Siileyman

Cumhuriyet Savclsl

6zfdf

(HrJ

3tA)

Stileyman OZfOf Cumhuriyet Savcrsr

inriyeTi

(HUMK 101-113/A)

TEDBIRLER

A*ara2ffi2

TURHAN TiT,lBEVi YAYINLARI

Turhan Kitabevi Bastm-Yayrn Tic. Ltd. $ti' Ytiksel Cad. No: 8/32 06650 KralaY-ANKARA Tel: 418 82 59 Faks: 418 75 9l

Birinci Basr, Nisan 2002 ISBN 975-6809-57-4

Baskr: Eda Matbaast TeL 3412294 Kapak Tasanmr: Ozlem SanYlldrz

Anlcara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitiisii Ozel Huhtk Arubilim Da.'Yiiksek Lisans" tezi olaiak hanrlatun bu galtsma, Dr. Ramazan Arslan, heyeti huzurunProf,, Dr. Ejder Ylmaz ve Prof, Dr' $anat Gorgiin'den oluSan iuri edilmistir' labul ile oybirlipi bulunarak ve baganlt daiayunuimuq

tmda

Fikir ve Bu yaprtrn telif hakkr Turhan Kitabevi Basrm Yayrn Ltd. $ti'ne aittir. 5846 sayrh bu ahnmadan yaztlt izin yayrnevinden ve yazanndan gore Sanat Eserleri Kanunu htlkiimlerine bastlayapltm, herhangi bir b6ltimti u"yu tuitu-i iktibas edilemez, fotokopi ile golaltrlamaz ve
ma:L.

"Geng yaSta, eramudan aynlan kardeSim Sinan Ozkdk' tin aziz hattrasrna"

olvsoz
"ihtiyati redbirler" baghkh bu gahgma, Ankara universitesi Sosyal Bilimler Enstittisii Ozel Hukuk Anabilim Dah'nda tamamladr[rm ..yiiksek Lisans" tezidit Tez, Prof. Dr. Ramazan Arslan, prof. Dr. Ejder yrlmaz ve prof. Dr. $anal Gdrgiin'den olugan juri heyeti huzurunda 29.6.1990 tarihinde sunulmut ve oybirliEi ile kabul edilmiqtir. Kabul tarihinden bugiine kadar konu ile

ilgili olarak yayrnlanan bazt Yargrtay kararlan ve kaynaklar tezin.orjinallipini bozmayacak gekilde metne iglenmig olup, aynca uygulamada faydair olacagr di.igtincesiyle ilgili mevzuat, dilekge ve karar drnekleri ile igtihatlar gahgmaya eklenmigtir. Tezin hazthk ve kabul agamasmda yardrmlannr esirgemeyen ve yaprcr elegtirileriyle yol gdsteren tez darugmanrm prof. Dr. Ramazan Arslan'a, juri B1gkanr Prof. Dr. Ejder Yrlmaz ve iiye Prof. Dr. $anal G6rgiin'e; tezin kitap haline getirilmesi igin beni tegvik eden ve yardrmda bulunan krymetli meslektaglm ve arkadagrm, Yargrtay cumhuriyet savcrsr Dr. Qetin Arslan'a; yo$un galrgmalanm srasmda kendilerine daha az znryn ayrmamr hoggdrtiyle kargrlayan ve de.stelini esirgemeyen egim Dr. Ozgti Ozk6k ile gocuklanm ozgen ve Egemen Ozkcik'e ve aynca kitabrn yayrnlanmasrnda emegi gegen Turhan Kitabevi
gahganlarma sonsuz tegekkiirler....

iskenderun, 12.03.2002

Iskenderun Cumhuriyet Savcrsl

Siileyman OZKOK

iqiNnnrir,nn
Bibliyografya................... Krsaltmalar..

ciN$.

XIII XVII XIX

l.

iHriylri TEDBiR MUESSESESi

A) B)
c)
cENEL BILGILER...

BiRNCi BOLUM

iHTiYATi rEoeiR KAVRAMT.. iHTiYATi TEDBIRLERIN TURK HUKUKUNDA DUZENLENI-

I- Hukuk UsulU Muhakemeleri Kanunundaki Diizenleme............ II- Ozel Kanunlardaki Diizenlemeler....,....... irrriyeri TEDBIRLERIN BENzER vruessgsBT.ERLE KARIIImIVVVI$rLA$TrRrLMASr........... ihtiyati Tedbirler-Teminat............ ihtiyati Tedbirler-Delillerin Tespiti.......... ihtiyati Tedbirler-ihtiyati Haciz.... ihtiyati Tedbirler-Terekede Koruma Onlemleri.. ihtiyati Tedbirler-Hacizde MuhafazaTedbirleri.. ihtiyati Tedbirler-iflasta Muhafaza Tedbirleri..... VII- ihtiyati Tedbirler-Yiiriltmenin DwduruImasr............................. VIII- ihtiyati Tedbirler-Tevdi Yeri Tayini........... iHrivari TEDBIRLERiN AMAcr........ I- Genel Olarak ihtiyati Tedbirlerin Amacr.......... 1. Klasik Gc)ri.ig...........

$i..................

I
1

2
2
3
5

4
5

6
7 7
,7

D)

IIIII$

2.

Modern Gdrti9...........

8 8
8

Jauernig'inTasnifi.......... 1. Teminat Amagk ihtiyati Tedbirler...... 2. Diizenleme Amagh ihtiyati Tedbirler.,.... 3. Eda (ifa) Amagh ihtiyati Tedbirler...... HUMK'daki D0zenlemenin ihtiyati Tedbirlerin Amacr Bakrmmdan De$erlendirilmesi..............

9 9

2.

l0
1l 1l

iHTiyATi TEDBIRLERIN MUHTEVASI....................

A) B)

GENEL OLARAK.....................:... I- Teminat Amagh itrtiyati Tedbirlerin Muhtevasr.... II- Diiaenleme Amagh ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast.... III- Eda Amagh ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr.... HUKUK USULU MUHAKEMELEN KANUNUNA GORE iHTiYATi TEDBiRLERIN MUHTEVASI.................... I- Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu m. 101/1.... 1. Gawimenkul Uzerine ihtiyati Tedbir Konulmasr 2. Menkul ve Gawimenkul Malm Yediemine Tes1imi............

ll

t2 l3
15

15

l6 l8

VII

IIIIIIV-

VC)
LER..

iHTiYATi TEDBiR KARAzu VERiLEMEYECEK OLAN HALiKiNCi BOLUM TEDBiR UsULU

birler (m. lDll2)........... Nafaka Davalannda ihtiyati Tedbirler (m. l0l/3).... Boganma ve Aynlft Davasrnda ihtiyati Tedbirler (m. r0r/4)......... Gecikmesinde Tehlike veya Onemli Zarar OlacaSr Anlagrlan Hallerde Ihtiyati Tedbirler (m. 103).......

Menkul lvlalln Yediemine Teslimi... Gayrimenkuliin Yediemine Teslimi...... Yedieminin Segilmesi ve Malm Teslim Edilmesi......... Yedieminin Hak ve Borglan........ Yedieminin Hukuki ve Cezai Sorumlulu$u Qekigmeli geyin Muhafazasr (Korunmasr) igin Gerekli Ted_

abcde-

l8 l8
r9
20

2l
22 22

z5 23 26

3.

A) GOREVLI MAHKEME I- Ozel Mahkemelerde ihtiyati Tedbirler....

f

coREVLi VE YETKILI MAHKENm

irrriylri

3l
31

B)
$4.

III-

2. Ticaret Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler...... 3. Kadastro Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler...... 4. lcraTetkik Merciinde ihtiyati Tedbirler......
Genel Mahkemelerde ihtiyati Tedbirler...... Dava Agrlmadan Once

. ig Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler......

tz
32
32 5Z

JJ
34
35

YETKILI MAHKEME

35 35 37

5t
37
JI

38

40 40

4I
42 42 43 44 44 45 46

VM

5 J.

BU KARARIN iHriyari TEDBIR

isriyari rnnsin KARART vE

UqUNCU BOLUM

A) iHriynri rposiR KARARTNTN ieenici....... B) iHriyeriTEDBIRKARARrNrNNirelici....

KARARr......

ynniNr cnrinilvrnsi licn,lsr;

4s 4s 50 s0
50

c)

iuriyeri rpnsiR KARAzuNTN uururra1sni........................... I- Esas Davaya Tesirinin Olmamasr..... II- Zamanagrmrna Etkisi......... m- Hak Diigiiriici.i Siireyi Muhafaza Etmemesi..... IV- Kesin HtikUm Tegkil Etmemesi..............................:................. V- ipotek Alacakhsrnr Etkilememesi............ VI- Hacze igtirak Derecelerinin Tegkilinde Dikkate AlrnmamaHacizve Satrqa Etkisi ihtiyati Tedbire Miidahale Edilememesi ihtiyati Tedbir Kararr Temyiz Edilemez.
Derdestlik......

5l
52 52
53 53 53

s6.

A) GENEL OLARAK.... 55 B) iuriyari TEDBIR KARARINTN yERiNE GETiRILMESI.......... 56 c) iuriyari TEDBIR KARARTNTN isriNABE yoLU il,p ypniNE GETIRILMESi............ .. s6 D) iHTiYATi TEDBIR KARARININ YERiNE GETIRILMESi SEKiLLEN VE USUL.... ............................. s7 I- ihtiyati Tedbir Kararrnrn Yerine Getirilmesi gekilleri............. Sj [- ihtiyati Tedbir Kararrnrn Yerine Getirilmesinde Usul............. 5g E) iHriyeri TEDBIR KARARTNIN yERiNE GETIRILMESiNE iLi$KiN isrir.RrleRDA $iKAyET HAKKr.. s9 I- Genel Olarak ............!r:...... 59 il- $ikayette Taraflar........ 60 m- girketin Yaprlacagr ve inceleneceli Yer........... .. 60 IV- $ikayetin Yapllmasr ve incelenmesi Usu1ti........ 6l V- gikayet Hakkrnda Verilecek Karar............ 62 F) iHriyeri TEDBiR KARARINT yERiNE GETiRMEKLE G0_ REVLI MEMURUN SORUMLULUGU.......,.... 62
$

sD................

iuriyari

VIIVIIIIXX-

53
53

TEDBIR KARARININ YERINE GETiRiLMESi (ICRA.

54

ss

7.

GiDERLEN A) GENEL OLARAK.... B) iuriyariTEDBiRGIDERLERININQE$iTLERI......................... I- ihtiyati Tedbir Karan Almmasr igin yaprlan Giderler.... II- ihtiyati Tedbir Kararrnrn Yerine Getirilmesi iqin yaprlan Giderler........ c) iHTiyATi TEDBIR GiDERLERINiN TAHSiLi.............................
iHTiYATi TEDBiR iHTiYATi TEDBiRE MUHALEFET

c)

iHriynri

TEDBiRDEN DocAN

isrirxRr DAVALARr..........

62 64 64 64 64
65

66
68

s8.

9.

A)

iHriyeri rrnsiRiN

I-

soNA nRrcsi...... iHriy.a,ri rposiRiN rBNoir.iGNDEN soNA 8Rwsi...........

On Giin iginde Dava Agrlmamasr (m.109)........ 1. Genel BiIgi............. 2. ihtivati Tedbirin Sona Ermesi. 3. ihtivati Tedbirin Devam Etmesi HUkUm Verilmesiyle ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi.

inriy.lri rnnninix soNA nn*rnsi

DORDUNCU BOLUM

7l 7l 7l 7I
I5

IImryVVII-

t)
75
,11

Usule iligkin Nihai Kararlarda ihtiyati Tedbirin Kalkma-

s1"""""""""
si"""""""""
Sona Ermesi.

Hakem Karannrn Verilmesiyle Ihtiyati Tedbirin Sona Erme78 79 79 79 79 79 80 80

81

""""":"""""

Dosyanm iglemden Kaldnlmasr Halinde ihtiyati Tedbirin

Afet Tarihinden Once Verilmig Olan ihtiyati Tedbirlerin

Sona Ermesi.

B) iHriyeri
1.

TEDBIRiN MAHKEME KARART iLE soNA ERME-

si.................

ihtiyati Tedbir Karanna itira2.............

UIII-

2. itiraz Nedenleri............ 3. itirazrn Yapilmasr ve incelenmesi Usulti........ 4. itirazUzerine Verilecek Kararlar........

Teminat Kargrhgrnda ihtiyati Tedbirin Kaldnlmasr.

Genel Olarak..........

82 83

Durum ve gartlarrn De[igmesi Nedeniyle ihtiyati Tedbirin

Kaldrrlmasr.

$ 10.

BE$NCI BoLUM HAKSIZ iTTTiYITi TEDBiRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVASI HAKSIZ iTTTiYETi TEDBIRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVASI.

A)
B)

GENEL OLARAK....

c)

DAVA HAKKININ NO6UTVTU... TAZMiNAT DAVASININ $ARTLARI.. I- ihtiyati Tedbir Karannm Yerine Getirilmig (icra Edilmig)

85 85 86 86 87 87 88

IIUIIVVD)
E)

Olmasr.........

ihtiyati Tedbirin Haksz Olmasr..........

7-arar............

ZAMANA$Mr....................
YARGILAMA USI.'LU....
Davanm Taraflan

Uygun illiyet BaSr... KusursuzSorumluluk..

90 90
..................... 92 93 93

I-

.ii r .lf,ig

Ecsn

i'11,"

v 9 ty.;*

II$

ll.
A)
B)

MENFI TESPIT DAVASINDA HAKSIZ iTTTiYETi TEDBIRDEN DOLAYI TAZMINAT DAVASI...... GENEL Bir.Gi.......... MAHKEME KENDiLiG1NDEN TAZMNNTR KARAR VEREBILiR..............

2.

G0revli ve Yetkili Mahkeme..... 1. Gdrevli Mahkeme.....

94 94
95

Yetkili Mahkeme.....

96 96

96

c)
D)
E) $ 12.

MAHKEMENiN TAZMNATA HOKMETMEMi$ OLMASI HALINDE VEYA FAZLA ZARAR iqiN AYRI TAZMNAT DAVASI
AqTLMASI..

TNZUINATIN TEMINATTAN OOENTVMSI HAKSIZ iHTiYETi TEDBIRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVASI iiK m"72,IV isriHrEr DAVASINDA HAKSIZ iUTiYATi TEDBIRDEN DOLAYI TAZMINAT DAVASI.....,............ A) GENELBiLGi..........

97 98 99
100 100 100

B) YEDi GUN iqiNDE

iSTIHKAK DAVASI AqILMAMA-

O
D) E)
$ 13.

sL................

icna rprriK MERCiiNiN rezuiNATA HUKMETMEMI$ OLMASI HALiNDE VEYA FIZLA ZARAR iQiN AYPJ
TAZMINAT DAVASI AQILMASI..
r01

MAL BEDELNIN HAKSIZ OLARAK ERTELENMESi NE-

DENIYLE TAZMINAT HAKSIZ isriveri TEDBiRDEN DOLAYI TAZMNAT DAVASI iiK M. 97,X,XIII HAKSTZ iHrivAri TEDBiRE iLi$KN DI6ER TAZMINAT DAVALARI...... A) HAKSIZ iHTtYATi HACIZDEN DOLAYI TAZMiNAT DA-

t02

t02
103

B) c)
EKLER:

VASI............

103 104
105

HAKSIZ TECAWZUN DEF'i KARARINDAN DOLAYI

TAZMiNAT DAVASI......

soNuq.......

HAKSIZ wnUrVrpvi DURDURMA KARARINDAN DOLAYr TAZMiNRT OAVASI..................

ro7

I.iLGILiMEVZUAT. / 1086 Sayrh Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu.'.""' / 2OO4 Sayrh icra ve iflas Kanunu.....'.. / 4721Sayrh Tilrk Medeni Kanunu....'..' / 818 Sayrh Borglar Kanunu........ / 6762 Sayrh Tiirk Ticaret Kanunu.......' ' / 634 Sayrh Kat Mulkiyeti Kanunu.'...... / 735 Sayrh Tiirk Ceza Kanunu / 831Sayrh SularHakkrndaKanun...........'..'.. / 1602 Sayrh Askeri Yiiksek idare Mahkemesi Kanunu"'
XI

iII
113 119

128
133 135
137

138

139
140

2247 Sayrh Uyugmazhk Mahkemesinin Kurulugu ve igleyiqi Hakkmda

Kanun

2499 Sayh 2577 Sayfi 2822 Sayft 2886 Sayrh 2918 Sayrh

Kanunu........ idari Yargrlama Usul[ Kanunu.........

Sermaye Piyasasr

..

141

142 143
145

Toplu ig S0zlegmesi, Grev ve Lokaw Kanunu.............. Devlet ihale Karayollan Trafik 2924 Sayft Orman Kdyliilerinin Kalkrnmalannrn Desteklenmesi Hakkrnda

Kanunu Kanunu...................

146
147 148 149 150

294 Sayfi

r' r' r' /

Hiikmiinde Kararname... Co$rafi igaretlerin Korunmasr Hakkrnda 555 Sayrh Kanun Hiikmi.inde

3091 Sayrlr Tagrnmaz Mal Zilyetlisine Yaprlan Tecaviizlerin Onlenmesi Hakkrnda 3213 Sayh Maden 3402 Sayrh Kadastro 3780 Sayrh Milli Korunma 4389 Sayrh Bankalar 4473 Sayrh Yangm, Yersarsmtrsl, Seylap veya Heyelan Sebebiyle Mahkeme ve adliye Dairelerinde Ziyaa Ugrayan Dosyalar Hakkrnda Yaprlacak Muamelelere Dair 4686 Sayrh Milletlerarasr Tahkim 5846 Sayrh Fikir ve Sanat Eserleri 7269 Sayft Umumi Hayata Miiessir Afetler Dolayrsryle Ahnacak Tedbirlerle Yaprlacak Yardrmlara Dair Patent Haklannrn Korunmasr hakkrnda 551 Sayrh Kanun Hiikmiinde Endiistriyel Tasanmlann Korunmasr Hakklnda 554 Sayrh Kanun

Kanun.......... Kamulagtrrma Kanunu......

Kanun....,..... Kanunu........ Kanunu........ Kanunu...... Kanunu........

l5l

..

l1z

153

lS4

Kanun.......... Kanunu......... Kanunu....... Kanun..

156

lS7
158 159 160
161
1.62

Kararname...

....-...............

Kararname...

2. DILEKQE vE KARAR 3.

ORNerLsni.................... iQTIHATLAR................

Kararname...

Markalann Korunmasr Hakkrnda 556 Sayrh Kanun Hiikmiinde

..

163 165

l8l

xII

ninlivocRAFYAAKIN, YaSar: ihtiyati Haciz mi? Tedbir mi istemeli? TYK 1953/53, s. 1323-1327. AKYAZAN, Srtkr: iflas talebi Uzerine Muhafaza Tedbirleri, ABD 1953/3, s. 205 AKYAZAN, Srtkr: ihtiyati Haciz ve Hacze igtirak Dereceleri, istanbul 1958. ALIKA$iFO6LU, Kemalettir/GUNEl, Y. Metin: Son De[igiklikleriyle igtihath Notlu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Manisa 1982. ALTUN, Cevdet: Tedbir Yolu ile Protestonun Durdurulmasr ve Sonuglan, Bursa BD 1983/1, s. 6-7. ANSAY, S. $akir: Hukuk Yargrlama Usulleri, 7. Baskt, Ankara 1960. ARSI,AN, Ramazan: icra ve iflas Hukukunda ihale ve ihalenin Feshi, Ankara
1984.

ATASAYAN, Tacettin: Hukuk Muhakemeleri Usuli.i ve igtihatlar Ktilliyatr, istanbul 1954. AYDINER, Hidayet: Davayr Kazandrk Amma Miiddeabihi Kaybettik, Buna Sebep Olan Kanun Maddesi (IilINff( m. LlZ), AD 1946/8, s. 818-827. AYAN, $efildDOGRUER, Tank: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve Segilmig igtihatlar, Ankara I 954. BELGESAY, M. Regit: Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu $erhi, 1. Cilt, 2. Baskr, istanbul 1939 (Belgesay-$erh). BELGESAY, M. Regit: Bir Mahkemenin Verdi$i Tedbir Karart, Davanrn Esastnt Gtirmeye SelAhiyetsiz Oldu[una Dair Verecepi Kararla Ortadan Kalkar Mr? Ve Mahkemenin ihtiyati Tedbir Karan ile icrayr Geri Brrakrp Btrakamayaca!,r Meselesi, iBD 1935 I l0- 1 | , s. 4693-4699. BERKI, $akir: Hukuk Muhakemeleri Usulii, Ankara 1959. BERKi, $akir: ihtiyati Tedbir Sebebiyle Tazminat Davast, Miiruruzamanrn Mebdei,

Juristictio 195713. s. 280-281. BERKIN, Necmeddin: ihtiyati Haciz, istanbul 1962. BERKiN, Necmeddin: Tatbikatgrlara Medeni Usul Hukuku Rehberi, istanbul l98l
(Berkin-Rehber).

BERKIN, Necmeddin: Tatbikatgrlara icra Hukuku Rehberi, istanbul 1981. BiLGE, Necip/ONEN, Ergun: Medeni Yargrlama Hukuku Dersleri, 3. Baskt, Ankara 1978. BILGE, Necip/ARSLAN, Ramazan: Yargrtay igtihat Birlegtirme Kararlan l;r[rnda Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu. Ankara 1976.

'

Birden gok yollama yaprlan aynr yazara ait kaynaklar igin yaprlan krsaltmalar pararftez iginde belirtilmigtir.

XIT

cuRA, Aykut:

Kargrlagtrrmah olarak ihtiyati 1983/11, s. l-3.

redbir ve ihtiyati Haciz, Bursa BD

QAGA, Tahir: Yiirtitmenin Durdurulmasna Dair, sorumluluk Hukukunda yeni Geligmeler III. Semporyumu, istanbul 1980, s.27-M. QATALKAYA, CEVdEI/TARIKOGULLARI, AbdUrrAhMAN/OZCAN. M. HAMdi: Yeni igtihath Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Ankara 1965. QENBERCI, Mustafa: i9 Matrkemeleri Kanunu gerhi, Ankara 1969. QETNKAYA, Mehmet: ihtiyati Tedbirler, AD lg7 2l I l, s. 77 3-77 g. quBUKGiL, oktay: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun l04'tincii Maddesinin Tatbikatr Hakkrnd4 ABD 196012, s.34-37. DEMIRHAN, H. orhan/TAZEBAY, ilksev: Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu,
Usulle

ilgili Kanun ve igtihatlar, Ankara

1965.

DINQER, Seldmi/KAZANCI, Sadi: HaSiyeli Hukuk usulti Muhakemeleri Kanunu,

Istanbul 1954.

DOGANAY, ismail: T0rk Ticaret Kanunu gerhi, I ve 2. Ciltler, 2. Baskr, Ankara 1981, 3. Cilt, Ankara 1979. ERDEMIR, ilter: Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu gerhi, 2. Baskq Ankara
1998.

ERDOGAN, celal: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve ilgili Mevzuat, Ankara

1985.

ERGLINEY, Hilmi: Tiirk Hukukunda Liigat ve Istrlahlar, istanbul 1973.

EROGLU, Sevilay: Haksrz Rekabet Hukuku ile Fikri ve Srnai Miilkiyet Hukukunda ihtiyati Tedbirler, istanbul 1999.
EROGLU, Sevilay: Haksrz Rekabete itigtin ihtiyati redbirler, (izmir BD 2000/1,
39-68
s.

ERSOY, Rrfat: izahh Notlu igtihath Hukuk usulii Muhakemeleri Kanunu. Ankara r976.

ERTEM, Salih: icra iflas Uukukundan Onemli Bahisler, Adanal944. ESMER, Galip: Mevzuatrmzda Gayrimenkul Hiikiimleri ve Tapu Sicili, 4. Baskr,
Ankara 1983.

FIRAT, E. opuz: ihtiyati Tedbir Kararlanna Uyulmamasr Halinde Tiirk ceza Kanununun 526'nq Maddesinin uygulanabilmesi olumlulufu, AD 1962/7-g, s.
810-815.

IMRE, Zahit: Kusursuz Mesuliyet Halleri, istanbul 1949. INAN, Ahmet: Notlu ve izatrtr Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve
hatlar, Ankara 1969.

ilgili igti-

KANETI, Selim: isvigre Federal Mahkemesinin Borglar Hukuku Kararlal, l. cilt,

Ankara 1968.

KARAFAKIH, i. Hakkr: Hukuk Muhakemeleri usul0 Esaslan, Ankara 1952. KARAHASAN, M. Regit: Sorumluluk Hukuku, istanbul 1995.

KARAOK, Hasan: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve Buna Ait igtihatlar, 2.

Baskr, istanbul 1957.

KIYAK, Fahrettin: Temyiz 2. CezaDairesinin Karan: ihtiyati Tedbir Kararrna Muhalefet Ttirk Ceza Kanununun 526 nu Maddesini ihlal Etmez, TKi 1957/3, s.
22r. KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulti, 6 ciltlistanbul 2001. KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulii El Kitabr, istanbul 1995. KURU, Baki: icrave iflas Hukuku, 1. Cilt, Ankara 1988. KURU, BakilARSI-AN, Ramazan/Yn-MAZ, Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabr, Ankara 1989. KURU, BakilARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder: icra ve iflas Hukuku Ders Kitabr,Ankara 1986. MAYATURK, H. Hamdi: ihtiyati Tedbirden Do[an Tazminat Davalannda Haksrz Muamele ve MuhtemelZanar iddiasr, igo t938/t, s.21-27. MULKUS, Halil: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati HaczinUygulama Yeri, ABD 1969/3, s.

3rr-3r2.
OLGAQ, Senai: Emsal igtihatlarla Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Ankara
1977.

OKIEM, imran: igtihath Hukuk Usuli,i Muhakemeleri Kanunu, 2. Baskr, Ankara

1943.

ONDER, Akil: ihtiyati Tedbirler,

ONOER,

AD 1943/3, s. 121-139. Akil: Miras Hiiktimlerinden Terekeye Miiteallik ihtiyati Tedbirler, AD

194314 s.205-213.

OZOb$, Orhan: idari Yargrda Ytiriitmenin Durdurulmasr ve Nitelipi, Sorumluluk Hukukunda Yeni Geligmeler III. Sempozyumu, istanbul 1980, s. 9-26. OZKAN, Hasan: Ansiklopedik Hukuk Rehberi, 1. Baskr, II. Cilt, Ankara 1999. OZKAN, Hasan: Agrklamah-igtihath ihtiyati Tedbir, Delil Tesbiti ve ihtiyati Haciz ile Kamu Alacalrnrn tahsilinde ihtiyati Haciz,2. Baskt, Ankara 1997. OZVtgR, ihsar/qORBALI, Halim: 3402 Sayrh Kadastro Kanunu $erhi, Ankara
1988.

6ZTEK, EsaI/KAZANCI, Sadi: Nazari ve Tatbiki igtihath Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Ankara 1957. ffiiARI, N. Ruhi: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, AD 1956/3, s.361-372. PEKCANTTEZ,HakaI: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2000. POSTACIOGLU, E. ilhan: Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Baskt, istanbul 1975. POSTACIOGLU, E. ilhan: Banka Teminat Mektuplannrn Odenmesi ihtiyati Tedbir Karan ile Durdurulabilir Mi? idare Hukuku ve ilimler Dergisi 1982/3, s. 175-182.

XV

REiSOGLU, Seza: Teminat Mektuplannrn Odenmesinin ihtiyati Tedbir Karan ile Onlenmesi ve Sonuglan (Prof. Dr. Haluk rando[an'rnHatrrasrna Arma[an, Ankara 1990, s. 471481\. SALDIRIM, Mustafa: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati HacizLJzerine Kargrlagtrrmah Bir inceleme, ABD 199912-3, s. 204-223. slNMAZ, Burhan/KARATAg, izzet: igtihatlarla Hukuk usulti Muhakemeleri Kanunu, Ankara L987.

$AMiLOGLU, Muzaffer: Hukuk igtihatlar Ltigatr, Ankara 1970. $ENER, Esat: Tereke Hakkrnda ihtiyati Tedbirler ve Mirasrn Resmen idaresi, yD
1977/2, s.81-94.

$ENPOLAT, N. Kemal: Uygulamada ihtiyati redbir ve ihtiyati Haciz, iBD lggzl45-6, s. 280-286.

TEOMAN, Omer: icra Edilmig Bir Anonim ortakhk Genel Kurul Karannm Uygulanmasmtn Durdurulmasr Konusunda Mahkemece ihtiyati Tedbir Kararr Verilip Verilemeyecegi, Yasa199613 s.394 vd. TANDOGAN, Haluk: Kusura Dayanmayan S<izlegme Drgr Sorumluluk, Ankara
1981.

tonundaki Tatbikatr, istanbul 1 967. USLU, T. Azmi: Yeni Hukuk Liigafi, istanbul 1964.

TORE, H. Futuhi: ihtiyati redbir ve ihtiyati Haciz Nedeniyle Agrlacak razminat Davalan, AD 197611-2, s. 125-132; ABD t974l\, s. 910-917. TURHAN, Turgut: Davactntn ve Davaya Kafilamn Teminat Gcisterme Yiiktimltilii!ii, Osman Fazrl Berki Arma[aru, Ar*ara 1977. UMAR, Bilge: Hukuk Usuli.i Muhakemeleri Kanunumuzun Mehaz Neuchdtel Kan-

Uzerine Bir Inceleme, Konya BD I 975, s. 8- I 0. usrrxoaG, Saim: ihtiyati redbirler, istanbul I 9g I (Usti.inda[-Tedbirler). usrtrNoec,. Saim: Medeni yargrlama Hukuku, r ve 2. cilt, 4. Baskr, istanbul 1 989 (Usttinda!-Yargrlama).

usMAN, Fakir: ihtiyati redbir ve ihtiyati Hacizden Do[an Tazminat Davalarr

usrtnvoeG,

4ro. YTLMAZ, Ejder/YILMAZ, Umit:Ornekreriyre Adli yazr ve yazgma Usulleri, Ankara 1988. YTLMAZ, orhan: ihtiyati redbirler,2. Baskr, Konya l9g5 (yrlmaz-Tedbirler). YILMAZ, orhan: ihtiyati Tedbirlerde Gdrev ve yetki, yD 1977/3-4. s.267-27g. XVI

Saim/TULUAy, Metin: ilmi ve Kazai igtihatlarla Agrklamal Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, istanbul 1969. YILMAZ, Ejder: Hukuk Sdzliipii, 5. Baskt, Ankara 1996. YTLMAZ, Ejder: Davada inanca, AUHF 50.yrr Arma[anr, Ankara 1977, s.3gl-

usrtluec,

s. 27 7 -28 | (Ustiinda!-Dava).

Saim: ihtiyati redbirden Dolayr Tazminat Davasr,

iuHFM 1962ll,

KISALTMALAR
ABD AD Any Mah
a$a

AYiMK BK
bkz
Bursa BD:
t/

CD CGK DD
dn

FSEK

IID
HGK HUMK

inp

iin

irip iUnrvr ivur

iz BD Juristictio

iiK

K
Karg

Konya m nak no RG

BD:

RKD

Ankara Barosu Dergisi Adalet Dergisi Anayasa Mahkemesi Agafr Askeri Ytiksek idare Mahkemesi Kanunu Borglar Kanunu Bakmrz Bursa Barosu Dergisi Ctimle Ceza Dairesi Ceza Genel Kurulu Darugtay Dergisi Dipnot Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Hukuk Dairesi Hukuk Genel Kurulu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu istanbul Barosu Dergisi icra iflas Dairesi icra iflas Kanunu ilmi ve Kazai igtihatlar Dergisi istanbul Universitesi Hukuk Faktiltesi Mecmuasr idari Yargrlama Usulii Kanunu i2mir Barosu Dergisi Kazai igtihat Dergisi Kanun Kargrlagtrnnrz Konya Barosu Dergisi Madde Naklen Numara Resmi Gazete Resmi Kararlar Dergisi

XVII

TCK TD

Tiirk Ceza Kanunu

Ticaret Dergisi Tiirk iqtihatlar Ktlliyatr Ttirk Medeni Kanunu Tiirk Ticaret Kanunu Tatbikatta Yargrtay Kanunu Uyuqmazhk Mahkemesi Kanunu Ve devamt Yasa Hukuk Dergisi Hukuk ve Ticaret Mahkemeleri Yazr iqleri Ytinetmeli[i Yargrtay Dergisi Yargtay Kararlan Yargrtay Kararlan Dergisi

TiK TMK
TTK TYK UMK
vd Yasa Ydn Yrg

YK YKD
yuk ZPO

Yukan Zivilprozessordnung (Alman Hukuk Usulii Muhakemeleri

Kanunu)

cints
Tarihsel geligim iginde hak sahibi, hakkrnr rinceleri kendi gi.iciine dayanarak elde edebiliyordu. Zaman iginde bu yoldan vazgegilerek hak sahibinin hakkrnr hulcuk kurallanna g<ire almasl esasl kabul edilmigtir. Bu esas gergevesinde hak sahibi hakkrnr ararken, devletin bu ig igin g<irevlendirdili yargr organlanna (mahkemelere) bagvurarak hukuki korunma talebinde bulunacaktrr. Bagkasr tarafindan hakkr ihlal edilen veya tehlikeye sokulan veya kendisinden haksrz bir talepte bulunulan kimsenin yargr organlanna (mahkemelere) baqvurarak htrkuki korunma isteme konusunda yetkisi, yani dava hakkr. vardr. Bu hak, bir temel hak olarak anayasalar ile giivence altrna almmrgtrr. Nitekim, Ttirkiye Cumhuriyeti Anayasasrnrn 36 nct maddesinde bu hak, "Herkes, me$ru vasrta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargl mercileri rintinde davacr veya davah olarak iddia ve savunma ile adil yargrlanma hakkrna sahiptir" geklinde anayasal giivenceye kavugturulmu$tur. Hak sahibine dava hakkrmn tarunmasr ve bu hakkrn anayasal giivenceye kawgturulmasr hakkm elde edilebihnesi igin yeterli de[ildir. Hakkrn elde edilebilmesi igin dava hakkrnrn teminat altrna almmasr kadar, bu hakkrn kullanrlmasr durumunda yargr organlannca (matrkemelerce) verilecek kararlann aynen icrasmr sallayacak tedbirlerin de almmasr gerekli ve zorunludtx. Bizzat hak almayr yasaklayan Devlet, hak sahibinin hakkrnr elde edebilmesi igin gerekli tedbirleri de almak zorundadrr. Sdziinii etti[imiz bu tedbirler hak sahibine gegici hulcuki korunma sallayacaktrr. Kanunlanmrzda bu nitelikte diizenlemeler mevcuttur (meseld, ihtiyati tedbirler, ihtiyati haciz, yiirtitmenin durdurulmasr, hacizde ve iflasta muhafaza tedbirleri, tereke hakkrndaki tedbirler vs.) Biz bu galr$mamuda siiztinii etti[imiz tedbirlerden "ihtiyati Tedbirler"i inceleyece[iz. Konu olarak, "ihtiyati Tedbirler"i segmemizin gegitli nedenleri vardrr.

Her geyden <ince bu mtiessese, deSiqen diinyanrn ortadan gftardrfr gok gegitli problemler. kargrsmda, uygulamada tinemli bir rol oynar hale gelmigtir. Gerek hukuki ve gerek ticari iglerde, bu tedbirlere biiyiik cilgiide ihtiyag duyulmasr nedeniyle, mahkemeler gok sayrda ihtiyati tedbir

talepleri ile kargr kargrya kalmrglardrr. Bu ihtiyati tedbir taleplerindeki artrgm nedenlerinden birisi de hig giiphesiz ki, adli mekanizmanrn ihtiyaglan en krsa zamanda kargrlayamamasl nedeniyle davalann uzamasldrr.

ihtiyati tedbir taleplerindeki artrgrn bir sonucu olarak birtakrm qiipheli ve ihtilaflr sorunlar da hulcuk hayatna girmigtir. Bu arada uygulamada ortaya grkan ihtiyati tedbir taleplerindeki artrg tinemli usul hukuku meselelerinin ortaya grkmasma sebebiyet vermigtir. ihtiyati tedbir talebi iizerine mahkemelerce verilen kararlara karqr temyiz kanun yolunun agrk olmamasr nedeniyle Yargrtayrn hukuk uygulamasr da bulunamamrgtrr. Bunlarrn drqmda, kanunlanmvdayer alan ve ihtiyati tedbire iligkin bulunan hi.iktimlerin yetersiz olmasr ve diper yandan da bu kararlara kargr Yargrtaya baqvurulamamasl nedeniyle, bu alanda farkh mahkeme kararlan ortaya grkmrqtrr. Aynca bu alanda yazlan yazlar ve eserler yeterli olmadrlr gibi, miiesseseyi de tam olarak aydmlatamamrgtu. Biz bu sorunlan belirlemeye ve griztimlerini gristermeye gahgacafrz. Ihtiyati tedbirleri konu edinen bu gahgmamz beg brili.imden olugmaktadrr. Birinci bciltimde ihtiyati tedbir miiessesesi genel olarak incerenecektir. Bu boliimde ihtiyati tedbir kavramr, ihtiyati tedbirlerin Ti.irk hulcukunda dtizenlenigi, ihtiyati tedbirlerin amaglan ve ihtiyati tedbirlerin muhtevasr aynntrh olarak incelenecektir. ikinci boltimde, "ihtiyati Tedbir Usuli.i" baghlr altrnda, grirevli ve yetkili mahkeme, ihtiyati tedbir talebi ve bu talebin incelenmesi konulan
agrklanacaktrr.

ugtincti boli.im, "ihtiyati redbir Karan ve Bu Karann yerine Getirilmesi" baqh[rnr tagrmaktadr. Bu baghk altrnda ihtiyati tedbir karan, ihtiyati tedbir karanrun yerine getirilmesi (icrasr), ihtiyati tedbir giderleri ve ihtiyati tedbire muhalefet incelenecektir. Ddrdtincii bdliimde, ihtiyati tedbiri sona erdiren sebepler incelenecektir.

Beginci bdltimde ise, haksz ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davalan incelenecektir. Qahgmamrz da esas itibariyle ulkemizdeki kanuni dtizenleme ve yargr organlannrn kararlan g<iz rintinde tutulmugtur. Bu arada imk6n <ilgiisiinde ozellikle Alman hukukundaki durum da incelenmigtir.

XX

inriy.rri rnonin
$ 1. GENEL

Birinci B6li.im

vrtinssnsnsi

arasrnda uzunca bir zamana ihtiyag vardrr. Bu uzun zaman siiresince ve hatta dava agrlmadan dnce, fiili durumlar o gekilde geligebilir veya geligtirilebilir ki, davacrrun dava sonunda hakl grkmasrna rafmen, elde edilen hiikmiin infazmr sa[layamamasr sdzkonusu olabilir. Bunun yanrnda davanm devamr stiresince de bazt gegici tedbirlerin alnmasr zorunlu olabilir. igte, davacrnrn davasmr kazanmasr durumunda, dava konusu geye kavugmaslnl garanti altrna ahnak igin, dava agrhnadan cince veya dava srrasrnda h6kim tarafindan emredilebilen, gegici nitelikteki tedbirlere ihtiyati tedbirler de-

a; inrivari rposin KAVRAMT Bir davanrn agilmasr ile hukme ballanmasr

nir,Cirnn

nir.l

ihtiyati tedbir dava agrlmadan 6nce veya sonra istenebilir. Bunun igin tedbir isteyen mahkemeye bagvurur. Talebi hakh gorilli.irse mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilir. Daha sonra ihtiyati tedbirin gegidine gcire ihtiyatr tedbir kararr yerine getirilir.
B) iHTiyATi TEDBiRLenN TUm HUKUKLTNDA DUZENLENi$I ihtiyati tedbirler, genel olarak Hukuk usulii Muhakemereri Kanununda diizenlenmig olmakla beraber (HUMK m. 101-l l3lA). 6zel kanunlarda da ihtiyati tedbirlere iligkin hiiktimler vardr.

maddeleri arastnda, genel olarak diizenlenmigtir. Bu di.izenlemeyi ilerde aynntrlr olarak inceleyeceliz. ilerde de g<iriilebileceSi gibi, bu diizenleme birgok bukt*dan yetersiz kalmaktadrr.

I- Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunundaki Diizenleme ihtiyati tedbirler, Hukuk Usuli.i Muhakemeleri Kanununun 101-ll3/A

Diger tanrmlar igin bkz. Ttirk Hukuk Liigatr s 153; AKyAZAN, Srtkr: ihtiyati Haciz ve Haeze igtirak Dereceleri, istanbul 1958, s. 4; ERGtrNEy, Hilmi: Turk Hukukunda Liigat ve Istrlahlar, istanbul 1973, s. 210; USLU, T. Azmi: yeni Hukuk Lugatr, istafibul 1964, s.144; yILMAZ,Ejder: Hukuk Sozltigii, 5. Baskr, Ankara 1996, s. 368; YILMAZ, Orhan: ihtiyati Tedbirler, 2. Baskr, Konya 1985, s. 15 (YILMAZ-Tedbirler); PEKCAI{,TEZ, Hakan: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2000.
s. 456.

L Genel Bilgiler

Usul kanunundaki bu genel diizenleme yanrnda, diler kanunlarda da ihtiyati tedbirlere iligkin hiikiimler mevcuttur. Usul kanunundaki dtizenleme ile bunlar arasrndaki genellik-dzellik iligkisi vardr. Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunundaki ihtiyati tedbirlere iligkin hiikiimler genel nitelikte olup, difer kanunlardakiler ise 6zel niteliktedir. Bu nedenle, di$er kanunlarda ihtiyati tedbirlere iligkin 6zel htikiim bulunrpayan hallerde usul kanunundaki genel htkiimler uygulanacaktrr." Yani, ihtiyati tedbirler igin <izel hiikiimler dngciriilmiig^ ise, arfik ihtiyati tedbirleri diizenleyen genel hiikiimler uygulama alanr bulamaz.'

II-

Ozel Kanunlardaki. Dtizenleme

Ozel kanunlarda yer alan ihtiyati tedbirlere iligkin htikiimler tespit edebildi$imiz kadarryla gunlardr: TMK m. 420,637; TTK m. 63,140,382,435,504, 880, 887; iiK m. 28, 72tll-il1,97,257-268; 634 sayrh K. Ek m.2;831 sayrh K. m. 5; 2247 sayfiK.. m.22;2499 sayftK. m.46/a;2822 sayft K. m. 16, 41,46/2;2886 sayrh K. m. 26/II;2924 sayrh K. m. 3/II, 8; 2942 sayrh K. m. 20/l; 3091 sayrh K. m. 13, 14;3213 sayrh K. m.40,41;3402 sayrh K. m.25,40; 3780 sayrh K. rn.6g; 4389 sayrh K. m. 14,17,20;4473 sayrh K. m. l5; 4686 sayrh K. m.6; 5846 sayrh K. m. 77;7269 sayrh K. m. l9lIII; 551 sayrh KHK. m. l5l-153; 554 sayrh KHK. m.63-65; 555 sayrh KHK. m.34-36;556 sayrh KHK. m.76-784 Buraya kadar, ihtiyati tedbirlere iligkin dzel diizenlemeleri tespit edebildilimiz dlgtide belirttik. Bunlann drgrnda TMK' nun 589 uncu maddesinin iist bagh[rnda, tereke hakkrnda ahnacak tedbirler "Koruma Onlemleri" otarak nitelendirilmig ise de, bu tedbirler, Hukuk usulti Muhakemeleri Kanununun l0lll3lA maddeleri anlamnda ihtiyati tedbir de[ildir.5 yargrtay da bu g0riigtedir.6

TEDBIRLERIN seNZeR MUESSESELERLE KAR$r_ LA$TIRILMASI Kanunlartmrzda ihtiyati tedbir niteliginde olmamakla beraber, ona benzeyen ve ona yakln sonuglar do$uran bazr miiessese ve hiiktimler de vardr. Hatta

c) igrffari

KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulii, 4. Cilt, 6. Baskr, istanbul200l., s. 4315 (KURU-IV); USTUNOA6, Saim: ihtiyati Tedbirler, istanbul 1981, s. Z (USTUNDAc-Tedbirler); YILMAZ-Tedbirler s. 15.

USfUNOnc, Tedbirler s. 15.

Aynca bkz. Posta Qekleri Ttiz[pU m.26/tt (RG 1.7.1969 sayr 13237). 4721 sayljr Ttirk Medeni Kanunu 08.12.2001 tarih ve 24607 sayfi Resmi Gazetede yayrmlanmrg ve 01.01.2002 tarihinde yiiriirl0ge girmig olup, 17.02.1926 tarihli ve 743 sayrh riirk Kanunu Medenisini yuriirliikten kaldrrmrgtrr . Ayrrca bkz. aga s. 54.

2/238-534

Bkz. HGK 21.9.t966,2/852-24r (Si 1967t231 s. 155_159); HcK 22.11.1966, (iKiD t97o/tt2 s. 8449-8500); Aynca bkz. 2. IID Lr.t2.tg7o, 5693t65r2 (RKD l97ll3-4 s.78; ABD r97U3 s.473).

L Genel Bilgiler

bir gegit ihtiyati tedbir olan ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbir miiessesesinin bile
farklarr vardrr.

I- ihtiyati Tedbirler-Teminat
Teminat, dava agan, davaya katrlan veya icra takibinde bulunan kimsenin, haksrz grkmasr halinde kargr tarafin zararlarrm kargrlamak igin, gekig_meye dahil olmayan bir mal veya nakdi kargrhk olarak gdstermesinden ibarettir.' Teminatta da bir tedbir niteligi varsa d4 bu ihtiyati tedbirlerden farkh bir nitelik taqrr. ihtiyati tedbir, uyugmazhk konusu hakkrnda ahnan bir tedbirdir; oysa teminat, dava konusunun drgrnda kalan ve ondan bagka bir geydir."

II- ihtiyati Tedbirler-Delillerin Tespiti

Delillerin tespiti, ileride agrlacak veya agtlmtq olan bir dava ile ilgili delillerin, bazl gartlar altrnda, zamanrndan 6nce toplanrp emniyet alttna allnmastnt saflamak igin kabul edilmig bir m0essesedir.' Delillerin tespitinde, davanrn karara ba$anmasrna yardrmcr olacak delillerin kaybolmasrnt dnlemek igin tedbir ahnmaktadrr. Oysa ihtiyati tedbirler sOzkonusu oldu$unda, dava konusu olan mal veya hakkrn elde edilebilmesi igin o mal veya hakka tedbir konulmaktadrr.'u Dolayrsryla delillerin tespiti, gerek konusu gerek gayesi bakrmrndan ihtiyati tedbirlerden farkhdrr.

III- ihtiyati Tedbirler-ihtiyati Haciz

ihtivati tedbirler ile ihtivati haciz miiessesesinin ortak vonleri olmakla beraber,rr birbirinden farkh yOnleri de vardrr. Her iki tedbir ge.gidinde de sdzlti muhakeme gerekmeksizin karar verilebilir (HUMK m. 105/[; IIK m. 258/II) ve karar igin dnemli vakralann tam olarak ispatrna gerek yoktur. Bu ortak 6zelliklere ra[men her iki mtiessese, dzellikle amaglan, konulan ve tabi olduklarr hiikiimler bakrmrndan birbirinden farkhdrr. Uygulamada her iki miiessese arasrn-

Teminat igin bkz. KURU-IV s. 41544214; TURHAN, Turgut: Davactnm veya Davaya Katilanrn Teminat G0sterme YUktim0, Osman Fazrl Berki Armapant, Ankara 1977, s. 853-905; YILMAZ, Ejder: Davada inanca, AUHF 50. Yrl Armalant,
Ankara 1977, s. 38 1-410. ANSAY, S. $akir: Hukuk Yargrlama Usulleri, 7. Baskt, Ankara 1960. s. 195; Berkin, Necmeddin: Tatbikatgrlara Medeni Usul Hukuku Rehberi, istanbul 1981, s. 514 (BERKiN-Rehber); BiLGE, NecipiONEN, Ergun: Medeni Yargrlama Hukuku Dersleri, 3. Baskr, Ankara 1978, s. 368; YILMAZ-Tedbirler s. 16.

l0

KURU-IV s. 4426.

ANSAY s. 195; BERKiN-Rehber s. 514; BiLGE/ONBN s. 368; KURU-IV

4421 .; Yn-MAZ-Tedbirler s. I 6. uSftrNOad-Tedbirler s. 5 vd.

s.

ll

Genel Bilgiler

daki farklara dikkat edilmemekte,12 ihtiyati haciz karan verilmesi gereken hallerde ihtiyati tedbir karan verilmektedir.r3 Bu nedenle her iki miiessese araslndaki farklan belirrnekle yarar vardr. ihtiyati haciz sadece paru alacaklanna iligkin dava veya icra takiplerinde sdzkonusu oldu[u halde, ihtiyati tedbirler kural olarak icra takiplerinden bagka geylere (haklara, menkullere ve gayrimenkullere) iligkin davalarda ahnrr. ihtiyati tedbirde dava konusu olan gey (mesel6 menkur, gayrimenkur mal) igin, dnleyici veya koruyucu nitelikte tedbir almr; oysa ihtiyati hacizde, alacaklrya heniiz kesin haciz isteme yetkisinin (iiK m. 3i, 87) gelmedigi bir donemde, borglunun mallanna gegici olarak el konulmak suretiyle, alacaklnrn para alacaprnm zamanlnda (dava veya icra takibi sonunda) ddenmesi emniyet altma almr. ihtiyati hacizde ihtiyaten haczedilen mallar, alacakhlann agtr[r veya yaptt[r (veya agmayl veya yapmayr dtigi.indi.isi.i) bir dava veya icra takibinin konuiu para alacafirdrr. Oysa ihtiyati tedbirde tizerine ihtiyati tedbir konulan mallar, davacr ve davah arasmda gekigmeli olup, davacnrn agmr$ oldufiu veya ilerde agmayl diigiindtilii bir davanrn konusudur. ihtiyati tedbirde, dava konusu olan ve kime ait ordu[u taraflar arasmda gekigmeli bulunan mal igin emniyet (muhafaza) tedbiri ahnrr. ihtiyati hacizde ise, dava veya icra takibi konusu olan para alacaptnrn ilerde, davi (veya icra takibi) sonunda <idenmesini emniyet (gtivence) altrna almak igin, dava konusu (veya icra takibi) konusu para ile higbir ilgisi olmayan ve davahya (borgluya) ait oldulu taraflar arasmda gekigmeli bulunmayan mallara el konuiur (uurnuitu. ihtiyaten haczedilir).

IV- ihtiyati Tedbirler-Terekede Koruma Onlemleri Terekede koruma dnlemleri (TMK m. 589 vd), terekenin korunmasrnr ve hak sahiplerine ulagmasrnr saSlar.Bu tedbirlerin iki gayesi vardr. Bunlardan biri, terekenin miras btrakantn dliimti zamanmdaki hati ite dondurulup tereke-

tz

maddeleri arasrnda ay'rnttlt olarak dtlzenlenmigtir. Yargrtay bir karannda "ihtiyati haciz icra takip iglemi olmayrp yaprlacak icra takibinden veya agrlacak davadan 0nce uygulanan ve HUMK'nun 105 ve bunu izleyen maddesinde diizenlenen ihtiyati tedbir benzeri daha etkili bir iglemdir" demek suretiyle iki mi.iessese arasrndaki benzerligiyle dikkat gekmigtir. Bkz. HGK 16.02.2000, tz-49/94 (yKD zoCf,fi2 s.

$unu hemen belirtelim ki, ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbir arasrndaki fark, daha yeni tarihlerin iir0niidtir. Zva, rhtiyati haciz miiessesesi, tarihi baglangrcrnda her iki teminat olgusunu da birlikte ihtiva ediyordu (BAUR; Studien zum enistweilisen Rechtsschutz, Tiibingen 1967, s. t; UsrCrNoad-Tedbirler s. 5 den naklen). Eikiden bizim hukukumuzda da her iki miiessese HUMK'da diizenlenmigti. Daha sonralarr ihtiyati haciz miiessesesi HUMK'dan grkartrlmrg ve iiK,nun 2s7-26g inci

13 KURU-IV

r8l l-1817).

s.

4411; PEKCANITEZ s. 466 Ayrrca bkz. aga s. 29 dn. 134.

l.

Genel Bilgiler

den higbir geyin kaybolmamasrm ve kagrnlmamasrnr saflamak; durulan terekenin mirasgrlara intikalini iaSlamaktrr.

di[eri ise, don-

Terekedeki koruma dnlemlerira ile usuldeki ihtiyati tedbirler arasrnda gaye ve konu bakrmrndan farklar vardr. Usuldeki ihtiyiti tedbirlere hAkim rei-en karar veremez; sadece istek iizerine karar verebilii. Terekeye iligkin koruma onlemlerini ise, hdkim.gerek istek iizerine gerek resen almak iorundadrr. Ayrrca dava agrlmadan cince istenen ihtiyati tedbJrler igin l0 giin iginde dava agmak gele-kli oldulu halde, tereke hakkrndaki koruma cinlemlerinde bciyle biryorunluluk yoktur.

Ahnan tedbirlerin sona ermesi de farkhdrr. Terekede koruma cinlemleri, tedbiri gerektiren hallerin ortadan kalkmasr halinde sulh hdkiminin terekeyi hak sahiplerine teslim etmesiyle sona erer. Oysa ihtiyati tedbirlerde tedbirin kalkmasr daha

de[igiktir.

Terekedeki koruma onlemlerine iligkin iglemler, idari iglere iliqkin otdulundan bu konudaki kararlar temyiz edilebilir. Oysa ihtiyati tedbirlere iligkin kararlar temyiz edilemezler

ihtiyati tedbirlerde, tedbirin konusunu tegkil eden geylerin aynr gekigmeli oldulu halde,,.terekedeki tedbirlerin konusunuiegkil eden-qeylerin aynrnda 9ekigme yoktur." V- ihtiyati Tedbirler-Hacizde Muhafaza Tedbirleri
alrnan.tedbirlerle (iiK m.88-9r) ihtiyati tedbirler, gerek koiulan ve gerek gayeleri bakrmrndan birbirinden farkhdrr.16 Hacizdeki muhafaza tedbirle;r7, ha;iz konulan mallann muhafaza altrna almmasr ve icra memurunun gerektilinde bu mallart el altrnda tutabilmesi imkanrnr saflar. Bu tedbirler haizedilen mallar
bakrmmdan scizkonusudur.

Alacakhnrn alaca[trun tahsil edilebilmesi igin, haczedilen mallarrn aynen muhafazast ve icra dairesinin emrine hazrr bulundurulmasr gerekir. Bunun igin

alacakltlann menfaati igin zaruri g<irdti[ii bi.itiin muhafaza tedbirlerini emredebilir. Eler borglu <ideme emrine itiraz eimemigse (iiK m. 156), alacakhnrn talebi tizerine, mahkeme mutlaka bu tedbirlere karar vermeye mecburdur. Bu ted_

VI- ihtiyati Tedbirter-iflasta Muhafaza Tedbirleri iiK'nun 159 uncu maddesine g<ire, iflas talebi harinde

mahkeme

ilk

once

t4 t6 t7
15

Tereke hakkrndaki tedbirler igin bkz. ONDEn, Akil: Miras Hiikiimlerinden Terekeye Miiteallik ihtiyati redbirler, AD lg43/4, s. 205-213; $ENER, Esat: Tereke Hakkrnda ihtiyati redbirler ve Mirasm Resmen idaresi yD 19i7lz,s. gl-94.

YTLMAZ-Tedbirler s.20.

YILMAZ-Tedbirler s. lg.
Hacizde muhafaza tedbirleri igin bkz. KURU, Baki/ARSLAN, Ramaza;r,'lILMAZ, Ejder: icra ve iflas Hukuku Ders Kitab; Ankara 19g6, s. Zlg,Z2l,Z32.

l.

Genel Bilgiler

birler iflas dairesince yerine getirilir. Defter tutulmasma karar verilebilmesi igin, alacaklmrn teminat gdsterme zorunlululu yoktur. Ticaret mahkemesi, defter tutma drgrndaki bir muhafaza tedbiri isteyen alacakhdan teminat vermesini isteyebilir; borglu <ideme emrine itiraz etmemig veya alacak bir ilama baflr ise teminat aranmaz. Aynca devlet ve adli yardtmdan istifade eden kimseler teminat
gdstermek zorunda

delildir.

iiK'nun 159 uncu maddesindeki tedbirler iflas davasrnrn agrlmasr 0zerine alacakhlann menfaatlerini korumak igin zaruri gcirtilen ve istek olmasa bile, hdkimin kendili[inden alabilecepi tedbirlerdir. Bu tedbirler kamu diizeni ile ilgili olup,. resen almmasr gerekir. Qiinkfi bu tedbirler, sadece iflas talebinde bulunan alacaklmm de[il, bo'rglunun btitiin alacakhlannm menfaatini ilgilendirmektedir. Oysa usuldeki ihtiyati tedbirler kamu diizeni ile ilgili olmaytp, dolrudan do[ruya gahsi hak ve grkarlan ilgilendirdipinden, ancak taraflann iste[i iizerine ahnabilir.'o
rr'Il- ihtiyati Tedbirter-Yiiriitmenin Durdurulmasr Bir idari iglemin iptali igin dava agrlmasr, idari iglemin icrasrnt durdurmaz. idari iglemin icrasrnr durdurabilmek igin yi.irtitmenin durdurulmasr gerekir.

Yiiriitmenin durdurulmasr, iptali istenen bir idari iglemin uygulanmastnt belli bir stire igin, en geg dava sonuglanncaya kadar erteleyen gegici bir <inlemdir. Yiiriitmenin durdurulmasr gegic^i bir tinlem olup, belli kogullarrn varlrpr
halinde, dava agrldlktan sonra

allnlr.''

Ytirtitmenin durdurulmasrnrn ihtiyati tedbirlerden farkh bir miiessese olup olmadr[r tarhgmahdu. Bir g<iriige gcire, "yii^rUtmenin durdurulmasr, ihtiyati tedbir niteli$inde istisnai bir usul hiikmtidiir."Bizim de katrldr[rmrz di$er bir gdriige gdre ise, "yiirttmenin durdurulmasr miiessesesi idari yarglya ozgii ve onun <inemli bir dava ttirti olan iptal davalannrn aynlmaz bir unsuru olarak, adli yargrda yer alan ihtiyati tedbirlerden farkhdrr. Bu iki mtiessese arasmda usul, amag, konu, sonug ve yerine getirme gibi hususlarda onemli farklar bulunmaktadrr. Bu farklar her iki miiessesenin aynr savrlmasma olanak v emez" .2r AKYAZAN, Srtkr: iflas Talebi Uzerine Muhafaza Tedbirleri (ABD 1955/3, s. 205
t9
20

vd).

Bkz. IYUK m. 27; AYiMK m. 62. KURU-IV s. 4409; Ayrrca bkz. Any. Mah'nin 13.3.1964 giin ve 19 sayrh kararr

(Any. Mah. Kararlan Dergisi 196512 s.7l).

QAGA, Tahir: Yiir0tmenin Durdurulmasma Dair, Sorumluluk Hukukunda Yeni Geligmeler, IIL Semporyumu, istanbul 1980, s. 35; OZDE$, Orhan: idari Yargrda YiirUtmenin Durdurulmasr ve Niteli[i (Sorumluluk Hukukunda Yeni Geligmeler, III. Sempozyumu, istanbul 1980, s. l7).

L Genel Bilgiler

Yargttay, yiiriitmenin durdurulmasr kararlannrn da ihtiyati tedbir karan nitelilinde oldufu gdriigiindedir. Yargtay'a g6re, 'li.iriitmenin durdurulmasr kararlan gerek amag ve gerek nitelik ydniinden ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir
kararlarr ile
eg

anlamdadt...""".

Wn- intiyati Tedbirler-Tevdi Yeri Tayini

BK m. 9l'de, "Alacakll mUtemerrit oldu[u takdirde borglu hasar ve masraflart alacakhya ait olmak iizere vereceli geyi tevdi'ederek borcundan beraat edebilir. Tevdi edilecek yeri, tediye yerindeki hakim tayin eder. Fakat ticari egya, hakimin karan olmakstzn dahi bir ardiyeye tevdi edilebilir" hi.ikmii yer almaktadrr. Tevdi yerinin tayini, alacakh ile borglu arasrndaki iligkiyi de[igtirmeyen, kanun tarafindan borgluya tanmmrg bir yoldur. Tevdi yeri tayinine iligkin olarak mahkemece verilen kararlar da nihai karar niteli[inde olmadl[rndan temyiz
.

edilemezler.23

'

Tevdi yeri tayininde de bir tedbir nitelili var ise de, bu usul hukukundaki ihtiyati tedbirlerden farkhdrr. ihtiyati tedbirlerin konusu menkulve gayrimenkul mallar olugturabildi[i halde, tevdi yeri tayininde niteli[i itibariyle gayrimenkuller tevdi olunamazlar.

D) iHTiYATi TEDBIRLERIN AMACr I- Genel Olarak ihtiyati Tedbirlerin Amacr ihtiyati tedbirlerin amact'konusunda savunulan gcirtigleri klasik ve modern gdriigler olarak belirtebiliriz.

I. Klasik GdriiS
Bu gdriige g<ire, ihtiyati tedbirler ancak teminat amacr ile.konabilir. Ahnacak tedbir alacakhyr tatmin amacl gi.idemez. Bu durumda, kural olarak ihtiyati,tedbirler, sadece temin edici (himaye edici) bir fonksiyona sahip olabilirler.^ Ihtiyati tedbir ile alacakhnrn tatmini de$il, sonraki tatminin gimdiden temini sdzkonusu olabilir. Aynca ihtiyati tedbir esas davanrn yerine gegemeyeceli gibi, onu telafi de edemez." Bu gdriigii savunanlara gcire, ihtiyati tedbirler

22 Bkz.4. HD l?.10.197i, S}gt/g6g7 (KARAHASAN, M. Regit: Sorumluluk istanbul 1995, s. 1205);4 HD 9.11.1959, 661317954 (KURU-IV s. 4411): -- ku, 23 Bkz. 6. HD 2.3.1956, rg3gn453 (yllMAz-Tedbirler s. 22).

Huku-

Bu gtlrilgii savunan hukukgular bu kurala zorunlu hallerde bazl istisnalar tanryarak,

kurahn bazr hallerde ihlaline de mtlsaade ederler (Aynr giirUgte aynca bkz.

25

STEIN/JONAS: Komrirentar 1ur TO,19. Auflage, vor g 916, I, I ve vor g 935, I, t; USftniOeG-Tedbirler s. I I dn. 3den naklen) Ancak Alman Hukukunda belirtildigine gdre, bOyle bir telafi (esas davarun yerine gegme) gbk sayrda meydana gelmektedir. Tedbir almdrkran sonra esas da,";nrn izlenmesine artrk ihtiyag gOriilmemektedir. (LEIPOLD, Dieter: Grundlagen des

L Genel Bilgi.Ier

maddi hukuk talebinden grkan sonuca gdre hem daha azr verirler ve hern de daha bagka bir muhtevaya sahiptirler.'o Bu gcirtigti savunanlar ihtiyati tedbirlerin gegici nitelikte olmalanndan hareket ederek bu sonuglara varmaktadrlar.
2. Modern Gi)riiS

Modern hukukgular, klasik goriigiin ortaya koydu[u "tedbir ile tatmin deSil, temin sozkonusudur" kurahnrn higbir gey sdylemedi$ini ve bu soztin yanhq oldu[unu belirtmekted irler."' Bunlara gore, ihtiyati tedbirlerin yeknesak qekilde teminat amagh oldu$u do$masrndan vazgegmek gerekir. Zira, alacakhnrn hakktnrn ancak tatmin ile temin edilece[i bir gok hal diigtini.ilebilir. Hatta kural olarak alacaklrnrn hakkr temin edilmekle beraber, alacakhyr tatmin etmeyi hedefleyen ihtiyati tedbirlerin de mevcut olmasr gerekir.

sorunu g<izecek pratik bir krstas da bulunmayacaktrr. Bunun yerine, ihtiyati tedbirlerin gegici niteligi ve amaglan da dikkate alrnarak, ihtiyati tedbir mtiessesesinin kapsamrna giren tedbirler belirlenmelidir.'o Bu goriig agrsrndan, Alman Hukukunda ozellikle Jauernig'in ayrnmr 6nem tagrmaktadlr.

Bu d0gi.inceyi savunan hukukgulara gcire, ihtiyati tedbirlerin esas amacrntn teminat oldufu ve tatmin amacrnln ise istisna bulundu[u kabul edilerek yola grkrldr[rnda, bu istisnalann nasrl srnrrlandrrrlaca[r sorunu ortaya grkacak ve bu

II- Jauernig'in Tasnifi

bul etmektedir. Jauernig'e gore, ihtiyati tedbirler teminat amagh, diizenleme
amagh ve eda amagh olabilirler.

Jauernig, tig ayrr amag giiden ihtiyati tedbir ttirtin0n mevcut oldu[unu ka-

1. Teminat Amagh ihtiyati Tedbirler

Bu tedbirlerle mevcut durum muhafaza edilmek suretiyle bir tarafin hakkrnrn gergeklegmesi sa[lanr veya hakkrn gergeklegmesinin esash olgtide a$rlagtrrrlmasrna engel olunur. Bu ttir tedbirlerin ,unacl, bir hakkrn mtistakbel gergeklegmesinin

gtivenlik altma alnmasrdrr; yoksa, bu hakkrn bizzat gergeklegtirilmesi deSil. Bu amag gergevesinde mevcut durumun bir de[igikli[e u$atrlmasr da caiz-

e-instweiligen Rechtsschutz, Miinchen 1971, s. 3; STEIN/JONAS, vor g 935, IV, l; USftnqnAG-Tedbirler s. den naklen). Tedbir maddi hukuktan grkan hukuki sorlucu aynen saElayamaz (onu rirtemez); ancak, tedbir maddi hukuka iligkin bazt yan mukellefiyetleri drtebilir (BAUR s. 50: USftfNOa6-Tedbirler s. I I dn. 3 den naklen).

il

JALIERNIG: Der zultissige Inhalt einstweiliger Verfiigungen, ZZp,7915-6, s. 323;

USfUNnAC-Tedbirler s. l2 den naklen). JAUERNIG, s.324; USftfNOed-Tedbirler s. l2 den naklen).

Genel

Bilgiler

dir.2eTeminat amagll tedbirler ile dava konusunun esas dava sonuglanrncaya kadar rnuhafazasr ve boylelikle hakkrn temini sa[lanmrg olur.

ihtiyati Tedbirler Bu tiir tedbirlerin arnacl, gegici bir durumu adli yoldan diizenlemektir.3O Ozel likle si.irekli hukuki iligkiler-bakrmmdan bdyle tedbirlere ihtiyag duyulabilir. Mahkeme zaruri oldugu takdirde, bir hukuki iligkiyi ihtiyati tedbir ile diizenleyebilir. Bu suretle, ihtiyati tedbir hukuki iligkiyi yeniden inga etmektedir. Tedbirin maddi hukuktan grkmasr gereme1.. Burada tedbir, e-."iil*ig hukuki sonuglar igin bir bagka sebep tegkil eder.31 Ancak emredilen tedbirin maddi hukuka gcire talep edilebilecek olanrn gevresinde bulunmasr gerekecektir. Dtizenleme amaglt ihtiyati tedbirlerde, gelecekte yerine getirilmesi gerekecek bir edimin teminat altma almmasrndan gok, hukuki barigrn muhafizasr hedef tutulur. Bu nedenle dtizenleme amagh tedbirler, bir diizenleme gerektiren llgkuki iligkiye ba[lanmrglardrr. Adli yargrnrn gcirev alanma giren her hukuki iligki bir diizenleme tedbirinin konusunu tetkil eaebilir.32
(ifa) Amagh ihtiyati Tedbirter Bu tedbirlerin amacr, bir hakkr gegici olarak gergeklegtirmektir. yani alacaklrrun gegici olarak tatmini sdzkonusudur. Bu nitetigiyte teminat amagh ihtiyati tedbirlerden aynhrlar. Bu ti.ir tedbirlerin hangi hallerde verilece[ine iligtln bir 6lgi.i bulmak zordur.33 Bu nedenle bu tiir tedbiilerin sayrsr delige5'itir. nciyte bir tedbirin verilmesini hakh g<isteren ozel sebeplerin uuiltg, halinde karar verilebilmelidir.3a $artlara g<ire,-dava konusu olan istemin g"egici olarak yerine
3. Eda

2. Diizenleme Amagh

33

takdir edece$ine definildikten sonra, maddenin ikinci frkrasrnda ise, bu amagl tedbirler igin bazr Ornekler de verilmigtir IUSfffNOAC-Tedbirler s. l3). Alman usul Kanununun 940 lncr maddesine gore, "ihtiyati tedbirler, gekigmeli hukuki iligki hakkrnda gegici bir durumun diizenlenmesi amacr ile dahi; gayet bu dtzenleme, dzellikle stirekli hukuki iligkilerde esash sakrncalardan kagmmak veya tehdit eden bir kuvveti 0nlemek igin veya baqka sebeplerden dturii zorunlu g6riili.irse kabule gayandrr." Bu htikiimde alacaklrrun hakknrn sadece temin edilecilinden bahsedilmedifi igin, "bu tedbir tiiriiniin srf temin edici karaktere sahip oldugunun kabul edilmesinin dogru olamayacagma deginilmektedir (JAUERNIG, s. 33i usTLINDAc-Tedbirler s. l4 den naklen). STEIN/JONASS 938, I; USTLINDAG-Tedbirler s. 30 ve 3l den naklen. STEIN/JONAS$ 940, II; USfCTNOIG-teabirter s. 32 ve 33 den naklen.

Teminat amagh tedbiri, Alman usul Kanunu m. 935'de tanrmlamrg, m. 93g,de ise mahkemenin, bu amaca ulagmak igin hangi tedbirlerin gerekli oldu$unu serbestge

USftrNOad-Tedbirler s. 15.

STEIN/JONAS$ 935,IV, l;USTLjNDAG-Tedbirler s. 15 den naklen.

t0

I.

Genel Bilgiler

getirilmesini saplayacak tanda

bir ihtiyati tedbir karanntn verilebilmesi caiz'

Diizenlemenin ihtiyati Tedbirlerin Amacr Bakr' mrndan De[erlendirilmesi Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun 1Ol inci maddesinde 4 bent halinde ahnacak tedbirler belirtiltniq, 103 tincii maddede ise, "101 ve 102 nci maddelerde gdsterilen hallerden bagka tehirinde tehlike veya miihim bir zarar olaca[r anlagrlan hallerde tehlike veya zarail defi igin hdkim icap eden ihtiyati tedbirlerin icrastna karar verebilir" denmigtir. Hdkirn, 103 iincii madde htikmiine dayanarak ancak, ihtiyati tedbir yolu ile afunabilmesi miimktin tedbirleri alabilir. Dolayrsryla, ihtiyati tedbirlerin amaglarl konusunda belirtilen hususlar bizim hukukumuz agrsmdan da tinem ta;rr. Usul Kanunumuzun 101 inci maddesinin I ve 2 nci bentlerinde yer alan tedbirler, teminat amagh ihtiyati tedbirlere delinen <irneklerdir. Ancak bu bentlerde teminat amagh tedbirlerin dzellikleri hakkrnda bir agrklama yaprlmamlgtr.,Burada, dava konusu muayyen bir geyin teminine iligkin tedbir ornekleri verilmigtir.'o 101 inci maddenin 3 i.incti bendinde ise, ihtiyati tedbir yolu ile, borglu oldulu iddia edilen kiginin bir miktar paia ddemesine karar verilmektedir. Kanun bu-trtilcmti ile eda amagh bir tedbire deginmektedir.3? 101 inci maddenin 4 iincii bendinde ise, aynhk ve boganma davasl iizerine, Medeni Kanun gerelince icap eden tedbirlerin ihtiyati tedbir yolu ile ahnmasr da agrkga dngdriilm{igtiir. Bu tedbirler baskrn karakterleri itibariyle dtizenleyici tasarruf niteliEinde{ir. Zira bu tedbirler ile gegici nitelikte yeni durumlar yaratr lmr g olmaktadlr.'o Gdrtildii[ii gibi, Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu'nun l0l inci maddesi geqitli bentlerinde her iig amagh ihtiyati tedbir tiiriine drnekler vermigtir. Aynca, 101 inci maddede sayrlan tedbirlerin ahnabilmesi igin, bagka garta da gerek gciriilmemigtir. Bundan hareketle, h6kim 103 tincti madde gergevesinde ieminai, dtizenleme ve eda amagh ihtiyaii tedbirler alabilecektir.3!

III- HUMK'daki

35 UMAR, BiLGE: Hukuk Usulil Muhakemeleri

36

5t

38 39

Kanunumuzun Mehaz Neuchfltel Kantonundaki Tatbikatr. istanbul 1967. s.51, no: 81. USfUNOe6-Tedbirler s. 16. Nitekim, Alman Hukukunda, Usul Kanunumuzun l0l inci maddesinin 3 iincti bendinin sa[ladrpr ve eda amagh oldu[una detindi[imiz bu olanak Onceleri hukuk tatbikatmca kabul edilmig; sonra ise, bu tedbirler arttk pozitif esaslara baglanmr$tr. (STEIN/JONAS$ 935, tV; USfCTNoAG-Tedbirler s. 17 den naklen). usfuNneG-Tedbirler s. I 7. USf trNne6-Tedbirler s. I 9.

$ 2. ihtfyati Tedbirlerin Muhtevast

il

GENEL OLARAK ihtiyati tedbirler, esas dava sonuglanmadan 6nce, dava konusu mal veya hakka hemen etki edebilecek bir giice sahiptirler. Bu nedenle ihtiyati tedbirleiin muhtevast tespit edilirken dikkatli olmak gerekir. Heni.iz igin esair hakkrnda bir karar olmadt[mdan, ahnacak tedbirler, esas hakkrndaki davanrn alacaklya sa$!ay.}ca$ sonucu sallayamamahdrr. Aynca almacak olan ihtiyati tedbirler, esis hakkrndaki davanrn stirtincemede kalmasrna da yol agmamairdrr. Bu durumda ihtiyati tedbirlerin muhtevasr tespit edilirken, ihtiyati tedbirlerin amaglanna gdre yaprlan tasnifin esas almmasl uygun olacaktlr.

A)

$ 2.

ir{TiyATi TEDBinr,nniN

MUHTEVAST

I- Teminat Amagh ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr Hukuk usulii Muhakemeleri Kanunu'nun l0l inci maddesinin 1 ve 2 nci bendi drgrnda ahnacak olan teminat amagh ihtiyati tedbirlerin neler olacalrnr, Kanunumuz tayin etmemigtir. Bu durumda, 103 tincti madde dikkate ahnirsa, diler teminat amagh tedbirleri hdkim serbestge takdir edecektir.
Bu,tedbirler, yediemin tayin edilerek mahn muhafaza ve idaresinin ona verilmesi*, kargr tarafa bazr fiillerin emredilmesi veya yasaklanmasr geklinde olabilir.. Aynca mallarm muhafazasma ydnelik tedbirlir de arrnabilir.a' Teminat amagh tedbirler, hasmrn bir fiili yapmasl veya bir fiiri yapmaktan kagrnmasr geklinde de olabilir. Bir fiilin yaprlmasnrn veya yaprlmimasrnrn emredilmesi geklindeki tedbirlerin sadece bir hakkrn miistakbel geigeklegmesini temin edecek nitelikte olmasr gerekir; yoksa bizzat hakkrn gergekligmeiini de[il. Bu ryq9.nl,e" bdyle bir tedbire biiyiik dlgiide bir yan (tali) miikeliefiyet esas tegkil edebilir."'Bir fiilin emredilmesi veya yasaklanmasr di[er amagh iedbirler
gergevesinde de mtimktindiir. Bkz. aga. s. 24; Alman Hukukunda bir srnai tegebbiisiin dahi yediadle tevdi edilerek idare edilebilrnesinin m0mkiin olup olmadrgr tartlgmahdr. Bunu reddedenlere gdre, smai tegebbiis bir biitiin olarak cebri icraya tabi bulunmadrlr igin, bunun bir yediadil tarafindan, tedbir olarak idaresine karar verilmesi de mtimktin delildir. Buna mukabil teminat tedbirlerinde Onemli olan mtlstakbel icrann garanti altrna almmast de$il, hakkrn miistakbel gergeklegtirilmesidir. Srnai tegebbiis borglar hukukuna iligkin bir talebin konusu olursa, ihtilaf vukuunda garanti edilmek gerekir. Bunun igin de en uygun gekil yediadle tevdi olarak ifade edilmektedir (JAUERNIG s. 328, STEIN/JONAS$ 938, II, t; uSfCrNOad-tedbirler s. 23 naklen).

4l

Bkz.

aSa.

s.22.

Tedbirler s.27 den naklen. Asli igtinap taleplerinin ihtiyati tedbir yolu ile gergekIegtirilmesinin miimkiin olmadrlrna iligkin bu teorik agrklamalara ra[men, Alman Hukuk tatbikatr bu smrlan a$mrltr. Ornek olarak zikredilmek gerekirse, bir ihtira
berah veya markarun ihlalinden dolayr bir geyin siir0m veya imalinden igtinaba iligkin talep, bir igletmeyi zarara sokan hukuka aykn agrklamalann yasaklanmasr, hay-

BAUR, s. 51; JAUERNIG, s. 328; STEIN/JONAS$ 935,

Iv, +; UsrtrNoaG-

t2

$ 2. ihttyati Tedbirlerin Muhtevast

Borglunun bir fiili yapmaktan kagrnmasrna iligkin bir ihtiyati tedbirin ltizumu, bilhassa rekabet hukukuna iligkin ihtilaflar ile kiqili[in korunmasrna iliqkin ihtilaflarda kendini gdsterir. Bir rekabet yasa$r akdetmig olan kimse, rekabet tegkil eden fiilleri yapmaya baglarsa, rekabet yasafrnr ihlal etmig olur. Bu durumda bir ihtiyati tedbir ile muhtemelen haksrz rekabet frilini igleyebilmek igin yer aradrgrna iligkin bir ilandan vazgegmesi emredilebilir."'

Alman Hukukundaki dtigtincelere gdre, yasaklanan veya yaprlmasl emredilen fiiller srrf fiili nitelikte olabilece[i gibi, hukuki ip.lemlerde olabilir. Bu hukuki iqlemler hem usuli ve hem de usul drgr olabilir.* Usul drgr hukuki iglemlere, bir hakkrn veya bir geyin temlikinin, ayni yiikler ile tahdidinin yasaklanmasr verilebilir. Menkuller bakrmmdan. muhafaza veya yediemine tevdii geklinde ihtiyati tedbir karan verilmesi uygun olur.as nynca gayrimenkuller bakrmmdan verilecek devrin yasaklanmasrna iliqkin bir karar, tapu kutiigiine kaydedi ldi gi takdirde etkili olabilir.*

II-

Diizenleme Amagh ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Adli yargrnrn gdrev alanrna giren her hukuki iligki bir diizenleme tedbirinin konusunu teqkil edebilir. Bu amagh tedbirler s0rekli borg iligkilerinde; dzellikle kira, hasrlat kirasr ve girket iligkilerinde uygulama alanr bulmaktadr.aT Hukuki iligki kavramrnm genig yorumlanmasr gerekir. Borglar hukuku ve aile hukuku yanmda, biitiin mutlak haklar buraya girer. Hukuki iligki taraflar arasmda hi.ikiim do[uraca[rndan tedbir de, taraflar arasmda aknacaktrr; iigiincii kigiler hakkrnda almamaz. Mutlak haklar sdzkonusu ise, tedbir bu hakkr ihlal eden
aleyhine almmahdr.$

Dtizenleyici tedbirler, kira iligkilerinde ve keza komguluk iligkilerinde 6zellikle dnem arz eder. Mesel6, tiim ev sahiplerinin ortak kullanrlmasrna tahsis edilmig olan gey veya yerlerden, bu istifadenin gergeklegmesini mahkeme emredebilir. irtifak hakkrnm veya hapis hakktntn kullanrlmasr da di.izenleme amaglr bir ihtiyati tedbirle, gegici olarak di.izenlenebilir. Bir kimsenin mi.ilkiyeti bagkasiyet krrcr iddialarrn yaprlmasmdan kagrnma, tedbir yoluyla emredilebilmektedir. Bu kararlan tasvip eden hukukgulara gdre, b0yle tedbirleri hakh g6steren sebepler de vardr. Gergekten de bu tedbirlerin ahndr!,r hallerde hadise gok kere ihtilafszdtr, bilhassa haksz rekabet ihtilaflannda. Bu nedenle de mahkemenin, taraflarr alr yiiriiyen muhakemeye havale etmesi iEin bir sebep yoktur (STEIN/JONAS vor $ 935, tV, +; USttiNDAc-Tedbirler s. 4l den naklen) Baur s. S t; USftfNOAG-Tedbirler s. 23 den naklen. STEIN/JONAS$ 938, II, 2; USTUNDAG-Tedbirler s. 23 den naklen. Bkz. aga. s. l8 vd. Bkz. a9a. s. 16 vd. STEIN/JONAS $ 940,II; USTLiNDAG-tedbirler s. 33 den naklen. STEIN/JONAS $ 940, tt, z; USttiNDAG-Tedbirler s. 34 den naklen.

45 46 47 48

$ 2. ihttyati Tedbirlerin Muhtevast

l3

sma.ait oldulu iddia edilen araziden gegqgsi,veya mesi bir dtizenleme tedbirinin konusu olabilir.ae '

arazideki kuyudan su 9ek-

Dtizenleyici tedbirlere girketler hukukundan ornek verecek olursak, bir .. . gerikin igyerlerine girmesi, ticari defterleri incelemesi, hatta oy hakkrnr kullanmasr ihtiyati tedbir yolu. ile yasaklanabilir-so Bir g".ikin girketten ihracr veya yetkilerinin kaldrrlmast iglemlerinin gegerlilili etrafinda bir ihtilaf va.ru, e"cici bir tedbirle eski duruma gdre hareketiditmesine karar verilebilit'i ruiui 3rrl"t ihrag davasrnda, ihtiyati tedbir ile idare ve temsil yetkisinin kaldrnlmasr gidilmemesi uygun 9l*.t' $erikin idare ve temsii yetkisini kottiye kullanmasr iddiasr kargtsrnda, ihtiyati tedbir olarak gerikin yetkilerinin srnrlandrnlmasr veya bu yetkilerin kullanrlmasrna bir diper gerikin igtirakinin emredilebilmesi srizkonusu olabilir. Ancak ahnacak bu iedbirlerle amaca ulagrlamayacak ise, mahkeme en son ihtimal olarak, gerikin bu sfatmrn gegici otarak kald]rrlmasrna karar verebilmelidir.'

y;i;;;

Diizenleme amagh tedbirlerde mahkeme, ihtilaflr hukuki iligkiyi sadece gegici olarak dtizenlemeye dikkat etmek zorundadr. Mahkeme butiii bir tedbirle hukuki iligkiyi kesin olarak bertaraf etmemeye gahqmahdrr. Eda (ifa) Amagtr ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr Eda amagh tedbirlerin muhtevasma, dncelikle bir miktar paranm ridenmesine iligkin ihtiyati tedbirler girer. Bunlarrn bagrnda nafaka alacaklarr yer alr. Bir-miktar paranm ddenmesine iligkin ihtiyati iedbirler sadece nafakaialeplerinde sdzkonusu olmaz. Bunun drginda, bu amagh bir tedbir, parayamahkumiyete 6zel bir liizumun mevcut olmasr halinde de verilebilmelidir. Ancak bctyle bir tedbirin ahnabilmesi paraya hemen kavugmasmr geiektiien ]o!n,- {agaklnrn birdurumun ve ayrrca bdyle bir.ihtiyati tedbiiile gare bulunalilecek bir zaruret halinin mevcut olmasl gerekir.sa B<iyre bir zaruret durumunun, alacaklmrn yagammr idame ettirebilmesi veya sa$hlrnr koruyabilmesi igin paraya ihtiyacr 'bulunan hallerde, mevcut sayrlmasr gereLi.. Ahnacak bu tedbir, zaruret halini gidermeye._elverigli olmahdrr. Haksri bir fiilden dolayr zarara ugayan lehine, ihtiyati tedbir ile, nafakasr igin gerekli olan bir miktar paraya karai vlrebilece[i gibi; haksrz fiillerden zarar gdrenin bir defahk (mesela ameiiyat masraflal iginj,
49 50

III-

5l
52

BERKiN-Rehber s. 510 STEIN/JONAS$ 938, t, 2c; UST{iNDAG-Tedbirler

53 54

mektedir. Bu husus ao|qin{9 tartrgmahdr (JAUERNIG ,. irs;-srnIN/JoNAS 93 8, I, 2c; Usf trNpaG-Tedbirler i. : t aen naklen;, STEIN/JONAS$ 938, I, 2c; USTUNDAG-Tedbirler s. 32 den naklen. SrEIN/JONAS$ 935,IV 2b USTUNDRG-tedbirler s. 32 den naklen.

STEIN/JONAS$ 938,I, Zc; USftiNOAG-tedbirler s. 32 den naklen. Alman Hukuk Tatbikatrnda da, bir gerikin ihracr davasrnda, bir ihtiyati tedbir ile gegici ihraca karar verilebilmesi milmkiln g6rUlmemigtir. Aynr esaslann bir gerikin idare ve temsil yetkilerinin kaldrrlmasrna itignn auuaaa da yuruyecegi kabul edil$

s. 32 den naklen.

t4

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

bir miktar paraya ihtiyacr bulunan hallerde de, borglu bu miktara tedbir yolu ile mahkum edilebilir.ss-Eda amagh bir tedbirle saptanacak miktar zaruret halini ortadan kaldrrmak igin gerekli olant agamayaca[r gibi, ihtilaf konusu olan tiim miktara tedbir yoluyla htkmetmek de mtimki.in olmayacaktrr. H,tikmedilecek en yi.iksek miktar rornut olayrn ozelliklerine gtire de$igibilecektir.56 ihtiyati tedbir isteyenin bu agamada hakh olup olmadr[r heniiz kesin olarak belli olmadrfirndan bu tiir bir tedbire karar verirken mahkeme, taraflann mali durumunu ve tedbir isteyenin haksrz grkmasr halinde, aldr[r miktart geri 6deme imkantnt aragttrmalt ve ona giire bir miktar tespit etmelidir. Siirekli borg iligkilerinde, zaman unsuru bilhassa orremli oldu[u igin bu alanda gegici tedbirler ile muvakkat edim teslimlerinin emredilebilmesi gerekir. Aksi takdirde. mahkeme mtinferit edimlerinin ifasmrn derdest davaya ra[men ihtiyati tedbir yolu ile karara ba[lanmasr talebini reddetseydi; bu durum golu kez, esas dava sonunda ahnan kararr, alacakh igin faydaslzhale getirebilecektl.Zilyetligi gasp fiili sonucu ele gegiren kiginin, bir ihtiyatitedbir ile geyi iade etmeye mahkum edilmesi miimkiin de$ildir.'o B<iyle bir durumda maltn yediemine teslim edilmesine iligkin bir ihtiyati tedbir karan verilmesi uygun olur. Mahn gaspr halinde, kanun koyucu aradan zaman gegmemiq olmast qartryla zilyedin derhal kuwet kullanarak mah geri almast imkdnrnr tantmtgttr (TMK m. 981)...Dolayrsryla bu durumda mah gasbedilen mah almtgsa dava agmasma gerek kalmayacakttr. Mah gasbedilen mah alamamrg ve aradan da zaman gegmigse, dava agmasr gerekecelinden ihtiyati tedbir ile mahn yediemine teslim edilmesini istemesi uygun olacaktrr. Alacakhnrn ya$amlnl saplamak igin, ihtilaflr geye zorunlu qekilde ihtiyacr varsa, bu hallerde de ihtiyati tedbir ile qeyin gegici olarak teslimine karar verilebilmesi gerekir." Ancak bu durumda mahn teslim edildili kigi, mah kullanabilecek ania onu ti.iketemeyecektir.$

Borglu tarafindan bizzat yerine getirilmesi gereken bir borcun sciz konusu oldu$u hallerde, ihtiyati tedbir ile borcun yerine getirilmesi emredilemez. Eper
55 56

STEIN/JONAS$ 935 IV 2c; USTUNDAG-Tedbirler s. 37den naklen. Alman Hukuk Tatbikatnda, nafaka talepleri sOz konusu oldu[u hallerde, tedbir yolu ile hiikmedilecek en yiiksek miktann bulunmasrnda baskm gOriig olarak, ha-

)/
58

slnr esas ahndr$r halde, bazen de sosyal yardtm kurallan veya igsizyardrmrna dayanrlarak bu miktann tespiti yoluna gidilmektedir. Aynca somut lik halin Ozelliklerinin esas alurmasr gerektipini savunanlar da mevcuttur (STEIN/JONAS$ 935 IV za;USf$NoAG-tedbirler s. 39dan naklen).
cizden masun

USftfNoe6-Tedbirler

s. 30.

59 60

Alman Hukukunda bunun mtirnkiin oldulu belirtilmektedir (STEIN/JONAS$ 935 IV 3 USTUNDAG-Tedbirler s. 39dan naklen). S I'EIN/JONAS$ 935 IV 3 USTUNDAG-Tedbirler s. 40dan naklen.
JAI-IERNIG s. 337: USftfNOe6-Tedbirler s. 40 dan naklen.

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

15

borg, borglunun drgrndaki kimselerce de yaprlabilecek nitelikte ise, alacaklr ihtiyati tedbir yolu ile masrafi borgluya ait olmak tizere borcun kendisi tarafindanbizzatveya iigiincii kigiler aracrhpryla yerine getirilmesine izin verilmesini isteyebilir"'; yoksa, borglunun fiili yapmaya zorlinmasr mi.imktin deSildir. Bu nedenle hizmet akdinde,"iggiyi igyerine dcinrneye zorlayacaknitelikte bir ihtiyati tedbir karan verilemez." Aynca ihtiyati tedbir ile iqginin bir bagka igte gahgmasr da yasaklanamar.ut

B) HUKUK USULU MUHAKEMELERI KANTINLINA GORE iHTiYATI TEDBIRLENTN UUUTEVASI Hukuk usuli.i Muhakemeleri Kanununun r0r inci maddesinde d6rt bent halinde ve 103 iincii maddesinde, ihtiyati tedbirlerin muhtevasrnrn tesbitinde
yardrmcr olacak dtizenleme mevcuttur.

I- Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu m. l0l/1 Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun 101 inci maddesinin birinci bendi, "Menkul vee gayrimenkul mallann aynl miinazaah ise bunun ha.cii6i
KURU-lv s.4319; Alman Hukukunda borglunun qahsen yapmakla yiikiimlti olmadr[r bir ftilin icrastna, eda amagh tedbirler ile karar verilebilece[i dtiguncesinde olan muellifler vardr (JAUERNIG s. 339 vd.). Buna mukabil, diger bazr hukukgulara g0re ise, bu friller bizzat ister borglu tarafindan ve isterse bir iigiincii gahrs tarafindan yaprlabilecek nitelikte olsun, bunlar arasrnda bir fark yoktur. Her iki fiilen icrasma da bir ihtiyati tedbir ile karar verilemez (srEIN/JoNASg 935, IV, 5; usTUNDAG-Tedbirler
s. 42 naklen).

Alman Hukukunda hakim fikir, igginin igyerine tekar dOnmesine mahkumiyeti tazammun eden bir ihtiyati tedbirin verilebileceli merkezindedir (STEIN/JONAS $ 935, lY,2ve dn. 106 da anrlan hukukgular; USfUNpnG-Tedbirler s. 5g den
naklen).
63 64 65

USf t-fNOnC-Tedbirler s. 5 8
Buradaki "ve" kelimesi "veya" olarak anlagrlmaktadr (KURU-IV s.4293). Buradaki "haciz" terimi, teknik alanda olmayrp, tedbir konusu mahn bagkalanna dewini Onlemek igin, menkul veya gayrimenkul mala "el konulmasr" anlamrndadr; nitekim Kaynak N<igatel usul Kanununun (bizim l0l/l'in kargrhfr olan) 94. maddesinin (a) bendinde, sadece hem yediemin hem de el koyma anlamma gelen "sequestre" kelimesi kullanrlmrg, haciz "saisie" kelimesine hig yer verilmemigtir (KURU-IV s. 4293). BILGE/ONEN'e gOre, "haciz kelimesi teknik manada de[il, tasamrf hakkrnrn tahdidi, feragrn meni manasrnda kullanrlmlfhr" (BiLGE/ONEN s. 369). POSTACIO6LU, "burada hacizden maksat, ferapdan mendir" demektedir. (POSTACIOGLU, E. ilhan: Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Baskr, istanbul 1975, s. 488). USftfNpeG ise, "Buradakihaciz sOzii yersizdir" demektedir pSfUNDA6, Saim: MedeniYargrlama Hukuku, istanbuliggg, t. 4g3 (USTuNdRc yargrlama).

16

$ 2. ihttyatt Tedbirlerin Muhtevasr

veya* yediadle tevdiine", tedbir yolu ile karar verilebilecelini belirtmektedir. Dikkat edilecek olursa bu bent, Tiirk Medeni Kanunun 1010 ve 1011 inci maddeleri ile irtibat kurmamrgtr. Bu bent, menkul ve gayrimenkullerin aynr ihtilaflr olan hallerde ne gibi tedbirlerin almaca[rna delinmiqtir. Menkul veya gayrimenkullere iligkin ihtilaflar gahsi nitelikte ise, almacak tedbirler acaba nasrl olacaktrr? Bir giiriige grire, Kanun aynt miinazaah maldan sdz etti$ igin bu bende gdre, gahsi haklara iligt<in tedbir abnamaz.6T Bizimde katrldrlrmrz di[er bir gdriige gdre ise, Kanundaki "a5ml miinazaalt" sdzii, menkul veya gayrimenkul mal tizerindeki mtlkiyet veya ayni bir hak iddiasr anlammda olmayrp; bir mal iizerinde dper tarafin tanrmadr[r veya tehlikeye koydu[u herhangi bir hak anlamrndadrr.uo Kanun, bu bende gti-re ihtiyati tedbirlerin ahnabilmesi igin bagkaca gartr da gerekli gdrmemektedir.o'

1. Gayrimenkul (Izerine ihtiyati Tedbir Konulmast

si (TMK m. 1010/2, iiK m. 91), gegici tescil gerhi (TMK m.1011) ve devrin
yasaklanmasr (feraldan men) sdzkonusu olabilir.

Gayrimenkuller hakkrnda ihtiyati tedbir olarak tapu siciline gerh verilme-

Mahkeme ihtiyati tedbir olarak, gayrimenkule iligkin tasamrf yetkisi krsrtlamalanrun tapu siciline gerh verilmesine karar verebilir (TMK m.1010/2,

iiK

m.91).
Bundan balkq mahkeme ihtiyati tedbir olarak gegici tescil gerhin! de karar verebilir (TMK m.1011). Gayrimenkuliin aynr ihtilaflr ise ve iddia edilen bir ayni hakkrn giivence altrna almmasr gerekiyorsa, mahkeme ihtiyatitedbir olarak gegici tescil gerhine karar verebilir. Gegici tescil gerhine ve gerhe iligkin olarak verilen ihtiyati tedbir kararr tapu kiitii[iine iglendi$i takdirde aleniyet kazanrr ve gayrimenkul iizerinde sonradan hak iktisap edenlerin iyi niyet iddialarrnr onler. Ancak her iki tedbir de, gayrimenkuliin bagkasrna devredilmesine engel delildir. Bu durum ise davacr igin sakrncahdr. Davacmrn, gayrimenkulii devralana karqr davasrnr yiiriitme imkdnr varsa da, bu uzun zaman alr ve zahmetlidir. Btiyle bir durum davanm uzamaslna, z:rman ve gider sarfina neden olacaktrr.

Dava konusu olan (veya yaprlacak olan) ve aynl taraflar arasmda gekig-

meli bulunan bir gayrimenkuliin baqkasma devredilmesini dnlemek igin mah66 67

Buradaki "veya" kelimesi "ve" olarak anlagrlmaktadr (KURU-IV s.4293\.

BERKiN-Rehber s. 515; BILGE/ONEN s. 369; QETINKAYA, Mehmet: lhtiyati Tedbirler (AD 97 A I I. 7 7 3 -7 7 8); YILMAZ-Tedbirler s. 57. BELGESAY, M. Regit Hukuk Usul0 Muhakemeleri Kanunu gerhi l. Cilt, 2. Baskr, istanbul 1939, s. 283 (BELGESAY-$erh); Onder, Akrl: ihtiyati Tedbirler (AD 194313 s. 12l-139). Kanun koyucu, davacrnm talebinin davah tarafindan mevcut durum detigtirilmek suretiyle tehlikeye diigiirillecepini karine olarak kabul etmig ve bunun neticesi olarak da, bagkaca $art aranmasma gerek g0rmeksizin belirtilen defterlerin verilmesini
ongtirmtigtilr

gSffruOa6-tedbirler

s. 20).

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

T7

olur.-Aynca tapu kiitii$ine kayrth olan ihtiyati tedbir kararrnaragmen, her ne suretle olursa olsun gayrimenkulii devralan [gtincii gahrs iyi niyet iddiasrnda bulunamaz.Tn Bdyle b-iidurumda davacr davasmr tigiincti qahsa tegmil edebilece[i gibi, davahya kargr tazrninat davasr olarak da stirdtirebitir 6ruMr m. l g6). Aynca zarardan dolayr, Devletin sorumlulu[una iligkin bir tazminat -ugradr[r davasr da agabilir. Tapu memurunun gdrevini ihmal ederek, mahkemenin gdnderdili ihtiyati tedbir karannr higbir iglem yapmadan (hacizler siciline kaydetmeden) bekletmesi sonucu, dava konusu gayrimenkul davah tarafrndan figiinci.i bir kigiye devredilir ve bu nedenle (dzellikle iigiincii kiginin iyi niyetli olmasr nedeniyle; davacmrn tapu iptali ve tescil davasr reddedilirse, davacr bundan dolay u$radr[r z:;rartn odenmesi igin, TMK m. 1007'ye g6re Devletin.sorumluluguna iligkin bir tazminat davasr agabilir.T5 Yargrtay da bu gtiriigtedir.T6
Federal Mahkemeye gcire, briyle bir tedbir kural olarak Federal Medeni Hukuka yabancrdr. Federal Medeni Hukuk 3 iinc0 kigileri tapu kiitiiliine iligkin rasamrflar kargntnda ancak MK'un 920 ve 921 inci maddelerinde de yer alan gerh miiessesesi ile korumuqtur. Bu gerhler de tasamrf tahditlerinin gerhi ve muvakkat tescillerin qerhidir (UsruNDA6-Yargrlama s. 484). Medeni Kanunumuzda da bOyle bir tedbir 0ng0rtilmemigtir. Ancak, HUMK'nun 186 ncr maddesinin sistemi kargrsrnda, Alman Hukukunun aksine Ttirk Hukukunda bOyle bir tedbire ihtiyag vardr. Alman Hukukunda, dava konusu gerhin temliki HUMK m. 186 dan farkh gekilde diizenlenmigtir.

gayrimenkul iizerinde iigiinci.i gahrs lehine hak do[urucu iglem yapilamaz.13 Tapu memuru bdyle bir durumda tigtinci.i gahrs lehine bir iglem yaparsi sorumlu

karar verilmesi uygun olur.'u Uygulamada, gayrimenkute itigtcin ihtilaf iste; gahsi ister ayni olsun, ihtiyati tedbir olarak, gayrimenkuliin baskasrna devrinin yasaklanmasrna (feraldan men'ine) karar verilmektedir.Tr Kanaatimizce bu uygulama, Hukuk usulii Muhakemeleri Kanununun 186 ncr maddesinin sebeo oldu[u sakmcalan <inledili igin menfaatler dengesine de uygundur.T2 Mahkemece verilmig olan, gayrimenkultin bagkasrna devrinin yasaklanmasrna iligkin ihtiyati tedbir karanrun tapu kiitiigiine kaydedilmesindln sonra,

kemece, gayrimenkuliin bagkasrna devrinin yasaklanmasrna (fera$dan men'ine)

7l
72

73

(KURU-IV s. 4300; USrlrNOed-rr4lilier s. 25 dn. 10). KURU-IV s, 4j^.t. ^ ,^.-a DRz. HGK 30.6.1973, t-444t965 (iKiD 1973i153
7<

POSTACIOGLU, s. 49 1 ; USTUNDAG-yargrlama s. 484. BERKiN-Rehber s. 516; BILGE/ONEN s. 370; KURU-III s. 3056; USrtrNnedYargrlama s. 484; USftfNOad-Tedbirler s.25 vd; Karg. pOSTACTOGLU s. 491. KURU-IV s.4304; Tapu ve Kadastro Genel Miidiirlitfti,7.7.1965 giin ve l39o sayrh genelgesinde, haciz ve ihtiyati hacizde fera$den men s"Llilje i.rrr tedbir verilemeyecegini, ihtiyati tedbirde ise, durumun ri;Lri olou$unu agrkga belirtmigtir
s.

2237-'.r^:t).

76

KURU-IV s.4301. Bkz. HGK 2.6.t971,4-487t350

(iKlD t972n35 s.930-934).

18

$ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

IIK'na.g6,re, gemi siciline kayrth gemiler de gayrimenkul olarak kabul edilmektedir (lIK m. Z3lson ve m. 136). Geminin aynr miinazaah ise, malikin gemi i.izerindeki tasarruflannr smrlamak iizere verilen ihtiyati tedbir kararr gemi siciline gerh verilir (TTK m. 880). Bu gerh geminin satl$ ve devrini <inler ise de, geminin sefere grkmasr bu tiir bir tedbirle engellenemez. Bunun igin aynca, geminin seferden men edilmesine de karar verilmesi gerekir. Bu karar ilgili mercilere tebli[ edilmek suretiyle temin edilir." Gayrimenkuller hakkrnda verilen ihtiyati tedbir kararr tapu dairelerinde ozel bir sicil olmadr[rndan, "hacizler siciline" kaydedilmektedir.'o

Menkul veya Gayrimenkul Mahn Yediemine Teslimi Gayrimenkuller hakkrnda yukarrda belirfti[imiz tedbirlere ilave olarak bazr durumlarda gayrimenkuliin yediemine teslimi sozkonusu olabilir. Bunun
2. drgrnda menkul mahn bagkasrna devrini onlemek igin, menkul mala el konulmasrna ve yediemine teslimine karar verilebilir. $imdi menkul ve gayrimenkuller

igin, hangi hallerde yediemine teslimin gerekli oldu[unu inceleyebiliriz.

a- Menkul Malm Yediemine Teslimi

Mahkeme, dava konusu olan ve aynr taraflar arasrnda gekigmeli bulunan

bir menkul mahn, dava srasmda bagkasrna devrini <inlemek igin, menkul mala el konulmaslna ve yediemine teslimine karar verebilir. Ancak menkul malln yediemine teslimi, gok daha basit bir tevdiin giigltiklerle kargrlagmasr halinde gerekli olacaktrr.?t Bu nedenle, iir m. 88 burala kryasen uygulanacaktrr8o Muhafaza ve saklanmasr miimkiin olan mallar, icra, mahkeme veya banka kasasmda saklanmak suretiyle muhafaza edilir. Muhafaza ve saklanmasr miimkiin olmayan menkul mallar, her iki tarafin muvafakati halinde, taraflardan birine yediemin olarak brrakrlabilir. Her iki tarafin yada taraflardan birinin muvafakati yoksa, mahkeme bu menkul malm taraflardan birine teslimine karar veremez. Taraflar anlagamazlarsa mallar 3. bir kigiye yediemin olarak brrakllrr. ihtiyati tedbir devam ettili stirece taraflardan higbiri yediemine teslim edilmiq olan menkul mal iizerinde tasarrufta bulunamaz; yani, menkul mah bagkasma devredemez.

b- Gayrimenkulun Yediemine Teslimi

Gayrimenkultin idare ve igletilmesinin gerekli oldu[u hallerde, yukanda belirttifimiz ve gayrimenkul hakkrnda ahnacak tedbirler yeterli de[ildir. Taraf-

77 ?8

DOGANAY, ismail: Tiirk Ticaret Kanunu $erhi,3. Cilt, Ankara 1979, s. l0l. ESMER, Galip: Mevzuatrmrzda Gayrimenkul Hukiimler ve Tapu Sicili, 4. Baskr,
Ankara 1983, s.508.

1e STEIN/JONAS$ 938, II, l; uSTUNDAd-Tedbirler s. 2t den naklen. 80 Adalet Bakanhpr da, 2.8.1948 gUn ve 671109-10 sayrh genelgesi ile
gOrtig belirtmigtir. (KURU

aynr ycinde

-lY s. 429 4).

$ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr

I9

lar arastnda aynr gekigmeli olan gayrimenkul, semere veren (ekili tarla gibi) veya gelir getiren (kiraya verilmig ev gibi) bir gayrimenkul ise, mahkeme, ihtiyati tedbir olarak gayrirnenkuli.in devrinin yasaklanmasrna ve bir yediemine

Bu durumda yedieminin sorevleri sadece gayrimenkulii muhafaza etmekten ibaret degitdii.sr Uzerine if,tiyati tedbir konulan gayrimenkulde igletmesi bulunan kigi dava sonuna kadar o igletmenin sahibi olarak kalmakta devam ettipinden, ihtiyati tedbir kararr son buluncaya kadar, o igletmenin vergi miikellefi ohaftta devam eder.82 ihtiyati tedbir yolu ile grkanhp yediemine teslim edilen gayrimenkule tekrar giren taraf, ihtiyati
teslimine de karar verebilir.
tedbire muhalefet etmis olur.o'
c- Yedieminin

S.gitr.ri

ve Malm Teslim Edilmesi

Yedieminin nasrl ve ne qekilde segilece[i konusunda kanunlanmrzdaherhangi bir hi.ikiim mevcut deSildir. ihtiyati tedbir kararr ile yedieminin belirlenmesi ve iicret takdir edilmesi doSu defildir. Ancak mahkeme yedieminin, taraflarm muvafakati ile segilmesinq karar verebilir. Yedieminin segilmesi ve ticretinin takdir edilmesi ihtiyati tedbir kararmr yerine getiren memur tarafindan yaprhnahd^rr. Qi.inki.i, yedieminin segimi karann yerine getirilmesine iliqkin bir
meseledir.oo

Taraflar anlagarak bir yediemin belirlemiglerse, mal yediemin olarak o kimseye teslim edilir. Bu takdirde ihtiyati tedbir kararrnr yerine getirmekle 96revli memur, taraflann muvafakati veya hAkimin kararr olmakstztn yediemini de[igtiremez. Taraflar yediemin konusunda anlagamazlarsa, ihtiyati tedbir karannt yerine getirmekle gtirevli memur yedi"emini seger. Yaprlan bu segme iglemine kargr, taraflarrn gikayet haklarr vardrr.o' Yediemin segilen kiginin medeni haklarr kullanma ehliyetine sahip, giivenilir ve mala zarar vermesi halinde zaran odeyebilecek mali gtice sahip bir kimse olmasr gerekir.s6 Aynca yedieminin, malm idare ve igletilmesinin ge3ektipi durumlarda bunlan gergeklegtirebilecek nitelikte olmasr da gereklidir. Yediemin segilen kigi, yedieminli[i kabule mecbur mudur? Bu konu hakkrnda kanunlarrmrzda genel bir hi.iki.im yoktur. Bazt ozel kanunlarda agtk hiikiim vardrr.tt Bu durumda, ozel bir kanun hi.ikmii bulunmayan hallerde, yedieminli[i kabul zorunlu de[ildir, denilebilir. Ancak bu konuda yasal diizenleme yaprlarak vasili[i kabul miikellefiyeti gibi yedieminlili kabul miikellefiyeti

8r

82 Danrgtay 4.D 14.3.1972,233/1590 (DD 1973/8 s. 148-149;KURU-IV 83 Bkz. aga. s.68 vd. 84 YTLMAZ-Tedbirler s. 149. 85 Bkz. aga. s.60 vd. 86 YILMAZ-Tedbirler s. 149.

Bkz. aga. s.20 vd.

s.4307).

8't

Mesel6: Orman Kanunu'na gore koy muhtarlart, ihtiyar heyeti uyeleri, belediyeler yedieminlipe kabule mecburdurlar (683lsayrh Orman Kanunu m. 84).

20

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

kabul edilmesi uygun olur.88 Hakh sebeplerin varh$r ve yedieminin bagvurmasr

halinde, mahkemece bu miikellefiyet kaldrnlabilmelidir.
sus tartrymahdrr.

tedbir nedeniyle yediemine tevdiide sadece mahn muhafazasr s<jzkonusu olmagerektilinde idare ve igletmeside sdzkonusudur. Dolayrsryla bunun igin yedieminin eme[ini ve igg<irme gtici.inti ortaya koymasr gerekecektir. ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine tevdiide muhafaza ve iggdrmi unsurlan birarada

ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine tevdiin hukuki nitelili nedir? Bu huBir gdriige gore, yediemine tevdii bir kamu tasarrufudur. yargrtay bir karannda bu gdriigti savunmugtur.8n Diger bir gdrtige g6re ise, yediemin ile alacakh arasmda sdzlegme benzeri bir ilig[i dolarlm Bir E'agka g6rii9 ise, yediemine tevdii vedianrn bir nevidir; ancak, gayesi vi gartlarr bakrmindan vediadan aynlr demektedir.'' Bizim de katrldr[rmrz di$er bir gdrtige gdre ise, yediemine tevdii vedia, hizmet veya vekalet sdzlegmesinden olugan bir karma s<izlegmesidir." Bu sozlegmelerdeki <jzellikle vedia akdindeki hi.iki.imler, uyduklarr gran{a yediemine tevdii hakkmda da uygulanr. yedieminli$in kabul edilecegine dair herhangi bir genel htikiim bulunmadrgmdan, yediemine tevdii bir kamu tasamrfu olarak nitelendirilemez. Bu durumda mahkeme (veya ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memur).ile yediemin arasrnda bir scizleqme iligkisinin oldu[unu kabul etmek gerekir. ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine tevdii ile-BK m.-47.L'deki "yediemine tevdii" arasrnda benzerlik vardri. Ancak, ihtiyati

yp

bulunmaktadrr.

d- Yedieminin Hak ve Borglarr

Yedieminin hak ve borglan, usul kanununda di.izenlemigtir. Dolayrsryla vedia akdinde tevdi edilenin hak ve borglarrna iligkin hiiki.imlir (BK m. 465471), uyduklan oranda burada da uygulanacaktrr.e3 Yediemin kendisine teslim edilen mah saklamak, muhafaza etmek, gerekiyorsa idare ve igletmesini gergeklegtirmek zorundadrr. Yediemin kendisine teslim edilen mah emin bir yerde, iyi bir gekilde muhafaza etmek zorundadr. Muhafazanrn nasrl-yaprlmasr gerekeceli egyanrn niteliline ve halin icabrna gore tayin edilmelidir. Mahn idare ve igletilmesi gerekiyorsa, yediemin bunlari da yapacaktrr. Gayrimenkulil kiraya vermek, kiralarr tahsil etmek, gerekti[inde hapis hakkrnr kullanmak, ihtarname gekmek, tabii semere ve mahirlleri tiplamak, yeni mahsul igin topralr ekime hazrrlamak gibi igler idare ve igletme kav-

88 YILMAZ-Tedbirler s. 150. 8e Yrg. Bagkanlar Kurulunun

s. 4305).

