Kurs Tezi: Mehmet Rauf Eyll, mknsz Bir Akn Roman Kurs: Yeni Trk Edebiyat retmen: Ba as.

. Daniela Trifono a !azrlayan: liana Georgie a !asile a "ak. # $%&'' Eyll romannn yazar (e)met *auf tek romanyla Trk edebiyatnda iz brakmtr. Baka romanlar+ )ik,yeleri+ dzyaz iirleri+ makaleleri olmasna ramen+ onun ad zikredildiinde Eyll+ Eyll dendiinde de onun ad akla -elir. %.$& ylnda /stanbul0da doan (e)met *auf+ 1smanl donanmasnn baarl e entelektel subaylarndand2 an3ak Bir Zambakn Hikyesi adl roman yznden ma)k4m edili5 ordudan atld 6%7%89. Da)a sonra serbest yazar olarak )ayatn kazanmay srdrd2 :ok ksa bir sre eker ti3aretiyle urat2 kadn der-ileri :kard+ uzun sre yoksulluk :ekti. ;on zamanlarnda Yaku5 Kadri e *uen Eref0in -iriimiyle+ /smet /n<n0nn onayyla= on3a yoksulluk :ektikten sonra bir emeklilik maa balanmt. ren3ilik yllarnda edebiyatla il-ilenmi2 :ok -en: yata+ )enz on alt yandayken >Dm? adl )ik,yesi+ !alid @iya Aakl-il tarafndan !izmet -azetesinde yaynlanmt. 1 tari)ten beri de !alid @iya0y )e5 >usta?s bilmiti. (ekte5 der-isinde yazmaya balad2 da)a sonra ;er eti "nun3ulara katlarak ;er eti "nun der-isinde yazlar+ dzyaz 6mensur9 iirleri yaynland2 iki roman tefrika edildi. Bbdl)amit0in kat bask reCimi sonunda ;er eti "nun der-isi ka5atln3a+ (e)met *auf da der-i :e resindeki <teki yazarlar 6!seyin Da)it+ !alid @iya+ b.9 -ibi yazlarn yaynlamay brakmt 6%78%=%78.9. EE. (erutiyet0in ilanndan sonra -elen >serbest ortam? sayesinde yazlarn yaynlamay srdrmt2 an3ak bir sre Tanin -azetesinde (e)met #azif adyla yazmak zorunda da kalm+ s<zde bu serbest ortamda da ordudan atlmt. Ya5tlar arasnda+ Gen Kz Kalbi 6%7%%9+ Ferday Garam 6Bkn Yarn+ %7%F9+ Karanfil ve Yasemin 6%7'G9+ Son Yldz 6%7'$9+ eri!a 6Yara+ %7'$9+ Halas 6Kurtulu+ %7'79 adl romanlar2 "!#izar 6Dan Hekime+%7879+ $%k!ane 6%7879+ Son Emel 6%7%F9+ Hanmlar &rasnda 6%7%G9+ 'enek%e 6%7%&9+ Bir &%kn (ari!i 6%7%&9+ Kadn "s#erse 6%7%79+ "lk (emas "lk Zevk 6%7%79+ &%k Kadn 6%7'F9+ Eski &%k Ge)eleri 6%7'$9 adl )ik,ye kita5lar+ oyunlar+ uyarlamalar e dzyaz iirleri 6 Siya! "n)iler+ %78%2 -nmz Trk:esiyle *a)im Tarm+ %77$9 saylabilir. I (e)met *auf0un srekli 5ara sknts :ekmesi+ yaad bo)em )ayata balanr. te yandan EE. (erutiyet0in ilanndan sonra ;er eti "nun yazarlar+ kendilerine >3iddi bir -e:im ka5s? bulurken bir tek (e)met *auf0un a:kta kald -<rlr. Yaznsal yaamda ayn yola ba

