ENHA V-0

1. STUDOJ f( AJ SKIZO.I
Belmont, Leo: Parolado ce la malferma kunsido de
Universala Kongreso ..:.... - - - - - -
Dresen, Helm.i: Pasis la kongreso - - -- -
D. Viktorov-Cehovic : En H.usujo oni konstr_uas gran-
dan kinourbon - - - - - - -
Fersil: Bestufet:oj - - - - -:- - 5 2 , 84,
Novakalllpo: Meditado supre de montpinto --
Orden, M. van : Verkoj kaj verkistoj (Bellam_y kaj
Bellamismo) - - - - - - -
'er-ene - - - - - - - - 8 83
Sz. F.: Verkoj kaj verkistoj (Swift kaj
Sz. F.: Verkoj kaj verkistoj (La vivo de Dostoj evskij)
Sz. F. : D ]ando aliando - - - - -
Sz. F.: Kosmetikaj zorgoj en In biblia epoko ---
Vcrda, Georgo: Wien, rg36 - -
2. NOVELO.!
Andersson Hjalmar : Sia elekto - - -
Anghel ; D.: La robo de l' avino (T. Morariu)
Babits, Mihly : Ltt anglo (Lali Blond) -
Bnudelaire: Tr.i peoe t. oj {Marc Pujo) -
Bates, H .. E.: Senkulpeco (Alee V enture)- - p. -
Duvernois, Henri : Sortoturno (L. Ltinois)
:_La kursgvidanlo kaj la kursanino _:._
Foldi , Mihly: Vid-al-vide (F. Szilgyi ) --
Franzmann: Pasporto - - - - -
Gailit, August: Lumaj nokt.oj (H. Seppik)
Oung-Si , Mu: La hipo de mezrnontaro (Venlo Fou)
Hasse, Z.: La nomlahuleto (F. Szilgyi) - -
Jstrati , Panait: La jaluzo (Hcmi Vatr) -
.Jan Jian: Frateto (Venlo Fon) - - -
Kor-czak, .lanusz: lnfaneto (H. Weinstein) r8,
1\ uprin A. : Felico (V. - --
London, Jack: Lcopard-dresisto rakontas (G. Saville)
Maitinllkv, Klara: Familia katastrofo - - -
Maurois, Andr : J unulino en la (R. Berna1:d)
Neratov: Amo (Estera Szyndelma,n)
ewell , L. N. : La juro de piulo
Newell, L.
1
. : La svatanto
ewell, L. N. : Ekzilito
L{oda B.oda: L; tona gasto (.L. Wel>eminsky) :_
.Hoseti; R. : La projekto
:Schreiber, 'B.oy I. : N e tiel freneza - -
Szilgyi, F.: _ La granda aventuro - - -- -
Supervielle, Juls: La aze'1w kaj la bovo de la kripo
(L. Llinois) - -
Walluisl, Einar : :JKrjstina
..Adarnson, Hendrik: Lunlumo
..Adarnson, Hendiik: Sendorme
.1\dan;'s, Vilmar: Idilio (Hilda -
83
ug
158

I5J
r5
1 JI
So
IOI
r o5
1 2 6
2 2
33
23
jlt

10:7
5o
z65
- -g
I3
56
Jo
6'5
66
t36
g3 .
Annuzio, Gabriel-e, D' : El Kanto Nova (K. Ka-
locsay) - - - - -- - - - r5!}
Gabr;ele, D': La kombilo (K. Kalocsay) 162
AnnunziO, Gabriele, D': La nego (K. Kalosay) r67
Annunzio, Gabriele, D' : La vulturo de l' suno (K.
Kalocsay) - - - - - - - .1ti2
Annunzio, Gabriel-e, D'.:_,Tagmezo (K. Kalocsay) rth
Baudelaire, Ch,: La bela sipo (K. Kalocsay) -"' (
Bnudelaire, Ch.: La fontana (K. Kalocsay) - /
1
Ch.: La gigantino (K. - /
1
l3nudelaire, Ch.. : La vojago (K. Kalocsay kaj Lali
Blond) - - - - -- - - - o
Baudelaire, Ch. : La fendita sonorilo (Lali Blond) I5o
Ulond, bli: Auskultado - - - - - -- 127
Blond, Lali: -.La atuna _ vento - - - -I :11
Blond, Lali: Vespera soiorilo - - r :q
Gautier, Thophile: .La arto (K. Kalocsay) 36
Gullberg, , Hjalmar: Enciklopedio de Dioj (Magda
Carlsson) - - -- 7G
Grillparzer: Respondo (J. Weletninsky) - _g/
1
Grn, Anastazio: La, epitafo (J. Weleminsky) -- !:J f
1
Holrn, F. : Ki.o -estas arnq? (J . Wcleminsky) -- g/
1
fLind-el: Messi :h (K. Kalocsay), .:-- - ;<; -,- r33
Herv:'Mam'zdJeNitouche (K. Kalocsay) - - i3:\
Jacobsen, . J. P. ; Pagate -estas (Magda Carls;;on) g8
.Tescnin , Bovino (Hilda Dresen) -- .- - :56
Jepenin, Sergej: De .1' na5kigq . . , ( Hilda D,resen) - 56
Jesenin, Sergej: Ho aoer' froSttrema '.(Hilda DI'tlsen)
Jesenin, Sergej: Mi en valo iras . . . (Hilda Dresen) 1 5G
Jesenin, Ser.gej: Mola ... (Hilda Dresen) I5
.T:esenin, Sergej : Ni nun iros . . . (Hild. D:resenj .rS7
Jesenin, Sergej: Tero k,ara . . _ (Rilda _ Dresri) 156
Jevsejeva, - - __:_ f>/
1
Kay, Alex: Tmpsonto - ,.-- . - - 7
Lafontaine: La lupoj kaj Ja safo' {J uliette 'Baudin) ';
Leino, Eino: Elegio (L. J. L. ) - - ;'()
Leino, Eino: Konsolo (L. l. L.) -- -- . /1.7
Leino, Eino: La Tricoteuse { L. l. l . .) ---;-- -- .Mi
liCino, Eino: Libera l. -L.) -- -
Leino, Eino: 'Polusstelo , (L. L L. ) - -- 8/
1
Leino, Eino: Somervespera vento (L. J. L.) --
l{arriet: Al }a malgranda :frat'. j Mag-,_
da Carlsson) --:- - - -'-- - - -- --_ 2:...., -'
Maui a, G. E. :/Letero el Rspanio - - -
Medici , Lorenzo de l' : Kie1 bela
_KaJocsay) - - - _ ,
' Soneto (Lali Bloarl) _:_ , - t;,__::_ :
Nerman, Ture.: Karinjo:(Magda .Carlsson) -.....:
Puskin, A. S.: Poemo (.!\.. Lavrov) - - :-
R-egnrer, Henri" de: Alvoko (Lali Blond) - - -
R-egnier, Henri_ de: SJ>ert.eco (Lali Dlond) ,,_,- '55
Regnier, Henri -de: Somerkrepusko . . . (Lali - Blond)
Rimbaud, Arthur: Sensacio (LaliBlond)- - -
Edmlmd: Bal _ Mihalski) -
Albert: K01:' stas . . . Blond}
:Seidl, l. G.: La majstro' kaj L1a verko (J. Wele-
ITl)'llsky) - - - - - - - - -
-- Senrjuo'j (T. Nakamwa) - - -
Strauss, cJohann: >> (;e la hela hlua Danu,ho (K. Ka-
locsay) - - - - - -
.Swietoszewski, R.: Nur ami ... - -
Swietoszinvski, R.: Kanto de l' aglo -
$wietoszewski, R.: Poeto - - -
.Szilgyi, Fr .. : Eble - - - . -
Tuwim, Juljan: Epistolo sentimenlala (LeoBelrnont)
Under, _Marie: Sorparho (Hilda Dresen) -.- - -
Villon : El la granda Testamento (G. Waringhi-en)
Villon: Balado pri la damoj de pasinto -
Wanselow, Karl: La alia vorto -
wanselow, Karl: Reva veturo -
Wa_nse:ow, Karl: Somen-e pero -
Wanselow, Karl: :Elkora diro
Wanselow, Karl: La fiero -
waosclow, K'arl: La maoko
W al}se.low, Karl: N
Wanselow, Karl: Renkonlo
W anselow, Karl: V agi, ho vagi -
' Wgner : ' Al 'la vespera stelo (K. Kalocsay)
Wyatt, Si.r Thomas: Al sia liuto (L. N. Newelll
ZeeJ Sa'nl .lules: Aituna meditado --
..Zee, Saint Jules: Folioj faJas - -
4. OBSERVO.
Gaz.--.)
W. V.)
1
Hornanov de la radiumo, La (M.) - - -
ll<?mano de Wilbelm,Schmidthonn (F. W. Y. --
IOO 1 .Shav: La miliooulino - - - - -
Seabrook, William B.: Vojoj en la gangalo (B. B.)
120 Sortons Rugo de la Cave (V. ) - - - -
10 Srednogorski: La Lulgara nacih teatro --
10 S1-ednogorski: La muzikeco de la itala lingvo -
ro Strangajoj pri la rideto (F. W. V.) - -
. 7 Tranum, .Jobn: Vivo nter cielo kaj tero (F. W. V.)
Ungr, Imre (Hido) - -
II r Viro de sia tempo (F. W. V.)
l){j ' 'Viiralt, . Eduard (JI ido)
67 Wurm, Ernst: Lu agljno (F. \V. Y. )
5. TE,1T/?.410.1
2
i1<lolberg, Ludwig: Vojago de Sganarelo al Filozof-
n8 ujo (T. H. Bonnevie kaj M. Muribo)
12
8 Thornson, L.: Mult pli l a amo - -
1 28
I28
r:J8
1:!8
r33
{t
.1
I ' 'l
1
25
6I
r3g
d3
II3
86

go
5g
88
85
lT 2
!):,l
r671
f. t e
. .
I!t!
!)O
r64
x66
61
IIA

6. MVZIJ(NOTOJ
Bellman, C. M.: Flirtas .haga papilio (E. Malrngren)
I-Ierv, N.: Mam'zelle itouche
Handel, G.: Messiah - - - - - - - -
Wagner, H.: Al la vespera stelo - -
_Yermlando, vi belega. Popoikanto. (G. LMvenrnark)
7. DlVERS.IJOJ
iuhileo de J. Sapiro - - -
Krucvortenigmo - - - - 3r , 32,
Nkrologo ele Mihaelo Arabeno - -
Nekrologo de Artur Domenech Mas .....:.
, ekrologo de M. J . Wessel (Joh. Ihrtog)
Tradukkonkurso th,
8. BILDO.I
S t. Nikolao pregejo
Amsterdam: Re.ga palaco -- -
Amslerdam: Tu ro de suda pregejo ---
Bacher: Duobla portreto -
Bnti, Istvn : Desegnajo de neinst rni.ta karnparana
arti;to - - -- - -
Barcsay, Jeno: Laborista knaJ)ino -
Corinth: La poeto Herbcrt Eulenbcrg
Oorinth; Tirola pejzago
Ciobel, Bla: Stratoparto - -
Csorba;, Gza: Hunna pafarkisto
Degas: Dancistno - " -
Diener-Dnc.s, Rezs: Muta naturo
t>ordrecht: Grailda pregejo
Farkas, lstvn: Strato en periferia
Foto de Csel, Aridreo - -
Gadnyi, Jeno: Kompozicio
li(lg<>: PaJaco de l' paco
Haller : Ahesina ' Jmabo
Hnak: L1lasta bomo -
La pentristo Carl Moll
Kolig: La :farnilio de la pentristo
lla.lgoja virino
Nagy, Jstvn: Montetj de Erdly
.Pasteur-masJw de Paul !funi :.-
V-<l;ajo "l pr.ovinco Zooland - -
W,iralt, .. E. >'La foto d-e )a artisto
Wiira.lt, E.: Fumanto -
Wralt, E.: 'Infankapoj
Wii:ra1t, E.: Infe:ro
W-iira.lt.; E.:,.MaJjunul()c kun katf.>
Wiirlt, E.;' Predib.nto_ - -:-
2
9 !!
IJ 5
Sg
r66
160
!JI
62
63
G3
1 r

5
ro3
9
109
100
I 10
97
3g
45
-131
LINGVO-LIBRO
Blond, Lali : Revuo de revuoj
Du viroj en boato (Robo)
Dlt viroj en boato (y)
Fersil : Revuo de revuoj -
Kamaryt, Stan: Prezidento- prezidanto
Lccoultre, Jean: La semajno de la libro -
Pick, M. Alice: Pionireco
Pick, M. Alice : Takto - - - - ---
Pick, M: Alice : Tono - - - - -
Pick, M. Ali ce: Verda stelo kaj verda stelo -
Pri la Plena Gxamatiko. Bailey, William -- g/I,
Pri la Plena Gramatiko Belmont, Leo -- -
Pri la Plena Gramatiko Inglada, Vincente 3/ 11,
Pri la Plena Gramatiko Zamenhof, Lidia
la de . ciu artikolo la respondo de Kalocsay)
Sc.11 kaJ kom (y) - - - - - - _
Szilgyi, F.: Ellerni - - -
Szilgyi, F. : La literatorq hazardo
Tfolio: Norda intervjuo - -
RECENZOJ
& Imont, Leo : Jak nauczyc sie esperanta? (E.
Wiesenfeld) - - - - - -
Den, Petro: Kiel farigi kreanto rapide kaj facile
(Pro:f. d-ro F. Erdey) - - - - -
D.. Dalmau: Ilustrita lernolibro de Esperanto
(L. Dreher) -- - - - - - -
Du noveloj de Jiri Sumin kaj R. Svobodova
(A. K.) - - - - - -
w j lll
,r3flll
13/III
rII
q jiii
1/ III
5/I
. 3jl
16/II
7/1
2jiii
6(1
3jl1I
2/l 1
rgjll
rj l
1jii
1 2(III
19/III
18/ III
J8f[Il
r6JII
Emba: Maria kaj la grupo -(L. Halka) :--
Jarlibro de Esperan1o-movado
Juna vivo, La (P. B. ) ..:... - - -
Meye> Richard: La long;. vojo (F. Sz.) .
Mozaiko. :Legolibxeto por. komencantoj kaj prog- , f?
::. ;::resantoj (Josefo Mihalik) - .- . - :...._ i6/ l
Munthe, Axel: Romano de San Michele (G. Wa-
ringhien) - - - - - - - -
Nordenstreng . Rolf: La homaj rasoj de la nondo
(1.<'. Slgyi) - - - - - - - 15[1
Privat, Edmund: Interpopola konduto (G. Wa-
ringhien) - - - - - .:._ - . x5j l
Rembrandt: La magiisto (Parvos Piscis) q II
llilke, Rainer Maria : Lcteroj al juna poe1o (Kur-
zens N.) - - - - - - - - 8/lF
Rochefoucaulcl, La: Maksimoj '(H. Boucon)' -:;- ,I3!
Rollet de l' Isle, M. : Malsimplaj formoj de . la
verbo (Kalocsay) - - - - - ,e - 1.7piii:
Rollet de l' lsle, M.: Skribado kaj . p;,anonca.do. de
'1a personaj kaj lokaj noinoj (Kalocsay) . :...._ 18jUI.
Sincla, Upton: Petrolo (John :Atkins) r5j iii:
SD:tha, L. : Hindo rigardas Svedlandon (F. Szilgyi) 17711
Szilgyi, . Ferene.: Dr. Szilgyi s' k;urs i espei::anto
(Jozefo Mihalik) - - - -
Wiesenfeld E.: Verkoj de FeZ (Belnont L.) - u j J
Etaj 16/t '1 8/II ,
.Prospektoj Igj li, rgj iii,
Recenzotaj r6JI, 2o/ II
-:- c. Tfjomson, Helbourne -
"ta nuntempo. La komedio nur un u
-, soonejon: Estas la salono, ne mebti,1ia,
en pOSlono en Arnhem, Nederl'ndo, bes fenestrOJ
ris-ardas sur la parko1_1 kie situas _la Cstlh Instituto en
AktO Unua oRazas . cirkau. la sesa
hOl'O ptm . . Akto Dua iom pli nmlfruhore .post kvin.
&emajpoj, kaj Tria ep, la sekv.a;nta
P ersona ro :
Sinjorino Gretchet." (Greca), Logejmastrino.
. Hans, :Drinlrema LernantO de la Cseh-Metodo.
Johono, Trinkem Lernanto de la
lvano, Nova Lernanto de la Cseh-Metodo.
Francis, Cseh-Metda Instruanto, Diplomita.
Julia, Poetino el Hungarujo.
Zefira, filistra fraulino el Londono.
AKT l.
En venas Sinjorino. Greca por ordigi la salonon. Brue.go
ekstere. Si eliras, kiam erivenas Hans. Kolizieto. Hans
ha vas paka:jon, ankai kelkaj hotelojn da biero, kitijn.
I.i preshi faligas antau ol meti ifin sur la tablo (deks-
tre). Li estas nun sobra. Li faligs la 'Sakon, kaj rapide
srhokigas siajn surtuton k.aj capelon sur -oportuna .

Ou vi iorigis
JOHANO: Mi. gol.fludis, kaj la lastan
tagon mi.. faris la lastan _1ruon per tri IJatoj.
HANS: ou iu vin v:idis?
JO HAN O: Ne insultu. Ou ne, ci tiu klabo estas
bonkvalita. < ;
. HANS (ue alrigardan te) : -Kaj kio pri ci tio? (El-
posigas_ .postk.arton kaj montras.) Ou si ne estas bon-
kvalita?
JOHANO :: Hallo..o-o! Kie vi fu renkontis?
HANS: EJ! Lndono. . ... . .
JOHANO: Londono. Sed mi kredis, ke la angl-
inoj estas tiel - eh, tiel - tiel alie. .
HANS : Ho tute ne, tio ne estas, post kiam o.ni -
post kiam oni - ,
JOHANO: Post kiam oni -
HANS: Ho, yi scias, post kiam oni penetras ilian
surfaooiJ, vi komprenas. (Hans remetas la karton en
la poon.)
1
HANS : Nru, ala a.fero, 0u Vi kiun si r-e-
vi don por nodiai nokte?
JOHANO: Jes, mi vidis sin, ai pli v.ere, mi vid-
a gis min al si. Mi abso1ute svitis portante ci tiun pak-
ajon kaj la sed . m'i tamen paroliglis sin, kalj
cksciis ke ankau di kunulino estos hj'me. '
HANS: Bone, kaj nun ankai mi havos renkonton.
JOHANO: Ne tieL rapide' . . Mi a.rangis .por si kaj
mi - kaj ke vi renkon:tds ;ian kunulinon.
HANS : Tute ne, fr:ipono. Mi volas s.n.
JOHANO: N: ni permesu, ke la fri.linoj mem
elektn. .
HANS : Bone.' <Mi ' scias, }cilun si elektos. Ni eliru .
.JO llANO : Bo!te, mi estas preta. (Bruego ekstere.)
HANS: <tf,end.!l inomente: Nova
venas. Ni .atendu .por vidi,- u li indasui;an atent.on.
(Er1iras Greca sekvate de Iva-vo portanta paka3on.)
GH.ECA (senhalte parolllte): Jen Sinjoro Ivano.
Jen , ll\ du Sinjoi'Qj, Ia.j Joha,no. I.li uzos la
salonon lrone lrun vi: Jen estaS via al.nbro:. (Si indika6.
po.rdon dekstre.) . .
IV ANO: &pan ves()eron. (Zoige nret;as la pak-
ajon planken, apud la tablo, metas sliduton kaj eape-
lot'k SUr la p,akajon.) . ,
JOHANO (bori.venige) : Kiel vi sanas, I vano?
" (rualzorge :fliJ'tanoo manon):
, GRECA; N.e zorgu pri li. , Ili eiam eliras por vea-
per_m.angi_. Sed se . vi mi tuj pre.earos por vil.!
IV ANO: _ dnkon. Ank.au rm ekstere.
JOHANO Tririku beron lam ni. .
l V ANO l : Dankon. Mi terure soifas post l mar-
vojago el Londono. .
, (Han:s elvf?r$as ili iSuj
/ GRECA: Sin joro !vano, tiu} sinjoroj lemas Ja
Cselt-metodop. tU arika.ii vi? .
,. .''arika. mi .lema8, a esperas
lerni. ,
GRECA-= Mi tiam pi-eferas; k eatu
. . .
,, ,JV Vi estas tre
. GRECA;- Johano jatn lemas de kvin jaroj,
kajJI,ans de uau jatQj. se,li nur ne ihinkus, tiom;, -eble
li finus la ...kur.son dudek j.voj. ' .
: mo8tino _ma.
P.OEMOJ.
Reva veturo
Tra blua ma: ' vio poriu la veturo .
'De JUa blanka vel)to-Avela velo.
La direktilon turnu l deziro
Al sorca malproksim' kaj aventuro,
Al :felicige nekonata celo,
Al bordoj, 'kiujn sercas l a sopiro.
Malantail ni . foraj mondoj,
Kaj via belo kuhs . antai. mi,
- Karl ZVanselov -
admirinda. Nur la blankaj mevoj
akompanas kaj tnurmuraj ondoj
)(aj 1a sopira, fluge cirkai ni
Kunveturanta ar' de niaj revoj.
La nokto venas. Sur
Kovrantaj nin per senfinega spaco,
Dum jam nia vel-flugilo,
Ekfloras pli .kaj pli la oraj steloj:
Ripozas forgesita nun, pro laco ,
Glitinte -el la man', la direktilo.
Sed la okuloj ciam cplu senlime,
atendante, la beatan,
Penetras tra la oktvualaj muroj, ,
ercante malproksime - .malproksime
ta landon felicige nekonatan
De rev-misteroj .kaj de aventuroj.
La alia .yorto
Ni amas niri kun arda kim;n rico
Sed cu vi scias, kia.m' de floke
Frflugos eble tiu ci felico?
Ho ve, ni nin ne reciproke!
facile sui,Ja voj' de 1' sorto
.pu .homojn malkompreno trafi povasl
Ilin disigas ofte una vorto,
Se oni ne la trovas.
dub'o kaj rompigas kredo,
Unu kun. cagr enita kor' foriras,
Lin revokante kun kare5a cedo
Alan vorton la ala dir,as,
Sed car malhelpas jam la malproksimo .
Qin adi en la mug vivo-ondo
Restadas ambai. dise en doloroj ,
:n la fundo de -1' anim,
Kaj eble povus esti amba koroj .
Kune la plj felicaj en la mondo.
Somer-vespero
Vespera rugo sur la parko,
Nubrozoj gran'daj; . plenaj kaj abundaj
Pendadas lunw sub c.iela ar'ko. .
Kun la okuloj miraj kaj profundaj
stars vi en "floraj maroj.
Sin lulas floroj ' cirka viaj haroj
Kaj
Malarita la
,\tendas ka8e la velura ondo
De 1' nokt' s.omera jaui kll cenoj
Pot forgesigo de la '
V en u,, por ke mi ,portu' vin ravite
Per forta brak' al rer{) . k'!j ebri'!
Mi {liilaS vin 1 . ventni'oV.ite
La rozoj, pli kai
La brulkolor' de Y vespernuba,j
Vnu, ke' m:le de
Ni drnu en :felico m'ondrifuta
De nenombritaj kisoj _ kaj hr.aklUiloj'! ,
Poemoj de ':Ct)_ :Saudelaire
La fontano
arriatino lacaspekta
I/ okulojn Jacajn, resto, plu,
selunove, en la ,poz' neglek;ta,
kie surprizis vin la ,
Fontana, babilanta korte
k un sencesa klarn' '
1' ekstazon nutras nun dolcvorte,
. en. kiun mergis min la am' .
La garb' sutanla strcbe
mil florojn
kiujn ornamas : Fcbe
per multkolor'
disfalas pluve ' svebe
en plor' .
Same, animo va, arde
de 1' flum' bruliga de l'
fluge, baste, bard
ravitan vaston r . lazur'.
Poste ref alas sen vivo
en trista tajdo de lan-gvor,
kiu desoendas sur deklivo
sekreta en ma kor'.
La garb' Autanta sLrehe
mil fJorojn for , ,
kiujn ornamas Febe,
per multkolor'
disfalas pluve , heb
en plr' .'
Ho vi, la nokt' vin igas l
En- va sin', ho dolea
a.skulti pri 1' baseno
pri la eterna plorlament'l
Lun', akvoj ztunaj, nokto bena,
tre:manta ', ' . '
jen via puia tristo .. splna '
estas .:pegul' .de . mia .am' .'
. La garb' utanta str.ebc
mil florojn for,
kiujn ernamas Febe
per multk<?lor'
disfalas pluve., l-:ebe
en plo!''. ,.
K. Kalocsay -
Mi nun al vi rakontu, ensoi:'antin'
ciujn diversajn belojn de via jun.' fiera,
mi pentru vin en belo pura,
ki e ali:mcas agoj infana kaj , matllfa .
La brust antaenprancas ,kun strec 'de l'
via triumfa hrusto, .ci tiu Aranko bela,
sur kies helaj pordoj . _ ..
la lumo alkrocigas kiel sur sildoj stlaj.
Provokaj sildoj, kiujn du rozaj punktoj arma!
Srank' . de sekretoj dolcaj! per. bonajoj
plena de vin', parfum', likvoroJ,
de kiuj ekd.eliras la oerboj kaj la kdroj l
Marsante, vi l' aeron per jup' balaas,
kiel se bela .sipo l maran on'don .aas,
sin
la ritmo ;milde-mola . kaj pigra kaj
La nobla] ,gamboj, sub la :fJ,baio,
la dezirojn, agi:ante': .,
du sorcisfinoj. ,kiuj ' bate
en vaz' pro;funda IQrlas
, La brakoj ; kiuj kun la etaj,
rivalas Ja ,b'oaojn brilintajn, fernii pr.taj,
obstine fermi en } ervoro,
kvaza-por enpremegi 1' ama;>n al la kor?.
r- '. lVKNQ: Sed-"kjam? Ni .aran,gu :Uill. 1\'Ji .ankorai
ne mangis ...--- lni n'nn im al 'kafejo, a. cu n ne povus
vin viziti. .
.JU LJ : Mi inem jam maQgi;, . tio estas, estas ue-
eble. Mi' iogas kun:hg:lino,; kiu studas la nederlandau.
liogvou; <lar i int.encas ednigi al nededand:a oficisto.
IVANO: Nu, mi mm akompanos vin gis via hejmo
ka.r ti.am sur-voje ni povos priparoli ... '
<J (Brueg<> e:ksti:e.)
JULIA: Mi devas i,ri - iu venas. Sinjoro lvano,
estas noohle, tamen ... Iiu ja volas rerenkonti vin kid
amikou , de Francis. -Sed mm .. iu venas. Sinjoro lvano,
1ni tud telfonos al vi. Tre pro.ksiime 'estas telefonej01 .
.l es mi tuj telefonos. Cis Tevido.
IVA'l\O: Bone, jes, telefouu tuj.' Mi aten das.
( l'lans kaj .Johano star;as en la pordkt-.ado.)
HANS : Pardonu un (pliSas i'lanken).
:JOH.;\NO: Pardonu nun (paas flanker1) .
.J ULIA : Bonau vesperon. ($i eliras.)
(lvauq . fet:nll.s la : pordon k:afj stlaras kun sia dorso
ko.ntrau gi, kuu iom batalema aspekto.)
HANS kaj JOHANO (kvazaii reciproke unu al la
alia) : Si telefonos! He! !le!
HANS: De kiam v1 konas Jiulia-n, la hungaran
poQtinon? .
. JOHA O: Ciuj ci tie konas Siri.
IV ANO (paS11!1te siblante): Bestoj 1
lT ANS: Si estas virrn.alamanto. Neniu povas Sin
impresi. .
. lVA 0: Bonan nokton. Mi devas elpaki miajn
aJQju. . . . .
HANS : lloM! io sarne al ini. Ni gardos la oote-
fonon kaj raportos la alvokot1, se ai telefonosi.
IV ANO (s.das): -Ho; ne geavas pci la ajoj. Mi .el:-
pakos poste. -
(Ui Ciuj sidas egaldstanoo de la teleono kaj aten-
: . .. :las en sile1 to.) , .
HANS: Nu, ){ion ni faros; Johano.
!VANO: Evidente va wrendroo ha vis rnalloogan
sekvencon.
liANS: Ho rie tre maUongan, mi vetas, car la
aranganto, ,Johano,. aidos p:r.i gi dum sufice looga
Lempo. , . .
!VANO: Ho, cu }o gi.n rusis, do?
JOHANO; Mi diras, ke mi' tute booe at'.angis h '
aferon. Mi ne komprenas kiel povis fusi ...
HANS (malsatege): Vi tute bone ru:augis, h;l
(Enirs Sinjorino Grecft . . --- Silento. )
GRECA: Ha! .Ten mi havas vin ci<ujn por la
;mi povs oertigi. Kial vi Ciuj .. sidas tiel
silentemaj. Nu dinu ion. '
HANS: B:al
GRECA: S:injoro Hans! Kion vi diris?
HANS: Mi diris: ha l Dem.andu Jnhanou.
(Telefono sonoras. - Oiuj eksaltas, s.ed G11ec kaptas
la aidilon iom triumfe antai ol la aliaj. povas.)
GRECA (oo tele'ono): Hallo ... .Ta estas la log-
'dono dt1 Sinjoro Greoo .' . .' Ebie jes kaj eble ne ... Mi
devaS esti I".Orgema pri virinoj ki11j UUJS ci tiun telefo-
llO'll . Kion . . . Mi d:iris, eh1e jes kaj eble ne . . . Ne
oerte ne . . . Kiel dliris mia l)oala ed1.o lastan nokton,
estas skanoalo, ke tiaj virinoj u2;as la telefo.non, pr
kiaj afe:r:oj, oni tute ue scias ... mi d
1
ids al li , ke.
n!i tute konsentas ... Kion vi vol1lS ... bo mi kdmpre-
nas, yi ne vola' I\1
1
ian edzon, sed nurSi:njoron Johano.,.
kil ne dir.ls tion pli Ir:ue : . : ' .
(Hans kaptas ' la aidilon. )
HANS : .len .Johano parola. . . . .ho je ho be-
dair.ege, ke mi malkompreais pr.i la loko . . . jes, jes,
' mi ll
1
wi komp,re'nas, kion vi diras .... dua .straif:o dekstre
mm . . . tria domo de la, strataugulo .. .
.Jes komirrene'blle .. . mi estis areno por tiel {lrarvagi . . .
jes, jes,s ni ve.nas ... ho n:W: m'<:n,gau , .. 1vi _ nun estas:
tro okupitaj . . . fl'U . 6u neeble? . . . absolul<e ne . . . N!l
do mol-ga vespere .. (Rependiga:s la aiHlilon.)
JORANO : Kiun vi nomis areno?
HANS: Ne.nio g.1avas. Cio .estos al .vi pa:vdonit.:'l -
l'norgau: Vi nur i,ris-al .m(llprava .adreso. .
.JOHANO: Nu hone, sed p1u vi ne parolu"en mi<l
nomo. , , -
Nu, .011 estas ve permang? por ' tti? Jes,
_m1 kio estas, to -estas: Kie1 diris m:i:a booa' edzo
G.reoq, la lastan laidon . . . . .
.tOHANQ: Sin:jorino Greca, , .1io . estas :ti o. dum-:-
. temp:e, dumtefilpe . . (Greca, rnarsa rnalrapide al la poxdo.
La te.lefono snor.as: !vano facile
!VANO (oo'telefono): HaHo ... jes, -esta ' !vano ...
.Tes, stratangulo .. jes mi. r:rnarkis gin, kia'm mi pt'e:,
terpasis hodiai. vespere survoje' de la v.ag<iriaro. Mi
na tuj. Qjs! (Rependigas )a. audiJon, )lrenas Ja Capelorl
kaj surtutou. 1 p()r nw dU, Gr,eca. (El-
:iras Ivano. ): . .. , . . -
(Hans ka'j ob1umas ali.an.)
Fino de Akto "i. '*
Kurteoo.
nokton2 Vi estas &:irindajo. vi povas ank1!i studi
1a aferojn ce la Instituto, ' mi ne komprenas. Kta ener.giJ
AVANO: Mi ne estas tiel feli<'a, kiel vi supozas.
Anta kvin sem:ajnoj, mi alvtmi:s, La vivo
<tl mi tute simpla .a:fero. Dni .aimple ve.tla'SCt tien, faras
,;ian devon, agas lau la vo.lo -de la "patrin.o k'aj . io estia&
booa. Subite Cio tute fusigas, fari@as samtempe tre-
ege fdiea, ka;j treege mala. . . "'
JORA.NO :' Kio okazis? Cu vi kaj .Julia malaroik-
igis? . . ' .
l VANO: Si estas mirin.d.a, .Tobaoo. Si estas angelo.
Xe, u-i nenjam malpacas .. Sed la veio estas, ke mi en-
amigis antae ala , k,aj diah1o soias; kjel
si agos, kiam si eltrovos b aferon. . . '
JOHANO: Enamigi lrun du fr.aulinoj je unu k,aj
sama fjo! Kiel intereS ! Kiel to sell:tigas, Iva;no ?'
. , JV ANO: &lrioze; gi ne sentigas Hne. Efektive
mi neoiarn amis Mi"nur m;aturigis kue' kun
si kaj si knn roi, sed ootere m vivis tute mlsa:me, car
Cirkairoodis en kaj tiel ..plu. kn.' kelke da
vioj kaj flirte &ld . mi neniam ;konis ,
a}ian ' virinon'kroni: S kaj 1krom }a patr'no, g-is m I'CII-
kontis .Tulian. Nun co stas fuita.
.JGHANO: Ou .Julia sei.as pri Zefira?
IVANO; Ne. , -
.lOHANO: Ou ne? Hej , . Ivmm vi estas ledul ,,,
IV ANO: Lerta? Sajnas :aJ .mi, ke _esli
lerta, kiam Z-efir.a nin por la Jestk1Jilll'eno lwdial'1 ,.
nolite. Si ekflaros cion. ,
! .JO RANO: Ou Zefira havas kolereman tempera-
'Fempsoneto
- ];lJex Kay-
Frostkapa mi jaro estas kaj senfebra.
N e :povas l3.; miasmoj
de la modaj ,entuziasmoj:
tro klara estas mia vid' funebra.
Ne estas sav' por ci homar' tenebra.
Ku:ra' heroa, piaj
same .ne sanigos el 1a spasmoj
kiuj al pereo nepra.
Forfalos ni ,en reciproka caso
per kuglo kaj per bombo kaj per .gaso,
damriitaj kaj ne indaj al
Kaj post ;la trabalao de l' detruo,
el .la ruinoj prenos fresa raso
la brikojn . por la nova rnondkonstruo.
ZEEil\A.: Iva'i'IQ, karujo, mi atas viajn amikoju.
Ui estas guste kiel vi ilin priskrilhis.
(Dume Hans engl.asigas 'beron.)
1'\:'ANO: Tio estas bonega.
HANS: Kaj jen nun, ,nHrinkU lrone je la
kuf,lligo de flieaj (Ciuj trinkas. )
"' ZEFIH.A: Kaj cu ni ciuj iros kune al la festo
hodia nokte?
HANS: Trinku ,ankat; je la festo, (
IV ANO: Mi ooclaras, Ze.ra, mi ne :lx>vas iri
al la festo. Mi malsaneta:s, - mi h:avas kapcloloro.n).
ZEFIH.A: Kia bedairo, !vano. Tamen, he gravas.
Mi gojos resti lru.n vi kaf 'V.n priro,z:gil .. (De:mtetas la
surtuton kaj malkovras belan balvestajon.)
IV ANO: Ho, tute ne. Mi balda u . . Sed mi
uc atas la festojn :- vere ne. .
ZEFIRJ\.: Sed mi venis tute el ,Londono _nur por
iri al la festo kun v. Ivano, cu vi l mi iel.?
IV ANO: Zefira, ne estu tiel Kpmpren-
cble, ne.
ZEFIRA: Eble mi ne estas tiel
(Bruego, eni:ras Greca seH:vate de Julia balvestita.)
GH.ECA: Jen sinjorino por vidi Sinjoron Hans.
(Eliras Greca.) . .
, HANS: Hallo., Julia. , .
.JULIA: Mi ricevis vian Sinioro Hans,
ke vi havas apartan informon por mi de Sinjoro Fran-
cis. Sed, .. pardonu min . . . mi esperas, .ke mi ne al-
trudas ...
ZEFffiA: Ho ne!
IV ANO : Permesu - Julia, jen estas Zefira el
Londono .
...... .. .............. ..
Eble
- F. S;(ilgyi -
Nur kruco pendas sur la nuda mur',
sur kruda hret' la flam bruletas nur.
Sur kruda breto tremas stebkandel',
tamboras supre pluv', kiel muel'.
Ce l' seka ost' de 1' viv' , de 1' vivsopiro
. )mbute la:ca-laca
Nur kruco .pendas sur la nuda mur',
Sur kruda,. hret' la flam' bruletas nur
.trimeambracol Luktas, luktas febr.e
kandelQ oda ,de 1' eler'na Eble.
seildorme
, - .ltendrik Adamson -
J?loras. pluv', gar,garas k?.to,
c.rkauvagas la ' 'enU:' . '
kun la ,luna perlam(Jto
en la ,intemuba tru'.
ZEFJ.RA.: Bonan . vesperon. {vano ne pri luibs
vin inter siaj ge.a:mikoj , tie. F.n.kte li liaj priskril*>j
Jiaj amikoj ne estis geaj.
JULIA: Mi esperas-, ke va ne maiSatas rh:11 pro
to, ke ...
ZEFIRA: 'Ho rie.
JULIA (al Hans): Kio estas la i!lformo, 1:I.:ns1>
ZEFIRA (al Julia, subhe amike): }{p, kaj 'vi
konas 'ank.ai Sinjoron Francis? Do ni 'ciuj
estas amikoj.
HANS: Tio estas ,tre felicig.a.
ZEFIRA: Kaj kio e tas b in-formo?
IV ANO: estas privata afero, Zefira.
ZEFIRA (fajre): Ne ordonu .al mi;
HANS: Trankvilig-o, mi' petas. Tute IJe es las
privata. Francis sciigis al mi, kc en Londono li ed:f.i.g.ils
ka;j 1run iras al. Samoa en la Sud-Pacifika Ooeano
1
komprenehle, mi supozas, por Cseh-metode instru. la
samoanojn. ' '
ZEFinA: Sinjm"O Fran is iras al Samo11! Ne-
cble 1 Ta me u, li. ciam estis stran.gulo ._. :
1LIA: Mi dankas vin, Hans. Kj al lriu Francis
edzig-is; ,
HANS: -Mi tute ne scias. Pri ti11 geava
Francis forgesis menc. _. ,
.JULIA (gaje): Tute Fr.acje. La :freneznlo. Oni
povus perisi, ke li forgesis a11kau sm junedzinon. '
ZEFIRA: Kia bonega serC(). Bone, Julia: K ion
vi fa ras ci tie? O u arlkai vi Cseh-metod:a: ?
.JULIA: lio ne. Mi estas poetino.
ZERIHA: Poetino: (Deklame) >l Skrjbas pl'i la
b'rovoj de Ja amatinO<<, cu? Hia. Ha .. Nu, rigal'du La:
tondrajn brovojn de mia Ivan.o. Ili poemas mem pri
liaj pensoj. Kio estas al vi Ivano? m:i bledaura"
la 'kapdoloro. Ou estas terure malb'one, lvno, karulo?
,, IVANO (malsukcese provanoo sensulkigi la bro- -
;vofn) :_ Ho ne, ho ne,' ne teruro J:U8'JII:)one. Nur kap-;-
doloreto.
JULIA: Ho, 6u pro to vi gis nun ne vests vin
por la festo? _ . _ _ _ _ _
TVANO: Pardonu min sed mi ne. iros al la fest .
. JULIA: N e iro al la festo! Ho, kia bed:ailro por
via amikino el London, por Zefira. . _,
ZEFIRA: Hu, Ivano Sat$ homojn,
cu ne Ivano? Mi vens :,\eropl.ane por d!anci, sed
ne gravas. Balda(! mi ttovos d.anolrunulon. He, Julia,
n vi ne vQno. lmn mi? J'\ls 'kompoonehie. Se nur vi
. konsentos ..
JlJLI : ,Hoi 5d estus ,.
ZEFIRA_: Nu mi erte ne restos Ci tic por flegi
lu malsanetan kapon de si-ujoreio, ki1,1 evidente ne bon- .
humo.r.as. Au eble vi , JuJja p.referos lin flegi? Cu n;
nu, vi preferus.. . t . -
!VANO: zfir.a, vi -estas terur:r.
ZEFIRA: Kia.l; terura? ,K.aj miHetas, ke' Julia
ne volas vin fl.egi: V: ,eJl:n, .Jqlia,, . eu vi_ mjliJ
al la festo?
, _ JULIA : t, Mi tre gbjus,
"promesis f.,s.fu.
HANS (sutpl\zite, mj ; ,. Mi, no, jel! ..
kompreneble! - ' '-a . . e''.
ZEFIHA: (. obiw al ;Johano) :e VI csf.as silentut
Si.ujQro. J\icl _on) ':nonia' J:lo jes, rul, remem'Q '
Jobano. M.i 8ata, timi nomon. -
.O {iom' ko:fttzlte) : Crniita tute.
z;EFU\A:; Dankon._ Mi esti.

ZEFrt\A (lrun :t rdo): .is revido-, lvaoo. -
-,: mah:apide sidig'..j
' Kurteno.
Fino de . AIH9 II.
A.KTO. III.
(Scenejo kiel en Aktoj I. kaj II. La sekv;mta_,
mateno .. lohano kaj Hans jus finis matenmang-on. )
(Eniras Greca. )
GHECA: Matenon.
HANS: Kie estas Jvano?
GRECA : Li iris al Londono.
JO HAN O: K:iaiP? Li estas subitlo.
GHECA: Lastari 'nokton. Nelonge post vi li iris
al. la festo.
JOHANO: ke mi ne adaiis lin. Anka
mi for.iros hodia.
HANS: Ankau mi. Surprize estas al mi, ke !vano
forkuris .liamaniere. E'vidente, du virino:j samtempe . ...
GUECA: Sin joro Hans, ne pal'Olu tiel antatt mi.
Kio e'b1e estis saioo por vi, ne estas por li. Kaj
anka viajn bedairojn, Sinjoroj, car nia amiko flu:gis
aeroplaue, kaj Ci..imatene en sama maniero.
HANS. : Hm. Prave, li estas persono plena de
S\,lbiteco . . ' .. , , . ' . .
GRECA : I(j cu: vi auskultis la radiou Jastnokte?
Ne? .Do, por v mi bavas nov.ajoju, ' por vi gajiga.jn
sed ja ne por mi, car mi per<los eeeston.
HANS: Ho ne, mi ne kredas tion,- Greca. Ni ne
povos forlasi vin por longa tempo. Joh.ano foriros .por
kelkaj semajnoj, 'sed li revenos. Li absolute ne povus
lasi la karan Grecan Ci-maniere ...
GRECA: N e ke vi parolu tiel al mi, j.am
edziniginta virino . . Se.d . vi, Sin joro Haus, t:iam testas
la drl,".as al vi; ke vi c!u:j l'ot-ims, esta&
tnte prave kaj , .
JOHANO; ,1\larig, 'kara Greca, kio csuu; Ja nov-
ajo. Ni estis tre okUpitB.j lastn,?kte oo la festo. Ni udiS
u mi gajns d:iplomon? u ont pot' ciam
rifuzis.gin al H;aa:s'P: .Ai bu ru amh.a estas 1:ifuzitaj ... ?
HANS, (100kscrvolege): Paroln, Greca! N:e tenu
IJH plu, 1onge 'cu ci .tiu netoJerebla . T:rc
ce.rte, mi .malsuk{esis, sed di:ru, ke Johauo, ;f1lmena
gajnis ' la r.ajtigilon .ekiri la mondou por instrui
. Cseh-riletodon <le polt:aso al Ntu
Grec...
GBECA (anoncaute grandan surprizon) : Vi ambai't
sukecsi . 1
HANS: Nceble! (Sidigas.) Ho, nuu mi devos la-
hor.i. Anstatatl pasigi la plezur.ajn llrojn ci .. tie je
patra elspezo, m5: devos persviti la t:iutagan panon cu
fremdaj landoj, ensvitigi esperanton en la
unuvorte mip. geni diversma.niere ... ho!
GRECA' Kj tro malfnle, jmrulo. Tro longc
vi drinkis kaj ll'l.lill.aboiemis ci tie. Cetel'e, o'm da gen-
ajo ne rnulte malu#J.os al vi. Kaj , ue di.ris cion
1
. ,
Sin joro Hans unne voj.agos por propaganda serio de
Cse:h-metodaj kursoj en kaj estas kond.ieo,
ke survoje al li trstudu la uzadon de
la akuzativo.
1

HANS: La .akuzativo! Kiet oorure! Mi c'iam mal-
:nnis gin.
GRECA: Kaj Sinjoro .Tohano, li unue propagan-
dos en Cinujo. . . ,
JOHANO: .. fato estas sigelita. Mi ' edzig-os al
Ciuujo. .
GRECA: EQle Miss Cinujo havos alian fiSn?
JOHANO,: N e forgesu nformi nin pri !vano.
Kiet li
GRECA: Mi ne scias. Sin joro Greca tiam volia
audi la sportjn aferojn.
HANS : Ha! Mi ha vas ideon.
JOHANO: M.alofta afero, nu?
HANS: Mi scias, kial !vano iris .al Loudono.
JOHANO: Kiel vi scias?
HANS : Sendube estas sekrela amfero. En Lon-
dono estas la tria.
JOHAN': .La tria' kio?
HANS: La 'tria
POEMOJ
- Swietos;.;!eTIJ$ki
Nur ami
Moto: a!lli kaj diri la
vorto'jn de 1' amo"
(Maria BaAkirceva)
Nur ami kaj diri la vortojn de l' amo!
Nur ami .kaj esti amta!
Nur -diri kaj audi la vortojn el flamo,
Car koro ,je fla:mo malsata.
Nur diri kaj aidi la vortojn karesajn,
Subtilajn, velurajn, Lmuiikajn
La vortojn ' silentajn, promesajn.
Sekretajn, misterajn,
1
mistikajn.
Nll[' all)i kaj diri l vortojn ;tromajn.
. 1\clloiajn. dclirajn,
1
pasiajn,
La vortojn sentplen:ajn, elkorajn, nchnmajn,
Dorlotajn, mielajn, radiajn;
La vortojn diritajn ncnie,
lHenplenajn de
1
rava emfazo,
Igantajri sin senti beate, ebrie,
En ia fnbela ekstaz.o.
Nur ami kaj pri sia amo ripeti,
Kaj pri tuta mondo forgesi ,
Nur ami - Jtaj plue neniop jam peti,
Nur ami :.._ ka:j tion konfesi !
Nur ami! la amon ensorbi, enspiri,
Nur amon ;nspiri kaj sent,
O:feri la amon kaj amon altiri,
O:feri sin mem, sakramenti.
Car cio alia sur ' ter'_ kaj cielo -
Sensenca stuhajo kaj vano; _
Malvero, mensogo, ,fiajo, . malbelo,
Fikdo kaj :fatamorgano!
Krorn amo nenio valoron posedas,
La. vivo sen am' estas mo:to;
Nur atn' unusola 1\1 koro_n obsedas,.
Oar o :._ :felico . kaj forto. .
Do - ami kaj .sol e J>ri Amo paroli!.
, Do - ami . kaj
1
tion konfesi!
Nur ardi kaj fajri, kaj bruli, kaj boli, ,
Nur. ami kaj ... kaiesil
[Ci-supra versajo esti;;
premiita per la Natura
en la XV -aj [n- .
ternaciaj Floraj LuclQj
okazintaj en VendrelJ '
t,. VI. rg33.]
l\fi estas j a miraklof\lra ,xnago:
Mi pvas cion transfo.rmi en
La mondon ensorcigi en fabelo.n,
La novan kosmon krei _el
florbrodita, bluturkisa
Staras en suno, meze de 1' tutmondo,
Mia b,rilanta, ,orumita trono. ,
DoMe karesas mildaj kanton:loj .. ,
Ce mi pafarko, sagujo, kvjeto .. . :
Mi estas ,rego de 1' - poeto!
Kanto de 1' qglo
nokte: kaj lvano honore gaj:nis la diplomon ' de la
Cseh-lnstituto kaj tu;j . kometu:Os propagatlan
en Hungarujo. _ _ _ - ..
Sajn:as, )<e J,Iungaruj,o estus tro forta
pot' 1111 . - . .
llA _S: Estos \interesa loko por li. N u, mi devos
(' npaki la aknativoju 1taj ek por Ro de Jarrwiro:
ZEFIRA (kante) : Jen Hat 8 Ruligas Al Jlio.
(Parole) Sed 1r ja preferus veli al la sud.aj maroj. _
'H,f\:NS: Kial al . la sudaj maroj( Ha! Mi JLaras
ion.
ZEFI'RA: Kiu estas ai estos en la nxaroj?
HANS : Mi fiaras ion.
ZEFIRA: Ehle estas la hiero de la lasta.
Komprenehle Francis.
)fANS: Sed l<'rancis. jarn edzinjgis kaj mielmona-
las irrter la samoanoj. Feliea horno: (Iom ekstrava-
gance). Ifuj, Zefim, ' cu vi kohsentas mielmonati ikun
mi -eu -Hio. V ere, mi U'Ul edzigpropnas al vi. _ Ou vi
akceptas min?
, _ ZEF1HA (ueserioze) :_ Ho 1ria Hans. Kiel mi
at.eiid.is ci tiun monlien:ton; Kun mila tuta vivo mi
akceptas'la oferajon7 Mia koro.. ' _ .-
HANS (kiel fuganro) : Pripensu la aferon dum
kvarouhm'O, mia kara. Dume, mi enpakos la akuzati-
vojn k.j plu . . (Eijras Hans.) _
J()HANO: Efektive, Zefira, cu vi esta& silicel'a
. p (Si kameas.) Se vi volas 8angi la opinion,
Uli volas preni edzinQn al Sanghajo. .
ZE'FlRA: Kies edzinon vi volas preni, Johano?
Sin t-er-e,, -k.ara .Tohano, estas mtr unu sola viro, kiun mi
volas kiel edron.
.. JOHANO: Evidente, tiu ne estas mi. Nu hOne,
Jni enpakizos la,. najn kaj kviete'

Gis tevido. (Eliras J.ohano.)
(Tufeniras :Greca kun taso da too.)'
GRECA: Jen, Frailino Zefira, dum vi aten das
la revenon de _Jvano el Londono, trb1e vi atos tason da
teo. Kiel di:ds mia Greco, tio., -stas, mi,a edzo,
no k ton., ,.taso da teo.
. ZEFIRA: Dankon por la taso da teo, sed ne
paroln. Atie mi krioos. (Preas la teon kaj ektrink-
etas.)
(E_stas sonoro.)
"mitt .ne ofendas. Konsentite, ke mi kaj' lvono ehle
fnalsame pri la rompebleco. Sed mi ne :vermesos,
Ivanzy Sa.ng-u nu:r pro facilanimeco.
;JULIA: al vi opinii, ke lvru1o nnr
lttdas .kun .mi? '
ZEFIHA: Mi pH bone konas lin o1 tieL
Sed. cu li efektive konas sin? Mi ke ne. Se li
rompas kun mi fiane, li poste rompos kun -vi.
JULIA: Vi ne konas lin kiel mi konas lin.
ZEFIRA: Mi konas lin, kiel Ji dil'is, :el la
kuvo.. lvano neniam 'konis sian propi'.an naturon. Li
ciam marsis sur rozpa8ejo 1au la gvido de lia: patrino,
bonega v,irino. Jam tridekjlara, li apenai iam faris por
SI gravan decidon. Je la unua e.kflugo ella hejma nesto,
li enarnigas al la 111nerenkonti,ta viritlo, tio ilstas, al
Jl!-IEliD. Mi ne lian elekton, ,ta.[llml yi estas
la. unuereukontita. Romantike; sendiu:be, sed ne tute
la funda jo por kunvivlado, . l;io estas 1a edzeco.
JULIA: Tenm mi sentas Zefira. Kion vi
diras, tio efikas min, kvaza vi. estas Cliab-li:no, kiu vol.ai:f
detrui n:an arnon, Sed vi poYas, .. Zefira, - ear
en !vano pli ol vi iam vidis.
ZEFIRA: _Kaj ni supozu, ke !vano for-
lasos min kaj kun vi eu lia konscieuoo restofi
trankvila? Mi konas !in gis:funde. Kiam m lin renkontis
lastnokte, li estis kvazaii en la infero.
JULIA : Mi " komencas v;idi, lcion vi . volas al mi
kqmpr.enigi. _ .
ZEFIRA: Jes, -nv, dairj,gu..
JULIA: :y volas diri, ke kun mi lvario ne estos
feliea. Ke kun rnli li s'ian vivon fottr.a:noos de sia propra
fundajo konsistanta plejparte el lia patrino kaj vi, kaj
sendUbe de _ rondo de gea.mikoj, kiujn mi . ne ko;n;as.
ZEFH\k: 'F'orta viro povas Ci. tion o-fgesi, se
la. anilnstato estas Kaj se mi tion
I vano edzinigos vi:n, kaj fidelos al Yl Sed' Cu;
esti feiiea en La ver-a _ senoo, cu al plena homo?
Pri io mi dtib:as. Ne, mi ne dubas, mi estas cel,'ta, 'ke
li _pe ,.estos vere ne
JULIA: mi komencas kompreni, ke vi
amasIvanon. Kiam mi unue renkontis lin, ni tuj amik-
igis. Ni neniam estis ge.am.anfqj. Mi lrelpis lin, mi. estis
pl' li kiel distro" kontra La nostalgio. Proksi:meco
oolpas al La amsento .. Kaj tiel eS1is inter ni. ur kirun
vi' veois 'komprenis, kiel multe nl amas
.n .:. sed mi vidas, ke lle pova esti:. Mi devas rez:igni ...
mrevenu al sia prpr-a rond, al kiu li kun
ki!u l maturigos-, kaj farigos, kie!' vi dixas, plena hmo.,
por fari sian devo11 en la vivo.
Ho,
gis
' - .Benri -
Ke 1' nokto estu dolCa, necesas, 'ke
de la kiu !is ar-1. ''dom' odoras,
tra la .:fenestr ' aperta al
parfumu mole l' om:bron, -kie nin mut' favoras .. _
Kle l' nokto estu pela, necesas la silerito
de :la 'obskura kaj d e 1' ' ciel' selpl,ena .
. Kar ke ' m ambai aidu en muto kaj atento
ni ajn pensojn rediritajn voco vorto-sena.
Ke l' nokto estu bela, kaj dolc kaj di-fo.rta;
ne estos ja suficaj silento kaj la floroj ,
nek ]a ;gardeno :o,okta, nek la. rozar eskorta,
nek tf>..ro, .kju, dormas sen pasoj kaj rurhoroj.
Car sol e vi kapablas, bela se vi l' ko.rojn
favoras, kiujn guo. brulstampis per sigelo,
sekmte pridonaci Ci perfektegajn horojn
per grava, kaj profundt, kaj plej Belo.
fEl la_ fraca: Lali Blond.c
iornete. Sed, la kara !vano, sensperta knaoo, a:nkora
sentas sin ligiia. '' _ ..
FRANCIS: Kj oorte vi jaro informis lin.
ZEFIRA: Ho ne . . Liestis malf.ac.ila. Li rre povis
esti tute ,honesta _al mi, kaj sekve li ne povis esti tute
en ordo kun Julia. Si nuu imagas, ke :mi ,estas Aia mal-
amiko, kiun Si almilitas pt la lu:'rpo de lvno.
FRANCIS: Sed) thf:ira, cu vi ne kazis ,al si
dolo ron. Julia ne estas kieL vi, ioni hardita d .la mondo.
ZEFIRA: Jes; .vi estas _ prava, ,Francis. _ Tamen,
anka mi estas prava. Mi ke Hans sin
Ci tien.
HaJtJnsky -
Vaska jam estis tedata deJa vilaga vivo, ekdeziris .sea ci tie havis pooprau blov9rkes-
al Moskv: lmn kaj literaturan angulou, ki.e V.aska ec me rimark-i
Car tiu ci urbO estas - kiel cru scias - kultura igis.
centro, kaj Vaska (anka tion Ciu scias) estas k'lilbur-
homo. Li, ekzemple, tre Mtas la muziko.n, precipe se
tiu aperas en la sonoj de ' klaj li tre sataS.
anka :attflugajn'' fil9Zf:iadQjn giJaseto da vod-
ka, en societo de similaj kulturhomoj.
Tamen Moskvo n n.ur pro sia krilturo estis bezo-
nata al Vaska.
V.erdire, ne nur li estis tedata de la vlago, sed
ankau la vilago :estis. de . li.
1
Car Vaska . satis 1ai
kulturbn, sed La lahoron ne. Pro tio, en regulaj inter ...
tetnpoj Ji rioevis kaj perdis posteu.ojn, kiam tute;
disvastigis la misfruno ka'j li ne trovis plu lal:J;aron.
L afero igis serioza, ear, sia junew, li,
krom si mem, devis iorgi anka'i pri edzino kaj infano:.
Pro tio, Vaska: ege kien iri, lkaj la
rezulto . estis. Moskvo., Tie vivas la ple.j multaj homdj,
do plej .grauda espero estas ne rimarkigi. Vaska jaestis
modestulo kaj ne ti,ris la aten ton (al sia mal-
grava :>ersono. .
!
Li . skribis al Moskvo leteron al k?nata . oficejo,
1
ka:j proponis sian lielpon . por .konstrui tie. {la socia-

Olr la . famo fle v .... .,k:a ankora(l ne .atingis la
centron, kaj tie oni konstmte bewnis koustru-
aju labo.stojn, venis favora respondo.
Ne nur laboron sed ec eambron oni certigis al
Ji en barako. . '
vaska do pakis .ajojn (ili ne estis multaj)
pakis la edzinon kaj infanon, pakis la amatan harmor
nikon kaj
Gis tio estas Co n ordo. La malfelioo komencig-is
tiw: kiam la edzino, Klvka, ekamikigis lqm la naj:--
barin()j. . . . . : ' r . .
. En la biarako . logis senesoepte

kun siaj familioj, kaj KJ.avka devis tro baldal1 auskul'ti
diversajl) onidirojn pri la m:aborga kaj maldiligentla.
laboro de sia edzo.
v-ere al tio si jam Nur
tia m etis .ankoraii' konsole, ke ,u, . sciis: ' V;aska (l.stas
malbon. laboristo, tre li ludas harmo.ni,kon,
kaj generale estas tre. kultnra. homQ.
Suficu diri , ke Klavka komJH,i.s, p1o la societo
(le la najbarinoj, ne rigardi plu sian edzon kvzat1 dionl.
Proporcio al tio, si k<!mencis iam - iam .eklevi
siar( kapou, tto malfermi la blu8on, kaj ag:i,.
ankau si estus horno. .
. Vaska unue rimarkis la sangigon, lciam K1avka
anstatau kunligi sian kaptukon 8ub la mentono 1- kiel
si kutimis en la - ekligis gin malantaie, sur
la '
Poste dtu'rigis la afero per tio, .ke kiam la edzo
vespere hejn1envenis malsat, austatail tagmango Ji
Lmyis paperetou: }) mi iris en ku:rvenon de la patrinoj
au )) hodiat1 mi estas seodita por kontroli ,Ja pmeoon
de la laborista mangejo ktp. '
l l nue: Vaska toleris kaj .per diver_saL 'rimedoj
klopodis rekondki la edzinon S'llr I: vojon.
Sed foje, kiam li denove -devis enlitigi ,sen tg-
mango kaj sen edzino, lin ekkaptis kolero. A.penau li
povis gisatendi, ke ekadigu la kriakado de losilo en
la seJ:UI'O ; tiam li_' eksaltis el la.Jito, apud la
potdo, ' kaj kiarti ta edzino envenis lrun seJ:ena vizago
de renpeka - Vska ekkaptis i11 la lirako
kaj Jevjs l.a manon.
Sed antat1 ol Ii sukoesis bat, la virino l'epuis lin
gis la muro kaj komencis tiom bri, kriaci, ke Vaska
situplc la pro b subita .surprizo.
: Klavka, ' kiu l)ejme c.iam tiel silente kaj tim,eme
akciplis liajn edzajn halojn, 'kvaial1 esprimojn de vireca
.fm:to! Nu1 , tute freneziginte si furiozas 'kaj ec minar,as
liri per plendo al la jugejo.
P:e.cipe tiu ci lasta influis lin treege, Cr Vaska
ja ne .estis tute sen Li ne kuragis tui la,
edzirn, D\lr la mfa:non li sv.inglidis :ninace k'aj timige.
' - Vi, vi Vi volas kun mi ekb:atali? Per
uuu fingro mi pros vin dismiri kiel vennon! Felioo
al vi, ke mi ne velas per via malpurigi la nianon.
Sed. mi v.in. punos. ! De la hodiaua tago ni ne estas ..
.geedzdj. Mi ne Vivos plu kun ia malkultuwino ! Ni
vidu, kiel vi vin v.ivteni sen mi!
Bone! Ni vidos! Mi ne malsatmortos! Tiom
.
ilon.) N u, cu vi scias, .. tiu uml.'blenta hundo Jolumo
sin pl'()poni; . al la _sekretariino de iu. esperanta, klu,boi
, Ai akceptis Jiu. Kaj, estis . TJii
1
lu unue konatigi&
iliJ.i, Malpur& 'hundat:o! Kio estaS la devo?
ZEFIRA.: Konsilo por v! Iru al Utah! Mor-
. . .
HA.NS : Mi scias . pli bonan. Ni Ciuj .irn por in-
fo;rmi Grecail: S, d911os :da too. Venu,.
Zefira kaj f'ranis: Ni lasu ilin al la elevo.
( La trio AteJe foxjras.)
(!vano- kaj J'lllia, sta.titas.)
., , IV ANO (pr;nan-te Aian mano;n): Permesu, ke mi
. . . , . . . . . , ,
. JULJA': faru, se viientas, ke devo.
IV ANO (prenante in al " si): i)evo nun (for, la
amo gajnis. Multe la kv', senfine pli la Amo. tiel
estu ni,_ duro. m (ni Jcisa&. )
Kurteno ..
d bonajoj, kiom irli l'r,evis de vi, cam nii povos
al mi. . . . , l ' '
&ld eldiri la eksedzigon estis p1i facile,, ol gin .
plenumi. . . : : '
-Pri la oi'iciaJajoj n:e estis multaj malfacilajoj;
car ili ja ne estis iegistritaj. Pli m:alfucile estis pri la
fh:kto mem. .

