HAZIRLAYAN: MURAT BERDBEK

NDEKLER
1

1-GR 1.1- Gne Enerjisi Uygulamalarnn Tarihsel Geliimi 1.2- Gne Pili Sisteminin Yaps ve Sistemin Geliimi 2- GNE PL SSTEMLERNN SINIFLANDIRILMASI 2.1- ebeke Balantl Gne Pili Sistemleri 2.1.1- ebeke Balantl 4,8 kW Gne Pili Sistemi 2.1.2- ebeke Balantl 1,2 kW Gne Pili Sistemi 2.2- Bamsz Gne Pili sistemleri 2.2.1- Sistemin yaps ve zellikleri 2.2.2- Bamsz Gne Pili sistemi Uygulama rnekleri 2.2.2.1- Gne Oca 2.2.2.2- Gne Pilli Trafik kaz Sistemi 2.2.2.3- Gne Pilli Aydnlatma Birimleri 2.2.2.4- Gne Pilli Su Pompaj Sistemleri 2.3- Bamsz Sistemler ile ebeke Balantl Sistemlerin Karlatrlmas 3- PV SSTEMLERDE KULLANILAN ELEMANLAR 3.1- PV Sistemlerde Akler 3.1.1- Temel zellikler 3.1.2- Ak letimini Gelitirmek in Yaplabilecek almalar 3.2- Fotovoltaik Levhalar (Paneller) 3.3- Reglatr 3.3.1- Zener Diyot le Reglasyon 3.3.2- Paralel Reglatr 3.3.3- Seri Reglatr 3.3.4 Sreksiz alan arj-Dearj Reglatr 3.4- nverter
2

3.4.1- Kare Dalga nverter 3.4.3- Sins Dalgas nverter 3.4.2- Deitirilmi Sins Dalgas nverter 4- GNE PL SSTEMLERNN EKONOMS 4.1- Verim 4.2- Yatrm Maliyeti 4.3- Modl mr 5- GNE PL SSTEMLERNN STNLKLER 6- PV G SSTEMLERNN FYATLARI

GNE PL SSTEMLER
3

1-GR 1.1- Gne Enerjisi Uygulamalarnn Tarihsel Geliimi nsanlarn gne enerjisinden teknolojik olarak yararlanmas, yani gne enerjisini kendi gelitirdii yollarla baka enerjilere dntrmesi, bir hayli eskilere dayanr. Bilinen ilk uygulamalardan biri, Arimedin Sirakuzada gne nlarn byk aynalarla younlatrarak dman gemilerine odaklamas ve onlar yakmas olarak bilinir. 17.yy da, yine aynalarla gne nlarnn younlatrlarak odun ynlarnn yaklmasnda kullanld, 18.yy da younlatrlm gne nlarnn kimyasal tepkimelerde ve gne ocaklarnda kullanld grlr. 19.yy da gne enerjisi uygulamalar artmtr. Younlatrlm gne enerjisi ile metal eritme, su datma, buhar retme, gnele alan buhar makinas, bask makinas gibi yaplan almalar, uygulama rnekleri olarak gsterilebilinir. 20.yy da insanlarn yaamna giren petrol, gne enerjisi kullanmyla ilgili gelimeleri bir lde frenlemitir. Bununla birlikte, 1974deki yapay petrol bunalm ve petrol fiyatlarnn artmas sonucu gne enerjisi zerindeki almalar, yeniden hz kazanmtr. zellikle evlerde scak su salanmasnda gne toplalar kullanm bu yzylda yaygnlamtr. Yine, younlatrlm gne enerjisinin kullanld gne santralleri bu yzylda yaplmaya balanlmtr. 1954 ylnda Bell laboratuarnda gne pillerinin gelitirilmesi ile gne pilleri gne enerjisini dorudan elektrik enerjisine dntren aygtlar olarak giderek yaygn kullanm alanlar bulmulardr. Gne pillerinin ilk byk lekli uygulama alan, uzay almalarnda olmutur. Uzay aralarna enerji salamada bu piller en uygun aralar olmulardr. nceleri kk leklerde eitli yerlerde kullanlan gne pilleri giderek daha geni kullanm alanlarna yaylmlardr. Yaygn kullanmla birlikte bu pillerin fiyatlar da olduka dmtr. Bu gn bu pillerle altrlan gne otomobilleri, gne ua, elektrik ebekesine uzak yerlerdeki uygulamalar, gne pilleri ile alan elektrik santralleri bulunmaktadr. Gne enerjisi dnda kullanlan enerjiler ise, yerin i ssndan (jeotermal enerji) yararlanma, Dnya-ay arasndaki ekim enerjisinden yararlanma (gel-git enerjisi) ve ekirdeksel yaktlardan yararlanma (nkleer enerji) olarak sralanabilir. ekirdeksel yaktlar yeryznde snrl miktarlarda bulunmaktadr. Ayn ekilde, depolanm gne enerjisi olarak kullanlan fosil yaktlar da snrl miktarda bulunmaktadrlar ve tketim hzyla orantl olarak olumamaktadrlar. Bu ynleriyle, gerek fosil yaktlar, gerekse ekirdeksel yaktlar, tkenir enerji kaynaklardr. Oysa dier kaynaklar tkenmez enerji kaynaklardr ve bu gn artk dnya bu tkenmez enerji kaynaklarnn daha verimli ve yaygn kullanlmasna ynelik teknolojik almalaran hzlandrld bir dneme girilmitir. Gnlk gne enerjisinin seyreltik ve kesikli olmas, bu enerjinin daha etkin ve verimli kullanlmasnda sorun olmakyadr. Oysa, bugn dnya ya gelen gne enerjisi, dnyada kullanlan tm enerjinin 15-16 bin kat dolayndadr. Bu durumda, dnya zerinde bu enerjiyi
4

olabildiince verimli ve etkin kullanabilme yolunu bulmamz gerekmektedir. Bunun yan sra, en akllca yollardan biri de gne enerjisini dnyann dnda yakalayarak bunu bir ekilde elektrik enerjisine evirerek dnyaya aktarmaktr. Uzayda, ya da bize en yakn gk cismi olan ay da bu ii baarabiliriz. Gerek uzayda gerekse ayda ne bulutluluk engeli ve ne de gece gndz sorunu vardr. Ayrca hava krenin sourucu etkileri de burada sz konusu olmamaktadr. imdilik dnce ve kuram dzeyindeki almalarn, ok uzun olmayacak srede gereklemesi beklenmektedir lkemizinde, gne enerjisinden ve dier tkenmez enerjilerden yararlanma konusundaki yarta geri kalmamas gerekir. nk, lkemiz ktaya en yakn konumda bulunmakta, ayrca gne kua denilen ve ekvatora gre kuzey ve gney 40 enlemlerini kapsayan blgede bulunmaktadr. lkemizin bu iki zellii, gne enerjisinin teknolojik uygulamalarna bir vitrin durumuna gelmesinde byk bir stnlk salayabilir. Dengeli bir kalknmann, temiz ve tkenmez enerji kaynaklarna dayal olaca unutulmamaldr. 1.2-Gne Pili Sisteminin Yaps ve Sistemin Geliimi Gne pillerinin alma ilkesi, Fotovoltaik (Photovoltaic) olayna dayanr. Gne pilleri (fotovoltaik diyotlar) zerine gne dtnde, gne enerjisini dorudan elektrik enerjisine eviren cihazlardr. Pilin verdii elektrik enerjisinin kayna, yzeyine gelen gne enerjisidir. Yzeyleri kare, dikdrtgen, daire eklinde biimlendirilen gne pillerinin alanlar genellikle 100 cm civarnda, kalnlklar ise 0,2-0,4 mm arasndadr. Bu enerji evriminde herhangi devingen (hareketli) para bulunmaz. Gne enerjisi, gne pilinin yapsna bal olarak % 5 ile % 20 arasnda bir verimle elektrik enerjisine evrilebilir. G kn artrmak amacyla ok sayda gne pili birbirine paralel yada seri balanarak bir yzey zerine monte edilir, bu yapya gne pili modl yada fotovoltaik modl ad verilir. G ihtiyacna bal olarak modller birbirlerine seri yada paralel balanarak bir ka Watt'tan mega Watt'lara kadar sistem dzenlenebilir.

