1

O Yaz
2013 Yazna Kurmaca Bir Katk
Yayna hazrlayan: Aylin Skmen
Kapak grseli: Jean-Michel Bihorel
Kitap tasarm: Su Babuu
Tr: Derleme
Ekim 2013 altKitap
Yaptn tm yayn haklar sakldr. Tantm iin yaplacak ksa alntlar
dnda yayncnn izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz.
www.altkitap.net
altkitap@altkitap.net

2
O Yaz
2013 Yazna Kurmaca Bir Katk
alt Kitap
3
Gezi Parknda balayan ve tm Trkiyeye yaylan direnite
yaamn yitirenleri, ruhen ve bedenen yaralananlar hi unutmamak iin.
4
O Yazn ilk gnlerinde Gezi Parknda balayan ve ardndan tm Trkiyeye yaylan
zgrlk mcadelesi, belki de Cumhuriyet tarihinin en geni kapsaml sivil itaatsizlik
eylemlerinden biri. Toplumun, kategorilere ayrlmay reddederek, kendi rengiyle ve duruuyla,
zgr olmak istediini haykrd anlaml, insan ve duygusal bir hareket. Bu eylemin enerjisi,
ruhu, duygusu birok insana farkl anlamlarda ulat, onlar drterek uyandrd.
Biraz uyku sersemi, biraz huysuz, biraz hakszla uramln acsyla insanlar sokaklara
dkld. O gnlerde bir eyler oldu. Dipte, ok altta bir eyler tetiklendi. Korku duvar ald ve
cesaret yreklere dt bir kere.
Hakknda ok yazlp izilen bu sre henz sonlanmad. Dnceler ve analizler zamanla,
demlendike olgunlayor. Zaman geiyor, cevaplanmayan sorular oalyor. Olaylar tarihe not
dlyor fakat hesaplama gereklemiyor. Duygular ise uucu ve deiken; zaman onlarn
aleyhine ileyebiliyor.
Bizler, altKitap olarak mekannn ok tesine geen Gezi ruhunu, ann da tesine tamak
iin edebiyat, fotoraf ve gncel sanat gibi farkl ifade yollarn barndran bir derleme yapmay
istedik. Gezi direniinin toplumsal olduu kadar bireysel, tarihi olduu kadar ana dair olduunu
da fark etmek; byk resim kadar kk resmi de grmek zere yola ktk. Geziye dair, Gezide
geen, Geziyi yanstan, ksacas bir ekilde Geziye deen ve Gezi ruhunu tayan eserlerin bir
araya getirildii bu kitapla, geirdiimiz O Yaza bir not dmeyi diliyoruz.
Geziye ve derlememize katkda bulunan herkese teekkr ederiz.
altKitap
nsz
5
6
#Kaplumbaa Ayaklanmas - mit Aykut Akta - 7
Gkten Kapsl Dt - Gke Avenolu - 11
Bizim Gibi Baka nsanlar - Deniz Aydn - 15
Belki urada Aalarn Altnda Kk Bir Demokrasi Vardr - Hekim Ali Babacan - 21
Gezi Gnlkleri - Su Babuu / Hande Orta- 27
Yepyeni Tarihi Yaplar - Hakan Bakc - 37
Ddkl Tencere - Fsun etinel - 41
Bizim Anlatmamzda Fayda Var - Balca Ergener - 45
Aa - Belma Frat - 51
Sopa - Erdal Gntrkn - 55
Diline Yabanc Olduu Bir lkeden Dilini Bildii Bir Kym zlemek - Pnar lkiz - 59
Dnyann En Gzel ehri - Jale Nihal ncedere - 63
La Lutte Continue - Glsn Karamustafa - 67
Turuncu iekli - Hande Orta - 69
ehirde Karnaval Var - zge Sarolu - 75
Benim Polisim - Aylin Skmen - 79
Ans Biz Olalm - Sinan Sln - 83
Baz eyler - Engin Trkgeldi - 85
Bir De Uyanmak - Mustafa Ziyalan - 91
indekiler
7
Mersinde dodu. Otuz yldr zmirde yayor. Dokuz Eyll niversitesi
ve Anadolu niversitesinde srasyla Kooperatif letmecilii, letme ve
Sosyoloji Blmlerinde okudu. 2009 mit Kaftancolu yk dllerinde
Mansiyon, 2009 Eskiehir Sanat Dernei yk Yarmasnda Mansiyon, zmir
Doa ve Kltr Derneinin yk Yarmasnda vg, 2009 Xasiork yk
Yarmasnda 3.lk dl, Xasiork 2012 yk Yarmasnda Tevik dl
ve 2012 Mahmut Tunaboylu 6. yk Yarmasnda Mansiyon dlleri ald.
ykleri AltZine aylk internet neriyat, Kitap-lk, Lacivert, Varlk, Patika, Berfn
Bahar, Kalem Edebiyat, Kum Edebiyat, Hece yk, Akky, Arkada ve Kulis
edebiyat dergilerinde yaymland.
mit Aykut Akta
8
O malum hikyede karncann tarafn tutanlar, Andolsun ki bizden deildirler.
Davulcu

Nereden balayacam kestirmek g aslnda; sanrm her ey atalarmzn sabahn
alt buuunda alan telefonlarla birlikte scack yataklarndan panik havasnda ve azlarnda
dnden kalma pas tadyla frlamalaryla balad. Yzyllardr, sevmedikleri ilerinde kaynaklarn
kstl olduu ve srdrlebilir kalknma mavallarna uygun olarak haftada yetmi sekiz saat
alyorlard. Akam eve geldiklerinde peksimet gibi bir beyinle grevlerini yerine getirmenin
mutlu huzuru ierisinde uykunun sonsuz kumsallarna snma zamann bekliyorlard. A, uslu
duranlara akam gel git enerjisiyle stlan evlerinde, holovizyon karsnda elde kumanda ve
nlerden rahat bir koltuk garantisi veriyordu. Servetleri durmakszn byyenlerle bir sonraki
gn kahvaltda ne yiyeceini dnp duranlar arasndaki muhteem uyum yzyllarca
bu ekilde srp gitti. Ta ki bilgemiz Davulcu, Aa kar Kaplumbaalar rgtleyip Cesur
Yeni Bir Dnya, 1984, Dava, Equilibrium, V for Vendetta, Fahrenheit 451, Biz, Aylakla vg,
Tembellik Hakk, Tembel Ayaklanmas, almak Yorar, Oblomov adl eserleri harmanlayan bir
manifestoyu gizli gizli ortaya karp, isyanmz alyuvarlarn mor dman hcrelerine direnii
gibi balatana kadar. Kitleleri bilgisiz klan, skc ve monoton ilerden kurtarp zgr klmakt
amac. Aa kar koymaya alan her rgt onlara gre baarszla yazglyd. Kalabalk
olmadmz iin ilk bata bizi de byk bir tehlike olarak grmyorlard; ama yanldklarn ksa
srede anladlar. A, temel ncelii kazan ve verimlilik temas zerine oturtan, lgatinden
acele, kayp zaman, mesai, krllk szcklerini drmeyen pek ok irketin bir araya getirdii
dev bir holdingden baka bir ey deildi. Yeri gelmiken syleyeyim; bugne kadar hi kimse
gerek A yneticilerini grm deildi.
Kendilerine paralel izgide olmayan yaznsal metinler, flmler, resimler, heykeller,
karikatrler ve dier sanat eserleri Fahrenheit 451de olduu gibi yaklmadlar ama daha kt
bir yazgy paylatlar: Okunmuyorlard, izlenmiyorlard, anmsanmyorlard ve unutulanlarn,
zihinlerden silinenlerin puslu atlasnda yerlerini alyorlard.
Adaki bilim insanlar uzun uralar sonucunda uykuya gereksinim duymadan yaamann
mmkn olduunu bulmay baardlar. Bu bizim hibir zaman isteyebileceimiz bir ey deildi;
nk bylelikle uykuya gereksinim duymayacamz gecelerde de altrabileceklerdi bizi.
Dahas, uyank olduumuzu sandmz gndzlerimizi bile ellerinden tam kurtaramamken
#Kaplumbaa Ayaklanmas
9
bir de geceleri pazarla tabi tutmak, alnmayn ama saflktan baka nasl adlandrlabilirdi ki?
Byme hormonu uyurken retildii iin ocuklar akamlar uyutmaya devam
ediyorlard. Oysa yeni gelitirdikleri serumla buna da son vermeyi planlyorlar. ocuklar
zerindeki ilk denemeyi bu hafta gerekletirecekler. Bunlar tek tek size de yaplacak. nann.
Beni anlamyorsunuz biliyorum, iyi de o zaman neden srarla anlamaz ama durumu kurtarr
gibi bakyorsunuz ki?
Kaplumbaalar ayrt etmenin yegne yolu srtlarndaki kaplumbaa dvmesi. Geri
aramzdan bir iki igzarn koala ve austos bcei dvmesi yaptrm olduunu da unutmamak
gerek. Hatta rivayete gre yzyllar nce Penguenler diye baka bir grup da belirli blgelerdeki
aalarn kesilip yerine atafatl tketici tapnaklar ina edilmesini durdurmak iin bizler gibi
isyana kalkm.
Aslnda btn bu ileri bamza saran Uyumak zaman kaybdr diyen ku yutmu kedi
bakl Thomas Edisondan bakas deil hani. Vardiya sistemi de bu adam yznden bamza
peyda olmutur. stne stlk, uykuya kar ampul icat eden de bu zat- muhteremdir.
Onun torunlar da imdilerde kaplumbaalardan rettikleri bir tr serum ile beyindeki
suprakiyazmatik ekirdek, VPN ve retikler aktivasyon sistemi ile oynamak suretiyle maalesef
uykuyu yaantmzdan tamamen kartmay deniyorlar.
Bu kadar aba, bilimsel cambazlk niye dersiniz? Salt alma ve i yaamna gre
tasarlanm sosyal yapda, artk yaantmzda yer almayacak olan uyku saatlerini de i saatleri
arasna dhil ederek yaamlarmz tam bir mebbet skntya mahkm etmi olacaklar.
Aslnda laf gevelemeden belirtmek gerekirse erimek istedikleri nokta u kanmca:
Uyku olmazsa rya da olmaz, rya olmazsa hayal de olmaz. Hayal olmazsa umut da olmaz.
Uykunun patentini alm olan Kstl A Kaynaklarnn Akll daresi Bakanlna bal
aratrmalar yrten Anti Uyku Konseyi, muhaliflerin flenen rya kaytlar ve anti uyku timleriyle
Yneten, ynetimini srdrmeyi istiyorsa gereklik duygusunu bozmaldr. felsefesinden
hareketle usul usul duyarszlatrma propagandasna balad. Uykunun yaammzdan
karlmas yle hzl bir ekilde deil, yava yava, sinsice tezghlanm bir pland. Uykunun
karmak mimarisini zdklerini sananlar, aslnda Aziz klna girmi eytann rolne
soyunuyorlard dpedz. Uyku ve aylaklk yok edilmesi gereken hastalklar olarak kabul edilir
oldular. Gerinme, yatak, esneme, rya ve daha birok szck uyku arm yapt gerekesiyle
resmi szlkten yava yava karld. Hatta zerlerinde hastalklarla ilgili deneyler yaplma
bahanesiyle k uykusuna yatan hayvanlarn neredeyse tamam katledildi.
ok uyuduumuz iin mi hastalanyoruz? Hasta olduumuz iin mi uyuyoruz? Uyku
Karanlktr; Ryalar nee ve mutluluktan ok, korku ve endie duygularn kapsarlar gibi
sloganlar ayarsz azlarndan hi dmedi. Hatta bu taraklarda hibir zaman bezi olmam
Franz Kafkann Bir Savan Tasvirinde Geceleyin adl blmdeki u pasaj bile propaganda
metinlerinde yer ald.Ve sen uyank durursun, nbetilerden birisin, yan bandaki al rp
ynndan yanan bir odun parasn sallayarak sana en yakn kiiyi bulursun. Neden uyanksn?
Birinin uyumamas gerekiyor ite. Birinin nbette beklemesi gerekiyor.
Genetik alt snflar olarak niteledikleri biz Kaplumbaalar ise kamuoyuna bilim kart
geleneki terristler olarak tanttlar. Oysa bilmezler mi ki tekerlek ve uzaktan kumanday ok
alkan olan kendileri mi icat etmitir? Yere ge koyamadklar, ok alma fkrini tartmasz
bir gerek olarak tleyen, almak ibadettir diyen Tanrlar bile alt gnde yeryzn
yarattktan sonra sonsuza dein dinlenmemi midir? Yazdklar yapay tarihle dlerimizi
yaamn zerine rtmekteyiz ama yaamlarmzn ayaklar her zaman akta kalmakta.
Yeri gelmiken bir iki przl noktaya da aklk getirmemizde yarar var: Genel
10
manifestomuzu oluturan bilgemizin nceleri Aa bal anti rya timlerinde polisomnograf
teknisyeniymi, gece gndz deli gibi alrm, iten arta kalan zamanlarnda da AVM adl
rgte kar ar adl rgtte direnii destekler, gsterilerde de davul alarm- dilimize
evrilen sadece bir kitab vardr. Onu da imdilerde bulabilene ak olsun dorusu! Bir Sanat
Dal Olarak Aylaklk adl kitab, Bertrand Russelln Ruhsal kntnn yaklatn gsteren
belirtilerden biri de, insann iinin korkun derecede nemli olduuna inanmasdr. sz ile
balar ve Kaplumbaalarn felsefesi hakknda ok temel bilgiler verir. Bulabilirseniz bir gz atn
ltfen
Uyku Vadisine yerleen biz Kaplumbaalar sadece zaruri ihtiyalarmz iin -drt
saat alr, dzenli olarak aa fdesi ekeriz. Yiyeceklerimiz Ada yaayanlar gibi dier
yaayan formlar, tehlikeli patojen tama ihtimali yksek, trans ya ieren, ilenmi, genetii
ile oynanm besinleri ve yksek dozda glikoz ieren endstriyel gdalar iermez. Gda ve la
Dairesinin kontrolnde olmayan kendi tohumlarmz kullanrz. Bu yzden Ada yaayanlarn
byk bir blm gibi obez deiliz. Kaplumbaalar Uyku Vadisinde Cuma 20.00 ile Pazar
00.00 aras yaayp Pazartesi gnne gemeden Cuma 20.00da geri dnmektedirler. imdilik
hafta ii An kontrol altnda bulunmaktadr. nceleri uykularmz kt bardaklarda aromal
pahal kahvelerle karan (stelik zamannda Latteye de st az koyuyorlarm) daha
sonra ise uykuyu, ryay, hayali, aylakl yasaklayan bir dnya tasarmna dhil olmamz
dnlemez bile. Sizler de fncanlar dolusu kahve iseniz bile bu melankoliyle kark ksr
dngden kurtulamayacaksnz; zira kendi tercih ettiiniz bir yaam yaamyorsunuz. Artk
bu sizin yaamnz deil, An sizin yerinize kurgulad yaam. Aklnz iin tasarlanm bir
hapishane. Gerek diye algladklarnz merkezi sinir sisteminizin nrolojik yanlsamasndan
baka bir ey deil. Yava yava geceleri uykusuzluk ekmeye baladnzn farknda deil
misiniz? Uykusuzluk beyninizde bulunan ve yaamsal nem tayan enerji depolarn tketiyor.
eitli uykusuzluk seviyeleri, huysuzluk ve sanrlara neden oluyor.
Halen holovizyon karsndaysanz bu sylediklerimi reklmlar iin verilen arada
dnebilirsiniz. nann bizden farknz olmayacak; size de aynlar yaplacak ve sizlere yeniden
yazlm bir tarih sunulacak. Siz de biliyorsunuz tarih iyi renilmelidir, iyi renilmezse kendini
tekrar eder durur. Her geen gn zorunlu, yaamsal ihtiya maddeleriymi gibi tantlan rnleri
satn almak iin daha da ok almanz gerekecek. Elinizdeki aygtlar neredeyse her gn
deitirmek zorunda kalacaksnz. Siz de Adakiler gibi DNAlarnzla barkodlanacaksnz. Gelir
diliminize ve harcama kstasnza gre barkodunuza ilenen harcama limitleri A zerinden
aktarlyor olacak. Aranzdaki hipnotik ba giderek artacak.

Aramza katlmak istiyorsanz :
1. Kural: Elinizdeki ileri yavalatn. Usul usul yapn bunu, farkna bile varmasnlar Hatta
sadece olduunuz yerde durun Biliyorsunuz; Huzur syanda!
2. Kural: yerlerinizde len uyuyun, hi olmazsa bir saatik. Hatta imdi Hadi
Gzleriniz kapanyorUykunun tatl kumsallarnda plak ayakla yryorsunuz. Ayaklarnz
slandysa taze otlarn stnde de yryp uyuyabilirsiniz.
Sadece bir kural bile hayata geirebildiyseniz aramza ho geldiniz. Ka kiisiniz diye
sorarlarsa sizi de Kaplumbaalarn iinde sayalm m?
11
1982 ylnda stanbulda dodu. 18 yanda iken Radikal Gazetesinde
stajyer muhabir olarak alt ve gazetecilikle tant. Erken yalardan
itibaren fotoraf sanatna olan merak nedeniyle Yldz Teknik
niversitesi Sanat ve Tasarm Fakltesi Fotoraf ve Video Blmne
girdi ve video daln seerek mezun oldu. eitli fotoraf ve video
almalarnn ardndan yazma tutkusu baskn geldi. Stdyo sorumlusu,
set fotorafs olarak srdrd i yaamna bir ierik ajansnda
devam etti. Foto muhabir ve yardmc editr olarak balad ajansta
halen eitli internet projeleri iin ierik editr olarak almakta.
Gke Avenolu
12
Her gn baka bir korkuyla uyanyorum. Bazen somut bir ey, bazen anlamsz bir korku
ite. Ne olacak? Bu gece yatama girdiimde ne gibi bir dert olacak bamda? Dert de benim
derdim deil aslnda. Kendim iin endielenmeyi uzun zaman nce braktm. Bazen utanyorum
anlatmaya korkularm Bazen yle sama ki Artk dayanlmaz hale geliyor korkular. yerinde
garip karlanmamak, arkadalarm arasnda tuhaf bellenmemek iin hep gizlemek korkular.
aresiz bir hayvan iliiyor gzme bazen, bir ey yapamaynca paralyorum kendimi. Bazen
yalnz bir ocuk gryorum, gzlerim doluyor. Bir gn iyerinde oturuyoruz, canmz skkn. Neye
skkn? Her eye! e, gce, anlaysz mterilere, ay sonu elimize kalan ddk gibi paraya,
gelecek kaygsna, mengene gibi sktran o bask havasna.. Hava kurun gibi ar... Offf ne
zaman yaz gelecek? yerinin bahesinde bir kedi gryoruz, doum yapal bir buuk ay kadar
olmu. Yavrular ilk kez kyor saklandklar yerden. Anne arada dolamaya gidince alyor
keratalar, gelince sokuluyorlar hemen. Birka gn sonra yksek bir yerden dyor en elimsiz
olan, kamyor dt yerden, Anne gider alr, meraklanmayn diyorlar. Anne almyor ama
gidip emziriyor srekli, hatta sonra dierlerini de oraya tayor daha gvenli bulduundan
olacak. Fakat bir sabah ie gelince fark ediyoruz ki yavrulardan biri hareketsiz yatyor, kalkmaya
altnda titriyor, ba dyor. Geni apl bir operasyon dzenliyor, hayvan alyoruz. Anne
lk la yalvarr gibi baryor ama alacaz, yoksa lecek. Koarak gtryorum veterinere,
hayvan kucamda kaslp duruyor gidene kadar. Veteriner bakyor duruma, Bu hayvan lr
diyor. yerine dnyorum, gzm telefonda Bir ka saat sonra aryor, kaybettik. Gidip
alyorum yavrunun bedenini, hl scak. Gmyoruz baheye, dut aacnn altna. Anne gelip
aryor, baryor sonra umudu kesip gidiyor. Benim iim parampara. te bu gece yatama
yattmda kalbimi sktracak ac bu
Ertesi sabah uyanyorum, gzm ayorum ve birka saniye sonra aklma geliyor dn
olanlar. Bak saplanm da gece, sabaha kadar kalm kalbimde, uyannca fark ediyorum
sanki... Dnden gelen skntm var, bugn baka dert gelmez diye bir kocakar inancna tutunup
kalkyorum yataktan. Hayat normale dnmeli! Her sabah yaptm gibi kahvemi hazrlyor,
sigaram yakyor, bilgisayarm ayorum. Bir haber; Sabaha kar Gezi Parkna operasyon
dzenlendi ve yaplacak kla iin aalar kesilmesin diye direnenlerin adrlar yakld.
Televizyonu ayorum, bir ey yok. Bir ka yere daha bakyorum, daha salam kaynaklara... Evet
ite yakmlar adrlar. Aalar? Onlar da duruyor kurbanlk koyun misali, sktler skecekler...
E hani bugn dnn acs ile yetinecektim? Bu kadar da fazla artk! Bak artk teknolojiye
Gkten Kapsl Dt
13
direnme! dedikleri iin aldm ve o zamanlar hl neden aldm ki ben bunu? dediim
telefonumla yol boyu internetten gelimeleri takip ediyorum. Akam iim var gidemeyeceim
ama herkes Geziye gelmelisin sen de diyor. im iimi yiyor. O gn aknlk iinde srekli takip
ediyoruz olanlar. Ertesi gn oradaym o zaman! Cuma akam Beiktata buluup Taksime
yryoruz be elimsiz kadn -tamam ben pek elimsiz saylmam- iimizde biraz korku, oka
heyecan. Gaz maskesi almayn, gaz maskeli grdklerini gzaltna alyorlarm diye bir uyar
gelmi, uzun kollu, gerekirse azmz yzmz kapatacak kadar geni bir eyler giyip gitmiiz.
Gmsuyunu trmanmaya baladmzda biber gaz balyor inceden. Gzmz yanyor,
nefes almakta zorlanyoruz. O an boulacak gibi oluyorum. Deniz olsa karm hemen, ama
bu gazdan kaana kadar lrm ben! yle bir aresizlik hissi, panik... Sonra sakinletiriyorum
kendimi, Suratna skmadklar srece lmezsin, sakin ol... u an gaz uzaktan sklyor, sakin
sakin... te o an sakinliyorum. Gaz etkilememeye balyor. Burnumdan nefes almay kesip
sadece azmdan nefes alyorum. Yzm cayr cayr yanyor ama gzm bile yaarmyor o
dakikadan sonra. Yukar yrmeye devam ediyoruz. Sonra insanlar aa kouyorlar can
havliyle.. Neler oluyor? Polis mi geliyor? Yok, gaz attlar yine, bir ey olmaz diyor biri. Gazn etkisi
geince sloganlarla yukar yryor yine kalabalk. Ben pek slogan atmadm, yalan deil. Oysa
ocukluum Okmeydannda geti. 1 Mays gsterileri olurdu hep, sonra arbede kard. Bir kez
az burnu kan iinde bir renciyi polisin elinden ekip almt annem, ortalk yatncaya kadar
saklamt. Aylarca polis evimizi gzetlemi, anneciimi pazara giden, ocuunu yemek iin
balkondan seslenerek aran bildiin anne tipi bir kadn olduunu anlaynca ekip gitmilerdi.
