IINDEKILER 1. KESICI TAKIMLAR....4 1.1 Kesici Takim Malzemeleri..4 1.1.1. Kesici Takim Malzemelerine Toplu Bakis4 1.1.2.

Takim elikleri..5 1.1.3. Yksek Hiz elikleri (Hava eligi) HSS...5 1.1.3.1 Yksek Hiz eliklerin Dagilimi..5 1.1.3.2 Yksek Hiz eligin Ierisinde Bulunan Alasim Elemanlarinin elige Etkileri7 1.1.4 Pulver Metalurjik Yksek Hiz elikleri (PM-HSS) ...8 1.1.5.Sert Metaller...8 1.1.5.1. Sinterlenmis Karbrlerin Imalati..9 1.1.5.2. Sert Metal retimi.........9 1.1.5.3. Sert Metalin Kamponentleri Ve zellikleri ..10 1.1.5.4. Sert Metallerin Dagilimi10 2-KESICI TAKIM KAPLAMALARI...13 2.1. Fiziksel Buhar Biriktirme Ile Sert Seramik Kaplama 14 2.1.1.PVD Teknigi Ile Yapilan Kaplamalarin zellikleri14 2.1.2. Reaktif olmayan kaplama yntemi .15 2.1.3. Reaktif kaplama yntemi15 2.2. En nemli fiziksel buhar biriktirme yntemleri..15 2.2.1. Manyetik alanda siratma ...15 2.2.2. Vakum ark yardimiyla buharlastirma..16 2.3. Tek Katmanli Kaplanan Sert Metaller16 2.4. ok Katmanli Sert Metaller17 2.5. Titankarbonitrr Kaplama TiCN.18 2.6. Alminyum Oksit Kaplama (Al2O3) .19 2.7. Kaplama Islemi Karakterizasyonu..19 2.8. Seramik Plaketler20 2.8.1. Kesici Seramigin Dagilimi..21 2.8.2. Kesici Seramigin retimi21 2.8.3. Kesici Seramigin zellikleri...21 2.9. Kesici Elmaslar...23 2.9.1. Elmaslarin Dagilimi.23 2.9.2. Elmas Ieren Kesici Takimlarin retimi Ve Tipleri ..24 2.9.3. Elmas Kesici Takimlarin Kullanim Alanlari...24 2.9.4. Kbik Kristal Bornitrr (CBN) ..25 3. CNC TEZGAHLARI IIN TAKIM SEIMI ...27 3.1. Takim Malzemeleri.27 3.2. Takim Kontrol...27

4. KAPLAMANIN FAYDALARI..28 4.1. TIN- Kaplamanin Avantajlari.28 4.2. Sert seramik kaplamalarin kesici takimlarda avantajlari28 4.3. TIN Kaplanmis Takimlarla Talasli Imalat..29 4.4. Kullanim Alanlari ve Performansi..30 4.5. Kaplanmis Takimlarin Avantajlari.32 4.6. Kaplanmis Takimlarin Dezavantajlari33 4.7. Kaplamali Takimlarin Asinma Davranislari Ile Ilgili Uygulamali alismalarin Sonulari...33 4.7.1. Kaplamali ve Kaplamasiz Torna Kalemlerinin Performanslarinin Karsilastirilmasi..34 4.7.2. Tornalama ve Frezeleme Isleminde Kesme Hizinin Kaplamali ve Kaplamasiz Takimlarin mrlerine Etkisi34 4.7.3. Yksek Hiz eligi ve Kaplanmis Frezelerde Serbest Yzeydeki Asinma Serit Genisliginin Frezeleme Boyu Ile Iliskisi...35 4.7.4. Titan Nitrr ve Titan Alminyum Nitrr Kaplamali Matkap Ucundaki Performans Artisi...35 4.8. Sneklik ve Sertlik Bakimindan Kesici Takimlar..35 4.9. Islenecek Malzeme Cinsine Gre Sert Metalleri Siniflandirilmasi36

1. KESICI TAKIMLAR Metal isleme sanayinde kesme btn operasyonlarin kalbi niteligindedir. Yapilacak operasyona, islenecek malzemenin cinsine ve istenilen hassasiyete gre, metal kesiciler farklidir. Talasli imalattaki gelismeler, kesme ve ilerleme hizlarini da gn getike arttirmasi, retimde degisik malzemelerin kullanilmasi, talasli retim tezgahlarinin gelisimi, kesici takimlarin gelisimini de zorunlu kilmaktadir. Yapilacak operasyona gre, uygun tezgah seimini de gz nne alirsak, kesici takimlardan istenen zellikler; Uzun mrl olmasi Istenilen isleme kalitesini ve lsn saglamasi Para basi takim maliyetinin uygun olmasi Kolay temin edilebilir olmasi 1.1 Kesici Takim Malzemeleri Takim degistirme zamanlan ve dolayisiyla isleme zamanlari takim, makina ve isgc maliyetlerinin ykselmesi nedeniyle, kesici takim malzemeleri asinmaya karsi mukavemetli olmasi istenir. Kesici takim malzemeleri ile ilgili teknik gelismeler sona ermemistir, mevcut malzemelerde hem alasim elemanlari hem de yzey islemlerle asinma mukavemeti ve mrn arttirmak mmkndr. 1.1.1 Kesici Takim Malzemelerine Toplu Bakis Degisik kesme kuvvet ve zorlamalara maruz kalan kesici takim malzemeleri asagida belirtilen zelliklere sahip olmalidir. Sertlik ve basin mukavemeti Egilme mukavemeti sneklilik Kenar mukavemeti I yapisal mukavemet Isi mukavemeti Oksitlenmeye karsi koyabilme Difzyon yayilma egiliminin az olmasi Srtnmeye karsi dayanikli olmasi Ayrica isi iletim katsayisi ve genlesme kullanim alanlarina gre uygun olmasi gerekmektedir. Yukarida belirtilen tm zellikleri bir kesici takim malzemesinde toplamak mmkn degildir. Malzeme ana gruplari asinma mukavemet derecesine gre asagida siralanmistir. Takim elikleri Yksek hiz elikleri (Hava elikleri) Stelit sert alasimlar Sert metaller Seramikler Kbik Kristal bornitrr (CBN) Elmas Tablo 1.1'de ana kesici takim malzemeleri ile esitli kaplamali malzeme tr leri toplu halde verilmistir. Bu tabloda malzeme trlerine gre kesici hizi, is leme sekli ve uygulanan malzemeler grlmektedir.

1.1.2 Takim elikleri Takim elikleri endstride Ilk olarak kullanilan kesici takim malzemeleridir. Senliklerini isil islemle saglarlar. Austenit sicakligin zerinde isitma Suda hizli sogutma (Martenzit sertligi iin yksek soguma hizi gerekli) Temperleme (Hedef: Kismi sertligin dsmesi ayni zamanda snekliligin artmasi) Takim elikleri: Alasimli ve alasimsiz olmak zere ikiye ayrilirlar. Alasimsiz olanlar: % l .25C ve az miktarda Si ve N ihtiva eder. Alasimli olanlar: % l .25C ve %l.5Cr, %1.2W; %0.5Mo ve %1.2V ierirler. Alasimsiz takim eliklerin sertlik ve asinma mukavemeti martenzit yapinin olusmasina baglidir. Alasimsiz takim eliklerin sertlikleri yzeyden kenara dogru bir dss gsterirler. Bu elikler kullanim esnasinda 200C sicakligin zerine ikilmasi tavsiye edilmedigi iin, ege, kalem gibi el aletleri ve ahsap isleme takimlarinda kullanilmasi ile sinirlidir. Cr, W, Mo ve V alasimli eliklerin, ala simsiz olanlara karsi avantajlari karbr olusturan elementler sayesinde asinma mukavemetini artirmasi ve yksek sicakliklarda sertligini muhafaza edebilmesidir. Ayrica isil islemde soguma hizinin azalmasi ve bylece tm kesitin sertlesmesi alasim elemanlari ile saglanir. 1.1.3 Yksek Hiz elikleri (Hava eligi) HSS Konvensiyonel ergitme yntemi ile retilen yksek hiz elikleri degisik kompozisyonlarda olabilir. Genelde yeterli oranda karbon ve yksek oranda alasim elementlerinden olusmaktadir. Bu alasim elementlerinden byk bir ogunlugu karbr halinde malzeme bnyesinde dagilmis durumdadir. Bu karbrlerin bir kismi yksek sicaklikta znmezler. alisma sicakliklarinda sertliklerini kaybetmezler. Yksek hiz elikleri, takim eliklerine gre yksek isiya dayanabilme (~600C) ve daha yksek sertlige ulasabilme (62/67 HRC) zelliklerine sahiptir. Bu zellikler ana yapidaki karbrlerin sayisina ve dagilimina baglidir. Yksek hiz elikleri ana grupta toplanabilir. 1) Wolfram ieren yksek hiz elikleri 2) Molibden ieren yksek hiz elikleri 3) Wolfram ve Molibden ieren yksek hiz elikleri Bu grupta Kobalt ieren veya iermeyen diye ikiye ayirmak mmkndr. Yksek Karbon ve Vanadyum ieren hiz elikleri sper hiz elikleri sinifina girerler. 1.1.3.1 Yksek Hiz eliklerin Dagilimi Yksek hiz elikleri "S" harfi ile ve alasim elemanlarinin oranlarini belirten sayilarla gsterilir. rnegin; W - Mo - V - Co