Gne Pili

Gne Pili Modl Gne pilleri, elektrik enerjisinin gerekli olduu her uygulamada kullanlabilir. Gne pili modl uygulamaya bal olarak, akmlatr, inverterler, ak arj kontrol cihazlar ve eitli elektronik destek devreleri ile birlikte kullanlarak bir gne pili sistemi (FV sistem) olutururlar. Bu sistemler, zellikle yerleim yerlerinden uzak, elektrik ebekesi olmayan yrelerde, jeneratre yakt tamann zor ve pahal olduu durumlarda kullanlrlar. Ayrca dizel jeneratrlerle yada baka g sistemleri ile birlikte karma olarak kullanlmalar da mmkndr. lk kez 1839 ylnda Becquerel, elektrolit ierisine daldrlm elektrotlar arasndaki gerilimin, elektrolit zerine den a baml olduunu gzlemleyerek Fotovoltaik olayn bulmutur. Katlarda benzer bir olay ilk olarak selenyum kristalleri zerinde 1876 ylnda G.W. Adams ve R.E. Day tarafndan gerekletirilmitir. Bunu izleyen yllarda almalar bakr oksit ve selenyuma dayal foto diyotlarn, yaygn olarak fotoraflk alannda k metrelerinde kullanlmasn beraberinde getirmitir. 1914 ylnda fotovoltaik diyotlarn verimlilii %1 deerine ulam ise de gerek anlamda gne enerjisini %6 verimlilikle elektrik enerjisine dntren fotovoltaik diyotlar ilk kez 1954 ylnda Chapin tarafndan silikon kristali zerinde gerekletirilmitir. Fotovoltaik g sistemleri iin dnm noktas olarak kabul edilen bu tarihi izleyen yllarda aratrmalar ve ilk tasarmlar, uzay aralarnda kullanlacak g sistemleri iin yaplmtr. Fotovoltaik g sistemleri 1960larn bandan beri uzay almalarnn gvenilir kayna olmay srdrmektedir. Gne pillerinin yeryznde de elektriksel g sistemi olarak kullanlabilmesine ynelik aratrma ve gelitirme abalar 1954ler de balam olmasna ramen, gerek anlamda ilgi 1973 ylndaki 1.petrol bunalmn izleyen yllarda olmutur. Amerikada, Avrupada, Japonya da byk bteli ve geni kapsaml aratrma ve gelitirme projeleri balatlmtr. Bir yandan uzay almalarnda kendini ispatlam silikon kristaline dayal gne pillerinin verimliliini artrma abalar ve dier yandan alternatif olmak zere ok daha az yar iletken
6

malzemeye gerek duyulan ve bu nedenle daha ucuza retilebilecek ince film gne pilleri zerindeki almalara hz verilmitir Gne enerjisini elektrik enerjisine evirmenin, basit, evre dostu olan fotovoltaik sistemlerin aratrlmas ve gelitirilmesi, maliyetinin drlerek yaygnlatrlmas grevi uzun yllar niversitelerin yklendii ve yrtt bir grev olmu ve bu nedenle kamuoyunda hep laboratuarda kalan bir alma olarak kalmtr. Ancak son yirmi ylda dnya genelinde evre konusunda duyarlln artmasna bal olarak kamuoyundan gelen bask, ok uluslu byk irketleri fosile dayal olmayan yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklar konusunda almalar yapmaya zorlamlardr. Byk irketlerin devreye girmesiyle fotovoltaik piller konusundaki teknolojik gelimeler ve g sistemlerine artan talep ve buna bal olarak byyen retim kapasitesi, maliyetlerin hzla dmesini de beraberinde getirmitir. Yakn gemie kadar alla gelmi elektrik enerjisi retim yntemleri ile karlaldnda ok pahal olarak deerlendirilen fotovoltaik g sistemleri, artk yakn gelecekte g retimine katk salayabilecek sistemler olarak deerlendirilmektedir. zellikle elektrik enerjisi retiminde hesaba katlmayan ve grnmeyen maliyet olarak deerlendirilebilecek sosyal maliyet gz nne alndnda, fotovoltaik sistemler fosile dayal sistemlerden daha ekonomik olarak deerlendirilebilir. Gne pilinin, bir fotovoltaik diyod olup, zerine k dtnde iki u arasnda potansiyel fark (voltaj) ortaya kar. Ancak, bir gne pilinden elde edilebilecek gerilim ok kk (0.5-1V dolaynda) olduundan, arzulanan gerilime uygun olacak sayda gne pili seri olarak balanr. Seri bal pillerin oluturduu birime PV modl ad verilir. PV modllerin laminasyonu genellikle gne pillerinin n yzeyinde yksek optiksel geirgenlie sahip cam ve arka yzeylerinde EVA (ethlene viny acetate) kullanlarak geirgenletirilir. Ayrca cam korumak ve sistemi daha kullanlabilir, salam bir yapya sokmak iin modl, metal ereve ile erevelenir. Modler yapnn kullanm kolayl yannda, byk bir stnl de, g gereksinimine uygun olarak deiik boyutlarda fotovoltaik rglerin (PV Array) kurulmasna uygun olmalardr. Yakn gemie kadar alla gelmi elektrik enerjisi retim biimleri ile karlatrldnda ok pahal olan PV sistemlerinin kullanm yalnzca iletiim, uzay almalar gibi zel uygulama alanlarnda snrl kalmtr. Son yirmi ylda PV teknolojilerindeki gelimelere ve PV pazarnn bymesi ile birlikte maliyetler dede bir d eilimi gzlenmeye balanmtr. Bu gn gelinen durumda, PV g retiminin ylda %25-%30 dolaynda artaca tahmin edilmektedir. Ancak bu gn PV kurulu gcn, dnya g gereksiniminin yalnzca yz binde drt kadar olduu gerei gz ard edilmemelidir. Bu payn 2010 ylnda %0.13 dolayna ve 2020 de %1 ve 2030 ile 2050 yllar arasnda %5 ile %10 dolaynda bir deere ulalaca beklenmektedir. 1997 de PV Pazar hacmi 120 MWtn zerinde gerekleirken, retim kapasitesi buna cevap vermekte zorlanmaktadr. Bu gn PV sektrnde, retilen modllerin yaklaka %90 kadarn silisyum kristalini taban alan sistemler oluturmaktadr. PV modl retiminin ounluu ABD (%44), Japonya(%20) ve, Avrupa (%27) olarak blrken %9 kadar bir blm de dier lkelerce gerekletirilmektedir. Artan ihtiyaca karlk olarak hzla byyen PV pazarnn i kapasitesi 1milyar dolar/yl gemi bir durumdadr. 2010 yl itibari ile ABD fotovoltaik endstrisi 60 milyon dolarlk bir kapasite hedeflemektedir. Gne pilleri retiminde elektronik endstride kullanlmayan (off-cut) silisyum malzeme kullanlmaktadr.
7

Ancak bu kaynak, artan sistemi karlamakta zorlanmaktadr. Bu nedenle, rnein Japonyann nmzdeki iki yl iin hedefledii 70 000 atya PV sistemi programn gerekletirebilmesi iin PV sistemi iin kaliteli silisyum retecek bir fabrikay kurmas beklenirken, Avrupann da bunu izleyecei sanlmaktadr. Tipik Maksimum Gne Pili (Maksimum Modl llen)Verimlilii( Verimlilii laboratuarda)% % 12-15 11-14 (15.3) 6-7 (10.02) 16-18-24 18.6 14.7 15.8 17.7