Annem bazen kar kaldrmdan evi gzetleyen sivil polislere ay gtreyim bari, ka saattir
dikiliyorlar falan derdi de zor tutardk. te byle bir ortamda bile bir kez inip de slogan attm
hatrlamam niyeyse. Oysa anneannem, annem, teyzelerim ii emeklisi. Sendikaclarn nasl olup
da onlar sattn dinleyerek bymm ama ite 1 Maysta ok dvyorlar diye korkmu
olacam, pek kmazdm. Gmsuyunda o akam slogan atmaya balyorum. Sesim komik
geliyor bana. Sanki szlerini tam bilmediim bir arky sylyorum da herkes sadece benim
sesimi duyuyormu gibi. lk slogandan sonra glyorum. Yok canm, glnr m? Baksana
herkes ne kadar fkeli... Ama sesim ok komik? Sonra biraz daha alyor sesim, yarm saat
sonra yksek perdeden barmaya balyorum Faizme kar omuz omuza!
Riteli reniyoruz birka zaman sonra. Slogan atlarak yukar yrnecek, gaz atlnca
paniklemeden abuk abuk aa yrnecek, gaz geince yeniden yukar yrnecek. Kalabalk
her dakika daha da artyor, sloganlarn sesi ykseliyor, gazdan gz gz grmyor bazen.
Sonra o kadar ok tekrarlyoruz ki bunu, artk bir oyun haline geliyor. Birka saat sonra o slogan
atarken utanan ben aa koarken barmaya bile balyorum Sakin!! Sakin!! Panik yapmayn
yau sadece gaz atyorlar... Ezmeyin birbirinizi... Ben yani... Ben diyorum bunlar. Ne acayip
eyler gryoruz o gn. Belediye otobsne yol veriyoruz meydana ksn diye, iine gizlenmi
polisler camlarndan gaz kapslleri, plastik mermiler yadryor zerimize. Yokutan kebap
siparii gtren bir moto kurye kayp dyor mesela. Yahu bu durumda kim kebap siparii
vermi? diye bile sormadan herkes seferber olup kaldryor olan. Sipariler dalmadan, yere
demeden toparlanp motora yeniden ykleniyor. ocua soruyor herkes; Karde, iyi misin?
Yere dene be kii kouyor, annesi o kadar telala komamtr belki hayat boyunca. Ben
kendimi yle bir programlamm ki gzlerim bile yaarmyor ama arkadalarmn durumu pek
iyi deil. Yardma yetiemediklerime bakalar yetiiyor. Biri gzne Talcidli su skyor, bir dieri
elinden tutup gvenli bir yere ekip oturtuyor. Neler oluyor? ki gn nce nefret ettiim, sokakta
yan yana gelmeye tahamml edemediim insanlar bunlar m gerekten? Sonra TOMA denen o
acayip ey giriyor kalabaln arasna. Su skyor, arkasndan polisler gaz bombalaryla saldryor
durmadan. Yokutan aa vurup Kabataa kadar yryoruz abuk abuk.. Komak yok,
birileri debilir. Karakyden dolanp stiklal Caddesine kyoruz, dizimizde derman kalmam.
Kalabalk, maher yeri gibi. Maherin iinde karpuz satan bir adam, nlerden omuzlarda tanan
14
perian insanlar, merdivenlerde soluklanan, korkudan psm kedileri sevenler. Herkesin mi yz
gler ama? Neler oluyor byle? Rya m bu? Gece uzun, yorucu ama acayip, alk olmadm
bir mutluluk iimde. Dnyoruz sonra gvenli sokaklardan eve. Ertesi gn ie mi gideceim
yani? Nasl yani? E gidiyoruz, herkes gidiyor.. Allah allaaah?? yerinde herkesin gz parlyor bu
kez. Herkes akam neler yaadm soruyor, anlatyorum heyecanla. Akam yine gideceim,
bu kez daha hazrlklym, kattan maskem var!
Gezi Park ald haberi geliyor Cumartesi gn. Yok canm? Aacaklarsa akamki o
iddet neydi? Hepimizi parka toplayp bcek gibi gazlamasnlar? Korka korka kyoruz yukar,
kalabalk inanlmaz. Arada panikle kouyor insanlar, ndekiler uyaryor Korkmayn gaz deil o,
kftecinin duman. Polislerin ekildii yerden kmaya altmz iin epey gaz yiyoruz yine
ama sonra kyoruz meydana. Herkeste bir mahmurluk sanki, herkes yeni uyanm gibi. Gezi
Parknda uzun srecek o nbet balyor sonra. Herkes kol kola, herkes glmsyor, birbirine
yardm ediyor. Yok canm, bu kadar da fazla, belki de biri aka yapyor.. Ama prodksiyon iyi, yani
byle mutlu sonla biten bir Hollywood flmi gibi bir kamera akas ayarlamlar. Prodksiyondan
benim anladm bu ama takip eden gnlerde akl almaz komplo teorileri retecek Geziye bir
kez olsun gelmemi ok bilmiler. Geziye her gidiimde tylerim diken diken oluyor, gzel bir
ark dinliyormuum gibi. Utanyorum yine ama sonra bakyorum ou kii benim gibi. zgrlk
hissi doluyor iime. Kendim gibi olabilirim artk. te burada da korkan insanlar var. Hayvanlara
bir ey olacak diye ii cz edeni var, arkada yere decek diye gz gibi saknanlar var. O
bir trl adlandramadmz bask hissine artk yeter diyor herkes. Bizim yavru kedi ld
gn yle perian olmuum ki bir daha asla ila kullanmayacam dediimi unutup psikiyatrdan
randevu almm iki hafta sonraya, imdi anlam veremiyorum. Ben hasta deilim, bu hayat beni
ldryordu, ama artk baka bir dnya mmkn, yalnz deilmiim bu korkular iinde.
Sonra? Sonra bir ton iddet Gz kanlar, lenler Her lmde annelerine babalarna
bakyorum utanarak. nternetten grntlerini izlerken bir an kameraya baksalar sanki Siz
ocuumu koruyamadnz ve ld diyecekler gibi utanyorum. Oysa onlar bunu yapmyor. Kol
kola, omuz omuza, biz onlarn onlar bizim acmza ortak oluyorlar. Hesap soruyorlar; ocuumu
ldrenler bulunsun... Ellerine silah alp sokaklara kmyorlar, palalarla kovalamyorlar kimseyi.
Oysa iler kesat diyerek km birileri, kim olduu belli deil, hangi i kesat muallak... Evlatlarn
kaybedenler ise alyor sadece ve soruyor Olumun katilini neden serbest braktnz?
Gezi iimde haysiyetli bir g douruyor. Artk eskisi gibi deilim ben. Artk korkmuyorum.
Tamam korkuyorum ama biliyorum ki korkumu yenecek gcm var, bir eyleri deitirebilirim,
bar iinde, zgr bir dnya mmkn. Sonras laf- gzaf. ktk ite o meydanlara. Bin yldr
grmediim arkadalarmla birbirimiz iin endielendik, hayatmda hi grmediim belki grsem
bir ift laf etmeyeceim biriyle gaz yedikten sonra sigara yakp halimize kahkahalarla gldk.
Dnyada gaz yedikten sonra sigara yakan tek millet biziz herhalde? dedim, kahkaha attm,
yzmde iekler at. Geziden kardlar sonra bizi, oraya iek diktiler bir sr. Yzmzdeki
iekleri braktk aslnda orada, onlar da kendileri dikti sanyor ite.
Korku eiini amakt Gezi. O yle bir korkuydu ki, eiini atlamak deveye hendek
atlatmaktan zordu. Kahve falmda deve kmt bir ay nce, tanyorsun demilerdi. Yok
dedim, Tanmyorum, olsa olsa deveye hendek atlatrm ben yine bir eyler iin... Develer
hendei atlad, bamza gkten gaz kapsl dt. Biri gz kan kardeimin bana, biri
direnirken len arkadamn bana, biri de Unutma bugnleri dercesine benim bama..
15
1981 ylnda stanbulda dodu. Boazii niversitesi naat Mhendislii
Blmn bitirdi. Fotorafla, edebiyatla ve Boazii Gsteri Sanatlar
Topluluu bnyesinde tiyatroyla ilgileniyor.
Deniz Aydn
16
Bizim gibi baka insanlar var m nine?
Gzlerinden ekingen bir merak ve ben yansyorduk, yansmadaki sakilliimden
utandm, o gzlere ait deildim. On yllar ncesindeki mehtapl bir geceden ayn avkn
almt torunumun gzleri, nereden buldularsa. Mehtapl bir gece ocuklarmz iin masal,
gen olanlarmz iin uzak bir hayal, ben yatakiler iinse buruk bir anyd artk nk. Ahir
zamanlarda gkyzn grebilen yoktu.
Kaak oynuyordum. Torunum bir sredir soruyordu byle sorular ama ben cevap
vermemek iin elimden geleni ardma koymuyordum. O da bunun farkndayd, uslu uslu
bekliyordu bir mddettir. Ama biliyordum ki isyan bayran ekmesi yaknd.
Sorusu karsnda suskunluum uzadka gzlerindeki kvlcmlar bymeye balad.
Hep cevap vermiyorsun bana. Hep duruyorsun byle nine. Bekledim bekledim bydm
ben artk. Anlarm ki sen anlatnca. Baka insanlar var m bizim gibi?
Torunuma vereceim yantn kzm ve damadm ne kadar rahatsz edebileceini
dndm, dnceler mahalle arasnda kavgaya tutuan kedi kpek gibi dalat durdu
kafamn iinde. leceimi tahmin ediyordum, yaknda lrm diyordum nedense. Vicdan
yarasndan baka bir hastalm yoktu bilinen. Lkin lesim gelmiti sanrm. Torunum da
bunca sorarak ben lmezden nce bana iyilik etmeye alyordu belki bilmeden. Syledii
gibi bekleyip bekleyip bym myd sahiden? Anlatacaklarm anlatnca kaldrabilir miydi bu
yk? Kim bilir, o an imdiydi belki. Belki de bir masal anlatmakt en dorusu, hazr olduunda,
naslsa yeterince bydnde masallara inanmas gerektiini fark edecekti.
Sana bir masal anlatacam imdi. Unutma ki bu bir masaldr yavrum. Masallar gerekle
kartrmamak gerek, masallar ciddidir, hakikidir, gerekler gibi herkese gre deimez.
Bir varm, bir yokmu, develer berber iken, pireler tellal iken, ben ninemin beiini tngr
mngr sallar iken bir lke varm. Bu lkede sokaklar, parklar varm.
Doktorun bekleme odasndaki oyun park gibi mi?
Hayr, akhava parklarym bunlar
Akhava m? Kiminmi o parklar, doktorlarn m?
Bizim Gibi Baka nsanlar
17
Herkesinmi.
Nasl herkesinmi?
Her isteyen gidip orada durabiliyor, vakit geirebiliyormu.
Siyahl abi izin kad sormuyor muymu?
Hayr, sormuyormu. Siyahl abiler de yokmu o zaman zaten.
Yaa?!
Bu lkede insanlar ilerine sokaklardan gider, isterlerse sokaklarda gezerlermi.
Tpsokak gibi. Biliyorum ben onu.
Hayr, akhavadaki sokaklar, isteyenin istedii gibi gezebildii, herkese ait sokaklar.
Parklar gibi.
Yaa?!
Evet. Deniz, gkyz, ormanlar, aalar, parklar, sokaklar, sahiller, herkese ait bir sr
yer varm o lkede.
Ne yapyorlarm oralarda?
Diledikleri gibi vakit geiriyorlarm.
Kimse kzmyor muymu? zin kad almyorlar mym?
Gerek yokmu izin kad almalarna. Bakalarn rahatsz etmedikleri srece kimse
kzmyormu.
Yaa?!
Elbette o lkenin de yneticileri varm. Gel zaman git zaman bu yneticiler, herkese
ait bu yerleri bir bir, yava yava satmaya karar vermiler. Bu yerleri igal edip yerlerine binalar,
limanlar, barajlar yapmak istiyorlarm.
Neden ki? Oralarda vakit geirenler yaramazlk m yapm?
Hayr, yaramazlk eden yokmu. Yneticiler o yerleri satp para kazanmak istemi.
nsanlara limanlar ve binalar yapmamz lazm, bunlara ihtiyacmz var, hem buralar satarsak
siz de para kazanrsnz demiler. Parklar ve ormanlar ve sahiller birer birer satlmaya balam,
pek bir kimsenin sesi kmyormu ilk balarda. Sonra satla satla yle azalm ki bu yerler,
koca kentin ortasnda bir tanecik park kalm.
Nasl parkm o?
Aalar varm iinde, kediler ve kpekler varm, yle kocaman bir park.
Canl aa m? Gerek kedi kpekler mi?
Evet hepsi canl ve gerekmi.
Ne gzel!
ok gzelmi. Ama bir gn oradaki aalar da kesmeye balamlar.
ldrmek gibi mi?
Evet canm ldrmek gibi. Baz insanlar buna kar km, aalara sarlmlar kimse
onlar ldrmesin diye.
Aferin!
Ama siyahl abiler gelmi ve aalara sarlanlara saldrmlar.
18
Hayr!
Maalesef byle olmu. Aalara sarlanlarn says ok azm, yle azm ki yapayalnz
kalmlar, kimse yardmlarna gitmemi.
Neden ama?
Umursamamlar.
ok ayp!
Dayanamam, yenilmiler. Hepsi hapse atlm.
Hapis ne?
Hep bir binada kalmak zorundasn. Hi dar kamyorsun ve istediin kiilerle
gremiyorsun.
Bizim gibi yani?
Evet yle. Ama o zamanlar bunlar yapmak serbestmi o lkede, hapis de cezaym.
Aalara sarlanlar hapse atlnca park da satlm. Aalar kesilmi. Sonra nehirler satlm.
Akan sular deil mi?
Evet akan sular canm. Ve denizlerin kylar. Ve sonra meydanlar ve sokaklar satlm.
Zenginler daha da zengin olmu. ok paras olmayan herkes iin tpsokaklar ina edilmi
yeraltnda ve gkyz zenginlere satlm. Gkyznn bedelini deyemeyenler gidecei yere
tpsokaklardan gitsin denilmi. Bunun zerine baz insanlar isyan etmi, bizim olan her eyi
elimizden aldnz demiler.
Hakl sylemiler, hakl!
Evet ama yine az kiilermi.
Ama neden?
nk hapse atlmaktan korkmu herkes.
syan edenlere ne olmu?
ldrmler onlar.
Hiiii...
Sonra insanlarn birbirleriyle zorunlu olmadka grmeleri yasaklanm. rnein ie
veya doktora gitmek, alveri etmek dnda kimseyle gremiyormusun.
Kimin kiminle grmesi yasakm mesela?
nsanlarn arkadalaryla.
Arkadalar ne demek?
Dertlerini tasalarn anlattn, sevinlerini paylatn, beraber vakit geirdiin, sohbet
ettiin insan demek.
Anne baba nine gibi mi?
Evet ama onlar senin ailenden kiiler deildir.
Bizim gibi ama baka insanlar mdr?
Evet, bize benzeyen, benzemeyen, farkl insanlardr.
Sever miyiz onlar?
19
Severiz.
Neden?
Bilmem, farkl da olsalar bizim gibi insan olduklar iin herhalde. Arkada sana arka
kan kii demek, arkan kollayan kii yani. Arkadalar sana destek olur, sen de onlara destek
olursun, seversin onlar.
Gzelmi. Peki masaln sonunda ne olmu?
Masaln sonu yazlmam henz. Bekliyormu masalc, belki iyi bir eyler olur, belki bir
gn cesur ocuklar kar ve gkyzn geri alrlar diye...
Torunumun gzlerinde masmavi bir gkyz yansd bu kez. Ve ben lebilmeye hazrdm
artk.
20
Bar Sever, Nar Photos, 11 Haziran 2013
Adnan Onur Acar, Nar Photos, 11 Haziran 2013
21
1979 ylnda Eskiehirde dodu. 2001 ylnda ESOG Metalurji ve
Malzeme Mhendislii Blmnden mezun oldu. Leman, O-HAA ve
Koala dergilerinde karikatr ve izgi roman izip mizah yazlar yazd.
Halen Eskiehirde, Anadolu gazetesinde gnlk karikatrler iziyor.
Hekim Ali Babacan
22
Gezme Ceylan Bu Parklarda Seni Gazlarlar
Ya kylerde, kasabalarda farkl oluyor bu seim ileri ya da o zamanlar ocuk olduumuz
iin bize elenceli geliyordu. Televizyonlarda her gn zellikle de seim zamanlarnda kendilerine
verilen on dakikalk sre iinde parti logolarnn altnda anlamadmz eylerden bahseden bu
adamlarn uzantlarn veya bir ihtimal bir ehirden baka bir ehre giderken ayran imeye ya
da ihtiya gidermeye uradklar bir mola yerinde grdmz bu parti liderlerini otobsn
iinden el sallayarak geerken grebilsek bile, o zamanlar bizim iin muhteem bir eydi.
Otobsten frlattklar, oyuncak bebekler gibi ssl ve oyuncak bebek poposu gibi
pudralanma benzeyen rtulu fotoraflarn toplamak, Turbo sakznn iinden kan
otomobil fotoraflarn toplamakla edeerdi. Kk byk parti ayrm yapmadan ama
zellikle ailemizin oy verecei partinin liderinin fotoraflarn iskambil katlar gibi destelerdik.
Bir ikisinin arkasna resim yapardk belki, bir ikisini ylesine karalardk ya da ileriki yllarda bile
oturtmakta zorlanacamz imza denemeleri yapardk ama ou kuzineyi tututurmak iin
kullanlrd.
Naylondan, bezden bayraklar Bu bez bayraklar balkonlara branda olarak kullanacak
kadar ateli partililer olurdu.
Takm tutar gibi parti tutmay aileden gelen bir gelenek olarak grdk biz. yle
ki ilkokuldaki en iyi arkadalarmdan birinin babas benim babamla ayn partindendi ve
arkadamn Beiktal olmas o zamanlar benim iin tek sorundu. nk o da Galatasarayl
olsayd ok sper olacakt. Parti takmla birdi...
Bydke, politika ilgilendiim konular arasnda kendine listenin sonunda bile yer
edinemedi.
Politikadan ve onun ikiyzl, ylk, yap yap, samimiyetsiz, her annda sahtelik kokan
halinden hep nefret ettim. Oy kullanma hakk elde ettiim andan itibaren oy kullanmayaca
biliyordum. lk iki seimimde bo oy kullandm. nc seimimde parti ilerinde eskisi kadar
hararetli olmasa da hl hevesli olan babam tarafndan sandk grevlisi olarak yazdrldm.
Sabahn krnden akamn galiba onuna kadar sren o gn hayatmdaki en kt, skc ama
en retici gnlerden biri oldu. Minnack kasabada, iki bini bile bulmayan semenler arasnda
Belki urada Aalarn Altnda
Kk Bir Demokrasi Vardr
23
yaanan rekabet ve az dalan grnce koskoca lkede yaanan politika savalarnn ok da
garip olmadn fark ettim.
Ama hayat bize garip oyunlar oynuyor. Bu kadar oy vermeme orucu sonunda keke
oy verseydim dediim seimin yapld zaman ise oy kullanamadm. nk askerdeydim.
Acemi asker olarak mabadmzdan ter damlayan gnlerde yaplan seimin ertesinde, gazetede
kabineyi grenler yanma geliyordu. Bir bakanla admz ve soyadmz aynyd.
Oy kullanmadm zamanlarda bir oydan ne olacak, ne fark eder ki diye dnrdm
ama o andan sonra eer o seimde oy kullansaydm belki de bu partinin iktidar olamayabileceini
dnr oldum. nk bir koroda herkes nasl olsa benim sylemediim fark edilmez diye
sadece azn kprdatrsa korodan hi ses kmaz.
ktidar olan her parti kendi semenini az ok kayrr. Sradan bir sa parti gibi balayan,
sonra sylemleri zaman zaman sertleen, ilerleyen zamanlarda yumuar gibi olan ama alttan
alta hep ilk balad zamanki ideolojisini yaymak iin her yolu mubah kabul eden bir partinin bir
lkeyi doum gn pastas gibi ikiye ayrp, kendi payn bozulmasn diye zenle buzdolabnda
saklarken dier yary sanki yokmu gibi le scanda masann stnde bozulmaya brakmas
beklediim bir ey deildi.
O seimden nceki miting gezilerinden biri yaadm ehre uradnda sinemadaydm.
Sinemann k kapsndan sokaa admm attmda malum liderin seim otobs de
caddeden geiyordu. Elimi uzatabileceim yaknlkta, otobsn kapsndan oyuncak ve gofret
datan bu adam nasl da halkla i ieydi. Mazlumun derdinden anlyordu. O da halkn iinden
gelmiti. imizden biriydi. Zamannda ok ezilmiti ve imdi mazlumun koruyucusu olacak bir
nevi yerel sper kahramand.
Yani byle grnyordu...
imdiki gibi ninja etesi misali etrafnda dolanan korumalara sahip olan adamdan ok
farklyd. Giderek de farkllamaya balad.
Allah korkusu olan insana, dinin imann getii her konuya desturla yaklaanlara daima
sempati ile bakan geleneksel halk davrannn omuzlarna binerek, kronik acizlii ortadan
kaldrmaktansa sadaka kltrn yayp, bunu akut bir dert gibi grerek geici ilalarla batan
savmaya alt.
Her seferinde artan destekle iyice coarak, biz-onlar diye ayrd kitlelerin kendine ait
olan ksm, suya kartrlm yan durulduktan sonra birleerek yekpare bir tabaka oluturmas
gibi, bizlikten koskoca bir benlie terf etti bunca yl sonunda. Dini btn bir insan, dini
btnlyle tezat bir ekilde sarho, iktidar sarhou olarak madur bir Allahn kulundan ol
dedii olsun isteyen marur adama dnt. Dediklerine kar kldnda cuma hutbesindeki
bir imam gibi sesini alalta ykselte, incelte kalnlatra, yavalaya hzlana, frasn atveriyordu.
Srekli vgye a, eletiriye tahamml olmayan biriydi artk.
Ayn grten gelen ama zamanla farkllk gsterip ayran benzer partilerin liderlerinin
bile src koltuu yanndaki portatif muavin koltuu iin kendi aracn brakp yanc olduu bir
sisteme, oradan da tek ve devasa bir otoriteye dnt.
28 Mays 2013te balayan ve evveliyat ok nceye dayanan olaylarda protesto edilenin
mevcut hkmetten ziyade tek bir kiiye ynelmesinin nedeni de buydu.
Yaadm ehirde, Eskiehirde protestolar 31 Mays akam ama asl o gn 1 Hazirana
balayan gece 01.00 civarnda balad.
ehirde belki pek ok kulak ilk defa o gece gaz bombas sesi duydu, gaz iine ekti. lk
defa bu kadar bir toplu gzya dkt. ehir ilk defa o kadar byk bir kalabalk grd. lk defa
24
o kadar sland. Etraf aydnlanana kadar sren protestolar sonunda ehir ilk defa yle bir gne
uyand.
O gnden sonra ehrin en ilek caddelerin birinin zerindeki en byk AVMnin nndeki
yol bir ay boyunca kamp adrlar nedeniyle kapal kald. Pek ok insan destek verdi, pek ou
yol alsa aslnda sorun yok diye dnerek artl destek verdi ve pek az insan olaylar baka
yerlere ekmeye alarak kar kt.
Pek ok gazeteci mesai saati gzetmeksizin btn protestolar gnll takip etti.
Ad Yunus Emre olan bir caddede binlerce insanla karlaan polis sevelim sevilelim
demeden gaz da tazyikli suyu da copu da eksik etmedi sa olsun. Ad Ali smail olan bir ocuk
ld...
adrlarn yanna elinde ekmek torbasyla giden, genlere erik ve dut getiremedii
iin zlen nineyi de grd bu ehir; sabahn krnde adrlar kaldrmak iin baskn yapan
polisi, adrlardan meyve suyu ve ay alan esnaf, hani adrlarda iki iilmiyordu diye bir ay
boyunca sadece o gn alana gelip tek bir bira kutusunu ve sol grl bir gazeteyi fotoraflayan
gazetecileri de grd.