Vask,a kaj Klavka posedis nur unu malgl'andan
calllbJ'eton, kaj pro la granda logej kriw nenian esperon '
ili ha vis rice vi alian. Krom tio,. ec lito. ee ili ,estis
uur unu. 1
Tio div:ersajn kom plika,1ojn. neniu
el iJi ec tO, pnmi ,gj alan VVktJ.?-
'll1on. Pree1pe al Vas'ka lio eslis malagrabla, oar mankts,
kiu la\IUS, Tip.arus vestajojn kaj kuirus por li.
Iun tagon, kiam Klavka malfruvespre hejmen-
v-enis lrunfraps la mlauoj-n pro la miro. Kion si
vidis? '
Vask.a star:is apud la granda lavujo, kaj arnhicie
]avis siajn vestajojn. ,
. -, Hehehe: .Bone estas al vi 1 Esti.s oporttme, en
ne eksplu,ati la edzinot} wr tiaj a'feroj? Kaj gravm,ie..1
nae diradl: la virinoj vivas kiel la fioj en la .akvo,
ne,niom ili laboras. .
-- Vmnao! fermu vian buon 1 - interrompis
memestime Vaska. ' '
- Ferm:u vi! Al viroj ja ne der,as multa paro lo:
Plie ag.a.do! Mi miras k:e vi ne hontas elekti al vi
guste tian labolkampon, kia tute ne konvenas al la vira
fiereco.
Vaska vere estis pli leda en la agado ?l per la
Sed bati fremi:lan virinon ne "pern1e.sas ja la
mora lo.
. Alifoje dMove kun &udrilo en la mano surprizis".
lin la t-er:ura homino kaj la mokQj .denove ne tnankis . .
Si kontraue vivi bone. kiel kuirista
en la fab:rika Tie i nuti'aCis si:n
bine, duro Vaska, I)limke de hej'ma vivis et;
pano)w.j salita fio. Pro sia malbtma labrkond'uto
li ne kurag-is iri en la m.aug-yjon la kamaraclojn.
l'lll1' vesperon, kiam Vaska guste en.plos
;gemoj;n en la .sonojn de la harmoni'lro, venas la
urag,:\,no. K'ttn si i alportas la .i iuf!lnon,. kiun s:l,.
kutiille restigadis; dum tempo de sia lahoro, en lll;

La knabeto ne respektis la muzikon kaj faris
, tian h!luon, ke Vaska ne nur la clelikatajn
la harmoniko ne sed ec sian propran voeon.
- Diablo px'enu 1 Kial kr.iaeas tiu infano?
.. - Kriaeas, nu certe kriaeas 1 W uenion rieevis
m<h{}i. . . .
:._ Kial do vl ne suCigas gin?
_ - Scigu vi, se al vi ne plaCs. Ja .n'U.n ..
inter viroj kaj virinoj. Unu tagon alta? m'kl_
Lav10e!
Jaska. okulojn.
:_ 'Viru1aool Vi 'tut ' frenezigisl
.,....,. Mi Sed; pri l alimeritoj, kiu.
forgesi he ? & vi jam -e tas tdm 'Sentaig'a, ke l6C
itifanon vi ne povas almeiW.u vi i devas al n
pagi Sed .;nepte! "
- Kial mi pagu Al
koslas la infano. . > t1
" J5:aj . tu sellMga? Itu
kaj k1om p.renas la IaktstJnt)J
JlOt' iliaj blankaj akveroj. La mia -almenaii
falsita. '
gvid.anto de
o-f;enditJs .la granda, gciza. oiiaro; sed Azaziel ne emi.s
reiri. L pensis pri sia pri la fililiw de hom:o. 1
pri siaj etanimaj riproeoj, kapriwj, lrun kiu.i' Si atendas
hejme
1
en Ia grand'a . . Cu li reiru? H?, kid
aa estas i ti!u ,vivo! . Elstas' .Helaj Ja filinoj . ele. hom,
iliaj oRuloj estas mildaj, k:il' krepusk de planed, sur
iliaj lipoj logas la rugo de l' vivo. . , "'
Sed ilia animo estas nMl<t kaj egista. Nc la
animo estas granda en ili, sed la vivo.
1
.. parto el la
'Vivo de Dio, kIUn ' Li en Eran en la sesa ,tago . . :.
fajrero el la eterna, varma, , vegeta vivo ... TIU O vim
logis la anS"elojn, ldarn la filoj de Dio vi4is lafi'Jino)?;
cl<J l' hori'W, /Ce ili etdj l{cf preni,s al si
el nter . tiAJj, liiujn. il .. . 'fi,o ci vivo logis ankau:
- Or la angeloj ne havas viYon
1
ear i estas puraj
animoj ; kaj ili ekdeziris l .varman, koxpan vivon. Ka!j
ili prenis al si korpon kaj edzin.:> j n ...
Azaziei forgesis sino vojon, la .pluvegon, la mal-
1tperintajn pramistojn . . . Li pensis p.ri la belew
kiarn . i atendis J,in, sia.r:t .ciclan amafun, kiu
b'rilegis kaj . .aspiregis en i:nisteraj sopiroj sur la alta,
promontoro de .1' bordo. Li pensis pr.i $ mem, pri la
tempo, kiam la unuan li deJS.oondis sur tiun ci
teron, ple,na de amo .kaj . sato al . la fiJoj kaj fyiooj de
l' "hollloj., preta -enkaroogi sin por ili sur ti:u ci mal-
gtanaa stelo, preta. amaran morton, portante
k.aj o'feron al la tuta mo.gdo) au.korai kun,
menso, .ang-ela senro I :esp11ron li por
al Ci tiu stranga raso, kiu naskigis el tero kaj Pio. Tfo
kun la profunda kaj varm:a. vivo, ldu donigis al la
apgel.a Fort kaj Sago "- .Icio ankora4
PoYtlS _gi l :filo d;e hOf110 t .
Kaj non li rememo1is pri Abolihalt, ki:u krucigis
la vojon de siaj plaooj :--- oe pro mallionew, nur pro
etanimeoo. Kiu 'retenis lian ko.mpatan manon,
atan al la. homoj; kiuj detrap.cis la flugil'jn de li.a/
. ,. . Qar e.iJu minuto, eri kiu Jia rito flugis fort
estis maJfidelo kontrai la Korpo kaj Virino; ciu do ..
naw, kiu:n li donis al sin . sin k{l:j'
sijn infanojo. Kaj - biela estis AhOlibah, tiel blelti ,
ke pro Ji v,idis nenio:n -el 1a mondo, k!am si starigis
antai lin. Ankorai ' nun si estas lk.lta, car . malfacile
povis venki la >' !fempo la virino
1
jn . ti:
Tamen i velkis Inalrap.ide, kiella :r;ozo. Jt.
,. La odoro de tiu c velkaHo ;plenigis la
', plenigis la koron de La (lisipitj . jaroj vice
1
moko adi&is l. an:gelo.n, igS oom!O. Kio!ll
Ji. esperis fari p&- en homvivb! K.aj kion
li faris? Virinajn disputojn li pacjgis hejme per la,
vortbj de ,sja boneco, siajn safdjn li kallruladis \resperc.,
kaj si.ajti safistojn 'kaj Sa.farnlastrojn; defundis .'
la de Riaj bienoj kontr.ai la t.age p:r
atentis, la kampan Jaboron au riprocis siajn: senbridajn
filojn . . Tiel pasis la tuta vivo: Ciatp '. celo, ci.am iJo ;
kaj ciall;l' por la .l'C$tLs di.6, pro kio CO . 'IJ
. estis inda . . . '
Kaj Jiaj fitoj - l senhridaj knaboj
.. .. ke _.ili,
e. tas 1:tuJ, ke 11i -estas l:iu gra11da al kruJ,
cio hredi!'is, de kiuj oqi povas aten.di cioo. Li jani
scs ke li mem estis n'lli' ilo lia tuta vivo, lia home
,, estas . tmr .ilo; la }o & l' lia hmn.a a
estis n'llt po.r i;loni' 'Cie fortQQ. '41 ei tiu: tra r
- el kin .eksveltis tiuj m. du gigautaj ' fil,'j'. Clar
liomintanoj i .sed. Jo ti '
fajr4ls
gelo al La ftloJ de l , , ..,, H ,
.iee
Folloj faJas_'
Floras pur puro de . .
Surbrance sekfoli(\j
en . sunradioj :>
,. Odor' 'Sentigas de la ni'sko.
La somervsto en cifono
fal&ne. plffi.das,
pleni:las
ikontra' Ja 'morna'' cielono:
Cal' YCDS jam Ja veJksezonO.'
Tuj 1 hro:
La s:abla :voj' garderia.
silenta; .revoplena, ' '
prornenas n1i .kun koro.
.Dance, balance .err rehrilo
faJas foli', ,
jen du, fen pli,
pieden de l]>lektobarilo,
kie plorkantas sola gtil.
Kaj korvoj ;nter nudaj
, ;grake
kaj rekviemon dirs. ;
Disfluas nun la lumogarboj .
La foliaj o sur l<1 tero,
nebulmemore
kaj .
. dormas kun sonf pri l' suka
sub tuberoza arba slo.
A'iituna meditado
Falis Jastaj de' l' kr<m.o.
La snolmildokula: drorias en medit'.
Tie, ci . tie paJa rozo el sezono
kiel . ombro de malforta ; id'.
,i ;.
Mallalte, ho mia kor' batantal
.konvenas nr lulkanto de l' velkinta
:ne. bedami.., estas ja plezur' konstanta.
trov>;Sli>t la' ieirata
Kiom tiu nubkovrita
p1anedo! ... Ha, kitj" Nakoor! ...
Kaj tJO&"te, . ttans b:Ordranpo, gis
en la limon. futj poste la arharo,
' .arbOj "kovris lim subite. Ki;u,
(enebro l Ci tie h:altis la pluvego, nur ia sekreta
rnugo, sonoro, batado auoncis de supre, ke gi
p!uvegas kaj .1rapas sinistre, senindulge la netrape'netr-
eblan foliaron.. K vaza iu seke trairus sub mirinda
akvofalo . . . Kaj dume en la malproksimo sekretaj
glitsusmoj, ekfimigitaj blekoj. La angelo palpante sek-
I' S la trarompitart pasejon de ia grandeg.a besto.
; Ho, ' Nakhor ldaj : . Vi noo trankvile
sidas en via arbara domo, sub .la edrotabuloj frap.ataj
c]c' la pluvo; va forto ripozas kaj kreskas eu la pluv-
_ego, kiel la .abundkreska semajo . . . . Via domo
.estas .jam prta, . el 'belaj cedrotabuloj ; gi h_ava:s
du, kornojn,' al oriento: kaj al okcidento kaj du gran-
daju kortojn; en unu korno logas N.akhor, kun sia vir-
iuo kaj tridek sklavinoj, en la alia korno logas . Haran,
l{lm. sia vid:no kaj en la kOl'to trov.igas kameLoj kaj
IIIHlo:j . Cirkaue Haran faris grandan, bar-
ilou, el pintaj latoj, kontra la sovaghestoj , dum Nak-
hor la 1takis kaj . piptigis si.a
grandeg.a mano. Oar .gig.antoj . estas ili . kaj ilia menso
su-peras tiun de l' homo: ili elcerblum.as util\a]ojn kaj
kouigas ilin al _ la fil<:>j de horno . ..
. Tjel !nedi,tadis ang.elo Azaziel en la arbaro kaj lia
aujmo trankviligis. Ve.llis e:n lan kapon .la
pramistoj, kies forb'alais la kolera river . kaj
la penso varmigis adaca. Kial nc povus li:aj giga:ntaj
grangajn la h'o.rdo , de 1'
kaJ per sta angela forto reoom gro en .g1a VOJO?-
Venki la riverou kaj savi \ la homon kaj la havajon de
l'homo? '
La .imlgelo pli rapide . ka'j !Ya:lda Ja arbaro
komecis heligi antau li. Tie estas la maldensejo, la
Jdorn.o . de liaj filoj . . . Sed tiam rnirihda kraketado.
n:liksigis al Ja narkota frapado de l' pluvo: milio-
Joj da serpentoj sibltus, a mil gigantoj suous la den-
ton. Kaj Ciam pli proksime gi sonis kaj jam estis kiel
-granda sorcistinkuirejo: kun bolantaj kaldr.onoj, kun
vivantaj gr.asoj gutantaj sur la fajron: La angelo dis-
pusis la brJmeojri d la .lasta arbetajo '. . . .
Kaj suhite li ' ekvidis la katlzon de la kraketado.
Kia vidajo gi estis! Brulintaj , fumantaj traboj krak-
e.tadis en la pluvo. :
Sub delikata nebulo iarita de .la pluvo, du tl'ionoj
de la helega cedrodomo k11sis en ruino kaj arda]o. La
tabuloj kaj kolonoj St:rdjorse unu al la ala, nig.re,
cindrigite: tie kaj ci tie malfermadis ankai mal granda
fajrelio la okulojn, kiun ne povis estingi la tut$0ma:ju.u;
pluvo. Kaj nebuhis kaj kraketis la tuto. Jen tic,
ci tie farigis la siblanta bruo momente pli akra - -
:mm al la alia trausdonus la voooo la.
turrnentitaj arbolrunkoj - . jen gi mallauligis,
sprucsonis ; intel'sonoris kelkaj graodaj lmaloj , fend-
:i,gj. Terura batalo de fajro kaj akvo estis tj.o super
la kadavroj ae la ko.rnpatindaj cedtoj.
La angelo 1iis pli :orokstmen. '
Spuroj de detruo ,j<fgis sur la !':endifekte restinla
J(]omparlio de Nakhor. La harilo rompigis, sur la dikaj
traboj de la fasado re\stis blanka la . .loko de la hakit ..
balioj. Pre$gis la koro de Az.aziel. Kia tel'ura mal.-
am1ko estis, kiu lruragis ataki liajn gigantajn fiJojn?
Sed Nakhor staris gaje post la apertit pordo.
En la mano 1i tenis fortan vergou, :al kiu l ligis elas-.
tajn tendenojn ;.far.itajn el besta intesto.
- Kio okazis? Kaj kie estas Haran, via frato?-
demandis Azaziel.
- Janusz Korczak -
Infaao estas ' jam maljuna: ha vas -du subajn kaj
kvar S\lprajn dentojn, dudek tri iiuntojri kaj la
la opinio de gia patrino estas plej el ciuj infa-b'
etoj de la tlxta mondo. Patro tamen ke gi
estas malsaga kiel boto.
Patrino tiet fieras pri posedo, kvaz.ai g1 estus'
propra, a1 ileniu antaie kenata elpensajo, _ kiun oni
d6vas patenti, provizi en numeron kaj _ doni al la ame-.
rika kapitalistaro por plua ekspluato. Vere estas ke
ankau uHaj virinoj havis jam irifanojn, sed ti ci estas
tute ala, ege perfektigita, 11eimitebla Juij malsimil.a aL
la gis nun ekzistantaj etuloj. ,
Etulo sidas sur patrAj genuoj, tiradas lian harbon,
penas kapti la legatan de li Jurrullon.
- Ne ma.lhelpu - murmuras la patro, form '"
tante de sur la jurnaio la In!anojn de
In{aneto flankenti:ras kapon , kaj alrigardas scivole
la patron. -- Dona ombro, super ma.kulo, hav-
anta koloron de lakfo.
Kion faras bna omt:>ro?
Infano miras per large malfermitaj okloj ; per H
iom malfermita buw kaj per m.alrapida .spirado.
- Diru al mi, - gin fine la patro,
formetante la jurna}on - kia estas via opinio 'koneeme
la hodiaan politikon?
_ Infano tiras snuretou de la patra nalu,mo kaj
rspondante: >l grr ... rnfff ... vau.a -sal tetas pro grand
guo.
- Ah, k.arulo ma, vi havas n:epian ideon
politiko.
lnfanon detiras la nazum,on, suprenlevas la man-
oju kaj dir.as kun tono de konker.anto:
- 0-o-o-ol ' ;.
Kaj patrino sin turns al patro:
- Jetu for tiun ci abomenan cigaredon ; vi brul"
vundos la i-rdanon. .
- Ah, etulo, etulo, kiel granda stultulo vi estas
- d.iras patro. , . . "
Jnfano baldau 'kornencis 'rourrnureti kaj de su'i'
la genuoj de p.atro iris el;l la rmmojn de patrinoe ....
..,..- lnfaneto mia, i plendas .r- oni ; ofendas
vin, insultas, neniu estimas vin.
Infano . viS.as la nazon per pugno. _. .. .
.Karulo mi.a, La nazeto jukas .al vi. P...acjo
fumisen la . J;l.azon .. :Oiru: f.i-pa6jo
1
.
la nazto.
Etulo ekmurmuris -duan fojon iom pli
kaj p.aifino rapide enkuris kuu gi en apud.:rn
Jes, jes, - infano estas jam maljuna.
Malgranda infano Jrun siaj ses qentoj kaj .dudek
tri funtoj tie .multe jam travivis, ke: pasjnteco-povas
esti temo por.kdkvoluma rakonto.
Kelkvoluma.n libron neniu volus legi,
ec neniu volus presigi. . < ' ' ' -.
Do mi decids p1' in fanet0 skrihi nur malgrandan
rakonron.
Mal1umigu iom. la lmpon kaj leB'U: malrapide,
maUautflustre, car mi parolos p sekreta kaj i:nirindaj-
plena antauhistoria de . vivo.
*
Jam estis tiel , kiam Dio apartigis lumon de. mal-
fumo kaj alkl'oCis stelojn, ciun sialokc kaj ' ligis ilin
per nevideblaj fadrenoj de ecip:roka pe:i()forto. . Tiel
estis, kiam mondoj el haoso; ne, la mondoj
.ec ne naskigadis ankora, ekzistis . llir pen-so bel ilin,
au eMe ec penso ne ekzistis. Vagadis koloooj kaj so!noj
- estis nek vivo, nek spaoo, nek tempo,. Mo:mento
egalis al . j.aroonto. Estis neoio: Ekzistus nur estonteoo,
se -estus demando ai antausento de estonteco. '.
Kaj tamen . . .
forta "vooo, 'ordouata al
1
l dsigintaj
.atomoj kunigi, rezigni -d si mem: Kaj estos fulm.o
kaj pluvguto kaj qister.t kristalo, - kaj farigos
.nUrin-dajo: viv().
Estos vivo de kreskajoj : kverkoj jetados sernojn
por kl'eskigi _ filojn, kiam l korpoj de la patroj putr-
. igos a kiaurfu1mop:mdro fakasos
Estos VIVO. :
Estos homo, deriranta diveni la misteron de Vivo, .
horno kieaj'o.
Estos ...
Dume sekreta kaj mii!ndajp.lena mistika 11,0kto.
Estos . . . -,; . . .
Infano en fulmo de gravdigo jam estas granda
mirindajo. - . _
Oni ke ii\Wlv ke
venonta. Gi estas enskribita en nnian Iibron de ia
.kvartalo" nenip vidis ec ne ptrino mem - Wl''' .
ateudas ta-tllen gi jam de: long:eesti.s kaj estas . .
Cia . jam komencis : la,boron,'" kiu nema m
finigos, ear liun ci laboran infuno cedas' al sia filo,
:nepo kaj pranepo, samkiel al infano cedis gia avo kaj
pravo. . . . . .
. Vi cfu.:as, ke infano, kiu .ankorai ne estas, havas
tion kaj tiom da sernajn.oj, da ffiQlliaWj. Vi praVi8S,
lamen vi eranls. Gi estas por si mero, gi ne konas vian
borlogon:, nek 'viau :kaiendaron - .gi ciam estis kaj
estas. ' f i
Ne nur pro to vi eraras.
. Gi vivas ne iajn . viajn ioonato:jn au semajn-
ojn . . Gi nter miliardoj da dis,jetitaj polveroj
n mondo, kiain audigis krio: )>Al RaStille! , gi vivs,
kiam popoloj largonde fluis por repreni de la pagan:oj
tombon de . Kristo, kiam oni f1or'krons frunton de
Sof<:>klo, kiani ' skl.aV<lj,' skurgataj per h'awgoj, konstru-
adis pompajn -maizoleojn de faraonoj. Gi vivs ankorau
pli antaue) car gi atendis sian naskigon milojn da jaroj:
Gi vivis en muskblo de , urso en malproksima
liOrdo kaj en eterne vet'da pa1,rn:folio de varmega sudo.
Hej, kiom multe vojagis ia etulo, autai ol gia
koro la unu.an' fojon ek'batis.
Gi estis jam antai muftaj, multaj jaroj _._ gi
vi vis .. en plasmo de-amrebo, gi ekzistis jam en la hiioso,
ei ' kiu Dio kreis stelojn, alkrocis ilin sur cielo kaj:
fortigis per nevideblaj fadenoj de reciproka dependo.
- .Tik tak, tik tak - batas koro de infano.
Obtnza, mallaita, monotOJla murmuro kaj longa,
senfin.a vojo de pensq ...
. Por atendata infaneto 011 preti.gas vindojn.
*
Infano eksentis. doloron kaj grandan timon.
Oa doloro ne estis, kiel la nia, kons'Cia, matwa,
pro.vita. To estis la tiel granda doloro. . . .
. IJ1fano eksentis ion pezegan, similan a:I no, klon
oni travivas-um iukuba songo, kian\ vi subite komen:
cas gem. ni vekas vin kAj demandas: Kial VI
kaj vi respondas: )> Mi , tute ne, gemas au :
Mi ne rhemoras, rru 'ne scias. << ' . .
Kiam &m nigra nokto fremda mano kaptas vm
je. gorgo, pro timo vi vidas nenion, vi ha vas :nur sufokan:
kriou en hrosto. . . .
Tia estas la uma ' spiro de ebulo, tia estas tiu . ci
untt momento . _ : 'Unu, lciel morto. Pastro-dolo:ro
edzigas homan estajon kun vivo.
Infa:qo per pulmoj aeron kaj , tremJlntc,
komeucas yivi memstare, je propra
Metu fiugron sur bu8on kaj ear vi vidas
fari lciel eh'le plej malmulte, ear vi
ne .scias, ne .. ,komprenas. Vi .letos en pensgn.' unu
du,1i>u kaj ilensa .dmd-arbaro sen resp-.
oiidoj: .
estas al -etulo, maliJOne . . .
Oui preparas jam por .gi kamo:milii, oni al portas
' apoteko . divcrsjt j}ulverojn kaj 'onkl'ino demandas
per telefono : .
- Knabo ai knilbino? _,
tero fa;ig.is da mirindajoj ka:j' miilt . da m
ankora estos, antai ol v.idigos verda hoketo de germd
' Ettilo ha vas sub kranio, en cerho strangaj pap-
iliojo, teks:itlijn el mJajstra pinajo, :sur kiu :movjg./1$
koloraj h)ldoj. - - Etulo pnsas. Kaj dormate,
al_ ongdaira hatalo kun cirkaianta:j gin misteroj , de
kie .fluas oono kaj. malbono. .
Bruna songo ile infaneta ... maldormado es-tas du-
speca: un, kiam farigas io h'ruta kaj maltxma, ala
- kiam farigas io kv-ieta kaj oona. Kaj infano )ru,as
trankvile ai krias. 'Gi ne ploras, ear ne havas aukorai.
larmojn;
* '
Patrino klinigis super la lulilo:n, g serCs jam
en inmo prudentan penson.
- Rigardu, :karu10, .
Etulo turnas 1a senharan k!apon en la direkto de
la patrina hrusto kaj komencas suci, sereante ]a hruston
per-- 1ipoj. Gi eksentis varmon de patcina paroLado
volas bu8e trjnki gian amon.
. Alifoje, iom poste, sur kusenon falis vanua sun-
radio. Infano komencis serci gin kaj movis lipojn, gi
volis kaJ?ti volis . .. ' .
AlifOJe, . multe pli wste; kiam vartlstmo kanb.s
lulkanton, infaneto volis trinki kanton.
Kaj patrino jaro hodiau serCa.s en gi prudentan
penson . . .
Jnfa.neto scias nenion ankorai, ec ne suci : jen gi
rapidas, jen suCs dormeme, faras longdauran paizon,
jen movas maUerte la kapon, perdas la b'ruston, koleras
ka j suferas.
Tiei defalas J.ahorilo el mano de ma11erta labor-
isto, tiei junulo en la "11mua h'alo mhllerte preteriras
dancantajn paroju, tiel malsperta poeto pene faras
rimojn .
Etulo m,anmovis, strecigis, ektremlis - gi havas
kapablon de movoj, sed en 'iJi 11e estas ankorau pensoj .
Tamen etulo scias la konsumitan nutrajon,
kreski dank' al gj
1
scias pli hione, ol p1ej ,majst:eoa
masino p1:eparita per homa mlano, sed scia$ malpl,
kokido, apena eliginta. -el ovo, jam po3tkur.as
la patrinon kaj hekas g-rajoon ; malpli ol eta.< nsekto,
iranta malrapide ,<kaj prudente sur folieto de a:d)ata
planto . ,

Infaneto ku8as en si.a liteto seka, sata konteula
kvieta dormemo Cirkaias. G.i palpt'lbrumas, lev:i$
la palpehrojn pene, sulkig,;inte la frunton ka j . kurbi"-
aute la buon. Giaj okuloj . sin turnas senorde
flanken, gi ne kapab1as ankorai r,igard.
Infaneto luktas kun dormemo, kiel pre:daul.o de
eua kUnveno, clairanta tro 'Kaj cirkae ur.ur-
Ul.t;Jroj, tonoj, flstroj , kaj cirka:ie bt'iloj , Olll-
b:roj, rnakuloj, koloroj kaj tonoj kva.zau en nebulo.
U1.. .Subite , farigis io Jleatendita. lnfaneto -tt-a.vids.
O vidas;
Griza desegnis uouajn malklarajn kontur-
ojn de , blega bildo. Etulo cktimis
kaj .ekderis sc. ' , ,
. . Iam, anta:if longa, longa lempo, la homo, per la
unua mallerte konstruita teleskopo, d'trektis al Ja steloj
plenan de rigardu jam fieran kuj
Li tra.rivis momenton de,ek:staw, ti h:avivis
jarctmtojn de malesperoj, luktoj kaj inalgojpj. '
La unua konscia sento.: mi -volas 1 Ulltl.a
rigardo, la pro de iio, kio JHJ
estJs.,. n:utrajO:, te:mrei:l neoesa, por v1n; ,
',. l'J.tulo l:ee ne- vidas, estas .llkto. Gi lrouuuwis
19
plori ; patrino alv.okis la ' opinian!.C.. ke gi
malsatas.
Si erar.is : tio estis la unua plo:ro de infano ne
f:)rO to, ke gi el)taS malsata, ne pro tio, J_m 1a vindo
krmfaldigis, sed pro. fo, ke . gi , perdis nekonatan mon-
.don. :Jen de malpacienoo, de elrevigo
rrnomcnto de fiera suprenle-vigo . . To estis kaj
rnalapc1is, kaj ne .. estas p1u. Krio, protesto kou tra.
tipritsenforto. .
S,ed infano komencis avide suCi, srdigante
. doloron, la kor.an :bedairon post :perdo d.e
satind,a ideo: gi faris la saman eraron, kiel gia
*
Ouklino kli1gis super la lulilon, siaj okulo}
renkou.tiftis k un .serioza, de
- Heleta mfa.neto, ,_ duas onkhno patnno
gi ha va vian b:u!lon kaj la ,okulo'j
1
tl. d,e via edm.
Si klinig;is ankorau pli, kisis la etulon.
Gi ektremis .timigita. ..
Onklino hontis la kison kaj la timon de infooeto.
- Bedaurinda etulo, - si diras - via meuso
dormas ankorau. . . .
"La menso de infaneto dormas? .
Neniu ltoma menso en neniu yivepoko priatentas
tiel zorgeme, kiel tiu de infaneto. Se la hotna menw
6a1n tiel S'i havus t.ielatingan penso:n kaj la
unive1so paligus pri siaj mjsteroj.
J,.a me uso .. de ini\a:net rnulte laboras . en silen to ;
kaj la lwdiat'o t1:1te ne siniilas J,a .. hierauon.
vi e en tutmondd
ckspozicio, tremo, kaj radturnigo maHkigos
la spi.tvn al vi; sed kio gi estas kompare ku:n 1a;
labciro de miliooj : da motoroj, r.adoj kaj tr.ansmiisioj
en Ja .ceroo de infa:r eto. " . ' . '
1
1
ri,gardas kaj pensas, pensas per plej mis-
tara kaj plej pamlo, sen vortoj per parolo d:c
b!ldOj, kom'una al eiuj :i.nfanetoj de la tuta mondo kaj
a:t llrj yivaj kreajoj: Gi kaj vicigas bildojri,
kreas ml!.fedalon por konstr.ui s.imool.an homan' parolon,
eh: ?k:iJu ciu bildo bav.as propran tonon kaj propran
animon, bonan ai malbo.nan, amatan ai malamatan.
lnfano maltoj.as, gojas, miras, timas, . demandas
kaj Gi ligas etajn oomemomjn de ntai hom
kun dormo de hieraia tago kaj . krmplektas ilian teks-
ajon . kun 1;1okto, ,kiam Dio . ;;pendigadis s .telojn sur
firmamenton. Gi fvhne trakras centja'roj.n k.aj mil-
jarojn' de evolucio de homa Baldau gi supei;O:>
la plej sagacan beston kaj kvanlaam gj eslas fizike
malforta, senkonsik!. en la vivo, gi komencas fratigi kun
la. genio' de la_ boma gento:
*
Ni interparolu, infaneto.
Suno fala,s sur v.ian. etan, ca:rman kapon.
Via rigardo dir.as, ke. vi .estas jam homo_.
Beda.rinda, kiel mi kompatas N,in. .
Car ne ekzistas pli granda malfeli&, naskigi
. . ,, , ,-;.
Kial, se vi devis esti vekita al rivo, 1i ne igis fJom?
Kial vi ne n.askig-is paplio? - '
Kial ne birdido de arbari kan tintino?
.J.u pli alte, des pli : . ...
H.ofuoj deziras sc .
. lni'aneto, da dloro,:,'estas . eu
k,lureoj, celoj;" voje10j , vojoj.
Kiom. da doloro ...
. Cu vi :kre<las, infaneto,
opinias, loo iam? .. '. Ne ne. .
Ja'lu plu diros .. ,
Vi sulk.gas J.a, frunton?
Ne plonu, infaneto. Venos malgrandaj maljust-
ajoj, ne valoras plori. Venos grandaj maljustajoj, vi
estos jam forgesinta ploli. '" . , ,
J(a j genera co j f1ttas, ,Jluas, . . ' . ,
Vi .ridetas, infaneto, vi _11e kredas?
T1uu Ci vojon oni devas ttairi mem, al
devas kredi.
Vi pravas : ..
*
Infanem pendigita en la universo kiel 'stelo.
fa neto oe ekzistas ja por si mem; gi ekig'rata'S sin
sia propra ungeto kaj G.iaj manoj, pieooj
kapo - jen malproksimaj kontinentoj de gia konscio; _
jen Jnalkovroj de malproli:sima -estonteco. . '
Ekl'istas rmr' eta .f.ajrero de ,infa:neta I/Cnso, fajrero
tiel i:Orta kiel'tiu, kiu pov.as kauzi lYrulegon. .
Iui'aneto havas large lnalfermitajn o}rulojn, rigar-
das kaj esploras la cirkaiantajn gi:n oillb-rojn. Gi ne.
r;.markas makulojn, sed n11r tiu.jn, kiuji.
8angas la for.rnou, kiel la nul:Joj. _
lnf.anet<.r estas . stelo, . . esplranta la :angebLajn
formojn de la nuboj. , .
Gi kusas surdorse k.aj cirkaue la ombroj : patrino,
vrtistino malhe.l;aj rnk.druloj sur .hela fono.
supr.eulevigas en la sp.aoo, rralsuprenlevig.as laj ie Illia!l-
aperas. . . .
(Etulo, sid.ante sur brakoj, devos .a;likot'lstrui la
tiel laborein.e kreitan mondkoncepton).
Ekzistas .pensoj, sentoj de etulo - ili estas sen
komparoj, ear ne estas arrko:rail rememoroj. Estas nur
esplora -: , .
Cirkaue movigas nuboj. El i.nter ili .. infano eligis
nur unu , sola:n :, :kiu < plej .ofte .aperas, ombrott,
kiu ne . Sngas J.a . formojn
1
01nb'roo; kiun oni
bone prir.i,g.ardi, ear gi ne mala peras tiel . subite, kiel
ciuj aliaj. Gi estas frata omhro, kiu ne forlas.as etulon,.
Kun gi etulo .sentas sj:n rnn:Ipli solece. La ombro - la
unua .instruisto 4e - .: giaj propraj manojt.
Simile .. . al ,&sisto, ,auf:al . ol. pafi . malprok-
siman CasOOSf.oll, Jernas celi OOtelon pe.ndigitan SIT
snureto, infaneto) belpe d vido, ce_la.S' kapti siaj;n.
pmprajn manojn. .
Gi faras en silento kaj penegaj.Q .
stu,dojn: gi .lernas rigtardi, .ternas memori, : lemas ek..;.
koni. i ' . . . , , . '
l ne' ctevas ligi for'fu )a WUlojn ,(le i:J.f.ano, Cal"
ili estas bezpnataj al gi. .
(Finota) El. la pola: Halina Weinstein.
-R. Rosea:.....
"- . Do bone; .ak;oeptis R;uk, Ki.ar vi ne f.ari
tion saman? J.am ha vas pri la pipo kaj ciga-
Kial ne verki, se ne libron,
Alek rekti,gis sian korpon e to; Estas strange,
ke dras tioil, ear nri j.a provis ion: simiLa:n. Mi faris
serion da notoj pri la plezuroj k.aj tekniko de pipfurn'"'
ado, kaj intencis iam ellabori ilit1 je artikolo. .mi
lro mal.fidas mian lingvoposedon por komenci tiun el-
lal:oron. Se vi vere interesigas, kial vi ne rigardu
kaj se vi ,opinias inda, disvolvu mem, miM skizon? Ce
eventuala :ak<-"epto, ni dividus la honot arion.
Eh; k ion mi scias pri la pipfumado, a u pri la
fumado entute, diris Buk, malsate, kra6mte. Tamcn
- el pure komerca vidJ?unkto, va Qtopono -estas pri-
pensinda. Jes, mi pen:sas, ni pov.as iri al vi kaj alnmnau
esplori la eblajon. "
Vigie jetita Mono enpolvigs la l1untau kapou de
la leontodo.
,La mondo estas mia ostro, citls O. Jie1uy,
;1\.itun mi per mia glavo malfermos,' - kaj li ldnis,
k kvankam per estus facile maHermi la su:kau
lhi,valvon, malferm1 g.i:n per skribmasino es.ta:!l . jam ;alia
aJero . .. N u, ni tamen provu! Ruk kunfrotis la rnan-
oj'n kaj cirkaurigardis la camhreton de Alek. .
' : .len estas la krudaj notoj,' diris Alek, iori) , fo-
sinte :i:nter la paperoj, kiuj kovris lian
kaj diru vian opinion. <<
ilegis silento dum kelkaj Alek fiksis
f
0
liou da papero en la k>l,lj ateudis. Fine
lioscedis kaj turnis la kapon al la sileota 1\k. K9ffi'-
foje vi legos - .
Nur unu fojon, sed - wrge, diris Ruk matra-
pide .. Tio ci estas konciza, rieenhava. . . jes, mi opi-
lrias, bon,a. Tamen mi JMnsas; ke estus utile girt pli-
vastigi << .
H<_>, n:epre; mi .al vi por
>> A-h penss, ke tte c1 ru bavas nc por
UHJI, sed por .kvar artikoloj, nome: la anua, pipo k<irt -
trau cigarcdo; - la dua, la elekto de ' La pipo ; -' tri,
la : elekto de la tabakio ; - kaj la tekniko de
kaj fumado, kun kelkfra1.a fippeco.
l> Dobone. Alek tiris la segon pli -al
la. skribm:aAino, tauzis la harojn per kar.akterir.a gesto
e la dekstra mano, kaj pt-eti,gis por ;mia.sinskribi
'>iktu t .. .
Dio benu vin ! 'detis Ruk ind'l!lge. I vi pen-
sas, ke mi pov.as kanti lai la mendo? kapo estas.
lro malrapida, mi forte timas! Permesu, ke mi intery-
jtm vin.. Pri ppoj mi stas profanulo, necesas, ke mi
havu .1nkorau kelkajn ootojn - poste mi elLahoros la
artiko:loji!- '?!\ lI dauro, D; tago) ..
Laidimoo. AJek sterms san sur la tap!Son, tms
kuseuon sub la kapon kaj bruligis , cigaredon: Paf. 1
.. " '' Iom mal!aGile, tamen ... Ruk foliumis sian
lai v, estas la respektivaj
de cigaredo kaj cpjpo? : . . '
, Akk profunde tiris: si'an ciga:l'edon kaj blovis la
{umn su{lren t la pliono. .. -
Cigaredo, n esta$ bona por ner.va
Oi donas toja(l .:.stin'lulpn, _ tujan satign al la
pos.tuki apetito. Pipo, nu, gi estas; p:t ri:poziga:.
i . don.as trank'vilon, promdan . Gi Jron-
1boua:J ibw kj agrabm _
, Gr Jionkord,.s kun garde,OO, kun Ja, paca naturo,
I.a sunsubiro ' ka:f 'malvarmeta lqepusko . '
- , Cad Z:rap:mann. Groesbee'k (/'llederlando) ..-..
precize kvarono pos-t la kvara, kiam la
teuisto Frtz AAbch fodasis La kont<lOu; zorge Ji tentS
la pleuan nonpoon de J.a bauko sub la dekst:r:a brako.
!,a poso . en ha vis 3 5 , miloj u -da nederland:aj guldenoj 1
.Nc. pli 11ek malpli! NenJ,am en sia . vivo li po.rtis Jiom
da mono l Al la efkaso Ji aevis, porti tiun sumego.l1'.
Ct devis? flusttis en liaju or-elojtl la tentanto. Ho, kio
se Ji hodia ne fa:rus sian devon?
CiTanclu batalo nter devo kaj maldevo boladis
1momeut eu lia aniino. perspektivo,
Btelisto, barh<lbisto! Sd la m,no la malbenita mono.
en la poSo,. ekscifiiS liaju pensojn. Kw,t nomi tion >l steli<<
.pli.lj hon oni dirus: pruntepreui!
' Vere, 35 miloj da guldenoj estos la granda bon-
Sanco_ lia v1vo . .lo flimila ok!auu, mu unu fojon, )a
okazo devas e ti . kaptita. Kaj nun, kion fari?
rapide jri hejmen lrun_ la r.abajo, poste fugi for el Neder-
laudo, fari eH gran<:fujn aferojn per la
rabhu sumo, kaj tiam, post la suj<ceso, redoni la stel-
i:tau sumon al la hanko. Jes, bone, bone, ankau aliaj
Jiomoj anta[l li f.aris La samon. VoLonte .Fratz Asb'achl
al"skultis 1<i vo()Qn de tentanto.
' , Post kelkaj mon;entoj estis .prenita la granda
doc.ido. Li diris al si: mi sola en la F111r
milion Ii_j ne havas, anka la pasporto estas
orda: Do, mi .riskos la .aventuron. Bapide estos h'ruligita
la moupoo en la forno hejme. 20 mintojn post la
.iros la ekspreso' al GermarTujk;>; cirkai la sepa Ji
jain estos en Ernmerich . ..
Subite esti.s preta la plano en ciuj giaj detaloj.
Temis nur pri ekzakta plenurno, temis nur pri rapid-
coo; t:.io alia estus tempoperdo.
Alveninte hejmen, felie la dommastrinon Ji ne
lrovis .tie. Bonsanoo. Balda u la ba:nkpoo
de fajro. Tiam li apartigis lerte la hankbiletojn. m
surngraudajn amasetojn, wrge dispartigante ilin en
siaj pooj. 1:\apide kelkajn bezonajojn p<>-r
la granda vojago, li j1us intencis forlasi la do111.on, kiam
li adis sonori ce la pordo. .
Cu poJicistej? Estas ja neeble! -.- Denove sono.r-
,i lo! -Diablo! Konsteme li rigarilis tra la l.urtenoj de
la feu.est-r;o, Li ekvidis la najbarinon, kiu en . ci tiu
Qlalfermis la pordon, En Ja korid()ro aidigis
paSo j. Kaj nun li ekpe.nsis p.r.i la malfermita ,
koridora. ' .
t'J:itz, u. vi ,estas l1ejme? < Ho, esGs la vot'O de
Henriko l.a11gebak, . oona amiko! Kiou Ji dezitas en tiel
malkOitveoa momento?
Silentu, . iris Fritz Asbach al JOOB1, .tranfvil-
igu, ncniQI). Ji devas scii! Henriko ja _estas :t;re nervoza
bomo, precipe de kiam li -kon.atigis fr.auli:no Rel-
ling. Sin strece regant, Fritz .Asliwh di-ris al la al.::
veninto:
Halo, -Henriko, kiel vi fartas?
Sed la nervozulo ne -povis. , respond. Kiel perse-
kutata tigro li mute ""tramar8is la . eainb'ron, tien kaj
reen . . . -tien ka j reen. -Alrigar'dante vizagon de la
vizitanto -- Fritz Asbach piusis: Ciam. la sama
ka rito. Certe denove . li kverelis kuri frailino Mariano,
kiel kutime, kaj nun li yenis peti konsilon. Estus eerte
plej bone, romp la fiane,oon!
Fine Renriko -demandis:
>l Ou vi preparas ' Fritz? .
))Kial, Henriko1<. . _ . .
Nu, . v:ia - il!8as tie sur la. tablo.
Fritz momnte ektrens, sed poste li penis Ij.dceli
je Henriko.
Ho,' e-stas' mia lrutimo. La ruin nerriam
forlasas.,
' Folhimaute en la paslihreto, Hemii(o subitc diris: '
Rigardu, Fritz! Nia . estas vere $tranga ..
: ronda. Koloro de okulj : hiua. Kolo1'9
de bararo : J?.igra. La :pskrioo de Yia fizionomio estas
'prcize -sama kiel tiu notita en . ma . -:propra pasporto.
En kaw de lkwno oni pPYUS uzi ]a saman pasporton
pqr ambai personoj.
Sed Fritz Ahach ne atehtis ci tiun
grumblant-e zyur:
ll Estas egale; tio min nun vete interesas.
Ankora ne sciante la kairon de viz.ito; li nun
demandis: . . "
ll U io ne estas orda
1
Hen:riko? eukverelo_, kun
Mariana? , .
Ce . tiu demando. fa:rigis' terure' p.illa la vizago de
Henrko Langebak. Fine li hall:mtis: '
. Fritz, mi bezonas monon! n ne pQVaS atendi!
Mi bewnas 100 gpldeuojn! I VI ' volas pruntedoni
ilin al mi?
Post inallonga meditado eamanigs ' a
demandanto kvar biletojn po 2 5 .guldenoj. Certe Hen-
riko devas fari donac::etn al-la karuJino. Dnke akcep-
tnnte la sumon; Henriko 'Lange!lak rapide foriris"" ,
Kaj nU!D, Fritzel:o: ma, esfu prudenta! Sing.arde li
ra:'pidis al la centra stacio. Li p.renis hileten *por la ilua
klaso, tute Qe por la uriii:U.. En la vak,is an-
6uistoj. Jlonvole la Kiel la _
vojiranto povas kulpi?! Plue, mi estas mul-
u, mi ne kon115 lupon? Oi estas a vida kaj kruela,
faras rn.alutilon kune sakalo. Se l'a mosto pen<JS
gin kapti, kompreneble mi vin servi. Kiel m;i
povus riiuzi diri al vi la kieston de la lupo?I , ,.
Vicgrafo Oian silentis, !kaj ' antaue.n vetur.is. tu
si u joro, imkau, irig;is la je duoh'la l'apidec'O.
1.-Qnge poste, plumoj kaj ne plu vid-
vtunloj kaj' ne I*u ta lupo,
jektaut.e ke Vicgra(o Oan mlatproksimigis, diris d la
:sako: Ateotu, sinjoro! Elsakigu min, : m.alligu min,
eligu sagon el mia h'r.ako! Mi ior:iros!
pa sinjoro eligis La lupon. O muge dir.is al la
siujoro: Anta momento, la persekutis r11n,
ili tre rapide, feliee vi mio savis. Mi tre malsatas'.
Se mi . n-e lllangus, .senduoo mi . fine morbus, Mi pli
volus, la easistoj Juin mortigu kaj far-u m.in oferaj(}
po1 rtqbeloj, ol ke mi. mortu sur vojo pro malsatoJ<.aj
farig-u por aro da lkstoj. Vi estas rnoisto,
volas ,;n oer.i por utili al la miOncllo, kial do vi dO::.
vi.a.n korpon por nutro min kaj SaV mian vivon ?'(<
'!'ion dirinte, g mvis la J}uegon, eteudis Ia
ungcgoju, kaj al la sin joro. L.a sinjoro rap.ide
gin per siaj m:anoj. Batalante kaj relro-
irante, ; Ji rifugis !Jlal.a:ntai la azenon. Li uri;uis kaj
kuradis. Malgr.ai cio, La lupo , ne sukoesis malutili lin.
Li fervoriJ. lli amhai kaj spiregis
aP:huuflanke de la azeno :unu kontrai la ala.
l.Jl . sihjoro diris : Sendanka lupo l
M:i ne volas esti sed Dio kreis vin
bomojn; nur por ni vin
lli longe kvereladis. La o:mb'roj de 1a suno long-
igis. i '
La; sinjoro pensis en si mem: 'Iiuj vesperigos,
i<aj se l!Jpofvenus are, oorte mi mortus! Do li trompe
diris al la lupo: Laii popoJm(}ro, se OJ havas dub'on,
(mi demaudas tri maljunuiojn pri @.. Ni iru serci tri
!naljuuulojn Kaj ilin dem:andu. Se ili diros, ke oni
rajtas 'min mangi, . do manu, se ne, do oosu. ; .,,
La lupo gojegis, kaf kuniris lmn li. Post kelk.a
lempo, ankorai ne montrigis vojiranto sur la. vojo. , La
lupo l.rc deris Vidinte maljuntan arbon, rigide
starantai1 ap'lld la vojo, gi diris al la sinjoro :. >l Vi pov;as.
demandi ci #un maljunulon.
La , sin joro diris: l>Planto me ha vas scion, kian
profiton .ui tirus, se ni gin demandus? ,
La !upo diri : >> Sed demandu gin, kaj
La sinjoro povis nur obei, salutis La :maljunan
urbon, rakontis al ti la tutan okazajon kaj demandi.s :
Post tio kion .vi aidis, cu vi op:lnias, :ke La lupo rajtas
'min mangit (<
Ella .arbo n:rugis sono, kiu diris. alla 'sinjoro: MJ
estas abrikotarbo. Kiam la maljiUna fruktogardtmisto .
min em,is, li uzis 1mr unu kern()n. Post unu jaro, mi
ckfloTis. Post alia jaro, mi ekfruktis. tri jaroj,
mi igis pleumae dik.a. Post dek jaroj, dika..
Gis 11Ulr , jam dudek jarofj. La gatdenisto
mangadi.s min, a ednno mangadis opn, kaj .ankaii
liuj ga toj kaj servistoj, C,iuj mangadis -nn, Ktonre li
vendadis . mjajn :f,rukoojn en hazaro por a:kir rnonon.
Mi tre utiLas al la maljuna Nu:n "ffii jaln:
ll,laljunigis, rJe povas plu flori kaj fl'tlkti. ' Tio kolerig
!in. Li hakis al mi Ja h"ranoojin, folioj:ti\
kaj ec vendos ,_rnin ,al .. 'Ve, mi.a ligno
.de Hisp,nuj admiras kopstiu-
ajojn el la rna.Uxa epoko, la fieran A1hambra en Gran:ada,
la: Le9nan ,Kortegoh en. Corfova. Neforigebla el la vizago
de } .ka.stilia lando estas 1iuj trajtoj de pasinto kaj mirige
anka el la karaktero de la nuntempaj Homoj
4
lingvo; konstruajoj atestas pri la nobla :influo de tiu ci
invado de' marokanoj, araboj el Maroko pusitaj de la
nova religio de Mahometo. Kelkaj jaroentoj de konstanta
paca evolilo sekvis la sangan subpremon de la kristanoj ,
rifugintaj en montarojp. kaj atenintaj sian teJnpon. TiuJ
jarcentoj . de ]cultura -evolQ.o araba en Eropo estis fin-
itaj per la venko ; de la . kJ:istanoj ,ce la fino de la . I 5-a
jarcento. Kaj la tiu. ci .mQndo estis faktoro tte
grava. por trovo de' aliii., la tiel .nomata nova mondo.
Kolumbo ricevis l petitan subtenon finan can de]' kastilia
re(lno dank' al ti u ci - venko, la batalpreno de siegita
Granada en jaro r4g:2. El subpremitoj igas subpremantoj ,
tiel Aajnas esti la dafua sorto de la homaro.
La maura regado .en estis fonto ricega de
J)obla kulturo. Floris metioj, ekkono de novaj
veroj sub la temp-al-tempe tolerema regado de la kalifoj.
Apud la maira kulturo ekvivis he'brea renesanco, car
ek!ogis en :la duoninsulo hebreoj persekulataj en
aliaj landoj ktj t:rovintaj rifugon sub la kalif9j. Jam en
frua, tempo sub romanoj . logis . heh.reoj en ti!lj
la -toleremo ,de l kalifoj allogis multaj.n, ne
povis vivi aliloke. , . . ' - '
Tiu ci epoko de la mara Hispanujo -fm:mas la
helajn !-)1: la 'estinto hebrea, ' pri kio U l\DO de ti u
Ci rajtas. fiera . . Estis. la
la l a1mud-lerneJOJ en Pumbedlta kaJ Sur a, kmJ ,havJS la
ro' on ele cefa i:i'Stapco ' por 1a interpreto kaj SClCDCa _Fl'l'
laboro de la <Misna tekstoj. Esto 1imarkata, ke disjgite en.
t:iu'J landoj ' de la '' tiam: konata tero, la' hebrea'ro posedis
c.n la T.almuclo la spiritan interligilon. Kiom ajn_gravaj
estis la .ekstenj influoj, ciam la sanktaj libroj kaj tekstQj
konservis sian rolon de k.ondukanto kaj kunliganto.
Sed jam preparigis la loko, kie scienco kaj kulto
heb1'ea - ligitaj intime kiel ncnie observebla ee alia
- tro1is nol'an hejmlandon. Estis en la jaro 7fi6.
Pasis tiam .iom pli ol kvindek jaroj post la gravega hatalo
ce Jerez de la F1ontera (estinta Xeres, .la :regiono de la
fama Sherry I'noj) Ja venko de Tarik. kontrai H.oderigo,
la go(a Cie. la m:auroj venkis la ccftl
v4sigotojn kaj nov11j reglandoj. "'iel Aod-ul-
Hahman fondis la regfndon ail ph bone ethirlandon de
Korduva, iam ,centro de la fama kaproledo-industri.
Tiu ci emirlando floris, kaj dank' al privilegioj,
la hebrea komunumo kaj farigis centro por la
ceteraj komunumoj .ekzistantaJ en aliaj lokoj iberiaJ, Kaj
d liu ci jndaro apeds la plej rranda p.oeto, plj delikata
kantisto, kiun konas la klaSika li:1
0
ro hebrea. Estas Jehuda
ben Ha-Levi kies plena nomo araba estis Jehuda Abu'l
Hassan ben Samel Ha-Levi. Li vivs de Io85 t rAo,
kaj IHdire estis proksime de Jerusalemo, 1-.ien
Ji migris. .Jehuda Ben Halevi estis la unua, kiu en okci-
lupo Ita vas patron kaj filon. Vi . estlaS tiel &endank.a,
sendube vi ec e havas patron ka:j Kaj li diris;
severe: Fork
1
uru, vi lupo'! Mio mi vin mortigos per la
bastono.
, La lupo diris: )) Vi plejag-ulo par ton de
la tuta afero. Bonvole auslrultu al nn, m.t petas. Ko-
mene, kiam li savis mJin, la si:nljoro ligis al m hr
fermis min en sakori, metis ur min multe da
_l:ihroj. ne lruragis li
h'abilaCJs al Ytcgr.afo G:tan, mtencante nuu en
la,sako kaj pro'fjti de tio. Kial mine povas li,n ma:ngi?
. La diris: Se jes, ankau vi .estas lrulpa.
. T"a sinjoro pletldi kontra la mensogo, kaj
ti_s, kiel li ensakigis lupon, ar li kompat.i,s. li
lupo anka argumentls ruze por venki.
La plejagulo dris: >> Co tio estas krelinda.
Denove ensa.l-iiJ"u gin, ke mi vidu, eu rgi efektive su-
l'eros. {<
La lopo .goje obeis, etendante siaj11 piedojn al la
snjoro, kiu g:in ligis, ensalcigis kaj Jevis sur la
azcnon, kiaru la lupo ooion sciis.
,f La plejagulo flust.ris ee la orelo de la .sinjoro:
"Ou vi havll.S ponarA.on?<< ..
La stiJ joro ::cii:i/ jes, kaj eligis gin: .
N La plejagulo oku,lsignis al. la s.i:njoro, ke li piku
la lupon per .la poru:do.
La siujor diris: ;> u tio Jte malutlos la Lupon?
La plejagulo d.iris ridante: La b'esto estas tiel
seodank.a, kaj vi ankorau ne volas gin mortigi, vi estas.
ve re humana sed tre lnalsaga! Malsupreni:ri en puton
por : bomn senvestig .sin por .amikon Yivig: to
hona por ili, Sd oni me m mo.rtus 1 Cu vi ,:ne estas
ta,r>Silijoro?. Mi e .. virtulo ire v.ola$ -esti.
.'Fion diriQl " degis. La sinjQro .ridis.
alli{ sil) rtig la lupon perla PQJUlrrlo..
lli lasis la kore?n vojo kaj. forir:is .
. ' El la Cina: Venl .Fomo.
. de,' :reJigio_; kaj aii pH''
p1eclt.e, de kredo_ ka] sc1o. L1a3 IaQOl'OJ -'-:' .h estls
Ist<>, filoofo, ::-.. la grrndo por la:' pl-e.} granda
pensul<l .de la mezepoka Moze9 M'a111lonido.
Tiu ci . nomo; grekigita:, Moze ben Mairnun en
araba jdiomo. Li lt: 3o.:atj de t Marto 1 r 35 en
K9rdovo, . ,kiel {ilo kaj " npq 'de patroj .Pmpintaj
pluraj ge. ner.a,cio. j ... .. J; ..a . ),t . n. ..a. :o de .. T.
La kono de. 'la !lO estas .die lia regulOJ ' valorantaJ .
por la !i 'natur de .Ja>
Ta:lm.ud.;hteraturo >esbs la kubma st'udo . de tlu c1 tempo.
.. int.rnaj ' eroj :de la !rezoroj de'
Marmon1do . .Sed ,iciom .malfacde. En la Jaro . r . Kor-
dova; sttb :.la rgado Ja /Offi:ajadoj . estis atakita de araba
de la aJmohadoj. Malape;is kun la libereco de la
.. J(aj . la . certepo . a U, sekW;eco de ;. la lando. ,anka la
kultur. .l.a. .h . e. b. r .. kom_ up. .. .. La ..
plltro de .Matmomdp devs forlaSi la ur.bon kaJ vagt dum
Jal'Oj tra ;lfispanujo tis fine li iris al kaj eklokis
en "la ,Xiro F..ez, O ni . pe kumprenas hodiau, kio devigis !in '
iri prdze ;en la centron ;de . .la almohada maltolereuw, r
La tempon .de la migrado i por inic siaj.n nfanojn
en la .konon de la Malhova . Testamen,t?, '. de la Misna. kaj
talrimda;j . Ti? p. la .. t:e
tntelekta 1)1ozeO/ tre: . kapabla komprem TehgL-fJlozoflaJn
;islamaj ;
mst.rut . pn nat.UJZs<ae';1C6J, florantar ttam. en cJ t. u landa,
sed ne ' konataj en kritanaj landoj kaJ kuhroj ;
tiutempaj. De : la na,tutaj -M'Ozeo i'trovs \tuj la
' 'ojoil .al la filozofio: -kaj .. medtino; kiu poste far.igis
.por li vivmedo., al,rilena ekste1e: Fine, ala jaro .
ladamilio sukcesis forku:ri el .la r-gaP:o al\.1!-'0B\!da. Patro
Mairmlln. kun la filoj Mozeo>kaj David<l en Fostat,
mah;10va parto de , antikva Kairo, en Egipto. Maimun
jarn,. sekvintan jardn,. . :: .. .. , '
' David ' kOtlldrcis ptr.juvel()j, ce. kit,{parto-
ptenis 1\lozeo, J;.io permesi:s al li. plen:igi la'' liberan
tempon per vastaj. studoj. l'!r kiarn Davido durn vojatd
pe1eis 9ea}l9 kaj pordigis al:Mozeo sian havajon., tlU
ei . :eluzi siajtl konojn 'de medii;inp. rSed:li ne
tuj kaj ko:rtentigan,. sea.
su1tano. . grmidnm'tna . tolerema, -kup2s la
regadotJ, l)ni .konsen'tis al la ,pli .grahdan
Mo.zea fari&i$ kuracisto, se ne de. la almena a. de
gran .. o .. Al . . Fad,l), .. ,e l., k. a .. ... u." ..pag.is a.l .. li .. :p .. ensio. u . ! '.
klo fong1s por ._ cmn la rntz.eron. Ankau ailaJ gr,andloJ ;
de .la kortego uzis la serv(/j 'de Maimonido,, filo de ,
kieL li .siu nom,is',pun. Tjd .pasis la vivo d (
M:u.imouido; k,ju ,mortis' en la jaro

. , . . -;[.;:
Tiom pri la ekstera -'skemo( de la vivo_' de .Maimonido. ,
Std f-.iorn pli grava eksteraj .:estis la.' e$iko ..
de , ci "trans; ja.f'CCilt?.i! Li grand'a kaj. lasta,.
mrko, sknb:tta eh, hagvo . a:rapa J?Kondukanto de , J .,:erar-
an.to:j estas la piovo de pr.ofUI}de
prU\l Ia de hebrea ., rehg1cc9 ,. ,
per' Ja dtda,
tela. Lia ( ke.;la_: Hozitiv
religh :e.tas. sed restaS'
nUl; fasado: por
se:rcata. Ja , v.er<:i pln:t . 10
tia,mlj sa_u)oj ja:pc'e.tJ,to]ll,;.Jp!i .,v<v . v ..
intei l;r tikcideta: pensado
hUlnanismo, . No . ;ckzisfas ;d

