Bab 5 Persekitaran Teknologi

Pada masa lalu, kemajuan dalam telekomunikasi dan pengkomputeran diikuti dengan jelas pemisahan laluan evolusi. Hari ini, laluan ini bertumpu kepada rangkaian komputer. Tidak lama lagi, hampir semua pelaburan teknologi maklumat akan menjadi sebahagian daripada sistem-sistem komunikasi yang bersambungan, menghubungkan perniagaan, individu dan jabatan-jabatan kerajaan. Hari ini, kebanyakan bentuk maklumat boleh disimpan dan diproses secara elektronik. Kuantiti maklumat yang banyak, dengan perbezaan ekonomi dan implikasi sulit, boleh dilihat melalui rangkaian-rangkaian komputer. Terdapat juga satu variasi yang luas dalam kepanjangan masa kemungkinan maklumat hendak dilindungi. Pertimbangkan pandangan ini: Dana elektronik memindahkan berjuta-juta atau malahan berbilion dolar, di mana sekuriti jangka pendek adalah penting tetapi pendedahan adalah singkat. Pelan strategik korporat sebuah syarikat, yang mana mesti dikekalkan secara rahsia untuk beberapa tahun tertentu. Kunci kepada tandatangan digital yang menjadi pengikatan obligasi dari segi undang-undang, yang mesti dilindungi daripada penyalahgunaan kedua-dua dalaman dan luaran selagi mereka masih sahih. Satu resipi atau formula produk yang proprietari, yang perlu untuk dilindungi sepanjang penggunaannya. Maklumat sulit untuk seorang individu (keadaan perubatan, penilaian pekerjaan) yang mungkin perlu perlindungan bagi sepanjang hayat individu tersebut.

Kesan kumulatif perdagangan elektronik adalah suatu keperluan untuk pengurusan maklumat yang teliti, dan pilihan yang mesti dibuat tentang rangkaian teknologi. Pilihan-pilihan ini melibatkan pertukaran antara kelajuan, kebolehpercayaan dan kos. Satu pemahaman tentang perkara yang asas adalah perlu untuk pemahaman beberapa peranan-peranan perdagangan elektronik. Dalam telekomunikasi, CCITT mendefinisikan kualiti perkhidmatan ( quality of service QoS) sebagai kesan kolektif prestasi perkhidmatan yang menentukan tahap kepuasan seorang pengguna bagi sesuatu perkhidmatan". Takrif ini dengan jelas boleh digunakan di sebalik persekitaran telekomunikasi.

Telekomunikasi menyediakan banyak contoh situasi di mana firma-firma dan individu-individu sanggup membayar satu premium untuk QoS: daya pemprosesan yang lebih tinggi, jaminan bagi kerahsiaan dan keutuhan data dan jaminan-jaminan ketersediaan rangkaian adalah contoh-contoh bagi rangkaian parameter QoS yang boleh, sebagai contoh, mempengaruhi pilihan satu rangkaian nilai tambah swasta (private value-added network - VAN) mengatasi satu alternatif yang kurang mahal.

Network Infrastructure and Performance (Infrastruktur Rangkaian Dan Prestasi) Jika anda hanya ada telefon di dunia, siapakah yang anda akan hubungi? Rangkaian berkembang lebih bernilai kepada mana-mana seorang pengguna berkadaran dengan jumlah pengguna lain. Rangkaian telefon juga menerangkan beberapa perkara penting lain tentang rangkaian komunikasi: 1. Setiap orang yang bersambungan kepada rangkaian tersebut mesti dikenalpasti secara unik (uniquely indentified). Dalam kes bagi rangkaian telefon, setiap talian mempunyai satu nombor telefon yang unik. 2. Terdapat satu sistem berkumpulan untuk mengatur tugasan nombor-nombor: kod negara dan kod kawasan atau bandar, diikuti oleh nombor sebenar. Kod-kod negara datang daripada satu perjanjian antarabangsa dalam sesebuah negara, setiap syarikat telefon bertanggungjawab untuk kod-kod kawasan dan nombor-nombor. 3. Sesetengah direktori mestilah wujud, yang merekod tugasan nombor kepada menusia. Syarikat-syarikat telefon menawarkan satu nombor khas untuk perkhidmatan direktori di kawasan yang mereka bertanggungjawab. 4. Telefon-telefon individu disambungkan kepada satu sistem pensuisan perantara (intermediate switching system). Sistem pensuisan itu membenarkan mana-mana pengguna untuk berhubung dengan mana-mana pengguna lain di rangkaian itu, atau malahan merentasi rangkaian tersebut. Oleh itu, satu telefon rumah yang bersambungan kepada satu rangkaian dengan satu wayar fizikal boleh menghubungi satu telefon selular di satu rangkaian yang dikendalikan oleh syarikat lain. 5. Beberapa sambungan boleh menjadi sementara, selainnya adalah kekal. Jika anda menggunakan sebuah telefon berbayar ( payphone), anda disambungkan buat sementara waktu kepada satu rangkaian daripada satu nombor yang digunakan oleh orang lain. Jika anda menelefon daripada rumah anda, anda sentiasa disambungkan daripada nombor yang sama.