Sadece kendisinin zgr iradeyle bir eyler yapabilen, geriye kalan tm insanlarn ise
mutlaka d bir etken tarafndan tetiklendikten sonra harekete geen iradesiz insanlar olduunu
dnen babakan, Kuzey Afrikaya gidip geldiinde ilerin yatacan umdu. nk her
zaman yle olmutu. Olaylara yaklam standartt:
1- ktidar olduu dnem ierisinde gerekleen her olumsuz hadise ya da protesto
mnferit.
2- Bu hareketlerin iinde bulunan her grup marjinal.
3- Hareketlerin gerekletii her zaman dilimi manidar.
Ama olmad.
Calimerodan bile daha fazla hakszla uradn dnen bir babakan, ki Calimero
hakszla uradn dnme konusunda bu lemde bir numaray kimseye kaptrmayacak
karakterde bir kardeimizdir bilenler bilir, tatil dn hibir eyin deimemi olduunu
grdnde sylemlerini deitirmeye balad. Taban partiyi takm gibi tutan gelenekten
gelmi ve semeni de bu ekilde gren bir partinin lideri olarak baka aresi yoktu.
Politikadan hl nefret ediyorum ama ocukluk zamanmda renkli seim brorlerini
toplamak iin tozun topran iinde birbirimizle yartmz o gnleri yaadm iin mutluyum.
Babakan da, doar domaz takm elbise ve makosen giydirilmi ve dnyann btn
yk omuzlarna verilmi sinir kp bir ocuk deil de bir zamanlar herkes gibi bir ocuk
olduuna inandrabilse keke bizi
nk ocukken srtn verdii bir aatan boynuna karnca kam, imenlerde yaln
ayak yrm, bir kpee pati verdirmi, bir kediyi inemedii daldan indirmi dizleri koup
dmekten kabuk balam, hava kararana kadar sokakta oynam, topraktan solucan karm,
bisiklete binerken ellerini brakm, gzn krpmadan gnee bakm, en uzaa tkrme yar
yapm, bayramda kazand btn paray ikolata ve kz karana harcam, sakzlardan kan
araba ve futbolcu resimlerini biriktirmi, patlak plastik topu kesip kafasna geirmi, izgi
roman okumu, en sevdii oyuncayla uyumu, minderlerden kendine yuva yapm, burnunu
gmerek karpuz yemi, azn ve smkl burnunu koluna silmi, okula gitmemek iin karn
arm, a olmamak iin bin trl bahane uydurmu, top oynarken cam krm, mutlaka bir
yerini kesmi bir insann bydnde de iinde bu ocuksu hallerden mutlaka bir iki ey kalr
25
ve asla katksz bir zalim olamaz.
Her ey biter.
Her ey gibi iktidarlar da sona erer. Sona erdiini kabullenmeyip hl yapay olarak
diklemeye altnda ise karndaki mutluymu taklidi yapar ama sen arkan dnnce
mutluluu baka birinde aramaya balamtr bile.
Ayrca korkunun da ecele faydas yoktur.
Ve her konuda iyi biliriz diye uzman kesilen bir partinin cenazesinde nasl bilirsiniz?
diye sorulduunda iyi biliriz diyecek kadar da nazik bir toplumuz biz; bundan da kimsenin
phesi olmasn.

Bu yazy verdim gazeteye. Okudu genel yayn ynetmenimiz.
Sen bizim bamz belaya m sokucan olum! dedi. Alnndan domur domur terler
akyordu.
Kadir bana haber vermese demek ki apa oturacaktk.
Ama abi! dedim. Szm kesti:
Amas mamas yok! Bu gazetede yazmak istiyorsan usturuplu yazacaksn. Durumlar
biliyorsun olum.
Elindeki sayfalk kty buruturup pe att.
Git tatil anekdotu falan yaz.
24 Temmuzdu. Basnda sansrn kaldrlnn 105. yldnm
Basn bayramn kutlu olsun abi dedim odasndan karken.
26
Tolga Sezgin, Nar Photos, 31 Mays 2013
27
1980 doumlu. Boazii niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas
likiler blmn bitirdi. Ayizi Yaynlar tarafndan Kankurutan isimli
bir yk kitab yaynlanmtr. Yitik lke Yaynlar tarafndan baslan
90lar Kitabna bir metni ile katkda bulunmutur. nternet zerinden
yayn yapan aylk edebiyat dergisi altZine.net ve e-kitap sitesi altKitap.
netda editrlk yapmaktadr. Metinleri altZine.net, Dnden Bugnden
Edebiyat Dergisi ve Boazii Dergisinde yaynlanmtr.
Hande Orta
1982 Paris doumlu. stanbul Bilgi niversitesi Sahne ve Gsteri Sanatlar
Ynetimi Blmnde lisans, Grsel letiim Tasarm Blmnde MFA
derecesi ald. nternet zerinden yayn yapan aylk edebiyat dergisi
altZine.net ve e-kitap sitesi altKitap.netin tasarm ve uygulamasn
yrtmektedir.
Su Babuu
28
-Annie-
30 Mays 2013 Perembe
10:50 pm
stanbula bugn akamst vardm. Yapayalnzm, bu harika... ve sadece bana ait bir macera balad!
Yol boyunca heyecandan uyuyamadm. Srekli stanbulla ilgili hayaller kurdum. Uak indiinde Los
Angelesta sabahn kryd. Annem btn gece uyumadan benden haber beklemi. Ben de ocuumu
byle bekler miyim bilmiyorum. Daha iyi bir iim yoksa belki...
Apar topar gelmemi anlayamad kadn tabii... Ben de pek anlam veremiyorum. Sonuta Facebookta
tantm bir adamn peinden geldim. Tatl sohbet, ortak zevkler, dnyann br ucu... Okul da tatil
olunca... Yahu bu yalarda yapmayacam byle eyler de ne zaman yapacam?
ndiimde saat 04:00 pmdi. Nasl gcr bir havaalan! Birkenstocklarm mermerin stnde tt yrrken.
Byle tarihi kentlerin yepyeni binalarnn olmasna ok aryorum. Kentin dokusu szamam buraya,
garip... Sanki Amerikann iinde dnp dnp gene bizim memlekete indim. Tabii her ey kapdan kp
stanbulla karlancaya kadarm.
Havaalanndan ktmda saat 05:00 pmi geiyordu. te dnyann ka bucak olduunu o an anladm!
imdi hakszlk etmeyeyim, Melih beni havaalannda karlamak istedi. Of, her eyden nce bu kentle
ilgili sadece bana ait anlar olmasn istiyorum, bir kere hepsine szamamal. Bir de bakalm beenecek
miyim? Belki kanl canl tantmzda hi frekanslar tutmayacak. O zaman da bana kaacak delik
lazm.
Evet ne diyordum, havaalannn kapasndan ktm gibi ehir trafinin gbeine dtm. Hibir
taksi otelimin olduu Galataya gitmeyi kabul etmedi. naat varm, trafk kilitmi, falan flan... Kimse
Taksime girmek istemiyor. Yahu oras ehrin en mehur yeri deil mi, nasl gidilmez? Zar zor bulduum
taksi beni yar yolda indirmeye kalkt. Tam bir delilik! Buraya girilmez, oras iyice tkanmtr, evre
yoluna kalm... ehrin kalbine ulamam saatler srd. Bir de stne 100 dolar verdim! ime oturdu.
Dn iin de ayn miktar ayrsam, geri kalan zamanda sadece kebapla beslenmem gerek :)
Gezi Gnlkleri
29
te ben byle darlanmm, napacam bu garip yerde derken taksi Haliin stnden, Altn Boynuzu
gren bir yoldan gitmeye balad! Tanrm, ite o an her eye dedi! Yani okuldan arkadalarla gidiyoruz
diye anneme yalan syledim, btn smestr biriktirdiim paray uak biletine ve bu tatile gmdm,
Facebookta tantm bir herifn tadna bakmak iin kalktm dnyann br ucuna geldim. Ama
macera dediin de baka trl yaanmyor. nsan yirmili yalarna bir kere gelir!
00:00 am
Du aldm yataa uzandm imdi. Otelde internet var, bedava... Bu iyi... Birazdan Melihle skype
yapacaz. Ama laf uzatmam, jet lag yznden baylma noktasndaym. Yarn grp gerek anlamda
tanacaz bakalm... Hemen notumu veririm. Eer yle uralacak gibi deilse ondan kurtulur buradaki
gnlerimin tadn karrm.

31 Mays 2013 Cuma
12:45 pm
Gnaydn stanbul! Harika bir vapurla Kadkye gidiyorum. Garip bir otantiklii var bu vapurlarn.
Eski gibi ama eski deil, yeni ama byle biraz hznl; insann salar, etrafnda da martlar uuuyor...
Melih, Asya yakasnda yayormu. Bulumamza ok ok az bir zaman kald. Galatadan yoku aa
yryp Karakyde bu sevimli vapurlara bindim. stmde ince askl en uurlu tirtm ve en sevdiim
yamal uzun eteim var. Yani performansmn doruk noktasndaym.
Vauuvvv, aman tanrm! imdi keyi dnd vapur ve Boazdaki kprler gr alanma girdi. ok
fantastik bir grnt. Yaadm byklk ve kklk duygusunu fotoraf makinesinesinin kadrajna
sdrmam mmkn deil. Sanrm imdi Haliten kp Boaza alm olduk. Hakikaten fantastik!
Simit: 1 dolar
ay: 1 dolar
yice doyuruyor insan, sevdim... Kebaba rakip...
Dn gece uyumadan skypetan konutuk Melihle... Daha erken arasaymm, Taksimde birer kadeh bir
eyler imek iin urayabilirmi. Ooo ben daha konuurken uyumaya balamtm. Fakat tam yatacam
srada odaya su almadm fark ettim. Pijamalarla lobiye indiimde bir Amerikal iftle karlatm.
Onlar da Taksim Meydandaki enlikten geliyorlarm. Meydandaki park ok kalabalk, yerel gruplar
alp sylyor, millet elik ediyor ok elenceli diye hararetle anlattlar. enlik grecek halim kalmamt.
Bu akam da devam ediyorsa bir uramak isterim mutlaka. Yerel mzikleri merak ediyorum nk.
ok heyecanlym, bir flm izler gibiyim, heyecandan yreim azma geliyor. Bakalm bizim Melih nasl
biri kacak? Yani ngilizcesi konumas flan dzgn, yakkl bir tip... Benden iphone getirmemi istedi,
tabii parasn gnderdi nce. Onu vereceim. Ben de bizim okulun kulplu bardaklarndan hediye edeceim
ona. Bakalm beenecek mi? Of keke bizim kzlardan birini arayp u heyecanm paylaabilsem.
10:00 pm
akn bir turistin heyecanyla baladm bu banal gn, dramatik bir zaman ve mekan yarlmasyla
bir Tim Burton flmine dnt. Kentte herkes delirmi! Hatta lkede de yle! Televizyonlardan ve
gazetelerden haber almak imknsz. Her eyi twitter zerinden okuyup renmeye alyoruz. Neyse
biraz nefeslenmem gerek ve bir daha unutmamak iin her eyi tek tek anlatmam lazm. Ksa zamanda
o kadar ok ey oldu ki beynim allak bullak. Bir de jet lag yznden uyku bastrmaya balad. Sakin...
30
Gndz yaklak 20 dk sren bir vapur gezisinin ardndan Kadkye vardm. Melih beni iskelede
karlad. Tatl bir hareket... Ama onu grr grmez iyi birer arkada olabileceimizi fakat asla
sevgili olamayacamz anladm. Neden olduunu bilmiyorum, hesapl bir duygu deil bu... Bir kere
beklediimden daha ksa boyluydu. Tamam, yetikinler dnyasnda d grn nemlidir ama her
ey demek deildir, bu olgunlua erdiimi dnyorum. Diz altna kadar inen kuma ortu, stne
dmeleri gbeine kadar ak beyaz gmlei, orapsz giydii kapal ayakkablar, arkaya taranm
jleli salar ve yank teniyle olduka yakklyd ama beklediim elektirii alamadm ne yazk ki...
Koarak iskele yaknlarnda beklemekte olan arabasna bindik. Park etmesi zor olaca iin arabada bir
arkada bekliyordu, ad Arda ve Badat Caddesine kadar ofrmzm gibi bizi gtrd. Biz ikimiz
arkada oturduk ve sohbet ettik. ok samimi, scak ve sevimli bir insan. Ama cinsel olarak beni ekmedi.
Badat Caddesinin zengin bir muhit olduu hemen anlalyor. Melih ve Arda da o mehur Trk
misafrperverliini gstermek iin ellerinden geleni yaptlar. Gzel bir restoranda geleneksel yemekler
yedik. Bana hibir ey detmediler. Hafta ii, i gn olmasna ramen cadde kalabalkt ama huzurlu
bir ak, yry, saygl glmsemeler flan. yle azm ak etraf izliyordum. Dn havaalanndan
sonra yaadm kemeke, otelin evresinin tarihi dokusu, muhteem boaz vapuru ve burann tm
harekete tezat sakinlii... Bu da houma gitti akas. Binbir manal bir ehirle kar karyaydm
ve her grdm manzara heyecanm bir kat daha arttryordu. Fakat bu huzur ok fazla srmedi.
Yemein zerinden yaklak 1 saat getikten sonra, yeni arkadalarma arka arkaya telefonlar gelmeye
balad. Onlarn da gelen haberlerle allak bullak olduklarn grdm. Akas o telefonlardan ve
bilgilendirmelerden sonra benim turist durumumda bir deiiklik olmad, ben sabit kaldm, ama sanki
dnya tepetaklak oldu. Melihler burann yerlisinden, yaanmakta olan olaylarn turistine dntler
resmen.
Dn gece, lobide karlatm o iftin bahsettii Taksim Meydanndaki enlikle ilgiliymi her ey.
Meerse parktaki olay bir enlik deilmi. Bizim Amerikal ift olay biraz tersinden anlam. Dardan
enlik gibi grnen bu durum, aslnda parkta alveri merkezi yapmak isteyen yerel ynetime kar
park korumak iin balatlm sivil bir igalmi. Sanatlar, dnrler, genler hep birlikte hareket
ediyorlarm. Melihe bu enlie katlp katlmadklarn sordum hemen. O ve arkadalar Anadolu
yakasnda bir niversitede okuyorlar ve ehrin bu tarafnda yayorlarm daha ok, o yzden fazla
dahil olmadklarn sylediler. Akas biraz sinir oldum. Yani bu yaadn ehre kar bir sorumluluk
sonuta. Neyse, Melih sonrasnda o kadar ok zld ki bu davran iin onu knayamayacam. Bu
enlik tadnda hareketlilik iki gn devam etmi. Ama otoriteleri durdurmak mmkn olmam, bu sabah
parka zorla mdahale edip herkesi yaka paa darya atmaya almlar. Demokratik haklarna sahip
kmaya alan insanlara iddet uygulamlar. Herkes haklarnn inendiinin ok farknda burada.
Olan olaylardan annemin henz haberi yok ve ben saklamak iin elimden geleni yapacam. Yoksa
meraktan lebilir. Olanlarn sadece twitterda yaylmas benim lehime oldu. Korkarm, yaananlar ana
haberlere derse annem 12 saat sonra burada olur.
Aslnda bu sabah Karakye deil, Taksim Meydanna doru tam tersi istikamette yrseydim ben de
tam olaylarn iine decekmiim. Fakat karya gemitim ve buradaki ekip Taksime gitmek yerine
Kadkydeki destek bulumasna katlmaya karar vermiti. Of! Buna daha ok sinirlendim fakat bu
kadar ok bilinmezlik iinde, bu ehirde tek tandm Melih, Arda ve bize eklenen dier arkadalarndan
da ayrlmak istemedim.
imdi Kadkye geldik. Binlerce kii var burada... Hep bir azdan sloganlar atlyor. Melih kabuk
deitirdi resmen. Bir sr kiiyle haberleiyor, etrafyla konuuyor, hi durmadan hareket ediyor. Sa
bozuldu ama farknda deil. Taksimde mdahaleler devam ediyormu. Akla hayale smaz hikyeler
anlatlyor. Yerler insanlara atlm biber gaz kutularyla kaplanm, insanlara ilal su skan mdahale
31
aralar varm... nsanlar gzaltna alnyormu... Kalabalk bu haberleri duyduka daha ok baryor.
Ama benim uykum geldi. Bu jet lag kt diye vuruyor insan. Ne yazk ki tm toplu tama aralar
iptal edilmi. stesek de artk Taksime gidemiyoruz. Karya gemenin bir yolu yok, sanrm. Buraya
kstrlm hissediyorum kendimi.

1 Haziran 2013 Cumartesi
05:00 am
ok byl bir an yayorum! nanlmaz bir ey oluyor, gne douyor! Ben Boazii Kprsnn
stndeyim. Yaya olarak. Kollarm iki yana am, ayaklarmn dibinden doan soluk pembe gnee
bakyorum. Kocamanm, kocamanz, bir kpr dolusu insan! Yorgunluktan ve uykusuzluktan ve
korkudan ve kederden ve hrstan alyorum.
09:00 pm
Odaya ancak yirmi dakika nce gelebildik. Melih beni otele brakmak istedi. Akas ben de ona
minnettarm. yle karmak ara sokaklardan getik, ad san olmayan arka yollardan gittik ki, benim
oteli tek bama bulmam mmkn deilmi gibi geldi bana. Melih de ok yorgundu. Gndermedim. Odada
biraz uyuyacaz. Ben dua girmek istedim, o oktan szm, horlamaya balam bile. Yaadmz
zulm uyumadan anlatmam gerek, nk bir yatarsam herhalde on gn uyuyacam.
Duta aladm, salya smk... Sinirlerimi boaltmak iyi geldi.
Kadkyde hapsedilmi olan fkeli kalabalk, zaman iinde patlama noktasna geldi. sonra bir anlk
kvlcmla yrmeye baladlar. lk balarda nereye yrdklerini anlayamadm. Melih yanmda, bir
yandan alyor Karya yryerek geiyoruz, hadi elini ver de kaybolma, dedi ve elimi skca kavrad.
Yaklak 3 saat sonra, tam da gne doarken kprye vardk. El ele kprden getik. Bu tarihi anlar
hakknda hibir ey bilmedii Amerikal bir kzla yaad. Benden bir beklentisi yok, onun da arkada
kalmak istediini anladm. Herkes baka bir ruhta burada. Hepimizin ayaklar kesildi yerden, yle
bir kar yukarda yrdk tm yolu. Kprden kp kar tarafa getiimizde bizi bekleyen kalabalk
bir polis gcyle karlatk. te o havalanma hissini annda sndrp bizi yere yaptrdlar. ok
ok ok korktum. Gaz bombas attlar, su sktlar. Suratm, cierim resmen alev ald. O panikle nerelere
katmz ve Taksime nasl vardmz asla hatrlamyorum. Melih beni hi yalnz brakmad. yi
bir insanm gerekten.
imdi uyuyacam. Sanrm btn gn uyurum. Aklmn iinde bir tufan var. Her ey birbirine girdi.
Dncelerimin sakinlemesini beklemek istiyorum sadece.
32
-Selen ve Gamze-
33
34
35
36
37
1978de stanbulda dodu. lk ve orta renimini stanbulda
tamamladktan sonra 1996 ylnda niversite eitimi iin Ankaraya
gitti. 2001de Bilkent niversitesi ktisat Blmn bitirerek stanbula
dnd. lk roman Romantik Korku 2002, ikinci roman Rya Gnl
2003, nc roman Bo Zaman 2004, ilk yk kitab Bir Yaz Gecesi
Kbusu 2005 ylnda ve drdnc roman Apartman Boluu 2008
ylnda Olak Yaynlarndan kt. Beinci roman Karanlk Oda 2010
ylnda letiim Yaynlar tarafndan yaymland. 2011 ylnda Apartman
Boluu, Bo Zaman ve Rya Gnl letiim Yaynlar tarafndan
yeniden yaymland. Yeni ve eski yklerden oluan yk kitab Ben
Tek Siz Hepiniz 2011de letiimden kt. Apartman Boluu, 2009
ylnda Arnavutaya, 2010 ylnda Arapaya, 2011 ylnda Bulgarcaya ve
ngilizceye evrildi.
Hakan Bakc
38
Ka yllk imdi bu bina?
Yaklak elli efendim.
ok azm. Ben bile ondan yalym. Ykn; yerine daha eski, daha kkl, yle daha tarihi bir
ey yapn.
Peki. Mimarlarla bir toplant ayarlayalm. Ka yllk olacana orada karar veririz.
Yz elli yllk olsun ite. Benim vaktim yok. Ayrntlarla sen ilgileniver.
Her ey bu konumayla balad. aym bitirip msaade istedim. Makamma
dndmde iim iime smyordu. Aldm en byk sorumlulukla ba baaydm. Hayatmn
en nemli projesi karmdayd. Benimle gre tutmay bekler gibi bir hali vard. Kollar svadm.
Kendime gen ve giriken bir ekip kurdum. Birlikte mimar seip yz elli yllk yapmzn tarzna
ve dokusuna karar verdikten sonra yapm srecini balattk.
bununla bitmiyordu tabii ki. Vizyonum bana bu emri verenlerden geniti ok
kr. Onlarnki brokrasi koridorlarnda ereve iinde yan yana asl duran Vizyonumuz /
Misyonumuz bildirilerindeki be satrdan ibaretti maalesef. Ben en azndan unu biliyordum.
Kuru kuru inaatla olacak ey deildi bu. Mevzunun beeri boyutu da mhimdi. Bildiimiz
mimarinin yannda onu destekleyen, yle etkili bir alg mimarisi de hazr edilmeliydi. Yoksa i
tatan tuladan ibaret olacakt.
naat devam ederken ekibimle birlikte lkenin en popler romanclarnn kapsn aldk.
zellikle tarihi kurgulara imza atm olanlar tercih ettik. na edilecek yapnn merkezinde
olduu, orta kalnlkta, tarihi bir ak roman kaleme almalarn istedik onlardan. ou reddetti.
nanlr gibi deil. Byle bir projeyi kabul etti. lerinden en popler ismi setik. Kendisine
yazaca kitabn baarsn nceden garantiledik. Byk bir imza gn gerekletirilecekti.
Romann da mekn olan tarihi yapmzda dzenlenecekti bu grkemli etkinlik. nl isimler de
orada olacakt. Tabii gazeteciler, televizyoncular da. Ayrca kitap kt gibi dorudan en ok
satanlarda bir numaraya yerletirilecekti. Raflardaki yeri imdiden hazrd. Romann ok satan
bir eser olacan daha romann yazlma sreci balamadan garanti altna almtk. Ben byle
almay seviyorum ite. i ansa brakmak amatrlere gredir.
Ardndan bu yapda geecek tarihi bir flm projesi rettik arkadalarla. Tarihi bir ak
Yepyeni Tarihi Yaplar
39
flmi Ynetmenlerimizle grtk. ou reddetti. Sanat tayfas da amma vizyonsuz oluyor.
adam eviklii ve zeks yok ounda. Bei kabul etti. lerinden en popler ismi setik. Film
de almzdan birka ay sonra vizyona girecekti. Hatta grkemli bir galayla yapmzda yer
alacak devasa sinemada gsterilecekti. nsanlar bu kkl gemii yerinde izleme deneyimiyle
tarihi iliklerinde hissedeceklerdi.
*
Yepyeni altyapl ve prl prl tarihi yapmzn alna birka hafta kalmt. Projemiz
tkr tkr ilerliyordu. Her ey yolundayd. Keyfme diyecek yoktu. Romann ilk tasla da gelince
mutluluum ikiye katland. Adam bir dehayd. Kendisiyle yaptmz toplantda ek olarak kentsel
dnme kar n yarglar krmasn da rica ettiimizde iten ie bunu zemeyeceini
dnmtm. Ancak ak hikyesinin, kentsel dnm kart aktivist bir olanla oraya
kentsel dnm kapsamnda ina edilen rezidansa yeni tanan kz arasnda getiini
grnce resmen sayg duruuna getim. lgili mercilerle konuup hemen kendisine ikin bir
prim ayarlattm.