.intaj de .'l;l'lSH>te)o,,; tgis:,;IUll
igojn, pro man'ko de tem'po. ' pli ne' estis hla.
Tranum saltis de r8oo-melxa .altero en la 1>tofun'don en
la de"miloj da rigardantoj'. I(a'j Ji fe1ice
Sesdek dolaroj sajnis al la aokora tte juna: Tranuri:t suftce
allogaj, por riski por ili sian vivoh. Eble nur ' poste li
rirnarkis, ke la falombrelo facile estus povinta si:D volvi
e j la tj:am an'korai lro simpla instlajo, ce la flugiloj a.
ce la direktilo. ' .
priskribas sian unuan svebadon mal-
supren de la flugaP.arato: Versajne pasis kelkaj sekundoj ,
gis kiam malferm1gis la falon)brlo. Mi ne scias. Sed tio
sajnis al mi dari senfine. Suhite kun krako malfe.rmigis
l a orn;brelo kaj mi sentis tiel fortan ektiron, ke mi
ee; ti dissitata en du pecojn. Sed "foste mi havis rektJ:
gr:mdiozan senton l Estis belege, ti e svebi malsupren. Mi
pendis sur tiu flava velo, dum la aeroplano malapeds eq
la lpalproksimo. Sub mi estis da homoj. ki'u]'
aspektis kiel malgrandaj muSj.
Kusis en la naturo de la aferoj, ke John Tranum
nc longe resti ,kasita _por la fihnl:>. Li saltas de rbr.u-
1 ttta flugaprato, li p:OOmenas dum la aerveturo sur la
Ilugilsurfacoj, faras tie artistajojn. Li pl'ibonigas la $ekur-
ccon de la falombreio. Estas eterna batalo viv?a:ngero
ha.rstrikte. preter la morto. Sed to estas, kio dpna
al Tranum la plej altan vivosenton: la . al
kiu Ji Tre detale pritraktas la lihro la teknikan
f'lankon de la nekompareb]a artista };) boro; kiu al
la sportamanto havas multe por diri kaj krom tio
ukompanata de ilustr.ajoj. ne . frgesas
anka la strangan ka) ofte trilgtkan sorton, de ahaJ. :flug:-
.akr<:>batoj, ce kio Ji priskribas landojn 'kaj reglOnojn,
rkiujn li vidis ce siaj rondflugoj , kaj kelkoj e kiu
estis el la sama tofo kiel li; sed <.\l kiu la .so;to
atingi 1a saman sukceson. Trecge inlet;esaj est as U1kau li>lj
vizitoj en Angluj'O kaj la spert.oj. kiujn J faris ce la filno,
en kics gigantan lahorejon li lasas fari !l la
p.hinajn rigardojn. ,_
' John Tranum eStas Lia libro estas post-
mort?. Sed p tute ne mortis pro akciJento. I,i LllOrtis pro
koratako, kiiJ.m 1i guste intencis cnttepreni falombrel; altl)n.
Lia libro finigas k un la kcl .1 i provis
falombrel-rekordon kun .;nal:fTmgo de oml'rel-malf!'mugo.
L 11 'kuracistoj tiam klarigis al 1 i, . k e U1. homn. .lrol'o ne
el tenas la postulon, kiu por tia eKspcimento estus ncc(Ysa
la . subita sanJl:o . de la. ae.r:Hen\o. ,Sed la
d1ras, h an.kora. Sknbas, ke . ll'lla k oro estas tute suna ka.J
mia sangpremo Kaj li fa.kte saltis el 6L,oo-
metra alto, superatingis la rekordon kaj verikis.
li'. W. V.
MAHCE MAETER.LINCK: VOl\ GJWSSE .
SCll:W:EIGEN. (Antau la granda silento.) AnLai kvindck
:jarQj skrbisMaeterlincli, tam plu, u l.a v.erkitlto de .
la V helan kaj , konsolan libron >ri la rnorto.
Belaj kaj konsolaj estas ankaii la mar.k-a:fu chaj peusoj de
Ji a. plej n:ova libro, en kiu.la nun jaro nli ol sepdekjar;
vcrlcisto kun modela trankvilo prov kon,:inki sin kaj nin,
ke viv signifas verdire mo.rton kaj m<lrto la sola
d!tira formo de la rivo. Tio i:nemorigas nin p tiu antikva
sagulo, ki!l a:sertis: Vivot kaj morto estas la sama;
kiu, kiam la an.Jiko lin deQ,: andis, ki,l .do li ne mortigas
sin; .malSate respondis: Car estas la sam11.. Pluraj dem-
andoj., kiuj1;1 faras Maeterlinck; ekzemple: u nj ne magu
al ni la mondon prefere J:uhoforma ol kugloforma, akte
ne gvidas plu ol. en la kaj por ni, beda.itr ir;daj ,
.,kora: n:vantaJ !egantoJ, ktuJ estas nur en
somerf.erioj <i (carma vortp oo la iaina ver.kisto 'de hn Mona
V l!Dila . estas per kelkaj pdoj tro malproksime. Ni pli
J;eStas starantaj survoje k.aj la mirindajn
vowjn pri .Marlf Arelio :ldel nkai P?r ni iom. pli
.A. la humuroa, kun bu Maeterlmck
pentras al m la embaiason de . dotn.rrstrino, Se
Aia - .. $einvite ' ciuj
Ciu ef ili estaS.' kara al Ai, sed ciuj kuue
estas. nepre pli honeJ eble ec por la
t;uio la famul<lj, .;ee ni lasas e11 .paco la rnortintojn a,
'kantentigas nin Maeterlit)ck> per la nobla ,;
ke. ,:Jqtj nr llia :,so.cieio .pHnGbligi Ia.
bol}loJn .en v1votempo, Pro kmJ Jue Ia :genso prJ.
1 i morto vivo. d'es pli .rice
fort q; <ev@hngas kaJ .ol .Hl aJn .. po .
valoras :ppr ki;el: wka :pJ: Ja un-ppulo kaj
pr ;>o.eto. ;tiom' longe dum oi tiu penso ,'l)e
fin restt poeto. . , . . . . '. /!'." W. V.
, .. SIMW: .. LA .. 'MILIO.ry'ULIN(h.
tet, kamertatro de la 'Btugteatro' al!tau . pte:en-
tis la ' novan te,trajoo; de sh.aw, )) La'rniil:ironliuon. La
giS,
OKllZls ri.p .. len,, a nga:rdejq .. _ ... . ln,da. .. s. lo'rn e. tf me' .drtt .. _prl
tiu sukceso. Gi, 'rrieoojn, tiujn de k0nsolo
ro( en. la morid() kiuj en
] . . j jaroj la ;s!lkCesoj,
plen.fajt-c? povis -ktedi; la, unu.an a:distan ambician, la
un;uan. pledQ ]>Or socia, ii, politika, . rtista
konvink, Ja. unuan fig11rn: pre-
zentitan .k un aiidaca
3
sprito, :indign(>; ke . tuj la
unuil.n: se ne komenoe, meze repre oni
illt::orlipi. .
'. '"Ne .okazis liel.' , . . .. . : ,
1' uj UIJUa sceno de ))La qlilion'ulirio<< grabla,
rcfreiga aer le alta spirita nivelo frapas alJ:!,. r,igarc;leja
kaj cihl
0
no. de kptas la . rigard-
apton . . :!\,.aj la intolel:to
7
al teatrajoj sur la
nivJo ge servis'tinoj kaj de potistaj novjarlihroj -;- ek-
ilotas, kiel la Por$p; plurq_o, ;de tiqj , .kiuj venas en
l.a tJ>laJ_;. f_;r. .. e.ae .. r..a.jn .._a.lp'o. j1;1 e.I ]a. sufka. a tJp os.!'Cro de
hl plata ebeneJO. nemo .okazas(i ; tamen . estas
poeeble jam en 1i unQa1: ninutoj ne ' sen ti, le tiu ci pano
estas bakita el pura tritiko; orti mik'ss. al irenion, riek
llJ]lzc'n, m;k brapon; ne){ malpurajon defi ur _veturil-
voj <Y: . Ka,i :tiu. freAa. sento, ne ;!;orlas as , Ja . rlgardf1ilton eo
poi momento; da:ra.s tis .lir flrio k<l.j J,(! animo pst
unu-du'hora eftesiga spidta , han.Q, ekscitite .evas p1:1 la
h1,\l_p la ' verkista konvinko, p la de la arto;
p:ri la kaj -etih sublimer:o de la tnatto. .
Ja no'va komedi() ae esta.S J,'l}gule
k1'llpoita kaj .-:- e;c
shaw-a senco, "lnel estts ha au lxaJ pli ver-
koj: )>La"JniljonuliI\H estas nura okazo, por ke
sian opin!on. pri la oktipantaj,la .oen g-i a
ke.rqo: ,wi lfl _ric().' kaj
p1e,na n;1 . .. ala blmoto d e la sp'irjta labotljl, pri Ian,a-
jcstauwriila fort? de konvinko,. p.Jj)a
rez()rv,a ve.nko . kaJ la absoluta rego de la krudq. , fbrto kaJ .
hest a :kaj, n1: pretere en k_aftiu
pri la paco, mi1ito, re.volucio' kaj<
mando. tiu ci tell.ti'ajo OQi .ajtc. povas diri,
11odial1<. .,-- tion1. . el la Iiodiaua
ltt. h.. o . a sang?_._ cix.kula.s -en la_" "ejn,aio
: fatrW Otu UC povS , . k e
i<;leon , kltt
teatraj. Sed S-haw:ap!_idE'
}L ma,lSa!;as la teatujoJ:tt
t.uto 'iSilr vas nm pOi' ke li ..
dialektiko
TJ:eLrestis do 1a: 'tlstnllita seh
sen gvidanto. Kaj aperis inter ili juna verkisto,
pr.i kiu apenai audis iu. antaie, kaj kiun oni povas Domi
JODa nur tial, ke lia verkista kariero povas rerigardi vere
nm al cir.kai unu kaj duono da jardekoj. La lia ato
li jaw. ver.e ne apartenas. inter la j.unulojD, car li
en 1.884 kaj tiel li estis jaro sia .debuto trans ,la trideka
jaro. Ci tiu verkisto, s,eDrezist.e. la heredajo11 de
.la grandaj anglaj verkistotra,dicioj, estas Hugh Walpole.
la stranga duohleco en la vivo de ci tiu
verkisto: juna verkistp trans la kvindeka jaro. Bonvolu
imagi verkston, k:iu estis riaskita .en New-Zeeland kaj
tamen estas tipa verkiSto de la plej Cockney-a Anglujo.
Lia pa(r{l sidis sur la>ep1skopa trono de Skotlando, li mem
elektis la zigzagan, vivovojon de verkisto-bohemoj. Sed
ankai tien li ne vens rektvoje. Antaie li estis dum jaroj
oficiro en la '!'uSa cara armeo, poste, -per aidaca pirueto,
li faritas diplomatia kuriero en angla servo - ne tro
ekvilibrita dum milito kaj en rusa-anEla rilato ..
. Se?.ci tiu la kon:
cernas De nur .. haJD 'JUnaJn tempestaJn Jar>()Jn. L1
estas jam rekonita ronanisto, kiaro li vivas duonanime en
Londono (tiel, ke de li oni atendis la renaskiton de la
r>()mano); sed sarotempe li acetas nostalgie
etan bienon en la plej reva {!arto d:e Skotlando, en Lake-
land, Lago:1ando, la, de la
. angla poez10 naskit!$ antau cent Jarov T1e h acetas fe-
kasteloD .. - nome Branckenburg kiu ekstere revekas
por ni ' la mondon de Walter Scott, duro interne !i estas
plena de la kreajoj de 1' kubista skulptisto Epstem, kies
plej grarida kaj preskai sola mecenato estas Hugh Walpole.
tiu c stranga kastelo li vrkas siajn romanojn,
ki,uj unuflanke ligitas plej . noblaj .. Dickens-aj trad .. icioj
r- pre:ipe -en la honestco de la kaj en la verkista,
ni diru: sociala . konsciimco -, sed aliparte ili preska
tuAas la lilnon de det.ektivromano en la freseco de 1' kom-
pozicio kaj ruzeco de l' templekto. En liaj romanoj oni
trovas 1,muflanke tion, kion Henry James nomas simple
vidp.unkto: kaj. la fran?aj :UPo/i-
sibt1Itc la mterna,r -dtstancon mter- kaJ bes
romanfiguro; aliflnke ciun lan ro[llan-agadon m ovas ia
arda trohejto, konstanta romantika vervo, memorigante kelk-
Ioke pri Vctor Hugo de Notre Dame. Kaj la sama -verk-
isto, lii!l p.ost Gals'Yonhy _unue eksoni-gis , den ove_ la poten-
can simfonion de la. generacio-romano, nun jat?
de un u, jaro filmqjn Hpllywood, do l(i pler
pleje , arto:specon. La tuta verktstd estas Ja
stranga koktajlo de la statikaj kaj clinamikaj vivsentoj;
de la ic.lasikismo kaj romantikismo, de la h1eraio kaJ
-morgao,
Ankorai tute en fa Dickensaj tradicioj radikas la
unuaj i'!JJlllanoj de Walpole (precipe Mr. Perrin and ,Mr.
r,:nu:), , en killj ' li f!eniras . per kriaj koloroj la ,anjni-mizeo-
' rojn de provinclernejo,. kiel tiuj aperas
en arol'aJ .bataladOJ .mter la En la saman.
Dickens-in - atq10sferon nin kondukas la Jeremio-libroj:
analizo de knabet-anim'o; la sojlo de l' adolesk-ago.
P . venas ekzcmplo pJi tiu. jus mericiita
transg al .en lia to
,Judanta "mter la h'QnormlaJ murOJ de la Carobrtdge-a
univrsitato - iaroa >>alma mater ankai de Walple -
en la de regula kriminala historio .. Poste sekvas la
translro al monumentaloo. Antai cio en la Fortitude, kies
estas, k-e :ten, la vivo valoras ne la vivo mero,
;Sed la :kur;t!o, kiun ni , portas en :Sarotemp.e, en
.i mo.nirit;as grava disde lii anglaj
- im bi10kritaj -- tta,d'icioj, kij . elferms el la litera-
. la pntrakton l .seb vi!o kajcpr.efere er s
Byron, Shellev, W1lde, ol enlas1 en la anglan uOCietoD
Ja .ke- la homo eluistas ankai sub sia talio. Kaj
de tiain. pli kaj pli' la vo,Co de Walpole: ,tio
jap .est,J! en mari,. The of;
temas ja pr la n.belado eJlagranta en ra-aris
kaj en The Green Mirror Ji 'r ciasen mon
politjjn p.erspektivojn J ideon de fa s ava ribelo, kiu)
lr,a Ia, nhno de angla
,a.Dglan burlt-socion. < <
, Walpo1e de sukceso al sukceso. li jaro
pov.i-s , dediCi sian ' por krei
racio-romanon, kaJ paA1 en la heredon de la pleJ , grandaJ
angl;j romanistoj. Kaj la fortikajestro de Brancken-
!\,qrg_ . en Keswick , per *ana malf?rms .
si la hronzpo.rdegon de la angla ,Ohmpo, k1am h kre1s
la okvoluman Herries- serion, tsostan generaeio-roma-
nOI,!, en kiun li . mirinde enportis la strangan duoblecoD
de : sia memo: romantiksmon trapinitan per 1tradici-
ismo, historian temaron miksitan per detektiva vejno, mal-
.anta eruptaj individuoj aroasefektojn de du-
mil-kapa statistaro. . .' ,,
La romano de Herries-familio kondukas la hist01ion
de eve:ntric.a Cumberland"a familio, plektitantan
Cirkai kvar figuroj (du viroj kaj du vir.inojt , ekde la
r8. j:rrcento tis niaj . .. protagostoj kvar
partoJ (po c;Iu volumoJ) kaJ 1ha epoko estas la JenaJ :
,. l. Francis llerries ( q3o- I774).
IL .Judith Paris
IIJ. Adaro .Paris (r824-x874).
IV. Vanessa Herries (1875-xgib).
T.ra ci tiu du-jarcenta historio de la Herries-familio
la autoro ebligas rigardon al la suprenarkanta vojo de
Granda Britujo, ekde la Rol;>ert
(no.mparenco . de HU:gh) ekmgts. :la de .Bntlande
tra la . politiko al la mondimperio_. d_ua
parto m tranvas la epokon de la du Pttt-<>J , km,
per la venko super Napo1eono akins por Anglujo en
Europo la rajton de primus nter pares. La fono de la
tria' parto estas la generacio de la grimdaj viktorianoj, Gl,a.d-
stone kaj Disraeli; la kvara parto prezentas la. ep9kon da
la Jriumfa brita imperio, de la OUl'a milito, de . .La:: mond-
milito kaj fine la postmilitajn tempoj'n kun la mterna ,
s-pirita, do pli ol ciuj tsnunaj granda revolucio de
Angluj_o. . . h' . . a . k. . .bl h A W 1
1 tmJ JStorJ_aJ me IOJ omprene e avas o.; e a-
pole ' nur la rolon de mur-gobelenoj: ili estas nuraj fonoj
Citkai la peripetioj He la kvar ekzaltitaj, kelkfoje preslpfL
ekstr;tvaganaj ceffiguroj. Malgrai sia plena , .angleco,
.Ci ' tiuj figuroj estas gissange romantikaj : Francis Her-
ci tiu nura pasio-homo, kiu ribelas kontrai la honor-
indaj , tradicioj de .sia burga faroili{) . kaj mik$igas kun la
ciganino 'Mirabell.; Adam Pars, eeffiguro de 1' dua parto,
kiu partoprenas en .la preskai revolucia cartista movado
por povi helpi .la kaj malriculojn. Dan k'
al sia sango he.redita de patro kaj patrino, arde flagrantan
tmperamenton havas ankai Juditb Pars, .kiu ger.mis
] 'malfrua amo de la ekstravaganca Franc1s Herr1es kaJ
de la ciganino (eble si espiimas plej senpere la
estajon, la ambivalentan individuecon de Walpole). Kaj
'fin romantika estas ' Vanessa He:x:ries, eble l a plej sinl-'
palia figuro de la tuta serio kaj unu el la plej simpati a.j
fjguroj de la tuta Ihondliteraturo. En Ai la malnovaj
ries-mariioj glatigas en silentan spiton: kun levlta
Ji staras konfrai jarcentaj antaij'ugOJ de la brita
d:uoninsulo kaj per tio montras vojon al fa novaj ge.nera-
cioj ne nur .en 'Albiono, sed cie en la mondo, k1e la
' ceri . de tradiciej . katenas la liberon de hom decid pri
$i.mem.
' Walpole per Ci tiu romanciklo paAis nter la noY-
_klitsikUlojn de mondliteraturo.
' (B. G.) NOVA Uffil\0 DE ANDR GIDE. Kvar jar-
dek'()jn :J,>OSt . la Terrestr-es, J>ost . tiu
n it:Z:S:le.:e . jubili himno de gojo kaj ekliberigo, . multe
frans je l' vojotnez' de na vivo tera, proksime al sep-
dek:a: jaro Gide ver.ks la :tNou.vlles Nourritures, dair-
,!.gon kaj finon de sia libro . .De semajno mi kun-
P9l'tal! ci tiun malgr:andan libron, tenas en la .ros()
kaj ' de al _ mi Afu, ke - .
ma1fermanW' - ii relegu itin $1.ptron. Mi kredas, ke
faros sme, 'ke trvos en !i la konsolon,
kil:m. ni iuj . bZnas, se ni Cirkaupga-rdas sur .ia. spiritaj,
de iiaj. ta,goj. La voja!anto povas sent same,
M, el longa 1i elr:vidas si sunm
kamparon a sur la horizonte rimar.kas la brilon de
1'marQ. ,
Kial estas :ekst.erol'dinara tiu ci libro, tiu ci malforte
kunligita serio da: lirike meditaj . capitroj? Kiu gin en-
rigardis, tuj povas eksenti nekutiman fort?n kaj sig-
nifon. Tiu ci libr.o estas optimista. Qi turnas sm kontr:a
t:io, kion pro:f.etas la plejbonuloj de la Jiterattiro ,
((i negas la senesperon kaj rigardas kun A-ojo al la estonto.
Gi tr<>vas la vivon hela kaj la homajn ebfoju neelcerpeblaj.
S'ate.mpe a.nka en la Nourritures Terrestres << pr. la
teraj rmtrajpj li entuziasmis kaj iom la la man1ero
de Zarathus'a li la amon al la mate.ria realo, .la
belon de la roovo, la memcelecon de .ia gojo .kaj la sen-
kondican Jiber-ecort. G-id'e vivis kaj skribis tiam sian im-
r'noralistan epokon. Sian libron li verkis por .. la kur<tg-
uloj' , eksprill\et1tantoj, katen-ro1npantoj kiel biblion. JJi
clevenas .ol rigor-mora protestanta familio kaj vere kun
predl.kista ardo k'aj kredo li postulis la kontrai.on de
':io, kion post ulas la protestantaj ' Ja plenan
do la individuo el sb la ligiteco de la burS:a,
rnoralo. La tuta viv-yerko celas tion kaj lia f unda prob-
lemo estis ciam la antitezo nter libereco kaj ardo. Tiu ci
antitezo . kauzi s . ce lt ;profundajn . kaj gravajn internajn
kaj se v.erkoj tamen tragikaj ,
tJes ';co'f kaizo estrs, ke la dostOJOvsktpJ!n krJZOJU de su1
imimo l ciam .kapab1is fandi en la goetlwan .sup!)recon
kuj barmonicm de sia kontemplado. Sed titi ci fando
ne signifis solvon. Tio vens nur poste,
en la Jaroj . Jain en la Caves du Vatican li re1:'oniSI
kaj; en faClle-lll;oke?"a veron: ne
e'kz1stas plena ne' eblas VJVJ sen cta hg1teco. Protos,
Ja gv.idanto la bizara kaj iom surrealista -rahistbando
Jdarigas al Lafcadio, juna heroo kaj privatribelauto, ke
u povasbat;Ui izolite la ., regan.ta " grupo .kaj
reganla inoro de la Skvamhai.tuloJ " Al iakunularonepre
oni oni de vas ien aparteni, oni devas surpreni
certajn devojn en la intereso de la _liberigo. Posfte!
ciao:l pije maturiP;as en Gide tiu ci rekono, kies evoluon
u.isti'!l!$e la _F!l La
deJa J.Udlvrdua hbereco C!ani ph h : tdentlgas kun la afero
de la la sulipremitaj klasoj kaj en la printempo
. de rg38 lCD emocia captrb de la taglibro li deklaras San _
ali&on al la spirita kaj politika If,i:OVad'o de ci tiuj -
La tu.nrienta antitez'o de -libereco kaj ordo n.un
por'li, li trovas la fundamentan unuecon de tiuj ci sajnaj
En pli malfrua parolo li klarigas, kial
scialisto :. car. li estas individusto kaj sentas, .ke la veran
iridj-viduismon nur la kolektivismo povas alporti. Li J;e-
k()ttns, ke la' i1Hlhidueoo 'de 1' homo nur tiam povas klare
k<tj', se ciu de sub ti u
Hltttnria ka:j morala pllr kiu la moderna ka'pital-
ismo peziAas snr la Do la ind-ividuo devas fandigi
knn la amaso, ke poste ; povu igi vera individuo; Kieof
Ji dira: en sin Yersephonec
ll faut, pour.:' qu' un printemp8 renaisse
, Qlle e grain consente a mourir
Sou terre, afin qu' il reparaisse
, En moisson d' or , pour l avenir. ,.
(Nur !Jel renaskigas la printempo, se la greno konsentas.
IDQrti sub la terQ, por ke poste en ' la , o:ra
de . , , . .
Do Gide reslis fidela al si n1e.m: li postula:s la l>el.Ojn
de l' vivo, , plenon gojo kaj por tion atingi icaj
. tl. ciu. li iX:is al 1. flanko. . La kom-
p_endlQ .d . tiu somala hedoDlSmo esta.S la Nouvelles
N<mritures. Kiel Ja u}m<t Nourritures., anka ci tiu
ad.mor:a.. )j:n 'unua, siajn li direktas al
j.unulQ imagita, ltiun li nomas Nathaniel, en ci ti u libro
Ji alparo.las '.disiplon nur (tiel alparolas
unu la alan la laboristoj ). Li verk'as al
.' junuloj, li klaiagas al . .batal. ant . oj, 'kiel . m. irJ.nde
bela estas la vivo. En la de 'Sia lihr.o li,. skrihas
pri la A'ojo; kiq estas l' vera enhllvo d'e ia. :kiun
ni suko,n, ki!ln, ni nomas kaj -
"' . '
Estis sunplena Tramo .,rapide
tra sonaotaj reloj. En la. tramo sidis civitan:o
kaj ridetis al la brilanta, . blua
Eksentinre ies rigardon, Ljask;i:n la okulojn.
l.iu persi'ste obiservis carme.ga knabino ' en ' .lllo'desta, ' -
blaolca La de la knbino . estis
klaraj kaj iomete m:i_rantaj, kiel ile infan, .
. . Dlee la koro de Lj:askin . .
Ho, Dio ma! - . Ji goje, sed balda,
ekmemol'inte pri ' sia hlueta azo kaj malg'!anda saljro,
li ekhontis. . .. . , .
Li turuis sin al la. ' fenestro k'aj denove ohservis
la bLankan negon.
Sed la knabino rigardis plu persiste kaj atente.
Kaj denove goje ekgemis la koio de Ljaskin.
Dio, kia feeo! ..-:- li ekpensis inspire.
Cu"vere.
Ligovka 1 ekkrs lJ_. kdhduktor, maldelikate
rompante 'la rozajn revojn;. Haltejo _ppr hhJaj
biletoj 1
Ljaskin gemspiris, levis la kolum()n kaj eliris.
El.iris ankau la koabino. Kaj denove, la trian fojon en
la . hodiaa tago, ekbatis tremante lia koro.
Auskultu, civitano! ,_ diris sulflte la knabino per
sonora, j'una v.oco. - Pardon, sea al ' m :estas tre
kooata via Vizago! ... ,
Kvanluun iomete m.alnva, sed tre carma mani-
. ereto ---: ekpensis silente .. Ljakitl. ., ,
Mi estas preta servi al vi, sinjorino ! -)i respon-
dis gentile, pretigante., sin por aslrulto.
. Mi rekonis, mi rekonis! e1l1krs la
.goje. ----, La vooon ' mi rekonis! Vi, civitano
pasintjare donis .. gladi .al lllia kostumon k-aj
pantalonon, kaj tri rublojn po!' tio doni vi forgesis!
J}aj ec la logejon vi forlasi.s tiaml Esta:s tre senhi?Iite
de via flanko! . . .. . > .
Ljaskin Li elphmis lii kal-
kulis en argen:to kaj en paperoj 2 g5 kopek-
ojn, Svis ilin en la manon de la Jrn:ahino kaj oriris.
. Tede sonorac.is la tramoj. Kaj stltega,
nego dolo.rege pikis la okulojn.
'El lif ruSa.:
, ..
.PJ.:1 .na JllDP,
nur de mx meml LI;':ppstulas ma.Itrankvdon, nekonten-
teeon kaj persiston. !Kaj .. evolon. Li rifuzas la
memanalizon. Si la raupo ciun sian forton eluzus
nur per ekkoni sin. mem, neniam gi evoluus en
papilion.
Sur . la lastaj pag.oj -la meditema voco igas metala,
kvazai li an<incus mariifeston. ' . .
. ;Ley u vio; fruntoj Levu vio, rigardoj
dxrektttj al tomhOJ! Sed ne al la . malplena cielo, sed al
la horizonio de l' tero . De ti u c'i kadavro-odora pejz-
tien vio flugigu via espero. l'je retenu vio la amo al
la p.asint<l. Kurega al la estonto. Ne en songo jo transporto
la en la "Kaj se ne
estus t1e,. portu gm ben . . . M1 volus . . . ke cnf arbo
etendu- al .viaj m!anoj kaj lipoj .. . . Re fine.
amo ple.mgu Vljlll . koron anstatai malamo kaj envio. Ke
fine v povu transdoni vio mem al C:iu kareso de la .aero,
al la suoradio, al la voko de la -felico.
. al la: idoloj - per ci k.rio finigas la
libro. ' La tJ;lStan vockaoson de la nuna pesumsmo-koncerto
'!de la' eiropa spirita vivo la voco de Gide :fend.as fierct,
metale kaj konsole. . .
LUIGI PIRANDELLO: ONI NE SCIAS La
. tala -Nofiel-premiito kreis ci te ,. dramon de
strecoj. Diskuta:do vicigas al diskutado, Kvin
' personoj sian .. :ariimon en >paroloj ' komence ac-
aspektaj sed poste altigantaj al kristala klareco. La scenej'o
ii.g-malplena. La eksterordinaraj okazajoj estas far-
ataj ekster gi. Jeno okazis: Grafo .Romeo Daddi, loganta
kun sia dzino Biae . en kastelo pTksima al la urho,
gas tigas la edzinon de sia amiko Gi.orgio V anzi, kiu estas
oficiro ce la maristaw. En la anta.itago de la reveno de
la . oficiro, Ginevra, lia edzino, en vaimega; re va somera
matenho:ro senreziste ons . sin al la sin postulanta grafo
Daddi. Oni ne scias, . kiel tio povis okazi. Post tio, cio
restas nesangita, sed nur sajne. En grafo Daddi estigas la
sento de granda kulpo, pri kiu li opinias sin ne responsa,
sed ku igas lin plej mterne dubi pri la organizo
de. la m,oncyo;' Kiel, li argumentas, p
0
vas vivir).da esti vivo,
en kiu, ne sciante kiamaniere, oni povas fari senprip:ense
murdon, trompi amikon, ne estante tamen fakte malhon-
intenca. La edzino de mia amiko estis mia; kiu do eblc
P<?Sedis la .man, veninte en 'tian teruran senvol-
econ( ciuj, li 'd1ns al si,' ciam, kaj sen porti la respon-
decon pti , tio, povas . gi partoprenal}toj ce trompo ,kaj
rnalsincero, murdo kaj ' mortbato; estaS kiel .en songo; la
edzino Songas pri la k.Soj' kiujn donas . al si ala . ol ra
edzo, si ,sentas la kisojn, ' si ilin kaj se tion scius la
edzo, to -estus adulto; -ue dolora ol la fakte okaz-
' iota, car, cu la forto de la sento ne estas la sama kiel duru
.la K_j ta,men: . la edzino . ne kulpas, car . neni u
povas j,ntlui siajn kaj <nkai la regado de
konscio dum la maldormaj horoj de nia vivo :forigas nia.n
respondecon kaj kulpn: Pirandjello hi iio opinias, ke la
hoi;D.o D!l. kapablas, kompreni la i> kosmajn influojn en sia
animo. Grato Daddi . devas morti. Falante, trafita de la
kuglo de sia amiko, li vokas: Tio estis home La
horno ,kompren'!'rna pli pl kutime do estas mals.ana? . Ci ti u
drame M pinta diskutado'estaS' hril konstru-
ita, kaj .-skribita en ege' cizelita, _rica'' bela lingvo;
interesegas de la unua lasta vorto. La grandioza.
intelekta hatalo de 6u unuopulo en ci ti u verko; la neku-
tima streeo de . m u teni sian :situacion en la vivo.
kreas densepon, plenigitan de streeoj, en. kiu
la. koncentrigita, fr "fjiga agado.okazas . ee SQsp:ira
paxtopreno de la rigar to. W1ere, Ci tiu tekriiko .10etas
.anstauru Ia materia -ago la diriamik:on de ago an_ima,
kio havs tiel fortan ke trabruaa la scenejon
kiel la paso de .granda_ b.talo. F. W. V.
E8perantoplonlro
... Vane oni sercas en la Enciklopedio la nomop de sin-
J. \'Ves;cl, kiu kun sinjoroj H. J. Bulthtiis kaj
Uitterdijk 'estis la tri unuaj pioniroj de la Espe-
.rapto-mova,do en . Nededando. Lia :ttoqesteco. n
ke. l.ia nomo aperu tie. Nur sub 1a vorto Nedi:lando
on'i trovas sekan mencion de lia nomo. Lia modesteco
ankai estis kaizo, ke preskai neniu el la nuna generacio
.ktm'is ankorail la nomon de sepdekjarulo, kiu preters
lasi la vicojn al la ili junaj. Nur li vetkis anko-
rau> studon pri .arto en Literatura 15aj iom pli
of.te)i puhlikigis poemon en l(ristana Gazeto.t<. Sed
vi vis ankora en li)a esperantista_ k:oro. Multjo. sugestojn
la subskribinto ricevis de la tiom pli kolego. :t\{ultaj
.gazetoj konas lin kiel : honbton. Dum mu:taj jaroj . jam
de antau la milito li esbs ficiela memb'r.> dec H.EA: (lia
membro-n.umero estis qt,4 !) kaj kiam Ji antau ses. jatoj
al Baarn, li volonte akepti s la inviton do la
en Nederlando J'arigi delegi'to e,t llaarn. Depost
tiam m konis un u la alan. De post tiam ni' rQgi..e vidi :
pnu la alan kaj baldai niaj reciprokaj. vizitoj ne plu
estis pure formalaj. Kun danka memoro pruas anta. miaj
okuloj la horoj kiujn ni estis kune.. .
. Sin joro Wessel estis forta v.iro. DeposJ !a. nskigo
li estis en la .Jito 'pro tal.sano neniun fagon, ec no pro
maharmumo. Vespere de la 7-a de januaro l:i' ankorait
biciklis 'kaj luds sakon. Kiel li derjs, li subite, sen
cloloro, sen longa malsano mortis. Je la 8-a Ji cstis rnOJ:t'-
inta. La multaj konatuloj de la ciarn gaj a, juna rnaljunulo
-me1oros lin dum ) a tuta vivo. :
Ni sendas
al ciuj ahonantoj de rg35. ci tiun numeron. Bonvoln
aten ti, ke la aperos ciam en La unuaj tagoj .la
praj monato3- Ni esperas, ke post ricevo de tiu . ci dika
num.ero sendos la abonon ankai: la. 'nun n pagfntoj.
}\iuj n'e plu volus .aboni, bonvolu remeti la gazeton en La
,kov.rilon kaj resendi al ni.
Literatura Mondo .nro 9. 1935 -
esta5 malguste nqrnerigita. Bonvolu .atenti, ke la decemltra,
nlimero rstas efektive novembro-d,ecembra kaj 'devus. sur-
havi anka la nwneron g. Tio tamen .estas Nioj
ibonantoj certc jam vidis la la amplekso, ke estis du-
obla kaj aliaj bonvolu pardoni iiun fuon, J:elicc dum
kvin :)aroj nur unu fojon okazintan.
Kruevortenigmo
La pa.intnumera hucvo.rtenigmo elvokis bonan inte-
resan. Ni ricevis kelkdekojn de solvoj , nter kioj la.
plej un1,1aj .crLropaj estis J. Csap (Timisoara), W. Per-
rrnoud (- c.uchatel ) , Pascha (Bergen), Pujo (Bm:sson) ,
Vaitilavicius (Gaudeliau), Vab:: (Genve), al kiuj (krom
s-r Rascba) ni sendis la premiojn. Car venis samtempe
aokai::' .ala slvo, ni eldonis ankii sepan al fraulinp Lek.ko
llr Tallm. Ekstereiropajn solvojn ni ankora. atendas. lli.
anko.rau ne poYS alveni. .
, Je:n la novaj libropremioj; donotaj al 1 unuaj solvoj:
, . .P,or ekstereiropanoj :
10: . 1 banez: -sa.ngo kaj sablo ..
2, Dante: Dmna G9med1a .
3. Wolski: Cu estas nur fabelo?
' 4. Toscani: Rakonto por geknaboj
"' 5. Wlad7ika: M en Ii
l!< ->.,t;. Pri l modema arlo
u . r ekstereuropanoj :
Dante: . 'Coinmedia
Pentroar,to malnova
" 3. Deguei: Perpoema vortar<> ' .
4. Amo de TooJuuroo kaj Voj!+> en Farernidoo
Fra.gq:1entoe1 .,Totnas Nlpernadt'
- August GaUit -
>
ec ti u, narkotita la. suno kaj ta odoro dre re-zino,
kukuls kun longaj intervaloj ofte ripo:r..is kaj
forton. Kelkfoje gi komencis fervore, sed faliginte el
la beko la unuan parton de la kanto - Jruk -, la
duan - lru! - et ne sekvigis.
Kiam: alvenis' vespero, la aero estis plena de akra
fuqo kaj polvo. La akvo de la lagoj esll:is sunpaligita
kaj senkolora. La subiranta suuo tra la 'fumo kaj polvo
sajnis Justbruna, falis por momento flanmnte malaota
la arbaron, sed la lumo ne cesis. La firmamento helis
roze, kelkaj un1t19paj nuboj vagis tie :kvaza rugaj veloj.
La kuprobruna Jruno suprenigis al la ra.ndo de la cielo,
sed post momento ' jaro' paligis k;aj '111!allevigis denove
- la Cielo eklumis pronaskigo de nova tago. La noktoj
estis mallongaj kiel momento lakte palaj, fla!me -varm-
egaj, plenaj de la venena odoro de trifolio, rezino kaj
maTeo lev:gils matgranda xwbelo, nur el sufit-e malalta
mareo levigis malgranda nubeto .kaj . di sigis rapide. kiel
fumo. de pafilo. nov, tago, arikorau pli ,
varmega ol la .antaia - .nur la grizaj folietoj de la
argentsaliko ektremis por momento pro tiltno de la sun-
levigo. Kaj arbalaido krie, sed poste ankau
malaperis rifug-e -en la mareo.
Tomas Nipemadi jam trairis la arbarojn a.e Jaani-
hansu, la vojo kvut-e Antai 1i malfenn-
igis la vastaj marcoj 'kaj torJ'ejoj de Mtaa:rhl, el kies
rnalaltajoj levigis Kiel tuberoj nur unuopaj insuletoj.
Sur tiuj montetoj staris malgr.andaj dombj kaj mal-
targaj k.ampstrioj malriuloj, kom<encigantaj ee la
domoj k:aj . penetrantaj kit!l fiostahgoj rekte en la mar-
ron. Mallarga, serp-entuma vojo, apgantll . sin pontone
al la mareaj razenoj kaj arbaj radikoj, kllU(igis ii'ujn
insuletojn, jen iom levigante, jen tute -en
la akva putr.ajo de la mareo. El la arbaroj de Jaani-
hansu elfluis la larg,a v-ero . sed atinS'inte la:
marooj:n d-e Maarla, . gi ,(lisfluis, est;igante Jagetojn, .fla-
kojn kaj putromaroon. Nur for-e, ee la ak'vofalo, la
rivero denove kuntirigis, reflus en la lluejon kaj mug-
ante fas malsupTen; tra la kataiakto. Ce la akvofalo
staris pr.amo kun malgranda kabano de la pramisto sur
Ia bord_9, aum sur la bordo estis dr:i:nhljo,
de .alnoj,,. .,, kaj mareaj betuloj.
La rug tegmen'to de :la drink.ejo V:idigis kiel 'lumturo
tra la marco. . ,, .
Nipemadi intencis jam -ekiri mahupren, sed jen
-eksentis subitan venthlovon. Kiel _ hundo gi elkbjis
jelpe,, 11nu fojon,. . <Jt?:an, ,tria:p.. , kaj at(lyustoj
ekzn.mis;_ la polvo la .landvojQ wfJ'Oxttis kiel flurn:ig'-
antaj kolonoj al la marco. La arbaro kvazatl -ektremis,
kom-ene mal:forte, ie intern-e, en ' la koro, sed Postxl
gi kOmerrcis k;aj 8anoeligi ka:j la suproj de la
piceoj Jlalancigis kielhn. .
ans la OOj karbnigra :QUbo. , ,
ra_ gi S\lprenigis' t:ekte
EP!STOCO SENTIM'E.Ni AC4
- Jui;an Tuwim -
l.
Karsas min vrima eambreto,
Aminda, brilanta, serena ...
,volas_" nun vin
Pr .Ci .epistolo sentplena.
L lampo mistere lumetas
.Elsube de verda &irmilo ...
Solsidas mi - vidvo
Ce forno, en mola sidilo.
Kaj brandon
El panja provizo-regalo,
i:(riruArinkas mi inde, tra:nkvile,
El eks-moda p9kalo.
Mi fumas .... 'Kaj eble en fumo _
.
Per blua rubando skribante
El buf, _sur, aer' , vian r1mon?_
2.
Fa:ligis min rev' pri potenco,
Bataloj, pasi', idealoj l
Dormetas mi doMe, kUAante,
Kaj sontas pri bluaj migdaloj.
petolaj etetoj
Audigas cimbaloj-kabaloj ,
Kaj tiuj fabelaj, neeblaj
Revigas nun bluaj migd1J.loj.
. Mi ' vidas .. . vi ilin
,Etigas kaj pistas, maelas ...
Kaj m kun teruro demandas:
Plej J<.a:ral do kion vi celas?
Kaj vi en. r-espond' : Ne malhelpu!
Kaj min ne kapturnu . . . Regalan
Torteton por via
Preparas mi nun . . . blumigdalan 1
3.
Mi havas tagojn tre sentemajn,
. 'lnfan', :eagrene-senklopoda,
De Dick.ens, Walter S'iott mi legas
Kaf sentas min
Kaj havas Stra:ngajn aventurojn,
Forkuron en r<>mana stilo;'
Nekonatulojn tre misterajn
Sur voj' en po&ta vetiiril<>.' , < 1
Mi vidas vin - en krinolino, -
En manoj preglibret' neces . ; .
Kaj mi forgesas, ke ja estas
Nun ' jaro mil naucent deksesal
Lasante min varman
Tra sraf mi , kuras pluvm.alSeka.
, . , ne l .fia:kroJ .
1
: flugul .
strat', numer: hindeka1- . ,
Kaj jen 1:9emorigas . . . delonge ,
Al 'Pli :rievidta eambreto .. ; ' .
multDombraj
1
""' ' '"
Soleto, pianin<>, kaj . breto .. ;
1
Belaf: kusenetoj, floret<>j,
Libret' ( netrancite.kutima),
Fenestrkurtenet', speguletoj .' . :'
, llo, 'kara sanktej' mal_proksima_ ...
Segetoj, tableto treZ<>ra,
Car dormas en eta tirkesto,
Sub roza ruba:ndo amase
Lete-roj d,e mi - an1atesto.
. ... Kaj se al tablet' vi aliras,
Ai'digas: , tirkesto silente '
Pro. a:r' ' de terura:j 1eteroj
Sopitas: .respiras
5.
Ho,- Di'! cu estus forgewta
La ka:nati' en ktgo ora? ..
(Dum pluv' por grajnoj en butikon .
Mi akompanis vin. honora.)
Ce . ka:nari:--eskulapino
Konsultis 'vi tre malkviete,
Ca:r foje kanti,
Rezignis , p.r. mal.san'
Ne sqas" mi, .Cu . regajigis ,
Mat; sinjoi' . mela:lkolia:,. . . ,
,La .mi gi devas gemi kiel
Tableto pro letero mial ...
Ma:te', maln<>va ci: amiko,
Se res!ffiigo estas fakto,
Kaj ci nun kntas - hot pardonu,
De ci gi estas ja - netakWl ,
6.
.ests l evgnta en la mezon de la cielo, ga larga raal!d'o
brilis kaj rads kiel flam.oj doe fajro. Sed poste
la suno mala:peris malimtai la nigra mturo kj
sereila vespera kuepusko stemigis super la tero. Nur la
malproksimaj monretoj antaie helis . ankorau mamen-
ton. La :wudrobr!J.o,, prqksimi.gis rapide. Ekpl!u.vis.
Toms Nipemadi; ekrigardis senhelpe. ..
Sed jen li .subite viron, rourantn d la
arbaro. , 1
Pez.e, malgracie, svingante la manojn, l kurs
rapide al la dri:nkejo de Kaava. Liaj rnJa:llongaj piedoj
en la pezaj krurbo1oj 8anceligadis kvazai ebrie. Li
estis malalta, dika, k uno la malg.randa kapo tute ee la
sultroj. Sufiee longan distanoon post li kuregis junul-
ino; permane tenante Ja pendajon de la jupo.
,___.. Kp, Kp, vokis la junulino, Kp, ne lasu
min ,eola ! 1
Sed Kp ecIMl rerigardis, 1i flugis demoote kiel
i sargita eevalo. . : "
- Kp, :aCul.o; . kriis la junulioo lamente,
atendu do!
Subite eksonis lata ekkrako de tondro tute prok-
. sime. Akvostrioj ekfalis kvazau tra malfer'mitaj digoj.
Sur la varmega tero, . kiu nur antai momento polvis,
estigis rapidaj fluetoj, komnce malgr.andaj , senfortaj,
sed bald'ai ili diligente ekfaris sulkojn, survoje ili kun-
igis, largigis, kvazai per akra nazo plugis al si fluejon
kaj pi:adis jam en longfosajoj kaj inter flankoj gaje
aJntaien. La pezaj gutoj, albatante la teron, dispecigis
je fajreranta La 'tero vaporis kaj bolis.
La junulno , hal!i:s , meze de la vojo, , per tim-
plenaj okuloj cirkarigardante. .
1Per unu sal1o Nipernadi estis apud si,
ian . manon kaj ekkuiis kun si al prok'.si.nm duonruioa
fojnejo. Tute gutante de akvo, ili saltis en
la fojnejon.
La digajoj de la Cielo flus malsupren kiel airn-
antaj akvo.f.aloj, r.adiis
1
brilis, mutis. Jam llu.is de la
- deklivoj kaj montetoj larg.aj riveretoj malsupren al
la qareo, :sur :la. dorso pezajn . $argojn -;- de-
foliojn, sekajn"' b.raneojn, putrajn
kttj survoje kuntiri"tan . kot:pn, kaj ,La
.:} 'i;-.,-f '
altaj lokoj far.igs . grandaj flakoj ka} gilzaj
F<uhno 'hakadis l ielon, kvazau el '5erulorme g.ran'aa
faj.rejo disjetante blindig.an :fajron. ta aero tremis 'kaj
sonis pro la senresa hroado de tondro kWl m&l-
plena ejo. E'Stis konsterne varme k:a:j stifoke. . .
. Kio yW: nomo? deroandis Nipe:rnat;li.
....:.L Anne-'Mari, :__ 1-:eBpondis la junwino, fo;rvisante
akvo:n de la v.izago. SiaL mia1sekaj haroj
variotdif'ektitan viwgon, la du malgrandaj okuloj rigar-
dis iom malserene kaj kolere. Je <:iu tond:rokrako si
ektrem.is timeme kaj pli proksilrrilin l la junulo.
Pro la gutado de la vestOJ estigis cirkai si sur la plan'ko
malgrandaj flakoj.
- Kaj kion v. faris tie en 1a arbaro? deiDJindis
Nipernadi. Vi tut oe aidi:s la proksm:igou de la
tormo?
- Ne adis, estis kviete kaj bele. La suno
brilis kaj .. . \,
. Subite siaj pensoj kvaz.ai ekhl\.vis 1a gustan
. . l
- Tiu Kp, ' J:':ulol diris riproee: Lasis min
meze de la vojo pqr batado de fulmiO! - tia nwJkurag-
ulo. Ne indas plu alifojec iri kun tiaspeculo en a:rbarn ..
Estis tiel varme kaj mi, stultulino, ekdormi.s sub ar-
busto. Nu, kaj kiam la vetero farigis karbnigta kaj
fulmo subite kom:e:ncis frapadi, Kp saltlevigis kaj
kiel freneza ekkuris al la . arbaro. Pri li tute ne
pensis. Tia pigo! Ni estis nur por iom da tempo ven-
intaj en la atbaron por .'kolekti bero(jn loo!j prome;u.
;- Kiu estas :tiu Kp? demandis Nipernadi.
. . - Kiip .e-stas jen tie, C.e Kaava ..;_
la jupulino tra malfermajo d la f-ojnejo per la
dikfingroal la mart:o. - ' Ne estas ja tiu 'dririkejo ia
trezoro, somere estas malplena kiel sako. Nur mu8oj
vagadas' sur la malp1enaj tabloj. Sed V:intre estas iom
pli agrable, tiam la v.iroj venas de la eksteraj
laboroj kaj ankau la karavanoj dt) la cigauoj revenas:
Tiam Kp havas sufiee por fari.
- .Ciganoj, tie ci en la mtareo? miris Nipernadi,
. - GuSte Anne-Mari konVinke.
gardu t1en - Jajunuli:no inontfis pr 1a
dikfingro trans, la sultron - tie -estas iaj ka.banoj.
. ..
La. orfo
"- Thophile Gautier - .
Jes ja,, la verk' pli bJas,
' se l' AtofQ .pri l' labr '
J;il,Jelas:
verso, oniks', marmor'.
Falsa malhelp' forestul
Sed pur rekt-marsa uz'
survestu
kotomojn striktajn, Muz' !
Se r ritmo plate pasas:
fi r - .su' de troa. grand' !
Ci-in lasas
kaj prenas ciu pland' .
Skulptist' l for la moHleksa
argil', cedanta al prem'
poleksa,
dum la spirit-flugem' l
Luktu kun ton' Karrara.
Parosa: gai:dos dur' .
pri rara
pure<;o de l' kontur'.
-Bronz' Sirakuza decas,
. kie per firma aT.k'
impresas
fiera-carma mar k'.
Per mano delikata
sekvu en la tavol'
' .agata
profilon de A poli'.
El la franca: K.
Pent;ist'!
l;a farbon poi rezist'
'koou
en forn de
Faru sii'enojn bluajn,
kun vostoj volve en fon'
tr:.fluaj;
la mons.trojn de blazon:;
Sub aireol-trilobon
Virginon Jesuet';
la globon
km
:F orpasas cio. Staras
nur art' eterne plu.
Urb' faJas; .
transvivas statu'.
- Kaj la medal' plugfere
fosita el kampar'
severe
atestas ,Pri ce;11ar'.
' J..;a dioj. mem formortas,
.Setl shverena ver.s'
pli fortas .
ol c.ia hronz' kaj ere' '
Skulptu, cizelu;
ke l' rev'' ci fluga flok',
sigelu
sin en rezista .blok'!
nai monatoj. Tiel. Kaj ion alan rine
havas por diri en tiu ci afero. .
Si ridetis, jetis rigar'don al 1a junulo. Farigis
pli amika. . . ,
. :,_:: ,y estas scivola 1del Tayet Jona, si diris. Vi
. eble jam konas Tavet}onan? - nia pramisto,
j&J, .tie en la kahano, . kontrai la drinL,ijo. Li estas
ankorai tute juna, proksimume d'udekjata, 'jam lciel
dekjara 1i kaj 'tiu tempo li tiradas la pramon.
Sed orfigils li de tiu tempo, kiam 1!ia patro akcident.e
Vidu, tiu. viro .. estis vera kimajlo. Grand'a li
stis, la nigra vila .kapo esftis kiel tiu d:e loono; K/aj'
kiam li ekvokis f6je sur sia praroo, ani aidis
kvazai laitan tondrobruon. Ne ekz:istis homo, kiu ne
timis la imaljunan Jona Leonkapon, neriiu volis volonte
entrepr-eni transveturon de la rivero. Kiu 'iel povis, res-
tis hejme, kaj kiam oni veturis al la urbo ai
revoois .de tie; ni ciam kun,igis je longa fuavano kaj
nur ti.anf proksinl\igjs al la prmno. SeiJ a'IIS tiu rnal-
.juna Jona iun ciganan knabinon, sekvadis sin kid
kulo; kaj ne la.sis sian intencon. Ofte oni diraais .al li :.
honro, maljuna Jona, prudentigu 'kj estu saga, kien
vi metos . tian knabinn! Sed ne edis' la maljunlo, . ne
prudentigis, kiel 'IITSO ' li murmuris responde. Li dis:
ne <ests' via afero nek via lrnhtl)o, mi m1em arangas
miajn fer:ojn! Kaj foje, kiam la cigana knabino volis
transrivergi, la maljuna Jona prenis sin sur la pramon ..
K,aj tiam 1i demandis la knabinon por 1a lasta fojo:
' aidu, knabino, respo1,1du .nun al mi kvazai al va Dio:
eu vi volas faTigi mia por vivo .ai morto? Tielli denian-
dis. la junulino ridis responde, kion si ss timi;
ai antaiYidi? .Si ridis kaj pe'OOlis gule. Sed kiam la:
pramo venis mezen de la fluo, la maljuna Jona dis-
hakis la Sp,urojn kaj ti.am ili flosis milsupren de Ja
akvofalo. Ho, kiel kriadis k'aj vokad:ils la knabino, sed
nenio -estis jaro farebla - nur po:st kelkaj tago:j oni
trovis iliajn kadavrojn albordigite malproksime lai-
flue. Ec la rivero ne. volis tiajn . . ,
De tiu tagv, Tavek,Jona estas la pram--
is.ro, . sed tiu kllabo ne estas pli prudoota ol la
patro. 'Tiel scivola ' li ke . li . ec ile transriv:efigas
la vOjagauton "ant:i' ol' li fundamente piidemandis, kiu
li estas, de kie li venas, kien iras, 'pr kio, kiun ofioon
li havas, cu li tamen neniel povis resti hejnre, cu la
CeValo S'Q.fiOe mangis, trinkis. Kaj .rioevinte al ciuj 'de-
.precizajn neswndojn, H alturnas b
''ekti:ras la snuron de la pramo, kvazau neniom
fin intersus tiuj respi)ndoj. Li demandis nur podia:vi
interpaooladon. Sed kan ti amas Tavet -Jona, ciani li
sidadas oo 1;a feoos:trp _de $.a kabano kaj kantas tutajn
tagoj:n kaj noktOjn SieDse. Neniu instrqis al li la k{lll-
fx>jn, .Di9,' :SCias, de kie. li ,prenas la vor!CJjn kaj ,melO-
dioj:p. al estis lanaskigo
metitaj "alli>sui' la bruro:. En iu festo li kantis
tri tag)n kaj tri noktojn . seninterrompe, kaj kam
festanoj jam forvetur.is hejmen kaj la gemastroj . volis
j.am' liavi paoon en la domo, oni diris alli: cesu .nuQ,
Tave.t. JOOa, estas jain sufiee! TiamJ a junulo
vekigis kj llis: tre domage, nur nnn kvazal
komeniits la kantemo! . Kaj kiam Jona ektrilas, li
ada's iam nenion, la rojagantoj trans la rivero p<?yas
tutajn hOro-jn vo\i lin al la pramo, sed Th,vet JQDa
ee e aiaiffi ilin. Li ja vidas la svinganta:jn homojn,
sed'nec8:9aas ilin, do tialei tie ofte grfdj
.kaj jntfultOOOj, mmiu .en la Cirkaiajo'
8atrut 1\lvet Jnan. 'Ciuj ke estas turmento ;pPr
ili;, peza sur ilij Sultroj. Nur Kip laudas Jonan
- ne riurlinltaj voj{lgantoj, vane atendinte la pram
"
i$tn, eniras la kaj.'mlpleo.i;as
k.lkajn botelojn d'a hiero. Pro tip, kiam en la urb'o e tus
foiro .kaj !eStas multe da veturantoj , mi de vas oiam. porti
de Kp :al Jona bieron kaj brandon: driuku kaj kaJltu
la kriabo! --'- Kp havos en la somera tempo
iom :aa enspewj. ' .
Nunt.empe tie ci (Ull8 ne estas multe da veturanto,j.
ciuj ev'itas la pramon kiel peston. Nur pi'O plej granda
oni Ti.al oni .vidas tie ci mal'multe,
mahn'ulte d'a frernduloj. Ai kiu do bezonas tiu:n
mon? Nur Jaan Txtulo kuradas ofte al la pramo, hen-
ante:,haltas, rigardas . miran te ten la akvon, sen-
pacienoe per la pjedo kaj poste, kvazai ektirriigirl.te,
denove rekuras galope kaj bruspirante!
Komencis malrapide lumigi. La torenta falado
de la pluvo rapide plue. La tondrobroo m<al-
pTOki;jmigis, la ekbriloj de . fulmo ne estis :Plu ,tiel
Pluvis. nur maldense, estigante sur la flakoj
saltntajn, brilantajn vekojn. Iom malaltaj lo1mj va-
poris kaj nebulis. La Kaava-:-rivero, ki:u nur antai :kel-
kaj hoooj estis k1mpremita 'tlll la mallarga fi'\l.ejo rinter
la riYerlapoj, kano kaj tifeoj, fluis nun large
antaien.. La akvofalo mugis mqme
1
malsuprenigapte
peza}n akvarojn. Vento ne furizis plu, kvazat lae
hundo, bojinta raikigo, jmn nur jdpante kaj
spiregante kuris lai la postesignoj de la uragno.
Anne-Mari ko.mencis harojn.
- De, lcie kaj lcien do vi mem iras? si demandis,
la harpinglojn inter la dentoj. Tiari tlljJ
pli fme ne ,vidis tie ci. Vi estas ver8ajne de malproksime
- ee harpon vi ;kunhavas, vedajne vi m!uziklis 'en ge-
&Jziga ai alia festo? A eble vi kunhavas gin nur por
sajno kaj vi venaS serGi malaperintan eevalon, bovineton,
porkidon? '
disko brilas4J<aj radias jam sur la kontraa parto de
la tielo. a tute ne .estis? Kaj tio far:as
nin ti.el maltrankvilaj kaj .m:Usa:naj, ni tr"iJ,imigr.as .
maJsannloj. kaj ne trovas :niaJIPgustan loko.n!. Kaj
drinemo mankas p.bsolute, o.ni estas vigla K:iel birdo
sur ' . j 1 . . .
Mi ven1s .tien ei, Anne-Mari, sed 4tmen mi nenion
volas vi. Ve.re bsolu1e nenion; Sedi mi .povas frenez-
igi pro la penso, ke horno p.reteriras min kun: p.lej
granda trankvilo, kvazai mi estits por li muskolc.O'vrita
tono, landvoja -polvo, putra arbps1mnpo. Li . p.retex;ix..as
k.aj ec ne rigardetas. Tio ja estas terura,
ue. Kaj Jtiam mi vokas tiun, homon, . vk:as kaj ek-
parolas al li; I)io scias, kion kaj ki.a1 - nur pr
tio, loo vidu: ,tiu horno,, ke anka rrri estas viro, ke mi
spiras, suferas, sentas gojon pri la beleco de la somr-
eraj tagoj. . . . ' -
Kial ne rajtu paroli ;al vi, ke mi vin, ke
vi estas tiel bela kaj carma k.aj' ke ciuj homoj e,r. la
mondo estas, kv.azai SJlllfloroj ili turnadas sia.jn
kapojn nur post vi, suno. Mi parlas Ciam tio.n, kion
la homoj volas Mi scias, lke tiel .oni ne rajtas
ke o:ni devas dirila veron tute senkae. Sed mi Die
povas, mi hontas. Kiel mi poVI diri la veron. ...L Anile-
MaJ.i, roaleasP! virino, tia sentaigulino, la, pror.ra edro
estas en maJ.J.ibe..rejo, kunviv'.as ,lrun Kpl 'Si
.logas tiun IU'kpiedulon en arbaron por beroj, sed mem
baldai .falas -pro . sunfrapo sub arbuston! Kaj -nka
tion ja neD.:iu ' anko.rai scias, kio ok.azas tia'Ill', kWn vi
portas la bierojn kaj brandojn al' 'trona por kantigo?
Certe vi kolerus pri tiaj paroloj'kaj d tio profitus nek vi
mi. p.l'efere jaro, ,tui niensogos. 'Pr.efere jam mi
di ros: An:he-Mari, svirino el Ja mareo, tuj kiam ,mi
ekvidis vin, tuj de la UU'Wl rigardo -fjni:ta jam' estis via
kompatinda, malfelita knabo! Tim vi .ridetos qerte,
alrigardos mio pli afable kaj estos iom pli favora al
mi, malfeliculo. .
Vidu, kiel levig-as la arbarojn 'Qiluopaj
nubogigantoj. Kiel 'Vicigjta arm:eo ,i.li aperas: Ili ne estas
ankorau' blankaj, sed iliaj randoj jam
estas - mateno esta:s prok!Ji..rp_a, la fajr.pjo.
jam ekbrul.as. Jam ekpepis ti.e kaj fri:.S,lo,
nigrakapa sil vio IVOkis sonore. Kaj sk:ara.boj , kaj
sek.toj sn -sur herbotigo -- , finita e'ef:J !a
Mi tra orelo surdakoron,
Per plumbo vorton en marlJlOfOD:
Al i mi 'kan tos ciam sen influ';
Cu do sopirori kan tu mi ai ploron?
Ah, ne, }iuto! Mi kantos,. plu.
Al mia amo kaj' petego kanta
Si restas pli kruele adamanta,
91 rokoj .a] ondar' kaj stormobru';
Nekonsoleblj pro neglekto vanta,
_- La liut' kaj mi ne kan tos plu.
Fiera,_ vi trofeojn mUltajn trafis
El koroj tro naivaj, kiujn pafis
_ Amoro per kruelaj sagoj. - 'Cu
Vi )credas: J--i pafarkon mlagrafis
Cr }iut' kaj ne kants plu?
Ne pensu, ke vi sola sub la suno
glitos el la sort-plenumo;
Ke vin ne tra:fos kaj detru':
Suferon de_ amanto sekvos puno,
Ec se la li.t' mi ne kantos plu.
Vi ku8os I.ca kaj velkinta
Duro longaj nolctoj de l' mlvatmo vntra,
Al lun' plendanta pri la korenu';
Torturas vin deziro krapinta:
' Kiu volos, zorgu! Mi he zorgos plu.
Kaj povas esti, ke vi tiam pentos
' Krueh:m via, kiam vin turmentos
i La, penso, pri perdta ama

Vi ' beloh nura prunto tiam seotos,
Kaj sopira,dos - lciel mi ne plu.
la frunto, ljg.ardus al vi kaj' dirus: ho, salano kaj
brulanta jen esti:s: tago.! Post
ambau .'JruS en. la vestiblo'n, _lrun la paro da tiubeto)
je. la jupo: "je la jpo,
kaJ tie -via -oozo dirus al n ankor.a: 3en, rute ne
teli &vaJojn kaj pro jlj aculoj,.- &da:di en mril-
liberejo, la a&lloj mem klieskas sur la heroojo 'kicl
fungoj en arbaro t ,
Mi cigar-dis la m,aroon; dum jaroj la river-o port-
adis el la arbaro limon kaj koton kaj la 'kall&tona
muro 6e Ia akvofalo reteni.s cion Ci. 'Tiam:aniere oium
jardekoj kaj -centoj e.stiSis tie ci ;vasta marao, dum'
aptikve es:ti$ . tie Oi fruktoporta valo. Mi konas tiujn ci
aferojn, . Anne.:.Ma:ri. Mi. P.r.ofes.le
marcdrerusto, ffil rradas tra la lando kaJ kiam rm t.rovas
tian mareon; mi senprokraste eklaboras. Plurajn leko'jn
chl--mareoj lJli_ jaro dtenis, la akvo fluis iru:n terur.a 'hr(lO
mal$upren kaj postrestis . be:IA valo ki,el ,femta man-
la speciala arto en tio Ci tute ja ne estas neoosa,
om nur boru dinamitnestojn proksim:e al 'la <ikvofalo,
proksimm,ne dudekon da flanke, plenigu ilin
ekspldmaterialo, .-alnietu la -meajon; . kaj la 9tonoJ;
fluS?s Kiam. tiel :prooedite, oni Jfunigas
la nveron kun la k.analo kaJ - ha, graoo k'.a01
beno! -:- la akvo ek'fluas lai la nova iluejo, fhas ka:jl
aimas, gis la ma:ro. estas seka. Atne, kiam la marC
sekigis, ni po.vos laborigi hakilojn kaj plugilojn k'aj,
la sekvontan printempo.n ni semos novan '1erooo. Tie1
nutra humo .tiam alijoke apena trovitos.
Kion vi opiriias, . Anne;Mari, S'e . ni 'jm mor.ga
kome,nrus :f:iun hiboron? Vi, K.p, Jo.oa, n, eO Jaan1
Trotulon m petos por helpo, kaj multaj' tagj eO ne
pasos anti ol la laboro estos farita. '
. lmag nur tin. mirori. 1am la karavanO;j de b
crganoj revenus atune hejmen kaj konsternite haltt:J.q
OO. Kaava. fii frotus . la okulojn, sknus la kapojn: kll
?}ahla kafsoro tio Oi estas? Tie. ci antaoo
estis maro kaj Maarla kaj ilia hejmo, .sed de
to al_>solute nenio. Restis starantaj nun iliaj antai:aj ka-
hanoJ sed anka jJ,i kV4UI,i p_l al te,
Joko? A!tstata la I:9B-roo k1sas belaj ..
herbeJOJ k;liJ nve-ro iluas tra ili, cu 'gi estas Kaava? lli
hejmoo, sed ne .' trovas gin.
tiam plem.gus ilian , ammon . grandfa kaj tuno,
tremante ili sur siai'[l g-ti:lope rapid'
egus for de tiu Ci ,ka) fremda loko.
. jam" morga ni ekboros la
dinanutnesfoJn. , . , , . ,
Pro_ prokrasW nanbS kazo, et Jona
de. tiu malgrabla tien- kaj returne-tirado de la pramo
kaJ; povos .estonte trankvile viv nur por sia ka:nto.' Ne
plu. necese . ,kiam -senfigulq
veturas al U rivero;li povos trankVile fini sian kanton
kaj komenci._la Tiam pramo ja ne ,estos plu
_ e!l la mallargan iluejon
sur mros pont.on. ' '
; Estas Anne-M.aii, ke vi "':respondas,. nenion.
ne salutis min ankor.a. J.am mi sidis kaj paro lis
,tie o klkajn h0l:Ojn, -sed silentas. kiel hirdo en sia
Att -la :esta6 .atakas kel
" mkubo? Kaj ne anta ol ti faligis vl:n sqr la lit- .
fundon por profu:Q& doriDQ, kaj ripow. Levigadaw nur ,
la: b;msto, kaj nazloboj estas disblovitaj kei akvo-
, . . , .:,", .- i. _ 1
ne, vi ne .. dort::ias, vi a'Uskultas
pPrdO, knn o:rele _. j W-n_ tigij . j, _ 'buAo iidanta.
s nun ,dormi, nun, jaln, _
:t. '"- - " ' . , . "
dPeris el la ruhtb:J, la sun !Ytag en la alto duon-
hektaro kaj aroj da hirundoj ro:ndf11Ugas alte, _al te. Estas
preskai oerte, loo la nestoj de la hirundbj veriajne jam
estas plenaj de junaj idoj, eies pepan1"4j bkoj estas
letenditaj, trans J,a randon . d. ta ne8to; til ke nenia!.
forto _kaj '' jam pll).igi liaJn.
kropoJn. '1du, -la turdOJ"J&m ,elporh.s SUlJill JdOJn,
min i1i flugadas e granda aro, de kampo al kampo:.
Certe ili devas . gluti ankorai. kelkoent milojn da raipoj
kaj insektoj, anta.i olla flug.iloj estos sufie fortaj por
la granda al&uda flugo trans la kaj
Anne-,Mari, komprenu do fine, ,Joo IJ:ti amas vin!
Respondo nnr unu vo:rton, unu plej simplan vor-'
too, mi ja devas scii, ke vi' estas malantai tiu ei pordo..
Ai vi volas, ke mi ludu al vi?
Cu la paroloj .jaml).sufieaiS, vi pri co
kaj volasnum;uldi.ankaii kla,. muzikilon? Tute. v.ere, . mi
ja prome!s lud ai vi.; joo" tie, en lla fojnie(jo, u vi
memoras? '
Li de "la Atnno la harpon, lokiA-is pli prok-
sime al la poliilo, pasigis; .kelk'f.oje la f.ingroj!J. sur la
kordoj, alskultis .kaj ekludis: Tio polkb,
rapida looj bru.a. "La tuAadis kvazai dan cante la
kordojn. La . zato ridietigi$, 18. okuloj farigis afablaj.'
Saine mem.-kuis ,sian ludon.
- Cu ne, Anne-Mari, tiP ci estas cja . bela? 1)--
demandis. ..
Sed ankai nun aidit.is:d_ la te1\ejo nenia respondo..
- Cu. vi vere ekdor.m:is? miris NipelJllldi.
( 1 , frapis, luds, fra.J)is "denove. :
- l'ia ursa vintroitormol 'okis la junulc. .-
. Sed tiam }roaris la malantaua pordb qe la drink-
ejo kaj sur la sojlo aperis Xr!U(t Lieatis dormemn',
1
la okulojn kontrai la 9uno. tiaj' "blankaj emizo ,
-kaj kalsono bris blindige: . , . ,. '' . . .
- 1\iu dO' bruae&s tle la tuta!t ,noktoni" vokis,
tenante la miion I!Dtai la okuloj kaj pen:an'te tra la
fingroj rigar-di" kontratl la suno. Ou estas veturanto
la "foiro, Do li :fl'iapu sur la pordb de la
drinkejP, tie, kie estas la .. .
Li tusi$ 1onge kaj inter la fingroj ,de la
maldekstra mano 'fumis pipo . . Tusante li .ar,ke kurhigis.
-:- Ou Anne-Mari estas tie 6, en la tenejo? de-
mandis Niperna<li. ,
- Anne-Ma.ci tie ci, .il la ripelis Kp.
Ne, tie estas,nur malplenaj de bier,o . . .
. Nipern.adimalkontente dejelis la ha.rpQ.r.
- Kie do? li demandis spiteme.
- Estas do? ripetis Kp la . lastajn vortojn de
la Si dorm'8S tie, en la drinkejo, en la
cevala parro.')
. Tiel; !a'j.: $i pe 'estas''en la .
bela:l la maha:rago de Npi'l .
Ene ele, pri la drenado de la maro de Mada kaj cio
cetera estas jetitaj kvazai aeren, por neniu? Li nur,
vane -parolis al la malplena .!enejo, .siajn p!ej _
rortojn je'(is k:mtrai la putnari p<)rdon? lGel,ciam
:kiel ciam, la ' bek_ )asas ' pretkr . la. -?rloj, . sed' ti o'
lon ili kaptas, estas nuraj rob kj . A'IJ(:). , ' '
.: .Kaj aidis nenion,:nek "Pri amo, -ne:k
pri la dudeko d laktboviooj, kiuj havas mamojn kiek
lilankajn Ne .audis, kiel .li promesi,s amigi l
nkvon kaj mal$u.preJ#'81 tin el ' la mare&. , Ne
- "kaj .,.i;i.Q, e$18 la liaa J:najstr.'n ludou,
. kiu povas ripeliti :unu aol11 : lojon en la "Vivo! Li ja
ludas sed oka.zi ke ,Ja solan
fojon el). la' viro li Scipovis ,ellfenrii J a- ludO Sian '
tu tan .animon kaj sopiron ... Kaj Anne-Mari audis el tio"
pl guste: un u frantajo da pano kaj por la -ber mo-
mon tuj anticipe! Se ilo' li povus pagi .;por la pano,
Kp povus Jjn , enskribi -en la libro por almozuloj.
Kiip havas tian libron por almozu}oj. Tie li cuskcibas
siajn' ,Senespei-aj:n debitorojn kaj donarojn al .
ahnozuloj. Kaj . ki.un do kieJ kristano li iras :mru'
fojon en la jaro, kaj nom.e duro la grava penrekosto,
al :komunio, ti.aJU li klloprenas tirun lihron al la preg-
-ejo, anta u la sa.nkta a,ltaro genuante li metas tiun lipron
sub la genuojn kaj post la .sakramcnto 'kaj hostio mon -
tras gin anka .al la pastro. Kaj la pastro tiam fal'as
strekon sb la jar-raperto kaj skribas .sub tiu streko
tiamaniere, ke lj legis tiun ci ajon de la komenoo gis
la fino kaj laudas la nalavaran ton kaj zorg-
anton pri la malriCuloj, sinjoron Kp, la drinkejiston
de Kaava. -
. ;Kp multe ja :e . donas, plejparte star:as n ti-.r
listo la . ' debitotoj -.,.. iu prenis . ktingon .kaj .
ne pagis, i:u trinkis botclon. da hiero kaj nepaginte for-
steligis, iu jetis glason kontrau la muron kaj obstinis.
pri la pago. Ili ,ciuj enestas en tiu libro suh la nomo
almozuloj, precize, detale, lau la adreso .. ITiaj _ uloj L
Kp. ; Tiaj S311@8UCistoj - nur tiom ili, rab-
-istaj filoj, utila;, kiomla pastro laudas kaj , kiom lru
bon!l Dio konsiqeros tda absolvo de la pekoj.
Sed stampon .la pastro ne metas sub la jarrapor-
ton. Li skribas, sed ' stam-pon ne .!lletas. Of'te ,Kp
paroladis kaj pet,adjs pri tiu stampo:, certe .estu.,s.
kvaza:i pli noble .kaj ;elegant kaj ankau por Ji , ID\Iilll
estus pli bte kaj agrable rigardi, la gravaj stamppj
1
de la pregejp brilu$ tie en- la libro de

Sed
la pastl'O estas terure. avara kaj ne donas. Diras, ke
tute suficas. Tia strangulo - ne volas fatJ.-
gojon al proksimul, kiel ordonas kaj instruas la.
sankta skribo. -
Trinkas la muzik:n!O, guas, la panon li mangas
r.apide kaj avide. --:- .tia aculo ne
pagi ec unu cendon! Denove la bona DlO sendlS al h
. rabi:ston por argo, li plengas sian borborig'Ill-
antari atomakon . peda svito kaj pooo. de la proks,imnlOt.
. Plej . estas to; ke n1 nen:iel scipovas diveni,Jciu
ha v.as .er la poo. nlOOOU ,k,aj kiu gin "lle ha Ja
tas, kiel oni rakontas ]af asedas, anKa:ii tia.j ta!OOta:j.
drinkejistoj , kiuj jaro l'8u la vizago scipovas diveni la,
kvanlou de la mono la. Oni dira.S, ke ili, sat; .
ano] :estas tiel ke tuj post la un'lla, r:gardo l.ii
povas diveni je precizeoo de ullJu cendo - ili.legas -sur
la kvazai. en libro. Sed Kp ne scipovas, vere
neniel. Li ja provadis kaj ekzercadis, sed' ne.ni,o
eL tio. Li vetsajne ne havas tian talenton, .Ja -gr.a:ndan:
kaj .de la Sin joro talen ton dririkeji;sJ:O
- Do marcjn vi drenas? demandas ' Kiip de- .
nove. Cu la ordono de la registrara? .
- Jen inonl .diras Nipernadi. Sangu kaj prenu
vian partnn. . . '
Lija havas monon l miras K'p. Ne, pro diablo,
ciuj suspektoj vanaj. Nu, jen vi havas, kiam man-
kas la drinkejist talento-. Vera drinkejisto rimarkus ,tuj ,
kun kiu li ha vas .aferon, portus tutan korbo.n da biero
al la EOjlo de la, tenejo, insti;gus drinki kfa:) gusiJumuS
anka mem. Jen, tiam jlam estus lmllrulo! &d nun _.::_
nun vi timis pd viaj'<dU: bagatelaj boteloj kaj la granda
drit1kad0. pro tio ne venis. Ho, domago kLmizeroJ
Ho, amar,aj larmoj de malritulol . , ..
Eble-li ee estas marcdrenisto, sendita .de la regist-
aro, afergvidanto de iu agrikultura societo, inst'rildor,,
au kiel oni nomas ilin, fiuljn? oni povas ja
kredi neniun. -La vizago kaj vestoj diras ja nenion. lri-
foje veturas 'tien ci eleganta sinjoro, ruinkas kaj dibo-
cas, sed baJdai jaro polico estas post li - li ec ne
estis io alia ol ciutaga telisto. Sed ali.an fojon venas.
sirnpla vireto, tia mlgrasa kaj modesta, sed: poste li
grava persono. Kiu ilin kiu 'ilin
tiujn vagantojn tra ''la landol .
Sajne neoosas .voki Anne-M'ari'n, Ai intryarolu
kun la jl.mlo, ehle li mendos ailkora ion? Kelkajn
bierojn, kelkajn vinojn, malgrandan botelon da kumin-
kvoro?' Kaj anka Anne-Mari parolu pri tiu ci maro,
tie ci nenio "68tas por d:rni, Tie ci estas tute s:enfund:a
limejo, sub Ciu razeno estas kelke da plaudantaj fon-
toj. Eble li soopripense ec ekklopodaos tie ci,
a'kvigos ciujn ' herbejojri, malsupre' de la
akvofalo.
' - Jes, A,nne-Mari ne estas ' tie ci, dir.as Kup
subite. Si ck>rmas en la arin:k.ejo, en la eevala parto.
Nuo Si jam certe leyitis ou n ehle vokti. iri?
- Ne, ne esiaa' neoese, diras Nipernadi. -
- ne estas nirs Kp.
1
Vi mem
ja kvaz.au demandil3< pri $i? , !
- Ha, .jam oota longel
1
diras la junulo.
: . - K.a-a..ar-lo-0! ci sentaigulo denove ek-
dormis! .
1