Rangkaian kawasan yang luas ( Wide-area networks WANs) secara umumnya adalah rangkaian client/server: ini bermakna sebuah komputer mengambil peranan sebagai client" dan peranan lain sebagai server". Ia mungkin kelihatan jelas untuk menyatakan bahawa server menawarkan perkhidmatan" kepada client; perkhidmatan yang ditawarkan mungkin adalah penyimpanan data, pemprosesan atau akses untuk alat peranti lain seperti pencetak. Aspek yang amnya merupakan yang paling menarik kepada pengguna adalah perkhidmatan antara muka yang menjelaskan apa yang rangkaian boleh sediakan, dan bagaimana kecepatan rangkaian beroperasi. Clients dan servers berkomunikasi antara satu sama lain dengan memindahkan mesej di sepanjang beberapa sambungan fizikal. Internet, sebagai contoh, menggunakan sistem telefon untuk menyediakan sambungan ini. Jaringan lain (terutamanya VANs) boleh menggunakan satu set lengkap dawai-dawai yang sulit, komunikasi satelit ataupun gabungan kedua-duanya. Jalur lebar ( bandwidth) merujuk kepada keupayaan saluran komunikasi, dan amnya diukur oleh jumlah data yang boleh dipindahkan dalam satu jangka masa yang diberikan (bit per saat, sebagai contoh). Sambungan yang lebih cepat mempunyai jalur lebar yang lebih tinggi dan umumnya lebih mahal kerana mereka memerlukan lebih banyak teknologi canggih. Mesej-mesej bertukar-tukar oleh clients dan servers yang mungkin besar atau kecil. Cara mereka di bawa dari satu sumber kepada satu destinasi bergantung kepada infrastruktur rangkaian (network infrastructure): Titik pengantara (intermediate points) bergantung kepada perkhidmatan direktori (directory services) untuk mencari laluan terbaik supaya mesej dapat meneruskan perjalanannya dari sumber tersebut ke destinasinya. Direktori berfungsi kerana setiap titik akhir (atau nod) di rangkaian itu telah diberikan satu pengecam unik. Seperti yang telah diterangkan dalam sistem telefon, menamakan (naming) adalah satu fungsi pengurusan yang memerlukan kerjasama antara penyedia perkhidmatan di satu skala global. Pembangunan Internet merupakan contoh pemisahan perkhidmatan daripada kemudahan. Seperti satu keterbukaan ( open), rangkaian awam, internet menyediakan satu saluran komunikasi yang mudah antara rangkaian-rangkaian, dengan sedikit jaminan-jaminan QoS. Tiga ciri-ciri utama yang membezakan Internet daripada jenisjenis WAN yang lain. Internet adalah: Connectionless: tiada sambungan yang selanjar (continuous) antara client dan server. Satu mesej dipecahkan kepada bahagian-bahagian yang lebih kecil, dipanggil paket (packets), dan setiap paket yang membentuk mesej mengandungi alamat penghalaan (routing address), seperti satu sampul surat dalam sistem pos. Rangkaian lain adalah sambungan berorientasi (connectionoriented) yang bermaksud bahawa rangkaian itu menyediakan satu sambungan

