Kablosuz Alglayc Alarda Gizlilik ve Yaam Sresi Eniyilenmesi

Life Time Optimization and Privacy For Wireless Sensor Networks

Mikail zilolu ve Blent Tavl
Bilgisayar Mhendislii Blm
TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi
{ mozciloglu,btavli}@etu.edu.tr


zete
Geni uygulama alanlarna sahip olan kablosuz alglayc
alar, ok fonksiyonel ve kullanl olmalarna ramen veri
gizlilii asndan yeterli bir yapya sahip olmadklar
grlmektedir. Bu yaplarndan dolay veri gizlilii ok
hassas bir konu olarak karmza kmaktadr. Bu aratrma
kapsamnda bir kablosuz alglayc an yaam sresinin
verilen gizlilik kstaslar altnda lineer programlama ile
maksimize edilme incelendi.

Abstract
Wireless sensor networks has a wide area of application.
Although, they are convenient and functional, it is obvious
that traditional structure of sensor networks are not strong
enough with respect to data privacy. Within the scope of this
study we investigated the lifetime a wireless sensor network
under optimized data routing through linera programming
given the privacy constraints.
1. Giri
Kablosuz alglayc alar kavram ilk kez 1980lerin
balarnda karmza kmtr. Mikro elektro-mekanik
sistemlerdeki gelimeler ve kablosuz haberleme
sistemlerindeki ilerlemelerle birlikte 1990l yllarda nemli
bir aratrma alan haline gelmeye balamtr. lk
zamanlarda askeri alanda kullanlan kablosuz alglayc
alar; zamanla maliyetlerinin dmesi, gelien alglayc
teknolojisi ve alglayc kabiliyetlerinin artmasyla ok yaygn
olarak kullanlmaya balanmtr. [1]

ok geni bir kullanm alanna sahip olan alglayc alar
srekli veri toplamada, olay belirleme ve tanmlamada,
konum belirlemede ve yerel kontrollerde yaygn olarak
kullanlmaktadr.

Sadece yaygn kullanm alanna sahip olmalar deil,
zellikle de kritik uygulamalarda tercih edilmeleri sebebiyle
kablosuz alglayc alarnda veri gvenlii ve gizlilii ok
nemli bir konu olarak karmza kmaktadr. Bu cihazlar
ok fonksiyonel olmalarna ramen ak bir haberleme
yapsna sahiptirler ve bu zelliklerinden tr bilinen
gvenlik mekanizmalar, gizlilik, btnlk, eriebilirlik vb.
kablosuz alglayc alarnda veri gvenliini yeterince
salayamadklar saptanmtr. [4-5]

Kablosuz Sensr Alar (KSA), alglayc dmlerin
topladklar veriyi bir baz istasyonuna gndermeleri eklinde
alr. Burada iki algoritma eidiyle karlalmaktadr.
Bunlar; 1-) En az yaam sresini en iyilemek. 2-) Toplam
enerji harcanmn en aza indirmek.[6] KSAlarn farkl
koullar altnda, alglayclarn g kaynaklar yenilenmeden
uzun sre almas beklenmektedir. Binlerce dmden
oluabilecek KSAlarda bu yzden yaam sresinin en
iyileme edilmesi gerekmektedir. A iindeki trafiin dengeli
bir ekilde ynlendirilmesi alglayclarn enerjilerini uzun
sre kullanabilmesi iin nemli bir etkendir. Bu problem bir
en iyileme problemi olup en iyileme probleminin zmnde
dorusal programlama kullanm yaygndr. Bir KSA
sisteminin yaam sresi ada enerjisi biten ilk dmn
yaam sresi ile tanmldr.