Karlo grumblante ellitigas. Malbonhumora li estas.
1\apide li surmetas ]a panlalonon, kies brilo logas 111 "
atenton al ne emfazinq.a korpoparto, la
.kaj la, ,uojn:, plandbj disk_r.ete . '!)nlasas
la . koton . kaj pluvo:n. : .K:'arlo sced'as . . Li iras en la kir-
ejoo. He li atendas, gis la baneambro reliherigos.
- Cu la jtina sirijoro jam moti:s forlasi sian
baldakenliton.? - grumhlas la patro kaj poste Karlo
transprenas komision por urgigi pagon, kiu eventuale
neniam estos plenumi,ta. Karlo almiena trifoje estis
tie. Komence Ji tre fervore klopodis pri la afero, ear
P.atro prome.sis dek procentojn, sed poste klarigis, ke
la tuta promeso ne wil.oras '!J.DU Kvankam la
mono nun estas ege ;neesa 'ne n'Ur por Karlo, sed!
ankaif por la . tut''I-affiilio. Ciu kredito D'\lD cloorpigis
kaj de kelkaj . tagoj mangas (:)DOese' stufitan gpon
sen vianoo; sen gra!> ai '. butero. Cetere Ka.rl
planas perfidon kontrai la familia majesto. Unu el
liaj amikoj (kian BOcieton' sercas al si tiu Ci bubo; sen-
labora. k e !pero estas tiu .amiko), akiris .al Karlo' sen-
pagan bileton por tagmangi ;en la komunuma
Jam plurfoje temis pii to, ke la familio devus sin
registrigi en la listo ae: \la oficiale helpaltaj mtalriculoij,
sed parte la sinjoro rd.aktoro protestis tre akre, parte
Pan jo, kiu trans ciu . fajro komplete ' kpnservis la Sf!l:
jorinan majeston, pro , La malinda idoo:
- Preferr _mal-shnrli. Kune k1m tiuj Cifon-
. . . , .. .
Sed Ka.rlo ha vas ian krjplan ribelenwn en s:ia .
Pri la tnezuro. de tiu ci ribelemo oni ankoraU.
nenion povas diri, sed eble la hodiaia tagmango estas
gia . supra grado. Js, hodiai li gustwn:o-s la me-
nuon de la kompato. Hfera Ii jam vidis la nrenuo-
karton. Gi estas fi.a!iga. Rizo-supo, bovoviando kun;
brasiko. Kaj grio tute nel .
La banCariibro estas daire okupita. Nun lilierigis
la ,gazeto. Hono:rekzemplero. Karlo trafoliumas Ia
. kiljl La J?Olitiko ne
hu, . n'llr

la p!eJ . eefa demando, '.ua

' '> , - - ,i'"A.'/ .,.
felietono .estas tute stulta: Nenio en la krimlinrua :rub-
iik:o, alUlai 'lleni interesa. Ebrieco, mortigo pro
jaluzo; vilaga trinkejo kiel ' batalkampo; nu, nenioi.
Intex la anoncoj, :ki-el nenio. Oni sereas nur
agentojn por la sensacia novajo<<. Fik-
san1sa1ajron oni .:ne pag,s/ nut: 'prooentajon. Katio jam'
konas tion: Nu, entute nenio. "
Fine l Denve m.alf&migas la pordo deJa ban-
cambro. Karlo rrun.d(move estas sola. Zorgeme li aer-
umas, lit-odoro .restis post la sin lavintoj. Kaj n:un li
nudigas, si:n giskokse kaj diboeas en la akvo. Poste
li longe rigardadas sin en la fendita spegulo. Li vida
tute belan kn:abon tie. Definitive li placas al si .. Nigrla
hararo, brunaj okuloj , etaj lipharoj. Oni miri
1
ke li konservis sian junecon en 1jia mizero. SU:fiee alta;
li <Cstas kaj kiel l konstatas, Jiaj movoj
1
ge.stoj . estas
elegantaj. En tiu ci momento Karlo estas tr.e . kontenta.
Cetere la z!)rgojn li jam re sentas, . same,
kiel oni ne -sent&s la premon de la atmosfero.
Karlo vivis gis nun nur militonkaj postmilif4n militon.
Punkto.
Pasis la naa. , En la lukazerno bruo, frapado. En
la estas --ekspozicio cifonoj, litajoj. Karlo nun
estas preta. Vana- rigardo al hr najbara logejo. Nu,
egale! Li ekfajfas. Kaj nun li iras piede por enk!asig:i!
l!l postulon de la patro. Li estas gaja, sed malrapide 1i
iras kaj sen korrviiikigo pri la utileco de lia vojo. Sen-
interesaj elmontrejoj rabas de li _longan tempon,
postiras beletajn . viclnkrurojn nur l' art pour l' art, 'I'
faras tion tute diskrete, sin ne rim:arkigante, fine li al-,
venas al la komercejo, sed tiel kredperd:inte li parolasJ
l<:e la komercisto ec ne multe genas si,n:
- Mi bedaras, kara amiko, neeble. De rriateno
mi , ankora ne vidis aetanton. Nu, tia. estas mm la
;.situacio. Bonvolu 'di al va patro, ke 1i estos la Ulllla,
al kiu mi pagos, se mi povos .
. La fripono. ;--:.. Karlo :D,un tre .p.aadas
en la aituna sunbilo. Li ne rememoras pri simile bela
novemhl'9. Estas varme hj foje-foje _orfolio falas antat'
Ja piedojn.' .Estas wm'a la lula fal.a.do d!e la foliO'i.
J':stas _.graqq la. ;ritm la lulfalo. Li rememoras la
/l'
La somervesper vento
.' del1kate zumas, ..
la vo)eton en arbaro.
luno
pinj eksonoras
la .kuliola .kanto,
Konsolo
Si .:Oords, elsuc1s, elprenis min,
forjetis la sekan kruston. , '
Si t.rinkis la- suk:on el mi pokal'
kaj mangis la koron el brusto.
.F,fo, se mi ec povus malami sin!
Sed cindro ne en flamo.
lliadon : .. Kiai, vi, noblaninra demandas min
pri mia' deveno. La homa gent' ja -8i1ll!i1as folion sur
la b.raneo. Vento forblovas .. . Estas }>ele, . sed jen
nur tio restis al li el la tut greka lingvo;. J(iolil)a estas
nun? Li rig.ardas al la turo de la nig,a-blnka, ga;ja
Pasis la dekunua. Nun li havas ankoraii: du
llorojn. Tiam Ji renkontos 1a kelneron kaj ili 'kune iros
al la. mangejo. Sufice longa tempo la unua. Kioo
li faru? Li elcsidas sur benkO. La avenuo estas gaja kaj
snplena. ELla centro de la: urb versig.aS gaja amaso.
La trafiko havas ele,gantan ka:rakteron. Oni
klin ridantaj infanoj ; kUn pli-miilpli 'bonmora'j hud-
etoj.. Karlo sidas . apud la stratangulo, El Ia flankStrata
parto servistinoj rapidas al la vendohalo; unu el ili tre
perore al,Tid'as lin. Malbela si estas. Ho, lciel hela estas
diplomato sd:as. en ki-
Tre malrapide pasas la ten;tpo. '}amadas
alli. Li ,devas ekridi: ;> Obklo;, vine estas gnanda psiko-
logo. Entute li . hav11s monon nur por 'ackvlitaj
cigaredoj, . .. .
En .!_a elspezas Si,a lastajn inon-
erojn. P'.Ste li -.sur la benk-' N'jlll li ';De 'avaSi
monon, li nun . liber.itis de i'U li: eSta'&
tute .senpeza. Kvanbm kiel agrable estus havi multe
da ti.l ebemple, kiom .ool:te lavas .. ti:u eleganta .
friJIOI!O, dando, kiu afekte frapas la atop0rdon. Por
momento" pugriig,a& la mano . Kat.lo. >Sed .li ,ne
estas karktero, la manO . . Tiu,
Ka.rlo eStaS simi1a a:l juria hurim, 1ia figaroo 'Salw
tien-reen, foje li: ekkolras"' en la. ora . varmo
rapid:e fanditas J.a kolerO. Estas pli 'bone ridi.
- - ' '
Liberan : viran en k;,ten'
ne tenas glavo, fera
lin ne sldavigas la perfort',
nek diktatora vort';
duni' cio falis al la ter''
li staras en la fulmveler' ,
kaj la falo lia roan'
plu frapas al tiran'.
Libera estas viro nur,
se 1i :kra!as sen terur'
:$:!ele i al batl'
pro si a ideal;
ne skuas)in amasa
nek pupminac', nek . ovaci' ,
tra nigra nokto sen sancel'
li al la oel'.
Libera vir' en Ciu sort'
trankve dirS al la Mort':
mi moiios; sed post mia hor'
plu vivos la labor.
Car 'por hero' nur floro.:kron' ,
ja estas mort', se lau ordon'
de I' konscienc' li devus sin
oferi en la fin' . .
ciuj eksilentus kaj oni dirus: traflugas la.
eambron. Au, kvazau en si,mfoio momenta silento
atentigus pri la grandiozo de la melruq;
Ankai Karlo lacigas, preskau li kiam io
neatendita kaptas lan atentQn. Tak:siatq venas en la
proksimo, la anti:kva maino kij la veturilo
subite ee la angulo. La turno estas tiel ahrP.pta,
ke Karlo ektr.emas kaj la radoj kontuzas la tro:tuarran-
aon. - Certe la' pasatero frapetis por la oforo -
pensas Krlo - ke. 6 tie li kaj la oforo ne
estas sufie lerta. - Li ne havas tempQn d!arigi la
:penso,jn, ear la aitomobilo ' faras nur metrojn
,n la flallkstrato, poste Sur fa tupo .dfe la
veturilo "aperas kstreme gracia virinkr,uro, en :griza
kaj lakuo. La. gracia pedb'. long.e restas
;Sur 1.8 KarlO hav.as oone
sveltajn liniojn. Li konsta.taS, .ke i ne volas elpasi tute.
!*ntau ol fini 'fa kllrulon Jrun la aoforo. Sed fine aperaS
fa ' tlo, juna, brunb)ondl virino . . Virino, kiu
W\vas ideale SU!bti!;m bj tajlorinon. K.arlo
per la tuta korpo turnas S'in en la i1irekt de la flank-
str.ato. La . kaj sin,garde .ekras,
Akal) la auto forveturas. Karlo preskau
ekstai'as . Lin . logas .ia neverijne sdl>tila kaj tamen
reala estaJ9. La virino denove 6rhUrigardas kaj
il'uil, post l unua.j nalrapid!itj pd6j, i dairig'as la!
vojoq: rapide b:j piede.
.La oerbO d K;rlo abQ.ras _, fulmrapide. Kial
tf:itigis Ja utomobilon, .se "&i anliorai ne tingis la
oelon? Kieq Si. iras, kaj !rie. ii; .Lakoro
Karlo pulas La paoj maltr.ankvile frap-
sur Ji anta!) KarlO. 'Si eat.as bel/l. tre
. . La. plej hela A\ e8tas el ciuj , virinoj, kiujn Xarlo
mm On po:viis nur pri tia vir:ino. Kal
1i seba&>< Ain ?,., . acias . . a,, .. sek:reta lrolpQ de
la beluliOO .DUJ1 incitas kvazat' .ti apartenus all.
&r Al havaa ia Si V6D8IS .eJe &a allllllto kie al
rabistQ, Aide-
vas rapidi, si foriris sub pretekst de aooto, baldai hej-
me!nvCJlos la edzo. ili 'ne estas tro ri6aj; car
volis per aito A'is la domo. Tio ja e:Stus .suspeki-
i'J_Ida. Tamen ili n havas materialajo zorg<>jn. Gerte ne,
s1a ne' estas supraja, el A"i radias la tradicia
trankvilo, konstanteco. ' Kurbkrlra jtunulino, proleta
knabino, venas ko;ntraie al li. 'Kial tiu tavolo de la
socio neniam: 1Htvas tlel deformitajn piedojn. Ho jes,
la konstanta bonfarto. Tiu ci knabino vidis eiam mize-
dull) si jam .ne sc.ias, kiel si sercu novajn plezu-
Karlo . divenadas, meditas kaj koleras. Nun li
kredas, ke Ji kapablus esti krela. la maniero de
la krueleco Jiaj idooj estas iom ntik&itaj; Car la virino
estas. tre bela: . .
La laMuaj . piedoj 'ritme frapas la
.. Ce la, kiam si suprenpaSils, oni
Yldas pli multe . . Komplete bela i estas, . kiei Phryne.
Se la kulpo estas tiel . bela, oni devas sin pax'dioriio. La
strato nun blanka stup!lro sekva6'. La virino
kurete iras kefkajn stupojn kaj senintenoo donac:aJS
plezuralmozon . al la junulo. poste ' si pri 'la
nedezirata akompananto. Si hezitas kaj-
rerigardas. La rigardo de Katlo klare montras, ke
volas ion. Momento ne sufjcas por .analiii, kiaj ingre-
diencoj estas en tiu airigardo. Sed io premas la koron
de la virino. Sia. bruna rigardo La long-
gantaj ,manoj f.aias sUbitan, maltrankvilan geston. La
bela figuro nter du tupoj sin turnas; - statua bildo -
la ves1x>j nun kla:re montms ian gracian korponL Si
turnas sin rekte .kaj defende - atake al Karlo. Estas
. klare., k i Kiaj la sb;ato estas . turte senholna.
De_malpmksime oni povas aidi la sibJon
.Ja tram:vojo. La Sl;lnO rida& m.CI:de, sed sia apenai-
alda vOo klopodas esti akra kaj decida:
, , - Kion vi volas? Bonvolu tuj 'foriril
Karlo mem pro sia Cr ankai
.deci<Ia, kaj duonlaute, bone silbante 'la
vortoJn, ]i diras: . ,
, -mi scis cion: Vi komprenas, cu
ne, cion?
: La, su'btile kolora viuign ekpalas. L n:eno igas
dolorplena. larmoj en la okulojn.
La l'igardo tute p_arfumf>. flugas!.
al Karlo d eta Karlo a:fliktigas liaJ . volas .
lapon.
1
' ce' : "' < . :
.edzo ;vin --;. si
en. la de la oolega b:po estag pento,
kaJ ang()rO.
1
,
1
Katlo ne respon{las.
Li in. . flor:plen_a" hranoo. la
duondiino de la Karlo -kortuSita. Nun
konflesi ,Eion, "ke
:fam la; senlaboreoo, .Ke terrms pr1 8\ibita.
,de n.enifarauto. Li ,_defUS li staras . .
Li stara: ja sub soro. .sor(X) ik la ..
mieno la ,el la :tu.ta. ,k91ll'P.
lek:o de la v.n:m.o, kiu nun star:as tiel pura
---: virga . .. La 'indigt;io cte. i!JA i.om.
cedas -el &a . Ka:do Cion. La: edzo
ests maljuneta bQmp, skutw :ebre 'proi\Ur-.
i to en. bankO. Senbara diklo: selk
la. intuicio ae Karlo dik'tas : l11 :eu
nature, ne estas' kompreOOble, ' i:e pompa. pa:pilio
ne
. zunloroJn en la p!tt!MJ de K.iJo ,atn-
gas la pttr,nasan altort kaj'li teksas-ep sj l ,
hi ' nekOmplienata vtrmo. Sed la Silent' nun dairas '
lo11ge . tre
La sinjorino nun subite treoidis, Si levasenergie
sian 'kap<Jn kaj . sen alrigardo, kvzau si patolus riml-
inda serviste, 'si diras: , . . . . . . . . . .
. - Bonvolu -veni kun mi. Kaj ec .ne 'unu
p,ri la afei,:O: Cion,.-, ," . . . , .
Kaj Karlo iras kun la <plej bela . virino. Via p98o
e;stas . malp1Cl1a; kiel la kap de . bankp:roduktisto, sed
taniburas en lia korO. i ne rim:arkas la
malestim,on de la tirino, car li .sentas, ke li 'konfesos
al si la veron, la tutan veron. K;a,j cu oni p'vll!S dubit
-pl'i to, ke si komprenos lin?

La domo estas nova: moderna. Senvorte ili ahen,as
al la unuaetata logejo. Blanka Jl51rdo. Si elprenas slos-
ilon, maiiermas. Cambiistino v-enas el la cam!br.o. De-:-
mande .i rigarc]{IS La sinjoriDo nun turnas sin
al K arlo. La . vo,co estas rgida: . , .. "'
- Vi atendas respondon, eu-ne? - iom da atent-
iga akcento estar e.n la. frazo. .
Karlo komprenas.
- Jes - U respond,as. . . .
La sinjorino nun " , al la . servistiuQ iii :en
la butikon por io. Jes, .1\Jarlo, timas la stel-
aiskulton. La eanibristuo foriris. ' Krlo kaj si eniras
eambron. V:arma. nesto, glata .L.a
prokuristo ajne perlaboras multe. Eble ee mil pengojn
monate. Kaj tiu aca dikventrulo havas an"ltai sm. Si
estas nun tute trank\lila kaj trane frosta.
, - - Atendu momenton! , - si diras.
. Post 'lmu mtto si . revenas sen s'Ur-tuto. Dekoltita.,
1Ualpeza silkbluzo., sur si kaj malhel, duonlnga
jupo. Sia mieno estas trofiera, sed sub gi kaskuradas
cagrenQ. Sia 'beleco aliigas kaj renaskigas en ciu mo-
mento. La sorco dairas. \
.-:.:. Vi devas silenti, cu vi komprenas? - si diras
kaj en la mano d Krlo ridas du fabele grandaj mon-
biletoj'. Kvinoble pli granda sumo, ol la monata salajro
de Ilonjo.
. Karlo nun ;volus' vekigi. Nun oni devus esti kava-
liiro. Oni devus Oesigi tiun ci acan ludon. - .Sinjorino,
devus diri lai la reguloj de la rom:antiko, _:..... lcion
vi .pensas pri mi. Mia koro; estas va, re:prenu Yian mo-
' nOn. Mii si:lentos, :car vi estas la bel.a yjqino en
la mondo. Rigar.du ruin. Mi esas jmia kaj nekoritpren-
0hle malca. Mia vivo estas griza kaj ;nun mi scias, ke
sunvarmo gis . nun ne penetr.is gin. Mi ne volas vian
monon, sed' . . . Tielli devus nun paroli
1
sed Karlo DiWl
balancigas inter du ooreoj : la beleoo dre la virino kaj
la beieco de . la mono. Hodiai li povos plensatigi en
restoracio. I{aj . . . Estigas granda kaj longa silento.
Si miskomprenas la silenton. .
- Ou li prome:sis pli muhe? - la sinjorino
diras rkruele. ' '
Karlo ba}\Jutas;
- Ne, n.e.
Mallerte/ kvaz.ai ne volante rimarkigi sian movon
li cifas la IOOllOll e'.ll la pSoD.
- Do,: - vO{as adiaii la sinjorino, kiam. Karlo
denove ekbalbutas. ,
Si dumtempe :reakiris sian ekvilibron. Kun inte-
reso )laj pli multe 4.t ' bonvolo si rigard!as la junulon..
La jQna nomo nurr' ruga, li bata las ko.ntrai si'a
embaraso k.aj si ---ekkop}ektas ion. Si sentas, ke temas
. ankai pri io alia; Iom' si sian men-
tonon., la bluzo iom glatigas kaj klare d:esegp.as la
formon de la juna bl'll.sto. . Si stars, sed: unq el la
rondaj genu.oj sip: .<i:UJ la sid'ejon de ,. la" rnalia
kaj reefigas la tuta piedo. La rozkoloro d'e
karno opa le diaf.anas tra la skstrumpoj . Ka:r1o nun
subite vekigas kaj ekfajras. '
. - Sinjorino
1
- li ekkrias, Jia vooo. estas raika.
Mi estas sen un:u' grt>so, .sed mi p-e bezonas via:rr monon.
Sia 'rigardo' mont:as surprizigon kaj ' pardone.mon;
- Ni hisu 'la a:foo:m .......: si diras mi
komprenas vm: 'V(bezonas la monon kaj mi __:_. la lacio-
non. Sed n'Uli forir'. '
Si etendas la manon al Karlo. Li ne eHasas. Lia
mieno parolas tro klare. Sed nun li, kun la nekontral'r-
"starebla fajro de lia juneoo lrun la praa forto de la:
dezito, estas bela. La . sinjorino unl!Ul rugigas, poste
paligas . . La soroo .nnn estas plena kaj reradias al si. Si:
pasas ID!Lantaien. 'La libera mano de Karlo ekbrak'-
mnas sin. Si volas krii, sed la lipoj de Karlo mutig.as
sin. Kar'lo tusas la veluran 'karnon kaj sovagigas.
- Cielo helpu ;- si g-emas kaj streas sian. pug-
non kontr.ai la juna viro, sed poste malfermigas la
manoj kaj . ankai si karesas. Poste si sub te elSiras sin
kaj diras:
- Ou vi frenezigis? Kara, karal Sed vespere , je
la naia ven u ci tien ...
- Tiam mi -redonos la monon - penss Karlo.
Ho tiam ...
IV.
Duono post la dekdua. Karlo sidas sut la benko.
L.i rigardas cirkai si. Jen ti tie la aito al'
trotuaro. La postsignoj estas klare videblaj, Li ekstaras.
La aitomohilo itas kelkajn metrojn. Jen la loko, kie
gi haltis. Oi tie si ekiris. Li denove vidas la gracie
belajn virinkrurojn. Grizaj strumpoj, Iaksuoj. Si iris
en tiu direkto.
Li metas sian manon en La poson. bankbil!3lojn li
ne trovas.
- Jes - li diras al si - si iris en tiu direkto.
Kiat mi restis sur la benko kaj kial mi ne akompauis.
sin -vere?
' La Karlo ankorai mugas pro baldau
, forgesota. ..... , ... J po8o estas nur la
Kaj ,. ekiras al la komunuma
.
. . . :M1 .t,ar .de :la ..
mfanet m!ltdqrmo, J dormo, la woment-
oj
pdpensoj ,kaj de"doloraj malesper?j, :_ tiJI.}.j .horoj'kaj
kiuj oaur la d'jgk() . de borlog'!) signas kiel
,ten:tpospacoj, por infoauef,o
senhme , " c. , ". \ . ...
. ' Lil hier1,1uan 'impr11son , {travivas; hodia
kiet centjara' malj;unulo siajn' uimajn :i;pfanjarojn.
... P.asis mu\taj j.a;rcenW"j komeucis
..
kHlJil , g.t ' JSIII kouas, estas m:nOJ: omblro
estas ;:la hrusto; de; la vartisti:go : q .till\ ;pubo,
kovras la tutan .horizonton, variJ)IOn){a'j forig.a
Ipal('laton. . . , , . , ,
. Kia1n gi velqgas, kUS.s tra\1kvileJ .. sci-
Fa. te.nte . . au..skult turpas .. k .. . a.pon ert .. .. dir . . ekto de
cru Q.:r:ueto ka) de c1u lumekbrilo. . ,. . . . . "
. . K:liam ;ploras; . oni ,al gi 1irilajn objekt-
ojn1 ..,_. OU Jdakas, f:rapas, . oni oolanaS gi:n .-- kaj la .
.etulo 81\llltas sin kvazai vojaga:nto, kiu .
multaj,, s,endot;mafnoktoj trovigas Jleate11dite en., kaba"
redo, km estas ,rica, , pro . o ,kaj:, .. h11tremia
Oni ausjrulti .kaf;tigar o,kuloj
.estas :rluJ1111opezaj kaj, la bildoj fhms sur suj:>rajo
ki'fll grizaj nul!oj d:um krepq.sko. i, >
' *
serlvole kaj . ;enscie .lrunmetadas sin 'en vicojn kaj
en kolonojn - kaj sUhite aperas nova mondo de
kaj ; lrun siaj .. lunoj,
,kOipetoJ, Jakta VOJO. .
. : homon el stona epoko,
Jam frati'gas lrun gerulOJ de_ la homa gento.

Kiam antaie "oni donadis , al infanet klakilon en
' manon, gi gin forte kaj alrigardis mirigite, car
l-mano, la bona spirito, 8angis sian formon. La klakilo
eldonis .sonoju kaj infaneto miris, ke la gis nun silenta
hopa spirito Kiam).a Uikilo elfalis el la mano
gi miris, ke ' la bona spifitb revens al sia IMltaa formo
kaj
" ; ' Tiuj ci esplorj dalris treege fonge; ;a disvOIVO
de la mistero estis tre matproksime.
. la px'pr.a:n etulo de tempo
'tlenipo eli,gas gin la bu8o, atente alrigardas, sulkigas
la_ brovojn kaj dronas en
, Kaptinte ian objekton, infaueto portas gin al la
lbu8o kaj ree. atente gin. estas ciam pli
tprpksinie al la vero, tamen ankora:i ne tute certa, gi
es;tas kvaza timig:ita de la kurageoo de si.a hipotezo.
Irifano estas. ankora:i malproksime de la plena
gi ne sc:ias, ke giaj mlanoj estas ja gi mem, sed'
,gi !!Cas, ke ili estas obeem!aj al gi, ke oni ne bezonas
oorcvoki ilin per krio, k e . ili estas ciam al gia dispono
estas kune kun. gi. . .
lnfaneto estas ravita pri la mallkovro, estas felia
pro s:ia , atoritato, pro . s1a unua proprajo - unua
graqo de sendepetdeco
1
iberigo, forto.
Ab, .a, .aa, ooo, - pepas nfanet, direktante
' siajn manojn tie.n reen kaj postrigartlas ilin, jam
. certa, ke gi ne eraras.
Post la) gr.anda for,tostneco gi sentas sin laca,
Patrino ridetante klinigis super giu. K.aj infano
Jau te, koreye . gi plej karese,
' ' .t
kaj. infat to etend'B.S la tna:njn al jen
ilin en la bu8on, kaj sug ilin k.aj ri<fus.
< . ",.P.atrino eligis gi la mano:jln la huso, etulo
. ektiris pri sorto de si.a nova proptajo, ekkriiS dolo.oo
kaj la:ite, protestis tiel forte, ke patrino palitis.
..,... ,,( j"' .le , .-( r.
Cioj ridetas al infaneto .
>Mi opinias, ke maljiUlla kVei:ko, rigardan'te t;idin:.
ldan formon de m.algrapdakverketo lrun etaj folietoj,
al,ti _pe:r . siaj folioj, kverkef?
senzorga, gaJa ' en la omhro de la patr.aJ bran6ego] ,
pepas . al la patJ:o mial1atflustre. En "la lrorpego de la
irn.aljuna kverko; en .atboSlo kaj radikaro estas
. jam. liom . da senvivaj eeloj, en ' -gia'j vejnoj
sukoj malr.apiae, laciinoo; kaj la ju1111 kverkto,
trinkanoo la sangon d patri:no-tero, in nutras kaj h es..:.
kas, kreskas, kteskias. . . . .
Sajitas at ini; ke Ciu hir{lo 'havas 'ridetojn pod;i'a'j
etuloj, ar kora bondeziro por venontaj generacioj,
kvaa blua nebulo, Ci.rkaias cion, kio salutas la
morga:ion. . .
La . seriza
1
maljuna .suuo-mitrantQ trovas
ec por arbara Jconval, kaj arbara konvalo respondas
al per, la de .la folilf;ltoj kaj P,er pura
aromo: '
< , lttfaiieto re_spondas ridete al rideto, ne tial, ke 5i
,)<omprinas gi;n, ne ti,aJ, .ankau, ke ko'Jls la k9mt:J1
de la rideto, sed til, ke tiel estis dum .c<erttoj,
da . j.armiloj, ke la . hodi;aa tago ealutas kortuS.C . la
'tnorgauan matenon, kiu kvieoo respondas al gi, ke tiu
ci rideto fluas trans nlojn de generacioj kaj ligas en
unu fraooc.an f.amilion la 'Olahkigintajn estojn de idolana
tombe3o kim la infano, kiu .estas fluonta en la aerspaoo . .
Car tiu ci "rideto estaS ligi!o en la eeno de gcnercio!j,.
, Kiel la unua splro .estas senvola movo, antauant
la konscj.an vivon Je j,nfaneto - sen to ne estus . vivo
1
-:._. tlel la rideto lmtaias la penson, - sen gi ne
P'iAo j en sq.natorio
Ptoksime sur la insulo Lovo estas Ia
-sanatorro de la fisoj, kiel ni legas en la semjn 1aport'
<lo Sveda lnternacia Gazetservo. En tiun sanatorion alvenas
el tu.ta Svedujo la senmanaj, senpiedaj pacientoj ' por trakt-
ado kaj ekzamenadq. Ho, ho, ec la fisoj? '
La mutaj pacientoj plejparte . kiel postaj pakajoj al-
\'l:nas .en la kies oficiala no17Jo estas Dolcakva
FisekSperimenta La doktoroj estas l a spertaj
fa.kuloj de fismalsanoj kaj la sendantoj estas la fisakvaj
inspektoroj , kies tasko estas malhelpi fis-epidemiojn. Saj-
nas al mi, ke ec la vivo de la lllie
kttlmo, kiel oni diras en Hungarujo.
Jeu estas la aforo de la kankro. La kankro," dum la
a.ituno, estas preskau naca aforo en Neon-
transparentoj sur la stratoj anoncas, .ke (}i alvenis, la
ekstero de la restoracioj estas ornamita por gigantaj kank-
rofiguroj, oni rioevas specialajn telerojn, ornamitajn per
-kaj eventuale ec la ,blanka anW,ituko de
la . tiarmaj, blonda) kelnerinoj estas , ornamita per aktuala
kankro-girlando>En la mezo de la tablo kankro-
monto turnas kaj al tiuj, kiuj ne malestimas la alkohol-
ajojn, la kankroj servoplene glitigas la
Kaj nun klarigis, ke io m:inacas la plezuron de la
sveda . gurmand-aro. Mistera .. ma,.lsan9 disvastigis inter ili
kaj kazis grandan mil.ltrankvilon inter la kankroj
- kaj la homoj, kiuj ja havas ,specialan bon'volori al l a
kankroj. Hapide oni transportis kelke da malsanuloj al
la Instituto, sed la esploroj nur parte donis rezulton. Ver-
dire la kankroj ne multe helpis- al la doktoroj, ili nenion
diris pri sia farto, _ pri la simptomoj; ili ja estis jam trans
l.,una timo, kaj kiel Jilozofoj. Tamen oni kon-
kludis, ke la kaizo de la malsario estas speciala ' fungo-
speco, ,sed bedarinde tis nun , oni trovis nenian kontra-
rimedon. Kiel mi diris, la karikroj montris -sin filozofoj
kaj akoeptis ee la malesperigan deklaron senemo-cie, pens-
ante, ke preska egale, -cu dik fungo metas punkton, al
la fino de ilia vivo, ai ornamita pledo
kataf.alko. La homoj estas mlpli .
prc:wizore devas kontentigi per la konsilo; _;>oni I;O_al-
helpu la iradon de :kankr()j' el - nfektitH akvoj ll lij,
kiujn la malSltno ankora ne atingis. '"'"' .
La instituto esploras i a., kian efikon havas al fisoj -
la industriaj elfluajoj en la riveroj kaj l:agoj.
Kompatindaj fisoj.! Kaj ni vivas, kiel fiS' :en la akvo.
,' .:.- .
En la lnterligilo de l' PTf anta ne n1i logis,
ke en la angla bugeto estaS' registritaj 120 pundoj por
pagi la aeet- _kaj konservadkostojn de katoj,; ' servantaj por
forigi l a ra, t,danteron en l_a pot-magaJ:enoj kaj , konserv- _
ejoj. Kelkcento da katoj riceva!!' tiamanieie statap funk-
"--cion, - ebl:e ec insignon. Inagu, kel fiera' ests tia kato-:
mi estas oficiala besto.! :&aj vi ankorai ne scias, , kio
estas la plej rimarkinda en tiu aforo: ke la katoj post fiks-
ita tempo igas katoj kaj je regnaj kostoj
zergan . . < . . . :
La suhskribinton, kiei ne eslas tiel' firn_Ie <
esperigita, konsolas, ke almenaii la anglaj ktoj ...
Memmortigaj ufsoj
Samloke, kie la aferon de la , fissanat
0
rioj, la se-
majna rapoito de Gaze#er,vo mi Jtjgis
pri la nordaj ursoj ,' ke vunditafde horno ili' prefe;e dl:on-
igas sin en montlagon, ol trnsdoni :sin al la horno . . Unu ...
-el la stokholmaj gazetoj anta nelonge ec intervjuis faman
urscasiston kaj petis la. opinion de la fama 'persno pr.i
vero de ursa sinmortigo. Poste 1i rakontis
1
,ke foje li mort-
vundis . ursn. ' Ifotno kaj h11hdo. sekvis' .la .. Sang()spurojn. de
la besto malgranda monta igo, kie malaperis ciu spuio.
Neaie oni poVis trovi ion, .estis do klare/ _ke la urso ne ,.
volis kapitulaci al horno, prefere n'lortigs sin. Pli vol-
onte drmiigis . sin en la ruontlageto. Mi ne komprenas
jo ci urs<_>.jn, ili estas tio simistaj!
SWIFT KAJ ANDERSEN
Sti:anga estas la SGrt '.de la ' libro. Strang estas
kiel ofte la suprajo, la formo erarigas la amason, dum la
esenco mla>!lias. ,La formo de ,)a Gulliver- vojagoj
estaS ceno de' aventuroj kaj . gia sorto; )<e la plej amara
satiro, la plej kruela pamfleto de la mondliteraturo, en
mallongigita; .iOn: di.r:us, kastrita f()rmo estas nun
- N u, tio tute ne estis Ja intenco de Swift;
lia libro estas unu el la plej malesperigaj, plej groteskaj
grimacoj, plep de ,nalgaj ridaco. Swift .volas montri,
kia estas kaj kia ne .estu la "homq. Gulliver estas la heroo
de izoleco; lia .al la pigmeoj, lia .restado ce la
gigantoj kaj . liaj aliaj estas unuavice smbolo de
mortemulo, kiu restaS' soleca ' kaj nekonata gis sia morto.
Sub tiu ci tragedia vualo okazas la ploriga komedio, la
, groteskaj soenoj kun kuriozaj figuroj kaj k un la kon-
stanta kiaj estas ni . Kiam Swift volas demonstri,
kiel ridige bagatelema, supraja estas nia .fiere anoncita
socia vivo, la; Ji montras tion sub la mikrosl.wpa
bildo de Liliputo. En 'tilipulando la snurdanco estas un u
el la plej gravaj artoj. Tiu, kiu la plej' alten povas salti
n.e ge la snurego, konkursitan oficon.
La plej granda artisto de la snurdanco estas Flimnap, la
financministro de Li:liputo. Sur la naztuko de Gulliver
tutaj rotoj .de la povas ekzerci, sed ili kredas
* En tiu ci rubrik"o ni konigos grandajn verkojn kaj
. en rpopulara form,o.
koncerto ' faras long-
t19:potencaj kaj estas plenaj de milita fiero. La groteskiga
spe'gulo de Swift kompreneble .indlgas politikan
vivon. .. El la du grandaj partioj un u portas al tan su-
kalkanon, la ala inalaltan, Konstanta milito minacas nter
najbaraj landoj pro tio, ke la inperiestro, pro hazarda
akcidento, malpermesis, ke oni rompu la ovojn ce la pli
a el-parto. La revolupioj .. ekflamas en la signo de. la
ov.:.problemo. Jen la tradicioj speglo de Swift.
Kiam Swift gvidas Gulliveron al la lando de gig.an-
toj, la okuloj de. la hercio rimarkas la di:fektojn de la
homa kor.po en giganta grandeco, li rimarkas ' }a grason
de la hato, la truon de la poroj, centobligite al
li la haladzo de la ,korpoj. De ala :flanko, la de la
gigantoj atentigas' GUlliveron, t. e. la 1eganton, ke la
s-peco de homoj, elldu vi devenas, estas la plej malnobla,
la plej mizera el iuj vermetoj, al kiuj iam la natura donis
lokon sur la surfao de tiu i be la trglobo. (( Ti ci
n'e konas la kanonojn, kaj kiam Guiliver proponas mal-
ka!i la sekreton d!l ci ti u in.vento, la . koleras bj
miras, ke tia senpova kaj .rampaca vermo, kia: Glliver,
pvas okupigi pri tiaj nehomaj kaj teruraj pensoj .. ke
ol)..i povas tiel. sensente priparoli tiajn terurajn .sangver8-
ojn 'kaj detruojn, kiuj estas la natura efiko de tiuj kruela:j
painoj kaj apartoj, eltrovitaj oerte de iu malica spirito
a de malamiko de la homa raso.
Ne priskribeble ridinda esta la tria al La-
puta. ;Lapnta estas la lando de Ja teoriuloj. lli rie Iotas
sur la tero, sed , sur Avebanta
Gi e:sploras Ja parolon de la bonaj ; okazis
foje, ke patrino k()Jere alparolis infanon, A" ' ekmiris,
treege ekmiris : '
- J:en .grava, tre grava, mistera a:fero.
Post nelonga tei:npo infano ekp:a:rolos. la unuan
vorton. '
Baldu gi komprenos, ke movebla pilko kaj
bona spirito-pa'tno estas -diferenco de vivo... \
La bonaj spiritoj jam de longe Cesis esti por
omhrpj sur .6.ela -fono. ' .
. . i: '
. Patrino aperas mal.antai vitra pordo. . Infaneto
etendas la m:anojr( al kaj renkontas. la vitron.
Denove misterajo ?'
La iiel bone .konstruita oooo p,ri la bonaj spir-
itoj kaj P!filiaj eooj slihite disfatis.
Infario
- lgnorabimus. Ni ne soios.
*
Banante sin, .infano fans malkovron: krom la
manoj ' gi poaedas piedo'jn . - du malprobimajn.
lai:dojn. . . . .
Kaj ko estas litlwm1o, kuseno; lito? Eble ili
estas :la infano
"' Deno've . gi komkncas penege esploradi, reviz la
jam .akiritajn verojn .. .
-;;-
La Jhpo de 1a lanctanoj llankentu;n)ta, unu e1
la okuloj rigardas al la cielo, la alia "internen, \Ili bezona5 .
apartan serviston, kiu per bato atentigas la mastron, ke li
elevas ailskulti ai paroli. Se oni volas atentigi lin pri
kultaq,o, lj .ricevas i,tapon al _la . orelo, se p.ri respond-devo,
al Ia bu o. La' en ti u ne . esti\S: tre fidelaj
al 1a ili ege atas la fremdulojn kaj edzoj estas
t.iom okupitaj pri siaj pensoj, ke ili r.imarkas nenion.
Spb .ip,;fluo de Lapta-anoj ,' La-
gado .P.lanfarista Akademio. GuUiver vizitas ci iiun
akade.n;in kaj renkontas eksperimentanton, kiu de <>k
jaroj penadas eltiri kaj._ enfioligi el kukumoj la sunradi-
ojn.
satiro ha vas forton, . limo
estas la enfino:
lt Enirante la duan . cmhron, .mi jam de la . pordo
tom terura odoio min fra;pis. Sed la gvidanto
min kaf .nkora aHilustris, ke - mh ne ofendu
la scienculon, 1i b.avas. tre senteman naturnn - kaj
tni do ne .ec fingce fermi la nazon. La
ti .m cambro , i!Sts la plej .,S.cimcu}o ' de la aka-
detn: lia kaj barbo estis J>ergamenflavaj , li;1j
tnanoj vestoj kovritaj per acajo. Kiam oni prezentl$
min, Ji -ege cirkaibrakis kaj kisis min, kiujn
afabl.jojp tpi volonte .,4tus preterl;J.sinta. Tiu ci scienculo,
de li e$ts en la akademio, laboras pri inventa jo,
!pe:r. kiu oni -povas . restarigi el la homa ekskrernento la
originalao nutrajop .. . .
seienculoj, .kiuj, anstatai lacigi la pulmojn,
kaj langon, paroladas tiamaniere, ke objektpjn jli portadas
en sakoj, kaj kiam ili ... jli la sk-
ojn, !jertidas la ktualajn objektojn. kaj ,tiel ili diskutas
dwn . .!toroj. ili helpas surmeti la ..
kaf ... iiu ci lingv - diras Swift - estas tre
car anku la anojde diversaj nacioj povas kom-
p.reni U,IlU. ( Jep. tiel aperas la ,deziro de la inter-
pacia en la formo de gtnia .
j:,rn. antauAu(mt jaroj.) .
La de Swift rigardas Ja )10mojn; . kvazai li
pe vivus sur la tero, la horno restas al li kuoza besto.
Gu,llive.rr: la landn. la cevaloj, kaj
en tiu Ja' homa socio ricevas sian pJej kruelan, plej
leruran Kiarn Gulliver jam. ke la vivo
atingis sian felican havenon en 'la trankvila ka.j. direk-
tita lando de la eevaloj, }i devas foriri, tiar la cevaloj.
esta maltranltvilaj pro la intima ceesto ,de Jeb.u (= horno).
U li sentas abomenon, : kiam Ji revenas al
Eftropo. Li preskaii svenas, kiarn la edzino : volas' lin
1j .!lntas la ' abomenan . hom-odoron. Pli
malproksiblerl ' neniu ekzi sin' ,ei ' la hoJUa socio, pli
ege neniu turmentis sin kaj la leganton, ol Sw.ift, sed pli
fotte neniu fl!O\'lS veki la VOlOn pot la o} tiu c
genio. : '
llri l'la vivo jen kelkaj indikoj: en 1667,
vi vis en ]a - -ehle - plej tempe.st, epoko de Anglujo ;
reyolucibj kaj reakcioj sekvls unu la alian; mizero kaj
profitpe1ado: la ekevolui:i de la kapitalisn;w mrka5 :iun
ci epokon, kies te.rurajn dolorojn vid.is, bone' viais Swift,
!a verkisto. lwift, la horno ne kuniras kun :,Swift, la
La. kont.rastoj, . kiuj en ti u .g_enio,
disiris lian, li . sed ''homc:f;\ 'k:iu .ne.
toleri sian propran disharmopion, en liiu bru1i8
la. tuta d -la frenela ,mqndo, l:ine .
. L1 mortts en q45. . . ,
. Kaj <kiuj legas la Gulliver
pleuan, ne por-infanan verkon, _: . ni stu 'cndron
sur nian kapon,' plot::u dum dele tagoj, puraj
kaj tiam ni eklevu nian frupton .kaj rigardu all;a
suno de. la Bona ' ' olo. '
la
stratojn jam kovris nehula vualo,
Nu9-aj arboj dorrnetas suhaitn.a ciel'.
Ne rakntas p1u vent' pri pasio varinega,
Sole ploras kor' ltaj kruel'.
Sur la bedoj asteroj -
l' aituno modesta ka); unua ' salut/ .
Vesperombroj :sur panelofde l' urb,
En malgranda kafejo ridas piano kaj flut' .. '
. ,...
Ce,,fiaveno .dormema kanto .-marista,
Pri ventego rura k.antas iu, pr1 .vel'.
le krias freneze griza mevo senhejrna, ,
Sed, , pri kio plendas super kva nivel'?, .
pordego lafaheto,
En okuloj . infanaj rega9 zorgoj kaj pet'. .. .
Sur stratetoj rnalhelaj rai!ka voco
Altill!eton p.or .:;la .
pli grandan rzulton, ol en la ;historio de la bela kaj bo.nt-
crna Jozefo.
. Dwp. h, vagado en la dezerto, la hebreaj
sinjorinoj - kre'deble - ne uzis pli bonan pudroti
1
. o!
la de la dezerto, sed en Palestino plene
la arto de la kosinetiko, kiun e8 pligrandigas la import-
k un Feuecio. Ti u popolo transportis abunde
balzamojn, rezinon,. beligilojn al Palestino.,
1: a. ni legas en la Biblio, ke rego Ahasvero kolektis
la junulinojn kaj ordonis, ke 1r0ni donu
t\l ili beligilojn. Ahasveron oni ,povas anka rigardi kiel
mecenaton de la tiama d.rogkomerco, . car .la elektitaj bel-
ulinoj .precize durn dekdu monatoj estis preparataj al tiu-
solena' momento, kiam ili rajtis montri sian placan aspek-
ton al la fakspertaj rogaj okulj.
Salomono angis dl'Og-donacojn k un la iegino de
Saba. kiu certe ne malSatis parfumajojn .
. J,a ' rnet:lo de ' l pomadfa:brikado estis jari1 k.onata en
la ternpo de Sal. Trovigas profetoj, kiuj mallaudis la
tro.igon de sminkado. l\hllaidintoj kaj malladitoj havas
posteulojn en la moderna tempo. Sed la oleado de la bar-
aro estis tute generala 'kaj ekz. la hadmirajo de la l'egoj,
diferencis de tiu de la ordinaruloj.
, anta la log-sceno kun Holofernes, smiris sian
k_orpjl}- di\likata mil'ho. Inter aliaj faktoroj' ankai tio
la, kapon de la kompatinda Holoferno, tiel ke
apena li .povos retrovi ce la Lasta Jugo tiun konfuzitan
Jea pon.
Junullno
. .,.. Andr Ha.urol s -
)) Uso no?. <fii:s Blondel. . . Ha! ti multe IIV
kompleksa ol'kvedas niaj verkistoj . . . lca'j ec giaj; Giot
mi trakuris de New-Yqrk tis New-Mexico, de Louisi-'
ane Arizona, mi instruis la francan lingvon en
dektri universitatoj kaj en tri j!lllillinaj 'kaj
mi asertas, ke Usono estas ne unu- sed mhlt-flanka.t
Kio estas vera pri Boston, tio estas fillsa, se vi priskri-
bas Kansas-City, .ec . pli, se vi pripentras Los Angeles.
Babbitt? Sed Babbitt mero evoluis, ec se nur, car li
legis Babbitt. Vi, .erop'anoj, neniam eliris el Place
de. la Co.ncor.de au el Piccadilly, Ciam kredi, ke
la usonanoj havas sentojn ne similjn al ni]4> Sed jesl
La uso nano .amas, ambicias, jluzas proksimume . kiel
ni. Li estas malsama? Jes, konseniite. Mhliris proksi-
mume . Sed la similecoj superas la difere.pcojn. La
usona patrino estas antau co patrino; usona virino
estas antai co virino Kiam li amas, 1a uson.ano estas
eb1e faltita per puritanismo, oetere naive kompensata
de sed tamen li amas, kaj,
La Talmudo, kiel ni legas en la citita studo, alvokas
la edzon, ke li atentigu la edzinon pri la . flegado de sia
korpo kaj k<e li .estu oferema en tiu rilato; Per liaj vor-
toj , li ne fors\r.eku la parfm;n-rubriko el 1a mastrum-

La bualavado devenas el la Talmm;la epoko. La bus-
odorigo originas en la egiptaj tempaj .
La mirado per odora oleo ha vis purigan celon; la
odoraj substancoj servis por forigi la 8vitodoron kaj halad-
zon, kaizitan de la varma klimato. Inter la ingrediencoj
de tiu oleo ni trovas olivon,. migdalon, .rezinon, vinon,
uaielon, g11Elron ktp. Fine oni la miksajon.
En la biblia epoko la smirado tiom ke la smir-
farado apart!l . profesio.
La la nigrigo de la Okulharoj kaj hrovoj
jaro delonge konataj en la historio 'de l'a kosmetiko.
Ankai tiu sinjrino jaro sufice longe ' en sia tombo,
al kiu profeto Jeremio diras la jenan adrrionon: Kaj vi
perdita, kion vi faros tiam? Se vi vestas vin purpuron,
Mi dirS! . xlQriS temp' alte:me
Kaj mrt' .nin- cijn ptenos
Ni iros teren poli eterne;
Kaj jam ,pr?llsimas is hor'
al. ia hotlo,. kaj la aitomobilon al gara4o; ini jus
eniri:s man cambron kaj ekm:alvestis ml'l), . kiamt
aUdis malgr.andri baton sur la fenestro . . &lriis 'dua, kaj
tria, kv.azau $topetojn oni jetus 'SUr l vitro]lll. Mi rigar-
dis :.eksteren kaj :mi vidis sub l'nia Katheri11e
sur la kun ia blanka mantelo. .
Diablori, .. mi kriis mallaute, kio kazas, kar-
lino? ' . . ' ' e
. )) Mi 'IIe povis wri hejmen, diiis; mi forgesis
la slosilon de ma eambro:
Sed lal la por.disto ne malf.ermis? <\
Mi ne vidis. lin.
>> Kio? Mi vidis lin, kiam mi lasis vin. tie;
M malvarmas, si. diris, subite tremante/<<
Atendu ;momenton, ' karulino, mi '!Juj malsupren-
:iros kaj re:l:Qs lmn vi al la hotelo. Certe . m:i sukoeoos
la pordon.
Tiam. si alprok:s:it.Digis al .l.;1 fenltlStro kaj flustris :
Lasu min veni al vi, Harry, estos tiom pli carme.
Mi foritos morga: tre frue:
- Mi estis tre embar.asia kaj kolera. Nenio estas
pli severe malpermesata ol tio, kion si petis; till aferon
la dekano, vi seias, ueniam pardonas. Pro tia, Finnegan-
estis forigita kaj tam'e'Il li estis unu el la kolonoj de la
futbal-teamo, kio mi hedairinde ne estas; Jine
1
komr
promiti man tutan karieron pro virina kaprioo .sajnis
al mi stuhe :. . . Pl:ie, infano mi ne stas; 111>i tre bone
iroagisJa tentojn de
1
nokto pasigita kun be1a,
kiel Kath.erine, kaj mi 'tute ne min ligi.
Si tia girl, kian oni p1ezure promergas en
stadio:noj kaj baloj, sed !. .. . ni parolis antai kelkaj
tagoj, eu vi m>emoras, Sinjoro? ... jes, kiam ni ekspli-
.kis >) Les foemmes savantes de Moliere ... ni parolis pri
la virin-speci'melio, lciun mi volonie ed'zinigus, kaj ei
tiu S-ino Harry Plugg tute ne similas al Katherine,
tion mi certigas.'
Sed, dum mia kapo tiel .sage rewnis, dum mi
pensS
1
ke ia kooduto -estas ne komprenebla, ke si roen,.,
sogas pri la par.di:sto kaj araugis mem G.i tiuri aven-
turo,n, io en mi ,male deziris profili la:. okazon. Mia
kapo diris: nel ; miaj manoj .al i. :S1 kr.ocigis
kaj momenlon poste mi tenis in, malpezan kj frostan,
en miaj hrakoj. Mi metis in sur m!ian sofon, kaj
fermis la fenestron. . ,
> Katherine multe ridis. Si starigis, demetis sian
malsekan mante!on kaj aperis kon si&' bala robo. Estis
tiel bele, tiu robo 'blanka kaj brila, tiuj nml:aj ultroj
kaj tiu blonda kapo sur mia maln;ova oofo, ke dum
momento mi forgesis mian 1malbonhumoron k-aj man
maltrankvilon : .. Si petis cigafleldort. Si ' estis tre seu-
kaj klarigoj'n pri mi>a] libyoj) rpia;j fetoj ,
1maJ desegnoJ... . . . . \
,, ... 'Katherine, mi fine diris, estas tre . malfrue;
mo.rga matene, . mi tenisludos; vi devos Jevigi je la
sesa ; nun neoosas dorm. Vi havos 1nian liton, 'karulino,
kaj mi tra'I'ISportos en la bmleambron . mia Soton, sur
kiu rni 1:uos .. 1\forga matene mi vekos viu kaj provos
arangi vian senakcidente . . . Kun iom da IX>n-
sanoo, ffifaS
Si havis mokan mienon.
Cu vi timas min, .Si diris. ,
Kaj sen aido,.ni plian vorton, si siatt
J:Obon. Ha. '.. . kiel helaj k.j estas la
gestoj d.& virino lcio .mah'es-tas stn ' .. Vi dir&,
ke . mi iam estOS . artisto; nu, mi . dezitus tion pentri: :
tiun gesto. de"labtakoj super la kapo lciam aeJnetjs,
sian l'OOOll.- -,;-- . Kelk.ajn sdcilndojn poste, Katheri:ne .
esti rr,uda. Mi iam sciis, :ke Si estas bele Slrulptita, ear
58
. (G. B.) LA ETA:ftE(;O. La unufoj.e ciu-
vi'zits qin; . en l_ oesegnaldono
'd,e la New,' York American'. Ciusmajne kaj
rtii atendas "Iin ' kaj" kiam trancas
lin el la. Mi konfesas, mi kqlektas la regon,
kie.l fa p?stmarkoin. Liajn averiturojn de'segnis
O.. Soglow amerika gtafikisto, k_j la M:icjo;-muso
de I?isney, _la , et:a :estas la ple:(e):ninenta deseg-
nita beroo ' de. ni.a epoko. Es_tas certe, ' ke hodia _li estas
la"' plej regapto .. . Ke. liajn agojn .eternigas ne
serio.;,;aj ' fre._ sko_J_ ; sed e.taj, kolo_raj dese_p_najoj,
tio nur -pa:rolas._ po,r li;' 'Mi timas her?oJn de treskoj.
La aspekto de la eta rego ne eshs .impoua. Almena
per --du li ciun; li havas dikan; .stum-
pan nazon, pintan kaf kurbllll -katlipharojn kaj' grandegan
ventron . . Li.- ,kaj beletan,
simplah sol?atoj, kaj estas
grandegaJ, kaJ eksterordmare. solenaJ- .La eta
rego sidas spr granda .trono, .. kaf se li ascendas
aiiton, ,li apenu' vidiga{! ,. el .la ffiQJ.lUmentale grandmezura
kureniliriia ' yeturilo. Generale . cirkatias _grano() kaj
pompo; kaj la fortbrustaj lak<oj:, kies ornamns
barbo similanta atendas. liajn ordonojn el la
alto k un kaj gl_acia. vi.zago, - -
Soglow, la desgnisto, 6iusemajne .fihn$hnile
pri la -afetoj de la eta lun sem;1joon li el;ve\uras
per kv;u:cevala jungajo. Ce la vojrando .infano ludas per
turbo. La eta rego igas baltigi la ceva'lojn descendas ka.j -
d&rnandas,Ia infanon, .kiel o,ni devas turnadi la turbon
poste li metas sur 'la paviman sian ostfinan kronpn ka.j
gaje ekturnas tin. Lia sekvantaro mirege lin rigardas. Ti9
estas la tuto. Alo. La eta rego veturas al piedpilka kon-
kurso, sed li jam ne ricevas Jokon. Li sendas hejmn sian
gvardiestron, ke tiu alportu la tronon, li lokigas -gin ce
la. pordego kaj de tie li rigardas la konkurson. :Alo. Li
devas iri al oni metas sur lin admiralan
uniformon ku_n ciuj ordenoj. Li elBteligas . tra la malan-
taa po.I'do de, la, parkon -kaj sur la lageto
nagigas velsipctojn intet infannj . :g,uu ciuj ordeooj. Alio.
Li rigardas paradon. En senfinaj vicoj s,lutante
preterpabs lin ciuspecaj 'rirniga, edifa spektaklo.
La eta rego oscedas, poste mansignas al sia kiu
forrapidas kaj balda revenas' kun tabl por kartlud,o. La
eta sidigas kai felice ludas paciencon, dum la gvardi-
anoj kun brustoj :st--eC'taj so'enpaAe pretermarAaa lin.
Dum iom da tempo, la eta bavis financllll. ,em-
barson. ' sed li ne . malesperigis. Li akiris Mupet;,ron ka.j
;:Iuis afison sur la muron de la palaco: Camhr )nota .
Aliokaze li pentrigis sin portreton. La_ inaguron parto-
:la 'aristokrataro de la lando: uniformo] ;. frakoj,
festai t11aliltoj. La rego donas signon. ciu klinas $n pro-
funde kaj la portreto senvualigas. la konster-
La rcgo sur la bildo sardinon k'aj super 1i
kolosaj literoj anoncas: Lia -rnajesto ciam konsuinas sar-
. Dun;r mi l:aiiris la mion en la amaro, kio pe
e.stis .f.acila pro la lneto. kiu kdis la .. talusojn kaj 1a
fosta 1ojn. mi krude-kridiris, )cioo mi pensas pri Aj. Cioo
dirinte. kaj kons'tatlint.e ke ni nu'n estas almena u. ses
mej1o'jn .for de Sandpoint. mi haltiiis la aitomooiloo,
se-nvorte prenis en miain brakojn tiel sur--
orizitm kaj tim.imta:n, ke si e unu dema:ndo:n ne f.aris,
ki3'i vortis sin sub Ja . abiojn m'ald'ensjo pli b1ank'a
ol &ia blanka mantelo: Mi milde metis sin tren, kaj sen
_oaroli 'ai atenti t>ri siaj kri.oj , mi kluris al l autmo-
biio k.aj forrtlpidis. Katherine rtun ests mr
senbom;a vojo, kun A'uetOj kaj bal robo,
je duhora distanoo
1
de Sandpo:int ...

.Je:o. S.inioro', kiam m'i rtiel agis, o sa:jnis a
tre jUsta. ,Sed' la reirado mi de'mlanais min, en mi
bone a.cis? Ho Of'rfe! mi ne multe ko'mpta'l tiun s.en-
._korulinon, kiu min ne 'kom.patis. Certe, mi ailikai ne
timas Si j ne kurilA-os rakonti la a feron .k'aj;
si pr.ef-ere lelpenws ian rabbistorion, ol nomi min kiun
Sil i,am .pentras tiO'm 'h_um!i}e ISklava anta'l. si. ' Al la
' 'l!:lek:tra si iros pnefere l,diri nian nomon ... sea.
sed .. mi la malfe1ieutinon kun' iaj maldika'j
Strumpoj en la mola n-eA-o, rni demandas miJ:i: bJ nii
ne o iri' savpre.ni sin. 'Dial m'i ooiris
:vian dom()n por. qcev:i de- vi1consiton .. Kion
Cu Si sian kokereoon, a.i en mipetu,
stan pardOnon? .. _. Sed jen la diabla afero: nun sia
fiero batita, kio estas por granda bono, sed se
mi. ceds _ kj savos sin, tuj . :reakjro
sian triu!J:t'fan aspeklon :' Kornpai:iOO'a Harry! Jam
m imagas ian ridefon . . . -Mi ne scias, mi
-faros, kion v.i: konSilos. "
dinon de X. Y.! Malmultekosta kaj Cenrale la
eta ha vas sentdn por la reklamo. Foje surstrate .Ii
sian" aiton, kie 1i ekatentas ' pro granda tumulto.
MakJeristo vendas la .kal-forigilon de Blob!ky. La reganto
aoetas ?:a kaj tiejme elprovas. Ci ne
fronte de solena def1lo kaJ soldat-orkestrol h
pci:lte.rntrAas la standon de la vendistp. Li portas gran-
desart . k un .. la surskribo: La kalforigilo
. Sln!zky ,
. . int'resajn reformojn konsideras ci tiu
T\lgnestr o. ' ce li lemas _ ion: Dum Hindio li

ku.Ais. sur najla tabulo. :La )>ost

fjmenveno je!as la_htoJn illla dorm?ca:mbro. h
'krono kaJ mantelo, sur na3la tabulo ka kun
abbla , m ovo _invitas apud sin la rpiregantan retipon.
Gran,dparte tiel vivas la eta Li amas malbone
kondu.ti. li amas la dignoplenain bom\)1n, Ne-
. n:ian rila ton Ji ha vas kun la Tiom pli al la
kim1 oni 9eo1eis de Ia trono kaj ie sub. ni a
konscio: kun la Soglow. cmserna1ne unu fo]On,
tesidip;as sur Ja tronon nian . ek:ilitan iqfan-memo,n. Ln
et ofie ' protestas kontrau la severa kaj hono>-
.tibda . plerk'reskn mondo kaj fa ras pli-malpli
skandaloin,. Kiel li pravas. Oni d;evus
vivl, kiel vivas li: facilanime, sincere 'ka1 senhOl}Ore. K10U);-
:tie IIJI jam volis sekvi lin kai fari kio
;;enas ' en 'min memoron. Kiom bone estus kelkfoie. dum
malfacilai kai seriozaj traktadoi kun omovo kaptS
mu$on k.ai bolwole transdoni al la .koncernato.
En trmoi m.ultfoie mi deziris amike . frap1o1ti ln de
k un okulvitroj, . ai: interrorilpi , ilian kon:
versacion kai . per unp-du afablai vortoi trankvilisti ilin:
T<ial vi t.iom baldai ia vin apopleksio!
Siniorinoin. honorindain Jartaspekie, l)'li volu demanni
p1!i feroj. >umlahore ofte mi volus id.
promni. ka1 er> solenaj kunvenoi fajfi laite. Sed, bedal'-
'iinde. ec . pli simnlain petolaoin mi ne
.Pt.eni , m ne telefonie voki -politikisto. por
ke mi diru mian ooinion pri liai spi.ritai kap'lbloi. Mi
e iri su,. la brue ke la
.f.otJ!!'llo de Blotzkv . estas malhona. ke cm1. produktal''$
rt(} Rlotzkv estas malbonai, ke la plei multni
eA malsatmortas pro ili, ke tiai ' lib:roi
konstruoi -kai
multekostai. liai lerrieioj estas maluttlai. kai eblei nur ]iaj
gasreceptoi eta ficlindai. Blotzkv bedairiodP. dekutimigas
la homoin pri . la sin<'.ero. Gis DU!) mi ne ec ton..
'P.D grandaj kaj eleganti societoj mi deprenu miajn
$uojn. . .. . . '
Facile iestas al Ja eta li fad tion."
li estas car li estas nur desegnajo. . .
fG. L.) .. LA MURDANTA T<TNO. Ni nian
k'apon. kion mmdas. l; kino la teatron kaj
liurne ni ne rimarkas. k P. m\lrdis ion: 'la varieteon
kai la cirkon. Nome . ne ti11l ni, Ut:J11
kontrau h. ala. la te:\:train ludojn: teatro ka:i kino, : sed
' prefere. kiel ili ciutempe: la . spekta:klo kaj Ja
rlramatiko.
Tiui rlu sper.oi de kunbatmniis; car
ili malsaruain Ekzemple mmiam ni
.a'idis. ke la hisp'lnai ta1'rhrdoi malhelpus la evoluon de
hispana dramlit.ei:aturo. :tt1 k<> h de.
Moliere malutilus la kotilediojn de Moliere.
La kreaj elementoj de la spektakloj -ekde pratempoj
tlstis ]a, sil.Dgo, h leytq,, la aw.aso' ka:) la burles-
kado. Lai'tepoke ka] laUlande ]en bu, Jen alia elemenfe
havis m gravan rolon en ili ; kai lau teocia ekzameno la
hodiauj revu()j i}i;as la idoj 1a gladiatorl!j_ ludoj,.car .la
revu0 tiel simila:s la J,uktojn kontrai hestoJ, ktet
la bo?-i.au fran,_ca lingvo similas la latinan, el kiu ti
'. formi!Js. ; :; .. . . ";, . '&
Kontraoo la drmatik9 (m ci .ti un . orlon
por la kOiii\prekso de la kaj komiko) 'klopodas
ta,gan; la k'ijo. ki?
ne
> at1to,
al .
Ja 'teatrri, ar :Europo, t u hngta, :f.:omplka,
nultflanka, kaj malsageta, pia kaj qnika; matjuna
kontinento, neniam traosiros s1.1r )a .infanan, simplistan
nivelon de la amas-Anierik. Kaj kio en la jus menciita
Heinhardt-6lmo ,'estis gena, ties kailzo estis, ke la anglan
komplik_jon volis esptimi '!llerika simplo (jen ekzemple
la malsga cirk-humoro de la ama paro)' sed ankai ti o
estas vera, ke la deniona Puck (pro l bonvo1o de Hein-
hardt) estis' pli angla, ol Shkespeare mem,
Sed, la kino m urds 'la cirkon ' (tion kunhelpis iomete
ankai la: auto. anstatainte la cevalon) kaj _la -vareteon. Cu
vere?' Bonvolu cirk,aurigardi. Kie malaperis la famaj no-
moj, kiel Honacher, Hem, Wulff? Arlekeno hodia nur
tiam altiras la atentan, li estas tiel eksterordinara ta-
lent: kiel Grock u la lli vels-oj ; kaj la plej granda ar le-
keno de la mondo hodiai estas .fi.lm!'telo: Chaplin. Cu cir-
ka baleta ai para4mar8o pavas konkurenci kun la briloj
de ' Hollywood;> Cu Dum kvindek jaroj
. oni ne Yidis en cirko tiom da aMacaj kaj belaj ceval-
prezentajQj, kiom en ununura bovlmaba filmo.
. Ni ne fimo pri la teatro pro la 'kino, - sed ni timu
- pri la kino pro S! mem, car Se gi forlasas la imiton de la
teatro, kaj klopodas la sola kulturanto de la spek-
- taklo en la plena senco de la vorto - sur novaj lwj
m:emstaraj' vojoj, volimte anstataii ne aparte la cirkon kaj
. aparta la varieton, sed ilin ambai k une en komuna nova
artformo -: gi p,ovas farigi tio, kio estis la universala
romia ciroense .. Poste oni devas zorgi nur pri >> panem" ,
ear eterna estas la klasika krio de la amasoj: Panem et
circense#
EINO cEINO ' (elp:: Lejno), finn:a: poeto, nask.
1878, mott. 1926.
':Oro Seina tager1of deklads, la multa) pravo)
dra:migi .. Aian verkon estis bonaj .sed havis malfprtljn
punktojn) kiuj lai sia opinio dependas de tio, ke oni lW
trovis taugan finon por la V!lrianto. .. .
. . la, diaiogoj? t.iel )a teatro, _Jce.
st opmus nur malmultaJn &angOJn,. Por a
akto i elektis la morton de la . maJor,edzmo en la rondo
de Gosta 'Be:ding kaj liaj kamaradj , la kavaliroj de Ekeb:y.
, .La _estis kaj la. scep- ,
atango, kaJ kostmOJ doms_ 'perfektan 1luzwn pn grand-
biena vivo en Verrirlando antai cen-t jaroj.
La verkistino ceestis la prezentadn; kiu kulmihis per
ehtuziasma kaj kortu:Sa tributo al la amata grande dame
de la sveda literatura: Post la preientado Ai aperls sur la
sdenejo, cirkaiata de la famaj bguroj kreitaj' de sia magia '
plumo kaj akcep;tis la ovaciojn de la publi!w. (Sveda -
L ternacia Gazetservo ).
INTERESA SVEDA KONKUltSO,
Konata sveda eldonejo, Natur och ,
interesan hteraturan konkurson por romanOJ temantaJ pn
profesiaj vivo kaj laboro. La sveda literatura havas
malmultajn librojn de tiu speco, sed tiu konkurso
igis tri bonegajn librojn, elektitajn nter nadeksep. man,u-..
skriptoj senditaj al la jugantaro. El la tri gajnint?j du
estas viroj, Josef KjeHgren kaj Hugo Swensson, kaJ unu
virino, Stina Aronsson.
, La libro de Josef Kjellgren, Pri ponto, temas pri
la . konstruo de la lasta kaj plej granda ponto de Stok-
holm, Vastethron, jus finita, kaj pri gi:tj laboristoj.
Li kapte priskribas la tipojn,. de laboristoj,
iliajn vivojn, cagrenojn kaj gojoJn. La nva kun
sia rico de interesj detaloj formas specon de 'epope'o
la' moderna l;1bristo kaj rioevis ladon de la
La libro de Hugo Swensson, Paul Hoffmap, mstru-;-'
iSto, temas pri la profesia vivo de instruisto en
giinnazio, de la komenC? de kariero .lia alo'.
Estas ,hanega verko, artJSta kaJ plena de v1vo kaJ
Estas la unua libro de sia speco en la sveda lteraturo,
kaj donas. dtltalan J?riskribon de laboro kaj de
la prohlemoJ de edukisto. A
0
kau hun hbron la gaz.etliro
tre varme akceptis kiel valoran aldonon aL la sveda
turo.
,La libro de Stina Aronson, La medalo. pri Jenpy,
. prislcribas la vi':on de forte laboranta frailino. Kvanki\Ul
ebe ne tute sur la nivelo de la libroj de la du aliaj
ga}nintoj, gi estas verkita per multe da talento kaj
profundan psikologian studon pti menso
Stina ladata por sta rav.a ka] Nca stilo,
. kiu donas plia.Q carrtron al verko. '(Sveda lnt G<Jzet-
servo.J
LA NOVA SOClE'I'O DE 1\ELAJ ARTOJ

Ni sentas nun ; tre grandan man'kon de seriozaj,
unuarangaj gramoforidiskoj en na .f
' Tin. marikon deziras nun Jorigi la entrepreno, fond- ..
ita de orhestrmajstro Tord Benner l Stockho1m. Tiu
f'Jltrep.reno {adgos ankra :la komenco de. Ja som_ei;o
dcdek disl(oj', kiujn 'kantos la plej eminentaj kantartistoj
de la . mondo. Tiuj ery1inentaj karitistoj bezonas sarne erni-
IHllllajn tekstojn kaj tion deziras akceli Liter-atura Mondo,
anoncantc la subn konkurson por arttraduko de kvar kan-
t.j kaj novvcrko de un u kanto. Tiun' Jinkurson tajta!\
paJ"topreni ciu, kiu sentas en si talenton. Ni esperas kaj .
k!cdas, kc la seriozeco de la kgnkurso kaj la enlute'
Herv: Man:l'zelle Acte ll. No. II. ,
La puhlikigo la specla1a perm>Q de Mr,
Heugel,_ (Abis, -rue Vivienne,--Paris) la
1
p03edaiito de repro-
duktaj rajooj.
Kaj jcn, 111
KONDlCOJ. DE-LA KONKURSO: ..
1. La traduko de ciu unuopa. kanto estas aparta tasko. ,.
Ciu partoprenan:to rajtas konku.rsi pr ciuj toradukoj kaj .
per la verko de nova teksto, sed anka per unu sola tra-
1 f-a de majo.
2. Al ciu konkurso est'lls aldonota letero: psedonima,
per kio anka la konkursaj tekstoj devas esti provizataj.
En tiu letero devas esti enfermata la nomo kaj preciza
adreso de la konkursinto. Konkursojn, el kiuj la
povas ekscii la nomon de la konkursanto, Uanken-
metas.
3. Limtempo de la ensendo de konkursoj estas la
" 1 -a de majo.
{. Por gajni la .oni devas nepre a.lenii, ke
a) La tradukita teksto devas rsti fidela al la origi-
nalo, la originala kanto harmonianta kun la muziko;
b) La tradukoj devas esti un1,1araqgaj el vidpunkto
de la Esperanto-poezio kaj .facile korhpreneblaj ec por ne-
per.fektaj esperantistoj. estas, se la. traduko .estas
pli rnalpli je unua ado ankali al tiuj , kiuj
ankora ne lernis Esperanton. .
e) Kun granda ' zorgo oni devas atenti kanteblecon
de la tksto, la fidelecon de.la ritmo.l tiu de la riginalo
kaj muziko, la lokigon de la vokaloj kaj konsonaiiooj ktp.
5. La konkursverkojn nue oni komparos kun la la-
vorta traduk:o de la tekstoj, due ilin
konsistanta el Hend:rik Adan1son, Julio Baghy, Yilhelmo
Bleier, Raymond Schwartz kaj E. Stillqann. La membroj
de la ne rajtas kon_kursi .. La verkojn, por premio ..
rekomenditajn de la fine prijugos sinjro Tord
Bennner el la vidpunkto de muzikeco kaj kantebleco. Li
mem decidos pri la disdono d la premioj kaj pri tio,
kiuj tradukoj stos aplikataj la 'dis.koj.
8. La premioj . estos disdonataj nur, se la jugistaro
tr.ovos la tradukojn ' au la originalah kanton indaj por ili.
7 La preiJlioj de la konkqrso estas la jenaj:
5 unuaj premioj po 10.- svisaj fraukoj en kontanto;
5 duaj premioj po 10.- .svisaj frankoj libere
libroj eldonitaj de Literatura Mondo;
5' tria.j premioj po 6.- svisaj frankoj en libere
elektehlaj libroj eldonitaj de Mondo" ,
8. Ciuj rajtoj ,pri la premiintaj konkursverkoj apar-
lenas al s-to Tord Benner sen pago 'de aparta honorario.
9 La rezulto de la konkurso estos anoncata en la
agusta numero Literatura Mondo.
Maloftan jubileon feS:tas nia kolego Jiikobo Sapiro
en Byalistok. Li en aprilo nunj:ara 25 ja,ra espe-
rantist. Inter liaj multaj funkcioj ni trovas la Ce'fdelegit-
de UEA p01: Polujo, multe _li al diversaj
gzetoj kaj prcipe" la. esperantistaro en Byalistok dankas
al ,Jia enet:gia agado tre . multe. Ni deziras al ;l ni.
pluajn jarojn en sano kaj aktiveco.
La jubile-a festo la de majo .. Gratul-
leteroj estas sendeblaj al-: Esperanto, Sienkie-=
w.k.za 35, Polujo. " '
- ' .-<' ,'
Multaja el niaJ i"tikoleJ
Kifian
J. Pascha "
. F. Gbristaller
P. Brt1net
J. CSap
M. Dzn