koymu arkadalarnn kendisine yz :e irmesinin+ -enellikle inti)ar -iriimi dolaysyla olduu s<ylenir. !alid @iya0nn da i:inde bulunduu arkada -rubu onu son anda <lmden kurtarmtr. Bo)em yaam e aklaryla arkadalar tarafndan 5ek aran5 sorulmayan (e)met *auf+ b<yle3e bu >sonu:suz inti)ar -iriimi?yle iyi3e dlanr. E lilikleri+ aklar+ -<nl ma3eralar d<nemin a)lak anlayyla :atr. #itekim+ okur bunu da =d<nemin e lilik anlay+ a)laksal yaklamlar+ b.= Eyll romannda -<rr. J: kez e lenen (e)met *auf+ ilk e liini Te fik "ikret0in )alasnn kz Bye ;ermet !anm ile ya5m2 e bir anlamda *umeli)isar0daki "ikret0in oturduu yalya i:- eyi olarak -irmitir. Eyll romanndaki ak <yksnn bu yllardan kaynakland e (e)met *auf0un "ikret0in eine ,k olduu da s<ylenmektedir. *(ek Ya+#lk ,e!a(e)met *auf+ ;er eti "nun roman3lnn !alid @iya0dan sonra -elen ikin3i addr. Bunu+ Eyll romanyla kazanmasna karn <teki ya5tlarnda ayn baary -<sterememi+ edebiyat tari):ileri tarafndan >tek ya5tlk de)a? olarak da adlandrlmtr. *oman anlayyla il-ili -<rlerini dile -etirdii makalelerinde -er:ek:ilii sa unmasna karn+ romanlarnda romantizmin etkisinde kalmtr. Dili e slubu <teki ;er eti "nun3ulara -<re :ok da)a yaln e durudur. *omanlarnda :ounlukla ak temasn ilemi2 e >ak tutkusu?nun zerinde durmutur. *oman kiileri+ -enellikle arlkl+ mrebbiyelerle yetien+ iyi <renim -<rm+ yaban3 dil bilen+ edebiyat e mzikten anlayan+ klar /stanbul0da konaklarda+ yazlar Boazi:i ya da Bda0daki yal e k<klerde oturan kiilerdir. teki ;er eti "nun3ular -ibi "ransz edebiyat e kltrnden beslenen (e)met *auf+ !alid @iya0nn ya5tlarndan da etkilenmitir. KKonu buraya -elmiken+ ksa3a da olsa bu-n i:in )i:bir -e:erlilii olmayan >sanat i:in sanat? anlayn benimseyen ;er eti "nun3ulardan s<z etmek -erekir. Kimi yazarlar3a+ ak ilikilerini+ bireysel bunalmlar+ Batl yaama <zenen dar :e releri+ b. yazmaktan <teye -idemeyen bir edebiyat to5luluu olarak eletirilmitir. #e ar ki :ktklar d<nemde Bbdl)amit0in son dere3e kat reCiminin )km srd e /m5aratorluk0un :<k sre3inin 6dekadans9 sonuna -eldii unutulmamaldr. Byr3a+ modern edebiyatn kurulmasnda <nder olduklarnn+ bi:imsel yenilikler -etirdiklerinin altn :izmek2 <zellikle !alid @iya Aakl-il0i 6'ai ve Siya!+ &%k. 'emn/+ b.9+ modern romanmzn balan-3 olarak kabul etmek -erekir.L "mknsz Bir &%kn 0oman Eyll )zn aydr. Eyll roman+ roman sanat a:sndan+ <rnein Trk edebiyatnn en byk romanlarndan biri olan &%k. 'emn/ kadar yaznsal bir dzeye sa)i5 olmasa da Trk romannn k<e talarndan biridir.

'