S- 10 - 4 - 3 - 10 Tablo 1-1'de esitli kesici malzemelerin kullanim alanlarim ve Tablo 1-2'de ise yksek hiz eliklerin analiz degerleri grlmektedir. Yksek hiz elikleri W ve Mo oranina gre 4 ana gruba ayrilir. 1. Grupta yksek Wolfram (%18W) ihtiva ederek yksek isiya dayanikli olurlar ve Co ile birleserek elik ve dkm malzemelerin kaba islemesinde tercih edilirler. 2. Grupta ykselen Vanadyum (V) miktarina gre (%12W)'a sahip elikler. Bu gruptaki elikler az W ve Co hacimleri ile isiya karsi daha az da yaniklidirlar. Fakat %4 V orani ile, ayni asinma mukavemetine sahiptirler. Bu elikler hassas islemlerde, otomat islerde ve elik olmayan malzemelerin islenmesinde kullanilirlar. SI2-1-2 ve S12-1-4 elikleri iyi islenebilme zelliklerine sahip olduklarindan karisik formlu takim imalinde kullanilirlar. Son iki gruptaki elikler, agirlikli ola rak Wolfram ve Molibden ieren
4

(%12W+%9Mo) elikler siralanmistir. Molibden elementi Wolfram ile ayni zellige sahiptir. zgl agirligindan dolayi iki kat hacme sahiptir ( Mo0.5 W) Molibden elementi ieren elikler, yksek sneklige sahiptirler. Az kobalt orani ile, tm kesici takim retiminde kullanilir. Buna karsin kobaltli elikler islenebilme zelliklen g olan malzemeler iin (matkap ucu, frezeler, rayba, bros ve torna kalemi vs.) takimlarda tercih edilirler. Tablo 1-1 Kesici Takim Malzemeleri

Tablo 1-2 Yksek hiz eliklerin ortalama analiz degerleri DIN 17006'ya gre Eski DIN kisa gsterilisi normu S 3-3-2 S 2-9-1 S 2-9-2 S 6-5-2 SC 6-5-2 S 6-5-3 S 9-1-2 S 18-0-1 S 1 S-0-2 S 12-1-2 S 12- 1-4 S 12-1-2-3 S 12- 1-2-5 S 12-1-4-5 S 6-5-2-5 S 7-4-2-5 S 2-9-2-S S 10-4-3-10 S 6-5-2- 5S S 18- 1 -2-5 S 18-1-2-1 0 S 2-10-1-8 S 6-5-2-8 (S 6-5-3) (S 10-4-3-10) S 6-7 -6- 10 ABC III BMo9 BMo9V DMo5 DMo 5h EMo 5V3 ABC II B 18 C 18 D EV 4 ECo3 Bo 5 EV4Co EMo5 Co5 EMo5 Co5h EW9Co10 E18Co 3 E1 8 C o 5 El8 C o 1 0 PM* (23) PM 8 (30) PM* (60) AISI Amerikan Standardi M1 M7 M2 M3 Class 2 Tl T2 T7 T9 T8 Tl5 M 35 M41 M34 M36 T2 T4 T5 M42 M46 (M3 Class 2) DN 17007'ye gre Malzeme No'su 1.3333 1.3346 1.3348 1.3343 1.3342 1. 3344 1.3316 1.3355 1.3357 1.3318 1.3302 1.3211 1.3251 1.3202 1.3243 1.3246 1 .3249 1 .3207 1. 3245 1.3255 1.3265 1.3247 1.3222 (1,3344) (1.3207) 1.3241 Kimyasal Bilesimleri C 0.95 0.85 0.95 0.90 1.00 1.10 0.82 0.75 0.75 0.85 1.25 O.S5 0.80 1.30 0.90 1.12 0.90 1.25 O.BO 0.75 1.08 1.45 1.25 1.28 Cr 4.20 3.90 3.80 3.80 3.80 4.10 4.20 4.20 4.20 4.20 4.30 4,30 4.00 4.30 4.10 4.10 4.00 4.10 4.30 4.30 4.00 4.25 4.00 4.20 Mo 2,60 8.60 8.60 5.00 5.00 4.90 0.90 0.50 0.80 1.00 1.00 1.20 1.00 4.90 4.00 8.00 190 1.00 1.00 9.50 590 8.25 5.00 V 2.40 1.20 2.00 1 80 1.80 3.00 1.60 1.10 1.60 2.50 4.00 2.00 1.80 4.00 1.80 1.70 2.00 3.50 1.60 1 60 1.20 2.30 3.20 3.10 W 3.10 1.50 1.70 6.40 6.40 6.30 8.50 18.00 18.00 12.00 12.50 12.50 12.50 12.50 6.30 6.40 2.00 9.50 18.00 18.00 1,50 6.40 2.00 6.40 Co _ 3.00 5.50 5.00 4.SO 4.80 8.00 10.50 4.80 5.00 9.50 8.00 8.00 8.25 8.50 10.50

0 . 9 0 4.00 5.00 1.80 6.50

1.28 4.20 5.00 3.10 6.40 2 . 3 0 4.00 7.00 6.50 6.50

* PM : Toz metalrjisi ile retilen elik

Yksek Hiz eligin Ierisinde Bulunan Alasim Elemanlarinin elige Etkileri Karbon:Yksek hiz eliklerinde karbon miktari genelde %0.7-1.6 arasinda degisebilir. Hiz eliklerinin karbon oranina bagli olarak sertlikleri de artar. Karbon karbr olusumunda nemli rol oynar. Karbon oraninin artmasi darbe mukavemetini dsrr, ancak kesme zelligini ve asinma direncini artirir.

1.1.3.2

Wolfram: Yksek hiz eliginin ana alasim elemanidir. % 20'ye kadar ilave edilebilir. Yksek hiz eliklerinin temperleme direncini artirir, sicak sertligin artmasi ince taneli bir i yapinin olusturmasi nedeniyle nemli bir alasim elemanidir. Molibden: Yksek hiz eliklerde Wolfram yerine kullanilan bir elementtir. Hiz eliklerine etkisi wolframin etkisi gibidir. % l .6-2.0 wolframin yerine % l ,0 Molibden ilave edilir. Molibdenin ergime sicakligi wolframin ergime sicakligindan daha dsk oldugundan Molibden ierikli hiz elikleri, Wolfram ierikli olanlara nazaran daha dsk sicaklikta sertlestirilmelidir. Krom: Hiz eliklerinin her esidinde % 3-4 arasinda bulunur. Sertlik ve kesme verimim artirir. Yksek hiz eliklerine diger bir etkisi de oksidasyonu nler. Vanadyum: Yksek hiz eliklerinin kesme verimini arttirir. elik retim esnasinda cruflarin elik bnyesinden ayrilmasini ve bnyedeki azot gazinin giderilmesi iin, nemli rol oynar. elik ierisinde vanadyum oranina bagli olarak, karbon oraninin ykseltilmesi gerekir. Vanadyum elik bnyesindeki karbonu kendisine baglar, diger metal karbrlerin olusmasini azaltir. Vanadyum karbrler (VC) yksek hiz eliklerinin en sert karbrleridir. Oksitlenme esnasinda en az znen karbrlerdir. Kobalt: Kobaltin yksek hiz eliklerine en byk etkisi sicak sertligini arttirmasidir. Bu nedenle kesici takimin kesme verimini artirir. Byk paso ile alisan takimlarda Cr-Ni alasimli eliklerin islenmesinde uygun sonu verir. Sertlesme esnasinda % 95 oraninda znerek i yapiyi glendirir. 1.1.4 Pulver Metalurjik Yksek Hiz elikleri (PM-HSS) Konvensiyonel metalurjik yntemleriyle elde edilen yksek hiz eliklerin, karbr konsantrasyonlari mekanik dengeli olmayan kaba taneli i yapi, malzemenin mukavemetine, asinmaya karsi dayanikligina ve yksek hizlardaki sertlik derecelerine zarar verirler. Buna karsin; Pulver Metalurjik Hiz eliklerin i yapisi ok daha dengeli ve ince taneciklerden ibaret karbr dagilimi gsterirler. Arastirmalar tornalama ve vida isleme, azdirma ile disli aina islemlerinde bu tr eliklerin daha uzun dayanma zamanlari verdiklerini gstermistir. Maliyet masraflari yksek oldugundan ma liyetleri daha uygun olan konvensiyonel yntemle retilen yksek hiz eliklerin mrlerini arttirmak iin, TIN (Titan nitrr), TICN (Titan karbo nitrr), TiAl2 O3 (Titan alminyum oksit) Vd kaplama maddeleri ile kaplanirlar. Bylece is parasi ile kesici takim arasindaki srtnme kuvvetlerinin azaltilmasi nedeniyle krater asinma azalir. 1.1.5. Sert Metaller Sert metaller sinler malzemesi olup, karbrler ile baglayici maddeden olusurlar. Baglayici fazin zelligi, gevrek olan karbrleri saglam bir yapida bir lestirmesi ile ve bylece yksek sicaklik mukavemeti ve direnci kazandirmasidir. Sert Metaller, Wolfram, titan ve tantal karbrlerin kobalt baglayici madde ile birlesmesinden ve 1300-1600 C'de sinterlenmesi ile retilmektedir. Sert metalin avantaji sin terleme ile homojen bir yapiya sahip olmasi ve bu nedenle sertlik ve asinma mukavemetinin ykselmesidir. Sert metaller 1000C'de yksek hiz eliginin oda sicakliginda sahip oldugu sertliktedir. Ayrica baglayici faz ve karbr oranlan ile, degisik kalitede sert metal retme olanagi mevcuttur. Sinterlenmis sert metaller bugn de varligini srdren WIDIA adi altinda 1927 yilinda Friedrich Krupp tarafindan tanitilmisti. Temel buluslar Almanya'da yapilmasina karsin, daha sonra Isve, Avusturya ve Amerika Birlesik Devletleri'nde gelismeler gereklesti. Saf wolfram karbrden ( WC ) kesici takim imali iin 2000C sinterlenme sicakligi gereklidir. Ancak retilen mamuln, ok gevrek olmasi nedeniyle endstride kullanilmaya elverisli degildir. Bu nedenle 1914 yilindan bu ana problem zerine alisan "Kail Schrter" wolfram karbr tozu ierisine % 10 kadar kobalt, nikel ve demir tozu elementleri karistirilip, preslendigi zaman mamuln yaklasik 1500C de sinterlenerek dsk prositeli ok yksek sertlikte ve mukavemette bir rn elde edilmesini saglamistir. Sert metalde sertlik metalik seri madenden (WC, TiC ve TaC), sneklilik ise, baglayici maddeden (Co, Ni, Mo) kazanilmaktadir.

