T.C.

STANBUL NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENTTS
TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI


YKSEK LSANS TEZ



ZZ DVANI
(Tenkitli Metin-nceleme)


ABDULLAH KARA
2501860963



Tez Danman:
PROF. DR. AZM BLGN





stanbul 2007




iii
Z

Bu aratrmada ama, XVIII. Asr tasavvuf air ve alimlerinden Erefzade
Ahmed zzeddin Efendinin hayat ve eserlerini aratrmak ve onun zz mahlasl
iirlerinden meydana gelen Divann inceleyerek air ve eserinin Trk kltr ve
edebiyatndaki yerini belirlemektir.
Buradaki alma bir giriten sonra airin hayat ve eserlerinin aratrlmas,
Divannn ekil ve edebi sanatlar bakmlarndan incelenmesi, Divann tasavvufi
adan ele alnmas ve eviri yazsnn yaplarak tenkitli metnin ortaya konulmas
olmak zere drt blm halinde yaplmtr.
Bu almann zz gibi deerli ahsiyetlerin tarihin derinliklerinden
karlarak Trk kltr ve edebiyatndaki yerini almas bakmndan yararl olaca
umulur.

ABSTRACT

The target in this research is to have information about the life of Erefzade
Ahmed zzeddin Efendi who was one of the sufist poets and scientists of XVIII.
Century, his books and investigating his Divan which has his poems with his
nickname zz to designate the importance of the the poet and his Divan in
Turkish culture and literature.
The study here is four parts after the introduction as the research of the life
of the poet and his books and the forms and literary expressions in his Divan and the
mystic ideas in his Divan and writting his Divan with transcription alphabet to
determine the critical text of it.
Its hoped that this kind of a study will beneficial at the points of that; the
important persons as Izz will be in their own worth in Turkish culture and literature
being researched through the history.





iv
NSZ

Osmanl mparatorluu iin 18. asr kayplarla ve aclarla dolu bir gerileme
asr olmutur. Birok savalardan alnan olumsuz neticeler Osmanl toplumunun
aclarn arttrmtr.
Buna paralel olarak kltr ve sanatta da bu dnemin etkileri grlr. Ancak
tasavvuf d dnyann bu olumsuzluklarndan, mitsizliklerinden ve aclarndan her
zaman uzak kalm hatta birok mutasavvf d dnyaya umut datmtr.
Bununla beraber mutasavvf airlerin de iirlerinde dile getirdikleri i
dnyalarndan ve tasavvufun zelliklerinden kaynaklanan bir acs, bir ilesi, bir
feryad vardr.
te bu inceleme 18. yzyl mutasavvf airlerinden ve limlerinden Erefolu
eyh Ahmed zzeddin Efendi ve onun Divan zerinde yaplan bir almadr.
zz Divan zerine yaptmz bu aratrma, inceleme almas drt
blmden meydana gelmektedir.
Birinci blmde biyografi, uara tezkireleri ve menakpnamelerdeki bilgiler
deerlendirilerek airin hayat, tarikat ve ahsiyeti hakknda bilgiler verilmitir.
airliinin yannda bir Kadiri eyhi olan Erefzade Ahmed zzeddinin tarikat,
eyhleri ve halifeleri yine bu blmde ele alnmtr.
kinci blmde airin Divan ekil, edeb sanatlar ve nazm trleri ynnden
incelenmitir. Birok tekke airi gibi Erefzade Ahmed zzeddin de iirlerinde hem
aruzu hem de heceyi kullanmtr. ou ilahi bir cokuyla sylendii anlalan bu
iirlerin pek fazla sanat endiesi tamad anlalmaktadr.
nc blmde Divanda geen belli bal tasavvufi kavramlar ele
alnmtr. Bunlar, airin bu yoldaki anlayn ortaya koyan kavramlardr. nsana ve
varla bakn ve yorumlayn renebilmek iin bunlarn bilinmesi
gerekmektedir. Bu kavramlarla ilgili genel aklamalar yapmak yerine Erefzade
Ahmed zzeddinin bunlar hangi anlamlarda ve neyi anlatmak iin kulland ortaya
konmaya allmtr.
Drdnc blmde ise Divann tenkitli metni ortaya konmutur. Tenkitli
metin hazrlanrken Millet Ktphanesindeki Ali Emir nr. 296 nsha esas alnd.
v
Metin blm hazrlanrken eviri yazsnda byk lde imlaya bal
kalnarak okunmutur. Aklamalar ksmnda divanda geen eitli iktibaslar ve
Arapa szler aklanmtr.
Bu divann hazrlanmasnda karlalan her trl zorluun stesinden
gelmede yardmlarn ve rehberliini esirgemeyen saygdeer hocalarm Prof. Dr.
Kemal Yavuza ve Prof. Dr. Azmi Bilgine teekkr onurlu bir bor sayarm.
Ayrca Arapa ve Farsa iirlerin okunmasnda yardmc olan Yard. Do. Dr.
Abdullah Kzlck, Prof Dr. Mehmet Kanar ve Prof. Dr. Mustafa ieklere teekkr
ederim.

stanbul, 2007


















vi
NDEKLER

Z....iii
ABSTRACTiii
NSZ....iv
NDEKLER....vi
KISALMALAR LSTES...ix
GR....1
I. BLM.....3
EREFZADE AHMED ZZEDDN, HAYATI, ESERLER VE EDEB KL...3
1.1 HAYATI.3
1.2 ESERLER..........................................................................................................7
1.2.1 Divan- zz:..7
1.2.2 Meviza8
1.2.3 Metliul-meserrat bi-cili Delailil-hayrat.8
1.2.4 Enisl-cenn fi tefsril-Kurn..8
1.3 EDEB KL...8
II. BLM.....21
ZZ DVANININ NCELENMES.21
2.1 EKL BAKIMINDAN....21
2.1.1 Aruz Vezni..21
2.1.2 Hece Vezni......23
2.1.3 Kafiye..23
2.1.4 Redif....26
2.2 EDEB SANATLAR...27
2.3 NAZIM EKLLER VE TRLER...36
2.3.1 Nazm ekilleri..36
2.3.2 Konularna Gre Nazm Trleri.........37
III. BLM....40
ZZ DVANINDA TASAVVUF...40
3.1.VAHDET-KESRET.40
vii
3.1.1 Vahdet-kesret40
3.1.2 Tevhit.....41
3.1.3 Masiva....42
3.2 ZAHR-BATIN.....44
3.3 FENA-BEKA....46
3.3.1 Fena-Beka..46
3.3.2 Beka...49
3.4 CEMAL-CELAL...50
3.4.1 Cemal.50
3.4.2 Vechullah...55
3.4.3 Didar..55
3.4.4 Celal...58
3.5 ARF-RFAN58
3.5.1 rfan58
3.5.2 Ledn.....60
3.5.3 Arif.60
3.5.4 Zahit...61
3.5.5 Zht....62
3.6 MRT-DERV...62
3.6.1 Mrit.....63
3.6.2 eyh....63
3.6.3 Pir...63
3.6.4 Dervi 64
3.6.5 Sufi.64
3.6.6 Salik...64
3.6.7 Talip...65
3.7 AK-MUHABBET...65
3.7.1 Ak.............................................................................................................65
3.7.2 Muhabbet...74
3.8 GNL-KALP-DL.....75
3.8.1 Gnl..75
3.8.2 Kalp.78
viii
3.8.3 Dil...79
3.9 CAN..80
3.9.1 Can..80
3.9.2 Ten..85
3.10 TECELL....86
3.11 NSAN-KAML NSAN....87
3.11.1 nsan..87
3.11.2 Kamil.....88
3.12. NEFS..88
IV. BLM....90
TENKTL METN.90
4.1 eviriyaz Cetveli.90
4.2 Nshalarn Tantlmas..91
4.3 Tenkitli Metin...93
V. BLM..357
5. SONU......357
AIKLAMALAR....358
BBLYOGRAFYA..........364













ix
KISALTMALAR LSTES

a.e.g. ad geen eser
bkz. Baknz
c. cilt
ev. eviren
haz. hazrlayan
Hz. Hazreti
ktp. ktphane
M. Millet Ktphanesi Ali Emiri nshas
nr. numara
s. sayfa
T. Sleymaniye Ktphanesi Tahir Aa Tekkesi
nshas
tas. tasavvufta
vb. ve benzeri
vr. varak














1
GR

Bir divann hazrlanmas ve incelenmesi, gerekten byk ve titiz bir alma
ve aratrmay gerektirir. Byle bir alma, ktphanelerin tozlu raflar arasnda
gizli kalm ahsiyetlerin gn na karlarak ilim leminin istifadesine sunulmas
ve Trk edebiyatnn bilinen ve kendisinden istifade edilen deerleri arasnda yerini
almas asndan nemlidir.
Divanlar ilerinde yazldklar devrin sosyal kltrel ve estetik ynlerini
tamalar yannda, airin kiiliini, duygularn ve sanat gcn de yanstrlar.
Tasavvuf dncelerin yanstlmasnda divanlarn nemi bir kat daha artmaktadr.
Tasavvuf alannda yzyllardr duygu ve dncelerin iirle anlatldn biliyoruz.
te, zerinde altmz zz Divan da airin ve devrinin tasavvufi dnce
ve duygularn yanstmas ve Trk tasavvuf edebiyatna bir katkda bulunmas
bakmndan nemlidir.
Bu tezimizde her blm iin ayr bir yntem ve teknikten yararlanld.
airin hayat ve edebi kiilii aratrlrken deiik kaynaklardan elde edilen
bilgiler karlatrld ve bunlardan yararlanlarak en doru bilgiye ulalmaya
alld.
Divan ekil, edebi sanatlar ve nazm trleri ynnden incelemek iin nce
divandaki iirler taranarak vezin, kafiye, nazm ekli ve trleri bakmlarndan
snflamas yapld. Edebi sanatlar iin rnek baz beyitler tespit edildi. Vezin ve
kafiyede de zellikli olan, farkllk gsteren iirler ele alnd. Vezin ve kafiyeye
uymayan iir, bent, beyit, msra, kelime ve sesler belirlenip bunlarn sebepleri
bulunmaya alld. Daha sonra snflanan ve tespit edilen bu iir, bent, beyit, kelime
ve seslerle ilgili gerekli aklamalar yaplmaya alld. Bunlardan hareketle airin
iir kabiliyeti hakknda bir fikir elde etmeye alld.
zz Divan tasavvufi adan incelenirken nce belli bal tasavvufi kavramlar
tespit edildi. Bunlar 12 temel maddede topland. Daha sonra bu kavramlar divanda
tarand ve kavramlarn getii yerlerdeki bent veya beyitler iir numaralar ve beyit
veya bent numaralar ile birlikte ayr balklar halinde yeni bir sayfada topland.
Daha sonra bunlarn aklamas yapld. Aklamalarda her maddede nce o
2
kavramn szlk anlam ve tasavvuftaki genel anlam verildi. Daha sonra zz
Divannda hangi anlamlarda kullanld tespit edilmeye alld.
Bu aklamalarda anlam bakmndan farkllk ve zellik gstermeyen ve daha
nceki anlamlarla ayn olan veya nakarat eklinde tekrar eden beyit ve bentler ya ilk
getii yere gre ya da ayn anlamda kullanlan beyit ve bentler topluca beyit ve bent
numaralar verilerek bir defa ele alnmtr.
Metin ksmnda nce Millet Ktphanesindeki (Ali Emiri nr. 296) nsha esas
alnarak Sleymaniye Ktphanesindeki (Tahir Aa Tekkesi, nr. 398) nsha ile
karlatrld ve aralarndaki farklar tespit edildi. Nsha farklar, ilgili iirin getii
her sayfann altnda dipnot olarak gsterildi. Ayrca imla hatalar da tespit edildi.
eviri yazda Arap harfli imlaya byk lde bal kalnd.
Ayrca metinde geen iktibaslar ve Arapa szlerin anlamlar son blmde
verildi.


















3
I. BLM

EREFZADE AHMED ZZEDDN, HAYATI, ESERLER VE
EDEB KL

1.1 HAYATI

Erefzade Ahmed zzeddin 18 yzylnda ilk yarsnn din ve tasavvuf alannda
nemli airlerindendir. Kdir tarikatnn mehur alim, arif, fazl ve eyhlerinden olup
Bursaldr. iirlerinde zz mahlasn kullanmtr.
Bursann Varak kynde babas misafir olarak bulunduu srada 1083 (1672)
tarihinde dnyaya gelmitir.
1

Sefne-i Evliyda ise doum yeri Bursa civarnda Barak Fakih karyesi olarak
belirtilmitir.
2

Mecmatt-tercimde ise doum yeri - Fakih eklinde Barak
kelimesinin yazlmas gereken yer bo braklmtr. Ayrca babasnn mridanndan
bir zatn hanesinde doduu belirtilmektedir.
3

Mritlerinden Tennurizade Mustafa Efendinin Hediyyetl-fukarasnda zzi,
neseben Erefzade soyundan ve soy kt bu soyun en byk atas ve Kdir
tarikatinin Erefiyye kolunun kurucusu olan Eref-zde eyh Abdullah- Rumi
4
ye
kadar uzanmaktadr.
5

Hazret-i Sultan Erefzade, kz Zleyha Hatunu manevi evlad olan eyh
Abdurrahim Trsye vermi ve Erefzade nesli buradan devam etmitir.

1
Tennrizde es-Seyyid Mustafa bni es-Seyyid Sunullah el-stanbul, Hediyyetl-Fukara,
Sleymaniye Ktphanesi, Tahir Aa Tekkesi, 398 24b
2
Hseyin Vassf, Sefne-i Evliy, Osmanlcadan ev. Dr. Mehmet Akku, Dr. Ali Ylmaz, C:I,
s.105-106

3
Mehmed Tevfk, Mecmuatt-Teracim, haz. R. Zbeyirolu s. 282

4
Eref-zde eyh Abdullah- Rumi hakknda daha fazla bilgi iin bkz. Tennrizde Mustafa, a.g.e. 9b,
17b. Sadk Vicdani, Tarikatler ve Silsileleri (Tomar- Turk- Aliyye), s.128-129
5
Tennurizade Mustafa Efendi, a.g.e. vr. 17b
4
zz ise Hazret-i Sultan Erefzadenin neslinden beinci batnda dnyaya
gelmitir.
Yine Hediyyetl-fukarada belirtildiine gre Erefzade Ahmed zzeddinin
soy kt yledir:
6

zzinin babas eyh Seyyid Eref-i Sani Muhammed Efendidir ve altm
sene yaamtr. Eref-i Sani Muhammed Efendinin babas eyh Lutfullah Efendi
ise yetmi yedi yl hayat srmtr. Onun babas ise eyh Seyyid Srr Ali Efendidir
ve yz yirmi sene yaamtr. Onun babas Hazret-i Pir Hamdi Efendi de yz yirmi
sene yaamtr. Pir Hamdi Efendinin babas ise yukarda bahsettiimiz Hazret-i
Sultan Erefzadenin damad ve manevi evlad olan eyh Abdurrahim Trs
Efendidir. Abdurrahim Trs yetmi drt yl yaamtr. Abdurrahim Trsnin
kaynpederi ve Zleyha Hatunun babas olan Erefzade neslinin ceddi Hazret-i
Sultan Erefzade ise yz yirmi sene yaamtr.
Hediyyetl-fukarada Ahmed zzeddinin erkek kardeinden bahsedilmekte
ve kz kardelerinden sz edilmemektedir.
7

lk ve en byk kardeleri olan Muhyiddin Efendi Kumlaya eyh olmutur.
kinci, srada eyh erefeddin Efendi gelir. eyh erefeddin Efendi, 1080 (1669)
tarihinde domu, o da zz gibi Molla Ahmedzade Mehmed Efendinin ilminden
faydalanm, dedesi eyh Lutfullah Efendiden tarikat alm, 1104 (1692)te babas
Eref-i San Muhammed Efendiden hilafet almtr. Daha sonra Bursada Sedba
Mahallesinde eyh Eyb Efendi Zaviyesine eyh olmutur, 1146 (1733) ylnda
vefat etmitir. erif mahlasyle iir ve ilahileri vardr.
8
Daha sonra konumuz olan
Ahmed zzeddin gelir. Ahmed zzeddin, zzi mahlasl iirler yazmtr ve Bursada
Asitane-i Erefiyyeye eyh olmutur. Son olarak drdnc srada eyh Abdullah
Efendi bulunmaktadr. Abdullah Efendi znik Asitanesine eyh olmu ve daha sonra
Hatabolu denilen bir fask tarafndan ehit edilmitir.
9


6
Tennurizade Mustafa, a.g.e., vr, 17b
7
Tennurizade Mustafa, a.gie, vr, 18b
8
Mehmed Tevfk, a.g.e. s.273-274
9
Tennurizade Mustafa, a.g.e, 30b
5
Erefzade e-eyh Ahmed zzeddin Efendi, ilk tahsilden sonra Molla
Ahmedzade Muhammed Efendiden Arapa renmitir. Pederinden hilafet alarak
Bursada Erefiyyeden ncirli dergahna eyh olmutur.
10

1137 (1724) tarihinde, mahdumlar Abdulkadir Efendi ile Haremeyn-i
erifeyni ziyaret etmitir. Osmanl padiah Sultan III. Ahmed Han ve Sultan I.
Mahmud Han tarafndan davet edilip ilminden ve maneviyatlarndan istifade
olunmutur.
11

Menkbelerinden anlaldna gre zaman zaman Istanbula gelmi ve
Tophanede bulunan Kadirler Tekkesinde vaaz ve nasihatlerde bulunmutur.
Menkbelerinde Hacca gidi yl olarak 1136 (1723) yl belirtilmitir.
12

Bursann eitli semtlerinde bulunmu, sk sk Ulucamiye gitmi ve
Emirsultandaki vaazlara gitmeyi alkanlk haline getirmitir.
13

Altm sekiz sene yaam ve uzun sre Bursada ncirlice Mahallesindeki
Asitane-i Erefiyyede seccade-niinlik yaptktan sonra lmne yakn stanbula
gelmitir. ki ay kadar stanbulda kalm, Zeyrekte Piri Paa Camii mtevellisi
akrabas olduundan onlarn hanesinde misafir olarak ikamet etmitir. Tandk dost
ve arkadalarnn ricas zerine cuma gnleri ayn camide vaaz ve nasihat, tevhid-i
erif ve tarikat ayini icra etmilerdir. Vaaz ve nasihatlerine katlanlarn says gnden
gne oalm, baz bilginler de meclislerine devam etmilerdir. Hatta ona kar
kan baz kimseleri de yola getirmi ve meclisinde bulunanlarn kalplerinde Allah
aknn domasna sebep olmutur.
14

Erefzade Ahmed zzeddin Efendi altm sekiz yanda iken misafir olarak
bulunduu stanbulda 11 aban 1153 (1740)te vefat etmitir.
15

Osmanl Melliflerinde ve Latin harflerine evirisinde lm tarihinin 1152
(1739) olarak verilmesi muhtemelen Arap harflerinde 2 ve 3 rakamlarnn el yazs
ve matbaa basm olarak birbirine kartrlmasndan kaynaklanm olmaldr.
16


10
Bursal Mehmed Tahir, Osmanli Mellifleri, C:I, s126, C:I, s.126; H. Vassf, a.g.e. C:I s.105
11
Vassaf, a.g.e, s.106
12
Tennurizade Mustafa, a.g.e. vr.27b, 31a-b
13
Tennurizade Mustafa, a.g.e. 29b, 30b,
14
Tennurizade Mustafa, a.g.e., vr.25a-b
15
Tennurizade Mustafa, a.g.e. vr.24b
16
M. Tahir, Osmanl Miellifleri, C:I s.126
6
Yalnz Mecmuatt-teracimde vefat tarihi 1153 (1740) Saferi eklinde ay olarak
farkl belirtilmitir.
17

Vefatna drlen tarihler de lm yl olarak 1153 (1740) gstermektedir.
18

air Rahmi Efendi:

Geldi ler Rahmiya trh-i fevtin didiler
Gdi Erefzde zzeddin Efendi kutb iken

Manzume-i tarihiyyesini sylemitir. Burada Gdi Erefzade zzeddin
Efendi kutb iken msras airin lm tarihine delalet etmektedir. Sefne-i Evliyda
lm tarihi rhat- mrid olarak belirtilmitir.
19
rtihalleri hakknda sylenmi bir
dier beyit de yledir:

G idp ahbb fevtin eylediler h u vh
Gdi zzeddin Efendi tayyeballah serh

Mezar stanbulda Tophanede Kadirler Asitanesinde bulunmaktadr. Bu
Asitane, Kadir tarikatnn smailiyye veya Rmiyye ya da smailiyye-i Rmiyye
olarak bilinen bir dier byk kolunun kurucusu eyh smail er- Rm tarafndan
yaptrlmtr. smail Rm 1041 (1631) tarihinde vefat etmi ve kendi yaptrd bu
Kadir-hane haziresine defnedilmitir.
20
Erefzade e-eyh Ahmed zzeddin Efendi
de eyh smail Rmnin mezarna yakn, minare karsna defnolunmutur.
Tennurizade Mustafa Efendiye gre zz, mezarnn Kadiriyye Asitanesinde
olacana u beyitte iaret etmitir:
21


sitn- Kdirye sr yzn anlardan ol
zziy shib-i selmetdir grh- Kdir (290/6)


17
Mehmed Tevfk, a.g.e. s.282
18
M. Tahir, a.g.e. C:I s.126, H. Vassf, a.g.e. C:I, s.106

19
Vassaf, a.g.e. C:I, s.106
20
S. Vicdni, a.g.e. s.108-109 s.130-133 Mehmed Tevfk, a.g.e. s.103-104
21
Tennurizade Mustafa, a.g.e. vr.25a
7
Aadaki mersiye lmnden sonra bir varakada kendi hatlaryla yazl
bulunmutur:
22


Be ilmine azmim var el-n
Fen gl-zr alsun yle virn
uddan byle geldi emr fermn
Fen gl-zr alsun yle vrn

azn irdi bahr- mrime h
Dil old in-i ala bua gh
Be iline ceb eyledi Allh
Fen gl-zr alsun yle vrn

Tevecch eyledim dstu eline
Cnm urbn idp an yolna
ridi ahr- mevt cismim gline
Fen gl-zr alsun yle vrn

Sem- cnile dile bu remzi
Fenda buldlar mada oz
ayt- dil yeter n saa zz
Fen gl-zr alsun yle vrn (234)

1.2 ESERLER

1.2.1 Divan- zz:
Biri Millet Ktphanesi (Ali Emir, nr 296)de ve dieri Sleymaniye

22
Tennurizade Mustafa, a.g.e 24b

8
Ktphanesi (Tahir Aa Tekkesi, nr 398)de olmak zere iki nshas bulunmaktadr.
Erefzade Ahmed zzeddinin tannmasn ve tasavvufi dncelerinin yaylmasn
salayan nemli eseri Divandr.
Tenkitli metnini hazrladmz Divannda din tasavvufi alanda eitli
trlerde yazlm 304 iir bulunmaktadr. Bu iirlerde airin tasavvufla ilgili
dnceleri cokun bir ekilde dile getirilir. Birok mutasavvf airde olduu gibi
varlk bilgisi ve insan anlay vardr. Dncelerini anlatrken insanlara eitli
tler de verir. Pek ok mutasavvf air gibi iirlerini bir irat vastas olarak
kullanmtr. iirlerinin byk ounluu aruzla yazlmtr ve olduka sade
saylabilecek bir Trke ile kaleme alnmtr. Tasavvufi terimler ve semboller
iirlerine ayr bir younluk kazandrmaktadr.
1.2.2 Meviza:
skdar Hac Selim Aa Ktphanesi (Hdai Efendi, nr 288)nde bulunan
bu eser, ahak konular ihtiva etmektedir.
1.2.3 Metliul-meserrat bi-cili Delailil-hayrat:
Sleymaniye Ktphanesi, (Mihriah Sultan, nr 65)inde bulunan tasavvufla
ilgili bir eserdir.
1.2.4 Enisl-cenn fi tefsril-Kurn:
Eser Arapa olup Bursa Blge Yazmalar Ktphanesi (Genel, nr. 976-
986)nde bulunmktadr.

1.3 EDEB KL

Erefzade Ahmed zzeddinin atalarnda birok nl mutasavvf bulunmaktadr.
Erefolu veya Erefzade olarak bilinen soyu Kadiri tarikatnn Erefiyye
23
kolunu
meydana getirir ve soyunun tm mensuplar Kadiri tarikat nderlerindendir. yi bir
tasavvuf eitimi almtr ve bunda mensup olduu soy ve evre etkili olmutur.

23
Kadir tarikatinin Erefiyye kolu hakknda daha fazla bilgi iin bkz. Sadk Vicdani, a.g.e. s.128
9
Mutasavvflara gre ilim, zahir veya eriat ilmi, batn veya hakikat ilmi olmak
zere ikiye ayrlmaktadr. Birincilere hal ehli, ikincilere ise kl ehli denir. Medreseler
eri ilimlerin, tekkeler ise batni ilimlerin retildii kurumlardr.
24

Erefzade Ahmed zzeddin Efendi hem zahiri ilimlerde hem de batni ilimlerde
kendini tamamlam bir zattr.
lk tahsilden sonra dini ilimleri Nusus arihi Malko Mustafa Efendiden, Arabi
ilimleri ise Molla Ahmedzade Muhammed Efendiden tahsil etmitir. Bu arada Ayn-
Ekber Muhammed Efendi gibi bir limden de ders okumutur.
25

Tasavvuf eitimini pederleri eyh Seyyid Eref-i Sani Muhammed Efendiden
alm olup icazetleri de ondandr. Babas hayatnda Bursada sitne-i Erefiyyede
bulunmulardr. Hseyin Vassafa Allahn veli kullarndand.
26

Ahmed zzeddinin yetimesinde ve kemale ermesinde dedeleri Lutfullah
Efendinin de etkisi ok olmutur. Ahmed zzeddinin anlay ve olgunluu
Lutfullah Efendinin dikkatini ekmi ve babas Eref-i Saniye Ahmed zzeddin
hakknda Benim manzurumdur, agarr- kiram hazeratnn nazarlar da andadr
27

diye szleri vardr ve bu szler yazya da geirilmitir.
Bunun zerine Eref-i Sani Muhammed Efendi babas Lutfullah Efendinin
vefatna yakn eyh zzeddin Efendiyi Bursada olan Asitane postuna oturtmu,
btn fukaray ona teslim etmi ve fukaraya yle nasihat etmilerdir:
28


Ceddimizin esrarna ve Tarikat- Muhammediyenin etvarna vuslat talep iderseniz olum
eyh zzeddinin damenin elden brakmayup gayre rabt- kalb itmeyesiz. Zira vlid-i azizim ve sened-
i saadetim hazretleri bize znikden mektub irsal itdiler

Daha sonra o mektubu cmle fukara iinde okumutur. Babas eyh Lutfullah
Efendi mektupta yle yazmt:


24
Do. Dr. Azmi Bilgin, mm Sinan Divan (nceleme Metin), Mill Eitim Bakanl Yaynlar,
s.xv
25
M. Tahir, a.g.e. s.126; H. Vassf a.g.e s.105 Mehmed Tevfk, a.g.e. s.282
26
M. Tahir, a.g.e. s.126; H. Vassf a.g.e. s.105 Mehmed Tevfk, a.g.e. s.282 Tennurizade Mustafa
a.g.e. 18a
27
Tennurizade Mustafa, a.g.e. 18a
28
Tennurizade Mustafa, a.g.e. 18b
10
Benim olum! Biz dr- bekya rhlete azimet itdik. Gelp bizde olan emanetullah ahz idesin
ve dahi Burusadaki Asitanenin postuna zzeddin olumu clus itdresin. Feyz-i tarikat- aliyyemiz ve
rza-y azizlerimiz bundadr.
29


eyh Eref-i Sani Muhammed Efendi de olu eyh Ahmed zzeddini
Bursadaki Asitane postuna oturtmakla babas Lutfullah Efendinin bu vasiyetini
yerine getirmi ve bu emre uymu oluyordu. Daha sonra Eref-i Sani znike gitmi,
znikte bulunan Lutfullah Efendi ise vefat etmitir.
Btn buradaki gelimelerden Erefzade eyh zzeddin Efendinin tahsil
derecesi, yetimesinde ve hayatnda kimlerin ne trde rol ald, kiilii ve ne derece
nemli biri olduu konusunda bilgiler ve fikirler elde ediyoruz. Babas hayattayken
bizzat babas tarafndan ve de dedesinin tavsiyesiyle tarikatn bana geiriliyor.
Dedesi, tarikatn ve fukarann kurtuluunu ve geleceini ve Erefilerin o gnk
geliimlerindeki srr onda gryor. zzinin arkasndan gitmelerini btn fukaraya
tavsiye ediyor. Babas ve dier saygn zatlar da bu konuda dedesi Lutfullah Efendi
ile hemfikirdirler. Babas bu yzden daha dedesi saken onun bu vasiyetini ve de
emrini yerine getiriyor.
Erefzade eyh Ahmed zzeddin Efendi, lmnden sene nce bir tarikat
silsilesi belirtmitir. Bu silsile yledir:
30

eyh zzeddin Efendi olu eyhl-Hac Abdulkadire icazet vermitir. zzi bu
icazet verme olayn bir Cuma gn vaazdan sonra Asitane-i Saadetinde fukaraya
yle anlatr:
31


mmet-i Muhammed dervi karndalar! Bir mikdar kalkn size esma-i evliyaullah kraat
edeyim.

Bunlar syledinde hepsi ayaa kalkar. eyh esma-i evliyaullah okuyup
yle der:


29
Tennurizade Mustafa, a.g.e. 18b
30
Tennurizade Mustafa, a.g.e 19a-21a
31
Tennurizade Mustafa, a.g.e. 19a-b
11
Ey fukaram ve ey ehibbam! Olum eyhl Hac Abdulkadire biz icazet virdik ve halifemdir
ve siz dahi ana teslim olun. Zira sizi eriaten ve tarikaten gayre muhtac etmez ve esrar- tarikatmz
ana teslim olmutur.

Ve olu eyhl-hac Abdulkadiri eyh Necib Abdulkadir Bursevi postuna
oturtturur ve cmle fukaray ona teslim eder. Bylece tarikat silsilesine kendisinden
sonra bir kii daha eklenmi olur.
Erefzade Eeyh Ahmed zzeddin Efendi kendisi, babas eyh Eref-i Sani
Muhammed Efendiden icazet almtr. O da kendi babas eyh Lutfullah
Efendiden, Lutfullah Efendi de eyh Srr Ali Efendiden, Srr Ali Efendi eyh
Bilecikli Maslahaddin Efendiden, Bilecikli Maslahaddin Efendi eyh Abdurrahim
Trsden, Abdurrahim Trs ise kaynpederi olan Kadir tarikatnn Erefiyye
kolunun kurucusu ve Kadirler arasnda Hz. Pr veya eyh-i Sn (kinci Pr)
lakaplaryle anlan Eref-zde eyh Abdullah- Rmden icazet almtr.
32
Eref-
zade eyh Abdullah- Rm, eyh Seyyid Hseyin bin e-eyh ihabeddin
Ahmedden, ve o da eyh Seyyid ahabeddin Ahmed bin e-eyh Hsameddinden,
ihabeddin Ahmed, eyh Seyyid Hsameddin bin e-eyh emseddin
Muhammedden, o da eyh Seyyid emseddin Muhammed bin e-eyh Abdulakdir
Ceylanden, Seyyid emseddin Muhammed de Kadir tarikatnn kurucusu
Abdulakdir Ceylanden icazet almtr. Daha sonra silsile yle devam eder:
Abdulkadir Ceylan, eyh Eb Said el-Mubarek el-Mahremden, o da Ebul-Hasan
Ali bin Muhammed bin Yusuf el-Kur (Kurey) el-Hakkarden, Ebul-Hasan Ali
de eyh Ebul-Ferec Abdurrahman et-Turtus (Tarss)den, o da eyh Ebul-Fazl et-
Temimden, o da Ebu Bekri-iblden, Ebu Bekri-ibl ise eyh Cneyd el-
Badadden, Cneyd el-Badadde eyh Srr es-Sakatden, o da eyh Maruf el-
Kerhden, Maruf el-Kerh de eyh Dvud et-Taden, o da eyh Habbl-
Acemden, Habbl-Acem de eyh Hasan- Basrden, Hasan- Basr de Ali bin
Eb Talibden ve o da peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafadan almlardr.

32
Burada eyh-i Sn veya kinci Pr deyimi Kadir tarikatnn kurucusu Seyyid Abdulkadir
Geylanye nispetendir. Abdulkadir Geylani hakknda daha fazla bilgi iin bkz.: S. Vicdni, a.g.e.
s.89-145 Eref-zade Abdullah- Rm iin bkz. Sadk Vicdani, a.g.e. s.128-129 Tennuri-zade Mustafa
a.g.e. 9b
12
Peygamberimiz Hz. Muhammed Hz. Aliye tarika nasl dahil olup zikrullah
nasl yapaca konusunda talim yaptrmtr ve Cebrailin de kendisine ayn ekilde
rettiini sylemitir.
33

Yukarda saylan silsilenin Eref-zde eyh Abdullah- Rm ile Seyyid
Abdulkadir Geylan arasndakiler ve Seyyid Abdulkadir Geylan ile peygamberimiz
Hz. Muhammed arasndakiler Tarikatler ve Silsilelerinde de belirtilmitir. Yalnz
Tarikatler ve Silsilelerinde Eref-zde eyh Abdullah- Rmden iki nesil nce
gelen eyh Seyyid Alddn b. ihbddn Hediyyetl-fukarada yer almamaktadr.
Ayrca Tarikatler ve Silsilelerindeki Abdulakdir Gilan, Hediyyetl-fukarada
Abdulkadir Ceylan eklinde, Eb Said el-Mbrek b. Ali el-Mahzm de Eb Said
el-Mbrek el-Mahrem eklinde gemektedir.
34

Esas ama zznin kiiliini ele almak olduunda onun bulunduu mevkiin de
dikkate alnmas gerektir. nk Kadir tarikatnn Erefiyye kolunun birok yerde
merkezleri ve ubeleri olmasna ramen biri znik Asitnesi dieri Bursa Asitnesi
olmak zere iki byk merkezi vardr. Her iki merkez de Erefiyyenin kurucusu
Eref-zde eyh Abdullah- Rm tarafndan yaptrlmtr. Eref-zade Abdullah-
Rm, eyh Seyyid Hseyin bin e-eyh ihabeddin Ahmedden hilafet almazdan
nce uzun yllar Bursada yaam ve bu sre iinde Bursadaki Asitane-i
Erefiyyeyi yaptrmtr. Hilafet aldktan sonra ise doum yeri olan znike dnerek
znik Asitnesini yaptrmtr.
35
te Erefzde Ahmed zzeddin bu iki byk
merkezden biri olan Bursadaki Asitnenin bana gemitir.
Eref-zde eyh Ahmed zzeddin Efendi Kadir tarikat mensubu ve bu
tarikatn ilkelerine bal hatta Kadir tarikatndan olmay bir eref ve vnme vesilesi
sayan ve Kadir tarikatndan olanlarn kurtuluta olduuna inanan bir kiidir. Onun
yukarda hayatn anlatrken mezar ile ilgili olarak da deindiimiz u beyiti bu
durumu dile getirmektedir:

sitn- Kdirye sr yzn anlardan ol
zziy shib-i selmetdir grh- Kadir (290/6)

33
Tennuri-zade Mustafa a.g.e. 21b-24a
34
Bkz. Vicdni, a.g.e. s.90, 128
35
Tennri-zde Mustafa Efendi, a.g.e, 9b S. Vicdn, a.g.e. s.128
13
ok sevilip saylm, etrafnda bulunanlarda, vaaz ve nasihatlarna katlanlarda
derin tesirler brakmtr. Grn itibariyle de ok etkileyicidir. Zeyrekte Pir Paa
camiindeki vaazlarn kendisini sevenlerin, tandk ve arkadalarnn ricas zerine
yapmtr. Vaazlarna katlanlarn says hzla artm hatta zamann dier alimleri ve
Osmanl Devletinin ou ulemas bile meclislerinde ve sohbetlerinde hazr
bulunmulardr. Yukarda hayat blmnde de deindiimiz gibi Osmanl Padiah
Sultan III. Ahmed Han ve Sultan I. Mahmud Han tarafndan ilminden ve
maneviyatndan faydalanlmak zere Osmanl sarayna davet edilmesi zzinin
kimliini, kiiliini ve nemini gstermesi asndan nemlidir. Kendisine kar
kan pek ok kimse onun yzn grdkten, vaazn dinledikten, sohbetinde
bulunduktan sonra pimanlk duymulardr. Vaaz ve nasihatlaryle meclisine
katlanlarn kalplerinde Allah aknn domasna vesile olmutur.
Tennuri-zade Mustafa Efendi, zznin bu trden vasflarn daha iyi renmek
isteyenlerin, Mevlevnin:
Aceb haddince Mevln sz Trke nazm eyler
Kelmndan olur malm kiinin kendi mikdr
beyti gerei onun Ensl-cinn adl tefsirini ve Mevvikl-uk adl mevizasn
okumalarn tavsiye etmektedir.
36

zz, tasavvufun inceliklerine vakf, tasavvuf yolunda alnmas gereken merhale
ve mertebelere ulam inkiafn tamamlam bir kiidir.
airin hayat anlay, dnya gr bu dnyann geiciliine ve insann
yaratlndaki gerek maksadn Allaha ulamak olduu eklindedir. Allahtan gelen
skntlara dertlere kar deildir. Dertlere are yine o dertlerde gizlidir. Dertlerin
arelerini baka yerlerde deil kendinde aramaldr (108).
a tavsiyeleri vardr airin. k eer sevgiliye kavumak istiyorsa onun
yolunda her trl skntya katlanmal gerekirse cann ortaya koymaldr. Tabii ki
air gerek akn Hak ak olduuna inanmaktadr. Onun ii n gnl Hak aknn
gc ve zellikleri ile dolu olmaldr. Gnln Hak aknn dndaki eylerden
temizlemelidir. Aksi takdirde o kii k olmann srrna, Allahn ihsanna ve onun
vasfnn tecellisine eremez (266).

36
Tennurizade Mustafa a.g.e. 26a
14
n suret gz ile veya ten gz ile deil can gz ile bakmasn tavsiye
etmektedir. nk ten gz ile bakanlar krlere benzetilmitir. Onlar nurun n
gremezler (28).
air tasavvufun btn merhalelerini gemi ve hakiki dostluk padiah
olmutur. Onun iin top da evgan da meydan da birdir. ns ve cinin maksad
durumuna gelmitir. Onda tevhid tecelli etmitir (233).
Fena fillah ve beka billah mertebelerine ulamtr. Hakkn mazhar olduu
ak olduundan enel-Haktan el ekmektedir (121).
iirlerinde genellikle Peygamberimize vgler, Allaha yakarlar, kendi
eyhinin yannda Kdir ve Eref byklerini methediini ve tasavvufla ilgili ruh
hallerini, ilesini ve feryadn dile getirdiini gryoruz. Onun iirlerindeki bu ile ve
feryad Divanndaki birok iirde bulabiliriz. Bunun en gzel rneklerinden birinden
alnan bir beyit u ekildedir:

Nara-i b-hde anma ferydn
Al o aa d gr nice olur yr mest (56/2)

Yine arifane ilahilerinin en gzel rneklerinden birinde air n isteklerine
kavumas iin katlanmas gereken skntlar ve ileyi dile getiriyor. iirin en gzel
beyiti olan ikinci beyit u ekildedir:

Snee sr aup ney gibi nln olmadan
let-i ala her dem zr u efn isteme (265/2)

air Yunus Emre, Mevalana ve Seyyid Nizamolu gibi byk airlerin yolunda
sylemektedir. Birdir baa ev u cef (227/5) msras Yunus Emrenin Ne
varla sevinirim / Ne yoklua yerinirim msralarn hatrlatmaktadr. Aadaki
msralar da Seyyid Nizamolunun Btn dnya senin olsun / Bir dost bir post
yeter bana msralarndaki syleyile uyumaktadr.


15
N'iderem rtbe v ch baa nki yeter bir pst
Bugn bir dst u bir pst anat ehli dervim (191/4)

iirlerinde Arapa Farsa kelimeler kullanmasna ramen airin anlatm gayet sade,
ak ve anlalrdr. Ak ve sevgi zerine iirleri ayn zamanda Trke yazma ve
sylemesi zerine verilebilecek en gzel rneklerdir.
Arapa ve Farsa kelime kullanm devrindeki pek ok aire gre daha azdr
ve kulland Arapa ve Farsa kelimelerin ou Trkeye yerlemi olan ve
Trkenin de kelimelerinden biri saylabilecek niteliktedir. Benlik davy
oyalm zi k idelim (182/nakarat) rneinde olduu gibi birok yerde balama
grubu olarak Farsa veya Arapa bir kelimenin yannda Trke bir kelime de
kullanmtr.
Trkeyi kullanmakta da son derece baarldr. Kulland birok kelime,
deyim, kelime grubu veya tamlama gnmzde de kullanlmaktadr. Birok yerde
zamanmzda da geerli olabilecek szler sylemitir. Anlatmnda deyim ve kelime
gruplarnn yannda mecazlardan ve edebi sanatlardan da yararlanmtr. Tebih,
tezat, telmih, mbalaa ve tekrir en baarl olduu edebi sanatlardr. Kelime
gruplarnda olduu gibi kafiye ve rediflerde de birok iirde, Trke kelimelerden
oluan kafiye ve rediflere bavurduu gibi Arapa ve Farsa kelimelerden oluan
kafiyelerle kurulmu iirlerde de Trke kelimeleri kafiye olarak kullanmtr.
Arapa ve Farsay daha ok tasavvufun derinlikleri ile ilgili dncelerinde
gryoruz. Bunlardan baka anlatmnda Kurandan ve Hadislerden de
yararlanmtr. Kurandan ve Hadislerden daha ok iktibaslar eklinde alntlar
gryoruz. Bunlarla ilgili rneklere aklamalar ksmnda baklabilir. Yine devrine
ait yaay tarzn, kltr unsurlarn ve davran tarzlarn iirlerinde bulabiliyoruz.
Her halkarda airin kendine mahsus bir syleyie sahip olduunu, bu syleyi
iinde Trkeye zel bir nem verdiini syleyebiliriz.
Btn bu anlattklarmzla ilgili rneklere gelince kafiye, redif ve edebi
sanatlarla ilgili rnekler ilgili blmlerde grlebilir. imdi biz burada birka iir
veya beyitte airin Trkeyi kullan ustaln sergileyelim:
air ak, sevgiyi, birlii, kardelii bakn nasl dile getirmi:
16
Sevgi birdir dost birdir glm ald bir benim
atre iken a ile bar-i ummn olmuum (175/3)

Yine bir baka beyitte air ayn ekilde seslenmi:

Dost birdir sevgi birdir glimi virdim bire
Maad oldur andan zge cna cnn istemem (172/4)

Yani demek istediimiz air bir derken Trkeyi kullanmak istiyor.
Baka bir beyitte airin yine kendine has syleyilerinden birini gryoruz:

ar it udya bilii ek m-sivdan elii
Na eyle levh-i dilii iml-y ikrullah ile(279/6)

Buradaki bil kelimesini u bentte de grp daha iyi anlayalm:

Kalmad h alm bilim
Virdim aa cn u dilim
Ben cmleden ekdim elim
rde eydym bugn (227/2)

Bil kelimesi aklla birlikte kullanldna gre ona yakn veya e anlamda
fikir, uur, bilin anlamndadr. Bentte ayrca can ve dil vermek, cmleden el
ekmek gibi deyimleri gryoruz.
Aadaki rnekte bili kelimesi, tan bili, tandk anlamndadr.

Dilimdedir her-dem ad
Cnmdadr her-dem dd
odum bilii v yd
rde eydym bugn (227/3)
17
u rnekte ise el kavurmak deyimine dikkat ekmek istiyoruz. air bu
syleyii Divanda eitli ekillerde kullanmtr (58/3), (106/4), (130/6), (187/4),
(306/4). Ayrca kavuturmak kelimesinin kullanln da grebiliriz (187/6).

Ehl-i dny arusna ml ch mmd idp
uruban el avuran ndn elinden el-y (58/3)

airin, o deminde dilimizi tevd eyle dir Allh (259/5) msrasnda
geen kadir Allah syleyii bize Dede Korkut Hikayelerini zellikle Deli Dumrul
Hikayesini hatrlatmaktadr.
Bugn de geerliini koruyacak olan hatta her gn basnda, haberlerde,
yorumlarda kullanlan bir deyimi ur av ekmek (kuru kavga ekmek) (182/3)
deyimini gryoruz.
Baa nitdimse ben itdim ki at bed-krm (199/2) msrasndaki deyimde
bize pek uzak saylmaz. Ayn ekilde oma gider beni benden ger hem cnile
tenden (160/2), Gzlerim an alamadan erre anm almad (294/1)
msralarnda Trkenin en gzel rneklerini gryoruz.
Dier baz sleyi zelliklerine ve deyimlere bakmak gerekirse asret ide
ald (178/4) msrasnda hasret ide kalmak birleik fiilini, dier iirlerde eiine
yz srmek (187/4), derdi baa dmek (227/1), sadas ga (kulaa) gelmek
(227/1) deyimlerini, Varl terk it fni cihn alna aldanma bu arbt
(261/2) mrasnda alna aldanmak deyimini gryor, Bd- hazna alnmak
(294/2) deyimiyle karlayoruz.
Yine kelimelerle ilgili birka zellikli rnee bakalm:


zz ayrdan geelden semt-i yra bl aaldan
A arbdan ielden bilemem kendimi noldum (189/4)

18
Yukardaki rnekte olduu gibi air buradaki geelden (geeliden beri),
aaldan (aaldan beri), ielden (ieliden beri) eklini birok yerde baka baka
fiillerde kullanmtr. Ayrca iirin redifini oluturan noldum (ne oldum)
eklindeki kullanl da pek ok yerde gemektedir. 189. iir btn msralarda bu
zellikleri tamaktadr. Ayn ekilde yukarda deyim olarak gsterdiimiz rnekte
buna benzer nitmek (ne etmek) (199/2) ekli, baka bir beyitte nider ( ne eder)
(85/1) ekilleri gemektedir. Baka bir eitte ise imden ger (imdiden geri
bundan sonra) (238, 241) ekli redif olarak kullanlmaktadr.
Yukarda verdiimiz rnekler bir anlatm zellii olarak deil de vezin,
kafiye, redif gibi sebeplere balanabilir. Ancak her ne olursa olsun bunlar Trkenin
zellikleridir ve Trk dilinin kullanl zelliklerini ve kvrakln gsterir. Bugn de
Anadolu insan Nittimse ben kendime ettim derken iir yazmak veya l, kafiye
endiesi tamyor.
Baka bir beyitte de yalayn (212/1) eklinde bir syleyile
karlayoruz. air Pazar kelimesini hem bzr (73/4, 78/2,176/3) hem de
pzr (279/1, 163/2) eklinde kullanmtr. Padiah kelimesini kafiyeye
uydurmak iin pdi (195/2) ekline getirmitir.
Muafn iftir znne giymi siyh (93/3) msrasnda air
Peygamberimizin irtihali iin hznlenmeyi yas tutmay giymi siyh sz ile
anlattna gre o dnemde siyahlar giyilerek yas tutuluyor demektir.
Kiini kand-i nebtiyle gider pes atei (284/8) msrasnda nebt nbet
ekeridir. Burada tp bilgisinden yararlanldn ve o dnemde eker nbetinin iyi
bilindiini anlyoruz.
Yukarda, airin Kuran ve Hadislerden iktibaslar yaptn belirtmitik.
Ancak imdi vereceimiz rnekte yine yukarda (172/4, 175/3) grlen zellik
grlmektedir. airin burada Hadisi Trke olarak iirine aldn gryoruz: Say
ideyim dnyede lmezden evvel legim (238/2). Gitdi bl geldi a hep ser-nign
old anem (170/3) msrasnda ise Kurandan sra Suresi 17/1 ayetini ayn ekilde
Trke olarak dnm ve yazmtr.
Eserlerinden anladmza gre air Arapa ve Farsay iyi bilmektedir.
19
Divannda Trkenin yannda Arapa (14 )ve Farsa (15, 35, 44, 66, 235)
iirler de yer almaktadr. Bir iir de her beytinin birinci msras Farsa ikinci msras
Trke eklinde olmak zere mlemma olarak yazlmtr (261).
Devrinde pek ok kiiyi etkilemi ve birok kii onun biyografisini kaleme
alm veya hakknda iirler yazmtr.
Mridlerinden Zuhr Efendi aadaki methiye ile zznin vasflarn dile
getirmitir:
37


Ehl-i ilmin zbdesi zhd ile misli ndir
Nr- erle mnevver btn v zhiri

An sammil-kalb idp habl-i metne iktid
Rz u eb ihy iderdi hem snnet-i Peygamberi

Habbez meydn- akn eyh zzed-dnidir
Ebter nks olur inkr iden bu srru

El ekp hubb- sevdan zicr ider emmr
Hak yolunda dim idp cihd- ekberi

Bildrr her bir ulmun gyet kusavsn
Bir nazarda epr-i pever-i ara aarsa ehperi

Nie seyyid nie sadeddin olurdu keri
Krslerdi fadlla bu kbiren an kberi

remez tedkkine ezhn- erbb- zuhl
Zimmet-i pr-ismeti levs-i esfilden beri



37
Tennrizde Mustafa a.g.e. 26a
20
l-i Eref buldular tze eref bu ztla
Cmleye mil olupdur himmet-i blteri

zzet istersen gel Eref-zdeye dil-beste ol
Zhir olmu hubbehe-i bkinde srr- Kdir

Selsebl-i hemten-i tesbl idp klara
Kuvvet-i kudsiyyesi merde dili ider drr

Glistn- Bursada bir gldr ol eyh-i edb
Andelbn ise bezm-i visle hubb- har

Bezl ider drr-i dne-i srn tliblere
Muhtevdir gn gibi feyzi ann bahr berri

Akl rha kesp-i yr ider kalbi habbe cezbi der
Ey lebbim gecinen gel kalma bu nefsin har

Tlib-i irfn isen yabana gitme tut szm
Kande bulursun benim eyhim gibi bir rehberi

Ey Zuhr bu azzin bendesi olmak yeter
Mahz- kimy-y sadetdir sana hk-i drr

Yz sren dr-ifsna bulur derde dev
Gsterir yne-i zt cemli dilberi





21
II. BLM

ZZ DVANININ NCELENMES

2.1 EKL BAKIMINDAN

2.1.1 Aruz Vezni

Bahr-i Hezec:
Mefln Mefln Mefln Mefln
12, 23, 37, 51, 73, 78, 79, 97, 110, 112, 116, 122, 125, 127, 147, 160, 177,
180, 191, 209, 212, 215, 221, 225, 226, 231, 234, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248,
249, 250, 251, 252, 256, 264, 283, 288, 293,

Mefln Mefln Feln
43, 53, 54, 55, 63, 82, 96, 118, 142, 158, 196, 200, 230, 232, 233, 235, 237,
275, 280, 285, 286, 287,

Mefln Mefln
117, 223,

Mefl Mefln Mefl Mefln
32, 41, 45, 140, 144, 148, 222, 228, 258, 268, 270, 274, 278, 300,

Mefl Mefln
178, 194,

Mefl Mefl Mefl Feln
102, 201,

22
Bahr-i Remel:
Filtn Filtn Filtn Filn
1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 13, 17, 19, 20, 21, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 38,
39, 46, 47, 48, 49, 56, 58, 59, 60, 62, 65, 67, 68, 69, 71, 72, 81, 84, 85, 86, 88, 90, 91,
92, 93, 95, 98, 99, 100, 101, 103, 108, 113, 114, 119, 120, 121, 123, 127, 129, 130
(1, 2, 3, 5., 135, 136, 137, 138, 139, 146, 150, 151, 152, 153, 154, 157, 161, 163,
164, 165, 166, 167, 170, 171, 172, 174, 175, 176, 179, 181, 182, 186, 187, 188, 189,
197, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 210, 211), 213 214, 217, 229, 238, 240, 253,
255, 257, 260, 265, 266, 267, 271, 273, 276, 277, 281, 282, 289, 291, 294, 298, 303

Filtn Filtn Filn
9, 16, 33, 42, 50, 52, 57, 70, 87, 104, 106, 109, 131, 134, 141, 159, 168, 173,
183, 184, 193, 198, 218, 220, 292, 296, 299, 301, 306,

Filtn Filn
239,

Feiltn (Filtn) Feiltn Feiltn Feiln (Faln)
61, 80, 105, 132, 133, 284, 297,

Feiltn (Filtn) Feiltn Feiln (Faln)
115, 190, 192, 199, 302,

Bahr-i Recez:
Mstefiln Mstefiln Mstefiln Mstefiln
40, 64, 77, 111, 124, 155, 156, 216, 272, 279, 304

