Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Iniciativat dhe Politikat Strategjike t Decentralizimit n Republikn e Maqedonis

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Prmbajtja e prezentimit
Sistemi i qeverisjes lokale n Maqedoni

Zhvillimi i kornizs legjislative Krijimi i kornizs institucionale Transferimi i kompetencave te komunat Decentralizimi fiskal Sfidat dhe leksionet e msuara Faza e ardhshme e procesit t decentralizimit
2

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Sistemi i qeverisjes lokale

Maqedonia ka sistem single-tier system t vetqeverisjes lokale
Komunat jan njsi t vetqeverisjes lokale, ndrsa Qyteti i Shkupit ka status paksa t ndryshm Ligjislacioni u jep komunave t drejtn ta shprndajn pushtetin tek njsit fqinje Komunat jan autonome n ekzekutimin e kushtetutshmris s tyre dhe sferat e kompetencave t tyre jan t prcaktuara me ligj Komunat nuk jan subjekte t instrukcioneve administrative; ato duhet vetm t konfirmojn masat e legjislacionit Komunat kan autonomi financiare dhe u jan garantuar burimet e t ardhurave Madhsia mesatare e komunave sht 24,078 banor dhe 306 km2 siprfaqe

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Korniza legjislative
Marrveshja Korniz e Ohrit (Gusht 2001) dhe Amendamentet e Kushtetuts (Nntor 2001) solln impulse t reja n procesin e reformimit; sipas Marrveshjes, decentralizimi sht kusht primar pr t siguruar stabilitet afatgjat n vend Me konsesus t gjr politik u dakordua se demokratizimi do t mund t arrihet prmes rritjes s sferave ku komunat kan prgjegjsi, dhe me an t amendamendeve t reja kushtetuese kompetencave t komunave iu shtuan edhe disa sfera tjera Ligji i ri mbi vetqeverisjen lokale q u miratua n janar 2002, n mnyr detale prcaktoi kompetencat e komunave N prputhje me Marrveshjen Korniz t Ohrit u realizua rishikimi i kufijve komunal (2004-2005), i cila uli numrin e komunave nga 124 n 84, plus dhe Qyteti i Shkupit si njsi e veant e vetqeverisjes lokale Qeveria n 2003 miratoi programin legjislativ pr ligje q kan t bjn me decentralizimin. Ai program prfshin ligje t rndsishme sistematike dhe afrsisht 40 ligje q kan t bjn me transferimin aktual t kompetencave dhe burimeve
4

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Krijimi i kornizs institucionale

Konceptimi, implementimi dhe koordinimi i reformave kan qn detyr e Ministris pr vetqeverisje lokale, e cila ka marr rolin kryesor n prgatitjen institucionale pr qeverisje dhe koordinimin e procesit t decentralizimit Koordinimi ndrqeveritar u udhhoq kryesisht nga Grupi Punues i Decentralizimit, i cili prbhej nga npunsit civil nga t gjitha ministrit dhe udhhiqej nga Sekretari shtetror i Ministris pr vetqeverisje lokale Grupi Punues i Decentralizimit krijoji dhjet Nn-Grupe, t cilat korrespondonin me dhjet sektort pr kompetencat q do t zhvilloheshin, n t cilat u realizua puna m e madhe praktike dhe detale Mekanizma tjera koordinuese prfshijn Komitetin Trilateral pr Koordinim t Trajnimeve dhe Komisionin pr Ndjekjen e Sistemit pr Financim t Komunave
5

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Transferimi i kompetencave (1)

Transferimi i kompetencave ishte D-day i decentralizimit dhe filloi n 1 korrik 2005 Para ksaj date Qeveria ekzekutoi aktivitete t cilat ishin t nevojshme pr procesin e transferimit, duke prfshir adoptimin e ligjeve dhe nn-ligjeve Transferimi i institucioneve s bashku me personelin dhe pronn u realizua me vendim t Qeveris; procedura m e zakonshme q prdorej ishte negocimi dhe nnshkrimi i bashkpunimeve mes Qeveris dhe komunave prkatse Sektort t cilt u transferuan ishin: kultura, sporti dhe rekreacioni, planifikimi urban, arsimi, zhvillimi ekonomik lokal, shndetsia, mbrojtja sociale dhe e fmijve, mbrojtja e ambientit, aktivitete t prbashkta dhe mbrojtje si dhe shptimi i qytetarve dhe t mirave; gjithashtu menaxhimi financiar dhe administrimi i tatimeve Subjektet e transferuara jan: autoriteti pr vendim-marrje, t drejtat pr themelimin e institucioneve publike, titullimi i t mirave t palvizshme, puntort, pajisjet dhe dokumentacioni; financat
6

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Transferimi i kompetencave (2)

Personeli dhe Institucionet e transferuara:
Area Institutions in the area of culture Primary schools Secondary schools Area units of the Ministry of Education & Science Homes for elderly people Kindergartens Territorial fire fighting units Urban planning Financial management (Ministry of Finance) Tax administration (Public Revenues Office) Total No. of Staff 557 18,505 6,655 11 107 3,236 710 279 69 92 30,221 No. of Institutions 45 338 81 4 51 29 548

