvifNrdKUe,f? rHkxl;aus;&Gm crnf;awmf
OD;&Ti+f r,fawmf a':wifped w
f kdYrS aumZmou&mZf 1304-ckESpf waygif;vqkwf (4)&uf? Ak'[l;aeY
wGif zGm;jrifawmfrlonf/ arG;csif;(8)a,mufwGif 'kwd,ajrmuf om;&wemjzpf i,femrnfrSm
armif0if;armif jzpfygonf/
q&mawmfavmif;vsmonf bkwvifNrdKUe,f? rHkxl;aus;&Gm? &GmOD;ausmif;wGif rdbESpyf g; \
yp,mEk*[jzihf &GmOD;ausmif;q&mawmf b'E0v
d moudk OyZm,fjyK &Sio
f mraPtjzpf a&mufcJhonf/
bJGUawmfrSm &Siyf Pw
d jzpfonf/ 1324-ckESp?f e,kev
f qkwf (14)&uf? we*FaEGaeY? eHeuf (8)em&D
(17)rdepftcsed w
f Gif rEav;wdki;f a'oBuD;? rEav;NrdKU? a&TvGe&f yfuGuf OD;csKd +a':apmjrrdom;pkwkdY\
yp,mEk*[
jzihf &efukew
f kid ;f a'oBuD;? omauwNrdKUe,f? (7)&yfuu
G ?f rHk&mG ausmif;? tm'dum&Hkausmif;wdkuf
q&mawmf b'E0v
d moudk OyZm,fjyK jrihjf rwfaom &[ef;tjzpfokYd a&mufcJhonf/
q&mawmf b'E0Pw
d onf ppfukdi;f a'oBuD;? bkwvifNrdKUe,f? rHkxl;aus;&Gm? &GmOD;ausmif;
q&mawmf b'E0v
d mo? rEav;NrdKU? rpdk;&draf usmif;wdkuq
f &mawmfrsm;? {&m0wDwkdi;f a'oBuD;? "EkjzLNrdKU
awmifay:ausmif;ausmif;wdkuf q&mawmfrsm;xHwGif pmayusrf;*efrsm; qnf;yl;avhvmcJhygonf/
atmifjrifcahJ om pmar;yGrJ sm;rSm omoe"Z"rmp&d,bGUJ ? B.A(English) bGUJ ? t*r[m*E0gpuy@dwbGUJ ?
t*r[my@dwbGJUwkdYukd &&Scd Jhygonf/
omoema&;aqmif&Gufcsufrsm;rSm &efukefwdkif;a'oBuD;? omauwNrdKUe,f? NrdKUe,fESihfwdkif;
0denf;"dk&?f &efukew
f kdi;f a'oBuD;? ausmif;xdkib
f ke;f BuD;oifwef;ausmif;? *P0gpu? wdy#d upmar;yGJ
pmaxmufpmr? {&m0wD? ppfukdi;f ? rEav; wdki;f a'oBuD;rsm; ausmif;xdkib
f ke;f BuD;oifwef;ausmif;
rGr;f rHq&m? Ekid if Hawmfy&d,wo
d moemhwuokdv(f &efuke)f yd#uwfqkid &f m t*Fvyd pf mayXme? XmerSL;
Ekid if Hawmfy&d,wo
d moemhwuokdv(f &efuke?f rEav;)wdkYwGif 'kw,
d ygarmucsKyfwm0ef? ygarmucsKyf
wm0efrsm;udk 1-12-89 aeUrSp 1-12-2007 aeYtxd xrf;aqmifcJhygonf/
,cktcg q&mawmfonf &efukew
f kdi;f a'oBuD;? omauwNrdKUe,f? &wemuefuav; ausmif;wGif
y"meem,q&mawmftjzpf omoemhwm0efrsm;udk xrf;aqmifvQuf&Syd gonf/

EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuokdvf(&efukef)

ygarmucsKyfq&mawmf

a'gufwmb'Etm'dp0Ho
a'gufwmb'Etm'dp0Hoonf ppfukid ;f wkid ;f a'oBuD;? ppfukid ;f NrKdUe,f? ZD;acsmif;aus;&Gm
tz OD;wk;d trd a':at;jrwkYdrS 1310-ckESp?f e,kev
f qkwf (8)&uf?f we*FaEGaeYwGif rD;IoefYpif
zGm;jrifaom om;&wemjzpfygonf/
a'gufwmb'Etm'dp0 o
H nf oufawmf (12)ESpt
f &G,w
f iG f ppfuikd ;f wkid ;f a'oBuD;? ppfuikd ;f NrKdUe,f
ZD;acsmif;aus;&Gm? wdavmu*kkausmif;q&mawmf b'Eem,urax&fjrwfukd OyZm,fjyK rdbESpyf g;
\ yp,mEk*[ukd cH,lNyD; &Sio
f mraPtjzpfokdY a&muf&Scd Jhygonf/ oufawmf(20)t&G,?f 1329-ckEpS f
wefaqmifrke;f vqef; (8)&uf eHeuf(8;15)em&D? tcsed w
f Gif ppfukid ;f wdki;f a'oBuD;? ppfukid ;f NrKdUe,f?
aomwmyefaus;&Gm wdavmu*kkausmif;wdkuq
f &mawmf b'Eem,urax&fjrwfukd OyZm,fjyK
rdbESpyf g;\ yp,mEk*[ukd cH,lNyD;jrifhjrwfaom &[ef;tjzpfokYd a&muf&Scd Jhygonf/ bGJUawmfrSm t&Sif
tm'dpjzpfygonf/
a'gufwmb'Etm'dp0Hoonf OD;em,u? wdavmu*kk b^urlvwef;ausmif;? OD;Eu?
jroDwmacsmif? OD;okyndEm bd0o
H ('kOuX) yxr r[m*EmkyH gVdwuov
kd ?f ppfuikd ;f awmif;kd OD;awZed,
(wku
d t
f kyq
f &mawmf) 0gqkad usmif;? 0gqkad usmif;bHkausmwdku?f awmifjyif? rEav;NrKdU? wkYx
d HwGif tajccH
usr;f pmrsm;ukd oif,lwwfajrmufcJhygonf/ q&mawmfonf &[ef;jzpfNyD;aemuf OD;pErd m? oDwmkHpmoif
wku
d ?f awmifilNrKdU/ OD;P0&mbd0Ho? anmifuefwku
d ?f rEav;NrKdU/ OD;awZed,? 0gqkad usmif;? bkHausmf
wdku?f rEav;NrKdU/ OD;okpw
d ? okpw
d mkpH moifwu
kd ?f urm&Gw?f &efuke/f emvEmwuov
kd ?f a'vDwuov
kd ?f
tdE,
d Ekid if HwkYdwGif ynmrsm;qnf;yl;cJhNyD; ygVdyxrjyefpmar;yGJ i,f vwf BuD;? omoe"ZoD&yd 0&
"rmp&d,? 0dZmbGJU? B.A(Eco), M.A(Pali), M.Phil, Ph.D(India) bGJUwkYu
d kd &&Scd JhNyD; Edkiif HawmfrS qyfuyf
aom r[m*E0gpuy@dw? t*r[m*E0gpuy@dw? t*r[my@dwbGJUawmfwkYdukd tvSLcH&&Sad wmfrl
ygonf/
a'gufwmb'Etm'dp0Hoonf wGJzuf acgifwkid t
f v,fwef;ausmif;? acgifwkid pf moifwku
d ?f
ausmufqpf&GmOD;ausmif;(naeoifwef;)? okpw
d mkHpmoifwkduw
f kYd avmuDavmukw&mpmayrsm;ukd
oifMum;cJhNyD; tdE,
d Edkiif H y&a'oDoHCem,utzGJU0iftjzpf omomemhwm0efrsm;xrf;aqmifcJhonf/
,cktcg q&mawmfonf tjynfjynfqkid &f m ax&0g'omoemjyKwuokv
d ?f y&d,wXd me? XmerSL;wm0efEiS hf
Ekid if aH wmfy&d,wo
d moemhwuov
kd (f &efuke)f wGif ygarmucsKyfwm0efrsm;udk (18.7.08)aeYrpS ,aeYwikd f
omoemjyKvkyif ef;rsm;ukd yl;wGJxrf;aqmifvsu&f Syd gonf/

EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuodkvf(&efukef)

