O Šljivinoj Osici

Organizacija Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu
Projekat GCP/BIH/002/ITA Inventar stanja zemljinih resursa u Bosni i Hercegovini u poslijeratnom periodu
Uee u razvoju naina koritenja zemljita na opinskom nivou u BiH

Tip iskoritavanja zemljita (LUT)
Riccardo Biancalani Glavni tehniki savjetnik projekta sa Tihomir Predi Marijo Leko Esad Bukalo Melisa Ljua
Decembar, 2004
UVOD ...................................................................................................................................................... 1 CILJ RADA.......................................................................................................................................... 3 METOD RADA.................................................................................................................................... 4 ODREIVANJE LUT-a................................................................................................................... 4 ZAHTJEVI BILJAKA ZA KLIMATSKIM I ZEMLJINIM PARAMETRIMA ........................... 8 KLIMATSKI NIVOI POGODNOSTI ............................................................................................................. 9 ZEMLJINI NIVOI POGODNOSTI .............................................................................................................. 9
TIPOVI ISKORITAVANJA ZEMLJITA ..................................................................................... 15 OZIME ITARICE ........................................................................................................................ 17 JARE ITARICE ........................................................................................................................... 18 KUKURUZ..................................................................................................................................... 19 OZIMA PENICA ......................................................................................................................... 22 OZIMI JEAM .............................................................................................................................. 25 RA ................................................................................................................................................ 28 TRITIKALE ................................................................................................................................... 29 ZOB ................................................................................................................................................ 30 SOJA .............................................................................................................................................. 31 ULJANA REPICA ......................................................................................................................... 34 SUNCOKRET ................................................................................................................................ 36 RANI KROMPIR ........................................................................................................................... 38 KASNI KROMPIR......................................................................................................................... 39 LUCERKA ..................................................................................................................................... 41 TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA .......................................................................................... 44 KAMILICA .................................................................................................................................... 46 KOTIAVO VOE ..................................................................................................................... 48 JABUASTO VOE ..................................................................................................................... 49 JABUKA ........................................................................................................................................ 51 KRUKA........................................................................................................................................ 55 BRESKVA ..................................................................................................................................... 59 TRENJA ....................................................................................................................................... 62 VINJA .......................................................................................................................................... 65 LJIVA........................................................................................................................................... 68 MALINA ........................................................................................................................................ 71 KUPINA......................................................................................................................................... 74 JAGODA ........................................................................................................................................ 77 LJENIK ........................................................................................................................................ 80 ORAH............................................................................................................................................. 82 LUK................................................................................................................................................ 84 ENJAK / BIJELI LUK............................................................................................................... 88 PORILUK....................................................................................................................................... 92 KUPUS........................................................................................................................................... 96 CVJETAA / KARFIOL ............................................................................................................. 100 KELJ............................................................................................................................................. 104 PINAT ........................................................................................................................................ 108 BLITVA ....................................................................................................................................... 112 PAROGA ................................................................................................................................... 116 DINJA .......................................................................................................................................... 120 LUBENICA.................................................................................................................................. 124 PATLIDAN................................................................................................................................ 132 RAJICA / PARADAJZ .............................................................................................................. 136 KRASTAVAC.............................................................................................................................. 141 GRAAK...................................................................................................................................... 145 GRAH........................................................................................................................................... 149 MRKVA ....................................................................................................................................... 154 SMOKVA..................................................................................................................................... 159 MARELICA / KAJSIJA............................................................................................................... 165 BADEM........................................................................................................................................ 169 MASLINE .................................................................................................................................... 173 IPAK / NAR ............................................................................................................................... 177 KIVI.............................................................................................................................................. 179 VINOVA LOZA........................................................................................................................... 183 DUHAN........................................................................................................................................ 187
KLASE POGODNOSTI ZEMLJITA I STEPEN OGRANIENJA ........................................... 191 OZIME KULTURE...................................................................................................................... 193 JARE KULTURE ......................................................................................................................... 194 POVRE ...................................................................................................................................... 195 VOE ........................................................................................................................................... 196 KUKURUZ................................................................................................................................... 197 OZIMA PENICA ....................................................................................................................... 198 JEAM......................................................................................................................................... 199 RA .............................................................................................................................................. 200 TRITIKALE ................................................................................................................................. 201 ZOB .............................................................................................................................................. 202 SOJA ............................................................................................................................................ 203 ULJANA REPICA ....................................................................................................................... 204 REPA............................................................................................................................................ 205 SUNCOKRET .............................................................................................................................. 206 KROMPIR.................................................................................................................................... 207 LUCERKA ................................................................................................................................... 208 TRAVNO-DJETELINSKA SMJESA .......................................................................................... 209 KAMILICA .................................................................................................................................. 210 LJEKOVITO BILJE ..................................................................................................................... 211 JABUKA ...................................................................................................................................... 212 KRUKA...................................................................................................................................... 213 BRESKVA ................................................................................................................................... 214 TRENJA ..................................................................................................................................... 215 VINJA ........................................................................................................................................ 216 LJIVA......................................................................................................................................... 217 MALINA ...................................................................................................................................... 218 KUPINA....................................................................................................................................... 219 JAGODA ...................................................................................................................................... 220 LJENIK ...................................................................................................................................... 221 ORAH........................................................................................................................................... 222 LUK.............................................................................................................................................. 223 BIJELI LUK/ENJAK............................................................................................................... 224 PORILUK..................................................................................................................................... 225 KUPUS/KELJ............................................................................................................................... 226 PINAT ........................................................................................................................................ 227 DIVLJE PAROGE ..................................................................................................................... 228 DINJA .......................................................................................................................................... 229 LUBENICA.................................................................................................................................. 230 ZELENA PAPRIKA..................................................................................................................... 231 PATLIDAN................................................................................................................................ 232 PARADAJZ/RAJICA ................................................................................................................ 233 KRASTAVAC.............................................................................................................................. 234 VRTNI GRAAK ........................................................................................................................ 235 GRAH........................................................................................................................................... 236 MRKVA ....................................................................................................................................... 237 SMOKVA..................................................................................................................................... 238 KAJSIJA/MARELICA................................................................................................................. 239 BADEM........................................................................................................................................ 240 MASLINE .................................................................................................................................... 241 IPAK/NAR ................................................................................................................................. 242 KIVI.............................................................................................................................................. 243 KAKI ............................................................................................................................................ 244 VINOVA LOZA........................................................................................................................... 245 DUHAN........................................................................................................................................ 246 RUA ........................................................................................................................................... 247
UVOD
Agroekoloko zoniranje (u daljnjem tekstu AEZ) predstavlja metodologiju pomou koje se preko odreenih nivoa dolazi do pogodnosti zemljita za poljoprivrednu proizvodnju. Sistem AEZ se koristi da bi se odredila specifina ogranienja za gajenje poljoprivrednih kultura u odreenim uslovima klime, zemljita i terena, ali i u odreenim (pretpostavljenim) uslovima ulaganja i gazdovanja. Krajnji rezultat AEZ, uzimajui u obzir produktivnost zemljita i socio-ekonomski aspekt proizvodnje je osnova za planiranje koritenja zemljita odreenog podruja. ema 1. Pojednostavljen prikaz metodologije AEZ
AGRONOMSKI PODACI
BAZA PODATAKA (zemljite, klima, reljef...)
II
TIPOVI ISKORITAVANJA ZEMLJITA
ANALIZA PODATAKA
RAZRADA TIPOVA ISKORITAVANJA ZEMLJITA
BAZA PODATAKA ZEMLJINIH RESURSA
POTENCIJALNI PRINOS ZAHTJEVI BILJKE, BAZE RESURSA
IV
POJEDINANE POGODNOSTI
SOCIOEKONOMSKA, DEMOGRAFSKA SITUACIJA
III
POGODNOSTI ZEMLJITA ZA VIESTRUKU PROIZVODNJU
PLAN KORITENJA ZEMLJITA
I. Faza I prikazuje formiranje tzv. tipova iskoritavanja zemljita koji predstavljaju specifino selektovane sisteme poljoprivredne proizvodnje sa jasno definisanom vezom izmeu uloenih sredstava u proizvodnju i mendmenta, kao i izmeu agroekolokih uslova i specifinih karakteristika gajenih biljaka. II. Faza II prikazuje formiranje razliitih baza podataka (klima, zemljite, reljef, zemljini pokriva, koritenje zemljita) i njihovu analizu, zatim analizu primarnih i sekundarnih baza podataka o zemljinim resursima kao osnove za odreivanje pogodnosti za pojedine biljke. III. Faza III predstavlja model za izraunavanje potencijalnog prinosa koritenjem podataka specifinih za svaku biljku, kao i podataka iz baze o zemljinim resursima. IV. Faza IV prikazuje rezultate analize u uslovima pojedinane pogodnosti zemljita i uslovima viestruke prozvodnje koja je kombinovana sa socioekonomskom i demografskom situacijom. Rezultat interakcije navedenih parametara daje konanu formu za planiranje koritenja zemljita. Iz prikazane eme, formiranje tzv. tipova iskoritavanja zemljita (Land Utilization Type, u daljnjem tekstu LUT) predstavlja prvu fazu AEZ metodologije. Engleski termin LUT nema adekvatan opte prihvaeni naziv u naem jeziku, poto se pod tim pojmom podrazumijeva niz razliitih aktivnosti koje se sprovode u cilju iznalaenja optimalnog naina iskoritavanja zemljita odreenog podruja. Postoji razlika u terminima nain koritenja zemljita i tip iskoritavanja zemljita (LUT). Nain koritenja u pojednostavljenom smislu opisuje trenutno koritenje zemljita, dok termin tip iskoritavanja zemljita opisuje kako iskoritavati zemljite da bi se postigli maksimalni ekonomski efekti uzimajui u obzir to vei broj faktora (klimatskih, zemljinih...), kao i metode gazdovanja u odreenim socio-ekonomskim uslovima. Tip iskoritavanja zemljita (LUT), definisan od strane FAO (1984) glasi: Tip iskoritavanja zemljita: to je vrsta koritenja zemljita koja je opisana ili definisana sa mnogo vie detalja nego to je osnovna vrsta koritenja zemljita. Kod odreenih sistema navodnjavanja i naina gazdovanja, tip iskoritavanja zemljita odnosi se na pojedinu kulturu, kombinaciju kultura ili sistem uzgoja u definisanim tehnikim i socio-ekonomskim uslovima. Tip iskoritavanja zemljita je set tehnikih karakteristika u sklopu socio-ekonomskih uslova. Npr. u kontekstu proizvodnje kukuruza, LUT ne predstavlja samo tehnologiju proizvodnje kukuruza od sjetve do berbe, to je samo jedan segment LUT-a. Razliiti LUT-ovi imaju razliite zahtjeve za kvalitet zemljita. Kad se kvalitet zemljine jedinice poklapa sa zahtjevima odreenog LUT-a, kaemo da je pogodnost za taj LUT visoka.
CILJ RADA Uzimajui u obzir karakteristike poljoprivredne proizvodnje u Bosni i Hercegovini, pripremljeni su opisi LUT-a za odreene kulture. Tip iskoritavanja zemljita za usjeve, krmno bilje, travno-djetelinsku smjesu, voe i ljekovito bilje Tabela 1. Lista kultura
Br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Kultura Br. Kultura Ozime itarice 16. Kamilica Jare itarice 17. Kotiavo voe Kukuruz 18. Jabuasto voe Ozima penica 19. Jabuka Ozimi jeam 20. Kruka Ra 21. Breskva Tritikale 22. Trenja Zob 23. Vinja Soja 24. ljiva Uljana repica 25. Malina Suncokret 26. Kupina Rani krompir 27. Jagoda Kasni krompir 28. Ljenik Lucerka 29. Orah Travno djetelinska smjesa (Crveni vijuk, Livadski vijuk, Engleski ljuj, Jeevica, Maiji repak, Bijela djetelina)
Tip iskoritavanja zemljita za povrtne kulture, vone kulture mediteranskog podruja, vinovu lozu i industrijske biljke Tabela 2. Lista kultura
Br. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. Kultura Luk enjak / Bijeli luk Poriluk Kupus Cvjetaa / Karfiol Kelj pinat Blitva paroga Dinja Lubenica Paprika Patlidan Br. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. Kultura Rajica / Paradajz Krastavac Graak Grah Mrkva Smokva Marelica / Kajsija Badem Masline ipak / Nar Kivi Vinova loza Duhan
Klase pogodnosti zemljita i stepen ogranienja Tabela 3. Lista kultura

Br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. Kultura Ozime kulture Jare kulture Povre Voe Kukuruz Ozima penica Jeam Ra Tritikale Zob Soja Uljana repica Repa Suncokret Krompir Lucerka Travno-djetelinska smjesa Kamilica Ljekovito bilje Jabuka Kruka Breskva Trenja Vinja ljiva Malina Kupina Jagoda Br. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. Kultura Ljenik Orah Luk Bijeli luk / enjak Poriluk Kupus / Kelj pinat Divlje paroge Dinja Lubenica Zelena paprika Patlidan Paradajz / Rajica Krastavac Vrtni graak Grah Mrkva Smokva Kajsija / Marelica Badem Masline ipak / Nar Kivi Kaki Vinova loza Duhan Rua
METOD RADA
Za svaku pripremljenu kulturu, podaci su sakupljeni iz literature. Podaci su tabelarno prikazani i djelimino pregledani od strunjaka za pojedina podruja, kao i od strane poljoprivrednih proizvoaa.
ODREIVANJE LUT-a
LUT se sastoji od odreenih tehnikih specifikacija, ali u sklopu datog socioekonomskog okruenja. Osnovni faktori jednog LUT-a su: vrsta proizvodnje i krajnji proizvod orijentacija prema tritu investicije, nivo ulaganja udio runog rada ili mehanizacije u sistemu proizvodnje tehnologija proizvodnje obim proizvodnje (povrine) infrastruktura prihodi
Za potpuno definisanje jednog tipa iskoritavanja zemljita potrebno je definisati i zahtjeve gajenih biljaka prema klimi i zemljitu. Pored svega navedenog, da bi se pravilno mogao definisati LUT za odreene biljne vrste, potrebno je opisati sisteme proizvodnje koji se koriste ili koji mogu da se koriste u odreenom podruju, sa definisanim ulaganjima i nainom gazdovanja. Imajui u vidu karakteristike poljoprivredne proizvodnje u BiH koja je u prvom redu odreena veliinom posjeda (usitnjenost parcela, trite...) opisana su tri naina proizvodnje: mehanizovan nain proizvodnje nisko mehanizovan nain proizvodnje bioloki nain proizvodnje
Pored naina proizvodnje opisana su i tri nivoa ulaganja u proizvodne procese: visoka ulaganja srednja ulaganja niska ulaganja
Visoka ulaganja - poljoprivredna proizvodnja je u potpunosti namjenjena tritu. Proizvodnja je bazirana na visoko kvalitetnim sortama i hibridima, u potpunosti je mehanizovana, a udio radne snage je nizak. U tehnologiji proizvodnje upotrebljava se optimalno ubrenje zasnovano na kontroli plodnosti zemljita, a prihranjivanje usjeva je zasnovano na kontroli zemljita i biljnog materijala. Koristi se optimalan broj aplikacija hemijskih sredstava za zatitu od korova te zatitu bilja od bolesti i tetoina. Srednja ulaganja - poljoprivredna proizvodnja je dijelom orjentisana tritu, a dijelom za vlastite potrebe proizvoaa. Proizvodnja je zasnovana na poboljanim sortama i hibridima uz koritenje mehanizacije i runog rada sa pomonim alatom. U tehnologiji proizvodnje se koristi smanjeno ubrenje i smanjeno koritenje hemijskih sredstava za zatitu od korova, bolesti i tetoina. Niska ulaganja - proizvodnja je orjentisana za sopstvene potrebe, tj. za sopstveno izdravanje gazdinstva (farme). Proizvodnja se zasniva na tradicionalnim i djelimino na poboljanim sortama i hibridima gajenih biljaka uz minimalno koritenje mehanizacije, sa visokim udjelom runog rada. ubrenje se uglavnom vri organskim ubrivima, sporadino mineralnim, dok se hemijska zatita od korova, bolesti i tetoina uopte ne primjenjuje.
Tabela 4. LUT atributi

Svojstva Bioloka proizvodnja umjeren nivo ulaganja uzgoj ita za mlinsku industriju; soja za proizvodnju ulja i za drugu preradu; krmno bilje i travnodjetelinska smjesa za uzgoj stoke; plantani uzgoj kamilice-cvijet za aj ili eterina ulja; bobiasto voe za upotrebu u svjeem stanju i za drugu preradu proizvodnja visokog kvaliteta visok visok visoko kvalitetni (tradicionalni) kultivari; organsko ubrivo i bioloka kontrola tetoina, bolesti i plijevljenje; odgovarajua mehanizacija za mali obim poslova Nisko mehanizovana poljoprivreda umjeren nivo ulaganja uzgoj ita za mlinsku industriju; soja za proizvodnju ulja i za drugu preradu; krmno bilje i travnodjetelinska smjesa za uzgoj stoke; plantani uzgoj kamilice-cvijet za aj ili eterina ulja; bobiasto voe za upotrebu u svjeem stanju i za drugu preradu srednji kvalitet i srednji obim komercijalne proizvodnje srednji sa kreditom na dostupne rokove srednji ukljuujui besplatnu obiteljsku radnu snagu poboljani kultivari kao dostupni; odgovarajui proireni paketi ukljuujui neke od sredstava za zatitu; primjene ubriva, hemijskih sredstava za zatitu od bolesti i tetoina, kao i za zatitu od korova; adekvatan period neobraivanja i mjere zatite pristup tritu neophodan; pristup oglednim parcelama i savjetodavne usluge Mehanizovana poljoprivreda visok nivo ulaganja kienje ili navodnjavanje u proizvodnji; uzgoj ita za mlinsku industriju; soja za proizvodnju ulja i za drugu preradu; krmno bilje i travno-djetelinska smjesa za uzgoj stoke; plantani uzgoj kamilice-cvijet za aj ili eterina ulja; bobiasto voe za optu upotrebu u svjeem stanju i za drugu preradu
Proizvod i proizvodnja
Trina orijentacija Intenzitet kapitala Intenzitet rada
visoki obim komercijalne proizvodnje veoma visok nizak kultivari visokog prinosa ukljuujui hibride; optimalne aplikacije ubrivom; hemijska zatita od tetoina i bolesti, kao i zatita od korova; potpune mjere zatite
Tehnologija
Infrastruktura
Posjedovanje zemljita Ciljani nivo prihoda
pristup meunarodnom tritu; visok nivo specifinih savjetodavnih usluga; primjena rezultata istraivanja malo do srednje, ponekad fragmentirano visok
pristup tritu; visok nivo savjetodavnih usluga, primjena rezultata istraivanja
malo do srednje, ponekad fragmentirano srednji
integrisane parcele visok
Meutim, kod voarskih kultura glavni naini proizvodnje nisu definisani udjelom mehanizacije u procesu proizvodnje nego brojem sadnica po jedinici povrine, uzgojnim oblikom i primjenjenim agrotehnikim mjerama. Na osnovu konsultacija sa strunjacima za voarsku proizvodnju definisana su tri naina proizvodnje dok su prethodno definisani nivoi ulaganja ostali isti: ekstenzivan nain voarske proizvodnje intenzivan nain voarske proizvodnje visoko intenzivan nain voarske proizvodnje
Eksenzivan nain voarske proizvodnje sa srednjim nivoom ulaganja - predstavlja proizvodnju sa 330 do 700 vonih sadnica po hektaru uz klasian uzgojni oblik (piramidalna kronja...). Proizvodnja je djelimino orjentisana triu, a dijelom je orjentisana za sopstveno izdravanje, odnosno preradi na farmi. Proizvodnja je zasnovana na koritenju mehanizacije uz visoko uee runog rada sa pomonim alatom. U tehnologiji proizvodnje se koristi smanjeno ubrenje i smanjeno koritenje hemijskih sredstava za zatitu od korova, bolesti i tetoina. Intenzivan nain voarske proizvodnje sa visokim nivoom ulaganja - predstavlja proizvodnju sa 700 do 1.300 vonih sadnica po hektaru sa intenzivnim uzgojnim oblicima (vretenasti bun). Proizvod je u potpunosti namjenjena tritu. Proizvodnja je mehanizovana, ali je udio radne snage visok. U tehnologiji proizvodnje upotrebljava se optimalano ubrenje zasnovano na kontroli plodnosti, a prihranjivanje usjeva je zasnovano na kontroli zemljita i biljnog materijala. Koristi se optimalan broj aplikacija hemijskih sredstava za zatitu od korova te zatitu bilja od bolesti i tetoina. Visoko intenzivan nain voarske proizvodnje sa visokim nivoom ulaganja predstavlja proizvodnju sa vie od 1.300 vonih sadnica po hektaru sa visoko intenzivnim uzgojnim oblicima (vretenasti uzgojni oblici i modifikacije). Proizvod je u potpunosti namjenjen tritu. Proizvodnja je mehanizovana, ali je udio radne snage visok. U tehnologiji proizvodnje se upotrebljava optimalno ubrenje zasnovano na kontroli plodnosti, a prihranjivanje usjeva je zasnovano na kontroli zemljita i biljnog materijala. Koristi se optimalan broj aplikacija hemijskih sredstava za zatitu od korova te zatitu bilja od bolesti i tetoina.
Tabela 5. LUT atributi za voe

Svojstva Ekstenzivna poljoprivredaumjeren nivo ulaganja kienje ili navodnjavanje u voarstvu za proizvodnju svjeeg voa ili za drugu preradu; ekstenzivni uzgojni oblik dobar kvalitet i srednji obim komercijalne proizvodnje umjeren visok stariji varijeteti koji su dostupni; 300-700 voaka/ha, ukljuujui nekoliko aplikacija ubriva i nekoliko kontrola tetoina, bolesti i korova neophodan bilo koji pristup tritu malo do srednje visok-umjeren Intenzivna poljoprivredaumjeren nivo ulaganja kienje ili navodnjavanje u voarstvu za proizvodnju svjeeg voa ili za drugu preradu; intenzivni uzgojni oblik srednji kvalitet i srednji obim komercijalne proizvodnje visok sa kreditom na dostupne rokove visok stariji i novi varijeteti; 7001.300 voaka/ha; integralna proizvodnja voa; optimalna upotreba ubriva; sredstava za zatitu; hemijska sredstava za zatitu od bolesti i tetoina, kao i za zatitu od korova; potpune mjere zatite pristup tritu; visok nivo specifinih savjetodavnih usluga; primjena rezultata istraivanja srednje umjeren-visok Visoko intenzivna poljoprivredavisok nivo ulaganja kienje ili navodnjavanje u voarstvu za proizvodnju svjeeg voa ili za drugu preradu; jak uzgojni oblik
Proizvod i proizvodnja
Trina orijentacija Intenzitet kapitala Intenzitet rada
srednji kvalitet i veoma visok obim komercijalne proizvodnje veoma visok visok novi varijeteti; > 1.300 voaka/ha; integralna proizvodnja voa; optimalna upotreba ubriva; hemijska zatita od bolesti i tetoina, kao i zatita od korova; potpune mjere zatite
Tehnologija
Infrastruktura Posjedovanje zemljita Ciljani nivo prihoda
pristup tritu; visok nivo specifinih savjetodavnih usluga; primjena rezultata istraivanja srednje i vee visok-veoma visok
Zahtjevi biljaka za klimatskim i zemljinim parametrima Kako je ve navedeno za svaku biljnu vrstu u pojedinom LUT potrebno je definisati zahtjeve za odreenim klimatskim i zemljinim parametrima koji bitno utiu na rast, razvoj i plodonoenje biljaka tj. koji bitno utiu na kvalitet i kvantitet prinosa.
Klimatski nivoi pogodnosti Na osnovu konsultacija sa strunim licima za gajenje pojedinih biljnih vrsta odlueno je da se koriste samo oni klimatski parametri koji su ograniavajui faktori proizvodnje u naim uslovima. Takoe, koriteni su samo oni klimatski parametri koji se nalaze u digitalnoj klimatskoj bazi podataka koja je formirana u ovom projektu, a to su: koliina padavina u vegetacionom periodu trajanje vegetacionog perioda trajanje bezmraznog perioda suma temperatura u vegetacionom periodu U nekim specifinim sluajevima koriteni su i parametri koji se mogu izraunati iz postojeih: npr. LUT - bioloki nain uzgoja kamilice - koriten je parametar koliine padavina u periodu klijanja sjemena. Tabela 6. Klase pogodnosti
S1 S2 S3 S4 N vrlo pogodno pogodno umjereno pogodno ogranieno pogodno nepogodno > 80 % MDP 60-80 % MDP 40-60 % MDP 20-40 % MDP < 20 % MDP
MPD max.dostian prinos
Zemljini nivoi pogodnosti Za definisanje klasa pogodnosti zemljita i stepena ogranienja koriten je model predstavljen u publikaciji LAND EVALUATION-Part I, II i III (1991-1993). Pogodnost poljoprivrednih kultura prema odreenim klimatskim i zemljinim faktorima data je kroz procenat ostvarenog prinosa od maksimalnog mogueg prinosa koji se moe postii u odreenom podruju. Pogodnosti su navedene u tabeli: Tabela 7. Klase pogodnosti zemljita
S1 S2 S3 S4 N 0 1 2 3 4 N vrlo pogodno pogodno umjereno pogodno ogranieno pogodno nepogodno izuzetno pogodno vrlo pogodno pogodno umjereno pogodno ogranieno pogodno nepogodno sa stepenom iskoristivosti >80 % sa stepenom iskoristivosti 60-80 % sa stepenom iskoristivosti 40-60 % sa stepenom iskoristivosti 20-40 % sa stepenom iskoristivosti <20 % nema nikakvih ogranienja manja ogranienja za maksimalno 4 elementa tla vie od 4 manja i maksimalno 3 srednja ogranienja vie od 3 srednja i maksimalno 2 vea ogranienja vie od 2 vea ogranienja vrlo visoka ogranienja koja se ne mogu korigovati
Tabela 8. Stepen ogranienja
Za definisanje klasa pogodnosti zemljita i stepena ogranienja koriteni su sljedei parametri: Nagib terena Nagib terena ima veoma znaajnu ulogu u definisanju LUT-a i u direktnoj je vezi sa sistemom uzgoja biljaka. Pogodnost zemljita za uzgoj ratarskih, povrtlarskih, zatim voarskih kultura i na kraju travnjaka je u direktnoj korelaciji sa nagibom, odnosno to je izraenost nagiba vea to je i izbor gajenih kultura manji. Nagibom je ograniena i upotreba mehanizacije te time i savremeni sistem uzgoja veine gajenih kultura. Mehanizovan sistem gajenja kultura u mnogome racionalizira, poveava obim i pojeftinjuje poljoprivrednu proizvodnju, to ga ini daleko konkurentnijim na tritu. 0-5% - ravna i blago valovita zemljita U pogledu ogranienja za uzgoj svih poljoprivrednih kultura ravna zemljita nemaju ogranienje i idealna su za sve oblike i sisteme uzgoja, odnosno LUT-ove. 5-10% - blago nagnuta i valovita zemljita Zemljita imaju veoma mala ogranienja, odnosno gotovo da i nemaju nekih ogranienja za kulture koje se gaje na naim podrujima. U veini sluajeva nemaju gotovo nikakvog nepovoljnog uticaja na LUT-ove. 10-15% - blago nagnuta Ovo su zemljita sa odreenim ogranienjima, tako da su za pojedine kulture potrebne odgovarajue mjere nivelisanja i ravnanja terena. Imaju odreeni uticaj na LUT-ove, ali ne snaan da iskljuuju neki od moguih sistema uzgoja. U ovim sluajevima se primjenjuju odgovarajue agrotehnike mjere kao to je konturna obrada i uzgoj kultura u pojasevima, kako bi se ublaila negativna eroziona djelovanja. 15-30% - umjereno nagnuta Za veinu kultura ova zemljita imaju ogranienja za pojedine uzgojne oblike i zahtijevaju odgovarajue tehnike mjere ureenja zemljita kao to je terasiranje. Imaju znaajnijeg uticaja na same LUT-ove i to posebno u kombinaciji sa jo nekim nepovoljnim svojstvima tla. 30-60% - nagnuta Zemljita imaju eliminatorni karakter za veinu gajenih kultura i zahtjevaju opsenije i sloenije mjere ureenja zemljita. Nivo ogranienja je vrlo visok i imaju veoma velik uticaj na LUT-ove, odnosno izbora kultura. 60-80% - veoma nagnuta Ovaj nagib je limitirajui za mehanizovani sistem uzgoja gotovo svih poljoprivrednih kultura i ima direktni uticaj na LUT-ove. Zemljita se samo mogu koristiti kao prirodne livade i panjaci, odnosno koritenje na tradicionalni nain (runo koenje), prikupljanje sijena i ispaa stoke. >80% - izrazito nagnuta Ovo je nagib terena na kome je jedino mogue ekstenzivno koritenje zemljita kao panjake povrine gdje se jedino moe primjeniti tradicionalni sistem ispae sa kozama i ovacama. Svi drugi vidovi iskoritavanja zemljita u poljoprivrednoj proizvodnji nisu mogui i ovaj nagib je iskljuiv za sve ostale LUT-ove.
10
Tekstura zemljita Tekstura tla je definisana procentualnim odnosom frakcija pijeska, praha i gline (pijesak 2,0-0,06 mm; prah 0,06-0,002 mm; glina < 0,002 mm). Imajui u vidu injenicu da zemljita ilovastog teksturnog sastava imaju i najbolju strukturu, a to pogoduje veini gajenih kultura, onda je jasno da se mora voditi rauna o teksturnom sastavu tla. Teka glinovita tla kojih ima u BiH veoma esto su limitirajui faktor za veinu gajenih kultura i kao takva se ne mogu koristiti za dobar dio ratarskih kultura. Zbog svog uticaja na pojedine kulture tekstura tla ima odreenu ulogu kod definisanja LUT-a. Dubina tla Dubina tla je veoma bitna karakteristika svakog tipa tla i jedan je od znaajnijih faktora u biljnoj proizvodnji. Uz nagib je najvaniji element kod odreivanja LUT-a. Dubina tla je vrlo esto ograniavajui faktor uzgoja pojedinih kultura i to pogotovo za naturalni oblik proizvodnje. Na plitkim zemljitima gotovo je nemogue uzgajati pojedine ratarske i voarske kulture, tako da se ove povrine iskljuivo koriste kao panjaci. Dubina tla jedino nema tako bitnu ulogu kod intenzivnog (mehanizovanog) naina uzgoja pojedinih poljoprivrednih kultura, odnosno ukoliko se koriste savremeni naini proizvodnje uz primjenu sistema za navodnjavanje i plasteniki sistem gajenja biljaka. U ovim sluajevima za pojedine LUT-ove (npr. proizvodnja groa, pinata, salate, luka, blitve, proizvodnja rasada i sl.) dubina tla nema tako veliki uticaj. Tabela 9. Dubina tla
Nivo veoma duboka duboka umjereno duboka plitka veoma plitka vrlo plitka Dubina u cm >150cm 150-100cm 100-50cm 50-30cm 30-20cm < 20cm
Ukupni CaCO3 Sadraj ukupnog CaCO3 u tlu generalno nema neku znaajniju vrijednost, odnosno nije limitirajui faktor za veinu poljoprivrednih kultura koje se uzgajaju na podruju BiH ukoliko ga nema u tlu. Vrlo je mali broj kultura (npr. lucerka) koje zahtijevaju vei sadraj karbonata u tlu. Na sadraj karbonata u tlu dosta dobro reaguju orah, ljenik i maslina, dok su vinova loza i breskva jako osjetljive na povean sadraj CaCO3. Iz svega navedenog vidljivo je da sadraj karbonata u tlu ima odreenog znaaja kod definisanja LUT-a. Tabela 10. Sadraj karbona
Nivo nizak optimalan umjeren visok veoma visok vrlo visok ekstremno visok Karbonat ekvivalentan (g/kg) 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 300-500 > 500
11
Reakcija tla (pH-H2O) Za veinu kultura koje se uzgajaju u BiH optimalna pH vrijednost tla u H2O je oko 6,5. Kisela reakcija tla, pH manja od 5,0 i alkalna vea od 7,5 imaju znaajan uticaj na prinose gajenih kultura, jer se u ovim sredinama javljaju specifini problemi blokiranja makro i mikro elemenata, tako da imaju veliku ulogu u definisanju LUT-a. Tabela 11. pH vrijednost tla
Oznaka reakcije vrlo kiselo veoma kiselo kiselo umjereno kiselo slabo kiselo optimalno (veoma slabo kiselo) neutralno slabo alkalno umjereno alkalno alkalno veoma alkalno vrlo alkalno Reakcija tla u vodi < 3,0 3,0-4,5 4,5-5,0 5,0-5,5 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0 7,0-7,2 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 > 9,0
Zasienost bazama Ovaj parametar ne predstavlja tako bitan element u definisanju LUT-a. Tabela 12. Zasienost bazama
Nivo veoma nizak nizak umjeren optimalan visok veoma visok vrlo visok CECekvivalentan u cmol(+)/kg glina < 10 10-15 15-20 20-30 30-40 40-60 > 60
Organski ugljik Organski ugljik je u direktnoj vezi sa strukturom i odravanjem vlage u tlu. Naime, jako humozna tla imaju bolju i finiju strukturu, a zahvaljujui organskoj materiji bolje i due odravaju vlagu koja je u sunim ljetnim periodima veoma bitna za postizanje veih prinosa. Tabela 13. Nivo organskog ugljika
Nivo vrlo nizak veoma nizak nizak umjeren optimalan visok veoma visok vrlo visok karbonat ekvivalentan u g/kg < 10 10-15 15-20 20-30 30-40 40-60 60-100 > 100
12
Tabela 14. Latinski nazivi kultura

KULTURA PENICA JEAM RA TRITIKALE ZOB KUKURUZ SOJA ULJANA REPICA REPA SUNCOKRET KROMPIR LUCERKA TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA (Crveni vijuk, Livadski vijuk, Engleski ljuj, Jeevica, Maiji repak, Bijela djetelina) KAMILICA KOTIAVO VOE JABUASTO VOE JABUKA KRUKA BRESKVA TRENJA VINJA LJIVA MALINA KUPINA JAGODA LJENIK ORAH LUK ENJAK / BIJELI LUK PORILUK KUPUS CVJETAA / KARFIOL KELJ PINAT BLITVA PAROGA DINJA LUBENICA PAPRIKA PATLIDAN RAJICA / PARADAJZ KRASTAVAC GRAAK GRAH MRKVA SMOKVA MARELICA / KAJSIJA BADEM MASLINE IPAK / NAR KIVI KAKI VINOVA LOZA DUHAN LATINSKI NAZIV Triticum vulgare Hordeum sativum (vulgare) Secale cereale Triticale Avena sativa Zea mays Glycine hispida Brassica napus oleifera annum Helianthus annuus Solanum tuberosum Medicago sativa (Festuca rubra, Festuca pratensis, Lolium perenne, Dactylis glomerata, Phleum pratense, Trifolium repens) Matricaria chamomila Prunus sp. Malus sp, Pyrus sp. Malus domestica Pirus communis Prunus persica Prunus avium Prunus cerasus Prunus domestica Rubus idaeus Rubus fruticosus Fragaria sp. Corylus avellana Juglans regia Allium cepa Allium sativum Allium porrum Brassica oleracea L. var. capitata Brassica oleracea L. var. botrytis Brassica oleracea L. var. sabauda Spinacia oleracea Beta vulgaris L. var. cicla Asparagus officinalis L. Cucumis melo Citrullus vulgaris Capsicum annuum Solanum melongena Solanum lycopercicum Cucumis sativus Pisum sativum Phaseolus vulgaris Daucus carota Ficus carica Prunus armeniaca Amygdalus communis Olea europea Punica granatum Actinidia chinensis Diospyros kaki Vitis vinifera Nicotiana tabacum
13
Tabela 15. Strunjaci sa kojima su obavljene konsultacije za kulture 1-29

IME I PREZIME mr Rado Ljubomir mr Slavko Radanovi mr Dragan Mandi Goran urainovi, dip. ing prof. dr Jovan Kondi mr Kojo Gari Drago Spremo, dip. ing prof. dr ore Gatari doc. dr Dragoja Radanovi eljko Laki, dipl. ing SPECIJALNOST specijalista za voarstvo specijalista za selekciju kukuruza specijalista za selekciju strnih ita specijalista za agrotehniku strnih ita specijalista za selekciju i agrotehniku industrijskog bilja specijalista za agrotehniku ratarskih kultura i povra specijalista za agrotehniku krompira specijalista za selekciju i agrotehniku krmnih kultura i ljekovitog bilja specijalista za agrotehniku ljekovitog bilja specijalista za agrotehniku krmnog bilja INSTITUCIJA Zavod za voarstvo i vinogradarstvo, Poljoprivredni Institut - Banjaluka Zavod za kukuruz, Poljoprivredni Institut - Banjaluka Zavod za strna ita, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za industrijsko bilje, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za povrtarstvo, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za povrtarstvo, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za krmno i ljekovito bilje, Poljoprivredni institut - Banjaluka Institut za prouavanje ljekovitog bilja Dr Josif Pani Beograd, SCG Zavod za krmno i ljekovito bilje, Poljoprivredni institut - Banjaluka
Tabela 16. Mjeseci u godini

January February March April May June July August September October November December week Januar Februar Mart April Maj Juni Juli Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar sedmica Sijeanj Veljaa Oujak Travanj Svibanj Lipanj Srpanj Kolovoz Rujan Listopad Studeni Prosinac tjedan
14
Tipovi iskoritavanja zemljita
15
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Nain sjetve Koliina sjemena Prihrana Zatita od korova
OPIS
OZIME ITARICE
Triticum vulgare, Hordeum sativum nisko mehanizovana zrno za mlinsko-pekarsku industriju ili za ishranu stoke srednji kvalitet; max. prinos 4-7 t/ha; prosjean prinos 2,5-3 t/ha; zavisi od vrste; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe; u jednoj godini se proizvede za dvije zbog situacije na tritu i cijene; viak je namjenjen za mlinsku industriju (brano) oko 700 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva
TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE
dvopoljni jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili koritenjem zaprege osnovno ubrenje; najee 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim podrujima se izostavlja jedno ili dva tanjiranja; drljanje prva polovina septembra-kraj oktobra domae plus introdukovane sa podruja bive YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) mehanizovano sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; zavisi od vrste; runa sjetva (omake), a zatim zabrnavanje sjemena uglavnom se ne potuje; svaka vrsta i sorta ima svoju normu; 180-280 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 220-330 kg/ha za runu sjetvu; zavisi od biljne vrste 100-200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart); 100-150 kg/ha KAN-a u fazi vlatanja (april) translokacioni hormonski herbicidi od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/h); zatita se po fazama vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadino u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave; obino u periodu februar-mart Od insekata: Lema melanopa-itna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba ambari, tavani i mlinovi za vlastite potrebe Trite nije neophodno. Tradicionalni nain proizvodnje se odrava i razvija najee meusobnom razmjenom iskustava, rjee koritenjem savjeta instituta i fakulteta, a u novije vrijeme i savjetodavne slube. najee do 1 ha oko 750 KM/ha
Zatita od bolesti Zatita od tetoina
etva uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Nain proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti < 200 N 201-350 S3 350-450 S1 450-500 S3 > 500 N
17
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Startno ubrenje Zatita od korova
OPIS
JARE ITARICE
nisko mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja zrno za stonu hranu srednji kvalitet; max. prinos 5,5-10 t/ha; prosjean prinos 3-4 t/ha; zavisi od biljne vrste; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke, manji dio za ljudsku ishranu niska ulaganja, 700-800 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE dvopoljni 20-35 t/ha stajnjaka; NPK najee izostavlja oranje 25 cm mehanizovano; 15-20 cm koritenjem zaprege jedno ili dva tanjiranja; drljanje februar-sredina maja domae plus introdukovane sa podruja bive YU 18-22 kg/ha kukuruz; 180-220 kg/ha zob mehanizovano najee mehanikim sijaicama na razmak 70x22 do 28 cm; dubina 4-5 cm (kukuruz); runo (omake)-zob oko 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 zajedno sa sjetvom u sijaicu zavisi od biljne vrste; npr. za kukuruz poslije sjetve do faze dva lista kukuruza: Atrazin 3-4 l/ha+Lasso 3-4 l/ha, Guardian 1-2 l/ha+Monosan 1-2 l/ha; zatita se vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama; u fazi vegetacije mehaniko unitavanje-kultiviranje ili okopavanje 2x zavisi od biljne vrste; npr. za zob: 200 kg/ha KAN-a (april-maj); za kukuruz: 200 kg/ha KAN-a zajedno sa kultivacijom u fazi razvoja 7-9 listova kod nas se ne sprovodi kod nas se ne sprovodi; uglavnom se koristi sredstvo za tretiranje sjemena Mesurol-FS-500 za odbijanje ptica Kod usjeva zobi: Lema melanopa-itna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5- 0,3 l/ha kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba kukuruz: mehanizovano, jednoredi ili dvoredi bera ili runa berba u klipu u koevima; u zrnu na tavanima Za ovaj nain proizvodnje nije potrebno trite. Potreban je razvoj savjetodavnih slubi kako bi se mogao vriti transfer znanja od instituta i fakulteta do proizvoaa, kao i razvoj stoarstva i trita. najee 0,5-1 ha 900-1.500 KM/ha
Prihrana Zatita od bolesti Zatita od tetoina
etva, berba uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod

Nain proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti < 300 N 300-400 S3 400-500 S2 500-1.200 S1 1.200-1.600 S2 > 1.600 S3
18
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Startno ubrenje Zatita od korova
OPIS
KUKURUZ
Zea mays tradicionalna proizvodnja bez navodnjavanja 120 dana zrno za stonu hranu srednji kvalitet; max. prinos 10 t/ha; prosjean prinos 4 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke, manji dio za ljudsku ishranu niska ulaganja, 800 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE dvopoljni: penica-kukuruz; esto se sije i u monokulturi 20-35 t/ha stajnjaka; NPK se najee izostavlja oranje 25 cm mehanizovano; 15-20 cm koritenjem zaprege jedno ili dva tanjiranja; drljanje 20 april-10 maj domae plus introdukovane sa podruja bive YU; najee NS, ZP, BC i BL FAO grupe 300, 400 i 500 18-22 kg/ha mehanizovano najee mehanikim sijaicama na razmak 70x22 do 28 cm; dubina 4-5 cm oko 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 zajedno sa sjetvom u sijaicu poslije sjetve do faze dva lista kukuruza: Atrazin 3-4 l/ha+Lasso 3-4 l/ha, Guardian 1-2 l/ha+Monosan 1-2 l/ha; zatita se vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama; u fazi vegetacije mehaniko unitavanje-kultiviranje ili okopavanje 2x 200 kg/ha KAN-a zajedno sa kultivacijom u fazi razvoja 7-9 listova kod nas se ne sprovodi kod nas se ne sprovodi; uglavnom se koristi sredstvo za tretiranje sjemena Mesurol-FS-500 za odbijanje ptica mehanizovano, jednoredi ili dvoredi bera ili runa berba u klipu u koevima; u zrnu na tavanima Za ovaj nain proizvodnje nije potrebno trite. Potreban je razvoj savjetodavnih slubi kako bi se mogao vriti transfer znanja od instituta i fakulteta do proizvoaa. najee 0,5-1 ha oko 1.500 KM/ha
Prihrana Zatita od bolesti Zatita od tetoina Berba uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
19
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored ubrenje Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada ubrenje Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Startno ubrenje Zatita od korova Prihrana Zatita od bolesti Zatita od tetoina Berba uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
OPIS
KUKURUZ
Zea mays mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 135 dana zrno za stonu hranu srednji kvalitet; max. prinos 12 t/ha; prosjean prinos 8 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke; viak za trite 550 KM/ha sa koritenjem vlastite mehanizacije ija cijena kotanja nije uraunata u usluni kapital nizak, ali se ne ukljuuje rad domainstva
dvopoljni: uglavnom je pretkultura penica, ponekad soja; esto se sije i u monokulturi 35 t/ha stajnjaka ili 300 kg/ha NPK 7:20:30 jesenje oranje 25 cm u proljee; 200 kg/ha NPK 15:15:15 tanjiranje; drljanje UREA 150-200 kg/ha; drljanje 20 april-10 maj domae plus introdukovane sa podruja bive YU; najee NS, ZP, BC i BL FAO grupe 400, 500 i 600 svaka sorta ima svoju normu koja se uglavnom potuje i iznosi 18-22 kg/ha mehanizovano pneumatskim sijaicama na razmak 70x22 do 28 cm; dubina 4-5 cm oko 150 kg/ha NPK 15:15:15 zajedno sa sjetvom u sijaicu poslije sjetve najee: Primextra 5-7 l/ha, Trophy 2 l/ha+Atrazin 2 l/ha, Lasso 4 l/ha+Atrazin 2 l/ha; ukoliko ima sirka koristi se najee Motivel 1,2 l/ha 200 kg/ha KAN-a zajedno sa kultivacijom u fazi razvoja 7-9 listova kod nas se ne sprovodi kod nas se ne sprovodi; uglavnom se koristi sredstvo za tretiranje sjemena Mesurol-FS-500, za odbijanje ptica mehanizovano, berai komuari, najee u klipu u klipu u koevima Za ovaj nain proizvodnje potrebno je trite kao i razvoj stoarstva (tov stoke). Takoer je potrebna savremenija mehanizacija kao i vra veza izmeu naunih institucija, savjetodavne slube i proizvoaa. najee 2-5 ha oko 3.000 KM/ha, esto se rauna preko mesa mlijeka i jaja
20