Eyll <n3e ;er eti "nun der-isinde tefrika edilmi 6%78%9+ ayn yl kita5 olarak yaynlanm e byk il-i -<rm+ :adalarn3a >akn e renselliini anlatt? diye y3eltilmitir. Trk edebiyatnda ilk 5sikoloCik roman olarak tanmlanr. *oman kiilerinin ru)sal :<zmlemeleri zerine kurulmu olu5+ kimi yazarlara -<re+ (e)met *auf0un yaamndan izler tar. Bu >yaanmlk?tan dolay+ <zellikle roman ka)raman #e3ib0in duy-ularnn son dere3e baarl yazld ur-ulanr. (e)met *auf+ Eyll0de !alid @iya Aakl-il0in &%k. 'emn/ romannn etkisinde kalarak bir ak :-eni :er:e esinde2 imk,nsz ak 6yasak ak9 temasn ilemitir. *a)at yaamak+ elenmek+ -ezi5 tozmak+ edebiyat e mzikle uramak isteyen arlkl saylabile3ek -en: insanlar ele alarak e lilik kurumunu e onun a)laki deerlerini eletirmitir 6eletirmenlerin= tari):ilerin -enel kansna -<re9. *omanda olay yok dene3ek kadar azdr. *oman i: olaylar zerine kurulmu olu5+ da)a :ok iki ka)ramann+ ;reyya0nn kars ;uad ile #e3ib0in <znel dnyalar anlatlmtr. B<yle3e+okur+ birleemeyen+ an3ak birbirlerini se en iki -en: insann+ yerleik a)laki deerlerden dolay i:ine dtkleri :aresizlie e :ektikleri ak a3larna tank olur. Eyll romann 1ze#i ;uad ile ;reyya be yldr e lidir. E lilikleri sorunsuz srmektedir ama aralarnda se -i e say- olmasna karn aktan s<z edilemez. ;reyya yaz -e:irmek+ <zellikle tekneyle dolamak i:in Boaz0da bir yal kiralamak ister2 an3ak -eliri buna yetmez2 kars ;uad+ babasndan bor: 5ara alr. B<yle3e+ Yenima)alle0de bir yal kiralanr. Babaa kalan karko3a -nlerini )uzur i:inde -e:irir. ;reyya0nn yakn arkada e akrabas #e3ib+ onlar ziyarete -elir. #e3ib0in -elii )er ikisini de memnun eder. J: -en: insan arasnda dostluk koyular. #e3ib elen3e e Beyolu yaamn se en biridir. Bn3ak ;uad ile olan arkadal onu yalya da)a :ok :eker. Mndzleri ;reyya tekneyle bala :kar2 ;uad 5iyano :alar+ #e3ib il-iyle dinler. Miderek yaknlarlar. #e3ib+ ;uad0a ,k olur. Bma belli etmez. Duy-ularn arkada ;reyya0ya i)anet etmemek i:in -izler ama <te yandan da ak ateiyle yanmaya balamtr. Bir -n+ ;uad0n eldi eninin bir tekini :alar. Bu arada+ ;reyya0nn kz kardei e #e3ib ile yakndan il-ilenen !a3er+ #e3ib0in yalya sk sk -idiini kskanr e bunun dedikodusunu ya5ar. Bunun zerine #e3ib+ yalya seyrek -elmeye balar. ;uad durumu dadsndan <renir+ zlr. Bn3ak sesini :kartmaz. #e3ib+ belli ki :ektii kederden zayf derek tifoya yakalanr2 )astal srasnda ;uad0n eldi eninin tekini sayklar2 o srada ;uad ile !a3er bandadr. 6Mer:i #e3ib eldi enin kime ait olduunu sayklamamtr.9 ;uad utanm+ an3ak kendisinin de #e3ib0i se diini anlamtr. #e3ib bir sre sonra dzelir e eski salna ka umak i:in ;reyya0nn :arsna uyarak yalya -elir. #e3i5+ ;uad ile yalnz kald bir -n ona akn itiraf eder. Bn3ak+ ;uad da #e3ib de