KSAlar, dmlerin topladklar veriyi baz istasyonuna
gndermeleri suretiyle alrlar. Bu gnderme ilemini direk
olarak da yapabilirler, baka alglayclar aracl ile de
yapabilirler. Verilerini kendi etraflarnda her yne doru
gnderim yaparlar. Bu aratrmada KSAlarn yaam
srelerini uzatmann yan sra bu verilerin istenmeyen alclar
tarafndan dinlenmesi istenmemektedir. Bu konuda ilk
olarak, sanal bir mesafe belirlenerek bu mesafeden uzaa
kablosuz alglayclarn verilerini gndermeleri
engellenmektedir. Daha sonrada istenmeyen alglayclarn
durumlarna gre kablosuz alglayclarn verilerini
gnderebilecekleri mesafeler kstlanmaktadr. Bu proje
kapsamnda alglayclarn yuvarlak bir alana rasgele
yerletirilmi olduu ve baz istasyonun da farkl yerlerde
olduu kabul edilmektedir.

Bu alma u ekilde yaplandrlmtr; 2. blmde sistem
modeli tanmlanmtr. 3. blmde yaam sresini maksimum
hale getirmek iin LP formulasyon yaps verilmitir.
Simlasyon sonucu 4. blmde verilmitir. 5. blmde de
yaplacak olan ve ilikili almalardan bahsedilmitir.

2. Model
Bu projede, [2] de anlatlan enerji modeli kullanlmaktr. Bu
modelde verinin ilenmedii kabul edilmi. Bir bitlik bilginin
gnderilmesi ve alnmas iin gereken enerji modelleri
aada gsterilmektedir;

ij ij tx
d P + =
,
(1)

=
rx
P (2)
ij tx
P
,
: i dmnden j dmne 1 bitlik veri iletimi iin
harcanan enerji
rx
P : 1 bitlik veriyi almak iin harcanan enerji


: alglaycnn elektronik devresindeki enerji harcanm

: alc-vericinin verimlilii
dij : i dm ile j dm arasndaki mesafe
: yol kayp vektr
2.1. Modeldeki Veriler
Bu aratrmada sistem parametreleri olarak =50 J,
=100 pJ, =2 seilmitir. ekil1deki dorusal topoloji
benzeri N adet alglayc dm rastgele yuvarlak bir aa
yerletirilmi.



ekil 1: Dorusal Topoloji
Baz istasyonlar da ekil2de gsterildii gibi 3 farkl
yerde bulunmaktadr. ncelemeler farkl alglayc
dm saylar iin yaplmakta ve ayrca dmlerin
balang enerjileri 2 Joule olarak kabul edilmektedir.

ekil 2: Baz stasyonlarn Konumlar
2.2. Modelin alma Mant

Proje alma mant [2]de belirtilen yaam sresi tanm
zerine kurulmutur. Bu tanma gre yaam sresi, enerjisi
ilk biten alglayc dmn kulland sredir.

alrken, her dmn birim zamanda si lik bilgi rettii
ayn zamanda baka dmlerden gelebilecek bilgileri yaam
sresini maksimize edecek ekilde merkez istasyonuna direk
olarak ya da baka dmler araclyla ilettii kabul
edilmitir.

Ayrca ekil3de grld gibi baz istasyonu merkezde(Cc)
olduu bu iletim esnasnda da alglayc dmn bilgiyi
belli bir mesafeden daha uzaa gndermesi engellenerek
dardaki istenmeyen dinleyiciye verilerin gnderilmemesi
salanmaktadr.



ekil3: Sensor Dmlerin Dalm ve stenmeyen
Dinleyicinin Gsterimi

ekil3deki gibi bir a yapsnda, alglayc dmlerin
verilerini gnderebilecekleri en fazla mesafe Dr+(r-l) ile
hesaplamaktadr. Buradaki r yuvarlak an yarapn, l veri
gnderecek olan alglaycnn merkez alglaycya olan
mesafesini, Dr de a kapsayan sanal bir snrn an en d
ksmna olan mesafesini gstermektedir. Bu hesaplamalarla
alglayc en fazla Dr+(r-l) kadarlk bir yarap alannda
verilerini gnderebilmektedir. Bu hesaplamalarn hepsi baz
istasyonu yarapn tam ortasnda bulunduu(Cm) ve an tam
d kenarnda olduu(Cp) noktalar iinde hesaplanmaktadr.