Mstefiln Mstefiln
7, 18, 25, 36, 94, 126, 145, 185, 219, 227, 241, 254, 263, 305

Bahr-i Mnserih:
Mfteiln Failn Mfteiln Failn
23
74, 75, 76, 269,

Bahr-i Hafif
Feiltn (Filtn) Mefiln Feiln (Faln)
290

2.1.2 Hece Vezni

83, 89, 107, 143, 149, 162, 169, 195, 224, 259, 261, 295,

2.1.3 Kafiye

Kafiye eidi her beyitte yarm tam zengin eklinde deien ve kark
olanlar:
64, 65 (mend-kand- ebed-derd-serd), 67 (gez-skker-her-feryadlar), 73
(musammat gazel, genellikle yarm kafiye), 89, 103, 107, 122, 124, 143, 144, 149,
155, 156, 160, 189, 222, 248, 249, 252, 254, 256, 258, 259, 261, 263, 264, 269, 272,
283, 284 (ii kelimesi tekrar ediyor, gne kelimesi tekrar ediliyor, Trke i, gne
ve ka kelimeleriyle alnt kelimelerden kafiye kurulmu, ayrca iyelik eki i ile nispet
isi redif veya kafiye olarak kullanlm beyitlerde tam ve yarm kafiye var), 304

Kafiye eidi her bentte yarm tam zengin eklinde deien ve kark olanlar:
1, 3, 10 (ikinci bentte Trke sana kelimesiyle alnt olan mnteha, vera
Huda kelimeleri kafiyelendirilmi), 11, 16, 17, 18 (nc bendin 3. msrasnda
kafiye yok, drdnc bentte kamu, r, b eklinde Trke ve alnt kelimelerle
birlikte kafiye oluturulmu), 19 (birinci bentte cil, ola, sal, if eklinde Trke
kelimelerle alnt kelimeler arasnda kafiye kurulmutur), 31, 34 (bentlerde yarm
kafiyeye rnekler var), 43, 50, 54, 55, 82, 86, 87, 93, 94 (zikr-kr-fikr), 97, 104,
109 (zengin kafiyeye rnek), 126, 134, 141, 142, 151, 152, 157 (yarm kafiyeye
rnek), 158, 159 (ko-bu-b kafiyesi rnek gsterilecek), 162, 166, 177(1. bentte
Trke iyelik eki s ile Farsa nisbet si kafiyelendirilmitir), 178, 182 (berri-beri
24
arasnda cinas olabilir), 183, 184, 185, 187, (1. beyit beni-gan-an), 190 (yarm
kafiyeye rnek), 192, 194 (4.bent yarm kafiyeye rnek), 198, 200, 201, 202, 204,
205, 206, 208, 209, 210, 218, 219, 223, 227, 229, 230, 235, 239, 240, 241, 253, 255,
271, 273, 285, 286, 287, 292, 298, 299, 301, 305,

Kafiye eidi her beyitte dzenli olanlar:

a) Yarm Kafiye
80, 111, 169 (1. ve 2. beyitlerde doymaz ve toymaz kelimeleri arasnda cinas
var gibi), 170, 196 (1. Beyit tam kafiye, 4. beyitte kafiye yok), 212 (birinci beyit
farkl, zellikli kafiyeye rnek gsterilecek), 214 (1. beyit ve 5. beyit farkl), 215 (1,
2 ve 6. beyitler farkl, 4 ve 5. beyitler tam kafiye), 302 (2,3 ve 4. beyitler tam kafiye
ayrca glmeye mi kelimesi kafiye olarak tekrar ediyor

b) Tam Kafiye
6 (-, Huda kelimesi birinci ve son msrada tekrarlanmaktadr), 9 (-, ancak
birinci beyit kendi arasnda abib eklinde zengin kafiyedir.), 12 (-, yalnz ikinci
beyitte kafiye bulunmamaktadr), 20 (-), 21 (-), 23 (-), 24 (-et (-at), 26 (- ayrca
Trke ola kelimesiyle alnt kelimeler arasnda kafiye oluturulmustur), 27 (-), 28
(- ayrca Trke bana ve sana kelimeleriyle alnt kelimeler arasnda kafiye
yaplmtr), 30 (- ayrca Trke sana kelimesi ile alnt kelimeler arasnda kafiye
yaplmtr. Bundan baka siv kelimesi kafiye oalarak iki defa kullanlmtr), 33 (-
ancak 3. beyitte kafiye yok), 38 (-), 39, 40, 41, 42, 45, 46, 47, 48, 49, 51, 52, 53 (-
at et), 56, 57 (-et, -at), 58, 59, 60 (59 la kafiye ortakl var), 61 (rh-mecrh-
merh hari), 62 (1-2. beyitler yh- yh- yh), 63 (3. beyitte kafiye yok), 68
(cinas birinci beyitte, -er ar Trke-alnt kelimeden kafiye kamer-serbeser-sever-
deler-basar), 69, 71, 72, (Trke-alnt kelimeden kafiye eyd-ana-tb), 74, 75, 76,
78 (Trke ve alnt kelimeden kafiye ra bakmazlar-ag u karaya bakmazlar), 79, 81,
83, 84, 88 (kafiyesi rnek gsterilecek), 90 (Trke-alnt kelimeden kafiye yrn-
in-sultn), 91, 92, 95, 96, 100, 101, 105(1. beyit pk eyler-pk eyler), 108, 110,
112, 113, 114, 115 (2 ve 3. beyitler Trke kelimelerle yarm kafiye), 116, 119, 120,
121, 123, 125, 127, 129, 130, 131, 132, 135 (rnek gsterilecek), 136, 137, 138 (7.
25
beyit redif ve kafiyeye uymuyor), 139, 140, 146, 147 (baz beyitler zengin), 148,
153, 161, 164 (son bendin kafiye dzeni abab eklinde), 167, 171, 172, 173, 174,
175, 176, 179, 180, 181, 186, 191, 193 (ilk iki beyit yarm kafiye), 195, 199 (1.
beyitte kafiye kelimeleri redif eklinde tekrarlanyor), 203 (ilk iki beyit aaaa
eklinde), 207, 211 (Trke kan kelimesiyle alnt kelimeden kafiye), 213 (2. beyitte
kafiye yok), 216, 217 (der-bn kelimesi kafiye olarak, 3 ve beinci beyitlerde tekrar
ediyor), 220, 221 (son beyitte kafiye olarak Trke san kelimesi kullanlm), 224,
225, 228, 231, 232, 233, 234, 237, 238, 242, 243 (3, 4, 5.) beyitlerde zengin kafiye),
244 (cn kelimesi ilk iki beyitte tekrar ediyor), 245, 246 (zellikli, cinas var), 247,
250, 251, 257, 260, 265 (3 ve 4. msrada zengin kafiye), 266, 267 (son beyitte Trke
ad sanm kelimeleri kafiye olarak kullanlm), 268 (1. beyit ile son beyit farkl. 1.
beyitte yana kelimesi yanmak fiili istek kipinde ve son beyitte kafiye yok), 270
(yarm-zengin kafiye eklinde kark ayrca cinas var oda yana-o da yana), 274 (3.
beyitte kafiye yok son beyit de aa eklinde), 275, 276, 277 (6. beyite kadar kafiye
yok nakarat var, 6. beyitle daha nceki beyitler arasnda tam kafiye), 278, 279, 280
(can kafiye olarak 1 ve 7. beyitte tekrar ediliyor, ayrca alnt can-figan-an gibi
kelimelerle Trke kan kelimesi kafiyelendirilmi), 281 (1. beyit zengin kafiye), 282,
288, 289, 290, 291, 293 (kafiye olan kelimeler aglay aglay eklinde tekrar ediyor),
294 (Trke kanm kelimesiyle alnt kelimelerden kafiye), 295 (yar kelimesi kafiye
olarak 4 ve dokuzuncu beyitlerde tekrarlanyor), 296, 303

c) Zengin Kafiye

8, 13, 22, 29, 32, 34 37, 77, 102, 163, 226, 262, 297, 300

Kafiye eidi her bentte dzenli olanlar:
4 (tamamnda (-) tam kafiye kullanlmtr iki msrada zengin kafiye
grlmektedir), 5 (yalnz nc bendin birinci msras farkldr, dierleri iki
msrada zengin kafiye olsalar bile iirin tamamnda genel olarak tam kafiye (-)
hakimdir), 7 (yalnz 3. bendi farkl dier bentlerde - tam kafiyedir), 98, 99, 133,
145, 168, 197

26
a) Yarm Kafiye
( 25, 106, 306)

b) Tam Kafiye
(117, 118, 150, 154)

Kafiye bulunmamas, redifin kafiye olarak kullanlmas (redif-kafiye)
70 (sadece 3 ve 4. beyitlerde ka ve di kelimeleri arasnda yarm kafiye var),
85, 128

2.1.4 Redif

Kafiye+Redif Normal olanlar
7, 8, 13, 22, 24, 32, 34, 37, 45, 51, 56, 57, 58, 63, 64, 67, 69, 71, 72, 73, 74,
75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 88, 89, 90, 91, 92, 95, 96, 98 (redifin kafiyeden
nce sylenmesi), 99, 100, 101, 102, 103, 105, 107, 108, 110, 111, 112, 113, 114,
115, 116, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 129, 130, 131, 137, 138 (7. beyit redif
ve kafiyeye uymuyor), 140, 146, 147, 148, 153, 161, 163, 164, 167, 169, 171, 172,
173, 174, 175, 176, 179, 180, 181, 191, 193, 195, 196, 199, 203, 207, 211, 212
(birinci beyit farkl), 213, 214 (3. beyitte redif eksik), 215, 216, 217, 220 (redifin
kafiyeden nce sylenmesi mesela rehin ol yerine ol rehin gibi. 5. beyitte bul defin
eklinde), 221, 226, 228, 232, 234, 237, 238 (2. ve 4. msralarda redif farkl), 242,
243 (3, 4, 5. beyitlerde redif deiik), 244, 245, 246, 247, 249, 250, 251, 252, 257,
260, 265, 266, 267, 268, 270 (redif-kafiye kark), 274 (3. beyitte redif yok), 275,
277 (sadece son beyitte redif var dier beyitlerde nakarat var), 278 (redif irfana gel
irfana eklinde tekrarlanarak yaplm), 279, 280, 281 (redif baz beyitlerde iyelik eki
bazlarnda ise akuzatif eki), 282, 284 (iyelik eki akuzatif eki ve nispet isinden
redif), 288, 289, 290, 291, 293 (redif olan kelimeler aglay aglay eklinde tekrar
ediliyor), 294, 295, 296 (1. beyitte redif olarak olmad yerine bulmad kelimesi
kullanlyor), 297, 300, 302, 303

27
Redif-kafiye yani redif kaldrlnca kafiye kelimelerinin kalmamas
2. iirin birinci beyitinde kafiye ve redif vardr. Dier msralarnda ise sadece
redif vardr. Yani kafiye olarak redif (redif-kafiye) kullanlmtr, 29 Yalnz 2,3,4,5.
beyitlerde), 70, 85, 128, 143, 144, 149, 154, 259

Musammat gazel olup beyitlerde deiik i kafiyelerin bulunmas ve redif
bulunmas
155, 156, 160, 189, 222, 224 (ilk iki beyitin kafiye dzeni aaaa eklinde, dier
beyitler musammat tarzda ve beyitlerde redif yok), 248, 254, 256, 258, 261, 263,
264, 269, 271, 283, 288, 304,

Redif olmamas
1.iirde redif yerine kafiye kullanlmtr. Yani redif yoktur. Sadece 4. bentte
redif vardr. 4, 5, 6, 9 (yalnz birinci beyitte redif vardr), 10, 12, 16, 19, 20, 23, 26,
27, 28, 30, 31, 33, 39, 42, 43, 46, 47, 48, 49, 52, 53, 59, 60, 61, 62, 65, 68, 86, 93
(sadece 1. bentte redif var), 127, 132, 135, 136, 139 (1. beyitte redif var), 145, 157,
170, 186, 197, 208, 210, 218, 225, 229 (bentler halinde), 231, 233, 262, 276, 285
(bentler halinde redif yok)

Bentler halinde olup bentlerde deiik rediflerin kullanlmas
11, 17 (yalnz 3. (son) bentte redif var), 18, 25 (yalnz birinci bentte redif
var), 36, 38, 40, 50, 54, 55, 82, 87, 94, 97, 104, 106, 109, 117, 118, 126, 133, 134,
141, 142, 150, 151, 152, 158, 159, 162, 165, 166, 168, 177, 178, 182, 183, 184, 185,
187, 188, 190, 192, 194, 198, 200, 201, 202, 204, 205, 206, 209, 219, 223, 227, 230,
235, 239, 240, 241, 253, 255, 271, 273, 286, 287, 292, 298, 299, 301, 305, 306

2.2 EDEB SANATLAR

Tebih


28
Vechi old ule-i yne-i srr- ud
Ru lar ise efendim verd-i and ndr baa (13/2)

a bu kim bu bendee ey rameten lil lemin
Lebleri kever ruu gl meti b yeter (72/4)

Ar a-i albim malldr amudan zr kim
Tat-gh olmaz o kim lfet ide ayr ile (264/2)

Gl-en ire andel b-ve pr-af v ev iken
Nev-baharm gitdi iridi aznm h h (267/2)

h serd oldua dan den albine tb
38

nede te yanar li-ebed her n ola serd (65/4)

Mahar- tmm- udsn haret-i mabb- a
alar mi r b- mn anda cn tekbr ider (69/3)

Girye ider olmaz mjg n sed
H olur m rla enh r ab (131/3)

emm iderken vulat glini cn
Gl-sitn- rava ire b-gmn
Nev-bah rma tz irdi h az n
El-ved y far-i lem el-ved (133/3)




4
38
Den: d T.
29
Hsn-i Talil

Y Reslallh teslm itmese addi eger
Y nin Firdevsden b apua ba eger (68/1)

Tubann ba emesinin sebebi olarak Hz. Peygamber gsterilmitir.

Telmih

Olan Mecn n- rh- a dp ar-y a ire
Gezer bulam dey dim arar Leyl y Leyl y (292/5)

Beytl-zn ire h-i Ya b gibi giryndr
Gznden aan yalar bezedi amn ana (267/3)

ekmeyen Y b gibi endh u am
Vl- Y suf- Kenn olmad (295/3)

Zr-i mhr-i pk-i eyde bir Sleym n her biri
Nil-i avn inyetdir grh- dir (290/5)

Zr-i mhrde Sleym nz bugn
A- ala zr u efnz bugn
ib-i irfn- Ramnz bugn
diryz diryz dir (291/4)

Ger olur sende ek-i Kerem h- sd
Pd-h- a olursa saa lemde ne derd (65/3)

30
D- cismi mal-i evi ile biz delmede
Zt- rnie bi cnile Ferhd olmuuz (113/3)

Tezat

Beni valla mesrr it dil-i v r n ma m r it
Cemli baa isn it alar iken gleyin ben (211/5)

Zehri skkerdir dermndr bu mecrh albe
Cevri r at ahr i s n ayr isn istemem (172/5)

ulmet-i ke retden ol brn tamm
Nr- va det ile sen de ol yan (219/4)

Girye ider olmaz mjgn sed
H olur m rla enh r ab (131/3)

amdu lillh y r ile yr olal
Yalauben idemez a y r ab (131/4)

Benim mad- ins cn bugn v
Elimde abz u bas u ahr u i s n (232/2)

Bu dmz irdi urbete
tmz irdi izzete
Fir at iridi vu lata
d ol gl imden ger (240/2)


31
V r nmz old ced d
ridi luf- b-add
Old li-y dost bedd
d ol gl imden ger (240/3)

Ma z nken buldu sr r
Mi net gidp geldi u r
alb asna old nr
d ol gl imden ger (240/4)

Tekrir

Gel bugn gel m-sivdan uzlet it
ne-i albi ayrdan alvet it (57/1)

Allahdan isn isteyen tevde gel tevde gel
Derdine dermn isteyen tevde gel tevde gel

Tevddir amli ba omaz glde tevi
Terk eyleyp fn ii tevde gel tevde gel

Budur ehemm-i avl-i avb ul eyleyen bulur evb
ster isen f cevb tevde gel tevde gel

Bunda iken bil lii tevde gret dilii
Tevd ile vir cn tevde gel tevde gel

Tevdi it dersen seba tevhd idenden r a
Elf- aa ol ea tevde gel tevde gel
32
Vrn gl mamr olur mazn alup mesrr olur
abride saa nr olur tevde gel tevde gel

Ala her dem dermiyn blbl-ve it zr u fin
Lzm olan budur hemn tevde gel tevde gel

Say ile bn-i Edhem ol esrr- akka marem ol
Bu zz ile hem-dem ol tevde gel tevde gel (156)

Gl-sitn- a iinde b-mer
dir yz dir yz dir
Her birimiz andelb-i -nev
dir yz dir yz dir

dla azm itmiiz dst iline
Snemiz k ideriz a yolna
rien dstu vili glne
dir yz dir yz dir

eyimizdir mlik-i adr-i al
Nil-i fey-i ud ib-i af
bhe yo ceddi Muammed Muaf
dir yz dir yz dir

Zr-i mhrde Sleymnz bugn
A- ala zr u efnz bugn
ib-i irfn- Ramnz bugn
dir yz dir yz dir
33
Cmle erbb- arat gl-sitn
Bizleriz anda gl-i sad-berg hemn
sm-i ayla rz u eb nln olan
dir yz dir yz dir (291)

Ens-i dery ol sen gl abr eyle abr eyle
Cels-i cy-br ol sen gl abr eyle abr eyle

Nice gnler ki ratda geirdi ev u obetde
Bu vat-i zam u krbetde gl abr eyle abr eyle

Gider elbette bu minet irir evle rat
Hemn aadr minnet gl abr eyle abr eyle

Cefsn ek o mabbu bu zz-ve o malbu
Asdr saa bu gl abr eyle abr eyle (255)

Tevriye

erbet-i adan eger lezzet dilerse ol
Aa ol azb-i Fr tdr mnkire milah-i c c (60/2)

Frat kelimesinde tatllk ve Frat nehri anlamnda tevriye vardr.

Mbalaa

Eger olmaz ise vulat myesser zzye y Rab
Aup bu yala anm aar fn olur sensiz 116/5

Tarih
34
Dervne zziy trh drr
Re's-i belde virdi znet cd b
Sene 1126 (52/8)

Akrosti

Hs hviyyet bildirir
Vv velyet bildirir
Slike a buldurur
Gel evile h diyelim (185/2)

Bentte h kelimesiyle akrosti yaplmtr.

Cinas

Aadaki rneklerde cinas yaplmaya allmtr.
Alupdur snem zre d lar
Doymaya bu derde a u a lar
zz bu derdile her dem alar
Y ilh ibu derde kim der (104/4)

meydn- aa gel adem-i merd ne ba
Cnile serden ge evvel andan ol meydne ba

Kr- zr- a iinde dmen olan nefsii
h- merdn Al gibi yr seyrne ba

Mey-fr- a elinden ekben ahby al
evile an mest olup sen dai meyhne ba
35
Di ayl-i yra cy- cr seyri adr
Dem-be-dem gel bir adem bu dde-i giryne ba

Merd ise dav-y a- yrda meydna gel
zziy ba ele al ayan merd-ne ba (129/1-5)

Olma ayr ile melf nsi o
lib-i cnna h olur m bu
Almaa vulat glinden sen de b
Blbl-s eyle efn ey gl (159/2)

Vat-i ayr olalm pd-eh-i bar berri
Olmayalm ra-p olan mryden ber
Srelim ism-i Celli olalm amdan ber
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim (182/5)

Y Reslallh teslm itmese addi eger
Y nin Firdevsden b apua ba eger (68/1)

Gle old gibi bende blbl y Reslallh
Gl-i ta oldum ben de blbl y Reslallh

Girp gl-zr- a ire oldum rz [u] eb bende
Keml-i evle gyende blbl y Reslallh

Alaldan by- zlf-i anber-sdan bu cnm b
Olupdur dim ol ande blbl y Reslallh

36
der sevd-y ddrla derler feryd
Hezr efn ider gl-ende blbl y Reslallh

Aceb midir ruuda glm ald sulnm
Dpdr b iinde bende blbl y Reslallh

Bu zz ky- ada olupdur hla gy
Gl-istn ire bir nlende blbl y Reslallh (245/1-6)

Nice bir olma arb-i reng b
sa saa h ly m bu uu u
Vird idin kende ala di h
Bula cnnn cn gre yn (228/2)

2.3 NAZIM EKLLER VE TRLER

2.3.1 Nazm ekilleri

Gazel
2, 6, 8, 9, 12, 13, 21, 22, 23, 24, 26, 28, 29, 30, 32, 33, 34, 37, 39, 42, 45, 46,
47, 48, 49, 51, 52, 53, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 65, 67, 68, 69, 72, 77, 78, 79,
80, 81, 84, 85, 88, 89, 91, 92, 95, 96, 99, 100, 101, 102, 105, 108, 110, 111, 112, 113,
116, 121, 122, 123, 125, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 135, 136, 137, 138, 139, 146,
147, 148, 153, 161, 163, 170, 171, 172, 174, 175, 176, 179, 180, 181, 186, 191, 193,
195, 196, 199, 203, 207, 211, 212, 213, 214, 215, 217, 220, 225, 226, 228, 231, 232,
234, 237, 238, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 249, 250, 251, 252, 257, 259, 260, 266,
267, 268, 270, 275, 276, 279, 280, 281, 289, 290, 291, 294, 295, 297, 300, 302, 303,

Matla eksik gazel
37
38, 70, 71, 83, 90, 103, 114, 115, 119, 120, 164, 167, 173, 221, 233, 265, 269,
277, 282, 284, 293, 296, 304

Musammat gazel
40, 41, 64, 73, 74, 75, 76, 107, 124, 140, 143, 144, 149, 155, 156, 160, 169,
189, 216, 222, 224, 248, 254, 256, 258, 261, 263, 264, 269, 271, 274, 278, 283, 288,
304)

Murabba- mtekerrir
3, 4, 6, 5, 10, 11, 16, 17, 18, 19, 31, 36, 43, 50, 55, 86, 87, 93, 94, 97, 104,
109, 117, 118, 126, 133, 134, 142, 145, 150, 151, 152, 154, 157, 158 (son beyit iki
msra ve eksik, ayrca airin ad da eksik), 159, 165, 177, 178, 183, 184, 185, 187,
188, 190, 192, 194, 197, 200, 201, 202, 204, 205, 206, 208, 209, 210, 218, 219, 227,
230, 235, 239, 240, 241, 253, 255, 271, 285, 286, 287, 292 (son bentte iki msra
eksik bent iki msradan oluuyor), 298, 299, 301, 305, 306

Murabba- mzdevic
1, 7, 25, 82, 98, 168, 198, 223, 229, 273

Muhammes-i mtekerrir
(141, 182)

Muhammes-i mzdevic
(166)

Mlemma
(262)

2.3.2 Konularna Gre Nazm Trleri

Tevhit
38
37, 43, 51, 73, 94, 169,

Mnacat
11, 64, 89, 150, 151 (?), 160, 183, 184, 186, 193, 197, 199, 200, 203, 210,
218, 223, 224, 225 (?), 232, 276, 287,

Naat
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 46, 47, 68, 69, 70, 71, 72, 82, 97, 106, 112,
113, 114, 115, 128, 141, 142, 152, 153, 154 (?), 165, 166, 167, 168, 170, 188, 198,
201, 202, 204, 205, 206, 207, 208, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251,
252, 264, 269, 273 (?), 280, 281, 282, 283, 284, 285, 306.

Medhiye
16, 17, 18, 52, 87, 107, 109, 143, 149, 177, 291, 292, 301, 303.

Mersiye
(86, 133, 134, 178, 187, 235, 267, 271, 299,

Nasihatname
30, 39, 42, 49, 57, 58, 62, 63, 74, 129, 138, 148, 155, 156, 157, 158, 159, 209,
213, 215, 220, 229, 253, 257, 258, 259, 260, 261, 278, 279, 286,

Devriye
119

Fahriye
28, 123, 124, 125, 195, 217, 233, 254, 255, 289

lahi
32, 36, 41, 45, 48, 59, 60, 67, 83, 85, 88, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 108,
110, 111, 116, 117, 118, 120, 121, 122, 126, 127, 130, 131, 132, 135, 136, 139, 140,
145, 147, 161, 162, 163, 164, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 179, 180, 181, 182, 185,
39
189, 190, 192, 194, 196, 211, 212, 214, 216, 219, 221, 222, 226, 227, 228, 230, 231,
234, 237, 238, 239, 240, 241, 256, 262, 263, 265, 268, 270, 272, 274, 277, 288, 290,
293, 294, 295, 296, 297, 298, 300, 302, 304, 305

Nutuk
21, 76, 266
























40
III. BLM III. BLM III. BLM III. BLM

ZZ DVANINDA TASAVVUF DVANINDA TASAVVUF DVANINDA TASAVVUF DVANINDA TASAVVUF

3.1.V 3.1.V 3.1.V 3.1.VAHDET AHDET AHDET AHDET- -- -K KK KESRET ESRET ESRET ESRET

3.1.1 Vahdet 3.1.1 Vahdet 3.1.1 Vahdet 3.1.1 Vahdet- -- -kesret kesret kesret kesret

Vahdet szlk anlam itibaryla yalnzlk, teklik, birlik demektir. Tasavvufta
Allahn birliini anlatmak iin kullanlr. Tevhid de vahdetten ortaya km Allah
birleme anlamndadr. Kesret, okluk demektir ve vahdetin kart olarak kullanlr.
zz divannda genellikle vahdet ve kesret ayn iirde, ayn bentte veya beyitte yer
almtr. Bu durum bu iki terimin daha iyi anlalmasn salamtr. Allahtan gayr
her ey kesrettir, okluktur, mahluktur, msivdr. Ancak gece gndz Allah zikr
edenler bakt eyada (kesretde) Allahn birliine delil grr ve kurtulu yoluna
gitmeye tabi olur (20/5). Arif-i billah olan her neye baksa onda Allahn birliine
ak bir delil grr(76/2). Dosta ermek isteyen kii rahatn mihnete evirir, her
eyden vazgeer hatta kesreti bile vahdet haline getirir (84/1). Gnl vahdet srrndan
safa istemektedir. Vahdette safa, kesrette mihnet vardr. Kesretin mihneti ile gnl
inlemektedir. Bu yzden vahdetten safa istemektedir. (161/3). Kesrette zulmet
vahdette nur vardr. air kesretin zulmetinden tamamen uzak olmay ve vahdetin
nuruna yakn olmay tavsiye ediyor (220/4)
air gnle sesleniyor ve vahdet yoluna girmesini, kesrete meyil
eylememesini istiyor (155/2).

Vahdet eline konmak, vahdete ulamak tasavvufun nihai gayesidir. Vahdete
akla ulalr ve bunu taliplere de yaymak gerekir. air vahdete, birlie ulamak iin
sufilere yolda olma ars yapmtr (36/5).
Peygamberimiz vahdet blbl olarak vasflandrlmtr (46/3).
41
zn kibir ile riyadan temizleyen kii her an vahdet lemini idrak ettii iin
kesrete hi meyletmez. Kesrete dalmamann yolu vahdeti idraktir (105/7).
3/4 ve 49/6da kesret, kesret-i crmm eklinde szlk anlamyla
kullanlmtr ve air, crmnn okluu sebebiyle efaat, af ve balanma
dilemektedir. (3/4, 49/7).

3.1.2 Tevhit

Tevhid Allah birleme anlamnda kullanld gibi Allah anmak ve birlemek
iin yaplan ayin, dua, zikir anlamlarna da gelmektedir. Bu anlamda tevhid ekmek,
tevhid etmek, tevhide gelmek gibi deyimler vardr.
Nefse kar yaplan cihada cihad- ekber denilir ve cihad- ekber tevhid klc
ile yaplr (26/2).
63, 156, 192 ve 260. iirler tamamen tevhid ile ilgilidir. Nakarat, kafiye veya
redifleri de tevhidle ilgilidir.
Tevhidin esrar ve envar vardr. Esrar herkese denilmedii gibi envar da
herkeste grnmez (63/1)
Kiinin tevhid hallerini bilebilmesi iin kalbini, i dnyasn sivadan, gereksiz
eylerden temizlemesi gerekir (63/2).
Eer bir kii masiva ile tevhid ederse onun kalbi temiz ve saf olmaz (63/3).
Tevhid, izafetin skat olduu iin tevhidin gayr eylerin de ne olduunu
tefsir eder (63/4)
zz kendisini tevhidin bir ferdi olarak gsterir baka bir ferdinin olmadn
bu yzden kendisine dikkatlice baklmasn ister (63/5).
Kadir ve Ereflerin dilleri tevhid etmektedir (124/2).
Allahtan ihsan isteyen ve derdine derman isteyen tevhide gelmelidir (156/1).
Tevhid btn ilerin badr ve gnldeki karkl yok eder. Bu yzden
tevhide gelmelidir (156/2).
Tevhid, doru hareketin en ehemmiyetli szdr. Onunla i yapan sevap
bulur. ifa veren cevab bulmak isteyen tevhide gelmelidir (156/3).
42
Kii henz bu dnyada iken halini bilip dilini tevhide altrmal, diline tevhid
retmelidir. Ve bylece tevhid ile can vermelidir (156/4).
Tevhid bir derstir ve tevhid eden Allahn lutuflarna en layk olan olur. Allah
ondan raz olur (156/5).
Tevhidle viran gnl mamur, mahzun kalp mesrur olur. Tevhid insana
kabrinde nur olur. (156/6).
Allah tevhid etmek bir gl bahesi iinde blbl gibi daima figan etmekle
olur (192/1).
Tevhid kalbe cila ve dil aynasna parlaklk verir (192/2).
Tevhid ilahi akla olur (192/3)
Tevhid, seher vaktinde gnl blbl akn gl bahesine konana kadar
blbl gibi inleyip feryad etmekle olur (215/3).
Tevhid akla Hakkan hevesle ve her nefeste Hakk tevhid eyleyerek
yaplmaldr (229/3).
Tevhid cemalinin tecelli etmesi baka eylere, sivaya meyle hi imkan
brakmaz (233/3).
Vcudun zulmeti tevhid nuruyla ykanr (259/2).
air son demde dilimizi tevhid eylemesini Allahtan diliyor (259/5)
Tevhidin nurunun parlakl kalp gzne ciladr. Riya askerleri tavhid haneri
ile krlr (260/1).
Tevhid ateinin koru kalpte ak ateini tututurup yakar (260/2
Tevhidin rehberliiyle Hakk zikretmenin safasna erilir (260/3)
Tevhidin anber kokusu cism ve can, bedeni ve ruhu gzel kokuyla
kokulandrr 260/4).
Tevhidin erefi ile dereceler kat edilir. (260/5)
Kalp mlknn fethi tevhid askeri ile mmkndr (260/6) Bunun iin de tam
bir azim gerekir.

3.1.3 Masiva

43
Siva: Baka gayri. Ma-siva: 1.Bir eyden baka olan eylerin hepsi; Allahtan
maada btn varlklar. 2.Dnya ile ilgili olan eyler.
Hakktan gayrya, masivaya bakmak Hak erinin asla gznde deildir. Allah
eri asla Haktan gayrya bakmak istemez.
Masivadan ayrlmak, uzaklamak kalp hanesini gayri eylerden uzak
tutmaktr (57/1)
Ak hicab a korkutup dosta gtrr. Masivadan temizleyip yzn ak
eder (135/5)
Masivaya meyleden ihvan, yardan gayre bakan yarana benzetilmitir ve her
ikisinden de saknlmtr (58/1)
air masivaya bakamaz. nk namahremdir.
Yar ile yakn arkada olan gnln gayriye vermez, masivay terk eder (85/2).
Men arefe srr siva erbabna ayan olmaz, belirmez. Onun iin talibin
masivadan yzn dndrmesi gerekir (99/4).
Allah aknn derdine den gnle masiva gerekmez. Onun tek istei
Allahtr (100/1)
zz ve kendisi ile beraber olanlarn dilleri masivadan arnmtr (109/1).
Masivaya bakmaktan kurtulmak iin Peygamberimizin srrna aina olmak
gerekir. air masivaya bakmaktan byle kurtulmutur. (113/4)
Cezbe-i Hak insan masivadan kurtarr, masivaya imkan brakmaz (120/2)
Dost cemalini grmek iin gnl aynasn masivadan pak eylemelidir. air,
dost cemalini grmek iin divane bir aktr (121/3)
Saf bir sufi olan Allahtan gayr masivadan arnmtr (121/3)
air gz ve kulann canan tarafnda olduunu, bakasnn szn
dinlemeyip masivay hatrna almadn sylyor (135/2)
air eyhini anlatt beyitte eyhinin masivadan uzak olduunu sylyor
(149/2).
Gnl sarayn masivadan korumak gerekir. nk bu gnl o ehinaha aittir
(163/8).
Yneli canann semtinedir fani gerekmez. Leylann yz grene masiva
gerkmez (171/1).
44
Masivann istirahat kokusunu terk etmak dostla gizlice bir kr etmektir
(173/6).
Mecnun olan gayra meylemeyip Leylay ister. Gnl de masivay deil
Mevlay ister (174/1).
Gayra bakmak aa hata olduu iin dosttan masiva ne varsa haramdr.
air Allaha yalvarp kendini kendine brakmamasn, kendisini ilahi derde
drp bylece fani eyler aldanmamay, kendisine Allahn ns lfetini ihsan
edip Allahtan gayri ile dost olmamay (193/3), Allah ak ile zinde olup masiva
sevgisi ile olmamay (193/6) Allahtan diliyor.
Kalbin levhasn masivadan ah ile feryad pak eyler ve bunun da safas vardr
(213/4).
Masivann nurlanmas, aydnlanmas ve muhabbetin atei arasnda ilgi vardr.
Onun iin muhabbetin atei iinde akla yanmak gerekir (196/3).


3.2 ZAHR-BATIN

Zhir szlk anlam itibaryla grnen, ak belli, d yz, grn gibi
anlamlara gelir. Btn ise i, i yz, gizli, grnmeyen nesne vb anlamdadr.
Allahn isimlerinden olan Zhir, Cenb- Hakkn varlk, almet ve
delillerinin okluunu, Btn da ilh ycelik ve ululuk rtleriyle zatnn akl
gznden perdelendiini ifade eder.
Grnen madde ve mlk lemi zhir, grnmeyen, gizli, i lem ise btndr.
Vahdet-kesret meselesinde olduu gibi zhir-btn konusu da zz
divanndagenellikle ayn iirde, ayn bentte veya beyitte karlkl olarak yer alr.
Hz. Peygamberimize duyulan ak o kadar byktr ki zhir ve btn zapt
etmitir (6/4).
Zhir kelimesi grnmek, ortaya kmak belli olmak anlamnda szlk
anlamyla da kullanlmtr. Ancak burada yine de szlk anlamndan te bir anlam,
tecell etmek anlam vardr. Zikrullah ile kalbe cila verilirse kiide evliyann temiz
srr zhir olur, grnr (19/2).
45
Tasavvufta kii zahirden ve hatta batndan bile gemek durumundadr. Eer
bir kiinin kalbine ruhn bir dersle Mevlann ilmi ularsa, onda zhir ve btn
kalmaz ve o kii kurtulu bulur (20/4).
air zhir ve btnda tek maksadnn sevgiliye kavumak olduunu sylyor
ve ondan kendisine kerem eylemesini diliyor (22/3).
Zahir olmak bilinmek, duyulmak sylenmek anlamlarnda kullanlmtr. Dil
(Gnl) Msrnda trl trl naleler zahir olmutur (22/5).
Zahir olan kii suret gz ile bakar ve suret gz ile bakanlar
anlamazlar.nk onlar amadrlar. Ama olanlar ise aydnln nurunu gremezler.
Kalpte semt-i ainann zhir olmas iin gece ve gndz Mevlaya yz tutup
ricay ona yapmaldr (30/9)
Gnl zhirde fakirlikle ayplanr (53/3).
Zhir ve btnda aktan gayri bir eser brakmamak gerekir. Aka nail olan
ak bakalarnn yolu olur.
Sdk ile gz yana gelen kiinin zahir ve btnn himmet nazar alr (109/2)
Zahir ve btn peygamberimize duyulan akladr (123/4)
Tasavvuf ehlinin zahirde gznn ya a a aksa bile, aslnda, kalbi ak
haletiyle safa doludur (135/4)
Kiinin zahir ve btnnn salkl olmas, yaamas ak merhemiyle olur. Bu
yzden kii akn ifa evine ayak basmaldr.
Zahir ve btn isteyen zahidin gnl gz parlak olmaldr. Bunun iin o, k
veren gnee ve parlak aya bakmaldr.
Zahir, zahiren eklinde grnte anlamnda kullanlmtr. Ak zahiren,
grnte ayrlk ve hasretin mihnet, eziyet ekeni grnr. Gerekte ise,
kavumann kokusundan gl yanakldr.
air zahir ve batnda hep ayn zikri tekrar etmektedir. Bunun sebebi kalp
levhasndan klln naknn yani Allahtan gayri varln mahvolmas,
silinmesidir (176/6).
210. iir tamamen airin zahir ve btn murad ile ilgilidir. air Allahtan
zahir ve btn muradn istemektedir. Bunu geceleri dua ederek, her seher Allaha
yalvarp safa kazanmaya alarak yapmaktadr (210/1).
46
Zahir ve btnda Allahtan muradn isteyen Hak fikri ve zikri ile derya gibi
coup tarikatta
nasip ve kemal sahibi olmaldr (210/2)
Btnn tarikat ilmi ile saf eden, temizleyen kiiye phesiz ilahi sr alr
(61/5).
Blbln zahiren inlemesi ayrlktandr sanlr. Hakikatte ise akn nianndan
kavumaya iaret eder (221/2).
Can derdinin ateiyle iyice yanan kiinin zahiren cismi grnr, hakikatte o
klhandr (225/1).
Zahir olmak grnmek tecell etmek anlamnda kullanlmtr. Ayrca grmek
ve bakmak arasndaki fark da burada ortaya kmtr. Smme vechUllah srr kimde
zahir olursa bakt her ne olursa Rahman grr.
Zahir ve btn maksadn anlamak iin bir tarikata intisaba gayret sarf
etmelidir (261/49).
Zahir olmak ses karmak, duyulmak anlamnda kullanlmtr: Gnah
denizine dalm insanlardan zaman zaman ah ve vah zahir olur (276/1).
air zahir ve btnda muradn Allahtan istemektedir. Bunun iin Allaha
dua ve niyaz etmekte ve niyaznda sesinin andelip gibi kmasn istemekte ve
Hudann niyazn kabul etmesini dilemekte ve bunun iin Hak yolunda can ve ban
feda etmek istemektedir.


3.3 FENA-BEKA

3.3.1 Fena-Beka

Fena, szlk anlam itibaryla yok olma, yokluk, geip gitme gibi anlamlara
gelir. Ayn zamanda iyi olmayan, kt anlamna da gelir. Tasavvufta ise fena, kt
hasletlerden temizlenme, msiva sevgisini kalpten uzaklatrma, hak yolunda
varln feda etme, maddi varlktan syrlp Hakka ulamay anlatr.
47
Bekaya gelince, szlkte devam, sebat, evvelki hal zere kalma, baki olma
gibi anlamlara gelir. Tasavvufta beka fenann zdddr. Yerilecek vasflardan
temizlenip iyi sfatlar kazanmaktr. Beka fenadan sonraki makamdr. Fena geicilii
ifade etmesi bakmndan dnya iin, beka ise ebedlii temsil etmesi sebebiyle ahiret
iin kullanlmtr.
39

Yarin zikrinin denizine vcudunu gark ettirmek, yarin yolunda varl terk
etmek hatta fenadan da fani olma (fena-ender-fena) tavsiye edilmitir (21/5).
Kiiye, bir mride ten gz ile deil, can gz ile bakmas tavsiye edilir. nk ten
gz ile bakan fakir bir suret grr. Can gz ile bakan ise fena sahibini grr (28/4).
Tasavvufun zevk ve safasn bulmak iin her eyi terk etmek, kendini bile terk
etmek hatta fenadan dahi fani olmak tavsiye edilir (39/6).
Fena bir eyin sonunun gelmesi ve lml olmak anlamnda kullanlmtr.
Btn sekin kiiler ve halk fena bulucu; baki ancak yeri ve g yaratandr (42/2).
Fena, dnya anlamnda kullanlmtr. Fena meclisinde herkesin maksad mamur
olmaktr. Ancak gnl ehri gam-hanelik semtini tutar (77/2).
Gnl ezel meclisinde dostla alk ve yakndr, ancak fena meclisinde
(dnyada) herkese kaytszlk semtini tutar, herkesten uzakta ve kimseyle bir ilgisi
yoktur (77/3).
Fenadan geip sonsuz hayat bulmak iin parann ad ve niann dost yolunda
oynamaldr (88/3).
Fani olmak bir eyde yok olmak, bir eyden gemek olarak kullanlmtr.
An ak, akta fani olmakla hatta fenadan bile fani olmakla muhkem olur (101/6).
Bu fenada bulunup fenadan fena bulan kiiye sevgili beka ihsan eder (120/4).
zz divannda fena fillah ve beka billah makamlarndan da sz edilir. Beka
billah fena fillahtan sonra gelir. Sdk ile fena fillaha ynelen salik, beka billah ile
kalbi ad eyler (121/5). k ve itiyakl olup sevgilinin yzn grmeye hazr olan,
fena fillah ve beka billah makamlarnda dolar (125/5)
Fena ahirete karlk dnya anlamnda kullanlmtr. Bu fena meclisinde
gzel bir yer dnrken kabre girip topra mekan etmek gerekir.

39
Azmi Bigin, a.g.e. s.LIV
48
Fena yine geici olan bu dnya anlamnda kullanlmtr. Bu fenada hi rahat
yoktur. Her nefeste meakkat vardr. Mihnet ve gam insana arkadatr (183/1).
Fena kesine kmek, dnyadan el etek ekmek anlamnda kullanlmtr.
Tasarruftan el etek ekip fena kesine kenler kendi grleriyle tedbiri bir tarafa
brakp irade ehli dervi olurlar (191/5).
Fena geici elemli kederli dnya anlamnda kullanlmtr. Bu cihanda,
dnyada kimse safaya ermemitir. Dnyann tahamml olunmaz cefas vardr. Bu
yzden gece ve gndz feryad ve inleme sz konusudur. Dnya kimseyi
gldrmemi, gldrd de alamtr. Shhatte olan bile inlemitir. Hep keder
ektirmi hi mutlu etmemitir. Bu yzden dnyada rahat yoktur, gece ve gndz
inleme vardr. te dnyann (fenann) hali budur. Akl olan bu fenay terk eder
(209/4).
air zznin lmnden sonra bir varakede yazl bulunan ve divannda da 235. iir
olarak yer alan mersiyesi dnyann fani olduunu, onun gzelliklerinin bir gn sona
ereceini, baki olann ise teki dnya ve Allah olduunu ok ili bir ekilde
anlatmaktadr.
Beka kelimesi sonsuzluk aleminin, teki dnyann kokusunu almak,
iaretlerini almak, lmn yaklatn hissetmek Allaha kavumak arzusu
anlamnda beka iklimi eklinde kullanlmtr. air beka iklimine azmetmekte,
gitmek istemektedir. Beka iklimine gitme azmi, Hudadan gelen emir ve
fermanladr. Bu fenann yani yalan dnyann gl bahesinin viran kalmasn, yklp
harap olmasn diliyor (235/1). Bu dilei dnya iin ktlk dilemek anlamnda deil
dnyann faniliini, gelip geiciliini, kendisinin sonu olduu gibi bu dnyann ve
gzelliklerin de sonu olduu; gerek ve daimi gzelliklerin ise beka aleminde olduu
anlamndadr.
Beka kelimesi teki dnya, Allah kat anlamnda beka ili eklinde
kullanlmtr. airi beka iline eken, aran Allahtr. Bu, airin mrnn baharna
hazan erdii bir zamanda yani yaland bir zamanda olmutur. Dil (gnl) Hakkn
izniyle fenadan ayrl zamann anlamtr ve bu dnyadan gmektedir. Bu yzden
bu fenann gllerinin, bahelerinin gzelliklerinin viran kalmasn istemektedir
(235/2).
49
air cann dostun yoluna kurban edip te dnyaya, dostun iline ynelmitir.
Cisminin glne, vcuduna lm kahr gelmitir. Bu yzden fenann gl bahelerini,
dnyann gzelliklerini tadamamaktadr ve bu gzelliklerin viran kalmasn
istemektedir (235/3).
air, etrafnda bulunanlarn son anlarnda verdii mesaj, remzi iyi
dinlemelerini, can kula ile dinlemelerini istiyor. airin verdii mesaj udur: Dnya
hayat geicidir. Fenann glleri fenada viran kalr. Baki hayat isteyen iin dil hayat,
gnl hayat yeter (235/4).
Fenadan da fani olan varlk dost ile beka bulur. Bekada mutluluk vardr
(241/6).
Fena gelip geici dnya anlamndadr ve salik bu dnya makamna gnl
vermemelidir. Bir dergaha gnlden balanp gece gndz onun yoluna tutunmaldr
(253/1).
Bu fenann (dnyann) makam ve izzetini terk eden aklllarn vcut
ehirlerine rabbani bir feyiz konuk olur (257/6).
Allahn bir kiiye yardmc olmas iin kii fenadan tamamen gemeli ve vcudunun
zulmetini tevhitle ykamaldr.
Fena kelimesi dnya ile birlikte geici, fani anlamnda onun sfat olarak
kullanlmtr. Bu fena dnyaya her gelen gider. Akll olan g, hazrln yapar
(271/7).
Fena gelip geici dnya ve varlklar anlamndadr. Bu fenay terk eden kiinin
ak can menziline olur. Ayn zamanda Hudann mazhar olan kii, cennetler iinde
baki bir zevk grr (286/4).

3.3.2 Beka

Beka, beka olmak eklinde bir eyi anlayp onun anlamn yaamak ve
sonsuza dek o anlamla birlikte olmak anlamnda kullanlmtr. Varlktan geen kii
phesiz kendisine sr sylenen kimse olup o rzgar (sr) ile beka olur.
B-beka, daimi ve sonsuz olmamak anlamnda olumsuz anlamyla da
kullanlmtr. air gafil kiiye seslenip bunda yani burada, bu fani dnyada b-beka
50
olduunu, kendisinin lml olduunu, her eyi yaratann ise Allah olduunu
anlamas gerektiini beirtiyor.
Gnl daima bekay talep eder, ister ve bu hal aa Allah tarafndan
verilmitir (82/4).
Beka dost ile mmkndr. Gnl her eyden kurtulup cmleden fani olmak,
her eyden gemek ve dosttan baka her eyi terk edip dost ile beka ister (161/5)
Beka, yine te dnya, ebedi hayat anlamnda beka yeri eklinde ifade
edilmitir. Bu dnya vefaszdr ve cefa, eziyet doludur, meakkatlidir. Beka yeri
byle deildir. Hudadan cennette bizi cem etmesi, birletirmesi istenir (271/5)

3.4 CEMAL-CELAL

3.4.1 Cemal

Cemal kelime anlam itibariyle yz gzellii demektir. Celal ise byklk
ululuk demektir. Mutasavvflar Allahn isim ve sfatlarn cemal ve celal diye ikiye
ayrrlar. Bu insan terbiyesi iin de geerlidir. Cemal, Hakkn rahmet tecellisii
Celal de kahr tecellisidir. Gnl, Allahn cemaline de celaline de mtaktr.
Sevgilinin lutfu da kahr da k iin iltifattr, kahr da lutfu da hotur. Cemal bazen
Celal sfatnda gizlenir. Cemali elde etmek iin celale katlanmak gerekir. Bunun
temelinde ak vardr.
zzi divannda cemal yannda ayn anlamda vechullah ve ddr kelimeleri de
yer almtr. Cemal ve didar kelimeleri bazen peygamberimiz iin bazen de Allah
iin kullanlmtr. Peygamberimiz iin kullanlnda bazen maddi anlamda
peygamberimizin grnn tasvir etmek eklinde, ou kere de onun yznn
nurundan, feyzinden fayda ummak eklindedir.
Cemal, peygamberimizi vmek iin kullanlmtr. Peygamberimizin
cemaliyle Huda arasnda bir balant kurulmutur. Peygamberimizin cemali,
Hudann gneinin douudur (6/1).
Cemal, cemal-ullah eklinde kullanlmtr. Hakka misafir olan peygamberimize
Sidre son olmam ve peygamberimiz Cemal-Ullaha ermitir (7/2).
51
Cemal, yine peygamberimiz iin yz gzellii anlamnda kullanlmtr.
Peygamberimizin yz derde devadr (7/4).
Yine gzellik anlamnda peygamberimiz iin kullanlmtr. Gzellikte
Peygamberimizden daha gzel yoktur. Can, Peygamberimizin seyri ile safa bulur
(9/2).
Peygamberimize kavumak teselli, yzn grmek mutluluktur (12/6).
Ramazan ay cemale ulamann sebebi olarak gsterilmitir (18/5).
Maksuda ermek ve en yce istei bulmak, gne yzl dostun yzndeki
rty amasdr.
Peygamberimizin cemali gl bahesine benzetilmi ve air de o gl bahesinin
blbldr (27/4).
Allahn cemaline itiyakl olan her iki dnyann da nimetini, cennet hurilerini, kk
ve saray istemez (27/6).
Son murat cemalin tecellisiyle ayrlk ateinden kurtulmaktr (31/3).
zz, Mevlann cemalinin sevdasyle divanedir. Akn zincirine ezel
meclisinde ekilmitir (32/5).
Maksat Hakkn cemaline ermektir. Bunun iin dinin sultanna erip hakka
ulamak gerekir (36/4).
Mevlann cemalini grmek arzusu ile k ve divane olanlar gece ve gndz hasretle
alarlar (45/4)
Cemal peygamberimiz iin cemalini arz etmek eklinde kullanlmtr.
Peygamberin bir kiiye cemalini arz etmesi onun keremidir. Peygamberimizin insan
ayrlk acsyla ztrap dolu brakmayaca umulur (47/6).
Allahn ayrlk atei ile yanm olanlar ona kavumay umup daima onun
cemaline bakarlar ve canlarn onun yoluna feda edip cansz olurlar (51/5).
Cemal, peygamberimizi tasvir etmek iin kullanlmtr. Ved-duha
peygamberimizin cemalini tefsir eder. Vel-leyl siyah salarn tabir eder.
Allahn cemaliyle karar vermek, onun derdi ile yanmak, aknn arabna kanmak
can iin safadr, gzeldir (73/3).
Blbl gibi gece ve gndz blbl gibi feryat ve figan edenler cemalin
itiyaklsdrlar; onlar ak ve karaya bakmazlar (78/4).
52
Cemalin nuru ile ereflenmi kii masivaya bakamaz, ona na-mahremdir
(80/5).
Gnl, mamur olup nur ile dolduu iin maksad olan Hakkn cemalini ister
(83/3)
Cemal, ayn veya yakn anlamda kullanlan didarla birlikte kullanlmtr.
Tevhit srr ile menzile eren kii dost cemalini, dostun yzn ister (83/4).
zz gibi zayf ve sz pek az olanlar Allah arzulayp onun cemalini isterler (83/5).
Dost cemalini isteyenler bakalarna bakmazlar. Dost, ltfedip onu vuslat iline ah
yapar (85/5).
Dostun cemalini gsterdii kiiler o devletten mest olurlar. nk dostlarn
kavuturan gne ve ay o kiidedir (88/5).
Zikir ile kalbe cila veren kiinin basireti, gr keskinleir, parlar ve o kii
Allahn cemalinin nurunu grr (94/1).
Hak zikrini terk eylemeyen, Hakkn ihsannn krn yerine getiren ve
Haktan gayr fikri ortadan kaldran kii Allahn cemalinin nurunu grr (94/2).
Kendisine ak zincirini takan ve kendini ak ateine yakan kii bakalarna
bakp da ne yapsn? O Allahn cemalinin nurunu grr (94/3).
Her iki cihann bir klf, bir ekil olduu bo sz, gzaf deildir. Allahn
cemalinin nurunu grmek iin kiinin kendisi buna phesiz bir aynadr (94/4).
Aklarn Allahn cemaline ah ve vahnn, alayp inlemesinin mekan her
zaman gnldr (96/5).
Rahmet suyu salp bu ltuf ile kainat meydana gelmitir. Btn aalar ve
bitkiler de o rahmet suyu ile hayat bulmutur. Hak nda Hakkn gzel isimleri ve
sfatlar tecelli etmitir. Allahn cemaline itiyakl kalp o rahmet suyu ile gl yanakl
olmutur (98/2)
klar, cemalin tecellisini isterler ve bakalarna bakmazlar. Onun iin
klar, ak ile daima divana dururlar.
Tevhit meclisi kurulduunda kara defter drlr. Allahn cemalinin evki ile
her birisi durmaz dner (111/2).
Ak ehline yolda olan ba ve canna kalmaz. Cemalin mumuna cann terek
yakar (111/4).
53
Dost cemalini grmek iin divane bir ak olanlar gnl aynasn masivadan,
gayri eylerden pak ederler (121/3).
Hakkn sevgilisinin cemalini grmek dileinde bulunann vcudunu batan
baa o sevgilinin itiyak tutmaldr (142/1).
Birok derdi anlamak iin o sevgilinin akna dp o akn canda ve tende
yer bulmas yurt edinmesi gerekir. O sevgilinin cemalini gstermesi ve ortada perde
kalmamas iin kerem etmesi gerekir (142/2).
Hasret ve ayrlk kiiyi etkiler. Kavuma olmazsa can gider. Sevgili cemalini
gstererek hznl gnlleri mutlu ve sevinli hale getirir (142/3).
air k zz, o sevgilinin, Peygamberimizin garibi, ayann topradr.
Onun ayrlnn ateiyle bar yank ve gz yaldr. Peygamberimizin ak ile ok
alamakta ve gznden adeta kanl yalar akmaktadr. Tek istei Hakkn
sevgilisinin cemalini gstermesidir (142/4).
Gnl her gece ve gndz inleyip srrn imann korumas yapmaldr.
Bylece o dostun cemalini gren olmaldr (155/4).
Gnl eer Allahn cemalinin ise gece gndz ah ve inlemesi
artmaldr. Seyran yeri, gezinti yeri akn gl bahesi olmal ve blbl gibi feryat
etmelidir.
Gnl eer cemali Kabesinde kavuma bayramna yetiirse, o zaman bu
gnl o cemalin canla kurbandr. airin cemale kavumakla ilgili dileini gryoruz
(163/7).
Allahn cemalini gren k gece uyumayan olmaz (169/6
airin btn ii yarin yzn grmek istemesidir. Baka bir ii yoktur. air
sevgilinin cemalinin bann blbl olarak inlemektedir (176/1).
air Allahtan dilekte bulunmakta ve Allahn cemalinin itiyakls olarak
ayrlk derdine are bulmasn ve cemalini ihsan etmesini dilemektedir (184/5).
Allahn cemalinin ak ve evki ile kavuma sarayna konmaldr (196/6).
Cemal, peygamberimizi tasvir ederken onun yznn gzelliini anlatmak
iin kullanlmtr. Peygamberimizin cemali gzelliin gl bahesi, en bitmeyen bir
bahedir (203/2).
Peygamberimizin cemali yer ve gn nu saandr (204/1).
Cemali yani Allahn cemalini ihsan etmek alayan gldrecektir (212/5).
54
Cemali grmek, karanlklar aydnlk, geceleri gndz yapacaktr (223/2).
Hudann zatnn k ve divanesi olan cemalinin mumuna yanan pervane
olur.
Btn klar Allahn cemalini grmeye hevesli ve itiyakldr. air zz de
bunlardan bir tanesidir.
Allahn cemal tecellisinin zevki vardr. O zevk ile kulu hayran olur (232/5).
Bir kiide tevhit cemali tecelli ederse baka eylere meyletmeye hi imkan kalmaz
(233/3).
Cann feda edenin gr yarar. Hudann cemalini grr ve hu diyerek
coar (239/4).
eyda k, peygamberimizden cemalindeki rty amasn ister. Ayrlk
ateinden yanmaktadr ve sabr kalmamtr (243/4).
Gnl, peygamberimizin evki ile inlemekte ve cemalinin nuruna hayran
olmaktadr (251/1).
Hak cemali evki kiiyi zinde tutar (255/4).
Gznn perdesini silene Allahn srr grnr. Kalbinin aynasn aana
Allahn cemali grnr (259/1).
Kii peygamberimizin cemaliyle eref bulup kelamyla safa eder ve
peygamberimizden efaat bekler(264/7).
Dili (gnl) alatan Allahn cemaline olan sevdasdr. Dil bu sevda sebebiyle
her eyden el eker (270/4).
Peygamberimizden tabip olarak sz ediliyor. Tabipten ona kavumakla
dertliye ila olmas, ltf ile teselli etmesi ve cemaliyle tecelli etmesi isteniyor.
nk bu dertli onun dr (273/3).
Didara, Allahn yzne k olan o cemalin gl bahesi iinde nurlara gark
olacaktr (274/4).
Cemal, peygamberimizi tasvir iin kullanlmtr. Peygamberimizin cemali
din burcunu en parlak gnei ve vcudu enbiya ve mrsel peygamberlerin bakandr
(281/1).
Peygamberimizin szn duyup cemalini gren dnyada Firdevse ulap
Kevser suyunu ier (281/4).
55
Hakkn cemaline klara Huri ve Glman gerekmez. O sadklar kavuma
ister, onlara cennet ve gzellikleri gerekmez (288/1).


