1

EAGLE 4.0
Linux ve Windows iin Bavuru Klavuzu

ema Baskl Devre-Otomatik izim

CadSoft Computer, Inc. www.cadsoftusa.com

Copyright 2000 CadSoft

Tm Haklar Sakldr.

Hazrlayanlar sa TETK Ltf KAYIK

KONYA - 2003
Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

1- Bu Kitapla reneceklerimiz.
Bu kitapla ile Eagle PCB-Dizayn Programna temel bir giri yapacaz. ema izimi(Schematic Editor), Baskl Devre izimi(Layout Editor) ve de Otomatik izimini(Autorouter) greceiz. Bu kitapla emas izilen bir devrenin, baskl devre izimini ve otomatik imini yapmay reneceiz. Eagle programna tam olarak hakim olabilmek iin Kullanm Klavuzunu ve komutlarn yardm mnsn kullanmalyz. Ayrca sk kullanlan komutlarn reneiz. Dier kark komutlar iin yardm dosyasna bakabilirsiniz. Balamadan nce eagle\doc dizininin iindeki README.txt dosyasn incelemelisiniz. Bu kitap daha ok Windows versiyonu iin dzenlenmitir. Linux versiyonu ile de fazla bir farkllk gstermemektedir.

2- Sistem Gereklilikleri

IBM destekli bilgisayar(486 ve st) Windows 95/98, Windows NT/2000 veya 2.x ekirdekli, libc6 ve en az 8bit X11 ieren Linux Datm En az 50Mb bo alan En az 1024x768 znrlk tercih edilir(800x600 znrlkte ekran kullanm kstldr). 3 tulu fare.

EAGLE Programnn zellikleri

En fazla 64x64 inlik izim alan(1in=2,54cm) 1/10.000mm(0.1 micro) mm veya ine gre ayarlanabilen izim klavuzlar(zgara). Komut dosyalar Bilgi giri knn c benzeri dille yaplmas Basit ktphane oluturma Ktphane katalou Teknolojik zellik destei (74L00,74LS00.. gibi) CAM ilemci ile grafik ktsn oluturma ve test etme Yazc kts alma imkan Veritaban destekli para listesi Srkle-brak ynetim paneli Otomatik yedek alma fonksiyonu

Baskl Devre izimi(Layout Editor) SMD destei ok tabakal yol destei(16 ya kadar) Tasarmda artlar belirleme Bakr yol belirleme ema izim Birimi Her proje iin 99 sayfa destei ema izimindeki deiikliklerin annda baskl devreye aktarlmas Otomatik baskl devreye aktarm Kaynak sinyallerini otomatik yerletirme

Elektriksel hata kontrol ( Ksa devre ve ema ile baskl devre arasnda tutarllk kontrol)

Otomatik izim Birimi Dizayn kurallarn belirleme Otomatik baskl devre izimini elle deitirebilme imkn Otomatik izimdeki beenilmeyen bakr yollarn ekillerini yeniden otomatik olarak deitirilmesi (ripup& retry algoritmas) Maliyet faktrn gz nnde bulundurarak baskl devre zelliini belirleme Klavuz izgilerini 0.02 mm ye kadar kltme En fazla 16 sinyal katman (kullancnn belirledii ) En fazla 14 kaynak katman Standart Srm2 Aadaki zellikler standart srmnn baskl devre izimindeki kstlamalardr. Baskl devre izim alan en fazla 160x100 mm ile kstldr. En fazla 4 tane kaynak katmanna izin verir. ( en st ,en alt ve iki tanede i katman) Deneme Srm Aadaki zellikler deneme srmnn baskl devre izimindeki kstlamalardr.(Eitim ve deneme amaldr). Baskl devre izim alan en fazla 100x80 mm ile kstldr Yalnzca 2 tane kaynak katmanna izin verir. (alt ve st katman) ema izim yalnz tek sayfadan oluur. Byk izimler kk olarak yazcya gnderilebilirler.

4 - Program Kurulumu ve Balatlmas

Windows iin CD yi srcye yerletirin. CD balang mnsnden kurmak istediiniz srm seiniz. Eer CD otomatik olarak almazsa bilgisayarmdan cdrom simgesine tklayn. Ekrandaki ynergeleri izleyerek kurulumu yapn. Deneme srm iin kullanc lisansna gerek yoktur. Program kaldrmak isterseniz Balat>Programlar>Eagle>unInstallShieldi altrn. sterseniz cdrom zerinden program altrabilirsiniz fakat projelerinizi cdye kaydedemezsiniz. Linux in CD yi srcye yerletirin. likili dizini seiniz(/english/linux/install) ve README dosyasndaki kurulum notlarn okuyunuz. Kurmak istediiniz srm seiniz. Deneme srm iin kullanc lisansna gerek yoktur. sterseniz cdrom zerinden program altrabilirsiniz fakat projelerinizi cdye kaydedemezsiniz.

5 Eagle Kurulumun zelletirilmesi

Kurulumda standart zelliklerin yerine mnlerin dzeni, fonksiyon tular, ekran rengi gibi zelliklerini kendiniz belirleyebilirsiniz. Option seeneinde bununla ilgili birok ayar mevcuttur. Kullanc ara yz kiisel olarak dzenlenebilir. Control paneldeki Options/User interface den gerekli ayarlar yapabilirsiniz.

