Yapi Malzemesi 4 Cimento PDF

YAPI MALZEMES
MENTO
Yrd. Do. Dr. Hayri N
Pamukkale niversitesi
2007 - BAHAR
BETON
AIMIZIN MALZEMES BETON ESAS OLARAK K BLEENL KOMPOZT BR MALZEMEDR.
MENTO HAMURU (MENTO + SU)
BETON
AGREGA
R (akl, Krmata, Curuf Vb.) NCE (Kum, Mcr Tozu vb.) KATKI MADDELER
MENTO R AGREGA SU KATKI
: BALAYICI : YKLER TAIYICI : HDRATASYON BALATMAK + LENEBLRLK SALAMAK : STENEN ZELLKLER GELTRMEK
Yap Malzemesi Dersi
NCE AGREGA : BOLUKLARI DOLDURUCU
PA naat Mhendislii Blm
BETON RETM AAMALARI

MALZEME SEENEKLERNN BELRLENMES MALZEME DENEYLER (AGREGA, MENTO, SU, KATKI MADDELER) MALZEME SEM DAYANIKLILIK (DURABLTE)
BETON DZAYNI (LENEBLRLK, LEVSELLK, EKONOM) DENEME RETM MALZEME STOKLANMASI TARTIM KARITIRMA TAIMA ve YERNE YERLETRME SIKITIRMA (VBRASYON) TAHRBATSIZ DENEYLER (TABANCA, ULTRASES)
DAYANIM BETON SINIFI
RNEK ALMA SLUMP B.H.A SIKIIK HAVA % SICAKLIK
KR SERTLEM BETON
Yap Malzemesi Dersi
TAHRBATLI DENEYLER (SLNDR, KP, KAROT)
MENTO
HDROLK BALAYICILAR SINIFINDAN
(HEM HAVADA, HEM DE SU ALTINDA PRZ YAPIP, SERTLEME)

LK BALAYICILAR: TOPRAK TOPRAK+KRETAI KARIIMLARI, KRE ALILAR, PM KL TOZLARI, DOAL PUZOLANLAR.
PA naat Mhendislii Blm Yap Malzemesi Dersi
MENTO
Hidrolik zellikli, dier bir deyile su altnda da sertleebilme gsteren ve bozulmayan balayc madde elde etmek amacyla balayan youn almalar ise 1755 ylna rastlar. Bu almalarn nde gelenleri, ngiliz John Smeatonun 1756 ylnda Eddystone deniz fenerinin yapm iin kulland Aberthaw kireci+talyan puzolan karmndan elde ettii balayc ve 1796 ylndan itibaren ngiliz James Parker ve James Frost tarafndan killi kalkerli malzemelerin piirilmeleri sonucunda retilen doal imentolar olmulardr.
MENTO
"imento" kelimesi, yontulmu ta krnts anlamndaki Latince "caementum" kelimesinden tremitir. Daha sonra bu kelime balayc anlamnda kullanlmaya balamtr. 19. yzyln balangcnda kil ieren, kiretalarnn yaklmas deneyleri imentonun kefine yol amtr.
MENTO
1800l yllarn banda Fransz Louis Vicat su kireci (hidrolik kire) kullanmyla ilgili ok nemli almalar yapmtr. Ancak Portland imentosu olarak adlandrlan ve dier hidrolik balayclardan daha stn zelliklere sahip olan balayc, 1824 ylnda ngiltere'nin Leeds kentinde, Joseph Aspdin isimli bir duvarc ustas tarafndan ince taneli kil ve kalker karmnn piirilmesi ve daha sonra tlmesi ile elde edilmitir.
MENTO
Bu rne su ve kum katldnda ve zamanla sertleme olduunda, ortaya kan malzemenin ngiltere'nin Portland adasndan elde edilen yap talarna benzer. Bunu gren Joseph Aspdin, elde ettii bu balayc iin 21.10.1824 tarihinde "Portland imentosu" ad altnda patent almtr
MENTO
Portland adas, ngilterenin gneyinde, Dorset kylarna yakn bir adadr. Bu ada ak gri renkte olan salam ve dayankl kalker talar ile mehurdur.
Yap Malzemesi Dersi
MENTO
Londradaki Saint Paul katedrali Portland adasndan karlan talarla yaplmtr

10
MENTO
Bu balayc daha sonraki yllarda byk gelimeler gsterse de "Portland" ismi aynen korunmutur. Aslnda Joseph Aspdin tarafndan retilen balayc, retim srasnda yeterince yksek scaklklarda piirilmedii iin bugnk Portland imentosunun zelliklerine tamamen sahip olamamtr. Yine de ngiltere Kirkgate stasyonunun yanndaki halen ayakta olan "Wakefield Arms" binasnn Joseph Aspdin'in yapt balayc ile yapld belirlenmitir.
11
Yap Malzemesi Dersi
MENTO
Hammaddelerin yksek scaklklara kadar piirilip tlmesi olay daha sonra 1845 ylnda Isaac Johnson isimli bir ngiliz tarafndan gerekletirilmitir..
Yanda 1824 ylnda Joseph Aspdin ve orta iadam John Beverley tarafndan Leeds kenti yaknlarndaki Wakefield kasabasnda kurulan ve Portland imentosu retimi yaplan imalathane grlmektedir.
Yap Malzemesi Dersi
12
MENTO
Aada Joseph Aspdinin kk olu William Aspdinin bir sermayedar ile birlikte kurduu Aspdin, Ord. and Co. isimli irkete bal olan imento fabrikas grlmektedir. 1852 ylnda kurulan bu fabrikada haftada 512 ton imento retilmekteydi.
Yap Malzemesi Dersi
13
MENTO
Trkiyede ise ilk imento fabrikalar 1910 ylnda Eskiehirde kurulan Arslan ve 1911 ylnda kurulmu olan Eskihisar imento fabrikalardr. lkemiz 39 imento fabrikas ve 18 tme tesisi ile Avrupann ikinci,dnyann ise yedinci byk reticisi konumundadr. Cumhuriyetin kuruluuna kadar yllk toplam retimi 35.000 tonu gemeyen Trk imento endstrisinin 2005 ylnda 35 milyon ton, 2006 ylnda da 40 milyon retim yapaca tahmin edilmektedir.
14
Yap Malzemesi Dersi
MENTO RETM
KALKER (KRETAI) CaCO3
KL Al2O3, SiO2, Fe2O3