3.4.2 Vechullah

Allahn cemali anlamnda vechullah sz de kullanlmtr. Ancak
vechullah zz divannda toplam 7 defa gemekte ve Smme vechUllah eklinde
iktibas olarak kulanlmaktadr.
Hakkn nuru a bir kez tecelli etse Allahtan baka her ey gider ve onun dil ve
gnl hanesi tertemiz olur. rfan mektebi iinde Haktan ders alr ve Hakkn esrar
onun kalp levhasn batanbaa naklandrr. Sonra onda phesiz Smme vechullah
srr ortaya kar ve her neye baksa gzne Hakkn eserleri, iaretleri grnr
(137/3).
k olan maukun yzne durmadan bakar. Samimi derslerle Hakkn
hizmetinde bulunur. Her nereye bakarsa smme vechullah grr.
Salik kalbinin pasn silip her sabah Hakkn dergahna varp yalvarrsa ve men arefe
srrn irfan ile bilirse her nereye baksa smme vechullah grr (157/2).
Hakkn zikri ile evkle megul olan, tutlan yollarn emrine bin can ile uyan, kalbinde
Allah aknn ateini tututuran kii her nereye baksa smme vechullah grr
(157/3).
Hakkn feyzi ile ereflenen kimselerde phesiz smme vechullah srr her
an vardr (257/7).
Smme vechullah srr kimde ortaya karsa her nereye bakarsa Rahmann
suretini grr (257/8).

3.4.3 Didar

Cemal kelimesiyle ayn anlamda veya yakn anlamda kullanlan didar ise
zz divannda 30 yerde aadaki ekillerde ve anlamlarda gemektedir:
56
Peygamberimizin didarn yani yzn grme evki heyecan gzlere uyku
getirmez (12/3)
Yine Peygamberimiz iin sylenmi didar kelimesi. air zz mrnn
sonunda Peygamberimizden didarn yani yzn arz etmesini beklemektedir.
Bylece onun didarnn zevki ile can vermek yani lmek kolay olacaktr (13/8).
Bir kii eer Hakkn didarn yani yznn ise o yolda can ve batan
gemelidir. Maskat ortaya kana kadar cann canana vermelidir (39/4).
Cann Hak yoluna veren ona kavumayla Hakkn didarn grr (39/4).
Didar kelimesi sadrazam iin yaplan bir dua ve dilekte yer almaktadr.
Bursada bir kpr yaptrmas zerine Hakkn o sadrazamn vcudunu koruyup
cennet ve didar ile sevap vermesi dilenmitir.
Didar sradan bir insan yz anlamnda kullanlmtr. k hali baka bir
haldir ki onunla sarhoun yznn talibi, ilahi akn vakf olur (56/5).
Kavumann cennetiyle didar lezzeti kadar leziz bir Kevser olamaz (67/4).
Pygamberimizin didarna ak olmak onun nurundan faydalanmak iindir.
Peygamberimizin didarna itiyakl bir kla yanmak gerekir. nk nurlanma insana
o ak ve evkle gelmektedir.(71/2)
Cemal ve didar kelimeleri birlikte kullanlmtr. Tevhid srr ile menzile eren
dostun cemalini, dostun didarn ister (83/4).
Sevgilinin yznn talibi olan btn varn onun ayann toprana yok eder
(85/6).
Sevgilinin yznn olanlar kendisi hayran, bar yank gece ve gndz
inlerler (95/5).

Didar peygamberimiz iin kullanlmtr. Peygamberimizin bir bak insan
mutlu eder. Yznn grlmesi insana azktr.
Gnl, Hakkn zatnn k ve divanesidir. Hakkn yznn mumunun pervanesidir
(163/1).
kn parldamasna yanp dili saf ve pak olsa onun aynasnda sevgilinin
yznn grlmesi eksik olmaz (164/5).
57
Sevgilinin yznn talibi olan, onun yznn bann blblnden bakas
iin alayp inlemez. Onun sevgilinin yznn talibi olmaktan baka kr, ii yoktur.
Celal, byklk, ululuk ve ba sahibi Allahn herkese muradn vermesi ve yzn
ihsan etmesi umulur ve Allahtan dilenir (187/6).
O yari bulana kadar ah ve zar edip inlemeli. Allahn yzn grmek iin Allah
Allah demeli.
Peygamberimizin yzn grmek arzusunun atei bedenleri batanbaa
yakmtr. Peygamberimizin didarn arz etmesi ile ayrlk ateini ekecek g ve
kuvvet kalmamtr (204/3).
k, klar defterinin banda yer almaldr. lemin vncnn aknn
mumuna pervane gibi yanar. O, lemin vncnn (Peygamberimizin) yzn
grmek iin can atar (205/3).
Peygamberimizin yz gndzlerin na, onun yznden mahrum olmak
ise ayrln karanlna benzetilmitir (225/6).
Yzn Kbesi eklinde bir kullanl vardr. air zznin Hak cezbesi;
didarn, yzn Kbesine kar tavaf olmutur (237/6).
Gl bahesinde blbl bin figan eder. Peygamberimizin yznn sevdasyla da
inciler feryat eder (246/4).
Peygamberimizin yz aynaya ve gle benzetilmitir. Peygamberimiz
Rahmann yznn aynasdr. stek ve sevgilinin meram gldr (252/2).
Didarn yani Cemalullahn, Allahn yznn taliplisi, isteklisi olan kalbini
daima saf ve temiz tutmal; ak ateini tevhit koru ile yakmaldr (260/2).
Her zaman sevgilinin yzne ak olan, o yzn gl bahesi iinde nurlara gark
olacaktr (274/4).
Peygamberimize kavumay istemekten murat, onun yzn grmektir
(282/6).
k olan ismini dile alr ve feryat eder. Dosta yz tutar, kendi saray kendine
yabanc gelir. Onun istei daima sevgilinin yzn grmektir. Canann isteyen onun
yolunda cann verir. (298/3).


58
3.4.4 Celal

Allahn isim veya sfatlarndan biri olarak zz divannda be yerde geen
Celal kelimesinin kullanl ve ifade ettii anlamlar u ekildedir.
Allah celal sahibidir, byk ve uludur. Peygamberimiz onun habibidir (107/3).
Celal ismini sren gamdan beri olur (182/5).
Celal, celal sahibi eklinde Allah anlatmak iin kullanlmtr. air zz,
celal sahibi olan Allahtan derdine are bulmas iin yalvarmakta ve heveslisi olan
kendisine cemalini ihsan etmesini istemektedir (184/5).
air ihsan sahibi Allahtan maksadn ihsan etmesini dilemektedir. airin
maksad tarikatta nasip sahibi olup ayn zamanda kemal sahibi olmaktr.
Yine celal sahibi Allahtan yzn gstermesi istenmektedir (187/6).

3.5 ARF-RFAN

3.5.1 rfan

rfan, bilme anlama demektir. Tasavvufta ise irfan, ilahi bir feyiz alarak
kinatn srlarn bilme kudretidir, ilahi sezgidir, ilimden ok stndr, Allah
vergisidir. rfan ilm-i ledn olarak da anlmtr. Bir eyin i yzn, douraca
sonular anlayabilmek iin irfan sahibi olmak gerekir. rfan zden doar, arifte sezgi
vardr.
zzi divannda irfan ve arif kelime ve kavramlar yannda konunun daha iyi
incelenmesi asndan ilm-i ledn, zahit ve zht kelime ve kavramlar da ele
alnmtr. Sonular aadaki ekildedir:
rfan kelimesi peygamberimizi tasvir etmek iin kullanlmtr ve
peygamberimizin az irfanla dolu bir arap kadehine benzetilmitir (13/4).
rfan, irfan sahibi kii anlamnda kullanlmtr. Btn varlklar ve
yaratlmlar Allahn zatna ayet olduu halde, Allah, irfan sahibi kiiler tarafndan
ayrca bilinmektedir (13/4).
59
Bilgi ile, marifetle ilgili ikramc olmak iin irfan sahibi kiilerle yaknlamak
gerekir (57/4).
rfan sz irfan madeni eklinde kullanlmtr. Kamil insan bulan kiinin
kavli, sz
dorulukla olur, o kii kamil insann srrn bilip irfan madeni olur (75/5).
Nefsin zelliklerini, sfatn bilen irfan madeni olur (76/5)
rfandan beklenen haberler can kulann kapsn almas eklinde ifade
edilmitir (91/5).
nsann yaratlndan murat, Hakkn irfandr. in aslna bakarsak, dorusu
ise, Rahmann sevgisidir (99/2).
Hakkn irfan cennetine giren, dostuna erer. Bu felah ve devlet ancak irfannn
nefsindedir (99/5).
rfan mektebinden sz edilmitir. Hakkn nurlar a bir kez tecelli etse, o,
irfan mektebi iinde Hakkn feyzinden ders alr (137/2).
rfanla ledn ilmi ve arif arasnda balant vardr. rfana ermek isteyen bir
arife arkada olup esrarna yakn olmal ve ledn ilmini renmelidir.
rfan ile nefis arasnda bir ilgi vardr. Men aref olarak bilinen Kendini bilen
nefsini bilir hadisi gerei nefsini irfan ile bilen men aref hadisinin srrn bilir
(157/2).
rfan peygamberimizin kendisi olarak nitelendirilmitir (166/1).
rfan meclisi eklinde bir syleyi vardr. rfan meclisi dostu bilip bulmaya
yarar, bylece kii bakalarna ynelmez (176/4).
rfandan ders alnr. rfandan ders alanlar iin Allah zikretmek iin sylenen
H sz Hakkn bir nshasdr (185/4).
rfan ehlinin meclisinden sz edilir (216/8).
rfan ehlinin ayrca namaz olduu anlalyor (233/4).
rfan madeninden sz edilir. rfan madeni olan h diyerek coar (239/3).
rfan mektebine gelip hizmet arife eyleyene irfan sahiplerinin yaknl insan gl
olur. Yarin yoluna varn terk etmekten maksat yarin irfanna ermektir (258/4).
rfan istemek eklinde bir kullanlta bulunulmu. Her eyden akla geip
sonsuz yare k olmal, ondan baka irfan istememelidir (266/6).
60
rfann gl bahesi eklinde bir kullanl vardr. k feyzinin rma kalp
banda akp sevgilinin srlarnn yeillii ile irfann gl bahesi olur (273/2).
rfanla sultan arasnda bir ilgi kurulmutur. Kalpte irfan kasrda sultana
benzetilmitir (275/1).
Semt-i irfan veya irfan semti eklinde bir syleyile karlayoruz. Gnl,
Hak yolunda irfan semtine tevecch ettirir. Fakat canana itiyakl olmaynca bu
gnl gerekmez (275/3).
rfanda dil (gnl) saray temiz olup gl ve smbl alr. Kii maksadn
grr (278/3).
rfanla umman arasnda bir ilgi kurulmutur. Hak yolunda irfana yakn olan
kmil insan anlar. Damlasn denize salp umman olan kmil insan anlar (289/1).
Kamil insan ksaca knt kenz olarak bilinen Ben bir hazine idim
hadisinin srrna ermitir. Bu hazineye ulap irfan sahibi olan kmili anlar (289/6).
Rahmann irfannn sahibi olanlar Allah k ile alayp inlerler (292/4).
Hak yolunun taliplileri, Rahmann aknn blblleri; irfan feyzi ile
ereflenmi kiilerdir (303/1).

3.5.2 Ledn

rfana ermek isteyen ledn ilmini renmelidir (148/7).
Ledn ilmi renilmesi gereken bir ilimdir. Hzr gibi bir kmil bulup ledn
ilmini renmelidir. Ledn ilminin limi olan akranlarndan stn olur (257/3).

3.5.3 Arif

Arif, bilen, bilgili, irfan sahibi demektir.
Arif yle bir kiidir ki derde dp daima bin dert ile inler (62/6).
Arif olmak, bilmek anlamak, vakf olmak, srrn, i yzn anlamak anlamnda
kullanlmtr. Kmil insan bulup dorulukla onun kulu olan kii, o kmilin srrna
arif olup irfan madeni olur (75/5).
61

Arif kelimesi rif-i billah makam iin kullanlmtr. Arif-i billah olan her
neye baksa Hakkn vahdetine ak bir delil grr (76/2).
Arif-i billah olmak iin marifet yeertmek gerekir. Arif-i billah olan kimseye
dnya dar olur (81/2).
Arif-i billah olan kimselere bende olan srlarla ereflenip marifet tahsil eder
(85/4).
Arifin elinden ak arabn ien, can ve dil aynasn gam pasndan temiz ve
saf eder.
Arif-i billah olan Allahn yolunda ve hali Allah itiyak iledir (136/6).
Arife yakn arkada olup srlarna yakn olan ve ledn ilmini renen irfana
gelir (143/7).
Arif olan doruluk ve safaya yakn olur (220/1).
Hudann kalp aynasn saf olarak erh ettii kii bu nkteye Hakkn erh ve
beyanndan arif olur (221/3).
rfan mektebine gelip arife hizmet eyleyenler, rfan sahiplerinin yaknlarna
insan gl olurlar (257/4).

3.5.4 Zahit

Zahid kelimesi zhdden gelir. Her trl zevke kar koyarak kendini ibadete
verme demektir. Zahid ise bilen, bilgili, irfan sahibi demek olan arife karlk, ok
ar sofu kaba sofu anlamlarna gelir. Ancak zz divannda zahidin daha ok kla
muhatap duruma getirildiini gryoruz.
Zahitle saadet, melamet ve muhabbet arasnda bir ilgi kurulmutur. Zahidin
meskeni selamet, saadet sadk mmin, melamet n ivesi, muhabbet Kurandaki
urvetl-vuska ayetidir (23/3).
Zahit, mft ve k arasnda bir ilgi kurulmutur. Zahitlerin murad takva,
mftlerin yolu fetvadr. k ise hepsinden geip murada, hazret-i Mevlaya gider
(23/4).
62
Zahit, gnl hasta bir n halini bilemez. nk o, Eyyb peygamber gibi
bir derde mptela olmamtr (26/6).
Zahitle k karlatrlmtr. Zahitte kibir, kendini beenmilik ve riya
vardr. kta ise bunla yoktur. k, Hak yolunun mertleridir.
Zahide sesleni vardr. Zahide, zikir meclisinde yar aknn kadehinin sarho
ettii sylenmektedir.
Zahit ile k arasnda ho bir sava vardr. Bu savan nedeni sedasz
olanlarn aktan anlamamalardr (65/5).
Zahide yapt divanelik sebebiyle a armamas nerilmitir. nk
k, akn mecnunudur, akln maukuna verip kendisi divanelik tarafn tutar (77/5).
Zahide karsnda n seyran baka bir seyrandr, bunun sebebi, kavuma
yoluna ihlsla salik olmalardr (119/5).
Zahit ot ve dikene benzetilmitir. Zahidin ak keyfiyetini anlamayan haline
armamak gerekir. nk ot ve diken bu mehur meyveyi vermez (127/6).
Allahn adn k andka zahit onun zikrine utanr (295/8).
Zahit a ge bakar. nk zahidin kla hali dar ve skntl olur (295/6).

3.5.5 Zht

n derdi Allah ak olduu iin k zht sahiplerine uymaz (26/5).
Zht ile ak arasndaki ilgi anka ile sinek arasndaki ilgiye benzetilmitir.
Zht sahipleri ak sahiplerinin keyfiyetini anlamaz. nk anka ile sinek hi bir
zaman uamaz (127/4).
Zht, takva ve vera yani haramdan kanma, btn bunlar hotur. Lakin
n ak kavumasna ayet gelmitir (297/5).

3.6 MRT-DERV

3.6.1 Mrit

63
Mrit, tasavvufta, bir tarikata girenin gnl gzn aan ulu kimsedir,
mridi doru yola ileten manevi klavuzdur. Btn konaklardan geip uyanarak irat
iin baa dnm, halkla olup, Haktan ayrlmayan kimsedir. zz divannda bunun
yannda ayn kavram yerine kullanlabilecek eyh ve pir kelimeleri de aratrlmtr.
Tasavvufi hayat bir mrid-i kmile balanmakla balar. En byk mrit, Hz.
Peygamberdir. Daha sonraki dnemlerde gelen mritler de bir silsile ile Ona kadar
ularlar. Bunlar Hz. Peygambere varis olan kmil insanlardr. Dervi ise bir tarikata
balanan kiidir. Yine zz divannda dervi karl kullanlabilecek olan mrit,
sf, salik, talip gibi kelimeler de ele alnmtr.
Mrit, Hak yolunun ehli ve Allahn yardmna sahiptir (143/5).
Kii ilk nce kalbinin feyzini saf ve temiz hale getirip bir mridin elini
tutmaldr (57/3).Salikin vcudu mride teslim olmaldr. nk kalpler, baka
eylerden kurtulduka dmanlarn ve hasetilerini malup eder ve kendinde
mridi bulur (286/2).

3.6.2 eyh

Tasavvufi bir terim olarak mrit kavram yerine kullanlan eyh kelimesi zz
divannda 47 yerde gemektedir ve bunlar ounlukla ait olduklar iirlerin nakarat
veya redifleri eklindedir. Burada nakarat veya rediflerde deil de kendine mahsus
anlamlarda kullanlm olan dier iirlerdeki eyh kelimeleri zerinde duracaz.
eyh kelimesi Bursada bir kpr yaptrarak halk skntdan kurtarm olan
sadrazam vmek iin yazlan iirde gemektedir. Burada eyh kelimesi ihtiyar, yal
anlamnda kullanlmtr. Sadrazamn temiz tabiat iyilikle, cmertlikle
vasflandrlmtr. Bunu gen yal (eyh ab) bilir (52/2). eyh, Kadiri
topluluunu anlatmak iin kullanlmtr. Kadiriler gruhunun her biri eyhin temiz
mhrnn altnda bir Sleymandr (291/5). Yine Kadiri bykleri iin
kullanlmtr eyh kelimesi. eyh, yce kudret sahibi olmaldr (292/1)

3.6.3 Pir

64
Pirin kabz olur (109/3). Pir ve eyhlerin gittii yola tevecch etmelidir
(62/1). Hz. Peygamber pir olarak alglanmtr. Hdann nuru snlacak yer, ata ve
pirdir (6/6).
Akn piri vardr. Ak pirinin eteine sdk ile teebbs etmelidir (260/5).

3.6.4 Dervi

Dervi olan kiiler toprakla bir olurlar, toprakla bir olan leme sultan olur
(76/1). Dervi feragat ehli ve nedamet ehli olmaldr (191/1). Ne ferman olursa itaat
etmelidir (191/2). Adi dnyaya ba ememeli ve metanet sahibi olmaldr (191/3).
Dervi, tarikatta dkkn ap hakikat sepetini eriatla alp verir, dervi sadakat sahibi
olmaldr (191/6). Dervie dnya rtbesi ve makam gerekmez, ona bir post ve bir
dost yeterlidir. Dervi kanaat ehli olmaldr (191/4).
Derviler Mevlann derdi ile yrekte yaralar iler, yaln ayak, balar ak
alarlar (51/3). Salike tarikat yoluna girip yokluk ile yrmesi tavsiye edilir. nk
yoklua kavuma bulan dervi elbette var olur (81/3). stei kavumak olan k ss
elbisesini ne yapar. Derviler sevgili olmazsa aba ve tac atarlar ve uryan olurlar
(116/3). Dervi irade sahibi olmaldr (125/1). Derviin zaman yokluk ile geer ve
dervi Hudann zikrini terk eylemez (286/3). Dervilerin derdi eyhten ayr olmakla
artar 134/5

3.6.5 Sufi

Saf bir sufi olmal ve Allahtan baka eylerden temiz olmaldr (125/3).

3.6.6 Salik

Salik, her gece ve gndz zikirle zevk ve safa bulmal ve zikir cilas ile kalbe
ziya vermelidir (20/1). Bakt eyada Hakkn vahdetine delil gren salik elbette
kurtulu yoluna uyar (20/5). Mevlann bir zerre lutfu ile salik zevk ve safa bulur
(43/1).
65
Salik kalbinin pasn silmeli ve sefaya ermelidir. Her seher kalkp Hakkn dergahna
ynelip alamaldr. (157/2). H sz salike Hakk buldurur (185/2). Salik Hakka
seherde samimiyetle ynelmelidir ve ak arabn yle bir imelidir ki ruhu bile
kanmaldr (215/4). Salik bu fenann makamna gnl vermemelidir (25371).
Salikin vcudu mride teslim olmaldr. Dava ve hasedi bir kenara koymal ve
kalbini baka eylerden kurtarmaldr (286/2).

3.6.7 Talip

Taliplere ak arab sunulur (36/5). Yzn talibi olan btn varn yok edip
ayak topra yapar (85/6). Dostuna talip olan onun ismini zikredip daima alayp
inler (74/5).

3.7 AK-MUHABBET

3.7.1 Ak
Ak bir devlettir, her kiiye nasip olmaz. Akla yaln ayak ba ak abdal olan
k olur (26/4). Huda kn akn nerde olursa atrsn. nk ka aktan baka
rahat yoktur (26/8). Akta safa vardr. Buna safa ak da denir. Safa akna sahip olan
akn muhabbetine, zevkine ve Hudann srrna ve lah cezbesine de sahip olur
(27/1). Gnl akla Mecnun gibi olduu iin hesapsz belaya mptela olmutur
(34/2). Gnl aka mptela olduktan sonra cann tamamen bela kaplam ve belann
kendisi olmutur (34/4). Akn sevgisinden ve glden blbl olanlar gece ve gndz
feryad ve inlemelerle ah ederler (48/3). Ak n asldr (174/2). k ak halleriyle
inler. nk Allah aknn sarhou counca naralar peyda eder (56/6). Nasipsiz olan
aktan anlamaz. Onun iin k zahit ile ho bir mcadele yapar (65/5) Hak akna
kadar lezzetli bir ey yoktue. ekerin lezzeti onunla karlatrlamaz (67/1). Ak,
yce baht ve devlet niandr. kn an iki alemde de en byk hkmdar olur
(101/2). klarn akla devaml divane durmalarnn sebebi, onlarn Cemalin
tecellisini isteyip agyra bakmamamlardr (110/5). Peygamber yolunda ah ve
inlemeden lezzet alan Onun ak ile blbl gibi feryat ehli olur (113/2). Sevgilinin
66
ak ile her zaman feryat edip inlemeyen gerek k deildir (126/4). Dilsizlik,
kn virdini, akn hallerini bilmeseydi, gnlde her zaman alayp inlemezdi
(127/4). k ak inlemesinin kr iinde dm olan nefsini mertlerin ah Ali gibi
yryp basmaldr (129/2). Akn nurundan kiinin iinde era ortaya kal dima,
ak hallerinin kokusunun miski ile dolar (135/1). n zahirde gz ya a a
aksa bile aslnda ak halleriyle kalbi safa doludur (135/4). Zlf ak yolunda Allahn
kurbanna benzetilmitir. Zlfnn her bir teline yzbin can aslm. Ak yolunda
Allahn kurbanlar gibidirler (138/3). k olann mauk yzne dolmas istenmitir
(157/1). Gnln akn ve ayrlkla belal ve neeli olmas (161/2). k
kendisinde ak ve evkten baka nam ve nian kalmamasn ister. a iki cihanda
nam ve nian olarak Allaha klk yeter (186/3). Ak haleti baka bir haldir ki
onunla ak sarhou Allahn yznn talibi, ilahi ilmin vkf olur (56/5).
Akn kr Hak yoludur; onu staddan grmekle bile elde edilemez (213/5).
Peygamberimizin ak gnllerdedir (2/1) Peygamberimize duyulan ak
insan sevindirir. Onun aknn zerresine ulaan safa bulur (5/2). Peygamberimize
duyulan ak insan divane bir taa evirir. O yzden insan blbl gibi inlemektedir.
(12/1). Kalp diyar Peygamberimizin ak ve evkiyle doludur. Bu sevda eker ve
baldan lezzetlidir (12/4). Akn ky vardr. Peygamberimize aknn ky en yce
Firdevs gibidir. (13/3). Onun aknn yolunda blbl gibi figan etmek gerekir. Onun
evkiyle ah ve inleme Rahmann ihsandr. (13/5). Peygamber akna mazhar olan
can, Onun yoluna canla ba kurban edip Onu arzular (106/5). Niyet, resullerin
vnc olan Peygamber ak ile can feda etmektir (115/1). Peygamber aknn
yolunda ten ve can fedadr (168/2). Peygamber akna den kendi diyarndan ayr
olur (206/1). Peygamber ak ve sevgisinin kalpte artmas istenir (141/3). Peygamber
ak ile yeri yurdu terk edip onun Ravzasnn gl bahesinde alanmas (153/4).
lemin vncnn itiyakls ve olan, ak zevkini duymaz ve buna alr
(123/6). Peygamber ak ve evki kiiyi kendinen alr (188/1).

Rabbani feyz, Allah ak kiinin canndadr. Canana kavumak isteyen kiinin
canan canndadr (99/1). Allah akn kuluna ihsan etmesi istenir (224/5).

67
Hak akyla safa olan kii Hakk brakp gnl gzn vermez (38/2). Allah
ak ile bbl gibi figan eylenir, Allah sevgisinin arabnnn kadehi ile sarho olunur
(45/1). lahi derde dmek cana safadr, gzeldir. Allah ak ile bilimek cana
safadr, gzeldir (73/1). Allah aknn derdinin mptelas oln gnln istei Allah
olur; o baka eyler istemez (100/1). Hak aknn rzgar her zaman kalbine gelen
kiinin gnl coar, derya gibi hi zerrece sabretmez (100/4). Hda aknn halleri
kiiyi korkusuz hale getirir, k olan canan yoluna lmek iin can verir (105/2). Hak
akndan haz dileyen kii kalbinin hazznda Rahmann hazz gizli olan kiiye
uymaldr (108/5). Kalbine Hda aknn halleri eren kiinin hareketlilii gece ve
gndz usanma bulmaz (119/1). Rabbani akn hal ve kendinden geirmesi ile safa
bulann cannn gdas ilham, feyz ve ie doan eylerdir (120/1). Cihanda Hak
aknn lezzetin hi bedel olmaz. lem iinde Hak klar gibi gzel olmaz (122/1).
k Hda ak ile her an k olmal ve kavuma evki ile alamaldr (140/1).
Allahtan Onun akyla istek ve maksadn divane etmesi istenmitir (160/1).
Kendini kendinde brakmamas, can ve tenden geirmesi iin, Ondan haberdar
olmak iin kendisini divane etmesi istenmitir (160/1). Allah ak ok istenmi,
Onun ak ile gzden hi nemin gitmemesi hep Onunla olmak istenmitir. Bunu
iin de Onun ak ile divane olunmak istenmitir (160/3). Allah ak ile divane
olmak istenilmi ve ayrlktan kurtulup kavumaya yardm etmesi, hznl dili mutlu
etmesi Allahtan istenmitir (160/4). Gnln bbl gibi daima sada istemesi
(161/1). Hak akyla Hakka alayan k olana sevdiiyle pazar daima eksik deildir
(164/2).
Sabah ve akam ak ile ah ekip alayp inleyen n maksad dosttur ve o
kavuma arabna da kanmaz (111/3).
Ak yolunda Mecnun olmaldr (22/4). Ak yolunun ayini yledir: n
bana her zaman, her taraftan bela ta gelir (29/3). k sarholarnn szleri ve fikri
aktr. Bu sarholar ak yolunda evkten varn balarlar (56/4). Ak yolunda yce
rtbeyi davet edip elinden tutan yardmcs olmayan akran elinden ekinmelidi
(58/4). Sadk klardan candan sevenler aklarnn yolunda canlarn verirler (68/4).
Varln terk eyleyen k maukunu bulunca ak yolunda inleyen blbl olur
(81/6). Ak yolunda durmadan acele etmelidir (87/5). k akta yok olmaldr, hatta
68
fenadan bile fani olmald. nk n ak bylece muhkem olur (101/6). Ak
yolunda Yezdann klarnn izinden giden Rahmann lutuflar ile ereflenir
(179/5). Ak makam en byk rtbedir; ihtilaf ehli olanlar phesiz ona ermezler
(136/4). k olan kolay ihtiyar eyler nk ak ehline yol budur (139/2).
Dil ve can aka mbtela olduundan sonra ona can arkada bela iinde bela
olur(29/1). Ak erbabna sdk ile arkada olann gnl aynas Hudann zikri ile cila
bulur (30/10). Btn aalk sevdasndan geen ak erbabna cemaat olur (53/5).
Ak ile her an ortada olup blbl gibi alayp inlemek gerektii bunu gerekli olduu
belirtitilmitir (156/7).
Allahtan aknn feyzinin ve derghndan tam bir ihsan ermesi istenir
(186/1). Aknn dilde her an armasn k Allahtan ister (184/4).
k can akesiyle kavuma meta iin her zaman aka arp klara
arda bulunur (29/6). Ak ile divane olan, gnl gzn sayan, Hak ile Hakk
bulan leme can olur (76/3). Zahit ak Mecnununu ayplamaldr. O akln maukuna
verip divanelik semtini tutar (77/5). Peygamber ak kiiyi kendini bilmez hale getirir
(106/2). k, mauk, ak ve sevgi bir olan kiinin bedeni durmaz devaml devreder
(119/2). Ak eli ile devaml yakalar paralayan zlem ve evkle gz nemlendirir
(121/1). Zht erbab ak sahiplerinin durumunu anlamaz. Hi anka ile adi sinek uar
m(127/4)? Ak elinde can aresiz zapt olmutur. nk yr gnl mlkn zapt
etmitir (131/1). evk dolu k ak yolunda asla laf vurmaz; ban kessen mum gibi
katiyetle kar kmaz (136/1). Ak derdine yr olmak kiiyi kendini bilmez hale
getirir (189/1).
Ak haletini bulanlar esra madeni olurlar ve onlara bu alemde son maksat
ayan olur (23/5). k olup her gece ve gndz akla kalbe cila vermelidir. nk
varlk gnahndan k olan kurtulu bulur (26/1). Akdan nasibi olmayan, Allah
akna ulam kiinin srrndan anlamaz (28/4). Akla sarho olan Hakkn srrna
mazhar olur. Hakkn srrna mazhar olan kii serdar olur (81/1).
Ak insan kendisinden alr, gam ve zntden kurtarr ve Allahtan haber
verir (32/3). Sufi olup akn safvetiyle safi olmadan yar olan erknsz klar elinden
ekinmelidir (58/2). Huda akyla safvet bulunur (80/6). Zahir ve batnda aktan
baka bir ey brakmamak gerekir. Akla ereflenen k ayar terk eder (81/5). Ak
hastas olan Lokmana erer (148/3). Ummana girmek isteyen ak denizine girmelidir
69
(148/2). Dost akna den baka bir hava istemez (171/2). nlemek grnte
ayrla dmek sanlr; gerekte ise akn nianndan kavumaya rumuz eder
(221/2). Kalbini Hda aknn aynas klan mauku grnce h der (219/6). n
vcudunun akla dolmas iin safaya ulamas gerekir. Safaya lamak iin de
seherlerde zikirle megul olmaldr (215/1).
n ah ve figan etmesi dosttan ayrlmas anlamna gelmez. Aslnda bu
n akn ilan etmesidir (24/3). Gnl candan yar akna mptela olduu iin
durmakszn ah ve inlemeye mptela olmutur (34/1). O gnl sinesine delik aar
barn dalar. Ak halleriyle ona feryat eref ve itibar olur (100/3). Yr akna
deni perian ve divane eyler (211/2). Yr ak davasnda mert olan meydana gelir;
ban ele alp ayan mertesine basar (129/5).
n feryad bouna bir nara deildir. renmek isteyen akln aka koyup
aka dp bylece grsn yr sarhounun nasl olduunu (56/7). Aka den an
halini akll bilemez. Uslu olan ak arab olmadan sarho olur mu (56/8)? Aknn
yolunda kusursuz ve teslim olup yok olan, kendisi hakikat gnei olup ayn zamanda
iksirli olur (101/5). Ayre meyl etmekten ekinen kiiye ak ok gzel olur (102/6).
Ak ile gnl yri olan kiinin can uucu olur (112/3). Can burnuna aknn
kokusundan koku geldiinden beri aknn kazasna bir nefes gitmeden olmaz
(114/2). Ferhat gibi gayreti olanlar sevgili yoluna akla can verirler (115/5). Ak ile
inleyen ve ii feryad ve inleme olan gnl sevgilisiz karar vermez (117/1). Akla
yolunda can ve ba vermek normaldir. nk Feryattan gayret ondan daha zordur
(123/5). Temiz ak kr olan kendini parampara eder (239/7). Ak utanmas
korkutup dosta eker; gereksiz eylerden temizleyip yzn ak karr (135/5). Ak
insan alr, kendisinde brakmaz (141/2). Gnln ak dolu sine ile kavuma istemesi
(161/4). Safvet suretiyle deil ak ile coulur (182/2). Allah bak insan zinde tutar
(193/6).
Ak insann gzn gnln aydnlatr (195/4). Kavuma rumuz ve nktesini
anlamak isteyen ak yolunda fani olur hem de ad ve sanndan geer (221/5). Kalp
lkesi akn tamaml ile imar edilmi olur. Akn madeninin hazine evi vardr
(226/5). Aktan ders alanlar feyz ile buna layk olurlar (239/5). Akn cismini
kendisinde att kii yanar (126/3).
70
Aktan erbet vardr. Bu aktan erbet dost elinden verilir ve bu erbet insana
keyfiyet ve ak haleti verir (24/1). Ak arabnn kadehi ile mest olan kii Allah
sever ve ondan bakasna bigane olur (32/1). Ak erbetine kanmak, taliplere de
sunmak ve vehdet iline konmak gerekir (36/5). Yr aknn kadehi sarho ettii iin
zikir devrinin meclisinde sarho olunur (56/1). Ak arabn iip can meclisi ezeli
olur (56/2). Ak erbetinden lezzet dileyen k olsun. Ona o tatl suyun tatll,
mnkire ise tuzlu suyun tuzlardr (60/2). lahi dert ile yanmak, Onun aknn
arabna kanmak, cemaliyle karar klmak safadr cana gzeldir (73/3). eyda gnl
yanmak diler pervanelik semtini tutar. Ak arabnn kadehini iip sarholuk semtini
tutar (77/1). Ak kadehini imekle kendinden geip sarho olanlar, namus iesini
alarlar yine de namusa bakmazlar (78/3). Ak arab gzelden verilir ve onu veren
Muhammed Mustafadr (82/2). Ak ateine yanan vcut, muhabbet rengine boyanr;
Hak aknn arabndan ier. Bu yzden Hudann Mecnunudur (82/3). Ak meyi
dost elinden mecliste iilir (87/1). lahi akn badesi cannda olan kiinin her an ve
halinde daimi lutuf vardr (88/1). k olan ak arabyla devaml sarho olup
sabahlar; o sinesini gl gibi, gnln neeli hale getirir (105/4). Ak arabnn
sarhou yaka yrtar, arr; menzilini gn gibi sabaha felekler eyler (105/4). Ak
arabnn kadehini nsiyet meclisinde ien kiinin aklna Har gelmez; onun
sarholuu Surun flenilmesinedir (120/3). Hak akn arabndan ien Rabban
sarho, safvet bulur; hem de onda hzn ile usanma olmaz (122/4). Peygamber
aknn daimi kadehi can zere tutulur. Zahir ve batnda hrmet ble onunladr
(123/4). Canan iline evkle kol ve kanat alr (124/4). Gnl akla nee dolu
olmadka kavuma erbetini ele geiremez (127/2). Ak kadehi ile her zaman sarho
olan kendisini her zaman zapt edemez (131/2). Cismin ak arap gibi olmutur
(133/4). Ak arabn arifin elinden ien gam pasndan can ve dil aynasn pak ve saf
eder (136/6). Badeyi aktan iip sarho olmaldr (140/4). Allah aknn arab ile
sarhoun kalbi, Allah sevgisi ile doludur (143/2). Gnln kararnn kalmamas daima
inlemesi ak arabyla sarho olup inlemesindendir (147/2). Gnl akn arabndan
iip kanmak iin ve pervane gibi ak ateine yanamak iin blbl gibi feryat
etmektedir (162/1). Gnl, ezel meclisinde itii Hak akn kadehinin sarhoudur
(163/2). Dil ak arabn itiinden beri ak sahrasnda Mecnun gibi hayranve sarho
71
gezer (231/1). Ak kadehini iip mauka k olan bu dnya halk iinde destan olur
(175/5). Ak kadehini ien hayran olur (179/1). Sevgi kadehinin ak yr kynde
tavus gibi hareket derdi oluturur (181/4). Ak arabnn kadehini sdk ile imelidir
(182/2). Ak arab da kiiyi kendini bilmez hale getirir (189/4). Ak arabndan iip
btn gereksiz eylerden gemelidir (216/4). Hak aknn arabn ak yolu iinde
dolu ien her zaman ismi ile aran sarhou olur (226/1). Ak arabn ienler
kendine gelmezler (168/4).
Akn gl bahesinde dil ve cann blbl olmas istenir (223/2). Ak meydan
vardr. Ak meydanna tecerrd eyleyp girilir (27/1). Ak meydannda ilgili
olmaktan geip soyunan fert olana ne mutlu (65/6). Ak han vardr. Ak hanndan
hissedar ve nasipli olanlar Hakkn faziletinden seilmi zmreye katlrlar (71/4).
Peygamberimizden ayrln gam sevda olarak yeter. Aknn ba gnl ve cann
blblne mekn olarak yeter (72/1). Ak pazar vardr. Yar meclisine erenler ak
pazarna girip her zaman akn ve hayran gezerler. Onlar yra kavumay isterler
baka bir kara bakmazlar (78/2). Akla meydana girene ar ve namus gerekmez. O
kii can ve ban terk eder ve ona yr ve ayar da gerekmez (85/1). Ak taht vadr.
Meclise ak taht zere Sleyman olmak iin gidilir (87/4). Akn gl bahesi iinde
her nefes blbl gibi alayp inleyen olur (92/3). Ak erbetini iip ak
meyhanesinden yrmelidir. Dorusu udur ki ien kii akla sarhotur (102/4).
Gereksiz eylerden kurtulup ak sarayna ulaan klar sevgi arabyla her zaman
sarho gezerler (110/4). Peygamber ak ve evkinin bana gece ve gndz blbl
gibi inlemeden olunmaz (114/1). Ak meclisine girip arabn safn ien kii sarho
olup onun inleyileri durmaz (119/3). Hak akndan hisse arayana zz gibi kiilerin
meydan aktr (120/8). Peygamberi sevmek iman onun ak devlet bakanl tacdr
(123/2). Bu ak havas ile eklen toprak olan, manada ba tacdr; buna hi kimse
la demez (127/3). k ak meydanna gelip mertlerin ayana basmaldr. Canla
batan geip nce meydana basmaldr 129/1). k ak arapsnn elindeki arab
ekerek almal ve araba evkle kanp sarho olmal ve meyhane basmaldr (129/3).
Akn ifa evine kimayak basarsa ak merhemiyle zahir ve batn sa olur (135/6).
Sdk ile ak meydan iine ayak koyan yolunda cann verir ondan asla dnmez
(136/3). Ak canda ve tende vatan edinir (142/2). Akn gl bahesi iinde salna
72
salna yrmek iin ve ak ile kyam isteyen gnl blbl gibi inlemelidir (159/4).
Hda ak yaral bir dille ilikilendirilmitir. Gnl ak hanndan daima nasip ister
(161/9). Akn gl bahesi gnln seyran yeridir (162/2). Allah aknn gl
bahesinin glleri solmaz (169/5). Ak sarayna giren esrara yakn olur (177/3). Aka
denin yuvas mihnet ve gam olur (181/3). Ak meyhanesi iinde arap iilir
(182/3). Ak erbabnn meclisinde erefli itibar vardr (182/4). Hak aknn
meydannda gece ve gndz zikirle can ve dile cila verildikten sonra klara sala
edilir. Hak sevgisinin arabnn kadehi iilir (182/4). air, akn fezasna girip ak evi
zerine kmak ve kavuma urgan ile Mansur gibi aslmak ister (212/4). Gnl
blbl evkle akn gl bahesine konana kadar seherlerde blbl gibi tevhitle
alayp feryat etmelidir (215/3). Salik, ak arabn yle bir imelidir ki ruhunda bile
kanmaldr (215/4). Ak meydanna cmleye uyularak onlarn arkas sra girilir
(217/3). Akn gl bahesi iinde blbl olann gece ve gndz ah ve alama kr
olmutur (218/3). Kavuma rumuzunun hal ve anndan kendine pay dileyen ak gl
bahesinde blbl gibi ah ve feryat etmelidir (221/4). Ak ba vardr. air ak
banda Peygamberimizin yzn grmek iin blbl gibi figan eder(8/5).
Aknn yolunda cann feda eden k vuslat bulup onunla derdine ifa bulur.
(21/3). k olan kimseye Allah ak derdi olup zht erbabna tabi olamz (26/5).
Kiinin ateinin artmas phesiz ak derdi sebebiyledir (33/3). ok alanp inlenilir
ama Hda ak ile kr edilir. Hda derdi ile ayar yr edilir (41/2). Hak aknn
hastasna sevgiliye kavuma erbeti olmadka tabibin ilac fayda vermez (48/1). Hak
aknda feryatlar asla dinmez. nk onlarn kalplerinde Allah derdi k yakt
(59/3). Ak yolunda ferac, dertsiz zahide meyl etmez. a ayarla uyumluluk
mmkn deildir(60/1). Akn derdiyle durmadan ah ve inledike hast cana tabipten
ila artar (60/4). Dertli ak yolunda sdk ile almaldr. nk o zaman zahmet
rahat, aclar ise tatl olur (65/1). Eer kta Keremin gzya ve sevdalarn ah
olursa, k ak padiah olursa ona lemde hibir dert yoktur (65/3). Ak iinde
ayrlk derdine mptela oluu mmkndr. Kavumann bak onun derdine ho bir
panzehirdir (71/5). Tabip ilac hastaya verir. Bu yzden ak hastas ve sakat ol!
nk adet budur, deme hastaya bakmazlar (78/6). Ak derdi ile gnl hasta olanlar
inlerler. Ayn ekilde ayrlk haneri ile yklm, zarara uram olanlar da inleler
(95/1). Ak cevrinde ihsan, Hak derdinde derman gizlidir (108/1). Ak ehli ah ve
73
feryattan uzak deildir. Aka dp abalar, bellekten hi gidermez (213/1). Aka
den birok derde erer (142/2). Aka mptela olan derde aina olur (181/5). Ak
n derdidir (194/5). Hak aknn rehberlii ile giden sevgilinin nice esrarn duyar
(196/4). Ak cevrine, Hak derdine eren kiiye mjde vardr; nk o kiide btn
insan gizlidir (108/4). Ak ve inleme can blblnn krdr (228/1).
Ak zincir vardr. Ezelden ak zincirine ekilmi kii Mevlann cemali ile
divane olur (32/5). Ak atei vardr. Dosta erimek ve ten haddine yetimek iin ak
ateine yanmak gerekir (36/1). Allah aknn ateine dil ve can yanmaktadr. Allahn
bir zerre lutfu ile ak ateine yanp klhan olunur (43/3). Ak zinciri boyuna
takldktan sonra o kii bu dnyada leme destan olur (45/3). Peygamberimize
duyulan akn ateiyle her, Onun erefli zatnn akyle her nefes batanbaa yanktr
(71/1). k olan kiinin gzleri durmada alar, ii ak ile yanar, gzleri srekli
alayc olur (76/4). Ak ateiyle yanp kavumaya gnln veren sevgilinin
lutfedeceini bilir (80/4). Ate olmu ve akla dolmua virane gnl, kendi can ve
dilinden Hak yrini ister (83/2). Ak zincirini kendine takp zikir ateine kendini
yakan kii ayara bakmaz. O Allahn cemalinin nurunu grr (94/3). Gnl hatt
batanbaa ak atei ile yank olan kiiye Rasulullah ak, yr kr uygundur (97/2).
mr akesi ile ak sermayesine sahip olan kii, isteine erip yra kavumakla
sevinir (101/2). Ak emesinden abdest alp gereksiz eylerden temizlenen, gnl
meclisinde gler yzl olup en erefli olur (101/4). Ak ateine pervene olana kadar
yanmaldr. nk yanmakta herhangi bir keder yoktur (102/1). Ak atei ile vcudu
batanbaa Rahmana ermeyi dilemektir (102/5). Ak atei iinde gl bahesi gizlidir
(108/2). Ak ehline yolda olan can ve bana kalmaz; o kii Cemalin mumuna
cann evkle aleve den geirerek yakar (111/4). Akn aydnlatmasna yanp dili
temiz ve saf olan kiinin aynasnda Yz grlr (164/5). Ak atei ile tutuup yanan
barn ney gibi dalarla dertli hale getirir (121/4). Ak atei ile gnl dandan ah
ile yalaz gelir; evkle gzleri uykudan ikaz eder (132/1). Ak atei kendisinde
bulunan kii phesiz o yanla temizlenir; onda fke kalmaz (132/2). Ak atei ile
kiinin hem kalbi yumuatlm olur; o Hakk kabul eder nk kalbi kaba deildir
(132/3). Ak yolunda dost aknn ateinin ah sadk klara yolda nimetleridir
(139/3). Gnl kendisini ak mumuna atmasyla sanki pervaneye benzetilmitir
(147/1). klarn ak ateine kendilerini yakp meydana girmeleri ate sahnesine
74
yryp kendilerini kurban etmek istemeleri olarak dnlmtr (147/4). Ak
ehlinin hali yanmaktr ve bu onlarn kr olarak dnlmtr (155/5). Ak atei ile
Hday kalpte tututurur (157/3). Ak yolunda ate ve ah arttka n payesi artar
(164/4). Ak oduna varl yanan Hudann zatnn dr; o, Huri Glman istemez
(172/2). Ak ateine can yakmakla dertlere deman eriir (190/1). Sevgili ak zincirine
takp gnl zapt eyledi. Onun gzne imdi lem grnmez, o sevgiliye ktr
(231/4). Sevgili ak ile eyda eder; ak zinciri n boynunda her an ve
zaman istenir (228/1). Yr, ak ateiyle yakar (211/3).
Vcut gemisini ak deryas iine salmaldr. nk ona inayet rzgr eriip
maksad grlr.(20/2). Ak zikrinin denizi daimi zevkle dalgalnsa, btn kesafet yok
olup kalbe parlama gelir. (20/3). Ak denizin cotuka feryatlar o zaman lezzetli olur
(67/3). Ak denizinin sinesinde coku dalgas olutuka, ona teselli eriip gnl
zevkle dolar (71/3). lahi ak dolu gnl, iri ve iyi cins inci marifeti iin dalgca
blbl olur (80/2). Gznden gafleti kaldrp kendini ak denizine daldrmaldr
(215/5). Gnlden ak deryas iine cism ve can atmas istenir (162/4). Cisim gemisi
ak denizine girdiinde ona kavumaktan teselli ve kenar vardr (164/6). Ak insan
katre iken umman yapar (175/3). Ak deryas vcut mlkn suya boar ve katre
iinde olan vcut umman olur (179/4). Ak deryas kaynayp taar ve ak dalgas
n bandan aar (118/1).
Ak askeri Mansur gibi gnle dolar. Yr akla saho eder (211/5). Ak
belasna her kim sinesini nian yaparsa, batan baa onun cismi hemen belann
kendisi olur (29/5). Ak askeri vardr ve ak askeri vcut surlarna dolarlar ve o kiiyi
yakarlar (32/2). Akn oku her an bar delip kan eyler (126/1). Akn askeri asker
zahir ve batn zabt eder (8/4).
k birok yerde deyim olarak da kullanlmtr. Bunlardan bazlar yledir:
Enbiya ve mrselin akna (184/3), akla sada klmak (75/4), akm ekim (60/3).

3.7.2 Muhabbet

Muhabbet nn hazinesi virane dildir (80/1). Vcut ak ateine yannca
muhabbet rengine boyanr (82/3).
75
Sanat, blbl gibi muhabbet ba iinde ho mest olup dost ismiyle inleme ve
feryaddr (24/2).
Muhabbet badesi akn fezasnda iilir (257/2).
Muhabbetin atei, masivann aydnlatlmas iinde yanlr (196/3). Muhabbet
ateine cann yakmak iin kalpten gereksiz eylerin tasasn gidermelidir (286/3).