3. Lineer Programlama Formulasyonu

Alglayc dmlerin minimum yaam sresi olan tyi
maksimize etmek iin en iyileme problemi, aadaki
kstlara sahiptir;



Maximize t
0 >
ij
f (1)

| | N i t s f f
i
j
ji
j
ij
, 2 e =

(2)

| | N i d
ij i
, 2 e > (3)

| | N i e f P f P t
i
j
ij ij tx
j
ji rx
, 2
,
e s

+
(

(4)
Bu kstlardaki;
ij
f i dmnden j dmne gnderilen
veriyi,
ji
f i dmnn j dmnden ald veriyi,
i
s i
dmnn birim zamanda rettii veriyi,
ij
d i dm ile j
dm arasndaki veri gnderim mesafesini,
i
i
dmnn en fazla gnderebilecei mesafeyi,
ij tx
P
,
1 bitlik
verinin gnderimi iin harcanan enerjiyi,
rx
P 1 bitlik veriyi
almak iin harcanan enerjiyi,
i
e i dmnn enerjisini
gstermektedir.

Baz istasyonu hari dier btn dmlerin bu kstlamalara
uygun bir ekilde en iyi sonu elde etmeleri salanmaktadr.
Burada ilk kst, btn aklarn negatif olmayan bir deer
olduunu gstermektedir. kinci kst, toplamda bir
dmden kan bilgilerden, toplamda o dme giren
bilgiler karldnda dmn geen srede ne kadar veri
rettiini vermektedir. nc kst, dmn
gnderebilecei mesafenin belirtilen mesafeden daha fazla
olmamasn, drdnc kst ise veri alrken ve yollarken
harcanan enerjilerin toplamnn dmn ilk enerjisinden
fazla olamayacan sylemektedir. Burada ayrca a
dinleme ve tahmin etme enerjileri de vardr fakat bu
almada gz ard edilmektedir. Veri gnderimi, alm ve
retimi zerinde younlalmaktr.
4. Sonu
Kablosuz sensr alarn yaam srelerini baz istasyonunun
yeri deitirilerek, an dndan dinlenmemesi iin birok
alglayc dm younluu ve farkl alglayc dm
saylar acsndan birok deneme ve gzlem yaplmtr. Bu
deneme ve gzlemler matlab ortamnda gerekletirilmi,
birok grafik ve veri elde edilmitir. Baz istasyonu merkezde
olacak ekilde(Cc), 100 m
2
olarak belirlenen alglayc dm
younluunda, Dr olarak ifade edilen mesafelerle kstlama
yaplm ve yaam sreleri elde edilmitir.

Alnan bu deerlerin yani sra farkl alglayc dm
younluuklar iin alnan deerlerle elde edilen grafik
ekil4de gsterilmitir. Grafiklerde alnan deerler en fazla
alnan deere gre leklenmektedir. Bylelikle
normalizasyon salanmtr. Grafikteki alnan veriler baz
istasyonumuz ekil2de grld gibi (Cc) merkez
noktasnda kabul edilerek elde edilmitir. Burada alglayc
dm saymz 100 olarak sabit belirlenmitir.


ekil4: Baz stasyonunun Merkezde Olma ve Alglayc
Dm Saysnn Sabit Olma Durumlarnda Farkl Alglayc
Dm Younluklar in Yaam Sresi Gsterimi

ekil4den anlalaca zerine Dr kst arttka, yani
snrlanan alan geniledike, yaam sremiz artmaktadr.
nk alglayclarn verilerini gnderebilecekleri mesafe
genilemektedir ve bir deerden sonra sabitlenmektedir. Yani
o deerden sonra kstn nemi kalkm olmaktadr. nk
alglayclarn verilerini gnderebilecekleri mesafe kst bir
derece ortadan kalkmaktadr. Ayrca burada birde
gzlemleyebileceimiz alglayc dm younluklar
geniledike yaam sremiz azalmaktadr. Bunu da nedeni
dmlerin verilerini gnderecekleri mesafenin artmasdr.