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 300 300-400 400-500 500-1.200 1.200-1600 > 1.600 Nain proizvodnje Tradicionalna proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3
Suma padavina u julu (mm) Raspon vrijednosti < 70 70-120 120-150 150-310 310-400 400-475 > 401
Nain proizvodnje Tradicionalna proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N
21
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Nain sjetve Koliina sjemena Prihrana Zatita od korova
OPIS
OZIMA PENICA
Triticum vulgare nisko mehanizovana proizvodnja 40+120 dana; 45+135 dana zrno za mlinsko-pekarsku industriju srednji kvalitet; max. prinos 6,5-7 t/ha; prosjean prinos 3 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe; u jednoj godini se proizvede za dvije zbog situacije na tritu i cijene; viak je namjenjen za mlinsku industriju (brano) oko 700 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva
dvopoljni: kukuruz-penica jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili koritenjem zaprege osnovno ubrenje; najee 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim podrujima se izostavlja jedno ili dva tanjiranja; drljanje 5-25 oktobar domae plus introdukovane sa podruja bive YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) mehanizovano sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; runa sjetva (omake), a zatim zabrnavanje sjemena uglavnom se ne potuje; svaka sorta ima svoju normu; 230-280 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 300-330 kg/ha za runu sjetvu Njega usjeva 150 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart); 100 kg/ha KAN-a u fazi vlatanja (april) translokacioni hormonski herbicidi od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha); zatita se po fazama vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadino u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obino u periodu februar-mart Od insekata: Lema melanopa-itna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba ambari, tavani i mlinovi za vlastite potrebe Trite nije neophodno. Tradicionalni nain proizvodnje se odrava i razvija najee meusobnom razmjenom iskustava, rjee koritenjem savjeta instituta i fakulteta, a u novije vrijeme i savjetodavne slube. najee do 1 ha oko 750 KM/ha
Zatita od bolesti Zatita od tetoina
22
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje
OPIS
OZIMA PENICA
Triticum vulgare visoko mehanizovana proizvodnja 40+120 dana; 45+135 dana zrno za mlinsko-pekarsku industriju srednji kvalitet; max. prinos 7-8 t/ha; prosjean prinos 6 t/ha; sve je namjenjeno za trite oko 1.250 KM/ha sa uslugama vlastite mehanizacije nizak
tropoljni: okopavina (kukuruz)-leguminoza (soja)-penica jedno oranje 20-25 cm; ako je predusjev viegodinja leguminoza onda se vre dva oranja: 15 cm prvo oranje najkasnije do polovine avgusta, 20-25 cm drugo oranje pred sjetvu osnovno ubrenje zavisi od plodnosti zemljita (kontrola plodnosti) i dodaje se onoliko hraniva koliko je biljci potrebno za maksimalni prinos; organska ubriva se obino ne koriste nego se koriste kod ubrenja predusjeva; fosforna i kalijumova ubriva idu u ukupnoj koliini u osnovnoj i predsjetvenoj pripremi, kao i jedna polovina azotnih ubriva; druga polovina azotnih ubriva se koristi u prihrani tanjiranje uz koritenje orua koji spajaju vie operacija u jednu (sjetvosprema) dok se ne postigne eljeni efekat - mrviasta struktura (zavisno od tipa zemljita) 5-25 oktobar visoko kvalitetno sortno deklarisano sjeme mehanizovano mehanikim ili pneumatskim sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm u zavisnosti od osobina zemljita svaka sorta ima svoju normu sjetve; 500-700 klijavih zrna/m2 to treba omoguiti 600-700 klasova/m2; 220-280 kg/ha priblina koliina sjemena Njega usjeva U jesen (u zavisnosti od potrebe): odvoenje suvine vode; valjanje u nedostatku vlage u povrinskom sloju U proljee (u zavisnosti od potrebe): valjanje radi ublaavanja negativnog efekta golomrazice; razbijanje pokorice (drljanje) vrijeme prihrane, koliina i vrsta ubriva odreuje se jednom od metoda za odreivanje azota u zemljitu i biljnom materijalu; mogue su 1-3 prihrane, zavisno od niza faktora primjena herbicida se vri na vie naina u zavisnosti od niza faktora: I-tretiranje od sjetve do nicanja u jesen: herbicidi za primjenu preko zemljita: za uskolisne korove: Stomp 330-e 4-6 l/ha, za irokolisne korove: Prazilin-21 8-10 l/ha II-tretiranje u toku vegetacije: herbicidi za folijarno tretiranje korova: za uskolisne korove: Tolurex 50-SC 2,5-3 l/ha (faza tri lista do zavretka bokorenja), za irokolisne korove: Monosan combi super 4 l/ha, Lontrel 418C 4-5 l/ha, Grodyl 20-40 g/ha (u fazi od 2 lista do pojave zastaviara) Protiv pruzrokavaa pepelnice ita: Benfugin alto combi-20 0,4-0,6 kg/ha, Duett 1 l/ha, Impact-C 1 l/ha Protiv prouzrokvaa trulei: Punch 40-EC 0,4 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha Septoriozna pjegavost I klasa lista: Artea 330EC 0,5 l/ha Siva pjegavost lista i klasa: Artea 330EC 0,5 l/ha Protiv prouzrokovaa ra: Impact C 1 l/ha, Duett 1 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha, Tango 0,7 l/ha
Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Nain sjetve Koliina sjemena
Prihrana Zatita od korova
Zatita od bolesti
23
Zatita od tetoina
Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obino u periodu kasna jesen-rano proljee (februar-mart) Od insekata: Lema melanopa-itna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5-0,3 l/ha Biljne vai: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Sistemin 40 0,7-1 l/ha kombajniranje u fazi pune zrelosti sa vlagom do 14% silosi Trite je neophodno. Trite nije organizovano. Privatna mlinska preduzea zasnivaju svoju proizvodnju. Potreban je visok nivo prisutnosti istraivakih organizacija (instituta, fakulteta), primjena najnovijih dostignua, postavljanje ogleda i slino, a u novije vrijeme sve je vea prisutnost savjetodavne slube. velike parcele, > 2 ha oko 1.650 KM/ha

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 200 201-300 301-350 350-450 450-500 > 500 Temperaturne sume (T>5C) Raspon vrijednosti < 2.000 2.001-2.750 2.751-3.500 > 3.501 Suma padavina u periodu vlatanja Raspon vrijednosti <8 8-12 12-20 20-45 45-120 > 120 Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N Visoko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S1 S2
Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 Visoko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1
Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 Visoko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2
24
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Prihrana Zatita od korova
OPIS
OZIMI JEAM
Hordeum sativum (vulgare) tradicionalna proizvodnja 40+120 dana zrno za ishranu stoke srednji kvalitet; max. prinos 6,5-7 t/ha; prosjean prinos 2,5-3,5 t/ha; glavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke oko 750 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva
dvopoljni: najee kukuruz-jeam jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili koritenjem zaprege osnovno ubrenje NPK; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim podrujima se izostavlja (ekonomski razlozi) jedno ili dva tanjiranja; drljanje 25 septembar-15 oktobar introdukovane sa podruja bive YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) uglavnom se ne potuje; svaka sorta ima svoju normu; 200-240 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 220-270 kg/ha za runu sjetvu mehanizovano itnim sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; esto se sije runo (omake), a zatim zabrnavanje sjemena Njega usjeva 200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart); 50-100 kg/ha KAN-a u fazi vlatanja (april) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5-2,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha ); zatita se vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadino u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obino u periodu jesen-rano proljee (februar-mart) kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba ambari, tavani za vlastite potrebe Trite nije neophodno. Tradicionalni nain proizvodnje se odrava i razvija najee meusobnom razmjenom iskustava. Razvijanje savjetodavne slube je najbolje rjeenje. najee do 0,5, rjee 1-2 ha oko 900 KM/ha
Zatita od bolesti Zatita od tetoina etva uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
25
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje
OPIS
OZIMI JEAM
Hordeum sativum (vulgare) mehanizovana proizvodnja 40+120 dana zrno za ishranu stoke srednji kvalitet; max. prinos 7-8 t/ha; prosjean prinos 6 t/ha; sve je namjenjeno za trite 1.300 KM sa uslugama vlastite mehanizacije nizak
tropoljni: okopavina (raniji hibridi kukuruza)-leguminoza (soja)-jeam jedno oranje 20-25 cm osnovno ubrenje zavisi od plodnosti zemljita (kontrola plodnosti) i dodaje se onoliko hraniva koliko je biljci potrebno za maksimalni prinos; organska ubriva se obino ne koriste nego se koriste kod ubrenja predusjeva; fosforna i kalijumova idu u ukupnoj koliini u osnovnoj i predsjetvenoj pripremi i jedna polovina azotnih ubriva; druga polovina azotnih ubriva se koristi u prihrani tanjiranje uz koritenje orua koji spajaju vie operacija u jednu (sjetvosprema) dok se ne postigne eljeni efekat - mrviasta struktura (zavisno od tipa zemljita) 25 septembar-15 oktobar visoko kvalitetno sortno deklarisano sjeme svaka sorta ima svoju normu sjetve; 500-600 klijavih zrna/m2 to treba omoguiti 600-900 klasova/m2; 200-240 kg/ha priblina koliina sjemena mehanizovano mehanikim ili pneumatskim sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm u zavisnosti od osobina zemljita Njega usjeva U jesen (u zavisnosti od potrebe): odvoenje suvine vode; valjanje u nedostatku vlage u povrinskom sloju U proljee (u zavisnosti od potrebe): valjanje radi ublaavanja negativnog efekta golomrazice; razbijanje pokorice (drljanje) vrijeme prihrane, koliina i vrsta ubriva odreuje se jednom od metoda za odreivanje azota u zemljitu i biljnom materijalu; mogue su 1-2 prihrane, zavisno od niza faktora koje treba izvriti ranije u proljee do polovine aprila primjena herbicida se vri na vie naina u zavisnosti od niza faktora: I-tretiranje od sjetve do nicanja u jesen: herbicidi za primjenu preko zemljita: za uskolisne korove: Stomp 330-e 4-6 l/ha, za irokolisne korove Prazilin 21 8-0 l/ha II-tretiranje u toku vegetacije: herbicidi za folijarno tretiranje korova: za uskolisne korove: Tolurex 50-SC 2,5-3 l/ha (faza tri lista do zavretka bokorenja), za irokolisne korove Monosan combi super 4 l/ha, Lontrel 418C 4-5 l/ha, Grodyl 20-40 g/ha (u fazi od dva lista do pojave zastaviara) Protiv prouzrokovaa pepelnice ita: Benfugin alto combi-20 0,4-0,6 kg/ha, Duett 1 l/ha, Impact-C 1 l/ha Protiv prouzrokvaa trulei: Punch 40-EC 0,4 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha Pjegavost plojke: Artea 330EC 0,5 l/ha Siva pjegavost lista i klasa: Artea 330EC 0,5 l/ha Protiv prouzrokovaa ra: Impact C 1 l/ha, Duett 1 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha, Tango 0,7-l/ha
Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve
Prihrana
Zatita od korova
Zatita od bolesti
26
Zatita od tetoina
Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; u zavisnosti od pojave, obino u periodu kasna jesen-rano proljee (februar-mart) Od insekata: Lema melanopa-itna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5-0,3 l/ha Biljne vai: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Sistemin 40 0,7-1 l/ha kombajniranje u fazi pune zrelosti sa vlagom do 14% transport u silose Neophodno je trite. Potreban je visok nivo opremljenosti i prisutnosti istraivakih organizacija (instituta, fakulteta), primjena najnovijih dostignua, postavljanje ogleda i slino, kao i razvijanje i osposobljavanje savjetodavne slube. velike parcele, > 2 ha oko 1.800 KM/ha

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 150 151-200 201-300 301-400 401-500 > 500 Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti <5 5-10 10-15 15-30 30-95 95-120 > 120 Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 10 10-20 20-45 45-90 90-120 > 120 Nain proizvodnje Tradicionalna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S1 S2
Nain proizvodnje Tradicionalna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 S3 Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 S3
Nain proizvodnje Tradicionalna proizvodnja Klasa pogodnosti S4 S3 S2 S1 S2 S3 Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti S4 S3 S2 S1 S2 S3
27
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Prihrana Zatita od korova
OPIS
RA
Secale cereale nisko mehanizovana proizvodnja 40+120 dana zrno za ishranu ljudi i stoke; kod nas nije iroko zastupljena biljna vrsta, uglavnom u podrujima gdje ne moe da se uzgaja penica; ekstenzivna kultura srednji kvalitet; max. prinos 5,5 t/ha; prosjean prinos 2,5-3 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe oko 600 KM/ha sa eksternim koritenjem mehanizacije srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva
dvopoljni jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili koritenjem zaprege osnovno ubrenje; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim podrujima se izostavlja (ekonomski razlozi) jedno ili dva tanjiranja; drljanje 10 septembar-1 oktobar introdukovane sa podruja bive YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) uglavnom se ne potuje; svaka sorta ima svoju normu; 180-220 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 220-250 kg/ha za runu sjetvu mehanizovano sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 2,5-4 cm; runa sjetva (omake), a zatim zabrnavanje sjemena Njega usjeva 150-200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 - 2,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha); zatita se vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadino u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obino u periodu jesen-rano proljee (februar-mart) kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba ambari, tavani za vlastite potrebe Potrebno je trite, kao i zahtjevi mlinsko-pekarske industrije.
najee do 0,5 ha, rjee do 1 ha oko 750 KM/ha

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 150 151-200 201-300 301-400 401-500 > 500 Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N
28
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod
OPIS
TRITIKALE
Triticale nisko mehanizovana proizvodnja 40+20 dana zrno za ishranu stoke; kod nas nije iroko zastupljena biljna vrsta, ali ima tendenciju rasta uglavnom kao zamjena za stoni jeam, jer se uzgaja na viim nadmorskim visinama (do 600 m) i na siromanijim i kiselim zemljitima u odnosu na jeam srednji kvalitet; max. prinos 6 t/ha; prosjean prinos 4 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe oko 850 KM/ha sa koritenjem mehanizacije (eksterno) srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva
Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Prihrana Zatita od korova
dvopoljni: okopavina-tritikale jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili koritenjem zaprege osnovno ubrenje; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim podrujima se izostavlja (ekonomski razlozi) jedno ili dva tanjiranja; drljanje 1-20 oktobar introdukovane sa podruja bive YU; vodea sorta KG-20 250-280 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 270- 300 kg/ha za runu sjetvu mehanizovano sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; runa sjetva (omake), a zatim zabrnavanje sjemena Njega usjeva 150-200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 - 2,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha); zatita se vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadino u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obino u periodu jesen-rano proljee (februar-mart) kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba ambari, tavani za vlastite potrebe Treba upoznati proizvoaa sa novim vrstama uz postavljanje demonstracionih ogleda. Neophodna je edukacija proizvoaa, razmjena iskustava, kao i razvoj savjetodavne slube. najee do 0,5, rjee do 1 ha oko 1.050 KM/ha

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 150 151-200 201-300 301-400 401-500 > 500 Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N
29
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Prihrana Zatita od korova Zatita od bolesti Zatita od tetoina etva uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
OPIS
ZOB
Avena sativa nisko mehanizovana proizvodnja 120-135 dana zrno za ishranu stoke (konja) srednji kvalitet; max. prinos 5,5 t/ha; prosjean prinos 3 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe 700 KM sa koritenjem mehanizacije (eksterno) srednji, ali se ne ukljuuje rad domainstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE dvopoljni: okopavina-zob zimsko (jesenje) oranje 25-30 cm; mehanizovano ili koritenjem zaprege osnovno ubrenje; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju u proljee; u nekim podrujima se izostavlja (ekonomski razlozi) tanjiranje gdje je neophodno; obino samo drljanje u februaru, im uslovi dozvoljavaju ulazak u njivu (od 10-tog u niim predjelima, a u viim do kraja marta) introdukovane sa podruja bive YU; vodee sorte: Rajac i Slavuj 180-220 kg/ha za runu sjetvu; 150-180 kg/ha za mehanizovanu sjetvu uglavnom runa sjetva (omake), a zatim zabrnavanje sjemena; mehanizovano sijaicama; razmak 12-15 cm; dubina 2-3 cm Njega usjeva oko 200 kg/ha KAN u fazi bokorenja (kraj aprila-sredina maja) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja: Lontrel 418C 3,0-4,0 l/ha, Starane-250 0,4-0,8 l/ha; zatita se vri mehanizovano ili runo sa lenim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadino u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od insekata: Lema melanopa-itna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5-0,3 l/ha kombajniranjem u najveem broju sluajeva ili dvofazno: runa etva ili samovez plus vridba ambari, tavani za vlastite potrebe Potreban razvoj stoarstva i trita.
najee do 0,5, rjee do 1 ha oko 930 KM/ha

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti <8 8-12 12-20 20-120 120-200 > 200 Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S3 S4
30
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloen kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Inokulacija sjemena (bakterizacija) Koliina sjemena Nain sjetva Prihrana Kultivacija Zatita od korova
OPIS
SOJA
Glycine hispida mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 115 dana zrno za proizvodnju stone hrane dobar kvalitet; max. prinos 3,5 t/ha; prosjean prinos 2,5 t/ha; iskljuivo se vlastitu proizvodnju: za spravljanje smjesa za ishranu stoke 800-1.000 KM/ha uz koritenje uslune mehanizacije mali
treba obezbijediti takav plodored da soja ne doe na istu parcelu najmanje etiri godine; u praksi je to obino tropoljni ogled: penica-kukuruz-soja jesenje oranje 25-30 cm; rjee proljetno po brazdi 600 kg/ha NPK 15:15:15 u proljee: jedno tanjiranje; drljanje-teka brnaa ili sjetvosprema; to manji broj operacija zbog uvanja vlage 10-30 april tj. kada se sloj zemljita do 10 cm zagrije na 10-12oC domae: Sonja, Milica, Marina i Sana; introdukovane sa prostora bive YU najee Srbije: Afrodita, Baka, Bojana soj Rhizobium japonicum spp. u koliini 100 g/100 kg sjemena 90-120 kg/ha to zavisi od % klijavosti mehanizovano pneumatskim sijaicama; dubina 3-5 cm; razmak izmeu redova najee 50 cm; razmak u redu 2,5-3,5 cm; sklop 550.000 biljaka/ha Njega usjeva juni; 100-150 kg/ha KAN-a mehanizovano kultivatorima u fazi 2-4 troliske zbog razbijanja pokorice i stvaranja povoljnijeg vodno- vazdunog reima najee prije sjetve: Sencor 0,5 kg/ha plus poslije sjetve; prije nicanja: Sencor 300g/ha+Dual 500 2l/ha (korekciono u fazi 2-3 troliske); ako ima viegodinjih travnih korova 2-2,5 l/ha Focus ultra; ako ima irokolisnih korova 1 l/ha Flex, 1,5 l/ha Galaxi kod nas se ne sprovodi; postojee sorte su tolerantne na bolesti i tetoine itnim kombajnima; obino krajem septembra i poetkom oktobra u fazi pune zrelosti sa 14-16% vlage ako je zrno vlanije potrebno je dosuivanje i svoenje na ispod 13% vlage Zahtjev trita nije neophodan. Proizvodi se za vlastite potrebe. Neophodna je vea edukacije proizvoaa, a trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Takoer, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih dravnih preduzea, a u novije vrijeme savjetodavna sluba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehniki i sortni ogledi. Najvei problemi se javljaju kod uvanja soje, pa su potrebne indirektne suare gdje temperatura zraka ne smije da pree 42oC. Ove suare se mogu koristiti za sve uljane kulture. najee 0,5-1 ha oko 1.500 KM/ha; sa prinosom od 2 t/ha pokrivaju se trokovi, ostalo je dobit i ostvaruje se kroz tov stoke
Zatita od bolesti i tetoina etva uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
Veliina parcela Prihod
31
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Inokulacija sjemena (bakterizacija) Koliina sjemena Nain sjetve
OPIS
SOJA
Glycine hispida visoko mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 115 dana zrno za proizvodnju stone hrane dobar kvalitet; max. prinos 3,5 t/ha; prosjean prinos 2,5 t/ha; najveim dijelom za trite ili spravljanje smjesa za ishranu stoke oko 900 KM/ha uz koritenje vlastite mehanizacije mali
treba obezbijediti takav plodored da soja ne doe na istu parcelu najmanje etiri godine; u praksi je to obino tropoljni ogled: penica-kukuruz-soja jesenje oranje 25-30 cm; rjee proljetno po brazdi 600 kg/ha NPK 15:15:15 u proljee: jedno tanjiranje; drljanje-teka brnaa ili sjetvosprema; to manji broj operacija zbog uvanja vlage 10-30 april tj. kada se sloj zemljita do 10 cm zagrije na 10-12oC domae: Sonja, Milica, Marina i Sana; introdukovane sa prostora bive YU najee Srbije :Afrodita, Baka, Bojana soj Rhizobium japonicum spp. u koliini 100 g/100 kg sjemena 90-120 kg/ha to zavisi od % klijavosti mehanizovano pneumatskim sijaicama na dubinu 3-5 cm; razmak izmeu redova najee 50 cm; razmak u redu 2,5- 3,5 cm; sklop 550.000 biljaka/ha Njega usjeva juni; 100-150 kg/ha KAN-a mehanizovano kultivatorima u fazi 2-4 troliske zbog razbijanja pokorice i stvaranja povoljnijeg vodno-vazdunog reima najee prije sjetve: Sencor 0,5 kg/ha, kao i poslije sjetve; prije nicanja Sencor 300g/ha+Dual 500 2l/ha (korekciono u fazi 2-3 troliske); ako ima viegodinjih travnih korova 2-2,5 l/ha Focus ultra; ako ima irokolisnih korova 1 l/ha Flex, 1,5 l/ha Galaxi kod nas se ne sprovodi; postojee sorte su tolerantne na bolesti i tetoine itnim kombajnima obino krajem septembra i poetkom oktobra mjeseca u fazi pune zrelosti sa 14-16% vlage ako je zrno vlanije potrebno je dosuivanje i svoenje na ispod 13% vlage Zahtjev trita je neophodan. Potrebna je organizovana proizvodnja radi pravilnije prerade: termike obrade-ekstrudiranje. Neophodna je vea edukacije proizvoaa, a trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Takoer, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih dravnih preduzea, a u novije vrijeme savjetodavna sluba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehniki i sortni ogledi. Najvei problemi se javljaju kod uvanja soje, pa su potrebne indirektne suare gdje temperatura zraka ne smije da pree 42oC. Ove suare se mogu koristiti za sve uljane kulture. veliki kompleksi, > 5 ha oko 1.500 KM/ha
Prihrana Kultivacija Zatita od korova
Zatita od bolesti i tetoina etva uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
32

Nain proizvodnje Suma padavina u Visoko mehanizovana prvom mjesecu vegetacije (mm) Mehanizovana proizvodnja proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti < 50 N N 50-60 S3 S3 60-275 S1 S1 275-400 S2 S2 400-475 S3 S3 > 475 N N
Nain proizvodnje Suma padavina u Visoko mehanizovana treem mjesecu vegetacije (mm) Mehanizovana proizvodnja proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti < 50 N N 50-80 S3 S3 80-115 S2 S2 115-140 S1 S1 140-270 S1 S1 270-400 S2 S2 > 400 S3 S3
33
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Inkorporacija herbicida Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Dopunska obrada nakon sjetve Prihrana Zatita od tetoina Zatita od tetoina Zatita od bolesti etva Otkup Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
OPIS
ULJANA REPICA
Brassica napus oleifera annum mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 60-80+90 dana zrno za proizvodnju ulja; sama za stonu hranu vrlo dobar kvalitet; max. prinos 3 t/ha; prosjean prinos 2,5 t/ha; iskljuivo se proizvodi za trite (za uljare) 700-900 KM/ha sa koritenjem vlastite mehanizacije mali
treba obezbijediti takav plodored da uljana repica ne doe na istu parcelu najmanje etiri godine; etvoropoljni: soja- kukuruz-penica-uljana repica ljetno oranje (avgust) 500-600 kg/ha NPK 7:20:30 po brazdi jedno do dva tanjiranja; drljanje-teka brnaa ili sjetvosprema; to bolja priprema pred sjetvu: traktorskom prskalicom (upilan 1-2 l/ha) 25 avgust-10 septembar nema domaih ili introdukovanih sa prostora bive YU; uglavnom su to sorte i hibridi introdukovani iz Njemake: Hibridi: Pronto, Arus; Sorte: Karola, Silvija, Izabela, Rafaela, Ekspres, Vaton uglavnom se potuje, a svaka sorta ima svoju normu; najee 5-7 kg/ha za mehanizovanu sjetvu mehanizovano preciznim sijaicama zbog male koliine sjemena koja se sije; dubina sjetve do 2 cm; razmak izmeu redova 25 cm; sklop 800.000-1,200.000 biljka/ha valjanje zbog spreavanja gubljenja vlage i poboljanje kontakta sjemena i zemljita Njega usjeva 150 kg/ha KAN-a prva prihrana poetkom marta; 150 kg/ha KAN-a druga prihrana u fazi punog porasta pred cvatnju poslije nicanja po potrebi; zavisi od napada tetnika i to: Pagusjenica osa listarica (Atalia clibri) i buha (Psilodes); Insekticidi: Zolone 1 l/ha, Decis 0,6 l/h u fazi poetka cvatnje: Sjajnik (jede pupoljke); Insekticidi: Zolone 1 l/ha, Lebaycid 1 l/ha u fazi pune cvatnje protiv Sklerocinije: Fungicid npr. Ronilan kraj juna-poetak jula; kombajniranje isporuka uljarama; uvanje sa 9% vlage Zahtjev trita je neophodan. U BiH aktiviranjem fabrike za preradu ulja (BIMAL-Brko koja je pokrenula proizvodnju 2003 godine) stvaraju se osnovni preduslovi za proizvodnju. S obzirom na cijenu uljane repice na svjetskom tritu i trokove proizvodnje oekuje se znaajna zainteresovanost proizvoaa za ovu proizvodnju. Za pokretanje znaajnije proizvodnje potrebna je saradnja sa strunjacima koji tu materiju teoretski i praktino poznaju. Trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Takoer, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih dravnih preduzea, a u novije vrijeme i savjetodavna sluba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehniki i sortni ogledi. najee 1,2-5 ha oko 1.125 KM/ha
34

Suma padavina u periodu nicanja (mm) Raspon vrijednosti < 10 10-20 20-30 30-120 120-200 > 200 Nain proizvodnje Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S3 S4
35
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Prihrana Zatita od korova Zatita od bolesti i tetoina etva Otkup Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
OPIS
SUNCOKRET
Helianthus annuus mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 105-130 dana zrno za proizvodnju ulja; sama za stonu hranu vrlo dobar kvalitet; max. prinos 4 t/ha; prosjean prinos 2,5 t/ha; iskljuivo se proizvodi za trite (za uljare) oko 1.000 sa koritenjem vlastite mehanizacije mali
treba obezbijediti takav plodored da suncokret ne doe na istu parcelu najmanje pet godine; etvoropoljni: soja- penica-kukuruz-uljana repica; u naim uslovima se mijenjaju parcele jesenje oranje 25-30 cm 700-800 kg/ha NPK 7:20:30, 120-180 kg/ha N, 50-70 kg/ha P2O5, 225-360 kg/ha K2O jedno tanjiranje; drljanje-teka brnaa ili sjetvosprema; to manji broj operacija zbog uvanja vlage 10-30 april nema domaih; uglavnom introdukovane sa prostora bive YU: NS-H-111, NSH-45, NS-H-43, NS-H-17, Veljo, Bavanin 4-5 kg/ha mehanizovano pneumatske sijaice; dubina sjetve 4-5 cm; razmak u redu 35 cm; razmak izmeu redova 70 cm; sklop 50.000 biljaka/ha Njega usjeva oko 200 kg/ha KAN-a sa kultivacijom poslije sjetve, a prije nicanja: Galolin combi oko 8 l/ha kod nas se ne sprovodi itnim kombajnima poetkom oktobra sa 16% vlage; problem je vlaga zrna to zavisi i od vremenskih prilika isporuka uljarama; uvanje sa 9% vlage Zahtjev trita je neophodan. U BiH aktiviranjem fabrike za preradu ulja (BIMAL-Brko koja je pokrenula proizvodnju 2003 godine) stvaraju se osnovni preduslovi za proizvodnju. S obzirom na cijenu uljane repice na svjetskom tritu i trokove proizvodnje oekuje se znaajna zainteresovanost proizvoaa za ovu proizvodnju. Za pokretanje znaajnije proizvodnje potrebna je saradnja sa strunjacima koji tu materiju teoretski i praktino poznaju. Trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Takoer, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih dravnih preduzea, a u novije vrijeme i savjetodavna sluba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehniki i sortni ogledi. najee 1-2 ha; rijee do 5 ha; to su parcele vee to je proizvodnja rentabilnija, jer ptice nekad odnesu i do 10% prinosa (grlice) oko 1.700 KM/ha; sa 2 t/ha pokrivaju se trokovi proizvodnje
36

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 250 251-300 301-400 401-900 901-1300 > 1301 Suma padavina u I mjesecu vegetacionog perioda (mm) Raspon vrijednosti < 60 61-215 > 215 Suma padavina u II mjesecu vegetacionog perioda (mm) Raspon vrijednosti < 70 71-85 85-125 125-230 > 230 Nain proizvodnje Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Nain proizvodnje Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti S3 S1 S3 Nain proizvodnje Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2
37
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada
OPIS
RANI KROMPIR
Solanum tuberosum nisko mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja do 70 dana krtola za ishranu ljudi dobar kvalitet; max. prinos 30 t/ha; prosjean prinos 20 t/ha; uglavnom se proizvodi za trite; za svjeu potronju manja ulaganja; bez kredita oko 4.000 KM/ha sa koritenjem usluga mehanizacije srednji, ne ukljuuje se rad domainstva; najvie za sakupljanje krompira 120150 sati/ha
Plodored ubrenje Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Nain sjetve Zatita od korova Prihrana Zatita od korova Zatita od tetoina Zatita od bolesti Vaenje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod dvopoljni: strna ita-krompir; najee se zasniva nakon travno-djetelinskih smjesa u jesen; 30-40 t/ha stajnjaka mehanizovano; 25-30 cm jesenje oranje 400 kg/ha NPK 15:15:15 tanjiranje 2x 15-30 mart introdukovane iz Holandije: Jerla, Ostara 2,5-3 t/ha polumehanizovan; poluautomatska sadilica sa poslugom (runo ulaganje sjemena); razmak u redu 25-30 cm; razmak izmeu redova 70 cm Njega usjeva poslije sjetve, a prije nicanja: Prometrin 2 kg/ha+Lasso 2 kg/ha; mehanizovano traktorskim prskalicama 20-25 dana nakon nicanja u fazi formiranja gomolja 200-300 kg/ha UREA; mehanizovana sa kultivatorom; istovremeno se vri i zagrtanje krompira u zavisnosti od stanja korova mogue je jo jedno korektivno prskanje; Sencor 0,5-0,7 kg/ha se ne smije koristiti kod sorte Jerla protiv krompirove zlatice najee u junu mjesecu; Insekticidi sa najkraom karencom: Karate do 1 l/ha preventivno tretiranje protiv plamenjae (u zavisnosti od vremenskih uslova): Ditan 2-3 kg/ha, Mankozeb 2-3 kg/ha kraj juna-poetak jula; mehanizovano vadilicama; skupljanje runo; plasiranje na trite Neophodno je trite. Kod nas trite nije organizovano. Potrebna je vea saradnja sa institutima, fakultetima, a u novije vrijeme sa savjetodavnim slubama. Znanja se stiu najee meusobnom razmjenom iskustava, rjee koritenje savjeta, najee iz oblasti zatite od bolesti i tetoina. najee 1-2 ha oko 8.000 KM /ha
38
OPIS
KASNI KROMPIR
Solanum tuberosum mehanizovana proizvodnja sa navodnjavanjem do 150 dana krtola za ishranu ljudi dobar kvalitet; max. prinos 50 t/ha; prosjean prinos 40 t/ha; uglavnom se proizvodi za trite vea ulaganja; mogue i kreditiranje zbog sistema za navodnjavanje i nabavke mehanizacije; ulaganja oko 8.000 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ne ukljuuje se rad domainstva; najvie za sakupljanje povaenog krompira 120-150 sati/ha; skladitenje; kalibriranje;
Plodored ubrenje Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Koliina sjemena Naklijavanje sjemena Nain sjetve Zatita od korova Prihrana Navodnjavanje Zatita od korova Zatita od tetoina Zatita od bolesti Vaenje uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod dvopoljni: strna ita-krompir; najee poslije djeteline u jesen; 40 t/ha stajnjaka 25-30 cm jesenje oranje; mehanizovano 800-1.000 kg/ha NPK 8:16:24 tanjiranje 2x 1-20 april introdukovane iz Holandije; najee crvene sorte: Dezire, Kondor 2,5-3 t/ha u zavisnosti od krupnoe sjemenskog materijala 15 dana prije sadnje; toplije prostorije za naklijavanje dok klica ne bude oko 0,5 cm; zatim se vri tretiranje sjemena protiv zemljinih tetoina i bolesti Presti 100 ml/100kg polumehanizovan; poluautomatska sadilica sa poslugom (runo ulaganje) ili automatske sadilice; razmak u redu 25-30 cm; razmak izmeu redova 70 cm Njega usjeva poslije sjetve, a prije nicanja: Prometrin 2 kg/ha+Lasso 2kg/ha; mehanizovano sa traktorskim prskalicama pred zatvaranje redova; pred cvjetanje; mehanizovana sa kultivatorom; 400-500 kg/ha UREA; istovremeno se vri i zagrtanje zavisno od vremenskih uslova; najpotrebnije u fazi cvjetanja u zavisnosti od stanja korovske vegetacije mogue je korektivno prskanje: Sencor 0,5-0,7 kg/ha, Focus ultra 2-3 l/ha, Fusilade 2-3 l/ha, Basagran 2-3 l/hamogu se koristiti samo jednom u toku vegetacije protiv krompirove zlatice (zavisno od intenziteta pojave) najee 2-3 prskanja u toku vegetacije; Insekticidi sa najkraom karencom: Karate 1 l/ha najee se koristi preventivno tretiranje protiv plamenjaa i to u zavisnosti od vremenskih uslova: Ditan 2-3 kg/ha, Rodomil 2-3 kg/ha kraj septembra, najee od 20 septembra; vaenje je mehanizovano; skupljanje runo skladitenje; optimalna temp. do 4oC; u proljee: prebiranje, odstranjivanje trulih krtola; pakovanje u mreaste vree 5-10-20 kg zavisno od potranje Neophodno je trite. Kod nas trite nije organizovano. Potrebna je stimulacija od strane Vlade, edukacija, poljski ogledi, sortni ogledi, agrotehnika, koritenje savjeta strunjaka, instituta, fakulteta, a u novije vrijeme i savjetodavne slube. najee do 5, rjee do 10 ha oko 15.000 KM/ha
39

Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 180 181-210 211-240 > 240 Nain proizvodnje Nisko mehanizovana Mehanizovana proizvodnja proizvodnja (kasni krompir) (rani krompir) Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N N S4 S3 S2 S1 S1
Nain proizvodnje Suma padavina u Nisko mehanizovana II mjesecu vegetacionog perioda Mehanizovana proizvodnja proizvodnja (mm) (kasni krompir) (rani krompir) Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti < 50 N N 51-65 S3 S3 66-80 S2 S1 80-100 S1 S2 > 100 S2 S3
40
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovno ubrenje Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Nain sjetve Koliina sjemena Obrada nakon sjetve I otkos II otkos III otkos Spremanje sijena
OPIS
LUCERKA
Medicago sativa nisko mehanizovana proizvodnja mart-oktobar sijeno; period koritenja: 5 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 100 t/ha zelene mase, 20 t/ha sijena; prosjean prinos 50-60 t/ha zelene mase, 10-12 t/ha sijena; namjenjeno uglavnom za vlastite potrebe srednja ulaganja visok; 36,5 sati/ha za sijeno-suvo rataranje
okopavine sa osvrtom na primjenu herbicida; primjena atrazina u kukuruzu koji prethodi zasnivanju smjese dovodi do unitavanja djetelina u smjesi 30-40 t/ha stajnjaka; najee runo rasturanje na manjim parcelama; na veim parcelama rasipaima za stajnjak oranje do 30 cm mehanizovano; 15-20 cm zapregom 400-500 kg/ha NPK 15:15:15, 350 kg NPK 7:20 30, najee runo ili rasipaem tanjiranje; drljanje najee 15 mart-15 april; rjee kraj avgusta-poetak septembra najee runo (omake); rjee sijaicama 30-40 kg/ha za runu sjetvu; 18-20 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; razmak izmeu redova 12,5 cm drljanje lakom drljaom; valjanje Koenje u godini zasnivanja sredina juna (oko 45 dana od nicanja) nakon 30 dana u zavisnosti od vremenskih prilika nakon 35 dana u zavisnosti od klimatskih prilika nakon svakog otkosa prosuivanje zelene mase na zemlji u otkosima i talasima; zatim dosuivanje sijena na napravama (brklje, piramide, vedski jaha); osueno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najvee uee ljudskog rada Njega usjeva u godinama eksploatacije 40-50 kg/ha N, 150-200 kg/ha KAN-a nakon kretanja vegetacije (mart) Od glodara (u zavisnosti od pojave): mamci u aktivne rupe; obino februar-mart ako se pojavi vilina kosica lokalno se suzbijaju arita sa totalnim Herbicidom Reglon 4 l/ha, Kerb 50 WP 3-4 kg/ha Koenje krajem maja i poetkom juna kada je iscvjetalo oko 10% biljaka (42-45 dana); visina kosidbe 3 cm nakon 26 do 30 dana nakon 26 do 30 dana nakon 35 dana u zavisnosti od vremenskih prilika; najee nakon 35 dana Potrebna edukacija proizvoaa i razvoj stoarstva.
Prihrana Zatita od tetoina Zatita od viline kosice I otkos II otkos III otkos IV otkos V otkos Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
najee 0,5-1, rjee do 2 ha srednji, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke
41
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovno ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Nain sjetve Koliina sjemena Obrada nakon sjetve Prihrana I otkos Prihrana II otkos Prihrana III otkos Prihrana IV otkos Prihrana V otkos Spremanje sijena
OPIS
LUCERKA
Medicago sativa mehanizovana proizvodnja mart-oktobar sijeno; period koritenja: 5 godina dobar kvalitet; prosjean prinos 80-100 t/ha zelene mase, 18-20 t/ha sijena; namjenjeno za trite ili za vlastite potrebe: za proizvodnju mlijeka i mesa visoka ulaganja nizak
okopavine sa osvrtom na primjenu herbicida; primjena atrazina u kukuruzu koji prethodi zasnivanju smjese dovodi do unitavanja djetelina u smjesi u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljita; npr. za siromano zemljite oko 40-50 t/ha stajnjaka- rasipaima za stajnjak; 700 kg/ha NPK 15:15:15, 500 kg/ha NPK 7:20:30 oranje 30-35 cm tanjiranje; inkorporacija herbicida 10-15 dana prije sjetve: Bonalan EC 6-7 l/ha; Beskor E-77 4-6 l/ha; tanjiranje; drljanje kraj avgusta-poetak septembra itne ili specijalizovane sijaice 18-20 kg/ha; razmak izmeu redova 12,5 cm drljanje lakom drljaom i valjanje 40-50 kg/ha N, 150-200 kg/ha KAN-a nakon kretanja vegetacije (mart) Koenje visina reza 3 cm kraj maja-poetak juna kada je 10% biljaka iscvjetalo; ako se pojavi vilina kosica lokalno se suzbijaju arita sa totalnim Herbicidom Reglon 4 l/ha, Kerb 50WP 3-4 kg/ha 100-150 kg/ha KAN-a nakon 26-30 dana 100-150 kg/ha KAN-a nakon 26-30 dana 100-150 kg/ha KAN-a nakon 35 dana 100 kg/ha KAN-a nakon 35 dana nakon svakog otkosa prosuivanje zelene mase na zemlji u otkosima 6-8 sati; zatim sakupljaem-prevrtaem sakupljanje otkosa u talase u kojima se prosuuju obino 1-2 dana; baliranje rolobalerima ili klasinim presama; mehanizovani utovar u prikolice; uvanje u sjenicima Potreban razvoj stoarstva, kao i koritenje savjeta Zavoda za krmno bilje, instituta, fakulteta, a u novije vrijeme savjetodavne slube uz postavljanje demonstracionih i sortnih ogleda. najee 1-2, rjee do 5 i vie ha visok, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke ili na tritu sijena
Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
42

Nain proizvodnje Trajanje vegetacionog perioda (dani) Raspon vrijednosti < 70 71-80 81-100 100-120 121-365 Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1
Nain proizvodnje Suma padavina u vegetacionom ciklusu (mm) Raspon vrijednosti < 400 401-600 601-800 801-1400 1.401-1.600 > 1.600 Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3
Nain proizvodnje Srednje temperature u vegetacionom periodu (T oC) Raspon vrijednosti < 10 10-15 15-20 20-28 28-32 32-40 > 40 Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N
43
LUT ATRIBUTI Vrsta
OPIS
TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA

(Festuca rubra, Festuca pratensis, Lolium perenne, Dactylis glomerata, Phleum pratense, Trifolium repens) (Crveni vijuk, Livadski vijuk, Engleski ljuj, Jeevica, Maiji repak, Bijela djetelina) nisko mehanizovana proizvodnja mart-oktobar sijeno; period koritenja: 4-5 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 70 t/ha zelene mase, 17 t/ha sijena; prosjean prinos 45-50 t/ha zelene mase, 8-10 t/ha sijena; namjenjeno uglavnom za vlastite potrebe srednja ulaganja visok; 36,5 sati/ha za sijeno-suvo rataranje
Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Nain sjetve Koliina sjemena Obrada nakon sjetve Zatita od korova I otkos Spremanje sijena II otkos Spremanje sijena
okopavine sa osvrtom na primjenu herbicida; primjena atrazina u kukuruzu koji prethodi zasnivanju smjese dovodi do unitavanja djetelina u smjesi oranje do 30 cm; mehanizovano ili zapregom 400-500 kg NPK 15:15:15 dva tanjiranja; drljanje 15 mart-15 april najee runo (omake); rjee sijaicama za smjesu 40 kg/ha: Crveni vijuk 9 kg/ha, Livadski vijuk 8 kg/ha, Engleski ljulj 6 kg/ha, Jeevica 4 kg/ha, Maiji repak 5 kg/ha, Bijela djetelina 8 kg/ha; koliina sjemena 25-40 kg/ha zavisi od broja komponenata drljanje lakom drljaom i valjanje ranije koenje prvog otkosa; mehanizovano ili runo Kosidba sredinom juna; visina kosidbe 6-8 cm na zemlji u otkosima i talasima se prosuuje; zatim dosuuje na napravama (brklje, piramide, vedski jaha); osueno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najvee uee ljudskog rada oko 45 dana to zavisi od klimatskih prilika; visina reza kosidbe je 3 cm na zemlji u otkosima i talasima se prosuuje; zatim dosuuje na napravama (brklje, piramide, vedski jaha); osueno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najvee uee ljudskog rada; u godini sjetve nije dozvoljena ispaa nakon skidanja drugog otkosa Njega usjeva u godinama eksploatacije oko 150 kg/ha KAN-a nakon kretanja vegetacije (mart); esto se primjenjuje 2540 t/ha osoke razblaene vodom u omjeru 1:3-1:5 kod nas se ne sprovodi Koenje poetkom juna (kada jeevica ue u fazu vlatanja); visina kosidbe 3 cm na zemlji u otkosima i talasima se prosuuje; zatim dosuuje na napravama (brklje, piramide, vedski jaha); osueno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najvee uee ljudskog rada nakon 35 dana u zavisnosti od klimatskih prilika moe se koristiti za kosidbu ili za ispau; u naim uslovima najee se radi o ispai Znanja se stiu najee meusobnom razmjenom iskustava, rjee koritenjem savjeta Zavoda za krmno bilje, instituta, fakulteta, a u novije vrijeme savjetodavne slube. najee 0,5-1, rijetko do 2 ha srednji, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke
Prihrana Zatita od bolesti i tetoina I otkos Spremanje sijena II otkos III otkos Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
44

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 400 401-600 601-800 801-1.400 1.401-1.600 > 1.600 Nain proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3
45
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Priprema zemljita ubrenje Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Koliina sjemena Nain sjetve Obrada nakon sjetve Zatita od korova Zatita od tetoina I berba Suenje II berba Klasiranje cvjetnih glavica
OPIS
KAMILICA
Matricaria chamomila konvencionalna proizvodnja 50+100 dana cvijet za aj ili za ekstrakciju etarskih ulja; period eksploatacije: 1 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 1.000 kg/ha; prosjean prinos 800-900 kg/ha suhe mase cvijeta; namjenjeno prvenstveno za trite 1.200-1.300 KM/ha sa koritenjem eksterne mehanizacije i radne snage visok; 200 sati/ha berba
obavezno dolazi iza itarica u plodoredu nakon 4 godine; posebna panja se usmjerava na primjenu herbicida; primjena odreenog broja herbicida u itaricama koji prethodi zasnivanju smjese moe dovesti do unitavanja usjeva praenje strnita; tanjiranje ili plitko oranje iza etve predusjeva 150 kg/ha NPK 7:20:30 nakon mjesec dana oranje do 30 cm; mehanizovano ili zapregom 150 kg/ha NPK 7:20:30 dva tanjiranja; drljanje prva polovina-20 septembar 3 kg/ha istog sjemena; 10-12 kg/ha pulvisa runo (omake) valjanje prema potrebi; prije zatvaranja sklopa (biljka 10-12 cm visine) tretirati Afalon 2 l/ha zatita se ne primjenjuje skidanje cvjetnih glavica polovinom maja; runo sa specijalnim eljevima najvie pet sati nakon berbe; potrebno je vriti suenje u hladu na promaji u to tanjem sloju; ne preporuuje se prevrtanje tokom suenja; u suarama do 38oC u zavisnosti od vremenskih uslova; oko mjesec dana nakon prve berbe; esto se druga berba ne vri nego se ostavljaju glavice da sjeme sazri i onda se vri drljanje radi ponovnog zasijavanja usjeva za sljedeu godinu nakon suenja izdvajaju se cvjetne glavice ija duina peteljke prelazi 2 mm; taj materijal ima naziv pulvis i koristi se za pripremu kupki; pakovanje prve klase u kartonske kutije i isporuka naruiocu ili se uva na promaji i suhom mjestu do isporuke Ne postoji regulisano trite, kao i zakonski propisi oko proizvodnje i prometa ljekovitog bilja. Proizvodnja je usitnjena. Neophodna je edukacija proizvoaa i stimulacija proizvodnje. najee do 0,5 ha zavisi od stanja ponude i potranje na tritu; visok s obzirom na uloena sredstva, oko 2.500-3.000 KM/ha
46
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Plodored Priprema zemljita Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Koliina sjemena Nain sjetve Obrada nakon sjetve Zatita od korova I berba Suenje II berba Klasiranje cvjetnih glavica
OPIS
KAMILICA
Matricaria chamomila bioloka proizvodnja 50+100 dana cvijet za aj ili za ekstrakciju etarskih ulja; period eksploatacije: 1 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 1.000 kg/ha; prosjean prinos 800-900 kg/ha suhe mase cvijeta; namjenjeno prvenstveno za trite 1.200 KM/ha sa koritenjem eksterne mehanizacije i radne snage visok; 200 sati/ha berba
obavezno dolazi iza itarica u plodoredu nakon 4 godine praenje strnita; tanjiranje ili plitko oranje iza etve predusjeva nakon mjesec dana oranje do 30 cm; mehanizovano ili zapregom dva tanjiranja; drljanje; valjanje; klijanje je na povrini zemljita prva polovina septembra; potrebna vlaga i temperatura iznad 6oC 3 kg/ha teoretski; 10-12 kg/ha u praksi runo (omake) valjanje mehaniki; visok udio runog rada; ako se vri jesenja sjetva manji su problemi sa korovima skidanje cvjetnih glavica polovinom maja; runo sa specijalnim eljevima najvie pet sati nakon berbe; potrebno je vriti suenje u hladu na promaji u to tanjem sloju; ne preporuuje se prevrtanje tokom suenja; u suarama do 38oC oko mjesec dana nakon prve berbe; esto se druga berba ne vri nego se ostavljaju glavice da sjeme sazri i onda se vri drljanje radi ponovnog zasijavanja usjeva za sljedeu godinu nakon suenja izdvajaju se cvjetne glavice ija duina peteljke prelazi 2 mm; taj materijal ima naziv pulvis i koristi se za pripremu kupki; pakovanje prve klase u jutane vree i isporuka naruiocu ili se uva na promaji i suhom mjestu do isporuke Neophodno je ukrupnjavanje parcela, nabavka mehanizacije prvenstveno za branje cvijeta. Ne postoji regulisano trite, kao i zakonski propisi oko proizvodnje i prometa ljekovitog bilja. Proizvodnja je usitnjena. Neophodna je edukacija proizvoaa i stimulacija proizvodnje. najee do 0,5 ha visok s obzirom na uloena sredstva, oko 4.000 KM/ha

