T.C.

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES

MAKNA MHENDSL BLM

SANTRFJ POMPA
DENEY FY

HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Aydn DURMU

EYLL 2011 SAMSUN

SANTRFJ POMPA DENEY 1. GR Pompa, svlar tamak iin kullanlan mekanik bir aygttr. Dier bir deyile, pompalar svlarn enerjisini veya basncn artran makinelerdir. Pompalar svy dk basntanenerjiden yksek basnca-enerjiye hareket ettirirler ve bundan dolay sv basncndaenerjisinde bir fark olutururlar. Bu bakmdan bir svnn alak seviyeden yksek seviyeye veya dk basntan yksek basnca gnderilebilmesi iin pompalar kullanlr. Dier taraftan pompalar bir boru iinde akan svnn ak hzn ve dolaysyla debisini artrmak iin de kullanlr. zetle pompalar; - Svlar alak seviyeden yksek seviyeye pompalamak (enerji seviyesini artrmak), - Dk basnl bir tanktan daha yksek basnl bir tanka basmak (basncn artrmak), - Ak miktarn artrmak (debiyi artrmak) iin kullanlrlar. Pompalarn byklkleri baz karakteristikleri ile tanmlanr. Pompa karakteristikleri; kapasite(debi), emme basnc ve basma basncdr. Pompalar genel olarak iki grupta toplamak mmkndr. Pozitif yer deitirmeli (Hacimsel) Pompalar: Hacimsel pompalarda svya enerji aktarlmasnda ana prensip, kapal bir hacim ierisindeki svnn, hacmin daraltlmas yoluyla statik basncnn arttrlmasyla gerekleir. Pozitif olmayan yer deitirmeli (Rotodinamik) Pompalar: Rotodinamik pompalar, basite, akkana, hzl hareket eden kanatlar ya da zel tasarlanm belirli dzenekler aracl ile, momentum kazandrrlar. Kapal bir hacim yoktur. Akkann momentumu ak kanallardan geerken artar ve daha sonra yayc blmne girerek, mevcut olan akkann yksek hzn basn artna dntrr. Rotodinamik pompalar aadaki gibi snflandrlr; 1. Merkezka (santrifj) ya da radyal akl 2. Tam eksenel 3. Yar eksenel

Santrifj Pompalar

1-Kanatl ark 2-Helisel Gvde 3-k Nozulu 4-Emme Blgesi ekil 1. Santrifj pompann eitli paralar

Bilindii gibi pompa, svya enerji veren veya enerjisini artran bir makinedir. Pompalardaki santrifj kuvvet merkezka kuvvetidir. Bir cisim kendi ekseni etrafnda dndrlrse dnme eksenine dik ynde bir merkezka kuvvet oluur. Bir svnn enerjisini artrmann yollarndan biri svya dairesel bir hareket vermektir. Dairesel olarak hareket eden sv merkezden dar doru bir kuvvetle itilir. Bu kuvvet merkezka veya santrifj kuvvettir. Santrifj pompalarn almas bu prensibe dayanr. ekil 1de grld gibi sv, pompa emme blgesinden (4) kanatl arka (1) girer. ark svya dnme hareketi verir. arkn dnme hareketini yapmasn salayan helisel gvde (2)dir. Dnme hareketinin meydana getirdii merkezka kuvvet etkisi ile sv da doru savrulur ve k nozuluna ynlenir (3). Pompann k blgesi basnc emme blgesi(4) basncndan fazladr. Ayn ekilde pompay terk eden svnn enerjisi giren svdan fazladr.

2. DENEYN AMACI Santrifj pompa veya pompalar tekil, seri veya paralel biimde balanr. Farkl hacimsel debiler uygulanarak pompa karakteristikleri, pompa karakteristik erileri ve gerekli pompa gc bulunur. izilen karakteristik erilerin karlatrlmas yaplr.

