You are on page 1of 73

Kompozit Malzemeler

TAKVYE MALZEMELER
Prof. Dr. VOLKAN GNAY Kocaeli niversitesi, Mhendislik Fakltesi, Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

Kompozit malzemeler
Birbirine karmayan iki veya daha fazla farkl malzemenin (balayc +

takviye) bileimiyle oluan ve bu iki malzemenin de zelliklerini sergileyebilen, meydana geldii malzemelerden farkl zelliklere sahip malzemelere "kompozit malzeme" denir. Takviye; sertlik, salamlk gibi yapsal zellikleri, Balayc; malzeme ise takviyelerin birbirine balanmas, ykn takviyeler arasnda dalmas ve takviyenin kimyasal etkilerden korunmasn salar.

POLMER

METAL

SERAMK

Balayc = matrix = matris

KOMPOZT
Takviye
Fiber
2012-2013 retim Yl

Partikl
Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 2

Kompozit malzemeler;

Takviye edici malzemelerin cins ve geometrilerine gre:

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

ekillerine gre takviye ediciler;

1. Paracklar, partikller (particulates)- genellikle kresel biimdedirler.

2. Sreksiz fiberler- birka milimetreden birka santimetreye kadar deien boylarda tlm (milled), krplm (chopped), pskl (whiskers) eklindedir.

3. Srekli fiberler - sarma yntemi ile kesilmemi ve eitli ap ve saylarda flament (strand / yarn / roving/) eklindedirler.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

Kompozit malzemeler
4. Keeler (Mat)- En fazla bilinen ve kullanlan formlardandr. Genellikle 20-50 mm uzunluunda kesilmi krpk ve devaml-kontinyu demetli iki cinsi olup bir dzlem zerine rastgele serilerek kimyasal bir balayc ile bir arada tutturulan dokunmamkee haldeki rndr. 5. rgl fiberler (Fabric)- Malzemenin bir veya iki ynde dayanmn artrmak iin rg, dikilme, tape veya file (braiding) eklinde iki boyutlu tekstil dokumadr.

DOKUMA ETLER

Fabric / rg
2012retim Yl Mat2013 / Kee

UD Tape/Tek Yn Teyp
Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi Braiding / File 5

Kompozit malzemeler
6. boyutlu rgl fiberler ( 3 D Weaving / Stiching): Malzemenin eitli ynlerde dayanmn, davrann ve / veya retim hzn artrmak iin rg, dikilme, tape veya file (braiding) eklindedir boyutlu olabilirler. Dokuma eitleri Malzeme maliyetinin ve retim srelerinin dk tutulmas ve deiik davranlarn elde edilebilmesi iin deiik malzemeler kullanarak melez (Hybrit) yaplardadr.

fabric/rg

ud tape/tek yn teyp

2012-2013 retim Yl

Mat / kee

braiding / file

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

Kompozit malzemeler
Kompozit malzemelerde kullanlan balca elyaf trleri;
1. Cam elyaf sentetik / inorganik 2. Karbon / Grafit elyaf- sentetik / inorganik 3. Aramid (Aromatic Polyamid) elyaf- sentetik/ organik- (Ticari ismi; Kevlar, nomex-Dupont, TwaronAkzo Nobel) 4. Bor elyaf- sentetik / inorganik 5. Bazalt- sentetik / inorganik 6. Yksek younluklu polietilen elyaf- sentetik /organik 7. Polyamid elyaf- sentetik /organik 8. Polyester elyaf- sentetik / organik, 9. Seramik elyaf- sentetik / inorganik 10. Kuartz- sentetik / inorganik 11. Keten, kenevir, v.b. elyaflar- Doal / organik

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

TEK YNL DOKUMA YAPI

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

TEK YNL DKLM YAPI

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

BALAMA YAPI

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

10

0/90 DOKUMA KUMA CAM ( ATKI VE ZG PLKLER )