CaO (%65) SiO2 (%22) Al2O3 (%7) Fe2O3 (%3)
MENTO
iMENTO
15
MENTO RETM
HAMMADDE KIRMA TME KARITIRMA (ISLAK KURU) YAKMA (1450-1650C) KLNKER
16
MENTO RETM
imento retimi dnyadaki CO2 retiminin %8nin sorumlusudur.
17
Yap Malzemesi Dersi
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
18
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
19
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
20
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
21
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
22
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
23
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
24
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
25
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
26
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
27
MENTO RETM
VDEO 1 N TIKLAYINIZ
28
MENTO RETM
VDEO 2 N TIKLAYINIZ
29
MENTO RETM
KLNKER
30
MENTO RETM
LKEL MALZEMELERN ANALZ
Hammaddenin analizi sonunda birbirine kartrlacak kalker ve kil miktarlar saptanr. Bir ton Portland imentosu retebilmek iin yaklak 1600 kg hammadde kullanlr. Bunun yaklak %80i kalker kkenlidir. Kalkerli maddeler frnda arlklarnn %44n oluturan CO2i kaybeder.
CaCO3 + s
850C -1400C
CaO + CO2
Yap Malzemesi Dersi
31
MENTO RETM
LKEL MALZEMELERN ANALZ
Kire (CaO) genellikle kalkerli hammaddelerden, silis (SiO2) ve alumin (Al2O3) ise killi hammaddelerden salanr. Demir oksit ise (Fe2O3) killi veya kalkerli hammaddelerin yapsnda bulunmaktadr. Al2O3 ve Fe2O3 miktarlar yeterli deilse boksit ve demir cevheri ilave edilir.
Yap Malzemesi Dersi
32
MENTO RETM
HOMOJEN KARIIM SALANMASI
Kil ve kalkerin belirli oranlarda homojen bir karmn elde etmek amacyla, ya ve kuru olmak zere iki yntem kullanlr.
Ya yntemde nce kil byk havuzlara gnderilerek burada malzemenin su iinde dalmas salanr. Sonra krmata halinde bulunan kalkerle birlikte slak olarak deirmende tlr ve buradan tekrar havuzlara gnderilir. Bu havuzlarda byk kanatlarn dndrlmesi ile karm homojen hale sokulur. Yaplan analizlerle istenilen bileim bulununca, karm frna gnderilmek zere sulu bir kvamda depolanr.
33
MENTO RETM
Kil ve kalkerin belirli oranlarda homojen bir karmn elde etmek amacyla, ya ve kuru olmak zere iki yntem kullanlr.
Kuru yntemde ise kalker ve kil nce ayr ayr kaba bir ekilde tlerek saptanan miktarlarda birbirine kartrlr. tme ilemi hammaddelerin uygun oranlarda karmn daha hassas yapabilmek, hem de bunlarn frnda daha iyi ve niform piirilmelerini salamak iin yaplr. Kartrma ileminde basnl hava kullanlarak homojen bir karm elde edilir. Ancak bu yntemde de karmn iinde %10-12 su bulunur.
34
MENTO RETM
lkel malzemelerin yumuak olmas halinde ya yntem, sert olmas halinde kuru yntem nerilir. Ya sistemde karmn iinde nemli oranda (~%35) su ierdiinden, frndaki piirme ilemi iin daha fazla enerji gerekir ve kuru ynteme kyasla iki kat yakt harcanr. Ya sistemin nemli bir avantaj toz kontrolnn daha kolay olmas nedeni ile ekolojik ynden salad faydadr. Ancak yakt maliyetleri iletme masraflarnn %30-40n tekil ettiinden gnmzde daha ok kuru yntem kullanlmaktadr.
35
MENTO RETM
KARIIMLARIN PRLMES
imento retiminde hammaddelerin dner frna girmeden nceki tlm ince haline Franszcada un anlamna gelen farine (farin) denilmektedir. Gerek ya, gerekse kuru yntemle hazrlanan farin ad verilen bu karmlar dner frnlara gnderilerek piirilir. Kuru ynteme gre hazrlanan karmlar iin 40-50 m uzunluunda, ya yntemde ise 80-100 m uzunlukta frnlar kullanlr. 36
Yap Malzemesi Dersi
MENTO RETM
KARIIMLARIN PRLMES
%3-7 arasnda eime sahip bu frnlarn i aplar, 2-4 m arasnda deiir ve ii ate tulas kapldr. Genellikle ya sistemdeki dner frnlarda boy/ap oran yaklak 30 civarnda iken, kuru sistemde ise bu oran yaklak 15dir. Homojen hale getirilmi ilkel malzeme eim dolaysyla kendi ekseni etrafnda dnen (60-180 devir/saat) frnda aa doru hareket ederek gittike daha yksek scakln etkisinde kalr. 37
Yap Malzemesi Dersi
MENTO RETM
KARIIMLARIN PRLMES
Frndaki maksimum scaklk 1500Cye kadar ykselmektedir. Bu yksek scaklk altnda daha nce ilkel malzemenin ayrmas sonucu oluan; kire, silis, alumin, demiroksit aralarnda birleerek, imentonun karmak bileimleri olan silikatlar ve aluminatlar meydana getirir.
38
MENTO RETM
KARIIMLARIN PRLMES
Frnn altndan gri krecikler halinde klinker ad verilen pimi elemanlar kar. Frndan 1000Cye yakn bir scaklkta kan klinkerin genel olarak hzl bir ekilde soutulmas gereklidir. Bu amala hava akm salayan ve kendi ekseni etrafnda dnen soutucular kullanlr. Soutulan klinker bir krcdan geirilerek depolanr.
Yap Malzemesi Dersi
39
MENTO RETM
KLNKERN TLMES
Soutucudan kan klinker, boyutlar 1-3 cm arasnda deien, przl, gzenekli bir yzeye sahip, sert, yuvarlak, koyu gri tanelerden oluur. Klinker su ile herhangibir reaksiyon yapmaz ve bu maddenin balayclk zellii yoktur. Klinker ancak ince bir ekilde tldkten sonra balayc zellii kazanr.
Yap Malzemesi Dersi
40
MENTO RETM
KLNKERN TLMES
Klinkere imentonun priz sresini dzenlemek iin az oranda (%3-6) alta eklenir. Al ta olmamas halinde imento ok hzl sertleeceinden betonu rahata yerine yerletirme olana kalmaz. Katkl Portland imentosu retiminde ise; puzolan olarak kullanlan hammadde bu aamada klinkere katlr. 41
Yap Malzemesi Dersi
MENTO RETM
KLNKERN TLMES
KLNKER + ALI TAI (PRZ SRES)
P K T
KLNKER+ALI TAI+PUZOLAN (%19)
KLNKER+ALI TAI+PUZOLAN (%40)
Yap Malzemesi Dersi
42
MENTO RETM
KLNKERN TLMES
Klinker ve dier katklar elik bilyal tclerde boyutlar 90 mikron ile 6.5 mikron arasnda deien tanelere dntrlerek imento elde edilir. tlen imento silolara gnderilerek gerekli sre bekletilip soumas ve kararl bir durum almas salanr. imentonun zellikle scak ve kuru havalarda i yerine scak gnderilmesi halinde, betondaki su daha abuk buharlamakta ve daha hzl priz yapmaktadr. Bu nedenle kullanm yerine giden imento scaklnn en fazla 75C olmas istenir.
43
MENTO RETM
Yap Malzemesi Dersi
44
MENTO RETM
MENTONUN SAKLANMASI
imentolarn drt aydan fazla bekletilmemeleri gerekir. Uygun depolama koullarnda bile imentolar ortamdan nem alp dayanm kaybna urayabilirler. imentolar kuru ambarlarda veya hava almayan, az kapal silolarda saklanmaldr. Torbalar halinde saklanmas durumunda en ok 8 torba st ste dizilmelidir. Ayrca torba dizileri arasndan hava akm geebilmelidir.
45
MENTO RETM
MENTONUN SAKLANMASI
Yap Malzemesi Dersi
46
MENTO RETM
MENTONUN SAKLANMASI
Zeminden rutubet almamas iin depo zeminine plastik rt serilip, yere ahap zgara yaplmas uygun olacaktr. Ayrca bu amala antiyede zel depo yaptrlyorsa, binann tavannn iten eimli yaplmasnda yarar vardr. Bylece nemin youarak imento torbalar zerine damlamas nlenir.
Yap Malzemesi Dersi
47
MENTO RETM
MENTO KMYASINDA KISALTMALAR
CaO SiO2 H2O Al2O3 Fe2O3

C S H A F
Yap Malzemesi Dersi
48
MENTO RETM
DNER FIRINDAK OLUAN DEMLER
Dner Frn En kesiti
700Cye kadar Hammaddeler serbest hareket eden toz haldedir.
Topaklanma ilemi
Tanecikler katdr. Tanecikler arasnda reaksiyon yoktur. Tanecikler katdr. Tanecikler arasnda reaksiyon yoktur.
Klinker reaksiyonlar
Su tamamen buharlamtr.
Dehidrate kil tanecikleri vardr.
Kil tanecikleri Kireta tanecikleri Kalsinasyon devam ettike serbest kire miktar artar. Reaktif silis CaO ile reaksiyona girerek C2S oluturur. Kalsinasyonun devam etmesi scakl 850Cde tutar.
900Cye kadar Hammaddeler hala serbest hareket eden toz haldedir.
Yap Malzemesi Dersi
49
MENTO RETM
Dner Frn En kesiti
1150-1200C Tanecikler yapkan hale gelmeye balar 1200-1350
Agglomerasyon olay baladnda malzemeler sv ile bir arada tutulur. Frnn dn Agglomeralarn btnlemesini tabakalanmasn balatr.
Topaklanma ilemi
Kat Tanecikler arasnda reaksiyon olumaya balar. Kapiler kuvvetler tanecikleri birarada tutar
Kalsinasyon sona erince scaklk hzla artmaya balar Silikatlar ile CaO reaksiyonu sonucu oluan kk C2S kristalleri 1250Cnin zerinde sv faz oluur.
Sv C2S CaOin reaksiyona girerek C3S oluturmalarna olanak salar
keli belit kristalleri
Serbest CaO
Yuvarlak belit kristalleri
Yap Malzemesi Dersi
50
MENTO RETM
Dner Frn En kesiti
1350-14500C
Paralklarn tepeden birlikte dmeleri nedeniyle Agglomeralama ve paracklarn tabakalanmas devam eder.
Topaklanma ilemi
Sv faz yeterli ise topaklanma oluur. Sv faz yetersi ise tozlu klinker oluur.
C2S kristalleri miktar olarak azalr, boyut olarak byr. C3S kristalleri miktar ve boyut olarak artar. Souma ile birlikte C3A ve C4AF sv fazda kristalleir. lamelli yap belit kristallerinde grlr
Souma
Souma srasnda topaklar ekilleri aynen korur.
Yap Malzemesi Dersi
51
MENTO
HAMMADDELER
KALKER (KRETAI) CaCO3 KL Al2O3, SiO2, Fe2O3
MENTO KARMA OKSTLER

C3S ( 3CaO.SiO2) C2S ( 2CaO.SiO2) C3A ( 3CaO.Al2O3) C4AF ( 4CaO.Al2O3.Fe2O3)
- Belite - - Celite
Yap Malzemesi Dersi
tr Alite, tr Felite
52
MENTO
HAMMADDELER
KALKER (KRETAI) CaCO3 KL Al2O3, SiO2, Fe2O3
MENTO KARMA OKSTLER

C3S ( 3CaO.SiO2) C2S ( 2CaO.SiO2) C3A ( 3CaO.Al2O3) C4AF ( 4CaO.Al2O3.Fe2O3)
- HIZLI DAYANIM - YAVA VE SREKL DAYANIM - KMYASAL ETKLERE (SLFATA) DAYANIKSIZLIK - PRZ SICAKLIINI DRME
Yap Malzemesi Dersi
53
MENTONUN HDRATASYONU
2007 - BAHAR
MENTO HDRATASYONU
Termodinamik ynden imentodaki karma bileenler frnda aldklar yksek s nedeniyle yksek entropiye sahiptirler. Suyla karlanca bu gizli enerjiyi aa karrlar ve hidratlamalar ekzotermik trdendir. imentonun karma bileenlerinin su ile ayr ayr kimyasal reaksiyona girdikleri varsaylr ve hidratasyon sonunda her ana bileen tarafndan deiik hidratasyon rnleri oluur.
imento + su
. + s
Yap Malzemesi Dersi
55
MENTO
imentonun veya bir balayc maddenin dayanm kazanmas u olayn birbirini izlemesi sonunda meydana gelmektedir. 1. Hidratasyon olay: imentoyu oluturan maddelerin su ile yapt kimyasal reaksiyondur. 2. Katlama olay: Priz yapma 3. Sertleme olay: Dayanm kazanma eklinde mekanik bir olaydr.
56
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
57
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
58
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
59
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3S ( 3CaO.SiO2) C2S ( 2CaO.SiO2) C3A ( 3CaO.Al2O3) C4AF ( 4CaO.Al2O3.Fe2O3) - HIZLI DAYANIM - YAVA VE SREKL DAYANIM - KMYASAL ETKLERE (SLFATA) DAYANIKSIZLIK - PRZ SICAKLIINI DRME
KARMA OKSTLERN HDRATASYON REAKSYONLARI
C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O
3 CaO.2SiO2 (n-3) H2O + 3Ca(OH)2 3 CaO.2SiO2 (n-1) H2O + Ca(OH)2