Gne Pili Tr Tek kristal silisyum ok kristalli Silisyum Amorf Silisyum

Kadmiyum Tellr 7-8 (10.01) Bakr ndiyum di Selenid 14.1

Fotovoltaik Modl verimlilikleri Bunlarn yannda, kararll ispatlanm kristalli silisyum malzemenin ince film formunda kullanlmas almalar da nemli gelimeler kaydetmi olup, yakn gelecekte adaylar arasna girme yolundadr. 2- GNE PL SSTEMLERNN SINIFLANDIRILMASI Bu sistemlerde yeterli sayda gne pili modl, enerji kayna olarak kullanlr. Gnein yetersiz olduu zamanlarda yada zellikle gece sresince kullanlmak zere sistemde akmlatr bulundurulur. Gne pili modlleri gn boyunca elektrik enerjisi reterek bunu akmlatrde depolar, yke gerekli olan enerji akmlatrden alnr. Aknn ar arj ve dearj olarak zarar grmesini engellemek iin kullanlan reglatr ise aknn durumuna gre, ya gne pillerinden gelen akm yada ykn ektii akm keser. ebeke uyumlu alternatif akm elektriinin gerekli olduu uygulamalarda, sisteme bir inverter eklenerek akmlatrdeki d.a. gerilimi, 220 V, 50 Hz.lik sins dalgasna dntrlr. Benzer ekilde, uygulamann ekline gre eitli destek elektronik devreler sisteme katlabilir. Baz sistemlerde, gne pillerinin maksimum g noktasnda almasn salayan maksimum g noktas izleyici cihaz bulunur. Gne pili sistemi uygulamalar iki ana gruba ayrlabilir: - ebeke balantl sistemler - ebekeden bamsz sistemler 2.1- ebeke Balantl Gne Pili Sistemleri

ebeke balantl gne pili sistemlerin gc, birka kW tan birka MWlara kadar deiebilmektedir. ebeke balantl gne pili sistemleri yksek gte,santral boyutunda sistemler eklinde olabilecei gibi daha ok grlen uygulamalar ise binalarda kk gl uygulamalar eklindedir. Bu tr sistemler, iki ana gruba ayrlr. lk tr sistem, temelde bir yerleim biriminin mesela, bir konutun elektrik ihtiyacn karlar. Bu sitemlerde, retilen fazla enerji elektrik ebekesine satlr. Yeterli enerjinin retilmedii durumlarda ebekeden enerji satn alnr. Byle bir sistemde enerji depolamas yapmaya gerek yoktur, yalnzca retilen d.a. elektriin, a.a. elektrie evrilmesi ve ebeke uyumlu olmas yeterlidir. kinci tr ebekeye bal gne pili sistemleri kendi bana elektrik retip, bunu ebekeye satan byk g retim merkezleri eklindedir. Bunlarn bykl 600-700 kW tan MW lara kadar deiir.

ebekeye Elektrik Veren Gne Pili (PV) Sistemi 2.1.1-ebeke Balantl 4,8 kW Gne Pili Sistemi Gne pilleri ebekeden bamsz sistemler olarak kullanlabilecei gibi mevcut elektrik ebekesine bal olarak da kullanlabilirler. Enerji maliyetinin pahal olmas nedeniyle gne pilleri genellikle ebekeden uzak yerlerdeki kk glerin enerji talebinin karlanmasnda kullanlmtr. Son yllarda ise zellikle gelimi lkelerde ebekeye bal gne pili uygulamalar yaygnlamaktadr. Bu kapsamda EE Didim Gne ve Rzgar Enerjisi Aratrma Merkezi'ne 4,8 kW gcnde ebeke balantl gne pili sistemi kurulmutur.

2.1.2- ebeke Balantl 1,2 kW Gne Pili Sistemi ebeke balantl sistemlerin demonstrasyonu amacyla 1,2 kW gcnde bir ebekeye bal gne pili sistemi de EE Yenilenebilir Enerji Kaynaklar Parkna tesis edilmitir.

2.2- Bamsz Gne Pili sistemleri 2.2.1 Sistemin Yaps Ve zellikleri FV sistemlerinin en tipik ve en yaygn kullanm ekli, yerleim yerlerinden uzak yrelerde enerji gereksinimini karlayan bamsz (stand - alone) sistemlerdir. Bu sistemler birka watttan birka yz kW lara kadar deiebilen glerde ve ok eitli trlerde yklerin enerji talebini karlayabilir. Bu tr sistemlerde yeterli sayda gne pili modl, enerji kayna olarak kullanlr. Gnein yetersiz olduu zamanlarda yada zellikle gece sresince kullanlmak zere genellikle sistemde akmlatr bulundurulur. Gne pili modelleri gn boyunca elektrik enerjisi reterek bunu akmlatrde depolar, yke gerekli olan enerji akmlatrden alnr. Aknn ar an ve dearj olarak zara grmesini engellemek iin kullanlan kontrol birimi ise aknn durumuna gre, ya gne pillerinden gelen akm yada ykn ektii akm keser. ebek uyumlu alternatif akm elektriin gerekli olduu uygulamalarda, sisteme bir inverter eklenerek akmlatrdeki d.a. gerilim 220 V 50 Hz lik sins dalgasna dntrlr. Benzer
10

ekilde, uygulamann ekline gre eitli destek elektronik devreleri sisteme katlabilir. ekilde ebekeden bamsz bir gne pili enerji sisteminin emas verilmektedir.

Kk bir FV sistemi ekilde gsterilen blmlere ayrlabilir. FV levhalar gne enerjisini direkt olarak elektrik enerjisine dntrrler. Tipik bir levha gneli ak havada 12 volt, 10 Amper kadar, yani 120 Watt elektrik retebilir. Elde edilen gerilimi arttrmak iin levhalar seri olarak, akm arttrmak iin ise paralel olarak balanrlar. Gneten maksimum enerjiyi toplayabilmek iin FV levhalarn gn boyunca en ok gne gren gney ynne bakmalar ve bulunan eyleme gre zamana bal olarak yatay ile belirli bir eimde olmalar gerekir. Genel olarak k aylarnda levha yaz aylarna nispeten daha dikey olmaldr. Gne enerjisi deien ve her zaman olmayan bir enerji trdr. Mesela, gne domadan nce, gne battktan sonra veya kapal ve bulutlu havalarda gne enerjisi olmadndan toplanan fazla enerjinin depolanp bu zamanlarda kullanlmas gerekir. Bu amala yksek kapasiteli ( mesela 100 Ah) batarya kullanlr. Genel olarak bir bataryann mrn arttrmak iin kapasitesinin %80den fazla dearj olmamas gerekir. FV sistemlerde gne olduu zamanlarda bataryalarn tamamyla dolduktan sonra akm almalarn (overcharge) nlemek gerekir. Fazla arj bataryann snmasna, sv kaybna ve batarya mrnn ksalmasna yol aar. Reglatr, FV levhalar ile bataryalar arasna konur ve bataryalarn fazla arj almalarn nler. nverter 12 veya 24 voltluk dk doru akm 240 volt alternatif akma dntrr. ok kk uygulamalarda inverter yerine dk gerilim ve doru akmla alan elektrikli cihazlar kullanmak mmkndr. Bamsz gne pili sistemlerinin kullanld tipik uygulama alanlar aada sralanmtr: - Radyolink istasyonlar, krsal radyo, telsiz ve telefon sistemleri
11