Francujo
Rimanujo
Nanking
La premio] al ili estas jam senditaj.
jua-o DE PIULO
-- d,e -L. N. -
ioza:rion, se.ncese, <murmuran t' '' Allah; Aqah, Allah,
ce': ' . . . '
Afldallah karis p1i malalte en la kanoj, levis .siau
fusil(ln, kaj Iom . anlwtai unu prcA"o al Dio, roe li ne:
maltrafu, tiris 1a eanon. La figuro sur la areno etendis
la brakojn, kv.azat' bene, falis antaien sur la. kolon dt l
la azeno, kaj senh:rue gtis teren, ki<e k"uigis, sen
forma amaso. La areno trankvile deiris la. vojeton,
kaj komencis mangoeti la herbojn en la apuda kampo.
l\fomeute AhdaUah atente rigardis la fguron sur
la tero; cu gi novigas? Ne; co bona ; Dili ja audis
lian .pr.egon. Li iuskultis: nen,ia br!lo; ec la akratonaj
knabinetoj estas jam hejiPe en la vilag.o, de kiu
spiraletoj el blua iumo. Kun longaj paS<>j, kurb1.1
dorso, AbdaUah ste1e kuris tra la kampoj al la vilago,
ciam sirrnante sin malantau la a.ltaj kreskajoj. L.!
la vilagon ne per la vojo, sed tra feudo inter sia domo
kaj la rJajbara, kaj silente, fantome glitis tra la parda.
en la mallumon ae 1a tmunura eambreto. En m11t1 an-
gula estis hell\ trueto en 1a obsk1uro, kie -virino kairis
super sterka fajro ka;j . odoranta poto. Si sentis an
eeeston kaj sin turnis.
Kie vi .estis, O Abdallah? diris. Estas jam
la pr.ego. ,
Efektive de la vilag.a minaret.o son.is la paca voeo
de la vokanta ciun mahometanon . al la
Kun . grunto A:adallah pied.e silentigis la virinon, kaj
levis la akvovazon por lavi la kapon, manojn kaj pied-
ojn, lu la pvegorito. Poste li sternis p.ajl.omat.o:n sur
la ooro, kaj komencis sian vesperan preg<m, starante,
genuante, per frunto tuSante la teron, kaj murmurante
rapide sed senerare la eternajn vortoj!ll. Dum li
cia ekscito, Ca zorgo roalaperis el Jia vizago; li estli;s
nur sekvanto de: MuharrmJad, parolanta lrui:t sia Dio;
kaj sur lan .animan pezis nenia
.. Fininre la :pr(l{,>"On, 1i site.nteme kaj posre
trankvile kusigis aptid la virino sur .la am'bi vol-
vitaj en lantukoj. Kaj dorrrris, ki-el decas al
kiu plenumis ciun sian devon.
KiaL li estti maltrankvila? Vengo pro ofendo a
insulto estas la legeca moro dje la felaho; la se11t.o pr,i
honoro esta;> tre delikata kaj flamigema, k:aj tiu, kiu ne
kuragas ataki siajn balda virino
-:- la plej ofenda el ciuj insultoj. Mortigo, .remortigo,
fami.jia venqetto, _kiu daras ofte tri-kvar generaciojn,
oio Ci estas . tute natura afero; kaj la felaho ne kom-
prenas, kal la Egipta 1\egistaro tiel severe punas la
veng'intojn; kya.nkatn 1i filozofece 'elpoFtas }a.
. lciam tiiin traas. . , , . . . , .
Abdallah , do dOrnu:s paoo ; tiom pli tat, ke b
kfedis sin ri.esuspektebla: lin vidis. ja. neniu, kaj kilu
povos pruvi, ke _noe pasigis la tutan posttagmezon en
sia kllmpo gis :J vespera prego? '
. Tamen, lan dorm.on oni ne lasis 1onge
Post du horoj fusil-renilo frakase malferqs la pordon
de lia aolll, kaf enpa8is du ghaffir, Qlicaj- ,nokto-
gardistoj. La edzirio hurlis timege, AbdalLali salte-
kun kaj en la bno. a&
lanterno: , '- . . . , , :,l'
, &.l\e j s, O (titii ullu.ella
8"l!.rdistoj.: VIi ni

,, k!t l:; tendis 1a
manan IJC?r kap . . . n de Abda1L8.11. . .
; KOn vi ,-olif?' respondis Abdallalt, l.OrpllAante
la manon , de 1 kun malestirii8 gem. 11 Vi ne
havas aferon kun: mi. e
,,
Ella TestamentQ" de
. . . . .. . . . . .. "' :- G:. Warfng hte.n . . . . . .
'Vilf,ori ' (fransua' . vijon') ''estas UilUa tre d; D3.l;lte, xvrn; r33); Eho, . ella
granda poeto, kitin havis .. Fraricujo (r432-r-:r464?). Sed mitologio; .Of>ierre . A.betlard, franca skolas:ti.kisto (mort.
lia .ne egaHs Jian genion: pro unu .murdo kaj pluraj (n42), ki' amis lernantinon Hlnise, . k'l!j pro tio
teloj li estis kondamn:ita je' pendumilo, . kiun verdikton stis kastrita de ' sia onklo; S . mortis en I {){f, apatino de
inten<CDO de. en li uzis favo- ,Ce Nogent-sur-Sei':le; skolas-
ron por fang1 ral1sto. 61rka du JilTOJU arrta s1a morto, hkJsto (mort,. post J:358); pn klll om ke la
li verkis poemon, titolitan La Granda Testamento, en regino Marguerite de Bourgogne venigis lin p.or $ui lan
kiu Ji transdona.$ l amikoj a malamikoj siajn pli malpli amon, kaj poste jetigis lio al Seine en sako, el kiu li
bona <;>k,azo piki . . savig.is; . Blanche CastilfA:, patrino de Santa :LQ.is; .tri
Sed al tm $1ihro eleg1aJ peCOJ, en ktUJ li kantas heromOJ el franca epopeoJ: Berthe au grand p!ed, Bze-
sian timon al la sufero, mizero, malrico kaj .morto: per- rix, Alis, el kiuj la unua ests la patrino a,: Ka'rlo la
ektaj n en . .. , Jearve_. d' Are; al
Tm malbpnfama poeto r1<:eV1S ,plan kaJ kleran. edu- faJromort.o, ne de la AngloJ, diras Ytllon, sed de la
kon. rk9 .. as. m . . .. al l a sk<;>lastiko, katolika :.eklezio; kin: poste sin. sanktis: (J:.ik ... !,strofo
al la B1bho kaJ al 1atmaJ klasJkulOJ- om trovos to-a, estas Jcqpes Coeur, fmancmln,Jstro, kaJ ncegulo,
en la strofo- (;i-a citajon el la Predikanto (II, 9), en la kiu mortis rt.56, ekzilita kaj miz_eraJ ..
7-a citajon el /job_(7, 16), en la u-acitajon el la Ps.a /m- Mi ti-sube proponas traoukon d la ve.rsoj J6g-35()
aro ( ro3, r6); sed oni atentu, ke li citas la la latina de La Granda Testamento. Se Kalocsay malE>enis la trian
traduk, kiu prezentas ofte miskomprenojn de la hebrea rimon de Dante, m rajtus malbenigi la kvaran de Villon:
teksto. En la fina balado (car Villon iotermetas baladojn oni do indulgu la makulQjn de ma interpreto.
kaj rondaojn meie de la okversaj strofoj), estas aluditaj: G. W.
Flora, roma hetajro menciita de Juvenalo ; Alcibiado,
elesantulo kiun pluraj verk-
JstoJ por vrrmo; Thms, hetaJro, de
la komed10 Enuko, de Terenco (1 estas aludlta anka
Noto. Por ko.tnpletigi la figuron de Villon, oni t:elegu
en Eterna Bukedo (pg. 72.) la Baladon pri la pend-
umitoj , ma.jstre ,tradukitan de ,
mi prtl' 'temp' de 1' juno
1
dum kiu mi :pli petolaci s
ol iu mv-attmo.
Sian a1 mi kasis
6 temp': ne per pied' forpaAis.
nek sur val' . Ho, kiel, ve, do?
Subite fluge
nenion lasis . P.or ,heredo.
Ci . .Kaj.mi ...:restas plue, ,
magra je scio kaj pr,udento;
trista, se.n:fotta,
m.ienanta, sen kaj rento.
plej humila el mia gento
nin malkonfesas, forgesante
pri la natura !,lev' kaj sento,
1
car monon havas mi nul-kvante.
Kaj ja elspezojn mi ne. faris
por tr.inkon a frandajojn mendi ,
por aro' nenion mi . malparis,
kion amikoj nun pretendi
povus kaj kipl rip.roa' priplendi:
' M dir.as, kaj per vel'to pr!!Va 1 J
. pri to povas I;nm defend :
sen kulp' I}e diru ' viQ. kulphaval
. Sed ,m{ por lerno fleksi kolon
ne 'volis, kiel acaj, buboj.
B:a, aum mi skribas ()i parolon;';><
preska ko.r al ruboj.' '
Tro kvankam sen utilo,
mi uzis vorton de l' profet'
dirantan: 'Goju, mia filo,
al vi-a infaneco, sed
jen poste. de 1' etiked',
<:ar: infaneco kaj juneco
(j en .prbpravorte lia pled' )
estas vanta]o lcaj eksceso ..
Forf'Lgis tagoj haste,
kicl, lai Ijob, la tol-haroj,
lciam teksist' glatigas laste _
per flam: de pajlo la tol-varojn. '
Se restis ec faden-elstaroj ,
ili :subite ekruinas.
Kial do timi pro l' amaroj .
. de y v.iv'' se morto ' finas'?
nin pelas kW: <' Mi sclas, ke 1' mizerajp,
Sur tomb' de l' pairoj '- bonakcepton stuliajn; malbelajn, oolajn;
E10, _kun .hruripeb.
1' anmoj trovu en Edeno - sparajn, malAparajn: ., etajn, . grandajn,
oni vidas sceptrn. homojn kamparajn kaj nobelajn;
en sia belo . senkox'npara
apud river', re'
Sed kie la , lastjarll;?
D'um _mio premegis mank' . de mon,
ofte konsolis min la kor':
.ne turmentu tiel,
vin ne translasu al dolor'.
. Ne havas vi , Jak Kor,
, . sed ja pli bone sin misnutr.i
en. kruda lan', ol, eks-sinjor',
-iuin erl rieega ' tombo pub::i:
Ol ks-sinjoro . .. - kia. diro!
Cu iu lin sinjor; jan nomas?
Kiel D.avida kantis liro:
>> Vi lian jarn konas.
Pri la oeterf rii ne rezons, ,
taigas rie por mi, pekanto:
aL teplgoj mi donas,
estas, tem' de predikanto.
Mi do ne estas, mi rekonas, .
fil' de grigP-O;
la frunt<>n. stel-diadem' ne zonas.
Mortis patret', ce Di 1' animo,
la korpo k"uas sub :pavimo.
Mi, scias, pilj'o mortos
scias mem .la povrulino), ,
kaj ankai l' filon oni' portos. ,
-Iaikojn, zibelf.eajn'
damojn de ia ajn surto:'
kaj kufpotfantajn kaj
ja senescepe rabas morto.
Kaj cu Pa:riso, cu Helena,
'Kiu ajn mortas, mortas "dure,
la spiron perdas,
Ce 1' koro krevas gal' terure
-kaj' svitas li supernature:-
Neniu al li .helpi venas,
nek fil' nek _fr.at' garantiule
lin anstataui entreprenas.
Pro morto _li verdas,
naz, kolo,
sin strecas vejnoj, karno velkas,
svelas artiko . kaj muskolo.
Virina korp' , kun tia:inolo,
glatbrila, milda kaj Sentiva,
cu tia estu 'via rol?
J.es, -au cielen flugi viv:a.
BALADO PRI LA DAMOJ DE
PASINTA TEMPO.
il'u, kie, en lando disa,
jam estas Flora, Rom.a, gem';
Arkipiada kaj Taisa:
'!au bel' el kvazai sama sem';
' Kie la Heloisa,
p:o kiu L\helard' kun . ing':imi
kastrita .Sankt-Deniza
(pro ' amo, jen cagren' !)
Kaj 1\l kiu
_Buridanon post nokto kara
' jetigis en ' sako al Sen'?
Sed kie jam la nef
Blanka, kun lip' ceriza
kaj kun kntvoco de siren:
kaj :f!erta, :Bietriks' ; Al-iza,
grafin' de Meri ,
brava .Johana 'el Loren' ,
kiun brilligis anglara:?
K-ie? Virgina Suvren' !
sed kie ' ]am la lastjara?
Princ, kie ili? Por
ne pe' u pti respon,-do klar,
vin ne 'trafu ci refr-en':
sed kie jm la, lastjara?
' 1
pri la trovo kadavro, plendo kaj akuzo die la
f!mio de la murdito, kaj la are.sto de Abd.all:ah. '
tm., - Ji 'Pris laoe. al la atendanta policano. _
: . Oni A,bdallal, duone . lktantan, }ron
kaj' tie sur siaj brak<>lj,
ultroj, kaj kun Airita
Li komencis parlj torente, preskai .antai ol tra-
pas! la ptdon.
e_ Ja liej, Allah jiroiil ,omrakl O hejo, Dio longigu
vian vivon! Diru al titiuj hunddj, ke. ; . ,
', >J Va pmrakl Kaj vianl J"e.spond,is la ,leitenanto.
Silentigu lin.
Policaho pugnofrapiS la .buaon de Abdallah
1
kaj
Abdall:h .al la po}icano nurdleman rigardo,:t ..
Vi estas Abdal.Lah ' Abd er-Rhim Hasan> ',.
Jes, O, bejo.
Vi wa-as .en 'Uadi Sial?c
. ,'les,' O bejo.: ,\
Bone. Abd _ el-A:ziz Mabmud el-Bedaii akuzasz
ke> hiei1!u vespere Vi 'P3fmortigis lan filon, Husejn Abd'
Mahmud. _Li kaj kyin aliaj atesfantoj
le vi pluffoj'e kaj pulili.ke- tjuris . kootrai la
familio de ;Abd tll..;Azjz pn>; va mallibefito.;
"\ :U hnorinda:" IDOAfu!, Cu klera sinjoro, kia vi,
Ieredas trjn hundOjn? Vallithi! mi : ..
lt, ordonis la. leitenanto. La
' poJlcario ripetis 1a pugnofrapon, ka:j Ahdallah la , ri-
gardon. ,
1
.,. ,
,. Vi estas areatita, kaj restos te 6 por la magia-
trata eJ1keto. 6 soJ<Iato, remetu lin 1l la karoeron.
pova.s, la btenon. c . . .
<, La policaoo],-''nomataj . e' Eg;.ptuj<>: soldrltoj, for-
Abdallh, t uktantan .bj kl:ianttl al: la leiim8.!J.to
kaj pl$iooJn : bald fetnigis '14 potdo
d(l Ha karoero, ka{ &;nove K e.st6 eo1a. La leitenankll
IW!ndis pluan .. kafon; bruligis pluan . k'aj
osoedi.s. Ert tiaj sub:>9Jioejoj ' ja nenio -
En. karcero Ahdallah longe furios, k'aj
vo6e la maljustajojn, kiujn sufer.ru;. Sian
:rMnolog.on li vari:igis jen. malbenoj kaj vengojuroj
J..ontra siaj {a}i$aj jen per p:((')V<l pa:rotadO; .
.konvinkonta ec la . pl-ej malfacilan Jjug:iston, ke li
estas . . Sed la tago pli kaj pli varm-
ltis, Uj fiJ1e li:aJ vortoj far.igis n:ur murmuro, k'aj en-
iris la silenton de la tagmeza -dormo. . '
Oni-:vekis "lin ' j-ela kvara Uaj duono, por kndul
anta la reprezentanton .de la urba magistrato. Li
sturnhlis el la h-elega lumo la en la .obs'k!uron
de.'la ofioejo, kaj staris palpebrurnanta anta la tablb.,
tri viroj. Malantae, 1 en la centro, estis la re,.
de la magistrato, sendata por .fari la
enketon :' li es'tis hometo, svitanta en siaj,fezo kaj:
dnm 1:a tuta li
unu pledon ka) frapadis la . tablon lautajkte per sta
krajo:no, ,. kt;Om:dum la kia!ID li parolis. Ce .
la dekstra r.nilo sidis lia slo:ibisto, omhra horno, ldii.
estis tiom miop.a, keJi pasigis la tutan tempon, ai teh-
nante la n.azon tri oentinetoojn for de sia skrilipapero,
au antauenpu8ante agle iom vidi la parolantojn.
Maldekst.re B:idis la .le\tenJ8.Ilto,' ku:n tedita esprimo anko-
r.au sur .s.ia vireca vizaA-o.
La repl'llzentanto ne clonis al Abdllah oka,zon por
komenci la knversacion; li"tuj komencis sian formalan
demandadon. -
Abdallah Abd er-Rihim ffitsan?
Jes, V8 hnO.f8 IDOSto. K .
Kaj tiel plu .. skribisto ion Imaris sur paperon,
skribant.C la nazo. tiun
reprezentanto me,ndis kafon, bJ;td,igls<eJ,garedon, kaJ
tu.rriis por priparoli la Kabineton ,d .Sdki PaSB,o Iruti"
la leutenanto. Ili parolis tute malkae .antai Ahclallal\
:kaj"la poij,canoj kiel tiuj hrutUloj -povs ICompooni la
parolojn de la efendtja, de :Dume>"
allah staris senmore, kaj pensis iom ang<>re pri' la ven-
onta inten:juo. .
Kritikinte la Kabinetn de PaS.ao el ciuj
. vidpimktoj, la repnezentanto osbeilis, kaj oroonis al la
policano venigi >> la ali.iljn. . .. .
Post du-.tri rrnutoj : enii.iS dekd da .. hmo},
vestitaj en la ceremonia kaftano kaj de
la i<:>m 1ica kampa.r.aT,lo. Ili, basvoe salutis Ja
kaj tuj kai.ris. en linio, kiun ,sur kalka:noj, kaj
etendi:taj bra\.oj a:p,Qg.ataj .sur . . D-u.Ip.
miliutoj ili fiksis l olrulojn sur Abdallah, kun medita
esprimo, kiu proiJ:IeSis,; ):le post u)pr_a,p.un
de la let, venos arika la saldO de kbntoj la u la kiain':.
paran.a .moro. Tiam. ili turn:is .Ja kapoq al la tablo kaj
ai6k:u.llt$. Malantai i1i staris k'var policanoj; _anka
akuz.antoj kaj atestantoj kaj kelkfoje estas.
neoese ank.ai ilin, kelkho:ra;, restad? en P:
karoexo. "
Ahd el-Aziz Malup.ud ! - :dir.i.s la
Effmdi'ml . .'. foqi)U maljum,Jlo, kun
faltaj vangoj kaj barbo sub' la ,; _ '
Kiam vi, lastfoje viq_i,s vi!lln: .filn H usejn? .
Efjmrlim, je. :tilgiOOzo; li \Tenis por doni monon
1
lduq li eistis ko1ektinta de , tetluanto:-.;
,. . , Kiam li fo:riris el v,ia dQriio? t
4
, ,
Je la kvara. Li iris' pgardi. :n..ljn laborisi:Qjn, en-
. ' . ,, ":'7 ... "
KilJ Il .ne lu 'kutn;t;o ;)e Ja
l\4im vi !oomenci!! lijl? "
,,,, .Cu pi. La, malestimo
sUr lia vizago estis adinirinda. : Ili ne indas aikFC<,n.
O noblulo, mi estas .konata en la vilago. Neniu ee unu-
foje adis min Illi:naci tiun familiaoon: rumiu diras
tiol}. Cu Dio perme:sus al tia vi vi? ..
La .roprezentanto sin tunis al la linio el kair-
antaj vi:roj. >> Muli.ammad, Ali, Nasr, Ahd el-Hamidi,
Nur, eu vi adis a ne adis AbdaDah deklari, ke li
scias protekti sian ,hon(')ron, kaj ke li mortigos la tu tan
familion de Abd el-Aziz? << "
. Konfuze JJoro jesis emfaze, kun multaJ juroj
je la nomo .de Allah. . . ..
Ce tia malnebleco, AJ::.ditllah tute furiozis. >> Idoj
de l>ublikulinoj l<< li kriegis. sur vij pat-
roj l De kie vi havasviajn filojn, O Abd' el-Aziz? Ou
kalvulo, kia vi, povas -fari idojn al siaj edzinoj?<<f
Ce tiu , eksplodo estis haoso >en ' Ja . La
viroj levigis kune kaj ekku:ris 'por dispecigi Abdallah.
eiu samteml>e kriegis, malbenante kaj j blasfemante,
kaj meze de la bruego l. policanoj- batalis por re-
sttrigi kmeton. FineJella kon:fW,O aparti.gis tri g.t11,1p0j:
la akuzantoj, la polinoj, kaj ,Abdhllah klun siaj gard-
istj, eiuj anbelantaj, kun freSa. sango sur vizagoj kaj
sultroj. .
La letena.nto -oScedis. Sufioos, eu ne? Ni povas
atendi la proceson.l<< La reprezentanto kapjesis, k:aj'
ordonis al alporti kafon. Oni forpelis la akiuz-
antojn kaj a!Je;tantojn, kiel 8afojn, kaj re;metis Abdallah
ri lian karoeron. Kiel antae, Ii 'Jaite informis la'mon-
don pri .siaj suteroj kaj afliktoj, duro la aliaj mal-
liberuloj lin patron kaj faris malkompli-
mentojn . pti la patrino ; en la. sekvanta , insulto-d'uelo,
kriata d karcero al karcero, 1\bdallah
:P . qu lloroj.. Ji adis :novan,. familiaran
sorion la kstera' de sia laroero, ,:ldt
sur la kampvojeton kondlukJantan al la tomb-
ejo. De fore, adigis hsa kantado kun forta ritmo,
sur fono de virin ululado; la egipta mortoveo trem.::
anta kaj ripetata. , Balda:i la . konf.uzaj sonoj plildarigis
kaj plilatigis, kaj la prooesio aperis la
poficejon. Ce l' antao marSis la viroj, vestitaj,
kuu seriozaj, sel,ioogJ,"eooj vizagoj. La prok'simaj
viraj pai<enooj sul>porlis sur kiu kiu.is
la erko. Tiuj, ne pov:is ati.ngi IUlllu el la tenilo-j ,
metis manon sur la port;ilon mero, kaj tiel kant-
ante .. La 'l.lJ!ua portanto estis Abd: el-Az:iz kuin'
okuloj sur la etemeoo. Post 1a viroj iris la vir-
mpj, n;igre vestitaj . Hi kriis, ploris, jen rektigante
la d<Yrson kaj svingante la brakojn al la eielo; jen
kurhi;gante .sin kaj preoonte poh;on la tero .por
nur la bpon. Cilu-kelkpa.Ae ,ili haltis, 'siajn ves-
tojn e la brus1o, kaj leyjs la k'apon por ul!tlli l0u(
blinda mal-espero.
La pmoesio forpasis, . kie,l d:ancistoj scen-
kaj la kantad kaj hurldo nura
en la malproksimo. .
Abdallah daris rigardi tra la . fenestro, kontente
rid;etante. , Fine, kvita kun tiu h'!lndaro;. ne.
Estas ei tiu alruzo, ei tiu mallibereoo; tion Qf1 dev.as
pagigi. Ahdallah grincigis siajn den:tojn. Dnove lia
kolero plenigis lan k:oron, gis gi ebplodis en subita
ddio.: A.llah! << Li :t,ien kaj reen furioze .
. Tiam frapis lin alia pellilOt: estos _vend-
redo, kiam li devus plenumi -sian juron, marsi trifoje
pl'llgante cirkai la tombo de la sank:tulo, 's.ejho Sli-
man. ;f:io gens Iln; se. mil ne plenuml}s juron,, teroraj
; ' ,
knab' ,. kiun revigas la mapoj,
la mondo, kiel lia malsat', estas giganta,
Ho, kiell'aste granda la mondo lamp-lumoj!
l' kiel la rnl).d' !lstas malgranda! .
Ni ekiras iun tagon. kun oerbQ. flame brula;
la kor' de spitoj pezas kaj de dezir' amara.
Kaj iras ni obee lai ondo-ritmo rula
luli senfinori nian sur la fineco mara,
La unujn la patruj9 . malnohla :apronis,
l' aliaj sim hontindan nask-sekreton,
au .sl!el-sereantoj, kiuj en in-okuloj dronis,
tiranan Circe, Aian parfuman reton.
Por ne besto, ili sin ebriiga.S
.per spaco kaj per \umo kaj per flamaj.
1lin la suno 'bakas, glcio mor<le pikas
kaj fC!rviAadas lante spurojn de r kisoj amaj.
&id veraj ja estS, kiuj iras
por iri, . tian fatalon
ilia kor' malpeza kiel -balon' facilas,
ili, senscie kial, eterne 9-iras: , Plue!
Detir' ilia fo;mon de nuh-figuroj,
kaj ili reva:s, kiel rkruto pri kanono,
pri nekonataj, voluptaj ...
de kij la hom-lingvo _ne sc:;ias pri 1' . nomo.
1(.
. . ' ' ', ,.'(: ,, .
Trur-e, ni imitas lu Clanc kaj 1au .sal.to
la turbon,_. Ja glo!leton;. la Scivolemo,
ea ep la dorm' turmentas kaj rulas nin sen
kiel kruela, hatanta sunojn
Ho, stranga fato, kies fincelo ne -Jcapteblas,
nenie ekzistanta, ajnangule!
pro kiu 1' Horno, kies .feliras,
por trovi la r:ipozon kuregas freneziile!
Diru, kion vi vidis?
Nu, vidis ni .riverojn
kaj stelojn, vidis .nkaU. sb1aJC!jn sub
kaj malgrai multaj plagoj, embuskaj
ja ofte ni .enuis, samkil lmf ei loko.
la suno sur violkolora,
la gloto de: la urboj .'enta
ardigas nian koron per sopir' dolora, :
al la c;lo de 1mo. -
" -! _,
!en in o: skav' ma1nob1a, orgo]h., kaj stupda,
sennaize sin amanta, senride memadora.
Jen vir': tirano kruda, lasciva, mon-avida,
kaj sklavo de la sklavo, flt;J. ' en kanal' . fetora.
Ekzkutisto martir'., kiu .gemspiras,
festeno, kiun spicas parfume sango-gtitoj,
despoto, kies nervojn venen' de povo siras,
popol' enamiginta al hestigantaj knutoj.
Ni vidis religiojn, . al na propra rito
similajn, grimp-atalii cielon ;. kaj sanktulojn,
kiel la molkorpulo voluptas plum-lito,
se_rcadi en harzono kaj najloj korplezurojn.
L11 Homon vante klacan, _ebrian . de genio,
-kiu de mfn kiel ciam plenas,
vol al Di' en sia furioza agonio:
Ho mia similulo, Majstro, mi vin malbenasl
Kaj malpli stultajn, hardajn del' Ebrio,
de l' . granda grego barita de la Sorto,
rifugi en la sinon senliman de l' opio.
Jen pri la tuta globo . 1 eterna tagraporto.
VIL
Amara: scio, kh.n' el la vojaf ni havasl
Ci tiu mondo eta, kun monotona fluo,
hier,ai, nun kaj morgai per bild' nin trafas:
hoTor-oazo en la dezert de l' enuo l
1 , 1Ue11a Jud
1
-vaganta ail apostoloj paj,
'kontentas per nenio, nek ipo nek vagono,
por fugi la :;kermiston malnohlan; kaj aliaj,
gin scias murdi sen las' T
fine gi nin tretas per piando al kranio, :
esperos ni, kaj .. krios: Antai.en, sen prokrastol
Kaj same kiel foje ni vojis al Cinio
kun haroj en la vento, okuloj al la vasto,
ni ensipiggs nagi sur Oce,n' Tnebra
kun la jubila koro de vojaganto juna.
Auskultu, sonas vocoj kun carma son' funebra,
kantante: Ho ci tien! vi, kiuj el parfuma
Lotuso volas mangi. Jen la rikolto sorca
. de l ' miraj. fruktoj, kiujn malsatas via sino .. '
Ven u vn ebr1igi per gusto strange dolca
de l' posttagmez' , al kiu neniam venos :fuio.
Rekonas ni 1 'fantomon per ton' familiara;
niaj Piladoj f.estas brakstrece rllndevuon,
. Por korfresigi nagu al via Elktra .kara!
Si diras, ai kiu iam ni kisis la genuon. '
VIII.
Mort' , ka pitan maljuna' Mort', jen temp' de
, "' . . . l' migro l
Ci lando tedas. Levu la ankron! Svelu velo!
Kaj kvankam kovras maron, cielon inka nigro,
la kor', vi scias, . plenas de radianta helo.
,Cu ,iri? resti? Ile,stu, se .havas vi radikon; Vedu venenon vian por' ninfortigi! Havas
f9r; se. v :dev:as, L' ' unu kurege/ dua kaire ci tiu fajr-o tian: cerhobruligan po.von: . .
ja trompus ti un mornan, viglantan malamikon, ni volas plongi abismon - Infer', Ciel', cu gravas? -
la Tempon. Estas, kiuj, kurantaj Ciamdaire, por trovi , sur la fundo de 1' Nekonata, novon.
Ella franca: lAli Blond kaj K. Kalocsay . . '
Allah-Allah-'AlLah! Mizerot Kial mi
'
slos pii sendanteoo, ot duro 1a nokw. horno, kari
vi volu.s fari?. Cu vi ne plenumlu.S jutonl'? ,
!in petego . kaj tia rewDilldo, $-anoolis la decidbn
de la ga1disto;, h estis pia honio. Alid:llllah vidis sian
kaj tuj almetis .la .finkonvinklan argumenton.
Mi havas du pundojn kaSitajn. Mi edno scias,
iti estas, Mi diros al i, ke & /donu al vi la: : monon,
kiam mi estos nriajn prekojn. Du pundDj!
Du salajron por tuta
monato, kaJ estas 'argumento nerezJStebla.
Du pundojn kaj duonon,' diris la gardsto. ,.
la salml A,na meskn! O Paco! Mi estas mal-
.rle'"gal diris Abdal1ah. >> Du pundojn kaj dek piast-
rojn.
Du pundojn kaj tridek pastrojn, <( firme res::
pondis la gardisto.
)) Mi malstos, ta.men, oone. Estu tiel.
Tamen, vi ja juras reveni, &l ne? Se vl mal-
aperos, mi prikis man . oficon, m:ian pension, . kaj
io'orri.e pasigus" kelkajn jJrojn en malliberejo, diris
la grdisto, kun ektimo. .
Cu mi mensogema kristano? lin trank-
vi,ligis Abdallah. Vi mem apenai rimarkos, ke nii
forl'estis .etan . tempon,
La gardisto reiris al la pordego por saluti la
serP;enton revenintan de siaj privataj aferoj, kaj Ab-
d:allah ku.igis :SUr la nuda planko, k'aj dole dorms.
Sur liaj lipoj- estis rideto. . ,
lai la plano. Je . tagmew, oni '8angis la '
g,ardistojn. La leiterumto foriris por siaj :tagmango
k.aj siresto. La sertentQ kaj la gardisto, la sama
isro, sidis sur benko apud ,la P9rdego . .
La mondo lflStis s:ilenta. B1ankega sunlumo torente
faijs eio paJ.itis en la v.anno. }laldaila kapo
de la k:linikis; li Tonkis. Similaj dormosonoj
aud.itis el la apu:daj k.arceroj. ,
gardisto zorg>eme kaj Jliedpintis al
pqrdo .de fru'ooro, )caj 'l
ikiu pendis lia zono. ,Ahdall.ah silente elins nudp1ede,'
kaj gestante al la ielo por ripeti si.an juron, glitis tra
la korto, sur la eksteran . vojeton. .
Tagmeza .silento kaj En <lomoj, sr kam-
. poj
1
la homoj . ie ku. is <]ormantaj .post la peza la . boro
-<le 1.a mateno . . Abdall.ah sin tumis en la direkto de la
tombejo, kaj komenc.is kri. Necesis to, spite la var-
mon, ero ;esti.s multo farenda .en lia 'mlgranda horo.
En ses-sep roinutoj li atingis ,la . torobejon, kaj
irinte rekte al la tombo de la sank:ta Sejho, eirlffiirjs
trifoje, . '
N-qn, 'lcun trailkVila konscienC(), li turnis al
Ja Jua kur.ante, ; tre zorge, por ne
es ti vidata, se iu : mhloo.rmernlo, <" ekiris M
la direk:to de unu el la kampoj,, ki .probable li trovos
la filojn kj- }ab_oristoj de Abd el.:.Aziz . . t\.nkorai dek
minutojn da vojo, kaj 'li Die ' estu :laudata, jen "
ili. Sur la rando la :kums. ses viroj: , Fuad
Abd liaj ilu, pli junf fratoj 'Ali . kaj Salah
ed-Din; kaj tri laho_ri$to'j. Ciuj ,profuride : dormis.
. . Abdallah eirkairigardis; kaj tuj .. ti.t!larkis l0ngn
traneilon utatan. pPr dehaki Ja .. sulrerk'a;nojn. Li prenis
kin,v piisiS kaj Jdinante s.in, .giiCeu la koron
de Fuatll, La ' mortigato malfems l olo;tlojn
lark'e, !ingrojp,_ ki .
' Abdall!lh l!igatds la itl' ne Tia m
li aliris al. i\1!.;, kaj ., Sed Jlief.e .,
natOn tiel la elpru.cis. Ali sur la tero,
kaj 'st.a.&n::t:ei mornoote'
tur.nis -sian,. rigard.On > al Euad . :Guste ki.m :lia buo
En orumo d -lunlumo
. !)rilas nego. Jen: elfrego,
kvazai blua stri' de fumo
post veidaj' de
Ni infane man-en-maue
migras m ova parko ;'
montdeklivo sin ekrane
kliras al alea . arko.
Ni:graj kvazai tombaj
stonoj ilin ' rampas .
rampas ar dekliv', senn.pmbraj,
nego-kreton inke' stainpas.
Kor' sin multe piorslnguJte'
pro 1' riprocegas,
pro perditaj tagqj st.lllte
al si mem Levidojn legas.
T.ute vane.
iras ni kun amtrerriado,
kaj interklinigas kane;
plif.Qrtigas manpremado.
Estu cirkai ni ra tomboj '
g,tavas nur, ke ni ne
ne tii:nigas nin la olllbroj
bone ili 'nin eskortis.
En orumo de lunlumo
ni niri kisas, karulhio;
stri' de .fumo, ,
jen elfreg' - sed for timo!. '
- Konsid-erinde - pensis Frednian kaj malbenis
la dommastron, kiu ne prizorgis la uoktlumigon de la
stupar ka:j malbenis sin mem, t'kiu ne havis
Kaj dairigis la cerbumadon: -;-: mt unu
etagon pli s,uben; anstati por\ pli supren. Mt de vas
sup:reniri . nun du etagojn. . ;,_
Fredman i:ris du etagojn pli <alte.,'Nun li estis
en la kvara' Sed tie ne tro>vigis ;blanka emaj l-
tabulo. ' . .
Fredmari apogis sin al la IStuparejJ.IIUto, fermi.s
la okulojnkaj ke la koro batas iom maltrank-
vile.
Amor (greklingve Eres), amdio. Malpermesato.
Foje vjdita hazarde iu . krista,na fistr.ato.
Balder, dio germana, pioniro de.1' paca trankvilo.
P.rapacifisto. Kondamno: tre longa ekzilo._
Get'es spertas, ke gre11on ni brule
dum la senpanaj najbaroj malsaton suferas.
<,
Demos, di . de l' popo!', nenasta pro manko . de forto,
generita de Marx; . post jarcento, mortinta (aborto).
Eternaj dioj sub O, H, kaj N sin antaie trovis;
dioj fugintaj. car ilin kateni ni provis. '
Fortaj Fuln:dioj kaj gDjo-diinoj - .
iJjn fgrpelis tiranoj kaj. prudaj virinoj .
Inri, surkruca skrib' de Golgota.
Jesus el Nzuet, Rego de 1' JudDj. (Sub J retrovota.)
Jesps; la di' krucumita, kun tuta la gento,
nialperms'ita en dudeka jarento.
J(ri$tus (signifas: sanktoleita je rego).
pardopu; .. cai: ili sciis . ..,.-- jen lia preg().
. M_ultaj . Migrantaj trovigis sub L, R, S, T
aero nomigas libero. I:a dioj nun fugas nm do.
Pallas Athene, la Inteligento, Racio,
jam, pro ordono, transiris al nekonata nacio.
Quo . vadis? (Kien yi Al dj' oni
1
faris demaodon.
Al la ciel'. Oni diris: forlasu 1a landonl
Venus, la saimo-d:evena, :I;l.UD vivas granda mizero.
S:r plic' de l' tero.
Xerxes ' la skurgoj forte batfendis,
car de la greka libero dependis. '
,,:: >
Zei.ts onidireforestas. dioj la homojn
fugis , post tiiHi alia. Neni.u memoras la nomojn.
' El la sveda: Magoo Crlsson,.
.. - .:-<._ ----.- . ' +
' . .$'\lpre; J!<aj ID!llf-ermi .al ).i; Kaj tiaiD , Ii iros. si.
1" 1: Oh ;;li diro fl\on ' kio okazis? Ne, per tio l;i: nur
sin . . Li d'iri, ke forgesis hejme la
slosilon de la pordego. Estasbone . .
: . . La viro en 1a telefonejo finis .SJan paroladon
FOOdnian lo,kn. Li petis sian nimreron,
trovis -efektive du monerojn, metis en l skatoleto
kaj kun maltrank ka.i k1ID la respon-
don. Fine gi okazis. EstiS sinjorino fredman. La kon-
sulo sajuiq-is
krome amika kiel ebhs. Lt parolis pn la slosilo kaJ
rioevis la trankviligan respondon de1 sia edzino :
Tuj mi venas, Henriketo; sed mi ion
surprem. . . . .
.,, Sinjorino Fredman demetis la rnikrofon()n kaJI lUJ
;rememoris pri la . nova !Estus malo!f;tune, se
Henrik ricevus gin nun. T1o : konfuzus la
surprizon. La okazo guste nun ne ests
pide si preriis la. srat?hilon} for :w- novan .
roon' la mah1ova.n. C10 estFs far1ta en kelbJ nunuto;J,.
ear sinjorino Fredman havis manieron en la
laboro . . Poste si jetis sur sin mantel.on kaJ lnms mal-
1supren kaj malferniis al la viro, 'ki1,1 slaris tie pala kaj
serioza kaj a tendis anta u la pordego.
....:!. Estas ma1agrahle lre vi ;1a 1?-
silon, diris sinjorino Frednum, - 'M. estas tiel
ordema. . : ..
- Cio okazi -+- djris . ; "
Tiel ij.i iris silentaj ; sur Ja Unu du
etagoj kaj tri etagj. Kiam ili atingis tion, Fredman
titis la brakon de siar.edzino al si, por Ire li povu stari
oerta - se . io okazus. Poste .Ii ' jetis rigard(m al1a p<>rdo
Kaj _jen, tie lumis ;_la '9?alnova,
emajlita tabuleto, lumis bone kaJ ' bonvemge; kiel
faris tion dum eiuj ses ' jaroj. . .,-,
. ' Silente kaj semorte pasis konsulo Freaman en
sian 1ogejon kaj 'silente k.aj 1 senvotte' li Se? _li
ne povis dorm . . Li kuSis maldorma ka.) pens1s pn .la
;mirigaj sensacioj'de la nokto. :Tiel li
kiam su:bite li ekmovis sin, 1la lito '< palps
malta pide al la antaeambro. T1e 1i , :la
don kaj li iris al 1a malvarrna ekstero. KaJ
tie li staris silente kaj rigardis la ma1novan, j)lankan
emajltabulon. Kaj' cloilote -lf karesis per
kaj fltlStri:s: " ,. .
- . Neniam, neniam plu vi foiru de
Kiel estis poste pri la -kristdonaoo de .gi'jorino
Fredman tci.o -estas fute ala h.$t.orio.
' S El J.a sv:eda: F. Szilgy.i .
Verko;:ka;.: ier Jdstt:JI
Bel.lamy
. La . la . mondo
en situacio; . similnta al
mondrevolucio; kaj bonhomaj
geviroj ' en .Ciuj rangoj kaj klasoj ,
kontra 'sociaj cirkonstan-
coj, mllevantaj la vivon gis kruda,
,kru,ela batalo por vivo.
Edward Bellamy
1\:larto 18So-22 Majo. 18g8.
: La nuna epoko karakterizigas per sia granda aktiveco
Cin fako; la materia progreso cie mar.Sas gigant-
febre . laboras la cerhoj de sienculoj, ingenieroj , tek-
nikistoj . ktp. Inventajo sekvas inventajon j e preskai ne-
kredehla rapideco; no.vaj :ideoj naskigas ktp. , ktp .. ; fakto,
kiun oni '' tutkore aldamus, se la inventintoj celus nur
altqjn idealojri, ni v(llas diri: se scienco, tekniko, arto estus
udtaj por la bono doe 1a Homaro; alivorte, -se. oni pensus
kaj laboms nU:r por la prospero kaj harmonio intcr la
hoiJ).oj.
Bedarinde, speeiale nuntempe la vortoj: paco, har-
monio, kunlaboro, bono, an:rikeco, . humaneco estas nur
banalaj .:fra:relementoj, kies veraj ; karakteroj .rnankas al l
plej mu1taj homoj.
.. La: tuta mondo montras bildon qe malordo: la popo-
loj kontrahataladas unu la alan; cie oni konstatas reei-
prokan jaluzon kohkuron. Malamo anstatais arnon,
k un ]a mal paco, cagreno, ec milito.
En la nuna mondo la horno perdis la vojon, kaj nur
helpe de .l:lara lumo k'aj fortaj -energi!lj manoj li povos
esti kapabla gin retrovi.
llo, ocrte, oni .diros al ni: sendube nepre necesas
sango, 'pli guste p1ibonigo, sed kiamaniere oni. sqkcesos
rekonstrui la tu tan mondon! La registar..oj, diversaj
konsilantaroj jarn tro multe l,aj ofte diskutadis, .paroladis.
pripensadis pri .la afero, sed plej kleraj politjkistoj kaj
ekouomi stoj vaoe klopdis trovi elturnigon eJ la aoso.
Estis ciam tia la situacio, kaj certe restados anka ' tia.
Kaj oni plue ne pri la p:oblemo, kiu la
generala opinio do estas nesolvebla.
Jen na deirpunkto : pcre de paroladoj , diskutadoj,
pripensadoj, la lwi1zf! 'de la millono ne estas forprenita;
' tiamaniere Ja situacio ne . povos Kaj . malrapide
sed certe la homaro la .<ihismon, akcelante
si.im rap:idecon kiel la akvo de N'ia.g ara antai la akvolalo:
statbankroton. Tia estos la sorto de la bomaro: la pore-
anto de la' 'plej ltaj Dia:j perisoj perdos 'sian .moralon.
Ni permesis al ni tiun ci mallongan antaparolon,
por konvinki la. pr la graveco de la situado;
ni afable petas lin, .) li atente legu la sekvantajn liniojn
kaj, kvankam la sistemo, kiun ni klarigos, Aajnas iom fan-
tazia, ta.r:nen gi estas efektive tute siropla 1 kaj logika.
i{Jrpme, so1a celo "Cstas: la de homaj felico
kaj prospero.
Kiu estis Be.llamy?
Edward .Jl.ellamy, kies '-du verkoj: Looking back-
ward kaj Equality (Esperantlingve >> l{erigardo [el
la jaro 2000 l .kaj vekis esperon pri estonta
de la morida situacio, naskigis la 26-an de roado
r85o en Chicopee Falls, Massachusets.
Kiel ,I8-jara junulo, tra Eilropo, li jaro
cst.is dolore trafita de kra:j kontrastoj, cie de li ohserv-
.. itaj. K un abomeno li konstatis, kiel kruele, nehumane la
" dids tion?. Nevole mi diris en la aeroQ :
>> Kiu estas la feliulo? "'
. Li estas staplisto en la segejo ekster la urbo,.
si. diris kaj maltrankvile sian Mi
'povas aserti, ke li estas bel, forta k:nabo: Nun mi!
foriti, ear)i ven<;>s baldai.
Mi slar,it-1 kiel fiksita en la tero. Si ne iris mul-
lajn pa8oj:n, kiam a],tstatura junuLo veko& k:Aj
kaibrakis . . Kiel .statuo mi staris en la: lunlumol
forlasita, sen la: plej eta Mia literatura laboro
kaj ; konata nonro ne, valoris. Li estis stapPgto, viro
eL 'lit granda armeo de ,la korpaj laborist.oj, k'aj ;i
p1-eieris ln, ne nur .PIY 161 , amo, sed anka pro la ho-
n-esta metio. '
Senigire mi, la atodidakto, memoris la tempon,
kiam .. aoka IJ). por.tis pezajn Sllr )niaj
sultmj au hakis trunkojn en la arbaroj. Tiu'tempe mi
volis min liber!gi <le laboro. Mi vols farijt.i
irtelektulo kaj 'mi sukoosis. Nun. mi sopi.ras roo al la
amar9j> kie oui dlevas str:ei la muskolojn en la batalo
' por ,la pano. Sea mi timas; ke mi ne "plu taugas por
lo. La plumo ne estas ilo., kiu kreas 111U$kolojn, ti
kreas uur malgr.asaj11, tremantajn- manojn . ..
Li :finis kaj starigi,<. Baldai li ad:iais, surme:ts
.s ian J;arggrandan .. eapelon k;aj Li. estis neordinare
deprimita Sed, se mi bone .konas lin
1
li
denov.e ekprenos sian plum<!n kaj skiibos kiel aemam
'1lntai;e. Tij esta.S la verkistoj entute. ' Post la foriro
staris lielkajn minutojn te la {enestro -kaj rig'ardis
en, la mallq.tpanr pluvim nokton. Kelkaj boiW)j iris ifr
, malsupre sur la .slrato, iU al' sia relo. Mi provis dveni
-ijian 'inetion,: -: tajlotq Javistino_-
froinerciirt - .iktoro. - mik.Sajo,
el 1411 na socio Jronsistas ,kaj dev!'8 koossti.
homoj reciproke al siaj prok.Sirpuloj, L;t malbonaj,
vivrkonstancoj :de mul'taj homoj 'fariS ' a,l .li- profup.diJn,
rnpTeSon. En a sekvantaj dudek jafoj , Bellamy stuoaclis
la diversajn socialajn problemojn. En. tiu tempo, kiam la
jurnalista laboro altiris atenton, . la .rimarkinda
vct"ko: Dt. lJeidenhoff' s. Process cc Ji ve'rkis l> Miss
LudingLon's sister. -
1'amen no pro c tiuj verlwj Bell:UTty furnigis; li.
studa.dis la sociaiajn proble.mojn, kj' ti es rezulto estis la
Looking backwad5. Post dek jaroj de seninter.
rompa studado , Ji apCf?S Ja: tre detale klarigantan Jibron
Equality, kiun oni r1gardu kiel la vivcclan lahoron ele
na genia autoro kaj ekonomisto. .
J(ion celis. Bellamy?
Jen konciza en_havo de liaj verkoj. " ,
En Looking hackward , la aitoro vekas la herO<u),
<le si a, rakont:jo' post don!!ado -:- ,kaj . niao,fn!e'
tute prave - nor ke tlu rengardu el la Jar'o 2<;>oo a ma
hodiaiia socio. ' Julio West, tiel nomigas la junulo, 'do
povas kompar.i , l staton, >Cn kiu li vivis gis tau) kun tiu
en -kiu li _ ;
Ci;rkaurigardante en la nova stato, la miro kl\.i
admiro '-estas senlimaj. Cie li vidas sanojn, pli
sajna.s al Ji, ke cio tute metamorfozis-: Cu songo, cu n ,a
mndo? kiel on alimaniere povus :prezenti tion.?
()tal'C, perfekte, kiel la radaro de ma8mo, la''diversaj .erojt
barmonie interfunkcias kaj glate ira:s la motoro. La :forte'
_Julio West renkontas nur felicajn! .ho-
moJn kaJ - ho teruro de la nuna epoko - h neme VJClas
akJ:ajfl. kontrastojn: nek milionulon apud mizer almozulo;
nek r:ic!lgan . korrerciston senlahorulq. En
la nova perfekta .stato. ekzstas nek rangoj, ;nek klasoj;
nek abund riceco, nek dolorplena mizero.
. l.a sistemo, clotale eUabm,ita de. la klCJ:a
Bellal\1)' ka.j prezentita de /li . al la mondo, entenas :
econ _por ciuj en ekonomia. senco. Sendube tiu ci dokttino
sajnas tro be! a po.r es ti vera kaj efekti vion o ni kon .
sideras _tute neebla. T!tmerh ni petas vin, lte .vi ne se,npr.i--'
la sed legu kaj relego a,_ntaie, s,'tl?
Ia du librOJn. , . .
Cu .Qe estas okulfrape, ke .la aitoro en la jluo r888
jam menciis nuntempe efektivigitajn inventajojn? Ekz.
la radion. ec' tre perfektigitan, . kian ankorai ne sper(as'
nia-epoko! ' Utopioj, nur "utopioj, nomis tiajn idojn
tiutempe. Kompreneble! Sed ni, homj de tiu ci jarcento;
scias.._ kaj ,povas konstati, , ke ili .ne' .estas N u, ki-al
ne povus realigi ank:ai la aliaj pro:fetajoj de Bellamy!
Ciu, 1eginte la <!u )ibrojn, certe, ekgemos: _ b.o, se ;vi
nur po-vus vivi en tia mondo de ; paco, harinonio kaj
felico. Tio estos ebla, vere, se ciuj bo.rnoj _interharmonie
kunlaboros; se la diversaj ppoloj 'k,aj 'rasoj , trans l::tnd-
limoj , kaj mroj, . reciptke ):nanpremos kiel gefratoj : .
Serioze legint, oorte komprenos, ke _la.
Atato ne efektivigus, se oni anta\}e :ne estus ' forp:reninla
In kazon de la malbono. Kaj kio estis la ka.Uzo? Estas
nur u,nn respondo p.ri tiu ci demando: la. pl bop:t'l
dirioo: ht Sf'..nperaoneo de _la mon,o en manoj .'dfl arbitraj
porsonoj. '
Jio, ni tre .bone konscias pri tio, kc nia aserto, je la
unua vido, k'ont-entigos preska neniun. Cu yer(;l! C h
mono, tiu potonoa :\JO kont.rai.mize:9j, povus
de la lHiosa malfe)Ica stto, kJUn vld1gas la nuna mondo?
Absurd:!
Tarnen, pririgardinte kaj konsiderinJe la aferon, post
honesta kritiko, oni senqube konkludos, ke ni es,tas pravaj
ca;t: la . kiel veki.!:.S -la, i?-;:
>CS?Jsroon, jaluzon, , . . :.
, d, om t::letandus - ka] ankau Juh
0
West fans,
liou - e ne ekzistas mono, oni pqvas funkci-:.
. igi la k!illltorcon,. la ktp. f ' ": ->: """
Ea aiitoro genie respondis e ><'&-Juality.: : la Bd-_
laro}a. sistemo. tu:te eliminas ciiun pri gajno kun aiaj
ekvoj: konkuro; jaluzo ktp. Kiel. la nomo
klue : ':iuj, la vas la samajtl ,
::rajtojn: n, .. :tato, : at.Jr,ies l)pn:farto e.ci qnu P'ersono .
,ptrt,Qprenas, , nll estas. .: .
predukt:ade sub Stata . aiD,Imstra!!o, ahflanke egalraJta: dis-
aonado c<. .
ciu . civitano, . kia ajn estas lia profesio, estas
staia oficisto. La nova stato . ciiujn, '.labori; "cert.e
-neniu protestos' tia dev; .car laboro preskaj1 ' Ciam
felicigas la . homon .. Ho, kiel vlonte ' la mihonoj de sen
labor u1C>j submetus sin al tiu devigo! Krome, ' estas juste,
ke oni, post
0
lante egalan parton el la prodktado, ank11i
faru :ogalan , laboren. . . , :.
Anstata mono lel Bellmy elpensis
genian rimedon: slipoSstemo . . Kalkulcarobro cies
parton en la . tuta produktado. 'Ciu partoprenanto. de la
produktado, laboranta cU oe la administra;do, cu alimetio.,
aki11as priidep.tecan slip(m kup numero, foto kaj
soljskribo kune kun certa kvanto da nepre ru;otaj
sigeloj, devas transdoni kiel k:vitancon por ' ricev-
ita parto de sia individua porcio. Por ciu do_nita sigel
libxeto oni iel traboras. la slipon .tuta konsumo_ ne lJ
valoro. Se necesas, certa sumo da ili restas rezervita, por
la okazoj, se iu elspezus sian tutan sumon en
tro roallonga tem.Po, ekz. pro lukso ai troa . amuzo, sen
zorge pri I . ,k,:or:nuna bezono. La troj ,.ricevas, . okll.:ze el, e
ciu infannaskigo, slipon por la mfano, car ankai tiu ci
iam anigos al la laborstato. ..
De ,{fano gi$
Ciu infano vizitas la lerriejon ekde l sepa ai _.oka
jaro gis la deknaia. Dum la 'lastaj jaroj la instruo tamen
estas . t. >C. lai la pri ,propre
fako ai metw, kompooneble c1 bo nlatas al kaJ
aspiroj. . , _ . .,
Estas deviga l. serva <lo por Ciuj geknaboj
sene$cept:e, . de la xga la 2 I;a jar,o,; en tiu tomp_o ili
helpi en restoraoj, hoteloj., n1astrnmadoj,
ejoj, ktp. Tiam.aniere 'ilJ ' k un la i'' >eala, praktik.a
vivo. Hay ante 2 jaroj11, oni koinencas plenumi la "veran
oficon. Lai proporcio , de la ka{>ableco oni povas -atingi
ph . altajn funkciojn. J;.a ekonomut egal!lc!i . .garantas kon
trau cia l'ia:fi!anf're }a." p.lej estima'taj
ho:moj okupigas pri la .plej gravaJ
PosJ hi lt5a jaro oni 'estas , libtri_gita de labor;
de:vo; tian fakto fl:vo, ' kvankam oni
almenai dm;n <lek jarof restas je la
soolo, por ke la nkai duro' neatendltaj , akci
dentoj , regule funkciu, . ..
Jm tre koncize la Bellamya sislemo,
pJej alt;m ,atepton,
.La horno denature estas .egoisma; sekve tiu ci mal-
vi:ttq ,forte insfigos lin,. p:wtesti -konh;ai Ja starigo de,. la
supremenciit . stato, pn1 c;liras. la riculj, kiuj
id>Cntigas la monon kun la poten<:o, ka] de tio pasie
defendas sian trezoron. Tamen ili kun la
ideoj de Bellamy, se ternos pr.i )a sorto de milionoj da
ptok'sirnuloj, , kiu)n minacas mbrtihalsato. , . ' . '
" , La Jntirnacia Unio Bellamy d:tenas sin de ciuj
po1ifikaj prinoipoj. La anj laboras nur por la dsYasf.igo
de )a . ideoj de Bellamy, :formanto kernon, da pionroj . en
!}ova homa. \ _; ."
:_ H. E.
.. La infaoo jam forvagis el la sekureco de la
patrirJa terpomgardeuo. La posttagtnew estis silenta
senfiuo de briletauta varmo, sed en la kampo trans
la gardeno la juna herbo kornencis reverdigi post la
fojnxikolto, tiel ke gi faris freskoloran razenon mezo
de sekaspekta. julia:.cirkauajo.
Super la ebet1a verda vizago de la kampo sin
movis :nenio krom la flagiietantaj papilioj vibrantaj eil
la sunlumo, etajoj kun kolorj de turkiso kaj citrono,
de . testudajo kaj eburo. La infauo ilin rigardadis kun .
apata intel'eso, liaj okuloj ilin vane easadis. Foje
dernetis sia:n largan blankan sunt.apelon, kaj tenis gin
kaptopreta, sed gia ombro apena falis sur la herbon,
.Jam rnontrigis moka ekflagro de flva brileoo mal-
proksime for nter la terpornfloroj. Malvigle li remetis
la capelo:n kaj antauenids seriozmiene tra la kampo,
kun manoj profundigiintaj en la posoj de lia eta pan-
talono. La suneapelo, tro. granda por li, donis al J,i ;la
aspektn de malgr.anda maljunulo marsanta profu[l4-
m:edite tra vasta bulludejo. S.lj!ni;s; ke la. papilioj ll
pl interesas lin. Estis al li tro varme ilin ec observi.
. , Ce la fino de la kampo kiun duone
kasis arbaro de senfloraj siringoj kaj malhelaj
kaj netrancitaj fruktarboj. La flava1
markewj de la domo estis malfermitaj pro la .suno,
kaj la pordoj staris fermitaj, kun fatbo vezikigita, kio
donis al la domo forlasitati aspekoon. La
estis dezerto de arboj kaj eglanterioj, senordaj alceoj:
kllll palaj rozkolovaj butonoj> kiJuj guste tiam ,,malfal-
digis ; sangbrilaj p.apavoj sin semintaj rnope cirkai
skrapi !in ; sed li kondutis malvarmete kiel ,kukUmo'l)
kaj tute ne minacis: ,Sed mi . vidis ekbrilon,en li<aj oku-
loktinu lcian"mi ofte .vidis' en la .olroloj de-8ovagaj bes-
toj, kaj mi tre ser.ioze avertis Wallaoe-on. Li ekridis,
sed de tiam 'ne . ti.om ofte li rigardis en lii djrekto de
s-in.o de Ville.
K<elkaj monatj forp.asis. Ne,uio okazis, kaj mi
komencis pensi ke mia timo estas .tute senb8:za. Ni
estis tiam en okcidento, ludan te en FrjskO: 2) (ji okazis
dum la posttagmeza spektakl, kaj la granda ten do
estis plenplena de virinoj kaj infanoj. Mi serCis
Denny', la 6ef-kanvas.;aranganton, kiu malaperis l'Un
mia postrancilo.
l> Pasante preter un:u. el la vestig-tenooj, mi en-
l'igardis tra la tt:uo en la kanvaso por vidi, &u mi povus
!in trovi. Li :u,e estis)ie, sed g.\lste. antai
Wallaoo', trikot-vestita, alef!dante sia'n vicon por eniri
la kagon kun lud.antaj loonoj. K.un granda am"uzo li
observis dispntn inmr uu trapez-artistoj. Ciuj" aliaj
kiuj ests en ti:u tendo, regalis sin per la disputo -
kun escepto de de Ville, . bun mi rima.r!kis rigardi la
Jik e 'kaj kun nekaSita m.al.amo. W.allace ' kaj
la aliaj estis tro olrupitaj ,.per la, disputO, por ke ili:,
povu rim.arki tion, kio sekv.is. '
Sed 1ni vidis g-in tra la truo en la kanvaso. De
Vil<G :tiris "Sian naztu.J(on el sia poo, far.is movon,
zal't IorviS.ante per ti la s\'ton de sia {estis
ega taSQ), bj .Ia. dorson de
Wallace. " Li ne haltis, sed flirtigante la naztukcin iris
. .
1) Usona . - ar , ukumo
igan .efikon (Tracl.)
2) MaUong:igo de . San
Bates -
la florbedoj kaj la voj>Otoj kaj sur la
La atmosfero 8ajnis dorru>Omiga pro la p.ap.avodoro. Llll
brilaj skarlataj florkapoj fl.amis kvazai dangersignaloj.
Proksimigante al la domo, la infano marsis km1
stranga iniliferenteoo. Jen li strabe rigardis j)R oo la
plcj fora horiznto, jen sajnis, ike Ji ,afentege wras
ion sur 1.a berbo a en la cielo .. Estis, kvaz.ai la dOmd
tl)te ne La infano marsis al gi lrun miene de
serena kaj senoela senkulpeco. ,
ti:U estis SU$,(Jektin.da, ear lj
i.narsis, li rekta linio, a1 loko, kie Ia' garoen.pa1isaro
estis rompita, kio l.a!!ii:s breoon . sufiee grandoo. . por .
cbligi al hundo sn ttapusi, 'sub la sirrno de la siringoj
kaj la lairoj. Dum li alprok:simigis al la breeo, lia
.se:nkulpa mienq igis pli angeleoa. Li sin klinis pot
desiri blankan floron de trifolh Li malvigk flarls gm,
desiris duan .kaj anka tiun; Li irkayagadiS):a
l:Mtl.aj cirk1oj slr la li'erbo, $r&ldi. Dun\ la
tuta tempo liaj okuloj estis direktitaj sur l a domon,
malvirte kasema:j, sopireme ;Yiglaj. ' v
1om poste li flankenvetUris al la breeo .
En sia dm;memo li saj)s 'u.e nur senb;tlp.a, sed ,allkai
blinda. Tamen liaj okuloj pr 'uuu rapida ekrigardo
, konstatis la sendanger an de la k.awpo
malantaie kaj lgardeno antae. .
Spbite . li malaperis tr.a la, de
blanko, kvazai kuniklo. Li :rampis tra Ja arqato kaj la
eglanterioj kaj fine eligis en plen.an s:unlumon,
Tumante kvaza 'ci:r.o .elpasinta mallurna .
. Tie li sancelige rektig.is kaj haltis:" Liaj okuloj
plu tenis sian aspekton .d
'kulpeoo. Ili plenigis' de singardemo kaj miro, de lrul-
peoo kaj plezuro. lli rigardadis kun nova, neflanken-
iganta intelseoo.
Anta la infano etenqis sin fram:barhetejo, vicQ
ppst vioo ' oa verda kaj ruga frandajoj. llin vidante, }j
nenion alian volis rigardi. Li sajnis momente paralizita
de la ruga Sa.rgo de la altaj dikaj trunketoj. Hejme,
kun terpomoj, ankai la patrino kul-
frambojn, maturajn, densajn, belegajn, kiel ci
.. .
Al la infano, tamen, la framboj kr:eskigitaj de lia
patrino subite sajnis malestimini:I:aj. Krome . si timige
p.li frandaj ol .iam povus esti tiuj de la,
patrino; kaj lan bu8on turmentis la suhita konscio pri
la frta aromo de la fru.'ktoj kaj la folioj sub la varma.
suno.
Li de.Siris frambon. Gi rapide degelis en la 'buso,
kVazai nego. Iam kovris la arbetaron, sed!
la fstoj forputiigis kaj la :reto falis sen.utile implikita'
nter la fra:m'bujojn. Stari:s nenia haio kontrai lia
progreso en snfinajn frambaloojn. Unue li marSis
kaeme, haltadante por auskutti; 8ed la gardeno esti!)
silenta, senhoma. Sin movis nenio lcrom Ii,
kaj poste li ekmarsis pli sentim, sengene susurigante
la foliojn per' siaj rapidmovaj membroj.
Senoose li mangadis. K v:Zai Ji konkursus kon:trai
1a tempo a la lumo. Uonue li glutis unuopajn berojn,;
kvazai grandajn rugajn fingringojn plenajn de sango.
Tedite guste de ilia . belegeoo, ti kolektis malpli grand-
ajn, pli maldoleajn fruktojn 'kaj . ilin mangis per man-
plenoj, sian kapon J.:aj karmezinigante siajn
lipojn: : . . . . . .
. . , momeQ.to, en . kip la gusto de ec la plej
fruktj eksajnis strange Li pauzis,
p.rofunde bj lek\s la lipoj'q, ehriigita de
l.fruktoj. Li depreni sian eapelon.
.. Li komnci's p.en, kaj reen . de la
aleoj, gin plenigante. A:Qkorall nenia sono ai movo
eyjdentigis en la krom Jia prop;ra cirkaiserc-;
aao nter la folioj. La suko de multaj framboj ekma-
kulis la hlankeoon de la suncape1o. Li tion ne rimarkis.
estis ebria de malpermesita . felieego.
Su:bite li atingis la ' ruoo-Jinon, bj tie li eklevis la
gardon. <ftntai li etendigis razeno,. senhoma kaj
papavtapisit.a. Li gin rig.ardis la aidaca indife;ren-
teco de memfido.
1
Li desiri.s framhon kar
g5n mal1gis kun. la;t.a: kaj sengena' lipSma:cado, k\razai
por spiti la lastan dngeron de la Iko. .
Li sin 'turnis por preni plian frukfon kaj ekhaltis.
kv_a!ai. min_aca super la fr.m-
. ha<rbeto) malantau li. Gt estis paJlOeapelo. Pum unu;
. sekundo li gin rigardis kun kapturnigo kaj miro.
movigis. Lia koro eksaltis. En la posta sekundo la
pajloapelo rapide alprok:simigis l Ji kun plenvoeaj
kolerkrioj -
Diable, mi vin senhaitigos!
La infano fugis. Li sin jetis lai. frambaloo kun
senbrida terwo en'la koro, gratigante duro sia blinda
kmado; Duro la tuta tempo li konsciis, ke lin perse-
kutas la pajlocapelo. Lin teruris krioj de 'kolero kaj
minaooj pri neniigo. Li stumhlis, 'fali san ea-
pelon, ne k;uragis halti por gin rpreni. .
Sur Ia kampo li paizis duro angora momento por
'egajni la spiron. Malantai li mugo de kolet' jetigis
a'l' li el inter la frambOj , kvazai kanon-kuglo. Retro-
rgardante li vidis, ke or!i ... prenas de sur Ea tero lan
blankan suneapelon kaj gin kolere Li fugis tra
la kampo kun timegoplena rapideoo.
La voeo de la viro lin sekvis. R.etrorigardi li jaro
ne plu ,kuragis. Li kuradis kun senesa malespero, gis
li povis halti 'denove sekura malantai la palisaro de sia
Sed ec tie li povis vest: Li e.stis tremanta!,
ell.acigta. Fin fine tamen li profu111de enspiris kaj kun
granda peno 'ekvagis tra la ter.pomoj kaj
apud la framboj al la domo, penante rigardi
. mi ene la cielon.
Okazis k e . samtempe, kiam li e.li!is el malantai
la tramarbetaro de sa patrino, ci tiu mero elvenis el
la doino. Si estis vasta, fortega virino kun ldahsimilaj
brakoj kaj kun malhela suspektema elrigardo.
Vidante sin, li haltis. La halto estis iatala. Si "tuj
alproksi:rllig,is alli. En tiu momento li remelrnoiis ciujn
avertojn, kiujn si donis al .li pri la framboj. Kiomfoje
"-si jam avertis lin, ' ke, se li m'etos sur ilin felC
fiugron, si 'lin senhaitigos. Si alproksimigis same rie-
eYiteble . kiel la pjloeapel en la ala garde. Li vane
tordigis por ci tiun fojon li ne povis in savi.
Li f1eneze signis sian senkulpecon.
>l M,i instruos al vi! si kriis.
Mi ne, ja mi ne! li plorgems.
Rigard u nur vian buSn ! si kriis.
Si kaptis lin oonindulge. Lia kulpeco .t.iel .evidenti.<>
;sur liaj lipoj, ke si lin hatadis, duro Sia lirak>O<Sllpren-
malsup:ren mov,igis kiel Clrasilo. V
La irrfano, kriegante sian pri krimo
kiun ne faris, rim:arkis tral}S la kampo
proksimigntan .fjguron. l
' P-er blanka :Capelo gi. signalis terurajn miuacojn.
.. " El 'la angla: Alee V enture.
', Kaj tiel
' pJetie pruvus, se ankorau necese, tiun de lean Girau-
doux ,......., kc oni vidis, ce la provripeto de la
Troj a Mli.to, plurajn .. el niaJ Demokos-oj
aplaud sian propran murdon. Nekonipreno? Eraro? T11te
ne 1 Sincer-a tute nature Apru:canta kaj ec k un .. iom
da . koketemo el la ' ntaljunaj kleruloj, kiujn : spite al cil)
la Arto koukeras! Tiuj, pro sia profesio kaj sia spr.ito,
l'l!konas la' atentikan cefverkon' k:aj .. akceptas mrti pro
... almeni simbolel . .,
Sd ili ne evitas la propran 'morton, car dank' al -
ilia mensogo, Hektoro tamen, entreprenos la
Militon.
v{(tu !ivUi ptiikton
de . mondekonomta] fooeraCroJ ' li.aJ kiel kaiizn de milito
cin_dr.o kaj ekflagronta.
larp 1a famo pn la nova substanco,
h:cvanta. tU:t?I<;>nde pri
kar konteslas la mi:r'klan
cfikon - el ko?vmkig!>- Kaj . ek\zistas kiuj sin
montras nut; ke des pli trankvile kaj sen'"
d .. . 1h. etelld1 la por . la akiro de la
nova substanco... Dum la radiUmo es.tas . nar mlmulta
k_lopodas akiri la ,miraklan kuracilori' la diversajc
de _la jeri, la situacio. Novaj
en kaj sur la
h()t doJ, kaJ .. sub1te IJ?orta dangero la r .a<:hum-
monopolon .e- Ari.eriko. La malsanularq, komprenebie,
salutas ci tiujn sciigojn. Sed - kiom koncerpas la
la .interesoj d!l la malsanuloj? La karteloj do
c:ui.pmede !?ard la, . .antaiim prez.nivel
0
n. , Oni
v.as fa produktado:oJlaj konservi la malnovajn,
' moilStrajn - ni aidas cie car' ale estas finita
la monopolo. . .
. , Mi ne ;. ppvas- r.porti ci tie -pri ciuj apitroj de 11\
En tiuj ja graYaS ne to, ' Okazas, sed
pn bo, kiel okazas. Tamen, la romano ha vas Kelkajn
rojn, ee kiuj oni devas halti. Ekzemple, kiam la cefo de
la eiropa ra:lium-trusto, Pierre Cynac, kiu dum sia tuta
VV? ne ha!is, ec . uncmnutU.Jl P:Qr alo ol 'j>or kaj
do, kiaDI , 'Pierre C_yna:c -'unue ' k un
la Vumo .. Estas nur fatala ludo de cirkonstanCOJ, ke ec
tiu virino signifas negocon: si ja nepino de la ame-
radium-rego kaj >01} sendis sin en batalfronton, . por
ke. per sia ''rideto ' si ,provu influi .la grandan ekonotnian
mili,ton. Car alie, Ja:i. la de povo, la rezlto
de la, milito jam ne povas e$ti dUba. '
. Grandiza kaj vere -eksc:ita sceno estas, kiam kunsidas
Ja. potencoj de ,la raqiumo el !,a nova kaj mahiO"'a m'on-
doJ. 'sonas por .kaj kontrai, . kvankani oni
sentas ilm jan1 tute superfluaj', car la bela amerikanino
j-a .ibavas la grandan ,promeson: Pie.rre Cynac estas j&
paco. Du_m , horoj diras la intertraktado. Pierre . (:ynac
. Sur sego. hj f.lam fr;e li levitas x>r
h d1ras solan yorton, h_- ne paco.
CJ!Iac restas fidela_- al bu 1dolo, km lin gn 1s duro.
ha tuta vivo . . La mono trmm:fus super la amo.
Ekscita ' estas la 'vojo,, kiuni;la radiu.trio faris. de la
tablo de Marie Curie tis la Belgiaj kaj Pen-
SJlvama:j . . Kaj voj!ine .atendas la
sceno: la mtstera Tadmm-malsano mter la labonstmol de
:.la ' de. Cynac. Apud lito . senpove stt'as la
Eri malluma . l!arakfa5 malfelic-
uiPloJ kii.J .en la cambro fluas llllO ..el
okuloj :ka,j huso. La mistera lumo mortigas la labor-
i.stinojn, sed ne estingig!s .de la
:K'aJ en la, i:le C)'Dac .Vlcvigas
terQTaJ vJzJor kadavwj. ku5antaJ vice, el ki'uj, post pasa.
de oentjaroj, :restos nenio krom la mistra kaj timiga
lumo .. .
la aistria sorto de la lastaj , cent A:l ' 6 du
apartenas la romano M<>no - Mono! :La urA'anta hasta
ntmo, kiu ku5as enAi tiu titol<>, ltablo:vas la tuta'n librQn.
'"Neniam ankotai cla danco l!l Ova: BQvido, la de-
mona pqvo. de 'la mbM la kor.o de hom<>j .estis pr-
skrihita ' !,un. tia T:heodor > Heinrich Mayet ne-
. supcreb]e montri, forffi()jn
povas alpr.eni dmono bJ kiajn animajn detruojn
il:l povas. estigi ea en la plej simplaj mensoj. En 1873:,
Ja jaro de la m.onde:ksp<>zicio la de . Austrio
estis kaptita de mabaneca . spekulacia . febro. La paperoj '
ce la borso kaj, Oiq, kiu tie partoprenas;
ajnas havl la .eblon en plej mallonga tempo. Alt- -
fnancisthro, kaj .l)letiistOJ sin j-etegas en riskajn
entreprenojn kj .. ec la .kamparanoj -en la Alpo-valoj provas
per ,.pcrantoj .. partopreni - la _fiskaptaM, fine
la: tuta kartodom'O . En C1 qun grandan hil4ou
Theodor lieinrich Mayer m().tas .aran da' cakre desegnitaj
figuroj._ Estas kun bon-
ega fltS().nto . antauVIdas. la <!ltJgon kaJ de
valoroj kaj :Cn tusta momento fOrp!JSUS . ciujn
papeiojn; -PiratoLde x;Qona:fm:oj, maltime cniras
riska.jn. por J.colkti fabelajn ricaj.ojn, kiuj
poste, , ankorau . J?li raEide <!1 ili estis ra.bkolktitaj, denove
disflu!ls; kiUJ provas ,regjni !li;m
ajon en c1 bu, fremda mondo; modestaJ homoJ ,' al kluJ
la deloga mono tuttl- la kapon. Ankau Ja mond@
de la amo estas :regata de la povo :le la monq .kajinfluata
de 14a de de
iri1periestro Erancis:ko priskril)1ta eu ple.j viva
manieto kaj , donas okazon por 1mpresa priskribo de la
de ' la :Ferqko,rn, km11 jarn .. tiun obsedis
de la sta:ras ,
]Una fmanC)ltrO, kiU, Jam s1gmta de la. mo.rto, uzas la
mallongan tcmpon, kiun li ankorai havas _por .. ,vjvi, ., pol'l ;
fari vicon da spekulacioj de i'teneza Pqr:. gajni
virino.b., ties ,katenas la tu tan Wien-o,n, Ji ciop. 1
kas.' :J<' a.Yorata de plej_ granda cillj Jiaj t. .
I:.a Il}Ono .. kvazai per ,Sl Sd
h atmgas s1an celonen momepto, kiam h mortante ne . . pu
oozonada k'aj tiamanjere akte su fokigil; la
or.rive;o. , '' '" . F.. W. V:
ton por tie festi, por elver8i el la animo
cion turmentantan, por povi:poste reveni al la sobra
pens
7
Jt,ontiner,lto. Estas tre karakterwe por Tugl,lls ke en li
kuni' oo granda fantaziemo k.un a,kra
tilio 1 liaj mankas baq ,lnal -
st' . , li estas postulema alsi,roem kaj al. eg'nto.
prfTuglas, ke li nur kre.as Iiteratron
1
sed inka V!vas literaturon, ke h estas granda esteto ne
nurj en siaj verkoj ,sed anka en la vivo. Tuglas estas , ne
nur . alt.e. taksata novelisto
1
sed anka konata pr:o siaj kri-
)a:b?roi. ka} . .inter.esaj Aperis .. li
libl'9J p,l'l Htspanw,,kaJ meiif duas,
k e li ha vas du pasiojri: Jibroj' kaj kaj li estas
komence 'devige, car de rgo6-:.:-I!}I7 }j
estjs, plitika
lia opinio la. plej alta. celo eJtas krei Iqitojn, _,.
je p{i; granda felico la. arbsto ne Li trova% la 1 art-.
. lite.raturon valora e'oha.yas beloo sen superfluaj
aldorioj, s.mton sen sen.timent'ai.t)co, sencon sen instruemo.
Oni povas konstati, ke la verkoj de Tglas respegulas
postalojn., kaj tial li okupas apartan lokon en la estona
La ile jam de jar-
dekoJ. speciale ,kara al ciU est<ma hteraturamanto.
,mt" -. D ..
.,,L.a ,esta,s la p1ej stas Jiaj .
RilJ .1\p:n 1b h ahkau kom]!renas ' sm, kun. la malrtcegaJ
montkamparanoj , en Tiiolo, kun: la 'isi:mplaj hmoj c la
.. kq,n la mig:r:le): s!ir la multaj stratoj; sur
,li u;urn -stis Li , un u el .la tln,uaj .
hsloJ kaJ la unua, klu, :rrurate kaJ. adnl&ate, traveturts )J!.
svisan JuUer-pasejon. peJ ., biciklo. La :migr.emo kuis en lia
sango, . ed. kutimc li iris tute proprajn :vojojn. Al .
No.rderney li ' il'is en vintro, k1am ciuj ifimestr9j tie estis
fer.Jnitj pe:r t;iliulj ; sed l promenis t1e meze en decemhro
tra rozoAardenoj, h :aza,u. li sur la
1\ia:trJ li tcatrajo estis lud'ata en .:Barcelona, rica hispana,
kitl sttJdis en Bonn, metis jedia' dspono sian
doin.on la. S,chmidtbow . . .. modesta
s01;nm;donto
1
sed .estls, pompa vilao kun. :l:ama pu'ko,-
ipn klU' estJS verktta ec hbro. Ln poeto de;vts al la
rec,loni la donacon,, resti tie du,mla . .i estus
sin sen:tinta lpalfelica en i tiu luks_ego kaj preskau _"Vive
nterigita. Lia viv.9 devas esti pllnado por lin A6jigi. 1\.aj pro
'Po li veturis 4:1 MaDorca kaj tie tro.vis inte.r la nigraharaj
h!spanin,oj g.randegulojn; kaj
OJ11, posteul]n de la Jama gota logantar.o, ttel, ke ha v1v
.}itm jaron. stu Islando, per . 'kelka .fa.ntazio
SaJnaS pleourmta. . . .. . . . ,
'l're J.Iiahbti[tc kaj tre malofte : Schmidtbom skribas
pri , ''erkoj. Oc la fino H dedicas al ili tu.tari
de . la libro kaj diras pri ili forttsis 11n
kiel infanoj patron . . Tie li Mkai 'plendas, ke de nepiu el
lastaj teatrajoj H vidis :prezenton: ,'
La poeto estas non .kaj por li
rcstadi rrlaJproksimn de sia hejmllando. Li vitas en la sudo,
en ti u Ascona; . kie lkuradas -la longhataj apostoloj kaj
"egesnranoj, dioserculoj _kaj vivrefor;mtlioj. Knn i'li
Schmidthonn certe havas malmulte komunan. Ascona
:qe. estas por li l loko, kie li poyos irovi tralikvilon ,J\aj
paCQD - per senfiq,a mordo la hejmaopim. tuas lian
intel'UOU<r . Post kolka) monatojda. poeto
Ni prenas lian >> ;yivQlibron(< klel belari .don11con. K.ion li
:rakont?-s. eli $i. ti o radias korvarmecon kaj naturecon,' sin-
ceran pinion bj amon al cio . kaj anime nobla._,
. F .. W. V.
"
I.MR.E .,PNGAR. ,,
- de L." N . . Ne'W'eD -
. En.f?Erpo p]ej ' nature kaj !acile al
:fralino se oni estas fralo; la knabinoj ne
kJJtimas . altiri la . ateriton de . la edzoj. Kontrae, en
Egipto jo, mi k un Nigml tial, ke mi ne
estis fralo, sed respektinda kaj . edzo. Se oni
vidus . Aip parolanta . al roi (disk rete, kompreneble, sen
troa ridado), . tamen ne p9vs esti skandalo; se oni estus
Ain habilanta kun juna SCnedzina viro, sia re.pu-
tacio estus ruin:igita por ciam, kun, por egiptino, teruraJ
sekvoj.
Iam mi instrus en knabna lernejo, kaj tie, en la
potfr!:&tna fako, ankai . Nigma J use f. Mi tuj
Ain, car nter siaj taskoj, si devis ankau
la tabelon de la lecionoj por la duagradaj klasoj, kaj mi
devis .mian labqron kun Ai.
Si havis proksimume .'dudek-kvin jarojn, ' kaj
mezalta, kun korpo svelta kaj tre gracila; kaj kiam
Ai forgesis, ke Ai devas imiti. la etopajn sinjorinojn, si
sin movis sufioe ble. K.ion plu? Tr nigraj haroj -
longaj, kompreneble; grandaj nigraj okuloj, blankegaj
dentoj, Hpoj ioniete tro haito malpale bruna. Si
ofte ridill, kaj Aia' esprimo estas afable mbkema. La voco
estis iom raika, sed ne i 'estis helpema, kaj
Aajriis ' bonkora. . '
K un mi Ai evidente volis pro du kialoj:
unue, Ai Aatis cion eir()pan, kaj kompense . .malatis pres-
kat cion egiptan; ati, ffue parolis la francaD. lingvon, '
kaj si tute ne prolis la anglan 1ingvon.: Sjmile al tre
mltaj egiptinoj 111 la respektin'daj familioj, cu maho-
cu kristari:aj, si estis en lernejo '
- . al:i laika, ai religia, 'mi ne plu Kredeble
r-eligia, car Nigma estas koptino:, kaj la kopioj p-referas
la' kristanajn lernejoj'n. ,
' ee nia unua iritervju>, la :frana Imgvo tuj faris
ligon nter ni; mi car ,mi paroli al si senperie,
malrapl9e

