4.

FBONACC VE LUCAS SAYILARI N

LAVE FORMLLER


ncelikle temel formllerimiz olan Binet formllerini hatrlarsak

5
n n
n
F

=
n n
n
L + =
|
|

\
|

=
+
=
2
5 1
2
5 1
,


Burada vereceimiz formllerde tam deer fonksiyonu kullanlyor. Ancak bu
fonksiyonu bildiimiz kullanmndan farkl olarak kullanlyor. Oda u ekilde,


fonksiyonu sayy en yakn ve saydan kk tamsayya gtryor

(
fonksiyonu sayy en yakn ve saydan byk tamsayya gtryor

Bir rnekle aklarsak 2,66 sayy iin,


2 66 , 2 = ve
(
3 66 , 2 = eklindedir.

imdi biz bu fonksiyonlar kullanarak yeni formller reteceiz. ncelikle,

17 , 1
5
72 , 0
5
2

07 , 3
5
85 , 1
5
4
3

02 , 8
5
96 , 4
5
6
5

deerleri ile
2
1
saysn toplayalm,

67 , 1
2
1
5
22 , 1
2
1
5
2
+
+

57 , 3
2
1
5
39 , 2
2
1
5
4
3
+
+

52 , 8
2
1
5
46 , 5
2
1
5
6
5
+
+

Bu deerler iin

fonksiyonunu kullanrsak

2
2
1
1
2
1
5
1
2
1
5
F
F
= =
(

+
= =
(

4
4
3
3
3
2
1
5
2
2
1
5
F
F
= =
(

+
= =
(

6
6
5
5
8
2
1
5
5
2
1
5
F
F
= =
(

+
= =
(

1.
Buradan Fibonacci saylarn elde ederiz ki buda bize
(

+ =
2
1
5
n
n
F

eklinde bir eitliin
varlna iaret eder. Biz imdi byle bir formln gerekten var olduunu ispatlayalm.
Bunun iin ncelikle bir lemma dan faydalanacaz.

Lemma.4.1.1. 1
2
1
5
0 < + <
n

spat.
2
5 1
= olduundan 0 < dr ve = ve 1 0 < < dir. O yzden
1 0 < <
n

olur.
2
5
1 < olduundan
2
1
5
0
2
5
0 < < < <
n
n



Burada iki durum vardr n nin ift veya tek olma durumu bu iki durumu incelersek,

= n ift iin,

2
1
0 1
2
1
5
2
1
2
1
5
0 < < + < < <
n n

olduundan 1
2
1
5
0 < + <
n

olur.

= n tek iin,

1
2
1
2
1
2
1
5
0 0
5
2
1
2
1
5
0 < < + < < < < <
n n n

olduundan
1
2
1
5
0 < + <
n

olur ki her iki durum iinde lemma salanr.

Teorem.4.1.1.
(

+ =
2
1
5
n
n
F


spat. Binet formllerinden
|
|

\
|
+
|
|

\
|
+ =

=
2
1
5
2
1
5 5
n n n n
n
F

buradan
|
|

\
|
+ + =
|
|

\
|
+
2
1
5
2
1
5
n
n
n
F

olur. Lemmadan

1
2
1
5
2
1
5
+ <
|
|

\
|
+ + =
|
|

\
|
+
n
n
n
n
F F

ve yine lemmadan
|
|

\
|
+ =
|
|

\
|
+ + <
2
1
5
2
1
5
n n
n n
F F



olur ki her iki eitsizlikten
2.
1
2
1
5
+ <
|
|

\
|
+ <
n
n
n
F F

o halde
n
F ve 1 +
n
F
|
|

\
|
+
2
1
5
n

ye en yakn tam say deerleridir

aralarndaki fark ise ( ) 1 , 0 aralnda bir say kadardr. Yani teorem salanr.

Burada yine lar kullanarak

2
2
1
1
5
1
5
F
F
= =
(

= =
(
(
(

4
4
3
3
3
5
2
5
F
F
= =
(

= =
(
(
(

6
6
5
5
8
5
5
5
F
F
= =
(

= =
(
(
(

Burada eitliklerde bize
(

=
5
2
2
n
n
F

ve
(
(
(

=
+
+
5
1 2
1 2
n
n
F

eklindeki eitliklerin varlna
iaret eder ki biz bu eitliklerin de gerekten var olduunu nceki teoremin ispat yntemi ile
elde ederiz. Bu eitliklerden karacamz sonularda u ekildedir.
Sonu.
(
(
(

=
2
1
5
n
n
F


Lucas saylar ve Fibonacci saylar arasndaki ilikiden dolay benzer formlleri lucas saylar
iinde elde edebiliriz.

Sonu.
(

+ =
2
1
n
n
L Sonu.

1 2
1 2
+
+
=
n
n
L
Sonu.
(
(
(

=
2
1
n
n
L Sonu.
(
n
n
L
2
2
=

imdi fibonacci saylar iin nemli bir teorem vereceiz. Yine bu teoremimiz iinde
bir lemmaya ihtiyacmz olacak ncelikle onu verelim.

