Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

Malzeme

MALZEME BLGS VE Malzeme MUAYENES

Bilgisi

Bilgisi

PROF. DR. HSEYN UZUN

HOGELDNZ
Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm
1 /94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

* Malzemelerin tm fiziksel, kimyasal, elektronik ve mekanik zellikleri bileiminin yan sra i yaplar ile dorudan ilgilidir. * Bu nedenle retimde kalite kontrol, yeni malzemelerin gelitirilmesi, dayankllk, hasar ve kazalarn sebebini aratrma gibi olaylarla karlaldnda, malzemenin i yapsnn etd gerekmektedir.

METALOGRAF DENEY

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

METALOGRAF DENEY
Malzemelerin i yaplarn inceleyen bilim dalna metalografi denir. Malzemelerin i yaplarn oluturan fazlarn tr, fazlarn dalm ve tane bykl metalografik inceleme sonucu belirlenir. Malzemeler, plak gzle veya dk bytmeli aralarla incelenirse buna makroskobik inceleme denir. Malzemeler, mikroskop yardmyla incelenirse buna da mikroskobik inceleme ad verilir.
Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm
3 /94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

MAKROSKOBK NCELEME
Byk boyutlu fizikler hatalar gzle incelenebilir. Metal olmayan kalntlar gzle incelenebilir. Bir rnn yzeyindeki sreksizlikler, yapsal bozukluklar, yzey durumu gibi kaliteyi etkileyen parametrelerin optik bir yardmc (byte gibi) kullanarak veya kullanmakszn muayene edilmesidir.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

MKROSKOBK NCELEME
* Malzemenin mevcut fazlar, miktarn ve dalmn * Tane boyutu, ekli ve dalm * Genel olarak yap kusurlarnn (atlak, gzenek, segregasyon, kalntlar vb. ) cinsini ve miktarn saptamaktadr.

Alminyum krlma yzeyi Dubleks paslanmaz elik (SEM) (optik mikroskop) Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

MKROSKOBK NCELEME
*Gnmzde mikroskobik yntemler atomik seviyeye kadar inmi olup balca ana grupta toplanmaktadr. 1- Ik Mikroskobu (OM-Optical Microscope) ile inceleme 2- Taramal Elektron mikroskobu (SEM-Scanning Electron Microscope) ile inceleme 3- Geirimli Elektron Mikroskobu (TEM-Transmission Electron Microscope) ile inceleme

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

METALOGRAFK NCELEME AAMALARI

1- Numune Alma *Kesme ilemi 2- Numune Hazrlama * Kalplama * Zmparalama * Parlatma * Dalama 3- Numunenin ncelenmesi 4- Yapsal Deerlendirme ve Rapor Hazrlama
Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm
/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

METALOGRAFK NCELEME AAMALARI

1- Numune Alma
Malzemenin neresinden ne tr bir numunenin alnaca tespit edildikten sonra kesilerek numune karlr. Numune karma ilemlerinde malzemede mikroyap deiikliinin meydana gelmemesi iin nlemler alnmaldr. Numuneler, hassas kesme cihazlarnda zel kesme diskleri kullanlarak (Al2O3, SiC veya Elmas diskler) kesme ilemi yaplmaldr.
Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm
/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(a) Kalplama