- Petrol bor hatlarnn katodik korumas, metal yaplarn (kprler, kuleler vb.) korozyondan korunmas - Elektrik ve su datm sistemlerinde yaplan telemetrik lmler, hava gzlem istasyonlar - Bina ii yada d aydnlatma - Da evleri yada yerleim yerlerinden uzaktaki evlerde TV, radyo, buzdolab gibi elektrikli aygtlarn altrlmas - Tarmsal sulama yada ev kullanm amacyla su pompas - Orman gzetleme kuleleri - Deniz fenerleri - lk yardm, alarm ve gvenlik sistemleri - la ve a soutma Gne pili sistemleri en ok iletiim alannda kullanlmaktadr. Radyolink istasyonlarnn ounlukla elektrii bulunmayan yksek ve ulam sorunu olan yerlerde gne pili modlleri kullanmak uygun bir zm olmaktadr. Bu alan, su pompaj ve a-ila koruma izlemektedir. Bu gn dnyann eitli yerlerinde, binlerce bamsz gne pili sistemi kullanlmaktadr. Yaplan aratrmalarda gvenilirlik, yakt, gerektirmeme ve ok az bakm isteme gibi zellikler nedeniyle bu sistemlerin kullanld belirlenmitir. Kullanlan gne pili modlleri ou kez sistemi destekleyen elektronik bileenlerden daha gvenilir ve dayankl bulunmutur. Bu bileenler dikkatle seilirse PV bir sistemin uzun yllar sorunsuz ve gvenilir olarak almas mmkndr. Tketiciye ynelik rnlerin en tipik rnei ise yllardr ticari ortamda kullanlan gne pili ile alan hesap makineleridir. Bunun dnda, gne pilliyle alan bahe aydnlatma setleri, tanabilir lambalar, gvenlik ve alarm rnleri, kap zilleri, otomobil havalandrma sistemleri, oto ak arj cihazlar gibi bir ok rnde son yllarda tketicilere sunulmutur.

12

2.2.2- Bamsz Gne Pili sistemi Uygulama rnekleri 2.2.2.1- Gne Oca Gne nlarn parabolik olarak younlatran bu tr gne ocaklar dnyann eitli yerlerinde yemek piirmek iin kullanlmaktadr. EEde deneme amal imal edilen gne oca 750 C scakla ulamaktadr.

2.2.2.2- Gne Pilli Trafik kaz Sistemi Karayollarnda, trafik ikaz amacyla kullanlan uyar lambalarnn gne pilleri araclyla altrlmasn amalayan projede 50 W gcnde modl, 70 Ah ak kullanlmtr.

13

2.2.2.3- Gne Pilli Aydnlatma Birimleri Gn boyunca gne enerjisinden retilen elektrik enerjisi ile ak arj edilerek, geceleri aydnlatma lambalar altrlmaktadr. Bu birimlerden 2 tanesi Ankara AO Atatrk Evi nnde, 2 tanesi Didim Gne ve Rzgar Enerjisi Aratrma Merkezi'nde, 1 adeti EE Genel Mdrlk Binas giriinde almaktadr. Ayrca, Didimde 160 W gcnde bir sistem ile de evre aydnlatmas yaplmaktadr.

2.2.2.4- Gne Pilli Su Pompaj Sistemleri Kk apl sulamada kullanlabilecek olan bu sistemlerin birincisinde 616 W gcnde gne pili, inverter ve dalg pompa bulunmaktadr. 7 m derinlikteki bir kuyudan ylda yaklak 11000 m su pompalayabilen bu sistem ebekeden uzak yerlerde dizel motopomplarla ekonomik olarak rekabet edebilmektedir. 756 W gcnde dier bir su pompaj sistemi ise EE Yenilenebilir Enerji Parknda bulunmaktadr.

14

2.3-Bamsz Sistemler ile ebeke Balantl Sistemlerin Karlatrlmas Fotovoltaik sistemlerde zerinde en ok dnlen konu sistemin ne tip olacadr. lk olarak zerinde durulmas gereken husus ebekeye olan uzakldr. Bataryal sistemin avantaj enterkonnekte ebekede bir sorun olsa dahi enerji kesintisi sz konusu deildir. Fakat bu tip sistemlerde, maliyet fazladr. Bataryann getirecei ek maliyet, bataryann konaca yer sorunu ve bakm gereksinimi, sistemin dezavantajlardr. Ayrca bataryalarn arj iin arj reglatr gerekmektedir. Modl kapasitesi arttrldka, ak kapasitesinin de ayn oranda arttrlmas gerekmektedir. ebekeye bal sistemin avantajlar: - Batarya ihtiyac yoktur. Sadece ok acil durumlar iin sistem dnlebilir.
15

- PV sistemin rettii fazla elektrik enterkonnekte ebekeye satlabilir. - PV sistemdeki herhangi bir arzada veya PV sistemin yeterli olmad durumda ebeke direk devreye girecektir. - Modl says yani k gc istenildii zaman arttrlabilir - PV sistem tasarlanrken tketicinin ar kullanmna gre modl boyutu belirlenemez. Toplam ykn belirli bir oranm PV tarafndan karlanmas yeterlidir. ebekeye bal sistemin dezavantajlar: - ebekede bir sorun olduunda ve PV sistem yeterli gelmediinde, tketici enerjisiz kalacaktr. - Frekans, g faktr, harmonikler, dalga ekli gibi nemli elektriksel parametreler ok dzenli reglasyon ister. Bunu ebekeye bal sistemde yapmak iin yksek kalitede elektronik ekipmanlara ihtiya vardr. Bu da maliyeti arttrmaktadr. Eer, az maliyetli ve gvenilir bir sistem isteniyorsa ebekeye bal ve kk bir bataryal sistem dnlmelidir. - ebekede bir sorun olduunda veya kullanc PV sistemi ebekeden ayrmay dndnde, dual-mode inverter bataryadaki d.a. gerilimi a.a. gerilime evirecektir. Ayrca, ebeke kesintisi kt ve yal havalarda meydana geldiinden, bu tip ortamlarda da PV sistem elektrik retemeyeceinden, bir jeneratr ihtiyac doabilir.

16

17

3- PV SSTEMLERDE KULLANILAN ELEMANLAR 3.1- PV Sistemlerde Akler 3.1.1-Temel zellikler Uygulamada PV sistemlerde u aksaklklar grlmtr. - Gne nn az geldii dnemlerde ar dearj - Gneli dnemlerin sonuna doru ar dearj - PV kaynann az olmasndan kaynaklanan ve i kayplar nedeniyle daha da arlaan srekli yetersiz arjda kalma durumu - zellikle Gne kua blgelerinde evre scaklnn yksek olmas bunun sonucunda i tketimin ve korozyonun artmas, ar arj koullarnn arlamas ve malzemenin daha hzl ypranmas. Bu sorunlarn temel nedenleri yle sralanabilir; - letme ve bakm yntemlerinin yetersiz olmas - Yetersiz arj kontrol - Yetersiz tasarm ve boyutlandrma - Aknn durumu hakknda bilgi sahibi olmama Bu gne kadar, PV sistemlerde kullanlan aklerden verimli sonular alnamamtr. Bu durumun tipik gstergesi 7-8 y1 olarak hesaplanan ak mrnn, uygulamada 4-5 yl civarnda olmasdr. PV sistemlerde kullanlacak akler iin aadaki artlarn incelenmesi gerekir. - Gnlk yada mevsimlik arj-dearja dayanma - Yksek ve dk d devre scaklna dayanma - Bakmsz yada az bakmla gvenli alabilme - Hasar grmeden uzak ve krsal yrelere tanabilme - Az sayda alet ve niteliksiz igc ile kolaylkla tesis edilebilme - Ev modllerinin 20 yllk mr sresince gvenilir olarak alma 3.1.2- Ak letimini Gelitirmek in Yaplabilecek almalar PV tesislerindeki deneyimler mevcut aklerin yaklak 8 yllk bir mr ve minimum bakm gerektirme gibi zellikleri yerine getiremediini gstermektedir. Aknn mrn artrmak iin daha gelimi ak tasarmlar gereklidir. Her bir uygulama iin, uygun ak
18

