Yüksek Matematik 2. Makina mühendisliği Bölümü.

Prof. Dr. Ramazan Taşaltın

Eğrisel ve Yüzeysel İntegraller (3 hafta)

Gerekli konuların özeti, parametrik denklemler, vektor alanları, uzayda doğru denklemi,
Cizgisel (eğrisel) integraller, Vektör alanının bir eğri üzerinde integrali
Green Teoremi,
Bir fonksiyonun bir yüzey uzerinde integrali
Bir vektör alanının bir yüzey üzerinde integrali.
Stokes Teoremi, Diverjans teoremi.

Diferansiyel Denklemler (9 hafta)

I)Diferansiyel denklemlerde genel tanımlar,
dif denklemein mertebesi, derecesi, lineer ve nonlineer denklemler
II)Birinci Mertebeden ve birinci dereceden denklemler
Degiskenlerine ayrilabilen diff denklemlerin cozumu
Homojen Denklemler, homojen hale getirilebilen denklemler
Tam diferansiyel denklemler
Integral Çarpanı ile tam diff haline getirilebilen denklemler
Lineer diferansiyel denklemler, Bernoelli denklemi, Riccati denklemi
III)Yuksek mertebeden Sabit katsayılı Lineer diff denklemlerin Çözümü
IV)Diff denklemlerin kuvvet serileri ile çözümü
V)Diff denklemlerin Laplas dönüşümü ile cozumu
VI)Diff denklem sistemlerinin Çözümü

Vize Final Odevler ve quizler Toplam

30 60 25 115

Takip Edilecek Kaynaklar

Genel Matematik 2. Beşinci Baskı. Mustafa Balcı. 2010. www.balciyayinlari.com.tr
Thonas Calculus 2. Onbirinci baskı. Cev. Recep Korkmaz. 2007 , www.betayayincilik.com
Diferansiyel Denklemler, Mustafa Bayram, BirsenYayinlari, 2009
Cozumlu Diferansiyel Denklem Problemleri, Cevdet Cerit. 2006

Dokuman sayfasi http://eng.harran.edu.tr/~rtasaltin

Elime değil içindekine bak (MEVLANA CELALEDDIN)

(Kabukla degil öz ile meşgul ol)
(ayrıntılarla uğraşıp vakit kaybetme, dersten maximum istifadeye çalış )

Vaktinde teslim edilmeyen odevler gecersiz sayilir.

 t -1 z - 3
Uzayda Dogru denklemi = , z-3=t-1 z= t+2
4 4
A(x1, y1, z1) ve B(x2, y2, z2) noktalarindan gecen
dogru denklemi r(t)=t i+ (0.25t+1.75) j + (t+2) k
x - x1 y - y1 z - z1
= = Not: Ayni denklemi degisik parametrik denklemlerle de ifade
x1 - x 2 y1 - y 2 z1 - z 2 edebiliriz.
Dogru denklemi ha liyle x -1 y - 2 z - 3
x - x1 y - y1 z - z1 = =
= = 4 1 4
x 2 - x1 y 2 - y1 z 2 - z1 Burada x=4t+1 konulursa
4t + 1 - 1 y - 2 4t
= , => y=2+ = t+ 2
olarak da yazilabilir. 4 1 4
Ornek 231
A(1,2,3) ve B(5,3, 7) noktalarindan gecen dogru denklemini 4t + 1 - 1 z - 3 4t z - 3
yazin. = , = , z-3=4t, z=4t+3
4 4 4 4
x -1 y - 2 z - 3
= = r(t)=(4t+1) i+ (t+2) j + (4t+3)
k
1- 5 2 - 3 3 - 7 --------------------------- -------------
Ornek 321
x -1 y - 2 z - 3 r(t) = (at+b) i+ (ct+d) j + (et+f) k
= =
-4 -1 -4 denklemini kartezyen koordinatlarda ifade edin.
Cozum:
x -1 y - 2 z - 3 r(t) = x i+ y j + z k
= = x = at+b, y= ct+d, z=et+f
4 1 4
x-b y-d z-f
Ornek 232 t= , t= , t=
A(0,0,0) ve B(1,1, 1) noktalarindan gecen dogru denklemini a c e
yazin. x-b y-d z-f
= =
x -0 y-0 z-0 a c e
= =
0 -1 0 -1 0 -1

x y z
= = , x=y=z,
-1 -1 -1

Ornek 241
A(1,2,3) ve B(5,3, 7) noktalarindan gecen dogrunun
parametrik denklemini yazin. Ornek 231 den dogrunun
kartezyen denklemi
x -1 y - 2 z - 3
= =
4 1 4
seklinde verilmisti.
Burada x=t konulursa
t -1 y - 2 t -1
= , => y=2+ =0.25t+1.75
4 1 4
Egrisel integraller,
Bir fonksiyonun bir egri uzerinde integrali.
y

y=g(x)
A B

f(x,y) fonksiyonunun g(x) uzerindeki integralini A

noktasindan B noktasina kadar
hesaplayinhesaplayin.

