Klinika farmacija

Katedra za farmakokinetiku i kliniku farmaciju

Katedra za farmakokinetiku i kliniku farmaciju

Integrisane akademske studije Farmakokinetika (VII semestar) Odabrana poglavlja klinike farmakokinetike (VIII semestar) Klinika farmacija (X semestar)

Katedra za farmakokinetiku i kliniku farmaciju

Poslediplomske studije Doktorske studije iz farmakokinetike i klinike farmacije Specijalistike (zdravstvene) studije iz klinike farmacije Specijalistike (akademske) studije iz farmaceutske zdravstvene zatite

Katedra za farmakokinetiku i kliniku farmaciju

Prof. dr Branislava Miljkovi, redovni profesor, ef katedre Dr sc. Sandra Vezmar Kovaevi, docent Dr sc. Katarina Vuievi, asistent Mr sc. Milica ulafi, saradnik Dipl. farm. Bojana Golubovi, asistent Dipl. farm. Marija Jovanovi, asistent

O PREDMETU
FOND ASOVA: 45 + 45, 6 ESPB PREDAVANJA: prisustvo se boduje 0-5 p VEBE: obavezne (9 termina po 5 asova), aktivnost se boduje 0-5 p, kolokvijumi u toku vebi ko ne poloi bie vraen sa vebi KOLOKVIJUMI: 1 kolokvijum (min 10 max 20 p) uslov za dobijanje potpisa; ISPIT: 2h, max 70 p, uslov za izlazak na ispit su poloena Farmakokinetika i Farmakoterapija, Literatura: predavanja i pisani materijal sa sajta

Koncept dananjeg predavanja

1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija

1. Razvoj medicine i farmacije

Sve vei broj lekova koji se propisuju pacijentima Starenje populacije multimorbidnost Samomedikacija Interakcije lekova Neeljene reakcije

1. Tradicionalna uloga farmaceuta

1. Moderna uloga farmaceuta

Kontakt sa pacijentom

Farmaceutska zdravstvena zatita

Orjentacija ka individualnom pacijentu Orjentacija ka bolesti Orjentacija ka logistici

Kontakt sa lekarom Aktivnosti iza oficine

Klinika farmacija

Farmaceutske aktivnosti kao podrka

1. Definicija klinike farmacije

Oblast farmacije koja se bavi naunim i praktinim aspektom racionalne upotrebe lekova Kliniki farmaceut prua zdravstvenu zatitu koja ima za cilj optimalnu upotrebu lekova, promociju zdravlja i prevenciju bolesti

1. Razvoj klinike farmacije

Nastanak klinike farmacije se vezuje za sekundarnu zdravstvenu zatitu Farmaceutska zdravstvena zatita odgovorno pruanje terapije u cilju postizanja ishoda koji poboljavaju kvalitet ivota pacijenta FZZ se vezuje za primarnu zdravstvenu zatitu FZZ je praktini aspekt vetina klinike farmacije

1. U fokusu pacijent
Lekari Farmaceuti

Poboljanje ishoda terapije PACIJENTA

1. Farmaceut strunjak za lekove

FARMACIJA
Klinika farmacija Farmaceutska tehnologija

Farmaceutska hemija

Farmakologija/terapija

1. Nauni aspekt
doprinosi novim saznanjima koja unapreuju zdravlje i kvalitet ivota racionalna primena lekova na osnovu medicine/farmacije zasnovane na dokazima

Socijalna farmacija

Farmakognozija

1. Gde se pojavljuje klinika farmacija?

Klinikofarmaceutske usluge u bolnikom sektoru Farmaceutska zdravstvena zatita u apoteci Klinikofarmaceutsko istraivanje

Klinika farmacija

Farmakoepidemiologija i farmakoekonomija

Menadment bolesti

Koncept dananjeg predavanja

1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija 6. Mesto klinike farmacije

10

2. Dunosti i odgovornosti
Uee u individualnoj terapiji Primena medicine/farmacije zasnovane na dokazima Doprinos radu zdravstvenog tima Identifikacija i redukovanje rizika primene lekova Edukacija pacijenata i zdravstvenih strunjaka Nauno-istraivaki rad

2. Individualna terapija
Ko je pacijent? Starost, telesna masa, pol? Polifarmacija? Multimorbidan? Funkcija jetre i bubrega? itd...