60
CaO.SiO2.H2O = C S H = Tobermorit
MENTO
imentoya balayclk zelliini kazandran C-S-H molekler byklkte olup, imento taneciklerinden yaklak 1000 defa daha kktr.
Yap Malzemesi Dersi
61
MENTO
KARMA OKSTLERN HDRATASYON REAKSYONLARI
CaO.SiO2.H2O = C S H = Tobermorit
C-S-H jeline tobermorit ad verilir. Tobermorit ismi, bu hidratasyon rnnn doada ayn isimle anlan bir minerale kimyasal bileim asndan benzemesinden dolay verilmitir. Jel szc ise, kolloidal kat malzeme topluluunu ifade etmektedir. Ca(OH)2 ise portlandit olarak adlandrlr.
62
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
63
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
64
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
Bogue-Lerch (1934) tarafndan bulunan deerler

Beaudoin-Ramachandran (1992) tarafndan bulunan deerler

Yap Malzemesi Dersi
65
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3S : Belite
C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O
3 CaO.2SiO2 (n-3) H2O + 3Ca(OH)2
C3S silikatnn en nemli zellii imentonun prizini abuklatrmas ve hzl dayanm kazandrmasdr.
Yap Malzemesi Dersi
66
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C2S : Alite, Felite

C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O
3 CaO.2SiO2 (n-1) H2O + Ca(OH)2
C2S silikatnn en nemli zellii yava ama srekli dayanm kazandrmasdr. C3S ve C2S in yapt reaksiyon sonucunda C-S-H sembol ile gsterilen kalsiyum silikat hidrate ile serbest kire (Ca(OH)2) olumaktadr.
Yap Malzemesi Dersi
67
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
Snm Kire oluumu

Olumsuz etki
Yap devaml su iinde bulunuyorsa, beton, Ca(OH)2nin devaml bir ekilde znmesi sonunda gittike boluklu bir hal alacak, ortam koullarna bal olan uzun veya ksa sren bir sre sonunda dayanmnn byk lde azalmasyla yapnn emniyeti tehlikeli bir duruma girecektir. PA naat Mhendislii Blm Yap Malzemesi Dersi
68
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
Snm Kire oluumu

Olumlu etki
Serbest kirecin varl nedeniyle oluan bazik ortam da elik donatnn paslanmas engellemektedir.
pH 12.5 Paslanma olmaz

pH<9.5 - 11.5 ise PASLANMA !! (ORTAMDA O2 ve SU MEVCUTSA) Yrd. Do. Dr. Hayri N
Yap Malzemesi Dersi
69
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
Snm Kire oluumu

Olumlu etki
Serbest kirecin varl nedeniyle oluan bazik ortam da elik donatnn paslanmas engellemektedir.
70
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
3CaO.Al 2 O 3 + 6H 2 O 3CaO.Al 2 O 3 .6H 2 O + s
3CaO.Al 2 O 3 .6H 2 O + Ca(OH) 2 + 6H 2 O 4CaO.Al 2 O 3 .13H 2 O

C3A sertletikten sonra olduka zayf dayanml bir hidrat oluur. Prize ilk balayan e olan C3A hzla priz yapp yksek hidratasyon ss aa karr. C3Ann hzl prizi denetim altna alnmazsa, imento tmyle katlar ve silikatlarn olumasna olanak kalmaz. C3Ann priz hz retim aamasnda klinkere katlan al ta ile yavalatr.
71
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
C3A + Alta
Etrenjit %227 hacim art
3CaO.Al2 O 3 .6H 2 O + 3(CaSO 4 .2H 2 O) + 19H 2 O 3CaO.Al2 O 3 .3CaSO 4 .31H 2 O

Uygun miktarda al ta kullanldnda, aluminatlarn yzeyinde ince ineler eklinde etrenjit (ettringite) kristalleri meydana gelir. Bu kristaller o kadar incedir ki hidratasyonun ilk zamanlarnda devresinde bunlar rijit bir yap meydana getirmediinden dolay priz olay gereklemez.
72
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
C3A + Alta

C3A ve al tann birlemesiyle oluan Candlot tuzu veya etrenjit (ettringite) (3CaO.Al2O3.3CaSO4.31H2O) ierdii ok miktardaki hidrat suyu nedeniyle byk bir hacim kaplar. Taze betonda ortam sv halde olduundan bu durum sakncal deildir.
73
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
C3A + Alta
Yap Malzemesi Dersi
74
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
Ani Priz
imentoya al ta katlmad zaman C3A hzl bir ekilde hidratasyon yaparak, daha ilk dakikalarda kk plaklar eklinde kristalleri meydana getirmek suretiyle priz yapar. Byk bir snn aa kmasyla olusan bu olaya ani (flash) priz denilir.
75
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
Yalanc Priz
Yalanc priz ise scak klinker kullanlmas halinde katlan al tann bir ksmnn alya dnmesi ile olur. Suyla karan al aniden sertleir. Ancak al miktar az olduundan tm ktle sertlemez.
Yap Malzemesi Dersi
76
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
Yalanc Priz
Biraz bekleyip, uzun sre betonu kartrarak tekrar yumuama salanabilir. yalanc priz yapma zelliine sahip imentolarla dklen betonlar ok abuk katlama eilimi gsterip, beton iiliinde zorluklar yaratr. Ayrca pompa betonlarnda borularda tkanklklar yaratr.
77
MENTO
PRZ OLAYI
Yap Malzemesi Dersi
78
MENTO
PRZ OLAYI
Yap Malzemesi Dersi
79
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C3A
C3A + Cl Klor iyonlar
Cl- iyonlar betonarme yaplarda donatya ulatklar taktirde klorit korozyonuna sebep olmaktadrlar. C3Ann imentoya salad olumlu bir etki Cl- iyonlarn balama yeteneine sahip olmasdr. C3A Cl iyonlar ile reaksiyona girerek Friedel tuzu oluturur.
3CaO.Al2 O 3 .CaCl 2 .10H 2 O

80
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
C4AF: Celit
C4AFnin hidratasyonu, hz daha kk olmak zere C3Ann hidratasyonu gibidir. Hidratasyon reaksiyonu sonunda, al miktarnn belirli bir deerin altnda olmamas halinde slfo-ferritler elde edilir. Bunlar slfo-aluminatlarda alumin yerine Fe2O3in konulmasyla elde edilen cisimlerdir. Ayrca altann az miktarda olmas halinde, C4AFnin hidratasyonu sonunda (3CaO.Fe2O3.H2O), (CaO.Fe2O3.H2O), (3CaO.Al2O3.H2O) gibi hidrate bileimlerin meydana gelme olasl vardr.
81
MENTO
MENTO KARMA OKSTLER
Balayclk Deeri Kuvvetli Kuvvetli Zayf Zayf Hidratasyon Kimyasal Iss Dayankllk Orta Az ok Orta Az yi Kt yi
Bileen C3S C2S C3A C4AF
Hidratasyon Hz lk hafta hzl, sonra yava lk hafta yava, sonra srekli artm Ani (lk dakika) Ani (lk dakika)
Yap Malzemesi Dersi
82
MENTO
KAPLER BOLUKLAR
JEL BOLUKLARI JEL PARTKLLER (lifsi Yap, Amorf, apraz Bal, 90 A) CSH + CAH, vb. HDRATE BLEENLER + Ca(OH)2 + HDRATE OLMAMI MENTO + SU BOLUKLARININ BIRAKTII GZENEKLER.
83
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
84
MENTO
Ca(OH)2 ve CSH kristalleri (S/=0.6 24Cde 5 gn hidrate olmu)
Yap Malzemesi Dersi
85
MENTO
Yap Malzemesi Dersi
86
MENTO
Monosulfat Alimnat ve etrenjitin hekzegonal kristal yaps
Yap Malzemesi Dersi
87
MENTO
E T R E N J T
88
MENTO
Etrenjit
Yap Malzemesi Dersi
89
MENTO
Monoslfat
Yap Malzemesi Dersi
90
MENTO
PORTLAND MENTOSUNUN BLEM Ana Oksit Kire (CaO) Silis (SiO2) Alumin (Al2O3) Demir oksit (Fe2O3) Magnezi (MgO) Kkrt trioksit (SO3 ) Dier maddeler
Arlka(%) 63-67 20-25 5-9 2-4 0.5-3 1-2 0.5-2