6- Eagle Kollanc Ara yz ile lgili Kavramlar

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

Kullanmak istediiniz komutu ara yzdeki ara ubuundan seebileceiniz gibi komut satrna yazarak veya mnden de kullanabilirsiniz. Mn elerini semek, iareti, mn seimini gsterir. File/Save gibi Fare Tklamas, Sol fare tuu tklamas nokta ile gsterilmitir. rnein . MOVE ve F1 in anlam MOVE komutuna sa fare tuuyla tklayn ve F1 fonksiyon tuuna basnz. . . linear.lbr nin anlam da bu dosyaya iki kere sol fare tuuyla tklamaktr. Tu Kombinasyonlarnn Kullanm + simgesi tularn ayn anda baslacan gsterir. rnein Alt+F1in anlam Alt ve F1 tularnn ayn anda baslacan gsterir. Komut Satrndan Girilen Komutlar ve Parametreleri Komut dan sonra girilen simgesi enter yerine geer. Komut satrnda byk/kk karakter ayrm yaplmaz. Ayrca change width 0.024 komutunu cha wid 0.024 eklinde ksaltabiliriz.

7- Kitapta Kullanlan Ksaltmalar

Baskl Devre izim Penceresi

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

ema izim ve Baskl Devre izim Pencereleri iin Komut Ara ubuu

8 Kontrol Paneli(Control Panel)

Eagle programn ilk atmz zaman kontrol paneli alr. Buradan projelerinizi aabilir/kaydedebilirsiniz. Projelerin stne gelip farenin sa tuuna tklaryarak yeni proje

oluturabilirsiniz. Libraries blmne tklayarak ktphane blmn inceleyebilir ve istediiniz eleman seerek zelliklerini inceleyebilirsiniz.

Kontrol Paneli: Ktphane ksm da 74*00 elemannn zellikleri Ayrca kullanc tanml programlar, script dosyalar ve CAM almalarna eriebilirsiniz. Setiiniz blme ait genel bilgiler sa tarafta yer alr. Pencerelerde srkle&brak yntemiyle dosya kopyalayabilirsiniz. EAGLE Program Dosyalar Aadaki listede yer olan dosyalar en yaygn kullanlan dosya tipleridir.
Tip Baskl Devre ema Ktphane Script Dosyas Kullanc Tanml Program Herhangi bir yaz dosyas Pencere Layout Editor Schematic Editor Library Editor Text Editor Text Editor Text Editor Dosya Uzants *.brd *.sch *.lbr *.scr *.ulp *.*

Linux versiyonundaki farkll sadece dosyalarn uzantsnn kk harfli olmasdr.

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

EAGLE da Projeler
ncelikle yeni bir proje balatalm. Program balattktan sonra srasyla Project>4examples>tutorial an. Burada daha nceden yaplm rnek projeleri greceksiniz. New Project diyerek yeni bir proje oluturalm.smini Projelerim olarak deitirebiliriz. Projelerim dizinlerinin istersek Options/Directory ksmndan deitirebilirsiniz. Yeni oluturulan bir proje dizininin iinde eagle.epf dosyas oluturulur. Linuxta bu dosyann ad /.eaglerc dir. O anda zerinde allan proje yeil yuvarlak ile gsterilir. Program yeniden kapatp anca kaldmz yerden program devam eder. Altrmalara balamadan nce demo1.sch, demo2.sch, ve demo2.brd dosyalarn Project> examples> tutorial dizininden az nce oluturduumuz Projelerim dizinine ctrl tuuna basl halde fare ile kopyalayalm. Demo1.sch dosyasn ift tklayarak aabiliriz.

9 Dosyay Ykleme ve Grnm Ayarlama

. Az nce Project>examples> tutorial>Projelerim dizinine kopyalam olduumuz demo2.brd dosyasn ift tklama ile aalm. sterseniz File/Open/Board mnsnden de istediiniz dosyay aabilirsiniz.

izim alann bytmek iin Proje izimin tamamn tam ekran gstermek iin izim alann kltmek iin Proje iziminde seilen alan tam ekran gstermek iin Grnm alanndaki bozukluklar dzeltir.

10 Gsterilecek Katmanlarn Seilmesi

Eagle da katman ayarlar display komutu ile yaplr. 100 civarnda katman bulunmaktadr. stediimiz katman gsterebilir, istediimizi kaldrabiliriz. Bunlarn birkana rnek; st katman, alt katman, elemanlarn bacaklarnn bulunduu deliklerin gsteren katman(pad katman), alt

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

katmanla st katman birbirine balayan deliklerin katman(via katman) gibi katmanlardr. stersek katmanlarn hepsini All seenei ile seebiliriz. None seenei ile de katmanlarn hepsini kaldrabiliriz nemli: Elemanlarn yerini deitirmek iin 1 Top katmannn yannda 23 tOrigins(Sfr noktas) katmannn ak olmas gerekir. Ayn durum 16 Bottom katman ile 24 bOrigins katmanlar iin de geerlidir.

Katman Ayarlar

11- Klavuz izgileri (Grid) Ayarlar ve Birimleri

Klavuz izgileri ayarlar grid komutuyla yaplr. izgilerin gzkmesi iin display blmn amamz(on) amamz gerekir. stersek klavuz izgilerini dots seeneiyle noktaya evirebiliriz. stediimiz birimi unit ksmndan seebilirsiz.