4.3.1976

gtn ve 72/ll3

sayrh karan (KURU-lv

ez e3 YllMAz-Tedbirler

: "

Yn-MAz-Tedbirler s. 159. KURU-IV s.4305.

s. 159.

STEIN/JoNAS$ 938, II, l; USTUNDAd-Tedbirter s.22den naklen.

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

2l

ramlna dahildir.ea Tagrnmaz bir fabrika veya otel ise igletilmesi, diikkan ise gaItgttnlmast gerekir' Yediemin-gahgtrF siir! iginde igr"h"nin Ui.iti.in iglemlerini yapmakla yiikiimltidtir. Meseld, yediemin igietmede gahganlann iicretlerini ridemek, i.icretlerinden..y:lgi..yg so.syal sigorfa primi kesintisi yapmak ve ilgili dairelere yatlrmakla yiikiim liidiir.es

Yedieminin gdrevlerinin neler oldulunun ihtiyati tedbir karannda veya yerine getiren m"irurun kaiarrnda ui,r.qu berirtilmesi l1il,"li#{9i.,.k*gmr gereKr'-" Yediemin.idare ve iqletme ile ilgi[i gcirevlerini kdtiiye kullanrrsa, HUMK m. 113/A hi.ikmtine g6recezalandrrlr.,, Yediemin taraflann muvafakati halinde veya boyre bir durum yoksa, hd_ kimin kararr ile mah taraflardan birine teslim edebilir. Taraflann muvafakati veya hdkimin karan olmadan, yediemin mah teslim etmemelidir. yediemin belirtilen hususlar gergeklegmed-en mah bagkasrna teslim etmigse, hukuki ve cezai sorumlulufu dogar-. Bciyle bir durumda davayr u*i"i" i*ufl yediemine
kargr tazminat davasr agabilir.-

yannda, yaptlgr igten dorayr yedieminlik ticreti-borglarr vp r,aRtrEr giderrerin odenmeiini isieme nuJ"; ayrrca, bunl^t:J,.^11,T"" lar cidenrnceye kadar hapis hakkrnr kullanmasr da mtmkiindiir.es

Yedieminin bu

n*lt

kuki veya cezai olabilir. Yediemin kendisine teslim edilen bir mah iyi muhafaza etmezse, malr bagkas.rna satarsa veya.mah hasara ugratrsa bundan dog ui t*griu-ur. zorundadr. Ayrrca yedieminin, kendisine muhafaza igif ;;.il; ^r,,it*, mah kullanma_ dolayr bir zarar.meydanl germigse, bunu <idemeri g"r.ki., ihi-ry",t ;;; :Tgal birin haksrz olmasr halinde, yedieininin.utt iyi muhafaza"etmemesinoen dosan zararlardan, ihtiyati tedbir isteyen sorumlu iutulamaz.rm yediemin taraflann muvafakati _veya hdkimin karan olmadan mah teslim eaeist- uunoun aolan zararlan da kargrlamak zorundadr. r0l

Hukuki ve Cezai Sorumlulupu Bazr durumlarda yedieminin sorumlululu do[abilir. Bu sorumluruk hu-

e- Yedieminin

e4 YILMAZ-Tedbirler s. 159;
4747-4749).
95

Ayrrca bkz. TD 31.1.1961,2682t325 (Si 1961/158

s.

96 o7 98 99
100

yuk. s. 19 dn. 82.

KURU-IV s. 4307; yediemin teslim edilen igletmenin vergi miikellefi deSildir. Dolayrsryla vergi beyannamesi verme yUkiimliiliilii yediemine ait degildir. Bkz.

KURU-IV s.4307.

ykt. 4-cD 5.4.1977,2104/2220 Bkz. aga. s.65.

HGK 28.4.
197

(iKiD rg77/202 s. 5623;yri) D77/10 s. 1478).

6,

4-5 I7 | tZ7 7
33 57 |

Bkz. aga. s. 88 dn. 38. l0l Blrz. 4. IID 29.5. I 95 3,

$n_MAz-Tedbirler s. I 63).
5225 (KURU_IV s. 4296).

22

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Yedieminlik gdrevini kdtiiye kullanmak sugtur. Yani, yediemin kendisine teslim edilmig olan ihtiyati tedbir konusu mah kendisinin veya baqkastntn menfaati igin saklar (gizler), sahibine veya baqkalanna verir veya tebdil eder veya gerekenlere teslimden kagmtr ise cezalandrrllrr (TCK m. 276). Yediemin bu sugu ihmal veya tedbirsizlikten dolayr iglemigse, TCK m. 27613 uygulanr. ihtiyati tedbirin hukuken kalkmlg oldu[u hallerde, yedieminin ihtiyati tedbirin kalkrp kalkmadr[rnr takdir yetkisi yoktur. Bu nedenle taraflarm muvafakati veya h6kimin karart olmadan, yediemin malt teslim etmemelidir. Eger teslim derse, TCK m.276'yagcir^e^ cezalandtnlmast gerekir.l02 Yargttay, kararlannda aksi g<iriigii savunmugtur.t" Bu maddeye gdre yedieminin cezalandrnlabilmesi igin mahn resmen teslim edilmig olmast ve bunun bir tutanakla tesbiti
gerekir.

II- Qekigmeli $eyin Muhafazasr (Korunmasr) igin Gerekli Tedbirler (r0u2\

Mahkeme ihtiyati tedbir yolu ile, gekigmeli geyin muhafazasr igin gerekli her tiirlii tedbirin altnmastna karar verebilir (m. l0ll2). Bu bende gore altnacak olan tedbirler, gekigmeli geyin oldu[u gibi muhafazastna yonelik olup, teminat amagftdrr.10a Mesel6, dava konusu geyin milhiirlenmesi, kilit altrna altnmast, mal iigi.inci.i kiginin elinde ise bunun mahkeme karart olmaksrzrn hi9 kimseye verilmemesi igin o kimseye ihtarda bulunulmasr, miidahalenin dnlenmesi davalannda gayrimenkule dava siiresince miidahale edilmemesi gibi tedbirlerdir' Ancak, harabolmak tehlikesine maruzbir mahn tamiri talebi bu-bende girmez.r05 Bu bende gcire ahnacak tedbirleri hdkim tayin edecektir. Yukarrda saydr$rmrz ornekler kanunda yer almamaktadrr. Bu bende grire verilecek tedbirin, mahn niteli[ine ve durumuna uygun olmast gerekir. Muhafazanrn gerekli olup olmadr[rnr tespit igin keqif yaprlabilir.'""

III- Nafaka Davalartnda ihtiyati Tedbirler (m. 101/3)

Dava agtlmadan once, tedbir kabilinden bir miktar nafakaya, ancak miis-

takil nafaka davasr agrlabilen hallerde karar verilebilir. Hdkimin bu bende gdre, tedbir kabilinden olmak iizere bir miktar nafakaya hiikmedebilmesi igin, once-, iikle miistakil bir nafaka davasrnrn agrhp agrlmayaca[tnt tespit etmesi gerekir.
ro2 KURU-IY s.4362. '03 Bkz.4. cD 31.5.1968,292513479 (iKiD 1968195 s.6473-6747);4. cD 1.6.1976, 37r9t3i65 (iKiD 1976/190 s. 4854-4855); 4. CD 26.12.1978, 64331650r (r979t6 s. 900); 4. CD 8.11.1985, 783718087 (YKD 1986/10 s. 1551-1552); 4. CD

loo Bkz. vuk. s. 8 ve 10. tot Bkz. aga. s.44 dn.2l8. t06 BERKN-Rehber s. 517; BiLGE/ONEN s. 370; Aksi gdriig, KARAFAKiH, i. Hakkr: Hukuk Muhakemeleri UsulU Esaslart, Ankara 1952, s.267.

14.5.1986, 33031353r

(YKD 1986/11 s. 1717-1718).

40

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

Mahkeme kural olarak, iki tarafi derhal davet edip dinlendikten sonra, ihtiyati tedbir talebi hakkrnda karannr verir.ss Taraflar veya kargr taraf mahkemeye gelmese bile, mahkeme acele olarak ihtiyati tedbir talebi hakkrnda kararrnt verir (m. 105, L c.2). ihtiyati tedbir talebi iizerine hdkim, durugma yaprlmasrna karar verdili takdirde, taraflann ga$rrlmasr, dinlenmesi, delillerin incelenmesi ve karann verilmesi zam n alrr. Bu donem iginde zarar meydana gelebilir. Bu hallerde mahkeme zorunlu g<irtiyorsa, ihtiyati tedbir incelemesinin sonuna kadar, gegici olarak tedbir karan verebilmetidir.s6 Ancak, uygulamada kargr taraf ga$nlmadan ihtiyati tedbir talebi hakklnda karar verilmekte, daha sonra yapllan itiraz tizerine aynnfi h inceleme yaprlmaktadrr. ihtiyati tedbir muhakemesinde taraflar gelmedili takdirde, dosyanrn iglemden kaldrrrlmasr usuliine bagvurulamaz. Qiinki.i, ihtiyati tedbir durugmasrna her iki taraf davet edilmelerine ra[men gelmeseler bile, mahkeme, ihtiyati tedbir talebi hakkrnda gerekli karan verir (m. 105,I,c.2).H6kim, ibraz edilen delilleri inceleyerek, ihtiyati tedbir talebini kabul veya reddeder. Kargr taraf durugmanrn yaprlacalr giin gelmese bile, savunmaslnl ve varsa itirazlartmyazilr olarak duru$ma gi.intinden tince bildirmelidir. Acele veya davacmm hakkrnrn derhal korunmasrntn zorunlu oldufiu hallerde, mahkeme, iki tarafi davet etmeden (yani durugma yaprlmadan) ihtiyati tedbir karan verebilir (m. 105,II). ihtiyati tedbir karannrn, durugma yaprlmadan evrak tizerinde verilebilmesi igin, iqin acele olmasr ve talepte bulunarun hakkrnrn d6rhal korunmasmrn zorunlu olmasl gerekti[i gibi, delillerin dilekgeye eklenmig bulunmasr da gereklidir. Durugma yaprlmadan verilen ihtiyati tedbir karan haztr olan tarafin yiiziine kargr ve hazrr olmayan tarafin yoklulunda verilmigtir. Bu durumda ihtiyati tedbir karannrn hazrr bulunmayan tarafa tebli[ edilmesi_gerekir. Yoklulunda ihtiyati tedbir karan verilen taraf, bu karara itiraz edebilir.5T

ihtiyati tedbir iste$inden <jtiirii verilen dilekgeler ile y_aprlan savunma ve incelemeler davanln esaslna girme geklinde nitelendirilemez.'o Ancak. taraflann ihtiyati tedbir durugmasr srraslndaki ikrarlarr da mahkeme igi ikrar sayrlrr."
Hdkimin durugmasz ihtiyati tedbir karan vermesi ret sebebi sayrlamaz.60 HUMK'nun 73 iincii maddesinde dUzenlenen ve Alman literattiriinde "Das
rechtliche Geh0r" adrnr tagryan, mahkeme hiikmiinUn ancak, iaraflar dinlendikten ve durugma yaprldrktan sonra verilebilece[i ilkesi, ihtiyati tedbirlerde uygulanmayabilir. Zira, aleyhine tedbir alman, sonraki muhakemede bu tedbirler hakkrnda vaziyet alabilmek bakrmmdan yetkili krhnmrgtrr (USTUNDAG-Tedbirler s. 47).
56

tl
58

YILMAZ-Tedbirler

s. 53.

Bkz. aga. s.79. Bkz.2. HD 9.1.19?5, 8686/13l

100).

(iKiD

1975/175 s.3640-3641;

iBD t975lr-2 s.99-

59 60

KURU-IV s. 4326 dn. I I l.

Bkz. HGK 6.6.1951, 4-198160 (YILMAZ-Tedbirler s.52).

$ 4. Ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin

incelenmesi

39

maz."-

talebinin hangi hakka dayanarak ve hangi uyugmazhk igin istendipi, bu talebi hakh krlan sebepler ve istenen ihtiyati teauir gegidi yairlmahdrr.fr DilekEede delillerin gcisterilmesi ve varsa dilekgeye eklenmesi gerekir. ihtiyati tedbii dilekgesi karqr taraf saytsmdan bir fazla olarak verilir ve dilekgenin bir niishasr kural olarak kargr tarafa tebli! edilir.a8 Uygulamada ihtiyati iedbir i.ig gekilde talep edilmektedir. ihtiyati tedbir talebi bagrmsrz dilekgeyle, dava dilekgesiyle veya durugmada sozlti o^lqak yaprlmaktadrr. Scizlii ihtiyati tedbir talepleiini mahkemeler, ozellikle nafaka taleplerinde kabul etmektedirler. Bu durumda ara karan ile ihtiyati tedbire .karar verilmekte ve kararm sureti de eklenerek icra dairesine bildirilmektedir.ae Ancak bu uygulama kanuna uyk,.rJir.id Boganma ve ayrrhk davastntn gciri.ilmesi srrasrnda dahi tedbir nafakaslnrn dilekge ile istenmesi gerekir.'' HUMK'nun 105 inci maddesi kargrsrnda talebin sozli.i yaprlmamasr, dilekgeyle yaprlmasr gereklidir. ihtiyati tedbirin dava dilekgesi ile istenmesine gelince, burra vasal blanak bir engel yoktur. Dolayrsryla, ihtiyati tedbir dava dilekgesi ile istenmiqse, oncelikte Uu-t<onua a karar ue.il*esi g"t"\y. ihtiyati tedbir hakkrnda karar- verilmeden esas dava karara ballana-

tedbire karar verilip verilmeyecepi bu agamada belli teminat yatrrrldr[rni iligkin Letge"nin eklenmesi zo_ -dilekgeye runlu depildir. ihtiyati tedbire karai verildili tukAiiA., mahfemece, istek sahibinin t-eminat yatrnp yatlrmayacapr, yatrraca[sa-ne miktar ve ne cins teminat yatrraca[r ihtiyati tedbir karannda belirtilecektir.5o Ayrrca mahkeme karann yerine getiri I mesini, teminat yatrma $artlna ballayabilir.
olmadrprndan,

. .Dava ptl1?qT. <ince ihtiyati tedbir talebinde burunandan, bagvurma ve karar harcr allnlr." Ihtiyati

rar verecektir. itrtiyati tedbir talepleri incelenirken basit yargrlarira usulii uygulanrr (m. 105 ve 507).

B) iHriyATi TEDBIR TALEBINN iNcpr_ENrrlesi I- Genel Olarak ihtiyati tedbir talebi tizerine mahkeme gerekli incelemeyi yaparak bir ka-

4'l
48 49 50

KURU-IV s.4325. QETiNKAYA s.783. QETINKAYA s. 783; YILMAZ-Tedbirler s. 28. YILMAZ-Tedbirler s. 28. YILMAZ, "ihtiyatitedbirin dava dilekgesi ile istenmesi kanuna aykrldr. Biiyle bir durumda ihtiyati tedbir talebi usulden reddedilmedir" derken (yiLWLz-Tedbirler F.rtem, "Bu yola gidilirse, davanrn esaslna girilmeden, oncelikle ihtiyati ted?..2T; bir hakkrnda bir karar verildikren sonra davanrn esaslna girilmesi uygun olur,,
de-

Qzu.nzu, dilekgenin tek niisha olabilecelini ileri surmugtiir 1ozuAru, s. 367).

5l
52

53 54

mektedir (YILMAZ-Tedbirler s. 27 den naklen). Ayrrca bkz. aga. s. 5'g-ve 59. Bkz. Harglar Kanunu, I sayrh Tarife A, I ve A, III. 2/d. Bkz. a;a. s.49.

38

$ 4.

ihtiati

Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

lince tedbir nafakasr istenemez. Dava agrlmamlg olmasrna ragmen, bdyle bir
istem varsa mahkemece tedbir nafakasrna karar verilemez.

Tedbir, esas hakkmdaki dava heniiz agrlmadan dnce ahnmrqsa, bu tedbir uygulansrn veya uygulanmasm karann verildi$i tarihten itibaren on giin iginde esas hakktndaki davanrn agrlmasr gerekir. Bu siire iginde davanrn agrlmamrg olmasr, esas davanrn reddini gerektirmez, sadece ihtiyati tedbir kendili$inden kalkar," Ihtiyati tedbir isteyen, kararm verildili tarihten itibaren on giin iginde dava agarsa, dava agtr[rna dair bir belge ahp, bunu ihtiyati ted.bir karannr icra edecek olan memura vererek dosyaya koydurtmak zorundadrr.* Ihtiyati tedbir kararr verilirken esas hakkrndaki davanrn agrlmasr igin bir siire tayin edilmesi
yasaya aykndrr.ar

Adli tatilde ihtiyati tedbir istenebilece[i gibi, ihtiyati tedbir kararr da verilebilir (m.17611). Konkordato mtihleti iginde borgluya kargr ihtiyati tedbir kararr ahnabilir.az Bu arada, ihtiyati tedbir yoluyla da olsa, borgluya kargr baqlamrg olan takiplerin konkordato mi.ihletinin bitiminden sonraki dtjnem iginde durdurulmasrna veya borgluya kargr yeni takip yaprlamayaca[rna karar verilemez (iiK m.
287lson)."'

Miiflisin taraf oldu$u davalarda, iflas agrldrktan sonra da ihtiyati tedbir karan verilebilir.a Hiikiim verildikten sonra, ihtiyati tedbir istenemez. Yargrtay'dan da ihtiyati tedbir istenemez. Qiinkii kanun, ona ancak icranrn ertelenmesi yetkisini tanrmrgtrr. Uygulamada Yargrtay'rn ihtiyati tedbir karan verdili vaki de[ildir.o' Aynca bakmakta oldulu davayr sonuglandrran mahkeme, hiikiimden sonra davanm temviz incelenmesi slrasrnda avnl dava konusu hakkrnda ihtiyati tedbir karan veremez.#

III- ihtiyati Tedbir Talebinin $ekli

ihtiyati tedbir karan verilmesi mahkemeden dilekge ile istenir (m. 105).Kanun, ihtiyati tedbir talebinin esas hakkrndaki davadan cince veya sonra yaprlmasr arasrnda bir ayrnm yaprlmaksrzrn, ihtiyati tedbir talebinin dilekge ile yaprlmasr gerektilini belirtmigtir. ihtiyati tedbir dilekgesinin gekli ve igeri[i kanunda belirtilmemigtir. ihtiyati tedbir dilekgesinde, di[er dilekgedeki hususlardan (taraflarrn kimlikleri, adresleri, mahkemenin adr) bagka, ihtiyati tedbir
3e 40

4r

42 43 44 45
46

Bkz. aga. s.71 vd. Bkz. aga. s.74. Bkz. 6. r+.D25.2.1980,79-roogzt1602 (yKD t980t4 s. r222-t223). KURU-IV s.4336. Bkz. yuk. s.27. KURU-IV s.4335. Karafakih s. 268; ERSOY, Rrfat: izahh Notlu igtihath Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Ankara 1976,s.327. Aksi g0rU9, BELGESAY-$erh s.280. Bkz. aga. s.76 dn.31.

$ 4. Ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin $ 4.

incelenmesi

3'I

talebini ve bunun incelemesini agrklayabiliriz.

TEDBin rar,rni vr nu TALEBiN INCELENMESI ihtiyati tedbir kararr, ancak bu konudaki talep iizerine verilir. ihtiyatitedbir talebi tizerine mahkemece gerekli inceleme yaprlr. gimdi ihtiyaii t"dbit

+rriyATi

hip olmayanlann taraf oldulu (veya olaca[r) davalarda ihtiyati tedbir, kanuni temsilci tarafindan talep edilebilir. Dava ehliyetine sahip olmayanlar dava aQamayacaklanna gcire, bu kigiler ihtiyati tedbir de isteyemeyeceklerdir.'u qunki.i, dava agrlmadan cince almacak ihtiyati tedbir karanndan sonra on giin iginde dava agrlmasr zorunlulu[u vardr. ihtiyati tedbir isteyenin dava ehliyetine sahip olmasr yanrnda, ihtiyati tedbir istemekte bir hukuki yarannm da olmasr geiekir. Hukuki yu.u. yoksu
istem reddedilmelidir. Dava agrlmadan once ancak, dava agacak olan taraf mahkemeden ihtiyati tedbir isteyebilir. Dava agrldrktan sonra ise her iki taraf da ihtiyati tedbir isteye-

cek olan kimsenin dava ehliyetine de sahip olmasr gerekir. Dava ehliyetine sa-

A) iHTiyATi TEDBiR TALEBI l- intiyati Tedbir Talep Edebitecek Olanlar ihtiyati tedbir talep edebilecekler ve bunlann nitelikleri hakkrnda kanunda.hiiki.im olmadrlrndan, genel hiikilmlerin uygulanmasr gerekir. Bu durumda ihtiyati ledbir talep edebilmek igin her geyden <jnce fiil ehliyetine (medeni haklarr kullanma ehliyetine) sahip olmak gerekir. Aynca, ihtiyati tedbir talep ede-

bilir."

Gergek kigiler gibi tiizel kigiler de ihtiyati tedbir talebinde bulunabilirler. A19ak tiizel kigiler ihtiyati tedbir istemlerini yetkili organlan aracrhpryla gergeklegtirirler. Vekil, mtivekkil adrna ihtiyati tedbir tale6inde Uutunaoitii. vikilin, ihtiyati tedbir isteyebilmesi igin dava vekaletnamesinde ihtiyati redbir igin tizel yetkinin bulunmasrna ve bu yetkinin vekaletnamede agrkga belirtilmesine

gerei yoktur.38

II- ihtiyati Tedbir Talebinin Zamant

Kural olarak, dava agrlmadan dnce veya dava agrldrktan sonra ihtiyati tedbir istenebilir (m. 10412, m. 109). Kural bu olmakla beraber, boganma ve aynhk davast agtlmadan once mahkemeden l0l inci maddenin dordtincii bendi gere$ince ihtiyati tedbir karan verilemez. Dolayrsryla boganma ve aynhk davasr agrlmadan <ince mahkemeden Tiirk Medeni Kanunun 169 uncu middesi gere-

36 YILMAZ-Tedbirlers. 25. 3't Bkz. TD 22.1t.1952,6074/s4zs (TiK 1953/l s.375-376). 38 KURU-IV s. 4325;Aynca btz. Hinar
m. oz.

36

3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

veren, davaya bakan mahkemeden bagka bir mahkeme hakimine tevbih cezasl
verilmigtir.30

Dava agrldrktan sonra her ttirlii ihtiyati tedbir davaya bakan mahkemeden istenebilecek ise de; Yargrtay, 743 sayir Tiirk Kanunu Medenisinin yi.iri.irltikte oldu[u ddnemde verdi[i kararlannda, hakkmda boganma davast agrlmrq olan egin, tedbir niteliEinde olmak iizere nafaka tayini igin herhangi bir asliye hukuk mahkemesine bagvurabilecefine, bu gegit davalarda yetkinin sdz konusu olmadr[rna karar vermigtir." Kanaatimizce, b] davalarda alman tedbir nafakasr igin genel kuraldan ayrrlmaya gerek yoktur." Yani, HUMK m. 104 h[kmii burada da gegerlidir. Davaya bakan mahkemenin hdkimi, reddedilmig (m.29) olsa bile, ihtiyati tedbir kararr verebilir. Qtinkti, ihtiyati tedbir karan verilmesi acele iglerdendir." Davaya bakmakta olan mahkeme, ihtiyati tedbirin bagka bir yetde dahaaz masrafla ve daha gabuk yerine getirilmesini miimki.in g6rtirse, bu hususta karar verilmek iizere o yer maht etneiini istinabe3a edebilir (m. 104/lI, c. 2). istinabe edilen mahkeme, ihtiyati tedbir karan verip vermemekte serbesttir.3s

30
JT

Yiiksek Hakimler Kurulu, 3. B0liim, L4.12.I977,1881248; KURU-IV s.4323' Bka. 2 lfD s.7.1974. 463514440 (iBD 1975/l -2 s. 69-70; YKD 1975/8 s. 84-85;

RKD 197419-12 s.307-309; iKiD 19741],67 s.3099; ABD 197416 s. ll56-1157). Aynr yonde,2. lD 9.12.1976,970418781 (IBD l977ll-3 s. 120-l2t; ifin

19771196s.5252),2.LfD7.3.1975,359713872(ABD 197512s.248-249). Yargttav bu kararlannda HUMK'nun 500 iincti maddesini ktyasen uygulamrqtr. Ancak bu madde daha sonra, 15.5.1985 giim ve 3222 sayfi Kanun ile yiirilrl[kten kaldrtlmtgtr (Bkz. RG 15.6.1985 sayr 18785). Bu durumda genel kuraldan aynlmaya gerek
yoktur.

Ayrrca 4721 sayir Ttirk Medeni Kanununun 169 uncu maddesi boqanma ve ayrtltk davasr agrldtgrnda gegici $nlemleri hakimin resen alacaStm belirtmig olup bu hakimde asrl davaya bakan hakim oldupundan, boganma davasr agrldil<tan sonra ki nafaka taleplerini de boganma davasma bakan hakim karara baplayacaktu. Bkz. HUMK. m.36,II.

JJ

34 35

HUMK m. l04,II, c.2'deki naip terimi ANSAY s. 197; BELGESAY-$erh s. 290; BiLGE/oNeN s. 373; QETINKAYA,
s.781: Onder s. 132.

3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

35

mesinden.ihtpati tedbir istenildi[ine ve ihtiyati tedbir kararr verildigine rasttanmaKtadlr.--.

dolayr reddi caiz de[ildir.27

gtn iginde esas hakkrndaki davasrnr agmasl gerekir 1m. tde;. ihtiyati tedbirlerde, yer itibariyle yetki kurah usul kanunumuzun 104 tincti_.maddesiyle bertaraf edilmig olup; dava agrlmadan 6nce istenecek ihtivati tedbir talepleri bakrmrndan kanun, srnrlayrcr bir yetki hiikmii koymamrgtir.tr Dolayrsryla dava agtlma{-an dnceki itrtly-ati tedbir taleplerinin yltkisizlikten
ren on

rumda, ihtiyati tedbir isteyenin, ihtiyati tedbir karannm verildigi tarihten itiba-

esas dava igin yetkili olan mahkern"g:-n istenebilecegi gibi, bu tedbirin en az masrafla ve en gabuk nerede y.iin. getirilmesi mi.imktin ise o yer mahkemesinden de istenebilii (m. 104,I). Iiu du_

B) YETKiLI trlat{Kpup I- Dava Agrlmadan Once Dava agrlmadan 6nce ihtiyati tedbir,

II-

Dava Agrldlktan Sonra

kararda.degigiklik yapmak yalnrz dauayT bakan mahkemeye ait oldugundan, baqka bir mahkemenin_(!tta aynr yerdeki birden fazla mahkemenin hdklmininj o dava konusu hakkrnda ikinci bir ihtiyati tedbir karan vermesi (tedbir i:zerine tedbir koymasr) mtimkiin delildir; dava agrldrktan sonra, davaya bakan mahke_ meden bas\p -bir mahkemenin vermig otdugu b6yle bir ihtiyati tedbir karan ge9ersrzdrr.-- yargrtay da bu gortigtedir." Bir olayda, bdyle bir tedbir kararr
26

Dava agrldrktan sonra her ti.irlii tedbir, yalnrzdavaya bakmakta olan mah_ kemeden istenebilir (m. l04,II). Dava agrldrktan sonra, davaya bakan mahkemeden bagka bir mahkeme, dava konusu uyugmazhkta itgiti oiarak ihtiyati tedbir karan veremez. Dava agrldrktan sonra, irrtiyati tedbir u.*ek veya bu

f-*,

21 28

bu uygulamayr kanuna aykn bulmaktadrr (KURU_IV s. 4323). !$vt{lnun yetki y0niinden vermig oldulu serbesti nedeniyle, tatbikatta tedbir kararr elde edilinceye kadar muhtelif yerlerdeki mahkemeler muracaai edildiEi goriilmektedir. Dokrinde, BILGE/oNEN bunu dosal kargrlarken (BiLGryoNENsIsT:l; usruN_ DA6, baz hallerde kesin hilkiim nedini ile tedbir isteminin reddinin dtigiinulebilecetini belirterek aksi giirugii savunmuqtur (isruNDA6-Tedbirler s. 56). Ancak ihtiyati haciz bundan istisnadr. Bkz. m. 25g.
[U*n_U_,

itirt

yati tedbir karan olmadrlr gOzetilmeden, hukuki gegerliligi olmayan Sulh Hukuk

".-.ihtiyati tedbir kara'Bozk* Asliye Hukuk Mahkemesinin 1977/92 esasrnda kayth gayrimenkul tescili davasr esas alnarak istenmigtir. HUMK,nun 104/son maddesi geregince dava agrldrktan sonra bu mahkeme raiafindan verilmig bir ihti_

9y-B_U[G1L] Okray: HUMK. 104. Maddesinin Tatbikatr Hakkmda, ABD 1960/2, 34-37 ; KURU-IV s. 4322).

iif

s.

Mahkemesi tarafindan verilmig ihtiyati tedbire aayanrtarat<-olugmayan sugtan sanr_ !m mahkumiyetine karar verilmesi yasaya aykrndr" 7. cD Ii.5.1979,3713/3650

(YKD 197911s. 1089).

34

3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

nitelili bakrmrndan bir ihtiyati tedbir karandrr.r8 Borglunun takibin iptali igin icra tetkik merciine baqvurmasr icra takibini durtetkik mercii, durmaz. Takibin iptali talebini inceleyen bu konuda verecefi karara kadar takibin durdurulmasr hakkmda bir ihtiyati tedbir kararr veremei (iiK m. 72lIlI kryasen)re. Borglunun, iiK'nun 168 inci maddesinin 4 tincii bendine gcire, kambiyo senedindeki imzarun kendisine ait olmadr[r yolundaki itirazr, safigtan bagka icra takip muamelelerini durdurmaz. Fakat tetkik mercii durugmadan dnce yapaca[r incelernede, borglunun itiraz dilekgesi kapsamrndan veya ekledigi belgelerden edindi[i kanaate gore itirazr ciddi bulursa, alacakhya teblile gerek grirmeden itirazla ilgili karanna kadar icra takibinin gegici olarak durdurulmasma karar verebilir (IIK m. 170ll,2).
mesine iligkin karan da hukuki

II-

Genel Mahkemelerde ihtiyati Tedbirler

Asliye ve sulh hukuk mahkemeleri genel mahkemeler olup, bunlann gorevlerine giren igler mutlak veya nisbi gdreve giren igler (yani, mamelek hukukundan do[an de[er ve miktara gdre gdrevin tayin ve tespit edildili igler) olmak
iizere aynlirgtrr.m

Mutlak gdreve giren iqlerde, ancak davanrn esasrnl gorme[e gdrevli mahkeme dava agrlmadan cince ihtiyati tedbir karan verebilir.-' Taksim ve izalei giiyu sulh hukuk mahkemesinin gorevine giren iglerden olup, asliye hukuk mahkemesi bu husus hakkrnda karar veremeyeceli gibi, ihtiyati tedbir karan da veremez. Yargrtayrn gdriigi.i de bu yoldadtr." Nisbi gtireve giren igler (yani, mamelek hukukundan dolan de[er ve miktara g6re gorevin tayin ve tespit edildipi igler) bakrmmdan uygulamada ve doktrinde farkh iki gdrtig vardrr. Bu farkh gdriigler dava agrlmadan once istenen tedbirler baktmmdan sdz konusu olup, dava agrldrktan sonra ihtiyati tedbire, davaya bakan mahkeme tarafindan karar verilir. Bir gdriige gore, dava agrlmadan once istenen ihtiyati tedbirlerde gcirev sdz konusu olamaz; ihtiyati tedbir sulh veya asliye hukuk mahkemesinden istenebilir.z3 Bizim de katridrgrmrz diger bii giiriigl gore ise, ihtiyati tedbirlerde gorevin, usuliin genel hiikiimlerine gore tayin edilmesi gerekir.'" Yani, davanln esasr hakkrnda hangi mahkeme gdrevli ise, tedbir de o mahkemeden istenmelidir. Uygulamada, asliye mahkemesinin gdrevine giren davalar iEin sulh mahkemesinden veya sulh mahkemesinin gdrevine giren davalar igin asliye mahke-

18

20 YILMAZ-Tedbirler s. 41.

re

Bkz.

iiK m.97,X;

Ayrrca bkz. a9a. s. 102.

KURU, Baki: icra ve iflas Hukuku, Ankara 1988, s.225.

2t

22 Bkz. 5. HD I 3. 10. t9 50, 3525/ .... (YILMAZ-Tedbirler 23 BELGESAY-gerh s. 289; ozuAzu, s. 371. 24 Bkz. yuk. s.31 dn. 142.

YILMAZ-Tedbirler

s. 41.

s. 39).

3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

JJ

karannrn gekli ve ydntemi madde kapsamrnda agrklanmamrgtrr. Bu durumda usul.kanunumuzda yer alan genel nitelikteki hiikiimler kadastio mahkemelerinde de g<iz dniinde bulundurulur. Kadastro mahkemesinden ancak, tutanalrn diizenlendi$i tarihten sonra ihtiyati tedbir istenebilir.rr Qi.inkii, Kadastro Mahkemesinin z?man agmmdan gdrevi bu tarihten so*u buqiur. nagka bir deyigre, kadastro mahkemelerinin ihtiyati te,dbir vermesi grirevi iut*u!* atizenlendigi tarihten sonra baglar.'z-Tutanalrn dtizenlendigi drih ile davarirn agrldrlr tari-h arastnda, kadastro mahkemesjnden ihtiyati ted-bir karan ahndrlr takdirdi karar tarihinden itibaren l0 gtin iginde kadaitro mahkemesinde dav"a agrlmadrlr takdirde kendililinden hi.iki.imsiiz talrr. Askr ilanrndan cince ihtiyati tedbir karal dava agrldr[r takdirde, kadasho h6kimi, derhal kadastro ,tidti.ttigtind.n :r:11" ilgili kadastro tutanaklarll .g.etifterek, gerekli askr ilanrnr yaptrrdrktan-sonra, Kadastro Kanununda <in gdrtitdtilti geki ldi davay r sonug l and rirr.' Kadastro mahkemesince verilen ihtiyati tedbir kararlal, mahkemece hemen o yerin kadastro ve tapu sicili mtidi.irliiklerine bildirilir. Bunun drgrnda tapu sicil.memurlu[una gelen ihtiyati tedbir kararlarma iligkin talepler, derhal tapu siciline iglenmekle beraber, kadasho tutanagrna da gegirilmekie tizerine resen ' kadastro miidiirli.i$iine veya dava agrlmrg ise -kadastro-rnuttt"111"rin" UiiJirifir.it

icra Tetkik Merciinde ihtiyati Tedbirler icra tetkik merciinin ihtiyati tedbir karan verip veremeyeceli konusunda kanunlanmtzda herhangi bir h{ikiim yoktur.Ancak, icra tetkik mercii de rjzel bir mahkeme olup, gdrevine giren davaiarda ihtiyatiiedbir turun u"i"tili.j; y;;_ gttay bir karannda, icra tetkik merciinin Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununkryasen uygulayarak ihtiyari tedbir kara'vermesini uygun bul9-l!.huFlSeri mugtur.'" lhalenin feshi talebini inceleyen icra tetkik mercii, ahcr adrna tescil eai[nig olan gayrimenkuliin bagkasrna devredilmesini yasaklamak igin, ihtiyati tedbir karan verebilir.t6 Bunun drgrnda hacizden do[an ittittkal Javalarrnda icra tetkik merciinin verdili takibin ertelenmesi karan,-niteligi itibariyle bir ihtiyati l"d.uil karandr.rT Ayrrca icra tetkik merciinin, istihkak"davasr konusu mahn bedelinin yargrlama sonuna kadar <idenmemesi veya teminat ilaigrhgrnda 6den_
4.

Bkz. 16. HD 27.t0.t987,1681/1757 (iKiD 1988/330 s. 5756_5757). ozMEN, ihsan/Qorbarr, Halim: 340i sayrh Kadasffo Kanunu gerli, Ankara l9gg,
s. 839.

Bk2.3402 sayrh Kadastro Kanunu m. 25 ve 40. KURU-IV s. 4324; ytLMAZ, "icra hdkimlikleri mahkeme niteliginde olmadrfrn_ d3n' kural olarak ihtiyati tedbir kararr veremezler. Bununla beraber] icra h6kimliklerine icra iglerine m0nhasr uzere ihtiyati tedbir karan verebilmek yetkisini -9l1ak
l5
t6 t7

tanrmak lazrmdr" demektedir

Bkz.

KI]RU-IV s.4324. KIJRU-IV s.4324.

(yllMAz-Tedbirler s. 36). iiD 20.5.1947, t948/lgot (yllMAz_Tedbirler s. 36).

32

$ 3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

kemeler gcirevlerine girmeyen dava ve iglere bakamayacaklarr gibi bu dava ve igler hakkrnda da ihtiyati tedbir karan veremezler.

hakkrnda ihtiyatitedbir karan da veremezler.

f . ig Mahkemelerinde

I- Ozel Mahkemelerde ihtiyati Tedbirler Ozel mahkemeler gcirevlerine girmeyen iglere bakamazlar ve bu igler

ihtiyati Tedbirler ig Mahkemeleri Kanununun 15 inci maddesinde, "Bu Kanunda sarahat bulunmayan hallerde Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu hiiktimleri uygulanrr" denmektedir. Bu maddeye gdre, ig Mahkemeleri gdrevlerine giren iglerde ihtiyati.tedbir karan verebilirler. Yargrtay da bu gdrtigtedir.u Aynca, 2822 sayir Toplu ig Scizlegmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 46 ncr maddesine gore, ig
Mahkemesi, karar verilen veya uygulanmakta olan bir grevin ve lokavtrn kanun drgr olup olmadt[rnrn tespiti igin agrlan davada, tespit kararrnrn kesinleqmesine kadar, dava konusu grev veya lokavtrn ihtiyati tedbir olarak durdurulmasrna karar verebilecektir. Ayrrca aynr kanunun 16 ncr maddesine grire, yetki belgesi almmadan yaprldrlr iddiasryla bir toplu sozlegmenin hiiktimsiizliilii ileri stirtilmiig ise, hdkim talep tizerine, gerekli goriirse toplu ig srizlegmesinin uygulanmasrnr dava sonuna kadar durdurabilir.

2. Ticaret Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler

Mi.istakil ticaret mahkemeleri olan yerlerdee, ticaret mahkemeleri ancak grirevlerine giren iglerde ihtiyati tedbir karan verebilirler. Mi.istakil ticaret mahkemesi olmayan yerlerde, ticari davalara sulh veya asliye hukuk mahkemelerinde bahldr$rndan sorun grkmaz. Agairda genel mahkemelerde ihtiyati tedbir
konusunda belirtilen agrklamalar bu durumda da gegerlidir.
3. Kadostro Mah kemelerinde

ihtiyati Tedbirler

Kadastro Kanununun 25lC maddesinde yer alan hiiktim. kadastro mahkemelerini de ihtiyati tedbir kararr vermekle g6revlendirmi$tir.10 Ancak tedbir

8 e
r0

iiD 14.1.1971,83/188 (RKD t97ll2 s.63-64); aynr yonde Iio tz.6lgat, 566215858; liO 21.0.t968, 6960t6758; 14.10.1969, 9293/... (yrLMAZTedbirler s. 35). Ankara, istanbul, izrnir,Adana, Mersin, Antalya, Konya, Bursa, Kad*Oy, Beyo$lu, ve Kargryaka da miistakil ticaret mahkemeleri vardrr. 3402 sayrh Kadastro Kanunu yiiriirl[$e girmeden Once, tapulamadan dogan dava ve iglere tapulama mahkemeleri, eski 2613 sayrh Kadasfio Kanunrurdan dolan dava ve iglere de kadasto mahkemesi yetkisine sahip asliye mahkemeleri bakryordu. Her iki mahkemenin gOrev alanlarr farkhydr. 3402 sayfi Kadastro Kanunu iki mahkerneyi birlegtirerek tek bir mahkeme haline dOniigtiirmiigtiir. (KURU; Baki/ARSLAN, RamazanNlLMA\ Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders KitabL Ankara 1989, s. 565-568).
Bkz.

iiO

ikinci B<iltim

inriv.q.ri rnunin usul,u

g

r. c0nnyr,i vn

ynrrir,i

MAHKEME

ihtiyati tedbirler mahkemelerce verilecek olan kararlara dayanrr ve ahnan fedbirler ihtiyati tedbir kararrnda agrkga belirtilir. ihtiyati tedbir karan vermek, yalnrz mahkemelere ait bir gdrev ve yetkidir. Bu nedenle hakemler ozel bir di.izenleme yoksa ihtiyati tedbir karan veremezler. Hakemlerde gdriilen iglere iligkin ihtiyati tedbir karan verme yetkisi de kural olarak mahkemelere aittir.' A) GOREVLI MAHKEME ihtiyati tedbirlere hangi mahkemece karar verilecegi konusunda, Hukuk Usuli.i Muhakemeleri Kanununda tizel bir hiiktim bulunmamalctadr. Bazr rizel kanunlarda ise bu konuda agrk hi.iki.imler mevcuttur. Bu durum kargrsmda, ihtiyati tedbirler hakkrnda da genel kuralm uygulanmasr gerekir. Yani, davanln esasl bakrmrndan hangi mahkeme g6revli ise, ihtiyati tedbir de o mahkemeden istenebilir.' Dolayrsryla mahkemelerin, kendi gcirevlerine girmeyen davalara iligkin
olarak istenen ihtiyati tedbir taleplerini kendiliklerinden reddetmeleri gerekir.' Genel mahkemeler, ozel mahkemelerin gcirevine giren bir igte ihtiyati tedbir karan veremezler. 6zel mahkemeler genel mahkemelerin gorevine girln iglere bakamazlar ve ihtiyati tedbir karan veremezler.* Yargltay da bu gtiri.iqtedir.)

Doktrinde, "ihtiyati tedbirlerde gorev ve yetki bahis konusu de$ildir" 96riigfi ileri stiri.ilmiigse deo, bu goriige katllmak miimkiin de[ildir.' Qiinkii, mahkemelerin gorevine giren dava ve iqler kanunlarda agrkga belirtilmig olup, mah-

ANSAY s. 197; BERKiN-Rehber s. 507; BiLGE/ONEN s. 367; QETiNKAYA, s.782; KARAFAKIH, s.269 KURU-IV s. 4323: yllMAZ-Tedbirler s. 38. Bu kuralm istisnasrm, 4686 sayrh Kanunun 6. maddesi olugturmaktadr. Bkz. yuk. s. 28. BiLGE/ONEN s. 372; QETINKAvA s, 782; ERDEMiR s. 780; KARAFAKIH, s.269; KURU-IV s.4323 ; $ENPOLAT, N. Kemal: Uygulamada ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, iBD 198714-5-6, s. 280-286; yllMAZ-Tedbirler s. 39; BERKiNRehber s.521. KURU-IV s.4323. BERKiN-Rehber s.521: YILMAZ-Tedbirler s. 32. Bkz. 9. HD 16.5.1968,1328/7648 (QENBERCI, Mustafa: ig Mahkemeleri Kanunu $erhi, Ankara 1969, s. 177),2. HD 25.10.1965.4929/5010 (Qenberci s. 162). BELGESAY-$erh s. 289; oZUARI, N. Ruhi: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, AD 195613. s.361-372.

QETINKAYA s.782.

2. ihttyatt Tedbirlerin

Muhtevan

29

iglemlerine kargr, iiK'nu gikayet ve itirazyollannr kabul etmig olup; bu gikayet ve itirazlar hakkrnda karar verecek olan icra tetkik mercii hAkimli$idir. Kanun, icra tetkik mercii hdkimine, icra iglerinde bu gekilde inceleme ve mtdahale yetkisi verdilinden, genel mahkemelerin ihtiyati tedbir karan ile icra iglerine miidahale etmelerine kural olarak cevaz verilemez. Ancak, kanunlarda agrkga belirtilen hallerde (mesel6, iiK m. 72), mahkemeler icra igleri hakkrnda ihtiyati tedbir karan verebilirler.

28

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Davanm esaslnr gdztimleyecek veya boyle bir sonug doluracak bigimde ihtivati tedbir karan verilemez."' Sahtelik iddiasrna dayarun menfi tespit davasmda, takibin durdurulmasr hakkrnda ihtiyati tedbir karan verilemez; giinkii, takip kendilipinden durur. Bu tiir bir davada iif m. 72 depil, HUMK m.317 uygulanrr. Bu maddeye gore ise, sahteli[i, iddia olunan senedin yazrldrprnr gdrenlerin tanrk olarak dinlenmesine karar verilmiqse, sahtelili iddia olunan senet sahtelik davasr sonuglanrncaya kadar higbir igleme dayanak yapilamaz Ancak bu senede dayanrlarak ewelce almmrq olan ihtiyati tedbirlere halel gelmez ve gerekti[inde senet sahibi hakkrrun korunmasr igin sair ihtiyati tedbirlere de baqvurabilir. Bu durumda, icra takibi kendilipinden.4.uracagr igin, aynca takibin durdurulmasr igin ihtiyati tedbir kararr verilemez."' Hakemlerce goriilen veya gciriilmesi gereken igler hakkrnda, hakemler ihtiyati tedbir karan veremezler. Kural bu olmakla birlikte 4686 sayrh Milletlerarasr Tahkim Kanununun kapsamma giren uyugmazhkla ilgili olarak, aynr kanunun 6. maddesinde belirtilen gartlarla hakem veya hakem kurulu tahkim yargrlamasl srasmda ihtiyati tedbire karar verebilecektir. "'Bu maddeye g6re hakem veya hakem kurulu, cebri icra organlart tarafindan icrasr ya da diler resmi makamlar tarafindan yerine getirilmesi gereken ihtiyati tedbir karan veremeyece[i gibi, i.igtincii kiqileri ba$ayan ihtiyati tedbir karan da veremez. Para alacaklarr igin de ihtiyati tedbir karan verilemez. Bu tiir bir alacak igartlan varsa ancak ihtiyati haciz istenebilir.l33 9in, Kanunda agrk hiiktim bulunmayan hallerde, icra iglgrinin seyrini etkileyecek--gekilde ihtiyati tedbir karan verilmemesi gerekir."" Yargrtay bir karannda"', bizim de katrldr[rmrz bu gor0gii desteklemig ise de, uygulamada mahkemeler icra iqleri hakkrnda HUMK m. 103'e dayanarak ihtiyati tedbir kararr vermekte olup; Yargrtay igtihatlarr da uygulama yontinde seyretmektedirr36 icra
Bkz. aga. s. 50, KURU-IY s.4312-4314. Kanunlann agrkga Ong0rdillii bazr ihtiyati tedbir hallerinde, dava konusu uyugmazh$rn esaslnl g0ziimleyerek nitelikte sonug dopuracak ihtiyati tedbir kararr verilebilir. Bkz. mesela TK m 63; Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m. 77. l3l YILMAT-T""' r s.82. Ta,^" kem veya hakem kurulunun verdipi ihtiyati tedbir karannr yeri-

'

taraf, ihtiyati tedbir verilmesi istemiyle yetkili mahkernenin Yetkili mahkeme gerekirse bagka bir mahkemeyi istinabe ede'rk Usulii Muhakemeleri Kanununa gdre istemde bulunma rayh Kanun igin bkz. RG 5.7.2001 sayr24453). n. l13.
9217035 (YILMAZ-Tedbirler s.

8l).

'8112674: 12. HD 28.11.1976, 10455112227; 12. HD MAZ-Tedbirler s. 82).

$ 2. ihttyatt Tedbirlerin Muhtevqsr

27

Ancak igletme hakkr ile bir biittin tegkil eden I inci fikradayazilrtesis, vasrta, alet ve malzemenin tamamt veya gftarrlmrg cevherlerle bu cevherlerin bakiveleri ve curufu iizerine hacizveya ihtiyati tedbir konulabilir.,, ,.Madenin tamamrna veya grkanlmrg cevherlerle bakiye yr$mr ve ci,irufuna gerek haciz veya ihtiyati tedbir konulmast ve gerekse bunlarrn icraen satrgma tegebbi.is editmesi hallerinde alacakh veya icra dairesince madenin faaliyeti duidurulamayaca$r gibi bu faaliyette miidahale de edilemez." - 7269 sayh Umumi Hayata Miiessir Afetrer Dolayrsryla Ahnacak Tedbirlerle Yaprlacak Yardrmlara Dair Kanun m. 19/III; .,Takdir krymete kargr "jil"n ildn si.iresinin bitiminden itibaren 7 gtin iginde taqrnmaz mahn bulundugu yerdell Asliye Hukuk Mahkemesine dava agrlabilir. Davanrn agrldr[r tarihtenltibaren 8 giin iginde taraflar mahkemeye ga$rlrrlar. Bu davalar basiimuhakeme usultine tabidir ve di[er davalara tercihli olarak gdrtiltir. Davanrn agrlmasr ve temyiz talebi, bl kanuna gcire yaprlacak iglemleri ve inqaat iqlerini higbir surette durdurmaz. Bu davalar dolayrsryla, mahkemelerce ihtiyati tedbir kararr verilemez.,' 831 sayrh Sular Hakkrnda Kanun m. 5: "...idare heyetleri bu itirazlarr her . iqten tince tetkik eder ve hallederler. Bu kararlarla, giintinde itiraz olunmayan ve idare amiri tarafindan da tasdik olunmug bulunan [ararlar katidir ve bu suretle tespit olunan- intifa payrna razr olmayanlar mahkemeye mtiracaat edebilirler. $u kadar ki, mahkemeden aksine kat'i karar ahnrncaya kadar komisyonun kararlal tatbik olunur." icra ve iflas Kanunu m.72/rr: "icra takibinden sonra agrlan menfi tespit davastnda ilrtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasma karar verilemez. Ancak, borglu g6cikmeden do[an zararlan kargrlamak ve alaca[rn yiizde onbeginden aga[r olmamak iizere g<isterece[i teminat kargrh[rnda, mahkemeden ihtivjti tedbir yoluyla. icra vemesindeki paranrn alacakhya verilmemesini isteyebilii.urrr; 287lson: "ihtiyati tedbir yoluyla da olsa borgluya kargr baglamrg olun takiplerin ^. konkordato miihletinin bitiminden sonraki donem igin de'durdurulmarrnu u"yu

bir kararr verebilirler; adli yargr drgrnda kalan davalar hakkrnda ihtiyaii tedbir kararr veremezler. Bu nedenle adliye mahkemeleri idari yargrya ail, (mesela Danrgtayrn g<irevine giren) davalar hakkrnda ihtiyati tedbir ku.iiu"r.rn izler.t'n Egler tarafindan birbirlerine kargr agrlan boqanma ve ayrrhk davalan drgmdaki davalarda da Tiirk Medeni Kanunundaki hiikumler gOr .iniind" bulundurulmak suretiyle gerekli tedbirler ahnabilecektir.

borgluya karqr yeniden takip yaprlamayacapma karar verilemez."t2t Adliye mahkemeleri, yalnrz adriyargyaait davalar hakkrnda ihtiyati ted-

Bu hiikum, 3494 sayir Kanunun 56 ncr maddesi ile iiK'nun 2g]. ncimaddesine fikra olarak eklenmigtir (3494 sayrh Kanun igin bkz. RG 25. I L l ggg sayr t2e Bkz.4. HD l8.l.l 968, lt4o0l6s-t laao D68/2 s. 323-324:Aynca bkz. lft Mahkemesinin 2.12.1954 giin ve 95/108 sayrh igtihadr (ADi954/3

'" ''"

Aynca bkz.

aga. s. 95 vd.

26

$ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Dava konusu bozulmaya elverigli bir gey olup, bunun dava sonuna kadar beklenmesi halinde bozulmasr tehlikesi varsa, mahkeme, ihtiyati tedbir yolu ile o geyin safilmasrna ve bedelinin dava sonuna kadar saklanmaslna karar verebilir. Mahn krymetinin stiratle di.igmesi veya muhafazaslnln masraflr olmasr halinde de, o mahn ihtiyati tedbir yolu ile satrlmasrna ve bedelinin dava sonuna kadar saklanmaslna karar verilebilit.ttt Taraflardan birinin iste[i tizerine veya ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memurun durumu bildirmesi tizerine, mahkemece gerekli inceleme yaprlarak karar verilir.

Bu maddeve sdre ahnacak tedbirler konusunda hdkimin takdir hakkr vard

rr.t26

C) iHTiYATi TEDBiR KARAzu VERILEMEYECEK OLAN HALLER

Kural olarak, her davada ihtiyati tedbir karan verilebilir. Ancak bazr hallerde ihtiyati.tedbir karan verilemeyece[i 6zel bir kanun hiikmtiyle kabul edilmig olabilir. Ihtiyati tedbir karan verilemeyecek olan haller gunlardrr: - 2886 sayrh Devlet ihale Kanunu m.261III: "Her ne suretle olursa olsun
idarece ahnan teminatlar haczedilemez ve ihtiyati tedbir konulamaz."

- 2924 sayrh Orman Ktiyltilerinin

Kalkrnmalannrn Desteklenmesi Hak-

krnda Kanun m. 3/II ve 8: "6831 sayrh Orman Kanununun 2 nci maddesinin A bendi kapsamma giren yerler igin orman srnrrlan drgrna grkarma ile orman srnrrlamasr ve tespit, tefrik ve tescil istemlerine kargr yaprlan itirazlar ve agrlan davalar bu Kanuna giire yaprlacak iglemleri durdurmaz. Bu konuyla ilgili davalarda ytiriitmeyi durdurma ve ihtiyati tedbir karan verilemez." "Bu kanunun 7

nci maddesindeki yiikiimliiliikleri yanh uyanya ra[men yerine getirmeyenler igin Tarrm ve Orman Bakanhlrnca kendi tagrnmaz mallarr karqrhfrndan fazla verilen taqlnmaz mallann geri almmasrna karar verilir. Geri alma karan hakkrnda ihtiyati tedbir karan verilemez. Ancak ilgililerin dava agma hakkr sakhdrr." - 2942 saytlt Kamulagtrrma Kanunu m. 20lI: "16, l7 ve 19 uncu maddelere dayanrlarak lehine kamulagtrrma yaprlan idare adrna tapu dairesince tescil
edilen taglnmaz mahn bogaltrlmasr idarece icra memurundan istenir. icra memuru ta$mmaz mah onbeq gi.in iginde bogaltmalannr igindekilere tebli! eder. Bu si.ire iginde tagmmaz mal bogaltrlmazsa icraca bogaltrlrr. ltiraz ve gikayet boqaltmayr durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilemez."

- 3213 sayrh Maden Kanunu m. 40 ve 4l: "Maden igletmesinde gerekli olan kuyular, ocaklar ve galeriler ile makineler, binalar, yer altrnda ve yer iistiinde kullanrlan her tiirlii nakil vasrtalarr, madenin grkanlmasr, temizlenmesi, izalesi gibi cevherin krymetlendirilmesine yarayan alet ve tesisler ve bir senelik igletme malzemesinin i.izerine mtinferiden hacizveya ihtiyati tedbir konulamaz.
t25

KURU-IV

s.

431l; Adalet Bakanhlr 7.8.1945 giin ve 2027 sayfi genelgesi ile

aynr

t26

gdrtiqe katrlmrgtrr (KURU-IV s.4312 dn. 59).

Bkz. aga. s.43.

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr

TMK m. 420 uyarrnca agtlan vesayet davalannda, krsrtlanmasl istenen kimsenin medeni haklan kullanmaktan gegici olarak men edilmesi ve kendisine bir temsilci tayini sdzkonusu olabilir.rteBagkasrnm arazisine;aprldrgr iddia olunan ingaatrn gegici olarak durdurulmasrna karar verilebilir. t 4
Senedin kargrhksrz oldu$undan bahiste menfi tespit davasr agrlmadan 6nce veya agrldrktan sonra bu senedin protesto edilmemesi veya protesto gekilmesinin durdurulmasr geklinde ihtiyatitedbir kararr verilmesi dogu depildir. Bu durumda, protestonun Merkezi.Bankasma bildirilmemesi geklinde bir ifitiyati tedbir karari verilmesi dosu olur.l2l Anca!^bu durum geklei bakrmrndan srilkonusu olamaz. 9utu.13l-67 sayrh Kanununr2z,9 uncu maddesine g6re, muhatap banka, yeterli kpr]q olmadrlr igin gekin ddenmedilini ve hesap-sahibi hakkilda gerelen bilgileri T.c. Merkez bankasrna bildirmek zorundadrr. Bildirme, hesap sahibinin dtizel.tme hakkr yok ise gekin ibraz tarihinden, diizeltrne hakkr var ise, diizeltme siiresi sona erd_ili tarihtel itilap1 on i9 giinti iginde yaprlrr. T.c. Merkez Bankas; durumu en fazla otuz iggiinii iginde bankalar driyurui. ' Davacmm iddiasrna g<ire, ihtira beratma kendisinin sahip bulundulu bir geyin bagkast tarafindan imal edilmesinin ve satrlmasmrn dnlenmesi igin igrlan davaya bakan mahkeme,.ihtiyati tedbir yolu ile (ve teminat kargrhfrnda), dava stiresince davalmm o geyi imal etmesini ve satmairnr yasaklayabilir.Yt,

ihtiyati tedbir kararr ile ana gayrimenkultn kat miilkiyetine gevrilmesi ogdunllabjleceli gibi; aynca ana gayrimenkuliin belli bir payr iizerinde iddia edilen bir hakkrn muhafazasr da ternin edilebilir. Bu amagia,'iddia edilen hak ihtiyati tedbir ile, sdzkonusy ve ona tahsis edilmig otun balrmsrz b69.1-1n,Bgya liimtin kiittik sahifesine nakledi lir.tu

rte lrysAy s. 197; BiLGE/dNEN s. 371; QETNKAvA s.778; BELGESAy-gerh

tm

s.288.

t22
t23

yrindedir. Bkz. mesel6, 7 . cD t7 .t I . 198 I 6309/6346 ies ilz sz ,. ne_l rc1; , . CD 2.ll. l98 l, 622616165 (yKD 1982/l s. 13 l); 1 5. I{D 20.12.197 8, 234U2433 (YKD 1979/s s. 692-693). DOGANAY-II s. 1542-1543; ALTUN, cevdet: Tedbir yolu ile protestonun Durdurulmasr ve Sonuglarl Bursa BD 1983/l s. 6-7. 3167 sayrh Qekle Odemelerin Ditzenlenmesi ve Qek Hamilerinin Korunmasr Hakkmda Kanun (RG 3.4.1985, sayr 18714). N0gatel Kanton Mahkemesinin 20.1.1955 gilnlii karan (Umar s. 66); Ayrrca bkz. FSEK m. TT.Markalann , patent haklarrnrn, cogafi igaretlerin ve endustriyel tasanmlann korunmast igin verilecek ihtiyati tedbirlerle ilgili olarak ozel hukiimler igeren 551,554,555 ve 556 sayrh KHK.ler dikkate ahnmahdrr. ESMER. s.221.
7

QETINKAYA s.778;ERDEMIR, ilter: Hukuk usulii Muhakemeleri Kanunu gerhi, 2. Baskr Ankara 1998, s. 777; posrAcIoGLU s.492. yargrtay igtihatlan da bu

(rD

24

$ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Bu maddenin kapsamr belirlenirken yukanda amag v! muhteva konusunda yaptr[rmn agrklamalann dikkate almmasr uygun olur."' H6kim bu bende dayanaral teminat, diizenleme ve eda amagh tedbirlere karar verebilecektir.rra Bu maddede "mthim bir zarar"dan sdz edilmekte ise de, bundan 6nemli sayrlamayacak zararlartn dnlenm-esi igin ihtiyati tedbir karan verilemeyece[i anlammr grkarmamak ldzrmdrr."'Bir ihtiyati tedbire ancak, kanunda 6ngdri.ilmiig olan biiti.in gartlarrn fiilen mevcut olmasr halinde karar verilece[i sdylenemez. Zira bu gartlara riayeti saplamakta herhangi bir kamu yaran mevcut delildir. Bundan 6tiirii, ihtiyati tedbir muhakemesinde de feragat, kabul ve sulh yaprlabilir.l16 Aynca tehlike ve zarar kavramlan kigiye gore degigebilen kavramlar oldu$undan, bu konuyu takdir, hAkime ait bir yetkidir.

Bu maddeye g<ire verilen ihtiyati tedbir kararlannm, ihtilafin niteligine,

mahn btinyesine ve taraflann menfaatine uygun olmast gerekir.

Bu maddeye gdre ahnabilecek tedbirlere gunlan ornek olarak verebiliriz. TMK m. 24 uyarnca kigilik hakkrna saldrrr dolayrsryla agrlan davalarda,

yazilarrn,tecavizmektuplarrnm yaymlanmasr gegici olarak durdurulabilir.rrT TMK m. 346-348 uyartnca gocu$un korunmast ve velayetin kaldtnlmasr davalannda, gocu[un gegici olarak bir y-ere yerlegtirilmesi istenebilir.r18 rr3 Uygulamada, 103 ii'ncU maddenin kapsammtn genig tutulmast nedeniyle, ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir m0essesesi birbirine karrgtnlmaktadr. Bir alacak davasmda (mesel6, trafik kazalan sebebiyle agrlan tazminat davalannda) gartlarr varsa ancak
ve sadece ihtiyati haciz karan verilmesi gerekirken; uygulamada, alacak davalart igin ihtiyati tedbir karan verilmektedir (QETINKAYA s. 778). Bu uygulama nedeniyle, 103 iincii maddenin, temelinde miilkiyet gekigmesi olan ihtilaflarda uygulanacapr g0r09U ileri siir[lmiigtiir $rAULKUS, Halis: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haczin Uygulama Yeri, ABD 1969/3 s. 311-312). Ancak bu gOriig, ihtiyati tedbirlerin uygulama alanrnr gok daralurtr igin, kabul edilmemelidir.

ttn Bkz. yuk. s. 10. n5 BERKiN-Rehber s. 520; Aksi g0riigte usrtrNpec-Tedbirler s. 19. tt6 srEINiJoNASg 935, II, 5 ve 6; UsrUNnac-Tedbirler s. 19 dan naklen. tt7 ANSAY s. 197; BiLGE/ONEN s. 371. TMK'nun 24 iincti maddesi, "Hukuka aykrrr

ttt

olarak kigilik hakkrna saldrrlan kimse, hakimden, saldrtda bulunanlara kargt komnmaslnl isteyebilir. Kigilik hakkr zedelenen kimsenin rrzasr, daha iist[n nitelikte 6zel veya kamusal yarar ya da kanunun verdipi bir yetkinin kullarulmasr sebeplerinden biriyle hakh krhnmadrkga, kigilik haklarrna yaprlan her saldm hukuka ayktrrdr." TMK'nun 25 inci maddesi ise," Davacr hakimden saldrn tehlikesinin tinlenmesini, si.irmekte olan saldurya son verilmesini, sona ermig olsa bile etkileri devam eden saldrmrn hukuka aykrnhprnm tespitini isteyebilir. Davact bunlarla birlikte diizeltmenin veya kararm iigiinc0 kigilere bildirilmesi ya da yayrmlanmasr isteminde de bulunabilir..." hiikmilnii ihtiva etmektedir. Bu hiikiimlere gOre, kigilik hakkrnrn korunmasr igin gerekli olan ihtiyati tedbirlere karar verilebilecektir. gILGB/ONEN s. 371: YILMAZ Tedbirler s. 6?.

0 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

z)

nafakalardan''o, mtistakil agrlabilen evlatlrk (TMK m.314 delaletiyle i. ze+1, birli[in korunmasr (TMKm.l95-197),gocuk nafakasr (TVK m. 33i; ile yardrm nafakasrnda (TMK m.364), dava agrlmadan cince tedbir klbilinden olmak i.izere bir miktar nafakaya karar verilebilir.',e Tedbir (TMK m. 169), iqtirak (TMK m.182) ve yoksulluk nafakalarrna (TMK m. 175) bu bende gore karar verilemez. Bu tiir nafakalar ancak boganma ve aynhk davasr agrldrktan sonra, dava srrasrnda istenebilir.rro Mahkemenin, nafaka miktarrnrn tayin ve tesbiti konusunda takdir yetkisi vardrr.

miktar.nafaka;loa karar verilemez.'u'Bu durumda

$ayet mtistakil bir nafaka davasr.agrlamryorsa, bu bende gore tedbir olarak, bir Ttrk Medeni Kanunda yer alan

rv-Boqanma ve Ayrrhk Davasmda ihtiyati redbirrer (m. 101/4) - Bu bende gcire tedbir karan verebilmek igin, cincelikle boganma ve ayl6k davasrnm agrlmlg olmasr gerekir.trr Bu bent Medeni Kanuna yoilama yupt,g, igin, ahnacak tedbirler Tiirk Medeni Kanununa gore tespit edilecektir. gun-a gore, hdkim, davanrn agrlmasrndan sonra gereklf tedbirliri alrr. Bu tedbirler <izellikle eglerin bannmasma gegimine, eg6rin mallannrn y<inetimine ve gocuklann bakrm ve korunmasrna iligkin olabilir (TMK rn. ioe;. Aynca dava siiresince, gocuklarrn taraflardan birinin himayesine brrakrlmasr ve ligisel iligkinin. de ona gore diizenlenmesi mtimktindtii. Velayet hakkr ile buna iligkin meselelerin dtizenlenmesi bu bent kapsamma girmez. Velayet hakkrnrn kime verileceli, boganma kararma ba[h olarak Ttirk Medeni Kanunun l g2 inci rnaddesjne gore tayin edilir. Tiirk Medqni Kanununun 169 uncu maddesine dayanan tedbir nafakasr da bu bende girer.r12

v- Gecikmesinde Tehlike veya onemri zarar olacafr lerde ihtiyati Tedbirter (m. fOS)
usul Kanunumuzun

Anlagrlan Hal-

karrda i nce led i pim iz ihtiy ati ted b irlerden baglia, gecikme s i nd e teh I i ke-veya miihim zarar.olaca$r anlagrlan hallerde mahkeme, bu tehtike ve zaran onlemek igin gerekli tedbirlerin ahnmasma karar verebilir (m. 103).

laymr$ oldufiu ihtiyati tedbirler tahdidi depildir, yu-

t08

'ot QETiNKAy A s. 777; ytlMAZ-Tedbirler

ledbir

r'e
Ir0

s. 64. nafakasr (TMK m. 169), birli[in korunmasr nafakasr (TMK. m. 195-197), igtirak nafakasr (TMK m. 182), yoksulluk nafakasr (TMK m. lls-ne1, evlathk na_ fakasr (TMK m. 314 delaletiyle 364), yardrm nafakasr (TMK m.364), gocuk nafakasr (TMK m.333).

BERKiN-Rehber r. stz;QETINKAYA s.777;yrlMAZ-Tedbirler s. 64. gitGg/ONEN'in belirttiSi gibi, dava evlilik birliginin korunmasrna yiinelik ise a1-

Itt

ttz

YILMAZ-Tedbirler
YTLMAz-Tedbirler

nacak tedbir nafakasrnrn dayana[r tig0ncii bent, boganma ve aynhk iavasrna y6ne_ lik ise dorduncu bent olacaktrr (BILGE/ONEN s. git).
s. 63. s. 63.

l. ihtiyati

Tedbir Talebi ve Bu Talebin

incelenmesi

4t

II- incelemenin Kapsam

ve Slnrrr

gegerli gdrmesi gerekir.*

tedbir talebini incelerken, tedbir isteginin kabuie deler olup olmadrfirnr takdir edebilmek ve tedbirle smrrh olmak lzere davan,n !ra.rna'girebilir".62 intiyuti tedbir talebini inceleyen hdkim, esas dava hakkrndaki htikmini.i peginen ihsas etmekten kagrnmahdrr. yani mahkeme, ihtiyati tedbir isteyenin hakh olup ol_ madr[rna iliqkin kanaatini yalntz ihtiyati tedbirle srnrrh olarak uqtLiu*;iiltr.e, Hattabazr hallerde ihtiyati tedbir_kararr verebilmek igin, davanrn esasma girme zorunlrrlugu hig yoktur. Mesela, boganma davasr srrasrnda tedbir nafakasiistenirse, boganma sebepleri araqtlnlmadan, yani davanrn esaslna girilmeden yalntz mali ve sosyal durum.inc.elenerek nafakaya karar verilir 1m. ioV:;. in.Lrr*. sonucunda mahkemenin ihtiyati tedbir karan verebilmeri igin ihtiyati tedbir isteyenin hakkrnr muhtemel grirmesi gerektigi gibi, ihtiyati tedbir nedenlerini de

Mahkeme miicerret iddia iizerine ihtiyati tedbir karan veremez.u, yapa_ ca$r inceleme sonucunda ihtiyati tedbir karan verilmesini gerektirecek durumu tespit edecektir. Mahkeme ihtiyati tedbir karan verirk"n, .iu, dava hakkrndaki kanaatini ihtiyati tedbir talebi ile srnrh olarak agrklayacaktrr. Mahkeme ihtiyati

ci olarak ayakta tutabilmek igin verilecek ihtiyati tedbirlJr ill, uyelik huk-ukunun gegici olarak dtzenlenmesi amacma y<ineiik tedbirlerde boyl-e hareket edi6l
oz

hukuki mtinasebetten de$il de, bir ihtilaflr hukuki mtinasebetten bahsedilmis olmasrnm bu di.igtinceye destek niteligini haiz oldulu belirtilmiqtir.ur gu hukuk gevresinde, tedbir ile yaratrlan mtidahale ne kadarlgrr olacaksa igin esasrnrn, inanlltr derecede isbattrun daha a[rr esaslara tabi tutulmasr da onerilmektedir. Hatta mahkemeler uygulamasrndanbazt drneklere gore, tedbir ile hasmrn menfaatlerine mi.idahalenin aErrhlr ve tedbirin gegidi d-e igln esasrna yiinelik aragttrmada esnek davranrp davranmamanrn bir <ilgeli olacaktrr.66 Baur, istisnai bazr hallerde hukuki incelemen_in derinligine bir gekllde yaprlmasrndan vazgegebilrye$edr1 Baur'a grire,_birhakortakhfr veya gahrs toplulufu iginde dtize-ni'gegi-

Alman Hukukunda, diizenleme amagrr tedbirlerde, igin esasr hakkrnda herhangi bir aragtrrma gerekmeksizin de tedbirin verilip u"ril.ry.""gi tartrgrlmaktadrr. Alman Usul Kanununun 940 rncr maddesind^e, mevcui uiri"t u.yu

QETINKAYA

s. 783; YILMAZ-Tedbirler s. 56.

63

64 65

Fakat davayr esastan g0ziimleyecek nitelikte ihtiyati tedbir karan veremez. Bkz. yuk. s. 35. KURU-IV s. 4327; Bu konuda, Neuchater remyiz Mahkemesi 25.6.1957 giinlu kararmda, "Hdkim, davanrn esasr hakkmda hiikmiinii peqinen ihdas edemez. Fakat bu kurahn srkr bigimde uygulanmamasr gerekir...." demigtir (Umar s. 219).

YILMAZ-Tedbirler

s. 29.

66

Tedbirler s. 48 den naklen).

Alman Hukuk Tatbikaturda, igin esasr hakkrnda bir aragtrma yaprlmaksrzrn tedbir kararr verilebilecegi kabul edilmektedir (LEIPOLD, s. zi-is: usrtrNDAGs. 48 den naklen.

I-EIOPOLD, s.24-25; USfffNpnd-Tedbirler

42

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

lebilir.6T Baur'a gdre, bu hallerde miidahale zaruridir. Ama, miidahalenin zaman

itibariyle bu denli zaruri olmadr$ hallerde mi.idahalenin aprrhlrna gore, farkh tarzda bir hukuki durum incelemesi gerekecektir. Bdylece bir hukukgu, bu alandaki tedbir istekleri kargrsrnda sadece miidahalenin agrrh[r de$il; bilakis miidahalenin zaman itibariyle zarurili[i esasma da dayanmaktadtr.oo Ancak, Baur'un bu tezi diger hukukguiar tarafindin kabul edilmig degildir.6e

III- ihtiyati Tedbirde ispat

ihtiyati tedbir talebinde bulunan, talebi doguran vakralan hakikate yakrn giisterecek dlgtide ispat yiikti altrndadrr. Fakat buradaki isbatrn tam bir ispat olmadr[r konusunda iot<irinOe fikir birli[i vardr.7o ihtiyati tedbirde, tedbir. karu.t n"rilebilmesinin gartlanndan birini di esas hakkrn varhlr tegkil eder. ihtiyati tedbirde temini istenen hakkrn ispatr gerekir ise de, burada esas hakkln varh[rna h6kimin inandrnlmasr de[il, sadece onda, iddianrn ihtimal dahilinde oldu[una (baskrn gekilde) bir intiba uyandlrtlmasr yetecektir." Yani, ihtiyati tedbir isteyenin iddia etti$i hakkrn mevcut oldu[u konusunda mahkemeyi ikna etmesi ve bu hakkm varh[rnrn tehlikede oldu$unu kuvvetle muhtemel gdstermesi gerekir. Ancak bazr hallerde "hakkm tehlikede oldu[unun kuvvetle muhtemel gdsterilmesi" garfi aranmaz.T2Ihtiyatitedbir isteyen, talebini hakh klacak delilleri gdstermek suretiyle bu ispatr gergeklegtirecektir. Ihtiyati tedbire itftazda ise,-itiraz ve defilerin isbatrnr aleyhine tedbir karan talep edilmig olan taraf ta-

flr.''
IV- ihtiyati Tedbirde Baqvurulabilecek Deliller
ihtiyati tedbirde tam bir ispat sdz konusu olmadr[rndan, ihtiyati tedbir karan verebilmek igin davanm ispatrna elverigli delil bulunmast zorunlu de[ildir.'" Sadece ihtiyati tedbir talebini hakh gdsterecek delillere bagvurulabilir. Ihtiyati
67

Baur'a gOre, bir hak ortakhlr veya gahs birligi iginde her kim ki, davranq veya igtinaplarr ile nizamr bozar, acaba o hakh olarak mt hareket etmigtir, hususu aragtt-

nlmakszrn ihtiyati tedbire karar verilebilmelidir (Baur s. S+; USfUNpnGTedbirler s. 49 dan naklen).
6E

BAU&

69

70

'tl
11

s. :+;UStUNDAG-Tedbirler s.49 dan naklen. Baur'un istisna olarak zikretti[i hallerde dahi bir tedbirin verilebilmesi igin, hdkimin hukuka aykrn ihlali mutlaka saptamasl gerekir, denmektedir. (LEIPOLD s. 2627 de belirtilen hukukgular; USfCrNneG-Tedbirler s. 49 dan naklen). ANSAY s. 198; BERKiN-Rehber s. 524; BILGE/oNEN s. 374; QETNKAYA, s. 783; ERDEMIR s. 781; KARAFAKiH, s. 666;KURU-IV s.4326;uSrtruneGYargrlama s. 485; YILMAZ-Tedbirler s. 28. LEIPOLDA, s.22-23:USffiNOeC-Tedbirler s. 48 den naklen.

Mesel6, bkz. TTK m. 880,887. USft-lNnnC-Tedbirler s. 47.

74

Bkz. vuk.

s.4i

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin

incelenmesi

43

kir.

tedbir isteyenin, delillerini ihtiyati tedbir dilekgesine eklemesi gerekir. ihtiyati tedbirde her tiirlti delile bagvuiulamaz. Bir kere mahkeme y.rin o"litini kabul edemez" .Qtnkii, yemin davanm esasrnl halleden ve on_a ron n"."n bir delildir. ij acele oldulu igin kural olarak tanrk da dinleyemez.ti en.ullrtisnai hallerde (mesela kegif srrasmda) tanrk dinlenebilir. Mahkeme <incelikle yazrl delilleri gerekiyorsa keeif yapabileceli eiui, uliiiritiv" J, u"i_ i:."_:t:L"-.*ul* !:, ?'ig? vurabrlr.'' thtiyati tedbir srrasmdaki kegfin de h6kim tarifindan yupilrnug g.."_

"

V- ihtiyati Tedbirde H0kimin Takdir Hakla . Yffi"me ihtiyati tedbir talebini incelerken, tedbir istelinin kabule de[er olup olmadrlrnr takdir 9$e9e!igibi, tedbir istelini uygun gtirE"gii takdirde han_ gi tedbire karar verecegini di liendisi takdir .i.".nfi. ai.." iar.imin ihtiyati tedbir.karan verilip verilmemesi konusunda da takdir hakkr vardrr. Kanun ko_ yucu 103 i.incii maddeye g6re almacak tedbirlerin muhtevasrnrn tespiti ve ge_ nigligi konusunda da hdkime geniq rakdir hakh uer-itiir. rir'maddeye grire teminat, diizenleme ve eda amagh tedbirler ahnabilecek ir" d", bunlarrn neler olabilecesini hdkim takdir edecektir. Durum boyre olmakra blraber hdkimin takdir hakklnrn bazl srrurlarr da vardr. . Yuka'da agrkladrfirmn gibi, tedbir karan verebilmek igin tarep garttrr; ancak, talepte muayyen bir tedbirin belirtilmesi, kural olarak l"J aLgild;.;d Buna ra[men ruayygn bir tedbir tarep edirmiq ise, hekim i;;; u^veva orava uygul bir bapka tedbire karar verebilir; ama daha gola hiik;;;.;;rr Ee; amagh bir tedbir sdzkonusu ise muayyen bir edimin uly"un eJilmesi gerekir. Bu durumda hakim, daha aza ueya istenbne hi.ikmedebili.; iut u 9o! i u"y:ubagka bir geye artrk hiikmedemez.* Krsacasr tedbir, temini istenen tateUln srrurlal iginde bulunmalrdrl.tt Q.un\ti, HUMK'nun 74 iincti maddesinde yer alan ..talepre bashllk" kurah burada da uygulanrr. - Hdkim, ihtiyati tedbir isteyenin esas davayr kazanmasr halinde dahi elde edemeyece[i hakla., ihtiyati tedbir kararr ile tigluyu ur.'Hakim, maddi hu_ grgJ diizenlemelerre ihtiyati tedb'ir Lu.un u".il..eyecefi berirIilllr|lgltgtl: tllmr$"" lse, hdkim ihtiyati tedbir kararr veremez. Dolayrsryla h6kim bu srnrrlarla
ba!hdrr.

'-: QETINKAYA s.l84;ytlMAZ-Tedbirler s. 51. :: KURU-IV s.4326.,yllMAZ-Tedbirler s. 52. Bkz. HGK 10.11.1973, S-l157t87t (yllMAz-Tedbirler :: 78 yuk.
Bkz.
s. 39.

s. 52).

83

s.322;srEIN/JoNAS$ 935, II, 2; usnrNDAc-Tedbirrer s. 46. :: JAUERMG STEIN/JONAS$ 935,il, Z; USfinOnc_Tedbirler s. 46 dan naklen. ": KARAFAKIH, s. 70; USftfNOeC-Tedbirler s. 28. ": 6z USTUNDAd-Tedbirler s. 2g.
Bkz. yuk. s.26 vd.

44

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

C) iHTiYATi TEDBiR TALEBiNDE BULLTNANIN TEMNAT GOSTERMESi I- Teminat Gdsterme Yiikiimliilii$i ihtiyati tedbir talebinde bulunanm ilerde haksrz grkmast ihtimali vardr. Bu durumda kargr taraf haksrz ihtiyatitedbirden dolayr zararau$rayabilir.8a igte bu zarann karqrlanabilmesi igin, ihtiyati tedbir talebinde bulunan, kural olarak teminat gtlstermek zorundadr. Nelerin teminat olarak gdsterilebilece[i, HUMK m. 96'da belirtilmigtir. Buna g6re, para, hisse senetleri, tahviller, gayrimenkul rehnio',-muteber bir banka kefileti ve noterden onayh bir kefalet sozlegmesi ile gdsterilen kefil teminat olarak gdsterilebilir. Ozel kanun hiikiimleriyle baqka gekilde teminat gdsterilmesinehtsaade edildili hallerde, o ozel htikiimle kabul edilen teminatlardan

biri de gdsterilebilir.so ihtiyati tedbir talebinde bulunanm, ihtiyati tedbir dilekgesine teminat yatrrdr[ma iilqtcin belgeyi eklemesi zorunlu de[ildir. Qtinkli bu- aqamada tedbire karai verilip verilrneyece$i belli de$ildir. Hikim ihtiyati te{pi1 karart vermig ise, bu karannda teminatln cins ve miktannt da belirtmelidir'o' Davantn devam ettigi stire iginde, davada ve delillerde ortaya grkan defiqikliklere gdre ve taraflarrn gdriigleri de ahnmak suretiyle teminat arttrtlr veya azalttlrr. ihtiyati tedbir isteyenin vermesi gereken teminatrn miktan tespit edilirtedbirin haksrz gftmasr halinde kargt tarafin u[rayabilece[i bi.itiin ken, ihtiyati -diXkate ahnmahdrr. Yoksa teminattn miktan, dava masraflarlyla stnrzararlar

landrrrlamaz.tt Hakim temin olunacakzayq ve ziyantn miktannr yaklagrk olarak tayin eder, teminat bu miktar igin verilir.8e Yabancrlarrn teminat yatrrma ytikiimliiliikleri 2675 sayrh Milletlerarasl 6zel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkrnda Kanununun 32. maddesinde diizenlenmigtir. Bu maddeye gore, Tiirk mahkemesinde dava aqan, davaya katllan veya icra takibinde bulunan yabanct gergek ve tiizel kigiler yargrlama ve takip giderleriyle kargr tarafin zarar ve ziyanmr kargrlamak iizere mahkemenin belirleyece[i tLminati gdstermek zorundadrlar. Mahkeme, dava veya takibin niteliline ve
84
85

Bkz. aga. s. 88.

ihtiyati tedbir isteyen, teminat olarak bir gayrimenkuliinii ipotek etmek istedi$ini bildirir ve mahkeme bu ipotepi teminat olarak kabul edip (m. 96) gayrimenkul iize-

87

88 89

rine ipotek konulmasura karar verirse, ihtiyati tedbir isteyen tapu sicilinde tek taraflr bir beyanr ile gayrimenkultine ipotek konulmasmt saplayabilmelidir. Aynca mahkeme yazrlacak bir yasr ile de gayrimenkul iizerine ipotek konulmasr sa[lanabilir. Meseld, menfi tesbit davasrnda (iiK m. 72,ll,lll) ve istihkak iddiasrnda (iix m. 97,III,IV) teminatla ilgili Ozel hiikiim vardr. Bkz. aga. s.49. BELGESAY-$erh s.298. BELGESAY-$erh s.299,

$ 4. Ihtiyatt Tedbir Talebi ve Bu Talebin

incelenmesi

45

duruma gdre davacry4 davaya katrlanr veya takip iste[inde bulunanr kargrhkhhk esaslna gdre teminat gdstermekten muaf tutabilir.

HAkim, ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmesini teminatrn yatlnlmasr

gartma baplayabilir. Bdyle yapmaml$ olsa bile, teminat yatrnlmadan tedbir ka-

ran yerine getirilmemelidir.

II- Teminat

Giisterme

Yiikiimtiitii[iiniin istisnalarr

ihtiyati tedbir talebinde bulunan, kural olarak teminat gostermek zorundadrr. Ancak bu kurahn bazr istisnalan da vardr. $imdi bunlarr inceleyebiliriz.
Hergeyden 6nce mahkeme, ihtiyati tedbir talebinde bulunanr teminat
gostermekten muaf tutabilir. ihtiyati tedbir isteyenin hakh oldu[unu g<isteren kuvvetli deliller varsa, .mahkeme, ihtiyati tedbir isteyeni teminattan muaf tutabilir. Bu durumda ihtiyati tedbir karan teminat gtisterilmeden verilir (m. I10, c. 2). ihtiyati tedbirin yriin. getirilmesi higbir turirusebebiyet vermeyecekse veya zararrn 9ok dnemsiz olaca[r anlagrhyorsa veya ihtiyati tedbir talep edenin hakkr

agft ise, teminat gosterilmesine gerek olmadr[rna karar verilebilir.m ihtiyati tedbir isteyenin mali durumunun gergeklegecek zaran tazmine kafi olmasr, teminat ahnmamasr igin tek bagrna yeterti sebep sayrla^ar.nt Nafaka davalarrnda da ihtiyati tedbir olarak nafaka ddenmesine (m. l}l13,4), teminatsz olarak karar verilmelidir.e2 Qiinkii, Ttrkiye'nin de onayladr[r Nafaka Alacaklannrn Yabancr Memleketlerde Tahsili Ile Ilgili Sozlegmesinin 9 uncu maddesinin 2 nci bendine gdre, "Yabancr veya gayri mukim alacakhlar dava masraflan igin ne teminat akgesi yatrrmaya ne de bagka tiirlii bir tediyat veya tevdiatta bulunmaya mecbur edilemezler"" ihtiyati tedbir isteyen devletea ise, devletin teminat gdstermesine gerek yoktur (m. 110, c.2). 2499 sayft Sermaye Piyasasr Kanununun 46la maddesi gere[ince, yapllan ihtiyati tedbir istemlerinde Sermaye Piyasasr Kurulu teminattan muafttr.Aynca, 4389 sayrh Bankalar Kanununun 14 - 4. a, b; 5.c;20- 6. d maddelerinde teminat aranmayaca$rna iligkin 6zel diizenlemeler vardrr. ihtiyati tedbir isteyen, adli yardrmdan istifade eden bir kigi ise, ihtiyati tedbir igin teminat gdstermek zorunda de[ildir; yani, teminat gdstermekten muaftrr (m. ll0, c.2; m. 465,I). Dava gcirtililrken adli yardrm kararr kaldrrrlrrsa (m. eo

er

ez e3 e4

BELGESAY-gerhs.299. Aksi goru$rc, BELGESAY-$erh s.299. ANSAv s. 198;eETiNKAyA s.783; posrAcIoGLU s.493. Bkz. RG 18.3.1971 sayrl3782,s. 12-16. Kanun, yalnz Devlet'in teminat g6stermekten muaf oldulunu dngOrmiigtiir. Bu nedenle il Ozel idaresi, belediye ve kOy gibi kamu tiizel kigileri, buradaki Devlet terimine dahil degildir. Fakat mahkeme, m. I l0 c. 2'deki takdir yetkisini kullanarak belediye veya kOy gibi kamu tilzel kigilerini teminat gOstermekten muaf tutabilir.

46

S 4.

ihtiyqti Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenntesi

470), mahkerne ihtiyati tedbir koydurmug olan tarafin teminat gcistermesine karar verebilir." Adli yardrmdan istifade edenin ihtiyati tedbir talJbi incelenirken, daha derinlemesine bir aragtlrma yaprlmasr yerinde olur.e6

III- Giisterilen Teminatrn iadesi

ihtiyati tedbir talebinde bulunan kimse teminat gostermiq olmasrna men, ileriki agamalarda teminatrn iadesini isterse ne yaprlacaktrr?

ra!-

gosterilen teminatrn iadesi istenirse hAkim gerekli kararr verir. ihtiyati tedbir isteyen taraf, ihtiyati tedbir karannr icra ettirmeden, ilrtiyati tedbir karanndan vazgegerse mahkeme, kargr tarafa tebligat yaprnaya gerek

tarafin muvafakati yoksa durum ne olacaktrr? Bu durum teminatrn iadesi. ihtiyati tedbir karanntn icra edilmig olup olmamasrna gcire farkh olacaktrr. Ancak her iki durumda da teminatrn iadesi hdkim karan ile olur. ihtiyati tedbir igin

Doktrinde, teminattn iadesi konusunda gegitli gdriigler ileri siirtihntiqti.ir. Bir gdri.ige gore, teminatrn iadesine ilrtiyati^redbir kararrnr yerine getiren memur tarafindan karar verilmig olmasr gerekir.nt Ancak bu goiiige katrhnak mi.imkiin deSildir. Qtinkti, temilatrn iadesi ihtiyati tedbir kararrnr yerine getiren memurun gdrevleri dtgrndadrr.e8 Diler bir gririig olarak, temirratrn duuu yilu il. geri verilmesi savunulmaktadrr. Bu gortge gcire, teminat gosteren tarai agmrg oldugu esas davada haksrz gtkarsa teminat ancak kargr taiafin muvafakatl ile geri verilebilir. tehine teminat gqlterilen taraf muvafakat etmezse, geri verme konusunda dava agrlmasr gerekir." Bizirnde katrldr[rnrrz diler bir goriige g6re ise, teminatln tedbir karannt veren veya esas hakkrnda hiikiim veren mahkemenin karan ile iade edilmesi gerekir.'* Bu goriige gore ayrr bir dava agrhnasrna gerek yoktur. Bu gori.ig dolrultusunda teminatrn iadesini inceleyebiliriz. Kargl tarafin muvafakati varsa, teminat her zarnan iade edilebilir. Kargr

gormeden yatrrdrlr teminatur kendisine geri verilmesine karar verir

44).

iyoir.

rn.

ihtiyati tedbir on gi.in iginde dava agrlmamasr nedeniyre kalkmrg ise,r0r ihtiyati tedbire karar veren mahkeme kargr tarafa, uygulr bir itire verir. ilu stire iginde kargr taraf tanninat davasr agmazsa, teminat 6unu gdstermig olan tarafa

95 96

9't
98 99

4406; YILMAZ-Tedbirler s. I 46. l0l Bkz. aga. s.7l vd.

(YILMAZ- Tedbirler s. 146). ANSAY s. 199; BELGESAy-gerh s. 47; ERDEMiR s. zSO; KURU_IV s.

Bkz 4. HD 2t.12.1972, | 47 82t9794 (iBD 197 3 t3 _4 s. 486_487). Aynr gdri.igte, BELGESAy-gerh s.299;ONDER s. 137. ERTEM, Salih: icra iflas Kanunundan Onemli Bahisler, Adana 1944, s. gg. YILMAZ-Tedbirler s. 146. Adalet Bakanhlr 20.11.1940, 10942 sayh tamiminde bu gOrugti ileri si.irmugtiir
4405_

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin

incelenmesi

4l

geri verilir (Y<in. rn.44). Kargr taraf tazminat davasr agarsa bu davanrn sonucg beklenir.

ihtiyati tedbir karan yerine getirildikten sonra, teminatrn iadesi istenirse, asll dava devam ederken, kargt tarafin muvafakati olmadan teminatrn iadesine karar verilemez. Asrl dava sonuglanmrg ise gegitli ihtimaller vardrr. Bir kere ihtiyati tedbir karannt alan kirnse asrl davadan haklr grkmrq ve bu hi.ikiinr kesinlegmig olabilir; bu takdirde teminat kendisine iade edilir. Asrl davadan kargr taraf hakh grkmrq ve bu karar kesinlegmig ise, bu kimsenin haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agrp agmadrlrna bakrlrr. Tazminat davisrnr agmrgsa, bu davanrn sonuglanmasr beklenecektir. Tazminat davasrnr agmamrg ise, bu takdirde mahkemece bu kigiye tebligat yaptnlmasr gerekir. yaprlacak bu tebligat ile, kargt tarafin teminatrn iadesi konusunda ya muvafakatini bildirrnesi ya da belli bir si.ire iginde dava agarak, dava agtrgrna dair alaca[r yanyt ibraz etmesi, aksi takdirde teminatm iade edilecegi ihtar olunur. Ne kadar stire beklenece[ini hAkim tayin edecektir. verilen stire iginde dava agmazsa veya muvafakatini bildirirse teminat ihtiyati tedbir karannl alan kimseye iade edilir. Dava
agrlrrsa davanrn sonucu beklenir.

Kargl tarafin, hakslz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agtrgr hallerde teminat dava sonuna kadar iade edilmez. Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agtlan tazminat davaslnrn sonucunda, ihtiyati tedbir kararrnt alan kaybederie teminat ker.rdisine iade edilmez. Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasrnl kazanan davacr, dava sonucunda alaca[r ilamr icraya koymahdrr liir m. 32). Karqr taraf borcunu yedi gi.in iginde ddemezse, icra memuru davalrnrn mahkemedeki teminatrnr <jncelikle haczederek paraya gevirir. Teminat, borcu ddemeye yetmezse, haksrz ihtiyati tedbir karan alanrn bagka rnallan da ltacze-

dilir.

ortadan kaldrmaz. Zarar gdren kimse, zamana$lml stiresi iginde tazminatdavasr

agabilir.r02

Teminatrn geri verilmesi, haksrz ihtiyati tedbirden dolan sorumlulu$u

ro2

Bkz. aga. s.92.

iHriy,tri rpnnin
g s.

Ugtincii Bdli.im

KARART vE BU KARARTN yERiNE

cEriRiLMESi (icRASr) irrriv.q.ri rnnnin

r,q,RARr ihtiyati tedbir talebi iizerine, mahkemece gerekli inceleme yaprlrr. inceleme sonucunda, mahkeme ihtiyati tedbir talebini hakh g<iri.irse, ihtiyati tedbir

karar verir.

karart verir. ihtiyati tedbir talebini hakh gcirmezse, tecl-'bir isteminin reddine

A) iHTiyATi TEDBIR KARARTNIN iQsniGi ilrtiyati tedbir karannda nelerin yer almasr gerektifi, kanunda belirtilmemigtir.' Bu kararda'nelerin yer almasr gerektigini belirlemek gerekir. Her geyden 6nce, bir mahkeme karannda yer almasr gereken genel bilgiler (m. 388-), ihtiyati tedbir karannda da yer alacaktrr. Hdkimin ve katibin ad ve soyadr ve sicil numarast kararda yer alr. Ayrrca ihtiyati tedbir isteyen ile kargr tarafin ve varsa vekillerinin adr, soyadr ve adresleri yazlr. ihtiyati tedbir kararmda bu genel bilgilerin drgrnda, hangi tedbirin ahnmasrna karar verildi$i, tereddtt uyandrmayacak gekilde agrkga yazrlmahdrr. Teminat konusunun da kararda belirtilmesi gerekir. ihtiyati tedbir isteyenin yatrrmasr gereken teminatrn cinsi ve miktarr belirtilerek, karann yerine getirilmesinin bu teminatln yatrnlmasr gartrna ballanmasr uygun olur. Mahkeme, ihtiyati tedbir isteyeni teminattan muaf tutmufsa kararrnda bunu da belirtmelidir. Kararm yerine getirilmesi igin kimin tayin edildi[inin de kararda belirtilmesi gerekir. ihtiyati tedbir gideri ve dava agrlmadan once istenen ihtiyati tedbirlerde vekil varsa maktu vekalet iicreti hakkrnda da bir karar verilmesi gerekir. Her iki tarafin veya kargr tarafrn yoklu[unda verilen ihtiyati tedbir karanntn kargt tarafa tebli! edilmesi gerekir. Qiinkii, kanunun ongordii[ti itiraz imkdnr ancak bu yolla gergeklegebilecektir.'

Ancak, ihtiyati haciz karannda yer alacak hususlar

migtir.

iif

m.260,da agrkga belirtil-

ihtiyati tedbir karan 0rnekleri igin bkz. YILMAZ,EjdeTNE-MAZ, Umit: Ornekleriyle Adli Yaztve Yazryma Usulleri, Ankara 1988, s. 367 vd.
Bkz. aga. s. 79 vd.

50

$ 5. Ihtiyati Tedbir Karart

B)

iHTiyATi TEDBIR

KARARTNTN

NiTELici

ihtiyati tedbir mahkemenin vermig oldu[u ihtiyati tedbir kararrna dayanrr. Mahkemenin vermig oldu$u bu ihtiyati tedbir kararr gegici nitelikte olup; duruma gore de[igtirilebilir ve hatta tamamen kaldrrrlabilir.o Bu kararlar geEici oldulundan, en geg esas hakkrnda verilen karann kesinlegmesine kadar (bu kararda belirtilme gartryla) devam edebilir.5 ihtiyati tedbir kararr, dava sonucunda verilmig bir karar de[ildir; sadece hukuk davalarrna iligkin olarak verilen duru$ma dlgr bir ara karardtr. Bu niteliklerden dolayr, bu kararlarla davanrn esasrnr halledecek nitelikte tedbirler kabui edilernez. Iiunun drgrnda bu kararlar belli hallerde kendiliklerinden, bazt hallerde ise mahkeme karan iie sona ererler.6 Ayrrca aqalrda agrklayaca[rrnrz gibi, bu kararlar esas davayr etkilernez, kesin hiikiim tegkil etmez, temyiz edilemezler.
C)

iHTiYATi TEDBIR KARARININ HUKUMLERI

ihtiyati tedbir kararrnur esas davaya higbir tesiri olmadr[r gibi, dava agrrmasryla meydana gelen neticeleri de meydana getirmez.

I- Esas Davaya Tesirinin Olmamasr (Etkilememesi) ihtiyati tedbir karannur esas hakkrndaki davaya higbir tesiri ohnadr[r gibi, esas hak iizerinde de herhangi bir tesiri yoktur. Bu nedenle, hakkln esasuun
aragtlrlldr[l esas davada, ihtiyati tedbir muhakemesinde verilen sonugtan farkh bir sonuca ulagrlabilir. ihtiyati tedbir kararr verilrnesi veya verilmemesi, esas davantn reddini gerektirnrez. Hatta dava agrlmadan 6nce verilen itrtiyati tedbir karart i.izerine on gtinliik siire iginde esas hakkrnda davanln agrlmamrg olmasr, esas davanrn reddini gerektir"inez. Yargrtay da bu gdri.igtedii.T intiyiti tedbir muhakemesinde uyugmazlrpr kesin olarak goziimleyen bir karar verilmesi de miimkiin de[ildir. ihtiyati tedbir karannrn esas divaya etkisi olmadr[rndan, ihtiyati tedbir karan verilmesine ra$men, esas davanrn reddedilmesi miimktndiir. Mahkeme, esas davada hiikmiinii verirken, ihtiati tedbire esas tegkit eden fiili kabuller ve hukuki di.ipiincelerle baph de[ildir.r Ayrrca, ihtiyati tedbir istelini igeren dilekge, dava dilekgesi niteliginde olmadr[r igin istek bir dava geklinde gdriiliip hiikme vanlamaz. Yargrtay'rn gdri.igii de bu ycindedir.e

5 6 7

Bkz. aga. s. 83. Bkz. aga. s.75. Bkz. aga. s.7l vd. Bkz. HGK 5.3.1942,3-38/38 (YK l94l-1942 s.236). Avrrcr bkz.6. HD 25.2.1930, l0082l 1602 (YKD I 980/9 s. 1222- 1223),

USftfNOeC-Tedbirler s. 54. Bkz. HGK 17.11.1976,l-1016/2916 (YILMAZ-Tedbirler s. 85); Aynca bkz. L HD

9 . 12. 197

4, I 1 009/92 80 (Y ILN{ Az-Tedbirler s.

85

).

$ 5. Ihtiyati Tedbir Kararr

5t

IIkemece.

Zamana$rmrna Etkisi

trgmahdrr.

llrtiyati tedbir talebi zamanalrmlnr kesmez. Ancak, bu talep ijzerine mahverilen ihtiyati tedbir karamrn zamana$rmrnr kesip keirneyece[i tar-

Bir gori.ige gore, ihtiyati tedbir karan ile zamana$lml kesirir.r0 Bu gciriige gore, on giin iginde dava agrlmamrg olmasr nedeniyle ihtiyati tedbir kalkarsa, ihtiyati tedbir ile meydana gelen zamanagrml kesilmesi de htik1imsi;z lrale selir." Di[er bir g<irtige gcire ise, ihtiyati tedbir karan ile zamana$rmr kesilmei'2 Qi.inki.i, ihtiyatitedbir karan, BK m. 133'de sayrlan zamana$rmrnr kesen sebeplerden depildir.
Yargrtay eski kararlannda ihtiyati tedbir karan ile zamana$unrnrn kesilmeyece[i grirtigi.inti savunmuq'', yeni bir karannda ise, "BK rn. 136'da kesilme sebebi olarak miitalaa olunan emir ve hiiki.imden maksat, davanrn sonuglanmastna mi.iessir durum meydana getirmesidir, Bu sebepledir ki, uygulanrada ihtiyati tedbirler zamana$rmrnr kesen sebep olarak kabul olunmaktidrr" demigtir. Yargrtay HGK'da kararlannda ihtiyati tedbirin fiilen zamanagunrnr durduraca$r sonucuna vanntsttr.'Kanaatimizce burada bir aylnm yapmak gerekir. Dava agrrmadan <jnce verilen ihtiyati tedbir karan ile zamanatrmr kesilemez. Qilnki.i, BK rn. 133'de yer alan zamanagtmtnt kesen sebepler arasrnda, ihtiyati tedbir karan sayllmamtgtrr. BK m. 13312'de "Alacaklr ddva ve defi zrmnrnda mahkemeye veya hakeme mtiracaat veya icrai takibat yahut iflas masasnla mi.idahale ile hakkrnr talep eyledi$i halde." zamana$rmr kesilir, denrnektedir. Bu madde de davadan soz edilmektedir. Halbuki ihtiyati tedbir hukuki niteli[i itibariyle bir dava de[ildir. ihtiyati tedbir ile lrak istenmez. Dava devam edJrken u"ril"n ihtiyati tedbir kararlarrnrn ise, zamanagrmrnr kesmesi gerekir. Qiinkii, BK m. 13611'de belirtilen "hAkimin her emir ve hiikmii" ibaresine ihtiyati tedbir karan da girmektedir. Yargttay'tn yukanda belirttilimiz kararlarr bu ycinde deferlendi-rilmelidir.

l0

lt
t2
l3

KURU-IV s.4334. KURU-IV s.4335.

BELGESAY-$erh s.278; BERKIN-Rehber s. 508; YILMAZ-Tedbirler s. 87. Bkz. 4. HD 18.4.1952, 2790t}0gg (TiK tg62^ s. 168-169); Ayrrca bkz. TD 8.6.1937, 955/101 (YILMAZ-Tedbirler s. 87). Bkz.2. HD 5.3,1971,46611420 (RKD l97116-7 s.175-t7i). HcK 23.06.1993 tarih ve 12-14l/470 sayrh kararrnda "Tedbir karan her ne kadar zamanaslmr kesen ve
durduran sebepler arastnda gOsterilmemigse de, alacakh ytiniinden, bu karann varlrgr satr$ igin agrlmasr imkansrz bir engel tegkil eder... Bu itibarla Merci Hakirnligince

I4

dogrudur..." demigtir. (ERDEMIR s.774-775). Aynr yrinde karar igin bkz. HGK 3 t.3.t993, t2/3-t27 (iKiD I 9961428 S. 12023).

olayda zanlana$lmlntn cereyan edemeyece$inin kabulii suretiyle hukum kurulmasr

52

$ 5. Ihtiyati Tedbir Karart

III- Hak Diipiiriicii Siireyi Muhafaza

Etmemesi

ihtiyati tedbir -i steklerinin ve ihtiyati tedbir kararrnrn hak diigtiriicii siireye higbir etkisi yoktur.'' Hak stiresinde kullanrlmazsa diiger. ihtiyatitedbir istekleri hakkrn kullanrlmaslna iligkin bir irade beyanr niteliginde olmadrlrndan, hak diigiiri.icti stireyi muhafaza etmez. Zamanagrmr konusundaki tartrgma bu konuda yoktur.

fV- Kesin Hiikiim Tegkil Etmemesi ihtiyati tedbir kararlarr esas hak bakrmrndan kesin bir kanaate ulaqrlmadan ve tam bir ispat aranmadan verildi[i igin esas hakkrn varhpr bakrmrndan asla kesin htikiim tegkil etmez.'" Ihtiyati tedbir talebi, himayeyi hakh gdsteren bir sebebin mevcut olmamastndan otiirii reddedilirse, bu aradb ortaya grkan bir
tehlike tizerine yeniden ihtiyati tedbir iste[inde bulunabilir; yeni dogmug vakralara dayanarak ihtiyati tedbir talebinin yenilenmesi mi.imktindiir. ihtiyati tedbir talebi, hakkrn muhtemel gosterilememesinden dolayr reddedilmig olabilir. Bu durumda yeni vakralar do[mamrq olmadr[rndan, yeniden ihtiyati tedbir talebinde bulunulamayaca[rnr soylemek do$ru de[ildir. Yeni vakralar do$mamtg olmaslna rafimen, reddedilmig olan ihtiyati tedbir talebinin (esas hakkr gergege yakrn gcisterrneye muktedir) yeni isp-at vasrtalannrn dermeyanr halinde yenilenebilmesine imkdn tantmak gerekir." Yeni ispat vasrtalarr birinci kararm verildili esnada mevcut oldu[u halde, ihtiyati tedbir isteyen tarafindan dermeyan edilmemig (veya edilememiq) olan vasrtalar da olabilir.'d Bu arada, ilk ihtiyati tedbir talebi kabul edilmiq olmakla beraber kanunun ringordiili.i si.ire iginde dava agrlmamasr nedeniyle ortadan kalkmrg olabilir. Bu durumda dahi yeniden ihtiyati tedbir talep edilebilir. Ayrrca emredilmig olan tedbir, gayeye uygun gdriinmezse, borglunun itirazr iizerine, yeni.vakralar dolmasrna gerek olmaksrzn dahi, kaldrrrlabilir veya de[igtirilebilir.'" Bu gerekgeler kargrsrnda ihtiyati tedbirde kesin htikiim kabul edilemez. ihtiyati tedbirde kesin hiikmi.i kabui edenler bile,z0 bu prensibin aynen uygulanmamasr gerekti[ini kabul etmektedirler.

15 Yn MAZ-Tedbirler s. 87. 16 BELGESAy-gerh s. 278; BERKN-Rehber

KAYA

'.: 'o
20

s. 508; BiLGE/ONEN s. 368; eETiNyllMAZ-Tedbirler s. 87. STEIN/JONAS$ 916, ll,:b; ustUNDAd-Tedbirler sr54 den naklen. Alman Hukukunda, ihtiyati tedbirlerde de maddi anlamda kesin hiikmun kabul edilebilecegi belirtilmektedir (STEIN/JONAS$ 916, Il, l; UsiuNDA6-Tedbirter
s. 785; POSTACIOGLU s.488;
s. 55 den naklen).

re

Bkz. aga. s. 79 vd. STEIN/JoNAS$ 916,II,

:; usrtnoe6-Tedbirler

s. 55 den naklen.

$ 5. ihtiyati Tedbir Karart

53

v- ihtiyati redpir Kara'nrn ipotek

Alacakhsrnr Etkilememesi

Bir gayrimenkul iizerinde ipotek kaydr varsa, ihtiyati tedbir kararr, ipotek alaca-kltstnt etkilemez. Hatta mahn, alaca$rn tahsili igin satrlmasrnr bile etkilemez." Yargrtayrn gdrtigii de bu yriniedir.zT
Hacze igtirak Derecelerinin Tegkilinde Dikkate Ahnmamasr . ihtiyati tedbir kararlannm, hacze igtirak derecelerinin teqkilinde dikkate almacalrna dair iiK m. 100'de agrkhk yoLtur. Dolayrsryla, ihtiyati tedbir kararlan hacze igtirak derecelerinin tegkilinde dikkate alinmaz.'3 yirgrtay da bu gortigtedir.'"

vI- ihtiyati redbir Kararlannrn

dolayr bu mal tizerine haciz konabilir; ancak satrg yaprhnaz. Qtinkti, haciz konusu mahn borgluya ait olup olmadr[r belli deEildir. Mahn borgluya ait oldu[u kesin olarak anlagrrsa o zaman satrg yaprlrr.s yargrtay bir karairnda, ihtiviti tedbir konulan malrn miilkiyeti ihtilaflr de[ilse satrg yiprlamaz26, demiEse'de;
sonradan

VII- ihtiyati Tedbir Kapannrn Hacizve Satrya Etkisi Aynr gekigmeli bir mal tizerine ihtiyati tedbir konmug ise, bir

alacaktan

dolru olarak

satrg yaprlabil ece$ini bel irtmi 9tii.27

denle ihtiyati tedbirlere miidahale edilemez.2s

vanrn olmasr gerekir. Ihtiyati tedbirde ise bir dava sdzkonusu deEildir. Bu ne-

VIII- Ihtiyati Tedbire Miidahale Editememesi Gerek asli miidahale ve gerek fer'i miidahale igin, ortada

agrlmrg bir da-

IX- ihtiyati Tedbir Kararr Temyiz Edilemez HUMK. m. 427, nihai kararlar aleyh ine temy iz yoluna bagvurulabilece[ini belinmigtir. Nihai kararlar yargrlamaya son veren ve hAkimin davadan eli-ni gekmesini gerektiren kararlardr. Bu kararlar esasa veya usule iliqkin olabilir. Ihtiyati tedbir de ise nihai bir karar yoktur. Yukarda da belirttilimiz gibi ihtiyati

2t z)

22 Bkz.
17 OO/

YILMAZ-Tedbirler s. gg.

iio

24 Bkz. 19 HD 2.10.1997 5654/7983 (ERDEMiR s .776); 12. HD 6 | 5 / 8652; 12. HD 19 .3. 197 6, 85 I 0/ I 0302 (y n-MAZ-T edbirler s. 89). 25 YILMAZ-Tedbirler s. g9. 26 Bkz. 12. HD 18.10.1976, g42gn0215 (OLGAq,
8

1695 (YILMAZ-Tedbirler s. 88). YILMAZ-Tedbirler s. 89.

9.:.tgs9, t45z/t3t5 (yllMAz-Tedbirler s. 88);

tio zzs)sse,
3.12.1980,

Senai: Emsal igtihattarla Hukuk

Bkz. t2 HD I 3.3. 198 o, zl4otz4o2(yllMAz-Tedbirler s. 89). :' 28 YILMAZ-Tedbirler

s. 91.

Usul0 Muhakemeleri Kanunu, Ankara 1977.

54

$ 5. ihtiyati Tedbir Karart

tedbir karan durugma drgr verilen bir ara kararrdrr. Mahkeme ihtiyati tedbir kararrnr her zamar't deligtirebilir veya kaldrrabilir. ihtiyati tedbire iligkin kararlar kural olarak, durugma drgr bir ara karan olmalarr ve gegici nitelik tagrmalarr nedeniyle tek baglanna temyiz edilemezler. Bunlar ancak, nihai kararlarla birlikte ternyiz edilebilir. ihtiyati tedbir kararr temyiz edilemeyece[i gibi, ihtiyati tedbir muhakemesinde verilen di[er kararlar da temyiz edilemez. Dolayrsryla ihtiyati tedbir talebinin reddine iligkin karar, ihtiyati tedbirin deliqtirilmesine veya kaldrrrlmasrna iligkin karar ve itiraz stizkonusu ise bunun iizerine verilen kararlar tek baqlarrna tenyiz edilemezler. Yargrtay igtihatlan da bu ydndedir.ze Ihtiyati tedbirle ilgili olmak [izere verilen bazr kararlarrn temyiz edilebilece[i, Yargrtay tarafindan kabul edihnigtir. Bir kere, ihtiyati tedbir talebinin gorev ytinlinden reddi hakkuidaki kararlar, dosyanrn mahkemenin elinden grkmaslnr gerektiren nihai kararlardan oldu$u igin femyiz edilebilir.3O Bunun drgrnda, ihtiyati tedbir istendi$i halde, igin esasrna girigilerek davanrn reddi hakkrndaki kararlar da tek bagura ternyiz edilebilir.'' Ayrrca, istihkak davasrna bakan (veya bakacak olan) icra tetkik rnerciinin verdipi icra takibinin ertelenmesi karan da ternyiz edilebilir.-" Bunlar drgrnda, tereke hakkrndaki koruma onlemlerine iligkin kararlar (TMK m. 589 ve 690), HUMK m. 101-l l3lA anlamrnda ihtiyati tedbir olmayrp, aksine HUMK m. 427 anlamrnda nihai karar oldufundan temyizedilebilir.'"