JQu apena.i. komprenas
la anglan lingvon; S'i car si pows' rilati kun euro-
pano. "
. n estis sen
Kiam si estis la horojn . de miaj le&ionoj, s
diris al mi, kun la sur.:faca riqeto ae tiu, kiu estas p.I'eta "
Vi ne atas. akcept ordonojn de vi.rino, cu? .
Kaj de kia ' 1
Evidente koJApl.J11ento estis ' ncesa,
eblon ..
de la Ieteron
al ,1h kaJ . por havrla peji,eson. ''
N u, ni sendis la )eteron, kaj s' respondis, ke si vol-
onte venos, se si povos kunvenigi sian fraton, car si timas
traix:i la . urbon Kio signifaB, ke sr ne estas per)Ile-
sata viti aniikojp . se11 duel?-o, e u pa:tro, pltrino ai frato.
Ili >alvenis; Nigma .'estis sin yestinta honor ;u la
okazo. Si portis helan robon, tre modan lai la gusto de
Egiptuj, kiu estas sufice -simila al la gusto de Parizo:
altajn, kiJ]kanumojn, ki':lj iom malbonigis sian belan_mar-
son, car si ne tute kutn:i!s al ili; en tiu varmega
klimato" .. portis loQ'gajn gant
0
jn. Kaj -
kompa:tindulino! - par impresi millri edzinon, si estis
teginta ,sjan per blank;i. pudro? Tion si faris por
kasi sian hrunecon, sed nur donis malsanecan aspekton
al si velilla haito. Mi suspektas, ke s<i por6s la gantojn
samkial.
Post la salutoj, si sidis : singar:d:emo
mian edzinon por vidi, cu necesas sin prepari kon,trai'i,
rikanoj. Iom post om si kaj komen-
cis babli, lai la kutimo de virinoj en ciu lan4o, pri
roboj kaj modoj kaj .similaj virinaj . aferoj. Dum, mi
komersis kun la frato, junulo dudekjara, kiu estis p.ro-
vonta la , Bqclwt, kaj estis edukata , t;m .religia
kolegio: Mi miris, kiom la francoj sukcesas stampi la
egiptojn per franca < aspekto; Ii parolis kaj gestis kiel
franca junulo, kiu kombinas necertecon pri sia va1o.ro
kaj px:i sia impreso aliaj, kun la opinio, ke li .cion
scias pri .1a .mondo. Ni p,arolis pri la literatura. Jes ,
li informis min, en la , angla estas boriajoj ,
sed en tute ne multe valoras kompare kun la , franca.
Mankas al la angloj formo, stilo; ili havas geniulojn,Sed
barbarajn gen:iuliljn. Li . rigardis min .por vidi, kian jm-
preson li faras; mi faris la taigan tesp.ondon.
' -M'ilton? Ou eStas poezio pli bela,
ol . . '.' . .
K'aj tiel plu: .
kontas . anglon.
.} sin, ne. Ngma; , pr.aktka:n .. menstt,
kiu- ' q ;!DUparas pri la'literaturo. Si . estis tiam
pri :filmoj kaj la beleco de la aktorinj.
. . n vi iam vidis Greta Garbo? Mi pensa.S, ke si
bela. Kia blanka haitol Ne ki . mi, brunulDol Kion
se nur mi povus esti blonda, kiel Ail )
, .'Sed fralino? 'Vi sinjorinoj ja estas ,
jen ,en Eiropo preska ciuj virinoj volas esti brunaj, kaj
sidadas multajn horojn sub la SUDO por Ili ec
pagas grandajn sumojn por kosmetikoj bruriigaj. Kaj
jen vi kaj aliaj egiptinoj, kiuj volas la kontrai.onl Lai
mia '()pinio,, la haito estas pli bela, oJte, ol la
bmnka. , '.
"Ah, sed ne estas la sama afeto, si diris. >>lli estas
eiiropaninoj , do ili bone povas brunigi sin, sed mi estas
egiptino.
;;F'razo certe neklara, tamen mi kompre.nis, car
mi estis jam la egiptan snobismon pri hait-
koloro. Ekzistas ' mltaj egiptoj blartkaj ai preskai . blan
kaj ; ili estas la plej felicaj 'kaj malestimas aliajn.
Poste, estas tiuj, ki,es haiit.P havas la koloron de kafolakto ;
ilin 'ridigas la brunulojn de meza kaj suda Egiptujo. Oi
Liuj siavice povas moki nur la nubianojn kaj sudananojn
nigrajn: Kiujn la sudananoj malestimas, tion mi . nkoraii
ne eltrovis; sea cerbe iujn. Mi ne konstatante,
ke 'tiu eena ,malestimo trairas "tutan Afrikon
Town ..
Mi ankai sciis, ke tiu snobismo estas pli forta ce
la virinoj; ol ee la viroj: egipto konsentus edzinigi vir-
inon pli brunan, ol Ji, sed egiptino . ne . volas al
viro 'Pli bruna, ol . Ai; si tro sentas sian ' superecon.
Nu,c ni diiis al Nigma, kun .. kuracisto,
ke li donu al ni :vian haikm, kaj al vi nian, kaj eiu stos
kontenta!
. Tiu ideo antzis sin, kaj Ai kprnencis paroli ankorai
ph Si plli la mebloj; bil<,loj kaj
drapoj de angla hejmo, kaj vols rigard ank:ai la sUbvast-
ojn de mia edzino . .. La du virinoj foriris .en la litcam-
bron/ . mi viglan loonversadon kaj ridojn. La
plimulton admiris, sed ne kompren la simplectl,
senornamecon de kovriloj, vestoj kaj similaj aferoj. Si.
cion rigardis, admiris, sed si ne notis por poste imiti;
spite siim saton pri oio europa, mankis al si la risorto,
kiu instigus al si eropanigi sin.
En tute, la vizito estis sukoesa; Nigma tiom sents sin
senembarasa, ke ni ec persvadis al si instru al ni araban
kanton de la felahpj. La penso, ke ni vola.s lern.i kampa-
ranan kanton, longe ridigis sin : vere komika ideo; sed
fine ekkantis, iom car si kantas lai la
maniero de la neinstruitaj kamparanoj, anstata lai la
maniero de Badia' Mesabni , la plej moda kantistino eu
Egiptujo.
Post to, si p1i ofte parolii> al mi . en la lernejo, sed
zorgis ne paroli pri la vizito, se alia instruisto trovigis
en adodistanco. Baldau temis pri revizito, car necesrs
prezenti siajn eropajn amiko]n al la familio. Estis
arangite, ke je unu el la festotagoj ni iru al la domo de
sia patro.
L egiptoj estas gregemaj hom9j, kaj plej felioe
laboras multope, kune babilante kaj ridante. Ili satas la
kunpremon de iliaj kunuloj; ekzemple, un u taksio ai
fiakro ofte devas enteni dek au dek-du hornojn samtempe.
Same pri la hejmo; la familianoj satas k une vi vi, kaj
la egiptaj familioj estas grandaj, ili kunlogigas nekre-
deblan nomhron da homoj en unu malgranda aparta-
mento.
Tial, kiam oni eniras egiptan hejmon, oni estas
prezentat.a al tiom da familianoj, ke estas neehle. memol'i
ciujn. Mi do havas nur malklaran memoron pri la
kiujn ni renkontis dum nia unua vizito en la
familio de Nigma Jusef, krom pri Nigma mem, Aia frato,
kiun ni jam konis, kaj - plej surprizo - angla
soldato, sergento en la regimento tjam dejoranta en la
urbo. La apglaj soldatoj en Egiptujo estas la plej
hornoj en la mondo, kaj mi tre mirjs pri la ceesto de
ci tiu.
Komence la konversado estis malfacila, kiel
tiaj U{ternaciaj kunsidoj. La soldato parolis la francan
lingvon kun aca akcento, sed sufice flue; tamen, ni de:vis
atenti, ke li, mia edzino . kaj mi ne komencu privata,Q
konversadon en la angla lingvo pro facileco. La virinoj
balda u trovis temon , por si: kai ta : pri siaj
kudrajoj, brodajoj, trikajoj. Mi rigardis longan serion da
vestoj, kovriloj, tablotukoj kaj similaj.oj, paciencege bro1.:-
itaj kaj ornamitaj en Nigma kaj sia fratino, kaj zorge
konservataj en Aranko, por ke lli ne .per la
uzado. Mi rimarkis, ke la prudeco de la egiptinoj .tamen
permesas, ke ili montru tiel siajn kalsonojn kaj similaJn
intimajojn. . . . .
Poste, mi sukoesis ne J>aroli kun sol:
dato. Li estis luna laj tre blonda, . ppoksimume
okjara, k un hrosaj ;lipharoj; un u 1el tiuj . angloj, kiti'j
aspektas ciam, kvazai( ili ju.s sin banis. Liaj g:iza,j okuloj
estis seriozaj kaj malkabj, kaj mi balllai ri:narkis.; ke ili
sekvas la forrnon de Nigma pli ofte, ol la aliajn.
les, li diris, 1:esponda al demando mia; .mi konilS
la familion jan1 dek sep-ok moriato). La plej frato.
frato estas en la kantino, kiun tras, kaj
iam li imitis min . . Mi estis sufiee kontenta akcep.ti, car
ni ne kun multaoj homoj en. tiu ci laudo . . . La
franca lingvo? N u, . mi iomete lernis en la duagrada
lernejo en Anglujo;, kaj mi studis el tie ci;
pensis, ke se mi vizitas la fa:nilion, , p d:qyus
iom par\)li k un ili, nur la plej aga parlas la angFa'li
1ingvon. Mi suspektis, p:recipe kun Nigma li volis
paroli; U estis tiom frenida en tiu medio, ke nur

Pagate estas
- ]. P. Jocobaen -
Pagate estas dum jaroj de .pun'
por kura, plezura momento.
Kion ride ni faras en fluga hor',
ne lavas jarlonga p1orpento.
Elf)uas malgojo, eJfluas amaro el rozoj rugaj.
Triumfe, orrade nin portas Fortun' -
kapturnon dumfluge p.i sentas,
sod nigra, trenpeza, la sargo Malgoj'
0e l' halto nin tamen atendas.
EI:nuas elfluas ar,naro el rozoj rugaj.
En dormon duone vin lulas plezur' -;-
ueniam malgoj.o . : .
Gi firrnarigarde logsucas vin,
turnakvon simile, ce vojo.
Elfluas malgojo, elfluas amaro el rozoj ,rugaj.
V in rido ne volas prilumi ce l' lit',
sed larm' ha vas horojn sen nombro ;
car rid' estas nur de la nuno ekbril',
sed plor' - de l' pasint' estas ombro.
Elfluas elfluas amaro el rozoj rug,j.
El la dana: Magda Carlsson.
lin lerni la francan lingvon kaj vizitadi la
T:iel dauris du monatojn; tiam la lerneja
jaro; mi ''foriris kun la edzino al Aleksandrio por unu-
monata libertempo, kaj ne renkontis Nigma dum tri mo-
natoj. Kaj kiam mi vidis sin en la lernejo, estis tiom
okupita pri la reorganizo de la klasoj, ke tute ne estis
tempo por konversado.
Baldai ni invitis, ke i kun m, kaj
la kutiman invitleteron, Ci tiun fojon vens kun si sia
edziniginta onklino, hela vtino, pli juna ol Nigma.
Post la salutoj kaj demandoj pri libertempo, ni
komencis paroli pri pasintaj aventuroj, ridi pri komunaj)
mt)moroj. Nigma parolis al ni sufiee facile, senemharase,
sed Ai ridis malpli ofte, ol antaie. Si diris sarkasmajn
fr<zojn de tempo al tempo; tion mi neniarn aidis ce si
antaie. Mi rimarkis en sia voco amaran tonon. Kaj al
frazoj pri la varmeco, la belaj kaj promenejoj
de Aleksandrio, la novaj lernantinoj en la lernejo; kaj
tiel pln, si respondis sen sia kutima entuziasrno.
Fine, mia edzino turnis la konversadon al ternoj pli
estus intimaj . Kiel do, Si diris al Nigrna, cu vi ankora ne
est.s edziniginta?
,, Kiu volus edzinigi min? si respondis, kun stranga
rideto, kiu ajnis al mi kolereta. La viroj prefera,s la
blankajn virinojn; ni ne deziras negrinon, kia mi.
Denove tiu obsedo pri la koloro; gi estus jam tedinta
min, se mi ne estus diveninta suban tragedion. Evidente
la aferoj iris malbone.
En Egiptujo ne estas maldelikate demandi pri la
aferoj, ec la amaferoj, de aliaj; ni do kuraggis in, ke
si rakontu al ni, kio okazis.
Sed tiu anglo - ni ja vidis, ke li pri vi?
Cu mi .scias? Li sendube al iu angla frail-
ino, kiu estas pli bela, ol mi. Sed kiei' tio gravas al mi?
Si povis rideti, kaj altigis sian belforman nazon kvazai
malestimc. >> Mi estas instruistino, dank'. al Dio, kaj tiel
*
N un si marnnutras ...
Baj, baj , .....:. jam lavendajo
En .mtras.
Infno bone
Dormas, .....:. ja zorgas panjo
Spiron spione.
Herbrica domo.
Per mut' insektoj
Venon de ,. horno:'
*
Negas en
Sur nokta voj' lanterne
Gvidas hund'.
*'
!>atrin', 'iervora
Uizplautadante
Al filo plora.
*
Lin ne amuzas
Tio:n la inoj, kiom
L' edzin' jaluzas.
3r:-silaba epigramo trist!'a siill:ile . al
proverba, a bele- de 1 famaJ
_ ne _estas konataj . .
mi libera gis la rnorto. Mi ne estos la. skbvino 'ele
Ce tiaj okazj li mero aperis en nigra kiu
parte estis simpla kiel strata jako, parte soleQa, kvazau
fumjako, kaj. kiu, :, k,qi malgt:anda blanka kravat9, estis
tute tolerehla dum cfestyespero. Nur chnn, a.i presk ciam
li estis la sola gasto: La grandaj monataj
estis ciam la antaua tagon, la unuan lundon de ciu mo-
nate. Grgoire nur en la jurnalraportoj. povis .legi pr'i ili.
Inter la gastoj pe nm:. grdindustriuloj, se.ct anka
ec ankora, ;omanverkistoj; . kiujn ilia original-
eco '<t- la eldonnombro de iliaj verkoj faris intcresaj. Sed
li ec tiam ne plendis: marde vespere li povis el
ciu' bakitajo, el la rar5pecaj fruktoj, kiuj restis de lundo.
Kaj -ankau li povis en komfortan apud
la kameno, sut la saman lokon, kie la anta(an vesperon
iu pli ' fama kolelgo , prepis lokon. unu vorto, a:ka
!in oni auskultis.
. Kaj estis tie
Gesinjoroj Moitrinel havis palacon en Parizo, kaste-
ln en Normandio, :vllon sur la Hiviera, ne unu, 'sed plu-
rajn )l.tojn, kaj unu filinon. La romanoj de Gtgoire Fl
desegnis la knabinojn ciam malbelaj. Sed
Clitir.e ref'utis la :vrkiston: simple estls belega: a' sek-
reta romantiko tiris Ain al tiu ci bohemo, kiu estis mal-
lerta sed animplena, senkultura sed sncera, kaj kiu verc
sciis entuziasmi. Kiam si estis ankora .knabineto, si kune
k un la . gepatroj .. priridis lin; .. sed nun derendis
lin kontra ili. Ko.mence de la sepa horo vespet.e, kiam
Grgoire sonorigis, tute gis la duono post la oka,. kiam
oni anoncis, ke la tablo estas servita, Grgoire kaj la dom-
frailino povis habili trankvile kaj konfide. La knabino
eltrudis de li ec tiqn, ke si povu: 'nomi lin baptopatro;
kii.m siatempe o'ni' elektis pro la :rico kaj soci.a 'rango
tiu milisigis en frdan bankroton, en kiu li peidis
specan titolon: kaj rangon, nter pfuraj arikau tuu . de la
haptopatro. Kiam Clair{l igis dudekjara, Grgoire defini-
_tive .. re.zi.gnis pri to, kc dum ci monata,j p:ciproloj
senoose kaj sole nur li parolu, li kon.tentigis je to, ke li
ask!iltu :' sian. . baptofilinQn, ep. ko , lin gvidis
nenia literatura Estus .facile, ttlmen 1i ve faris,
ke li knedu el to mi-romanon, lmena ducentokdek-
J
Ne timu, est asnenia dangero: tie kaj tie mi faris
du-tri ortografiajn erarojn, ne iajn grandajn
erawjn, kiuj . kv,azau flakoj, sed nur etajn, ka-
, rajn, malgrandajn er'arojn; kiuj tiet emocias la vir.ojn ...
, ke vi ec por momento pli valora ol
tine, tio . evitindas ja por la felico kaj trankvllo de
vi a estonta
- Cu mi ne skribu postskribajon? ...
- Por nenia prezo! Mi ne volas vin cagreni, sed
Ja, na prozo, knabineto; tro difrencus de la mia ... .
De tiam gesinjoroj Moitrinel , konsternete rimarkis,
k e la gefiancoj kl)ll 8ia:n pli kaj pli gran.da estimq kaj
amo ci:rkaas tiun, kil)ll, post lia, dorso, Moitrinel nomis
nur triaranga mezverkisto . .Ec la .gejunulej tiom per-
fortadis, ke Grgoire estis invitita al la plej proksima
sole1,1a .. :inter tiom eJektitaj gastoj. Cetere,
la verkisto .kondutis- tril dece, escep.te .. ke li iorn
dum iu politika disputo kaj ke de juna gastino li .petis
fortan nigran kafon kun multa ruino. Sed Claire kaj
tienne trovis cion .ci s.ensignifajo.
De Co "Cstis en La gefiancoj kaj ilia korespon-
d:mto nais en la lazuro, sed en tiel brila : lazuro, ke
Grgqire h'aldau estis tedata. Kvza no:rdano ekzilita en
Afriko!l, kiu sopire vokas kaj atendas la bonfarajri nubojn
kaj iom da pluvo . . . '
N un ni vens ana plej delikata ,parto de la historio,
al la ' lauprofesia, unuflanka, ec konsiderado.
, Claire, }a unomonata fiancino, gardis )am tutan volumon,
en malgrand santal-kesto, kun la -. subskribo de tienne.
Ankau"' tienne havis simil-enhavan, pli malgrandan, sed
rcspcktiudan volumon; kiun Clair!l noti,s sola, kiel res-
ponda atoro.' Sed la du volumoj . verko de Grgoire
Fl. Trankviie oni poyhs diri pri ili, ke oni verkis ilin
citklJ. en la epoko de la 1,:rmantiko. Oiu
fabelis pli adoro de mltaj kaj pri trilo df 'eC pli
multaj birdoj. Sed ja viglaj cenzuristoj tiel triull\fe bata-
lis kontrai tiuj ci karilj, etaj poeaj ornamajj( kaj la
nova ,, literatmo tiel flankenpusis H lin, ke antiiL niaj
gefiancoj ili sajnis tute novajt La: juna knabiD:<> . estis
emociiJ;a, gi,s ke -sportjli.ulQ, skribas al
5 lougan leteron, ka3 ne ian ea tia stilo:
Darling, morgau je la kvina, Sur I;' golfgrundo, gis.
Siavice, , se tienne ricevis pakajon, kiu ja
estis fiur letereto kun la subs;kribo de -Glaire, li estis plena
de -m.i:rQ kaj : c:ar li la estonto - ':la
hona Gr.-goire Fl' ja ne estos ciam apud 1 - li antae
atentigis ian
. - vi scias, se ,.;j estos jam: geedzoj, . ni nenianl
unu de la alia kaj tiam tni -ne 'havos kazon por
. . . 1
de tiaj )'ele-belaj turnoj. Dq tialli dedis, ke.'Ia utilan,
la necesan la nf.orlaseblan sorloturno'n li e(lkondukos
en la nun banalan romanan de Cl:aire kaj
fienne. La tempon, li trovis konvena ankati pro tio, ke
jam.:nenia juro, . nenia nova tenereco, nenia. poezo vcnis
n,lian kapon. Vepis la tempo de la pluvonuboj. Do Ji
cliri5' al ti.enne: # ,
"--" Gis nun, kara amiko, vi selivis min fldele kaj
vi 11ur gajnis per tio. Va fiancino, kiel vi vidas, ne nm
ama!!; sed ec adoras vin . . . Vi elAiris ...
- Pardonon, ne mi . . .
- - Do: ni elsiris sin el sia mezeca eJ;pso. Kio ajn
olutzos, . via fianceoo .tamen estas:, ala, tute ala, ol estis
li1,1 -de la gepatroj, i de la Moitrinel-paro , .. . .Sed, ma
"flliko, tio ne estas co! Ni ne ekdormu sur laroj ...
Ki!l multe luligis la l ritmo de milda muziko, tiu certe
goje akoeptos la sonoron de la, kornoj kaj l!tat-teleroj:.
Ni, . romanverkistoj . scias .ti<>n bone. La rozodoro
est1.1s ciam agrabla, Sed post 'la sti!oka sulfurodo:ro ti estas
rekte ciela. ,La beletaj frazoj, '.kiujn vi suhskribis kaj
kiujn vi ricevis, preska igis plena la sekurecon de vi
amhau... Sed, bedaurillde, la amo mortas _pro to!
,:::u ni volas, cu ne, .ni devas la i.aluzon. La
soJ;toturnon' donas la Askultu mio: atente:
se. mi amas iun, tion devaS ankau p;ruvi; ec per ciu
argumento de la amo. Nu, kio ao estas la jaluzo? - unu
el la argumentoj de la amo! Tion, cetere, mi klarigas pli
Jarge sur la dudektria de mia romano
Tien ni alvenis aiika ee vi. junqlo: via Claire
luligas tiel bele, ke Ai balda ekdortnetos. Veku sin, dum
ne estos malfrul )\..iel mi klar.igas en mia ,komedio
Dividparto; la .ppsedo de ies koro certaJ\ .. nur, . se tiu
ko.ro nin j am vundis.
- Cu vi volas i vundi Claire? - demandis premite
:tt
printemp' inspiris-,
Logis al pilgrim'.
Vojon jen transiris
Y esto sur i . .stranga,
Patra kamizol'.
Si sep safojD blankajn
Pelas k un fervor'. Eta paAtistin'.
Resto seriozal .. '
- Genus sin la dan' .
Kia
1
kurioza
Kure i "'komandas,
Helas lan-Atrumpet' . .
Pli bastono grandas
01 la virinet'. Carma panoram,!

Hon sin
Jena fenomen':
A.kvon Sa:f' eligisl
Kia hont' kaj
Fine sin -eklevas
Punce ruta kap':
Fi, vi nonti devas, .
Fi, malsata saf' !
\U
Moitrinel, ,vi
La lursgvidanto ka} la
kursanimo
- EMB.A "7
La kurso same, kiel la klll'soj
kutimas . . gvidis ile s-ro Baghy ,. l(!ek
la metodfama, pastro: , .Ja. '' gvida.nt
0
estis nur samideano
Berida, kiu, oetel'e, estis konvinkita pri sia iilta talento
- kel ni vidos bonege konis la historion, litera-
turon kaj ciuflan_kajn de.talojn de la movado.
Li staris sur la estrado kaj :klarigadis al la sciavidaj
ke Esperanto jam estas oficiale akceptita mond-
lingvo: precipe en Germanio oni faras treege multe en
la intereso de disv.astigo; anta nelonge oni konstruis
lie grandan monumenton . por eltrvinto Zamenhof;
krom tio, la Gvidanto .. akceptis Heroldon de 'Esperanto
kiel oficialan gazeton de la landa politiko. Dise en la tuta
mondo aperas tre mltaj Esperanto-gazetoj. La precza
.AELA{( eldonas' la duQ'lonatan Literaturan Mondion, kiu
estas la suplemento de 1a :SAT-revuo, kiu lasta ' subtenas
sin per .la heredajo ADLEL en Parizo. La Katolika
Espero eldonas la revuon IPE, la Sennaciulo eldonas
ISE en Hungario, kie ISE estas tre favorata de la
HESL. La PJRTO <le nun aperas en la sankciita Abesi-
ni6. tio aperas tre. mult;Lj libroj. Antau pelonge
la fma verkisto Baghy la intiman romanon PAR-
NASA GVIDLIBR_O, kian s-ro 'Kalocsay komentas kaj
klarigas en .aparta: Ebro titolita VIKTIMOJ. Kaj Zamen-
hof jam anta cent jaroj manifestis; ke Esperanto, pro
sia: interna ,nepre venkos tuj post la: Kon-.
lerenco. , , . . . .'
'Ti u ci parolado Benda ha vis gran<lan
su.kcesdn. -La gekursnoj }lame -aplauds. Precipe- blonda
knab{no kun lipetoj admiris pleje samideanon
kaplon de la filistl"aj kaj same estus sufokit-
intaj per tiu oerta certeco, kiel tronutritaj bestoj per
enterito.
seriozel Primokasl -:
tea,trajo a:nkrh ne
la tciumfan senton de'
BeQda: por Ai ne trn:is la ar de
la .arna Esperantq-sciendulo kaj . profesoro
1
k\l, 1\.r:Om
Lio, bela . Kiam je la fiim sru:nide-
ano anonCis, ke en la sekvanta horo li
large pri la senoo, kaj de la movado, l e'kesper-
disiTis kun- plen:a entuziasmo. .
*
La sek,antan tagon, samideano Benda iris promen-
pae sur la bulvardo, kiam li subite estis .salutata:
- Bonan tagon, samideano Bendal
Kontra Ji staris la blonda knabino, kiu tiom ad-
miro lin rigardis hieran vespere.
- Cu vi ne rekonas min? - trilis caJ:me kaj
varme. . , ... ,
- Ho, kion' yi l,nlagas pri mi, kara fracy.l)n$! Mi
bav-as bonan memoron kj mi tuj rekonas miqjn kursan-
ojn, precipe se li estas tiel belaj kiel _vi!
La knabino caTme ekridetis. '
- Kien vi iras? - si dema.ndis intime poste.
- Promeni.
- Anka ini havas la saman intencon.
- Nu, ni iru. do kune, - proponis s-ro Benda
k.un iom da instruista gravo.
- Cu vi scias, kion ni faru? Ni iru al .la monto.
Tie. ni trovos omb:rajn benkojn kaj vi bonvolos parol
pri Esperanto.
La ihterkonsento estis farita. Ili ekiris.
- Vi ec ne imagas, kiel mi gojas pri tiu ci Tenkonio
- cirpis plu la rugaj lipoj. - Mi flamas de st.udemo
kaj sciavido kaj min ege interesas cio, kio rilatas Esper-
- K verelo de geam.antoj 1 Nur fidu min. Mi ordigos
la aferon.
- Lasu nur viajn eternajn frazacojn. Vi ordigos
nenion, car _ ja estas nenio ordigenda: tilenne, bedair-
inae, frenezigis _pri ia aventurulino, kiu estas _pli a$a l
li a1:Q:tenal pei dek jaroj. Kompreneble, vi '" volus
krieli: ' La komptinda Clai-e! 4 Sed ne ko1npato sin ;
tiu ci ansero votas edziri.igi al certa Chancere.uil, klu h.avas
nck mop.on, nek <CStonton, nek profcsion, nek kunJigojn.
- Nu, sed anko,rau estas io finita.
- Cu vi -pansas? Pournier jatn portis sian elekti-
Linon al Firenze kaj Clair<C diras, ke si mortigos sin, se
ni ne cedos .sin al Chanoereuil. Do tiel!
tion . . . Grgoire frapita en Ja
T1uj vo.rto$ flatis rig..rdo
Sek.rete li k0mparis sin" al sia edzino, .kiu
konstante cgrumblas pri la esperantista , agado. " ''<
Dume ili atingis la . supron ae la monto kaj
sub kompr.enema arbo; Kelkajn