Bazi durumlarda egri y=g(x) seklinde degilde g(x,y)=0 seklinde de verilebilir.

Uc boyutlu uzayda. f(x,y,z) fonksiyonunun g(x,y,z)=0 uzerindeki integralini A noktasindan B noktasina kadar hesaplayin.
Parametrik denklemlerle.
f(x,y,z) fonksiyonunun r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egrisi uzerindeki integrali t=a dan t=b ye kadar hesaplayin.

t =b
∫ t =a
f (x(t), y(t), z(t)) | r' (t) | dt F11
-------------------------------------------------------------
x-y duzleminde y=g(x) seklinde verilmisse
2
x =b ⎛ dy ⎞
∫ x =a
f (x, g(x)) 1 + ⎜ ⎟ dx
⎝ dx ⎠
F12

-------------------------------------------------------------
y=g(x) z=h(x) seklinde verilmisse
x =b
∫ x=a
f (x, g(x), h(x)) 1 + ( y' ) 2 + (z' ) 2 dx F13
-------------------------------------------------------------
r=g(θ) seklinde Kutupsal koordinatlarda verilmisse
θ =b
∫ f (x, y)dl = ∫
θ =a
f (r cosθ ,r sinθ ) r 2 + r '2 dθ
F14
vektor alanlari 44) P(6,10) noktasindaki degeri F=-3i-8j olan vektoru cizin.
y 3
34)C=3i+4j, D=-3i+4j, x-y duzleminde birer vektoru
ifade ederler. 10
8
y
y
4 C
D 4 6 x
3 x Vektorun. baslangic noktasi, yonu, siddeti verildiginde o
-3 x
vektor cizilebilir.

45) P(6,10) noktasindaki degeri F=3i+8j olan vektoru cizin.

35)F=P(x,y)i+Q(x,y)j, x-y duzleminde her noktada degisen
vektor alanini ifade ederler.
y 3
y
10
8

6 x

51) F=(y-x)i+(x-y)j vektor alaninin P(6,10) noktasindaki

degerini x-y duzleminde gosterin
41)Vektorun. baslangic noktasi, yonu, siddeti verildiginde o Cevap: F=(y-x)i+(x-y)j =(10-6)i+(6-10)j=4i-4j
vektor cizilebilir.
Ornek: P(3,4) noktasindan yonu x ekseni ile 60 derecelik aci y 4
yapan 10 siddetindeki vektoru cizin
10
4
10
y
600
4
6 x
3 x 52) F=(y-x)i+(y-x)j vektor alaninin P(6,10) noktasindaki
degerini x-y duzleminde gosterin
Cevap: F=(y-x)i+(y-x)j =(10-6)i+(10-6)j=4i+4j
43) P(6,10) noktasindaki degeri F=3i-8j olan vektoru cizin.
y 3 4
y
10 10
8
4

6 x 6 x
53) Sekildeki vektorun x ekseni ile yaptigi aciyi ve vektorun 64)F=yi, x yonunde, ve y arttikca siddetde artiyor
siddetini(genligini)hesaplayin. y

y 4
θ
10
x
3

6 x

Vektorun genligi (siddeti) 32 + 4 2 = 5 71)F=yj, x,y,z duzleminde

aci θ=arg tan(4/3)=53.10
z

61)F=j, y yonunde sabit siddetde

y y

x
x
oklarin siddetleri ayni oldugunu varsayin.
72) F(x,y)= -y i + x j
x y Pi Qj x y Pi Qj
1 0 0 1 -1 0 0 -1
62)F=xi, x yonunde, ve x arttikca siddetde artiyor
2 2 -2 2 -2 -2 2 -2
y
3 0 0 3 -3 0 0 -3
0 1 -1 0 0 -1 1 0
-2 2 -2 -2 2 -2 2 2
0 3 -3 0 0 -3 3 0
x

63) F=yj y yonunde, ve y arttikca siddetde artiyor

y

x
F= ‒ yi+xj

F= yi+sin(x) j
Vektor alaninin bir egri uzerinde integrali
F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k
Curl F=(Ry ‒ Qz )i + (Pz ‒ Rx ) j + (Qx ‒ Py )k F21
div F = ∇ • F = Px+ Qy+ Rz F22
--------------------- ---------------------------------
F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k vektor alaninin r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egrisi uzerindeki integralini t=a dan t=b ye kadar
hesaplayin.

t =b
∫ t =a
F r' dt F24
t =b da db dc
∫t =a
(P
dt
+Q
dt
+R
dt
)dt F25

r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egrisi uzerinde

t =b
∫t =a
(P dx + Q dy + R dz )dt
integralini t=a dan t=b ye kadar hesaplayin.
t =b da db dc
∫t =a
(P
dt
+Q
dt
+R
dt
)dt F26

Tutarli (korumali) Vektor alani.

f(x,y,z) fonksiyonunun gradienti
grad f = ∇ f = F = fx i + fy j + fz k F27.
f(x,y,z) nin turevleri varsa F her zaman vardir hesaplanabilir.
F’i saglayan (olusturan) f(x,y,z) her zaman olmaz.
F’i saglayan (olusturan) f(x,y,z) varsa F ye tutarli (korunmali, konservatif, conservative) vektor alani denir.