1.1.5.1. Sinterlenmis Karbrlerin Imalati Sert metallerin imalati, uzun ve kompleks operasyon zincirlerini iine almaktadir. Wolfram-Karbr (WC) yksek sicaklikta titanyum, tantalyum, niobyum, vanadyum,molibden, hafinium karbrler eslik etmekte ve yerine gemektedir. Baglayici element kobalt da ayni sekilde Nikel veya NikelMolibden alasimlari ile yapilabilir. 1.1.5.2. Sert Metal retimi imalatin ana kademeleri Wolfram tozunun hazirlanmasi Kobaltin karsilastirilmasi Presleme (Tek ya da ikili alisan hidrolik preslerde 50-150N/mm2 basinla) n sinterleme (900C vakum firininda) Sekillendirme (Yumusak, snek ve tebesir gevsekliginde kolayca sekillenir.) Son sinterleme (1300QC,1600C vakum firininda) Taslama lepleme Sekil 1-1'de SMP imalatinin prensip semasi grlmektedir.

Sekil 1-1 SMP imalatinin prensip semasi grlmektedir Bir sert metal plaketin i yapisi Sekil 1-2'de grlmektedir.

Sekil 1-2 Bir Sert Metalin i yapisi

1.1.5.3. Sert Metalin Kamponentleri Ve zellikleri WC-Co :WC Co iinde znr, bundan dolayi yksek baglama zelligi ve kenar mukavemeti kazanilir. Ayni zamanda yksek isilarda zlme ve difzyon kabiliyetinden dolayi kesme hizlari sinirlidir, TiC: Az bir difzyon egilimine sahiptir. Bundan dolayi sert metaller yksek isilarda daha yksek asinma mukavemetine sahiptir, baglayici zellikleri karisim olusturur. Yksek TiC, ieren sert metaller daha gevrek ve kirilgan olurlar. TiC, eliklerin yksek kesme hizlarinda islenmesi tercih edilir. TaC: TaC snekliligi ve kenar mukavemetini artirir. I baglayici zellik TiC'de oldugu gibi byk oranda dsmez. NbC: TaC zelligi gsterir. Her iki karbr'de seri metal iinde Ta(Nb)C kris tal halinde bulunurlar. 1.1.5.4. Sert Metallerin Dagilimi a) Konvansiyonel sert metaller Konveksiyonel sert metaller ana grubuna ayrilirlar: (P,M, K) Bu dagilimin kriterleri bilesen elemanlarin oranlan ve elde edilen zellikleri Tablo 1-3'de verilmistir.

Tablo 1-3 Farkli Sert Metallerin Bilesimleri ile zellikleri

P-Grubu : Bu sert metaller yksek isi sertligi ve dsk asinma mukavemeti gsterirler. Bu gruptaki sert melaller, uzun talas veren eliklerin de islenmesinde kullanilir. M-Grubu : M grubu sert metaller zellikle yksek isi sertligine ve asinma dayanikligina sahiptirler. Bu tip sert metaller paslanmaz, asit ve yksek isiya dayanikli eliklerin alasimli seri dkm malzemelerin islenmesinde kullanilirlar, K-Grubu : K grubu sert metaller yksek isiya daha az dayaniklidirlar, buna karsilik yksek asinma mukavemetine sahiptirler. Bunun iin kisa talas veren malzemelerde, metal olmayan malzemeler ve mermer, ahsap malzemelerde kullanilir. Bu gruba genellikle; WC,Co baglayici madde ile az miktarda VC.TiC.TaC ve NbC'den olusurlar. b) Yksek TiC alasimli sert metaller: Bilesimi : % 60-80 TIC, % 12NI, Mor ve az miktarda WC zelligi : Yksek sertlik Az difzyon egilimi Yksek isi mukavemeti Kirilma ve kenar mukavemetinin azligi Bu tip sert metaller difzyona karsi dayanakli olduklarindan yksek isiya karsi da dayanikli olurlar ve P01-03 sert metallerde ayni zelligi gsterirler. Hassas isleme iin elverislidir, Baglayici madde miktari ok olmasindan dolayi daha sunaktirlar ve P15'e kadar kullanilabilirler. Alasimsiz ve alasimli elikler TIC sert metallerde kenar mukavemetinin azligi nedeniyle ancak 900 N/mm2 'ye kadar malzemelerde 0.4 mm/devir ilerlemelerle ve 50-100m/dek kesme hizlari ile islenebilirler. Bu tip sert metaller frezeleme islemleri iin tercih edilmezler.

10

c) ok Katmanli Tipler: Kaplamasiz olan bu tip sert metallerin zelligi, yksek sertliktedir. Sekil 1-4 zellikler kullanilan malzemenin safligindan ve sinterleme prosesinden kaynaklanir. Bunun iin, tane byklgnn kontrol altina alinmasi ve karbrlerin dzenli dagilimi gerekir. d) Kaplamali Sert Metaller Alasimli elemanlarin avantajini artirmak iin, kaplamali sert metaller ge listirilmistir. Bu tip sert metaller yumusak sert metal gvdeden ve bunun ze rine kaplanan sert ve asinmaya karsi mukavim olan TiC, TiN. TICN ve A1 2 03 kaplama yzeylerinde olusur. Bu tip sert metaller zellikle tornalama ve frezelemede kullanilirlar. Burada en nemli zellik yksek asinma mukavemetidir. Uygun kesme sartlarinda bu zellik takim mrn artirir. mr kaplamasiz tip lere gre birka kat ykselir. Sekil 1-3'de Widia ve Plansee'ye gre sert metalin zelliklerini gstermektedir.

Sekil 1-3 Iki imalati firma (Widia, Planseeye gre) sert metallerin, mekanik degerleri

Sekil 1-4 Widia'ya gre sert metallerin genis kullanim kalitesi

11

2-KESICI TAKIM KAPLAMALARI Kaplama tabakasinin olusumu sert melalin gaz fazindan yklenmesi ile olur, Bunun yntemleri ise: Fiziksel Yntemler: (PVD Vakum-Buharlasma, katod plasma yntemi) Kimyasal Yntemler: (CVD Chemical-Vapor-Deposition Yntemi) Fiziksel-Kimyasal Yntemler: Elektroliz ergitme yntemi, ionkaplama-plasma yntemi Asagida belirtilen sartlar gz nne alindiginda kaplama yntemlerinden katod pskrtme, ion kaplama ve CVD yntemi nem kazanir. Homojen tabaka kalinligi Tanimlanan kimyasal bilesim Yksek sayilarda kolay retim Bugn konvensiyonel yolla elde edilen CVD-kaplamada TiC yzeyi iin, titankarbr ve metan gazi buharlastirilip Bu gaz bilesimi birka bin plaketin bulundugu hazneye gnderilir. Bu hazne ierisinde atmosfer basincinin daha alak degerlerde ve 900CC-1100C derecelerde, TiC sert metal yzeylerde yogunlasarak kaplama tabakasi olusur. Bu reaksiyon, sert metal yzey zerinde oksit olusumunu engellemek iin, hidrojen gazi korumasinda gereklesir. Ayrica ok katmanli kaplamalar iin, gaz fazi bilesiminin ayarlanma imkani nedeniyle nem kazanir. Makine paralarinin mrleri ve takimlarin kullanim sreleri asinma nedeni ile sinirlidir. Gnmzde ayni paranin gittike daha byk sayida retilme talepleri, yayginlasan otomasyona karsilik asinma nedeni ile metal isleme makinelerinin durma sreleri fiyat faktrn devamli olarak arttirmaktadir. Bu nedenle asinmanin nlenebilmesi, her geen gn ekonomik anlamda daha byk nem kazanmaktadir. Asinmanin, lkenin gayri safi milli hasilasinda %5 in zerinde kayiplara neden oldugu bilinmektedir. Takim mrlerini uzatmak iin yeni nesil takim elikleri retilmektedir. Takimlarda kullanilan malzemeleri daha pahali olan yenileri ile degistirme yerine, yalnizca yzeyin asinma zelliklerini gelistirmek ise soruna ekonomik ve pratik bir yaklasimdir. Bu alanda sert seramik film kaplamalar ile son yillarda byk bir asama saglanmistir. Bu teknolojilerde kullanilan nitrr, karbr, oksit vb. sert seramik kaplamalarin, asinmaya karsi dayanikli olduklari uzun sredir bilinmektedir. Bu malzemelerin gevrek ve ok kirilgan oluslari, dolu malzeme olarak kullanimlarini engellemektedir. Ayrica fiyatlari da olduka yksektir. Bu tr malzemeler sert seramik film olarak elikler ve sert metaller zerine kaplandiklarinda yzey sertligi ok yksek, ktlesel olarak toklugu yeterli kesici takimlarin retilmesi mmkn olmaktadir. Takim eliklerinin sert seramik malzemelerle kaplanma teknikleri arastirilmistir. Bu arastirmalar neticesinde 1960li yillarda CVD (chemical vapour deposition) Kimyasal Buhar Biriktirme adi altinda bir teknik gelistirilmis, fakat bu yntemle 200-5000 C arasinda sertligini kaybeden takim eliklerini kaplamak mmkn olmamistir. nk bu teknik iin 1100-12000 C civarinda kaplama sicakliklari gerekmektedir. Bu teknik ile sadece sert metal tabir edilen WC (volfram-karbr) malzemeler zerine kaplama yapilabilmektedir. Uzmanlarin arastirmalari sonucunda PVD (Physical
12

Vapour Deposition) Fiziksel Buhar Biriktirme tekniginin bir dali olan ion kaplama adli bir metot gelistirilmistir. Bu metot ile HSS ve HWS adi verilen yksek hiz ve is eliklerini sert seramik filmler ile kaplamak mmkn olmustur. Ancak sertliklerini 100-3000 C arasinda kaybeden soguk is eliklerini sert seramik filmler ile kaplamak, PVD-ARK buharlastirma adi verilen metodun Rusyada gelistirilmesi ile mmkn olmustur. PVD-ARK teknigi ile 100-6000 C arasinda her trl isil islem grms takim eliklerinin sert seramik filmler ile kaplanmasi byk bir basari ile saglanmistir.