li
obsel'vadis.
Mi volonte belpus
Benda.
de tiu ci _
Kon-
Kiel be.la la
kiu de . D:i :: p1ue.
Kiu volas, gaju'
pri l':, morgai' ne certas
Vidu'/ Bakho ' Ariana,'
sin flame,
cilr . )11 ' rQmpa tirana
. oim . kuns .
Nimfoj kaj ceteraj, same,
vigle gajas plu kaj plue;
kiu volas, gaju
pri l' morgail' ne oertas
Kaj la gajaj sat}retoj,
nhnf-.amantoj, jen,
en la grotoj,
embuskadils centpostene,
a, . de l3akha _ varmo. plene
1
feston plu kaj plue,;
kiu volas, gaju gue,
r.ri 1', ne. certas
'fiuj nimfoj ja ne
pri la ruzaj am-stimuloj,
kontra Amo sin defndas_
nur kruduloj, sendankulof
en plezuroj ,
ili festas plu kaj plue;
kiu volas, ga:ju gue,
pri l' ne certas
mi io!is ekste.re kun vi, mli esperis "farigi
vi.ririo, mi vivis fidele .al vi kaj ne plu havis . rilaton
kun alia viro. K e mi vin ne hontigu, _mi ne _voJis vin .
\>iz.iti.Tamen vine venis kelke da monatoj ; cion lom-:
bardigeblan mi jam COD >Vendeblan. mi
jam vendis; kiel mi vi:vu .de nun! . Mortigu m;in! Mi
petas, . ke vi min mor..tigu. tMi volas .es'ti v;ia: ec post
... .stas via. s_ango, k'ar:no,
prenu heJmen ka') edulru ... dJilS la vrnno plor- -
ant,e kaj montrante .al la. t flanko de la . asfltvojo, kien '
r.igardante Ling vidis de kie elvenis
akira kompatinda ploro de :infaneto. -
ba patro ma}trankviligis, ne kion .fari k'aj
halbutis: ' , . .. .
. ,Re -::-;; ,reiru! Re - reind kaf. sin.;. turn.iut.e aL
Cang De, kiu elautigime, staris :flanke, li mank'aresi!l
siajn lipharojn, kaj kun ridet r.igardis "tiun virinon
per tlistaj la patro wis: . .
Do ' donu 111 i ki)}kan. '.;mononl Gang "De
kapj-esis. Sed, vere, la patro ,Oavis neniom da mono",
sub sia dispono, tar la .uQnpatrin tunis, :ke la
sin malsanigos per diboo
1
kaj tial . llii oidonis, !re .'li
transdonu ,al ciuu moueron el la c'UIOOnata okcent- .
. dolra s.a:lajrotk,aj sciigu in pri 1 uro, kiam li.
nos mono: 'J'ion !l patio: ebJ.e:, Cai li
sian niOnujon, >Sell"kel.Je da vizitiGaitoj kaj . unu
tuj rememorig!.s. lin. '
Orelstreou bone - biu!
Paston Sur morga'
nrui . ni, gaj, - jun.j , .kriu;
i:rioj, viroj , oasu, .
oiu trist-a pens' forpasu,'
kaj ni fe$tu, pla kai. plui1,
kiu volas, gaju gue,
pri 1: morgai{ ne
Juv.aj '-damoj . kaj amantoj,_
vivu Bakho kaj Amom, '
k3:j muziko; dancoj,
ArdQ de doloec' la korQ.
Nek lacigo, nek doloro!
Kiel estu plue,
kiu volas; gaju gue, , . . .
-pri ( morgai' ne . certas ..
! s!? ntence . iris. la
- ka1 jetts la kracujon. .. . ,. '
... ., NJ Il'U Vldi!. Ehle venis ,tiu ... Si ne :finis la
f:rzon, .sed Htmg ''fine''iris kun i el la v:armigita de
v.aporlejtil {mbrp. . . .
Kial vi in fiel genadas! C mi ne diriS al vi
ke I_a ne. vi:n? L:ilng tuj aidis, ke U:
.sernsto Su Sun hon kne diras interne de la pordego.
. Ne Kiu.ne .Bai Gin-jili? Ci tiu
mfano estas fJo, de Bar Gm-]th ... \< Tion Lino- aidis
atingis la tupojn interne de la prdego.
,Bat Gm-j1h , - la nomo de ka patro! Sia kapo :tutn-
la oreloj '!il ,si, la pl'U8Il dirajon si ne povis
aU(h, 11! si pene supreniris k:aj , euiriQte
en pordeJOD; vtdis, ke kuzo Hung kolere krias gest-
adante:
. >>Foriru l vi . kuragas pretendi; ke vi estas
ma parencp? M1 ne . konas v:in l .
. Ne 11tilas di;i, lre ne konas! estas frailo
n, ,ne? Jen .via kuzo; lia patro lin forlasis,
,} le ven'L'l, ec. Jarn sep jarojn, <!ni ne scias, kie lia
a;ta p1,i ol kvin jaroj ...
. diris mal Jupa vmno sulante sur la malalta stonleono
la pli ol imu fu ton alta sojlo; estis 'blarik'hara
sulkpl.ena, &imila al ',3.1tnozulino. Etenrurnte el la
mal.Qika v-esto trernautan velkintan rnanon rnlantai sin
r dairigjs :' '' ' '
, Pasu antaien! v.ian kzo11 l Li donos al
vi ... " '
>1Al la diablo! Kuw?! Ki'li v.in konas?! For !
Hung kolere svigante la oroonis al la servistoj
ke ili in forpelu. . '
Maldika, rilalfpr:ta r.arnpis el post
la .malju:nulino. Ling ne ku:i-agis gm rigard tamn
fintf gin rigardis - ho! :Jongeta vizago, elstara
rtigraj grand:aj pupilqj, la flankaj okulangtuloj
IIPnlleVigantaj, alta nazo, elstaraj lipoj. Ho! tiom g
sirnjlis, Sianpatron! Si konfuze kaj freneze
lmris al gi, .firme tenegis giajn manojn, :. vokonte ,frat-
. Subite granda iortgo haltigis sian. langon, venena
akr vooo sonis ce sia orelo! '
junhm;o ofe'ndigante, car tiu ne siis,' kiu i estas ; sed
samten:rpe konf.lik}a ,penso (!iris al i, ke si. devus da.nki
tiun 'maljunulinon pro tio, ke ne eltrovis, k j estas
fratine de la infa:no. ,
Lasu min raknti al vi: Tiu ci infano estas filo
'inia filin. (ila patro gin forlasis. Anta u sep jarQj
g1a portante gin, vizitis gian .patron ee la
MiQ.istr-ejo. Li diris, ke oui 'Sndas alni du nt dola-
roju. Sed gis kiam patrino mortis ni ja ne rioovi s
ec unu moneron! De tiarn mi 'kaj kudradas
kaj tiet gin nutras. Sed nun mi ne k:tpablas . mi mal:
Vidu, .ke gis nun ni ankorai ne vatitajn
vesto;n!... G1a patro logas en granda erop-stla
domo, en .... scias, ke gia patro.
estas Ba1 Gm-j1h, - luune konas Bai Gin-jih? Anta
ot , foriris, li perlaboris 'lrelkrnil dolarojn ciontonare
en granda oficejego ! Bai Gin-jihi. Kiu .Iin ne ko-
nas? l . . . La maljunulino ripetadis la nomon de si a
patro, ciu silabo piks sian orelon, k'oron. '
. Ma fib,no. nornigis. Ca Mei-jan, 1:ni portas kun
mt . de .si kaj de Bai Gi:rHih, vidu, se vi. ne
diris la maljunulino ka,j efeldive transdonis
al s1 paperpakon, Ling skuis sian kapou, ne havis
kuragon gin vidi.
ni dir,is, ke oni njn ne konas; sed kiu ne scias,
ke .s1njorino Bai estis fratino de smjQrO Cen? Sinjorin
Ba1 mortis antau longe, forlasis unu fraiilinon kaj <i u
Poste Bai Gm-jih edz1n:igis alian, nornatan
Uang, cu ne?
; .,<Jes,- jesl Co rilat:as al Iiia farnilio! Kaj , tiu
frailino forlsita de la fratino de sin joro Oen ja
mi memJ LiAg volis tio.n eldiri, sed si nenion diris
nur konfuze J iris siajn harojn. '
ne povis trovi gian patron; se mi seudos gin
al orleJo, .oni postulos de ni tri garantibutikojn. Kiu
g.aranlius por ni? l Mi ekmemori8 sin jo ron en. Pet
lin :por ni, ke li: far.u gin se.rvi!teto. Kio restos de ,!Va
1!1:8Jlto, Sufj.oos por .gin satigi. . . V el jam du tagojn
lU ne mant"ts . "' '
.. . . :Avino! . Ni .. irul d.U:is tiu infano, levante sian
ami'ndan kpo'n kaj tirant la :veskln de la rnaljuniilino.
:P Ni :iru? Atndu onklonl Onk1 vln mank.igos
vestos. Cu vi ne malSatas? Ne ' sentas malvarmon? : . :
La ifano, 1arge m:alferminte, s.iajn grandajn nigrajn
rigru:.ds kaj silentigis. Tion. vidinte, Ling
.8ed .kio:n M, povis
C\(>' gro nutri, .fu la S()CJQ peJ.'Ill6SLS u ntl,
lee Ai, vo.b ;Ir.ateto' . Si forporti Jan si.
HUNDO, .KAJ FLAKONO.
, - &1a,' kara hundo mia, venu kaj f1aru
tiun parfumo'n aeeti.tan . Ce' 1' plej bona
patfunisto d'll la uroo. (( .
Kaj l hundQ, svingante per la vosto, kio mia-
signas ee tiuj kompati.ndaj estuloj ridon kaJ
rideton, alp_r6ksimigas kaj metas dem.andeme sian roal-
sekan .nawn sur la sentopilan f1ak<?non; kaj, subite
pasante malantauen, timigite ekOOjas riproee al mi.
Ha! fia hl1ndo, se _mi -prezentus al vi pakon
da ekskr.ementoj, ja v plez:une flarus gin kaj b1e
glutus. Nu, vi mem; ma1fuda kuirulo de ma bedaurinda
vivo, similas ti.un publikon, al ' kiu delikatajn parfum-
()jp, incit,itojn, . kolero, oni devas neniam prezooti,
sed liveri zorge elektitan fekajon.
EBRllOU.
Estu konstante ebrij. Jen la tuta kaj sola kon-
siderinda pl'!llkto. Por .esti liberaj de l' :abomeninda
pezo de tempo, kiu premrompas al vi :la sultrojn,
kaj . kliuas vin pe:rforte al la tero, ebrg.u senhalte.
Per ki? - Per vino, poezio ai virto laupla:ee ;
sed 1lhriigu. .
Kaj _.sur palaoaj stupoj, sur fosa verdajo, en la
malserena soleoo de . via Cambro . se vi ()kaze vekigos
seutante, k.:; :via ehrieoo cu par.l:ill;. eu tute jam perdis.
siau .efikon, derrilandu la ven ton, ' la ond?n, la st.elon, la
la horlogon, cion, kio forkuras, gemas, ruligas,
kantas, parolas, .. demandu pri la horo kioma;
1
kaj la
vento, la onr:l,o, la stelo, la birdo, la horlogo J"espondos :.
Jam estas la horo por ebrgi! Por ke vi ue est111
sklavoj turmentataj de l' tempo, ebriigu, senhalte ebri-
igu;! Per vino, poezio a virto laplaee. .
< ,"' <;. , - ' .>: r
LUDILO DE MALRIC()LO.
Sveiit de ciu flanko,
Verdn tute kovris hlanko,
Pro florad' petol-inklina
. Flirtis rob' virina: .
.
Cien .la sin .ovis,
Vojon tJ:a l' fenestro troVis,
"Du,m abundis dolc-aromo
1om naiza tk la domo.
Kiam vent' la florojn levjs, .
. Kvazai k?seneg' ekkrevis -
.Kaj 1anugoj en grandaro
Svarme flugis dum la falo.
G-i ,n:h rei;oza,
Verdas en kviet' ripoza.
Cu, 1ac,igis am-ebrio?
nova energio.
Ree kaptas frenezo:
Troas .jam la ruga pezo -
Kfof9 da sukajo densa! . ..
Ho, ..senpripensal "
Cin felico premas
Ec aer' nun ..
Pereigas abundeeo;
Oa troas fekundeco.
Nur beraroj, bero-rugol ,
e sui.Wesos plu
Altrudad' , impertinento -
k.orton kovras . rug-tegmento.
la pordego haks,
J am verandon ekatakas
Tra' l ' ':l:enestro. frumatene
J.am ili ...
Ec 4 dormo kpm:puras,.
Rugon, respegulas.
eso de 'Gorkij est!ls tiu Ci fideleco: Ja fide1eco al
si mem, al si.a. naturo kaj al la homoj. Nun, kiam.]a, rnal-
es_pera volus .eduki vffi..kis)jn la
ekzemploj de nohespierre kaj Savonarola, ne malutilas
prezenti Iin kiel lin, kiu kiun
la nei.raste.nio Raj t.alento portis .al vagabondado, al la
, al la,senfinaj bo'rd?j de .la homa
nvajo, kaJ km en la revolucw poVIS resil kontrastara
:uiimo, kaj kiu en la privata vivo povis esli burge splenu
kaj pesubaooteble honesta horno ... Gorkij, la oficiab
de fa avancis en la momento de s1a
mcir.fo : la tuta bomaro, ciu socio 'volas lin alproprigi : Liu
sl:ceso estas absoluta kaj tamn kiom m:alregulal
e La mi rependigis _al 1a muro. La du figurqjn
mi '. trans.donu al la historio. Ankora tro proksimaj ni
estas al ili, por povi Jute phjehive jugi iliajn intencojn.
La tempo jam pesis ilian arton kaj vioi:gis tiujri al la
etetnaj trezoroj de la homa spirito. Unu el ili , Tolstoj,
dudekkvin jaroj, sur la morflito, diris: La kampar-
anoj kiel ;mortas la kamparanoj? La ala, Gorkij,
agoniis dum tagoj kaj la la de lia kuraoisto, doktoro
Levine, Ii diris Estos milito, estos militoj ...
oni devas -Nun amba silentas. Nur iliaj
ver-koj .parolas anstata ili, 'sentempe, per .voco ncniam
kiel la- < maro. Ili havis .stikceson ... Kaj ce
la Juepusko ele sia vivo ili amba povis tragike mediti,
cu per ilia verkaro la homoj fatigis pli bo!laj, pli sagaj ,
pli ' ( L. ,o;' :-ip.)
intan farb ... okomercisto . n. 1 ki.u an. kora bbrik.as la .. - n:alnovajn
f:u; bojn . t ltn': !te
ne' f.eiJntt lm en :forenezn}eJOn. . . ,'f'
La fundamenta travivajo de Chesterton e estis
l, malnovaj farbof Li estis ne:ib . e la
grand prerafaelita gene.racio, de ti u kaj iam
farnilio, kiun . bumentis kaJ kelkfqje . en.
nemorteman artiston su:ferigis la nost(gio al la' perdi'taj
koloroj, al la 1\Iaria.-'Bonoriganta bluo de l a mezep<>ko,
al ties batalema princa rugo.
' Chesterton. jam apartena,s al tiu generaoio, . seias,
ke la cel, de la arto estas ne- la bela mensogo, sed la. bela
vero. Kontra tia proftinda fo.rsopirado ne L1elpas 'abeloj
kai Se OI! estas artist, oni devis
la nostalgipn kiel nostalgion. Ti al li ne verkis
romanqj1;1, sed tre modernaj artspecojit eseojn
k< detektivnovelojn, en kiuj la nostalgio k1el
kiel kolo'ro kaj oofe kiel parenteza, sekreta poezio. '
La poezio estas ec pli fortefika pro to,, ke aperas ciam
neatendite el nter l a !fialvarme brilaj linioj de .i li ese(,
a el nter la paradokse komplikaj linioj .de iu dctektiv-
historio.
Kaj Ji rekonis l a praktikajn konkiudoj.n. La prakti-
k;jn 1wnkludojn, kiuj por la homoj de la praktiko estas
tjpm nepraktikaj. Kontrai multo li batalis kaj tiel
espere; kontra la malpermeso de la biertrinkado, kontra
la grandbieJ)Oj, kontrai la g_randindustrio, kontra( la
imperialista 'politiko. Li batalis por nova mondo, kiu
- kiel la malnova mondo denove .konsistos el
gr<l!ldaj sed organaj, k:omuneooj devena11taj' el homaj_ .okaz-
adoj, anstata la nunaj mekanke kunmetit4j gigantajoj,
anstata la mondorganizajoj devenantaj kiel hipertroft-
de.l.a raciismo. estis, sed.
gm dezltls la nostalg10 kaJ la pleJ granda 1\Ilg!a tr:d1,010:
la tradici o de la zigzagaj vojoj :
1 knew no harm of Bonapar.te. andplenty. of the s_quire,
An;d for to fight the Frenchmjlln 1 aid not much desire;
But I :di.d bash tooir baggonets beoause they carne vrayed
To straigbten out the crooked road an English d:r.nkard
made.
f
Mi scias nenion malbonan p.r .Bonaparte, sed des pli pri
a bienulo, kaj mi ne havis multan emon bata1i 'kontra
la . frincoj, tamen mi frakasis iliajn bajonetoj11, 'car ili.
vens en militlinioj por rektigi la kurban voj on, kiun faris
iu ebria anglo. )
LA LETEROJ .. DE KTJIERINE MANSFIELD. (V:
H. ) Katherihe Mansfild ests bone konata, kiel atoro
de la Jurnalo kaj de plu.raj delikataj nove1-kolektoLTiuj
Ci librj havis rekono, al kiu oni kutime
aldonas :' tiu ci verkisto estus ankoraii povinta doni multe.,.
Sed la vera signifo de K. venas al perfekta
espr.imo nur en siaj leteroj. Ti u ci senprctrend volumo
subite levis la nomon de sia .at{)ro nter, la grandulojn
de la poezio; - Keats, ' kaj nter la modernaj, Rilke sam-
rangas kun si. Kiam edzo, J. Middleton Murry, antai
kelk,aj jaroj eldonis ilin, preskau konstme, spir-retene
ekatentis Ciuj, 'kiui en la epoko de )a amas-
produkta,tlo C:am sopire atendas la originalan kaj daure
valoran. De tiam tuta serio da biografioj kaj
okupill;as pri - $iaj leteroj nun j am est :l's
En . la kadro de maUonga' studo estas .n;eeble
mencii cion, kio' estas en 'ili menciinda; n e kiel kritikisto,
sed nur en formo de mi volus emfazi ltr.
p1ej elstar.ajn oelojn kaj valorojn de 1a libro. Deo ove kaj
denove mi traJegis tiujn C Vtll'e. simpZajn' Jeterojn 'kaj
kun cram pli granda Ilia rico est<.s ncelcerpebla;,
prozo vebanta en la altoj de la poezio; profundaj pensoj ;
prezeptitaj sen -patoso; _ ne artefarita ,[il eratur:o, sed dur<t
parolas en ciu linio. La mistika ravo de la- arto
cH-Qvas, transformas eo' la plej ciutagan 'llpizodon ec fx
plej . personan detalaJon. ,
K. Man.sfield morts en la jaro Ig23, en ftizo; apenau
si estis tridekja:ra. La Jibro, kiu ampleksas dk jarojn
(t gr3- Ig23), estas historio dce pre.skaiisenoesa turment-
Si vidas ,sur si la malraRidan detruon de la terura
mals:,tn;o finapcaj zorgoj &in persekutas - la frato, sia
sola parenco, mOl'tas en la batalkampo . .
11 migras sur la marbordo de Francio, en Italio,
poste s.i _ denov.e hejm$iras. N9nie neoi ;.,
Svisio estas la lasta espero, - kiam post . kelkaj
mallongaj, monatoj disnebulas ankail tiu ci espereto, de-
nove si ekvojas, nuo jam sen espero, kaj viyas gis,fine l a
dezertan vivon de migtantoj. Heroe si kootrl.rurigardas la
m?rtOJl, si ec dum plej
saJ doloroJ . V1v1, kre _:_ ple.l mtense eluu la momeo.:
ton kaj ciun pase'man plezuron, jt)n la tragika
Sehnsuchtsmotiv (motivo de sqpir9), k:iu re kaj ._ revenas.
Sentemo ekscitita (sensibility) kontrai kaj la
malbelaj, malini:laj elemetoj : jen <lonaco de. dioj . . - La
korp'an suferon illl ' rigardas privilegio - si skribas mal-
long anta 'sia"morte. ' ., '- '
' sercas vice la. en la
vorkoJ de K. Mansfleld. Sed tio esti 1;1ur stupo al
la kompreno, oetere ankau ci:tr povas deformi,
bari la de la Finfine, en la artisto oni deva,s
scrci la !Jenerale homan. "'
La estas nedisigebl!l de Ca grandec;o. Ce
isto . estas ia interna,,Jajro, antai :kies lumo
cio, kio D estas sincera sento sed , Seliltimentaleeo.
Cb.arles Lanb ha-vas ma1longan stodon, The S(lnity. ofo. tme '
genitts (La saneco de ve!aj en li studas tiUJ;-
vron, ke la elsta:raj ne 'estas abnor:ma:j,
t. e. ke la. . mil . formPj de Ja sufero ne def0rms la:
grandajn spiritjn. . La malsano sendube mu)tohligas la
.-akreon d.e la se.ntem0 : ?e Dio, ke la hpmoj
ne tute tiom suferas, kion opllilas estus neelten-
eble, - skribas 1(. Mansfield. So:J) la premo de deprimo] ,
de turmento:i .la: malf0:rta ,karaktero perdas la . ekvil:i,bron
- sed tiu, kies vojon lumigas la genio, paAII$ .sm'
si a ';roko-vojo. ' < " '
Signo . de anima elasteco estas ankai. la bolantU: hu-
muro, kiu ofte estas nekontraiistarebla reago' d$1 la
malbela bumoro. N e la laca, re.zigna riaet6, de "la ind-
sanulo estas, sed gajo k;ti Ttov-
en ti u nuarico, de ' la del'kata moko la la'iite
ridego. Mi Sntas, ke mi
nees.tingtbla soifo. Infano, b:ejmq, paco - ];\.. M
\Carmege, pasre <sopitas , ilin' de,s pli i!]u pli
proksimen de la i1 en la
tormo, 'la aesuo 'Stas ' speeo de (ria
fa e( scigoj kaj ne
la romanOJ. Ih preferas bun fonton, car la
_ rornanve,r:kistoj . ests .susektinde. kompaternaj
al tiuJ. rnallumaj aferoj, du,m la Jutistoj per koncizaj,
frazoj brulstampas la malhonestajn Jcaj malord-
:jn s'impt?mojrt?' Mr:) ustice Avory, la plej . severa
AngluJO, estis senekzeniple. populara : kaj
0
kaze de . lia
btorto kelkaj elliaj jugitoj faris p.n li honorajn:
. . Do :estas supozeble, ke . la iama jugisto de
Wtlde, la antaii nelongo mortinta Lordo Darlinu estis
a.IQ,aia de milionoj da filistroj, ciuokaze plf'multe
ol Wilde. Nur la tadikala Manchester Guardian, unu
l la plej bonaj kaj plej b.onestaj jurnaloj, skribis diskrete
01_1 la nekrologo., ke, Darlirig estis malbQna horno .kaj li
. tute ne havis komprenon pri b juro. La jurnalo menciis
ec tion, ke li, senekz-emple en la angla justoiaro, dum la
1ehatoj neJDalkasis siajn politikajn sentojn, kaj la akuzat-
jn, tiuj konfesis aliajn principojn, li .riprocis en
n:eallasebla maniera kaj ekdisputis kun li. ,
:1> La . komp\ltnda .. Wilde ja. ne . ha vis facilan aferon
_k un ci . ti u jugisto. La proceso havis principan signifon:
.la, viktoriana hrita moralo jugis la iom faniaronan
artistan liberan. Wild devis iri en malliberejon ne
tiom pro sia seksa abnormeco, kiom pro siaj verkistaj,
opnioj. Iom' frue li komencis en Anglio distrumpeti la
principon ,cio permesata. Ja nur post tri jardekoj vens
D. H: Lawrence, la unua angla verkisto, kiu malkovris
pri si mern, ke li estas viro. Ankai lian verkon konfis-
Jcis la anglaj magistratoj, same kiel ' la faman Ulysses"
de James Joyce, kiu nur vicigas lai scienca karakterizo
tion, kio venas en la memorou de horno duro. la tagQ
surstra:te kaf en diversaj 1okoj de sia logejo. Wilde devis
malsukcesi .kontra . Lardo Darling, kiu reprezentis la
moralon: La severa jugist9 ciuokaze ja havas
ineriton: .al li est.as dankebla la Balado
la pundomo 'fin .. Readng, la plej bela kaj plej sincera
verko de }Vilde, kiu sen la pundomo.
Mi'' opinias; . ke la poste'ularo "ec pli severe truktas
Wilde-on ol , Lordo Darling, - ne nur la angla filistra,
sed ecJa klera ''eropa posteularo. Wilde estas pli-malpli
frgesi.ta kaj legata. Ntit la mezeropaj komencaj
lernantoj d 1a "angll\ lingvo legas la felican princon
post la unua volumo de la gramatiko de Plat. Liaj sam-
tempuloj ahpen indigl)is . pri la . verkl.sto de Doria,.:t
Gray per to ili plenumis lian deziron . . Sed la
k;un malsata gesto neglektas Ja iom dand.an
-krupto-kulton de' Wilde. Lia cinikismo, kiun iam oni
admi.r:is, min j3.JD tfikas tede . . sarkasma supereco, mal-
varma spektiko kaj sprta . kruelo liodiai estas vera nur
ce_ puxley, _kiu . havas pli p:ofundan, "pli ve.ran,_
pl'i rJcan siCain kaJ krome ' estas ph . humura, ol Wilde.
la jugo de estas_ maljusta. Ciu
art1sma akuzo, rk1un om menc1as kontrau W1lde, estas
vera .kaj tamen li estis granda verkisto. Babits en sia
literatul'historio 'J;,one elmontras, ke la plej rpultajn el
siaj verkoj . li eerpis 'el la verkoj de aliaj verkistq)'. U\
fonto de liaj fabeloj estas AndeEsen, .la , verko Dorian
Gray estas la eho de la Azen1elo de ' 'Balzac, la 'Sa-
lome la .de. Flaubert . kaj ankai
la plejpartd o. liaj . srudoj kaj poemoj ne estas tute.
orignala. Babits tamen satas lin - kaj prave . . Malgr:ai.
l)mitemo, 'la stilaj ekstravagarlcoj estas en ti io originala;
io carma. Mi ne povas diri, kio es'tas. La sekreto de
la :veikista mdivi<luec estas' neesplorebla. Ti u ci verkistc '
subiile .. _rever_lcis .. ideojn, li ofte- parolis afekte
bj' arljfike. - kaj al;l lia Yerko :kun
efekto :lradias la ndividueeo . . Kel forta devas esti tiu
idi.,vidueco,;'se penet.ris ;-ec Jia t:lom. da arteiaritajoj!
Tiun supgzon posre. pr:avigas ,Jia btsta -verko: La pun-
doma EniladO. T-ie.. Ji ne plu estis . suhtila; l;t daitda. nlturo
oesis. 'tie kio estas malanta la pozoj kaj prunte-
. pa;njtai . . La de b.
a:rlisto forjlJS J stif-eranta,, mahn:Ultvorte SID-
Jre Wild,e 'lfvas :verki .senarti-.
- "Stmple l:aJ . . Prt la. de pun:
domo, Jri la agonio de m;cy-tkondamnito; ' pci . la morala :
'
baD.kroto de ,a justofaro ii verkis kun tiel
pleco de popolkanto, kiel kapablas verki nur vere grandi-
pootoj. Lian, vivon runigis la stulta de Lordo
Darling, sed ci tiu jugo anka kreskigis kaj nhligis Iian
verkistan ndividuecon.. Kont;ra_ la estetika .de la
posteularo jam estus dece renovigi la procesan. Wilde
denov!l devus esti malkovrita, same kiel -multaj aliaj, kiujn
oni jugis malmodernaj verkistoj, nter ili Anatold
France,, Zola, Ibsen. La po.stewaro, de. ki.u la verkistoj'
esperas tre multe, kelkfoje estas nekom-
prenema. Sajnel' nur la tute maljuna posteula,ro cestas
justa. La homoj kontrau la patroj estas severaj kaj H
estas indulgaj nur al la avoj. ( L. Sp.)
., VIHO DE SIA TEMPO. lA per-9/Jno de Oliver
Cr.omwell.
r' Ekzistas per.sonoj, kiujn oni kredas koni tre bone,
ciuj iliaj fortoj kaj malfottoj', iliaj faroj kaj
kaj kiuj tamen estas, t.ute aliaj, ol la b1Ld.oj, kiujn
oni imagis pri ili. Oliyer Cromwell, .la Lord'-Protektor,
la estro de Anglujo, al ci tiuj homoj. Ciam
denove oni prova,s ekkoni lian veran personecon kaj estas
sangataj la opinioj pri li. Tio okazas ankau per
la nter-esa nova libro, en ldu Hilaire Belloc entrepreoas
la .reyizion de la esplorrezultatoj kaf
Qpinioj pri la fama batalanto kaj statviro.
. D.e la tago, konstatas Hilaire Belloc, kiam la
post la morto de la Lord-Protektor denove komencis
sian regadon 1m Anglujo, proksimume dum cent kvindek
jaroj flus riverego da. malan;w super Cromwe]J!.
En la memoro de la _respubhkanOJ el la epoko de la
eni.anda . milito, li . vivas kiel per;fidulo de ilia a.fero.
Honorndaj viroj, kiu havis aferojn kun li, pri
lia duba ler;co. La . premegaj sen ki.uj ne ostus
ebla la arm1ta povomobtro, mCihs la malamon de la
La rememoroj al la milittumultoj kaj la posta
mitero vekis la koleron de la subaj klasoj. Ci tiuj fortoj
kreis la unuan Cromwell-legandon, kiu estis kredata dum
la dekoka kaj . frua de!tnaia jar.oento. . ,
Sed estigis kontraiopnio, kiu pli profunda
kaj forta, kialll oni k(}mencis serioze trakti _la historiao
esploron. nova ' legendo, kies forto estas sent.ebla
gis la .nuntempo .. Lau ci tiu dua mito, skribas Belloc,
Cronwell estas naca her; la a:fero, kiqn li defendis,
sajnas j11sta kaj pli ol tio, g.i ajnas la afero de Anglujol
kaj ankcJrai pli, sajnas la afero de la mondo. La
, tiu .varianto la Lord-protektor nenion faris, kio iam.ani-
ere n _e stus gusta; liaj sukcesaj agoj estas ptiskribataj
kil agoj geniaj, liaj malsukcesaj agoj kiel elprovoj kaj
malhelp'aj. Pro tio llilaire Belloc klopodas distingi la
. .eseri.can disde la malesenca, la partan konstaton disde
la yero. Li . vidas en la Lord-p:rotektor geniuloq. .en la
dispono pri la. kavalerio, taktikul.on de plej unna .rango.
Kon.trauti, li sam.opinias pri tio, ke la . furioza)rontraulo
de Karlo I. malgrai la .tuta brilo de lia publika
kar,iero, p<)Stlasis nenion daran, ke li nenion. surkon-
struis, ke nenia dauranta ago por li. Ne ekzistas
granda stata kon&truajo, ec ne militara organiz-
ajo; kiu ' estis d_e li k'reita.' NU:r af-ero _po:tiva kaj
p.ros_pens al Cro.rnwell, Belloc
l1aJ bato). Lra senkompata' Trogramo malsupremgts Irlan-
don .. en staton, el.kiu neniam povis leviZi. To naturc
severaj, tre kondamnaj kenk.tudoj, sed. ili estas dir-
itaj k.un . multe d.a sprito kaj temperamento. Oni do
vidas: ci.. tiu pr.ijugo diferenca de la Carly1a
hetoo-admiro. . . _-
Kelkaj capitoj ef la Jibl' montru' manieron kaj
-iom orientigu. pri la enhavo. Por ci t u celo ni lektu
unue la capitron, kiQ p.riskribas la ekzekuton de
l\.arl I. kaj lu pravas klarigi, liian partan Cl-omwell
havis en ct , tiu tragedo. . .
. } ,., Marde, . 4 3'o-an de januaro x649, kam jalh 'cio
preparita perla morto <}e la .reganto, kaj la maskitaj
jaro a1endis, i1i ankorai bezonis , -ekzekut-
ordonon. Ctomwe.ll estis en la- C.ambro . d sia bofilo.
kot.helo Harrison . kaj' kolonelo Huneks.
, Una el Ii viroj deris subskribi la ord?non: . Car ili iajne
hezfds, Cromwell tuniis 'sin ai : Iluncks kaj invitis
subskrii. Ci ti u rifuzis. La. ordon-papero ankora sen .
kuis sur malgranda . tablo; inko kaj plumo
P!etaj. N promwell super la
ka) h nom1s Huncks-on obstma
frenezulo, Tiel fine, ciuj Il1alfruoj, kiuj estigis per
'la sercado de ekzekuflsto kaj per la klopodoj pri 13. sub-.
skribo, CQ estis preta por la ekzekutisto .
. Dum la ekzekuto, Cromwell,; ce la pordo de sia domo
. en Queen Street, ' starigis gardistojn, por ke Fairfax, kiu
ne konsentis la ek.zektlton kaj kies edzino . estis latigita
sian faman proteston, ne provu liberigon. Ekzistas ra- '
konto, kies knedindecon oni povas akcepti a malakoepti,
estas de tiel drama speco, k-e multaj p.ridubs
. verecon, sed gi ne A(!jnas ma1ebla . . En 'la cambron, Ido
kusis la kadawro de la rego, je la vspero eniris persono,
en kiu iu gardisto rekonis Cromwell-on. La enirinto iom
-levis la. tukon kaj rig'ardis la vizagon, kiu aspekt1s trank-
vila <f\C post la Oni. adis. murmu.ri la vi;tanton:
Kruela I
Kjel Cromwell, priskribas al,ia capitro: Ven-
drede, la , 27-an de augusto I658, raportas Belloc, la
febroatakoj, kiuj . skuis ,la estis tiel
fortaj, ke on.i, bmi.s, ke li ne transvivos la nokton. La
sekvantan tagon i . . Lunde levigis forta ventego,
pri kiu oni en tuta Europo ankorau longe memoris.
Cromwell. antai si : kaj. tage k.aj
nokte en s1a hto. La vortoJ
1
kiUJn b flustrm,
vens el _la proflindo de lia animo; . ili estis seninterligaj
kaj ma1klar.aj. Evidente ili estis per la nacio, por
Anglujo, poste la re kaj renovigita, se:l maloeta firmi-
gado de sia elektiteco. En klara momento Cromwell
demandis predikiston, cu estus b1e perd la gracon. Ne,
oni . certig1s al li. La sank,tulpj devas esti liberaj de
kulpoj. Cu ne estas legebla .tiel en la libro de Calvin?
La malsanulo iom kaj diris: Mi
scias, ke mi iam en graco. Sed la timoj denove
rev.enis. Oni adis, klel Cromwell en la ardoforno de sia
forbrulanta spirito jsas la .aian amon .. kaj tamen ciam
denove . murmuras ion timigite. Jaide, la . x-an sep-
t>Omhro, Oliver Cromwell Tiuj, . kiuj plej
multe esti.s interesataj . pri tiaj asertoj, ke ili
ai:.dis, kiel .li elparolas la nomon de sia pleJ ma1juna
. filo, tien kaj reen ce la rand de. si a vivo,.
Duro la tuta nokto la L01:d-protektor flustris daure la
dogmojn de sia religio. Poste sekvis longa sileritado, ku
daris la mateno kaj tagmezo. Li ne plu ekkonis ion
teran kaj posttagmeze li mortis. Estis la jarota:go de la:
granda) bataloj.
Post kiam oni halzamis la mortintan Cromwell,
oni metis rege vestitan vaksofiguron de li 'su! >Qmpo-
lito kaj sur la ' kurtenoj oni :fiksis liajn titolojn kaj:
liannomon. Jen la figuro en plena pompo, por ke
la popolo gin rigardu, dum pr.eteriras.' Sed fl:Uke
. kelkaj fideluloj gardis .Cromw.ell-on sur Ji a soleca morto-
.. Tiel Hilaire Belloc. . .
Se <mi legas lian kritikan libran, oni vidas preter-
pasi la genian kavale-riestron, la: malamikop de la
kaj la . seve. r.an dilitatoron. Kaj. cirka la persono
la tumulta tempo, kiu levis ltaj portis liD, kiu lasis atingi
alli la plejalt<;>n kaj k.u tamen rifuzis al Esti.s
senbridaj jaroj, jaroj de sangaj bataloj, kiu.j dqnis p1i
al la militisto ol al la Kio estus' . el
Cromwell, kiu p,ropre, nur lciel p,.sis en
la altll.(lajon, en alia e.p'ko? i tiu demando akompanas
la leganton ca la 'Gia respontto e3tas
same malfacila, kiel UU de ciuj SlfliJ.aj demandoj. .
, . F. W.
"STRANGAJQJ PlU LA RID..ET . .
Ke la rido estas d6nita nu.r al la horno kaj lin, kiella
lingvo diferencig.s de la .oni jam . of\(i akoonti
por sign,i la altan valoron . de ci tiu .kapa.l?lo . .Jaro 4ri!!-
torelo observis, ke. la :infanoj . pli frue p1oras or ridas hj
.tio, kQaklu,dis, . ke la ri'do JlUr krin la '
4e la spix.ito. La laUdis ci . ti un gajig
00
' de la nrieno iie.l la de la .anima Mrmo, bj .
Cetero el Hspe.nio
G. E.:. .Maurd _.:..
. Vi longe skribis .al mi, amiko Waringhien,
pri va kongresado en la afbl;i Vien;'
mi legas viajn .sur rando de tranceo, .
kaj via vok' el tia malproksima paseo
min tiel milde distras de 1' ke jen
al mi a muz' ekplacas vin akompani . verse
tra la konfuz' de tiu komika epopeo,
kiun por mi vi penis prisktibi faeilserce:
Vien', eksmoda urbo, bankrotita monarko,
palacoj kaj kazernoj, kaj tiu triumf-arko
aidace asertanta, sen timo al demento.,
ke La Justeco Estas de l' Regnoj Fundamento;
en la lmperiestra Salon', flagita feste,
1' UEA-prezidanto degrade kondanmita
aperli la Solenan Kunsidon prole.tvesle,
car lia frako plue inkognitu,
( tiel alloga estis la kongres-karavano!)
la baraktanta Ste.iner vadanta tra Y tagorclo
kaj komplikanta r kacon per kompetenta mano ;
sed malgrai iuj la gajema agordo
de aroideanaro indulga al siaj
la kongresflirtoj dece benataj de kvar pasll'oj,
la magra spicita per kuntoj d!l cigan' ,
la Plena Gramatiko levita astroj
per furioza svingo de flga tobogan';
la Blwtka Cevaleto kaj sveltaj girl'oj ,
kies f.emurojn zorge, sen help' de teleskopo
kontemplis ti u cele varbita l'lpiskopo;
l' eks.kursoj multigitaj preska' dudekopo;
kaj, dum ci distr-avidaj, _frivolaj homokirloj
elversis san fol'lou 'en plurpartia maco .
por lito en hotelo ai lok' en
. supre, en l. majesto de la Steiner-muzeo,
&id kio sajnis cefe vervon,
estis tiu festeno da akvo mierala, .
per kies pensklerigl!- kaj . korpsmiga ondo
la malav.ara eef' de Li teratura Mondo .
esperis - intenco tre:morah --;- ,
de saj plumosklavoj la kadukan minervon.
Ci sidis, .vi raportas, k,row Bkier la tablestro,
da plej talentaj bardoj imp<ma Jaz-orkestro
Belmont lii patriarko, je "la centro, :-
la juda, fajrosputa profet' Lejzeroi.vicz,
Dro Kamaryt kurr: si a filozofia ventro, .
HaliiUI., W einste.in, .fajna Tanagra statueto .
(al si mi farus lokon volante en mi a .niC' ! ) '
la virta WekminSky, pastrin' de San' Michele.
kiu, e sia dika, dickensa siluet,
plej altan poezion plej fidele,
kaj tiu ronda Helrr, ;kies griza har.a:ro
malbone kovras afdon de ciam juna kor',
dum la trikanta la:ngo kirj tikla okulparo
al ciu bonyenigas kun petola humor'.
- Sed v. i . neni.on idiras pri fratineto Hi,lda
cu vere vin. timigis sia mien' malmilqa?
Ai male, cu si vekis tielan sentimenton,
ke en silent' orgojla vi kaslis la
Sanee, malpli diskreta, vi, (tiet
ke ilin mi meril 'ledus ekkoni fot-ogrfe)
la moka'n \?k.ulpincn kaj la -senbruan ridon
de ti u gracila, carma . ':l'otsclie,
kiu a,rtse:f;etojn duonvoee,
kvaza. al kor' I lustrus
(8ed j:l por li hvaS tro lucldon, ,_ ;J, i
kaj vorte pli ol "sorte kondutas li diboce).
Same al via sorca alvok' sajnas komplezi
Newell,la malfeliea gepatro de
(kiun ce l' mamo mur!fis barbara nlsudano).
Ilegma Newell, kiu sub honora tUl:bano
instruas la humuron al negroj de Sui:lano .
(sed lin tropika pigro malhelpas large spczi
la spriton sparaditan duro tju naturb.ano):
kaj fine nia majstro, la bona Gargaritua,
kies geni' sin fleksas al plej infana gojo,
voluptama, Harsperta,
kranio por eterne sirmata .de ci:wjo .
sed fate konsekrita al 1a kronanta laro,
neelcerpebla fonto de l' kanto sonorflua,
kies muzik' ehigos en la senfina daro,
unika Kdlocsay; ci U'nu(l!
*
Ho, kiel mi komprenas la sens--eksitan ravon,
kiun vi spertis . en ci prestiga . komp.mio,
plezuron de l' spirito, kaj. por l' animo sa von
el la kompromiteco de 1' ciutaga fio!
Ho, kiel devis esti liberaj la diskutoj.
serenafkonsideroj "pri -1' vivo kaj la arto,
duru senrmarke !lus la oro de 1' minutoj!
Ho, povi nur, sen ia stispekto a sgardo.
konfdi . sian penson al amikil silento!
. Ver-e rnalofta por mi jaro estis tia sento,
kaj kvazai partoprenas mi mem en va ekzalto .. .
Jes, inter tuj homoj egalaj en bonvolo
regs tia libero de penso i!:aj parolo, ..
trablovis tia spir de ,koniprena fervoro,
ke gin sub viaj vortoj eksentas mia koro,
amare bedaranta pri mia malproksiino ...
Meze de tu mondo dronanta en la slimo,
sub. la minacaj,nubj kj nter la ektondroj,
vi faris rifugejon el efemeraj frondoj ;
---">!
oar.en &e trankvla kaj humana lconkordo.
Felicitl homoj, kiuj eo forgesil
*
Sed cu foreston man bedaru mia kor' do?
Gis tie vin imiti ne povus mi sukcesi,
realon ' mi ne povus delasi ce la pordo.
Ec inter via rondo obsedus mio la veo
dJandoj destinitaj al haldaa pereo;
tro late ekribelas la fortoj de 1' infero 1
Por rnorta verko ce estas forgata fero,
kaj de ronkantaj rnonstroj jarn vibras l' atmosfero.
Kaj .jaro tra rnia lando, mia plagata lando,
ekfa:jris la por brula hom-ofero.
Mi aids j am la hurlojn de turrnentitai fratoj,
la vengan helpokrion de miaj kamaradoj
kaj . ploron de l' patrino' ce l!es tomborando ... .
Kiel preter ton, kaj kiel ne supozi ;
ke tra la tuta mondo tuj de vas furiozi .
la sama krima stormo el sango kaj el honto?
Ho vi, amikoj foraj, ee via pacrenkol)tO,
cu tamen v suspektis, kiel escepta estas
tiu favoro al vi lasita de l' fatalo,
ke vere la fiJ:Jigon de unu mond' vi festas?
Ho . baldau batalntoj de la lasta balalo,
last, car post certe nenia spervivos
el o, kio igas al ni Eropon kara,
car kun la lil:>ereco en la abismon drivos
humana idealo kaj civiliz' miljara -
vi tiam kune trinkis kalikon de l' adi:u'.
Kiel la Girondanoj anta la ekzekuto,
hiera vi festenis en amikec'; hodia
jen boro de l' disiga . kaj ekStrema saluto 1
Di' nesatigebla de la milit' atendas;
en la kreskan,ta ombro vi a destino pendas.
Unu manprem' ankora, ankora unu kiso,
kaj .nun, :Pnite._l Fratoj, jen via vico .. ..
Tawera del Tajo, 25. 8. 36:
- Valso de johann Strauss -
Blua D11nub'
cielo Sen nub' ,
afahla se.ren',
bo canna V.ien!
Muziko per vent'
allugas por tent',
_allog.s por bJ'
kie trenas la so roa dan('-.lorr. nt'.
Tic lumoj mil,
en okuloj bril',
sub la lustroj
doMaj flustroj.
Cio danc-:invit",
cie vel/ kaj glit.',
i:ie gaja splito
do l 1.1 facileln spri(
u;) mnflustrct'
e la da neo en sekret',
hola milda, varma prem' ,
. sufokas la vocon la so pira gem':
Sentu, ke batas en flai:n'
la kor' pro Ja ekscit' 1
Donacu do jeso!l de am'
sen ti m' ' sen hezit' ! ((
Ho do1ca amflustret'
e la danco en sekret' ,
ho la milda, varma pr;em',
. sufokas la l a so pira '.
Ce P son' de l a fito kaj
susuras jupoj tra la salon' ,
jen sur cio roza vapor' ,
muzikas mem la kor'.
Nin rav.as en melodi '
hrlo de snnradi' .
trilo de birda hor' ,
gajo de juna kor'.
. Kaj mildo carma dolC'
kaj ard va:rma sorc' , '
kaj nnb'
kaj zUin' de la
La rnagia sving';
rinit
p01ta. plu :kaj plu '
por povo . de polen ca
. Ti u ci valso ne estas ja lud' ;
sed gi estas .e11Sorco kaj t:rucf,
en gi estas bml' ; kaj la flam'
kuntr.enas por dan e' kaj am '!
K,aj se gi on?as e.Q,SOl'CI} 6:a 1' sin',
ne 1,-ezistas junul', nek knabin';
kj ekflugas . al paradiz' .
per de l' -dan e' kaj kis',
per flugiloj de l' dalico kaj . kis' .
'
Plu, plu, plu,
ki.a dia. danc', po du,
ce magia, pli kaj pli
dolca dancmelodi' l
Jam, jam, jUn.,
por ebria .danc' , la .am'!
kiel pe.r. la sun' la flor' ,
kaj vels en kr' r
Tiu ci valso J1e estas ja lud',
sed. es:tas tnid',
en gi brul'; kaj la flam', .
por. :dan( kaj t . . .
ltaj se ondas ensorce tra 1' sin' '
ne rezistas jupul', , ;l'lek
kaj ekflugas al paradiz' . .
flugiloj de l' dnc' kaj kis';
de l' .danco; kaj kis'''B.
kion_ niaj gvidaj instancoj atingis per kok-etado -al_ la
!J..itlera tion, k:e en la TJ,"ia 1\egtJ.o oni defini-
la. disvastigadon. de Esper,'lnto -kaj fetmis
cijn E-grup,ojn kaj gazetojn? Li rilatigas, sin al la, sta-
de . UEA kaj postlilas forigi :el mCIJlbraro tiujn
predik;as, rasan kaj gentan ,malamon kaj .
daiire provokas konfliktojn. .Li _. alvokas la, de
UEA sekvi la ;vojtm mentritan de Zamenho,f kaj prezentas
rezolucion, lai' kiu UEA reaktualigu la Bulonjan dek-
Jracion. -
. J?er . tend!;aj aplaidoj la ceestntaro vigle sub tenis la
paroJojn de Lejzerowicz, kaj denove estis pruvita la -sen-
sinteno de la Esperantistaro kontrau la anti-
kaj antidemok:rata agaclo de iuj en na
_
Goldsmith, la nova direktoro de UEA, klarigas,
ke la 'Clspzoj de Ja oficejo en Londono estas malpli altaj
ol .. en li esperas eviti deficiton kaj ec akiri
l:ctau saldon. . '
; prez. kiu nenion
novan aldonas al sia malferma parolado, kaj oni decidas
tiun- tre viglan kaj interesan diskutadon prokrasti gis la
sel:.va labork,QnJ!d9,' gis Y.endredo . . Cu la kotnitato espe.ris,
k'll gis tim koaglos la. fervoro de la oponant<oj? Eble.
Fakto estas, ke neniu el la kritikintoj ricevis respondoQ
kontentigan. La kornitato simple ignoris la oponintojn,
distancumante iliq per kelkaj vortoj kaj abruptl;l
l kuosidon. La estontajoj kiu pravis:
kongresis. t*i estas ironio, se ne moko, kiam oni ven.igas
l preskai. . 3o landoj pli ol mil homojn, el kiuj almena u
5oo estas' ,itivuloj, por oi utage kaj foje ec duro la' tuta
tago lasi lin admiii la certe helegajn . cirkaa_iojn, kaj
ilian likvidi per un u duhora laborkun-
sido (mi t:ipetas: la ,dua laborkunsido tute ne estis grava.
Ku'n la en la po cu sole atendis Ja
menton, .leiam la pre:iidanto-_ fermos la kongreson). Per
to mi ne . volas riproci la organizan komitaton. Ro ne,
tute ne! Kontraue: La organiza komitato plene meritis
nian dankon, oan pJej koran kaj varman dankon pro la
''ere lerta,kaj bonega'.t;ltganiz. De teknika vidpurikto co
madis precizege kiel .(kiel bona komp-
reneble). Kaj ne estas la kulpo de la Loka Komitato,
kiu devis per ekskursoj, diservoj kaj iluziaj
fliki la piogramon de Ja kong:reso. ;I>ri .la banaleco kaJ
malrieco de la kongreso absolute respondecas la komitato,
de UEA, kiu ja fiksas la kongresan programon.
Post 'mia reveno .el Vieno, mi legis en gazeto de mia
urho artikolon de'' neesperantista jutnalisto, kiu observis
la . kongre8on kaj sincere konfesis, ke tqte ne ha vis
programon! Se tia estis la impreso de homo, kiu staris
:flanke de l' kongreso kaj kies opinio suprc menciita. certe
ne faras . honan reklamon por nia a:f'ero, kion tinkaze diru
tiuj centoj da homoj, kiuj fervorplene elspezis multe da
mono esperante travivi veran Esp.-semajnon kaj kiuj fine
-maldoloo
' matene en la dua 1aborkunsido kelkaj fervor-
uloj 'klopodis imkora dairigi la diskutadon inter-
rompitan en la marda kunsido, sed sensukcese. La kong
r:eso. jaro ago_n,ianta. senpacienoe on
hkv1d1s la malmiiltaJn punkto;n de l tagordo. Malmgren
faris paroladon . pri propagando, sed estis videble, ke neniu
atentas gin. La publiko rapidis. Varsoviaj Esperantistoj
fa;ras l a invitpa.rolon p<>r la _venontjara jubilea kongreso.
El privataj ni ekscias, ke gi promesls esti
-vQre juilea :festo, tmen n sen laborrica. programo, Hart-
m]mn, Ja sekretario de la LKK, promesas 5 laborkun-
siaojn! '
Sekva_s dankoj, laidoj, cleziroj kaj Kaj .
Isbrckr ne povas ne rakonti ian aekdoti.>n pri h11ndoj,
p!:i kiuj la kongresarioj, malfelice, ne cu ridi, car
oni ne scias, kiun la hundo) Sed ankai'l tiu
malagr.blajo pasas. 5-? P.ebt'. aanka . . S
,al la LKK, al s-o Ste'mer kaJ h :q filOJ, al -s-o
ciuj , ciuj, ciuj. Kaj al la carmaj kunlaborintinoj H "n-
lllanigas :florojn kaj srbuigas k.isojn. J
..al la agantoj. Nesu{icas ci-rilataj artikolaj en
] Esperanto-gazetoj - unilf9je povas parofi pri
niaj doloraj demandoj , kiaJ do - _cu senprjpense; cu
intence - oni senigas nin je ti u ci eblo? .
;;, La programo de la Unive,rsalaj K.ongresoj devas esti
sangota . . Ciutage -:. escepte la ekskursan tagon - okazu
Jaborkunvenoj kun programo, :fiksota jam antail la fino
de la la Somera niversitato okupu sin per popuhr-
scjencaj ekz. en du ,dill).ancon nidedicu
aJ la ekkono de la kongresurho, unu posttagmezon okazu
' fakaj kunvenoj, pre:fere ne multnombraj , sed nepre serioze
antapieparitaj, }espere teatro, konoorto, literatura ves-
pero, balo k. a. . _
Ni provu fQje tiel, la rezulto certe estos bona. Al-
mena ni sukcesos aten.tigi la gazetaron pri Esperanto
kqlturmovado; kio ne" estas ehla en la nunaj cirkon-
stanc&j. Jam tro ni klop,odis impresi la generaJan
publikon, la oficiaJulojn, la ekstera pompo de niaj'
ciujaraj Esperantaj demonstracioj, ni forlasu Ci tiun vojon
kaj sekvu la ekzemplOfl' de la aliaj seriozaj internaciaj
kongr.esoj, kiuj estas taksataj lau la farata laboro kaj ne
la ekstera brilo e:femera.
PARO LADO
ce kunsido, de la Viena Kongreso
Leo Belmont -
por saluti . lia lingyo e$tas maljacila;, tio sigriifas, ke tiuj, kiuj ne
povas ellerni <lliajn lingvojn , ne -ellernos bone ankau Espe-
r.anton:
Li sciis, ke lin estas befsona; pro tio ankai mi,
maljuna av-aco kun rauka voco, sajnos aJ vi meloda parol-
. ,ulo en Esperanto .. Iii sciis, ke la estas tre /clara;
car kiam .oni kaprica fra1ineto, a'i' pri okkapa;
t. c. 1cap-rica bid;()': - ekzistas nter ili subtila
. en sonoj> e kaj C: """'
Zamenhof sciis tre hone, ke lia lingvo estas rica; car;
.kiel Akaclerniano kaj membro de la Lingva Kornitato, mi
trovis kelkajn nebezonajn sin.onimojn ... ekzemple: se ni
bavas la vorton pantoflo, pro kio ankora la vorto edzol
Tanen, . la Majstro estis ne nur genia kreinto de
l' Lingvo lnternacia, ne nur atoro de l' Himno pri Nova
Sento; a prego al Dio Nelwnata, ne nur pocto sid--
anta sur nuboj , - sed estis li ankau horno sobra
kaj psikologo.
"' Kiel psikologo, li boncge sciis, . ke vera amo, vera
amilteco, vera kortprengo de animoj - plej elokvente
esprimas _J?!ll' la gesto de trankvila dorloto, pe:r la
' lento de' sin reoiprke kisantaj,. per forta manpremo,
per de pensoj seri ia ajn vorto. Certe Eros labo-
Tas sen vo4l'o - per sagoj: Se junu\o dare demandas,
, cu li junulinon, junuJino respondas kolere: ne
- kaj foriras kaj kisas alan senvorte, La frazo: mi volus
vin kisi estas .sensenca. Sen risko on ricevos nenion, e
se li kisis, cu Ai devas de-
mand : anka:u mi povas vin ' kisi? - ne serou en
; akademia vortaro, sed kisu tuj ... sen v.ortaj pre-
paroJ!
1
L'l-. membroj de se ili estas amikemaj inter
si, estas kontel\taj_ s.idante kune ser} paroloj. La homoj . ne
amikemaj ai reciproke indiferentaj, ' devas sencese babili.
-por .:k:e 1li kasu sian malvarmon a11 siajn sentojn mal,-
amikajn. _ . . ,
Si,miJe, se. riiplomatofkomencas interparoli 'kaj
komprenili per lingvo koo.me dip!ornata (supozu: franca)
- sendbe okazos milito. Se la popoloj iam interkompren-
-.:.: kapitali:stoj oosos dorm.
Na majstro ,tion bone lmmprerus kaj dlWl sia tuta
vivo li ; ____,: 'ira:tur CJ_). prozo - yri milito de iui
pacaj batalanto j . :Ankaii versoj, en .staj pri
li mootris sian maJproksiman celon, dirinte: frat'
frolofl .o.J.q}ros StjhYlle. T1uj liaj idealoj efekti:Jitis dum
la milito tutmon.d!!, :en hejmaj militoj . nter klas,oj, parol-
antaj per un u. lingvo - nune,
poste. '. '
. Nur kam la ' esperantistoj hj <la esperanfistemuJoj
. paroli pe:r _kisos kaj ci_rkai-
preni>S L la nultlOJ . malaperos li:aj m. popol:O flOOVQS.
" bonan 'liaj dolean modelo11 de per sat-tt
* gutoj .- ne per Ji v-anaj vortoj ee de nia btat kaj amata.
1ugvo Tinn Jtuj . dum. la

Post la meso patro Albert forlasis 1a pli
ol unu horon promenis en. la malpli . hompleriaj flank-
stratoj kaj sur la marbordo; poste, pri sia
decido, li ekiris al la palaco de Lihtenfeld. l.i anoncigis
sin al Muravjev. '
Kiam la lakeo malfermis la pordon anta patro
Alberto, Muravjev staris anta 'la lito kaj stre-
cadis siajn membrojn. Sajne la vizito vekis lin el songo.
La vizago estis malgrasa kaj flave ve.rda, la . okuloj in-
flame sangaj.
- Bonan tagon, patro Alberto - li salutis lace kaj
malbonhu.more la gaston kaj frosteme .kuntiris .la matiln-
jakon cirkai sia tendena kolo.
La monaho apena povis veni af Ii en 1a senorda
cambro. Libroj, gazetoj, vestajoj, skatoloj de cigaredo
kaj eigaro, boteloj por brando kaj vino, unuopaj kaj en
pli-malpli grndaj amasoj, baris la vojon, kaj lian nazon
kaj gorgon skrape atakis la acideta aero, tani.ta en
tabakfumo.
. - Pardonu, ke mi genas vin, mi ne sciis, ke tia-
tempe vi ankorail kutima$ dortni.
- Mi petas pardonon pro la malordo. Se mi estus
scnta, ke mi havos la honoron, mi zorgus akcepti vin en
cambro konv.en'a al via ordemo kaj J>UfCCO, Mi petas,
prenu segon kaj ekfumu. Cigaron, a,i cigaredon?
- Dankon, mi ne fumas.
'":'- Iam da brand o? Mi ankorai . ha vas originalan
Jcontusovska-n.
- Dankon, mi ne kutimas.
-'- Mi vere bedairas, sed ankai en,ias vin.
- Min? Kial? .
- Kial ne envii? . Horno, kiu. scias kontentigi ciun
sian !?Chsn per la animo. Tio estas granda sinjoro.
Ekzemple, mi ha vas multe da implikajoj ,kaj malagrabl-
ajoj pro miaj -sensoj.
Ti u ci sinoe.ra komunikemo agrable surprizis patron.
Alberto. Li )ensis, -l!:e li devos. lukti konfrai rezcrv.ema
1
kaj kruele vortavara estajo . kiu eble sajnigos., ke li ec
ne komprenas la demandojn kaj skrupulojn.
---:- Pro viaj sensoj? - _ Ii . de.mandis malaprobe sed
honvole.
Ho je , sinjoro. Estas terure mult.e da
ajoj pri tiuj ci malicaj sensetj. Ili estas konstarite nial-
trankvilaj kaj de.zii:as amuzon. La ok_uloj dezir;.s _vidj, la
oreloj audi , la h'aito palpi, la palato pisti delikatajn kaj
kuriozajn gustjn, la cerbo konstante pensi, la korpo
volas volupti. Terurel ... Sed sidigu, mi petas, se vi jam
e5tis tiel afabla kaj lacigis vin por min viziti. '
. Li p:remis la manon de patr Alberto kaj nter du
libro- kaj gazet-montoj ko.adukis lin al granda violkolbra
fotelo.
- Cu ankai vi opinias tin 1ei:u:ra ?' - . demartdis
mire la mopp.ho, kiu sentis en si la !;le tiu mah-
amika sento, k un kiu li vens ci tien. . . ..
' - Ho; t:rura1 La 'plej granda bato per kiu ' oni
puns min, estis tiu ci hollla korpo. Qi estas pli
ol la infero. La infero havas siajn. legojn, lai kiuj oni
_povas sin direkti. Ti cii terura kj ridinda Ioma korpo
havas nek regulpn, nek legon, nek .esencon, nek desti:non,
se ne nur tion, ke gi naskigas kaj pereas kaj dume pri,_
zorgas, ke la maibeno de la ridindeco konservigu *:kaj
dairq. Estas terure, ' sinjoro. Min morte tedas tiuj multe ..
da rralperfektaj pensoj, 'kiujn scias kr.ei la horria cerbo.
Kaj irnagu, mi devas sciigi pri ciuj Ci pensoj . Mi morte
malamas ciun plezuron, kiun povas sent la homa 'korpo.
Kaj tiujn plezurojn mi devas trasuferi. Ehle plej ag-
rablaj estas la cagrenoj kaj doloroj , car pri ili mi povas
almena rideti kaj ridi. Sed ti u ci tiz:anad :> . de la sen-
soj . . . tiu ci soifo kaj malkonteuto . . . tiu ci pa8ado
samloke. . . tiu ci :. . ti u ci . . . ciam serti novon en la'
malnova "kaj . . . la nervoj l ... la: :plezuroj . kaj
volupto ... e.stas, nek:redeble . cagrene humilige kaj mi
-vere miras, ke relativc tiom nrahpulte da homoj frenez-
ig\s kaj. : tiel da .homoj . murdas, anJkai"t nter .
ili ja tiaj, kiuj almenai verarisen.con.
Patro Alberto atentis k un intereso
ti un ci siinpatiao: p1endon; ja, ke la opinio de la
timinda fremdulo pri la, hqna korpq tute konformas al
la lia. Li rigardis; . rig.ardis la : malgrasan, miU-
d.ikan kaj nun eagrel)e nervan 'CStajon, J<iun _.:: li jani' ne
scias kid, kial - li imagis multe pli forta, potenca
ankail eq sia korp;r .apero: .Li regajnis sian trarikvilon
kaj super-econ, car li sentis denove poscdante.
n1uskolojn, malmolajn ostojn kaj, ee:fe, animan :trankvilon.
- Sed, sinjoro - ' Ji dids kun rideto - vi
frgesas, ke ' la horno havas ankai .an.imon.
- Animon:? - demandis M.uravjev kaj
rigardis al la monaho.
- Animon; per kiu Ii regas
nion IIJ.tm si kaj Dio.
- La horno ne .
M'uravjev. ' ' ,
Lt monaho lev1tis . . - Sed sin joro ...::_ li kJ:is indigne
- 1io ja ;estas konirai. Dio. . . . ..
- h, ni ne sercu, ni estas inter ni! Dio kaj
vi. bone scias, ke 'la hot)io estas. senfuuma hrut.
- Bruto?
V espera soriorllo
....., Lali Blond -
fenestro . jus antai .
En laca pigro plas la' fono;
kruela varm' ju.l.ia kun snf'Okanta spiro
eksidis' snindulge sur domo, ajo,
' Jaro Stele brilo
borderas orfan ntihon kiel halono;
del fopa, hlankvesta kampanilo
, :. niottante mj ondas la son o.
snotilo! Kia dolor'-se.n.vorta
vehlas en 1' . animo je r ]pte. lula ritrn!
Er( koro vakse mola 'la kanto trist-akorda
sVB MECODIOJ
LA MANKO
(Germana popol-melodio: Busserl is a
schnuokrig Ding)
Cu estas io stranga pli
01 kiso? Certe ne I
Nek trink' , nek tamen
Al ni bongustas tre.
Por kio la skribista plum'
Bezonos horojn cent,
in diras un u kiso dum
La dairo de moment'.
Kaj kvankam ludas la afer'
De huso nur al bus' ,
Penetras tra la kor-kamer'
La tiklo de la tu'.
Nur unu mankon trovas mi
En franda gu' :
Ke ec post mil kisegoj ni
Malsataj restas plu.
VAGI, HO VAGI
( Melodio de A. Neiiendorff:
Wandem, ach wandern)
Esti vaganto .
dum tuta la jar'
Kun ludo kaj kanto -
jen mia 'ar' I
Tenante .nenie,
la placo kaj
De tie al tie
migradas mi plu.
Neniu min konas,
sed kie de .mi
La ludo eksonas
kun kantmelodi',
Amikoj ne .mankas
kaj sen ces'.
Per kisoj inin dan,kas
knahina kares' .
Bu5etoj
cu scias ,vi pri
Okupoj pli helaj
' ol tiu ci?
, Kaj kiam ;iros
' cielen rni for,
Al Petro mi diros
- Karl Vanselorv -
k un rida kor':
Mi estis vaganto
de 'faro al jar'.
Nur ludo kaj kanto -
jeri ' mia far'l
Angeloj ridetos
kaj Petro ce l' pord'
Enveni min petos:
Cio en ord' !
Transpasu la stupon
tra porda la tru'
Kaj vian okupon
dairigu plu.
Car
ne ,sc1as pn
Okup.Qj pli belaj
ol tiu cil
NINA
( !tala kanto, melodio de
G. 8. Pergoksi)
Tri tagojn mia Nina
El dormo senfina
La dolc-okulojn du ,
J am ne rrialf.e.rnis plu.
Tri tagojn mian plendon
Kaj ploran atendon
Si en .ci tiu mond'
Jam lasas sen resp9nd'.
Najbaroj, p.elpu kaj venu vi,
Venu al Ai k un fluto '
Kaj harpo ltaj liulo
_ K.aj- kanta melodi'-;
Por;ke vekigu $i.
ELKORA DIRO
( Laii Heinrich Heine, melodio de
Felix
M volus, ke tuta: -la: forto
ODel ' el mia korl
en unu vorto.
La vento pot!u f.or:
Kaj kiam vi kuAos en dormo,
(';i kun mara J.;ru',;
(';i son u kun forto "de stormo
Tra . viaj plu. .
LA FIERO'
(Melodio de S.
Hoho, du stolzes Madel)
Car vi i:nin malatentas,
Cu, .vi,, fierulin',
Imagas., . ke mi sentas
Afero grava,
Cu eble vi ne
Kaj adas? En l
Mi kagtas kaj mi fidas
Dum vi a preterpaA' I ..
.. . Nur poste
Mi staras en angul' !
Kaj vibs korsopire
La larrnojn de r okul'.
( Laii melodio de Eiigen d'.
La kno.bno kaj la papilio)
., ... \r.'
En.:la: arba(o iris ' "' ;
Knabino kaj duro si .
De branco flooojn siris, -
Sen, ke peton
Sur Aiail . buAon
Sin )iisis papili' J.
p.lia ei;specan sensenOllll kaj nomon k:aj ili
estas fieraj pri tiuj _nomoj, unu mi estas franco! jo.
la alia siat1 ,li estas germano; _la tria :Stas
anglo, }a kvaraTUSO, la blanku}o estas fiera, Car li
hlanka, la eirpano, ke li ne amerikan ... kaj por
iu, el : ili Maoedonio estas tro :mal vasta. La iranco devas
rericevi ankora iom da tero, la anglo 5entas sufican
trankvilon, la gllrmano suficim potencon ... mi do zwnos
.! ili ,:Jcanteton por- tiu procesio, sed pto tiu kanto ili
kaj ke ne nur sur la tero oni p<ivas
vastiti ,per troavida uzuro kaj malhonesta nesatigeblo,
sed estas abunda loko opor ili ankai sub ia 'tero . .
moke klinis sin super la monaho:
--'- Cu -vi .estas kontenta pri ma tasko?
- o amen ... murmur::s malespere patro Alberto -
terure,. terure!
Poste, kun iom da espera rideto, la jena demando
_rompis lan malgajon: ' -
- Sed kion kulpos ma kompatinda adepto, kion
vi volas de si?
- La eta -Klotilda? - ::idis Murav'Jev?
La monaho kaj ekprenis la manon de
Muravjev.
_; Simpla, :ienkulpa .infano si esias. Verver, n1i
.edukis sin. Si povus esti bona horno, plezuro por Dio kaj
ciuj sariktuloj . Kial oni devas sin malvirtigi?
Pafro Alberto sent1s kri teruro la ekflan1on de fajro
sur la mano de Muravjev.
- . Ti o, estas detaldemando.
- Sed parolu pri
- .,..V ere ne indas.
- Min tio ja eksterordinare maltrankYiligas.
_:...: Sed vi .ja tion" ne povas ko:mpreni.
- Mi petegas . . . indulgu sin l
MUJ;avjev .fortiris sian
- Si er'3J::vojis al mia direkto kaj, 1ni petas par-
donon, ankai . mi dev.as amuzi min per io.
- :K:iel ppiilia:s tion?. . .
.,...... .- An-'!ora 'mi mem rie" scias, .. . sed kredu, s'i
estas io; kio vekas ec la intereson d l' Diablo, precipe,
se li devas marsaci ci tie en. homhaitQ '; . . .
Patro Alberto eklevis sian kapon kaj rektigis,. kvazau
' Ji preikus de _predikejo.
- K:i,u ajn vi - "' kaj etendanle )a brakon li
montris li tio n'tl povas esti via -tasko.
diris, ke mia amuzo ...
tio ..estas kulpoJ ,:
Mur:.vjev- sian sultron.
- :Yi konfesis, ke .ekzis.tas homoj, en kiuj vivas
animo. '.. : '
titij estaS inoj. En virino neniam es.tas
se j,f.lS, si . ,PI)Va5 prenumi sian virjnan
tskon. . ::::
Pri cikonioj. Jam antaii jardekoj la kontraiistaro de
la cikonioj estis iom suspektindao Tmj antaie tiel dili-
gentaj birdoj komencis neglekti sian taskoo kaj la iam
, uo$pera eritrepreno c}.e Ja infantransporto, lau la aserto
;le grand.barbaj, maljunaj statistikistoj, kiuj tute ne povas
pri tio, katastrofe :f:-dlas. Oni pro.vas motivi tiun ne-
ko;qpreneblan per . la filoz,ofen10 de }a <;konioj:
Kll oni alportu infanojn, se oni baldai repusos ilin en
la fakon de la plej kruela hesto, la Milito; sed tia argu-
mentado estas tute malforta; la - tasko estas tasko kaj n
absolute atendas la 'plihorrigon de la cikonia moralo;
' Kvankam apkaii i-somere mi ricevis maltrankviligan
pri la juna generacio de la cikonioj. Ui tut-
simple ne obeas, ec kontrastaras. La a:fero okazis tiel,
ke la orrritologoj deziris solvi - helpe de la longkruraj,
longhekaj kunlaborantoj - unu el la plej belaj kaj mir-
indaj sekretoj de la tera vivo, ili volis solvi la de-
. la ,birdo-migradoo Dek na junajn o cikon'iojn frusornere
' oni transportis per komfortaj aeroplanoj el Germanujo
l AngluJO. En Kent kaj Skotlando malavaraj, amikaj
manj pretigis al ili ondlirriajn nestojn, ankail la somero
abunde r.rizor!$is ilian stomakon kaj kiam meze de augusto o
la xg cikonoJ ekflugis al Afriko, la ornitologoj, ,kvazai
lai komando, -malfermis siajn 'notlibrojn kaj
atends la novajojn.
. .DUJD unu semajno vens nenia sciigo. La sciencistoj
elkalkulis; k-e la cikonio j .flugas minimttme jam super la
milit:flama Hispanujo, kiam subite koleriprucaj telegramoj
ekzigzagis, la kiuj la xg cikonioj ekstrikis, il1
en . la bordt.egiono .de Sudli Anglujo kaj sin l:ianada.s. Gis
na gazet:frmo ni ne ricevis scgon pri ilia
Ne utilas pelado, bruo, krio, la cikorrioj vola.s
ekf19,:gi en la direkto de Afriko. Cu eble denove la sama
teorio? Cu ilm tedas la sangvedo? Oni ne povas esti
sentimentala, ec se oni estas cikonio. Bonvolu pripensi
gesinjoroj Cikoniu, ke temas pri la sankta scivolo de la
scienco, pri la Scienco, kiu havas. potencajn armilojn,
peru;u nur pri la kemio, kies gasrimedoj nepre igos vio
forflugi, al la plejmigra Afriko, se vi longe darigos vian
pasivan ribelon; Ptipensul
Fersi{
mi volas . savi, junan, sen.kulpan.;. '
Muravjev tedite turnis sin for de patro Alberto kaj
pr-enis el granda . ska!lo di kan; orringan cigaredon. Li
elfumis kaj; kvaza.il laca de la parolado, duoni'ermante:
siajn okulo-jn, avi& kaj profundspire sorbis la fumon.
pe p,oyas savj, . malgra co, car ne
Roy J. Sch.relber, -
Fajfanto gajan arion, Hektoro malpleni.sis siajn tir- .
kestojn zorge suT la plankon. Fin:inte tion, li komenoip;
paki' l u: enhavon orde en kofron. Li cstis forlasonta sian
hcjmurbon, Waukesha, Wisconsin,
1
Tra la malf.ermita fenestro de la cambro de Hek-
toro vens la gaja ario de rubekolo. Super fa pinto de.
la ulmarbo en kiu sidis la malgranda kanlisteto, kelkaj
l aqugaj nuboj estis videblaj, &vebantaj preska senmovc ,
en la belega somera cielo. La tero -estis banata de sunbrilo.
Oie, kie oni rigardis, oni povis vidi belajn J'osldsitajn
florojn en belformaj bedoj, ma!lermantajn la okulojn
por saluti b sunon.
Hcktoro estis perf:ekte hm l a t:irka:iiajo,
ar anka li estis f;lll goja ekstazo. Ne n(H pro la carma
naturo de la tago; pli ol tio. Li stari s anta la speguh!;
tenu.dte siu.n . diplomon en 1\l mallO; tmue li admiris sih
en la spegulo,> kaj poste Ji turnis atmton al la dig-
lomo. Tiu ci diplorno, kiun li ri cevis la antaan vespcron
ce la kolegio, rememorigis lin pri la lastar kvar jroj de
sia vivo. Kaj li par<>li s. l aioo, kiel ciarn, ki am Ji eslis sola :
>fa! Kvar Iongajn jarojn mi pasigis do
la arbo do er udicio, kaj . riun mi estas _dekw.bla por instnn
gr<trnatikon kaj sciencon en iu gimnazio de l a tato. Nu,
mi kaj mi gajnis ciaj1,1 honomjn. Nun, lid 'Pnlda
kieJ 'n pOVOS tTOVl agrablan' lokon ,POi' Jogi , , IUl . kOinef1C05
vcrki novelon. Se mi sukcesos, ini es tigos ' atoro. Tiam '
mi nc de vos instru. Mi j u. neniam vo1is es ti instruisto;
mi ciam volis esti vcrkisto. Mi scias, k e i mi estos sukcesa;
oolcrc, mi povos pasigi iom d<J, tempo ticl; , mi havas ja
hatcent dolarojn, kiujn mia. onklo Hugo t-estamcntis
al mi.
rekorii .
memoras
kiuh vi> nomis
.
akceptis .la, proponon deJa ,dua":eldonisto,
. I'lekto:ro . iris al 1t d e. D-ro
Tie Ji .-e'b1s : enkom:lukitXJ; eq la J<mrd'odall malgt:p.ndan '
hojmon. ,;R:iam J(arlo, la juna doktoro, -vokis. sian fratinoJ\
*Perla. ' .
can1bron, 5i tuj rekonis; lin.
Nu, nu, nu, 1fektoro Lol'eko, kiel vi fartas?
unuaj vortoj: . .
mi:Ilt in1erparol6, la tri junaj . personoj sidigis
. 'tablo ka;j la bongau vespermngon
kiup P<lt}a .p'teparis. DuJU ili ili kaj inter-
s,aqgis multajn Hekt,oro diris, ke li vendis
S.iiu;l .romanon, sed li ne rice.vfs tiel multon kielli esperis.
Antai' l ili firs "la .mangon, Ifektoro konstatis,
ke li estas enaniginta al Perla. Ti o estis .vi::lenta, li
kiam. ajn .Perla al li. . . . . .
Estis . facilc p<;>I: )u .enamigi al Peda. Si estis juna,
,mezalta; .kaj tre bela; si havis ,hararol1; deli-
kat\).n . mo1in' haiit?rt, hrilajn avelkolorajn okulojn; :kaj
dentjn kiuj konveriis perfektn al sb. nomo . . Plue, tiuj
ci estis videbla:i nter du lipoj.
Sia, korpo, ki11 .estis kasita de deca vesto, .estis' .guste til
be la k :el si a vizago. Sajnis anka, ke si Hektoron
aiuJte, ckvankam li ;e .tre belaspekta. Eble, bn: li
..eJstis tre interesa ka j .. g:en tila. ,
.. Fin in te : sian mango o, la k uracisto e:sti vokita' pe.r
telefonp en la. kanJparen, por persor1ig:ida cikonion.
R]am 11! doktore , forirjs, Hektor.o pe:nsis, ke ne estus
resti sole:ce kUn Pilrla -en sia hejm,o, iial li diris, ke
ili. f!rotnenu la Pe.vla .volonte akce.ptis sed
si la:vis l , pladojn. Hektoro helps sin, 1i visis la
pladbj.n por . . .. .
.
apud Ja lagcw, kaJ_ l\'ecla , siditis
ra.kontis al si L't Benita
fino. Perlo estjs ;tre . inte_t:esata de
c-e ; .. . .. ili temo . pri kiu paroli. ,_
Hektoro estis. tte :fan:farona,
;, , .. , r tr,-1<Ja,riajon, 'k!ujn
Unu, }
kQfpon de 'Kade' ,
D;a montris preton
Okupigi pri Ba):e',
Oifi:s ail.n_- koluineto'n.
"V,er);oi kaj verldstoj
. La vivo de Dostojevskij" .
La vojo al Dostojevskij ne estas facila, sed gi,me:rit
la penon, ec la tormentan, car per tiu turmento l anim!)_,.,.
purigas, malpezigas. Li vagadas en dezertaj regionoj - t
diras iu kritiki to - lia sorca vergo ciam sentas e
la profundo la varman fonton de la bono. La plej
morna verkisto li estas; , doloro tordas nian koron, tiom
hurnHigilaj, tiom malgajgitaj estas 1-iaj figuroj. Sed al
tiu malgaja mondo radias "Varmo ie, de interne: 'la
varmo de la kompato kaj homamo. 'Simbolismo, fantas,
tiko ka:j plektigas en tuj . verkoj, sed la
efckto estas plena realismo ec tiam, kiam la rakonto atitt-
gas la plej a1tajn pintojo de la mstikismo.
1\elkfoje - li skribis en letero - kiel seka herbo
pluvon, ni soifas la kredon, car en la malfelico .oni pli'
klare vidas la veron. Mi estas infano de mia epoko,
de la nekredemo kaj dubo, kaj versajne mi restos titt_:_
gis la cstingigo de ma vivo. Kiom min turmentis (kaj ec
mm. tormentas) la sopiro al la kredo, kiu des pli fortas,
ju pli multaj argumentj estas Kontral. gi.
Ne, tiu animo ne estis simpla, sed ' la sugestian
forton de lia stranga taleitto. indikas kaj motivas lia vivo
kaj la evolu0 de lia animo. ' Ankau ti o ne estis ciutaga.
. Urbinfano li estis kaj jam la cirkonstancoj de lia
naskigo simbolis kaj eble de.terminis . lan vivovojon. Li
naskigas en malsanulejo por kie la patro estas
certa, ke li estos pli sana matene.
Mi esperas tion, ploris ;Perla, prenante la konduk-
ilojn de la cevaloj.
Tiam la kuracisto helpis Hektoron . restarigi kaj kon:
dukis lin hejmen. FeliM, Hektoro iris . seh kontiaistaro.
Kiam ili alv.enis hejmen, la doktoro ordonis .al sia fratino
prepari liton por li.
En:faldinte Hektorori en la liton preskau kiel patrino
enlit:igas infanon, Karlo donis al Ji morfinpilolon kaj
-sidigis apud la lito. Balda .Hektoro estis ronkanta kiel
brua segilo.
La sekvantan tagon mateoe, kiam la kuracisto vekigis,
Hektoro ankorau dormis. Kviete Karl ellitigis ka:j vests
sin, -sed dume ankaii Hektoro vekigis, ellitigis rapide kaj
komencis furiozi. e "
Tondro kaj Fulmo! li kriegis,. Kie mi -estas? Mi
elevas iri al ma studejo tuj por .kompletigi tiun teatr,job.
En . ti u mom:ento Perla eniris en la. cambron kaj
Vldante Hektoron deliri, si kriegis:
Hektorol pri .k:io vi parolas?
Hekto;r:o, Hekto.r.?l li rediris koleru; Frailino, ne
n.omu min Hektoro, mi volas, ke vi kompreou, ke mi
estas Sinjoro William Shakespeare.
La juna doktoro rap!dis apud fr.atinon kaj flus-
tris' al Ai: " ;
Telefonu al Ferharbo tuj, Kaj ordoou lin .
. veni ti en ci . tuj, ' .cliru al li k e estas urge. (\' '
Post kv.in . al dek minutqj D-ro maljuna
<:c.l'hosx;ciali to, en:iS: en la .Cambron, en kiu Kaclo gal'dis
la. fl:enezulon. Post duono da' horo, ' e:kzamenin:te Hek.toron:
zotge, ' la amika .kuracisto k un la . g6z.a hararo aser:tis, ;k;e
Hekloro estS tte cerboialsana. TjJ. li ..k:onsilis, ke estus
pli hone por H.ktor,9, seo Ji CtUS fermita la . pruvincan
fre'nezulejou nuntempe. '
Tiu aser,to &okis P-eilan trooge, sea Hktoto ,, .
e tis transmovita . al malgranda karl;ero . en la
'Li batalis kiel ho:ve, 1r.iam li: 'atveuis iio; li
kuracist. La. gemoj kaj suferoj mizeruloj . svebas cirkIIJ.
la lulilo de la e:stonta poeta, kiun neniu SU}>{ll'OS pri la
kuusento . al .la .mizeruloj kaj malriculoj: Kiel studento
Ji vivas en la plej granda . mizerp, sed rpondo de la
libroj liri plene . kontentigas. Eble plej forte influas lin
la rantoma fantazio de A. T. H{)ffm:ann. Dudek kv.ar
jarojn li havas, kiam li forlasas la
.kaj dedicas sin al la unua romano. i malr.iculaj,
pri senplenuma de gr.izulo, riko1tas eksterordinaran
sukceson kaj --2. maUaudojn, sed ci uokai' sensacion. Ta-
men Dostojevskij fle. ricigas, ec .restas
kaj ; laii tiu modelo, mizeru}Q, EQ r.848. li multe okupigas
.kaj dis,kutas pri la socialismo, al ki'u li pre:'tendas por
Ruslando specialan sencon, devenintau el la tieaj tradicioj .
-- Strangel - cu ne tiu . priucipo Romencas pli "'kj
pli gravigi en la viv.o de tiu moderna RusandQ, kie ' Dosto-
' jevskij n 'apartenas al la tro dorlotitaj nomoj. Tiu #
interesigo pri. socialismo preskai estis pripagita per lia
vivo. Li kaj la aliaj ko?spirantoj estis ,kondamntaj je
morto. 011i gvidis ilin al la ekzektejo, donis al ili . !
krucifikson kisi, surmetis al ili la kaj --;;-
en la lasta minuto 'alvenis la' amesiio de la t. ' e-.
okjara punlaboro .en Siberio. La ,,.konsek.vencojn de tiuj
minutoj la tuta posta vivo qe Dostojevskij ne povis
visi. SeK.vas epilepsiaj atakoj kaj skua transformigo de la
!facilanima junulo: kaj lrima kunsento. Glit-
veturiloj4Jortas ilin al Siherio. Kvardek-grada malvarmo.
' Ni ,: Ce la limo de Eiropo 1raj Azio, antai ni
Siherio kaj la mistera estonto, malantai ni nia tuta 'pa-
sinto; : e_se malgajei mi ekla;rmis. ; Nun: sesjr.
.sufero malpuro, intiir cii-konstancoj, kiun
mildigas I;LUr la antai la epilepsiaj atakoj, kaj
la. hospitlaj tagoj, - . kaj la min!ldo en la profundo de
la mize.taj animoj. E'C -nter la murdintoj mi trovis
homojn .:;:-- li skribas! Mian tempon mi ne pasigis
v:ane, Nun ankorai ,liberj jaroj en en
duenprimitiva urbo, kie lin konkeras amo kaj felic. amika
rilato kaj la de la eblo legi;:' legi, rekompletigi
sian kultron, kio ne .-estis farebla en la kruela vivo de
la purlh_ii:ako. Kaj li eldaboras: lia plej grava verko el
tiu periodo estas 1. rN:otoj el la domo ck mortintoj<\,
{memot:j el la pund
0
:ino), sankta' verko pri la homaj
suferoj, mizero, nig'rafbildoj sur griza fono kun la vari-
eco de l' 1nfero, kien kortuse foje-ioje maldika
radio de la dia sunlumo. ' Fine en r857 li edzitas al la
jam delonge amata virino, en r85g povas reveni al
Lia edzit10 mortas, li havas, pro familiaj
suldojn, . kiuj ln snfokadas.,
Ljaj nervoj Nun sekv.as elprovo de rulet-
. sancoj ; la se k vo, kompreneble, estas . finan ca bankroto,
tage. Sed ciam, ._ kiam cli, sangis sian nmnon, li acloptis la
:nomon famkonata autoro -ai poeto . '
D"rl> Jordano .vizitis ' lfektor.on ciutage, Perla neniam
vens al "la frenezulejo. Si diris al sia frato, ke si volas
memori Hektoron tia, . kia li estis antai ol li cerbomal-
sauigis.
Iun , posttagmezon; post k'am Hektoro pasigis ses
.semajnojp. en la f:tenezulejo, li donis al Karlo du manu-
skriptojn,' un u -estis nomita, Sub la . A:ina kaj la
--alia, :t;,a Kruco' sur ia Plafono.
mia amiko, ti ci estas du kompletaj romanoj,
efsf>edigu i1in tuj alla eldonej0,' >) li dips triumfc.
. L<t. via mosto estaS tiel. bone kiel
mita,' m'ia mastro, la juna kuracisto oer.tigis lin, klinante
:sin humile antau la verkisto, .kaj foriris .antai ol iu per-
sono vidis lin.
La, mosto, la idioto sajnis tre placita de tiu ci kom-
plezeoo:
Po'st du la sekvnta"' .rtikolo apeci:i n
preska quj el la dimancaj gazetoj n l lando.
sed gajno: .la >>taglibro ;ck ludisto. Sed cio Ci
nuri. estas nenio: mw Ideo pri giganta verko,
pri laplej konsterna analiza romano: Kulpo kaj puno.
Ne eble skribi nur kelkajn vortojn pri tiu ci libro, same
kiel ) le pri la aliaj, grandaj verkoj, kies ciu meritas kaj
rirevis apar.tajill studojn; fakte, se ni nun volas da.irigi
la biografion de Dostojevskij, ni. ' devas konstati, ke la
vin;kotito fluas nun en ve.rkojn, - pensn
nur pri la ldioto, Fratoj Karamazoff ktp., la morto
en forpusas ellia mano la plumon, en tube,kulozo
mortas la . plej .k;onscienca, demone . inspirita verkist-o de
la miU:f.eliculoj, kiuj Kredis tion, kun profunda
kredo, l sankta poeto de la noma animo: Teodoro Mi-
hajlovic Dostojevskij.
Se mi iam estis felica, mi estis tia ne en la ebri-
igaj de mia unua sukces'o, sed kiam ankorau al
neni mi montris - man manuskTipton .. .. tiam mi . an-
ko iu vivis kune kun miaj figuroj, kiujn mi mem kreis ...
mi' amis ilin, kun ili malgajis, ec kelkfoje mi
ploris kun ili en sincera doloro.
Kaj la plej granda misteJO de la Dostojevslcija arto,
estas, ke la tutan t,urmentan plezuro.n d,e la kr-eo ,oni tra-
vivas dum la legado de tiuj neforgeseblaj roma11oj.
<, F .. Sz .
de la Karolp-Kolegio en Waukesha,
Wisconsin.
opinias, ke la de
Ja junulo estas nur pasema.
Nenio bzonas esti dirita pri tio, kiel avide la bomoj
aeetis la librojn ; ' la -eldonejo apenai povis plenum.i la
mendojn sufice rapide. Multaj grandaj poAtmandatoj al-
vens ,en la .pos tejo :por Hekt-oro; ' ilin D-ro Jm:dano .de--
pon-is en la bankon -en la nomo de Hektoro. Fine Hektoro
kaj estis ke li estis . .
Iun tagon, halqai post kiam la noveloj aperis en la
merkato, la gardisto de la frenezulejo madis en la gar-
deno.de la hospitlo . . Subite li vidis grupon da paci1mtoj,
kiu{ eslis staran.taj cirkau kdtanarl>o : ili rigardis . ion sur
la arbo. lomete ;U,armita; la gindisto rapidis apud la gru-
pon por vidi, kio la interesajo estas. Kiam li alv.enis, Ji
vids, ke tie sidas . Hektoro sur malalta br;mco, sucante
siatr dikfingron kaj zumante la ,arion de Maljuna
Ma!glata Kruoo. ,
' Shakespearel k>riis la gil rdi.Sto, malsupr-eniru,
antaii ol vi falos kaj. vin vun.dos.
Askultu, fil de kurbkrura kamelo, rediris Hek-
toro kolere, uni ne estas Shakespeare, mi estas Tarzan
kaj estas ironta al Opar. "
, Kiu ,ajn ,vi restaS, mi. diras malsupteniru;
ordonis la gardis.to severe.
' 'Ho! ne pri mi, mi estis nUtrita de silni-
ino sur al'bo . . Rigardu.
Parolinte la lalltan vorton, Hektoro klopodis salti
al bpmco de prokS'ima arbo, sed maltrafis kaj. J;alis al
la re(<:i Jt?-n .la anta'iJ.;ln .. : : S
dioto, mi :SCs. ke .to okazos; 'se va kolo estas
, mi ricevos mallatudon.
Sed tuj Helc.toro frotis sian kapon energie
per la ..nano, kaj diris:
' ,, Ho ve1 tio ja:, estis -severa' frapo, tiam li rlgardis
kaj dajne tre li de,mand'is.:
kie estas' K mi vola.S . airi D-ro Jordano kaj
Pena Jordano? Kle mi estas? "
fiel konfuzHa ' estis la gardi3t0, povs res-
pondi Jlektoron.
La . vag.onaro al Medio a el-Sughajarah senfine .
l!dis tJa la varmeg(}. i estis trapasanta car
dina el-Sughajarah for de la Nila valo, en la norf]-
.angulO de Egiptujll ; tarnen, tiu dezerto ne estis
la dunhava, ora dezerto de la romantikaj verkistoj , kiun
oni malofte sed roka
1
kruela, grize mortega
infero, .kiu rebatas la . lumon kaj varmon al la okuloj
1
kaj sendas nubojn el polvo tra _la fenestroj de la vagono.
Mi forjetis tedite la Bour!K! Egyptine kaj la
Gazette, kiujn mi p_stis aeetinta en Kairo, kaj rigardis enue
miajn ma]purajll manojn kaj vestojn: sur cio polvo karba
kaj po:Jvo dezerta; ec inter la dentoj grincis gruzeretoj.
Mi malespere svitadis, kaj deregis, kc mi ne estu pro-
rnesinta viziti la esperantistojn en Medina el;-Sughajarah.
Kelkfoje oni ja tro oferas por la movado. Pli utilfl il(F
bejme kaj verki entuziasmigajn artikolojn, ol fari entu-
ziasmigajn en apena kQnataj urbetoj. Mi
-intasuJeris' de la nervostreco kaj laceco, terure oftaj en
:tkjuiL:lru.kun-
paroJ an to n m:, dnone