F tutarli ise F nin r(t) uzerindeki integrali (F nin r(t) boyunca yaptigi is) yoldan bagimsizdir.
y

r1(t)
B
r3(t)

r2(t)

A x

A noktasindan B noktasina degisik yollar boyunca gidilebilir.

F tutarli (korumali) ise F nin r(t) uzerindeki integrali (F nin r(t) yolu boyunca yaptigi is yoldan bagimsizdir. )
t =B t =B t =B
∫ F r dt = ∫ F r dt = ∫ F r3' dt
' '
t= A
1
t= A
2
t=A
F28

F=Pi+Qj, (iki boyutlu) Py=Qx ise F tutarlidir. F31

F=Pi+Qj+Rk Ry=Qz , Pz= Rx, Qx = Py ise F tutarli
(uc sartin ucu de saglanirsa tutarlidir,korumalidir) F32
t =B
∫t= A
F rX' dt = f(B) - f(A) F33
A dan B ye herhangibir yol boyunca integralin degeri f fonksiyonunun B deki degeri eksi ve A daki degeridir.
thomas 1168 de Bolum 16.3 soru 17-23 de bahsedilen ornek 4
Green Teoremi
dQ dP
∫C
(P dx + Q dy) = ∫∫ (
B
− ) dx dy
dx dy
F41
C: Kapali bir egri.
B: bu kapali egrinin icindeki alan.
C egrisi uzerindeki integral C nin cevreledigi alan uzerindeki
iki katli integrale donusturulebilir.
F yi C egrisi uzerinde integre etmek zor ise iki katli integrali
hesapla.
Veya Iki katli integral zor olursa (P dx+Qdy) ifadesini C
uzerinde integre et.
Bir fonksiyonun bir yuzey uzerinde integrali
yuzey denklemi. z=f(x,y) seklinde ifade edilebiliyorsa ve B
yuzeyin x-y duzlemindeki izdusumu ise.

∫∫ g(x,y,z)ds= ∫∫ g(x,y,f(x,y)) 1+ fx + fy dx dy
2 2

S B
F51

------------------------------------------------ ------------------
yuzey denklemi. y=f(x,z) seklinde ifade edilebiliyorsa ve B
yuzeyin x-z duzlemindeki izdusumu ise.

∫∫ g(x,y,z)ds= ∫∫ g(x,f(x,z),z) 1+ f + fz dx dz
2 2
x
S B
F52
---------------------------------------------------- -----------------
yuzey denklemi. x=f(y,z) seklinde ifade edilebiliyorsa ve B
yuzeyin y-z duzlemindeki izdusumu ise.

∫∫ g(x,y,z)ds= ∫∫ g(f(y,z),y,z) 1 + fy + fz dydz

2 2

S B
F53
-------------------------------------------------- ----------------------

. Uzaydaki yuzey intgegrali duzlemdeki alan integraline

donusturulebilir.
Bir vektor alaninin bir yuzey uzerinde integrali.
F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k vektor alaninin S yuzeyi uzerindeki integrali.
Tanim: pozitif z yonunde normal denklemi
− f xi − f y j + k
n=
1 + f x2 + f y2 ,

pozitif y yonunde normal denklemi

− f xi + j − f z k
n=
1 + f x2 + f y2 ,

F vektor, n vektor. Iki vektorun scalar carpimi scalardir. (ai+bj).(ci+dj)=ac+bd

(2i+3j).(4i+7j)=8+21=29.
F n=g(x,y,z) ( F vektor, n vektor, ikisinin carpimi g(x,y,z) bir fonksiyon vektor degil)

∫∫
S
F n ds = ∫∫ g(x, y, z) dx dy
B
F61
df df
∫∫
S
F n ds = ∫∫ (−P
B
dx
− Q + R) dx dy
dy
F62
B bolgesi S yuzeyinin x-y duzlemindeki izdusumudur. Uzaydaki yuzey intgegrali duzlemdeki alan integraline
donusturulebilir.
-------------------------------------------------- --------------

grad f = ∇ f = F = fx i + fy j + fz k F26.
xy 2
f(x,y,z)=xyz+ e +z grad f=?
xy xy
fx =yz+y e fy =xz+x e fz =xy+ 2z
xy xy
grad f = ∇ f= (yz+y e )i + (xz+x e )j + (xy+ 2z)k

Stokes Teoremi

∫∫
C
F dr = ∫∫ Curl F n ds
S
F71

(Curl F n) nin S yuzeyi uzerindeki integrali, S yuzeyini cevreleyen C egrisi uzerindeki F nin integraline esittir.
Ozetle: Yuzey integrali egri integraline donusturulebilir.