Klavuz izgileri ayarlar

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

12 - izgiler, emberler, Yaylar, Dikdrtgenler ve Yazlar

izgiler, emberler, dikdrtgenler, dikdrtgenler ve yazlar srasyla WIRE, CIRCLE, ARC, RECTANGLE ve TEXT komutlaryla yaplr. Bu komutlar sayesinde daha kolay izim yaparz. imdi bu komutlar ema izimi zerinde deneyerek aklayalm. Yeni bir ema izimi dosyas aalm. Bunu kontrol panelden File/New/Schematic dan yapabilirsiniz
6

WIRE Komutu WIRE komutu izgi izmek iin kullanlr. Ara ubuundaki simgesine tklayalm. WIRE komutuna girdiiniz zaman aadaki parametre ara ubuu gzkr. imdi bunlar aklayalm.

izilen Katman

izginin ekli

izginin boyutu izginin tipi

izim katmannda her birim iin farkl bir renk belirlenmitir. rnein elektriksel yollar iin mavi renk, sembol iin kahverengi, sembollerin isimleri ve zellikleri iin gri renk kullanlr. buradan yaplacak ileme uygun renk eidi seilir. izginin eklinde ise ara ubuunda grlen izgi ekillerine gre izebilirsiniz. izginin bykln Width, tipini ise(dz, kesikli, kesikli noktal izgi vb) Style ksmndan yapabilirsiniz. izgi izimi tek fare tklamasyla istediimiz yerden balatp ift fare tklamasyla istediimiz yerde bitirebiliriz. Ayrca izginin eklini sa fare tuuyla ayn anda deitirebiliriz. nemli: Semboller arasnda balant yaparken net ve bus komutlarn kullanmalyz. WIRE komutu sadece net veya bus renginde izgi izmek iin kullanlr. CHANGE WIDTH 0.017 tuuyla izginin boyutunu deitirebilirsiniz. CHANGE LAYER komutuyla seili elemann katmann deitirebilirsiniz. leri/Geri Alma Eagle programnn geri alam/ileri alma fonksiyonu neredeyse snrszdr.

CIRCLE Komutu ile Daire izme

CIRCLE komutu daire izmek iin kullanlr. sterseniz ara ubuundan simgesine tklayarak ta altrabilirsiniz. lk fare tklamanz dairenin merkezi, ikinci fare tklamanz ise yarap belirler.

ARC Komutu ile Yay izme

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

ARC komutu yay izmek iin kullanlr. Komut satrna ARC yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak yay izebilirsiniz. Birinci ve ikinci ilk iki tklamanz daireyi nc tklamanz ise yay belirler. Yay iin izilen daire normal daire izmekten farkldr. Biraz deneme yaparsanz nasl olduunu greceksiniz.

RECT Komutu ile Dikdrtgen izme

RECT komutu dikdrtgen izmek iin kullanlr. Komut satrna RECT yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak dikdrtgen izebilirsiniz. lk tklamayla birinci balang kesini ikinci tklamayla ters keyi belirleriz. Dikdrtgenin rengi bulunduumuz katmann rengini alr.

TEXT Komutu ile Yaz Yazma

TEXT komutu yaz yazmak iin kullanlr. Komut satrna TEXT yazarak veya ara simgesine tklayarak yaz yazabilirsiniz. Komutu altrdnz zaman kk bir ubuundan pencere alr. Buraya yaznz yaznz. Sonra bu yazy istediiniz yere brakn. TEXT komutu aktifken yazmak istediiniz yazy komut satrna da yazabilirsiniz.

YaznnKatman

Yaznn durumu

fareye

gre Yaznn boyutu

Yaznn Kalnl

Yaznn tipi

CHANGE TEXT CHANGE SIZE CHANGE RATIO

: Yazy deitirir. Alan ekrana yazy yazar. : Yaznn boyutunu deitir. : Yaznn kalnln deitirir.

zel Yaz Deerleri

Projenin yazcya gnderirken sayfa says, dosya deitirilme tarihi gibi deerleri yazdrabiliriz.
>LAST_DATE_TIME >PLOT_DATE_TIME >SHEET >NAME >VALUE >DRAWING_NAME :Dosyann deitirilme tarihi :kt alma tarihi :Projenin sayfa says. :Kullanlan elemann ismi :Kullanlan elemann deeri :Dosyann ismi

13 Ktphane Kullanm
Eagle ktphanesinde elemanlara ait birok ktphane dosyas bulundurur. Bu dosyalarn kendimiz kullandmz gibi kendinize zel ktphane dosyas oluturabilirsiniz. Bu blmde ktphane dosyalarnn nasl oluturulduunu ve nasl kullanldn greceiz. Yeni bir izim dosyas aalm, File/New/Schematic.

ADD Komutuyla Eleman Ekleme

ADD komutu eleman eklemek iin kullanlr. Komut satrna ADD yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak da kullanabilirsiniz. ADD komutunu verdiiniz zaman elemanlar semek iin ktphane penceresi alr. sterseniz eleman bulup seersiniz veya elamann ismini biliyorsanz (Search) ksmna elamn ismini yazarak abucak bulabilirsiniz. Arama yaparken tek karakter yerine geen ? simgesini ya da her trl uzunluktaki karakter yerine geen * simgesini kullanabilirsiniz. rnek olarak 74*00 arama sonucu olarak 74LS00N, 74LS00B, 74LS00FK, 74ALS00D, 74LS96D gibi elemanlar bulduk. Arama sonucunu aada grebilirsiniz.