Yap Malzemesi Dersi
91
MENTO
KARMA OKST MKTARI HESABI
imentonun basit oksit deerlerinin bilinmesi davran hakknda yeterli bilgi vermez. imentonun davrann etkileyen karma bileenler Bogue formllerinden yararlanarak hesaplanr. Kesin sonu vermeyen bu forml dnda, imento karma bileenleri X n krlma, optik yntemler veya elektron mikroskopu ile inceleme yoluyla da belirlenebilir.
92
MENTO
BOUGE FORMLLER
Al2O3/Fe2O3 0.64 olmas durumunda
C 4 AF(%) = 3.043Fe 2 O 3
C 3 A(%) = 2.650Al 2 O 3 1.692Fe 2 O 3
C 3S(%) = 4.071CaO 7.600SiO 2 6.718Al 2 O 3 1.43Fe 2 O 3 2.852SO 3 C 2 S(%) = 2.687SiO 2 0.7544C 3S
Al2O3/Fe2O3 < 0.64 ise C3A olumaz. Daha koyu renkteki Ferrari imentosu oluur. Ayrca Bogue formllerini puzolan katkl imentolar iin kullanmak doru deildir.
93
MENTO
Saysal rnek 2
Aada kimyasal bileimi ve incelikleri verilen A ve B imentolarnn
A CaO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO SO3 Dier ncelik (cm2/g) 61 23 6 4 0.5 1 4.5 2880 B 65 21 9 3 0.5 1 0.5 3160
a) Karma oksit deerlerini BOGUE formlleri ile hesaplaynz. b) Her iki tip imentonun zamanla dayanm kazanma oranlarn ayn grafik zerinde gsteriniz. c) Sz konusu imentolardan hangisinin dierine kyasla slfata kar daha dayankl olduunu nedeni ile aklaynz. d) Hangi tip imentonun hidratasyon ssnn daha yksek olmas beklenir?, neden?
Yap Malzemesi Dersi
94
MENTO
Kimyasal raporlarda kire standard, silis modl, hidrolik modl, alumin modl gibi baz modller de verilir.
Kire Standart = Silis modl = Hidrolik modl =
Ca0 - (Serbest CaO + 0.7 SO3) 2.8 Si02 + l.l Al203 + 0.7 Fe2O3 Si02 Al203 + Fe2O3 Si02 Si02 + Al203 + Fe2O3 Al203 Fe2O3
100
Alumin modl =
Kire standardnn % 90-95 arasnda, Silis modlnn 2.2-2.6 arasnda, Hidrolik modln l.8-2.2, Almin modlnn l.5-2.0 arasnda deerler almas istenir.
95
MENTO
MENTODA ZN VERLEN DEERLER
TS EN 197-1'e gre
Klorr muhtevas S03 miktar znmeyen kalnt miktar kzdrma kayb MgO muhtevas ktlece fazla olmamaldr.
96
% 0.1'den, % 3.5 veya %4den, % 5'den, % 5'den, %5den
Yap Malzemesi Dersi
MENTO
Kzdrma kayb
imentolarda kzdrma kayb, imentonun yksek scaklkta (97525C) kzdrlmas sonucu imentoyu terkeden nem ve karbondioksitten ileri gelir. ok az miktardaki su, imento retiminde kullanlan al tann (CaSO4.2H2O) bnyesinden ve havadan bir miktar nem alnmasndan kaynaklanr. Karbondioksit ise, imentonun havadan karbondioksit alarak karbonatlama yapmasndan kaynaklanr.
97
MENTO
znmeyen Kalnt
znmeyen kalnt, imento bileenlerinin oluumunda grev almayan silis miktarn ifade eder. Normal olarak imento bileenleri hidroklorik asit ierisinde znmesine ramen, sadece silis bu asit ierisinde znmez. znmeyen kalnt yzdesi, imento retiminde kimyasal reaksiyonlarn tam olarak geliip gelimediini gstermesi bakmndan nemlidir.
98
MENTOLARIN GENEL ZELLKLER ve DENEYLER

2007 - BAHAR
EN Y MENTO
YOK!
AMACA UYGUN MENTO SEM
VAR!
10

MENTOLARIN NCEL
imento tanelerinin aktiflii ve hidratasyon sonucu daha yksek dayanmlar verebilmesi ince tlmelerine baldr. imentolarda tane boyutlar genel olarak 6.5 - 90 mikron arasnda bulunur. ounluu 30 mikron civarndadr. Hidratasyon olaynn geliebilmesi ve balayclk zelliinin artmas iin imentolarda boyutlar 74 mikrondan byk tanelerin orannn % l4' gememesi istenir.
Yap Malzemesi Dersi
10

MENTOLARIN NCEL
HDRATASYON DERNL HDRATE OLMAMI MENTO TANEC ORTALAMA AP D = 30
5.2
HDRATE MENTO
HDRATE OLMAMI (YUMUAK BLGE)
HDRATASYON DERNL AYDA 5.2

10

MENTOLARIN NCEL DENEYLER
imentolarn bu zellii deiik yntemlerle saptanr.
Bunlardan biri imentoyu 74 mikron gz boyutlu elekten eleyerek, bu aptan kk tanelerin miktarn saptamaktr.
Yap Malzemesi Dersi
103

Dier yntem zgl yzey alan yntemidir. zgl alan 1 g imentoda bulunan taneciklerin yzey alanlarnn kapsad toplam yzey alandr, cm2/g olarak gsterilir. Deney, standart koullarda sktrlan imento tabakasndan, havann geme zamann lme esasna dayanr.
104

Bu yntem TS EN 196-6 ve ASTM C 204 gibi standartlarda aklanmaktadr.
Blaine saysnn 3000 cm2/g civarnda olmas istenir. Trkiyede retilen imentolarn incelii 2800-4000 cm2/g civarndadr.
Yap Malzemesi Dersi
105

nceliin betona olumlu ve olumsuz ynleri:
a) ncelik betonun dayanmn arttrr. b) imentoyu slatmak iin gerekli su miktar artar. c) Fiziko-kimyasal bir olay olan ilk slanmada, taneler inceldike daha byk s ortaya kar. d) Daha fazla bzlmeye neden olur ve atlamaya eilimi fazladr e) nce imentolu karmlarn terlemesi, iri taneli imento karmlarndan daha azdr.
106

MENTOLARIN PRZ SRES
imentonun su ile birletirildii an ile imento hamurunun katlaarak plastik zelliini kaybettii an arasndaki sreye priz alma sresi denilmektedir. Bu olayn balang ve biti saatleri, alma saatleri asndan ok nemlidir. Normal Portland imentolarnda prizin, 1 saatten nce balamamas ve 10 saatten nce tamamlanmas istenir.
107

MENTOLARIN PRZ SRES
Priz zelliine bal olarak imentolarn kullanm yerleri farkldr.
rnein, su kaaklarn nlemek amacyla hzl priz yapan (8 - l5 dakika aras) imentolar kullanlr. ine al ta konulmadan retilen baz imentolar ok ksa srede (8-15 dakika) priz yaparlar.
Yap Malzemesi Dersi
108

MENTOLARIN PRZ SRES
imentolarn priz sreleri u faktrlerin etkisindedir:
Scaklk:
Scak ortamlarda priz sresi, hidratasyon olay hzland iin ksalr. Scakln dmesi ise priz sresini uzatr.
Kartrma suyu miktar:

Fazla miktarda su kullanmak balayc maddenin priz sresinin uzamasna yol aar.
imentonun bekletilme sresi:

Uzun sre bekletilmi imentolarda d ortamdan alnan nem nedeniyle priz ge balar.
109

MENTOLARIN PRZ SRES
imentolarn priz sreleri "Vicat inesi" ad verilen alet ile saptanr.
zel hazrlanm normal kvamdaki standart imento hamuru, standart bir kap iine (Vicat halkas) dzgn bir ekilde yerletirilir.
110

MENTOLARIN PRZ SRES
Daha sonra Vicat inesi denilen standart bir ine kendi arl ile belirli ykseklikten zerine drlr. Batma miktarlar llr. Bu ilem belirli zaman aralklarnda tekrarlanr. nceleri ok batan ine, sonralar ok az batar ve belirli sre sonra hi batmaz.
Yap Malzemesi Dersi
111

MENTOLARIN PRZ SRES
ne ucunun kalbn tabanndan 3-5 mm uzaklkta olmas halinde, priz balam demektir. ne 0.5 mm batt zaman ise priz sona ermitir. Priz srelerinin belirlenmesi iin kullanlacak yntemler TS EN 196-3de ve ASTM C 191de belirtilmitir.
112

MENTOLARIN PRZ SRES
Vicat inesi aletinin deiik ve otomatik olanlar da bulunmaktadr.
Yap Malzemesi Dersi
113

MENTOLARIN HDRATASYON ISISI
imentoyu oluturan ana bileenlerin su ile yaptklar kimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar s aa karrlar. Hidratasyon ssnn aa kma hz, imento bileenleri ile su arasnda yer alan kimyasal reaksiyonlarn hzna baldr ve hidratasyonu etkileyen en nemli faktr zamandr. kan s nedeniyle betonun scaklk derecesi artar. Hidratasyonun bu ekzotermik davran, hidratasyon ssnn aa kma hz ve miktar bakmndan bir ok sakncal durum oluturabilir.
114

zellikle barajlar gibi byk ktle betonlarnn retiminde i gerei hizl beton retimlerinde sorun nemlidir. Byk ktle betonlarnda i scaklk ykselir, hava ile temasta bulunan d ksm sour ve bzlr. Byk ktle ise d ksmn bzlmesini nlemeye alacandan, scaklk farklarnn yol at gerilmeler sonucunda beton atlar.
115

imentonun incelii hidratasyon ssn arttran bir faktrdr. Ancak imentonun karma bileenlerininde hidratasyon ss zerine etkisi nemlidir.
Karma bileen C3A C3S C2S C4AF lk 48 saatte kan s (cal/g) 150 100 10 40 Toplam Is (cal/g) 207 120 62 100
Yap Malzemesi Dersi
116

imentolarn hidratasyon slar ise kalorimetre cihaz ile llebilmektedir.
Yap Malzemesi Dersi
117

MENTOLARIN ZGL AIRLII
imentolarn zgl arl tiplerine gre deiir.
Normal portland imentosunun zgl arl 3.10-3.15 civarnda, katkl (trasl ve curuflu) imentolarda ise 2.90 civarndadr.
118
Yap Malzemesi Dersi

MENTOLARIN ZGL AIRLII
imentolarn zgl arl tiplerine gre deiir.
imentonun zgl arl Le Chatelier balonu ad verilen zel bir cam kap iinde gazya kullanlarak belirlenir.
Yap Malzemesi Dersi
119

MENTOLARIN MEKANK DAYANIMI
Hidratasyon olaynn seyrini deitiren btn faktrler imentonun dayanm zerine de etkilidir.
Yap Malzemesi Dersi
120

MENTOLARIN MEKANK DAYANIMI
imentonun dayanmn etkileyen faktrleri aadaki gibi sralayabiliriz: a) Zamana ait faktrler b) imento zelliklerinin dayanm zerine etkileri c) Ortam koullar ile ilgili faktrler
Yap Malzemesi Dersi
121

ETKLEYEN FAKTRLER
SICAKLIK BAIL NEM MENTO TP MENTO NCEL
Kr koullar
MNERAL KATKILAR KMYASAL KATKILAR

122
SICAKLIK ETKS
EN UYGUN SICAKLIK
NORMAL BETONDA 10 - 15C BARAJ vb KTLE BETONLARINDA 5 - 10C
SICAKLIK > 32C veya SICAKLIK < 5C ise NLEM ALINMALIDIR.