Lemma.4.1.2. 2 n iin 1
5
2
1
0 < <
n

olduunu gsterelim.
62 . 0
2
5 1

= dir buradan 62 . 0 < olur.

2
1 2
< ve 1 0 < < olduundan 2 n
iin n deeri bydke
n
klecektir. ve daima
2
1
<
n
olacaktr. Bu eitsizlii aarsak
2
1
2
1
< <
n
olur. Eitsizliin her tarafna
2
1
eklersek 0
2
1
1 < <
n
ve - ile
arparsak 1
2
1
0 < <
n
olur ki istenendir.




3.
Teorem.4.1.2.
(

+ =
+
2
1
1 n n
F F ( ) 2 n

Binet formllerinden
5
n n
n
F

= eitliini kullanrsak,

( )
5 5 5 5
1 1 1 1 1 1 1 n n n n n n n n n n n n
n
F


+
=
+
=

=
|
|

\
|
=
+ + + + + + +


=
( )
5 5 5
2 1
1
1 1 1

+ =

+
+ + + n
n
n n n n
F ( ) 1 =

=
( )
5
1
2 1
1
+
+

+

n
n
F ( ) 0 1 5
2
= + +

=
( )
n
n
n
n
F F

=

+
+

+ 1
1
1
5
5


Burada eitliin her iki tarafna
2
1
eklersek,
|

\
|
+ = +
+
n
n n
F F
2
1
2
1
1
lemmadan

1
2
1
2
1
1 1
+ < |

\
|
+ = +
+ + n
n
n n
F F F yazabiliriz. Buradan 1
2
1
1
+ < +
+ n n
F F ve yine
lemmadan

2
1
2
1
0
1 1
+ = |

\
|
+ < +
+ + n
n
n n
F F F yazabiliriz. Buradan
2
1
0
1
+ < +
+ n n
F F olur ki her iki
eitsizlikten

1
2
1
1 1
+ < + <
+ + n n n
F F F

Aradaki fark ise ( ) 1 , 0 aralnda bir say kadar olacandan
(

+ =
+
2
1
1 n n
F F elde edilir.

Bu teoremimizden kan sonularmz yazarsak,

Sonu. =
+

n
n
n
F
F
1
lim
Sonu.
(
(
(

=
+
2
1
1 n n
F F


4.
Yine burada da lucas saylar iin benzer formller verirsek, ( ) 2 n

Sonu. =
+

n
n
n
L
L
1
lim
Sonu.
(

+ =
+
2
1
1 n n
L L
Sonu.
(
(
(

=
+
2
1
1 n n
L L

imdi birka eitlik vereceiz ve bu eitlikleri bundan sonra vereceimiz teoremler de
kullanacaz.

( )
n
n n
n n n
n n n
F L
L F L
L F F
1 4 5
5 2
2
2 2
1
1
=
+ =
+ =
+
+
Eitliklerini binet formllerinden kolayca elde edebiliriz.

Teorem.4.1.3.
(1)
( )
2
1 4 5
2
1
n
n n
n
F F
F
+ +
=
+
(2)
( ) | |
2
1 4 5
2
1
n
n n
n
L L
L
+
=
+


spat. Yukarda verdiimiz eitliklerden faydalanarak

(1)
n n n
L F F + =
+1
2 (2)
2
5
1
n n
n
L F
L
+
=
+



n n n
F F L =
+1
2
( )
5
1 4
2
2
n
n
n
L
F

=

( )
n
n n
F L 1 4 5
2 2
+ =
( )
5
1 4
2 n
n
n
L
F

=

( )
n
n n
F L 1 4 5
2
+ =
( )
2
5
1 4
5
2
1
n
n
n
n
L
L
L
+
|
|

\
|

=
+


( )
n
n n n
F F F 1 4 5 2
2
1
+ =
+

( ) | |
2
1 4 5
2
1
n
n n
n
L L
L
+
=
+



( )
2
1 4 5
2
1
n
n n
n
F F
F
+ +
=
+





5.
Yine vermi olduumuz nceki eitsizlii kullanarak yeni bir teorem
ispatlayacaz.
Teorem.4.1.4.
(
(

+ + +
=
+
2
1 2 5 1
2
1
n n n
n
F F F
F 2 n
spat. Bundan nceki blmlerde verilmi olan formllerden de faydalanarak

( ) ( )
1 1 1 1 1 1 1
2
+ +
= + = + = + =
n n n n n n n n n n n
F F F F F F F F F F L olur ki buradan
1
2

=
n n n
F F L eitliini elde ederiz.

