Rregullat e arta dhe Heuristika Deri tani ne e kemi konsideruar nj sr parimesh abstrakte dhe udhzimesh te detajuara, t cilat mund

t prdoren pr t ndihmuar projektuesit per t prodhuar sisteme m t prdorshme. Por t gjitha kto rregulla krkojn nj sasi t caktuar t angazhimit nga ana e projektuesit, qoft pr t gjurmuar udhzimet e duhura ose pr t interpretuar parimet.. A ka ndonje menyre me te thjeshte? Nj numr i avokatve t prdoruesit qendr hartimin kan paraqitur grupe t "rregullave te arta" apo heuristikat. Prderisa kto jan n mnyr t pashmangshme "fur t gjer" rregulla t projektimit, t cilat mund t jen gjithmon t aplikueshme pr do situate, ata e sigurojn nj list t dobishme ose nj prmbledhje t thelbit t kshillave t projektimit.sht e qart se do projektues duke ndjekur kto rregulla t thjeshta do t prodhoje nj sistem m t mir se ai q injoron ato. Ka shum grupe t heuristikave, por m t prdorura jan dhjet heuristikat e Nielsenit, tet rregullat e arta te Shneidermanit dhe shtat parimet e Normanit. Heuristikat e Nielsen jan t destinuara pr t'u prdorur n vlersim dhe pr kt arsye do t diskutohen n kapitullin 9. Ne do t marrim n konsiderat dy grupet e tjera ktu. 7.5.1 Tete rregullat e art ate Shneidermanit Tet rregulla t arta te Shneidermanit ofrojn nj prmbledhje t prshtatshme dhe t ngjeshur te parimeve kryesore t projektimit. Ata jan t destinuara pr t'u prdorur gjat projektimit, por gjithashtu mund t aplikohen.si heuristikat e Nielsenit, te vleresimi I sistemeve. Vini re se si ata lidhen me parimet abstrakte t diskutuara m hert. 1. Prpjekja pr qndrueshmri n sekuencat e veprimit, faqosjes , terminologjis, prdorimi I komands dhe kshtu me radh. 2. Mundsimi I prdoruesve pr t prdorur shkurtesat, t tilla si shkurtesa, sekuenca speciale, pr t kryer veprime t rregullta, t njohura shum shpejt. 3. Ofrimi i reagimeve informative pr do veprim t prdoruesit, n nj nivel t prshtatshm pr madhsin e veprimit. 4. Dialogu I projektimit t jap mbylljen n mnyr q prdoruesit te dijne se kur ata kan 5. Ofrojn parandalimin dhe trajtimin e nje gabimi t thjesht n mnyr q, ne menyre ideale, prdoruesit jan penguar nga brja e gabimeve, dhe nse ata e bjn, ata kan te ofruar udhzime t qarta dhe infromata pr t mundsuar atyre q te permiresohen. 6.Lejojn ndryshim t leht t veprimeve n mnyr q t lehtsoj ankthin dhe pr t inkurajuar eksplorimin, pasi prdoruesit e di se ai gjithmon mund t kthehet n gjendjen e mparshme.

