Baroni i Kuq, tradhtia m e madhe ndaj Perndimit

Miti i Baronit t Kuq, i njohur shkurtimisht Kim nn emrin e vrtet Harold Adrian Russell Philby Ngjarja e arrestimit t 11 spiunve rus nga ana e shrbimit sekret amerikan evokoi n mediat e huaja kujtimin e Harold Adrian Russell Philbyt, super-agjenti sekret i anglezve, n t njjtn koh super-spiun i suksesshm i rusve, komunisti jetsisht i bindur, i cili punoi pr NKVD e KGB, brenda aparatit ushtarak, trupit diplomatik e shrbimit sekret t Britanis s Madhe. N dosjen e tij nuk mungon Urdhri i Leninit medalja m e lart e nderit n ishBashkimin Sovjetik, aktiviteti disavjear n nj prej poltronave m t larta t shrbimit sekret anglez, letrkmbimi me mikun e tij, shkrimtarin Graham Green, si dhe faqet pr veprimtarin 5-vjeare 1949-1953 si drejtues i Operacionit Shqipria hartuar nga inteligjenca sekrete e Londrs e Uashingtonit. Miti i Baronit t Kuq, i njohur shkurtimisht Kim nn emrin e vrtet Harold Adrian Russell Philby, rikthehet n kujtesn kolektive t shrbimeve sekrete sa her q bota mediatike mbush apasionisht faqet e saj me histori spiunsh e agjentsh t filtruar. M shum se 20 vjet nga vdekja e Harold Adrian Russell Philby, ish-numri tre i Inteligjencs Sekrete Britanike, SIS, e njkohsisht spiuni m i madh sovjetik i KGB, nuk ka ende nj pasardhs t denj. Edhe pse Lufta e Ftoht ka koh q ka marr fund, loja e saj e preferuar, spiunazhi, duket se nuk perndon kurr. Spiun, agjent t infiltruar krcnojn si dikur e pa asnj ndryshim sekretin shtetror. Nn idealin e ktij t fundit flijohet emri, ekzistenca, familja, kryhen aventura e histori q tejkalojn limitin e pabesueshmris. E till qe jeta e Baronit t Kuq q deri n vdekje nnshkroi me pun nj pjes t rndsishme t historis s shrbimit sekret rus. Diplomat e gazetar me nj histori t pabesueshme aventurash e misionesh, Harold Adrian Russell Philby apo shkurt Kim, n nder t personazhit kryesor t romanit t Rudyard Kipling, kujtohet shkurtimisht nga shtypi rus, por me nota kuptimplota biografike ashtu si e kujtojn fqinjt e tij n rrugicn Triochprudny, n zemr t Mosks s vjetr. Dosja e ktij agjenti, mbret i lojs s dyfisht, hapet me faqet q referojn organizatn klandestine filo-sovjetike t njohur me emrin T pest e Cambrige. Kjo e fundit prfshinte prve Philbyt edhe miqt e tij t Universitetit, Donald McLean, Gay Burges, Anthony Blunt e John Cairncross, njeriu q lajmroi Moskn se amerikant po ndrtonin bombn atomike. T pest e Cambrige operonte n Angli me nj lidhje direkte me shrbimin sekret sovjetik. Lider i tyre qe pikrisht

ai Kim, Baroni i Kuq, i cili i krijoi dmet m t mdha e t pariparueshme Britanis s Madhe e Aleancs Atlantike, duke u shrbyer sovjetikve me informacione t nj niveli mjaft t lart, q shkaktuan bllokun perndimor e nj humbje t konsiderueshme agjentsh e mjetesh. Me nj sjellje t denj t nj studenti tipik t shkolls s rrept angleze s bashku me fmijt e elits s vendit t tij, ai studion n Trinity College t Cambrige ku m 1933 rekrutohet nga shrbimet sekrete ruse, edhe pse nj vit m par kishte nisur t punonte pr shrbimin sekret britanik. Hap pas hapi arrin t bj karrier n radht e inteligjencs angleze, duke kryer njkohsisht aktivitetin e tij gazetaresk e veprimtarin e suksesshme t spiunazhit sovjetik.

Baroni i Kuq dhe Operacioni Shqipria Shrbimi sekret anglo-amerikan m vitin 1949, i besoi Kim Philbyt Operacionin Shqipria, nj dshtim total i justifikuar nga ideali i jets s tij, komunizmi. Viti 1948 e jemi n kulmin e Lufts s Ftoht. Perndimi shikon me vmendje Lindjen, ku Stalini ka hedhur n loj ekosllovakin e po manovron pr t ruajtur kontrollin mbi Berlinin dhe Greqin. N t njjtn koh, Londra dhe Uashingtoni po prgatiten t kundrprgjigjen me planin e tyre t quajtur Operacioni Shqipria. E ky qe vese nj projekt sulmi ndaj ktij vendi t udhhequr nga komunisti Enver Hoxha q po shndrrohej n nj barrikad sovjetike n brigjet e Adriatikut. Sipas shrbimit sekret anglez, sht pikrisht Shqipria, baza e gueriles komuniste qe po shkatrronte Greqin. Londra e Uashingtoni vendosn t sulmonin duke hedhur n fush projekte destabilizimi, spiun, provokator e sabotues. Pr pes vjet me radh, 19491953, duke prfshir n t dhe mjaft element shqiptar antikomunist, ky operacion iu besua Harold Adrian Russell Philbyt. Qe nj falimentim i plot e nuk kishte si t mos ishte ndryshe. Super-agjenti Philby qe nj njeri i Mosks e praktikisht sovjetikt e shrbimi sekret shqiptar qen n dijeni t do lvizjeje t Perndimit. Baroni i Kuq, nj personazh i pabesueshm, i aft pr t kryer nj rol t dyfisht pa as m t voglin dyshim, vazhdonte i qet punn e tij.