Suma padavina u periodu nicanja (mm) Raspon vrijednosti <5 5-12 12-20 20-150 > 150 Nain proizvodnje Bioloka proizvodnja Konvencionalna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S3 S3 S2 S2 S1 S1 S2 S2
47
OPIS
KOTIAVO VOE
Prunus sp. intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) plod za svjeu potronju; period eksploatacije: do 25 godina dobar kvalitet; max. prinos 40 t/ha; prosjean prinos 25 t/ha; prinos zavisi od vone vrste; proizvod iskljuivo namjenjen tritu za svjeu potronju 12.000-15.000 KM/ha u prve tri godine visok; sadnja 50-70 sati/ha; koenje 10 sati/ha; zatita 56 sati/ha 7 prskanja/dan; rezidba 80 sati/ha; berba
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljita; 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljita duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje; otvaranje kanala za sadnju 15 kg/rupa stajnjaka+200 g/rupa NPK 15:15:15 zavisi od vone vrste 4x1-4x2 m tj. 1.250-2.500 sadnica/ha zavisi od vone vrste domae i strane; zavisi od vone vrste maj-avgust; vitko vreteno; vretenasti grm
Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja ( do 3-e godine) 150 g/sadnica KAN-a u maju Prihrana tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata) Meuredna obrada po potrebi od momenta sadnje do sredine avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 7x u toku vegetacije; Fungicidi: Ditan 4 kg/ha, Ronilan 2 Zatita protiv bolesti i kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 lit/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) ubrenje februar-mart; runo 80 sati/ha; iznoenje grana runo i mehanizovano Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+5 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); 100-150 kg/ha KAN-a poslije Prihrana cvjetanja, zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa pesticidima zavisi od vone vrste; 7x u toku vegetacije: pred cvjetanje, poslije cvjetanja, Zatita sredina maja, kraj maja, sredina juna, kraj juna, po potrebi dodatno prskanje u julu strogo potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus runo oko stabala ili herbicidom u Meuredna obrada rednom prostoru razvuena kraj maja-kraj oktobra; zavisi od vone vrste Berba Potreban razvoj strunih slubi, edukacija proizvoaa, dobar odabir sorti po Infrastruktura koja je vremenu dozrijevanja, obezbjeivanje uslova za efikasnu prodaju i plasman potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao (potranja je vea od proizvodnje) kroz izgradnju distributivnih centara (hladnjaa, pakirnica, kalibrator i manipulativni prostor). Problemi nastaju od momenta berbe realizovati do realizacije proizvoda. Postoji i domae trite. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se grijei, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO (ultra niski sadraj kiseonika) hladnjaom. Centar treba da bude neije vlasnitvo: zadruga, udruenje ili neki drugi vid organizovanje gdje je jasan titular vlasnitva. Neophodno je pakovanje u odgovarajuu ambalau sa ulocima, isporuka plodova distributivnom centru i marketing. 0,3-1 ha Veliina parcela zavisi od vone vrste, 20.000-50.000 KM/ha od tree-etvrte godine Prihod
48
OPIS
JABUASTO VOE
Malus sp, Pyrus sp. intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) plodovi za stonu (svjeu) potronju; period eksploatacije: 20 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 80 t/ha; prosjean prinos 35 t/ha; zavisi od broja sadnica po ha; namjenjena iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 35.000-40.000 KM vrlo visok sa runom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zatita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg/sat
u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka za hemijsku analizu zemljita 35 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodno zemljite po cijeloj ubrenje povrini ili u trake irine 1,0 m u pravcu reda duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano Osnovna obrada tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje i mehanizovano Dopunska obrada otvaranje kanala za sadnju (plugom) 15 kg stajnjaka po dunom metru kanala+150 g/sadnica NPK 15:15:15 ubrenje 3,2x0,7-3,5x1,5 m; tj. 1.750-4.460 sadnica/ha Razmak sadnje M9, M26 i MM106 za slabo bujne sorte; sijanac divlje kruke Podloga zavisi od vone vrste; iskljuivo strani Sorte runo; zatim prekraivanje sadnica; jedan radnik posadi 350-400 sadnica/8 h Sadnja vreteno i modifikacija vretena; jedan radnik obradi oko 1 sadnice/8 sati, to Formiranje uzgojnog podrazumijeva sve tretmane u jednoj vegetaciji oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (2-ga i 3-a godina) postavljanje naslona 80 sati/ha; zasnivanje travnjaka izmeu redova i formiranje uzgojnog oblika 150 stabala/8 h 150 g/sadnica NPK (februar), 200 g/sadnica KAN-a (sredina aprila i sredina maja) Prihrana muliranje 4-6x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica 24 sata/ha u Meuredna obrada prvoj godini; kasnije primjenom herbicida preventivna prskanja 12x u toku vegetacije (atomizer sa zatvorenim gornjim Zatita protiv bolesti i diznama); tetoina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha; sredstva za prorjeivanje plodova: Nokad 0,4-0,6%+folijarna ubriva Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 20-te godine) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti ubrenje zemljita svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) runo 60 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznoenje grana runo 10 sati/ha protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila), a poslije cvjetanja 100-150 kg/ha Prihrana KAN-a zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv aave krastavosti, pepelnice, lisnih uiju, jabukinog savijaa, jabukinog Zatita cvjetojeda, minera listova, crvenog pauka i drugih tetoina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha za jedan tretman pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voa) uz potovanje Napomena karence nakon zadnjeg tretiranja kraj avgusta-sredina oktobra; runo klasiranje Berba usluno u hladnjai uvanje Podizanje zasada
49
Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
Potrebna je edukacija proizvoaa, razvoj savjetodavnih slubi i udruenja proizvoaa. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se grijei, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO hladnjaom (ultra niski sadraj kiseonika). Centar treba da bude neije vlasnitvo: zadruga, udruenje ili neki drugi vid organizovanja, gdje je jasan titular vlasnitva. Potrebno je potpisivanje meunarodne konvencije o intelektualnoj svojini radi uvoenja novog sortimenta (aktuelni sortiment ima nisku cijenu na svjetskom tritu pa je potrebno uvesti novi sortiment, ali veina novih sorti su licencirane), obraditi marketinke aspekte trita (potrebno organizovano praenje trita). 0,3-8 ha jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 15.000-30.000 KM/ha od etvrte godine

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 350 350-400 400-450 450-500 500-550 550-600 > 600 Nain proizvodnje Jabuasto voe Kotiavo voe Intenzivna proizvodnja Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S1 S3 S3
Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-120 120-140 > 140
Nain proizvodnje Kotiavo voe Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1
50
OPIS
JABUKA
Malus domestica visoko intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) jabuka za stonu potronju; period eksploatacije: 20 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 100 t/ha; prosjean prinos 40 t/ha; zavisi od broja sadnica po ha; namjenjena iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 40.000-50.000 KM vrlo visok sa runom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zatita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg/sat
u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka za hemijsku analizu zemljita ubrenje 35 t/ha stajnjaka+ 800 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodno zemljite po cijeloj povrini ili u trake irine 1,0 m u pravcu reda duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano Osnovna obrada tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje; mehanizovano Dopunska obrada otvaranje kanala za sadnju (plugom) ubrenje 15 kg stajnjaka po dunom metru kanala+150 g/sadnica NPK 15:15:15 3,2x0,7-3,5x1 m; tj. 2.860-4.460 sadnica/ha Razmak sadnje M9, M26 i MM106 za slabo bujne sorte Podloga Ajdared, Zlatni delies, Greni smit, Jonagold Sorte sadnja; zatim prekraivanje sadnica; jedan radnik posadi 350-400 sadnica/8 h Sadnja sistem kap po kap; odreivanje norme zalijevanja na osnovu fizike analize Postavljanje sistema za zemljita navodnjavanje vreteno i modifikacija vretena; jedan radnik obradi oko 1 sadnice/8 sati, to Formiranje uzgojnog podrazumijeva sve tretmane u jednoj vegetaciji oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (2-ga i 3-a godina) postavljanje naslona 80 sati/ha; zasnivanje travnjaka izmeu redova i formiranje uzgojnog oblika 150 stabala/8 h 150 g/sadnica NPK u februaru, 200 g/sadnica KAN-a sredinom aprila i sredinom Prihrana maja muliranje 4-6x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica 24 sata/ha u Meuredna obrada prvoj godini; kasnije primjenom herbicida kontinuirano od poetka vegetacije do sredine septembra u zavisnosti od Navodnjavanje vremenskih uslova i zahtjeva sorte za vlagom preventivna prskanja 12x u toku vegetacije (atomizer sa zatvorenim gornjim Zatita protiv bolesti i diznama); tetoina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha; sredstva za prorjeivanje plodova: Nokad 0,4-0,6%+folijarna ubriva Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 20-te godine) ubrenje 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti zemljita svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) runo 60 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznoenje grana runo 10 sati/ha protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); 100-150 kg/ha KAN-a poslije Prihrana cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida kontinuirano od poetka vegetacije do sredine septembra u zavisnosti od Navodnjavanje vremenskih uslova i zahtjeva sorte za vlagom Podizanje zasada
51
Zatita Napomena Berba uvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
protiv aave krastavosti, pepelnice, lisnih uiju, jabukinog savijaa, jabukinog cvjetojeda, minera listova, crvenog pauka i drugih tetoina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha za jedan tretman pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voa) uz potovanje karence nakon zadnjeg tretiranja kraj avgusta-sredina oktobra; runo klasiranje usluno u hladnjai Potrebna je edukacija proizvoaa, razvoj savjetodavnih slubi i udruenja proizvoaa. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se grijei, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO hladnjaom (ultra niski sadraj kiseonika). Centar treba da bude neije vlasnitvo: zadruga, udruenje ili neki drugi vid organizovanja, gdje je jasan titular vlasnitva. Potrebno je potpisivanje meunarodne konvencije o intelektualnoj svojini radi uvoenja novog sortimenta (aktuelni sortiment ima nisku cijenu na svjetskom tritu pa je potrebno uvesti novi sortiment, ali veina novih sorti su licencirane), obraditi marketinke aspekte trita (potrebno organizovano praenje trita). 0,3-8 ha jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 25.000-35.000 KM/ha od tree godine
52
OPIS
JABUKA
Malus domestica intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) jabuka za stonu potronju; period eksploatacije: 20 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 80 t/ha; prosjean prinos 35 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 35.000-40.000 KM vrlo visok sa runom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zatita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg /sat
u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oko 40 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodno zemljite po ubrenje itavoj povrini ili u trake irine 1,0 m u pravcu reda duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano Osnovna obrada tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje; mehanizovano Dopunska obrada otvaranje kanala za sadnju (plugom); sadnja runo; 400 komada/radnik ubrenje 15 kg stajnjaka po dunom metru kanala+150 g/sadnica NPK 15:15:15 3,2x0,7-3,5x1 m tj. 2.860-4.460 sadnica/ha Razmak sadnje M9, M26 i MM106 za slabo bujne sorte Podloga Ajdared, Zlatni delies, Greni smit, Jonagold Sorte sadnja; zatim prekraivanje sadnica; jedan radnik posadi 350-400 sadnica/8 h Sadnja vreteno i modifikacija vretena; jedan radnik obradi 150-200 sadnica/8 ha to Formiranje uzgojnog podrazumijeva sve tretmane u jednoj vegetaciji oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (2-ga i 3-a godina) postavljanje naslona 80 h/ha; zasnivanje travnjaka izmeu redova i formiranje uzgojnog oblika 150-200 stabala/8 h 150 g NPK/sadnica u februaru, 200 g KAN/sadnica sredinom aprila i sredinom Prihrana maja muliranje 4-6x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (u prvoj Meuredna obrada godini); kasnije primjenom herbicida preventivna prskanja 12x u toku vegetacije (atomizer sa zatvorenim gornjim Zatita protiv bolesti i diznama); tetoina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha; sredstva za prorjeivanje plodova: Nokad 0,4-0,6%+folijarna ubriva Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 20-te godine) ubrenje 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti zemljita svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi februar-mart runo 60 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznoenje grana runo 10 sati/ha protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila), Prihrana 100-150 kg/ha KAN-a a poslije cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv aave krastavosti, pepelnice, lisnih uiju, jabukinog savijaa, jabukinog Zatita cvjetojeda, minera listova, crvenog pauka i drugih tetoina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha za jedan tretman pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voa) i potovati Napomena karencu nakon zadnjeg tretiranja kraj avgusta-sredina oktobra; runo klasiranje Berba usluno u hladnjai uvanje Podizanje zasada
53
Potrebna je edukacija proizvoaa, razvoj savjetodavnih slubi i udruenja proizvoaa. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se grijei, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO hladnjaom (ultra niski sadraj kiseonika). Centar treba da bude neije vlasnitvo: zadruga, udruenje ili neki drugi vid organizovanja, gdje je jasan titular vlasnitva. Potrebno je potpisivanje meunarodne konvencije o intelektualnoj svojini radi uvoenja novog sortimenta (aktuelni sortiment ima nisku cijenu na svjetskom tritu pa je potrebno uvesti novi sortiment, ali veina novih sorti su licencirane), obraditi marketinke aspekte trita (potrebno organizovano praenje trita). 0,3-8 ha visok sa niskom proizvodnom cijenom, 15.000-20.000 KM/ha od etvrte godine

Suma padavina u vegetacionom periodu(mm) Raspon vrijednosti < 350 350-400 400-450 450-500 500-550 550-600 > 600 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-120 120-140 140-160 > 160 Nain proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S1 S3 S3 Nain proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1
54
OPIS
KRUKA
Pirus communis visoko intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) kruka za stonu potronju; period eksploatacije: 25 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 70 t/ha; prosjean prinos 40 t/ha; namjenjena iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 35.000-45.000 KM/ha vrlo visok sa runom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zatita 56 sat/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg /sat
55
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; hemijska analiza zemljita u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljita; npr. 35 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 za zemljite srednje plodnosti po cijeloj povrini ili u trake irine 1,5 m u pravcu reda duboko oranje 45-50 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; frezanje; razmjeravanje i mehanizovano otvaranje kanala za sadnju (plugom) runo; 250 komada/radnik; nakon sadnje prekraivanje sadnica 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnica NPK 15:15:15 4,0x1,5-4,0x1,75 m tj. 1.430-1.660 sadnica/ha sijanac divlje kruke Butira, Santa Marija, Viljamovka, Fetelova, Pakams triumf odreivanje norme zalijevanja (fizika analiza zemljita); instalacija sistema kap po kap vitko vreteno (do avgusta)
Sadnja ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Postavljanje sistema za navodnjavanje Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (2-ga i 3-a godina) zasnivanje travnjaka izmeu redova i formiranje uzgojnog oblika 200 g/sadnica NPK u februaru, 250 g/sadnica KAN-a 2x (sredina aprila i sredina Prihrana maja) muliranje 4-6x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata/ha u Meuredna obrada prvoj godini, kasnije primjenom herbicida) kontinuirano do kraja avgusta u zavisnosti od potrebe Navodnjavanje preventivna prskanja 8x u toku vegetacije (svakih 15 dana atomizerima sa Zatita protiv bolesti i zatvorenim gornjim diznama); tetoina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha (smjesa); Insekticidi: Mitak 2 l/ha, Lebajcid 2 l/h+ folijarna ubriva Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 25-te godine) ubrenje 10-15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar); kontrola plodnosti zemljita svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) runo 80 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznoenje grana runo 10 sati/ha protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); Prihrana 100- 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv aave krastavosti, re, lisnih uiju, krukinog savijaa, krukinih buva, Zatita crvenog pauka i drugih tetoina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha smjesa za jedan tretman+3 l/ha folijarnog ubriva pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voa) i potovati Napomena karencu nakon zadnjeg tretiranja u zavisnosti od sorte (kraj jula-poetak oktobra); runo klasiranje Berba usluno u hladnjai za kasnije sorte uvanje Infrastruktura koja je Potrebna je edukacija proizvoaa iz oblasti pomotehnike, ishrane, zatite, berbe, potrebna da bi se ovaj pakovanja i uvanja. Problem je nepoznavanje savremene tehnologije gajenja. nain proizvodnje mogao Zbog pojave bakteriozne plamenjae proizvoai su slabo zainteresovani za proizvodnjom kruke, iako je cijena na tritu vea nego cijena jabuke. realizovati 0,3-1 ha Veliina parcela jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 25.000-35.000 KM/ha od etvrte Prihod godine
56
OPIS
KRUKA
Pirus communis intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) kruka za stonu potronju; period eksploatacije: 25 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 60 t/ha; prosjean prinos 30 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba tri godine jako visoka ulaganja bez kredita 25.000-30.000 KM vrlo visok sa runom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zatita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg/sat
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita 50 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 po itavoj povrini ili u trake irine 1,5 m u pravcu reda duboko oranje 45-50 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje i mehanizovano otvaranje kanala za sadnju (plugom) runo; 250 sadnica/radnik; nakon toga prekraivanje sadnica 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnici NPK 15:15:15 4,0x1,5-4,0x1,75 m tj. 1.430-1.660 sadnica/ha sijanac divlje kruke Butira, Santa Marija, Viljamovka, Fetelova, Pakams triumf vitko vreteno (do avgusta)
Sadnja ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (2-ga i 3-a godina) zasnivanje travnjaka izmeu redova i formiranje uzgojnog oblika 200 g/sadnica NPK (februar), 250 g/sadnica KAN-a 2x (sredina aprila i sredina Prihrana maja) muliranje 4-6x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata) u Meuredna obrada prvoj godini; kasnije primjenom herbicida preventivna prskanja 8x u toku vegetacije (svakih 15 dana atomizerima sa Zatita protiv bolesti i zatvorenim gornjim diznama); tetoina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha (smjesa); Insekticidi: Mitak 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha+ folijarna ubriva Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 25-te godine) ubrenje 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti zemljita svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) runo 80 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznoenje grana runo 10 sati/ha protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila), 100-150 kg/ha KAN-a poslije Prihrana cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv aave krastavosti, re, lisnih uiju, krukinog savijaa, krukinih buva, Zatita crvenog pauka i drugih tetoina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha smjesa za jedan tretman+3 l/ha folijarnog ubriva pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voa); potovati Napomena karencu nakon zadnjeg tretiranja u zavisnosti od sorte (kraj jula-poetak oktobra); runo klasiranje Berba usluno u hladnjai za kasnije sorte uvanje
57
Potrebna je edukacija proizvoaa. Problem je nepoznavanje savremene tehnologije gajenja. Zbog pojave bakteriozne plamenjae proizvoai su slabo zainteresovani za proizvodnjom kruke, iako je cijena na tritu vea nego cijena jabuke. 0,3-1 ha jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 18.000-25.000 KM/ha od etvrte godine

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 350 350-400 400-450 450-500 500-600 > 600 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti <100 100-110 110-140 140-160 >160 Nain proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S3 S3 Nain proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1
58
OPIS
BRESKVA
Prunus persica intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-juni (100-120 dana) breskva za svjeu potronju; period eksploatacije: 12 godina kvalitet je vrlo dobar; visok prinos; max. prinos 40 t/ha; prosjean prinos 30 t/ha; proizvod iskljuivo namjenjen tritu za svjeu potronju 18.000-20.000 KM/ha u prve dvije godine visok; sadnja 50-70 sati/ha; koenje 10 sati/ha; zatita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; rezidba 180-200 sati/ha; berba 400-500 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljita; 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljita duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa runo; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x2-4,5x3 m tj. 740-1.250 sadnica/ha sijanac vinogradarske breskve; GF 677 Springkrest, Dixired, Erli Red Heven, Red Heven, Vesna, Julija, Sankrest i Fajet runo; zatim prekreivanje sadnica sistem kap po kap; odreivanje normi zalijevanja
Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Postavljanje sistema za navodnjavanje vitko vreteno breskve ili Veronska vaza Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 2-ge godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) Prihrana tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata) Meuredna obrada po potrebi od momenta sadnje do sredine avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 6x u toku vegetacije; Fungicidi: 4 kg/ha Bordovska orba i Zatita protiv bolesti i Ciram; Insekticidi: 1 lit/ha Zolone PM tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 3-e godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) ubrenje (februar-mart) runo 200 sati/ha; iznoenje grana runo i mehanizovano Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina: 20 kg/ha Bordovska orba+5 l/ha Zimska zatita Oleometion 300 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (poetak aprila) Prihrana protiv lisnih uiju, savijaa plodova, breskvinog moljca, kovrdavosti lista Zatita breskve, monilije, upljikavosti lista, pepelnice: Insekticid 10 l/ha, Fungicid 15 kg/ha prema potrebi (sredina maja-kraj avgusta) Navodnjavanje strogo potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus runo oko stabala ili herbicidom u Meuredna obrada rednom prostoru polovina juna-sredina avgusta; runo u fazi tehnoloke zrelosti, a ne u fazi Berba fizioloke zrelosti Potreban razvoj strunih slubi, edukacija proizvoaa, dobar odabir sorti po Infrastruktura koja je vremenu dozrijevanja, obezbjeivanje uslova za efikasnu prodaju i plasman potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao (potranja je vea od proizvodnje) kroz izgradnju distributivnih centara (hladnjaa, pakirnica kalibrator i manipulativni prostor), pakovanje u odgovarajuu ambalau realizovati sa ulocima, isporuka plodova distributivnom centru i marketing. 0,4-1 ha Veliina parcela relativno visok s obzirom na uloena sredstva, 25.000-30.000 KM/ha od tree Prihod godine
59
OPIS
BRESKVA
Prunus persica ekstenzivna proizvodnja april-juni (100-120 dana) breskva za svjeu potronju; period eksploatacije: 12 godina kvalitet je dobar; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; proizvod iskljuivo namjenjen tritu za svjeu potronju 8.000-10.000 KM u prve tri godine visok; sadnja 40-50 sati/ha; koenje 10 sati/ha; zatita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; rezidba 150 sati/ha; berba 300 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Formiranje uzgojnog oblika Prihrana Meuredna obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita zavisi od rezultata kontrole plodnosti zemljita; npr. za srednje plodna zemljita oko 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa runo; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200g/rupa NPK 15:15:15 4x5 m tj. 500 sadnica/ha sijanac vinogradarske breskve Springkrest, Dixired, Erli red heven, Redheven, Vesna, Julija, Sankrest i Fajet runo; zatim prekreivanje sadnica palmeta kosih grana
Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 3-e godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata/ha runog rada) preventivna prskanja 4x u toku vegetacije (lena prskalica: 24 sata rada); Zatita protiv bolesti i Fungicidi: 4 kg/ha Bordovska orba i Ciram; Insekticidi: 1 lit/ha Zolone PM tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) ubrenje (februar-mart) runo 200 sati/ha; iznoenje grana mehanizovano Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina: Zimska zatita 20 kg/ha Bordovska orba+5 l/ha Oleometion 200 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (poetak aprila) Prihrana protiv lisnih uiju, savijaa plodova, breskvinog moljca, kovrdavosti lista Zatita breskve, monilije, upljikavosti lista, pepelnice: Insekticid 10 l/ha, Fungicid 15 kg/ha strogo potovati karenca nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus runo oko stabala ili herbicidom u Meuredna obrada rednom prostoru polovina juna-sredina avgusta; runo u fazi tehnoloke, a ne u fazi fizioloke Berba zrelosti Potrebna je edukacija proizvoaa, razvoj strunih slubi i udruenja voara, Infrastruktura koja je obezbjeivanje uslova za efikasnu prodaju i plasman (potranja je vea od potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao proizvodnje) kroz izgradnju distributivnih centara (hladnjaa, pakirnica, kalibrator i manipulativni prostor), dobar odabir sorti po vremenu dozrijevanja, pakovanje u realizovati odgovarajuu ambalau sa ulocima, isporuka plodova distributivnom centru i marketing. 0,4-1 ha Veliina parcela relativno visok s obzirom na uloena sredstva, 16.000-18.000 KM/ha od etvrte Prihod godine
60

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 300 300-350 350-400 400-500 > 500 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 120-130 > 130 Trajanje perioda sa temperaturama <5C (sati) Raspon vrijednosti < 600 600-700 700-800 800-900 > 900 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S3 S1 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1
61
OPIS
TRENJA
Prunus avium intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) trenja za svjeu potronju; period eksploatacije: do 30 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 50 t/ha; prosjean prinos 40 t/ha; namjenjena za trite visoka ulaganja sa ili bez kredita 25.000-30.000 KM/ha za tri godine visok; sadnja 100-150 sati/ha; zatita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; berba 4.000-5.000 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti; npr. 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljita duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i pravljenje brazdi za sadnju (mehanizovano) 15 kg stajnjaka po sadnom mjestu; NPK 15:15:15 200 g/po sadnom mjestu 4x1,5-4x2 m tj. 1.250-1.700 sadnica/ha Gizela 5, Vajrot, Tabel edabriz Burlat, Hedelfingerska, Stela, Van, Bing, Stark, Hardi, Dajnet i Nero 2 runo; zatim prekreivanje sadnica sistem kap po kap; odreivanje norme zalijevanja
Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Postavljanje sistema za navodnjavanje vitko vreteno za trenju (Canovo vreteno ili panski grm) Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 3-e godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) Prihrana tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) Meuredna obrada do plodonoenja rezidba; obavlja se kontinuirano u prvom dijelu vegetacije, po sistemu vitkog Formiranje uzgojnog vretena za trenju (Canovo vreteno ili panski grm) oblik po potrebi do kraja avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 6x u toku vegetacije (lena prskalica 16 sati rada/ha): Zatita protiv bolesti i Fungicidi: 2 kg/ha Ditan; Insekticidi: 1,0 lit/ha Sistemin tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) ubrenje runo 100 sati/ha nakon berbe; iznoenje grana runo 20 sati/ha Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila) Prihrana protiv lisnih uiju, ljivine osice, monilije i upljikavosti lista: Insekticid 1l/ha, Zatita Fungicid 2 kg/ha mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus herbicid u rednom prostoru Meuredna obrada upljikavost lista, lisne ui, trenjina osica i trule plodova: 10 kg/ha Fungicid+5 Zatita l/ha Insekticid; 5x u toku vegetacije (kraj aprila-maj) i poslije berbe strogo potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena runo (polovina maja-sredina juna) Berba Potreban razvoj savjetodavne slube, edukacija lokalnih agronoma i proizvoaa, Infrastruktura koja je formiranje distributivnog centra sa rashladnim prostorom zbog lake kvarljivosti potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao plodova. Trite postoji, a pored toga velika je mogunost izvoza. realizovati 0,2-1 ha Veliina parcela jako visok uz nisku proizvodnu cijenu, 40.000-50.000 KM/ha od etvrte godine Prihod
62
OPIS
TRENJA
Prunus avium ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) trenja za svjeu potronju; period eksploatacije: do 40 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; namjenjeno uglavnom za trite prvih pet godina niska ulaganja bez kredita 8.000-10.000 KM/ha visok; sadnja 40-50 sati/ha; koenje 10 sati/ha; zatita 40 sati/ha 5 prskanja; berba 1.200 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Formiranje uzgojnog oblika Prihrana Meuredna obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa runo; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x5-5x6 m tj. 333-500 sadnica/ha sijanac divlje trenje ili sijanac magrive (prunus mahaleb) Burlat, Hedelfingerska, Stela, Van, Bing, Stark, Hardi, Dajnet i Nero 2 runo; zatim prekreivanje sadnica poboljanja piramidalna kronja (maj-avgust)
Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 5-te godine) 150 g/sadnica KAN-a u maju do plodonoenja tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) do plodonoenja; zatravljivanje i koenje od perioda plodonoenja (od tree godine) preventivna prskanja 4x u toku vegetacije (lena prskalica 16 sati rada); Zatita protiv bolesti i Fungicidi: 1 kg/ha Ditan; Insekticidi: 0,5 lit/ha Sistemin tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 6-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar) ubrenje runo 100 sati/ha nakon berbe; iznoenje grana runo 20 sati/ha Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina: 5 kg/ha Bakarni kre+ 3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila) Prihrana protiv lisnih uiju, ljivine osice, monilije i upljikavosti lista: Insekticid 1 l/ha, Zatita Fungicid 2 kg/ha mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus runo oko stabala Meuredna obrada upljikavost lista, lisne ui, trenjina osica i trule plodova: 2 kg/ha Fungicid+1 Zatita l/ha Insekticida; 3x u toku vegetacije (kraj aprila, maj) strogo potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena runo (polovina maja-sredina juna) Berba Potrebno formiranje distributivnog centra sa rashladnim prostorom zbog lake Infrastruktura koja je kvarljivosti plodova. Trite postoji, kao i velika mogunost izvoza. potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati 0,2-1 ha Veliina parcela relativno visok s obzirom na uloena sredstva, 14.000-16.000 KM/ha od 6 godine Prihod
63

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 100 100-150 150-200 200-300 >300 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 70 70-75 75-80 >80 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S4 S4 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S2 S3 S1 S1
64
OPIS
VINJA
Prunus cerasus intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) vinja za preradu; period eksploatacije: do 20 godina vrlo dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 40 t/ha; prosjean prinos 30 t/ha; namjenjeno iskljuivo za preradu visoka ulaganja sa i bez kredita 18.000-22.000 KM/ha prve etiri godine jako visok; sadnja 50-70 sati/ha; zatita 40 sati/ha 5 prskanja; rezidba 80-100 sati/ha; berba 1.200-1.500 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita zavisi od rezultata kontrole plodnosti zemljita; npr. oko 30 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljita duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa runo; 50 rupa/8 sati; zasnivanje travnjaka u meurednom prostoru 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x1,5-4x2 m, 1.250-1.750 sadnica/ha vlastita ili alkavno Oblainska, Maraska, Keleris 14, umadinka i Hajmanova konzervna runo; zatim prekraivanje sadnica sistem kap po kap; odreivanje normi zalijevanja
ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Postavljanje sistema za navodnjavanje vitko vreteno Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 3-e godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) Prihrana muliranje meurednog prostora do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje Meuredna obrada oko sadnica (24 sata) do plodonoenja od momenta sadnje do sredine avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 5x u toku vegetacije (lena prskalica 24 sati rada); Zatita protiv bolesti i Fungicidi: 4 kg/ha Ronilan i Mankozeb; Insekticidi: 2 lit/ha King tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) ubrenje (februar-mart) runo 200 sati/ha; iznoenje grana 20 sati/ha mehanizovano Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina: Zimska zatita 20 kg/ha Bordovska orba+5 l/ha Oleometion 200 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (poetak aprila) Prihrana po potrebi od sredine maja do kraja avgusta Navodnjavanje protiv monilije cvjetova, granica i plodova, upljikavosti lista, savijaa plodova: Zatita 10 l/ha Insekticid, 10 kg/ha Fungicid strogo potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus herbicidom u rednom prostoru Meuredna obrada runo (polovina juna-sredina jula) Berba Mora postojati siguran plasman u preraivake kapacitete. Potrebna je dobra Infrastruktura koja je organizacija berbe, efikasan transport od vonjaka do prerade, postavljanje potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao rashladnog prostora na vonjaku radi uvanja plodova do transporta (prostor malog kapaciteta). realizovati 0,4-2 ha Veliina parcela visok i pored visokog uea runog rada (berba), 16.000-18.000 KM/ha od Prihod etvrte godine
65
OPIS
VINJA
Prunus cerasus ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) vinja za preradu; period eksploatacije: do 20 godina dobar kvalitet; nizak prinos; max. prinos 18 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; namjenjeno za preradu srednja ulaganja bez kredita 8.000-12.000 KM, tri godine visok; sadnja 40-50 sati/ha; koenje 10 sati/ha; zatita 40 sati/ha 5 prskanja; rezidba 100-120 sati/ha; berba 1.000-1.200 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Formiranje uzgojnog oblika Prihrana Meuredna obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele 30 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa runo; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x3-4,5x4 m, 550-830 sadnica/ha vlastita ili divlja trenja Oblainska, Maraska, Keleris 14, umadinka i Hajmanova konzervna runo; zatim prekreivanje sadnica vretenasti grm ili vaza
Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 3-e godine) 200 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje meurednog prostora do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) do plodonoenja preventivna prskanja 5x u toku vegetacije (lena prskalica 24 sati rada); Zatita protiv bolesti i Fungicidi: 4 kg/ha Ronilan i Mankozeb; Insekticidi: 2 lit/ha King tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar) ubrenje (februar-mart) runo 200 sati/ha; iznoenje grana 20 sati/ha mehanizovano Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina: Zimska zatita 20 kg/ha Bordovska orba+5 l/ha Oleometion 250 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (poetak aprila) Prihrana protiv monilije cvjetova, granica i plodova, upljikavosti lista, savijaa plodova: Zatita 10 l/ha Insekticid, 10 kg/ha Fungicid strogo potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus herbicidom u rednom prostoru Meuredna obrada runo (polovina juna-sredina jula) Berba Potreban razvoj savjetodavne slube, udruivanje i edukacija proizvoaa, siguran Infrastruktura koja je plasman u preraivake kapacitete, postavljanje rashladnog prostora na vonjaku potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao radi uvanja plodova do transporta, kao i efikasan transport od vonjaka do prerade. realizovati 0,4-2 ha Veliina parcela srednji sa niskom proizvodnom cijenom bez trokova berbe, 12.000-14.000 KM/ha Prihod od etvrte godine
66

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 250 250-300 300-350 350-400 400-450 > 450 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 90 90-100 100-110 > 110 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S1 S3 S3 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S1 S1
67
OPIS
LJIVA
Prunus domestica ekstenzivna proizvodnja april-septembar (130-140 dana) ljiva za preradu; period eksploatacije: do 28 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; namjenjeno uglavnom za vlastite potrebe; gotov proizvod (rakija) za trite niska ulaganja bez kredita 8.000-10.000 KM/ha prve etiri godine visok bez mehanizovane berbe; rezidba 100 sati/ha; 20 sati/ha rada oko stabala (konja); zatita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; treenje i kupljenje 600 sati/ha
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika Prihrana Meuredna obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee) 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa runo; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa; 200 g/rupa NPK 15:15:15 4x5-5x6 m tj. 333-500 sadnica/ha sijanac Danarike ili na vlastitom korjenu Poegaa, lokalne autohtone sorte, Stenly, aanska rodna maj-avgust
Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 4 godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata) do plodonoenja; zatravljivanje i koenje od perioda plodonoenja (od tree godine) preventivna prskanja 5x u toku vegetacije (lena prskalica 16 sati rada) Zatita protiv bolesti i Fungicidi: 1 kg/ha Ditan; Insekticidi: 0,5 lit/ha Sistemin tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 28-me godine) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK7:20:30 (januar- februar) ubrenje (februar-mart) runo 100 sati/ha; iznoenje grana 20 sati/ha Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila) Prihrana protiv ljivine osice, monilije i rogaa: 1l/ha Insekticid, 2 kg/ha Fungicid Zatita mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus runo oko stabala Koenje ra, plamenjaa, lisne ui i savija plodova i trule plodova: 2 kg/ha Fungicid+1 Zatita l/ha Insekticid; 3x u toku vegetacije (kraj maja, kraj juna i kraj jula) potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena treenje i kupljenje plodova runo Berba Potrebna edukacija proizvoaa, razvoj savjetodavnih slubi, standardizacija Infrastruktura koja je proizvoda (sadraj alkohola, aromatinih materija, porijeklo boje i sl.), kao i potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao pakovanje koje treba regulisati zakonom. Potrebno je obraditi marketing (plasman-prodaja). realizovati 0,5-1 ha Veliina parcela relativno visok s obzirom na uloena sredstva, 8.000-10.000 KM/ha od pete Prihod godine
68
OPIS
LJIVA
Prunus domestica intenzivna proizvodnja april-septembar (130-140 dana) ljiva za stonu potronju: period eksploatacije: 28 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 50 t/ha; prosjean prinos 40 t/ha; proizvod je namjenjen iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba srednje-visoka ulaganja sa ili bez kredita 12.000-15.000 KM/ha prve tri godine visok sa runom berbom; rezidba 80 sati/ha; prskanje herbicidima 16 sati/ha, zatita 56 sati/ha 7x; branje 1.000 sati/ha; jedan radnik ubere 38-40 kg/sat
Podizanje zasada ubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Sadnja ubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika Prihrana Meuredna obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljita; npr. 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za parcelu slabije plodnosti duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje razmjeravanje i otvaranje kanala za sadnju plugom, sadnja runo; 200 komada/radnik/8 sati 15 kg stajnjaka po sadnom mjestu; 200 g/rupa NPK 15:15:15; nakon zavretka sadnje slijedi prekraivanje sadnica 4x1,7-4x2 m tj. 1.250-1.470 sadnica/ha sijanac Danarike aanska rana, Kalifornijska plava, aanska najbolja, Stenli i aanska rodna vretenasti grm i vitko vreteno (maj-avgust)
Radnje u vonjaku do perioda plodonoenja (do 3 godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) do plodonoenja; zatravljivanje i muliranje od perioda plodonoenja; prostor u redu (traka) odravati bez korova (totalni herbicid Cidokor 4 l/ha i Reglon 3 l/ha) do sredine septembra preventivna prskanja 7x u toku vegetacije (atomizer); Fungicidi: Ditan 4 kg/ha, Zatita protiv bolesti i Ronilan 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 lit/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha tetoina Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja ( od 4-te godine do 28-me godine) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar); na osnovu rezultata ubrenje hemijske analize zemljita i folijarne analize (februar-mart) runo 80 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznoenje grana runo 10 sati/ha protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 5 kg/ha Bakarni kre+3 l/ha Oleometion Zimska zatita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); poslije cvjetanja 100-150 kg/ha Prihrana KAN-a zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa pesticidima protiv ljivine osice, monilije i rogaa: 1 l/ha Insekticid, 2 kg/ha Fungicid Zatita mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus runo oko stabala Koenje ra, plamenjaa, lisne ui i savija plodova, vone grinje i trule plodova: 6 kg/ha Zatita Fungicid+4,5 l/ha Insekticida i Akaricida; 6x u toku vegetacije (pred cvjetanje, poslije cvjetanja, sredina maja, kraj maja, sredinom juna, kraj juna po potrebi dodatno prskanje u julu) pesticide koristiti po konceptu IPV i potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena razvuena (od poetka jula) Berba
69
Potreban razvoj savjetodavne slube, edukacija proizvoaa i udruivanje proizvoaa. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe, tu se grijei-veliki % plodova propada) i napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO (ultra niski sadraj kiseonika) hladnjaom. Centar treba da bude neije vlasnitvo (zadruga, udruenje ili neki drugi vid organizovanje, gdje je jasan titular vlasnitva). 0,3-1 ha visok; 20.000-25.000 KM/ha od etvrte godine

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 300 300-350 350-400 400-500 > 500 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 > 120 Nain proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 N S3 S4 S2 S2 S1 S1 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N S1 N S3 S3 S3 S1 S4
70
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Podizanje zasada Osnovna obrada Osnovno ubrenje Dopunska obrada Startno ubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Postavljanje naslona Postavljanje sistema za navodnjavanje Prihrana Navodnjavanje Povrinska obrada ubrenje Zatita od korova Rezidba Zatita od bolesti i tetoina Prihrana Navodnjavanje Meuredna obrada Napomena Berba Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
OPIS
MALINA Rubus idaeus intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem (palirski sistem gajenja) april-oktobar (130-140 dana) malina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 30 t/ha; prosjean prinos 20 t/ha; namjenjena iskljuivo za trite kao sirovina za preradu
dvije godine visoka ulaganja bez kredita 15.000-18.000 KM/ha vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; ubrenje; berba; rezidba
jesen-proljee; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oranje 35-40 cm; mehanizovano u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti; 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje 20 t/ha stajnjaka+400 kg/ha NPK 7:20:30 u trake irine 0,8 m u pravcu redova frezanje traktorskom frezom da se ubrivo rasporedi u sloju zemljita do 20 cm suno, 1.500 komada/radnik/8 sati Vilamet (Willamette), Miker (Meecer) drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2 m iznad zemlje; dva reda pocinane ice na 80 i 180 cm od zemlje sistem kap po kap; odreivanje norme zalijevanja Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a; krajem aprila pred okopavanje rednog prostora nakon sadnje do kraja avgusta redni prostor jednom mjeseno do septembra; tanjiranje ili frezanje meurednog prostora 2x mjeseno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); ubrivo razbaciti u trake irine 0,5 m s obje strane reda februar; Kasoron 6 kg/ha runo prije kretanja vegetacija u februaru; iznoenje odrezanih izdanaka; vezivanje izdanaka za naslon; uklanjanje prve serije izdanaka 2x, do tree dekade maja preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (poslije rezidbe, prije cvjetanja etiri tretmana, poslije cvjetanja dva); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kre, Bajkor, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg+folijarna ubriva 150 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) maj-juni; samo po potrebi u avgustu frezanje ili tanjiranje; 2x mjeseno do poetka berbe radi prorahljivanja i unitavanja korova potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) runo (12-15 kg/sat) (sredina juna-sredina jula) Potrebna je edukacija proizvoaa, razvoj savjetodavne slube. Treba locirati proizvodnju na ua podruja, obezbijediti tunele za visoko zamrzavanje na odabranom podruju, uvanje do konanog plasmana (postoji dovoljan kapacitet hladnjaa), unaprijed odrediti otkupnu cijenu, poboljati organizaciju otkupa i prodaje, rijeiti podjelu profita izmeu hladnjae i proizvoaa. Otkupna cijena svjee maline je niska u odnosu na prodajnu cijenu rolend maline (zamrznuti pojedinani plodovi) pa je zbog toga je zainteresovanost proizvoaa za zamrzavanjem je velika. 0,2-0,5 ha visok sa srednje visokom proizvodnom cijenom; 25.000-30.000 KM/ha od 2 god.
71
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Podizanje zasada Osnovna obrada Osnovno ubrenje Dopunska obrada Startno ubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Postavljanje naslona Prihrana Povrinska obrada ubrenje Zatita od korova Rezidba Zatita od bolesti i tetoina Prihrana Meuredna obrada Napomena Berba Rezidba Dopunska obrada Uklanjanje izdanaka Zatita od bolesti i tetoina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
OPIS
MALINA Rubus idaeus intenzivna proizvodnja bez navodnjavanja (palirski sistem gajenja) april-oktobar (130-140 dana) malina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 25 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao sirovina za preradu
visoka ulaganja 12.000-15.000 KM/ha do tree godine vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; ubrenje; berba; rezidba
jesen-proljee; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oranje 35-40 cm; mehanizovano 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje 20 t/ha stajnjaka+400 kg/ha NPK 7:20:30 u trake irine 0,8 m u pravcu redova frezanje traktorskom frezom da se ubrivo rasporedi u sloju zemljita do 20 cm runo; 1.500 komada/radnik/8 sati Vilamet (Willamette), Miker (Meecer) drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2 m iznad zemlje; dva reda pocinane ice na 80 i 180 cm od zemlje Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a krajem aprila prije okopavanje rednog prostora okopavanje rednog prostora jednom mjeseno do septembra; tanjiranje ili frezanje meurednog prostora 2x mjeseno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); ubrivo razbaciti u trake irine 0,5 m s jedne i druge strane reda februar; 6 kg/ha Kasoron prije kretanja vegetacija (februar); zatim iznoenje odrezanih izdanaka; vezivanje izdanaka za naslon; uklanjanje prve serije izdanaka 2x do 20 maja preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (poslije rezidbe, prije cvjetanja etiri tretmana, poslije cvjetanja dva tretmana); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kre, Bajkor, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg+folijarna ubriva 150 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) frezanje ili tanjiranje 2x mjeseno do poetka berbe radi prorahljivanja i unitavanja korova potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja; poslije cvjetanja-sa kratkom karencom sredina juna-sredina jula; runo; radnik ubere 12-15 kg/sat Radovi nakon berbe izdanci koji su donijeli rod reu se do osnove (zemlje) frezanje ili tanjiranje meureda (juli-avgust); tretiranje herbicidima rednog prostora po potrebi 3 l/ha Fokus ultra odrezane izdanke iznijeti iz zasada mjesec dana nakon rezidbe preventivna dva tretmana pesticidima kao u aprilu Potrebna je edukacija proizvoaa, razvoj savjetodavne slube. Treba locirati proizvodnju na ua podruja, obezbijediti tunele za visoko zamrzavanje na odabranom podruju, uvanje do konanog plasmana (postoji dovoljan kapacitet hladnjaa), unaprijed odrediti otkupnu cijenu, poboljati organizaciju otkupa i prodaje, rijeiti podjelu profita izmeu hladnjae i proizvoaa. Otkupna cijena svjee maline je niska u odnosu na prodajnu cijenu rolend maline (zamrznuti pojedinani plodovi) pa je zbog toga je zainteresovanost proizvoaa za zamrzavanjem velika. 0,2-0,5 ha visok sa srednje visokom proizvodnom cijenom; 18.000-20.000 KM/ha od 3 god.
72