11

2. Primena EBM/EBP
Izvori informacija o lekovima Klinike studije Farmakoekonomske studije Vodii Sekundarna literatura

2. Moderan zdravstveni tim

Lekari

PACIJENT

Medicinske setre

Farmaceuti

12

2. Identifikacija i redukovanje rizika primene lekova

Prikupljanje znanja od individualnih pacijenata Literaturni podaci Klinike studije

2. Edukacija pacijenata i zdravstvenih strunjaka

ta saoptiti? Kako saoptiti?

Pacijentu

Zdravstvenom strunjaku

13

2. Nauno-istraivaki rad
Hipoteza: postojanje kliniki relevantnog problema Nain prikupljanja i obrade podataka metodologija Rezultati Zakljuci

Farmacija zasnovana na dokazima

Koncept dananjeg predavanja

1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija 6. Mesto klinike farmacije

14

3. Aktivnosti klinikog farmaceuta

Prema SHPA
izrada precizne istorije terapije procena upravljanja terapijom identifikacija klinikih problema postavljanje terapijskih ciljeva procena terapijskih opcija donoenje odluka o propisivanju lekova

3. Aktivnosti klinikog farmaceuta

nadzor nad terapijom lekovima uestvovanje u vizitama pruanje informacija o lekovima zdravstvenom timu obezbeivanje lekova za pacijente informisanje o toku leenja intervencije pri neeljenim reakcijama na lekove i alergijama

15

3. Istorija terapije
u roku od 24 h po prijemu opti podaci (starost, visina, teina) reim doziranja svih lekova do prijema promene koje su se desile problemi vezani za terapiju neeljene reakcije trudnoa imunizacija

3. Dokumentacija podataka
obrasci procena da li je bilo greaka u istoriji primene lekova
neodgovarajui reim doziranja prekoraene maksimalne terapijske doze/koncentracije interakcije neodgovarajue praenje terapije

16

3. Da li je terapija odgovarajua?
stanje pacijenta stanje bolesti starost renalna i hepatika funkcija reim doziranja alergije istorija neeljenih reakcija itd

3. Da li je terapija odgovarajua?
da li postoje indikacije za sve lekove da li su sve indikacije pokrivene terapijom interakcije neeljene reakcije nain primene (ujuro, uvee, hrana) i duina praenje ishoda terapije adherenca

17

3. Usaglaavanje sa lekarom
Lekar vodi terapiju Farmaceut ukazuje na adekvatnost terapije i predlae alternative po potrebi Lekar ne mora da prihvati sugestije farmaceuta Farmaceut treba da dokumentuje svoje predloge i izbor lekara

3. Profil klinikog farmaceuta

Aktivnosti farmaceuta mnogobrojne Potrebno:
znanje i razumevanje terapije klinike vetine ponaanje

18

Koncept dananjeg predavanja

1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija 6. Mesto klinike farmacije

4. Kompetencije farmaceuta
Prema ACCP
1. Reavanje klinikih problema, procena i donoenje odluka 2. Komunikacija i edukacija 3. Procena i upravljanje medicinskim informacijama 4. Menadment populacije pacijenata 5. Terapijsko znanje

19

4. Reavanje klinikih problema, procena i donoenje odluka

Praenje pacijenata u zdravstvenom sistemu Prikupljanje i procena specifinih medicinskih problema pacijenata Procena specifinih terapijskih problema pacijenata Saradnja sa pacijentima, starateljima i lanovima zdravstvenog tima

4. Komunikacija i edukacija
Edukacija pacijenata Edukacija lanova zdravstvenog tima Efektivna komunikacija Dokumentacija intervencija u zdravstveni karton pacijenta