'kw,
d ygarmucsKyfq&mawmf

b'Ew
ad vmumbd0o
H

q&mawmf b'Ewad vmumbd0Houdk {&m0wDwkid ;f a'oBuD;? ZvGeNf rKdUe,f? anmifyifomaus;Gm?


crnf;awmf OD;baz+r,fawmfa':apmpdew
f kdYrS 1300 jynfhESp?f waygif;vqef;(1)&uf? paeaeYwGif
rD;SL;oefYpifzGm;jrifawmfrlonf/
q&mawmfavmif;vsmonf ZvGeNf rKdUe,f? anmifyifomausmif;q&mawmf b'EE0o
H r[max&f
jrwfukd OyZm,fjyK rdbESpyf g;wkYd\ yp,mEk*[ukd cH,lum touf 15-ESpt
f G,w
f Gif Sio
f mraP
tjzpfjzifh omoemhabmifokdY 0ifa&mufcJhygonf/
1320-ckEpS ?f uqkev
f qef;(10)&ufaeY eHeuf 7;45 em&D 15-z0g;? 1 zDvmtcsed w
f iG f ZvGeNf rKdUe,f?
anmifyifomaus;Gm? anmifyifomausmif;wku
d ?f c@odrf ZvGeNf rKdUe,f? yuGJaus;Gm? yuGJausmif;
q&mawmf b'EpEm0& r[max&fjrwfukd OyZm,fjyK ZvGeNf rKdUe,f? anmifyifomaus;Gm OD;rsujf yL;+
a':ode;f &ifro
d m;pkwkdY\ yp,mEk*[ukd cH,lNyD; jrifhjrwfaom &[ef;tjzpfokdY a&mufScd Jhygonf/
q&mawmfavmif;vsmonf ZvGeNf rKdUe,f? anmifyifomausmif;q&mawmf b'EE0Ho? jrif;jcHNrKdU
udk;aqmifwku
d q
f &mawmf b'Eaombdw? rEav;NrKdU csr;f omBuD;wdkuq
f &mawmfb'EeErL wdkx
Y aH wmfrS
ynm&ifEkYdaomufpkdYcJhNyD; tpdk;&pmar;yGJ? trsK;d om;pmar;yGJrsm; tqifhjrifhjrifhjzifh atmifjrifcJhygonf/
&Scd ahJ om bGUJ rsm;rSm omoe"Zod&yD 0&"rmp&d,? ouso[
D "rmp&d,? yxrausm"f rmp&d,(trsK;d om;)
wdkYjzpfygonf/ *kPx
f l;aqmifbGJUwHqyd t
f aejzifh t*r[my@dw bGJUwHqyd af wmfukdvnf; &Scd Jhygonf/
q&mawmfonf jrif;NcHNrKdU udk;aqmifwkduf *P0gpu? tif;pdefGmry&d,wdpmoifwkduf
wm0efcpH mcswku
d t
f ky?f NrKdUe,f0ed nf;"k&d ?f NrKdUe,foC
H em,u'kw,
d Ou|? NrKdUe,fygVdyxrjyef BuD;Muyfa&;
tzGJUOu|? r[e ynma&;tzGJUi,f\ txl;wm0efay;csurf sm;? Ekid if HawmfoHCr[mem,utzGJU wGJzuf
tusK;d awmfaqmif? 'kw,
d Ou| ponfh wm0efwku
Yd kd xrf;aqmifonft
h jyif Ekid if aH wmfy&d,wo
d moemh
wuokdv(f &efuke)f tbd"ry#d ur[mXme ygarmu^XmerSL;wm0efukd (18.4.1986) rS (7.7.1989)
txd xrf;aqmifcJhNyD; (12.11.1988) aeYwGif 'kw,
d ygarmucsKyfwm0efukdyg wdk;jrihyf l;wGJ xrf;aqmifcJh
ygonf/
,cktcg q&mawmfonf tif;pdeNf rKdU? Gmry&d,wpd moifwku
d f y"meem,utjzpfjzifh wm0ef,l
vsuf y&d,wf? y#dywfomoemhwm0efrsm;udk xrf;aqmifawmfrlvsuf Syd gonf/
q&mawmfonf-y&dw#f Dum? ordki;f wm0efausyGeyf gap? c&D;yef;wkid Ef Sihft*kFwK&d jf refrmjyef? pepf
a[mif;? pepfopf rl? i,fvwfBuD; tajzpkH (7) usr;f ? rmwdum"mwkuxm? ,ru?y|mef;? tbd"rm?
o'gvufaqmifusrf;rsm;? y|mef;ykdYcspOf? t|omvdeDtajzpkH paom usrf;aygif; 20-ausmfudk
a&;om;jyKpkawmfrlcJhygonf/

EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuokdvf (&efukef)

'kw,
d ygarmucsKyfq&mawmf

b'EOwr
b'EOwrukd rauG;wkdif;a'oBuD;? a&pBudKNrKdUe,f? zlvHkaus;&Gm? tz OD;bOD; trd
a':zGm;jrifhwkYdrS 1311-ckESpf uqkev
f qef; 12-&uf? we*FaEGaeYwGif rD;IoefYpifzGm;jrifaom om;&wem
jzpfygonf/
b'EOwronf oufawmf 13-ESpt
f &G,w
f Gif rauG;wkid ;f ? a&pBudKNrKdUe,f? zlvHkaus;&Gm?
a&vnf&Hausmif;wku
d f q&mawmf b'EMobmor[max&fukd OyZm,fjyK rauG;wkid ;f ? a&pBuKdNrKdUe,f?
zlvHkaus;&Gm OD;xGe;f &Sed +f a':ode;f cifwkY\
d yp,mEk*[ukd cH,l &Sio
f mraPtjzpfjzifh omoemhabmifokYd
0ifa&mufcJhygonf/ bGJUawmft&Sirf Sm &SiOf wrjzpfygonf/
b'EOwronf 1330-ckESp?f wykYdwGJvqkwf 8-&uf aeYv,f(1;30)em&D (6)z0g; tcsdew
f Gif
{&m0wDwkid ;f a'oBuD;? ZvGeNf rKdUe,f? vrdki;f &yfuGu?f ausmif;opfausmif;wku
d f c@odrf rauG;wkid ;f
f &mawmf b'EMobmor[max&fukd
a'oBuD;? a&pBuKdNrKdUe,f? zlvHkaus;&Gm a&vnf&Hausmif;wku
d q
OyZm,fjyK {&m0wDwkdi;f a'oBuD;? ZvGeNf rKdUe,f? *sr;f wku
d af us;&Gm OD;ausmw
f ifESihf armifESrwpfpkwkY\
d
yp,mEk*[ukcd H,lNyD; jrifhjrwfaom &[ef;tjzpfokYd a&muf&ySd gonf/ bGJUawmfrSm t&SiOf wrjzpfygonf/
b'EOwronf b'EMobmo? b'Eynm'Dy(a&vnf&H ausmif;q&mawmf)? b'E0rd v?
b'Eem0dE(yef;tkid ;f ,Ge;f ausmif;q&mawmf)wkYx
d HwGif tajccHusr;f pmrsm;ukd oif,lwwfajrmufcJhygonf/
xkdYaemuf &[ef;tjzpfokdYa&mufNyD;aomf ppfukdif;NrKdU? y|mef;odyHq&mawmf b'EEu? aZ,sodef
ygVdwuokv
d q
f &mawmf b'EyndEmbd0Ho? b'Eynmod&D? b'EoH0&? &efukeNf rKdU? o&ufwkduf
omoemh0Hoausmif;q&mawmf b'Eomoembd0Ho? b'EoDv0Ho? a&ul; oHCwuokv
d q
f &mawmf
b'EaCmodw? b'Etm'dp rax&fjrwfwkYdxHwGif txufwef;ynm&yfrsm;ukd oif,lcJhNyD; ygVdyxrjyef
pmar;yGJ i,f vwf BuD;? tpk;d &"rmp&d,pmcswef;? tpk;d &tbd"rmpmar;yGEJ iS hf *kPx
f ;l aqmif#u
D mausmf
y 'k w tqifh? omoe"Z"rmp&d,bGJU? EkdifiHawmftpdk;& *kPfxl;aqmif #Dumausmfpmar;yGJ
wpfEkid if HvHk;wwd,*kPx
f l;a&TGwHqyd ?f &efukef 0dZmodyHwuokv
d f rS bD.at('edu)? r[m*E0gpu?
t*r[m*E0gpuwdkYukd &&Scd Jhygonf/
b'EOwronf &efukew
f kid ;f a'oBuD;? ausmif;xkid b
f ke;f BuD;oifwef;ausmif; *P0gputjzpf
wm0ef,al qmif&u
G jf cif;? rEav;? ppfuikd ;f ? {&m0wD? rauG;wkid ;f a'oBuD;rsm;? ausmif;xkid b
f ke;f BuD;oifwef;
ausmif;wdkYrS ausmif;tkyfESifh oifwef;jyq&mawmfrsm;tm; rGrf;rHoifwef;rsm; ykdYcsay;jcif;? a&ul;
oHCwuokv
d f omoemjyKoifwef;ausmif; uxdutjzpfaqmif&Gujf cif;? Edkiif Hawmfy&d,wo
d moemh
wuokv
d (f &efuke)f wGif Ak'a'oemjyefYyGm;a&;ynmXme? XmerSL;wm0ef? 'kw,
d ygarmucsKyfwm0efrsm;udk
28-7-1989 aeYrS 15-7-2008 aeYtxd tqifhqifhwkd;jrihf xrf;aqmifawmfrlcJhygonf/
,cktcg q&mawmfonf &efukefwdkif;a'oBuD;? ajrmufOuvmyNrdKUe,f? atmifajr0wD
ausmif;wdkuf y"meem,uq&mawmftjzpf omoemhwm0efrsm;udk xrf;aqmifvsu&f Syd gonf/

EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuodkvf(&efukef)

'kwd,ygarmucsKyf(pDrHa&;&m)q&mawmf

b'Eukrm&
b'Eukrm&onf &efukew
f kid ;f a'oBuD;? okH;cGNrdKUe,f? awmpGe;f aus;&Gm? tz OD;ausmpf ed f +trd
a':cifvSwkdYrS rD;SL;oefYpifzGm;jrifaom om;&wemjzpfonf/ arG;csif;(7)a,mufteuf yxrqkH;
om;&wemjzpfNyD; i,frnfrSm armifcifpk;d jzpfonf/
oufawmf (8)ESpft&G,fwGif &efukefwkdif;a'oBuD; okH;cGNrdKUe,f? awmpGef;&yf? awmpGef;
ajrmufausmif;q&mawmf b'Et&d,0Hor[max&fjrwfukd OyZm,fjyK rdbESpyf g;wk\
Yd yp,mEk*[
ukd
cH,l &Sio
f mraP tjzpfa&muf&Sad wmfrlonf/ bGJUawmfrSm t&Siu
f krm&jzpfonf/ oufawmf(20)t&G,f
1327-ckESpf wefcl;vqkw(f 3)&uf? wevFmaeY eHeuf (8;25)em&D (9)z0g; (1)zDvmtcsed w
f Gif &efukew
f kid ;f
a'oBuD;? awmpGe;f aus;&Gm ajrmufausmif;q&mawmf b'Et&d,0Hor[max&fjrwfukd OyZm,fjyK
rdbESpyf g;wkYd\ yp,mEk*[ukcd H,l jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfokdY a&muf&Sad wmfrlygonf/
q&mawmfonf q&mBuD;OD;a&TarmifESihf b'Eomoer[max&fjrwfwkYdxHwGif y&d,wftajccH
usr;f pmrsm;udk qnf;yl;cJhygonf/ b'EukovomrDb0d Ho(t*r[my@dw)r[maAm"dausmif;wku
d ?f
okH;cGNrdKU? b'EMobmo? anmifwke;f ausmif;wku
d ?f A[ef;NrdKUe,f? b'EeE,
d (wku
d t
f ky)f ? b'Ey@dw
(t*r[my@dw)? b'EyndE(t*r[my@dw)? b'EaerdE(wdy#d u"&? "rb@m*g&du? t*r[m
y@dw)? b'Eauvmo ("rmp&d,? *P0gpu? bDat(*kPx
f l;) t*r[my@dw)? r[m0dokwm&mr
wku
d ?f yckuLNrdKUwGif y&d,wf txufwef;pmayrsm;udk qnf;yl;awmfrlcJhygonf/
q&mawmfonf tbd"rmpmar;yGJ(okH;qifhvkH;)? 0dok'rd *fpmar;yGJ(yJcl;wkid ;f ?yxr)? ygVdyxrjyef
pmar;yGJ? pmcswef;pmar;yGJ(wwd,) omoe"Z"rmp&d,bGJUukd &&Sad tmifjrifawmfrl Ekid if Hawmftpk;d &rS
r[m*E0gpuy@dwbGJU? t*r[m*E0gpuy@dwbGJU? t*r[my@dwbGJUwkYu
d kd csD;jriq
hf ufuyfvSL'gef;