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 200 200-250 250-300 300-350 350-400 > 400 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja, navodnjavanjem, palirski palirski sistem gajenja sistem gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S4 S4 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja, navodnjavanjem, palirski palirski sistem gajenja sistem gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S1 S1
Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 80 80-90 90-100 > 100
73
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Podizanje zasada Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada ubrenje Sadnja Sorte Postavljanje naslona Postavljanje sistema za navodnjavanje Prihrana Navodnjavanje Povrinska obrada ubrenje Zatita od korova Rezidba Zatita od bolesti i tetoina Prihrana Navodnjavanje Meuredna obrada Napomena Berba Rezidba Dopunska obrada Uklanjanje izdanaka Zatita od bolesti i tetoina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
OPIS
KUPINA
Rubus fruticosus intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) kupina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 25 t/ha; prosjean prinos 18 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao sirovina za preradu prve dvije godine 15.000-20.000 KM/ha dvije godine vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; ubrenje; berba; rezidba
jesen-proljee; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oranje 35-40 cm; mehanizovano 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje; pravljanje kanala za sadnju (plugom) 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnica NPK 7:20:30. 2700-4500 kom/ha; runo; 1.000 komada/radnik/8 sati Tontfree drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2,2 m iznad zemlje; tri reda pocinane ice na 60, 150 i 200 cm od zemlje sistem kap po kap; odreivanje norme zalijevanja Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a (kraj aprila) pred okopavanje rednog prostora od momenta sadnje do avgusta u zavisnosti od potrebe okopavanje rednog prostora jednom mjeseno do septembra; tanjiranje ili frezanje meurednog prostora 2x mjeseno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); ubrivo razbaciti u trake irine 0,5 m s jedne i druge strane reda februar; 6 kg/ha Kasoron runo; prije kretanja vegetacija u februaru; vezivanje izdanaka za naslon preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (tri tretmana poslije rezidbe do cvijetanja (maj), poslije cvjetanja dva tretmana); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kre, Bajkor, Poliram combi, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg, Zolone PM 1,5 l/ha+folijarna ubriva 100 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) od maja do sredine avgusta u zavisnosti od potrebe koenje 2x mjeseno u vegetacionom periodu potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) sredina jula i svakih narednih 7 dana u 4x; jedan radnik ubere 15-17 kg/sat Radovi nakon berbe izdanci koji su donijeli rod reu se do osnove (zemlje); ovogodinje izdanke prikratiti iznad gornje ice u prvoj sedmici jula mjeseca frezanje ili tanjiranje meureda (juli-avgust); tretiranje herbicidima rednog prostora po potrebi 3 l/ha Fokus ultra odrezane izdanke iznijeti iz zasada 15 dana nakon rezidbe preventivno jedan tretmana pesticidima kao u aprilu mjesecu Potreban razvoj savjetodavne slube, edukacija proizvoaa, ureen odnos izmeu proizvoaa i preraivaa, trite-sigurnost prodaje proizvoda u to kraem periodu nakon berbe, obezbjeenje dovoljnih koliina ambalae. 0,5-1 ha visok prihod, 18.000-22.000 KM/ha od tree godine
74
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Podizanje zasada Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada ubrenje Sadnja Sorte Postavljanje naslona Prihrana Povrinska obrada ubrenje Zatita od korova Rezidba Zatita od bolesti i tetoina Prihrana Meuredna obrada Napomena Berba Rezidba Dopunska obrada Uklanjanje izdanaka Zatita od bolesti i tetoina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati Veliina parcela Prihod
OPIS
KUPINA
Rubus fruticosus intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) kupina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao sirovina za preradu 12.000-14.000 KM/ha za dvije godine vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; ubrenje; berba; rezidba
jesen-proljee; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oranje 35-40 cm; mehanizovano 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje; pravljanje kanala za sadnju (plugom) 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnica NPK 7:20:30 runo; 1.000 komada/radnik/8 sati Tontfree drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2,2 m iznad zemlje; tri reda pocinane ice na 60, 150 i 200 cm od zemlje Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a (kraj aprila) pred okopavanje rednog prostora redni prostor 1x mjeseno do septembra; tanjiranje ili frezanje meurednog prostora 2x mjeseno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); ubrivo rasturiti u trake irine 0,5 m s jedne i druge strane reda februar; 6 kg/ha Kasoron runo prije kretanja vegetacija u februaru; iznoenje odrezanih izdanaka; vezivanje izdanaka za naslon preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (poslije rezidbe do cvjetanja tri tretmana (maj) i poslije cvjetanja dva tretmana); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kre, Bajkor, Poliram combi, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg, Zolone PM 1,5 l/ha+folijarna ubriva 100 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) koenje 2x mjeseno u vegetacionom periodu potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) sredina jula i svakih narednih 7 dana 4x; jedan radnik bere 15-17 kg/sat Radovi nakon berbe izdanci koji su donijeli rod reu se do osnove (zemlje); ovogodinje izdanke prikratiti iznad gornje ice u prvoj sedmici jula mjeseca frezanje ili tanjiranje meurednog prostora (juli-avgust); tretiranje herbicidima rednog prostora po potrebi 3 l/ha Fokus ultra odrezane izdanke iznijeti iz zasada 15 dana nakon rezidbe preventivno jedan tretman pesticidima kao u aprilu mjesecu Potrebna edukacija proizvoaa, jaanje savjetodavnih slubi, ureeni odnosi izmeu proizvoaa i preraivaa, sigurnost predaje proizvoda u to kraem periodu nakon berbe, obezbjeenje dovoljnih koliina ambalae. 0,5-1 ha visok sa srednje visokom proizvodnom cijenom, 15.000-18.000 KM/ha od tree godine
75

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti <250 250-300 300-350 350-400 > 400 Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti <100 100-110 110-120 120-130 > 130 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja navodnjavanjem Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S4 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja navodnjavanjem Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1
76
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Podizanje zasada Osnovna obrada ubrenje Dopunska obrada ubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Navodnjavanje Meuredna obrada Zakidanje cvjetova i stolona Prihrana ienje bokora ubrenje Zatita od korova Zatita od bolesti i tetoina Napomena Berba ienje bokora Navodnjavanje Zatita od bolesti i tetoina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
OPIS
JAGODA
Fragaria sp. intenzivna proizvodnja-savremen sistem gajenja april-oktobar (130-140 dana) 80%, jagoda za stonu potronju; 20% jagoda za preradu; period eksploatacije: 3 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 50 t/ha; prosjean prinos 35 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba; sirovina za preradu jako visoka ulaganja 18.000-22.000 KM/ha za jednu godinu visok; berba; ienje bokora
juli-avgust; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oranje 30-35 cm; mehanizovano na osnovu rezultata kontrole plodnosti; 40 t/ha Stajnjaka+1.000 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljita tanjiranje 50 t/ha stajnjaka+1.000 kg/ha NPK 7:20:30 frezanje traktorskom frezom da se ubrivo rasporedi u sloju zemljita do 20 cm; razmjeravanje redova; postavljanje folije i sistema za navodnjavanje 45.000-60.000 biljaka/ha; runo; 3.000 komada/radnik/8 sati Marmolada, Selena, Adie, Mis, endler Njega u godini sadnje sistem kap po kap; u toku vegetacije u zavisnosti od vremenskih uslova nije potrebna izuzev izmeu grdica tretiranje totalnim herbicidom 25-30 dana nakon sadnje jedna prihrana; 50 kg/ha Kristalona kroz sistem za navodnjavanje Radnje u zasadu u drugoj godini prije kretanja vegetacija (februar) skidanje suvog ljetno-jesenjeg lia u 5x kroz sistem za navodnjavanje; 10 kg/ha Kristalon za svaki tretman prostor izmeu gredica tretirati sa 4 l/ha glifosata preventivno prskanje 4x u toku vegetacije (poslije ienja bokora, prije cvjetanja dva tretmana, poslije cvjetanja); Fungicidi: 5 kg/ha Bakarni kre, Euparen, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Zolone PM 1,5 l/ha; Karate 0,4 l/ha+folijarna ubriva potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) maj-juni; runo 18-20 kg/sat Radovi nakon berbe skidanje zelene mase na 5 cm od zemlje poslije berbe zasad se zasui; onda se u julu i avgustu zalije uz obaveznu prihranu kroz sistem za zalijevanje preventivna dva tretmana pesticidima kao u aprilu Potrebna edukacija proizvoaa i razvoj savjetodavnih slubi. Panju treba posvetiti plasmanu proizvoda i pakovanju, certificiranje proizvoda (kontrola ostataka pesticida). Treba omoguiti plasman loijih proizvoda za preradu u fabrike ili stvoriti uslove za preradu u kunoj radinosti. Obavezna je nabavka bezvirusnih sadnica klase A++ ili A+. Ovaj sistem gajenja u odnosu na klasini ima niz prednosti, a prije svega zato to plodovi dozriju 7-10 dana, plodovi su isti, bolje obojeni i prinosi su vei 2-3x po jedinici povrine. 0,2-1 ha visok; 30.000-40.000 KM/ha u drugoj godini; 18.000-25.000 KM/ha u treoj godini
77
LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tritu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Podizanje zasada Osnovna obrada Dopunska obrada ubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Zalijevanje Zakidanje cvjetova i stolona Prihrana Okopavanje ubrenje Zatita od korova ienje bokora Zatita od bolesti i tetoina Prihrana Meuredna obrada Napomena Berba ienje bokora Dopunska obrada Zalijevanje Prihrana Zatita od bolesti i tetoina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati
OPIS
JAGODA
Fragaria sp. poluintenzivna proizvodnja-klasini sistem gajenja april-oktobar (130-140 dana) 80% jagoda za stonu potronju; 20%, jagoda za preradu; period eksploatacije: 3 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 25 t/ha; prosjean prinos 15 t/ha; namjenjeno iskljuivo za trite kao svjea konzumna roba; sirovina za preradu u prvoj godini 8.000-12.000 KM/ha vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; ubrenje; berba; ienje bokora
juli-avgust; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljita oranje 30-35 cm; mehanizovano tanjiranje 40 t/ha stajnjaka+1.000 kg/ha NPK 7:20:30 za zemljita srednje plodnosti frezanje traktorskom frezom da se ubrivo rasporedi u sloju zemljita do 20 cm runo; 3.000 komada/radnik/8 sati Marmolada, Selena, Hanoj, endler najmanje 2x dok se ne sadnice ne prime Njega u godini sadnje 25-30 dana nakon sadnje jedna prihrana; 200 kg/ha KAN-a pred okopavanje ili navodnjavanje redni prostor i frezanje meurednog prostora; radnje u zasadu u drugoj i treoj godini 500 kg/ha NPK (februar) 4 kg/ha Devrinol+2 kg/ha Venzar (februar pred kiu) prije kretanja vegetacija (februar) skidanje suvog ljetno-jesenjeg lia preventivno prskanje 4x u toku vegetacije (poslije ienja bokora, prije cvjetanja dva tretmana, poslije cvjetanja); Fungicidi: 5 kg/ha Bakarni kre, Euparen, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Zolone PM 1,5 l/ha, Karate 0,4 l/ha+folijarna ubriva 150 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 100 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) frezanje; jednom mjeseno do poetka berbe radi prorahljivanja zemljita potovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) maj-juni; runo; jedan radnik ubere 18-20 kg/sat Radovi nakon berbe skidanje zelene mase na 5 cm od zemlje frezanje meurednog prostora; okopavanje rednog prostora po potrebi najee u julu i avgustu 150 kg/ha KAN-a+150 kg/ha NPK (sredina avgusta) preventivna dva tretmana pesticidima kao u aprilu Potrebna jeedukacija proizvoaa i razvoj savjetodavnih slubi. Panju treba posvetiti plasmanu proizvoda i pakovanju, certificiranje proizvoda (kontrola ostataka pesticida). Treba omoguiti plasman loijih proizvoda za preradu u fabrike ili stvoriti uslove za preradu u kunoj radinosti. Potrebna je izmjena sortimenta (kod nas su stare sorte), tehnologije gajenja (intenzivni sistemi gajenja na foliji pod niskim tunelima po konceptu IPV-a (obavezna analiza na residue pesticide)), visok prinos preko 35 t/ha, plasman proizvoda za svjeu potronju u adekvatnoj plastinoj ili kartonskoj ambalai. 0,2-1 ha 15.000-18.000 KM/ha od druge godine
78

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 200 200-250 250-300 300-350 350-400 > 400 Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 70 70-75 75-80 > 80 Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja, Poluintenzivna proizvodnja, savremeni sistemi gajenja klasini sistemi gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S1 S1 S2 N N Nain proizvodnje Intenzivna proizvodnja, Poluintenzivna proizvodnja, savremeni sistemi gajenja klasini sistemi gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S3 S3 S2 S2 S1 S1
79
OPIS
LJENIK
Corylus avellana ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) jezgra za konditorsku proizvodnju; period eksploatacije: 30 godina dobar kvalitet; nizak prinos; max. prinos 3 t/ha; prosjean prinos 2 t/ha jezgre; namjenjeno iskljuivo za trite jako niska ulaganja bez kredita 6.000-8.000 KM/ha do pete godine srednji; formiranje uzgojnog oblika oko 20 sati/ha; rezidba 10 sati/ha; zatita tri tretmana; treenje i kupljenje oko 240 sati/ha
u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele Podizanje zasada razmjeravanje i kopanje rupa 0,8x0,8 m Priprema 15 kg stajnjaka+0,5 kg NPK 7:20:30 po sadnom mjestu ubrenje runo; 50 komada/radnik/8 sati Sadnja 4,5x3,5 m tj.650 sadnica/ha Razmak sadnje vlastiti korjen Podloga Istarski, Rimski, Halski din, Tonda entile romana Sorte grm sa 8 osnovnih grana Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda punog plodonoenja (do 5-te godine) zasnivanje travnjaka izmeu redova i formiranje uzgojnog oblika 500 g/sadnica NPK (februar); 400 g/sadnica KAN (sredina aprila) Prihrana koenje 3x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica u prvoj godini Meuredna obrada preventivna prskanja 3x; Zatita protiv bolesti i I-zimsko prskanje: Galpar 0,5%+Bakarni kre 0,5% (3 moto asa) tetoina II-u toku vegetacije u maju: Gusation 0,2%+Ditan 0,25% (3 moto asa) III-krajem juna: zatita sa istim sredstvima Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja (od 5-te godine) 0,5 kg/stablo NPK 7:20:30 (februar) ubrenje minimilna; samo suhe i polomljene grane; prorjeivanje grma (uklanjanje Rezidba izdanaka i prirasta koji zaguuju kronju) protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 0,5% Bakarni kre+0,5% Galpar Zimska zatita 0,5 kg/stablo KAN-a (poetak maja) Prihrana protiv bolesti i lijeskinog surlaa; 2 l/ha Insekticid+4 kg/ha Fungicid u smjesi 2x u Zatita toku vegetacije (8 moto asova) poetkom septembra; treenje i kupljenje 80 sati/ha Berba u obinom skladitu uvanje Za obim proizvodnje koji postoji na podruju BiH nije potrebna posebna Infrastruktura koja je infrastruktura. Pri proirenju proizvodnih kapaciteta treba voditi rauna o potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao potrebama trita. BiH ima preraivake kapacitete koje koriste ljenik kao sirovinu. Potrebno je ugovaranje proizvodnje poto uvozni ljenik ima povoljnu realizovati cijenu, tako da je to jedan od osnovnih ograniavajuih faktora irenja proizvodnje lijeske. pojedinana stabla na meama do 1 ha Veliina parcela nizak uz niska ulaganja, 4.000-5.000 KM/ha od pete godine Prihod
80

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 250 250-300 300-350 350-400 >400 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 120-130 > 130 Nain proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Nain proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1
81
OPIS
ORAH
Juglans regia ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) jezgra za konditorsku proizvodnju; period eksploatacije: 60 godina dobar kvalitet; nizak prinos; max. prinos 3 t/ha; prosjean prinos 2,5 t/ha jezgre; namjenjen iskljuivo za trite jako niska ulaganja bez kredita 5.000-6.000 KM/ha do sedme godine srednji; formiranje uzgojnog oblika oko 20 sati/ha; rezidba 10 sati/ha; zatita tri tretmana; treenje i kupljenje 240 sati/ha
u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljee); odabir parcele Podizanje zasada razmjeravanje i kopanje rupa 0,8x0,8 m Priprema 50 kg stajnjaka po sadnom mjestu+1 kg NPK 7:20:30 sadnom mjestu ubrenje runo; jedan radnik sadi 50 sadnica/8 sati Sadnja 10x10 m tj. 100 sadnica/ha Razmak sadnje sijanac pitomog oraha Podloga Novosadski kasni, ejnovo, Chempion, Jupiter, Medvea i Franket Sorte visoko piramidalna kronja (7 godina) Formiranje uzgojnog oblika Radnje u vonjaku do perioda punog plodonoenja (do 7-me godine) zasnivanje travnjaka izmeu redova (4 moto asa); formiranje uzgojnog oblika (10 h/ha godinje) 1,5 kg NPK/sadnica (februar); 500 g/sadnica KAN-a (sredina aprila); 8 sati/ha Prihrana koenje 3x u toku vegetacije plus runo okopavanje oko sadnica (24 sata) u prvoj Meuredna obrada godini 500 g/sadnica KAN-a (sredina aprila); 8 sati/ha Prihrana preventivna prskanja 3x; Zatita protiv bolesti i I-zimsko prskanje: Galpar 0,5%+Bakarni kre 0,5% ( 3 moto asa) tetoina II-u toku vegetacije u maju: Gusation 0,2%+Ditan 0,25%(3 moto asa ) III-kraj juna istim sredstvima Radnje u vonjaku u periodu plodonoenja (od 7-me godine) NPK 7:20:30 3 kg/stablo (februar); 8 sati/ha ubrenje minimilna; suhe i polomljene grane; prorjeivanje; 8 sati/ha Rezidba protiv prezimljujuih bolesti i tetoina 0,5% Bakarni kre+0,5 % Galpar (4 moto Zimska zatita asa) 1 kg/stablo KAN-a (poetkom maja) (4 moto asa) Prihrana protiv upljikavosti lista i crvljivosti plodova: 2 l/ha Insekticid+4 kg/ha Fungicid u Zatita smjesi; 2x u toku vegetacije (8 moto asa ) septembar-poetak oktobra; treenje i kupljenje 60 sati/ha Berba u obinom skladitu uvanje Potrebna je edukacija proizvoaa. Za obim proizvodnje koji postoji na podruju Infrastruktura koja je BiH nije potrebna posebna infrastruktura. Pri proirenju proizvodnih kapaciteta potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao treba voditi rauna o izboru sorti i pakovanju proizvoda realizovati pojedinana stabla na meama do 1 ha Veliina parcela nizak uz niska ulaganja; 8.000-10.000 KM/ha od sedme godine Prihod
82

Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 250 250-300 300-350 350-400 >400 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 120-130 > 130 Nain proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Nain proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1
83
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena
OPIS povrtlarstvo
LUK
Allium cepa intenzivan lukovica, lana stabljika i lie za ishranu svje ili preraen; ljekovita svojstva konzervira se suenjem i mariniranjem 20-22oC 120-150 dana nekoliko mjeseci 1 godina Ne smije se uzgajati najmanje 5 godina na istoj povrini. Dobre su pretkulture: penica, jeam, uljana repica i djeteline za ljetnu sjetvu ili jesensku sadnju, a za proljetnu sadnju krumpir i grah. Zob i ra nisu preporuljivi, jer ih napada isti tetnik. Vano je da pretkultura ostavlja to manje korova. U proizvodnji za trite, naroito u uzgoju izravnom sjetvom, prevladavaju F1 hibridi. U proizvodnji iz luice uzgajaju se kultivari iz slobodnog opraivanja i domai ekotipovi. U novijih kultivara prevladava okrugli oblik koji omoguava mehaniziranu doradu. Od biolokih svojstava vana je reakcija na duinu dana. S tim je u vezi prikladnost za razliite naine uzgoja, proljetnu ili ljetno-jesensku sjetvu, odnosno uzgoj izravnom sjetvom iz presadnica ili iz luica. Luk za kiseljenje bijele ljuske lake se isti, a salatni kultivari imaju krupne lukovice sonih unutarnjih listova s vie eera i manje ili vie ljutine. Mladi luk I klasa: Mladi luk mora biti sa nerazvijenom glavicom, jedar, s podrezanim ilicama, perjem zelene boje koje ne smije biti oteeno biljnim bolestima i tetoinama i dobro oien od zemlje. Kao mladi luk I klase mogue je stavljati u promet rane sorte luka tipa Srebrenjak s ve formiranom lukovicom, srebrenasto bijele boje, s podrezanim ilicama i zelenim perjem do visine od 10 cm nad lukovicom. Prema debljini stabljike i veliini lukovice mladi luk se klasira i stavlja u promet povezan u snopie od 5, 10, 15 ili 20 strukova s tim da u svakom struku stabljike moraju biti ujednaene po debljini. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 10% stabljika sa utim i uvelim liem, mehanikim povredama i oteenjima izazvanim biljnim bolestima i tetoinama. Crveni luk I klasa: Luk mora biti tipian za kultivar oblikom i bojom, ne smije biti naklijan, niti imati ostatak cvjetne stabljike, a korjenje mora biti odstranjeno. Doputene su manje pjege na vanjskoj ljusci koje zahvaaju samo zadnji suhi list koji obuhvaa lukovicu. Razlike izmeu najvee i najmanje lukovice u pakiranju kalibriranog luka: 5 mm za lukovice 10-20 mm promjera; 10 mm za lukovice 15-25 mm promjera; 15 mm za lukovice 20-40 mm promjera; 20 mm za lukovice 40-70 mm promjera; 30 mm za lukovice vee od 70 mm promjera. U jedinici pakiranja moe biti do 5% glavica s mehanikim povredama i oteenjima izazvanim biljnim bolestima i tetoinama. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 10% lukovica s poetkom klijanja, manja oteenja od nagnjeenja i bolesti, odvojene vanjske ljuske do 1/3 lukovice, ali lukovica mora biti zdrava. Mladi crveni luk, mladi enjak i crveni luk pakiraju se u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, kartonske kutije i plitke letvarice za povre, a crveni luk i u jutane vree, kao i vree od sintetikih vlakana. 7.950 KM/ha nizak
Izbor kultivara
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
Uloeni kapital Udio runog rada
84
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina vrijeme izvoenja oko 25 cm u jesen 3-4 cm (mrviasta struktura) nekoliko dana pred sadnju izravnom sjetvom 10-15 kg/ha; iz luice 400-600 kg/ha kontinentalna mediteranska III i IV mjesec II i III mjesec iz presadnica za ozimi luk koji se sadi u jesen; iz luica II i III mjesec u peto-estoredne trake s razmakom redova u traci 25-30 cm, a meu trakama 50-60 cm; za luicu se sije na gredicu sa razmakom redova 15-20 cm; sije se u traku irine 7-10 cm; presadnice se sade u peto-estoredne trake s razmakom redova u traci 20-30 cm i razmakom biljaka u redu 10 cm; za uzgoj iz luice sadi se na uzdignute gredice ili na ravnu povrinu u trake s razmakom redova 20-30 cm, sa 4-5 redova u traci i razmakom meu trakama 40-60 cm; razmak izmeu luica je 10-15 cm sjetva 1,5-3 cm; sadnja 2-3 cm; luica 2-3 cm 50-100; za krupnije lukovice 25-50; za uzgoj luice 700-1.500 osjetljiv na klor; N:125 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:160 kg/ha; CaO:50 kg/ha; MgO:30 kg/ha u osnovnoj gnojidbi tla dodati 1.200 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Gramoxon+Reglon prije nicanja 1,5+1,5 l Ramrod poslije nicanja 6-7 l kultiviranje 2-3-4x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Ridomil gold M2G8 WP poetak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg Radotiram P-4+Benlejt dezinfekcija sjemena i 4+2 g/kg sjemena luice Volaton G-10 prije sadnje luice 10-15 kg Basudin 20 namakanje luica 2 kg Fastac 10 SC nakon prvih mina 150-250 ml 1-2x Mesurol granulat po potrebi 4 kg 0,2% hidrazid maleinske 1 2l kiseline suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zatita; kultiviranje 3-4x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 7-8 250 1.500-1.800 do 50 t/ha izravnom sjetvom; 20-30 t/ha uzgojem iz luice; 7-15 t/ha luice kada padne 50-80% lia koncem kolovoza i u rujnu iz izravne sjetve; luk iz luice dozrijeva ranije u VII i VIII mjesecu mehanizirano 30.000 kg x 0,8 = 24.000 KM/ha
dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Plamenjaa Siva trule Lukova muha Minirajua muha Rovac Ostalo Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
85
OPIS povrtlarstvo LUK Allium cepa ekstenzivan lukovica, lana stabljika i lie za ishranu svje ili preraen; ljekovita svojstva konzervira se suenjem i mariniranjem 20-22oC 120-150 dana nekoliko mjeseci 1 godina Ne smije se uzgajati najmanje 5 godina na istoj povrini. Dobre su pretkulture: penica, jeam, uljana repica i djeteline za ljetnu sjetvu ili jesensku sadnju, a za proljetnu sadnju krumpir i grah. Zob i ra nisu preporuljivi, jer ih napada isti tetnik. Vano je da pretkultura ostavlja to manje korova. U proizvodnji za trite, naroito u uzgoju izravnom sjetvom, prevladavaju F1 hibridi. U proizvodnji iz luice uzgajaju se kultivari iz slobodnog opraivanja i domai ekotipovi. U novijih kultivara prevladava okrugli oblik koji omoguava mehaniziranu doradu. Od biolokih svojstava vana je reakcija na duinu dana. S tim je u vezi prikladnost za razliite naine uzgoja, proljetnu ili ljetno-jesensku sjetvu, odnosno uzgoj izravnom sjetvom iz presadnica ili iz luica. Luk za kiseljenje bijele ljuske lake se isti, a salatni kultivari imaju krupne lukovice sonih unutarnjih listova s vie eera i manje ili vie ljutine. Mladi luk I klasa: Mladi luk mora biti sa nerazvijenom glavicom, jedar, s podrezanim ilicama, perjem zelene boje koje ne smije biti oteeno biljnim bolestima i tetoinama i dobro oien od zemlje. Kao mladi luk I klase mogue je stavljati u promet rane sorte luka tipa Srebrenjak s ve formiranom lukovicom, srebrenasto bijele boje, s podrezanim ilicama i zelenim perjem do visine od 10 cm nad lukovicom. Prema debljini stabljike i veliini lukovice mladi luk se klasira i stavlja u promet povezan u snopie od 5, 10, 15 ili 20 strukova s tim da u svakom struku stabljike moraju biti ujednaene po debljini. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 10% stabljika sa utim i uvelim liem, mehanikim povredama i oteenjima izazvanim biljnim bolestima i tetoinama. Crveni luk I klasa: Luk mora biti tipian za kultivar oblikom i bojom, ne smije biti naklijan, niti imati ostatak cvjetne stabljike, a korjenje mora biti odstranjeno. Doputene su manje pjege na vanjskoj ljusci koje zahvaaju samo zadnji suhi list koji obuhvaa lukovicu. Razlike izmeu najvee i najmanje lukovice u pakiranju kalibriranog luka: 5 mm za lukovice 10-20 mm promjera; 10 mm za lukovice 15-25 mm promjera; 15 mm za lukovice 20-40 mm promjera; 20 mm za lukovice 40-70 mm promjera; 30 mm za lukovice vee od 70 mm promjera. U jedinici pakiranja moe biti do 5% glavica s mehanikim povredama i oteenjima izazvanim biljnim bolestima i tetoinama. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 10% lukovica s poetkom klijanja, manja oteenja od nagnjeenja i bolesti, odvojene vanjske ljuske do 1/3 lukovice, ali lukovica mora biti zdrava. Mladi crveni luk, mladi enjak i crveni luk pakiraju se u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, kartonske kutije i plitke letvarice za povre, a crveni luk i u jutane vree, kao i vree od sintetikih vlakana. 6.400 KM/ha srednji
Izbor kultivara
86
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina vrijeme izvoenja oko 25 cm u jesen 3-4 cm (mrviasta struktura) nekoliko dana pred sadnju izravnom sjetvom 10-15 kg/ha; iz luice 400-600 kg/ha kontinentalna mediteranska III i IV mjesec II i III mjesec iz presadnica za ozimi luk koji se sadi u jesen; iz luica II i III mjesec u peto-estoredne trake s razmakom redova u traci 25-30 cm, a meu trakama 50-60 cm; za luicu se sije na gredicu sa razmakom redova 15-20 cm; sije se u traku irine 7-10 cm; presadnice se sade u peto-estoredne trake s razmakom redova u traci 20-30 cm i razmakom biljaka u redu 10 cm; za uzgoj iz luice sadi se na uzdignute gredice ili na ravnu povrinu u trake s razmakom redova 20-30 cm, sa 4-5 redova u traci i razmakom meu trakama 40-60 cm; razmak izmeu luica je 10-15 cm sjetva 1,5-3 cm; sadnja 2-3 cm; luica 2-3 cm 50-100; za krupnije lukovice 25-50; za uzgoj luice 700-1.500 osjetljiv na klor; N:125 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:160 kg/ha; CaO:50 kg/ha; MgO:30 kg/ha u osnovnoj gnojidbi tla dodati 1.200 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Gramoxon+Reglon prije nicanja 1,5+1,5 l kultiviranje 2-3-4x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Ridomil gold M2G8 WP poetak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 1-2x; 10-14 dana 3-4 kg Mesurol granulat po potrebi 4 kg suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zatita; kultiviranje 3-4x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 250 750-1.250 do 50 t/ha izravnom sjetvom; 20-30 t/ha uzgojem iz luice; 7-15 t/ha luice kada padne 50-80% lia koncem kolovoza i u rujnu/septembru iz izravne sjetve; luk iz luice dozrijeva ranije u VII i VIII mjesecu runo 20.000 kg x 0,8 = 16.000 KM/ha N <105 <85 S4 105-120 85-90 S3 120-135 90-95 S2 135-150 95-100 S1 150-165 >100
dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Plamenjaa Rovac Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu (mm) Parametri LGPT> 10 oC
87
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara
OPIS povrtlarstvo
ENJAK / BIJELI LUK