2.1. Fiziksel Buhar Biriktirme Ile Sert Seramik Kaplama PVD teknikleri diger kaplama teknikleri ile kiyaslandiginda; Dsk sicakliklarda alisma (taban metalinin fazla isinma tehlikesinin olmamasi), Istenmeyen ynl birikmenin olmamasi (kaplama kalinliginin homojen olmasi), evre kirliligine yol amamasi, En yaygin ve gelismeye aik yntem olmasi gibi avantajlarinin oldugu grlmektedir. PVD teknigi ile elde edilen sert seramik film kaplamalar dnyada 2000'li yillarin bacasiz sanayi olarak degerlendirilmektedir. PVD teknikler ile elde edilen sert seramik ince film kaplamalarin gemisi 20-25 yil ncesine dayanmaktadir. lkemizde ilk PVD sert seramik film kaplama 1990 yilinda baslamistir. Halen endstriyel ama ile kaplama yapan tesisler mevcuttur. Ayrica IT ve Kocaeli niversitelerinde de sert seramik kaplama yapan tesisler bulunmaktadir. Bu birimler ile kaplamacilarin birlikte yaptiklari alismalar neticesinde, son yillarda Trkiye'de bu alanda yapilan arastirma ve yayin sayisi da hizla artmistir. Fiziksel Buhar Biriktirme (PVD) metodu ile elde edilen film kaplamalar vakum ortaminda yapilmaktadir. Sert seramik filmlerin elde edilmesinde degisik teknikler kullanilmaktadir. PVD teknikler, elde edilecek sert seramik film malzemesinin fiziksel ve kimyasal zelliklerine gre degismektedir. Ince film tekniklerini, kaplama malzemesinin elde edilis, sekline gre, iki temel grup altinda toplamak mmkndr. 2.1.1. PVD Teknigi Ile Yapilan Kaplamalarin zellikleri 1 Isil islem grms takim eliklerinin 180 - 1600C arasinda kaplanabilmesi ve paralarda sertlik kaybi olmamasi. 2 Kaplanan tabakalarda ok yksek tutunma kuvvetlerinin olusmasi ve yzeyden pul pul dklmemesi. 3 Sik dokulu kristal tabaka yapisinin olusmasi. 4 ok ince ( 1 5 m ) kaplama yapilabilmesi ve para toleransinin muhafaza edilmesi. 5 Kompleks geometrik paralarin dner mekanizmalarla homojen zelliklerde kaplanabilmesi. 6 Kselerin ve keskin ularin keskinliginin bozulmadan kaplanabilmesi. 7 Takimlarin ve kaliplarin bilendikten sonra tekrar kaplanabilmesi. 8 Kaplamalarin sklerek tekrar kaplama yapilabilmesi.
13

2.1.2. Reaktif olmayan kaplama yntemi; Kaplanacak malzeme vakum altinda her hangi bir metot ile buharlastirilir. Buharlas an malzeme atomlarinin veya molekllerinin kaplanacak malzeme yzeyinde birikmesi sonucu k aplama elde edilir. Bu yntem ile sert seramik filmden ziyade metal kaplama yapilir. 2.1.3. Reaktif kaplama yntemi; Reaktif olmayan kaplama yntemine ek olarak metal buharlastirma sirasinda ortama reaktif gazlarin verilmesi ile saglanan bir yntemdir. Bu durumda buharlastirilan malzemenin, ki bu genellikle bir metaldir (Ti, Cr, Al, Zr, Mo vb.) kaplanacak malzeme yzeyinde sisteme dahil edilen bir gaz ile (azot, karbon, oksijen vb.) bilesik olustur ma saglanir. Yntem sert seramik ve bilesik malzemeleri retmek iin olduka yaygin olarak kullanilan bir yntemdir. Bu i k i temel metot kendi ilerinde degisik buharlastirma tekniklerine gre siniflandirilir lar; Termal isi ile, Elektron demeti ile, Lazer ile, Manyetik alanda siratma, Dogru akim siratma, Radyo frekansi ile siratma, Vakum arki ile. Dnyada seramik ve ince film kaplamalarin PVD teknikler ile elde edilmesinde temel olarak iki reaktif teknik yaygin olarak kulla nilmaktadir. Bunlar; 1. Manyetik alanda siratma (magnetrom sputtering), 2. Vakum arki (vacuum arc). Vakum ark buharlastirma teknigi kendi iinde dallara ayrilmaktadir. a. Rasgele ark (random arc), b. Manyetik alan odaklamali ark (magnetic focus arc), c. Kontroll ark (steered arc). PVD ark teknolojisinin bir dali olan PVD- Manyetik Alan Odaklamali ark teknigidir. Bu teknik kati fazdan buhar fazina direkt olarak geebilme, buharlasma aninda elektron akimi ile ionizasyonu saglama, ionenerjisinin yksek olmasi, reaktif gazin ionizasyon enerjisinin yksek olmasi ve dsk sicakliklarda kaplamaya olanak tanima si gibi avantajlara sahiptir. 2.2. En nemli fiziksel buhar biriktirme yntemleri Projemizin konusu olan teknikte, havasi bosaltilan bir odada saf metal buharlastirilir ve isitilan takim zerinde reaktif gaz ile reaks iyona sokularak ince film kaplama olus turulur. PVD teknikler ile 300-700C arasin da ince film kaplamalari elde etmek mmkndr. Bylece isil islem grms takim e likleri, sertlik kaybina neden olmadan kaplanabilmektedir. PVD tekniklerde metali sadece buharlastirma yeterli olmamaktadir. Kaplamayi olusturacak metal buharinin yksek enerjili ion buhari haline gemesi ve elektrik alanda hizlandirilmasi gerekmektedir. Metal buharinin ve ionizasyonun elde edilme sekline bagli olarak PVD teknikleri kendi aralarinda farklilasirlar. 2.2.1. Manyetik alanda siratma "Magnetron sputtering" adi verilen bu metod ile vakum ortaminda hizlandirilan gaz ionlari manyetik alan iinde bulunan katod malzemeye arptirilmak suretiyle buhar elde edilir, Buhar elde edildikten sonra yk sek gerilim altinda ve manyetik alanda ionize edilerek kaplanacak malzeme zerinde reaktif gaz ile reaksiyona sokulur ve istenilen tip kaplama retilir. Avrupa'da olduka yaygin olarak kullanilan bir tekniktir. Ark metodu ile kiyaslandiginda, bu yntem ile elde edilen kaplamanin yzey kalitesinin daha yksek fakat kaplanan malzemenin taban metale yapismasinin ise daha zayif oldugu grlmektedir.
14

2.2.2 Vakum ark yardimiyla buharlastirma Bu teknikte magnetik alan iindeki metal katod stne gnd erilen elektrik arki kk bir noktaya odaklanarak bu blgelerde metal buharlastirilir ve ayni anda ionize edilir. Ion buhari elektrik alanda hizlandirilarak kaplanacak malzeme yzeyinde reaktif gaz ile reaksiyona sokularak istenilen kap lama elde edilir, PVD-ARK adi verilen bu yntemde, yksek ion enerjisi ve ion-akim yogunlugu elde edilir. Bu teknik ile elde edilen kaplamalarin taban metale yapismasi ok iyidir. 2.3. Tek Katmanli Kaplanan Sert Metaller Pratikte asagida belirtilen malzemeler kullanilir. Titankarbr (TIC) Titannitrr (TiN) Hafniyum karbr (HfC) Hafniyum nitrr (HfN) Zirkon karbr (ZrC) Zirkon nitrr (ZrN) Kaplanan plaketlerin asinmaya karsi gsterdikleri zelliklerin degisik nedenleri vardir. TiC bilesiminin srtnme katsayisi WC-TIC-Co sert metale gre daha kktr. Srtnme katsayisinin dsk olmasi ve kaplanan tabakanin isi ile timinin az olmasi nedeniyle kesici kenar isisinin dsk olmasini ve bylece is lenen malzeme ile, sert metal arasindaki diffzyonun engellenmesini saglar. Srtnme asinmasi ve difzyon asinmasi bylece azalmis olur. Metal transferi, sert metal tabaka ile islenen malzeme arasinda, konveksiyonel sert metale gre daha az olur. Sekil 2 -1'de kaplanmis sert metallerin i yapilarini, Tablo 2-1de ise, sert metalin asinmayi azaltici etkilerini ve sert metalin zelliklerim' gstermektedir. Titankarbr, titannitrre nazaran daha serttir. Ayrica isiya karsi daha az duyarli olmasi, frezeleme isleminde tercih edilmesini saglar. Buna karsin Titannitrr kimyasal olarak daha stabildir ve metale oranla difzyon zelligi daha azdir. Ta lasli islemlerde bu durum krater asinmasina karsi daha dayanikli olmasini saglar. Serbest yzey asinmasi Titannitrr ile yksektir.