jcif;udk cH,lawmfrl&ygonf/
q&mawmfonf r[maAm"dausmif;wkduf? okH;cGNrdKU *P0gpuwm0ef? r[m0dokwm&mr
wdy#d uygVdjrefrm tbd"mefEiS fh ygVdy' yd#uusr;f Te;f usr;f jyKtzGUJ ? tzGUJ 0if? ok;H cGNrdKUe,f oHCem,utzGUJ ?
tzGJU0if? yxrjyefpmar;yGJ okH;cGpmajzXme BuD;Muyfa&;tzGJU? twGif;a&;rSL;? omoema&;OD;pD;Xme?
ynma&;tzGJUi,f? (yxrjyef? "rmp&d,) twGi;f a&;rSL;? 'kw,
d tBudr?f oHCorKwd&oHCuk,
d pf m;vS,?f
Ekid if aH wmfoC
H A[k0d efaqmiftzGUJ ? tzGUJ 0if? Ekid if aH wmfy&d,wo
d moemhwuov
kd (f &efuke)f wGif armfueG ;f xde;f
Xme? XmepkrSL;wm0ef? 0de,yd#ur[mXme uxduwm0ef? armfuGe;f xde;f XmewGif armfuGe;f xde;f wm0ef?
(acwygarmucsKyfwm0ef) tjzpf wm0efrsm; 18-4-86 aeYrSp tqihq
f ifh wdk;jrihfaqmif&Guaf wmfrlcJh
ygonf/
q&mawmfonf omoemjyKc&D;pOfrsm;taejzihf 1990-ckESpfwGif Ak'bmomcspfMunfa&;ESihf
ynmoifMum;rIavhvma&;twGuf eDayg? tdE,
d ? *syef? oD&v
d uFm? xkid ;f Edkiif HwkYdwGif wpfvESihf ig;&uf?
1997-ckESpw
f Gif ynmoifMum;rIavhvma&;twGuf xkid ;f iHwGi(f 9)&uf? 2005-ckESp?f ynmoifMum;rI
avhvma&;twGuf tdE,
d Ekid if HwGif <ua&mufomoemjyKawmfrlcJhygonf/ 2011-ckESpf {NyDv (23)&ufaeY
wGif xkid ;f Ekid if Htpk;d &rS r[mcsKvmavmifuGew
f uokdvw
f Gif csD;jrihq
f ufuyfonf ]]Ak'*kPlyum&f}}
omoemjyK*kPx
f l;aqmifbGJUwHqyd jf zifh qufuyfjcif;udk cH,lawmfrlygonf/
q&mawmfonf yef;bJwef;NrdKUe,f? r[modraf wmfBuD;y&d,wpd moifwkduw
f Gif y"meem,u
wm0ef? Edkiif Hawmfy&d,wo
d moemhwuokdv(f &efuke)f wGif 'kw,
d ygarmucsKyf(pDrH)wm0efwkYu
d kd ,aeYwkdif
xrf;aqmifawmfrlvsuf&Sdygonf/

EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuodkvf(&efukef)

'kw,
d ygarmucsKyf(oifMum;a&;&m)q&mawmf

b'EaZmwdu

q&mawmf b'EaZmwduudk u&ifjynfe,f? vIid ;f bGJNrKdUe,f? aemifbkdBuD;aus;Gm? crnf;awmf