555? arama sonucu olarak da 555N eleman bulundu. Birka tane eklenen eleman sonuna artan ekilde rakam eklenerek isimlendirilir. Mesela IC elaman IC1, IC2, diye isimlendirilirler. Ayn entegrenin iinde birden fazla kap bulunabilir.Bu kaplar belirtirken ayn entegrenin kaps olduunu gstermek iin A-B-C.. eklinde alfabetik sra izlenir(IC1A, IC1B, IC1C, IC1D). Ayrca ayn entegreye ait kaplarn bacak numaralar da sembol zerinde gsterilir. Elemanlarn Amerika ve Avrupa standartlarna gre sembolleri vardr. Eleman eklemeyi Control Panel deki ktphaneden de yapabilirsiniz. Eleman srkleyip brakmanz yeterli olacaktr. 7
Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

imdi yeni bir eleman ekleyelim. ADD komutunu girerek 555* eklinde arama yapalm. Herhangi bir eleman seip OK tuuna basn. Eleman yerletirirken yn deitirmek iin farenin sa tuuna tklamalsnz. ADD komutu aktifken ESC tuuna basarak ktphaneyi tekrar grntleyip daha hzl eleman ekleyebilirsiniz. Eklediimiz eleman dier elemanlara bal ise size onlar eklemek isteyip istemediinizi soracaktr. Gerilim kayna ve topraklamalarn bacak(pin) balantlar emada iaretlenmez ama baskl devreye iaretlenir.

INVOKE Komutu
Her entegrenin besleme kaynana balanan bacak numaras farkldr. rnein 16 bacakl CMOS entegrelerinde +VDD ucu genelde 16. bacak, GND ucu 8. bacaktr. Ya da 14 bacakl bir TTL entegrelerinde +VCC ucu genelde 14. bacak GND ise 7. bacaktr. ema zerinde besleme kaynana balanan bacaklar gsterebilmek iin INVOKE komutunu kullanrz. Komut satrna INVOKE yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak kullanabilirsiniz. nceden birka tane 4001N entegresine ait NOR kaps ekleyelim. INVOKE komutunu altrp eleman stne tklayn. Alan pencerede PWRNyi ift tklarsanz, entegrenin besleme balants yaplm olur. Bir entegrede 4 kap olsun normalde kaplar A,B,C,D eklinde srayla eklenir. Ama biz A ve C kapsn kullanmak istiyoruz. Bunu ise INVOKE komutu aktifken A kapsna tklayarak alan pencereden C kapsn seerek yapabiliriz.

14- ema izimi

Bu blmde yol ve balant izimlerinin nasl yapldn reneceiz. nce bo bir ema izim penceresi aalm. Hazr Proje erevesi Ekleme Eagle da hazr proje erevesi kullanabilirsiniz. ADD komutunu altrp arama(search) penceresine frame veya letter yazp ok tuuna basn. kan erevelerden size uygun olan sein ve izim alanna yerletirin. rnek olarak letter aramasnda LETTER_P ve LETTER_L olmak zere iki tane ereve kacaktr. LETTER_P dikey ereve, LETTER_L ise yatay ereve oluturur. Frames aramasnda ise daha ayrntl ereve trleri vardr. Ekrann dna taan ereveyi grmek iin Alt+F2 tularna basabilirsiniz. Text komutunu kullanarak erevelere metin yazabilir,sayfa says, dosya oluturma tarihi ve saati gibi zellikler ekleyebilir veya kendinize uygun bir ereve de oluturabilirsiniz. Bunlarn ayrntlarn TEXT blmde aklamtk.

ema izimine Giri

Hazr emalarda eagle/examples/tutorial altndaki demo1.sch dosyasn aalm.F6 tuuyla klavuz izgilerini ap kapatabilirsiniz.

emayla ilgili bilgileri aktarma : emayla ilgili bilgiler File/Export mnsnden yaplr. Export tuuna tkladmzda bize seenek verir. Bunlardan Partlist eleman listesini, Netlist balant listesini, Pinlist elemanlarn hangi bacaklarnn nereye balantlarnn ayrntl olarak dosya kaydetmeye yarar. Image ise devrenin resmini kaydetmeye yarar.