15

Sekil 2-1 Kaplanmis sert metallerin kirilma yzeyleri {I yapilari) katmanli sert metallerde kesme zellikleri darbeli kesimler iin iyilestirilmis iyilestirilmistir Tablo 2-1 Sert malzemelerin fiziksel degerleri

Kaplama tabaka kalinligi; TiC iin 4-8 m, TiN iin ise, 5-7 m arasindadir. Kaplama malzemesi olarak ( -Al2 O3 ) alminyum oksit bu arasinda en sert olanidir. Al2 O3 ''n sicak sertligi fazla, yksek oksitlenmeye ve krater asinmasina karsi daha mukavim olmasidir. Bu kaplama tipinin en byk dezavantaji, termal soklara karsi hassas olmasidir. 2.4. ok Katmanli Sert Metaller Kaplamali sert metallerde ilk jenerasyonlarda kaplama tabakasi ile, ana sert metal gvde arasinda -fazi olustururlar, ikinci ve nc jenerasyon sert metallerde bu durum gelistirilmis proseslerle ortadan kaldirilmis ve ok

Sekil 2-2 Widia'ya gre sert metal kaplamanin gelisimi

16

2.5. Titankarbonitrr Kaplama TiCN ok katmanli bu kaplama (TiC-Ti(CN)-TiN)TiC'un zelligi olan serbest yzey asinmaya karsi direnci, TiN'in zelligi olan krater ve oksidayona karsi direnci ile birlestirilir. Ana matris zerine ilk nce TiC kaplanir, ve bunun zerine homojen olarak TiC TiN'e dnstrlr (Sekil 2-3). TiN'in TiC'e nazaran daha az kirilgan olmasindan ve srtnme katsayisinin daha az olmasindan kesme kuvvetleri azalmis ve darbeli kesmelere karsi daha uygun duruma getirilmistir. Kullanim alanlari: elik elik dkm pik ve temper dkm Sert malzemelerde yksek kesme hizi

Sekil 2-3 TiC-Ti(C N)-TiN Kaplanmis Sert Metal

17

2.6. Alminyum Oksit Kaplama (Al2O3): TiN'de oldugu gibi, AI2 03 kaplamada da ana malzemeye baglamada problem oldugundan, TiC ile nceden kaplama yapmak gerekmektedir. TIC-Al2 03 kaplamali sert metallerin kullanim alanlari dkm, elik malzemelerdir. Kaplamali sert melallerde konvensiyonel alanlara gre belirgin bir verim artisi saglanmakladir. Sekil 2-4'de grldg gibi, yapilan deney sonucunda dkm malzemede 4 kat mr artisi saglanmistir. Sert metalin yklenme sinin ana malzemenin zellikleri ile sinirlidir. Yksek alasimli eliklerin kaplamali sert metal ile islenmesinde difzyon asinmasi yksek oldugundan olumsuz sonular elde edilir. Sekil 2-5'de.V4A malzemenin TiC kaplanmis sert metal plaketle tornalanmasinda tipik asinma formu grlmektedir. Sekil 2-4 GG 30 ve CK 55N malzemelerin sert metal plaketlerle tornalanmasinda elde dilen mr-kesme hizi diyagrami.

Sekil 2-5 V4A malzemenin kaplanmis sert metalle tornalanmasinda elde edilen tipik acinma formu.

2.7. Kaplama Islemi Karakterizasyonu Ark PVD teknigi, kaplama malzemesinin vakum ortaminda buharlastirilmasi esasina dayanir. Bu teknik, kaplama malzemesinin (Ti, Cr, Al2 O3 , TiAlN vs.), vakum ortaminda ergitilip buharlastirilarak, buharlasan atomlarin elektro manyetik ortam ierisinde, matriks malzeme yzeyine yogusturulmasi esasina dayanir. Bu sistemde, vakum kazani ierisinde kaplama malzemesi katot,
18

matriks malzemesi anot olarak asili pozisyondadir (Sekil 2-6). Sisteme uygulanan voltaj (400-500V) ve yksek akim degerinin (100-250A) etkisiyle, katot yzeylerinde ark meydana gelir. Katodun ark olusturdugu alanlarda, sicakligin ergime sicakliklarinda olmasi (1660 C), Ti elementinin buharlasmasini saglar. Matriks ve kaplama malzemenin isitilmasi ayri rezistanslarla saglanir. Matriks malzeme alt kritik sicakligin ok altinda isitilarak (yksek hiz eliklerinde 400-550 C), anot ve katot arasinda elektro manyetik ortam saglanir. Bu ortamda, vakum ierisine azot verilerek, buharlasan titanyum atomlariyla azotun reaksiyona girmesi saglanir. Olusan TiN atomlari, katottan anoda dogru aktif enerjilerini kaybetmeden ilerleyerek, matriks malzeme yzeylerinde yogusur. Matriks yzeye biriken kaplamanin mukavemeti asagidaki parametrelere gre degisir. Matriks malzemenin yzey temizligi ve przllg, Kaplama sicakligi ve uygulanan akim degeri, Kaplama tabakasinin kimyasal bilesimi ve kalinligi, Vakum ortaminin safligi.

Sekil 2-6 Ark PVD Tekniginin Sematik Gsterilisi Ark PVD kaplama teknigini, diger yzey sertlestirme tekniklerinden ayiran esas zellik, sertlestirme sicakliginin, kaplanacak malzemenin alt kritik sicakliginin altinda olmasi ve isi kontrol sisteminin ok hassas olmasidir. Dolayisiyla, matriks malzemede, arpilma ve mikro yapi bozukluguna neden olmadan, sertlestirmenin sadece yzeyde 0,1 -50 mm bir tabakada olmasi, bu teknigi tercih edilir hale getirmistir. nk, kaplamanin 0,1-50 mm mertebesinde olmasi, matriks malzemenin toklugunun tabakaya da kazandirilarak, iki ayri ma lzemenin bir tek malzeme gibi zellik gstermesi saglanmistir. Bu ise, Ark PVD kaplama teknigini tercih edilir hale getirmistir. 2.8. Seramik Plaketler Seramik; kullanimi ve retimi esnasinda 540C yukarisinda sicakliga maruz birakilan, inorganik melal disi, metal oksitler, borrler, karbrler veya nitrrler ile, bu bilesiklerin karisimlarini ieren rn sinifidir. Seramik plaketlerin baz malzemesi (Al2 O3 ) alminyum oksittir. Gevrekligi azaltmak iin, ek alasim elemanlari olarak trlerine gre; SiO 2 , Mo, Mo2 , C, WC ve TiC'de eklenir. Bu malzemelerin tozlan yksek basinlarda preslenir ve 1500C'de sinterlenerek elde edilir. Talas kaldirmada zellikle elik ve dkm malzemelerin islenmesinde seramik takimlar bugn nem kazanmislardir. Saf Al2 O3 veya alminyum oksidin metal karbr ile karisimli zl seramik takimlar bugn zellikle hizli ve otomatik tornalama operasyonlarinda kullanilir. zel hammadde gelistirme alismalarda ve sinterleme olayinda yapinin kltlmesiyle seramigin snekliligi son yillarda nemli derecede arttirilmistir. Ayrica termo sok egilimi uygun ala sim ile iyilestirilmistir. Sekil 2-7 Ck45N ve GG 25 dkm malzemelerde, talas hacminin artisi, KI gerilimi mukavemet faktrnn, kirilma snekliligi gelisimini yillar itibariyle gstermektedir.

19

KIC= 8.VC 1/2 formlde KIC= Kirilma toklugu VC= Hata boyu (atlak gzenek)

Sekil 2-7 Feldmhe'ye gre seramik plaketlerde gzlenen performans artislari. 2.8.1. Kesici Seramigin Dagilimi: Seramik malzemeler i yapilarina gre oksit seramik ve karisik seramik ola rak ikiye ayrilirlar. Bu ayrim Alminyum oksidin miktarinda ve buna bagli ola rak fiziksel zelliklerin degisiminden kaynaklanir. a) Seramik Oksit: Bu gruba Al2 O3 miktarinin payi % 90'nin zerinde olan ve dolayisiyla beyaz bir grnme sahip kesici seramik dahildir. Al2 O3 miktarinin fazlaligindan karisik seramige gre bu grup daha tipik kullanim sahalari mevcuttur. Oksit seramik 400 HB sertlige kadar; 1600 N/mm2 48 HRc'ye kadar olan eliklerde kullanilir. Kesikli darbeli kesim kesme geometrisi adaptasyonu ile pik dkmde kullanilabilir. Alak egilme mukavemetinden dolayi, elik iin kainilmalidir. Termo sok etkisinden dolayi bu malzemelerde sogutma islemi uygulanmaz. Hassas l toleranslari iin, sogutma gerekli ise, endirekt olarak basinli hava ile karsilanmalidir. b) Karisik Seramik : Bu gruba % 90'dan az Al2 O3 'e sahip ve diger bilesimleri TiC veya WC ihtiva eden malzemeler dahildir. Bu grup, oksit seramikten koyu olan rengi ve yksek asinma mukavemetine sahip olmasi ve termo soka daha az hassas olmasi ile ayrilir. Bu grup kesici malzeme 700 HB sertlige kadar, pik, sifero ve temper dkm malzeme ile 2400 N/mm2 mukavemete kadar 64 HRC sertlige sahip eliklerde kullandir. 2.8.2. Kesici Seramigin retimi Ilk nce ince kum (-Al2 O3-) alminyum oksit tozun, degisik katki malzeme ile formlara preslenir, ve ergime noktasinin biraz altinda olan sicaklikta sinterlenir. 2.8.3. Kesici Seramigin zellikleri Kesici seramigin en nemli zelligi kirilgan olmasidir. Ani olan mekanik yklerde ve darbeli kuvvetlerde kesici malzemenin kirilmasi ile, i yapinin bozuklugu grlr. Metale nazaran kirilmanin nedeni snekliligin az olmasidir. Dis kuvvetler araciligi ile, i yapi mukavemetinin asilmasi sonucu atlaklar olusur. Al2 O3 sert metale nazaran plastik deformasyon gstermez. Sert metallerde isiya dayanikli baglayici eleman kobalt fazi ile 800C-900C arasinda sinirlanmistir. Yksek isilarda sert metalde bir i yapi hareketlenmesi grlr, Al2 O3 ise, yksek isilara ve dolayisiyla kesme hizlarina daha yatkindir. Seramik maddenin normal oda sicakligindaki mukavemeti sert melale gre hemen hemen aynidir. 1100CC sicakliginda ise, seramigin basma mukavemeti eligin oda sicakligindaki degerinden daha yksektir. Bu zelliginden dolayi seramik kesici takim olarak kullanim bulmustur. Seramigin yksek asinma mukavemetine sahip olmasi, iyi bir kimyasal baglayici ve kesici plaket ile kalkan talas arasindaki srtnme katsayisinin az olmasina baglanir. Sert metalde grlen krater
20