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

11

0/90 YNLERNDE DKEREK BRLETRME KARBON/CAM HBRD

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

12

45 YNLERNDE DKEREK BRLETRME

KARBON

CAM

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

13

MULTIAXIAL YNLENME

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

14

CHOPPED ( KIRPINTI) KUMA CAM

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

15

HBRD KUMALAR
CAM/KARBON CAM/ARAMD

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

16

FBERLER

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

17

Doal fiberler: Pamuk, ipek,kenevir, yn, jt, sisal trnde ipliklerdir. tekstil sektrnde ok fazla kullanlmaktadr. Hayvansal ve bitkisel rnlerin mekanik zellikleri sentetik fiberlere kyasla ok dktr. Ekonomiktirler, Ar olmayan ykleme artlarnda polimer matrislerle birlikte yaygn olarak kullanlmaktadr. Yanmalar, nem tutmalar, bozunmalar dezavantajlardr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

18

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

19

Cam fiberler: Sentetik inorganik malzemelerdir. Silika bazl ( 50-60 % SiO2 ) ve dier malzemelerin oksitlerini ( kalsiyum, boron, sodyum, alminyum ve demir ) ieren malzemelerdir. E cam elektrik uygulamalarnda tercih edilir, yi elektrik yaltkandr ve iyi dayanm ve yksek Young modlne sahiptir, C cam korozyona dayanmda tercih edilir, bu malzeme kimyasal korozyona son derece mukavemetlidir. S cam yksek silika miktarna sahiptir ve yksek scaklklara dayanm sz konusudur.E-camna kyasla rijit ve dayanm fazladr.
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 20

Cam fiberlerin retim prensibi


2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 21

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

22

Cam fiberler, Kompozit malzemeden yap elemanlar ve kalplama bileikleri retmek iin kullanlr. Kompozit malzemelerin cam fiberlerinin retiminde kullanlan en nemli iki cam tr E (elektriksel) ve S (strength, yksek dayanm) camlardr. E cam srekli fiber retiminde en yaygn kullanlan camdr. E cam esas olarak, sfr veya ok az sodyum ve potasyuma sahip bir kire-alminyumborosilikat camdr. E camnn temel bileimini %52-56 SiO2, %12-16 Al2O3, %16-25 CaO ve %8-13 B2O3 oluturur. E camnn ekme dayanm ilem grmemi halde 3.44 GPa civarnda, esneklik modl ise 72.3 GPa civarndadr. S cam daha yksek bir dayanm-arlk oranna sahip olup E camndan daha pahaldr. ounlukla askeri amalarla ve hava-uzay sanayiinde kullanlr. S camnn ekme dayanm 4.48 GPa'nn zerinde olup esneklik modl 85.5 GPa civarndadr. S camnn rneksel bileimi %65 SiO2, %25 Al2O3 ve % 10 MgO eklindedir.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

23

saydam, kimyasal maddelere dayankl, uzun mrl, yksek elektriksel yaltm olan, yksek younluu olan ( = 2.6g/cm3 ) bklgenlik, hafiflik, ilenilebilme ve dk maliyet zelliklerine sahip takviye malzemesidir. Genellikle E camndan retilir.
Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 24

2012-2013 retim Yl

Kum, kaolin, kireta, kolemanite eritilerek kartrlr

Mikro incelikteki deliklerden geirilir ve ezamanl olarak soutulup, aplar 5-24 m arsnda deien fiberler haline gelirler.