seilmesi ve aknn alma artlar, mrn uzatacak ekilde optimize edilmelidir. PV sistemlerdeki akler iin yaplan aratrma ve gelitirme almalar, bu pazarn kk olmas nedeniyle snrl kalmtr. PV sistem akleri toplam ak pazarnn ancak % lini kapsamaktadr. Bununla birlikte yaplan almalar sonucunda baz gelimeler salanm, Ni Cd ve kurun asit aklerde asit ajitasyonu, gelimi zgara yaplar ve ak durumunu izleme gibi konularda yeni alnalar yaplmtr. Ayrca sodyum slfr, inko-bromr ve lityum gibi yeni ak teknolojilerinde gelimeler olmutur. Bu tr akler, tanabilir kaynak olarak kullanlmak iin yaplmakta ve toksin metallerin, kurun, civa ve kadmiyumun akil retiminde kullanlmasn en aza indirmeyi amalayan yasal dzenlemeler tarafndan da retimleri tevik edilmektedir. Ak mrn arttrmak iin yaplabilecek gelitirme almalar arasnda unlar yer almaldr: - arj denetiminin aadakiler gz nne alnarak gelitirilmesi - Ar arj eiklerinde scaklk kompanzasyonu - Derin dearj ve ar arj snrlarnn mevsimlik deimesi - Hata durumunda aknn korunmas - Derin dearj snn dearj akmna gre kompanze edilmesi - Aknn yalanmasn takip etme - Ak hcrelerinin birbirine gre eitlenmesi - Gvenilir ak izleme cihazlarnn (arj durumunun gsterilesi dahil) kullanlmas. Kullanc izlenen ak verilerinden ve hcrelerin durumundan aknn almasn ayarlayabilir. - Optimum boyutlandrma ve seme 3.2- Fotovoltaik Levhalar (Paneller) Bir fotovoltaik sistemin en nemli blm olan fotovoltaik levhalar gne enerjisini doru akm elektrik enerjisine dntrrler. Gne pillerinin bir araya gelmesiyle fotovoltaik modller elde edilir. Bu modllerin bir araya gelmesiyle fotovoltaik levhalar oluturulur. Bu levhalar ise gerekli miktarda kullanlarak fotovoltaik sistem oluturulur. Tipik bir fotovoltaik levha gneli ak bir havada 12 volt, 10 amper kadar yani 120 watt elektrik retilebilir. Elde edilen gerilimi artrmak iin levhalar seri olarak, akm artrmak iin ise paralel olarak balanabilirler. Genel olarak kk uygulamalarda bir veya birka tane fotovoltaik levha kullanlmaktadr. Gne olmad zamanlarda bataryalardan daimi akm ekilir ve gne olduu zamanlarda batarya arj edilir. Bataryalar genelde kurun asit eidi olmalarna ramen, araba bataryalarna kyasla derin arj-dearj zelliklerine sahiptirler. Fotovoltaik sistemlerde fazla enerji depolama maksad ile genel olarak birden fazla batarya paralel olarak balanr ve bu ekilde toplam depolama kapasitesi artrlm olur. 3.3- Reglatr
19

Fotovoltaik sistemlerde gne olduu zamanlarda bataryalarn tamamyla dolduktan sonra akm almalarn (overcharge) nlemek gerekir. Fazla arj bataryann snmasna, sv kaybna ve batarya mrnn ksalmasna yol aar. Reglatr, fotovoltaik levhalar ile bataryalar arasna konur ve bataryalarn fazla arj olmalarn nler. alma prensibi olarak reglatr batarya voltajn srekli kontrol eder, batarya dolunca bataryaya giden akm otomatik olarak keser. Bir reglatr seerken dikkat edilmesi gereken en nemli husus, reglatrn gerekli olan maksimum akma dayankl olmasdr. Seilen reglatrn, kullanlan batarya voltaj ile uyumlu olmasna da dikkat edilmelidir. 3.3.1- Zener Diyot le Reglasyon: Dk gl PV retelerde akye paralel balanm bir zener diyodu ile ak gerilimi srekli olarak ayn deer civarnda tutulabilir. 3.3.2- Paralel Reglatr Akye paralel balanan bir transistrn elektriksel geirgenlii, ak gerilimine veya ak akmna orantl olarak otomatik ayarlanr. 3.3.3- Seri Reglatr Paralel tipte olduu gibi ayarlanr. Ancak paralel tipten farkl olarak, seri transistr devrede srekli aktif durumda olduundan belirli bir enerji burada sya dnerek kayba uramaktadr. 3.3.4 Sreksiz alan arj-Dearj Reglatr Birden fazla modln paralel bal olduu PV jeneratrlerde, akye giden arj akm, baz modllerin devreden karlmas veya devreye alnmas ile azaltlabilir veya oaltlabilir. Ayn ekilde ak arj seviyesi kritik deerin altna indiinde de yk devreden kartlr. Bu mdahaleler sisteme sreksiz karakterde alan bir reglatr vastasyla yaplr. 3.4- nverter nverter 12 veya 24 Volt dk doru akm 240 volt alternatif akma dntrr. Birka tane elektrikli cihaz besleyen kk fotovoltaik sistemlerde inverter yerine dk voltajl doru akmla alan elektrikli cihazlar kullanmak daha verimli olabilir. rnein, 12 Volt ile alan buzdolab, televizyon, lamba vb. elektrikli cihazlar kullanld takdirde invertere ihtiya olmayacaktr. Yalnz dk voltaj ile alan elektrikli cihazlar genelde daha pahal olup eit bulmak da olduka gtr nverterin alma prensibi: D.a gerilimi alr bir veya bir ka ift transistrden geirir. Srasyla bu transistrlerin tetiklenip braklmas ile a.a. gerilimi elde edilir. Bir transformatr yardm ile konutlarda kullanlan 220 volt ebeke gerilimi elde edilmi olur. Kare dalga inverterler genellikle motorlarda ve el aletlerinde kullanldr. Sins dalga inverterler ise dier elektronik cihazlarda kullanlr. Sins dalga inverterler, kare dalga inverterlere gre
20

daha dzenlenmi ve temizlenmi bir inverter tipidir, fakat daha pahaldr. ekilde 8 kW inverter emas gsterilmitir.

ekil -1 8 kW inverter Fotovoltaik sistemlerde, k dalga ekline bal olarak 3 eit inverter kullanmak mmkndr. 3.4.1- Kare Dalga nverter Bu tip inverterler doru akm kare dalgaya dntrr. Kare dalga inverter ucuz olup daha ok aydnlatma, soba, motor vb. hassas olmayan elektrikli cihazlar iin kullanlr. 3.4.2- Deitirilmi Sins Dalgas nverter Bu inverterlerde k dalga ekli sins dalgasna benzetilmitir. Bu tip inverterler televizyon, radyo, mikrodalga vb. birok elektronik cihaz altrmak iin kullanlr. 3.4.3- Sins Dalgas nverter Bu inverterler tam bir sins dalgas retirler. Bu tip inverterler pahal olup ok hassas elektronik cihazlarn (rnein lazer yazc, bilgisayar vb.) altrmak iin kullanlabilir. Bir inverter seerken dikkat edilmesi gereken en nemli nokta, inverterin daimi ve ksa anlk g kapasitesidir. Seilen inverterin, kullanlan batarya voltaj ile uyumunun salanmas da dikkat edilmesi gereken bir husustur. 4- GNE PL SSTEMLERNN EKONOMS Gne pili sistemlerinin enerji maliyetini nemli etken belirler. Bunlar: - Pil verimi - Sistemin ilk yatrm maliyeti - Sistemin mr 4.1- Verim
21