20

4. Procena i upravljanje medicinskim informacijama

Motivacija i posveenost doivotnom uenju i usavravanju Nalaenje biomedicinske literature korienjem odgovarajuih strategija Interpretacija biomedicinske literature Integracija podataka iz razliitih izvora u cilju donoenja zakljuaka i pronalaenja odgovora

4. Menadment populacije pacijenata

Procena terapije lekovima i bezbednosti pacijenata Kritini putevi
dijagnoze, procedure ili lekovi koji su povezani sa povienim rizikom, velikim brojem pacijenata, velikom varijabilnosti ili visokim trokom

21

4. Poznavanje farmakoterapije
Primena znanja:
anatomija, fiziologija, patofiziologija epidemiologija, etiologija, poznavanje faktora rizika, znaka i simptoma prirodni tok bolesti i prognoza interpretacija laboratorijskih i dijagnostikih testova

4. Poznavanje farmakoterapije
Kompetencije u farmakoterapiji:
Kostiju i zglobova Kardiovaskularnog sistema Konih bolesti Endokrinolokih bolesti Gastrointestinalnog trakta Genitourinarnog trakta Hematolokih oboljenja Imunolokih oboljenja Infektivnih oboljenja

22

4. Poznavanje farmakoterapije
Kod bolesti, populacije pacijenata i/ili terapije primena:
farmakokinetika, farmakodinamika, farmako- ekonomija, farmakogenomika, toksikologija empirijska terapija antibioticima zdravstveni skrining, odravanje zdravlja

4. Poznavanje farmakoterapije
interakcije lekova nefarmakoloka terapija, lekovi koji se izdaju bez recepta, biljni lekovi imunizacija specifinosti farmakoterapije starijih i dece ishrana (enteralna i parenteralna) tenosti, elektroliti, acido-bazna ravnotea

23

Koncept dananjeg predavanja

1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija 6. Mesto klinike farmacije

5. Sadraj predmeta
1. Uvod u kliniku farmaciju
Kako doi do informacije i kako je proceniti kompetencija: procena i upravljanje medicinskim informacijama

2. Dizajn i evaluacija klinikih studija 3. Dizajn i evaluacija farmakoekonomskih studija 4. Izvori informacija o lekovima i farmacija zasnovana na dokazima

24

5. Sadraj predmeta
5. Koncept farmaceutske zdravstvene zatite 6. Uzimanje podataka od pacijenta i identifikacija terapijskih problema 7. Izrada terapijskog plana 8. Praenje uspeha terapije
kompetencija: komunikacija i edukacija, reavanje klinikih problema, procena i donoenje odluka

5. Sadraj predmeta
9. Interpretacija laboratorijskih parametara 10. Vetine komunikacije 11. Adherenca 12. Interakcije lekova 13. Neeljene reakcije 14. Farmakovigilanca
kompetencija: reavanje klinikih problema, procena i donoenje odluka, menadment populacije pacijenata

25

5. Sadraj predmeta
15. Razvoj klinike farmacije i farmaceutske zdravstvene zatite
Razvoj kompetencija klinikog farmaceuta

Koncept dananjeg predavanja

1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija 6. Mesto klinike farmacije

26

6. Mesto klinike farmacije

U SAD, Australiji, Velikoj Britaniji: klinika farmacija sastavni deo zdravstvene zatite U Evropskoj Uniji: situacija razliita od zemlje do zemlje u Holandiji, vedskoj, paniji razvoj farmaceutske zdravstvene zatite U Srbiji: prvi koraci u razvoju KF i FZZ

27

28

29

Rezime
1. Nastanak klinike farmacije 2. Dunosti i odgovornosti klinikog farmaceuta 3. Aktivnosti klinikog farmaceuta 4. Kompetencije klinikog farmaceuta 5. Sadraj predmeta klinika farmacija 6. Mesto klinike farmacije

30