UYGULAMA Prof. Dr. D.

Üstündağ
 Düzlemin denklemi:

Düzlem üzerinde bir doğru

Düzlemin normali
Problem
P  1, 2, 0  , Q   3,1, 4  ve
R   0, 1, 2  noktalarını içeren düzlemin
denklemini bulunuz.
 Problem:
Aşağıdaki fonksiyonun kritik noktalarını bulunuz ve sınıflandırınız.

1. Eğer D ( a, b)  0 ve f xx ( a, b)  0 f fonksiyonu ( a, b) da minimum

2. Eğer D ( a, b)  0 ve f xx ( a, b)  0 f fonksiyonu ( a, b) da minimum
3. Eğer D ( a, b)  0 ve f ( a, b)  0 f fonksiyonu ( a, b) da yerel ekstremumu yoktur.
Problem
Aşağıdaki fonksiyonun kritik noktalarını bulunuz ve sınıflandırınız.

f ( x, y )  x  y  5 x  32 y  81
5 4
f ( x, y )  x 5  y 4  5 x  32 y  81
f ( x , y )  0  f x ( x , y )  5 x 4  5  0
f y ( x, y )  4 y 3  32 y  0
x  1  x  1 (i )
4

y 2  8  y  2 2
f xx  20 x 3 3
20 x 0
f yy  12 y  32
2
D
f xy  f yx  0 0 12 y  32
2
  
f xx 1,2 2  1  0
(1, 2 2) noktasında yerel minimum
f yy 1,2 2   96  32  64
f xx f yy   f xy   1 64  0  64  0
2

Benzer şekilde diğer noktalarda fonksiyonun davranışı belirlenebilir.

Problem:

f ( x, y )  x 2  y 2  x y olsun.
a) f(1,3)=?
1 1
b) (1,3) noktasında i  j doğrulsundaki doğrultu türevini
2 2
hesaplayınız
f (1,3)  2 x  y,2 y  x (1,3)  2  3,6  1  1,5
Birim vektör
Doğrultu türevi

1 1
Du f  u.f (1,3)  , . 2 x  y, 2 y  x (1,3)
2 2
1 1
 , . 1,5
2 2
1 5
 
2 2
 
Eğer   açısıyla verilen birim vektör doğrultusu ve
6
f(x,y)=x 3  3 xy  4 y 2 ise doğrultu türevi bulunuz ?
Du f (1, 2)  ?
   
  u  cos , sin
6 6 6
u 1
v  2i  5 j doğrultusunda (2,-1) noktasındaki
f ( x, y )  x 2 y 3  4 y fonksiyonun doğrultu türevini hesaplayınız.
Eğer f ( x, y , z )  x sin  y z  ise
a) f (1, 3, 0)  ?
b)v =i +2j - k doğrultusunda (1,3,0) noktasındaki
doğrultu türevini hesaplayınız?
Doğrultusundaki birim vektör
Zincir kuralı
Tek değişkenli fonksiyonlarda

f ( x(t ))  f  x  t

dg g dx g dy
 
g ( x(t ), y (t ))  dt x dt x dt

h( x1 (t1 ,..., tn ), x2 (t1 ,..., tn ),..., xn  t1 ,..., tn ) 

Problem

Bir göldeki sıcaklık T ( x, y )  x 2 e y  xy 3

fonksiyonu ile verilsin. Sabit hızla, yüzdüğünüzü varsayınız:
x(t )  cos t ve y (t )  sin(t ).
dT
?
dt
T ( x, y )  x 2 e y  xy 3
x(t )  cos(t )
y (t )  sin(t )

dT T dx T dy
 
dt x dt y dt
  2 xe y  y 3  ( sin t )  ( x 2e y  3 xy 2 )(cos t )
  2 xe y  y 3  ( y )  ( x 2e y  3xy 2 )( x)
  2 xye y  y 4   ( x 3e y  3x 2 y 2 )
d 2T
2
?
dt
Problem: Kısıtlayıcı koşul altında

Maksimum
 Lagrange çarpanı
Optimizasyon yaparken, Lagrange çarpanı methodu
(Joseph Louis Lagrange[1]'dan sonra isimlendirildi), bir
fonksiyonun maksimum ve minimum noktalarını bulmak
için kullanılan bir yöntemdir.

Çevresi 20 metre olan bir dikdörtgen alanı maksimum olması için boyutları ne olmadır?

A( x, y )  x y  Maksimum
Cevre(x,y)=2x+2y=20
F(x,y, )=A( x, y )   (Cevre( x, y )  20)  maksimum Lagrange çarpanı
 x y   (2 x  2 y  20)
F y  2
 y  2  0
x x  2
F
 x  2  0 4  20  0    5
y
F x  10
 (2 x  2 y  20)  0
 y  10
Fonksiyonun Kısıtlayıcı koşul altında minimumunu bulunuz?
Kısıtlacı koşul altında

Ve
Problem

Yukarıdaki elipsoid içerisinden maksimum hacimli bir kutu çıkarmak istenirse bu kutunun hacmi ne olabilir.
V  xyz  maksimum
x2 y 2 z 2
2
 2  2 1
a b c
 x2 y 2 z 2 
F ( x, y , z ,  )  x y z    2  2  2  1 
a b c 
F 2x 2 x
2

 yz   2  0  0 2 x 2 y
2 2
xyz x2 a2
2   0  
a
x
2 2
a b y2 b2
a 2 y
2 2 y 2

2 z 2
 0 
y2

b2
xyz  0
F
2 2 2
b c z c2
2y 2
b
 xz   2  0
y b
F 2z x2 a
 yx   2  0 3 2 1 x  
z c a 3
F  x 2 y 2 z 2 
  2  2  2  1  0
  a b c 