Çarpanlara Ayırma Formülleri

Tam Kare Açılımı

 İki terimin toplamının karesi: (x + y)2 = x2 + 2xy + y2
 İki terimin farkının karesi: (x − y)2 = x2 − 2xy + y2
 Üç terimin toplamının karesi: (x + y + z)2 = x2 + y2 + z2 + 2.(xy + xz + yz)

İki Kare Farkı ve Toplamı

 x2 – y2 = (x + y).(x – y)
 x2 + y2 = (x + y)2 – 2xy veya (x – y)2 + 2xy

Küp Açılımı
 İki terimin toplamının küpü: (x + y)3 = x3 + 3x2y+ 3xy2 + y3
 İki terimin farkının küpü: (x − y)3 = x3 − 3x2y + 3xy2 − y3
 İki küp toplamı : x3 + y3 = (x + y).(x2 – xy + y2)
 İki küp farkı : x3 − y3 = (x − y).(x2 + xy + y2)

xn + yn veya xn − yn biçimindeki polinomların özdeşliği:

 x4 – y4 = (x2 + y2).(x + y).(x – y)
 x5 + y5 = (x + y).(x4 – x3y + x2 y2 – xy3 + y4)
 x5 – y5 = (x – y).(x4 + x3y + x2 y2 + xy3 + y4)
 x6 – y6 = (x – y).(x2 + xy + y2).(x+ y).(x2 − xy + y2)
 x7 + y7 = (x + y).(x6 – x5y + x4y2 – x3y3 + x2y4 – xy5 + y6)
 x7 – y7 = (x – y).(x6 + x5y + x4y2 + x3y3 + x2y4 + xy5 + y6)

(x + y)’nin katları şeklindeki açılımlar;

 (x + y)4 = x4 + 4x3y + 6x2y2 + 4xy3 + y4

 (x – y)4 = x4 – 4x3y + 6x2y2 – 4xy3 + y4
 (x + y)5 = x5 + 5x4y + 10x3y2 + 10x2y3 + 5xy4 + y5
 (x – y)5 = x5 – 5x4y + 10x3y2 – 10x2y3 + 5xy4 – y5

Özdeşlikleri aşağıdaki şekilde düzenleyerek de kullanabiliriz:

 (x – y)2 = (x + y)2 – 4xy

 (x + y)2 = (x – y)2 + 4xy
 x3 – y3 = (x – y)3 + 3xy (x – y)
 x3 + y3 = (x + y)3 – 3xy (x + y)
 x2 + y2 + z2 = (x + y + z)2 – 2 (xy + xz + yz)

www.ogrencigundemi.com Sayfa 1
 Çarpanlara Ayırma Formülleri

Ortak Çarpan Parantezine Alma

Toplama çıkarma durumunda verilen ifadelerin hepsinde ortak olarak bulunan en büyük
çarpanın parantezine alınmasına ifadeleri ortak çarpan parantezine alma denir.

Ortak paranteze alma örneği şu şekildedir:

 ax + bx = x . (a + b)
 ax – bx = x . (a – b)
 5.(x+y)=5x+5y
 x2y+y=y.(x2+1)

Gruplandırarak Çarpanlara Ayırma

Her bir terimde ortak çarpan yoksa ortak çarpanı olan terimler gruplandırılır.

Gruplandırma örneği şu şekilde olur:

 x² + ax + bx + ab = (x² + ax) + (bx + ab)

 x² + ax + bx + ab = x . (x + a) + b . (x + a)
 x² + ax + bx + ab = (x + b) . (x + a)

Örnek: xa + xb + ya + yb = x.(a+b) + y.(a+b) = (a+b).(x+y)

Önce x’leri kendi aralarında çarpanlarına ayırdık, daha sonra y’leri. a+b’nin ortak
olduğunu gördük. a+b’yi parantez içine aldık, dışarda kalan elemen x+y’dir.

2. Derece Üç Terimlinin Çarpanlarına Ayrılması

www.ogrencigundemi.com Sayfa 2