asinmasina seramikte rastlanmaz. Yksek asinma mukavemeti ve oksidasyona karsi bagisik olmasi, seramigin yk sek kesme hizlarinda alisabilmek iin, tezgahin gc ve tezgah-takim ve is parasi arasindaki stabilite saglanmalidir. Sekil 2-8'de lamelli dkme demirin seramik ve SMP ile tornalamasinda mr diyagrami grlmektedir. Seramigin ok az isi iletkenligi sayesinde; plaket (=0.04-0,25 j/mms C) kesme olayinda hemen hemen soguk olur. Kesme isisi, takim ve is parasindan ziyade, olusan talas ile transfer edilir. Seramigin en olumsuz noktasi isi degisimlerine karsi ok duyarli olmasidir. Seramigin isi degisimlerine ve egilmeye karsi dsk olmasi nedeniyle seramigin kullanimi Sekil 2- 12de grldg gibi kesme ksesinin takim aisi ile kesici kenarlarda faz olusturmak suretiyle stabil hale getirilmistir. Al Mn ve Ti alasimlarinin islenmesinde seramik uygun degildir. Bunun nedeni seramigin bu alasimlara karsi, kimyasal reaksiyona girmesi ve kesici kenarlarda birikim olusmasidir.

Sekil 2-8 Lamel grafitli dkme demirin seramik ve sert metal plaketle tornalanmasinda elde edilen mr diyagrami.

Sekil 2-9 Ford ve Koln'e gre seramik plaket ile tornalama islemi.

21

2.9. Kesici Elmaslar Elementer karbon, grafit ve elmas olarak ortaya ikar. Elmas kbik kristal ya gida atomlarin baglanmasi ile olusur. Bu kristal yapinin yksek baglama enerjisi sayesinde, tm maddelerin en sert olanidir. Sekil 2-10'te bazi karbrlerin sertlik degerlerini gstermektedir. Elmas, gnmzde artan bir sekilde ge ometrisi belli olan takimlarin retiminde kullanilir.

Sekil 2-10 Farkli takim malzemelerin sertlikleri (L Coese gre) 2.9.1. Elmaslarin Dagilimi Elmas, tabii ve sentetik olarak mono ve polikrislal seklinde grlr, a) Tabii Elmas Geometrik formu belli olan kesici takimlar iin tabii elmas monokristal formda nem kazanir. (Ballas ve Carbonado) olarak polikristal seklinde grlen tabii elmasa nazaran, sentetik yolla elde edilen yapay elmas, ekonomik ve teknolojik avantajlara sahiptir. Monokristal yapida tabii elmasin en nemli zelligi anizotropik ( Yne bagimli olmama durumu) olarak sertlik, mukavemet, elastiklik modlnde grlr. Polikristal maddede bu zellik yoktur.

Sekil 2-11 Monokristal elmas takimlarin formlari

b) Sentetik Elmas Sentetik elmasin retim prosesinde olusumu iin, gerekli basin ve isi ortaminda bir katalizator zelti kullanilir. Hedeflenen basin ve isi seimi ile, kristalin gelisimi mikro mertebesinden milimetre lsne erisir ve hassas bir yapi ve porizite zellikleri kazanir.
22

2.9.2.

Elmas Ieren Kesici Takimlarin retimi Ve Tipleri

a) Monokristalli Elmas Takimlar En ok kullanilan bu tip takimlar Sekil 2-11'de gsterilmistir. Tek kesici kenarli takimlar delme ve tornalama islemlerinde kullanilir. Uygun bir yzey profili elde etmek iin, bir kse radys bilenmesi gerekmektedir. Yan kesme ayar aisinin kk seilmesi < 2 ile hassas islemler iin genis bir yzey elde edilir. Bilinen elmas plaketler bir tasiyici zerine lehimli veya mekanik sikmali olarak tespit edilir. b) Polikristal Elmas Takimlar Sentetik y oldan elde edilen polikristal yapidaki elmas takimlar,ilk olarak 1973 yilinda ortaya ikmis ve bazi sahalarda kullanim alanlari bulmustur. Hammadde olarak sentetik elmas partiklleri kullanilmakta yksek homojenite elde edilmesine ok dikkat edilmektedir, Polikristal yapidaki elmas tabakanin retimi yksek basin ve isi prosesinde (60-70 Kbar, 1400-2000C) sentetik elmasin kobalt baglama maddesi ile, sinterleme islemi gereklesir. Sz konusu tabaka kalinligi 0.5 mm'dir. Kesici form verilmesi elmas tabakanin bilenmesi ile saglanir. Sekil 2-12 polikristal elmasin kesme kenar ana formlarini gstermektir. Kesici plaket ana tasiyici gvdeye lehim veya mekanik sikmali olarak baglanir. Plaket form ve ge ometrik zellikleri sert metal ve seramik plaketlere benzerlik gsterir.

Sekil 2-12 Polikristal elmas takimlarin kesici kenar ana formlari 2.9.3. Elmas Kesici Takimlarin Kullanim Alanlari Demir ve elik malzemelerin talas kaldirarak islenmesi elmasin elige karsi reaksiyona girmesi nedeniyle mmkn degildir. Elmas, isleme sirasinda takim ve islenen para arasinda olusan yksek isi ile reaksiyona girer. Bu durum mono ve polikristalin yapisindaki elmasin asinmasini kolaylastirir. Monokristal elmas zellikle cam, plastik, mermer ve asil metallerde kullanilir. Elmas kullaniminda genellikle finis islemlerde tercih edilir. Nedeni, elmasin snekliliginin dsk olmasi ve yeterli geometrik llere sahip olmamasidir. Elmas takimlarla byk kesme derinlikleri ve ilerlemelerle alismak mmkn degildir,

23

Monokristal yapidaki elmas yksek hassasiyet ve yzey kalitesi istenilen durumlarda avantaj saglamaktadir. Istenildiginde 0.02 |im degerinde yzey kalitesi elde edilir. Polikristal yapiya sahip elmasin kullanim sahasi hafif asil metallerin disinda plastik, kmr grafit, n sinterlenmis sert metali de kapsar. Kullanimi yalniz finis islemler disinda kaba islemler iin de tercih edilir. Polikristal yapidaki elmaslar zellikle Si ieren alminyum alasimlarin islenmesinde nem kazanmaktadir. Sert metale gre polikristal yapidaki elmasin kullanimi, takim mrnn yk selmesini kesme kuvvetlerinin azalmasini ve yzey kalitesinin artmasini saglar. 2.9.4. Kbik Kristal Bornitrr (CBN) Tabii elmastan sonra gnmzde en sert olan ikinci maddedir. (BN) Bornitrr sentetik bir maddedir, Bor halojenlerin amonyak ile reaksiyonundan elde edilir. Kbik yapidaki kristal bornitrr'n (BN) ilk retimi 1957 yilinda gereklestirilmistir. Hesegonal kriatal yapi, 50/90 Kbar ve 1800-2000C sicaklikta Lityum ka-tolizatr kullanilarak kbik kristal yapiya dnsr. Kafes yapisi ile elmasa benzemesine ragmen CBN'in 6 ayrisim dzlemine sahip olmasindan geometrik lleri itibariyle kesici takimlarda nem kazanmistir. BN, elmas gibi kimyasal bir element degildir, bir bilesendir. Bu yzden elmasin sertlik degerine ulasamaz. Kimyasal yapisi ve oksidasyona olan direnliligi ile CBN elmastan 2000aC ye kadar dayaniklidir. Elmas iin bu deger 900C'dir. Polikristal bornitrr takimlar genelde polikristal elmas takimlara ok benzemektedir. Bunlar kesici kismin lehim veya mekanik sikmali olarak takim tutucusuna baglanir. Kesici kismin retimi, kbik kristal bornitrr parti klleri n bir baglayici yardimiyla yksek basin ve yksek sicaklik altinda sinterleme prosesine dayanmaktadir. 0.5 mm kalinligindaki CBN tabaka sert metal gvde pla kasina lehimlenerek retilmis takimlar ile mekanik sikmali takimlar arasindaki en belirgin fark, lehimden sonra kesici agizlar son kesme geometrisine uygun olarak taslandiktan sonra kullanilabilir. Mekanik sikmali olanlar ise, hazir bitmis plaket kullanilir.