Fiberler bir araya getirilip strand (closely associated), veya roving (loosely associated) eklinde sarlr. Daha sonra fiberlerin birbirine tutunmasn salayan ve anma direncini arttran bir kimyasal ile kaplanr.
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 25

Bor fiberler: Sentetik inorganik malzemelerdir. Olduka krlgan bir malzemedir. karbon yada tungsten fiberler zerine CVD yntemi ile bor kaplanarak retilirler retim sonras temperleme ile kalnt gerilmeler azaltlr. ok yksek Young modl deerlerine sahiptir. Fakat maliyetleri yksektir.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

26

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

27

Karbon fiberler: Sentetik inorganik malzemelerdir. Younluklar son derece dktr ( 2.268 g.cm3 ). ok byk kapasitede bir retimi vardr, ylda yaklak 12000 ton . Ayn dayanm deerlerine sahip sentetik organik fiberlerden daha pahaldr. Ultra Yksek modll ( UYM ), Yksek modll ( YM ) , orta modll ( OM ) ve yksek dayanml ( YD ) eitleri sz konusudur . Spesifik dayanm ve modl deerleri ok yksektir. Grafit formundaki karbon yksek modlldr.
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 28

lk defa karbonun ok iyi bir elektrik iletkeni olduu bilinmesinden dolay

retilmitir. Karbon elyaf epoksi matrisler ile birletirildiinde olaanst dayankllk ve sertlik zellikleri gsterir. Karbon elyaf reticileri devaml bir gelitirme almalarndan dolay karbon elyaflarnn eitleri srekli deimektedir. Karbon elyafnn retimi ok pahal olduu iin ancak uak sanayinde, spor gerelerinde veya tbbi malzemelerin yksek deerli uygulamalarnda kullanlmaktadr. Form olarak karbon elyaflar piyasada 2 biimde bulunmaktadr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

29

Karbon fiberler kullanlarak glendirilmi matris anafazl plastikler hafiflik, yksek dayanm ve yksek eilmezlik (esneklik modl) gibi zellikleri bir arada bulundururlar. Karbon fiberleriyle glendirilmi plastik Kompozit malzemelerin bu zellikleri, zellikle hava-uzay sanayiinde kullanlmalarna yol amtr. Karbon fiberlerinin ne yazk ki yksek olan maliyetleri, bunlarn otomobil sanayii benzeri birok sanayi dalnda kullanlabilmesini engellemitir. Genel olarak karbon fiberleri PAN nclerden ilem kademesinde retilir: (1) kararllatrma, (2) karbonlatrma ve (3) grafitletirme. Kararllatrma kademesinde PAN fiberleri her bir fiberteki polimer ann fiber eksenine paralel hale gelmesi iin gerilerek, gerilmi durumda, havada, 200-220 C scaklklar arasnda oksitlenir.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

30

kinci ilem kademesinde yksek dayanml karbon fiberleri

karbonlatrlmaktadr. Bu ilemde, kararllatrlm PAN asll karbon fiberleri, nc fiberlerde bulunan O, H ve N uzaklatrlncaya kadar kavrulur. Karbonlatrma sl ilemi ounlukla yansz bir atmosferde 10001500 C scaklklar arasnda yaplr. Karbonlatrma ilemi srasnda, her bir fiberin iinde grafite benzer eritler oluarak malzemenin ekme dayanmn byk miktarda artrr. nc kademe veya grafitletirme ilemi, ekme dayanmndaki dme pahasna esneklik modlnde bir art isteniyorsa uygulanr. 1800C'n zerinde yaplan grafitletirme ileminde her bir fiber iindeki, grafit benzeri kristallerin tercihli ynlenimleri artrlr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

31

PAN nc malzemeden retilen karbon fiberlerinin ekme dayanmlar 2.34 ile 3.17 GPa arasnda ve esneklik modlleri 193 ile 413 GPa arasnda deiir. kavurma scakl arttka PAN fiberlerinin ekme esneklik modl de 413 GPa'ya kadar ykselir. Yksek ekme esneklik modlne ulaabilmek iin, karbon fiberlerinin grafit temel dzlemlerinin fiber eksenine paralel olarak, yksek derecede tercihli ynlenmi olmalar gerekir. te yandan, PAN fiberlerinin ekme dayanmlar, 1200 C'a kadar kavurma scakl arttka artar, scaklk daha fazla ykselince hzla der. Genel olarak, fiberlerin modlleri arttka ekme dayanmlar der veya tersi olur. Karbonlatrlm ve grafitletirilmi PAN fiberlerinin younluklar 1.7-2.1 g/cm3 civarnda, son aplar ise 7-10 m civarndadr. plikler 1k (i.e. 1000), 3k, 6k, 12k veya 24k lk fiber demetleri halinde retilir. Termal genleme katsays dktr. Nem ekmez. 400C ye kadar dayankldr. Kt evre koullarna kar dayankldr.
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