OD;xGef;oif+r,fawmfa':Nidrf;cifwdkYrS 1313-ckESpf? 0gqdkvqef;(7)&uf? t*FgaeYwGif rD;SL;oefYpif
zGm;jrifawmfrlonf/
q&mawmfavmif;vsmonf u&ifjynfe,f? vIid ;f bGNJ rKdUe,f? aemifbkBd uD;aus;Gm a0VK0efausmif;wdkuf
q&mawmf b'Eukrm& r[max&fjrwfukd OyZm,fjyK rdbESpyf g;wkYd\ yp,mEk*[ukd cH,lum
Sio
f mraPtjzpfjzifh omoemhabmifokdY 0ifa&mufcJhygonf/
1332-ckESp?f waygif;vqkwf (15)&uf? aomMumaeY eHeuf 8;00 em&D tcsed w
f Gif rGejf ynfe,f?
armfvNrKdiNf rKdU? wnif;uke;f &yfuGu?f jynfausmif;wku
d ?f c@odrf rGejf ynfe,f? usKu
d rf a&mNrKdUe,f?
rka&mif;aus;Gm? xm;0,fausmif;wkdufq&mawmf b'Eauo& r[max&fjrwfudk OyZm,fjyK
u&ifjynfe,f? bm;tHNrKdU? ZD;awm&yfuGuf OD;vif;ae+a':oef;Ekro
d m;pkwkdY\ yp,mEk*[ukd cH,lNyD;
jrifhjrwfaom &[ef;tjzpfokdY a&mufScd Jhygonf/
q&mawmfavmif;vsmonf u&ifjynfe,f? vIid ;f bGNJ rKdUe,f? aemifbkBd uD;aus;Gm a0VK0efausmif;wdkuf
q&mawmf b'Eukrm&? rGejf ynfe,f? armfvNrKdiNf rKdU? jynfausmif;wku
d q
f &mawmf b'EpErd m? ajrmif;jrNrKdU
yaZmwmkw
H u
kd q
f &mawmf b'EPdu? xm;0,fNrKdU aCmodwmkaH usmif;wku
d q&mawmf b'EaCmodwm
bd0Ho? rEav;NrKdU taemufjyif awmifxD;vif;wdku?f aZmwdumkHtkwaf usmif;q&mawmf b'E0ZD&Ak'd
wdkYxHawmf ynm&ifEkYd aomufpkdYchJNyD; tjrifhqkH;atmifjrifcJhaom pmar;yGJrsm;rSm ygVdyxrjyefESihf
"rmp&d,pmar;yGJ yxrBuD;? tpdk;&"rmp&d,? Ekid if Hawmfy&d,wo
d moemhwuokdvpf mar;yGJ r[m
"rmp&d,pmar;yGJwkdY jzpfygonf/ &Scd Jhaom bGJUrsm;rSm omoe"Z"rmp&d,? omoewuoDvr[m
"rmp&d, M.A (Buddhism) bGJYwkdYjzpfygonf/ *kPx
f l;aqmifbGJUwHqyd t
f aejzifh r[m*E0gpuy@dw?
t*r[m*E0gpuy@dwbGJUwHqyd af wmfukdvnf; &Scd Jhygonf/
q&mawmfonf Ekid if Hawmfy&d,wo
d moemhwuokdvf (&efuke)f pmMunfhwkduXf me XmepkrSL;
tjzpf 1989-1990 txd wm0efxrf;aqmifcJhNyD;aemuf tbd"ry#d ur[mXme 1990-ckESprf Sp
,aeYwkdifatmif enf;jy? uxdu? ygarmutjzpf tqifhqifh wm0efxrf;aqmifNyD;^xrf;aqmifqJ
jzpfygonf/ xdkYjyif 2007 ckESprf Sp ,ckwkdif 'kw,
d ygarmucsKyf(oifMum;) wm0efukdyg wdk;jrihfyl;wGJ
xrf;aqmifvsuf Syd gonf/
xdkYjyif q&mawmfonf Zmwd&yfGm uav;oli,frsm;tm; ,Ofaus;vdrmoifwef;rsm; zGihfvSpf
ydkYcsjcif;? aZmynmyg&rD&efykHaiGukd zGJUpnf;wnfaxmif arG;&yfajrSd ynmoifausmif;om;^olwkYdtm;
ynmoifp&dwf axmufyHhvSL'gef;jcif;ponfh omoemhtusK;d jyKvkyif ef;rsm;udkvnf; jyKvkyaf qmifu
G v
f suf
Syd gonf/ q&mawmfonf "rtawG;tjrifaqmif;yg;rsm;? &aohusih0f wf&aoh"avhtrnfSd bGJU,lusr;f pm
wdkYukd a&;om;jyKpk xkwaf 0cJhygonf/

You might also like