Orhan Pamuk

Orhan Pamuk

Doum Milliyet Meslek Dnem Tr lk eseri nemli dlleri

7 Haziran 1952 (61 yanda) stanbul, Trkiye Trk Yazar 1974-gnmz Postmodern roman Karanlk ve Ik (1979) Nobel Edebiyat dl (2006)

Etkilendikleri[gster]
Dipnotlar Karanlk ve Ik roman 1982 ylnda Cevdet Bey ve Oullar adyla yaymland.

orhanpamuk.net

Ferit Orhan Pamuk (d. 7 Haziran 1952, stanbul), Trk[1] yazar. Birok baka edebiyat dlnn yan sra 2006 ylnda Nobel dln kazanarak bu dl alan en gen iki kiiden biri olmutur.[2] Kitaplar altm dile evrildi, yz akn lkede yaymland ve 11 milyon

bask yapt.[3] 2006 ylnda TIME dergisi tarafndan dnyann en etkili 100 kiisinden biri seilen Pamuk, Nobel dln alan ilk ve tek Trk .[2] Taraf gazetesinde yazarlk yapmaktadr.[4]

Konu balklar

1 Yaam yks 2 Nobel dl 3 Romancl 4 Eletiriler 5 Orhan Pamuk davas 6 Yaymlanm eserleri 7 dlleri 8 Fahri Doktoralar 9 Onur yelikleri 10 Kaynaka 11 D balantlar

Yaam yks
Orhan Pamuk yazarla 1974 ylnda balad. 1979 ylnda ilk roman olan "Karanlk ve Ik" ile katld Milliyet Roman Yarmasnda birincilik dln Mehmet Erolu ile paylat. Bu roman ancak 1982 ylnda Cevdet Bey ve Oullar adyla yaymland. 1983 ylnda bu kitapla Orhan Kemal Roman dlne layk grld. Pamuk'un daha sonra yazd kitaplar da ok sayda dl kazand. kinci roman olan Sessiz Ev 1984 ylnda Madaral Roman dln kazand. Bu romann Franszca tercmesi de 1991 ylnda Prix de la Dcouverte Europenne dlne hak kazand. 1985 ylnda yaymlanan tarihi roman Beyaz Kale ile 1990 ylnda ABD'de Independent Award for Foreign Fiction dln kazand ve yurtdnda tannmaya baland.[5] Orhan Pamuk, 2002 ylnda yaymlanan Kar kitabn, Trkiye'nin etnik ve politik meseleleri zerine kurulu bir politik roman olarak tanmlamaktadr. Kar roman Amerika'da 2004 ylnda "yln en iyi 10 kitabndan biri" olarak gsterilmitir. Yllar getike Orhan Pamuk'un Trkiye dndaki n artmaya devam etti. 1998 ylnda yaymlanan Benim Adm Krmz 24 dile evrildi ve 2003 ylnda rlanda'nn nl International IMPAC Dublin Literary Award dln kazand. Romanlarnn dnda, yazlarndan ve syleilerinden semelerin ve bir hikyesinin yer ald teki Renkler (1999) ve mer Kavur'un ynettii Gizli Yz adl filmin senaryosu (1992) vardr. Bu senaryo, 1990 ylnda yaymlad Kara Kitap romanndaki bir blmden yola klarak yazlmtr. Orhan Pamuk ABD'de yaymlanan Time dergisinin 8 Mays 2006 tarihli saysnn "Time 100: Dnyamz Biimlendiren Kiiler" balkl kapak yazsnda tantlan 100 kiiden biri oldu[6]. 2007 Mays'nda yaplan 60. Cannes Film Festivali'nde jri yelii yapmtr[7].

Nobel dl

Orhan Pamuk 12 Ekim 2006 tarihinde Nobel Edebiyat dl'n kazanarak Nobel dl kazanan ilk Trkiye Cumhuriyeti vatanda olarak tarihe gemitir. Akademi'nin 12 Ekim 2006 gn saat 14:00 civarnda yaynlad,

2006 Nobel Edebiyat dl 'Kentinin melankolik ruhunun izlerini srerken kltrlerin birbiriyle atmas ve rlmesi iin yeni simgeler bulan' Orhan Pamuk'a verilmitir.

eklindeki basn bildirisiyle Nobel Edebiyat dl'nn Orhan Pamuk'a verildii resmen akland.[8] Pamuk 7 Aralk 2006'da, sve Akademisi'nde Babamn Bavulu bal altnda hazrlad Nobel konumasn Trke yapt, Trke bilmeyen izleyiciler ellerindeki eviri metinden konumay takip etti, birok televizyon kanal konumasn canl yaynlad.[9] Orhan Pamuk dln 10 Aralk 2006 gn Stockholm Konser Salonu'nda dzenlenen dl treninde sve kral XVI. Carl Gustaf'n elinden ald.[10]