ekil4de farkl alglayc dm younluklar iin alnan
sonular ayn grafik zerinde gsterilmektedir. Alglayc
dm younluklarnn genilemesi amzn yaam sresini
kstlad grlmektedir. Bunun en nemli nedeni; alglayc
dm younluklarnn artmasdr. ekil4teki 1600 ve 3200
de alglayc saymz sabit olduu iin alglayclarn yerleim
yerleri arasndaki mesafeler artmaktadr. Ayn zamanda
alglayclarn verilerini gnderebilecekleri alan
kstladmz iin yani balangtaki sanal alan sinirinin dar
olmasndan dolay hibir veri iletimi olamamaktadr. Sanal
alan ksd geniledike, yaam sresinin artt
gzlenmektedir. Ayrca 100 m
2
lik alglayc dm
younluu iin elde edilen veriler ilk Dr deerinden itibaren
yaam sresi olduunu gstermektedir. Bir noktadan sonra
yaam sresindeki art sabitlenmektedir.

Grafiklerden grld zerine KSAlarn alglayc dm
younluklar arttka yaam sresi azalmaktadr. nk
alglayc dmlerin verilerini gnderebilecekleri mesafeler
artmaktadr. Mesafeler arttka gnderim iin kullanacaklar
enerji artmaktadr. Bu nedenlerden dolay da KSAlarn
yaam sreleri ksalmaktadr.

ekil5te yine farkl alglayc dm younluklar iin fakat
baz istasyonumuz ekil2deki (Cm) gibi yarapn yars kadar
yer deitirmi olduu andaki alnan verileri
gsterilmektedir.

ekil5: Baz stasyonunun, Merkezle Snr Arasnda Olma ve
Alglayc Dm Saysnn Sabit Olma Durumlarnda Farkl
Alglayc Dm Younluklar in Yaam Sresi Gsterimi

Baz istasyonun yarapn yars kadar yer deitirmesi en ok
alglayc dm younluunun az olduu durumlarda fark
edilmektedir. Bununda en byk nedeni alglayc
dmlerin birbirlerine olan mesafelerinin artmasdr.
Bylece KSAlarn yaam sreleri ekil5te oluan grafik
gibi grntlenmektedir.



ekil6: Baz stasyonunun Snrda Olma ve Alglayc Dm
Saysnn Sabit Olma Durumlarnda Farkl Alglayc Dm
Younluklar in Yaam Sresi Gsterimi

ekil6da yine farkl alglayc dm younluklarnda fakat
baz istasyonumuz ekil2deki (Cp) gibi yarap mesafesinde
yer deitirerek an tam d kenarnda olduu andaki alnan
verileri gsterilmektedir.

Baz istasyonumuzun giderek en iyi yerinden uzaklamas
yaam sremizi olumsuz ynde etkilemektedir. Bu
olumsuzluk btn farkl younluklar iin ekil6da ak
olarak grlmektedir. KSAlarn ilk hayata gei sreleri bir
hayli Dr alann genilemesine bal olduu da
gzlemlenmektedir.

almann bir sonraki adm olarak KSAnn alglayc
dm younluunu 500 m
2
olarak sabit tutarak, alglayc
dm saysnn deiimine gre gzlemlemelerde
bulunulmu ve veriler bulunarak, farkl grafikler elde
edilmitir.

ekil7de baz istasyonumuzun ekil2deki gibi (Cc) merkez
noktada olduu kabul edilerek, alglayc dm saymzn
farkl deer aralklar iin grafii grlmektedir.




ekil7: Baz stasyonunun Merkezde Olma ve Alglayc
Dm Younluunun Sabit Olma Durumlarnda Farkl
Alglayc Dm Saylar in Yaam Sresi Gsterimi

Baz istasyonumuzun merkezde yani en iyi yerde olduu bu
durumda alglayc dm saysnn farkl olmas yaam
sresi iin Dr mesafesinin ilk deerlerinde ekil5 ve 6nn
tersine pek nem tamad ekil7de gzlemlenmektedir.
Fakat byyen Dr mesafesiyle yaam sresindeki deiiklik,
alglayc dm says arttka yaam sresindeki art oran
olumsuz ynde etkilenmektedir.