Alan dosyadaki elemanlarn yerlerini deitirmek iin MOVE komutunu kullanrz. MOVE komutu aktifken stne tkladmz eleman hareket ettirerek istediiniz yere brakabilirsiniz. .Sa fare tuuyla da eleman dndrebilirsiniz. NET Komutu NET komutu elemanlarn bacaklarn balamaya yarar. Komut satrna NET yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Elemanlar arasndaki elektriksel balanty izmek iin kullanlr. Elemann bacaklarnn DISPLAY PIN komutuyla grebilirsiniz. NAME Komutu Projede kullanlan elemanlarn isimlerini deitirmeye yarar. Komut satrna NAME yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken elemann stne fare ile tklayp alan pencereden elemann ismini deitirebilirsiniz. LABEL Komutu Yaptmz projede elektriksel yollarn veya balantlarn izlenmesini kolaylatrmak iin etiket tanmlamak iin kullanlr. Komut satrna LABEL yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. LABEL komutu aktifken yol veya balantnn stne tklayarak kan yazy istediiniz yere tayabilirsiniz. Bylece karmak devrelerde yollar daha kolay bulabilirsiniz. LABEL komutuyla oluan metinin boyutunu, tipini, CHANGE SIZE ve CHANGE FONT ile deitirebilirsiniz. DELETE Komutu Elemanlar silmeye yarar. Komut satrna DELETE yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken silmek istediiniz elemann zerine tklaynz. Eer elemanlar toplu olarak silmek istersek GROUP komutuyla kme haline getirip silebilirsiniz. GROUP komutuna ilerde detayl olarak deinilecektir. GROUP Komutu Elemanlar kme haline getirip toplu olarak ilem yapmak iin kullanlr(silme, kopyalama vb). Komut satrna GROUP yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken elemanlar kme iine alp uygulamak istediiniz komuta tklayn (rnein MOVE komutu). Kme elemanlarna uygulamak istediiniz komutu normalden farkl olarak sa fare tuu ile alr.

JUNCTION Komutu Elemanlar arasndaki izilen kablo balantlar birbirinin zerinden geebilir. Bazen iki veya daha fazla hat kesiip ve8 kesime noktasnda bir balant sz konusu olabilir; bu komutla bu balantlar belirtiriz. Komut satrna JUNCTION yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken istediiniz yere fare ile tklaynz. SHOW Komutu Bu komut elemanlarn yerini bulmamza veya birden fazla balantlar tek bir hatta temsil eden (bus) izimlerde bir balant ucunun nerelerle balantl olduunu gsterir. Komut satrna simgesine tklayarak altrabilirsiniz. SHOW komutu SHOW yazarak veya ara ubuundan aktifken komut satrna elemann ismini yazarsak o eleman gsterir. Balant noktasnn yada yolunun ismini yazarsak o yola bal tm noktalar gsterir. MOVE Komutu Bu komut elemanlarn yerini ve ynn deitirmeye yarar. Komut satrna MOVE yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken istediiniz elemann stne tklayn ve istediiniz yere brakn. Elemanlar hareket ettirmek iin merkezine tklamalsnz. Hatlar hareket ettirmek iin hattn en yakn yerine tklamanz yeter. Eleman yada hat seiliyken sa fare tuuna tklarsanz elemann yn deiir. Deiiklikleri Geri/leri Alma simgesine tklayarak yaplan deiiklikleri geri/ileri alabilirsiniz. SMASH Komutu Normalde eklenen bir elemann tamak istediimiz zaman ismi ve etiketi ile birlikte tanr. SMASH komutu isim ve etiket yazlarn ayr ayr tamamz salar. Komut satrna SMASH yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. SMASH komutu aktifken ayrmak istediiniz metinin stne tklayn. Daha sonra MOVE komutuyla ayrdnz metini elemandan bamsz istediiniz yere tayabilirsiniz. Metinin boyutunu TEXT komutuyla deitirebilirsiniz. VALUE Komutu VALUE komutu bize elemanlarn deerlerini deitirmemize yarar. Komut satrna VALUE yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. VALUE komutu aktifken elemann stne tklayp alan pencereden elemann deerini deitirebiliriz. INFO Komutu Devreye ait herhangi bir bileen(devre elemanlar, balant noktalar, vb.) hakknda bilgi almaya yarar. Komut satrna INFO yazarak veya ara ubuundan altrabilirsiniz. Komut aktifken istediiniz yere tklayn. simgesine tklayarak

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

ERROR Komutu Hatalar gstermeye yarar. Komut satrna ERROR yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. COPY Komutu Elemanlar kopyalamak iin kullanlr. Komut satrna COPY yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz PASTE Komutu Kopyalanan elemanlar yaptrmak iin kullanlr. Komut satrna PASTE yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz

CUT Komutu Elemanlar bulunduu yerden silip panoya yaptrmak iin kullanlr. Komut satrna CUT yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz

MIRROR Komutu Elemanlar ters grnn almak iin kullanlr. Komut satrna MIRROR yazarak veya simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken istediiniz yere ara ubuundan tklayn. Ayrca MOVE komutunu kullanrken ROTATE Komutu Elemanlar ynn deitirmek iin kullanlr. Komut satrna ROTATE yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken istediiniz yere tklayn. Elektriksel Hata Kontrol(Electrical Rule Checking-ERC) Yaptmz projedeki elektriksel balant hatalarn pozitif ve negatif besleme balantlarnn yaplp yaplmadnn kontrol uyarlar ieren bir liste oluturur. Komut satrna ERC yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. ERC komutunu altrdmzda bize not defterinde alm bir ekilde hatalar ve uyarlar verir ve bunu allan dizine kaydeder. ema izimini Baskl Devreye Aktarma Yaptmz projeyi baskl devreye aktarmak iin st ara ubuundaki tklarz. Yaptmz devre baskl devre olarak (Layout editre) aktarlr. simgesine

BUS Komutu Bir entegredeki sral biimde mevcut olan (A0,A1,A2,..An ) eklindeki bacaklar kmeleyip tekbir hat halinde dier entegrelerin ayn tr bacaklarna balanarak tek bir hat oluturmasnda bus komutunu kullanrz. Bu oluturulan tek hatta hafza entegrelerindeki adres balantlarn