Kjo parqet nj rritje t mpreht n nivele t personelit komunal, madje edhe para se t marr n konsiderat personelin shtes q sht marr n komun pr t prballuar kompetencat pr t cilat asnj transfer fizik t personelit nga niveli qndror n nivel lokal nuk ka ndodhur N fund t procesit, komunat jan prgjegjse pr punsimin e prafrisht 40 % t npunsve publik, ku para fillimit t procesit komunat numronin m pak se 5 %
7

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Dezentralizimi fiskal (1)

lokale (shtator 2004) krijoi mekanizma t reja pr financimin e komunave prmes nj przierje tatimesh dhe t ardhurave nga pagesat (fee revenues), si dhe grante
Qeveria prmes Ligjit pr financim t njsive pr vetqeverisje

Decentralizimi fiskal implementohet n dy faza dhe nnkupton krijimin e mekanizmave pr financim t komunave, e cila sht transparente dhe e bazuar n kriteriume dhe norma objektive Kompetencat e transferuara jan financuar nga taksat dhe blok dodacionet (arsimi, kopshtet e fmijve, shtpi pr pleq, institucione kulturore), shpenzime dhe t hyra (aktivitete t prbashkta, mbrojtje nga zjarri) dhe t ardhura lokale, prfshir TVSH dhe TP Tatimi Personal Grantet nga taksta nuk mbulojn rrogat t cilat akoma mbulohen drektprdrejt nga Qeveria qndrore Procesi u realizua me mbshtetje intensive t donorve pr trajnim t npunsve komunal pr financa dhe iniciativave t IT
8

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Decentralizimi fiskal (2)

Mbledhja e tatimeve lokale (tatimi pr tokn, tatimi nga trashigimia dhe dhuratave, tatimet nga shitja e pasurive t patundshme dhe t drejtave) u transferua nga zyrat regjionale t Ministris s Financave tek komunat n 1 Korrik 2005 Municipalities receive 3 % of the Personal Income Tax (PIT) of the salaries of physical persons collected in the municipality where they live and 100 % of the PIT of physical persons who deal with craftsmanship where they are registered to conduct the activity 3 % nga Tatimi i Vlers s Shtuar (TVSH) nga viti i kaluar fiskal u ndahet komunave (10 % komunave t Qytetit t Shkupit dhe 90 % komunave tjera) sipas kriteriumeve specifike Grante kapitale pr projekte infrastrukturore sigurohen n baz t programit t Qeveris dhe prcaktohet do vit pr do komun Komisioni pr ndjekjen e zhvillimit t sistemit pr financim t komunave, i cili prbhet nga antar t Qeveris dhe ZELS, monitoron zhvillimin e sistemit t financimit t komunave
9

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Sfidat dhe leksionet e msuara

Reformat n qeverisjen lokale n Maqedoni jo vetm q prballen

me problemet tipike q reformat e tilla komplekse zakonisht hasin, por gjithashtu edhe probleme specifike t nj vendi n tranzicion Gjithashtu, reformimi merr parasysh nj kontekst m t gjr t situats politike dhe ekonomike n vend Sfidat e procesit t decentralizimit lidhen me:

o Kapavitetin e Qeveris t siguroj proces efektiv t transferimit o Kapacitetin e kufizuar pr planifikim t koordinimit o Nevojn pr t monitoruar dhe vlersuar reformat o Detyra fiskale o Kapacitetin e kufizuar t komunave q n mnyr efektive t absorbojn dhe implementojn kompetencat dhe burimet e transferuara o Nevojn pr bashkpunim ndr-komunal o Nevojn pr dialog mes Qeveris dhe komunave o Nevojn pr mbikqyrje t komunave
10

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government Programi pr Implementimin e Procesit t Decentralizimit 2008 2010 Politika strategjike pr adresimin e sfidave Duke ndjekur objektivat e strategjis pr: Reformat pr vetqeverisjen lokale Programi Operativ pr Procesin e Decentralizimit 2003 2004 Programi pr Implementimin e Procesit t Decentralizimit 2004- 2007, dhe he DPTCR 2005 FOKUSI I PROGRAMIT PR IMPLEMENTIMIN E PROCESIT T DECENTRALIZIMIT 2008 -2010 Transferimi i kompetencave dhe burimeve Decentralizimi fiskal Zhvillimi i kapaciteteve t komunave Prgatitja e komunave pr antarsim n BE Prmisimi i kushteve pr bashkpunim ndr-komunal Komunikim t rregullt pr procesin e decentralizimit Mbikqyrje dhe monitorim Koordinim efektiv t procesit t decentralizimit

11

Republic of Macedonia Ministry of Local Self-Government

Faza e ardhshme e decentralizimit Decentralizimi sht proces i ndrlikuar i reformimit, n t cilin t gjitha palt e prfshira duhet n mnyr t barabart t pranojn prgjegjsit e tyre Decentralizimi i pushtetit nga niveli qndror n nivelin lokal sht hapi i par n procesin e gjat pr prmisimin e shrbimeve ndaj qytetarve Tatimi aktual dhe block grantet do t zvendsohen me t ardhura lokale m t qndrueshme Eksperiencat ndrkombtare tregojn se decentralizimi krkon koh, burime dhe planifikim Modeli i Maqedonis ofron nj hap prpara q ka vrtetuar se, edhe prkundr problemeve, ai funksionon

12