32

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

33

Sentetik organik fiberler:

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

34

Aramid fiberler: Aromatik polyamid fiberlerdir. Kevlar ( DuPont ) en fazla bilinen ticari markadr. Kevlar 29 daha basit, daha kusurlu ve az oryante olmu molekler yapdadr, dk modlldr. Kevlar 49 ise daha dzgn ve sl ilemlerle kuvvetlendirilmi yapdadr. Aramid fiberler yksek scaklklarda iyi mekanik zelliklere sahiptir. 360 C de ( yksek ) cams gei scakl vardr, zor yanar ve naylon gibi erimez. Gne nda bozunabilir, termal genleme katsays dk, alak elektrik ve sl iletkenlik ile yksek sl kapasiteye sahiptir. 2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 35

ekme dayanm yksek, basma dayanm dktr Hibrit kompozitlerde Karbon bas zorlanmalar iin kullanlrken, Aramid ekme zorlanmalar iin yaygn olarak tercih edilir.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

36

Aramid fiber, aromatik polyamid fiber ailesine verilen bir genel addr.

1972'de Du Pont tarafndan Kevlar ad altnda piyasaya srlm olup, gnmzde Kevlar 29 ve Kevlar 49 ticari cinsleri bulunmaktadr. Dk younlukta, yksek dayanmdaki Kevlar 29, mermi arpmasna kar koruyucularda, ip ve kablo yapmnda kullanlmaktadr. Kevlar 49 ise dk younlukta olup yksek dayanm ve modle sahiptir. Kevlar 49, hava-uzay sanayiinde, denizcilikte, otomobil ve dier sanayi dallarnda kullanlan Kompozit malzemeleri glendirici fiberler olarak kullanlabilecek zelliklere sahiptir. . Kevlar polimer zincirinin tekrar eden kimyasal birimi aromatik poliamidin kimyasal birimidir. Hidrojen ba polimer zincirini apraz balar. Bylece, bir araya getirilmi fiberler, uzunlamasna gl, enlemesine zayftr. Aromatik halka yaps polimer zincirlerine yksek kaskatlk vererek onlarn ubuk gibi davranmalarna yol aar.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

37

Kevlar aramid, hafifliin, yksek dayanm ve eilmezliin, hasara direncin, yorulma ve gerilme kopmasna direncin istendii yksek baarml Kompozit malzemelerde kullanlr. Kevlar-epoksi malzemelerin zel kullanlma yerlerinden birisi uzay mekiidir.
lenmesi ve tamiri ok zordur

Nem eker
UV ktan etkilenir Islatlma kabiliyeti dktr Younluu dktr ( = 1.45g/cm3 )

Kevlar fiberlerinin tekrar eden kimyasal birimi

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

38

Aramid elyaf, fiyat/performans deerlerini salamak iin tasarlanm cam

ve carbon elyafnn kombinasyonu eklinde olan hibrid rnler halinde de kullanlr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

39

Uzun fiberli elyaflar kullanldnda fiberlerin ynlerini deitirerek farkl ynlerde farkl mekanik zellikler elde etmek mmkndr. Bu duruma anizotropik zellikler denir. Metal gibi baz malzemeler her ynde ayn mekanik zellikleri gsterirler. Bu duruma ise izotropik zellik denir.
1,00 0,90

Carbon/Epoxy
Specific strength (MNm/kg)
0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00
2012-2013 retim Yl

Aluminium alloy

Longitudinal Long transverse Short transverse Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

40

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

41

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

42

Polietilen fiberler: Dk younluk deerine sahiptir. Kevlardan daha yksek spesifik mukavemet ve modl deerlerine sahiptir. 135 C gibi dk erime scaklklarna sahiptir.