(A0,A1,A2,..An ) yada veri balantlarn (D0,D91,D2,...,Dn) rnek verebiliriz. Komut satrna BUS yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. BUS balant ilemi iki ksmdan oluur. nce entegrelere gidecek uygun bus hatt izilir (adres bus hatt, veri bus hatt vb.) Sonra da NET komutuyla entegrelerin bacaklar bu BUS hattna balanr; BUS hattna balanrken program bizden EN (pozitif ve negatif g kayna iin) VALVE[0..11] (dier balantlar iin) eklinde etiket belirlememizi ister. Bu etiketlerin isimleri bus hattyla birbirine balanan iki veya daha fazla entegrenin ularyla ayn olmaldr. Yani bir entegrenin A5 ucunun etiketi VALVE5 ise bus hattna dier entegrelerinde A5 ucunun etiketi VALVE5 olmaldr.

15 Fonksiyon Tular
Geri/leri alma, devreyi ekrana sacak ekilde gsterme, veya ok sk kullandmz komutlara tu atamamz salar. Komut satrna ASSIGN yazarak fonksiyon tularn ve kullandklar komutlar grebilir ve deitirebiliriz.

Fonksiyon Tular

16 Geri Kontrol ve likili Otomatik izim

Eagle da yeni bir ema izimi(*.sch) aarsak varsa ayn dizindeki ayn projeye ait baskl devre izim dosyas(*.brd) da alr. ema iziminde yaplan deiiklikler aynen baskl devre izimine de otomatik olarak aktarlr. Yani ema izimiyle baskl devre izimi bir btn olarak alrlar. Ayn projeye ait ema ve baskl devre izim dosyalarnn isimleri ayn fakat uzantlar farkl olur (bus.brd, bus.sch). Eer sadece biri aksa iliki olmaz. Bu durumda yeni bir alta dosyalar arasnda uyumsuzluk olur. Not: Baskl devrede alrken ema izimini kapatmayn, sadece simge durumuna kltebilirsiniz.
9

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

17 Bir Baskl Devre (PC Board) Tasarlama

Bu blmde (Layut Editor kullanarak) kk bir baskl devre (PCB) dizayn oluturma veya hazr yaplm bir devreyi deitirmeyi reneceiz. Bu blm zellikle ematik birimi olmayan kullanclar iin daha nemlidir. ema Olmadan Baskl Devre izimi Kontrol panelinden yeni bir izim dosyas aalm, ( File/New/Board)

Baskl Devre eklini Belirleme lk olarak baskl devre kartnn d hatlarn belirlemek iin WIRE komutunu girelim. Yukardaki parametre ksmndan katman olarak 20Dimension ksmn seelim ve kartn d hatlarn belirleyelim. Baladmz yerde bitirmemiz gerekir. MOVE komutuyla d hatlarn yerlerini deitirebilirsiniz. Eleman Ekleme ADD komutunu kullanarak istediimiz elemanlar ekleyelim. Elemanlar bulamazsanz program mnsnden Library/Use u tklayarak iste10diimiz elemana ait ktphaneyi ykleyerek elemanlar kullanabilirsiniz. Eklenen elemanlarn isimlerini NAME komutuyla deitirebilirsiniz. Deerlerini VALUE komutuyla deitirebilirsiniz. Eer elemanlar arasndaki balanty kart zerinden bakr yolla(genelde tek yzl baskl devrelerde) deil de kablo araclyla atlatarak yapmak istersek SIGNAL komutuyla bunu yapabiliriz. Ara ubuundaki simgesi ise eklindedir. Bu yollar istersek Autorouter ile de otomatik olarak dzenleyebiliriz. Elemanlar DELETE komutuyla silebilirsiniz. Yolarn Tipini Belirleme Eagle da kullandmz bakr yollara ait genilik (width), iki yol arasndaki uzaklk (Clearance), Mesela g kaynandan gelen bakr yollarn akma dayankl olmas iin kaln olmas gerekir. Bunu CLASS komutuyla yaparz. Yolarn geniliini ancak kartn stne eklediimiz zaman belirir. Kablo ile atlattmz yollar iin genilik vb ayarlar

10

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

yaplamaz. Aada rnek olarak farkl genilikte yollar verilmitir.

CLASS komutuyla kan pencerede hazr gelen ayarlar kullanabileceimiz gibi kendimizde farkl farkl deerler verip kullanabiliriz.

ema iziminden Baskl Devreye Aktarma rnek olarak bus.sch dosyasn an. ema iziminde yaptmz devreyi baskl devreye aktarmak iin simgesine tklamalsnz. Devre baskl devre editrnde dzenlenmemi olarak alr ve bus brd olarak ayn dizine oluturulur. MOVE komutuyla elemanlarn yerini ve kartn d hattn deitirerek istediniz ekilde yerletirme yapn. RASTNEST komutunu altrrsanz veya ara ubuundaki simgesine tklarsanz size ka tane balant olduunu durum ubuunda gsterir gsterir. rneimizde 29 tane vardr.

