M@s@l@ 1

vp (m) il@ p @d@dinin m’i böl@n @n böyük qüvv@tini işar@ ed@k. Lejandr Formulasından
bilirik ki, ist@nil@n p sad@ @d@di v@ n natural @d@di üçün
   
n n
vp (n!) = + 2 + ···
p p
j k
H@mçinin aydındır ki, E9 (n) = v3 (n!)2 . v5 (n!) ≤ v2 (n!) olduğu üçün, E10 (n) = min(v5 (n!), v2 (n!)) =
v5 (n!).
l natural @d@d olsun. G@lin n = 52l−1 götür@k v@ isbat ed@k ki, bütün bu formada yazıla
bil@n n′ l@r üçün E9 (n) < E10 (n) ş@rti öd@nir.

52l−1 − 1 n−1
E10 (n) = v5 (n!) = v5 (52l−1 !) = 52l−2 + 52l−3 + . . . + 5 + 1 = = .
4 4
n = 52l−1 ≡ 2(mod 3) olduğundan, v@ bundan istifad@ ed@r@k aşağıdakı
n n−2
3 = 3
b@rab@rsizliyi @ld@ edirik
jnk jnk jnk n−2 n n n 2
v3 (n!) = + + + ... < + 2 + 3 + ... = − .
3 32 33 3 3 3 2 3
Buradan is@
 
v3 (n!) v3 (n!) n 1 n 1
E9 (n) = ≤ ≤ − < − = E10 (n)
2 2 4 3 4 4

tapırıq v@ isbat tamamlanmış olur.

Sonsuz sayda E10 (m) < E9 (m) ş@rtini öd@y@n m olduğunu göst@rm@k üçün oxşar strate-
giyadan istifad@ ed@k. Bu d@f@ m = 34l−2 seç@k.

34l−2 − 1 m−1
v3 (m!) = v3 (34l−2 !) = 34l−3 + 34l−4 + . . . + 3 + 1 = = .
2 2
j k
≡ 1(mod 4) olduğundan, E9 (m) = v3 (m!) = m−1 4 . H@mçinin
= m−1
 
m = 34l−2 2 4
≡ 4(mod 5) olduğu üçün 5 = 5 @ld@ edirik, v@ bu b@rab@rlikl@rd@n
m m−4
m = 34l−2
istifad@ edib
jmk jmk jmk m−4 m m m 4 m 1
E10 (m) = v5 (m!) = + 2 + 3 +. . . < + 2 + 3 +. . . = − < − = E9 (m)
5 5 5 5 5 5 4 5 4 4
tapırıq v@ bu da isbat etm@k ist@diyimiz b@rab@rsizlikdir.

Sonsuz sayda 52l−1 v@ 34l−2 ş@klind@ natural @d@d olduğu üçün isbat tamamlanmışdır.

Comments: n v@ m @d@l@ri uyğun olaraq 5 v@ 3’ün f@rqli qüvv@tl@ri ş@klind@ d@ seçil@

b−1 b−1
bil@r, m@s@l@n, n = 53 v@ m = 32·5 hansı ki, b ≥ 2 natural @d@ddir.

1
 M@s@l@ 2
∠XKY = ∠XCY = 90 olduğuna gör@, XKCY dördbucaqlısının xaricin@ çevr@ ç@kil@
bilir. AB||XO olduğuna gör@, ∠BOX = ∠ABO = 90 − ∠ACB. ∠BCX = 90 − ∠ACB =
∠BOX olduğuna gör@, BOCX dördbucaqlısının xaricin@ çevr@ ç@kil@ bilir. =>

∠BXC = 180 − ∠BOC = 180 − 2∠BAC

∠OXC = ∠OBC = 90 − ∠BAC
∠OXB = ∠OCB = 90 − ∠BAC
∠BXC = 180 − 2∠BAC
∠Y XC = (180 − ∠BXC)/2 = ∠BAC.
∠BXY = ∠CXY + ∠BXC = 180 − ∠BAC
ABXY dördbucaqlısının xaricin@ çevr@ ç@kil@ bilir. Z nöqt@si BC v@ XO x@ttl@rinin
k@sişm@si olsun.
∠OCZ = ∠OCB = ∠CXO =>
OC x@tti CZX üçbucağının xaricin@ ç@kilmiş çevr@y@ toxunur. =>

OC 2 = OZ ∗ OX

OC = OA => OA2 = OZ ∗ OX
OA x@tti AZX üçbucağının xaricin@ ç@kilmiş çevr@y@ toxunur. =>