3.8 GNL-KALP-DL

3.8.1 Gnl

Gnl Hda sevgisine verilmeli gayrya verilmemelidir (30/7). Peygamber
gnln gl bahesi olarak vasflandrlmtr (46/3). Gnl Hakkn esrar ve
feyz mahallidir (96/1). Gnl, Hdann tecellisinin ereflisi ve Allahn nazar yeridir
(96/1). Gnl, sevgiliyi dileyenin yoludur (96/3). Gnl klarn Allahn Cemaline
ah ve vah yeridir (96/5). Btn vcut azalar halk gibidir; onlarn vnc ve ah
gnldr (96/6). Gnl Hakkn esrarna yakn, tarik ilmine bayrak olmal ve dert
erbabna yolda olmaldr (155/3). Gnln kr yanmaktr. Bu ak ehlinin halidir
(155/5). Ezel meclisinde Hak aknn arabn ien gnl, imdi o arabn sarhoudur
(163/2). lahi derdin atei gnle tesir edmi ve gnl batanbaa o atein yancsdr
(163/3). Gnl, Hakkn feyzinin var yeri ve yurdudur (277/6). Gnl, Hdann
ekiciliinin madenidir ve evkle doludur (277/2). Kalp hazznda Rahmann hazz
vardr (108/5). Gnl Hdann nice esrarna kap almas olmutur (93/4). Gnl
Hak yolunda irfan semtine yneltir. Canann itiyakls olmayan gnl gerekmez
(277/3).
Bu geici dnyann makamna gnl vermemelidir (253/1). Gnln gereksiz
eylerden temizleyip dosta veren, srr iinde kavuma hazinesini bulur (220/5).
Gnl gereksiz eylerin pasn giderip kalbini saf etmeli ve ayri terk edip her eye
kaytsz kalmaldr (180/4). Dost cemalini grmek iin divane k olanlar gnl
aynasn gereksiz eylerden temizler (121/3).
Ak denizinin sinesinde coku dalgalndka gnle teselli erip zevkle dolar
(71/3). Gnl hakikatte selamet bulur (53/4). Gnllerin ferah ve mutlu olmas
76
baharn gelip gllerin almasyla, blbllerin maksadlaryla yakn ve yr olamsyla
ve saba yelinin name syleyen olup gl bahesine gidiiyle mmkndr (98/1).
Gnl dertle alamakta ve inlemektedir (144/1). Gnl, ayrlkla bin para ve her
halle aresizdir (144/2). Gnl gamla dolu arkadatr (144/3). Gnln kr gece ve
gndz inlemektir. Ona ihsan sabrladr (144/4). Derde dermana ermek isteyen gnl
sabraylemeli ve kolaya ermek isteyen gnl zahmet ekmelidir (148/1). Gnl safvet
yanmal, kesrete meyl eylmemelidir. Vahdet yoluna girmelidir (155/2). Gnlde
karkl nleyen ey tevhittir. Tevhit, btn ilerin badr (156/2). Viran gnl
tevhitle mamur olur. Hznl kalp mutlu olur (156/6). Doumun temiz meclisi
klara cennet olduu iin gnller feyizlerin eidiyle metin olur (170/4). Gnl
mlk seherlerde zikirle megul olmakla safa bulur (215/1). Yzn grml
alnca gnl safa ile dolar (269/4). Gnl aclk ayrlna karklk eker (297/3).
Feragat ehli olan gnl zevk ve rahat huzuru bulur (53/1).
Gnl akla nee dolu olmadka kavuma erbetine kavuamaz (127/2).
Gnlde yrin hayali btn znty giderir (118/2). Gnln durmadan ah ve
alamaya mptela olmasnn sebebi can ile yr akna mptela olmasdr (34/1).
Ezelden k olan gnl lmsz Rabbden ona ulamay diler (82/2). Gnl
daima bekann isteklisidir (82/4). Yklm gnl, gnl evinin onarlmasn ister
(83/1). Allah aknn derdine den gnle bo eyler gerekmez, onun istei ancak
Allah olur (100/1). i ak ile alayp inlemek olan gnl sevgilisiz karar vermez
(117/1). Gnl ayrlk ateine candan yank olup sevgilisiz karar vermez (117/2).
Leyla gnldedir, onun da ve sahra gezmesine gerek yoktur (144/5). Gnl ak ile
daima sada iste. O baka eylerden lezzet almaz, Huda ister (161/1). Gnl kavuma
erbeti ile kanmak (161/2), safa (161/3), ak dolu sine ile kavuma feyzi (161/4) dost
ile beka (161/6), teselli (161/7), kendine dert ve sr sahibi ve vefa (161/8), ak
hanndan talih ister (161/9). Gnl her zaman saba yelinden haber zler (230/1).
Dost Birdir, sevgi Birdir. Gnl Bire verilir. Maksat Odur. Ondan baka cana
canan gerekmez (172/4). Mecnun olan gnl, bakalarna ynelmez, Leyla ister,
gnln gereksiz eylere vermez, Mevla ister (174/1). Yr derdine den gnln
sonsuza kadar kurtulmamas, ak ateine yananann yanp durmamas istenir (214/1).
Gnl Yakubu can Yusufunun ayrl ile hzn evi iine girip alayarak
bekler (293). Gnl gzn sayan, Hak ile Hakk bulan, aleme can olur (76/3).
77
Gnl ayrlkla viran olur (151/4). Gnl ayrlkla ztrap dolu olunca kap
alr (155/1). Gnl yre her nefes arkada olmak ve onunla lem etmek iin blbl
gibi inlemelidir (159/1). Kavuma glnden koku almak iin bbl gibi inlemelidir
(159/2). Rabbani lutuf dileyen gnl blbl gibi feryat etmelidir (162/4). Gnl,
ayrlk okunun bar para para ettii derdin daima inleyenidir (163/4). nleyen
gnl bir zaman dert eker. Ayrlkla alayan gnl bir sre alar ve inler (216/1).
Gnln dosta verenin ii ah ve inleme olur (74/3).
Yr ile can cier olan gnln gayrya vermez (85/1). Sevgi Birdir, dost
Birdir. Bir gnl alr. Katre iken Onun ak ile umman denizi olunur (175/3). Hz.
Peygamberin ruhunda gnln kalmas alacak ey deildir. nk blbl ba
iinde bende dmtr (246/7). Gnl pak ve temiz olup o ahn bak yeri
olmaldr (277/5).
Divane gnl yanmak diler, pervanelik semtini tutar; ak arabnn kadehini iip
sarholuk semtini tutar (77/1). eyda gnl blbl daima inler (75/1).
Eger cemal Kabesinde kavuma bayramna eriilirse gnl onun o an
kurbanesidir (163/7). Gnl, Hak feyzinin yurdudur (277/6).
Gnl iin kavuma ba olduu gibi ayrlk ba da vardr. Kavuma ba
iinde uan gnl, ayrlk ba iine dp ilgisizlik semtini tutar (77/4). Gnl vcut
iklimi iinde dostun kesi ve taht yeridir (96/7). Dostun Allah iin saray gnldr
(96/8). Gnl saray gereksiz eylerden korunmaldr. nk gnl o ahlar
ahnndr (163/8). Gnl gayrdan temiz olmaynca taht yeri olmaz (266/5). Fena
meclisinde herkesin maksad mamur olmadr. Fakat gnl ehri gamhanelik semtini
tutar (77/2). Hz. Peygamber gnl tahtna sultandr (123/1). Gnl saray gereksiz
eylerden korunmaldr. nk bu gnl o ahlar ahnndr (163/8). Gnln bann
etrafn gam dikeni alnca hazan rzgarna alnrsa gl bahesi kalmaz (294/2).
Gnl kiiden benlii alan dost viranesidir (163/5). Gnl eklen virane fakat
batnen mamurdur. nk o gnl maukun hazine yeridir (163/6). Gnl ilahi drded
dp kilhana yanar. Kavuma yolunda Mecnun gibi hayran olarak gezer (180/1).
Gnl, Hakkn zatnn k ve divanesi, Hda yznn mumunun
pervanesidir (163/1).
Dost cemalini grmek iin divane k olanlar gnl aynasn gereksiz
eylerden temizler (121/3).
78
Gnl, nasl ki ufuklarda gne ve ay varsa, yaayan varlklarn gne ve ay
da gnldr (96/4). Gnl Hakan maksat gsterir safa, ayna gerekmez (277/4).
Gnl ak derdinden su gibi alar (189/2).
Gnl akarsuyun ve deryann arkada olmaldr (256/1).
Akn gl bahesinde dil ve cann blbl, ilahi feyzin gnlde rmak olmas istenir
(223/1).
Gnl himmet atna binip canan iline inmek ister (196/1).
Gnl blblnn evkle akn gl bahesine konmas iin seherlerde blbl gibi
tevhit ile feryat etmelidir (215/3).
Gnl deyim olarak da kullanulmtr. Gnllerden pas silmek (10/5),
gnln vermek (172/4), gnl almak (175/3), gnln birine dmesi (290/1).

3.8.2 Kalp

Kimse, kimsenin kalbindeki srlarn bilmez. Lakin gayblarn bilicisi olan
Allah o srlara vakftr (49/3). Coup derya gibi zerrece hi sabreylemeyen gnln
Hak aknn rzgar her zaman kalbine olur (100/4). Gnl, ilahi akn mazhar ve sr
mevziidir (277/1).
Kalp hcresini gereksiz eylerin kalmamas iin tahliye etmelidir (30/7).
Kalp, zikr ile safilik, temizlik bulup kalpten gam ve znt gider (258/6). Ak atei
kalpte tevhit atei ile yaklr (260/2).
Hakkn zikrinin nuru ile kalbini saf eyleyen kiide Cenab- Hak grnr
(74/2). Kalbe ziya zikrin cila aletiyle verilir (20/1). Ak zikrinin denizi daimi zevkle
dalgalansa btn younluk mahv olup kalbe parlama gelir (20/3). Kalbe akla cila
verilir (26/2). Kuranla amel edip zikrullah artrlrsa kalbe alma gelir ve btn gam
kalkar (49/5). Kalbe cila zikrullah ile verilir (19/1).
Kalbe hayat eriirse cefa zevke dnr (253/2) Kalbe ruhani dersle Mevla
ilmi ererse onda zahir ve batn kalmaz, kurtulu bulur (20/4). Kalp gzne tevhit
ile cila verilir (260/1).Kalp hatt batanbaa Hz. Peygamber ak ve evki ile
dolmutur. Bu sevda eker ve baldan lezzetlidir (12/4).
79
Hz. Peygamberin lutfu, yaral kalp devas, hasta dillere ifadr (11/1). Kalp
zulmetine Hz. Peygamber gne ve aydr (168/3). Kavuma namesini saba yelinden
tuttuu iin kalp lkesine inleme, feryat ve vah dolmutur (181/1).
Kalp gzne cila verene istei grnr (208/3). Gnl, kalp gznn
almasyla ve gsn almasyla, ak dolu sine ile kavuma feyzi ister (161/4).
Kalp hanesini ayardan uzak etmelidir (57/1). Kalp hanesini temiz ve saf
eyleyen, ruhani zevkle cana izzet eder (57/2). Kalp hcresi ayar sevgisi grmemesi
iin korunur (214/5).
Hz. Peygamber kalp burcunda parlayan gnetir (8/1). Kalp arsas lemlerden
byktr (217/2). Kalp lkesi akn tamaml ile mamur olur (226/5). Kalp tahtnda
oturan canan olana kadar kalbi zikrullahn nuruyla temizlemelidir (257/1). steine
kavumak dileyen kalp mlknn fethine tevhit askeri ile tam azim etmelidir (260/6).
Kalp arsas her eyden parlaktr. O taht yeri olmaz. nk ayr ile yaknlk kurar
(265/2). Kalp banda akn feyzinin rma aksn (273/2). Kalp aynasn seher
vaktinde zikir meguliyeti ile saf edene ilahi lutuftan gufran ular (288/3).
Kalbe birok gizli hazine alr (285/4).
Kalp aynas Hudann zikri ile cila bulur (38/3). Hakkn esrar kalp levhasn
batanbaa nakla doldurur (137/2). Sevgili kalp levhasndan bakalarnn sevgisini
yok edip kendi sevgisini getirir (211/6). Hakkn gsn at ve kalp aynasn saf
ettii kii Hakkn aklama ve beyanndan nkteye arif olur (221/3). Kalp aynasn
aana Allahn cemali grnr (259/1).
Hz. Peygamber kalp gnei olarak vasflandrlmtr (126/2).
Deyim olarak kalbin pasn silmek (157/1)

3.8.3 Dil

Dil hanesini pak etmelidir (278/2). Dilden gereksiz her eyi kaldrp Hakkn
zikrindan hi uzak olmamaldr (261/3). Kim ki akn na yanp dili temiz ve saf
olsa ayinesinde yzn grlmesi eksik olmaz (164/5).
Gnl aynasnda sevgilinin yznn nurunun yansmasn isteyen ona kar
durur; onda, ynelmeden dolay zay olmaz ( 122/5).
80
Ak askerleri Mansur gibi dile dolmutur (211/5).
Ak ateiyle dilden gelen ahla yalaz, gzleri evkle uykudan ikaz eyler
(132/1).
Dost derdine den dil bu derde derman istemez (172/1).
Yr evkinin hayali daima dildedir (139/4).
Zahit, hasta dilli n halini bilemez. nk o Eyp gibi derde mptela
olmamtr (26/6). Ak derdi ile dili hasta olanlar iniler (95/1).
Dil hatt batanbaa ak atei ile yanktr (97/2).
Hdadan erien a kar dil ehrinde alacak srlar grnr (237/5). Dil
saray temiz olmsldr (178/3). Hak evk ve aknn hazinesini bulmayan dil tahtnda
sultan olamaz (296/6). Dil Msrnda trl trl inlemeler grlr (22/5). Dil
mlkn o yar zapt edeli ak elinde can aresiz olur (131/1).
Muhabbet nn hazinesi viran dildir (80/1). Mevlann bir zerre lutfu ile
viran dil hane mamur olur (43/5).
Arifin elinden ak arabn ien can ve dil aynasn gam pasndan pak ve
temiz eder (136/6). a Hakkn bir kez tecelli et dil hanesi temiz olur ve
Hakktan baka her ey gider (137/1). Tecerrt hrkasn giyip dil levhasndan baka
eylerin nakn yumaldr, bu kavumaya sebeptir (79/4). Kmilin ayak topra ile
can gzne srme eken gnl levhasndan ayarn nakndan ne varsa mahveder
(84/5). Gereksiz eylerden elini ekip bilincini Hdaya vermelidir (279/6).
Dil ve cann akn gl bahesinde blbl olmas istenir (223/1). Dil blbl
Hz. Peygamberin gl yzne itiyakl olmutur (243/6). Dalgca, iri taneli inci
marifeti iin ilahi ak dolu dil, ona blbldr (80/2).
Dil, deyim olarak da kullnalmtr. Dil vermek (45/5).

3.9 CAN

3.9.1 Can

Cann, iman mihrab olan Hz. Peygamberin kalarnda tekbir etmesi (69/3).
leme can olabilmek iin ak ile divane olup gnl gzn saymak ve Hakk Hak
81
ile bulmaldr (76/3). Sevgiliye gnl vermi olan can bir ey kabul etmez (97/1).
Cann gdas feyz, ilham ve ie doan eylerdir (120/1). Heves cana ten iinde
canann kynn havasdr (127/1). Zikir cana azktr(184/4).
Peygamber aknn can ve gnle dolmas (2/1). Dil ve can aka mptela
olaldan beri ona can arkada bela stne bela olur (29/1). Ak okuna sinesin nian
eden, can akesiyle kavuma sermayesi iin klara davetde bulunup her an aka
arr (29/6). Gnl can ile yar akna mptela olur. O yzden her zaman ah ve
inleme belasna der (34/1). Gnl aka mptel olaldan beri can hep bela alp
belann gz olmutur (34/4). Kim sevgilinin akyla gnl yar olursa onun can
korkusuz olur (112/3). Akndan can burnuna koku geldiinden beri bir nefes aknn
kazasna gitmeden olmaz (114/2). k aknn daimi kadehini candan stn tutar.
nk zahir ve batnda hrmeti onunladr (123/4). Akyla feryat edip inlemeyen
gerekten k deildir (126/4). O yr dil mlkn zapt edeli can, ak elinde aresiz
olur (131/1). Hz. Peygamberin zatnn zevki can ve teni tutar (141/2). Akn canda ve
tende vatan edinmesi: Aka dnce ak canda ve tende yerleir oray vatan edinir
(142/2). Cisim ile can ak deryasna atlmaldr (162/4). Akta Hudann sevileni olan
candan te maksadn sevdalsdr (195/1). Can are bulana kanat aar (222/1). Hz.
Peygamber ak can ve dilde her zamandr (242/3). Ak cana dirilik, g, kuvvet
verir (304/3).
lahi ak arabn cannda olan kimsenin her an ve halinde daimi bir lutuf
vardr (88/1).
Peygamber cana canandr (7/1). 2(8/2) Cana canan olan sevgiliden kerem
eylemesi beklenir (22/2). Sevgili can ve gnle sevilen, herkes isteyen; o, istenilendir
(23/2). Mevla sevgisi gnle dolunca can lezzetini bulur (32/4). Vuslat yolunda
dertleri artanlarn canan semtinden canlarna ho bir bolluk gelir (59/5). Canana
kavumak isteyenin canan canndadr (99/1). Dost Birdir, sevgi Birdir, gnl Bire
verilir. Maksad Odur, cana Ondan baka canan gerekmez (172/4). Canann can
candadr (175/1). Cana canan olan Hda sevgisinin menzilidir (217/2). Can gzne
canann grnmesi iin her ok kabul edilir (228/6). Canla canan bulunur (239/3).
Gzellikte Peygamberden daha gzel yoktur. Can, Peygamberin yznn
seyri ile safa bulur (9/2). Peygamberin siyah salarnn kokusu can burnuna erip
ondaki btn iekleri koklamaktan etmitir (12/2). Peygamberin dudaklar cann
82
rahat etmesidir (13/3). Ceza gn kendinde Hakkn ikrar olan kii bin canla sarho
gibi ier, ah eylemez (29/4). Kavuma kokusu can kokulandrr (43/4). Cana izzet
kalp hanesi temiz ve saf hale geldikten sonra ruhani zevkle yaplr (57/2). Hz.
Peygamberin gl zat her nefeste klarnn cann kokulandrr (69/5). Hz.
Peygamberin feyz denizinden bir katreye eren Can ve gnlde Onun temiz natinin
zemzemini karr (69/6). Hz. Peygamber in temiz zat cana canandr (70/1). Hz.
Peygamberin ay yz cana canandr.(70/2). ki ka cana canandr (70/3). Yanann
gnei (70/4), di ve gz (70/5), Az (70/6), zlfnn teli (70/7), el ve aya cana
canandr (70/8). Allah aknn derdine dmek ve Onun ak ile bilimek cana
safadr gzeldir (73/1). lahi dert ile yanmak Allah aknn arabna kanmak, Onun
cemaliyle karar klmak cana safadr, gzeldir (73/3). Allah yolunun olup alan
ve yoluna cann terk eden sevgiliyle ereflenir. Can meclisin srryla adan olur
(87/3). Ayar ve gereksiz eyler gittii iin evinli gnller ierek kavuma
kevseriyle kanar (98/3). Marifetin gl bahesinden canna koku dileyenin koku, her
seher blbl gibi inlemesindedir (99/3). Cann Hz. Peygamberi arzulamas (106/1,
106/2, 106/3, 106/4, 106/5). Cann vuslat gln koklamas (133/3). Maukun
sevdasna eren gnln canna rahat erer ve ona her da st ba olur (135/3).
Sevgilinin zikri her an cana safa verir (168/2). Can ve vuslatdan koku alnr (223/4).
Saba yelinden can burnunu kokulandrp dost illerinden haber vermesi istenir
(230/2). Hz. Peygamberin hikmetli kelam can ve dilin safa bahedenidir (245/4). Hz.
Peygamberin vkokusundan buruna koku gelmesi btn fani iekleri koklamadan
bktrmtr (249/3). Tevhit anberiyle cisim ve can kokulandrlr (260/4). Hz.
Peygamberin temiz Ravzasn gren cisimle can taze hayat bulur (285/1). Cann
menziline k olan kii cennetin baki zevkini grr (286/4).
Can ayrln ateiyle yanp tutuur (25/2). Cann ayrlk ateiyle tutuup
yanmas (40/4). 3(41/4) Ak ehline yolda olan ba ve canna kalmaz; o, cann
cemalin mumuna evkle alevden geirerek yanar (111/4). Dil ve can Allahtan
ayrlkla yanar klhan olur (116/1). ka mauk rzasn gzlemek gereklidir. k
can verip kauma bulur, onun erkan budur. (119/7). Ayrlk her an can incitir
(126/1). Gnln kr gece ve gndz inlemedir ve o gnln canndadr (144/4). Ak
ateine can yakmak dertlere dermen eritirir (190/1). Kavuma suyu can gln
83
tazeler (193/5). Cann derdinin ateiyle kt yanan kiinin zahiren cismi grnr,
hakikatde o, kilhandr (225/1). Ayrln derdi cana tesir eder (243/1). Mihnet cana
aiyan olmutur (267/5).
Kavuma erbeti can ve cisme ierek kanma verir (30/2). Ak derdiyle ah ve
inledike hasta cana tabipten ila artar (60/4). Peygamber cisim gibi olan kinatn
candr (244/1). Hakkn kahrnn korkusundan tende can kalmaz (294/6).
Can tabibinden merhem eylemesi istenir. nk hastaya ifa evinin
kavumas tabiptendir (97/3).
Seher vakitlerinde kalkmak can gafletten uyarmaktr (258/1). Can tevhit
nuruyla vcudunun zulmetini ykamaldr(259/2). Dervi gereksiz eylerin tasasn
kalpten giderip muhabbet ateine yanmal ve Hudann zikrini terk eylememelidir
(286/3). Can gz ile bakmak eklinde bir deyim kullanlmtr. Ayn ekilde buna
kart olarak da ten gz ile bakmak eklinde bir deyim kullanlmtr. Kamil insan
can gz ile bakan manada fena sahibini grr; ten gz ile bakan fakir bir ekil
grr (28/4).
Peygamber yolunda can ve ban feda edilmesi (4/1,), (5/3), (5/4), (9/4),
1(43/3) Peygamberin yznn zevki ile cen vermek kolaydr (13/8). k, derdine
ifa bulmas iin aknn yolunda cann feda etmelidir (21/3). Hak yznn
olan ba ve canndan geer. Maksadn ortaya kmas iin cann verir (39/7). klar
Allaha kavumay umup Onun yolunda canlarn feda ederek cansz olurlar (51/59).
k ve sadklarn tek candan seveni sevgili yolunda elinde olmadan can verir (68/4).
Allah ismi ile vakit geirmek, yoluna ba ve can vermek, kavuma meclisine
ulamak cana safadr gzeldir (73/1). Can ve cisim can sevgili yoluna feda etmek
safa iinde safadr (82/1). Ak ile meydana giren ar ve namus istemez; o, can va ba
terk edip ona ne yar ne de agyar gerekmez (85/1). Meclise kavuma bayramna
kurban olmak iin gelinir (87/4). Ayrla are, hapishane deredine dm olan can
Yusufudur (91/3). Korkusuz olup dost yoluna cann veren iin o, kavumay
dileyerek canna kyar derler (102/3). Ak halleri kiiyi korkusuz eyler. O, ak yoluna
lmek iin can verir (106/2). Cann Hz. Peygamber yoluna kurban olmas (106/5)
klar dost yoluna can kurbana verirler (110/1). klar, korkusuz olup namus
iesini krarlar ve O dost yoluna ermek iin daima cana kyarlar (110/3). Cisim
dan evkinin etkisiyle delmede irin canna Ferhat olunur (113/3). Niyet
84
Peygamber ak ile can feda etmektir (115/1). Ferhat gibi gayreti olanlar akla Hz.
Peygamber yoluna akla can verirler (115/5). Hz. Peygamber yoluna can erdikten
sonra tutulan nbet klara firar olur (115/7). Sevgilinin gnei ile her kim
karlarsa cann kurban eyler (126/2). Gerekten candan seven can ve teni terk
eyler (126/3). Gnl ve can Hak yolunda terk etmeyen kiiye Hda yiidi olan kii
klar meydannda k demez (126/5). Sdk ile ak iinde meydana ayak koyan,
cann verir yolunda asla sapmaz (136/3). Hda merdi gibi ak olan dnya zinetini
brakp her eyden geer ve can ve ban vererek canana bakar (138/2). Zlfn
teline aslan yzbn can akn yolunda Allahn kesilecek kurbanlarna benzetilmitir
(138/3). Ayrlk ve zlemin etkiledii kiide kavuma olmazsa can bedenden gider
(142/3). Sonunda bu cihan terk edip gitmek ve can sahibine gtrmek gerekir
(146/1). Ak meydan iinde cann ak ateine yakp ate sahnesine yryen klar
canlarn kurbana gelenlerdir (147/4). Canana ermek isteyen canla bandan
gemelidir (148/5). Can tevhid ile vermelidir (156/4). Cemalin Kbesine kavuma
bayramnda erienin gnl kurbanesidir (163/7). Allah yoluna can vermenin zevkine
doyulmaz (169/1). k ayar nleyip gnln dosta verir ve yoluna cisim ve cann
harcamak ve yok etmek ister (174/5). Kavuma bayram evkine yzbin can olsa
sevgili yoluna akla feda edilir (212/3). Son demde safa ve zikir lfetiyle can
verilmek istenir (215/6). Sevgiliye ermee vesile can vermek ise deil bir can bin can
kurban edilir (231/6). Can ve dile Hz. Peygamber yolunda cann vermek bahanedir;
o, kavumann kokusuyla kokulanmak ister (24373). Canan isteyen ba ve cann
vermelidir (266/1). Kalbini ak ateine yakanlar Rabban sr bulurlar (288/4). Bin ba
ve candan geip ak meydanna girenleri can verip canana ulaanlar anlar (2897/4).
Gnl Yakubu can Yusufunun ayrlyla hzn evi iine girip alayarak durur
(293/1).
Can blbl sevgiliye muntazrdr. Sevgili gl bahesidir (91/1). Rahmann
feyz bandan haber getirene bin can blbl feda olur (91/2). Arifin elinden ak
arabn ien, can ve dil aynasn gam pasndan temiz ve saf eyler (136/6). Can
bbl canan ilini anan ve kavuma gln kokutduran kiide nutka gelir (219/5).
Dil ve cann akn gl bahesind blbl olmas istenir (223/1). Can blblnn kr
akla figandr (228/1). Nutka gelen can blbl gl bahesine kar ter (237/4).
85
Yuva can kuuna kalmaz (229/2). Hz. Peygamber efaat lkesinin candr
(244/1).
Can meclisinde ak arab ezeli olup sarho kimse, k yok iken o meclisten
gelir (56/2). Can gemisine yolca cisim iinde canana ulamak iin her zaman rzgar
eksik deildir (164/1).
Ak okuna sinesin nian eden, can akesiyle kavuma sermayesi iin klara
davetde bulunup her an aka arr (29/6).
Can ile ilgili birok deyim kullanlmtr. Bunlardan bazlar unlardr: Ten
gz ile bakmak (28/4), can gz ile bakmak (28/4), can u dilden iltica eylemek
(30/4), can gzn tekmil etmek (84/4), ba u can vermek (82/1), sem-i canla
dinlemek (82/5), canla tenden gemek ( 147/5), bala canden gemek (148/5), can
atmak (270/1)

3.9.2 Ten

Ten, zulmet olarak grlmtr. Ten zulmetini geip safa dolu yri grmek
iin yr yolunun topran gzlerine tuti eylemelidir (21/1).
Tenin haddi vardr. Ak ateine yanarak ve sufilerle yolda olunarak ten
haddine yetiilir (36/1).
Ten gz ile ve can gz ile bakmak birbirine zttr. Kamil insana ten gz ile
bakarsan fakir bir suret grnr. Can gz ile bakan ise manada fena sahibini grr
(28/4).
Candan seven can ve teni terk eyler (126/3).
Ten kuleye benzetilmitir. Ten kulesi kavumaya engeldir. Zikri ile ykselen
Hdaya yaknlk bulur (20/6). Heves cana ten iinde canann kynn havasdr
(127/1). Hz. Peygamber ak canda ve tende vatan tutmutur (142/2). Ten kulesinin
kavumaya engel olduunu bilenler ondan geip tac ve kabay da istemezler (171/6).
Ten mee olarak dnlmtr. Ten meesinde bakan arslan gibi grr (217/1). Bu
hzn evinin teni iinde yryp Yakup gibi ah etmelidir (299/3). Ten kafese
benzetilmitir. Akla Hakkani heves eylemelidir. Durmayp Hakk her nefes tevhit
eylemelidir. Eer dnrsen bu kafes krlr ve aiyan can kuuna kalmaz (228/3).
86
3.10 TECELL

Tecelli, grnme belirme, kader talih, Allahn ltfne nail olma anlamlarna
gelir. Tasavvufta ise Hak nurunun tesiriyle makbul kullarn kalbinde ilahi srlarn
ayan olmasdr. Haktan arif kiinin kalbinde zuhur eden mkefe nurudur. Bu
kiiler, Haktan gelen nurlarn etkisiyle onu gnllerde mahede ederler, gerei
grrler, lahi srlar ayan olur. Bunun ne suretle gerekletiini Allahtan bakas
bilmez.
Tecelli, cemalin tecellisi eklinde kullanlmtr. Son murat cemalin
tecellisiyle ayrlk ateinden kurtulmaktr (31/3).
Tecelli, tecelli glleri eklinde kullanlmtr. Teselli yelleri estiinde tecelli
glleri aar (31/6).
Allahn (Hudann) tecellisinden bahsedilmitir. Gnl, Hudann tecellisinin
ereflenme yeri ve Allahn nazarghdr, bak yeridir (96/2).
Rahmet suyu kainat o rahmet suyu ile meydana gelir. Btn aalar ve
bitkiler o rahmet suyu ile hayat bulur. Allahn gzel isim ve sfatlar Hak nda
tecelli eder. Allahn cemaline itiyakl kalp gl bahesi olur (98/2).
klar, sevgilinin yznn tecellisini isterler, bakalarna bakmazlar. Onun
iin daima akla divana dururlar (110/5).
Hakkn nurlar a bir kez tecelli etse, dil hanesinden, gnl hanesinden
Haktan baka her ey gider ve gnl hanesi tertemiz olur (137/1).
Tecelliden hisse ve nasibi olana Haktan gayr eylere ihtiya duymaz. Onun ii, kr
gece ve gndz Hakk dnmek, Hakk fikretmektir tefekkrdr.
Yolu teselli bana ynelen, tecelli glne eriir. Blbl gibi feryat eden
gnl dil diyarn Allahtan gayrnda temizler (162/3).
Zikir, cana azktr. Allah aknn, her an artmas istenir. Allahn tecellisi
insan mamur ve ad eder (184/4).
Tecelli gllerinden koku almak ve teselli arabndan iip kanmak gnlle
birlikte olur (196/5).
Hazann ilkbahar olmas iin yellerin tecelliden esmesi, teselliden gllerin
amas, lale ve smbln bitmesi gerekir (223/5).
87
Tevhit cemali tecelli ederse baka eylere meyletmeye, ynelmeye hi imkan
kalmaz (233/3).
Saba rzgr sabah vakitlerine kar tecelli gllerinden koku getirmitir
(237/3).
(Allahtan) baka eylerin hayalini dilden (gnlden) giderenin menziline
ilahi ak olur. Daima maksat ve talep edilen istenilen baki yrin onda tecelli
etmesidir (286/1).
Tabip dertliye kavuma ile ila olur, sevgili cemaliyle tecelli eder (273/3).
Tecelli bir gl bahesinde gl almasna benzetilmitir. Tecelli isteyen kalbi
temizleyip pak etmelidir. nk gl bahesi olmaynca gl almaz (275/2).
Tecelli gl teselli smbldr. Rahmann evki olmaynca kokulmaz
(275/5).
Hudann nuru olan ay gibi Peygamberimizi tecelli nurlar ile gren elbette
itiyakl, hevesli bir k olur (284/3).
Gnl (Allahtan) baka her eyden temiz olmaynca taht yeri olmaz. Onun
iin ona (taht yeri olmayan gnle) tecelliden hi sultan istememelidir (266/5).


3.11 NSAN-KAML NSAN

3.11.1 nsan

nsan, zz divannda insann eitli zelliklerini anlatmak amacyla drt
yerde gemektedir.
nsann yaratlndan murat, Hakkn irfandr. Dorusunu anlamak gerekirse
Rahmann sevgisidir (99/2).
Eer bir kii Hakkn derdine ve akn cefasna ererse ona, onda insann gizli
olduu mjdelenir.
Huda insana ne kerametler verir, birok kerametler verir. yle ki bir velinin
gznn bebei bir bakta bin dil, bin gnl alr (138/4).
88
nsan gl eklinde bir syleyi kullanlmtr. rfan mektebine gelip arife
hizmet eyleyene irfan sahiplerinin arkadal insan gl olur (257/4).

3.11.2 Kamil

nsan- kmil, zz divannda hi kullanlmamtr. Ancak kmil insan sz
ve ayn anlamda veya insan- kmil anlamnda kmil kelimesi kullanlmtr.
Kmil insan veya kmil kelimesi de ou defa mrit anlamnda kullanlmtr.
Kmili bulup sadakatle onun kulu olan kii, onun srrna arif olup irfan
madeni olur (75/5).
Gnl bin para olan kmil insann kavuma kesinin mahallinden
renebiliriz (79/5).
Kmilin kapsnda kle olup hizmet eylemelidir. nk kmile kle olan
onun srlarna kavuur (81/4).
Kmilin ayann tozu ile can gzn kemale erdirenin bakt her ey ibret
olup her szn
hikmetli syler (84/4).
Hzr gibi kmil olup ledn ilmini renmek gerekir. Ledn ilminin alimi
akranlarndan stn olur (257/3)
Tarikata girip kmile hizmet eylemelidir. Tevhidin rehberlii ile Hakkn
zikrinin sefasna erilir (260/3).

3.12. NEFS

syan halindeki nefs elinden ekinilir (58/5). Bazen nefse uyulsa bile bunda
duran, direnen olmamaldr (197/1). Nefse uyup heva ile bir olan ne yaparsa kendine
yapar (199).
Nefse kar cihat tevhit klc ile yaplr (26/3). Nefse kar gaza edip daima
Hakkn zikrine megul olmal, heva ve hvesten gemeli ve nefse her an riyazetle eza
etmelidir (30/2). Gereksiz eylerden kalbi kesmek ve nefsin hevasn isteklerini
kalpten skmek, ona kr edercesine can vermek cana safadr, gzeldir (73/4).
89
Her sabah nefsine zafer eden, nefsini zapt etse her ii kolay olur (75/6). Kalbini
tasfiye eden, nefsini tezkiye eden, sr cilas yapan usuz bucaksz deniz olur (75/7).
Ak alamasnn kr iinde dm olan nefsini mertlerin ah Ali gibi yryp
basmaldr (129/1). Nefs ve eytann yolunu temiz bir set eylemelidir (197/3). Seher
vakti kalkp nefis mlkne sefer etmelidir (254/2).Dostuna ermek dileyen nefsine
frsat gzetmemelidir (259/3).Nefis askerini sefer eyleyip zikrullah fetvasyla hepsini
kesmeli hi birinde ba komamaldr (279/7).
Nefisle ilgili sfatlar bilen bilen irfan irfanmadeni olur (76/5).Hakkn irfan
cennetine giren dostuna erer; bu felah ve devlet ancak irfann nefsindedir (99/5).
Nefsine irfan ile men aref srrn bilmelidir (157/2).



















90
IV. BLM
TENKTL METN

4.1 eviriyaz Cetveli


a, e, , i, u, ,
. b
p
. t _
. _
_ c f
_
_ k
_ l
d m
, . n
_ r , v, u, , o, ,
_ z h
_ j y, , i
s . uzatma iareti





91
4.2 Nshalarn Tantlmas

zz Divannn tespit edilen iki nshas vardr. Burada bu nshalar tantmak
amacyla bilgiler verilecektir.
1. Millet Ktp. Ali Emr, Manzum, nr. 296, 1b-70b (M)
Ba:

Ey ehinh- cihn ey mahar- medh-i ud
V'ey efl-mznibn yevml-cez hib-liv
ld a t mufaal ber-grh- enbiy
Merab ey far-i lem nr- ayn- afiy

Son:

Gzlerimi ya alayup aar
asretile hm gklere ar
Firati tei barm yaar
Y Muammed cnm arzlar seni

Etraf vine rengi mein kapl, 265x198 (200x120) ebadnda, kapak ebrulu ve
kapak zerinde yeil kat kapl. Kapaktan sonraki yaprak da kapak niteliinde ve
ebrulu, i taraf koyu pembe renkli. Sonraki yaprak bo ve daha sonraki yaprak
iirlerde 1. varaktr. Nsha toplam 70 yapraktr ve iirler 1b-70b arasndadr. 1ada
Divann kaytl olduu ktphane bilgisi, Ali Emrnin mhr ve bir dier mhr
vardr.
70bde son iirden sonra Arapa olarak Divann es-Seyyid Muhammed e-
kr ibni smail tarafndan kaleme alnd belirtilen mstensih bilgisi yer
almaktadr. Sonra balangta olduu gibi bir bo sayfa gelmektedir.
92
Divan, sar aharl kat zerine okunakl bir rika yazyla yazlm olup her
iirin son beyitinde veya bendinde airin ismi gl krmzs bir mrekkeple
yazlmtr.
Nshada toplam 304 adet iir vardr. Tenkitli metinde 106 ve 168 numaral
iirler mkerrer yazlmtr.
Dier nshaya gre ok daha az hatal ve dzenli olduundan Divann
tertibinde bu nsha esas alnmtr.
2. Sleymaniye Ktp. Tahir Aa Tekkesi, nr. 398 (T)
Ba:

Ey ehinh- cihn ey mahar- medh-i ud
V'ey efl-mznibn yevml-cez hib-liv
ld a t mufaal ber-grh- enbiy
Merab ey far-i lem nr- ayn- afiy

Son:

Gzlerimi ya alayup aar
asretile hm gklere ar
Firati tei barm yaar
Y Muammed cnm arzlar seni

Etraf mein kapl ii ebrulu, mukavval, erefeli 205x145 (130x80) ebadnda
toplam 131 yapraktr. Bu nsha airin mridlerinden Tennurizade Mustafa
Efendinin Hediyyetl-Fukara adl Kadiri ve Erefi byklerini ele ald eserinin
iinde 40-131 yapraklar arasndadr.
Eser mstensihi Tamur brahim b. Hseyin as-Sivasdir. Nesih bir yaz
tryle yazlm olan nshada toplam 302 adet iir vardr ve tenkitli metinde yer alan
17, 83 ve 258 numaral iirler bu nshada yer almazken 30, 106, 130 ve 168 numaral
iirler de iki defa yazlmtr.
93










4.3 TENKTL METN

















94
D V N-I U BU'L- RF N HA RET- EREFZ DE E-EY
A MED ZZEDDN KUDDSE SRRUHU

Bismillhirramnirram

ARF ARF ARF ARFL-ELF

1
40

1 Ey ehinh- cihn ey mahar- medh-i ud
V'ey efl-mznibn yevml-cez hib-liv
ld a t mufaal ber-grh- enbiy
Merab ey far-i lem nr- ayn- afiy

2 Enbiyya leyle-i Mirc oldu muted
Cismile mirc- a ancak saa itdi a
Peyrevi her kim olursa oldur ahb- hd
Merab ey far-i lem ma- nr- kibriy

3 n urc itdi semya badn ar zre adem
a taaldan saa ders old m ev o dem
mmeti olan seni syende ekmez hi elem
Merab ey far-i lem ma- nr-i kibriy

4 a beyn itdi bu avli senin urnile
Mminn mn getrdiler bu le cnile
Sensin ol zt- mkerrem muttaf isnile
Merab ey far-i lem nr- ayn- evliy

1
40
M 1b, T 40b
95
5 Rameten lil lemndir n- pkide ilh
Zt- pkidir uta rz- maerde penh
l efat zzye olmaya ol gn r-siyh
Merab ey far-i lem nr-i ayn-i etiy

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

2
41

1 aa kr irdi baa evi Muammed Muaf
old cn u glme a Muammed Muaf

2 Ben aif derd-mend aste v mecr-dile
rdi bi-add [] aded lufu Muammed Muaf

3 Rz u eb budur recm mediden ayru olmayam
N'eyleyim dil ciz-i vaf Muammed Muaf

4 Sen eh medd olan ol ferd-i b-n olcak
Nice

medd eylesn medi Muammed Muaf

5 Mahar- lufu olan kevneyne ekmez hi cefa
Dim kesbi afa an Muhammed Muaf






2
41
M1b, T41a
96
6 Lufua mahar olmaa cn u dilden rcdir
Bu arbi derd-mend zzning Muammed Muaf

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

3
42

1 Ey Resl-i mcteb v far-i cmle enbiy
El-kerem eyle efat bendee rz- cez

2 V'ey abb murta v Muaf v muted
sitn ayri yodur bir maalle iltic
Ey efat menba ey mecma- ehl-i rec
El-kerem eyle efat bedee rz- cez

3 Nefse nefsi vat kim ayret de beynel-enm
zzetile idesin adr- efatda ym
mmeti laf- gher-bryla itdikde kelm
El-kerem eyle efat bendee rz- cez

4 Keret-i crmm var amm umarm lufu eh
Zt- pkiden efat bi-i afv-i ud
Bb- lufudan arbi zziyi
43
itme cd
El-kerem eyle efat bendee rz- cez

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

3
42
M 2a, T 41a
4
43
zzi=zz: Vezin gerei ksa okundu.
97
4
44

1 Derdime dermn olan ey nil-i nr-i ud
Cn u bam cmle varm yola olsun fed
Sensin olan mahar- fey-i cenb- kibriy
El-meded eyle efat y Muammed Muaf

2 Ben ki bunda eylemiem b-aded crm a
Gitmemiem yola baa ne olursa sez
Rz- maer itmeyp ben mcrimi senden cd
Eyleme am mmetiyse dim eyle af
Sensin olan seyyidl-kevneyn nr-i afiy
El-meded eyle efat y Muammed Muaf

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

5
45

1 Y Reslallh bu derdime benim eyle dev
El-meded ey in-y bar-i t- kibriy
k-i pye yz sre geldim kerem eyle baa
El-meded ey in-y bar-i t- kibriy

2 A ile pr-srr it beni ey nr- ud
Zerre-i aa mahar oluban bulam af
Bir
46
arbim olmayam rz- cez senden cd
El-meded ey in-y bar-i t- Kibriy

4
44
M 2a, T41b
5
45
M 2b, T41b
2
46
bir: bu M, T.
98
3 Yolna cnm fed lmada oldum mtail
El-meded ey in-y bar-i t- kibriy

4 ad hezrn cnm olsa yola kldm fed
amd lill h mmetiden itdi beni ol ud
Luf idp eyle efat eylerim dim rec
El-meded ey in-y bar-i zt- kibriy

5 Geri benden dr olupdur nice crm [] a
Mcrime itmek efat n- ala sez
Bu arb derd-mendi zz ye eyle a
El-meded ey in-y bar-i zt- kibriy

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

6
47

1 Y Reslallh cemli mar - ems-i hd
t- pki muted-y enbiy v evliy

2 Dai al olunmam iken henz dem neb
Rh- pkii seni al eyledi ol 'l-

3 Geri cismen evvell- b dr dem saf
Lk rhen evvell- b sn fa r'l-ver

4 Enbiy v mrselini temisin bhe yo
hidi nr- cebni mhr-i ahrdr eh

6
47
M2b, T42a
99
5 a tal itdgin tna t abb
Olmad Mircda
48
seyrie sidre mnteh

6 Derd-mend zziye lufula eyle bir naar
Melceimsin ceddim primsin ey nr-i ud

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

7
49

1 yine-i t- ud
Ey cna cnn Muaf
Senile bulund af
Ey derde dermn Muaf

2 Olmad Mircda saa
Seyride sidre mnteh
50

rdi cemlullha t
Ey aa mihmn Muaf

3 Oldu udn mahar
Peyambern mefar
Allah yoln rehberi
Ey dine suln Muaf




5
48
Mircda: Mirc T.
7
49
M 3a, T 42a
2
50
Seyride sidre mnteh: - T. / rdi cemlullaha t: - T.
100
4 Ref it nikb ey eh
Gster cemli l dev
Luf eyle zzi kulua
Ey ems ran Muaf

Mstef'iln mstefiln
--.- --.-

8
51

1 Burc-i kalbde ems ranm Muammed Muaf
R- serde mh- tbnm Muammed Muaf

2 - dildre kim mt - edn ulam
Cisme cnm cna cnnm Muammed Muaf

3 asretile dile derd-nkim vili umum emsem
52
it
re-szm derde dermnm Muammed Muaf

4 hir bn ab itdi a askeri
Malabm sevgili
53
sultnm Muammed Muaf

5 B- ada hezr-s finm el-amn
Gel
54
yz gster kerem knm Muammed Muaf




8
51
M 3a, T 42b
3
52
asretile: asretle T. / emsem: - M.
4
53
sevgili: sevgil T.
5
54
gel: gl T.
101
6 t efat derv zzeddn faridir seni
Maden-i elf u isnm Muammed Muaf

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

9
55

1 Gzlerim nr abbim Muaf
Derde dermnm abbim Muaf

2 snile kim yokdur senden ne gzel
Cn bulur seyr-i cemlile af

3 sitn melik f ider
Zr t old ma- ud

4 B-mr klar birin birin
Cn u ba yola iderler fed

5 a Taldan msellimdir saa
Kenz-i rahmetle sefat- b-mer

6 Derv zzeddn ula it naar
Cem ola ebrrla taht el-liv

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-


9
55
M 3b, T 43a
102
10
56

1 Ey rislet tatn sultn farl-mrseln
n- pkide denildi rahmeten lillemn
Zt- pkidir mel- mcrimn mnibn
El-kerem ey ib-i luf u kerem nr-i ud

2 Evvell- b rhen sensin ey sultn- dn
llet-i iyye-i al - semvt u zemn
Saa mmet olan olur
57
km-yba mbn
El-kerem ey ib-i luf u kerem nr-i ud

3 Ar- aam cilve-gh old uddan n saa
An in seyrie olmad sidre mnteh
Bun n a aret-i urn ey fa rl-ver
El-kerem ey ib-i luf u kerem nr-i ud

4 Bir gl-i ran vcdu al- lemdir hezr
- rde v eyda ad yo b-mr
asretile yanmdr zz giryn u zr
El-kerem ey ib-i luf u kerem nr- ud

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-





10
56
M 3b, T 43a
2
57
olur: - T
103
11
58

1 Ey kerem kn ud Ey ib-i luf u a
Eyle cndullh imddla manr dim
Luf mecr alb devs aste dillere if
Eyle cndullh imddla manr dim

2 Enbiy v evliyn rmetine y ud
Afiy v etiyn rmetine y ud
Far-i lem Muafn rmetine y ud
Eyle cndullh imddla manr dim

3 Luf u isnla cezbullh murda ireler
sm-i ahhr cnibinden ma- imdd greler
ahr ola ad-y dn amusn ralar
Eyle cndullh imddla manr dim

4 Dn-i pk-i Muafn ehli mesrr olalar
Her ad hem Neme Mosov Venedik r olalar
Zre emr-i uztda cmle mahr olalar
Eyle cndullh imddla manr dim

5 aret-i kiver-g sultan Amed far-i kll
Eyle cndullh imddla manr dim
Cey it y Rab meyyed dmeni yak eyle kl
Eyle cndullh imddla manr dim



11
58
M 4a, T 43b
104
6 Hem vekli hib-i devlet semiyy-i murta
a muammer eyleyp madn vire aa
Berren baren ftta budur her dem du
Eyle cndullh imddla manr dim

7 Cn u dilden derdii Mevlya eyle iltic
d u ilsla dest-i ric ile du
Vird ide ub u mes byle niyz it zziye
Eyle cndullh imddla manr dim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

12
59

1 Beni eyledi a y Reslallh seng-i eyd
Ani-n blbl-s old benden nleler peyd

2 Mem- cna b-y gs-y mgni rzs
rp itdi amu ezhr emden bendei efn

3 Getrmez ryet-i ddr evi gzime uyu
Yolda h vir szumla old rz u eb her c

4 Ser--ser a- albim olupdur a u evle
Eledir ehd skkerden efendim belki bu sevd




12
59
M 4a, T 44a
105
5 Bi-hamdillah kapuda bir kemne kul oldm
60

Baa dnya v m-fhdan al devlet-i uzm

6 Vilile tesell it bi-hakk- haret-i mabd
Cemli gsterp d it bu zz ul h

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

13
61

1 Cism-i pkin y Reslallh gl-istndr baa
Mg-i fem gslarn d snblistndr baa

2 Vechi old ule-i yne-i srr- ud
Rular ise efendim verd-i andndr baa

3 Ky- a bhesiz mnend-i Firdevs-i bern
Lebleri der-ayn- g rhat- cndr baa

4 Her kelm ikmet-miz let-afz a budur
Hem dehn ar- ab-y irfndr baa

5 Rh- ada hezr-ve bir fin olsam nola
evinile h zr isn- Ramndr baa

6 k oldum glm ald eyledi eyd beni
Siz abibullh sevmek dn mndr baa

5
60
oldm: olduum T.
13
61
M 4b, T 44a
106
7 ltift- em-i a-bni
62
nice hlet virir
Bir naar l pd-hm luf u isndr baa
8 Vakt-i ir ar- ddr ile zz ula
ev-i ddr ile cn virmek sndr baa

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

14
63

1 Tele y eyyuhal-meru varif
Leetel-yi obetl-fuar

2 Fabaum ve teeddeb f-meclisihim
Humus-selnu ves-sdtu vel-umar

3 Ferab bihim vatad vadm
Bi-bbihim l-tama avle mnkerin ve bid-dny baar

4 Vesteftihimil-vata vaur dimen maahum
Valem bi-enner-r yetau men haar

5 Hum ma-abbu fid-dreyn beten
Kullu vidun minhum bi-kesil-vuddi seker

6 Fe-kullu men ardahullhu ayran
Mile zz neceze minhum faran


7
62
a: - T.
14
63
M 4b, T 44b
107
15
64

1 Ey a-yi a ty ber ummetn-i Muaf
B udmet yft n luf-i envr-i af

2 Her [ki] yeste adr-i t [kuned] bi reyb ek
Mresed r a ez a zi am ybed reh

3 Mescid u cmi cemat zb ybend heme
Ez tervh u tesb u rat u du

4 Her ki taim mkuned [der] in uhr im eved
Mafiret ybed unin fermd Resl-i kibriy

5 eb tervh rz- rze in i lufesti kerem
n amel [u] ruyet-i ddr- a bed cez

6 Ger gvh m h ez zz berin davyu abul
Der ads med ki e-avmu l goft ez-zul-a

16
65

1 Cnib-i adan bize old a
ayr-i madem ehr-i ramet merab
Bi-i ma- srr ev u af
ayr-i madem ehr-i ramet merab




15
64
M 5a, T 45a
16
65
M 5a,T 45a
108
2 Sendedir mafiret-i Rabb-i ram
Sende nzil old urn- am
Sende medf err-i eytn- racm
ayr-i madem ehr-i ramet merab

3 Mademinle mminn buld srr
avmla old vcdlar kll nr
Sende b-ad luf- a ider uhr
ayr-i madem ehr-i ramet merab

4 Kim ide a kemliyle ed
rer aa ramet afv-i ud
zzni virdi budur ub u mes
ayr-i madem ehr-i ramet merab

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

17
66

1 ftir- ehr-i Bursa yani ubul-evliy
aret-i Suln Emr nesl-i Muammed Muaf
Vl- ader-i al v nil-i nr-i li
aret-i Suln Emr nesl-i Muammed Muaf






17
66
M 5a, - T
109
2 Merad-i pkin ziyret eyleyen bulur af
Zr nr-i ala sdir ol aib-i vef
Grmez an bendesi dny v ukbda cef
aret-i Suln Emr nesl-i Muammed Muaf

3 Derdine denlerin dim oulmaz yresi
Yzini grdm olup mt hem vresi
Derd-mend zz gibi vardr hezr bresi
aret-i Suln Emr nesl-i Muammed Muaf

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

18
67

1 Ey ramet-i Ramn olan
ehr-i mbrek merab
Mminlere isn olan
ehr-i mbrek merab

2 Ey cnib-i adan a
lara ma af
dlara luf- ud
ehr-i mbrek merab






18
67
M 5b, T 45b
110
3 Eyledi sende ol kerm
nzl-i urn- am
Tal-i ebvb- acm
ehr-i mbrek merab

4 tdi udmula amu
Dergha hep tevch-i r
ufrn glnden ald b
ehr-i mbrek merab

5 avmladr pes her keml
avma cez olur vil
Ey bi-i neyl-i ceml
ehr-i mbrek merab
68


6 Mescidleri mamr iden
Ey zzyi mesrr iden
Cmileri pr-nr iden
ehr-i mbrek merab

Mstef'iln Mstefiln
--.- --.-







5
68
T.de nakarat msrasn yazmak yerine eyzan kelimesiyle nakarat msrasnn gelecei belirtilimi.
111
19
69