selanjar daripada satu poin kepada yang lain, yang kekal 'hidup' sehingga anda menggantungnya. Stateless: setiap mesej berdiri sendiri. Kedua-dua client dan server hanya membuang" mesej-mesej mereka kepada rangkaian dan menunggu satu respon. Tiada cara untuk mereka mengetahui jika mesej itu tiba. Dengan kata lain, internet hanya cuba untuk menjejaki siri paket-paket yang membentuk satu mesej tunggal dan mengumpulkan mereka apabila semua bahagian itu telah tiba. Best-effort: sistem tidak menawarkan jaminan-jaminan mesej akan dihantar ia akan melakukan yang terbaik tetapi jika client atau server tidak dapat dicapai (terputus daripada rangkaian, sebagai contoh, atau tiada laluan tersedia) paketpaket itu akan dibuang. Selain daripada membina mekanisme-mekanisme yang kompleks untuk memastikan bahawa sebarang kesilapan dalam rangkaian dapat dikesan dan diperbetulkan, penghujung nod boleh mengulangi permintaan servis (service requests) mereka secara berkala. Jika mana-mana poin dalam rangkaian kehilangan arah kerana satu kegagalan sementara, permintaan ini diminta semula supaya servis akan mengembalikan semula maklumat yang diperlukan.

Istilah global untuk satu rangkaian ialah connectionless, stateless dan best-effort adalah (seperti yang anda mungkin agak) tidak boleh dipercayai ( unreliable). Lain-lain WANs adalah lebih dipercayai daripada Internet, kerana mereka menawarkan ciri-ciri yang memperbetulkan kelemahan-kelemahan ini. Satu rangkaian sulit maya ( virtual private network VPN) sebagai contoh, menggunakan teknologi penghalaan yang lebih kompleks untuk menyediakan satu sambungan berorientasikan infrastruktur. Pembekalpembekal (providers) bagi VANs yang dikawal ketat mempunyai keyakinan dan pengalaman maklumat penting itu akan tiba pada destinasinya, seperti dijadualkan, dalam keadaan yang baik. Pihak syarikat menjangkakan tahap perkhidmatan akan bimbang internet tidak menawarkan jaminan-jaminan seumpamanya.

Mission-Critical Networks (Rangkaian Misi-Kritikal) Rangkaian-rangkaian hari ini adalah semakin misi kritikal. Mereka telah menjadi lebuh raya elektronik untuk memindahkan maklumat (lalu lalang) antara sebuah organisasi pemegang saham: pembeli-pembeli, penjual-penjual, pembekal-pembekal dan rakan kongsi. Pertukaran maklumat termasuklah pesanan-pesanan, pertanyaan-pertanyaan, bayaran-bayaran, perkhidmatan dan sokongan, rekaan-rekaan, rancangan dan apa-apa

jenis maklumat lagi. Perkhidmatan rangkaian kritikal juga merangkumi, sebagai contoh, menyediakan akses untuk data gudang bagi sokongan pemasaran masa nyata ( realtime); menyokong wakil-wakil perkhidmatan pelanggan; mempersembahkan maklumat video kepada pelabur kewangan untuk mempengaruhi keputusan pelaburan; dan berkongsi imej-imej perubatan untuk bekerjasama tentang diagnos-diagnos yang kompleks. Dalam kes-kes tersebut, kejayaan perniagaan adalah membahayakan jika prestasi yang cukup tidak meyakinkan. Tidak mengira sama ada pertukaran melibatkan teks mudah, atau campuran dokumen-dokumen yang menggabungkan imej-imej, audio dan video, hubungan antara pemegang saham boleh ditingkatkan melalui hubunganhubungan yang menyediakan prestasi yang mencukupi atau dijejaskan oleh prestasi yang tidak mencukupi. Tidak dapat dielakkan, sesetengah lalu lintas akan menjadi lebih penting dari yang lain, dan dunia sebenar mengenakan had-had kepada jalur lebar, keupayaan rangkaian dan bajet. Dalam satu dunia yang ideal, keupayaan rangkaian mungkin boleh ditambah dengan cepat dan dengan murah seperti yang diperlukan. Tetapi sementara itu mungkin suatu hari nanti piawaian telekomunikasi boleh dilaksanakan, biasanya terdapat satu kelewatan besar (considerable delay) antara keupayaan masa rangkaian tambahan yang diarahkan dan masa ia menjadi boleh tersedia. Apabila kita semakin bergantung kepada rangkaian-rangkaian ini untuk menguruskan perniagaan, kita perlu memastikan keutamaan-keutamaan yang munasabah yang boleh dikenakan ke atas aliran trafik rangkaian ( flow of network traffic). Ini memerlukan kebolehan untuk mengenalpasti kelas-kelas lalu lintas dan pengguna, serta teknologi untuk mengenakan keutamaan-keutamaan dan peraturanperaturan pada lalu lintas. Ia menganggap bahawa semua lalu lintas perlu untuk sampai ke destinasinya; bagaimanapun, bagi masa untuk beban berat, trafik yang kritikal perlu diberikan keutamaan melebihi trafik lain. Satu rangkaian yang boleh memberikan jaminan-jaminan kualiti perkhidmatan (quality of service - QoS) mempunyai mekanisme-mekanisme untuk membuat undangundang berasaskan keputusan tentang bagaimana lalu lintas yang melalui merentasi rangkaian. Ini membenarkan satu takrif jenis lalu lintas yang bersesuaian untuk satu kelas perkhidmatan tertentu (sebagai contoh, lalu lintas daripada rakan perniagaan") dan dasar-dasar yang berkaitan dengan kelas perkhidmatan (lalu lintas daripada rakan perniagaan mendapat keutamaan tertinggi melalui rangkaian"). Ia menunjukkan satu anjakan daripada satu rangkaian pasif yang melayan semua lalu lintas secara sama kepada satu rangkaian pintar ( intelligent network) yang mengenakan peraturanperaturan pengurusan kepada lalu lintas yang dibawa. Keperluan-keperluan ini bukan ditentukan oleh protokol-protokol egalitarian Internet tradisional.