123
SICAKLIK ETKS
Basn Dayanm (MPa) 50
Dkm ve sertleme srasnda yksek scaklklar erken dayanmlar artrmakla birlikte ileriki yalardaki dayanmlar drmektedir.
Beton Ya : 40 28 gn
30
20 1 gn
Nedeni: Hzla erken gelien hidratasyonun daha zayf bir yap oluturmasdr.
10
10
20 30 Kr Scakl (C)
40
50
124
Yap Malzemesi Dersi
NEM ETKS
imento tarafndan balanan su (g/g) 0.40
imentonun hidratasyonun srekli olabilmesi iin ortamda suyun bulunmas gerekmektedir.
0.36 0.32 0.28 0.24
0.20 Bal nemin %80 altna dt durumlarda 0.16 hidratasyon olduka yavalamakta, %30un altnda 0.12 ise pratik olarak durmaktadr. 0.08 0.04
Toplam su Buharlamayan su
Nem Oran PA naat Mhendislii Blm 0 0.4 0.2 Yap Malzemesi Dersi 0.6
0.8
1.0
125
SICAKLIK ETKS
Karmdan sonraki ilk iki saatteki scakln betonun dayanm geliimine etkisi
Basn Dayanm (Mpa) 50 45 40 35 30 25 20 15 3 7 14 28 90 Sre (gn) Yap Malzemesi Dersi 180 13C 4C 21C 46C 38C 29C
126
NEM ETKS
Basn Dayanm (Mpa) 45 40 35 30 25 20 15 10 5 3 7 14 28 90 Sre (gn) Yap Malzemesi Dersi 180 7 gn 3 gn Srekli havada Sudan karlma zaman: 28 gn 14 gn Srekli nemli
127

PRZ HIZLANDIRMA YNTEMLER
Prizi abuklatran katk maddeleri kullanmak Suyun buharlamasna yol amayacak ekilde (70-80C) doygun buhar banyosu yaptrmak.
Yap Malzemesi Dersi
128
RTRE
RTRE (BZLME) ENGELLENRSE ATLAK OLUUR. RTREnin (BZLME) ZARARLARI
1. ATLAKLAR OLUMASI 2. DONATIDA PARAZT GERLMELER OLUMASI
ATLAKLAR
EKME DAYANIMINI DRR ERYE GREN SU LE BRLKTE DONA DAYANIKLILIK AZALIR! KMYASAL ETKLERE DAYANIKLILIK 129
Yap Malzemesi Dersi
PLASTK RTRE ATLAI
Yap Malzemesi Dersi
130
PLASTK RTRE ATLAI
Yap Malzemesi Dersi
131
PLASTK RTRE ATLAI
Yap Malzemesi Dersi
132
RTRE
HDROLK RTRE TERMK RTRE
BOLUKLARDAK SUYUN KAYBI KTLE BETONLARINDA -DI SICAKLIK FARKI MENTO HDRATASYON RNLERNN DAHA AZ HACM KAPLAMASI TERLEMENN BUHARLAMAYI KARILAYAMAMASI KARBONATLAMA SONRASINDA ORTAYA IKAN SUYUN BUHARLAMASI
3Ca(OH)2+CO2
BNYESEL RTRE
ERKEN PLASTK RTRE
KARBONATLAMA RTRES
CaCO3+H2O
Yap Malzemesi Dersi
133
RTRE
MENTO ZELLKLERNN RTREYE ETKS
Rtre oluumunda imento ile ilgili faktrlerin en nemlilerinden biri inceliktir. nceliin artmasyla daha fazla imento tanesi ayn zamanda hidratasyona katlarak nemli miktarda rtre meydana getirirler. ncelik ile artan su miktar da rtrenin artmasnda rol oynar. nceliin artmasyla hidratasyon hzlandndan klcallk suyunun byk bir ksm tutulmu olur. Bylece suyun byk bir ksm tutulduundan buharlama az miktarda gerekleir.
134
RTRE
imentonun kimyasal bileiminin rtre zerinde nemli bir etkisi olup olmad ise tartlan bir konudur.
Bazlarna gre byle bir etki pratik ynden mevcut deildir. imentonun baz genletirici maddeleri iermesi nedeniyle bu gre katlmak mmkn olmamaktadr. imentoda birlememi kire (CaO), MgO ve SO3 gibi hacim genlemesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarlarn biraz daha zerinde bulunmas rtreyi nemli derecede azaltabilir. Bu hacim genlemesi yapan maddelerin miktarlarn uygun semek suretiyle rtresiz (genleen) imento yaplabilmektedir.
135
RTRE
imento retiminde priz sresini dengelemek amacyla kullanlan al tann da, rtre zerine etkisi bulunmaktadr. Az miktarda al ta kullanlmas imentonun hidrate elemanlarnn i yapsn etkileyerek rtrenin artmasna neden olmaktadr. Eer imentonun daha az rtre yapmas isteniyorsa, normalden biraz daha fazla al ta kullanlmaldr.
Yap Malzemesi Dersi
136
RTRE
imentonun karma bileenlerinin rtre zerine etkileri kesin olarak bilinmemekle beraber u grler geerlidir :
Bir imentoda fazla miktarda C2S bulunmas rtrenin fazla olmasna yol aabilir. nk bu bileenin hirratasyonu olduka yava gereklemektedir. Bu nedenle C2Sin fazla olmas buharlamayan su miktarn azaltacak, buharlaabilen suyun miktarn arttracak ve bu durumda rtre fazlalaacaktr. Deiik tip imentolar bakmndan karlatrma yaplrsa; hidratasyon hz dk olan puzolanik imentolarn Portland imentolarndan daha fazla rtre yapmaya elverili olduu sylenebilir.
137
RTRE
MENTO RTRES LM
imentolarn rtresi saf imento hamurundan prizmalar zerinde rtreyi lmekle elde edilir. Genellikle bu amala 40 x 40 x 160 mmlik kalplar kullanlmaktadr. Hazrlanan imento hamuru bu kalplara yerletirildikten 24 saat sonra kalptan karlarak prizmann Lo uzunluu hassas bir ekilde llr. Daha sonra atmosferde t gn tutulan prizmann rtresi:
Lo L t t = Lo
138
MENTO
MENTO KMYASAL DAYANIKLILII
Balayc maddelerde aranan en nemli zellik bu malzemenin yksek bir dayanma sahip olmas ve bunu zamanla yitirmemesidir. imentolarn iinde bulunan zararl maddeler dorudan doruya hacim sabitliini bozan, snmemi kire (Ca0), magnezi (Mg0) ve S03'dr. Bunlarn su ile yaptklar reaksiyon sonucu nemli bir hacim artmas meydana gelir.
Yap Malzemesi Dersi
139
MENTO
LE CHATELER DENEY
Snmemi kire ve magnezinin imento iinde zarar oluturabilecek miktarda bulunup bulunmad, pratik bir deney olan ve TS EN 196-3de belirtilen, Le Chatelier (Genleme) deneyi ile saptanabilir. Genleme deneyinin esas amac, balanmam (serbest) CaO ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya kabilecek genleme riskinin deerlendirilebilmesidir.
Yap Malzemesi Dersi
140
MENTO
LE CHATELER DENEY
Bu deneyde kullanlan alet 30 mm apl yark bir silindir ve yark kenarlara bal 150 mm uzunluundaki inelerden ibarettir
Pirin silindir bir cam zerine konulup, iine standart kvamda imento hamuru doldurulur. st yzey dzeltildikten sonra, cam levha ile kapatlr ve stne bir arlk konur. 240.5 saat kalp su iinde (veya 20C, %98 bal nem ortamnda) tutulduktan sonra inenin iki ucu arasndaki uzaklk llr. (a)
141
MENTO
LE CHATELER DENEY
Sudan karlan kalp tekrar suya konur ve 305 dakikada kaynama noktasna gelinceye kadar stlr.
3saat 5 dakika kaynar su iinde kalan kalp karlarak, tekrar ine ular aras uzaklk llr (b) Daha sonra kalbn 202Ca kadar soumas salandktan sonra inenin iki ucu arasndaki uzaklk tekrar llr (c).
c - a 10 mm
olmas istenir.
142
Yap Malzemesi Dersi
MENTO
SO3
S03 imento iine hammaddelerden, katklardan veya kullanlan yakttan girmektedir. Ayrca klinkere eklenen al tandan kaynaklanan S03 slfo - aluminat tuzlarnn olumasna neden olmaktadr. Bu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V iin %3.5den CEM III iin ise % 4 ' den fazla olmamas istenir.
Yap Malzemesi Dersi
143
ESK MENTO TPLER

P (TS 19) P 32.5 P 42.5 P 52.5 KATKILI MENTOLAR K 32.5 T 32.5
BEYAZ MENTO (BP 32.5, BP 42.5) YKSEK FIRIN CURUFLU(C 32.5, C 42.5) SLFATA DAYANIKLI (SD 32.5)
144
KATKILI MENTOLAR
MENTO TP ARET
PUZOLAN P YKSEK SLKA KLNKER FIRIN TOZU VOLKANK,AKTF CURUFU TORTUL KL
UUCU KL
SLSL KALKERL
PM KALKER ST TOZU
PORTLAND PK/A 80-94 KOMPOZE PK/B 65-79
6-20 21-35
PUZOLANK
PZ/A 65-89 PZ/B 45-64 KZ/A 40-64 KZ/B 20-39
--18-30 31-50 ---
11-35 36-55 18-30 31-50
-----
-----
-----
KOMPOZE
PORTLAND PC/A 80-94 CURUFLU PC/B 65-79
6-20 21-35
---
---
---
---
---
---
---
PORTLAND PL/A 80-94 KALKERL PL/B 65-79
---
---
---
---
---
---
---
6-20 21-35
145
Yap Malzemesi Dersi
YEN MENTO TPLER