∠OAZ = ∠OXA

AB||XO => ∠BAX = ∠OXA

ABXY dördbucaqlısının xaricin@ çevr@ ç@kil@ bildiyin@ gör@,

∠BAX = ∠BY X

XKCY dördbucaqlısının xaricin@ çevr@ ç@kil@ bildiyin@ gör@,

∠XCK = ∠XY K, ∠CKY = ∠CXY = ∠BAC

∠BKC = 180 − ∠CKY = 180 − ∠BAC =>

BACK dördbucaqlısının xaricin@ çevr@ ç@kil@ bilir.=>

∠BAK = ∠BCK

∠BAZ = ∠BAO − ∠ZAO = 90 − ∠ACB − ∠ZAO

∠BCK = ∠ACX − ∠ACB − ∠KCX = 90 − ∠ACB − ∠ZAO =>
∠BAZ = ∠BAK =>
Onda, K, A, v@ Z nöqt@l@ri eyni düz x@tt üz@rind@ olur. Dem@li, AK, BC, v@ OX x@ttl@ri
eyni nöqt@d@n (Z) keçir.

2
 M@s@l@ 3
f (m) m-in t@k qüvv@tli müxt@lif sad@ böl@nl@rinin hasili olsun. Aydındır ki, verilmiş a v@ b
müsb@t tam @d@dl@ri üçün ab hasili tam kavdrat yalniz v@ yalniz f (a) = f (b) olduğu halda
baş verir.
Sk il@ f (m) = k olacaq ş@kild@ bütün m ∈ {1, 2, . . . , 4n}-l@rin çoxluğunu işar@ ed@k.
Qeyd ed@k ki,@g@r k kvadratdan azad deyils@, o zaman Sk çoxluğu boş olur. Bilinir ki,
{1, 2, . . . , 4n} -in h@r bir elementi S1 , S2 , . . . , S4n çoxluqlarından tam olaraq birin@ aiddir.
İlkin müşahid@y@ gör@, yaradacağımız cütl@rin h@r biri mü@yy@n Si -in iki elementind@n
ibar@tdir; Eyni zamanda, bu ş@kild@ yığacağımız cütl@r m@s@l@nin ş@rtini öd@yir.@g@r h@r
hansı Sj çoxluğunda aj sayda element varsa, yaradıla bil@c@k cütl@rin maksimum sayı
a1 a2 a4n
⌊ ⌋ + ⌊ ⌋ + ··· + ⌊ ⌋
2 2 2

a
İddiamız odur ki, ⌊ 2j ⌋ Sj -d@ki 4-ün qatlarının sayına b@rab@rdir. H@qiq@t@n, @g@r Sj
boşdursa,bu aydındır; dig@r halda kvadratdan azad j @d@di üçün Sj -in elementl@ri s 1-
d@n aj -@ q@d@r olan d@y@rl@ri @hat@ ed@c@k ş@kild@ j · s2 formasındadır. j kvadratdan azad
olduğundan j · s2 4-@ bölünm@si yalnız v@ yalnız s cüt olduğunda mümkündür. Onda Sj -d@
a
4-ün qatlarının sayı 1 v@ aj arasındakı cüt @d@dl@rin sayı il@ üst-üst@ düşür ki, bu da ⌊ 2j ⌋
sayda dem@kdir.
Bu çoxluqların k@sişm@sin@ baxsaq,
a1 a2 a4n
⌊ ⌋ + ⌊ ⌋ + ··· + ⌊ ⌋
2 2 2
c@mi {1, 2, ...4n} çoxluğundakı 4-ün qatlarının sayına uyğun g@lir. Dem@li yaradıla bil@c@k
cütlükl@rin maksimum sayı n-dir. Qeyd: Kvadratdan azad @d@d dedikd@ 1-d@n başqa heç
bir tam kvadrata bölünm@y@n @d@d n@z@rd@ tutulur.