Pompa Karakteristik Erileri Pompa karakteristik erileri bir pompann sabit devir saysnda su basmas halinde manometrik basma ykseklii H, pompa gc P, pompa verimi deerlerinin debiye bal olarak deiimlerini gsteren erilerdir. Hacimsel debi pompann boru devresinde oluturduu basnca baldr. Eer gerekli pompa basnc yksekse hacimsel debi dk olur. Dk pompa basncnda hacimsel debi yksektir. Bu bantlar ekil 2de gsteriliyor.

(Basn Fark (Pa))

(Hacimsel Debi (m3/s))

ekil 2. Pompa Karakteristik Erisi Seri Bal Santrifj Pompalarn alma Prensibi Pompalarn seri altrlmas tesisattaki basncn yetersiz olduu hallerde basnc arttrmak iin uygulanan bir yntemdir. ki ya da daha ok pompann ayn boru hattnda seri altrlmas halinde pompalarn ortak karakteristiini elde etmek iin, pompalarn ayn debideki manometrik ykseklikleri toplanr. Seri alan pompalarn debileri eittir. Pompa karakteristik erileri daha dik hale gelir. (ekil 3)

(Basn Fark (Pa))

(Hacimsel Debi (m3/s))

ekil 3. Seri Bal Santrifj Pompa Karakteristik Erisi Paralel Bal Santrifj Pompalarn alma Prensibi Ayn tesisatta iki ya da daha ok pompann paralel almas halinde ortak karakteristii elde etmek iin pompalarn ayn manometrik ykseklikteki debileri toplanr. Ayn boru hattnda paralel alan pompalarn manometrik ykseklikleri eittir. (ekil 4)

(Basn Fark (Pa))

(Hacimsel Debi (m3/s))

ekil 4. Paralel Bal Santrifj Pompa Karakteristik Erisi

3. DENEY DZENE

ekil 5. Deney dzeneinin nden grn

ekil 6. Deney dzeneinin stten grn 1- Depo 2-Emniyet Tahliyesi 3-Su Girii 4-Vana (1.pompann emme blgesi) 5- Vana (2.pompann emme blgesi) 6-Borular aras vana 7-Vana (1.pompann basma blgesi) 8-Ana Kapama Vanas 9- Santrifj Pompa1 10-Santrifj Pompa2
5

11-Ana alter Kutusu 12-Boaltma Blgesi 13-Manometre (1.pompa emme blgesi) 14-Manometre (1.pompa basma blgesi) 15- Manometre (2.pompa emme blgesi) 16- Manometre (2.pompa basma blgesi) 17-Manometre (k) 18- Tayc ayaklar

4. DENEYLERN YAPILII

4.1 Hacimsel Debiyi Belirleme: Tm deneylerde hacimsel debi yi belirlemek gerekir. Tank ierisinde biriktirilen akkann hacmi
ve bu srada geen zaman t llerek = / ile belirlenir.

4.2. Pompa Karakteristik Erilerinin izimi: Pompa biiminizi belirlemek gerekir; -Tekil -Seri -Paralel

4.3 Tekil Pompa: -Pompalar zdetir. Deneyde 1. pompa kullanlmtr. -Valfleri ekil 7de gsterilen hale getirin. -Boruya paralel olduunda,valf ak -Boruya dik olduunda ,valf kapal -Ana alteri (11) aarak 1.pompay (9) altrn; 2. pompa kapal olmal. -Hacimsel debiyi boaltma vanasyla (8) ayarlayn, depoya srekli su giriinden emin olun. -llen deerleri kaydedin; - pompann emme blgesindeki (13) - pompann basma blgesindeki (14) - Hacimsel Debi , -Deiik hacimsel debilerde deneyi tekrarlayn.