Network Management and Network Choice (Pengurusan Rangkaian Dan Rangkaian Pilihan) Pihak syarikat juga memerlukan jaminan agar data mereka kekal selamat. Beberapa kategori-kategori umum data boleh diidentifikasi: Data Awam (Public Data). Data jenis ini tidak mempunyai sekatan keselamatan dan mungkin digunakan oleh sesiapa sahaj. Bagaimanapun, data seumpama ini harus dilindungi daripada diusik tanpa kebenaran atau pengubahsuaian. Data Hak Cipta (Copyright Data). Jenis ini adalah berhakcipta tetapi bukan rahsia. Pemilik sanggup untuk menyediakannya, tetapi mahukan bayaran bagi penggunaannya. Untuk meningkatkan hasil pendapatan, keselamatan perlulah diperketatkan. Data Sulit (Confidential Data). Data jenis ini mengandungi isi yang sulit, tetapi kewujudan data adalah bukan suatu rahsia. Data seumpama ini termasuklah nombor akaun bank dan fail-fail kakitangan. Data Rahsia (Secret Data). Kewujudan sebenar bagi data jenis ini adalah rahsia dan mesti disimpan rahsia pada setiap masa. Ia adalah perlu untuk memantau dan log semua akses dan percubaan akses kepada data rahsia.

Kebanyakan rangkaian yang dapat memberikan kualiti jaminan-jaminan perkhidmatan mempunyai mekanisme-mekanisme untuk membuat undang-undang berasaskan keputusan tentang bagaimana lalu lintas yang melalui merentasi rangkaian, satu rangkaian yang terjamin mempunyai mekanisme-mekanisme untuk mengawal akses kepada data. Produk penyulitan yang canggih ( sophisticated encryption products) dan firewalls digunakan oleh sesetengah syarikat untuk melindungi kerahsiaan dan memastikan keselamatan transaksi-transaksi internet. Terdapat syarikat lain yang bergabung dengan kuasa-kuasa lain untuk mendapatkan perlindungan VANs. Industri automotif ANX, sebagai contoh, akan menyediakan rakan dagangannya dengan satu rangkaian terjamin untuk perdagangan elektronik dan pemindahan data. Pemimpin-pemimpin industri telah bersetuju tentang satu struktur pengurusan dan peraturan perniagaan untuk memastikan rangkaian mendapat keperluan-keperluan prestasi, kebolehpercayaan dan keselamatan. Penerimaan satu set umum amalan perniagaan, termasuklah boleh menerima penggunaan dasar-dasar dan tahap keselamatan rangkaian, adalah satu syarat bagi penyertaan dalam ANX.