X- Derdestlik

Bu konu ihtiyati tedbir muhakemesinde de onemlidir. Ancak bu konuda bazr g0gli.ikler de ortaya gtkar. Zira, ihtiyati tedbir taleplerinde muayyen bir netice-i talebin ileri siirtilmesi mecburiyeti yoktur.'" Mevcut bir ihtiyati tedbir talebi varken, aynt nitelikte ikinci bir talepte bulunulmamasl gerekir. Her iki muhakemede ileri sii_rtilen neticei talepler birbirlerini ortmtiyorsa, derdestlik kabul edilmemelidir.3s Eler netice-i tatepler birbirini drtiiyorsa derdestlik kabul edilmelidir. Tiirk Hukukunda oldugu gibi, Alman Hukukunda da derdestlipin baglangrcr, iqin ozelli$i icabr, talepte bulunuldu[u anda do[ar.36 Aynca mevcut bir ihtiyati tedbir karan varken aynl nitelikte ikinci bir ihtiyati tedbir karan verilmemesi gerekir.

2e

30 Bkz.i.rD

2r.rt.lgv4, gz/tz-315 84t966 (ERDEMIR s.776) ll HD. 22.4.t986, 2ll9l238t (KURU-IV s. 4355), 11. t{D 1.10.1979, 410814306 (YKD 1980/7 s. 003- 1004); O. \D 22.2.1982, 7 931 1943 (YKD 1982/6 s. 800/801 ).
Bkz. HGK
1

3t

32 Bkz. iir m.363/7;KURU-IV s.4332. 33 KURU-IV s.4332; Aynca bkz. yuk. s. 2 dn. 5.

Bkz. 5. HD 13.r0.r950,3s25t..., (TiK l95l/l s.432-433; ATASAYAN, Tacemin: Hukuk Muhakemeleri Usulii ve igtihatlar KUlliyatr, istanbul 1954, s. 270; Ersoy s. 32t).

12.r2.t965, 7ll838 (yllMAz-Tedbirler s. 92).

rr

36 usruNoac-Tedbirlers.47.

STEIN/JONASg 935,il,3b; USruNoac-Tedbirter s. 47 den naklen.

$ 6. Ihtiyati Tedbir Kararmrn yerine Getit ilmesi $

55

a. iglivaTi
(icRAsr)

TEDBiR KARARININ YERiNE GETiRILMESi

Mahkemece ihtiyati tedbir karan verilmig olmasr hakkrn korunabilmesi igin tek bagtna yeterli depildir. Hakkrn korurrabilmesi igin, mahkernece verilmig olan ihtiyati tedbir kara'nrn yerine getirilmesi (icrasr) g"r"kir.

A) GENEL OLARAK
Mahkerneden ihtiyati tedbir karan alan taraf bu kararrn yerine getirihne_ sini, ihtiyati tedbir kararrnr yerine getirmekle gorevli memurdi.rt id;;;;k;; Bu istem yaprlmadan <ince, mahkernece yatrrilmasura karar verilen terniuatrn

yatrrrlmasr gerekir.

ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesini istemek igin, kanunda belli bir stire cingdri.ilmemiqtir.3s Bu nedenlJlehine ihtiyati tedbir kararr verilen taraf, bu karann yerine getirilmesini her zaman isteyebirir.3e nn"ut, ihtiyati tedbii karan acele olarak icra edilmek igin verilmig oldugundan, ,nuit"ni., ilrtit;t; tedbir kararr verirken,.bu.karartn yerine getiriimesinln belli'bir si.ire iginde istenebileceline; aksi halde,. ihtiyati tedbirin-kendili[inden kalkrnrg sayrlacagrna da karar verebilmelidir.{ zira, ihtiyati tedbir kararnln bunu isteyen tarafin erinde bir tehdit vasttast olarak kullanilmasr sakrncahdrr.o' Bu nedenle ihtiyati tedbir kararrnrn yerine getirihne-sini,istemek igin (iiK m.26l,ldeki gibi; ueili uir stire
ongciri.il mesi uygun olacaktrr.az

ihtiyati tedbir karannrn icrasr acele iglerden oldu[undan ihtiyati tedbir kar.a1, resqi Calrgma saatleri drgtnda, resmi tatil giinleriide ve adli.tatil srrasrnda da icra edilebilir.o'

-ihtiyati tedbir kararr.ve.bu_ karann yerine getirilmesine (icrasrna) iligkin belgeler, esas dava dosyasr ile birlegtirilir (m. I l3l
ihtiyati tedbir karan, kargr tarafa teblip editmeksizin icra olunabilir.e . Aynca agagrda belirtece,Eimiz gibi, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrla_ cak tazminat davastntn unsurlarrndan biri de, ihtiyati tedbir karalnrn yerine

getirilmig olmasrdrr.a5
37 38

39 40
4T

42 43

Bkz. aga. s. 56, ihtiyati hacizde ise, alacaklt, ihtiyati haciz karannrn verildigi tarihten itibaren on gun iginde karart veren mahkemenin yargr geyresindeki icra dairesinden kararrn infazmr istemeye mecburdur. Aksi halde kirar kendilisinden kalkar (iiK m. 26 I ). BELGESAY-gerh s. 297; KURU-IV s. 4336. BELcESAY-gerh s. 298; KURU-IV s. 4336. KURU-IV s.4336. Bkz. HUMK m. 81, m. 176lt;KIIRU-IV s.4338. BELGESAY-gerh s.293. Bkz. aga. s. 87.

Aynr gciriigte: BELGESAy-gerh s.298; KURU-IV s.4336.

45

56

! 6.

Ihtivati Tedbir Karanrun Yerine Getirilmesi

B) iHTiYATi TEDBiR KARARTNTN YERINE GETIRiLMESI ihtiyati tedbir kararr, kural olarak icra dairesi tarafindan yerine getirilir (icra olunur). Yani, ihtiyati tedbir karan alan taraf bu kararrn yerine getirilmesi igin, kural olarak(ihtiyati tedbir karannr veren mahkemenin bulundu[u yerdeki) icra dairesine bagvurur.a6 icra m0di.irti, hacizdeki hiikiimlere gore, ihtiyati tedbir karannr zorla icra eder. Gerektilinde zabftadan da yardrm isteyebilir."' Kural bu olmakla beraber, ihtiyati tedbir karannm veren mahkeme, bu karann yazr igleri mtidUr{i veya kdtiplerden biri tarafrndan yerine getirilmesine de karar verebilir (m. 106,I c.2). Bu hususun ihtiyati tedbir kararrnda belirtilmesi uygun olursa da, bu zorunlu defildir.a8 Sonraian karann altrna yazrlmak suretiyle hdkim tarafindan belirlenmesi de mi.imki.indtir. ihtiyati tedbir kararrnr yerine getirecek olan kimse ismen belirtilmig ise, bunun mazereti halinde hdkimin tasvibi ahnmadan bagka bir kimse tarafindan ihtiyati tedbir kararr yerine
getirilemez.ae

ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memura, y-aptrgr igten dolayr iicret verilemez; Harglar Kanununa gcire yol tazminatt verilir."

ile vERiNr, GETIRILMESI ihtiyati tedbir kararr kural olarak, bu kararr veren mahkemenin bulundulu yerdeki icra dairesi (veya_mahkemenin yazr igleri mtdtrii veya katibi) tarafindan yerine getirilmelidir.'' Ancak, iizerine ihtiyati tedbir konulmasrna karar verilen mal bagka yerde ise, ihtiyati tedbir karannr yerine getilmekle gorevli memur, malrn bulundu$u yerdeki icra dairesini istinabe eder." Bu durumda istinabe olunan icra dairesi, ihtiyati tedbir kararrnr icra eder ve sonucu istinabe eden icra dairesine (veya mahkemenin yazr igler mtidtirlti[tine) bildirir. ihtiyati tedbir karannrn icrasrna iliqkin evraklar istinabe eden icra dairesine (veya mah46 ihtiyati tedbir kararr, gayrimenkuliiLn
bagkasrna devrinin yasaklanmasrna itigkin

c) iHTiyATi TEDBIR KARARTNIN isrtNlesp yoLU

tedbir igeriyorsa, bu durumda karann icrasr igin icra dairesine bagvurulmastna gerek yoktur. QtinkU bu karar, mahkeme tarafindan do$ruca tapu dairesine bildirilir ve tapu dairesi ihtiyati tedbiri hacizler siciline kaydeder (Bkz. yuk. s. 17 vd ve s. 57). 41 Bkz. a;a. s. 59. 46 BELGESAY-$erh s. 293; Doktrinde YILMAZ, "Hdkim, karann yazr igleri mudiirti veya kdtiplerden biri tarafindan yerine getirilmesini istiyorsa tedbir karartnt verirken takdir hakkrnr o yolda kullanmahdrr. Sonradan kararrn altrna yazrlan bir yazr ile bunlarm gdrevlendirilmesi dolru delildir" diyerek aksi g0rUgii savunmugtur (YILMAZ-Tedbirler s. l2l). 4e YLMAZ-Tedbirler s. t22. 50 Bkz. aga. s.66. Bkz. yuk. s.56. 52 Bkz. iiK. m. 26l,lI ve m. 79,II kryasen; KURU-IV s. 4339.

'

bir

' ,

sr

$ 6. Ihtiyati Tedbir Kararmtn yerine Getirilmesi

57

kemenin yazl igleri miidiirltiliine) gdnderilir.53 Doktrinde, ihtiyati tedbir konusunda verilecek kararda, yer icra dairesi tarafinda'n yerine getirile\a1algh1ngi gerekridir5o, denmig ise de, bu griri.ige katrrmak mtimki.in :" ! ilil,gti191ilmeqi degrrcrrr"". eunkii, her mahkeme veya icra dairesi bulunduklan yargr gevresi iginde.gdrev.yapabilir. durumda yukarrda yaptrgrmrz ag,klumula, dikkate _Bu almmah; yani, iiK m.261kryasen uygulanmahdir.Ju " Buradaki istinabe, ihtiyati tedbir kararrnrn yerine getirilmesine iligkin olup, ihtiyati te-4bir karanrun verilebilmesi igin bagia bir ierunut1"1n.rinin istiile ilgisi yoktur. orada, istinabe edilen .,iuhk"-", ihtiyati tedbill?:.:9llr:sis7 re Kendlsr karar verir ve bu.karann yerine. getirilmesi de, dosudan iosruya o qmahkemenin bulundulu yerdeki icra iairesiriden istenir. ' D)

iHTiYATi TEDBIR KARARINTN YERiNE GETIRILMESi $EKiLLERi

VE USUL ,$aprl1rrny.yerine

de[ignrektedir. Bazr ihtiyati tedbir kararlannrn yerine getirilmesi mahkemeden y-anlacakb.ir yazt ile ilgili merciden istenir. Ban ihtiyiti tedbir kararlarrnda ise, ilgili merciden ihtiyati tedbir kara-nmn yerine getirilmesinin istenmesi yeterli olmayrp;.aynca yetkili memur tarafindan da fiilei yerine getirilmesi gerekir. Bir krsrm ihtiyati tedbir kararlan ise zorunlu olarak ic.a daires'ince yerinJgetirilir. Sadece bir yazt ile yerine getirilmesi gereken ihtiyati tedbir kara. sozkonusu ise, mahkeme karann yerine getiriliesini ilgili merciden yazr ile ister. Ancak bunun miimktin.olabilmesi igin ihtiyati tedbiiisteyenin bagvurmasr ve ihtiyati tedbir kararrnda cins ve miktair belirtilen teminatrnlatrrrlmig olmasr gerekir. Teprnat yattnlmadan ihtiyati tedbir karan yerine getiriiemez. Bu ttr bir ihtiyati tedbir karannrn fiilen yerine getirilmesi gerekm"er.tt Mesela, icranrn durdurulmasr hakkrnda verilen ihtiyatiledbir kararinda, tagmmazrn el deligtirmesini <inleyen ihtiyati tedbir karannda durum b<iyledii. Bu ttir bir karar sdzkonusu olduEunda,.karann <irnelinin de eklendipi bir yazryla tedbir kararrntn yerine getirilmesi ilgili merciden istenir. Bdyle 6i, y*, i.izerine ilgili merci, gerekli.iglemleri Ilpar. Mesela, icra dairesi icrayr duriurur; tapu daiiesi tagrnmazlar hakkrnda TMK m. l0l0 ve gemiler hakkrnda gemi sicili dairesi rrK m.

I- ihtiyati redbir Kararrnrn yerine Getirilmesi gekileri ihtiyati tedbir getirilmesi, igerdikleri tedbirlere g6re

53

54
55

56 57 58

Bkz. a;a s. 58. Ertem s. 80. YILMAZ-T edbirler s. 123. KURU-IV s. 4339; YE MAZ-Tedbirler s. I23. Bkz. HI"JMK m. 104,II, c.2; yuk. s. 36.

YILMAZ-Tedbirler s. 125.

58

$ 6. ihtiyati Tedbir Kararmm Yerine Getirilmesi

879 hiikmiine gore iglem yapar.sn Tedbirin bu Sekilde yerine getirilecefine iligkin Kadastro Kanununda ugtk nutti. vardrr.60 Bazl hallerde ihtiyati tedbir karanntn hem yazt ile hem fiilen yerine geti-

ritmesi gerekir. Bu tiir bir yerine getirme, tedbir konulan malrn ozelli[inden kaynaklanmaktadlr. Mesela, trafik araglanntn el de$igtirmesini dnlemek igin verihniq olan bir ihtiyat tedbir karannrn yerine getirilmesi, sadece trafik kaydrna yazt yanlmasr ile tamamlanmtg olmaz. El de[igtirmenin dnlenmesi igin ayrlca tedbir karannrn fiilen de yerine getirilmesi, yani aracln yediemine teslim edilmesi gerekir.6' Trafik kaydrna tedbir konmug bir arag, bagka bir borgtan dolayl haciz konarak satrlabilir.o'Cayrimenkul malrn el de[igtirmesinin onlenmesi ve yediemine teslimine iligkin bir ihtiyati tedbir karartnlnu' da, lrem yazr ile hem fiilen yerine getirilmesi.gerekir. Bu arada menkul mallara iligkin olarak verilen ihtiyati tedbir kararlanuo, fiilen yerine getirilir. Verilen karara gore, mal yediemine teslim edilir veya muhafaza alttna altnlr. Bazr ihtiyati tedbir kararlannrn ise miinhasrran icra dairesince yerine getirilmesi gerekir. Bu t0r ihtiyati tedbir kararlarr yazr igleri miidtirii veya katiplerden biri tarafindan yerine getirilemez. Karan, icra dairesinin yerine getirmesi zorunludur. Bu durum tedbirlerin iizelli$inden kaynaklanmaktadtr.o' Tedbir nafakasrna veya ana-bab-a ile gocuklar arasrnda kigisel iligki kurulmasrna iligkin ihtiyati tedbir kararlanuu, icra dairesince yerine getirilir. Boganma ve ayrthk davasr devam ederken, kigisel iligkinin diizenlenmesi hakkrnda verilmig olan ihtiyati tedbir kararlannrn icra dairesince yerine getirilmesi gerekir."'

II- ihtiyati Tedbir Kararlanntn Yerine Getirilmesinde Usul

ihtiyati tedbir kararlannrn yerine getirilmesinin nastl ve ne gekilde yaprlacafr konusunda kanunumuzda bir agrkhk yoktur. ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesi talebi stlzlii veya yaz;'h olarak, ihtiyatitedbir karannr yerine getirmekle gdrevli memura iletilir. Tedbirin yerine getirilmesi.sozlti olarak istenmigse, keyfiyetin bir tutanakla tespit eailmesi uygun olur. istem dilekge ile yaprlmrgsa, ihtiyati tedbir karartnm bir orneginin eklenrnesi uygun olur. ihtiyati tedbir kararlannrn yerine^getirilmesi igin icraya bagvurma veya icranrn yerine getirilmesi harcr alrnmaz.uo Aynca ihtiyati tedbir

se Bkz. TMK m. 1010. TTK m. 879: YILMAZ-Tedbirler 60 8k2.3402 sayrh Kadastro Kanunu m. 25 ve m. 40.

s. 125.

6r

62 Bkz12. HD 19.3.1976, 8510/10302 (oLGAq, 63 Bkz. vuk. s. 16 vd. 64 Bkz. vuk. s. 16 vd. 65 yu-Mez-redbirler s. t27. 66 Bkz. yuk. s.23. 6't YILMAZ-Tedbirler s. 128. 68 Bkz. KURU-IV s.4338 dn. 164.

YILMAZ-Tedbirler s. 125.

s.

449-450).

g 6. Ihtiyati Tedbir Kqrarmm yerine Getirilmest

59

almmasl gerekmez. E)

gcirevli memur tutulan bu tutanilr daha sonra taraflara tebli[ etmeiio]..-ir"1ilv"ti tedbir karan daha tinc-e tebli$ edilmemigse tutulan bu tutaiakla beraber kargr tarafa tebl ig edilmelidir. . ihtiyati tedbir karannrn fiiren yerine getirilmesi srrasrnda, buna engel o_ lunmak istenirse; ihtiyati.tedbir kara'nr y.rln" getirrnet<te lorevti mem ur) za_ brta kuvvetli ile kararr zorra yerine getiririrn. 106:lD. ctirevfr mlrnurun, ihtiyati tedbir karannr yerine getirmesine eigel olurrmug ise, bu husus ay' bir tutanakla tespit edilir. Gcirev_lilngmura kargr laprlan bu hareketler memura mukavemet sugunu tegkil eder.7z zabfta t<uvvetteiinden yararlanrlauilmesi ifirr, aylca karar

KlTSj'n I:Iin: getirirmesi srasrnda irtuLn tutanak, hazrr olan"taraflara o arrda tebli! editir. Taraflar hazrr degilse, ihtiyati tedbir [;;;,;;;"rine getirmekle

defiil_ dir' Ayrrca bu kararlar^ilam niteliginde blmadrgrndan, icra emri tebli! edihnesi de yasaya aykrt olur.6e ihtiyati te-dbir kararmr yerine getirecek olan memururr, ihtiyati tedbir karannrn yeiine getirilmesi igin yap,rui"[-giJrrr"ri kargrlamak iizere bir miktar meblasr avans orarak armasr uygun orup, 6una y"td;i;;;drr'70,ihtiyati t:.d.bil karartnrn fiilen yerine getirilmesi srrasrnda bir tutapak tuturur. rhtryatr tedbir karan, istinabe yolu ile yerine getiriliyor ise, tutulan tutanak istinabe eden icra dairesine (veya-mahkeme yazr-igteri mtaiiritigiine) g6nderi_ lir'7r ihtiyati tedbirin.yerine getirilm"ri ,irur*au tutulan tutanagrn kargr tarafa tebli[ edileceline iligkin kanunda bir hiikiirn yoktur. ar"ur., iltiivati tedbir kararrnrn yerine.getirildilinin.kargr tarafga <ilreniimesi igin, tuta,rulm teblili $arfirr.

kararlannrn-yerine getirilmesi. igin, takip.talebi diizenlenmesi de gerekli

Igqlgrin yaprlmasr miimkiin olm-ayabilir. Bunun atq,naa karar, "lu-uiri, yanhgtrkla tigiin_ bir kiginin mahna uygulanmrg btuuitir. igte ihtiyati tedbir kJrarrnrn uygulan_ masr ile _ilgili olarak 9wa grkan bu ihtilaflarrn iaileaitmesi gerekir. b""r"y,_ styla da bunu sa$lamak igin zarara u$rayan gahrslara hakkrnrniun,no,u' g.r"kir.
ci.i

iHTiYATi TEOEIN KARARININ YERINE GETiRiI-MESINE iLi$KiN iHrirarleRDA $iKAyET HAKKr I- Genel Olarak ' itrtiyati tedbir karannrn yerine getirihnesinden, bazr ihtilaflar dolabilir. ., . Ihtiyati tedbir kararrrun.yerine geririhiesi hatal, yupir,nig u"yu"uu if_

Bkz.
7 37
70

12.

7I
7Z

/993 (YILMAZ,-Tedbirler s. I 28). Ertem s. 82;YILMAZ-Tedbirler s. 124. Bkz. yuk. s. 56.

HD 29.6.t982, 5T08/5876 (yILMAz_Tedbirler

s.

r28);

12.

HD 7.2.t978.

YILMAZ-Tedbirler s. 129.

60 . Kanunda

$ 6. ihtiyati Tedbir Kararmm Yerine Getirilmesi

bir hiikiim olmamastna kanun yolunu kabul etbir bilyle rapmen, gerek doktrint' ue gerek uygulamato
gikayet yolunun kabul edildigine dair
mektedir.

ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itiraz ile burada s<jziinii etti[imiz 9ikayet birbirinden farkhdrr. itiraz ihtiyati tedbir karannm esasma iligkin oldu$u haide; gikayet, bu karann yanhq uygulanmasrna ydnelik bir kanun yoludur.'' Kanunda gikayetle ilgili hiikiim olmadr$r gibi, gikayet siiresi hakkrnda da hiiki.im yoktur. iit<'nun 16 ncr maddesinde yer alan yedi-giinliik gikayet siiresi burada uygulanmaz. Tedbir karan devam etti[i stirece ve hiikiim verilene kadar qikayet hakkr kullanrlabilir.

II- $ikayette Taraflar

yaprlan iq$ikayet, ihtiyati tedbir kararrnrn yerine getirilmesi strasrnda gdrdjiliizarar iglemden lemlere kaigr bagvurulan bir kanun yoludur. $ikayetgi, menfaatiilgilinin igin gikayet hakkrnrn kullanrlabilmesi nii iddia eden kigidir. nin olmasr gerekiidir. ihtiyati tedbir kararmr alan kimse, karqr taraf veya iigiincfi kiqi menfaaii bulunmak qartryla qikayetgi olabilir. Ugiincti kiginin, ihtiyati tedbirin kendi malma uygulandr[rna iligkin olarak ileri siirece[i hususlar, gikayetin kapsamrnda yer alir. $ikayet olunan ise, lehine iglem yaprlan kigi ile birlikte gikayet konusu iglemi yapan olmahdrr. $ikayet dilekgesinde, gikayet olunan gOstlrihemig olsa bile, mahkeme ilgililerin yaprlan gikayete kargl cevaplannt almahdr.

III- $ikayetin Yaprlaca$

ve incelenecefi Yer

gdsterilmek gartryla mahkeme yazr igleri mi.idtiri.i veya katibi tarafindan yerine letirilir. Karann yerine getirilmesindeki bu ikililik, karann yerine getirilmesine itigt ig. ihtilaflardan dopin gikayetlerin inceleme merciinde farkhhk do[urmaktadrr.'o

ihtiyati tedbir kararr, kural olarak icra dairesince, istisnaen de kararda

ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesine iligkin qikayetlerin incelenmesi ve ku.u.u ballanmasr icia tetkik merciinin gorevi {rgrnda olup, ihtiyati tedbir karannt veren mahkemenin gcirevine girmektedir'" lhtiyati tedbir karannrn icra dairesince yerine getirilmig olmast bu durumu de[igtirmez. Yargttay

73 ERTEM, s. 84; KURU-IV s. 4339; usruNoeG-Yargrlama s. 486; YILMAZTedbirler s. 133 vd. Bkz. 12 HD 5.5.1988,82891607r (ABD 1988/3 s.450-453); 12' HD 17.3.1983, 2198812069; 12. HD 1.12.1981, 724819180 (YILMAZ-Tedbirler s' 134); iio 4.10.196/., 10 146/10330 (ABD 196412 s. 2 1 1)' Bkz. aqa. s. 79.

't5
76 77

YILMAZ-Tedbirler s. 140. YILMAZ-Tedbirler s. 140'

$ 6. Ihtiyati Tedbir Kararmm yerine Getirilmesi

6l

eski igtihatlartnda,T8 ihtiyati tedbir karannm icra dairesince yerine getirilmesi halinde. yaprlacak gikayetlerin inceleme merciinin icra tetkik mercii olduEunu belirtmig ise de; yerlegmig igtihatlannda belirttiSimiz gciriigii ,uuun*uqtu;.7F--ihtiyati tedbir karan istinabe yolu ile yerine getirilmig ise, bu halde, ihtiyati.tedbirin yerine getirilmesine iligkin gikayetler,'istinabe tlunun icra -'- dairesinin bulundusu yerdeki mahkeme tarafrndin incerenip goziimlenir.ao

-Y.ggtoy lilerin-tayin,edecegi siirg icinde qikayet dileiglsindeti ljaiatara kargr cev'ap vermelerini isteyebilir.o'ig nitelili itibariyle duiugma yaprlmasrnr g"r.kti.iyo.sa, \eki}.!ir gi.in tayin eder. Tayin edilen gi.in, gikiyet ailft gesi ile 6'irlikte kargr tarafa teb.li[ edilir. Davetiyede, durugmaya gelmeyen.olursa, onun yoklu$unda karar verileceline iligkin ihtarrn yer almasr-gerekir. ihta' igermeyen daietiye tebli! edilerek taraf gelmeden durugma yapilarak karar veiilmesi halinde iavunma hakk ihlal edilmig olur. yargrtay da bu gdri.igtedir.ss Durugmada hazrr olanlar dinlenip ve sunulan delillerde incelendikten sonra gerekli karar verilir.

nr gerektirmiyorsa, hdkim evrak iizerinde inceleme yapuiak gereken karan verir. {a bu gdriigtedir.B Hdkim durugma yaprlmasrna g"erek g<irmezse ilgi-

sozkonusudur. $ikayetin konu ve gayesi icra iglemlerinin diizeltilmesinden ibarettir."' llgiLtblil adlan gosterilmemig olsa dahi, bunlarrn gagrrlarak dinlenmeleri gerekir.* $ikayetdilekgesi iizerine, ig niteli$i itibariyle diru$ma yaprlmasr-

IV- $ikayetin Yaprlmasr ve incelenmesi Usulii . $ikayet, gikayet olunanlartn sayrsmdan bk fazla diizenlenecek ditekge ile yaprlmahdrr. _$ikayet, dava niteliSinde olmadrfrndan, dilekgede HUMK'nun 179 uncu maddesindeki gartlar atanmaz. Dilekgele ilgiiilerin yanhg g<isterilmesi yeyl hig gdsterilmemesi gikayetin reddine neden oliaz. Qiiniti ortada bir dava de$il' hatah yaprldrlr iddia edilen bir iglemin diizeltiimesine iligkin istem

78 Bkz. iiD r2.9.rg57,

139).

4654/49s5;

iin

tz.to.ts 43,273s/280 (yrLMuz-Tedbirler

s.

Bkz. iiD 4.3.1963, 1303n287 (ABD lg63t2 s.280; irio tso+tt0 s.2914): iiD 4.r0.1963, 10146/t0330 (ABD 1964/2 s. 2l l); iio za.tz.tg63, 13864/t3845-iKU_ RU-IV s.4340); 12IfD t6.t2.r974,10800/110tO; i2. HD I.t2.tgll,72g4tgr8};i_ iD 17.3.1983, 2183t2069 (yllMAz-Tedbirler s. lao); 12. Ho. 5.5.r988, 82841607r (ABD 1988/3 s. 450-451); 12. riD.23.r.t989, ttr5ot6g7 (Mersin BD 198915 s. 37); 12. HD 6.10.1989, 2756il1748 (yKD 1990/l s. 70); 12. ]HD. 25.12.1997,14083n4541(iBD 1998/2 s. 544-545); 12. HD. 13.6.2000, g2tg/9825
80

(KURU-IV s.4341).

8l
82
83

KLIRU-IV s.4339 dn. 172. Bkz. 12.ILD 24.5.r976,4346t6550

(yIiD

84
85

Bkz. yuk. s. 60. Bkz. iiD 15.12.197 0, 12868/ 12529 (yllMAz_Tedbirler s. I 39).

D78t2 s. 338-339),

YILMAZ-Tedbirler s. 140.

Bkz. HGK 5.7.1972,7-680t702 (ERSOY, s.309).

62

$ 6. ihtiyati Tedbir Kararmtn Yerine Getirilmesi

V- $ikayet Haklanda Verilecek Karar Hdkim yapaca$r inceleme sonucunda, gikayetin reddi veya gikayetin kabulii ydntinde karar verir. Yaptlan inceleme sonunda, gikayet sebepleri yerinde gdrtlmezse istem reddedilir. $ikayet sebepleri yerinde gciriiliirse duruma gdre, gikayet konusu iglemin bozulmasma veya iglemin diizeltilmesine karar verilebileceli gibi; ihtiyati tedbir kararmr yerine getirmekle gcirevli kimsenin sebepsiz olarak yapmadrfr veya geciktirdi[i iglemlerin yaprlmasr emredilebilir."" Ihtiyati tedbir karan temyiz edilemedi[i gibi, bu nevi kararlann yerine getirilmesine iligkin gikayetler hakkrnda verilen kararlar da tek baqlanna temyiz edilemez.o' Esas hakkrndaki kararla birlikte temyiz edilebilir.
F)

iHTiyATi rpoein KARARTNT YERNE GETIRMEKLE GoREVLi MEMURUN SORUMLULUGU

ihtiyati tedbir karannrn usultine uygun olarak yerine getirilmemesinden dolayr, hukuki ve cezai sorumluluk do[abilir. ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle g<irevli memur, kasrth olarak, ihtiyati tedbir karannr geg vey:l yanhg yerine getirmig ise, gdrevi kdtiiye kullanma sugqny iglemig- gt"!$ir. Aynca bu igi bir menfaat kargrhsr yapmr$ ise ri.igvet sugunu iglemig olabilir.' ihtiyati tedbir kararlnr yerine getirmekle gorevli memur, ihtiyati tedbir kararmm drgrna grkamaz.o" ihtiyati tedbir karannm yanhg uygulanmasmdan veya grirevi ihmal suretiyle geg uygulanmasrndan bir zarar do[mug ise, bu zarann tazmini serekir.G) IHTTYATI TEDBIRDEN DOGAN ISTIHKAK DAVALARI

ihtiyati tedbir karan, yanhghkla iigtncil bir kiginin mahna uygulanmrg olabilecefi gibi; ihtiyati tedbir karan do!ru uygulanmasma rafmen, tigtincii bir kigi ihtiyati tedbir konulan mahn kendisine ait oldulu iddiasrnda bulunabilir. i$e, ihtiyati tedbir konan mahn kendisine ait oldu[u iddiasryla iigi.incii bir kigi tarafindan agtlan, haksrz tecaviiziin dnlenmesi ve mahn teslimi amaclnl gi.iden davaya, ihtiyati tedbirden dopan istihkak davasr denir. Ugtincii kigi bu hususu, gikayet hakkrnr kullanarak halledebilir. Ancak..gikayet yoluna bagvurmadan do[rudan dolruya dava agma imkanr da vardrr. Ugtincii kiginin gikayeti reddedilirse, bu durumda dava agmak zorunda

kalr.''

86 Bkz. iiK m. 17 klasen. 8? YILMAZ-Tedbirier s. 140. Aynca bke. ll.

DEMIR s. 784-785).

ID

24.1:-l/91 89-8137/91-158 (ER-

8E Yu-MAZ-Tedbirlei s. r3o. 8e Bkz. HGK r5.g.rg7r,4-826/5tB (siD 1973/302 s. 144-t47). eo Yn MAZ-Tedbirler s. l3o. er Bkz. HGK 29.6.1966, t-625t208 (iKiD tg66t2l s. 4960-4961).

$ 6. Ihtiyati Tedbir Karanntn yerine Getirilmesi

63

ihtiyati tedbir kararmm yanhg uyguranmasrndan dolay I zararaulrayan uqt!cti-9{rs1n gikayet hakkr olduEu gibi, bu qikayegen olumlu bir sonug ulamudrlr takdirde istihkak davasr agml hikkr daiardtr.e? ihtiyati tedbir ile muhafaza altrna ahnan mallar hakkrnda i.igi.incti kigilerin agacaklarr bu istihkak davalan, iclq tetkik merciinde de[il, genel hiikiimlere 'bri gdre genel g6rtiliir.n3 yargrtay kararlan d"a konuyu agrkga "mahkemelerde belirtmigtir.'o
ihtiyati tedbirden dofian istihkak davalan, uygulanan tedbirin kaldrllmasr suretiyle haksrz tecavV=ve miidahalenin dnlenmesini ve mahn teslimini hedef tutan bir ayni davadrr.e5 Bu niteligi itibariyle ihtiyati tedbirden do[an istihkak davalan, hacizden do$an istihkak davalarrndan farkhdrr. Hacizden -<lo!an istihkak davalarr gahsi nitelikte olup, haczedilen mal iizerinden alaca[rn tah-sil edilip edilemeyece$ini tayine yaruyar-bir tespit davasrdr.e6

92
93

94

95 96

s. t43. Bkz. HcK 29.6.1966, l-6251208 (iKiD 1966/71 s. 4960-496r); 40631 4314 (RKD 1967/7 -r0 s. 247 -248t. YILMAZ-Tedbirler s. l4l. YILMAZ-Tedbirler s. 142.

YILMAZ-Tedbirler s. 141. KURU-IV s. 4342: YILMAZ-Tedbirler

iiD

4.5.1967,

64

$
$ 7.

7.

ihtiyati Tedbir Giderleri

iHTiYATi TEDBin cionnr,nni

ihtiyati tedbir giderleri, ihtiyati tedbir karannrn ahnmasr igin yaprlmrg olabilece[i gibi, ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesi igin de yaprlmrg olabilir. A) GENEL OLARAK ister dava agrlmadan 6nce ahnan ihtiyati tedbir dolayrslyla olsun, ister dava agrldrktan sonra ahnan ihtiyati tedbir dolayrsryla yaprlmrg olsun, ihtiyati tedbir giderleri yargrlama giderlerindendir. Dava agrldrktan sonra yaprlan ihtiyati tedbir giderlerinde bir tereddi.it yoktur. Ancak dava agtlmadan 6nce altnan ihtiyati tedbir karan dolayrsryla yaprlan giderlerin yargrlama gideri oldulu, uygulamada duraksamalara neden olmaktadr.'' Her iki durumda da yaprlan giderler, yargrlama giderlerindedir. Dolayrstyla esas hakhndaki dava agtlmadan cince yaprlmrg olsa bile, ihtiyati tedbir giderleri yargrlama giderlerinden olup, dava konusuna dahil edilemezler. Ihtiyati tedbir giderleri trpkr delil tespiti giderleri gibi miitalaa edilmelidir. Yani, bu giderler dava konusuna eklenemez, ayrr takip konusu yapilamaz, ayrr bir dava ile istenemez.'o
B) iHTiyAri TEDBIR ciDERLERiNiN Qp$irmni ihtiyati tedbir giderlerini iki grup altrnda topiamak milmkiindiir. Bunlar ihtiyati tedbir karannm ahnmasr igin yapllan giderler ve ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesi igin yaprlan giderlerdir. Bunlarr ayn ayn inceleyebiliriz.

I- ihtiyati Tedbir Kararr Ahnmasr igin Yaprlan Giderler Bu giderler ihtiyati tedbir kararr alabilmek igin, ihtiyati tedbir talebinde
bulunan tarafindan yaprlan giderlerdir. Bu giderleri agafrdakigibi belirtebiliriz. Her geyden 6nce dava agrlmadan rince ihtiyati tedbir talebinde bulunuldu[u takdirdi, bagvurma harcr ve karar harcr pegin olarak ahnrr.ne Dava agrldrktan sonra istenen ihtiyati tedbirlerde ise, aynca harg ahnmaz. ihtiyati tedbir karannda, ihtiyati tedbir isteyenin talepte bulunurken ddemig oldu[u bagvurma ve karar harcmrn karqr tarafa yi.ikletilmesine karar verilir; ayrrca harg tidenmesi-

ne karar verilemez.rh itrtiyuii tedbir karannrn yerine geiirilmesi agamasrnda

harg almmaz.tol

ihtiyati tedbir karannrn teblip edilmesi igin yaprlan giderler de buraya dahildir. ihtiyati tedbir karan verebilmek igin kegif yaprlmasrna karar verilmig

e'|

e6 ee

YILMAZ-Tedbirler s. 156.

Bkz. iBK 23.3.r976,1/r (yrg. igt< c. 5 s. 707). Bkz. Harglar Kanunu, I sayrh Tarife, A, I ve A, Itr KURU-IV s.4330. ror Bkz. vuk. s.59 dn.68.

III

2d.

7.

Ihtiyati Tedbir Giderleri

65

y:..b.u.\.tif.vaprlmrgsa, lylln igin yaprran giderlerde buraya dahildir. Bu arada bilirkigi dinlenmig ise, bilirkigiye talair edilEn iicret de ilri("u t"ouir gideridir.

. Dava agrlmadan onceki ihtiyati tedbir talebi, bir vekil aracrhlryla yaprlmrg..ise, mahkeme yargrlama gideri olarak (durugmarr veya durugmasrz karar

verifmig..olma;rna qore) vekalet ilcretine karar verir.rot iara agrldrktan sonra istenen ihtivati tedbir igin, aynca vekaret [icreti istene yui,ln , dava igin tek r03 ticret istene-bilir. ^"r;

masraflarm kendisine ddenrnesi gerekir. Yediemine odenecek ticret itrtiyaii tedbir.karannr yerine getiren memur tarafrndan tespit edilir. Tespit yaprlrr:ken cincelikle taraflann rrza ve muvafakatlarrna gore belirlenen miktar esas almrr. B: yaprlrsa, yediemin iicreti -kesinleqmig olur. yargrtay da bu .::ki19",.1":pit goriigedir-'"' Bu gekilde tespit yaprlmazsa, ihtiyati tedbii kararrnr y.iin" getiren memur, bilirkigi dinlemek suretiyle bu iicreti iespit eder. yediemine odenecek miktar tespit edilirken, yedieminin yapacapr igler dikkate ahnrr. yediemine mal teslim edilirken, iicret belirlenmemigie, bunun belirlenmesi igin ihtiyati tedbir kararmr yerine getiren memura bagvuruimasr gerekir.
Bkz. Avukathk Asgari Ucret Tarifeleri 2. krsrm, l. bOlum no 20159\. Bkz. 4. HD 30.1.1967,976j/682 (KURU-IV s. 4331). Bkz. iiD 5.t0.t953, 4266/4643 (ytlMAz-Tedbirler s. 153). Bkz. iiD 7.7.1953,3765/4016 (yllMAz_Tedbirler s. 152).

tespit eder; bu tespitjkarqr, gikayet mtimt<tinarir. y;.;;t"y Yediemine cidenen.ticrete iriqkin giderler de burada yer ahr. Mahn yedi_ emine teslim edildili hallerde, yedieminin yapmr$ oldugu masraflar ve emefinin kargrhpr hak etti[i i.icret kendisine rideneceitir. yeAiJmin iicret istemedi[i"ne dair yanh bir beyanda bulunmugsa kendisine iicret cidenmez. Ancak yap'trgr

natlan vs. sozkonusu olabilecektir. Mahkeme, ihtiyati tedbir olarak, mahn bir yere veya depoya konmasrna karar vermiEse; iftiyati tedbir karar aran bunun igin yap,iacak'giierleri odeyecektir. Kiralanan bu yerin kirasrnr ihtiyati tedbir [uruirnr yerine"getir"n *"*u,

Giderler ihtiyati tedbir karan altndrktan sonra bu kararrn yerine getirilmesi gerekir' Bunun igin de bazr giderler yaprrmaktadrr. yaprlan uu giierterin mifta., ve ihtiyati tedbirin yerine getiritmZsine gcire degie_ 11',tli,"gPjlin mektedir. lhtiyati'c9qgin: tedbir karan, mahkemece ilgili merciye yazrlacak-bi, yuriii" y"Tll".getiriliyorsa, yaprlacak gider posta masrafindan ibarettir. Eger ihtiyati tedbir kararr.fiilen yerine getirilecekse yaprlacak giderler farkl olacaktrr. Mesela, yediemine odenecek ticret ue rnariuflur, malin muhafazasr igin yaprlacak giderler, ihtiyati tedbir. karannr yerine getirecek olanlara odenecek ybl'tazmi_

II'ihtiyati redbir Kararrnrn yerine Getirilmesi igin yaprran

a;;;gffi;#;.i,,i'*

I (RG 5.5.19g9, sayr

103 104 105

66

7.

ihtiyati Tedbir Giderleri

Kanununa g6re yol tazminatr

ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memura, iicret verilmez; Harglar verilir.td

Bunun drgrnda vasrta igin ddenen miktarda buraya dahil edilir. ihtiyati tedbir karanrun yerine getirilmesi igin gerekli giderleri, ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmesini isteyen pegin olarak ddemek zorundadrr. Odenmezse istem hi.ikiimsiiz kalr ve ihtiyati tedbir karan yerine getirilmez. Bu giderlerin kargrlanmasr igin yeteri kadar paranrn mahkeme veznesine depo edilmesi uygun olur.'u'

c) iHTiyATi TEDBiR GIDERLERiNIN rausir-i

Gerek ihtiyati tedbirin almmasma iligkin giderleri gerek bu tedbir karannrn yerine getirilmesine iligkin giderler, ihtiyati tedbir talebinde bulunan tarafindan ddenmektedir. Bu giderlerin kimin i.izerinde kalaca[rnr deligik olasrhklara gdre incelemek uygun olur. Dava agrlmadan 6nce istenen ihtiyati tedbir nedeniyle yaprlmrg olan giderler s6zkonusu olup da, ihtiyati tedbir isteyen siiresinde dava agmazsa, hdkim istek tizerine masraflan tedbir isteyen tarafa yilkler.''o Da\a agrlmrqsa, esas davanm sonuglanmasr beklenir. Tedbir isteyen ihtiyati tedbir karannm harglara ve vekalet iicretine iligkin bdltimi.in[ esas dava sonuglanmadan once icraya koyamM. Qtnkii, tedbir isteyenin d4vasrnda hakh olup olmadrfr, esas dava sonuglanmadan 6n." belli degildir.'on Yargrtay da bu gtirtigtedir.rb' ihtiyati tedbir talebinde bulunarun bu talebi reddedilmig ise, esas dava sonucunda hakh grksa bile, ihtiyati tedbir muhakemesinde yaptrlr masraflar kendi tizerinde kalrr. ihtiyati tedbir karan verilmiq ve dava da devam etmekte ise, bu davanm sonucunda masraflara kimin katlanaca$ belirleneceklir. Esas hakkrndaki davayr ihtiyati tedbir isteyen kaybetmig ise, ihtiyati tedbir giderleri kendi tizerinde kalrr. Davayr ihtiyati tedbir isteyen kazanmrqsa, bu durumda masraflar kural olarak kargr tarafa yiikletilecektir. ihtiyati tedbir karan alan taraf, esas hakkrndaki davada hakh grkarsa, mahkeme diper yargrlama giderlerinde oldu[u gibi, ihtiyati ted.bir giderlerinin de davada haksrz grkan tarafa yi.ikletilmesine karar verecektir."' Ancak tedbir almmasr kanunun bir htikmi.i ile tehlikenin ispatrndan soyutlanmtgsa veya kargt tarafin, talebin tehlikeye dtigi.irtilmesi anlamrna gelecek bir davranrgr da yoksa, bu takdirde masraflann paylagtrrrlmasr uygun olur.
106

lo7
108 109

Bkz. Adalet Bakanhfinrn 31.5.1955 giln ve 5418050 sayrh genelgesi (I(ARAOK, Hasan: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve Buna Ait igtihatlar,2. Baskr, istanbul 1957, s. 851). Ayrtca bkz. Harglar Kanunu m. 34. ERTEM, s. 82; Yn-MAZ-Tedbirler s. 153. UMAR. s.245.

KURU-IV s.4330. Bka12. HD 3.5.1976,292815410 (YKD 1978/11 s. 1843). lll Bka 4.lD 6.6.1979,3449n5l3 (Yasa 1980/10 s. 1439).
ll0

S 7.

Iht$afi Tedbir Giderleri

67

Ihtiyati tedbir giderleri, ancak esas hakkrndaki davada istenebilir; ayrr bir dava ile istenemez.rr= Bu husus ihtiyati tedbirin ve davanrn tarafi durumunda olanlar igin sdzkonusudur. Davanm tarafi durumunda bulunmayan ugi.incii kigilerin ihtiyati tedbir dolayrsryla almasr gereken bazr masraflar vardrr. Bu <izellikle yediemin giderleri bakrmrndan dnemlidir. Mahkeme esas hakkrnda karar verirken yediemin giderleri hakkrnda da karar vermektedir. Ancak yediemin iicreti belirlenmeden esas hakkrndaki dava sonuglanmrg ve bu giderler hakkrnda karar verilmemig olabilir. Aynca yediemin iicret konusunda ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memura bagvurdulu halde, istemi reddedilmig olabilir. iqte boyle bir durumda yedieminin ayrr bir dava agmaktan bagka garesi kalmaz. Yargltay bir karannda oy goklupu ile bu gdriigii savunmugtur.r13 yediemin iicreti belirlenmesine ra$men bu iicret ddenmemigse, yedieminin ayn bir dava agmaslna gerek yoktur. lhtiyati tedbir karan alan taraf, esas hakkrndaki davayr kazanmrg olsa bile, yediemine iicretini ddemek zorundadrr; daha sonra bunu davayr kaybeden taraftan isteyebilir.rra Yediemin ticreti peqin ahnmadan dava konusu mal yediemine teslim edilmig ve dava sonuglanmrg ise, yediemin, ihtiyati tedbir koydurmug olan taraftan i.icretini isteyebilecektir. yargrtay da bu gdriiqtedir.ttt

KURU-IV s. 4331; YILMAZ-Tedbirler s. 158. Bkz. 4. HD 24.1 | . | 9 64, 125 54 I 5 5 46 (iKiD I 960/6 | s. 426t 4262). l14 KURU-IV s.4295. ll5 "...ihtiyati tedbir giderleri, mahkeme masraflan arasmda olup asrl davanrn bitiminde haksrz grkacak tarafa yilkletilecektir. ihtiyati tedbir kararrnda menkul mallarr muhafaza igin yediemin olarak verilecek kigiye ayda ....TL. verilecepi agrklandrgrna gOre, bir karann ahnmasrna ve muhafaza iglemi yaprlmasma neden olan davalmm yediemine takdir edilen bu ticreti 0nceden Odemig ve Odedipi bu para igin gerekti$inde tedbir ka.':,:rr ahnmasrna sebebiyet verenlere mtiracaat etmesi gerekir. Mahkeme karanna dayanarak hizmet g0ren yedieminin kararda iicretin kimin tarafindan Odenece$inin belirtilmediginden sOz edilerek bu hizrnetin karqrhksrz brakrlmasr dilgtlniilemez." 4. HD 6,6.1979,3479/7513 (Yasa 1980/10 s. 1439).
ll3

ttz

68

$ 8. ihtiyatiTedbire Muhalefet

8.IHTIYATI TEDBIRE MUHALEFET

ihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr dolayrsryla verilen emre uymayan veya o yolda ahnmrg tedbire aykn davrantgta bulunan kimse, eylemi TCK'na gore daha alrr bir cezayr gerektirmedi[i takdirde ait oldupu ceza mahkemesince bir aydan altr aya kadar hapisle cezalandrnlrr (m. I l3lA)"" Bu maddede gorevli mahkeme belinilmemiqtir. Ancak asrl gorevli mahkeme asliye ceza mahkemesi oldulundan, davanrn asliye ceza mahkemesinde t tt gtirtilmesi gerekir. Yani, gdrevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.

ihtiyati tedbire muhalefet edenin cezalandrrlabilmesi ve bu maddenin uygulanabilmesi igin bazr gartlar gerekmektedir.
1. Hukuken Gegerli ve Sonradan Kalkmamrg

Bir ihtiyati Tedbir

Kararr

Mevcut Olmahdrr.

ihtiyati tedbir karan gegersizrrs ise veya sonradan ortadan kalkmrgrre ise, buna aykrrr davranan kigi 113/A maddesine gdre cezalandrilamaz. Dava agrldrktan sonra her ttirlii ihtiyati tedbire bu mahkeme tarafindan karar verilmesi gerekirken, di[er bir mahkeme tarafindan ihtiyati tedbir kararr verilmig ise bu karar gegersizdir. Dolayrsryla bu hukuki gegerlilili olmayan tedbire aykrn hareket, sug tegkil etmez.'" Baglangrgta gegerli olarak verilmig olan ihtiyati tedbir karan sonradan kalkmrg ise, kalkmrg olan ihtiyati tedbire aykrn davranan kigi bu
maddeye gore cezalandrrrlamaz.

"'

2.lhtiyati Tedbir Karan Yerine Getirilmip (icra Edilmiq) Olmahdrr. 3. ihtiyati Tedbir Kararrnrn Ve Bu Karann Yerine Getirildilinin Sanrk Tarafindan Olrenilmi g Olmasr Gerekir.

tr6 l7l1

rrt

t'8 tle
tm

'2t

sayrh Kanun ile usul kanunda yaprlan deligikli$e kadar, ihtiyati tedbire uymayanlar igin kanunda bir mUeyyide mevcut delildi. Mevcut bu boglugu doldurmak amacr ile, 1711 sayrh Kanun ile usul kanuna I l3lA maddesi eklenmigtir (Bkz. 171l sayrlt Kanunun Hiikiimet Gerekgesi). Bunun drgrnda Yargrtay, "selahiyettar mercilerin emirlerine itaatsizlik" hali igin bazt cezalar koyan, TCK'nrn 526 nq maddesinin bu konuda uygulanamayacagrnr igtihat etmiqtir. Bkz. CGK 12.l1.1973,333/105 (iBD t974lt-4 s. 193, ERDEMiR s. 790). Bkz. 7. CD 10.2.1976, rto2tgg4 (yKD tg76t7 s: 1079-1080). Bkz. yuk. s. 35 dn. 164 civan. Bkz. aqa. s.71. Bkz.7. cD r5.5.19i9,3713/3650 (yKD tg79t7 s. 1089). Bkz. ccK 8.11.t976,4'13t465 (yKD 1978/10 s. 1702-1704). Aynca bkz. 7. cD 12.12.1999,388/579 (YKD 1999/5 s. 721),7. CD 17.r1.1987, 9857/14064 (YKD 1988/3 s. 430-431); 4. CD 14.5.1986, 330313531 (YKD 1986/l l s. l7 17-17 18); 7. CD 20.12.1985,319818272 (YKD 1986/5 s. 751);4. CD 8.11.1985, 7831/8081 (Smmaz/Karata$ s. 272);7. CD 15.9.1981,4782/5286 (YKD l98l/ll s. 15101511).

9 8. Ihtr,ati Tedbire Muhalefbt

69

Ihtiyati tedbirin yerine getirilmesine iligkin olarak tutulan tutanak kargr tarafa tebli! edilmelidir. Qiinkti, sanrk bdylelikle ihtiyati tedbir cilrenecek ve ona muhalefet etti$ takdirde cezalandnlacaktrr. Sanrk ihtiyati tedbir kararrnl ve bu karartn yerine getirildiSini d$rendikten sonra tedbire aykrn harekette bulunursa sug olugur. Yargrtay da bu g6ri.igtedir.

mamasr veya Yerine Getirilmig Gerekir.

4. ilrtiyati Tedbir Karannr Yerine Getiren Memurun Verdigi Ernre uyulolan Tedbire Aykrn Hareket Edilmig olmasr

ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gorevli memurun verdi[i emirlere

uyulmasr gerekir. Uyulmazsa bu maddedeki sug olugur. Bu emre uymayan aleyhine tedbir karan verilen taraf olabilece[i gibi ilgili tigiincii kigiler de (mesela yediemin) olabilir.r23 Tedbir karannm yerine getirilmesl srrasrnda, kaprnrn agrhnamasr gibi hareketler, karara muhalefet sugunu tegkil etmez. Qi.inkii, bu agamada ihtiyati tedbir karannt yerinegetirmekle gcirevli memurun zabrta kullanarak karan yerine getirme irnkant vardv.lu Yerine getirilmig ihtiyati tedbire aykrrr davranrglar da I l3lA mad-

desindeki sugu olugturur. Mesela, ihtiyati tedbir yolu ile grkarrldrlr bir gayrimenkule tekrar giren kigi veya ihtiyati tedbir yolu ile durdurulan inqaata devam eden taraf bu maddedeki sugu iglemig olur.t25 ilrtiyatitedbir kararr ile grkanldr[r bir gayrimenkule tekrar giren kigi, TCK m. 309, I'e gore cezalandrnlamaz. eiinkii, ihtiyatitedbir kararlan TCK m. 309, I anlamrnda hiikiim nitelipinde degildir.r26

ihtiyati tedbire aykrrr davranrgta bulunan (ihtiyati tedbirle ilgili olmayan) i.igtinci.i kiqiler de bu maddeye g<ire cezalandrnlrr; fakat qartlarr varsa cezalarr TCK m. 6513'e gcire yanya indirilmelidir.r2T Fakat cGK ve 7. cD tedbire aykrn
davrarugta bulunan tigiincti kigiler hakkrnda TCK m. 65/3 maddesi hi.ikmilntin uygulanamayaca[rna yeni igtihatlarrnda karar vermigtir.r28
t22 t23
124

Bkz.7. CD 28.10.1976,826618304 (YKD 1977t5 s. 734).

Bkz. yuk.

s.2l dn.97.

t25

YILMAZ-Tedbirler s. 130; aynca bkz. yuk. s. 62. KURU-IV s. 4345 . "Sanrtrn iglettigi kOmiir ocagrndan grkan topraklan koy tiizel
k6mrir atma igleminin tedbiren durdurulmasrna" karar verilerek mahiyeti hazrr olan sant$a anlatrlmaslna ralmen sanr$rn sonraki tarihlerde diizenlenmig olay tutanaklarrndan faaliyetine devam ettigi anlagrlmrg olmakla HUMK I l3lA maddesindeki sug oluqur." Bkz. Yrg 7.CD24.1.1995 13098/7109, (YKD 1995t5 s. 831-832). Bkz. cGK 28.6.t965,4-295/273 (Si 1968/24t s. 496-498). KURU lV. s. 4346; ayncabkz.T CD. t7.t l.l98l, 6309t6346 (iKiD 1981/252 s. 709,7 r0)

kigiligine ait meraya d6ktiigiinden bahisle mUdahalenin onlenmesi igin agrlan dava srrasrnda, davacrnrn talebi ile yaprlan kegifte "dava konusu ta$lnmaza toprak ve

t26
127

t28

Bkz. CGK 4.2.1991, 7/362-3 (Yasa l99ll2 s. 300-302, ERDEMiI{ s.

790);7.CD.26.05.1998, 142414680 (YKD 1998/10 s. 1565. 1566).

788-

$ 8. ihttyatf Tedbire Muhalefet

Boganma davasr srasmda istek iizerine HUMK. nun l0l/4 maddesi geregince gocu[un gegici velayetinin taraflardan birine verilmesine iligkin karar, aynr kanunun 106. maddesi uyarmca infaz olunan bir ihtiyati tedbir karan olup, infaz srasmda gocupun kagrnhp teslimden kagrmlmasr gartlarr varsa almmrg tedbire aykn dawanmak niteligini taqrdrSrndan, HUMK ll3/A maddesindeki sugu oluitururt'n.

tze

Br<2.

z.

cD r3.3.rggs,

zsr8,t3zo3

(yKD

Lgg6t

t,s. 1 l7- I l9).

inriyari rnuniniN
S e.

Diirdiincii Bdliim

soNA ERMESi

ERMESi ihtiyati tedbir karan, gegici nitelikte olup, aga[rda belirtecegimiz hallerde kendili[inden veya hAkim kararr ile sona erer. Ancak belirtece[imiz hallerde ihtiyati tedbirin hukuken sona ermesi s6z konusudur. Hukuken sona ermig olan ihtiyati tedbirin, bazr hallerde fiilen kaldrnlmasr da s<iz konusudur. ihtiyati tedbir, esas hakkrnda karar verilmesiyle sona ermig ise, bu takdirde takip talebi ile ildmrn icraya konmast ve icra emri tebligi suretiyle tedbirin fiilen kaldrnlmasrnrn istenmesi gerekir.' Yargrtay da bu gdriigtedir.2 Di$er durumlarda hukuken kalkan ihtiyati tedbirin fiilen kaldrrrlmasr, ancak ihtiyati tedbir karannr yerine
getirmekle gdrevli memur tarafindan yaprlabilir.3

iHTiyAri rnnninix soNA

A) iHTiyATi TEDBIRiN KENDiLicNnnN soNA ERMESi Agaltda belirtece[imiz hallerde ihtiyati tedbir kendilipinden sona erer; ihtiyati tedbirin sona ermesi igin hAkim kararrna gerek yoktur.

I- On Giin iginde Dava Agrlmamasr (m. 109)

Dava agtlmadan 6nce aluran ihtiyati tedbir karan tizerine on gtin iginde esas hakkrnda davantn agilmasr gerekir; dava agrlmadr[r takdirde kendililinden sona erer.

ihtiyati tedbir

I.

Genel

Bilgi:

ihtiyati tedbir kararr, dava agrlmadan 6nce verilmig ise, tedbir isteyenin on giin iginde, esas hakkrndaki davasrnr agmasl gerekir.Kural bu olmakla beraber ihtiyati tedbirden sonra dava agmak igin kanunlarda daha uzun stire 6ng6ri.ilmi.iq ise artrk genel hi.ikme g<ire depil <izel htikme gcire davanln stiresinde agrlrp agrlmadrlr tespit edilecektir. Mesela; 2499 say:Jr sermaye Piyasasr Kanunun 46/a maddesinde ve 4389 sayrh Bankalar Kanununun 14- 4. a maddesinde tedbir tarihinden itibaren altr ay iginde dava agrlmasr gerekti[i belirtilmiqtir.
I
z

ERTEM, s. 86-87; YILMAZ-Tedbirler s. 108. Bkz. iiD 20.2.1955, 449/443; IiD 25.2.1958,
s. 108).

llgl/1119 (ylLl",tAZ-Tedbirler

USftrNOnG-Usul

s.

487: KURU-IV s. 4355.

72

$ 9. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

Bu siire hangi tarihten itibaren baqlayacaktrr? Bir gtirtige gore, ihtiyati tedbir karannm tefhim veya tebli[ tarihi, s0reye baglanglg olarak kabul edilmelidir. ihtiyati tedbir karan, bunu isteyene tefhim edilmigse, on gtinliik si.ire teflrim tarihinden iglemeye baqlar. Buna kargrhk, ihtiyati tedbir kararr tedbir isteyenin yoklu[unda verilmig ise, m. 109'daki on giinliik siire, ihtiyati tedbir karannrn, tedbir isteyene tebli! edildi[i tarihten itibaren
i

glemeye baglamal rdrr.a

Bizim de katrldrgrmrz di[er bir gdrtige gore ise, on gtinltik stire ihtiyati tedbir karannrn verildili tarihten itibaren iglemeye baqlar.' Karann tefhim veya tebli! tarihi, s0reye baglangrg olarak kabul edilemez. Ayrrca, ihtiyati tedbir karannrn bu siire iginde yerine getirilip getirilmemesinin de 6nemi yoktur. On giinliik stire, kanunlarda aksine bir htiktim yoksa, tedbir karannrn verildigi tarihten itibaren iglemeye baglar6; bu siirenin hesat,rnda, ihtiyati tedbir kara-nnrn verildi[i gi.in hesaba kafilamaz (m. 116/l). Yargrtay da, on gi.inli.ik stirenin kararrn verildi[i tarihten itibaren iglemeye
baglayaca[r gdr0giindedir.'

Bu arada, ihtiyati tedbir karannda kararrn verildifi tarihten itibaren esas hakktndaki davanrn agrlmasr igin, kanunda belirtilen siireden bagka bir siire tayin edilmesi mi.imktin delildir.o Adli tatilde dava agrlabilece[inden (m. l76,II) ve ihtiyati tedbir de istenebilece[inden (m. 176,1), adli tatilde (veya daha once) verilen ihtiyati tedbir karannrn verildi[i tarihten itibaren on gi.in iginde esas hakkmdaki davanrn agrlmasr gerekir. Bu on gtinli.ik silrenin bitimi adli tatilde rastlarsa, siire yedi gtin daha uzatrlmtg (m. 177) sayrlmaz.

ihtiyati tedbir isteyenin, bu on giinliik siire iginde davasrnr agtrktan sonra, dava agtrprna iligkin mahkemeden alacaSr belgeyi; aynl on gtinliik si.ire iginde ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gdrevli memura verip ihtiyati tedbir dosyasrna koydurtmasr ve kargrhfrnda bir ilmuhaber almasr gerekir (m. 109, c.2)'ihtiyati tedbir isteyenin, boyle bir ilmuhaber almamrg olmasr, ihtiyati tedbir higbir gekilde etkilemez; yani, ihtiyati tedbir kalkmrg sayrlmaz. B<iyle bir
KURU-IV s.4352.
BiLGE/ONEN s. 377;uSftxoad-Usul
s.

487; YILMAZ-Tedbirler s. 100.

TTK'nun 140'mcr maddesine gtire, on giinlUk dava agma siiresi ihtiyati tedbir karannrn verildi[i tarihten itibaren de$il, girketin tescil ve ildnr tarihinden itibaren iglemeye baglar.
7
8 9

Bkz. CGK 8.11.1976,413/465 (YKD 1978/10 s. 1702- 1704). Bkz. 6. CD 25.2.1980, 10082/1602 (YKD 1980/9 s. 1222-1223). ihtiyati tedbir isteyenin on giinliik s0re iginde yapmasr gereken iglemler bundan ibarettir. Bundan bagka, dava dilekgesinin aynr on giin iginde davahya teblig edilmig olmasr, ihtiyati tedbirin devamrnr saglamak iqin gart de[ildir.

$ 9. ihtiyati Tedbirin Sona

Ermesi

j3

pata yarar.lo
2.

ilmuhaber, ihtiyati tedbir isteyenin, dava agtr[rna iligkin belgeyi (si.iresinde) ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gorevli memura u"trnig oldupunu is-

Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

Ihtiyati tedbir isteyenin, ihtiyati tedbir karanntn verilmesinden itibaren on giin iginde esas hakkmdaki davasrnl agmamasl halinde, ihtiyati tedbir hukuken (kendi lifiinden) ortadan kalkar.

ihtiyati tedbir isteyen, ihtiyati tedbir karannrn verildili tarihten itibaren on gtin iginde esas hakkrndaki davasrnl agmasrna ra$men, 109 uncu maddeye gore yapmasr gereken iglemleri hig yapmazsa veya geg yaparsa durum ne olacaktrr?

Bir gdriige g<ire, esas hakkrndaki davanrn agrldr[rna iliqkin belgenin de on giin iginde, ihtiyati tedbir dosyasma konulmasr gerekir; aksi halde, ihtiyati tedbir kendili[inden kalkmrg sayrlr.lr Bu griri.igil savunanlara g<ire, 109 uncu maddedeki hiiktim emredici nitelik tagrmaktadrr. Dolayrsryla, siirenin gegmesinden sonra, dava agrldl[rna iligkin belgenin ibraz edilmesi neticeye etkili de[ildir Hatta bu gori.iqe gcire, on giinltik stire iginde dava agrldrktan sonra, dava agrlurfirna iligkin belgenin ihtiyati tedbir dosyasrna kondulunu gosteren bir ilmuhaberin almmasr da zorunludur. Bizim de katrldrlrmrz diper gortige gclre ise, r09 uncu maddenin amaca uygun olarak yorumlanmasl gerekir. Kanunun amacr ihtiyati tedbir karanndan sonra davanm krsa bir siire (on giin) iginde agrlmasrnr saElamaktrr. Davanrn agrldrfrnrn bildirilmesi ltizumu ise, kangrklr[rn dntine gegmek, ozellikle kargr tarafin bagvurmasr halinde ihtiyati tedbir kararmr yerine getirmekle gorevli memurun yapacagr iglemi hemen belirleyebilmesi igindir.12 Buna g6re, ihtiyati tedbir isteyen, on gtin iginde dava agtrlrna iligkin belgeyi ihtiyati tedbir karairnr
ilmuhaber almamrg ise, ihtiyati tedbir karan bundan etkilenmez. Bciyle-bir durumda, ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gorevli memur, kargr tarafin bagvurusu iizerine, ihtiyati tedbir dosyasrnda on giin iginde dava agrldrprna dair bir belge gcirmezse, cinceden yerine getirmig oldu[u tedbiri fiilen kaldrnr.t3 Lehine ihtiyati tedbir karan verilen taraf, on gi.in iginde esas hakkrndaki davasmt agtrlrna iligkin belgeyi on giinliik stire gegtikten sonra ihtiyati tedbir

yerine getirmekle gcirevli rnemura verip dosyaya koydurdu$una dair bir ilmuhaber almaya mecburdur. Ancak, ihtiyati tedbir isteyen, boyle bir

:: BELcESAy-gerh s.297; KURU-rV s.4356. " BILGE/ONEN s. 378: ONDER s. 135. t2 KURU-IV s.4356.
13 BELGESAy-gerh
IV
s.

4356; Yn MAZ-Tedbirler s. tOl.

s. 296; BERKiN-Rehber s. 529;

KARAFAKiH s. 270: KURU-

74

9. Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

kararmr yerine getirmekle gtirevli memura verip ihtiyati tedbir dosyasrna koydurursa, artrk memurun ihtiyati tedbiri kaldrrma yetkisi bulunmamahdrr.ra Qiinkii, ihtiyati tedbir isteyen on gtin iginde dava agmrgtrr.

ihtiyati tedbir isteyenin, on giin iginde dava agmasma rapmen, aynr s0re iginde dava agtrlrna iligkin belgeyi ihtiyati tedbir dosyasrna koymamasr nedeniyle, kargr tarafin bagvurusu iizerine ihtiyati tedbir fiilen kaldrnlmrg olabilir. Bu durumda tedbirin kaldrrrlmasrnda memurun higbir kusuru ve sorumlu[u yoktur. ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memurun ihtiyati tedbiri kaldrrmasmdan sonra, tedbir isteyen on giin iginde dava agtr[rna iliqkin belgeyi ibraz ederse, ihtiyati tedbir karannrn tekrar yerine getirilmesi gerekir.rs Ancak, bu ara ddnemde mal iigiinci.i bir kigiye devredilirse, ihtiyati tedbir kararrnm yerine
getirilmesi imkdnsrzlagrr. Bu durumda dava, i.igi.incii kimseye kargr devam edile(m. 186), mahkemeden, iigiincii kiqiye kargr yeni bir ihtiyati tedbir kararr verilmesi istenmelidir.
cekse

Yargrtay, kararlannda birinci gdriigti benimsemig griziikmektedirr yeni tarihli bir karannda ikinci gririigti benimsemiqtir.ls

Ancak

ihtiyati tedbir karannrn verildi[i tarihten itibaren on giin iginde esas hakkrnda davaoagrlmamasr sebebiyle hukuken (kendiliginden) kalkmrg sayrlan ihtiyati tedbir, fiilen devam etse bile, hukuken kalkmrg olan boyle bir ihtiyatitedbire aykn davranan kigi, artrk m. 113/A htikmtine gore cezalandmlamaz.re On giinltik stire iginde esas hakkmda davanrn agrlmamasr nedeniyle ihtiyati tedbir sona ermigse, bundan zarar gdren kimse, ihtiyati tedbir koydurmug olan tarafa kargr tazminat davasr agabilir. Bu durumda ihtiyati tedbir haksrz
konulmug sayrlrr.4

t4

15 Bu durumda, ihtiyati

BELGESAY-$erh s. 296; KURU-IV

s. 4357.

16 KURU-IV s.4357. t7 Bkz. t2. HD 7.6.1976, 5zog/7124 (yt<D tgTslz s. 240-241; Srnma/Karatag s. 271);liD 18.9.1970, 854018529 (ABD 1971/6 s. 1000-1001; RKD 1971/3-4 s. 114-

tedbir karannrn tekrar yerine getirilmesinden do$an giderlere, on gitur iginde dava agtt$rna iligkin belgeyi memura vermeyen davacr katlanacaktr; bu giderler kargr tarafa yilkletilemez (KURU-IV s. 4357).

r8 re

I 16; ERSOY, s. 14s6).

32t);

iip

t0.0.tSSl,3484/3488 (ruRiSTiCTiO tqSglt0 s. 1455-

Bkz.7.CD 30.4.198t,25ttD943 (yKD 1981/8 s: 1065-1066). Bkz. 7. cD z2.s.rgig, 3803t3797 (yy\D rglgtg s. 1379); 7. cD tg.6.rg7g, 429114563 (YKD 1979/10 s. 1516); 7. CD 15.9.1981,487215286 (YKD l98l/11 s. 1510-1511); 7. CD 22.9.1981,55741555 (YKD 1981/11 s. l5ll-1512).4. CD 17.11.1987, 9857 114M4 (YKD 1988/3) s. 431. 4. CD 3.3.1988, 143411725 (YKD
198317) s. 1035-1036 Ayncabkz. yuk. s.29 dn. 103. Bkz. aga. s.87.

S 9.

ihtiati

Tedbirin Sona Ermesi

75

gtin gegtikten sonra agrlan davayabir etkisi yoktur.2l

3.

On gtin iginde esas hakkrnda dava agrlmamasr halinde sadece ihtiyatitedbir karan kalkmrg sayrlrr; yoksa, esas hakkmdaki dava bu siire sonunda da agrlabilir. on giinliik siire iginde esas hakkrndaki davanrn agrlmamrg olmasrnrn, on

her defasrnda on giin iginde yapmasl ve nihayet hakem kurulu tegekki.ilii ettikten sonra da davasmr on gi.in iginde agmasr gerekir. B<iyle yaprlrrsa ihtiyati tedbir devam eder.u

yort' ise, ihtiyati tedbir isteyenin ifitiyati tedbir karannrn verildigi tarihten itibaren on gi.in iginde m. 523'teki iglemlerden birini yapmasr gerekii. Fakat davacrntn bundan sonrada hakem kurulunun tegekkiili.i igin kendine dtigen iglemleri

Ihtiy^ati tedbir karanndan sonra agrlacak davanm hakemlerde agrlmasr gereki-

intiyati Tedbirin Devam Etmesi: ihtiyati tedbir isteyen, ihtiyati tedbir karannm verildiSi tarihten itibaren on gtin iginde esas hakkmdaki davasrnr agarsa ve 109 uncu maddeye gcire yaprlmasr gereken iglemleri yaparsa, ihtiyati tedbir, dava si.iresince aevari eder.r,

ihtiyati tedbir isteyen, ihtiyati tedbir karannrn verilmesinden itibaren on gtin iginde ceza davasrna miidahale ile tazminat isterse (CMUK m. 365) veya ceza mahkemesinde gahsi dava (CMUK m.344-364) agarsa, bununla da m. lb9 hi.ikmtiniin gerepini yerine getirmig olur ve ihtiyati tedbir devam eder.2s
Sona Ermesi Kural olarak, hi.iktim verilmesiyle (yani, hiikm0n davacrya teftrim veya teblig edilmesiyle) ihtiyati tedbir kendilipinden kalkar (m. tt2\.x ihtiyati tedbirin teminat kargrhfirnda kaldrnlmr$ olmasr halinde de27, htiktim verilmesiyle, teminat iizerine devam etmekte olan ihtiyati tedbir kendililinden kalkar. Yani davah m. I l l gereSince gdstermig oldulu terninatr geri
alabilir.28

II- Hiikiim Verilmesiyle ihtiyati Tedbirin

2t :: " u :

Bkz. vuk. s.50. Ayncabkz. yuk. s.72. Bkz. vuk. s.31. KURIJ-IV s.43er,.

KURU-IV s. 4364;USTUNDA6-yargrlama s. 487. Karg. KURU-lv s. 4365; YILMAZ-Tedbirler s. 43. Ayrrca

76-77). Bkz. aea s. 82. KURU-IV s.4366.

bkg,. tz. HD. 5.5.19g8, 828916071(ABD 1988/3 s. 450-451); 4. HD 15t0/987, 4144n478 (yasa 1988/t s.

:: 6

76

f. ihtiyati Tedbirin

Sona Ermesi

Mahkemenin, hiikmiinde ihtiyati tedbirin kaldrrrlmrg oldu$unu agrkca belirtrnesine gerek yoktur. Hilktimde aksi yazrh de[ilse, ihtiyati tedbir htikmi.in tefhim veya tebli! edilmesiyle kendiliginden kalkar.

Kural bu olmakla beraber bu kurahn istisnalan da vardtr: L Mahkeme ihtiyati tedbirin devamma karar verebilir. HUk0m, ilrtiyati tedbir koydurmug olan tarafin lehine ise, mahkeme, davacrnrn talebi iizerine2e, hiikmtin icrasrnr sa$amak igin ihtiyati tedbirin uygun bir siire daha (veya hi.iki.im kesinleginceye kadar) devam etmesine karar verebilir (m. 112 c.2). H6kim ancak tedbir karan alan lehine esastan hiiktm vermiq ise, tedbirin uygun bir siire devamrna karar verebilir. Aksi takdirde tedbirin devamma karar veremez. Yargrtay da bu gdriigtedir.3o Mahkeme, ancak hiiki.imde ihtiyati tedbirin devamma karar verebilir. Bu nedenle hiikiimden tince, ihtiyati tedbirin hiikiim kesinleginceye kadar devamma karar verilmig olmasrnrn higbir onemi yoktur. Aynca hiikiimde ihtiyati tedbirin devamrna karar vermeyi unutmuq olan mahkemenin sonradan, ihtiyati tedbirin devamrna karar vermesi mi.imkiin degildir.'2. Tedbir nafakasrna iligkin ihtiyati tedbir kararlan hiikiim kesinleqinceye kadar devam eder. Boganma davasrnrn reddine veya kabultine iligkin hiiki.imde, tedbir nafakasrnrn agrkga devamrna karar verilmemig olsa bile, tedbir nafakasrna iligkin ihtiyati tedbir kararr3z, boganma davasrna iligkin hiikiim kesinleginceye kadar devam eder. Yani, HUMK m. ll2 hiikmii, tedbir nafakasr igin uygulanmaz. Qtinkii, tedbir nafakalarr ahkamr gahsiyeye taalluk etmektedir. Yargrtayrn koklegmip igtihatlarr bu ydndedir".

dililinden tapu dairesince bildirmekle yiikiimli.i oldu[undan (iiK m. 28), hii2e Bkz. BILGE/ONpN s. 378. 30 Bkz. I I HD 30.05.tglg, 3097t3291 (iKiD t9lgt344 s. 6640-6643); I I HD 20.06.1989 6598/3790 (iKiD 1993/395 s.9913-99r4). 8. HD 2s.4.1978,362814120

3. Gayrimenkul davalannda, mahkeme davacr lehine verdipi hiikmti ken-

3r

(YKD 1978/8 s. 1305; Erdemir

s. 357).

32 33

"Bakmakta oldupu davayr sonuglandrran tapulama mahkemesinin HUMK nun 112 nci maddesine gdre htikiimden sonra davanrn temyiz incelemesi srrasrnda aynl ta$lnmaza iiigkin tedbir karan vermeyeceti gibi suga (yediemine teslim edilen malr geri almak) esas alman 16.8.1976 gUnlU tedbir kararmm itiraz iizerine aynr mahkemenin 5.10.1976 giinli.i kararryla sug tarihinden gok 0nce kaldrnldrgr g6zetilmeden yasal unsurlart olugmayan sugtan sanrf,rn mahkumiyetine karar verilmesi bozmayr gerektirir..." 4. CD 19.10.1979,5189/5429 (YKD 1980/l s. 129). Aynr mahiyette bkz,14. HD 10.10.1988,4835/6414 (YKD 1989/4 s.540-541). Bkz. HUMK m. 101/4; ayrrca yuk. s. 23. Bkz.2. HD 3.6.1982,4483t4968 (yKD 1982/tz s: t642; tss:1265 s. 1552; 1983/268 s. 1740; Yasa 1982/8 s. 1046); Aynca bkz. KURU-IV s. 4369 dn.248,

irio

249.250.

f. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

tedbir (TMK

ktimde ihtiyati tedbir kararmm devamma iligkin bir agrkhk olmasa bile, ihtiyati

gayrimenkule iligkin tedbir, gegici tescil gerhi veya gerh ise, hi.ikiimde agrkirk olmasa bile hiiki.im kesinleginceye kadar fiilen devam edecektir. Ancak bu durumda ihtiyati tedbir karanndan dolayr delil, yasa gere[i devam edecektir. Devrin yasaklanmasr (fera[dan men) geklinde bir ihiiyati tedbir s6z konusu ise, bunun devam edebilmesi igin htiki.imde agrkhk olmasr gerekir. Aksi'takdirde bunun yerine, iiK m. 28 deki diizenreme uygulanacaktrrlBunun 6nemi, ferapdan men geklindeki bir tedbir kararr var iken, gayrimenkul bagkasma devredilemez; oysa iiK m. 28 hiikmti gayrimenkultin bagkasrna devrini engellemez. Sadece iyi niyet iddiasrnda bulunulamamasma yol agar. Buraya kadar yaprlan agrklamalar esasa iligkin nihai kararlar ile davanrn konusuz kalmast halinde verilen kararlar3s igin gegerlidir. Usule iligkin kararlarda durumun ne olacagmr agalrda inceleyeceliz.

m. 10!012 anlamrnda) devam edecek

demektir.ia dg",

rrr- usule itigt<in Nihai Kararlarda intiyau redbirin Kalkmasr

Usule iligkin nihai kararla dava sona ermekte ise, bdyle bir karagn teftrim teblili ile ihtiyati tedbir kendili[inden kalkar. Derdestlik itfuazrnnkabultine ve davarun agrlmamrg sayrlmasrna (m. 194) veya dava gartlanndan birinin noksan olmast nedeniyle davanur usulden reddine iligkin karann teftrim veya tebligi ile ihtiyati tedbir kendiliginden kalkar. usule iligkin nihai kararla dava sona ermemekte ise, bd,yle bir kararla ihtiyati tedbir hemen kalkmaz. Bu durumda, ihtiyati tedbir kararinrn kalkmasr igin davanm agrlmamrg sayilmasr gereken zamana kadar beklemek gerekir.ru vtutkemece, gdrevsizlik, yetkisizlik veya g<inderme karan verilen hillerde, davacr, bu karann kesinlegmesinden itibaren on giin iginde g<irevli, yetkili veya g6nderilen mahkemeye bagvunnazsa, dava agrlmamrq sayrlrr. Bu gekilde davanrn agtlmamrg saytlmast ile ihtiyati tedbir karan kendililinden sona erer. Davacr belirtilen mahkemeye bagvurursa, gcirevsiz, yetkisii veya igbiiliimiine sahip olmayan mahkeme tarafindan verilen ihtiyati tedbir karan devam eder.37 eiinkii,
veya

llf :'Jff t'?i,f;lii:|ffi .ilfff llevebaevurmasrharindedavavade:or) KURU-IV s.43z};yllMAz-Tedbirler

s. 112.

Bu arada mahkemenin, yargl yolunun caiz olmadrlrna iligkin olarak verdipi karar ile, varsa ihtiyati tedbir kararr kalkar. Hukuk mahkemesince verilen

::

::

KURU-rv s.4374 ; Aksi g0ru9:

reneeeriH s. 27r. Bkz. IID 21.5.19s1, 2598/279s (KURU-IV s. 437s);4. rrD 29.9.t953,32s2t3842 (YILMAZ-Tedbirler s. 107).

Bkz. KURU-IV s.4373. BERKiN-Rehber s. 529; KURU-ty s.4374;POSTACIO6LTJ s.497.

78

f. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

btiyle bir kararda (yargr yolunun caiz olmadllr karannda), ihtiyati tedbirin devamrna karar verilem ei.Yani, m. 1 l2 c. 2 hiiktim burada uygulanmaz.3e Hukuk mahkemeleri ile idare yargr mahkemeleri arastnda olumlu gdrev uyugmazhpr grkmasr ve bu uyugmazh$rn giderilmesi igin Uyugmazhk Mahkemesine baqvurulmasr halinde{, hukuk mahkemesinin daha once vermiq oldu[u ihtiyati tedbir kararr Uyugmazhk Mahkemesinin karanna kadar gegerli kalrr. Uyugmazhk Mahkemesi, ihtiyati tedbir karan vermig olan (veya davaya bakmakta olan) hukuk mahkemesinin gdrevsiz oldupuna karar verirse, ihtiyati tedbir kararr, Uyugmazhk Mahkemesinin bu kararmtn davacrya bildirilmesinden sonra da, (Uyuqmazhk Mahkemesince o dava igin gorevli oldufiuna karar verilen Danrgtay tarafindan kaldrrrlmadrkga) altmrq gtin siire ile devam eder (UMK m. 22,I). Kendisine kargr ihtiyati tedbir karan verilmig bulunan tarafin iste[i tizerine, hukuk mahkemesi (Uyugmazhk Mahkemesi karartndan dnce de) ihtiyati tedbirin kaldrrrlmaslna veya degigtirilmesine karar verebilir (UMK m.
22,rr).

IV- Hakem Kararrnrn Verilmesiyle ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

Hakemler tarafindan verilen kararrn, davacrya tebliS edilmesiyle de ihtiyati tedbir karan kendili[inden kalkar. Hakemler, kural olarak, ihtiyati tedbir kararr veremeyeceklerinden, m. 112 c.2 hiikmiine gtire, ihtiyatitedbirin uygun bir stire igin devamrna da karar veremezler.ar Bu nedenle, hakem karanntn davaclntn lehine olmast halinde, hakemlerin, ihtiyati tedbirin kendili[inden kalkmaslnr dnlemek igin (hakem karanntn kesinleqmeden icra edilerneyece[ini de nazara alarak, rn. 536), hakem karartnt davactya teblif etmeden once, ihtiyati tedbir kararrnr vermig olan mahkemeden4z, ihtiyati tedbirin devamrna karar verilmesini istemeleri uygun olur.a3 4686 sayrh Milletlerarasr Tahkim Kanununun kapsamrna giren uyugmazhklarla ilgili olarak ise tahkim yargrlamast dncesi veya tahkim yargrlamasr srasmda taraflardan birinin istemi tizerine mahkemece verilen ihtiyati tedbir kararr , Kanunun 6. maddesi gere$ince hakem veya hakem kurulu kararrnm icra edilebilir hale gelmesiyle ya da davantn hakem veya hakem kurulu tarafindan reddedilmesi halinde kendililinden ortadan kalkar.

3e KURU-IV 40

s- 4375; Yargrtay da bu gdriigtedir. Bkz. 8. HD 25.4.1978,362814120 (YKD 1978/8 s. 1305-1306; Erdemir s. 787).

B,k:-.2247 sayrh Uyugmazhk Mahkemesinin Kurulug ve igleyigi Hakkrnda Kanun

4t

42 Bkz. yuk. s. 31. 43 KURU-IV s.4376.

(UMK) m. l0-13, 17,22. KURU-IV s.4375.

$ 9. Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

79

v- Dosyanrn rglemden Kaldrnlmasr Harinde ihtiyati redbirin

Ermesi

Sona
ise,

mastndan itibaren bir ay iginde yenilenmezse, ihtiyati tedbir hi.ikiimstiz kalrr (iiK m. 264,1v). Bu durumda g.rlki.t" ihtiyati tedbir fiilen de kaldrnlrr. Dava, dosyasr iglemden kaldrnlmrg bir dava olarak (m. 409, v'teki tig ay si.ire iginde, yani iki ay daha) derdest kalmakta devam eder.

konusunda HUMK'da htikiim yoktur. ihtiyati haciz karan bakrmrndan ise. iiK rn. 264. IV'te agrk bir hi.iktim yer almaktadrr. Bu durumda, iit< m. 264,rv htikmiini.in, ihtiyati tedbirler bakunrndan kryasen uygulanmasr gerekir.e Buna g6re, dava dosyasrnm iglemden kaldrrrlmasr (m. a09) halinde, odavada verilmif olan ihtiyati tedbir bir ay silre ile gegerli kahr. Fakat dava, dosyanrn iglemden kaldrll-

bu ihtiyati tedbir karannrn ne kadar si.ire ile gegerli kalaca[r

Dosyast iglemden kaldrnlan bir davada ihtiyati tedbir

karal verilmig

oran ihtiyati redbirlerin sona Ermesi 4473 sayfi Kanunun o yerde uygulanmasrna baglandrlr tarihten itibaren bir ay si.ire ile ve dosyanrn yenilenmesi igin baqvurulmug ise yenileme iglemi sonuglanmcayakadar oldu[u gibi kalrr. Bu ihtiyati tedbirin uzatrlmasr veya bu siireden 6nce kaldrnlmasr mahkeme karanna baghdrr (4473 sayfi K. m. l5j.
B) iHTiYAri TPOgIRIN MAHKEME KARARI iT-P SONA ERMESi Yukanda belirttigimiz hallerde mahkeme karan olmadan, ilrtiyati tedbir karan kendili$inden sona ermektedir. Bazr durumlarda ise, ihtiyati tedbir karal mahkeme kara' ile sona ermektedir. $imdi bunlan inceleyebiliriz.

vI- Afet Tarihinden once verilmiq

I- ihtiyati Tedbir Karanna itiraz

1. Genel Olarak:

ihtiyati tedbir.karan, taraflar davet edilip dinlendikten sonra, yati tedbir karanna itiraz
edemezou Buna kargrhk;

durugrna

yaprlarak verilmigse,as aleyhine ihtiyati tedbir kaiarr verilmig olan tarat bu ihti-

tarafin yoklu$unda verilmig ise, karqr taraf bu ihtiyati tedbir kararrna itiraz edebilir. (m. 107). Her iki tarafin yoklu[unda, ihtiyati tedbir kararr verilmigse, bu durumda her iki tarafin da itirazyoluna bagvurabilmesi mtimktindtir,

ihtiyati tedbir karan kargr

ihtiyati tedbir karanna itiraz igin, kanunda bir siire kabul edilmemigtir. Dolayrsryla, mevcut durum kargrsmda, ihtiyati tedbir karanna itiraz bir slireye

44 KURU-IV s.43j6;yIlMAZ-Tedbirler 45 Bkz. yuk. s.40 vd. 46 KURiJ-IV s. 4349. Buradaki itiraz,
II

s. 120.
m.

m.107-l0g anlammda itiraz olup, taraflann I'e gore ihtiyati tedbir karannrn depigtirilmesini istemeleri mtimki.indiir.

$ 9. ihttyati Tedbirin Sona Ermesi

balh d.epildir ve yargrlamanrn bitimine kadar ihtiyati tedbir karanna itiraz edilebilir.*'
2.

itiraz Nedenleri

ihtiyati tedbir karanna hangi nedenlerle itiraz edilebilece[i, kanunda belirtilmemigtir. Doktrinde, tedbir konulmasmrn caiz olmadt!t48, hakkrn mevcut olmadrgr, tedbirin iddia olunan hakla bir iligkisinin bulunmadr$, teminatm yetersiz oldu[uo', ihtiyati tedbire yetkisiz veya gOrevsiz mahkemenin karar verdigi,50 delilden yoksun miicerret bir iddia iizerine ihtiyati tedbir kararr verildili geklinde drnekler verilmektedir. Aynca ihtiyati tedbir isteyenin ihtiyati tedbir isteyebilmek igin gerekli ehliyeti tagtmadr$r, hukuki yarannrn bulunmadr[r da itiraz olarak ileri siiriilebilir. Teminat kargrh[rnda ihtiyati tedbirin kaldrnlmasrnrn istenmesi, tedbire kargr teknik anlamda bir itiraz sayrlmaz.5r Qiinkii, teminat kargrh,$rnda ihtiyati tedbirin kaldrnlmasrnm veya deligtirilmesinin istenmesi halinde,s2 tedbir koydurtmug olan tarafin hakh olup olmadrlr incelenmeden ve bu hususta delil gdsterilmesi aranmadan karar verilir.

itiraztn Yapilmost ve incelenmesi Usulii ihtiyati tedbir karanna itiraz edilebilmesi igin bu karann tebli[ edilmiq olmasr gerekir.53 ihtiyati tedbir karanna itiraz dilekge ile yaprlrr. Dilekge, ihti3.

yati tedbir kararmr veren veya dava agrlmrq ise davaya bakarf mahkemeye verilir. itiraz dilekgesine, yazrh deliller de eklenir (m. 108,I). itiraz edenden bagvurma harcr ahnmaz. Dilekgenin bir niishast kargr tarafa tebli[ edilir. Itiraz, ihtiyati tedbir karannr vermiq olan mahkemeye yaprlrr. Ancak, dava agrlmadan tince ihtiyati tedbir karan verilmig olup da, itiraz srrasrnda, esas hakkrndaki dava agrlmrg ise, itiraz ihtiyati tedbir kararr vermiq olan mahkemeye de$il, davaya bakan mahkemeye yaprlmahdrr (m. 108,II c.l).

ihtiyati tedbir karanna dava agrlmadan cince itiraz edilmigse, ihtiyati tedbir kararr veren mahkemenin on giin iginde taraflan davet ederek itirazt kanra ba[lanmasr miimktin olmadrgrndan itiraz dilekgesinin de ihtiyati tedbir dosyasr

47

BELGESAY-$erh s. 294; BERKiN-Rehber s.527 KURU-IV s.4349;ONnpR 133; Postacro[lu s. 494, YILMAZ-Tedbirler s. I18.
Bkz. iiD 5.10.1970,8789i9181 (RKD 1970/ll-12 s. 197-198). BERKiN-Rehber s. 527,

s.

48 49 50

5l
52 53

YILMAZ-Tedbirler s.

16.

BERKiN-Rehber s. 528. Bkz. aqa. s. 82. BiLGE/ONEN s.375.

$ 9. Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

8l

ile birlikte davaya bakan mahkemeye gOnderilmesi gerekir.sa Durum b6yle olunca ihtiyati tedbir kararma yaprlan itirazr i9-celeyip karara ballama yltkisi,
sadece davaya bakan mahkemeye ait olacaktrr.ss Ancak davaya bakan mahkeme 104 tinci.i maddenin ikinci fikrasma g6re iglem yapabilir (m. l0g,II)

ihtiyati tedbir karan verilmesinden itibaren on giin iginde esas hakkrndaki dava agrlmamrgsa, ihtiyati tedbir kararr kendili[inden kalkacalrndan, itirazm incelenmesine ve karara ba[lanmasrna gerek yoktur. ihtiyati tedbire, toplu mahkemelerde naip hakim tarafindan karar verildi[i takdirde, itirazrn mahkeme heyetince incelenmesi ve heyetge karar verilmesi uygun olur.56 itirazdataraflarm ga$rrlmasr zorunludur. itiraz iizerine mahkeme, her iki tarafi davet edip dinlendikten sonra, itirazrkararaba[lar (m. l08,II c.3 ve c.4)t' . Itirazrn incelenmesi hususunda da hakim, gerekli gdriirse bir bagka yer mahkemesini istinabe edebilir.
Davanm agrldrlr mahkeme yetkisiz veya gcirevsiz olsa bile, ihtiyati tedbir karanna yaprlan itirazr inceleyip karara ballayabilir.58 celeyip karara ba$lar.

Adli tatil de olsa mahkeme ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itirazr in-

itiraz, ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmesini (icrasrnr) durdurmaz. Fakat mahkeme, itiraz iizerine ihtiyati tedbir kararmrn yerine getirilmesini (icrasrnr) gegici olarak durdurabilir (m. 107 c.2).

l. hiraz (Izerine Verilecek Kararlar

kaldrrlmasrna veya de$igtirilmesine de karar verebilir. itirazrn hakh oldulu hallerde, ihtiyati tedbirin kaldrrrlmasr veya deligtirilmesi igin teminata liizum yoktur.
cak esas htikiimle beraber temyiz edilebilirler. Yargrtay da bu gdriigtedir.se

Mahkeme, ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itirazr hakh gormezse, itirazrn reddine karar verir. itirazr hakh gdriirse, ihtiyati tedbir karannm tamamen

Mahkemenin, itiraz iizerine verdi$i kararlar temyiz edilemez. Bunlar an-

54 55 56

KURU-IV s.4350; YILMAZ-Tedbirler s. l17. KURU-III s.4350. YILMAZ-Tedbirler s. I 17; Kaynak Kanunun uygulanmasmda da g0riig bu merkezdedir (Umar s. 123 no. 17).

57

58 59

KURU-IV s.4350. Bkz. 4. HD 27.11.1980, 13480/13734 (Yasa

uygulamada, ihtiyati tedbire itiraz dilekgesi havale edilerek dosyaya konmakta, olumlu veya olumsuz bir karar verilmemektedir. Bu gegit bir uygulama HUMK'nun agft hiikrniine aykrndf (oNDER s. 134; yllMAZ-Tedbirler s. I lg.

HD 1.10.1979,

410814306

(YKD 1980/7 s. 1003);

l98l/l

l.

s.

lll-il2); Ayrrca bkz. ll. HD 28.4.1969, 3479t2580

82

$ f . ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

II- Teminat Kargrh[rnda ihtiyati Tedbirin Kaldrrrlmasr

(m.111)

Aleyhine ihtiyati tedbir karart verilmig olan taraf teminat (m. 96) gosterirse, davaya bakan mahkeme hal ve duruma gore, ihtiyati tedbiri de[igtirebilir veya kaldrrabilir (m. I 1 l; Karg, iif m. 266). Mahkemenin bu konuda verdi[i karar da temyizedilemez.6o Mahkeme, ihtiyati tedbirin teminat kargrh$rnda kaldrnlmasrna karar vermig olsa bile, aslurdaihtiyati tedbir teminat iizerinde devam etmektedir,6r Teminat gosterihnesi, ihtiyati tedbir kararrnrn kaldrnlmasr veya de$igtirilmesi igin tek bagrna yeterli depildir. Teminat kargrhlrnda ihtiyati tedbirin depigtirilebilmesi igin hal ve gartlarrn miisait olmast gerekir. Bunu h6kim takdir edecektir. Gosterilecek teminat, davactntn zararlarrm kargtlayacak miktarda olursa, ihtiyati tedbirin tamamen kaldrnhnasr uygun olur. Fakat, di$er tarafrn gostereceli teminat, davactntn muhtemel zararrnr onlemeye k6fi gelmedifi takdirde, mahkeme, ihtiyati tedbir karartnt oldu[u gibi veya de$igtirerek muhafaza etmelidir.62 Tedbir nafakasrnda, teminat gristerilse bile ihtiyati tedbir kaldrnlmar.o'Yrkrlma tehlikesi gosteren bir binanrn yrkrlmasr konusunda verilen ihtiyati tedbir karan, za'ar veya tehlike ihtirnali ortadan kalkmamrgsa teminat kargrh[rnda kaldrnlamaz.@ Taraflar arasrnda gekigmeli ve muhafazast masraflt olan menkultin deperi kadar teminat gdsterildili takdirde, menkul mal kargr tarafa teslim edilebiiir.6s Teminat i.izerinde devam etmekte olan ihtiyati tedbir, hiikmi.in verilmesiyle kendiliflinden ortadan kalkar; ancak bunun igin, teminat lizerinde devam etmekte olan ihtiyati tedbirin devam etmesine mahkemece karar verilmemig
olmasr gerekir.66

Bu arada, ihtiyatitedbir kararr verilebilmesi igin gdsterilen teminat ile burada sdziinii etti[imiz teminat birbirinden farkhdrr. Her iki teminattn amaglart birbirinden farkhdrr. Aynca HUMK m. 11 I'de teminat, aleyhine ihtiyati tedbir karan verilen tarafindan gdsterildi$i halde, m. 110'da ihtiyati tedbir isteyen tarafindan gdsterilmektedir.6T

(KURU-rV s. 4351); 7. HD 27.11.1952,4632/4414

60

(Si

1953/67

s. 1734); TD

6l
62 63

19.8.1950, 384713506 (YKD 1950/18 s.514). 1.12.1975,554316904 (YKD 1976/10 s. 1460). Bkz. meseld:

ll.IID

KURU-IV s.4365.
BELGESAY-$erh s.300.

YILMAZ-Tedbirler s. I 19.
BELGESAY-$erh s.300. ERDEMIR S. 786. KURU-IV s.4365-4367.
Bkz. yuk. s. 44.

65 66

6'l

$ 9. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

83

III-

Durum ve $artlann Deligmesi Nedeniyle ihtiyati Tedbirin Kaldlnlmasr

Davanrn gdr0lmesi srasrnda, ihtiyati tedbir karan verilmesini gerektiren durum ve gartlann deligmesi sdzqkonusu ise, davaya bakmakta olan mahkeme (teminatsz olarak) ihtiyati tedbiri de[igtirebilir veya kaldrrabilir (m. I 1 1). Mahkemenin bu konuda verece[i karar da temyiz edilemez.68 Durum ve gartlarrn deligmesi halinde, ihtiyati tedbir istek iizerine deligtirilebilir.6e Davanrn rslahr halinde, durum ve gartlar de[igmig olabilir. Bu durumda degigen qartlara gdre ihtiyati tedbir istek iizerine, gdzden gegirilmelidir.

68 69

Bkz. yuk. s.53.

BiLGE/ONEN s. 379.

Beginci Bdliim

HAKSIZ iTTTiV,q.Ti TEDBiRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVASI

$ 10.

nattan kargr lanacaktr.

DAVASI A) GENEL OLARAK ihtiyati tedbir isteyenin, tedbiri haksrz olarak koydu[u anlagrlrsa, kargr taraf veya tigtncti ki$i, bu haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle-u$adrklarr zararrn -bi. ddenmesini, ihtiyati tedbir koydurmug olan taraftan uy.t talminat davasr ile isteyebilir. Nitekim bu zararlann kargrlanmasr igin, ihtiyati tedbir isteyenden baqlangrgta bir teminat ahnacalr Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun l l0 uncu maddesinde belirtilmigtir. Hiiktimde gdsterilen tazminat,6ncelikte temi-

HAKSZ irrriYATi TEDBiNNNN DOLAYI TAZMiNAT

@K got benzedi[i igin; kural olarak haksz fiiller hakkrndaki f,uktimlere t6bidir.- Bu dava, hakslz fiil davasrna benzeyen bir davadrr.3
Y9

Haksrz ihtiyati tedbirden do$an tazminatdavasrnm hukuki dayanalr, Hukuk usulii Muhakemeleri Kanununun ilO uncu maddesi ile Borglar Kanununun 4l vd. maddeleridir. Hukuk usulii Muhakemtileri Kanununun t io uncu madde_ si, ihtiyati tedbirden do pan zararlmn, bu tedbiri isteyen kimse tarafindan tazmin edilecelini gdsterir.r Ancak bu maddede haksrz ihtiyati tedbirden dolan zararlardan sorumlu olabilmenin gartlarr belirtilmemigtir. Dolayrsryle, haksiz ihtiyati tedbir koydurmuq olan tarafur sorumrurulu haksrz fiil sorumluluguna m. +t

ihtiyati tedbir koyduran tara{ esas hakkrndaki davayr kazanrsa, ihtiyati tedbir nedeniyle dava konusu mah kullanamamasmdan veya bagkasrna devredememesinden do[an zararrnr, haksrz fiil hiikiimlerine (tiK m. 4l vd.) giire kargr taraftan isteyebilir.

MAYATURK, H. Hamdi: ihtiyati redbirden Dogan Tazminat Davalarmda Haksrz Muamele ve Muhtemel Zarar iddiasr, igD t 939/t . s. 2l-27 . KURU.IV S. 4377; BiLGE/ONEN S. IO5; POSTACIOdLU S. 494; YILMAZ. Tedbirler s. 172. usrtrNoeG, Saim: ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Davasr, iUHi-tvr 1962/1, s. 27 7 -281 (USTUNDAG-Dava).

86

$ 10. Halcu ihtiyati Tedbirden Dolay Tazntinat Davast

B) DAVA HAKKININ DOGUMU ihtiyati tedbirden dofan zarann tazminini isteyebilmek igin, oncelikle dava hakkrnrn ne zarnan do$du[unun tespit edilmesi gerekir. ihtiyati tedbirden do[an tazninat davalannda dava hakkr, tedbirin herhangi bir surette kalktrgr veya esas hakkrnda verilen hiikmiin kesinlegtifi tarihte
oosar.
4

ihtiyati tedbir talebinde bulunuldu[u anda, heni.iz ortada bir zarar sciz konusu defiildir. Bu talep iizerine ihtiyati tedbir kararr verilmiq olmast da, bu zararm do[masrna sebep olmaz. Mahkeme tarafindan verilen ihtiyati tedbir karannrn yerine getirildi$i andan itibaren, zarar do$maya baglarnrqtrr. Ancak bu a;amada hentiz dava hakkr do$mamrgtrr. Q0nkii, heniiz bu aqamada ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadr[r belli olmadr[r gibi, zarar ve ziyanln kapsamtnt tespit etmek de mi.imki.in de[ildir.' Dava agrlmadan 6nce ihtiyati tedbir kararr alan ve bu karan yerine getiren kimse, on gtin iginde esas hakkrndaki davasrru agmazsa ihtiyati tedbir karan kendilifinden kaikar; bu durumda zanr gdrentazminat davast aqabilir.6 ihtiyati tedbir karart alan hakh bir neden olmadan on giin iginde dava agmamtgsa bunun neticelerine kattanacaktrr.T ihtiyati tedbir kararr iizerine dava agrlmlg (veya devam etmekte) ise, bu durumda, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadrgr hiikmiin kesinlegmesi ile kesin olarak anlagrlacaktrr. Dolayrsryla bu durumda dava hakkr htikmi.in kesinlegtili
tarihte dofmaktadrr.s
Esas hakkrndaki dava kesin bigirnde sonuglanmadan once, haksz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agrlmrg ise, bu takdirde ihtiyati tedbir koydurmug olan taraf tazminata mahkum edilemez.' Esas hakkrndaki davanrn sonu-

cunda verilen hiiktim kesinleqmeden, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadl[r kesin olarak anlagtlamaz.

C) TAZMNAT DAVASININ $ARTLARI ihtiyati tedbirden do$an tazminat davasrnrn gartlan belirlenirken, kural olarak hakstz fiiller hakkrndaki htiki.imler uygulanacakttr.'0 Yargrtay bir igtihaYILMAZ-Tedbirler s. 166. YILMAZ-Tedbirler s. 166. KURU-IV s.4379:YILMAZ-Tedbirler s. 166; USfCTNOnG-Dava s. 281. YILMAZ-Tedbirler s. 168. Bkz. 4. HD 1.2.1978, 129511138 (KARAHASAN s. 1204); 4. HD 27.11.1974, 4426/16288 (KARAHASAN, s. l2l$; a. HD 27.4.1955,94811982 (iBD 1955/8
s. 383-384).
9

't
d

l0

Bkz. HGK 11.1.1956, 4-613 (ERSOY s. 339). Bkz. yuk. s. 85.

$ 10. Haksu ihtiyati Tedbirden Dolayt Tazminat

Davast

gj

drndarr haksrz ihtiyati tedbir dolayrsryla agrlan tazminat davasrnrn gartlannr belirtmigtir. Buna gcire, davanm garllannr aga$rdaki gibi incelemek mtimkiindtir.

r- ihtiyati redbir Kararrnrn Yerine Getirilmig (icra Edilmig) otmasr Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agrlabilmesi igin sadece ihtiyati tedbir karannrn verilmig olmasr yeterli degildir. Aynca ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmig olmasr da gereklidir.'' qi.inkii, tedbir karan yerine getirilmeden, zararrn dopmasr mi.imki.in deEildir. Sonradan haksrz ahndrlr anlagrlsa bile, uygulanmayan veya bir zarar meydana getirmeyen tedbir kararr hakkrnda, o karan alan aleyhine tazminat davasr agrlmasr mtimkijn de[ildir.

II- ihtiyati Tedbirin

Haksrz Olmasr

olmasr gerekir. ihtiyati tedbir koyduran taraf esas hakkrndaki davayr kaybetmig ise, ihtiyati tedbir haksrz demektir.r3 Davacrnrn ihtiyati tedbirle ilgili olarak agtr[r esas hakktndaki dava sonuglanmadan ve bu davada verilen hiikijm kesinlegmeden, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadr[r kesin olarak anlagrlamaz.to Esas hakkrndaki dava neticesi, bu davanrn konusu olan talep hakklnln mevcut olmadl[l kesin olarak anlagrlrsa, cinceden ahnan ihtiyati tedbirin hakstz oldu[u ve tedbir almrg olan kimsenin bu gegici himayeye dahi ldyrk olmadr[r ortaya grkmrqttr.r5 Orne$in, davacr dava lionusu otomo-bil igin ihiiyati tedbii karari almrq ve otomobil bir yediemine teslim edilmig, fakat mahkeme, dava konusu otomobilin davacrya delil, davahya ait oldu$una karar vermig ve bu karar kesinlegtnigse'" veya davacr kendisinin oldu$unu iddia ettifii gayrimenkul iizerine yaprlan inqaatrn durdurulmasr igin ihtiyati tedbir kararr almrg, fakat mahkeme, gayrimenkultin davahya ait olduSuna karar vermiqse ihtiyati tedbir haksrz demektir.rT Bu arada gunu da belirtmek gerekir ki, esas hakkrndaki davanrn krsmen kabul,edilmig olmast, davanrn ve ihtiyati tedbir karannrn haksrz olduSunu
gdstermez.'E

ihtiyati tedbir isteyenin sorumlu olabilmesi igin, ihtiyati tedbirin haksrz

ll
t2
IJ

IJ

l6
l8

Bkz.4. HD 28.3.1975,14582/41A6 (YILMAZ-Tedbirler s. 173); aynca bkz. 4. HD 20.6.19 83, 5 17 2/ 63 44 (SINMAZ/KARATA$ s. 27 2, KARAHASAN s. I 200). KURU-IV s.4377; YILMAZ-Tedbirler s. 173. KURU-IV s.4378. Bkz. 4. llD 25.2.1980, llL9U237l (Yasa 1980/3 s. 408-409; KARAHASAN, s. l20l; ERDOGAN s. 82); 4. HD 2t.12.t979, 10794/14405 (KARAHASAN s. l2or - l2O2) ; 4. llD 27 .r | .197 4, M26 I I 6288 (KARAHASAN s. I 2 I 0). USfUNOeC-Dava s. 281. KURU-IV s.4378. KURU-IV s.4378. Bkz. HGK 30.3.1983, 11-1313/31I (Erdemir s, 793); 4. IID 20.6.1983, 5i726349 (YKD 1983/11 s. 1616-1617).

88

$ 10. Haluu ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Dqvast

Ihtiyati tedbir karan alan ve bu karan yerine getiren kimse on gi.in iginde hakh bir sebep bulunmadr[r halde esas hakkmdaki davasrnl agmazsa, ihtiyati tedbir haksrz demektir.re Ancak bu durumda agrlan bir tazminat davasrnda esas hakkrndaki davanrn si.iresinde agrlmamasma yol agan sebepler ile ihtiyati tedbir kararmrn alnmasmm hakh olup olmadrlr incelenmelidir.20 ihtiyati tedbir isteyen kendi kusuruyla on gi.inltik siire iginde davasmr agmamlgsa tedbir haksrz demektir. Bu durumda esas talebin gergekten mevcut olup olmadrprnm incelenmesine bile gerek yoktur. Ancak, ihtiyati tedbir isteyen kusuru olmaksrzm on giin iginde dava agamamrqsa bu takdirde, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadr$nrn belirlenmesi gerekir. Tazminat davasrndan 6nce, tedbirin dayandr[r maddi talep hakkrnrn yoklu[u tespit edilmigse, bu meselenin tazrninat davasmda aynca tetkik konusu yaprlmamasr gerekir.''

lll-

Zarar

Haksrz ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesinden (icrasrndan) dolayr, kargr tarafin veya tigiincii kiginin bir zarar gdrmiig olmasr gerekir.zz Tarar goren kargr taraf veya bir iigiincii kigi olabilir.t3 Haksz ihtiyati tedbir nedeniyle agrlan tazminat davasmda, davacrnrn zararrnr ispat etmesi garttr. Davacr zarannr ispat edemezse, davanrn reddi gerekir.

Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr ddenmesi gereken zarar, ihtiyati tedbir kararrnm yerine getirildili tarih ile ihtiyati tedbir karanrun kalktr[r tarihu arasrndaki d<inemde meydana gelen zarardrr.'s Tedbirin kalktrfr tarihten sonra meydana gelen zararlardan dolayr sorumluluk yoktur. Yargrtay da bu gdriigtedir.'o YILMAZ-Tedbirler s. 173. KURU'ya gdre, "ihtiyati tedbir isteyen m. 109'daki on gtlnlilk stireyi gegirmekle davasnm ve bununla koydurdu$u ihtiyati tedbirin hak-

n
zl

szhlmr kabul etmig demektir... ihtiyati tedbir koyduranr bundan do[an zaran Odemekle sorumlu tutmak menfaatler dengesine daha uygundur" (KURU-IV s. 4379). Bkz. 4, HD 14.3. 195 3, 157 31 1156 (YILMAZ-Tedbirler s. 167). USffnUeG-Dava s. 281. 4. HD 4.3. I 986, 685/2012 (YKD 1 986/8, s. I I 33 vd); 5. HD 28.2.1989 | 54221 38s s (iKiD l 989/345 s. 67 l 8) Bkz. 4. HD 4.3.1986, 68512012 (YKD 1986/8, s. 1133 vd); 5. HD 28.2.1989 rs4221385s (iKiD 1989/345 s.6718) 4. HD 25.2.1980, ll 192/2371 (Yasa 1980/3 s. 408-409; ERDOGAN s. 82); 4. HD 27.2.1975, 13954/2496 (iKiD 1976/183 s. 44484449; KARAHASAN s. t207; KURU-IV s.4381).
Bkz. aga. s.93.
vd.
s. 43 89;

23

u Bkz. yuk. s.71

25 26

KURU-IV

USfUNpn6-Yargrlama

Bkz.4. HD 15.10.1987,414417478 (Yasa 1988/l s. 76-77); Aynca bkz. 4. HD 27.1.1987,8225/530 (iz. BD 1988/2s.66-67);4. HD 14.5.1963,1085715792 (iKiD
1964146 s.66|..

s. 485 ;

YILMAZ-Tedbirler s. 17 4.