Diverjans teoremi.

∫∫
S
F n ds = ∫∫∫ ∇f dx dy dz
D
F81

(F n) nin S yuzeyi uzerindeki integrali ∇ F nin S nin kapladigi hacim uzerindeki integraline esittir.
 OZET NOT
Egrisel integraller,
Bir fonksiyonun bir egri uzerinde integrali.
y

y=g(x) div F = ∇ • F = Px+ Qy+ Rz

A B F22

f(x,y) fonksiyonunun g(x) uzerindeki integralini A

noktasindan B noktasina kadar
hesaplayinhesaplayin.

Bazi durumlarda egri y=g(x) seklinde degilde g(x,y)=0

seklinde de verilebilir. --------------------- ---------------------------------
Uc boyutlu uzayda. f(x,y,z) fonksiyonunun g(x,y,z)=0 F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k vektor alaninin
uzerindeki integralini A noktasindan B noktasina kadar r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egrisi uzerindeki integralini t=a dan t=b
hesaplayin. ye kadar hesaplayin.
Parametrik denklemlerle.
f(x,y,z) fonksiyonunun r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egrisi
t =b
uzerindeki integrali t=a dan t=b ye kadar hesaplayin.
∫ t =a
F r' dt F24
t =b
da db dc
∫
t =b
f (x(t), y(t), z(t)) | r' (t) | dt
t =a
-------------------------------------------------------------
F11
∫t =a
(P
dt
+Q
dt
+R
dt
)dt F25

x-y duzleminde y=g(x) seklinde verilmisse

r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egrisi uzerinde
2
x =b ⎛ dy ⎞ t =b

∫ x =a
f (x, g(x)) 1 + ⎜ ⎟ dx
⎝ dx ⎠
F12 ∫t =a
(P dx + Q dy + R dz )dt
integralini t=a dan t=b ye kadar hesaplayin.
-------------------------------------------------------------
t =b da db dc
∫
y=g(x) z=h(x) seklinde verilmisse
x =b
(P +Q +R )dt F26
t =a dt dt dt
∫ x=a
f (x, g(x), h(x)) 1 + ( y' ) 2 + (z' ) 2 dx
Yukaridaki Formullerin degisik yazim sekilleri
F13
-------------------------------------------------------------
r=g(θ) seklinde Kutupsal koordinatlarda verilmisse
θ =b
∫ f (x, y)dl = ∫
θ =a
f (r cosθ ,r sinθ ) r 2 + r '2 dθ
F14
-------------------------------------------------------------- -
r(t)=a(t)i+b(t)j+c(t)k egri uzunlugu

b b
L = ∫ || r' (t) || dt = ∫ a' (t)2 + b' (t)2 + c' (t)2 dt
a a
F15
---------------------------------- --------------------------- --------

Vektor alaninin bir egri uzerinde integrali

F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k
Curl F=(Ry ‒ Qz )i + (Pz ‒ Rx ) j + (Qx ‒ Py )k F21 Tutarli (korumali) Vektor alani.
f(x,y,z) fonksiyonunun gradienti
grad f = ∇ f = F = fx i + fy j + fz k F27. F yi C egrisi uzerinde integre etmek zor ise iki katli integrali
hesapla.
Veya Iki katli integral zor olursa (P dx+Qdy) ifadesini C
uzerinde integre et.
(F=Pi+Qj+Rk veya F =Mi+Nj+Pk seklinde de yazilir.)

grad f= ∇ f=F ifadesine f nin gradyani denir.

Bir fonksiyonun bir yuzey uzerinde integrali
Bazi kitaplarda gradyan yerine gradient, gradyan alani
yuzey denklemi. z=f(x,y) seklinde ifade edilebiliyorsa ve B
ifadeleri de kullanilir.
yuzeyin x-y duzlemindeki izdusumu ise.

∫∫ g(x,y,z)ds= ∫∫ g(x,y,f(x,y)) 1+ fx + fy dx dy
2 2
f(x,y,z) nin turevleri varsa F her zaman vardir hesaplanabilir.
F’i saglayan (olusturan) f(x,y,z) her zaman olmaz. S B
F’i saglayan (olusturan) f(x,y,z) varsa F ye tutarli
F51
(korunmali, konservatif, conservative) vektor alani denir.
------------------------------------------------ ------------------
F tutarli ise F nin r(t) uzerindeki integrali (F yuzey denklemi. y=f(x,z) seklinde ifade edilebiliyorsa ve B
nin r(t) boyunca yaptigi is) yoldan bagimsizdir. yuzeyin x-z duzlemindeki izdusumu ise.