1 Virelim envr- ikrullh ile albe cil
T ki bizde srr- pk-i evliy hir ola
Admz pr-srr olsun idek her c al
A medull h ellez zl-lu fu e ni-if

2 Rz- krbet gitdi geldi cism-i pr-derde dev
Vat-i mihnet gitdi fal- ala irdi af
Avn-i Rabbnyle at geldi gitdi her cef
A medull h ellez zl-lu fu e ni-if

3 Ma- lufuyla kerem itdi kerem kn ud
Olmad abb- mazn zz anlardan cd
Andelib-s budur virdim benim ub u mes
A medull h ellez zl-lu fu e ni-if

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

20
70

1 Slik her rz u eb ikr ile bul evk u af
ayal- ikr ile vir hem-vre albine iy

2 al vcdu zevran dery-y a ire bu gn
rib bd- inyet ola maad r-nm



19
69
M 5b, T46a
20
70
M 6a, T 46a
112
3 ev-i dimle telum itse bahr-i ikr-i a
Mav olup cmle kefet albe ire incil

4 Ders-i rniyle albe ilm-i Mevl n ire
almaz anda hir bn bulur reh

5 Bad eyda grr vadet-i aa dell
71

Slik-i rh- necta eyler elbet itid

6 ulle-i ten mni-i vulatdurur kim zikrile
Ref iderse aradan zz bulur urb-i ud

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

21
72

1 k-i rh- yri eyle gzlerine tutiy
ulmet-i tenden gep grmege yri pr-af

2 Yan yal derdiyile yri aa dermn eyle
Snei k eyle t ki ala yr gide siv

3 Rh- ada fed it cn sen a
Bulasn vulat ola anla derdie if

4 Fil-aa derd-i yre nki denilmez maraz
An in ayri bir eyle aa olmaz dev

5
71
bad: badu T.
21
72
M 6a, T 46b
113
5 l vcdu bar-i ikr-i yre mstara bugn
Terk-i varl it yolunda ol fen-ender-fen

6 Kim ki varldan geerse zzy b-reyb ek
Marem-i esrr olup ol bd ile bulur be

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

22
73

1 Ey benim derdime dermnm kerem eyle baa
Menzil-i albimde mihmnm kerem eyle baa

2 Her gice t uba dek zr ile ferydm kat
Ey benim cnma cnnm kerem eyle baa

3 hir bnda yotur senden zge maadm
Ey vil-ba u sa-knm kerem eyle baa

4 Rh- ada senin Mecnn- n olmuam
Bi-i szn u efnm kerem eyle baa

5 Msr- dilde hir old drl drl nleler
Tb ekdirme sulnm kerem eyle baa





22
73
M 6b, T 46b
114
6 zzyi itd firat ile derd-nk eyleyp
te-i hicrna yaanm kerem eyle baa

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

23
74

1 adup zlf-i mgin-i bezedi yd itdi bir sevd
Dp ala cn u dil ald bu sed

2 Dil cna odur mabb amu lib odur malb
Zih sn zih b gller andadr hl

3 Selmet mesken-i zhid sadet memen-i d
Melmet ve-i muabbet urvetl-vu

4 Murd- zhidn tav tar- mftiyn fetv
Gep amusndan murda aret-i Mevl

5 Bulanlar let-i a olurlar maden-i esr
Ayn olur bu lemde olara maad- a

6 rd-i ceml-i dst nikbn ad yzinden
rp madna buld bu zz malab- al

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


23
74
M 6b, T47a
115
24
75

1 Dst elinden n virildi adan erbet baa
Annin geldi bu keyfiyyet let baa

2 Mest olup blbl gibi b- muabbet ire
Dst ismiyle fin u ayadr anat baa

3 anma kim dstdan cdym h efn iderem
Am uka ilmdr bu her sat baa

4 eme-i hicrn ddeme cnn old r-nm
amd lill h almad hl am- firat baa

5 Buld ibu dil teselli irib dstdan peym
ikr fikr-i dst virdi l afvet baa

6 Umaram ir nefesile teselli v selm
Luf- adan zzy anca budur devlet baa

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

25
76

1 Kr eyledi asret baa
Yz utd her iddet baa
Olmaz ise refet baa
h iddet vh iddet

24
75
M 7a, T 47a
25
76
M 7a, T 47b
116
2 Nr- firyla bu cn
Yand utud b-gmn
Vird-i zebnm her zemn
h firat vh firat

3 zz ider hla zr
urbet umar leyl nehr
Bulmaz ise vulat eyr
h firat vh firat

Ms tefiln Mstefiln
-- .- -- . -

26
77

1 Gel bugn dst yolna var terk eyle dil
Eyledik bezm-i ezel ahdna ol olur vef

2 ol her rz [u] eb ala albe ayal it
olandr bulanlar zenb-i varldan reh

3 Seyf-i tevdile nefse it cihd- ekberi
78

Diyeler uk beyninde saa da merab

4 A bir devletdir her kiiye olmaz nab
Ala ser-p-brehne abdl olan a ola



26
77
M 7a, T 47b
3
78
nefse: nefes T
117
5 olan kimseye derdi aullh olup
Eylemez erbb- zhde ann-n itid

6 - dil-asteni zhid ne bilr lini
Olmamdr nki Eyyb-vr derde mbtel

7 olan kimsedir merdn- rh- a olan
Zhid-s kibr ucb u yodur anlarda riy

8 zziy ua adan zge bir rhat m var
Eyne-m - -- -k n a mzeyyed itsn ud

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

27
79

1 Bizdedir ev u muabbet bizdedir srr- ud
Bizdedir ceb-i ilh bizdedir a- af

2 Biz tecerrd eyleyp meydn- aa girmiiz
Behlivn olan meydna gelsn es-sal

3 Mehebimiz ehl-i snnet mehebidir yle bil
Hem ef u mutedmzdr Muammed Muaf

4 Andelib-i b- gl-zr cemli rz u eb
Namemizdir Allh Allh bize dal itmek a


27
79
M 7b, T 48a
118
5 Meyl-i kevneyn itmeziz malbumuz madur
Pes adinde buyurmutur Resl-i kibriy

6 zz mt- cemlullhdr n eylemez
Meyl-i dreyn nimet hr- cinn kk ser

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

28
80

1 amd lill h olmuum ben nil-i - ud
Alamaz srrm ol kim old adan b-nev

2 Evliyn peyrevi oldum alydan geb
lm-i esmdan aber-dr eyledi ol zl-a

3 Far-i lem izzile el-fa ru fa ri didi n
Rehberimdir farile farim de herlde baa

4 Ten gzi ile baarsan fakr-i uverim grinr
Cn gziyle bak ki mande benim ib-n

5 Alamazsn hir ret gziyle bama h
Nitekim am olanlar grimez nr-i iy

6 Pr-iydr nr-i rd ile lem ser-te-ser
Lk emsi ryetine behre yodur h saa


28
80
M 7b, T48b
119
7 Gitdigi niteligin bilmeziken ey b-baar
ande ald gresin kmili gitmekte am

8 zzye irr ve inkr msvdir seni
Lk inkr an biter saa senden cef

Filtn Filtn Filtn Fil
-.-- -.-- -.-- -.-

29
81

1 Aa olaldan ber ibu dil cn mbtel
Aa yr- hem-dem olupdur bel-ender-bel

2 Arz-y vulat- dil-drla ola ev-yb
Fikr-i hicr-i yr aa ir olur diger bel

3 Byledir yn-i rh- a her demde gelr
Her arafdan bana her seng-i bel

4 Sekr-s n ider ad cnla h eylemez
Kim ki old kendinden irr- a rz- bel

5 Tr-i aa snesin her kim lur ise nin
Ser-te-ser cismi olur an hemn ayn- bel





29
81
M 8a, T 48b
120
6 Nad-i cnyla met- vulat in zziy
Aa her dem arub ua ider es-al

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

30
82

1 sm-i pk-i aret-i a umruda a
83

Yd l kim krn encm olmaya heb

2 l az nefsine ul it ikr-i aa dim
Ge hevdan it riyetle aa her dem e

3 tiyr- meskenet it o riyset hevesi
Zir byla ged yeksn olur rz- cez

4 br ol lm- dehre am yeme h errece
Cn u dilden dergeh-i Mevlya eyle iltic

5 Hep hevlardan ber ol ubb-i dnydan dai
Ger dilerse gelmeye endh- am al saa

6 Gi it aml-i pke dk u lla kim
T ki abr gicesi saa arn-i l ola

7 Gayrya virme gl hubb- udy pe it
Taliye it cre-i albii olmasun siv

30
82
M 8a, T 49a ve 52a
1
83
Bu iirin ilk beyiti Mde 8ada sol yan tarafta ve devam normal iirlerin srasndadr. Tde ise
iir 49a ve 52a yapraklarnda mkerrer yazlmtr. 49ada ilk beyit yazlmamtr.
121
8 Levh-i albi na- ayr ile tezyn eylemez
Her geh rh- ada mula ola ez- ayd- siv

9 t ricy dergeh-i Mevlya yz tut rz [u] eb
Dde-i albine hir ola semt-i in

10 dla zz gibi erbb- aa hem-dem ol
84

Bula mirat- dili ikr-i udyla cil

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

31
85

1 limi eyle nigh- luf u isn- sez
Meramet l merhamet l ey kerm-i zl-a
erbet-i valla vir bu cism [u] cna irtiv
Meramet l merhamet l ey kerm-i zl-a

2 T-be-key nln ola derd-i firyla vcd
Y nice szn ola hicr teiyle hem- d
Dergehiden rz [u] eb deryze ider fazl u cd
Meramet l merhamet l ey kerm-i zl-a







10
84
aa: ikre T.
31
85
M 8b, T49a
122
3 t tecell-i cemli bu dil cnm zd
Nr- firatden beni urtar budur aal-murd
Derd- mendi zzyi l valla d
Meramet l merhamet l ey kerm-i zl-a

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

32
86

1 Cm- mey-i ala mestneyim ey Mevl
Sevdim seni ayre bgneyim ey Mevl

2 n sr- vcdma a lekeri oldlar
Yaub yaub aldlar vrneyim ey Mevl

3 A ald beni benden virdi aberi senden
urtard am u hemden andneyim ey Mevl

4 Sevgi glime old cn leetii buld
ikrile hezr- s efneyim ey Mevla

5 Ben bezm-i ezel a zencrine ekildim
Sevd-y cemlile dvneyim ey Mevl






32
86
M 8b, T 49b
123
6 Bu zz-yi am evi ile yanam
Yoluda ul ile urbneyim ey Mevl

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

33
87

1 Ey dil oldu derd-i hicr-e in
Kr old rz u eb h u bk

2 Sinee sr ad ney gibi
Kr old rz u eb h u bk

3 Bu seni sz u gdz artd
88

ti-y derd-i adr b-murd

4 Umulur bu girye v efna
Avn-i ala ola bir gn intih

5 t tevecch der-geh-i brye t
rie vulat ile luf- ud

6 Her cefya bir af gyet olur
Byledir erkn u det zziy

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

33
87
M 9a, T 50 a
3
88
gdz: gr / artd: artdu T.
124
34
89

1 Ey gl cnile oldu a- yre mbtel
90

Oldu an-n dem--dem h zre mbtel

2 nki oldu ala Mecnn-ve gn gibi
L-cerem olmad bel-y b-mra mbtel

3 Her arafdan baa seni bel itdi uhr
Oldu ey b-re sen dvr kra mbtel

4 Ald her cn bel oldu hemn ayn- bel
Olaldan aa sen ey b-sitre mubtel

5 Rz u eb efzn old nli h seni
Oldu zz gibi derd-i b-tmre mbtel

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

35
91

1 Meyl-i ddem semt-i cnn r nem hem fen
Ar kerd yrem cemle pes nem hem sev

2 Men aleb kerdem devy ki eved dermn- men
Derd-i yrem nki ud dermn nem hem dev



34
89
M 9a, T 50a
1
90
a- yre: a- nre T.
35
91
M 9a, T 50b
125
3 Derd ud dermn-i ayr derd-i yr dermn ud
Men becuz derde ne cyem nem hem if

4 Der reh-i vulat nemi kunced hev-yi ayr-i
L cerem men cuz hev-yi dst nem hem hev

5 Der miyn- u ma hicb est in vucd
Kerdeme terk u reh yftem nem hem cef

6 n mer ez dst myed tesell v a
Ez fen zz nemi hhem tesell vu a

36
92

1 A odna yanalm
93

Hadd-i tene yetielim
Dstumuza irielim
Gel sf yolda ol baa

2 Her rz u eb alayalm
a a dey ileyelim
ular gibi alayalm
Gel sf yolda ol baa

3 Olsun ens ev- ud
Bulsun sevddan dil reh
Derdie isterse dev
Gel uf yolda ol baa

36
92
M 9b, 50b
1
93
add-i tene yetielim: add atna binielim T.
126
4 Suln- dne irelim
Vulat glini direlim
a cemli grelim
Gel sf yolda ol baa

5 A erbetine analm
liblere de unalm
Vadet iline onalm
Gel f yolda ol baa

6 Eser tesell yilleri
Aar tecell glleri
zzyle gr ol illeri
Gel uf yolda ol baa

Ms tef i ln Ms tef i ln
----.-- --- -- . --

37
94

1 Nedir ibu uhr ire pinhn old cn
Nedir bu istitr ire seyrn old cn


2 Buyurdu len ter n ryeti lemde olmazken
Nedir bu cmle eydan nmyn old c

3 Ciht u hem meknlardan mnezzeh t menn
Nedir ol mnkesir dillerde mihmn oldn cn

37
94
M 9b, T 51a
127
4 amu mal u mevcdt olubdur zta yt
Nedir marf- her erbb- irfn oldn cn

5 Fira derdine ger mbtellar olsa u
Nedir sevgi ile anlarda her n old cn

6 Devsz derde d olmusa n bu Ahmed zz
95

Nedir derdie derdin ile dermn oldg caa

Me fa i ln Me fa i ln Me fa i ln Me fa i ln
. -- -- . -- -- . -- -- . -- --

38
96

1 Merd-i a olan aynnda degil
M-siv-y aa bama al

2 Virmez ol ayn- gl a oyup
A- ala kim ola anda af

3 Kiini kr gerek ikr-i ud
Ki bula yne-i albi cil

4 Bu sez abde ki ism-i mabd
Dilde zikri ola virdi esm

5 Nr ile pr ola albi an
Rava-i vulat ola hem aa c

6
95
d: u T.
38
96
M 10a, T 51b
128
6 Dimez ol kim ola ehl-i tevhd
zziy a ve Resl emrine l

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

39
97

1 ikr-i aa ol mlazm her umruda dil
T ki her krn al a olmaya heb

2 Ol beri hem meyl-i dnydan an itme heves
Bulmaya yol am u endh- mellet saa t

3 Dim zikr-i udya ola gr mesl sen
Heb hevlardan ber ol aa yz ut dima

4 Kim ki aa yz uta kir ola Mevlsn
rir iki cihnda aa env- a

5 Ko riyset hevesi meyl eyleme h aa n
Cmle yeksn olsar by u ged rz- cez

6 Terk-i kl it cmle gitsn sen dai alma an
Ol fendan dai fni bulasn ev [u] af

7 k- didr- asa can u badan gice gr
Cn cnna vir t ola maad r-nm


39
97
M 10a, T 51b
129
8 zzya cn vir a yolna eyle sa
Vulat ire gresin ddr- a an beh

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

40
98

1 tdi beni bu er-i dn minet ile pr- endern
Derdile barm ld n h krbet vh krbet

2 lemde rat grmedim amdan selmet bulmadm
ekdim kdret glmedim h minet vh minet

3 Kr eyledi asret baa yz utd her iddet baa
Olmaz ise refet baa h iddet vh iddet

4 Nr- firyla bu cn yand utud b-gmn
Vird-i zebnm her zemn h irfet vh irfet

5 zz ider hile zr urbet umar leyl nehr
Bulmaz ise vulat eyr h firat vh firat

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

41
99

1 Dil yand kebb old derdile udvend
em b erb old derdile udvend

40
98
M 10b, T52b
41
99
M 10b, T 52b
130
2 ok nle v zr itdim a ile kr itdim
Ayrm yr itdim derdile udvend

3 A odna el-a yand dil cn mula
lim nicedir ba derdile udvend

4 zz saa dr gz ana boyandr
Badan baa yandr derdile udvend

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

42
100

1 Ala fil b-besn bunda sen
Kll ey i h likndr ol ud

2 Pes fen bulup cem u m
Ba anca al- ar u sem
3 Kim ki geldi bu cihna ekdi el
Derd minet bulmad andan reh

4 Kes-i mevti buld abri veetin
Evvelki amline ayrl- cez






42
100
M 10b, T 52b
131
5 l-i lem byledir n zziy
Gi it aml-i ayra bul r

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

43
101

1 Bula slik af v ev-i let
Seni bir erre lufu ile Mevl
Bulur malab ola ehl-i sadet
Seni bir erre lufu ile Mevl

2 Urc eyleye cisminden demdem
Ola esrr- Rabbnye marem
Bula rtbe ola brhm Edhem
Seni bir erre lufu ile Mevl

3 Yanup a tene ola kln
Reh-i adan da pr-yn u giryn
dp cnn urbn bula cnn
Seni bir erre lufu ile Mevl

4 Ola tekml non myesser
Sy-i ubbndan ola hem muahhar
102

de b-y visl cn muaar
Seni bir erre lufu ile Mevl


43
101
M 11a, T 53a
4
102
ubbndan: cennetden T.
132
5 Ola mamr bu dil-ne-i vrn
Vili ile u ola andn
arbi zz bula derde dermn
Seni bir erre lufu ile Mevl

Mefln Mefln Fe'ln
.--- .--- .--

44
103

1 Dernet r be ikr-i ak iy dih
Ki bed cyigh-i srr-i Mevl
Dilet pk mkun ez ayr saf dih
Ki bed cyigh- nr- Mevl

2 Eger hi ki b marem-i rz
Be dergh-i ud dest-i rec bz
Be ikr-i eved h dil tu misz[?]
Ki bed cyigh-i zikr-i Mevl

3 Bek der rh-i ak mres be maksd
Ki bed zziy makbl u mevdd
Be dil saykal bedih b ikr-i mabd
Ki bed cyigh-i ikr-i Mevl

45
104

1 Cm- mey-i hubbula sekrnlarz ey Mevl
Ala hezr-s efanlarz ey Mevl

44
103
M 11a T 53b
45
104
M 11b, 53b
133
2 Yolda seni itdik nmsla r terk
ev oda ddk birynlarz ey Mevl

3 alal boynumuz a zencrine bizim
105

Bu cmle cihn ire destnlarz ey Mevl

4 Arz-y cemlile rde v eydyz
Hasret ile rz u eb girynlarz ey Mevl

5 Dil vireli dildra bamazz ayra
Ger val ola re handnlarz ey Mevl

6 Terk eyledik ad u n vulat dileriz her n
zz biz el-n kurbnlarz ey Mevl

Mef'l Mefln Mef'l Mefln
--. .--- --. .---

ARF ARF ARF ARFL-B

46
106

1 Y Reslallh apudur devlet-i izzet-meb
ntisb iden olur mabl-i a b-irtiyb

2 ol dehn- ar-sdan uhr iden ib
Nee v let virir ua o ahb-y tb


3
105
boynumuz: boynumuza M, T.
46
106
M 11b, T 54a
134
3 Eyledi esrr- tmm mahar Allh seni
Ey gl gl-zr- vadet blbli mm'l-kit b

4 Kint ervna itdi ud ru kilid
Cmle tbidir saa sensin eh-i alcenb

5 Old ser-t-p vucdu ma- nr- a seni
Ald nrdan amu nr d mh u f-tb

6 l efatla naar bu derd-mendi zzye
Ola b-re efendim km-bin-i km-yb

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

47
107

1 sitn- aret-i fa rl-ver ya intisb
M hvel-ma s d odur idenler olur km-yb

2 met-i pki eref ldn Cibrl hemn
Sidreden pyna a u evle ider itb

3 Kim iderse iltic k-i derine bilsn ol
Her murda irip kesb ider env- evb

4 Bendesiyem yam cnla mtyam
ulyam sulnm ol peygamber-i lcenb


47
107
M 12a, T 54a
135
5 tiy sert-e-ser mlk-i dernum utal
Rz [u] eb nln u sznm budur f cevb

6 Umaram arz- cemliyle kerem ide baa
omaya byle mazn- hicr ile pr-rb

7 olaldan d-emim zziy old benim
Knc-i devr-i lal mercnyla hem yt-tb

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

48
108

1 A- a bmryuz itme ilc sen ey abb
Bize emsem olmaz ill erbet-i val- abb

2 Almzdan ayru ddk biz bu ilden degiliz
Bd- vulat irie almayavuz yle arb

3 Rz [u] eb feryd u zrler lup h eyleriz
Glmzdr ubb [u] adan olmuuz biz andelb

4 Umaru bu firate biz yet u pyn olan
Byle mehcr almayavuz ola vulat an-arb

5 Enbiy v evliy suln- kevneyn ana
Kabe-i val ziyret eylemek ide nab


48
108
M 12a, T 54b
136
6 Vulat ister ub u m el aldrup ider du
ul zzni dusn mstecb it y mucb

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

49
109

1 r af-yi albe say it eyle al b
Olma isterse eger lemde mabbul-ulb

2 Dim ayb gr ayri uyb gzleme
Diler ise ire saa srr- sett rl- uy b

3 imse bilmez kimseni albindeki esrrn
Lk vfdr aa Allhu all ml- uy b

4 Terk-i aflet eyle frat itme at it
mrii emsi ayt burcndan itmeden urb

5 t amel Kurnla ikr- ikrullh l
albe ire inkif merf ola cmle krb

6 Keret-i crmm var zz rz [u] eb yalvarrm
b- ramet ile tahr ide aff r-n b

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


49
109
M 12b, T 54b
137
50
110

1 Olmad yr- vefdr saa kes
Ne aceb vrne glm ne aceb
Hemdem h u zr saa her nefes
Ne aceb vrne glm ne aceb

2 Rz u eb zrde-i hicrnsn
Rat yo ney gibi nlnsn
te-i minet ile sznsn
Ne aceb vrne glm ne aceb

3 Bulmad derdie dermn sen
Zr u efna hem pyn sen
Olmad bir laada andn sen
Ne aceb vrne glm ne aceb

4 D- amla lle-ve barda an
lie marem deil alk- cihn
Tr-i derde zz var old nin
Ne aceb vrne glm ne aceb

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

51
111

1 Seni hicrile her dem yanup biryn olur y rb
Beher eb-rz inen yalar gzinden n olur y rb

50
110
M 12b, T55a
51
111
M 13a, T 55b
138
2 Aceb derdlere dm ser--p hem utumudur
ulb enhr tamdr aup ummn olur y rb

3 Seni derdile dervler yrekde yreler iler
Yaln aya aup balar grp giryn olur y rb

4 Fir nrna yanlar yzi grmege lar
ab-y cismi adlar oyup nln olur y rb

5 Umar ire vilie baa dim cemlie
Fed cnn yola idp b-cn olur y rb

6 Kul zz b-re arb-i b-kes o pr-yre
Olup derdile vre saa urbn olur y rb

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

52
112

T r h
1 adr- azam kim odur alcenab
Zt hem-vre olan rifat-meb

2 ab- pki cdla isnla
Muttafdr bilr n eyh b

3 a vcdn adan f ide
Cennet ddr ile vire evb

52
112
M 13a, T 55b
139
4 Yapd ehr-i Bursada bir kpri kim
Nice demler olmud ol arb

5 Geldi Hc Ysuf Aa say idp
Himmet idp atmine ld itb

6 albine ilhm- a il idp
hir old kendiden rey-i avb

7 eme bnyd itdi ir itdi u
Kendye a vire ecr-i b-isb

8 Dervne zziy trh drr
Res-i belde virdi znet cd b
Sene 1126

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

53
113

1 Bi-amdillh olup ehl-i ferat
Gl buld ur- ev u rat

2 Cihn itibrna tapup ol
Elin ekdi olup ehl-i anat

3 ayrmaz ehl-i dny ger iderse
An hirde farmla melmet

53
113
M 13a, T 56a
140
4 Disn erbb- dny ne dir ise
Gl buld aatde selmet

5 amu sevd-y dndan gedi el-n
Olup erbb- ala cemat

6 oyup dnyy aa aa ddi
O lflar zziy ehl-i sadet

Mefln Mefln Fe'ln
.--- .--- .--

54
114

1 Olnca nefa-i gl-zr val
Yri blbl yri feryd u zr it
Bulnca gl-en-i valnda fal
Yri blbl yri feryd u zr it

2 Giceler uba dek l zr u efn
Ensi ola d ikr-i cnn
Olup pervne-ve yolnda szn
Yri blbl yri feryd u zr it







54
114
M 13b, T 56a
141
3 Dilerse fet ola knc-i nihn
Bulasn hem ayt- cvidn
aleb l zz gibi her dem n
Yri blbl yri feryd u zr it

Mefln Mefln Fe'ln
.--- .--- .--

55
115

1 Yeter sinemde hicri od yand
Dil-i maznm valla d it
Yeter emim ya ana boyand
Dil-i maznm valla d it

2 Firla vcdum old vrn
uhr itdi bu dilde h u efn
Bu derde oma baa eyle isn
Dil-i maznm valla d it

3 Dernumda eb u rz artd nle
oyupdur n beni dmen bu le
ridir zzyi luf it vile
Dil-i maznm valla d it

Mefln Mefln Fe'ln
.--- .--- .--



55
115
M 13b, T 56b
142
56
116

1 Bezm-i devrn- ikirde olurum her br mest
Zhid itdi beni n cm- a- yr mest

2 A erb n idp old bezm-i cn ezel
117

Ol bezmden geldi yoiken deyyr- mest

3 An-in gl-sitn- ikr iinde l-cerem
Blbl-i rde mnendi hezrn-vr mest

4 - mestneni gftr adr fikri a
Rh- ada vrn eyler evden r mest

5 let-i a zge letdir ki anla olur
Vf- ilm-i ilah lib-i didr- mest

6 let-i ayla a nice nln olmasun
Naralar peyd ider c idecek nr mest

7 Nara-i b-hde anma ferydn
Al o aa d gr nice olur yr mest

8 Aa den l ne bilsn leti
Bde-i asz olur m zzy hyr mest

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

56
116
M 14a,T 56b
2
117
erb: evbn T.
143
57
118

1 Gel bugn gel m-sivdan uzlet it
ne-i albi ayrdan alvet it

2 ne-i albii idb pk u f
ev-i rhniyle cna izzet it

3 Fey-i albii idb pk u f
Evvel mrid elin ut beyat it

4 Marifet-zdeyle mkrim olmaa
Ehl-i irfn ile her dem lfet it

5 Oyam dirse aat ilmini
Merd-i rh- a ile obet it

6 aa irmekdir hemn mad olan
zz ile hem-reh ol gel ayret it

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

ARF'L-

58
119

1 M-sivya meyl iden ivn elinden el-y
Yrdan ayre baan yrn elinden el-y

57
118
M 14a, T 57a
58
119
M 14b, T 57b
144
2 Sfi olup afvet-i ala fi olmadan
Yr olan u- b-erkn elinden el-y

3 Ehl-i dny arusna ml ch mmd idp
uruban el avuran ndn elinden el-y

4 Rh- ada rtbe-i ulyy davet eyleyp
Dest-gri olmayan arn elinden el-y

5 Kiiye reh-zen olan ad degl ekse vel
zziy bu nefs-i pr-iyn elinden el-y

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

ARF'L-C

59
120

1 Derd-i aa den k derdine lmaz ilc
Devlet izzet bilp lur n banda tc

2 yledir u iinde derdine lmaz ilc
Eylemezler bir nefes dermnla h imtizc

3 Dimez al a- ada rz [u] eb ferydlar
Kalblerinde nki d itdi derdullh sirc



59
120
M 14b, T57b
145
4 Bdedir derd-i ilh ehl-i derde n ire
Sekr-s n idp drl milh-i cc

5 Artdnca rh- vulatda bular derdleri
Semt-i cnndan gelr cnlarna ibtihc

6 ibd-devlet olur melf- derdullh olan
lmaz anda zziy kimseye arz- itiyc

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

60
121

1 Rh- ada zhid-i b-derde meyl itmez ferc
a ayrla mmkin deildir imtizc

2 erbet-i adan eger lezzet dilerse ol
Aa ol azb-i Frtdr mnkire milah-i cc

3 Pd-hm am ekim lekerim ablm fin
Bam zre te-i hmdurur hna tc

4 tdigimce derd-i ayla demdem h zr
aste cna zziy artar tabbimden ilc

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


60
121
M 15a, T 58a
146
ARF'L-

61
122

1 Grmedi dnyda bir rat- f ibu r
T- kahr ile heme old serser mecr
2 ekn u minet-i derd am olurd ma lm
era era dilimi vafn yazsam mer

3 Tkenr ibu mien nki muarrerdir mevt
123

Kiiye girie se dnyda ol hem- zen

4 Pes sadet aa kim fili ola avli ile
Vuf- er zre olur her d cihnda mecz

5 Ol ki ider bnn ilm-i arat ile f
Aa ne bhe olur srr- ilh meft

6 zziy eyle temenn-y hidyet dim
Ola kim derdie adan ola bir fet-i fth

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-- ..-






61
122
M 15a, T 58a
3
123
tkenr: dkenr T.
147
ARF'L-

62
124

1 l tevecch bir yola gitdi aa pr y
Say idp kesb eyle gel ilm-i meyda y

2 Devlet-i dreyn ile mesrr u mesd olsar
ol kii kim iidp ide abl pend-i y

3 Emr-i a avl-i Resl ile amel l dim
lma anla amel kim ola kmi mens

4 Pirp fikr ile syle sz ki mabl ola
T ki leet ol anda n tam - mab

5 Ehli n-ehliyle bir grmez o ki idrk ola
Cevher anberle h bir ola m seng kl

6 bet adrine rif ol kiidir zziy
Dben derde demdem diye bi derdile l

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-






62
124
M 15a, 58a
148
ARF'D-D L LL L

63
125

1 Dinilmez herkese esrr- tevd
Belrmez herkese envr- tevd

2 Dernu lemi pk it sivdan
Bilesin t nedir evr- tevd

3 Dernu pk f olmaz ne bhe
Eger ider ise inkr- tevd

4 tevd old is- ifet
der tefsr nedir ayr- tavd

5 Ens ol zzye gzini ba
Ki yodur errece deyyr- tevd

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

64
126

1 Oldum giriftr- bel y Rab meded senden meded
h n'ideyim ben mbtel y Rab meded senden meded

2 Yo saa ly metim vala vesle atim
127

almad hicre tatim y Rab meded senden meded

63
125
M 15b, T 58b
64
126
M 15b, T 58b
2
127
atim: atim T.
149
3 Ben sterim vulat saa ider firk adem dta
Kr itdi bu minet baa y Rab meded senden meded

4 Mkil bu arb lemi hem fn dnynn am
128

Bulmadm bir hem-demi y Rab meded senden meded

5 Yodur vef-drm benim bir hem-dem-i yrm benm
ir nola krm benim y Rab meded senden meded

6 zzye y Rab her nefes ikri ens yr bes
Sen ol aa feryd-res y Rab meded senden meded

Mstef'iln Mstefiln Mstef'iln Mstefiln
-- .---.- -- .- -- .

65
129

1 Rh- anda gi eyle dla derd-mend
Minetin rhat ola aclar ola and

2 Dne-i ek eyle icr ddeden her laa sen
130

Ger dilerse ola mala lfet t-ebed

3 Ger olur sende ek-i Kerem h- sd
Pd-h- a olursa saa lemde ne derd




4
128
mkil: mkili T.
65
129
M 16a, T 59a
2
130
Ola: - T.
150
4 h serd oldua dan den albine tb
131

nede te yanar li-ebed her n ola serd

5 B-nev olan bu adan alamaz a mul
An-in eyler zhid ile neberd

6 zziy meydn- ada fern ol kimseye
Kim taalludan gib ola tecerrd birde ferd

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-
66
132

1 Mbtel getem be-zam ez dev brn eved
H efsn kr ne-koned dem-be-dem efzn eved

2 unki zamem od zi-dst efsn me-r hem koned
n be-har dst- dger ger m-koned mazn eved

3 Der yem-i - tu ufted dil dest-i tedbr reft
M be-cyed valet ez behr-i fir mecnn eved

4 Der a-y hicr-i dst efn u nli m-koned
Behr ez-n ek pedd yed ez- mey-gn eved

5 T zi-men dil reft be-semt-i dst - [?]
Ber der-i vulat tevauf m-koned pr hn eved


4
131
Den: d T.
66
132
M 16a, T 59b
151
6 n i zam est n ne ram-est maz- luf est ki ez-n
zz m byed tesell rz u eb memnn eved

ARF'L- L LL L

67
133

1 A- aa yodur bir kez lei
Aa nisbet olmaz skker lei

2 ev- Rabbniyle her dem
tdigi h gibi olmaz her lei
3 Bar-i a a itdike ur
Olur oldem anda ferydlar le

4 Cennet-i vulatla ddr leeti
Olamaz an gibi kever le

5 ande olsa zziy olan
ayr amaz dstn syler le

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-







67
133
M 16a, T 59b
152
ARF'R-R RR R

68
134

1 Y Reslallh teslm itmese addi eger
Y nin Firdevsden b apua ba eger

2 Mg-s gs-y vad em-i nke ev
Eyledi rde eyd beni ey aln amer

3 k-py tc- izzetdir abb bendee
al- lem ben gibi cab virir aa ser-be-ser

4 Cn virirsem rh- ada seni b-itiyr
- adlardan bir benim cndan sever

5 te-i asret yaupdur snem zre nice
T-i hicri hd efendim her nefes brm deler

6 Bi dil cnile - derd-mendidir seni
Bir naar l luf idp zzye ey nr-i baar

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

69
135

1 Ey siyeh gslar vel-leyl h tabr ider
Ve - u nr-i cemlii gzel tefsr ider

68
134
M 16b, T60a
69
135
M16b, T 60a
153
2 abza-i udret-i aa nil old eh
M rameyte iz rameyte yeti tarr ider

3 Mahar- tmm- udsn haret-i mabb- a
alar mirb- mn anda cn tekbr ider

4 ki em-i nr-i adr cnn mirbda
Ol d-addi a anla dstlar tenvir ider

5 Nefa-i snbl li gl-i t l-cerem
136

Her nefes lar cnn tatr ider

6 Bahr-i feyiden irelden zz ul bir areye
Cn- dilde nat-i pki zemzemi tefcr ider

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

70
137

1 a budur kim ey Resl-i mcteb
at-i pi cnma cnndr

2 a cn u dilden b-mer
Meh-i cebni cnma cnndr

3 urre-i arr-ve ey kn- a
ki a cnma cnndr

5
136
tatr: tatr T
70
137
M 17a, T 60b
154
4 utd glm pertev-i hsn eh
Mihr-i addi cnma cnndr

5 R-yi byi ve'l-habbim dim
em dii cnma cnndr

6 Lebleri baende-i ev u af
Ol dehn cnma cnndr

7 Misk-i anber gibi ey nr-i ud
a- zlf cnma cnndr

8 zz dir ey h- cmle enbiy
Dest py cnma cnndr

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

71
138

1 Y Reslallh senin a odyla her nefes
- zt- erfi ser-te-ser irdr

2 Ol tenevvr-i a u evile girben dim
Nice szn olmasun ddra mtdr

3 Snesinde bar-i a eyledike mevc-i c
rib aa tesell gl pr-evdr


71
138
M 17a, T 60b
155
4 n- adan olanlar hie-dr u behre-yb
Fal- adan zmre-i a ildr

5 Ol ki ola a ire derd-i hicre mbtel
Naara-i val an derdine tiryadr

6 zz -yi firkat-keie eyle valla nazar
Derd-mendi derdiile ehre-i fadr

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

72
139

1 Y Resllallah am- hicri baa sevd yeter
B- a andelb-i dil cna c yeter

2 Meramet l lime vulatla eyle bir nigh
Nr- firatla nice biryna bu eyd yeter

3 asretile giryeden em-i dil old pr- elem
k-i py re-sz [u] ttiy aa yeter

4 a bu kim bu bendee ey ra meten lil- lem n
Lebleri kever ruu gl meti b yeter





72
139
M 17b, T 61a
156
5 D- cihnda iftiar u izz refet zzye
Mahar- nr- Hudn medii if yeter

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

73
140

1 lh derdie dmek afdr cna gzeldir
Seni ala bilimek afdr cna gzeldir

2 Seni ismile eglenmek yola ba u cn virmek
Val bezmine irmek afdr cna gzeldir

3 Seni derdi ile yanma arb- aa anmak
Cemlile arr lma afdr cna gzeldir

4 Sivdan albi a itmek hev-y nefsi al itmek
Aa krne cn virmek afdr cna gzeldir

5 Vellerle ref olma rumzta a olmak
Bu zz-ve sdd olma afdr cna gzeldir

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---ik
kkkkkgjg
74
141

1 kire bil ikr-i a derdine dermn olur
Malab u hem maad vulat- Sbn olur

73
140
M 17b, T61a
74
141
M 17b, T61b
157
2 albii f eyleyen nr-i ikr-i ala
Fey-i cenb- ud anda nmyn olur

3 Glini dsta viren ii h zr olur
smini yd eylese vlih ayrn olur

4 - ilallah olan vulatna say iden
Yolna cn terk iden nil-i cnn olur

5 lib olan dstn kir olup ismini
zz gibi dim zr v giryn olur

Mf te i ln Filn Mf te i ln Filn
-..- -.- -..- -.-

75
142

1 Blbl-i eyd gl dim nln olur
Dstn ikr eylese valih ayrn olur

2 - b-reler hicriyile preler
Derdile vreler ileri efn olur

3 Her eb rz alayan derdiyile ileyen
Kr heme vati an zrile giryn olur

4 Mahar- avn-i ud ala lsa ad
Cnn itse fed vl- cnn olur


75
142
M18a T61b
158
5 Kim ki bula kmili dla ola ul
Srrna rif olup maden-i irfn olur

6 Kim olan her seer nefsine iden afer
Nefsini abt eylese cmle i sn olur

7 Tafiye-i alb iden tezkiye-i nefs iden
143

Tecliye-i sr iden bar-i b-pyn olur
8 zz divnesi pyla virnesi
la cnnesi yolna urbn olur

Mfteiln Filn Mfteiln Filn
-..- -.- -..- -.-

76
144

1 Derv olan kiiler ak ile yeksn olur
k ile yeksn olan aleme suln olur

2 rif-i billh olan her neye lsa naar
Vadet-i aa aa v- brhn olur

3 Ala eyd olan gl gzini sayan
ala a bulan leme ol cn olur

4 Dem-be-dem alar gzi ala yanar zi
olan kiini gzleri giryn olur


7
143
tezkiye: - T.
76
144
M 18a, T62a
159
5 Dst yolna yo olan lmeden nden lmez
Nefs ft bilen maden-i irfn olur

6 zz al derde ir vr hep derde vir
Derde iren kimselerdir kll dermn olur

Mfteiln Filn Mfteiln Filn
-..- -.- -..- -.-

77
145

1 eyd gl yanma diler pervnelik semtin utar
Cm- mey-i adan ip mestnelik semtin utar

2 Bezm-i fenda herkesi masd mamr olmadr
Pes glm ehri benim gamnelik semtin utar

3 Bezm-i ezelde dstla melf u mens idi ol
Bezm-i fenda cmleye bi-gnelik semtin utar

4 B- vil ire gl pervz idi bir zemn
B- fir ire dp b-gnelik semtin utar

5 Mecnn- adr zhid tan eyleme sen zzye
Mana al virp dvnelik semtin utar

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-


77
145
M 18a T 62a
160
78
146

1 renler bezm-i yre meclis-i ayre bamazlar
Grenler ry-i yr ayri bir dil-dre bamazlar

2 Girp bzr- aa vlih ayrn gezp her dem
Vil yr isterler dai bir kre bamazlar

3 Olanlar n- cm- ala mestne v sekrn
alarlar e-i nms bre re bamazlar
4 derler blbl-s rz u eb feryd u efne
mt- cemldir anlar a u araya bamazlar

5 Olur olmaz arb-i b-yi reng znet-i dny
Bulur ryet diler bstnla ezhre bamazlar

6 abb eyler ilc ayruya det budur zz
All aste-i a ol degme bmre bakmazkar

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

79
147

1 Benim hicr teine yandm szn olandan or
Bu derde nliim keyfiyyeti nln olandan or

2 Gerekdir b- lem ire blbl gibi feryd n
Vil-i yre det bu yri efn olandan or

78
146
M 18b, T62b
79
147
M 18a, T 62b
161
3 Reh-i vulatda ba u cna alan elimiz
148

Bu srr slikn cndan gep merdn olandan or

4 Tecerrd rasn giy levh-i dilden nak- ayri yu
Sebebdir vulata var vl- cnn olandan or

5 Bu zz gibi ad pre dil olanlar oldn
Mahall-i knc-i vulat kmil insn olandan or

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

80
149

1 Genc-i envr- muabbet dil-i vrnmdr
Kenz-i esrr- arat dai bu snimdir

2 Marifet-i ll-i eh-vr in avva
Dil-i pr-a - ilhm aa blbliyemdir

3 Benim ol yre dil cnile lma
Gzlerimden eb rz hidim aan nemdir

4 Nr- ayla yanup vulata dildr oldum
Sevdiim luf idecegin bilrem erhamdr

5 Mahar- nr- ceml olmuiken aynnm
M-sivya baamam kim baa n-maremdir

3
148
alan elimiz: - M.
80
149
M 19a, 63a
162
6 zziy izz ev baa udya a lebs
Bulur ala safvet bu ne h lemdir

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-- ..-

81
150

1 Ala mestne olan srr- aa yr olur
Mahar- srr- ud olan kii ser-dr olur

2 Marifet tal idp ol rif-i billh olur
rif-i billh olan kimseye dny dr olur

3 Gir tarat yoluna slik yri yolu ile
Yolua vulat bulan derv elbet var olur

4 imet eyle bb- kmilde olup bende olup
Kmile bende olan bil vl- esrr olur

5 hir bnda adan ayri oma bir eer
Aa nil olan trik-i ayr olur

6 Varl terk eyleyen bulnca ma
zz gibi rh- ada andelb-i zr olur

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


81
150
M19a, T63a
163
82
151

1 Fed olsun yolnda cism cnm
Fed itmek af-ender afdr
Yolda ba u cn virmek o h
Muibbi ala cennetde vefdr

2 Gl idi aa ezelden
Dilerdi val Rabb-i lem-yezelden
arb- a virildi ol gzelden
Viren bil kim Muammed Muafdr

3 Vcd a teine yle yand
Muabbet rengine cmle boyand
arb- a- adan idi and
Annn imdi Mecnn- uddr

4 Gl dim aleb-kr- bedr
Bu let a adan adr
Yolnda man nice bi cn
Bu zzeddn Amedden feddr

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

83
152

1 Vrne gl vrne gl
Dilnesin tmr ister

82
151
M19a T 63b
83
152
M 19a, - T.
164
2 Pr-te olmu ala olmu
z cn u dilden a yr ister

3 n mamr oldu nr ile toldu
Maksd a cemli ister

4 Srr- tevhd ilen iren menzile
Dst ceml ddr ister

5 Bu af zz edndr szi
rzlar seni cemli ister

84
153

1 Kim ki dsta irmek ister rat minet ider
154

Fri olur cmleden hem kereti vadet ider

2 Her seer ki dk u illa a ikr iden
B-gmn bilsn ki mekr aa efat ider

3 Cismini ratda omaz rz u eb met lup
Her nefes dstla tenh evile obet ider

4 k-p-y kmil ile cn gzin tekl iden
Bad ibret olup her szini ikmet ider

5 Na- ayrdan ne kim vr levh-i dilden mahvider
Zhir u bnda kendin mahar- safvet ider

84
153
M 19b, T 64a
1
154
olur: - T.
165
6 al iinde r olup her kim olursa li l
zziy vulat ilinde dst aa zzet ider

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

85
155

1 Ala meydna giren r u nms n'ider
156

Cn u ba terk idp ayr hem yr n'ider

2 ayrya virmez glini yr ile hem-dem olan
Bir nefes m sivy terk ider

3 Dst belsndan srrna bir dem selmet itmeyp
Dst bels zehrine skker yerine n ider

4 rif-i billh olan kimselere bende olan
Mahar- esrr olup ol marifet tal ider

5 Dst cemli isteyenler ayrya lmaz naar
Dst aa luf eylayp vulat iline h ider

6 Tlib-i ddr olan zziy bilsn bugn
Yo idp cmle varna py-i k ider

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

85
155
M 19b, T 64a
1
156
r u nms: r nms T.
166
86
157

1 te-i hicrnla cismimde old itir
158

Alayalm alayalm glecek l mi var
almad tb u tvnm t-be-key bu iftir
Alayalm alayalm glecek l mi var

2 Dl-ve itdi benim yr- mien addim d-t
Bahr-i am bu ket cismime gsterdi it
riince sil-i luf u aya ben de t
Alayalm alayalm glecek l mi var

3 h- hicre Ysuf-s dben oldum ar
Ey far n-tvna ram idp olan ahr
Getrince by-i vulat alb-i mazna ber
Alayalm alayalm glecek l mi var

4 Blbl-s krm old rz u eb hla zr
159

Dst in icr-y ek baa olubdur iftir
zziy olnca luf vulatla ikr
Alayalm alayalm glecek l mi var

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-





86
157
M 20a T 64b
1
158
Nakarat msralar Tde Alayaym alayaym glecek l mi var eklindedir.
4
159
glecek l mi var: vulatla ikr
167
87
160

1 Dst elinden a meyi n itmeye
Meclise gel Erefler devridir
Al u ru mest b-h itmege
Meclise gel Erefler devridir

2 Avn-i anyle dil bula srr
Minet endhla ola b-ur
ie-i albe ser--ser ola nr
Meclise gel Erefler devridir

3 Meclisi srryla cn dn olur
Halet ns-i aa yn olur
Feyi ile teneler reyyn olur
Meclise gel Erefler devridir

4 d-i vala cn urbn olmaa
161

Tat- a zre Sleynn olmaa
ayreti kr- sn olmaa
Meclise gel Erefler devridir








87
160
M 20a, T 64b
4
161
Bu bentte nakarat msras ile ikinci msra Tde yer deitirmi.
168
5 Sem-i cnla zzden dile itb
Rh- a ire dem--dem it itb
Matlaba diler ise feth-i bb
Meclise gel Erefler devridir

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

88
162

1 Bde-i a- ilh b-gmn cnmdadr
Baa bu lf- mdm her n her limdedir

2 Nee v keyfiyyeti zil deil benden ebed
Ann-in sekr-i hayr encm- yn cnmdadr

3 Ben nin u nm- nakdn dst yolnda oynadm
n fen buldum ayt- cvidn nmdadr

4 tmezz ryi ihsn- dnyya naar
Znet-i cvid-i dn-i ihsn mnmdadr

5 Olmuam mest ben o devletden ki gsterdi ceml
Mh u rd-i vil-i yrnn tmdadr






88
162
M 20b, T 65a

169
6 Cism cnm dst yolnda zziy bezl iderem
Bilrm vulat- dsta cn urbnmdadr

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

89
163

1 ar- iynm lim nice olur
r u girynm lim nice olur

2 Derdime dermn itmezse Ramn
Olmazsa isn lim nice olur

3 lerim evzr olmuum bed-kr
Ey Rabb-i affr hlim nice olur

4 Olmuam ber-dd iderem feryd
rmezse imdd lim nice olur

5 Crmile b-mr ben gibi kim var
Kalmam nr lim nice olur

6 zz ul alar h zr eyler
Dim syler lim nice olur





89
163
M 20b, T 65b
170
90
164

1 Old pr-n bu vcdum aner-i firat ile
h kim yok derdime h re yrn b-aber

2 almad tb tvnm n'ideyim asret ile
Alarm yodur amn ben zr in b-aber

3 Asker-i hicrn met- vulatm yamald
Hkm icr itdi bu nra suln b-aber

4 Nakd-i mr old hev sevnde afletle telef
Ald emtia-i evzda abdn b-aber

5 Ks-i rlet sr-i cism zre alnur zziy
Bilr rif iidir hem-vre ndn b-aber

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

91
165

1 Ey ab vat-i seer vir baa cnndan aber
Blbl-i cn muntar bir gr gl-istndan haber

2 ad hezr- cn revn olsun an yolna kim
Getrr ol bstn- fey-i Ramndan aber



90
164
M 21a, T 65b
91
165
M 21a, T 66a

171
3 re hicre derd-i sicne mbtel cn Ysuf
Vir aa suln- Mr- val- isndan ber

4 ulmet-i cism ire dim nli efnda dil
r gr aa malabdr b- ayvndan haber

5 Bkt boynunda ol cnn ilini her nefesi
Bb- sem-i cn ar itsn hem irfndan aber

6 zziy her kim seer-z ise l-cerem
Bulur ol bd- seerle srr- Sbndan aber

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

92
166

1 olan ney gibi nln olur
Rz u eb yalar dker giryn olur

2 Dd- h ek-i em-i f hemn
Derd- mendi ebrile brn olur

3 Gl-izr- a iinde her nefes
Andelb-ve zrile efn olur

4 Meyl-i ch c-y znet eylemez
Aa mesken ke-i vrn olur


92
166
M 21a, T 66a
172
5 Bar-i hicre zz-ve avvlar
Ek-i emi drrile mercn olur

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

93
167

1 udsiyna marem ol ya Kabe-i pr-nrdur
Dahil olan luf- ala emnile mesrrdur
Bir siyeh-p dilber-i randurur kim mili yo
Kabe manr- uddr her gelen mafrdur

2 Her mafdan budurur avf ehline c-y penh
Bunda olur derde dermn pk olur ehl-i gnh
- t- udya budurur rmgh
Kabe manr- uddr her gelen mafrdur

3 Her arafdan cem olup ua iderler revh
T ki maad r-nm ola olup adan nigh
Muafn iftir znne giymi siyh
Kabe manr- uddr her gelen mafrdur








93
167
M 21b, T 66b

173
4 Hamd u kr eyle udya zz oldu km-yb
Eref-i emkineya yz srmekile fey-yb
Old gl nice esrr- udya fet-i bb
Kabe manr- uddr her gelen mafrdur

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

94
168

1 Vir ikrile albe cil
Nr- cemlullh gr
Bulsun bairet incil
Nr- cemlullh gr

2 Terk eyleme a ikrini
sn it hem krini
aldr sivn fikrini
Nr- cemlullh gr

3 zencri saa aup
ikr odna kendi yaup
N'eylersin ayre baup
Nr- cemlullh gr






94
168
M 21b, T 66b
174
4 Her d-cihn old lf
Deil bu sz zz gf
ynesin sen b-ilf
Nr- cemlullh gr

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

95
169

1 Derd-i ala dili b-mr olanlar iiler
aner-i hicr ile rane-dr olanlar iiler

2 Snesinde ney gibi sra olan barnda d
Mbtel-y itiy- yr olanlar iiler

3 Ser-be-ser pr eyler h- szla bu lem
Vulatla lib-i tmr olanlar iiler

4 boynuna dst zlfi kemendi alasn
ad nice abr ide nr olanlar iiler

5 Kendi ayrn bar biryn rz [u] eb nln olur
zziy ol A- ddr olanlar iiler






95
169
M 22a, T 67a
175
6 em-s sz ile yalar dker giryn olur
asret-i dildr ile pr-zr olanlar iiler

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

96
170

1 an esrr gh gldr
Maall-i fey vallahi gldr

2 Tecelli-i udn mahardr
Bil Allh naar-gh gldr

3 Dilerse cnn ger sen
Hemn anca an rh gldr

4 Egeri mihr mh fda vardr
Bu enfs-i ems mh gldr

5 Cemlullha u heme
Mekn- hla vh gldr


6 Reya-vedrr bu cmle a
Bular mefar u h gldr

7 Vcd ilmi iinde aat
O dstu knc tat-gh gldr

96
170
M 22a, T 67a
176
8 Dstdur bhe yodur bunda zz
Ser-y l -ma allah gldr

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

97
171

1 Hezr-s cihn ire olubdur h u efn
An-n kim dil-i eyd Reslulaha adr
Olup dil-dre bir ey abl itmez benim cnm
An-n,kim dil-i eyd Reslulaha adr

2 Ser--ser att- dili te-i ala yandr
172

Baa a- Reslullh kr-i yr muvfdr
Benim imdi sirikim dem-be-dem ana boyandr
An-n kim dil-i eyd Reslulaha adr

3 Kerem l luf idp ey cn abbi eylegil merhem
173

Vil-i dr-if senden buyur bu astaya emsem
Fir u asretile h ider bu zz ul her dem
An-n kim dil-i eyd Reslulaha adr

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---




97
171
M 22b, T 67b
2
172
Bendin 2. msras ile nakarat msras Tde yer deitirmi
3
173
emsem: - M.
177
98
174

1 Gller ald cihn pr-sebz olup irdi bahr
Blbln maadlaryla oldu yr u hem-civr
Name-sz olup ab itdi gl-istna gzr
Old gller fera-nk d old her ne vr