Otomatik Baskl Devre izimi Baskl devre editrne aktarlan ancak dzenlenmemi devremizi otomatik olarak dzenleyelim. simgesine tklayarak otomatik izim penceresini aalm. Bize katmanlar gsteren ksmdan devreyi tek katl yapak iin 16 Bottom ksmn N/A ya getirin. Bylece devremiz tek katl olarak ayarlanacaktr. OK tuuna tklarsanz devrenin evrilmeye alldn greceksiniz. Bu devrenin karklna ve bilgisayarnzn hzna gre zaman alr. Devre mkemmel ekilde dzenlenmeyecektir ama skntl birok iten sizi kurtaracaktr. Eer uzun srerse, durdurmak iin simgesine tklayabilirsiniz. Devre elemanlarn az bir yer deitirdiinizde sonu daha farkl

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

kacaktr ve az nce yaptn imdi yapamayabilir. Buna yollarn bykl, iki yol aras uzaklk, elemanlarn skkl gibi etkenler etki eder. Aada bizim yaptmz rnekte devre durum-2 ye getirildi. Bunu yapmak iin baz yollar kaldrld(RIPUP komutu ile) ve yeniden yapld(AOTUROUTER). Yaplan yollar eski haline getirmek iin ara ubuundaki simgesine tklamal veya komut satrna RIPUP yazmalsnz. Komut aktifken kaldrmak istediiniz bakr yolun zerine tklamalsnz. Btn bakr yollar kaldrmak iin RIPUP komutu aktifken simgesine tklayp alan pencereye evet(yes) dersek tm bakr yollar durum-1 deki gibi eski haline dner.

Durum 1 Durum - 2

Bakr Yollarn Kullanc Tarafndan Yaplmas(Manual) AUTOROUTER komutuyla yaplan bakr yollar beenmezseniz RIPUP komutuyla silebilir. ROUTE komutuyla yollar el ile yapabilirsiniz. Ara ubuundaki simgesi ise eklindedir. Komut aktifken elemanlar arasndaki kablo balantlarna tklayarak bakr yola dntrme iine balayabilirsiniz. izim yaparken parametre ara ubuundan bakr yolun tipini, bykln,izildii katman gibi zellikleri WIRE komutundaki gibi belirleyebilirsiz.

ROUTE komutu iin parametre ubuu SPLIT Komutu Yaplan bakr yolarn eklini ve dzenini deitirebiliriz. Komut satrna SPLIT yazarak veya ara ubuundan simgesine tklayarak altrabilirsiniz. Komut aktifken bakr yolun zerine tklayarak istediiniz gibi dzenleyin.

NOT: ema iziminde olduu gibi baskl devre iziminde de katmanlar gsterip kaldrmak iin DISPLAY, elemanlar tamak iin MOVE, elemanlar kmelemek iin GROUP, zellik deitirmek

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

iin CHANGE, elemanlar gstermek iin SHOW, bakr yollar kaldrmak iin RIPUP, bakr yol oluturmak iin ROUTE, elemanlarn yerlerini gstermek iin SHOW,

BAKIR KAPLAMA Demo2.brd dosyasn aalm. Devredeki karkl nlemek iin DISPLAY komutuyla sadece 1 Top, 17 Pads, 18 Vias, ve 20 Dimension katmanlarn gsterelim dier katmanlar kaldralm.( Durum-1 ) RIPUP GND komutuyla GND sinyalini kaldralm. Ara ubuundan simgesine tklayp komut satrna GND yazp enter tuuna basalm. Devrenin snrlarn istediiniz gibi belirleyebilirsiniz. Baladnz yerde ift tklama ile bitirin. ( Durum-2 ) Sonra komut satrna RASTNEST yazn veya simgesine tklayn ( Durum-3 ). Aada yaptmz ilemlerin ekran grntsn grebilirsiniz.

Durum-1

Durum-2

Durum-3

18 Tasarm Tipini Seme(Design Rule Check)

Devreye tasarlarken elemanlarn ekli, bacak aralarnn uzunluklar gibi farkl firmalarn deiik tipteki zelliklerini tasarma aktarmak iin belirli dzenlemeler yapmamz gerekir. Bu simgesine tklarz, aadaki dzenlemeleri yapmak iin DRC komutunu yazarz yada resimdeki gibi bir diyalog penceresi kar.

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

DRC Diyalog Penceresi Ayarlar yaptktan sonra OK tuuna tklayarak yaptmz tasarm karta aktarrz. Eer hata (Padlerin bykl, perinlerin bykl, bakr yollarn kalnl gibi)varsa bize dzeltmemiz iin gsterilir.

19 - Ktphaneler
Bildiiniz gibi ema izimi ve baskl devre tasarmnda eklediiniz elemanlar ktphaneden alnr. Ktphane Editr baskl devre ve ema editryle ayn kullanc arabirimine sahiptir. Ktphane editrn kullanabilmek iin fazladan birka komut bilmemiz yeterlidir. Ktphane 3 tane elemandan oluur. Paket(Package) : Baskl devre iziminde elemann bacak grnts Sembol (Symbol) : ema izimindeki grnts Aygt (Device) : Paket ve sembollerden oluan gerek grnm Yeni bir ktphane dosyas amak iin File/New/Library yi aalm. Diren Paketi (Resistor Package) simgesiyle paket dzenleme modunu an ve paket ismi olarak R-10 girin. Sorulan soruyu evet olarak cevaplayn. simgesiyle klavuz izgileri olarak 0.05 inch olarak girin. Oluturulacak sembollerin baskl devreye lehimlenecek ksmlarn (pad) oluturmak iin simgesini setiimizde aadaki gibi parametre ubuu kar. Pad in eklini, apn(diameter), delik geniliini (drill) ayarlamak iin kullanlr. stediiniz uzaklkta iki tane pad ekleyelim.