$ 10. Haluu ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat

Dqvay

g9

Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davasmda istenebilecek zarar, teminat ile srnrrh de$ildir. Zarar ihtiyati tedbir isteyenin yatrrdrlr teminattan azveya gok olabilir.''
Odenmesi gereken zarar, ahnmrg olan ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesinden dofabilecegi gibi, tedbirin yerine getirilmesini durdurmak veya tedbirin kaldrrrlmasrnr sallamak igin gdsterilen teminat sebebiyle de doSabilir.2s ihtiyati tedbir teminat kargrh[rnda kaldrnlmrg2e, ve ihtiyati teaLir koyduran taraf davayt kaybetmigse, davalmrn isteyebilecePi zarar, ihtiyati tedbirin kaldrllmasrnr sallamak igin teminat gdstermek zorunda kalmrg olmasmdan dolayr ulradr[r zarardrr (mesel6, davalmm bankadan aldr[r teminat mektubu igin bankaya odemig oldugu komisyon tutandrr). Qtnkii, ihtiyati tedbir teminat kargrhprnda kaldrnlmrg ise de, aslmda dava sonuna kadar davalmm g<isterdipi teminaiiizerinde devam etmig durumdadrr.3o

Zarartn kapsamtna mtispet ve menfi zararlarrn ti.imi.i girmel<tedir.3\ 7-arar maddi veya manevi olabilir. Maddi zarur talep edebilmek igin, tedbir konulan mahn gahqabilir olmasr yahut ondan faydalanrlabilir bir durumda bulunmasr da gart de$ildir.32 Teminat mektubu nedeniyle yaprlan masraflar33, aracm yedieminde kaldr[r siireye ait kdr yoksunlu[u zararrn kapsamrna dahildir. Haksrz ihtiyati tedbir dolayrsryla u$anrlan kdr yoksunlu[u da zarar olarak istenebilir. Bu zarar hesap edilirken, m.4l varhlmm gelecekteki gogalma olasrhgr dikkate ahnacak ve haksrz ihtiyati tedbirin bu golalmayr ne derecede engelledi[i belirlenecektir. Hdkim, yoksun kahnan kazanu saptarken, tedbir nedeniyle yaprlmayan upragrnm niteli[ine nazlrran elde edilmesi kuvvetle muhtemel griri.inen kazancr tesbite gahgmahdrr.3a ingaatm yaprlamama^s-r ve gecikmesi ytiziinden u$ranrlan kira yoksunlulu da zarar olarak istenebilir.35 Haksrz ihtiyati tedbir dolaysryla ulranrlan manevi zarannda istenmesi miimki.indi.ir. Manevi tazminat istemi, BK m. 49'daki gartlarrn gergeklegmesi halinde miimkiindiir. ihtiyati tedbir isteyen, bilerek veya alrr kusurlu oiarak, ihtiyati tedbirin dayanalr olan olayr yanhg bigimde mahkemeye g<isterir ise hak
27 28 29 30

USfUNOed-Dava

Bkz. 4. I{D 28.3.197 5, 145821 4104 (KURU-IV s. 439 I ).

s. 281.

3l

34

J)

Bkz. yuk. s. 82. Aynca bkz. USTUNDAG-Dava s. 281. KURU-IV s. 4389; USftrUOAG-Dava s. 28 t. T6RE, H. Fiituhi: ihtiyati Haciz ve ihtiyati Tedbir Nedeniyle Agrlacak Tazrninat Davalarr, AD 1976/l-2 s. 125-132, ABD t974/5 s. 910-917. Bkz 4. HD 2.t2.1965, t84t / 67 59 (iBD I 966lek s. I 37). Bkz. HGK 18.5.1979, 3-509/481(IKLD 1979/224 s.7058). Blrz^ 4.. 22.2.1979, 10565/2340 (YKD 197918 s. ll32); 4. HD 16.2.1979, 26ll2M6 (Yasa 1979/4 s. 566-568); 4. HD 12.10.t978, 13027A1344 (KARAHASAN s. 1203): 4.ID 6.7 .1967 , 205015877 (ERSOY s. 339).

ID

Bkz 4. ID r.2.197 8, 129 5 / r 138 (KURU-IV s. 43 82).

90

$ 10. Haksu ihtiyati Tedbirden Dolayt Tqzminat Davast

kdtiiye kullanrlmrg olacaprndan, eylem hukuka aykrrr olur. Bu durumda manevi tazminat BK m. 49'a g6re istenebilir.

IV- Uygun illiyet Ba[r

Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agan davacrnrn <idenmesini istedipi zarar lle haksrz ihtiyati tedbir arasrnda uygun illiyet balr bulunmasr gerekir.36Yani zarar haksrz ihtiyati tedbirin yerine getirilmesinin bir neticesi olmalrdrr. Haksrz ihtiyatitedbirden dolayr tazminat davasr aganln zaran ile haksrz ihtiyati tedbir kararmrn yerine getirilmesi arasrnda uygun illiyet ba[r yoksa, haksrz ihtiyati tedbir koydurmug olan taraf tazminat odemekle sorumlu tutulamaz. Yargrtay da igtihatlannda uygun illiyet ba[rnrn bulunmasr gerektifini agrkga belirtmektedir."' Uygun illiyet balr yoksa veya illiyet bagr kesilmig ise haksrz ihtiyati tedbir koyduran sorumlu tutulamaz. Zarar, ihtiyati tedbir koydurmug olar. tarafin de[il, yedieminin eyleminden do[mug ise illiyet balr kesilmigtir.3s Dolayrsryla ihtiyati tedbir koyduran taraf, bu zarcrdan sorumlu tutulamaz. ihtiyati tedbir karannrn sona ermesinden sonraki d<jneme ait zararlar ile ihtiyati tedbir kararrnrn yerine getirilmesi srasrnda uygun illiyet bagr yoktur.3e Qi.inkii zarar, ihtiyati tedbir kararr kalktrktan sonra gergeklegmigtir. Bu ddnemde meydana gelen zararlar genel hiiktimlere grire istenebilir. Dolayrsryla haksrz fiiller hakkrndaki hiikiimler uygulanacak ve kusur gartr da aranacaktrr. Oysa haksrz ihtiyati tedbirden do$an zararlarn tazmini igin kusur aranmaz.

V- Kusursuz Sorumluluk Haksrz ihtiyati tedbirden dopan sorumlululun hangi esasa dayanaca[l konusunda, HUMK'da agrk bir hiiktim yoktur. Kanun muhtenrel bir zarann kargrlanabilmesi igin, ihtiyati tedbir isteyenin teminat gdstermesi gerektigini belirtmigtir (m. I l0). Bu durum kargrsmda, haksrz ihtiyati tedbirden do[an sorumlululun hangi esasa dayanaca[rnt, doktrin ve Yargrtay igtihatlanna bakarak
tespit etmek gerekir.

KURU-IV s.4391; TORE s.914; YILMAZ-Tedbirler s. 176; USMAN, Fakir: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Hacizden Dogan Tazminat Davalan Uzerine Bir inceleme, KonyaBD 1975. s.8-10;TOREs. 126. Bkz. HGK 4.5.1960, 4-29/214 (AD 1961/1-2 s. 179; KURU-IV s. 4392). Aynca bkz. 15. tD 20.12.1978,234112433 (YKD 197915 s. 692-693); 4 HD.20.6.1983, 517216349 (SINI',IAZIKARATA$ s.272-273; YKD 1983/11 s. 16l7); yuk. s.99
dn. 14.

(iKiD 1976/187 s. 4713; YILMAZ-Tedbirler s. 163). Aynca bkz. yuk. s. 21. Bkz.4. HD 27.1.1987,8225/530 (iz. BD 198812 s. 66-67).
Bkz. HGK 28.4.1976, 4-517/1277

S 10. Haluu

ihtiati

Tedbirden Dolayt Tazminat

Davasr

gl

Haksrz ihtiyati tedbirden do$an sorumlulu[un hangi esasa dayanacagr konusunda doktrinde iki gcirtig vardrr. Bunlar kuiura dayanan sorumluluk ve kusursuz sorumluluk goriigleridir.{
Kusura dayanan sorumluluk vardrr diyenlere gore,ar bir kimsenin ihtiyati tedbir talep etmesi higbir zaman haksrz fiil tegkil etmez. Ancak ihtiyati tedbir isteyen hakh olmadrgr halde, haksrz ve k<itii niyetle mahkemeyi yanligh[a sevk ederek ihtiyati tedbir kararr almrg ise bu hal haksrz bir fiil teqiil eder ve tazmin borcu dofiurur. Esas hakkrndaki davada haksrz grkrlmrg olmasr ihtiyati tedbir karannrn haksrz ve kritti niyetle aLnmrg oldu[unu giisteimez. Dolayrsryle zarartn tazmin edilebilmesi igin tedbir kararrnr alan tarafin kusurlu bir hitinin ispat edilmesi gerekir. Bu gdriige gcire, kusur sorumlulu[u asrl olup, kusursuz iorumluluk kanunun tayin etti[i, istisnai hallerde sdz konusudur. Iianunda ihtiyati tedbirden do$an sorumlulufun kusursuz sorumluluk oldu$u hakkrnda herhangi bir hiikiim mevcut defildir. Dolayrsryle buradaki sorumlul-ugun kusura dayanan sorumluluk oldu[unu kabul etmek gerekir. Aynca m. I l0 hiikmii, kuiursuz sorumluluk hakkrnda konulmug bir hi.iktim de[ildir.
koydurmug. olan tarafin, bu tedbirden do[an zarard,an sorumlu tutulabilmesi igin, ihtiyati tedbiri kritii niyetle istemig ve koydurtmug olmasr veya bunda herhangi bir ihmalinin bulunmasr gart deEildir. Haksrz ihtiyati tedblr koydurmug olan taraf kusurlu olmasa bile bundan do$an zaran kargrlamak zorundadrr. Bu goriigii kabul etmenin pratik faydasr davacrya (zarar gdreni) kusuru ispat etmekten kurtarmasldrr.

Kusursuz sorumluluk vardrr diyenlere gdreaz ise, haksrz ihtiyati tedbir

onu kendi fiili ile doBmug olan bu zararlardan sorumlu tutmak gerekir.a3 iiK'nun 259 uncu maddesine gcire, haksrz ihtiyati hacizden dolayr tazminat davasmda kusursuz sorumluluk kabul edilmigtir. Bu maddedeki dtizenlemenin
tt'rnelinde yatan sebepler, ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davasrnda da
Bu sorumluluk turleri hakkrnda genig bilgi igin bkz. IMRE, Zahit: Kusursuz Mesuliyet Halleri, istanbul 1949; TANDodRN, i{aluk: Kusura Dayanmayan Sdzlegme Drgr Sorumluluk, Ankara 1981, KARAHASAN, Mustafa Regit: Sorumruluk Hukus, 85.

Davacr, davalrrun k6tii niyetle tedbir aldr[rnr veya bu konuda ihmalinin bulundulunu isbatla ytiki.imlii de[ildir. E[er talep edilen ihtiyati tedbir karalnm iligkin oldulu talep hakkr mevcut de$ilse veyaledbir alurdrgr esnada muaccel delilse, tedbir talep etmig olanrn kusurunun var orup ormadr$ina bakrlmaksrzrn,

40

ot

42

ku istanbul 1995. MAYATURK s.23;yn-MAz-Tedbirler

BERKiN.RChbCT S. 529; BELGESAY-$Crh S. 298; BILGE/ONEN S. 379: CURA. Aykut: Kargrlagtrrmah Olarai. ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, Bursa BD l9g3/l l;

.^ 43 usruNoac-iava

s. l-3; POSTACIOGLU s. 494; USMAN s. e; usttiNDA6-Dava s. 280; usTUNDAG-Yargrlama s.485; KURU-III s. 3l 14;KARAHASAN s. 845.
s. 280.

92

$ 10. Haksu ihtiyati Tedbirden Dolayt Tazminqt Davast

gegerli olmaktadr. Doktrinde baskrn olan ve bizim de katrldr[rmrz bu gdriige gcire, haksz ihtiyati tedbirden do$an sorumluluk kusursuz sorumluluk ise de, hdkim, durumun gerepine (hal ve mevkiin icabrna) gdre, tazminatta bir indirme yapabilir (BK m. 43,D. Yargrtay, k6kle9mi9 igtihatlarryla, haksz ihtiyati tedbirden dolan tazsninat davalannda, kusursuz sorumluluk esasrnr kabul etmigtir.e

Haksrz ihtiyati tedbirden dolan kusursuz sorumluluk yalnrz maddi zarar igindir. Buna kargrlft, haksz ihtiyati tedbirden zarar gdrenin manevi tazminat isteyebilmesi, ancak BK m. 49'daki gartlann gergeklegmesi halinde miimki,in-

Aiirit
D) ZAMANA$IMI Haksrz ihtiyati tedbirden do[an tazminat davasma uygulanacak zamanagrmr konusunda, herhangi bir dtizenleme mevcut depildir. O halde zamana$lmlnr tayin ve tespit doktrin ve uygulamaya kalmaktadrr.

Bu konuda iki gdriip ileri siiriilmtigtilr. Bir gdriige gdre, ihtiyati tedbirden dolan tazminat davast konusunda bir hiikiim olmadr[rna gcire, genel zamana$lmmr dtizenleyen BK m. I25 burada da uygulanmaltdr.fi Dolayrsryle genel zamana$lml siiresi olan 10 yrlhk stire kabul edilmelidir. Bizim de katrldr[rmrz diler gdri.ige gdre ise, BK m. 60'da yer alan zzrnana$lmma iligkin hiikiim burada da uygulanmahdtr. Qiinkii, taraflar arasrndaki bu borg iligkisi bir akde de[il, almmrg olan ihtiyati tedbir ile ma[durun maddi menfaatlerine yaprlan haksrz bir tecaviize dayanmaktadrr. ihtiyati tedbir bu niteli$iyle daha 9ok haksrz fiile ben-

44 Bkz. HGK 4.5.1960,

KARAHASAN s. 1205-1206); 4. IID 21.12.1979, 107941rM05 (KURU-IV s. 4396; KARAIIASAN s. l2Ol-12O2); 4. HD 9.4.1981, 1296147L6 (Bursa BD 1981i13 s.2A-21; KARAHASAN s. 1200-1201; KURU-IV s.4397; Yasa 1981/4 s. 536-53D; a. HD 20.6.1983, 5172/6349 (SINMAZ/KARATA$ s.272-273); 4. FID 4.3.1986, 685DOr2 (KARAHASAN s. 1198-1200); 13. IID 3.5.1992,
1017/1983 (ERDEMIR s.792). Federal mahkeme kararlarnda kusursuz sorumlulupu kabul ettipi halde, daha sonra gOrtigiinil de$igtirmig ve buradaki sorumlulutun kusur sorumlululu olduSunu kabul etmigtir (KANETI, Selim: isvigre Federal Mahkemesinin Borglar Hukuku Kararlan 1955-1964, Ankara 1968, s. 100-10l). Bkr,. 4. HD 22.2.1979, 1056512340 (yKD r979t8 s. 1132-1133; KARAHASAN s. L2O2);4.1D 1.7.1986,42'1015265 (KARAHASAN s. 1198).

4-291214 (AD 196l/l-2 s. 179). Aynca bkz. TD 6.1.1970, 108/40 (AKYAZAN s. l7-18);4 .I{D 17.10.1977,8891/9687 (KURU-IV s.4396;

4s
46

BERKiN-Rehber s. 529.

$ 10. Haksu ihttyati Tedbirden Dolayt Tazminat

zemektedir.4T Dolayrsryla. bu davada da, haksrz

Dava$

93

mmm uygulanmasl gerekir.s

fiile iligkin bir yrlhk

zamana$r-

zamana$lmlnr kabul etmigtir.

Yargrtay, eski tarihli bir igtihadrn_daae l0 yrlhk zamanagrmr siiresini ka_ bul etmig ise de, sonraki igtihatlanndans ikinci gdriigii benimseyerek I yrlhk

yonoeof.-'

l!l\h$ tarih delil-esas_ htikmiin kesinlegtigitarihtit'2 Lui^usr r stiresi, dava h|{rn:: doldupus3 andan itibaren iglemeye baqlar. yargrray igtihatlarr da bu
E) YARGILAMA USTJLU f- Davamn Taraflan

ihtiyati tedbir, 9l_giin iginde dava agrlmamrg olmasr nedeniyre karkmrg ibu durumda bir yrlhk zamanaglmr, ihtiyati tedbirin kalktrlr tarihten itibaren ;e-, ptg.mlve baSlar.st Diger durumlardu *ruiug,'rnrn ihtiyati tedbirin laglangrcr,

Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrlacak olan tazminat davasmrn davacr_ gibi, zarar glren,iigi.incii kigi de olabilir.ss, ihtiyati tedbirden zarar g6ren iigiincii kigi ise, dava agmak hakkr ona aiffir'56 Bu davanrn davalsr iseihaksrz ihtiyati traui. alarak zarara sebebiyet veren taraftrr.57
sr, aleyhine ihtiyati tedbir karan alman taraf olabileceli

48

49 50

S. 44OI; TORE S. I33; POSTACIOGLU USfUNOed-Dava s. 28 | ; ytLMAZ-tedbirter s. I 80. Bl,r.. 4. HD I7 .9.1948, 39 I 9/38 I 0 (KARAOK s. 223).

Bkz. yuk. s. 85. B.iLG.E/ONEN S. 380; KURU.IV

S.

494;

5l
52

12.12.1974,349t3592 (yKD 1978/4 s. 569_575; ABD 197612 s.2&-269). KURU-IV s.4405.

BERKiN-REhbCr Bkz. yuk. s. 85.

Bkz. HGK 11.1.1956, 6/3 (JURISTICTIO lg57r3 r. zto-zat;. Ayrca bkz. 4. IID 77.6!!!sr (RKD re7lle s.280_281); r{D 22.3.1i7s: ll3/146e (yKD 115,:l.,.eje, !97?!10 s. 1458-1460); TD 6.1.1970, tO8t4O (AKYAZAN s. 17-18); 11. IID

ll

yKD

1978/11

s.

1829_1835;

53

S. 529; BiLGE.ONEN S. 380; POSTACIOdLIJ 5.494;KURU-IV s.4402;TORE s. 133; yllMAZ_Tedbirler s. ti6.

54

Blrz,.4.ID 1.2.1978,1295fl138 (KARAHASAN s. 1204); TD

yuk.

1973/9-n s. 368-369; BATIDER 1973/t s.176; KURU-rV s. 44oi). Ayrrca bkz.

30.11.1972, (RKD

55 56

s.86.

KIJRU-IV s.4400; KARAFAKiH s.269.

IIK

s7 Byu,.4.rD

s. 126).

259 da, borglu ile ug0ncu kigi arasrnda aymm gdzetilrnemigtir (TORE
l2.5.tg76,B2o3t4}s5

(yro

:_rl77t6s. 787_788).

94

$ 10. Halrsu ihttyati Tedbirden Dolay Tazminat Davast

Yetkili Mahkeme Hakslz ihtiyati tedbirden do$an tazminat davalarrnda gdrevli ve yetkili mahkeme konusunda kanunda bir agrkhk yoktur. Bu durumda gcirevli ve yetkili
ve

II- Giirevli

mahkemenin doktrin ve uygulamaya bakrlarak tayin ve tespit edilmesi gerekecektir.

1. Gdrevli Mahkeme

6zel mahkemelerin gorevi kanunlarda agrkga belirtilmigtir. Bu mahkemeler kanunda belirtilen iglerden bagka iglere bakamazlar. Dolayrsryle ihtiyati tedbirden dogan tazminat davalan agrkga belirtilmedi[i igin, ozel mahkemeler bu davalara bakamazlar. Yargrtay da bu yiinde gortig belirtmigtir.s8 ihtiyati tedbir karan hangi mahkeme tarafindan verilmig olursa olsun, bundan dolan tazminat davalanntn gori.ilmesi ve htikme ba[lanmasr genel htiki.imlere g6re, hukuk mahkemelerine aittir.5e Genel hi.iktimlere ve tazminattn
miktanna gore, davanrn sulh veya asliye trukuk mahkemesine agtlmast zorunludur. Yargrtay igtihatlan da bu yondedir.60 Ticaret mahkemeleri de, haksrz ihtiyati tedbirden dolan tazminat davalarrna bakamazlar.ol Yargttay eski tarihli bir igtihadrnda62 ticaret mahkemesince verilen haksrz ihtiyati tedbirden dolayr meydana gelen zarartn tazmini amacryla agrlacak davantn ticaret mahkemesinin grirevine girdiSini belirtmiq ise de, sonraki tarihli bir baqk^a karannda ticaret mahkemeierinin bu tiir davalara bakamayacaprnr bel irmi gtir.63 Tedbir karannrn dayanrlarak agrlan tazminat davast, esas hakkrndaki davaya kargrhk olarak agrldl[r takdirde, davalar aynlarak gdrevsizlik karan verilemez.6o

Yaprlacak bir yasal di.izenleme ile mevcut boglu[un doldurulmasr kanaatimizce uygun olur. "Haks:z ihtiyati tedbirden dolayl tazminat davast, esas da-

58 59 60

Bkz.

iiD 30.1.1968, 5671851RKD

(Si 1954/77
s. 2058).

1968/5-6 s.50-51).

KIJRU-IV s.4400; ToRE s.126; USMAN s.9;YILMAZ-Tedbirler s. 170. Bkz. TD 24].1949, r95l3}7 (KARAOK s.223;TYK 194913 s. 88) TD 2.11.1954,
1327t873

61 TORE s. t26; YILMAZ-Tedbirler s. 170. 62 Bkz. TD 24.10.1949,4502t4347 (KARAoK s.223). 63 "Dava taraflar arasrnda akdi bir mtinasebete dayanmayrp davahnrn hakstz
ret mahkemesinde riiyet ve tetkiki kanuna uygun bulunmamtgttr." TD

surette aldrgr ihtiyati tetlbir kararrnrn tatbikinden dolayr ulranrlan zarar ve ziyanrn tazmini talebinden ibaret bulunmug olmasrna g0re, haksz fiilden miitevellit bu davantn tica25.1

.1954,

64

3'747t4347 (ToRE s. 126).

Bkz. TD 29.r}.tgst.320t448

KARAoK s.223\.

$ 10. Halcsu

ihtiati

Tedbirden Dolayt Tazminqt

Davast

95

getirilmesi ile bu boglulu doldurmak

vaya..bakan veya tedbir karannr veren mahkemede dahi hiikmliniin - g6ri.iliir,, o----'

miimkiindtir.6s

2. Yetkili Mahkeme

. _Kanunda agrkhk olmadr[rndan, yetkiye irigkin gener hiikiimrer dikkate ahnacaktr. Dolayrsryle genel kural, davahnrn ikametglhr mahkemesinin yetkili olmastdtr (m. 9).Hakstz ihtiyati tedbirden dogan taziinatdav.asr, haksrz fiilden dolan tazminat davasrna gok benzedi[inden ve bu nedenle haksrz fiile iligkin htikiimler burada da.uygurandr[rndan&, HUMK m. 2l'deki fetki htikmu bu davada da uygulanrr.ut-Buna g6ie davacr, davalrnm r.a-etgurri mahkemesinde (t.,?).veya ihtiyatitedbirin uygulandr[r (icra edildili) yer ilahkemesinde dava agabilir.oo Yargrtay da bu gdrtiqiedir.6e - '

65 66 6? 68

Aynr g0riigte: KURUIV

Bkz. yuk. s. 85. KURU-IV s. 4401; yllMAZ-Tedbirler s. l7l. HUMK m. 2l'deki "ha\sz fiilin wku buldugu yer', ihtiyati tedbir kararrnrn verldi_ si yer degil, ihtiyati tedbir kararmm icra eaitoigi yer iarak u"Lrirr*rcuarr (KURU-IV s.4401 dn. 328). Bkz. 4. HD I 9.6. I 98 4, 5283I 58n (iKiD | 984/286 s. 2923_2924\.

s. 4400.

96

S t 1.

Menfi Tesbit Davasmda Hal<su ihtiyatt Tedbirden Dolayt Tqzminat

$ 11. MENri rnsnir DAVASINDA HAKSIZ DEN DOLAYI TAZMiNAT

inriY,q,ti

TEDBiR-

A) GENEL BiLGi
Mahkeme icra takibinden <ince airlan menfi tespit davasmda icra takibinin durdurulmasr hakkrnda ihtiyati tedbir karart verebilir. icra takibinden sonra agrlan menfi tespit davasmda ise ihtiyati tedbir olarak icra vemesindeki paranrn alacaklrya <idenmemesine karar verilebilir (iiK m. 7Z,II,IIL). Agrlan menfi tespit davasr, alacakh lehine sonuglanrr; yani borglunun aqtr[r dava reddedilirse, ihtiyati tedbir kararr kendilipinden kalkar (iif m. 72,IV\. Bu htikiim mutlak oldulundan ve esasen dava ihtiyati tedbir koydurmug olan borglunun aleyhine sonullandrfmdan, mahkeme, hiikmiinde ihtiyati tedbirin devamma karar verernez.To Yani, bu durumda, HUMK m. 112, c. 2 hi'ikmti burada uygulanmaz.

Menfi tespit davas'mrn reddi halinde, davacr borglunun koydurmug oldugu ihtiyati.tedbirin hakslz oldu$u oftaya gtkar. Zatara u[rayan davah alacaklt, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr uSradr[r zaran, davact borgludan isteyebilir. Ancak bunun igin, ayrr bir dava agmasma gerek yoktur. Qiinkii, iiK m. 72,IV hiikmii ile, alacakh lehine daha basit bir di.izenleme getirilmigtir. Bu diizenleme, yukarrda agrkladr[rmtz diizenlemeye g6,re 6zel nitelik tagrdr$rndan, dncelikle

tt*"tTil:l

ugranrn, borglunun koydurdu[u haksrz ihtiyati tedbir 'edeniyle bapkarara olunarak takdir mahkemece tespit davasrnda menfi aynt dr$t zarar, yi.izde alacaprn ile durdurulan tedbir ihtiyati haksrz lanr. Bu zarar her halde krrkrndan aga[r tayin edilemez (iiK m. 72,N c.3 ve 4)71 iiK'nundaki bu hiikiimler, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasinr diizenleyen HUMK m. ll0'daki genel hiikme bir istisna tegkil ettilinden, dncelikle uygulanrr; fakat, bu hiikiimler HUMK m. I l0 hUkmtinUn uygulanmasma da eng"i degildir.t'

B) MAHKEME KENDiLiGiNOpN TAZMINATA KARAR VEREBi-

LiR
Menfi tespit davasmda verilen ihtiyati tedbir karan ile icra takibi durdurulmug veya icra veznesindeki para kendisine ijdenmemig olan alacaklmm, u[ramrg oldulv zilrarr, aynr davada karara ba[lanrr liif m. 72,I1'l). Maddedeki
Aynr g0riigte: KURU-IV
s. 4408 dn.35Z;BERKiN, Necmeddin: Tatbikatgrlara icra istanbul 1980, s. 138 dn. 5). Rehberi, Hukuku Daha 6nce yiizde onbegten agafr tayin edilemeyen z rar,3494 sayrh Kanunun 6 nct maddesi ile def,igtirilmigtn (Bk2.24.11.1988 tarihli Resmi Gazete).

KURU-IV s.2t408.

11.

Menfi Tesbit Dartasmdq Hal6a

ihtiati

redbirden Dolayt

Tazminat

97

diir."

mutlak ifade kargrsrnda, alacaklmrn bir talebi olmasa bile, menfi tespit clavasrnr reddeden mahkeme, borgluyu haksrz ihtiyati tedbir ile durdurulan icra takibi konq^su alacalln ynzde krkt oramnda bir tazminata mahkum etmekle viiktimlti-

Mahkeme kendili[inden, borgluyu, yalnrzhaksrz itrtiyati tedbir ile durdurulan icra takibi konusu alaca$rn yizde krkr oranmda tazminat ddemeye mahkum edebilir. Daha fazla zarara htikmedilebilmesi igin, talep gerekir. Mahkeme talep olmakslzrn zarann yizde krrktan dahafazlaolup olmadrlrnl kendilifinden araqtramaz. Yargrtay igtihatlannda bu gdriigii agrkga belirtmigtir.To Muhlk"-", yasada belirtilen miktara kendililinden karar vermemigse, Yargrtay diizelterek onama yolu ile davacl borglunun kanunda belirtilen oranda tazminata mahkum
edilmesine karar verebilir.T5

ceye kadar) isteyebilir. Davalmm bu tazninat talebi, savunrnayi genigletone yasalma (m.202,rr) tnbi delildir. Qiinkti, davalmm zaran dava srrairnda do!maktadr ve hiikiim tarihine kadar devam etmektedir. Davah alacaklmm ugradipt zarar, takip konusu alaca[rn fizde krrkrndan az olsa bile, mahkeme borgluyu fizde krrk tazminata mahkum etmek zorundadr. Bu nedenle alacakh y"ia" krrka kadar olan zaranrun ispat etrnek zorunda defildir. Davah alacakl iar*rnrn yi.izde krrktan fazla oldu$unu iddia ediyor ise, bu iddiasrnr ispat etmek zo-

Davah alacakhnrn haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle u$radr$r zarar yizde krrktan fazla ise, davah zarartn tamammr davanm her halinde (yargrlama bitin-

rundadrr.

"'

c) MAHKEMENiN TAZMNATA nUXUprvrpui$ olMasr HA_ LINDE vEyA FAZLAZARAR iqiN evru TAZMiNAT DAVAST AEILMASI
Alacakh menfi tespit davasmda tazrninat talep etmemig ve mahkeme de kendililinden alacakh lehine haksrz ihtiyati tedbir ile duidurulaq icra takibi konusu alacaprn yi.izde krrkr orarunda karar vermemig (ve yargrtay da dtizelterek onama yolu ile borgluyu tazminatamahkum etmemig) ise, alacakh sonradan borgluy.l kargr bir ayrr tazminat davasr agabilir. Fakat boyle bir davanrn hukuki sebebi iir m. 72,rv htikmii de[il, HUMK m. I l0 hiikmtidiir. Bu davada alacaklr, ancak haksz ihtiyati tedbir nedeniyle upramrg oldulu gergek zararrnr borgludan isteyebilir. Dolayrsryla zarar ne kadar olursa olsun ispar edilecektir.
73 74

r2s9). Yargrtayrn bu yOndeki karan igin bkz. 11. HD [.6.1974, t22glLgg4 s.76-77).

Bkz. I l. HD 9.10.1985, 5061/5169 (ERDEMIR s. 787-788). Bkz. TD 9.12.1971,561l,n30ts (RKD 1971/lt.t2 s. 455);4. HD ti.tz.Lg'lr. lo435llo&3 (RKD 1973/l s. 48); 4. IrD 10.3.1980, 1r456t3077 (yKD l98l/10 s.

(yKD tgTg/l

98

$ I I. Menfi Tesbit Dovasmda Hal$E ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat

Teminatrn iadesi, norrnal haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasmda

oldu[u gibidir.?6 Yargrtay'rn bu konuda farkh kararlan mevcuttur. Yargrtay bir karannda, ayn dava agrlarnayaca$rnr belirtmigtir.TT Buna kargrhk yukanda belirtti[im_iz
gciriigii destekleyici; yani, ayn dava agrlabilecelini belirten kararlan da vardrr.'o

Alacakh menfi tespit davasrnda tazrninat istememig, mahkeme kendili$inden yiizde krrk tazminata karar vermig ise, alacakh fazla zararn ddenmesi igin, borgluya kargr ayrr bir haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agabilir. Qiinkt, istem olmadrgrna gdre bu istemin kesin hiikiimle reddedildi$i de
sbylenemez.

Bu arada alacakh, menfi tespit davasmda asgari ytizde krrk veya daha fazla zararrm istemig ve fakat fazlaya iligkin hakkrnr saklr tutmuq olabilir. Bu durumda mahkeme borgluyu alacakhnrn istedi[i kadar tazminata mahkum etmigse, afacakh sakh tuttu[u fazlaya iligkin hakkr igin ayrr bir dava agabilir.
Mahkeme, alacakhnrn istedipi tazminattan daha aza hi.ikmetmig ise, alacaklr sakh tuttu$u fazlaya iligkin tazminat igin ayrr bir dava agamaz. Alacakh, menfi tespit davasmda borglunun tazminata mahkum edilmesini isterken fazlaya iligkin hakkrnr sakh tutmamrg ise, fazla zarart igin gene ayn bir
davaagamaz.

D) TAZMINATIN TEMiNATTAN ODENMESi

Menfi tespit davasrnrn reddine iligkin htiki.im kesinleqince, alacakh mahkemenin lehine hiikmetmig oldu[u tazminafi borglunun ihtiyati tedbir karannr
alrrken gd,stermig oldu[u teminattan ahr

(iiK m.72,N).

Menfi tespit davasrnrn sonunda hakh grkan alacakhnrn tazminatr, hiikiim kesinlegtikten sonra, teminattan tidenir. Teminatrn alacakhya verilmesi igin, alacakhnrn borgluya kargr yeni bir icra takibi yapmasrna gerek yoktur; giinkii, esasen baSlamrg ve devam etmelcte olan bir icra takibi vardrr. Borglunun teminafi, icra dairesi tarafindan paraya gevrilir ve bedelinden alacakhnrn tazminatr
6denir.

to
77

Bkz. yuk. s.46,

Bkz.4. HD 10.3.1980,1145613077 (YKD t98l/10 s. t259-1265; iSp tggOltO-tZ

s. s.310-314).

Bkz. TD 30.3.1973,
70991933r

(YKD 1985/4

l54Ill4l9 (RKD
s. 548-549).

1973/12 s. 527-530); 13. HD 29.12.1983,

gI

I. Menfi Tesbil Davasmda Haksu ihtiyati redbirden Dolay Tazminat gg

agrlmasrna gerek yoktur.

iUriyari TEDBiRDEN DOLAYT TAZMNATT DAVA_ SI-iiK m.72,1y. iiK'nundaki bu hiiki.im, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminatdavasrnr dilzenleyen HUMK m. 1l0'daki genel hi.ikme bir istisna tegkil eder. HUMK m. 110'da ayrr bir dava agrlmasr gereklidir; oysa, iir m. 72,N'te ayrr bir dava
E) r{AKSTZ

m. 72 hiikmii sadece menfi tespit davalannda uyguranrr. Menfi tespit davasrnda ahnan ihtiyati tedbir nedeniyle kargr taraf bir zararc u[ramrg iie, rnahkeme kendiligindentazminata karar verir liiK m. jz,rv), oysa, HUMK m. I l0'da esas hakkmdaki davaya bakan mahkeme resen, haksr z ihtiyati tedbirden dolayr tazminatahtikmedemez; ay'r bir dava agrlmasr gerekir.Te

iir

HUMK m. I l0,a gdre agrlan davada, gergek zararrn ispat edilmesi gerekli iiK rn. 72Jlstt'te ihriyati tedbir ile durdurulan icra takibi konusu alacalrn ytizde ktrkrna kadar olan zarartn isbatr gerekmez. Daha fazla zarara hi.ikmedilebilmesi igin, zarara ufirayanrn talep etmesi ve aynca zararrnr da ispat
oldu$u halde,
etmesi gerekir.

Alacakh menfi tespit davasmda (iiK m. 72,N'e gore) tazminat talep etmemig ve mahkeme de kendili$inden alacakh lehine kanunda belirtilen oranda (yiizde krrk) tazminata hiikmetmemig ise, alacakh sonradan borgluya kargr (HUMK rn. 110 hiikmi.ine gdre) ayn bir tazminat davasr agabilir. Aynca, alacaklr menfi tespit davasmda tazminat istememig ve mahkeme kendililinden yiizde krk tazminata karar vermig ise, alacakh fazla zararmn ddenmesi igin borgluya kargr (HUMK m. I 10 hi.ikmtine grire) ayn bir tazminat davasr agabilirS0.

't9
80

Bkz. yuk, s. 85 vd. Bkz. yuk. s.97.

100

S 12. istihkak Davasmda Haksa ihtiyati Tedbirden

Dolay Tazminat

S 12.

isrirrKAK DAvASINDA HAKStz inriv.q.ri

DOLAYI TAZMiNAT

TEDBIRDEN

A) GENEL BiLGi
Hacizde istihkak davasma bakacak olan icra tetkik merciinin verdi[i, icra takibinin ertelenmesi kararr (iiK m.97,I-V) hukuki niteli$i bakrmrndan ihtiyati tedbir karandr.8r istihkak davasr iizerine icra tetkik mercii, istihkak davastnm reddine karar verirse, bu ret karannda alacakltntn alacaltrun bu dava dolayrsryle almmast geciken miktannm yrizde krrkrndan aga[r olmamak iizere davactdan (istihkak iddiasrnda bulunan i.igiincii kigiden) tazminat almmastna da htiki.im verir ^(iiK m. 97,XIII). Bunun igin davah alacakltntn talebde bulunmug olmast gerekir'82

Ugiincii kiginin almrg oldu[u haksz icra takibinin ertelenmesi kararr ile o mal hakkrnda icra takibi ertelenmiq olan alacakltnrn bundan do[an zararlnln htikiim altrna ahnabilmesi igin ayrr bir tazminat davast aqmaslna gerek yoktur. Qi.inki.i, iif m. 97, XIII hi.ikmi.i ozel bir diizenleme getirilmigtir. Buna gtire, alacaklmm upradrlr zarar aynr davada karara ba$lanrr. Tazminat isteminin aynr davada karara ba$lanabilmesi i9in, icra takibinin ertelenmesi karanntn icra edilmig olmast gartttr.o' istihkak davasmr reddeden icra tetkik merciinin, hi.ikiimde karar verebilece$i teminat, alaca$m altnmast geciken miktanntn yiizde krrkrndan aga[r olamaz. Bu nedenle, alacakh alacalrnm ahnmasl geciken miktartntn yizde ktrkrna kadar olan zararrnr ispat etmekle yiiki.imlii de[ildir; alacaklt zarannln bu orandan daha fazla oldulunu iddia ediyor ise, bu iddiasrnr ispat etmekle yiikiimltidiir. Alacakh, bu tazminatt, davacmm icra takibinin ertelenmesi igin gdsterdiSi teminattan alrr.

B) yEDi CUN iqiNOE ISTiHKAK DAVASI AQILMAMASI istihkak iddiasrnda bulunan iigiinci.i kiqi, icra tetkik merciinden icra takibinin ertelenmesi karan aldr[r ve bunu icra ettirmig oldu[u halde, yedi gtin iginde icra tetkik merciinde istihkak davasr agmazsa, istihkak iddiasrndan vazgegmig sayrlrr (iif m. 97,VI). Bununla icra takibinin ertelenmesi karan da kendili[inden kalkar.

8r

82 KURU-IV s.4408. 83 Bkz. HcK lz.r.r972,5El/5 (ABD tglzlz s.

1664).

KURU-IV

s. 4408.

Ayrrca bkz. yuk. s. 5.

322-323;

iKiD

1972/144 s. 1663-

$ 12. istihkak Dqvssmda Halcsu ihtiyati redbirden Dolayr Tazminat

l0l

Bu halde, icra tetkik merciinin, icra takibi haksrz erteleme karan nedeniyle bir sUre gecikmig olan alacakh lehine tazminata karar vermesine imkin yoktur; gtinkii, istihkak davasr agrlmrg ve reddedilmig delildir. Alacakh bu zarannr, haksz icrarun ertelenmesi kararr nedeniyle tigtincii kigiye karqr agaca$r ayn bir tazminat davasr (HUMK m. ll0) ile isteyebilir. Alacakhnrn agaca[r bu davaya icra tetkik merciinde deSil, genel mahkemelerde bakrlrr.sa iiK'nun 9i nci maddesindeki hiiki.im, ba[rmsrz agrlan haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle tazminat
davasrnda uygulanmaz.

c) icRA TETKIK MERCiiNiN TAZMTNATA HUKMETMEMI$ oLMASI HALNDE VEYA FAZLAZARAR iqiN AVzu TAZMINAT
DAVASI AQILMASI istihkak davasmtn reddine karar veren icra tetkik mercii, karannda alacaklr lehine yiizde krrk tazminata hiiktim vermemig ve tetkik mercii karan bu gekilde kesinlegmig olabilir. Bu durumda alacakh, istihkak davasrnrn reddine iligkin karann kesinlegmesinden itibaren bir yrl iginde, haksrz icranrn ertelenmesi karanndan dolan zararrn tazmini igin, bu karari alan kimseye kargr, genel htiktimlere gdre ayrr bir tazminat davasr agabilir. Briyle bir durumda agilan tazminat davasr, iiK m. 97,XIII hiikmiine degil, HUMK m. I l0 hiikmiine tabidir. Yani bu durumda agrlan tzzminat davasr, normal bir haksrz ihtiyati tedbirden
dolayr tazminat davasrdrr.

Alacakh agtr$r bu dava ile, ancak icra takibinin haksrz olarak ertelenmesinden do[an^gergek zarannr isteyebilir; yan bu durumda iiK m. 97,){lil htikmii uygulanmaz.o' Alacakhnrn zara'r dava dolayrsryle alamadrpr miktarrn yi.izde krrkrndan agalr olsa bile bunu ispat etmek zorundadrr. Alacaklr bu davada ttim
zararrnr ispat etmek zorundadrr.

Bu durumda, iigiincii kiginin gdsterdi[i teminatm iadesi genel hiiki.imlere

g6re yaprlrr.86

Alacaklt, istihkak davasmda davactnm tazminata mahkum edilmesini istemesine ra[men fazlaya iligkin hakkrnr sakh tutmamrg ise, fazla tazminat igin ayrr bir dava agamaz. Alacakh, istihkak davasmm reddine iligkin icra tetkik mercii kararrndan sonra dopan zaran igin, her halde genel mahkemelerde dava agabilir. Qtinkii, icra tetkik merciinin karan, sonradan do$an zarar igin kesin hiiktim tegkil etmez. Alacakh istihkak davasrnda ytizde krrk tazminatl veya daha fazlasrnr istemig, fazlaya iligkin hakkrnr da sakh tutmug ve icra tetkik mercii de alacakhnrn

84 85 86

Bkz. iiD 30.1.1968, s67/B5r (RKD 1968/5-6 s. 50-51; ABD Karg. yuk. s.97. Bkz. yuk. s.46.

rg6rt2;. 355).

r02

$ 12. istihkak Dqvasmds Haksu

ihtiati

Tedbirden Dolay Tazminat

istedi$i kadar tazminata mahkum etmig ise, alacakh sakh tuttu[u fazlaya iligkin tazminat igin genel mahkemelerde ayn bir (ek) dava agabilir.

Alacakh fazlaya iligkin hakkrnr sakh tutmasrna ra[men, icra tetkik mercii istenen tazminattan daha azna karar vermig olabilir. Bu durumda alacakh ayn bir tazminat davasr agamaz. D) MAL BEDELININ HAKSIZ OLARAK ERTELENMESi NEDE. NiYLE TAZMINAT icra tetkik merciinin, istihkak davast konusu mahn bedelinin yargrlarna sonuna kadar odenmemesi veya teminat kargrh[rnda ddenmesine iligkin kararr (if m. 97,X) da, hukuki niteli[i bakrmrndan bir ihtiyati tedbir kararrdrr. Bu nedenle bu halde de, istihkak davasmm reddine karar veren icra tetkik merciinin, iiK m. 97,XIII htikmiine g6re davacryr asgari yi.izde krk tazminata mahkum etmesi gerekir. Yargrtay ise kargr gdriigtedir.sT Her halde alacakh, istihkak davastnm reddine iligkin icra tetkik mercii karannrn kesinlegmesinden itibaren bir yrl iginde, mahn bedelinin haksrz olarak odenmemesi (veva teminat karsrhprnda <idenmesi) karan (iiK m. 97,X) nedeniyle ulradr[, odenmesi igin, genel mahkemelerde i.igtincii kigiye kargr ayn bir tazminat ^r*tn davasr agabilir.
E) HAKSTZ

iir m.97,xI[.

isriyeri

TEDBIRDEN DOLAYT TAZMNAT DAVAST-

dir.88

iif m.97,XI[ hi.ikmti, HUMK m. ll0,a ""iiK'nun bu hiikmii,

g6re ozel hiiktim niteli!iindeba[rmsrz agrlan haksrz ihiiyati tedbirden dolayr lazmi-

nat davasrnda uygulanmaz.

Ugiincti kiginin almrq oldu[u haksrz icra takibinin ertelenmesi karannrn yerine getirilmesinden dolayr zarara uprayan alacakhnrn, bundan do[an zararntr hiiktim altrna alabilmesi igin ayn bir tazminat davasr agmasrna gerek yoktur. m. 97,xrrr htikmiine g6re, alacakhnrn u[radrgt zarai aynr davada Qtinkii, karara baflanrr. oysa HUMK m. 110'a g6re haksrz ihtiyati tedbirden dolayr

iir

zarara ulrayan ayrr bir tazminat davasl agmak zorundadrr.

istihkak davastnt reddeden icra tetkik merciinin hiikiimde karar verebilecepi tazminat, alaca[rn almmasr gereken miktanrun ytizde krrkrndan aga[r olamaz. Dolayrsryle alacaklr bu orana kadar olan zararrnt ispat etmek zorunda deEildir. zararrn dahafazla oldu[u iddia ediliyorsa bunun ispat edilmesi gerekir. HUMK m. 110'a gdre agrlan davada ise haksrz ihtiyati tedbirden dolayr zarara ulrayan gergek zarartnr ispat etmek zorundadrr.

Bkz. 13. rD 6.r.1974,4576t27s6 :l 88

Bkz. yuk. s.2.

Urro p77tz s.239-240).

$ 13. Halrsu lhtiyati

$

Tedbire iltskin Diger Tazminat Davalart

r03

13. HAKSTZ irrTiyAri rrnninr iri$rilv oicnn TAZMiNAT DAVALARI A) HAKSTZ isriyari HACiZDEN DOLAYT TAZMINAT DAVAST
Haksrz ihtiyati hacizden dolayr da tazminat davasr agrlabilir

(iif

m. ZSq).

ihtiyati haciz koyduran alacakhnrn, sonugta haksrz grkarsa borglunun veya iigiincii kigilerin bu yiizden u[rayacapr zaran kargrlamasr gerekir. ihtiyati
haciz isteyenin bu zararlardan sorumlu olmasl nedeniyle, baglangrgta bir teminat gdstermesi de zorunludur (iiK m. 259\. Ancak alacak bir ildrna dayanryor ise, teminat aranmaz. Alacak il6m mahiyetinde bir vesikaya m. 38) dayanryor ise, mahkeme teminata liizum olup olmadrlrnr takdir eder. Haksrz ihtiyati hacizden dolayr agrlan tazminat davasr ile haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davasr arasrnda benzerlikler ve farklar vardrr. ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbirin haksrz olarak konulmasrndan dolayr agrlacak tazminat davasrnrn davacrsr, aleyhine ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir karan ahnan taraf olabilece[i gibi bunlardan zarar gciren iigiincti kigi de olabilir. ihtiyati tedbirlerde bu durum doktrin tarafrndan kabul edildili halde, ihtiyati haciz baknnrndan iiK m. 259'da agrk htikiim vardrr.8e Bu davalann davalrsr ise, ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir koyduran kigidir.m Haksrz ihtiyati hacizden dolayr agrlan tazminat davasrnda da, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davastnda belirttigimiz gartlar aranrr. Bunlan krsaca belirtebiliriz. Her geyden 6nce, borglunun mallarr igin ihtiyati haciz karan alrnmrg ve bu karar yerine getirilmig olmahdrr. Haksrz ihtiyati haciz koydurulmuq olmahdrr. Yani, ihtiyati haciz koydurmug olan alacaklr, sonugta haksrz grkmahdrr. Mesel6, borglunun ihtiyati haciz sebeplerine itirazr kabul edilmig ve ihtiyati haczin kaldrrrlmrq olmasr (iiK m.265) veya alacaklrnrn agmrg oldu[u itirazrn iptali davasrnr (iiK m.67) kaybetmig olmasr gibi. Borglu veya iigi.incii kigi, bu haksrz ihtiyati haciz nedeniyle bir zzrara up-

(if

ramrg olmahdr.

Aynca haksrz ihtiyati haciz ile zarar araslnda uygun illiyet balrntn bulunmasr da gereklidir.

Davah alacakhnrn zarardan sorumlu olabilmesi igin her sur aranmaz; yani kusursuz sorumluluk esasr kabul edilmigtir.er

ki davada da ku-

Her iki dava da genel mahkemelerde normal bir tazminat davast gibi 96riiliir. Yetkili malrkeme konusunda. haksrz ihtivati haciz bakrmrndan iiK m.

8e Bkz. eo Bkz.

er

vuk. s.93 dn. 55-56 civarr. yuk. s.94 dn.57 civan. Bkz. vuk. s.9l vd.

104

13.

Haksu ihtiyati Tedbire iliSktn Dtger Tazminat Davalarr

2l9lItr/'te hiikiim oldulu halde, haksrz ihtiyati tedbirler bakrmrndan btiyle bir hiiki.im yoktur.e2 Her iki davada da BK'nun 60 mcr maddesindeki bir yrlhk zamanatlmlnm uygulanacalt, Yargttay tarafindan kabul edilmigtir.e3 ihtiyati hacizlerde zamana$rmr mi.iddeti haczin kalktrlr tarihten, ihtiyati tedbirlerde ise, ihtiyati tedbirin hakslz ahndrlrna dair hiikmtin kesinlegmesinden itibaren iqlemeye baglar.ea
B) HAKSIZ TECAVUZtnq Ogr',i KARARINDAN DOLAYITAZMT_ NAT DAVASI

Kaymakam ve valilerin, 3091 sayrh Kanunaes gdre verdikleri gayrimenkule tecaviiztin defli (<inlenmesi) kararlan, hukuki niteliSi bakrmrndan bir gegit ihtiyati tedbir kararlarrdr.e6 Bu nedenle, gayrimenkule tecavuz edilen kigi (zilyet), bu konuda dava agmadan cince, kaymakam veya valiye bagvurmak veya ihtiyati tedbir kararr istemek hususunda bir segim hakkrna sahiptir. 3091 sayrh Kanuna gcire yaprlan bagvuru srrasmda,taraflar arasmdaki tagrnmaz mal anlagmazh[r hakkrnda, mahkemece ihtiyati tedbir karan verilmig iie, artrk bu kanun htikiimleri uygulanamaz(3091sayrh K. m. l4,I). Bu Kanuna gore, gayrimenkule tecaviiz ve mtidahalenin onlenmesine karar verilmesinden sonra hukuk mahkemesinde dava afrlabilir. Hatta bu kararda, tagtnmaz mal i.izerinde iistiin hak iddia edenlerin davd agmasr gerektigi belirtilir (3091 sayrh K. m. 7). Bu davaya bakan mahkeme, idari makam tarafindan verilmig olan karan deligtirebilir veya kaldrrabilir. Ancak, bu kanuna gore idari makam tarafindan verilmig bir dnleme karan varken, taraflarca tagrnmaz mal anlaqmazh[rna iligkin dava agrlmadan 6nce mahkemelerce ihtivati tedbir kararr verilemez (3091 sayrh K. m. l4,II).

yati tedbir kararr verildikten

Gayrimenkul hakkrnda, adliye mahkemesinde dava agrldrktan veya ihti-

gayrimenkule tecaviiziin ve miidahalenin'dnlenmesine idari makamlarca karar verilemez (3091 sayrh K. m. l4,I). Mahkeleye yaprlan tagrnmaz malla ilgili bagvuru Medeni Kanuna gore mtidahalenin veya tecaviizi.in def i drgrnda ise-bu durum idarenin sorugturma yapmasrna ve karaivermesine engel degitair.

sonra, .bu kanun hiiktimlerine dayanarak

n, ihtiyati tedbir karan mahiyetinde oldulundan, bu karann

92
93

Kaymakam veya valinin bu Kanuna gdre verdikleri tecavtiziin def i karahaksrz oldulunun

94 95

Bkz. yuk. s.95. Bkz. yuk. s.92. TORE s. 133; Ayrrca bkz. yuk. s. 92. 3091 sayrh ragnmaz Mal zilyetlisine yaprlan Tecaviizlerin onlenmesi Hakkrnda Kanun ve Bu Kanunun Uygulama gekil ve Esaslanna Dair yOnetmelik igin bkz.

l5.l2.l9l4c"r,lc/-nr' Rrl 1l " lgS5savr 18828). Kr'..--rV s.4417.

RG

$ 13. Haksu lhtiyati Tedbire lliskin Di[er Tazminat Dqvalqrt

t05

anlagrlmast halinde de, zarar goren taraf di[er tarafa (kararr istemiq olana) kargr,

haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr hiikiimlerine gcireeT, (adliye

mahkemesinde) tazminat davasr agabilir.

c) HAKSTZ vUnUrUrYi DURDURMA KARARINDAN DOLAYI TAZMINAT DAVASI

ihtiyati tedbirler ile yi,iriitmenin durdurulmasr m{iessesesi aynr de[ilse de, aralarrndaki benzerlikler de inkar edilemez.es Her qeyden once yi.iriitrnenin durdurulmasr da ihtiyati tedbirler gibi gegici nitelik taqrmaktadrr. Bu kararlar da, taraflardan birinin isteli halinde ve teminat kargrhfmda verilir. Ytiriitmenin durdurulmasr karan verilmig olmasr, davacrrun hakh oldulunu ve karartn iptal edilecelini gtistermez. Agrkladrlrmrz gekilde yiiriitmenin durdurulmast karan verilmig ve dava sonucunda bu karann haksrz oldu[u anlagrlmrg olabilir. Haksrz yiirtitmenin durdurulmasr kararlanndan dolayr btr zamr meydana gelmigse, yiiriitmenin durdurulmasrra yol agan tarafin bu zaran tazmin etrnesi gerekir. Ytiriitmenin durdurulmastna teminat kargrhlrnda karar verilmesinins amacl, ilerde ytiri.ifinenin durdurulmast karannur haksz grkmasr halinde, kargr tarafin u$ayacalr zararlann tazminini sa[lamaktr. Davacr, yilriitmenin durdurulmasmdan zarar goren idare veya iigtincii bir kiqi olabilir. Davah ise ytirtifinenin durdurulmasura yol agan, idari yargrdaki davanur davaclsrdr. Bu tazrninat davasura da adliye mahkemelerinde baklltr.'* Qi.inki.i bu dava da niteligi itibariyle haksrz fiil benzeyen bir davadrr.r0r Bu davada da haksrz ihtiyati tedbir ve haksrz ihtiyati hacizde^n dopan tazminat davalannda oldupu gibi, kusursuz sorumluluk ilkesi gegerlidirro2 Yargrtay da igtihatlarlnda buradaki sorumlulu[un kusursuz sorumluluk olduSunu belirtmigtir.'"'

97 98

Bkz. yuk. s. 85 vd. Bkz. yuk. s.6. 99 Bkz. IYLIK m. 27: AYIMK m. 62. 100 KURU-IV s. 4409 dn. 391-393. t01 Bkz. yuk. s. 85. l0z KURU-IV s. 4409. Ayrrca bkz. s. 105 vd.
103

Bkz. 4. FID. l7.l}.Lg77, 889t19687 (KARAHASAN

9.1 1.1959, 66r3t7954

s'

1205-1206);

+'

11p

(KURU-IV

s. 4410).

107

SONUQ

ihtiyati tedbirler, davacrnm davayr kazanmasr durumunda dava konusu

geye kavugmasrnr garanti altrna alabilmek igin, dava agrlmadan 6nce veya dava strasmda hdkim tarafindan emredilebilir.

ihtiyati tedbirler genel olarak Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununda diizenlpnmig olmakla beraber 6zel kanunlarda da ihtiyati tedbirlere iligkin htikiimler vardrr. Gayrimenkuller hakklnda ihtiyati tedbir olarak fera[dan men (devrin 6nlenmesi) karan verilmesi menfaatler dengesine daha uygun dtgmektedir. Gerekti[inde buna ilave olarak gayrimenkultin yediemine teslimine de karar verilmelidir. Menkuller bakrmrndan almacak tedbir malln niteligine grire belirlenmelidir. Menkul mahn muhafazasr ve saklanmasr mtimkiin ise icra, mahkeme veya banka kasasrnda saklanmasr uygun olur. Muhafaza ve saklanmasr mtimki.in olmayan mallar her iki tarafin muvafakati halinde taraflardan birine, taraflar o konuda anlagamazlarsa iigtincii bir kigiye yediemin olarak brrakrlmahdrr.

ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine teslim konusunun kanunda diizenlenmesi uygun olur. Yaprlacak bu diizenlemeyle yedieminin hak ve borglarr ayrlntrh olarak tespit edilmelidir. Ayrrca yediemin segilen kiginin yedieminli[i kabul etmesi konusunda vasili[i kabul miikellefiyeti gibi yedieminlili kabul mi.ikellefiyetinin kabul edilmesi uygun olur; hakh sebeplerin varh[r ve yedieminin bagvurmasl halinde, mahkemece bu miikellefiyet kaldrrrlabilmelidir.
Kural olarak her davada ihtiyati tedbir karan verilebilmeli; ancak, ihtiyati tedbir karan verilemeyecepi bir kanun htikmtiyle kabul edilmig ise, ihtiyati tedbir karan verilirken bu tiir srntrlamalara dikkat edilmelidir.
Mahkemelerin grirevine giren dava ve igler kanunlarda agrkga belirtilmiq olup, mahkemeler gdrevlerine girmeyen dava ve iglere bakamayacaklarlndan bu dava ve igler hakknda da ihtiyati tedbir karan vermemelidirler. Mahkemeler teminat, diizenleme ve eda amagh tedbirlere karar verebilirler.

ihtiyati tedbir karan vermek, yalnz mahkemelere ait bir grirev ve yetki oldu$undan hakemler ihtiyati tedbir karan veremezler.
Dava agrlmadan once ihtiyati tedbir karan verilmig ise on gi.in iginde esas hakkrndaki davanm agtlmasr gerekir. Ancak buradaki si.irenin de tefhim veya teblig tarihinden itibaren baglamasr uygun olur.

108

Sonug

Dava agrlmadan tjnce ihtiyati tedbir, bu tedbirin en az masrafla ve en 9abuk nerede yerine getirilmesi miimkiin ise o yer mahkemesinde veya esas dava igin yetkili olan mahkemeden istenebilmelidir. Dava agrldrktan sonra ise her ttirlii ihtiyati tedbir, yalntz davaya bakmakta olan mahkemeden istenebilir; yalnrz bu mahkeme dava agrldrktan sonra ihtiyati tedbir kararr verebilir. Doliyrsryle, dava agrldrktan sonra bu davaya bakan mahkemeden bagka bir mahkemenin vermig oldulu ihtiyati tedbir kararr gegersiz sayrlmahdrr. Hdkimin reddedilmig olmast ihtiyati tedbir karan vermesine veya verilmig ihtiyati tedbire kargr yaprlan itirazr incelemesine engel tegkil etmez.

ihtiyati tedbir dava agrlmadan <ince veya dava srasmda istenebilmeli; hi.iki.im verildikten sonra ihtiyati tedbir istenememelidir. ihtiyati tedbirin balrmsrz dilekgeyle istenmesi uygun olur. ihtiyati tedbir talebini inceleyen hdkim esas hakkrndaki hukmtinti peginen ihsas etmekten kagtnmahdrr. ihtiyati tedbir talebi iizerine yaprlan incelime sonucunda talep hakh gdri.iltirse ihtiyati tedbir kararr verilmeli, talep hakl g6ri.ilmezse tedbir talebi reddedilmelidir.

dir.

ihtiyati tedbir muhakemesinde taraflar davet edilmelerine raSmen gelmemiglerse mahkeme dosyantn iglemden kaldrnlmasr usultine bagvurabilmeli-

ihtiyati tedbirde ihtiyati tedbir karan verebilmek igin tam bir ispat aranmamahdr; davanm isbatrna elverigli delil bulunmasr da zorunlu degildii.
gereken hallerde tutulan tutanalrn kargr tarafa teblig edilecegine iligkin olarak yasaya bir htiki.im konulmasr uygun olur. ihtiyati tedlir karartrn y.iin.

Mahkemece verilen ihtiyati tedbir karannrn ve fiilen yerine getirilmesi

mesi srasrnda yaprlan iglemlere kargr gikayet yoluna bagvurulabiimelidir. Tedkq.T de.vam effi$i siirece ve hiiki.im niiit"n" kadar gikayet hakkr kullanrlaPf bilmelidir. ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesina iligtin gikayetler, ihtiyati tedbir karannr veren mahkemece incelenmelidir.

getiril-

ihtiyati jgdbir giderleri esas hakkmdaki davada istenebilir, ayrr bir dava ile istenemez.Ihtiyatitedbir karanna aykm davranrqta bulunan kimse cezalandrnlmahdrr. Ancak fiilin iglendigi srrada hukuken geierli ve sonradan kalkmamrg bir ihtiyati tedbir karanrun mevcut olmasr gereklidir. ihtiyati tedbir isteyenin on giinliik stire iginde esas hakkmdaki davasrnr aqmamasr halinde ihtiyati tedbir karan kendili[inden sona erer. ihtiyati tedbir karar alan taraf on giinliik siire iginde dava agmasma ragmen HUMK m. 109'daki iglemleri yapmamr$ ise ihtiyati tedbir kararr bundin etkilenmemeli, sadece kargr tarafin bagvurusu tizerine ihtiyati tedbir fiilen kaldrnlabilmelidir. Hiiktim ihtiyati tedbir koydurmug tarafin lehine ise ihtiyati tedbir kararrnm hiikiim kesinleginceye kadar devam etmesi uygun olur.

Sonug

109

Dosyanm iglemden kaldrrrlmasr halinde, o davada verilmig olan ihtiyati tedbir bir ay stire ile gegerli kalmah, bu stire iginde dava yenilenmezse ihtiyati tedbir sona ermelidir. Durum ve gartlann defiqmesi halinde ihtiyati tedbir karan mahkeme tarafindan deSigtirilebilir ve kaldrnlabilir. Mahkeme ihtiyati tedbirin teminat kargrh$rnda kaldrrrlmasrnm istenmesi halinde, ihtiyati tedbirin teminat i.izerinde devam etmesi qartryla dnceden vermig oldulu tedbiri kaldrrabilmelidir. ihtiyati tedbir isteyenin tedbiri haksrz olarak koydurdu$u anlagrlrrsa, kargt taraf veya i.igtincii kigi, bu haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle u$radrklarr zararrn ddenmesini, ihtiyati tedbir koydurmug olan taraftan ayn bir tazminat davast ile isteyebilmelidir. Bu davanm gartlarrrun belirlenmesinden sonra sorumlulu[un kusursuz sorumluluk oldu[u ve zamanattmt siiresinin de bir yrl oldu$u yasada belirtilmelidir. Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davast esas davaya bakan veya tedbir karannt veren mahkemede dahi gortilebilmelidir. Aynca bu dava bakrmrndan belirlenecek gartlar ve di[er hususlar haksrz ihtiyati hacizden dolayr, haksrz tecaviiziin defi karanndan dolayr, haksrz ytirtitmeyi durdurma kararmdan dolayr agtlan tazminat davalarrnda da uygulanmahdrr.

irciri MEVZTJAT

ll3

SAYILI HUKUK USI.JLU MUHAKEMELERi KANUNU

1086
Madde 9- (Deligik: 301411973-17ll/l md.) Her dava, kanunda aksine hiiktim bulunmadftga agrldrSr tarihte davahnrn Ttirk Kanunu Medenisi gerelince ikametgahr sayrlan yer mahkemesinde gdriiliir. Davahmn ikametgahr belli deSilse, davaya Tiirkiye'de son defa oturdulu yer mahkemesinde bakrlr.
Davah birden fazla ise, dava bunlardan birinin ikametgaht mahkemesinde agiltr. $u kadar ki, kanunda dava sebebine gOre davahlann tamaml hakkrnda ortak yetkiyi ta$lyan bir mahkeme belli edilmig ise, davaya o mahkemede bakrlu. Ancak davanrn, strf davahlardan birini kendi mahkemesinden bagka bir mahkemeye getirmek amactyla agrldr[r belirtiler veya bagka delillerle anlagrlusa mahkeme onun hakkmdaki davayt
ayrrarak yetkisizlik karan verir. Boganma veya ayrrhk davalannda yetkili mahkeme, davaclnln ikametgahr veya eglerin davadan ewel son defa altr aydan beri birlikte oturduklan yer mahkemesidir. Madde 2l-Haksrz bir fiiiden miitevellit dava o fiilin vuku buldulu mahal mahkemesinde ikame olunabilir. Madde 29- Agalrdaki hallerde hakimbizzat kendisini reddedebilir veya iki taraftan biri canibinden reddolunabilir: l- Davada iki taraftan birine nasihat vermig veya yol gOstermig olmast, 2-Davada iki taraftan biri veya iigiincU gahn muvacehesinde kanunen icap etmeden reyini beyan etmig olmasr. 3- Davada gahit veya ehlihibre veya hakem ve yahut hakim srfatiyle dinlenmig veya hareket etmig olmast, 4- Davarun d0rdiincU dereceye kadar (bu derece dahil) civar hstmlanna ait bulunmasr. 5- Dava esnasrnda iki taraftan birisiyle davasr veya aralarurda bir diigmanhk bulunmasr, 6- Umumiyetle hakimin bitaraflrfrndan giipheyi mucip esbabt muhimme bulunmasl.

Madde 74- Kanunu Medeni ile muayyen hokiimler mahfuz olmak iizere hakim
her

iki tarafin iddia ve mi.idafaalariyle mukayyet olup ondan fazlasma veya

bagka bir

geye hiikiim veremez. Tahakkuk edecek hale gOre talepten noksan ile hiiktim caizdv.

Madde 96- Bir davada verilecek teminat mahkemenin takdir edece$i nakit veya mahkemece kabul olunacak sehim ve tahvil veya gayrimenkul rehin veyahut muteber bir banka kefaleti veya katibiadilden musaddak senetle kefil iraesi suretiyle yaprlr. iki taraf teminatrn nevi ve geklini mukavelenamelerinde tasrih etmiglerse teminat ona gore tayin olunur. Kanunun bagka gekilde teminat gOsterilmesine m0saade ettipi haller bundan miistesnadr. Madde 101- Hakim iki taraftan birinin talebiyle davarun ikamesinden ewel veya sonra agagrda gosterilen hal ve gekillerde ihtiyati tedbirler ittihazrna karar verebilir:

t14

1086 Sayfu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

l-

Menkul ve gayrimenkul mallann ayni miinazaah ise bunun haciz veya

yediadle tevdiine,

2-Minazaah geyin muhafazasr igin lazrmgelen her tiirlii tedbirlerin ittihazma,

3- Kanunu Medeni ile muayyen hallerde nafaka ahnmasrna,

4- Aynltk veya boganma davasr iizerine Kanunu Medeni mucibince icap

eden

muvakkat tedbirlerin ittihazrna. Madde 102- (Mtilga: 18/411929- 14241342 md.) Madde 103- 101 ve 102 nci maddelerde gdsterilen hallerden bagka tehirinde tehlike olan veya miihim bt zarar olacaSr anlagrlan hallerde tehlike veya zaran defi igin hakim icap eden ihtiyati tedbirlerin icrasrna karar verebilir. Madde 104-Haczi ihtiyatiden maada talep olunan ihtiyati tedbirlerin en az masrafla ve en gabuk nerede ifasl miimkUn ise igbu tedbirlere o mahal mahkemesi tarafrndan dahi karar verilebilir. Dava ikamesinden sonra bilumum ihtiyati tedbirlere tahkikata memur hakim tarafindan karar verilir. $u kadar ki, hakim ihtiyati tedbirin diper bir mahalde daha az masrafla ve daha gabuk ifasrnr kabul g0riirse bu hususta karar verilmek iizere o mahal hakimini naip tayin edebilir. Madde 105- Hakimden ihtiyati tedbire karar verilmesi arzuhal ile talep olunur. Bunun Uzerine derhal ve miistacelen iki taraf davet edilip gelmeseler bile ikiiza eden karar verilir. Miistacel veya miiddeinin hukukunu derhal muhafaza zanxi olan hallerde her iki mraf davet edilmeksizin dahi ihtiyati tedbire karar verilebilir.

Madde 106' ihtiyati tedbir karan, icabr halinde kuvvei miisellaha istishabivte icra dairesince tatbik olunw. $u kadar ki haczi ihtiyatiden maada tedabirlerin tatbiki mahkeme yaa igleri miidtiriine veya katiplerinden birine de tevdii olunabilir.
olunur.

Karartn sureti alakadarlara icra esnasrnda ve bulunmazlarsa mliteakiben tebliE

Madde 107' Gryaben verilmig olan ihtiyati tedbir kararlarna itiraz caizdir. igbu . itiraz icranm tehirine karar verilmedikge icranrn tehirini miistelzim degildir. Madde 108'itiraz arzuhal ile yaprlrr ve ewakr siibutiyeside arzuhale raptolunur.

ihtiyati tedbir kararrna itirazdan ewel dava ikame edilmig ise itiraz arzuhali tahkikat hakimine verilir. 104 iincti maddenin son fikrasr hukmu mahfuzdur. itiraz vukuunda hakim iki tarafi davet ve herbirini istisma ettikten sonra kararrm tadil veva tebdil veya refedebilir. $u kadar ki iki taraftan biri veya ikisi gelmezse evrak uzerine tetkikar icrasiyle karar verilir. Madde 109'ihtiyati tedbir kararr dava ikamesinden ewel verilmig ise tatbik edilmig olsun olmasm karann verildili tarihten itibaren on giin zarfnda esas hakkrnda dava ikamesi lazrmdn. Bu mtiddette mtiddei davasrnr ikami eyledif,ini musbit evrakr, kararr tatbik eden memura ibrazla dosyaya vaz'i ve kaydettirerek .irkabilinde ilmiihaber almapa mecburdur. Aksi takdirde ihtiyati tedbir bir giina merasime hacet kalmaksrzn kendili[inden kalkar ve iktizastna gdre vazolunan tedbirin fiilen kaldrllmasr ihtiyati

tedbiri tatbik eden daire veya memurdan talep olunabilir. Madde 110' ihtiyati tedbir karannr talep eden taraf bundan dolay diger tarafin ve iigiincii gahsrn dugar olmast muhtemel zarar ve ziyanlanna mukabil timinit iraesine

1086 Sayfu Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu

ll5

mecburdur. icabr hale g6re hakim igbu mecburiyeti refedebilir ve ihtiyati tedbir karannr talep eden Devlet veya miizahareti adliyeye nail kimse ise teminat iraesi lazrm gelmez.

Madde 111- Aleyhine ihtiyati bir tedbire karar verilmig olan taraf teminat gosterirse icap ve vaziyete gclre bu tedbir tebdil veya refi olunabilecegi gibi vaziyet ve geraitin tebeddiili.i sabit olursa ihtiyati tedbirin teminatsz taiJil ve ref i de caizdir. Madde 112- Esas hakkurda mahkeme tarafindan verilen karann teftrim veya teblip olunmastm milteaakrp ihtiyaten icra krhnmrg olan tedbir miirtefi olur. $u kadar ki mahkeme hilkmiin icrasrnr temin igin igbu tedbirin tayin edeceli miiddet zarfrnda devamrna karar verebilir. Madde LL3- ihtiyati tedbirin ittihazrna miitaallik evrak, dava esas dosyasiyle birlegtirilir. Madde 1131L- (Ekz 30l4ll%3-l7lll2 md,.) ihtiyati tedbir karannm uygulanmasr dolayrsiyle verilen emre uymayan veya o yolda ahnmrg tedbire aykrr davranryta bulunan kimse eylemi T.C.K. na gOre daha atrr bir cezayr gerektirmedigi takdirde, ait oldu$u ceza mahkemesince bir aydan altr aya kadar hapisle cezalandrrlr. Madde 176- (Defiqikz 301411973-1711/l md.)

Adli
f.

ara vermede ancak agafrdaki dava ve igler g6riilUr:

ihtiyati tedbir, ihtiyatihaciz ve delillerin tespiti, deniz raporlarrnrn ahnmasr ve dispeggi tayini istekleri ve bunlara kargr yaprlacak itirazlar hakkrnda karar verilmesi,
2. Aravermede yaptlmasma karar verilen kegifler, 3. Her gegit nafaka davalan,

4. Velayet ve vesayet iglerine ait davalar, 5. NUfus davalan, 6. Hizmet akdinden dolan davalar, 7. Krymeti ewakm kaybrndan dogan iptal davalan, 8. Tahkim babrndaki htikiimlere gOre mahkemenin gOrevine giren anlagmazlft ve
igler,

f. iflas ve konkordatoya

ait davalar,

10. Kanunlann sulh mahkemesini veya hakimini gdrevlendirdigi dava ve igler,

Kanunlarda ivedi oldulu veya adli aravermede de bakrlabilecegi belirtilen veya basit yargrlama usuliine balh tutulan bagka dava ve igler,
12. Mahkemece taraflardan birinin istegi tizerine ivedi giirtilmesine karar verilen dava ve igler, (Deligik ikinci fikra: 261211985-3156/5 md.) Taraflann uyu$masr halinde veya dava bir tarafrn yoklulunda gdriilmekte ise hazr olan tarafrn istepi iizerine yukandaki iq ve davalara bakrlmasr adli ara vermeden sonraya braktlabilir. Adli araverme siiresi iginde, yukardaki frkralarda gOsterilenler dqrnda kalan dava ve iglerle ilgili olarak verilen dava, kargrlft dava ve temyiz dilekgeleri ile bunlara

ll.

kargr verilen cevap dilekgelerinin ve dosyasr iglemden kaldrnlan davalart yenileme dilekgelerinin ahnmasr, ilam verilmesi, her tiirlii tebli[at, dosyantn bagka bir mahkemeye ve Yargrtaya gOnderilmesi iglemleri de yaptlr. 7201 sayrh Tebligat Kanunu hiikiimleri sakhdrr. Bu madde hiiki.imleri Yargrtay incelemelerinde de uygulanrr.

116

1086 Sayfu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

Madde 177- Bu kanunun tayin ettipi miihletlerin bitmesi tatil zamaruna tesadiif
ederse bu miiddetler ayrrca bir karar verme[e lUzum olmakszm itibarin yedi gi.in evvel uzatrlmrq addolunur.

tatil bittigi gtinden

Madde 179- @eligik 261211985-3156/6 md.)

Dava dilekgesinde agalrdaki hususlar bulunur: 1. Taraflann ve varsa kanuni temsilci veya vekillerinin ad ve soyadlarr ile adres-

leri.
2. Agrk bir gekilde dava konusu, 3. Davacmm iddiasmm dayana[r olan biitiin vaknlann sra numarasl altmda agrk Ozetleri ve delillerinin nelerden ibaret oldugu, 4. Hukuki sebeplerin cizeti, 5. Agft bir gekilde iddia ve savunma, 6. Kargr tarafrn hangi s0rede cevap verebilece[i, 7. Davacrnrn veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzasr.

Madde 186- Dava ikame edildikten sonra iki taraftan biri mtiddeabihi ahara temlik ederse diSer taraf muhayyerdir. Dilerse temlik eden taraf ile olan davasmdan
sarfinazar ederek mtiddeabihe temlik eden kimseye kargr dava eder. Bu suretle davayr kazarursa mahkumunaleyh, miiddeabihi kendisine temlik eden kimse ile beraber masarifi muhakemeyi kefaleti miiteselsile ile vermeSe mahkiim olur. Dilerse davasrnt miiddeabihi ahara temlik eden taraf hakkrnda zarar ve ziyan davasrna tebdil eder.

Madde 194- Ayru davarun diter mahkemede derdesti riiyet olduguna miistenit itirazal iptidaiyenin kabulii halinde dava ikame edilmemig addolunur.
Madde 317- Sahtelik iddiasr 308 inci madde ile mevaddr miitaakrbesi ahkamma tevfikan tetkik olunur. Sahteligi iddia krhnan senedin ehlihibre marifetiyle tetkik ve
tatbikma ve vakayi ve hadisattan haberdar olanlarrn istimarna karar verildili takdirde bu kabil senedat neticei hiikme kadar bir giina muameleye esas ittihaz krlnmaz. Ancak bu senede miisteniden evvelce ittihaz edilen ihtiyati tedbirlere de halel gelmez ve ledelhace senet sahibi hukukunun muhafazasr zrmnmda sair ihtiyati tedbirlere de tevessiil edebilir. Madde 388- (Defipikz 26/2/198*3156/16 md.) Karar aga$rdaki hususlan kapsar: l. Kararr veren mahkeme ile hakim veya hakimlerin ve tutanak katibinin ad ve soyadlarr ve sicil numaralan, mahkeme gegitli srfatlarla gdrev yaplyorsa karann hangi

srfatla verildipi,

ma sebepleri, sabit g0riilen vakralarda bunlardan grkanlan sonug ve hukuki sebep, 4. Hiiktim sonucu ile varsa kanun yollan, 5. Karann verildiSi tarih ve hakim veya hakimlerin ve tutanak katibinin imzalan, Htik0m sonucu ktsmrnda, gerekgeye ait herhangi bir sdz tekrar edilmeksizin, istek sonuglanndan her biri hakkrnda verilen hiikilmle taraflara yi.iklenen borg ve tanlnan

2. Taraflann ve davaya katrlanlarrn kimlikleri ile varsa kanuni temsilci ve vekillerinin ad ve soyalarr ile adresleri, 3. iki tarafin iddia ve savunmalarrnm Ozeti, anlagtftlarr ve anlagamadrklarr hususlar, ihtilaflt konular hakkrnda toplanan deliller, delillerin tartl$masl ret ve Ustiin tut-

1086 Sayfu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

ll7

haklann, miimkiinse slra numarasr altrnda birer birer, agrk, gtphe ve tereddilt uyandrrmayacak gekilde gOsterilmesi gereklidir.

Madde 409- @efiqik 26/2/1985-3156/18 md.) Oturuma gagnlmry olan taraflann higbiri gelmedigi veya gelip de davay takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dava yenileninceye kadar dosyanm iglemden kaldmlmasrna karar verilir. Oturum giiniintin belli edilmesi igin taraflann baqvurmasr gereken hallerde, giin tespit ettirilmemig ise, son iglem tarihinden baglayarak bir ay gegmekle birinci frkra h[kmU uygulanr. Yukarrdaki fikralar hUkm[ gerelince dosyasr iglemden kaldrrlmrg olan dava, iglemden kaldmldrpr tarihten baglayarak tig ay iginde taraflardan birinin dilekge ile ba;vurmasl iizerine yenilenebilir. Yenileme dilekgesi, oturum, giin, saat ve yerini bildiren ga[n kalrdr ile birlikte taraflara tebli! olunur. Dava, dosyanrn iglemden kaldrnldrf,r tarihten baglayarak bir ay gegtikten sonra
yenilenirse yeniden harg alrrur. Bu harg yenileyen tarafindan Odenir ve kargr tarafa yUklenemez. Bu gekilde harg verilerek yenilenen dava, yeni bir dava sayrlmaz. iqlemden kaldnrldrgr tarihten baglayarak tig ay iginde yenilenmeyen davalar agrlmamrg sayrlr ve mahkemece bu hususta kendilifinden karar verilerek kayrt kapatrlrr. Birinci ve ikinci fikralar gerepince iglemden kaldnlmasma karar verilmig ve sonradan yenilenmig olan dava, ilk yenilemeden sonra bir defadan fazla takipsiz buakrlamaz. Aksi halde beginci fikra hiikmti uygulanr. Madde 427- (Defipikz 16/7/1981-2494123 md.)

Mahkemelerden verilen nihai kararlara kargr temyiz yoluna bagvurulabilir. Davada hakh grkmrg olan taraf da hukuki yaran bulunmak qarttyla, hUkm[ temyiz edebilir. (Deligik iki, iig, ddrt ve beginci frkraz 26/2/1985-3156/19 md.): Miktar veya de$eri on milyon lirayr gegmeyen tagrnrr mal ve alacak davalanna

iligkin nihai kararlar kesindir. Alacagrn bir ksmmrn dava edilmig olmasr halinde, on milyon lirahk kesinlik srnm alaca$m tamamlna gdre belirlenir. Alaca[rn tamammln dava edilmig olmasr halinde, hiiktimde, asrl isteminin kabul edilmeyen bOltimii on milyon lirayr gegmeyen tarafin temyiz hakkr yoktur; 9u kadar ki kargr tarafga temyiz yoluna bagvurulmasr halinde, diizenleyecepi cevap dilekgesinde temyize iligkin itirazlannr ileri siirmesi milmkiindtir. 438 inci maddenin birinci fikrasrndaki iki yiiz milyon lirahk durugma smn ile 440 rncr maddenin iigiincii fikrasmrn birinci bendindeki ytiz elli milyon lirahk karar dtizeltme srnrlnln belirlenmesinde yukarrdaki fikra htikmii ktyasen uygularur.' Kesin olarak verilen hiikiimlerle nitelili bakrmmdan yiiriirltikteki hukuka aykrt bir sonucu ifade eden ve Yargftay'ca incelenmeksizin kesinlegmig bulunan h0kiimler,

'

20.06.1996 tarih ve 4146 sayrh Kanunla, bu maddeden ikinci,.tigiincti, dtirdiincu ftkralannda gegen "dortyiiz bin" lirahk srnrr, "On milyon" liray4 beginci frkrasrnda gegen "dtirt milyon" lirahk durugma slnln "ikiy0z milyon" liraya ve "iki milyon" lirahk karar dtizeltme stntrt "yiizelli milyon" lirayayukseltilmig ve metne iglenmigtir. Bu parasal srnrrlar l.l.l913 tarihinden itibaren iki, I . I .2000 tarihinden itibaren d0rt katr olarak uygulantr.

i18

1086 Sayfu Hukuk Usulil Muhakemeleri Kanunu

Adalet Bakanh$rnrn g0sterecepi liizum iizerine Cumhuriyet Bagsavcrsr tarafindan kanun yaranna temyiz olunur. Temyiz istegi Yargrtayca yerinde g0ruldiilii takdirde, htiktim kanun yaranna bozulur. Bu bozma hiikmiin hukuki sonuglarml kaldrrmaz. Bozma karartntn bir drneli Adalet Bakanh[rna gOnderilir ve Bakanhkga Resmi
Gazete'de yayrnlarur.

Madde 465- Kendisiyle ailesini maigetge ehemmiyetli zarurete diigiirmeksizin masarifi lazimeyi ktsmen veya tamamen ifadan aciz olan kimselerle mtiessesatr hayriye iddia ve miidafaalannda veya icraya ve ihtiyati tedbirlere mtracaatlannda hakh olduklarrna dair delil gtisterirlerse miizahereti adliyeye nail olabilirler. Ecnebilerin mtizahereti adliyeye nail olabilmeleri muamelei miitekabilenin cari olduf,unun ispat edilmesine mUtevakkrftrr. Madde 470- Muzahereti adliye talebinin esasen varit bulunmadrpr veya sebebinin zail oldu$u mahkemece tahakkuk ederse miizahereti adliyenin kabulii hakkrndaki karar refolunur.
Madde 507- @e[igik:30/4/1973gulanrr.

lTlUr md.) Basit yargrlama usulii, Kanunlarda sayrlanlardan bagka agaSrdaki hallerde de uy1- 176 ncr maddenin iig, dOrt, beq, altl, yedi, sekiz, dokuz ve onuncu bentlerinde

yaah

dava ve iqlerde

2- Taraflan dinlemek veya dosya iizerinde karar vermek hususunda Kanunun mahkemeye takdir hakkr tanrdrg iglerde taraflann dinlenmesine karar verilmig olmasr halinde 9u kadar ki, Kanunun bagka bir yargrlama usulu gdsterdi[i haller bunun dlgmdadrr.

!i

ve e[er mukavele mucibince hakemlerin tayini iki tarafa ait ise mtiddei hakemini intihap edip kendi hakemini intihap etmesi hususunu hasmrna teblig eyledili tarihte
ikame edilmig addolunur.

Madde 523- Tahkim davast, hakemlerin tayini iqin mahkemeye muacaat edildi-

Madde 536'Hakemlerin verdi$i karar temyiz miiddeti gegince mahkeme reisi veya hakim tarafindan tasdik olunur. Tasdik keyfiyeti karar zirine ve zaplr. mahsusuna yanfu. Hakem kararlan ancak bu suretle kabili icradlr.

il9
2OO4

SAYILI iCRA VE iFLAS KANUNU

Madde 16- (Defigik: 31711940-3890/l md.) Kanunun hallini mahkemeye brraktrlr hususlar mustesna olmak uzere icra ve iflas dairelerinin yaptrtr muameleler hakkrnda kanuna muhalif olmasrndan veya hadiseye uygun bulunmamaslndan dolayr tetkik merciine gikayet olunabilir. gikayet bu muamelelerin tilrenildigi tarihten yedi giin iginde yaprlrr. Bir hakkm yerine getirilmemesinden veya sebepsiz sUr[ncemede brakrlmasrndan dolayt her zaman gikayet olunabilir. Madde 23- (Defiqik: 29 / 6 | 19 56-67 63 / 42 md.)

Bu kanunun tatbikrnda: (ipotek) tabiri ipotekleri; ipotekli borg senetlerini, irat senetlerini. gemi ipoteklerini, eski hukuk htikiimlerine gOre tesis edilmig gayrimenkul rehinlerini, gayrimenkul mUkellefiyetlerini, bazr gayrimenkuller, iizerindeki hususi
imtiyazian ve gay'imenkul teferruan iizerine rehin muamelelerini, (Menkul rehni) tabiri, teslimi me$rut rehinleri, hayvan rehinlerini, hapis hakkmr, alacak ve sair haklar tizerindeki rehinleri, Sadece (Rehin) tabiri, (ipotek) ve (Menkul rehni) tabirlerine gi'en biitiin menkul ve gayrimenkul rehinlerini ihtiva eder.

(Gayrimenkul) tabiri, gemi siciline kayrth olan gemilere de gamildir. Diler gemiler bu kanun hiikmiince menkul sayrlr. Madde 28- (Degitik: 29/6/1956-6763/42 md.) Gayrimenkul davalannda davacrnrn lehine hi.ikiim verildigi takdirde mahkeme davacnrn talebine hacet kalmaksrzrn hiikmiin teftrimi ile beraber hulasasrnr tapu ve gemi sicili dairelerine bildirir. ilgili daire bu ciheti hiikmolunan gayrimenkul veya geminin kaydrna gerh verir. Bu gerh Medeni Kanunun 920 nci maddesinin ikinci frkrasr ve
tescil edilmig gemiler hakkrnda da Ticaret Kanununun 879 uncu maddesinin ikinci fikrasr htikmiine tabidir. Gayrimenkul davast iizerine verilen karar ileride davaclnrn aleyhine kesinlegirse mahkeme, derhal bu hiikmUn hulasasmr da tapu veya gemi sicili dairesine bildirir.

Madde 32- (De[i9ik 18/211965-538/16 md.)

Para borcuna veya teminat verilmesine dair olan ilam icra dairesine verilince icra memuru borgluya bir icra emri tebliB eder. Bu emirde 24 iincU maddede yanlanlardan bagka h0kmolunan geyin cinsi ve miktarr g0sterilir ve nihayet yedi giin iginde ddenmesi ve bu mtddet iginde borg ridenmez veya hiikmolunan teminat verilmezse tetkik merciinden veya temyiz yahut iadei muhakeme yolu ile ait oldugu mahkemeden icranrn geri blraktlmasma dair bir karar getirilmedikge cebri icra yaprlacalr ve bu miiddet iginde 74 iincii madde mucibince mal beyanrnda bulunmasr ve bulunmazsa hapis ile tazyik olunaca$t ve hakikata muhalif beyanda bulunursa hapis ile cezalandrrrlaca$r ihtar edilir.

r20

2004 Sayrlt icra ve iflas Kanunu

Madde 67- (Defipik: l8l2lt965- 538/37 md.) Takip talebine ituaz edilen ve itirann kaldurlmasr igin mercie mUracaat etmek istemeyen alacakh, itirazrn tebli$i tarihinden itibaren bir sene iginde mahkemeye bagvurarak, umumi hiiktimler dairesinde alacatmrn varhpmr ispat suretiyle itirazm iptalini
dava edebilir.

davada borglunun itiraznm haksrzhgma karar verilirse borglu; takibinde haksz ve k0tii niyetli g6riiliirse alacakh; difer tarafrn talebi tizerine iki tarafur durumuna, davanrn ve hiikmolunan geyin tahammiiliine g0re, red veya htikmolunan meblafrn yi.izde krkrndan agatr olmamak iizere, uygun bir tazminatla mahkiim edilir.

(De[i;ik: 9lllll988-3494/l md.) Bu

itiraz eden veli, vasi veya mirasgr ise, borglu hakkrnda tazminat hiikmolunmasr k0ti.i niyetin siibutuna bathdrr.
Alacaklt, itiraan teblili tarihinden itibaren altr ay iginde itirazm kaldrrlmasr talebinde bulunmazsa bir daha ilamsz takip talebinde buiunamaz.

Birinci frkrada yanh itirann iptali siiresini gegiren alacaklmrn umumi hukiimler
dairesinde alaca$rnl dava etmek hakkt sakhdrr.

Madde 72- (Defigik 18/211965-538/43 md.) Borglu, icra takibinden 6nce veya takip srasrnda borglu bulunmadrtrnr ispat igin
menfi tesbit davasr agabilir.

icra takibinden tince agrlan menfi tesbit davasrna bakan mahkeme, talep iizerine alaca$m yiizde onbeginden aga[r olmamak ilzere gdsterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulmasr hakkrnda ihtiyati tedbir kararr verebilir.
icra takibinden sonra agrlan menfi tesbit davasurda ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmastna karar verilemez. Ancak, borglu gecikmeden dotan zararlart kargrlamak ve alaca$m ytizde onbeginden aga$r olmamak Uzere gdsterece$i teminat kargrlrtrnda, mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyle icra veznesindeki paranrn alacakhya verilmemesini

istiyebilir. (Depigik: 9/1111988-3494/6 md.) Dava alacakh lehine neticelenirse ihtiyati tedbir karan kalkar. Buna dair hUkmiin kesinlegmesi halinde alacakh ihtiyati tedbir dolayrstyla alaca[mr geg almrg bulunmaktan do[an zararlannr g0sterilen teminattan alrr. Alacaklmm ufradr[r zarar apr davada takdir olunarak karara baflanrr. Bu zarar herhalde
yiizde krktan aqagl tayin edilemez.

(Deligik:

911111988-349416 md,) Dava borglu lehine htikme baglanrrsa derhal

takip durur. ilamrn kesinlegmesi tizerine miinderecatrna gdre ve a)trlca hiikme hacet
kaimadan icra krsmen veya tamamen eski hale iade edilir.

Borgluyu menfi tespit davasr agmaya zorlayan takibin haksz ve kotii niyetli oldulu anlagrlrrsa, talebi ilzerine, borglunun dava sebebi ile u$radr$r zarmrn da alacaktrdan tahsiline karar verilir. Takdir edilecek zaru, haksrzhfr anlagrlan takip konusu alacaSn yiizde krkmdan agaSr olamaz.

Borglu, menfi tesbit davasr zrmnrnda tedbir kararr almamrg ve borg.da odenmig olursa, davaya istirdat davasr olarak devam edilir.

2004 Sayfu icrave iflas Kanunu

t21

Takibe itiraz etmemig ve itirazrun kaldnlmrg olmasr ytiziinden borglu olmadr$t

bir parayr tamamen Odemek mecburiyetinde kalan 9ahrs, odedigi tarihten itibaren bir
sene iginde, umumi hUkiimler dairesinde mahkemeye bagvurarak paranln geriye ahnma-

sm istiyebilir.
Menfi tesbit ve istirdat davalan, takibi yapan icra dairesinin bulundu[u yer mahkemesinde agrlabilece[i gibi, davahnrn ikametgahr mahkemesinde de agrlabilir. Davacr istirdat davasrnda yalnz paranrn verilmesi lazrm gelmedi[ini ispata mecburdur. Madde 88- Haczolunan paralan, banknotlan, hamiline ait senetleri, poligeleri ve sair cirosu kabil senetlerle altrn ve giimiig ve difer krymetli qeyleri icra dairesi, muhafaza eder.

Di[er menkul mallar masrafi peginen alacakhdan ahnarak miinasip bir yerde muhafaza alttna almr. Alacakh muvafakat ederse istenildi[i zaman verilmek qartiyle muvakkaten borglu yedinde veya iigiinc0 gahrs nezdinde brrakrlabilir.
icra dairesi iigiincii bir gahsa rehnedilmiq olan mallan da muhafaza altrna alabilir. Bu mallar paraya gewilmedili takdirde geri verilir. (Ek fikralar :
61 61

1985-3222/

ll

md.)

Adalet Bakanh$r mahcuz mallarm muhafazast igin uygun g0rece$i yerlerde depo ve garaj agabilir. Ahnacak depo ve garaj iicretleri Adalet Bakanhgrnca belirlenir. Bu yerlerin gahgma esas ve usulleri, ydnetmelikte gristbrilir. Icra dairesi, depo ve garajlarda saklampta, hukuken artrk depo ve garajda muhafazasrna gerek kalmayan mah, verece$i miinasip silre iginde geri almasmr ilgililere resen bildirir. Verilen silre iginde egya geri ahnmazsa, icra memuru tetkik merciinin karan ile menkul satrylanna iligkin hiikiimler uyarurca bunlarr satar. Elde edilen miktardan muhafaza ve satl$ giderleri 6denir. Artan miktar icra dairesine muhafaza olunur. Bu hiikiimden ortaya gftan ihtilaflar tetkik mercii tarafrndan basit yargrlama usuliine gdre gciziimlenir.

Madde 89- (De[iqik: 18/211965-538/49 md.) Hamiline ait olmryan veya cirosu kabil bir senetle mtistenit bulunmryan alacak veya sair bir talep hakkr ve borglunun iigtincii gahrs elindeki menkul bir mah haczedilirse icra memuru; borglu olan hakiki veya hiikmi gahsa bundan b0yle borcunu ancak icra dairesine Odeyebilecegini ve takip borglusuna yaprlan ddemenin muteber olmadrgrnr
veya mah elinde bulunduran 0gUncli gahsa bundan btiyle menkul mah ancak icra dhiresine teslim edebilece$ini, mah takip borglusuna vermemesini, aksi takdirde mahn bedelini icra dairesine Odemek zorunda kalacaSrnr bildirir (Haciz ihbarnamesi). Bu haciz ihbarnamesinde, aynca 2, 3 ve 4 tincii fikra hiikiimleri de iigiiLncii gahsa bildirilir.

Ugiincii gahrs; borcu olmadrgr veya maln yedinde bulunmadrSr veya haciz ihbamamesinin teblilinden Once borg Odenmiq veya mal istihlak edilmig veya kusuru olmaksran telef olmug veya mahn borgluya ait olmadr[r veya malm kendisine rehnedilmig oldugu veya alacak borgluya veya emrettigi yere verilmip olduSu gibi bir iddiada ise, keyfiyeti, haciz ihbarnamesinin kendisine teblilinden itibaren yedi giin
iginde icra dairesine yazir veya s0zl0 olarak bildirmeye mecburdur.

122

2004 Sayfu icrave iflas Kanunu

Ugiincti gahts, haciz ihbarnamesinin kendisine teblipinden itibaren yedi giin iginde ittraz etmezse, mal yedinde veya borg zimmetinde sayrlr ve bu durum iigtincti gahsa ikinci bir ihbarname ile bildirilir. Bu ihbarnamede ayrrca, iigiincti gahsrn ihbarnamenin kendisine teblitinden itibaren yedi gtin iginde icra takibinin yaprldrgr yer mahkemesinde takip alacakhsr aleyhine bir menfi tespit davasr agabilecegi, agmadrgr takdirde zimmetinde sayrlan borcu icra dairesine Odemesi veya yedinde sayrlan mal icra dairesine teslim etmesi istenir. Ugiincii gahrs, mUddet iginde menfi tespit davasr agarsa, dava agtrfmt tevsik eden ewakt aym miiddet iginde icra dairesine ibraz etmeye mecburdur. Bu halde, iigiinc0 gahrs dava neticesine kadar zimmetinde salrlan borcu Odemeye veya yedinde saytlan mah teslim etrneye zorlanamaz. Bu davada, iigiincU gahrs takip borglusuna borglu bulunmadrlrnl veya mahn takip borglusuna ait olmadl$rnr ispat etmeye
mecburdur.

(De[igik son ciimle: gllt/1988-349419 md,.) Ugtincii

gahrs,

agtrlr menfi tespit

davasrnr kaybederse, mahkemece dava konusu geyin ytizde kukmdan agapr olmamak iizere bir tazminat ile de mahkum edilir.

Ugtincii gahts, haciz ihbarnamesine miiddeti iginde itiraz ederse, alacakh, iiguncii gahsrn 338 inci maddenin I inci fikrasr htikmiine gtire cezalandrnlmasrnr ve aynca tazminata mahkum edilmesini isteyebilir. Tetkik mercii, tazminat hakkrndaki davayr genel hiiktimlere gore
gahsm

verdi[i cevabm aksini tetkik merciinde ispat ederek iigiincii

halleder.

Ugiincil qahts, kusuru olmaksztn bir mani sebebiyle mtiddeti iqinde haciz ihbarnamesine itiraz etmedigi takdftde 65 inci madde hUkmi.i uygulanrr. Her halde, iigiincii gahsul genel hiikiimlere gOre borgluya kargr miiracaat ve tazminat hakkr sakhdrr.
Mahn teslimi mtimktin olmazsa, alacakh tetkik merciine miiracaatla delerini iigiincii gahsa ddetmek hakkrnr haizdir. Haciz ihbarnamesi, bir hiikmi gahsrn veya miiessesenin merkez ve gubelerinden hangisine tebli! edilmiq ise, beyanda bulunma mtikellefiyeti yalnrz ihbarnameyi tebel-

Iti!

eden merkez veya gubeye aittir.

Ugiincii gahsrn beyanr higbir harg ve resme tabi degildir. Bu madde htikmii, memuriyeti hasebiyle hakikate muhalif beyanda bulunan memurlar hakkrnda da uygulanr. Madde 90- icra dairesi haczedilen haklarrn muhafazasma ve alacaklardan gtinii
gelenlerin tahsiline gahgr ve lazrm gelen masraflarrn pegin Odenmesini isteyebilir. Madde 9r- (Defisik 18/2/1965-538/50 md.) (Defigik: 9/tUt988-3494/10 md.) Gayrimenkuliin haczi ile tasarruf hakkr Medeni Kanunun 920 nci maddesi anlammda tahdide ugrar. sicile kaydedilmek izerehacizkeyfiyeti, ne miktar meblag igin yaprldr[r ve alacaklmm adr ile tebli[e yarar adresi icra dairesi tarafrndan tapuya ve mahcuz gemi ise kayttlt bulundutu daireye bildirilir. Adresi deligen alacakh masrafrnr vermek sureti ile yeni adresinin tapuya bildirilmesini icra dairesinden istemeye mecburdur. Madde 97- @e[igik 1812/1965-538/54 md.)

ru dosyayt hemen tetkik merciine verir. Merci, dosya iizerinde veya liizum goriirse

istihkak iddiasrna kargl alacakh veya borglu tarafindan itiraz edilirse, icra memu-

2004 Saytlt icra ve iflas Kanunu

t23

ilgilileri davet ederek miirafaa ile yapaca$r inceleme neticesinde varaca$r kanaate g6re takibin devamma veya talikine karar verir.
istihkak davastntn srf sattgt geri brrakmak gayesiyle kiitiiye kullanrldrgrnr kabul etmek igin ciddi sebepler bulundugu takdirde merci takibin taliki talebini reddeder. Takibin talikine karar verilirse, haksz grktrfl takdirde alacaklmrn muhtemel zararma kargr davacrdan 36 ncr maddede gOsterilen teminat ahnu.

Teminatrn cins ve miktan mevcut delillerin mahiyetine g6re takdir olunur. Takibin devamrna dair verilen merci karan temyiz olunamaz. Ug0ncii gahts, merci karartnm tefhim veya tebliginden itibaren yedi giin iginde tetkik merciinde istihkak davasr agmaya mecburdur. Bu miiddet zafirnda dava edilmedigi takdirde iigtincii gahrs alacakhya kargr iddiasrndan vazgegmig saylrr. Kiralanan yer veya sicile kayrth gemilerdeki hapis hakkrna tabi egya ile ilgili isinci frkraslnda yazrh hUkiimlere uygun olmadrkga talik emri verilemez.

tihkak davalan Borglar Kanununun 268 inci rnaddesinin

Dava esnasrnda 106 ncr maddedeki miiddetler cereyan etmez.

Yukardaki hi.iktimler dairesinde kendisine istihkak talebinde bulunmak imkanr verilmemig olan iigtincii gahrs, haczedilen gey hakkrnda veya satthp da bedeli heni.iz alacakltya verilmemigse bedeli hakkrnda,hacze rttrla tarihinden itibaren yedi giin iginde, tetkik merciinde istihkak davasr agabilir. Aksi takdirde aynr takipte bu iddiayr ileri siirmek hakkrnr kaybeder. Bu halde davacrnrn talebi iizerine merci hakimi takibin talik edilip edilmemesi hakkrnda yukardaki htikiimler dairesinde acele karar vermeye mecburdur. Bu karar di$er taraf dinlenmeksizin de verilebilir. istihkak davasr neticelenmeden mahcuz mal paraya gevrilmig bulunursa merci hakimi igbu bedelin yargrlama neticesine kadar Odenmemesi veya teminat kargrhgrnda veya halin icabma gOre teminatsz derhal alacakhya verilmesi hususunda aynca karar
verir.

istihkak davasrna umumi hiiktimler dairesinde ve basit yargrlama usultine gtire

bakrlrr.

Mahcuz egya ile ilgili olarak icra memuruna dermayan edilen iddiada i.igiincU gahrs ve borglunun birleqmeleri alacakhya miiessir degildir. Ugiincii gahsrn bu iddiasrnr ispat etmesi lazmdr. Ancak iigUncii gahsrn mahcuz e$yanln kendisinin miilkii veya kendisine merhun oldugu haldundaki iddiasrnrn borglu tarafrndan kabulti kendi aleyhine delil tegkil eder ve ileride bu ikrara aykrn higbir iddiada bulunamaz.

(Deligik: glll/1988-3494/ll md.) istihkak davasr iizerine takibin talikine karar

verilip de neticede dava reddolunursa alacakhnrn alaca$mdan bu dava dolaysryla istifasr geciken miktann yiizde krkrndan agalr olmamak iizere davacrdan tazminat ahnmasrna hiikmolunur.

Davanrn reddi hakkrndaki karan temyiz eden istihkak davacrsr icra dairesinden
36 ncr maddeye gOre miihlet isteyebilir.

istihkak davasr sabit olur ve birinci fikra geregince istihkak iddiasrna kargr itiraz eden alacakh veya borglunun kOtti niyeti tahakkuk ederse haczolunan mahn de$erinin

'

124

2004 Sayfu icrave iflas Kanunu

yiizde onbeginden agaf,r olmamak izere itiraz edenden tazminat altnmasrna astl dava ile birlikte hiikmolunur. Koca aleyhine yaprlmrg bir hacizde karr gahsi mallart iizerindeki haklannt Medeni Kanunun 160 ncr maddesi hilkmiine tabi olmaksrzrn kendisi takip edebilir. istihkak davasrna kargr haczi yaptran alacakh bu kanunun I I inci babt hiikiimle-

rine dayanarak ve muvakkat veya kati aciz belgesi ibranna mecbur olmaksnn
miitekabilen iptal davasr agabilir. Dava ve miitekabil davada taraflarrn g6sterecekleri butiin delilleri hakim serbestce takdir eder.
istihkak davalan siiratle ve diger davalardan 6nce gOriilerek karara baglanrr. Madde 100- ilk haciz iizerine satrlan malm tutan vezneye girinceye kadar aynr derecede hacze igtirak edebilecek alacakhlar:
1- ilk haciz ilamsrz takibe mtistenitse takip talebinden ve ilama istinat ediyorsa dava ikamesinden mukaddem yaprlmrg bir icra takip iizerine alman aciz vesikasma,

2- Yukandaki frkrada yazrh tarihlerden Once agrlmrg bir dava iizerine ahnan ilama,

3- Aynt tarihlerden mukaddem tarihli resmi veya tarih ve imzasr tasdikli bir senede,

4- Aynr tarihlerden mukaddem tarihli resmi dairelerin veya salahiyetli makamlarm salahiyetleri dahilinde ve usuliine gOre verdikleri makbuz veya vesikaya istinat eden alacakhlardr.

Bu suretle igtirak halinde icra dairesi miiracaat iizerine aynr derecedeki alacakhlarm biittin alacaklarma yetecek nispette ilave suretiyle hacizler yapar. Bunlarm haricindeki alacakhlar ancak, ewelki dereceden artacak bedeller igin
hacze iqtirak edebilirler.

Madde 136- Gayrimenkul mallarrn satlilna ait olan hiikiimler, gemi siciline ka-

ylth gemiler hakkrnda da tatbik olunur. Bu hiikUmler gegen (tapu sicili) tabirleri, gemi sicilini ve (irtifak hakkr) tabiri, ise sicile kayrth gemiler iizerindeki intifa hakkm anlatrr,
Madde 159- iflas talebi halinde mahkeme, ilk 0nce alacakhlann menfaat igin zaruri g0rdiilii bUtiin muhafaza tedbirlerini emredebilir. Borglu Odeme emrine itiraz etmemigse, alacaklmrn talebi iizerine, mahkeme mutlaka bu tedbirlere karar vermeye
mecburdur. Bu emirler iflas dairesince yerine getirilebilir.

Mahkeme, defter tutmadan gayri bir muhafaza tedbiri isteyen alacakhdan, ileride grktrtr haksz takdirde borglunun ve iig0ncii gahsrn bu yiizden u[rayabilecekleri zararlart kargrlamak iizere Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun 96 ncr maddesinde yazrh bir teminat altnmasrnt isteyebilir. Borglu 0deme emrine itiraz etmemig veya alacak bir ilama balh ise teminat aranmaz. Devlet ve adli yardrma nail kimseler de teminat gtistermek mecbwiyetinde delillerdir.

Bu maddeye g0re alman muhafaza tedbirleri borglu aleyhindeki icra takiplerine tesir etmez.

2004 Sayilt icra ve iflas Kanunu

t25

Madde 170- Borglu, 168 inci maddenin 4 numarah bendine gOre kambiyo senedindeki imzanlr kendisine ait olmadr[r yolundaki itirazm bir dilekge ile tetkik merciine bildirir. Bu itiraz sat$tan bagka icra takip muamelelerini durdurmaz. Tetkik Mercii durugmadan Once yapacagr incelemede, borglunun itiraz dilekgesi kapsamrndan veya ekledili belgelerden edindigi kanaata gdre itirazr ciddi gormesi halinde alacakhya teblipe gerek giirmeden itirazla ilgili karanna kadar icra takibinin gegici olarak durdurulmasrna ewak iizerinde karar verebilir,

Madde 257- Rehinle temin edilmemig ve vadesi gelmig bir borcun alacakhsr, borglunun yedinde veya iigiincii gahrsta olan menkul ve gay'imenkul mallannr ve alacaklar ile diter haklannr ihtiyaten haczettirebilir.
Vadesi gelmemig borgtan dolayr yalnrz agaprdaki hallerde ihtiyati haciz istenebi-

lir:

l. Borglunun

muayyen ikametgahr yoksa;

2. Borglu taahhiitlerinden kurtulmak maksadile mallannr gizlemeye, kagrrmapa

veya kendisi kagma$a hazrlarur yahut kagarsa.

Bu suretle ihtiyati haciz konulursa borg yalruz borglu hakkrnda muacceliyet

kesbeder.

Gemi alacaklilan, donatanm yalruz mahdut ayni surette mesul oldulu hallerde, ancak mesuliyete mevzu teqkil eden mal ve haklara ihtiyati haciz koydurabilirler. Donatanrn aynr zamanda gahsen mesul oldulu haller bundan mtistesnadr. $u kadar ki, donatanm gahsi mesuliyeti bir miktar ile mahdut ise gemi alacakhlan ancak bu miktar igin donatanrn diger mallarrnr haczettirebilirler.

Yiik alacakltlarr hakkmda

da yukanki fil<ra hiikmil kryas yoliyle tatbik olunur.

Madde 258- ihtiyati hacze 50 nci maddeye gOre yetkili mahkeme tarafindan karar verilir. Alacakh alacatr ve icabmda haciz sebepleri hakkurda mahkemeye kanaat getirecek deliller gdstermeye mecburdur. Madde 259- ihtiyati haciz isteyen alacakh hacizde haksrz grktrgr takdirde borglunun ve iigiincti gahsm bu y0zden uprayacaklan biittin zararlardan mesul ve Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun 96 ncr maddesinde yanh teminah vermefe mecburdur.

Ancak alacak bir ilama miistenid ise teminat aranmaz. Ancak ilam mahiyetinde bir vesikaya miistenid ise mahkeme teminata li.izum olup olmadrlmr takdir eder. Tazrninat davasr ihtiyati haczi koyan mahkemede dahi gtlriiliir.

Madde 260- ihtiyati haciz karannda: l. Alacakhnrn ve icabrnda milmessilinin ve borglunun adr, soyadt ve ikametgahr,.

2. Haczinne gibi belgelere miisteniden ve ne miktar alacak igin konulduf,u,

3. Haczin konulmasmm sebebi.

4. Haczolunacak geyler,

126
lerden ibaret bulundu$u,

2004 Sayfu icrave i/las Kanunu 5. Alacakhmn zarannm tazminiyle miikellef oldulu ve gdsterilen teminatm ne-

yaziln.
Madde 261- Alacakh, ihtiyati haciz kararurrn verildi[i tarihten itibaren on giin iginde kararr veren mahkemenin yargr gewesindeki icra dairesinden karann infaznr istemege mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz karan kendilipinden kalkar. ihtiyati haciz kararlaryTg dan 99 uncuya kadar olan maddelerdeki haczin ne suretle yaprlacatrna dair hilkiimlere g0re icra edilir. Madde 262- Haczl icra eden memur bir tutanak di.izenler. Bunda haczolunan geyler ve krymetleri gOsterilir ve derhal icra dairesine verilir. icra dairesi, ihtiyati haciz tutanapmm birer suretini U9 gun iginde haciz srasurda haar bulunmayan alacakh ve borgluya ve icabmda UgUncU gahsa teblig eder.

Madde 263- Haczolunan mallar istenildigi zaman para veya ayn olarak verilmek ve bu hususu temin igin mallarur krymetleri depo edilmek veya icra mtldurii tarafindan kabul edilecek esham ve tahvilat veya menkul ve gayrimenkul rehin veya muteber bir banka kefaleti g0sterilmek gartryla borgluya ve mal i.igtincti gahrs elinde haczolunmugsa bir taahhiit senedi almarak bu gahsa brrakrlabilir. istenilecek teminat her
halde borg ve masraf tutannl gegemez.

Madde 264-Dava agtlmadan veya icra takibine baglanmadan ewel ihtiyati haciz yaptrm6 olan alacaklt; haczin tatbikinden, haciz gryabrnda yaprlmrgsa haciz zabrt varakasmm kendisine teblitinden itibaren yedi gtin iginde ya takip talebinde (haciz veya
iflas) bulunmaya veya dava agmaya mecburdur. icra takibinde, borglu 6deme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacakhya teblif, olunur. Alacakh, teblig tarihinden itibaren yedi gtin iginde tetkik merciinden itirann kaldnlmasrnt istemeye veya mahkemede dava agmaya mecburdur. Tetkik mercii, itiraan kaldrrlmasr talebini reddederse alacaklmm karann tefirim veya tebli[i tarihinden itibaren yedi giin iginde dava agmasr laamdr.

ihtiyati haciz, alacak davasurur mahkemede goruldiilu srada konulmug veya alacakh birinci fikraya gOre mahkemede dava agmry ise, esas hakkrnda verilecek hiikmiin sulh mahkemelerinde teftrim ve asliye mahkemelerinde teblipden itibaren bir ay iginde alacakh takip talebinde bulunmaya mecburdur.
Alacakh bu milddetleri gegirir veya davasmdan yahut takip talebinden vazgegerse veya takip talebi kanuni muddetlerin gegmesiyle diigerse veya dava dosyasr muame-

leden kaldnhp da bir ay iginde dava yenilenmezse veya davasmda haksrz grkarsa ihtiyatihaciz hiikiimstiz kalr ve alakadarlar isterse lazrm gelenlere bildirilir.

Borglu mUddeti iginde Odeme emrine itkaz etmez veya itiraa tetkik merciince kesin olarak kaldrrlrr veya mahkemece iptal edilirse, ihtiyati haciz kendiliginden icrai
hacze inkrlabeder.

