Bioloke metode lijeenja u psihijatriji

Prof. dr. sc. Draen Begi

BIOLOKA TERAPIJA

Psihofarmakoterapija Elektrokonvulzivna terapija Transkranijalna magnetna stimulacija Neurofeedback Fototerapija Regenerativna terapija Neuromodularna terapija Hormonalna terapija

PSIHOFARMAKOTERAPIJA
ANKSIOLITICI HIPNOTICI ANTIPSIHOTICI

ANTIDEPRESIVI
STABILIZATORI

RASPOLOENJA LIJEKOVI U TRETMANU OVISNOSTI

ANKSIOLITICI
Lijekovi koji ublaavaju ili uklanjaju anksiozne fenomene Smanjuju napetost, uznemirenost, agitiranost Ne oteuju spoznajne i opaajne procese Nisu uinkoviti u djelovanju na depresivne i psihotine simptome, ali se i kod njih koriste kao dodatna terapija Izazivaju hipnotski uinak (hipnotici)

Povijest anksiolitika

Alkohol, opijati, bromidi Barbiturati (derivati barbiturne kiseline): Mali terapijski indeks, indukcija jetrenih enzima, zlouporaba i ovisnost, veliki broj smrtnih ishoda kod predoziranja Klorpromazin (1952.) Benzodiazepini: Klordiazepoksid (1957.) Nebenzodiazepinski anksiolitici (buspiron), antidepresivi (SSRI), beta blokatori

Mehanizam djelovanja

Benzodiazepini djeluju na GABA A receptore Receptorski kompleks GABA A sastoji se od veznog mjesta za benzodiazepine, klornog kanala i molekule gabamodulina Potrebne su 2 GABA molekule da bi se otvorio klorni kanal; tada je receptor aktiviran Benzodiazepini djeluju preko svoga veznog mjesta i inhibiraju gabamodulin, pa endogena GABA moe lake izvriti svoju funkciju Benzodiazepini bez GABA-e ne mogu

Indikacije
Anksioznost (GAP, panini poremeaj, fobina stanja, depresija, shizofrenija) PTSP Opsesivno kompulzivni poremeaj Sindrom sustezanja Nesanica Epileptina stanja

Najznaajniji predstavnici

Diazepam (Apaurin, Normabel, Diazepam): Jak anksiolitiki i antikonvulzivni uinak; 4-40 mg Lorazepam (Loram, Lorsilan, Tavor): Brzo stvara ovisnost; 2-8 mg Oksazepam (Oxazepam, Praxiten): 45-90 mg Klonazepam (Rivotril): Anksiolitik i antiepileptik, 18 mg Alprazolam (Xanax, Xanax, Helex, Misar): Benzodiazepin 2. generacije, osobito djelotvoran kod paninih ataka, 2-6 mg

Benzodiazepinski hipnotici
Registrirani u Hrvatskoj

Neregistrirani u nas

Nitrazepam (Cerson, Mogadon): 5-10 mg Flurazepam (Fluzepam): 15-30 mg Midazolam (Dormicum): 15 mg

Triazolam Temazepam

Nebenzodiazepini
Anksiolitici

Hipnotici

Buspiron (Travin) Azaspirodekanedin, inhibira pranjenje 5HT neurona i smanjuje serotoninergiku aktivnost. Doza 20-30 mg. Rezistentnost na buspiron kod bolesnika koji su ranije uzimali benzodizepine.

Zolpidem (Sanval, Zonadin) Imidazopirin, 5-10 mg. Skrauje vrijeme uspavljivanja, odrava fazu dubokog spavanja, smanjuje broj nonih buenja. Zaleplon (Zan)

ANTIPSIHOTICI

Lijekovi koji uklanjaju ili smanjuju psihotine simptome (sumanutosti, halucinacije) Stari naziv neuroleptici

Mehanizam djelovanja
Imaju antipsihotini efekt, a pritom ne sediraju Reduciraju psihomotornu aktivnost Proizvode parkinsonizam kod ljudi i katalepsiju u ivotinja Imaju jaki afinitet prema D2 dopaminskim receptorima Djeluju i na 5-HT2 i NA receptore