*
Nihayet al gn gelmiti. Hava da ansmza bir harikayd. Yapmz gz kamatryordu.
Trenimize ehrin tm nl simalar katlmt. Mutluluktan ve gururdan alayacak gibiydim.
Bir ara gzlerimi kapatp gelecekteki gzel gnlerin hayaline daldm. Gzlerimi amadan
burnumdan derin bir nefes ekip kendi kendime mrldandm: Oh be, mis gibi tarih koktu.
40
Eren Aytu, Nar Photos, 15 Haziran 2013
41
1962 ylnda stanbul, ilide dodu. Avusturya Lisesi Fen Blmn,
ardndan Boazii niversitesi ngilizce retmenliini bitirdi. renimi
boyunca drt sene niversitenin sanat atlyesinde seramik ve
resim dersleri ald. 1994 senesinden beri ei ile beraber bir basm evi
iletmektedir. 2009 senesinden beri Boazii niversitesi Murat Glsoy
Yaratc Yazarlk Kursu ve Atlyesine katlyor. Yabanclara Trke dersi
veriyor. Yryor, bisiklete biniyor, seyahat ediyor, okuyor, yazyor, iziyor,
kedi biblolar biriktiriyor, flm seyretmeyi, insanlar, hayvanlar ve yaam
izlemeyi seviyor
Fsun etinel
42
yle anlar var ki gerek mi yoksa dnlm m olduklarn bilemiyorum.
Tezer zl/ Kalanlar
Bu sadece balang daha neler gelecek!
Hkmet istifa, iktidar halka!
Eitlik, zgrlk, kardelik!
Yeil vadi bizimdir!
Her yer Taksim!
ek elini stmden!
Sesler kendi sesimle beraber oalp kulaklarm tkad. Islak bandanamn altndan nefes
almakta epey zorlanyordum. Cierlerim, soluk borum yanmaya balad. Sisin ardndan oluk
oluk insan ana cadde kalabalna kart. stediim yne gidemiyordum artk, srkleniyordum.
Direniiler tek beden olmutuk. Berke oktandr yoktu yanmda. Solsyon, uzun kollu tirtm,
limonlu su her ey onun srt antasnda kalmt. Suratmdaki yzc gzl grm iyice
daraltt. Allah belanz versin, diye seslendi gen bir kz nlerden. Yeni bir gaz saldrs. Allah
belam versin ya, gelmekle iyi mi ettim?
Karnmdaki ddkl tencere ses vermeye balad. Scak buhar ellerime, ayaklarma,
bamn tepesine doru yayld. Narsistmiim, bencilmiim, tembelmiim, apolitikmiim.
Bilgisayarn bandan kalkmazmm. Dnya dursa umurumda olmazm. Tamam ite,
istediiniz oldu. Kalktm bilgisayarn bandan. Geleceime sahip kmak iin yollara dtm.
Dtm de ne oldu? Kahrolsun Faizm, Kemalist CHP, Ulusal Birlik bayraklar ardnda kaldm.
Kollarm benek benek. Kanyor, yanyor. Sol kolumun iine kocaman harflerle kan
grubumu yazmt Melis. Melis sen nerelerdesin? Bana bir ey gelirse annene ne derim ben?
Benimkiler burada olduumu bilmiyor. niversite yln olum, akln bana topla, dedi
babam. Hep bir bahane vardr zaten.
Tencere tava almakla olmuyor, dedim. Annem ters ters bakt. Bir yetikin gibi
davranmam isteyen onlar deil miydi?
Ddkl Tencere
43
Aman evladm dershaneye giderken gaz atarlarsa hemen bir yerlere snver, ayak
altnda durma sakn.
Anneannem komik tesi bir kadn. Ayak altnda durmaym. u an ayak altnda ezilmem
an meselesi.
Vn.
Gaz feini geri atn, tutmayn sakn.
Konteynrn arkasna. Siper al.
O son gaz olmasayd. Gzm yanyor. Sabah lensleri karmay nasl da unuttum.
Bu taraftan.
Bizimkilerden biri mi bu baran?
Migrosun yan aralna doru akyoruz. Tabii ya, dedemi bir ay boyunca getirdiimiz
Fizik Tedavi merkezinin tam arka bahesi. Oradan Lapenin bahesine gei var.
Dedemin hastanesi. Sen niversite hazrl, SAT, TOEFL bahane et, dedeni ziyaretten
yrt, sonra da polis sisinden kap Lapeye sn. Of be anneanne sesin kulaklarmda.
Allahn sopas yok ki
Dizlerim zangr zangr titriyor. Gzlerimi skp atmak istiyorum kant dayanlacak gibi
deil. Bir el omzumdan kavryor. Burnumun dibinde plastik bir ie. Solsyon. Ya lenslerim?
Ayam bir eye takld. Bakmyorum. Kan grmeye dayanamam ben. la kokusuna. Yaraya.
Midem kaslyor. Ya kusarsam?
Dedemin odas ak servisin ikinci katnda. Fel geirdi. Anneannem evde istemiyor
artk dedemi.
Salamken o beni istemedi, yatalakken de ben onu istemem, diyor.
abuk ieri. Kaplar atlar.
la kokulu koridor boyunca diziliyoruz. Nefesler soluk solua. Kimse konumuyor.
Yemekhaneden kutu kutu st getiriyor Fransz rahibeler. Kapdaki ask suratl grevliler bile
yarallara yardm ediyor. Annesini bulamayan iki ocuk devaml alyor. Biri sustursa ya unlar.
Telefonum yok! Polis kaplara dayand. Camlardan kasklar ve coplar gryoruz. Neyse ki ieri
almyorlar. Kapal serviste tehlikeli hastalar varm. Korkuyorum. Ya hepimizi alp gtrrlerse
Karnmdaki ddkl tencere yerinde zplamaya balad bile.
Renkli pencere mozaiklerinden karanlk koridora zayf Haziran gnei szlyor. Doum
gnm bir sonraki hafta. lmek istemiyorum. Polislere yakalanmak istemiyorum. Beni kimsenin
bulamayaca Allahn belas bir yere gitmek istemiyorum. Dedemin odasna bir kabilsem?
Aksi dinozor. Uyuyor galiba. Televizyon kapal. Nefesi yava. Gz kapaklar titreiyor.
Aznn kenarnda sar krntlar var, sabah yumurta vermiler kahvaltda. Derisi parmen
kd kadar ince, mavi damarlar harita gibi grnyor. Koca bir generalden bu kemik yn
kalm geriye. Nasl boulmadan yayor bu camlar sk skya rtl hastalk kokan odada?
kimiz de direniyoruz. O lme, bense hayatma karanlara.
Sonunda gelebildin ha Mehmet Efendi? Saatten haberin var m senin?
Dede benim, Ali. Tanmadn m beni?
Nereden deden oluyorum ben senin? Generalim diyeceksin bana. Ka kere tembihledim.
Benim i torbas azna kadar doldu. tik aylar kahveleri. Hadi bakalm dkver evladm.
44
Ama
Bak basarm dmeye rahibeleri arrm ona gre. Ne diyorsam yapacaksn.
Bu neyin kafas ya. kp gitsem. Barmaya balar kesin. Ya polisleri ieri aldlarsa?
yice alkala, buruturma suratn. Dzgn tut unu evladm srme bir yerlere, mikrop
kaptracaksn.
Yok, belki de kp polislerden gaz, cop yemek daha iyi. Herkes nasl girdiyse akrebe
ben de girerim. Sabaha kadar dve dve dolatrrlarsa ya? Olum sen dlein tekisin. Mert ol.
Melis gidelim diye tutturmasayd gelir miydin buralara? Kendin iin mi geldin?
yi sallandn bugn Mehmet Efendi. Ayba geldi mi paran almay biliyorsun ama.
Dzgn temizlemiyorlar burada beni. Gel sabunlu bez brakt hemire. yice bir sil belden
aasn. Kokum kendime bile geliyor.
Hay anasn. Byle ansn iine edeyim. Kusmamalym.
Hah ite iyice yle yalandan temizlik olmaz, bastra bastra. Arasn da. Of yallk rezillik
be Mehmet Efendi.
Sanki genlik ok farkl be dede. O itsin, bu kaksn. Senden beri ne deiti u memlekette.
Onun bunun elindesin ite.
Biz de onun bunun elinde oyuncaz. Ah dede ah.
Mehmet Efendi elin ite gzn oynata. Tabii hemen baheye atacaksn kendini, gelsin
aylar kahveler. Bense bekle kz on bete bir gelsin de baheye karsn. Byle olacak adam
mydm ben? Peh.
Beyaz havlu kahverengiye dnt. Hi bakmyorlar m bu adama? stelik annemler bir
uval dolusu para dyor.
Bu grlt ne sabahtan beri? Arbede mi var bir yerlerde? Gel de uyu uyuyabilirsen.
Dede sen ne zamanda kaldn ya? Zaman olmayan bu odada ne iim var benim?
Kendinden utanmalsn Ali Bey. k ve direniilere katl sana emrediyorum. Ya karnmdaki
ddkl tencere patlarsa?
Ellerine salk Ali Efendi. u takma dilerimi de gzelce bir fraladn m bebekler kadar
rahatm artk.
Ali mi? Mehmet Efendi deyip duruyordun az nce. Benle kafa m buluyorsun dede?
Of bu yatan sonra Ali, Mehmet ne fark eder. Sana takma dilerimi frala diyorum. O
aksi anneannene de syle yalvarsa bile geri dnmem o eve.
Sabahtan beri neler yaadm ben biliyor musun dede, senin takma dilerinden mi
korkacam?
Hadi durma benim gibi ii gekin bir moruun yannda da git arkadalarna katl.
Bo azyla kahkahalarla glyor halime. Doru ya, bu sadece balang daha neler
olacak. Ddkl tencerem patlamad bile.
45
1980 ylnda stanbulda dodu. Lisans ve yksek lisans eitiminde
fotoraf pratii ve teorisi alanlarna younlat. Trkiyede Manzara
Fotorafnn Deien Konvansiyonlar balkl bir tez yazd. u anda ehir
manzaralar ve zellikle de stanbulu fotoraflamak zerine alyor.
Balca Ergener
46
Bizim Anlatmamzda Fayda Var
*
Taksim Meydan, Kasm 2012
47
Gezi Park, Kasm 2012
Bu fotoraflardaki tm ykntlar, itirazlara ramen Kasm 2012de polisin korumasnda
balayan ve yayalar arabalarn iinden k olmadan gemeye, bariyerlerin arasnda dar
geitlere skmaya zorlayarak yaplan Taksim yayalatrma projesinin sonular. Ate yanan
fotorafta Gezi Park iindeki evlendirme dairesinin kalntlar gzkyor. Topu Klas inaat
hazrlklar iin ubat aynda habersizce yklan binann harabesi, Temmuz aynda buras
imenlerle kaplanana kadar yerinde brakld.
48
Gezi Park, Haziran 2013
Gezi Parkndan Meydan, Haziran 2013
49
27 Maysta parkn Divan Oteli tarafndaki aalarn sklmeye allmasnn ardndan
ykselen, birok baka ehre ve parka yaylan direnile Gezideki ykm durduruldu. Etraftaki
dnm gizleyen bariyerler indirildi. nsanlar on gn boyunca Gezi ve evresindeki ykntlar
iinde zgrce yrd ve yaad.
Gezi Park, Haziran 2013
50
Cumhuriyet Caddesinden Gezi Park, Haziran 2013
*
Babakan, Temmuzda stanbulda yapt bir konumada yle dedi: Genliimiz orada
geti. Orann adresini bilmeyenler, bizden adres sorabilir. Genliimizin en gzel gnlerini orada
geirdik. Belediye bakan oldum, her ay 3-4 nikah kydm o parkn iinde. Onu da bilmezler,
orada BeyoluEvlendirme Dairesi vardr. Bunlarn bir ou onu bilmez. imdi yok tabii. Bunlar
bilmeleri iin anlatmamzda da fayda var. 76 milyon olarak, bu tuzaklara kar ok dikkatli ve
ok uyank olacaz. (www.milliyet.com.tr, 21 Temmuz 2013)
51
1969 ylnda New Yorkta dodu. Orta ve Lise eitimini TED Ankara
Kolejinde tamamlad. ODT Ekonomi Blmnde sras ile lisans
ve yksek lisans derecelerini ald. niversite eitimi srasnda ODT
Oyuncular bnyesinde tiyatro ve dramaturji almalarnda bulundu.
2000 ylnda Boazii niversitesi Felsefe Blmnde ikinci yksek
lisans derecesini ald. lerleyen yllarda yaratc yazarlk, edebiyat ve
felsefe ile ilgili eitli atlye ve seminerlere katld. ykleri altzine.net ve
Galapera Fanzinde yaymland. 2012 ylnda Kaos GL Dergisinin Mor
temal yk yarmasnda nclk dl ald.
Belma Frat
52
Bir haziran sabah, tek bir aa uruna, stanbulun her kesinden Gezi Parkna akn
eden kalabalklarn arasnda; uzun zaman nce, bakentin baheli evleriyle bilinen sekin
mahallelerinden birinde, dallarna trmanp, kirazlarn toplad, kulaklarna kpe yapp takt,
baka bir aacn yasn tutan, orta yal bir kadna rastlamak mmkndr. Onun saatine gre
vakit le zeri, aylardan ise austostur.
Zordur Ankarann kupkuru yaz scaklarnn bitimsiz saatlerinde, odasnda le uykusuna
tutsak bir ocuk olmak. Sabrsz olmak. Gne girmesin diye smsk kapatlm koyu renk
perdelerin deliklerinden szan n, zemindeki izdmlerinin dansyla oyalanmaya almak.
Zaman durmu gibidir. Oday batan baa kateden, gvdesi yeil janjanl karasinein vzlts
yarmaktadr sessizlii. Baka hibir ey olmuyordur ve hibir ey de olmayacakm gibidir
bundan sonra. Oyun saati hi gelmeyecektir, hava serinlemeyecektir. Korkun karasinek, bu
lmcl le zerinin tek efendisidir. Ama sokak ocuklarndan kendine bir arkada edinmeyi
baarmsa eer bir kk kz, bu ekilmez le zerlerinin bitmez tkenmez sknt dolu
saatlerinden kap kurtulmak iin bir umudu vardr ou zaman.
Ad Adil olsun mesela. Annesi ite gte, birilerinin evinde temizliktedir. Babas kim bilir
nerededir. te o sokak ocuu, en l saatinde gnn, bir kurtarc gibi gelip tklatr odann
camn. Frlad gibi yataktan pencereyi aar kk kz. Biri ieriden, br dardan fsldaarak
sohbete balarlar nce. Sonra sohbet yetmez olur. Olan Hadi atla gel, deyip durur. Darnn
ars kar konulmaz olur. O zaman kk kz trmanverir pencerenin pervazna. Olann
uzatt kara elini tutup atlar baheye. Ama ayaklar plaktr, gidemez ki bir yere. Tokyolarn
hemen karp verir Adil. Alktr o ne de olsa yalnayak dolamaya.
Austos aydr. Kiraz mevsimidir. Ankarann varlkl semtlerindeki evlerin arka
bahelerinde, yatak odalarna glgeleri vuran aalarn kzl kahve gvdelerinden uzayan yeil
yaprakl dallarn zerinde, resepsiyonlarda orta yal kadnlarn giydii trden, ar bir bordoya
dnmtr tombullaan kirazlar. Zor deildir belki bir kiraz aacna kmak ama dmek kolaydr.
Dallar yanltverir insan. En lezzetli meyvelere eriebilmek iin inat edersen, t diye krlabilir
bazen. Onun iin dallarn sesini iyi dinlemek gerekir. Adil kar nce. Alktr o. Mahalledeki ev
sahibi yal teyzeler, birka kuru karl, eline bir sepet tututurup, yollamlardr kim bilir ka
kere aalarn tepesine.
Birbirine komu iki dala yerleip, ekirdekleri en uzaa kim fleyecek diye yara girerler
Aa
53
nce. Hep yenilse de aldrmaz kk kz, nk hibir hediye tutmaz sokak ocuunun gnln
almak iin kulaklarna takt, kirazlardan yaplm, yakut rengi kpelerin yerini.
Sonra, ocuklarn kendilerine has o usuz bucaksz hayali evreninde maceradan
maceraya koar; en bata kendilerinin inand, trl trl hikyeler uydururlar, kiraz aacnn
tepesindeki kzl dallar ve yeil yapraklardan oluan kuytu kelerinin gvenliinde. Akla
hayale gelmedik hikyelerdir bunlar nk Adil palavracnn nde gidenidir, kk kz her trl
dzmeceye kolaylkla kanan safnaz klklnn tekidir ve ocukken k olmak ok gzeldir.
te ocuklarn kendilerine yuva belledikleri o gzelim kiraz aacn kknden
skmlerdir bir zamanlar mteahhitler, apartman yapmak iin. Yal teyzenin, pembe boyal,
tek katl, n rengrenk gller, arka taraf kiraz aalaryla bezeli kck evinin yerine dev
bir bina dikmek zere, i makineleri girmitir baheye olanca grltleriyle. Mahallenin btn
ocuklar toplap, bir trl paylaamadklar oyun alan ve baheleri kurtarmak uruna;
sava oyunlarnda kullandklar plastik borulardan yaplm silahlar ve iinden flenen
kttan klahlardan mteekkil cephaneleriyle, kendilerince meydan okumulardr iri csseli
ustabana. Kurban verilen ilk kiraz aacnn ardndan, bahesinde kays aalar olan beyaz
badanal eve gelmitir sra. Tabii bir de bo arsalar... ocuklarn sahipsiz kedi ve kpekleri
besledikleri, misket, futbol, yakan top oynadklar arsalar tahtalarla evrilip betonla dolmutur
birbirinin ard sra. Sonra yeni ocuklar gelmitir mahalleye, o kibrit kutusu beton ynlarnn
iine yerlemek zere... Onlara dman olunmutur nce, ama sonra kaynalmtr mecburen.
Bahe kalmaynca, sokan yerini ev ziyaretleri, kutu oyunlar alm; sokak ocuuyla artk
grlmez olmutur.
Onun iin bir haziran sabah, Gezideki tek bir aa uruna, Ankarann her kesinden
Kuulu Parka akn eden eylemcilerin arasnda, baka bir aacn yasn tutan, orta yal bir adama
rastlamak da mmkndr. Onun saatine gre de vakit le zeri, aylardan ise austostur.
Zordur, Ankarann kupkuru ve scak le zerlerinde, bombo sokaklar arnlamakta
olan bir sokak ocuu olmak. teki ocuklar evlerine ekilmitir oktan. le yemekleri
yenilmi, anneler mis gibi yataklar am, ocuklar dolu mideleriyle maym, le uykusunun
tatl ryalar ile sarnp sarmalanmlardr bile. Bir taa tekme atar sokak ocuu. Ate gibi
yanan betonun zerinde srar ta. Tak diye arpar yere, bir daha vurur. Bir daha... Zaman
hi gemeyecek gibidir, hibir ey olmayacak gibidir ve asfaltlar kzgn gnein altnda tembel
tembel erimektedir. Ama talar sektirmek yerine, camn tklatacak bir arkada bulduysa eer;
-le uykularndan nefret eden, peine taklmaya pek bir merakl, kpr kpr, kk bir kz ocuu
mesela- kendini ansl sayabilir o zaman bir sokak ocuu.
Ad diyelim ki Gamze olsun. Kck bir tkrtyla frlayp yataktan, asn pencerenin
camn. zerinde askl, beyaz, pfr pfr, minicik bir yazlk gecelik...
Hadi atla gel, der sokak ocuu, moruk teyze kirazlar toplatmadan en gzellerini
yiyelim.
Esmer yz komik, az da bozuktur biraz. Kk kz kkrdar. Bir bahvan pantolon
geirip bacaklarna, geceliinin eteklerini de abucak tktraraktan asklarnn arasna,
trmanverir pencerenin pervazna. Aslnda alaktr duvar. Atlamak kolaydr ama Adil yine de
uzatr elini nk el ele tutumak iin bahane bulmak gzeldir.
Sonra koarak, gizlice, sokan karsndaki pembe boyal kk evin arka bahesine
giderler. Sokak ocuu ezbere bilmektedir mahalledeki btn meyve aalarn. Gz kapal
bile trmanabilir. nce bir metrelik gvdenin zerindeki atala basp, ardndan tek srayta
st dala kar. Sonra elini uzatp Gamzeye, yukar eker onu da. Yanndaki dala oturtur kk
arkadan, daha salam olanna. Dallar ok ama ok yakndr ve dizleri gemitir birbirinin
54
iine. stelik kulandaki kirazl kpelerle o kadar gzeldir ki Gamze. Sokak ocuu dayanamaz
gittike yaklar o kpelere...
Hafzalarnda sonsuza dek yer edecek bir le zeridir. Zaman ayr bir koldan; en nadide
anlarn bir mcevher gibi parlad, zihnin ssz koridorlarnda sakl, o sandk odasna akar
gibidir. Ve orada, st ba lekeli, eller mor, dudaklar masum ve yapraklarn aras glgelidir.
Oysa sokak ocuu bilmiyordur ki bir daha asla gelmeyecektir byle gzel bir lest.
Bir daha kamayacaklardr kiraz aacnn dallarna. Eline bir sepet tututurup, bahesindeki
meyveleri toplatmaya onu armayacaktr artk moruk teyze. Bir kazma inecektir o gzelim
kiraz aacnn kkne. Baheler, evler birbiri ardna yklacak; aa ve yukar mahallelerdeki
ezeli ve ebedi dman saflar, bir trl paylaamadklar bo arsalar kaybetme korkusuyla
birleip, koca bir ocuk ordusu olarak kacaklardr igalci dozerlerin karsna.
Sonras ise beton... ocuklar artk drt duvar arasnda byyecek; sinema kaplarnda,
AVM nlerinde buluur olacaklardr. Zengin ocuklaryla fakir ocuklar tanp kaynamayacaktr
sokaklarda bundan sonra. Gamze uzaklara tanacak, Adil yine ssz sokaklarda tek bana.
te onun iin, bir haziran sabah, tek bir aa uruna direnen kalabalklarn arasnda;
biri Gezide, br Kuulu Parkta, birbirinden habersiz, baka bir aacn iki kiilik yasn tutan,
orta yal bir kadn ve orta yal bir adama rastlamak mmkndr. Onlara gre vakit hl le
zeri, aylardan ise austostur.
55
1972 ylnda Almanyada dodu. lk ve orta renimini stanbulda
tamamladktan sonra Bursa Uluda niversitesi Ekonometri
Blmnden mezun oldu. Semih Gmn ve Murat Glsoyun yazarlk
kurslarna katld. Halen bir yatrm irketinde almaktadr.
Erdal Gntrkn
56
Ben her daim gecenin karanlna benzer kuzguni bir siyahn iinde yaarm. nk
meknm bir otomobilin bagajdr. Gndzleri hepi topu bir iki metrekarelik bir alanda bir saa
bir sola savrulurken, geceleri ise yarn olup da herhangi bir nedenle bagaj kapann almas
ve o ksack an iersinde belki bir tutam bulut, bir yeil dal ya da ne bileyim belki bir gvercin
grebilmem iin dua ederim.
Aslen bir ceviz aacym. O ihtiammdan geriye kala kala cilas dkk, damarlar yer
yer atlak bir sopa kald. br paralarma ne oldu, haberim bile yok. Meymenetsiz suratl
bir adamn eline dtm, zindanda rr oldum. Aslnda beni tedbir olsun diye koymutu
arabasnn bagajna. Olur da bir gn trafkte kendisine daylanan, yolunu kesen, dik bakan ya
da kfreden birileri karsa beni kapt gibi kafalarna indirmek iin. Artk Allah ne verdiyse.