TS EN 197-1'e gre imento Trleri
imentolarla ilgili yeni Trk standard olan TS EN 197-1 Genel imentolar standard kapsamndaki 27 farkl genel imento, aada verilen 5 ana tipte olmak zere gruplandrlmtr.
CEM I CEM II CEM III CEM IV CEM V
Portland imentosu Portland-kompoze imento Yksek frn cruflu imento Puzolanl imento Kompoze imento
146
Yap Malzemesi Dersi
YEN MENTO TPLER

TS EN 197-1 standardnda imentolarn tanm, ana imento tipi, Portland imentosu klinkeri oran, ikinci ana bileen, standart dayanm snf (28 gnlk) ve erken dayanm kazanma hz dikkate alnarak yaplmtr.
Yap Malzemesi Dersi
147
YEN MENTO TPLER

TS EN 197-1deki deiik imento tiplerine gre imentonun bileen malzemeleri u ekildedir:
ana bileen, (rn. Portland imentosu klinkeri); ikinci ana bileen, (rn. uucu kl, yksek frn crufu, kalker, silis duman); (majr katklar) minr ilave bileen, (rn. uucu kl, yksek frn crufu, kalker, doal puzolan) priz ayarlayc, (rn. kalsiyum slfat; alta) kimyasal katklar, (rn. pigmentler, hava srkleyici katklar).
148
Yap Malzemesi Dersi
YEN MENTO TPLER

kinci ana bileeni belirten harfler ise yledir:
S- granle yksek frn crufu; D- silis duman; P- doal puzolan; Q- doal kalsine puzolan; V- silissi uucu kl; W- kalkersi uucu kl; T- pimi ist; M- yukardakilerden ikisi veya daha fazlas L- kalker
149
YEN MENTO TPLER

lkemizde TS EN 197-1'e gre, en son ekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5 MPa olmak zere standart dayanm snf bulunmaktadr.
Ayrca her dayanm snf iin iki erken dayanm snf tanmlanmtr.
Basn Dayanm (MPa) Dayanm Snf 32.5 N 32.5 R 42.5 N 42.5 R 52.5 N 52.5 R 10.0 10.0 20.0 20.0 30.0 Erken Dayanm 2 gnlk 7 gnlk 16.0 Standart Dayanm 28 gnlk 32.5 42.5 52.5 52.5 62.5 75 60 45 10 Priz balama sresi(dk) Genleme (mm)
Yap Malzemesi Dersi
150
YEN MENTO TPLER

CEM II/A-S 42,5 N

Alt-snf N normal erken dayanm, R hzl erken dayanm Standart dayanm snflar Alt-tip, ikinci ana bileen (bu rnekte yksek frn crufu) Portland imentosu klinkerinin oran (A) yksek, (B) orta ve (C) dk Ana imento tipi
Yap Malzemesi Dersi
151
YEN MENTO TPLER

Bileim (ktlece % olarak) Ana bileenler Ana tipler Genel imento tipleri Klinker Yksek frn crufu K CEM I Portland imento CEM I 95-100 S Silis duman D Puzolan Doal P Doal kalsine edilmi Q Uucu kl Silissi V Kalkersi W Pimi ist T L Kalker Minr ilave bileen
LL
0-5
Yap Malzemesi Dersi
152
YEN MENTO TPLER (TS-EN197)

Bileim (ktlece % olarak) Ana bileenler Ana tipler Genel imento tipleri Klinker Yksek frn crufu K Portland CEM II/A-S cruflu CEM II/B-S imento Portland silis dumanl CEM II/A-D imento CEM II/A-P Portland puzolanl imento CEM II/B-P CEM II/A-Q CEM II/B-Q Portland uucu kll CEM II imento CEM II/A-V CEM II/B-V CEM II/A-W CEM II/B-W Portland CEM II/A-T pimi istli CEM II/B-T imento CEM II/A-L Portland kalkerli imento CEM II/B-L CEM II/A-LL CEM II/B-LL Portland kompoze imento CEM II/A-M CEM II/B-M 80-94 65-79 90-94 80-94 65-79 80-94 65-79 80-94 65-79 80-94 65-79 80-94 65-79 80-94 65-79 80-94 65-79 80-94 65-79 S 6-20 21-35 Silis duman D 6-10 Puzolan Doal P 6-20 21-35 Doal kalsine edilmi Q 6-20 21-35 Uucu kl Silissi V 6-20 21-35 Kalkersi W 6-20 21-35 Pimi ist T 6-20 21-35 Kalker Minr ilave bileen
L 6-20 21-35 -
LL 6-20 21-35 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5
--------------------------------------------6-20-------------------------------------------------------------------------------- 21-35 --------------------------------------
YEN MENTO TPLER

Bileim (ktlece % olarak) Ana bileenler Ana tipler Genel imento tipleri CEM III/A Yksek frn CEM III/B cruflu imento CEM III/C Puzolanik imento CEM IV/A CEM IV/B CEM V/A CEM V/B Klinker Yksek frn crufu K 35-64 20-34 5-19 65-89 45-64 40-64 20-38 S 36-65 66-80 81-95 18-30 31-50 Silis duman D Puzolan Doal P Doal kalsine edilmi Q Uucu kl Silissi V Kalkersi W Pimi ist T L Kalker Minr ilave bileen
LL 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5 0-5
CEM III
CEM IV
----------------------11-35 ---------------------------------------- 36-55 -----------------------------18-30------------------31-50---------
CEM V
Kompoze imento
Yap Malzemesi Dersi
154
MENTO TPLER
Portland Tipi imento Trleri
TS 197-1'e gre lkemizde retilen Portland imentolar, en son ekliyle aada grld gibi tiptir.
CEM I 32.5 CEM I 42.5 CEM I 52.5
(Normal Portland imentosu) (Yksek Dayanml imento) (Yksek Dayanml imento)
Yap Malzemesi Dersi
155
MENTO TPLER
CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5a gre; daha fazla kalker ierirler ve daha ince tlmlerdir. Bileiminde C3S daha fazla olduundan dayanmlar daha fazladr. Bu nedenle P32.5'a kyasla daha fazla Ca(OH)2 oluur. Bu yzden kimyasal dayankllklar daha azdr.
Hidratasyon slar fazladr ve daha fazla karm suyu gerektirirler. Bu imentolar yksek yaplar iin arzu edilen zelliklere sahiptirler. Ancak barajlar, deniz yaplar, slfatl zeminlerde yaplacak inaatlar iin uygun deillerdir.
156
MENTO TPLER
Yurt dnda ise, imento iin ok yaygn olarak Amerikan ASTM snflandrlmas kullanlmaktadr.
imento Tipi ASTM I II Normal Orta (Ara tip) CSA Ana Bileenlerinin Miktarlar (%) C3S 50 42 60 26 40 C2S 24 33 13 50 40 C3A 11 5 9 5 4 C4AF 8 13 8 12 9 ncelik (cm2/g) 1800 1800 2600 1900 1900
III Yksek hzla dayanm kazanan IV Dk Isl
V Slfata Dayankl
Yap Malzemesi Dersi
157
MENTO TPLER
Amerikan ASTM snflandrlmasna gre; Bir Portland imentosunun hangi hzla hidratasyon yapaca, hangi hzla ve ne kadar hidratasyon ss aa karaca, hangi hzla dayanm kazanabilecei ve hangisinin slfat etkilerine daha dayankl olabilecei, karma bileenlerinin miktarlarna bal olarak anlalabilmektedir.
Yap Malzemesi Dersi
158
MENTO TPLER
rnein, incelii ayn olmak koulu ile II.tip imentonun C3A ierii I.tip imentodan daha az olduundan, hidratasyon ss I.tip imentoya gre daha dk, slfat etkilerine dayankll ise daha yksektir.
imento Tipi ASTM I II Normal Orta (Ara tip) CSA Ana Bileenlerinin Miktarlar (%) C3S 50 42 60 26 40 C2S 24 33 13 50 40 C3A 11 5 9 5 4 C4AF 8 13 8 12 9 ncelik (cm2/g) 1800 1800 2600 1900 1900
V Slfata Dayankl
Yap Malzemesi Dersi
159
MENTO TPLER
III.tip imentonun dierlerine gre daha fazla C3S iermesi ve C3Snin erken dayanma katks bulunmas nedeni ile III.tip imentonun erken dayanm yksek olmaktadr. nceliinin ve C3S ieriinin fazlal nedeniyle, bu tip imentolar yksek oranlarda hidratasyon ss aa karrlar.
imento Tipi ASTM I II Normal Orta (Ara tip) CSA Ana Bileenlerinin Miktarlar (%) C3S 50 42 60 26 40 C2S 24 33 13 50 40 C3A 11 5 9 5 4 C4AF 8 13 8 12 9
ncelik (cm2/g) 1800 1800 2600 1900 1900
V Slfata Dayankl
Yap Malzemesi Dersi
160
MENTO TPLER
ASTM Portland imentolarnn Dayanm Kazanma Oranlar
imento Tipi I II III IV V
I. Tip normal imentoya kyasla dayanm kazanma (%) 1. Gn 7. Gn 28. Gn 100 75 190 55 65 100 85 120 55 75 100 90 110 75 85 3 Ay 100 100 100 100 100
Yap Malzemesi Dersi
161
MENTO TPLER
Normal Portland imentosu
En ok kullanlan imento trdr. Normal Portland imentosu (CEM I) zemininde veya yer alt suyunda slfat bulundurmayan normal betonarme yaplar iin uygundur.
Yap Malzemesi Dersi
162
MENTO TPLER
Normal Portland imentosu
Bu imento yaklak %95-%100 klinker kullanlarak retilir. Ancak iinde ok az oranda (%5) ilave bileenler de (CaSO4 ve yardmc tc maddeler dnda) bulunabilir.
Klinker bileiminde C3S ve C2S miktarlarnn klinker ktlesinin 2/3 nden az ve CaO/SiO2 orannn ktlece 2.0den az olmamas snrlar bulunmaktadr. MgO ierii en fazla %5 olarak snrlandrlmtr.
163
Yap Malzemesi Dersi
MENTO TPLER
Ultra Erken Dayanm Yksek imento
Bu tip imentolar, hzl dayanm geliimi salamas bakmndan ok ince tlmlerdir. Blaine incelii 7000-9000 cm2/g civarndadr.
C3S ierikleri %45-48, C3A ierikleri %14.3-14.9 arasndadr.