2 b- ramet alup old o luf kint
rdi anla ayta cmle ecr u nebt
- ada tecell itdi esm v sft
alb-i mtk- cemlulh old gl-izr

3 Tene diller kever-i vulatla buld irtiv
Gitdi ayr u siv n old cnile af
C-y fey-i a hveyd old la zziy
- t- udnn her biri old hezr

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

99
175

1 Fey-i Rabbn aullh seni ndadr
Vulat- cnn eger ister ise cndadr

2 ilat-i insndan irfn- a old murd
Aln fehm eyler ise ubb-i Ramndadr



98
174
M 22b, T 68a
99
175
M 23a, T 68a
178
3 Gl-sitn- marifetden b dilerse cna
Her seer-geh blbl-s efndadr

4 Men aref srr siv erbbna olmaz yn
Tlibise m-sivdan r-y gerdndadr

5 Cennet-i irfn- aa giren irdi dstna
Bu fel u devlet anca nefs-i irfndadr

6 Ol ged-y lib-i devlet- al gelsn beri
zziy sermye-i ta meydndadr

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

100
176

1 ol gl kim mbtel-y derd-i aullh olur
M-sivy neyler anca malab Allh olur

2 asretile gzlerinden dim yalar aar
Blbl-s kr an her dem zr u h olur

3 Snesine ney gibi sra aar barna d
let-i ala feryd aa izz ch olur

4 C idp dery-misl abreylemez h errece
Rz-gr- a- a n albine her gh olur


100
176
M 23a, T 68b
179
5 Name-i dil-szile her rz [u] eb dst aar
Nice esrra an-n vf u gh olur

6 Lev-i dilden mav der ayr na zziy
Malaba irip vulat ilinde h olur

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

101
177

1 - a mahar- srr- ud dem olur
Cm- Cem anca bu lemde dl-i dem olur

2 Bat- l v nin- devlet olur ibu a
n iki lemde key azam olur

3 Nakd- mr ile met- aa kim mlik ola
Ber-murd olup visl-i yr ile urrem olur

4 eme-i adan vu alup sivdan pk olan
Mescid-i dilde tevecch eyleyp ekrem olur

5 Rh- ada olup fni v teslm v selm
178

t rd-i at dai iksr-dem olur





101
177
M 23a, T 68b
5
178
Olup: - T.
180
6 Ada fni ol fendan dai fni ol yri
a bunla zziy mukem olur

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

102
179

1 A odna yan t saa pervne disnler
Yanmadan aa ua ne pervne disnler

2 eb-t-be-ub hla zr oma elden
Dst yolna divne disnler

3 B-bk oluban dst yolna can vir kim
Vulat dileyben yar ol cna disnler

4 erbet-i a yri meyne-i adan
Gerek budurur ala mestne disnler

5 Ya te-i ala vcd ser--ser
Hakk ki diler irmegi Ramna disnler

6 Meyl eyleme ayra aer itsene zz
A ola zih merdne disnler

Mefl Mefl Mefl Feln
--. .--. .--. .--


102
179
M 23b, T 69a
181
103
180

1 Ney gibi barm zere dlar ald yine
Ya yerine gzlerimden imdi aan andurur

2 Ald her yanm te yama-in l-cerem
Lk yodur bir aer benden benim nem yandurur

3 Her kiide var bir te line gre yaar
Lk ben b-re pr-derdini mukem yandurur

4 Kullarn aladan a gldren adr hemn
Hkmi mdr fili hikmet zre bir sulndurur

5 layaym ileyeyim gldire Allh beni
ib-i luf-keremdir ol an Ramndurur

6 - a nin derdile minetdrr
Cennet ire an in izzete yndr

7 Her ne kim adan gelrse zz ul ider abl
ulna Hadan gelenler lufla isndurur

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-





103
180
M 23b, T 69a
182
104
181

1 Hicr od barm biryn eyledi
Y ilh ibu derde kim der
asret ise iim efn eyledi
Y ilh ibu derde kim der

2 Alur-ken glm old hemn
Nev-bahrna gelp irdi azn
Der-geh-i aka utup yz virdi cn
Y ilh ibu derde kim der

3 Uradm derde h bir re yo
Ben gibi bar yan vre yo
Pes bu yrem gibi byk yre yo
Y ilh ibu derde kim der

4 Alupdur snem zre dlar
Doymaya bu derde a u alar
zz bu derdile her dem alar
Y ilh ibu derde kim der

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

105
182

1 Ol ki kibrile riydan zini pk eyler
lem ire bu kii ayri neden pk eyler

104
181
M 24a, T 69b
105
182
M 24a, T 70a
183
2 Cn virir lmege cnn yolna olan
let-i a- ud kiiyi b-bk eyler

3 Bu cihn ire dai kerete h meyl itmez
lem-i vadet[i] her dem n idrk eyler

4 Mey-i ala olup mest-i mdm ubh ider
Snesin gl gibi k glini fera-nk eyler

5 Gle ba eb-nemile mest-i mdm oldin
Yaasn nice bu keyfiyyetile k eyler

6 Yaa yrtar arr zz mest-i mey-i a
Menzili uba seni gn gibi eflk eyler

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-- ..-

106
183

1 Gzlerimi ya alayup aar
asretile hm gklere kar
Firati tei barm yaar
Y Muammed cnm arzlar seni

2 Aa deli noldum bilemem
Derdile alamak krm glemem
Yzi grmedilce ala gelemem
Y Muammed cnm arzlar seni

106
183
M 24b, T 70a
184
3 Rabbim itse isn grsem yzii
184

Mbrek izie srsem yzimi
Srme idinsem aya ozn
Y Muammed cnm arzlar seni

4 Efendim gl-en-i vala irsem
Rava eigine yzimi srsem
Elimi avurub karua ursam
Y Muammed cnm arzlar seni

5 b cnm old aa mahar
Yola urbndr bu cnile ser
Ar idp lini zz ul dir
Y Muammed cnm arzlar seni

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.--

107
185

1 Nr- ilh bardr eyim l-i Muafdr
Kenz-i marif ehridir eyim l-i Muafdr

2 erat tc banda gl ayrn [u] rende
am sevinr yanda eyim l-i Muafdr

3 Nr-i abb-i zl-Cell an gzn grmez mell
An bulan bulur vil eyim l-i Muafdr

3
184
ozn: tozn T
107
185
M 24b, T 70b
185
4 Tab- pr-fey-i lafdir hem t- pk-i mnfdir
eyimi ismi erfdir eyim l-i Muafdr

5 zz dervler edns nice medh ide ol
Siler gllerden pas eyim l-i Muafdr

108
186

1 Derd-i aa lib ol kim anda dermn gizlidir
Cevr-i aa rb ol kim anda isn gizlidir

2 Rz u eb blbl gibi nln olup eyle fin
te-i a ire geh anda gl-istn gizlidir

3 Var yri gezme beybn- hevda arama
Sende iste sende bul kim sende cnn gizlidir

4 Derd-i aa cevr-i aa nil olursan eger
Mjde-i um ki anda cmle insn gizlidir

5 A- adan a dilerse derv zzeddne uy
a- albide an a- Ramn gizlidir

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-





108
186
M 25a, T 71a
186
109
187

1 Dillerimiz m-sivdan sdedir
Mridimiz ey Eref-zdedir.
Vulata her birimiz mdedir
Mridimiz ey Eref-zdedir.

2 Kim ki dla ekine gelr
Ry- madn b-bhe grr
hir bn naar- himmet alur
Mridimiz ey Eref-zdedir.

3 Kr olsun ubb-i Mevl ikr-i a
Primizi abna gel ut aba
Evliy srrna olursun ea
Mridimiz ey Eref-zdedir

4 Rz u eb dla met eyle gel
Ru esm nimetiyle o[p]la gel
zz gibi kendi ul eyle gel
Mridimiz ey Eref-zdedir.

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

110
188

1 Bugn dst yolna cn virir urbna alar
Bu evle ururlar aru ol sulna lar

109
187
M 25a, T 71a
110
188
M 25b, T 71b
187
2 derler ar- l kimi fign h zr eyler
Visle olup mde gelr meydna lar

3 rarlar e-i r olup b-bk b-perv
O dsta irmege dim yarlar cna lar

4 Sivdan olup zde ser-y aa vllar
arb- ubbla her dem gezer mestne lar

5 Tecell-i ceml ister bular ayra bamazlar
An-n ala dim urur dvna lar

6 Bu zz-ve olan mt grr man elbet
Gl-istn- vil ire irer cnna lar

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

111
189

1 Allahm lar Allhm ismi aar
Mkillerini her biri mile ar idp nar

2 Meclis-i tevhd urlur defter-i sevdm drlr
ev- cemlullh ile her birisi urmaz dner

3 m u seerde ala zr u fin u h ider
Mad dstdur dai ne vulat arbna anar


111
189
M 25b, T 71b
188
4 Hem-rh olan a ehline alur m ba u cnna
em-i cemle cnn evile tben yanar

5 Mt olur ol arete dil-dde olur vulata
Himmet Burna binp vulat mamna iner

6 Ua k-i py olan bu derv zzeddn
Kim azm iderse ol yaa bezm-i vil ire onar

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

112
190

1 Mbrek ta ey far-i lem her geh dr
Siriki dem-be-dem ana boyan bar yandr

2 Keml-i sn-i ta ey ma- Rabbn
Ne mmkin bezemek bir ey kim o mabb- lidr

3 Kim ala olursa yr- dil cn olur pervz
a anda n kim var aa yr- muvfdr

4 Eigide ul olma aa zge sadetdir
ulm- kemteri rtbesi al v fydr

5 Gl-istn- vilie efendim gl cemlie
rimege bah cna hezrn lydr


112
190
M 25b, T 72a
189
6 Fir zz ulu barn n itdi sulnm,
An-n derd-mendii ba ana boyandr

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

ARF'Z-Z

113
191

1 Y Resllah seni ubbu ile d olmuuz
Dmz derdie an ile mutad olmuuz
2 Leet almz yolda h ile efndan
Blbl-s a ile ehl-i feryd olmuuz

3 D- cismi mal-i evi ile biz delmede
Zt- rnie bi cnile Ferhd olmuuz

4 in olal srrla efendim biz seni
M-sivya nigern aydndan azd olmuuz

5 amd lill h derd-i pk-i Muaf ile bugn
Ehl-i derde zziy dermna ird olmuuz

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-




113
191
M 26a, T 72a
190
114
192

1 Y Reslallh girelden a u ev bna
Olmazam rz [u] eb blbl gibi ben zrsz

2 B irelden b-yi adan memm- cnma
Bir nefes olmam a-y aa reftrsz

3 N'ola r-ml olur isem k-i dergha ben
Blbl olur m cihnda h gl-i gl-zrsz

4 ntisb- sitn devlet-i umdurur
Anca an ile bulur adri her midrsz

5 l vili bezmine il gster ry
- dil-dr olan olmaz efendim yrsz

6 aste-i derd-i vilidir apudan zzyi
Srme olmaz dim dr-if bmrsz

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

115
193

1 Ala seni ey far-i rsl
Cn fed itmegedir niyyetimiz




114
192
M 26a, T 72b
115
193
M 26b, T 72b
191
2 Ehl-i mndanz Allha kr
Ycedir yetle himmetimiz

3 Aya altna biz k ideriz
dk u illa ibu yzimiz

4 z zta mt yzie
avlz emrie or zimiz

5 N'ola virsek yola ala cn
Yo m Ferhd gibi h ayretimiz

6 Vireli yolna zz cnmz
Ola ua firr nevbetimiz

Feiltn Feiltn Feiln
. .-- . .-- . .-

116
194

1 lh nr- hicrile ciger biryn olur sensiz
Firla dil cnm yanar kln olur sensiz

2 Diler mi b u bstn gle olan blbl
Sary- cennet-i Firdevs baa zindn olur sensiz

3 Libs- zneti neyler recs val olan
Ab v tc dervler atar uryn olur sensiz


116
194
M 26b, T 73a
192
4 Firla yanar cnm kerem it baa sulnm
Gzmden ya u an dim aar seyln olur sensiz

5 Eger olmaz ise vulat myesser zzye y Rab
Aup bu yala anm aar fn olur sensiz

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

117
195

1 Olup a ile nln
Gl sensiz arr itmez
i feryd ile efn
gl sensiz arr itmez

2 Saa cndan olup yan
Gl olban dk
Fir nrna yan
Gl sensiz arr itmez

3 Yanar her rz u eb cn
Kerem it ey kerem kn
Aar ya yerine an
gl sensiz arr itmez





117
195
M 26b, T 73a
193
4 ul zzye it re
Garbidir o b-re
Olup ber-yre vre
Gl sensiz arr itmez

Mefln Mefln
.--- .---

118
196

1 Yine dery-y a aynad ad
Gl durur imdi yeilmez
Yine emvc- a bamdan ad
Gl durur imdi yeilmez

2 Glde yr n ayli
Giderdi luf cmle melli
Denler aa bilrler bu li
Gl durur imdi yeilmez

3 N'ider olan zz cihn
Aa zindn olur bu mlk-i fn
Virir dst yolna ba v cn
Gl durur imdi yeilmez

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--



118
196
M 27a, T 73b
194
119
197

1 amd lill h irdi albe let-i a- ud
Rz u eb bulmaz ftr art bizim cevlnmz

2 u ma u a [u] ub imdi bir old bize
Ann-n devr ider urmaz bizim ebdnmz

3 Devr ider ar u sem v hem sebla cibl
Bun tarile ntdr bizim urnmz

4 Meclis-i aa irp idik arb fsin
Bizi sekrn eyledi dimez bizim efnmz

5 Biz ar- vulata slikleriz illa
Ol sebebden zgedir zhid bizim seyrnmz

6 Ba u cna kalmazz dst yolna terk ideriz
Len ten ll-birradr nki bizim Ramnmz

7 a lzmdurur ma rsn gzleye
Vire cn bula vil budur bizim erknmz

8 zziy davla olmaz cn vir maa
Cn terk itmekdedir bil kim bizim cnnmz

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


119
197
M 27a, T 73b
195
120
198

1 l u vecd-i a- Rabbn ile buldu af
Vridt u fey ilhmdr gd-y cnmz

2 Cebe-i ala ayddan buldu lk u reh
M-sivya iltifta almad imknmz

3 Eyledik n bezm-i nsde ar- ahb-y a
Ala gelmez ar u nef- radr sekrnmz

4 nki oldu bu fen buldu fendan fen
An in eyledi isn- be cnnmz

5 Seyr-i ekvn seyr-i ervdan gep yezd hiceb
lmimiz old yn n old mnmz

6 Biz aat lemine amd lill h irip
Luf- Rabbnyle ayr old dai ynmz

7 lmimiz old meyyed ilm-i Rabbn ile
Bl ad lem-i lhtadr ayernmz

8 A- adan behre cyna al gelsn ber
zziy her dem adr anlara meydnmz

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


120
198
M 27b, T 74a
196
121
199

1 Dest-i ala dem--dem yaalar k eyleriz
Hasret evile dim emi nem-nk eyleriz

2 rmege ol dsta ular gibi urmaz alarz
Dgnp alarla yzimizi ber-k eyleriz

3 - eydlarz biz dst cemli grmege
M-sivdan glmz ynesin pk eyleriz

4 te-i ala pr-sz u gdz olmadayz
200

Barmz ney gibi dlarla derd-nk eyleriz

5 Sdla rh- fen -fillaha slikler biziz
Biz be billah ile kalbi fera-nk eyleriz

6 Mahar- a oldmz zziy hir bizim
Pes ne cetdir enel-adan dem imsk eyleriz

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

122
201

1 Cihnda a- a leetine h bedel olmaz
a klar gibi der-lemde gzel olmaz



121
199
M 27b, T 74b
4
200
gdz: gzr T. / dlarla: larla T.
122
201
M 28a, T 74b
197
2 Sivy terk idp albi an ubbyla pr iden
Tevecch aa ider aa bundan amel olmaz

3 Denler ev- yre lib-i vulat olur anlar
Olarda malaba mni olan l-i emel olmaz

4 arb- a- Hakdan n iden sekrn- Rabbn
202

Bulur afvet heme anda znile melel olmaz

5 O kim mirat- dilde aks-i nr-i r-y yr ister
Aa aru urur anda tevecchden y olmaz

6 Tevecch eyleyp dergha zz vil ister
Kerem it eyle isn aa kim andan maal olmaz

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

123
203

1 sn-i vech-i pkie oldin nisbetimiz
Old u ire mihrile bizim hretimiz

2 Mecma- sn melatsn abbullhsn
Sevmek mnmz a tc- ser-devletimiz

3 Cmle Ysuflar ehisin ser-te-ser rnsin
z uluz saa bunladr izzetimiz

4
202
Melel: mell T.
123
203
M 28a, T 75a
198
4 utarz cm- mdm- a cn zre kim
hir bn anladr dai rmetimiz

5 Ala yolda cn u ba virir isek nola
Dai berterdir bizim feryddan ayretimiz

6 u mt- far-i lem biziz zziy
ev-i a uymaz anda var ayretimiz

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

124
204

1 Ey dnde ardalarmz Erefyz diryz
Her lde ldalarmz Erefyz diryz

2 Tevd ider dillerimiz olmaz ebed gllerimiz
Cnn ili illerimiz Erefyz diryz

3 Naar lur cnnmz bd olur vrnmz
urmaz ebed devrnmz Erefyz diryz

4 Bl per ad ala cnn iline evle
Ezelden ns-i ala Erefyz diryz

5 lhmmz Rahmndir mehebimiz Numnidir
Hem primiz Geylndir Erefyz diryz


124
204
M 28b, T 75a
199
6 aa n'ider amlimiz ikr-i ud her limiz
Ramet ider Allhmz Erefyz diryz

7 adr cell n l didi veller hep beli
zz biziz edn ul Erefyz diryz

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

125
205

1 Reh-i ada bi-amdillh ki dsta inyz biz
rdet ehli derviz mrd-i Muafyz biz

2 Fyt- ilhiyye ile bu dilne-i mamr
Begim hirde bnda ufeyl-i evliyyz biz

3 Olup f-i f m-sivullhdan muaffyz
206

arb fn idik letiyle pr- afyz biz

4 Brad kll sevdy iridik ceb-i Mevlya
Sevidik t ezel ahd eyledik ib-vefyz biz

5 Fen- fillah be billh mamnda idp cevln
Oluban u mt mheyy-y liyz biz





125
205
M 28b, T 75b
3
206
muaffyz: Mutafyz T.
200
6 Skt it zziy kef eyleme esrr ayra
Olur limizi bilmez kim u- udyz biz

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

126
207

1 Bir dem mi var a ou
Barm delp an eylemez
Bir n m var hicri beni
zrde-i cn eylemez

2 Ey ems-i albim evvel
Mihrile her kim ki ola
yd-i vilde saa
Cnn urbn eylemez

3 Cndan seven gerek seni
Terk eyler ol cn u teni
A ata sende cismini
Kimdir ki szn eylemez

4 Gerek saa ey yr- cn
deildir b-gmn
Ala ol kim her zamn
Feryd u efn eylemez



126
207
M 28b, T 75b
201
5 Meydn- uda aa
dimez merd-i ud
Kim a yolnda zziy
Terk-i dil cn eylemez

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

ARF'S-SN

127
208

1 Cna ten ire hev-y ky- cnndr heves
Nitekim pervz diler murn- afdan her nefes

2 Ey gl sen olmadca nee-yb ala
209

Sanmal kim erbet-i vala bula ser dest-res

3 Bu hev-y ala k olursa ret
Mande ser-tcsn dimez bua l h kes

4 Alamaz erbb- zhd esb- a keyfiyyeti
Hi pervz ide mi anyla edn meges

5 Bilmeseydi derdini a letin
Her dem itmez idi nle v fin dilde ares



127
208
M 29a, T 76a
2
209
nee-yb: nee-tb T.
202
6 zziy itme taaccb zhidi bu line
B- lemde bu mehr meyve virmez r u as

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.- Gohoh

ARF'- N NN N

128
210

1 Yaaldn dilde mihri y Reslallh seni te
Dernumda benim eksik deildir hla te

2 Benim bu h[u] sznm uhr itdike her demde
Zemn smna olar ol n hla te

3 Firk brna h yok taamml bende sulnm
Nigh- val ir gr utd cismi hla te

4 ayl ev ile bir nefes l degildir bu
Gzmden ek-i asretle dilimden hla te

5 Dil-i zzyi b- valla tze-ter eyle
211

Sevine derd-mendiden kerem l hla te

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---


128
210
M 29b, T 76b
5
211
Ter: tez M.
203
ARF' -D D D D

129
212

1 meydn- aa gel adem-i merdne ba
Cnile serden ge evvel andan ol meydne ba

2 Kr- zr- a iinde dmen olan nefsii
h- merdn Al gibi yr seyrne ba

3 Mey-fr- a elinden ekben ahby al
evile an mest olup sen dai meyhne ba

4 Di ayl-i yra cy- cr seyri adr
Dem-be-dem gel bir adem bu dde-i giryne ba

5 Merd ise dav-y a- yrda meydna gel
zziy ba ele al ayan merd-ne ba

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

ARF' - T TT T

130
213

1 a hsnndrr kyu temdan ara
Nitekim ddr- Firdevs-i aldan ara


129
212
M 29b, T 76b
130
213
M 29b, T 76b
204
2 Gn yzie ala evidurur ey nr- a
Ek-i emim o bir sz ile icrdan ara

3 Bstnda metidir ser bldan murd
Gl-sitnda rulardr verd-i randan ara

4 Ayn- gdur kelm- ikmet-mzi baa
Lebleridir bhe yo cm- muaffdan ara

5 Derdinle rz [u] eb hla efn eyleyp
evimi ar itmedir medii indan ara

6 Meclis-i pkidir dvna el avurmadr
zz-i dil-dra val temenndan ara

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

ARF' -

131
214

1 deli dil mlkini ol yr ab
Dest-i ada old cn nr ab

2 Cm- ala heme old mest
Kendzini idemez her br ab



131
214
M 30a, T 77a
205
3 Girye ider olmaz mjgn sed
H olur m rla enhr ab

4 amd lill h yr ile yr olal
Yalauben idemez ayr ab

5 n arm-i ss- yr old bu dil
Eyledi erfn esrr ab

6 ulmet ire nleden buld al
Ser-be-ser itdi an envr ab

7 Anda ayra errece ch almad
Eyleyelden zziy dildr ab

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

ARF' -

132
215

1 Sz- ala geh dilden gelr hla iv
evile gzlerimi uyudan eyler

2 Kim ki anda buluna te-i a ol eksiz
Olur ol szi ile pk olmaz ayy



132
215
M 30a, T 77b
206
3 Hem olur te-i ala mleyyen albi
der ol a abl nki degil albi l

4 Egdirir glenile blbl gl lini
Okusa nuta gelp olan n uff

5 Vaf mala tahrk-i lisn itse eger
216

Olmaz zz an gibi ele h elf

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
. .-- . .-- . .-- . . --

ARF'L-YN YN YN YN

133
217

1 Ey bu glm tatna suln olan
El-ved y far-i lem el-ved
Cnma cn derdime dermn olan
El ved y far-i lem el-ved

2 Bu arbi nice ide ben n'ideyim
Ayrula nice abr ideyin
Vird idben bun her gh ideyin
El-ved y far-i lem el-ved




5
216
h elf: h bir elf T.
133
217
M 30b, T 77b
207
3 emm iderken vulat glini cn
Gl-sitn- rava ire b-gmn
Nev-bahrma tz irdi h azn
El-ved y far-i lem el-ved

4 Old cismim ser-be-ser pr-rb
218

Firat nr ile oldum kebb
a- cismim old manend-i arb
El-ved y far-i lem el-ved

5 Eyle zz kul maerde yd
t efatla o mazn d
Derdi old derd-mendide ziyd
El-ved y far-i lem el-ved

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

134
219

1 avb- dstdan zhir old bu aber
El-veda eyim azzim el-ved
Rz- hicriile dil urmaz yanar
El-veda eyim azzim el-ved





4
218
Pr: - T.
134
219
M 30b, T 78a
208
2 aa yeste ameldir pesi
Far- kevneyn nesli ayr kesi
ikr-i Rabbn olan endesi
El-veda eyim azzim el-ved

3 Ol Resl srrn hem mahar
Slik-i rh- aat rehberi
Cmle erbb- tar mefar
El-veda eyim azzim el-ved

4 Ayrln ld addimi vad
abrm i ide lufndan ud
Rz- hare dek baa budur ad
El-veda eyim azzim el-ved

5 Firatla old ab elm
Old dervlerii derdi am
Bu arbi zz de ald yetm
El -veda eyim azzim el-ved

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-







209
ARF'L- AYN AYN AYN AYN

135
220

1 Nr- adan l olal dernumda er
Mg-i b-yi let-i ala pr old dim

2 Dinlemem ayr szin rda yodur m-siv
amd lill h cnib-i cnndadr bu gz kula

3 rben sevd-y ma- la b-mlk-i dil
221

Rat irdi cna old baa her a sti b

4 let-i ala albim pr-afdr bhe yo
Bama hirde aan gzm yana a a
5 A icb avf idp dsta cezb ider
M-sivdan pk idp yzin a

6 zziy dr-if-y aa kim baa adem
Merhem-i ala olur hir bn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-






135
220
M 31a, T 78b
3
221
b-mlk-i dil: b-mlk dili T.
210
ARF'L-F

136
222

1 Rh- ada urmaz al - pr-ev- lf
Ban kesse em-ve eylemez kat ilf

2 Merd ain afdr mrie bi sayile
ide Kabe-i ky- dil-ry avf

3 Sdla meydn- a ire o kim oya adem
Cnn virir yolnda itmez andan inirf


4 Rtbe-i ulydurur bu a mam bhe yo
L-cerem irmez aa olanlar ehl-i itilf

5 ahr u luf bir bilen bulur begim bu devleti
Bil aatdir saa i bu szm anma gf

6 Dest-i rifden arb- a ien zziy
Jeng-i amdan cn dil mirt ider pk f

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-





136
222
M 31b, T 78b
211
ARF'L- F FF F

137
223

1 Eylese bir kez tecell a envr- a
ne-i dil pk olur gider amu ayr- a

2 Mekteb-i irfn iinde fey-i adan ders alur
Levh-i albin ser-te-ser pr-na ider esrr- a

3 e ee emme vechull h srr hir olur l-cerem
Her neye basa grinr gzine sr- a

4 Srr- m -za l-ba ardan zd- rn bulur
lift itmez sivya - ddr- a

5 Behre-yb olan tecellden sivy neylesn
Kr olur rz [u] eb anca an efkr- a

6 Bad ibret szin ikmet ider b-reyb ek
- t- udn zziy ekr a

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

138
224

1 Zhid urma ver-y perdede gir ier
Ger aat-bn ise gel sen de bu r- ns[e] ba

137
223
M 31b, T 79a
138
224
M 31a, T 79a
212
2 ol merd-i ud-ve znet-i dnyy o
Ge amudan ba u cn virben cnna ba

3 Nice yz bi cn alm zlfini her teline
Rh- anda ebullh gibi urbna ba

4 Bi dil alur bir naarda merdm-i em-i vel
Ne kermetler virir gr ol ud insna ba

5 Dmenne it teebb ir gre t-kim seni
Meclis-i pk-i abb-i haret-i Ramna ba

6 hir bn dilerse esm-i dil ren ola
Ol yzi mihr-i mnr aln meh-i tbna ba

7 Gerek sa sevdsn o zziy
in ol yre andan ayrya b-gne ba

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

139
225

1 Kh bar-i ayrete olur ar
Kh nr- minete olur ar

2 olan bn eyler itiyr
Ehl-i aa bu durur zr ar


139
225
M 32a, T 79b ve 80a (mkerrer)
213
3 Rh- ada h- sz- a- dst
- sdlara niamr-ref

4 Dildedir dim ayl-i ev- yr
Vire kim drr yeri bar-i am

5 Ek-i emim asretile zziy
Old bl-s v mnend-i a

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

140
226

1 Gel a- ud ile her-n olalm
Hem ev- li ile giryn olalm

2 Vulatdan olalm y her dem diyelim y h
El avuralm aru ayrn olalalm

3 Her dem lalm efn yz gstere ol cnn
Mav ola amu azn andn olalm

4 yra virp bde ayddan olup zde
Adan ielim bde sekrn olalm

5 Terk idelim ad u an esrra olalm kn
Cnna virelim cn urbn olalam


140
226
M 32a, T 79b
214
6 zz gibi yal yan derde irie dermn
Olunca fir pyn nln olalm

Mef l Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

ARF'L-K F FF F

141
227

1 Nar- asret bar biryn eyledi
228

Y Res llallah enel-mt leke
E - -- - al t ves-sel m minni aleyke
Derd-i firat cismi giryn eyledi
Y Res llallah enel-mt leke
E - -- - al t ves-sel m minni aleyke

2 Ald a omad bende beni
ev- t utd bu cn u teni
ev val umaram dni gni
Y Res lall h enel-ml leke
E - -- - alat ves-sel m minni aleyke







141
227
M 32b, T 80a
1
228
Mde nakarat msralar sadece bendin sonunda bulunmakta olup nc msra bo braklmtr
215
3 Bir naarla zz ul eyle d
Ryet-i ddr ola aa zd
A u evi old albide ziyd
Y Res lall h enel-mt leke
E - -- - alat ves-sel m minn aleyke

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

142
229

1 Vcdum ser-te-ser utd itiy
Ey mabb- a gster cemli
Yaup hl itdi nr- iftir
Ey mabb- a gster cemli

2 Dp aa irdim nice derde
Tavan itdi a cnda tende
Kerem it almasun ortada perde
Ey mabb- a gster cemli

3 Baa kr eyledi asretle icrn
Bedenden vulat olmazsa gider cn
Bu mazn glimi l d u andn
Ey mabb- a gster cemli





142
229
M 32b, T 80b
216
4 arbi k-py zz
230

Fir nr ile bar yan
Gzm ya olup ana boyan
Ey mabb- a gster cemli

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

143
231

1 ym cnla eyim Eref-zdeni
ulym her lle eyim Eref-zdeni

2 Mest-i mey-i aullh albi olu ubbullh
Her dem ii ikrullh eyim Eref-zdeni

3 Ezelde itmi aa ala naar ud
Yolna cnm fed eyim Eref-zdeni

4 eyim rif-i billh trik-i m-sivullh
li itiyullh eyim Eref-zdeni

5 Mrid-i ehl-i ar adr veliyyt-tevf
zzye srr ref eyim Eref-zdenin

144
232

1 Ey derdile nlnm noldu a gl noldu
Ey gzleri girynm noldu a gl noldu

4
230
Gzm: Gzi T.
143
231
M 33a, T 81a
144
232
M 33a, T 81a
217
2 Hicrnla ad pre ey b-kes vre
Her lle b-re noldu a gl noldu

3 Oldu hem-dem-i pr-am gitmez mi aceb bu hem
Olmaz m baa merhem noldu a gl noldun

4 Kr eb rz efn cndadr ol cnn
abr eyle ola isn noldu a gl noldun

5 Gezme cebel ar bil sendedir ol Leyl
Epsem ne bu vveyl noldu a gl noldun

6 Bu zzye gel dd it vrn bd it
Minet oma d it noldu a gl noldu

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

145
233

1 Yand yrek old kebb
Derdi ile Mevl seni
Old d-em b arb
Derdi ile Mevl seni

2 Terk eyledi her ne ki var
Hem eyledi ayr yr
Kndurur hla zr
Derdi ile Mevl seni

145
233
M 33b, T 81b
218
3 Old vcd kll arb
Grmez bugn hicrile b
Her demden n siyb
Derdi ile Mevl seni

4 Derdine zzni dev
Valla eyle ey ud
Firat eker ub u mes
Derdi ile Mevl seni

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

146
234

1 Bu cihndan gidp ir terk-i cihn etsem gerek
hibine cnm elbet revn etsem gerek

2 Bu cihna gelemdr ki dnben kim nm olur
Kendyi dstlara b-nm u nin etsem gerek

3 Bu fen bezminde cy- b fikr eyler iken
abre girp kendme k mekn etsem gerek

4 a myesser eylesn mnla gider isem
Luf- ala meskenim dr- cinn etsem gerek

5 Firati ekmekde b-tb olmak ile
Azm-i ub eyleyp cismi yn etsem gerek

146
234
M 33b, T 81b
219
6 N-sezdr a bu c-y fn zziy
Ann-in azm-i c-y cvidn etsem gerek

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

147
235

1 Dil-i eyd yine blbl gibi efna m geldi
Atarsn em-i aa kendii pervne mi geldi

2 arr almad al lars dim zr
arb- ada sekrn olup nlne m geldi

3 dd derd-i Leylya gezer[s]in vlih ayrn
Vcdu Mr Mecnn nesin divne mi geldi

4 Yaup a nrna u bugn meydn- a ire
Yrrsin an- nra cn urbne m geldi

5 Ta allu kat idp senden gep bu cnile tenden
236

arb idp bu ism resmii virne mi geldi

6 Dp b- gl gl-zra ey zz beher eb [] rz
237

Dern derdile h eyleyp szne m geldi

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

147
235
M 33b, T 82a
5
236
cnile tenden: cn [u] tenden T.
6
237
b- gl: b gli T.
220
148
238

1 abr eyle gl derde dermna irem dirse
ek mineti her dem sna irem dirse

2 Sermyesi bu yol derdile meaatdir
Sen marem-i cevr ol ger isna irem dirse

3 t nli efn illetleri ol kn
B-mrda a ol Lmna irem dirse

4 Her acy leet bil her leeti izzet bil
dla yri ul ol sulna irem dirse

5 Varl avsndan azm it bu yola andan
Ge bala cndan cnna irem dirse
6 Terk it amu sevdy lma aleb izy[n]
o dna v uby Ramna irem dirse

7 Bir rife hem-dem ol esrrna marem ol
ren ledn ilmini irfna irem dirse

8 Gel snei k eyle hem zii k eyle
zz yemm-i aa gir ummna irem dirse

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---



148
238
M 34a, T 82a
221
149
239

1 dla oldum ul eyim Abdldiri
ordr aa yol eyhim Abdldiri

2 adri yet ldir m-sivdan ldir
albi Allh oldr eyhim Abdldiri

3 ut etegi l cidd redddir Allh redd
Reslullh ceddi eyim Abdldiri

4 eyim bar-i ummndr derdllere dermndr
Dervleri sulndr eyim Abdldiri

5 a yolnda dilde omaz erre ps
Bendesidir m eyim Abdldiri

6 Hikmet-i a dir dili boyu egdi her vel
240

zzdir edn ul eyim Abdldiri

150
241

1 Barm zre d olup delindi yine cigerim
242

Y ilh ul sen fermn seni dilek seni
T ymet biz bu zam ayuban ekerim
Y ilh ul sen fermn seni dilek seni



149
239
M 34a, T 82b
6
240
Egdi: ald T.
150
241
M 34b, T 83a
1
242
d: T.
222
2 n deildir bu ess- cismile mr stvr
Ylur elbette bir gn byle almaz py-dr
Cm- mevti imeyp dnya dikeyim dir ber-arr
Y ilh ul sen fermn seni dilek seni

3 erbet-i mevti ip gitdi bu del evliy
Hep bu lta giriftr old cmle enbiy
an ol mabb- a suln- kevneyn Muaf
Y ilh ul sen fermn seni dilek seni

4 bu dny b-vefdr pr-cefdr b-mer
Cmle fn b anca li-i ar u sem
Afv ufrnla eyle zz ula cez
Y ilh ul sen fermn seni dilek seni

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

151
243

1 Ey baa firatde yr u hem-dem olan andelb
Sen de tme znile barm delikdir h delik
Baa asret ekmede ey hem-am olan andelb
Sen de tme znile barm delikdir h delik






151
243
M 34b, T 83a
223
2 Nr- hicre bencileyin bilrem sznsn
244

Al u fikri zil olmu derd-mend ayrnsn
Sen de tme znile barm delikdir h delik

3 h kim her dem bu derdim artd gitdi re yo
Alarm bu lem ire ben gibi bir pne yo
Ayru ddm n'eyleyim elan naar yzre yok
Sen de tme znile barm delikdir h delik

4 Nice bir firat ile bilmem gl vrn ola
Y grem giryn oluban cigerim pr-an ola
Naar- dil-dr ile t zzye isn ola
Sen de tme znile barm delikdir h delik

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

ARF'L-L M MM M

152
245

1 Y Reslallh vcdu bi-i cd- gl
246

mmeti ayr'l-mem meslekleri ayrs-sbl
tiy nrna yand vcdum old kl
El-kerem ey far-i lem h- suln- rsl



244
kinci ve nc msralar Tde bulunmamaktadr. Mde ise yalnz nc msra bulunmayp
msrann yazlmas gereken satr bo braklmtr.
152
245
M 35a, T 83b
1
246
ayrs-sbl: ayrs-sebl
224
2 Srr- levlk bu aiyyesin an mntaab
ems-i ztdr muaddem ta lbdr ulu kii
Kime iderse efat afv olur an u
El-kerem ey far-i lem h- suln- rsl

3 Enbiy iinde zt bir gl-i amerdrr
Cmlesi enver vcdu mili yo gevherdrr
mmetiden zz b-re sa efardurur
El-kerem ey far-i lem h- suln- rsl

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

153
247

1 Bir farim silim isna geldim y Resl
248

Bir arbim derdlym dermna geldim y Resl

2 B-kes dm uluum al elim aldr beni
Ar- le sen ehe dvna geldim y Resl

3 Bir kerm-tsn kr teramdr seni
249

Bir arbim derdlym dermna geldim y Resl

4 Ala terk idp dr u diyr blbl gibi
Gl-sitn- ravaa efna geldim y Resl



153
247
M 35a, T 83b
1
248
Derdlym: dertlym T.
3
249
Derdlym: dertlym T.
225
5 El-amn gster mbrek yzii bu bendee
Haretie asretile yana geldim y Resl

6 t ef at zzye mbl-i adr b-mer
t mabb- ud sulna geldim y Resl

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

154
250

1 ster ise luf- a ola sa her dem arn
Bezm-i pk-i mevlid-i far-i cihna har ol
Dine de el-a budur mnend-i Firdevs-i bern
Bezm-i pk-i mevlid-i far-i cihna har ol

2 Cn u dilden r- pke vir alt ile selm
Bezm-i pk-i mevlid-i far-i cihna har ol

3 n ola rz- cez yeksn ola by u ged
Enbiy v evliy cem olalar tatel-liv
ster ise meclis-i llerini zziy
Bezm-i pk-i mevlid-i far-i cihna har ol

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-



154
250
M 35b, T 84a
226
155
251

1 Hicrnla pr-rb y nendi ey nln gl
T ki olnca feth-i bb y nendi ey nln gl

2 Yanmak ile ir afvete meyl eyleme sen kerete
Gel gir tar- vadete y nendi ey nln gl

3 Esrr- aa marem ol ilm-i ara alem ol
Erbb- derde hem-dem ol y nendi ey nln gl

4 Her rz [u] eb eyle efn srr it f- mn
Ol ceml-i dst- yn y nendi ey nln gl

5 Yanmadurur kr seni li budur a ehlini
Dile szii zzni y nendi ey nln gl

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

156
252

1 Allahdan isn isteyen tevde gel tevde gel
Derdine dermn isteyen tevde gel tevde gel

2 Tevddir amli ba omaz glde tevi
Terk eyleyp fn ii tevde gel tevde gel

3 Budur ehemm-i avl-i avb ul eyleyen bulur evb
ster isen f cevb tevde gel tevde gel

155
251
M 35b, T 84a
156
252
M 35b, T 84b
227

4 Bunda iken bil lii tevde gret dilii
Tevd ile vir cn tevde gel tevde gel

5 Tevdi it dersen seba tevhd idenden r a
Elf- aa ol ea tevde gel tevde gel

6 Vrn gl mamr olur mazn alup mesrr olur
abride saa nr olur tevde gel tevde gel

7 Ala her dem dermiyn blbl-ve it zr u fin
Lzm olan budur hemn tevde gel tevde gel

8 Say ile bn-i Edhem ol esrr- akka marem ol
Bu zz ile hem-dem ol tevde gel tevde gel

Mstefiln Mstefiln Mstefiln Mstefiln
--.- --.- --.- --.-

157
253

1 olan ma yzine a ile urma ol
Her ne yire baar ise e ee emme vechull h bul
idmet-i ada drs- dla budur n- ul
Her ne yire baar ise e ee emme vechull h bul





157
253
M 36a, T 85a
228
2 r afya kalbii psn slik cmle sil
Her seer im olup dergh- aa zr l
Nefsie irfn ile hem men aref srrn bil
Her ne yire baar ise e ee emme vechull h bul

3 ikr-i aa zziy sen evile ol mtail
Emrine meslikin ad cnile ol mmteil
te-i a- udy albde eyle mtail
Her ne yire baar ise e ee emme vechull h bul

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

158
254

1 Saa dstdan n irdi nr- hicrn
Benim virne glm sen abr ol
ayl u ev ile yal u yan
Benim virne glm sen abr ol

2 Egeri imdi ddi sen fira
Umlur dst saa vulata baa
Gziden ya ile an aa aa
Benim virne glm sen abr ol






158
254
M 36a, T 85a
229
3 Kimi gr ki irmedi murda
Kimi grd ebed ald cefda
Olagr rz u eb ikr-i udda
Benim virne glm sen abr ol

4 Seerler im olup l dular
afya dne bu cmle ceflar
Ola luf- ilhden alar
Benim virne glm sen abr ol

5 Cenb- a ide derdie dermn
Benim virne glm sen abr ol

Mefln Mefln Feln
.--- .--- . --

159
255

1 Olmaa gel yre hem-dem her nefes
Blbl-s eyle efn ey gl
tmege anla lem her nefes
Blbl-s eyle efn ey gl

2 Olma ayr ile melf nsi o
lib-i cnna h olur m bu
Almaa vulat glinden sen de b
Blbl-s eyle efn ey gl



159
255
M 36b, T 85b
230
3 Mal-i ikr ile omayup keder
Dst hevs zre it dim gzer
Vech-i yre her dem isterse naar
Blbl-s eyle efn ey gl

4 Glen-i a ire itmege rm
albii ol dst edinmege mam
zz-ve ala isterse ym
Blbl-s eyle efn ey gl

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

160
256

1 lh malab u mad beni ala eyd l
Cenb- aret-i mabd beni ala eyd l

2 oma gider beni benden ger hem cnile tenden
aber-dr olaym senden beni ala eyd l

3 Gzimden gitmesn h nem senile olaym her dem
Efendim ekrem eram beni ala eyd l

4 Beni hicriden zd it vili ile imdd it
Dil-i maznm d it beni ala eyd l




160
256
M 37a, T 86a
231
5 Olaym ala ayrn laym zr ile efn
Bu zzdir o mevt-i isn beni ala eyd l

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

161
257

1 Ala blbl gibi dim ad ister gl
Leet almaz ayrdan ikr-i ud ister gl

2 Tb- a u firatile mbtel v tenedir
erbet-i vulat ile irtiv ister gl

3 T-be-key bu minet-i keretle nli eylesn
Srr- vadetden aber eyle af ister gl

4 nfit- dde-i alble er-i adrla
Sne-i pr-ala fey-i li ister gl

5 k-i py-i Muafdan kim odur mabb- a,
Dde-i am-ddesine ttiy ister gl

6 Taliye bulup amudan fn olup cmleden
Terk-i ayr itdi dstla be ister gl

7 Derdi efzn old b-ve h idp iler mdm
avb- madan tesell v a ister gl


161
257
M 37a, T 86a
232
8 Ser virir srr dimez marem degil ul- b-vef
Kendye hem-derd sr ib-i vef ister gl

9 zziy direv r-i dildrr a- ud
n- adan dim an-n nev ister gl

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

162
258

1 A arbndan ip anmaa
Pervne-ve a odna yanmaa
Dsta esrrndan aber danmaa
Blbl gibi feryd eyle ey gl

2 Gice gndz artsun zr ile h
Gl-sitn- a ola seyrn-gh
Ger ise cemlullh
Blbl gibi feryd eyle ey gl

3 Tesell bna orla yol
Tecell gline irie eli
Pk eyle sivdan a-i dili
Blbl gibi feryd eyle ey gl





162
258
M 37a, T 86b
233
4 At dery-y aa cismile cn
Olup fn terk it ad ile san
zz-ve dilerse luf- Rabbn
Blbl gibi feryd eyle ey gl

163
259

1 t- a u dvnesidir bu gl
260

em-i ddr- ud pervnesidir bu gl

2 n ezel bezminde cm- a- a itti n
Dai el-n ol arb mestnesidir bu gl

3 te-i derd-i ilh aa ter eyleyp
Ser-te-ser ol tei sznesidir bu gl

4 T- hicrn pre pre eylemidir barm
Pes bu derdi dim nlnesidir bu gl

5 Gitti benden benligim almad al errece
amd lill h kim o dst vrnesidir bu gl

6 ret vrne amm bn mamrdur
Zr ol maum genc-nesidir bu gl

7 Ger cemli Kabesinde yd- vala iriem
An ol dem cnile urbnesidir bu gl


163
259
M 37b, T 86b
1
260
u dvnesidir: v dvnesidir T.
234
8 M-sivdan zziy f it sary- glii
261

nki bildik ol ehen-h nesidir bu gl

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-
164
262

1 Ket-i cna yolca cism iinde a
Vulat- cnna her dem rzgr eksik degil

2 A- aniyle aa - zr olana
Sevdigiyle dim pzr eksik degil

3 hiren minet-ke-i hicrn u asret grinr
Mande by-i vilden gl-izr eksik degil

4 h- sz rh- ada artdgnca
Pyesi artar gl-istnda hezr eksik degil

5 Kim tenevvr-i aa yanup pk f olsa dili
ynesinde ryet-i ddr eksik degil

6 Zevra- cismi girelden bar-i aa zziy
Aa vulatdan tesellyle kenr eksik degil

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


8
261
zziy: zziyle T.
164
262
M 38a, T 87a
235
ARF'L-M M MM M

165
263

1 Y Reslallh kapuda bir arb b-reyim
aner-i hicrnla hem dili ad-preyim
asretile yo arrm rz [u] eb vreyim
Vulatla merhem it bu bendee pr-yreyim

2 h zrmdan yeimden old her c-y mir
Yanaym yalaym derdile baa bir dev
Sen naar l lime luf eyle ey nr-i ud
Vulatla merhem it bu bendee pr-yreyim

3 Rava-i pkine irdim yzimi srdm yine
amd lill h el avrup ara urdum yine
Ar- l idp altile selm virdim yine
Vulatla merhem it bu bendee pr-yreyim

4 t efatla kerem lime ey aib-kerem
Vulatla merhem it bu bendee pr-yreyim
Derv zz ul derdine anca sensin em
Vulatla merhem it bu bendee pr-yreyim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-




165
263
M 38a, T 87b
236
166
264

1 Mahar- tmm- ud sulana urbn olaym
Ol kerem kn ref-na urbn olaym
ibt-tc far-i dn [u] irfna urbn olaym
Ol abb-i aret-i Ramna urbn olaym
Derde derman cnlara cnna urbn olaym

2 Evliy v afiyn mefardr bhe yo
Enbiy aa vl rehberidir phe yo
Evliy v rseln srrdr bhe yo
Enbiy alay serdrna urbn olaym
Ehl-i mn cemi slrna urbn olaym

3 Luf- an mahardr mmeti beynel-enm
Cmleden artu ider Allh anlara kerem
Far-i kevneyn syesinde grmez anlar avf u am
Ramet-i lem olan tna urbn olaym
tn brhn ytna urbn olaym

3 llet-i iyye-i cd- gl nr-i ud
ib-i er efat mlik-i av u liv
t ma- ilh melce-i rz- cez
zziy line aabna urbn olaym
u mt u abbna urbn olaym

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

166
264
M 38b, T 87b
237
167
265

1 tiy- aret-i far-i rsldr hem-demim
266

Budurur f cevb h finmdr benim

2 Firatiden ek-rz old d-emim yle kim
ande gitsem hem-rehim ek-i revnmdr benim

3 Kevn-i cemli Allh hubbn evne ez-cn u dil
267

Rz [u] eb nr yeti vird-i zebnmdr benim

4 Grmegi t- erfi eylerim derdile h
Dilde mihriden olan sz- nihnmdr benim

5 Bi-i cd- gldr atm-i ceml-mrseln
Gayr nem var ki cnm armanmdr benim

6 Bir kimesneye ulm ide efat umaram
Diye zz mstemend-i b-gmnmdr benim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-







167
265
M 38b, T 88a
1
266
h [u] finmdr: h efnmdr T.
3
267
Vird: derd T.
238
168
268

1 Derdile zr u bk itsem ne var
Cnile fa r'l-ver ya m
Ben gibi u u abd var hezr
Aile ems - u ya m

2 ikri her demde virir cna af
Cem ider rz- cez tatel-liv
Rh- anda ten cnm fed
evile bedrd-dc ya m

3 llet-i iyyedir ol pd-h
ulmet-i albe odur emsile mh
Enbiyn temi nr- ilh
imdi mabb- udya m

4 n- pki muttaf levlkile
Bi-i cd- al eflkile
yam zziy ilile
Ben Muammed Muafya m

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

169
269

1 Saa mt olan hicrie doymaz Allhm
Viline iriince alar ol glmez Allhm

168
268
M 39a, T 88b
169
269
M 39a, T 89a
239
2 ster ol ceb-i Ramn diler ol srr- Sbn
270

Virir ol yolna cn evine oymaz Allhm

3 Seni ile sevienler seni ile bilienler
Bilsn ayri anlar h naar lmaz Allhm

4 Sivdan cmle geenler cn gzin aanlar
arb- a ienler kendye gelmez Allhm

5 utd ald kerem kn itiy dil cn
271

Seni a gl-sitn glleri olmaz Allhm

6 zz ul seni ister aa cemlini gster
Cemlini gren zindedir lmez Allhm

170
272

1 Merab ey mevlid-i pk-i Resl-i muterem
amd lill h zil old cmleden ekdr am

2 Ser-te-ser f utd nr- Rabbl-lemn
Kfr irkden almad bu lem ire h ulm

3 Mnhedim old ana pes evket-i slmile
Gitdi bl geldi a hep ser-nign old anem




2
270
oymaz: doymaz T.
5
271
utd ald: utdald T.
170
272
M 39b, T 89a
240
4 Bezm-i pk-i mevlid ua olupdur n behit
273

Olur env- fytla gller nimetin

5 rdgince sem-i cna vaf- fa rl-enbiy
Cer ider enhr- ramet anda ey l himem

6 Eyleyp bu bezm-i pr-luf u keremde dla
Far-i kevneyne tevecch zz ul bulur niam

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

171
274

1 Semt-i cnndr meylim bu fnyi n'eylerem
Yzini gsterdi leylim m-sivy n'eylerem

2 rdi cnm amd lill h dst hevsna benim
Ddm an ana ayri hevy n'eylerem

3 Derdime dermn arardm dstumu derdi benim
Merhem old derdime ayri devy n'eylerem

4 ayrn dermn derddir dstumu derdi dev
275

Baa n oldur if ayri ify n'eylerem

5 Menzil mevy irelden albimi sevd-y dst
Dst adsn dilerem ayri ady n'eylerem

4
273
fytla: fyunla T.
171
274
M 39b, T 89b
4
275
Derddir: dertdir T.
241
6 nki bildim ulle-i ten mni-i vulat imi
Gedim andan dai bu tc u aby n'eylerem

7 Komuam hret absn irmiem meydna ben
Baa bir pst kfdir kk sary n'eylerem

8 zziy dstdan gelr baa tesell v a
Fnden artu tesell v ay n'eylerem

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

172
276

1 Ddi dil dst derdine bu derde dermn istemem
sterem kim arta her dem aa non istemem

2 Yand varl a odna almad andan eer
- t- udyam r u lmn istemem

3 lib-i a olana kevneyn arm derd-i Resl
Meyl-i dreyn eylemem cennt u rvn istemem

4 Dst birdir sevgi birdir glimi virdim bire
Maad oldur andan zge cna cnn istemem

5 Zehri skkerdir dermndr bu mecr albe
Cevri rat ahr isn ayri isn istemem


172
276
M 39b, T 89b
242
6 amd lill h aret-i Eyybe vri olmuam
Dst belsna doyamaz cismile cn istemem