Yksek scaklklarda snme davran hzlanr. dolays ile 100 C gibi bir limit kullanm scakl vardr

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

43

Seramik fiberler:

3 temel yntem ile retilirler. CVD, polimer proliz ve sol-gel teknikleri. Yksek dayanm ve elastik modlne sahip , ok yksek scaklklara dayankl, evresel zararlara kar son derece direnlidir.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

44

Alumina ( Al2O3 ) fiberler:

% 70 100 aralnda Al2O3 ve % 30-0 aralnda oksit katks ve yaygn olarak ta SiO2 ierir.
Alumina ok yksek, 2000 C nin zerinde, erime scaklna sahiptir. Yksek scaklklk endstriyel frnlarn izolasyonunda ve zellikle metal matrisli malzemelerle kullanlr.

Aluminyum alamlar ile kullanm yaygndr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

45

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

46

SiC fiberler:

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

47

Metalik fiberler: Berilyum fiberler - Yksek modl deeri ( 300 Gpa ), - Olduka dk younluu ile ( 1.8 g cm-3 ) - Toksit zellikleri ve yksek maliyeti dezavantajdr Tungsten fiberler - Yksek bir younlua sahiptir ( 19.3 g cm-3 ) - Refrakter zellikleri nedeniyle nikel ve kobalt bazl sper alamlarda takviye eleman olarak kullanlmaktadrlar. - Tungsten fiber bakr matris ok kullanlan kompozit bir malzemedir. - En nemli dezavantaj oksitlenmesi ve bu oksitin yksek servis scaklklarnda buharlamasdr.
Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 48

2012-2013 retim Yl

elik fiberler
- Betondan, metallere, seramik ve polimerlere kadar tm matris malzemelerinde kulanm alanlarna sahiptirler.

- elik teller en fazla otomobil lastiklerinde kullanlmaktadr.


- 0.1 mm apndaki ince teller 0.9 % orannda yksek karbonlu eliklerden ve yksek dayanm deerlerinde ( 5 Gpa ) kullanlr. - 25 m ye kadar ince apl teller kullanlabilmektedir fakat apn inceltilmesi son derece yksek maliyetler gerektirmektedir. - Yksek modl deeri ( 300 Gpa ),
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 49

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

50

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

51

Kumalar
Fiber Oryantasyonlar

Enlemesine 900

670 450

220
Boylamasna 00

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

52

kumalar

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

53

kumalar

Low drapeability/high crimp

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

54

kumalar

Average drapeability/average crimp

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

55

kumalar

Good drapeability/low crimp

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

56

Fiberler

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

57

Kompozit malzemeler
Yukardaki ekil Karbon, aramid ve cam fiberlerin rneksel gerilme-gerinme izgelerini vermektedir. Grld gibi, fiberlerin dayanm 1720 ile 440 MPa, kopma gerinmesi ise %0.4 ile 4.0 arasnda deimektedir. fiberlerin esneklik modlleri 68.9 ile 413 GPa arasndadr. Karbon fiberleri yksek dayanm, yksek eilmezlik (yksek modl) ve dk younluk zelliklerinin en iyi birlikteliini vermekle birlikte, uzamalar azdr. Aramid fiberi Kevlar 49, yksek dayanma, yksek modle (karbon fiberleri kadar yksek deil) ve yksek uzamaya (darbe direnci) sahip olup younluu dktr. Cam fiberlerinin ise dayanmlar ve modlleri dk olup younluklar yksektir. Cam fiberlerinden S-cam fiberlerinin dayanm ve uzamas E-camndan daha yksektir. Cam fiberlerin daha yaygn kullanlmalarnn nedeni ucuz olmalardr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