Bir iki yeltelendi, son anda demez diyerek elini indirip beni tekrar bagajn iine frlatverdi.
Hatta bir ara ulan bu sopa benim bama i aacak deyip beni evine kard. Portmanto ile
duvar arasnda kalan bolua yerletirdi. ki gn sonra, artk aklna tekrar ne estiyse, bir sabah
kendimi yine o zifri karanln iinde buldum.
O melun gece, daha nce hi olmayan bir ey oldu. Gecenin bir vakti beni bagajdan
karp eline ald. Etrafmda bana benzer onlarca sopa homurdanan, kpren, kfreden, fkeden
neredeyse azndan salyalar akt akacak bir sr adamn nasrl ellerinde, karanl yara yara,
bir yerlere gitmeye baladk.
Sonra bir parkn nnde durduk. ersinde kanmdan, canmdan, soyum sopumdan nice
arkadam dallarn gkyzne uzatm, dolunayn zerlerine vurduu avk etrafa yayyorlard.
Aradan ylesine uzun zaman gemiti ki bunca aac bir arada grmediim. Nasl hametli,
nasl marur ve yle gzeldiler ki. Alamakl oldum. nlerinde, arkalarnda, etraflarnda
binlerce insan toplanm, gen yal, erkek, kz, eleniyor, arklar sylyor, halay ekiyor, sazlar
alyorlard. Sanki aralarnda gizli bir his varm gibi, aniden ayn anda nefesleri yetebildii,
grtlaklar elverdii kadar baryorlard. Dikkatle dinleyip, ne sylediklerini anlamaya altm.
zgrlk diyorlard en ok, adalet istiyorlard. Aalara sahip kmaktan, burasnn sadece
park olarak kalmas gerektiinden bahsediyorlar ve yaadklar hayatn sadece kendilerine ait
olduunu sylyorlard. Kymklarm diken diken oldu.
Btn bunlar olurken, o esnada, sahibim ve ona benzer arkadalar kollarn olabildiince
yukar kaldrp, bizler olan biteni en tepeden grecek vaziyette, o masum kalabaln zerine
Sopa
57
sel misali akmaya baladk. Gz ap kapayncaya kadar btn gzel insanlarn arasna karp,
karmza kan nmze katp, azgn kpekler gibi pelerine dtk. Artk o saniyeden sonra
srtlara inen kalkan silahlara dntk. Ben ilk nce kendimi gencecik bir kzn omzunda
buldum. Etinin rdn hissedebiliyordum. Kamak istesem, nafle. Kol bacak yok ki bende.
Hemen arkasnda bir delikanlnn kafasna yaptrd beni. Nasl iim acd, anlatamam. Fkran
kan zerime sradnda kendime lnetler okudum. Bir orman yangnnn tesadf edip beni
cayr cayr yakmadna dair sonu gelmez pimanlklar geti iimden. arklar yerini lklara,
marlar hkrklara, trkler inlemelere brakt. Btn o gzel dilekler yok olup gitti. Ben o gece
ka kiiyi yaraladm, ka gencin vcudunda morluklar oluturup, ka tanesinin ruhunda
bir daha iyiletirilemeyecek yaralar atm sayamadm. Biz, btn sopalar, kkleri topran
derinliklerine sk sk tutunmu, yapraklarnn incecik damarlarna dein hayat dolu birer canl
iken, hi tanmadmz bu insanlarn elinde nasl olup da birer katile dntmz anlamaz
bir halde birbirimize bakarken, onlar hl tekmeleyecek, yumruklayacak insan avna devam
ediyorlard. Ortal toza dumana kartrm, hissedebildiim kadaryla geriye sadece gzya
brakmtk.
nsanlarn mehur bir sz vardr; at sahibine gre kiner, derler. Bizim irademiz hep
bakalarnn ellerinde oldu. aresiz kaldk. Bir sabah baktk ki buradan yol geecek diyerek
devasa i makinelerini brmze saplayp, bizleri yerimizden yurdumuzdan skp, sonra
para para edip, btn suu gnah kendi hayatlarna sahip kmaktan ve iradelerini baka
ellere teslim etmek istememekten ibaret olanlarn karsna dikip, her birimizi ikenceye ara
edip, ka gz patlattrdlar. Azmz, dilimiz yoktu, kar gelemedik. Boyun edik.
O gece olan biten her ktle kar, ben yine de imdi umut doluyum. nk o parkta
eilip, bklmeyen, salnp afallamayan, dimdik duran insanlar grdm. Teninde ve yreinde
aclar hissettirdiim o gencecik insanlardan af diliyorum. Bizlerin arasnda ok ok uzun
yaayan ulu aalar vardr. Defalarca dinledim onlardan. Hep ok gzel bir gnn eninde
sonunda geleceini anlatp dururlard. Sanrm o gn artk ok yakn. Sizden son bir isteim
var. Belki benim mrm yetmez, rr giderim ama olur da o gn geldiinde hl zerre kadar
dahi canm kalm olursa, beni enlik atelerinizde yakn, olur mu?

58
Tolga Sezgin, Nar Photos, 13 Temmuz 2013
59
ktisat okudu, letiim Bilimlerinde yksek lisans yapt. Bir sre
fotoraflk ile hayatn idame ettirdi. Ardndan Taraf gazetesinde d
haberler blmnde almaya balad. Ayn dnemde dzenli olarak
gazetenin kltr-sanat ekinde ve arada kltr sanat sayfas iin yazlar
yazd, rportajlar yapt. Daha sonra ntvmsnbcde yaam sayfasnn
editrln stlendi. Hemen ardndan NTV Yaynlarnda kitap editr
olarak alt. imdi ise Uluslararas Af rgtnde Medya ve letiim
Koordinatrl yapyor. 2007nin sonundan bu yana da Enteresan
Mevzular Dergisi Futuristika!ya katkda bulunuyor.
Pnar lkiz
60
Pasaportunu kontrol etti. Gzne elii kad gibi gzken vizelerine bakt. Ne zaman
eline pasaportunu alsa gittii yerleri aklndan geirip bir arkadann szn hatrlyordu: Kzm
sen dnya vatandasn. Bir yere gideceinden deil de ite, hem garip hem de gzel bir histi.
Zaten gitse ne olacakt, koa koa geri gelirdi. En rahat ettii yerler istedii zaman dnebilecei
yerlerdi.
Oysa ngiltere iki yllk vize verince nasl sevinmiti. Hemen Londradaki arkadan arayp
i gezisinin sonuna birka gn eklerse onda kalp kalamayacan sordu.
Uzak bir tarihe dair plan yapmak miyopken hipermetrop olma konusunda srarc olmak
gibiydi. Drt ya da be kere deien tarihler sonunda bir karara varlm ve biletler alnmt.
gezisinin sonuna eklenecek bir hafta sonu ve daha ucuz olmas iin Pazartesi dnlen bir tatil
vard imdi nnde.
Hem tarihlerin ok deimi olmas hem de srf ucuz diye bir gn daha kalma fkri iine
bir buza oturmasna sebep olmutu. Bir eyler ters gidecekti ama ne? Tam bu noktada durup
ne kadar ok batl inanc olduunu dnd. Tanr hi kimseyi batl inanc olan bir kadnla
snamamalyd.
gn boyunca dilini bilmedii insanlarla ortak bir dilde anlama abas olduka
yorucuydu. Trene binip merkeze dnmek iin toplandnda antasnn arlam olmasna
tezat bir hafflik vard stnde. Yine belli belirsiz bir sknt ile trene bindi. Krsaln kentsele
dnd manzarann iinden geerken insanlar izliyordu. nenler, binenler, ie gidenler, okula
gidenler...
stanbulda pek yapmasa da yurt dndayken srekli pencerelerden ieri bakma huyu
vard. Bu insanlar ne yapyordu akamlar, geceleri, sabahlar... Bir Avrupa flminden frlam
gibiydi hepsi, her hareketleri mizansen itibariyle sinematografk gelirdi ona. stanbuldayken de
metroya binip turist gibi etrafndaki insanlara bakyordu. Bu kadn acaba eve gittiinde onu kim
bekliyordu, bu adam nasl bir ofste alyordu? Herkese dair bir hikaye yaratabilirdi.
Derken inmesi gereken durak geldi. Filmlerde grnce Aaa ben buray biliyorum dedii
yerlere bir yenisini eklemi oldu bylece. ndi, metroya bindi. ndi, arkadan grd. Ksa bir
yryn ardndan eve vardlar. Bu evi ya bir flmde grmt ya da iine girdii ama diline
hkim olmad iin yabanc bir yerin her daim yabanc kalacak olmas bu hissi yaratyordu.
Diline Yabanc Olduu Bir lkeden
Dilini Bildii Bir Kym zlemek
61
Sabah uyanp erkenden evden kt. Parklar ve mzeleri dolat, kt restoranlarda
yemek yedi, metroya bindi. Hem tatilde hem de yurt dndayd, bir banayd. Braksalar
sokaklarn hepsini yrrd. Btn pencerelerden ieri bakard. Ama akam arkada ile
bulumas gerekiyordu. Eve dnmek iin yola karken arkada bir eylerin ters gittiini ve
evde bulumalar gerektiini yazd.Ha bir durak ha durak diye geirdi iinden ve metronun
merdivenlerini indi.
Eve girdiinde arkadan bilgisayarn banda buldu. stanbul karm dedi arkada.
Karmak? Dahil olduu nesil iin karklk tam olarak ne ifade ediyordu kestiremedi. Ekrana
bakt, dilini bilmedii bir kanaln canl yayn vard. Ana dilinin konuulmad bir lkede,
dilini bilmedii bir kanalda kendi dilinden insanlarn yaadklarn izliyordu. Grdkleri ise
sinematografk deer tamaktan ok uzakt. Drt saat boyunca biber gaz tenekelerinin yere
derken kard sesi dinledi. Krfez Savanda gece gr yznden bir noktadan sonra
havai feklere benzeyen bombalar geldi aklna. Ne zaman su imek iin masann bandan
kalksa tok sesli bir tenis msabakasn ok uzaktan dinliyor gibiydi.
O kadar uzakta kalmt ki ve o kadar anlamlandramyordu ki, gzn atnda
yerel saat ile alt, kendi saati ile sekiz olmutu. Bir kent uyumamt, saat altda bilgisayar
banda uyumam olan bu kenti grmeye alrken buldu kendini. Derken telefon ald, en
yakn arkadalarndan birini gzaltna almlard. ok samayd. Hani byle eyler gerekten
hep bakalarna olurdu? Kendi nesli hani yol kenarnda durup olan biteni izlerdi? Gzalt,
ikence, gzaltnda kaybetme gibi eyleri ancak saman katlara baslmsa okuyan bir nesle
dahildi. Bir eylerin deitiini hissetti, iinde, bir eyler deiirken birilerinin gz ak daha da
beyazlayordu, gzleri daha da kararyordu.
Yatak odasna geti, ban cama dayad ve alamaya balad. Dakikann onda biri kadar
ksa bir srede toparland ve avukat tand olan herkesi srayla arad. Yapabilecei en iyi ey
bir avukat salamakt. Bir iki telefon konumasndan sonra zaten teyakkuzda olan avukatlara
ulalmt. Telefonu kapatt, ban cama dayad ve hngr hngr alamaya balad.
Uyumamt, ne olup bittiini anlayamyordu, arkada gzaltna alnmt ve elinden hibir ey
gelmiyordu. Eer o saman katlarda yazanlar doruysa bu lkede gzaltna alnmak...
inden srgndeki insanlar geirdi, lkeleri bin paraya ayrlp sevdikleri insanlar
cann kurtarmaya alrken bambaka bir lkede eli kolu bal oturanlar dnd. Kyas
kabul etmezdi ama o an iin, yaananlar da o kabul etmiyordu. Ayn lke snrlar iinde olmay
diledi o anda, hibir ie yaramayacan bilse de. Gnler sonra sevdii adam gzaltna alnan
bir arkadan teskin edecekti, Hi olmazsa adliyenin nne gidelim, sevk ederlerken uzaktan
greyim diyecek olan arkadan.
Uak biletlerine bakt, imkanszd. Ucuz etin yahnisi yavan olmann tesine gemiti bu
sefer, midesine oturmutu resmen. Tekrar bilgisayarn bana oturdu. Telefonu ald, serbest
brakmlard arkadan. Nefes bile alamad bir an iin. Haff bir rahatlamayla beraber kabus
gibi gnlerin balangcnda olduundan habersiz.
lkeyi terkedene kadar tek hatrlad bilgisayarn durduu masa, alt sandalye ve kahve
makinasyd. Pazartesi sabah uyandnda antasn toplayp evden kmaktan ziyade gitmeme
fkri vard aklnda. Byle bir lkeye, bu halde olan bir lkeye nasl dnlrd? Dnlmeyip ne
yaplrd? 24 saatten az gzaltnda tutulan insanlarn kabusunun 24 saatlere dneceini
bilmeden, nasl kmalyd o evden? Dehet bir korku kaplad, gitmeyip ne yapacakt ve fakat
gitse bana ne gelecekti? Arafta kald. Giderse biliyordu ki sokakta olacakt. Bilmedii ise sekiz
gn sonra gzn bile grmedii bir gaz yznden iki bklm olacayd.
Derken kendini uaktan inerken buldu. Tavan rkekliiyle kt havaalanndan.
Yaananlar gstermeyen medya kadar yaananlar grmeyen insanlarn varln anlamt
62
ama birbirine tezat bunca semti barndrabilecek bir stanbulu da beklemiyordu. Tam bunlar
dnrken, tam da Mecidiyekyn zerinden geerlerken genzi yand, camlar kapalyd
ama kr etmiyordu. O an bunun daha balang olduunu, aslnda canlarna kast etmek
isteyeceklerini anlad.
63
1980de Lyonda dodu. Ankarada dilbilim ve edebiyat okudu. ykler,
masallar, denemeler yazan ncedere , retim yesidir.
Jale Nihal ncedere
64
Dnyann en gzel ehrinin insanlar, bir yaz sabahna uyandklarnda gzlerine
inanamadlar. Gkyz, alev ve toz rengi gaz bulutlaryla kapanm, aalar kklerinden ayrlp
devrilmiti. Sokak hayvanlar ve bitkilerin zerinden kasrga gemi gibiydi. Bu ehir, artk
dnyann en gzel ehri olamayacak kadar karanlkt.
ehrin tm insanlar, oluk ocuk, cmbr cemaat ehrin meydannda toplandlar. Olan
bitenden kimin ya da neyin sorumlu olduunu renmek iin sabrszlanyorlard. Bu ehrin
insanlar, tm sorunlarn bu meydanda toplanp kendi aralarnda konuarak zerlerdi. nk
eski bilge hkmdarlar onlara bunu retmiti. ok zor durumda kaldklarnda ya da kendi
aralarnda bir anlamaya varamadklarnda bilge hkmdarlarna bavururlar, bylece hem
zgrce yaadklarna hem de gven iinde olduklarna inanrlard. te bu yzden bu ehir,
dnyann en gzel ehriydi. Bilge hkmdar leli ok olmutu. zgrce yaamalarna devam
edebileceklerine dair szler veren yeni hkmdarlar sk sk baka diyarlar gezmekle meguld,
dndnde halkn selamlyor ve sarayndaki ilerine devam ediyordu.
Byc Fago, ehrin meydannn tam ortasndaki antn tepesine km bas bas
bararak kalabala sesleniyordu:
Gece vakti bir frtna kt belli ki! Nasl bir frtnaysa ta ta stnde brakmam.
Metanetli olun. Yaknda her ey yoluna girer!
Byc Fagonun kaderci szleri, gaz bulutlarnn arasnda kayboldu. Byclere
inanlacak bir a deildi. Fago kalabaln onu dinlemediini anlaynca, eyalarn toplayp
kendisini ciddiyetle dinleyecek insanlarn olduu bir diyar bulmaya karar verdi ama hemen
vazgeti. Dnyann en gzel ehri hi braklp gidilebilir miydi?
nsanlar, g saran bu gaz bulutunu nasl databileceklerini, aalar yerlerine nasl
yeniden dikebileceklerini dndler. Gnlerce konuup tarttlar ancak bu ii kendilerinin
zemeyeceine karar verdiler. En iyisi hkmdara gitmekti. Hkmdar, bilim insanlarna ular
ve her eyi yoluna koyabilirdi.
ehrin en drst ve heyecanl genlerinden Mika, yeni hkmdarn huzuruna kt:
Hkmdarmz. ehrin zerindeki gaz bulutu soluumuzu kesiyor. stelik aalarmz
devrilmi. Nefes alamayan bir ehir, artk nasl dnyann en gzel ehri olabilir? Ltfen bize
yardm edin! dedi.
Dnyann En Gzel ehri
65
Hkmdar, Mikay dinlerken balkondan ehri izliyordu.
Byc Fagoya sordunuz mu? Bu bir lanet olmal. Belki byk bir gnah ilemisinizdir.
Bence dnmeniz gereken ey gaz bulutu ya da aalar deil, hangi byk gnahlar ilediinizi
bulmaktr. Gnahlarnzdan arnrsanz gaz bulutlar da dalr, aalarnz da yeniden dirilir.
Mika aknd. Yeni hkmdar, dnyann en gzel ehrinin insanlarn gnahkar olmakla
suluyordu.
Hayr! dedi Mika. Buras dnyann en gzel ehri. Burann insanlar gnahkar olamaz!
Hkmdar balkondan dary izlerken, sanki tertemiz bir havay iine ekiyormu gibi
keyifliydi.
Eski hkmdarnz size ok gvenmi. Her eyi dilediiniz gibi yapyorsunuz. Hi bana
sormuyorsunuz. Oysa her eyi bana sormalsnz. Ben sizin hkmdarnz deil miyim? Bu
nedenle cezalandrlm olmalsnz.
Mika fkelenmiti fakat daha nce hi fkelenmedii iin fkelenince ne yapmas
gerektiini bilemiyordu.
Hkmdar Mikann sessizliinden yararlanarak devam etti:
Evlerinize gidin ve dua edin! dedi.
Mika fkeyle ba edemeyeceini anlaynca sakinlemeye karar verdi. Kan ter iinde
yryerek ehrin meydanndaki antn tepesine kt ve kalabala konutu:
Dnyann en gzel ehrinin insanlar! Bir zamanlar bu ehirde kular aatan aaca,
daldan dala uar; deniz her gn, evlerimizin arasna tatl ve esintili bir rzgar salar; drt mevsim
binlerce iek, kokusunu soluumuza doldururdu. Ne yazk ki bir daha o gnler gelmeyecek.
Yeni hkmdarmz bizim byk gnahlar ilediimizi dnyor. Belli ki bizi tanmyor ve
belli ki biz onu hi tanmamz. zgrce yaadmz iin hatalar yaptmz dnyor. Bize
yardm etmeyecek.
Kalabalkta bir uultu oldu. Mika antn tepesinden iner inmez, Fago oraya trmand ve
bard:
Belli ki byk bir frtna kt! Ama neden biliyor musunuz? nk bu ehrin insanlar
ok byk gnahlar iledi. Yeni hkmdarmz bilgedir. Onu dinleyin.
Kimse Fagoya da hkmdara da inanmyordu. nandklar Mikayd. Dnyann en
gzel ehrinde gnah olmazd. Bir karar verdiler. Gnlerce, aylarca hatta btn bir yaz srse
de aalar bir bir yerlerine dikeceklerdi. Bylece hava temizlenecek ve gkyzndeki gaz
bulutu da dalacakt. Dndklerini yaptlar. ehir eskisi gibi dnyann en gzel ehri oldu.
Hkmdardan ses soluk kmyordu. Onlar ne kutlad, ne de yardm etti.
Dnyann en gzel ehrinin insanlar, bir gz sabahna uyandklarnda yine ok ardlar.
ehirdeki aalarn tmnn yere serildiini ve gn byk bir gaz bulutuyla kapandn
grdler.
Fago meydandaki antn tepesine km sesleniyordu:
ok byk bir gnah ilemi olmalsnz ey insanlar. Belli ki gece byk bir frtna kt.
Peki ama neden? Bunu hi dndnz m? Sizler hl gnahkarsnz!
Kimse hkmdara gitmedi. Bu kez hkmdar onlara gitti, meydandaki antn tepesine
kt ve dnyann en gzel ehrinin belleinde unutulmaz kalacak bir konuma yapt:
Biliyorsunuz ben sizin iin diyar diyar gezdim. rendiim ok ey var. Siz bu ehrin
dnyann en gzel ehri olduunu sanyorsunuz. Oysa yle deil. yle ehirler var ki hayal
66
bile edemezsiniz. Orada sadece aalar, kular ve sokak hayvanlar yok. nsanlar koca koca
binalarda byk iler yapyorlar. ok kazanp ok harcyorlar. Dilediklerini giyip dilediklerini
yiyorlar. Fakat balarnda hkmdarlar var ve hkmdarlar nasl istiyorsa yle yayorlar. Sizler
banza buyruksunuz, stelik bo ilerle urayorsunuz. alp didineceiniz yerde gnahkar
yaamlarnz itaatsizce geiriyorsunuz. Sizi uyarmtm. Dua edip dnn demitiniz. Beni
dinlemediniz. Bakn yine ayn ey oldu. Belalar peinizi brakmyor. Bundan sonra sizler de
uzak diyarlardaki insanlar gibi davranacaksnz. Bir hkmdarda sizin asla anlayamayacanz
bilgelikler vardr. Artk gemii dnmeyin, bana tabi olun.
Kalabaln iinden Mikann sesi duyuluyordu:
Bunu yapmana izin vermeyiz!
Hkmdar gld ve szlerine devam etti:
ehir kuatld. steyen bu ehirden gidebilir ama kalanlar bana uymak zorunda. Beni
siz setiniz unuttunuz mu? Kurallarma uymak zorundasnz.
Kalabalktan uultular da alklar da ayn hzla ykseldi.
Mika baryordu:
Bu ehir dnyann en gzel ehri. Bunu deitiremezsiniz.
Askerler, uultu karanlar, homurdananlar, hkmdar yuhalayanlar ehirden
uzaklatrmak iin toplad. Hkmdar alklayanlar ise evlerine gnderildi. Hkmdar da huzur
iinde sarayna dnd. Fakat hkmdar bir sabah uyand ve grd ki, aalar, dallarndaki l
kularla birlikte yryor, deniz baka yollar bulmu, baka yerlere akyor. ehrin en az yars,
hi konumadan gen ehirle birlikte g ediyor. Geriye kocaman binalarla tka basa dolu,
dnyann en irkin ehri kalm; insanlar da hkmdar ne derse onu yapyor.
67
1946 ylnda Ankarada dodu. ada sanat, plastik sanatlar, sinema
gibi sanatn birok alannda iler reten Karamustafa, yurt iinde ve yurt
dnda birok flm festivaline katld, saysz sergi at ve birok dl
kazand. almalarna halen yaad stanbulda devam ediyor.
Glsn Karamustafa
68
La Lutte Continue
*
*
n planda yer alan fotoraf Glsn Karamustafann 68 ylnda ekilmi fotoraf. Arka plandaysa Paris 68
hareketi srasnda Atelier Populaire adl her gn, gnn mana ve ehemniyetine uygun retim yapan topluluun
afi yer alyor. Afin zerinde La Lutte Continue yazyor. Yani Dava devam ediyor.
69
1980de dodu. Boazii niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas
likiler blmn bitirdi. Ayizi Yaynlar tarafndan Kankurutan isimli
bir yk kitab yaynlanmtr. Yitik lke Yaynlar tarafndan baslan
90lar Kitabna bir metni ile katkda bulunmutur. nternet zerinden
yayn yapan aylk edebiyat dergisi altZine.net ve e-kitap sitesi altKitap.
comda editrlk yapmaktadr. Metinleri altZine.net, Dnden Bugnden
Edebiyat Dergisi ve Boazii Dergisinde yaynlanmtr.
