PRORAUN PUKOTINA AB KONSTRUKCIJA

Proraun pukotina
Proraun svake armiranobetonske konstrukcije obino se sastoji od: - prorauna naponsko-deformacijskog stanja i kontrole granine nosivosti - prorauna progiba (pomaka) i - prorauna irina pukotina u betonu (kontrole raspucavanja). Meu prethodno navedenim proraunima, proraun irina pukotina zasigurno je najmanje pouzdan i vjerodostojan. Razlog ovoj konstataciji prvenstveno lei u injenici da su pukotine u betonu direktna posljedica prekoraenja njegove male vlane vrstoe, koja je razliita u pojedinim dijelovima konstrukcije i koja je u sutini nepoznata. Kod formiranja i razvoja pukotina lokalni efekti u betonu, koje je teko obuhvatiti, imaju odluujui utjecaj. Kontrola raspucavanja betona danas se iskljuivo obavlja s pomou pojednostavljenih inenjerskih postupaka, koji su uglavnom bazirani na eksperimentalnim ispitivanjima, bez odgovarajue teorijske podloge. Ipak, oni su dovoljno pouzdani za praktine potrebe. Ovi se postupci odnose samo na sluajeve s jednostavnom geometrijom betonskih presjeka, armaturom i uvjetima optereenja (naprezanja). Za sloenije probleme oni su, naalost, neupotrebljivi. Pukotine se proraunavaju prema graninom stanju uporabe. Potrebno je dokazati da stanje pukotina betonskih elemenata, uslijed najnepovoljnije kombinacije djelovanja u toku uporabe, zadovoljava kriterije trajnosti i funkcionalnosti konstrukcije.

Proraun prema EUROCODE-2

Potrebno je dokazati da je karakteristina irina pukotina (wk) manja od granine vrijednosti dane propisima (wg).

wk wg

Pojam karakteristine irine pukotina uvodi se radi uzimanja u obzir stvarne neujednaenosti irina pukotina, do koje dolazi zbog razliitih lokalnih vlanih vrstoa betona, uvjeta prionjivosti betona i armature i sl.
Ako nema posebnih zahtjeva za vodonepropusnost, propisuje se wg=0.3 mm za armiranobetonske konstrukcije, a za prednapete sustave wg=0.2 mm.

Prema EC-2 karakteristina irina pukotina moe se prognozirati prema izrazu:

w k = s rm sm
gdje je: srm sm =1.7 za naprezanje izazvano optereenjem =1.3 za naprezanje izazvano prinudnim deformacijama

omjer karakteristine i srednje irine pukotine srednji razmak izmeu dviju uzastopnih pukotina srednja deformacija armature

Srednja deformacija armature odreuje se po izrazu:

sm
2 sr s 1 1 2 = Es s

gdje je:

1 - koeficijent kojim se uvodi stupanj prianjanja izmeu betona i armature (RA ili GA) 1=1.0 za rebrastu armaturu 1=0.5 za glatku armaturu 2 - koeficijent kojim se uvode reoloke karakteristike betona tijekom vremena (kratkotrajno ili dugotrajno optereenje) 2=1.0 za kratkotrajno optereenje 2=0.5 za dugotrajno optereenje sr - naprezanje u vlanoj armaturi na mjestu pojave prve pukotine sr

bh 2 M sr = f ct ,eff 6 N sr = f ct ,eff A c

moment pojave prve pukotina (za elemente izloene istom savijanju) normalna sila pri pojavi prve pukotine (za elemente izloene istom vlaku)

Srednji razmak pukotina definiran je sa:

s rm

(mm ) = 50 + 0.25k1k 2 r

- promjer ipke armature (mm) k1 - koeficijent koji uzima u obzir prionjivost betona i elika (RA ili GA)
k1=0.8 za rebrastu armaturu k1=1.6 za glatku armaturu

k2 - koeficijent kojim se uzima u obzir utjecaj raspodjele deformacija

k2=0.5 savijanje niskog presjeka k2=1.0 centrini vlak 1 2 k2= (1+2)/22

2,5(h-d) b

r =

A s1 A c,eff

povrina glavne vlane armatura sudjelujua vlana povrina presjeka

d1

teite armature

Postupak prema Gergely-Lutzu

Na osnovi velikog broja eksperimenata, Gergely i Lutz su predloili izraz za prognoziranje irine pukotina elemenata armiranih rebrastom armaturom. Maksimalna irina pukotina (koja je analogna kararteristinoj irini pukotina kod EC-2) odreuje prema izrazima : za centrini vlak za savijanje Gdje je: s - naprezanja u armaturi na mjestu pukotine (N/mm2) A - sudjelujua vlana povrina presjeka
A=2bc/ns (mm2) savijanje (vidjeti Crte ) A=2ds (mm2) - isti vlak
d' h

w max

w max = 14.5 s 3 Ad 10 6 (mm) h = 11 2 s 3 Ad 10 6 (mm) h1

x N.O. h2

ns s d h1 h2

- broj ipki armature u vlanoj zoni - razmak ipki armature (mm) - udaljenost teita prvog reda ipki od vlanog ruba (mm) - udaljenost neutralne osi do vlanog ruba (mm) - udaljenost neutralne osi do teita vlane armature (mm)

Kada se element armira glatkim elikom, irinu pukotina treba poveati priblino za 20%.

h1

PRORAUN PREMA DIN 1045-1 Prema DIN propisima iz 1998. god, karakteristina irina pukotina wk odreuje se prema:

w k = s max ( sm cm )