7. Prkraheni gjeometrin e brendshme t kontrollit kshtu q prdoruesi sht n kontrollin e sistemit, q reagon n veprimet e tij. 8. Ulja e afat-shkurtr ne ngarkesn e kujtess duke e mbajtur pamjet e thjeshta, duke konsoliduar faqe t siguruara dhe koh pr t msuar veprime.t parimeve t prshkruara m par. Kto rregulla t sigurojn nj stenografi te dobishme pr grupe m t hollsishme Ashtu si ato parime, ato nuk jan t zbatueshme pr do eventualitet dhe duhet t interpretohen pr do situat tani. Megjithat, ata jan gjersisht t dobishme dhe zbatimi i tyre do t ndihmoj vetm projektet m t projektimit. 7.5.2 Shtate principet e Normanit per ti transformuar detyrat e veshtira net e ato te lehta N kapitullin 3 kemi diskutuar ekzekutimi-vlersimit ciklin Norman, n t ciln ai shtjellon shtat fazat e veprimit. M von, n librin e tij klasik t projektimit t gjrave t prditshme, ai prmbledh prdorues n qendr t projektimit duke prdorur kto shtat parime: 1. Prdorin t dyja njohuri n bot dhe njohuri n kok. Njerzit punojn m mir kur njohurit q ata duhet t bjn nj detyr sht n dispozicion - qoft explicity ose nprmjet kufizimeve t imponuara nga mjedisi. Por ekspertt gjithashtu duhet t jen n gjendje pr t prvetsuar detyrat e rregullta pr t rritur efikasitetin e tyre. Pra sistemet duhet t sigurojn njohurit e nevojshme n kuadr t mjedisit dhe funksionimi i tyre duhet t jet transparent pr t mbshtetur prdoruesit n ndrtimin e nj modeli t prshtatshm t asaj q po ndodh. 2. Lehtsojne strukturn e detyrave. Detyrat duhet t jen t thjeshta n mnyr q ti shmangen problemit kompleks dhe ngarkess se tepruar te kujtess. Ka nj numr mnyrash pr t lehtsuar strukturn e detyrave. Njra sht q t siguroj ndihmat mendore pr t ndihmuar prdoruesit t mbajn gjurmt e fazave n nj detyr m t ndrlikuar. Nj tjetr sht q t prdorin teknologjin pr t siguruar prdoruesit me m shum informacion rreth detyrave dhe reagimet m t mira. Nj qasje e tret sht q t automatizojne detyrn ose nj pjes t saj, pr aq koh sa kjo nuk heq nga prvoja e prdoruesit.Qasja prfundimtare pr thjeshtsimin sht q t ndryshoj natyrn e detyrs n mnyr q ajo t bhet dika m e thjesht. N t gjith kt, kjo nuk sht e rndsishme pr t marr kontrollin larg nga prdoruesit. 3. T bj gjra t dukshme: t kaprceje gjiret e ekzekutimit dhe vlersimit.Ndrfaqja duhet t bj t qart se far sistemi mund t bjn dhe se si kjo sht arritur, dhe duhet t mundsoj prdoruesit pr t par qart efektin e veprimeve t tyre n sistem. 4. Get mappings drejt. Perdoruesit synimet duhet ti ndaj qart mbi kontrollet e sistemit. Perdoruesi duhet te veproje n mnyr t qart n hartn e ngjarjeve t sistemit. Kshtu q ajo duhet t jet e qart se far e bn at dhe nga sa. 5. Te shfrytzojne fuqin e kufizimeve., Si natyrore dhe artificiale. Pengesat jan gjra n bot q e bjn t pamundur pr t br asgj, por veprim korrekt n mnyr korrekte. Nj shembull i thjesht bashkim pjessh figure sht nj mister, ku vetm copa t

prshtaten s bashku n nj mnyr. Ktu kufizimet fizike t projektimit udhzojn prdoruesit pr t prfunduar detyrn. 6. Dizajni pr gabim. T gabosh, sht njerzore, kshtu qe gabimet I parashikojne prdoruesit dhe duhet t bj edhe hartimin e rimkmbjes mbi sistemin. 7. Kur gjithka tjetr dshton, t standardizohet. Nse nuk ka harte natyrore, ather duhet t jet harte arbitrare t standardizuara n mnyr q prdoruesit duhet pr t msuar ate vetem nj her. sht ky parim standardizimi q i mundson vozitsit q t marr n nj makin t re dhe t przn at me vshtirsi shum pak - kontrollet kye jan t standardizuara. Her pas here dikush mund t kaloje n dritat treguese n vend t leckes se xhamave, por kontrollet kritike (prshpejtues, frenave, tuf, drejtues) jan gjithmon t njjta. Shtate parimet e Normanit ofrojn nj prmbledhje t dobishme t prdoruesit qendr filozofin e tij t projektimit, por lexuesi sht i inkurajuar pr t lexuar tekstin e plot t projektimit t gjrave t prditshme pr t fituar tablo t plot.