;reyya0ya i)anet ede3ek kiilikte deildir. ;uad0n tek ya5t: eldi enin <teki tekini #e3ib0e ererek+ bir bakma onu se diini itiraf etmektir. Bslnda ;uad+ belki ko3asna+ ;reyya0ya ,k deildir2 ama+ onu bir dost olarak+ ko3as olarak se mektedir. ;uad0 b<yle3e+ iki erkek arasnda kalan bir roman ka)raman olarak -<rrz ki bu tema da o zaman i:in Trk edebiyatnda olduk:a yenidir. Bir anlamda >5latonik? bir aktr bu2 :nk iki -en: insan birbirine dokunmam+ yalnz3a 5armaklar bir an birbirine demitir. #e ar ki eyll -elmi+ yaz bitmitir. Eyll ayn zamanda to5ran ><lmeye? balamasdr da. te yandan+ doa bir anlamda bu <lme direnmekte+ 3anlln korumaktadr. *omandaki bu tr doa betimlemeleri+ ayn zamanda ;uad ile #e3ib0in imk,nsz akn da imlemektedir. ;uad ile ;reyya kn baba konana d<ner. #e3ib ile ;uad+ doal olarak eskisi -ibi sk -<remez. Bu yzden ikisi de mutsuzdur e bunalma -irmitir. Bu -izli e imk,nsz ak )er ikisinin i:inde yaamakta2 -iderek younlamaktadr. Kendilerini denetleyen bu iki insan da)a :ok a3 :ekmeye balamtr. #e3ib0in de konakta olduu bir -n+ yan-n :kar2 konak )alk dar frlar. Yalnz3a ;uad i:erde kalmtr. #e3ib+ i:eride kaldn fark edin3e+ )i: dnmeden ;uad0 kurtarmak i:in konaa koar2 ale lerin i:ine atlr2 ta an :<ker ikisi de atein i:inde kalarak yanar. *omanda a:k a:k yer almaz ama belli ki ;uad i:inden :klmaz bir durumda olduu i:in+ )ayat :ekilmez -elmeye balad i:in+ isteyerek yanan e de kalmtr. Bk ateiyle k ranan #e3ib de )i: duraksamadan kendini+ ;uad0 kurtarmak ya da ;uad0a ka umak i:in ale lerin i:ine atmtr. /ki -izli ,k+ romanda an3ak b<yle birleir. 6#e3ib ile ;uad0n ak )er ne kadar >yaanmam? olsa da bir >yasak ak?tr. B)laki deer yar-lar yznden #e3ib ile ;uad0n birliktelikleri romanda s<z konusu olamamtr e )er ikisi de )znn batana sa5lanmtrN9 &%k &#e%iyle Yanan 2e)ib ile S/ad #e3ib akndan yataklara dmtr. Bslnda )er >yasak? akta+ )er imk,nsz akta bu a3O)znOkeder durumuna rastlamak :ok mmkndr. zellikle bu -ibi durumlarda+ ak )zne yol a:ar ki zaten romann ad da yaznsal -eleneimizde )znle <rtmtr:Eyll. #e3ib0in <nndeki en byk en-el+ ;uad0n :ok se dii yakn arkadann ei olmasdr. !er ne kadar ;uad0 uzaktan se iyorsa da onu kollarna alamyorsa da dudaklarndan <5emiyorsa da arkadana i)anet ettii dn3esindedir. Bu da onu ka)retmektedir.