58

Kompozit malzemeler

eitli glendirme fiberlerinin dayanm/younluk ve eilmezlik (ekme modl)/younluk oranlarn kyaslamaktadr. Bu kyaslama, karbon ve aramid (Kevlar 49) fiberlerinin, elik ve alminyumdan daha stn olan dayanm/arlk ve eilmezlik/arlk oranlarn ortaya koymaktadr. Bu stn zellikleri nedeniyle, karbon ve aramidle glendirilmi Kompozit malzemeler birok hava-uzay uygulamalarnda metallerin yerini almtr.
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 59

Kompozit malzemeler
Sreksiz elyaflar (dogranmis elyaflar, gtlms elyaflar veya whiskers) birka milimetreden birka santimetreye kadar deien llerde olabilmektedir.
Srekli elyaflar ise kesilmeden ip eklindekullanlmaktadr. Baz durumlarda malzemenin dayanm artrmak, tm ynlerde eit mukavemet elde etmek iin elyaflar kuma olarak dokunurlar. Srekli fiberlerle hazrlanan dokuma elyaf kumalarnn farkl amalar iin gelitirilmi trleri vardr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

60

Kompozit malzemeler
Bu iplikler dokuma tezgahlarnda kuma eklinde dokunduu zaman Fabrik

adn alr ve bu kumalar kuma toplar gibi sarlarak depolanrlar.


Dokunmu kumalar, warp (0) fiberler ve weft (90) fiberlerden oluur.

kumalarin btnl, fiberlerin i ie kilitlenmeleri sayesinde olur. Drape (fabrikin istenilen komplex ekillere girebilmesi), yzey dzgnl, ve fabrikin stabilitesi dokuma stili ile ayarlanr.
Genellikle havaclk sanayinde bu elyaflar, zel yntemlerle matris

emdirilerek prepreg ekline sokulur ve kuma topu gibi sarlrken yapmay nlemek iin sarglarn arasna zel olarak hazrlanm naylona benzer ayrc kullanlr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

61

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

62

1,50 1,00 0,50 0,00


High Strength Carbon
Glass Aramid

Density 1
2012-2013 retim Yl

Cost 2

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

Tensile 3 Strength

Tensile 4 Modulus

63

Bal Petei Grnml Ara (core) Malzemeler


Bal arlarnn yaptklar petekler esas alnarak retilen petekli kompozit

yaplar 1940 l yllardan itibaren havaclk sektrnde kullanlmaya balanlmtr.Honey Comb olarak bilinen bu petek eklindeki kompozitler artk gnmzde uzay ve havaclk sektrnn dnda, arabalarn ve gemilerin demelerinde de kullanlmaktadr.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

64

Bal Petei Grnml Ara (core) Malzemeler


Petekli yaplarn kullanm tek balarna olmaz, genellikle yapsal eleman olarak 3 grup malzemeden oluur. Bunlar ;
Rijit, ince yksek mukavemetli yzeyler (kaplama). Bir yzeyden dier yzeye ykleri tayacak olan dk younluklu petek doku. Petek ve yzeyleri bir arada tutacak ve etkiyen ykler karsnda tek bir kuvvetmi gibi davranmasn salayacak olan yaptrc malzeme.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

65

Sandwich Yapl Kompozitler


Buradaki birleenlerin grevlerini ksaca zetleyecek olursak ;
Yzey Kaplamalar

Yzey kaplamalarnn ana fonksiyonu eilme ve kesme dayanm ile eksenel eilme ve kesme yklerini tamaktr. Bu yzey kaplamalarnda havaclkta genel olarak matris emdirilmi fiberglass bez, alminyum, titanyum veya paslanmaz elik kullanlr. Petek Petek sandviin yapsna hem rijitlik salar hem de youn olmayan yaps nedeniyle hafiflik katar. Peteklerin genel grevleri ise yzeyleri sabitlemek ve gelecek olan ykleri tm kalnlklar boyunca tamaktr. Petekler de yzey kaplamalar gibi ok deiik malzemelerden imal edilmi olabilir.
Yaptrc malzemeler