Tekil Pompa: =

ekil 7. Tekil Pompa Hali {(9) Nolu Pompann alteri ak, (10) Nolu Pompann alteri kapal, (4-7-8) Nolu vanalar ak, (5-6) Nolu vanalar kapal}

Tablo 1. Tekil Pompa Verileri

Deney: Tekil Pompa Deney No. Tarih Aklamalar:

Zaman

Hacimsel Debi

Emme Basnc

Basma Basnc

4.4 ki Pompann Seri Balanmas:

Seri Balamada : ekil 3te grld gibi; = 1 + 2 1 = 1. Pompa Basnc 2 = 2. Pompa Basnc

ekil 8. Seri Balama

-Valfleri ekil 8de gsterilen hale getirin. -Ana alteri (11) aarak iki pompay (9,10) altrn. -Hacimsel debiyi boaltma vanasyla (8) ayarlayn, depoya srekli su giriinden emin olun. -llen deerleri kaydedin; - ,1 - ,1 - ,2 - ,2 1.pompann emme blgesi (13) 1.pompann basma blgesi (14) 2.pompann emme blgesi (15) 2.pompann basma blgesi (16)

- Hacimsel Debi , -Deiik hacimsel debilerde deneyi tekrarlayn.

ekil 9. ki Pompann Seri Balanmas {(9) ve (10) Nolu Pompalarn alteri ak, (4-6-8) Nolu vanalar ak, (5-7) Nolu vanalar kapal}

Tablo 2. Seri Biimde Balama Verileri

Deney: Seri Biimde Balama Deney No. Tarih Aklamalar:

Zaman

Hacimsel Emme Debi Basnc ,1

Basma Basnc

Emme Basnc

Basma Basnc

,1

,2

,2

4.5 ki Pompann Paralel Balanmas:

Paralel Balamada: ekil 4te grld gibi;

Vtop = V1 + V

ekil 10. Paralel Balama

-Valfleri ekil 10da gsterilen hale getirin. -Ana alteri (11) aarak iki pompay (9,10) altrn. -Hacimsel debiyi boaltma vanasyla (8) ayarlayn, depoya srekli su giriinden emin olun. -llen deerleri kaydedin; - ,1 - ,1 - ,2 - ,2 - 1.pompann emme blgesi (13) 1.pompann basma blgesi (14) 2.pompann emme blgesi (15) 2.pompann basma blgesi (16) k Basnc (17)

- Hacimsel Debi , -Deiik hacimsel debilerde deneyi tekrarlayn.

10

ekil 11. ki Pompann Paralel Balanmas {(9) ve (10) Nolu Pompalarn alteri ak, (4-5-7-8) Nolu vanalar ak, (6) Nolu vana kapal}

Tablo 3. Paralel Biimde Balama Verileri

Deney: Paralel Biimde Balama Deney No. Tarih Aklamalar:

Zaman

Hacimsel Debi

Emme Basnc

Basma Basnc

Emme Basnc

Basma Basnc

k Basnc

,2

,2

,1

,1

11

5. POMPA HESABI
=
2 2 2 1 2 1 + + 2 1 + 2

= + =
2 2 2 2

2 = 1 = = 2 = 1 = 2 1 = = = = = =

(N/m2) (N/m2) (kg/m3) (m/s) (m/s) (m) (-) (m) (m) (-) (Watt)

12

6. TEKNK BLGLER Pompa : Tip: 2 santrifj pompa Dnme hz: 1450 rpm Max. Hacimsel debi: 40 L/dk. Max. Basma Yk : 40 m. G : 230 V / 50 Hz. 2x0.4 kW

Manometreler : 1.Pompa Emme Blgesi : -1-1.5 bar 1.Pompa Basma Blgesi : 0-6 bar 2.Pompa Emme Blgesi : -1-5 bar 2.Pompa Basma Blgesi : 0-6 bar k Blgesi : 0-10 bar Boru Balantlar : 20 ve 32 mm Boyutlar : LxWxH : 1100 x 650 x 695 mm

1 1 105

10 2

13