Madde 265- Ihtiyati haciz karan temyiz edilemez. Ancak, borglu kendisi dinIenmeden verilen ihtiyati haczin dayandrSr sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata kar$U huzuruyle yaprlan hacizlerde haczin tatbiki, aksi halde haciz tutanaSrnrn

2004 Sayfi icra ve iflas Kanunu

t27

bilir.
der.

kendisine tebligi tarihinden itibaren yedi giin iginde mahkemeye miiracaatla itiraz edeMahkeme, gtisterilen sebeplere hasren tetkikat yaparak itirazr kabul veya redde-

itiraz eden, dilekgesine istinat etti$ biitiin belgeleri baglamaya mecburdur. Mahkeme, itiraz iizerine iki tarafi davet edip gelenleri dinlendikten sonra" itirazr varit goriiLrse kararrm de[igtirebilir veya kaldrabilir. $u kadar ki, iki tarafta gelmezse ewak iizerinde inceleme yaprlarak karar verilir. Madde 266- Borglu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham yahut tahvilat depo etmek veya gaynmenkul rehin yahut muteber bir banka kefaleti gbstermek $artr ile ihtiyati haczin kaldrnlmasrnr mahkemeden isteyebilir. Takibe bagiandrktan sonra bu yetki, icra tetkik merciine geger. Madde 267' Alacakh, iflasa tabi borglusu aleyhine 264 iincii maddenin, birinci fikrasr gere$ince iflas yolu ile takrpte bulunmug veya iflas yolu ile takipte bulunduktan sonra borglunun mallannt ihtiyaten haczettirmig ise, agaprdaki hiikiimler tatbik olunur. Borglu 0deme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacakhya teblig olunur. Alacakh, tebliS tarihinden itibaren yedi gtln iginde ticaret mahkemesine bagvurarak itirazrn kaldmlmasryla beraber borglunun iflasma karar verilmesini istemeye mecburdur. Borglu 0deme emrine itiraz efnezse, bu durum hemen alacakhya tebli$ olunur. Alacakh, tebli$ tarihinden itibaren yedi gtin iginde ticaret mahkemesine bagvurarak borglunun iflasma karar veribnesini istemeye mecburdur. 264 iincil maddesinin 4 iincii fikrasr hiikmii kryasen uygulamr.

Madde 268'261inci maddeye gOre ihtiyaten haczedilen mallar haciz yolu ile takip hiiktlmlerine gdre icrai hacze inkrlab etmeden ewel bir diger alacakh tarafindan haczedilirse, ihtiyati haciz sahibi bu hacze kendiliSinden ve muvakkaten igtirak eder. ihtiyati haciz masraflan satry tutanndan ahnr. ihtiyati haciz diler r0ghan hakkrnr vennez.

t28

4721 SAYILI TURK MEDENi KAI\TJNU

Madde 24- Hukuka aykrrr olarak kigilik hakkrna saldmlan kimse, hdkimden, saldnda bulunanlara kargt korunmasrnr isteyebilir. Kigilik hakkr zedelenen kimsenin rzasr, daha iistiin nitelikte 6zel veya kamusal yarar ya da kanunun verdi$i yetkinin kullarulmast sebeplerinden biriyle hakh krhnmadrkga, kigilik haklanna yaprlan her saldnr hukuka aykrndr.

Madde 25- Davacr, hdkimden saldrrr tehlikesinin 0nlenmesini, siirmekte olan saldrrya son verilmesini, sona ermig olsa bile etkileri devam eden saldrmur hukuka
aykrrrh[mrn tespitini isteyebilir. Davacr bununla birlikfe, diizeltmenin veya kararm iigUncii kigilere bildirilmesi ya
da yayrmlanmasr isteminde de bulunabilir.

Davacrnm, maddi ve manevi tazminat istemleri ile hukuka aykrn saldrt dolayrsryla elde edilmig olan kazancm vekdletsiz ig gdrme hiikiimlerine gdre kendisine verilmesine iligkin istemde bulunma hakkr sakhdr. Manevi tazminat istemi, kargl tarafga kabul edilmig olmadftga dewedilemez; miras brakan tarafurdan ileri siiriilmiig olmadrkga mirasgtlara gegmez.

Davact, kigilik haklanntn korunmasr igin kendi yerlegim yeri veya davalmtn yerlegim yeri mahkemesinde dava agabilir. Madde 169- Boganmaveya ayrrhk davasr agrlmca hdkim, davantn devamt siiresince gerekli olan, tizellikle eglerin barmmastna, gegimine, eglerin mallannm y0netimine ve gocuklann bakrm ve korunmasrna iligkin gegici tinlemleri re'sen alr. Madde 175- Boganma ytziinden yoksullufa diiqecek taraf, kusuru daha a$r olmamak koguluyla gegimi igin diter taraftan mali giicii orantnda stiresiz olarak nafaka
isteyebilir. Nafaka ytiki.imli.is0nUn kusuru aranmaz.

Madde 182- Mahkeme boganma veya ayrhSa karar verirken, olanak bulundukga ana ve babayr dinledikten ve gocuk vesayet altmda ise vasinin ve vesayet makamlnn diigiincesini aldrktan sonra, ana ve babanm haklannr ve gocuk ile olan kigisel iligkilerini dtizenler.
Velayetin kullanrlmasr kendisine verilmeyen egin gocuk ile kigisel iligkisinin diizenlenmesinde, gocu$un Ozellikle sa$Ift, epitim ve ahldk bakrmmdan yararlarl esas tutulur. Bu eq, gocugun bakrm ve ef,itim giderlerine giicii oranrnda katrlmak zorundadr. Hdkim, istem hilinde irat bigiminde ddenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yrllarda taraflann sosyal ve ekonomik durumlarma gOre ne miktarda 0denecepini karara baglayabilir. Madde 183- Ana veya babanm bagkasryla evlenmesi, bagka bir yere gitmesi veya Olmesi gibi yeni olgulann zorunlu krlmasr hdlinde hdkim, re'sen veya ana ve babadan birinin istemi iizerine gerekli 0nlemleri alr

4721 Sryfu Tiirk Medeni Kanunu

129

Madde 190- Eglerden biri birligi temsil yetkisini agar veya bu yetkiyi kullanmada yetersiz kalrsa hdkim, diSer eqin istemi iizerine temsil yetkisini kaldirabilir veya srnrlayabilir. istemde bulunan eg, temsil yetkisinin kaldrnldr$rnr veya srnrrlandr$rnr, iigiincii kigilere sadece kigisel duyuru yoluyla bildirebilir. Temsil yetkisinin kaldurlmasmrn veya srnnlanmasrnrn iyi niyetli iigiincii kigilere kargr sonug do$urmasr, durumun hdkimin karanyla ilan edilmesine balhdrr. Madde 195- Evlilik birlipinden dogan yiiktmliiltiklerin yerine getirilmemesi veya evlilik birlipine iligkin iinemli bir konuda uyugmazhsa diigiilmesi hdlinde, egler ayn a)'r veya birlikte hdkimin miidahalesini isteyebilirler. Hdkim, egleri yiiktimlll[kleri konusunda uyarr; onlan uzlagtrrmaya gahgr ve
eqlerin ortak rrzasr ile uzman kigilerin yardrmmr isteyebilir.

Hdkim gerekti$i takdirde eglerden birinin istemi iizerine kanunda ongdriilen 0nlemleri alrr.

Madde 197- Eglerden biri, ortak hayat sebebiyle kigiliSi, ekonomik giivenlili veya ailenin huzuru ciddi bigimde tehlikeye dugtti[U stlrece ayrr ya$ama hakkrna sahiptir. Birlikte yagamaya ara verilmesi hakh bir sebebe dayamyorsa hdkim, eglerden bi-

rinin istemi i.izerine birinin dilerine yapaca[r parasal katkrya, konut ve ev

yararlanmaya ve eglerin mallannrn yOnetimine iligkin dnlemleri

egyasmdan

alr.

Eglerden biri, hakh bir sebep olmakszm di$erinin birlikte yagamaktan kagmmasr veya ortak hayattn bagka bir sebeple olanaksz hdle gelmesi iizerine de yukandaki istemlerde bulunabilir.

Eglerin ergin olmayan gocuklarr varsa hdkim, ana ve baba ile gocuklar arasmdaki iligkileri diizenleyen hiikiimlere grire gereken Onlemleri alr. Madde 198- Eglerden biri, birlilin giderlerine katrlma yiikiimliiliiginii yerine getirmezse, hdkim onun borglulanna, Odemeye tamamen veya ktsmen diper ege yapmalarrnr emredebilir.
doSan mali bir

Madde 199- Ailenin ekonomik varhgmm korunmasr veya evlilik birliginden yiikiimlUliifiin yerine getirilmesi gerektili Olgiide, eglerden birinin istemi iizerine hdkim, belirleyecef,i malvarhg degerleriyle ilgili tasamrflann ancak onun nzaHdkim bu durumda gerekli 0nlemleri aln.

sryla yaprlabilece[ine karar verebilir.

Hdkim, eglerden birinin ta$xrmaz iizerinde tasamrf yetkisini kaldrrsa, re'sen durumun tapu kiltti$iine gerh edilmesine karar verir.

Madde 200- Kogullar de[igtiginde hdkim, eglerden birinin istemi tizerine kararnda gerekli degigiklikleri yapilr veya sebebi sona ermigse alman onlemleri kaldrrrr. Madde 314- Ana ve babaya ait olan haklar ve ytiktimlilltikler evldt edinene geger.

lvl6thk, evldt edinenin mirasgnr olur.

130

4721 Sayfu Tiirk Medeni Kanunu

Evldthk ktigiik ise evl6t edinenin soyadmr alrr. Evl6t edinen isterse gocuta yeni bir ad verebilir. Ergin olan evl6thk, evldt edinilme srasnda dilerse evl6t edinenin soyadrnr alabilir. Egler tarafindan birlikte evl6t edinilen ve ayrt etme giictlne sahip olmayan kiigiiklerin niifus kaydrna ana ve baba adr olarak evl6t edinen eglerin adlan yaalr. Evldtlrtrn, miras ve baqka haklarmm zedelenmemesi, aile baplannm devam etmesi igin evldthsrn geldili aile kUtiisil ile evl6t edinenin aile kiittiSii arasmda her tiirlti bag kurulur. Ayrrca evlethkla ilgili kesinlegmig mahkeme karan her iki nilfus ktitii$.ine
iglenir.

Evl6t edinme ile ilgili kaytlar, belgeler ve bilgiler mahkeme karan olmadrkga
veya evldthk istemedikge higbir gekilde agrklanamaz.

Madde 332- Nafaka davasr agilmca hdkim, davacmrn istemi 0zerine dava stiresince gerekli iinlemleri

alr.

Soyba[r tespit edilirse, davahmn, uygun nafaka miktannr depo etmesine veya
gegici olarak cidemesine karar verebilir.

Madde 333- Babalft davasr ile birlikte nafaka istenir ve hdkim, babahk olasrhtrnr kuvvetli bulursa, htikiimden 0nce gocugun ihtiyaglan igin uygun bir nafakaya karar
verebilir.

Madde 346- Qocu$un menfaati ve geligmesi tehlikeye diigtt[il takdirde, ana ve baba duruma gare bulamaz veya buna giigleri yetmezse hdkim, goculun korunmasr igin uygun dnlemleri alrr. Madde 347- Qocupun bedensel ve zihinsel geligmesi tehlikede bulunur veya 90cuk manen terk edilmig halde kalrrsa hakim, gocutu ana ve babadan alarak bir aile yanrna veya bir kuruma yerlegtirebilir.
Qocu$un aile iginde kalmast ailenin huzurunu onlardan katlanmalarr beklenemeyecek derecede bozuyorsa ve durumun gereklerine gOre bagka gare de kalmamlgsa, ana ve baba veya gocu$un istemi iizerine hdkim aynr tinlemleri alabilir.

Ana ve baba ile gocuf,un 0deme gUcii yoksa bu Onlemlerin gerektirdili giderler Devletge kargrlanrr.
Nafakaya iligkin htikUmler sakhdu.

tin kaldnlmasrna karar verir: ; 1. Ana ve babarun deneyimsizligi, hastahpl 0ziirlii olmasr, bagka bir yerde bu-

Madde 348- Qoculun korunmasrna iligkin diler Onlemlerden sonug almamaz ya da bu Onlemlerin yetersiz olacalr 0nceden anlagrlusa, h6kim agaSrdaki hallerde velaye-

mesi.

lunmast veya benzeri sebeplerden biriyle velayet gOrevini geregi gibi yerine getireme-

J''

2. Anave babanm gocula yeterli ilgiyi

liiklerini agr bigimde

savsaklamasr.

g0stermemesi veya ona kargr

ytkiimlii-

Velayet ana veya babanm her ikisinden kaldrrlrsa gocuf,a bir vasi atanr. Kararda aksi belirtilmedikge, velayetin kaldnlmasr mevcut ve dofacak biitun gocuklan kapsar.

4721 Sayfu Tiirk Medeni Kanunu

l3l

Madde 364' Herkes, yardtm etmediSi takdirde yoksulluga diigecek olan iistsoyu ve altsoyu ile kardeglerine nafaka vermekle yUkiimliidiir. Kardeglerin nafaka y[kiimliiltikleri, refah iginde bulunmalarrna baghdrr. Eg ile ana ve babarun bakrm borglarrna iligkin hiikiimler sakhdr. Madde 420- Vesayet igleri zorunlu krldrtr takdirde vesayet makamr, vasinin atanmasmdan Once de re'sen gerekli dnlemleri alr; 0zellikle, krsrtlanmasr istenen kiginin fiil ehliyetini gegici olarak kaldrabilir ve ona bir temsilci atayabilir. Vesayet makammm karan ilan olunur. Madde 589- Mirasbuakantn yerlegim yeri sulh hdkimi, istem uzerine veya re'sen tereke mallarurm korunmasr ve hak sahiplerine gegmesini sa$lamak iiaere gerekli olan
biitiin Onlemleri alr.
Bu cinlemler, dzellikle kanunda belirtilen hallerde terekede bulunan mal ve haklann yaztmma, terekenin miihilrlenmesine, terekenin resmen yOnetilmesine ve vasiyetnamelerin agrlmasma iligkindir. Onlemlerle ilgili giderler, ileride terekeden almmak tizere, bagvuran kigi tarafrndan; 6nleme hAkimin re'sen karar verdi[i hallerde Devlet tarafindan kargrlanr. Mirasbrakan, yerlegim yerinden bagka bir yerde 0lmiig ise, o yerin sulh h6kimi bu Oltimii yerlegim yeri sulh hakimine gecikmeksizin bildirir ve mirasbrakanm 6ltim yerinde bulunan mallannm korunmasr igin gerekli 0nlemleri alarak bununla ilgili dosyayl ve varsa vasiyetnameyi yerlegim yeri sulh hdkimine gOnderir. Madde 637- Yasal veya atanml$ mirasgr, terekeyi veyabazr tereke mallarmr elinde bulunduran kimseye kargr mirasgrhktaki ilsfrin hakkrnr ileri silrerek miras sebebiyle istihkak davasr agabilir. Bu davada hdkim, mirasgrhk srfatryla ilgili uyugmazhklan da gOzer. H6kim, davactnm istemi iizerine hakkm korunmasr igin davahnrn giivence g6stermesi veya tapu kiitfgiine gerh verilmesi gibi gerekli her tiirlo dnlemleri ahr. Madde 640- Birden gok mirasgr bulunmasr halinde, mirasm gegmesiyle birlikte paylagmaya kadar, mirasgilar arasmda terekedeki biitiin hak ve borglan kapsayan bir ortakhk meydana gelir. Mirasgrlar terekeye elbirligiyle sahip olurlar ve sOzlegme veya kanundan dogan temsil ya da yOnetim yetkisi sakh kalmak iizere, terekeye ait biitiin haklar iizerinde birlikte tasamrf ederler. Mirasgrlardan birinin istemi Uzerine sulh mahkemesi, miras ortakh[rna paylagmaya kadar bir temsilci atayabilir. Mirasgrlardan her biri, terekedeki haklann korunmasrnr isteyebilir. Saf,lanan korumadan mirasgrlann hepsi yararlanr. Bir mirasgr Odemeden aciz halinde ise, mirasm agrlmasr iizerine diter mirasgrlar, haklarrnm korunmasr igin gerekli 0nlemlerin gecikmeksizin ahnmasmr sulh mahkemesinden isteyebilirler.

Madde 981- Zilyet, her tiirlU gasp veya saldmyr kuwet kullanarak defedebilir. Zilyet, nzasr dryurda kendisinden ahnan geyi tagrnmazlarda el koyant kovarak, tagmrrlarda ise eylem snasmda veya kagarken yakalananrn elindgn alarak zilyetli$ini koruyabilir. Ancak, zilyet durumun hakh gOstermedi[i derecede kuwet kullanmaktan
kagmmak zorundadr.

t32

47 2 1

Sayfu Tilrk Medeni Kanunu

so-

Madde 1fi)7- Tapu sicilinin tutulmasmdan do[an biitiin zararlardan Devlet

rumludr"ri, Devlet, zararrndopmasrnda kusuru bulunan gcirevlilere riicu eder.

Devletin sorumluluguna iligkin davalar, tapu sicilinin bulundu[u yer mahkemesinde gciriiliiLr.

Madde 1010- Agagdaki sebeplere dayanan tasamrf yetkisi krsrtlamalan, tapu ktiti.i[iine gerh verilebilir:

l. Qekigmeli haklann korunmasma iligkin mahkeme kararlan, 2. Haciz, iflas kararr veya konkordato ile verilen silre, 3. Aile yurdu kurulmast, artmirasgl atanmasl gibi gerh verilmesi kanunen ongcirtilen iglemler. Tasamrf yetkisi krsrtlamalart, gerh verilmekle ta$mmaz ilzerinde sonradan kazanrlan haklann sahiplerine kargr ileri siirtilebilir.

Madde 1011- Agaprdaki hallerde gegici tescil gerhi verilebilir: l. iddia edilen bir ayni hakkrn gUvence altma almmasr gerekiyorsa,
2.Tasamrf yetkisini belirleyen belgelerdeki noksanl*larrn sonradan tamamlanmasma kanun olanak taruyorsa.

Gegici tescil gerhi, biitiin ilgililerin razr olmasrna veya h6kimin karar vermesine bathdu. gerhin konusu olan hak sonradan gergeklegirse, gerh tarihinden baglayarak iigiincii kigilere kargr ileri siiriilebilir

iizerinde inceleme yaparak gerhe konu olan hakkm varhgrnrn kabul edilebilece[i
kanaatma vanrsa, gerh karan verir. Kararda gerhin etki bakr siiresi ve gerektipinde mabkemeye bagvurulmasl igin bir stire verilir.

Gegici tescil qerhi verilmesi istemi iizerine hdkim, taraflan dinleyerek veya dosya

igerili belirlenir;

133

818 SAYTLT BORqLAR KANT.TNU

Madde 41- Gerek kasten gerek ihmal ve teseyy[p yahut tedbirsizlik ile haksz bir surette di[er kimseyebir zarar ika eden gahts, o zararrn tazminine mecburdur. Ahlaka mugayir bfu fiil ile bagka bir kimsenin zarara upramasrna bilerek sebebiyet veren gahrs, kezalik o zararr taantine mecburdur.

Madde 43- Hakim, hal ve mevkiin icabrna ve hatanm alnh$rna gtire tazminatm suretini ve gumuliintln derecesini tayin eyler. Zarar ve ziyan irad geklinde tayin ohlndugu takdirde borgludan icabeden teminat almn. Madde 49- @eligik 41511988-3444/8 md.)
zarara kargrhk manevi tazminat namtyla bir miktar para Odenmesini dava edebilir.

$ahsiyet hakkr hukuka aykrn bir gekilde tecaviize u$rayan kigi, u$radrSr manevi

Hakim, manevi tazminatrn miktarrnr tayin ederken, taraflann stfattnt, iggal ettikleri makamr ve diler sosyal ve ekonomik durumlannt da dikkate alrr. Hakim, bu tazminatrn odenmesi yerine, diter bir tazmin sureti ikame veya ilave edebileceli gibi tecavtizii krnayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu karann basm yolu ile ilanrna da hiikmedebilir. Madde 59- Bir binadan yahut diSer bir gahsrn imal etti[i geylerden dolayt zuhura gelecek bir zarara maruz olan kimsenin, tehlikeyi bertaraf etmek igin, laamgelen tedbirlere tevessiil etmesini malikten talep etme[e hakkt vardr. gahrslann ve mallann vikayesine dair olan zabfianizamlarr bakidir' Madde 60- Zarar ve ziyan yahut manevi zarar namiyle nakdi bir mebla$ tediyesine miiteallik dava, mutazarnr olan tarafin zuarave failine rttrlar tarihinden itibaren bir sene ve her halde zaran mustelzim fiilin vukuundan itibaren on sene miirurundan sonra istima olunmaz. $u kadar ki zarcr ve ziyan davasl, ceza kanunlan mucibince milddeti daha uzun miiruru zamana tabi cezayr miistelzim bir fiilden neget etmig olursa gahsi davaya da o

miiruru zarnan tatbik olunur.

E[er haksrz bir fiil, mutazamr olan taraf aleyhine bir alacak tevlit etmig olursa, mutazarrr kendisinin tazminat talebi miiruru zamwr ile sakrt olsa bile o alaca[t vermekten imtina edebilir.

Madde 91- Alacakh mittemerrit oldugu takdirde borglu hasar ve masraflan alacakhya ait olmak tzere verece$i geyi tevdi ederek borcundan beraet edebilir. Tevdi edilecek yeri, tediye yerindeki hakim tayin eder. Fakat ticari eqya, hakimin karan olmakszm dahi bir ardiyeye tevdi edilebilir. Madde g7-Br geyin yaprlmasrna miiteallik borg borglu tarafindan ifa edilmedi[i takdirde, alacakh masrafi borgluya ait olmak ilzere borcun kendisi tarafindan ifasrna izin
verilmesini talep edebilir. Her

tiirlii

za/:ar ve

ziyan davasr hakkr mahfuzdur

134

818 Sayfu Borqlar Kanunu

Bir geyin yapilmamastna taalliik eyleyen borca muhalif surette hareket eden kimmticerret muhalefet ile zarar ve ziyan tediyesine mecburdw. Bundan baSka alacakh taahhtide muhalif olarak yaprlan geyin refini isteyebilir. Alacakh, masraflan borgluya ait olmak ilzere, kendisi tarafindan ref'a izin verilmesini de isteyebilir.
se

rehin yahut kefil verdif,i takdirde.

Madde 133- Aga$rdaki hallerde mtluru z:rmankatedilmig olur: l- Borglu borcu ikrar ettili, hususiyle faiz veya mahsuben bir miktar para veya

2- Alacakh dava veya defi amntnda mahkeme veya hakeme miiracaatla veya icrai takibat yahut iflas masasrna m0dahale ile hakkrnr talep eyledigi halde. Madde 136'Bir dava veya defi ile katedilmig olan milruru z;rman. dava devam ettiEi miiddetge iki tarafin muhakemeye miiteallik her muamelesinden ve hakimin her emir ve hiikmtinden itibaren yeniden cereyana baglar. Katl icrai takibattan ne$et etrnii ise miiruru Tamantakibe miiteallik her muameleden itibaren yeniden cereyana baglar. KatL bir iflasa mtidahaleden neget etmig ise milruru zllman, iflasa miiteallik hUkiimlere gilre alaca$r yeniden talep efnek miimkiin oldugu zamandan itibaren yeniden
cereyana baglar.

Madde 465- Miistevdi, mildiden mezuniyet almadrkga vediayr kullanamaz. Buna muhalif hareket ederse mildi'a muhik bir tazminat verme$e mecbur olur ve kazara huzule gelen zararlardan dahi mesuldilr. Megerki kullanmamriolsa dahi bu zararlann wkua gelecepini ispat ede.

Madde 466'idada mlddet tayin edilmig olsa bile miidi her vakit ida edilen egyayr zevaidiyle beraber geri alabilir. $u kadar ki miistevdiin kararlagtrnlmrg olan milddeti naz:tra alarak yaptrlr masraflan tesviye ile mtikelleftir.
Madde 467'Miistevdi, tayin edilen mtiddetin inkrzasrndan ewel vediayr iade ed9T9r. $u kadar ki, ewelce tayin edilemeyen haller dolayrsiyle akdin devamr vedia igin tehlikeyi veya kendisi igin zaran mucip olursa, muayyen muddetin inkrzasmdan ewel
dahi iade edebilir.

Milddet tayin edilmemig ise her z:rmaniade edebilir. masrafiyle iade zamamndaki hasar, mtidia aittir. Madde 469'Birlikte vediayr kabul edenler, ondan miiteselsilen mesul olurlar. Madde 470' Ugtlncil gahrs tarafindan vedia hakkrnda istihkak iddiasrnda bulunulsa bile, vedia adli tarik ile haciz yahut mllstevdie kargr istihkak davasr ikame edilmedikge; miistevdi onu mildia ret ve iade ile mlikelleftir. Hacizveya istihkak davasr halinde, mtistevdi derhal m[dili haberdar etmef,e mecburdur.

Madde 468- Vedia hrfzedilmesi laam gelen yerde iade olunur ve

iade

olmadrkga hig birine iade edemez.

Madde 471'lki ve-va-.daha ziyade kimseler haklarurr muhafaza igin hukuki vaziyeti munazaah veya g0pheli olan bir geyi miistevdie veya yediadle tevdi ederlerse mustevdi veya yediadil bunlar biitun alakadarlann muvafatiti veya hakimin kararr

135

6762 SAYILI TURK TiCARET KANT]NU

Madde 63- Dava agmak hakkrnl haiz olan kimsenin dilekgesi iizerine mahkeme, mevcut vaziyetin olduSu gibi muhafaza edilmesine, 58 inci maddenin birinci fikrasmm (b) ve (c) bentlerinde yazrh oldu$u veghile haksz rekabetin neticesi olan maddi durumun ortadan kaldnlmasrna, haksz rekabetin men'ine ve yanhg veya yarulttcr beyanlarrn diizeltilmesine ve liizumlu diger tedbirlerin almmasma Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanununun ihtiyati tedbir hakkrndaki hiikilmlerine g0re karar verebilir. Madde 140- Her ortak, usultine g0re tanzim ve imza edilmig girket mukavelesiyle koymayl taahhut eyledipi sermayeden dolayr girkete kargr borgludur.
Sermaye olarak gayrimenkul mtilkiyeti veya gayrimenkul tizerinde mevcut veya tesis edilecek ayni bir hakkrn konulmasr taahh0diinii ihtiva eden girket mukavelesi hUkiimleri, resmi gekil aranmakstzn muteberdir. Sermaye olarak konulmasr taahh0t edilen diper haklarrn dewi kanunen hususi gekilleri tabi olsa dahi girket mukavelesi, dewedecek ortatrn aynca rzaslna bakrlmakstan, girkete alakah mercilerden bu haklann dewini istemek salahiyetini verir.

girket, her orta$rn sennaye koyma taahhiidilnil yerine getirmesine talep ve dava edebilecefi gibi ifada gecikme sebebiyle upradrSr zdrarrn tazninini de istiyebilir. Tazminat talebi iqin ihtar garthr. Ortaklaxca sermaye olarak konulmasl taahh[t edilen haklann muhafazast igin kurucular tarafindan ortaklar aleyhine ihtiyati tedbir talebedilebilir. Tedbir tlzerine agrlacak davalar igin Usul Kanununda derpig edilen milddet ancak girketin tescil ve ilant
tarihinden itibaren iglemeye baglar.

Madde 382- Yukarki madde hiikmtlne dayanarak umumi heyet karan aleyhine iptal davasr agrldrSr takdirde mahkeme idare meclisi azaluiyle muraktplann reyini aldrktan sonra, aleyhine iptal davasr agilan kararur icrastmn geri brakrlmastna karar verebilir.
Madde 435- girketin tescilinden sonra hakiki pay sahiplerinin saytst begten aga$t diiger veya girketin kanunen liizumlu organlanndan biri mevcut olmaz yahut umumi heyet toplanamazsa, pay sahiplerinden veya girket alacaklilarmdan birinin yahut Ticaret Vekaletinin talebi iizerine, mahkeme girketin durumunu kanuna uygun hale ifra$ igin miinasip bir mtiddet tayin eder ve buna ragmen durum dilzeltilmezse girketin feshine
karar verir.

Davamn agrlmasmr miitaakrp mahkeme, taraflardan birinin talebi ilzerine liizumlu tedbirleri alabilir. Madde 504- Ortaklamn saylsl ikiden az ve elliden gok olamaz. Ortaklarrn saynr sonradan bire iner veya girketin zaruri organlarmdan biri mevcut olmazsa milnasip bir m0ddet iginde bu eksiklikler tamamlanmadrpr takdirde ortaklardan birinin veya girket alacakhsmm talebi iizerine mahkeme qirketin feshine karar verir. Mahkeme, taraflardan birinin talebi tizerine gerekli ihtiyati tedbirleri alabuir.

136

6762

Snfu Tiirk Ticaret Kanunu

Madde 879- Bir gemi veya gemi ipoteti iizerine bir hak tesisini veya kaldmlmasmt yahut bOyle bir hakkrn muhteva veya derecesinin tadilini isteyebilmek hakkmr temin igin gemi siciline gerh verilebilir. Miistakbel veya $arta baph bir mutalebenin temini igin de gemi siciline gerh verilmesi caizdir.
$erhten sonra gemi veya ipotek iizerine yaprlacak tasamrflar, gerh ile teminat altrna ahnan hakkr haleldar efti$i nispette muteber de[ildir.

Tasamrfun, cebri icra veya ihtiyati haciz suretiyle yahut iflas idaresi tarafindan
yaprlmasr hallerinde de hiiktim b0yledir. gerh ile temin edilen hakkrn derecesini tayinde gerh tarihi esas tutulur. Hak, gerh verilmek suretiyle temin edildiSi nispette mukellefin mirasgrsr, mesuliyetinin mahdut oldugunu ileri siiremez.

verilmesinde hakkrn tehlikede oldugunun kuwetle muhtemel gOsterilmesi aranmaz. Madde 887- 886 nct maddede yazrh hallerde gemi sicilinin do[ru olmadrSr hakkmda bir itiraz tescil olunabilir.

Madde 880' $erh, bir ihtiyati tedbir karanna yahut gerh neticesinde gemisi veya hakk takyit olunan kimsenin muvafakatine miisteniden verilir. ihtiyati tedbir karannrn

itiraz bir ihtiyati tedbir karanna yahut sicilin tadili neticesinde hakkr halele u$tyacak olan kimsenin muvafakatine miisteniden tescil olunur. ihtiyati tedbir karalnur verilmesinde hakkrn tehlikede oldu$unun

kuwetle muhtemel gclsterilmesi aranmaz.

137

634 SAYILI KAT

MIiLKiYETi KANUNU

Ek Madde 2- (Ek: 1dl'l4n9E3- 2814115 md.) Kat malikleri kurulunca veya bu kurulca yetki verilen yOnetici tarafindan s0zlegmeleri herhangi bir nedenle feshedilen veya sona eren, kaptct, kaloriferci, bahglan ve bekgiler ile drgandan atanan y0neticiler kendilerine bu gOrevleri dolayrsryla bir yer tahsis edilmig ise, bu yerleri onbeg giln igerisinde bogaltnak zorundadrlar. Bu stire iginde bogaltrlmayan yerler yOneticinin veya kat maliklerinden herhangi birinin ba$vurusu iizerine bagkaca tebligata lilzum kalmadan mahalli mUlki amirlerin karan ile bir hafta iqinde zabtacabogalttrrlr. idare e yargr organlanna yaprlacak bagvuru, bu kararlaln yerine getirilmesini durdurmaz. llgililerin kanun ve sOzlegmeden do$an haklart sakhdr.

138

735

SAYILI TTIRK CEZAKANI.INU-

Madde 276'Bit kimse muhafaza edilmek iizere kendisine resmen teslim olunan merhun veya mahcuz veya herhangi bir sebeple vaz'ryededilrnig olan mallarr kendisinin veya bagkasrnm menfaati igin saklar, sahibine veya bagkasrna verir veya tebdil veya laam gelenlere teslimden imtina ederse 0g aydan iki seneye kadar hapis ve otuz liradan uq yiiz liraya kadar aSr para cezasr ile cezalandrrlr.
ESer suglu merhun veya mahcuz veya herhangi bir sebeple vaz'ryed edilmig olan e$yanm sahibi ise verilecek ceza bir seneye kadar hapis ve on liradan ytiz elli liraya kadar a$rr para cezasrdr. Ef,er ciiriim muhafian ihmalinden veya tedbirsizlipinden ileri gelmig ise muhafiz hakkrnda beg liradan yiJzlvayakadar agr para hiikmolunur,

E[er e$yanm krymeti az ise veya ciirmtin faili egyayr veya bedelini takibata baglamazdan ewel geri verirse ceza altrda birden tigte bire kadar indirllir.

Kanun m..41.-Sug tarihine g0re de para cezasrnln miktan de$igmektedir. y^gll"u frkada dngdriilen cez4 TCK'nun I lg.maddesinde duzenlenen dnddeme kapsamrnoaclr. Bu maddede belirtilen sug Asliye ceza Mahkemesinin gorevine girmektedir.

Birinci, ikinci ve ugiincii fikralarda yanlt para cezalan 23580 misline grkallmrgtrr.

4421 s.

r39

831

SAYILI SI.JLAR HAKKINDA KANT.]N

Ek Madde S- Q3ll2ll934-2659 sayrh ek Kanunun 5 inci maddesi hiikmii olup, ek madde haline getirilmigtir.) Bu kanunda gdsterilen tesbit ve ayrma igleri belediye enclirnenleri, ihtiyar meclisleri ve muayyen hisseli hakiki ve h0kmi gahrslar tarafrndan segilecek birer aza ve belediye reisinin reisligi altrnda toplanacak bir komisyon tarafindan yaptln. Komisyona aza segmekten kagmanlar namma mahallin en btiyiik idare amiri tarafindan birisi gonderilir. Komisyonlarm ekseriyetle verecekleri karar muteber olup belediyeye ve kOy odalarrna asilmak suretiyle ilan ve alakahlara teblig olunur. Tebli[den on beg giin iginde
alakahlar bu kararlara kargr idare heyetine yazft itirazda bulunabilirler. idare Heyetleri bu itirazlariher igten once tetkik ve hallederler. Bu kararlarla, giintinde itiraz olunmtyan ve idare amiri tarafindan da tasdik olunmug bulunan kararlar katidir. Bu suretle tesbit olunan intifa payrna razr olmryanlar mahkemeye miiracaat edebilirler. $u kadar ki mahkemeden aksine kati bir karar almmcaya kadar komisyonun kararlarr tatbik olunur.

t40

1602

sAYrLr ASKERi ytirsnx inann MAHKEMESI xnNuur-i

Madde 62- (Defigik 25/121198r-2568/l md.) Askeri Yiiksek idare Mahkemesinde idari dava agrlmasr ve kanun yollarrna bagvurulmast itiraz olunan idari iglemlerin veya yargr kararlannm yiiriitiilmesini durdurmaz. $u kadar

nn do$masr ve idari iqlemin

ki idari iglemin uygulanmasr halinde telafisi gug veya imkansrz zararlaagrkga hukuka aykn olmasr qartlannm birlikte gergekleg-

mesi durumunda, gerekge gcistererek yiirtiftnenin durdurulmasrna karar verilebilir.

Savag halinde yiiriitmenin durdurulmasr kararr verilemez.

Skty0netim halinde, sfttyOnetim ilan edilen bOlgelerden alman veya bu bolgelere naklen atanmalan yaprlan personele iligkin olarak agrlan iptal davalarurda ytirutmeyi durdurma karan verilemez.

Olataniistii haller sebebiyle ahnan tedbirlerin uygulanmasrnda gorevlendirilen kamu personelinin naklen atanmalarna iligkin iptal davalarnda ytirtitmeyi durdurma
karan verilemez.

Yiiriitmeyi durdurma karan verilen dosyalar Oncelikle incelenir.

Taraflann iste$i iizerine doksan giiLniin sonunda yiiriitmenin durdurulmasma yeniden karar verilmezse durdurma karan kendilifinden ortadan kalkar. Yiiriitmenin durdurulmastna karar verilen dava dosyalarr tekemmiil etmelerinden itibaren otuz gUn iginde karara ba$lanmazsa, yiiriltmenin durdurulmasr kararr kendili[inden hiikiimsiiz kalrr. YUrutuenin durdurulmast kararlan teminat kargrh$rnda verilir. Ancak durumun gereklerine gcire teminat aranmayabilir. YiiLrtitmenin dwdurulmasr istenen davalarda 46 ncr maddede vazh siireler krsatrlabilir. Taraflar arasmda teminata iligkin konularda grkan anlagmazlftlar, yiirutmenin durdurulmasrna karar verilen daire veya kurulca gdztimlenir.
idare ile adli yardrmdan faydalanan kimselerden teminat ahnmaz.

t4t
2247 s

Ayrr,r uyu$MA zLrK MAHKEMnsiNilv KURULU_ $u vE i$r,ilviSl HAKKTNDA KANLJN

Madde 22' Hukuk davalannda adli veya idari yargr mercilerince verilmig bulunan ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve itzellikle yiirutmenin durdurulmasr kararlan, Uyugmazhk Mahkemesinin karanna kadar gegerli kalaca[l gibi bu kararlan veren yargl merciinin gdrevsizlifine iligkin Uyugmazhk Mahkemesi kararlannm davacrya bildirilmesinden sonra da, gOrevi belli edilen yargr merciince kaldrnlmadrkga, altmrg giin siire ile
devam eder.

Kendisine kargr tedbir karan verilmig bulunanrn isteli iizerine, gorev konusunda son karan veren yargl mercii bu tedbirlerin kaldnlmasma veya depigtirilmesine karar verebilir.
Siireye bagh bir tedbir kararrnrn birinci fikrada anrlan zamandan once siiresi dolarsa, gdreve iligkin son karan veren yargr mercii, karan almq olamn iste$i ile, tedbir

siiresini uzatabilir.

Tedbir kararr bulunmayan bir igte, birinci fikrada belli edilen siire iginde usuliince tedbir karan vermeye de gdrev konusunda son kararr veren yargl mercii, yetkilidir.

Bu maddenin 2,3 ve 4 iincii fikralannda anrlan kararlan, uyugmazhk gftarma durumunda, gOrevsizlik itirazuu reddeden yargr mercii, yargr merciinin uyugmazhk Mahkemesine bagvurmasr durumunda ise o yargr mercii verebilir.

t42 2499 SAYILI SERI\{AYE PiYASASI KAI\UNU

Madde 46- (Deligik 29/4/1992-3794133 md. 33) Kurul bu Kanun uyannca

yaph$ izleme, inceleme ve denetlemeler sonucunda; a- (Defigik: 15112119994487122md.) Kurula kayft yilktimliiliipil yerine
getirilmeksizin yaprlmrg ihrag, halka axz ve sat$ iglemleriyle, izinsiz sermaye piyasast faaliyetlerinin durdurulmasr igin gerekli her ttirlii tedbiri almaya; kayrt yiikiimlillU$iine uyulmakszm yapilan halka arz ve sat$ sonucu satrlan krsmrn kargrhfr ve sat$ yaprlacak senetler igin her tiirlii leminattan muaf olarak ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz istemeye, tedbir vehaciz tarihinden itibaren altr ay iginde dava agmaya veya takip yapmaya; her tiirlil hukuki ve cezai sorumluluk sakh kalmak kaydryla, izinsiz sennaye piyasast faaliyet ve iglemlerinin doturduf,u sonuglann iptali igin tespit tarihlerinden itibaren 09 ay, vukuu tarihinden itibaren bir pl iginde dava agmaya, ...yetkilidir.

t43

2577 SAYILI TDARi YARGILAMA UST]Lti KANTJNU

Madde 27- @e!igik: 10/611994-4001/12 md.) 1. Danrgtayda veya idari mahkemelerde dava agrlmasr dava edilen idari iglemin yiiriitiilmesini durdurmaz.

2. Danrgtay veya idari mahkemeler, idari iglemin uygulanmasr halinde telafisi gug veya imkansz zararlarrn do$masr ve idari iglemin agrkga hukuka aykn olmasr gartlarurrn birlikte gergeklegmesi durumunda gerekge gtistererek yiiriitmenin durdurulmasma karar verebilirler. 3. Vergi mahkemelerinde, vergi uyugmazhklanndan do$an davalann agrlmasr, tarh edilen vergi, resim ve harglar ile benzeri mali yiiktimlerin ve bunlann zam ve cezalanntn dava konusu edilen bOliirn0ntin tahsil iglemlerini durdurur. Ancak, 26 nct maddenin 3 iincti fikrasrna gOre iglemden kaldrrlan vergi davasr dosyalannda tahsil iglemi devam eder. Bu gekilde iglemden kaldrrlan dosyarun yeniden igleme konulmasr ile ihtirazi kayrtla verilen beyannameler iizerine yaprlan iglemlerle tahsilat iglemlerinden dolayr agrlan davalar, tahsil iglemini durdurmaz. Bunlar hakkrnda ytiriitrnenin durdurulmasr istenebilir. 4' Yiiriitmenin durdurulmast istemli davalarda 16 ncr maddede vazh stireler krsaltrlabilecegi gibi, tebligin memur eliyle yaprlmasrna da karar verilebilir.
5. Yiiriitrnenin durdurulmast kararlan teminat kargrh[urda verilir; ancak, durumun gereklerine gdre teminat aranmayabilir. Taraflar arasmda teminat iligkin olarak

glkan anlagmazltklar, yiirUtmenin durdurulmasr hakkrnda karar veren daire, mahkeme veya hakim tarafindan gOziimlenir. idareden ve adli yardrmdan faydalanan kimselerden teminat almmaz.

6. Yiiriitmenin durdurulmasr istemleri hakkrnda verilen kararlar; Danrgtay dava dairelerince verilmigse konusuna gOre idari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullanna, bdlge idari mahkemesi kararlanna kargr en yakur bolge mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafindan verilen kararlara kargr bolge idare mahkemesine, galtgmaya ara vertne siiresi iginde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafindan verilen kararlara en yakm nObetgi mahkemeye veya karan veren hakimin katrlmadrSr nobetgi mahkemeye, karann teblilini izleyen giinden itibaren yedi gtin iginde bir defaya mahsus olmak tizere itiraz edilebilir. itiraz edilen merciler, dosyanur kendisine geliginden itibaren yedi gtin iginde karar vermek zorundadr. itiraz tizerine verilen kararlar kesindir. 7. Yilriitmenin durdurulmast karan verilen dava dosyalarr oncelikle incelenir ve karara baglann. Madde 28- 1. @e[igik: 1016/1994-4001/13 md.) Danqtay, bOlge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yuriitmenin durdurulmasma iligkin kararlarrmn icaplanna gOre idare, gecikmeksizin iglem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu stlre higbir gekilde karann idareye tebliBinden baglayarak otuz gitnil gegemez. Ancak, hacizveya ihtiyati haciz uygulamalan ile ilgili davalarda verilen kararlar hakkrnda, bu kararlann kesinlegmesinden sonra idarece iglem tesis edilir.

IM
2.

2577 Sayfu idart Yargilama Usulii Kanunu

tDt6ngg4-4001/13 md.) Tam yargr davalan hakkurdaki kararlardan belli bir miktan igerenler genel hiiktimler dairesinde irfaz ve icra olunur. 3. Damgtay, bolge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri kararlanna gOre iglem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine Danrytay ve ilgili idari mahkemede maddi ve manevi tazminat davasr agrlabilir. 4. Mahkeme kararlannm otuz giln iginde kamu gdrevlilerince kasten yerine getirilmemesi halinde ilgili, idare aleyhine dava agabileceSi gibi, karan yerine getirmeyen

@efigik

kamu gOrevlisi aleyhine de tazninat davasr agabilir. 5. Vergi uyugmazhklanna iligkin mahkeme kararlannm idareye teblipinden sonra bu kararlara gcire tespit edilecek vergi, resim, harglar ve benzeri mali yiikiimler ile zam ve cezalarm miktan ilgili idarece miikellefe bildirilir' 6. Tazrninat ve vergi davalarrnda karann idareye teblilinden itibaren infaan gecikmesi sebebiyle idarece kanuni gecikme faizi tidenir.

r45

2822

sAyrr,r ropr,u i$ s0zlngursi, cREV vE

LOKAVT KANIJNU

Madde 16- Tespit y.vtslna bu Kanunda 0ngciriilen siire iginde itiraz edilmemigse stirenin bitigini takibeden altr iggtino iginde veya yaprlan itiraz reddedilmigse mahkeme karannm tebli$ edildi$i tarihten itibaren alu iggtinti iginde ilgili sendikaya Qahgma
Bakanhprnca bir yetki belgesi verilir. 31611986-3299/4 md.) Yetki belgesi almmadan yaprlan bir toplu i9 s0zlegmesinde taraflardan birinin veya ikisinin yetkili olmadrg ve bu sebeple sozlegme-

(De!i$ik

nin hiikUmsilzliisii, Qahgma ve Sosyal Giivenlik Bakanhsrnca durumun tespitinden itibaren 45 gi.in iginde ilgililerce veya Qahqma ve Sosyal Gtivenlik Bakanhlmca dava
yolu ile ileri siiriilebilir.

Hiiktimstizliik konusundaki dava, igyerinin bagh oldupu bcilge gahgma miidurltibulundu$u mahaldeki i9 davalarrna bakmakla gtirevli mahkemede agrlrr. Toplu ig Si.inUn stizlegmesi birden fazla btilge gahgma mUdiirliisiinUn yetki alanura giren igyerlerini kapsryor ise davanrn Ankara ig mahkemesinde agrlmasr gerekir. Bu davada hakim, talep iizerine, gerekli gtlriiLrse toplu i9 sdzlegmesinin uygulanmaslnl dava sonuna kadar durdurabilir.

Madde 41- Hiznet akitlerine, grev hakkr veya lokavttan vazgegilmesine veya bunlarm krsrtlanmasrna dair konulacak hiikiimler gegersizdir. Madde 46- Karcr verilen veya uygulanmakta olan bir grev ve lokavtrn kanun drgt olup olmadr$rnrn tespitini, uyugmazh$rn tarafi olanlardan her biri 15 inci maddeye gOre yetkili ig mahkemesinden her zaman talep edebilir. Mahkeme bir ay iginde karar verir. verilecek karar, taraflan ve iggi ve igveren sendikasmm mensuplannr ba$lar ve ceza davalarr igin de kesin delil tegkil eder.
Hakim, tespit kararrnrn kesinlegmesine kadar, dava konusu grev veya lokavhn

ihtiyati tedbir olarak durdurulmasna karar verebileceSi gibi, konulmug tedbiri her zaman kaldrabilir.

146

2886

sAYrLr DEvLET

inam

I(ANTII\ru
aga$rda

Madde 26- Gegici veya kesin teminat olarak kabul edilecek deperler
g0sterilmistir

a) Tedavilldeki Tllrk Parasl b) Maliye Bakanh$rnca belirtilecek bankalarrn verecekleri stiresiz teminat mek-

tuplarr,
c) Devlet tahvilleri ve Hazine kefaletini haiz tahviller. Bankalarca verilen teminat mektuplan drgrndaki teminatlann istekliler tarafindan mal sandrklarrna yatnlmasr zorunlu olup, bunlar komisyonlarca teslim altnamaz. Oznrlerine ihale yaprlanlann teminat mektuplan ihaleden sonra mal sandrklarura teslim edilir ve ilzerlerine ihale yaprlmayan isteklilerin gegici teminatlan hemen geri verilir.

Her ne suretle olursa olsun idarece ahnan teminatlar haczedilemez ve i.izerine ih-

tiyati tedbir konulamaz.

147

2918

sAytl,r KARA'roLLARr rnq,Fir KAI\tuN

Medde 85/2- (Ek fikra: 17.10.199G4199n8 md.) Motorlu arag riliime veya yaralanmaya sebebiyet vermig ise, kazaya kangan aracrn bagkalanna devir ve temliki veya tizerinde bir hak tesisini Onlemek amacryla olaya el koyan Cumhuriyet Savcrhklannca aracm tescilli oldu$tr tescil kuruluglarura trafik kaydr iizerine gerh dtigillmesi igin talimat verilir. Kaza am ile Cumhuriyet Savcrlrtmca trafik kaydr ilzerine gerh diig0lmesi arasmda gegen silreler igiltde kdtu niyetle yaprlan arag tescilleri htikiimsUz sayrlrr. $erhin konuldu[u tarihten itibaren bir ay igerisinde, gerhin kaldnldrgrna veya devamma iliqkin
mahkeme karan ibraz ediltnedigi takdirde bu qerh h{ikilmsttz

kalr.

148

2924

sAytLI oRMAN r0yr,Ur,nniNiN KALKINMALARININ DESTEKLnN TTSi HAKKINDA KANI.JN

Madde 3- (Defigik birinci fikra: 28/8/1991-3763t1md.) Orman kadastro komisyonlannca, ornan smn drymda gftanlan yerler, Orman Bakanh$rnrn talebi iizerine Hazine adrna tescil edilir. Bu yerler, bu Kanunun htikiimleri uygulanmak kaydryla Orman Bakanh$ emrine geger.

6831 sayrh orman Kanununun 2 nci madde (A) bendi kapsamma giren yerler igin orman smtrlart drgtna gftarma ile orman srnrrlamasr ve tespit, tefrik ve tescil iqlemlerine kargr yaptlan, ittazlar ve agrlan davalar, bu Kanuna grire yaprlacak iglemleri durdurmaz. Bu konuyla ilgili davalarda yiirUtmeyi durdurma ve ihtiyati tedbir kararr verilemez.

Orman stntrlart dtqma grkarrlan bu yerlerde hak iddia edenlerin agtrklan davalar sonunda gergek ve tUzelkigilere ait olduluna karar verilen tagmmaz mallar, genel htikiimlere gOre kamulagtrnlr.

Madde 8'Bu Kanunun 7 nci maddesindeki yuktmliiliikleriyazrh uyarrya ra[men yerine getirmeyenler igin; Tanm ve orman Bakanh$rnca, kendi ta$rnmaz maltarr kargtlt$nda fazla verilen ta$mmaz mallann geri ahnmasma karar verilir. Tagmmaz mallar igin yaprlmrg 0demelerin tamaml faizsiz olarak ve varsa ta$lnmaz iizerinde kendisi tarafindan yaprlmrg ilave yapl ve tesislerin rayig bedeli defaten Odenir. Geri alma karan hakkmda ihtiyati tedbir karan verilemez. Ancak, ilgililerin dava agma hakkr sakhdrr.
Tanm ve orman Bakanh$r, hukuki durumlan kesinleginceye kadar bu tagrnmaz mallan gegici olarak bagka hak sahiplerine devredebilir.

t49

2942 SAYILI KAMULA$TIRMA KANUNU

Madde 20- Bu Kanun uyarlrnca lehine kamula$trma yaprlan idare adna tapu dairesince tescil edilen tagmmaz malm bogaltrlmast idarece icra memurundan istenir.
icra memuru tagrnmaz mah onbeq giin iginde bogaltmalarmr igindekilere tebli$ eder. Bu stire iginde tagmmaz mal bogaltrlmazsa icraca bogaltrlr. itiraz ve gikayet bogaltmayr durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilemez. Taqulmaz mahn bogaltrlmasr sebebiyle mal sahibi ve idare tazrninat ile sorumlu
tutulamaz.

Ekili arazinin bogaltilmasr hasat sonuna bnakrlrr. Hasat zamarurun beklenmesi mtimkijn olmadrpr hallerde kamulagtrmayl yapan idare, mahkemece takdir edilecek
ekin bedelini tazmin etmek gartryla, arazinin bogaltrlmasrnr talep edebilir. Ekin bedeli ll ve 12 nci maddeler uyannca yaprlan kamulagtrma delerinin tespitinde nazara alnmrg ise, ta$mmaz malrr bogaltrlmasr igin tekrar bu bedelin tespit ve ddenmesi gerekmez.

r50

3091

sAyrlr rAgrryMAz MAL r.fi.ynrLiGiNn YApILAN TEcAWzLnnilv OxlnNunsi

HAKKINDA KANI.JN

da ytiriitrrenin durdurulmasr karan verilemez.

j'ncak agrk olan yazr ve hesap hatalarr karar veren yetkili makamca kendiliginden diizeltilir. Tagrnmaz mal ttzerinde iisttln sayrlabilecek bir hakh oldugunu iJdia edenlerin yargr yoluna bagvurmasr gerekti$i kararda belirtilir. Madde 13'Bu kanuna gOre verilmig kararlar ilzerine idari yargrya bagvurmalarsindir-

Madde 7- Bu kanuna g0re verilen kararlar idari yargr yolu agrk olmak iizere ke-

Madde 14- Bagvuru suasrnd4 taraflar arasrndaki tagmmaz mal anlagmazh$r hakkrnda mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilmi$ veya anlagmazhk dava konusu yapilmrg ise bu kanun hUkttmleri uygulanmaz.
Bu kanuna gOre idari makam tarafurdan verilmig bir onleme kararr varken taraflarca tagurmaz mal anlagmazhlura iligkin dava agilmadan adli mercilerce ihtiyati tedbir

karan verilemez.

151

3213 SAYILI MADEN KANI]NU

Madde 40- Madenin igletilmesinde gerekli olan kuyular, ocaklar ve galeriler ile makineler, binalar, yer altrnda ve yer 0sttlnde kullamlan her tiirlii nakil vasrtalan madenin grkanlmas; temizlenmesi, izabesi gibi cevherin krymetlendirilmesine yarayan alet ve tesisler ve bir senelik iglenne malzemesinin iizerine mttnferiden haciz veya ihtiyati tedbir konulamaz.
Ancak igletne hakkr ile bir biititn tegkil eden I inci fikrada yaah tesis, vaslta, alet ve malzemenin tamaml veya grkanlmrg cevherlerle bu cevherlerin bakiyeleri ve

ciirufu iieerine hacizve ihtiyati tedbir konulabilir. Ugtncu gahsrn rehin haklan sakhdr. Bir madenin tarnammm icra yolu ile satqr 43 ilnctt maddede yazrh usule tabidir. Madde 41- Madenin tamamna veya gftarrlmrg cevherlerle bakiye ygmr ve ciirufuna gerek haciz veya ihtiyati tedbir konulmasr ve gerekse bunlann icraen satqrna tegebbtis edilmesi hallerinde alacakh veya icra dairesince madenin faaliyeti durdurulamayacagr gibi bu faaliyete miidahale de edilemez.

r52

3402 SAYILI KADASTRO KANTJNU

Madde 25- Kadastro mahkemesi; ta$mmaz mal mUlkiyetine ve smrh ayni haklara, tapuya tescil veya gerh edilecek veyahut beyanlar hanesinde gosterilecek sair haklara, smtr ve Olgti uyugmazhklanna, kadastroya ve tapu sicilini ilgilendiren benzeri davalar ve 6zel kanunlarca kendisine verilen iglere bakar; Kadastroya veya kadastro ile ilgili verasete ait ulugmazhklan g6ziimleyebilecepi gibi, istek iizerine veraset belgesi de
verebilir.

Kadasto mahkemesi, yalnrz kadastro iglerine mtnhasr olmak tizere; A) Velisi veya vasisi bulunmayan kUgiiklere ve ksrthlara kayyrm tayin eder. Bunlann menfaatlerini korumak amacryla Tiirk Medeni Kanununun hakimin iznini gart krldrSl hallerde bu izni verir. B) Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunun 465 ve bunu takip eden maddeleri gerelince adli yardrm taleplerini inceleyerek kabul edebilir. C) Tutana$ di.lzenlenen ta$mmaz mallara ait ihtiyati tedbir kararr verebilir. Bu karart hemen o yerin kadastro ve tapu sicil miidiirliiklerine bildirir. Tedbir karan alan taraf karar giiniinden itibaren usulUn tingOrdiilii stire iginde kadasho mahkemesinde
dava agmadrlr takdirde tedbir kendilipinden hiiktimstiz kalrr.

Bu Kanunun 26 ve 40 mcr madde hiikiimleri sakh kalmak iizere. kadastro tutanaSmm diizenlenmesi giintinden ve tutanak sonradan tamamlanmrg ve duzeltilmig ise, o giinden sonra dofan haklara dair istekler, taksim guyuun giderilmesi veya muhdesata ba$lt olarak taglnmaz malt iktisap, muhdesatrn yrkrhp kaldrrrlmasr ve benzeri nitelikte olan ve mahkemeden yenilik do[urucu huktim almayr gerektiren dava ile ilgili isteklerin incelenmesi, kadastro mahkemesinin g0revi drgrndadr. Madde 40. Qahgma alanlarurda, kadastroya baglandrktan sonra her tiirl1 akit ve tescil iglemleri tagmmaz mallann o andaki kadastro tespit durumu, kadastro miidtirtinden sorularak almacak cevaba gOre tapu sicil miidiirliikleri tarafrndan yaprlrr ve kayrt drnekleri derhal kadastro miidtirliif,iine g0nderilir. Kadastro tespiti kayrt sahibi veya mirasgrlanndan bagkasr adma yaprlmry ve kesinlegmemig ise, kadastro sonucunu beklemeleri, ilgililere tebli! olunur; ancak ilgililer kadastro sonunda hasrl olacak kesin durumu kabul edeceklerini noterde diizenlenmig bir belge ile veya tapu sicil miidiirii huzurunda tespit olunacak ifadeleri ile beyan ederek, aklin veya tescilin yazlmasmr isterlerse, bu iglemler tapu sicil mudiirlii[iinde yaprln ve
keyfiyet derhal kadasno mtdiirlii$iine, dava agrlmrg ise kadasho mahkemesine bildirilir. ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve benzeri kararlarla ilgili talepler tapu sicil mtdtirl0$iince derhal tapu siciline iglenmekle birlikte kadastro tutanagma da gegirilmek Uzere
resen kadastro

miidiirlii[iine veya dava a9ilm6

ise kadastro mahkemesine

bildirilir.

153

3780 SAYILI

MiLLi KORTINMA KANI]NU

Madde 69- (Delisikz 6.6.1956-6731/1 md.)

I- Bu kanun hiikiimleri dairesinde ittihaz edilecek karar ve muameleler hakkrnda kaza mercilerinden tehiri icra ve tedbiri ihtivati kararlart verilemez.

t54

4389 SAYILI BANKALAR KANUNU

Madde 14- 4. a) Bir bankanrn yOnetim ve denetimini doSrudan ya da dolayl olarak, tek bagma veya birlikte elinde bulunduran ortaklann, banka kaynaklannr bankanrn emin gekilde gal4mastnt tehlikeye diigiirecek bigimde kendi lehlerine kullandrklal veya bankayr bu suretle zarara u$attrklafl tespit edildifi takdirde, Kurul bunlann temettii harig ortakhk haklarrnr ve bankann ydnetimini Fona dewetmeye yetkilidir. Bu gekilde kullanrlan kaynaklar veya u$anrlao z:trar, Kurum tarafrndan verilen siire iginde iade veya tazmin edilmedili veya Kurumca uygun gOriilecek bigimde teminatlandglmadrfr ve bu gekilde kullanrlan kaynaklar ve uganrlan zarar }zkaynaklan agtrgr takdirde, bunlara ait hisseler bagkaca bir igleme gerek kalmaksrzrn Fona intikal eder. Bankamn y6netiminin Fona dewedilrnesi halinde, Kurumun yazrh bildirimi uzerine bankanrn y6netim ve denetimini do$udan veya dolayh olarak, tek bagrna veya birlikte elinde bulunduran ortaklar ile tiizelkigi ortaklann sermayesinin yiizde onundan fazlasma sahip gergek kigi hissedarlarr en geg yedi giin iginde kendilerine, eglerine ve velayet altrndaki gocuklarrna ait tagrnmaz mal ve iqtiraklerini, haczi caiz olan tagmr mal, hak ve alacaklannl ve men-

iginde ivazh veya ivazsrz olarak iktisap ettikleri veya dewettikleri tagmmaz mal, haczi caiz tagnr mal, hak, alacak ve menkul krymetlerini gdsterir birer mal beyannamesini Fona vermek zorundadrlar. Bu mal beyanmrn hiiktim ve sonuglan hakkrnda 2004 sayrh icra ve iflas Kanununun ilgili hiikUmleri gegerlidir. Bu hiikmiin uygulanmasmda, Kurumun baqvurusu uzerine bankanrn y0netim ve denetimini do$udan veya dolayh olarak, tek bagrna veya birlikte elinde bulunduran ortaklann mal varl*larr iizerine mahkemece teminat aranmakszrn ihtiyati tedbir, ihtiyatihacizkararlan ile ilgililerin yurtdrgura gtkmasma yasaklama dahil, alacakhlann menfaati igin zorunlu olan her tiirlii muhafaza tedbirinin almmasma karar verilir. Bu gekilde alnan tedbir ve hacizler, karar tarihinden itibaren altr ay iginde dava veya icra-iflas takibine konu olmazsa kendiliginden ortadan kalkar. Kurumun ilgilileri hakkrnda 2004 sayrh icra ve iflas Kanununun Onbirinci Bab hiikiimlerine gdre agacagr iptal davasrnda aciz vesikasl $artl aranmaz. Madde 14' 4'b) Bu kanun hiikiimleri gergevesinde yonetim ve denetimleri Fona intikal eden bankalann, alacaklanm dava veya takip yoluyla tahsil etme cihetine gitmeleri halinde 492 sayi Harglar Kanununun 2 nci maddesi hiikilmleri uygulanmayacapr gibi, her tiirlii ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinde teminat $artr aranmaz. Fonun ve Fona intikal eden bankalarur alacaklanna iligkin davalarda Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun seri muhakeme usulti hiikiimleri uygulanrr. Madde 14- 5. c) Bu Kanun htlkiimlerine g0re temettii harig ortaklft haklarr ile yOnetim ve denetimleri veya hisseleri Fona intikal eden bankalarm, tasfiyeleri fon eliyle ytiriitiilen bankalarrn iflas idarelerinin ve Fonun, alacaklannr dava veya takip yoluyla tahsil etme cihetine gitrneleri halinde, 492 sayilrHarglar Kanununun 2 nci ,23 iincii, 29 uncu maddeleri ve 2548 sayrlt Cezaevleri ile Mahkeme Binalarr ingasr Kargrhsr Olarak Ahnacak Harglar ve Mahkumlara Odeuirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkrnda Kanunun I

kul krymetlerini ve her tiirlii kazang ve gelirleri ve aynca bildirimden 6nceki iki yrl

4389 Swth Bankalar Kanunu

155

inci maddesi hiikiimleri uygulanmaz. Bu bankalar ile tasfiyeleri Fon eliyle yiiriitiilen bankalann iflas idarelerinin ve Fonun, mahkeme ilamrnr almasl ve teblif,e grkartmasr iglemlerinde kargr tarafa yiikletilmig olan harcm 0denmig olmasr ve her tUrlu ihtiyati
tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinde teminat $artl aranmaz. Bu alacaklara iligkin davalarda 1086 sayrl Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun seri muhakeme usulii htikiimleri

uygulanr. Madde 17- 2.Bu madde, 14 tincU maddenin (3), (4) ve (5) numarah frkalarr gereSince temett[ harig ortakhk haklarr ile yOnetim ve denetimi veya hisseleri Fona dewolunan bankalarrn bu maddenin (l) numarah fikasrnda sayrlan ortaklarr ile anrlan maddenin (4) numarah fikrasmda belirtilen iglemler ile (3) numarah fikrasmrn uygulanmasrna neden olan iglemlerde sorumlulu[u bulunan ve bu maddenin (l) numaralr fikrasrnda saylan banka g0revlileri hakkrnda da bankanm iflasr aranmakszm uygulanr. Madde 20- 6. d) Bu Kanunun 14 tinc0 maddesinin (3) numarak frkrasrna gore faaliyet izni kaldrrlan Ozel finans kurumunun yOnetim ve denetimi, Birlik tarafindan atanan ve 5 kigiden olugan Tasfiye Kuruluna intikal eder. Faaliyet izninin kaldmlmasrna iligkin Kurul kararrnrn Resmi Gazetede yayrmlandr[r tarihten itibaren ozel finans kurumu hakkrndaki ihtiyati tedbir dahil her ttlrlii icra ve iflas takibi durur. Faaliyet izninin kaldrrldrfr tarihten itibaren Ozel finans kurumunun alacaklilarq alacaklannr temlik edemez veya bu sonucu do$uracak iglemleri yapanazlar. Tasfiye Kurulu Ozel finans kurumunu genel hiikiimlere gOre tasfiye eder. Ozel finans kurumlannm tasfiye iglemlerinde 2004 sayrh icra ve iflas Kanunu htikiimleri uygulanmaz.

156

4473 SAYILI YANGIN, YERSARSINTISI, SEYLAP

VEYA IIEYELAN SEBEBIYLE MAHKEME VE ADLiYE DAiRELEniNun zix r,l, uGna.y^q.N DOSYALAR HAKKINDA YAPILACAK MUAMELELERE n^tin KANTJN
Madde 15- Afet tarihinden Once karar verilmig olan hacizden maada, ihtiyati tedbirler kanununun o mahalde tatbik sahasrna girdi[i tarihten bir ay mUddetle ve yenileme igin miiracaat edilmig ise yenileme muamelesi neticeleninceye kadar oldu$u gibi kalr. Bu tedbirin uzablmasr veya bu mtlddeten ewel kaldnlmasr mahkeme karanna

balhdr.

t57

4686 SAYILI MILLETLERARASI

TAHKiM KANI.INU-

Madde 6- Taraflardan birinin, tahkim yargrlamasmdan Once veya tahkim yargrlamast strastnda mahkemeden ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz istemesi ve mahkemenin b0yle bir tedbire veyahacze karar vermesi, tahkim anlagmasma aykgrlk tegkil etmez.

ganlarr tarafindan icrast ya da diSer resmi makamlar tarafrndan yerine getirilmesi gereken ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz kararr veremeyece[i gibi, iigtincti ligiteri baglayan ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz karan da veremez. Taraflardan biri, hakem veya hakem kurulunun verdipi ihtiyati tedbir veya ihtiyatihaciz kararmt yerine getirmezse; kargr taraf, ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz karal verilmesi istemiyle yetkili mahkemenin yardrmmr isteyebilir. Yetkili mahkeme gerekirse bagka bir mahkemeyi istinabe edebilir. Taraflann, Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ile lcra ve iflas Kanununa g6re istemde bulunma haklarr sakhdr. Tahkim yargtlamast dncesi veya tahkim yargrlamasr srrasmda taraflardan birinin istemi 0zerine mahkemece verilen ihtiyati tedbir ya da ihtiyati haciz karan, hakem vv., * hakem kurulu karannm icra edilebilir hale gelmesiyle ya da davanm hakem veya hakem kurulu tarafindan reddedilmesi halinde kendilipinden ortadan kalkar.

Aksi kararlagtrrlmad*ga, tahkim yargrramasr srasrnda hakem veya hakem kurulu, taraflardan birinin istemi iizerine, ihtiyati tedbire veya ihtiyati hacze karar verebilir. Hakem veya hakem kurulu, ihtiyati tedbir veya ihtiyaii haciz karan vermeyi uygun bir giivence verilmesine ba[h krlabilir, Hakem veya hakem kurulu, cebri iira or-

5 Temmuz 2001 tarih ve 24453 sayrh Resmi Gazetede yaymlanarak

yiirtirlule girmigtir.

r58

5846

sAylr.r FiKiR vE SANAT ESERLEni x,llluNu

Madde 77- (Defiqikz 21.02.2001-4630/31 md.) Esash bir zararrr veya ani bir tehlikenin veya emrivakilerin Onlenmesi igin veya diler herhangi bir sebepten dolayr zaruri ve bu hususta ileri si.lriilen iddialar kuwetle muhtemel gdriiltirse mahkeme, bu kanunla tanrnm4 olan haklarr ihlal veya tehdide
maruz kalanlann veya gikayete selahiyetli olanlann talebi iizerine, davanm agtlmasmdan Once veya sonra di$er tarafa bir igin yaprlmasrnr veya yaptlmamastnl igin yaptldtpt yerin kapatrlmaslnl veya agrlmasmr emredebilece$i gibi, bir eserin goSaltrlmtq niishalannln veya hasren onu imale yarayan kahp ve buna benzer sair go$altma vasttalarmtn ihtiyati tedbir yolu ile gegici olarak zaptrna karar verebilir. Kararda emre muhalefetin icra ve iflas kanununun 343 ilrcti maddesindeki cezai neticeleri doturacagr tasrih edilir. Eser iizerindeki haklara tecaWz olugturmasr ihtimali halinde yaptrlm gerektiren niishalarrn ithalat veya ihracail srasrnda,4458 sayrh Gumruk Kanununun 57. nci maddesi hiikiimleri uygulanr.

Bu niishalara gtimriik idareleri tarafindan el konulmasrna iligkin iglemler Giimriik Y0netmelitinin ilgili hflkiimlerine g0re yiiriitiiliir.

159

2269 SAyILI UMUMi HAyATA vrtlnssin AF,ETLER DOLAYISTLE ALINACAK rnnninr,ERl,E y.{Frl,acAx YARDIMLARA o.q,in KAt[t]N
Madde 19- @eligik 2t7fl968-t01t/l md.)

halli maliye veya tapu tegkilatrndan bir kigiden, gehir ve kasabalarda ige belediye meclisi iiyelerinden bir, mahalli maliye veya tapu tegkilatrndan bir ve en buyiik mliliciye amirince g0revlendirilecek bir teknik elemandan meydana gelecek u9 kigilik komisyon marifetiyle takdir ettirilir. Teknik eleman bulunmayan yerlerde bu iglerden anhyan bir kimse komisyona almr. Komisyonlar mahallin en biiyuk miilkiye amirleri tarafindan tegkil edilir. Komisyonlar aralannda segecekleri bagkanrn bagkanhprnda gahgr ve gopunluSa g0re karar verir. Komisyon iiyeleri istinkaf edemezler ve g.kirr", oy kullanamazlar. S0zii gegen taqmmaz mallarur yilz Olgiilerini, 0zelliklerini ve takdir edilen bedeli igine alan cetveller, l0 gtin stire ile, mahalli imkan ve gartlara gOre ilan olunur.

bir kigi, mahallin en biiyiik miilkiye amirince gorevlendirilecek bir fen elemanr ve ma-

l7 nci maddedeki ta$rnmaz mallann bedelleri, koylerde koy ihtiyar heyetlerinden

Takdir edilen krynete kargr ilan si.iresinin bitiminden itibaren 7 giin iginde ta$lnmaz malm bulundutu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesinde dava agrlabilir. Davanrn agtldtSr tarihten itibaren, 8 gtin iginde taraflar mahkemeye gaSrrrlular. Bu davalar basit muhakeme usuliine tabidir ve diger davalara tercihli otarak gtirutur. Davanrn agrlmasr veya temyiz talebi, bu kanuna g0re yaprlacak iqlemleri ve ingaat iglerini higbir suretle durduramaz. Bu davalar dolayrsiyle, mahkemelerce ihtiyati tedbir kararr verilemez.

160

PATENT HAKLARININ. KORIJNMASI HAKKINDA 55r sAyILI KANLTN nUnntlmn KARARNAN{E*

Madde 151- Bu Kanun Hiikmiinde Kararnamede Ongciriilen tiirde dava agan veya agacak olan kigiler, dava konusu patentin Ttirkiye'de kullanrlmakta oldu$unu veya kullanrlmasr igin ciddi ve etkin gahgmalar yaprldrgrnrn ispat edilmesi garttyla, davanrn etkinlilini temin etmek iizere, ihtiyati tedbire karar verilmesini talep edebilir. ihtiyati tedbir talebi, dava agrlmadan iince veya dava ile birlikte veya daha sonra yaprlabilir. ihtiyati tedbir talebi, davadan ayrr olarak incelenir. Madde l52-ihtiyati tedbirler, verilecek hiikmiin etkinlifini tamamen saplayacak nitelikte olmah ve 0zellikle agagrda belirtilen tedbirleri kapsamaltdr:
patentten do$an haklanna tecaWz tegkil eden fiillerin durdurulmasl, Patentten do[an haklara tecaWz edilerek Uretilen veya ithal edilen geylere veya patenti verilmiq usulUr icrasmda kullanrlan vasrtalara, Tiirkiye stnrlan iginde veya giimriik ve serbest liman veya btilge gibi olanlar dahil, bulunduklarr her yerde el konulmast ve bunlann saklanmasl, Herhangi bir zarann tazmini baktmmdan teminat verilmesi. Madde l5lTespit davalan ve ihtiyati tedbirlerle ilgili diter hususlarda Hukuk

a) Davacrnrn b) c)

Usulti Muhakemeleri Kanunu hUkiimleri uygulanr.

551,554,555,556 sayrh Kanun Hiikmtinde Karamameler, 27 Haziran 1995 tarih ve 22326 sayrh Resmi Gazetede yayurlanmrgtlr.

l6l

ENDUSTRiYEL TASARIMLARIN KORIINMASI HAKKINDA 554 SAYILI KANUN HUXMU|{DE KARARNAME

Madde 63- Bu Kanun Hiikmiinde Kararnamede dngdrtilen tiirde dava agan veya agacak olan kigiler, davanm etkinliSini temin etmek tizeri, ihtiyati tedbire karar verilmesini talep edebilir. ihtiyati tedbir talebi,dava agilmadan once veya dava ile birlikte veya daha sonra yaprlabilir. ihtiyati.tedbir talebi, davadan ayn olarak incelenir. . ... Medde &l'ihtiyati tedbirler, verileiek hukmiin etkinlilini tamamen saSlayacak nitelikte olur ve Ozellikle agagrda belirtilen tedbirleri kapsar:

a) Davactnm tasanmdan do$an haklanna tecavi,iz tegkil eden fiillerin durdurulmasr, Tasanmdan do[an haklaratecawzedilerek {iretilen veya ithal edilen geylere veya tasanm,belgesi verilmig usuliln icrasmda kullanrlan vasrtalara, ruikiye srn'la' iginde veya giimriik ve serbest liman veya b6tge gibi olaniar dahil, bulunduklarr her yerde el konulmasr ve bunlann muhafizair: Herhangi bir zararrn tazmini bakrmmdan teminat verilmesi.

b) c)

Usulti Muhakemeleri Kanunu hiikiimleri uygulanrr.

Malde 65-Tespit davalarr ve ihtiyati tedbirlerle ilgili diler hususlarda Hukuk

r62

codnari
555

SAYILI KANI.IN IIUKMIINDE KARARNAME

ign

nnrleniry KoRUNMASI HAKKINDA

Madde 34- Bu Kanun Htikmiinde Kararnamede 0ngciriilen tiirde dava aqan veya agacak olan kigilerin, davann etkinligini temin etmek iizere, ihtiyati tedbire karar verilmesini talep etme hakkt vardrr.. ihtiyati tedbir talebi, dava agrlmadan 0nce veya dava ile birlikte veya daha sonra yaprlabilir. ihtiyati tedbir talebi, davadan ayrr olarak incelenir. Madde 3s-ihtiyati tedbirler, verilecek hilkmiin etkinli$ini tamamen sa$layacak nitelille olmah ve Ozellikle agafrda belirtilen tedbirleri kapsamaltdu: Davacrmn cogafi igaretten dopan haklanna tecavUz tegkil eden fiillerin durdurulmast, Coprafi igaretten dopan haklaratecavilz edilerek iiretilen veya ithal edilen geylere veya co$afi igarete konu tiriiniin [retiminde kullanrlan vasttalara, Tiirkiye srnrrlarr iginde veya giimriik ve serbest liman veya b0lge gibi olanlar dahil, bulunduklan her yerde el konulmast ve bunlann muhafazast, Herhangi bir zarann tazrnini baktmtndan teminat verilmesi. Madde 36 -Tespit davalan ve ihtiyati tedbirlerle ilgili di[er hususlarda Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu hiikiimleri uygulanr

a) b) c)

163

MARKALARIN KORT.INMASI HAKKINDA 556 SAYILI KANIJN IIUKMUNDE KARARNAME

Madde 76- Bu Kanun Hiikmtinde Kararnamede Ongdriilen tiirde dava agan veya agacak olan kigiler, dava konusu markanur kendi marka haklanna tecaviiz edeclt gekitde Tiirkiye'de kullanrlmakta oldugunu veya kullanrlmasr igin ciddi ve etkin gahgmalar

yaprldr[rnr ispat ehnek garttyla, davanm etkinligini temin etmek uzere, ihtiyiti tiabire
karar verilmesini talep edebilir.

ihtiyati redbir talebi, dava agilmadan Once veya dava ile birlikte veya daha sonra yaprlabilir. ihtiyati tedbir talebi, davadan ayn olarak incelenir. Madde 77-ihtiyati tedbirler, verilecek hi.ikmiin etkinligini tamamen saglayacak nitelikte olmah ve dzellikle agasrda belirtilen tedbirleri kapsamahdrr: Davacrnrn marka hakkmatecavtz tegkil eden fiillerin durdurulmasr, Marka hakkrna tecaviiz edilerek ilretilen veya ithal edilen geylere Tiirkiye stnulan iginde veya gilmriik ve serbest liman veya bdlge gibi olanlar dahil, bulunduklan her yerde el konulmasr ve bunlarn saklanmasr, Herhangi bir zarann taanini bakrmmdan teminat verilmesi.

a) b)

c)

Madde 78 -Tespit davalarr ve ihtiyati tedbirlerle ilgili diler hususlarda Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu hiiktmleri uygulanr

DiLTKQE ve KARAR ORNEKTERI

Dilekge ve Karar 0mekleri

t67

intiyati Tedbir Dilekgesi Ornefi .... Hukuk Mahkemesine

ihtiyati tedbir isteyen Kargr taraf
D. Konusu

ihtiyati tedbir
Tapu kaydr, senet vergi kaydr vs.

Deliller Hukuki nedenler

Olaylar

HUMK.,TMK. Tapu ile malik oldugum ..... mevkiindeki tagnmaamm

iizerine, hakkrnda tedbir istenen haksrz ve sebepsiz olarak ev yapmaktadr. Bu hususta

mahkemeye dava agacaf,rm. ingaat devam etmektedir.

: Dava sonuna kadar ... tarafindan ta$rnmazlmrn ilzerine Netice ve yaprlmakta olan ingaatm ihtiyati tedbir olarak durdurulmastna karar verilmesini, masraflann davahya yiikletilmesini arz ve talep ederim. ...1...1... ihtiyati Tedbir isteyen

Talep

168

Dilekge ve Karar Ornekleri

inriyari
T.C.
.... Hukuk Mahkemesi Esas no

TEDBiR KARART druvnGi

Karar no

Hakim Katip
ihtiyati tedbir isteyen vekili
Hakkmda tedbir

: :
:

....1 ...1 ....1

....

....l ...

:
:

Konu Talep giinii Karar giinti

istenilen

: : :
:

iirtrutt tedbir iste[i

ihtiyati tedbir isteyen (vekili) tarafindan mahkememize verilen .... giinlu dilekge ile, davah hakkrnda (.....) davasr agacaklarmdan, satl$a konu tagmmazn baqkaianna
devredilmemesi igin tapu kaydura ihtiyati tedbir konulmasr istenilmig olmakla, bu ige ait dilekge, tapu kaydr, borg senetleri ve dosya incelendi.

KARAR
Tedbir isteli incelenen dosya mlinderecatmdan yerinde g0r0lmekle, tedbir isteyenin agaca$r dava sonuna kadar; hakkrnda ihtiyati tedbir istenilene ait.... adilmemesi igin iUtiVaTi TEDBiR KONULMASTNA ( ) lira karar harcrnrn pegin ahnmakla mahsubuna, ( ) lira vekalet Ucretinin de davahdan tahsiline, hakkurda tedbir alnan ileride dofiacak zararlanna kargrhk olarak davacrnrn (.....) oranrnda ( ) lira nakdi veya banka teminat mekfubunu da mahkeme vemesine depo etmesine, depo gartr yerine getirildi$inde kararrn bir suretinin infazr igin tapu dairesine g0nderilmesine, igin niteliline gOre, taraflar gatnlmaksrzn HUMK'nun l0lll, 105/2 maddeleri gere$ince ewak iizerinde karar verildi. ......l .....l .......
da........pafta........parseI de tapuda kayrth tagrnmazrn tapu kaydrna, bagkalanna devre-

Katip

Hakim

Dilekge ve Karar Ornekleri

169

ACTLAN DAVADA TEDBiR

T.C. Asliye Hukuk Mahkemesi
Esas No Hakim

iSrsGi

HAKKINDA KARAR 6NXNGi

...t....t...

Katip
Davacilar

Vekili
Davah Dava

Menfi tespit Yukarrda taraflan ve mahiyeti yazh bulunan dava nObetgi asliye hukuk mahkemesi tarafindan mahkememize gOnderilmekle esas defterinin ..../..... snasna kaydr
yapilarak. Taraflar adrna davetiye tebligine, 2- Taraflann delilerini ibrazrna, ilgili kayrt ve dosyalann celbine,
... I ..... /

: : :

..... ......

G.D.:

l-

3- Tedbir talebinin icra dosyasr gelditinde dtigiilmesine, bu sebeple durugmanm ....saat.... buakrlmasma karar verildi. Katip Hakim

Icra MtidiirlUgtiniin ......./ ....... esas sayrh dosyasr getirilmekle incelendi.

KARAR
Davact vekili icra M[diirl[giiniin....... sayh dosyasr ile yaprlan icra takibinin durdurulmasrnt talep etmigse de icra takibi davanrr agrldrgr gtinden 0nce oldulundan icra iflas yasasmn 72'nci maddesi uyannca bu talebinin reddine, ancak icra MiidiirlugiinUn ....... esas sayth dosyasma yatrnlacak olan paranrn alacakhya igbu dava sonuna kadar ddenmemesi yciniinden Vol1 nakdi teminat veya banka teminat mektubu verildilinde ihtiyati tedbir konulmasma, teminat yatrrldrtrnda icra M0diirltigiine miizekkere yazilmasma karar verildi.
Yazr igleri MUdituli Hakim

170

Dilekqe ve Karar dmekleri

SATI$ VAADi, $UF'A NEDENIYLE A9ILAT\ TESCIL DAVALARTNDA TAPU KAYDINA KOI\ruLMASI iSTENiLEN inriyari TEDBIR KARAR OnnrGi
T.C. Hukuk Mahkemesi Esas No ..J... Hukuk Hakimi

Katip
Davacr

Vekili
Davah Dava Dava gUnii

iutrq uuuai nedeniyle tescil.

...1...1...

Davacr (vekili) tarafindan mahkememize igbu satrg vaadi nedeniyle dava hakkrnda tapu tescil davasr agrlmrg olmakla, dava dilekqesi mahkeme esaslnrn ..../..... no.suna kaydr yaprlmakla;

G.D.: l- Taraflar durugma giinilnil bildiren davetiye teblig olunmasrna, 2- Tapu kaydrmn tapudan getirilmesine,
yazrlmasrna,
ne,

3- Taraflann bildirecekleri ,verlere kayt ve belgeleri getirmeleri igin mtizekkere

4- ihtiyati tedbir iste$i hakkmda, tapu kaydr geldikten sonra bir karar verilmesi-

rildi.

5- Durugmanm bu nedenle .... giinii .... saat .... de yaprlmasna tensiben karar ve-

Katip
Tapu kaydr gelmekle, dosya ve dilekge ile ekleri incelendi:

Hakim

KARAR _ Agilan davada tapu kaydr lizerine ihtiyati tedbir konulmasr istenilmig ve bu istek, tapu kaydr, satrg vaadi senedi ve dosyadaki belgelerle yerinde bulunmug olmakla, davalr ,........adpa lapuda........ada.......parsel olarak kayrth taglnmaan tapu kaydrna igbu..'...../...'..davanm sonuglanmasrna kadar bagkalarura devir ve temlik edilmimesi yci-

niinden

iHriyari TEDBIR

teminat mektubunun davact tarafindan mahkeme veznesine teminat olarak depo edilmesine, depo gartr yerine getirilditinde kararm uygulanmasr igin bir suretinin tapu sicil mildiirltitiine gOnderilmesine, igin niteligine g0re ewak iiaerinde itirazr miimkiin olmak iizere tarafl ar ga$rlmaksrzm karar verildi. ......1 ......t ..... Katip Hakim
gOre ihtiyati tedbir kararr da depigik olacaktu. Ornek ola-

KoNULMASINA, Takdiren (.......) nakdi veya banka

(Not: Davanm ttirilne

rak tensip kararlanyla ihtiyati tedbir karan 0rnefi yukarrda gOiterilmiqtir.)

Dilekge ve Karar drnekleri

r71

VASITA TRAFIK KAYDI UZrNiNr KONULAN TEDBiR KARARI OnxBGi

T.C. ............Hukuk Mahkemesi
Esas no

irrriYlri

Karar no

Hakim Katip
Tedbir talep eden

Vekili
Kargr Taraf

;.
ihtiyati Tedbir

')3-....

Talep Talep tarihi Karar tarihi

Tedbir isteyen vekili ..../...../... tarihli dilekge ile; miivekkilinin Almanya'da i99i olduSunu, Almanya kanununun tanrdr$r yetkiye dayanarak ....model.....marka bir arag getirdipini, istanbul trafifine kayt ettirerek........... plaka numarasrnr aldrprru tedbir isteyenin....... noterli$inin........1..1.... tarih ve yevmiye no.lu vekaletnamesi ile aracl sattn alan ......i vekil tayin etti$ini, altcr olarak ta egi.......'in belirledipini, miivekkilin vekili olan gahsrn bonoyu..../...../... tarihinde imzaladrpmr, senet Odenmediginden .....lcra MtidiirltiBtlniin ..../..... esas sayrh dosyasr ile icra takibi yaprldrsrnr bundan da sonug almmadtptru, bedeli ddenmeden tizerindeki satrlamaz kaydr silinerek vekilinin egine sattrgr araca ihtiyaten tedbir konulmasma karar verilmesini talep etmigtir. Dilekge ve ekleri ile ..........icra Mudiirlug[niin.....1..... sayrh dosyasr incelendi.

KARAR

Talep yerinde gdriilmekle ....plaka numarah...model.......marka karqr

TEDBIR KoNULMASINA, takdiren

ta-

raf.........ve......,...adma kayrth vasrtanm trafik kaydr iizerine bagkalanna devir ve satrgrnm 0nlenmesi ydniinden HUMK. ve miiteakip maddeleri uyannca iHTiyATi

l0l

vol,

teminat tutan (7 milyon) lira nakti veya

banka teminat mektubunun tedbir isteyen vekili tarafindan mahkeme veznesine depo edilmesine karann infazr igin teminat yatrrldrBrnda bir Ornelinin ....... Trafik gube Mtidiirliiptine tevdiine itirazr kabil olmak iizere karar verildi. ..../...../...

Katip

Hakim

172

Dilelge ve Karar )rnekleri ACTLAN DAVADA TEDBIR iSTnGiXiw KABULU HAKKINDA KARAR OruVNGi
T.C. Hukuk Mahkemesi
Esas no

Hakim

Katip
Davacr

Vekili
Davalr

;.
2-.... 3-....

Dava Dava

Tapu iptali tescil

giinii

....1.....1...

Yukanda taraflan ve mahiyeti yazrh bulunan dava Ntibetgi Asliye Hukuk Mahkemesi tarafindan mahkememize gOnderilmekle esas defterin ...../.... srasrna kaydr
yaprlarak;

G.D.: l- Tapu kaydr geldikten sonra tedbir hususunun diigitni.llmesine, 2- Taraflar adrna davetiye teblipine, 3- Taraflann delillerinin ibrazrna ilgili kayrt ve dosyalann celbine,

4- Bu nedenle durugmamn....../.....lsaat..........brrakrlmasma tensiben karar verildi.

Katip

Hakim

Tapu sicil mtidtirlii$iinden kayft gelmig olmakla, dosya incelendi:

1ar............,..........adma

Geregi Diigiiniildii: Davacr vekilinin talebi yerinde gOrtilmekle, davah-

kayrth

..........mah............sokakta

bulu-

nan...........pafta.........ada...........parselde kayrth...........m2 miktarh...........kat 2 diilckan 22 daireli tapu kaydr....../...,. arsa payh 3 bordum kat 2 no,lu mesken tapu kaydr iizerine her tiirlii tasamrf iglemini dnlemek iizere dava sonuna kadar ihtiyati tedbir konulmasrna, takdiren (....) nakdi veya banka teminat mektubunun teminat olarak ahnmasma, teminat garfi yerine getirildi$inde karann (.....) Tapu Sicil MildiirlUpiine gonderilmesine, itirazr kabil olmak 0zere evrak iizerinde karar verildi. ..1.....1 .....

Katip

Hakim
..../..1

%15 teminat tutarr lira davacr vekili tarafurdan ..../..... ve buzla vezneye depo edilmiqtir. .....1...1..

... giiniinde mak-

Yazr igleri MUdiirii

Dilekge ve Karar )rnekleri

t73

DiLEKqE OnNnGi
........ASLiYE HUKUK MAHKEMESiNE. inriy,lri TEDBIR

TALEPEDEN

D.KONUSU

VEKiLI KAR$I TARAF : ...........Gemisi

Kaptanhgr/Donatanr

OLAYLAR

nan yakttt """.Gemisinin talebi iizerine gegitli limanlarda, gemi kaptanhgrnrn imzasr ve kagesi tahdrnda gemiye teslim etmigtir.

: ihtivatitedbir. : 1) Miivekkit girket, geminin seyru seferi igin zorunru buru-

2) Gemiye, .........tarihinde,..........limanmda, gemi yakrtr teslim edilmig ve verilen yakrtrn faturalan kesilmigtir.
yaprlan

3) Gemiye verilen yakrt bedelleri,.......... toplam ........._USD olup, bugiine kadar

t[m taleplerimize ragnen yakrt bedelleri Odenmemigtir.

4) Gemiye verilen ve geminin seyrii seferini saslayan yakrt bedelinden dogan a_ lacagrmz TTK. M. 1235/6 hukmu uyarmca gemi aracakhsl hakkr vermekte olup, TTK. M' 1236 hukmil uyannca gemi iizerinde kanuni rehin bahgetm ekte, 1237 hiikmouyarrnca navlunu kapsamakta ve l24l hukmu uyannca da rehin hakkr anaparayl, faizini ve masrafl arr da kapsamaktadr. Bu itibarla fazlaya iligkin talep ve dava haklarrmrz sakh kalmak kaydr ile agrlacak kanuni rehin hakkrnm tespit ve tanmmasl davasrna esas olmak borg1u......... Gemisinin ihtiyati tedbir yolu ile ba$lanmaslna ve seferden men 'zere karar veriledilmesine mesini talep etmek zarureti hasrl olmugfur.

HUKUKi NEDENLER: TTK. M. r235t6, L236, 1237, r24r veilgili mevzuat. DELiLLER: Talep yanrur,yaktm gemiye teslim belgeleri, fatura ve sair delil. NETICE VE TALEp: yukarrdaki agrklamalara istinaden:

zere, gemiye verilen

Fazlaya iligkin talep ve davalanmz sakh kalmak kaydr ile: Agtlacak olan kanuni rehin hakkrnm tespit ve tanlnmasl davasrna esas olmak ti-

ve

Odenmeyen

'.'.....Gemisinin..........usD borcundan dolayr ihtiyati tedbir yolu ile baglanmasrna, ferden meni edilmesine karar verilmesini arz ve talep ederiz. Ek: Vekaletname Davacrlar Vekili

yakrt bedeli alaca$rndan dolayr

se_

t74

Dilekge ve Karar drnekleri

KARARORNEGI
T.C.

......ASLiYE HUKUK MAHKEMESi.

Savr: Esas No

KARAR

:20oll
z

D.il

Karar No Hakim

2OOll

Katip Davacr Vekili Davah

:
:

: ...........Gemisinin Kaptanlt$t, donatant. : ihtiyati tedbir Dava Davacl vekili tarafindan, davah aleyhine agrlan igbu ihtiyati tedbir davaclntn
mahkememizde kaydr yaprlarak:

G.D.: Davacr vekili Mahkememize verdigi........tarihli dilekgesinde, miivekkilinin geminin seyrii seferini igin zorunlu bulunan yakrtr ..........gemisine gemi kaptanlt$tnrn imzasr tahtrnda gegitli limanlarda gemi yakrtrnr teslim ettiklerini, fatura muhteviyatt gemi yakrtr bedelinin toplam......... oldu!,unu ancak ttim taleplerine rapmen bu miktann tidenmedi[ini bu alacaklannm TTK. m.1235 htkmii uyanca gemi alacakltst hakkt verve bu alacagrn kanuni rehin hakkr bahgettigini ve kanuni rehin hakkrnrn tespit ve tanlnmasl davasrna esas olmak iizere .........gemisinin ihtiyati tedbir yolu ile ba[lanarak seferden men edilmesini talep etmigtir. Dosyada mevcut, talep yazrlarr, yakrtrn gemiye teslim edildipini gOsterir belgeler, faturalar kapsammda gemiye verilen yakrttn, TTK. m. 1235 hukm0 uyannca gemi alacaklrsr hakkr verdigini,1236 h[kmU uyannca da kanuni rehin hakkr bahgetti$i, 1241 madde gere[ince gemi alacaprndan dogan rehin hakkrnln anapara ile birlikte ferilerini de kapsadrpr anlagrlmakla, ihtiyati tedbir talebinin kabulii ile alacaprn temini zrmnrnda,......... gemisinin tizerine ihtiyati tedbir konularak seferden men edilerek baSlanmastna karar vermek gerekmigtir.

di[ini

KARAR: Yukanda agrklanan nedenlere gdre:

l.) ihtiyati tedbir talebinin kabulii ile, ........Gemisi iizerine ...........-USD gemi alacaSrndan dolayr ihtiyati tedbir konularak seferden men edilmesine ve ba$lanmastna, talep edilen miktann (....) oramnda teminat yatnldrglnda karann infazr igin geminin bulundufu Liman Bagkanhklarrna ve icra Miidiirlii[iine miizekkere yazllmaslna, 2) Talep edilen miktar ve bunun (...) fazlasr ile birlikte toplam miktar kadar banka teminat mektubu veya nakit olarak dosyamza yatrnlmasr halinde, ihtiyati tedbirin
gemi iizerinden kaldrnlarak, teminat i.izerine konulmastna, 3) HUMK.l09 hiikmiine gOre l0 giin igerisinde esas davanrn agtlmamast halinde ihtiyati tedbirin kendiliginden kaldrrlmasrna, harg pegin ahndrprndan mahsubuna, itirazt kabil olmak iizere evrak dosya iizerinden karar verildi.

Katip

Hakim

Dilekge ve Karar Ornekleri

175

'

DILEKqE OnnnGi ASLiYE HUKUK MAHKEMESINE, (Ticaret Mahkemesi Srfah ile) "ihtiyati tedbir taleplidir." KANUNi REHiN HAKKIN TANINMASIM
....

vEKiLi
D.

TALEPEDEN

:
:

KAR$I TARAF

: Kanuni rehin hakkrnrn tespit ve tanlnmasrnl talebidir. girket, .....,..Gemisini, belli bir siire igin kiralamrytrr' Gemiyi kiralamasr iizerine;geminin yolculu$unu baqarabilmesi ve seyrii seferini tamamlayabilmesi igin geminin ihtiyacr olan yakrt satm almmrg ve .... tarihinde gemiye teslim edilmigtir.

OLAYLAR: l) Miivekkil

KONUSU

..... Gemisi Kaptanhs/Donatanr

2) Gemiye teslim edilen yakrt bedeli olan.... USD'nin faturasr miivekkil adrna kesilmig ve fatura bedeli banka dekontu ile mtvekkil tarafindan Odenmigtir. 3) Gemiyi kiralayrp ve geminin ihtiyacr olan yakrtl gemiye alan miivekkil, gemiyi sefere grkarmadan, geminin yola elverigli olmamasr neaeniyte (.......) limanlna ahnmamrg, bunun iizerine geminin sahibi, gerekli iglemleri yuptr-Jt igin gemiyi teslim

alarak tersaneye gdttirmiigtiir.

Gemiye teslim edilen ve bedeli milvekkilce tidenen yakrt bedeli, gemi donatanmdan istenmig, ancak, ekteki yazrgmalardan da gortilecegi iizere borcu kabul edip, tideyecepini beyan etmesine ragmen bu gilne kadar borg Odenmemigtir.

hukmu uyannca gemi iizerinde kanuni rehin bahgetmekte, TTK m.lg] hukmu uyaril:rca navlunu kapsamakta ve TTK m.l24l hukmu uyannda da rehin hakkr anapar ayt, faizini ve masraflan da kapsamaktadr.

TTK' m' 1235 hiikmu uyannca gemi alacakhsr hakkr u..rrkt" olup, TTK m. 1236

4) Gemiye verilen ve geminin seyr0 seferini saglayan yakrttan do[an alacagrmrz

etmek zarureti hasrl olmugtur.

Bu itibarla fazlaya iligkin talep ve dava haklarrmrz sakh kalmak kaydr ile borglu ".......' Gemisinin iizerinde ..........-IJSD asrl alacak ve 24.8.2000 odeme tarihinden dava tarihine kadar yrlhk voll,3 oram tizerinden iglemig faiz olan ........usD olmak iizere toplam .......USD alacaktan dolayt kanuni rehin hakkrmzm tespit ve tanmmasrnr
talep

gdsterir banka dekontu, borcu kabul ve odemenin yaprlacagrnr ve siire isteyen Yaagmalar ve sair delil.

HUKUKi NEDENLER: TTK. m. 1235,1236,1237,1241 veilgili mevzuar. DELILLER: Deniz Yakrtr teslim Makbuzu, Fatura, Yakrt bedelinin Odendilini

y-J*,

NETICE VE TALEp: yukarrdaki agrklamalar istinaden:

Fazlaya iligkin talep ve dava haklarrmrz sakh kalmak kavdr ile:

t76

Dilekge ve Karar dmekleri

l) ...Gemisine verilen yakrttan doSan ve 0denmeyen .......USD igin, ....... gemisi ve navlunu iizerinde, TTK. m. 1235,1236,1237 ve l24l hflkumleri gere$ince; kanuni rehin hakkrmzm tespit ve tanmmasma,
2)Davatarihinden itibaren asrl alacak olan ........USD'ye Devlet bankalarrntn bir yrlhk USD mevduafina uyguladrklan en y0ksek oran olan %.....USD faizi yiir0tiilmesine, faiz iginde fiK. m. 1241 hiikmii uyannca rehin hakkrnm tanmmasma karar verilmesini. 3) Alacatrmrzrn g0vence altrna alnmasr ve geminin bir daha bulunmamasr ihtimaline binaen, borglu geminin tizerine ihtiyati tedbir yolu ile seferden men edilerek
baSlanmasrna karar verilmesini ve

4) Yargrlama giderleri ile vekalet ticretinin kargr tarafa yiikletilmesine karar verilmesini arz ve talep ederiz. Ek: Vekaletname Davacrlar Vekili

Dilekge ve Karar drnekleri

111 Lt I

KARAR oNXNGi
T.C.
( )..........ASLiyn ESAS NU:

Huxux
2001/
:

MAHKEMESi

TENsip zAprr

....,...Gemisi Kaptanhp/donatanr/igleteni, Kanuni rehin hakkrnrn tespit ve tanrnmasr ile ihtiyati tedbir Yukandaki ismi yazrh davacr vekili tarafrndan verilen kanuni rehin hakknrn tespit ve tantnmasr ile gemi 0zerinde ihtiyati tedbir talebi bulunan dava dilekgesi ile davah aleyhine aqrlan igbu davanrn esas defterine kayrt edilmesi ile, dosya tetkik edildi:

HAKiM KATiP DAVACI VEKiLi DAVALI DAVA

:
:

:
:

TENSiP KARARI:

mesine rapmen bu giine kadar OdenmediSini, .......usD asrl alacak ve o/o....... oranr tizerinden iglemig ........o1mak iizere toplam .......usD alacaklan olduSunu, alacaklannrn

ve yakttm gemiye teslim edildilini ve bedelinin kendileri tarafrndan <idendigini, ancak, geminin seferine grkaca[r srada, geminin yola elverigli olmamasr nedenile geminin limana aLnmadrlrnt bunun iizerine gemi donatanlnln gemisini alarak, gemiyi teisaneye gtitiirdti$iinii, gemiye alman yakrtrn bedelinin donatan tarafindan tideneceSinin bildiril-

l) Davacr vekili, dava dilekgesinde, miivekkilinin, .......Gemisini kiraladrprnr, kiraladrpr gemiyi gahgtrrabilmek ve seyrii seferini temin igin gerekli yakltr gemiyekrgrnr

verdi$ini, belirterek gemi iizerinde ihtiyati tedbir talebinde bulunmugtur. Davacr vekilinin igbu ihtiyati tedbir talebinin kabulii ile;

TTK. m. 1235 htikmi.i uyarmca gemi alacakhsr hakkr verdiEini TTK m. 1236, 1237, 1241 hUkilmlerine gOre de gemi, navlunu ve masraflar ile faizi iiaerinde rehin hakkr

karann infazr igin Liman Bagkanhlrna ve icra Mildiirliiftine mi.izekkere yazlmasmi, 3) Gemi donatant taraftndan dava deperi ve (...) fazlasr teminat olarak nakit veya muteber banka teminat mektubu ibrazr halinde, tedbirin gemi iizerinden kaldrrrlarak. teminat iizerine konulmasrna.

2) '..".Gemisi iizerine ve navlunu iizerine dava deperi kadar ihtiyati tedbir konularak geminin seferden meni edilmesine ve ba$lanmasrna (....) teminat yatrrrldr$rnda

'

tinin davahya tebligine, verildi.

4) Dava dilekgesi, dava dilekgesine eklenen belgeler ile tensip kararrnrn bir sure5) Bu nedenlerle durugmanrn ....,...Giinii, saat 9.00'da yaprlmasrna tensiben karar

Z.Katibi

HAKiM

r78

Dilekge ve Karar Omekleri

DAVA DiLEKQESI onNsGi

......Asliye

Hukuk Mahkemesine
Davacr

Vekili
Davalr Dava
Haksrz ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Davasr

Deliller

ihtiyati Tedbir Karan, infaz dosyasr, tanlk, bilirkigi raporu,

kegif vs.

Hukuki Nedenler: HUMK, BK ve ilgili mevzuat

0laylar:

l. Davah, hakkrmzda...... mahkemesinden ......... gUn ve ........... sayh ihtiyati tedbir karan almrgtr. 2. Bu kararrn uygulanmasr sonucu, tagmmazmt kullanamadlk. Kiraya veremedik.
3. Ihtiyati tedbir kararmn haksz
olduSu........... mahkemesinin.........gilnlii
........../............ sayrh karan ile tespit olunmug, davalmur agtr$1 dava da reddolunmugtur.

4. Bu durumda, tagmmazr bir yl kullanamamak ve en azrndan kiraya verememekten (......) lira zarar ve kaybrmrz olmugtur. Bu nedenle de igbu davanrn agtlmast
gerekmigtir. Netice ve Talep: Davalmm haksrz ihtiyati tedbir karan almak suretiyle zarar ve kazang kaybrmrza neden oldulundan ( ) lira toplam zarar ve kaybrmrzrn dava giintnden yasal faizi ile davahdan tahsiline, masraflann vekalet ticretinin davahya ytkletilmesine karar verilmesini arz ve talep ederiz. ....1.....1 .....
Cevap Siiresi: 10 giindtir Davacr vekili

Dilekge ve Karar )rnekleri

179

iHTiYaTi TEDBiR UYGULAMA TUTANAcI OnNnGi

.......Hukuk Mahkemesinin.........giin ve .........saylh ihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr igin memur atanmri olmamrz dolayrsryla ihtiyati tedbirin uygulanmasmr isteyenin (vekilinin), bugiin bagvurusu iizerine, Hakimlikten gelen karann uygulanmasr igin tedbir konulan yere gelindi. Uygulama yerinde aleyhine tedbir istenen hazrr, Tedbir isteyen (vekili) tedbire konu tagrnmazr gdsterdi. Hep birlikte gezildi g6riildU. Tagmmaz igindeki egyalarrn;
........marka buz dolabr ........marka televizyon ........marka bulagrk makinasr ........marka gama$r makinasr oldupu tespit olundu. Egyalarrn toplam deSerinin de 0 lira olduSu taraflarca kabul edildiginden, bu e9yalarm yediemin olarak, aleyhine tedbir verilenden ahnarak............ na verilmesine karar

verildi.

YEDIEMIN (cUVENiLiR rigi):.........otlu.........dof,umIu...........adresinde oturur. YedieminliSe engel durumu yok. Kendisine yapacagr ig ile yedieminligin cezai ve hukuki sonuglan anlatrldr. Egyalar teker teker g6sterilip kendisine teslim edildi. Yediemin egyalarr sa$lam olarak aldr$rnr, mahkemenin istedipi zamanda aynen haar edece!,ini, egyalarr muhafaza ve kontrol altmda tutacafurr bildirdi. Beyam okundu, imzasr ahndr.

Yediemin

Ihtiyati tedbir alan (vekili) diyecegimiz yoktur, dedi. Aleyhine ihtiyati tedbir konulan ben itiraz ediyorum dedi. Yaprlacak iglem kalmadr. Uygulamaya son verildi. G.D.: Yediemin iicret istemedi$inden tayinine gerek olmadr$rna ihtiyati tedbir uygulandrlrndan igbu tutanagn dosya ile birlikte mahkemesine iadesine karar verildi....t......t......

Uygulama (infaz) memuru Aleyhine Tedbir Alman Yediemin

Tedbir Alan (vekili)

Hazr Bulunan

iCTiHATLAR

Igtihatlar

183

Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 30.10.2000 tarih ve 2000/381 D. ig sayrh

ihtiyati tedbir kararrnrn dayanagr olan 4389 Sayrh Bankalar KanunununlT/2. maddesi
delaletiyle uygulanmast gerekli l4l5-b maddesi kamu diizeni ile ilgilidir. Anrlan kararda borglularrn mal varlftlanntn ayni ve gahsi haklarla (haciz, ipotek vs.) ksrtlanamayacaSt ve 3. gahtslara devir ve temlik edilemeyecegi belirtilerek ihtiyati tedbir konulmugtur.

Bu durumda tedbir karannrn dayanafr yasanln kamu diizeni ile ilgiti bulunmast nedeniyle 3. gahnlara kargr ileri siiriilmesi miimkiin olup karann takibe baglamastnt engellemeyeceli ancak, takibin siirdiiriilmesine mani tegkil

ettifi

diigtinu-

lerek gikayetin bu yOnden kabulU yerine reddi isabetsizdir. Dairemizin olugan son uygulamasr agrklanan do$rultudadrr. Merciin aksine gerekgelerle istemin reddine karar vermesi isabetsizdir. SONUQ: Borglu vekilinin temyiz itirazlanrun yukarda agrklanan nedenle krsmen kabul0 ile merci kararrnm iiK.nun 366. ve HUMK.nun 428. maddeleri uyannca bozulmasrna. (12 HD. 1.5.2001, $67n509).

***
istanbul2. Asliye Hukuk Hakimliginin 23.12.1999 tarih ve 1999/667 sayrh karan ile verilen tedbir karartnrn infazl ile icra memuru gdrevlendirilmigtir. icra memurunun buradaki stfatr tedbir karannr infazla gdrevli memur durumundadrr. Bu kiginin
yaph$r iglemlere kargr gikayetin

tedbir kararrnr veren mahkemeye yapilmasr gerekir. Merciin (icra Tetkik Merciinin) gOrevsizlik karan vermesi gerekirken igin esasnr
inceleyerek yazrh gekilde karar vermesi isabetsizdir. (12. HD. 13.6.2000, 921919825).

gikayetginin taraf oldu[u

irtunUuliO]ort,r. Ticaret Mahkemesinin

12.01.2000

tarihli tedbir kararmda iiK.nun 72/3. f:ir<ra,2. cumlesi uyarmca icra veznesine girecek
paranm taraflar arasmda gegerli olmak tizere dava sonuna kadar alacakhya "Odenmemesine" geklinde tedbir kararr verildifi g0Ailm0gttir. Ticaret mahkemesinin tedbir kararrndayanh alaca$m takip masraflarr ile birlikte icra veznesine nakit para veya her an para-

ya gevrilebilecek muteber kesin banka teminat mektubunun verilmesi ve teminatmda

mahkeme veznesine yatrrlmasr halinde borglunun mallan haczedilemez. Haciz edilmig ise talep tizerine haciz kalkar. icra miidtirliipiince anrlan iiK.nun

72/3. maddesindeki para tabirine dar yorum getirilerek takibe devamla haciz iglemi
uygulanmast yerinde delildir. Mercice gikayetin kabuliine karar yermek gerekirken yazrlr gekilde reddine karar verilmesi isabetsizdir.(l2 HD. 16.5.2000, 7l46l8Ml).

iiK.nun 289. maddesinde "rehinli m0stesna olmak iizere, miihlet iginde "*"nr", borglu aleyhine higbir takip yapiamaz ve ewelce baglamrg takipler durur..." hUkmU getirilmigtir. Antlan maddede, konkordato miihleti igerisinde yasaklanan husus icra takibidir. icra takibinin nitelif,i ve ne zaman baglamrg sayrlacafr ilamh icra i,..kkrnda

184

Igtihatlar

Icra Iflas Kanunun 35. maddesinde, ilamsz icra hakkrnda aynr Kanunun 42. maddesinde gOsterilmigtir. Ayrrca iiK.nun 58. maddesinde de takip talebinin nasrl yaprlacagr genel olarak belirtilmigtir. ihtiyati haciz ise; iiK.nun 257. ve bunu izleyen maddelerinde diizenlenmig "rehinle temin edilmemig ve vadesi gelmemig alacaklar ile muayyen ikametgahr bulunmayan, mal kagtran borglular igin vadesi gelmemig alacaklan temin bakrmlndan" borglunun mallartrun ve haklanmn Uzerine konulan tedbir niteliginde bir iglemdir. iiK.nun 264. maddesinde "ihtiyati haczi yaptran alacakhnm 7 gUn igerisinde takip talebinde bulunmast veya dava agmasl zorunlulupunu igeren" hUkiimden de anlagtlaca$l iizere ihtiyati haciz ile icra takibi ayn hukuki diizenlemeler olup ayn ayn hukuki sonuglar doBurur. Bu riedenlerle, ihtiyati haciz icra takip iglemi otgrayrp yaprlacak icra takibinden veya agilacak davadan iince uygulanan HUMK.nun 101. ve bunu izleyen maddelerinde diizenlenen ihtiyati tedbir benzeri daha etkili bir tedbir iglemi oldufundan iiK.nun 289. maddesinde iingiiriilen tdkip yasa[rndan sayrlamaz. ihtiyati haczin TTKlnun 662. maddesinde zamanagrmlnr kesen sebepler arasrnda belirtilen takip talebi niteli[inin bulunmadrfr, bu iglemlerin ayrr hukuki sonuglar do!uracalr, dolayrsr ile zamanaglmrnr kesmeyecegi, Hukuk Genel Kurulunun 22.6.1966 T.E.ic.805, K: 475 sayrh karannda kabul edilmig olup uygulama da bu dogrultudadrr. S6zii edilen Hukuk Genel Kurulu karart ve zamana$lml hususundaki uygulama da ihtiyati haczin icra takip iglemi olmadr$r hususundaki gdriigtin do!rulugunu kanrtlamakta-

dr.

ote yandan, somut olayda, ihtiyati haciz karan mahkemece kald6lmamrg olup, borglunun konkordato isteminden vazgegmesi sebebi ile Adana Onikinci Tetkik Merciinin 5.5.1999 tarih,1999/2338-2312 sayrh karan ile konkordato mthleti kaldrrrldrgrndan ihtiyati haciz uygulamaslnm borglunun konkordato projesini sonugsuz brakacaprndan
sclz edilemez

Aksinin kabulii ile ihtiyaten haczedilen mallarrn borgluya iadesi halinde ihtiyati haciz hakk mahkeme kararr ile belirtilen alacakhnm zarannln olugacafil da agrktrr. Bu nedenle direnme karan bozulmahdr. SONUQ: Davalt banka vekilinin temyiz itirazlannrn kabulii ile, direnme karalnrn Ozel Daire bozma kar4nnda ve yukarrda g6sterilen nedenlerden dolayr HtIMK.nun' 429. maddesi geregince bozulmasrna....oygoklufu ile karar verildi (HGK 16.2.2000, 12-49t94).