164
MENTO TPLER
nceliklerin fazla olmas nedeniyle hzl hidratasyon yapar. ok ince ve hidratasyon hznn yksek olmas nedeni ile erken yalardaki dayanm geliimleri de yksektir. rnein, 16 saatte, hzl dayanm kazanan Portland imentosunun 3 gnlk dayanm deerine, 24 saatte ise, 7 gnlk dayanm deerine eriir. 28 gnden sonraki dayanm art ise ok azdr.
165
MENTO TPLER
Son zamanlarda C3S ierii ok yksek (%60) ve C2S ierii ok dk (%10) olan ultra erken yksek dayanml imentolar yaplmaktadr. Bunlarn priz balang sresi 70 dakika, biti sresi ise, 95 dakika civarnda olmaktadr. Bu nedenle sz konusu imentolarn ilenebilirlik sresi daha azdr. Ultra erken dayanm yksek imento, erken dayanm istenen ve hemen hizmete girmesi gereken bir ok yapda baaryla kullanlabilir.
166
MENTO TPLER
Dk sl Portland imentosu
Byk hacimli ktle betonlarnda, imento hidratasyonunun geliimiyle scakln ykselmesi betonda ciddi atlaklara yol aabildiinden, bu tip yaplarda kullanlacak imentonun hidratasyon ssnn dk olmas zorunludur.
Bu amala gelitirilen dk sl Portland imentosu, ASTM standardnda Tip IV imentosuna kart gelir.
167
MENTO TPLER
Dk Isl Portland imentosu
ngiliz BS 1370 (1979) standardnda da bulunan bu tr imentolarn 7 gnlk hidratasyon ss 60 cal/g ve 28 gnlk hidratasyon ss ise 70 cal/gdr. Dk sl Portland imentosunun C3S ve C3A gibi hzl hidrate olan bileenlerinin olduka az olmas, dayanmnn normal Portland imentosundan daha yava gelimesine neden olur. Ancak son dayanm deerleri ayndr. Dier taraftan, dayanm geliiminin yeterli olmas iin imento inceliinin en az 3200 cm2/g olmas gerekir.
168
ZEL MENTOLAR
imentolar kimyasal yaplar ve fiziksel zellikleri farkl olduundan, hidratasyon srasnda farkl davranlar gsterir. imento retiminde, hammaddeleri uygun semek koulu ile, istenen zelliklerde deiik imentolar elde edilebilir. Ekonomik bakmdan ucuz olmas ve evreye daha az zarar vermesi nedeniyle, baz inorganik doal malzemeler veya endstriyel atk maddeler eklenerek de imento retimi yaplmaktadr.
169
ZEL MENTOLAR
Curuflu imentolar
Ham demir retimi art olan crufda genel olarak % 12-18 Al203, % 26-34 Si02, % 42-48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe203, MnO, CaS ve MnS bulunur. Bileiminden de kolaylkla grld gibi curuf, imento retiminde zel ilemlerle kil yerine kullanlabilir. Ayrca agrega yerine de beton retiminde kullanlr. Bu malzemenin nc kullanm ekli ise, bir balayc maddeye (Portland imentosu, kire, al gibi) kartrlarak kullanlmasdr.
170
ZEL MENTOLAR
Curuflu imentolar
Curuf aniden soutulup, amorf ve cams yapya gelince, Portland klinkeri ile kartrlp, al ta eklenmesinden sonra birlikte tlerek veya ayr ayr tldkten sonra kartrlmas ile imento haline getirilir. Curufun klinkere oranla daha zor tlebilir olmas, birlikte tme koullarnda klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalmas durumunu ortaya karr. Bu nedenle ayr ayr tme koullarnda elde edilen curuflu imento ile yaplan betonlarda, ilenebilirlik ve dayanm bakmndan daha iyi sonular alnmaktadr.
171
ZEL MENTOLAR
Curuflu imentolar
Curuflu imentolarn hidratasyonu daha yava gelitiinden, daha uzun sre kr gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli blgelerde kullanlmas doru deildir.
Slfatl sular, deniz sular, klorlu sular, karbonatl sular, termal sular, buz zc maddeler vb. ile yaplan uzun sreli deneyler sonucunda curuflu imentolarn zararl kimyasal etkiler altnda performanslarnn yksek olduu belirlenmitir.
Yap Malzemesi Dersi
172
ZEL MENTOLAR
Curuflu imentolar
Cruflu imentolarn zellikleri aadaki ekilde zetlenebilir :
a) Mekanik dayanmlar ilk gnlerde, ayn miktarda imento ve S/ oran iin Normal Portland imentolarna kyasla dktr. b) Curuflu imentolar souk havada kullanlmaya elverili deildir. c) Kimyasal etkilere kar dayankll fazladr. Deniz suyu ve slfatl ortamlara Portland imentosundan daha dayankldr. d) Dk hidratasyon slar vardr. Bu nedenle bu imentolar baraj inaat gibi byk ktleli yaplar iin uygundur.
173
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Curuflu imentolar
Cruflu imentolarn zellikleri aadaki ekilde zetlenebilir :
e) retim enerjisi ve hammadde kullanm bakmndan maliyetleri daha dktr . f) Daha geirimsiz beton yapmna uygun olup, don olayna daha dayankldr.
Yap Malzemesi Dersi
174
ZEL MENTOLAR
Aluminli imentolar
Bu imentolar, boksit ile kalkerin bir dner frnda eritilinceye (1700C) kadar piirilmesi ile elde edilir. Bu imentolarda alumin miktar % 30' dan fazladr. Aluminli imentonun esas karma bileenleri kalsiyum aluminat (CA) ve dikalsiyum silikat (C2S) dr. Bu imento asit karakterli olduundan asitlerden zarar grmez.
175
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Aluminli imentolar
Genel olarak bu imentolar aadaki kimyasal bileime sahiptir.
Ana Oksit Alumin (Al2O3) Kire (CaO) Demir oksit (Fe2O3) Silis (SiO2)
Arlka(%) 40-45 35-42 5-15 4-10