Hande Orta
70
Bekir sabahn kr Selahattinin bana dikildi. Yeni gnn pusu Gezi Parkndaki
aalarn altna kadar inmi, topraa oturmutu neredeyse. Bekir kafasn kayp etrafna
baknd. Taksim Meydannn gbeindeki park yatakhaneye dnmt. Yan yana kurulmu
rengarenk adrlar, adr bulamayp uyku tulumuyla yaprak sarmalar gibi dizilmi uyuyanlar,
aralarda horlayanlar, uykusunda konuanlar... Park uzun yllardr mesken edinmi, banklarda
yaayan sokak ocuklarndan biriydi Bekir. imdi btn arkadalar Gezinin meydana yakn
tarafnda, duvarn dibine yerlemi, horul horul uyuyorlard. Sadece Bekir uyankt koca parkta
ve kalabalk bir grup halinde uyuyan ocuklarn arasnda yatan Selahattine endieyle bakyordu.
Dierlerini uyandrmadan, fsltyla seslendi Seloo! Seloo! Kalksana bi!
Selahattin hi oral deildi. Suratnda arpk bir glmseme yere serdii dein stne
yastk atm, iekli yorgana da bir gzel sarlmt. Bekir ona seslenince, frndan yeni km
hamur ii gibi duman tten uykusunu hi blmeden Bekire arkasn dnd. Dnerken yorgann
stne att sokan tozuyla grilemi ayan ieri sokup br taraftan dierini kard.
Dekten aaya sarktt bu aya da kirliydi. ocuklarn arasnda yatan amur, bir kpek
evikliinden ziyade det yerini bulsun diye uyanp burnunun dibine dayanm ayaa bir dil att.
Ayaktaki tozu amura eviren kpek, ne yaptn ve kimin geldiini idrak dahi edemeden hemen
uykusuna geri dnd. Bekir ocuklarn yorgun ama huzurlu uykusuna bakt ve o da onlar gibi
olmak istedi. Ama iindeki eyi anlatmas artt Selahattine, baka trl rahatlamas mmkn
deildi. Elini azna gtrd, kskanlkla iaret parmann kenarndaki eytan trnan kopard.
Seloo, ya Selloo! Uyansana, hadi yaa!
Selahattin yaklak bir haftadr uyumadklar, sabahlara kadar mcadele ettikleri o
yorgunluklarn acsn kartrcasna derin uyuyordu. Bekir syleyecekleri nemli olmasa, abi
yerine koyduu bu ocuu hi uyandrr myd? O da yan yana atlan deklerde istiflenmi
ocuklarn arasnda on beinci ryasn gryor olurdu byk ihtimalle. Cesaretlenmek iin elini
cebine att. Parmaklaryla dokundu biriktirdiklerine. O her eyi ayarlamt. Sadece Selahattini
ikna etmesi gerekiyordu. O da he derse kimse nlerinde duramazd. Kararn verdi ve Selahattini
drtkledi.
Seloo, Seloo!
Selahattin yle telala uyand ki, yerden ykseldi resmen. Onunla birlikte amur da frlad
Turuncu iekli
71
ayaa ve havay koklamaya balad huzursuz.
Hayrdr Bekir! Park m basyor polisler?
Yok ab...
Kmza tekme mi basacaklarm?
Yok abi, valla yle bir ey deil, sadece sana bi diyeceim var.
dm patlad lan! Selahattin yle bir evresine baknd. Kahvalt bile balamam
daha, deyip kafasn yasta geri koydu. Ne diyeceksen sonra dersin, hadi imdi ikile!
Parkta gn kahvaltyla balyordu. lkenin drt bir yanndan Gezi Park direnie destek
vermek iin gnderilmi erzaklar, topluca elden geiriliyor ve parkta yaayanlara datlyordu.
Sonra kk kk, bazen byk gruplar halinde toplantlar balyordu. Bu toplantlarda
teyzelerden, amcalara, abilerle ablara kadar herkes bundan sonra neler yaanacan
konuuyordu. Megafonla yaplan duyurular, eitli yerlere iziktirilmi ihtiya listeleri, ikili l
beli onlu olarak ayn minvalde devam eden konumalar, yaplan sanat ve eitim atlyeleri,
gelen kalabalklar, eklenenler, ayrlanlar... ocuklar da bu gnlk aka ellerine aldklar beyaz
ekmee peynir, domates, biberli sandvilerini kemirerek ve yannda renksiz gazoz ierek
dahil oluyorlard. Sabahn bu en ili saatinde Selahattine kalkmak ok zor geldi. Daha gn
balamamt bile.
Selahattin abi ya allah akna uyansana, sana ok nemli bir ey diyeceim, diye atld
Bekir.
Selahattin, Bekirin bu sraryla tylerinin diken diken olduunu hissetti. Babas gelmiti
aklna. Her sabah ie kmalar iin kz kardeiyle onu zorla uyandran sapsz hatrlad. imdi
nerelerdeydi o itolu it acaba? Taksim Meydann mesken edinmi herif, ortalk karnca burnunu
evden dar karmaz olmutu. Ona meydandaki sivil kankalar bilgi vermitir kesin diye geirdi
iinden, aman sen ortalkta grnme, bok yoluna gidersin. Ortalk sakinlesin yle k. Babas
gibi kymetli bir denekinin, katnn bok yoluna gitmesini istemezdi tabii. ocuklarn bu
kemeke iinde bir kere arayp sormad, haber gndermedi, gelip bakmad. lseler eyvallah,
sakat kalr ya da tutuklanrlarsa bir de babalarndan bulurlard. alamayan bir de stne yk
olan ocuk en fenasyd babalarnn gznde. Neyse, Selahattin akln bumerang gibi hzla geri
ard. Bu karsnda kalarn adr gibi atm ocuun trna olamazd babas. Ne cesur bir
eydi bu velet. Zaten ana baba yok, sokaklarda sahipsiz, imdi de nasl canla bala mcadele
ediyor abileri ablalaryla... Doruldu, avucunun iiyle burnunu kad.
Hayrdr Bekir, daha yeni uyuduk ya. Ne diyeceksin?
imde bir sknt var Selahattin Abi.
Bekir sikmiim skntn... Yat aaa.
Yok abi, harbi bak, yle deil!
Selahattin, Bekirin alad alayacak haline bakt. Dn gece de bu ocuu barikatn
tepesinden zorla indirdii aklna geldi. Neydi bu ocuun derdi byle? Ne skntsyd bu durup
dururken. Can skacak bir durum yoktu, tam tersi Selahattin kendisini bir bilgisayar oyunu
iinde gibi hissediyordu. Ya on drtt ama dier ocuklardan daha yapl ve gz pekti.
Bykl kkl sokak ocuklarn etrafnda toparlamay baarm, bir ocuk ordusu kurmutu.
Gezi Parkndaki aalar iin, kendi meknlar iin hep birlikte mcadele ediyorlard. Hem de
acayip heyecan iinde. Caddelere ve sokaklara yaplan barikatlarda savayorlar, kaldrm ta
attklar polisten biber gaz yedike arkalara kayorlar, biraz dinlenip, Talcidli st karmlarn
yzlerine boca edip kendilerine geliyorlar, o ok iyi bildikleri Beyolunun arka sokaklarnda
72
istihbarat topluyorlar, kaanlara yol gsteriyorlar, haber tayorlar, sopal sivillerden kayorlar,
direniyorlard ite!
Dn gece yine youn bir mcadele yaanmt. Gmsuyuna kurulmu barikata evik
kuvvet tarafndan youn gaz ve ilal su mdahalesi yaplyor, ocuklar da etraftan bulduklar
talar, kafalarn dar karabildikleri lde gvenlik glerine yadryorlard. Barikatn
omurgas bir halk otobsyd, o sebeple olduka yksekti. Otobsn arkasn kaldrmdan
sktkleri talar, yakndaki bir inaattan tanm molozlarla glendirmilerdi. Bir aralk
karlkl bir durulma oldu. htiya molas vermi gibi sakinledi ortalk. Selahattin ve birka
ocuk bu frsattan istifade hemen birer cigara yakp barikatn dibinde dinlenmeye baladlar.
Selahattin, bir sre sonra otobsn tepesinden Bekirin incecik sesini duydu. ocuk avaz
kt kadar bararak kfrediyordu. Beyninden vurulmua dnen Selahattin olann yanna
trmand. Kck, daha on yandaki Bekir, kalabalk bir evik ordusunu karna alm, onlara
kafa tutuyordu resmen. Kasklarn yana yatrm, gaz maskelerini gslerinin stne indirmi,
effaf kalkanlarna dirsekleriyle yaslanm yeni yetme delikanllardan oluan gvenlik gleriyse
nce dalga geerek dinlediler Bekiri. Alayla kvrlm dudaklarn kenarndan dklen Ufaklk,
gelirsem indiririm aa, bir tokatta yere serilirsinler, hzla az dolusu sylenen ulan pi, azna
sarm, .r.spu ocuuna dnd saniyeler iinde. Selahattin, Bekiri karga tulumba barikattan
aa indirdi. yle salam bir tokat bast, ban gereksiz yere belaya sokacakt sersem. Bekir de
gzleri gazdan kzarm ve imi, burnu akm, yz salya smk iinde, topuklayp karanla
karmt. O saatten beri ilk gryd Bekiri. Selahattin sabrla dekte doruldu.
De bakaym, ne diyeceksin?
Selahattin abi, sana bir ey vereceim. Bende bunlardan daha ok var. Hepimize yeter.
Bekir cebinden ucu sivriltilmi bir avu kk ta kartt ve Selahattine uzatt.
Ulan bunlar ne? Ne uratn bu kadar? Her yer zebil ta. Selahattin bir yandan da
cebinden sigarasn kard, akmak bulmak iin etrafa baknd.
Yok abi, bunlar yle her dakka harcamayacaz. Gerektiinde, saldrmak iin yaptm.
Ne demek gerektiinde?
Ya hani abiler ablalar ortaklk bir durulsun gideceiz diyorlar ya, ite o zaman geldiinde...
Eee...
Biz de bu talarla polise saldracaz.
Adamlar delirteceiz. Onlar da saldrmaya devam edecek yle mi?
Dn de parktaki toplantda konuuyorlard. Artk dursun dediler. Bu kargaa dursun.
Durursa giderler.
Gitmezler olum, buray kimseye brakmazlar.
Bekir hakl olmann telayla atld Yok valla duydum. Gideriz dediler. stedikleri olursa
evlerine dnerlermi. Gitmesinler abi! Bu talardan daha birsr biriktirdim. Hepsini iyice
sakladm. Ortalk durulacak gibi olunca...
Olum bak, sakn gaza gelme lan. Yakar polisler adam.
Ama abi... O kadar ok ta toparladm ki dn gece, hepimize yetecek kadar... sakladm...
eye...
Bekirin surat dt. Hayal krklyla burnunu kartrmaya balad. Selahattin kyamad.
Dein kenarna oturttu ocuu.
Sen gel burada uyu istersen, hem birazdan kahvalt balar, ben de kalkaym artk.
73
Yok abi sa ol. Benim de turuncu iekli bir yorganm var ya, onda uyurum.
Bekirin yzn gldrmek iin Bu gn size yine hikye okuyacak m o abla? diye atld
Selahattin.
He ktphanenin orada. Valla dedi, geleceim dedi. Bekirin surat aydnland. Selahattin,
Bekirin avucunda tuttuu talara, sonra da huzurla uyuyan ocuk ordusuna bakt.
Sigarasndan bir frt ekip dumann salarken Nerede lan bu talarn devam? diye
sordu.
74
Fatih Pnar, 11 Haziran 2013
Fatih Pnar, 11 Haziran 2013
75
1979 Ankara doumlu. TED Ankara Kolejini ardndan ODT letme
Blmn bitirdi. eitli yk yarmalarnda eitli derecelerde dller
ald. Prof. Dr. Mehmet mrn Horlama Kitab isimli popler bilim
kitabnda iki yks yaynland. stanbulda yaamaya ve yklerinin bir
ksmn www.diger-yarim.blogspot.comdan yaynlamaya devam ediyor.
zge Sarolu
76
Bir byk ehir karnavalndan getik. Davetli deildik. Yerler de numaral deildi. Ve her
ey bir anda balad.
nce ehir, her zamanki ehirdi. Sadece ku sesleri vard parkta. Bir de ona karan,
meydandan gelen makine sesleri. Sonra bir anda her yeri Vivaldinin Drt Mevsiminin Bahar
temas sard. O keman sesleri Tiz ve srarl balad ve bir anda aldad.
Her tezin bir anti tezi vard. O aldamaya balayan tiz seslere kar koydu davullarn
tek ve sk vurular.
Ve o zaman ortaya dkld ma sloganlar.
Ve o zaman ortaya dkld ocuk tekerlemeleri.
Ve o zaman ortaya kt zennelerin zilleri.
Ve o zaman balamalar ve sazlar
Ve zlgtlar ve halaylar
Ve dahas damat halaylar
Ve ehrin kornalaryla, vapur ddkleriyle, plaza asansrlerinin geldik tnlaryla bir
byk caz. Trompet ve saksofon
Ve mzikallerin ok sesli, gencecik insan sesleri...
Hepsi bir anda, o zaman kt.
Davullarn kar koyan tek vurular sklap iddetini arttrdka her bir slogan, tekerleme,
zil, her bir zlgt, halay, balama, saksofon, trompet ve insan sesi de karlnda oald, oald.
oald da park geti, kpry geti, ehri ve lkeyi geti. Dnyann br ucuna kadar
gitti.
ehirde Karnaval Var
77
Camilere vurdu sesler. Kiliselere vurdu. Karl mezzinin okuduu ezan sesi oldu,
kiliselerin an sesleri oldu. Kol kola girmi bir byk btn oldu.
Bir anda meydana bir piyano kuruldu. Tek bir adam ald bu sefer.
Piyanodaki adamn solosu bitmeden tekrar ve ok daha kararl balad davullarn sesleri.
Ve tekrar keman sesleri ve tekerlemeler, ziller, zlgtlar, balamalar Saksofon ve trompet
yetiti, halaylar yetiti, sloganlar ve dier tm insan sesleri yetiti.
Bir uzun sre bu sarholukta gelmeli gitmeli devam etti mzik ve devam etti karnaval.
Sonra birden sessizlie durdu. nce tek bir adam es verdi her eye. Sonra dierleri. Tek
bir yerde deil, bu sefer her yerde es verdiler. Alklar sessiz, itirazlar sessiz, ama mziksiz de
olsa yine de uyum iindeydi ehir.
inden getik bir byk gz yaartan, nefes kesen deneyimin. stelik davetli de
deildik
78
Mehmet Kamaz, Nar Photos, 6 Temmuz 2013
79
1979 stanbul doumlu. Virginia niversitesinde Ekonomi ve Fransz Dili
Edebiyat blmlerini bitirdi. Bitmeyen adl yks 2007 altKitap yk
dl birincisi oldu. yk kitab Salt Okunur 2009 ylnda Pupa Yaynlar
tarafndan yaynland. nternet zerinden yayn yapan aylk edebiyat
dergisi altZine.net ve e-kitap sitesi altKitap.netin yayn kurulunda grev
yapyor. XOXO The Mage yaz ve rportajlaryla katkda bulunuyor.
Aylin Skmen
80
Ne yaparsanz yapn, biz karar verdik
Eski mahalledeki lojmanlardan dnyorum geri, aresiz. Herkes birlik olmu, bir ben kalmm
sus pus onlar dinlemekten, kulaklarm uultulu, dudaklarm tek kelime karamayacak kadar
bitkin. Tanmaz olaydk. Tanmaz olaydk da grmeseydim bana bakan o pheli, nefret dolu
baklar. aresiz dnyorum ayaklarm geri geri, apartmann nne gelince st kattan Bakkal
Mahmutun kars Nermin bayran aa sarktyor, biliyorum, bana inat yapyor. Camdan
sarktyor, sarkttka da bana bakyor. Sana ne be Nermin, sana ne! Haftada bir yaptmz
gnleri, karlkl baktmz fallar unuttu, dman oldu orospu. nadna giriyorum bakkala.
Beni grr grmez yz aydnlanyor veresiye Mahmutun. kiye blndk be abla, diyor dalga
geercesine. Abim nasl, bamn stnde yeri var, dikkatli olsun aman ha. kiye blndk
ya sorma, diyorum, sen sa ol var ol da armut muyuz biz? Akam dokuzda karsnn elinden
tencereleri alp camdan frlattn grmedim, duymadm sanyor.
yi Biliriz
Dut yemi blbl gibi susuyor akamlar karmda. Sabri bu, hep yleydi ya, bu olay kt beri
bir baka. Srekli mesajlar geliyor telefonuna. Amirim, amirin, amiri, amirimiz Hepsinden gna
geldi. stemiyor kimseleri grmek. Biz biliyoruz, diyor. Merak etme, biz asl olan biteni biliyoruz.
Bir biz bilemiyoruz Nevbahar dedim, bak senin Burak da elinde cep telefonu k k tk tk, takip
ediyormu o ba belas twitterdan her bir boku. Ya sonra tut evde tutabilirsen, eltimsin diye
doru konuuyorum bak, artk boyu gemi anasn. Sen duydun mu ki bok iyi polis! demiler
dn benim kza sokakta. Polisin iyisi kts olmazm. Katilmi hepsi. Dedim, ka defa dedim,
kzm onlar ta atyorlar, tehlikeliler, insanlara zarar verebilirler. Baban da koruyor. Koruyacak
tabii, Nevbahar. Akam mahallede kavga var yine. Sen de otur oturduun yerde, dedim
kapadm telefonu. Ben de gidicem Geziye demi Burak, sigarasnn pn iaret parmayla
uurmu havaya. Bir cehennem var, bir de Gezi. Amcam olacak adam, demi haspam ikayet
edemedim anasna ama kim arka kt size babanzn yokluunda, biz neden buralara tandk
ha?
Benim Polisim
81
Tencere Tava Hep Ayn Hava
Komular susunca balyorum, kz uyuyunca. Tencere ddkl, ttryorum fasulye yanana
kadar, sabaha kadar, tekrar tekrar. Televizyon hep ak. Dnyor haberler, sesler, resimler,
grntler, altyazlar. Ayns tekrar tekrar. Kulamda nlayan ses, o ses, hep ayn ses.
Tencere Tava Hep Ayn Hava. Televizyonu kapyorum ama sesler durmuyor. TencereTava
HepAynHava. TencereTavaHepAynHava. Mutfaa gidip buzdolabn amamla den bir
yumurta parampara oluyor, ak yerde, sars yaylyor yava yava, ekli deiiyor, surata
benziyor, Onun surat. Gitmiyor gzmn nnden. Ate saan iki gz paras, donuk, eytani.
Korkuyorum Sabri, sesler geliyor, ka diyor, k bu evden, gelecekler seni de almaya. Korkuyorum
sana sormaya, nasl geti gnn demeye Tam kacakken Onu duyuyorum, seni gryorum
sanki o kalabalkta, siper olmusun ona buna. Biz doruyuz, biz iyi olan yapyoruz ama
deil mi Sabri? Kouyorsun, kouyorsun, koarken de eiliyorsun kimse seni grmesin diye.
Duyuyorsun beni, biliyorum. Kaskn karp bana frlatyorsun Git! Yok ol! Bama bela olma!
Ne yapayaydm, terorist onlar demeye varmyor dilim, hele hele Nevbahara hi diyemem,
biliyorum nk Burak da gidecek.
Benim Polisim
Dozerin kepesi skyor beni olduum yerden, kaldryor havaya, buradaym Sabri bak, biraz
yukar bak! Ne yaptn ka gaz attn, copladn m, Tomann tepesinden plastik mermi frlattn
m, krdn m azn burnunu, bak ne diyor yeenin senin iin, gel de adam olsun grsn Sabri
kimmi Geldin dn. Geldin de rakya gerek kalmadan szdn kanepede, sonra kalktn, attn
azna pembe bir ila, uyudun on sekiz saat. Ya ben? Ben? Krmz geceliimi bile fark etmeden
nbete gidiyorum dedin, ktn sonra gzlerinin alt torba torba. Sen ve niforman bir btndn,
gururumdun, gururdun aynaya baknca. imdi kim olduunu unuttun, benim kocam, Damlann
babas, Burakn amcas, Nevbaharn kaynbiraderi, hepimiz eridik bu karanln iinde. Ya kzn
ne cevap verecek elalemin ocuu, Beni dven polis deil mi senin baban? dediinde?
Demokrasi sandktan geer
Gecelii kardm stmden, tazyikli suyla bol bol itiledim. ksn iinde biriken, tenime ileyen
fkem diye, kmad. Yetmedi, kuruttum balkon masasnn zerinde, camlara aslan bayraklara
bakarak makasla lime lime ettim, krmz kuma paralarn toparlayp sandn iine koydum.
Daha ilk bana bakn vard o sandkta, elimden tutuun, o gn ay bahesinden arakladmz
kolonyal mendiller, atm hepsini tek tek, kolonyas kalmam kupkuru sararm bez paralar.
Ne parlard o zaman yzn ak ak, gzlerindeki can, nerede imdiki mor halkalar, hep ayn donuk
baklar. Su damlas gibi kzmz olacak demitin o gn, Damla yazmtn mendilin zerine,
duruyor hl ama ayn Damla deil artk. Seni soruyor, seni zlyor, senden korkuyor, seni
bir seviyor, bir sevmiyor. Neden benim babam dierlerinki gibi deilmi diyor. Okulda herkes
apulcuymu da o olamyormu, sanki sakat domu ocuum, bir aya amurda.

Durmak yok, yola devam
Azna stmn Nermini kar pencerede yine. O Duran adam gibi dikilmi, pis pis gzlyor
benim evin iini. Kim giriyor, kim kyor, bir hatr sormaz m insan, demez mi bugn Gezide
neler oldu, len polis kocan m diye merak etmez mi insan? Anca yavrum okuldan geliyor,
alamaktan imi gzleri bakyor bana. Yr kz, diyorum, in aa bakkal Mahmuttan iki kilo
fasulye al, parasn neyse veririz sonra. Damlam tekrar tekrar bakyor gzlerimin iine, Merak
etme anne, diyor, benim babam iyi polis!
82
Saner en, Nar Photos, 22 Haziran 2013
Bar Sever, Nar Photos, 8 Temmuz 2013
83
1980 ylnda stanbulda dodu. 2002 ylnda stanbul niversitesi
ktisat Fakltesinden mezun oldu. 2002-2005 yllar arasnda Marmara
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, letiim Anabilim dalnda okudu.
Karahindiba adl yk kitab 2011 ylnda Sel Yaynclk tarafndan
yaynland.
Sinan Sln
84
Kk bir bahe. len st. Duvar dibinde krmz sardunyalar. Yeni iek am erik
aac. Birka gn prlts. Adam duvar boyuyor. melmi. Yznn bir yanna aacn
glgesi vuruyor. Gkyz koyu mavi. Kadn evden dar kyor. Elinde mor bir saks. Birka
ocuk sokaktan szp baheye konmu. Kadn adamn yanna geliyor. itlere srtnyor
turuncu kedi. ki krmz gl arasna a ryor deli rmcek. Karanfl yapra tayor karncalar
elden ele. Adam yerden ge uzanyor. Bir bolua bakar gibi duvardaki szcklere bakyor.
Kadna dnyor. Gz gze geliyorlar. Kadn glmsyor. Gizli bir umut gibi. Mutluluk bir kap
suya batrlan suluboya fras gibi ar ar dalyor. Gzel olmu diyor kadn. Evet, diyor adam.