Zbulimi N vitin 1963, ngjarjet nuk ecin ashtu si duhej, agjenti anglez e spiuni rus Harold Adrian Russel Philby bn zgjedhjen e tij t detyrueshme. N darkn e 23 janarit, teksa ndodhej n Bejrut, n cilsin e korrespondentit t Observer, ai pritej i ftuar n ambasadn angleze. Nuhatja e tij prej nj spiuni t aft apo dika tjetr e shtyn t kuptoj se qe nj kurth e sht n rrezik. Zhduket. Emigron n Lindje e shrbimit sekret t Londrs nuk i mbetet gj tjetr vetm t konstatoj se Philby dhe antart e tjer t T pest e Cambrige kishin kaluar n ann e sovjetikve, duke iu shrbyer atyre me informacione t rndsishme pr studimet atomike (Donald McLean, diplomati anglez, qe antar i Komisionit t Energjis Atomike) mbi prapaskenat e lufts s Kores, mbi raportet anglo-amerikane, mbi NATO-n e Japonin. Philby shfaqet n Mosk, ku dalngadal del nga anonimati i tij e nis nj jet t re. Martohet me ish-gruan e mikut t tij t vjetr, Donald McLean. KGB e rreshton n radht m t larta t nomenklaturs s inteligjencs sekrete ruse. U mson sovjetikve kurthet e spiunazhit anglez e dekorohet me Urdhrin e Leninit, nj nga medaljet m t larta t nderimit n ish-Bashkimin Sovjetik. M 1968, boton librin e tij autobiografik My silent war, ku shpjegonte arsyet ideologjike personale pr mbshtetjen ndaj Bashkimit Sovjetik e me nj hyrje t nnshkruar nga miku i tij, Graham Green. N Mosk, ritakohet me t gjith antart e grupit t tij T pest t Cambrige e t gjith vdesin n Mosk. Kim Philby vdes n vitin 1988, n moshn 76-vjeare dhe bashk me t, nj pjes e historis s spiunazhit rus. N ankand, arti prgjues i Kim Philbyt Londr, 26 prill 1994. N ankand nj shekull spiunazh, Shtpia e ankandit Sothebys shet prgjuesit e Philby, Philby qe nj tradhtar, kta qen disa nga titujt q shtypi londinez q komentuan gjashtmbdhjet vjet m par lajmin e daljes n ankand t disa objekteve prkatse t agjentit t dyfisht Harold Adrian Russel Philby. Ruffina Philby, 61-vjearja e athershme, ish-gruaja e katrt e Kim Philbyt, e cila jetonte ne Mosk me t mn e tij, pothuajse n nj mjerim total, t ngushlluar vetm nga nj pension minimal, vendos t shes gjithka q i prkiste spiunit m t famshm t shekullit t kaluar. Letra, dokumente sekrete, flok, libra, rreth 127 objekte u shitn n ankandin e organizuar nga Sothebys m 18 korrik 1994. Midis tyre, nj pako me letr q shkrimtari Graham Green i shkruante mikut t tij Philby pr faktin e t qenit spiun e pr iden e tij pr shkrimin e nj libri me kt tem.

Gjithashtu, midis ktyre objekteve spikat edhe nj dhurat e KGB-s, me nj vler prej 400 strlinash q prfaqsonte nj glob t rrethuar nga nj satelit n fluturim. Zoti Patrick Relly i Inteligjencs Britanike e komentoi asokohe kt lajm si m posht: Kam mbetur pothuajse pa fjal e i habitur nga lajmi se dikush dshiron t blej e t shes objekte q i prkasin nj tradhtari. E faktikisht, n luftn e spiunazhit, nuk qen t pakt personat q humbn jetn pr shkak t lojs s tij t dyfisht. Baroni i Kuq n kulturn popullore Jeta, aventurat dhe misionet pothuajse t pabesueshme t Kim Philbyt kan frymzuar pun t shumta letrare, muzikore e kinematografike. Ai qe miku i ngusht i Graham Greenit, e frymzoi dhe romanin e tij The human factor, i vitit 1978, me mjaft aspekte e ngjarje nga jeta e Philbyt. Jeta e Kim Philbyt shtyu Frederick Forsythin t shkruante librin Protokolli i katrt m 1984, ku imagjinohej nj Philby autor i nj komploti destabilizues pr Britanin e Madhe dhe pr krijimin e nj qeverie filo-sovjetike me besim n marksizm-leninizm. Ky libr u b edhe skenari kinematografik i nj filmi t dal me po t njjtin titull, Protokolli i katrt m 1987. Lufta e Ftoht ka vite q ka marr fund, por pilastri i saj, spiunazhi, nuk perndon kurr. E nuk perndojn as mnyrat e bashkpunimit midis shrbimeve sekrete. Momentalisht, ai amerikan e ai rus po prgatiten pr shkmbimin e spiunve t arrestuar reciprokisht. 11 spiunt rus t arrestuar pak dit m par, pritet t rikthehen n Rusi n shkmbim t agjentve amerikan t gjendur aktualisht n burgjet sovjetike. Dikur, vendi i preferuar pr nj shkmbim t till qe ura Glienicker, q ndante Berlinin Perndimor nga Potsdami e mbi t ciln jan shkmbyer personazhe t famshme si piloti Gary Powell e ish-rezidenti Natan Sharanskij.