Allium sativum intenzivan lukovica dodatak jelima svje ili preraen; ljekovita svojstva; farmaceutska industrija konzervira se suenjem Za normalan rast i glavianje enjaka, enjevi za reprodukciju moraju biti izloeni niskim temperaturama manjim od 15oC, uz optimum od 2-4oC ili u skladitu ili u tlu. Za zriobu lukovice odnosno ulazak u mirovanje najpovoljnije su visoke temperature, vee od 25oC i suho vrijeme. 120-150 dana do 7 mjeseci 1 godina Ne podnosi sebe niti bilo koji luk kao pretkulturu. Poeljno je da ne doe na isto mjesto barem 5 godina, to je najsigurnija mjera protiv lukove nematode. Kultivari i ekotipovi mogu se podijeliti u tri osnovne grupe: - jesenski (ozimi) koji prezimljuju i u sljedeoj godini razvijaju vegetativnu masu i lukovicu - proljetni - alternativni (po morfolokim i biolokim svojstvima blii su proljetnim, ali se mogu saditi i u jesen) Ekstra klasa: Boja je karakteristina za tip, lukovice cijele, pravilnog oblika, dobro oien, korjenovi glatko odrezani, enjevi vrsto vezani u lukovici. Najmanji promjer lukovice je 45 mm, a razlika izmeu najvee i najmanje lukovice u jedinici pakiranja moe biti najvie 20 mm. I klasa: enjak mora biti cijeli, preteno pravilnog oblika, enjeva vrsto priljubljenih i boje normalne za tip. Doputen je nepravilan oblik zbog nenormalnog vegetativnog rasta i manje pucanje ovojnih ljuski. Najmanji promjer lukovice je 30 mm, a razlika izmeu najvee i najmanje lukovice u pakiranju moe biti najvie 15 mm. U jedinici pakiranja moe biti do 5% glavica promjera manjeg od 25 mm i do 5% enjeva s odvojenim glavicama. II klasa: Doputeno je pucanje vanjskih ovojnih ljuski, a glavici smiju nedostajati najvie 3 enja. Moe biti do 10% glavica s odvojenim enjevima i s mehanikim oteenjima. Promjer glavice moe biti manji od 30 mm, ali ne manji od 20 mm. enjak se pakira u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, plitke letvarice za povre, kartonske kutije i u jutane vree. 4.800 KM/ha nizak
88
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid Zatita Bijela trule Plamenjaa Ra luka Lukova muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm u jesen 3-4 cm (mrviasta struktura) pred sadnju krupnije lukovice 400-600 kg/ha II-IV i X mjesec na gredice u etvero ili petoredne trake s razmakom redova 20-30 cm; razmak u redu ovisi o krupnoi enjeva 30x25x10-15 cm 2-3 cm 20-krupniji enjevi; 40-sitniji enjevi N:100-140 kg/ha; P2O5:80-130 kg/ha; K2O:150-180 kg/ha; MgO:30-40 kg/ha u osnovnoj obradi unijeti 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Lasso+Promepin nakon nicanja u fazi 3-5 3-4+2 kg/ha listova sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Tiram pred sadnju Ridomil gold M2G8 WP poetak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg Volaton G-10 poetkom oujka 45-50 kg suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 3-5 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec V-VI mjesec mehanizirano 5.000 kg x 1,60 = 8.000 KM/ha
89
OPIS povrtlarstvo ENJAK / BIJELI LUK Allium sativum ekstenzivan lukovica dodatak jelima svje ili preraen; ljekovita svojstva; farmaceutska industrija konzervira se suenjem Za normalan rast i glavianje enjaka, enjevi za reprodukciju moraju biti izloeni niskim temperaturama manjim od 15oC, uz optimum od 2-4oC ili u skladitu ili u tlu. Za zriobu lukovice odnosno ulazak u mirovanje najpovoljnije su visoke temperature, vee od 25oC i suho vrijeme. 120-150 dana do 7 mjeseci 1 godina Ne podnosi sebe niti bilo koji luk kao pretkulturu. Poeljno je da ne doe na isto mjesto barem 5 godina, to je najsigurnija mjera protiv lukove nematode. Kultivari i ekotipovi mogu se podijeliti u tri osnovne grupe: - jesenski (ozimi) koji prezimljuju i u sljedeoj godini razvijaju vegetativnu masu i lukovicu - proljetni - alternativni (po morfolokim i biolokim svojstvima blii su proljetnim, ali se mogu saditi i u jesen) Ekstra klasa: Boja je karakteristina za tip, lukovice cijele, pravilnog oblika, dobro oien, korjenovi glatko odrezani, enjevi vrsto vezani u lukovici. Najmanji promjer lukovice je 45 mm, a razlika izmeu najvee i najmanje lukovice u jedinici pakiranja moe biti najvie 20 mm. I klasa: enjak mora biti cijeli, preteno pravilnog oblika, enjeva vrsto priljubljenih i boje normalne za tip. Doputen je nepravilan oblik zbog nenormalnog vegetativnog rasta i manje pucanje ovojnih ljuski. Najmanji promjer lukovice je 30 mm, a razlika izmeu najvee i najmanje lukovice u pakiranju moe biti najvie 15 mm. U jedinici pakiranja moe biti do 5% glavica promjera manjeg od 25 mm i do 5% enjeva s odvojenim glavicama. II klasa: Doputeno je pucanje vanjskih ovojnih ljuski, a glavici smiju nedostajati najvie 3 enja. Moe biti do 10% glavica s odvojenim enjevima i s mehanikim oteenjima. Promjer glavice moe biti manji od 30 mm, ali ne manji od 20 mm. enjak se pakira u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, plitke letvarice za povre, kartonske kutije i u jutane vree. 1.920 KM/ha srednji
90
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita Plamenjaa Lukova muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm u jesen 3-4 cm (mrviasta struktura) pred sadnju krupnije lukovice 400-600 kg/ha II-IV i X mjesec na gredice u etvero ili petoredne trake s razmakom redova 20-30 cm; razmak u redu ovisi o krupnoi enjeva 30x25x10-15 cm 2-3 cm 20-krupniji enjevi; 40-sitniji enjevi N:80-100 kg/ha; P2O5:50-80 kg/ha; K2O:120-150 kg/ha u osnovnoj obradi unijeti 700 kg/ha NPK 7-14-21 S sredstvo vrijeme tretiranja Ridomil gold M2G8 WP poetak stvaranja lukovica Volaton G-10 poetkom oujka suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zatita broj obroka obrok m3 2-3 250 3-5 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec V-VI mjesec runo 3.000 kg x 1,60 = 4.800 KM/ha N <40 <85 S4 40-50 85-90 S3 50-60 90-95 S2 60-70 95-100
koliina/ha 3 kg 45-50 kg ukupno m3/ha 500-750
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu (mm) Parametri LGPT> 10 oC
S1 >70 >100
91
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
OPIS povrtlarstvo
PORILUK
Allium. porrum intenzivan lana stabljika i dio lia za ishranu svje ili preraen (zain) konzervira se zamrzavanjem i suenjem 19-23oC 160 dana do 2 mjeseca najee od kasne jeseni do ranog proljea Dobro podnosi sebe, iako se preporua da se 3-4 godine ne sadi na isto mjesto. rani za proljetni uzgoj; dulje vegetacije za jesenski uzgoj I klasa: Poriluk mora biti dobre kvalitete, dobro razvijen i bez nedostataka, osim neznatnih nedostataka na povrini. Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/3 od ukupne duljine poriluka. Poriluk I klase moe imati promjer stabljike od 15-30 mm i vie od 30 mm, ovisno o sorti. U jedinici pakiranja moe biti do 5% stabljika s oteenjima. II klasa: Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/4 od ukupne duljine stabljike. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% stabljika s mehanikim oteenjima i neznatnom koliinom zemlje oko korjena. Poriluk se pakira u letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, duboke otvorene letvarice, kartonske kutije i u dvostruke plitke letvarice. 29.000 KM/ha srednji
92
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid Zatita Plamenjaa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 30-35 cm jesen-proljee frezanje; 15-20 cm pred sadnju 80.000-100.000 rasada/ha proljetna jesenska I mjesec III-IV-V mjesec konac III-IV mjeseca, sredina VI-VII-VIII mjeseca 35-40x15-30 cm 5-10 cm 18-22 40-50 t/ha N:175 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:175 kg/ha; CaO:75 kg/ha; MgO:20 kg/ha unijeti u osnovnoj gnojidbi 40-50 t/ha stajnjaka i 1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N u fazi 3-4 lista prihraniti s 150 kg/ha KAN-a 27% N; u fazi stvaranja lukovica prihraniti s 150 kg/ha KAN-a 27% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Lasso+Promepin 20-28 dana nakon rasaivanja 3-4+2 kg/ha sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Ridomil gold M2G8 WP poetak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg meuredna obrada; nagrtanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 8-10 250 2.000-2.500 20-50 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec X-IV mjesec kombajnom ili kombinirano vadilicom krumpira i runo 50.000 kg x 0,9 KM = 45.000 KM/ha
93
OPIS povrtlarstvo PORILUK Allium porrum ekstenzivan lana stabljika i dio lia za ishranu svje ili preraen (zain) konzervira se zamrzavanjem i suenjem 19-23oC 160 dana do 2 mjeseca najee od kasne jeseni do ranog proljea Dobro podnosi sebe, iako se preporua da se 3-4 godine ne sadi na isto mjesto. rani za proljetni uzgoj; dulje vegetacije za jesenski uzgoj I klasa: Poriluk mora biti dobre kvalitete, dobro razvijen i bez nedostataka, osim neznatnih nedostataka na povrini. Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/3 od ukupne duljine poriluka. Poriluk I klase moe imati promjer stabljike od 15-30 mm i vie od 30 mm, ovisno o sorti. U jedinici pakiranja moe biti do 5% stabljika s oteenjima. II klasa: Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/4 od ukupne duljine stabljike. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% stabljika s mehanikim oteenjima i neznatnom koliinom zemlje oko korjena. Poriluk se pakira u letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, duboke otvorene letvarice, kartonske kutije i u dvostruke plitke letvarice. 16.200 KM/ha visok
94
Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Plamenjaa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 30-35 cm jesen-proljee 80.000-100.000 rasada/ha proljetna jesenska I mjesec III-IV-V mjesec konac III-IV mjeseca, sredina VI-VII-VIII mjeseca 35-40x15-30 cm 5-10 cm 18-22 20-30 t/ha N:80-100 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:100-120 kg/ha unijeti u osnovnoj gnojidbi 20-30 t/ha stajnjaka i 500 kg/ha NPK 7-14-21 S; pred sadnju dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha okopavanje pojava korova 2-3x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Ridomil gold M2G8 WP poetak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg meuredna obrada; nagrtanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-8 250 1.250-2.000 20-50 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec X-IV mjesec runo 30.000 kg x 0,9 KM = 27.000 KM/ha N <170 <85 S4 170-190 85-90 S3 190-210 90-95 S2 210-230 95-100 S1 230-250 >100
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC
95
OPIS povrtlarstvo
KUPUS
Brassica oleracea L. var. capitata intenzivan listovi, glavica prehrana; ljekovita svojstva konzerviranje, mariniranje, suenje 15-20oC 90-150 dana rani kupus nekoliko tjedana; kasniji kultivari vie mjeseci 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je vana to ira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doi na istu povrinu 3-4 godine. Bijeli i crveni: - rani kultivari stignu za berbu 55-80 dana nakon sadnje - srednje kasni i ljetni stignu za 81-100 dana - kasni jesenski za 10-150 dana - ozimi (zimski) u mediteranskom podruju i za vie od 200 dana Poeljna su svojstva vrste glavice, tanje nervature i tankih listova. Za potronju u svjeem stanju prednost imaju kultivari sitnijih glavica 1-1,5 kg, a za preradu kultivari krupnijih glavica 5-8 kg. I klasa: Glavice karakteristine za kultivar, ujednaene sa dobro prileeim listovima, ujednaene po obliku i s korjenom odsjeenim do osnovice glavice. Najmanja doputena veliina je 350 g. Rani kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao rani kupus do 1 kg, rani kupus 1-2 kg i rani kupus vie od 2 kg. Kasni kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao kasni kupus 1-2 kg i kasni kupus vie od 2 kg. Zimski kupus prema masi glavice, stavlja se u promet kao zimski kupus 0,75-1,5 kg i zimski kupus vie od 1,5 kg mase jedne glavice. Kupus I klase mora imati 3 ovojna zatitna lista. II klasa: Manja vrstoa glavice, napuknua i nagnjeenja vanjskih listova i vei broj uklonjenih listova sa glavice. U II klasi moe biti do 10% glavica s napuklinama i mehanikim povredama. Rani kupus pakira se u letvarice jabuare i u duboke letvarice za povre, a kasni kupus moe se isporuivati i u pregradama za otvorena pakiranja u rasutom stanju i u vreama od sintetikog vlakna. 8.500 KM/ha srednji
Orijentacija prema tritu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda
96
Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Sadnja mediteranska rani ljetni jesenska zimski ozimi razmak sjetve/sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Zemljini tetnici Buha Kupusari Kupusne ciganke Lisne ui Trule korjena Plamenjaa, Bijela ra Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm iskljuivo iz presadnica 35.000-100.000 kom/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/1-IX/3 IX/3-IX/4 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-1X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 do 40 t/ha N:130-310 kg/ha; P2O5:45-100 kg/ha; K2O:160-400 kg/ha; CaO:75165 kg/ha; MgO:25-55kg/ha u osnovnoj obradi unijeti u tlo 20-40 t/ha stajnjaka, 900 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a 27% u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal pred rasaivanje 2,5-3 l Lasso 15 dana iza sadnje 5l sredstvo Volaton G-10 Basudin 40 WP Reldan 40 EC Chromgor 40 Actellic ili Chess 25 WP koliina/ha 40-50 kg 1-2 kg 1,3 l 0,5-1 l 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 od nicanja 2x tjedno 2,5-3 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg meuredna obrada; zatita od bolesti i tetoina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 prinos moe biti u ranoj proizvodnji 25-35 t/ha, ljetnoj 30-40 t/ha, jesenskoj 50-70 t/ha, ozimoj 20-30 t/ha, mediteranskom podruju 3050 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 poluautomatski ili automatski; jednokratno 35.000 kg x 1 KM = 35.000 KM/ha vrijeme tretiranja preventivno nakon prvih teta 1x male gusjenice 1x nakon pojave 1x nakon pojave 1-2x
kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi kontinentalna rani ljetni jesenska ozimi
kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi
97
OPIS povrtlarstvo KUPUS Brassica oleracea L. var. capitata ekstenzivan listovi, glavica prehrana; ljekovita svojstva konzerviranje, mariniranje, suenje 15-20oC 90-150 dana rani kupus nekoliko tjedana; kasniji kultivari vie mjeseci 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je vana to ira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doi na istu povrinu 3-4 godine. Bijeli i crveni: - rani kultivari stignu za berbu 55-80 dana nakon sadnje - srednje kasni i ljetni stignu za 81-100 dana - kasni jesenski za 10-150 dana - ozimi (zimski) u mediteranskom podruju i za vie od 200 dana Poeljna su svojstva vrste glavice, tanje nervature i tankih listova. Za potronju u svjeem stanju prednost imaju kultivari sitnijih glavica 1-1,5 kg, a za preradu kultivari krupnijih glavica 5-8 kg. I klasa: Glavice karakteristine za kultivar, ujednaene sa dobro prileeim listovima, ujednaene po obliku i s korjenom odsjeenim do osnovice glavice. Najmanja doputena veliina je 350 g. Rani kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao rani kupus do 1 kg, rani kupus 1-2 kg i rani kupus vie od 2 kg. Kasni kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao kasni kupus 1-2 kg i kasni kupus vie od 2 kg. Zimski kupus prema masi glavice, stavlja se u promet kao zimski kupus 0,75-1,5 kg i zimski kupus vie od 1,5 kg mase jedne glavice. Kupus I klase mora imati 3 ovojna zatitna lista. II klasa: Manja vrstoa glavice, napuknua i nagnjeenja vanjskih listova i vei broj uklonjenih listova sa glavice. U II klasi moe biti do 10% glavica s napuklinama i mehanikim povredama. Rani kupus pakira se u letvarice jabuare i u duboke letvarice za povre, a kasni kupus moe se isporuivati i u pregradama za otvorena pakiranja u rasutom stanju i u vreama od sintetikog vlakna. 7.000 KM/ha srednji
Orijentacija prema tritu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda
98
Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Sadnja mediteranska rani ljetni jesenska zimski ozimi razmak sjetve/sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova mehanika Zatita Kupusari Lisne ui Plamenjaa, Bijela ra Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Nain berbe Prihod kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm iskljuivo iz presadnica 35.000-100.000 kom/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/1-IX/3 IX/3-IX/4 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-1X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 do 30 t/ha N:80-100 kg/ha; P2O5:45-100 kg/ha; K2O:100-150 kg/ha u osnovnoj obradi unijeti u tlo 20 t/ha stajnjaka, 500 kg/ha NPK 5-20-30 S i 100 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a 27% u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha okopavanje, frezanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg meuredna obrada; zatita od bolesti i tetoina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 prinos moe biti u ranoj proizvodnji 25-35 t/ha, ljetnoj 30-40 t/ha, jesenskoj 50-70 t/ha, ozimoj 20-30 t/ha, mediteranskoj 30-50 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 runo 25.000 kg x 1 KM = 25.000 KM/ha S4 120-135 20-25 30-35 100-105 30-35 S3 135-150 25-30 35-40 105-110 35-40 S2 150-165 30-40 45-50 110-115 40-45 S1 165-180 >40 >50 >115 >45
kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi kontinentalna rani ljetni jesenska ozimi
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N padalina u VI,VII i <120 Parametri VIII mjesecu o LGPT> 10 C rane sorte <20 ljetne sorte <30 jesenske sorte <100 ozime sorte <30
99
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda
OPIS povrtlarstvo
CVJETAA / KARFIOL
Brassica oleracea L. var. botrytis intenzivan metamorfozirani cvat s nekoliko najmlaih listova za ishranu svjea ili kuhana; dijetetska namirnica konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom u limenkama, mariniranjem 13-18oC
rani 60-100 dana; srednjekasni 101-130 dana; kasni 131-200 dana; ozimi >200 dana proljetni rani kultivari 3-4 tjedna; jesenski 6-8 tjedana III-VIII mjesec Cvjetaa ne smije doi na istu povrinu najmanje 3 godine. Erfurtski tip, Alpha, Mechelse, Lecerf, Jesenski orijai, Talijanski orijai, Roscoff, Romanesco vrst, bijeli cvat, fine povrinske teksture, srednje veliine do 1 kg. Moe se pripremiti sa zdravim liem koje potpuno prekriva cvat. Listovi se oreu najvie 3 cm iznad povrine cvata, oreu se svi listovi osim najvie 5 listova koji prileu uz cvat, cvat bez lia. Ekstra klasa: Lie mora biti svjee, glavica vrsta, zbijena, bijele boje, ujednaene po obliku i veliini i zatiene potrebnim brojem skraenih ovojnih listova (3-5), a korjen mora biti odrezan do osnovice ovojnog lista. Najmanji promjer cvasti je 11 cm, a razlika unutar pakiranja moe biti maksimalno 4 cm. I klasa: Kao i u ekstra klasi, uz doputena mala odstupanja, mala pojava riavosti. Glavice mogu biti ukasto-bijele boje i u jedinici pakiranja moe biti glavica s lukom ispod 10 cm, kao i do 5% oteenih glavica. II klasa: Lagano deformirani i malo rahli cvjetovi zelenkasto-bijele ili ukasto-bijele boje i s potrebnim brojem skraenih zatitnih ovojnih listova, lagana riavost, najvie dva oteenja. U jedinici pakiranja moe biti do 10% glavica s mehanikim povredama i oteenjima. Pakira se u duboke letvarice za povre, velike letvarice bez poklopca, u velike letvarice s poklopcem, kao i u prikladne kartonske kutije. 23.400 KM/ha srednji
100
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja mediteranska kontinentalna dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm tanjuranje ili drljanje iz presadnica 20.000-60.000 rasada/ha 45-55 dana prije presaivanja mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 VI/1-VII/2 V/1-V/4 VI/1-VI/4 VIII/2-VIII/4 VIII/4-IX/2 50x50 cm; 60-80x40-70 cm kao u rasadu 2-4 40-50 t/ha N:225 kg/ha; P2O5:80 kg/ha; K2O:250 kg/ha; MgO:25 kg/ha u pripremi tla dodati 40-50 t/ha stajnjaka, 800 kg/ha NPK 7-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a; 1-3x u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal pred rasaivanje 2,5-3 l sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Volaton G-10 preventivno 40-50 kg Basudin 40 WP nakon prvih teta 1x 1-2 kg Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Chromgor 40 nakon pojave 1x 0,5-1 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 od nicanja 2x tjedno 2,5-3 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg meuredna obrada; zasjenjivanje glavica; prihrana 2-3x; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 10-40 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) V/1-VI/2 V/3-VI/4 IX/3-VI/2 VII/1-VIII/4 XII/1-II/4 IX/1-XII/2 III/1-V/2 runo; selektivna berba 30.000 kg x 1,30 KM = 39.000 KM/ha
Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Zemljini tetnici Buha Kupusari Kupusne ciganke Lisne ui Trule korjena Plamenjaa,Bijela ra Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani jesenski zimski ozimi Nain berbe Prihod
kontinentalna rani srednje rani jesenski
101
OPIS povrtlarstvo CVJETAA / KARFIOL Brassica oleracea L. var. botrytis ekstenzivan metamorfozirani cvat s nekoliko najmlaih listova za ishranu svjea ili kuhana; dijetetska namirnica konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom u limenkama, mariniranjem 13-18oC rani 60-100 dana; srednjekasni 101-130 dana; kasni 131-200 dana; ozimi >200 dana proljetni rani kultivari 3-4 tjedna; jesenski 6-8 tjedana III-VIII mjesec Cvjetaa ne smije doi na istu povrinu najmanje 3 godine. Erfurtski tip, Alpha, Mechelse, Lecerf, Jesenski orijai, Talijanski orijai, Roscoff, Romanesco vrst, bijeli cvat, fine povrinske teksture, srednje veliine do 1 kg. Moe se pripremiti sa zdravim liem koje potpuno prekriva cvat. Listovi se oreu najvie 3 cm iznad povrine cvata, oreu se svi listovi osim najvie 5 listova koji prileu uz cvat, cvat bez lia. Ekstra klasa: Lie mora biti svjee, glavica vrsta, zbijena, bijele boje, ujednaene po obliku i veliini i zatiene potrebnim brojem skraenih ovojnih listova (3-5), a korjen mora biti odrezan do osnovice ovojnog lista. Najmanji promjer cvasti je 11 cm, a razlika unutar pakiranja moe biti maksimalno 4 cm. I klasa: Kao i u ekstra klasi, uz doputena mala odstupanja, mala pojava riavosti. Glavice mogu biti ukasto-bijele boje i u jedinici pakiranja moe biti glavica s lukom ispod 10 cm, kao i do 5% oteenih glavica. II klasa: Lagano deformirani i malo rahli cvjetovi zelenkasto-bijele ili ukasto-bijele boje i s potrebnim brojem skraenih zatitnih ovojnih listova, lagana riavost, najvie dva oteenja. U jedinici pakiranja moe biti do 10% glavica s mehanikim povredama i oteenjima. Pakira se u duboke letvarice za povre, velike letvarice bez poklopca, u velike letvarice s poklopcem, kao i u prikladne kartonske kutije. 11.700 KM/ha visok
102
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja mediteranska dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm tanjuranje ili drljanje iz presadnica 20.000-60.000 rasada/ha 45-55 dana prije presaivanja mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 VI/1-VII/2 V/1-V/4 VI/1-VI/4 VIII/2-VIII/4 VIII/4-IX/2 50x50 cm; 60-80x40-70 cm kao u rasadu 2-4 30-40 t/ha N:120-150 kg/ha; P2O5:30-50 kg/ha; K2O:100-150 kg/ha u pripremi tla dodati 30-40 t/ha stajnjaka, 800 kg/ha NPK 7-20-30 S i 100 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a; 1-3x u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg meuredna obrada; zasjenjivanje glavica; prihrana 2-3x; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 10-40 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) V/1-VI/2 V/3-VI/4 IX/3-VI/2 VII/1-VIII/4 XII/1-II/4 IX/1-XI/2 III/1-V/2 runo; selektivna berba 15.000 kg x 1,30 KM = 19.500 KM/ha N <120 <30 <70 <50 S4 120-135 30-40 70-80 50-55 S3 135-150 40-50 80-90 55-60 S2 150-165 50-60 90-100 60-65 S1 165-180 >60 >100 >65
kontinentalna
Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita Kupusari Lisne ui Plamenjaa,Bijela ra Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani jesenski zimski ozimi Nain berbe Prihod
kontinentalna rani srednje rani jesenski
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani jesenski zimski
103
OPIS povrtlarstvo
KELJ
Brassica oleracea L. var. sabauda intenzivan listovi, glavica prehrana konzerviranje, mariniranje 15-20oC rane sorte 80-90 dana, srednje rane oko 120 dana, srednje kasne sorte 150-160 dana, kasne sorte 180 dana do 2 mjeseca 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je vana to ira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doi na istu povrinu 3-4 godine. rane, ozime rane, srednje rane, srednje kasne i kasne I klasa: Glavice moraju biti vrste, dobro razvijene, ujednaene po obliku i veliini i bez napuklina, a korjen mora biti odrezan do ovojnog lista. Glavice mogu imati najvie do 2 ovojna lista koja ne smiju biti ute boje. Zimski kelj iz primorja moe imati i vie ovojnih listova. I klasa: rani: teina glavice: 0,3-0,75 i 0,75-1,25 kg kasni: teina glavice: 1-1,5 i 1,5-2 kg II klasa: Moe biti do 10% glavica s mehanikim povredama i oteenjima izazvanim tetoinama. II klasa: rani: teina glavice: 0,25-1 i 1-2 kg (doputeno odstupanje 1 kg) kasni: teina glavice: 0,5-1,5 i 1,5-2,5 kg Rani kelj se pakira u letvarice jabuare, u duboke letvarice za povre i u kartonske kutije, a kasni kelj i u pregrade za otvoreno pakiranje i u vree tkane od sintetikog vlakna. 13.500 KM/ha srednji
104
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Sadnja mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Zemljini tetnici Buha Kupusari Kupusne ciganke Lisne ui Trule korjena Plamenjaa,Bijela ra Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Nain berbe Prihod kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi dubina 25-30 cm vrijeme izvoenja
iskljuivo iz presadnica 30.000-70.000 rasada/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/1-IX/3 IX/3-IX/4 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 30-50 t/ha N:250 kg/ha; P2O5:100-150 kg/ha; K2O:200-300 kg/ha u pripremi tla dodati 40-50 t/ha stajnjaka, 800 kg/ha NPK 7-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a; 1-3x u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal pred rasaivanje 2,5-3 l sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Volaton G-10 preventivno 40-50 kg Basudin 40 WP nakon prvih teta 1x 1-2 kg Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Chromgor 40 nakon pojave 1x 0,5-1 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 od nicanja 2x tjedno 2,5-3 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg meuredna obrada; zatita od bolesti i tetoina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 rani proljetni kultivari 15-25 t/ha, ljetni i jesenski 25-40 t/ha, zimski 25-30 t/ha, ozimi oko 20 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 runo rezanjem glavice sa 3-5 listova rozete 25.000 kg x 0,9 KM = 22.500 KM/ha
105
OPIS povrtlarstvo KELJ Brassica oleracea L. var. sabauda ekstenzivan listovi, glavica prehrana konzerviranje, mariniranje 15-20oC rane sorte 80-90 dana, srednje rane oko 120 dana, srednje kasne sorte 150-160 dana, kasne sorte 180 dana do 2 mjeseca 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je vana to ira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doi na istu povrinu 3-4 godine. rane, ozime rane, srednje rane, srednje kasne i kasne I klasa: Glavice moraju biti vrste, dobro razvijene, ujednaene po obliku i veliini i bez napuklina, a korjen mora biti odrezan do ovojnog lista. Glavice mogu imati najvie do 2 ovojna lista koja ne smiju biti ute boje. Zimski kelj iz primorja moe imati i vie ovojnih listova. I klasa: rani: teina glavice: 0,3-0,75 i 0,75-1,25 kg kasni: teina glavice: 1-1,5 i 1,5-2 kg II klasa: Moe biti do 10% glavica s mehanikim povredama i oteenjima izazvanim tetoinama. II klasa: rani: teina glavice: 0,25-1 i 1-2 kg (doputeno odstupanje 1 kg) kasni: teina glavice: 0,5-1,5 i 1,5-2,5 kg Rani kelj se pakira u letvarice jabuare, u duboke letvarice za povre i u kartonske kutije, a kasni kelj i u pregrade za otvoreno pakiranje i u vree tkane od sintetikog vlakna. 7.000 KM/ha srednji
106
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Sadnja mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Kupusari Lisne ui Plamenjaa,Bijela ra Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Nain berbe Prihod kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi dubina vrijeme izvoenja 25-30 cm 1-2 mjeseca pred sadnju 15-20 cm iskljuivo iz presadnica 30.000-70.000 rasada/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/3-IX/4 IX/1-IX/3 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 30 t/ha N:100-150 kg/ha; P2O5:80-100 kg/ha; K2O:150-200 kg/ha u pripremi tla dodati 30 t/ha stajnjaka, 500 kg/ha NPK 7-20-30 S i 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg meuredna obrada; zatita od bolesti i tetoina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 rani proljetni kultivari 15-20 t/ha, ljetni i jesenski 25 t/ha, zimski 25 t/ha, ozimi oko 20 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 runo rezanjem glavice sa 3-5 listova rozete 15.000 kg x 0,9 KM = 13.500 KM/ha N <120 <20 <50 S4 120-135 20-25 50-60 S3 135-150 25-35 60-90 S2 150-165 35-50 90-120 S1 165-180 >50 120-150
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani ljetni
107
jesenki LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda
<120 OPIS povrtlarstvo
120-140
140-160
160-180
>180
PINAT
Spinacia oleracea intenzivan lie za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 18-20oC 40-60-120-150-180 dana nekoliko dana; samo iznimno 1 godina Ne podnosi sebe niti ostale kulture iz porodice lobodnjaa. Ciklu, blitvu, eernu i stonu repu treba izbjegavati i na susjednim parcelama. Ne sije se nakon gnojidbe organskim gnojivima. Prevladavaju F1 hibridi i poboljane selekcije starih kultivara; sorte za proljetnu, ljetnu, jesensku i ozimu proizvodnju I klasa: Mora biti specifine zelene boje, ovisno o sorti i godinjem dobu, bez primjesa zemlje i otpadaka, bez oteenja od biljnih bolesti i tetoina, sa skraenim drkama, koje ne mogu biti dulje od 10 cm i sa cijelim listovima. Kod pinata sa rozetom korjen mora biti odrezan neposredni iznad vanjske krune lia. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 10% pinata sa slabije poutjelim listovima i listovima s oteenjima od mraza, bolesti i tetoina. U istoj jedinici pakiranja ne mogu se zajedno pakirati pinat u rozeti i u listu. Pakira se u duboke letvarice za povre, letvarice jabuare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice i u kartonske kutije. 10.800 KM/ha nizak
108
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva razmak sjetve dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja do 30 cm tanjiranje sjetva; 20-30 kg/ha proljetna jesenska I-III mjesec VIII-IX mjesec 15-30x3-5 cm 3-4 cm za trite 100; za preradu 150-250
ozima X mjesec
30-40 t/ha 25 t/ha iznosi iz tla 150 kg N-a; P:45 kg/ha; K:200 kg/ha i Mg:35 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 150 kg/ha Uree 46%N 100 kg/ha KAN-a u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja koliina Ronit 72 EC prije sjetve 5-8 l Venzor poslije sjetve 0,5 kg meuredna obrada; prihrana; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 proljetni i ozimi 10-20 t/ha; jesenski 15-30 t/ha proljetna jesenska ozima IV-V mjesec IX-X mjesec II-III mjesec runo; koenjem; kombajnom 20.000 kg x 0,9 KM = 18.000 KM/ha
109
OPIS povrtlarstvo PINAT Spinacia oleracea ekstenzivan lie za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 18-20oC 40-60-120-150-180 dana nekoliko dana; samo iznimno 1 godina Ne podnosi sebe niti ostale kulture iz porodice lobodnjaa. Ciklu, blitvu, eernu i stonu repu treba izbjegavati i na susjednim parcelama. Ne sije se nakon gnojidbe organskim gnojivima. Prevladavaju F1 hibridi i poboljane selekcije starih kultivara; sorte za proljetnu, ljetnu, jesensku i ozimu proizvodnju I klasa: Mora biti specifine zelene boje, ovisno o sorti i godinjem dobu, bez primjesa zemlje i otpadaka, bez oteenja od biljnih bolesti i tetoina, sa skraenim drkama, koje ne mogu biti dulje od 10 cm i sa cijelim listovima. Kod pinata sa rozetom korjen mora biti odrezan neposredni iznad vanjske krune lia. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 10% pinata sa slabije poutjelim listovima i listovima s oteenjima od mraza, bolesti i tetoina. U istoj jedinici pakiranja ne mogu se zajedno pakirati pinat u rozeti i u listu. Pakira se u duboke letvarice za povre, letvarice jabuare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice i u kartonske kutije. 5.400 KM/ha srednji
110
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva razmak sjetve dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja do 30 cm tanjiranje sjetva; 20-30 kg/ha proljetna jesenska I-III mjesec VIII-IX mjesec 15-30x3-5 cm 3-4 cm za trite 100; za preradu 150-250
ozima X mjesec
20-30 t/ha 25 t/ha iznosi iz tla 150 kg N-a; P:45 kg/ha; K:200 kg/ha i Mg:35 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-14-21 S i 100 kg/ha Uree 46%N meuredna obrada; prihrana; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 proljetni i ozimi 10-20 t/ha; jesenski 15-30 t/ha proljetna jesenska ozima IV-V mjesec IX-X mjesec II-III mjesec runo; koenjem 10.000 kg x 0,9 KM = 9.000 KM/ha N <35 <25 S4 35-45 25-30 S3 45-55 30-35 S2 55-65 35-40 S1 65-75 >40
111
OPIS povrtlarstvo
BLITVA
Beta vulgaris L. var. cicla intenzivan lie, lisne drke za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 16-20 oC 60 dana 7-12 dana 1 godina Ne podnosi sebe, pa se na istom tlu ne smije uzgajati najmanje 3 godine. Dva tipa: sa dugim i irokim, mesnatim, bijelim lisnim peteljkama; kultivari kraih i tanjih, zelenih peteljki U proizvodnji i prometu zastupljena je lisnata blitva kod koje se upotrebljava list i rebrasta blitva kod koje se upotrebljava lisna drka sa sredinjim ivcem. Razvrstava se u dvije klase. I klasa: Lisnata blitva koja je ista, a po razvijenosti, boji i sonosti listova tipina za sortu i proizvodno podruje. Lisnata I blitva klase mora biti bez ikakvih nedostataka, a osobito bez uvelosti oteenja izazvanih gljivicama i insektima i bez neprirodne vlanosti. Rebrasta I blitva klase mora biti dobro razvijena, ista i bez ikakvih nedostataka. U jedinici pakiranja 10% mase proizvoda moe odstupati od uvjeta kvalitete propisane za ovu klasu. II klasa: Lisnata i rebrasta blitva koje zbog manjih nedostataka u pogledu razvijenosti lista i lisne drke ne odgovaraju I klasi, ali moraju biti iste i odgovarati najmanjim uvjetima kvalitete. U jedinici pakiranja 10% proizvoda moe odstupati od propisanih uvjeta kvalitete, ali uz uvjet da su pogodni za hranu. Lisnata i rebrasta blitva pakiraju se u letvarice jabuare, u duboke letvarice za povre i u kartonske kutije. 27.000 KM/ha nizak
112
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid mehanika Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 30-40 cm jesen tanjiranje sjetva i iz presadnica; 1,5-2 kg/ha kontinentalna mediteranska III-IV-V mjesec II-III-IV i VIII-IX mjesec 30 dana nakon sjetve 30-50x30-40 cm 3-4 cm 5-9 20-40 t/ha prije sjetve ili sadnje u mineralnoj gnojidbi: P:80-100 kg/ha i K:50-100 kg/ha; duina prihrana sa N:100-150 kg/ha, 3-4x nakon berbe listova u pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-14-21 S i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Ronit 72 EC prije sjetve 5-8 l Venzor poslije sjetve 0,5 kg meuredna obrada; prihrana; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 30-60 t/ha u proljetnom uzgoju traje 2-3 mjeseca; u jesensko-zimskom u priobalnom podruju do 6 mjeseci runo; koenjem; kombajnom 50.000 kg x 0,9 KM = 45.000 KM/ha
113
OPIS povrtlarstvo BLITVA Beta vulgaris L. var. cicla ekstenzivan lie, lisne drke za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 16-20 oC 60 dana 7-12 dana 1 godina Ne podnosi sebe, pa se na istom tlu ne smije uzgajati najmanje 3 godine. Dva tipa: sa dugim i irokim, mesnatim, bijelim lisnim peteljkama; kultivari kraih i tanjih, zelenih peteljki U proizvodnji i prometu zastupljena je lisnata blitva kod koje se upotrebljava list i rebrasta blitva kod koje se upotrebljava lisna drka sa sredinjim ivcem. Razvrstava se u dvije klase. I klasa: Lisnata blitva koja je ista, a po razvijenosti, boji i sonosti listova tipina za sortu i proizvodno podruje. Lisnata I blitva klase mora biti bez ikakvih nedostataka, a osobito bez uvelosti oteenja izazvanih gljivicama i insektima i bez neprirodne vlanosti. Rebrasta I blitva klase mora biti dobro razvijena, ista i bez ikakvih nedostataka. U jedinici pakiranja 10% mase proizvoda moe odstupati od uvjeta kvalitete propisane za ovu klasu. II klasa: Lisnata i rebrasta blitva koje zbog manjih nedostataka u pogledu razvijenosti lista i lisne drke ne odgovaraju I klasi, ali moraju biti iste i odgovarati najmanjim uvjetima kvalitete. U jedinici pakiranja 10% proizvoda moe odstupati od propisanih uvjeta kvalitete, ali uz uvjet da su pogodni za hranu. Lisnata i rebrasta blitva pakiraju se u letvarice jabuare, u duboke letvarice za povre i u kartonske kutije. 10.800 KM/ha nizak
114
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 20-30 cm jesen tanjiranje; frezanje sjetva i iz presadnica; 1,5-2 kg/ha kontinentalna mediteranska III-IV-V mjesec II-III-IV i VIII-IX mjesec 30 dana nakon sjetve 30-50x30-40 cm 3-4 cm 5-9 20-30 t/ha prije sjetve ili sadnje u mineralnoj gnojidbi: P:50-80 kg/ha i K:50-100 kg/ha; duina prihrana sa N:100 kg/ha, 3-4x nakon berbe listova u pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-14-21 S i 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x meuredna obrada; prihrana; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 20-30 t/ha u proljetnom uzgoju traje 2-3 mjeseca; u jesensko-zimskom u priobalnom podruju do 6 mjeseci runo; koenjem 30.000 kg x 0,9 KM = 27.000 KM/ha N <35 <50 S4 35-45 50-60 S3 45-55 60-70 S2 55-65 70-80 S1 65-75 >80
115
OPIS povrtlarstvo
PAROGA
Asparagus officinalis L. intenzivan mladi izboji za prehranu svjea ili preraena; dijetalno povre konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom i suenjem 12-26oC do 15 dana 15 i vie godina Na istom mjestu ostaje 10-12 godina. Preporua se odmor tla 4-5 godina. Kultivari za bijelu i zelenu pargu. Poeljna je dobra ujednaenost oblikom i bojom, priljubljeni ljuskasti listovi i vrsto zatvoren vrh u tehnolokoj zrelosti, te otpornost na parginu ru i venue. Ekstra klasa: Izboji moraju biti ravni, zatvorenog vrha. U bijele parge stabljika i vrh moraju biti bijeli, a doputena je neznatna ruiasta nijansa. Zelena paroga mora biti sasvim zelena, baza ravno odrezana, bez odrvenjelih dijelova. I klasa: Izdanci moraju biti mladi, krti, glatki, ravni, ujednaeni po duljini, debljini i boji, s jednobojnim vrhovima bez pjega, upljina, napuklina, s mesom jedrim i bijelim i bez vrstih celuloznih vlakana. Prema duljini i promjeru izdanka bijela pargla I klase stavlja se u promet kao bijela pargla s izdancima duljine vie od 20 cm i promjera veeg od 1,5 cm i kao pargla s izdancima duljine 15-20 cm i promjerom veeg od 1 cm. Izdanci se vezuju u snopie od 1-1,5 kg. U jedinici pakiranja moe biti do 5% izdanaka s manjom duljinom odnosno promjerom, ali ne s duljinom manjom od 12 cm i promjerom manjim od 1 cm. Doputeni blago zavijeni izboji te tragovi raste i ruiaste boje, bez odrvenjelih dijelova. Zelena paroga treba biti najmanje 80% zelena. II klasa: Izdanci ne mogu biti krai od 10 cm, niti promjera manjeg od 1 cm, ali mogu biti izvijeni i nejednake debljine. Zelena paroga treba biti najmanje 60% zelena. Bijela pargla pakira se u letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, plitke letvarice za povre i u duboke otvorene letvarice. 11.200 KM/ha vrlo visok
116
Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm sjetvom samo u proizvodnji zelene parge 1-1,5 kg/ha; iz presadnica u proizvodnji bijele parge 20.000-40.000/ha III-IV mjesec na dno brazde; runo ili mehanizirano 120-200x10-15 cm; 100-200x30-70 cm do 5 cm; 20-30 cm 30-100 t/ha N:75 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:185 kg/ha; MgO:63 kg/ha u osnovnoj obradi dodati 60-80 t/ha stajnjaka; u rano proljee prije sadnje pognojiti sa 1.000 kg/ha NPK 8-26-26 svake godine; nakon berbe pognojiti sa 1.000 kg/ha NPK 15-15-15, a zatim okopati sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Diuron prije nicanja 0,75 kg Simazin prije berbe Senkor nakon berbe Deherban nakon berbe-meuredovi 1,5-2,5 l sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Fungicid Fungicid Insekticid Insekticid zatita od korova; nagrtanje; navodnjavanje; prihrana 2-3x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 250 750-1250 3-4 t/ha mediteranska kontinentalna IV-V mjesec V-VI mjesec runo; sukcesivno; 6-8 tjedana; 2-3x tjedno 3.500 kg x 4 KM = 14.000 KM/ha
Zatita Venue izboja pargina ra pargina zlatica pargina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
117
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
OPIS povrtlarstvo PAROGA Asparagus officinalis L. ekstenzivan mladi izboji za prehranu svjea ili preraena; dijetalno povre konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom i suenjem 12-26oC do 15 dana 15 i vie godina Na istom mjestu ostaje 10-12 godina. Preporua se odmor tla 4-5 godina. Kultivari za bijelu i zelenu pargu. Poeljna je dobra ujednaenost oblikom i bojom, priljubljeni ljuskasti listovi i vrsto zatvoren vrh u tehnolokoj zrelosti, te otpornost na parginu ru i venue. Ekstra klasa: Izboji moraju biti ravni, zatvorenog vrha. U bijele parge stabljika i vrh moraju biti bijeli, a doputena je neznatna ruiasta nijansa. Zelena paroga mora biti sasvim zelena, baza ravno odrezana, bez odrvenjelih dijelova. I klasa: Izdanci moraju biti mladi, krti, glatki, ravni, ujednaeni po duljini, debljini i boji, s jednobojnim vrhovima bez pjega, upljina, napuklina, s mesom jedrim i bijelim i bez vrstih celuloznih vlakana. Prema duljini i promjeru izdanka bijela pargla I klase stavlja se u promet kao bijela pargla s izdancima duljine vie od 20 cm i promjera veeg od 1,5 cm i kao pargla s izdancima duljine 15-20 cm i promjerom veeg od 1 cm. Izdanci se vezuju u snopie od 1-1,5 kg. U jedinici pakiranja moe biti do 5% izdanaka s manjom duljinom odnosno promjerom, ali ne s duljinom manjom od 12 cm i promjerom manjim od 1 cm. Doputeni blago zavijeni izboji te tragovi raste i ruiaste boje, bez odrvenjelih dijelova. Zelena paroga treba biti najmanje 80% zelena. II klasa: Izdanci ne mogu biti krai od 10 cm, niti promjera manjeg od 1 cm, ali mogu biti izvijeni i nejednake debljine. Zelena paroga treba biti najmanje 60% zelena. Bijela pargla pakira se u letvarice jabuare, duboke letvarice za povre, plitke letvarice za povre i u duboke otvorene letvarice. 5.600 KM/ha vrlo visok
118
Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Venue izboja pargina ra pargina zlatica pargina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm sjetvom samo u proizvodnji zelene parge 1-1,5 kg/ha; iz presadnica u proizvodnji bijele parge 20.000-40.000/ha III-IV mjesec na dno brazde; runo 120-200x10-15 cm; 100-200x30-70 cm do 5 cm; 20-30 cm 30-50 t/ha N:75 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:185 kg/ha; MgO:63 kg/ha u osnovnoj obradi dodati 30-50 t/ha stajnjaka; u rano proljee prije sadnje pognojiti sa 800 kg/ha NPK 8-26-26 svake godine; nakon berbe pognojiti sa 500 kg/ha NPK 15-15-15, a zatim okopati sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha okopavanje 4-5x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Fungicid Fungicid Insekticid Insekticid zatita od korova; nagrtanje; navodnjavanje; prihrana 2-3x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 250 750-1250 2-3 t/ha mediteranska kontinentalna IV-V mjesec V-VI mjesec runo; sukcesivno; 6-8 tjedana; 2-3x tjedno 2.000 kg x 4 KM = 8.000 KM/ha N <50 <20 S4 50-65 20-35 S3 65-85 35-50 S2 85-105 50-65 S1 105-125 >65
119
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
OPIS povrtlarstvo
DINJA
Cucumis melo intenzivan plod prehrana; u kozmetici; zdravstvena vrijednost 24-35oC 80-110 dana mreaste i rebraste do dva tjedna; zimske dinje 3-4 mjeseca Na istoj povrini ne smije se uzgajati najmanje 4 godine. U tom razdoblju ne smiju biti ni druge kulture iz iste porodice. Kultivari mreastih, rebrastih i zimskih dinja, a u novije vrijeme prevladavaju F1 hibridi koji su produktivniji i otporniji na venue i pepelnicu. I klasa: Moraju biti dobre kvalitete, cijele, zrele, iste, ujednaene po obliku, boji i veliini sa slatkim mesnatim dijelom koji ima miris tipian za sortu, bez peteljke ili s peteljkom duljine do 2 cm, u ovisnosti o sorti. Klasiraju se po veliini s tim da u jedinici pakiranja razlika u teini izmeu najmanjih i najveih dinja ne bude vea od 0,5 kg. Tolerira se do 5% dinja s napuklinama i mehanikim povredama. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 5% nedovoljno zrelih ili prezrelih plodova i do 10% plodova s mehanikim povredama i napuklinama. Pakiraju se u velike plitke letvarice, letvarice jabuare, duboke letvarice za povre i dvostruke plitke letvarice. Dinje se mogu pakirati i u paletne sanduke, kao i u pregraen prostor prijevoznih sredstava. 24.300 KM/ha srednji
120
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid Zatita Pepelnica Antraknoza Plamenjaa Lisne ui injaci Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 40-50 cm jesen; proljee tanjiranje; drljanje; frezanje pred sadnju iz presadnica ili sjemena; 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x40-60 cm oko 2-3 cm; 5-10 cm 2-2,5 30-50 t/ha N:180 kg/ha; P2O5:90 kg/ha; K2O:570 kg/ha; MgO:100 kg/ha; CaO:480 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 2.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Lasso prije sjetve 3-4 l Lasso nakon sjetve 5l Fusilade 2-3 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vrijea 3-4x 2,5-3 kg Euparen 3-4x 2,5-3 kg Chess 25 WP nakon pojave uiju 1-2 x 0,4 kg Volaton G-5 prije sjetve 15-30 kg meuredna obrada; folijarna prihrana; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 30-50 t/ha 2x tjedno runo 45.000 kg x 0,9 KM = 40.500 KM/ha
121
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
OPIS povrtlarstvo DINJA Cucumis melo ekstenzivan plod prehrana; u kozmetici; zdravstvena vrijednost 24-35oC 80-110 dana mreaste i rebraste do dva tjedna; zimske dinje 3-4 mjeseca Na istoj povrini ne smije se uzgajati najmanje 4 godine. U tom razdoblju ne smiju biti ni druge kulture iz iste porodice. Kultivari mreastih, rebrastih i zimskih dinja, a u novije vrijeme prevladavaju F1 hibridi koji su produktivniji i otporniji na venue i pepelnicu. I klasa: Moraju biti dobre kvalitete, cijele, zrele, iste, ujednaene po obliku, boji i veliini sa slatkim mesnatim dijelom koji ima miris tipian za sortu, bez peteljke ili s peteljkom duljine do 2 cm, u ovisnosti o sorti. Klasiraju se po veliini s tim da u jedinici pakiranja razlika u teini izmeu najmanjih i najveih dinja ne bude vea od 0,5 kg. Tolerira se do 5% dinja s napuklinama i mehanikim povredama. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 5% nedovoljno zrelih ili prezrelih plodova i do 10% plodova s mehanikim povredama i napuklinama. Pakiraju se u velike plitke letvarice, letvarice jabuare, duboke letvarice za povre i dvostruke plitke letvarice. Dinje se mogu pakirati i u paletne sanduke, kao i u pregraen prostor prijevoznih sredstava. 13.500 KM/ha srednji
122
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Pepelnica Antraknoza Plamenjaa Lisne ui Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 40-50 cm jesen; proljee tanjiranje; drljanje; frezanje pred sadnju iz presadnica ili sjemena; 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x40-60 cm oko 2-3 cm; 5-10 cm 2-2,5 30-50 t/ha N:180 kg/ha; P2O5:90 kg/ha; K2O:200-250 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 800-1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 150 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje, frezanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vrijea, 3-4x 2,5-3 kg Euparen 3-4x 2,5-3 kg Chess 25 WP nakon pojave uiju, 1-2 x 0,4 kg meuredna obrada; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 15-30 t/ha 2x tjedno runo 25.000 kg x 0,9 KM = 22.500 KM/ha N <40 <60 <65 S4 40-50 60-65 65-75 S3 50-60 65-70 75-85 S2 60-70 70-75 85-90 S1 70-80 >75 >90
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani srednje rani
123
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena
OPIS povrtlarstvo
LUBENICA
Citrullus vulgaris intenzivan plod prehrana; zdravstvena vrijednost 28-30 oC 120-150 dana; rani 70-80 dana; srednjerani 80-90 dana; kasni 90-110 dana; od sjetve do nicanja do 2 tjedna uz zadravanje kvalitete; kultivari debele kore i do 6 mjeseci, ali opada kvaliteta 1 godina Najbolje uspjeva na krevini koju slijedi zob, a nakon nje lubenica ili na razoranom luceritu koje se koristilo 7 godina. U izvjesnom smislu djevianska tla. Razlog tomu je u velikoj osjetljivosti lubenica na bolesti korjenovog vrata, te stoga ne smije doi na isto mjesto 7-8 godina. Najraireniji su standardni kultivari. Sve se vie ire F1 hibridi koji se odlikuju boljom rodnou i ujednaenou. Manje su popularni hibridi bez sjemena. Najvie se cijene kultivari crvene placente. I klasa: Lubenice ove klase moraju biti vrlo dobre kvalitete, pravilno razvijene, zrele, slatke, tipine za sortu s peteljkom od najmanje 4 cm, bez tragova biljnih bolesti i tetoina, a osobito antraknoze. Sjemenke moraju biti normalno razvijene, zrele i moraju se odvajati od jestivog dijela (osim lubenica bez sjemena). Doputena su manja odstupanja u pogledu boje kore karakteristine za sortu, a osobito boje na dijelu koji je u dodiru sa zemljom. II klasa: Mogu imati manje nedostatke u pogledu boje kore i manje mehanike povrede i oteenja od biljnih bolesti i tetoina. Moe se tolerirati i peteljka manja od 4 cm. Prema veliini lubenice se klasiraju: sitne do 2 kg, srednje sitne 2-3 kg, srednje krupne 3-5 kg, krupne 5-7 kg, vrlo krupne vie od 7 kg. U jednom pakiranju ili partiji do 10% lubenica moe imati manju ili veu teinu od naznaene s tim to pojedinane lubenice II klase ne mogu biti lake od 1 kg, a I klase od 3 kg. Lubenice se u rasutom stanju pakiraju u velike sanduke za povre i u vree. 14.400 KM/ha srednji
Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
124
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid Zatita Pepelnica Antraknoza Plamenjaa Uvenue Lisne ui injaci Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina oranja vrijeme izvoenja 40-50 cm jesen; proljee tanjiranje; drljanje; frezanje pred sadnju iz presadnica ili sjemena 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x80-100 rani; 150-200x100 srednjerani; 200-250x100-150 kasni 2-3 cm; 5-10 cm 1-2 30-50 t/ha N:85 kg/ha; P2O5: 65 kg/ha ; K2O:135 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 2.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja koliina/ha Lasso prije sjetve 3-4 l Lasso nakon sjetve 5l Fusilade 2-3 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vrijea 2,5-3 kg 3-4x Euparen 3-4x 2,5-3 kg plodored Chess 25 WP nakon pojave uiju 1-2x 0,4 kg Volaton G-5 prije sjetve 15-30 kg meuredna obrada; prorjeivanje; folijarna prihrana; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 40-70 t/ha viekratno; ovisno o temperaturi runo 60.000 KM x 0,4 KM = 24.000 KM/ha
125
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena
OPIS povrtlarstvo LUBENICA Citrullus vulgaris ekstenzivan plod prehrana; zdravstvena vrijednost 28-30 oC 120-150 dana; rani 70-80 dana; srednjerani 80-90 dana; kasni 90-110 dana; od sjetve do nicanja do 2 tjedna uz zadravanje kvalitete; kultivari debele kore i do 6 mjeseci, ali opada kvaliteta 1 godina Najbolje uspjeva na krevini koju slijedi zob, a nakon nje lubenica ili na razoranom luceritu koje se koristilo 7 godina. U izvjesnom smislu djevianska tla. Razlog tomu je u velikoj osjetljivosti lubenica na bolesti korjenovog vrata, te stoga ne smije doi na isto mjesto 7-8 godina. Najraireniji su standardni kultivari. Sve se vie ire F1 hibridi koji se odlikuju boljom rodnou i ujednaenou. Manje su popularni hibridi bez sjemena. Najvie se cijene kultivari crvene placente. I klasa: Lubenice ove klase moraju biti vrlo dobre kvalitete, pravilno razvijene, zrele, slatke, tipine za sortu s peteljkom od najmanje 4 cm, bez tragova biljnih bolesti i tetoina, a osobito antraknoze. Sjemenke moraju biti normalno razvijene, zrele i moraju se odvajati od jestivog dijela (osim lubenica bez sjemena). Doputena su manja odstupanja u pogledu boje kore karakteristine za sortu, a osobito boje na dijelu koji je u dodiru sa zemljom. II klasa: Mogu imati manje nedostatke u pogledu boje kore i manje mehanike povrede i oteenja od biljnih bolesti i tetoina. Moe se tolerirati i peteljka manja od 4 cm. Prema veliini lubenice se klasiraju: sitne do 2 kg, srednje sitne 2-3 kg, srednje krupne 3-5 kg, krupne 5-7 kg, vrlo krupne vie od 7 kg. U jednom pakiranju ili partiji do 10% lubenica moe imati manju ili veu teinu od naznaene s tim to pojedinane lubenice II klase ne mogu biti lake od 1 kg, a I klase od 3 kg. Lubenice se u rasutom stanju pakiraju u velike sanduke za povre i u vree. 6.400 KM/ha srednji
Izbor kultivara Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda
126
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Pepelnica Antraknoza Plamenjaa Lisne ui Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina oranja vrijeme izvoenja 40-50 cm jesen; proljee tanjiranje; drljanje pred sadnju/sjetvu iz presadnica ili sjemena 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x80-100 cm rani; 150-200x100 cm srednjerani; 200-250x100-150 cm kasni 2-3 cm; 5-10 cm 1-2 30 t/ha N:85 kg/ha; P2O5:65 kg/ha; K2O:135 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 800-1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 150 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja koliina/ha okopavanje 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vrijea, 3-4x 2,5-3 kg Euparen 3-4x 2,5-3 kg Chess 25 WP nakon pojave uiju 1-2x 0,4 kg meuredna obrada; prorjeivanje; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 20-40 t/ha viekratno; ovisno o temperaturi runo 40.000 KM x 0,4 KM = 16.000 KM/ha N <40 <60 <75 S4 40-50 60-65 75-80 S3 50-60 65-70 80-85 S2 60-70 70-75 85-90 S1 70-80 >75 >90
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani srednje rani
127
OPIS povrtlarstvo PAPRIKA Capsicum annuum intenzivan plod prehrana, zain konzerviranje biolokim nainom, mariniranje, zamrzavanje, suenje 21-26 oC 150-180 dana do 14 dana 1 godina Do ponovnog uzgoja na istom mjestu treba proi najmanje 4-5 godina. Danas se uzgaja na stotine kultivara i F1 hibrida. Od krupnoplodnih kultivara najzastupljeniji su babure, prizmatinih plodova. Paradajz paprike su okruglih i okruglo-spljotenih, glatkih i malo rebrastih plodova. Roge oblikom podsjeaju na rog. Kultivari zainske paprike takoer su stoastog oblika, a mogu biti slatki ili ljuti. Feferoni su sitnoplodni kultivari, a mogu biti slatki i ljuti. Prema tipu rasta kultivari su indeterminatni, semideterminatni i determinatni. Indeterminatni tipovi koriste se u zatienom prostoru, za due razdoblje plodonoenja. U zatienim prostorima uzgajaju se gotovo iskljuivo F1 hibridi. Plodovi se mogu brati za potronju u svjeem stanju ili za preradu u tehnolokoj ili fiziolokoj zrelosti. U tehnolokoj zrelosti plod je dosegao punu veliinu, boju, sjaj i vrstou perikarpa. U fiziolokoj berbi boja je glavna karakteristika. Trna paprika mora biti svjea, zdrava, pravilnog oblika karakteristinog za kultivar, sa stapkom i bez stranog mirisa i okusa. Po kvaliteti razvrstavaju se u tri klase. Ekstra klasa: Paprika mora biti odline kvalitete i potjecati od iste visokokvalitetne sorte. Plodovi moraju biti dobro razvijeni s tipinim sortnim karakteristikama i bez nedostataka. Plodovi takoer moraju biti glatki, mesnati, ujednaeni po obliku, veliini, boji, okusu i moraju biti s peteljkom. Prema veliini plodova paprike klase ekstra stavljaju se u promet kao: 1. paprikababura koja sadri do 12 kom/kg; 2. rajica-paprika koja sadri do 15 kom/kg; 3. duga paprika koja sadri do 15 kom/kg. U jedinici pakiranja slatke paprike moe biti do 3% ljutih paprika, a u jedinici pakiranja ljute paprike do 3% slatkih paprika. I klasa: Plodovi moraju biti dobro razvijeni, tipini za sortu i ujednaeni po obliku i veliini, bez znatnijih nedostataka s tim to moe biti do 5% ljutih paprika u jedinici pakiranja slatke paprike ili do 5% slatkih paprika u jedinici pakiranja ljute paprike. Doputa se do 5% paprika s manjim mehanikim oteenjima ili s napuklinama, koji ne umanjuju upotrebnu vrijednost proizvoda. Prema veliini plodova paprika I klase stavlja se u promet kao: 1. paprika-babura koja sadri 12-20 kom/kg; 2. rajicapaprika koja sadri 15-20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadri 15-25 kom/kg; 4. feferoni-sitne paprike II klasa: Paprika mora biti dobre kvalitete s dobro razvijenim plodovima, bez veih nedostataka. Tolerira se manja ujednaenost plodova prema veliini i obliku, a i manje mehanike povrede i napukline. U jedinici pakiranja paprike ne smije biti vie od 10% plodova s oteenjima. U jedinici pakiranja ljutih paprika moe biti do 10% slatkih paprika, odnosno u jedinici pakiranja slatkih paprika moe biti do 10% ljutih paprika. Prema veliini plodova paprika II klase stavlja se u promet kao: 1.paprikababura koja sadri vie od 20 kom/kg; 2. rajica paprika koja sadri vie od 20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadri vie od 20 kom/kg; 4. feferoni Paprika se pakira u letvarice za povre, letvarice jabuare, velike letvarice, u dvostruke plitke letvarice ili u kartonske kutije. Paprike I i II klase mogu se pakirati i u koare, kao i u iste vree izraene od tekstilnih ili plastinih vlakana. 17.000 KM/ha visok
128
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana dubina vrijeme izvoenja do 30 cm jesen; proljee frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica, 40.000-100.000 rasada/ha 7-9 tjedana prije rasaivanja konac IV-VI mjeseca 50-60x40 cm; 50-60x15-25 cm neto dublje nego u rasadu 4-5; 6,6-8-11; 1-13 osjetljiva na klor; 50-80 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha; u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha;CaO:40 kg/ha; MgO:8 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana poevi od trenutka kada je plod formiran, prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana; moe se prskati i sa 0,5-0,7% otopinom Uree 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Trikepin najmanje 7 dana prije rasaivanja; 3-4 l Lasso 15 dana nakon rasaivanja 4-5 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha dezinfekcija sjemena 5-7 g/1 kg Lekinol Dithane M-45 dezinfekcija zemlje do 60 g/m2 zalijevanje Previcur 607 SL 20-40 l Dithane M-45 rasad od nicanja svakih 7-10 dana 2 kg Enovit M prije rasaivanja potopiti korjen 7 kg Bakar.antrakol dezinfekcija vode 12-15 kg Bakarni kre 2-3x 5 kg Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 0,4 kg Decis EC 1,25 nakon pojave 1-2x 400-600 ml rahljenje; zatita od korova; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 10-12 400 4.000-4.800 15-60 t/ha (tehnoloka zrioba) VI-VIII-IX-X mjesec runo; svakih 5-6 dana; poslije svaka 2-3 dana 35.000 kg x 1 KM = 35.000 KM/ha
Zatita od korova herbicid Zatita Trule korjena Plamenjaa Pjegavost lista Lisne ui Kalifornijski trips Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
129
OPIS povrtlarstvo PAPRIKA Capsicum annuum ekstenzivan plod prehrana, zain konzerviranje biolokim nainom, mariniranje, zamrzavanje, suenje 21-26 oC 150-180 dana do 14 dana 1 godina Do ponovnog uzgoja na istom mjestu treba proi najmanje 4-5 godina. Danas se uzgaja na stotine kultivara i F1 hibrida. Od krupnoplodnih kultivara najzastupljeniji su babure, prizmatinih plodova. Paradajz paprike su okruglih i okruglo-spljotenih, glatkih i malo rebrastih plodova. Roge oblikom podsjeaju na rog. Kultivari zainske paprike takoer su stoastog oblika, a mogu biti slatki ili ljuti. Feferoni su sitnoplodni kultivari, a mogu biti slatki i ljuti. Prema tipu rasta kultivari su indeterminatni, semideterminatni i determinatni. Indeterminatni tipovi koriste se u zatienom prostoru, za due razdoblje plodonoenja. U zatienim prostorima uzgajaju se gotovo iskljuivo F1 hibridi. Plodovi se mogu brati za potronju u svjeem stanju ili za preradu u tehnolokoj ili fiziolokoj zrelosti. U tehnolokoj zrelosti plod je dosegao punu veliinu, boju, sjaj i vrstou perikarpa. U fiziolokoj berbi boja je glavna karakteristika. Trna paprika mora biti svjea, zdrava, pravilnog oblika karakteristinog za kultivar, sa stapkom i bez stranog mirisa i okusa. Po kvaliteti razvrstavaju se u tri klase. Ekstra klasa: Paprika mora biti odline kvalitete i potjecati od iste visokokvalitetne sorte. Plodovi moraju biti dobro razvijeni s tipinim sortnim karakteristikama i bez nedostataka. Plodovi takoer moraju biti glatki, mesnati, ujednaeni po obliku, veliini, boji, okusu i moraju biti s peteljkom. Prema veliini plodova paprike klase ekstra stavljaju se u promet kao: 1. paprikababura koja sadri do 12 kom/kg; 2. rajica-paprika koja sadri do 15 kom/kg; 3. duga paprika koja sadri do 15 kom/kg. U jedinici pakiranja slatke paprike moe biti do 3% ljutih paprika, a u jedinici pakiranja ljute paprike do 3% slatkih paprika. I klasa: Plodovi moraju biti dobro razvijeni, tipini za sortu i ujednaeni po obliku i veliini, bez znatnijih nedostataka s tim to moe biti do 5% ljutih paprika u jedinici pakiranja slatke paprike ili do 5% slatkih paprika u jedinici pakiranja ljute paprike. Doputa se do 5% paprika s manjim mehanikim oteenjima ili s napuklinama, koji ne umanjuju upotrebnu vrijednost proizvoda. Prema veliini plodova paprika I klase stavlja se u promet kao: 1. paprika-babura koja sadri 12-20 kom/kg; 2. rajicapaprika koja sadri 15-20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadri 15-25 kom/kg; 4. feferoni-sitne paprike II klasa: Paprika mora biti dobre kvalitete s dobro razvijenim plodovima, bez veih nedostataka. Tolerira se manja ujednaenost plodova prema veliini i obliku, a i manje mehanike povrede i napukline. U jedinici pakiranja paprike ne smije biti vie od 10% plodova s oteenjima. U jedinici pakiranja ljutih paprika moe biti do 10% slatkih paprika, odnosno u jedinici pakiranja slatkih paprika moe biti do 10% ljutih paprika. Prema veliini plodova paprika II klase stavlja se u promet kao: 1.paprikababura koja sadri vie od 20 kom/kg; 2. rajica paprika koja sadri vie od 20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadri vie od 20 kom/kg; 4. feferoni Paprika se pakira u letvarice za povre, letvarice jabuare, velike letvarice, u dvostruke plitke letvarice ili u kartonske kutije. Paprike I i II klase mogu se pakirati i u koare, kao i u iste vree izraene od tekstilnih ili plastinih vlakana. 15.000 KM/ha visok
130
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova mehanika Zatita Trule korjena Plamenjaa dubina vrijeme izvoenja do 30 cm jesen; proljee frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica, 40.000-100.000 rasada/ha 7-9 tjedana prije rasaivanja konac IV-VI mjeseca 50-60x40 cm; 50-60x15-25 cm neto dublje nego u rasadu 4-5; 6,6-8-11; 1-13 osjetljiva na klor; 50-80 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kga/ha; u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha;CaO:40 kg/ha; MgO:8 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana poevi od trenutka kada je plod formiran, prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana. sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje nakon navodnjavanja 2-4x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Dithane M-45 dezinfekcija sjemena do 60 g/m2 Previcur 607 SL zalijevanje 20-40 l Dithane M-45 Enovit M Bakar.antrakol rasad od nicanja svakih 7-10 dana prije rasaivanja potopiti korjen dezinfekcija vode 2 kg 7 kg 12-15 kg 0,4 kg ukupno m3/ha 2.000-4.000
Lisne ui Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
Chess 25 WP nakon pojave 1-2x rahljenje; zatita od korova; navodnjavanje broj obroka obrok m3 5-10 400 12-40 t/ha (tehnoloka zrioba) VI-VIII-IX-X mjesec runo; svakih 5-6 dana; poslije svaka 2-3 dana 20.000 kg x 1 KM = 20.000 KM/ha N <360 <80 S4 360-390 80-100 S3 390-420 100-120 S2 420-450 120-140
S1 450-480 >140
131
OPIS povrtlarstvo
PATLIDAN
Solanum melongena intenzivan plod prehrana; dijetetska namirnica mariniranje, zamrzavanje, suenje 22-29oC 140-160 dana 7-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe kao ni druge kulture iz porodice pomonica. Potrebna je najmanje etverogodinja plodosmjena. Za uzgoj na otvorenom prednost imaju raniji kultivari. Ovisno o tritu najvie se cijene ovalni, okrugli, sjajni, tamnoljubiaste boje, tanke pokoice, vrstog i njenog mesa, prijatnog okusa sa malo gorine, sa to manje sjemenki i bodlji na aki i stapki. U zatienim prostorima koriste se najvie F1 hibridi, srednje rani i produktivni. Standardni plodovi su 100-500 g, ali se najvie trae plodovi srednje krupnoe 250350 g. Okrugli i ovalni kultivari moraju imati promjer ploda najmanje 7 cm, a valjkasti 4 cm. Radi stavljanja u promet patlidan se razvrstava u I i II klasu. I klasa: Patlidan mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen s tipinim karakteristikama sorte kojoj pripada i bez nedostataka. Mora biti ujednaen po obliku, boji i veliini s peteljkom i neoteenim akinim listiima. U jedinici pakiranja moe biti do 5% plodova s neznatnim mehanikim oteenjima, koji ne umanjuju uporabnu vrijednost proizvoda. II klasa: Mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen i bez znatnijih nedostataka, s tim to se tolerira do 10% plodova s nedostacima u obliku mehanikih povreda ili peteljke ili ake. Pakira se u istu ambalau kao i rajica. 18.200 KM/ha visok
132
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana dubina 30-50 cm frezanje; pravljenje gredica iz presadnica 30.000-45.000/ ha 9-12 tjedana prije sadnje kontinentalna konac V-poetak VI mjeseca 70-80x30-50 cm oko 5 cm dublje nego u rasadu 25.000-47.619 vrijeme izvoenja jesen; proljee pred sadnju mediteranska IV-V mjesec
Zatita od korova herbicid Zatita Plamenjaa Pepelnica Crna pjegavost Lisne ui Krumpirova zlatica Crveni pauk Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
40-50 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha;CaO:40 kg/ha; MgO:8kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana poevi od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana; moe se prskati i sa 0,5-0,7% otopinom Uree 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Senkor 70% nekoliko dana prije 0,7 kg Senkor 70% rasaivanja; 0,5 kg 10 dana nakon rasaivanja sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca 1x 3 kg Moivi sumpor S 80 VI mjesec 2-3x 3-4 l Antracol combi VI mjesec 2x 3-4 kg Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 0,4 kg Sevin 50 2-3x 2 kg Neoron nakon pojave 1-2x 0,5-0,7 l rahljenje; zatita od korova; navodnjavanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 10-12 400 4.000-4.800 mediteransko do 50 t/ha; kontinentalno15-25 t/ha VII-VIII-IX-X mjesec runo karama; viekratno svakih 5-10 dana 40.000 kg x 0,7 KM = 28.000 KM/ha
133
OPIS povrtlarstvo PATLIDAN Solanum melongena ekstenzivan plod prehrana; dijetetska namirnica mariniranje, zamrzavanje, suenje 22-29oC 140-160 dana 7-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe kao ni druge kulture iz porodice pomonica. Potrebna je najmanje etverogodinja plodosmjena. Za uzgoj na otvorenom prednost imaju raniji kultivari. Ovisno o tritu najvie se cijene ovalni, okrugli, sjajni, tamnoljubiaste boje, tanke pokoice, vrstog i njenog mesa, prijatnog okusa sa malo gorine, sa to manje sjemenki i bodlji na aki i stapki. U zatienim prostorima koriste se najvie F1 hibridi, srednje rani i produktivni. Standardni plodovi su 100-500 g, ali se najvie trae plodovi srednje krupnoe 250-350 g. Okrugli i ovalni kultivari moraju imati promjer ploda najmanje 7 cm, a valjkasti 4 cm. Radi stavljanja u promet patlidan se razvrstava u I i II klasu. I klasa: Patlidan mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen s tipinim karakteristikama sorte kojoj pripada i bez nedostataka. Mora biti ujednaen po obliku, boji i veliini s peteljkom i neoteenim akinim listiima. U jedinici pakiranja moe biti do 5% plodova s neznatnim mehanikim oteenjima, koji ne umanjuju uporabnu vrijednost proizvoda. II klasa: Mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen i bez znatnijih nedostataka, s tim to se tolerira do 10% plodova s nedostacima u obliku mehanikih povreda ili peteljke ili ake. Pakira se u istu ambalau kao i rajica. 8.400 KM/ha srednji
134
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova mehanika Zatita Plamenjaa Pepelnica Lisne ui Krumpirova zlatica Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 30-35 cm jesen; proljee frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica 30.000-45.000/ ha 9-12 tjedana prije sadnje kontinentalna mediteranska konac V-poetak VI mjeseca IV-V mjesec 70-80x30-50 cm oko 5 cm dublje nego u rasadu 25.000-47.619 40-50 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 150 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana poevi od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana. sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje nakon pojave korova 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca 1x 3 kg Moivi sumpor S 80 VI mjesec 2-3x 3-4 l Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 0,4 kg Sevin 50 2-3x 2 kg rahljenje; zatita od korova; navodnjavanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-10 400 2.000-4.000 mediteransko do 30 t/ha; kontinentalno15-25 t/ha VII-VIII-IX-X mjesec runo karama; viekratno svakih 5-10 dana 20.000 kg x 0,7 KM = 14.000 KM/ha N <360 <80 S4 360-390 80-100 S3 390-420 100-120 S2 420-450 120-140 S1 450-480 >140
135
OPIS povrtlarstvo
RAJICA / PARADAJZ
Solanum lycopersicon intenzivan plod prehrana, zain; zdravstvena vrijednost konzerviranje biolokim nainom, mariniranje, zamrzavanje, suenje, liofilizacija 20-25oC 110-180 dana do 14 dana 1 godina Razmjerno dobro podnosi sebe. Poeljne su najmanje dvije godine do ponovne sadnje na isto mjesto. U prometu je vie od 2.000 kultivara. Pored standardnih sve se vie proizvode F1 hibridi. Kultivari za trite i potronju u svjeem stanju mogu biti namjenjeni za uzgoj na otvorenom i zatvorenom (plastenici, staklenici). Kultivari za preradu mogu biti namjenjeni za koncentrate, keap, rezanu rajicu, pelate i sokove. Prema nainu uzgoja mogu biti za izravnu sjetvu ili za presaivanje. Prema nainu berbe za runu ili mehaniziranu berbu. Prema tipu kultivari mogu biti indeterminatni, poludeterminatni i determinatni. Prema poetku zrelosti kultivari mogu biti vrlo rani, srednje rani, srednje kasni i kasni. Da bi se mogao staviti u promet, plod rajice mora udovoljiti sljedeim uvjetima kvalitete: da je dobro razvijen, da je cijel, zdrav i ist, normalne vanjske vlanosti i da nema strani miris. Prema obliku ploda rajica se razvrstava u dvije grupe: s okruglim i izduenim plodovima. Rajica s okruglim plodovima moe imati sferian i pogaast oblik. Veliina rajice odreuje se promjerom ploda u ekvatorijalnoj ravni za sorte s okruglim plodovima, odnosno promjerom u toki koja pripada najveoj debljini ploda za sorte sa izduenim plodovima. Prema veliini rajica s okruglim plodovima razvrstava se u sljedee kategorije: 1. vrlo sitna s promjerom ploda 35-40 cm 2. sitna s promjerom ploda 40-47 cm 3. srednje sitna s promjerom ploda 47-57 cm 4. srednje krupna s promjerom ploda 57-67 cm 5. krupna s promjerom ploda 67-77 cm 6. vrlo krupna s promjerom ploda 77-87 cm Najmanji promjer rajice sa okruglim plodovima je 35 mm, a kod sorti s izduenim plodovima 30 mm. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova rajice koji imaju neto manji ili vei promjer od naznaenog u deklaraciji, pri emu kod sorti s okruglim plodovima ne smije biti plodova ispod 33 mm, a kod sorti s izduenim plodovima ispod 20 mm. Plodovi se beru u tehnolokoj zriobi koja se obino definira kao: crvena, ruiasta, prijelazna i zelena zrioba. Berba u zelenoj zriobi kod nas dolazi u obzir samo pri kraju sezone. Rajica za trite mora biti: zdrava, neoteena, vrsta, jednolino obojena, ujednaene krupnoe. Ekstra klasa: Oblik i izgled ploda tipian za kultivar sa vrstim mesom, bez zelenog prstena i drugih fiziolokih poremeaja, osim laganih povrinskih nepravilnosti. Plodovi moraju biti tipini za sortu po boji, obliku i razvijenosti, odline kvalitete i kalibrirani. Rajica mora biti dovoljno i ujednaeno zrela, vrsta i glatka. U jedinici pakiranja moe biti do 5% plodova koji ne odgovaraju uvjetima propisanima za ovu klasu.
136
Uloeni kapital Udio runog rada Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja
I klasa: Plodovi tipini za kultivar, vrsti, bez nezaratenih pukotina i vidljivog zelenog prstena. Doputena su manja odstupanja u obliku, boji, pokoici. Sortiranje je jednako kao i za klasu ekstra. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova rajice koji ne udovoljavaju uvjetima. II klasa: Mora biti dobre kvalitete i moe imati stanovite nedostatke u pogledu oblika, boje, ujednaenosti po veliini, razvijenosti i koliini plodova. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova s oteenjima i mehanikim povredama s tim da su to zarasle pukotine koje ne smiju biti due od 3 cm. Rajica se pakira u nove, iste srednje otvorene plitke letvarice, plitke letvarice za povre i velike plitke letvarice. Deklaracija za rajicu ekstra klase i I klase meu ostalim podacima, mora sadravati i podatak o sorti, kalibru i obliku plodova. 31.600 KM/ha visok
dubina vrijeme izvoenja do 40 cm jesen; proljee frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica i sjetvom (rajica za preradu); 150-200 g/ha 6-9 tjedana prije sadnje konac sijenja ili u veljai mediteranska kontinentalna konac III-rana proizvodnja; poetak V mjeseca; 10-25. IV-kasna proizvodnja 10-15. V mjesec-industrijska rani 70x35 cm; 80-100x30-40 cm neto dublje nego je bila u rasadniku; runo ili mehanizirano 40-60 t/ha N:80 kg/ha; P2O5:50 kg/ha ; K2O:200 kg/ha; MgO:20 kg/ha; u prihrani: N:50-60 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:50 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%,1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana poevi od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana; moe se prskati i sa 0,5-0,7% otopinom Uree 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Senkor 70% nekoliko dana prije 0,7 kg Senkor 70% rasaivanja; 0,5 kg 10 dana nakon rasaivanja sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca 1x 3 kg Ronilan DF nakon zakidanja zaperaka 1x 1-2 kg Antracol combi VI mjesec 2x 3-4 kg Evisekt S nakon pojave 1x 0,1-0,15kg Neoron nakon pojave 1-2x 0,5-0,7 l Chess 25 WP nakon pojave 1- 2x 0,4 kg odstranjivanje zaperaka; rahljenje; zatita tomatin 1% broj obroka obrok m3 ukupno ha/m3 10-12 400 4.000-4.800 30-80 t/ha VI-X mjesec; VIII-IX mjesec-rajica za preradu runo; viekratno 2-3x tjedno; mehanizirano-rajica za preradu 75.000 kg x 0,6 KM = 45.000 KM/ha
razmak sadnje dubina sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana
Zatita od korova herbicid Zatita Plamenjaa Siva plijesan Crna pjegavost titasti moljac Crveni pauk Lisne ui Njega usjeva Folijarna prihrana Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
137
OPIS povrtlarstvo RAJICA / PARADAJZ Solanum lycopersicon ekstenzivan plod prehrana, zain; zdravstvena vrijednost konzerviranje biolokim nainom, mariniranje, zamrzavanje, suenje, liofilizacija 20-25oC 110-180 dana do 14 dana 1 godina Razmjerno dobro podnosi sebe. Poeljne su najmanje dvije godine do ponovne sadnje na isto mjesto. U prometu je vie od 2.000 kultivara. Pored standardnih sve se vie proizvode F1 hibridi. Kultivari za trite i potronju u svjeem stanju mogu biti namjenjeni za uzgoj na otvorenom i zatvorenom (plastenici, staklenici). Kultivari za preradu mogu biti namjenjeni za koncentrate, keap, rezanu rajicu, pelate i sokove. Prema nainu uzgoja mogu biti za izravnu sjetvu ili za presaivanje. Prema nainu berbe za runu ili mehaniziranu berbu. Prema tipu kultivari mogu biti indeterminatni, poludeterminatni i determinatni. Prema poetku zrelosti kultivari mogu biti vrlo rani, srednje rani, srednje kasni i kasni. Da bi se mogao staviti u promet, plod rajice mora udovoljiti sljedeim uvjetima kvalitete: da je dobro razvijen, da je cijel, zdrav i ist, normalne vanjske vlanosti i da nema strani miris. Prema obliku ploda rajica se razvrstava u dvije grupe: s okruglim i izduenim plodovima. Rajica s okruglim plodovima moe imati sferian i pogaast oblik. Veliina rajice odreuje se promjerom ploda u ekvatorijalnoj ravni za sorte s okruglim plodovima, odnosno promjerom u toki koja pripada najveoj debljini ploda za sorte sa izduenim plodovima. Prema veliini rajica s okruglim plodovima razvrstava se u sljedee kategorije: 1. vrlo sitna s promjerom ploda 35-40 cm 2. sitna s promjerom ploda 40-47 cm 3. srednje sitna s promjerom ploda 47-57 cm 4. srednje krupna s promjerom ploda 57-67 cm 5. krupna s promjerom ploda 67-77 cm 6. vrlo krupna s promjerom ploda 77-87 cm Najmanji promjer rajice sa okruglim plodovima je 35 mm, a kod sorti s izduenim plodovima 30 mm. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova rajice koji imaju neto manji ili vei promjer od naznaenog u deklaraciji, pri emu kod sorti s okruglim plodovima ne smije biti plodova ispod 33 mm, a kod sorti s izduenim plodovima ispod 20 mm. Plodovi se beru u tehnolokoj zriobi koja se obino definira kao: crvena, ruiasta, prijelazna i zelena zrioba. Berba u zelenoj zriobi kod nas dolazi u obzir samo pri kraju sezone. Rajica za trite mora biti: zdrava, neoteena, vrsta, jednolino obojena, ujednaene krupnoe. Ekstra klasa: Oblik i izgled ploda tipian za kultivar sa vrstim mesom, bez zelenog prstena i drugih fiziolokih poremeaja, osim laganih povrinskih nepravilnosti. Plodovi moraju biti tipini za sortu po boji, obliku i razvijenosti, odline kvalitete i kalibrirani. Rajica mora biti dovoljno i ujednaeno zrela, vrsta i glatka. U jedinici pakiranja moe biti do 5% plodova koji ne odgovaraju uvjetima propisanima za ovu klasu.
138
I klasa: Plodovi tipini za kultivar, vrsti, bez nezaratenih pukotina i vidljivog zelenog prstena. Doputena su manja odstupanja u obliku, boji, pokoici. Sortiranje je jednako kao i za klasu ekstra. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova rajice koji ne udovoljavaju uvjetima. II klasa: Mora biti dobre kvalitete i moe imati stanovite nedostatke u pogledu oblika, boje, ujednaenosti po veliini, razvijenosti i koliini plodova. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova s oteenjima i mehanikim povredama s tim da su to zarasle pukotine koje ne smiju biti due od 3 cm. Rajica se pakira u nove, iste srednje otvorene plitke letvarice, plitke letvarice za povre i velike plitke letvarice. Deklaracija za rajicu ekstra klase i I klase meu ostalim podacima, mora sadravati i podatak o sorti, kalibru i obliku plodova. 14.400 KM/ha visok
139
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja dubina vrijeme izvoenja do 35 cm jesen; proljee frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica i sjetvom (rajica za preradu); 150-200 g/ha 6-9 tjedana prije sadnje konac sijenja ili u veljai mediteranska kontinentalna konac III-rana proizvodnja; poetak V mjeseca; 10-25. IV-kasna proizvodnja 10-15. V mjesec-industrijska rani 70x35 cm; 80-100x30-40 cm neto dublje nego je bila u rasadniku; runo ili mehanizirano 40-60 t/ha N:80 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha; MgO:20 g/ha; u prihrani: N:50-60 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:50 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%,1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana poevi od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana. sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje, frezanje nakon navodnjavanja 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca1x 3 kg Antracol combi VI mjesec 2x 3-4 kg Chess 25 WP nakon pojave 1- 2x 0,4 kg odstranjivanje zaperaka; rahljenje; zatita tomatin 1% broj obroka obrok m3 ukupno ha/m3 10-12 400 4.000-4.800 30-50 t/ha VI-X mjesec; VIII-IX mjesec-rajica za preradu runo; viekratno 2-3x tjedno; mehanizirano-rajica za preradu 40.000 kg x 0,6 KM = 24.000 KM/ha N <360 <60 <70 S4 360-390 60-80 70-90 S3 390-420 80-100 90-120 S2 420-450 100-120 120-150 S1 450-480 >120 >150
razmak sadnje dubina sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova mehanika Zatita Plamenjaa Crna pjegavost Lisne ui Njega usjeva Folijarna prihrana Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rane kasne
140
OPIS povrtlarstvo
KRASTAVAC
Cucumis sativus intenzivan nedozreli ili zreli plod za ishranu: salata, varivo, umak, juhe, dijetalna ishrana; zdravstvena vrijednost; u kozmetici konzerviranje, mariniranje-cijeli ili rezani (kornioni) 25-27oC 100-120 do 2 tjedna 1 godina Ne podnose sebe, pa ne smiju doi na isto mjesto najmanje 3-4 godine. Pretkultura ne smije biti ni jedna tikvenjaa, ali ni kultura koju napada isti virus (krumpir, rajica). Kupusnjae i kukuruz takoer nisu dobra pretkultura. Dobre su pretkulture itarice, mahunarke, lukovi i drugo povre. U proizvodnji krastavca za trite i preradu najvie se koriste preteno enski i isto enski F1 hibridni kultivari. U zatienim prostorima najvie su zastupljeni partenokarpni isto enski hibridi koji ne trebaju opraivanje. Kultivari se dijele: prema nainu uzgoja: za uzgoj na otvorenom i u zatienom prostoru; prema nainu uporabe: salatni, kultivari za uporabu u svjeem stanju i za kuhana jela, konzervni kultivari za razliite naine prehrane; prema duini vegetacije do poetka berbe: rani, srednje rani, srednje kasni i kasni kultivari. Kultivari konzervnih krastavaca za uzgoj na otvorenom su kornioni. Budui da se ovi plodovi beru sasvim mladi klasiraju se prema duini ili promjeru. Svi tipovi kultivara mogu biti bez gorine (cucurbitacin). Plodovi se beru kad postignu duinu i promjer svojstvene za kultivar, a povrina im je glatka i sjajna, jednoline tamnozelene boje. Ekstra klasa: Plodovi tipini za sortu oblikom i bojom, ravni, bez nedostataka. Najmanja teina za krastavce uzgajane na otvorenom je 180 g, dok je krastavce uzgajane u zatienom prostoru 250 g. U jedinici pakiranja razlika u teini plodova smije biti najvie 100 g meu plodovima 180-400 g, odnosno 150 g meu plodovima iznad 400 g. I klasa: Dobro razvijeni i formirani plodovi, praktiki ravni, pravilno razvijeni, glatki, bez gorine, bez upljina, ujednaeni po obliku, duljini i boji, bez deformiranih plodova s peteljkom duljine do 1 cm. Doputena su manja odstupanja u boji, naroito na mjestu gdje je plod bio uz tlo, manja oteenja i natisci koji ne utjeu na odrivost. Prema duljini i teini plodova, krastavci se sortiraju i stavljaju u promet kao: -krastavci sa vie od 40 cm duljine, odnosno vie od 700 g mase -krastavci 20-40 cm duljine, odnosno 350-700 g mase U jedinici pakiranja moe biti do 2% plodova s mehanikim oteenjima koji bitno ne utjeu na kvalitetu ploda. Klasiranje je isto kao i kod ekstra klase. Kornioni se klasiraju prema promjeru i duini. Odnos duine i promjera je 2,8-3,3: 1. Krastavci se pakiraju u velike otvorene plitke letvarice, duboke letvarice za povre, plitke letvarice za povre, letvarice jabuare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. 18.600 KM/ha visok
Izbor kultivara
141
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid Zatita Plamenjaa Pepelnica Lisne ui Kalifornijski trips Koprivin crveni pauk Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja do 40 cm jesen; proljee frezanje pred sadnju sjetvom iz presadnica, na gredicama, 3-5 kg/ha IV-VI mjesec, oko 30 dana prije mogue sadnje ako je uzgoj iz presadnica mediteranska kontinentalna oko 30 dana nakon sjetve 150-100x30-60 cm (u kuice) 3-10; 25-40 (kornioni) osjetljivi na klor; 25-50 t/ha N:100 kg/ha; P2O5:60 kg/ha; K2O:180 kg/ha; u prihrani: 3% Urea (600 l/ha) Fertina P1 i dr; tijekom berbe doda se N: 35-70 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 400 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 0,5% otopina Uree kad su razvijeni listovi jo mladi; 1% otopinom Uree kad je list potpuno razvijen; moe se prihranjivati i sa 1-2 % Fertinom P 2-3x u razmacima 1014 dana sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Lasso prije sjetve 3-4 l Lasso nakon sjetve 5l Fusilade 2-3 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Aliette WP 3-4 lista, 1-2x 2,5-3,5 kg Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Confidor SL 200 nakon pojave 0,2-0,5 l Decis 1,25 EC nakon pojave, 1x 0,3-0,5 l Talstar 10 SC nakon pojave, 1-2x 0,2-0,5 l meuredna obrada; primjena mala (folija); folijarna prihrana; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 7-8 300 2.100-2.400 30-50 t/ha (salatni krastavci) u tehnolokoj zrelosti koja se definira prema namjeni; berba salatnih krastavaca poinje 35-50 dana nakon sjetve; berba korniona 35-50 dana nakon sjetve 2-3x tjedno; noem ili karama; mehanizirano 40.000 kg x 1 KM = 40.000 KM/ha
142
OPIS povrtlarstvo KRASTAVAC Cucumis sativus ekstenzivan nedozreli ili zreli plod za ishranu: salata, varivo, umak, juhe, dijetalna ishrana; zdravstvena vrijednost; u kozmetici konzerviranje, mariniranje-cijeli ili rezani (kornioni) 25-27oC 100-120 do 2 tjedna 1 godina Ne podnose sebe, pa ne smiju doi na isto mjesto najmanje 3-4 godine. Pretkultura ne smije biti ni jedna tikvenjaa, ali ni kultura koju napada isti virus (krumpir, rajica). Kupusnjae i kukuruz takoer nisu dobra pretkultura. Dobre su pretkulture itarice, mahunarke, lukovi i drugo povre. U proizvodnji krastavca za trite i preradu najvie se koriste preteno enski i isto enski F1 hibridni kultivari. U zatienim prostorima najvie su zastupljeni partenokarpni isto enski hibridi koji ne trebaju opraivanje. Kultivari se dijele: prema nainu uzgoja: za uzgoj na otvorenom i u zatienom prostoru; prema nainu uporabe: salatni, kultivari za uporabu u svjeem stanju i za kuhana jela, konzervni kultivari za razliite naine prehrane; prema duini vegetacije do poetka berbe: rani, srednje rani, srednje kasni i kasni kultivari. Kultivari konzervnih krastavaca za uzgoj na otvorenom su kornioni. Budui da se ovi plodovi beru sasvim mladi klasiraju se prema duini ili promjeru. Svi tipovi kultivara mogu biti bez gorine (cucurbitacin). Plodovi se beru kad postignu duinu i promjer svojstvene za kultivar, a povrina im je glatka i sjajna, jednoline tamnozelene boje. Ekstra klasa: Plodovi tipini za sortu oblikom i bojom, ravni, bez nedostataka. Najmanja teina za krastavce uzgajane na otvorenom je 180 g, dok je krastavce uzgajane u zatienom prostoru 250 g. U jedinici pakiranja razlika u teini plodova smije biti najvie 100 g meu plodovima 180-400 g, odnosno 150 g meu plodovima iznad 400 g. I klasa: Dobro razvijeni i formirani plodovi, praktiki ravni, pravilno razvijeni, glatki, bez gorine, bez upljina, ujednaeni po obliku, duljini i boji, bez deformiranih plodova s peteljkom duljine do 1 cm. Doputena su manja odstupanja u boji, naroito na mjestu gdje je plod bio uz tlo, manja oteenja i natisci koji ne utjeu na odrivost. Prema duljini i teini plodova, krastavci se sortiraju i stavljaju u promet kao: -krastavci sa vie od 40 cm duljine, odnosno vie od 700 g mase -krastavci 20-40 cm duljine, odnosno 350-700 g mase U jedinici pakiranja moe biti do 2% plodova s mehanikim oteenjima koji bitno ne utjeu na kvalitetu ploda. Klasiranje je isto kao i kod ekstra klase. Kornioni se klasiraju prema promjeru i duini. Odnos duine i promjera je 2,8-3,3: 1. Krastavci se pakiraju u velike otvorene plitke letvarice, duboke letvarice za povre, plitke letvarice za povre, letvarice jabuare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. 18.000 KM/ha visok
Izbor kultivara
143
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova mehanika Zatita Plamenjaa Pepelnica Lisne ui Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja do 35 cm jesen; proljee frezanje; drljanje pred sadnju sjetvom iz presadnica, na gredicama, 3-5 kg/ha IV-VI mjesec, oko 30 dana prije mogue sadnje ako je uzgoj iz presadnica mediteranska kontinentalna oko 30 dana nakon sjetve 150-100x30-60 cm (u kuice) 3-10; 25-40 (kornioni) osjetljivi na klor; 25-50 t/ha N:80-100 kg/ha; P2O5:60-100 kg/ha; K2O:120-150 kg/ha; u prihrani: 3% Urea (600 l/ha) Fertina P1 i dr; tijekom berbe doda se N: 35-70 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 400 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 0,5% otopina Uree kad su razvijeni listovi jo mladi; 1% otopinom Uree kad je list potpuno razvijen; moe se prihranjivati i sa 1-2 % Fertinom P 2-3x u razmacima 10-14 dana sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Aliette WP 3-4 lista, 1-2x 2,5-3,5 kg Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Confidor SL 200 nakon pojave 0,2-0,5 l meuredna obrada; primjena mala (folija); folijarna prihrana; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 7-8 300 2.100-2.400 30-50 t/ha (salatni krastavci) u tehnolokoj zrelosti koja se definira prema namjeni; berba salatnih krastavaca poinje 35-50 dana nakon sjetve; berba korniona 35-50 dana nakon sjetve 2-3x tjedno; noem ili karama; mehanizirano 30.000 kg x 1 KM = 30.000 KM/ha N <200 <80 S4 200-210 80-90 S3 210-220 90-100 S2 220-230 100-110 S1 230-240 >110
144
OPIS povrtlarstvo
GRAAK
Pisum sativum intenzivan mlade mahune (zrno) za ishranu u svjeem stanju, preraen (suho zrno) konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom, suenjem 12-22oC 90-120 dana najdue 15 dana 1 godina Ne ide na istu povrinu najmanje 4 godine. Preporua se uzgoj nakon kulture gnojidbe organskim gnojem. Koriste se kultivari ije se mahune krune i graak eerac kod kojega se koriste cijele mahune. Prema visini stabljike kultivari su: niski do 60 cm, srednjevisoki do 90 cm i visoki do 180 cm. Za konzerviranje sterilizacijom trae se kultivari svjetlozelenog zrna, a za zamrzavanje to tamnijeg zrna. Mahune se beru kad su potpuno ispunjene, a povrina im je glatka i djeluju jedro. Zrna su njena i na pritisak iz njih izlazi sok. I klasa: Mahune su dobro razvijene, svjee, sone, boje tipine za kultivar, bez oteenja s najmanje 5 zrna u mahuni. U jedinici pakiranja moe biti do 3% mahuna s manjim mehanikim oteenjima. II klasa: Mahune smiju biti zrelije i moraju imati najmanje 3 zrna s manjim vanjskim oteenjima. Zrno ne smije biti prezrelo. U jedinici pakiranja moe biti do 10% mahuna s mehanikim povredama i oteenjima izazvanim biljnim bolestima i tetoinama, kao i do 5% poutjelih mahuna. Mladi graak se pakira u velike otvorene plotke letvarice, plitke letvarice za povre, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. Mladi graak se moe isporuivati u vreama s tim to se kod prijevoza i skladitenja moraju upotrebljavati stalae za smjetaj vrea. Graak u zrnu dijeli se u dvije kvalitete: I klasa: Mora biti zdrav, zreo, suh, ujednaen po veliini i boji, bez stranih primjesa i oteenja izazvanih biljnim bolestima i tetoinama. U jedinici pakiranja moe biti 1% zrna graka druge sorte ili zrna neujednaenih po veliini i boji i ukupno 2% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehanikim ili drugim oteenjima i nedostacima. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 5% zrna graka druge sorte ili zrna neujednaenih po veliini i boji i ukupno do 5% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehanikim ili drugim oteenjima i nedostacima. Tolerira se do 2% stranih primjesa. 5.850 KM/ha nizak
145
Priprema tla duboko oranje (jesen) predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid Zatita Antraknoza graka Plamenjaa graka Pepelnica graka Grakovi savijai Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina 25-30 cm frezanje iz sjemena; 100-150 kg/ha kontinentalna III-IV mjesec vrijeme izvoenja jesen; proljee pred sadnju mediteranska II i X mjesec
15-20x4-6 cm 4-5 cm 80-120 osjetljiv na kiselu reakciju tla; N:30-50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:100 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja koliina/ha Lasso+Promepin nakon sjetve 4-5+2 kg Trikepin 3,5-4 l sredstvo broj tretiranja koliina/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja 2-2,5 kg/ha bolesti 2x nezaraeno sjeme Rubigan EC 0,2-0,3 l/ha Atac Liquide u periodu cvatnje 1-2x 2-3 l/ha okopavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 250 250-500 4-6 t/ha za konzerviranje: jednokratno, viekratno kombajnom 6.000 kg x 1,5 KM = 9.000 KM/ha
146