Gne disiz bir ihtiyar gibi iire bakp srtyor. Azndaki krmz bolukta kpr kpr bir sevin
oynayor. Siyah bir kelebek iirin sonuna konuyor. Belki yeniden gzelletiririz/adlar deitirilen
parklar
*
*
Ahmet Telli
Ans Biz Olalm
85
1980 doumlu. ykleri Hayalet Gemi, altZine ve De-Yazma
dergilerinde yaymland. Glgeler Ordusu adl yk kitab 2003de
altKitaptan kt. 2012 ylndan beri altZine ve altKitap yayn kurulunda
grev yapyor.
Engin Trkgeldi
86
Olaylar baladnda haberleri izliyordum. O yzden neler olup bittiini bilmiyordum.
Her cuma izlemeyi alkanlk edindiim dizi nceki hafta grkemli bir sezon fnali ile tatile
girmiti. Buna ramen kurulmu bir oyuncak gibi saat tam sekizde televizyonu atm. Ald
gizemli mektupla sarslan bedbaht sarnmn yerine adam(kelli, felli ve gbekli) sar-
krmzl ekibin geen sene sergiledii savunma zaaflarndan bahsediyordu. Elimdeki rgy
brakp kumanday tekrar elime aldm. Kanallar hzl hzl gemeye baladm. Tat duygusunun
uzaktan alglanamadnn farknda olmayan bir gurme, can cekien bir dizinin muhtemelen
son bolm, zengin bir mteahhit ile yaplan bir rportaj, nc tekrar verilen bir baka dizi,
penguenlerle ilgili bir belgesel... Kaacak baka bir kanal kalmad iin penguenlerde kaldm.
Binlerce penguen, evre artlarnn tm zorluklarna ramen birbirlerine sokularak bir ember
oluturmular, hep beraber etin doa koullarna kar koyuyorlard. Frtnann hrpalad d
eperdeki penguenler bir sre sonra emberin iine dinlenmeye alnyor, ieride dinlenenler
direnmek zere d ksma geiyorlard. Anlamn tam olarak kavrayamadm bir varolu
savayd izlediim. Doa gibi egemen ve alt edilemez bir gce kar koymak akl kar deildi.
Eksi bilmemka derecede zerlerine kurun gibi yaan buz paralarna, veya duman olup
etraflarn saran tipiye kar neden direniyorlard, neden katlanyorlard? Neden bulunduklar
yeri terketmiyorlar, dier kular gibi doann daha nazik olduu yerlere gmyorlard?
Belgeseli sunan adam sanki dncelerimi okumu gibi cevap verdi: Penguenler, kendi yaam
alanlarn korumak ve varlklarn zgrce srdrmek iin her trl zorlua katlanrlar. Bize zor
gelen veya uygunsuz grnen yaam koullar, onlar iin doal ve vazgeilmezdir. Varlklarn
srdrebilecekleri yegane koullar iin mcadele etmek zorundadrlar. Bu, onlarn varolma
savann hikayesidir. Bana kalrsa sama bir inatt penguenlerinki. Skldm, haberleri atm.
Belediyenin yeni ald otobsler hakkndaki haberi izlerken dardan sesler geldiini
duydum. Bir takm bar arlar. Bata aldr etmedim. Haftasonu balyordu ve buras
Cihangirdi. meye gereinden erken balayan ve durmas gereken yeri bilmeyen birileri
mutlaka bulunurdu. Fakat sesler ykselmeye ve yaklamaya balad. be apulcunun veya
imesini bilmeyen densizlerin kardklar grltler deildi bunlar. Koarak yaklaan admlarn
sesleri, Bu tarafa! Bu tarafa! nidalarna karyordu. Koltuktan kalktm, pencereye ktm. Otuz-
krk kiilik, genlerden oluan bir grubun kotuunu grdm. Solda, apartmanmn az ilerisinde,
sokan darald yerde durdular. Etraftan bulduklar p bidonlarn sokan ortasna ekip
yatrdlar. Bir tr barikat oluturmulard. Derken onlar kadar kalabalk bir polis grubu belirdi
Baz eyler
87
sokan banda. Kasklar, gaz maskeleri ve kalkanlar vard. Yabanc flmlerdeki robotlara
benziyorlard. Hani u yklm binalarla dolu, karanlk bir gelecekte geen flmlerdekilere.
Makinalarn ykselii. Polisler barikat grnce daha fazla ilerlemediler; sa tarafta, sokan
banda durdular. Apartmanmn n tarafsz blgeydi.
Genlerin olduu grup bo durmuyordu. Kaldrm almas nedeniyle kenarda duran
talar elden ele iletip yola yyorlar, barikatlarn kuvvetlendiriyorlard. Bir yandan da neeyle
trk syleyen iiler gibi hep bir azdan baryorlard: Her yer Taksim, her yer direni! Bu
daha balang, mcadeleye devam! Kim olduklarn anlamak iin bir pankart, bir bayrak veya
flama arad gzm ama gremedim. Bir de, akam karanlnda tam seemiyordum ama,
ounun yznde deniz gzlkleri var gibi geldi. Yanl grdm dndm. Cihangirde
bir sokakta, akamn bir vakti, zerinde mayo-bikini olmayan ve polisten kaan bir grup gen
neden deniz gzl takard ki?
Buna karlk polisler olduklar yerde duruyorlard. Birkann telsizleriyle konutuklarn grdm.
Bekledikleri bir ey var gibiydi. Buralarda zaman zaman byle eylemler olurdu. Alktm.
Doduumdan beri bu evde oturuyordum. Tam elli yldr. Babamn vefatndan sonra bir
ara tanmay dndysem de, Park ve Baheler Mdrlndeki iime yakn olduu
iin vazgemitim. Perdeleri kapattm. Iklar sndrdm. Babamn bana ta genliimde
tledii gibi ne sacydm ne solcu. Ortalk kart m imkan varsa orada uzaklar, yoksa
sesimi karmadan olaylarn bitmesini beklerdim.
Perdelerin arasndan dary gzlemeye baladm. Ne kadar srd bilmiyorum. Beklenen
her ne idiyse gerekleti ve kyamet koptu. Polisler tfee benzeyen silahlarndan, ortal
dumana boan eyler attlar barikata doru. Barikattakilerden bazlar bunlar polise geri frlatt.
Penceremin tam nnde, arkalarnda dumandan bir iz brakan metal kutularn uutuunu
grdm. Neyse ki ortalkta sadece duman vard, korktuum gibi bomba flan patlamamt.
Ksa srede tm sokak gaza bouldu. Allahtan pencereler kapalyd. Dar baknca grdm
tek ey bembeyaz, youn bir dumand. Ne polisler ne de genler gzkyorlard. Fiek seslerini
duyuyordum. Bir de kesilmek bilmeyen sloganlar.
Bir angrt ile irkildim. Salondaki dier pencerenin cam krlmt. erisi dumanla
dolmaya balad. Cam krld iin dardaki duman m ieri doluyordu, yoksa o gaz
bombalarndan bir tanesi cam krp salona m dmt anlamamtm. Gzlerim yanmaya
balad. Ellerimle ovuturdum, daha da kt oldular. Sonra nefesim kesildi, cierlerim yanmaya
balad. Aldm her nefes canm yakyordu. Ksa, etkisiz nefesler alabiliyordum ancak. El
yordamyla bfeyi buldum. Astm ilalarm oradaki kristal kasedeydi. Elime geirdiim ilk ilac
belki on kez sktm ama hi faydas olmad. Cierlerim yle doluydu ki. ksrmekten nefes
alamyordum. leceime emindim. Karada deniz gzl takyorlar diye dndm. Ben de
karada boularak lmek zereydim. Evdeki duman gittike younlayordu. Dar kmalydm.
Buradan daha kt olamazd. Rahatlardm belki. Ya da bir ambulans gelir, kurtarrd beni. Yine
el yordamyla kapy buldum. Merdivenleri tek tek, bir ocuk gibi indim. Apartman boluunda
gaz var myd, bilmiyordum. Gzlerim o kadar yanyordu ki onlar bir an iin dahi aamyordum.
Sokak kapsna ulatm, mandal ektim ve dar ktm.
Olanca hzmla polislere doru komaya baladm. Onlara snacaktm. Ne id
belirsiz anaristlere gidecek halim yoktu. yi olsalar, polis onlar neden kovalasnd?
Krlemesine saa doru kouyordum. Cierlerim her admda daha ok hava istiyordu, fakat
nefesimin derinlemesi cierlerimdeki yanmay artrmaktan bir ie yaramyordu. Nereden
geldiini anlamadm bar arlar duyuyordum. Ayam bir eye, metal kutulardan birine
takld. Sendeledim, ellerimin stne dtm, fakat oyalanmadan tekrar ayaa kalktm. Tam
komaya balayacaktm ki donakaldm. Ynm kaybetmitim. Neresi sa, neresi soldu?
88
Kalbim yerinden kacak gibi atmaya balad. Etrafma baknp yerimi tayin etmeye altm
ama baaramadm. Gzlerime perde ekilmi gibiydi. evremdeki sesler artyordu. Seslerin
kaynan anlayabilsem daha sakin olan yne doru gidecektim fakat buna imkan yoktu. Bir
ey yapmalydm. Kalan son nefesimle rastgele bir yne doru komaya baladm. Alyordum.
Gazdan m yoksa korkudan m bilmiyordum, ama gzlerimden durmadan yalar boanyordu.
Kimsenin beni gremeyeceini bildiim halde bir yandan elimi kolumu havada sallayarak
yardm istiyordum.
Koarken bir eye arptm. Bir adamn gvdesiydi bu. yi misin abla? diye sordu.
Sesim kmad. Gzlerin mi yanyor? Sakn ovuturma. Gel byle. ansm varm ki polislere
ulamtm. Glkle Saol evladm, diyebildim, Bunlar hepimiz ldrecekler siz olmasanz.
Elimden tutup bana rehberlik etti, beni daha sakin bir yere, sanrm bir sokak arasna gtrd.
Gremediim birine Ablaya Talcid limon versene, dediini duydum. Shhye memuruyla
konuuyor olmalyd. Talcid mide ilac deil miydi? Shhyeci, iek sular gibi, fsfsla yzm
ykad. Su deil, beyaz renkli bir svyd. Evladm, zaten yanyor gzlerim, ne limonu, diye
ettiim itiraza ramen gzlerime limon skt. Gzlerim rahatlyordu. Delikanl Abla al bunu,
deyip kafama gzlk gibi bir ey takt. Biraz skyordu. Adam, gzln ipini gevetip kafama
gre ayarlad. Gazdan uzaklatmzdan olsa gerek, nefesim de alyordu. Daha sakindim
artk. Kabus bitmiti. Grntler netleiyordu. Kar duvardaki yazya gzm takld. Harfleri
zar zor setim: Mustafa Keserin askerleri. Hala iyi gremiyor olmalydm. Kemali Keser
diye okumutum. Hemen yannda Kahrolsun baz eyler! yazyordu. Bir isyan vard ama
neye? Hem baz yle mi yazlrd! Gaz deil de nem fena nem, Mesele -be aa meselesi
deil, are Drogba, Biber gazna gerek yok, zaten duygusal ocuklarz Bu samalklar
brakp dikkatimi toplamalydm. Sokak lambasnn sar nda yanmdakilerin siluetlerini
semeye baladm. Bana yardm eden uzun boylu delikanlnn zerinde siyah beyaz bir forma
vard. Yzm ykayann da krmz elbiseli, minyon bir kz olduunu grebildim. kisinin de
yzlerinde gaz maskeleri vard. Sadece onlarn deil, evredeki herkes ya ameliyat maskesi,
ya ii maskesi, ya da gaz maskesi takyordu. ok tuhaf grnyorlard, deniz gzlkleriyle
sokakta gezenler kadar tuhaf. Fakat kendimi ve sakinliimi kaybetmeme neden olan ey bu
garip grnmleri deil, yanl tarafa komu olduumu idrak etmemdi.
Kamak istiyordum yanlarndan ama nereye, nasl kaacaktm, grlt ve duman her
taraftayd, maskeliler her tarafta, iyi insanlar maske takmazlard, bazlarnn zerlerinde futbol
takmlarnn formalar vard, renk renk, Biber gaz oley! diye tezahrat yapyorlard, amigo
gibiydiler, yoksa btn bunlar futbolla m ilgiliydi, Allah kahretsin, kahrolsun savunma hattndaki
zaaflar, duvarlarda sloganlar, kulaklarda sloganlar, Sk bakalm sk bakalm, biber gaz sk
bakalm. Kaskn kar, copunu brak, delikanl kim bakalm, Direne direne kazanacaz!,
kzn tuttuu fsfstaki beyaz svya baktm, kimbilir ne srmt yzme gzme, imdat
diye bardm, hepsi bana baktlar, ya da bana yle geldi, belki de arkamda, uzaktaki bir eye
bakyorlard, uzun boylu delikanl abucak koluma girdi, Durma abla, geliyorlar! dedi, beni
gtrmeye alt, ehrin gbeinde adam karyorlar, yetiin, arkama baktm, onlarca polis
koarak olduumuz yere doru geliyordu, beni kurtaracaklard myd yoksa, derken gaz
bombalarnn havada utuunu grdm, polisler yaklayorlard, nlerinden ekilmezsem beni
ezip geeceklermi gibi geldi, korktum, kolumu tutan delikanlya direnmeyi braktm, onunla
birlikte kamaya baladm, ortalk tekrar bembeyaz olmutu, kuvvetli bir tipinin ortasndaydk
sanki, havada kapsller, gzlerim yanmyordu bu sefer ama cierlerim yine kavruluyordu,
krmzl kz neredeydi, polisler ok hzlyd, bense ok yava, ezip geeeklerdi, bir anda
maskelilerden bir ksmnn geldiini grdm, yanlarndan geip kalabaln iine girecektik,
polise kar durmaya geliyorlard, ieridekilerle dardakiler yer deitiriyorlard, savunma hatt,
birilerinin Toma! diye bardn duydum, ifreli bir mesaj myd bu, ya da gizli bir komut,
o srada yerler srlsklam oldu nasl olduysa, kayganlat, buzla kapland sanki, sonra srtm
89
srlsklam oldu, sktklar eyin sadece ad suydu, arkamdan biri tekme atsa daha az sarslrdm,
yzst yere dtm, benimle birlikte delikanl da dt, ayaa kalkacak gcm kalmamt,
bedenimi hissetmez olmutum, yerde ne kadar kaldm bilmiyorum, ta ki bir polis beni ayaa
kaldrana dek, yerde bir ka damla kan vard, kimindi bilmiyordum.
Polis beni yerden kaldrrken sonunda kurtulduumu dndm.
*******
Belli ki eskilerdensin. Heyecan iin sokaa, eyleme klmaz bu yata. Hangi rgttensin
syle!
Provaktr msn?
Bak memurum diyorsun. Yllarca sana maan veren devlet baba deil mi? nsan
kendini besleyene hyanet eder mi, isyan eder mi?
Ne kadardr bu pis kokulu sorgu odasndaydm, bilmiyordum. Polisiye dizilerdekine
benzemiyordu. Mfettilerin sorgulamay arkasndan izledii iki tarafl cam, veya karanlk
bir odann ortasnda sallanan bir lamba yoktu. Darack, havasz bir oda. Tepede l floresan
lambalar. zerinde Devlet Malzeme Ofsi yazan irkin metal masa ve etrafnda drt rahatsz
metal sandalye. ki polis memuru bana srekli sorular soruyor, fakat verdiim cevaplar
dinlemiyorlard. lk bata hi birey bilmediimi, rgt yesi flan olmadm, politika, eylem
nedir anlamadm, hayatm boyunca yaptm tek siyasi hareketin oy kullanmak olduunu,
onu da ylesine yaptm anlatmtm. Fakat onlar sanki beni hi duymamlar gibi ayn sorular
daha yksek bir tonda sormaya devam etmilerdi.
Bu vatana ihanet deil de ne!
Kimlerle grtn, nerede bulutun, neler planladnz hepsini syleyeceksin.
Beni sorgu odasna ilk aldklarnda, bana gemi olsun diyeceklerini, nme demli
bir karakol(buras karakoldan ok askeri bir karargaha benizyordu geri) ay koyacaklarn,
sonra da benimle beraber bir otobse tktklar genler hakknda bilgi vermemi isteyeceklerini
dnmtm. Beni tank olarak dinleyeceklerdi. Yoldan geerken olan bitene ahit olmu bir
vatanda. Ben de grdklerimi anlatacaktm. Dorusu pek bir ey gremediimi, gazn gzm
ve cierlerini yaktn, o haldeyken olaylarn nasl olduunu anlayamadm syleyecektim.
Onlar da bana Kusura bakma ablacm, seni de tuttuk gece gece, diyeceklerdi. Belki ilerinden
biri bu saatte eve tek bama gidemeyeceimi syleyecek, beni polis aracyla evime brakmak
konusunda srar edecekti. Oysa imdi ne haldeydim. Bugn Cuma gecesiydi. Dizimi izlemi,
meyvemi yemi, sonra da uykuya dalm olmalydm oktan.
Bunlarla alakam yok diyorsun. Gecenin bir vakti eylemci anaristlerle, apulcularla
sokaklarda koturuyor, polisten kayorsun. Hadi diyelim sokakta ylesine kouyordun, bakkala
gidiyordun. Fakat madem bunlarla alakan yok, Cihangirin ortasnda gecenin bir yars o deniz
gzlklerinin ne ii var gznde? yle mi gidilir bakkala? Sen bizimle dalga m geiyorsun!
Susuyordum. Diyecek bir eyim kalmamt. Bilmediime, olaylara dahil olmadma
inanmyorlard bir trl.
tiraf et kurtul. Niye direniyorsun ki? Eninde sonunda syleyeceksin.
Park ve baheler mdrlnde grevin ne?
Ajan msn?
Beni sorgulayan iki memurdan iman olan karmdaki sandalyede oturuyordu.
Otururken ileri geri kayklyordu. Sandalyenin arka ayandaki koruyucu plastik dm
olmalyd. Adamn her hareketinde sandalyeden kulaklar trmalayan bir srtnme sesi kyordu.
90
tiraf edersen kurtulursun.
Yoksa ryene kadar hapis.
Ar gelir sana mahpushane.
Artk bkmtm, ter iindeydim, cierlerim hala yanyordu, bu odadan kurtulmak
istiyordum. Susuz olmak veya olmamak umurumda deildi. Aklma gelen ilk rgtn ismini
sylemek istedim. Hafzam tazelemeye altm. Akam sokaktayken hangi bayraklar
tanmt, hangi pankartlar vard, kimin lehine sloganlar atlmt, duvarlarda hangi rgtn
ismi yazyordu, hatrlamyordum. Yoktu byle bir ey.
Bak son kez soruyorum gzellikle. rgtn amac ne? Neyin peindesiniz?
Ne kadar verdiler sana?
Konu!
Bak, zor kullanmyoruz. imdilik. Yoksa biz baka yollar da biliriz.
Arkanda kimler var?
Kafam yavaa kaldrdm. nce iman memura, sonra dierine baktm ve haykrdm:
Kahrolsun baz eyler!
91
1959da Zonguldakta dodu. Nidenin bir kynde salk oca
hekimlii, adl tabiplik, Bakrky Ruh ve Sinir Hastalklar Hastanesinde
psikiyatri asistanl yapt. Mahkmlarla, ikence grm kiilerle, tinerci
ocuklarla, kumarbazlarla alt. Los Angelesta psikanalitik psikoterapi
eitimi grd. imdilerde New Yorkta psikiyatristlik yapyor, kronik
psikiyatrik sorunlar olanlarla, geliim zrl kiilerle alyor, Bronxta
yayor. ykleri Su Kedileri (2005), gezi yazlar Yaklacak Kentlerden
(2007), iir yazlar Manhattanda iir Konumalar (2009), sinema
yazlar Alengirli Filmler (2012) balyla yaynland. Amy Spanglerla
birlikte Kara stanbulu yayna hazrlad (2008). En son iir kitab Ryaclar
Kitab (2012). Letters to Distant Cities balkl, iirlerinden ve iirlerinden
esinlenen okumalardan, fotoraflardan, mziklerden, videolardan
oluan, Murat Eybolunun, Shara Wordenn ve Clare Manchonun da
katld bir multimedia projesi 2011de yaynland.
Mustafa Ziyalan
92
Edann o geceki dne karanlk egemendi. Havann aydnlanmas sonsuza dein
srecekti sanki. Bir trl sabah olmuyordu.
Bu geemeyi halini sevmiyordu.
Sanki ahap bir konak atr utur yanyordu. Konan kocaman, ilek mutfan sar
edici, pstrc sesler kuatmt. Mutfak ailesiyle ortak olduu mekann mutfayd. Scakt,
buuluydu, buharla kaplyd. Yamur orman. Orkideler. Buhar yzeyleri kaplayan granitin,
eliin, fayansn ltsn rtyordu.
Dnn arasnda bir an ocukken annesiyle gittii hamam anmsad, btn o tombul
teyzeleri grr gibi oldu. yi gremezdi, soluk alamazd, ba arrd.
Cehennemde yamur orman.
Kefen gibi kuatan, kurtulamad bir nemi, kurtulamad bir sca sevmiyordu.
Gen bir kadnd. Salarn seyrettii Japon izgi flmlerinden birinde grd, hem
kll hem de tabancal bir kahraman gibi kestirmiti. Makyajszd. Yz hep plakt. Yayla
badamayan, uzun, karmak bir gemii olduunu dndryordu. Kulaklar uzaktan uzaa
bir orman cininin kulaklarn anmsatyordu. Sol ka bir yara iziyle blnmt.
Dnde boydan boya, fayans bir tezgahn, frnn, ocan nnde bir hm alyordu.
Elleri, bedeni mutfakta lmaya alk, yz kzarm, soluk solua, burnunu ekerek, arada
bir elinin tersiyle salarn geriye iterek, gzlerini silerek, kan-ter iinde... Sanki grnts
bulanklaacak denli hzlyd. Koskoca bir atein zerindeki koskoca, derin bir tavayla baetmeye
alyordu.
Gitgide ykselen bir sesle, sanki trmanan bir ezgi tutturmu gibi:
Sezchuan stir-fry, Sezchuan stir-fry... dedi dnde, Dilim dnse, yreim
yanmayacak...
Tavaya bir eyler att, attklarn kendine, dne tek tek, yksek sesle, deiik ezgilerle
tantt:
Biber... Soan... Havu... Brksel lahanas... Taze bezelye...
Bir De Uyanmak
93
Tezgahtan bir ie ald, sallad.
Soya sosu...
ie botu.
Soya sosu, hey...
Yant veren olmad. Duraklad.
Her ey ziyan olacak...
Wokun iindekileri bir kseye boaltmaya yeltendi.
Hey, benden baka kimse yok mu yaaa bu mutfakta?
Bu arada sol elinden kan damladnn ayrmna vard woku atein stne brakp,
tezghtan kapt bir bezi eline sard, dilerini de kullanarak balad.
Wok alev ald. Alevler, yanan bir sv akarak yaylyormu gibi tezgha yayld, mufta
sard.
Kadnn zindan, tuz madeni, cehennemiydi oras. Canavaryd.
Arkada Aylinle paylatklar evdeki odasnda uyanr gibi oldu. stanbulun kzd, kzt
bir geceydi. Tl perdeler ak camdan gelen esintiyle titreiyor, sallanyordu. Bembeyazdlar.
Beton, sca insann stne kusuyor, scak reel gibi Hani kazara bir aklk bulup
baksan, her tarafn yangn yeri gibi titretiini greceksin diye dnd.
Sann bir tutamn dibine yakn yerinden bir iein sapn tutar gibi tuttu, ularna doru
uykulu uykulu, belli belirsiz okad. Parmaklar kulann yanndan geerken, bir an, salarnn
trdadn duyar gibi oldu.