Petek yapl elemanlarn yaptrlmasnda kullanlan yaptrclar genel olarak iki trdr. Bunlar film yaptrclar ve kpk yaptrclardr.Yaptrc malzeme seilirken, yaptrcnn nerede kullanlaca ( petek-petek arsnda m yoksa metalpetek arasnda m ) ve kullanm scakl iki nemli etkendir.

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

66

Malzeme, retilecek coreun kalnlna gre eritler halinde kesilir ve eritler yan yana yaptrldnda altgen veya mantar vs. gibi deiik ekilde zel presler kullanlarak retilirler.
Hexagonal: Ox: Flex ( bkml ):

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

67

Peteklerin Ham Malzemeleri


1.

Alminyum Petekler:
Bu tr peteklerde CR III, 5052-5056 ve 2024 alam malzemeler kullanlr. Buradaki CR III korozyon direncini simgelemektedir. Alminyumdan yaplan peteklerin balca zellikleri, Herhangi bir yk altnda emdii enerji miktar ok fazladr. Petek dokulu kompozitler iinde dayanm/arlk oran en iyi olan malzemedir. Hcre duvarlar ince ve dz przsz bir grnme sahiptir. Isy iyi bir ekilde iletebilir. lenebilirlik oran yksektir

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

68

Peteklerin Ham Malzemeleri


2. Aramid-Fiber Petekler:
Aramidler dk younluklu ve gl elyaflardr. Tenis raketinden,

uaklarn gvde kaplamalarna kadar ok geni bir kullanm alanna sahiptir. Hafiflik ve gvenilirlik istenilen her yerde kullanlr dier ad Kevlar dr. 350 F ve yukars scaklklar iin aramid-fiber petekler idealdir aramid fiber petekler HRH-10 ve HRH-310 malzemeler kullanlr. Burada HRH olan malzemeler sl direnli fenolik matrisye batrlm aramid-fiber takviyeli malzeme anlamna gelmektedir. Aramid Fiber takviyeli peteklerin balca zellikleri yledir; Dk yaltkan zellik gsterirler. Yksek darbe, anma, yorulma dayanmna sahiptir. Hafiftirler

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

69

Peteklerin Ham Malzemeleri


3. Fiberglass Petekler
Bu tr peteklerde HRP, NP, HRH-327, TCP tipi malzemeler

ku.Kullanm scaklklar 350 F ve yukarsndaki scaklklardr. HRP : Isl direnli fenolik matrisye batrlm cam bezi plastiktir NP : matrisye batrlm naylon modifiedir.
TCP : Genel termoplastikleri temsil etmektedir.

Ysek s altnda termosetler gibi davranrlar ok ynl dayankllk

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

70

Peteklerin Ham Malzemeleri


4. Carbon Esasl Petekler
Boyutsal olarak sv ve sya kar geirgen deildir ok dk termal genleme katsays Yksek kayma modlne sahiptirler

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

71

T. Kalnlk veya hcre derinlii d. Hcre bykl L. Hcreyi meydana getiren eridin boyu W. Core plakasnn genilii
2012-2013 retim Yl Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi 72

Kompozit Malzemeler
Prof. Dr. Volkan GNAY Kocaeli niversitesi, Mhendislik Fakltesi, Metalurji ve Malzeme Mhendislii Blm, Umuttepe, 41380, zmit-Kocaeli E-mail: volkan.gunay@kocaeli.edu.tr

2012-2013 retim Yl

Prof. Dr. Volkan GNAY, Kocaeli niversitesi

73

You might also like