2 n iin ( )
1
4 1 4


n
n
F eitsizlii vardr. Gerektende,

n=2 iin 1
1 1
= =

F F
n

n=3 iin 1
2 1
= =

F F
n

n=4 iin 2
3 1
= =

F F
n


olur ki 2 n iin 1
1

n
F olur ve salanr. O taktirde ( )
n
n n
F L 1 4 5
2 2
= eitliinden

1
2 2
4 5


n n n
F F L ( )
1
2

=
n n n
F F L
( )
n n n n
F L F L 2 5
2 2

n n n n
F F L L 2 5 2
2 2

1 2 5 1 2
2 2
+ +
n n n n
F F L L
( ) 1 2 5 1
2 2
+
n n n
F F L
1 2 5 1
2
+
n n n
F F L ( )
n n n
L F F =
+1
2
1 2 5 1 2
2
1
+
+ n n n n
F F F F
2
1 2 5 1
2
1
+ + +

+
n n n
n
F F F
F . . . ( ) 1

2 n iin benzer ekilde ( )
n
n
F 1 4 4
1

+
eitsizliide vardr.
( )
n
n
F 1 4 4
1

+

( )
n
n n
F L 1 4 ) ( 2 + ( ) ( )
n
n n
F L 1 4 5
2 2
=
2 2
5 ) ( 2
n n n n
F L F L +

n n n n
L L F F 2 2 5
2 2
+
1 2 1 2 5
2 2
+ + +
n n n n
L L F F
( )
2 2
1 1 2 5 + +
n n n
L F F
1 1 2 5
2
+ +
n n n
L F F ( )
n n n
L F F =
+1
2
1 2 1 2 5
1
2
+ +
+ n n n n
F F F F
6.
1
2
2
1 1 2 5
+

+ +
n
n n n
F
F F F


1
2
2
1 1 2 5
+

(
(

+ +
n
n n n
F
F F F
. . . ( ) 2


( ) 1 ve ( ) 2 eitsizliklerinden,
2
1 2 5 1
2
1 1 2 5
2
1
2
+ + +

(
(

+ +
+
n n n
n
n n n
F F F
F
F F F

olur ki buradan
(
(

+ + +
=
+
2
1 2 5 1
2
1
n n n
n
F F F
F
elde edilir.

Teoremimizden kan sonular u ekildedir. ( ) 2 n

Sonu.
(

\
|
+ =
+
2
1 1
1 n n
F F

Sonu.
(

\
|
+ =
+
2
1 1
1 n n
L L

Bu blmde verdiimiz tm teoremlere dayanarak son teoremimizi verelim,

Teorem.4.1.5.
(

+ =
+
2
1
n
k
k n
F F 2 k n
spat. Binet formllerinden
5
n n
n
F

= eitliini kullanrsak,
( )
5 5 5 5
n k n k n k n k n k n k n k n k n n
k
n
k
F


+
=

=
|
|

\
|
=
+ + + +

=
( ) ( ) ( )
k
n
k n
k k n
k n
n k n k n k n k
F F F

=

+ =

+ +
+ + +
5 5 5

n
k
F =
k
n
k n
F F
+
eitliinin her iki tarafna
2
1
eklersek,
2
1
+
n
k
F =
|

\
|
+
+ k
n
k n
F F
2
1
burada daha nceki teoremlerden de hatrlayacamz gibi
eitlii gstermek iin 1
2
1
0 < <
k
n
F olduunu gstermeliyiz. ncelikle bu eitsizlii daha
basit bir hale getirelim,



7.
2
1
2
1
2
1
2
1
1
2
1
0 < < < < < <
k
n
k
n
k
n
F F F buradan aka grlr
ki
2
1
<
k
n
F olduunu gstermemiz ispat iin yeterli olacaktr.
1 0 < < arasnda bir deer olduundan ss bydke klecektir. O halde
k n

olacaktr bizde bu eitsizlii kullanarak nce " "k deeri iin inceleyip sonra " "n deerine
tayacaz.
k n = iin,
( ) ( ) ( )
5
1
5 5
2 2 k k k k k k k
k
k
F

=
olur ki burada " "k ift ve tek olmasna gre iki durum vardr. Bu iki durum iin incelersek;
= k ift olma durumu iin,

5
1
2k
k
k
F

= burada " "k deeri limit deerine ulatnda,
2
1
5
1
5
0 1
5
1
lim lim
2
< =

=

k
k
k
k
k
F


2
1
< <
k
k
k
n
F F
2
1
<
k
n
F olur.
= k tek olma durumu iin baka bir yoldan incelersek,
5
1
5
1
2 2 k k
k
k
F

+
=

=
3 = k iin
2
1
4721 , 0
5
1
6
3
3
<
+
==

F
5 = k iin
2
1
4508 , 0
5
1
10
5
5
<
+
==

F olur ki buradan 3 k iin
2
1
<
k
k
F yani
2
1
<
k
n
F olur salanr. Buradan da dier ispatlarmzda olduu gibi
1
2
1
+ < + <
+ + k n n
k
k n
F F F
olur ve

(

+ =
+
2
1
n
k
k n
F F
ispat tamamlanr.

Bu teoremden kan sonularda u ekildedir.
Sonu.
(
(
(

=
+
2
1
n
k
k n
F F Sonu.
(

+ =
+
2
1
n
k
k n
L L
8.