DOFANT DENKLEMLER

1.

1
1
1
+
=
denkleminin aralarnda asal olan zmlerini bulunuz.
x
y
z
(PSS134.98)
1
x+y
= z(x + y) = xy. Eitliin sol taraf ze blnr
zm:
xy
z
ve (z, x) = (z, y) = 1 z = 1 x + y = xy y = x(y 1)
1
x = 1 0 = 1 veya y = zm yoktur.
2

2. x2 + y 2 + z 2 = 2xyz denkleminin x = y = z = 0 diinda tamsay

zmnn bulunmadn kantlaynz. (PSS124.E12)
zm: Sa taraf ift olduundan x, y, z saylarndan en az biri (diyelim x) ifttir. 2xyz 0 (mod 4) y 2 + z 2 0 (mod 4))
y z 0 (mod 2) x = 2x1 , y = 2y1 , z = 2z1
x21 + y12 + z12 = 4x1 y1 z1 x1 y1 z1 0 (mod 2) . . .
Her n iin 2n | (x, y, z) x = y = z = 0
3. nn + 1 = (n + 1)(2n + 1) eitliinin tamsaylar kmesinde ka zm
vardr? (UMO-1995)
zm: nn +1 = 2n2 +3n+1, n 6= 0 nn1 = 2n+3 n(nn2 2) =
3 n {1, 1, 3, 3}. Bunlardan n = 1 ve n = 3 denklemi salar.
4. 2x+5y = xy1 eitliini salayan ka (x, y) tamsay ikilisi vardr?(UMO2004)
zm: 2x xy + 5y 10 = 11 (x 5)(y 2) = 11
x 5 = 11, 1, 1, 11 (x, y) = (6, 1), (4, 9), (6, 13), (16, 3);
yani 4 adet ikili vardr.
5. n nin aadaki deerlerinden hangisi iin a2 + ab 6b2 = n eitliini
salayan a, b tam saylar bulunur? (UMO-2004)
A) 17

B) 19

C) 29

D) 31

E) 37

zm: (a+3b)(a2b) = n asal olduundan a+3b = n; a2b = 1

olmak zorunda. rnein a + 3b = n; a 2b = 1 5b = n + 1
n 1 (mod 5). Dier durumda da n 1 (mod 5)
Sadece n = 31 denklemi salar: (13, 6), (13, 6), (19, 6), (19, 6).
1

6. i, o, p, t, y {0, 1, 2, ..., 9} olmak zere, top2 = iyitop ise, y i katr?

(UMO-2004)
zm: top2 = 1000 iyi + top top(top 1) = 1000 iyi (top, top
1) = 1 bunlardan biri tektir ve 53 e blnr, dieri 23 e blnr, 5e
blnmez. 125, 375, 625, 875 saylarndan komusu 8e blnen sadece
375 ve 625tir. 625 624 = 390000; 376 375 = 141000 y i = 3.
7. k saysnn aadaki deerlerinden hangisi iin x2 y 2 = k eitliini
salayan (x, y) tam say ikilisi yoktur? (UMO-2005)
A) 2005

B) 2006

C) 2007

D) 2008

E) 2009

zm: k tekse x y = 1, x + y = k denklemlerinin

k1
k+1
,y=
gibi kk vardr.
x=
2
2
k = 2008 ise, x y = 2, x + y = 1004n kk vardr.
x y x + y (mod 2) k (x y)(x + y) 0, 1 (mod 4)
k = 2006 2 (mod 4) durumunda zm yoktur yant B kkdr.
8. xyz = 510510 ve x2 y + y 2 z + z 2 x = xy 2 + yz 2 + zx2 eitliklerini
salayan ka (x, y, z) pozitif tamsay ls vardr? (UMO-2005)
zm: xyz = 2 3 5 7 11 13 17 (x, y) = (y, z) = (x, z) = 1
y(x2 z 2 ) + zx(z x) + y 2 (z x) = 0 (z x)(zx + y 2 yx yz) = 0
z = x = 1, y = 510510;
z = y = 1, x = 510510;
(z x)(z y)(x y) = 0

x = y = 1, z = 510510.
Yani verilen denklemleri salayan tane (x, y, z) ls vardr.
9. JaK ile a gerel saysn amayan en byk tam sayy gsterelim.
JxK + J3xK + J5xK + J7xK + J11xK + J13xK = 1994
JxK + J3xK + J5xK + J7xK + J11xK + J13xK = 1995
JxK + J3xK + J5xK + J7xK + J11xK + J13xK = 1996
JxK + J3xK + J5xK + J7xK + J11xK + J13xK = 1997
denklemlerinden ka tanesinin zm kmesi bo deildir?(UMO-1997)
zm: n JxK JnxK n JxK + n 1
40 JxK JxK + J3xK + J5xK + J7xK + J11xK + J13xK 40 JxK + 34
1994 = 40 49 + 34; 1995 = 40 49 + 35; 35 > 34, . . . Sadece ilk
denklemin zm kmesi bo deildir.
2

10. p2 2q 2 = 1 eitliini salayan tm p, q asal saylarn bulunuz. (PSS131.15)

zm: 2q 2 = (p1)(p+1) says 4e blnr 2 | q q = 2, p = 3.