Bagaimanapun, isu-isu pengurusan dan kawalan juga turut penting apabila rangkaian semakin berkembang, Terdapat sejumlah besar pertukaran penamaan, penyelenggaraan, dan butiran pampasan penyedia perkhidmatan yang terlibat dalam menyokong rangkaian berasaskan perkhidmatan. Sebagai contoh, kawalan mesti memastikan mesej-mesej tidak dihantar kepada pihak yang salah dan mesej-mesej yang tidak dapat disampaikan dikembalikan kepada pengirimnya. Potensi untuk kegagalan seperti ini semakin besar apabila jumlah rangkaian dan manusia terlibat semakin meningkat. Internet semakin berkembang dengan satu model kawalan yang sangat terpencar (decentralized). Tidak ada titik tengah bagi pengawasan atau pentadbiran. Disebabkan ia adalah terbuka, rangkaian awam yang menyambungkan banyak rangkaian yang saling berkaitan dan lebih kecil dan penyedia-penyedia perkhidmatan, tiada satu entiti tunggal yang bertanggungjawab untuk memastikan satu mesej yang meninggalkan satu poin dan akan tiba tanpa terjejas di poin yang lain. Model ini merupakan sebahagian daripada kejayaan awal bagi Internet, apabila ia membenarkan rangkaian untuk berkembang di dalam satu cara yang sangat berautonomi. Bagaimanapun, apabila internet semakin berkembang, pada masa yang sama, jangkaan-jangkaan bagi kualiti dan kestabilan perkhidmatan meningkat, terdapat mereka yang percaya bahawa perubahan-perubahan diperlukan dalam pendekatan untuk pengurusan internet dan kawalan. Satu persoalan yang penting untuk masa hadapan adalah meningkatkan pengurusan dan operasi Internet, tanpa kehilangan fleksibiliti asas yang telah menjadikan ia berjaya. Teleperubatan adalah sebuah perniagaan yang sangat memerlukan keselamatan dan integriti. Jika anda benar-benar sakit, anda akan pergi menemui seorang doktor, tetapi jika anda hanya rasa tidak sihat, anda mungkin hanya menelefon dan berjumpa dengan doktor pada satu sistem video interaktif. Teleperubatan akhirnya boleh membawa semula cara lama panggilan dari rumah, pada dasarnya. Para doktor boleh memeriksa pesakit-pesakit merentasi negeri atau merentasi dunia dengan televisyen dua hala, stetoskop elektronik dan pemancaran Sinar X jarak jauh. Jenis teleperubatan tersebut masih dalam peringkat percubaan. Aplikasi-aplikasi teleperubatan yang lain sudah pun digunakan, dan menekankan beberapa isu yang perlu dihadapi.

Sekumpulan ahli perniagaan menawarkan aplikasi-aplikasi bagi keperluan pesakit dan doktor, seperti membekalkan interaksi data ubat di Internet. Terdapat orang lain bagi membantu penyelidikan perubatan, dengan penulisan yang banyak atau megabait artikel perubatan yang sangat teknikal bertujuan untuk penggunapengguna serta ahli perubatan profesional bagi memenuhi kedua-dua kandungan dan kaedah mencari. Trend tersebut adalah satu pertumbuhan meningkat aktivisme dan kepenggunaan pesakit. Pembangunan garis panduan internet-ready, senarai semak dan templat lengkap dengan pelbagai maklumat, latihan-latihan diagnostik, kajian kes dan perbincangan dan perbahasan, boleh membawa idea mengurus penjagaan kesihatan kepada satu tahap baru, sementara itu juga menangkatkan beberapa persoalan rumit privasi pesakit dan psikologi. Walaupun preskripsi pesanan mel pernah mendapat peratusan yang signifikan bagi perbelanjaan wang pada preskripsi ubat pada setiap tahun, perlaksanaan preskripsi secara dalam talian masih belum berkembang. Walaupun sesetengah syarikat telah membawa langkah-langkah untuk membina apothecaries maya, hanya sedikit jika mana-mana berkemampuan memberi kuasa pesanan baru dan isi dan menjejaki preskripsi menggunakan maklumat yang disiarkan di internet. Data yang dikongsi adalah sensitig apabila maklumat diagih-agihkan dari satu tapak perkhidmatan kewangan, dan isu-isu liabiliti adalah sama berat. Membina satu tapak farmasi memerlukan komitmen kepada keselamatan dan infrastruktur keselamatan dan infrastruktur perkhidmatan pelanggan yang serupa kepada reka bentuk yang dibangunkan oleh ahli pembrokeran dalam talian.