KAR$I OY YAZTSI Davalt alacaklt, Adana Ugiinc[ icra Miidtirltigii'niin lgg71692 sayrh takip dosyasmdan ihtiyati haciz uygulamrg, davacr borglu da iki ayhk konkordato miihleti verildigini, bu stirede rehinli alacaklar miistesna olmak iizere higbir takip iglemi yaprlamayacalurr ileri siirerek ihtiyati haciz uygulayan memur muamelesinin iptalini istemigtir. Mercii Hakimli$ince ihtiyati haczin alacakhya cebri icra yoluyla alacagrnr tahsil imkanr saglayan tipik bir takip muamelesi (baglangrcr) oldugu, Hukuk Genel Kurulu'nun 19.4.1967 tzrihve 1446/218 sayrh karannrn da bu y6nde bulundulu, konkordato

Igtihatlar

185

miihleti iginde ihtiyatihaciz kararmrn uygulanamayacagr gerekgesiyle qikayetin kabuliine, haczedilen menkul mallarrn borgluya teslimine karar verilmig, karar alacaklmm temyizi iizerine Ozel Dairece "ihtiyati haciz karan tedbir niteliginde oldulundan ve takip muamelesi olarak kabul edilemeyeceginden konkordato miihleti, ihtiyati hacze
karar verilmesine ve uygulanmasrna engel sayrlamayaca$rndan gikayetin reddine karar verilmesi gerekirken kabuliiniin isabetsiz" oldulu gerekgesiyle bozulmug, mercii hakimligince tjnceki kararda direnilmigtir.

r:rlnln icra takip muamelesi olup olmadr$r ve buna ba$h olarak konkordato mghleti

Yerel mahkeme ile YUksek Ozel Daire arasmdaki uyugmazhk, ihtiyati haciz ka-

igerisinde uygulanmasrna olanak bulunup bulunmadr$r noktasmda toplanmaktadr. icra ve iflas Kanunumuzun 5ll2 ve 289/1. maddelerinde, konkordato mtihleti igerisinde borgluya kargr istisnalar d4rnda takip yaprlam ayacagt ongtiriilmiigttir. Konkordato mtihleti igerisinde ihtiyati haciz uygulanrp uygulanamayacagrna dair icra ve iflas Kanunumuzdabir hUkiim bulunmamaktidrr. Konkordato miihleti igerisinde ihtiyati haczin uygulanmasmt miimkiin krlan isvigre icra ve iflas Kanununun 56.maddesi icra ve iflas Kanunumuzun 51. maddesine ahnmadrgrndan tipretide konu ile ilgili degigik gtiriipler ileri siiriilmi.igtiir.

22.10.1964, I 1252/ | t7 54). Konkordato miihleti igerisinde ihtiyati haczin uygulanrp uygulanmayacaBr hususunda Kanunumuzda bir hiiktim bulunmadrlrndan uyugmazh[rn, ihtiyati haciz konkor-

.3.1965,2325/2579), bazt kararlannda ise, ihtiyati haczin takip iglemi olmayrp bir ttir tedbir niteli[inde oldulunu, bu nedenle konkordato miihleti igerisinde ihtiyati haczin uygulanmasrna yasal bir engel olmadrgmr kabul etmigtir (12. HD, 29.l.19g6, g5754U932; 12 HD. 9.12.1994, 15013/15607; 12 HD. 21.2.t994, 2104/2343; iiD,
17

ciz karan verilemeyecefini, verilmig olan ihtiyati haciz karannrn miihlet iginde icra edilemeyecelini benimsemig (Hukuk Genel Kurulu lg.4.lg6j, 144612lg: iio

Bir gOriige g0re, ihtiyati haciz bir icra takip iglemi niteligini tagrmaz, bu nedenle konkordato miihleti igerisinde borglu aleyhine ihtiyati haciz karan ahnmasr mumkiindiir (Ansay, Sabri gakir. Hukuk icra ve iflas Usulleri 5.B. Ankara 1960, s. 344; Arar,Kemal; icra ve iflas Htikiimleri c.2 Ankara 1945, s.271; Belgesay, Mustafa Regit: icra ve iflas Kanunu gerhi 2. Cilt, iflas Yoluyla Takip, 4.8. istanbul 1955, s.500). Diler g0riige gOre ise, ihtiyati haciz bir takip igremidir, bu nedenle, konkordato miihleti igerisinde borglu aleyhine ihtiyati haciz karan almamryacalr gibi, miihletten Once almmtg olan ihtiyati haciz karan da icra edilemez (Kuru, Baki: icra ve iflas Hukuku c.4. istanbul 1997, s. 3640; Postacro[lu, ilhan: Konkordato Ankara 1965, s. 55/s7; Berkin, Necmeddin iflas Hukuku istanbul 1972. s.539; Gtirdopan, Burhan: iflas Hukuku Dersleri, Ankara 1966, s. 174; Burulo$lu, Enver/Reyna, yuda: Konkordato Hukuku ve Tatbikatr istanbul 1968, s. 122; Altay, Stmer; Konkordato Hukuku istanbul 1993, s. 190; Tannver, Siiha; Konkordato Komiseri, Ankara 1993, s. 69; Ulukapr, 6mer: Kon_ kordatonun Feshi, Konya 1998, s. 99-100; Ozekes, Muhammed; icra ve iflas Hukukun_ da ihtiyati Haciz, Ankara 1999, s.257-259). Yargttay bazl kararlarurda konkordato muhleti iginde borglu aleyhine ihtiyati ha-

186

igtihatlar

dato ile

ilgili diizenlemeler ve bu kurumlarrn amaglan gOzetilerek

gOziimlenmesi gere-

kir.
Konkordato borglunun ve alacakhlann menfaatleri koruma amacr giiden bir kurumdur. Konkordato mi.ihleti ile dtiriist bir borgluya, alacakhlar ile konkordato yapabilmesi ve mahkemeden tasdik ettirebilmesi igin imkan tanrmak amaglanmrg, bu diizenleme yaprlrken borgluyu mallannrn bagrnda brakma prensibinden hareket edilmigtir. Zira borglu malvarhlr ile ticari faaliyetini siirdiirerek alacakhlara iflas yolunda daha avantajh bir ortam saflayarak konkordato projesine gdre alacakhlara Odeme yapacaktr. $ayet bu malvarltptnm konkordato miihleti igerisinde ihtiyaten haczini ve muhafaza altrna ahnmaslnm miimkiin oldulu kabul edilirse, borglu ticari faaliyetini siirdiirmeyecelinden konkordato teklifi amacrna ulagmayacaktrr. Bu sonug ise kanun koyucunun konkordatoya iligkin hiiktimleri sevk etmesindeki amacma aykrr diigecektir.

Qo$unluk gOri.igii olarak, alacakhlar zararrna hareket eden borgluyu korumanrn

do$u olmadtSt, bu nedenle ihtiyati haczin bir tedbir olarak uygulamasr gerekti[i hususuna de[inilmigtir. Hukuk, sadece borgluyu ve alacakhyr korumaz. Bir hukuki kurumla ilgili yorum yaprhrken alacaklmm veya borglunun menfaati degil, o hukuki kurumun
igler hale getirilmesini saglayan yorum kabul edilmelidir. Esasen, konkordato mtihleti igerisinde borglu tamamen denetimsiz brakrlmamrgtrr. Oncelikle iiK'nun 290. maddesi ile smrlamalar getirilmigtir. Hiikme gdre "borglu, komiserin nezareti altrnda iglerine devam edebilir. Fakat borglu, miihletin ilanrndan itibaren, rehin ve ipotek tesis idemez, gayrimenkul satamaz, kefil olamaz ve ivazsrz tasamrflarda bulunamaz. Aksi takdirde yaptlan akitler htikiimsiizdtir. Borglu bur hiikme veya komiserin ihtanna aykm veya hiisniiniyetinden qiipheyi hakh g0sterir bir harekette bulunursa tetkik mercii komiserin raporu ilzerine miihleti kaldrabilir". Gdruld[gU gibi konkordato komiseri borglunun malvarlttrnr denetleyecek, borglunun malvarhlmm muhafazasr igin almmasr gereken iinlemleri alacak borglunun aktif ve pasifinin defterini tutacaktrr. Konkordato komiseri borglunun kanuna aykn ve diiriist olmayan hareketleri olursa, konkordatonun kaldrrrlmaslnl isteyecektir. Konkordato miihletinin kaldurlmasr halinde her alacakh iflasa tabi borglunun iflastm talep edecektir. Ayrrca borglu mtihletin kaldrllmasr karannm kesinlegmesinden itibaren bir yrl iginde takibe upradrfr takdirde tetkik merciine sundulu bilangoda yazrh mal ve krymetleri gostermek zorundadr (iiK m. 28513). Miihletin kaldmlmast ile tasdik edilmemesinin sonuglan aynr oldu[unun tetkik mercii miihleti kaldrnrken, teminat aramadan borglunun haczi kabil mallannrn iiK.'un 301/2. maddesi uya-

nnca ihtiyaten haczine karar verecektir. Konkordato talebinin kabulii halinde teminat isteyen alacakhlara teminat g0sterilmesi konkordatonun tasdiki igin gart oldufundan, g0sterilecek teminatla konkordatoyu teminatsrz kabul etmeyen alacakh ydniinden giivence sa$lanmry olaca$mdan alacakh zarar gOrmeyecektir. Konkordato talebinin kabulii veya reddi halinde mevcut di.izenlemeyle ihtiyati hacizle saplanmak istenen sonug biiyiik oranda elde edilmig olmaktadr.

Diler taraftan borgluya konkordato miihleti verilmesi igin gerekli kogullardan biri ve 0nde gelen dtirtistliiktiir. Bu nedenle konkordato miihletinin, iyi niyetli ve borcuna sadrk borgluya verilmesi gerektiti kugkusuzdur. icra tetkik mercii borglunun dtiriist oldutunu kabul ederse difer kogullann da bulunmasr halinde borgluya konkordato

igtihatlar

t87

miihleti verebilecektir. Tetkik Mercii'nin dtrtlst kabul edip mtihlet verdili borgluyu
alacaklmrn ihtiyati haciz talebi tizerine bagka bir mahkemenin dtirtist kabul etmemesinin hukuki istikrarr zedeleyebilecepi diigiiniilmelidir. Yukanda agrkladr$rmrz nedenlerle Tetkik Mercii'nin direnme karannrn onanmast gerektiti g0rtigiinde oldu$umuzdan, sayln golunluSun aksine olugan karanna katrlamlyoruz.

Y. Mete

GUNEL

Iprl ULAg

K. O. $ENGr.rN
19. Hukuk Dairesi Uyesi

19. Hukuk Dairesi Bagkanr I

l. Hukuk Dairesi Bagkanr

KAR$I OY YAZISI

lft

Yerel icra tetkik mercii ile Yiiksek Onikinci Hukuk Dairesi arasmdaki uyu$mazkonkordato miihleti igerisinde ihtiyatl haciz (iiK. 257) karart uygulanabilip uygula-

namayacaSma iligkindir,

Konkordato miiessesi iiK'nun 285-309. maddelerinde diizenlenmigtir. Konkordato ile ilgili yasa hiikiimleri diirtist borglular igin konulmug olup, bu babdaki hiiki.imlerle alacakh ve borglunun menfaatleri dengelenmigtir. Yasa htikiimlerinden de agrkga anlaqtlaca[t tizere borglu konkordato talebinde bulunurken konkordato projesini dilekgesine eklemesi aktif ve pasifini agrk cetvel halinde bildirmesi (Tiiccar ise ticari defterlerin vaziyetini), alacaklrrm ve mallanrun borglannrn en az %SO'sini kargrlamasr gerekir. Hakim, gerekli gartlarrn olugtugunu g0riince konkordato mehil verecektir. Mehil, tirajr en yiiksek gazetelerden birinde ilan edilir. ilan tarihinden itibaren alacaklmrn 7 giin iginde itiraz haklarr vardr. ilan, icra dairesine, tapu dairesine, ticaret sicili memurlupuna bildirilir. ilan tarihinden itibaren rehinli alacaklar miistesna olmak iizere miihlet iginde higbir takip yaprlamaz, ewelce baglamrg takipler durur....(iiK. 2g9) Borglunun komiserin (Konkordato Komiseri) nezareti altrnda iglerine devam edebilir. Rehin ve ipotek tesis edemez. Gayrimenkul satamaz, kefil olamaz. ivazsrz tasamrflarda bulunamaz...(iIx.zs0), ilandan alacakhlar haberdar edilir. (iiK. 292) konkordato tasdik edilmez veya mehil kaldrrlrsa teminat aranmaksrzrn borglunun biitiin kabili haciz mallarrnm ihtiyaten haczine mahkemece karar verilecegi de iiK. 301. madde de hiikom altrna alnmtgtr. Di$er taraftan iiK.nun 257. maddesinde diizenlenen ihtiyati haciz karannrn verilme gerekgesi ise borglunun muayyen ikametgahr olmanasr, taahhiitlerinden kurtulmak maksadryla mallarmr gizlemeSe, kagrrmala veya kendi kagrrmaEa hazrrlanr yahut kagarsa sebepleri gOsterilmigtir. Konkordato mehlinin verilmesinden kaldnlmasma kadar gegecek siirede ise borglunun ikametgahr belli kagmasr soz konusu de[il tasarruflar ise bu dewede kaldrrrlmrg, konkordato komiserinin nezareti altrnda igine devam etmektedir. Takipler durmugtur. Konkordato mehlinden tapu icra dairesi ticaret sicili memurlu$u haberdardlr. Yasa hiikiimlerine aykm hareketi soz konusu degildir. Oldu$u takdirde verilen konkordato mehli kaldrnlacaktrr. Bu mehil siiresi iginde ihtiyati haciz karanrun verilmesi igin aranan gartlarda yoktur. Yukanda agftlanan duruma gore ilr.zt9. maddesindeki takipler durur, higbir takip yaprlamaz (maddede sayrlan istisnalar harig). Hiikmti ihtiyati haciz iqlemini de kapsar, aksinin kabulii halinde alacakhlar konkordato mehil stiresi iginde de ihtiyati haciz karan ahp icrada uygulatarak l0 giin iginde dava agarak ileride konkordatonun Ticaret mahkemesinde tasdik edilmemesi durumunda iflasta tin sralarda ver almak

188

igtihatlar

isteyecekler ve bu hal ise konkordato milessesesinin amacrnrn yok olmasma, yasa huktimlerinin fiilen ilgasrna ve dilrilst borglularrn iflastan kurtulma imkanlannm da ortadan kaldurlmasma iflaslann artmastna neden olur.

Bu itibarla yukanda belirtilen nedenlerle Yiiksek Kwulun Ytiksek Onikinci Hukuk Dairesinin g0riigU dogultusundaki gogunluk karanna kargryrm. 23.2.2000
$emsettin

ABiK

10. Hukuk Dairesi Uyesi

Dava, davahnrn hukuka sonucu ugranrlan zarannodetilmesi iste"rn", ahnan tedbir karan nedeni ile ingaatrna devam mine iligkindir. Davacl davalt tarafindan edememesinden kaynaklanan zarann 0detilmesini istemigtir. Davah tedbir kararr infaz edilmedi$inden davanm reddini sawnmug, yerel mahkemece savunma yontinde tedbir infaz edilmedi$inden zarartn do$masmm miimkiin olmadrSr gerekgesiyle dava redde-

.r;;,

dilmigtir.

verilmigtir. Tespit dosyasrndaki dilekge, tutanak, bilirkigi raporu ve tedbir kararr

Taraflann taqmmazlarr birbirine bitigik durumdadr. Davacmrn bagladrgr ev ingaatrntn tagkrn oldu[undan sOz ederek davah tespit ve tedbir isteminde bulunmug ve 11.12.1996 tarihinde birinci kat betonu atllmry ingaatrn durdurulmasr igin tedbir karan

3.1.1997 tarihinde davacrya teblip edilmigtir. Ancak tedbir karan yerinde infaz edilmemigtir. Yargr karanna saygrlt dawanan ve tedbir kararr ile ingaatmm durdurulduf,unu tebliSi ile ti$enen davacr ingaatrna devam etmemigtir. Davacrnm ingaat yaprmmr durdurmastnm nedeni, davah tarafindan alman tedbir kararr oldufu bagkaca bir etkenden kaynaklanmadrEr belirlendigi takdirde tedbir karannm aynca yerinde uygulanmamrg olmasl, zararrn dopumuna engel tegkil etmez. Davah tarafindan davacrmn ingaafinrn kal'i istemi ile agrlan dava ise, 5.3.1998 tarihli karar ile ve davacmm in$aatmn miilkiyet alanr iginde ve komguluk hukuku kurallanna aykn olmayacak bigimde yaprldrlrndan davantn reddine karar verilmigtir. Dava konusu olayrn bu geligimine giire davacmrn tazminat isteme hakkr do$mugtur. Yerel mahkemece yaprlacak ig ingaat tedbir kararr dtgmda bagka bir nedenden dolayr durmamrg ise zararm belirlenerek hiikmetmekten ibarettir. Anrlan y0nler gOzetilmeksizin davanrn reddedilmig olmasr bozmayr gerektirmigtir.
Kargr oy agrklamasr: Dava haksrz ihtiyati tedbirden do$an tazminat istegine iligkindir. Davacr davalr tarafin ihtiyati tedbir karan almasl iizerine ev ingaatmrn durmasr nedeniyle upradrSl zar arrn tazmini istemi gtir. Mahkemece ihtiyati tedbir kararrrun icra edilmemesi nedeniyle istek reddedilmigtir. ihtiyati tedbir karannrn icra edilmedif,i konusunda bir uyugmazhk yoktur. ilke olarak ihtiyati tedbir karanndan dopan sorumlulukkusursuz sorumluluktur, Ote yandan ihtiyati tedbir karannrn icra edilmig olmasr, zarar, uygun illiyet tazminatrn diper ii[eleridir. ihtiyati tedbir karannm "icra edilmesi" osesinin et<siktigi tazminat isteSini haksz duruma getirir. itrtiyati tedbir karanrun hakszhsr durumundan kaynaklanan tazminat BK. m.41 vd. maddeleri ballamrnda haksrz fiil hiikiimlerinden yararlana-

..

Igtihatlar rak gciziimlenir. "icra" bir eylemdir. Eylem olmadan tazminata hukmedilemez. mahkeme karan bu nedenle onanmahdr. (4. HD. zs.2.lggg,l007gllsg2\.

189

yerel

merasime hacet kalmaksrzrn kendili$inden kalkar." Anrlan yasanln 176. maddesinde de adli ara vermede gdriilebilecek dava ve igler belirlenmig, aynr maddenin iiqtincti frkasrnda adli ara verme siiresi iginde dava agrlabilecegi belirtilmigtir.

HUMK.nun 109. maddesi ,*.E,";l;tiyati tedbir karan dava ikamesinden evvel verilmig ise tatbik edilmig olsun olmasrn kararm verildi$i tarihten itibaren on gun zarfinda esas hakkmda dava ikamesi lazrmdr. Aksi takdirJe ihtiyati tedbir bir glna

Bu diizenlemeler kargtstnda; esas hakkrnda davanrn 8.9.1995 tarihinde agrldrgr gttzetilip 22.8.1995 gtinii verilen ihtiyati tedbir kararrndan itibaren on giinliik yasal siire iginde esas hakkrnda dava agrlmamasr sebebiyle ihtiyati tedbir
kilde ceza tayini,
Yasaya

karal kendili[inden ortadan kalkacalrndan sant[m beraatine trukmediimesi gerekirken yazrl ge-

aykn, Saruprn temyiz itirazlafl bu itibarla yerinde gori.ilmtig oldulundan bu sebeplerden dolayr isteme ayk'r olarak bozulmasria.(7. cD r2.z,rggg, lukmun
338t579).

ihtiyati tedbir karanna murratefettl" J"",u, Muhinin Karanfil hakkrnda yaprlan duruqma sonunda; Beraattna dair Qamhdere Asliye Ceza Mahkemesinden verilen 28'll'1996 tarihli hiikmiin Yargrtayca incelenmesi, miidahil idare vekili tarafurdan stresinde istenilerek dava.ewakr cumhwiyet Bagsavcrh$rnrn bozma isteyen zl.l2.l9gg tarihli tebli$namesiyle daireye verilmekle dosyadaki kJgltlar okunduktan sonra gereSi gOruqiiliip dU giintildii.
infaz tukna$nn29'09.1995 tarihinde sanrlrn egine imza kargrhgr verildili ve 21'10'1996 gUnlU bilirki;i raporuna gtire de infazdan sonra ingaat" o""ur edildifi g0zetilerek hiikiim tesisi gerekirken oluga ve dosyaya uygun diigmeyen gerekge ile yi-_ zlr gekilde karar verilmesi yasaya ayk'dr. (7. cD. ze.i.Igss,tiszblosl.
tl.
:1.

{.

karar verilmesi.

mahkemece incelenen ihtiyati tedbir dosyasi ve tamk olarak dinlenilen Av.Niliifer MERTOGLU beyaruna gOre; ihtiyati tedbir kararrnm infaanm aleyhine ihtiyati tedbir karart verilen vekili Av.Niliifer MERTo6LU huzurunda yaprldigr've sanrklar tarafrndan mahkemede antlan Avukat'tn infaz srasmda vekaletinin bu'iunmadtgma dair bir husus ileri siiriilmedi$inden infazdan haberdar olunmadrlr iddiasrnrn ferinde bulunmadtEr gtizetilip igin esasrna girilerek; tedbire ra[men yayrn yaprtrp yaprrmadrgr ve HUMK'nun lOg.maddesi gerelince ihtiyati tedbiikararinu muieatip vasal siire iginde esas- ihtilafla ilgili dava agrhp agrlmadr$ aragtnlrp ttim delillerin toptanmasrndan sonra santklann hukuki durumlarmtn deEerlendirilmesi gerekirken eksik incelemeye dayal

Dosyada mevcut 09.10.1993 tarihli ihtiyati tedbir karannui infazrna dair tutanak.

Star Haber Ajansr A.$.'nin muhasebe mudiiriiniin 15.06.1994 giinlu yazrstnda samk Mehmet Orhan Duru'nun haber miidiirliigii grirevinden 0 L 10. I ggitarifri itibariyte aynlmtg oldu$u bitdirildilinden bu hususun lglrektiginde girket kayrtlalndan) aragtrn-

190

Igtihatlar

larak sonucuna gore samlm sug tarihlerinde g6revli ve sorumlu olup olmadt$tnm tespit edilmemesi, yasaya aykurdr. (7. CD. 30.12.1998' l0l44lll529).

Ticaret Mahkemesinin tedbir karannm infazmdan kaynaklandrttna g0re, bunun gOziim yeri tedbir karannr veren mahkemedir. $ikayetin, Merciin gdrevli bulunmadrlrndan bahisle reddi gerekirken igin esasr incelenirken yazrh gekilde hiikiim tesisi isabetsizdir.
(12. HD.

$ikayetgi B.A.Ltd. $ti. nin

t*r, t*,*li$ine

bagvurusuna konu ettiSi iglem

7.12.1998,14178114647\.

***

Talimatrn dayana$r olan istanbul 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 18.12.1995 tarihli ve 1995/1561 esas sayrh kararr tedbir nitelifinde olup, icra m[durti, infaz memuru srfatryla tedbirin yerine getirilmesi igin gOrevlendirilmiqtir. Bu durumda yaprlan iglemlere kargr gikayetin incelenmesinde icra tetkik merci hakimi g0revli olmayrp, tedbir kararrnr veren mahkeme gorevlidir. Bu nedenlerle g0revsizlik karart verilmesi gerekirken yazrlr gekilde hiikUm tesisi isabetsizdk.(L2. HD. 9.11.1998,L2096112262).

"ih"i (HUMK. m. 437). gu halde incelenen kararm niteli$i ortaya konularak Oncelikle karartn temyizinin kabil olup olmadrlrnrn g6ziimlenmesi gerekmektedir'
Davacr 4320 sayrh Kanun uyannca tedbir ahnmastnt istemig, mahkemece taraflar arasmda mi.lrafaa icrasr ile tig ay stireli olarak bazr tedbirlerin almmasrna karar verihniqtir. 4320 sayrh Kanun ile aileyi koruyucu tedbirlerin Sulh Hukuk Hdkimi tarafindan re'sen almmasr hiikme baplanmlgtr. Bu kanunun amact aile iqi giddeti durdurma, 0zellikle kadrnr ve gocuklan koruma oldu[u sevk gerekgesinde agrklanmtgttr. Hatta "Sulh Hukuk Mahkemesi mafdurlann tekrar giddete u[rama ihtimalini gdz6niine alarak bagvurusunun hemen ardurdan tanrk yada kargr tarafrn dinlenmesine gerek olmadan bu karan verebilecektir. giddete ugayanlarm mahkemede giddete u$ama ihtimallerini kanrtlama yiiktimlulii$ii de bulunmamaktadr. Mahkeme karannda 6 ayr gegmemek iizere tedbirin uygulama siiresi belirtilecek ve tedbire aykm dawanqta bulunulmast halinde tutuklanacaf,r ve hiirriyeti baglayrcr cezaya mahkum edilecepi kusurlu eqe ihtar olacaktr" ag rklamalan yapilmqttr. GoruldiigU iizere bu karar kusurlu egin saldrrlamna son verilmesinin kendisine ihtanndan ibaret krsa siireli bir tedbir nitelilindedir. Bu agrklamalar kararln nihai nitelikte olmadr[rnr siirekli sonug dopurmayacapnr gOstermektedir' Ote yandan kanunun Tiirkiye BUyiik Millet Meclisi Adalet Komisyonunda miizakeresi srasnda ll2. maddeye "Bu karara kargr teftrim veya teblilinden itibaren iig gtin iginde aynr yer Asliye Hukuk Mahkemesine itraz edebilir. Asliye Hukuk Mahkemesi itirazr tig giin iginde sonuglandrnr. Bu karar kesindir. itirazlar verilen tedbir karanrun uygulanmasml tehir etmez" bigimindeki eklemeye genel kurul miizakerelerinde kargr grkrlmrg ve bu ekleme kanun metninden grkanlmtgtr. Bu kanunun miizakereleri
suasrnda konugmacrlar kanunun 0n gOrdil$0 karann tedbir niteliSinde oldu$unu hemen uygulanarak aile igi giddetin brgakla keser gibi kesilmesi ve ortadan kaldrnlmasr gere$i-

"Mahkemelerden verilen

k;;;a

karqt temyizyoluna bagvurulabilir"

Igtihatlar

191

ne igaretle "onun igin Sulh Hukuk Mahkemesi karan kesin olmahdr,, demiglerdir. Bu gortiglere cevap veren ilgili Bakan Adalet Komisyonunda yaprlan depigiklik ve ilavelerin taslaktan gtkarilmasmr talep ediyoruz; giinkii bunlar tasiakta yer aldrgr miiddetge, kanunun ruhuna aykrn olacaktr...Kusurlu egin genel hiikiime goie itiraz trattr varArr; yani Sulh Hukuk Mahkemesine itiraz edilebilir. Asliye Hukuk Mahkemesine itiraz hakkt sallamak, kusurlu ege ek bir itiraz hakkr saglamak anlammr tagrmakta, zaten giddet mafduru olan kadrn ve gocuklann bu stire zarfinda daha gok magdur olmalarrna sebep olmaktadtr" demigtir. Bu agtklamalardan sonra tasanya Adalet Komisyonunda yaprlan itiraza iligkin eklemeler grkarrlmrg; kanun bu hari ile kesinlegmigtir.

$u halde 4320 saylrr Kanun uyarrnca orugtururan kararra', Hukuk usulii Muhakemeleri Kanunun 105, 106, 107 ve l0g. maddelerinde belirlenen prosediir uyarlnca ittihaz olunan ve bu kanunun 109. maddesi uyanncal0 giin iginde dava agrlmast gartryla defil hAkimin tayin ettipi siire ite gegerli ve temyiz incelenmesine tabi bulunmayan gegici tedbir nitelilinde kabul etmek, kanunun tedvin amacrna uygun diigecektir. Temyiz istesinin bu sebeplerle reddi gerekmigtir. telinin reddine, (2. IID 9.7.199E, 7?A9lg655),
Sonug: Agrklanan sebeplerle temyizi kabil olmayan karara kargr vaki temyiz is-

Duru'ma agtlmast demek, davanrn taraflarma mtirafaa guntinUn bildirltmesi demektir. Miirafaa giinii taraflara grkartrlacak davetiye ile bildirilir. Masraflanrun da dava agandan ahnmast zorunludur' Masraflann yatrrlmantasr talepten sarfinazar anlamtna getir. 1f.f. md.5, Tebligat Tiizii[iintln 6. maddesi). birinci maddesinde, bagvurudan herhangi bir harg almmayacagrnl wr_ gulamqtrr. Amacr bagvuruda bulunan aile bireyine totaytrt< sallamaktr. onu bir yuk altrna sokmamaktadu. Miirafaa agmak igin gidir istenilmesi ,uidor", unsur tegkil edeYasarun

derhal (herhangi bir gecikmeye meydan vermeden) tedtir aknasi saflanmrgtrr. Qo$unluk gerekgesiyle, Hukuk Usulii Muhakemeleri Yasasrnm 105. maddesinin uygulanabilece$ine igaret olunmuqtur. S0zii edilen madde durugma agrlmasr ile ilgilidir.

4320 sayir Ailenin Korunmasma Dair Kanunun amacl, aile igerisindeki bireylerin birbirlerine ytinelik fiziki, s0zel ve duygusal kotii dawaniglan onlemettir. yasanm hiikiimet gerekgesinde; Sulh Hukuk Hdkiminin, magdurun tei<rar giddete uf,rama ihti_ malini g0z Onune alarak bagwrunun hemen ardrndanl tanrk yada kaigr tarafin dinlenmesine gerek olmadan kararmr verebilecef,ini, qiddete ugrayanrn mahkemede giddete ugrama ihtimalini kanrtlama yiikiimlulu$ altrnda da bulunmadr[rnr belirtmigtir. Nitekim, bu dt$tlnce altrnda karara kargt itiraza iligkin Adalet KomisyJnunda yaprlan degiqiktik meclis genel kurulunda kabul gtirmemig ve metinden Hlkimin uuleritae Q*artJmr$tr.

MUHALEFET $ERIIi

cektir. Yasarun esprisi ile bagdagmayacaktr. Yine Tebligat Yasasrnm 9. ve Tiizilf,iln g. ve 12. maddesi, tebligat ewakrnr gOnderen mercinin g0nderilen yerin uzakh[mr, mevsim gartlannr nakil vaitasrnrn durumunvnaT.ara alacaSmr, mi.irafaa gtintiniin tebligatrn belediye hudutlarr igerisinde yaprlacaksa tig giinden koyde veya, vilayetin diger bir kazasrndayaprlacaksa onbeg gunden, diser

t92
bir vilayet iginde yaprlacaksa bir

igtihatlar
aydan az olamtyacaltnt vurgulamrytr. Tebligatln yurt

drgrnda yaprlmasr durumunda siirenin daha da uzayacapr tartl$maslzdlr. Bu gekilde, aradan gok uzun zaman gegtikten sonra altnan tedbirin, tedbir olma iizelliSi de ortadan

kalkacaktrr. iizerinde durugma agrlmasr zorunludur. Yukanda miirafaa ile ilgili yaptlan aqtklamalar burada da tekrarlanacaktr. Kanun koyucunun kapaftrlr bir yol, doiayh olarak giindeme gelecektir. Tedbir karan verilebilmesi igin Sulh Hdkiminin tam bir kanaate sahip olmastna
da gerek yoktur. $iddete uprama ihtimalini sezinlemesi yeterlidir'

Hukuk Usulg Muhakemeleri Yasasrnrn 107. maddesi ise itirazla ilgilidir. Itiraz

Bu agrklamalar kargrsrnda hdkimi evrak tizerinde, durugma agmadan birinci maddede gdsterilen tedbirlerden birini, bir kagrnr yahut duruma uygun benzer Onlemi
almakla mtikelleftir. Verilecek karar yasantn amacma, ailenin durumuna, somut olaytn

dzellifine uygun, objektif ve herkesge kabul edilebilir olmahdrr. Kesindir. Agrklanan sebeplede delerli go$unlu[un gerekgesine igtirak edilmemigtir. Hakkt Dinq MUHALEFT]T $ERHi
4320 sayrft yasa gere$ince verilecek tedbir kararlannda Hdkim duruqma yapma rcrunlulu$unda de[ildir. Yasa zaten bu hususu Hdkimin takdirine brrakmrqtrr. Bu sebeple Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun 105/l. maddesinin bu yasaya tabi iglerde uygulama olana[r yoktur. Bu sebeple sayur golunlulun karanmn gerekgesine igtirak etmiyorum.

Ferman Krbrrsctkh

miidahale talebi nitelilinde bulundugu g0zetilerek miigteki Omer'in mi.idahillifini konusunda olumlu veya olumsuz bir karar verilmemesi, 2- R.....Vakfi aleyhine 15.2.1994 tarihinde dava konusu 226 parsel sayrh tagtnmaz iizerinde yaprlmakta olan veya yapllacak ingaatlann tedbiren durdurulmastna karar verilip, bu karann 22.2.1994 de infaz edildipi ve tedbir karanntn vakrf adrna Hiiseyin'e tebli[ edilmesinden sonra vakrf tarafindan dava konusu yerde ingaatlar yaprldr$r, bitirilen binarun bu vakrf tarafindan depo olarak kullanrldrf,r kadastro mahkemesince yaptlan tespitler ile miidahil ve tantk anlattmlanndan anlagrldt$tna g0re; Yargrtay Ceza Genel Kurulu'nun 4.2.1991gi.in 1990/7-362 esas, 1991/3 saytlt ilamrnda da belirtildili iizere ihtiyati tedbir karartna taraf olmasalar bile tedbir ka' rarrnr bilerek aylurr hareket eden iiqiincii kigilerin eyleminin TCK. 64. maddesi yollamasryla asti fail gibi cezalandrrrlmalan gerekti[i de gtizetilip valuf adma ya' prlan bu ingaatlardan sorumlu olan sanrklarrn cezalandlrllmalarlna karar verilmesi yerine yazrh gekilde beraatlerine hiikmcdilmesi, Yasaya aykrr, miigteki Omer ve Yerel Cumhuriyet Savctstnm temyiz itirazlarr bu itibarla yerinde goriildii$Unden hiikmiin, isteme uygun olarak bozulmasrna. (7. CD.
26.5.1998, 1424 | 4680).

l- Mtgteki omer Sebahatt,"'t"

,;.r;6

havale tarihli dilekgesinin yargrlamaya

Igtihatlar

193

HUMK.nun l0l ve miiteakip maddeleri geregince mahkemelerden verilen ihtiyati tedbir kararlarmm ve ihtiyati tedbir kararrna itirazn reddine iligkin kararlarrn tek baqrna temyiz kabiliyeti olmaytp, esas hiikiimle birlikte temyizedilebilirler. Bu nedenle tedbire itiraz eden davact vekilinin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmigtir. (1 1. HD. 22.5.1998, 21 15/3658).

gikayete konu ihtiyati troui,

verilmig olup, bu kararda tedbirin infazr igin icra miidiirlti[u infaz memuru olarak tayin edilmigtir. HUMK.nun l0l ve bunu izleyen maddeleri uyannca mahkemece verilen ihtiyati tedbir kararlannrn esasna ve infazma ytinelik itiiazlara tedbir karalnl veren mahkeme bakmakla gtirevlidir. Merci hakimli$ince bu hususun re'sen goz6niine alnrp gcirevsizlik kararr vermek gerekirken, istemin esaslnln incelenip yazrir gekilde karai verilmesi isabetsizdir. (12. HD. 13.5.1998, 4837/5401\.

r.u.*llongutoat Asliye Hukuk

Mahkemesince

lamaz. Tedbir kararrntn kalkrp kalkmadlfr, yiiriirliikte bulunup bulunmadllinl tayin ve takdir, karan veren mahkemeye aittir. HUMK. l0g maddesinde ihtiyati tedbir kararr verildikten sonra dava agrlmrg ise bu konudaki tum yetkiler dava agilan mahkemeye aittir. Mercice yukarrda belirtilen hususlar gdzciniinde tutularak g6revsizlik karart verilmesi gerekirken ortada bir icra iglemi varmrg gibi gikayetin kabultine karar
verilmesi isabetsizdir. (12.

TC. Bagbakanhk Sermaye riyurui Llr.u,u tarafrndan ...A$.ye karqr r7.6.r997 tarihinde Ankara Icra Dairesine ihtiyati tedbir kararrrun uygulanmati igin buguurulmugtur. ortada bir icra takibi yoktur. ihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr icra iglemi sayi-

HD. 25.12.1997,

14083/14541).

htikiim

Santk savunmasrnda tedbiro"" nJ*;r olduSunu bildirmig olmasr kargrsrnda HUMK.nun l09.maddesinde cingciriilen kanuni siire igerisinde ihtiyati tedbire konu ihtilafla ilgili esas hakkrnda dava agrhp agrlmadrgr tespit edilmeden eksik inceleme ile
te si
s

i, yasaya aykrn drr. (7. CD.

9. 12.1 99

7,

1037 6l

l00gg).

Mtidurlii$ti'ne miizakere yazrlmasma, davacl tarafindan masraf yatrrrlmasr halinde aracm muhafaza alttna ahnmastna" denilerek, ihtilaf konusu traktiiriin trafik kaydrna ihtiyati tedbir konulmug olup, kullanmayr engelleyici bir tedbir s6z konusu de[ildir. Sant$rn bu aract hafriyatta kullanmasryla bir hasann vukua geldi[ide iddia edilmemiptir. Bu duruma gdre sanrgm ihtiyati tedbire muhalefet rugunin u.-rug igleme kashntn ne gekilde olugtu$u tartrgtlmadan yazrh gekilde mahkumiyet karan veiilmesi, yasaya aykrrrdrr.( 7. CD. 28.11.1997, 9718t967 S).

Mtigtekinin talebi iizerine Mugta Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1993/494 esas saylt ortakh$rn feshi ve tasfiye dava dosyasrnrn tensibinde "davacl vekili dava dilekgesinde; dava konusu 48 EK 355 plakah traktor ile kazrcr, yukleyici ve kabin monteli kepge iizerine ihtiyati tedbir konularak, muhafaza altma air11ui,n, talep etmig ve bu talep mahkememizce yerinde gtiriilmiig olmakla, dava konusu trakttiriin trafik kaydr iizerine dava sonuna kadar ihtiyati tedbir konulmasrna, bu hususta Mu$la Trafik $ube

194

igtihatlar

Sanrklar M. Beyazrt Geyikligil ile Hi.ilya Geyikligil haklarrnda Reyhanh Asliye Hukuk Mahkemesine ait 1995152 ve 7l D.ig sayrh ihtiyati tedbir kararlarrna iliqkin dosyalar getirtilerek bu tedbirlerin sanrklardan her biri igin ayrr ayrr verilip verilmedi$i ve birinin diteri hakkrnda ihtiyati tedbirlerden haberi olup olmadrpr aragtrrtltp santklann verilen tedbirlere ne suretle muhalefet ettikleri delillendirilerek, tedbirlerin kondufu

tarihler itibariyle de ingaata devam edip etmedikleri hususunda gerek qahitler ve gerekse de 07.02.1996 tarihinde yaprlan kegifte haar bulunan bilirkiqilerin gizdili kokide (A) ve (B) harfleri ile kesik kesik gizgilerle g0sterilen bciliimlerden hangisine hangi tedbirlere tecaviiziiLn soz konusu oldutu, bu tedbirlerden hangisinin kapsamma girdi$i hususlart
ayrrntrh gekilde aragtrrrhp tespit edilmeden ve incelenen dosyalar denetime imkan verecek gekilde tutanaklara yaztlmadan,

HUMK.nun l0g.maddesine gOre esas ihtilatla ilgili davanrn yasal siire iginde agrhp agrlmadrlrnrn tespiti igin Reyhanh Asliye Hukuk Mahkemesinde agrldr$r belirtilen 19951269 esasrnda kayrth dosya getirtilip, davanm tedbir karanndan itibaren l0 giinliik
yasal siirede agrhp agrlmadrlr belirlenmeden eksik incelemeye dayah olarak yaztlt gekilde karar verilmesi yasaya aykrrrdr. (7. CD. 14. 1 1.1 997' 848819204).

ihtiyati tedbir karannrn verildigl ,r.or.rnn, giiniinden itibaren HUMK.nun

lQg.maddesinde Ongciriilen 10 giinltik yasal siire gegtikten sonra 15.06.1995 tarihinde esas ihtilafla ilgili dava agrldrprndan tedbir kararrnrn kendililinden ortadan kalkmrg

saylaca$r ve sugun yasal unsurlannrn olugmadrfr gtizetilmeden yaztlt gekilde ceza tayini,yasaya aykrndrr.(7. CD. 19.9.1997 C10816846).

'

Davact vekili; davaltlardan (o.....-.;;.tisi'nin akaryakrt ihtiyacrnr davah girketin kargrladrfrnr, ihtara ra$men 0denmeditini ileri siirerek, TTK.nun 1235-1236. maddeleri gere$ince gemi alacaklst olarak (31.982.00) Dolar kargrh$t (3.083.064.800) lira alacak igin gemilerinde rehin ve hapis hakkr tanmmaslna ve geminin seferden men edilmesine karar verilmesini talep emi$tfu. Davahlara, dava dilekgesi tebli! edilmemigtir. Mahkemece, dosya tizerinde yaprlan incelemede toplanan delillere gdre davactnrn talebi yerinde gOrtilerek, gemi iizerine ihtiyati tedbir konulmasma, geminin seferden men edilmesini, gemi iizerinde kanuni rehin hakkr tanlnmasma karar verilmigtir. Davah A.....N.... vekilinin tedbir karanna itvazt iizerine, talebi 4.1L1996 tarihli ek kararla reddedilmig ve gemi ilzerindeki rehin ve hapis hakkrnrn teminat mektubu iizerine kaydnlmasma karar verilmigtir. Davah A..........N......Ltd. vekili asrl karan ve tedbir karanna itirazm reddi kararrnr temyiz etmi$tir. l- Davacr dilekgesinde ihtiyati tedbir ve kanuni rehin hakkr tanlnmaslnl istemigtir. Davacrnrn ihtiyati tedbir istemini evrak iizerinde karar ballamasr miimkiindiir. Bu nedenle, davacrnrn ihtiyati tedbire yaptr$r itirazrn reddi karan do$udur. 2- Davalmm kanuni rehinin tanmmasma iligkin temyizine gelince; davact, akaryakrt bedeli odenmediginden bahisle, TTK.nun 1235/7 ve 1236. maddeleri uyannca gemi iizerinde rehin hakkr tanrnmaslnl istemif, mahkemece, yeterli aragtrrma yaptlma-

228

iqtihatlar

hdkim tarafindan verilmig olmast ve tedbir karan ahnmasr olgusunda davalrrun bir kusuru bulunmamast dofan zarardan dtiirii davahnrn sorumlu tutulmasmr engellemez.

HGK.nun 4.5.1960 gtxr 4129 8.24 K. sayrh il6mr ile dairemizin27.2.1975 giin ve 13954/2496 sayrlt ildmlannda da agrkga vurgulandrgr gibi, ihtiyati tedbir dolayrsryla u[ranrlan zarardan sorumluluk igin tedbir kararlnrn haksz almdl[rnrn anlagllmaslntn yeter oldulu ve dolayrsiyle tedbir kararr alan kiginin ayrlca kusurlu bulunmaslnrn gart olmadrlr benimsenmigtir. Mahkemenin anrlan ilke hildfrna davalmm kusuru bulunmadrgrndan sOz ederek davayr reddetmesi bozmayt gerektirir (4. HD.
9.4.1981, 4296t4716).

lo.HD karan: Olgumlemenin r"o;drj dewede igyeri kapatrlmrg otmayrp, (ihriyati) tedbir nedeniyle yediemine tevdi edilip onun tarafrndan davahlar adrna igletildigi, dava dosyastnda mevcut I Hukuk Mahkemesi dosyasmdan anlagrlmaktadrr. Bu itibarla, igyerinin faaliyetinin durdurulmug oldugundan bahisle davanrn reddedilmig olmasr isaHGK karan: "Davact (Sosyal Sigortalar Kurumu), $ubat 1959 - Kasrm 196l tarihlerindeki ddnem igin ve 0lgtimleme suretiyle tahakkuk ettirilen prim alacagmrn ddettirilmesine karar verilmesini istemig, davah bu dOnemde igyerinin kapah oldulunu
savunmu$tur.

betsizdir" Mahkeme, davanrn reddine iligkin kararrnda direnmigtir.

Ortaklar arasrndaki uyugmazhk nedeni ile 17.3.1958 tarihli ihtiyati tedbir karan gereli olarak iqyeri yediemine tevdi edilmig, yediemin ismail, icra Memurlupuna verdi-

gi 31.1.1959 tarihli dilekgesi ile,3l.l2.l958 giiniinde iggilerin iglerine son verilerek

imalathanenin faaliyetinin durduruldu[unu bildirmig ve l5.l1.1961 tarihli tutanakta da bu yerin kapah oldugu saptanarak bu hali ile ihtiyati tedbirin kaldrrrlmasr iizerine sahiplerine teslim edildi[i belirtilmigtir. Dosya arasrnda bulunan i9 mi.ifettiginin raporu, di$er belgelerle de iglerinin 0lgtimleme yaprldr[r d<inemde davahnrn iradesi drgrnda kapatrlmrg oldupu doprulanmaktadrr. Bu itibarla usul ve kanuna uygun olan direnme
kararrnrn onanmasl gerekir. (HGK I 8.3. I 981,
*1

0/97 -144\.

Davantn kazanrlmasr halinde, dava konusu geye kavugabilmek igin o geyin davadan dnce ya da dava srrasrnda el de$igtirmesini iinleyen, giivence altrna alan tedbirlere <ihtiyati tedbiu denir. HUMK.nun l0l. maddesinde ihtiyati tedbirin neler olabilecepi saylmrg, 103. maddede ihtiyati tedbir igin gerekli kogullar hiikme baglanmrgtrr. Haciz belirli bir para alaca[mm tahsilini saglamak igin, borgluya ait mal ve haklara icra memurunun beyanr ile hukuken el koymadrr. ihtiyati haciz ise, iiY.nrn 257, TTK.nun 625 ve dzel kanunlarda gOsterilen hallerin varhlr halinde de d6vadan ve icra takibinden cince veya sonra verilen, d6va ve takibin kesinlegmesi iizerine kesin hacze dciniigen gegici bir hacizdir. HUMK.nun lOf inci ve onu izleyen maddelerine gore bir alacak veya sair bir hakkm gtivence altma almmasr igin, d6vahnrn ddva ile iligkisi olmayan diler mallarr iizerine ihtiyati tedbir konulamaz. iiK.nun l00.maddesinde, hacze iqtirak dereceleri gtisterilmiq, ihtiyati tedbirden s6z edilmemiqtir. Sra cetveli ile ilgili 140. madde de sadece hacizle ilgilidir. ihtiyati hacizlerin icrai hacizlere igtiraki de 265. maddede diizenlenmigtir.

igtihatlar

227

dirde, ihtiyati tedbir bir giina merasime hacet kalmaksrzn, kendiliginden kalkar ve iktizastna g0re vaz olunan tedbirin frilen kaldrrrlmasr, ihtiyati tedbiri tadbik eden daire ve memurundan talep olunabilir) yolundaki htikme gelince, saym ord.prof.S.$akir Ansay,
miisbUte istihsal ve karan tatbik eden icra dairesine veyahut mahkeme bagkdtip veya kdtiplerinden karan icra ile vazifeli bulunan zata ibraz mecburiyeti de ildve krlnmakta ise de, on gi.in miiddet yalntz esas davanm ikamesi milddeti olup, yoksa dava ikamesini evrakt miisbiite istihsal ve ibraz ve dosyaya kayrtla ilmiihaber ahnmasr gibi muameldtrn on giin iginde yaprlmq olmast gart deSildir. On gtin zarfinda esas davasrnr ikame eden davact, yukartda yaah miiteakip muameleyi on giin gegtikten sonra da ifa edebilecegi-

usul gerhinde (...Esas dava ikamesi ltizumuna, bu liizumun ifa krhndrlr ndtrk evratl

hinde yerine getirilmig, esas dava ise yasal siire igerisind e 2.8.1979 tarihinde agrlmrgtrr. Hal b0yle olunca sugun olugtulunun kabulii gerekir.

ni> agrklamaktadr. Maddedeki on giinliik siire, yalnrz esas davanm agrlmasr igin zorunlu olan bir siiredir. Daire bozmasrnda igaret edildili iizere, diger iglemler idari iglem niteliSinde olup, sug unsuru defiildir. Davact, Gerede Asliye Hukuk Mahkemesin e 30.7 .1979 tarihli dilekge ile ihtiyati tedbir isteginde bulunmug, aynr giin tedbir karan almmqtu. Bu karar, 31.7.1979 tari-

Bu itibarla, direnme hiikmiiniin...

4.5.1981,
7

-96^72).

bozulmasma karar verilmelidir.(CGK

mahkemelerinde uygulama da bu dogrultudadrr.

daki "ihtiyati tedbir karan dava ikamesinden evvel verilmig ise tatbik edilmig olsun olmastn karartn verildipi tarihten itibaren l0 giin zarfinda esas hakkrnda dava ikamesi lazrmdr" bigiminde getirilen buyru[u kapsar. Dava agrldrlmr kanrtlayan bir bergenin infaz memuruna ibrazr liizumu, gayet siiresinde dava agilmamrysa verilen ihtiyati tedbirin kaldlrllmasrnr de[il, ancak kargt tarafin memura bagvurup infazr kaldrrabilmesi sonucunu do[urabilir. Hukuk

HUMK'nun 109. maddesinar ruzli'lor, ruooooe ihtiyati tedbir bir gfina merasime hacet kalmakszrn kendiliginden kalkar" bigimindeki tiimce, maddenin l. fikrasrn-

30.4.1981, 251u2943\.

Bu nedenlerle, sugun dogmug oldugu diigiintilmeden yanh oldulu (beraat) bigimde hiikiim kurulmasl yasaya aykrn...hiikmiin bu nedenle bozulmasma.(7. cD.

Bu sorumlulu$un kusura dayanmadrgr konusunda gerek dlretide ve gerekse uygulurnuda gdrtig birlili mevcuttur. Davah tarafindan davacr ueLaiye aley-hine alnan tedbir karart iizerine davact belediye aleyhine agrlan dava sonugta readeOitmig ve boylece davalmm tedbir karan almmasmda haksrz oldu[u gergeklegmigtir. Tedbir kararmrn

tedbir almry olan kimse, bu karar ytziinden difer tarafin ve iigiincii kigilerin u[radlklart zatarlart, tedbir kararrnrn haksz olmasr durumunda tazmin ite sorumlu tutulmugtur. Kanunda, tazmin borcunun do$umu igin kusurdan soz edilmig delildir.

H.U.M.K.nun l0l ve tO3.madaelei u" n-r, durumtarda ihtiyati tedbir kararr verilece$i diizenlenmigtir. Gene bu yasarun l l0.maddesi uyannca mairkemeden ihtiyati

226
dir.

lgtihatlar
Temyiz itirazlary agalrdaki bent drgrnda kalanr harig olmak lizere yerinde degil-

2.Ancak, merci karannda kabul edildigi iizere, gikdyetin bir ydnii de, krymet takdiri iglemine iligkindir. HGK.nun 11.2.1977 tarih, E: 1976112-1709,K: 1977113 sayit igtihadr ile teyit edildigi uzere, iiK.nun 360. maddesi hi.ikmii geregi, krymet takdirine ait gikdyet, istinabe olunan icra dairesinin baSh oldulu icra tetkik merciinde halledilir. Olayda, bu konuya ait gikdyetin esasr incelenip bir karar verilmesi gerekirken, bu yonden de yetkisizlige milrcer olacak gekilde karar tesisi isabetsizdir.
O halde, merci karan bu nedenle bozulmahdrr.(19.10.1981, 5%8n627).

giinliik stire igerisinde dava agrlmadrlr ve HUMK'nun 109. maddesinde 6ng0riilen l0".r,rO,U, miidahalenin de bu tarihten sonra vukubulmug oldu$u anlagrlmtg bulunmastna gOre,

Hukuk

mahkemesince

tedbirin

20.4.1g7g tarihinden itibaren

sanr[m beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi, yasaya aykrn ve sanr$m temyiz itirazlarr bu nedenle yerinde gdrUldtiSiinden hiikmiin bozulmasrna.(7. CD. 15.9.1981, 4782/5286t.

Ihtiyati tedbir kararma aykrn 0"".;rr;" sanrk..rn beraetine iligkin hUkmii 6zel daire: HUMK.nun l09.maddesinde belirtilen (....bu mUddetle miiddei davasrnt ikame eyledi[ini mi.isbit evrakr, kararr tatbik eden memura ibrazla dosyaya vaz'r ve kaydettirerek, mukabilinde ilmuhaber almala mecburdur) ibaresinin, idari bir iglem mahiyetinde olup, sugun olugup olugmamanlnda unsur olmadrtr di.igiiniilmeden, madde g0sterilen hususun yerine getirilmedili gerekgesi ile yazrh gekilde htikiim kurulmasr isabetsizli$inden bozmug, yerel mahkeme ise: ihtiyati tedbir kararr, esas hakkrnda davadan tince verildifinden, HUMK.nun 109. maddesi uyannca, hem on gtin iginde davantn agrlmasr,
hem de bu hususun mahkemeden ahnacak belge, infaz memuruna verilerek, dava agrldr[mrn kanrtlanmasr gerekir. Aksi halde tedbir karan kendili[inden kalkar. Bu nedenle ortada bir tedbir karan yoktur ve sug olugmamr$tr. icra ifl6s dairesinin 15.9.1970 tarih ve 8540/8529 sayth karan da bu yoldadr. G0riig ve gerekgesiyle Onceki h0kUmde direnmigtir.

HUMK.nun

ll3lA

maddesinde (ihtiyati tedbir karartntn uygulanmast

dolayrsiyle verilen emre uymayan veya o yolda almrg tedbire aykrt davrantgta bulunan kimse, eylemi TCK.na gOre daha agrr bir cezayr gerektirmedili takdirde, ait oldupu ceza mahkemesince, bir aydan alln aya kadar hapisle cezalandrnlrr) hukmu yer almaktadrr. Bu son paragraf 8.5.1973 tarihinde yaymlanan ve 8.6.1973 tarihinde yiirtirlii$e giren sayrh yasa ile HUMK.nun l13. maddesine ( 113/A madde olarak) eklenmiq bu-

lTll

lunmaktadr.
Direnme kararmda bahsolunan HUMK.nun 109 maddesinde: (ihtiyati tedbir karan, dava ikamesinden evvel verilmig ise, tadbik edilmig olsun olmastn, karartn verilditi tarihten itibaren l0 giin zzrfinda esas hakkmda dava ikamesi ldamdrr. Bu mUddette miiddei d6vasmrn ikame eyledi$ini miisbiit evrakl, kararr tadbik eden memura ibrazla dosyaya yaz'r ye kaydettirilerek, mukabilinde ilmuhaber alma$a mecburdur. Aksi tak-

igtihatlar

225

kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrrdr, Bu nedenle direnme kararr bozulmaldr.(HGK 30.3.1983, I 1-1313/311).

ihtiyati tedbir konulmug

egya

edilmigtir. Olayda iiK.nun 96 ve miiteakip maddelerinin uygulanmasmr zorunlu krlan icra mtidii'rlii[0nce yaprlmlg haciz iglemi mevcut defildir. -ihtiyati tedbir karapna yiinelik ve bu karar gerefi el konulmug egya hakkrnda istihkak davasrnrn genel hiikiimlere gtire asliye hukuk mahkemesinde gOziimlenece[i nazara ahnarak, .iduuu dilekgesinin gOrev yOniinden reddine, dosyanrn ait oldugu asliye hukuk mahkemesine tevdiine>> karar verilmesi gerekirken, yan\ bigimde istelin kabul edilmesi isabetsizdir.(12. HD. 25.1.1983, 10196/328). ,( * *

Ur*r"*,

O"rglulann istihkak iddiasrnrn reddi talep

22.2.1982,793t1943).

ihtiyati tedbir talebinin reddi hakkrnda verilen kararlann temyiz kabiliyeti yoktur. ihtiyati tedbir karanrun kabuliine ve ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itirazrn reddine iligkin kararlar dahi temyiz edilemez. Bu kararlar nihai kararlardan olmadr[tndan temyiz yolu kapahdrr. Nedeni ise, bunlann muvakkat nitelikte olmalan ve gartlann deligmesi halinde tadil ve kaldrrrlmalanrun mtimkun bulunmasrdr. (6. HD.

Saruftn Hasan admda bir gahrs verilmig ihtiyati tedbir karalnr ihlal er ",;;, uydupu gOzetilmeden mek eyleminin TCK'nun 65/3 maddesine ..htiktim kurulmasr yasaya ayktrt, santk vekilinin temyizitirazlan bu sebeple yerinde gririildugiinden hgkmiin bozulmasrna. (7. CD. f 7.1 t.l98l. 6309/6346).

Merhun geminin rehnin paraya yoru ile satrlmasr igin istanbul lo.icra memurlu$unda agtlan icra takibi strasrnda satl$ ve bununla ilgili iglemlerin ifasr igin Beykoz icra memurlu$una talimat yazlldrgl, bu arada krymet tatOi.i yaprldrgr anlagrlml$tlr.

**urrr,

Hazine vekilleri <geminin satl$rnl 0nleyecek nitelikte olmak iizere Kadrk6y I .Asliye Hukuk Mahkemesinin 1980/850 esas sayrh dosyasr uzerinde ihtiyati tedbir karan verildili, esastn takdir edilen bedelin sahga arz edilen gerninin gergek de[erinin gok altrnda ve hatah olduSu, bu nedenle.yeniden krymet takdiri yaprlmasr-gerektigi> gerekgesi ile, sattg karartna kargt, Beykoz icra Tetkik Mercii nezdindi gik6yette bulunmugtur. Merci, <her ne kadar krymet takdirinden bahsedilmig ise de asrl qikayetin ihtiyati tedbire ralmen, satrya karar verilmig olmasrna yoneltildigindeu bahisle, gikayetin incelenmesinin gOrevi drgrnda kaldr$rna karar vermigtir. I'Gergekten, ihtiyati tedbir kararr var ve bu karara ra[men satrg iglemine gegilmig ise, bu gik6yetin, satrq karartnr veren istanbul lO.icra MemurluSunun ta!1 buiundugu istanbul icra tetkik Merciine arz edilmesi ve orada incelenip son-uglandrrtmasr gerekir. Merci kararrnda, gikdyetin bu krsmma ait yer alan gerekge yasaya uygundur.

Igtihatlar

davalan, bu eylemden zarar giirmiig olan iigiincii kigilerin haksz olarak ihtiyati tedbir koydurana kargr agtrklan ve zararm giderilmesini amaglayan davalardr. Dolayrsryla haksrz eylemden dofan davalara gok benzemektedir, Bu nedenledir ki, gerek doktrinde ve gerekse uygulamada haksz eyleme iligkin hiikumlerin bu kabil davalarda da uygulanaca$r ittifak gOsteren bir g6rtigtiir. $iiphe yok ki, haksrz eyleme iligkin davalarda davacr genel htiki.imlere gOre davasrnr davacmrn ikametgdhrnda agabilece$i gibi, HUMK'nun 21. maddesi uyarrnca haksz eylemin meydana geldifi yer mahkemesinde de ikame edebilir. Bagka bir ifade ile bu konudaki segimlik hak davacrya aittir. Haksrz ihtiyati tedbire dayah davada haksrz eylemin meydana geldi[i yerin ise haksrz ihtiyati tedbirin icra edildili yer mahkemesi olaca$r herhalde tereddiltsiiz bulunmak'gerekir. O halde davacr segimlik hakknr kullanarak davasrnr haksrz ihtiyati tedbirin icra edildigi Keqan Asliye Hukuk Mahkemesinde ikame etti$i hdlde HUMK'nun 21. maddesi hiikmu g0z0niinde tutulmadan davanrn yetki yOniinden reddi yoluna gidilmesi Kanun ve Usul Hiikiimlerine ayknr olup bozmayr *.l.lr;O (4. HD. 19.6.1984, 5283/5811).
Davacrlar, davahlann almrg olduklarr ihtiyati tedbir karan nedeniyle u$radrklan zaralrn ridetilmesini istemiglerdir. HUMK.nun ll0.maddesi geref,ince mahkemeden ihtiyati tedbir kararr almrg bulunan bir kimse bu karar yiiziinden diSer taraftn ve iigiincU kigilerin u[radrklarr zarantanninle yiikiimliidtir. Yasada, tazminattn gartlarr arastnda kusur sayilmamrgtrr. Bu nedenle ihtiyati tedbir karanndan dolan sorumlululun kusursuz sorumluluk oldufu gerek dfretide, gerekse yargnal inanglarda kabul edilmektedir. Ancak sorumlululun do[masr ihtiyati tedbir karartntn haksrzltftnln dava sonunda saptanmasl, hakslz ihtiyati tedbir karart sebebiyle bir zararrn do$masl ve zarar ile haksrz ihtiyati tedbir kararr arasrnda uygun nedensellik baftntn bulunmasr kogullannrn gergeklegmesine balhdrr. Davahlann ihtiyati tedbir kararr aldrktan sonra davacrlar aleyhine agrlan davada davanur krsmen kabultine karar verilmig ve htikiim kesinleqmigtir. O halde davahlar, agtrklan davada haksrz grkmrglardtr. Davanrn krsmen kabul edilmig olmasr, bir bdliim isteginin reddedilmig bulunmast davanrn ve ihtiyati tedbir kararmm haksz olduSunu g6stermez. Kogullarl gerqeklegmemig olan davamn reddi gerekirken yazrh gekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykrrt olup
bozmayr gerektirir. (4. HD. 20.6.1.983, 517216349).

Taraflann kargrhkh iddia ve

da agrklanan gerektirici nedenlere ve Ozellikle, temyiz incelemesi yaprlan bu davada haksz ihtiyati tedbir kararr alurmasmdan dopan zarann Odetilmesi istemine ve haksz tedbirden dopan sorumlulupun kusursuz sorumluluk ilkesine dayanmaslna ve sorumluluSun tedbir karan alman davann ancak tedbir karan alan kiginin aleyhine sonuglanmasr halinde miimkiin olabilecefine, somut olayda ise, zararlt sonug doluran trafik olayr nedeni ile do$an zararrn tahsilini teminat altrna almak igin tedbir karan almmtg olan davada davacr hakh grktrpura ve trafik olaynrn meydana gelmesinde davactntn ktsmen
kusurlu olmaslna, kusursuz sorumluluk hallerinde sonucu etkilemeyece$ine g0re, hukuk genel kurulunca da benirnsenen 6zel daire bozma kararrna uyulmak gerekirken Onceki

,u*#lnna,

dosyadaki kanttlara, bozma karartn-

igtihatlar

223

madt$lndan, ara karanni iligkin bozma usul y<intinden isabetsiz isi de, yerel mahkeme igin esastnt gOrmeye edip davayr sonuglandrdrlrna ve iti96n olarak veri9:-"-1. len kararda temyiz edildi$ine. "ruru temyiz gore uim temyiz ittrazlan agrsrndan incelemesi yaprlmak iizere dosya ozel daireye gonderilmilidir.(HGK

Ara karan nitelisindeki teotir

mrJ.lJ*n

.nurtutit"n

,".jri

mumk'n burun-

zt.tt.iigl,r2-3rslg66),

Iegme

edilirek, daianrn tiimti ile reddine karar verilmesinde isabet bulunmamaktadr' Qunku mahkemenin gtiriigiiniin benimsenmesi halinde higbir kamu kurulu$unun tazminat iste[i iizerine idare yaranna faize htikmedilmemesi gerekir. Zira borglunun direnmesi ile fiiz dogrudan dogruya, tenailigiJen igremeye bagrar. Alacaklr btr zarara ulradrSrnr ispatlamiksran temerriit faizini iitemek hakkrna sahiptir. oyle ki, borglu, zararrn gergekleqmedipi savunmasmda bulunamaz. paraaracakrrsrnm zararl, temerriit faizinden az olsa bile faizin Odenmesi gerekir. ustelik borglunun temerrude diiqmesinde kusurlu olup olmamasrnm 0nemi yoktur; kusurlu bulunmasa bile te_ merrut faizini tidemekle yiikiimliidiir. Davacr olumlu ,uruirn auuu .ttigin" gdre, bunu ispatlamamrg olsa bile, golun iginde azn daolacaf,r kurah geregin.. iiin ticari nitelikte bulundulu da 96z dniinde tutularak, para borcunun vaktinde-odenmemesi sebebiyle temerrut faizine hiikmolunmasr zorunludur. Aksine diigiincelerle;;;;;," reddedilmesi usu I ve kanuna aykrndr. (HG K 22.6.19g4, 4-630 40).

benimsenemeyeceBinden stiz

teminatrntn irad kaydrna karar verdilini, ancakl davalmrn ahr$ ola;i bu ihtiyati tedbir karan ile iki yrl teminatrn tahsilini geciktirdigini, iki yrl boyunca rgiu nyuttu.,nda hasrl olan artqlar sebebiyle piyasadan temin eaec-ekleri mal u, tirr.ttoi ... Iira fazrapara ouemek suretiyle yerine getirebileceklerini, bu siire iginde idarenin;;ru, kaldrgr zarara egit mrktarda davalmm haksz kazang saglamrg olacalrnr iddia ederek gimdilik bunun ... lirahk bOliimiiniin faiz ve muhakeme liasraflan ile uirrit<te davahian tahsiline karar verilmesini istemigtir. Davah ihtiyati tedbir kararrrun mahkemece verildilini, bundan dolayr tazminat istenemeyecelini savunmuqtur. Davahnrn istihsal ettigi teibir k*uri ootuy,r,yla davacr Idarenin teminatr iki yrl sonra p\^y?gevirdifi, davahirn tedbir karannda haksrz grktrfl ve ihtiyati tedbir kararmr istihsal edenin kuslursuz sorumluluk esaslarrna gore sorumlu olacasr benimsenmekle beraber, davacrnrn bu tedbir.kar"rr;;r"yd;; orumru bir zara_ nn meydana geldiEi ispat edilmedilinden ve davacl idare bir ticari kurulug olmayrp ana gdrevi kamusal hizmet-olan bir Devlet kurulugunun faiz kaybrnrn olumlu bir zarar olarak ileri stiriilmesi imkdnr bulunmadrSrndan ba'hisle davanrn reddine karar verilmigtir. Genel olarak sdzlegmenin yerine getirilmemesi sebebiyle u$ranrlan zarar, olumlu zarar olarck kazai kararlarda ve ilmi igtihatlarda benimsenmekt"iir. oyru paranrn geg ddenmesi nedeniyle higbir zarar meydana gelmemig olsa bile, para borgrusu temerriit faizi odemekle yukiimriidtir. o halde, davairnrn orumru ru;,;il;;;rgrru ispat edeme_ disinden ve idare ticari bir kurulug olmadr$rna g6re, faizkaybr da olumlu zarar olarak

Davacr idare (DSi), davalrrun elmah matkap ve elmah gank teslimine dair s0zhilkiimlerini siiresinde yerine getirmedigini,'iou."nln ,tiri.lr.yi feshederek kat,i

mahkeme karannda da tavsif edildigi.iizere haksrz ihtiyati tedbirden dogan tazminat isteminden kaynaklanmaktadrr. Haksz ihtiyati tedbiroen do[an tazminat

Dava,

222

Iqtihatlar

nuda davacrnrn 6zel bir bilgisi olduSu da iddia ve ispat edilmemigtir. Satrcr durumundaki davaL idare burada BK.nun 189. maddesi uyannca tigiincii kiginin hakkr dolayrsryla satrlana el konulmasrndan dolayr ahcrya kargr sorumludur. Satrcrnm buradaki sorumlu-

lu$u kusuruna de[il yasal tekeffiil borcuna dayanmaktadr. Satrcr davah idare, kamyon iizerinde iigiincii kiginin mevcut hakkrnr bilmesi ve bir kusuru bulunmasa dahi satrlanrn zaptrndan davacrya kargr sorumludur. Bu nedenle davacr satrmr feshedebilir. Ve verdifi parayr geri isteyebilir. Mahkemece, bu ydnler gdzetilmeden yazrlt gerekge ile davanm reddi yasaya aykrrdrr. Karar bu nedenle bozulmahdrr.(13. HD.
18.3.1985,

45111794').

,<

{<

Davacr, davalmm Asliye Hukuk Hakimi iken; N.P tarafindan kendisiyle M.G aleyhine aglan 1975/242 Esas sayrh istirdat davasr dosyasrnda davact N.P.nin isteli iizerine dava konusu traktor hakkrnda tensip kararryla ihtiyati tedbir kararr verdi$ini, ihtiyati tedbir karannda teminat alurmadrlrndan ve N.P. tarafindan traktiirun elden grkanlmasr sebebiyle davayr kazanmasrna ralmen trakttjriinii elde edemediginden dolan ... lira zararrnm davah hakimden tahsiline karar verilmesini istemigtir. pavah vekili, olayda HUMK.nun 573. maddesinde Ong0riilen unsurlartn gergeklegmedigini, ihtiyati tedbirde teminat almrp almmamasrnln hakimin takdirine ba$lt bulundu$unu, yedieminin de[igtirilmesinin davahnm bilgisi drgmda infaz memuru tarafindan gergeklegtirildipini bildirmig, davanrn reddi ile manevi tazminata htikmedilmesini talep etmigtir.

Yargrtay 4.Hukuk Dairesi olayda HUMK,nun 573. maddesinde dngciriilen unsurlar gergeklegmemigtir. Davah hakim, yediemin olarak tayin edilmelerini taraflartn kargrhkh muvafakatlarrna ba[ladrSr igin, teminat alma, ihtiyactnr duymamtgttr. Davaltnur sorumlulu!,u, eylemiyle zarar arasrnda uygun neden sonug ba$rnrn bulunmastna baShdrr. Burada zaran do[uran eylem infaz memurunun hakimin bilgisi drgrnda davada taraf olan N.P.yi yediemin olarak tayin etmesinden ve bu gahsm ise yedieminlik gOrevini suiistimal etmesinden kaynaklanmaktadrr. Bu bakrmdan da davaltyr meydana gelen zarardan sorumlu tutmak m0mkiin de[ildir. Gerekgesiyle davantn reddine, ... TL. manevi tazminattn davactdan alrrup davalt hakim A.G.C.ye verilmesine karar vermigtir. Karar davacr tarafindan durugmalt olarak temyiz edilmigtir. Dosyadaki yazlara, kararrn dayandr$r delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere, trakl0riin yediemin olan avukatban N.P.ye gegmesinde hakimin herhangi bir igleminin olmamasma, delillerin takdirinde bir isabetsizlik gOrUlmemesine ve Ozellikle hakimin mes'uliyetini mucip bir cihet bulunmamaslna giire davactntn temyiz itirazlannrn reddi ile temyiz olunan karartn onanmasl gerekir. (HGK 8.3..1985' 4'161187).

*OOn," karar kesinleginceye kadar" geklinde Verilen krsa kararda, "konmug "r" bir ifade kullanrldrgr ve bu ifade tarnyla Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun I l2 nci maddesi uyannca tedbirin karar kesinleginceye kadar devamt anlammda karar verildipi halde teblit edilen gerekgeli kararda bu konuda olumlu veya olumsuz bir karar verilmemek suretiyle tefhim edilen kararla tebli$ edilen karartn uyumsuzluk gtistermesi
isabetsizdir.
(1

0. HD. 25.12.1984,

57 9 5 I

6592).

Igtihatlar

221

bilgisi oldugu anlagrldrlrna g6re, cezalandrrlmasr yOniinde verilen karar dolrudur.(7.

cD. 20.12.1985, 3198| 827 2).

Dava dosyasmln ve eklerinin incelenmesinden davalmm, traktor ve teferruah i.il/3 paymrn davactntn, 19.10.1981 giinlil ihtarnameye ra[men inkar etmesi kargrsrnda, davalmtn ihtiyati tedbir karan olarak faktoru yedieminJ tevdi ettirdiSi ve l/3 miilkiyet hakkmn kendisine ait bulunduguna dair agtrgr davalan kazandrSr anlagrtmlgtlr.

zerindeki

Traktdr ve teferruafi iizerindeki davahnrn hakkrnr, davacl haksz olarak inkar etti$ine , ihtiyati tedbir karanntn bu nedenle verildili sabit olduluna giire, artrk davacrnrn traktdriin yedieminde kaldr$r siire igin kazang ve deger t<ayur uafrmtanndan tazminat isteme$e hakkr yoktur. Davanm reddi gerekirken mahkemece ... tazminata hiikmedilmig olmasr usul ve kanuna aykrn orup, karann bozulmasr gerekir.(r3. HD. 23.10.r9s5;
s764t6300)

sanrk hakkrnda-ihtiyati t.aui, r.u.ullJmunateretten gikayet editmig olup subutu halinde HUMK.nun rr3/A maddesinin uygulanmasr gerektigi bu sugtara bakmarun Asliye Ceza Mahkemesinin gdrevine girdili cihetlel lgtirJvsizlit karal) verilmek gerekirken igin esasmtn tetkiki ile (mahkumiyet kararr) veiilmesi isabetsizdir.( 12. HD.
1.10.1985, r181617608).

Davacr, davah idarenin agrk ,"*riyle ihareye grkardrlr kamyonu ... rira bedelle satrn aldtfrnr, teslim aldrktan "n",n" sonra Lice Asliye Hukuk MahkJnesi,nin lggl/143 esas saytlt dosyasryla konulan tedbir karan nedeniyle esas hiikmun kesinlegmesinden sonra ballandrgmr ve elinden almdrgmr, davalmrn t;dbirli kamyonu ihaleye grkarmakla zary.rn? neden oldulull,blnedenre satrg igin odemek zorunda kardrsr blaeiin, ddeme tarihinden faiziyle tahsiline karar verilmesini Davalt idare vekili, Sulh Ceza Mahkemesi karan ile miisadere edilen kamyonun her tiirlii kaylt ve garttan 6ri olduEunu, ihale srasrnda ahcrnm kaydrna bakmasr geldilini savunarak davanrn reddini istemigtir.

istemigtir.

'

daval idarenin tedbirli olup olmadrgnr aragtrrmak ,o*nd'u bulunmadrg[ davacmrn icrada iyiniyetli, ahcr oldulunu ileri siirerek hakkrnr arayabileceli g"rekgeliyle davanrn reddi' ne karar verilmig ve bu karar davacr tarafrndan
fa.m.vonln

Mahkemece, tedbir karannm ihale tarihinden 6nce kaydna gerh edildigini ve ihaleden sonra tedbire esas kara'n kesinlegerek kamyonun uugrui,ri,g,, bu durumda idarenin bir kusuru ve sorumruru$u olamayacagl zorarmr kararirrn idareye kamyonun satilmasr ve bedelinin gelir yazrlmasr mutetterletini yuklemig ;iJui;,

Kamyonun 24.5.1983 tarihinde davacrya iharesiyle' taraflar arasrnda Borglar Kanununun Ozel krsmrnda di.izenlenen bir satrm s0zr.gr.ri kururmugtur. Sattm konusu kamyonun ihaleden 6nce kaydrna konmug olan'ihtiyati tedbir kararrna istinaden mahkemece esas davada hi.iktim altrna ahnan alacak igin haczedildigi uyugmazhk konusu deSildir. Kamyonun bu suretle haciz ve parayag"uiitr.ri ile satrlan mal alrcr davacrnrn elinden almmq ve zapt hali gergeklegmigtir. ihare gartnamesinde arag iizerinde ihtiyati tedbir burundufuna iligliin bir kayrt ve bilgi yoktur. Bu ko_

temyiz

eaiimftt.

220

Iqtihatlar

legtili giin, zamanattmt baglangrcrna esas ahnmahdtr; giinkii, hukuka aykrnhk ancak kesinlegmeyle belirginlife ulagrr. Yargltay'rn kdklegmig uygulamasl da bu
8916/1105).

S0z konusu ihtiyati tedbir 3.7.1981'de hiikiimle kalkmrg, 24.12.1981'de karar diizeltme iste[i incelenerek kesinlegmig ve bu dava 29.11.1982'de agrlmrgtrr. ihtiyati tedhir konulmasrna iligkin davada tedbirin kalktrlr defil, ona dair karann kesin-

dofrultudadrr. Oyleyse kesinlegme gUniine g0re zamanagrmr gergeklegmeden dava agild{mdan zamana$rml defi reddedilerek, igin esasma girigilmelidir.(4. HD. L0.2.1986,

Ihtiyati haciz nedeni ile tazminat kusursuz sorumluluk ilkelerinden kaynaklanu. O nedenle kiitii niyet kogulu aranmaz. Yerel mahkemece bu yOn gOzetilmeksizin davalmm kotU niyetli olmadrgrndan sOz edilerek reddine karar verilmig bulunmasr bozmayr gerektirir. (4. HD. 23.1.1986,
9 453 139 5),

lr*r*.r,

Davact (alacakh davalnrn tUEUo"l O*r,", icra tetkik merciinde aqtrlr istihkak % 15 miktan olan ... lira teminat yatmasl tizerine) icra tetkik merciince icra takibinin talikine karar verildipinden, sonugta istihkak davasr reddedildigi halde bu teminatm kendisine tazminat olarak verilmedi$inden, icra takibini taliki nedeniyle zararaupradr[rndan bahisle, tazminat olarak icraya yatmlan ... liranrn davahdan tahsiline karar verilmesini) talep ve dava etmigtir. Mahkemece, davanrn icra iflas Kanunu'nun 97113 iinc[ maddesine dayandr[r belirtilip zarar kapsamr iizerinde bir inceleme de yaprlmaksrzrn istelin aynen kabuliine karar verilmigtir. Gergekten, istihkak davasrnrn reddine karar veren icra tetkik mercii, alacakh talep etmedili igin kararrnda (iilCnun 97113 iincii maddesinde tingdriilen) atacakh lehine asgari yiizde onbeg tazminata hiikiim vermemig ve tetkik mercii karan bu gekilde kesinlegmigse, alacakh istihkak davasrnrn reddine iliqkin, icra tetkik mercii kararlannln kesinlegmesinden itibaren bir yll iginde, icra takibinin haksrz ertelenmesi kararr nedeniyle alacalmr geg almrg bulunmaktan dolan zararlnln 6denmesi igin iigiincii kiqiye (istihkak davasma) kargr genel hiikiimlere gdre bir tazminat davasr agabilir (Bakrnrz Prof. Dr. Baki Kuru Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu, cilt III Ddrduncti baskr 1982, Sh. 313l). Ancak, btiyle bir tazminat davasrnrn hukuki dayana[r iiX.nun 97 nci maddesinin 13 iincti fikrasr delil, HUMK.nun 110 uncu
davasr strasrnda, alacalm

maddesi hiikmiidiir. Yani bu halde alacakhnrn agacafl tazminat davasl, normal haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasrdrr. Bu dava ile alacakh, ancak icra takibinin haksrz olarak ertelenmesi nedeniyle uframrg oldu$u gergek zarartnt isteyebilir. Yani bu halde iiK-nun97ll3 uncu maidesilutcmu uygulanrnu, ve alacakhnrn

bir

zararmr ispat etmesi zorunludur. Zira alacakhnrn isteyebilece$i zarar, y0zde onbegden
de az olabilir.

Mahkemenin, agrklanan hukuki esaslan g0zetmeksizin ve davanrn gergek zararl. nr aragtrmadan davanrn nitelenmesinde ve uygulanacak kanun hiikiimlerini belirlemede hataya dtigerek iste[i aynen hiikiim altma almrg olmasr kanuna aykrrt olup bozmayt gerektirir.(4. HD. 23.1.198 6, 8652137 8). Mahkemece verilen ihtiyati t.aUi, f"r-, yasal yola baqvurularak kaldrnlmamtq oldufuna, sanr[rn durugmadaki anlatrmr ve tanrk beyanma gOre de tedbir kararmdan

igtihatlar

2r9

Mahkemenin, davactntn tedbirli stire igin yalnrz faiz talep ettigi yolundaki kabulii iste[e ve olayn hukuki nitelifine uygun diigmemigtir. QUnkU davacr dava dilekgesinde; Ortakhlrn giderilmesi davast sonunda satrlan tagmmazdan kendi hissesine dtigen

1.200.000 lira iizerine davalmm koydurdu[u ihtiyati tedbirin kesinlegen kararla haksz oldulunun ortaya grktr[rnr, bu nedenle bu parayr 19 ay kullanamamalctan do$an zararrn tazminini istemigtir. Ayrrca, davaq zarartn kapsamrnrn banka vadeli mevduatr gibi gelirlerden yoksun kahnmak suretiyle gergeklegtilini ileri si.iriirken; fazla haklarrnr sakh tutarak gimdilik 7o30 temerriit faizinin esas ahnmasrnr agftlamrgtrr.

Kural olarak, BK.nun 104 ve l05.maddelerinin sdzlegme drgr sorumluluk hallerinde de uygulanaca$ kabul edilmektedir. BK.nun l04.madde de belirtilen gecikme faizi, zarar koquluna baSh olmayan bir alacak niteligindedir. Kugkusuz alacakh, para borcunun vaktinde ifa edilmemesi yiiziinden ulradl$r miisbet zarar, yasal gecikme faizinden dahafazla ise, aradaki farkrn Odenmesini de borgludan isteyebilir; 105. maddede

kir. Borglu da temerriid0niin kusura dayanmadr$rnr ispat ederek, gecikme faizini

belirlenen bu ek (munzam) zarartn alacakh (zarar gdren) tarafrndan kanrtlanmasr gereagan

miktarr 0demekten kurtulabilir. Davaya konu olaytmtzda,para borcunun Odenmemesi nedeniyle istenilen bit zarar slz konusu deSildir. istek, kendisine satrl sonunda resmi makamca 6denmesi gereken parantn davahntn haksrz aldr[l ihtiyati tedbir kararryla tidenmemesinden olugan (paranm gelirinden yoksun kalma) zarardan ibarettir. davacrnln zarannln en azr, olay tarihinde yiiriirli.ikte olan faiz oranrdrr (BK. m. 104). Mahkeme, 6.4.1994-lg.12.19g4 arasrnda Yo5 yasal faizi esas alrrken, davacrnrn ekzarart iizerinde durmamrgtrr.

davalmtn temerriidiiniin ve bunun kusura dayanrp dayanmadr$rnln aranmasl da gerekmeyecektir. Herkes iddiasrnr kanrtlamak zorundadr (MK.m.6); ne var ki, bu kural mutlak depildir. istisnalann bagrnda karineter vardr. Var olan bir durumu bilinmeyen bir durumun gftanlmast halinde karineden sdz edilir. Olayrmrzda yasal bir karine s6z konusu de$ildir;.buna kargrhk hayat olaylanndan gftan eylemli bir karinenin varfuSr tartr$masrzdrr. Ozellikle dar gelirli bir memurun ortak malm satllmasryla eline geglcek 1.200.000 lirayr, vadeli banka hesabrna veya benzer gelir getiren yerlere yatrirak yararlanmasr beklenen bir davranrgtlr; bu toplulumuzun iginde bulundu$u ekonomiksosyal yaganhsma uygun diiger. Bu nedenle davacrnrn, yasal faiz iizerinde bir ek zaranntn bulunmadl$r davah taraftndan karutlanmahdr; oysa bu yolda ne agrk bir icldia ileri siiriilmiig ve ne de kanrt getirilmigtir. O halde, piuann faiz olarak getirebilecegi gelir (ve her tiirlii hizmet-maldaki bilinen fiyat artrgr) %30'un iizerinde oldugu gergeli de kabul edilerek istegin tamamrna hiikmedilmemig olmasr usul ve yasaya aykndr (4. HD. 4.3.19g6,6gst20lz\.

Davaltnln sorumlulufu kayna[r, (bir para borcu rlefil) ahnan haksrz ihtiyati tedbirden dolan objektif-kusursuz sorumluluktur. Davaclnrn, kanrtlamak kay. dlyla' yasal faizin iizerindeki zararrnr istemesine bir mani bulunmamaktadrr (BK. m. 41'105). Buna karglhk davalmtn 105. maddede belirtilen ek zarardan kurtulma olanafr da yoktur; gtinkii davacrnrn zaran ihtiyati tedbirden do[mugtur. Bu bakrmdal

2t8

igtihatlar

ra gore belirlenmesi gerekir. Mahkemenin sonraki kararlannda da gereksiz yere ihtiyati tedbirin kaldrnldrgrndan sdz etmesi de sonuca etkili defildir. Mahkemenin bu olguyu
gdzetmeden hiikiim kurmasr usul ve yasaya aykrndr. 3.Gergeklegecek zarann tiimUnden dolayr sorumluluk, ancak' olayda davactntn higbir kusurunun (BK m.44) bulunmamaslna ba$hdr. Olaymrzda davact, tam zararlnl istediline gdre inqaatr belli bir siire iginde tamamlamayr da amaglamtgtrr. Bu nedenle ingaatta kullanrlabilecek dayanrkh malzemeyi Onceden ahp bulundurmast her geyden 6nce kendi yararrnadr. Davacrnrn, bunlan sa$lamamaktan do[an kusurundan yararlanmamasr gerekir. Mahkemenin tazminat kapsammt belirlerken bu husus [zerinde durmadan sonuca varmasr da bozma nedeni sayrlmtgtlr. (4. HD. 20.10.1986, 5575n227).

eksilme sonucunu doSurursa bir zararGerqekten ihtiyati haciz, mal dan s6z edilebilir ve bu genellikle maddi zarar olarak ortaya grkar. Ancak ihtiyati haciz bilerek, veya alr kusurlu olarak, dayana$r olan olay yanhg bigimde mahkemeye g6ste-

"..t;;;"

rilir

ise hak k<itUye kullanrlmrg olaca[mdan eylem hukuka aykrrr olur. Bu durumda Borglar Kanununun 4g.maddesi uyarlnca manevi giderim istenebilir (Bkz. Mustafa Regit Karahasan, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, 1981, sahitb 554). Yargrtayrn igtihatlarr da bu yoldadrr. Ome[in: Yargrtay D0rdiincii Hukuk Dairesi'nin esas 1975/8265, karar 197615541 sayrh ve 4.6.1976 gtinlii karannda bir kimsenin ihtiyati haciz karart almak suretiyle difer bir kimsenin mallarru haczettirmesi onun haksz olmast halinde qeref ve haysiyetini halele ulratan bir davranrp nitelifinde oldufu kabul editmigtir. Bu itibarla mahkemenin haksrz ihtiyatihaciz karartntn infaz edilmig olmasrndan 6tiirg yalnrz maddi tazminat istenebilip manevi tazminat talep edilemiyecefine dair gerekgesi yasal dayanaktan yoksundur. (4. HD. 1.7.f986,427015265\'
Mahkemenin verdigi ihtiyati r.aUt

infazma memur edilen icra lnemurunun iglemine yoneltilmi$ itirazve qikdyetin hal mercii, tedbir kararrnl veren mahkeme oldugu g6zetilmek suretiyle, istepin bu nedenle reddine karar verilmesi icap ederken, esasla alaka[ inceleme yaprlmasr isabetsizdir. Ancak; bagvuru reddedilmig olmakla bu hata bozma sebebi yaprlmamrqtrr.(12. HD. 17.6.198 6, l25l4l 69 49)'
zarar kargrhgt olarak (570.000) Davacr haksrz ihtiyati teAUir neAelii,] "*udtnt liranrn tahsilini istemiqtir. Mahkeme, davacrrun zararr de$il, faizi talep etti[i gerekgesiyle, yasal faiz oranlarmr g6zeterek 359.000 liranrn tazminine karar vermigtir. Gergekten taraflann miigterek bulundu$u ta$lnmazm izalei guyu suretiyle satrqt sonunda: Davahnm, arsa uzerindeki binalarrn kendisi tarafindan yaptrrrldr$ ve bu nedenle, davacrya sat$ bedelinden diigen miktarrn iginde kendi hakkr oldu[u iddiastyla

t.unnm

agtrgr alacak davasmda 1.200.000 lira bedel iizerinde ihtiyati tedbir koydurdu$u ve sonunda agtlgl davanln reddedildili anlaqrlmaktadr. Davacr, iizerine bu gekilde tedbir konulan 1.200.000 TL. satrg bedelinin, kendisine I yrl 7 ay geg Odenmesinden doSan zarartntazminini istemektedir'

igtihatlor

2t7

nemden sonraslna Ait zararn da istek doprultusunda hiikiim attlna atrndill giiriilmektedir. Oysa zararrn bu biiliimii ile davahnrn ihtiyati tedbir tiaran atirg olmasl araslnda uygun illiyet balr yoktur. Qunkii varsa sozii edilen zarar ihtiyati tedbir kalktrktan sonra gergeklegmigtir. O halde bu boliim istegin illiyet bagrnrn olmamast nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken onun da odetilmesine karar verilmig bulunmasr yasaya aykrndrr.(4. IJD. 27 JJgn, g22SlS30),

Bu davada ihtiyati tedbir kararrnrn kendilifinden miirtefi bulundufu dii-

reddi gerekir.(5.12.1986,

Asliye ceza Mahkemesine HUMK. ll3/A maddesine dayah agrlan davada, (miisnet sugun, ic.if.K.nun 342. maddesi yoluyla uygulanmasr geiekli rCK.nun 309. maddesine girecefinden) gdrevsizlik karan verilmig olmasr neden-iyle, mercice bu y6nden hukiim kurulmast gerekirken, (tedbire muhaleibtten beraat kaian) verilmesi dllru de$ilse de, ic.if.K.nun 342. maddesinde agrklandrgr gibi, icraca bir tesiim olmadrgrnJan TCK.nun 309.maddesindeki sug oluqmayacalrndin-vdrit olmayan temyiz itiraJalnrn

l4664ll37lt.

***
Kararda, sanlta isnat olunan fiilin, Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun I l3lA maddesine aykrrilrk mahiyetinde goriildulu kabul edilmig olmasrna g6re (g6revsizlik kararr) ittihaz edilerek dosyanrn g0revli Asliye Ceza Mahkemesine gtindeiilmesi gerektiEi nazara altnmakstzrn, ileride davayr gorecek mahkemeyi ba$layrcr nitelikte yaalt gekilde sugun bir vasfindan dolayl beraat diler vasfrndan dttayr iglem yaprlmak [zere dosyanrn Cumhuriyet savcthStna tevdiine ittihazl isabetsiz, yanb emre dayanan tebli[namedeki bozna nedeni yerindedir. (l 2.HD. 20. I 0. I 9g6, 122i5fl07 gS),
<Davact, davah idarenin men'i davasmda aldrgr haksrz ihtiyati tedbir karan nedeniyle ufradllr ... lirahk zararrn gimdilik... lirasmm taiminini istemigtir; mahkeme, istekle srnrh olarak ... liramn tazminine karar vermigtir. l.Davah tarafindan davact aleyhine agrlan men'i miidahale ve tapu iptali davasr reddedildigine gdre; davahnn ihtiyatitedbirden dogan sorumlululu
kusura dayanmayan
dci_

J;;-

rumlulusun kapsamrnrn bu ikitarih (19.3.19g0-9.12.19g0) arasrnda gergeklegecek zara_

olayrmrzda ihtiyati tedbir karannrn, mahkemenin 9'12'i980 gun ve 550 sayrh birinci karanyla kaldrnldrSr (htikiim fikasr 5..bent) yolunda bir duraksama olmamahdrr. Nitekim bu karann Yirgrtay tarafrndan bozulmasrndan sonra yaptlan yargtlamanm 17.7.i981giinlii oturumunda davacr idare vekili (....tedbir karan kaldrnlmlgtr' Bu bakrmdan davihnrn zarar gormesi diig0niilemez...) s6zleriyle duruma agrkhk getirilmigtir; aynca ilk kararla birlikte kaldrrrlan ihtiyati tedbirin daha sonra tekrar konulmasr yolunda ne bir istek ve karar da bulunmamalctadlr. O halde so-

kaldrilldrSr sure

nugmiigtiir. Bu nedenle mahkemenin sorumlululun kabulune iligkin kaiarr dogrudur. 2'Zatar kapsamma gelince; mahkemece hiikme esas tutulan bilirkigi raporlarr ihtiyati tedbirin ahndrlr ve infaz edildili 19.3.1980 giinit ile esas davanrn reddine dair hiikmiin kesinlegtili 8.6.1984 gunti arasnda orugan zara., ortayakoymugtur. oysa davalmrn objektif sorumlululu ihtiyati tedbir karannrn alndrgr

objektif sorumluluktur. Dava kaybedilmekle tedbir iglemi huku-ka aykm duruma

ile stnrltdtr.

ve sonradan

2r6

Igtihatlar

Hiikme dayanak yaprlan ilam igerigine ve gikayetin konusuna gcire sanr$rn eylemi HUMK.nun ll3/A maddesine uyan ihtiyati tedbir kararrna aykrnhk sugu oldutu, bu suga ait davaya bakmarun Asliye Ceza Mahkemesinin giirevine girdili ve TCK.nun 309. maddesinde yazrh sugun olugmasr igin verilmig bir meni mUdahale kararr ile buna dayah takip dosyasr bulunmadrlr grizetilmeden icra Ceza Mahkemesinde duru$maya devamla yazrh gekilde (iiK.nun 342, TCK.nun 309. maddeleriyle) htiktim
kurulmasr bozmayr gerekrirmigtir.(8. CD. 30.10.1987' 8157 19517). Dava haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle tazminat iste$ine iliqkindir. (B.Y.) tarafrndan (2.U.) aleyhine kendi tagrnmazma vaki miidahalenin Onlenmesi ve tecaWz teqkil eden krsmrn kal'i igin bir dava agrlmrg ve bu dava aqrlmadan Once de aynr kigi aleyhine ihtiyati tedbir istenerek yaprlmakta olan ingaat durdurulmugtur. Yargrlama sonunda bu davanrn reddine karar verilmigtir. Tagrnmaz maliki (2.U.) bu defa kocast olan (M.U.) ile birlikte bu davayr agarak ugramrg olduklan zararrn Odetiimesini istemiglerdir. Talep etmig olduklan zarar ise iki kalemden olugmaktadlr. Bunlardan birincisi ingaatrn gecikmesi nedeni ile maliyet fiyat farkr, ikincisi evi geg kullanmadan dolayr upranrlan kayrptrr. Flukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu'nun 112 nci maddesi htikmUne gore esas hakkrnda mahkeme tarafindan verilecek kararrn teflrim veya tebli! olunmasmt miiteakip

ihtiyaten icra krhnm4 olan tedbir miirtefi olur. Miidahalenin Onlenmesi davastnda 28.12.1982 tarihinde verilen karar taraflann yiizlerine kargr tefhim olunmugtur. Mahkeme aynr madde htikmu uyannca tedbirin tayin edecepi miiddet zarfnda devamtna da karar vermemigtir. O halde ihtiyati tedbirin 28.12.1982 tarihinde kalkmrg oldu$unun kabulii gerekir. Her ne kadar (2.U.) tedbirin kaldrrlmasr igin 16.l L1983 tarihinde mahkemeye bagvurmugsa da bu karar o tarihte esasen kanun hiikmii uyannca miirtefi olmug bulunuyordu. Bu durum kargrsmda 28.12.1982 tarihinden 16.11.1983 tarihine kadar gegen siirede evi geg kullanmaktan dolayr u$ranrlan zarara davactlar kendi kusurlarr ile sebebiyet vermig bulunduklarrndan bu ddneme iligkin anrlan zararlartnt isteyemezler. O halde mahkemece bu ydntn g$zetilmemesi bozmayt gerektirir.(4. HD. 15.10.1987'

4144n478)'

{<

}F

HUMK'nun 112. maddesi htikmiine gOre esas hakkrnda mahkeme taraftndan verilen karann tefhim veya tebli$ olunmastna miiteakip ihtiyaten icra ktlman tedbir miirtefi olur. Tapu iptali davasrnrn 20.4.1983 tarihinde reddine karar verilmig ve bu husus kna karara dercedilmek suretiyle iki taraf vekillerinin ve hazr bulunan bu davanrn davacrsrnm yiiziine kargr teftrim edilmigtir. O halde ihtiyati tedbir kararntn icrastndan ritiirii zararrn gergeklegme dOnemi s0z0 edilen tarihte son bulmugtur.6te yandan ihtiyati tedbir istemiq olmanm haksrzhpr da mahkemece verilen tapunun iptaline dair kararrn kesinlegmesiyle belirmigtir. O halde bu davada zamana$rml en geq diler davadaki karar diizeltme istelinin reddine dair Yargrtay ilamnm dosyasryla birlikte mahkeme kalemine havale edildi[i 20.7.1984 tarihinde baglamast gerektiSinden ve o tarihle davanrn agrldrlr giin arasmda bir yrldan fazlabir stire gegmig bulundu$undan infazt siire geldili doneme iligkin tazminat talebinin zamana$rmr nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken boyle bir aynm yaprlmaksrzrn zamana$lml definin tiimden reddine karar verilmig olmasr bozmayt gerektirir.

igtihatlar

2r5

mig olmasr yasaya

borgluya kargr da istekre bulunma hakkrnrn varhsr ve icra Dairesince"aracrn kimin adrna kayrth bulundulunun sorulmamtg bulunmasr husumetin davahya da ydnetilmesini engellemez' o halde davaya bakrlmast gerekirken husumet yoniinien ,"ddin. karar veril-

gek malikini dzellikle trafikteki kaydrnrn kimin adrna olougunu aragtrrmadan davacrya ait kamyonu fiilen haciz ettirmek sureti ire kisuru ire davacryr zararfandrrmrg oldu[undan bu zarardlan sorumru tuturmasr gerekir.
Davacrnrn

l0'1.1986 tarihinde icra dairesinde beyanda bulunurken 55 DN sot ptat<a1 Dog marka kamyonun malikinin kendisi oldu$unu sOylememig sadece tasarrufu altrnaa bulunduSunu bildirmiqtir. Bir menkul mah tasamrf altrnda bulundurmak igin once malik olmak qart def,ildir. Diser bir deyimle bir geye malik olmayan kigi o qeyi sonug dosurabilecek bqka bir nedenle tasarrufu altmda bulundurmug olabilir. o iralde davalnrn yalnrz borglunun kendi yararrna olan ve bagkasmm zararnabulunan beyanma dayanarak ger-

Birlegtirme Biiyiik Genel Kurulunun kararrna giire borglu hakkrnda yaprlan bir icra kovugturmasr straslnda haksz yere mah haciz edilen iigiincii kigilei bu yiizden dolan gergek zarartnln iidetilmesini isteyebilirler. Bu zarar maddi e manevi olan her iki tiir zararl da kapsar ve pek gok halde sadece kiitii niyetten de[il ihmalden, teseyytpten ve tedbirsizlikten dofabilir. Davaya konu olan igte borglu Mahmut Soyel

taksitle 0deme taahhiidiinde bulunmakla beraber 55 DN 561 pldkah Dog marka Kamyonun kendi tasamrfu altrnda bulundugunu bildirmigtir. Daha sonralari icra Daireslne gelen alacakh 18.2.1986 giinii borglunun taahhiidiinii ihlal etmig bulundugunu ileri stiriip sdzii edilen aractn muhafaza altna almmasrnr ve 3.3.1986 giiniinde Suiuova icra Memurluluna talimat yanlarak hilen haczini istemigtir. icra Dairesince bu istekler kabul edilmekle arag haciz edilip yedi emine teslim edilmigtir. Ancak Sabri SoSiit taraftndan 2.4.1986 da Halil Atik aleyhine icra tetkik merciinde agrlan istihkak davasr davacl lehine sonuglanmrytlr. Davacr qimdi aqmrg otdu[u bu davada kendisine ait aracln davalt tarafindan haczedilmesinden Otiirii uframry bulundulu zararlarrnrn iidetilmesini istemektedir. Mahkemece deliller toplandrktan sonra aracln haczedilmesine borglu Mahmut Soyelin sebebiyet verdilinden onun mi.ilkiyeti durumunun aragtrnlmasr keyfiyeti alacakhya ait olmadr$rndan ve gerekli aragtrrmayr yapmakla icra Me_ muru gdrevli bulundutundan hacizden titiirii bir zarar gergeklegmij olsa bile husumet davahya yiikletilemeyecesinden sOz edilerek davanrn reddine karar verilmigtir. oysa Esas lgi4/s, Karar r9g4l7 sayh ve 24,5.1gi4 giinlii yargrtay

Dava tazminat iste$ine iligkindir. Davah Halil Atik alacakh olduSundan bahisle iigiincii kigi Mahmut Soyel aleyhine icra kowgturmasrna girigtiginde, icra Dairesine gelen borglu 10.1.1986 tarihinde takibe kargr bir itirazr bulunmadrgnr stiylemek ve

igtihadr

aykrrdr. (4. HD. 22.Z.lggg,g3l7ll6ti).

r 12 maddesi

HUMK'nun

karann tefhim veya tebliE olunmisrni miiteakip ihtiyaten ic.a L,iinm,g otan tedbirin miirtefi olacaEr ve aksine ahnmtg bir kararda -bulunmadrgr dikkatealnmadan yazrl g:gg" ile mahk0miyete hiikmorunmasr yasaya aykrrrd'. (7. cD. r7.rr.rgg7,
9857tr4064).

*.rrg,;" ;.s

hakkmda mahkeme tarafindan verilen

al

Iqtihatlar

li, bundan sonra davaya devam edilmelidir. Buna aykrn gekilde teminatrn Tiirk Lirasl olarak yattrtlmast dopru g0riilmediSinden kararm sadece bu y0nden bozulmasr gerekmigtir.(11. HD. I 1.10.1988, 27 49/ 577 0).
Gegit hakkr tesisi davalar,, maslnl gerektirir.

r"nOr;r;n

yenilik dogurucu nitelikte htikum ahn-

Bu tiir bir davada, hiikiimde elde edilebilecek bir sonug almmasrnr gerektirecek bigimde ihtiyati tedbir kararr verilemez. Daha Once verilen ihtiyati tedbir karanrun belirlenen bir sure devam edece$ine dair nihai kararda bir husus yer almamrg ve HUMK'nun I 12. maddesi gereEince kendilipinden kalkmrgttr. Nihai hiiktimden sonra hakimin igi tekrar ele alarak ihtiyati tedbir karan vermesi usul ve kanuna aykrrrdr.(14. HD. 10,10,1988, 4835/6414).

Men'i mtidahale davasr zrmnrnda ,r r.in$ tarihinde verilmi;, ihtiyati tedbir karannrn infazrna, mahkeme Yaz igleri Miidiiriintin memur tayin edildiSi, karar gerefinin 17.7.1985'de yerine getirilerek gayrimenkuliin ve i.izerindeki mahsuliin yediemine teslim edildili anlagrlmqtrr. Men'i miidahale davasl ret kararr ile sonuglanmrgtrr. Tedbir karannrn devamr hakkrnda agrkhk bulunmadrfr cihetle HUMK'nun 112 maddesi uyarrnca kenditilinden ortadan kalkmrgtlr. ilamrn davalrlarr arasrnda bu tedbir ile hasrl olan durumun kendi lehlerine iadesi konusunda grkan anlagmazhlm icra takibi ile herhangi bir alakasr yoktur. Diger bir anlatrmla davahlardan herhangi biri lehine icra dairesince infazt zorunlu bir il6m mevcut delildir. Ancak aynr mahkemenin 4.5.1987 tarihli karart ile ihtiyati tedbir kararrnrn hukmen kalkmrg oldutu nizah yerin davahlara teslimi igin icra memurunun gOrevlendirilmesine karar verildi[i bu karar sebebi ile dUzenlenen 6.6.1987 tarihli infaz iglemi nedeniyle davahlardan M.Y.'in merci nezdinde gikayette bulundu$u anlagrlmaktadrr.
Mercii, ewela gOrev konusu iizerinde durmasr lazrmdrr. Ortada bir icra takibi ve icra memurunun iglemi yoktur. Anlagmazhk ihtiyati tedbir kararrnn infaz ve ortadan kaldnlmasrndan do$mugtur. Bu nevi bagvurunun karan veren mahkemeye yaprlmasr _gerekir. Merciin bu usul hUkmiinU gOzetmeksizin infazrn esasr ile ilgili karar vermesi isabetsizdir. (12. HD. 5.5.1988, 828916071).
maddesine gore J; ihtiyati tedbirin, aynr Kanunun 109. giin iginde dava agrlmadrfr takdirde kendililinden kalkacafr ve bu itibarla sanrtm cezai sorumlululunun hukuki dayanafrnrn kalmayaca$r

HUMK'nun

l0l.

maddesi uyannca 10

gdz6niinde tutularak, bu konuda yasal siire iginde davanrn agrhp agrlmadrfrrun aragtrrtlmast ve sonucuna gdre saruStn hukuki durumunun tayini gerekirken bu husus aragtrrtlmadan eksik sorugturmaya dayanrlarak yazrh gekilde mahkumiyet karan verilmesi, bozmayt gerektirmig, sanr[rn temyiz itirazlan bu itibarla yerinde gdriilmtg oldu$undan hiikmUn bu sebepten dolayr bozulmasrna karar verildi.(4. CD. 3.3.1988,1434/1725).

Igtihatlar

213

Durugma srasmda tedbir davacrmn verdili teminat mektubu karSrhf,rnda de[igtirilmi| olup 2.12.1986 giiniinde HUMK. ll2. maddesi uyannca kendiliginden kalkmrgtrr. B0ylece zarar isteme hakkr bu giinden dogdugundan 16.ll.l9g7 gtinunde agrlan davada zamana$lml da tahakkuk etmemigtir. Mahkemece igin esasmrn incelenmesi do$rudur.

Davactntn tedbir nedeniyle en az zarart faizin htiktim altrna ahnmasrnda bir isabetsizlik gOriilmemiqtir. ( 5. HD. 28.2.1989, LS4Z2138SS). ig Mahkemesince verilen 12.12.1986or,rrl,

,.0r,.

yapmaslna, infaz memurunun muamelesine kargr gikayetin tedbiri veren mahkemeye yapllmast gerekmesine binaen, gtirevsizlik kararr vermek gerekirken, gikayetin esasr hakkmda karar verilmesi isabetsizdir. (12. HD. 23.l,lggg,llls0l6g7),

faza memur edildifinin anlagilmasrna, icra memurunun gorevini infaz memuru srfatr ile

karannda icra memurunun in-

Bir davann agrlmasrndaki teminat yrikrimlulugii hem Hukuk Usuru Muhakemeleri Kanununda hem de, yabancr ile ilgili davalarda 2615 sayftMilletlerarasr

,;,:;"r,

lecektir.

diizenledi$ine giire arttk, yabancrlarrn teminat giistermesi hakkrnda miinhasrran bu kanun hiikiimleri uygulanacaktrr. HUMK.nun reminarla ilgili 97. maddesi ise sadece Tiirkiye'de ikametgdhlarr bulunmayan Tiirkler hakkrnda uygulama alanr bulabi-

diizenleme gekli getirmig iken, sonradan yiirUrliige girmig bulunan-2675 sayrt-l Kanunun 32. maddesi sadece yabancl olan davacrnln teminat giisterme yiikiimliiliifiinii

Ozel Hukuk ve Usul Hukuk Hakkrndaki Kanunda duzenlenmii bulunmaktadrr. HUMK.nun 97. maddesi Tiirkiye'de ikametgdhr bulunrnayanlarla ilgiii olarak genel bir

Yabancrhk esaslna dayah davalarda teminat giisterme yiikumliilUsiintin amacr sadece davalmm muhtemel olan zararlannrn kargrlanmaslna inhisar etmeyip, Tiirk Mahkemesince yaprlacak yargrlama gideri ve bu arada ddenmesi gereken harg-vi benzeri kamu giderlerini de kapsadrgrndan HUMK.nun benimsenen iikenin aksine ve Tiirk Kambiyo rejimi ile yakrn ilgisi bulunmasr bakrmrndan kamu dtizenini ilgilendirrnesi nedeniyle teminat gtisterme ytikUml0liilti diSer tarafga ileri surulmemig olsa bile yargrlama suasmda mahkemelerce ve temyiz incelemesi agamasnda Yargrtayca re'sen narira ahnmasr gerekmektedir. Yargrtayrn uygulamasr bu yOnde olduSu giui... oot<trinde de bu husus benimsenmig bulunmaktadu. Yabancl davacntn Tiirk Mahkemelerinde agtrgl davada teminat gtisterme yukUmliilii$0nUn istisnast ise 2675 sayrh Kanunun 3212. maddesinde belirtildi[i uzere kargrhkhhk esasrna gore, yani gok taraflr veya ikili anlagmalarla veya fiili mutefabiliyet esaslna gdre bu muafiyetin tanmmasr hali olmaktadr. Olayrmrzda davacr teminattan muaf oldu$unu ileri siirmedili gibi mahkemece istenen teminatr da 30.10.1986 tarihli tahsilat makbuzu ile Tiirk lirast olarak yatlrm$tr. Ancak yabancr olan davacrya teminatm Tiirk Lirast olarak yatrrtrlmasr dogru degildir. Mahkemece, mahkeme harglan da dahil olacak gekilde yargrlama giderleriyle kargt tarafin zarar Ye ziyanm kargrlayacak yeterli miktarda teminat-takdir edilerek davact vekiline bu miktarrn dtiviz olarak yurt drgrndan getirtilip T.C.Merkcz Rankasrna bloke ettirilmesi igin uygun bir mehil verilerek teminai yuki.imliiliigi yerine getirtilme-

212

Igtihatlar

Arag her ne kadar baglangrgta davacmrn nzasryla davahya teslim edilmig ise de; davact 25.11.1982 tarihinde agmrg oldugu iade ve istihkak davasryla davahyr temerrUde di.igtirmiig bulunmaktadr. Artrk bundan sonra davalmm bu aragtan yararlanmast hakh saylamaz. Ote yandan, gene davacr davahnm haksrz olarak davaya kargr koymug olmasmdan dolayr arag tizerine tedbir koydurmak zorunda brrakrlmrg oldu[undan ve bdylece davalmm eylemiyle kendisi aragtan yararlanamadr$rndan, bu yiizden u$radr$r zararrnda tazminini isteyebilir. Oyleyse mahkemece yaprlacak ig; dava tarihinden, tedbirin infaz edildigi tarihe kadar davalmm aragtan yararlanmasrnrn kargrhprnr ve tedbir sUresi igerisinde de davacrnur bu aragtan yararlanmaktan mahrum kalmlg olmasrnrn karprh[,rnrn, o tarihlerdeki rayiglere gcire parasal kargrhSrnrn neden ibaret olabileceginin, bu iglerden anlayan uzman bilirkigi aracrh$ryla tespit ettirilerek, hasrl olacak sonuca gOre bir karar vermekten ibarettir.(13. HD. 20.3.1990, 6833/2101).