OPIS povrtlarstvo GRAAK Pisum sativum ekstenzivan mlade mahune (zrno) za ishranu u svjeem stanju, preraen (suho zrno) konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom, suenjem 12-22oC 90-120 dana najdue 15 dana 1 godina Ne ide na istu povrinu najmanje 4 godine. Preporua se uzgoj nakon kulture gnojidbe organskim gnojem. Koriste se kultivari ije se mahune krune i graak eerac kod kojega se koriste cijele mahune. Prema visini stabljike kultivari su: niski do 60 cm, srednjevisoki do 90 cm i visoki do 180 cm. Za konzerviranje sterilizacijom trae se kultivari svjetlozelenog zrna, a za zamrzavanje to tamnijeg zrna. Mahune se beru kad su potpuno ispunjene, a povrina im je glatka i djeluju jedro. Zrna su njena i na pritisak iz njih izlazi sok. I klasa: Mahune su dobro razvijene, svjee, sone, boje tipine za kultivar, bez oteenja s najmanje 5 zrna u mahuni. U jedinici pakiranja moe biti do 3% mahuna s manjim mehanikim oteenjima. II klasa: Mahune smiju biti zrelije i moraju imati najmanje 3 zrna s manjim vanjskim oteenjima. Zrno ne smije biti prezrelo. U jedinici pakiranja moe biti do 10% mahuna s mehanikim povredama i oteenjima izazvanim biljnim bolestima i tetoinama, kao i do 5% poutjelih mahuna. Mladi graak se pakira u velike otvorene plotke letvarice, plitke letvarice za povre, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. Mladi graak se moe isporuivati u vreama s tim to se kod prijevoza i skladitenja moraju upotrebljavati stalae za smjetaj vrea. Graak u zrnu dijeli se u dvije kvalitete: I klasa: Mora biti zdrav, zreo, suh, ujednaen po veliini i boji, bez stranih primjesa i oteenja izazvanih biljnim bolestima i tetoinama. U jedinici pakiranja moe biti 1% zrna graka druge sorte ili zrna neujednaenih po veliini i boji i ukupno 2% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehanikim ili drugim oteenjima i nedostacima. II klasa: U jedinici pakiranja moe biti do 5% zrna graka druge sorte ili zrna neujednaenih po veliini i boji i ukupno do 5% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehanikim ili drugim oteenjima i nedostacima. Tolerira se do 2% stranih primjesa. 3.000 KM/ha srednji
147
Priprema tla duboko oranje (jesen) predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Antraknoza graka Plamenjaa graka Pepelnica graka Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina 25-30 cm frezanje; drljanje iz sjemena; 100-150 kg/ha kontinentalna III-IV mjesec vrijeme izvoenja jesen; proljee pred sadnju mediteranska II i X mjesec
15-20x4-6 cm 4-5 cm 80-120 osjetljiv na kiselu reakciju tla; N:30-50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:100 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 500-600 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja koliina/ha okopavanje nakon pojave 1-2x sredstvo broj tretiranja koliina/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja 2-2,5 kg/ha bolesti 2x nezaraeno sjeme Rubigan EC 0,2-0,3 l/ha okopavanje; navodnjavanje; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 250 250-500 10-15 t/ha; 4-9 zrna za konzerviranje: jednokratno, viekratno runo; sukcesivno 2-3x 4.000 kg x 1,5 KM = 6.000 KM/ha N <10 <80 S4 10-20 80-85 S3 20-30 85-90 S2 30-40 90-95 S1 40-50 >95
148
OPIS povrtlarstvo
GRAH
Phaseolus vulgaris intenzivan sjemenka, mahuna ishrana; grah zrna (strateka namirnica); zdravstvena svojstva grah mahunar konzervira se sterilizacijom i zamrzavanjem 18-22oC grah zrna 90-130 dana; grah mahunar oko 100 dana grah mahunar 6-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe niti druge kulture iz iste porodice. Do ponovne sjetve na isto mjesto moraju proi najmanje tri sezone. Za grah zrna najbolje pretkulture su itarice i neke okopavine (krumpir), a treba izbjegavati kukuruz koji je tretiran herbicidima na bazi trijazina. Grah je vrlo osjetljiv na viak bora u tlu. Grah mahunar dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima: kupusnjaa, tikvenjaa, rajice, paprike i dr. U intenzivnom gospodarenju moe se sijati nakon ozimih ili jarih (proljetnih) kultura, a nakon berbe jo moe slijediti neka jesenska ili ozima kultura. Dobra je pretkultura. Postoje 4 kategorije graha mahunara i zrnaa: niski grah zrna, niski grah mahunar, visoki grah zrna i visoki grah mahunar. Prema duini vegetacije do tehnoloke zrelosti rani i kasni kultivari razlikuju se najvie za 8-10 dana. Najvee su razlike u obliku, boji i veliini mahuna. Za preradu se najvie trae kultivari zelenih mahuna, okruglog ili ovalnog presjeka. Za konzerviranje sterilizacijom prednost imaju kultivari bijelog sjemena. Kultivari niskog graha mahunara i plosnatih mesnatih mahuna se najvie koriste u domainstvima i za prodaju u svjeem stanju. Kultivari visokog graha mahunara namjenjeni su za domainstva i za prodaju u svjeem stanju. Za sve kultivare niskog i visokog graha mahunara naroito je vana otpornost na smeu pjegavost, te tolerantnost na bakterijsku prstenastu pjegavost i viroze graha. to se tie graha zrnaa kod nas se najvie cijene krupnozrni kultivari obojene pokoice. Bijela boja zrna ima prednost. Otpornost na bolesti jednako je vana kao i za mahune. Mahuna treba biti sona, mesnata, krta, bez upljina meu sjemenkama. Zrno treba biti jo u poetku razvoja. Mahune za preradu I klase ne smiju imati vie od 5% zrna od ukupne mase, a mahune II klase vie od 10%. Ekstra klasa: Mahune tipine za kultivar oblikom, bojom i veliinom, jedre, njene, bez pjega i oteenja. Sortiraju se po irini, a za ekstra kvalitetu uzimaju se samo vrlo fine irine do 6 mm. Doputeno je najvie 10% mahuna koje odgovaraju I klasi. I klasa: Mahune tipine za kultivar oblikom, bojom i veliinom, jedre i njene. Doputeno je manje odstupanje u boji, malo razvijenije zrno, kratke i tanke niti. Sortiraju se u vrlo fine irine do 6 mm i fine do 9 mm. Doputeno je 10% mahuna II klase, a najvie 5% mahuna s nitima. II klasa: Mahune jo dovoljno mlade i njene, sa zrnom neto krupnijim nego za I klasu.
Izbor kultivara
149
Uloeni kapital Udio runog rada Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sjetve/sadnje grah mahunar dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid Zatita Antraknoza graha Ra graha Bakteriozna pjegavost Grahove muhe Pipe mahunarke Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
Grah u zrnu razvrstava se u tri klase: Ekstra klasa: Kao grah ekstra klase moe se stavljati u promet samo grah krupnozrnih sorti. Grah mora biti iz iste berbe, iste sorte, zdrav, suh, ujednaen po boji i veliini, bez potamnjelih i smeuranih zrna i oteenja izazvanih skladinim tetoinama. U jedinici pakiranja doputa se najvie 0,25% mase stranih mirisa, do 5% mase zrna s mehanikim oteenjima i do 1% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. I klasa: Stanovita odstupanja u pogledu ujednaenosti, veliine, boje i smeuranosti zrna koje ukupno moe iznositi do 5% mase proizvoda. Doputa se ukupno do 2% pokvarenih zrna, zrna s mehanikim ili drugim oteenjima ili manama i do 0,5% mase stranih primjesa, kao i do 3% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. II klasa: u jedinici pakiranja moe biti do 5% pokvarenih zrna od vie sorti graha, ukupno do 5% pokvarenih zrna, zrna s mehanikim i drugim oteenjima i nedostacima te do 1% stranih primjesa. Grah u zrnu pakira se u vree od jute i drugih vlakana. 4.600 KM/ha nizak
dubina vrijeme izvoenja do 30 cm jesen; proljee osigurati dobru pred sadnju strukturu tla sjetvom; 100-150 kg/ha mediteransko: IV-VIII mjesec 50-70x5-3 cm; 40x40 cm (pod motiku) oko 3 cm 30-40 osjetljiv na kiselu reakciju tla; osjetljivi na klor; 25-50 t/ha N:30-40 kg/ha; P2O5:35 kg/ha; K2O:150 kg/ha; CaO:100 kg/ha; MgO-18 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Lasso+Promepin nakon sjetve 4-5+2 kg Trikepin 3,5-4 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Antrakol poslije pojavljivanja bolesti 2-3x 2,5-3 kg/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja bolesti 2x 2-2,5 kg/ha Bakarni kre 5 kg/ha Dursban G 7,5 prije sadnje-sjetve 50-60 kg/ha Atac Liquide nakon pojave 1x 2-3 l/ha meuredna obrada; zatita; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 6-7 300 1.800-2.100 7-15 niski grah mahunar; do 35 visoki grah mahunar; 1,5-3 grah zrna u tehnolokoj zrelost; niski grah mahunar bere se jednokratno, mehanizirano; grah zrna- u fiziolokoj zrelosti mahunar: runo i mehanizirano; zrna: runo i mehanizirano 2.250 kg x 2,5 KM = 5.625 KM/ha
150
OPIS povrtlarstvo GRAH Phaseolus vulgaris ekstenzivan sjemenka, mahuna ishrana; grah zrna (strateka namirnica); zdravstvena svojstva grah mahunar konzervira se sterilizacijom i zamrzavanjem 18-22oC grah zrna 90-130 dana; grah mahunar oko 100 dana grah mahunar 6-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe niti druge kulture iz iste porodice. Do ponovne sjetve na isto mjesto moraju proi najmanje tri sezone. Za grah zrna najbolje pretkulture su itarice i neke okopavine (krumpir), a treba izbjegavati kukuruz koji je tretiran herbicidima na bazi trijazina. Grah je vrlo osjetljiv na viak bora u tlu. Grah mahunar dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima: kupusnjaa, tikvenjaa, rajice, paprike i dr. U intenzivnom gospodarenju moe se sijati nakon ozimih ili jarih (proljetnih) kultura, a nakon berbe jo moe slijediti neka jesenska ili ozima kultura. Dobra je pretkultura. Postoje 4 kategorije graha mahunara i zrnaa: niski grah zrna, niski grah mahunar, visoki grah zrna i visoki grah mahunar. Prema duini vegetacije do tehnoloke zrelosti rani i kasni kultivari razlikuju se najvie za 8-10 dana. Najvee su razlike u obliku, boji i veliini mahuna. Za preradu se najvie trae kultivari zelenih mahuna, okruglog ili ovalnog presjeka. Za konzerviranje sterilizacijom prednost imaju kultivari bijelog sjemena. Kultivari niskog graha mahunara i plosnatih mesnatih mahuna se najvie koriste u domainstvima i za prodaju u svjeem stanju. Kultivari visokog graha mahunara namjenjeni su za domainstva i za prodaju u svjeem stanju. Za sve kultivare niskog i visokog graha mahunara naroito je vana otpornost na smeu pjegavost, te tolerantnost na bakterijsku prstenastu pjegavost i viroze graha. to se tie graha zrnaa kod nas se najvie cijene krupnozrni kultivari obojene pokoice. Bijela boja zrna ima prednost. Otpornost na bolesti jednako je vana kao i za mahune. Mahuna treba biti sona, mesnata, krta, bez upljina meu sjemenkama. Zrno treba biti jo u poetku razvoja. Mahune za preradu I klase ne smiju imati vie od 5% zrna od ukupne mase, a mahune II klase vie od 10%. Ekstra klasa: Mahune tipine za kultivar oblikom, bojom i veliinom, jedre, njene, bez pjega i oteenja. Sortiraju se po irini, a za ekstra kvalitetu uzimaju se samo vrlo fine irine do 6 mm. Doputeno je najvie 10% mahuna koje odgovaraju I klasi. I klasa: Mahune tipine za kultivar oblikom, bojom i veliinom, jedre i njene. Doputeno je manje odstupanje u boji, malo razvijenije zrno, kratke i tanke niti. Sortiraju se u vrlo fine irine do 6 mm i fine do 9 mm. Doputeno je 10% mahuna II klase, a najvie 5% mahuna s nitima. II klasa: Mahune jo dovoljno mlade i njene, sa zrnom neto krupnijim nego za I klasu.
Izbor kultivara
151
Grah u zrnu razvrstava se u tri klase: Ekstra klasa: Kao grah ekstra klase moe se stavljati u promet samo grah krupnozrnih sorti. Grah mora biti iz iste berbe, iste sorte, zdrav, suh, ujednaen po boji i veliini, bez potamnjelih i smeuranih zrna i oteenja izazvanih skladinim tetoinama. U jedinici pakiranja doputa se najvie 0,25% mase stranih mirisa, do 5% mase zrna s mehanikim oteenjima i do 1% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. I klasa: Stanovita odstupanja u pogledu ujednaenosti, veliine, boje i smeuranosti zrna koje ukupno moe iznositi do 5% mase proizvoda. Doputa se ukupno do 2% pokvarenih zrna, zrna s mehanikim ili drugim oteenjima ili manama i do 0,5% mase stranih primjesa, kao i do 3% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. II klasa: u jedinici pakiranja moe biti do 5% pokvarenih zrna od vie sorti graha, ukupno do 5% pokvarenih zrna, zrna s mehanikim i drugim oteenjima i nedostacima te do 1% stranih primjesa. Grah u zrnu pakira se u vree od jute i drugih vlakana. 1.500 KM/ha srednji
152
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje grah mahunar dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Antraknoza graha Ra graha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja do 30 cm jesen; proljee osigurati dobru pred sadnju strukturu tla sjetvom; 100-150 kg/ha mediteransko: IV-VIII mjesec 50-70x5-3 cm; 40x40 cm (pod motiku) oko 3 cm 30-40 osjetljiv na kiselu reakciju tla; osjetljivi na klor 25-50 t/ha N:30-40 kg/ha; P2O5:35 kg/ha; K2O:150 kg/ha; CaO:100 kg/ha; MgO:18 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Antrakol poslije pojavljivanja bolesti 2-3x 2,5-3 kg/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja bolesti 2x 2-2,5 kg/ha meuredna obrada; zatita; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300 900-1.500 7-15 niski grah mahunar; do 35 visoki grah mahunar; 1,5-3 grah zrna u tehnolokoj zrelost; niski grah mahunar bere se jednokratno, mehanizirano; grah zrna- u fiziolokoj zrelosti mahunar: runo; zrna: runo; 1.500 kg x 2,5 KM = 3.750 KM/ha
N <170 <80
S4 170-180 80-90
S3 180-190 90-100
S2 190-200 100-110
S1 200-210 >110
153
OPIS povrtlarstvo
MRKVA
Daucus carota intenzivan zadebljali korjen za prehranu: svjea, preraena konzervira se sterilizacijom, zamrzavanjem, suenjem, mariniranjem; ljekovita svojstva oko 18oC 120-160 dana; rani 60-90 dana; ljetni 105-130 dana; kasni 165-190 dana do 6 mjeseci u hladnjai; 2-3 mjeseca u podrumima 1 godina Dobro se uklapa u plodorede kao okopavina. Dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima. Iako podnosi samu sebe ipak je ne treba sijati na isto mjesto 4-5 godina. Krumpir, rajica, repa i ostale titarke nisu dobre pretkulture za mrkvu zbog opasnosti od nematoda. Dobre su pretkulture kupusnjae, tikvenjae i itarice, ali ne kukuruz, naroito ako je zaorana kukuruzovina. U proizvodnji za preradu mrkva je obino glavni usjev. U mnotvu kultivara esto se svrstavaju prema tipu. Kultivari tipa Parika trna su manje ili vie okrugli kultivari duine 3-4 cm, promjera oko 3 cm za uzgoj u zatienom prostoru ili ranoj proizvodnji, a neki i za konzerviranje cijelih mrkvica sterilizacijom. Kultivari tipa Amsterdamske veinom su srednjerani, valjkastog oblika, duine 8-12 cm, promjera oko 1,5 cm. Iz uzgoja u gustoj sjetvi konzerviraju se sterilizacijom ili zamrzavanjem. Kultivari tipa Nantes su za ljetni uzgoj, ali ima i srednjeranih i srednjekasnih. Valjkastog su oblika, duine 14-20 cm i promjera oko 3 cm. Koriste se za trite u svjeem stanju i konzerviranje zamrzavanjem. Tip Chatenay ubraja se u jesenske srednje kasne kultivare, blago stoastog su oblika, duine 12-16 cm, srednjeg promjera oko 4 cm. Dolaze na trite u jesen. Prikladni za skladitenje u podrumima i trapovima i za preradu suenjem. Kultivari tipa Berlicum preteno su kasni, bujnog rasta, s dugim valjkastim korjenom duine 20-30 cm i promjera oko 3,5 cm. Prikladni su za due skladitenje i za gotovo sve naine prerade. U tipu Flaker kasni su kultivari koji se najvie koriste za preradu. Duine su 25-30 cm, srednjeg promjera 4-5 cm. Sve je vie hibridnih kultivara F1 koji se odlikuju brim rastom, ranijom obojenou korjena. Ekstra klasa: Zadebljali korjen mora biti tipian za sortu, bez zelene ili ljubiaste glave, ist, gladak, svjeeg izgleda, dobro formiran, bez nagnjeenja, napuklina i oteenja od mraza. Za I klasu pored navedenih svojstava doputena su i manja odstupanja u obliku i boji korjena, zelena ili ljubiasta glava 1-2 cm, ovisno o veliini korjena, te manja oteenja. Doputeno je do 10% korjenova II klase. II klasa: Korjeni duljine do 8 cm mogu biti na duljini od 1,5 cm zelene ili purpurne boje, a korjeni dulji od 8 cm na duljini do 2,5 cm zelene ili purpurne boje. Rane sorte mrkve i sorte s malim korjenom moraju imati promjer korjena 10-40 mm. Sorte mrkve glavne berbe ekstra klase i sorte mrkve s velikim korjenom ekstra klase moraju imati promjer korjena 20-40 mm. Mrkve I i II klase moraju imati promjer korjena 20-50 mm. Mrkva se pakira u duboke letvarice za povre, duboke otvorene letvarice, u dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije, plastine perforirane vree do 5 kg i vree od sintetikih vlakana. Moe se isporuivati i u rasutom stanju. 18.000 KM/ha nizak
Izbor kultivara
154
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva kontinentalna dubina 30-35 cm uz podrivanje povrinski sloj mrviast vrijeme izvoenja jesen; proljee pred sjetvu dana do berbe 90-80 130-100 190-130 190-150 sjetva (mjesec/tjedan) II/3-4-III/1-2 III/3-4-IV/4 IV/3-4 VIII/ 3-4 razmak redova u cm na gredice 20-30 na gredice 30-40 45 broj biljaka/m2 500-800 150-250 90-110 50-70
Sjetva mediteranska
razmak sjetve/sadnje
dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2
sjetvom na stalno mjesto, 5-7 kg/ha namjena uzgoja sjetva (mjesec/tjedan) rana za vezice i preradu III/1-4 srednje rana i ljetna III/3-4-IV/1-4 jesenska za skladitenje IV/2-4-V/1-2 jesenska za preradu IV/2-4-V/1-2 namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lia srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljee namjena uzgoja rana za vezice irom srednje rana i ljetna jesenska za skladitenje jesenska za preradu 1,5-2 cm namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lia srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljee
Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Crna pjegavost lia Mrkvina lisna buha Mrkvina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba
Nain berbe Prihod
N:80 kg/ha; P2O5:53 kg/ha; K2O:204 kg/ha; CaO: 80 kg/ha; MgO:15 kg/ha pri pripremi tla za sjetvu dodati 800 kg/ha NPK 7-20-30 i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Gesagard 50 3 kg okopavanje 1-2x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Bakarni kre 2-3x 5 kg Rogor nakon pojave 1-2x 1 kg Basudin G-10 nakon pojave 1-2x 50 kg zatita (crno suenje lia, pepelnica, mrkvina muha); zagrtanje; navodnjavanje; kultiviranje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 20-30 t/ha srednje rana i ljetna; 40-60 t/ha jesenska za skladitenje namjena uzgoja berba (mjesec/tjedan) rana za vezice: mlada, oprana, bez lia V/1-VI/2 srednje rana i ljetna VI/3-IX/4 jesenska i zimska X/1-III/2 za berbu u proljee III/3-IV/4 mehanizirano: vadilicama ili kombajnima, jednofazni li dvofazno; runo 30.000 kg x 1 KM = 30.000 KM/ha
155
OPIS povrtlarstvo MRKVA Daucus carota ekstenzivan zadebljali korjen za prehranu: svjea, preraena konzervira se sterilizacijom, zamrzavanjem, suenjem, mariniranjem; ljekovita svojstva oko 18oC 120-160 dana; rani 60-90 dana; ljetni 105-130 dana; kasni 165-190 dana do 6 mjeseci u hladnjai; 2-3 mjeseca u podrumima 1 godina Dobro se uklapa u plodorede kao okopavina. Dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima. Iako podnosi samu sebe ipak je ne treba sijati na isto mjesto 4-5 godina. Krumpir, rajica, repa i ostale titarke nisu dobre pretkulture za mrkvu zbog opasnosti od nematoda. Dobre su pretkulture kupusnjae, tikvenjae i itarice, ali ne kukuruz, naroito ako je zaorana kukuruzovina. U proizvodnji za preradu mrkva je obino glavni usjev. U mnotvu kultivara esto se svrstavaju prema tipu. Kultivari tipa Parika trna su manje ili vie okrugli kultivari duine 3-4 cm, promjera oko 3 cm za uzgoj u zatienom prostoru ili ranoj proizvodnji, a neki i za konzerviranje cijelih mrkvica sterilizacijom. Kultivari tipa Amsterdamske veinom su srednjerani, valjkastog oblika, duine 8-12 cm, promjera oko 1,5 cm. Iz uzgoja u gustoj sjetvi konzerviraju se sterilizacijom ili zamrzavanjem. Kultivari tipa Nantes su za ljetni uzgoj, ali ima i srednjeranih i srednjekasnih. Valjkastog su oblika, duine 14-20 cm i promjera oko 3 cm. Koriste se za trite u svjeem stanju i konzerviranje zamrzavanjem. Tip Chatenay ubraja se u jesenske srednje kasne kultivare, blago stoastog su oblika, duine 12-16 cm, srednjeg promjera oko 4 cm. Dolaze na trite u jesen. Prikladni za skladitenje u podrumima i trapovima i za preradu suenjem. Kultivari tipa Berlicum preteno su kasni, bujnog rasta, s dugim valjkastim korjenom duine 20-30 cm i promjera oko 3,5 cm. Prikladni su za due skladitenje i za gotovo sve naine prerade. U tipu Flaker kasni su kultivari koji se najvie koriste za preradu. Duine su 25-30 cm, srednjeg promjera 4-5 cm. Sve je vie hibridnih kultivara F1 koji se odlikuju brim rastom, ranijom obojenou korjena. Ekstra klasa: Zadebljali korjen mora biti tipian za sortu, bez zelene ili ljubiaste glave, ist, gladak, svjeeg izgleda, dobro formiran, bez nagnjeenja, napuklina i oteenja od mraza. Za I klasu pored navedenih svojstava doputena su i manja odstupanja u obliku i boji korjena, zelena ili ljubiasta glava 1-2 cm, ovisno o veliini korjena, te manja oteenja. Doputeno je do 10% korjenova II klase. II klasa: Korjeni duljine do 8 cm mogu biti na duljini od 1,5 cm zelene ili purpurne boje, a korjeni dulji od 8 cm na duljini do 2,5 cm zelene ili purpurne boje. Rane sorte mrkve i sorte s malim korjenom moraju imati promjer korjena 10-40 mm. Sorte mrkve glavne berbe ekstra klase i sorte mrkve s velikim korjenom ekstra klase moraju imati promjer korjena 20-40 mm. Mrkve I i II klase moraju imati promjer korjena 20-50 mm. Mrkva se pakira u duboke letvarice za povre, duboke otvorene letvarice, u dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije, plastine perforirane vree do 5 kg i vree od sintetikih vlakana. Moe se isporuivati i u rasutom stanju. 12.000 KM/ha visok
Izbor kultivara
156
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva kontinentalna dubina 30-35 cm uz podrivanje povrinski sloj mrviast vrijeme izvoenja jesen; proljee pred sjetvu dana do berbe 90-80 130-100 190-130 190-150 sjetva (mjesec/tjedan) II/3-4-III/1-2 III/3-4-IV/4 IV/3-4 VIII/ 3-4 razmak redova u cm na gredice 20-30 na gredice 30-40 45 broj biljaka/m2 500-800 150-250 90-110 50-70
Sjetva mediteranska
razmak sjetve/sadnje
dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2
sjetvom na stalno mjesto, 5-7 kg/ha namjena uzgoja sjetva (mjesec/tjedan) rana za vezice i preradu III/1-4 srednje rana i ljetna III/3-4-IV/1-4 jesenska za skladitenje IV/2-4-V/1-2 jesenska za preradu IV/2-4-V/1-2 namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lia srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljee namjena uzgoja rana za vezice irom srednje rana i ljetna jesenska za skladitenje jesenska za preradu 1,5-2 cm namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lia srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljee
Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Crna pjegavost lia Mrkvina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba
Nain berbe Prihod
N:80 kg/ha; P2O5:53 kg/ha; K2O:150-200 kg/ha pri pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-20-30 i 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha okopavanje 1-2x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Bakarni kre 2-3x 5 kg Basudin G-10 nakon pojave 1-2x 50 kg zatita (crno suenje lia, pepelnica, mrkvina muha); zagrtanje; navodnjavanje; kultiviranje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 20-40 t/ha namjena uzgoja berba (mjesec/tjedan) rana za vezice: mlada, oprana, bez lia V/1-VI/2 srednje rana i ljetna VI/3-IX/4 jesenska i zimska X/1-III/2 za berbu u proljee III/3-IV/4 mehanizirano: vadilicama ili kombajnima, jednofazni li dvofazno; runo 20.000 kg x 1 KM = 20.000 KM/ha
157
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani kultivari srednje rani jesenski
N <120 <75 <100 <150
S4 120-135 75-80 100-110 150-160
S3 135-150 80-85 110-120 160-170
S2 150-165 85-90 120-130 170-180
S1 165-180 >90 >130 >180
158
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta
OPIS voarstvo
SMOKVA
Ficus carica
intenzivan Karakter proizvodnje plod Organ za proizvodnju prehrana u svjeem stanju i preraena; ljekovita svojstva Cilj uzgoja suenje, dem, marmelada, slatko, voni sirup, voni sir, rakija Nain prerade (-10)-(-18)oC Kritina temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje 210-230 dana svjei plodovi do 21 dan u kontroliranoj atmosferi; suhe smokve do jedne godine Skladitenje > 30 godina Razdoblje eksploatacije Sorte se dijele po vremenu dozrijevanja na dvorotke i jednorotke. U odnosu na boju koice ploda u Izbor kultivara svakoj od ove dvije skupine imamo dvije podskupine: crnice i bjelice. grupa vrijeme sazrijevanja plodova stablo potreba sorata oblik kaprifikacije bujnost cvjetunica ljetno-jesenske ime sorte kronje dvorotke bijele Petrovaa 25.06-15.07 15.08-10.10 obavezno jaka okrugla bijela Bjelica 01.07-15.07 10.08-10.10 nepotrebno jaka piramidaln a Carigradska 01.07-15.07 15.08-30.08 nepotrebno slaba okrugla rezavica Vodenjaa 01.07-15.07 15.08-10.10 nepotrebno srednja okrugla Grka bijela 25.06-10.07 10.08-05.10 nepotrebno jaka iroka dvorotke crne Zlatna 25.06-15.07 10.08-25.09 korisna srednja iroka smokva Petrovaa 15.06-15.07 01.09-10.09 nepotrebna srednja okrugla crna Lugasta 01.07-15.07 10.08-15.09 nepotrebna srednja iroka smokva Grka crna 25.06-15.07 05.08-30.09 nepotrebna srednja okrugla Smokva iz 24.06-15.07 15.08-01.10 nepotrebna srednja okrugla Francuske Sultanija 15.06-01.07 15.08-01.10 nepotrebna jaka okrugla crna jednorotke bijele Zamorica 01.08-10.10 nepotrebna slaba okrugla Termenjaa 15.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a Bakamua 25.08-20.10 nepotrebna jaka piramidaln a Zimica 15.08-30.10 nepotrebna jaka iroka Zelenka 10.08-20.09 nepotrebna jaka iroka Rezavica 10.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a jednorotke crne Crnica 10.08-20.09 nepotrebna srednja okrugla aragulja 15.08-30.10 nepotrebna srednja okrugla Bruetka 30.08-30.10 nepotrebna jaka iroka crna
159
Napukle i mehaniki oteene plodove treba odmah izdvojiti, jer se pri transportu lako kvare. Plodove je potrebno hladiti u prodavaonici kako bi se izbjeglo kvarenje. Transport plodova na odredite izvoditi hladnjaama. Ekstra klasa: Smokvini plodovi najboljih sorata, izvrsne kvalitete s tipinim sortnim osobinama, bez ikakvih nedostataka, dovoljne veliine i ujednaene zrelosti. Smokve ekstra klase moraju biti kalibrirane, bez veih odstupanja u promjeru. I klasa: Smokve najboljih sorata, normalne razvijene, dobre kvalitete, neto sitnijih plodova i manje ujednaene po zrelosti i drugim svojstvima. II klasa: Plodovi dobre kvalitete, sitniji i neto manje ujednaeni. Suhe smokve Ekstra klasa: Slamnato uta boja pokoice i u jednom kg ima najvie 70 komada. I klasa: Svijetlo smea boja pokoice, veliki plodovi. U 1 kg sorte Zamorica ima najvie 110 komada. U 1 kg sorte Rezavica ima najvie 90 komada. II klasa: Obuhvaa plodove sorti aragulja, Crnica Modrulja, a plodovi trebaju biti tako veliki da u 1 kg ima najvie 140 komada. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova sa mrljama i oiljcima. Mogu se staviti u promet i u rifuznom stanju. 11.250 KM/ha srednji
160
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina vrijeme izvoenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju oiljenim ili neoiljenim reznicama, oiljenim izdancima jesen proljee X-XI II-III mjesec mjesec razmak (m) i broj stabala/ha bujnost najrjee najgue izmeu u izmeu u stabala/ha stabala/ha reda redu reda redu jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 14 14 50 9 7 160 srednja 12 12 70 8 8 160 slaba 10 10 100 7 7 200 jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 8 10 125 6,5 9 70 srednja 7 9 160 6 8,5 200 slaba 6 8,5 200 5,5 7 260 jaka 9 12 90 8 10 125 srednja 8 10 125 7 9 160 slaba 7 8 180 6 7,5 220 kao u rasadniku 50-260 priprema tla za sadnju: redovito odravanje: 40-50 t/ha 0,5-0,75 kg/stablo I godina; 0,75-1,0 kg/stablo II godina; P2O5:300-600 kg/ha; 1,0-1,5 kg/stablo III godina; K2O:300-800 kg/ha u rodu: N:100-150 kg; P2O5:50-70 kg; K2O:150-200 kg; 50 t stajnjaka svake tree godine u jesen iza berbe zaorati 550 kg/ha NPK 6-18-36 (1,5 kg/stablo); u rano proljee zaorati 150 kg/ha Uree (0,5 kg/stablo); kod prve obrade u svibnju unijeti 180 kg/ha KAN-a (0,7 kg/stablo) 0,1 kg Uree/stablo, 2-3x; Fertina B 0,5-1% otopina; 14 dana prije cvatnje i neposredno nakon cvatnje sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l izeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec Folimat nakon pojave 1x 1-1,5 kg Folimat nakon pojave 1x Folimat nakon pojave 1x odravanje tla-kultiviranje 3-4x; navodnjavanje; rezidba; ishrana; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 400 1.200-2.000 20-30 kg/stablo; 15 t/ha druga polovica VI-X mjeseca; ovisno o sorti runo, u vie navrata, u punoj zrelosti; za suenje se beru sa drkom 15.000 kg x 1,5 KM = 22.500 KM/ha
obina piramida
vaza
etana piramida
slobodna palmeta
pravilna palmeta
dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva
Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicid mehaniko Zatita Smokvina titasta u Smokvina buha Smokvin moljac Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
161
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta
OPIS voarstvo SMOKVA Ficus carica
ekstenzivan Karakter proizvodnje plod Organ za proizvodnju prehrana u svjeem stanju i preraena; ljekovita svojstva Cilj uzgoja suenje, dem, marmelada, slatko, voni sirup, voni sir, rakija Nain prerade (-10)-(-18)oC Kritina temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje 210-230 dana svjei plodovi do 21 dan u kontroliranoj atmosferi; suhe smokve do jedne godine Skladitenje > 30 godina Razdoblje eksploatacije Sorte se dijele po vremenu dozrijevanja na dvorotke i jednorotke. U odnosu na boju koice ploda u Izbor kultivara svakoj od ove dvije skupine imamo dvije podskupine: crnice i bjelice. grupa vrijeme sazrijevanja plodova stablo potreba sorata oblik kaprifikacije bujnost cvjetunica ljetno-jesenske ime sorte kronje dvorotke bijele Petrovaa 25.06-15.07 15.08-10.10 obavezno jaka okrugla bijela Bjelica 01.07-15.07 10.08-10.10 nepotrebno jaka piramidaln a Carigradska 01.07-15.07 15.08-30.08 nepotrebno slaba okrugla rezavica Vodenjaa 01.07-15.07 15.08-10.10 nepotrebno srednja okrugla Grka bijela 25.06-10.07 10.08-05.10 nepotrebno jaka iroka dvorotke crne Zlatna 25.06-15.07 10.08-25.09 korisna srednja iroka smokva Petrovaa 15.06-15.07 01.09-10.09 nepotrebna srednja okrugla crna Lugasta 01.07-15.07 10.08-15.09 nepotrebna srednja iroka smokva Grka crna 25.06-15.07 05.08-30.09 nepotrebna srednja okrugla Smokva iz 24.06-15.07 15.08-01.10 nepotrebna srednja okrugla Francuske Sultanija 15.06-01.07 15.08-01.10 nepotrebna jaka okrugla crna jednorotke bijele Zamorica 01.08-10.10 nepotrebna slaba okrugla Termenjaa 15.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a Bakamua 25.08-20.10 nepotrebna jaka piramidaln a Zimica 15.08-30.10 nepotrebna jaka iroka Zelenka 10.08-20.09 nepotrebna jaka iroka Rezavica 10.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a jednorotke crne Crnica 10.08-20.09 nepotrebna srednja okrugla aragulja 15.08-30.10 nepotrebna srednja okrugla Bruetka 30.08-30.10 nepotrebna jaka iroka crna
162
Napukle i mehaniki oteene plodove treba odmah izdvojiti, jer se pri transportu lako kvare. Plodove je potrebno hladiti u prodavaonici kako bi se izbjeglo kvarenje. Transport plodova na odredite izvoditi hladnjaama. Ekstra klasa: Smokvini plodovi najboljih sorata, izvrsne kvalitete s tipinim sortnim osobinama, bez ikakvih nedostataka, dovoljne veliine i ujednaene zrelosti. Smokve ekstra klase moraju biti kalibrirane, bez veih odstupanja u promjeru. I klasa: Smokve najboljih sorata, normalne razvijene, dobre kvalitete, neto sitnijih plodova i manje ujednaene po zrelosti i drugim svojstvima. II klasa: Plodovi dobre kvalitete, sitniji i neto manje ujednaeni. Suhe smokve Ekstra klasa: Slamnato uta boja pokoice i u jednom kg ima najvie 70 komada. I klasa: Svijetlo smea boja pokoice, veliki plodovi. U 1 kg sorte Zamorica ima najvie 110 komada. U 1 kg sorte Rezavica ima najvie 90 komada. II klasa: Obuhvaa plodove sorti aragulja, Crnica Modrulja, a plodovi trebaju biti tako veliki da u 1 kg ima najvie 140 komada. U jedinici pakiranja moe biti do 10% plodova sa mrljama i oiljcima. Mogu se staviti u promet i u rifuznom stanju. 7.500 KM/ha srednji
163
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju oiljenim ili neoiljenim reznicama, oiljenim izdancima jesen proljee X-XI II-III mjesec mjesec razmak (m) i broj stabala/ha bujnost najrjee najgue izmeu u izmeu u stabala/ha stabala/ha reda redu reda redu jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 14 14 50 9 7 160 srednja 12 12 70 8 8 160 slaba 10 10 100 7 7 200 jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 8 10 125 6,5 9 70 srednja 7 9 160 6 8,5 200 slaba 6 8,5 200 5,5 7 260 jaka 9 12 90 8 10 125 srednja 8 10 125 7 9 160 slaba 7 8 180 6 7,5 220 kao u rasadniku 50-260 priprema tla za sadnju: redovito odravanje: 30-40 t/ha 0,5-0,75 kg/stablo I godina; 0,75-1,0 kg/stablo II godina; P2O5:300-600 kg/ha; 1,0-1,5 kg/stablo III godina; K2O:300-800 kg/ha u rodu: N: 80-100 kg; P2O5:35-50 kg; K2O:60-100 kg; 20-30 t stajnjaka svake tree godine u jesen iza berbe zaorati 350 kg/ha NPK 6-18-36 (1 kg/stablo); u rano proljee zaorati 100 kg/ha Uree (0,3 kg/stablo); sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x odravanje tla-kultiviranje 3-4x; navodnjavanje; rezidba; ishrana; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 400 1.200-2.000 15-20 kg/stablo; 10-15 t/ha druga polovica VI-X mjeseca; ovisno o sorti runo, u vie navrata, u punoj zrelosti; za suenje se beru sa drkom 10.000 kg x 1,5 KM = 15.000 KM/ha
obina piramida
vaza
etana piramida
slobodna palmeta
pravilna palmeta
Primjer gnojidbe Zatita od korova mehaniko Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
N <120 <85
S4 120-140 85-100
S3 140-160 100-150
S2 160-180 150-200
S1 180-200 >200
164
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Kritina temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara
OPIS voarstvo
MARELICA / KAJSIJA
Prunus armeniaca intenzivan plod prehrana suenje, dem, marmelada, slatko, kompoti, sokovi, rakija do (-30)C; (-1)C u vrijeme cvatnje 8 mjeseci 20-25 dana 15-20 godina Danas ima preko 300 sorti marelice: za proizvodne vonjake: Velika rana, Maarska najbolja, Kekemetska rua; pratee sorte: Stark erli orind, aansko zlato Prema vremenu dozrijevanja: rane sorte: Velika rana, Kanino, Stark erli orind, Riland; srednje rane sorte: Maarska najbolja, Cegledi bibor, Cegledi orija, Ambrozija, Lujzet, aansko zlato srednje kasne sorte: Rojal, Nansika, Breda, Rakovski, aanska plosnata; kasne sorte: Kekemetska rua, Paviot, Holubova Za proizvodnju kompota meso mora biti vrsto, a narandasto-uta boja treba prekriti 3/4 povrine ploda. Za dem, sokove i suenje beru se potpuno obojeni plodovi i sa djelomino smekanim mesom na vrhu, ali da se mogu sijei na polovine pri vaenju sjemenki i da se pri tom ne gnjee. Za stono voe plodovi se beru ovisno o udaljenosti trita. Za blie trite beru se narandasti sa vrstim mesom, a za dalje trite beru se plodovi ija je povrina djelomino narandasta, ali najmanje polovina. Ekstra klasa: Plodovi visoko kvalitetnih sorti, dobro razvijeni, paljivo ubrani, dovoljno zreli i bez ikakvih nedostataka. Moraju biti ujednaeni po obliku, boji i veliini s tim da promjer ploda mora biti najmanje 40 mm. U jedinici pakiranja do 5% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili vei promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najvie 5% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. I klasa: Plodovi kajsije koji su po obliku, veliini i boji pokoice tipini za sortu i proizvodno podruje s tim da promjer ploda mora iznositi najmanje 30 mm. Doputaju se manja odstupanja u pogledu razvijenosti i obojenosti pokoice, koja ne umanjuje uporabnu vrijednost proizvoda. U jedinici pakiranja do 10% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili vei promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najvie 10% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. II klasa: Plodovi kajsije koji udovoljavaju najmanjim uvjetima kvalitete i veliine ploda najmanje 25 mm u promjeru. U ovu klasu mogu se uvrstiti i plodovi samoniklih kajsija razmnoenih sjemenom. 16.500 KM/ha srednji
165
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada dubina vrijeme izvoenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodinje sadnice na vegetativnoj ili generativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjaci marelice, vinogradarske breskve, bajam razliitih vrsta, sorti i tipova ljive (Danarika, Bjeloljiva, Zeleni ringlo, Saint Julien i dr); vegetativne podloge: INRA Ringlo GF 31, INRA Ringlo GF 1380, INRA Marianna GF 81 jesen proljee X i XI II i III mjesec mjesec vaza: 7-7,5x5-5,5 m; popravljena piramida: 7x5 m; popravljena vaza: 6x4 m; palmeta: 4 -5x4 m kao u rasadniku 400-1.250 priprema tla za sadnju: redovito odravanje kg/ha 40-50 t/ha K2O stajnjak N P2O5 P2O5:500 600 kg/ha; u rodu 15-20 80-150 30-40 150-250 K2O:750-900 kg/ha 18-20 god 20-30 120-130 60 30-50 visoki 30-40 200-250 90-100 60-80 prinosi u jesen pognojiti sa 350-500 kg/ha NPK 7-20-30 (2 kg/stablo)+35-50 kg Uree (0,5 kg/stablu); pred cvatnju: 110-180 kg Uree (0,5 kg/stablo); u svibnju: 200-300 kg/ha NPK 7-20-30 (0,5 kg/stablo)+45-80 kg/ha KAN-a (0,3 kg/stablo) Fertina V 1% otopina barem 2-3 x tijekom vegetacije; Fertina B 0,5% nakon cvatnje sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l izeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Dithan M-45 bubrenje pupova, otvaranje 2 kg ljuskica pupova do cvatnje; nakon cvatnje 4x Folidol ulje bubrenje cvjetnih pupoljaka 5l otvaranje pupova do poetka cvatnje Gusathion odmah nakon cvatnje i u formiranju i porastu ploda 2 x rezidba; gnojidba; navodnjavanje; kultiviranje tla 3-4x broj obroka obrok m3 3-5 350-700 75-100 kg/stablo; 12-16 t/ha konac VI-VIII mjeseca runo; mehanizirano 16.000 kg x 1,70 KM = 27.200 KM/ha Basudin 40 1,5-2 kg 2 kg ukupno m3/ha 1.050-3.500
Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva
Primjer gnojidbe
Prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Pjegavost lia Trule plodova titaste ui Mrazovac Jabuni surla Jabuni savija Lisne ui Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
166
OPIS voarstvo MARELICA / KAJSIJA Prunus armeniaca ekstenzivan plod prehrana suenje, dem, marmelada, slatko, kompoti, sokovi, rakija do (-30)C; (-1)C u vrijeme cvatnje 8 mjeseci 20-25 dana 15-20 godina Danas ima preko 300 sorti marelice: za proizvodne vonjake: Velika rana, Maarska najbolja, Kekemetska rua; pratee sorte: Stark erli orind, aansko zlato Prema vremenu dozrijevanja: rane sorte: Velika rana, Kanino, Stark erli orind, Riland; srednje rane sorte: Maarska najbolja, Cegledi bibor, Cegledi orija, Ambrozija, Lujzet, aansko zlato srednje kasne sorte: Rojal, Nansika, Breda, Rakovski, aanska plosnata; kasne sorte: Kekemetska rua, Paviot, Holubova Za proizvodnju kompota meso mora biti vrsto, a narandasto-uta boja treba prekriti 3/4 povrine ploda. Za dem, sokove i suenje beru se potpuno obojeni plodovi i sa djelomino smekanim mesom na vrhu, ali da se mogu sijei na polovine pri vaenju sjemenki i da se pri tom ne gnjee. Za stono voe plodovi se beru ovisno o udaljenosti trita. Za blie trite beru se narandasti sa vrstim mesom, a za dalje trite beru se plodovi ija je povrina djelomino narandasta, ali najmanje polovina. Ekstra klasa: Plodovi visoko kvalitetnih sorti, dobro razvijeni, paljivo ubrani, dovoljno zreli i bez ikakvih nedostataka. Moraju biti ujednaeni po obliku, boji i veliini s tim da promjer ploda mora biti najmanje 40 mm. U jedinici pakiranja do 5% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili vei promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najvie 5% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. I klasa: Plodovi kajsije koji su po obliku, veliini i boji pokoice tipini za sortu i proizvodno podruje s tim da promjer ploda mora iznositi najmanje 30 mm. Doputaju se manja odstupanja u pogledu razvijenosti i obojenosti pokoice, koja ne umanjuje uporabnu vrijednost proizvoda. U jedinici pakiranja do 10% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili vei promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najvie 10% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. II klasa: Plodovi kajsije koji udovoljavaju najmanjim uvjetima kvalitete i veliine ploda najmanje 25 mm u promjeru. U ovu klasu mogu se uvrstiti i plodovi samoniklih kajsija razmnoenih sjemenom. 7.000 KM/ha srednji
167
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodinje sadnice na vegetativnoj ili generativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjaci marelice, vinogradarske breskve, bajam razliitih vrsta, sorti i tipova ljive (Danarika, Bjeloljiva, Zeleni ringlo, Saint Julien i dr); vegetativne podloge: INRA Ringlo GF 31, INRA Ringlo GF 1380, INRA Marianna GF 81 jesen proljee X i XI II i III mjesec mjesec vaza: 7-7,5x5-5,5 m kao u rasadniku 200-400 priprema tla za sadnju: redovito odravanje kg/ha 40-50 t/ha K2O stajnjak N P2O5 P2O5:500 600 kg/ha; u rodu 15-20 80-150 30-40 150-250 K2O:750-900 kg/ha 18-20 god 20-30 120-130 60 30-50 u jesen pognojiti sa 350-500 kg/ha NPK 7-20-30 (2 kg/stablo)+35-50 kg Uree (0,5 kg/stablu); pred cvatnju: 110-180 kg Uree (0,5 kg/stablo) sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Dithan M-45 bubrenje pupova, otvaranje ljuskica 2 kg pupova do cvatnje; nakon cvatnje 4x Gusathion odmah nakon cvatnje i u formiranju 2 kg i porastu ploda 2x rezidba; gnojidba; navodnjavanje; kultiviranje tla 3-4x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 350-700 1.050-3.500 50-75 kg/stablo; 10-12 t/ha konac VI-VIII mjeseca runo 12.000 kg x 1,70 KM = 20.400 KM/ha N <150 <90 S4 150-200 90-100 S3 200-250 100-120 S2 250-300 120-130 S1 300-350 >130
Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehanika Zatita Pjegavost lia Trule plodova Jabuni savija Lisne ui Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
168
OPIS voarstvo
BADEM
Amygdalus communis intenzivan plod plod, ulje, bademovo mlijeko, prehrana, konditorska, prehrambena i kemijska industrija; farmaceutska proizvodnja, kozmetika suenje (-20)-(-23)oC II-III i X-XI mjesec nakoliko mjeseci > 30 godina U okviru badema razlikuju se dvije grupe: slatki (dulcis) i gorki (amara). Sorte su grupirane prema tvrdoi ljuske: 1.sorte i forme sa mekanom ljuskom u okviru koje se razlikuju dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 2. sorte i forme sa polumekom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 3. sorte i forme badema sa tvrdom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom Prema vremenu cvjetanja: rano cvjetajue, srednje cvjetajue, kasno cvjetajue i vrlo kasno cvjetajue. Postoji vie od 2.000 sorti. sorte tvrde ljuske: Filipo eo, Feradiel, Feranjez, Ferastar, Feraliz, Troito, Tuono, Fra ulio Grande sorte polutvrde ljuske: Knez rnomir, Nikitski Kasnocvjetajui, Teksas sorte polumekane ljuske: Ankaran 28, arski kasni, Jaltinski, Primorski sorte mekane ljuske: Nonparej Plod badema u ljusci mora biti normalno razvijen, zreo, zdrav, ist, bez smole i ostataka vanjske lupine, bez vidljivih oteenja od biljnih bolesti i tetoina, bez plijesni, bez stranog mirisa i okusa i s najvie 9% vlage. Klasa ekstra: Badem u ljusci visoko kvalitetnih sorti, odline kvalitete sa svim sortnim karakteristikama, s mekom ili polumekom ljuskom koju jezgra potpuno ispunjava, suh, bez smole i drugih nedostataka. I klasa: Plodovi badema u ljusci sline kvalitete kao plodovi badema ekstra klase, pri emu se tolerira 5% praznih i plijesnivih plodova ili plodova oteenih od insekata, do 5% plodova drugih sorti ili s nedostatkom ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. II klasa: Plodovi badema u ljusci moraju biti zdravi, dobro razvijeni i bez veih nedostataka jezgre. Tolerira se do 10% plodova upljih, plijesnivih i od insekata oteenih, te do 10% drugih sorti i plodova s nedostacima ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. Jezgra badema mora udovoljiti sljedeim zahtijevima: da sadri najvie 7% vlage, da je cijela, ista, zdrava, normalno razvijena i kompaktna, bez vidljivih oteenja od biljnih bolesti i tetoina, da je pokoica jezgre bez vidljivih ozljeda, da nisu nalomljene i gumaste, da su jezgre slatke, neueene, bez stranog mirisa i okusa, da je boja ujednaena i karakteristina za odgovarajuu sortu, da nema dvojnih jezgri iznad doputene tolerancije dane za svaku klasu. Prva jezgra badema svrstana je u ekstra klasu, I klasu i II klasu. U ekstra klasi jezgre moraju biti izvrsnog kvaliteta, normalnog oblika prema sorti i kalibrirana. Tolerira se do 5% dvojnih jezgara. U I klasi tolerancije su neto vee 8%, a u klasi II 10%. U klasama I i II minimalne su razlike karakteristika kvaliteta. 13.600 KM/ha nizak
169
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada dubina vrijeme izvoenja 80-100 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodinje sadnice, na generativnoj ili vegetativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjak badema, sjemenjak vinogradarske breskve, hibrid bademxbreskva GF 677, sjemenjaci ljive (Poegaa, Julijanka i Danarika), sjemenjak kajsije; vegetativne podloge: izdanci Poegae, Bjeloljive, Petrovae, Julijanke, Bromptona, Damasvenke, Marijane jesen proljee X-XI mjesec II-III mjesec podloga bujnost sorte oblik kronje rastojanje stablo/ha sjemenjak bujna klasian 8x6 208 bajama srednje bujna klasian 7x5 286 slabo bujna klasian 5x4 500 sjemenjak bujna klasian 6x5 333 breskve srednje bujna klasian 5x4 500 slabo bujna klasian 4x3 833 slabo bujna vitko vreteno 4x2 1.250 kao u rasadniku 208-1.250 priprema tla za sadnju: redovito odravanje poslije sadnje 30-50 t/ha P2O5 N K2O P2O5:300 kg/ha; K2O:300-500 kg/ha I godina 50 20 50 II godina 75 30 85 III godina 100 50 120 > IV godine 100 60 150 u kasno ljeto ili prije otvaranja pupova unijeti 400 kg/ha NPK 6-18-36 (2 kg/stablo); u rano proljee unijeti 180 kg/ha Uree (0,95 kg/stablo); u travnju 100 kg/ha KAN-a (0,5 kg/stablo) Fertina V 1-2% otopina, 3-6 x tijekom vegetacije sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l izeliranje;frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ronilan prije i poslije cvjetanja 2x 1,5 kg Ridomil tijekom proljea 2-3x 2,5 kg Bakarni kre zimsko tretiranje+ljetno 3-4x Dithane M-45 Chromogor 40 zimsko prskanje i u vegetaciji 2-3x 1,5 - 2 l Neoron 500 EC nakon pojave tetnika 1-2x 0,5-0,7 l kultiviranje 3-4x; zatita; rezidba; navodnjavanje; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300 900-1.500 5-10 kg/stablo VI-X mjesec mehanizirano; runo 9.000 kg x 3 KM = 27.000 KM/ha
Sadnja razmak sadnje
Primjer gnojidbe
Prihrana Zatita od korova herbicid mehaniko Zatita Monilija Plamenjaa upljikavost lia Moljac Crveni pauk Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
170
OPIS voarstvo BADEM Amygdalus communis ekstenzivan plod plod, ulje, bademovo mlijeko, prehrana, konditorska, prehrambena i kemijska industrija; farmaceutska proizvodnja, kozmetika suenje (-20)-(-23)oC II-III i X-XI mjesec nakoliko mjeseci > 30 godina U okviru badema razlikuju se dvije grupe: slatki (dulcis) i gorki (amara). Sorte su grupirane prema tvrdoi ljuske: 1.sorte i forme sa mekanom ljuskom u okviru koje se razlikuju dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 2. sorte i forme sa polumekom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 3. sorte i forme badema sa tvrdom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom Prema vremenu cvjetanja: rano cvjetajue, srednje cvjetajue, kasno cvjetajue i vrlo kasno cvjetajue. Postoji vie od 2.000 sorti. sorte tvrde ljuske: Filipo eo, Feradiel, Feranjez, Ferastar, Feraliz, Troito, Tuono, Fra ulio Grande sorte polutvrde ljuske: Knez rnomir, Nikitski Kasnocvjetajui, Teksas sorte polumekane ljuske: Ankaran 28, arski kasni, Jaltinski, Primorski sorte mekane ljuske: Nonparej Plod badema u ljusci mora biti normalno razvijen, zreo, zdrav, ist, bez smole i ostataka vanjske lupine, bez vidljivih oteenja od biljnih bolesti i tetoina, bez plijesni, bez stranog mirisa i okusa i s najvie 9% vlage. Klasa ekstra: Badem u ljusci visoko kvalitetnih sorti, odline kvalitete sa svim sortnim karakteristikama, s mekom ili polumekom ljuskom koju jezgra potpuno ispunjava, suh, bez smole i drugih nedostataka. I klasa: Plodovi badema u ljusci sline kvalitete kao plodovi badema ekstra klase, pri emu se tolerira 5% praznih i plijesnivih plodova ili plodova oteenih od insekata, do 5% plodova drugih sorti ili s nedostatkom ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. II klasa: Plodovi badema u ljusci moraju biti zdravi, dobro razvijeni i bez veih nedostataka jezgre. Tolerira se do 10% plodova upljih, plijesnivih i od insekata oteenih, te do 10% drugih sorti i plodova s nedostacima ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. Jezgra badema mora udovoljiti sljedeim zahtijevima: da sadri najvie 7% vlage, da je cijela, ista, zdrava, normalno razvijena i kompaktna, bez vidljivih oteenja od biljnih bolesti i tetoina, da je pokoica jezgre bez vidljivih ozljeda, da nisu nalomljene i gumaste, da su jezgre slatke, neueene, bez stranog mirisa i okusa, da je boja ujednaena i karakteristina za odgovarajuu sortu, da nema dvojnih jezgri iznad doputene tolerancije dane za svaku klasu. Prva jezgra badema svrstana je u ekstra klasu, I klasu i II klasu. U ekstra klasi jezgre moraju biti izvrsnog kvaliteta, normalnog oblika prema sorti i kalibrirana. Tolerira se do 5% dvojnih jezgara. U I klasi tolerancije su neto vee 8%, a u klasi II 10%. U klasama I i II minimalne su razlike karakteristika kvaliteta. 1.350 KM/ha srednji
171
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodinje sadnice, na generativnoj ili vegetativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjak badema, sjemenjak vinogradarske breskve, hibrid bademxbreskva GF 677, sjemenjaci ljive (Poegaa, Julijanka i Danarika), sjemenjak kajsije; vegetativne podloge: izdanci Poegae, Bjeloljive, Petrovae, Julijanke, Bromptona, Damasvenke, Marijane jesen proljee X-XI mjesec II-III mjesec bujnost oblik rastojanje stablo/ha podloga sorte kronje sjemenjak bujna klasian 8x6 208 bajama srednje klasian 7x5 286 bujna slabo bujna klasian 5x4 500 bujna klasian 6x5 333 sjemenjak breskve srednje klasian 5x4 500 bujna slabo bujna klasian 4x3 833 kao u rasadniku 208-833 priprema tla za sadnju: redovito odravanje poslije sadnje 30-50 t/ha P2O5 N K2O P2O5:300 kg/ha; K2O:300-500 I godina 50 20 50 kg/ha II godina 75 30 85 III godina 80-100 50 100-120 > IV godine 100 60 120-150 u kasno ljeto ili prije otvaranja pupova unijeti 400 kg/ha NPK 6-18-36 (2 kg/stablo) sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje;frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ronilan prije i poslije cvjetanja 2x 1,5 kg Ridomil tijekom proljea 2-3x 2,5 kg kultiviranje 3-4x; zatita; rezidba; navodnjavanje; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300 900-1.500 3-6 kg/stablo VI-X mjesec runo 1.500 kg x 3 KM = 4.500 KM/ha N <100 <130 S4 100-115 130-140 S3 115-130 140-150 S2 130-145 150-160 S1 145-160 >160
Sadnja razmak sadnje
Primjer gnojidbe Zatita od korova mehaniko Zatita Monilija Plamenjaa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
172
OPIS voarstvo
MASLINE
Olea europea intenzivan plod potronja u svjeem stanju, prerada, proizvodnja ulja; drvopreraivaka industrija; farmacija konzerviranje zrele i zelene, proizvodnja ulja Podnosi hladnou od (-8)-(-10)oC, ako zahlaenje ne traje dulje od 8-10 dana, a pozebe kod (-12)-(-13)oC. Ako zahlaenje nastupi nakon kretanja sokova tada masline pozebu na temperaturi (-3)-(-5)oC. 9 mjeseci nekoliko mjeseci >50 godina Veliki je broj sorti. Dijelimo ih prema namjeni plodova na uljne, stolne i sorte kombiniranih svojstava: sorte za ulje: Istarska bjelica, Buga, Lastovka, Levantinka, Bjelica, Leino, Koratina, Frantojo, Morajolo; stolne sorte: Oblica, Piolin, Askolana tenera Plodovi moraju biti ujednaene boje, bez oteenja, ujednaenog oblika. srednji
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda Udio runog rada Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe
dubina vrijeme izvoenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodinjim oiljenim reznicama ili jednogodinjim sadnicama na podlozi sijanca divlje ili pitome masline jesen proljee X i XI mjesec II i III mjesec 6x6 m; 6x4 m; 6x2-3 m kao u rasadniku 277; 416; 555 priprema tla za sadnju : potrebna hraniva/ha: 30-50 t/ha 5-10 t/ha P2O5:300 kg/ha; K2O:300- N:150-250 kg; P2O5:60-80 kg; K2O:100-200 kg 500 kg/ha u kolovozu ili rujnu pred jau kiu dodati 400 kg/ha (2 kg/stablu) NPK 7-20-30 i 50 kg/ha (0,25 kg/stablu) Uree; krajem zime u veljai ili oujku 250 kg/ha (1,25 kg/stablu) Uree 46%; nakon cvatnje 100 kg/ha (0,5 kg/stablu) Uree 46% prije cvatnje: Fertina V 2% otopina, Fertina B 1% otopina 1-2x; nakon cvatnje (prskanje lista i ploda) Urea 6-8% otopina 4x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Herkules pojava korova IV mjesec 1x 4-8 l izeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina l/kg/ha Chromogor 40 + Buminal VII i VIII mjesec 4x 1 dcl/stablo; 0,5+0,5 kg/ha Sonet 100 EC VII i VIII mjesec 1,5 l Oleo ultracid+Cuprablau Z mirovanje vegetacije 1x 3 l + 6-10 kg Bordoka juha II/III i IX/X mjesec 2x 10-15 kg gnojidba; navodnjavanje, zatita, rezidba
Prihrana Zatita od korova herbicid mehaniko Zatita Maslinova muha Maslinov moljac Maslinova titasta u Paunovo oko aavica Njega usjeva
173
Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe
broj obroka obrok m3 3-5 500 30- 60-100 kg/stablo; 10-20 t/ha IX-X mjesec runo; mehanizirano
ukupno m3/ha 1.500-2.500
174
OPIS voarstvo MASLINE Olea europea ekstenzivan plod potronja u svjeem stanju, prerada, proizvodnja ulja; drvopreraivaka industrija; farmacija konzerviranje zrele i zelene, proizvodnja ulja Podnosi hladnou od (-8)-(-10)oC, ako zahlaenje ne traje dulje od 8-10 dana, a pozebe kod (-12)-(-13)oC. Ako zahlaenje nastupi nakon kretanja sokova tada masline pozebu na temperaturi (-3)-(-5)oC. 9 mjeseci nekoliko mjeseci >50 godina Veliki je broj sorti. Dijelimo ih prema namjeni plodova na uljne, stolne i sorte kombiniranih svojstava: sorte za ulje: Istarska bjelica, Buga, Lastovka, Levantinka, Bjelica, Leino, Koratina, Frantojo, Morajolo; stolne sorte: Oblica, Piolin, Askolana tenera Plodovi moraju biti ujednaene boje, bez oteenja, ujednaenog oblika. srednji
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda Udio runog rada Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zatita od korova mehaniko Zatita Maslinova muha Paunovo oko aavica Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe
dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodinjim oiljenim reznicama ili jednogodinjim sadnicama na podlozi sijanca divlje ili pitome masline jesen proljee X i XI mjesec II i III mjesec 6x6 m; 6x4 m; 6x2-3 m kao u rasadniku 277; 416; 555 priprema tla za sadnju : potrebna hraniva/ha: 30-50 t/ha 5-10 t/ha P2O5:300 kg/ha; K2O:300N:150-250 kg; P2O5:60-80 kg; K2O:100-200 kg 500 kg/ha u kolovozu ili rujnu pred jau kiu dodati 400 kg/ha (2 kg/stablu) NPK 7-20-30 i 50 kg/ha (0,25 kg/stablu) Uree; krajem zime u veljai ili oujku 250 kg/ha (1,25 kg/stablu) Uree 46% sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina l/kg/ha Chromogor 40 + Buminal VII i VIII mjesec 4x 1 dcl/stablo; 0,5+0,5 kg/ha Bordoka juha II/III i IX/X mjesec 2x 10-15 kg gnojidba; navodnjavanje, zatita, rezidba broj obroka obrok m3 2-4 500 30-40 kg/stablo IX-X mjesec runo; mehanizirano ukupno m3/ha 1.000-2.000
175
N <150 <210
S4 150-175 210-230
S3 175-200 230-250
S2 200-225 250-270
S1 225-250 >270
176
OPIS voarstvo
IPAK / NAR
Punica granatum intenzivan plod, kora potronja u svjeem stanju; prerada sok; limunska kiselina; farmaceutska industrija (-16)-(-18)C IV-X-XI mjesec do 2 mjeseca 30-50 godina Sorte za proizvodne vonjake: vodee sorte: Slatki barski, erbeta, Slatki crveni, Mojdeki sitnozrni, Bej nari, Uzum nari, Hercegovaki sladun, Glava, Sladun krupnozrni pratee sorte: Konjski zub, Dividi meke kore, Lifanka, Slatki tankokorac Plodovi moraju biti zdravi, bez napuklina i oteenja. Pakiraju se u drvene letvarice. 7.200 KM/ha nizak
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Zatita od korova herbicid mehanika Prihrana Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
dubina vrijeme izvoenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju u korjenjenim reznicama jesen proljee X i XI mjesec II i III mjesec 4-5x2,5-3 m; 5x4 m; 6x5 m; 4x3 m; 4x4 m kao u rasadniku 333-1.000 priprema tla za sadnju: za visoki prinos: 20-40 t/ha N: 80-100 kg; P2O5:100-120 kg, K2O:150-250 kg P2O5:300 kg/ha; K2O:300500 kg/ha sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Kamata izeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x Fertina V 1% otopina barem 2-3 x tijekom vegetacije; Fertina B 0,5% nakon cvatnje rezidba; navodnjavanje; kultiviranje 3-5x; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300-500 900 - 2.500 25-40 kg/stablo; 10-15 t/ha IX-X mjesec runo 15.000 kg x 1,20 KM = 18.000 KM/ha
177
OPIS voarstvo IPAK / NAR Punica granatum ekstenzivan plod, kora potronja u svjeem stanju; prerada sok; limunska kiselina; farmaceutska industrija (-16)-(-18)C IV-X-XI mjesec do 2 mjeseca 30-50 godina Sorte za proizvodne vonjake: vodee sorte: Slatki barski, erbeta, Slatki crveni, Mojdeki sitnozrni, Bej nari, Uzum nari, Hercegovaki sladun, Glava, Sladun krupnozrni pratee sorte: Konjski zub, Dividi meke kore, Lifanka, Slatki tankokorac Plodovi moraju biti zdravi, bez napuklina i oteenja. Pakiraju se u drvene letvarice. 4.200 KM/ha srednji
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Zatita od korova mehanika Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
dubina vrijeme izvoenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju u korjenjenim reznicama jesen proljee X i XI mjesec II i III mjesec 4-5x2,5-3 m; 5x4 m; 6x5 m; 4x3 m; 4x4 m kao u rasadniku 333-1.000 priprema tla za sadnju: za visoki prinos: 10-20 t/ha N: 80-100 kg; P2O5:80-100 kg; K2O:100-150 kg P2O5:300 kg/ha; K2O:300-500 kg/ha sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x rezidba; navodnjavanje; kultiviranje 3-5x; zatita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300-500 900 - 2.500 5-10 kg/stablo; 7-10 t/ha IX-X mjesec runo 10.000 kg x 1,20 KM = 12.000 KM/ha S4 90-140 170-180 S3 140-180 180-190 S2 180-220 190-200 S1 220-250 >200
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N padalina u VI,VII i <90 VIII mjesecu Parametri o LGPT> 10 C <170
178
LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Nain prerade Vegetacijsko razdoblje Skladitenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara
OPIS voarstvo
KIVI
Actinidia chinensis intenzivan plod prehrana, potronja u svjeem stanju, prerada vone salate, sirupi, sokovi III-XI mjesec do 6 mjeseci 30-50 godine Relativno je mali broj sorti koje se dijele se na enske i muke; enske sorte: Abot, Alison, Bruno, Elmvud, Gracie, Hejvord, Monti, Citadela, Fatma, Lori, Marija, Tere, Zimalja; muke sorte: Matua, Tomuri I klasa: Spadaju plodovi koji posjeduju tipina sortna svojstva i imaju masu ploda veu od 50 g. Mezokarp mora biti vrst i normalnog ukusa. Doputeni su manji nedostaci na pokoici. II klasa: Plodovi su nepravilnog oblika sa nedostacima na pokoici koji su posljedica udarca tue, ugriza insekata i dr. Ovdje se svrstavaju plodovi neodgovarajue zrelosti, sa peteljkom i sl. Ambalaa za plodove kivija mora biti od lakog materijala, ista, neutralna, manipulativna. Koriste se kartonske kutije dimenzija 30x50x6 cm u koju stane 20-45 plodova, s prosjenom teinom od 3,5 kg. Preko kutija se stavlja PVC folija koja sprijeava isuivanje, omoguava postupno dozrijevanje i bolje uvanje. 37.157 KM /ha srednji
179
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Vrijeme aplikacije/broj I godina: III/IV/V 3x II godina: III/IV/V 3x III godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj IV godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj V godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VI godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VII godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj Prihrana Zatita od korova mehaniko Zatita Trule korjenovog vrata Siva plijesan titasta u Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 70-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju oiljenim reznicama ili dvogodinjim sadnicama na sjemenjaku aktinidije jesen proljee X i XI mjesec II i III mjesec 4-4,5x5 m; 5-5,5x5-5,5 m kao u rasadniku 500; 330 -400 priprema tla za sadnju: redovito odravanje, za visoki prinos 20-40 t/ha 50 t/ha svake 3-4 godine: P2O5:160 kg/ha; N:250 kg; P2O5:70 kg; K2O:110 kg K2O:250 kg/ha vrsta gnojiva isto hranivo g/stablo gnojivo g/stablo Urea 15 g N 30 g Urea 60 g N 120 g NPK 7-20-30 380 kg/ha Urea 115 kg/ha KAN 60 kg/ha NPK 7-20-30 N-200 430 Urea 46% P2O5-90 270 KAN 27% K2O-130 160 NPK 7-20-30 N-250 500 Urea 46% P2O5-110 340 KAN 27% K2O-150 200 NPK 7-20-30 N-300 600 Urea 46% P2O5-130 410 KAN 27% K2O-180 240 NPK 7-20-30 N-350 830 Urea 46% P2O5-150 480 KAN 27% K2O-250 280 Fertina V 1-2% otopina, 3-6x tijekom vegetacije; Fertina B 1% otopina dva tjedna prije cvatnje sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha izeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina l/kg/ha Basamid preventivno prije sadnje Benlate opadanje latica do berbe 2x 0,6 kg Ultracid larve prve generacije 3l rezidba zimska i ljetna; navodnjavanje; kultiviranje, prihrana; prorjeivanje plodova broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 15-20 200-250 3.000-5.000 50-80 kg/stablo; 25 t/ha poetak XI mjeseca kad dostignu fizioloku zrelost runo 25.000 kg x 1,0 KM = 25.000 KM/ha
180
OPIS voarstvo KIVI Actinidia chinensis ekstenzivan plod prehrana, potronja u svjeem stanju, prerada vone salate, sirupi, sokovi III-XI mjesec do 6 mjeseci 30-50 godine Relativno je mali broj sorti koje se dijele se na enske i muke; enske sorte: Abot, Alison, Bruno, Elmvud, Gracie, Hejvord, Monti, Citadela, Fatma, Lori, Marija, Tere, Zimalja; muke sorte: Matua, Tomuri I klasa: Spadaju plodovi koji posjeduju tipina sortna svojstva i imaju masu ploda veu od 50 g. Mezokarp mora biti vrst i normalnog ukusa. Doputeni su manji nedostaci na pokoici. II klasa: Plodovi su nepravilnog oblika sa nedostacima na pokoici koji su posljedica udarca tue, ugriza insekata i dr. Ovdje se svrstavaju plodovi neodgovarajue zrelosti, sa peteljkom i sl. Ambalaa za plodove kivija mora biti od lakog materijala, ista, neutralna, manipulativna. Koriste se kartonske kutije dimenzija 30x50x6 cm u koju stane 20-45 plodova, s prosjenom teinom od 3,5 kg. Preko kutija se stavlja PVC folija koja sprijeava isuivanje, omoguava postupno dozrijevanje i bolje uvanje. 6.000 KM /ha srednji
181
Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Vrijeme aplikacije/broj I godina: III/IV/V 3x II godina: III/IV/V 3x III godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj IV godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj V godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VI godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VII godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj Prihrana Zatita od korova mehaniko Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju oiljenim reznicama ili dvogodinjim sadnicama na sjemenjaku aktinidije jesen proljee X i XI mjesec II i III mjesec 4-4,5x5 m; 5-5,5x5-5,5 m kao u rasadniku 500; 330 -400 priprema tla za sadnju: redovito odravanje, za visoki prinos 20-40 t/ha 50 t/ha svake 3-4 godine: P2O5:160 kg/ha; K2O:250- N:250 kg; P2O5:70 kg; K2O:110 kg kg/ha vrsta gnojiva isto hranivo g/stablo gnojivo g/stablo Urea 15 g N 30 g Urea 60 g N 120 g NPK 7-20-30 380 kg/ha Urea 115 kg/ha KAN 60 kg/ha NPK 7-20-30 N-200 430 Urea 46% P2O5-90 270 KAN 27% K2O-130 160 NPK 7-20-30 N-250 500 Urea 46% P2O5-110 340 KAN 27% K2O-150 200 NPK 7-20-30 N-300 600 Urea 46% P2O5-130 410 KAN 27% K2O-180 240 NPK 7-20-30 N-350 830 Urea 46% P2O5-150 480 KAN 27% K2O-250 280 Fertina V 1-2% otopina, 3-6x tijekom vegetacije; Fertina B 1% otopina dva tjedna prije cvatnje sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec rezidba zimska i ljetna; navodnjavanje; kultiviranje, prihrana; prorjeivanje plodova broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 10-15 200-250 2.000-3.000 50-80 kg/stablo poetak XI mjeseca kad dostignu fizioloku zrelost runo 20.000 kg x 1,0 KM = 20.000 KM/ha S4 350-400 200-210 S3 400-450 210-220 S2 450-500 220-230 S1 >500 >230
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N padalina u VI,VII i <350 VIII mjesecu Parametri <200 LGPT> 10 oC
182
OPIS vinogradarstvo
VINOVA LOZA
Vitis vinifera intenzivan plod, list potronja u svjeem stanju, prerada vino, estoka pia, slatko, kompot, groani sok, groani med 115-185 dana (suzenje 10-25 dana, rast mladica 35-50 dana, cvatnja 10-15 dana, sazrijevanje 25-50 dana, sazrijevanje mladica 35-45 dana, mirovanje 130-150 dana) 2-8 mjeseci 25-35 godina najvie se uzgajaju vinske i stolne sorte: sorte za obojena vina su: Alikant bue, Blatina, Burgundac crni, Frankovka, Game bojadiser, Game crni, Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Merlo, Plavka, Prokupac, Saperavi, Skadarka, Trnjak, Vranac; sorte za bijela vina: Bena, Krkoija, Kujundua, Moslavac, Muskat otonel, Rizling italijanski, Rkaciteli, Silvanac zeleni, Smederevka, Tobolua, Traminac, ilavka; stone sorte: Afuz ali, Beogradska besjemena, Beogradska rana, Biserka rana, Crveni drenak, Groanka, Italija, Kardinal, Kraljica vinograda, Muskat hamburg, Perlet, Plemenka bijela, Plemenka mirisava, ljiva Ekstra klasa: Stolno groe visokokvalitetnih svjetskih i domaih sorti koje potjeu od vrste Vitis vinifera, bez ikakvih nedostataka. Grozdovi moraju biti normalno razvijeni i tipini za sortu, i da su odreene veliine. Veliina grozda utvruje se masom. Kod sorti s krupnim bobicama grozd mora imati najmanje 200 g a kod ostalih najmanje 150 g. Bobice moraju biti okruglog oblika, dobro i podjednako razvijene, ujednaene po boji i veliini, s obilnim pepeljkom i ne smiju biti zbijene. Ne smiju biti mehaniki ili na drugi nain oteene, to bi ih inilo manje pogodnim za potronju. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% mase grozdova manjih od 200 g kod sorti s krupnim bobicama, odnosno, manjih od 150 g kod sorti sa sitnijim bobicama, ali ne manjih od 100 g mase. U jedinici pakiranja do 5% mase stolnog groa moe odstupati od uvjeta propisanih za klasu ekstra. I klasa: Ista svojstva kao grozdovi stolnog groa klase ekstra, s tim to bobice na peteljkovini ne moraju biti sasvim podjednako rasporeene, a mogu imati manje nedostatke u pogledu boje i manje oegotine od sunca. Masa svakog grozda mora iznositi najmanje 150 g kod sorti s krupnim bobicama, a najmanje 100 g kod sorti s sitnim bobicama. U jedinici pakiranja do 10% grozdova moe imati manju masu od 100 g, ali ne manju od 75 g. II klasa: Groe mora pripadati stolnim sortama. Grozdovi i bobice moraju biti normalno razvijeni i zdravi, po svim svojstvima karakteristini za sortu, pri emu se toleriraju nedostaci u pogledu veliine grozdova, razvijenosti bobica boje pokoice, stupnja zrelosti, rasporeda i zbijenosti bobica. U ovu klasu moe se razvrstati i groe vinskih sorti namijenjeno za potronju u svjeem stanju, uz uvjet da je zdravo i dobre kvalitete. Stolno groe klase ekstra klasira se u male otvorene plitke letvarice i u srednje plitke otvorene letvarice. Stolno groe moe se pakirati i u razliitu komercijalnu ambalau. 30-40.000 KM/ha; 6.000 KM/ha u eksploataciji 291/ha u eksploataciji
Uloeni kapital Udio runog rada (radni dan)
183
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva dubina 60-80 cm tanjuranje 2x vrijeme izvoenja VIII/IX mjesec 5-10 dana pred sadnju
jednogodinjim cijepovima na amerikim vrstama otpornim na filokseru, od podloga koriste se: Kober 5 BB, Richter 99, Richter 110, Riparia portalis, Rupestris du Lot, aslaxBerlandieri 41 B, Teleki 5A, Teleki 8B, Teleki 8B-SO 4 II-III-IV mjesec; XI mjesec 2x1-1,5 m; 3x1-1,5 m kao u rasadniku, 2-5 cm ispod spojnog mjesta 2.222-5.000 meliorativna: stajnjak 40-50 tona; mineralna:P2O5:300-600 kg/ha; K2O:500-800 kg/ha; MgO:100 kg/ha Potrebna biljna hraniva ovisno o prinosu groa. P2O5 K2O prinos
/ha 7t 10 13 17 N 80100 100120 120150 140170 vrlo siromano 80 100 120 130 siromano 60 70 90 100 srednje 35 45 60 70 dobro 20 25 30 40 vrlo siromano 150 170 210 260 siromano 100 130 160 200 srednje 60 85 110 140 dobro 30 45 60 70
Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova herbicida mehaniko Zatita Crna pjegavost Plamenjaa Pepelnica Siva plijesan Groani moljci titaste ui Grinje Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
u jesen ili krajem zime zaorati 500 kg/ha NPK 5-20-30 S, 170 kg/ha Uree; u svibnju 100 kg/ha KAN-a prije cvatnje: Fertina B 1% otopina ili Urea 0,5-1%; nakon cvatnje Urea 0,5-1% ili Fertina B 1x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l izeliranje, nakon pojave korova 3-5 x frezanje sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Champion pred bubrenje i poetak vegetacije 3-4x 10-12 kg Aviso DF prije cvjetanja 1x; iza cvjetanja 1x 2,5 kg Ridomil Gold prije i poslije cvjetanja 2x 2,5 kg Moivi pred bubrenje pupova, tijekom vegetacije 2-3x 3-4 l sumpor prije i poslije cvatnje 1-2x 0,2 l Rubigan Switch 62,5 nakon cvatnje 1-2x 0,8 kg WG Insegar 25 pojava prvih gusjenica 1x 0,3 l WP Oleoultracid mirovanje vegetacije 1x 3,5 l 100 EC Thiodan E-35 nakon kretanja vegetacije 1,5 l kultiviranje 4-5x; zatita 5-7x; navodnjavanje 4-5x; zelena i zrela rezidba; zimsko i proljetno oranje broj obroka obrok m3 ukupno/ha m3 3-5 50-80 150-400 vinske sorte: 9-15 t/ha ; 12-20 t/ha stolne sorte VII-VIII-IX-X mjesec stolne sorte-runo; vinske mehanizirano i runo 10.000 x 1KM = 10.000 KM/ha
184
OPIS vinogradarstvo VINOVA LOZA Vitis vinifera ekstenzivan plod, list potronja u svjeem stanju, prerada vino, estoka pia, slatko, kompot, groani sok, groani med 115-185 dana (suzenje 10-25 dana, rast mladica 35-50 dana, cvatnja 10-15 dana, sazrijevanje 25-50 dana, sazrijevanje mladica 35-45 dana, mirovanje 130-150 dana) 2-8 mjeseci 25-35 godina najvie se uzgajaju vinske i stolne sorte: sorte za obojena vina su: Alikant bue, Blatina, Burgundac crni, Frankovka, Game bojadiser, Game crni, Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Merlo, Plavka, Prokupac, Saperavi, Skadarka, Trnjak, Vranac; sorte za bijela vina: Bena, Krkoija, Kujundua, Moslavac, Muskat otonel, Rizling italijanski, Rkaciteli, Silvanac zeleni, Smederevka, Tobolua, Traminac, ilavka; stone sorte: Afuz ali, Beogradska besjemena, Beogradska rana, Biserka rana, Crveni drenak, Groanka, Italija, Kardinal, Kraljica vinograda, Muskat hamburg, Perlet, Plemenka bijela, Plemenka mirisava, ljiva Ekstra klasa: Stolno groe visokokvalitetnih svjetskih i domaih sorti koje potjeu od vrste Vitis vinifera, bez ikakvih nedostataka. Grozdovi moraju biti normalno razvijeni i tipini za sortu, i da su odreene veliine. Veliina grozda utvruje se masom. Kod sorti s krupnim bobicama grozd mora imati najmanje 200 g a kod ostalih najmanje 150 g. Bobice moraju biti okruglog oblika, dobro i podjednako razvijene, ujednaene po boji i veliini, s obilnim pepeljkom i ne smiju biti zbijene. Ne smiju biti mehaniki ili na drugi nain oteene, to bi ih inilo manje pogodnim za potronju. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% mase grozdova manjih od 200 g kod sorti s krupnim bobicama, odnosno, manjih od 150 g kod sorti sa sitnijim bobicama, ali ne manjih od 100 g mase. U jedinici pakiranja do 5% mase stolnog groa moe odstupati od uvjeta propisanih za klasu ekstra. I klasa: Ista svojstva kao grozdovi stolnog groa klase ekstra, s tim to bobice na peteljkovini ne moraju biti sasvim podjednako rasporeene, a mogu imati manje nedostatke u pogledu boje i manje oegotine od sunca. Masa svakog grozda mora iznositi najmanje 150 g kod sorti s krupnim bobicama, a najmanje 100 g kod sorti s sitnim bobicama. U jedinici pakiranja do 10% grozdova moe imati manju masu od 100 g, ali ne manju od 75 g. II klasa: Groe mora pripadati stolnim sortama. Grozdovi i bobice moraju biti normalno razvijeni i zdravi, po svim svojstvima karakteristini za sortu, pri emu se toleriraju nedostaci u pogledu veliine grozdova, razvijenosti bobica boje pokoice, stupnja zrelosti, rasporeda i zbijenosti bobica. U ovu klasu moe se razvrstati i groe vinskih sorti namijenjeno za potronju u svjeem stanju, uz uvjet da je zdravo i dobre kvalitete. Stolno groe klase ekstra klasira se u male otvorene plitke letvarice i u srednje plitke otvorene letvarice. Stolno groe moe se pakirati i u razliitu komercijalnu ambalau. 4.000 KM/ha visok
185
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva dubina 40-60 cm tanjuranje 2x vrijeme izvoenja VIII/IX mjesec 5-10 dana pred sadnju
jednogodinjim cijepovima na amerikim vrstama otpornim na filokseru, od podloga koriste se: Kober 5 BB, Richter 99, Richter 110, Riparia portalis, Rupestris du Lot, aslaxBerlandieri 41 B, Teleki 5A, Teleki 8B, Teleki 8B-SO 4 II-III-IV mjesec; XI mjesec 1,6x1,2 m; 2x1-1,5 m kao u rasadniku, 2-5 cm ispod spojnog mjesta 2.222-5.000 meliorativna: stajnjak 20-40 tona; mineralna:P2O5:300-600 kg/ha; K2O:500-800 kg/ha; MgO:100 kg/ha Potrebna biljna hraniva ovisno o prinosu groa.
prinos /ha 7t 10 13 17 N 80100 100120 120150 140170 P2O5 vrlo siromano 80 100 120 130 siromano 60 70 90 100 srednje 35 45 60 70 dobro 20 25 30 40 K2O vrlo siromano 150 170 210 260 siromano 100 130 160 200 srednje 60 85 110 140 dobro 30 45 60 70
Primjer gnojidbe Prihrana Zatita od korova mehaniko Zatita Plamenjaa Pepelnica Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Nain berbe Prihod
u jesen ili krajem zime zaorati 200-330 kg/ha NPK 5-20-30 S, 115 kg/ha Uree; u svibnju 80 kg/ha KAN-a Prije cvatnje: Fertina B 1% otopina ili Urea 0,5-1%. Nakon cvatnje Urea 0,5-1% ili Fertina B 1x sredstvo vrijeme tretiranja koliina/ha izeliranje, nakon pojave korova 3-5 x frezanje sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Aviso DF prije cvjetanja 1x ; iza cvjetanja 1 x 2,5 kg Ridomil Gold prije i poslije cvjetanja 2x 2,5 kg Moivi pred bubrenje pupova, tijekom vegetacije 2-3x 3-4 l sumpor prije i poslije cvatnje 1-2x 0,2 l Rubigan kultiviranje 4-5x; zatita 5-7x; navodnjavanje 4-5x; zelena i zrela rezidba; zimsko i proljetno oranje broj obroka obrok m3 ukupno/ha m3 3-5 50-80 150-400 vinske sorte: 5-10 t/ha; 12-15 t/ha stolne sorte VII-VIII-IX-X mjesec stolne sorte-runo; vinske runo 7.000 x 1,30 KM = 9.100 KM/ha S4 90-120 100-115 S3 120-150 115-130 S2 150-180 130-150 S1 180-200 >150
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N padalina u VI,VII i <90 VIII mjesecu Parametri <100 LGPT> 10 oC
186
OPIS industrijsko bilje
DUHAN
Nicotiana tabacum intenzivan list osueni duhan suenje 25-28C (interval 15-38C); suma temperatura 1.850-3.200C 120-150 dana 1-3 mjeseca bez posebnih skladita 1 godina Na isto mjesto dolazi svake 3-4 godine. Najbolje pretkulture: ozima strna ita (penica, jeam), jednogodinje mahunarke (graak, bob, grahorica). Nepovoljni predusjevi: kukuruz, grah, krumpir, suncokret i konoplja, veina dugotrajnih leguminoza, osim za Berlej. prema uporabnoj vrijednosti: robni tip krupnoslisnih cigaretnih duhana (Virdinija, Berlej); tip poluorijentalnih cigaretnih duhana (Hercegovaki ravnjak); prema nainu suenja: duhani koji se sue na suncu, u hladu (toplim zrakom); sorte: Ravnjak, VH32, Visoki Hercegovac, SH-2, za Hercegovac; Drava, DH10, DH17 za Virdiniju; Podravac za Berlej Visoka kvaliteta suhog duhana, umjeren sadraj nikotina i ostala organoleptika, kemijska i puaka svojstva prema standardima za svaki tip duhana. Virdinija: 12.000-25.000 KM/ha (suma sunica kota oko 8.000-20.000 KM, ovisno o veliini i nainu izvedbe); Hercegovac i Berlej: 3.000-5.000 KM/ha za Hercegovac i Berlej visok; za Virdiniju srednje visok Virdinija: 4-5 ha; Hercegovac i Berlej: 0,5-1 ha
Izbor kultivara
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Veliina parcela
187
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje grah mahunar Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Prihrana Primjer gnojidbe Folijarna prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Plamenjaa Virusi (PVY, TSWV) Orobanche ramosa Lisne ui, trips Njega usjeva Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 20-30 cm jesen ili proljee 5-10 cm (mrviasta struktura) Presadnicama sa 6-7 listova; uzgojene u rasadu iz sjemena mediteranska kontinentalna prva polovina oujka druga polovina oujka konac travnja, prva polovina svibnja Hercegovaki tip: 70-90x40-50 cm; Virdinija: 90-120x40x50 cm; Berlej: 90-120x40-50 cm Hercegovac: 25-32; Virdinija: 18-25; Berlej: 20-25 10-20 t/ha Hercegovac: N: 40-50 kg/ha, P2O5: 70-80 kg/ha; K2O: 100-120 kg/ha; Virdinija: N: 20-40 kg/ha, P2O5: 80-100 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha; Berlej: N: 120-140 kg/ha, P2O5: 100-150 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha Samo Berlej za prvo kultiviranje NPK 7:14:21 oko 500 kg/ha uz dodatak duika iz KAN-a; za duhan se upotrebljavaju gnojiva na bazi kalijeva sulfata (bez klorida) Samo ponekad u rasadu sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Stomp, Comand IV-V mjesec 2x 4 l/ha; 0,9 l/ha 1-2 kultiviranja sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ridomil 1-2x 3,5 kg/ha zatita preventivna; unitavanje vektora preventivno: odgovarajui plodored, izbjegavanje zaraenih polja Metomex, Confidor ili slini prema potrebi 3-5x; Metomex 4,5 preparati poevi od rasada l/ha; Confidor 0,3 l/ha kultiviranje 2-3x; prihranjivanje; navodnjavanje; zatita; zalamanje cvata; ienje zaperaka Hercegovac i Virdinija: 2,2-2,4 t/ha; Berlej: 3-3,5 t/ha nakon tehnoloke zriobe lia, selektivno od VII-X mjeseca runo 7.000-8.000 KM/ha
188
OPIS industrijsko bilje DUHAN Nicotiana tabacum ekstenzivan list osueni duhan suenje 25-28C (interval 15-38C); suma temperatura 1.850-3.200C 120-150 dana 1-3 mjeseca bez posebnih skladita 1 godina Na isto mjesto dolazi svake 3-4 godine. Najbolje pretkulture: ozima strna ita (penica, jeam), jednogodinje mahunarke (graak, bob, grahorica). Nepovoljni predusjevi: kukuruz, grah, krumpir, suncokret i konoplja, veina dugotrajnih leguminoza, osim za Berlej. prema uporabnoj vrijednosti: robni tip krupnoslisnih cigaretnih duhana (Virdinija, Berlej); tip poluorijentalnih cigaretnih duhana (Hercegovaki ravnjak); prema nainu suenja: duhani koji se sue na suncu, u hladu (toplim zrakom); sorte: Ravnjak, VH32, Visoki Hercegovac, SH-2, za Hercegovac; Drava, DH10, DH17 za Virdiniju; Podravac za Berlej Visoka kvaliteta suhog duhana, umjeren sadraj nikotina i ostala organoleptika, kemijska i puaka svojstva prema standardima za svaki tip duhana. Virdinija: 12.000-25.000 KM/ha (suma sunica kota oko 8.000-20.000 KM, ovisno o veliini i nainu izvedbe); Hercegovac i Berlej: 3.000-5.000 KM/ha za Hercegovac i Berlej visok; za Virdiniju srednje visok Virdinija: 2-3 ha; Hercegovac i Berlej: 0,2-0,4 ha
Izbor kultivara
Orijentacija prema tritu, kvaliteta proizvoda Uloeni kapital Udio runog rada Veliina parcela
189
Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje grah mahunar Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Prihrana Primjer gnojidbe Folijarna prihrana Zatita od korova herbicid mehanika Zatita Plamenjaa Virusi (PVY, TSWV) Orobanche ramosa Lisne ui, trips Njega usjeva Prinos Berba Nain berbe Prihod dubina vrijeme izvoenja 20-30 cm jesen ili proljee 5-10 cm (mrviasta struktura) Presadnicama sa 6-7 listova; uzgojene u rasadu iz sjemena mediteranska kontinentalna prva polovina oujka druga polovina oujka konac travnja, prva polovina svibnja Hercegovaki tip: 50-60x40-50 cm; Virdinija: 70-80x40x50 cm; Berlej: 80-90x40-50 cm Hercegovac: 32-38; Virdinija: 25-30; Berlej: 27-30 Hercegovac: N: 40-50 kg/ha, P2O5: 70-80 kg/ha; K2O: 100-120 kg/ha; Virdinija: N: 20-40 kg/ha, P2O5: 80-100 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha; Berlej: N: 120-140 kg/ha, P2O5: 100-150 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha Samo Berlej za prvo kultiviranje NPK 7:14:21 oko 500 kg/ha uz dodatak duika iz KAN-a; za duhan se upotrebljavaju gnojiva na bazi kalijeva sulfata (bez klorida) Samo ponekad u rasadu sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Stomp, Comand IV-V mjesec 2x 4 l/ha; 0,9 l/ha 1-2 kultiviranja sredstvo vrijeme/broj tretiranja koliina/ha Ridomil 1-2x 3,5 kg/ha zatita preventivna, unitavanje vektora Preventivno: odgovarajui plodored, izbjegavanje zaraenih polja Confidor ili slini preparati prema potrebi 3-5x; Metomex 4,5 poevi od rasada l/ha; Confidor 0,3 l/ha kultiviranje 2-3x; prihranjivanje; zatita Hercegovac i Virdinija: 1,6-1,8 t/ha; Berlej: 2-2,5 t/ha nakon tehnoloke zriobe lia, selektivno od VII-X mjeseca runo 5.000-6.000 KM/ha S4 30-45 70-100 S3 45-60 100-130 S2 60-75 130-160 S1 75-90 >160
Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N padalina u VI,VII i <30 VIII mjesecu Parametri o LGPT> 10 C <70
190
KLASE POGODNOSTI ZEMLJITA I STEPEN OGRANIENJA
191
Karakteristike zemljita Topografija (t) Nagib (%) Fizike karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasienost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg)
OZIME KULTURE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 S4 0 1 2 3 4 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-40 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 >40 < 10 40-60 < 10 15-30 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 60-100
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 >100
Karakteristike zemljita Topografija (t) Nagib(%) Fizike karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasienost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg)
OZIME KULTURE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 30-20 5-10 SL, SiCL 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 20-15 15-10 30-40 20-15 10-15 Si, CL, SiC 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 40-60 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 60-100 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300500 -
N N >60
<20 >500 < 3,0 >9,0 >100
JARE KULTURE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
JARE KULTURE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 CL, SL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
194
POVRE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
POVRE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 20-15 >30 30-20 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300
<20 >300 < 4,5 >8,0
195
VOE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 100-150 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
VOE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
196
KUKURUZ (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 > 30 30-20 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-40 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 > 40 < 10 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 -
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 -
Karakteristike zemljita
KUKURUZ (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 100 95 85 60 40 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 >30 30-20 5-10 SL, SiCL 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 20-15 15-10 20-15 10-15 SiC, CL 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 Si, SC, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 25 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N 0 >60
Topografija (t) Nagib (%) Fizike karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasienost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg)
<20 >500 <3,0 >9,0 -
197
OZIMA PENICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-40 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 >40 <10 40-60 <10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 60-100
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 >100
OZIMA PENICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 30-20 5-10 SL, SiCL 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 20-15 15-10 30-40 20-15 10-15 Si, CL, SiC 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 40-60 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 60-100 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 3,0 >9,0 >100
198
JEAM (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL,SiCL CL, >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 5-10 SL, SC,SiC, Si,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-40 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 >40 < 10 40-60 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 60-100
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 >100
JEAM (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 30-20 5-10 SL, Si, SCL, 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 20-15 15-10 30-40 20-15 10-15 CL, LS 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 40-60 15-10 15-30 SiC, SC 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 60-100 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 4,5 >9,0 >100
199
Karakteristike zemljita
RA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 100 95 85 60 40 0-5 L,SiL, SCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 30-40 30-20 5-10 CL,SL SiCL, Si, SiC, SC 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 10-15 LS, C, S 30-20 150-200 3,0-4,5 7,5-8,0 > 30 < 10 40-60 < 10 15-30
S4 4 25 -
N N 0 >30
Topografija (t) Nagib (%) Fizike karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasienost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg)
200-300 60-100
< 20 >300 < 3,0 >8,0 >100
RA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 30-20 5-10 SiCL, CL, SL 150-100 50-100 4,5-5,5 7,0-7,2 30-20 1510 30-40 20-15 10-15 SiC, Si 100-50 100-150 3,0-4,5 7,2-7,5 >30 <10 40-60 15-10 15-30 SC, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 60-100 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 200-300 -
N N >60
<20 >300 < 3,0 > 8,0 >100
200
TRITIKALE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-40 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 >40 <10 40-60 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 60-100
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 >100
TRITIKALE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 30-20 5-10 SL, SiCL 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 20-15 15-10 30-40 20-15 10-15 Si, CL, SiC 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 40-60 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 60-100 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 3,0 >9,0 >100
201
ZOB (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 30-40 30-20 5-10 CL,SL, SiC, Si, SC 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 10-15 LS, C, S 30-20 150-200 3,0-4,5 7,5-8,0 > 30 < 10 40-60 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 60-100
< 20 >300 < 3,0 >8,0 >100
ZOB (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 30-20 5-10 CL, SL 150-100 50-100 4,5-5,5 7,0-7,5 30-20 15-10 30-40 20-15 10-15 Si, SiCL, SiC 100-50 100-150 3,0-4,5 7,2-7,5 >30 <10 40-60 15-10 15-30 SC, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 60-100 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 200-300 -
N N >60
<20 >300 < 3,0 > 8,0 >100
202
SOJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 > 30 30-20 > 30 30-20 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 20-15 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 < 10 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
SOJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 >30 >30 30-20 5-10 SiCL, CL, Si, 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 20-15 20-15 10-15 SiC SL 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 15-10 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 <10 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
203
ULJANA REPICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 30-40 < 10 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 -
ULJANA REPICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 CL, SL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 3,0 >9,0 -
204
REPA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
REPA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 C LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 300-500 -
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
205
SUNCOKRET (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
SUNCOKRET (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 CL, SL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 SC, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60 C, S 30-20 300-500 -
N N >60
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
206
KROMPIR (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 -
KROMPIR (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 4,5-5,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 LS SC, CL, 100-50 100-200 3,0-4,5 7,2-7,5 30-40 <10 15-10 15-30
S4 4 30-60
N N >60
S 50-30 200-300 7,5-8,0 >40 <10
C 30-20 300-500 8,0-9,0 -
<20 >500 < 3,0 >9,0 -
207
LUCERKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 6,5-7,0 7,0-7,2 7,2-7,5 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 5,5-6,5 7,5-8,0 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 200-300 8,0-9,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 >40 -
< 20 >500 < 5,5 > 9,0 -
LUCERKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 S, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
C 30-20 300-500 -
<20 >500 < 5,5 >9,0 -
208
TRAVNO-DJETELINSKA SMJESA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 3,0-4,5 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 3,0 >8,0 -
TRAVNO-DJETELINSKA SMJESA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 4,5-5,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 3,0-4,5 7,2-7,5 30-40 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 3,0 >8,0 -
209
KAMILICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
KAMILICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 300-500 -
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
210
LJEKOVITO BILJE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
LJEKOVITO BILJE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 S, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
C 30-20 300-500 -
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
211
JABUKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
JABUKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
212
KRUKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
KRUKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
213
BRESKVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, S, SiCL SC,LS C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
BRESKVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
214
TRENJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 100-50 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 50-30 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 300-500 8,0-9,0 >40 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >500 < 4,5 > 9,0 -
TRENJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 300-500 -
<30 >500 < 4,5 >9,0 -
215
VINJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
VINJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
216
LJIVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
LJIVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
217
MALINA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 3,0-4,5 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 30-20 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300 < 3,0 >8,0 -
MALINA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 4,5-5,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 3,0-4,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 200-300 -
<30 >300 < 3,0 >8,0 -
218
KUPINA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 30-20 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
KUPINA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80 C, S 200-300 -
N N >80
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
219
JAGODA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 30-20 150-200 3,0-4,5 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300 < 3,0 >8,0 -
JAGODA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 100-50 50-100 4,5-5,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 50-30 100-150 3,0-4,5 7,2-7,5 <10 15-10 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<20 >300 < 3,0 >8,0 -
220
LJENIK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 100-50 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 50-30 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 300-500 8,0-9,0 >40 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >500 < 4,5 > 9,0 -
LJENIK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 300-500 -
<30 >500 < 4,5 >9,0 -
221
ORAH (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 100-50 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 50-30 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 300-500 8,0-9,0 >40 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >500 < 4,5 > 9,0 -
ORAH (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 60-80
N N >80
S 300-500 -
<30 >500 < 4,5 >9,0 -
222
LUK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
LUK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 LS SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30
S4 4 30-60
N N >60
S 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
C 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
223
BIJELI LUK/ENJAK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
BIJELI LUK/ENJAK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 LS SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30
S4 4 30-60
N N >60
S 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
C 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
224
PORILUK (visoko mehanizovana poljoprivreda)