Pada tahun 1992, ITU mentakrifkan apa yang kini dipertimbangkan, set tradisional pengurusan perkhidmatan rangkaian: pengurusan kerosakan/kesalahan, pengurusan tatarajah (konfigurasi), perakaunan, prestasi dan keselamatan. Kemajuan dalam bahagian ini adalah perlu bagi Internet untuk berevolusi daripada sesuatu yang kelam-kabut, bebas, koleksi entiti-entiti yang longgar kepada satu rangkaian kualiti sistem telefon yang terurus. Satu isu yang menerima perhatian yang banyak adalah harga dan kos penemuan. Satu perbahasan tentang penggunaan yang sesuai bagi penggunaan berasaskan penentuan harga lawan pembayaran ke atas satu langganan atau bayaran tetap asas. Apa yang merumitkan lagi perbahasan adalah penyedia perkhidmatan yang menawarkan laluan percuma kepada individu sebagai balasan kepada pendedahan untuk tajaan pengiklanan. Secara keseluruhannya, syarikat-syarikat mencari alternatif-alternatif paling sesuai untuk keperluan-keperluan perniagaan mereka yang segera. Bagi sesetengah syarikat, penyelesaian-penyelesaian standard di luar rak ke atas internet awam adalah

sesuatu yang memuaskan. Bagi lain-lain, penyelesaian-penyelesaian khusus bersama dengan peraturan-peraturan eksplisit dan prosedur-prosedur operasi mungkin jawapannya. Beberapa syarikat lain akan bergantung kepada extranets, atau rangkaian swasta maya, yang menghadkan akses kepada sesetengah set perniagaan pra-layak dan rakan mereka. Sesetengah lain pula menggunakan internet untuk membeli bahanbahan nilai lebih rendah sementara menyimpan pembelian nilai tinggi di VAN. Dengan VANs, jika sebarang permasalahan timbul, satu penyedia perkhidmatan rangkaian tunggal bertanggungjawab untuk menyelesaikannya.

Contingency Planning (Rancangan Luar Jangkaan) Oleh sebab rangkaian berasaskan aplikasi menjadi semakin misi kritikal, satu kriteria keputusan utama menjadi kualiti tahap perkhidmatan yang diperlukan. Business Impact Analysis dijalankan untuk mengenalpasti fungsi-fungsi perniagaan kritikal. Ia mengandungi beberapa langkah: Pertama, kenal pasti aktiviti-aktiviti perniagaan yang kritikal dan pemilik aktiviti. Aktiviti-aktiviti perniagaan adalah proses-proses dan fungsi-fungsi pengeluaran yang menerangkan perkhidmatan yang ditawarkan kepada pelanggan-pelanggan. Pemilik aktiviti bertanggungjawab kepada operasi harian yang sedang dijalankan. Kedua, pemilik setiap aktiviti perniagaan perlu mengenal pasti sistem-sistem yang kritikal dan maklumat. Sistem-sistem kritikal adalah aplikasi-aplikasi yang dikomputerkan atau proses-proses manual yang perlu ditempatkan untuk menyokong aktiviti perniagaan yang kritikal. Pada ketika ini, ia juga adalah penting untuk mengenal pasti mana-mana sistem-sistem yang mengandungi maklumat yang sensitif atau sulit. Langkah ketiga adalah untuk menganggarkan satu tempoh masa henti (downtime period) yang boleh diterima (jam, hari, minggu, dan sebagainya.) untuk setiap sistem yang bergantung kepada suatu aktiviti perniagaan, dan setiap sistem yang berurusan dengan maklumat yang sensitif. Ini bertindak seperti satu pemberat untuk aktiviti; satu penunjuk nilai relatif keutamaan unsur itu kepada perniagaan. Oleh sebab kebanyakan aktiviti adalah berkitaran, satu tempoh masa henti yang boleh diterima mungkin berbeza bergantung kepada masa dalam setahun apabila satu outage mungkin berlaku. Para penganalisis umumnya menganggap satu kes senario terburuk semasa mempertimbangkan persoalan ini.