Romancl

Orhan Pamuk'un romancl postmodern roman kategorisinde deerlendirilmektedir[11]. Eletirmen Yldz Ecevit Orhan Pamuk'u Okumak adl kitabnda [12] onun avangard romancln deerlendirmektedir. zellikle Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adm Krmz'dan yola karak bize kendisini ve olaylarn geliimini anlatr. Ayn ekilde edebiyat tarihisi Jale Parla da Don Kiot'tan Gnmze Roman adl kapsaml yaptnda[13], Benim Adm Krmz'dan hareketle Orhan Pamuk'un eserlerini karlatrmal edebi yat balamnda irdeler. Parla'ya gre Pamuk, Trk romannn ald nemli dnemelerin sahibi olan bir yazardr. Dou-bat sorunsalyla estetik dzeyde hesaplamaya ynelen Ahmet Hamdi Tanpnar ve Ouz Atay gibi nemli yazarlardan birisidir Pamuk, bu sorunsal kltrel ve felsefi ierimleriyle edebiyatna tam, zellikle Kara Kitap'ta bu tema balamnda nemli, ok katmanl bir edebi metin rnei sergilemitir.

Eletiriler
Orhan Pamuk'un Nobel Edebiyat dln kazanmas deiik tepkilerle karlat. dln Pamuk'a Trkiye tarihi ile ilgili demeleri dolaysyla verildii iddiasnda bulunuldu.[14] Orhan Pamuk Nobel dln almadan on ay nce 19 Aralk 2005 Cumhuriyet Gazetesi'nde yaymlanan Erol Manisal'nn "Orhan Pamuk Nobel'i Garantiledi" balkl yazs Pamuk'un dl almasnn ardndan poplerleti ve Orhan Pamuk'un Nobeli hakkndaki olumsuz eletiriler bu ynde geliti.[15] TRT'de Banu Avar'n hazrlayp sunduu "Snrlar Arasnda" adl belgeselin Pamuk'un Nobel dln almasndan bir gn sonra yaymlanan blmnde Pamuk, Nobel dlleri ve sve ile ilgili olumsuz eletiriler yer ald.[16] Demirta Ceyhun

hazrlad imza metninde Orhan Pamuk'un kitaplarn "Amerikan patentli postmodern romanlar olarak" adlandrm ve "Nobel dlnn Pamuk'a verilmi bir cret" olduunu sylemitir.[17] Basnda Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezer'in Orhan Pamuk'u kutlamadna dikkat ekildi[18]. dle yabanc basndan olumsuz eletiriler de gelmi, dln siyasi sebeplerden dolay verildii belirtilmitir.[19] Orhan Pamuk'un eserlerinde Atatrk hakknda kulland slup ve yazlar da kimi eletirilere urad. [15][20]. Bir ksm edebiyat Orhan Pamuk'un eserlerindeki baz blmlerin dier yazarlara ait baka eserlerden fazlasyla esinlendiini savunmakta, zellikle baz romanlarndaki belli ksmlarn dier kitaplardan neredeyse tamamen alnt olduunu ne srmektedir. Hrriyet Gazetesi yazar Murat Bardak 26 Mays 2002 tarihinde belgeleri ile yazar sahtecilik ve intihal ile sulamtr. Murat Bardak'ya gre Orhan Pamuk'un Benim Adm Krmz roman, hikyesi ve anlatm ekli ile Amerikal yazar Norman Mailer'in Ancient Evenings adl romannn bir kopyasdr. Ayrca sulamalara gre Orhan Pamuk'un Beyaz Kale adl roman Mehmet Fuat Carm'n Kanuni Devrinde stanbul isimli eserinden birebir pasajlar iermektedir.[21] Orhan Pamuk gnmze dek bu konuyla ilgili herhangi bir aklamada bulunmamtr. Orhan Pamuk'un Sri Lanka'da dzenlenecek olan Edebiyat Festivaline katlmas Snr Tanmayan Gazeteciler rgt (Reporters sans frontires) tarafndan eletirildi. rgt Orhan Pamuk'u ve festivale katlmak isteyen dier edebiyatlar Sri Lanka'daki basklar meru hale getirmekle sulad.[22][23]

Orhan Pamuk davas

Yazar Orhan Pamuk, Das Magazin adl haftalk svire dergisine verdii bir rportajda, "Bu topraklarda 30 bin Krt ve 1 milyon Ermeni ldrld. Benden baka kimse bundan bahsetmeye cesaret edemedi" aklamasnda bulununca hakknda TCK'nn 301. maddesinden Trkle hakaret davas ald. 16 Aralk 2005'de ilk durumas yaplan Pamuk davas Adalet Bakanl'ndan beklenen yaz gelmedii iin 7 ubat 2006 tarihine ertelendi. ili Asliye Ceza Mahkemesi, bu tr davalar iin Adalet Bakanl'nn yazl izninin gerektiini belirterek izin verilip verilmediinin sorulmas iin bakanla yaz yazlmasna karar verdi ve durumay da 7 ubata erteledi. Durumann ertelenmesi kararna AB yetkililerinden tepkiler geldi. Dava gn ili Adliyesi nndeki Pamuk ve yabanc yetkililere ynelik protesto gsterileri, Trkiye ve dnya basnnda nemli yer tuttu. AB - Trkiye Karma Parlamento E Bakan Joost Lagendijk, "hkmet, parlamentoya deiiklik yasas getirebilir. Yaplacak ey budur. Trkiye'nin imajna byk bir zarar vermitir. Avrupa'da kt bir imaj domutur. nl bir yazar hakknda dava aarsanz, darda milliyetiler bu yazar dvmek iin arabasna saldrrsa, burada ciddi bir sorun vardr" dedi. AP Trkiye Raportr Camiel Eurlings de, hkmetin yazar Orhan Pamuk davasn drmesi gerektiini belirterek, hkmet reform taahhdne sadk kalmal eklinde konutu. Trkiye ile AB arasnda ciddi gerilime neden olan Orhan Pamukun hakkndaki dava 22 Ocak 2006 tarihinde dt.