Modelet HCI
Si kemi vrejtur n Kapitullin 4, nj mnyr pr t'iu qasur projektimit sht pr t msuar nga shembujt q kan provuar t jet i suksesshm n t kaluarn: pr riprdorimin e njohurive t asaj q bri nj sistem t - ose paradigm - t suksesshme. Modelet jan nj mnyr pr t kapur dhe riprdorur kt njohuri - e abstraguar detajet thelbsore te projektimit kshtu q kto mund t aplikohen srish n situata t reja. Origjina n arkitekturn, ku ata kan qen prdorur me sukses, dhe ata jan prdorur edhe gjersisht n zhvillimin e softuerit pr t kapur zgjidhje pr problemet e prbashkta programore. Koht e fundit ata kan qen prdorur n nderfaqe dhe dizajnim te faqeve Nj model sht nj zgjidhje pr nj problem invariant prsritur brenda nj konteksti specifik. Modele t adresuar problemet q prballen projektuesit, duke siguruar nj deklarat zgjidhje. Kjo ilustrohet m s miri nga shembulli Alexander, i cili nisi konceptin model, propozon nj model pr ndrtimin e shtpis t quajtur "Drit n dy ant e do dhome".Problemi i adresuar ktu sht se: Kur ata kan nj zgjedhje, njerzit gjithmon do t bie n ato dhoma q kan drit mbi dy ant, dhe t largohen nga dhoma t cilat jan ndezur vetm nga njra an t paprdorura dhe t zbrazta Zgjidhja e propozuar sht q t siguroj drit natyrore nga dy ant e do dhome: Vendose do dhom n mnyr q ajo ka hapsir n natyr jasht saj n t paktn dy ant, dhe pastaj vendosja e dritareve n kto mure n natyr n mnyr q drita natyrore bie n do dhom nga m shum se nj drejtim(9a, pattern 159)

Vini re se zgjidhja nuk thot asgj rreth ku kto dritaret duhet t jen t vendosura ose n at knd ata duhet t jen me njri-tjetrin. Nj dhom me dritare n muret e kundrta, apo n knde t drejt, ose me nj dritare dhe nj Qielli t gjith do t prmbush model. Elementet e prbashkta q mbajn mes t gjitha rastet e zgjidhjes. Zbatimi i modelit specifik do t varet nga rrethanat dhe krijimtaris s dizajnuesit. Ka shum shembuj t modeleve HCI, dhe lexuesi i interesuar sht referuar te koleksionet dhe gjuhve t tilla si 345,37,356) dhe galeria model, i cili ilustron disa nga format e ndryshme t prdorura n modelet HCI 132. Nje shembull I njohur, "t shkojn prsri n nj vend t sigurt", prshtatur nga mbledhja e prbashkt Tidwell s par, sht dhn si nj ilustrim (figura 7.3). Kjo sht mjaft e nj nivelit t ult, por modelet gjithashtu mund t trajtojne si t nivelit t lart shtje t tilla si struktura organizative ose grupeve bashkpunuese. Si mund ta shikoni, modeli thekson problemin dhe zgjidhjen, por gjithashtu prfshin nj arsyetim, ku shpjegon se nga modeli ka ardhur nga dhe n far konteksti kjo vlen, dhe shembuj pr t ilustruar kete model. Modeli gjithashtu ka referenca pr model tjetr, duke treguar dy kontekste n t cilat ajo mund t aplikohet (referencat e lart) dhe modelet q mund t jen t nevojshme pr t prfunduar at (referencat fund). Kjo lidh modelet s bashku n nj gjuh. Modelet n izolim kan prdorim t kufizuar, por duke perdorur hierarkine, prmes ktyre referencave, prdoruesi sht ndihmuar n gjenerimin e nj dizajn t plot. Modelet dhe gjuht model jan karakterizuar nga nj numr karakteristikash, te cilat merren si nj e tr, t dalluara nga rregullat e tjera te projektimit : *Ata kane kapur praktikn e projektimit dhe mishrojn njohuri rreth zgjidhjeve t suksesshme: ata vijn nga kapja e teorive psikologjike. *Ata kane kapur vetit thelbsore t prbashkta t projektimit t mir: ata nuk I tregojn projektuesit si t bj dika, por ajo q duhet t bhet dhe pse. *Ata prfaqsojn njohuri t projektimit n nivele t ndryshme, duke filluar nga shtjet sociale dhe organizative prmes projektimit konceptual t projektimit t detajuar. *Ata nuk jan neutrale, por mishrojn vlerat brenda arsyetimit t tyre. Gjuha e Aleksandrit shpreh qarte vlerat e tij n lidhje me arkitekturn. Modelet HCI mund t shprehin vlerat humane pr at q sht n dizajn nderfaqesor. *Koncepti i nj gjuhe model sht gjenerues dhe pr kt arsye mund t ndihmoj n zhvillimin e nje dizajni t plot. *Ata n prgjithsi jan intuitiv dhe te lexueshm dhe pr kt arsye mund t prdoren pr komunikimin n mes t gjitha palve t interesuara. Modelet jan nj shtes relativisht e kohve t fundit n HCI prfaqsimit, n t ciln ka ende shum shtje krkimore pr t zgjidhur. Pr shembull, nuk sht e qart se si modelet mund t mund t identifikohen ose cila gjuh duhet t strukturohet pr t pasqyruar shqetsimet e prkohshme t ndrveprimit. Megjithat, publikimi i fundit i nj gjuh t plot model Dor 356 web design, synon qe projektuesit tregtare, mund t shnoj nj pik kthese dhe sheh nj adoptim m t gjer t qasjes n dizajn nderfaqesor

