Professional Documents
Culture Documents
phn ch yu trong cu to v tri t. cn l mt th a cht c lch s hnh thnh ring. Nhng loi nm lp v trn ngoi hoc l ln trn b mt tri t b phn hy bi tc dng phong ha bin thnh mu cht vt liu tham gia vo s hnh thnh t gi l m. Ty theo ngun gc hnh thnh ngi ta chia lm 3 loi chnh: macma, trm tch v bin cht
Macma
macma (magma) c hnh
thnh t kt qu ngui lnh, ng cng ca dung dch silicat nng chy (dung dch macma)v c chia (theo ngun gc thnh to) lm hai loi macma chnh: macma xm nhp v macma phun tro - macma phn xut. Trn th gii hin c 700 loi macma, phn ln to ra b mt v tri t
Ngun gc macma
Qu trnh ng ngui c th to ra cc c cc
khong vt kt tinh r rng hoc khng kt tinh ty thuc vo mi trng m khi magma ng ngui, v da vo ngi ta phn ra: xm nhp v phn xut.
phn xut
phn xut l kt qu ca cc hot ng phun tro ni
la v v th b lm cng v ng c trong iu kin phi ra ngoi kh quyn. Do ngui nhanh trong iu kin nhit v p sut thp, cc khong vt khng kp kt tinh, hoc ch l kt tinh mt phn nn c kch thc tinh th b, cha hon chnh, hoc tn ti dng v nh hnh. Mt khc, cc cht kh v hi nc khng kp thot ra, li nhiu l rng, lm cho nh, c loi ni trn mt nc.
da vo cn c c bn l:
Th nm, Kin trc, T l SiO2 c trong macma.
Th nm
Thng thy 4 th:
Dng nn hay vm ph: chng cht ln nhau to
thnh cc ni ln kh dc. Dng lp ph: phn b theo a bn rng, tng i bng phng v to nn cc cao nguyn. Dng mch hay dng chy: lp vo cc khe nt ca v tri t, hay khe sui to thnh cc di di. Dng vch hay tng: xp theo dng thng ng
Kin trc
Ch hnh dng, trng thi, cu to ca khong vt
nhn thy ht. Kin trc vi tinh: L kin trc ht nh, mt thng kh phn bit, nhn v mn. Kin trc ht: Khong vt kt tinh trong thnh cc ht to nh khc nhau. Nu ng knh ht > 5mm l ht ln, t 1 - 5 mm l ht trung bnh v < 1 mm l ht nh. Kin trc poocfia: Trn nn thu tinh hay vi tinh ni ln nhng ht ln.
ngha a cht
mcma c ngha quan trng v mt a cht do:
Cc khong vt v tnh cht ha hc tng th ca chng
cung cp thng tin v thnh phn ca lp v tri t ti nhng mcma c hnh thnh cng nh cc iu kin v nhit v p sut hnh thnh nn v thng tin v cc loi trc b nng chy; Nin i tuyt i ca chng c th c xc nh bng cc phng php xc nh nin i bng phng x khc nhau v v th c th so snh vi cc a tng a cht cn k, cho php miu t li thi gian din ra cc s kin mt cch tng i chnh xc;
cc iu kin ca mi trng kin to c th, cho php ti to li cc m hnh kin to; Trong mt s hon cnh c bit, chng l ngun gc ca mt s m khong sn quan trng: v d vonfram, thic v urani, thng thng hay i cng vi granit.
trm tch
Qu trnh phong ha di tc ng
ca nc, nhit , gi, sinh vt lm cho cc loi t khc nhau b phong ho, v vn. Sau chng c gi v nc cun i ri lng ng li thnh tng lp. Di p lc v tri qua cc thi k a cht, chng c gn kt li bng cc cht keo thin nhin to thnh trm tch.
tch; do s lng ng c hnh thnh bi c hot ng c ngun gc sinh vt do ma tuyt t cc dng dch hnh thnh nn.
phong ha hay bo mn do tc ng ca sng nc hay gi, vn chuyn cc vt liu trm tch theo dng nc hay gi, lng ng, hay trm tch v nn p hay thnh khi cc vt liu trm tch c tch t li v b p cht vo nhau to nn trm tch.