7 milim far-i cihn ul eyle zziy
Malabmdr rehberimdir adile an istemem

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

173
277

1 Derd-i yr ile yanup leyl nehr
Andelb-ve hile zr eyledim

2 nki maad ryet-i dil-dr idi
An-in terk-i ayr eyledim

3 Dde giryn sne uryn dem-be-dem
Dst ismi dilde tekrr eyledim

4 Beklerim yr apusnda aile
Dstum ile drl bzr eyledim

5 nki ol dst dil-nvzm oldise
Bende oldum srrm ihr eyledim

6 By-i direng-i m-sivy terk idp
Dstile gizlice bir kr eyledim


173
277
M 40a, T 90a
243
7 Vulata mni vcd imi baa
zz dst yolnda r eyledim

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

174
278

1 Mecnnum meyl eylemem ben ayra Leyl isterem
M-sivya virmezem glimi Mevl isterem

2 m adandr alm bu meknmdr benim
N'eylerem bu sflyi ben c-y al isterem

3 Ala irdim ere hem mahar oldum srrna
Bezl-i feye ala bir mest eyd isterem

4 Aa itdim itid n reh-nmmdr a benim
279

Ben refm - b-bk perv isterem

5 Nefy-i ayr eylerem ben dsta virdim glimi
Cism cnm yolna sr u ifn isterem

6 Rh- ada merd olan merdn- a zziy
k-i py[i] dde-i cnm ttiy isterem

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

174
278
M 40a, T 90a
279
Aa: AlaT.
244
175
280

1 Rh- ada ben bugn Mecnn- ayrn olmuam
Nr- aa braup cismi szn olmuam

2 am mtyam her zr ser-gerdnyam
Cndadr ol cn- cnn aa urbn olmuam

3 Sevgi birdir dst birdir glm ald bir benim
are iken a ile bar-i ummn olmuam

4 Rz u eb feryd iderdim vulat- yri umup
amd lill h vulat ile d u andn olmuam

5 Cm- a n idp maa olal
zziy bu al- lem ire destn olmuam

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

176
281

1 Blbl-i b- cemli ayr in zr eylemem
lib-i ddr- yrm ayri bir kr eylemem

2 derem rh- vilinde an say-i bel
Sylesn ad ilfm dst in r eylemem




175
280
M 40b, T 90b
176
281
M 40b, T 90b
245
3 Knt kenzenden murd bildim neden b-reyb ek
An in marifetden zge bzr eylemem

4 amd lilah ehl-i irfn meclisine ireli
Dstm bildim v buldum meyl-i ayr eylemem

5 Nefy-i ubb-i gl ile old lufna
Derdi i itdi artsun aa tmr eylemem

6 Lev-i albden na- ll mav oldndan zziy
hir bnda ayri ikri tekrr eylemem

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

177
282

1 Azzim Eref-i an firla yanar cn
Ser--ser te-i hicri yaup kl eyledi tenim
Ola teyd-i Ramn dai elf- Yezdn
Saa eyim azzim ey benim suln- z-nm

2 Kermetl velyetl uhr itdi meknda
Niceler od inkra mnkirler aytda
A itmidi Rabb-i l-yezl nrn tnda
Saa eyim azzim ey benim suln- z-nm




177
282
M 41a, T 91a
246
3 Alanlar dest-i pkiden seni tevd istifr
Olup dil sary- aa old marem-i esrr
Ne mmkin vaf tarr midd olsa eger ebr
Seni eyim azzim ey benim suln- z-nm

4 ud mabli olda hid ism-i pkidir
Semiyy-i far-i lemsin kerem cdile ndr
Fir teine yanm zz k-i pyidir
Seni eyim azzim ey benim suln- z-nm

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

178
283

1 Dil yand kebb old
Derdi ile ey eyim
Yld arb old
Derdi ile ey eyim

2 Hicri aa kr itdi
Asn nr itdi
Her lini zr itdi
Derdi ile ey eyim






178
283
M 41a, T 91b
247
3 Aar gzini ya
atad ama ba
Feryd u fin ii
Derdi ile ey eyim

4 zz yetm old
Barn firk deldi
asret ide ald
Derdi ile ey eyim

Mefl Mefln
--. .---

179
284

1 Cm- a n idelden mest ayrn olmuam
tiy- vulat- yr ile giryn olmuam

2 idp inn enell hdan hib- msteb
ikr-i aa r u eb ul ile nln olmuam

3 B- gl-zr- dernumda ald tze gl
285

Blbl-i rde eydya gl-istn olmuam

4 Bu vcdum mlkini ar eyledi dery-y a
are ire irdi imdi bar-i ummn olmuam



179
284
M 41b, T 91b
3
285
gl-zr: gzr / ald: ad T.
248
5 Dsta vil olmaa sed bu vcd idi hemn
Yand kll nr- aa val- cnn olmuam

6 Rh- ada pey-rev-i u- Yezdn olal
zz l maar- elf- Ramn olmuam

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

180
286

1 Dp derd-i ilhye yanup klna ol glm
Reh-i vulatda Mecnn-ve gezp ayrna ol glm

2 Beher eb [u] rz aleb-kr- visl-i yr- b ol
Gziden seyl-i ek icr idp giryna ol glm

3 Fir- yrla derd-nk olup al arr itme
rince vulata blbl-i nlna ol glm

4 Gider jeng-i sivy yine alb ola f
Yeter ayr terk it cmleden b-gna ol glm

5 Bulanlar malabn yolu ile buld bulam dirse
Fed it ba u cn vl- cnna ol glm





180
286
M 41b, T 92a
249
6 Vil-i yr ile mamr olam dirse eger sen de
Bu zz gibi yle bir zamn vrne ol glm

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

181
287

1 Blbl-i verd-i vialim efnm benim
Rh- a ire acebdir zr- sznm benim

2 a-i albime old nle v feryd- vh
n abdan utd vulat nefasn cnm benim

3 iynm minet am old aa deli
Rz u eb n-rzn-n em-i girynm benim

4 Sk a- cm- ubb baa i ideli
Ky-i yrda vus-s derd-i cevlnm benim

5 Mbtel-y a olaldan derde oldum in
Umaram vulatla ire derde dermnm benim

6 Yan u yal derd-i adan olma l zziy
T bulnca cnma cn v sulnm benim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


181
287
M 41b, T 92a
250
182
288

Muammes
1 Hem-dem ol dla gel bir obet-i pk idelim
alb-i mamm mdm ile fera-nk idelim
almasun kedret af semtini idrk idelim
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim

2 dla cm- mey-i ala n idelim
G-i cnile keml erbbn g idelim
ret-i afvetle olmaz ala c idelim
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim

3 T-be-key minet ile biz br- dny ekelim
289

Y nice l-i emel hem ur av ekelim
Geelim meyne-i a ire bde ielim
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim

4 Meclis-i erbb- adan bulalm ch- erf
Marem-i esrr olalm ola obetler laf
Dem bu demdir gel ber ey a-ins olan arf
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim



182
288
M 42a, T 92b
3
289
av: av T.
251
5 Vat-i ayr olalm pd-eh-i bar berri
290

Olmayalm ra-p olan mryden ber
Srelim ism-i Celli olalm amdan ber
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim

6 Rz u eb ikrile cn dile virelim cil
delim meydn- a- ada ua al
elim cm- mey-i ubb- udy zziy
Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Benlik davy oyalm zi k idelim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

183
291

1 Bu fenda h rat bulmadm
Minet am hem-demim old benim
Her nefes ekdim meaat glmedim
Mihnet am hem-demim old benim

2 Derd-i firatle vcd old arb
te-i asretle dil old kebb
Ek-i emim old mnend-i arb
Mihnet am hem-demim old benim



5
290
pd-eh: pd-h T.
183
291
M 42b, T 93a
252
3 Ey mun nrm Rabbim amn
ul seni fermn senidir b-gmn
abra tevf ref ile hemn
Mihnet am hem-demim old benim

4 Umaram rz- maer ecr-i ud
292

Crmm afv idp diyesin ula
am ekp orup dime sen zziy
Mihnet am hem-demim old benim

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

184
293

1 Nice bir hicr teiyle yanalm
Meramet l meramet l y Kerm
Vir arb- vulatla analm
Meramet l meramet l y Kerm

2 utd bu mlk-i dernum itiy
omad tb tvnm itir
h efendim t-be-key bu iftir
Meramet l meramet l y Kerm





4
292
Umaram: Umar km
184
293
M 42b, T 93b
253
3 Enbiy v mrselni ana
Evliy v kmmelni ana
Ra meten lil- lem ni ana
Meramet l meramet l y Kerm

4 ikri olsun dim cnma zd
A olsun dilde her demde ziyd
t tecellile beni mamr u d
Meramet l meramet l y Kerm

5 zz-yi pr-derdii y l-Cell
Hicri derdine dev l ey vil
Eyle mta isn- ceml
Meramet l meramet l y Kerm

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

185
294

1 H ikr ider ra d
Gel evile h diyelim
H ikr ider albe iy
Gel evile h diyelim






185
294
M 43a, T 94a
254
2 Hs hviyyet bildirir
Vv velyet bildirir
Slike a buldurur
Gel evile h diyelim

3 lar dn ider
amlular andn ider
areleri ummn ider
Gel evile h diyelim

4 Alanlar irfndan seb
295

H bildiler nsa-i a
zz-ve a gzii ba
Gel evile h diyelim

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

186
296

1 Fey-i a bize it lufla y Rabbi devm
297

Der-gehiden dim irsn bize isn- tm

G-i cn ev-i kelm gh Ms-vr bulup
Gh abbullh gibi olsun bize senden selm

2 Kabe-i ta irmekdir murd lara
Ol merm olsun kerem ile bize dim mam

4
295
Bildiler: - M
186
296
M 43b, T 94a
1
297
Rabbi: Rab T.
255
3 A u evden ayri bizde almasun nm u nin
Saa l yeter anca bize dreynde nm

4 ayra bama a n kim adr zziy
M-siv-y dsta ne kim vr hep bize olsun arm

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

187
298

1 Ey dern te-i asret ile birynlarm
Elved cmleizi aa emnet eyledim
Firatile albleri mazn gzi girynlarm
Elved cmleizi aa emnet eyledim

2 Sem-i cna cnib-i adan iridi bir nid
Hep alydan gerdi ceb-i ala ol ad
Eyledim azm tevecch maadm beyt-i ud
Elved cmleizi aa emnet eyledim

3 n-fend d-emim itiyla pr-cef
amd lill h r-nm old baa evde af
Malabmdr rava-i pk-i Muammed Muaf
Elved cmleizi aa emnet eyledim





187
298
M 43b, T 94b
256
4 a myesser ide varam rava-i pki grem
Bam oyam mbrek eigine yz srem
Eyleyem arz- niyz el avuram aru uram
Elved cmleizi aa emnet eyledim

5 aram lebbeyk dey cnile feryd eyleyim
Vafa v Beyti avfile dili d eyleyim
Dstlarm dervlerim anda sizi yd eyleyim
Elved cmleizi aa emnet eyledim

6 Cmleye vire murd ol kerm-i n-Nevl
Hayrile avdra gstermeye al mell
zzye isn- ddr eyleye ol l-Cell
Elved cmleizi aa emnet eyledim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

188
299

1 Benden ald a u ev-i far-i kevneyn beni
Ravasn grmek yine isn ide Rabb-i gn
u mt olup dla isteyen an
Hem-reh ol gel Rava-i pkine yzler srelim






188
299
M 44a, T 95a
257
2 Eyledim a-i aly masadm oldur benim
Aadr azm tevecch malabm oldur benim
Afv ufrn- udya rehberim oldur benim
Hem-reh ol gel rava-i pkine yzler srelim

3 sitn ehl-i crm melce-i mevsdr
Ravas olan cennet-i alsdr
zz mcrim k-i ps bende-i ednsdr
Hem-reh ol gel rava-i pkine yzler srelim

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

189
300

1 Derd-i aa yr olaldan bilemem kendimi noldum
Ala per-vz olaldan bilemem kendimi noldum

2 Bu gl u gibi alar rz [u] eb gzlerim alar
Ney gibi barmda dalar bilemem kendimi noldum

3 T-be-key asret firat h ne zamn ola vulat
Ser-te-ser cismimde urat bilemem kendimi noldum

4 zz ayrdan geelden semt-i yre bl aaldan
A arbdan ielden bilemem kendimi noldum

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

189
300
M 44a, T 95a
258
190
301

1 Yaalm a odna cn
rie derdlere dermn
eb rz idelim efn
Allah Allh kerm Allh diyelim

2 u gibi alaya diller
302

Ala lle v gller
Ese dstdan bize yeller
Allah Allh kerm Allh diyelim

3 delim ikrile devrn
Olalm vlih ayrn
Naar ide bize cnn
Allah Allh kerm Allh diyelim

4 delim hla zr
Bulavuz t ki o yr
Grevz zz ddr
Allah Allh kerm Allh diyelim

Feiltn Feiltn Feiln
-- .--- -- .--- -- . --

191
303

1 Grnmez gzime erre feraat ehli dervim
Geen aflet ile mre nedmet ehli dervim

190
301
M 44a, T 95b
2
302
Yeller: yiller T.
191
303
M 44b, T 96a
259
2 Yzimi dergeh-i aa utup her dem niyz ire
Ne kim fermn olur ise iat ehli dervim

3 Olup abdl aatde odum znet absn
Ba egmem dnye-i dna metnet ehli dervim

4 N'iderem rtbe v ch baa nki yeter bir pst
Bugn bir dst u bir pst anat ehli dervim

5 Taarrufdan elim ekdim fen kesine kdm
odum reyile tedbri irdet ehli dervim

6 aratda aup dkkn aat sellesin zz
eratla alur virir adat ehli dervim

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

192
304

1 delim blbl gibi dim fin
Gel cenb- a tevd idelim
Gl-en-i tevd iinde her zamn
Gel cenb- a tevd idelim

2 Virelim tevd ile albe cil
re dil ynesine incil
Cnmz ala idp ibtil
Gel cenb- a tevd idelim

192
304
M 44b, T 96a
260
3 Bde-i a- ilhden ip
Girelim meydn- aa ba aup
zziy meclise teler aup
Gel cenb- a tevd idelim

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

193
305

1 Y ilh omal bende beni
Fn laym beni bulmayaym

2 Kendi derd ama dr beni
Fni eve aldanup glmeyeyim

3 Baa ns lfeti isn l
M-sivile ens olmayaym

4 afvet-i ikrile albim eyle f
oldur a ayr ile olmayaym

5 b- valla ter it cnm gli
Tb- hicrn ile olmayaym






193
305
M 45a, T 96b
261
6 Eyle zinde ala zzyi
Msiv ubb ile olmayaym

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

194
306

1 ld yregim yre
Bir derde giriftrm
Barm ider pre
Bir derde giriftrm

2 Her rz u eb iledir
ular gibi aladr
Dim beni aladr
Bir derde giriftrm

3 Badan ayaa yaar
Boynuma kemend aar
Gr baa neler yapar
Bir derde giriftrm

4 Dery gibi n adm
Dillere aceb ddm
Kendim bilemem adm
Bir derde giriftrm



194
306
M 45a, T 96b
262
5 Derdim benim adurur
Yrege dgn urur
Merhemini dst lur
Bir derde giriftrm

6 Bu derd beni yandrr
307

Bir derde giriftrm
Baa beni bildirir
Bir derde giriftrm

7 Her kim ola bua kn
zz-ve olur nln
Her derde olan dermn
Bir derde giriftrm

Mefl Mefln
---. .---

195
308

1 Benim - ser-firz ada mabb- ud sdem
Cihn cn cndan madl-ver sdem

2 Gllerden gzel cn-ba cn- cmle-i lem
309

Melat milkini servi h pd- sdem

3 Yolnda cn u dilden nola olursam ul u urbn
a madr t Muammed Muaf sdem

6
307
kinci msra Mde yazlmam, Tde ise nakarat msras tekrar edilmitir.
195
308
M 45b, T 97a
2
309
pd-: pd-h T.
263
4 Gzm glm olubdur zziy a ile ren
Ser--ser nr- a sniyle mmtz- cn-fez sdem

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

196
310

1 Gl gel himmet atna binelim
Varalm bb- cnna inelim

2 Sivdan kendimizi kef idben
Hemn a a dey her dem dnelim

3 Tenevvr-i m-siv sz-i muhabbet
inde ala girp yanalm

4 Varalm reh-nm-y a- aa
Nice esrr- cnn duyalm

5 Tecell gllerinden b olalm
Tesell erbetin ip analm

6 Cemlullh a u ev ile
Sary- vala zzyle onalm

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--


196
310
M 45b, T 97b
264
197
311

1 Nefse uyup geri ider isem olmam mum
312

Dim virdim benim esta firull h el- a m
Mafiret-dram md-i luf- Ramn- ram
Dim virdim benim esta firull h el- a m

2 Geri yokdur bencileyim ib-i crm a
Derd-mende dime isnna yodur a
Afv ufrn arn baa ey ib-i a
Dim virdim benim esta firull h el- a m

3 Eyle rh- nefs eyn kerm pk sed
b- tevbe ile beni pk eyle Allhm meded
zz-yi pr-crmii sen der-gehiden itme red
Dim virdim benim esta firull h el- a m

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

198
313

1 aa ly amelim yok ann-in zrm
eb u rz h ideyim crm gnhla zrm

2 Uyuban nefse hev ile bir oldum eyvh
Baa n'itdimse ben itdim ki at bed-krm



197
311
M 46a, T 97b
1
312
Mafiret-dram: Mafiret-rdam T.
198
313
M 46b, T 98a
265
3 Gedi afletle gnm h ki teh destim ben
Luf- a olmazsa l nice ola am-hrm

4 Kerem rametii baa rev l y rb
Bu dev ile ilc olna a tmrm

5 Kerem eylerse eger her iim olur sn
apu siliyim eyle kerem n-rm

6 Meramet mcrimedir derdlyedir n tmr
314

zziy muntar- mafiret-i affrm

Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-

199
315

1 lah mahrem-i hlim pern
316

Hemn isna aldm efendim
lh derdlym yo dermn
Hemn isna aldm efendim

2 amu gnm keder ile gepdr
Kederler sne[ye] yre aupdur
Gzmden ya yerine an aupdur
Hemn isna aldm efendim



6
314
Derdlyedir: dertlyedir T.
199
315
M 46b, T 98b
1
316
Derdlym: dertlym T.
266
3 utupdur enfs f hm
Kapudan ayri yodur h penhm
Yine sensin balayan gnhm
Hemn isna aldm efendim

4 Umaram silim senden alar
Kerem seni benim nm alar
Teram ile ref ola lar
Hemn isna aldm efendim

5 Bu zz ul ser--ser old vrn
urna an yo add pyn
Efendim oma vrn eyle isn
Hemn isna aldm efendim

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

ARF'N-NN NN NN NN

200
317

1 Ey aret-i mabb- ilh eh-i dreyn
318

Luf eyle efat lup it derdime dermn
Vey melce-i kll ems-i cihneyn eh-i kevneyn
Luf eyle efat lup it derdime dermn



200
317
M 47a, T 99a
1
318
t: Nakarat msralrndaki bu kelime Tde yazlmam.
267
2 t baa naar rz- mer setr ola aybm
ufrn- ud ire baa afv ola enbim
Mcrimlere t penh eyledi Rabbim
Luf eyle efat lup it derdime dermn

3 a saa vire cmleden al rteb ol dem
319

Her kim ki kerem-ba ola grmez o kes am
Ey mahar- esrr- ud far-i d-lem
Luf eyle efat lup it derdime dermn

4 nda nzl itdi seni utbe-i levlk
Dstlua al old bu revnkile eflk
l bende-i mazn nighla fera-nk
Luf eyle efat lup it derdime dermn

5 zz ul al elini kn- keremsin
B-reyi aldr sen an derdim tmsn
sn mrvvetde efendim ilimsin
Luf eyle efat lup it derdime dermn

Mefl Mefl Mefl Feln
--. .--. .--. .--







3
319
ola ola seni: ola se T.
268
201
320

1 Ey sadet menba sulan- cmle enbiy
El-amn yand vcdum firatile el-amn
Tat- levlk pd-h kn- elaf a
El-amn yand vcdum firatile el-amn

2 Geri crmm odur amm lufa yo add ad
ltic iden apua grmemidir r-yi red
Silim mutc- isnm kerem kn meded
El-amn yand vcdum firatile el-amn

3 m cnile saa pes budur or aber
h idp hasret eker gl yanar m u seer
Ey ud memd t- muterem nr- baar
El-amn yand vcdum firatile el-amn

4 ayli demdir ek-i emim itiydan old an
tee ddi bu cismim iftirdan b-gmn
Derd-i hicrile arbi zz ider terk-i cn
El-amn yand vcdum firatile el-amn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

202
321

1 Ey Resl-i muterem ey mihr meh-i cebn
Pertev-i sndr b-ek nr- yan

201
320
M 47a, T 99a
202
321
M 47b, T 99b
269
2 Gl-en-i sn-i cemli rav-i uld-i bern
Ayn- keverdir lebi ey ra meten lil- lem n

3 Sennie ems amer lal-i leie eker
322

Her biri teslm olup dirler hezrn fern

4 Szleri luf u afda gyiy y mun
meti gslarla sidre-i rul-emn

5 Nak- sndr mecl-i un- all- cihn
Var mdr h t- pki gibi nzik nzenn

6 zz-yi mta luf eyle ey nr-i ud
Rz- maer it efat ol vilile mun

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

203
323

1 Ey cemli nr-ba-y semvt zemn
n- pkide denildi rahmeten lil lem n
t- pr-nra inzl itdi a nam- mbn
Merab y Muaf Mabb- Rabbl-lemn






3
322
eker: eker T.
203
323
M 47b, T 100a
270
2 ttib- t- pr-cdu iden grmez itb
Meramet fal- ud ile olur aa itb
mmeti ayrl-memdir bun n drt kitb
Merab y Muaf Mabb- Rabbl-lemn

3 tiy nr yad ser-te-ser cismim amn
Nr- hicri ekmege almad h tb tvn
Arz- ddr ile ey memdh- a h- cihn
Merab y Muaf Mabb- Rabbl-lemn

4 Luf- a yver olup her kim olup pey-revn
324

Hizy zillet mi grr ol kimse kvil reh-revi
l naar zzye zzet olur olan manar
Merab y Muaf Mabb- Rabbl-lemn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

204
325

1 Zt- pkidir abb-i haret-i Rabb-i mun
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n
Rz- rst--z melz u melce-i her mznibn
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n





4
324
pey-revn: b-revk T.
204
325
M 48a, T100a
271
2 Leyletl-Mirc old muted-y enbiy
326

Old mt pyna yz srmege ma-fis-sem
Zt- a grdi alup mahar- tmm- ud
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n

3 kdr zz ul ser-defter-i udr
em-i ana an pervne-ve ihrdr
Ryet-i ddr- Far-i leme mtdr
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

205
327

1 sitn- ravaa her kim ide va- cebn
Ol emn buluban olur km-yb u km-bn
Bir arbim b-kes apuda pr-h u enn
Y Reslallh amn y Far-i lem el-amn

2 Ddm a u eve oldum diyrmdan cd
T lem drl-emna srmege yzm sez
amd lill h bu murdm baa virdi ud
Y Reslallh emn y Far-i lem el-amn





2
326
ma-fis-sem: fis-sem T.
205
327
M 48a, T 100b
272
3 lime eyle naar luf ile ey far-i rsl
Nr- hicrile ser--ser yand cismim old kl
Ald dilden nigh- vulatla tze gl
Y Reslallh emn y Far-i lem el-amn

4 Ar- aamdan mkerrem ittifla medfeni
Nice olmaya mkerrem andadr nzik teni
Derd-mendidir arbidir bu zzeddn seni
Y Reslallh emn y Far-i lem el-amn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

206
328

1 sitn melce mevmdr ey suln- dn
Ger naar lsa olurum km-yb u km-bn

2 n- lufdan eh mehcr itme bendei
329

lime rameyle baa efatla mun

3 t- pkidir ud ma b-reyb gmn
Bua nm benim ilme l-ya n akkal-ya n

4 An in cism-i pki ile sulnm seni
ftir eyledi cmle evveln irn



206
328
M 48b, T 100b
329
Baa: pke T.
273
5 a Tal cismile Mirc ma eyledi
Saa old muted-y enbiy v mrseln

6 Derd-mend-i dergehidir zz-yi mcrim seni
l kerem eyle efat y eful-mznibn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

207
330

1 Far-i ayl-i enbiy h- rsl suln- dn
331

Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n
t mabb- uddr cism-i pki mbn
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n

2 On sekiz bi leme n mademi virdi eref
Malayla old cmle btln mahv telef
Rifat falna irr eylemidir min selef
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n

3 Drc-i pkine altla selm it dim
Dde-i albe cil vir grine malab saa
Saa olmak k-pyi yeter izzet zziy
Muaf m -c e ill ra meten lil- lem n

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

207
330
M 48b, T 101a
1
331
Cism: em T.
274
208
332

1 dp hicr tei barm biryn
im her rz u eb feryd efn
Be-her dem artd derd dil old nln
im her rz u eb feryd efn

2 Cihnda irmedim al afya
Taamml olmad ibu cefya
nanma pr-hle Rabb ve fya
im her rz u eb feryd efn

3 Kimi gldrdi ki ol alamad
Y atde kim old ilemedi
Keder ekdirdi h d eylemedi
im her rz u eb feryd efn

4 li byledir ibu fenn
Urur terkini al olan an
Szi g eyle zz n-tvn
im her rz u eb feryd efn

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .






208
332
M 49a, T 101b
275
209
333

1 Giceler im olup lup ulla du
hir bn murdm isterem Allhdan
Her seer lup taarru eyleyp kesb-i af
hir bn murdm isterem Allhdan

2 ikr fikr-i ala c eyleyp dery-mil
Dilerim madum isn eyleye ol zl-Cell
Behre-yb olup aratde olam ib-keml
hir bn murdm isterem Allhdan

3 Andelb-s uhr idp niyzmdan ad
Eyleye mabl niyzm dergehiden ol ud
Cn u bam rh- ada zziy olsun fed
hir bn murdm isterem Allhdan

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

210
334

1 Ey beni derdiyle nln eyleyen yr andesin
Ek-i cemim an eyleyen yr andesin

2 Dp ana rde v eyd eyleyen
Andelb-ve iim efn eyleyen yr andesin



209
333
M 49a, T 101b
210
334
M 49b, T 102a
276
3 Giim her rz [u] eb tal-i valdr seni
te-i ala szn eyleyen yr andesin

4 Glimi virdim saa ayr cmle terk idp
Vulatla derde dermn eyleyen yr andesin

5 Manr-s leker-i a old dile
Ey beni ala sern eyleyen yr andesin

6 ubb-i ayri lev-i alb-i zzden mahv eyleyp
Sevgsin albime isn eyleyen yr andesin

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

211
335

1 lh nr- hicrile nice bir yalayn ben
am u endh ile dem nice bir yalayn ben

2 Saa irmege tene cn firla gl ayrn
Seni a ile ey cn eb rz mbtelyn ben

3 Vili di evne nice yzbi cnm olsa
336

Feddr ala yolda urbn olayn ben

4 Girp a fesna aym dr- a zre
Visli abli ile Manr-s alayn ben

211
335
M 49b, T 102a
3
336
di: d T.
277
5 Beni valla mesrr it dil-i vrn mamr it
Cemli baa isn it alar iken gleyin ben

6 ekp k ideyin snem gzmden gitmesn h nem
Yok idp zzyi her dem ayalarda alayn ben

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

212
337

1 Ehl-i a l degildir hla feryddan
Aa d cehd eyle h giderme yddan

2 Girye v zr iledir derdlerin teskn iden
Dne dne n bu remzi bulmadlar dlbdan

3 Bunlar feryd efnna yodur intih
A mamnda virirdim her biri Ferhddan

4 Levh-i albi m-sivdan herbiri pk eylemi
Kimde l bu af gel grelim zhhddan

5 Rh- adr kr- a ey mdde her a
l olmaz grmegile bil an stddan





212
337
M 49b, T 102b
278
6 Devlet zzet dilerse ol yri melf
ut bu pend nu slik zz-yi n-ddan

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

213
338

1 Ddi yr derdine glm ebed urtulmasun
Yand a teine her dem o yansun urmasun

2 Rz [u] eb feryd zrler ider alar gezer
Alasun t irmedike vulat h glmesn

3 Yr o derdi hemn yrn onlar derdine
Artrup nen fn derdine dermn lsun

4 Mjde olsun derdine ly gren yr l-cerem
rgrr valna bilsn byle mazun olmasun

5 sterise valna nil olasn zziy
Hcre-i albii f it ubb- ayr grmesn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

214
339

1 Seerde ikr ul eyle gl mlki af bulsun
afya vl ol vcdu ala olsun

213
338
M 50a, T 102b
214
339
M 50a, T 103a
279
2 nyet bdn idl idp albe seerlerde
Slk ire amu minetleri hep rata dnsn

3 Seerde blbl-s tevd ile zr u feryd it
Gl blbli t evile a gl-zrna onsun

4 ulla tevecch it seherde aa ey slik
arb- a yle i ki rda bile ansun

5 Gziden afleti aldr zin a barine aldr
Seer ikri aceb ldir vcd odna yansun

6 lh sen kerem eyle fari derd-mend zz
af v lfet-i ikrile ir demde cn virsn

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

215
340

1 Ey derdile nln gl ek derdi sen yan bir zamn
Ey hicrile giryn gl it zr u efn bir zamn

2 Geri ki irdi minete firat ile illete
Elbet irersin izzete ur yle vrn bir zamn

3 Maznsu b-resin mammsu pr-yresin
Say it iri ol yre sen ol d [u] ndn bir zamn


215
340
M 50b, T 103a
280
4 A arbndan ip cmle sivdan hem gep
Dst mlkine perri aup ol dsta mimn bir zamn

5 Oldsa dstudan cd abr it ola avn-i ud
zz iderse cn fed bul sen de cnn bir zamn

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

216
341

1 Me-i tende naar l kim ne arslanm bugn
atre-ve grinrm amm ne ummnm bugn

2 Ara-i albim bykdr hep avlimden benim
Menzil-i ubb-i udym cna cnnm bugn

3 Girmiem meydn- aa pey-rev olup cmleye
amd lill h evliy srrna der-bnm bugn

4 Ben abbi ulym bb inym yle kim
342

Bildigim bb bilr az derde dermnm bugn

5 Vlidim eyim azzimdir iridir beni
Evliy v ceddimi srrna der-bnm bugn

6 Ayn- inkr ile baanlar beni grmek mul
t naar irr ile mm brhnm bugn

216
341
M 50b, T 103b
4
342
bilr az: bildaz T.
281
7 Her baan ceddim Muammed Muafy grmedi
Her kii grmez bu srdr gr ne pinhnm bugn

8 e-al gelsn ber bir derdli var mdr
343

Mahrem-i esrr bezm-i ehl-i irfnm bugn

9 hirimdir bend-i r unur ile mabl olan
344

zziy ns-i vil bnda b-bnm bugn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

217
345

1 Hicriile dilde peyddr fign
Y y el-msta n el-am n
Firati brna yo tb tvn
Y y el-msta n el-am n

2 m n idemem derdim nihn
Yolna olsun fed cismile cn
asretile old emim n-fen
Y y el-msta n el-am n






8
343
Derdli: dertl T.
9
344
ns-i vil: ns vil T.
217
345
M 50b, T 104a
282
3 Old krm rz u eb hile zr
Gl-en-i a ire olmuum hezr
Meramet l lime luf it ne var
Y y el-msta n el-am n

4 Vulatla ey kerm-i l-a
zz-yi dil-asteye eyle dev
T-be-key diye arb v asret
Y y el-msta n el-am n

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

218
346

1 Olan ens-i derd-i yr
H dimesn y ne disn
Dst in iden h zr
H dimesn y ne disn

2 Vulat glinden b alan
347

Semt-i vile r oyan
albide srr- H duyan
H dimesn y ne disn





218
346
M 51a, T 104a
347
oyan: oyar T.
283
3 Olan fyta ea
der naar Rabbl-fela
Ol kim ola manr- a
H dimesn y ne disn

4 Kr olan her rz [u] eb
Feryd u fikri ikr-i Rab
Varn viren cnna hep
H dimesn y ne disn

5 Her kim aa cnn ili
outdra vulat gli
Nua gelr cn blbli
H dimesn y ne disn

6 albi lan a- ud
yne-i lem-nm
Ma grp zziy
H dimesn y ne disn

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

219
348

1 ol mihr-i vefya ol rehn
rif ol d u afya ol arn



219
348
M 51b, T 104b
284
2 Ge alydan tecerrd eyleyp
Gir sary- vulat ire ol mekn

3 Dde-i albi kde eyleyp
ev-i ryetile mesrr ol hemn

4 ulmet-i keretden ol brn tamm
Nr- vadet ile sen de ol yan

5 Glii pk it sivdan dsta vir
Genc-i val srr ire bul defn

6 Km-yb olam dirise zziy
Rh- ada dla sen ol metn

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

220
349

1 Yzin blble kefitdike gl ref-i nib idp
350

Der sevdya lem pr olur an finndan

2 Egeri hiren nli ider an hicre dmdr
aatde vile remz ider a ninndan

3 O kim adrn er ider ud mirt-i albin f
Olur bu nkteye rif a er beynndan

220
349
M 51b, T 105a
1
350
finndan: efnndan T.
285
4 Bugn a gl-eninde andelb-ve h feryd it
Dilerse kende behre bu remzi l nndan

5 Bu remz nkteyi kim anlamak isterse ey zz
Reh-i ada olur fn geer hem ad anndan

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

221
351

1 Ey glme dil-drm yol vala ne yzden
Mlk-i dile nkrm yol vala ne yzden

2 Ey mad u malbum ey cnile merbum
Ey sevgili mabbum yol vala ne yzden

3 Ey derdime re-sz cn saa ider pervz
352

Eyle aa kef-i rz yol vala ne yzden

4 Ey gl-en gl-zrm ey mnis-i am-hrm
Ey ib-i esrrm yol vala ne yzden

5 Ey mye-i irrm ey gl-bn-i ezhrm
Ey ulzm-i envrm yol vala ne yzden





221
351
M 52a, T 105a
3
352
rz: rh T.
286
6 Vala irersem ger eflke ire bu ser
Bu zz heme dir yol vala ne yzden

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

222
353

1 lh gl-en-i ada
Dil cnm hezr olsun
Naar it lime feyi
Glde cy-br olsun

2 Firdan beni urtar
Vilie sen ol reh-ber
Cemlii baa gster
amu leylim nehr olsun

3 oma afletde uyandr
Beni ev nrna yandr
arb- aa andr
Bu kalb [] r ser-umr olsun

4 Alup cn u vulatdan b
Disn evle h y h
Olup ikrile bisyr-g
Fudm gl-izr olsun



222
353
M 52a, T 105b
287
5 Tecellden esp yeller
354

Tesellden aa gller
Bite lle v snbller
aznm nev-bahr olsun

6 dp derdile h zr
Alsun one-i esrr
Gerekmez zzye ayr
aribn saa yr olsun

Mefln Mefln
.--- .---

223
355

1 Ey kerm Allh ey Rabb-i Rahmn
Umaram senden derdime dermn

2 Geri ki ben itdim crm isyn
Umaram afv senden ey ufrn

3 apua geldim zrile aldm
Sum bildim afv it ey Subn

4 albimi d it glm bd it
Baa imdd it ey an suln



5
354
Yeller: yiller T.
223
355
M 52b, T 106a
288
5 Alatma gldr dilegim oldur
A eyle bendee isn

6 Her eb uyan derdile yan
Bu zz olsun yola urbn

224
356

1 Senin derdi odyla s yandm ey cn
Grinr hiren cismim aatda odur kln

2 Oulmaz derdlere ddm fir [u] hasreti ile
357

Ann-n old zrmdan bilmem kendimi el-n

3 Benim bu derdime emsem ne mmkindir etibbdan
358

Meded eyle a sulnm vislile odur dermn

4 Nice bir knc-i minetde alam hicri ile aste
Naar eyle bu lime yeter itdi beni nln

5 ayl evile kh u arlar gezer oldum
arr u sabrm aldrdm beni Mecnn gibi ayrn

6 Nehr- ryet-i ddr irgr kerem eyle
Efendim oma zz ul ulmet-ken- hicrn

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

224
356
M 52b, T 106b
2
357
derdlere: dertlereT.
3
358
a: - T.
289
225
359

1 udnn tn bir u divnesiyem ben
Cemli emine szn olur per-vnesiyem ben

2 arb-i a- adan olu ip rh- a ire
Heme ismi ile arr mestnesiyem ben

3 aldur kim dilerse cnn mest eylemek gelsn
aat r u srr sekrini meynesiyem ben

4 Dp derd-i udya yle ter itdigim le
Ser--ser derd-i a odna kl-nesiyem ben

5 Olupdur a-i albim temmet-i ala mamr
Bi-amdillh ki a maden-i genc-nesiyem ben

6 Cemlullh grmege amu u olup mt
Olar cmlesinden zziy bir dnesiyem ben

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

226
360

1 Dst derdi ddi bama
rde eydym bugn
Geldi ads gma
rde eydym bugn

225
359
M 53a, T 106b
226
360
M 53a, T 107a
290
2 Kalmad h alm bilim
Virdim aa cn u dilim
Ben cmleden ekdim elim
rde eydym bugn

3 Dilimdedir her dem ad
Cnmdadr her dem dd
odum bilii v yd
rde eydym bugn

4 Her rz [u] eb szendeyim
dla dsta bendeyim
Sdum anla zindeyim
rde eydym bugn

5 limdrr her dem af
Birdir baa ev u cef
Dst a ile zziy
rde eydym bugn

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

227
361

1 emim ya her demde evile revn olsun
Cn blblini r ala fin olsun



227
361
M 53b, T 107b
291
2 A ile ey cnn itdi beni n eyd
A zincri boynumda her n zamn olsun

3 Mecnnu olaldan urmaz bu dilim syler
Sabr eyleyemem srrm ua beyn olsun

4 Derdile beher eb [u] rz olmada dern mecr
Hem derdime irdir ayra nihn olsun

5 Derdimi o kim bilmez atar baa her dem tr
Dim utaram aa snem ko nin olsun

6 Cnnm in her tr ey zz ablmdr
Tek dde-i cnma cnnm yn olsun

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

228
362

1 b- afletden be-hey fil uyan
ikr-i ala blbl-s it fin
rmeden mr bahrna azn
Gr ii almaz saa devr zamn

2 Nice bir olma arb-i reng b
sa saa h ly m bu
Vird idin kende ala di h
Bula cnnn cn gre yn

228
362
M 53b, T 107b
292
3 Eylegil ala an heves
urma tevd eyle a her nefes
Dgnrsen rlur ibu afes
almaz zz mr-i cn iyn

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

229
363

1 Gl senden peym zler dem--dem
364

aber vir ey ab dst illerinden
Seerler mademii gzler ol hem
aber vir ey ab dst illerinden

2 Getr lara luf it aberler
365

aber vir ey ab dst illerinden
Mmm- cnlar eyle muaar
aber vir ey ab dst illerinden

3 Gel in-i aile ir bu cna
Getr esrr- cnn beyna
Bular asret odna nice yana
aber vir ey ab dst illerinden





229
363
M 53b, T 108a
1
364
dst illerinden: cnn ilinden T.
2
365
2. msra Mde yazlmam.
293
4 O dstu illerinde n gezersin
Gelp andan tesellyle istersin
Dil-i zzden teler kesersin
aber vir ey ab dst illerinden

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

230
366

1 arb- a cn ielden old dil mestn
Gezer ar-y ada olup Mecnn gibi ayrn

2 Aceb rde eyddr arr itmez o bir yerde
Vili rzsyla ider blbl leyyin-i efn

3 Degil l o b-re yanar nr- firla
Bulunsa gl-sitn ire aa sensiz olur kl-n

4 aup zencrine a an ab eyledi mukem
Grnmez gzine lem saa durur el-n

5 Brad kll sevdy alup sevdla anca
Teram eyle valla naar it aa ey cnn






230
366
M 54a, T 108b
294
6 Vesle irmege cn virmekise saa sulnm
Degil bir cn yola nice bi cn zzden urbn

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

231
367

1 lh derdl ki dermn olsun
Meded b-re ki isn olsun

2 arb- aa luf ile andr
Ki alb r u ser sekrn olsun

3 Amn nr- fir ile yama
Vili ile dil andn olsun

4 Tesell gl-enide ev ile
Heme ala gyn olsun

5 Tecell-i ceml ile efendim
O evile ul ayrn olsun

6 Seni senden diler bu zz ul
Vir aa sen seni urbn olsun

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--


231
367
M 54a, T 108b
295
232
368

1 Baa menr- ullet n virildi
Benimdir opla evgn meydn

2 Benim mad- ins cn bugn v
Elimde abz u bas u ahr u isn

3 Tecell ideli tevd cemli
Sivya almad h meyle imkn

4 lt-i ehl-i irfna bugn ben
Bi-amdillh imm oldum l in

5 aat nr idi adile sanm
Bu unur kmi ile zz el-n

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

233
369

1 Dil odur kmaya ma rsndan
eke derd belsn kamaya cevr cefsndan

2 utup emrine gerden aa teslm ide cn
amusn luf u rat bile ol ib-asndan




232
368
M 54b, T 109a
233
369
M 54b, T 109a
296
3 Seer vati varrsan ky- yre ey ab luf it
370

Yz sr oprna ar- l it mbtelsndan

4 Mey-i nb- vili rzsnda oldm yle
aber vir bendesini dim zr bksndan

5 af ehli mey-i nb- visli n diler af
irdike zzye yr cm- val cn-fezsndan

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

234
371

1 Be ilmine azmim var el-n
Fen gl-zr alsun yle virn
uddan byle geldi emr fermn
Fen gl-zr alsun yle vrn

2 azn irdi bahr- mrime h
Dil old in-i ala bua gh
Be iline ceb eyledi Allh
Fen gl-zr alsun yle vrn

3 Tevecch eyledim dstu eline
Cnm urbn idp an yolna
ridi ahr- mevt cismim gline
Fen gl-zr alsun yle vrn

3
370
yre: maa T.
234
371
M 54b, T 109b
297
4 Sem- cnile dile bu remzi
Fenda buldlar mada oz
ayt- dil yeter n saa zz
Fen gl-zr alsun yle vrn

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

ARF'L-VAV

235
372

Sky ber-hz der vakt-i seher Allh be-g
T rn- ezel ev ez feyz-i a Allh be-g

Ger tu h mazhar- srr- d b ebed
B ul-i dil tevecch m-kon u Allh be-g

Btnet r pk dr ez hal cz maryy-i a
T beyb tasfiye ez cn u dil Allh be-g

Zr u girye kav sermye est der girye b
T nihn-i murd ez luf- Rabbullh be-g

Her ki zr m-koned her rz u eb be-ezkr
d u andne koned luf- Hd Allh be-g

zziy dr-y r-i dil buved ism-i cell
Ger be-h re sz ber dilet Allh be-g

235
372
M 55a, T 109b
298
236
373

1 uhr itdi tevecch yra aru
amu ua dil-dra aru

2 Nice dem hicrile ha iridi
Tesell-i vil ayra ar

3 Tecell gllerinden b getrdi
Bi-amdillh ab esra aru

4 Bu cn blbli dai nua geldi
ter evle ol gl-zra aru

5 Aceb srlar grndi ehr-i dilde
uddan irien envra aru

6 Bulup a cebesin zzni old
avf abe-i ddra aru

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

237
374

1 deyim ry- reh-i milk-i be imden ger
Olaym adan temenn dim imden ger




236
373
M 55a, T 110a
237
374
M 55b, T 110a
299
2 Say ideyim dnyede lmezden evvel legim
deyim adan temenn dim imden ger

3 ua-i dny in nieye dek nln ideyim
Bu ne amdr ideyim terk-i hev imden ger

4 im olaym ibdete ul- dla
Olaym zde-i ayd- siv imden ger

5 Yokdurur bir eyim elde slim irdi cmle h
Vakt-i ar- ems-i mrmdr dil imden ger

6 Cmle varldan gep yolu diler zz ulu
Sen nab eyle an y Rab aa imden ger

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

238
375

1 Aile ayrn olan
Ca gelr H dey
Cebe-i a bulan
Ca gelr H dey

2 Cmle sivdan geen
erbet-i adan ien
Cemile far seen
Ca gelr H dey

238
375
M 55b, T 110b
300
3 Cnla cnn bulan
Maden-i irfn olan
Srr- aa kn olan
Ca gelr H dey

4 Kim ki ide cn fed
Ryeti ola sez
Gre ceml-i ud
Ca gelr H dey

5 Adan alanlar seba
Feyla olurlar ea
Srra olup m-ada
Ca gelr H dey

6 A- ud cnbi
ikr-i ud her ii
Byledir kii
Ca gelr H dey

7 Kr olan a- pk
Kendin ider k k
Olma yesr anda pk
Ca gelr H dey





301
8 zzni saa
Szi budur dim
Kim ola merd-i ud
Ca gelr H dey

Filtn Filn
-.-- -.-

239
376

1 Mest-i l-yail olalm yaalar k idelim
Aile gel akka olalm y H dey
Dst hevsyla sivdan albimiz pk idelim
Aile gel akka olalm y H dey

2 Gl-en-i ada hezr-ve ceb-i an ile
let-i ns-i ilhi ev- Ramn ile
Name-sz- H olalm ev- Rabbn ile
Aile gel akka olalm y H dey

3 Rz u eb H ismi ile virelim albe cil
delim meydn- a- adr ua sal
ben cm- mey-i ubb- udy zziy
Aile gel akka olalm y H dey

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-



239
376
M 56a, T 111a
302
240
377

1 tdi ud luf a
d ol gl imden ger
rdi ebed ev u af
d ol gl imden ger

2 Budmz irdi urbete
tmz irdi izzete
Firat iridi vulata
d ol gl imden ger

3 Vrnmz old cedd
ridi luf- b-add
Old li-y dst bedd
d ol gl imden ger

4 Maznken buldu srr
Minet gidp geldi ur
alb asna old nr
d ol gl imden ger

5 Yand ayla an
Terki urup cn teni
Old o bizim biz an
d ol gl imden ger




240
377
M 56b, T 111b
303
6 Varlmz n zziy
Old fen-ender-fen
Dst ile buld be
d ol gl imden ger

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-

ARF'L-H HH H

241
378

1 Dernum a u evie mekndr y Reslallh
Hezr-s iim h findr y Reslallh

2 Delden aa abr u arrm almad bende
Gzmden ek-i asret hd revndr y Reslallh

3 Aceb mi bir nefes-i h zrdan olmasam l
Ki a cn u dilde her zamndr y Reslallh

4 Hemn ben deilim szn tenevvr itiyda
Yananlar nice yzbi dil cndr y Reslallh

5 Efendim hm irir erdan t reyyya
Seni ala bu lim yndr y Reslallh




241
378
M 57a, T 112a
304
6 Bu zzye efatle naar l rz- rst--z
arbi bir af n-tvndr y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

242
379

1 Fir derdi tesr itdi cna y Reslallh
arardm oldum h dndm azna y Reslallh

2 Nigh- vulatyla l efendim limi manr
Gzmden ek-i asret dndi ana y Reslallh

3 Muaar olmaa by-i vilile bu cn u dil
Yolda bezl-i cnmdr bahne y Reslallh

4 Cemliden amn kef-i nib it almad abrm
Bu eyd hicr odna nice yane y Reslallh

5 ulm- kemterniim kerem kn kerem eyle
Yeter adrma yam dne dne y Reslallh

6 n old blbl-i dil gl yz mt sulnm
Bu yzden balad zz fina y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---


242
379
M 57a, T 112a
305
243
380

1 efat kiverini cn sensin y Reslallh
D-lem ttn suln sensin y Reslallh

2 ud t al- kint itdi an-n hep
Bu lev ecsd gibidir cn sensin y Reslallh

3 Vcd- nzenni a n itdi tna marem
Muaa cmleni cnn sensin y Reslallh

4 Reh-i ada derd-i asreti rencr zzini
Cem-i derdini dermn sensin y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

244
381

1 Leb rndir ehd ekerden y Reslallh
Ruu rengndir gl-berg-i terden y Reslallh

2 Cebn-i verdi ey mabb- a kevnden olup enver
Hill ebr mnevverdir amerden y Reslallh

3 Dehn erbet-i fey-i ay ardr kim
en andan geer cnile serden y Reslallh




243
380
M 57a, T 112b
244
381
M 57b, T 112b
306
4 Kelm- hikmet-mzi af-ba- dil cndr
Aya toz nr- baardan y Reslallh

5 ou miskile anberden addi bdan aldr
Dii elf- drr yt-terden y Reslallh

6 Naar eyle kerem-i cy- der-lufudur zz ul
Naar-gerdi emn olur kederden y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

245
382

1 Gle old gibi bende blbl y Reslallh
Gl-i ta oldum ben de blbl y Reslallh

2 Girp gl-zr- a ire oldum rz [u] eb bende
Keml-i evle gyende blbl y Reslallh

3 Alaldan by- zlf-i anber-sdan bu cnm b
Olupdur dim ol ande blbl y Reslallh

4 der sevd-y ddrla derler feryd
Hezr efn ider gl-ende blbl y Reslallh

5 Aceb midir ruuda glm ald sulnm
Dpdr b iinde bende blbl y Reslallh


245
382
M 57b, T 113a
307
6 Bu zz ky- ada olupdur hla gy
Gl-istn ire bir nlende blbl y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

246
383

1 Vcdu bi-i ma- hidyet y Reslallh
uhru ramet-i ayn- sadet y Reslallh

2 Mufaal ld t enbiy zre senin Allh
Kim olsa pey-nevi buld selmet y Reslallh

3 Saa mmet olan sir memden afal olmala
ud gstermez anlara faat y Reslallh

4 Kerem-bn-i uddr mmeti yevm-i ymetde
Cenbdan olmudur imyet y Reslallh

5 alur m ara-i mevfda ek-rz old lde
ular kim buld dinile erfet y Reslallh

6 Egeri crmi o amm seni kendi arbidir
Bu zz kula eyle efat y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---


246
383
M 57b,T 113a
308
247
384

1 Melz u melceim sensin efat y Reslallh
Penh u memenim sensin efat y Reslallh

2 Myesser ide a varsam mbrek rava grsem
Eigie yzm srsem efat y Reslallh

3 denler dnie dmet bulur ikrmla izzet
Vcdu leme vamet efat y Reslallh

4 Kerem [] luf ola cenbdan amu isyn gide benden
Kerem kn meded senden efat y Reslallh

5 Kerem-i luf [u] a senden amu crm a benden
ular kim buld dnile erfet y Reslallh

6 Bu abdi zz b-re gnh o bu pr-yre
apu oyup kime vara efat y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

248
385

1 Fed olsun saa cnm efat y Reslallh
386

Saa malmdur avlim efat y Reslallh



247
384
M 58a, T 113b
248
385
M 58a, T 113b
1
386
avlim: lim T.
309
2 Grelden zt- pki ihtiyrm almad elde
Beni mecnn- eyd itdi ryu y Reslallh

3 n virdi baa emden amu ezhr- fnyi
Memm- cna n kim irdi byu y Reslallh

4 Cihn tatnda suln olmada yanmda bir terdir
ul olma vcdudaki myu y Reslallh

5 Bulunmaz ehd skkerden aceb leetdir da
Maf mevif olma aa kyu y Reslallh

6 Hud ul- amiyle seni med itdi uranda
Seni mariyy-i adr cmle yu y Reslallh

7 Dil-i zz af buld bi-hamdillh getrelden
387

ab yeli nesm-i verd suyu y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

249
388

1 Mey-i ubbla pr-mest-i arbm y Reslallh
Hem-dem nr- hicrile kebbm y Reslallh

2 Nola ben mstemende mahar- luf - nigh itse
Reh-i evnde ben pr-sz- tbm y Reslallh

7
387
Yeli: yili T.
249
388
M 58b, T 114a
310
3 Meded l bende-i mazn valla d eyle
am- asretle mecr-i hn-bm y Reslallh

4 Kerem it l efat bendei redd itme sultnm
Egeri ly- redd itbm y Reslallh

5 Dev cyendedrr firm bb- lufdan
389

Fir- yrn ekmekde b-tbm y Reslallh

6 Aceb mi itdigim deryze-i val be-her eb [] rz
arbi zzyim asret-mebm y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

250
390

1 Gl ev ile nln olupdur y Reslallh
Cemli nrna ayrn olupdur y Reslallh

2 Cemli ule-i yne-i srr- ud b-ek
391

Murd- hid-i merdn olupdur y Reslallh

3 Nigh- b- valla dil-i mazn if l
Ki nr- hicrie szn olupdur y Reslallh

4 Efendim bendee vir cevher-i fey-i aydan
Ki fey-i aa t kn olupdur y Reslallh

5
389
Cyendedrr: bendedrr T.
250
390
M 58b, T 114b
2
391
Bu beyit Tde yok.
311
5 Kerem l br-i hicre atm almad sulnm
Gzmde ek-i asret an olupdur y Reslallh

6 Aceb mi zznin her dem yolda h efn
Mey-i a ile sekrn olupdur y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

251
392

1 Vcdu hd-i ayr-i sbldr y Reslallh
Dai heste-i ayl-i rsldr y Reslallh

2 t bhesiz yne-i ddr- Ramndr
Murd- hid mad gldr y Reslallh

3 Sz mabl-i Rabbn z mabb- suln
efat l bu mazna gldr y Reslallh

4 Dehndan udr iden kelm-i ikmet-mzi
Virir nee r u srra mldr y Reslallh

5 Murdm arz- ldir sen kerem-i mutda sulnm
Dernum cevher-i feyile oludur y Reslallh





251
392
M 59a, T 114b
312
6 Gl-istn- grh- enbiyda cism-i pki gl
Aa ayla blbl zz uldur y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