**********************************************8

Nga (www.learn.co.uk) Nj shembull normal i nj toolbar q ofron mundsi pr t'u kthyer n shtpi dhe mban gjurmt e udhtimit t msuar, duke siguruar mundsi pr t lidhur prsri n nj vend t sigurt. Ajo sht e leht pr t marr humbur lmshin per lidhjen n nj faqe interneti. Njerzit nuk prdorin web si nj TV apo revist. Ata prdorin faqen pr t gjetur se far ata jan duke krkuar pr t dhe ather ndalen. Ata mund t zgjedhin nj lidhje t gabuar dhe nuk mund t gjejn rrugn e tyre per tu kthyer n dika t rndsishme. Ata nuk mund gjithmon t mbajn gjurmt se ku ata kan qen. Ata mund t harrojn ku ata kan qen n qoft se ata jan ndrprer duke prdorur kt faqe interneti. Ju keni m shum gjasa pr t shqyrtuar nj faqe interneti nse jeni t sigurt q ju mund t merrni me lehtsi nga nj shtet padshiruara apo hapsir, q t sjell nj ndjenj t siguris. Kthimi mbrapa nga nj shteg i lundrimit t gjat mund t jet shum I lodhshem. Prandaj, Gjithmon prfshini nj mnyr t ktheheni n nj vend q vepron si nj pik e favorshme nga ku ju mund t orjentoheni veten. Ky model mund t prdoret n lidhje me t shkuar mbrapa nj hap dhe t vazhdoj t hapin e ardhshm. ****************************************************

Permbledhje
Ne kemi par se si rregullat e projektimit mund t prdoren pr t siguruar drejtimin pr procesin e projektimit, edhe pse m t prgjithshme dhe interesante rregull projektimit sht pr promovimin e prdorshmris, eshte m larg nga gjuha aktuale e projektimit. Ne kemi konsideruar parimet abstrakte, standardet dhe udhzimet, rregullat e arta dhe heuristikat, dhe modelet, dhe kan shikuar n shembujt e secilit. Rregullat m abstrakte t projektimit jan parimet, t cilat prfaqsojn njohuri gjenerike pr praktikn e projektimit t mir. Standardet dhe udhzimet jan m specifike. Standardet kane autoritetin m t lart, duke u vendosur nga organet kombtare ose ndrkombtare pr t siguruar pajtueshmrin me nj komunitet t madh. Udhzimet jan m pak autoritare, por ofrojn kshill t veant kontekstuale, t cilat mund t kryejn projektim t detajuar. Heuristikat dhe rregullat e arta jan koleksione t shkurtr t parimeve t projektimit dhe kshilla q jan asimiluar me lehtsi nga projektuesit.. Modele duhet

kapin praktikn e projektimit dhe t prpiqen pr t siguruar nj struktur gjeneruese pr t mbshtetur procesin e projektimit.