∫∫ g(x,y,z)ds= ∫∫ g(x,f(x,z),z) 1+ f
2 2
y
x + fz dx dz
S B
r1(t) F52
B ---------------------------------------------------- -----------------
r3(t)
yuzey denklemi. x=f(y,z) seklinde ifade edilebiliyorsa ve B
yuzeyin y-z duzlemindeki izdusumu ise.
r2(t)
∫∫ g(x,y,z)ds= ∫∫ g(f(y,z),y,z) 1+ f
2 2
y + fz dydz
A x S B

A noktasindan B noktasina degisik yollar boyunca gidilebilir. F53

F tutarli (korumali) ise F nin r(t) uzerindeki integrali (F nin -------------------------------------------------- ----------------------
r(t) yolu boyunca yaptigi is yoldan bagimsizdir. )
t =B t =B t =B
. Uzaydaki yuzey intgegrali duzlemdeki alan integraline

∫ F r1 dt = ∫
F r2 dt = ∫
' ' '
F r3 dt F28 donusturulebilir.
t= A t= A t=A

F=Pi+Qj, (iki boyutlu) Py=Qx ise F tutarlidir. F31 Bir vektor alaninin bir yuzey uzerinde integrali.
F=Pi+Qj+Rk Ry=Qz , Pz= Rx, Qx = Py ise F tutarli F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k vektor alaninin S yuzeyi
(uc sartin ucu de saglanirsa tutarlidir,korumalidir) uzerindeki integrali.
F32 Tanim: pozitif z yonunde normal denklemi
t =B − f xi − f y j + k
∫t= A
F rX' dt = f(B) - f(A) F33 n=
1 + f x2 + f y2 ,
A dan B ye herhangibir yol boyunca integralin degeri f
fonksiyonunun B deki degeri eksi ve A daki degeridir. pozitif y yonunde normal denklemi
− f xi + j − f z k
Green Teoremi n=
dQ dP 1 + f x2 + f y2 ,
∫C
(P dx + Q dy) = ∫∫
B
( − ) dx dy
dx dy F vektor, n vektor. Iki vektorun scalar carpimi scalardir.
F41 (ai+bj).(ci+dj)=ac+bd
C: Kapali bir egri. (2i+3j).(4i+7j)=8+21=29.
B: bu kapali egrinin icindeki alan. F n=g(x,y,z) ( F vektor, n vektor, ikisinin carpimi
C egrisi uzerindeki integral C nin cevreledigi alan uzerindeki g(x,y,z) bir fonksiyon vektor degil)
iki katli integrale donusturulebilir.
∫∫
S
F n ds = ∫∫ g(x, y, z) dx dy
B
F61
df df
∫∫
S
F n ds = ∫∫ (−P
B
dx
− Q + R) dx dy
dy
F62
B bolgesi S yuzeyinin x-y duzlemindeki izdusumudur.
Uzaydaki yuzey intgegrali duzlemdeki alan integraline
donusturulebilir.
-------------------------------------------------- --------------

grad f = ∇ f = F = fx i + fy j + fz k F26.
xy 2
f(x,y,z)=xyz+ e +z grad f=?
xy xy
fx =yz+y e fy =xz+x e fz =xy+ 2z
xy xy
grad f = ∇ f= (yz+y e )i + (xz+x e )j + (xy+ 2z)k

Stokes Teoremi

∫∫
C
F dr = ∫∫ Curl F n ds
S
F71

(Curl F n) nin S yuzeyi uzerindeki integrali, S yuzeyini

cevreleyen C egrisi uzerindeki F nin integraline esittir.
Ozetle: Yuzey integrali egri integraline donusturulebilir.

Diverjans teoremi.