Adalet Bakanl, ili kinci Asliye Ceza Mahkemesi'ne gnderdii yazda, Yeni Ceza Yasas gerei izin yetkisi olmadn hatrlatarak, Pamuk'un yarglanmas iin Adalet Bakanlnn izin verdiine ilikin belge bulunmad gerekesiyle davann dmesine karar verdi.

Yaymlanm eserleri
Ayrca baknz: Orhan Pamuk'un dier dillerde yaymlanm eserleri

Cevdet Bey ve Oullar, roman, stanbul, Can Yaynlar, 1982, ISBN 975-470-455-4 Sessiz Ev, roman, stanbul, Can Yaynlar, 1983, ISBN 975-510-215-9 Beyaz Kale, roman, stanbul, Can Yaynlar, 1985, ISBN 975-470-454-6 Kara Kitap, roman, stanbul, Can Yaynlar, 1990, ISBN 975-470-453-8 Gizli Yz, senaryo, stanbul, Can Yaynlar, 1992, ISBN 975-470-503-8 Yeni Hayat, roman, stanbul, letiim Yaynlar, 1994, ISBN 975-470-445-7 Benim Adm Krmz, roman, stanbul, letiim Yaynlar, 1998, ISBN 975-470-711-1 teki Renkler, yazlarndan ve syleilerinden semeler, 1999, ISBN 975-470-765-0 Kar, roman, stanbul, letiim Yaynlar, 2002,ISBN 975-470-962-9 stanbul: Hatralar ve ehir, an, stanbul, Yap Kredi Yaynlar (YKY), 2003, ISBN 975-08-0716-2 Babamn Bavulu, an, stanbul, letiim Yaynlar, 2007, ISBN 978-975-05-0482-2 Masumiyet Mzesi, roman, stanbul, letiim Yaynlar, 2008, ISBN 978-975-05-06093 Manzaradan Paralar, yazlarndan ve syleilerinden semeler, 2010, ISBN 978975-05-0798-4 Saf ve Dnceli Romanc, Harvard niversitesi'nde verdii Norton Dersleri, letiim Yaynlar, 2011, ISBN 978-975-05-0940-7

dlleri

1979 Milliyet Roman Yarmas dl Karanlk ve Ik (iki yazar arasnda paylald) 1983 Orhan Kemal Roman dl Cevdet Bey ve Oullar 1984 Madaral Roman dl Sessiz Ev 1990 Independent Yabanc Roman dl (Birleik Krallk) Beyaz Kale 1991 Prix de la Dcouverte Europene (Fransa) Sessiz Ev (Franszca evirisi nedeniyle) 1991 Antalya Altn Portakal film festivali en iyi senaryo Gizli Yz 1995 Prix France Culture (Fransa) Kara Kitap 2002 Prix du Meilleur Livre Etranger (Fransa) Benim Adm Krmz 2002 Premio Grinzane Cavour (talya) Benim Adm Krmz 2003 Premio rinzane Cavour (talya) Benim Adm Krmz 2003 International Impac-Dublin Literary Award (rlanda) 2005 Prix Mdicis Etranger (Fransa) Kar 2005 Alman Yaynclar Birlii'nin Bar dl (Almanya) 2005 Richarda Huch dl (Almanya) 2006 Le Prix Mditerrane tranger dl (Fransa) Kar 2006 Nobel Edebiyat dl (sve) 2006 Washington University'nin Sekin Hmanist dl (Amerika Birleik Devletleri)[24]

2006 Commandeur de l'ordre des arts et des lettres (Fransa) 2008 Ovid dl (Romanya) 2010 Norman Mailer Yaam Boyu Baar dl (Amerika Birleik Devletleri) 2012 Sonning dl

Fahri Doktoralar

2006 Tiflis niversitesi 2007 Berlin Serbest niversitesi 2007 Boazii niversitesi 2007 Georgetown niversitesi 2007 Tilburg niversitesi 2007 Madrid niversitesi 2008 Floransa niversitesi 2008 Beyrut Amerikan niversitesi 2009 Rouen niversitesi 2010 Tiran niversitesi 2010 Yale niversitesi 2011 Sofya niversitesi

Onur yelikleri

2005 American Academy of Arts and Letters Onur yesi (Amerika Birleik Devletleri) 2008 Social Sciences of Chinese Academy Onur yesi (in) 2008 American Academy of Arts and Sciences Onur yesi (Amerika Birleik Devletleri)