11. p asal ve n pozitif tam say olmak zere,

(1 + p)n = 1 + pn + np
eitliini salayan ka (p, n) sral ikilisi vardr? (UMO-2001)
 
n
p2 + . . . + pn = 1 + pn + np
zm: 1 + np +
2
 

n
n1
p
p + ... + p
= np n = pm ve pn np ppm (pm)p
2
 
p
m1
+ . . . + pm2 = pp2 p = 2.
p
mm2m=1
2
m = 2 p = 2 salamaz.
12. x2 + y 2 = x2 y 2 denkleminin x = y = 0 diinda tamsay zmnn
bulunmadn kantlaynz. (PSS132.43)
zm: x, y tekse, sol taraf ift, sa taraf tek olur. eliki.
x, yden biri tek dieri iftse, sol taraf tek, sa taraf ift olur. eliki.
x = 2x1 , y = 2y1 x21 + y12 = 4x21 y12 x1 = 2x2 , y1 = 2y2 v.s.
her n iin 2n | x, y x = y = 0.

xz yt = 1
13.
xt + 4yz = 3
denklem iftinin x, y, z, t negatif olmayan tamsaylar olmak zere ka
tane (x, y, z, t) zm takm vardr? (UMO-1993)
zm: xt + 4yz = 3 yz = 0, xt = 3. z = 0 olursa, yt = 1
eliki. y = 0 x = z = 1 t = 3 (x, y, z, t, ) = (1, 0, 1, 3)
tek zm.
14. Bir iftlikteki tavanlarn says Mart aynda bir tam karedir. Tavanlarn says Nisan aynda 100 adet artarak bir tam kareden bir fazla
hale gelir. Mays aynda, tavan says, yine 100 adetlik bir arttan
sonra yeniden tam kare olur. Tavanlarn Mart ayndaki says nedir?
(UMO-1994)
zm: mart = x2 ; nisan = m + 100 = y 2 + 1; smays = n + 100 = z 2 .
y 2 + 1 + 100 = z 2 (z y)(z + y) = 101 z y = 1; z + y = 101
z = 51, y = 50 m = y 2 +1100 = 502 100+1 = (501)2 = 492
3

15. b pozitif bir tam say ve ( )b saylarn b tabanna gre gsterimi olmak
zere
(12)b (15)b (16)b = (3146)b

ise, (12)b +(15)b +(16)b saysnn 10 tabanndaki karl nedir?(UMO1994)

zm: (b+2)(b+5)(b+6) = 3b3 +b2 +4b+6 b3 6b2 24b27 = 0.

b > 6 ve b | 27 b = 9 salyor. (12)9 + (15)9 + (16)9 = 40.
16. x ve y tam say olmak zere, x2 y 2 = 1996 eitliini salayan ka
(x, y) sral ikilisi vardr? (UMO-1996)
zm: (x y)(x + y) = 1996 x y x + y 0( (mod 2))
x y = 2, x + y = 2 499 veya x y = 499 2, x + y = 2
drt tane zm vardr.
17. Aadakilerden hangisi, m ve n tam saylar olmak zere, m2 + 3mn
4n2 eklinde ifade edilemez? (UMO-1999)
A) 69

B) 76

C) 91

D) 94

E) Hibiri

zm: m2 +3mn4n2 = (mn)(m+4n). (m+4n)(mn) = 5n

arpanlarn fark 5e blnr. 69 = 23 3; 76 = 76 1; 91 = 91 1;
94 = 47 2 yant E kkdr.
18.

3x2 2y 2 4z 2 + 54 = 0
5x2 3y 2 7z 2 + 74 = 0

sistemini salayan ka (x, y, z) pozitif tam say sral ls vardr?(UMO2000)

zm: (5)/ 3x2 2y 2 4z 2 + 54 = 0
(3)/ 5x2 3y 2 7z 2 + 74 = 0

y 2 z 2 = 48
ve y z y + z 0 (mod 2)

(a) y z = 2, y + z = 24 y = 13, z = 11, x = 16

(b) y z = 4, y + z = 12 y = 8, z = 4, x = 46 zm deil
(c) y z = 6, y + z = 8 y = 7, z = 1, x = 4

iki zm vardr.
4

19. (2a + b)(2b + a) = 2c eitliini salayan ka (a, b, c) pozitif tam say

sral ls vardr? (UMO-2001)
zm: 2a + b = 2d ; 2b + a = 2e . a, b 1 d > 0, e > 0
b, a ifttir. a = 2a1 , b = 2b1 (2a1 + b1 )(2b1 + a1 ) = 2c2 .
Benzer ekilde a1 = 2a2 , b1 = 2b2 v.s. her n iin 2n | a, b eliki.
zm yoktur.