∫∫
S
F n ds = ∫∫∫ ∇f dx dy dz
D
F81

(F n) nin S yuzeyi uzerindeki integrali ∇ F nin S nin kapladigi

hacim uzerindeki integraline esittir.
(Harran Univ. Makina Muh) Yuksek Matematik II 7) F(x,y,z) vektorunun yaptigi is yoldan bagimsiz oldugunu
I vize Vize Sinavi gosterin. F vektorunun A(...) noktasindan B(....) noktasina
kadar integralini hesaplamak icin gerekli integralleri yazin.
Sinavda dikkat edilecek Hususlar : (2 soru 261-298 arasi)
A) “..... integrali hesaplayin”,
“ .... diff denklemi Cozun” 8) C eğrisi ....... denklemli eğri olduğuna göre
seklindeki sorularda istenen sey integralin veya diff ................... integralini hesaplamak icin gerekli
denklemin hesabidir. Bu tip sorularda sadece sonuc integrali Green teoreminden faydalanarak yazin. (integrali cift
yazmaniz yetmez. Adim adim yaptiginiz hesabi kagidinizda katli integrale donusturun) ( 311-333)
gostermeniz grekir.
9) S yuzeyi ....... denklemli yuzey olduğuna göre
B)“Gerekli integralleri yazin” ................... integralini hesaplamak icin gerekl integrali
“Diff denklemi elde edin” Green teoreminden faydalanarak yazin. (integrali egrisel
seklindeki sorularda istenen sey, integralin veya diff integrale donusturun ( 311-333)
denklemin elde edilmesidir. Cozumu degil.
Istenen integral, integral sinirlari ile beraber net olarak
belirtilmelidir.
10) S yüzeyi ......... olduğuna göre ∫∫ g(x,y,z)ds
S
integralini hesaplamak icin gerekli integralleri yazin. ( 410-
Ornek olarak 440)
t =3
(t 2 + 4t)
∫
t =2 t6 + 5
dt istenen integraldir. Tam not alir. 11) F= P(x,y,z)i+ Q(x,y,z)j+ R(x,y,z)k vektor alaninin S
yuzeyi uzerindeki integralini hesaplamak icin gerekli
Burada integral sinirlari ve integrali alinacak fonksiyon integralleri hesaplayin. ( 450-490)
dogru olarak yazilmis.
Ancak 12)F(x. y. z) = Pi + Qj+R k ve S de .......... olsun. Bu
t =3
(t 2 + 4t) yüzeyin normali yuzeyin dışına doğru yönlendirildiğine göre
∫t t 6 + 5 dt , t ∫=2 f(t) r' (t) dt , ∫C f(t) r' (t) dt , ∫S f(t) r' (t) dt
∫ Curl F n ds integralini hesaplamak icin gerekli
seklindeki ifadeler sifir not alir. Cunku sinirlar veya integre S

edilecek fonksiyon eksik yazilmis veya yazilmamis. integralleri Stokes teoremini kullanarak yazin. (521, 534)

Sorularla ilgili aciklama 13) S yüzeyi .......... olduğuna göre

(122-125): Soru tiplerinde verilen sorulardan soru numarasi F{x, y, z) = Pi + Qj+R k, vektör alanının S nin sınır eğrisi
122 ile 125 arasindan bir soru gelecek demektir. üzerindeki integralini hesaplamak icin gerekli integralleri
(521, 534): Soru tiplerinde verilen sorulardan soru numarasi Stokes teoremini kullanarak yazin. n normali yuzeyin dışına
521 ile 534 arasindan bir soru gelecek demektir. doğru yönlendirilmiştir. (521, 534)

(521, 534): bir sonraki sayfadaki sorulardan soru numarasi

521 ve 534den bir soru demektir.

Ornek Sorular
1) Asagidaki islemleri yapin (122-125 arasindan )
2) Asagida istenen grafikleri cizin (131-136 arasindan)
3)r(t)=... egrisi uzerinde t=.. dan t=.. re kadar f(x,y,z)=...
integralini hesaplamak icin gerekli integralleri yazin. ( 141-
161 arasindan)

4) denklemi ....... olan eğri parçasının ..<x<.. icin uzunluğunu

bulunuz. 181

5)F(x,y,z)=..... vektor alaninin grafigini cizin. (211-224

arasindan)

6) C eğrisi ....... seklinde verildigine gore F(x,y,z)

vektorunun C egrisi uzerindeki integralini hesaplamak icin
gerekli integralleri yazin. (231-256 arasi)
SORU TIPLERI ile ilgili aciklama
F: Ozet not’daki formul numarasidir. Problemin
cozulmesi icin gereken formulu gosterir.
F11: formul 11, F12:formul 12.
b182: kaynak kitap (Mustafa Balci)182.inci sayfada
ornek var
b183: kaynak kitap 183.uncu sayfada ornek var
TH1148 soru 9: Thomas Calculus kitabinin 1148 inci
sayfasindaki 9.uncu soru.
SORU TIPLERI
Vektorler
•: Scalar carpim. X:kartezyen (vektorel) carpim
122) (3i+4j ) • (5i+6j )=?
123) (3i+4j +5k) • (6i+7j+8k )=?
124) (3i+4j ) X (5i+6j )=?
125) (3i+4j +5k) X (6i+7j+8k )=?
131) 3ti+4tj vektorunu x-y duzleminde cizin
132) ti+ t2j vektorunu x-y duzleminde cizin
133) ti+ t2j+k vektorunu uzayda cizin
134) ti+ t2j+10k vektorunu uzayda cizin
135) ti+ tj+tk vektorunu uzayda cizin
136) ti+ t2j+tk vektorunu uzayda cizin
137) F=z i + x 2 + y 2 j + xy k ise ∇ f, Curl F i hesaplayin Vektor alanlari
146) z=1 duzleminde x2+y2 =4 cemberi uzerinde ilk
bolgede (x>0, y>0) f(x,y,z)=x2+y2+z2 integralini
hesaplamak icin gerekli integrali yazin.
F11, , x= rcos(t), y=rsin(t), z=1,
147) f(x,y,z) fonksiyonunun r(t)=3 cos(t) i + 3 sin(t) j +tk
egrisi uzerindeki integrali 0<t<2π araliginda hesaplayin.
F11
148- TH1148 soru 9
149- TH1148 soru 10
150- TH1148 soru 11
....... ..........
soru 12,13,14,15,16,17,18,19
161- TH1148 soru 22
141-161 arasi icin F11 .
181) Parametrik denklemi r(t)=2ti+t j + 3t k olan eğri
parçasının 0<t<3 icin uzunluğunu bulunuz.
F15,el5,