simgesi film direnleri ve film diren boyutundaki kondansatrler ve hatta baz firmalara ait entegrelerin bacaklarnn oluturmak iin kullanlr. Parametre ara ubuu aadaki gibidir. Roundness ile elemann yuvarlakln ayarlayabilirsiniz. Parann kartn alt ksmna yerletirilmesi iin katman olarak 1 Top katmannn sein. MIRROR komutuyla eleman kartn arka tarafna aktarlr. Bylece t.. (Top) katmanlarndan b.. (bottom)katmanlarna tanr. 2 tane SMD pad ekleyelim. simgesiyle elemanlarn isimlerini deitirebilirsiniz. Elemanlar artan sra ile adlandrlrlar. Elemann nasl grneceini 21 tPlace katmanna yaplan izgiler belirler. Sembolnz ne kadar ayrntl bir ekilde yapacanz size kalm. ARC, CIRCLE, RECT ve POLYGON komutlarn da kullanabilirsiniz. Pad zerinden teller 51 tDocu katmanna yapnz. simgesiyle tel ekleyebilirsiniz. simgesiyle metin ekleyebiliriz. ema izimindeki gibi zel metinler de kullanlabilir ( > VALUE). SMASH ve MOVE komutuyla metin hareket ettirilebilir. Ara ubuundan simgesine tklayarak elemanlara ait zellikleri deitirebilirsiniz.

Diren Sembol (Resistor Symbol) Sembol dzenlemeye simgesine tklayarak geebilirsiniz. Sembol ismi olarak R girin ve klavuz izgilerini 0.1 inch olarak ayarlayn. Eagle nin tercih ettii 0.1 dir. PIN komutunu altrmak iin ubuundan istediiniz gibi seiniz. simgesine tklaynz. Parametre zelliklerini ara

simgesiyle pinlerin isimlerini deitirebilirsiniz. simgeleriyle 94 Symbols katmanna metin ve yol ekleyebilirsiniz. Diren Aygt (Resistor Device) ema iziminden ktphaneye eklediimiz elemana erimek iin kullanmanz gereken ismi simgesine tkladnz zaman giriniz. Biz R-10 girelim. Paket ismi ile aygt isminin ayn olmas sadece akmaya sebep olur. Farkl paket ve teknolojide aygt ismi tanmlamak iin * ve ? iareti kullanabilirsiniz. * teknoloji ismini, ? ise paket trn ismi yerine geer. ki tane farkl teknolojide(L,LS) 7400 aygt tanmlamak iin gerekli olan aygt ismi 74*00 dr. Paket tr ismin sonuna otomatik olarak eklenecekti. Yani 74*00? yazmaya gerek yoktur. Paket trn ismin banda grmek isterseniz ? simgesini ismin bana ?74*00 eklinde ekleyebilirsiniz.

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

PREFIX komutuyla ema editrnde eklenen ayn tr elemanlara nasl artan isim(IC1,IC2....ICn) verilecei belirtilir. ema editrnden elemann deerini deitirmek iin Value nin deerini On yapn. simgesiyle kaplarn ismini deitirebilir. Bir kapl elemanlar iin isim nemli deildir. nk ema iziminde gsterilmezler ama birden fazla kaplar iin nemlidirler. Yukardaki ekilde Connect dmesine basarak yada komut satrndan CONNECT komutunu vererek yandaki diyalog penceresini aalm. Bu pencerede izdiimiz semboln bacak balantlaryla izilen paketteki bacaklar tanmlarz. Bu tanmlama iin yandaki ekilde Pin ismiyle verilen G$1.P$2 ile Pad ismiyle verilen P$2 seip CONNECT dmesine bastmzda ikisi arasnda balant yaparak sa taraftaki Connection ksmna ekler. Eer balanty yanl yaptnza inanyorsanz Connection ksmndaki balanty seip Disonnect dmesine basarsak balanty iptal eder.

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK

oluturulan eleman hakknda aklayc bilgi yazmak istediimizde DESCRIPTION komutunu girdiimizde yandaki gibi bir diyalog penceresi alr. Buradan yazacamz tanmlama bilgilerini HTML kodlar kullanarak yazabiliriz (<h2><b><u><i><font color="#FF0000"> gibi) ema iziminde bir elemann birden fazla sembol olabilir yada diyelim 40 serisi entegrelerin belirtilen ayr ayr sembollerini oluturmak iin ADD komutunu kullanrz bu oluturma sonucu Device ismini 40XX yaptmzda da ktphane dosyasnda aa yaps eklinde grnr ve eklene yeni semboller alt dallar eklinde grnr.

20 Yaplan izimlerinin ktsnn Alnmas

Genel olarak Windows srm iin ematik veya baskl devre editrlerindeki izimlerimizin yazcdan ktsn almak istiyorsak file mnsnden print seenini sememiz gerekir. Ayrca komut satrndan da PRINT komutunu girdiimizde aadaki pencereler kar buradan yazc ktsyla ilgili gerekli ayarlar yapldktan sonra yazcya gnderilir.

Linux versiyonunda kt almak biraz farldr nce postscricpt dosyas oluturulur sonrada lpr komutu ile yazcya gnderilir.

Dr. Hakan IIK sa TETK Ltf KAYIK