Tedbirin uygulanmasr ile ilgili ,r*r"* tedbiri veren mahkemece tetkik edilmesi gerekmesine, icra memurunun bu srfatla detil infaz memuru srfatryla hareket etmesine binaen yaprlan gikayetin grirev yOnilnden reddine karar verilmek gerekirken
esas hakkmda

karar verilmesi isabetsizdir. (12. HD.6.10.1989, 2756111748).

ihtiyati tedbir karannrn gUVff.l"" ,On. maddesi gerelince kendilifinden

kalkmasr halinde yedieminlik grirevinin son bulacaSr ve dolayrsryla sanrfrn cezai sorumlulu$undan bahsedilemeyecef,i cihetle, sanrfm ihtiyati tedbir karanndan sonra 10 giin iginde dava agrp agmadlpr hususu tespit edilerek sonucuna gtire hukuki durumunun tayini gerektigi gtizetilmeden eksik tahkikatla htkiim kurulmasr, bozmayr gerektirmigtir.(4. CD. 12.9.1989, 44921 5063).
,t
'1.

:t

Dava reddedildigine gOre, HUMK'nun I12. maddesi uyarlnca, icra takibinin durdurulmast yolunda verilmig ihtiyati tedbirin kaldrnlmasma karar verilmesi gerekirken, hiikilm kesinleginceye kadar tedbirin devamrna karar verilmesi dolru de[ildir.(11. HD. 20.6.1989, 6598t37 90). *xx
Mahkemece esas hakkrndaki dava reddedilmekle tedbirin kendiliginden mtiLrtefi olaca$r tabii iken ve HUMK'nun 112. maddesinde yaalt oldugu gibi mahkeme hiikmtiniin icrasmr temin igin tedbirin devam ettirilmesi bahse konu depilken, ittihaz edilen ret kararma ralmen tedbirin devamrna karar verilmesi usul hiikUmlerine aykrrrdrr.(11. HD. 30.5.1989, 3097 t3291). Davacr, davahnm agtlgl tenkis Ou"urrn* r.Obir aldr$r, bu tedbirin devamr siiresince sOz konusu parayr ahp kullanmadrklanm ileriye siiriip faizin tahsilini istemiqtir. Dava bu gekliyle tedbirden do[an ve en az zarar nitelitinde bulunan faizin tahsiline iligkindir. Bu haliyle salt faiz istemi sdz konusu olmadrgmdan bu istek asrl alacagrna ba$r feri bir hak nitelitinde de$ildir, B.K. I13. maddesinin uygulama yeri yollur.

iqtihatlar

2rl

rak tidenmesinin durduruldu[unu ve bu konudaki davanrn da agrlmamrg sayrlmasrna karar verildi$ini ileri siirerek bononun ge9 cidenmesinden dolan zarannln tahsilini istemigtir.

Davact (1.581.765) lirahk bononun davah tarafrndan ihtiyati tedbir karal alna-

Borglar Kanununun 105 inci maddesinde belirtilen munzam zarar, borglunun direnimi sebebiyle alacaklmm upradrgr (gegmig giinler faizini) agan miktardrr. Burada alacaklmtn zarara u[radt$rnr ispat etmesi ve borglunun da kendisine higbir kusur izafe
olunamayaca$rnr kanrtlamasr gerekir. olayda davah, bono hakkrnda tedbir kararr almry ve agtrgr davayr takip etmeyerek davanrn agrlmamq sayrlmasma karar verilmig, boylece davacr, alacagrnr, uzun sure tahsil edememigtir. Davahnrn hadisede kusurlu bulundulu agrktr.

rultudadrr). Davacmtn zararrna gelince; bir anonim ortakhk bulunan davacr, bononun tahsil edilmedili dcinemde bankalardan kredi kullandrSrna dair belgelerini dosyaya ibraz etmigtir. Bankalardan alman kedilerin faizlerinin olmasr asrldrr. Kredi kullanan firmalarda bu faizi Odemek zorundadr. Nitekim davacr da aldr[r kediler igin bankalara faiz 6demi9 ve bdylece zatarrnr kanltlamrg durumdadu. Davacrnrn asgari zaral ise bankalann ktsa vadeli mevduata tidedipi faiz arasrndadrr. O halde mahkemece davacmrn zarara uSradt$t kabul edilerek igin esasrna girilip munzam zarar dolayrsryla davacrnrn alacag1t miktar tespit olunarak hasrl olacak sonuca gdre davahdan tahsiline karar verilmesi gerekirken yazrh gerekgeyle davantn reddine karar verilmesi do!ru gortilmemig davaci ve-

tlrmaya esasen liizum yoktur. Gerek igtihatlarda ve gerekse doktrinde bu durumda kusursuz sorumluluk hali iingiiriilmiig bulunmaktadrr (Yargrtay Hukuk Genel Kurulu 4.5.1960 gnn 4t29 8.,214, K., yrD i.4.r967 gun t96it232l E. 401 K.; Y.4.Hukuk Dairesi 11.2.1959 giin ve 1958/10753 K.8844 K.sayrh kararlan da bu doB-

Ote yandan talep haksrz ihtiyati tedbirden dofan zararln tazmini olarak nitelendirildili takdirde tedbir koyduranm kusurlu bulunup bulunmadrlrnr aras-

kilinin temyiz itirazlannn kabuliiyle htikmiin

2t.tt.t99 0, 2329| 4931).

bozulmasr girekmigtir.

(r5.

HD.

Taraflar arasrndaki uyugmazhk sozlegmesinden kaynaklanmaktadrr. Davacrnrn davahya teslim etmig oldu[u Ford marka kamyon kargrh$rnda, davah da 3 adet tapulu daireyi davactya temlik etmeyi ytikiimlenmigtir. Ne var ki taraflar arasrndaki 13.8.1982 tarihli trampa senedi adi gekilde diizenlenmig oldulundan gegersizdir ve taraflan ba$lamaz. Davact bu gegersiz stizlegmeye g0re davahya ieslim etmig bulundu$u aractn kendisine iade edilmesi igin 25.11.1982 tarihinde dava agmrg ve davalnrn davaya kargr koymasl, aracl teslim etmemesi, kagrmasr ihtimalinin bulunmasr nedenleriyle 8.12'1982 tarihinde arag iizerine ihtiyati tedbir konularak 21.12.1982 tarihinde infaz edilerek yediemine teslim edilmigtir. Asliye Hukuk Mahkemesinin l984ll esas numarasml alan o davantn devamt strasrnda 8.7.1983 tarihinde arag yedieminden alnarak, davacrya yediemin srfatryla teslim edilmigtir. gimdi davacr agmrg olduSu bu dava ile arag tizerine tedbir konuluncaya kadar, davalmm haksrz olarak kullanmasrndan dolayl ve ayrlca tedbir siiresince kendisinin kullanamamasrndan otiirii ulramrg oldu$u zarar ve ziyanm tazminini istemektedir.

Trlo"

2to

igtihatlar

d4mda, herhangi bir kimse olabileceli agrkhr. Aksini kabul maddenin eklenmesinden dnceki ddnemde yaptrlml bulunmadr$r ve Yargttay'tn TCY.nrn 526. maddesinin uygulanamayaca[ma iligkin igtihatlarr nedeniyle boglugu doldurmak amact gtden yasa yaprcrnrn iradesine aykrn olarak maddenin iglerliSini ortadan kaldtrr. B0yle bir kabul halinde tedbir karanna kargr aleyhine tedbir karan verilenler de$il, tedbir karanntn

varhpndan haberclar olan iigiincii kigiler aykrn dawanqta bulunmak suretiyle, sugla
korunmak istenen hukuki yaran bertaraf edebilmek imkanma kavugurlar. Uyugmazlrk konusu olayda, aleyhine tedbir kararr verilen kimse drgrnda ve ugiincii kigi durumunda bulunan, aleyhine tedbir karan verilen Civan Y.'ntn babast ve kardegi olan sanrklar, ta$lnmaz iizerinde ihtiyati tedbir karan bulunduSunu bilerek, bu karara aykrn davrandrklanndan tizerlerine yiiklenen su9 olugmugtur. C. Bagsavcrh$l itirazrnda(l) numara ile gOsterilen itiraz nedeni yerinde deSildir.

Sanrklar tedbir kararl verilen tagrnmaza, biz,zat tecaviiz etmek suretiyle, fiili igleyenlerdir. Asli fail denilecek bapka hig kimse sd,z konusu defildir. O hatde sanrklar asli maddi fail durumunda olduklarlndan haklarrnda TCY. 64 maddesi yollamasryla yazlh gekilde uygulama yaprlmasrnda isabetsizlik gdriilmedifinden, TCY.nrn 65/3 maddesinin uygulanmasr gerekecefine ytinelik (2) numarah itirazda yerinde defildir.
sugu olugturan Bu itibarla C. Bagsavcrh$r itiraztntn reddine karar verilmelidir. SONUQ.Agrklanan nedenlerle, C. Bagsavcth$r itirazntn REDDINE, 4.2.1991
giini.inde oybirli giyle karar verildi. (CGK 4.2.1991,
7|

362-3).

Mahkemece ittihaz edilen ihtiyati t.*O O"r*.rn infazt slrasrnda vaki olan Odemenin fazla krsmrnrn istirdadr zrmnrnda mahkemeye gikayet (itiraz) yoluyla vaki igbu miiracaat bir dava nitelilinde olmadrprndan ve mahkemece de bu husus belirtilerek itiraz reddedilmig ve bu red kararr nihai bir hi.ikiim nitelipinde olmayrp tedbir zrmntnda verilmiq bir karar olmakla temyiz kabiliyeti bulunmadtgrndan temyiz dilekgesinin reddi gerekmiqtir. (1f. HD. 24.1.1991,8137/158). * Mahkemenin gerekgesinde gdsterilen ll63 sayrh Yasantn l6.maddesi 25.10.1988 gazetede yaymlanan 3476 sayfi yasa ile de$igtirilmig olup, kooperatifler yasasrnm ortakla kooperatif arasrndaki uyugmazhklann 96ztim bigimine iligkin hiikiimlerinin kamu diizeni ile ilgili oldugu Yargrtay Yiiksek ll.Hukuk Dairesinin yerlegmig igtihatlarr ile de sabit iken bozrna sonrasrnda mahkemece 09.11.1989 gtinlti tensip zabtmrn 3.maddesinde kooperatif karar defterinin celbine karar verildi$i halde incelenmeden yeniden hiikiim kuruldufu ortada verilmig tedbir karan mevcut oldutundan, kooperatif karar defteri getirtilerek iiyelikten grkarrlan miidahilin yerine yeni altnan iiyenin ahnrg tarihi. ve ihtiyati tedbir kararrnrn tebli$ tarihinin saptanrp kargrlagtnlmasl sonucu ortaya grkacak hukuki duruma g0re karar verilmesi gerekirken. eksik inceleme sonucu yazrlr gekilde beraat karan verilmesi, yasaya aykrndrr.(7. CD. 26.11.1990, 11024

tarihli resmi

tr4427)

Igtihatlar

209

konusu olantayaca[l nazara altnmadan yazrh gekilde karar verilmesi, yasaya ayk6drr. 2. CD. 18.9.1991, 8570/9505).

migtir.

ntklar aleyhine olmaytp hakkrnda dava agrlmayan Civan Y. aleyhine olmasr nedeniyle santklartn beraati, -Kaldr ki bir an igin saruklarm cezalandrrlmasr gerektili dugtiniiise bile haklannda TCY-nrn 65/3 maddesinin uygulanmasr gerektigi) loruguyle itiraz et-

grtayT. cezaDairesince l5.1l.1990gtinve 10963-122gg sayrile,,.usul veyuruyuuygun g0rUldiitiinden onanmastna" karar verilmigtir. C. Bagsavcrlr$r ise; 12.12.1990 giin ve74 sayr ile; (ihtiyati tedbir kararurrn sa-

ihtiyati tedbir karanna aykrn burunmak sugundan sankrar Dursun ve Kental Y.'nrn HYUY.nrn ll3/A ve 647 sayrlt Yasanrn 4. maddesi uyarrncal50.000'er lira a$rr para cezasr ile cezalandrrrlmalanna iligkin Gtimtighacrkoy Sulh Ceza Mahkemesince ,.. verilen hiikmiin sanftlar tarafrndan temyizi iizerine dosyayr inceleyen yar-

0"";;;

Dosya Birinci Bagkanh$a gdnderilmekle, ceza Genel Kurulunca okundu, gerefi konugulup diigiintildU;
Ceza Genel Kurulu Karan-incelenen dosyaya g0re: Gumuqhacrkoy Sulh Hukuk Mahkemesince 12J.1999 giin ve 19g9/43-40 degi_ qik igler sayr ile: Haydar U. lehine, civan y. aleyhine, (Kiiiroglu K0yii, Tekkeyeri mevkiindeki 8600 m2 yiiziilgiimiindeki 293 parsel no.lu tagrnmazrn 3000 m2 miktarrndaki ktsrnma ydnelik elatmastntn ve hasat yapmasrnln tedbiren durdurulmasrna, tig dcinumde ekili mahsulitn yediemin olarak Ahmet U.'a teslimine ve masrafi davacr taraftndan kargrlanmak koguluyla hasadrnrn Ahmet U. tarafrndan yaprlmasrna) iligkin ihtiyati tedbir kararr verildi$i, lehine tedbir karan verilen Haydar U. tarafindan, Civan y. aleyhine on giinliik siiLre igerisinde dava agllmrg bulundu$undan, tedbir karannrn siirdii!ii; sug tarihinde, tedbir kararrnur taraflan bulunmayan sanrklar tarafrndan ihtiyati tedbir kararma aykm dawanrgta bulunurdu$u dosya kapsammdan anlagllmaktadrr. Agrklanan bu olug hususunda uyugmazhk bulunmamakta, c. Bagsavcrhsr ile ozel Daire arasrndaki uyugmazhk iki noktada toplanmaktadr. Bunlar:

a. ihtiyati tedbir kararr sanrklar aleyhine verilmedipine gdre; sugun yasal unsurlannm olu;up olugmadr,

b.

yan veya o yolda ahnmrg tedbire aykm davranrgta bulunan kimse, eylemi rcK.na gcire daha afirr bir cezayt gerektirmediSi takdirde, ... cezalandrrlrr" hi1kmii yer almaktadr. Bu madde ihtiyati tedbir karanna aykur davranrgrn yaptrrrmlnr diizenlemektedir. Sugla korunan hukuki yarar ihtiyati tedbir karannrn hukuki otoritesi olarak belirlendifine giire, maddedeki kimse tabirinden, sug failinin aleyhine tedbir kararr verilen kigi dahil, maddi yanrlgl veya tedbir karan oldufunu bilmemek

kir. Bu maddede,"ihtiyati tedbir kararmrn uygulanmasr dolayrsiyle u.ril.n

maddesinin uygulanmasrnrn gerekip gerekmeyeceli, hususlandrr. Sorunun gciztimii igin HYUY.na sayrh Yasa ile genel madde numara slrasrnrn bozulmamasr igin I l3lA maddesi bigiminde eklenen duzenlemeye

Sugun oluqtulu kabul edildigi takdirde, sanftlar hakkrnda TCy.nrn 6513

l7ll

bakmak gere_

"rp

u!*u_

208

Iqtihatlar

Karqr oy kullanan bir krsrm iiyeler, okulu temsile yetkili mUdtir sanrk Sabri gdrevi bagrnda iken, diter saruk miidiir muavini Mehmet'in herhangi bir yetkisi bulunmaCrgr ve bu nedenle y[klenen sugtan sorumlu tutulmayaca$ gOriigi.iyle, santk Mehmet yOniinden itirazrn deSiqik gerekge ile kabuliine karar verilmesi gerektigini ileri siirmi.iglerdir.

(cGK 09.03.1992,7150-74).

*,r. *

iiK.nun 96 ve ardmdan gelen maddeleri hiiktimleri uyannca, istihkak davasr agrlabilmesi igin, cincelikle borglu hakkmda icra takibi yaprlmasr ve haczin uygulanmasr zorunlu olup, somut olayda borglu G.H. aleyhine giriqilmig bir icra takibi ve yaprlmr; bir haciz mevcut deSildir. Davah alacaklt, borglu aleyhine Ankara Asliye 22.Hukuk Mahliemesinde agmrq oldu[u 1989/560 E. sayrh dava strastnda aldrgr 8.3.1991 tarihli tedbir kararrrun infazr igin icraya bagvurmug, mahkemenin tedbir kararr icra marifetiyle aynr gi.in infaz edilmig olmasr ve daha sonra da itiraz iizerine yetkili mahkemece kaldrrrlarak, menkullerin davacr iigtincii kigiye teslim edildigi gOzetilmeden, yaz.h gekilde davanrn kabuliine karar verilmesi do$ru gtiriilmemigtir.(15. HD.7.10.1991.,3966/4588).
BorEludan satrn aldrgr uruon u,uJulllnrn tateuiyte haczedilmesi iizerine, sattn almadan rince arag kaydrna ihtiyati tedbir konulmug oldulunu bilmedilinden bahisle istihkak iddiasrnda bulunan davacrya kargr, alacakh davanrn reddini istemig, borglu ise davacrnrn durumu bilerek aracl satln aldr[rnr ileri siirmiigtiir. Mercice davaontn tedbiri bilerek ve alacakhyr zarara sokmak maksadryla hareket etmedifi gerekge gOsterilerek dava kabul oluumug, karar alacakh vekiiince temyiz edilmigtir. Davaya konu aracrn 88 EF 389 pl6ka numarasryla borglu adrna kayrth iken, alacakhmn borglu aleyhine agtrtr dava sonucu htikiim altrna aldtraca$r alaca$rnrn ilerde tahsilini temin bakrmrndan "iigiincii gahrslara devrinin dnlenmesi igin" kaydtna ihtiyati tedbir konuldulu ve davacrnrn aracr bu gekliyle satrn aldr$r uyugmazhk konusu de$ildir.

O halde; satlmdan iince aracrn kaydlnda ihtiyati tedbirin varhfrndan haberdar olmasrna engel -ve btiyle bir iddiasr da- yokken, siciline bakmaksnrn aract borgludan satrn alan davacrnrn kendi ihmalinin sonucuna katlanmasl; iite yandan yasanrn tanrdl[r imkanl kullanarak ihtiyati tedbir yoluna bagvuran alacakltntn bu tutumunun hukuken himaye edilmesi gerektifine bakrlmakstztn reddedilmesi icabeden davanrn, davacrnrn "bilerek ve maksath" davranmadr[rndan bahisle. kabuliine karar verilmesi yerinde olmayrp usul ve yasaya, konusunda yerle;en Yargrtay kararlartna ayknr hiikmiin bozulmasr gerekir. (1 5. HD. 18.9. I 99 1, 3625/ 4202)
;cavlizden ibaret olup, mtidahalenin men'i Sanrfim eylemiHazine'ye .r, "."",;" yoluyla tinlenebilece$i, ayrrca bu yolda mahkemece verilen ve infaz edilen men'i mi.idahale kararlanna aykrnhk halinde iiK'nun 342 ve T.C.K.nun 309.maddelerine gtire iplem yaprlabilecegi, tedbir kararlanna uyulmamasrnrn HUMK.nun 113/A maddesi ile mtiey-

yide altna ahndr!,t, keza kogullan olugtuf,u takdirde 3091 saylt Tagtnmaz Mal
Zilyedli$ine Yaprlan TecaWzlerin Onlenmesi Hakkrnda Kanuna mnhalefet
sugundan

takibata gegilebileceSi, kanunla dtizenlenmig hususlarda idari emirle sug ihdastntn sdz

iqtihatlar

207

herhangi bir aragtrma yapllmadan davanrn reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykrrr oldu$undan hiikiim bozulmahdr. (13. I{D. 3.5.1992, 1 01?/19g3).

maddesinde Ongciriilen ihtiyati tedbir karanna

ozel Daire ile Yargrtay c.gu$ruu.;,;iarasrnoat i uyugmazrrk. HyUy,nrn l l3lA

de!ildir.

Maddedeki diieenlemeye bakrldr$rnda; a. Ihtiyati tedbir kararrnm uygulanmasr dolaysryla verilen ernre uymayan, b-Veya karartn uygulanmast dolayrsryla almmry tedbire aykrr davrarugta bulunan, kimsenin eylemi sugu olugturmaktadr. Buna gore, tedbir karirrnrn infazr ve bu durumun aleyhine tedbir karan verilenlere duyurulmasr sugun olugmasr bakrmndan zorunlu

tedbir karannn infazt ve bu infaan aleyhine tedbir karan verilenlere duyurulmasrnrn gerekli olup olmadrg hususundadr. sorunun gdziimo igin, HYUy.na 17fi sayrh yasa ile, genel madde numara slrasmm bozulmamast igin I I3lA maddesi bigiminde eklenen diizenlemeye bakmak gerekir. Bu maddede; "ihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr dolayrsryla u.rilen emre uymayan veya o yolda ahnmrg tedbire aykm dawanrgta bulunan kimse eylemi TCK.na gtire aana lgtl bir cezayr gerektirmedili takdirde... cezalandmlr" hiikmu yer almaktadr. Bu maddede ihtiyati tedbir kararura aykrn davranrg, sug olarak diizenlenmig ve yaptpmr gOsterilmigtir. Bu sugla korunan hukuki yarar ihtiyati tedbir karannrn hukuki otoritesidir. Tedbir karanna aykrn dawanrgta bulunmak sugunun olugmasr igin infazrn yaprlmasl ve durumun aleyhine tedbir karan verilenlere duyurulmasrna gerek var mrdrr?

aykn davranmak sugunun olugmasr igin,

yapttpt sOzlegme uyannca okul kantininin igletmesini [zerine almrgtu. Ancak, sanrklarm su ve elekhi$i kesmeleri tlzerine imrir 5. Sulh Hukuk Hakimliginin 01.10.19g7 gtin ve l74l sayrh karan ile; "S0zlegmeye gOre; davacrnln imam Hatip Lisesinde kantin kiralayrp gaftgtrrdrlr agrkga belli oldu$undan, dava sonuna kadar, ilektrik ve suyu keserek talebelerin ahgverigini engelleyerek siiregelen davah imam Hatip Lisesinin miidahalesinin tedbiren 0nlenmesine" karar verilmig, izmir 6.icra Dairesini ait 06.10.198g giin ve 6886 sayrh ihtiyati Tedbir infaz Tutanagrnda; tedbir karannda davah konumuntla bulu.nan sanrklartn, "devlet_ve okul mah oldulunu sOyledikleri su ve elektri$i, katrlanrn kullanrmma agmayacaklannt ve devlet malmr korumak durumunda bulunduklannr ileri stirerek infazr engelledikleri" belirtilmigtir. Btiylece, santklar tedbir karannda yer alan, elektrik ve suyun, katrlann kullanrmma agrlarak, 0$rencilerin-in kantinden ahgverig yapmalannm- sa$lanmasma iligkin ihtiyati tedbir kararrnrn infazlnt engellemek suretiyle tedbir kararridaki emre aykrrr dawanmrglardr. Ancak, tedbir kararrnrn hukuken gegerli olup olmadrlrnrn belirlenmesi bakrmrndan uyugmazh$a konu olayn esasr ile itgili olarak taraflar arisrnda agrlmrg bir dava bulunup bulunmadr$r aragtmlarak, varh[r inlagrldr$r takdirde davanrn siiresinde agthp agrlmadr$r saptanarak sonucuna g0re sanrklann hukuki durumunun deperlendirilmesi gerekir.

oyleyse, tedbir karannrn infazr igin gerekli iglemlerin yaprldrpr srrada, bu infaan yapilmasrnl engellemek suretiyre verilen emre uymayan iimselerin eylemi de' ihtiyati tedbir karanna aylan davramgta bulunmak sugunu olugturur. uyugmazhk konusu olayda katrlan; izmir imam Hatip Lisesi koruma demegi ile

Bu itibarla itirazn

reddine karar verilmelidir.

206

igtihatlar

merci hakimlilince kabul edilmigtir. Oysa, ihtiyati tedbir devam etti[i siirede sattg istenmesi bir sonug dofurmaz. Kaldr ki alacakh, agtlmasr imkansrz bir mani ile kargr kargryadrr. Bu tedbir nedeniyle takibi yiiriitmek imkanr kalmamrgtrr. Bu nedenle icra dosyastna sunulan tedbir kararlnln zamanagtmtnr durdurdulunu kabul etmek gerekir. Merci hakimlipinin olayda zamana$lmr cereyan ettiline iliqkin gerekgesinde isabet yoktur. (1 2. HD. 9,7,1992, 67 119 47 3),

40 parsel sayrh tagrnmaan 601100 payma gikayetginin istemi i.izerine Kartal 3.Asliye Hukuk Mahkemesi'nce 26.07.1990 tarihinde ihtiyati tedbir konulmuqtur. lhtiyati tedbir karannda sonug bolumiinde tagrnmazrn 60/100 payr iizerine tedbir konuldupu bu payrn bir bagkasrna dewinin, iizerinde ayni gahsi hak tesisinin tinlenmesine karar verildili belirtilmigtir. Tagrnmazm tedbir konulan 60/100 payr M.P'ne aittir. Borglusu M.P. olan takip dosyasrnda alacakh ta$rnmazln bu krsmma 24.10.1990 tarihinde haciz koydurmugtur. $ikayetgi tedbir kararrndan sonra tapunun bu bOli.imiinii Kartal Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.03.1991 tarih, 801/403 sayrh kararr ile iptal ve adrna tesgil ettirilmig bu karar kesinlegmigtir. Bu durumda taqnmaz iiaerinde ayni ve gahsi hak tesisini Onleyen tedbir karanna ragmen ta$mmaza konan haciz gegerli depildir. Haczin kaldrnlmasrna iligkin icra Mtidiirltifii karan ile ilgili qikayetin kabulii gerekirken olaya uymayan gerekge ile gikayetin reddi isabetsizdir. SONUQ: $ikayetgi vekilinin temyiz itirazr verinde gOr0lmekle merci karartntn yukarrda yazrh nedenle iiK'nun 366. ve HUMK uun 428. maddeleri uyarlnca bozulmasrna.(l2. HD. 17.06.1992,60318229).

***

Tedbir karan lzerine HUMK.nun 109. maddesinde yaah siire iginde tedbir konusu kagak a$aglar hakkrnda dava agrlmamrg olmasr kargnmda sugun hukuka ayktrrltk ogesinin olugmadrlr g0zetilmeden yazrh gekilde (TCK.nun 27612 maddesiyle) hiikiim kurulmast, bozmayt gerektirmigtir. (4. CD. 145 .1992, 3ll9 I 37 57 ).
Bu tedbir karan iizerine Hiiseyin tarafrndan 4.1.1989 tarihinde ortakhk iddiast ile alacak davast agrlmrg ve yaptlan yargrlama sonunda Hatay l. Asliye Hukuk Mahkemesinin 17.4.1989 gi.inlii ve 1989126-325 sayrh karan ile davanrn sabit olmadrfirndan dolayr reddine karar verilmig ve hiikiim Yargrtay'dan gegmel(-suretiyle kesinlegmigtir. Bu kesin hiikmiin artrk tartrgrlmasr mtimkiin degildir. ihtiyati tedbir karanntn haksz olarak ahnmrg oldu$u kesinlegen yargr karan ile sabit olmugtur. Davaltntn ihtiyati tedbir kararr almakta kotii niyetli olup olmamasl sonuca etkili de[ildir. Burada kusursuz sorumlu-

luk

sOz

konusudur.

Davacl, ihtiyati tedbir karan sebebiyle kovanlan zamanmda satamadtltnt ve daha sonra da fiyatlann dUgttigtinU ileri siirmtigtUr. Dinlenen tanrklar da davacntn kovanlarr ihtiyati tedbir konuldulu igin satamadrlmt bildirmiglerdir. Ihtiyati tedbirin konuldu[u ve kaldrrldr$r tarihler nazara alurarak, o tarihlerde gergekten davactntn kovanlara tedbir konulmasaydr kaga satabilece[i ve sonradan fiyatlarrn diigmiiq olup olmadlf,l va kaga satrlabileceSi tanrklardan ve bu iglerden anlayan bilirkigilerden sorularak davacmrn bu yiizden btr zarara upraylp uframadrsr, u$ramrg ise miktanntn ne olabilece[i tespit edilerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken mahkemece bu yrlnlerden

Igtihatlar

205

olmadr$rnrn saptanmasl ve sonucuna gOre; l. ihtiyati tedbir kararr davadan Once verilmig ve nun olugmayaca$mm gOzetilmesi,

Ortakhgm giderilmesine iligkin dava dosyasr ile ihtiyati tedbir kararr igerifiinin, Yargttay denetimine olanak verecek bigimde tutanaga geqirilmemig bulunmasina-gore, bunlann yeniden getirtilmesi, ihtiyati tedbir kararrnm davadan 6nce mi yoksa, sonia mi verildiBinin ve santk Abdullah Mukan'rn da aleyhine tedbir konulan kigilerden olup

l0 giin iginde dava agrlmamrg ise tedbir kendili$inden kalkacaprndan, yedieminlik ytikumlululiinden kagmma sugu-

2. sanft, aleyhine tedbir konulan kigilerden ise, eyreminin H.M.U.y.nrn I l3lA maddesine uyup uymadllmrn tartgrlmasr gerekirken, eksik sorugtunna ve yetersiz gerekge ile hiikiim kurulmasr, yasaya aykm{rJf.c D.24.tl.lgg2, eigon zs q. Takip 28.7.1990 kegide tarihli geke dayanrrarak 26.9.1990 tarihinde yaprlmrg, 163 6rnek 0deme emri borgluya 3.10.1990 tarihinde teblig olunmugtur. Bu tirihten sonra takip dosyasmda higbir iglem yaprlmamrgtr. TTK.nun 730 uncu maddesinin yollamasr ile bonolar hakkrnda da uygulanan 662 nci maddesinde yazrh zamanaglml kesen bir neden bulunmamaktadr. Kararda bahsi gegen tedbir karan da takip dosyasna ibraz edilmemigtir. Bagka bir anlatrmla, takip, tedbir nedeniyle durdurulmug degildir. Son iElem tarihinden 24.7.1991 rakibin ipAl istemi tarihi arasmda altr aydan fazlabr siire gegmig, zamanagrmr gergeklegmigtir. Mercice agrklanan hususlar gtizcini.inde bulundurulmadan istemin reddilsa6etsi

23.10.1992,5559/12503)

zdir:l2. HD.

x *( * Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun I12. maddesi hiikmiince esas hakkrnda mahkeme tarafrndan verilen kararm teflrim veya teblipi olunmastnr miiteakip icra krlnmtg olan tedbir miirtefi olur. Ancak mahkemece hiikmiin icrasrnr temin igin tedbirin devamtna karar verilebilir. Bu davada davacr tarafindan agrlan dava reddedilmig olmakla hiikmtin icrastndan bahsedilemeyeceli giizetilmeden tedbirin, karann kesinlegmesine delin devamtna karar verilmesi anrlan yasa hiikmiine aykrrldrr.(19. HD.
23.10.1992,
9

0n / 5 431).

cakh tarafindan agtlmtg bir dava yokf,ur. Borglu tarafindan agrlan senit iptali davasrnrn, o davada tedbir kararr da ahnmadrkqa zamana$lmrnr kesmeyice$i, dairemizin yerlegmig gtirtgiide bu do[rultuda bulundulu g<izetilmeden, gikayetin kabulu yerine reddine karar verilmesi isabetsizdir. (12. HD. 30.9. I 992, 35 23t lL07 4). Borglu Kollektif $irket hakkmda, alacakh tarafindan kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile icra takibine baglanrlmrg ve 163 omek 6deme emrinin 7.8.1990 tarihinde tebliS edilmesinden soffa takip kesinleqmigtir. I6.8.1990 tarihinde borglu vekili Ankara D0rdiincii Ticaret Mahkemesinin 10.8.1990 giinlii ve 345 sayrh tedbir karannr icra dosyasma sunmu$ ve bu tarihten sonra dosyada higbir iglem yaprlmamrgtrr. Borglu ve-

. Takip dayanagr bono l0.4.t9tt ;il olup icra takibinin agrldrgr tt.t2.tggl tarihine kadar iig seneden fazla zarnan gegmig bulundu$undan, zamanaglmr gergeklegmigtir. Zamana$lmlnr kesen nedenler TTK.nun 662 nci maddesinde gosterilmigtir. Ala-

kili tarafindan24.7.l99l_tarihinde zamana$rmr otugtugunaaniuiirt. takibin iptati isteminde bulunmu$tur. iiK.nun 7l inci maddesine gOri yaprldrgr anlagrlan bu bagwru

204

iqtihatlar

Sonug: Davacmrn karar duzeltme istelinin kabulti ile Dairemizin 8.4.1993 gunlii veE. 1992/6669, K. 199311628 saytlt onama kararrnrn kaldrnlarak, temyiz olunan karartn yukanda agrklanan nedenlerle davacr yararma bozulmasrna. (15.HD. 11.10.1993,

342313940\'

,(

,r.

*<

"Tedbir karan her ne kadar zamana$lml kesen ve durduran sebepler

arasrnda

gOsterilmemi$se de, alacakh y0niinden, bu karann varh$r satrg igin agrlmast imkansrz bir engel tegkil eder... Bu itibarla Merci Hakimli$ince olayda zamana$lmlnln cereyan edemeyeceSinin kabul0 suretiyle hiikiim kurulmasr dogrudur...". (HGK 23.06.1993,12-

l4ll47o)'

{. + + SanrSrn ihtiyati tedbir konulup kendisine teslim edilen ingaata devam edip kapr pencere takarak tistiinU gadrrla Ortmekten ibaret eyleminin HUMK.nun 113/A maddesine uydugu gdzetilmeden TCK.nun 27612 maddesi ile hiikiim kurulmasr, bozmayr gerektirmiqtir.(4 . CD. 23.6.1993,4107/5100).

Borglu dnce icra nairesinaen, o*" Hakimli[inden zamanafrmr nedeniyle takibin iptalini istemigtir. iiK'nun 71. maddesine gtire yaprldrgr anlagrlan bu istek Merci Hakimlilince reddedilmigtir. Gergekten ihtiyati tedbir karannm devam ettiti siirede satq istenmesi bir sonug dolurmaz. Tedbir karan, her ne kadar zamanaflmrnl kesen ve durduran sebepler arasrnda giisterilmemig ise de, alacakh yiiniinden, bu kararrn varh[r satrg igin agllmasl imkansp bir engel tegkil eder. Bu durumda takibi yiiri.itmek olanagr kalmamrgtu. Bu itibarla Merci Hakimli$ince olayda zamanaglmmln cereyan edemeyece[inin kabulii suretiyle hiikiim kurulmasr do!rudur. O halde usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararr onanmahdrr. (HGK 31.3.1993, 12-

r;;erci

3n27t.

Sanr$rn savunmasl ile vekilin temyiz dilekgesi igeri$ine g0re, sug konusu gekin

iptali igin Kadrkdy Birinci Ticaret Mahkemesine agrldrgr bildirilen davayla ilgili
1991/595 esas saylh dosyarunt getirtilerek, ibraz tarihinden dnce gek bedelinin 6denmesi konusunda almmq bir ihtiyati tedbir karan bulunup bulunmadrsr, varsa davanrn ted-

bir karanndan itibaren on giin iginde agrhp agrlmadr$r konularurm da incelenmesi

ibrazdan 0nce verilmig tedbir kararr viusa ve iptal davasr on giinliik silre iginde agrlmrgsa, taraflarm da aynt olmast halinde bu davanrn sonucunun beklenmesi ve ona gtire santpm hukuki durumunun tayini gerekirken, eksik sorugturma ile yazrh bigimde hiikiim kurulmas, yasaya aykrndu.(10. CD. 17.3.1993, 15054/3550).

Taraf bulundugu hukuk davasmda ihtiyati tedbir konulan ve yediemin olarak kendisine teslim edilen kavak afaglarlnl satmaktan ibaret sanl[rn eyleminin HUMK.nun I l3lA maddesine giren sugu olugturdulu g0zetilmeden TCK.nun 276/2
maddesiyle hiik0m kurulmasr , bozmayr gerektirmigtir.(4. CD: 9.3.1993,92811866).

igtihatlar

203

madrlr gdzetilmeden, aleyhinde tedbir kararr bulunmayan, bu nedenle 0,Seleri olugmayan ve agtlmrg dava da bulunmayan ihtiyati tedbir karanna ayknhk sugundan hiikiim-

liiliik karan verilmesi, yasaya aykurdr. ,O;l?.

27

.10.1993,

$97 n2SS).

Davact; 19911345 E. sayrh davada yiiklenici hakkrnda agtlgl alacak ve tazminat davasmda, davahya ait 2 nolu parsel iieerine ihtiyati tedbir koyulmasrna karar verildikten sonra, bu tedbirin infaznr imkansz krlmak igin, tagmmazr diigtik bedelle, 24.5.lggl tarihinde egine sailg gibi gtisterip temlik etti$ini, bu temlikin, alacagmm tahsilini 6nlemek maksadtylamuvazaah olarak yaprldrlrnr ileri si.irerek, tapunun iptali ile ta$lnmazn davah yiiklenici ismail adtna tescilini istemigtir. Bu dava srrasrnda tagrnmaan uguncti kigilere devir ve temlikinin Onlenmesi igin ihtiyati tedbir konulmasrna karar verilmiq ve
29.5.1991 tarihinde tapuya yazt yazimrgtr. Mahkemenin 5.10.1992 tarihli, davanrn reddine dair kararrnda da ihtiyati tedbirin karar kesinleginceye kadar devamma karar verilmigtir. Bu davada yaprlan kegifte 2 nolu parselin, tapuda 7 milyon TL.ye saulmasrna ratmen gergek de$erinin 24.5.1991 tarihinde 32.762.800 TL. oldufu ve iizerinde ingaata baqlanmrg olup devam ettigi tesbit edilmigtir. Dav4 bu niteligi itibariyle muvazaa hulcuksal nedenine dayanan bir davadr. Davacmm agttll alacak davasmda verilen ihtiyati tedbir karannr etkisiz brrakmak amaclyla davantn, tagtnmaztn egine muvazaah olarak satmry gibi giistererek temlik etmesi durumunda, davacl, bu temlikin kendisini zararlandrmak amacryla yaplldrfrnr ve muvazaa sebebiyle batil oldu[unu ileri siirmekte hukuki yaran vardrr. Tasarrufun muvaaa nedeniyle gegersiz oldulu tespit edildili takdirde, tapu kaydr, ilk malik adma tashihen tescil edilecek ve iizerine konulan ihtiyati tedbir infaz olunabilecektir. Aksi halde, yani, biiyle bir dava agma ve ispat etne olanalr tanmmaTsq davah amacna ulagmrg ve muva'aalr bir iglemle ihtiyati tedbirden kagrm4, sonunda, davacmn alaca$rnr tahsil etmesini 6nlemiq olacaktr. Muvazaaya dayanan bu gibi davalarda, davacrnn icra takibine gegmesi ve aciz belgesi almasura gerek yoktur. Qunku, iit<.nun 277 ve izleyen maddelerinde iptal davasrna konu olan tasamlflar, tiziinde gegerli olmalarna ra$nen kamunun, icra hukuku y6niinden iptaline imkan verditi tasamrflardr. Orad4 ay'rca muvazaeyl ileri stirmeye ve ispatna gerek yoktw' Bu davada ise davact, muvazaah iglemle kendisinin zararlandrrldrfru ileri siiLrmektedir. iiK.nun 277 ve izleyen maddelerinde diizenlenen iptal davasr agma hakkr, davacnrn genel htiktimlere gOre muvlzaaya dayanarak dava agmasma engel depildir ve bu davada iiK.nun 277. maddesindeki gartlann gergeklegmesi aranmaz.

mad{r igin, o maddelerdeki kogullarrn varhsrnr aramaya gerek yoktur.

ote yandan, davacr vekilinin son oturumdaki beyanr da davarun yukanda agftlanan niteli$ini def,igtirmez, Qtinkii dava dilekgesinde agrkga mvvazaaya dayanrldrSr belirtilmigtir. Ortada iit<.nun 277 ve izleyen maddelerine gore agrlmrg bir dava bulun-

Mahkemece, yukanda agrklanan nedenlerle davanrn esasnln incelenmesi ve sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, iiK.nun 2TT.maddesindeki kogullaln, yani kesinleqmig icra takibi ve aciz belgesi bulunmadrgrndan dolayr davanrn reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykn oldu$undan htikmiin bozulmasr gerekirken, ewelce yanltghkla onandtsr bu defa yeniden yaprlan inceleme sonunda anlagrldrgrndan davacuun karar diizeltme isteEinin kabulii ile hiikmiin bozulmasr gerekmigtir.

202

iqtihatlar

mi.igtekiye ait su borulanmn sOktliip sOk0lmeyece[i hususlan aragtrnlarak tedbir karanna muhalefetin varit olup olmadr$ saptanmadan eksik inceleme ile yazrh gekilde hiiktim tesisi, yasaya aykrndrr.(7. CD. 18.10.1994, 77 45110319).

HUMK'nun 109. maddesin. *or. ;, ihtilafla ilgili davanrn yasal siire iginde agtltp agilmadt[rnrn tespiti ile Yargrtay denetimine olanak verecek gekilde zapla gegirilmeden eksik incelemeye dayah olarak yazrh gekilde hukum tesisi yasaya aykrndrr.(7. cD. 14.10.1994, 6880/10230).

Uzunkdprii Asliye Hukuk M"hk#ri" in 1992/l36degi9ik ig sayrh kararr ile trakt0r ve ekipmanlarr ile aygigeli mahsuliine 24.8.1992 tarihinde tedbir konuldugu ve 25.2.1982 tarihli infaz zabtr ile trakt0r ve ekipmanlan ile tarla iiriinii yediemine teslim edilerek, tedbir karan 30.09.1992 tarihinde davacrya tebli! edilmigtir. Davacrlar tarafindan 25.08.1992 tarihinde traktiir ve ekipmanlar ile aygigegi mahsulii hakkrnda alacak davast tedbiri miiteakip siiresinde agrlmrgtr. Sanrk agamalardaki savunmasmda infazda bulunmadrgr haricen tedbirden haberdar oldu[u ancak ekimi kendisi yaphgr igin masraf boga gitmesin diye mahsulii bigtilini belirtmekle ahh sugun olugtugu g6zetilmeden dosya kapsamr ve oluga uymayan yazrh gerekgelerle beraat karan verilmesi, yasaya
ayknrdrr.(

4.10.1994,831319446).
{<

{.

PehlivankOy Asliye Hukuk Mahkemesinin 03,05.1993 tarih ve 1993/15 sayrh karan ile ihtiyati tedbir konulup kendisine teslim edilen su motoru ve su borularmr kullanmak iizere bagkasma veren sarulm eyleminin Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun ll3/A. maddesine uyan sugu olugturup olugturmayaca$mrn tartrgtlmamasl, yasaya aykrrdrr. (4.CD. 22.04.1994,2505/3603)

***

ihtiyati tedbir kararrna mtteakip esas ihtilafla ilgili olarak yasal sihe iginde dava

agilp agtlmadtfi aragtrrlmadan eksik inceleme ile yazrh gekilde karar verilmesi, yasaya
aykmdn.(7. CD. 20.4.1994, 266014431).

ihtiyati tedbirin red veya k"b"llt; d.ir kararlara kargr itirazlann bununla ilgili dava agrhp verilen karann temyizi ile birlikte incelenebilece[i, miistakilen temyiz edilemiyecefi, dava ile ilgili esas hiikilmde bulunmadrSrndan mahkemenin temyiz talebinin reddine dair kararmm bu konuda karar vermek mahkemeye de[il Yargrtaya ait bulundu[undan kaldmlarak dilekgenin reddine, temyiz harcrnrn istek halinde yatlrana
iadesine.(14. HD.

15.11.f993).

,r r(

Borglu Resul Morgiil hakkrnda verilen tedbir karan iizerine, icra Miidiirltiliince haczedilip borglunun babasr Samk Rustem Morg0l'e yediemin olarak teslim edilen e9yalarm muhafaza altma alnmasr igin gelindiSinde adr gegen sanrln mahcuzlan teslim etmemekten ibaret olan eylemin siire yOniinden kogullan bulundugu takdirde TCY.mn 276. maddesine uyaca$r, ancak haczin yaprldrlr 30.4.1989 tarihinden muhafaza istendi9i22.8.1990 tarihine kadar iiY.mn 106. maddesinde 0ngOrtilen I yrlhk siirenin gegtigi ve a)ml yasanm I10. maddesine gOre haczin ortadan kalkmasr nedeniyle bu sugun olug-

igtihatlar

201

Yasantn bu amir hiikmiine ra$men Kurum'ca tespit edilen kira parasmrn odenmesinin dava sonuglanlncaya kadar ihtiyati tedbiren durdurulmasrna mahkemece karar verilmigtir.

ihtiyati tedbire karar verilebilir hiikmiinii getirmektedir. HUMK.nun ihtiyati tedbire iligkin bu maddelerindeki gartlann olaya ne gekilde uydufu mahkemece agrklanmadrft ve somut nedenleri de gdsterilmeksizin ihtiyati tedbire karar verildi[i gibi btiyle bir karar yukarrda ayrrntrh olarak izah edilen 3917 sayrtl Kanunun amaclna ve 5.maddenin 3.fikraslndaki amir hiikme de aykrrrdrr.
Kabule gdre de; davalt Kurum, Yasa gere$ince kendisine tantnan hakka dayanarak Dolar olarak 0nerdi$i ayhk kiranm mahkemece TUrk Lirasr takdir edilerek belirlenmesinin nedenleri tarhgrlmamry ve sadece TL. olarak tesbitine karar verilmigtir.

bir tehlike ve zarar olacafr anlagrlan bu hallerde bu tehlike ve zararrn dePi igin

HUMK.nun 101 ve miiteakip maddelerine giire; mahkemece, ancak lehinde

yip istemedigini davah Kurum'dan sorularak ve verilen cevaptan sonra bu konudaki yasa hiikiimleri g0zdniinde tutularak htikUm kurulmasr gerektiSi halde, bu nedenler
tarhgrlmaksrzm kiranm tesbiti do[ru gOrtlmemigtir.

Bu durumda, ijnerilen ayhk Dolar kargrh$r olan Ttirk Parasr'nur tesbitini de iste-

yormuq olarak kabul edilerek bu miktarda tesbit etmek gerekirken, mecurun bog olarak kiraya verilmesi halinde getirebileceli kira parasmdan indirim yaprlmasr yasanln amacrna uygun bulunmamrgtr.

Aynca, davanrn hukuki dayanatr olan3917 sayrh Kanunun4792 sayrh yasaya ekledi$i gegici 5. maddenin birinci frkasr ile taraflar arasmdaki kira sozlegmesinin, sozlegmenin bitim tarihinden itibaren iig ay sonra sona ermig olacafrndan, gerek dava yoluna bagvurmaksztn taraflartn yapacaklarr sdzlegme, gerekse dava sonucu verilen karar ile baglayan yeni dOnem ve kira miktan artrk tlnceki kira iligkisinin ve s6zlegmesinin bir devamt olmaylp taraflar arasrnda yeni bir kira iligkisi kurmug olaca$mdan dava konusu mecurun kira parasmm tesbitini, mecur bog olup yeniden serbestge kira verili-

htikiim tesisi isabetsiz, temyiz itirazlan bu nedenlerle yerinde oldugundan kabulii ile hiikmun HUMK.nun 428.maddesi geregince bozulmasna. (3.HD. 2l.ll.lgg4,
r0746trs362).

Bu itibarla, yukanda agtklanan esaslar g0zOniinde tutulmakszm yazrlr gekilde

Cumhuriyet Bagsavcth$tntn bozma isteyen 30.6.1994 tarihli teblignamesiyle daireye verilmekle dosyadaki kafrtlar okunduktan sonra gereli giiriigiil0p dtiqiintildii.

Tedbir kararrna muhalefetten ve $.c. haklarrnda yaprlan durugma sonunda: Hi.iktmltiliiklerine dair Asliye Ceza Mahkemesinden ".a. verilen 20.1 I . 1993 tarihli h0kmiin Yargttayca incelenmesi sanrklar tarafindan s0resinde istenilerek dava evrakr

*",**

Santklann ttm savunrnalannda tedbir kararr uyannca haftanrn Sah giinleri suyu kullandrklannt, kullanma strastnda mecburen miigtekinin su borulannr yerinden sriktiiklerini, mahkemenin vermig oldulu tedbir kararrna muhalefet etmediklerini s6ylemiq olmalanna g0re, olay mahallinde kegif yaprlarak tedbir kararrnrn uygulanma geklide dikkate altnmak suretiyle suyun taraflarca kullanma gtin ve saatleri, kullanma srrasrnda

200

Iqtihatlar

vact adrna kaydedilmigtir. icra takibi iizerine 6.7.1994 tarihinde arag iizerine haciz konulmug ve davacr iigtinc0 kigi 13.7.1994 tarihinde bu istihkak davasrnr agmrgtr. Yukarrda agftlanan tarihlere gdre davacr bu arag 0zerinde ihtiyati tedbir buIundufu strada ve bilerek satrn aldrfr igin aracr ihtiyati tedbirli olarak iktisap etmigtir. Bu nedenle alacakhlar bu arag iizerinde haciz yaptrrarak alacaklannt cebri icra

yoluyla tahsil edebilirler. Bu nedenle, istitrkak davasrnrn reddine karar verilmesi gerekirken kabulii yolunda hiikUm kurulmasr usul ve yasaya aykrn olup bozmayr gerektirir. 3- Takip konusu alacak miktan, dava konusu aracrn de$erinden azdrr. Bu durumda, alacak miktan iizerinden yargrlama gideri, harg ve avukathk iicretine hiikmedilmesi gerekirken, aracm de$eri Uzerinden ilam harcma ve avukathk i.icretine hiikmedilmesine kabul gekli bakrmrndan usul ve yasaya aykrrr olup bozmayr gerektirir. Sonug: Temyiz olunan karann 2. ve 3. bentlerde agrklanan nedenlerle davah alacakhlar yariurna bozulmasrna. (15. HD. 18.1.1995, 6586112l\.

24.6.rgg3tarihli ve 39ll sayrh ;;;"" verdigi yetkiye dayanrtarak Bakanlar Kurulu'nca 20.8.1993 tarihinde gftarrlarak 14.9.1993 tarihli ve 21698 sayrh Resmi Gazete'de yayrmlanrp ytiriirl0te giren 503 sayrh KHK., 4792 sayfi Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa 6 gegici madde ekleyerek yaynnl tarihinde yi.iriirlii$e girmigtir. Ancak,503 sayrh KHK.'nin dayana$r olan 39ll saylh Yetki Yasasr Anayasaya aykrrr oldulu gerekgesiyle, Anayasa Mahkemesi'nce 16.9.1993 tarihinde iptal edildiginden, 503 sayrh KHK. dayanaksrz kaydrgr igin 6.10.1993 tarihinde yine Anayasa Mahkemesi'nce iptal edihnig ve iptal nedeniyle olugan hukuki boglugun yasama organrnca doldurulmast igin Anayasa'ntn 153 ve 2949 sayrh Yasa'nrn 53. maddeleri gereSince iptal karartnln Resmi Gazete'de yayrmlanmasrndan itibaren 6 ay sonra yuriirliife girmesine karar verilmigtir. KHK.'nin heniiz 6 ayhk uygulama ddnemi sona ermeden Yasama Organtnca 4792 sayft Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun bazr maddelerini degigtiren ve bazr gegici maddeler ekleyen 3917 sayrh Kanun, 8.12.1993 tarih ve 21782 sayir
Resmi Gazete'de yayrmlanarak yiiriirliife girmigtir. Konumuz agrsrndan dnemli olan 503 sayrh KHK.'nin 4792 sayrh Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa ekledili ve fakat iptal olunan gegici 3. madde, 3917 sayrlr Yasanrn yine 4792 sayrh Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa ekledigi gegici 5.madde tamamen aynt olup, 6 ayhk siire heniiz dolmakszm yiirUrlii$e girditinden arada zaman
boglugu da bulunmamaktadrr.

3917 sayh Kanunun ekledili gegici 5.maddenin l.frkrasr; Kurumu ile kiracrlan
arastnda yaprlmrg sOzlegmelerin bitim tarihinden itibaren 3 ay sonra sona erecelini, 2.frkrasr; Kurum'ca bu stire iginde rayig veya emsal bedele uygun olarak yeni kira bedel

ve gartlartntn tespit olunarak kiracrya tebli$ olunacatrnr, kiracrnrn ise bu 3 ayt takip eden 30 giin iginde yeni kira bedel ve gartlarrna gOre sdzlegme yapabilece[ini, ancak yapmak istemez ise bu 30 gtinliik stiLre iEinde Sulh Hukuk Mahkemesine itftaz edebilece$ini ve 3. fikrasr ise, dava agtlmast halinde dava sonucuna kadar Kurumlar'ca tespit edilen kira bedeli iizerinden Odeme yaprlacalmr, dava sonucunda belirlenen kira bedeline gtire kiracr lehine dolacak farklar takip eden aylara ait kira bedelinden mahsup edilecegi yasanrn amir hiikmiidilr.

igtihatlar

r99

Aksine kabul yasa koyucunun iradesine aykrrr olarak maddenin iglerlipini ortadan kaldr-

rr.
Bu nedenle; saruk B.Q.in ihtiyati tedbire muhalefet sugunu igledigi, tagmmaz tizerine ihtiyati tedbir bulundu$unu bilen saruk A.A.rn dabizzat bu yere tecaviiz etmek suretiyle sugu oluqturan fiile igtirak ettili, film dosya miinderecail ile anlagrlmakla sanrk A.A. yOniinden TCK 6411. maddesinin yollamasryla her iki sanrfrn HUMK.nun I l3lA ayn ayn cezalandrtlmalarr gerekirkenyazh gerekgelerle beraatlerine karar verilmesi.

aykul mUdahil vekilinin temyiz itirazlan bu itibarla yerinde goriilduhiikmiin istem gibi bozulmasma. (7. CD. 14.2.199 5, 131 04/1054). [iinden
Yasaya

Bir dava agrlmadan ewel ihtiyati ,"0t, ,UmOse kararrn verildili tarihten itibaren l0 giin igerisinde ihtiyati tedbire konu olan igin edasr igin dava agrlrr ve esas kararla birlikte ihtiyati tedbir karan da temyiz edilebilir. Davacr, daha 6nce aleyhine a9ilan ve kabul ile sonuglanan elatmantn Onlenmesi davasrndaki karan temyiz etmigtir. Bu agamada, hUkiim kesinlegmeden icra yoluna gidilmesi nedeniyle ihtiyati tedbir istenmigtir. Mahkemece bu istem red edihnigtir. ihtiyati tedbire iligkin kararlar gegici nitelikte olup, nihai karar olmadt$rndan miistakilen temyize tabi defildir. Bu nedenle mahkemenin ihtiyati tedbir isteminin reddine dair kararma yOnelik temyiz dilekgesinin reddine
karar verilmigtir. Sonug: Yukanda yazrh gerekgelerle temyiz dilekgesinin reddine, pegin yatrrrlan 'temyiz harcrnrn istek halinde temyiz edene iadesine.(14. HD. L3.2.1995,8951t247\,

Sant$m igletti$i k0miir oca[mdan O** ap*nlan Yalcrh K0yii tiizel kigiliSine ait meraya ddktiiliinden bahisle miidahalenin dnlenmesi igin agrlan dava srrasrnda 30.7.1992 tarihli davacrnm talebi uyannca aynr tarihte yaprlan kegifte "dava konusu

talnmaza toprak ve kdmiir atma itleminin tedbiren durdurulmasrna, karar verilerek, mahiyeti hazr olan sanr[a anlatrlmaslna ragmen, sanrgm 1.8.1992 ve 12.9.1992 giinlii olay tutana$t kapsamlanndan da anlagrldr$ iizere faaliyetine devam ettigi, bdylece tizerine atrh sugun olugtu$u gdzetilmeden, dosya kapsamr ve oluga uymayan gerekgelerle yazrh gekilde beraat karan verilmesi, Yasaya

aykn miidahil vekilinin temyizitirazlan bu itibarla yerinde gdriildu[Un-

den hiikmiin isteme uygun olarak bozulmasma. (7. CD. 24.1,1995,94-13098t109).

l- Davacr vekilinin vekaletnamesr", ,"*** ibraz etmig olmasrnrn usule aykrrthk saytlamayacaprndan davaltlann aqa$rdaki bendlerin kapsamr drgrnda kalan sair
temyiz itirazlarrnrn reddi gerekir.

2- Dava konusu arag borglunun elinde iken kaza yaptrgmdan dolayr alacakhlar tarafurdan borglu aleyhine 15.2.1990 tarihinde dava agrlmrg ve mahkeme karan ile 5.3.1990 giinU aracm trafrk kaydr ilzerine ihtiyati tedbir konmugtur. Bundan sonra 12.3.1990 tarihinde tazminata hUkmedilmig ve 8.4.1992 tarihinde mahkeme ilamr takibe konulmugtur. Dava konusu araq davadan sonra, Uzerinde ihtiyati tedbir bulundu[u srada 11.12.1990 tarihinde borglu tarafindan davacr iiqiincii kigiye satrlmlg ve iralkte da-

198

igtihatlar

karannda temyizi miimkiin bulundu$u cihetle, Sulh Ceza Mahkemesine agrlan davanrn kanuna aykrr olarak Ceza Kararnamesiyle sonuglandrrlmasr kanun yolunu depigtiremeyecepinden, 22.11.1993 tarihli Ceza Kararnamesine itu:azr igeren sanft vekilinin kanuni stiredeki 11.4.1994 tarihli dilekgesi CMUK.nun 293.maddesi gcizetilip temyiz dilekgesi kabul edilmek ve bu dilekge iieerine yaprlan tUm iglemler hukuki de[erden yoksun ve yok hiikmiinde addedilmek suretiyle yaprlan incelemede; iddianamede agrklanan eylemin, TMK.nun l37.maddesi ile HUMK.nun l0l ve 106.maddeleri uyarmca ll3/A maddesi iginde de[erlendirilmesinin gerekmesi

ve sugun bu nitelifi itibariyle Asliye Ceza Mahkemesinin giirevinde bulundufu giizetilerek giirevsizlik karart verilmesi gerekirken yazrh gekilde Ceza Kararnamesiyle sonuglandrrrlmasr, Bozrnayt gerektirmiq, sanrk vekilinin temyiz itirazlan bu itibarla yerinde gdriilmtig oldutundan aleyhe bozma yasagr gtizetilmek kaydryla ve sair yonleri incelenmeksizin hiikmtin bu sebepten dolayr bozulmasma. (2. CD. 13.3.1995, 1846/3058).

Tedbir karanna muhalefet ,"gtr";; lun,t tur, B.Q ve A.A. haktannda yaprtan duru9ma sonunda: Beraatlerine dair Asliye Ceza Mahkemesinden verilen 5.7.1994 ta-

rihli hiikmiin Yargttayca incelenmesi, miidahil vekili tarafrndan siiresinde istenilerek dava ewakr Cumhuriyet Bagsavcrhfmrn bozma isteyen 19.12.1994 tarihli
tebli$namesiyle daireye verilmekle dosyadaki kagrtlar okunduktan sonra gereli giirtigiiltip diigtniildu.

Mildahil M,K.nrn tapulu tagrnmanna Z.Q ve sanrk B.Q.nin m0dahalesinin cinlenmesi igin Asliye Hukuk Mahkemesine agrlan 19921433 esas sayh davanrn yarglamast srastnda, miidahilin 10.2.1993 havale tarihli dilekge ile ihtiyati tedbir talep etmesi iizerine 11.2.1993 giini.i yaprlan kegifle fen elemarumn gizdi[i 12.2.1993 giinlti krokide, taraflarm tagmmazlan arasrndaki ortak srmnn bozularak miidahile ait tagmmazrn belirlenen bdliimiine miidahale edildili tespit edilerek "...tagrnmaz iizerine yaprlan srnr bakrmtndan...tedbir konulmasma..." geklinde karar verilerek ihtiyati tedbir konuldugu, tedbirden kepifle hazr bulunan sanrlm haberdar oldulu, kegif srrasrnda F.D.in yed'i emin tayin edildigi, bu tedbire ragmen sanrk B.Q.in hazrhkta ahnan ve durugmada aksi savunulmayan 6.5.1993 gi.inlU ifadesinden tedbir konusu ta$mmazr siirtip, ektifi, diper sanft A.A.run keza hazrhk ve durugmadaki ifadelerinden ihtiyati tedbir konuldu$unu bildigi bu tagmmaztn sUr0liip ekilmesinde sanrk B.Q.in eylemine igtirak etti$i sdz edilen ifadeler ve tiim dosya kapsamurdan kugkuya yer brakmayacak gekilde anlagrlmaktadr.
Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu'nun ihtiyati tedbirle ilgili 101 ve miiteakip maddelerinde, ihtiyati tedbirin gekli yiiniinden aynntrh htiktimler bulunmamakfadr. Bu husus bir baktma hakimin takdirine brrakrlmrq bu olayda da hukuk hakimi verdigi ihtiyati tedbir kararmrn bizzat infanm sa$layarak taraflann huzurunda ihtilafll yeri yed'i emine teslim etmigtir.

HUMK.nun 113/A maddesine muhalefet sugunda korunan hukuki yarann, ihtiyati tedbir kararrnrn hukuki otoritesi oldulunu ve maddedeki 'rkimse tabirinden de, sug failinin, aleyhine tedbir kararr verilen kigi dahil maddi 'yanllgr veya tedbir oldulunu bilmemek drgrnda herhangi bir kimse olabilecelini kabul etmek gerekir.

iEtihatlar

197

diizeltme hakkrntn kullanrlabilmesi iqin 3167 sayrh Yasanrn 7 ve 8. maddelerinde gos-

terildifii iizere tebligat iglemleri tamamlahlarak sonucuna giire hukuki durumunun tayin
ve takdiri gerekirken eksik sorugturma ve inceleme ile yasal olmayan gerekgelerle yazrh gekilde beraat karan verilmesi,

aykrt ve miidahil vekilinin temyiz itirazlan bu nedenle yerinde goriildiihiikmiin bu sebepten dolayr istem gibi bozulmasrna (ll. cD. 2.5.1995, $i.inden
Yasaya 3s69t4247).
*{<*.

Qdziimlenecek sorun, lehine verilen ihtiyati tedbir karanna uymayan sanr[rn eyleminin ihtiyati tedbir karanna aykm dawamgta bulunma sugunu olugturup olugturmayacagrnm belirlenmdsidir.

Sorunun gOziimti iqin HUMr.na 17 sayrh yasa ile genel madde srasrnrn bozulmamamst igin I l3lA maddesi bigiminde eklenen diizenlemeye bakmak gerekir. Bu maddede ihtiyati tedbir kararrnm uygulanmasr dolayrsryla verilen emre uymayan veya o yolda ahnmrg tedbire aykrn davranqta bulunan kimse, eylemi rcK.'na g0re daha agr bir cezayr gerektirmedigi takdirde ... cezalandrrlrr hiikmti yer almaktadr. Bu hiikiimden anlagrlaca$l Uzere ihtiyati tedbir kararrna aykn davranrg sug olarak diizenlenmig ve yaptrrmr gOsterilmigtir. Sugla korunan hukuki yarar tedbir karalnrn hukuk otoritesi oldu$undan maddedeki kimse tabirinden sug failinin tedbir karannrn taraflan veya herhangi kimse olabileceti agrktr. Aksini kabul, yasa koyucunun iradesine aykm olarak maddenin iglerlilini ortadan kaldrnr. Esasen lehine tedbir karart verilen kimse de, en az kargl taraf kadar tedbir kararrna uymak zorundadrr. Qiinkii, lehine verilen karar ona safladr[l hak kadar

Il

da yiiktimliiliik getirmigtir.
Maddi olayda Burdur

ytlt ihtiyati tedbir kararryla

aym ilk haftasr Cuma gtinii saat 13.00 denPazar g[nii saat l7.00ye kadar annesi sanrk Nejla'ya teslim suretiyle kigisel iligki diizenlemesi yaptldr[r, sanrgrn bu karara dayanarak teslim aldrfr goculunu ahkoyup miidahil babaya geri vermedili saptandllrna gOre bu eylemi ihtiyati tedbir karanna aykrrr davranrgta bulunmak sugunu olugturur. O halde Yargrtay C: Bagsavcrhgr itirazmrn agrklanan bu nedenle kabulii ile flzel Daire bozrna karartnrn kaldrrrlarak Yerel Mahkeme hiikmunun onanmaslna karar verilmelidir. (CGK 12.4.1995, 7 - 981124), Mu$teki Nermin'in, t o"uu ertugr,lt agtrlr boganma davasr srrasrnda "*rn*" vaki talep iizerine, Tiirk Medeni Kanununun 137. maddesi ve HUMK.nun l0l. madde, 4 bendi gerelince (gocufun gegici velayetinin davacr anne Nermin'e verilmesine...) iligkin karar, aynr Kanunun 106. maddesi uyannca infaz olunan bir (ihtiyati tedbir) karan olup; infaz srrasrnda gocu[un kagrnhp teslimden kagrnrlmasr, ahnmrg tedbire aylan davranmak nitelifi tagrmasr sebebiyle HUMK.nun 113/A maddesinde yaztlt sugu olugturaca!1, scizkonusu maddede cingcirulen ceza itibariyle Asliye ceza Mahkemesinin yargrlama alanmda oldugu gibi cMUK.nun 3g6. maddesi
kapsamr drgrnda kaldrprndan ceza Kararnamesiyle de sonuglandrnlamayaca$, Asliye Ceza Mahkemesince agrhp bu mahkemece durugmah inceleme sonucunda verilecek

l. Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.4.1993 gi.in ve 146 sababasr ile annesi arasrnda boganma davast olan kiigiigiin her

196

igtihatlar

trh dava reddedildifinden ihtiyati tedbirin haksrz oldulu gergeklegmigtir. Bu durumda mahkemece zarar iddiasr iizerinde durulup hasrl olacak sonug uyannca karar verilmesi gerekir. (4. HD. 21,3,1996, 5M1207 6).
Ihtiyati tedbir konusu ihtilafla ifgifllflr"t ihtiyati tedbir kararrnr takip eden l0 giin igerisinde hukuk mahkemesinde dava agrhp agllmadrpr aragtrrrlmadan, ilgili dava dosyast celbedilip denetime olanak verecek qekilde tutana!,a dercedilmeden sadece
istenilen dosyanrn gtinderilmig oldulunun tutanala gegirilmesiyle yetinilmesi. ihtiyati tedbir kararr sanrgrn yoklugunda infaz edildiginden karann infaz edildi[ine iligkin tutanagln, sanrta tebli! edilip edilmediSinin aragtrrlmamasr, yasaya aykrrrdrr.(7. CD. 4.10.1995, 6%2n 662).
*rl.*

Mahkeme taraftndan, icra takibinden dnce agrlan olumsuz tespit davasr tizerine

"dava konusu senetlerin icraya konu edilmesinin iinlenmesi" hususunda verilen ihtiyati tedbir karanna ralmen alacakh tarafindan senetlerin icraya konulmasr halinde, Tetkik Merciince "takibin iptaline" karar verilmesi gerekir. (12. HD. 3.7.1995, 9844t989 .
Miigtekinin icra takibine koydugu ,*U"O*"" Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 93/l l8 esas, 29.7.1993 tarihli karannrn tedbir nitelipinde bir ara kararr oldugu ve ilam mahiyetinde olmadrpt, bu nedenle iiK.nun 34l.maddesindeki sugun yasal unsurlannrn olugmadrSr, sanr$m eyleminin ancak HUMK.nun 113/A maddesine aykrrrhk sugu olugturabileceSi, bu konudaki davaya da iddianame ile agrlmasr halinde bakrlabileceli gdzeti lmeden, y az{r b igirnde mahkumiyet hiikmii kuru lmasr, Bozmayr gerektirmig sanrk vekilinin temyiz itirazlan bu itibarla yerinde grirtilmiig oldu[undan hiikmUn bu sebepten dolayr istem gibi bozulmasrna (8. CD.

29.6.1995,9595/10415).

,t

,t<

Dairemizce de benimsenen Yargrtay Ceza Genel Kurulu'nun 9.10. 1989 giin ve 7/213-280 sayrh ilamrnda da belirtildigi iizere 3167 sayrh Yasa objektif sorumluluk esaslnt benimsemig, soyut kargrhksz gek kegide etmenin eylemin iradi olmasr kogulu ile sug olugturaca$rnr cingOrmiigtiir. Kargrhksrz gek kegidesi, gahnma, kaybolma, hile ile veya zorla allnma gibi iradi bir harekete dayanmryorsa kegidecinin cezalandrnlamayaca$r, bunlar drgrnda kegidecinin gekte yazrh miktar kadar borcu olmadrlrna veya gekin teminat olarak verildiline iligkin iddialarrn ve bu konuda agrlan hukuk davalarrnrn sugun olugmaslnr engellemeyece[inden kugku bulunmamakta ise de suga konu gekin her ne suretle olursa olsun gegerlili$inin tarttgrlmasr sonucunu do$uracaSrndan suga konu gekle ilgili olarak Konya Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 19931247 sayrh ihtiyati tedbir karartna konu tegkil eden hukuk davasrnrn agrhp agllmadrprnln, sonuglanrp

sonuglanmadrfrnrn araghnlmasl, gekin iptaline karar verilip verilmedifini, tedbirin kalklp kalkmadrlrnrn belirlenmesi, gerekirse dava sonucunun beklenmesi, cirneklerinin dosyaya getirlilerek gikayet hakkr gergeklegmig olmastna nazaran gerekti[inde

Igtihatlar

195

dan ve deliller toplanmadan eksik inceleme ile tedbir kararr gibi evrak iizerinde, davacr yaranna rehin hakkr kurulmasma karar verilmigtir.

Kanuni rehin hakliirntn tantnmaslnr isteminde, di$er tarafa tebligat yaprlmadan ve sawnmasl almmadan alaca$m tahsilini saf,lar bigimde karar verilemez. Mahkemece yaprlacak ig, dosyanm esasa kaydr ile taraflara usuliine uygun tebligat yaptlarak dwugma agtlmasr, igin esasma girilerek, taraflann delillerinin toplanmasl, alacalrn saptanmast, yanlar arasrndaki hukuki iligkinin davacrya gemi ve tefemratr iizerinde rehin hakkr verip vermedi[inin incelenmesi, gerekirse uzman bilirkigi goriigiine bagvurulmak suretiyle deliller deSerlendirilerek hasrl olacak sonug dairesinde bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile tedbiren karar olugturulmasr dolru giiriilmemig ve karann bu yOnden bozulmasr gerekmigtir.
Sonug: Yukanda (1) nolu bentte yaah nedenlerle davah vekilinin ihtiyati tedbire iligkin temyiz itirazlanntn reddine, (2) nolu bentte yazrh nedenlerle kararm davah yararrna bozulmasrna. (1 1. HD 24.3.1997, 9L -9106119 S3).

Tedbiri miiteakip yasal siire tgi"d. ihtilafla ilgili dava agrhp sug tarihinde tedbirin geqerlilifini koruyup korumadrgr Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/28 de[i9ik iq sayrlr ve 1994189 esas saytlt dosyalan getirilerek Yargrtayca denetime olanak verecek gekilde zabftlara gegirilmeden ve her ne kadar sanftlar tedbir sonrasr ingai faaliyete devam ettiklerini kabul etmiglerse de Ozellikle l5.l1.1994 tarihli tedbirden sonra in$aata devam edilip edilmedilinin saptanmasr agmmdan olay mahallinde kegif yaprlarak tedbir srastnda ve halihazrdaki ingaat durumu mukayese edilmeden eksik incelemeye dayah yazrh gekilde karar verilmesi, Sanrk Omer Yalgn'm bir eylemi nedeniyle tayin edilen I ayhk krsa silreli hiiniyeti ba[layrcl cezanln 647 saylt Yasanrn 4.maddesi uyarmca paraya gewilmesinin zorunlu oldu[u gOzetilmeden igtima sonucu tayin edilen hiiniyeti baglayrcr ceza esas almarak 647 sayfi Yasanrn 4.maddesinin tatbik edilmemesi, yasaya aykrrrdr. (7. cD.

ei,

20.12.1996,8484/8656).

***

Esas ihtilafla ilgili Mersin ig Mahkemesinde goriilen 19911465 esas sayh davantn ihtiyati tedbir kararrnrn verildiSi 21.06.1991tarihinden itibaren on giinliik stirenin dolmasmdan sonra 02.07.1991 tarihinde agrldl[rna gdre, sarulm musnet sugtan beraatr yerine yaah gekilde hiiki.im tesisi, yasaya aykrndr. (7.

cD. 18.11.1996, 770snsgD.

Davact, davahlann mahkemeden 30. I L 1994 giinlii ihtiyati tedbir karan ile, yaptmt tamamlanan diikkdnlann kur'a gekiligini durdurduklarrnr ve sonradan agtrklarr iptal davasntn da23.2.1995 tarihinde reddedildi$ini ileri stiriip ugradrgr kira gelir kaybr ve dtikkdnr satarak elde edeceSi sang bedelinderi mahrum kaldrgrnr belirterek ... lirarun tahsiline karar verilmesini istemigtir. Mahkeme, dava tarihinde davacrnm muaccel alaca$mm bulunmamasr, hukuki yararmrn olmamasr gerekgeleri ile davayr redder migtir. HUMK.rurn ll0. maddesine gOre haksrz ihtiyati tedbirden kaynaklanan hukuki sorumluluk kusura dayanrnaz. ihtiyati tedbir kararmdan sonra bu dava agrldrgrna gOre, ihtiyatitedbir karan verilen dava bekletici nedendir. ihtiyati tedbir ile ballan-

iJ;,

lgtihatlar

229

HUMK.nda diizenlenmig olan ihtiyati tedbirin nitelifine, i.i.Kanunundaki hiikiimlerin haciz ve ihtiyati hacizle ilgili bulunmasma, ihtiyati tedbirin hacizlere igtirak edecefine dair bir hiikiim bulunmamasrna giire, ihtiyati tedbirin hacze igtirak ettirilmemesinde yasaya ayklrr bir yiin bulunmadlfrndan temyiz itirazlarrnrn reddi gerekir.(12. HD. 3.12.1980, 615*8/8652).

l.Dava dilekgesinin 2 ve 3 nolu sayfalannda agrkga davacr, davahnrn tedbir karan almast nedeniyle teminat mektuplannr paraya gevirmede engellendi$ini ve bu yiizden tedbir kararr olmasaydr bu teminat mektuplarr para olarak divacrnrn mal varl$na girip bOylece onlartn bedelleri ydniinden ticari kazang sallayacagr, haksrzlgr gergeklegen tedbir kararr ile bu ticari kazangtan yoksun kahndrlr ileri siiriilgp ... liraiazminattn Odetilmesi istenmigtir. Buna gdre, davah kusursuz sorumluluk esasr uyarrnca, haksrz ihtiyati tedbir karan gerepince meydana gelen zarardan sorumludur. 6yleyse yerel mahkemece davacrnrn teminat mektuplannr paraya gevirmesinin engellendili tarih ile tedbir karartnrn sona erdi[i tarih arasrnda gegen siire giiz tiniinde tutulup tedbir kararl konulmasa idi teminat mektuplan karqrhflnrn davaclnrn mal varhprna girerek ticari igletmesi itibariyle bundan ne tutarda ticari kazan g kazanacaft konusunda uzman bilirkigi eliyle inceleme yaptlnlmah ve isteme ba[1 kahnarak davactntn ticari kazangtan yoksunlulu tazminat olarak hiikiim altlna allnmrytrr. Yerel mahkemenin ttim bu yrlnleri gdzden kagrmasr usul ve yasaya aykrrrdr. 2.Davalurn, yanlar arasrnda kurulmug olan 17.5.1973 giinlii sOzlegmenin gereklerine aykrr dawandrlr dosyadaki belgelerden ve kesinlegmig Ankara Asliye 2.Ticaret Mahkemesinin 9.5.1977 giin ve 37612C4 sayrh karanndan anlagrlmrgtr. Davacl, BK.nun 106. maddesi uyartnca siizlegmeye aykrrr davranan dava[dan olumsuz zarartnt isteyebilir. Bu davada i. ihale ile 2. ihale arasrndaki farkrn iidetilmesi yoniinden istem ileri siiriilmtigtiir. Bdylece davacr davahnrn sdzlegmeye aykm dawanmasl sonucu, olumsuz zarartnt dava konusu yapmrgtrr. Davah, s0zlegmeye aykln davranmakla iki ihale arastnda oluqan fiyat farkrndan sorumludur. Yerel mahkemenin bu konuda uzman bilirkigiden rapor almast ve bu yolla iki ihale araslnda meydana gelen davalrrun mal varlt$mt bu oranda eksilten fark tutan toplamr tespit ettirilmeli, almacak gerekgeli, aynntrh rapor ve uygun sonug gewesinde uyugmazhk gdzume ba$lanmahdrr. yerel Mahkemenin bu ytinleri gOzden kagrmasr usul ve yasaya aykrn olup hiikmiin bozulmas rnr gerektirir. (1 5. HD. 2.7 .1980, lltt I 1692). Uyugmazhk, davah yiiklenicinin yaprmrnl taahhut ettili dairede noksan brraktrSr iglerin bizzat davact tarafindan yaptnlmasma ve ingaatrn bitirilmesine izin verilmesi iste$ine iligkindir. Gergekten BK'nun 97 nci maddesi gere[ince,

bir geyin yaprlmasrna mtiteallik

borg, borglu tarafindan ifa edilmedi[i takdirde alacakh masrafi borgluya ait olmak uzere borcun kendisi taraftndan bizzat veya iigiincti kigiler aracrh$ryla ifasrna izin verilmesini istemek hakkrna sahiptir. Ancak davacrnrn bdyle bir iste$inin kabul edilebilmesi igin mahkemenin, taraflar arasrndaki srizlegme hiikiimlerini giiziiniinde tutarak davall tarafrn

borcuna ayktn dawantp dawanmadtfmr, davahnrn borcunu ifada miitenrerri. sayrhp sayrlmadr$rnr tespit etmesi gereklidir. Bu nedenle mahkemece gerekli bagvurma ve

230

Igtihatlar

pegin harg altnarak dilekgenin esas defterine kaydr yaprldrktan sonra, bir suretinin tayin edilecek durupma giinii ile birlikte kargr tarafa teblip edilmesi, incelerne ve yargrlama yaprlarak meydana grkacak sonug gevresinde bir karar verilmesi gerekirken, tahkikat ve

yargtlama yaprlmadan ve kargt tarafin savunmasl almmadan ve delilleri toplanmadan ewak i,izerinde izin karan verilmesi yasaya uygun degildir. (15. HD. 9.5.1980,

r204tr2r8\.

Davantn esaslnln, davah taraftnd"t ,"dbir karannrn uygulanmasrndan do"r."r zarara iligkin oldu$u anlagrlmaktadrr. Mahalli mahkeme, "davahnrn var oldu[unu lan zannetti$i bir hakkrn istihsali igin gerekli mercilere miiracaat etmesinin ve bu ciimleden olarak ihtiyati tedbir almasrnrn yasadan dolan bir hak nitelifinde bulundugu, davalrrun bu bagvurulannt strf davactya zarara u$ratmasr kastr ile yaptrlrna dair kanrt mevcut olmadrkga "davaclntn ingaattn gecikmesi sebebiyle bir zarart olsa dahi, bu zararrn dava edilemeyecepi" gerekgesi ile davanm reddine karar vermig bulunmaktadrr.

HUMK'nun 101. ve lO3.maddeleri ile hangi durumlarda ihtiyati tedbir karan verileceti diizenlenmiqtir. Gene bu yasanrn ll0.maddesi uyannca mahkemeden ihtiyati tedbir almrq olan kimse bu karar yiizi.inden di[er tarafin ve iigiincii kigilerin uf,radrklarr zararl, sonunda karann haksz oldu[unu gergeklegmesi durumunda tazmin ile sorumlu tutulmugtur. Mahkemenin kabulii hilafina, kanunda tazmin borcunun dolumu igin kusurdan stiz edilmig defildir, Esasen bu sorumlululun kusura dayanmadl$r konusunda
gerek O$retide gerekse uygulamada gtir[g birli[i vardn. O halde mahkemenin davanrn reddi ile ileri stirdtigii gerekge yasal dayanaktan yoksundur. Ancak, gerek dava dilekgesindeki agrklamalardan, gerekse o agftlamalan teyit eden yazrgmalardan ve belgelerden;

davactya ait ingaatln, davahnrn tedbir kararr almasrndan 6nce il imar Miidiirliifiiniin kararl iizerine belediyece durduruldu[u anlagrldrfrna ye tedbir kararl, esasen idari makamlarca durdurulan ingaata iligkin bulundufuna gdre davahnrn istihsal ettili tedbir karanntn zararh sonucu meydana getirmesi miimkiin defildir;
o itibarla davanrn reddi ancak bu nedenle ve sonucu bakrmrndan doErudur ve onanmah-

dr. (4. HD. 25.2.L980,

84612386).

ihtiyati tedbir karan dava agrlmad;;." verilebilecepi gibi dava agrtdrkran sonra da verilebilir. HUMK'nun 109. maddesinde agrkga ifade edildigi uzere ihtiyati tedbir kararr davanrn agrlmasmdan ewel verilmig ise bu karar uygulansm veya uygulanmasn

karartntn verildif,i tarihten itibaren l0 giin iginde esas hakktndaki davanrn agrlmamrq olmast nedeniyle davantn reddine karar verilmesi isabetsiz bir goriigtiir. O halde karar bozulmalrdu.(6. HD. 25.2.1980, 1008211602).

ihtiyati tedbir karart verilirken, mahkemece tedbir karannln verildifi tarihten itibaren esas hakklndaki davanrn agllmasr igin bir siire tayin edilmesi HUMK'nun anrlan maddesi hiikmiine tamamen aykrndrr. Bu nedenle ihtiyati tedbir

kararrn verildifi tarihten itibaren on giin iginde esas davanln agllmasr gerekir. Bu siire iginde davanrn agrlmamlg olmasr esas davanrn reddini gerektirmez on giin iginde esas hakktnda davantn agrlmamasl sadece ihtiyati tedbir kararrnrn kendilifinden kalkmasr sonucunu dofurur.

igtihatlar

25

Dosya igerisinde bulunan eaycuma Asliye Hukuk Mahkemesinde agrlan esas hakkrndaki meni rniidahale davasrnrn 18.01.1979 tarihli tensibinde 10.000 lira nakdi kefalet yatrnldrlr takdirde kararn mahallinde katip tarafrndan infazrna denilmig ise de verilmig bir tedbir karan bulunmadrgr gibi, 30.01.1979 tarihli infaz tutanalrnda tedbir igermedi$i gOzetilmeden unsurlan olugmayan sugtan mahkumiyet karas veiilmesi yolsuzdur. (7. CD. 19.02.1980, 527/471),

***

reddine karar vermig olmasr bozmayr

Dava, davactya ait tagrnmaz mala davacr tarafmdan haksrz yere ihtiyati tedbir konulmug olmastndan do$an zarann Odetilmesi istefidir. HUMIi..nun I l0.maddesi gere[ince mahkemeden ihtiyati tedbir kararr almrg bulunan bir kimse bu karar yiiziinden difer tarafrn ve iigiincii kigilerin ulradrklan zaran, kararrn haksz olmasr halinde tazmine mecburdur. Kanun burada kusuru tazminatln gartlan arasrnda saymD degildir. o halde bu tazminat alacall kusursuz sorumluluk esastna dayanmaktadtr. Nitekim icra ve iflas Kanununun 25g.maddesinde ihtiyati tedbirin ozel bir tiiri.i olan ihtiyati haciz nedeniyle dahi kusursuz sorumluluk esasr kabul edilmigtir. Mahkemenin uygun sebeb sonug ba$t esasma gOre ihtiyati tedbir karannln yerine getirilmig bulunmasrionunda ddetilmesi istenilen zararrn do$mug bulunmadrlrnr inceleyerek ve usultin l l0.maddesi hiikmiinii gOzeterek varacagr sonug dairesinde hUkum kurmasr gerekli iken, davaltnm yasal hakkrnr kullanmrg oldulundan vesaireden soz ederek divanrn

t"t:oJtlrt

(4. HD.

2t.lz.lg7g,l07g4lt440s)

Bakmakta oldu$u davayr sonuglandran... mahkemesi HUMK'nun l12. maddesine gdre hiikiimden sonra davantn temyiz incelemesi srrasrnda aynl ta$tnmaza iligkin ted. bir karart veremeyeceli gibi, suga esas ahnan 16.8.1976 gtinlii tedbir kararrnrn itiraz iizerine aynt mahkemenin 5.10.1976 giinlii karanyla sug tarihinden gok 6nce kaldrnldrSr g<izetilmeden yasal unsurlart olugmayan sugtan sanr$tn mahkumiyetine karar verilmeii bozmayr gerektirmiqtir. (4. CD. I 0. I 0.1 979, lB9t S 429).
*5

ilgili icra takiplerinin durdurulmasr yolundaki ihtiyati tedbir karanna vaki itiraz tizerine yaprlan miirafaa sonunda verilen 15.5 .1979 giin ve lg7gl4}4-21s saytlt karara itiraz etmigtir. lhtiyati tedbir karanna itiraz iizerine verilen kararlar, nihai kararlardan de[ildir ve bu tiir kararlann temyiz kabiliyeti yoktur. (ll. HD.
Davact qirketle 1.10.t97 9, 4108t 4306).

Hakkrnda tedbir karan koguilanna uygun bigimde infaz yaprrmayan sanlk M.K.ntn hareketi sugun icrast slrasrnda sanrk S.K.nrn eylemine yardrm ve muavenette bulunmaktan ibaret ve dolayrsryla TCK.65/3 maddesine uydugunun diigiintilmemes i yolsuzdur. (7. CD. 17 .0g.lg7 g, 53*05/5329).

"r.il*"di;:;i

Bilindi$i gibi, tedbir kararlarmrn niteligi ve hangi hallerde tedbir kararr verilebilece$i HUMK.nun l0l ve onu izleyen maddelerinde dile getirilmigtir. Mahkeme ise, dayandrtr yasa hiikmiinti ve dayanalrnr gOstermeden davacr yaranna ihtiyati tedbir karan vermig ve 6zel hukuk alantna giren ve ancak taraflann serbest iradesi ile yaprlmast gart olan bir abonman sOzlegmesinin yaprlmasrna davacrnrn abone kaydedilmesine

232

igtihatlar

ve bunun dolal sonucu olarak elektrik akrmr baflanmasrna karar vermig bulunmaktadrr Her ne kadar mahkeme tedbir kararrna dayanak olacak yasa hukmtinu gostermemig ise de. bunun Usuliin 103. maddesi olabilecepi anlagrlmaktadr. Oysa davaya konu olayda amlan 103. madde hi.ikmiinde ring6rUlen (geciktirilmesinde tehlike olan veya dnemli bir zarar olaca$r anlagrlan bir hat) yoktur. Gergi, tehlike ve zarar kav-

zarat sbz konusu delildir. Kaldrki gerek bilimsel ve gerekse yargrsal gortiglerde, mahkemece davanrn ve uyugmazhsln esasrnr halleder gekilde bir ihtiyati tedbir kararr verilemiyecefi genellikle kabul edilmektedir. Anrlan 103. maddeye g6re ittihaz edilecek tedbir dnemli bir zarann yada tehlikenin Onlenmesine iligkin olmahdr. Davacrnrn ancak baa kayt ve $artlarla yararlanabilece$i sosyal bir ihtiyacrnr sa[larken diler tarafr ve hatta, tedbire itiraz dilekgesinde etraflrca belirtilen gekilde btiyiik bir vatandag kitlesini gok daha bi.iyuk tehlike ve zarara itmenin, yasa koyucunun 103. madde ile gtittiigii amact agacalrnda hig kugku yoktur ve bu nitelikte bir tedbir karan verilmesini de yasa asla Ong0rmemektedir. Yukanda da belirtildigi gibi teknik bir konunun gdziimlenmesine bagh bir davada bu gekilde bir tedbir karan verilmesi de uygun gdrulmemigtir. (4.

ramlarr subjektiftir, kigiye giire defigebilir ve bu konuyu takdir hikime ait bir yetkidir. Ne var ki, olaytmrzda ne bdyle bir tehlike ve ne de hemen dogmasr melhuz bir

HD.2r.6.1979.4268t8360r.

***

ihtiyati tedbir kararrnrn taraflar arasrndaki ta$tnmaz ile ilgili men'i miidahale davaslnlll kesinlegmesinden sonra tagrnmaz ilzerindeki mahsul igin verildiSi; bu durumda katrlantn HUMK'nun 106 ve miiteakip maddeleri uyannca l0 giinluk siire iginde mahsul igin dava agtp agmadr$r aragtnlarak sonucuna gcire bir karar verilmesi gerekti[i gOzetilmeden yazrh gekilde htikiim kurulmasr yasaya aykrrrdrr.(7. cD. 19,6.1979,
429u4563).

bitiminde haksrz grkacak tarafa yiikletilecektir. ihtiyati tedbir kararrnda menkul mallar muhafaza ign yediemin olarpk verilecek kigiye ayda ... TL. verileceli agrklandrStna gdre bir karann altnmasma ve muhafaza iglemi yaprlmasrna neden olan davalnrn yediemine takdir edilen bu iicreti Onceden Odemig ve 0dedigi bu para igin gerektiSinde tedbir karan almmasma sebebiyet verenlere mliiracaat etmesi gerekir. Mahkeme karanna

",** gideri olarak Mahkemece takdir olunan 6 ayhk iicret toplamr, ... Tl'nin davalldan a1nmaslnl istemigtir. Mahkemece yedieminlik iicretinin kimin tarafrndan 6denece$i tespit olunmadr$rndan sOz edilerek istegin reddine karar verilmigtir. - Davah (K.T.) taiafrndin mahkemeye mi.iracaat olunarak (E.T.) ile miigterek, miras brakanianndan intikal eden menkullerin yediemine teslimi ve gayrimenkullerin tedaviillerinin cinlenmesine karar verilmesi istenmig, Mahkemece 16.2.1976 gtinlii l4l5 sayrh karar ile muristen intikal eden menkullerin tedbir yolu ile yediemine teslimine ve yediemine ayda ... lira ticret takdirine karar verilmigtir. Kararr infaza memur olan zabrt katibi (i.G) tarafindan murise ait oldulu tesbit olunan 145 adet koyunun yediemin davacr (M.T.)'a teslim edildigi anlagtlmrgttr. ihtiyati tedbir kararrnr isteyen davah Usultin l0l. ve mtiteakip maddeleri gerelince teminat gtistermeye ve ihtiyati tedbir karan giderlerine katianmaya mecburdur. intiyati tedbir giderleri, mahkeme masraflarr araslnda olup asrl davanln

Davact bu dava ile yediemin

O*OOine teslim edilen koyunlarrn muhafaza

Iqtihatlar
dayanarak hizmet gOren yedieminin kararda tlcretin kim tarafindan Odenecelinin be^

tilmediSinden s6z edilerek bu hizmetinin kargrlksrz brakrlmasmrn diigiiniilmesi miimkun defildir. Bu hususlar gOzetilmeksizin davarun reddine karar verilmesi bozmayr gerektirir.(4. HD. 6.6.1979,3449n5\3).*

**

Davact,mahkemeden aldrlr ihtiyati tedbir kararr igin yatrrdr$r teminat parasrnln mahkeme bagkatibi tarafindan zimmete gegirilmig olduSundan bahisle davah idareden alrnmasmr istemigtir. Zimmete gegirilen para mahkeme baqkatibine kamu hizmeti gereli verilmigtir. Davactnrn bu davada adam kullanan kurulug olarak idareyi dava etmesi da davanm dayana$rnrn hizmet kusuru bulundu$unu agrkga gOstermektedir. Hizmet kusuruna dayanrlarak idare aleyhine agrlan davalara ise 521 sayh Danrgtay Kanununu 30/B maddesi gerefince idari yargr yerinde bakrlmasr gerekir. Daire 20.12.1971 tarih ve 10341-10763 ve 20.11.1972 tarih ve 5310-8902 ve uyugmazhk mahkemesinin 8.3.1969 tarih ve 142-12 sayrh kararlan da emsal iglerdeki uygulamanm bu dogrultuda olduSunu

3006/690$'

gtistermektedir. Agrklanan nedenlerle dava dilekgesinin yargr yolu bakrmmdan reddi gerekirken davamn kabul edilmig olmasr usul ve kanuna aykrndrr.(4. IID.23.5.1979,
{<

:r,r
cezasr ile

HUMK'nun ll3/A ve 647 say/, Kanunun 4. maddeleri gere!,ince... afrr para hi.ikiimliilii[iine karar verilmigtir.

Tedbir karanna muhalefetten samk ismail hakkrnda yaprlan durugma sonunda;

Miigteki ibrahim'in sanft ismail aleyhine ihtiyati tedbir karanndan 6nce veya karann verilmesini takip eden l0 gtinlilk stire iginde mukabil dava agrp agmadrlr ara$trltrarak sonucuna g6re bir karar verilmesi gerektigi gOzetilmeden yazrh qekilde eksik soru$turma ile hiikiim kurulmasr yasaya utOTftl. (7. CD.22.5.1979,3803/3797).
Teminat mektubuna davah Kurumca konan tedbirin usuls0zlii$ii, ig mahkemesinin kesinlegen karan ile saptanmrgtr. Bu durumda mahkemece yaprlacak ig teminatrn iadesi gereken gtinii tespit etmek ve o giinden sonra davacrnrn bu teminat mektubu nedeniyle yaptlgl masraflan hesaplayarak tahsiline karar verilmek icap eder. (HGK

18.5.1979,3/509-481).

,.

!r.

intiyati tedbir kararr Bozkrr Astiye Hukuk Mahkemesi'nin 1977/92 esasrnda kayrth gayrimenkul tescili davasr esas ahnarak istenmigtir. HUMK'nun 104/son maddesi gerefince dava agrldrktan sonra bu mahkeme tarafindan verilmig bir ihtiyati tedbir kararr bulunmadr[r giizetilmeden, hukuki gegerlilili olmayan Sulh Hukuk Mahkemesi tarafindan verilmig ihtiyati tedbire dayanrlarak olugmayan sugtan sanr[rn mahkumiyetine karar verilmesi yasaya aylcrldrr. (7. CD.
15.5,t97 9, 3713/3650).

l) Davahnrn ihtiyati haciz yolu ,* aleyhine yaptrgr takibin hakh bir nedene dayanmadrgr istanbul icra Tetkik Merciinin 29.4.1976 ve 9761126-291 sayrh kararr ile gergeklegmigtir.

J;.,

Igtihatlar

J T

U U,

kdirde, borglunun ve iigtincii gahsrn bu yiizden ulrayacaklarr ludur. Haksz olarak ihtiyati haciz koydurmug olan alacak_ usura dayanmadr[r konusunda gerek uygulamada ve gerekse - uoray ortIrEI vfdrr. Bu itibarla ihtiyati hacizde haksrz grkmrg olan kiginin sorumlu tutulabilmesi igin, kdtii inangh olmaslna ve kusurlu bulunmasina gerek yoktur. Olaytmlzda, davalt velev ciro yolu ile hamil durumuna girmig olsa dahi, bu belgeye dayanarak bagvurduSu ihtiyati haciz igleminde haksrz grktrgrna gore, yukanda anrlan ilkeler uyannca davactnur u$radr$l zararlan ddemekle yuki.irnludiii. Dosya munderecatma nazaran ihtiyati haciz nedeni ile ticari igte kullanrlan kamyonetin-A.t.pZO gtinu haciz edilip yediemine tevdi edildigi ve iade edilinceye kadar galigamadrgr anlagrldrgrna g0re, bu giinler igin gergekleqecek k6r yoksunlu[una hUkmedilmek geietirten, iadianur niteli$inde hataya diigiilerek davahnm kiitii niyetli olmadrSrndin bahisle maddi

desi ile, alacakhnur hangi durumlarda ihtiyati haciz isteyebilettlan Yasantn 259ll.maddesi uyannca (ihtiyati haciz isteyen

bir belgenin sahte oldu[unu, ya da belge alfindaki imzanrn borgluya ait olmadrlrnr bile bile borglu aleyhine icra kovulturmasrna ya da ihtiyati haciz yoluna tevessiil eden kigi, (aynl
da sorumlu tutulmak gerekir. Bu itibarla BK'nun Zg.maddesinden kaynaklanan sorumluluk, kusura dayanan sorumluluktur. Hal bciyle olunca, takibe tevessul eden kiginin kOtii inangh ve kusurlu oldu[u gergeklegmedikgi ve afirr bir zarar d,adogmadrkga manevi zararla sorumlu tutulacagr dilgiiniilemez. Davah iiro yolu ile belgJyi elde ettiBine gdre, belge altrndaki imzalann borgluya ait olup olmadrlrnr bilmesiie'imkdn
zamanda BK.nun 4g.maddesindeki kogullar gergeklegtigi takdirde) manevi tazminatla

tazrninata ait iste$in reddedilrnig olmasr yasaya aykmdr. 2) Davacmm manevi tazmtnat isteline gelince; kural olarak

yoktur. Esasen bu davada davact, belgedeki imzalann kendisine aiiolmadrgrnl davalnm bildi$ini ya da bilmesi ldzrm geldilini isbat etmig de delildir. O halde-mahkemenin manevi tazminat iste[inin reddine iligkin karan dogrudur v- bu ytinti amag tutan temyiz itirazlarr yers izdir. (4. HD. 22.2.197 9, 10S65/2340t
Davada davaltntn tedbir karan **,,rle davacrnrn ticari aracmln 308 gun siire ile gahgmamasma neden oldugundan "rn"n bahisle bu yiizden u$anrlan zararrn6detilmesi istenmigtir. Taraflar arastnda cereyan eden dava sonunda, davalmm tedbir karan almast suretiyle vaki dawantgrnda hakstz oldugu gergeklegmigtir. Haksrz tedbirden dogan zararlartn kusursuz sorumluluk esaslannca tazmini gerekir. $u halde davacrnln gergeklegen haksz tedbir yiiziinden ufradrlr kir yoksuntufunu

ne dayanarak halin mutad cereyanma ve zarara ulrayarun durumuna ve tedbir nedeniyle yaprlamayan u[raqmm niteligine nazaran, elde edilmesi kuwetle muhtemel gciriinen kazancr tespite gahgmahdr. (Haluk Tandogan, Turk Mes'uliyet Hukuku, Rnt<ara tsot,

olasrh$r bu zarann hesabmda g0z tintinde bulundurulmakie zarar verici olayrn bu gotalmayt ne derecede engelledi$ini saptamak suretiyle bir sonuca vallmak gerekir. Bu bakrmdan Tando$an'tn da belirttili gibi, hdkim, yoksun kahnan kazanusapt;ken davact ya da bilirkiSi tarafindan ileri siiriilen ve gergekle bapdagtrrrlmasr mtimkun olmayan miibala$ah rakamlart, hemen kabul etmemelidir. BuradiBK'nun 42/2. maddesr htikmu-

dtr. Biitiin sorun, zarann kapsamrnrn tespitinde di.i$iimlenmektedir. Kural olarak kdr yoksunlufiunun hesabt bir varsaytma dayanr. Md varh$lnrn gelecekteki go[almasr

istemeye hakkr var-

Igtihatlar

235

s. 65 vd). Temyize konu bu davada davacrnrn kazancmr gergele gok yakrn bir gekilde tespite yarayacak unsurlar mevcuttur. $iiyle ki; davacrnrn gofiirliikle igtigal ettigi ve aracrnrn ticari nitelikte bulundu$u bellidir. O halde bu aracm 308 giin si.ire ile devamh

olarak ve fastlastz bir gekilde gahgrp gahgamayacaSr hususunun tespiti gerekir. Hayattn mutad akrgt iginde ve hayat tecriibelerine dayanarak bir ticari aracrn ardr ardrna 308 gun gahgacaSrnrn kabulii diigiiniilemez. QUnkU bOyle bir kabul hergeyden tince mantrk kurallarr ile de baEdaqmaz. zira,308 giin iginde davacryr gahgmadan engelleyecek birgok sebebin do$aca$r dilgiiniilmek gerekir. Ornegin,.bu nitelikteki araglann belli giinlerde bakrma ve tamire sokulmast, belli tarihlerde aracrn fenni muayenelerinin yaprlmasr igin muayeneye gOtiiriilmesi, bu arada hafta tatili ve bayram giinlerinde gahgamama durumunun dolmast kuwetle muhtemel, hatta miimkiindiir. Bunun gibi'bu kadar uzun bir siire iginde davacrnrn hastalanmasl olaslh[r da akla gelebilir. Oysa ne bilirkigiler ve ne de mahkeme bu konular iizerinde durmamrg ve durmamalarrntn nedenini de tartrymamrglardrr. Bdylece ortaya grkan zarar miktarr gerge$e yakrn olmaktan gok uzak bir durum arzetmektedir. o halde, butiin bu yanh nedenlerle mahkemenin bu konu [zerinde de durmasr ve gerekirse bu do$rultuda bir bilirkigi incelemesi yapttrmast suretiyle, btiyle bir aracm ayda ortalama olarak kag giin galtgabilecefini saptamasr ve ona g0re gerge[e en yakrn zarara hukmetmesi gerekirken, tazminat hukukunun genel ilkelerine ters diigen bir kabul ile 308 gunliik kdr yoksunlu$unun ttimiine hiikmetmiq bulunmasr bozmayr gerektirir. (4. HD. 16.2.1979,26112046).

***

HUMK'nun 101 ve miiteakip maddelerine gOre verilen ihtiyati tedbir kararrndan sonra aynl Kanunun 109. maddesi gereSince on giin iginde dava agrlmadrfr takdirde ihtiyati tedbirin kendili$inden kalkacapr ve bu nedenle sanrlrn suglulufunun da soz konusu olamayaca$r cihetle bu husus aragtrnlmadan hiikiimliiliiklerine karar verilmesi bozmay r gerektirmigtir. (4. CD. 26.12.197 8, 6433/650f ).
{. ,f {.

Davact davalmrn teslim ettifi inqaat yerinin bir bOliimiinde hak sahibi oldugunu iddia eden iigiincti kiginin, ingaat sahibi idare aleyhine mahkemeden almrg oldugu ihtiyati tedbir nedeni ile ingaatm bir sUre durmasndan do$an zaran 60.403 lirantn tazmin edilmesini istemiqtir. Mahkeme, davact zararrnrn idarece kabul edilerek 2 nci hakedige gegirildigini, idarenin bundan sonradan d0nemeyece$ini, esasen istelin Bayrndrrhk igleri Genel $arr namesi'nin 27. maddesine uygun oldutunu benimseyerek Odetme karan vermigtir. Gergekten, davact zaran 6.10.7976 tarihli 2 sayrh hakedige rince 60.403 lira alacak olarak sokulmug, fakat sonradan yeniden diizenleme yaprlarak bu tutar 2 sayrh hakedigten grkanlmrg ve 0deme de son duruma g6re yaptlmrgtrr. Sdzlegme eki Bayrndrrhk igleri Genel $artnamesi'nin 33. maddesi gerelince'ara hakediglerle ingaat ve kargrhlr yiikleniciye yaprlan Odemeler, kesin olmayrp alel hesap yaprlmaktadrr. Bunlar avans mahiyetinde ddenmig paralardr. Yiiklenicinin bunlarda g0sterilen yeya ara hakediglere g0re aldrgr paralan hak edip etmedi[i, kesin hakedigteki hesapla ortaya grkar. gu halde 2 saylt hakedigin ilk diieenlenmesinde davacrnm zaftrlnln hesaba dahil edilmesi. mahkemenin kabultiniin tersine, davacr ytikleniciye bir hak kazanmasr saplamaz. Ote yandan Baymdrrhk igleri Genel $artnamesi'nin 27. maddesinde yaprlan ingaat ve ameliyatrn

236

igtihatlar

kesin kabul muamelesinin idarece tasdiki tarihine kadar her ttirlii mesuliyetleri tamamen

yiikleniciye ait oldu$u yazirdv. Bu h0kiim BK'nun 368/1. maddesi geregince, teslimine kadar, meydana getirilen ige kaza olaylan dolaylsiyle gelen hasar ve zaran yuklenici taqtmakla yiiktimliidtir. $u halde davada sel basmasrnrn tehlikesini davacr taraf tagrmafidr. Bu. nedenle mahkemenin davau zararrnr Odetmenin Bayrndrrhk igleri Genel $art-

mahkemece uyugmazhk konusu arazinin davaclya ingaat yeri olarak teslim edilmesi neden olmugtur. $u halde bu olayda nedensellipi olan zarar ve ziyanrn ig sahibi davah idareye ytiklenmesi zorunludur. Gaziantep Yapr igleri Dokuzuncu Btilge MUdUrlUli.i'niin 14.4.1976 gtinlii raporunda, kazlan krsma 70 cm. yiiksekliginde mil ve pislik doldugu ve ingaatta mevcut ihzarat malzemelerinden 192 torba gimentonun taglagarak kullanrlmaz hale geldigi, 168 m3 tuvanen malzemenin sel sulan tarafindan silriiklendipi tespit olunmugtur. - ihtiyati tedbir, tecaWz edilen arazi b0liimtinde ingaata devam edilmemesi yolundadrr. Bunun sonucu, tedbirin devamt siiresince in$aat hakh olarak durmug ve ihtiyati tedbirin kaldrnldr$r tarihte ise ingaat igin 0lii mevsim baglamrgtrr. Bundan sonra hafriyatta g6kme olmuq, kaztlan yerleri mil basmtgtr. Bu nedenlerle kazrlan yerlerin yeniden agrlmasr igin gereken 32.435 liranm davactya tazrnin edilmesine iliqkin tidetme kararr yasaya uygundur. Ancak, ahnan ihtiyati tedbirin nitelili gdzontinde tutulduSunda malzeme zararlan ile ingaatrn durmast arastnda uygun bir nedensellik baprnrn varh$r kabul edilemez. ihtiyati tedbir tecaviz edilen arsa bOliimiine iligkin oldugundan ve ingaat yerindeki malzemelere herhangi bir qekilde el konulmadr[mdan, yiiklenicinin gimento ve tuvanen malzemesini koruyucu Onlemler almasr gerekirdi. QUnki.i Bayrndrrhk igleri Genel $artnamesi'nin 13. maddesi gere$ince, ingaat yerlerindeki her ti.lrlU alet, in$aat

namesi'nin 27. maddesine uygun dugtiigu diigiincesi de isabetli g0riilmemigtir. Ne var ki, olayda bu prensipten ayrrlmayr gerekli hlan bir tizellik vardr. T.arann dofmasrna ihtiyati tedbir nedeniyle ingaata devam edilememesi ve buna da

koruma borcunun ifasr ile ilgilidir. Bu nedenle bu malzeme bedellerinden davah sorumlu olamtyaca$tndan, gimento, kum ve gakrl bedelleri ile bunlarrn nakliyesi iicretinin davactya Odenmesine iligkin kararrn bozulmasr gerekir. Sair temyiz itirazlan reddedilmelidir. (15. HD. 20.12.1978, 234112433\. Davahnrn davacrya ait arag iizerine u;o;", ordusu tedbir kararrnrn haksrz oldulu bu konuda agrlmrg bulunan dava sonunda verilen ve kesinlegmig olan mahkeme karart ile gergeklegmigtir. Bu durumda davah kusursuz sorumluluk esaslannca dolan zarardan sorumludur. Bu bakrmdan davalmm bu y6nu amag tutan temyiz itirazlan yersizdir. Ancak, dosya miinderecatma gOre, davacrya ait 196l model kamyonunu haksrz konan tedbir nedeni ile 14 ay l5 giin gahgamadrfr kabul edilmig ve

malzemesi ve sair levaarn ile ihzarat ve tesisatrn muhafazasr yukleniciye aittir. Qimentolann taglanmast ve tuvanenin sel sulanna kangmasr, davacrnrn ihzaratt

dampersiz olan bu kamyonun giinde 150 TL.sr kazang saglayabileceline iligkin meslek kurulugunun yazrsrna dayanrlarak gtinltik 150 TL. iizerinden ve 14 ve 15 gtinlgk kazang yoksunluSuna hi.ikmedilmigtir. Oysa aracrn iizerine tedbir konulup yediemine teslim edildili 27.3.1995 tarihinde 196l model olan bu kamyonun 14 yagrnda oldugu anlagrlmaktadrr; 14 yagrndaki bir araca ne kadar iyi bahlmrg olursa olsun 14 ay 15 gtin gibi gok uzun bir siire iginde her g0n fastlasrz gahgrp kazang saplaylcagr diigiiniilemez. Zira

igtihatlar

237

hayatrn normal akryt ve hayat tecriibeleri b0yle bir kabule olanak verrnez. 14 yagrnda olan bir aracm haftarun veya ayrn belirli gtinlerinde bakrma sokulmasr, trafik muayenesine gOtiirtilmesi ve bOyle bir aracm ufak tefek arnalan yiiziinden her gtin gahgmamrg olmast ihtimali vardu. l4 ay 15 giinltik siire iginde resmi ve dini bayramlar dolaylsiyte ve mevsim gartlarr itibariyle aracm hergiin gahgtrlrnrn kabulti de miimkiin degitdir. Buna rapmen mahkemenin 14 ay 15 gtinltik kazang hiikmetmig bulunmasr yerinde 96riilmemigtir. Bundan bagka davacrnrn gergek gider iizerinden gelir vergisi mtikelLfi oldu$u bu yolda maliyeye gelir vergi beyannamesi verdigi anlagrlmaktadrr. Ornepin 1973 ytrt igin 1974 yrhnda verdiEi beyannamede gergek kazancrnrn gl5 TL. ve 1974 mali yrh igin 1975 yrhnda verdi$i beyannamede ise 255 TL. vergi ridedigi belirtilmigtir. $u halde olaya takaddiim eden 1973-1974 yrllarr iginde davacrnrn salladrSr kazancrn tesbiti miimkiindtir. Mahkemece bu bilgi ve belgeler ve bu yoldaki savunma lzerinde de durulmamrgtrr. o halde, davacrya ait kamyonun yagr, nitelili ve gahghpr ytireye gOre gahgma olanaklan ve yukanda belirtildipi gibi devamh gahgrp gahgmryaca[r husuilarr iizerinde durulup davacmtn tedbirden dnceki yrllarda maliyeye verdikleri kazang vergisi beyanname Ornekleri celp olunup orada gOsterilen miktarlar da tetkikat strasrnda gOztini.inde bulundurulmak suretiyle bu iglerden anlayan bilirkigi aracrhgr ile k6r kaybr tesbit edilmek gerekirken, tazminathukukunun zara:rn saptanmasr ile itgili genel kuiallarma aykn diigiincelerle 14 ay 15 gtnltik kdr yoksunlugunun tamamrna hiikmedilmig bulunmasr bozmayr gerektirir. (4. IID. l2,l0.lg7 8, 13027 t 11344), Dava, malmrn haksz r.r. nu.r.ou*.ri nedeni ire u$radr$r zararrntazmini isteDavacrnrn mUlkiyeti muhafaza kaydr ile satrn alm4 bulundugu mala davallar iigiincii kigideki alacaklarrndan Otiir[ haciz koydurmuglardr. Ancak, agrlan istihkak davasr sonunda bu aracm davacrya ait oldu$u anlagrlmrgtrr. Haksz eylem haczin konuldufu giinde iglenmig oldulundan z*,rar o giinden itibaren gergeklegmeye baglamrytr. Mulkiyeti muhafaza kaydr ile yaprlan satrylar ahcrnrn ikdmetgahlndaki noter tarafindan Ozel sicile kaydedilmek suretiyle iigilncti kigilerin bilgilerine sunulmug oldupundan davahlar bu satrgdan haberdar olmadrklannr ileri siiremezler. Bu nedenle haciz konuldupu giinden itibaren gergeklegen z:trarrn hilkiim altrna alnmasrna karar verilmek gerekirken istihkak davasna iligkin dava dilekgesinin davahlara teblig edildigi gtinden

fidir.

itibaren hi.ikiim altma ahnmry olmasr bozmayr gerektirir.

tu1r2s0).