176
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Aluminli imentolar
Aluminli imentolarn zellikleri aadaki ekilde zetlenebilir :
a) Bu imentolarn mekanik dayanmlar hzl bir ekilde geliir. Ayn koullarda 1 gnlk dayanm, Portland imentosunun 8 aylk dayanmna edeerdir. b) Bu imentolarn prizi ve sertlemesi srasnda nemli derecede s kar. c) Aluminli imentolarla retilen betonlarda Ca(OH)2 olumaz. Bu nedenle kimyasal etkilere ok dayankldr. d) Aluminli imentolarn hidratasyonu iin fazla su gerekir. e) Yksek scaklklara kar dayankldr.
177
ZEL MENTOLAR
Uucu Kl imentolar
Uucu kller imentoya hammadde olarak, klinker ve alta ile birlikte tlerek veya mamul imentoya dorudan olmak zere ekilde katlabilir. TS EN 197-1 Genel imentolar standardnda, sillissi ve kalkersi uucu kllerin klinkere arlka %6-35 aras oranda katlabilecei belirtilmi ve Portland-Uucu kll imento (CEM II) olarak adlandrlmtr. Uucu kll imentolarn, istenen mekanik zellikleri salayabildikleri takdirde, slfata dayankllk, geirimsizlik, dk hidratasyon ss gibi olumlu ynleri vardr.
178
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Portland Puzolanl imento
lkemiz iin en nemli imento tr, doal puzolan kullanlarak retilen Portland puzolanl imentolardr (CEM II/AB-PQ). Bu tip imentolar daha nce Trasl(TS 26) ve Katkl(TS 10156) imentolar olarak tanmlanmaktayd. Portland puzolanl imentolarda TS EN 197-1 e gre, doal ve doal kalsine edilmi puzolan miktar % 6-35 arasndadr. Portland puzolanl imento retimi, klinker, puzolanik madde ve bir miktar al ta karmnn birlikte tlmeleri ile yaplmaktadr.
179
ZEL MENTOLAR
Frna girmeyen malzeme miktarnn fazlal, bu tip imentonun retiminin ekonomik olmasn salar. Her %1 orannda puzolan katksnn imento maliyetine %0.5 d salad aratrmalar sonucu ortaya kmtr. Bu nedenle puzolan katkl imento retimi, bir ok fabrikada normal Portland imentosu retiminin nne gemitir. lkemiz puzolan kaynaklar asndan zengindir. Bu nedenle trasl imentolarn bilinli retimi ve bilinli tketimi halinde, lkemiz asndan yararl sonular verir.
180
ZEL MENTOLAR
Puzolanl imentolarn olumlu ve olumsuz ynleri vardr.
Olumlu ynleri:
lke ekonomisi asndan yararldr, retim srasnda daha az evre kirlilii yaratr, Zararl ortamlara dayankldr, Hidratasyon ss dktr, yi kohezyon zellii vardr, Uzun sreli dayanm art gsterir.
181
ZEL MENTOLAR
Puzolanl imentolarn olumlu ve olumsuz ynleri vardr.
Olumsuz ynleri:
lk dayanmlarn nispeten dktr, Daha iyi bakm gerektirir, Souk blgelerde daha dikkatli kullanm gerektirir, ok ince trasla tlm imentolarda erken rtre olay fazladr. Ancak bu zellikler her trasl imento iin geerli olmayabilir.
182
ZEL MENTOLAR
Trasl imentolarn sorunu; puzolanlarda balanmayan silis yzdesinin fazla olmas halinde, bu silisin puzolanik aktivite gstermemesi nedeniyle, geirimlilik ve dayankllk ynnden sakncalar oluturmasdr.
Baz traslarmz yksek oranda (%7) balanmayan silis iermektedir. Ancak CEM II/B-P iin bu deer %1 ile snrldr.
Yap Malzemesi Dersi
183
ZEL MENTOLAR
Sz edilen zellikler CEM II tipi imentolar aada belirtilen iler iin uygun klar: Byk ktleli yaplar, temel inaatlar, depo-silo inaatlar, sva ileri, briket vb. yap eleman retimi ve zellii olmayan basit bina inaatlar.
Buna karlk bu tip imentolar yksek dayanm gerektiren yksek yaplar vb. yerlerde kullanmak doru deildir.
184
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Beyaz imento
Hammaddesi beyaz kil (kaolen), kalker, mermer tozu olan bir Portland imentosudur.
Demir oksit (Fe203) (%0.3 den az) ve mangann ok az olmas nedeniyle, hafif yeil-beyaz renkte olan bu imento mimari gaye ile yaplarda kullanlr.
185
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Beyaz imento
Mekanik zelliklerinin normal Portland imentosu ile ayn olmas istenir.
Beyaz imentonun retiminde kullanlan hammaddeler farkl olduu gibi retim yntemleri de Portland imentosundan farkldr. Bu nedenle maliyetleri normal Portland imentosunun 3 kat kadardr.
186
ZEL MENTOLAR
Renkli imentolar
Bu tip imentolar, beyaz imento iine incelii imento ile ayn olan toz halindeki (% 1-5 arasnda) metal oksitlerinden oluan pigmentlerin eklenmesi ile elde edilir.
rnein, sar renk iin; demir oksit hidrate, krmz renk iin; demir oksit, yeil renk iin; krom oksit, mavi renk iin; Lazurite, siyah renk iin; magnetik demir oksit, beyaz renk iin; titan oksit kullanlr.
Pigmentler imentonun dayanmna ve srklenmi hava zerine olumsuz etki yapabilirler. rnein, ok ince pigmentler su ihtiyacn arttrarak karmn hava ieriini azaltrlar.
187
ZEL MENTOLAR
Har imentosu
Yksek dayanm gerektirmeyen dolgu, sva, har ilerinde kullanlan, %60 a kadar puzolanik madde ieren zel bir balaycdr. retimde puzolan olarak uucu kl, tras ve curuf gibi maddeler kullanlr.
Ekonomiktir, ancak Normal Portland imentosunun yerine betonarme inaatlarda kullanlmamasna dikkat etmek gerekir. Har imentosunun 7 ve 28 gnlk basn dayanmlarnn srasyla en az 10 MPa ve 16 MPa olmas istenir.
188
ZEL MENTOLAR
Slfata Dayankl imentolar
imentolarn slfata kar en dayanksz gesi C3A karma oksitidir. Portland imentolarnda C3A karma oksiti %8 - 11 oranlarnda deitiinden, bu tip imentolar slfat etkisinde kalan yap elemanlarnda kullanmak doru deildir.
C3A ierii belli bir deerden dk olan imentolar da slfata dayankl imento olarak adlandrlr.
Yap Malzemesi Dersi
189
ZEL MENTOLAR
Slfata dayankl imentolar, iinde en fazla %5 orannda C3A ieren klinkerin bir miktar al ta ile tlmesi sonucu retilir. Bu imentoda C3A ve (C4AF + 2C3A) miktarlar srasyla en fazla %5 ve %25 olmaldr. Bu tip imentolar deniz suyu ve slfatl su ieren zeminler ve dier slfatl ortamlar iin en dayankl imentolardr.
Yap Malzemesi Dersi
190
ZEL MENTOLAR
Normal Portland imentosu S/ oran : 0.65

Slfata dayankl imento S/ oran : 0.65

191
Yap Malzemesi Dersi
ZEL MENTOLAR
Sper Slfat imentosu
Bu imento, %80-85 orannda (en az %65) granle yksek frn curufu ierir. retimde ayrca anhidrit (%10-15 orannda CaSO4) ve en ok %5 orannda P klinkeri kullanlr. ncelikleri 4000-5000 cm2/gdr.
Yap Malzemesi Dersi
192
ZEL MENTOLAR
Sper Slfat imentosu
Sper slfat imentosunun hidratasyon olaynn geliimi farkldr. lk gnlerdeki dayanm daha ok kalsiyum-alumino-slfohidrat (ettringite) oluumundan ve daha sonraki dayanmlar ise CSH oluumundan salanmaktadr. Bu imento, kimyasal etkilere (zellikle sodyum ve kalsiyum slfat etkilerine) dayankldr.
Yap Malzemesi Dersi
193
ZEL MENTOLAR
Erken Dayanm Yksek imentolar
Bu tip imentolar ince tlm (en az 3500 cm2/g Blaine) balayclar olup, hzl dayanm gerektiren yerlerde kullanlr.
Bu imentolarn 2 ve 7 gnlk dayanmlar (30 MPa ve 40 MPa) ayn tip Normal Portland imentolarna kyasla yksektir (10 MPa ve 21 MPa).
194
ZEL MENTOLAR
Erken Dayanm Yksek imentolar
Hzl sertleen Portland imentosu (ASTM Tip III), dayanm geliimi daha hzl olan erken yksek dayanml imento olarak da tanmlanr Hzl sertleen Portland imentosunun dayanm art hz yksek miktardaki C3S (%55 den fazla, bazen %70 civarnda) ieriine ve imento klinkerinin ince tlmesine baldr.
Blaine incelii 4500 ile 6000 cm2/g arasndadr. Daha fazla incelik 10 ile 20 saat arasndaki dayanm nemli derecede arttrr.
195
ZEL MENTOLAR
Hidrofob imentolar
Bu tip imentolar, rutubete kar dayankl olmas amacyla, klinkere hidrofob bir eleman (%0.1-0.4 orannda stearik asit, oleic asit) eklenip tlmesi ile elde edilir. Bu katklar ayn zamanda klinkerin tlebilirliini arttrr. Hidrofob imento grn olarak normal Portland imentosuna benzer. Fakat kf kokusu gibi bir karakteristik zellie sahiptir. Hidrofob imentolar suyla kolay slanmadklarndan bu tip imentolar kullanlarak retilen har ve betonlar daha uzun sre kartrmak gerekir.
196
ZEL MENTOLAR
Oil-well imentosu
ok stn zelliklere sahip bir imentodur. Grout veya slurry olarak yerkabuundaki atlaklardan binlerce metre derinlie kadar pompalanabilecek ilerde kullanlr. Yer kabuunda derinlie bal olarak scaklk deimektedir. rnein, 5000 m derinlikte scaklk 150Cyi ve basn 100 MPa geebilir. Aratrma iin alan sondaj kuyularnda derinlik, 10000 m civarnda olduundan bu tip imento ile doldurulmalar uygun olmaktadr.
197
ZEL MENTOLAR
Oil-well imentosu
Bu tip imentolar yukarda belirtilen koullar altnda ulamas gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir. Ayrca, yeniden sondaj ilemine izin verecek kadar da hzl dayanm kazanmas gerekmektedir.
Yap Malzemesi Dersi
198
ZEL MENTOLAR
Doal imento
Bu tip imento, imento kayas olarak adlandrlan ve iinde %25 kadar kil ieren kiretann kalsinasyonu ve tlmesi ile elde edilir. Portland imentosuna benzeyen bu imento Portland imentosu ve hidrolik (su) kireci arasnda zellie sahiptir. Doal imentonun kalsinasyon scakl dk olduu iin pratik olarak C3S iermez ve yava sertleir.
Yap Malzemesi Dersi
199
ZEL MENTOLAR
Antibakteriyel imento
Bu imento mikrobiyolojik fermentasyonu nlemek iin antibakteriyel maddeler kullanlarak retilen bir Portland imentosudur. Bakteriyel etkiye, gda maddesi reten tesislerin yer betonlarnda rastlanlmaktadr. Bu gibi yerlerde, imento zerinde oluan bakterilerle birlikte nemin varl fermentasyona yol amaktadr. Ayrca antibakteriyel imento su depolar, yzme havuzlarnda ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanlmaktadr.
200
ZEL MENTOLAR
Antibakteriyel imento
Ayrca antibakteriyel imento su depolar, yzme havuzlarnda ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanlmaktadr.
Yap Malzemesi Dersi
201
ZEL MENTOLAR
Bunlardan baka deiik amal; rnein, rtresiz ve genileyen imentolar (grout) vardr. Bu tip imentolar zel dolgu, makina ankraj vb. problemlerde kullanlr. Genelde ilerinde bir miktar aluminyum tozu vardr. Aluminyum tozu, hidratasyon srasnda genleip, rtreyi engeller. Bu tip imentolarda jips, kire ve aluminat tr katklar da bulunmaktadr.
Yap Malzemesi Dersi
202

Yapi Malzemesi 4 Cimento PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yapi Malzemesi 4 Cimento PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YAPI MALZEMES

MENTO R AGREGA SU KATKI

NCE AGREGA : BOLUKLARI DOLDURUCU

PA naat Mhendislii Blm

Yrd. Do. Dr. Hayri N

BETON RETM AAMALARI

DAYANIM BETON SINIFI

RNEK ALMA SLUMP B.H.A SIKIIK HAVA % SICAKLIK

TAHRBATLI DENEYLER (SLNDR, KP, KAROT)

Yrd. Do. Dr. Hayri N

(HEM HAVADA, HEM DE SU ALTINDA PRZ YAPIP, SERTLEME)

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Londradaki Saint Paul katedrali Portland adasndan karlan talarla yaplmtr

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

KL Al2O3, SiO2, Fe2O3

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N