Karakteristike zemljita Topografija (t) Nagib (%) Fizike karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasienost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 1510 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30 S4 4 N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
PORILUK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 LS SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30
S4 4 30-60
N N >60
S 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
C 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
225
KUPUS/KELJ (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 -
KUPUS/KELJ (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 300-500 -
<20 >500 < 3,0 >9,0 -
226
PINAT (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 3,0-4,5 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 3,0 > 9,0 -
PINAT (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 200-300 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 300-500 -
<20 >500 < 3,0 >9,0 -
227
DIVLJE PAROGE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
DIVLJE PAROGE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 S, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
C 30-20 300-500 -
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
228
DINJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 >40 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
DINJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 300-500 -
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
229
LUBENICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
LUBENICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
230
ZELENA PAPRIKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
ZELENA PAPRIKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
231
PATLIDAN (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
PATLIDAN (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
232
PARADAJZ/RAJICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
PARADAJZ/RAJICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
233
KRASTAVAC (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
KRASTAVAC (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
234
VRTNI GRAAK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
VRTNI GRAAK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
235
GRAH (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 C, S 30-20 200-300 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
300-500 8,0-9,0 -
< 20 >500 < 4,5 > 9,0 -
GRAH (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 >30 <10 15-10 15-30 C, LS 50-30 200-300 8,0-9,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
S 30-20 300-500 -
<20 >500 < 4,5 >9,0 -
236
MRKVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 10-15 S, C 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 -
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
MRKVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 6,5-7,0 20-15 15-10 >30 30-20 5-10 SL, Si, SiC 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 < 10 20-15 10-15 SC, CL, 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 >30 15-10 15-30 S, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 <10
S4 4 30-60
N N >60
C 30-20 200-300 -
<20 >300 < 4,5 >8,0 -
237
SMOKVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
SMOKVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
238
KAJSIJA/MARELICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 30-40 < 10 200-300 >40 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
KAJSIJA/MARELICA mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-40 <10 15-10 50-30 200-300 7,5-8,0 >40 <10
S4 4 60-80
N N >80
C -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
239
BADEM (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
BADEM (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
240
MASLINE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 100-50 100-200 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 < 10 20-15 15-10 50-30 200-300 7,5-8,0 30-40 < 10 300-500 8,0-9,0 >40 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >500 < 4,5 > 9,0 -
MASLINE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 100-50 100-200 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 15-10 50-30 200-300 8,0-9,0 >40 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 300-500 -
<30 >500 < 4,5 >9,0 -
241
IPAK/NAR (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
IPAK/NAR (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
242
KIVI (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
KIVI (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
243
KAKI (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 30 >300 < 4,5 >8,0 -
KAKI (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
244
VINOVA LOZA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 30-20 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300 < 4,5 >8,0 -
VINOVA LOZA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
245
DUHAN (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 20-15 15-10 5-10 CL, SL SiC, SC,LS 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 30-20 < 10 10-15 C, S 30-20 150-200 3,0-4,5 7,5-8,0 >30 < 10 30-40 40-60 15-30
S4 4 -
N N >30
200-300 60-80
< 20 >300 < 3,0 >8,0 >80
DUHAN (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL >150 0-50 5,5-6,5 6,5-7,0 20-15 20-15 5-10 Si, SiC 150-100 50-100 4,5-5,5 7,0-7,2 30-20 15-10 30-20 15-10 10-15 CL, SL, 100-50 100-150 3,0-4,5 7,2-7,5 <10 30-40 <10 15-30 SC, LS 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 40-60
S4 4 30-60 C, S 30-20 200-300 60-80
N N >60
<20 >300 < 3,0 >8,0 >80
246
RUA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 100-50 50-30 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 30-20 15-10 20-15 15-10 30-20 150-200 7,5-8,0 >30 < 10 < 10 200-300 -
S4 4 -
N N >60
< 20 >300
< 4,5 >8,0 -
RUA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ogranienja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 0-50 6,5-7,0 20-15 >30 30-20 150-100 50-100 5,5-6,5 7,0-7,2 30-20 15-10 20-15 100-50 100-150 4,5-5,5 7,2-7,5 <10 15-10 50-30 150-200 7,5-8,0 >30 <10
S4 4 60-80
N N >80
C 200-300 -
<30 >300 < 4,5 >8,0 -
247