Sekil 2-13 CBN -Taslak ve plaketlerin form ve lleri (General Elektrige gre)
24

CBN takim reticileri tarafindan piyasaya arz edilen plaket formlar Sekil 2-13'de gsterilmistir. Belirli kesme geometrisine sahip CBN takimlar, tercihen sertlestirilmis eliklerin (HRC>45) talasli isleminde rnegin HSS malzemeler, yksek sicakliga mukavim Ni, Co ierikli alasimlar, Bu alasimlarin sert metal plaketlerle islenmesi ok zordur. Diger taraftan CBN takimlar ile, alevle toz pskrtme yntemiyle dolgu ya pilmis is paralari ve yksek WC'l veya Cr-Ni bazli dolgu kaynaklarin talasli islenmesi de mmkn olmaktadir. CBN kesici takimlar ile hem kesikli kesme islemlerinde hem de raspalama ve finis isler yapmak mmkndr. 1nun altinda yzey przllg elde edildiginden son taslama islerine ihtiya duyulmaz, is parasinda elde edilen yzey kalitesinin artmasi, isleme zamaninin kisalmasi konvensiyonel talasli imalatta kullanilan diger kesici malzemelere na zaran mrnn yksek olmasi nedeniyle, zellikle zor talas kaldirabilen malzemelerde CBN takimlar tercihli olarak kullanilmaktadir.

25

3. CNC TEZGAHLARI IIN TAKIM SEIMI CNC tezgahlarinin en nemli zelliklerinden birisi ok yksek talas kaldirma debilerine sahip olmalaridir. Bu tezgahlarda, bu islemleri yapabilecek takimlarin olmasi olduka inanilmaz grlmektedir. Buna bir sanayiden daha az olan ayarlama sresini ve yaklasik bes saniye sren otomatik takim degistirme isini de eklersek, retim mhendislerinin neden nmerik kontroll islemede en can alici konunun takimlar oldugunu dsnmelerini daha iyi anlariz. 3.1. Takim Malzemeleri: Kk apli delik delme, kilavuz ekme, raybalama, punta deligi ve kama kanali ama gibi islemlerde yksek-hiz eligi (HSS) takimlar kullanilmasina ragmen, CNC ile islemede, genellikle sinter karbr (Karbit) takimlar kullanilmaktadir. Bu tezgahlarda kullanilacak takimlarda aranan fiziksel zelliklerin basinda, 600Cye kadar ikabilen metal kesme sicakligindaki malzemenin sertligi ve toklugu gelmektedir. Yksek- hiz elikleri, sinter karbrden daha tok olmasina karsin onun kadar sert degildir. Bu nedenle, bunlar yksek hizlardaki talas kaldirma tekniklerinin sartlarini yerine getirebilecek yeni karbr trlerinin gelistirilmesi iin yogun arastirmalar yapilmaktadir. Yapilan bu arastirmalarin ne kadar basarili oldugunu anlayabilmek iin, CNC tezgahlarini alisirken izlemek yeterlidir. 3.2. Takim Kontrol: Pahali olan CNC tezgahlarinin verimli kullanimi, olduka metodik takim kullanimi yaklasimini gerektirir. Tezgahtaki orijinal veya yedek takimin para programindaki takima karsilik gelmesi gereklidir. Bu nedenle programlamada alisan kisiler arasinda yakin bir isbirligi saglanmalidir. Etkili bir takim kont rol, asagidaki fonksiyonlari saglamalidir;

Asinmis, hasarli ularin degistirilmesi, uygun oldugunda bileme yapilmasini ieren iyilestirme, Boyutlandirma, n-ayarlamayi ieren hazirlik, Kullanima kadar stoklama, Tasima, Tezgahta koruma.

Bu kavram sematik olarak asagida verilmistir; Takimlarin bileme yntemleriyle iyilestirilmesi olduka fazla dikkat ister. Uzun sreli yksek hizlarda talas kaldirma isleminin verimi, tam bir takim geometrisini gerektirir. Takim kontrol sistemi;

takim deposu tasima tezga hta/ depolama takim tezgahi tasima takim odasi tasima temin etme n ayar tanimlama bakim

Takimlar kullanilmadiklarinda, agir- is elik raflarinda tanim kartlariyla birlikte depolanmalidir. Depolanan takimlar zel is veya genel amali olabilir. Hangisi olursa olsun, bu takimlar boyutsal zellikleri, uygulamalari vs. ieren bilgileri ile belirlenmelidir. Ayni zamanda hem para programcisina hem de operatre referans saglayacak sekilde, mevcut takimlarin listesinin ikarilmasi olduka faydalidir. Takim listesi genellikle takim ktphanesi olarak adlandirilir.

26

4. KAPLAMANIN FAYDALARI 4.1. TIN- Kaplamanin Avantajlari Yksek sertlik, srtnme direnci gsterirler. Talasli imalatta kullanilan kesici takimlarda yksek sertlik sonucu serbest kullanilan kesici takimlarda yksek sertlik sonucu serbest yzey asinmasi ile talas yzeyinde krater olusumu azalmaktadir. TIN baska malzemelerle yapisma veya meta! transferi egilimi gstermemektedir. Bundan dolayi fonksiyonel olan kesici kenarlar daha uzun sreli olarak yigilmalardan ve metal transferinden etkilenmeden alisabilir. TIN elik veya baska malzemeler arasinda olusan dsk srtnmeler ne deniyle kesme ve deformasyon kuvvetleri azalmakta bunun sonucu olarak operasyon esnasinda olusan isi uzaklasmaktadir. TIN kimyasal reaksiyonlara karsi ok yksek dayanima ve dsk reaksiyon verme egilimi gsterdiginden takimlarin fonksiyonel yzeyleri daha uzun sreli kullanilabilmektedir. Ince tabaka iyi bir yapisma ve elastik davranis gsterdiginden kesici kenarlarda ve fonksiyonel yzeylerde kuvvetli basin ve yksek kesme kuvvetlerinde dahi dklmeler ve atlamalar olusmamaktadir. Tablo 4.1 'de TiN kaplanmis bazi takimlarda ulasilabilecek performans artislar; verilmektedir. Tablo 4-1 TiN Kaplanmis boru kaliplarindaki performans artislari

4.2. Sert seramik kaplamalarin kesici takimlarda avantajlari Sert seramik kaplamalarin en yaygin kullanim alani kesici takimlarin kaplanmasidir. Sert seramik film kaplamalarin avantaj ve esitlerine gemeden nce, talasli imalatta kullani lan kesici takimlarda kesme aninda olusan problemlere bakilmasi yararli ola caktir. Kesici takimlarda olusan problemlerin ve mr artislarinin zm iin; takim kesme ailari (serbest yzey aisi ve kesme aisi), kesme ve ilerleme hizlari, talas derinligi ve paso miktari, takim yzey kalitesi (u radyusu ve yzey przllg), elik cinsi, degistirilmek sureti ile iyilestirme yapilabilir. Bu tip degiskenler ile oyna narak elde edilen zmler, kaplama ile elde edilen zmlerden bagimsizdir. Sert seramik film kaplamalar, yukarida bahsedilen zmlere yardimci uygulamalardir. Sert seramik filmlerin zellik ve avantajlarina bakmadan nce takimlarin genel asinma karakteristiklerine bakmak yararli olacaktir.

27

4.3. TIN Kaplanmis Takimlarla Talasli Imalat: TiN kaplanmis takimlarla talasli imalat faydali sonular vermistir. Bu kesici takimlara rnek olarak matkap ulari, kilavuzlar ve delik zimbalari ve azdirmalari verilebilir. Metal daire testerelerin TiN kaplanmis olanlarinda dahi byk faydalar elde edilmistir. TiN kaplanmis takimlarda islenen malzeme cinsine bagli olarak kesme ve ilerleme hizlarini artirmak mmkndr. Ancak kullanilan tezgahta byk mil boslugu ve salgi olmamalidir. Bu takdirde elde edilen retim artislari dikkate deger sekilde yksektir. Ekonomik hesaplar gstermistir ki sik sik bilenmesi gereken TiN kaplanmis bir matkap ularinda az da olsa bir mr artisi ve belirgin avantajlar getirdigi grlmstr. Kesmede mr artisi talas kaldirilan malzemenin islenebilme zelligine baglidir. mr kriteri olarak, takimin yari yzeyinde meydana gelen serbest yzey asinma gre belirlenir ve bu asinma miktari taslanarak operasyona devam edilir. Taninmis bir otomobil reticisinde yeni kaplanmis takimlarla elde edilen %100'lk retim artisina karsilik, asinma seridi bilendikten sonra da %70'iik bir retim artisi elde edilmesi sonucu TIN kaplanmis takimlarin kullanilmasina karar verilmistir. TiN kaplanmis kilavuzlarin kullanilmasinda esitli zellikleri nedeniyle, talas kaldirilan malzeme cinsine bagli olarak ilk kullanimda 3 kat veya daha farkli mr artislarina ulasmak mmkn olmaktadir. TiN kaplanmis kilavuzlar, gri dkm ve paslanmaz eliklerin islenmesinde mr artislari kendisini gstermektedir. Frezelerde elde edilen mr artislari ise, bilhassa azdirmalarda kesme hizlari dis basi ilerleme ayni kalmasi halinde, iki kat arttirilmasi sonucu prodktivite artmaktadir. Kaplanmis azdirmalarda yeni durumda takriben 10 kat rnr artisi elde edilmesine karsin, bilenmis azdirmalarda 4-7 kat mr artislari elde edildigi gzlenmistir. Kaplanmis Fellows akilan ile yksek mr artislari yaninda ilerleme ve strok sayilarinda da artis yapmak mmkn olmaktadir. Otomotiv endstrisinde kaplanmis kesici takimlarla alisilmasi halinde %40 lik bir operasyon kisalmasi tesbit edilmistir. Ark yntemi ile kaplanmis, krlenmis takimlari talas yzeyinden bilendikten sonra tekrar kaplamak mmkndr. nk yapilan kaplamalar serbest yzeylerde fazla bir tabaka-kalinlasmasi meydana getirmemektedir. Fellows akilari kullanimdan sonra bilenip tekrar tekrar kaplamak mmkndr. Kaplama periyodu genel olarak 25 kez tekrarlanabilir. 3 metre uzunluga kadar silindirik broslarin da kaplanmasi mmkn olmaktadir, Genelde uygun olarak kaplanmis bros takimlari ile, talas kaldirilan malzemenin cinsine bagli olarak 3-10 kat mr artisi elde etmek mmkndr. Sekil 4-2 esitli Kaplama Malzemeleri ve Sertlik Degerleri

28

Sekil 4-3 Kaplanmis ve Kaplanmamis Matkap Ucunun Talas Kaldirma Degeri

Sekil 4-4 esitli kaplama malzemeleri Ile kaplanmis matkap ucunun delme boyuna gre asinma serit genislik degerlen verilmistir.