Benzer durum ;uad i:in de -e:erlidir. 1smanl to5lumunun a)lak anlay+ deer yar-lar+ e li bir kadn oluu+ karsnda da -ibi durmaktadr. #e3ib0in akn itiraf etmesinden sonra )er ikisi de 6oysaki birbirlerini se mektedirler9 da)a :ok mutsuz olur2 bunalmn e )znn i:ine -<mlr. !i: kukusuz ki bunun temelinde yatan+ birbirlerine ,k olmalarndan :ok+ :n3 kiiler+ :e releri+ to5lumun deer yar-lardr. Burada birbirine ka uamamann erdii )zn+ artk 3iddi bir ru)sal bunalma d<nmtr. #itekim #e3ib0i birka: -n -<remeyen ;uad i:ine dt ru)sal sknty <yle belirtir: >B) bu ak ne a3 bir yaraym+ ne k<t eymiN? ;uad bir yandan #e3ib0e ,kken+ dier bir yandan da ko3asn korumak istemekte2 ona byk bir k<tlk ettiine inandndan+ bu k<tl an3ak se -iyle onara3an dnmektedir. Yani+ ;uad iki ate arasnda kalmtr e ;uad0da bir 5imanlk duyumsarz. >Keke #e3ib0e ,k olmasaydm+ keke bu ak illetine yakalanmasaydm+? demektedir. ;uad duy-ularn bastrr e bastrd i:in de a3 :eker. Bir yandan #e3ib ile olmak ister <te yandan ko3asn terk edemez. Deer yar-lar #e3ib ile -itmesine izin ermez. #e3ib birlikte ka:5 -itmeyi <nerdiinde onu -eri :e irmi ama onunla -itmek istediini de kendi kendisine itiraf etmitir. Bn3ak )emen bu dn3esini kafasndan atmaya :alr. *omann anlat3snn azndan bu :eliik durum <yle dile -elir: >"akat ;reyya+ o+ ;reyya0ya ne ola3aktP 1ndan korktuu i:in deil+ onu yalnz+ bedba)t -<rmeye dayanamad i:in ma) oluyordu.? I ;uad0n :aresizlii+ onu a3ya+ )zne bomutur. #e3ib de se -ilisini uzaktan uzaa o da arada srada -<rd i:in a3 :ekmektedir. ;onu:ta k k<t -elmitir. Yaldayken yalnz kalabiliyorken+ konuabiliyorken+ artk o olanak da ortadan kalkm+ iki -en3e yaamak+ da)as birbirlerinden uzak yaamak iken3e -ibi -elmektedir. Bu iken3e romann sonunda biter. Da)a <n3e yalda yan-n :kar+ ;uad dar :kmaz+ #e3ib onu kurtarmak i:in i:eri -irer e ikisi de ale lerin arasnda kalr. Tutkulu bir akla ;uad0 se mi olan #e3ib+ ,k olduu kadn i:in+ urunda )znl -<zyalar d<kt kadn i:in kendini ale lerin i:ine atmtr. ;uad ise i:ine dt :aresizlikten+ an3ak ale lerin i:inde kalarak kurtula3aktr. Bir bakma #e3ib de <lm bile isteye se:mitir. 6Yani inti)ar eylemiN9 *omann bandan beri ><lm? s<z3n = e ka ramn= doa betimlemelerinde sk:a -e:iren yazar+ <te

&

yandan+ se -ilisine bir trl ka uamayan #e3ib0in dn3esinde+ zi)ninde anlat3nn azndan da sk:a kullanrken+ >altmetinlerde? bir >inti)ar? temasn da okumu oluruz. #itekim yllar sonra kendisi de bir ak yznden inti)ar eylemini -er:ekletirir ama onu son anda kurtarrlar. I (e)met *auf+ Eyll0 :ok se dii e yazar olarak da etkisinde kald !alid @iya Aakl-il0e it)af etmi+ romann bana <yle yazmtr: >!alid @iya0ya+ ilk eserim son stadma.? Bk e kadn dknl+ (e)met *auf aktan aka+ ma3eradan ma3eraya srklemitir. Bma )ayat boyun3a arad kadn bulamam olmas onu srekli bir tatminsizlik i:inde :r5ndrmtr. Bu yzden belki (e)met *auf0un )emen btn romanlarnda konu :ounlukla farkl sosyal e 5skoloCk temalarla <rlen bir ak ma3erasdr. (e)met *auf0u temsl eden onun arzu etti )ayat yaayan+ onun kendisine 5ek kymetli -elen duy-ular )isseden kiilerdir. Btn eserlerinde deiik olaylarla sslenen ak ma3eralar+ esasen onun ru)unda e )ayalinde yaatt ideal ak dnyada bulamayarak mu)ayyile yoluyla tatmin etmek isteinin sonu3udur. %7'$0de fel: olan (e)met *auf be yla yakn bir sre !arbiye0deki e inde yatalak olarak yaad2 'F Bralk %7F%0de /stanbul0da Derra)5aa !astanesinde <ld.

Kaynaklar3 De det Kudret+ (rk Edebiya#nda 0oman ve Hikye+ %. 3ilt+ &. basm+ /nkla5 Kitabe i+ %7.$. (urat Bel-e+ >Eyll?+ Edebiya# 4s#ne Yazlar+ Ya5 Kredi yay. %77G. Berna (oran+ (rk 0omanna Ele%#irel Bir Bak%+ %. 3ilt+ /letiim yay. %7.F. (e)met *auf+ Eyll+ sadeletiren Kemal Bek+ z-r yay. '88'. *a)im Tarm+ 'e!med 0a/f Haya#5 Sana#5 Eserleri+ Trkiye / Bankas Kltr yay. %77..