MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

Hafta 2

1.2. Kutupsal Formda G

osterim
z = x + iy vektor
un
un pozitif reel eksenle yaptg acya diyelim.
y
x
cos = |z| , sin = |z| ve buradan tan = xy = arctan xy olup ya z
nin arg
umenti denir ve argz ile gosterilir.
Burada < < oldugu acktr. Eger < kstlamas
yaplrsa bu durumda ya z nin esas arg
umenti denir ve Argz ile gosterilir.
Buna gore
argz = Argz + 2n, n Z
olur.

x = r cos
y = r sin
olmak u
zere z says kutupsal olarak
z = x + iy = r(cos + i sin )
= |z|(cos + i sin )
seklinde yazlr.
Euler Form
ul
u. R olmak u
zere
ei = cos + i sin
form
ul
une Euler form
ul
u denir. Euler form
ul
u yardmyla z says u
stel olarak

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

Sayfa 1

MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

Hafta 2

z = |z|(cos + i sin ) = r(cos + i sin ) = rei

seklinde yazlr.
(cos + i sin )n = cosn + isinn (n Z)
ifadesine de Moivre form
ul
u denir.

3i saysn kutupsal formda yaznz.

q

x
C

oz
um. |z| = 12 + ( 3)2 = 2 ve cos = |z|
= 12 , sin =
buradan
1 + 3i kompleks says kutupsal formda
Soru 1. 1 +

1+

3i = 2(cos

y
|z|

3
2

ve

+ isin )
3
3

biciminde ifade edilir. Burada = 3 +2n, n Z nin herhangi bir degerinin

kullanlabilecegine dikkat edilmelidir.
gin n = 1 icin
Orne



5
5
z = 2 cos( ) + isin( ) = 1 + 3i
3
3
olur.
Soru 2. z1 = 1
formda yaznz.

3i ve z2 =

3 + i olmak u
zere z1 z2 yi kutupsal

oz
um. z1 kompleks saysn kutupsal formda z1 = r1 (cos1 + isin1 )
ve z2 kompleks saysn kutupsal
formda z2 = r2 (cos2+ isin2 ) seklinde
gosterelim. Bu durumda |z1 | = 3 + 1 = 2 ve tan1 = 3 olur ve buradan
radyandr.
1 = 2 3 = 5
3
Benzer sekilde |z2 | =

3 + 1 = 2 ve tan2 =

radyandr. O halde z1 = 2e

5i
3

1
3

olur ve buradan 2 =

ve z2 = 2e 6 dir.

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

Sayfa 2

MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

Dolaysyla z1 z2 = 2e
Soru 3.

5i
2+2i

5i
3

2e 6 = 4e

11i
6

Hafta 2

= 2 3 2i bulunur.

saysn kutupsal formda yaznz.

oz
um. z1 = 5i ve z2 = 2 + 2i diyelim. Bu durumda |z1 | = |5i|
= 5

ve tan1 = olur ve 1 = 2 dir. Benzer sekilde |z2 | = |2 + 2i| = 2 2 ve

tan2 = 1 olur ve 2 = 4 bulunur. Buradan
5i
2+2i

z1
z2

ei( 2 4 )
2 2

ei 4
2 2

bulunur.

Soru 4. z = (1 + i)16 + (1 i)16 saysnn reel oldugunu gosteriniz.

oz
um. 1 +i = 2ei 4 ve 1 i = 2ei 4 olur ve buradan

(1 + i)16 = (2ei 4 )16 = 28 e4i = 28 ve

(1 i)16 = ( 2ei 4 )16 = 28 e4i = 28 bulunur.

Boylece z = (1 + i)16 + (1 i)16 = 28 + 28 = 29 elde edilir.
Soru 5.

(1+i)7
(1i)10

1
4

i
4

esitligini elde ediniz.

oz
um. 1+i = 21/2 (cos 4 +isin 4 ) olur ve buradan (1+i)7 = 27/2 (cos 7
+
4
7

isin 4 ) seklindedir. Benzer sekilde 1 i = 21/2 (cos(

)
+
isin(
))
olur
ve
4
4
10
)
+
isin(
))

s
eklindedir.
buradan (1 i)10 = 25 (cos( 10
4
4
Dolaysyla
27/2 (cos 7
+ isin 7
)
(1 + i)7
4
4
= 5
10
10
10
(1 i)
2 (cos( 4 ) + isin( 4 ))
3
17
17
= 2 2 (cos
+ isin
)
4
4
3

= 2 2 (cos + isin )
 4
4
3
1
i
= 2 2 +
2
2
1 i
= +
4 4
elde edilir.