Sekil 4-5 esitli kaplama malzemeleri ile kaplanmis frezelerle elde edilen freze yolu 4.4. Kullanim Alanlari ve Performansi

29

Sertlik Kalinlik Kaplama Sicakligi Oksidasyon Sicakligi Renk

2800 200 Hv 40.5 fim 200-500C 700C Gms

30

Kullanim Alanlari ve Performansi Takim veya Kalip Metal Enjeksiyon Kovani Melal Enjeksiyon Kalibi Kalibrasyon Zimbasi Kagit Kesme Biagi Kagil Kesnle Biagi Planya Biagi Derin Sivama Kalibi Sivama Kalibi Sivama ve Form Kalibi Takim veya Kalip eligi DIN 1.2365 DIN 1.2365 DIN 1.2080 DIN 1.2080 DIN 1.2080 DIN 1.2080 DIN 1.2080 DIN 1.2080 DIN 1.770 Is Parasi Alminyum Alminyum Dkm PVC Karton Aga DKP Sac DKP Sac Boru Kaplama siz Sonu 800 Baski Kaplamali Sonu 2700 Baski

Kaplama ile yapisma nlendi 20 2500 Civarinda 15Kat mr Artisi 4 Kat mr Artisi 4 Kat mr Artisi 20 Kat mr Artisi 15 Kat mr Artisi Kaplama ile sarma ve izik nlendi, kalip mr 20 kat artti Kaplamasiz Kaplamali Sonu Sonu 100 Delik 1500 Delik 120 Para 260 Para % 200 mr Artis % 160 mr Artis % 180 mr Artis

Takim veya Kalip Sert Metal Kaynakli Matkap Sert Metal Plaket Sert Metal Plaket Sert Metal Plaket Sert Metal Plaket

Takim veya Kalip eligi P10 P 30 P30 HB 10 S EB20

is Parasi Dkm Dkm Dkm Alminy um Alminy um

4.5. Kaplanmis Takimlarin Avantajlari 3-5 mikron kalinliginda sert ince filmin takim asinma direnci artar Takim yzeyinde talas akisini kolaylastirir, Metal transferini azaltir, Takim korozyon direncini artirir, Kesici agizlarda isi birikimini azaltir, Oksidasyon direncini artirir, Takimin daha yksek kesme ve ilerleme hizlarinda alisabilmesini saglar, Birim zamanda islenen para sayisini artirir, Takimin bileme sayisini azaltir, Takim mr artisinin getirdigi tezgah ayar srelerini azaltir, O Islenebilme zelligi g olan mukavemetli malzemelerin islenebilme imkanini dogurur, Fiyat/performans orani elverisli oldugundan, br ok durumda sert metal takimlara ekonomik bir alternatif teskil eder, Islenen paralarda yzey kalitesini ykseltir, Performans artisi le kritik takim stok miktari azalacagi iin takimhane stok maliyetlerini azaltir,

31

4.6. Kaplanmis Takimlarin Dezavantajlari Konvansiyonel takimlara gre fiyatlari pahallidir Stabil ve yeni nesil CNC, NC ve Is merkezlerinde stenebilen yksek performanslara ulasilmaktadir Yksek alisma sartlarina ihtiya gsterir Islenecek malzemenin uygun seilmesi gerekir. Her tr malzeme ile iyi sonu vermeyebilir. 4.7. Kaplamali Takimlarin Asinma Davranislari Ile Ilgili Uygulamali alismalarin Sonulari
Arttirilmis Takim mr (kez) Torna Kalemleri Matkap Ulari Frezeler Disli Takimlari 2-10 Gelistirilmis takim performansi Bilemeden sonraki performansi

Yzey Kalitesi

Is Malzemesi

4-20 3-10 3-8

Artar Byk oranda artar Artar Arlar

Kilavuzlar

4-10

Artar

Raybalar

3-6

Bros Zimba Takimlari Testereler Sanayi Biaklari

3-100 20 10-500

Artar Byk oranda artar Byk oranda artar Artar Artar

Artan kesme ve Azalir elik Alminyum ilerleme hizi Dsk ilerleme kuvveti, yksek Dsk elik paslanmaz oranlarda azalir elik dkme demir kesme hizi Iki kat arttirilmis Dsk Snek manyetik kesme hizi oranlarda azalir malzemeler Kesme hizinda Karbrize edilmis Azalir artma elikler Karbon ve Kesme hizinda paslanmaz elikler artma Sabit kalir dkme demir Al. karbon Kesme hizinda paslanmaz ve Artar artma takim elikleri Kesme hizinda artma Yanma byk oranda azalir Kuvvetleri azalir Artar

Sabit kalir

elikler Paslanmaz elik,NiAg-Cu-Be bronzu Paslanmaz elik Ni alasimlari

Azalir Azalir Sabit kalir

32

4.7.1. Kaplamali ve Kaplamasiz Torna Kalemlerinin Performanslarinin Karsilastirilmasi Nitrr ve karbr kaplanmis torna kalemi performansinda 10 kat rnr artisi

Sekil 4-6 Kaplamasiz ve esitli nitrr ve karbr kapli torna kalemlerinin performanslarinin karsilastirilmasi 4.7.2. Tornalama ve Frezeleme Isleminde Kesme Hizinin Kaplamali ve Kaplamasiz Takimlarin mrlerine Etkisi (Sekil 4-7)

33

4.7.3. Vksek Hiz eligi ve Kaplanmis Frezelerde Serbest Yzeydeki Asinma Serit Genisliginin Frezeleme Boyu Ile Iliskisi (Sekil 4-8)

4.7.4. Titan Nitrr ve Titan Alminyum Nitrr Kaplamali Matkap Ucundaki Performans Artisi (Sekil 4-9)

Sekil 4-10 Kaplamasiz ve kaplamali (TiN ve TIAIN) 6.35 apindaki matkaplarin, 4150 alasimli eligin delinmesinde performans karsilastirilmasi 4.8. Sneklik ve Sertlik Bakimindan Kesici Takimlar Kesici takimlarin sneklilik v sertlik bakimindan incelenmesi Sekil 4-11de belirtilmistir. Sert e metaller, kaplamasiz, kaplamali, sermet (TIN, TCN), seramik (oksit seramik ve Nitrr seramik), CBN kbik Bornitrir ve en sert olan po-likristal elmas olarak grlmektedir. Sekil 4 -11'den de grlebilecegi gibi sertlik ykseldike sneklilik de dsmektedir.

34

Sekil 4-11 Kesici takim malzemelerinin sertlik-sneklik iliskisi 4.9. Islenecek Malzeme Cinsine Gre Sert Metalleri Siniflandirilmasi Malzeme cinsine gre, talas kaldirma grubunda ISO ya gre belirtilen P, M ve K Kalitelerinin, kaplamali sert metaller, sermet ve kaplamasiz sert me tallerin sneklilik- kesme hizi Iliskisi ile ilerleme hizmin-kesme hizi arasindaki kullanim sekli belirtilmektedir. Konuyu bir rnek vererek aarsak; ISO P01 kalitesi en yksek kesme hizina karsilik dsk ilerlemede alismasi, ISO P40 kalitesi ise, dsk kesme hizi, yksek ilerleme seilebilecegi belirtilmektedir. Sekil 4-12 ayni zamanda seilecek plaket kalitesini de belirlemektedir.

Sekil 4-12 Kesici Takim malzeme cinsinin sreklilik-Asinma arasindaki iliski ile plaketlerin siniflandirilmasi

35

KAYNAKLAR

Dergi Makale ve Yayinlar:

Ark Teknigi ile Seramik Kaplamalar ve Uygulamalari , Kemal TOKMANOGLU,Yzey Islemler Dergisi ,sayi 28 Ark Pvd Yzey Kaplama Metoduyla Titanyum Nitrr (Tin) Kaplanmis Matkap Takimlarinda Takim Asinmasinin Deneysel Olarak Incelenmesi ,Bekir YALIN, Nihat YILMAZ ,Sleyman Demirel niversitesi Teknik Egitim Fakltesi Makina Egitimi Blm CNC Takim Tezgahlari , Muhammed DINEL,Trakya niv. Tekirdag Ziraat Fak. Tarim Makinalari Bl. Diploma alismasi CNC Tezgahlarda Yksek Hizda Isleme (HSM, High Speed Machining) , Blent KALAYCIOGLU, Altar Teknoloji Ltd. Sti. Neden Seramik U-Arastirma Gelistirme , Cumhuriyet Gazetesi Bilim ve Teknik Dergisi 31 Mayis 2003, sayfa 8 ve 9 Pvd Yntemi Ile Yapilan Sert Seramik Kaplamalar, Erdogan A. ZER Metalurji ve Malzeme Yksek Mhendisi , TITANIT Ultra Sert Kaplamalar San. Ve Tic. Ltd. Sti. Sert Seramik Kaplamalarin zellikleri ve Uygulama Alanlari , Kemal TOKMANOGLU, , Yzey Islemler Dergisi, sayi 29 Talasli Sekil Verme , Prof.Dr. Kutsal TLBENTI, Prof.Dr. Erdin KALU ,

Web Sayfalari:

http://www.bohler.com http://www.iscar.com http://www.tinkap.com http://www.titanit.com.tr

36