Pil veriminin maliyet zerinde dorudan bir etkisi vardr. Bu verimin artrlmasyla gne pili sistemlerinin maliyeti azalacaktr. Daha gelimi teknolojiler kullanlarak gelecekte pil verimlerinin %24ler mertebesine karlaca umulmaktadr. 4.2- Yatrm Maliyeti Gne pili sistemlerinin iletme ve bakm maliyetleri ok az olduu iin toplam sistem maliyetinin byk bir ksmn ilk yatrm maliyeti oluturur. retim teknolojisinin gelitirilmesi yksek verimli pillerin yaplmas, modl tasarm ve yapm tekniklerinin gelitirilmesi ile ilk yatrm maliyeti azalacaktr. Gne pili sistemlerinin ilk yatrm maliyetleri arasnda arazi, tesisat, montaj, inverter ve dier g cihazlar gibi destek elemanlarnn maliyeti yer alr. Destek sistemlerinin maliyeti bir gne pili sistemini maliyetinin yaklak yarsn oluturduu iin, bu tr maliyetleri azaltmak en az modl maliyetini azaltmak kadar nem tar. 4.3- Modl mr Silisyum kristal piller iin bu etken fazla nem tamaz. nk bu pillerde hedeflenmi olan 30 yllk mre ulalmtr. Amorf silisyum ve dier gne pili trlerinde zamanla g k bozularak azald iin mr daha nemlidir. Modl mrnn artmasnn enerji maliyetleri zerinde etkisi olacaktr. Bir gne pili sisteminin rettii enerjinin maliyeti, depolama yaplmad zaman 0.3-0.4 $/ kWh arasndadr. Bu maliyetle gne pili sistemleri, enterkonnekte ebekenin olmad veya ulamn zor ve pahal olduu blgelerde dier alternatif enerji kaynaklar ile yarabilir dzeydedir. Bu gibi yerlerde bir ka kWa kadar kk gteki uygulamalar (iletiim, ila-a soutma, su pompas ve aydnlatma gibi), teknolojik adan olduu kadar ekonomik adan da kendini kantlamtr. 5- GNE PL SSTEMLERNN STNLKLER Gne pilleri dayanakl, gvenilir ve uzun mrldr. almalar srasnda bir elektriksel sorun karmazlar ve bozulmazlar. Gne pili modllerinin kar karya kalabilecekleri en byk tehditler, yldrm dmesi ve uzun dnemde (yaklak 20 yl) hava koullarndan dolay anmadr. Gne pilleri modler yapdadr, uygun ekilde dzenlenerek 1Vtan, bir ka kVa kadar k verebilirler. ok kk g ihtiyalarn karlayabildikleri gibi, kendi balarna bir g santral olarak da alabilirler. lk yatrm maliyetlerinin fazla olmas gne pili sistemlerinin en byk dezavantajdr. Elektrik ebekesinin olduu yerlerde gne pilinin kullanlmas ilk anda maliyet asndan uygun olmayabilir. Ancak elektrik ebeke hatt bulunmayan veya elektrik ebeke hattnn gtrlmesinin pahalya mal olduu krsal yrelerde gne pillerinin kullanm daha ekonomik olabilmektedir. nk gne pili sistemlerinde bir kez yatrm yapldktan sonra baka masraf olmamaktadr. Oysa dizel jeneratrler ucuz satn alma fiyatlarna karlk, yakt ve bakm maliyetleri nedeniyle uzun dnemde daha pahalya mal olmaktadr. Genellikle ulamn da zor olduu bu tip krsal yrelerde, dizel jeneratrlere srekli yakt tamak sorun

22

olabilmektedir. Jeneratrlerin tersine, gne pilleri bakm gerektirmez, para deiimleri gibi bir sorunlar yoktur. Gne pili sistemlerinin en fazla stnlk gsterdii alanlardan biriside, tpk btn dier yenilenebilir enerji kaynaklarnda (rzgar, hidrolik, termal gne, jeotermal) olduu gibi evre asndan olumsuz etkilere sahip olmamasdr. Halen dnya enerji tketiminin % 80ini oluturan fosil kkenli yaktlar, neden olduklar asit yamuru, karbondioksit yaynm gibi dezavantajlarla dnya iklimi iin tehlike oluturmaktadr. Benzer ekilde nkleer enerji de muhtemel kazalar ve radyoaktif atklar nedeniyle kamuoyunu rahatsz etmektedir. Oysa gne pilleri, evre asndan temiz enerji kaynaklardr. Gne pillerinin yakt gne enerjisidir. Yakt masraf yoktur. evreyi kirletmezler. leride dnyay bekleyen en nemli sorunlarn global kirlenme ve sera gaz emisyonu olaca artk bilinmektedir. Petrol trevi tm yaktlar sera gaz emisyonu yaparlarken, gne pillerinin dier srdrlebilir enerji kaynaklarnda olduu gibi doaya hibir zararl etkisi yoktur. Dnya da her konuda olduu gibi enerjide de merkeziyetilikten, bireysellie ynelim vardr. Her ev, kendi enerjisini atsna kurduu gne pilleriyle karlayabilir. Bylece iletim ve enerjiyi tama maliyetleri ve kayplar ortadan kalkar. Petrol rezervleri 50 yl iinde tkenecei tahmin edilmektedir. Ancak dnyann enerji ihtiyac her geen gn gibi bymektedir. Dnya, petrol gibi konvansiyonal enerji kaynaklarndan, yeni enerjiye gemek zorundadr. Bu gei dneminde petroln nlenemez fiyat artlarna ahit olabiliriz. Ancak gne pili teknolojisinin hammaddesi kumdur. Dnya da ok fazla bulunur. Gne pili teknolojisi ilerledike, hammade sarfiyat da ince film teknolojisinde olduu gibi azalmaktadr. Bununla paralel olarak fiyatlarda dme eilimindedir. Daha ilerisi iin Hidrojen enerjisinin, petroln yerine geecei dnlmektedir. Ancak Hidrojen bile elektroliz yoluyla yine gne pillerinden elde edilecektir. Petrol ile yeni enerjinin ve gne pillerinin birim maliyetlerde fiyat akma noktas sanld kadar uzak deidir. Bunun farknda olan gelimi lkelerin hemen hepsi, ebekeye bal gne pilleri sistemlerini destekleyici kanunlar karm ve uygulamtr. Almanya hatta ngiltere gibi Trkiyeye gre gne fakiri lkelerde bile, bugn yz binlerce ev, enerjisini gneten almaya balamtr. Trkiye de bu geliimlerin gerisinde kalamaz, kalmamal. 6-PV G SSTEMLERNN FYATLARI PV g sistemlerinin fiyatlarnn nemli bir blmn modl fiyatlar oluturur. G sistemlerinin byklne ve kullanlan malzemeye bal olarak modl fiyatlar dalgalanmalar gsterse de, fabrika k fiyat kristalli silisyum iin 5,5$/W ile 4,9$/W arasnda; amorf silisyum iin 4.9$W ile 4,1$/W arasnda deimektedir. 1993 ve 1995 yllar arasnda modl fiyatlar %20-39 arasnda dler gstermi ve bu maliyet d srmektedir. Yllk modl retim kapasitesi 1997 de 120MW/yl civarnda gereklemitir. 1996 da Madrid de yaplan Avrupa iin yenilenebilir Enerji Stratejileri konferansnda kresel boyutlarda gerek PV g isteminin 500 MW/yl ile 1 GW/yl arasnda olduu belirtilmitir. PV modllerinde retilen d.a. elektriin, a.a. elektrie dntrlmesinde gerekletirilen eviriciler. Sistem fiyatna 0.88$/VA ve 1.065$/VA arasnda deien bir katk getirmektedir. PV g sistemlerinin anahtar teslim $/W fiyatlar, sistemin byklne, bulunduu blgeye, ebekeye bal ya da ebekeden bamsz olmasna bal olarak, olduka geni bir aralkta deiebilmektedir. rnein, ebekeden bamsz 100-500Wbyklndeki g
23

sistemlerinin fiyat 14$/W 41$/W arasnda deiirken, 1-4 kW sistemler iin 10$/W- 28$/W arasnda hesaplar karlmtr. Sistemlerin bykl ile ters orantl olan PV sistemleri iin g retiminin fiyat iin en salkl deerler, 1997 de balayan bir Avrupa Topluluu destei ile yaama geirilen ve bu gne kadar en byk PV g sistemi projesi olan Grit adasnn 50MW bir PV sistem ile elektrifikasyonunda ortaya kan rakamlardr. ok kristalli silisyum modllerin kullanld projede 8.5 cent/kW-saat olan maliyet PV sektr iin olduka isteklendiricidir. Avusturya-Viyana da Temmuz 1998 de yaplan 2.dnya fotovoltaik enerji Konferansnda belirtilen fotovoltaik gcn %30 -%40 arasndaki yllk ortalama byme hznn (1997de %40) srmesi, fotovoltaik kurulu gcn 2030-2040 arasnda 1000 gigawatt dzeye kmasn beraberinde getirecektir.