3
 M@s@l@ 4
C@lilin qalib g@lm@ strategiyası var.
Amin 2y − 1-ci addımda a sayda daş götürürs@, 2y-ci addımda C@lil 2y − a v@ ya 2y + 1 − a
sayda daş götür@c@k. Bununla da C@lil özünün son addımı v@ Aminin addımında 2y v@ ya
2y + 1 sayda daş götürül@c@yini t@min ed@ bil@r.
C@lil k d@f@ 2y + 1, qalan addımlarda is@ 2y sayda daş götürülm@yini t@min ets@, 2z addım
sonra götürül@n daşların sayı aşağıdakı kimidir:
z
X
k+ 2y = z(z + 1) + k
y=1

k-nı 0-dan z-@ q@d@r seç@ bildiyimiz@ gör@ z(z + 1)-d@n z(z + 2)-@ q@d@r ist@nil@n sayda daş
üçün C@lilin qalib g@lm@ strategiyası var.
z = 69, k = 30 seçs@k, 4860 sayda daşı @n sonda C@lil götür@c@k. Ondan sonrakı addımda
Amin maksimum 2z + 1 = 139 daş götür@ bil@r. Ancaq C@lil 140 daş götür@ bildiyin@ gör@
yen@ d@ qalib g@l@c@k.

4
 M@s@l@ 5
G@lin m@s@l@ni ümumil@şmiş hal üçün h@ll ed@k: N = 1012
a1 , a2 , . . . , a2N −1 el@ natural @d@dl@rdir ki,
• a1 , a2 , . . . , a2N −1 @d@dl@ri 1, 2, . . . , 2N − 1-in permutasiyasıdır.
• |a1 −a2 |, |a2 −a3 |, . . . , |a2N −2 −a2N −1 | @d@dl@ri 1, 2, . . . , 2N −2-nin permutasiyasıdır.
@vv@la ist@nil@n a ∈ {1, 2, 3 . . . , 2023} üçün aşağıdakı ş@kild@ s(a)-nı t@yin ed@k:

s(a) := |a − N |
Üçbucaq b@rab@rsizliyin@ gör@

|a − b| ≤ |a − N | + |N − b| = s(a) + s(b)

İndi |a1 − a2 | + |a2 − a3 | + · · · + |a2N −2 − a2N −1 | c@min@ n@z@r salsaq,

(N − 1) · (2N − 1) = |a1 − a2 | + |a2 − a3 | + · · · + |a2N −2 − a2N −1 | ≤

≤ 2(s(a1 )+s(a2 )+· · ·+s(a2N −1 ))−(s(a1 )+s(a2N −1 )) = 2·N ·(N −1)−(s(a1 )+s(a2N −1 ).

s(a1 ), s(a2 ), . . . , s(a2N −1 ) @d@dl@rinin 0, 1, 1, 2, 2, . . . , N −1, N −1-in permutasiyası olduğunu

hesaba qatsaq,

s(a1 ) + s(a2N −1 ) ≤ 2 · N · (N − 1) − (N − 1) · (2N − 1) = N − 1

Son olaraq,
(N − a1 ) + (N − a2N −1 ) ≤ s(a1 ) + s(a2N −1 ) ≤ N − 1
b@rab@rliyind@n a1 + a2N −1 ≥ N + 1 @ld@ ed@rik. Dem@li, max(a1 , a2N −1 ) ≥ ⌈ N2+1 ⌉.

5
 M@s@l@ 6
AB < BC < AC olduğundan B nöqt@si A v@ Q nöqt@l@ri arasında, A nöqt@si is@ P v@ E
nöqt@l@ri arasında yerl@şir.
T v@ S nöqt@l@ri uyğun olaraq BP v@ AP x@tl@ri il@ QC-nin k@sişm@ nöqt@l@ri olsun.
CE = CB olduğundan,

∠EAC = ∠EBC = ∠BEC = ∠A

v@ n@tic@d@
∠BAS = ∠BAE = 2∠A
Eyni zamanda,
∠T BC = ∠T CB = ∠A
olduğundan

∠BT S = ∠BT C = 180◦ − 2∠A −→ {A, B, T, S} nöqt@l@ri bir çevr@ üz@rind@ yerl@şir.

AB = BX → ∠BXA = ∠BAX = ∠A v@ AX = BC olduğundan

→ △T BC ∼
= △BAX → T B = BA. Onda
180◦ − ∠B − ∠A ∠C ∠ADB
∠BT A = ∠BAT = = =
2 2 2

Bundan @lav@, D nöqt@si AB-nin orta perpendikulyarı üz@rind@dir dey@ D nöqt@si ABT S
cyclic dördbucaqlısının m@rk@zidir. N@z@r@ alsaq ki, AS ∩ BT = P v@ AB ∩ T S = Q,
m@s@l@ni aşağıdakı lemma il@ bitirm@k olar.
Lemma. M@rk@zi O olan ABCD cyclic dördbucaqlısında AB ∩ CD = P v@ AD ∩
BC = Q olarsa, O nöqt@sinin P Q üz@rin@ proyeksiyası ABCD üçün Miquel Point-@ uyğun
g@lir.