prenas, . < . ,. l . . ..
-La dua hro, la tria; kaj mi soifegas, sed ne kuragas
mendi la dolCegan -gaslkvon, kiun oni cie vendas en Egipt-
ujo. La kvara, kaj ankt>ra ni ruladas, senfine, ;seninter-
rompe. tra tiu griza forno. Je la .kvina, subite, ni
grizan llrbon, super . kies tegmentoj kclkaj palmoj sen-
espere sin klioas. Polvoza urbeto, .kun :domoj duetagaj
el giizaj kotbrikoj, kun stratoj mallargaj kaj, unuavide,
seuhi1tikaj. L11 urbto aspektas n:finita: ofte la clua
de la domo estas nekompleta . car. eluzigis la .,rnono anlau
kompletigo, -kaj anka la traboj elstar,antai el la plataj
tegmentoj kaj muroj Sajnigas domojn :mkonf1. konstru-
atajn. '
Sur la perono, kie .fine haltis' 1a vagonao, trovigis
nur du hpmoj portantaj . eropajn vestojn kun fez; mi
pravll snpozis, k e _ili -estas . mlaj sa:mideanoj. Un u. estis
gran.da .. viro, iom 'di ka ce J: talio: ride!:mta
grizaj haroj, kaj nialgrandaj, nel<mkoliaj .oktiloj. La alia-
estis. p:algranda, kun hakila vizago, blinda en un u QkuJo,
pro pftalmio, kiel teruraj miloj da egiptoj. . .
La grandulo sin prezents: Ghobrial Nesim;' prezid-
anto de. la grupo . . Ni havas granda honoro de vip akceptl
en .nia .urbo, sinjoro. Vi tre La d-ua salutis,
min arablingve, ka] . mi respondis 'per la konvenoia . >>Saj-
dp.h{ Ezajak? ,, . El-HamdJ!..lillahi . Saluton! Ki'el vi? .
Dank' al Diol . .
Lai la kutimo di ' tiaj okazoj, ,.mi trlnarsis la' stra--
tojn kun ili, provant:e samtempe askulti ilin, "' konvene
respond, diveni la kiu vojo ni deyas .nin trni, ' kaj eviti
la kamelojn kaj sentene pasantajn del' hom-.
amaso . . JJa -str(ltoj .senpavimaj ., fadtaj ;el polvo kaj
sab1o, kaj ciu do!Jlano kutimas jeti. siajn rubajojn kaj
malpurajn akvojn sur la vojon. Plej bone estas madi
meze de l' vojo, cal,' tie estas malpli da koto, 'kaj onLmal-
pli iiskas ricevi likvajop, sur la ka pon. . . . ,, :<. ..
' -F-ine: ni ...atingis.:la . doinon de s-ro . Ghoht iai_; ! gianda '
... domo, Juksa egipta .gusto(, kun muroj hlue kaj roz-
kolorc farbitaj. Interne estis malyarmete, ' kaj kun )onga:.
. suspiro, gentile kasita, mi eksidis sur blanka .;mapo.
Nuu mi ekvidis kaj kiel cia:m, .gis.Ja cgip
t:m gastamon. - Vokinte servistojri, mia .f1!istis.
mem. doJ.!. ' al mi kafon, limonadon, lfukojn kaj oiskVjtojn.
Li rjpetis plurfoje la .tentilajn salutojn; sen kit1j neniu
- ec Iltl plej intimaj amikoj - ren'koqtigas en .;giptujo:
Kiel vi? Dank' al Dio! Vi honoras nin.. E-stu bonvenat
Cu vi sanas? Ci tiu estas gjega .tago por mi. ->:u;_k' at
Dio! ., , .- '
Li parolis kn' rie"tre sed ' flua ,gspe,ranto;.
.kio mirigis min, 'Csf.as lingvo tte 'fr.emda.
per la aablingvanoj, kaj Ghobrial ne tre bone lwmpre-
nis 'la anglan ,k?j. _francan ' lingvojn. Mi eltsciis .pos.te, ,k-e
nur lia -emocia a:lkrocigo al Esprant ebligis tiun
. Dum ni surface pal\.plaTs, mi povis lin pli bone
rr ne malhonods . min c anta& la banked,o, ll:lun s-ino
Nesim preparis por mi; ciam escepte de moloheja, glutena
el sp4ico d alteo (mi kreda,s), kiun ec pro
eco mi ne povis Ghobrial, kiel fatnilipatro kaj
elektis)a , plej honajn pcoojn d co. por ilin
il)?a kaj ' se, _li : trOYtS
VJandopecon sut s1a .. pr-opra telero, h tul fork1s kaJ
donis sur mian.
Post la ni iris sur la' tegmenton, pot gw
la ::e&an ventcton, kiu nepre bleligas la egiptan nokton
kaj: por habili Tie ci, per trai1kvila voco kun
m:anoj iiaiditaj sur la vetro, li paroliJiri egipta
transirisal SOl"I.O de l koptoj sub mahometana
de tio C al la araba JiteratW"O,. kaj al' Es.pet-
anto. Dum li parolis, mi komericis kompreni la huzon
de t:iuj ombroj, kiujn pli frue mi .rimarkis snr lia
" _,skultu, kara sinjoro Mansell, ni . h.vaJ! ,knj Ciam
J1avos mahometan .. ' ieg.istaron. lli neniam mis ,nin. En
ili promesis respekti nian religion, sed sam-
A-'ten}i>e punfrapis ciun, kiu ne sian religion. Tiam
ili kutimis ha vi plurajn -edzinojn, ni - n.ur unu; kaj
nun .estas dekkvin mabometanj por ciu kopto. 'Nun estas
pli bo.ne; antau la ni estas egafaj; sed ctr.iam' k:opto
alngas la plej altajn ficji1? ' ,
.. ve:re; sed tio kiam la Nacia. Partio
"'forinos la registaron; finfirie, ti bezonas la apogon de
la kristanoj . kaj la vic-efo de la Partio j estas kopto,
ne? <
Sinjoro Mansell, mi marsas ciutage sur . la -strato,
kaj ciu sal utas :ririn cal' iu inin konas ' en tiu i
urb: Salutas ankau la mahometanoj. Sed
en .siaj koroj ili pensas, El-klilb el-nasrani! . Kristana
hundo! Eble; ili :respektos nin estnie, sed cu mi povos
foF.ges:i, ke ili forprenis nian lando-11? Ni, la koptoj ,
estas ,la' filoj de !a.' antikvaj kaj ni estas -eklit<>j
propra pahujo>i (
. "" Mi rimarkis, ke li parolas kun ia subpremita mar-
eco, sen e'ksclto, pri temo longe. p11imeditita. Kvazau li
1onge iun, neiitralulon, al PQVp.s la
de .sia PO,e<>lo. Devigoe l!J. 'koptoj estas siispektemaj
:lf'moj, 'kiuj .riiijoitc _ .Pa:roli tnalk;:e. . ..
.... . '.lt' daurigis, ' komprnas/ kc 'mi e6
oc, .h.avas lingvon? Ili devigis niQ .paroli ili.n lingvon, kaj
.. fo.rgesis la koptn lingvon. Cu mi estas arabo? Kial mi
parolu tteJlldn. lirigvon altruditan? Cu vi komprcnas,
.,mi ne volas :p:rli la lingvo.n de niaj subpJ'Cmantoj?
J4an alianj lingvon mi ha vas? , lam . r;ni ; lerni
la !tptan lngvon; $ed. al . kiu. mi povus paroli?. E multaj
et: :'Diaj pastroj komprenas . nur suee por l11gi la
Biblion. '
.-
sel'Vis ciujn iliajn respondojn. esta$ rraj fratoj, pli
ol .miaj samlanlanoj.
Kion mi povus, respond? Kiel angJo, kiel esperant-
is.Lo, mi ne volis aprobi plendojn kontrai la registaro;
1nia rolo drevis resti severe neutra1a: Aliflanke, 'mi
povus piedpremi liajn katajn ilnziojn? Egipto ne
koncepti la stormojn facile vekitajn d!J de
ekonomia konkrenco, de naca honoro, de, blinda nisn:
fiereco, Atormojn, lciuj povas detrui la pacan laboron d
la esperantlstoj en , un u sola nokto.
' Nu, mi la kntimajn banalajojn de propagand-
istoj pri progreso, internacia amikeco, registara subteno,
unjversalaj kongresoj. Sajne li estis kDntenta; eble io en
ntia voco sciigis al l, ke .mi trovas lin simpata, ke m:i
kun$Cntas k-un li.
Kaj efektive. mi kunsentis kun li, spite mian scion,
-kll 11 troigas, ke lerni Esperanton pr ne paroli sian ge-
patran lingvon (Ja araba Iingvo es:tas ja'rri vere la ,-epatra
lingvo ae ciu kopt<>)' ti o estas fantaziajo, killta
Vere, ke -en Egiptuio ankorai restaj<>j de

fa11atikeco, ke la mahometan<>j ankorau malestimas la ' -
koptojn kaj malofte . difinas al ili bonajn postenjn en
ofioejoj, .laborejoj. Tamen, sub la konstanta
pl1emo de okcidentaj kulturo, iuventajoj, scienoo, la .fa,na-
tikuloj perdas grade sian influon; kaj mi .sciis, ke miaj.'
amikoj estas tiom pacamaj 'kaj ' bonvolaj,'
lOom la koptaj. , . .
Sed mi sciis anka, ke estus neeb1e komprenigi al
Glwbrial la absurdecon de lia deziro; ke s mi rezonadus
kun 1i, pro.vus pliraciigi ' lan vidpunkton, mi nr vundus ;
Jin profunde-.. - kaj Snutile; kaj eble. perdus sa:talan
amikon.
Anstatat;, mi diris, ke per mi .tro.vis miaj11
plej bonajn amikojn en fremdaj landoj; ke_ mi estas :
felicia, parolante ruan lingvofJ, ciar mi sentas min egala
kun iu homo; ke Esperanto instruas re.spekti .egale lat
hnu?jn, de ciu taso kaj ciu rcligi; ke esperantJstoL estasy
ie fratpj. nur parte veraj; sd kion alan_ mi
povus d:iri? , '
. Li dapkis . mio, mi estus tnontrinta al li
grandan favoron ; . kaj ni iris al_niaj litoj, car li .di:sponigis
al .mi la liton de la kiu studis en Kairo.
La pfoksiman -n1atenou -li promeqigis mio por":
salnti kelkajn amikoj.:, kaj por viziti la redktejon de la
lo ka gazeto. laii slrato, Ji ciumoment svin-'
gis la manon al la fezo, kun Saidahl,;<. ai .
Mm' alejlwml. kaj mi ke- . malgrail , sia
li ankora ';estas t:uiu el la plej .!<onata) enlogantoj""
de la qr.beto, kaj respektata. Tame]cl, ni de\lis viziti strangc
gnwlau nombron da of_ieojcj, - butiktoj, domoj, sen tre
1
kJara celo. 'Mi ' bald;ni komprenis la kialori. Ghohrial- sen- ..
Lis la oozonon,o pruvi al si _ka:j al la mond, ke spite sia:ri"
ruinigon, .sp.ite sian rasn " a'ii religion, li ankorai estas
influbava, grava. Nu . <Pl,gla instruistoJ kiu multe voja,gis,
kiu iaras publikajn ''paroladoj? kaj ec publikigas ,adi.ko-
estas grava en tia
kaJ hay a.rrukoJ partopr-enas hn grave.con. Mt do far1s
,-ebion por , aspelrti grava, djgnoplena
por komplezi al G,hobrial. St@ mi ke . ne aeestas:
alia por. priridi mm. ' '
- Tiun posttagme:on mi foritis al - Ghobri!
ka:j lia :filmo akompanis min al la stacidomo, Jaj , en ]1
lasta momento. li.i sprvist,Q lwn . Jc.or .plen. .
figoj kaj lWlltgoj, .-&r la fruktj en Kairo ne, egalas la
fruktojn ei Medina cl-Sughajarali, kaj trure 'mult-
kostaj, kaj .se .,vi, 'prenas Ai tiujn, Vi ne OO.onos ati -dUm
kelkaj \agoj.t . ._ . . . k , _ . , f
D tiam mi reg-ule vidis . Ghol;lrial du-ttifQje Ciu
< ' "'t .. "' . ); "- ' . .
. . de sens'aci.o trapis la. Ieganton en
ci'u hiingara .gazeto: Xa roma:nkonkurson la
unuan fojon de la agentejo Pinker en London kun parto-
pr-eno ... de . r 4 grandaj > libtoelQ.onejoj en sme ti o m da
'statoj, pr.emiatan pr t,ooo funtvj sterlingaj, gajnis .
hongara' verkisto. La snsacion ankorai pliigis, ke ciok<:. ..ze
la vive mi memoras
1a romario de Ferenc Ki:irmendi, la gajni!lt.o de la
angla rornankonkurS? antai kelkaj jroj, kaJ pri
tiu . vigla kiun tiu romano vekis Ce la le9- .
. antoj d.e . Mi do .en m1a
propra persono kaj en la !)OIlQ d-e L. M. pri la gajnint-
ino Joly ;Foldes, verkintino de la Strato de la fiskapt-
anta !cato. Mr alvokis gn . tele'fono. Agrabla virina
vo_co akt-eptis mi.an kaj en senpera tono donis
ehlon jx>r. intervjuo.
J.oln Foldes sur flim:ko d monteto, en strato
pitoreska kaj iom malzorgita. El ci tiu loko si havas bel-
pan_prll;IIIOfl _urbon kaj l_a, urban vivon. Cu si
elektis la ci tie, car si volas vidi 1'3. vivon de la:
urbo; ai. si vidas ti un . vivon tiom car si ' tie,
mi ne scias, sed la romantika . de ci tiu loko
es'tas ti-f konfo;rua al la figuro, logejo: meblaro kaj vortoj
de . la verkistino. En sia logejo mi , ne vidis. ankorai la
de tiuj '?entmil de
honorarioj.' .Simpla, ma!Jll!ena anticambro, iomc kalva
granda 'cambrp, kvarmetra 'librosrankq kaj granda kusejo, ,
kompletigitaj kelkaj ,segoj kaj t:ihlo -:i: la tuta
establo. Ce la "eniro, la uriua .impreso' estas, ke la legejv
eestas malafabla. ,La tuta establo karakterzas mal-
iom maordeman, tarnen .belaman loganton. . Mi
vidas miila1tan; iom lidharan vitiJiori;. unuavide kuctute
aspekto.' .Sed kiiun si ekparola.S, siaf okuloj e\ vivas
lfa:J strange . inteligenteco , radias el ili:'' La .senpe-r.a
voeo,' la delikti j .. gest-oj_ atestas pr bo'rie clivilibrita ' homa
tlum d hoxoj. Sed kio estas va -opinio pri Esperanto
el filologa vldpunkto? . .
'"" Al ' m! ne placas nur tio; ke en Espetanto man-
kas la diversaj genroj kaj k ciu substantivo finigs per -o,
ciu adjcktiN.,O per -a. Sed cetere la konstruon de la lingvo
mi p pinias"ftre sprita. '
- sed e u vi . scias, sinjorino, ke un u el la multaj
d\1 Jia lingvo estas: doni unulingvuloj_proksim-
igatitan ltelpliugvor:?
ob$dta esperaritisto. Se.d mi scias, ke si estas infektita
per la verdaj baciloj , ke :Si estos tiain dcfendanto de
la valoro de nia lingvo, kaj ke la adiaue dirita gis revido
apart'()nls al mi persone, sed al- tiu lingvo; kiu rdonis
la felicon .. ;tl rnulta:j sebel,raj aniinoj. : .
: Bleier
.LERA''Ul\0 K1EL NEGO.CO.- ;
En Pariza] gazetoj anonco
a.llog-a, kies titolo e Devtlnez_ .crrvain.. '
v.e1kisto) .
Ternas: prj ti o, _k e_ .lerta f:ranco organizis lernejon
v-erkistoj': efektivan kurson, kie duro kelkaj semaj-
DOJ ciu aJ;i (?i) farigos ver-ki to . . Ke . nenia miskompreno
e tu pr la. 'nblaj celadoj de tiu }erefo, . jn liu:ivorte la
alloga anonoo: . .
>Forigu verkisto! << . .
>> Vi :ha.vs ideojn; kiujn vi l1e' La temo .. r
estas en yi jam maturigirita kaj pripenslta. -el ciu
ptmkto. . Vi poonas la plumoo . . . . kaj anta la blankil
; p:tpero . roiksa seoto de :premigo k.aj vertigo.
r:e:rbo la es,tas ega:le
Cw, kwu vi kred1s o-cbgtta en VIa kapo, dancas k1el crk-
lono cirkau vi. Pri , kio vl pensis, ke estas . ka:>tita., to
glitas por .cilnn :el la manoj. . ' .. .
Ha, kion mi faru, - vi demand'as, por pr!lzcnti ,
kio mi e8tas? Kiel mi komenc'? Kiel mi
>l Kittj tln:mentpjn devas ' sent junulo saga kaj decid-
se li senta 'sin kvazai vive . en:nasonita? P.ezega
.gargo tio ja estas en vivkorikuro: , .
La lernejo ADC - ' titolo vete trafa -
vin el la spirita karcero; prezentas en plena v'aloro la'
naturajn ecojn kaj la akiritan kapablon. Unuvorte, j);i
eerpas la . de yia individ':lo. Per la helJ>? de
unika ka) pleJ moderna metodo, ec Jaro pQ_St k.elk:aJ se-
majnoj vi spe.rtos, kiom al vi estos facila, kio . estis
nun . neebla. La elek,to de vortoj P?r la esprimcr de v1aj "
ties ordigo kaj kunligo ludo :por ,Ludo,
kiu estas .ne nur agrabla, . s.ed profltdona, car .g
plibonigas via:n situacion mawrialan kaj altniveligas vi.an
respekton verkistan. . , . ,
Skribu do tuj kaj ni sendos al vi nian detalan prns-
pekton, kiu enhavas la neoesajn _ .
&tas plej &Irme en tiu stranga arronco, ke donas
koll\pletan liston kun la nomoj de la adeptoj, kmjn' tiu
ci lernejo edukis tiomr efike, ke ili atingis ve.rkistajn''
cesojn. Estas bedarinde, ke . la valoro de la . tie. cititaj
libro.j stas tute ne kontrolehla, . Cr same -kiel Ja :titolojn
de la verkoj, ankai la nomojn de r verkistoj kovras tre
profunda mallurilo; ka:j la saman .sorton havas la .:Cititaj
en_ la versoj kaj novelo;j
Nt Re la estaS railinoJ, ,luo
- nu :petas pardonon - ege suspektlgas la :r,ezulton de .
la lernejo. ..
Povas .esti, ke tiu
Tarnen, post dai)ra batalo, li estas venkita de la amo, ku,
car estas pli orta ol la nalm-o, htvas la kuracantan
povon de' interpacigo . .mn Ci tiu streca agado, plena do
bomaj sort<>j, trovigas vjco de._ okazajoi_ tre
bild'ecaj kaj pdskribilaj :per vivaj . koloroj, kuj restas daire
en la memor. riel :ekzemple la sav,v.eturo, kies
'kurata entreprenemo kond,ukas l Jehca venko, a., la
riskoma, tutorica, fokocaso tie en la etern storma mat!o;
la belega somerfesto .:k un si a gaja br.QO ce ludo. kaj danco;
kaj antai co la aino nter Valfrid kaj Tuva, de
la unua _eksento la f!)lioogo de la Kaj kiel
veraj estas konturitaj la ho:moj ineze de la i,mpona pej-
de fa mar, kun ties stormaj veteroj kaj
aventuroj iti lnkti! Ili fere kaj re)e iras tra
sia kruda vivo, sn evito, . sen cedo., sen kompromisoj.
Kiel jn m'iiljustaj ili povas esti, ili ta.mcri amas en siaj
agoj la veron, kaj ke ili volas maljuston, ili faras tion
tute. Fa,kte, ekzstas ne multaj libroj, luj estas atesto de
tiel SODrOrnpa, belega vivoforto k.ie} C tiu J;Orpano de
homoj norda _Per
rJclgJs la noTda:n l.iooraturon per granda verko, km pq as
esti kalkulita al _la grandaj 'kaj 'restantij laboroj de )a
nordo. , F. W. V.
HERVEY ALLEN: ADVERSO.
sulc.oess, provs e-vti Allen .. ke l vengas Ad-
ver.son en grandan kaj ankai alie venigas
lm. diversajn, . postula; rapidan agon kaj
energion. Tiamaniere, sian heroon, denature nur obser-
yeman, 1i l'ovas plialtigi al aganto, sed kiu_ (signiie!)
fine tamen v',enas al mediteno kaj aktiva
helpe.mo. ' Amu viari ''kurllon::IOn pli ol vin mem! , to
estas la devize, kiu neskribite super ci tiu streca
verko.' y ,
Antnio Adverso estas evoluroinano. Sed unika
en . speco ' wo tio; k!) ne prezentas la -evoluon de
la poet mem .ai de iu el liaj samtempufoj, sed, per
tia kvazai la auioro estus cion vidmta' per la
okuloj ; rakontas. la. travi,vajojn de vir?,
km vrylS antai plr ol cent Jaroi. La romano ludas antau,
dum kaj post . la franca _revo ucio . . Don Luis, hispana
kun sia jun'a edzino el angla koriircistfamilio,
venas , al Francujo 'kaj mortpikas en duelo la feliCa
. amanton' de edzino, kiu mortas ce la J?.asko . de sia
needza infano; Don Luis transdonas la infari'on al mona-
. hej'o, kiep. . kiel casu adverso al venas. Kiel nun . la
juna Adverso .tie pli ' ven.as al sia "patrina avo
kaj .. poste .. en_ .m., alprok simajn lan .. dojn .. ka .. J. ko . ntinentojn,
kiel li sub la malamo de Don Luis kaj sub la,
de fine gajnas la arlat.inou de sia jun-
kaJ pro malfelica hazardo mortas, bo formas la en-
havon ' de . ci tiu libro ampleksanta preskau . 1209;,,
presitajn paA'ojn. Pri sipaferoj, marveturado, grand- kaJ
etkomerro, lteFioj, :teatro, monahe.joj, filozofio, sklavo-
koltrePco, sorcado ce la primitivuloj kaj Cvilizulj,
daj )raj kio kaj
ne en m. .la .libro
en , pleJ 'Interesa mamero: Talleyrand, kaJ. Fox,
bankisto Ouvrud, Madame Georges, la
personqj .aperll:s, sl)!i
J)leJe ludas, kiel Jam dmte, en ph alta] rondOJ . .
ta ,libro estas .timige bela, abundas de ,_profundsencl!j kaj,
:rimarkoj, . . anka . enhavas
,
0
kaze portas .ankaii hon, kron . om klaoo, sed
"' nen1am,,. igas Qi . ell,)<l tempo, _de
postkaleso kaj velsipo kaj tamen . om . sentas t1el mo-
derna kaj aktuala, ke ec la plej leganto ests kap-
_tata, de kaj nenip scias ' kial.
sukoeso. . _ . . ; F. W.
'l'amen, la' ator volas'. nur"1,Donttt, ke.
en la hom batalas bonaj kaj malhonaj intencoj , kaj ec
kjall1 la jntenc?j . !a bona spfrito h?lpas
smcere. pnpent1 t10n Ita] hu Aa)na venko de la d1ahM;
okazas nur en '
' Ni p,rezentas .sur niaj .scenojn el la
teatrajo] kun . la ple] mteresaJ figurOJ.
BV.
NOVA DIREKTO EN LA FILMARTO. Se nun
ni parolis pri tia, ni ciam parolis pri la rnaniero, kiel
prezenti la filinojn: pri la Dum multaj jar-
dekoj oni. nur. scenoJn la
-tekstoverkrstoJ deviS fr1 longan VO]On, rb alvems
la priskribo de griza 'de scienculo. Mi Pll:rolas
Ja filmo ,Pasteur de la granda
'Warrier Brothers. La filmo hrile pfuvas, ke apkau citaga
vivo plena de laboro povas esti same interese filmigita,
kiel la vi yo de la granslaj K
filmo estas certe unu el la ple] gravaJ paclf1staJ mam-
kiujn la filmarto ia'm produktis. Ta,men malgrau
, r la interesec de la scenigo, la filno ne estus venkinta,
5e la ,rolon de Pasteur ne ludus ,la fama franca aktoro
Paul.Muni. Estas la scenigp ,kaj la ludo de ci tiu genia
hom, kio faris la filmon unu ella plej bonaj , nun
viditaj -de ni. Per kelkaj gestoj, simplaj vortoj, ofte per
rigaxde li vekas -emocion en la _:animoj , kia _la
, da gisnunll: .. supozo esbs . vekebla nur per m.orlo de la
bona, heromo, ai per al1a speco de la rutma fllmscenaTo.
Agq estas tiu ci filmo ,kaj ni nur puvas deziri, ke Warner
Brothers fabriku andc.orau multajn el la sama speco.
LA GERMANAJ FILMO.T en la lastaj .. estis
absolilte neinteresaj, ofte preskau feruraj ero la diletan-
per kiu oni fabrikis ilin. Vere, en la antaihitlera
,Germanujo la :filmistoj -esl'is -preska senescepte. eksterlan-
danoj; kaj kiam. ili estis la germana filmpro-
dukto al la nivelo de la filmprodukto de tute
mlgrandaj ' landoj:. Se certaj homoj kaj landoj.
. la germanajn fi1mojn; ili ne perdis multe kaJ mu1taJ
,homoj ne ri_gardis ili
0
, ec sen ia ..ntenco de bojkoto. La
.. germanaj filmoj simple oe estis iodaj al . rigardo.
, Des.pli interese, ke hodiai tiu cirkonstanco komeocas
Lastatempe ni .vidis du filmojn, kiu egale hone
povus esti produktitaj en Usono ai Anglujo. .
' , .,, Temas pri . la filmo, kies muziko est.as la IX-a sim-
kaj Ne paroiante pri la mu.ziko
mem, kiu ja. estas en si 111em askultinda, ni , r.arolu nur
pri la drolantaj virinoj Maria T)lsndy kaj L1l Dag9ver,
pri la varti;tino kaj pn la etulo sesjara, ' kiuj vere estas
Sed al la . tuta . filmo mapkas ia ajn tendenco
parta , aii mondrigarda; ha vas si - de la
amerikanaj filmoj: 'malbonul{)j _pereas, honuloJ
malgrai ti o, ) a filmo estas bona.
' nkor;ii pli inirigis min filmo La cezaro de
Kalit?rnio kun la, 9in
. la gl:mana Bioscop-fil.n:lfabr&o kaJ m1 devas- nepre _ak-
cepti kiel - la .K10 estas
p1;ooktebla-en la ;:fdnfotografado,. bo f;!Sts C1 he pr.ezen
,tita. Bildoj . un u post alia kun tia arta kia en tju
amaso estas trovebla h:e malfacile en unu sama filmo.
, .l{e ank:ai la t4isOl:O .kaj ' [f.renker ' mem prenas :'sn
parton en la sukceso, estas kompre.eble. Sed oni ne p.Ovas
{ prisileirti kun si11;: reale.oo, bistoria,,, dokumeu-
. l;teco kaj la> finon - m<mtr.;mtari al lioma progresado
llaca kaj civiliza. Estas tute nekompreneble, tiun fil-
',mon. la rpilitemaj -germanoj.
stas b ts Vi e6 ne rimarls tiu,n 'nrindan
polivon. kiu la lnfano sin '-banas. IUon: Itri ' diras?
'estas ec ne polvo, sed io pli dlik!at. .
; - J;es '- respondas la bovo, -; io. pli facila ol
Iu polvo, tia, kia la ,tumo. Ora ne'b.lo, kiu. r.ad;ias el lia
eta korpo.
' .....; Jes, jes, tion vi diras nur ' tial, Ke mi kre<l'u,
k-e anka vi vidis . '
- Kio, cu mi do ne vids.? : '"
La bovo titas post si la azenon al angnlo, kien,
signe d;e adoro, 'ti metis malgrandanJrranCo;n .eirkai-
atan d'tl pajleroj: tiuf ci ,pajleroj la elradiadon
de la da korpo. Jen la unm 'kaplo. La .pajlon gi por-
;tis . Gi e fu.i de la .. kripo : ear
b.avis tro guston; la bovo ginz timis.
.. 'fute gis la 'vesp:ero ekstere pasta.ds sin la bovo
. ]a azeno. Kvankam pljofte !a tonoj nur m.al-
facile kiapbls kompreni, ekstere 8'1?-r la jam
multaj, kiuj )ain sciis. Ili ee vidis stoneron,
kiu signis per la angigo de gia formo kaj kloro, ke
anki gi scia.s, kio okazis en la :Qokto.
. Ankau Ja. floroj sas, ankai ilin oni
indulgi. Tiel ho,ldiau .fu patado sur la kampo estis
labo:tego, se oni ne far$ sakrilegiulo.-
La ee .;ne estis ' malsata., Cetere, . la ID'angon gi
trovis. eiall:l pli senutila. G.i satitis de . felio; .
Antaq trinko ti demandis sin:
' - Ou tiu ei .akvo scias? '
, Pi9 du:OO trinl.S kaj .loriris . iom pli mai-
pro.ksimen. al malpilra flako, pri Mu estis evidente, ke
scias pri neiiio. . .
Foje IBenfina dolCo kun 1a akvo malsupren
tra gia gorgo:, se. el nen,io ' ala, el to ' gi <&vis scii, ket
ti'U akvo scias . . . , - ,
'" " ,:,._, Jam -J- pensis la 00.\'b.,-;' :mi
devintus tri,nki el '
> . , .Ea spiri lruratis, ear ec la aeron
rig!lf.:diS sankta .ka.j scianta.. Oi timis, ke se ti
grandau :enspiron, eble a*lon. . .. ''
. h?VQ. hontis, W gi . ne Ciam" pum,
, k1el volJS : - -.
- Do ini estos pli pum de nun. Ciam mi aten!tos,
kien mi nretos la piedon. . i
La aze'no fartis hone. , '
La ISUno iriundis. la staion kaj Ja blestoj kvere-
lis pri la hOJ,l01'0
1
kiu l ili kovl'U. per Sba la
infnn. ' . -
; - Ne ja iom da sunl,umo, sed la arebo
ja <lirus, ICe ec . tion mi 1;1e . . .
La Infano dormeti.s plue kaj foje;foje Ji medi-
ta.dis 'duin kaj suprentiradjs la
l''oje la azeno per. sia ,lllizo, teaere flankentuxis
la infanon, dum la patrino, sur .' la sojlo,
al la k:is.tanoj. :;
l<:tam Mar.ta rev:ems, Sl .ekblll:ls .n.gardaute S.lfi
filon : si lan vizaton tie, kie si lasis gin mta.'i]f!J
; i -eksci,i.s, k1o, okazis, si komprenigis al la
azeno, !re ne , decas. tui la infanon. La- oovo aprobis
sed Ci, tiu silento havis . sen con.
donis,. al' ei tiu. siltmte. ntnon, punktadOn,'
En taS'Oj faaile , oni povis "SelM
1
.penson, per la lougo. kaj formo de nu . va-por-
kolno, kiu giaj -naztruoj. .
. La: bovo opi:n:s, ke ti nur neookte povas serv
gi al si la Q;l.'U.ojn di, la
(matiille. liutimis .froti.&an dorson al iu lcrdujo j:lelna.
au_ gi.premis al muro Ia .
.skaraho,n., , . , - e
Fendita nria anirn' , kaj 'se enunte .
.. vo1as vivplenigi la nok:tan ftston kante,
,, ofte eksimilas per voco " ' .'
, Jes, tio ja estis , bela vivo, de 111 tag:oj',
kiam la patro ai lia filo . .ai aofla. abrupte
rn'/e..z;e ' ae la fe.soo kaj tradrasis la' patrin-Q,n, pugnofra-
. kaj ro m pis sian: baston.n sur mia ka[K!,
Cil);r non a:nkail .tui e.n la h.ttegalo. Cat; ni
fJue' [:)ill'OJis' la 'llutkan. Ja du virillOjD }li' nomis p.eattr{!S
(putinoj) kaj min kie:lc pezerengh ). J ... .a
d'l,i kompatindulinoj sin je.tis al la _pie.doj de Eiaj firanoj, ,
cit'kii:brakis iliajn krorojn,"' kaj petegis, ke.lli domatu
] a viza.S'Ol} : . . . ,A
- Ne al}a vizag.o! .i5:ri:is, je. 1,1omo 'ded'
Sinjoro kaj del' :Sankta Virgulino,. r'le , frapu . al la
vizaB-o! . ' . Ne . tuu la okuloj11! .. lndulgonJ ...
' Ha! la vizaS'o, la olruloj, la beleoo d tiuj du
virinoj! .{. . Ne eltzistas e.c u:m1, kiu povu ilin e.gali! ...
Ili havis hararon orkolorau kaj longan gis la ' kruroj ,
hauton ,blaukan; . brovojn, okulharojn kaj piupi.lojll
. ehone nigrajn. at, Sillr la rumana geea.logia arbo de
mia patrind tri d'i:versaj ).'asoj: turka, rusa
kiaj LaU, la olropintoj, kiuj laiandon en
la pasmto. . .. ,
Dektrijara, mia .Piltrino venigis en la rhontfon' si<!.ri '
sed en la moment(), kiam mi ,apertis la
okiulojn. neni'u kredis, ke i estas J:l.atri:oo de tl'i
Kaj tiu mino
1
ki.nn indos nur .kares kaj ki.sj, stis:
se mi;a P;atw> .J).e
per al I' bnJ.e la ama:ntJ; kaJ
mi neniam sciis, ou en la komenoo mia pt.cino perfidis
la in pro. tip ,ko.megcils,, ba:tis
1

IDla patro unue s1an edz.mon, . kiu p.ro tio, 1m
k:okris. Oiuokaze, la festa humoro neniam esis Ce.,' m,
car l:a alternis kun la dolrkrioj i kajape'r\.ai
.la hatado, jam eksP.lOdis la sur la vzag-oj, .
roundita.j . de larmoj. . . . ' ' .
, Kutirne: nri gardostaris, mngailte kiukojn, dum'
la kortg'arwi . - oetere Jrun -8.f!teuo deca . ---,-.
to:rhnanlere sut ' la tapiso, kantis lea) igis laJ
,vjrinojn danci, lud:a'Ote al i JSII.lri
gitaro jpJu de ka.stanjetoj k;aj tarnhu,riuo,,
. . KRISTINA.
_el svef'la .Caponuto de Einar Wallqulst
. :x,. . .z - ,-J '} - .. >';
. Kristina, ' q:o estis V'i! Antal; maj okuloj eniis mal- " Ilo Kristinal Ti'am plezm:e fari la roodiron
mi, d.UFl. oficistpj . Raj Ja. homoj pe ;kaJ . v.iao nur pri secL wkau
eirkaustar..Is, esplons v1an malvarman, molan korpon, kiu . pr CIO aha, kw povas allogx malgrandan vneman l;yo:-
lumigita de sonanta petrollampo kuss .sur la kruda ligno- nidon.
tab1o en la kuir.ejo i'e Mafts. . . 'Iun

'via patrino, ' Elii , v.enis po1 .en vol vi vin

Dum mi , un.utne diktis la esplorprotokolon a:l la
en "ian boacfelan pelton ka:j enpaki vin en la stl:angan
,distrikta prokuroro, kiu sidis pli prgksme al l pordo, laponluliln, l<ie" vi ki:\s1s . tiom nkutir:ne ]aoigita. Ridf!,nta
lai '"'DSOJ, emS forlasi la mailogan oficadon, kiu mn J M
r- ruzu etol Estis korpteme al ni transdon vin. ;.,. ja sciis,
okupis, 'por. al la sunplena. lempo, kiam,vi estis Ce ni ke baldiu' :,vi forgesos; kiom_ .. aml,lzaj estas la varroa akvo.
-en' la I?-lsanfilejo. La pasintan .printempon, du:rp. boaca "
"'kaj sapo, pura. tolajo kaj ciuj ' van.tajoj de l a mondo.
vi_, ja .g,rave. mals:migis. kaj de_vis kun va K 1 k"
aJ'_DI :J?goron. pro . SClO, Jan Vli'On 'Vl,
) patr.ino ,Jl;alti: . vilago arbarregiomi; La ,,sendis lapohknabino, iros renkont. Vojagoj en . blovo .kaj pluvo,
al mi sciigon pri to; kiom vi -estas mi1lera, malgraii la ege rna1varmaj fendoj; kaj infanflegado, bonvola,
.zprgado .;de via . patrino, kiu cefie estis .bonvola sed sed pri kiu . on.i tam.en ne povas diri , :k'C gi atingis altun
ne -konvena. nivelon, sole taugan por la plej sendefendj de ciuj, la
La .distrikta flegistin.? de vis enpk:i sin en Ja glit- plej ma1,granda.j . . Vi tamen? de vas csti hardita por va
ve-t urilon por vojagi al vi, kaj .S revens en la .ma'Lsanu'- estonta vivo migranta. Ne , esta. al vi permesate farigi,
lejon vin! pakitan en f-eltoj kaj boacid-feloj . Jciel niaj prpraj in_fano3, sentema. kaj sopirema.
&-- Al mi mkorau' vizias: va >pala, . kaj ma]-
jttnulinvizago. Vi estis tro laca por plori kaj .Do vi ' forveturis 3J la .stormoj, furiozantaj eirka
e1)a .mlmultaj vodoj, kiujn ,vi kop:is, ,vi malo.ft;e bal- la nomadaj tendoj, al Ja paradi2o, kiun la
ion alan ol "tjatse (akvo) . Vi malgranda ram- 'ttii:stoj emas kaptadi per oku:loj kaj fotografilo. Ni sents
pulo l pulminflamo maltrcllnkviligis, nin, sed . vi ests solecon post vi a sunbrila rideto.
brava; Yenkant1l ,k<}j, la malsanon kaj la: a:ttifikan "kura- ,,;, Kj jen a.ta mi vi ' kusis, Jnalvarma kaj , pala. Vi
cadon, , kaj jen, iun tagon vi ;balbutante kusis en va lito, -cs tis. tiom bela.' Va malgranda ronda ' ko;rpo estis kiel
tiel dolCa kiel'"brunnaita laponk,nabino povas keruba, via mall1ela haro Pfliidis tiom silkmole sed
esti, kiam si ridetas pri la' tuta mondo. . . va huso blua,' gi ne ' rdetis, laca suf,ro dcisegnis1
.fan itud,on' ka) Yiaj okuo] Tawntis,
estas mortinta.
..
Posttagmezc la de decembro tg33 -vokis la tcle-
, :fono en la-kuracista. domo. _Kun flegino, akirita duro paso
de juoj, mi respondis, sed mi htent!s j sono de piar-
plepa kiu deniandis . Rf ,. mi. Estis sciigo el
survoje al la montcgoj . Kaj .onLl'akontis al mi , ke laponin-
fano mortis inter strangaj cirkonstancoj . En la ofico mi '
sciigis al la i:listrikta PP'>kuroro pri la qka,za]q_ kaj de la .
gubemia}-'egistaro ni estis ()rdonitaj al la Joko por
fari ._la :esplorojn. _ .
La mllumo den!le supe:ris 1!1 regiorion, kiam ni kun
la 1-.ampara helppo1icano iik':oja!is., s.ed en. la brila lum-
dle la. reflektoroj, la. un,uopaj negflokoj , tiom mir-
inde . blankaj, faletante miriadoj da kusenoj en .. vpj!- ,.
sud'ac kaj plugdigoj. Rapide ni ' trapasis la malmltajn
mejljn, dui:D la interparolado iom' post .iom transglitis
de la okazajo al b,ejnifarata h:ando, stelistoj kaj
Ilion estas . oportune pritrakti _en de polico.
Laponkaravano', kies .b.acoj . pr.o la
bruo de la devigis nin halti por momento,
dum tiuj pratempaj' modernaj e0:
nokta mallumo' pretcrpasis unu la . alan ... Sude vig\aj sed
arkte nigre.taj laponof krivokis al siaj mal-
viglaj " , kap.ricaj tirbestoj . .. Iliaj strange melodiaj vokoj
helpis al ili teni la boacojn te la ordo de la ka..,
indiferlmtaj
similaj al _ nigraj
Laca jam, dentoj clfalis.
Signe sur k-ornj , la af.
Oni pr:i batoj ne sparis
Sur foirplac' de l'
Mus-rordetado .1ed-1Jrua
el)as nun .. inct'.
Pensas pensen
Pri, blankpieda bovid' .'
',.: , :
Estis gi tre senkonsla
Post la forpre_n' de' }',. idet'.''
Sut: la palis' subtremola
Fclon Skuadis ventet'.
Su:f" po1igooa pajlajo
Trafos .-gin sama sortbat',
Ligos al kol' ' oni masoo,
G:vidos _gin for aJ bucad'.
Qi senespete kaj >lende
Pt-eJ:Qas la al te(
Logas en songo gin. tente
Verda herbej' kaj liPer'.
xg,x5.
Ter ''kara
Tero k:ara! La gren-ora
Suno sur la akvoj brilas.
L 've1dajo inilsonora
Kvaza min , al tiras.
Jn rezed' kaj . trifolio
, Floras Ce !a kamr9limoj.
Kaj tintadas :rozl1ridj '
;:. & ,r - salikoj,
Super mico :futnnbeto;
Sub c1elo l:rul-odoro:
P.ensoj pro' sekl:eto
_ N\ln routigis en la koro.
\ ,,., _ _,- !:',
For kostuinon anglan, in diablo pr..enu,
Don1,1 do falCilon, montros mi al vi -
. Cu, kamparo do ne apartenas?
"(J.u k un am' vilag;n ne memoras mi?
Teraltajoj min neniam genos.
Kia gof;, ppstlasi fale en la val'
':Yerslinio]n herbajri dum
Por ke ilin legu safo kaj _ceval'.
En linioj tiuj sin
Kaj elkoran gojon sentas la faleant',
Car bovino ciu legi ilin. povas
- Kaj per varma pagas por la
Ho a;er' ftost-trema
.Ho acer' frost-trema, ho, _acero n11da,
Kiaf stai:as kline vi en. vento -kruda?
v1 1on adis? Cu vi ion vidis?
Cu\ amuz-deziro . vin ci tien gvidis?
,_ - ' : i,:1>_. \
Kaj vi stumble venis kvazai ebriulo,
.en la\ nego, rigid.igis krur(l,
;'..":;-,
!1 .. "
Ah pl:u firmpieda ankau mi ne ' tlstas,
Nohe hejmenire sur _ la vojo restas ..
Ni nun ir9s .
%.
Ni nun hoos unu post ala
Al la land' de l' paco kaj
Cu mi swe kun hvajo ma
Min prepairi balda por
Ho vi, betularoj verdetantaj!
1o vi, ter' l Kaj ebe_naj' seri lim' !
Pro la granda ar' ''de l' foritntoj
-La angor' pliigas. en 'anim'. .
Tro mi -en ci mondo oion arili(
Ciun de la rica viv';
Sin trerrioloj respegule banis
En la rozaj ce l' dekliv' :
' Pensojn en silent' mi pensis multajn, .
Kantojn pri mi verkis en trankvil',
Ec se esti.s tiu mondo stult,
Tamen B'-<;ais mi _pri ' oiu spir'.
Gojas mi, ke kisis mi virinojn,
Premis florojn ku8e sur la ter',
Ke nen1am ha vis J;Ji kutimon
Besto-fiatojn bati kun krel'.
M'ankos tie arboj verdetantaj, .
Ne susu:ros 'cignakld gren' .
Pro la -granda ar' de l' forirantoj
Tial ciam min ekkaptas trem '.
Estis al E!Ji rpalfacileg_aj . kia!ll si k un la in-
fano sia:j .J;irakoj pene paJis tra. la''negblovajoj supreo '
lai la dlilivo al la domo le MattfJS. Sia f:uneb:to estis .
muta, okuloj 'sekaj. Tia si estis, kiam mi vidis sin;
kairanta ; snr, boacfelo sur 1a planko, r1,1inigita,
ftapit'il.; 14ID nigracf, l:taroj faske pendan:t.aj 1a la van.goj
kaj en .. vesto malordigita. 'Lkona kaj
pr(}mta Ji pe.Qe al miaj mallaitaj demandoj.
La ed.zino, de ... alia lapeno., kamar-ado dQnl.la. do1origa
.al l},) en' la: rakonto, l : ,Yiroj 'plorgemis kqj
ni aliaj kunsentis , al tiuj amare su.feia:rttaj homoj, kitij
tamen nen1el for8an8us sian liberan, f:re8an . vivmanieron,
dcpen!iantan de por cij de la
sveda kltu'ro en la, jaro de graco I933. ,.,.
'*
rokuroi:o skbis, dum mi ' rnallate
Sganarelo (sola, -kun la manoj ctenditj spren):
D.ankon al la .. ielo, k e fine, post tiom da klopodoj,
ni venis sopirita u;rbo, . .kie ni intencas Kio povas
esli pli agpbl* ol nter . :filozofoj, kie ni
audos nenion 'krom Mi esta,s laca kaj senfortigita de
la sed' imagnte k-e ni feliee . atingis la dezirij:aJelon,
mi jaro &entas miajn fottojn
Ma . sinjoro Leandro, kiu 'estas ekster la pordego
kun.la p,akajo, .a:nJa8endis --min i tien pr lupreni
jon, sed mi vidas.: -Ci tie estas tiel trankVile kvaza
estos okto: pmvas . ordon kaj bonajn m5>rojn. Mi
do '(,levas ira,.pi Ja uni.1an pordoD.t P<?T ke mi prolu kun.
iu. (Li frapas}
SCENO Ir-A
(Sgana1el. Filozofo kun barbo.)
.Sgan-arelo: '.leil mi vids, ke -vcnas "iu, La staras
sur lia 'franto. Sinjoro magistr.o, ne se
mi vin demandas, u vi scia:s pri por - du fremdur
'lof (La filozofo .. neniQn respol)das, sed nur t oscedas. )
Sinjoro do.kt?ro, u vi eble ne mian ,qemandon?.
(La filozofo ' silentas kaj ree osoedas.) .
Sgana.relo: Cu vi eble scias J:l:ri lotejo por du
. . "
La fi.lozofo (osoedinte trili.n dgarclas la sunon
kaj diras): La u la suno nun estas la naua boro.
. . Sganarelo: , Mi dei!landas nek: pri kioma nek pri
la demandas pri !agejO'. (La :llilozOfo oscedas kvaran
fojon kaj f'Oriras.) "
Sgant.t.relo . lian osoedadon): . &e. ti u i
estas li .por rienio eta& tila, ar li l,e clp;nolas,
Sed e1oscedas la sagon. Sed nii devas provi tenkonti iun
alian, kili p1i multe kaj ciscedas iom malpli"
multe. (Li ftapas 'J>Ordon.)
. ' L. slavoj , kaj l bulgaroj speciale .tre $atas
la teatron. La bulgara cefurbo Sofio estas tre felica en
la konteJ:!tigi pri tio siaj;n En centro
.alt$ k pl:ej granda, Ja plej bela kaj . plej ibona teatro sur
la Balkima duoninsulo: la NARODEN TEATER oNacia
Teab::o. Anta 'r3 jaroj forbrulis: Por rkonstruo
,la nacio s_paris . nenion, fari.s
kolektOJn G1a rekonstrub ka{ p1igrandigo forglutts o
120 inilionojn . de , bulgaraj _. Levo;t. La gvidnto de tiu
riekonstruo estis-h Dresdena profesoro Dlfer. En 1923,
.mi :_,_o,:kiel tiama Sekretario ;de la .blgara konsulejo en
Dresden - havis kelkajn renltontojn kun la dirita profe-
:soro d.e arhitekturo. Li diris -al mi: Mi
' nun Eropo 28 . .teatrojn, la Sofia estos la 2.g-a; . 3o-an
mi M konstruos! << Li tenis sian patlon. Ka'j vere/ li el-
versis sian tutan arton kaj la bulgara Nacia Teatro
unu el )a plej p-randiozaj, modernaj kaf ricaj en tuta
Eropo; ktp. g.iaj geaktoroj
estas ilnu3 el la plllJ bonaJ kaJ admuata3.
. Ne nm Sofio, sed anka la provinco vivas kuh la
penso '' pri . sia teatro. C::iuaitime la demando pro la nova
administrado de la teah:o, 'pri da nvaj artistaro kaj reper-
tuaro estas lpka regna demando ...
. , ,,; Js, la l>ulgaro satas la teatron. Kaj jeri - la mal-
r.ica Sof{o subtenas Nacan Teatron kun dran,1o kaj opero,
- 1\,oope.llativan Tjlatron, operetan ,teatron Odeon, Artistan
' ::'featron., ne la .
La tatra- VIVO Cl-jare en Sof10 tre bone
per elektitaj teatrajoj en ciuj teatroj. ' .
., . En)a

-Tetro estas pleJ kaj

oJ;,.data la kvm'l(ta teatrajo per' Jbu la Ci-Jara
t.eatra sezono: . "" _
, Pred ( KaraTaMs) = Antai (Nigr-a
'' A:lonaso).' Savo.v,_ kiu sattttempe -.est
en la Nacia Teatro k:aj a(toro de m1;1ltaj bulgarajt
oni ,varme apladis, :ke li cerpis sian ,tem\)n el
Ja :.!tompare pr-oksima- i)eroa pasinteco . de Bulg.rujo. I.,.a
de ,ttram estas prenita el 'apartaj rih,eloj de
la b!llgara popolo por 'rehavigo de e.klezia .kaj politika
l.Iberec.o,_ beloj, okziiit!J:j a,ntai . I!!Po jar:oj , kont.ra la ,jugo
'de grek1>j kaj t:Urkc;>j . .. _' . . . ,., " , '
aUto.r.o doqas en sia teatrajo le terurajn ai
diaj'Q. figurojn,_ sed poemon, kelkloke en
eblankaj . vrsoj:. ''La dr;unon h'lege sursoenig'is .la re.gisoro
"llrisan Cankov, helpe fle: Ia .artisto Popov kaj bonege __ ludis
1a,_ dramaktoroj, de la. teatro. La heroo estas la instruisto
, , en lp G-ravna, ": -;juna orfo (:Vladimir Tranda-
Li amas sian kaj sub-'_
J'lg1tan atrnJOn, amas ankau \ Zorka Jurda-
onova} de la c_ Malif) $arafov).
Kr:om . tel.iia 'la instruisf:!:>n amas} . .a;tia kriapmo,
(P. Ger_ganova)" juna orfirio energ1a kaj _
amas ankau o la . }una' Nikol.alti-Bej .
:Stamatov) ' bulgaro-perfi:Iillo, de .la .turkoj. TB;flas
defen<las eh frcaton },1\l J.eglS P..atF_o ,
Nii 'L -en. bulgara Jingvo, kontrai la - furioza gr.eka cef-
pastro kaj_ fo,rpelas tiu li perse:
kutata, rmnaoata ka fme devtgtta . fodas1 )a lerneJODo ka.J
forkuri en la Balkanajn La adiaa sceilo en
malrica bulgara le:rnejo estas Pasas tri jaroj;
Kara T:mas estas JmD fama voJevodo
1
gv1danto de batalvJ
kontrai turkoj ka] grekoj, defendanto de la k_aJ
:eopolo. estas yor si
pm' edz1pta ' k?ntravoie . al Nikolaki-Be)O, kmn . J .
amas, restante f1dela al Kara .ranas: Pasas ankota kelka)
jarj kaj Kara Tanas venas kun sia band'o en la monto.jn
super la G-eravna. Nkolaki-Bejo ekscias, pri la okaz-
onta renkt:mto . inter k:j Kara rmas kaj vlas '
mortigi ci tiun. Sed Kara ,Tanas lin antll-8; lin mortigas
kay forkuras -en ,la Balkan-montojn. En batalo kontra
turkoj li morte vundita kaj. elspil:ll;s ointr.,la nu.daj
Balkanaj nter la mnoj -oe la fidela Janka. Nun
Janka ek_gvidas la restintajn hajdukojn al batalo o o.
. . La geaktoroj entuziasme ti un heroan
CiJ askultintoj disiris kun la impreso, ke la teatra atto
en Bulgarujo far-is ankora unu grandan kaj belan paAon
sur la vojo al la perfekteeo.
Dcta sukcese prezentata tatrajo en .la Nacia Teatro '
estas Matura = Maturcluamerw, . de la hungara verkisto
Lszl Fodor .. Oia enhavo, kiel an:kail de la titolo,
est_s el la, lerneja vivo. >La. agado en la fino.
de la lrnjaro, kiam la lernantinoj forflugas por:-- ciarn el
la 'klascambroj, eeloj, -kaj. ert
la, <su11a tago: Per s1a3 p1ktloJ .1h .ne nur , _sUCIS ella . nuelo
de ola scienco, sed ofte ilin en la tolel:enajn animojn
de la instruistoj: lli estas _kruelaj, car ili estas junaj .
Kaj >la instruistoj, kiuj tutan vintron
p-'pece sian animon, kies sorto kun
lausorto' de la lernant(in)oj, nun restas solaj . Ili mortas
en ]a fino de ciu lernjaro kaj .en la komenoo
de, la .nova, . duro sptembro. oKaj Ael malhonaj .1ernantoj,
tuta.Q vivon ili la klasojn.
. Kio do restas >Qr gelernantoj kaj geinslruistoj post
tiu tuta studo, post la ;ekzamt,lno,, post la
meno? - Un u kan teto. : . un u pen:trajo, kelkl!,j poe2:iaj
v(soj-. o. kiel pastista fajro en autuna nokto mal-
proksime w la kam,po , ._ . . !\estas. la memoro, la befa
malgaja mmo'io, kiu, frdktigita de la animo de l talentl!
dramaitoro, -en la kortusan, karan, elegante
ve:rkitan teatt:ajon: Maturkzamenpii .
La teatrajo de Fodor ,estas 4e
vera poeto .sur la scenejo. Ciuj geiUdoroj, ludas kJlll plna
animo, Tt:andafilov, en la rolo de la tragedia
di,rektpro, ' sian: doloron, en la kor
kaj gatdanta s!an denaskatJ.. antaj ciuf
s-ino Gerg3.1J:ova; en ,la tiel delikata rolo de Katja Horvat,
. disver8as mirindan. earmon en la Jasta akto, k1e . estas
en sia 'eiem-ntoo' blega blanka rcrbo - vera siro"
bolb de l'printempo; s-ino Djulgerova, kiel . Klotilda
Saraj, ludas k un, kaj kortu8a o fid_eleeo; s-ro
K:ismov seka matematikisto; 1tonstante
de Jernantino; s-.ro Aildreev - la rmlda
instruil!to Lambreva - la i'rudenta,
llekrete . kaj helpantip.o de b- .
di.l'Qktor;' Kodjapa.Qev kaj 'Serbov - a;
koleg{)j k. a, : La -in;e:reso. al la t_eatrajo granda,
kio p:rqmesas_. al-t1 en ma Nac1a -Teatto Jong:an vrvdairon.
e .Sur La Gwio estas la tria teatrajo ludata
en la Nacia TeatJ:o, . Oi estas. verko _.de dr,amatono
Wilem W-ern.er. 'tie ci )a jm. eStas en plena
kapto . de aktivaj sociaj problmj : . estas ro.llwnata la
tragedio de inteligettta familio; ki u percas sub la f rapoj
de la senlaboreco. Samtetnpe la utoro vols penetl'i n
la, -ideaj1:1 diferencpjn. de du .. geMracioj, malko)<l'ante kel-
kajn ;p.rofundajn m.oralajn . konfliktojn in ter patroj . kaj
filj. La dish.atmonio inter.ili estas dramo de l' h.omaro,
speciale. a,krigita kaj s.ubstrekita -en nia La
- de W:erner SOI}noplena, aktuala, sed 1om elpensJ..ta.
Kulpasnek gepatroj, nek .infanoj, sed la travivata de ili
tmpo, 'kiun unuj kaj , aliaj ne scias Temas pri rnal-
gimnazia instru,isto, pafi' , de. kva,n gefiloj, viglaj..
kaj kju .restas. konsternita,
antau la !dopodoJ, revoJ kaJ nmedoJ pot sukceso en la
vivo; kiuj movas la junan generacion. La fidela idealista,
romantikulo kaj J:evanto de la pasinta jarcento, kreskinta
en sentimentala societa, viTgeco kaj . s01finta,nur -plenan
moralan nun kiel liaj gefiloj, - viktimoj
de kruela socia mdo., estas ludloj sur la, ondoj <.le .preska
absolQta .malmoraleco. _
La teatrajo de Werner estas origina:ia kaj
. serioza por maltrankviligi la de
D\lntempa . rigardat;lto. Qi estas .bonege ludata en l Nacia
Teatro. S-ro Masalitin<>v,. konata majstro por la psikologia
selcjgo de la soenJudo, t sciis substuki gravajn JDO-
mwtojn kaj fari la prezentadon artiste honesta. Je la
dispono estas la geaktoroj: Ges-roj Tencev; Snejina, Bu_-
juklieva, Gancev, 'Mihajlovj Kircev", ciuj kun sento certa
pri artista fideleco kaj pri preciza gesto.
Srednogorski
historio de revoluclo, 'denove ni vidas je vivo
,, kai morto: . kiu' hodiau esta$' aklamata, tiu morgau devas
. surgrimpi la . puheturilon al la gilotino. lu el liaj per-
son_aj miilamikoj pri la rolo de Lafayiltie en la revo-
lucto .. jene; En t;>.enio. m:Ubona . li
bno, tio V-erko. La kvm JaroJ., kH:lJn
pa;nsas. en la ,!Dalbbere)() de ... ne povas
han l?an illttUJsmon - . kaJ han Donquichot-
te-econ;. h lme revenas, v.t:ro regasen Francujo.
N un, ebistas cezaro; Lafayette placas al si en la
rolo . de Brutus. Napo}eono l'in tim:as kaj tam.en ne
forigi. Ciu -en FrancU;jo estas jam -konvel'tita, nur unu-
estas ne plibonigeb}a, .. kaj ti u es.tas Lafafette. Ti el
Napoleono; Strece sc1as desegm Latzko la batalon
' mter la pote,nculo kaj ci ti u Atale nefleksebla viro. Ka,j
la idealisto lransvivas la realiston: Napoleono malaperas,
dum Lafayette ankorai:foje al decidiga grando
en la julia revolucio de . I-83o. Lois Philippe, la ruza
akceptas el la manoj de la facilk:reda naivulo
la kronon de Francuj0. Anka kiu scias iom pri historio,
ekscios multe da novo -el ci ti libro . .. '
Latzko ne al tiuj .histor.iistoj, k.iuj
tx:orras kaj !Daljustuloj - la r_oloj ja ra-
ptde kutlm;.s - , . . tuta .. .qialiuno estas ce
la kaJ bes palacrmOJf lia. amo apartenas al . la
kaj se. li ankau ne kruel-
aj<>J.n, h t'Itlen esta:s >reta senkulpigt Ilm. La tempera-
mento poeto la ajojn ka1 homojn .lat. persona
lurno. E. Lucll - F. W. ,;ll.
ERNST WuRM: 'LA ,AGLINO.
p1i sukoesaj, sed ili )am ne povas 1a sor-
ton de Abel. . . .
Jen la temo ' de la de 'Knut Hamsun, kiu
pentras la monqon de la norvegaj ethomoj per sia kutima,
mil.da, nebuleta, senpera a':lta ni tutan
senon da neforgeseble desegmta] tipo]. L1an grandecon
oni ne devas malkovri. Kaj ci ti u romano certe apartenas
al 1a unuaj .el liaj ce:fverkoj. M. H.
LA MUZIKECO E LAJTALA UNGYO
Estas konatc, ke la lingvo de. .granda parto de la
birdoj estas ilia kantado. La homa parolo estas arika
:rnuzika esprimo. La diferenco en 1a sono, en la koloro
kaj en la ritmo de n_ia parolo dev-enas de interna vivo,
per kiu ni esprimas tiun seriton . . Ju pli perfekta kaj po-
tcnca estas iu lingvo,' -des pli bone gi povas serv kicl
rimedo do poezio. Ce;tere, notinde estas, ke ju pli rica
je sentoj estas iu popolo, des pli varia estas gia parolo.
La tala antaeco -en la Renesanco estas sujdata ce:fe
al la riceco de la tala lingvo, enkondukita kaj pa:rolata
en ciuj kortegoj, kunaganta por la diskoni go de la tala
kulturo. La tala lingvo stigis, gi Iie aperis kaj ne nask-
suhite: lingvoj ne disvolvgas, san&-ig-
ante konstanto de in alia Jingvo (tion komprenu fine an"ka
.la ;kontr.auloj de 'ting o internacia) .' Tiel la itala, kiel 1a
' 'ceteraj :romanaj lingvoj, disvolvigis de la popola latina
lingvo (sermo rusticus), sub la , influo de diversaj aliaj
Unue, uzata nur en la princaj palacoj kaj de
la kleruloj, poste dank.' al la potenca genio de Dante, la
tala lingvo' kaj. komuna litel'atura lingvo por
Italujp .. Pro sia n'eelcerpebla popola riceco, pro sia
. artistecQ, mel0dieco kaj muzikb()leco, tiu lingvo i.o)-11 post
, igD , anstatais la latinan kj helpis fandi ciujll altpoetajn
figprojp de DanJ,e, Petrarca, :J3occacio, Aripstci k. a. kiui
levis t1el alte la italan lite:raturon.
. Dum sia itala lingvo en la re-
eco kaj vati.eco de vort.pj, kiuj mnkas en ali. aj lingvoj.
Pasante tiun vojn- de formigo kj _ la tala
lingvo tiel harmona, muzika, anka
mn. N9tinde estas, ke -ec vortoj de fremda deveno,
kiuj akt-eptitaj kaj aimilitaj en la ).ipgvQ, akiris
pli. gr.qdan ol ilia lincrva originajo. Ek-
zem;>Je \. meksika vor-to Xicara, (taseto) en la itala
tlJ1 vorto tre meloda. La orienta
vol'to er grek;a saccharon, en latina
SacharumK, kaj en tala , zuchhmo kaj_ de gi ankora la
,p,_li delikata zuccbetino. Same tieL de la greka vorto
itala farigis l a belsona vorto bambagia.
Suficas ha,i ion1an muiikan senton por percepti la deli-
katecon kai melodeco!l, k.iujn ka&as ci titij vortoj. El
la franca vorto toupet (hartufo) la itala popolo kreis
.unp el ,la, plej vortoj batufolo . .El la f ranca
vorto claque l a italof akiris la du vortojn: chiacchiera
kaj .kiuj_:estas mirindaj ek:r.e,mploj de onqma-
topeo - l1llJta perfektecp. _
.La itala lingvo <Ute .esta& kon;ideratil kiel -unu el .
)a p_lej ricaj rih*, siaj .onomatopeoj . Ekzemple:
. fl.nrutrire, crocluare, .fgge, g,rugnire, miagolare, mug-
ghiare, ruggire, squittire, zirlare ; poste : 'battito, bomba,
bomb\ll'da "$<;:hoppo, tuono, vento kaj ankoraii: ba.cio
fjschio, -g}:ido, r_aJMa_, s1.bilo, soffiOi:
. urlo, zempillo. -., . , ..
. La . havas . ke kvankam . l a p\i-
,de b!lJ y:ort(!] ;oe:!!tas dp frtm'l,(}a deye;n.o, gi donis
-_al _jJI sn!n?.an S9J?-,ec?n.' dun;t la P9PO-
,1lin. de , ecJ. la
. p-anca) vortoJ: s:IJfJem.ent, g_orgo.uilleinent kaJ hu:dement,
A1ia ekzemplo: .
r-la .la ipso, ?e la latina .
, h!lsm_m, donp.e 'g1 tim delikatecon kaJ g.:i-aciecoh,
, .:om dum t1.a l<J . t;Ie du lipoj
i:C?: trtro'l,o. N e tiel k un la ftanca . la
J .apa Kuss. ; , . .

1
_1\1el ru la , ltala ,devenas de la Jatma lingvo.
vprto donnaJ virjno. _la:_ domj.na11
, domu_s-d<?mo), kio }!1
En 1a- franca de ,a sama vorto dcevenis la vortoj: -dam.e,
madame; dmoiseUe, _mademoiselle; l a " hispano
dagna, dama, dancella. La tala popola idiomo konas 65
diversajn nomojn, k.iuj havas la saman Ta;:likon. Esplor-
ante ti un el:streman ricecon de vortoj, oni certigos facile>
kc p:reska ciuj havas muzikan prononcori, ekz. 'd'onnina,
donnino, donnincino, donnetta, donnettina, donnucoi a,
doi:maccia, donnona, dortnicciola, donnicciattola,
cione, donnacherina, donnucciacia, donnaio,
donnesco, donnescamente, doneare; dama, -madama, dami-
madamigeHa, danzella, darnina, damuzza
1
damaccja,
damerja, damo, damigello, dameggiare, damerino; madona-,
madonetta, madonnina, .madonnino, madonnone, donzel-
letta, donzellina, don.zello, donzellare. ._
Kiu alia lingvo en la mondo tian abundecqn
kaj r.iee.con de vrtoj kaj tian esp:necon kaj sonecon,
kiu. tra
0
sdonus la diversajn fizikajn kaj moralajn -ecojn
de la virino? Kaj tio estas nur p.r.i la derivajoj . de unu
latina vorto, sed kion oni dirus p miloj da a1iaj?
Precipe rica estas la tala lingvo en. vorl;oj,
kiel ek.z. : vecch.ierellino, chiesoletta, cattinellucCio. gova-
nottino, pallottolina, ghiottoncino, . ladroncello,
oello, .ktp. Cu vi ne, !)Cntas la- ridh, kiu .kas-
igas en la vortoj: t;riediconzoijo,
p1etazzulo, avvocatucolo, scribacchino? tipa estas
la frazo: , E dopo l' abat ucolo, v' il fratcolo, il dottoru-
colo, l' avvocatucolo, il maestrucolo di casa << , late legata.
La tala lingvo estas do tre rica kaj plej
Jingvo en la mondo. En a franca mankas la silaboj CE,
CI, GE, GI, kiuj abundas en ' la itala -(samkiel en Espe-
ranto, kiu fiere estas komparata k un la itala) , kaj
donas apartan delikatecon . q-tuzikecon al
la lingvo. . . ,, -
Tiu lingvo, senmortigi ta de la neatjngeblj grandeg-
uloj de la krea penso, lingvo carma, rica, belSona kaj
_radia, estos ciam vera trezorujo _de g-rand;( fllikateo kaj
poezieco por ci u, kiu volas en l;l kvietaj . k,antoj
kaj malkvietaj sopirj a gemoj de la kantisto.