(4. HD. ll.l0.l97g,

ihtiyati tedbir karan verilmesindeJ

haksrz eyleme

nrun ihtiyati tedbir nedeniyle geg tahsil edilmig olmasmdan dolayr talep edilen zarar, haksrz eylemden doSmug olmasma gOre buna iligkin zamanagrmr si,iresinin uygulanmasr
gerekir. Bu itibarla ilgili dosya celbedilerek ihtiyati tedbir kararrnrn kaldrrrldrlr veya kaldtrrlmasr gerektili tarihten itibaren zamana$rmr siiresinin hesap edilmeii ve sonucuna gore bir karar verilmesi gerekir.((l1. HD. 18.5.197g, zlgDtzsg0D.

ili|kin bir yrlhk zamanaglmr stiresinin uygulanmasr gerekir olayda davacr taraftn iigiincii kiginin hilini taahhiit niteliginde olmak iizere verilen teminat mektupla-

ilt

upranrlan zararrntazmini davalannda

238

igtihatlar

Onama ildmr davacr vekiline 8.11.1974 gtin0nde tebli! edilmig ve fakat karar duzeltme yoluna bagvurulmamrgtr. B0ylece hiikiim HUMK.nun 443.maddesinin son frkrasr hiikmii uyarrnca 23.11.1974 gtiniinde icra olanaSr bulunan bir kesin hiikiim durumunu iktisap etmig ve bu tarihte davacrlar, davah E. tarafrndan istihsal edilen ihtiyati tedbir karannur haksz oldufunu kesin surette OSrenmiglerdir. O halde, davacrlar haksz tedbire dayanarak tazminat davalarlnl en geg 23.1LI975 gi.iniine kadar BK.nun 60/1. maddesi hiikmiince agmak zorundadrlar. Ne var ki 23.11.1975 giinti tatile tesadiif etmektedir ve sakh tutulan ikinci dava 24.11 .197 5 giiniinde agrlmrgtrr ki BK.nun 130 ve Ozellikle 77 ve 7613 maddeleri hiiktimlerince siiresinde agildrgr gergeklegmigtir. O halde, davah E.'nin yukarrda effaflrca belirtilen qekilde haksrz tedbir kararr almak

suretiyle davacrlan zararlandrrdrfr ve kusursuz sorumluluk esaslannca sorumlu oldufu agft ve segik olarak anlagrlmrgtrr. Bu durumda davah E.'nin haksu yere aldr$r tedbir kararrnrn yerine getirildigi 22.11.1968 gtinUnden itibaren, tedbirin ilk kararla miirtefi oldulu (l/C bendinde anrlan gerekge ile) 15.3.1971 gtinleri arasrndaki siire
nedeniyle ve ingaatrn yaprlamamasr ve gecikmesi yiiziinden ulradr$r kira yoksunlu$una hiikmedilmesi dogudur. Bu itibarla gerek davacrlarrn bu ydnii amaglayan temyiz itnazlart ile davalmrn gerek bu konuyu ve gerekse zamanaglmlnr hedef tutan temyiz itirazlamm reddi gerekir (4. HD. 1.2.1978,1295/1138).

Doktrin ve uygulamada sdz birlili ,,. O*", edilen g0riige gdre ihtiyati hacizicra ve iflas Kanununun ve ihtiyati tedbir de usul kanununun bir kurumudur. iiK.nun 257 ve HUMK.nun l0l ve 103.maddeleri ihtiyatihacizve ihtiyati tedbirin hangi hal ve gartlar
altmda talep edilebilecef,ini ve verilebilecegini agrkga belirlemiqtir. QoSu kez, basit bir yargrlama usuliine giire verildi$inden, gergek hukuki duruma uymamasl olana$l vardtr; bu yiizden gerek iiK. 260/5 ve gerekse HUMK.IlO.maddesi kural olarak hdkime ihtiyatihaciz ve ihtiyati tedbir karan verilmesini, bundan dogabilecek muhtemel zararlarr karqllayacak bir teminatn yatrrlmasr $artma ballama yetkisini tanrmr$trr. ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir almrg olan kigi agtrlr dava sonunda haksrz grkarsa, alacakhrun ya da iigiincii kigilerin zararlarrm (qartlan varsa) iidemekle yiikiimiidtir. Bu zarar, ahnan teminatrn iisti,inde olursa, isbat edilmek kayrt ve gartiyle 0deftirilecektir. Sorumluluk igin, ihtiyati hacizya da tedbir koyduran kiqinin kOtiiniyetli veya kusurlu olmasr gart delildir. Qunku, burada dngdriilen sorumluluk, kusursuz bir sorumluluktur. Bu sorumlulu[un bir tehlike sorumlulupu oldugunu ileri siirenler de vardr. (H. Tandofan, Tiirk Mesuliyeti Hukuku, 1961, Sayr 99); (Zahit imre, Doktrinde ve Tiirk Hukukunda Kusursuz Mes'uliyet Halleri, 1949, Sayfa 196); (Baki Kuru, icra Hukuk, Cilt I, 1965, Sayr, 435); (Tuhr, Borglar Hukukunun Umumi Krsml, 1952, Sayfa 434); (Oser/Sch0nenberger, Borglar Hukuku, Recai Segkin Qevirisi, Say, 379 vd.); (i. Postacroglu, icra Hukuku Esaslan, 1967, Say. 654,657); (i. Postacroglu, Medeni Usul Hukuku Dersleri, 1962, 253 vd.); (B.Kuru Hukuk Muhakemeleri Usulti, 1964, Say. 402); (Necip Bilge, Medeni Yargrlama Hukuku Dersleri, 1967 , say. 334). ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir, borglunun hukuki alanma yaprlan giddetli bir miidahaledir. Bdyle bir tedbire mtiracaat eden kiginin hatasmdan dogan tehlikeleri ve hasan tahammtil etmesi hakkaniyete uygundur. QUnkU buradaki zarar, ahnan haciz ve tedbir karariyle hak ve mallanna tasarrufta bulunmamaktan veya tasamrf hakkrnrn tahdit edilmi$ olmasrndan dogan zarardrr.(....)

igtihatlar

239

o halde,

verilen icrantn durdurulmast kararlarr sonunda ufranrlan zararlara aa uygutanrp uygulanmtyacafr hususudur. Bu bakrmdan icranln durdurulmasrna iligkin tia.turrn niteli[i iizerinde de durdurulmasna gerek vardrr. 521 sayrh Danrgtay Kanununun 94.maddesinde; Danrgtayda dava agilmaslnm ve kanun yollairna bagvurulmasmrn itiraz olunan idari iglemlerin veya yargr kararlannm yiiriitulmesini durdurmayacaStndan; ancak, dava daireleri ile dava daireleri kurulunun, taraflardan birinin istigi trilinOe, t:*,_lut kargrhlrnda ytirtitmenin durdurulmasna karar verebileceSinden s6z edilmektedir. Yiiri.itmenin durdurulmast yani icranrn tehiri; davacrnrn istegiuzerine dava konusu olan idari tasamtfun, idari karann icrasrnrn durdurulmasl, yani icra eylemlerinin nihai karara kadar tehiri, ertelenmesi hususunda mahkemece verilen bir ara karanndan ibarettir. Bu tiir kararlar, idari karan ortadan kaldrrmadrlr gibi, onun sakath$rnr, kanuna aykrnlt$mt da gostermi$ olmaz. Di[er bir deyimle, bu itir kararlurrn uriilrn.ri, davacinrn hakh oldu$u ve kararm iptal edilece[i anlamrna gelmez. (Srddrk Sami Onar, idare [{ukukunun Umumi Esaslarr, cilt III, Say, 1970 vd.). Bu bakrmdan, bu kararlar gerek ama$ Ye gerekge nitelik ytiniinden ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir kararlarr ile eg anlamdadlr ve telafisi miimkiin olmayacak durumlann dnlenmesini saSlamak amacryla yasa koyucu tarafindan OngdriilmUgtUr. O halde, mahkemenin bu ttir kararlanndan dolayt davaltlann sorumlu tutulamayaca$rna iligkin g6rtigiine katrlmak, anrlan nedenlerle miimkiin gdriilmemiqtir. (4. HD. t7,10.197 7, 8891 /96g2).
Oluga ve kabule g0re sant$rn eylemi gayrimenkul hakkrndaki ihtiyati tedbir karartna muhalefet sugunu tegkil ettili ve HUMK'nun I l3lA maddesini ihl6l eyledigi grizetilmeksizin, uygulama yeri bulunmayan TCK'nun 276/1. maddesi ile ceza tayini bozmayr gerektirmigtir.. (4. CD. 5.4.197 7, 2104| Z2Z0).

bu davada griztimlenmesi gereken di[er sorun, aynr kurahn Danrgtayca

olarak tebligat yaprhp yaprlmadr$rnrn aragtrnlmamasr. Esas davanm agrhp agrlmadr$r, agllmrg ise HUMK.nun l0g.maddesindeki stireye riayet edilip edilmediSinin tespit edilmemesi yolsuzdur. (7. cD. 2s.l.lg77,lg3tzg2).

ihtiyati tedbir karanrun gtyapta bulunmastna, sanrklarda infaz srrasrnda "*r*, zabrt varakasrnr imza etmemig olmasrna gOre, HUMK.nun 106/2.maddesine uygun

ihtiyati tedbir karannrn tnr""rnlJn ,onra surh ormanrn sugrurufu ortadan kaldrrmayacafr dtigiiniilmeden yazh gerekge ile beraat karan verilmesi, yasaya aykrrdr.(7. CD. L6.I2.197 6, 90441937 7 ).
sanrk A'nrn mahkumiyetine iligkin hriincelenerek: HUMK'nun 109. maddesinde, ihtiyati tedbir kararr dava ikamesinden evvel verilmig ise, tatbik edilmig olsun, olmastn; kararm verildiSi tarihten itibaren on giin iginde esas hak-

kiim santfm temyizi tizerine Yargrtay Yedinci Ceza Dairesince

ihtiyati tedbir karanna aykrn o*;;;.

verilmesine kargrhk esas davanrn kanuni siire gegtikten sonra 30.6.1975 de agrlmrg ol-

krnda dava agrlmadrlr takdirde, ihtiyati tedbir karannrn kendilipinden kalkaca[rrun yazlt bulunmasna,l9T5/442 sayrh dava dosyasryla 1975125 sayrh tedbir dosyasmdan zabttnameye derg edilen bilgiye nazaran ihtiyati tedbir karannrn 3.6.1975 tarihinde

240

Igtihatlar

dugunun yaah bulunmasma g6re, sugun iglendi$l 6.7.1975 tarihinde ihtiyati tedbir karannm kalkmrg oldu[u g0zetilmeden mahkumiyet hUkmU tesisinin yasaya aykrrrhgr nedeniyle bozulmug, mahkeme ise, tedbir karannrn davacrnm gryabmda verildi$ini, bu kararur davacrya 24.6.1975 tarihinde teblit edildigini HtIMK'nun 109 maddesinde yazir T0 gi.inliik siirenin tebli[ tarihinden baglamasr gerekti[ini ve bu sebeple asrl davanrn siiresi igerisinde agrlmrg oldugunu ileri stirerek eski hiikiimde direnmigtir.

'

HUMK'nun l0l ve miiteakip maddeleri uyarmca verilen ihtiyati tedbir karannrn, karar tarihinden itibaren on giin igerisinde esas hakklnda dava agllmadrfr takdirde bir g0na merasime hacet kalmakszrn kendilifinden kalkacalr, aynr yasanrn 109. maddesinde agrkga hiikme baglanmrgtrr. Maddede yazh karar tarihinin teblip tarihi olarak kabulii ile buna g0re uygulama yaprlmasr maddede agrklandrtrna ve yasa koyucunun amaclna aykn diiger. Zira yasa koyucu bu maddede koydufu on giinliik siirenin baglangrcrnr gryabi karalarda teblip tarihinde baglatmayr dngdrse idi, yine ihtiyati tedbirin sona ermesi sebeplerinden birini diizenleyen I12, maddede yazrh oldugu gibi (karann tefhim veya teblig tarihinden itibaren on giin zarfnda esas hakkrnda dava ikamesi l6zrmdr) geklinde maddenin dUzenlenmesi gerekirdi.
Olayrmrzda tedbir kararr 3.6.1975 tarihinde verildipi halde, esas hakkrndaki davantn 30.6.1975 tarihinde agrldr$r ve bu suretle tedbir kararrnrn verildigi tarihten itibaren l0 giiLn zarfrnda dava agrlmamasr suretiyle HUMK'nun 109. maddesine gore ihtiyati tedbir kararmm kendilipinden ortadan kalktl$r ve sanr$m cezai sorumlulu$unun hukuki mesnedi kalmadrfr cihetle, 6zel dairenin bozma karanna uyulmasr gerekirken yazrh gerekgelerle eski hiikiimde direnilmesi yasaya aykrrrdrr...(CGK 8.11.1976,4131465).

HUMK'nun 106 ncr maddesi *.;;.. ihtiyati tedbir karann n infazedilip edilmedi$inin ve santklara teblip olunup olunmadr[mrn aragtrrrlmamasr yasaya aykrrr gOrii ldiigiinden hiikmiin bozulmasrna. ( 7. CD. 28,10,197 6, 8266 18304).
Sulh Hukuk Hakimliginin Zq.q.Dig;nninde verdigi kararla, bilahare icraca sattlan aracrn trafik kaydrna, el degigtirmesini dnlemek igin> tedbir konuldulu dosyada mevcut s0zii gegen hakimligin 2l.l .1976 tarihli yazrsr ve trafik biirosunun 17.7.1975 tarihli yazrlart miinderecatt ile anlagrlmrgtrr. Bu duruma grire tedbir kararr ile arag iize-

rinde fiili bir iglem yaprlmadrSrndan icraca safilmrq ve derece karan diizenlenerek gikayetginin sahlan aracm mtilkiyeti muhafaza kaydrndan do$an alacalr birinci slraya ahnmtgttr. Tedbir kararlannm sra cetveli yaprlrrken nazara ahnmamasr gerekir. Esasen bu yolda da iqlem yaprldrgr anlagrlmakladr. Safig vuku buldupuna g6re, bedelin dapltrmrnur ne suretle yaprlaca$r ve bedelin kimlere Odenmesi gerekece$i i.i.f.aa g6sterilmigtir. Bedel iizerinde bir ihtiyati tedbir yoktur. $u halde, paranrn birinci srraya ahnan kigiye ddenmesine kanuni engel bulunmadrlr diigtiniilmeksizin, gikayetin reddine karar veril-

mesi do$ru olmamasr nedeniyle, merci kararrnm bozulmasr gerekir.(12. HD.

19.t0.197 6, 8510/r0302).

Igtihatlar

241

halde tedbir alttnda da olsa borgluya ait mahn bagka alacakhsr tarafindan haczedilmesine kanunen engel bulunmadrSr ve tedbirin satrgr engelleyecek bir iglem oldulu diigiiniilmeksizin gikdyetin kabuliyle haczin kaldmlmasrna karar verilmesi isabetsizdir. (12. HD. 18.10.197 6, 8428t 10215).

ibraz edilen ihtiyati tedbir karan bir alacagrn teminine matuf olarak verilmigtir. MUlkiyetinin borgluya ait olmadr[r ve ihtilaflr oldulu Uzerinde bir iddia yoktur. Bu

run agrltp agrlmadtpmrn aragttnlmadan eksik soru$turma ile yazrh gekitde hgkiim tesisi yolsuzdur.(7. CD. 8.6.1976, 5033i4884).

ihtiyati tedbir karannrn Meni davasrnrn ikamesinden evvel mi. voksa soffa ml olduSu dosya miinderecattndan "JiaL kesinlikle anlagllamadrgr gibi; Tedbi, kurun ewel almmtg ise bu kararm ittihazrndan itibaren l0 gun iginde men'i mtidahale davasr-

yaztsl iizerine mahkemece cevaplandrrrlmasr neticeye etkili degildir. Maddenin amir hiikmil gerefiince ihtiyati tedbirin kaldrnlmasr gerekir.(12. Id,D.7.6.1976, szhgnl24\.

HtIMK'nun 109. maddesi"d. ug,khn;lr gibi on gtin zarfrnda davacr davasmr ikame eyledi$ini miisbit karan tatbik eden memura ibraz ile dosyaya vaz'r ye kayrt ettirerek mukabilinde ilmuhaber almaya mecburdur. Bu husus davacr tarafindan icra dosyasma ibrazla yerine getirilmemigtir. Bu siireden sonra ibraz edilmesi veya memurlufiun

HUMK'nun l0l ve miiteakiprn"O*lr,* gore verilen ihtiyati tedbir kararrndan sonra aynr Kanunun 109, maddesi geregince on gtin iginde dava agrlmadrgr takdirde ihtiyati tedbirin kendiliiinden kalkacagr ve bu nedenle sanrgm suglulufunun da sOz konusu olamayaca$t cihetle bu husus araqtrnlmadan hUktimli.ilti$tne karar verilmesi bozrnay r gerektirmiqtir. (4. CD. t.6.197 6, 37 t9 137 65).
Tedbir kararrnda gtisterilen u"tarJt l,J."r, ur,, dava masraflanndan olup davanrn htikme ba$landtsr zaman nazara ahnmasr ve bu nedenle mtistakilen takip konusu edilemiyeceli dtigi.iniilmekizin pikdyetin reddi isabetsiz temyiz itirazlan yerindedir.

(12. HD. 3.5.197 6, 2928/ 5410).

sanrklar ihtiyati tedbir kararmoolmadrklannr, bunlardan A. v. tedbirin bilahare kaldrnldr[rnr kegif srasrnda beyan etmesine, dosyada tedbir dosyasrnrn talep, knar, infaz veya tebligata ait herhangi bir belgenin bulunmamasr, bir knrm sanrklann bulundu$u 16.05.1975 giinlii oturumda; (Tedbir dosyasrnrn gonderildigi anlagrlmakla okundu' Sanrklardan soruldu. Bir diyecelimiz yoktur.) geklinde krsa belgenin durugma zaptna derg ile iktifa edilmesine g<ire; ihtiyati Tedbir dosyasr celp ve tetkik edilip talep ve kararrn neden ibaret oldutunun, infazveya tebli$ hususunun ne suretle yaprldr$rnrn tespit olunmadan, tedbir kararrnrn hangi tarihte ve ne sebeple kaldrrrldrSrnrn araqtrrrlmadan Tedbir dosyastnda gegerli karann 2. sayfada dercedilen bilgilere dayarularak eksik sorugturma ile yazrh gekilde hiikiim tesisi yolsuzdur.( 7. cD. 20.01.1976,
4276t4390).

;;;,

242

igtihatlar
!F rF {.

Uyugmazhk konusu kamyon Ve. ve Va. nrn 2/3 si payla mah iken davah K. malm iizerine, alacalr dolayrsryla, ihtiyati haciz koydurmug, bu haciz icrai hacze gevrilmig, mal sattga grkarrlmqtu. Saugta mal alacakh K.ya satrlmrg ise de parasr Odenmedi$inden ihale bozulmug ve mal iizerindeki miilkiyet eski maliklere Ve ve Va. ya dOnmiigt0r. Buna ra[men mal iizerinde higbir mUlkiyet hakkr kalmayan K., bu duruma ragmen, kamyonun mtilkiyetini Y.ye dewetmig ve bir krsrm mal paraslnl da Y.den almrqtr. Bu srrada, miilkiyet tieerinde bulunan Ve ve Va., mahcuz mah kamyonun maliki olduklarr 2/3 paym davact H.ye satrp teslim etmiglerdir. Davacrya satl$ giinii 20.7.1972 giinUdtlr. Buna ra[men Y. gegersiz sat4 nedeniyle kamyonun 213 payna malik oldulu ileri siirerek kamyon iizerine tedbir koydurmu$tur. Davanm konusu bu tedbirlerden do$an ve davacr H.'nin upradrSr zarar olup bu istemini ihtiyati tedbiri aldrran Y.den deSil, ona gegersiz satl$l yapan K.den, istemektedir. K. yalmz sonradan bozulan ihale ile mah satrn alan kiqidir. Tedbirle bir iligkisi yoktur. Tedbiri aldran bu gereksiz satrg nedeniyle K.den alacaklt bulunan Y.dir. Y.'nin aldr$r tedbir kararryla davahnn bir iligkisi yoktur. Do$an zarar y.'nin koydulu tedbirlerden do$mug olup, K'nin borcu da bu tedbirin sebebi degil, vesilesidir. Oysa Borglar Yasasrnrn 4l.maddesi hiikmiince zarar gdren alacaklt, zarartn do$umundan ancak sebep olanlardan alaca$mrn cidetilmesini isteyebilir. Davranrgryla zarara vesile olmug olanlara kargr Ornef,in olayrmzda oldu$u gibi K.ye kargr bu tazminat dilepini ileri sUremez. Bu haksz eylemin meydana getirilmesini sa!layan eylemlerden hangisinin sebebiyet iligkisini hangisinin de vesile iligkisin tegkil etti$ini olaylann olug ve akqna gdre, hdkim hayat akrgrnrn kendisine verdifi denemelere gOre deperlendirir. Zarart meydana getiren olaylarda hangileri zarara gergekten ve stkt bigimde ba$h ise bunlar sebep iligkisi olup olayrn meydana gelmesinde yardrmcr olan, fakat onun dogudan dogruya de[il dolayh bigimde meydana getiren olaylann zararrn ddetilmesi nedeni olmaz. olayda K. hiikiimsiiz bir satrgla Y.'den para almlg, fakat borcunu ddememigtir. Bu borg ile zarann araslna ancak bir vesile ile iligkisi vardrr. Haksrz eylemi igleyen ve bu sebebe dayanan Y.'nin eylemidir. Bu nedenle zararla K.'nin eylemi arasmda bir vesile iligkisinden bagka iligki bulunmadrgrndan ona yoneltilmig bulunan davanm reddedilmemig olmasr bozma nedenidir. (4. HD. 12.5.19j6, 8203/4855). Tedbir karannda gOsterilen *U"., asrl dava masraflanndan olup davanrn hiikme baSlandrlr zaman nazara ahnmasr ve bu nedenle miistakilen takip konusu edilemeyecepi...(12. HD. 3.5.197 6, 292815410).

**,i

Taraflar arasrndaki alacak davas*O* 0","r, yaprlan yargllama sonunda; istanbul 9. Asliye Hukuk Mahkemesince davanrn kabultine dair verilen 30.3.1972 gnn
665/168 saylt kararm incelenmesi davalt avukatr tarafindan istenilmesi iizerine, Yargrtay 4. Hukuk Dairesinin 4.10.1973 giin 8576-8614 sayrh ildmiyle (uyugmazhk kadillak marka arabaya konulan tedbirden do$mugtur. M0lkiyeti uyugmazhk ve dava konusu olan arag davah tarafindan ahnan tedbir karan ile ve mahkemece bir yed'i adle verilmig bu iglemler konusunda taraflar arastnda uyuqmazhk yoktur. Bu dava ile aracln yedie-

iEtihatlar

243

min elinde bulundulu srrada hor kullanrlmasr, baliirmsrzhk gibi nedenlerle harap olmasrndan dolan zararm <idetilmesi istenmektedir. Bu ti.ir zararrn gergeklegmesinde, davahnrn tedbir almasr eylemi ile illiyet iligkisi yoktur.
O halde, zarar tedbir alnmasmdan de[il yediadlin davrarug ve igleminden dogmu$tur. Bu nedenle red edilmelidir gerekgesiyle bozularak dosya yerine geri gevrilmekle yeniden yaprlan yargrlama sonunda; mahkemece onceki kararda direnilmigtir. Hukuk Genel Kurulu Karan: Taraflann kargrhkh iddia ve savunmalanna, dosyadaki ka$rtlara, dayandr$r gerektirici nedenlerle g6re mahkemece Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Ozel daire bozma kararrna uyulmak gerekirken Onceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrrrdr. Bu nedenle direnme karan bozulmaltdr. (HGK.

24.4.1976,41517-L277)

* *,*

ihtiyati tedbir kararrna muhalefetten sanrk $aban hakkrnda yaprlan durugma sonunda beraatine dair ... Sulh Hukuk Mahkemesinden verilen hiikme iligkin dosyadaki ka[rtlar okunduktan sonra gere[i gOriigtil0p dilgtiniildii: 6zel kanundaki sugun mahiyetine ve mahkeme merciinin gcisterilmemesine grire, davantn riiyetinin Asliye Ceza Mahkemesine ait oldulu g0zetilmeden Sulh Ceza Mahkemesinde durugmaya devamla nihai hUkiim tesisi kanuna aykrndr.(7. CD. 10.2.1976,11021994).
vastflart tagtmadtgndan dolayr Miidahil Duldul isimli atrn *.0 "rt;;;.ahsus Grda, Tanm ve Hayvancilrk Bakanhsrnrn 19.l1.1974 giinl0 yazrst ile kogudan men edilmig olmasrna gOre, idari olan bu iglemin yine idari dava yolu ile durdurulmasl veya kaldrrrlmasr zaruri olup, mahkemenin bu yolda ihtiyati tedbir kararr veremeyecefi gcizetilmeden kanuni dayanaktan yoksun kalan ihtiyati tedbir kararrna dayarularak yazrh 20.01.\97 6, I f 5/95). gekilde mahkumiyet hukmu tesis i yolsuzdui(l.

"O.
Davacr iskdn ruhsatr ahnmrg olan binasma il6ve ettirditi 7 no'lu dairesi ile kalorifer dairesine davah idarenin (E.G.O. Genel Miidiirltisii'niin) trafo igtirak payr almadan elektrik vehavagazrba$lamayacaSrnr soyleyip abonman sdzleqmesi yapmadr$rnr, bunun iizerine mahkemeye bagvurarak tedbir yolu ile elektirik ve havagazt ba$lattt[mt ileri siirerek, davahnrn trafo igtirak payr altrnda bir para isteyemeyeceSinin tespitine ve bu yolla vaki muarazastnrn Onlenmesine karar verilmesini istemiStir'

Bilindigi gibi, tedbir kararlarmrn niteligi ve hangi hallerde tedbir karan verilebilecegi HUMK'nun 101 ve onu izleyen maddelerinde dile getirilmigtir. Mahkeme ise, dayandrpr yasa hiikmiinii ve dayanagmr gOstermeden davacl yaranna ihtiyati tedbir karan vermig ve ozel hukuk alanrna giren ve ancak taraflann serbest iradesi ile yaptlmasr gart olan bir abonman sOzlegmesinin yaprlmastna, davactntn abone kaydedilmesine ve bunun do[al sonucu olarak elektrik akrmr ba$lanmasma karar vermiq bulunmaktadrr. Her ne kadar mahkeme tedbir karanna dayanak olacak yasa hiikmiinii gOstermemig ise de, bunun Usuliin 103. maddesi olabilece$i anlagrlmaktadr. Oysa davaya konu olayda anrlan 103. madde htikmiinde dng6rtilen (geciktirilmesinde tehlike olan veya O'nemli bir zarar olacaSr anlagrlan bir hal) yoktur. Gergi, tehlike ve zarar kavramlarr subjektiftir' kiqiye gdre defigebilir ve bu konuyu takdir h0kime ait bir yetkidir. Ne var ki, olayrmrzda ne boyle bir tehlike ve ne de hemen do$masr melhuz bir zarar sOz konusu de-

244

Igtihatlar

$ildir. Kaldr ki, gerek bilimsel ve gerekse yargrsal gcirtiglerde, mahkemece davanrn ve
uyugmazhprn esasrnr halleder gekilde

nellikle kabul edilmektedir. Antlan 103. maddeye gOre ittihaz edilecek tedbir Onemli bir zarara ya da tehlikenin dnlenmesine iligkin olmahdr. Davacrnrn, ancak bazr kayrt ve gartlarla yararlanabileceSi sosyal bir ihtiyacrnr sallarken di$er tarafi ve hatta, tedbire itiraz dilekgesinde etrafltca belirtilen gekilde bUy0k bir vatandag kitlesini gok daha buyiik tehlike ve zarara itmenin yasa koyucunun 103. madde ile gUttii$U amacr agaca$rnda hig kugku yoktur ve bu nitelikte bir tedbir karan verilmesini de yasa asla tingtirmernek-

bir ihtiyati tedbir karan verilemeyecefi

ge-

bu gekilde bir tedbir karan verilmesi uygun gdriilmemigtir.(4. HD.

bir zarar do$mug bulunmast ve ahnan tedbir karan ile do[an zarar arasrnda uygun sebep sonug ba$r bulunmast kogullarrdrr. Ahnan ihtiyati tedbii karannrn haksrzIt[L davalt taraftndan agllan ve redle sonuglanan davanrn kesinlegmesiyle sabittir. Bu ydn dosya mUnderecattndan anlaqrlmakladrr. Haksrz tedbir nedeniyle davacrnm mal varlt$lnda bir eksilme dolmuqsa bu eksilmenin tazminat olarak htikmedilmesi serekir. Bunun igin de, mahkemece zarar konusunda bir bilirkigi incelemesi yaptrrrhiasr ve . davacrntn ileri stirdt[ti iddialann gergeklegip gergeklegmedilini aragtlrmasr gerekir. ' oysa mahkeme, anrlan ,gekilde do$acak zararlan tespit yoluna gitmemig ve usu-i yasaI10. maddesine yanhg anlam vererek sanki zarar yatrilan teminatl gegemez gek11run linde bir diigiince ile ve teminatla smrh olmak iizere tazminata karar vermigtir. Hatbuki z rarrn yattrilan teminatla iligkisi yoktur. Zarar,yatrrllan teminattan az olabilece[i gibi' fazla da olabilir. 0 halde mahkeme tedbir kararr ahnmak suretiyle davacrnrn ne gibi zaratlart do$duSunu ve ileri siiriilen zararla alrnan tedbir karan arasrnda uygun sebep sonug ba$r bulunup bulunmadt$rnr taraflarrn iddia ve savunmalarrn r da naiara
yiizden

sorumlu tutulmugtur. Buradaki sorumluluk kusura dayanmayan bir sorumluluktur. Davact davaltntn haksz yere ihtiyati tedbir koydurmug oldu$undan sdz ederek do$an zarann tazminini istemigtir. ihtiyati tedbir dolayrsryla dolan zararrn tazmininin istenebilmesi igin bazr kogullarrn varlt$r sabit olmahdr. Bunlar ihtiyati tedbirin haksrz olmasr, bu

iigtincii kigilerin ulradrklarr zararlar4 karann hakszhgmm belirmesi halinde giderim ile

*** HUMK'nun l0l ve 103. maddeleri ile hangi durumlarda ihtiyati tedbir karan verilece[i diizenlenmig bulunmaktadrr. Gene bu yasanrn I10. maddeji uyannca, mahkemeden ihtiyati tedbir karan almrg bulunan kimse bu karar yiiziinden diler tarafrn ve

374317667\.

tedir. Yukanda da belirtildiSi gibi teknik bir konunun griztimlenmesine bagh bu davada 16.6.197s,

alarak inceletip sonucuna gdre

14582t4104).

bir karar vermesi

gerekir.(4.

HD.

2g,3.1g7s,

Dava Borglar Yasasmtn +t maaoesine*aljanan haksrz eylem nedeniyle tazminat istepidir. Davacrlar, Belediyeden satrn aldrklan arsa iizerine mapazave i9 ylri yapmaga bagladrklarr srada davaltlar arsanm kendilerine ait oldulundan soz ederek davacllar aleyhine tapu iptdli davast agmtglar ve ayrrca ihtiyati tedbir kararr a1p ingaatr durdurmuglardr. Ancak tapu iptali davahlar aleyhine sonuglanmrgtrr. Davacriar gimdiki davada in$aatrn ihtiyati tedbir yolu ile durdurulmug olmasr nedeniyle gecikmeden 0t0rg iigbuguk yrl yoksun kaldrklarr maSaza ve igyerinin kira gelirinin odetilmesini istemektedirler.

Iqtihatlar

245

lhtiyati tedbir dolayrsryla ufranrlan zarardan sorumlu olmak igin yalnrz tedbirin haksz oldulunun anlagllmasr yeter olup aynca ihtiyati tedbir kararl alantn herhangi bir kusurunun ara$trrrlmasl gerekmez. Bu ydn mahkemece de kabul edilmig ise istenilen zararrn binanm gelecekte getirecegi kira geliri oldugu bunun saghklr olarak saptanmaslna olanak bulunmadrlr ve ancak yaplya geg baglanrlmasr nedeniyle malzeme bedeli ve iggilik Ucretlerindeki artrgn zarar olarak istenebilecegi gerekgesiyle davantn reddine karar verilmigtir. Borglar Yasasrnrn 4l maddesindeki anrlan zarar,bir mal varh$r (mamelek) zarandr. Bu zarar haksrz eylemin yaprlmasrndan do$an mal varhlr durumu ile haksrz eylem iglenmig olmasaydr var olacak mal varh$t araslndaki farktrr. Mal varh$r azalmast ya miisbet zarar olarak adlandmlan mal varhprndaki azalma veya mal varlt[tnm mal varh$rnrn artmasma engel olunmasr yani yoksun ka|nan kdr geklinde tecelli eder. Bu davada k6r yoksunlugu istenilmigtir. Diger ydnden istenilen zarar heniz do$mamrg bir zarar olmayrp dava giiniinde vardrr. Zira inSaatn durduruldupu g0n ile dava giini.i arasrnda 5 yrldan fazlabir siire gegmigtir ve bilirkigilerin raporuna gtire ingaat 6 ay igerisinde yaprhp bitirilebilir. Mahkemece bu ycinler gdzetilerek durdurma gi.iniinden itibaren 6 ay sonra ingaatm bitecegi kabul edilip daha sonraki 3 yl ma$aza ve igyerinin getirebilecegi, fakat yaprmrnrn durdurulmasr nedeniyle yoksun kallnan net gelirin htiki.im altrna ahnmasr gerekirken ingaata geg baglanrlmasrndan 6tUri.i malzeme fiyatlariyle iqgilik iicretlerindeki artrg farklarrnrn istenebilecelinden sOz edilerek davanrn reddine karar verilmig olmasr yasaya aykrrrdr. (4. HD. 27.2.1g7s,

13954t2496\.

:*

**

Dava, davaltntn haksz hareketi sonucu haczedilip yediemine teslim olunan arabarun yedieminde kaldrlr sUrede ugranrlan zarann Odetilmesine iligkindir. Arabanrn hususi pldkah bulundu[u ve hurda halde oldugu haciz ve yediemine teslim zaptrnda yazthdrr. 6zet plffkah aracrn takside gahgmamaslndan dolayl bir zararrn do[acafl siiz konusu edilemez. Pl6ka tahdidi kurallanna ragmen qahgtrgr ileri siirulurse bunun
ispatr ileri si.irene diiger ve bu halde dahi davacrnrn bagka yerde gahgmlg bulunmasr veya

galtqmast gerekmesi nedeniyle elde etmesi muhtemel kazancm zarardan indirilmesi

gerektir.

Arabalann haczedildi[i zamandaki de$erini gegen bir zarar delil tesbiti raporuna dayanmaktadtr ki davahnrn bu rapora kargr gerekge gostermek suretiyle ileri stirdtipii itirazlan dahi gdzriniinde tutulmamtg ve higbir inceleme yaprlmaksrzn eksik sorugturma ile yazr lr karar verilm i ptir. (4. IiID. 25.2.197 5, ll7 84 /235 6). Gergekten, tedbir karan t.r,,.J,lriri igin davanrn ispatrna etverigti delil bulunmast zorunlu olmaylp, istekte hakh olma ihtimalinin mevcut olmasr yeterlidir. Onun igin tedbir isteli iizerine yaprlan mtirafaada davanrn esaslna girilmesi keyfiyeti, sadece tedbir istepinin kabule de$er olup olmadrgrnr takdir igindir. Diler bir deyimle, bu gibi hallerde smrh olarak davanrn esaslna girilir. O halde, tedbir murafaasr strastnda sOylenen s0zler, ya da bu amagla verilen dilekgede yaz.lanlar ne olursa olsun
gergek anlamt ile davantn esaslna girmeden sOz edilemez. Oyle ki, bazen 'edbir kararr davantn esasrna girmeyi bile gerekli krlmaz. Mesela: Boqanma davasr srrasrnda tedbir

246

Igtihatlar

nafakasr istenirse, boganma davasr agrlmakla kadrn ayn ya$amaya hak kazandrSl igin boganma sebepleri aragtrnlmadan, yani davanm esaslna girilmeden yalnrz mali ve sosyal durum incelenerek nafaka takdir olunur. Bu Ornekleri golaltmak mUmktindUr. Gdriiliiyor ki tedbir karan vermek igin, davanln esaslna girme zorunlulu$u bazen hig yoktur. Diler hallerde de tedbirle srnrrhdrr. Bu bakrmdan, tedbir iste[inden Otiirii verilen dilekgeler ve yapllan miirafaa ve incelemeler davanln esasrna girme geklinde nite-

lendirilemez.
Ote yandan, temyiz edenin gOriigU kabul olundupu takdirde, hak diigmesi meydana gelebiliri. $Oyle ki: Tedbir, dava agrlmadan 6nce istenmig,buna itiraz edilirken ilk itiraz (iptidai itiraz) ileri sUrUlmemig olan hallerde, ileride agrlacak davada davahnrn artrk ilk itirazda bulunamayacair gibi sonug dotar ki, her halde temyiz eden taraf bile bOylesine bir hak diigiimUnU hog grirmez. Oyle ise srrf tedbir istegi ydniinden yaprlan iddia ve savunmalar davanrn esasma girme geklinde nitelendirilemez. (2. HD. 9.1.1975, 8686/131). Dava, dava drgr bir girketteki dolayr davacrnrn iki adet fanile "r*Ot*,"d"n makinesine ihtiyati haciz koydurtan davahlann aleyhlerindeki istihkak davasr sonucunda ihtiyati haciz isteminde hakslz grkmalan nedeniyle ulranrlan zararrn tazmini istemesinden ibarettir. Davanrn bu nitelisin itibariyle olaya uygulanmasr gereken icra ve ifl6s

l)

Kanunun 259.maddesi hiikmii gerelince alacaklr davalann sorumlu tutularak tazminata mahkfim edilebilmeleri igin: a) ihtiyati haciz kararrnrn haksz ahndr[rnrn bu karardan sonra agrlacak esas dava sonucunda siibuta ermesi, b) ihtiyati haciz kararrnrn uygulanmaslndan bir zararrn dofmug olmasl, c) Zarar ile ihtiyati haciz kararl arasrnda uygun bir illiyet ba$rnrn bulunmasr gereklidir. Olayrmzda da ihtiyati haciz koydurtan davahlardan M.'nin haksrzhgr istanbul icra Hakimlipinin kesinlegmiq 3.10.1957 giin ve7984727 sayrh ildmr ve diper davah Dolubank T.A.$.'nin hakszhgr da aynr hdkimligin kesinlegmig 13.11.1957 gUn ve
2697/873 sayrh il6miyle siibuta ermigtir. Dava dosyasrndaki kagrtlara, toplanan delilere ve bilirkigi incelemesi sonucunda verilen rapora g0re de ihtiyati haciz uygulanmasrnda davacrnrn zarannln dofdu$u ve zarar ile ihtiyati haciz arasrnda uygun bir illiyet ba[rnrn bulundu$u anlagrlmaktadr. Bu itibarla davacr, dava drgr girketten alacakh davahlann kendisine ait makinelere haksrz olarak ihtiyati haciz koydurtmalan nedeniyle sorumlu tutularak tazminata mahktm edilmelerini talep ve dava etmekte hakhdrr. Davah Do[ubank T.A.$. vekilinin ticaret siciline tescil ve ildn edilen borglu girket sOzlegmesinin 9.maddesiyle mahcuz makinelerin girkete sermaye olarak konuldugundan bahisle ihtiyati haciz koydurtmakla miivekkilinin kusuru olmadrSrndan tazmtnatla sorumlu tutulamayaca$r yolundaki temyiz itirazlarr da gerek doktrinde ve gerekse

kiiklegmig Yargrtay igtihatlannda belirtildili

gibi icra ve iflas

Kanununun

259.maddesindeki sorumlulutun kusursuz sorumluluk oldu[u ve ihtiyati haciz y0ziinden agrlacak tazminat davasmda sorumluluSun tehlike ve kusursuz sorumluluk esaslna gOre takdiri gerekecegi cihetle kabule gayan delildir.

Igtihatlar

241

2) Davacr birlegtirilen davalardan 959/103 esas sayrh olanrnr fazlaya ait dava hakkrnr sakh tutmak kaydryla 50.000 lira igin 29.1.1959 ve 959/489 esas sayrh 196.380 liralft davasrnr da 18.5.1959 tarihlerinde agm$trr.
Davalt DoSubank T.A.$. vekili davanrn tazminat davasr olmasr ve davaclnrn 29.LI959 giinli.i dava dilekgesinin 2 nolu bendin de zarara ve failine 2.11 .1954 tarihinde muttali oldu[unu ikrar etmig bulunmastna g0re davalann rttrladan itibaren bir sene gegirildikten sonra agtlmasr nedeniyle zamanagrmlna ulradrpr halde zamana;lml savunmasmm mahkemece kabul edilmemesinin isabetsizliEinden bahisle bu hususu temviz itirazr olarak ileri sUrmektedir.

Her ne kadar haksrz ihtiyati haciz koydurtmak suretiyle iigiincii kigiye zarar fiil ise de icra Ve iflas Kanunun 259.maddesi ihtiyati haciz isteyen alacakllnln ilg0ncU kiginin zararlarrndan sorumlu tutulabilmesi igin hacizde haksrz grkmast kogulunu Ongdrmtigtiir.Hacizde haksrzhsrn da ancak davanrn (yani haczedilen malrn davactya ait oldu$undan bahisle agllan istihkak davasrnrn) sonucunda verilecek kararla saptanmasr miimktin olaca$mdan zamanagrmrnln baglangrcrnrn da bu dava sonunda

vermek haksrz

verilen htikmiin kesinleptifi tarihten baglatrlmasl gerekir. Bu suretle icra ve iflas

Kanununun 259.maddesi zamanagrmlnrn ihtiyati haciz isteminin haksrzhfirna dair mahkemece verilen htikmiin kesinlegti[i tarihten baglamasmrn gerekecegi hiikmunii verdikten bagka ihtiyati haciz isteyen alacakhnrn hacizde kesinlegmig mahkeme hiikmiiyle haksz grkmasr halini aynr zamanda dava kogulu olarak saymlgtlr. Qunku ihtiyati haciz koydurtan alacakhlar ancak hacizde haksz grktrklan takdirde Uguncii kiginin za-

rarlartndan sorumlu tutulacaklardr ki, haksrzhk kesinlegmig mahkeme hiikmiiyle saptanmadan sorumluluktan siiz edilemeyecek ve ihtiyati haciz koydurtan alacakIilar aleyhine dava agtlmastna da olanak bulunamlyacaktrr. Bu nedenlerle davalr vekilinin zamana$lmlnrn baglangrg tarihinin 2.11.1954'ten baqlatrlarak davantn zamanagtmt ydniinden reddi gerektigi hakkrndaki temyiz itirazlan da kanuni dayanaktan yoksundur.

Davalt Do$ubank vekilinin 196.380 lirahk 959/489 esas sayrh davamn istihkak
davastnda verilen hiikmtin Yargrtay'ca 5.4.1958 tarihinde onanarak kesinlegmesinden bir sene gegmesinden sonra 18.5.1959 tarihinde agrldrprndan bahisle zamana$tml ydniinden reddedilmemig olmasma delinen temyizitirazlarna gelince, filhakika davacrnrn davah Do[ubank aleyhine agtrgr istihkak davasr sonucunda istanbul icra HdkimtiSinden verilen 5.4.1958 gtin ve 129412102 sayrh il6m ile onanmrg ve davah Dogubank karar

diizeltilmesi yoluna gitmemig ise de asliye mahkemesi kararlarrnrn kesinlegmesi igin temyiz yoluna bagvurmantn reddinden bagka karar duzeltme stiresinin de gegmig veya
karar diizeltme isteminin reddedilmig olmasl gerekti$inden ve davada da Yargrtay icra ve iflds Dairesinin 5.4.1958 giin ve l294l2l\2 sayrh ildmr davah Dogubank vekiline 16.5.1958 tarihinde tebliS edilmig ve karar duzeltme yoluna gitmeditinden bu davah y0nUnden kesinlegmenin 31.5.1958 tarihinde olaca$r cihetle 18.5.1959 tarihinde agrlan dava Borglar Kanununun 6O.maddesindeki bir senelik zamanallml stiresi iqinde aqrldrgndan davah vekilinin bu yOne delinen temyiz itirazr dahi yerinde gOriilmemigtir, 3) Davalt M., davactntn 105.810 numarah fanile makinesine 28.10.!954 gUnUnde ihtiyati haciz koydurtmuf ve makineyi makinelerin bulundugu ighanr mtistahdemine

248

iqtihatlar

Diler davah Dogubank T.A.g. da mahcuz 105.810 numarah makine ve 105.811numarah makineyi birlikte 1.11.1954 giinii ihtiyaten haczettirmig ve bir giin sonra da makineleri bulundulu yerden sOktiirerek kendi deposuna naklettirmigtir. Bu muhafaza tedbirine davasr atiye brakrlan M.'de katrlmrgtrr. Bu suretle davalt Do$ubank 105.810 numarah makineye zaten mahcuzken ihtiyati haiz koydurtmug bulunmaktadrr. Bu durumda davacmrn 105.810 numarah makinesinin M. tarafrndan haczedilmesi suret ile zaran baglamrg ve M. aleyhine agtl$ istihkak davasr sonucunda verilen hiikmiin kesinleqti[i 4.7.1958 tarihine kadar da devam etmiqtir. Esasen
yediemin olarak teslim etmiqtir.

bu makineye ihtiyati haciz koydurtmak suretile davah DoSubank T.A.$.'nin zarart llk haciz yaptran M.'nin fiiliyle dopmug ve devam etmiq bulunmasrna gOre sorumlu tutularak tazminata mahk0m edilmemesi gerektili halde davah Dogubank T.A.$.'nin 105810 numaralt makineyi de ihtiyaten haczettirilmesinden dolayr datazmimahcuz olan
nata mahk0m edilmesi yerinde degildir.

4) Davah Do$ubank T.A.$. dava drgr S. ortaklan kollektif girketindeki 5.799lira alaca$t igin davacr makinelerine ihtiyati haciz koydurtmu9tur. icra ve iflas Kanunu'nun 263.maddesi gerelince davacr teminat vermek suret ile makinelerin kendisine brrakrlmasrnr sa$layabilir iken bu yola gitmemek suretile zarann go$almasrna yardrm ettili ve zarart yapan davaltntn hal ve mevkiini aSrrlagtrrdrlr gOzOniinde bulundurularak hUkmedilen tazminattan Borglar Kanunu'nun 44.maddesi hiikmil gereSince indirim yapmaslntn gerekip gerekmediginin diigiinUlmemesi de do$ru gtirillmemigtir. 5) Dava drgr S. ve ortaklarr kollektif girketi sd,zlegmesinin g.maddesinin A.bendinde dava konusu makinelerin girket igin satm aldr$rnrnyanh olmasrna ve davalr Do[ubank'm da makinelerin intifarnrn girkete brrakrlmrg olduSunun defa dermeyan etmig bulunmastna gOre bu savunmanrn incelenerek makinelerin intifarnrn davacr tarafrndan girkete brrakrldrtrnrn saptandrlr takdirde davacrnrn bu yuzden sa$ladr[r yarar 'varsa bu yarar miktannrn hiikmedilen tazminattan indirilmesi gerekece$inden bu hususun incelenmesinin eksik brakrlmasr da isabetsiz bulunmugtur. (11. HD. 12,L2.1974,
3464/3592).

ihtiyati tedbir karan altnmasrndan ;;;" r".", kusursuz sorumluluk esaslarrnca cidetilmesi gereken bir zarar olmakla beraber, sorumluluk igin tedbir karan alan kiginin sonugta agllan davada haksz glkmasr gerekir. Oysa agrlan ve taraflar araslnda cereyan eden dava heniiz sonuglanmamlg ve ayln ihtilafi giiziimlenmig de$ildir. Bu durumda ihtiyari tedbir kararr alan davalmrn hakh ya da haksrz olduSundan soz etrne olanalr yoktur. O halde mahkemece yaprlacak ig, men'i mudahale davasrnrn sonucunun beklenip, davalmm tedbir karan almakta hakkr olup olmadr$rnrn ve dolayrsiyl e tazminatla yiikiimli.i bulunup bulunmadrgrnrn tesbitinden ibarettir. Anrlan ilkeye aykrn hareketle men'i miidahale davastnm sonucu beklenmeden mahkemece davalmm tazminatla sorumlulugu yOniine gidilmesi bozmayr gerektirir. (4. HD. 27 .ll.l97 4, 4426A6288),
Davactntn kamyonu haksz o,ur"i li.r.oil.r.r. belli bir siire igin gahgmaktan alftonuldupu kesinlegen istihkak dosyasr ile sabittir. Mahcuz kamyonun haciz srrasrnda kullanrlmayacak durumda olmasr tamir ettirilerek kullanrlmaslna engel defildir.

Igtihatlar

249

Nitekim davah 17.7.1969 gunlii dilekgesinde 3-5 bin lira sarfederek kamyonu gahgabilir
hale getirdigini agrklamrgtu. Bu hale g0re hacizli kamyonun ne kadar para harcanarak ne kadar siire iginde tamir ettirilmesinin miimkiin oldu[u tesbit ettirilip bu tamir siiresi ile tamir giderleri hacizli kaldrlr siireden ve kazang yoksunlugundan grkartrldrktan sonra artan mevcutsa bunun l<azang yoksunlufu olarak kabul edilip bunun hiiktim altrna almmast gereklidir. Bu hususlar gOzOniturde tutulmakszm bilirkiqi m0tal6asrna bagvurulmadan eksik inceleme ile verilen karar bozulmahdr. (4. HD. 26.11.1974. 3986/16193). Dava konusu tagrnmazdaki bi,
davacrya safi g vadedilmiqtir. Davacmrn bu satrg vaadine dayanarak F.L. aleyhine agtlgl h$kmen tescil davasrntn gOriildti[ii srada, satrgr vaad olunan paylar iizerine mahkeme kararryle tedbir konulmugtur.

yii bulunan F.L. tarafindan noterde usuliine uygun olarak

k;;

f,ur,unn, davahya

satr$ yapan kimsenin badozenlenen bir sOzlegme ile

Mahkeme kararrnda hiikmen tescil davasrnrn sonuglanmasrna kadar paylarrn iizerine tedbir konuldu[u agrkga belirtilmigtir. Bu tedbir karannrn anlamr agrktrr. Hiikmen tescil davasr sona erinceye delin bu paylarrn her hangi bir gekilde devir ve temlik olunmasr veya ipotek edilmesi olana[l ortadan kaldrrrlmrgtrr.
Satrg vaadi sOzlegmesinde taraflardan

biri olan satrcrnrn tasamrfunu tinleyen tapu

paylar el degigtirmig, Once davahnrn bayii-

sicilindeki bu gerhe ra$men

satrg vaad edilen

ne ve beg giin sonra da onun satrgr ile davahya gegmigtir.

Tapu siciline intikal eden tedbir kararrnrn 6ng0rdiipti krsrtlama ile satrq vaadi s0zlegmesinin tapuya tescil edilmig bulunmasr halinin hukuki sonuglan arasrnda higbir
fark yoktur.

MK'nun 919 uncu maddesinde tapuya gerh edilen gahsi haklann sonradan iktisapta bulunan "hak sahiplerine" kargr iyeri siiriilebilecefi 0ng0riilmiigtiir.

Davacr satrg vaadi sdzlegmesiyle gahsi bir hak sahibi olmug, tedbir kararr ile bu hak tapu siciline gerh verilmekle sonradan iktisapta bulunanlara yani davah ile 0nceki sahiplere kargr, bu hakkr ileri siirebilmek imkannr kazanmtg, adeta ayni bir hakkn sagladrlr nitelikte dava agabilmek yetkisini elde etmigtir. Davah, davacr tarafindan safig vaadi s0zlegmesinden elde etmek istediSi hususla-

bertaraf eden ve pazarbk bozan iyiniyetli sayrlmayan bir kimse olmast itibariyle MK' nun 9 3 1 inci maddesinden y ararlanamaz. (HGK 30.6.197 3, | | 442 -565). Davalrlar vekili verdi! i lg.7.lg2;;ilu dilekgc ile davacrlann aldrklan adli miizaherete nailiyet karannm mahkemece daha 6nce kaldrrrldr[rnr ve b6ylece davactlann ta$lnmazlara koydurduklarr tedbirin teminatsrz olarak siirmekle oldulunu, bundan dolayr zarar g0rdiiklerini bildirerek ya teminat altrna altnmaslnl ya da tedbirin kaldtrrlmasrnr istemig ve bu dilekge iizerine hakim dosyayr ele alarak tagtnmazlartn de$erleri g0zetilmek suretiyle davacrlann tedbirin devaml igin nakdi teminat veya teminat mektubu gtistermelerine aynr giin karar vermigtir. (4. HD. 21.12,1972, 1478219794).

250

iqtihatlar

ihtiyati tedbir kararr teminat mukabilinde kaldrnlmrg olmaslna ve davacrnrn davasmda ve dolayrsryla ihtiyati tedbir karan almasmda haksrzh$r astl davanm sonunda anlagtlmtg bulunmaslna gdre, bundan miitevellit tazminat davasrnda zamanaglmr baglangrct olarak asrl davadaki hiikmiin kesinlegtili tarih yerine ihtiyati tedbir kararrnrn kaldrrldr[r tarihin ahnmasr, usul ve kanuna aykrrrdrr. (TD 30.11.1972,487815103).
Davah kaprcr hakkmda, kat kargr hakaret ve miiessir fiil sugundan Otiir0 ceza davasr derdesttir. Bu gartlar altrnda ihtilaf ve davanrn devam ettili miiddet iginde davah b[tiin apartman sakinlerinin bulundugu yerde gece ve giindiiz ikametine ve hizmetinin devamtna miisaade edilmesi, neticesi itibariyle gok mahzurlu ve tehlikeli bulunduSu g0z0nUne altnarak HUMK'nun 101 ve 103. maddeleri hiikiimlerince davahnm halen ikamet etti$i dava konusu kaprcr yerinden yedinin tedbir yoluyla nezine, ancak sOz konusu yerin bagkasrna tahsis edilmeksizin bir yediadle tevdiine ve kargr tarafur muhtemel zararrna kargrhk olarak ... lira teminatrn davacl tarafindan yatrrlmaslna ve

*"r*rrr"

karann infazr igin keyfiyetin icra memurlu[una tevdiine.(9. HD. ll.S.l97l, r7s2ut6r37).

Taraflarm arasmdaki uyugmazh$r ,*.n. g0zen olmayan ihtiyati "*" igin takipte nitelikte tedbir karartna dayanrlarak, tedbir giderleri bulunulamryacalr gcizetilmeden, gikdyetin reddi isabetsiz, temyiz itirazlan yerindedir. (iiD t3.4.1972,

3932t4rr5).
Anlagmazhgrn konusu, idaresi

"0,,. icabeden beyannamenin verilmemesi nedeniyle sahnan kagakgrhk cezah verginin Temyiz Komisyonunca; 0devli igyeri ile aldkasrnr kestilinden, sorumluluSun doprudan dogruya yed-i adile tevecciih edeceSi gerekgesiyle terkinine iligkin bulunmaktadrr.
Ortaklar arasmda grkan anlagmazhk dolayrsryla ihtildfin sonuglanmasrna kadar mahkeme karanyla garaj igletmesi kendisine brakrlan yed-i adil sadece igletme ite ilgili gcirevlerden sorumlu olup, yed-i adilin vergi sorumlulufunun da butundulu hak-

,*,

teslim edilen garaj igin verilmesi

ktnda kanunlarrmzda her hangi bir hiikiim mevcut olmadrg gibi, mi.ikelleflerin sair gelirlerinin bulunup bulunmadr!,rna g6re verginin, hesap edilmesi ozellik tagryan bir husus oldu$undan, bu tizelliSine binaen beyannamelerin miikellefler tarafindan bizzat verilmesi de Vergi Hukuku esaslanna daha uygun diiger.
Bu nedenle davantn kabuliiyle, ihtildflr yrlda garaj igletmesinden elde edilmig bir gelir bulunup bulunmadrSr hususunun aragtrnlarak sonucuna gore yeniden bir karar verilmesi igin dava konusu Temyiz Komisyonu karanntn bozulmasrna karar verildi. (Danrytay 4. HD. 14.3.1972,83n590).

HUMK.nun l0l ve lo3.maddeleriJul" ewer veya sonra ne gibi hallerde ihtiyati tedbir karan verilebilecelini "g,,-"srndan gdstermigtir. Genellikle gecikmesinde tehlike olan veya mthim bir zarar olacaSr anlagrlan hallerde bunlarrn onlenmesi igin

Igtihatlar

25r

hdkimin ihtiyati tedbir karan verebilece[i ve rizellikle bir alacalrn temini igin de icra ve iflas Kanunu ile ihtiyati haciz mtiessesesi kabul edilmigtir.

Haksz olarak ahnan bu gibi kararlardan dolayr diler tarafin veya 3.kigilerin ugramasr muhtemel zararlartna kargrhk tedbir isteyen tarafin teminat gOstermesi gerektili Usulun l l0.maddesi ile 0ngtiriilmiig ve bu halin ihtiyati haciz kararlannda da uygulana-

ca[t, icra ve iflas Kanununun 259. maddesinde agrklanmrqtr. Bu gekilde icra edilen ihtiyati tedbirlerin aksine mahkemece almmrg bir karar bulunmadrkga esas hakkmda verilen hiikmiin tefhim veya tebli! tarihinden itibaren kalkmasr gerektiSi de Usuliin l12. maddesinde agftlanmrgtrr. Ddvahlar tarafrndan ddvacr aleyhine ... liranrn tahsili hakktnda agrlan ddva sonunda ddvahlar isteklerinden ... liraya iligkin krsmrnda hakh agrlmrg ve 15.7.1968 tarihli karar ile bunun tahsiline, ziyade istelin reddine ve konan tedbirin hukmiin icrastnt teminen bu klsrm igin devamrna ve tedbirin fazla ktsmmtn
kaldrrrlmasrna karar verilmig ve bu kararm 6.8.1968 tarihinde teblig edilmek suretiyle ddvacr 6$renmigtir. S0zii gegen karan borglu olan ddvacr temyiz etmig, ddvahlar temyiz
etrnemiglerdir.

Ddvact ddvahlann fazla mebld! iizerinden koyduklan tedbir dolayrsiyle haksrz grkmalarrndan 0tiirU bu tazminat ddvasmr agmrg bulunmaktadr. HUMK.nun 110. maddesinde ve ic.if.K.nun 259. maddesinde agrlacak bu ddvanrn mahiyeti tazminat diivasr olarak nitelendirilmigtir. Borglar Kanunu alacak do[uran eylemleri saymr$tlr. Akitten ve haksrz iktisaptan dolan btr zarar sOz konusu olmadr$rna gdre ddvahlara atfedilen eylem kanunun kendilerine tanrdrlr hakkr kdttiye kullanmak geklinde ortaya grkan haksrz ey-

den itibaren I ytl gegtikten son-ra agrldrlmdan ddvanm zamanaglml ydnUnden reddi ve kanuna uygun oldulundan yerinde gOriilmeyen temyiz itirazlannrn reddi gerekir. (TD

lemden ibarettir. Bciyle olunca Borglar Kanunun 60. maddesi gerelince d6vanrn zarara ulrayan davacr tarafindan fiili iilrendili teblif tarihi olan 6.8.1968 tarihin-

t1.10.1y71,4300/6193).

***
25.5.1948 giinlti satrg vaadi sdzlegmesiyle H.Y.

iki parga ta$lnmaz mahnr dava-

ctya devir ve temlik etmeyi vadetmig oldulu halde sonradan tapuda kayrtlr (40) doniimliik tarlastnt kardegi A. adma fera$ ve intikalini yaptrmaya teqebbiis etmesi Uzerine
bunu haber alan davacr H. mahkemeye bagvurmug, ta$lnmaz mahn bagkasr adlna tapuya intikalini Onlemek maksadiyle 15.12.1953 tarihinde aldr[r tedbir kararrnr aynr tarihte tapu dairesine tebliS ettirmigtir.

Dava dilekgesinde: Tapu memuru Z. nin g0revini ihmal ederek kendisine tebli! olunan bu ihtiyati tedbir kararrnt infaz etmediti ve aradan ikibuguk ay gegtikten sonra sOzii gegen ta$lnmaz mahn H. tarafrndan kardegi A.'ya satrlarak devir ve temlik olunmasr nedeniyle elden grkardrlr, davacrnln bu yiizden, ddniimii 850 liradan (40) donum tarlasrnrn toplam deleri olan (34.000) hra zarara uSradr$r iddia olunmug, igbu zararrn MK'nun 917 nci maddesi uyannca davah Hazineye 0dettirilmesi istenmigtir. Mahkemece: (... Davacmrn bu taglnmaz mah 5.000 lira bedel mukabilinde satrn

aldrfr anlagrlmakla, 5.000 liranrn davah Hazineden ahnrp davacrya verilmesine ve davacrnln geri kalan 29.000 lira hakkrndaki talebinin reddine) dair verilen hiikiim, Yargrtay 6zel dairesince;

252

igtihatlar

a)Tapu memurunun eylemi ile davacmm gtird0$ii zarar arasrnda sebep sonug batrnm bulunup bulunmadr$r konusunda inceleme yaprlmadrlr, Davacrmn zaran tutannln re'sen incelenip, tespit edilmesi gerektili halde, brrakrldrlr nedenleriyle bozulmug oldupundan, uyugmazhk bu iki noktada toplanmrgtr. Mahkeme karannda direnmigtir. HGK karan;
mahkemece yaprlan soru$turmanln bu y0nden de eksik

b)

l)Davacr H. nin ihtiyati tedbir isteli Kuyucak Asliye Hukuk Mahkemesinin

14.12.1953 giinlii karariyle kabul olunmug ve tapu memurluguna gdnderilen 15.12.1953 giinlii yazrda smtrlan, mevkii ve miktarlarr agrklanan iki parga tqlnmaz mal iizerinde

tapuda hig muamele yaptlmamasr igin ihtiyati tedbir karan verildi[i bildirilmig ve bu yazLtaplr memuru z.'ye teblip olunmugtur. Davacr Halime tarafindan, satrg vaadi senedini veren Hatice'ye kargr 13.3.1954 gtiniinde agrlan tapu iptali davasr srrasrnda, tedbir kararrntn tapu memuru tarafindan infaz edilmemesi yiiziinden 27.2.1954 giintinde (40) dtiniimliik ta$mmaz mahn iigiincii kigi A.' ya yaprlan satrgr nedeniyle, tapu kaydmrn bu kigi adrna intikal ettirilmesi kargnmda, tapu iptali davasrnrn ret ile sonuglandrlr ve o davantn gdriilmesi strastnda, tapudaki intikal iglemini ti$renen davactnln, tapu memurunu merciine gikayet ettif,i ve daha sonra da bu tazminat davasrm agtrpr anlagrlmaktadr. Tapu ve Kadastro Genel MiidiirlU$Unce yaprlan soru$turma sonunda di,lzenlenen 27.5.1958 giinlil miifettig fezlekesinde: (tapu memurunun mahkemeden g6nderilen 15.12.1953 giinlii ihtiyati tedbir tezkeresinde zikedilen iki parga gayrimenkul kaydrnr bulamamry ve tedbiri iqleyememig oldupu halde, mezkur tezkereyi uzun miiddet elinde tutarak mahkemeye durumu bildirmemig olmakla vazifesinde ihrnal gosterdili ve bilahare tapuda miiseccel oldupu anlagrlan (40) ddn[m miktanndaki Alustos 1926 tarih, l nolu gayrimenkuliin tedbir kararrna ra$men satl$lna sebebiyet verdifi) agrklanmrg ve TCK'nun 230 uncu maddesi uyannca cezalandnlmasr igin evrakr vilAyet idare kuruluna tevdi olunmug; Aydrn vildyeti idare Kurulunun 10.7.1958 giinlii karannda da (tapu memuru Z. nin tezkerede d0rt hududu yazrh gayrimenkuliin kaydrnr arayarak gerekli megruhatr vermesi, kaydrn bulunmadr$r takdirde tapu tarih ve numaraslnr veya kaydrn bulunabilmesi igin ihticaca salih malfimatr ait oldufu mahkemeden istizan etmesi gerekirken bunu da yapmayarak 40 d6ni.im buyiiklugundeki tarlanm A. adrndaki gahsa sattlmasrna sebebiyet verdili ve bu suretle mahkemece yanlan tezkere miinderecatrnur yerine getirilmedigi cihetle vazifesinde ihmal ve terahi gosterdili agrklanmrg, TCK,nun 230 uncu maddesi uyannca liizumu muhakemesine karar verilmig; Tapu memurunun itirazr iizerine bu karar, Danrgtay 2 nci Dairesinin 9.9.1959 gtnli,i karariyle onanmrgtrr. Mufetti$likqe yaprlan soru$turma srasrnda Tapu memuru Z. verdigi ifadesinde: Hatice adrna kayth gayrimenkule rastlamadr$mr, tezkerede tapu tarih ve numaralan bildirilmemig, yalnrzca hudutlarr g0sterilmil oldu[undan sOzti geqen gayrimenkullerin kayrtlaru.r bulup, tedbiri iglemek imkdnr olmadrlrm, teid<ere iizerine bir muamele yapmadr$mr, r.nahkemeye de herhangi bir mal0mat vermedifini sOylemek suretiyle, bu husustaki ilrmalini kendisi de kabul etmig bulunmaktadr.

Yukarrda aglklanan soru$turmaya iligkin kd$rtlar, tapu kayrtlan ve dosya miinderecatiyle, tapu memurunun mahkemeden 15.12,1963 giinUnde gcinderilen tedbir yazst iizerine ikibuguk ay hig bir iglem yapmayarak tedbir kararrnr yerine getirmedili

Igtihatlar

253

ve bu ihmali sonucunda, s0zii gegen (40) ddn[mli.ik taqrnmaz mahn iigiinc[ bir kigiye satrgr ile tapudaki kayrtlarrn bu kigi adrna intikal ettirilmesi yiiziinden, davacrnm tapu iptali ve tescil davasmrn ret ile sonuglanmasrna ve boylec e zararaulramasrna yol agtr$r anlagrlmaktadn. Mahkemece, davacrnm, gergeklegen z rarr ile tapu memurunun kusurlu eylemi araslndaki (sebep ve sonug) balr gereli gibi aragtrnlmrt ve bundan sonra MK'nun 917 inci maddesi uyannca Hazinenin sorumlulufu cihetine gidilmigtir. BK'nun 53 iincii maddesine g0re, h6kim, kusur olup olmadr[rna karar vermek igtn ceza hukukunun mesuliyete dair hiihimleriyle bagh olmadrgr gibi, ceza mahkemesinden verilen beraat karariyle de mukayyet de[ildir. Direnme karan bu y0nden do$ru bulundu$undan, Hazine vekilinin bu noktaya iligkin temyiz itirazlannrn reddi gerekmektedir.

kisini kazandtpmdan, davact yararura bir kigisel hak do$mugtur. Tedbir karannrn gorevli tapu memuru taraftndan infaz edilmemesi ve tagnmaz mabn 27.2.1954 giiniinde

2) Tapuda kayrth bir ta$urmaz malur, noterlikge diizenlenen satl; vaadi sdzlegmesine dayanan davact Halime, bu tagmmaz malin kendisi adrna tescilini isteyebilme yer

MK'nun 917 nci maddesine dayanarak Hazineden istemesine giire, bu zarar, iigiincii gahrs A.' ya satrgr yapllan tagrnmaz mahn satry giiniindeki deferidir. Dava
konusu ta$rnmaz maln27.2.1954 gtiniindeki delerinin mahkemece re'sen aragtrrlarak, gergek zararrn tespit ettirilmesi ve sonucuna gdre lrtiktim verilmesi gerekmektedir. Bu bakrmdan davacmrn (5.000) lkaya razr oldu[u ve hiikmiin bu noktadan kesinlegtili ileri siirtilerek eski htiktimde direnilmig olmasr Yasaya ve usule aykrndtr. Sonug: 1) Hazine vekilinin temyiz itirazlannm reddine.

bagka bir kigiye satrlarak devredilmig olmasr yiizi.inden tescil iglemi yaprlmadrgr igin, bu kigisel hak sona ermigtir. Davacr, bu hakkrn diigmesi yiiziinden uSradr[r zararr,

I inci bendte

gristerilen nedenlerle

2)Davacr vekilinin temyiz itirazlanrun kabuliiyle direnme kararrnrn 2 nci bentte gOsterilen nedenle bozulmasna golunlukla karar verildi. (HGK 2.6.1971, 4487t350\.

Davah vekili 19.4.1965 gUnlii Lr,,n. tonu olan piyanonun satrldrsmr agrklamrgtrr. Gergekte, dosyada, 12.3.1962 giinlii bir adi satrg betgesi vardrr. Bu belgeye

"r"*rd;

gdre piyanonun, davaltntn, aynt giinde vekaletini iizerine alan davah vekili tarafindan satm ahndrpt belirtilmektedir. Oysaki, satrg giini.inde, hukuken tedbirin devam etmekte bulunmast gerekir. QUnkU tedbir giiniinden sonra, bu dava, siiresinde ve harg bakrmrndan iki bin lira deger gdsteril.erek agrlmrg bulunmaktadr. O halde, bu durumda, davacrnm da diigUncesi sorulup tutanaga yazdrktan sonra usuliln 186 rncr maddesi hiikmi.inun uygulanmastnur gerekip gerekmedili tartrgrlmadan karann verilmig olmasr bozmayr gerektirir.

Temyiz edilen gdsterilen nedenlerle bozulmasura 615016557 sayr ile 7.6.1966 giini.inde) karar verilip yerine geri gevrilmekle, yeniden yaprlan yargrlama sonunda; bazr sebep ve diiqUncelerle eski hiiktimde direnmeye karar verilmigtir.
Dava dilekgesinde: davacmm babasr N.in 195 I yrhnda oltimiinden sonra ele gegen rehin senedine gOre, davaltdan aldr$r ... lira borg kargrh$rnda bir piyanonun rehin

254

iqtihqtlar
scizi.i gegen

edildigi: bu paranrn davahya Odenecegi ileri si.iriilmtig,

altnarak davacrya teslim olunmasr istenmigtir.

piyanonun davalrdan

Mahkemece, dava konusu piyanonun davacrya iadesine, piyanonun davacrya tesliminden sonra, vezneye yatan paranln davallya ddenmesine dair verilen hiikUm, Yargrtay Ozel Dairesince: piyano bagkasrna satrlarak, davahnrn elinden grkmrg bulundu$una gOre, davada usuliin 186 rncr maddesi uyannca iglem yaprlmasrnrn gerekip gerekmeyece[i noktasrndan bozulmug oldu$undan, Hukuk Genel Kurulunda gdriigiilecek husus bu nokta 0zerinde toplanmrgtrr. 15.2.1967 giinli.i karar ile piyano iizerine ihtiyati tedbir konulmus ve 22.2.1967 giintinde dava agtlmrgtrr. Piyanonun davah tarafindan bagka bir kiqiye satrqr yaprlarak, devir ve temlik olunmasr ise 12.3.1967 giiniindedir. Bu durum kargrsrnda davacr, HUMK.nun 186 ncr maddesi uyannca:Dilerse, temlik eden taraf ile olan davasrndan vazgegerek, mUddeabihi temelliik eden kimseye kargr
dava eder.

2) Dilerse, davastnt miiddeabihi bagkasrna temlik eden taraf hakkrnda zarar ve ziyan davasrna gevirir.
Bu olayda husumet yontinden mahkemece re'sen ele almmasr ve gergek hasmrn belinilmesi gerekmektedir. Davacrnrn bu konudaki iste[i tespit edildikten sonra, ya yeni malike kargt aytn davasr vtirtitiilecek veyahut davah tazminata mahkum edilecektir. icra
memurunun, davantn si.iresi iginde agrldr$rndan habersiz olarak tedbir karantrr kaldrrmrg bulunmasr ve ilk bozma ilamrnda bu noktaya dokunulmamrg olmast, usuliin 186 ncr maddesinin uygulanmastnt Onlemez. Kaldr ki, davah vekili 4.4.1962 giinlii ikinci dilekgesinde: tedbirin kaldtrtlmastndan sonra piyanonun kendisine temlik edildif,ini ve bilahare elden grkanldr$rnt agrklamrg,12.5.l965 giinlU dilekqesinde de usulgn 186 ncr maddesi uyarrnca iglem yaprlmasmr istemigtir. Mahkemece, Ozel Dairenin yerinde oian bozma ilamma uyulmayarak eski hUkiimde direnilmesi, bu noktadan usule aykrndrr.

(HGK

2.6.197

l,

4-4431 17

\.
*Jt *

gelen her ttirlii tedbirlerin altnmastna, MK ile muayyen hallerde nafaka veya aynhk ve boganma davast tizerjne gerekli muvakkat tedbirlerin inihazrna taalluk edebilir. Olayda,

ihtiyati tedbir kararlnda (davacrlarln varhfrnr iddia ettikleri alacafrn temini iqin borglulartn bu nispetteki menkul ve gayrimenkul mallarl ile iigiincii gahrslardaki alacaklart iizerine ihtiyati tedbir vaz'tna karar verildi[i) yazrhdrr. (ihtiyati tedbir) deyimi kullanrlmlg olmasrna rafmen, nitelifi bakrmrndan HUMK'nun l0l inci maddesine uygun bir ihtiyati tedbir defil, iiK'nun 257 nci maddesine miimas ihtiyati haczi tazammun etmektedir. Zira, HUMK'nun 101 inci maddesinde aqrklandt$t gibi ihtiyati tedbir, menkul ve gayrimenkul mallarrn aynlnln mtinazaah olmasr halinde bunun haciz veya yedi adle tevdiine, mtnazaah geyin muhafazasr igin lazrm

muhtemel bir para alacaltnm ilerde istifasrnr teminat altrna almak igin bolqlunun bir ktstm alacak, hak ve mallannrn muhafaza altrna ahnmasr s6z konusu oldufundan, konulan tedbir, iiK'nun 25'7 nci ve miiteakip maddelerinde yazrh ihtiyati haciz niteligi
tagrmaktadrr.

(iiD

5.1 0.

1970, 8789/91

8l).

Iqtihatlar

255

HUMK m. 109 'daki qartlann yerine getirilmesi, ezctimle l0 giin iginde dava aqtlmasr, buna dair belgenin karan,tatbik eden memura ibraz edilmesi zorunludur. Aksi takdirde ihtiyati tedbir bir gflna merasime hacet kalmaksrzm kendililinden kalkar. (iiD 18.9.1970, 8540/8529).
Sanrgrn tecziyeedildisi r,"...J.r:2. maddesinin 2.frkrasrnda (eger vesika kanunen sahtelili ispat olunmadrkga muteber olan resmi evrak kabilinden ise) denilmektedir.

leri Kanununun 295. maddesinde (mahkeme il6mlarr ile katibi adlilerce resen tanzim
edilen senetler) olarak tarif edilmigtir. Mahkeme ildmlan yargrlama sonunda verilen ve ddvayr esasmdan halledip neticelendiren kararlardr. Tabiri di[erle davamn esasr hakkrnda verilen son karardrr. Bu hiikiimle diiva neticelenmig olur ve kesinlegmesi ile de muhtevasr dairesinde taraflarr
baglar.

Sahteligi ispat olunmadrkga muteber resml evrak ise, Hukuk Usulfi Muhakeme-

Sanrfrn Uzerinde sahtekdrhk yaph$l varaka ise, Danrgtayrn bagka bir ddva
dosyasiyle yiiriitmenin durdurulmasrna dair verdili bir ihtiyati tedbir karandrr.

ihtiyati tedbir karan (Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun l0l - I I 3) bir d6va strastnda ddvalmtn ddva mevzuunu iig[ncti bir gahsa temlik etmesi miimkun bulunduSundan, d6vayr kazanan ddvacurrn ddva konusu $eyi elde etmesi mi.imkiin olamtyacaltndan bunun elde edilmesi igin ddva srrasrnda ve hatta ddvadan 6nce emniyeti altrna almaya yarayan tedbirlere denir. Bundan maada ddvanrn devamr mtiddetince baa muvakkat tedbirler ahnmasr da zaruri olabilir. Mesela boganma ddvastnrn devamrnda taraflar nafaka ddemeye mahk0m edilebilirler.

Dayanmast mi.imktin olmayan geyin bozulmasl diigiincesiyle bu mahn satrlmasmda da karar istenir ve bir karar verilebilir.

H6kim ihtiyati tedbir karannl verirken taraflan davet edip dinliyecegi gibi taraf'-

lar gelmese bile acele olarak kararr verir. (H.U.M.K. rnadde 105) ihtiyati tedbirdeki ispat tam bir ispat de[ildir. Ancak hdkimin ddvacmm talebinin yerinde olduguna, tabiri
di[erle hakkrnrn mevcudiyetine kanaat getirmesi kdfidir. Hukuk UsulU Muhakemeleri Kanununun 111. maddesi gereSince ihtiyati tedbir kararlart muvakkat nitelikte olup gartlann deSigmesi halinde tebdil edilebilir. Bu itibarla da bu kararlar temyiz edilemezler. Ancak glyapta verilen ihtiyati tedbir kararr aleyhine itiraz yoluna gidilebilir.

ihtiyati tedbir kararr, muvakkat mahiyette olmasrna gore gryaben verilen ihtiyati tedbir kararrnaitiraz edilerek veya miiddetinde ddva agtlmayarak, kargr tarafin teminat gdstermesi gartlann deSiqmesi ve nihayet esas hiikiim verilmesi sebebiyle son bulur. Hukuk Usul0 Muhakemeleri Kanununun yukarrda izah edilen hiiki.lmleri 521 sayrh Danrgtay Kanununun 9412. maddesinde aynen kabul edilmigtir. Sdzii edilen madde frkrasmda, D6va Daireleri ile Ddva Daireleri Kurulu taraflanndan birinin istegi halinde teminat kargrhlrnda yiiriitmenin durdurulmasrna karar verebilirler.Bu izahata g0re nihai mahiyet arz etmeyen yani kesin bir karar nitelilinde

256

igtihatlar

olmayan yiiriitmenin durdurulmasrna iligkin karar iizerinde sanrpn igledi$i sahtekdrhk sugu 342'. maddenin 2. fikrasrnda yazrh kanunen sahtelifi ispat olunmadrkga muteber olan resmi ewak niteli[inde olmayrp 1. fikrada derpig edilen hilAfi ispat edilinceye

kadar muteber varaka iizerinde sahteMrhk sugu olarak kabul edilip I. fikraya giire cezalandlrllmasl gerekirken sOzii edilen 2. ftrayagOre tecziye edilmesi. Boznayt gerektirmig ve temyiz itirazlan ile samk vekillerinin miirafaah tetkikat srrasmdaki savunmalart bu itibarla varit bulunmug oldu[undan tebli[namedeki onama talebinin reddiyle hiikmiin bu sebeple bozulmasura ve depo parasmm geri verilmesine ve bozma uygulamaya taalltk etti$inden Ceza Mahkemeleri Usulii Kanununun 325. maddesi geregince hUkmii temyiz etmeyen sanrk A.B.ye tegmiline dair 26.2.1970 gnniinde oybirlif,iyle verilen karar Yargrtay C.Savcrlanndan i.V. hazr oldugu halde sanrk ile vekillerinin yokluklarrnda ustlen ve agrk olarak tefhim edildi.(7. cD.26.2.1n0,
7872t674.).

ihtiyati tedbirden dolan surette kargrtanacagr HUMK'nun ll0. maddesinde g0sterilmigtir. Bu maddede belirtildi$i veghile ihtiyati tedbir isteyen tarafin
ileride esas davayt kaybetmesi halinde bu tedbirden di[er taraf veya iigtincii kigi igin
do$an zarann Odenmesini temin ile ytikiimlil bulunmaktadr. Bu y0nden agrlacak tazminat davalannda tetkik edileiek husus tedbirin infazr dolayrsryla aleyhine tedbir almarun

,".*,;.;

zatara u$ramtg olmast gerekmektedir. Kanun yalnrz zarar ziyandan bahsetmektedir. Buna miitenazr olarak iiK'nun 259. maddesi de aym hiikmii ihtiva etmektedir. Burada da I10. maddede oldu[u gibi yalmz zarar ve ziyandan bahsedilmiqtir. ihtiyati tedbiri alanm kusurundan bahsedilmedi$ine g0re BK'nun 41. maddesinde yazrh oldu[u veghile falli zarar ve ziyandan mes'ul krlmak igin gart olan kusurlu bulunmasr hali bu davanln nnsuru olamaz. Bu itibarla bu hadisede davah zarar ziyanla kusursuz mesuliyet kaidelerine gdre sorumludur. Davalmtn durumu haksrz bir fiil igleyen durumunda oldu$undan hakkrnda uygulanmasr gerekli zamanasrml BK'nun 66. maddesi deBil, 60. maddesi olmak icapeder. Bu halde 1 senelik zamana$rmr mutazarrr olan tarafrn zarar ve failine Ittila tarihinden itibaren baplamasr gerekir. Bu da esas hakkrndaki hiikmiin kesinlegmesi tarihidir. O taxihe kadar esas hiikiim redde m0ncer davaya ait oldu[u cihetle bozulmast halinde tedbir alanur haksrzksr s6z konusu olamayaca$mdan davacmrn da zarar ziyam s6z konusu olmayacaktr. $u halde zarar hiikmiin kesinlegmesi tarihinde tekevwn etmigtir. Bu halde zamana$lmrna BK'nun 66. maddesinin uygulanmasr ve mebdeinin kamyonun teslim tarihinin kabulii usul ve kanuna aykrrrdu. Bu sebeplerle sozii gegen karann kesinlegme tarihi tahkik edilerek sonucuna gore bir karar verilmesi gerekirken aksine yazrh diigilncelerle davamn zamana$rml yontnden reddi usul ve kanuna aykrrdr.(TD 6.1.197 0, f 08/40). Dava: kamulaqtmlmakszr" ., yerin kesin hiikiimle beliren bedeli iizerinde davah idarenin koydulu ihtiyati tedbir yttziinden ugranrlan faiz yoksunlu Su zararrnrn Odetilmesine iligkindir. Davah idarenin, kadastro tesbitinde, dava konusu yerin davact adrna tesbit edildi$inden sdz ederek daha once kesin hiikiim ile davacr yaranna karar altma ahnan bir paranm geri almmasrna iligkin davanrn gorulmesi srasnda sozii

u";;;

Igtihatlar

257

edilen para iizerine ihtiyati tedbir kararr konulmug ise de, yargrlama sonunda bu dava reddedilrnig ve 15.2.1965 gtiniinde ihtiyati tedbirin kalkmasryla yer bedeli davacr tarafindan almmrgtr. Ancak, scizii gegen davanrn yasa yollanndan gegerek kesinlegtifi giin 24.5.1966 drr, Bu tarihte, idarenin istedi$i ihtiyati tedbirin hakszhfr kesinlikle belirmig bulunmaktadr. Davacr, bu tarihten bir yrl iginde, yani 13.9.1966 giintinde agtt[r dava ile ihtiyati tedbir yiiztinden upradrlr faiz yoksunlugunu istemig bulunmasrna gdre bir yrllrk zamana$rmr stiresinin gegtigi ileri siirUlemez.(4,IID.13.5.1969' 77614651).

Tedbir kararmdan sonra siiresino"-;;" dava reddedilirse tedbir kendili$inden kalkar. Ancak tedbirden dotan tazminat davasrnrn zamana$lml tedbirin bu kalkma gi.iniinden baglamaz. Qtinkii reddedilen davanrn bozulmasr miiLrnkiindUr. Bu sebeple zamanagrmr, esas davaya ait htikmiin kesinlegmesi gtiLniinden baglar. Qiinkti zarar bu htikmiin
kesinleqmesiyle gergeklegmiStir.(4. I ID. 13.2.1969196818378),

Mahkemece davacrnrn irt"gi tir..ilJiitiyati tedbir karan verilmigtir. Uyuqmazhfm esasrnl g0ziimlenecek gekilde ve davaclnrn dava sonunda elde etmesi gerefinin peginen hiikme ba$ayacak nitelikte tedbir kararr verilmeyeceli diigUniilerek bu konudaki davacr isteSinin reddi icap ettigi halde mahkemece bu esaslara aykrn qekilde tedbir karan verilmesi ve usuliin l0l. ve sonraki maddelerine aykrrdr. (4. HD. 2.1..t969,6263147).
esas davaya bakan mahkemelerce veriTedbir kararlannm kaldnlmasm. len kararlardaki yarglama giderinden sayrlan vekdlet iicretinin ve di[er giderlerin esas davanrn bitiminde tesis olunacak h0kiim ile taraflara tantnan hak ve menfaat orantnda hUk[m altma alnmasr HUMK.nun 416 ve sonraki maddeleri gere$idir. Ancak; takip konusu kararlarda dzel daire bozma ildmrnda agftlandrpr Uzere tedbirin kaldrtlmasma ... lira iicreti vekdletin kargr taraftan mUteselsilen ve miitesaviyen tahsili ile davacrya verrlmesine denilmigtir. B0yle olunca kararlardaki hiikiim fikrasmm yerine getirilmesi, takibin devamrna karar verilmesi gerekir. icra memuru ve icra tetkik mercii mahkemelerden verilen ildmlan ile miikelleftirler. ildmrn yanhg oldugundan s6z ederek infaandan kagmamazlar. O yolda iglem yaptlmamasl ve iizel daire bomra ildmrna uyulmayarak itirazm kaldnlmasr istelinin (refr itiraz talebinin) reddine kapsayan eski hiikUmde direnilmesi isabetsizdir. Alacakhlar vekilinin temyiz itiraanm kabuliyle, direnme kararr bozulmal rdr. (HG K 4.12.19 68,n 6/804).

il;"

Hukuk Mahkemesinin 28.6.1968

'n arpa mahsulunii davalt tarafa teslim min srfatiyle kendisine teslim olunan butday ve
etmekten santk Hasan'm yaptlan durugmast sonunda TCK'nun 27611, 5912 ve 647 saytll Kanunun 4. maddeleri geretince ...mahkumiyetine karar verilmigtir'

***

rrOi tedbir karanna istinaden yedie-

ve miiteakip maddeleri uyarmca verilen tedbir karannln aynl Kanunun 109. maddesi gerepince l0 giin zarfinda esas hakkrnda dava ikame edil' medili suretre ihtiyati tedbirin bir gtina merasime hacet kalmaksztn kendili[inden

HUMK'nun

l0l

258

igtihatlar

kalkaca[r ve bu itibarla sant$tn cezai sorumlulu$unun hukuki mesnedinin kahnayaca$r cihetle bu husus araqilrtltp mtinakaga edilmeden yazrh gekilde hiikum tesisi bozmayr
gerektirmi gtir. (4. CD.
3 1.5.

1968, 1925/347 9),

Men'i miidahale ddvasr gtiruru*.,itlllp urrrin. verilen tedbir kararrnda da bu karara vdki itiraan reddine nriitedair kararda tespit olunan yargr giderlerinin ve bu meyanda vekdlet iicretinin dkrbeti astl ddvanrn neticesinde belli olaca$rndan mezkfir kararlar daha evvel ve miistakilen takip konusu yaprlamaz. Bu esas gdzciniinde tutulmadan takibin devamtnt sa$lar gekilde karar verilmesi usule aykrn, temyiz itirazr yerindedir.(iiD 23.5. I 968, 5596/ 547 4 \.
t<t<*

Men' i miidahale ddvasr g6riiliirken talep iizerine verilen tedbir kararrnda da bu karara vdki itirazrn reddine mUtedair kararda tespit olunan yargr giderlerinin ve bu meyanda vekdlet iicretinin dkrbeti astl dAvanrn neticesinde belli olaca$rndan mezkiir karara kadar daha evvel ve mtistakilen takip konusu yapiamaz. Bu esas gcizrinUnde tutulmadan takibin devamtnt sa$lar gekilde karar verilmesi usule aykn, temyiz itirazlart yerindedir. (iiD 23.s. I 96 8, ssg9/ 547 41.
Kamu idare ve kurumlarrnrn yetnrlJrlun,unnru, yasa, tiiziik ve y6netmerikleri-

mez.

nin verdi$i yetkiye dayantlarak altnan kararlann yonetimi idari yargr yerine ait bulundutundan adalet mahkemelerince, bu kararlann yerine getirilmesini durdurur nitelikte ihtiyati tedbir kararr verilmesi dogru olmayacagr gibi, uyugmazhsrn esasrnr g<iziimler gekilde ihtiyati tedbir karan verilmesi Usuliin 101 ve sonraki maddelerine uygun dUg-

(4. HD. 18.1.1968, 11400/688).

Davact mahkemeden 15.8.1963

,-tnrl.rUtpla

yiz incelemesi yaprlmasr miimkiin

mtitaala etmigtir. Tedbir kararlart nihai nitelikte olmadllrndan bunlar iizerinde temdefildir. (TD 7,12.1967, 3g44l4s2g\.

den baztlarrnl yapmasl, baztlanndan men olmasr gibi tedbir kararr verilmesini istemig ve bturu dilekgesinde agrkga yazrnl$tr. Mahkeme de ihtilafi ihtiyati tedbir hudutlal iginde

taahhiit altrna

girdili iqlemler-

Tedbir kararlanndan dogun ,uru.lJ dilmelidir.

Llru.ru,

sorumluluk esaslarmca miitalaa e-

Maliki ile iigtincti gahts arasmdaki uyugmazh$a konu olan bir ta$rnmaz maln sattn altnmast kusurlu bir dawanrg olmadrgr gibi Onceki malike yoneltilen dava ile birlikte tizerindeki yapmln yaptlmast tedbir yoluyla durdurulmug, yer biterek ruhsatiye alnmasr da bu veya zararrn meydana getirilmesine yol agmasrnr sa$layan bir davranrg geklinde diiqiiniilemez.(4. HD. 18.9.1967, SZl3t6620).

rrrrrrrrrrrlrtrrrrrrrtrrrrrrtrtrrrr!!rtrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

iqtihatlar

259

Otonun ,vediemine teslimini davacr isternig olsa dahi, davaltntn otoya haksrz el atml$ olmasl dolayrsryla dava sonunda hakh grkan davact, otonun yedieminde kaldt$t siireye iligkin zararrnt da davaltdan isteyebilir.(4. ILD.6.7.1967,205015877).
10.3.1966 tarihli, 89 sayrtr kararr, Ankara Asriye Birinci ricarer tJ;;-r*in [{UMK'nun 101 ve miiteakip maddeleri uyannca ve dava sorluna kadar eqyalartn muhafazasr maksadrna matuf ihtiyati tedbire taalluk etmektedir. B0yle bir ihtiyati tedbir kararr ile nruhafazaaltna ahnan mallarla ilgili istihkak davalartntn 96 ve 97 nci maddeler

uyalnca tetkik merciinde depil, genel hiiktimlere gOre mahkemede bakrhp intaq edilmesi lazrmdrr.

(iiD

4.5.1967,

40531 4314).

,", ;il geregince yapryr yaptrrmala baqladrgr yaprnrn mutt'ak b6liirniine iligkin duvarrn yaptlmastnt karan alarak srrada ddva|, tedbir pldnt uyartnca tamamlanmastua imkdn yaprnrn tamamtntn ile durdurmugtur. Bu durumu yapllmasrna devam edilece$i b0liimlerin drgrndaki duvan kalmamrgtrr. Bilirkigi, mutfak ileride tamamen yabdliimtin olan konusu uyuqmazhk diigtincesinde bulunmug ise de, verildi$i takdirde karar sdkillmesine mahkemece prlamayaca$r neticesine vanlarak durdurulmabcil[miini.in iSinin gergektir. Yapr bir yaprnln gaye ve pldna aykrrr diigecefi da sallayacatt fayda bir ddvacrya ile sonunda sr diler btiltimlerin de tamamlanmasr ilerive do$an yaprlmasrndan geg yaplnm tamamlnln dUgUntilemez. Bu durumda ddvact de gecikme siiresince kiralanandan sallayacaSr faydayr zarar olarak istemepe hakkt vardn.(4. HD. 12.11.1966, 8455197 89).'
Ddvacr. belediyece onanan

Davalnrn elindeki geltik mahsu,U O^.,* Belediyece ihtiyati tedbir koydurulmu$ ve geltikler Belediyeye teslim edilmigtir, Davacrlar mahkemeye bagvurarak sOzti gegen geltiklerin kendilerine ait oldu!,undan bahisle, ihtiyati tedbirin kaldrrrlmasr igin

itiiazda bulunmuglarsa da, isteklerinin reddedilmesi iizerine aqtrklan bu davada: (Qeltikler iizerndeki istitrkak iddialannrn subutuna, Belediye lehine konulmug olan ihtiyati tedbirin kaldrnlmasma, o suretle vaki muarazantn Onlenmesine karar verilntesini istemiglerdir). B6ylece ortada hacizli mal hakkrnda

iiK uyannca agtlmtq bir istihkak davast bulurunamaktadr. itrtiyati tedbir koydurmak suretiyle vaki miidahale Ye
29.6.L966,6251208).

muarazanln dnlenmesi ve menkul mal iizerindeki miilkiyet hakktntn tantnmast yolundaki davanrn incelenmesi Asliye Hukuk Mahkemesine aittir' (HGK
t<*t( Dosyaya g6re sanrklarm, gikayetgi Htiseyin'in belli yer ve slntrdaki ta$lnmaz mallarrna el attrklan 6ne siiriilerek kendilerine kargr agrlan el atmantn tinlenmesi davasrnrn devamr srrasrnda Asliye Hukuk Mahkemesince verilen ihtiyati tedbir karan iizerigone elleri gektirilen bu tagrnmaz mallara yeniden el atttklart iddia olunmug ve sabit

riilmiigtiir.

260

Igtihatlar

273\.

Sanklara uygulanan TCK'nun 6123 sayrh yasa ile de[igik 309 uncu maddesinin birinci fikrasrnda: "Htikmen yedi nezolunup da miistahaklarrna teslim krlnan gayrimenkul mallarr tekar zapt ve iggal eden kimse iki aydan bir yrla kadar hapsolunur,, denil_ mektedir' Maddenin yaztltqtndan agrkga anlagrhyor ki, sanrklann elleri gektirilen ta$lnmaz mallartn hak sahipleri belli olmah ve mallar bunlara teslim edilip el atanlann elleri gektirilmeli ve bundan.sonra yeniden oraya el atmahdrrlar ki, bu madieye g6re cezalandrrrlabilsinler. Halbuki inceleme konusu olayda gikdyetgi Hriseyin taglnmaz mallarrn kendisinin miilku oldulunu tine siirtip buna .i utun sanrklara targr hutut mahkemesine el atmanln Onrenmesi davasr agmrg ve bu dava dolaysryre uyrr.u bi. de ihtiyati tedbir kararr istemig, Asliye Hukuk Mahkemesinin verdigi io.l.igez giinlii tedbir karanyle santklarln elleri dava sonuna kadar buradan gektirilmigtir. Bu teibir kararr 309/1 inci maddedeki anlamda bir hiikiim olmadrfrna gcire sanrklann ve hiikmii temyiz eden sanrk siileyman'rn bu madde ile cezalandmlmasr yolsuzdur. (cGK 2g.6.rg6s, 4r2gs-

xrk

tazminat odenmesini gerektiren isteklerdendir. Bu ydn usulun I10. maddesinin yazrhg tarzrndan agrkga anlagtlmaktadr. Aksi halde herkes mefruz bir hakkrnr ileri stirerek 3 iincu kigiye kargr bu yolla igledi$i zarardan kusursuzluk veya iyiniyet esaslalna srlrnarak tazminathiikiimliiliiiiinden kurrulab ilir. (4. HD. tt.2.tg 64: S2S2n 8q.

Tedbir sonunda mah elinden alman kimse bu yiizden ugrayacagl zara'n gide_ rilmesine iligkin istekler nitelikge kusura ihtiyag gostermeksizin

mahkemenin memuru durumunda ordusundan, ... lira yediemin iicretinin yatrnrmasr hakkrnda memurlukga yaprlan tebligin diizeltilmesi talebinin vazife noktasrndan reddine, dosyanrn vazifeli tedbir kararr veren ticaret mahkemesine tevdiine dair merci kararr usul ve kanuna uygundur. (iiD 26.12.1963, 13g64/il3g4).

icra memurunun. kanuna muameresine kargr qikayet ed'mekte ise de' yediadle tevdie dair muamelenin ve mahkeme karannrn infazrnda icra memuru,

"{*"r

;;an

birine depil de icra dairesine brakrlmrg olsa dahi uygulamaya miiteallik itiraz ve gikayetlerin itirazd,a otdusu gibi kararr veren mahk"*u." incetenip gdziitmesi laztmdrr'Bu esaslar g0z oniinde tutulmakszm, icra igleri tetkik merciina. t.ttit edilip karara baglanmasr usule aykndrr. (iiD 4.10.1963, 10r46n0330).
Dava ihtiyati tedtir lurou.trup ormasr sebebine dayanan bir tazminat davastdr. Mahkeme tedbirin konuldulu tarihten miidahalenin dnlenmesi kararnrn kesinlegmesine kadar gergeklegen mttspeive menfi zararlar toplammr hiikiim altrna almrgtr. Buna kargrhk davah taraf, HUMK,nun lr2 nci hukmtintin goz cinunde ru_ tulmamtg bulundulunu ileri siirmiigtiir. Gergekten bu gibi sebeplerde afaki sorumluluk

esas dava dosyaslnm eklerindendir. Kararm icrasr mahkeme bagkatibi ve katiplerinden

Usuliin 107,108 ve il3 *"0d",.r;;Jberirtildi!i gibi ihtiyati tedbir kara'na itiraz; karan Yeren mahkemece incelenir. ihtiyati teaui, ittinaana muteallik evrak

yoru.il:.t"r;

igtihatlar

261

tarafin temyizitirazlanbu bakrmdan yerindedir. (4. HD. l4.s.lg63,l0gs7ts7g2).

icra ktlrnmry olan tedbirin kendiliSinden kalkacagr hiikmii yanhdv. Miidahalenin 6nlenmesi davasr 2.3.1960'da hiikme ba[lanmrg ve bu karar davah tarafa 15.7.1960 giinti tebli! olunmugtur. o halde ihtiyati tedbir karannm murtefr oldugu tarihten muclahalenin rjnlenmesi kararlntn kesinlegtili gi.ine kadar gergeklegen miispet ve menfi zararlar toplamtntn da hiiktim altlna alurmrg olmasr, yukarda anrlan maddeye aykurdrr ve davil

gartt gergeklegmig demektir. Ancak HUMK'nun nci maddesinde : Esas hakkmda mahkeme tarafindan verilen kararm teftrim veya tebli$ olunmasrnr muteakip ihtiyaten

ll2

mahkemenin murakebesine tabi bulunan ihtiyati tedbir kararlarrnrn infazrndaki yol-suzfula iliqkin itirazlann yeniden mahkemece tetkiki gerekir. (TD. 4.3.1963,1303fi2g7).

ortakhk mevzuu eczahanenin ,;; ortakh[rn feshi davasr srasrnda tedbir yoliyle karar verilmi$ ve satll memuru da mahkemece tayin edilmig olmasrna g6re,

Dava, davactya ait mallaru Ouuu,, ,*urrndan haksrz yere ihtiyati tedbir koydurulmug olmasmdan do[an zararlann tazmini davasrdr. HUMK'nun ll0. maddesi gere$ince mahkemeden ihtiyatl tedbir kararr almrg bulunan bir kimse bu karar yiiztinden diper tarafrn ve iigiincii kigilerin ugradrklarr zararlan kararrn haksz olmasr halinde tazmine borgludur. Kanun burada, kusuru tazminatrn gartlan arasmda sayml$ defildir. o halde bu tazminat alacalr kusursuz mesuliyet esaslna dayanmaktadr. Nitekim iiK'nun 259. maddesinde ihtiyatl tedbirin tizel bir gekli olan ihtiyati haciz sebebiyle dahi kusursuz mesuliyet esast kabul edilmigtir. Mahkemenin ihtiyati tedbirin hakh olup olmadrgrnr yani ihtiyati tedbir ile korunmak istenen hakkrn gergekten mevcut olup olmadrlrni ve uygun sebep ve netice ba[t esastna gOre ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmig buIunmast sonunda tazmini istenilen zararlutn do$mug bulunup bulunmadrgrnr inceieyerek ve Usul Kanununun 110. maddesi hiikmiinU de g0zOniinde utarak varaca$r netice
geregince hiikiim kurmas r gerekir. (HGK 4.5. 1960, 4l2g -Zl4').

olan ihtiyati hacizde de iiK'nun 259 uncu maddesinin kabul ettigi esas budur ve davacrrun temyiz itirazlan bu bakrmdan yerindedir. Ancak davalmn elindeki tapu kaydr ve krokilerine dayanarak tedbir istelinde bulundupu ve bu vesikalara gore, davacrr n yuprsmrn kendi arsasma gegti[i ve bundan sonra davacrnrn dava agarak tapu ka1,rt .re koti-

nin suiniyetli hareketi veya herhangi bir kusuru gart defildir. Sadece tedbirin haksrz olmasr hukuki mesuliyetin meydana gelmesi igin kf,fidir. usuliin ll0 uncu maddesinin yaztlrymdan anlagrlan durum budur. Nitekim ihtiyati tedbirin ozel bir gekli

ciktirilmesi yiiziinden ugradrlr zararn tazminini istemektedir. Mahkemece davalmm tedbir isteSinde kotii niyete dayanan bir hareketi tespit edilemediginden dolayr davanrn reddine karar verilmi$tir. ihtiyati tedbirden dofan zarartn tazmini igin tedbir isteye-

Davacr yaptrrmakta oldugu ,"r*r,;:;"ahnm arsasma tecavtiz etrigini ve aypca aldt$r ihtiyati tedbir kararr yiiziinden yapr iglerinin geciktirildi[ini ileri siirerek ... lira zarar ile binanrn gelirinden mahrum kaldr$r ... liranrn davahdan tazminini istemi$tir. Davact, davahntn almrg oldulu haksrz ihtiyatl tedbir karan sonunda yapr iglerinin ge-

sini diizelttirdipi ve bu yeni durum sonunda yapmm srnrlar iginde kaldrEr dosyadaki

262

lqtihatlar

yaziardan anlagrldrgrndan hadisenin bu dzelligi gcizcinUnde tutularak BK'nun 43 iincii maddesi uyarrnca bir indirme yapllmasr miimkiindiir. Zira mahkemece buradaki gibi kusursuz tazminat hallerinde tazminatrn miktarr tayin edilirken BK'nun 43 iincij maddesindeki kusurun alrrhgr unsuru tatbik yeri bulamazsa da bu maddedeki tazminatrn hal ve qartlara gdre takdiri gerektifi esaslnln tatbiki mtimktjndiir. Nitekim isvigre Federal Mahkemesinde kusursuz mesuliyetin onemli hallerinden birisi olan BK'nun 55 inci maddesi geregince hUkrnedilecek tazminattn takdirinde BK'nun 43 iincti maddesi uyannca kusur ile ilgili bulunmayan hal ve gartlartn gbzdntinde tutulabilece$i kabul
ed

ilrni qtir. (4. HD. 29.12.19 59, 2766/9688).

D6vacrnrn mallanna Usultin ifrtiyal *OOn. iligkin 101 veya 103 UncU maddeleri geregince verilmig bir karar sonunda el atrlmrg bulunmasr halinde ihtiyati tedbirin hususi memur yerine Usuliin 106 'ncr maddesi htikmiince icra memuru taraftndan yerine getirilmig olmasr halinde dahi bu d6vaya bakmaya mahkemenin vazifeli bulunaca$tna ve ancak icra ve iflas Kanununun 257 nci maddesi hi.ikmtince verilmig bir ihtiyati haciz kararrnrn sciz konusu oldugu hallerde bu ddva hacizli mala istihkak ddvasr mahiyetini alaca[mdan bu ddvada icra ve ifl6s Kanununun 97 nci maddesi hiikmiince icra hAkimli[inin vazifeli bulunaca$ma g6re mahkemece karann mahiyeti aragtnlmak Uzere karara esas te$kil eden dosya getirtilip incelenmek ve az 0nce bildirilen kanun hiikiimleri gdzoniinde tutularak bir karar vermek gerektir.(4. }JD.22.5.1958, 5531/3386).

Ihtiyati tedbir ahnmrg

olmasndan::t;,

meydana gelen zararlann tazmini igin

ihtiyati tedbirin

sadece haksrz olmasr kafidir. Tedbir alanrn kOtii niyeti kanuni gartlardan degildir. Yani buradaki mes'uliyet tehlike esasrna dayanan bir mes'uliyettir. Yoksa

kusur esasma dayanan bir mes'uliyet de$ildir. Nitekim Hukuk Muhakemeleri Usul0 Kanunu hiikmiince tedbir verilirken teminat ahnmasr da mes'uliyetin mahiyetin gdsterdi[i gibi tedbirin ozel bir gekli olan ihtiyati haciz dolayrsryla icra iflas Kanununun 259 uncu maddesinde kabul edilen htikilm dahi bu dUq[ncenin do[ruluSunu ayrtca gtister mektedir. Mahkemece bu hukuki esaslar g0z0nUnde tutulmakszrn davanln redddedilmig bulunmasr kanuna aykrndrr.(4. HD. 11.3.1958, 39631t302\.
Hukuk Mahkemesince inihaz .aimil llan ifrtiyatl tedbir karannm infazt neticeyediadle tevdi edilmig bulunan mahsuliin aynen teslim edilmemesinden dolayr sinde yediadlin mezkur mahsulii mislen veya bedelen tazmin ile miikellef olup olmadt[t hususundaki ihtilafin ait olduSu mahkemece halli lazrm geldigi ve ilK'nun yalmz icraca haczolunan malllara ait bulunan 358 inci maddenin bu gibi hallerde tatbiki miimktin ve baiz bulunmadrlr cihetle, taraflar arasmdaki uyuqmazltsrn tetkik ve intacr mahdut selahiyetli icra Tetkik Merciinin vazifesi drgrndadrr. (iiD 2.3.1956, 1082/1181). Davahnrn tedbiri ihtiyati karannr ,r,**ld. haksrz oldulu taraflar arastnda cereyan eden dava neticesinde ittihaz edilen hiikmiln kesinlegmesiyle taayyi.in edecelinden

IEtihatlar

263

tazminat da''ast miiruruzamaurnur da bu hUkm0n kesinlegtigi tarihten itibaren hesaplanmasr ldzrm gelir. (HGK 11.1.1956, 4-6/3).
Davacr vekili, "davah Hasan'rn, *r**,t, aleyhine agtr$r men'i miidahale davasrnda tedbir karart alarak mi.ivekkilinin ingaatrnr durdurmug ve bildhare bu davayr kaybetmig oldugundan bahisle rni.ivekkilinin tedbir dolayrsryla ugramrg oldugu ...lira zararrn davahya tazmin ettirilmesine karar verilmesini istemigtir.

HUkiim: Esas hUkiim verildigi tarihten itibaren bir sene geQtikten sonra igbu davanrn ikame edilmig oldu$u anlagrlmrg olmakla zamana$lmlna binaen davanrn reddine karar verildigine dairdir. Davanln mevzuu: Davahnrn talebiyle verilmig olan ihtiyati tedbir sebebiyle u$rantfan zarann tazmini talebinden ibaret bulunmaslna ve davacrnrn bu husustaki dava hakkr, davahnrn ihtiyati tedbirin mevzuunu tegkil eden hadise igin davacr aleyhine aEmtg oldu$u davantn reddine dair olan hiikmiin kesinleqti$i tarihte do$rnug olmasrna

nazaran, zamanagrml def

inin mezk0r tarihi esas ittihaz ederek hallolunmasr

icabederken, bu hususta ihtiyati tedbirin miirtefr oldutu tarihin mebde addedilmesi yolsuz bulundu$undan temyiz olunan hUkmtin bu sebepten bozulmasrna. (4. HD.
27

.4.1955,948^982).

Ihtiyati tedbir karan 0zerine ,.0', ;;" tevdi edilen otomobilin kendisine aidiyetinden bahisle vaki miidahalenin 0nlenmesi geklindeki istihkak davasr,icra tetkik merciinin gdrevi drqrnda ve mahkemenin vazifesi dahilindedir.(4. HD. 26.1.1952, s69l4r0).

icra tetkik mercii karan, aru.uu,Lllururrnoun

inci Ticaret Mahkemesinden

istihsal olunan ve borglularrn mtisteciri bulunduklarr K Otelinin yediadle tevdiine mi.itedair bulunan ihtiyati tedbir kararr iizerine agrlan fuzuli iggal ve men'i mtidahale davasr hakkrnda ikinci Ticaret Mahkemesinde verilen gcirevsizlik karan esasa taalluk etmedi[inden HUMK'nun ll2 nci maddesi gerepince tedbir kendiliginden kalkmrg sayrlamayacaltna ve mezkur kanunun 193 iincii maddesi geregince vazifesizlik kararrnrn kesinleqmesinden sonra on giin iginde selahiyetli mahkemede tebligat icra ettirmek icabetmig bu miiddet geginceye kadar davarun vazifesizlik kararr verenmahkemede derdest olmasr laztm gelmesine ve derdest oldukga mevcut tedbir kararrnrn kaldnlmasrna mahal olmadr$rna dair icra memurlugunca mtittehazkararda kanuna aykrn bir cihet gOrulmemesine binaen borglulann vaki gikayetlerinin reddine karar verildili beyanrndan ibarettir.

iiD karan: Nizah otelin yediadle tevdiine miitedair verilen ihtiyati tedbir karan iizerine agllan dava hakkrnda mahkemece verilen giirevsizlik karan esasa taalluk etmediginden HUMK'nun 112 nci maddesine g0re tedbir kendiliginderr kalkmrg sayrlamayacaSr cihetle yerinde g0riilmeyen itirazlann reddiyle usul ve kanuna uygun olan merci kararrnrn onanmasrna karar verildi.(iin Zt.S.t gSl, 259812795).

igtihatlar
Gryaben verilmig olan ihtiyati tedbir karama kargr yaprlan itiraz tlzerine mahkemece ihtiyati tedbir karannm tadiline mUtedair olarak ittihaz olunana kararlann, do$udan dopruya temyiz kabiliyeti bulunmayp, ancak esasla birlikte temyizi kabildir. (TD

19.8.1950, 3847A506).

yaprlan ihale iizerine mtigteki Hadisede kanun hiikumt"rio, oye; uhdesine tescil edilmig olan gayrimenkuliln elden grkanhnamasr maksadryla HUMK htikttmlerine kryasen mercice ihtiyati tedbir karan ittihaz edilmesinde kanuni isabet bulunmugtur. (iio zo.s.t 947, 1948t1907).

lfrur*