Odnosno:

s 0 .4 w k = s max
smax sm cm e fct,eff s

f ct ,eff 1 + e eff p eff p Es

)
s max 0.6

s Es

- maksimalni razmak izmeu dviju uzastopnih pukotina - srednja deformacija vlane armature - srednja deformacija vlanog ruba betona - odnos modula elastinosti armature Es i srednje vrijednosti modula elastinosti Ecm betona u vlaku (e=Es/ Ecm) - efektivna vlana vrstoa betona (moe se uzeti srednja vlana vrstoa betona fct) - naprezanje armature na mjestu pukotine

effp - efektivni koeficijent armiranja, koji se odreuje prema:

2 A s + 1 Ap

eff

p =

A c,eff

As Ap Ac,eff 1

- povrina vlane armature - povrina prednapete armature - sudjelujua vlana povrina presjeka (kao kod EC-2) - koeficijent

Maksimalni razmak pukotina smax odreuje se prema:

s max =

s d s ds 3.6 eff p 3.6 f ct ,eff

PRIMJER
Potrebno je izraunati irinu pukotina obostrano armirane betonske grede pravokutnog poprenog presjeka, optereene momentom savijanja. Geometrija presjeka, podaci o armaturi, svojstva materijala, optereenje i ostali podaci vidljivi su na Crteu.

d2=5

neutralna os

h=55 cm

d=50

As2

As1 = 8.04 cm2 As2 = 4.02 cm2 RA 400/500 Es = 205000.0 N/mm2 C 25/30 Ec = 30500.0 N/mm2 n = Es/ Ec = 6.7

4 16 2 16

M = 85.0 kNm

As1 d1=5

b=30 cm

(i) Proraun prema EUROCODE-2 [5]

Za beton zadane klase, tlana vrstoa iznosi fcc = 25 N/mm2, a vlana vrstoa fct = 2.6 N/mm2. Poloaj neutralne osi: S = 0
ix

Naprezanje vlane armature: Srednja deformacija vlane armature:

x2 b + [nA s 2 (x d 2 )] [nA s1 (d x )] = 0 x = 12.4 cm 2 12.4 x z = d = 50 = 45.9 cm 3 3 M 8500 s = = = 23.0 kN/cm2 A s1z 8.04 45.9
f ct bh 2 0.26 30 55 2 = M sr = = 3932.5 kNcm 6 6 M 3932.5 sr = sr = = 10.6 kN/cm 2 A s1z 8.04 45.9 1 = 1.0; sm = s Es 2 = 0.5 1 1 2 sr s
2 2 23.0 10.6 = 1 1 0.5 = 0.001 23 . 0 20500

Srednji razmak pukotina:

A c,eff = 2.5b (h d ) = 2.5 30(55 50) = 375 cm 2 r = A s1 8.04 = = 0.021 A c,eff 375.0
k 2 = 0.5 16 = 50 + 0.25 0.8 0.5 = 126 mm r 0.021

k 1 = 0.8;

s rm = 50 + 0.25k 1 k 2

Srednja irina pukotina:

w m = sm s sm = 0.001 126 = 0.13 mm

w k = 1.7 w m = 1.7 0.13 = 0.21 mm

Karakteristina irina pukotina:

(ii) Proraun prema Gergely-Lutz

x=12,4

neutralna os

h1=37.6 cm h2=42.6 cm d=5.0 cm c=5.0 cm s=23.0kN/cm2=230N/mm2

h1

55 h2

A=

d'

b=30

c c

2bc 2 30 5 = 75 cm 2 = 7500 mm 2 = na 4

Maksimalna (karakteristina) irina pukotina:

h2 3 426 s Ad 10 6 = 11 230 3 7500 50 10 6 = 0.21 mm h1 376

w max = 11

(iii) Proraun prema DIN 1045-1

s = M 8500 = = 23.0 kN/cm2 A s1z 8.04 45.9

A c,eff = 2.5b (h d ) = 2.5 30(55 50 ) = 375 cm 2

s max = ds sd s 1 .6 23.0 1.6 = = 21.2 cm < = = 39.3 cm 3.6 eff p 3.6 0.021 3.6 f ct ,eff 3.6 0.26

eff p =

As 8.09 = = 0.021 A c,eff 375

s 0 .4 f ct ,eff 1 + e eff p eff p Es

)
= 10.3

w k = s max

23.0 0.4

0.26 (1 + 6.7 0.021) 0.021 20500

w k = 0.009 cm s max 0.6

s 23.0 = 21.2 0.6 = 0.014 cm Es 20500

(iv) Usporedba rezultata

Karakteristina irina pukotina (mm) EUROCODE 2 0.21 Srednji razmak pukotina (mm) 126 Maksimalni razmak pukotina (mm) -

Gergely-Lutz, ACI PBAB DIN 1045-1

0.21* 0.24 0.14

130 -

212

* maksimalna irina pukotina

Iz tablice je vidljivo da svi razmatrani postupci, osim onog prema DIN-1045-1, daju podjednake irine pukotina. Postupak prema DIN-1045-1 daje znatno manju irinu pukotina, pa njegovu praktinu primjenu treba razmotriti.

Eksperiment

Razvoj (poloaj) pukotina

Razmak pukotina s=12mm - RA 400/500 s=12mm - GA 500/560

(RA 400/500) - 8

(RA 400/500) - 10

(RA 400/500) - 12

Razvoj (poloaj) pukotina

Razmak pukotina s=12mm - RA 400/500 s=12mm - GA 500/560

(RA 400/500) - 8

(RA 400/500) - 10

(RA 400/500) - 12