1.

KAYNAK Kaynak birbirinin ayn veya erime aralklar birbirine yakn iki veya daha fazla metal paray s, basn veya her ikisi birden kullanarak ayn trden bir malzeme katarak veya katmadan birletirmektir. Eritme Kayna, metal malzemeyi yalnz scakln etkisi ile yerel olarak ilave kaynak metali ile birlikte eritip birletirmektir. Basn Kayna, metal malzemeyi ilave kaynak metali kullanmadan ve stmadan yalnz basn altnda birletirmektir. Balca eritme kayna Yntemleri: 1. Gaz Eritme Kayna 2. Elektrik Ark kayna 3. Mig( metal inert gaz) 4. Mag(metal aktif gaz) 5. Tig (tungstern inert gaz) 6. Tozalt kaynak yntemi Balca basn kayna yntemleri. 1. Nokta diren kayna 2. Aln diren kayna 3. Srtnme kayna 4. Saplama kayna 5. Souk basn kayna 1.1-Elektrik Ark Kayna Bu usulde gerekli scaklk ana metal para ile elektrot (dolgu malzemesi) ad verilen ubuk arasnda, kl ark eklinde geen elektrik akm tarafndan temin edilir. Ark hem elektrot metalinin, hem de arkn ona isabet ettii noktada, ana metalin erimesini ve elektrot metalinin ana metal zerine gemesini salar. 1.1.1-Ark Kaynann Prensibi Kaynak ilemine uygun bir elektrik akm kaynann iki kutbundan birinin ana metalle, dierinin de elektrotla irtibatlandrlmas halinde aadaki durumlar hasl olur. 1. Ana metalle elektrot arasnda temas olmad zaman hibir akm gemez; kuru havann akmn gemesine direnci yksektir. Devre aktr. 2. Ana metale elektrotla dokunulduunda devre kapanr ve ksa devre akm denen bir akmn gemesini sonulandrr. Bu akm btn devrenin snmasn salar, fakat bu snma akm geiine direncin en yksek olduu yerde yani elektrotun ucunda toplanr. Bu u kzarr. Burada iyonlama tabir edilen bir elektrokimyasal hadise ile bu noktann hemen civarnda elektriksel bakmdan iletken bir ortam oluur. 3. Bu esnada elektrot ana metalden birka milimetre ekilecek olursa akm birinden dierine iletken hale gemi havadan geer ve kl bir ark meydana getirir. Arkn temas ettii

noktada para yzeyinde ok az derin bir kk ergime banyosu oluur: elektrottan kopan metal kaynak olur ve ana metale iyice balanr. 1.1.2- Ark flemesi Bir telden elektrik akm getii zaman etrafnda manyetik bir kuvvet alan oluur. Bir elektrik ark da hareket halinde bulunan bir iletkendir ve dolays ile arkn etrafnda da bir manyetik alan oluur. te bu alan, kaynak annda, arkta bir oynama meydana getirir ve bu olaya da ark flemesi ad verilir. Ark flemesi ounlukla doru akmla yaplan kaynakta ortaya kar; alternatif akm kaynanda pratik olarak ark flemesi yoktur. Manyetik alan ferromanyetik malzemelerde ok kuvvetli olutuundan zellikle eliin kaynanda ark flemesi daha fazla kendini gsterir. 1.1.3-Ark flemesinin Balca Sebepleri; - paras kenarlarnda kaynak yaparken - Byk metal ktlelerin yannda kaynak yaparken - ase balants yannda kaynak yaparken 1.1.4-Ark flemesine Kar nlemler; - Elektrota uygun bir eim verilmesi - Ksa ark boyu ile kaynak yapmak - Alternatif akm kullanmak - nce apl elektrot kullanmak 2-Kaynak kalitesini Etkileyen Parametreler 2.1-Kaynak ncesi Saptanan Parametreler: 2.1.1-Elektrot tr: Genel olarak elektrot tr kaynaklanacak malzemenin tr, kalnl, geometrisi, bulunduu ortam ve kaynan uygulanma biimine gre belirlenir. 2.1.2-Elektrot ap: Elektrot ap kaynaklanacak parann kalnl ve kaynak pozisyonuna gre belirlenir. Kaln apl elektrotlar yksek akm iddeti ile kullanldklarndan kaln paralarda uygulanr; bu ekilde kaynak aznda gereken tam erime saland gibi toplam kaynak sresi de azalm olur. 2.1.3-Akm Tr: rtl elektrot ile ark kaynanda uygun elektrot ile doru akm, gerekse de alternatif akm kullanlabilmektedir. Kaynak akm tr, kutuplama ve elektrot rt bileimi, erime miktarn ve dikiin nfuziyetini etkileyen nemli faktrlerdir. 2.2-Birinci Derecede Ayarlanabilir Parametreler 2.2.1-Kaynak Akm iddeti ve lerleme Hz

Kaynak akm iddeti, ark tututurulduunda elektrot ve paradan geen akmn iddetidir. Bu, tututurma veya ksa devre akm iddetlerinden daha dktr. Belirli bir elektrotta ergime hz ve dolaysyla ana metal stne brakt metal miktar kaynak akm iddetiyle artar(ekil 3).

ekil:3 ok yksek bir akm iddeti veya yava bir elektrot ilerlemesi veya her ikisi birden olduu zaman ince paralarda delikler, orta ve kaln paralarda da yanma kertikleri meydana gelir(ekil 4).

ekil:4 Akm iddetinin ar ykselmesi sramann oalmasna ve dzgn olmayan kaynak dikiinin olumasna da sebep olur, ayrca dikite atlaklar ortaya kabilir. zelikle ince rtl elektrotlarda, elektrotun snp kzarmasna ve rtnn ark blgesine gelmeden yanmasna neden olur. 2.2.2-Ark Gerilimi; Bir ark oluturabilmek iin elektrotla para arasndaki gerilimin belirli bir deere ulamas lazmdr. Buna Et tututurma gerilimi (volt) denir. Elektroda gre 45-100 V arasnda deiir. Genellikle, kk apl elektrotlarda byk apllarnkine nazaran daha yksektir. Ark tututuktan sonra elektrotla para arasndaki gerilim Ea ark gerilimi olup evvelkinden daha dktr; elektrot tipi veya akm ekline gre 15 ila 55 V olur. Ayn bir elektrotta ark ne kadar ksa tutulursa bu gerilim de o kadar dk olur. 2.3-kinci Derecede Ayarlanabilir Parametreler 2.3.1-Elektrot Alar Erimi metal, tm kaynak ilemi boyunca ark yoluyla transfer edilir ve kaynak ark balant yzeylerinde erime oluacak ekilde ynlendirmelidir. Elektrotun, kaynan ilerleme yn ile yapaca a ou zaman 60 ile 700 arasnda olmakla beraber elektrot tipi ve birleme ekline gre 45 ile 900 arasnda da deiebilir. Buradaki esas prensip, yukardan aaya dik kaynaklar dnda, bu ann, crufun arkn nne akmasn nleyecek ekilde olmasdr.