211)Iki boyutlu uzayda (duzlemde )verilen vector alanlarinin

grafigini cizin.
F=i F=10j F=xi F=xj F=yi F=xi+yj F=yi+xj F=2i+yj
Bir fonksiyonun bir egri boyunce integrali F=xi+3j
141)r(t)=2ti+t2j + 3 t3k egrisi uzerinde t=0 dan t=1 re kadar
f(x,y,z)=x2+y2+z2 integralini hesaplamak icin gerekli 212)Uc boyutlu uzayda (duzlemde )verilen vector alanlarinin
integralleri yazin. . grafigini cizin.
F11-b182-184 F=i F=k F=xi F=xj F=yi F=xi+yj F=yi+xj+zk
F=zk F=2j+zk
142)r(t)=2ti+t2j egrisi uzerinde t=0 dan t=1 re kadar
f(x,y,z)=x2+y2+z2 integralini hesaplamak icin gerekli
integralleri yazin. . 221 TH1158 soru 1
F11-b182-184 222 TH1158 soru 2
223 TH1158 soru 3
224 TH1158 soru 4
143)r(t)=2ti+t2j egrisi uzerinde t=0 dan t=1 re kadar
f(x,y,z)=x2+y2 integralini hesaplamak icin gerekli
integralleri yazin. .
Vektor alaninin bir egri uzerinde integrali
F11-b182-184
231)F(x,y,z)=(x2-2xz)i+(y2+xz)j+(z2-3xy)k vektör alanının
eğrisel İntegralini, (0,0,0) noktasını (1,1,1) noktasına
144)A(1,2,3) den B(5,2,1) dogrusu uzerinde birleştiren aşağıdaki egri parçalari üzerinde
2 2 2
f(x,y,z)=x +y +z integralini hesaplamak icin gerekli integrali hesaplayınız.
yazin. C1... r(t)=ti+tj+tk 0≤t≤1
F11-b182-184 C 2... r(t)=ti+t2j+t3k 0≤t≤1
F25, b192,
145) z=0 (x-y) duzleminde x2+y2 =4 cemberi uzerinde ilk
bolgede (x>0, y>0) f(x,y,z)=x2+y2 integralini hesaplamak 232) C eğrisi, parametrik gösterimi
icin gerekli integrali yazin. r(t)=(1+t)i+2tj+3tk 0≤t≤1
F11, x= rcos(t), y=rsin(t),
olan doğru parçası olduğuna göre
 I = ∫ yz dx + xz dy + xy dz integralini hesaplayınız.
C 312)C eğrisi,  y = 1 − x 2 yan çemberi île (1.0) ve (-1,0)
F26, b193 noktalarını birleştiren doğru parçasının oluşturduğu kapah eğri olup
bunun yönü saat yönünün tersidir.
233)C eğrisi y = x 2 parabolünün (0,0) noktasını (2,4)
noktasına birleştiren parçası olduğuna göre
I = ∫ (y 2 − 2xy )dx + x 3 dy integralini hesaplayınız.
C integralini hesaplayınız.
F26, b193 F41,b201

241) TH1158 soru 7 313) C eğrisi, birinci bölgede x2 + y2 - 2y = 0 , x2 + y2 - 4y = 0

242) TH1158 soru 8 1
243) TH1158 soru 9 çemberleri ile y = 3 x , y = x doğrulan tarafmdan sınırlanan
....... .... .......... ....... 3
soru 10,11,12,13,14,15,16 B bölgesinin çevre eğrisi olduğuna göre
251) TH1158 soru 17
252) TH1159 soru 37
253) TH1159 soru 38
254) TH1159 soru 39
255) TH1159 soru 40 integralini Green formülünden yararlanarak hesaplayınız.
256) TH1159 soru 41 F41,b20
F26
Yoldan Bagimsizlik
261)C eğrisi, parametrik gösterimi 314) TH1179 soru 1
r(t)=cos t i+ sin t j+tk 0 ≤ t ≤ 2π, olan helis parçası 315)TH1179 soru 2
olduğuna göre F(x,y,z)=y2z i+2xyzj+xy2k, üzerindeki ....................................
integralini hesaplayınız. soru 3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19.
2
Yol gosterme : f(x,y,z) = xy z fonksiyonunun gradyenidir 333)TH1179 soru 20
F31, F33, b195
-------------------------------------- -----------------------
262) Bir fonksiyonun bir yuzey uzerinde integrali
1, 2 411) S yüzeyi z = x2+2y2 paraboloidinin z=2 ve z= 6
I= ∫ (y - 6x)dx + (2xy + 2)dy integralini hesaplayınız.
2
düzlemleri arasında kalan parçası olduğuna göre
I = ∫ x + y + z ds integralini hesaplayınız.
0,0