Akhirnya, pemilik aktiviti dan pengurus sistem dapat mengenal pasti risikorisiko, menentukan magnitud mereka dan mengenal pasti perlindungan . Bahagian-bahagian yang seharusnya diliputi termasuklah servers, pengurusan data, rangkaian operasi-operasi dan pentadbiran, aplikasi-aplikasi, pengecaman pengguna dan kakitangan.

Mereka yang tidak suka kepada malapetaka ini memanggil proses ini rancangan luar jangkaan, tetapi maknanya adalah sama: mesti ada satu pelan untuk mengembalikan perkhidmatan dalam keadaan malapetaka utama. Malapetakamalapetaka ini tidak terhad kepada mereka yang memberi kesan secara langsung kepada kemudahan organisasi; kesan kerosakan kepada pusat telefon menukarkan kelengkapan atau kemudahan pengumpulan data kritikal juga perlu dipertimbangkan Untuk mengira kehilangan produktiviti dan hasil pendapatan yang berpunca daripada masa henti (downtime), pengurus-pengurus seharusnya bermula dengan suatu senario yang mencirikan tarikh dan masa bagi outage, jenisnya dan tempoh dan bilangan pengguna yang terjejas. Mengira kos produktiviti yang hilang adalah satu perkara mendarabkan tempoh dan bilangan pengguna yang terjejas dengan purata gaji pengguna. Ia juga adalah bernilai sama ada pengguna boleh melakukan sebarang kerja semasa outage. Sebagai contoh, katakan bahawa satu server untuk 100 orang pengguna rosak di satu agensi pelancongan yang besar. Ia mengambil masa empat jam bagi memulihkan rangkaian, dan sepanjang masa tersebut kebanyakan pengguna tidak produktif sepenuhnya. Dengan setiap pengguna menghasilkan $20 sejam, kerosakan ini akan menelan belanja $8,000 kepada agensi pelancongan tersebut dalam perbelanjaan sahaja. Lebih buruk lagi, bagi kebanyakan organisasi, ia adalah kehilangan pendapatan langsung. Jika bahagian agensi pelancongan yang sama biasanya menempah $100,000 bernilai sejam tempahan, outage mungkin menelan belanja sebanyak $400,000. Kos-kos amat berbeza dengan persekitaran pengkomputeran, aplikasi-aplikasi perniagaan dan pengguna. Sebagai contoh, penyelidikan pasaran menunjukkan bahawa masa henti rangkaian pada satu firma pembrokeran boleh engakibatkan kos $107,500 seminit, seperti berlawanan dengan $1,150 seminit untuk satu rangkaian jualan tiket telefon. Lebihan (terutama sekali dalam hubungan komunikasi dan bekalan tenaga) umumnya dilihat seperti jawapan. Satu alternatif memproses tapak untuk sistem-sistem misi kritikal seharusnya wujud, dan bukan dalam bangunan yang sama. Sesetengah organisasi menggerakkan sistem-sistem fungsian legasi kepada satu alternatif memproses tapak; orang lain membuat perjanjian-perjanjian timbal balas sandar

(backup agreements) dengan pengguna yang dipadankan. Kesan kepada keupayaan perancangan adalah jelas. Storan data sandar ( backup) di luar tapak turut dianggap bijak, kedua-duanya untuk perancangan malapetaka dan tujuan keselamatan.

Objektif Selepas membaca bab ini anda sepatutnya: Memahami ciri-ciri yang membezakan internet daripada jenis-jenis WAN yang lain. Boleh menerangkan faedah dan kelemahan jenis-jenis rangkaian yang berbezabeza. Memahami istilah kualiti perkhidmatan ( quality of services), misi kritikal, masa henti (downtime), penilaian risiko dan analisis kesan perniagaan. Memahami hubungan antara kualiti perkhidmatan dan jenis rangkaian yang dipilih. Memahami proses rancangan luar jangkaan dan matlamatnya.

Perbincangan 1. Huraikan ciri-ciri yang membezakan internet daripada jenis-jenis WAN yang lain. 2. Huraikan dalam ayat anda sendiri bagaimana maklumat dipindahkan melalui Internet, WAN dan VAN. Apakah perkara-perkara yang harus dipertimbangkan oleh syarikat-syarikat ketika membuat keputusan terhadap jenis rangkaian yang paling sesuai untuk keperluan mereka? 3. Mengapa rancangan luar jangkaan adalah penting? Huraikan dengan terperinci konsep dan langkah-langkah yang terlibat.