c im
Do c hnh thnh trong cc iu kin nh trn nn
ln ca ht, cng... ca cc lp cng khc nhau. Cng nn theo phng vung gc vi cc lp lun lun cao hn cng nn theo phng song song vi th. trm tch khng c, chc bng mcma (do cc cht keo kt thin nhin khng chn y gia cc ht hoc do bn thn cc cht keo kt co li). V th cng ca trm tch thp hn, ht nc cao hn. Mt s loi trm tch khi b ht nc, cng gim i r rt, c khi b tan r trong nc. trm tch rt ph bin, d gia cng nn c s dng kh rng ri.
Phn loi
Cn c vo iu kin to thnh, trm tch
c chia lm 3 loi:
trm tch c hc
trm tch ho hc
trm tch hu c
trm tch c hc
Gm cc ht st, phn (bt), ct sn ri rc ct si, t st
hoc gn kt li vi nhau nh sa thch, cui kt. Ty theo kch thc ht chia ra: vn th, ct, phn sa, st, hn hp:
Cc loi ht th da trn mi trn v kiu gn kt c
chia thnh loi trn cnh (tng, cui, si kt) v loi sc cnh (dm kt). Cc loi c ht va l ct nu ri rc hay ct kt (sa thch)nu gn kt. Loi ht mn c gi l bt hay bt kt ( phn sa). Loi nh nht l st. Ring i vi st, vic phn loi v nh tn da trn thnh phn cc khong vt st hn hp: cha y cc thnh phn ht: si, sn ct, phn v st
trong nc lng ng xung ri kt li. c im l ht rt nh, thnh phn khong vt tng i n gin v u hn trm tch c hc. Loi ny ph bin nht l vi, tp vi, laterit v mui m.
trm tch hu c
c to thnh do s tch t xc v c ca cc loi
bin cht
Di tc ng ca cc yu t ni lc v ngoi lc lm cho cc loi (Macma, trm tch) b bin cht mnh m
c v kin trc, cu to, thnh phn ha hc v khong vt do cc qu trnh bin cht xy ra trong v tri t hnh thnh bin cht.
trnh hnh thnh m ngi ta phn bit cc dng bin cht nh sau:
Bin cht do tip xc: n gn lin vi s hot
ng ca khi macma nng chy trong v tri t, khi macma nng chy ny lm cho cc lp xung quanh n bincht. Nhit cao lm cho phn ln cc khong vt b ti kt tinh lm bin cht gi l khng gian rng ln, quanh cc mchmacma xm nhp.
ng to sn, p li lm thay i cu trc v phn no cc thnh phn khong vt. Bin cht p lc thng xy ra phn ngoi ca v tri t. Bin cht khu vc: xy ra trong c vng rng ln v nng su khc nhau. Tc ng gy bin cht l do tng hp c nhit v p lc.
gnai(gneiss)
Do granit ( hoa cng) ti kt
tinh v bin cht di tc dng ca p lc cao thuc loi bin cht khu vc, thnh phn c nhng khong vt nh thch anh mu nht, fenspat v cc khong vt mu sm, mica xp lp xen k nhau trng rt p. Do cu to dng lp nn cng theo cc phng khc cng khc nhau, d b phong ho v tch lp. gnai dng ch yu lm tm p lng b knh, lt va h.
bin cht khu vc, do ti kt tinh t vi v lmit di tc dng ca nhit v p sut cao. Cng chu nn 1.200 kg/cm, i khi n 3.000 kg/cm, d gia cng c hc, d mi nhn v nh bng. hoa c dng lm tm p trang tr mt chnh, lm bc cu thang, lt sn nh, lm ct liu cho b tng, granito.
quartzit (quczit)
Do sa thch hoc ct kt
thch anh ti kt tinh to thnh. mu trng hay tm, chu phong ho tt, cng chu nn kh cao (4.000 kg/cm), cng ln. Quartzit c s dng xy tr cu, ch to tm p, lm dm, hc cho cu ng, lm nguyn liu sn xut vt liu chu la.