Gne Pili Fiyatlar (Alternatif Enerji Fiyat Listesi)

Tipi PowerMax Plus PowerMax Plus PowerMax Plus PowerMax Plus PowerMax Ultra PowerMax Ultra PowerMax Ultra Modeli 150-C 150-LCA 160-C 160-LCA 80-P 85-P 165-C Gc (W) 150 150 160 160 80 85 165 Gerilimi (Volt) 24 24 24 24 12 12 24 24 Akm (Amper) 5.10 5.10 5.20 5.20 5.35 5.45 5.4 Boyutu (mm) 1622x814x40 1612.9x851x38 1622x814x40 1612.9x851x38 1200x527x56 1200x527x56 1622x814x56 Arlk (Kg) 18.4 16.6 18.4 16.6 7.6 7.6 18.4 Fiyat () 816 796 889 865 452 488 928

PowerMax Ultra PowerMax Ultra PowerMax Ultra Thin Film Thin Film Thin Film Thin Film Thin Film

165-LCA 175-C 175-LCA ST 5 ST 10 ST 20 ST 36 ST 40

165 175 175 5 10 20 36 40

24 24 24 12 12 12 12 12

5.4 5.43 5.43 0,32 0,64 1,28 2.68 2,41

1612.9x851x38 1622x814x56 1612.9x851x38 329x206x34 359x329x34 748x329x34 1293x328x35 1293x329x34

16.6 18.4 16.6 1,4 2,4 4,1 7.0 7,0

903 999 979 58 85 143 211 211

arj Reglatrleri
Marka Steca Steca Steca Steca Steca Steca Steca Steca Steca Steca Phocos Phocos Model Solsum 5.0 Solsum 6.6X Solsum 8.8X Solarix Zeta Solarix Jota Solarix Delta Solarix Theta Tarom 235 Tarom 245 Tarom 430 PL20 PL60 Aklama 5 Amper arj Reglatr (12&24 V) 6 Amper arj Reglatr (12&24 V) 8 Amper arj Reglatr (12&24 V) 8 Amper arj Reglatr (12&24 V) 12 Amper arj Reglatr (12&24 V) 20 Amper arj Reglatr (12&24 V) 30 Amper arj Reglatr (12&24 V) 35 Amper arj Kontrolr (12&24 V) 45 Amper arj Kontrolr (12&24 V) 30 Amper arj Kontrolr (48 V) 20 Amper arj Kontrolr (12 - 48 V) 60 Amper arj Kontrolr (12 - 48 V) Fiyat() 33 40 52 105 124 143 170 262 298 339 240 480

nverterler
Marka Steca Steca ASP ASP ASP ASP ASP ASP ASP ASP ASP Model Sins Sins TC1,5/12 TC05/12 TC08/12 TC13/12 TC20/12 TC2,5/24 TC07/24 TC10/24 TC13/24 Aklama 550W, 12Vdc-230Vac, arj zellikli Inverter 900W, 24Vdc-230Vac, arj zellikli Inverter 150W, 12Vdc-230Vac, Inverter 500W, 12Vdc-230Vac, Inverter 800W, 12Vdc-230Vac, Inverter 1300W, 12Vdc-230Vac, Inverter 2000W, 12Vdc-230Vac, Inverter 250W, 24Vdc-230Vac, Inverter 700W, 24Vdc-230Vac, Inverter 1000W, 24Vdc-230Vac, Inverter 1300W, 24Vdc-230Vac, Inverter 25 Fiyat() 635 755 185 550 1.055 1.540 1.935 240 650 1.055 1.590

ASP ASP ASP ASP ASP Xantrex Xantrex Xantrex

TC20/24 TC30/24 TC08/48 TC22/48 TC35/48 150i 300i 500i

2000W, 24Vdc-230Vac, Inverter 3000W, 24Vdc-230Vac, Inverter 800W, 48Vdc-230Vac, Inverter 2200W, 48Vdc-230Vac, Inverter 3500W, 48Vdc-230Vac, Inverter 150W, 12Vdc-230Vac, Inverter 300W, 12Vdc-230Vac, Inverter 500W, 12Vdc-230Vac, Inverter

1.935 2.645 1.175 2.105 3.160 95 115 135

Orjin Solar Fiyat Listesi

RN KODU 44 45 51 38 42 23 24 25 3 1 2 RN ADI VE TP OST-80 Multi.Crys.Panel OST-80 Mono.Crys.Panel OST-0150 150 Amp arj kontroller OST -11 Rijit Panel OST -11E Esnek Panel PM-150Watt nverter PM-600Watt nverter PM-800Watt nverter Opzs12V/800Amp Opzs12V/150Amp Mutlu OGI 12V/150Amp FYATI 385 $ 385 $ 265 $ 165$ 214 $ 69$ 199$ 299$ 1728$ 350$ 240$

Gne Paneli Fiyatlar

rn kodu KS-005P KS-010P KS-020P KC-040P KC-050P KC-060P KC-070P KC-080P g 5W 10 W 20 W 40 W 50 W 60 W 70 W 80 W voltaj 16,3 V 16,3 V 16,3 V 16,9 V 16,7 V 16,9 V 16,9 V 16,9 V akm 0,31 A 0,61 A 1,23 A 2,34 A 3,00 A 3,55 A 4,14 A 4,73 A boy 352 mm 352 mm 520 mm 652 mm 652 mm 751 mm 865 mm 976 mm 26 en 205 mm 304 mm 352 mm 526 mm 639 mm 652 mm 652 mm 652 mm derinlik 22 mm 22 mm 22 mm 36 mm 36 mm 36 mm 36 mm 36 mm alan 0,07 m2 0,07 m2 0,18 m2 0,18 m2 0,41 m2 0,49 m2 0,56 m2 0,64 m2 arlk 1,2 kg 1,9 kg 2,5 kg 4,5 kg 5,0 kg 6,0 kg 7,0 kg 8,0 kg fiyat 120 167 236 270 322 374 435 481

KC-120P KC 125G KC 158G SH-040P SH-060P SH-080P SH-123P SH-125P SH-160P SH-165P SH-175M SH-180M SH-185M

120 W 125 W 158 W 40 W 60 W 80 W 123 W 125 W 160 W 165 W 175 W 180 W 185 W

16,9 V 17,4 V 23,2 V 17,1 V 17,1 V 17,1 V 17,2 V 26,0 V 22,8 V 34,6 V 35,4 V 23,7 V 36,2 V

7,10 A

967 mm

962 mm

56 mm 56 mm 56 mm 46 mm 46 mm 35 mm 46 mm 46 mm 46 mm 46 mm 46 mm 46 mm 46 mm

0,93 m2 11,9 kg 0,93 m2 12,2 kg 1,27 m2 16,0 kg 0,34 m2 0,50 m2 0,64 m2 4,5 kg 6,0 kg 8,5 kg