S
Çözüm : P(x,y)=y2-6x, Q(x,y)=2xy+2, olduğundan F51, b215
Py(x,y)=2y, Qx (x,y)=2y, Py=Qx
Dolayısıyla integralin degeri yoldan bagimsiz 412) S yüzeyi y = x2+2z2 paraboloidinin y=2 ve y= 6
F32,F33, b198 düzlemleri arasında kalan parçası olduğuna göre
----------------------- -----------------------------------------
271) TH1168 soru 1 I = ∫ x + y + z ds integralini hesaplayınız.
272) TH1168 soru 2 S

...... ........................... .. F52, b215

soru
3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,2 413)S , x + 2y ‒ z = 2 düzleminin birinci bölgedeki parçası
5,26,27 olsun. g(x, y, z) =2x + 3y + 4z fonksiyonunun S üzerindeki
297) TH1168 soru 27 integralini hesaplayınız.
298) TH1168 soru 28 F51,b215,el15_521,
F31, F32,F33
----------------------- ---------------------------------------- Bir vektor alaninin bir yuzey uzerinde integrali.
Green Teoremi 454) S yüzeyi x2 + y2+ z2 = 1 yüzeyi olsun. S yüzeyini,
6 2
311)C eğrisi X + Y =1 denklemli eğri olduğuna göre yönü dışari doğru olan normalle yönlendirelim.
∫ (cos x + e ) dx + e dy İntegralini hesaplayınız. 
3 x y
F(x, y,z) = yi- xj + zk vektör alanı için I = ∫ F n ds
C S
F41,b201 integralıni hesaplayınız.
F61,F62,b218,219,el15_521,
 542) F = x2i - y2j+z2k vektör alanının, x2 +y2 = 4 silindirinin
455) S yüzeyi y= x 2 + z 2 yüzeyi ile y=1 düzlemi z = 0 ve z = 4 düzlemleri arasında kalan parçası üzerindeki
tarafından sınırlanan bölgenin sınır yüzeyidir. F = z i + 2xzj + yüzey integralini hesaplayınız. Yüzeyin n normali silindirin
(x+y) k alaninin S üzerindeki integralini hesaplayınız. dışına doğru yönlendirilmiştir.
F61,F62,b220, F81, b225
545) TH1220 soru 5
456) F(.v. y. z) = 4xy i + xyzj + 2z k ve S de x + y + z =1 546) TH1220 soru 6
2 2 2 2

küresinin üst yarisı olsun. Bu yüzeyin normali kürenin dışına Soru 7,8,9,10, 11, 12,13,14,15
556) TH1220 soru 16
doğru yönlendirildiğine göre I = ∫ Curl F n ds integralıni
S
hesaplayınız.
F71, b222. NOT: Cevaplarinizin sonuclarini sorularin hemen altindaki
dikdortgene yazin. Yaptiginiz hesabi daha sonraki boslukta
457) S yüzeyi z = 1 - x 2 + y 2 konisinin xOy düzleminin acikca yazin. okunakli olmayan yazilar
üst tarafında kalan parçası olduğuna göre degerlendirilmeyecektir.
F(x, y, z) = (e5x sin y) i + (e3x cos y - z)j + y k vektör alanının
S nin sımr eğrisi üzerindeki integratini hesaplayınız, n
normali koninin dışına doğru yönlendirilmiştir.
F71, b223

458) F =x2 i - y2j + z2 k vektör alanının, x2 + y2 = 4

silindirinin z = 0 ve z = 4 düzlemleri arasında kalan parçası
üzerindeki yüzey integralini hesaplayın. Yüzeyin n normali
silindirin dışına doğru yönlendirilmiştir.
F81, b225
--------------------- ------------------- ----------------------- ----
Stokes Teoremi
521) F(x. y. z) = 4yi + x j + 2z k ve S de x2 + y2 + z2 = 1
küresinin üst yarisi olsun. Bu yüzeyin normali kürenin dışına
doğru yönlendirildiğine göre
∫
S
Curl F n ds integral ini hesaplayınız.

F71, b222

522) S yüzeyi z = 1 − x + y konisinin x O y düzleminin

2 2

üst tarafın¬da kalan parçası olduğuna göre

x x
F{x, y, z) = (e sin y) i + (e cos y - z)j + y k
vektör alanının S nin sınır eğrisi üzerindeki integralini
hesaplayınız, n normali koninin dışına doğru yönlendirilmiş
olup dS nin yönü S den indirgenen yöndür.
F71, b223
525) TH1209 soru 1
526) TH1209 soru 2
Soru 3,4,5,6, 9, 10,20
534) TH1209 soru 20

Diverjans teoremi.
541)ÖRNEK : F =xi + 2yj +3zk vektör alanının
x 2 y2 z2
+ + = 1 elipsoidi üzerindeki integralini
a 2 b2 c2
hesaplayınız.
F81, b225