Indikacije
Shizofrenija i slini poremeaji Psihotina depresija i manija Psihoza u sklopu drugih psihijatrijskih poremeaja (demencija, poremeaj linosti, PTSP) Psihoze u sklopu somatskih bolesti (simptomatske psihoze)

Najznaajniji predstavnici - klasini

Bazini (sedativni): Klorpromazin (Largactil), promazine (Prazine), levopromazin (Nozinan), tioridazin (Melleril) Potentni (ciljani): Haloperidol (Haldol), flufenazin (Moditen) Sulpirid (Sulpirid, Eglonyl)

Najznaajniji predstavnici - atipini

Klozapin ( Leponex) Olanzapin (Zyprexa, Vaira) Risperidon (Rispolept, Risset) Quetiapine (Seroquel) Ziprasidon (Zeldox) Sertindol (Serdolect) Amisulpride (Solian)

Aripiprazol (Abilify) Zotepin (Nipolept)

ANTIDEPRESIVI

Lijekovi koji smanjuju depresivne simptome Primjenjuju se kod depresivnih poremeaja Koriste se kod svih psihijatrijskih poremeaja gdje postoji depresivnost Sve znaajnija indikacija su anksiozni poremeaji

Najznaajniji predstavnici
Tricikliki: Amitriptilin (Amyzol), klomipramin (Anafranil) Tetracikliki: Maprotilin (Ladiomil) Inhibitori MAO: Moklobemid (Aurorix) Selektivni inhibitori ponovne pohrane serotonina (SIPPS): Fluvoksamin (Fevarin), fluoksetin (Prozac, Portal, Fluval), paroksetin (Seroxat, Deprozel), escitalopram (Cipralex), citalopram (Citalon) Noradrenergiki: Reboksetin (Edronax) Dualni: Mirtazapin (Calixta), venlafaksin (Velafax XL. Alventa), bupropion (Wellbutrin)

Nuspojave antidepresiva

Suha usta, opstipacija, retencija urina, Tahikardija, hipotenzija Sedacija, porast tjelesne teine Glavobolja Spolne smetnje

STABILIZATORI RASPOLOENJA

INDIKACIJA: Bipolarni afektivni poremeaj MEHANIZAM DJELOVANJA: Stabilizacija neuronske membrane PREDSTAVNICI: Litij, karbamazepin (Tegretol), valproat (Depakin chrono), lamotrigin (Lamictal, Lamal)

LIJEKOVI U TRETMANU OVISNOSTI

Disulfiram (Antabus, Tetidis) Metadon (Heptanon)

Elektrokonvulzivna terapija (EKT)

U oboljelih od shizofrenije i epilepsije uoeno je povlaenje shizofrenih simptoma nakon epi atake Cerletti i Bini 1933. Nativni oblik EKT-a Danas se EKT primjenjuje na potpuno drugaiji nain i uz pristanak bolesnika

Indikacije za EKT
Apsolutne:
Katatona

Relativne:
Kronificirane

shizofrenija
Refrakterna

(reistentna) depresija

psihoze BAP koji ne reagira na uobiajenu terapiju Teki oblici OKP-a

Transkranijalna magnetna stimulacija (TMS)

Primjena

magnetnog polja iznad glave izaziva magnetno polje suprotnog smjera u modanom tkivu 20-ak aplikacija Terapijski uinci Kratkotrajne nuspojave

Indikacije za TMS
Depresija

Anksiozni

poremeaji linosti i somatske indikacije

Poremeaji Neuroloke

Biofeedback
EMG

biofeedback Mjerenje psihogalvanskog refleksa (PGR) Varijabilnost sranog ritma (HRV) Hemoencefalografski biofeedback EEG biofeedback Neurofeedback

Indikacije za neurofeedback
Anksioznost

(fobije, panini poremeaj, opsesivno-kompulzivni poremeaj, PTSP) Depresivnost (depresija, BAP) Hiperkinetski poremeaj (ADHD) Potekoe uenja, smetnje koncentracije Psihoorganski poremeaj Shizofrenija