705 733 927 223 318 398 608 618 792 816 900 926 952

7,20 A 1425 mm 652 mm 6,82 A 1290 mm 990 mm 2,38 A 3,51 A 805 mm 756 mm 418 mm 661 mm

4,67 A 1200 mm 530 mm 7,16 A 1499 mm 662 mm 4,80 A 1190 mm 792 mm 7,02 A 1318mm 994 mm 4,77 A 1575 mm 826 mm 4,95 A 1575 mm 826 mm 7,60 A 1318 mm 994 mm 5,11 A 1575 mm 826 mm

0,99 m2 14,0 kg 0,94 m2 12,5 kg 1,31 m2 16,0 kg 1,30 m2 17,0 kg 1,30 m2 17,0 kg 1,31 m2 16,0 kg 1,30 m2 17,0 kg

Ak Fiyatlar
rn Kodu HZ-080G HZ-135G HZ-200G HZ-110G HZ-160G HZ-0502 HZ-0602 HZ-1002 HZ-2502 HZ-100A ES-1206 ES-0122 ES-0212 Amperaj 80 Ah 135 Ah 200 Ah 110 Ah 160 Ah 500 Ah 600 Ah 1.000 Ah 2.500 Ah 100 Ah 12 Ah 1,2 Ah 2 Ah Voltaj 12 V 12 12 6V 6V 2V 2V 2V 2V 12 V 6V 12 V 12 V En 259 mm 340 mm 520 mm 193 mm 298 mm 211 mm 301 mm 410 mm 491 mm 305 mm 151 mm 97 mm 178 mm Boy 168 mm 173 mm 240 mm 168 mm 171 mm 176 mm 175 mm 175 mm 351 mm 168 mm 80 mm 48 mm 34 mm Ykseklik 208 mm 280 mm 220 mm 205 mm 226 mm 329 mm 330 mm 330 mm 344 mm 208 mm 98 mm 55 mm 64 mm Fiyat 138 263 332 104 145 187 221 374 879 138 11 7 8

27

ES-0412 ES-0712 ES-1212 ES-1218 ES-2412 ES-4012 ES-6512

4 Ah 7 Ah 12 Ah 18 Ah 24 Ah 40 Ah 65 Ah

12 V 12 V 12 V 12 V 12 V 12 V 12 V

90 mm 151 mm 151 mm 181 mm 166 mm 197 mm 325 mm

70 mm 65 mm 98 mm 76 mm 175 mm 165 mm 166 mm

106 mm 98 mm 98 mm 167 mm 125 mm 170 mm 174 mm

10 11 24 29 40 65 101

nverter Fiyatlar
rn Kodu ES-550I ES-550R ES-900I ES-900R DR-1512 DR-1524 DR-2424 PS-2524 SW-3024 SW-3048 SW-4548 MP-0150 MP-0300 MP-0500 G 550 W 550 W 900 W 900 W Tipi Verim Voltaj 12 V 12 V 24 V 24 V 12 V 24 V 24 V 24 V 24 V 48 V 48 V 12 V 12 V 12 V Ak Boy En 245 mm 245 mm 245 mm 245 mm 184 mm 184 mm 184 mm 387 mm 142 mm 142 mm 142 mm 94 mm 94 mm 94 mm Derinlik Arlk Fiyat 110 mm 5,5 kg 110 mm 5,5 kg 110 mm 7,5 kg 110 mm 7,5 kg 539 577 707 832

sins 1.650 W sins 1.640 W sins 2.700 W sins 2.700 W

yok 311 mm yok 311 mm yok 311 mm yok 311 mm 70 A 546 mm 35 A 546 mm 70 A 546 mm 65 A 571 mm 100 A 174 mm 50 A 174 mm 60 A 174 mm yok 109 mm yok 128 mm yok 170 mm

1.500 W mod.sin 4.500 W 1.500 W mod.sin 4.500 W 2.400 W mod.sin 7.200 W 2.500 W 3.000 W 3.000 W 4.500 W 150 W 300 W 500 W sins 6.000 W sins 9.000 W sins 9.000 W sins 13.500 W mod.sin 150 W mod.sin 300 W mod.sin 500 W

216 mm 18,0 kg $1.457 216 mm 18,0 kg $1.457 216 mm 21,0 kg $1.923 165 mm 37,0 kg $3.030 85 mm 48,0 kg $4.895 85 mm 48,0 kg $4.895 85 mm 63,0 kg $5.594 49 mm 0,45 kg $85

49 mm 0,54 kg $103 49 mm 0,77 kg $155

28

SS-0312 SS-0612 SS-0648 SS-1012 SS-1512

300 W 600 W 600 W 1.000 W 1.500 W

sins sins sins

400 W 800 W 800 W

12 12 V 48 V 12 v 12 V

yok 237 mm yok 295 mm yok 295 mm yok 383 mm yok 390 mm

155 mm 180 mm 180 mm 182 mm 275 mm

72 mm 72 mm 72 mm 89 mm

3,5 kg 2,7 kg 2,7 kg 4,0 kg

$350 $660 $738 $774

sins 1.300 W sins 2.000 W

105 mm 7,0 kg $1.047

arj Kontrol Cihazlar

rn Kodu SC-008A SC-012A SC-020A SC-030A SC-008D SC-012D SC-020D SC-030D SC-006L SC-008L SC-005A SC-007A SC-35T2 SC-45T2 SC-35T4 CM-004M CM-052L CM-082L CM-102L CM-152L CM-202L CX-010A CX-020A Panel-A Yk-A GstergeVoltaj 8A 12 A 20 A 30 A 8A 12 A 20 A 30 A 6A 8A 5A 7A 35 A 45 A 35 A 4A 5A 8A 10 A 15 A 20 A 10 A 20 A 8A 12 A 20 A 30 A 8A 12 A 20 A 30 A 6A 8A yok yok 35 A 45 A 35 A 4A 5A 8A 10 A 15 A 20 A 10 A 20 A Boy En Derinlik Arlk Fiyat 300 g 300 g 300 g 300 g 300 g 300 g 300 g 300 g 110 g 110 g 110 g 110 g 96 111 145 181 157 175 205 245 63 84 51 63 381 438 502 $49 $64 $86 $94 $121 $132 $94 $132

analog 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm analog 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm analog 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm analog 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm dijital 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm dijital 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm dijital 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm dijital 12/24 V 188 mm 106 mm 49 mm analog 12/24 V 98 mm 85 mm 34 mm analog 12/24 V 98 mm 85 mm 34 mm analog 12/24 V 98 mm 85 mm 34 mm analog 12/24 V 98 mm 85 mm 34 mm dijital 12/24 V dijital 12/24 V dijital analog 48 V 12 V

analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V 29

CX-040A CR-005A CR-010A CR-015A CR-020A CR-10LC CR-20LC CR-30LC CR-15 NL

40 A 5A 10 A 15 A 20 A 10 A 20 A 30 A 15 A

40 A 5A 10 A 15 A 20 A 10 20 30 15

analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V analog 12/24 V dijital 12/24 V dijital 12/24 V dijital 12/24 V dijital 12/24 V

$204 $86 $124 $147 $173 $196 $242 $283 $147

KAYNAKLAR 1-http://www.eie.gov.tr 2-ttp://www.youthforhab.org.tr 3-http://alternatifenerji.com/ 4-http://www.bugday.org 5-http://www.populerbilgi.com/ 6-http://www.hidrener.com/ 7-http://arkabahce.ada.net.tr 8-http://www.turkishtime.org 9-http://www.istanbul.edu.tr/ 10-Murat GNE 11-http://www.proje4e.com/info price solarpv.php 12-http://www.Orjinsolar.com

30

31