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

Sayfa 3

MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

Hafta 2

Soru 6. n pozitif bir tamsay ve xn + iyn = (1 + i)n olsun. Bu durumda

2
= 4n oldugunu gosteriniz.
x22n + y2n

oz
um. w = 1 + i diyelim. Bu durumda w = 2(cos 4 + isin 4 )

kompleks saynn esitligi

+ isin n
) elde edilir. Iki
olur. wn = ( 2)n (cos n
4
4
n
n
n
n
tanmndan xn = 2 2 cos 4 ve yn = 2 2 sin 4 elde edilir.
Buradan x2n = 2n cos n
ve y2n = 2n sin n
bulunur. Sonuc olarak
2
2

 n 
 n 
2
x22n + y2n
= 22n cos2
+ sin2
= 4n
2
2
elde edilir.
Soru 7. z 4 + 1 = 0 denkleminin koklerini bulunuz.
Not. Genel olarak bir c 6= 0 kompleks saysnn n.(n 1, n tamsay)
kokleri z n = c ise z = ei , ve c = ei olmak u
zere kokler
+2k

zk = 1/n ei( n )





+ 2k
+ 2k
1/n
=
cos
+ isin
, k = 0, 1, 2, ..., (n 1)
n
n
bicimindedir.
C

oz
um. z 4 + 1 = 0 z 4 = 1 ve 1 = cos + isin dir.
1

(1) 4 = cos(

+ 2k
+ 2k
) + isin(
), (k = 0, 1, 2, 3)
4
4

bulunur. Kokler,
z0 = cos

1
i
+ isin = +
4
4
2
2

z1 = cos

3
3
1
i
+ isin
= +
4
4
2
2

z2 = cos

5
5
1
i
+ isin
=
4
4
2
2

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

Sayfa 4

MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

z3 = cos

Hafta 2

7
1
7
i
+ isin
=
4
4
2
2

seklindedir.
Soru 8.
C

oz
um.


4
2

4
2

4
4
+ i
2
2

 32

4 i
2

4 i
2

 32

saysnn t
um koklerini bulunuz.

= 4(cos 4 + isin 4 ) yazlabilir ve buradan


 3


 3
+ 2k
+ 2k
4
4
= 4 cos
+ isin
, k = 0, 1
2
2
3
2

bulunur. Buradan kokler

z0 = 8(cos
z1 = 8(cos

3
3
+ isin )
8
8

11
27
+ isin
)
8
8

olarak elde edilir.

Soru 9. z 2 + (1 + i)z + 5i = 0 denkleminin koklerini bulunuz.
C

oz
um. 4 = b2 4ac = (1 + i)2 4.1.5i = 1 + 2i + i2 20i = 18i olur
ve
p

1
4 = 18i = (18i) 2






2 + 2k
2 + 2k
+ isin
, k = 0, 1
= 3 2 cos
2
2



1
i
= 3 2 +
2
2
= 3+3i
seklinde bulunur. Bulunan degerler z =
yazldgnda

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

b+ 4
2a

denkleminde yerlerine

Sayfa 5

MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

Hafta 2

(1 + i) + 3 3i
1 i + 3 3i
2 4i
b + 4
=
=
=
= 1 2i
z1 =
2a
2
2
2
ve

b 4
(1 + i) (3 3i)
1 i 3 + 3i
4 + 2i
z2 =
=
=
=
= 2 + i
2a
2
2
2
elde edilir, o halde kokler
{1 2i, 2 + i}
seklindedir.
Alstrmalar
1) Asagdaki saylar kutupsal gosterimle yaznz.

a)2 + 2 3i

b) 5i

2) Asagdaki saylar kutupsal gosterimden yararlanarak hesaplaynz.

a)

1+3i
1 3i

b)(1 + i)5

3) Asagdaki denklemlerin koklerini bulunuz.

a) z 2 = 1 + i
4) (1 +

b)z 3 + i = 0

3i) ( 3 + i)5 = 210 ( 3 + i) esitligini elde ediniz.

5) w birimin 1 den farkl olan bir n. kok

u ise,
1 + w + w2 + ... + wn1 = 0
oldugunu gosteriniz.
6) Asagdaki koklerden herbirinin degerini bulunuz ve bu degerleri grafikle
belirtiniz.

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

Sayfa 6

MAT355 Kompleks Fonksiyonlar Teorisi I

a) a)(1 + i)1/3

b) (2 3 2i)1/4

Hafta 2

c)(1)3/4

7) De Moivre form
ul
un
u kullanarak
3
1
a) sin3 = sin sin3
4
4
1
1
3
b) cos4 = cos4 + cos2 +
8
2
8
esitliklerini ispatlaynz.

Ankara Universitesi
Ack Ders Malzemeleri

Sayfa 7