Her ey kupkuru, her yer trdyor diye dnd, tututu, tutuacak... ya da yangn
yeri oktan...
ocukken srtn dinleyen bir doktorun, sorduu bir soruya verdii yant anmsad:
Cierlerden gelen sesler karda ayak sesine benzer. Eer salarn parmaklarnn arasnda
ovalayp trdattnda kan sese benziyorsa, fena haber!
Btn kent, btn lke zatree olmutu sanki.
***
Gecelerden bir gece dnde daha nce grdklerine hi benzemeyen bir ev grd. Evin
ka katl olduunu bilemedi. Tok renkliydi. Yzeyi yer yer bakr bir tepsiyi andryordu. Betondan
ok zamann iledii tahtadan, kiremitten, mermerden, bronzdan yaplm gibiydi. Belki de
kendi kendini yapmt, yoktan varetmiti yle. n slakt. Eda slakln su olmayabileceini
dnd.
Binann camlarndan ou akt. Kimi camlardan perdeler tayor, sallanyor,
dalgalanyordu. Kimi camlarda amar aslyd, kimilerinde sakslar, bitkiler vard; birinde bir
kedi, tekinde elinde bir bardak st tutan bir ocuk, bir bakasnda elinde bir kadeh tutan bir
kadn, daha bir bakasnda elindeki aynaya bakan bir adam...
Gepegeni bir stanbul ufku. Eda evinin damndayd. Elinde kttan bir uak tutuyordu.
Ua pt, kentin gne, ufkuna doru salverd. Glmseyerek uan ardndan bakt.
Binann nndeki basamaklarda ayak bileinde bir tak, kolunda dvme olan, iri, koyu
94
renkli bir adam oturuyordu. Yznde bir gaz maskesi vard. Maskenin ii suya damlam st
rengi bir dumanla doluydu, ierden doru ldyordu. Dumann ne duman olduunu, nereden
geldiini dnd.
Yerebatan Sarayndayd.Yapayalnzd. Meduza bana bakt. Meduzayla gzgze
gelebilmek iin ban yavaa bir yana edi. Yznde olsa olsa bir glmsemenin gitgide
silinen izleri vard. Gitgide kayglanyordu.
Sokaktan insanlar geiyordu: Elinde kocaman bir balk tutan bir ocuk, biri zenci biri
beyaz, sarma-dola bir ift, krmz giysili, albenili bir kadn, elinde bir trompetle bir adam...
Anszn stanbulda bir sokaktayd. Sis kapl gibi grnen sokaklardan, caddelerden
sanki kayarak, sanki uarak geiyordu. Sonsuz bir adm atyordu sanki. Kentin yreindeki
bir gsteri sryordu. timeleri, kakmalar teninde, bedeninde hissediyordu. Teni, cierleri,
yrei acyordu. Cokulu, fkeli, ne dedii anlalmayan sesler duyuyordu. Birden birisnin ona
vurduunu hissetti, ayakta duramad, kaldrma dt. Yznde, elbiselerinde, kaldrmda kan
vard.
***
Eda uzaktan uzaa dnn, yatak odasnn camnn dnda bir yerlerde kavga etmekte
olan bir kadnla bir erkein seslerinin dne, dnn kzllna kartn sezdi.
ERKEK
(Dardan)
... buraya kapa attn diye adam m oldum sanyorsun?
KADIN
(sesini ykselterek)
Kadnm ben, yle adam falan olmaya niyetim yok! Hem adam olmaktan szedene bakn!
ERKEK
(bararak)
Bensiz bu ii bulabilir miydin? uradan uraya adm atabilir miydin? Tek bir adm atabilir miydin
ha bensiz?
Eda dardaki dalama srerken arkas dnk uyumay srdrd. Soluk almasi irileti.
ini ekti.
Sesini duyduu kadn kendisiydi, hep kendisi olmutu sanki.
Seslere tepki gstererek yatanda dnd. Dn brakmad.
Camlardan birindeki ocuk elindeki barda drd. Bardak evin nndeki kaldrmda
tuz-buz oldu.
Eda gzlerini at.
Yorgundu. Arada bir burnunu ekiyordu. Aznda kt bir tat vard. Kmldarken kendini
zorluyordu sanki. Zorla kalkt. Sendeler gibi oldu. Yast yat.
95
zerinde kolsuz bir tirtle bir ort vard. Yatann kysna bacaklarn sarktarak oturdu.
Dirseklerini dizlerine dayad. Ban ellerinin arasna ald. Komodinin zerinde duran uzaktan
kumandayla bir mzik balatt: Kemanmla Sana Bir Ses Verebilseydim Eer. Yine komodinin
zerinde, bir video kamerasnn yannda duran kalemi, deri kapl bir defteri ald, bir eyler yazd.
Kalkt, mutfaa doru gitti. Giderken kendini oda arkada Aylinle, babas Nihatla, kardei
Ekremle, lm annesiyle gsteren kimi fotoraflarn nnden geti.
Mutfakta durdu, yanbandaki buzdolabna yasland. Buzdolabnn kapsna baka
eylerin yansra stanbuldaki NATO zirvesinden szeden bir kupr, Bakan Bushun bir
kalemle alayc biimde oynanm bir resmi mknatsla tutturulmutu. Ha Bush, ha Obama!
Yz neredeyse kupre deerken gzlerini kapad. Belli belirsiz bir hareketle kandaki yara
izine dokundu.
Bir an d sryor gibi oldu: Merdivenlerde oturan adam sanki kucaklamaya hazrlanr
gibi kollarn uzatt, at.
Eda mutfak tezghnn zerindeki telesekreterin mesaj nn yandnn ayrmna
vard, aletin dmesine bast, dolaba uzand. Mesajlar dinlerken bir ay yapma ritelini
balatr gibi bir dolaptan dkme demirden bir demlik, metal bir kutu kard, demlie ay koydu,
bakr bir aydanla su doldurdu, aydanl ocan stne koydu, atei yakt. Bir yandan da
telesekreterdeki mesajlar dinledi.
lk mesaj Suattand.
Eda merhaba, efendim ben hocanz Suat; geen gn derste konuurken hatrlayamadm
yaznn adn hatrladm; Shalittin Neden gstermeli? Neden Anlatmamal? diye bir yazs;
bal ocuka ama kendisi fena deil; sen bir bak, bulamazsan ben verebilirim. Hadi imdilik
eyvallah!
Eski sevgilisiydi Suat, sinema okulunda reticilik yapyordu, sanki Edaya hi yakn
olmam gibi davranmaya alyordu. Bir zamanlar ona ekici gelmi, sevimli bir canavard.
Sonraki mesaj Aylindendi.
Bil bakalm kim? Ya evde yoksun ya uyandramyoruz; neyse, iki trl de sefan olsun
gzelim; ben grne gre eve gelmiyorum buralarda taklyorum bu gece, daha olmad yarn
bir gn evde karlarz, grrz, artk ksmetse. Kendine mukayyet ol kadife kaplan...
Yine sresi belirsiz bir ak yayordu Aylin.
Son mesaj da babas Nihattand.
Tatl olmasna alt, ezgili bir sesle:
Kzm, nerelerdesin? Eda, pabucu yarm! k darya oynayalm! diyordu Nihat. Brakt
mesajda bile Edaya ocuk gibi davranyordu. Yal bir canavard.
aydanlktaki suyun kaynad duyuldu. Anszn mzik kesildi.
Dilerini fralayp azn alkalad Eda, kpkzl tkrd.
***
stikll Caddesi bir sirki, Konstantinopolisi, Babil Kulesini andrsn isterdi. Dndeki
gibi her renkte, cinste, biimde insan olsayd orada da. Grlt, karmaa neredeyse pstrc
olsayd hep. zgr bir fl kverseydi karsna.
96
Vitrinininde uzak, scak bir yere ilikin bir poster olan bir turizm brosuna rastlasayd.
Vitrininde Gidiyorsam sebebi var diye bir af olsayd. O uzak, scak bir yerlere ilikin afin
nnde yavalasayd, dursayd.
Afte sylenenin altn izer gibi, kanatlar kt kacak gibi bir hareket yapsayd.
***
Babas Nihatla erkek kardei Ekremin ortaklaa sahip olduklar, Asmalmescitteki
kahveye geldi. Kapnn yanna koyu takm elbiseli, kravat geveke balanm, esmer, sakallar
uzam, bykl bir isiz melmiti. Yannda yars dolu bir pet ie vard. Adam ieri giren Eday
gzleriyle ylgn ylgn izledi.
Eda barn nnden geerken barn arkasnda ieleri dzelten barmen durdu, dnd.
Film ileri nasl gidiyor ablacm? kacak gibi mi bana da? dedi bir trl olamayan
canavar.
Babas her zamanki gibi dinleyeciler bulmu, konuuyordu. Eda, oray sahiplendiinin
her halinden belli olduunu dnd. Edann adn duymad bir takm anlalmam spor
yazarlarndan, gariban sporculardan, rnein Juantoreno diye bir koucudan szediyordu.
Dinleyiciler birer birer szlp gitti. Birtek Eda, Ekrem, Nihat kaldlar. Kar karya. Kahvenin
ilerini kimin yapt, kimin yapmas gerektiine ilikin, aslnda Edaya patronun ya da patronlarn
kim olduunu, onun olsa olsa evin kz, sinema falan gibi ilgi alanlar olsa da hele annesinin
lmnden bu yana evin tek kadn olduunu kabul ettirmeyi amalayan bir tartma balad.
Zaten daha geenlerde bir mitingi ekmeye alrken dayak yemi, kafasn, gzn patlatmt.
Deil mi?
Eda ortal sprd, temizledi. Gidip kahveye o gn iin gerekenleri almak sonunda yine
Edaya dt.
***
Eda barn ardnda barmene yardm ediyordu. Ekrem bedenini arada bir yksek sesli
mzie uydurarak barda oturuyordu. evresindeki mterilere, zellikle de kadnlara selmlar
sarktyor, glmsyor, aslyordu. Kimileriyle el skyor, pyordu. Zampara canavar.
Edayla grnrde ilerin pek de iyi gitmedii kahvede yaplmas gereken deiiklikleri
konutular. Eda, Ekremin hep olduundan farkl grnmek istediini, neredeyse bir turist gibi,
belki de gerekten bir turist olduunu, zarar eden kahveyi de sonunda kendisine benzetmek
istediini dnyordu. Ne yaplmas gerektiine ilikin belirgin bir fkri yoktu; ama byle
bakalarnn istediklerini yapa yapa, ne yaplmas gerektiini dnmeye gerek duymaz bir hale
gelmi olmasna da baya kafas taklyordu. Kendi mekn, kendi zaman olsun istiyordu. Hi
olmazsa kahveden temelli kp gitmek fkri ilk kez orada aklna geldi. Kahveden ktnda hl
kapnn yannda melmi duran iiz adam ayaa kalkt, ardndan bakt.
***
Eda dnde ya da gz kapaklarnn gerisinde stanbulda bir sokak grd. Sokaklar.
Caddeler. Bir gsteri sryordu. time, kakma. iddet. Cokulu, fkeli, ne dedii anlalmayan
sesler. Btn bunlar kamerayla eken kiiye fkeyle, kinle vuruyorlard. Kii ayakta duramyor,
kaldrma dyordu. Giysilerde, kaldrmda kan vard.
***
Eda nice sonra, sanki yllar sonra Aylini bir kahvede buldu. Sanki bir an nce kzln,
kadnln grevlerine dnmek iin sabrszd. Bir yandan da bu grevbilirliinden, kendinden
bunu bir hak gibi bekleyenlerden, babasndan, yaamndaki erkeklerden honut deildi.
97
Kendinden honut deildi. Aylin kiiye sesini ykseltmeyen, zart zurt etmeyen bir babadan nasl
honut olunmayabileceini anlayamyor gibiydi.
Aylin Edann kahve falna bakt. Eda, falla dleri arasnda koutluklar grd, Aylinin mi
onun istediklerini sylemeye, kendisinin mi istediklerini duymaya altn bilemedi.
Dndeki adam grd, ya da grdn dnd. Adam ayaa kalkt. El kr ya da
elele tutuur gibi oldular.
Aylinle Eda, Edann dlerinden kmak bilmeyen gsteriden, Edann gsteriyi videoya
ekmeye alrken nasl dayak yediinden szettiler. Eda arabaya, otobse, metroya binebilmek
iin artk ila kullanmyordu, zamanszlktan psikoterapiyi de brakmt. nnde oturduklar
camn dndan geen bir grup adamdan biri oh, oh gibi bir eyler syler, gsn yumruklar
gibi yapt. Eda kimsenin gsn barn yumruklamad bir yerlerin zlemini ektiini sezdi.
***
Masalarda, masa aralarnda aa be yukar Edann ya grubundan canl, konukan,
glken, kadnl erkekli bir kalabalk olurdu. Bararak ya da birbirlerinin kulaklarna eilerek
konuurlar, kokteyller, baka eyler ierler, bir eyler yerler, sigara ierlerdi. Yksek sesli mzikten
kimsenin ne dedii duyulmazd. Edann oturacak zaman olsa, bycek bir masada bakalarnn
arasnda tek bana otururdu. Sigara ierdi. evresindekiler onun zerinden konuur, tabaklar,
bardaklar arrlard.
***
Sinema okulunda Suat grd. Eski erkek arkada onun kafa karklyla dalga geiyor,
onu bu karklktan ekip karan hocas olmak istiyordu. Suatn da kendine gre bir biimde
gsn barn yumrukladn dnyor, onunla dalga geebiliyordu, ama daha ok da
midesi bulanyordu.
***
Gepegeni bir stanbul ufku grd. Evinin damndayd. Elinde kttan bir uak tutuyordu.
Ua pt, kentin gne, ufkuna doru salverdi. Glmseyerek ua izledi.
Kahveden ktnda isiz adamn su iesi kapnn yannda duruyordu.
Yerebatan Saraynda yapayalnzd. Yan yatm meduza bana bakt. Meduzayla
gzgze gelmek iin ban yavaa bir yana edi. Yznde olsa olsa bir glmsemenin gitgide
silinen izleri vard. Gitgide kayglanyordu.
***
Gece yryerek evine giderken sarho bir adam lf att. ren bir canavard. Kfrletiler.
Bara ara adam pstrmay baard. Midesi iyice buland. Adam sanki Edaya onun zerindeki
egemenliini, onun sahibi olduunu belirtmeye alr gibiydi. Eda bir duvar dibinde rerek
kustu. Mide bulants, rts bir trl gemek bilmiyordu.
***
Evlerinin damnda, alak bir duvarn dibinde, duvara srtn vererek oturup sigara iti.
Yorgun, ylgn, kayglyd. Gzleri nemliydi. Kentin sesleri, klar onu bouyor, eziyor gibiydi.
***
Aylin kapy dardan dikkatle at, ayak ularna basarak girdi. Gidip Edann odasnn
kapsndan bakt. Eda pijamalaryla yatann stnde uyuyordu. Aylin glmsedi. Ayak ularna
basarak kendi odasna gitti.
***
98
Eda kendini Boaz Kprsnn stnde grd. Sallantl. Grltl. Rzgrl. Yerden,
denizden ok uzak. Mutfak. Cehennemi andryordu. Dnde grd ev. Yerebatan Saray.
Meduza. Miting. Sokaklar. Caddeler. Bir gsteri srmekteydi. time, kakma. iddet. Cokulu,
fkeli, ne dedii anlalmayan sesler. Elbiselerde, kaldrmlarda kan vard. Bir erkek Edaya
kfrediyordu. Gaz maskeli adam ayaa kalkt, maskeyi yznden syrmaya davrand.
***
Sabah, Edayla Aylin evlerinin damnda ay itiler. Keten helvasn, balonlar, kttan
uaklar, uurtmalar zlemle andlar. Aylin kttan uaklar yapt, birini damdan ehre, ehrin
gne, ufkuna doru att. stanbulun gepegeni ufkuna doru gidiini uzun uzun izlediler.
***
Eda vitrininde o Gidiyorsam Sebebi Var afini grd turizm brosunun nnde durdu.
Camn ardnda bronun sahibi Halil belirdi. Halil Nihattan yalca, gzlkl, tonton, arbal
giyinmi bir adamd. Bronun duvarlarnda uzak, dnya dndan gibi grnen yerlerin resimleri
vard. Eda, Halilin kendisinin ocukluunu, annesinin saln bildiini, dahas babasnn
genlik arkada olduunu rendi, ard. Babasnn da bir zamanlar, sinema oyunculuunda
uvalladktan sonra yurt dna gitme dleri kurduunu renince, aknl daha da artt.
Bu turizm irketi Halille babasnn genliklerindeki kp gitme dlerinden domutu. Halil,
kalmann gitmekten daha byk bir marifet olmadn dnyordu. Eda antika gibi grnen,
kasal, ahap bir tripodun zerinde duran bir fotoraf makinasnn nnde durdu. Makinann
kenarna kimi resimler, bu arada esmer, alml bir kadnn resmi, bir de Nihatn bir genlik resmi
ilitirilmiti. Eda babasnn resmini ald, bakt. Gz bir afe takld; afte dndeki eve ok
benzeyen bir ev, dndeki sokaa ok benzeyen bir sokak vard. Halil, bunun Kbada ekilmi
bir resim olduunu syledi. Edann az ak kald.
***
Akam, Edayla Aylin pijamalaryla rahata yaylp ay ier, biskvit, fndk, fstk, ekirdek
yerken, olan bitenlerle baktklar fal arasndaki koutlua atlar. Edann ektii kimi grntlere
baktlar. Edann durumuna ilikin honutsuzluu, gitmek dncesine kout olarak gitgide
daha bir belirginleiyordu.
Pat diye, durup dururken deil de, btn hayat boyunca, ar ekimde gittiini
dnyordu.
***
Eda Arnavut kaldrm sokaklardan birinde, talarn zerinde kttan bir uak grd.
Uan kendi yapt uaklardan biri olduunu akyla anlad, anladka yz aydnland,
inanamaz bir ifadeyle glmsedi. Ua yerden ald, yzne gtrd.
***
Eda kahvenin kapsndan knca isiz adam ayaa kalkt. Kadnn ardndan birka adm
att, durdu, uzun uzun bakt.
***
Eda sokakta yrrken arkadan hzla koarak gelen gen bir adam antasna yapt.
Gariban, ama bakalarna caavarlk yaparak garibanlktan syrlacan uman bir canavard.
Eda antay brakmad. Birbirlerine dokunmadan antann iki ucunda ekitiler. Adam Edaya
tkrd. antann sap koptu, anta Edann elinde kald, adam paldr kldr yere dt, stne
saldrlaca beklentisiyle bzld, ban rtt. Eda bir an durdu. eneleri kaslm, yz kurt
gibi olmutu. antay fkeyle adamn stne frlatt, dnd, uzaklat.
99
***
Akam Edayla Aylin evlerinin damndan gnein batn seyrettiler. Gzleri doluyordu.
Vedalayorlard sanki.
***
Evden ktnda ortalk scakt, nemliydi, sisliydi. Genzi yanyordu. Yine mutfaktayd,
hamamdayd, tuz madenindeydi, zindandayd sanki. Yanndan birka kii koarak geti. Bir
gen durdu,
Taksime doru gitme dedi.
Neden?
Gezi Parkna AVM yapacaklard ya
Her yer AVM oluyor, her ey satlk Eee?
Bir protesto oldu orada
Polis mi bastrd?
Evet, polis, hem de nasl
Eda yine de Taksime doru yneldi. Mutfan, tuz madeninin, zindann gbeine gitmeliydi.
nsanlar camlardan bakyorlard. ki yana, dkkanlarn, kaplarn nlerine toplanmlard. Sanki
bir canavar geliyordu Taksimden doru.
Canavarn yalnzca buradan, bu andan deil, tm lkeden, tm yaamndan
kaynaklandn sezdi. Canavarla yzlemeliydi.
Sisin iinden bir adam syrld. Beyaz bir gmlek, koyu renk bir ceket ve pantolon giymi,
kravat takmt. Elinde kazma sap gibi bir sopa vard. Alak tonlu bir lk atarak sopay kaldrd,
Edann kafasna doru indirdi. Eda, igdyle kolunu kaldrd. Adamn lnn arasnda Ulan
orospu! dediini duyar gibi oldu. Sopa, koluyla birlikte yukar frlayan srt antasna arpt.
Eda adam tekmelemek istei duydu. Ama yapmad. Adam, sanki gen kadnn istekleri
dorultusunda sendeledi. Sisin iinden frlayan bir nesne adamn bana gelmiti, sokakta
tangrdayarak yuvarland. Eda nesnenin o srada ayrmna vard.
evredeki kalabalktan biri Edann koluna yapt, onu adamdan uzaklatrd.
Neydi o? dedi Eda.
Gaz kartuu dedi ocuk.
Kafasna gaz kartuu gelen adam ayakta sallanyordu. Dizlerinin stne dt.
lecek! dedi Eda. Adama doru bir adm att.
Yok, dedi ocuk, kapal kafa travmas. Bilinci de ak
Eda kolunu ocuun elinden kurtard. Kimse kolunu, bacan tutsun istemiyordu artk.
Sise doru yneldi. lklar duyuyordu. nsanlar itiyorlar, kakyorlar, dvyorlard.
O tarafa gitme dedi ocuk, Gaz masken bile yok. Mavi gzlyd.
Gideceksem asl o tarafa gitmeliyim dedi Eda.
Yannda isiz adam grr gibi oldu. O zgr fli grr gibi oldu sisin iinde.
Hi bu kadar uyank olmamt. Cin gibiydi. Kedi gibiydi. Ayaklanmay seziyordu.
Zindandaki tutsaklarn, mezbahadaki hayvanlarn ayaklanmay sezmesi gibi.
100
Artk bu kentte, bu lkede kalabileceini seziyordu. Mutfaktan, baba evinden kabilirdi,
canavarlarn arasndan syrlabilirdi. Kendi rzgarlarn kendi estirebilirdi.
Serinledi.
Bu kenti, bu lkeyi yeniden sevebilirdi. Sevebilirdi. Anszn bir erkee ya da bir kadna,
diyelim Ayline ak olabilirdi.
Nicedir adn koyamad bir akn, aklarn ayrmna varabilirdi.
Kanatlar kabilirdi.
Bedenini, bacaklarn, kaslarn btn gzellikleriyle hissetti. Olduu yerde yayland.
Taksime doru yrmeye, komaya balad. Kattan uaklarn rotalarn izleyecekti. Sonsuz
bir admd att.
101
Fatih Pnar, 12 Haziran 2013
1997 ylnda okulunu brakp fotoraf olabilmek iin stanbula
geldi.1998-2004 yllar arasnda Atlas Dergisi fotorafs olarak alt.
2005 ylnda ntvmsnbc.com haber portal iin fotoraflarla sesleri
eletirerek sesli fotorportajlar hazrlad. stanbulun kentsel dnm
alanlarn belgeleyen, fotoraf ve videoyu birletiren multimedyalar retti.
Halen bamsz internet gazetesi www.t24.com.tr iin videorportajlar
retiyor. Egemen kltrn ve medyann, yaamn dna itip grmezden
geldii hayatlar, insan haklar ihlallerini gsterebilmeyi amalyor.
Fatih Pnar
102
Adnan Onur Acar, Nar Photos, 8 Temmuz 2013
2003 ylnda bamsz bir fotoraf kollektif yaplanma olarak stanbulda
kurulan NarPhotos, belgesel fotoraf dilini kullanarak toplumsal alan
fotografk olarak anlamaya ve aktarmaya alyor. Kolektif yeleri bir
yandan sergiler ve kitaplar olarak yaynlanmak zere belgesel projeler
retirken bir dier yandan uluslararas dergi, gazete ve ajanslar iin
editoryal almalar yrtyor.
Nar Photos
103
104