O Šljivinoj Osici

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

O Šljivinoj Osici

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Organizacija Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu

Uee u razvoju naina koritenja zemljita na opinskom nivou u BiH

BAZA PODATAKA (zemljite, klima, reljef...)

TIPOVI ISKORITAVANJA ZEMLJITA

RAZRADA TIPOVA ISKORITAVANJA ZEMLJITA

BAZA PODATAKA ZEMLJINIH RESURSA

POTENCIJALNI PRINOS ZAHTJEVI BILJKE, BAZE RESURSA

SOCIOEKONOMSKA, DEMOGRAFSKA SITUACIJA

POGODNOSTI ZEMLJITA ZA VIESTRUKU PROIZVODNJU

PLAN KORITENJA ZEMLJITA

Klase pogodnosti zemljita i stepen ogranienja Tabela 3. Lista kultura

Tabela 4. LUT atributi

Trina orijentacija Intenzitet kapitala Intenzitet rada

Posjedovanje zemljita Ciljani nivo prihoda

pristup tritu; visok nivo savjetodavnih usluga, primjena rezultata istraivanja

malo do srednje, ponekad fragmentirano srednji

integrisane parcele visok

Tabela 5. LUT atributi za voe

Trina orijentacija Intenzitet kapitala Intenzitet rada

Infrastruktura Posjedovanje zemljita Ciljani nivo prihoda

MPD max.dostian prinos

Tabela 8. Stepen ogranienja

Tabela 14. Latinski nazivi kultura

Tabela 15. Strunjaci sa kojima su obavljene konsultacije za kulture 1-29

Tabela 16. Mjeseci u godini

Tipovi iskoritavanja zemljita

Zatita od bolesti Zatita od tetoina

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Prihrana Zatita od bolesti Zatita od tetoina

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Zatita od bolesti Zatita od tetoina

Prihrana Zatita od korova

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

najee do 0,5 ha, rjee do 1 ha oko 750 KM/ha

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

najee do 0,5, rjee do 1 ha oko 930 KM/ha

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Veliina parcela Prihod

Prihrana Kultivacija Zatita od korova

Veliina parcela Prihod

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Veliina parcela Prihod

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Veliina parcela Prihod

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

najee 0,5-1, rjee do 2 ha srednji, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

LUT ATRIBUTI Vrsta

TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati

Veliina parcela Prihod

Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti

Nain proizvodnje Kotiavo voe Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1

Veliina parcela Prihod

Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj nain proizvodnje mogao realizovati

Veliina parcela Prihod