2- Numune Hazrlama

ok kk boyutlu ve elle kolayca tutulamayan numunelerin, elle tutulabilmesi iin kalplanmas (bakalite alma ilemi) gerekir. Numuneler scak preste veya souk kalplama ile kalplanabilirler.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(a) Kalplama
Scakta ve basn altnda kalplama ilemi iin bakalit gibi termoplastik tozlar kullanlr.
Souk kalplama da polyester (saydam), epoksi (yar saydam) veya akrilik (opak) kullanlr. Bu malzemeler reine ve sertletiriciden oluur. Kalba beraberce dklerek, katlarlar.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(b) Zmparalama
Bakalite alna numuneler, SiC zmparalar kullanlarak parlatlr. Tane boyutu kldke zmpara numaras artar. Zmparalar zerindeki birim alana den andrcn miktarna gre adlandrlr mesela zerinde birim alanda 80 tane andrc partikl varsa 80 numara, 1200 adet andrc partikl varsa 1200 numara zmpara olarak tanmlanr. Dolaysyla 1200 numaral zmpara ok daha ince zmparadr ve ilemin sonlarnda kullanlr.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(b) Zmparalama
Zmparalama ilemi, zmparann monte edildii dner disk zerinde yaplr. Numune elle tutularak yapld gibi, numuneler zmparalama cihazna balanarak otomatik olarak da yaplabilir.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(b) Zmparalama
Kaba Zmparalama ileminde 80-150 grid zmpara, ince zmparalama ileminde 240-1200 grid zmpara kullanlr. nce kaba sonra ince zmparalama yaplmaldr. Her zmpara ilemi bir nceki zmparann izinin silinmesi veya yok olana kadar yaplr. Bir zmparadan dierine geince numune 90 dndrlr.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(c) Parlatma
Parlatma ileminin temel amac, yzey przlln azaltmak suretiyle, iyi yanstan bir yzey elde etmektir. Parlatma ilemi ile son zmparalama ilemi srasnda yzeyde braklan izlerin yok edilmesi hedeflenmektedir. En son ince zmparadan sonra (rnein 1200 grid) kee zerine dklen andrc (ounlukla elmas olarak adlandrlr) ile numune parlatlr. Parlatma ileminde ok ince (0,01-1m) almina tozu (Al2O3) andrclar kullanlmaktadr.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(c) Parlatma
Parlatmada sert paralarda yksek devir, yumuak paralarda dk devir seilmelidir. Numune parlatma kademesinden sonra su ykanr sonra alkolle temizlenerek kurutulur.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(c) Parlatma
Baz durumlarda elektrolitik parlatma yaplar. Numune nce 15-100 Volt gerilim uygulayan bir doru akm kaynann pozitif ucuna balanarak Anot olur. Katot olarak da Al veya paslanmaz elik kullanlr.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(d) Dalama
Metalin mikro yapsn mikroskopta grnr hale getirebilmek iin dalama ilemi yaplr. Dalayclar incelenecek numunenin malzemesine gre alkol, saf su, gliserin, asit gibi malzemelerin karmlarndan elde edilir.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(d) Dalama
Dalama sresi numuneye ve dalaycya bal olarak deiir. Dalama ileminden sonra kullanlan dalaycya bal olarak numune yzeyi ya su ya da etil alkol dklp kurutulur. Eer mikroskopta detay grnmyorsa numune biraz daha dalanmaldr. Dalamadan nce numune yzeyine alkol srlr ve kurutulur. Farkl metallere farkl dalayc kullanlarak numune yzeyi dalanr. Dalanan numuneler nce saf su ile ykanr, ardndan alkol srlerek kurutulur.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

(d) Dalama
Elektrolitik dalama da yaplabilir.

Elektrolitik dalamada numune anot yaplr ve katot olarak Pt veya C kullanlr. Uygulanan gerilim dktr. (2-6 Volt)

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi
* Malzeme iyapsnn incelenmesinde optik mikroskop kullanlr. Bir optik mikroskop objektif, okler ve aydnlatma sisteminden oluur. Bytme miktar objektif ve oklerin bytme deerlerinin arpm ile bulunur. * Ik mikroskop ile numunedeki fazlarn zellikleri, dalmlar, tane snrlar, gzenek, kalnt ve atlaklar gibi eitli yaplar incelenir.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi
* Stereomikroskop ile numunenin bir blgesi veya tamam daha dk bytme oranlar ile incelenerek numunede imalat yntemi ile meydana gelmi (s tesiri blgeleri, ynlenmeler, katmerler) olan yapsal deiiklikler, eitli makro hatalar (atlak, gzenek, boluk, cruf kalnts vs.) incelenir.

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

3- Numunenin ncelenmesi

Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

/94

Sakarya niversitesi

Teknoloji Fakltesi

DNLEDNZ N

TEEKKR EDERM
Prof. Dr. Hseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm
/94