ekil8de baz istasyonumuzun ekil2deki gibi baz istasyonu
yarapn tam ortasnda bulunduu(Cm) yani yarapn yars
kadar yer deitirdii kabul edilerek, alglayc dm
saymzn farkl aralklar iin grafii grlmektedir.


ekil8: Baz stasyonunun, Merkezle Snr Arasnda Olma ve
Alglayc Dm Younluunun Sabit Olma Durumlarnda
Farkl Alglayc Dm Saylar in Yaam Sresi
Gsterimi

ekil7 ile ekil8 arasndaki farklar incelenecek olursa ilk
gze arpan Dr mesafesinin az olduu yerlerde yaam
sresinin az olduudur.



ekil9: Baz stasyonunun Snrda Olma ve Alglayc Dm
Younluunun Sabit Olma Durumlarnda Farkl Alglayc
Dm Saylar in Yaam Sresi Gsterimi

Yukardaki grafikte baz istasyonumuz ekil2deki (Cp)
gsterildii gibi yarap kadar yeri deitirilmitir. Baz
istasyonu Cp de iken rasgele yerletirilmi olan farkl
alglayc dmleri saysna gre veriler alnm ve ekil9da
ki grafik elde edilmitir.

ekil9da aka baz istasyonun merkezden uzaklamas
yaam sremizi olumsuz ynde etkiledii kesin olarak
grlmektedir. Alglayc dm says da bunu tetiklemekte
ve yaam sresi olduka daralmaktadr.

Yaplan bu aratrmalarla, alglayc dm saysnn sabit
olduu, farkl alglayc dm younluklarnda baz
istasyonun merkezde olmas en iyi sreyle devamll
salad gzlemlenmektedir. Dier bir acdan da sabit
alglayc dm younluklar ve farkl alglayc dm
saylar iin bakldnda yine baz istasyonun merkezde
olmas en iyi yaam sresini salamaktadr.

Bu karmlar, farkl alglayc dm younluklar ve farkl
alglayc dm saylar iin elde edilen verilerle oluturulan
grafiklerden yorumlanmaktadr.
5. Yaplacak almalar
Bu aratrma kapsamnda KSAlarda istenmeyen dinleyicinin
darda olduu varsaylarak, farkl baz istasyonu yerlerinde,
farkl a alan boyutlarnda ve farkl alglayc dm
saylarnda yaam sresi iyilemesi yaplmaktadr.
stenmeyen dinleyicilerin ekil10da grld gibi an
ierisinde olabilecei ve birden ok olabilecei durumlar
zerine aratrma ve almalar yaplabilir.


ekil10: Sensor Dmlerin Dalm ve stenmeyen Birden
ok Dinleyicinin A erisindeki Gsterimi
6. Kaynaka
[1] I. F. Akyildiz, W. Su, Y. Sankarasubramaniam, E.
Cayirci, Wireless Sensor Networks A Survey Elsevier
Computer Networks, (2002).
[2] Z. Cheng, M. A. Perillo, and W. B. Heinzelman, General
Network Lifetime and Cost Models for Evaluating Sensor
Network Deployment Strategies IEEE Trans. on Mobile
Computing vol. 7, pp. 484-497, 2008.
[3] W. B. Heinzelman, A. Chandrakasan, and H.
Balakrishnan, "An application specific protocol architecture
for wireless microsensor networks,'' IEEE Transactions on
Wireless Communications, vol. 1, pp. 660-670, 2002.
[4] L. Zhou and Z. Haas, Securing ad hoc networks
IEEE Network, vol. 13, no. 6, pp. 2430, (1999).
[5] A. Perrig, R. Szewczyk, D. Tygar, V. Wen, and D. Culler,
SPINS: security protocols for sensor networks Wireless
Networks, vol. 8, no. 5, pp. 521
534, 2002.
[6] S.C. Ergen and P. Varaiya, On Multi-hop Routing for
Energy Efficiency, IEEE Communication Letters, vol.9,
no.10, pp.880-881, October 2005.