252
393

1 Virme ey slik gl bu fenn chna
Cn u dilden bende ol sen Eref derghna
Ol mlzm rz u eb oradan gir rhna
Cn u dilden bende ol sen Eref derghna

2 yn erkn ire bul af-ender af
rie albe ayt tebdl ola eve cef
lma isterse vucdu mazen-i luf- vef
Cn u dilden bende ol sen Eref derghna

3 Bendesi ol ey Abdldiri bi cnla
394

dmet eyle Erefol Rmye sen lla
zziy vulat bulunmaz dsta ad anla
Cn u dilden bende ol sen Eref derghna

253
395

1 adan murd isteyen Erefler dirler bize
Dim recsn kesmeyen Erefler dirler bize



252
393
M 59a, T 115a
3
394
Sen: - T
253
395
M 59a, T 115b
313
2 Kim olup vat-i seer nefs milkine idp sefer
Malbuna bulan afer Erefler dirler bize

3 Ala meydna giren dst yoluna cn u ba viren
Dstu viline iren Erefler dirler bize

4 Cnile brna omaz bugni yarna
Yanlu a nrna Erefler dirler bize

5 al degildir dilleri a ikrini blblleri
olmayan zz glleri Erefler dirler bize

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

254
396

1 ttifla amu ehl-i ar
Eref v Kdir dirler bize
dla mmin bize gel ol ref
Eref v Kdir dirler bize

2 er-i pk-i Mutaf bizde metn
Evliy srrna olmuuz emn
ftirmz bizim budur hemn
Eref v Kdir dirler bize




254
396
M 59b, T 115b
314
3 ttib- erle biz fiz
t- aa cn u dilden z
amd lill h rh- ada dz
Eref v Kdir dirler bize

4 zziy blbl gibi nlendeyiz
a cemli ev ile zindeyiz
aret-i suln- dne bendeyiz
Eref v Kdir dirler bize

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

255
397

1 Ens-i dery ol sen gl abr eyle abr eyle
Cels-i cy-br ol sen gl abr eyle abr eyle

2 Nice gnler ki ratda geirdi ev u obetde
Bu vat-i zam u krbetde gl abr eyle abr eyle

3 Gider elbette bu minet irir evle rat
Hemn aadr minnet gl abr eyle abr eyle







256
397
M 59b, T 116a
315
4 Cefsn ek o mabbu bu zz-ve o malbu
398

Asdr saa bu gl abr eyle abr eyle

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

256
399

1 l muaff albii envr- ikrullh ile
Tat- albide celsi t ki ol cnn ola

2 Gir fe-y aa n eyle muabbet bdesin
Bu kemle vl ol lem saa ayrn ola

3 r-ve kmil bulup gren lednn ilmini
Alim-i ilm-i lednn fiul-arn ola

4 Mekteb-i irfna gir gel met eyle rife
Hem-dem-i erbb- irfna gl-i insn ola

5 bn-i Edhem-ve iden terk tat u ch- saltanat
Luf- ala tat- man zre ol suln ola

6 Bu fenn izz chn terk iden llar
Fey-i Rabbn vcd ehrine mihmn ola

7 Fey-i aa mahar olan kimselerde l-cerem
e ee emme vechull h srr dim her n ola

4
398
bu: yu T.
256
399
M 60a, T 116a
316
8 e ee emme vechull h srr kimde kim hir ola
Grdigi her ande basa ret-i Ramn ola

9 Yan yal nr- aa blbl-s eyle h
h idenler vulat- mala andn ola

10 Rah- ada derd-i yr olsun ensi zzy
Kim ki bu derde ire vulat aa dermn ola

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

257
400

1 afletden uyar cn ur vat-i seerlerde
l ola li ur vat-i seerlerde

2 nmna kreyle isnn fikr eyle
401

lla zikr eyle ur vat-i seerlerde

3 yn aup ala ullna bel bala
402

Maad nedir ala ur vat-i seerlerde

4 Terk eyle velyetler gsterme kermetler
Bul ala letler ur vat-i seerlerde

5 Terk it yoluna var irfnna ir yr
Bul srrn settr ur vat-i seerlerde

257
400
M 60a, T 116b
2
401
ur: - T.
3
402
Bel: bil T.
317
6 albden gide rb- asvet ikr ile bulup afvet
403

zz bulasn izzet ur vat-i seerlerde

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

258
404

1 Sil gzinin perdesini grine saa srrullh
A albini ynesin yn ola cemlullh

2 Yuyagr nr- tevdle vcdu ulmeti ey cn
Ge imdi kll fendan saa mun ola Allh

3 rmek dilerse dstuna frat gzetme nefsine
Alup tesbi destine eyle dim ikrullh

4 Meyl itme ev u afya rz ol cevr cefya
Bulanlar byle buldlar sen de bize ehlullh

5 arbidir sizin zz umar dim lufz
o deminde dilimizi tevd eyle dir Allh

259
405

1 Dde-i albe cil vir enver-i tevd ile
r riy lekerlerini aner-i tevd ile


6
403
Tde birinci msradan sonra 4, 5 ve 6. beyitler tekrar ediyor. Ayrca tekrarda 6. beyitin ikinci
msras birinci msra olarak 5. beyitin ikinci msras da ikinci msra olarak yer alyor.
258
404
M 60a - T
259
405
M 60b, T 117a
318
2 lib-i ddr ise albii f eyle mdm
Nr- a albde ya sen aker-i tevd ile

3 Gir tara met eyle kmile her rz [u] eb
406

r af-y ikr-i aa reh-ber-i tevd ile

4 Fekr n didi Allh ikre ul it b-aded
Cism cn l muaar anber-i tevd ile

5 Pr-i a dmenne it teebbs dla
desin at- mertib mahar- tevd ile

6 Malaba vulat dilerse azm-i tm it zzyle
Mlk-i albi fetine sen asker-i tevd ile

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

260
407

1 Bulmak isterse dim devlet rz [u] eb yalvar gzel Allha
Nice bir aflet eylegil at rz [u] eb yalvar gzel Allha

2 Varl terk it fn cihn alna aldanma bu arbt
Mahar- luf olmaa Mevlnn rz [u] eb yalvar gzel Allha

3 Ref idp dilden cmle sivy ikr-i adan h olma l
Kef ola dirse srr- ilh rz [u] eb yalvar gzel Allha

3
406
Eyle: - T.
260
407
M 60b, T 117a
319
4 Var zz urma arf eyle nav-i slke sen de bel bala
hir bn madu ala rz [u] eb yalvar gzel Allha

261
408

1 Ez firat-i t cn dde-em ek gyne
Vulat ile luf eyle l bendei andne

2 Derd-i tu me-r ftd -r ne dev cyem
dir mi bu derdime dermn ide bgne

3 Drem be-tevekkl-i dil n - tu getem
Sabr ola m da kim olmaya nlne

4 n zerre-i aet tu der kenz-i dil endht
Val gline oldum blbl gibi efne

5 Ez men tu rubd dil n t- lia be-nmd
Virdim saa glimi oldum deli dvne

6 Der ne-i kalb-i men ayr ne-m gonced
zz umar kim yr terf ide seyrne

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

262
409

1 Ey derdime hem-dem olan gel yanalm seni ile
Ey srrma marem olan gel yanalm seni ile

261
408
M 60b, T 117b
262
409
M 61a, T 117b
320
2 Tal idp pr sz h ikr-i udy l penh
Her rz [u] eb b-gh gel yanalm sen ile

3 A gl-eninde it rm t bulasn l mam
Vulatdan alnca peym gel yanalm seni ile

4 Eyleyelim zr u fin emimiz olsun n-fen
Bulunca cnn cnn gel yanalm sen ile

5 Bu old l-i enbiy bu old kr- evliy
410

dla biz de zziy gel yanalm sen ile

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

263
411

1 Fed olsun saa cnm efat y Reslallh
Saa malmdurur lim efat y Reslallh

2 efat isterem senden gnhm afv ola benden
Umaram rz [u] eb cndan efat y Reslallh

3 eful-mnibn sensin melzl-mcrimn sensin
Uta hem mun sensin efat y Reslallh

4 Cemlile eref buldum bi-hamdillh yn grdm
Kelmla af ldm efat y Reslallh

5
410
Bu old: Bold T.
263
411
M 61a, T 118a
321
5 arbi zz b-re olupdur albi pr-yre
Seni derdile vre efat y Reslallh

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

264
412

1 Bu aceb mi itmem ryi-i dnyya naar
n ber--berdir yanmda sm zer her mr ile

2 Ara-i albim malldr amudan zr kim
Tat-gh olmaz o kim lfet ide ayr ile

3 Ald ma glimi old o benim ben an
Eylemem ns an in yek nefes deyyr ile

4 Her seher olan tesellyi degimem leme
zziy arz [u] niyzm eyle cndan zr ile

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

265
413

1 Ba u cn virmedikce vasl- cnn isteme
Cevre marem olmadkca neyl-i isn isteme

2 Snee sr ney aup gibi nln olmadan
let-i ala her dem zr u efn isteme

264
412
M 61a, T 118b
265
413
M 61b, T 118b
322
3 Sen tenevvr-i m-siv sz u gdza girmeden
Gl-sitn- obet-i merdn- Ramn isteme

4 Olmadca tene-i dil sen tb- a- ala
Gerd-i av- kever-i vulatda cevln isteme

5 Tat-gh olmaz gl pk olmaynca ayrdan
Gel tecellden aa sen h suln isteme

6 zziy sen ge amudan ala dil-dde ol
Yr-i bye an ayrna irfn isteme

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

266
414

1 Gedi h ile bu eyym u zamnm h h
Knc-i mihnet ile derd old meknm h h

2 Gl-en ire andelb-ve pr-af v ev iken
Nev-bahrm gitdi iridi aznm h h

3 lem-i vulatda neftr ider iken bir zamn
imdi hicrn ile old old aste cnm h h

4 ir-i uds gibi cevln -gehim sidre iken
Asine devr eyledi her lde nm h h


266
414
M 61b, T 118b
323
5 Gzlerim pr-ek-i asret cigerim pr-ndur
415

bu minet cna old iynm h h

6 Dineli zmme zz bu arbt-nede
Gitdi benden bundan evvel ad anm h h

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

267
416

1 Sevd-y aylile ddi dil-i dvne
Hicrn od ile b-re nice yana

2 Kr itdi aa firat anda omad rat
Her demde hezr-s balad ol efna

3 Beytl-zn ire h-i Yab gibi giryndr
Gznden aan yalar bezedi amn ana

4 Ey bd- ab syle ekdigini ol zr
Vat-i seer esdikde ky-i der-cnna

5 Niceye dek h itsn line nigh itsn
asret ile yanmal dndrdi an biryna





5
415
Tde birinci msra ile ikinci msra yer deitirmi.
267
416
M 61b, T 119a
324
6 B alal vulatdan terk eyledi ayr
Ubya dai bamaz zz y bu dnyya

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

268
417

1 Padih- enbiy pv-y evliy
Nm- pk-i Muaf alli ve sellim aleyh

2 Maden-i fey-i ud menba-i luf u a
fi-i rz- cez alli ve sellim aleyh

3 Diller ola n irem gl-en-i vala irem
Vird idben dem-be-dem alli ve sellim aleyh

4 Kef olaca r-nm ola gl pr-saf
Her eb rz zziy alli ve sellim aleyh

Mfteiln Filn Mfteiln Filn
-..- -.- -..- -.-

269
418

1 Dil te-i ala ister hem-dem yane
Bu cn dai cn atar ol oda o da yane

2 Dil em-i rua cn itse n'ola b-perv
Per yaan aa oldur ala pervne

268
417
M 62a, T 119b
269
418
M 62a, T 119b
325
3 Ferhd gibi ey rn-leb yola ala
Cn virmege gelmidir dnmez a bu meydne

4 Derdie deliden el ekdi amudan hep
Sevd-y cemlidir iden an giryne

5 n b- dehnda ald gl-i imet
zz mi hemn lim baladlar efne

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

270
419

1 Bizi firat ile nln eyledi
420

h cvnm medfeni pr-nr ola
Cigerimiz opolu an eyledi
h cvnm medfeni pr-nr ola

2 asreti iimiz efn eyledi
421

Barmz yad bir-yn eyledi
albi vrn gzi giryn eyledi
h cvnm medfeni pr-nr ola





270
419
62b, T 119b
1
420
Tde ikinci bendin ilk iki msras, ve drdnc msralar olarak yer alyor. / yad: yad yad
T.
2
421
Yine Tde birinci bendin nc msras, ikinci bendin birinci msras olarak yer alyor.
326

3 od bize n bel sitresi
Urad bir derde kim yo resi
urmaz iler yregimiz yresi
h cvnm medfeni pr-nr ola

4 Enbiy v evliy grdi bun
Afiy v etiy grdi bun
Ol Muammed Muaf grdi bun
h cvnm medfeni pr-nr ola

5 bu dny pr-cefdr b-vef
Bu degildir bhe yo cy- be
Bnimiz cennetde cem

ide ud
h cvnm medfeni pr-nr ola

6 Gitdi bundan cmle ulln- ud
Dai ab r yr- b- af
an ol suln- kevneyn Muaf
h cvnm medfeni pr-nr ola

7 Bu fen dnyya her gelen gider

l olan g yaran ider

zz b-re baba her demde dir
h cvnm medfeni pr-nr ola

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

327
271
422

1 Bir bende-i b-reyem h bilmezem lim nola
Her derdle pr-yreyem h bilmezem lim nola

2 Tbr olunmaz minetim tavf olunmaz asretim
h n'ideyim bu firatim h bilmezem lim nola

3 Kr itdi baa itiy yad beni nr- fir
Niceye dek bu itir h bilmezem lim nola

4 Ben iderdim h b umup tesell vi a
Luf eyle nkrm baa h bilmezem lim nola

5 asret beni idp d-r eylemiem cndan fer
423

Cigerde old nice d h bilmezem lim nola

6 Oldum cihn ire arb bir derd-mend-i b-abb
Yamazsa ey zz abb h bilmezem lim nola

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

272
424

1 Nice bir hicrn ile anlu yam reyzn ola
Y nice asret od ile bu dil biryn ola
Meramet l baa luf it eyle cna bir naar
T tesell bula bu mazn gl dn ola

271
422
M 62b, T 120b
5
423
d: T.
272
424
M 63a, T 120b
328
2 Firatile blbl-s t-be-key lam fin
almad tb tvnm el-amn el-amn
C-y fey-i a olsun b- albimde revn
Sebze-i esrr-la gl-en-i irfn ola

3 Eyle bu derd-nkie valla emsem ey abb
Lufuile it tesell kendiidir bu arb
zzye eyle cemlile tecell ey abb
Adr derd-mendi yola urbn ola

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

273
425

1 Ey snesi pr-yre meyl eyleme ayre
Bir bde ielim gel marem ide esrre

2 Ayra vire bde dsta ide dildde
zde lup ayddan iridire dildre

3 Ssi ola Allh cm ola ikrullh
Bir kerre ien n-gh eyleye fin u h

4 zz gibi ol her gh ola ddre
Gl-zr- ceml ire ar olsar envra

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

273
425
M 63a, T 121a
329
274
426

1 Niderler albi irfn olmaynca
Niderler ar suln olmaynca

2 Tecell isterise albi pk it
Gl almaz gl-istn olmaynca

3 aat lemine yol bulunmaz
Vcd ilmi vrn olmaynca

4 Dai cnn elinden b alnmaz
Seerler zr u giryn olmaynca

5 Tesell snbli gl-i tecell
oulmaz ev-i Ramn olmaynca

6 Ne vulat bulunur zz ne ryet
Bu cn cnna urbn olmaynca

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

275
427

1 Y lh olmuuz mstar- bar-i gnh
Nola bizden dem-be-dem hir olursa h [] vh




274
426
M 63a, T 121a
275
427
M 63b, T 121b
330
2 Alarz her rz [u] eb dergha yz utarz
Ramet-i ufrnla bizi gldr ey Pd-h

3 uumuz bilp apua gelmiiz luf umup
Eyleme redd cd afv ile eyle nigh

4 Boynumuz egdirme mazn oma ey Rabb-i ram
Zmre-i pkn mmnda bize vir cy-gh

5 Her ne del mcrim-i mabnisek y zl-Kerem
ulna Mevl apusdr anca penh

6 Mafiretle l naar bu zzi ula el-amn
Olmaya b-re maerde rel r-siyh

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

276
428

1 Mahar- a- ilh mevi-i srdr gl
N'eyleyim ol glimi kim ala ayrn olmaya

2 Madan-i ceb-i uddr evle prdr gl
N'eyleyim ol glimi kim mt- cnn olmaya

3 Rh- ada semt-i irfna tevecch itdirir
N'eyleyim ol glimi kim mt- cnn olmaya


276
428
M 63b, T 121b
331
4 Gsterir mad- aan af mirt gerek
N'eyleyim ol glimi kim mt- cnn olmaya

5 Pk hir olup ol h naar-gh ola
429

N'eyleyim ol gli kim mt- cnn olmaya

6 Menzil mev-y fey-i adr ey zz gl
430

N'eyleyim ol gli kim bu lde z-n olmaya

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

277
431

1 Ey a eri ise merdne gel merdne
Ger davde d ise meydne gel meydne

2 Dil-nesini pk it zii yri k it
Snei hezr k it isne gel isne

3 Pk ola ser-y dil ala gl snbl
Mad gr bil irfne gel irfne

4 lib ise alya bama an ednya
Vir glini Mevlya andne gel andne

5 Dim olup ekra mstarak ol envra
Blbl gibi esra efne gel efne

5
429
Gli: glimi T.
6
430
Gli: glimi T.
277
431
M 64a, T 122a
332
6 adlara srlar a lara te a
Vir cn cndan ge cnne gel cnne

7 zz gibi gel her n yan dst in ol biryn
lie baa suln dvne gel dvne

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

278
432

1 letler ihr eyle gel sevd-y ikrullh ile
Bir zge pzr eyle gel l -y ikrullh ile

2 Her rz [u] eb eyle fin fey-i ud olsun yn
a beyn her zamn dav-y ikrullh ile

3 Diler ise zzet eger a yolna vir cn u ser
Mada bulursa afer ecz-y ikrullh ile

4 Gl-ve ap taba taba o aatdan seba
Nice kitbdr her vara man-y ikrullh ile

5 Mell- ala yri azm it an alma geri
Buld bulanlar cevheri dery-y ikrullh ile

6 ar it udya bilii ek m-sivdan elii
Na eyle levh-i dilii iml-y ikrullh ile


278
432
M 64a, T 122a
333
7 zzden al or aber nefs-i cndi eyle sefer
Kes h oma birinde ser fetv-y ikrullh ile

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

ARF'L-Y

279
433

1 Reslullh fir yad cn
Nin dkmeye gz ya u an

2 ymetden nmne old gy
434

Resl terk itdigi gn bu cihn

3 amu ab ol gn irdi b-ek
erdan t reyyya fign

4 Cem l ab nice old
Gr idi ol zamnda l n

5 O ma- udn firati h
Yup itdi arb ehr-i cinn

6 Ser--ser yanar idi kl olurdu
Eger idrk ideydi sen o n


279
433
M 64b, T 122b
2
434
ymetden: ymetde T.
334
7 Odumdan t yanar erbb- mn
Dker ya yolna or ba u cn

8 Beride zz uldur blbl-s
der feryd h dimez fign

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

280
435

1 Ey cemli burc-i dni fitb- enveri
Ey vcdu enbiy v mrselni serveri

2 a tal t mabb ld tna
Ey ud sevgilisi mabblar ser-defteri

3 Ey ser--ser ule-i yne-i srr- ud
Yolua terk eylemekdir hezr cn seri

4 Kim cemli gre gftr g ider eh
Dnyede Firdevse irp ier b- keveri

5 k-i py bu iki gzm in kul-i cil
Bam in tc- izzet hem sadet efseri





280
435
M 64b, T 123a
335
6 Eiginde zz bir edn ulu ey nr- a
l efat eyleme red it abl ol ker

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

281
436

1 Ey cenb- aret-i mabb- Rabbl-lemn
Ne deyim ben ta nr- uddan ayr

2 Enbiy alayn ser-dr ubul-mrseln
Alna y ne deyim bedr-i dc dan ayr

3 Bu dil-i trki gn gibi ren eyleyen
Yze ne diyeyim ems-i udan gayr

4 Rh- ada seni seyr slkmde baa
Kimse hem-p olmaz bd- abdan ayr

5 Bb- a [n]ola beklersem abbim rz u eb
437

asteni yeri mi var dr- ifdan ayr

6 Vulat sillerinden zzde yo bir murd
Ryet-i ddr dim recdan ayr

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

281
436
M 65a, T 123a
5
437
[n]ola: yola M, T.
336
282
438

1 Bize luf irdi Allhdan af-y Muaf geldi
Kerem old o der-ghdan af-y Muaf geldi

2 Seher-i ikr-i udyla yolna cn fed eyle
439

Esen bd- ab ile af-y Muaf geldi

3 Gl a ile old kr madn buld
Biz an o bizim old af-y Muaf geldi

4 Oluban cnla mtk sivdan buld dil l
Merref oldlar u af-y Muaf geldi

5 Bu vatimiz sad old serverimiz mezd old
440

Gnimiz yevm-i d old af-y Muaf geldi

6 ridi cna rat myesser old bu devlet
Yeter zzye bu izzet af-y Muaf geldi

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

283
441

1 Deni aa ey aret-i a mabb
Rh- ada olur hile efgn her ii


282
438
M 65a, T 123b
2
439
udyla: udyle M, T.
5
440
Mezd: mrd T.
283
441
M 65b, T123b
337
2 Degir aa ol dr u diyrdan cmle
Virir ol evile yola cnile ii

3 Olur ey nr- ud - mt elbet
Gren envr- tecell ile sen mh-vei

4 Gzine errece grnmez mihrile mh
Grne kim ki an gzine sn gnei

5 Pertev-i mihrii grenler efendim dilde
Yere indi anur ey nr-i muavver gnei

6 Dr-i addide lebi li ki var adn ire
Leb-i keverde urur anki Bill-i abe

7 Greli sn ey h d-lem-i ta
Glimi ald benim sen gzeli gzi a

8 Leb-i lalile bulur zz-i dil-aste if
Kiini kand-i nebtiyle gider pes aa

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-- ..-





338
284
442

1 ayt- tze buld cismle cn
Grnce rava-i pk-i Resl
Dil-i b-reye iridi dermn
Grnce rava-i pk-i Resl

2 Nice demler idi mt idi cn
derdi asretile h efn
ridi luf- adan bunca isn
Grnce rava-i pk-i Resl

3 O h t- pki ser-te-ser nr
Mbrek ravas anla pr-nr
amudan h ih n run al n r
Grnce rava-i pk-i Resl

4 Dil-i vrnm zz old mamr
dp env- feye old mesrr
Ald albe nice genc-i mestr
Grnce rava-i pk-i Resl

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--






284
442
M 65b, T124a
339
285
443

1 ayl-i ayr[i] dilden gider hep
Ola menzilie a- ilahi
Heme budurur mad u malb
Tecell ide anda yr- b

2 teslm ola mride vcdu
de malbu ad v hasdu
al olduda ayrdan ulbu
Bulurlar slik kendide an

3 Gider albiden efkr sivn
Muabbet nrna yanmaa cn
Gee yolu ile devr zamn
Dervi terk eyleme zikr-i udy

4 lursa terkini zz fenn
Olup menzlie [][] ibu cn
Olursa mahar luf- udn
Grrs ev -i b-[i] cinn

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--






285
443
M 66a, T124b
340
286
444

1 Dernum a u ev ile olsun
Dil-i dai ma bulsun
Lisn u albde ikr fikri olsun
Seni isn lufula ilh

2 aratda olam y Rab fey-yb
Ala bendee afl-i ebvb
em meyne-i ada mey-i nb
Seni isn lufula ilh

3 Gide gide iriem hem afya
Dai meyl itmeyem semt-i aya
Sez olam cenbdan aaya
Seni isn lufula ilh

4 erat nr ile l mnevver
arat b ile hem muahhar
Ola zzye malb myesser
Seni isn lufula ilh

Mefln Mefln Feln
.--- .--- .--

287
445

1 Ceml-i aa lar nider ri v glmn
Vil ister o dlar nider cennt rvn

286
444
M 66a, T 124b
287
445
M 66b, T 125a
341
2 Virenler yolna cn idenler ar aa lin
Gznden yaile an dken bulmaz m cnn

3 den mirt-i albin f seerde ikr uliyle
Aa luf- ilhden h irimez mi ufrn

4 Yaup a nrna cn bulanlar srr- Rabbn
O kim albn la li nzl itmez mi suln

5 Olup derdi ile ayrn be-her eb [u] rz olan nln
Kim itse zziy efn oa irmez mi isn

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

288
446

1 Rh- ada mahrem-i irfn olan anlar bizi
aresin bare alup ummn olan alar bizi

2 Gemiiz dny v ubdan dp dst ana
Dst ana dp nln olan alar bizi

3 Klmazz biz h naar her d-cihn leetine
Azm ad malab Ramn olan anlar bizi

4 [Biz] ser cndan gep meydn- aa girmiiz
447

Cn virp vl- cnn olan nlar bizi

288
446
M 66b, T 125b
4
447
[biz]: ben M, T.
342
5 Cm- a bezm-i ezelden nla
Mest ayrn - sekrn olan alar bizi

6 zziy biz knt kenz srrna maharlarz
rip bu kenze zl-irfn olan alar bizi

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

289
448

1 N'ideyim glm n saa ddi
Derdle amlar hep baa ddi

2 Aa oldu ua nr
449

Pes sem-i cna ol nid ddi

3 a terki mmkin mi
Anda mad r-nm ddi

4 A terk in va iden viz
Nimet-i adan b-nev ddi

5 Ala zinde rz u eb ande
a dim pr-af ddi





289
448
M 66b, T 125b
2
449
cna: cnna T.
343
6 Olal vl aa zz
ayrdan aa hep reh ddi

Feiltn Mefiln Feiln
..-- .-.- ..-

290
450

1 h- ilm-i velyetdir grh- dir
Rh- ada zlkermetdir grh dir

2 Cmle erbb- arat blbl-i rdedir
Anlara b- lefetdir grh- dir

3 Dmeni utmu bular Suln Abdldirin
Mefar- ehl-i sadetdir grh- dir

4 Bde-i a- ilh ile mest olmu bular
Mahar- fey hidyetdir grh- dir

5 Zr-i mhr-i pk-i eyde bir Sleymn her biri
Nil-i avn inyetdir grh- dir

6 sitn- dirye sr yzi anlardan ol
zziy shib-i selmetdir grh- dir

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-


290
450
M 67a, T 126a
344
291
451

1 Gl-sitn- a iinde b-mer
diryz diryz dir
Her birimiz andelb-i -nev
diryz diryz dir

2 dla azm itmiiz dst iline
Snemiz k ideriz a yolna
rien dstu vili glne
diryz diryz dir

3 eyimizdir mlik-i adr-i al
Nil-i fey-i ud ib-i af
bhe yo ceddi Muammed Muaf
diryz diryz dir

4 Zr-i mhrde Sleymnz bugn
A- ala zr u efnz bugn
ib-i irfn- Ramnz bugn
diryz diryz dir

5 Cmle erbb- arat gl-sitn
Bizleriz anda gl-i sad-berg hemn
sm-i ayla rz u eb nln olan
diryz diryz dir



291
451
M 67a, T 126a
345
6 Cn u dilden zziy didim bel
diryz diryz dir

Filtn Filtn Filn
-- .--- -- .--- -- . --

292
452

1 Gl Yb cn Ysufn firyla
Girp beytl-zn ire urur alay alay

2 der h finyla tevecch dergeh-i aa
Bu asret reiyle hem ciger dalay dalay

3 u kim a- udya mbtel ola an dai
Gzi ya aar rma gibi alay alay

4 Sivdan albini pk eyleyen merd-i ud elbet
amudan gz yumar anca diler Mevly Mevly

5 Olan Mecnn- rh- a dp ar-y a ire
Gezer bulam dey dim arar Leyly Leyly

6 Olur avv bar-i a ire aan u lemde
453

arr luf- ala l l lly lly




292
452
M 67b, T 126b
6
453
arr: ar T.
346
7 Gzer it lem-i nst l himmet ol zz
454

rp lhta gzle malab- aly aly

Mefln Mefln Mefln Mefln
.--- .--- .--- .---

293
455

1 r- ahr ekmege tb tvnm almad
Gzlerim an alamadan erre anm almad

2 Glm bn erfn ald r- am
alnup bd- azna gl-sitnm almad

3 urbete itdi rc- islm el-n h vh
Gitdi ivn meknm almad

4 Gel uhr it Mehdiy seyfullh ile el-amn
Fitneden syi-i ber-iynm almad

5 Hep ymetden almetler uhra balad
ire irdi zamn ir meknm almad

6 zziy erbb- a grmez egeri h ziyn
Lk bm-i ahr- adan tende cnm almad

Filtn Filtn Filn
-- .--- -- .--- -- . --

7
454
rp: dp T.
293
455
M 67b, T 127a
347
294
456

1 ikrile gl-izr old
Tze-ter glm nev-bahr old

2 evle dim nleler ider
erbet-i adan n umr old

3 Her seer iler nameler eyler
Gl-en-i ada ol hezr old

4 Knc-i firatde bir far iken
Vulata irdi ehr-i yr old

5 od ayr buld dil-dr
457

Grdi ol yr b-arr old

6 a zhid ge nigh eyler
li la teng ar old

7 Zhid b-derd-i gl-sitn olmaz
Zre kim albi seng-br old

8 Allah adn ada
ikrine zhid erm-sr old

8 aa uyanlar a uyanlar
zziy anlar yre yr old

294
456
M 68a, T 127a
5
457
b-arr: bir arr T.
348
295
458

1 lib-i derd-i ilh olmayan
Derdine lemde dermn bulmad

2 Hicrile blbl gibi zr olmayan
Vulat- gl ile andn olmad
459


3 ekmeyen Yb gibi endh u am
Vl- Ysuf- Kenn olmad

4 bn-i Edhem-ve sivdan gemeyen
Nil-i esrr- cnn olmad

5 meyenler cm- fey marifet
lmiyle bar ise ummn olmad

6 Genc-i a u ev-i a bulmayan
zz dil tatnda suln olmad

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

296
460

1 Glm zre m- a br beyet geldi
ir ey cn ki baa vat-i inyet geldi



295
458
M 68a, T 127b
2
459
andn olmad: andn old T.
296
460
M 68b, T 127b
349
2 at fte v dil-dde v ayrn iken
461

kr ol aa ki hicrna nihyet geldi

3 Ey gl tel hicrnna tev ekesin
d ol kim aa valla himyet geldi

4 Bu md-var idigim vulat- dsta irile
Mnceib old gl nr- hidyet geldi

5 Zhd tav v vera cmlesi bunlar dur
Lk a vulatna yet geldi

6 Ceb-i a a- ud her kime irse zz
Kerem-i adan aa ma- velyet geldi

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-- ..-

297
462

1 olan fikr ider mau isnn
Adan ayrlmaz gerr ala her nn
A iinde dla bezl eyleyben varn
Cnn virir yolunda isteyen cnnn






2
461
dil-dde: dil-dre T.
297
462
M 68b, T 128a
350
2 Derd-i ala iiler dim nln olur
tennr ire ser-te-ser yanar kl-n olur
Rh- cnnda ebullh gibi urbn olur
Cnn virir yolunda isteyen cnnn

3 smini alur dile feryd idben zr olur
463

Yz utar dsta sary kendye ayr olur
Malab zz heme ryet-i ddr olur
Cnn virir yolunda isteyen cnnn

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

298
464

1 Bulmadn dnyda bir f rat
Bu arbt ire ekdi krbeti
Arz in Allh[a] l-i mineti
Ala ala derdl gl yan yri

2 und zehri saa bu dest-i felek
lii bildi amu ins melek
nki ada budur adan dilek
Ala ala derdl gl yan yri





3
463
ddr olur: ddr ider T.
298
464
M 69a, T 128a
351
3 bu ten-i beytl-zn ire yri
465

Yab-s eyle h imden-geri
zz gibi alamak saa ar
Ala ala derdl gl yan yri

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

299
466

1 a derdi ile yandm klhnelik el virdi
A meyine andm mestnelik el virdi

2 Dil-dde olup yre mtm o dil-dre
Yandm yaup ayre b-gnelik el virdi

3 Benligim alup benden aldm aberi andan
Gedim tenile cndan vrnelik el virdi

4 Grmek diledim an istedim o cnn
Virem yoluna cn urbnelik el virdi

5 A baa itdi kr old iim h zr
Alm gidben n-r dvnelik el virdi






3
465
beytl-zn ire: beytl-znde T.
299
466
M 69a, T 128b
352
6 Blbl-ve olup nln her demde lup efn
Ey zz baa el-n ayrnelik el virdi

Mefl Mefln Mefl Mefln
--. .--- --. .---

300
467

1 Gl-izr- a u ev ire hemn
Zl-ceneyn Erefyz adir
Blbl -s eyleriz her dem fi
Zl-ceneyn Erefyz adir

2 Dst yolnda her birimiz ala
Allah Allh ikrimizdir evle
Olmuuz mens ubb- ala
Zl-ceneyn Erefyz adir

3 Erefolu Rm meydnnda biz
Nat-i pk-i far-i lem virdimiz
Evliy ire msellem primiz
Zl-ceneyn Erefyz adir

4 Didik Eref-zde sulna vel
Bamzda haret-i eyi gli
Bu iki devletlden ald eli
Zl-ceneyn Erefyz adir



300
467
M 69a, T 129a
353
5 Haret-i suln Abdldirin
zziy vir yoluna cn u seri
Srrna maharlaryz ol eri
Zl-ceneyn Erefyz adir

Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-

301
468

1 Bir dem ola ki ubbn bu dil bulmaya m
469

rip valna n gidben glmeye mi

2 Gl-i mad- tesell-i vile irip
470

asret firati derdine evm olmaya m

3 Alup cmle-i ecr kerem-i feyinden
emer-i ev u srruyla aba olmaya m

5 Bu ekilen am- firat ala m h byle
bet bda iek vati gep olmaya m

6 zziy her yreleri dh[i] sni snide
Bir gn ola aa merhem irp o glmeye mi

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
..-- ..-- ..-- ..-


301
468
M 69b, T 129a
1
469
Valna: vulata T.
2
470
evm: - M.
354
302
471

1 Blbln- a- Ramndr grh- Eref
Niln- fey-i irfndr grh- Eref

2 T ezelden derd-i aa vl olmular bular
An-in derde dermndr grh- Eref

3 n ezel bezminde anlara unulmu cm- a
472

Ol arbdan nee- drndr grh- Eref

4 Dmenin utmu bular suln Abdldirin
adir dinmege yndr grh- Eref

5 Hk-py u dimidir Derv zz bunlarn
Zre adan ma- isndr grh- Eref

Filtn Filtn Filtn Filn
-.-- -.-- -.-- -.-

303
473

1 A erbeti idi gzm mav eyledim sende zm
Sevdim seni budur szm Mevlm seni isterem seni

2 An olmuam eri terk eyledim cn u seri
Ben cmleden oldum beri Mevlm seni isterem seni



302
471
M 69b, T 129b
3
472
nee- drn: tene- drn T.
303
473
M 70a, T 129b
355
3 A ile cnm diri oma beni yolda geri
A nider cennet [u] r Mevlm seni isterem seni

4 Ger beni oda yandralar klm dai avuralar
Am o dem aralar Mevlm seni isterem seni

5 Bu Derv zzeddn ul mad anca vulat
Eyle myesser ryeti Mevlm seni isterem seni

Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.- --.- --.-

304
474

1 Ey derdime dermn olan
Baa seni gerek seni
Ey emrime brhn olan
Baa seni gerek seni

2 Bu pr-mien cismime cn
Dil tatna suln cn
ayr gerekmez el-amn
Baa seni gerek seni

3 Ne milk n[]mn gerek
Ne zzet-i cihn gerek
Senden budur her n dilek
Baa seni gerek seni


304
474
M 70a, T130a
356
4 Ne layn y n'ideyin
Val arayu gideyin
Bu derdi her gh ideyin
Baa seni gerek seni

5 Hicri ile her dem-be-dem
eken bel v derd am
B-re ulu zzyem
Baa seni gerek seni

Mstef'iln Mstef'iln
--.- --.-



















357
V. BLM

5. SONU

18. yzyln ilk yarsnda yaam olan Erefzade Ahmed zzeddin Trk
Tasavvuf Edebiyatnn nde gelen airlerindendir. En nemli eseri Divandr. Bu
almamzda mutasavvf airin Divannn ayrntl olarak tantlmas hedeflenmi;
edeb kiiliinin yannda tasavvuf yn de ele alnmtr. iirlerinde geen belli bal
tasavvuf terimleri nasl ve hangi anlamlarda kulland ayrca incelenmitir.
Mevlana, Yunus Emre, Erefolu Rumi gibi Trk Tasavvuf Edebiyatnn
nemli airlerinden etkilendii anlalan Ahmed zzeddinin iirlerinde olduka yaln
bir dil kulland grlmektedir. Tasavvufun terminolojisinden kaynaklanan baz
Arapa ve Farsa kelime ve tamlamalarn da iirlerinde yer ald grlmektedir.
Trk Tasavvuf airleri genellikle halkn diline yakn bir dil kullanmlardr.
Ahmed zzeddin de hem bu gelenee uyarak hem de 18. yzylda daha belirgin
olarak grlmeye balanan Mahallileme Akmnn de etkisinde kalarak iirlerinde
Trke syleyie zen gstermitir.
air, divannda bata ilahi ve naat olmak zere nasihatname, mnacat,
medhiye, fahriye ve mersiye gibi eitli trlerde iirler yazmtr. iirlerinde daha
ok aruz veznini kullanmtr, ancak heceyle yazlm iirleri de bulunmaktadr.











358
AIKLAMALAR

a medull h ellez zl-lu fu e ni-if : Bana ifa veren lutuf sahibi
Allaha hamd ederim.
All hu all ml- uy b: Allah gizlileri ok iyi bilendir (bkz. allml-
uyb).
all ml- uy b: Gizlileri ok iyi bilen (Allah). Allm, ilim kknn
mblaa filidir ve Allhn gzel adlarndandr. Allh her eyi bilir. Onun ilminin
snr yoktur. Olmuu, olaca, gizliyi, a bilir, Ondan, hibir eyin gizli kalmas
dnlemez, ilmi her eyi kuatmtr.
Allml-guyb tbiri Kuranda drt defa geer: (Mide, 5/109, 116;
Tevbe, 9/78; Sebe, 34/48).
Rzik Rezzk u Mennn Kerm
Ftih Fetth u Allml-guyb
eyh Hlet
bedrd-dc : Karanln dolunay anlamnda Hz. Peygamber iin kullnlan
bir szdr.
be billah: Allahta baki olma hali. Allhn varln kullukla ilgili
hkmlerde grmek ve mahede etmek. Kul bu makamda kendinden ve
sfatlarndan fan olarak Hakkn sfatlar ile bek bulur. Beer varlndan lhi
varla yolculuk eden salik, terk makamlarn yaayarak fenda bek bulur.
el-fa ru fa ri: Fakirlik vncmdr demektir. Hadis bilginlerince mevzu
olduu sylenen Fakirlik vncmdr, ben onunla iftihar ederim anlamndaki
hadisten iktibastr.
Mutasavvflara gre burada sz edilen fakirlik, kiinin kendisini daima
Allha muhta bilmesi, Ona balanmas, gerek malik ve sahibin yalnz Allh
olduunu idrak etmesi anlamndadr.
Fakr, zengin olmamak deil, gnlde zenginlie meyil ve rabet
bulunmamak, baka bir ifade ile maddeden fergat yani gnl zenginliidir.
E - -- - al t vessel m minni aleyke: Benden sana selat ve selam olsun.
359
esta firull h: Allahtan af dilerim. stigfr (af dilemek), tevbeden daha
geni anlamldr. Tevbe bir kiinin gnahndan pimanlk duyarak, bir daha
ilememek zere kesin kararla vaz gemesidir. Kii, ancak kendi gnah iin tevbe
edebilir, fakat bakalar iin istigfr mmkndr. Kuranda: Rabbimiz, hesap
grlecek gnde, beni, anam, babam ve inananlar af et (brhim, 14/41)
buyurularak buna iaret edilir.
slam dininde bakalarn (din adam veya bir bakas) gnahn aff iin arac
klmak yasaktr. nk slm, kulun bizzat kendisinin yaratana ynelmesini,
dorudan kulluk etmesini ister, balanabileceini bildirir. (Zmer, 39/53)i Konuyla
ilgili ok sayda ayet vardr.
Karak gzlerin yamalarndan
Yine dnp dedim estagfirullh
Seyyid Nesm
Hep fesat ilerime
Estagfirullh tevbe
Yaman tevilerime
Estagfirullh tevbe
Erefolu Abdullah Rum

esta firull h el- a m: Ulu Allhtan af dilerim. Bkz. Estagfirullh.
evvell- b : :: : Babalarn ilki.
eyne-m - -- -k n: Nerede olursa olsun.
fa rl-enbiy : Nebilerin vnc anlamnda Hz. Peygamber iin kullnlan
bir sz.
fa r'l-ver : telerin tesinin vnc anlamnda Hz. Peygamber iin
kullnlan bir sz.
fen -fillah: Allahta fani olma. Dnya ve dnyadakilerden syrlarak Allaha
ynelme. Tasavvufta bir makam olup bu makama gelen Allaha vasl olmu olur.
fekr n : Beni ann anlamndadr (bkz. fekr n ekrkm).
360
fekr n ekrkm: Beni ann ki, ben de sizi anaym. Anlamnda, Beni
ann ki, ben de sizi anaym; bana kredin, nankrlk etmeyin (el-Bakara 2/152)
ayetinden ikitbastr.
aff r-n b: Gnahlar affeden Allah.
akkal-ya n: 1. Bir eyi tadarak ve yaayarak renmek. Kesin ve apak
bilgi. 2. tas. a Hakkn kendisinden baka kimsenin bilmedii kendi z hakikatini,
yalnzca kendisinin mahade etmesi. b Salikin yalnzca ilim ynnden deil, ayn
zamanda hal ve mahade ynnden de Hakta fani ve Hak ile baki olmas. Hakkal-
yakin yakin trnden biridir. nsann leceini bilmesi imel-yakin, lm
deine dp can ekimesi, lm meleini grmesi aynel-yakin, lm tamas ve
lm olayn yaamas hakkal-yakindir. lmel-yakin eraitin zahiri, aynel-yakin
eriattaki ihlas, hakkal-yakin eraiti mahade yani yaamadr.
amd lill h: Allaha hamd olsun demektir. Hamd btn yaratklarn kendi
dilleriyle Allh anmalar ve vmeleridir. Kuranda otuz sekiz ayette hamdin Allha
mahsus olduu bildirilmitir (mesel bkz. el-Ftiha 1/1; el-Enm 6/1; el-Arf 7/43).
H : O anlamnda zamirdir, Cenb- Hak iin kullanlmtr. Allhn
isimlerinden ve ism-i azamndan sayanlar da olmutur. Tarikat ehli Hyu zikirde
ok sylemilerdir. Allha yaknln en veciz ifadesi kabul edilmitir. Sflerce
hitap ve cevap olarak da kullanlr.
h ih n run al n r: Bu, nur stne nurdur anlamnda Allah, gklerin
ve yerin nurudur. Onun nuru, iinde kandil bulunan bir hcre gibidir. Kandil cam
iindedir. Cam da sanki inci gibi parlayan bir yldzdr. Ne tam douda, ne de tam
batda olan mbarek bir zeytin aacnn yayla tututurulur. Ya neredeyse ate
demeden bile tutuup k verecek kadar saf ve parlaktr: Bu, nur stne nurdur.
Allah dilediini nuruna kavuturur. Allah, insanlara misaller verir. Allah, her eyi
ok iyi bilendir. (Nur Suresi, 24/35) ayetinden iktibastr.
ilme l-ya n: Bilgiye ve delile dayanan kesin bilgi. Zahiri ilimler, eri
hkmler hakkndaki kesin bilgiler. Kef halinde hakikat nurunun tecelli etmesi de
ilmel-yakndir.
361
inn enell h: lemlerin Rabbi benim anlamnda, Oraya gelince o mbarek
yerdeki vadinin sa kysnda bir aatan kendisine seslendi: Ey Ms, muhakkak
lemlerin Rabbi Allh benim ayetinden (el-Kasas 28/30) iktibastr.
kll ey i h likn: Her ey yok olacaktr anlamnda Onun yz
(zt)ndan baka her ey yok olacaktr kll eyin halikn ill vecheh (Kasas,
28/88) ayetinden iktibastr.
knt kenz: Ben bir hazine idim anlamnda. Ben gizli, bilinmeyen bir
hazine idim. Bilinmek istedim, bunun iin mahlukat yarattm ve onlara kendimi
bildirdim, onlar da beni bildiler sahih veya zayf, senedinin olmad ileri srlen
bir hadisten iktibastr. Hadis bilginlerinden Aliyyl-Kar ise Ben cinleri ve
insanlar ancak bana ibadet etsinler diye yarattm (ez-Zriyt 51/56) ayetine
dayanarak manasnn doru olduunu sylemitir.
l : Kelime-i tevhit (l ilhe illallh) iki cmledir. L ilhe nefy, illallh
ispttr. L ile masivann ve agyarin yokluu ifade edilir. Tasavvufta Allh
varlndan baka varlklar izafidir, yok mesabesindedir.
lebbeyk: Hacda ihrama giren kiinin Haccn ve ihramn artlarn yerine
getirdikten sonra yksek sesle syledii:
Lebbeyk Allhmme lebbeyk, l erke leke lebbeyk, innel-hamde ven-
nimete leke vel-mlke l-erke lek: Allhm emret, emrine hazrm. Senin ortan
yoktur. (Buhar, Hac 13; Mslim, Hac, 19) Sznden iktibastr.
lem-yezel: Yok olmad
len ten ll-birra: Sadaka vermedike asla iyilie erimi olamazsnz
analmnda Sevdiin eylerden sadaka vermedike asla iyilie erimi olamazsnz
(l-i mrn 3/92) ayetinden iktibastr.
len ter n : Beni (asla) gremezsin anlamnda Arf sresinin 143.
ayetinden iktibastr.
l -ma allah: Benim Allhla anlamnda, Benim Allhla olduum yle
bir anm vardr ki, oraya ne bir yakn olma imtiyazna sahip bir melek ne de elilikle
an yceltilmi bir peygamber girebilir mevzu hadisinden iktibastr. Bunun
sflerin aznda dolaan bir sz olduu da ifade edilmitir.
m -c e ill ra meten lil- lem n: Biz seni, ancak lemlere rahmet olarak
gnderdik anlamnda ve m erselnke ill rahmeten lil-lemn (Enbiy Suresi
21/107) ayetiyle ayn anlamda.
m ev : Kuluna vahyettiini vahyetti anlamnda Fe-kne kbe kavseyni
ev edn. Fe evh il abdih ma evh onunla arasndaki mesafe, iki yay kadar yahut
daha az kald. (Allah) kuluna vahyettiini vahyetti. (Necm Suresi, 53/9-10)
ayetlerinden iktibastr.
m mm m hvel-ma s d: stenen odur.
m rameyte iz rameyte: bkz. Ve m rameyte iz rameyte
Ve m rameyte iz rameyte: Attn zaman da sen atmadn, fakat Allah
att. (Enfal Suresi 8/17).
m -za l-ba ar: (Muhammedin) gz() amad anlamnda Mirac
olaynda Cebrail AS, Hz. Muhammedi Sidretl-Mnteh ( son aa, varlk
362
leminin son noktas)da brakmak zorunda kalnca, oradan tesi iin Hz.
Muhammedin durumunu anlatan: Sidreyi kaplayan kaplamtr (onu kaplayan
eyin i yzn akllar almaz). (Muhammedin) gz() amad ve snr amad.
And olsun, Rabbinin ayetlerinden en byn grd ( Necm Suresi, 53/16-18)
ayetlerinden iktibastr.
men aref: Kendini bilen Rabbini bilir hadisinin ksaltlmdr. Buna baz
hadis biginleri uydurma hadisler arasnda yer verirken bazlar anlamca doru
olduunu (slama aykr bir yn bulunmadn) kabul etmilerdir.

ra meten lil- lem n: Ve m erselnke ill rahmeten lil-lemn (Enbiya
Suresi 21/107) ayetinden iktibastr.
Rabbl-fela : :: : Kul ez bi-Rabbil-felak (Felak Suresi 113/1) ayetinden
iktibastr.
sett rl- uy b: Ayplar rten, kapatan anlamnda Allah iin
kullanlmtr.
fe fe fe fe- -- - e ee emme vechull h: Nereye dnerseniz Allah yz (zt) oradadr. Fe
eynem tvell fesemme vechullah ayetinden iktibastr.
emme vechull h: bkz. fe-emme vechullh
ems - u : Kuluk vaktinin gnei anlamndadr. ems ve Duha ayr ayr
surelerdir. Burada bu sz Hz. Peygamber iin kullanlmtr.
urvetl-vu : Kopmas mmkn olmayan en salam kulp anlamnda,
Artk kim azgnla ve sapkla sevkedenleri tanmayp da Allha iman ederse o
muhakkak ki, kopmas mmkn olmayan en salam kulpa tutunmutur ayetinden
(el-Bakara 2/256) iktibastr. Ayn ibare Lokmn suresinin 22. ayetinde de
gemektedir.
mm'l-kit b: Kitabn asl, ana kitap yani Levh-i Mahfuz yahut onun da
asl olan ilmullh demektir. Ve hakikat o, bizim katmzdaki ana kitapta ok
yksek, ok hikmetlidir (ez-Zuhruf 43/4) ayetinden iktibastr.
ve - u : And olsun kuluk vaktine (ed-Duh 93/1). Hz. Peygamberin bir
gne gibi parlayan yz bu ayete benzetilir. Ayrca Duh sresi Hz. Peygamberin
yceliini bildirir.
vel-leyl: Kararp durgunlat zaman geceye yemin ederim anlamnda
vel-leyli iz sec (Duha Suresi 93/2) ayetinden iktibastr.
Y y el-msta n el-am n: Ey yardm isteyenlere yardm eden
Tanrm, beni koru!
y Res llallah enel-mt leke: Y Resulallah ben seni ok zlyorum.
363
BBLYOGRAFYA

Bilgin, Azmi: mm Sinan Divan (nceleme-Metin), M.E.B. stanbul 2000
Bursal Mehmet TahirEfendi: Osmanl Mellifleri, Meral Yaynlar, stanbul
Cebeciolu, Dr. Ethem: Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Szl, Rehber
Yaynlar, Ankara 1997
Develliolu, Ferit: Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Dou Ltd, Ankara
1980
Dilin, Cem: rneklerle Trk iir Bilgisi, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara
1983
Dilin, Cem: Yeni Tarama Szl, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara 1983
Eerzade Ahmed zzeddin: zzi Divan , Millet Ktphanesi Ali Emiri Blm
No:296
Hseyin Vassf: Sefne-i Evliy, Osmanlcadan ev. Dr. Mehmet Akku, Dr. Ali
Ylmaz
pekten, Haluk: Eski Trk Edebiyat Nazm ekilleri ve Aruz, Dergah Yaynlar
1994
pekden Haluk: air Tezkireleri, Grafiker Yaynlar, Ankara 2002
Mehmed Tevfk: Mecmuatt-Tercim, haz.Ruhsar Zbeyirolu (Doktora Tezi)
Muallim Naci: Lugat-i Naci, ar Yaynlar, stanbul 1987
Onay, Ahmet Talat: Eski Trk Edebiyatnda Mazmunlar ve zah, Haz. Do. Dr.
Cemal Kurnaz, Trkye Diyanet Vakf Yaynlar, Ankara 1993
Pala, Iskender: Ansiklopedik Divan iiri Szl, Aka Basm Yaym Pazarlama,
Ankara 1995
Sadk Vicdani: Tarikatler ve Silsileleri (Tomar- Turk- Aliyye), Haz. Do. Dr.
rfan Gndz, Enderun Kitabevi, stanbul, 1995
emseddin Sami: Kamus- Trk, ar Yaynlar, stanbul 1989
Tahirl-Mevlev: Edebiyat Lgat, Enderun Kitabevi, stanbul 1973
Trke Yazma Divanlar Katalou, c. III, stanbul 1965
Uluda, Prof. Dr. Sleyman: Tasavvuf Terimleri Szl, Kabalc Yaynevi,
stanbul 2001
364
Tennrizde es-Seyyid Mustafa bni es-Seyyid Sunullah el-stanbul: Hediyyetl-
Fukara, Sleymaniye Ktphanesi, Tahir Aa Tekkesi, 398
Unat, Reit Faik: Hicri Tarihleri Miladi Tarihe evirme Klavuzu, Trk Tarih
Kurumu Yaynlar, Ankara 1988
Ylmaz, Mehmet: Edebiyatmzda slami Kaynakl Szler, Enderun Kitabevi,
stanbul, 1992